Dimasa John

Hayuni grauthai /1 Phirthiphalang sangsai ya saniha grauthai dongba; bo Madai Ishor jang dongba ar bo grauthaining Madai Ishor. Phuila- gdha niphrang grauthai Ishorjang dongba. Khirip jadikhebo Madai Ishor bojang sangsaiba, mushi khebo bojang niyahi sang- saiya. Grauthaining ashol haiyuni yader, ar ibo haiyu ning mar- shi niklaihi jnahriba. Waib anderha jnahridu, ar andar mushi khalibo ibokhe nekhao phuya. Boni graujmah diah saoshi sbung Johan khe Madai Ishor haihaba. Jnahi dongmani lamakhe sbung buthune bo sainthi phaiba; odese khnahi khiripbo graujma khe lonmane. Bode jnahi dongmani lama phunu phuyabade niya; Thikhabo waihrilini grau khese sakhi riphaiba. Smo waihrili khirip marshikhe jnaridu, bo ashal waihrili hapsauha haphaiba. Bo Phirthi-phalangha dongba ar bojang phirthiphalangkhe sangsaiba; thikhabo phirthiphalang bokhe mithiya. Bo Jarni Mulukha phaiba thikhabo boni jarni sbung buthuning bokhe lamjaoya. Thikhabo saophau bokhe lamjaohikha ar maniba, odebani bunshine. Madai Ishorni basajamani hok riba. Bonshi Marshini thijang marshini bauthaijang niya. Madai Ishor niphrang bauya base. Grauthai marshi ni saumang jaba ar jingjang baushi dongphaba. Buphaniphrang phaiyaba basa mashini mui- mani iaoblaikhe jine phunu phaikha. Bode khasau majang gib- ijang gablaidu. Johan boni graukhe sakhirihi baikhlai phaihi thikha, Iboningbo subung serekhe angthiba, sere ani yaohonha phaiphabudu, bode ani skangbojadu sumjaubani thikhade ani skangniphrang ning dong. Jing khirip pantha mainkha, thiman- ing thikhade khasaomani basauha khasaomah maikha. Moseni dara disa khe riba thikhabo khasaomah ar gibikhe Jisu labuba. Saoshibo Ishorkhe nuba giri; sa shaoshi sening Ishorjang baoshi yaba, bojang baoshi dong yaba sening mithijaoba, ar jine thar mairiba. Baptisma riyaba Johanni graujama Jerusalemha Judarao jonthai rao ar Levirao khe Johanniha singmane haihaba; Ningia sere? Johan thipin yahi dongya, angde Messiah niya, thihi rgaushishi thiphin lakha. Niyala ning sere? Ning Elijah? Thihi boshi singba. Ang bo niya thihi Johan thipin kha. Niyala ning gorasali? Boshi singba Niya thihi Johan thinphinkha. Boshi thiba. Niyade Sainthi ning Sere? Jingjobab riphin hima nangdu na ninglabede baudu? Gorasali Isaiah ni bumukhe thihi Johan thiphinkha. "Hajenglingha jirik bayaba Ang saoshinikhurang" "Gabara him mani khlaihi lama blengri" Grau khandi diyarao pharisirao jang haihajauba; Johan khe singba. Jodi ning Messiah bo niya. Elijahbo niya ar phathribo niya thikhala sumjabani ning ditharkhoba riba? Johan thiphinkha, Angde dijang baptis riba. Thikhabo nishini bishingha saoshi songhi dongyabakhe nishi mithiya. Bo ani iaohon ha phaidu, Angde boni iapadap ni wadu khuru manebo grhaya. "Ibo buthu Bethani hathan ni saingja gede Jordan dima gbahajaba; orahan- mg Johan baptisma riba. Madai Melma basa Phin saingshi khali Jisu khe phaiba nuhi Johan thiba, oraha Ishorni melmasa dong pirthi phalangni papkhe langyaba. Ibo- khening Ang sainthi base; sbung saoshi ani iaohonha phaidu, Ang thiba; Angtha raudao yaba karon bode ang hajaiya saniha ning dong. Sere bleiyaba bo janangbo angbo mithiya, thikhabo Israeini sbung buthune bokhe mithirimane ang dijang baptis riphaidu. Johan ibokhe rebhi proman riba shorgo niphrang bidima daotulai phaihi boniha dongbakhe ang nuba; Boningthi- nang duha mithi puyakho, thikhabo Ishor angkhe dijang baptis rimane haiha yaba angthane sainthiba, shorgo niphrang segathar phaihi sbung saoshi niha gbabakhe nishi nunang bo gatarjang thargin yaba boning jakha, Johan thiba, ang ibokhe nukha odebani nishine ang sainthidu boning ishorni basa." Jisuni yapri rikhjenyaba Phin sainshi khali Johan boni iaohon rikyarao ginijang oraha songhi dongbaha; Jisukhe nulahi Johan thiba, "Oraha Ishorni melmasa dong." Iaohon rikyarao gini bo thibakhe knahi Jisu jang thangphaba. Boshi iaohon rikyarao khe nuhi Jisu naiphini singba, "Nishi smokhe naibaiba?" Boshi thiphinkha, "Rabbi, ningia braha dongba?" (Rabbi mane silingriah). Bo thiphinkha, "Phai naiphai?" (Boha siangblini gonta bri berenha). Ode bojang thaugphahi boni dongthan khe nuhikha ar okhalide bojang dang- phakha. "Boshini bishingha saoshide Simon Peter ni buphlung Andria. Boni bubliha jarni buphlung Simon khe goronhi sain- thiba "Jing Messiah khe nukha" (Iboni ortho Kristo). Bo Simon khe langhi Jisu niha thangba, Jisu bokhe naihi thiba; "Nini bumu Simon Johan ni basa, thikhabo Ningkhede Kephas thima nangma" (Iboni ortho Longgrik). Jisu Philip ar Nathanael khe longba Phin gibin basaingha Jisu Galiliha thangmani thik khlaiba. Philip khe nuhi Bo thiba; "Ang jang phai." Philip Bethsaida sohorni Andria jang Peter orahaning dongba. Philip Nathanael khe goronhi sainthiba. Disani kitapha Mose repyaba sbung sao- shikhe jing goronkha" gorasali rao sreni garaokhe rebba. "Boning Nazarethni Joseph ni basa Jisu." Nathandael singba, "Nazareth niprang ishaba hamba baigo phudu?" Philip thiphinkha, "Phai naiphai." Nathanael khe boniha phaiba nuhi Jisu bokhe thiba, Iboning ashol Isrealsa boniha mushi mosol giri." Ning angkhe bedehe mithiba? Nathanael bokhe singba, Jisu thiphinba; Philip ningkhe jirikya saniha dumur bupang Khlaha Khamhi dongbaha ningkhe ang nuba." Nathanael thiba, slingriasa? Ningde Ishorni basa Israel ni Raja." Jisu thiba, Ang ningkhe dumur bupang bakhlaha Khamhi dongbaha nuba thibani ningia lonia bokha? Ibotha dedayaba jathai khebo ning nunangkho" Arboshikhe thibakho; "Ang nishine gibi graukhe sainthidu; sorgo khe khruhi dongba ar Ishorni deglarao marshi basani saoha akhai phiaba ar gakhuba khe nishi nunang." Kanaha disengba /2 Nokha saing gni ni iaohonha Galili soharha sbung saoshi khe jukhuba. Jisuni buma oraha dongba. Jisu jang boni iaohan riphayarao khebo jukhu bahajmaba. Uu ronblai bani iaohonha Jisu ni buma boshikhe thiba; "Ju giri kha." Jisu thiphinkha, "Smo khlaima nangre angkhe thima nangya." "Ani bubli sophai yakho." Ode Jisu ni buma nokor khe thiba; "Bo thibalai nishi dang." Judarao maimu tharbani dara disa dong; iboni khlaihi longthai ni dihu madoh oraha dongba; dihu mashiha beherjang rjashi dijau du. Jisu nokor buthukhe thiba; "Ibo dihu buthuha gablaishi diluseng. Boshi gablaishi diluseng kha. Ode boshike thibokha: "Duha dihuni dikhe khauhi mel hojane ritha; Boshi dihuni dikhe khauhi rihiba. Bo jnaiba, dihuni di ju jatharba; Iboju braha niphrang phaiba melhoja mithilahya; (thikhabo nokor buthude mithidu). Odebani bo daman khe longhi thiba; Khirip neho phuilaha hamdao thauyaba jukhe rima dara, ar naurairao buthunebo linghashi rihise, iaohon ha hamya daoya bakhe rima mu, thikabo ningia duhabo hamdao thaoya bajukhe dengdukho." Galilini Kana sahorha Jisu phuila ilai gmangtao sishi phunuba; oraha boni bolkhe phunu jenba, ar boni iaohon rikyarao buthu bokhe lonba Iboni iaohonha Jisu boni buma bahandao ar boni iaohon rikyarao Kapernaum ha thanghi sainsi donghiba. Jisu madaaikhoha thangdu Judarao ni gothai dusini bubli sophaimajakha odebani Jisu Jerusalem ha thangba. Oraha thanghi madaikhoha bo nuhikha sbungbuthu mushu melma ar daophri phainglaiba ar gijishi tebilha khamhi rang poisa slailai iarao khe nuba. Waduni godah slamhi dophlunghi melma, mushu argibin mibuthukhe bajhiha bo riklatharba, tebilha bo thanghi boshini poisa buthukhe saipulung tharba, ar tebil khebo mokhon khlakha. Odehe daophri phaing- yabakhe hokum riba; Ani buphani noha hathai khlai mainya. Bo buthuke eraha niphrang langthar. Boni iaohon rikyarao laishiha repba dongyaba gonthaikhe waingsoba," Ani bikho nini noha, Oh Ishor, waijang saubalai angkhe sjamkha." Judani hojarao bokhe singhi thiphinkha "Ning sumjaba jonthaine gmangthao sishi phunu phunang, ning ilai khlaimani hok dong? Jisu thi- phinkha; Madai khoke sbaikhlah; ang nokha saingtham bishingha dangphin nang. "Boshi singba; Ning ibo nokhesaing- thamba dangphin phunang? Ibokhe dangbaha maithai jang bisagni maithaidoh nangba." Jisu Madaikho thiyaba orthode jarni saomang khese thiba. Marshini bauthaikhe Jisu tharmaindu Odebani Jisu thihi baija phinbaha boni iaohon rikyarao bo thiyaba graukhe waingsoba; ar laishi ha rebyaba gonthai khe ar Jisuni graothai khe boshi Lonba. Jerusalem ha Baiglaini Mel, bubliha khiripbo Jisu gmangthaosishi madaini iaoblai phunu bakhe nuhi bokhe lonkha ar manikha. Thikhabo Jisu boshikhe gbang maniya karon boshini jathaikhe bo mithi thardu. Boshini jathai khe saoshibo buthane thirima nang daoya karon boshini khaha bedehe bo jarning mithitharladuh. Jisu ar Nikodemas /3 Nikodemas thihi Judani hoja saoshi dongba, bo Pharisi- party ni sbung. Horshi khali Jishu niha thanghi thiba; jing ningkhe mithidu "Rabbi, ning saushi silingriah Ishor jang haiha jaoyaba. Saoshibo ninglai de gmangthai phunu phuya Ishor gbaya thikhade." Jisu thiphinkha; Ang gibikhe nishine sainthidu; Hajai phinyahi saoshibo Ishorni rajikhe nuphuya. Nikodemas singba, phurah desoyaba sbung bede khlaihi hajai phinphure? Mushi karon jangbo bumani hoha haphinhidada bo hajai phin phuya." Jisu thiphinba, "Ang gibikhening sainthi base. Dijang ar bese- jang hajaiya thikade saoshibo Ishorni rajiha haphuya." Sbung saomang jang de marshi ni buma bupha jang hajaiba; thikhabo besehade sejangse hajaiba." Ang nishi khe thidu, Nishi dagmang nishi khiripbo hajai phinma nangmase." Bar jarni khusie mote shidbu; Iboni khurang khe nishi khandu; thikhabo ibo braha niphrang phaiba ar braha shiblang du nishi mithi phuya "besi- niphrang hajai yaba krip subungbo olaise." Nikodemas sinba; "Ibo bedehe khlaihi jaba?" Jisu thiphinba, Israelha ning bo saoshi hoja gedeba; odejangbo ning ibo buthukhe mithiya?" Ang gibi khening sainthi base. Mithiyaba khese jing thiba ar nuyaba khese jing sainthiba, Thikhabo nishi saoshibojini grauj- mah khe maniya. Ibo hapsauni jathai buthukhe Ang sainthiha nishi lonya, thikhala sorgoni Jathai buthukhe tmbaha nishi bedehe Angkhe lonma? Ar saushibo shorgoha thangba girikho; khali Ishorni basa saushi sorgo niphrang aJchaihi phaiyaba sen- ing." Bede khlaihi Mose hajenglingha granggisim jubukhe suguba; olaining marshini basabo sgujaumase. Odese sere bokhe londu thauglauni haiyu maingma. Karon Ishor hamsi ning ibo hapsaukhe khasauba; odebani boni sa saushikhe riba sere bokhe longdu bode thiya, thikhabo thauglauni haiyu maingma. Karon ibo hapsauha bishadar jamane boni basakhe Ishor hai- haya; napsauha sgoyah jama nese haihaba. Sere sa sausikhe lonre bo mushi khalibo bishar khlaijaoya; thikhabo sere lonyare bishar khlaijao hining dongladu, karon bo Ishorni sa saushi khe lonya bani khlaihi. Bishar ibo rokhomjaba; hapsauha Isor Madaini wairili phaiba thikhabo sbungbuthu wairili jnabata andar khese hamjaodaoba; Karon boshini iaoblai buthu hamba niya: Hamya khusi dangyarao jnahbakhe hamjaoya; odebani waijdan yabaha phaiya. Karon boni khusi hamya dangba mlai nubakhe hamjaoya. Thikhabo sere hamba khusi dangdu, bo waijdan yaba rongongha phaidu, somde thikhala boni khusi Isor- jang gablaihi jdan phama. Jisu ar Johan Iboni iaohonha Jisu ar boni iaohon rikyarao Judani rajiha thanghi donghiba ar tharba riba. Ainon jagaha Johan baptis riba; ibo jagah Salim niprang jainya. Oraha dibangbi ar sbung buthu khirip bojang thangphaba ar oraha boshikhe baptis riba. Johan morongha (jel) jepjaoya saniha jayaba. Maimu thar- bani grauha Johanni iaohon rikyarao Juda saushi jang grau ban- glai jenba. Odebani boshi Johan niha thanghi thiba; Silingriah, ning thiyaba sbung saushi; Jordan dini saingja gede ning jang dongpha yaba khe ning wainso naidu. Oraha bo duha baptis ridu, boniha khiripbo duha thangdu. Johan thiphinba; Ishor riya thikhade saushibo mushi khebo mainphuya. Nishining ani shak- hi: Ang thiba; Angde Messiah de niya thikhabo boni sgangha haihajaoyaha. Daman sereni thikhade damanjikni bubra; thik- habo damanni lugu baoshi dong yaba damanni garangkhe khnahi khajare; Ibo rokhom Angbo khnani suk-khe mainba. Ang kha- shi daobaha bo dedao phuma. Je sere sorgoniphrang phaiba Basau niprang phaiyaba ning khiriptha dedao. Ha niprang phaiyabade hani, bo hapsauni graukhe jore; thikha bo sorgo niphrang phaiyabade khiriptha dedaoyaba. Jar nuyaba khnayaba khe bo ainthiba; thikhabo saushibo boni graujmah khe mainya; Thikhabo sere boni graujmah khe manire Ishor gibise thihi mithidu. Ishor Madai jang haiha jaoyaba saushi sening Ishorni graukhe joba. Karon Ishor Madai jarni besekhe phura bonthane riba. Bupha basakhe hamjaoba ar odebani bonthane khirip jadini khomota khe riba. Sere bo saoshikhe lonre thaugla- uni haiyu mainma; serebokhe maniyare haiyu mainphuya; Ishor Madaini sajaha dongma glaima. Jesu ar Samari ni Masainjik /4 Johan-tha bara hi Jisu dephalangdu ar tharphalangdu thihi Pharisirao khnaba. Ashol hade Jisude saushi khebo tharba riya; boni iaohon rikyarao sening riba. Odebani Jisu bo graukhe khnahi Juda niphrang Galiliha thangpinlaba. Boha Samaria gede thangma nangba. Samariaha Sukar thiyaba sohorha bo thangba; Ibo hathan Jakob boni basa Joshepne riyaba haphlai niphrang jaingya. Oraha Jokhobni dikhor dongba; Lama himba leng jao-hi Jisu dikhor gbaha khamhi dongba; boha saingjer bubli. Masaingjik saushi dikhauma phaibaha Jisu bokhe thiba; "Anthane dikhaisa ri." (Boni lugurao sohorha jima lingmani brai- hima thangkha). Bo masaingjik thiphinba; Angia Samarijik ar ningia Juda bede khlaih-i ning aniha di sainling, pure? "Sere niniha disainlingba ar Ishor sumukhe ridu ning mithire thi khade ning boniha sainmase ar bo haiyu gnang dikhe bo ningthane rimase", Jisu thiphin ba. Masaingjik thiba bedekhlaihi haiyu gnang dikhe mainma ar dikhorbo thubi, Ning "Gedemah, niniha baltibo giri. Jini phagara Jakob ibo dikhor khe jinthane rilangba; Bo ar boni basathu mihdao khirip erahaning dilingba; Ning Jakobta dedao baoladu? Jisu thiphinba "Sere ebo dikhe lingre digangphinmase. Thikhabo sere ang riyaba dikhe lingre mushi khalibo digang phinya. Ang riyaba dikhe sere lingre ebo di boniha dimu jahi bonthane haiyuni di rima ar jug jugbo thanghi dongma." Masaingjik thiba; "Gedemah, bo dikhe antane ri, odese ang digangpin yama ar eraha dikhauma ne phaima nan- gyama." Jisu bokhe thiba; "Thang nini bashaikhe longtha ode eraha phaiphin." "Ani bashai giri" thihibo thiphinkha, Jisu thiphinba, "nini bashai giri ning thik graukhening thibase." "Ning sbung bowjang nohjaba ar duha dongpha yababo nini bashai niya; ning thik graukhening thibase." Masainjik thiba; "Gedemah, ningla Gorasali saushi se. Ibo hadingha ani Samarini phagara- rao Madai khe maniba thikhabo nishi Judarao thidu Jerusalemse Madaini hatan Orahase jing Madaikhe manima nangma." Jisu bokhe thiba "Ning masainjik Angkhe lonlah; bubli sophainang sbung buthu Apha Madai Ishor khe ibo hadingha ar Jerusalem habo binang niya. Serekhe nishi biba nishi Samari sarao mithiya; Jing Juda mithidu jing serekhe maniba; sumjabani thik- hala saugomani lama Judarao niphrangse phaiba. Duha bubli phaidu ar phaihi eraha dong; okhali Ishor Madaini seni boljang sbungbuthu Apha Ishor Madaikhe gibi bauhi maninang; bo nang jao balai bonthane bauhi rihi maninang. Ishor Madai bese se ar boni seni boljang sbung buthu gibijang bokhe maniphuba." Masainjik bokhe thiba; "Ang mithidu Messiah phainang ar bo phaihi khirip jadi khebo jinthane thithar rinang." Jishu thi- phinba, "Ang ning jakha ningkhe thiaba." Boni bubliha Jisuni iaohon rikyarao phaikha ar bokhe masainjikjang sainlaiba nuhi gmangba. Thikhabo saushibo masainjik khebo ar Jisu khebo singyasainlai ya. Sumo khe nang jauba? Ar somkhe sainlaiba? thihi. Bo masainjik jarni didikkhe galanghi sohorha thangpinhi sbung buthene thihiba; Angjaba- shi khe thitar pudu sbung saushi Messiah thina sere? "Khiripbo phaihi naiphai." Odebani khiripbo sohor khe garhi Jisu khe naihima thangba. Boni bubli ha iaohn rikyarao Jisu khe bihi thiba; "Khaisa khaisu jima nangma." Jisu thiphinkha; "Aniha jima lingmani dong bokhe nishi mushi mithiya." Odebani iaohon rikyarao jarjang jar sainlaiba: "sereba sereyaba jima lingmani bonthane laburi bathi? Jisu boshikhe thiba; "Ani makham de angkhe haiha yabani bauthai khe phura khlaima ar anthane yaopha yaba khusi khe sjam mani khlaihi. Nishi thilaire; nokha daingbri dongho ode mai rabli sophainang. Thikhabo Ang nishi khethidu; pdaingna maininhi dong; ar mairamani bubli hamsaihi dong. Sere sbung mai minbakhe rakhudu beseng rijaudu ar jug jugni haiyuni mai mithimdu. Odehe sere sbung mai gaidu ar sere rak- hudu gini jang baushi khaja smaidu. Garau gibining; saushi gaiba ar saushi raba; Nishi dangya yaba pdaingha mai ramane nishikhe Ang halhaba; Mlai gibinrao oraha dangba ar boshi dangyaba niphrang nishi lab khlaiba. Masainjik sainthihi bo sohorni Samarisarao khiripbo Jisu khe lonba sumjabani thikhala. "Ang jabashikhe bo thiharba." Odebani samarisarao boniha phaihi boshi jang dong thihi Jisuke biphaiba. Jisu nokha saingni boshi jang dongba. Boni grauj- makhe khnahi khiripbo lonba; Ar boshi masainjik khe thiba; "jing duha lonkha; ning sainthi bani nidauya; jing jarbo khna- lakha ar jing mithidu gibi gibijang bode hapsauni sgoyah." Jisu Sorkari khusi dangyabani basa mashikhe hamriba Oraha nokha saingini donghi Jisu Galiliha thangba; Bojarkhe thilaba. "Gorasali saushi J'arni muluk ha man khlai Jauya." Galiliha thangbaha sbung buthu lamjau phaiba sumja- bani thikhala boshi khiripbo Jerusalemha baiglaini melha thane yarao ar oraha Jisuni iaoblaikhe nuthar yaraose. Ora niphrang Galilini Kanaha Jisu thangba; braha bo dikhe ju slamba. Sorkari ni Krusi dang yaba saushini basa Kaper- naumha limhi dongba. Jisu khe Juda niphrang Galiliha phaiba khnabajang boniha thanghi bokhe Kapernumha thangma sani- hiba; boni basa thimajahi dangyabakhe limba ham rimane. Jisu bokhe thiba, "Gmangthaosishi jathai khe nuya thikhade nishi saushibo mushi khalibo lonya." Khusi dangyaba thiba, "Gedemah, phai angjang ani basa thiyasaniha." Jisu bokhe thiba, "Ning thang, nini basa thangmase." Bo sbung Jisuni graukhe lonhi thanglaba, "Nini basa thangpin kha." Boshikhe bo singba smo bubli ha boni basa limba hamdauba; boshi thi- phinkha", Miyaha thik saingjerni gontashi bajiha limmah hai- garba." Odehe bupha Jisujang thijauba bublikhe wainsoba, "Nini basa thangpinnang." Odehe bo ar boni sbung dongbashi okhali niphrang lonba. Ibojang Phingni Jisu Juda niphrang Galiliha phaihi gmangthaosishi jathai phunuba. Dikharnai rogongha hamriba /5 Iboni iaohonha dormoni melni khlaihi Jisu Jeruselemha thangba. Jerusalemh melmani daoglab gbaha dugrumani dikharnai mashi dong, iboni lamkhong mabowa jadu Hebrew jang ibokhe Bethzatha thire. Limyarao sayarao jon gbangma oraha kham lai hi dongba; gana, khora ar sau githi jayarao. Bushi di mauba khe jonre, Somjabani thikhala Madai Ishorni dauri somoi somoi phaihi diha smau phaire. Dimaubani yahonha sere poilaha diha gasengre bo ashaba bemarjakhabo hamre. Sbung saushi maithai thimji maithai jai limyaba araha khamhi dongba, Jisu bokhe nuhi ishilai limba lauyaba thihi mithiba. Odebani bokhe singba. "Ning ham ma mijingdu?" limyaba thiphinba; "Gedemah dimaubaha ibo dikharnai ha dugru rimani ani saushibo eraha giri; Ang hapma bauba haning mlai hap sramdu." Jisu bokhe thiba; "baija yam tonkhuhi him." Bohan- ing limyaba hamkha; bo yam tonkhu-hi langhi thang lakha. Okhali Gerbani (Haitibari) basaing. Odebani Judai hajarao bo subungkhe dinide gerba se thiba; Jhini disa ha dara giri dini ning yam disai mani. Bo bung thiphinba; "Angkhe limba hamri yaba sbung angkhe yam langhi thang thiba. Bunshi bokhe singba; sere sbung ningkhe ibo rok- hom thiba?" Thikhabo limba hamri jauyaba sbung Jisu khe mithiya sunjabani thikhala oraha jon bangbi ar Jisu baijang khlaihi degaolang lakha. Iboni iaohonha Jisu bo sbungkhe Maidaikhoha gronbaha thiba; "Knah, duha ning hamkha; pap khushi dadangshi niyak- hade ar hamya dauhi jamakho." Bo sbung ora niphrang thanghi Judani hojarao niha sainthi hikha; angkhede Jisu limbahamriba; Odebani bokhe saja rihi staima bauba sumjabani thikhala bo gerba basaingha limba hamri bani. Bunshi ne Jisu thiphinba; Ani bupha nalaibo khushi dangdu ar Angbo dangma nangma." Ibo graothai Judani hoja- rao khe thamshi dungdaorihi staima baukha sumjabani thikhala Jisu Judaraoni dara disakhe sbaihi thaoya Ishor khe bojarni bupa thibako ar ibo rokhom jang jarkhe Ishor jang baushi khlaiba. Basani Khomotha Odebani Jisu bunshine thiphinba; Ang gibikhe nishine saih- thidu; basa jarni khushijang mushi khebo dangphuya; bupha dang bakhe nuhise dangphuba. Bupha smokhe dang re basabo danba. Sumjabani thikhala bupha basakhe hamjauba; odebani jar sumukhe dangdu basane phunu thardu. Ibotha dedao yaba khushi dangma nebo phunu nangkho ar nishi khiripbo nuhi gmang nang. Bede khlai hi bupha githikhe baija riba ar bun- shine haiyu riphinba; Olaining basabo nang jauyaraone halyu riba. Jar saojang buphabo saoshi khebo bishar khlaiya Bishar khlaimani phura komota bo basa niha yaopha kha. Odese khiripbo bupha khe mankhlai balaining basa khebo man khlaima. Sere basakhe man khlaiya bupha khebo man khlaiya sumjabani thkhala bose haihaba. Ang gibijang nishikhe thidu; Sere Ani grau khe khnare.ar Angkhe haiha yabakhe lonrejhug jhug ni haiyu mainma. bo bishar khlai jauya sumjabani thikhala bode gthi niphrang haiyu mainphinkha. Ang nishine gibikhe sainthidu: bubli phaidu bubli sophaikha ghitbo Ishor basani khurang khe khna nang ar sere khnare bunshi haiyu main ma. Bupha haiyu ni ashol yadermajaba laining basa khebo haiyu ni ashol yadermajamane khomota riba. Ar bo basa nebo bishar khlaimane khomotha riba; sumjabani thikhala bode marshini basa se. Dagmang bubli phaidu jekhali khirip gthirao buthuho boni khurang khe khna nang. Ar mangkhlong niprang baigonang; hamba khushi dangyarao baigohi phinthangphinma; ar hamya khushi dangyarao baigohi saja rijauma. Jisuni shakhi Ang Jarni boljang mushibo khlaiphuya; Ishor sani balai Ang bishar khlaiba. Odebani ani bishar gibi sumjabani thikhala jar nang jao balai Ang sesta khlaiya; thikhabo ang khe haiha yaba nang jao balaise. Ang jarni sakhi jalakhade ani sakhi gibinia. Ani khlaihi sakhi jayaba sausi dong ar ang tharmaindu buni sakhide gibise. Johan saoshi sere nishiniha graujma diyarao khe haihaba bo grau gibi khening jobase. Ang marshini shaki nang- jau daoba grau niya; Ang thiyaba graude nishi gola nangthi yabase. Johan thaopari mashi lai jinghi jnah ridu ar nishi khaisa thikhabo ibojang khajama nang jaola. Thikhabo aniha Johan ribathah dedaoyaba shakhi dong. Ang smo khlaidu ani buphani khushi iaoblai dangmane riyaba; ibo buthu ani khlai hi graujodu ar bupha angkhe haihaba thihi phunudu. Ar angkhe haiha yaba bupha ani basoha sakhi jadu. Nishi boni khurangkhe khnaba grikho ar boni mukhang khe nuba grikho. Ar nishi boni grau jmakhe khaha dengya; sumjabani thikhala bo haiha yaba sao- shikhe nishi lonya. Jhug jhugni haiyu khe phoridu; Ar ibo grau kandi ni laishi angkhe ning sainthi base. Thikhabo nishi haiyu main mane Aniha phaima mijingya. Ang marshi raoni sgangha bumujamane smaiya. Sumjabani thikhala ang mithidu nishi smo rokomni sbung buthu; Ar Ang mithidu je nishi ni khaha Ishorni khlaihi maiya giri. Ang babani khomotha jang phaiba; thik- habo nish Angkhe ajauya; bakhaliba sereba sereyaba jarni Kho- motha jang phaire thikhade nishi bokhe ajau nang. Nishi saoshi niphrang bumu main mani sesta khlaiya baukhade saojang yaba Ishor niphrang mainphudumu thikhala bedehe nishi Angkhe lon- ma? Thikhabo nishi dabou Ankhe iboning buphaniha thising higin yaba saoshi, nishi khe baba niha thi shing higinyaba bo Mose, sere niha nishi asha dongba; ashol yabase nishi khede phaingsingma. Jodi gibijang ning nishi Moses khe lonre thik- hade Angkhebo nishi lonmase sumjabani thikhala boning Angk- hede reblangba; Thikhabo rebyabakhe nishi lonyaba niphrangla Ang thiba graukhe nishi bedehe lonphuma?" Jisu subung rijingbowakhe jiriba /6 Iboni iaohonha Jisu Galili dikharnai, (bo dikharnai khe Tibe- ria bo thire) baihi thangba. Limyarao khe hamriba nuhi gmanghi sbung buthu bokhe rikphaba. Jisu hadingha thanghi boni iaohon rikyaraojang baushi khamba. Baiglaini meini bubli sophaima jakha. Jisu naiding baibaha sbung buthu buthu bon- iha phaiba nukha; debani Philip khesingba; "Ibo sbung buthu ne jiri mane braha brai hima kho?" (Philip khe kha mainmani sUmjabani thikhala jing bo ilai thiba; bede khlaima nangdu bo jarde mithiladu.) Philip thiphinba "Khirip ne khaisa khaisa thik- rima thikabo roti braibaha rang rajagni nangmase." Boni saoshi sisho Simon Peter ni bdah Andria thiba. Eraha ansa saoshi dong, boniha atta ni roti dobowa ar nah magni dong; thikabo ibo sbung buthu nede ilai jang de bangya." Jisu bushi khe thiba; sbung buthukhe khamrida. (Oraha samphang bungphang bang bi) ode- bani khirip sbung buthu bo khamkha; oraha khiripjang rijing bowalaijadu. Jisu roti khe lahi Ishor khe bihi oraha khamyarao sbung buthu khirip nebo ronriba, nah khebo olaining ronriba; ar khiribo jihashi mainji tharba. Bunshi khirip jiblaihi sisho-rao khe Jisu thiba; glaiyaba buduri buthukhe khonkhu hi bojom khlaithar; buduri mashibo dadang khlai; Odebani bunshi buduri buthu khe khonkhu tharhi khamphlu maji gniha bojom khlaiba roti dobowani buduri glaiyaba niphrang. Jisu ni ibo gmang tharoshisi yaba iaoblai khe nuhi sbung buthu thiba; "gibijang ning ibode gora sali; ibo hapsauha phaigin yaba." Jisu mithidu bunshi phaihi boljang bokhe remhi raja slam ma baudu; Odebani bo oraha niphrang gnehi hading gede thang laba. Jisu dibasauha himba Sainbli japhaikha boha Jisu ni, sishorao dikharnai gede thangba; Rungha gahi dikharnai baihi Kapernaum gede thang- ba; Hor japhai kha thikhabo Jisu bunshi niha sophaiyakho. Baryung phaihi dismau phaikha. isishorao mel bowa rung jaukha, Boha Jisu khe di-gejerha songhi bunshini gede phaiba nuhi buthujang khinlai ba. Jisu bunshi khe thiba; "nishi dakhin, Angse! Odehe bunshi Jisu khe lonhi rungha garihi langba; Odehe sgangha bunshi thangma bauyaba jagaha sohia. Sbung Jisukhe smaidu Iaohon basaingha dikhornidi dergong mashi gede dongyarao khiripbo orha rung mashi sening dongba thihi mithiba. Bunshi mithidu Jisu boni sisho raojang rungha thangphaya; Odebani bokhe garhi thanglama bauba. Gibin rung buthu Tiberia niph- rang didergongha sophaikha; sbung buthu Gabara ashirbad rib- lai hi roti jiblaihi khamlai hi dongba. Sbung buthu oraha Jisu khe ar sihorao khe giri thihi mithihi bunshi khiripbo rungha gakhuhi bokhe nai himane Kapernaum ha thangba. Jishu hayuni makham Sbung buthu dikharnai ni gibin didergong gede Jisu khe goron hikha; Ode bunshi Jisukhe thiba; "Silingriah, ningla bah- khali se eraha sophai kha?" Jisu thiphinba "Ang nishine gibi khening thibase; nishi Angkhe smaiba; nishi nangjaubalai roti main ji kha; thikhabo nishi Ani iaoblai khe bujhi bani khlai hide niya. Main ji mani khlai hi sening khusi dadang bode hamya jagin yabani khlai hise iboni jagaha; khusi danghi main jima ar jhug jhugni haiyu main ginyaba khushi khe dang. Ibose ashol jiginyaba marshi ni sa saoshi nishi ne rinang samjabani thikhala Ishor basa boni saoha khomotha yaupha riba." Odebani bunshi bokhe singba; "Ishor smo rokhom bedehe nangjaubajing bedehe khlaihi khushi dangma nangre?" Jisu thiphinba, Ishor nishi khe nang jau yaba khushi bo hai ha yabasaoshikhelonma nangjauba. Smo rokhom gmangsishi yaoblai ning phunu phunung; Odehe jing nuhi ningkhe lonphunang? Ning bedehe khlaima? Jini phagararao gdahah hajeng lingha sorgoni Manna jiba, grau kandi ni laishi ha repba dong: "Bo shorgo niphrang jimane roti rihaba." "Ang nishi ne gibi khe thidu," Jisu thiba, "Smo roti khe Mose nishine riba bo shorgo niphrang niya; Ani buphase nishine ashol yaba roti khe shorgo niphrang haihaba ar hapsauha hang ribase." Bunshi singba, "Gedema jinthane nalaibo ibo roti khe ri." "Ang ning hayuni roti", Jisu bunshi khe thiba. Sere aniha phaire mushi kahlibo hukhriya; sere angkhe lonre mushi kahilbo digangya. Duha nishe khe ang thidu; nishi Angke nukha thikhabo nishi lonya. Sere sere Ani baba angthane riyaba buside aniha phaimase; Sere ani ha phaire saoshi khebo Ang phaijau phuya jaya. Samjabani thikhala jar baubalai dangmane Ang shorgo niphrang phaiya, thikhabo angkhe haiha yabani khushi mote dangma nise. Ar angkhe haiha yabani bauthai ni mote sere sere khe angthane bo riba saushi khebo ang gmah jau phuya; thikhabo Ang bunshi khirip khebo iaohonthao kahli ha haiyu rihi shuguma nangma. Samjabani thikhala ani baba nang jaudu sere sere sa saoshi khe manire ar lonre bunshi jhug jhugbo haiyu main ma nangma; Ar iaohon thao khaliha bunshi khiripkhe haiyu rihi ang shuguma. Sbung buthu boni khlaihi jiu jalaikha samjabani thikhala. "Ang ning Shorgo niphrang phaiyaba roti." Odebani bunshi thiba; Ibo sbung Jisu, Joseph ni basa, bo niya?" Jing boni buma buphakhe mithidu; bede khlai hi bo Shorgo niphrang phaiba thiphure? Jisu thiphinba nishi ni bishinghajiu dajalai, "Sao- shibo aniha phaiphuya ani bupha angkhe haiha yaba aniha shik phaya thikhade, ar ang bokhe iaohon thao khaliha haiyu rihi shuguma. Gorashali rao repba; khiripbo Ishor jang siling rijauma," Sere babani graukhe khnare ar silingre bunshi aniha phaima. Iboni ortho sereba baba khe nuba grau niya; sere Ishor niphrang phaiyaba bosening saoshi buphake nuyaba. Ang gibi khe nishine thidu; sere lonre jhug jhugbo haiyu main ma. Ang ning hai yuni roti. Nishini phagararao hajeng lingha Ishor riyaba Manna jiba, thikhabo bunshi titharkha. Thikhabo roti shorgo niphrang phaiya bade olaiaba rotiniya ar serejire mushi khali bo thiya. Ang thanghi dong yaba haiyuni roti Shorgo niphrang akhaihi phaiyaba. Jodi ishaba ibo rotikhe jire jhug jhugbo thanghi dongma. Ang riginyaba roti de ani bahain hapsao thang hi dong mane bokhe ang riba. Ibokhe khnahi bunshini bishingha grau banglaiba. Bede khlaihi ibo sbung boni bahain khejinthane jimani riphure? Bun- shi singba. Jisu bunshi khe thiba. Ang nishine gibi khening thibase; Jodi nishi marshi basani bahaing khe jiya thikhade; ar boni thikhe lingya khade; nishi jarni pran main puya. Sere ani bahaing khe jire ar thikhe lingre jhug jhugbo haiyu main ma ar iaohon thao khaiiha bokhe ang haiyu rihi shuguma. Samjabani thikhala ani bahaing asholjimu; ani thise ashol lingmu. Sere ani bahaing khe jire ar thikhe lingre aniha thanghi dongma, ar Ang boniha dongma. Thangi dong yaba baba angkhe haihaba ar boni khomotha jang ang thanghi dongba. Olaining sere angkhe jire ani khlaihi bo thanghi dongma. Ibo gibi yaba roti Shorgo niphrang phaiyaba; Ibo roti nishini phagararao jiyaba roti lai niya nihi iaohon ha thidu. Sere ibo roti khe jire jhug jhugbo thanghi dongma. Kapernaum ha dongbaha raji nokhoha Jisu ibokhe siling riba. Thauglau hayuni grauthai Bokhe rikphayarao ni buthu habo ibokhe khnahi thiba; Ibo silingrithai hamshi ning dubi sere khna phure?" Tikhabo Jisu mithidu bunshini bishingha iboni khlaihi jhiw jalaikha. Odebani bunshi khe thiba. Iboning nishi khe gamang giji khaikha? Thik- hala, marshini basakhe braha sgangha dongba oraha thangphin bakhe numa nangjauba? Ishorni bese se haiyu riba, marshini bol mushihabo gtaya. Ang nishine sainthi yaba grauhai buthu Ishorniphrang haiyu riyaba besenigrause. Thikhabo nishi lonya jadu." (Puila niphrang Jisu mithidu sere beleiyaba lonya ginyaba ar sere bokhe biphot ha rishing giniaba). Ar bo thibakho; ibo samjabani thikhala mashi saoshibo aniha phaiphuya babajang Lama phunu jauya thikhade." Ibo samjabani thikhala jing Jisu khe rikphayarao buthu phintar lang lakha ar bojang thangphayakha. Odebani boni jhigini sisho raokhe singba; "Ar nishi bo garhi thanglama baudu?" Simon Peter bokhe thiphinba "Gabara jing sere niha thangma?" Ning jhug jhugni haiyuni khlaihi grau jobala. Ar duha jing londu ar mithikha ning saoshi gathar yaba Ishor niph- rang phaiyaba." Jisu thiphinba; Ang nishi jigni khe saikhuya niya? Thikhabo nishini bishingha Soitan saoshi dong!" Bo Judani graukhe thiba, Simon Iskariot ni basa: Kharon Juda Jisu ni sisho saoshi thikhabo boning Jisu khe hamya bauyaba. Jisu ar boni khaphlungthu /7 Iboni yaohyonha Jisu Galiliha thangba; bo Judaiha thangma mijingya; Karon oraha Judani sbung buthu bokhe staimane naibaidu. Oraha dongyarao khibsa danghi dong glang mani bubli sophai majakha. Odebani Jisu ni bda-buphlungthu bokhe thiba; "Ibo jaga khe haigarhi Judai-ha thang." Odese nini iaohon nikyarao ning dangba iaoblai khe numa. Saoshibo jar khushi dangba khe huiya jar miaijang mithi jauhi bumu jama mijing khade. Ning ibo buthu khe dangba niphrangde phirti phalangbo ningkhe mithinthing." (Boni buphlung thu mangmangbo bokhe lonya) isu bonshi khe thiba; "Ani ashol bubli sophaiyakho. Nishini khlaihi ishaba bubli bo jadu. Nishi khe pirthi phalang mushu phuya; thikhabo Angkhe mushu du. Kharon Ang thihi dongdu je iboni lama buthude hamya. Nishi melha thang lah Angde thangya; ibo melha sumjabani thikhala Ani ashol bubli sophaiyakho. Ode thihi bo Galiliha donglaba. Jisu lengoni melha Boni bda-buphlung thu melha thanbani iaohonha bo oraha thangkha; thikhabo hamshi mithi jauyahi phirik phirikse thangba. Judani sbung hojarao melha bokhe nai bai ba; "Braha bo sbung;" bunshi singba. Sbung buthu jomajayaba bishingha phirik phirik sainglai du; saoshi gni thidu bode subung hambase; ar gibinrao thidu bode sbung buthu khe thegeiri ginyabase. Thikhabo saoshibo khirip khna gothai thiya, kharon bunshi Judani hojarao khe khindu. Mel gejherjamphai kha bohase Jisu Madai Khoha thanghi sebring hiba. Judani sbung hamshi gmanghi thiba, "Ibo sbung bede khlai hi ilai mithi kha mushi khalibo silingba girihi?" Jisu thiphinba; "sumokhe ang siling ridu ibo ani iaoblai niya; ibo Ishor niphrang angkhe haiha yaba nise. Sere Ishor nang jau balai dangma baudu bonshi mithinang siling riyaba Ishor niphrangthi na angjarni bauthai khe thilabati. Sbung ishababo jarni bauthai khe sainthi yaba jar bumu jala mani khlaihi; thikhabo sbung bokhe haiha yaba saoshini bumuni khlai hise thikhade bonide dush giri; ar boniha mushi moshol giri. "Mose nishini disa khe ria; bo niya? Thikhabo nishi saoshibo boni disakhe maniya. "Sumjabani nishi Angkhe staima bauba?" Nishini bishingha masi sgo dong!" Githim laiyarao thiphinba "Sere ningkhe staima bauba?" Jisu thiphinba; "Ang yaoblai mashi phunuba, ar nishi khiripbo gmangkha. Mose nishi ne basa buthu khe sausinglini saogur rakhau mane hukum riba (thikhabo Mose de niya nishini phagraraose ibokhe yaowwai jenba), ar odebani nishi ansakhe gerba basaingha olai khlaidu. Gerba ha ansakhe saogur rakhaw khase Mose ni disa baiyama; sumjabani angkhe nishi thamshi baigoba sbung saoshikhe ang gerba basaingha phura hamri banila? Bajini jathaikhe naihi bishar dakhlai bishingni jathai gibi khe naihi bishar khlai." Bo Messiah? Jerusalemni sbung buthu thiba: "Ibo sbung khening Judani hojarao staimane naibai ba?" Naiha! Bo sbung buthu ni sgangha grau jodu ar bonshi thidu boni mushi dus giri! Bunshi gibi jang ibo sbung khe Messiah thihi mithidu? Thikahbo Mes- siah phaikhade braha niphrang phaiba saoshibo mithiphuya; Ar jing khiripbo mithidu ibo sbung braha niphrang phaiba." Jisu Madaikhoha siling ribaha grau bakjahi bo thiba; "Gibijang nishi angkhe mithidu Ar ang braha niphrang? Angjarni khushijang phaiya; bo angkhe haihaba ibo grau gibi, nishi bokhe mithiya. Thikhabo Ang bokhe mithidu. Kharon boniphrang and phaiba ar bo angkhe haihaba. Bonshi bokhe rimma baukha, thikhabo saoshibo boni saoha iao shuguya, kharon boni bubli sophaiya kho. Thikhabo gitimlai yabaha bokhe lonyaba bangbi; Ar bon- shi thiba; "Messiah phai khala ibo subungthah bang dauhi gmangthao sishi phunuphunangti? Jisukhe rimmane siphayarao haihaba Pharisirao buthu gitimlai yabaha Jisu ni khlaihi seji lai bakhe khnakha. Odebani bonshi ar jonthai marao buthujang Jisu khe rim mane sbung haihaba. Jisu thiba; "Aug khaisa sening nis- ijang dongsime ar odehe angkhe haihayaba niha thanglama jakha. Nishi angkhe naibai nang thihabo nishi angkhe nunang niya sumjabani thikhala. Ang donggin yabaha nishi thangphuya. Judani khushi dangyarao jarni bishingha thilaiba; Braha bo thangma bauba jing nuhi phuya yaba jaga? Bo Grik ni sohor buthuha thangma bauba; orahajini subung buthu dong ar bonshi khe siling ridu Grik sarao khe? Bo thidu; jing bokhe smaimase thikhabo bokhe main nang niya ar bo dong gin yabaha jing than puya; Bo smu bauba?" Hayu riyabani dimu Melni iaohonthao basaing ar nangyaba basaing khaliha Jisu song hi khurang bak khlaihi thiba; Sere digangjaure aniha phaihi dilingphai. Laishini gonthaiha repba dong; Sere Angkhe lonre; hayuni diriyaba dimuh boni kha niphrang diri nang. Jisu ibokhe beseni garao ha thiba; bokhe lonya raomidi ajaumana thangba. Boni somoiha bese rejau yakho sumjabani thikhala bo samoiha Jisu mohima mainyakho. Sbung grausi jalaiyaba Saopau gitim laiya raoni bishingha ibokhe khanhi thiba; "Ibo sbung ashol "Gorahshali ning." Gibinrao thiba; "Bode Messiah se!" Ar gibin sbung buthu thibakho, "Messiah de Galili niphrang phaiya. Laishini gonthaiha thidu; Messiah de Raja davidni sengphong niphrang phaih yaba ar David donglang yaba Bethlehemni sohor masi hase hajaima. Odebani gitim laiya- raoni bishingha thugni jakha. Saopau bokhe rim ma baudu thikhabo saoshibo boni saoha yao shuguya. Judani Hoja lonyayarau Jekhali rimgin yarao thangpin lakha; Jonthai marao ar Pha- rimsirao bonshi khe singba; "Sumjabani bokhe rimhi labuyaba?" Rimgin yarao thiphinba; saoshibo ibo sbunglai grau joyaba giri kho Nishikhe bo gibir mosongkha? "Pharisirao bunshi khe singba." Nishi bakhaliba mithikha Pharisirao ni bishingha ar Judaraoni khushi dangyaraoni bishingha saoshilai bokhe lonya- rao dong? Ibo gitim laiya rao buthu Mose ni disakhe mithiya; odebani bonshi Ishorni naimato. Phirisiraoni bishingha Niko- demas thihi saoshi dongba; bo sganghabo Jisu khe naima thihi thangba. Bo miaini sgangha thiba. Mushini dush mainyahi sbung khe jing edening sjam phuya jini dara mothe. "Bonshi thi- phinba, 'asha', ningbo Galili niphrang? Laishi gonthai khe pori ode ning mithinang Gorahshali saoshibo Galili niphrang phaiba giri. Masainjik khusi hamya dangbaha rimjauba /8 Jar jarni noha khiripbo thanglai-kha, thikhabo Jisu de Olives nihadingha thangba. Phin phorong maha bo Madaikhoha thangphinba. Khirip sbung buthu orah bojhom alaiba; ode bok- hamhi silingri mani jenba. isani hojarao ar Pharisirao uljahi rimjau yaba masainjik saoshikhe labuba, ar bokhe khiripni sgangha songriba. Bonshi Jisu khe thiba, "Silingriah, Ibo mah- sainjik uljabani rimjauba. Jini disaha ilai yaba mahasainjik khe longthai lemhi staima nangdu thihi Mose hukum riba. Duha ningbede baudu?" Jisu khe rimmani karon jang bonshi ibo graukhe thiba ode jangse bonshi bokhe jera riphuma; thik-habo bo nahayahi iaoshi jang haha repbai hi donglaba. Oraha sorighi dongiarao bokhe singba. Bo jar kamplenghi bonshi khe thiba. "nishi no bisingha sere phap khusi dangba giri bo phuila masainjik khe longthai lemla laphure." Olaining gonghi haha rep bokha. Ibokhe khnahi bonshi saoshini yaohonha saoshi thangtharkha; radao yarao buthu thanglaba sgang. Oraha Jisu saojang thaukha bo masainjik songhi dongya bahjang. Bo songkhuhi masainjik khe thiba; "Braha bonshi, eraha saoshibo girikha ningkhe boj- nam khlaime ne?" Mahsainjik thiphinba, eraha saoshibo giri, gedama." Jisu thiba, "Ode thikhade. Angbo ningkhe dangkhlai dauya; thikhabo ning eraha niphrang thang ar phap khushi dadangshi." Jisu mulukni jnama Pharisirao ni sgangha phin Jisu grau joba; "Ang hapsaoni waimijing", bo thiba; "Sere angkhe rikphare hayuni waimainma ar mushikhalibo andarha daubaima nangya." Pharisirao bokhe thiba," ningjarkhe jar duha sakhi rila du; thikhabo iboni mushi iaoblai giri." Jisu thiphinba; "Niya, Ang jarkhe sakhi khlaire thikhabo; Ang thiyaba grau gibi; kharon Ang jarkhe mithidu Ang braha niphrang phaiba ar braha thangma. Nishi angkhe braha niphrang phaiba ar braha thangma mithiya. Sub- ungni jathaini basao ha nishini bishar; Ang saoshini basaohabo bishar khlaiya. Thikhabo jodi ang olai baukhabo, Ani bishar gibi jamase sumjabani thikhala iboha ang saujang niya, angkhe halha yaba baba angjang dongphadu. Nishini disaha repyaba dong shakirao gnijang boshi graujokhade ishalai thikhabo bun- shini graukhe gibi maniba; Ang jarni khlaihi sakhi ridu, ar angkhe haiha-yaba bababo ani khlaihi sakhi ridu." Bonshi sing- ba; "Nini bupha braha? Jisu thphinba; "Nishi angkhebo ar baba khebo mithiya." "Jodi nishi angkhe mithikhade baba khebo mithi mase." Madaikhoha siling ribaha Jisu ibo buthukhe thiba, khuta mashiha Madaine rimani bakso buthu deng yabaha; thik- habo bokhe saushibo rimya sumjabani thikhala boni bubli sophaiya kho. Jisu bonshi khe thiphinba, Ang thanglama jakha; Nishi angkhe naibai nang; thikhabo nishi jarni papjangthimase; "Ang thangya baha nishi lhangphuya." Odebani Judani hajarao thiba; "Bo thidu bo thangya baha jing thang phuya; Iboni mane bo jarkhe stai lama bauba?" Jisu thiphinba "Nishi la ibo hap- sauni ba khlaha dongyarao; thikhabo Angia basau niphrangse phaiba; Nishi ibo hapsau niphrang; thikhabo Angde ibo hapsau niphrang niya. Odebani nishi khe Ang thiba mshide Jarni papjang tihmase; Ar nishi papjang thimaning glaimase jodi nishi lonya thikhade, sere ang." Bonshi singba, "Ning sere ? Jisu thiphinba; phuila niphrang nishine Ang sumukhe thikha. Ang nishine thima bangbi; nishi khe dangkhlai mani khlaihi nangyaba garao, sumjabani thikhala angkhe haiha yaba saushide gibi yaba; ar boniphrang khnah yabakhe ang hapsaune sainthiba. Bonshi bujhiya Jisu bunshine buphani graukhe sainthi bakhe. Odebani bonshikhe bo thiba, "Jokhon nishi marshini basakhe shugu nang; nishi angkhe sere thihi mithi nang okhali nishi mithinang jarni khomota jang ang mushi khebo dangya, thikhabo ang thiyaba grau baba smokhe thima saniba olaisening. Ar angkhe haiha yaba angjang dong; bo angkhe saujang naigarya, sumjabani thik- hala nalaibo bo khusi jabalai se ang dangba." Sere sere Jisu thibakhe khnah kha bokhe lonba. Nokhor ar Nokhorniyayaba sbung Odebani bokhelonyarao buthukhe Jisu thiba, "Jodi nishi ani sibringthaikhe manier; nishi gibijang ani sishorao; Nishi gib- ikhe mithinang ar gibiyaba ni shike sogonang." "Jing Abraham niphrang phaiyaba bongso, bonshi thi- phinba arjing saushinibo sakhorjaba giri. Ning smo ni ortho- jang" nishi gonang thiba. Jisu bonshikhe thiba, "Ang gibikhening nishine sainthibase; Sere pap dangre bo papni sakhor Sakhor sakhor saushi budu glaude nokhor mashini bubrajahi dongya; thikhabo basa saushide thia sibo dongbase, Jodi basa ningkhe haigar khade nishi gibijang ning gola phudu. Ang mithidu nishi Abraham niphrang phaiyaba bongso; thikhabo nishi Angkhe staima baudu, kharan nishi ang siling ribakhe ajauya. Baba phunu yabakhe Ang thiba; thikhabo nishini bupha smokhe thidu nishi dang ya. Bonshi thiphinba. "Abraham jini bupha Jisu thiphinba. "Jodi nishi Abraham ni basabishik jare, bo dangba laining, baushi nishibo dangmase. Ang khirip khe dangba nishine gibikhe mithi rimani khlahi Ang Ishor niphrang khnayabakhe; thikhabo nishi angkhe staima baudu, Abraham mushi khalibo ilai jaya. "Nishini bupha dangba laining nishibo dangbase." Bonshi thi- phinba; "Ishor sening saushi jini bupa, arjing boni ashol basa." Jisu bonshikhe thiba, "Jodi Ishor nishini bupha thikhade; nishi ankhe mava nangmase; kharon ane Ishor niphrang phaiba. ar duha ang eraha dong. Ang jarni komota Jang eraha phaiya, thikhabo bose haihaba. Ang thiyaba graukhe smoni nishi buj- hiyaba? Kharon nishi ani graujmakhe khnamani bubaing ajau phuya. Nishi nishini buphani basa bishik, bo soitan; ar ni shi nishini buphani jathaikhe yao waiba. Phuila niphrang bode sub- ung staiyah se ar mushi khalibo gibi lama gede himya, kharon boniha gibiyaba jathai giri. Bo grau moshol jobade boni baishi khushi khese dangba; kharon bode moshol yaba ar khirip moshoini bupha. Thikhabo Ang gibikhe thidu, ar odebani nishi Angkhe lonya. Nishini bishingha angkhe papni dush dongthihi proman riphunang? Jodi ang gibikhe thikhala nishi smoni angkhe lonyaba. Sere Ishor niphrang phaiyaba Ishor ni graukhe khnadu. Nishi thikhabo Ishor niphrang niya, odebani nishi khnaya. Jisu ar Abraham Bonshi Jisu khe singba; "Jing thiba jaya je ningia Samarita-se ar niniha sgoni jathai dong?" Jisu thiphinba; "Aniha mushi sgoni jathai giri. Ang babakhe man khlaidu; thikhabo nishi angkhe man khlaiya; Ang jarni khlaihi man smaiya thikhabo smaiyaba saushi dong bo angjang gbahi bishar khlaidu. Ang gibikhe nishine thidu; "Sere ani grau khe man khlaire mushi khalibo thiya." Bonshi bokhe thiba, duhajing phura mithikhah- niniha sgo dong." "Abraham thikha, ar patrirao thitharkha, thik- habo duha ning thidu sere ning siling ribakhe manire mushi khalibo thiya. Jini bupha Abraham thikha; ning botha dedao thilah phunang; Ning baudu? Ar patrirao bo thithar kha; ilai bauyaba ning sere?" Jisu thiphinba. "Jodi ang jar khese man khlai lama thikhade bo mande mushibo niya. Saoshi angkhe man khlaiyaba dong bo ani burha-ashol yaba sere khe nishi nishini Ishor thiyaba. Mushi khalibo bokhe mithiya thikhabo ang mithidu; Jodi nishi laining angbo bokhe mithiya thikhade angbo nishilaining moshol thijau mase. Thikhabo ang bokhe mithidu ar boni graukhe man khlaidu. Nishini bupha Abraham khajaba ang phaiba bublikhe naima mithihi; bo nukha ar khajakha." Bonshi bokhe thiba, "Ning nokha maithai danmang mangbo jayakho Ar bede ning Abraham khe nukha?" Ang gibikhe nishine thidu; Jisu thiphinba. "Abraham hajaiya saniha ang dong." Ode bonshi lem mane longtain khonkhuba, thikhabo Jisu jar thimhi Madaikho haigarhi thangkha. Gana hajayabakhe Jisu hamriba /9 Jisu daubaihi dongbaha, hajaiba niphrang gana subung sau- shikhe bo nuba. Boni sishorao bokhe singba, "Silingriah, Sereni phapjang bo gana hajaiba. Boni nijeni phap na buma buphani pap." Jisu thiphinba; "Boni gana boni phapjang ar buma-buphani phapjang mushi dopha laya. Bo gana sumjabani thikhala boni khusini iaoblaiha Ishor ni bolkhe nuphuma. Saing jadushi angkhe haiha iabani khlaihi jing khushi dang hi dongma nangdu; horjaphai khaning saushibo khushi dangphuya. Ang hapsauha dongbahade ang ning hapsauni waimijing. Ibokhe thihi. Jisu haha khudi thuhi khudijang khaisa didap slamhi; bo subungni muthaiha lepphahi thiba "thang Siloamni dikhemai ha muhk- hang susha. "(Iboni bumu mane haiyaba). Odebani bo subung oraha thanghi susha hikha, ode muh nuhi phaiphin kha. Boni no harirao ar gibin sbung buthu bokhe sgangha bikha khlaiba nuya- rao singba; "Ibo sbung ning nalai nalai khamhi bikha khlai baiyaba? "Saupaothidu boning ar gibinrao thidu bode niya, bolaise jasoshi nulaba." Bo jarning thilakha; "Ang ning bo." Bonshi singba, duhala bedehe khlaihi ning nuh nukha? Bo thiphinba, sbung saushi Jisu thiyaba didap khaisa slamhi ani muthai-ha lepphanhi Siloam diha thanghi mukhang sushama saniba. Odebani ang thanghi sushaba jang muh nuphin kha." Bonshi singba "Bo sbung braha dong? Bo thiphinba, "ang mithiya." Pharisirao hamribakhe singba Ode bonshi bo sbung gana khe Pharisirao niha langkha. Jisu didap slamhi muthai gana khe hamri khali gerba basaing. Bo sbung khe Pharisirao hede khlaihi muh nuphinba singhba. Bonshi khe bo thiba: "Ani muthai ha Bo didap lepphaoa; Ang mukhang subajang nuphinkha." "Saupao Pharisirao thiba, ibo sbung de Ishor niphrang phaiyaba niya samjabani thikhala gerba basaing ni disakhe maniya." Gibinrao buthu thiba; "Phapi sbung bede khlaihi ibo rokhom gmangsishi phunu phuba? Odebani bonshini bishingha thugni jakha. Odebani Pharisirao buthu bo sbung khe phin alangshi singba; "Ning thidu bo sbung nini muthai ganakhe hamriba-ningia bokhe bedehe baudu?" Bo sbung thiphinba "Bode ghorasali saushi." Juda khe maniyarao bo sbung gana dongba ar duha muh nuphinba thihi lonya; boni buma bupha khe long yashi. Odebani bonshikhe singba; "Ibo nini basa?" "Nishi thiba, bolah ganase hajai ba thikhala bedejahi duha bo muh nuphinphuba?" Boni buma-bupha thipinba jing mithidu bojini basa, arjing mithidu bo gana hajaiba. Thikhabo jing mithiya bede khlaihi bo duha nuphinba; ar boni ganakhe sere ham riba, jing mithiya. Bokhe sing bo jarning thiphin rilaphudu. Judaraokhe khinbani khlaihi buni buma bupha ilai thiba; kharon khusi jalai yaba grau dongjar sere Jisu khe Messiah thihi manire bokhe sunagog (Judaraoni Madaikho) niphrang rigkhlaima. Odebani boni buma-bupha thiba; "Bo rakha, bokhe sing." Phinshi olaining bo sbung gana hajai yaba khe longhi bokhe thiba "Garau gibi joma thihi Ishorni sgangha smaidang. Jing mithidu ningkhe hamri yabade paphise." Bo sbung thiphinba, "Angde mithiya bo phapithi na niya, thikhabo ang mithidu ang gana dongba ar duha nuphin kha." Bonshi singba; Ningkhe bo smo khlaiba? Bede khlaihi nini muthai ganakhe bo hamriba?" Bo thiphinba; "Ang nishine thiblaikha. Sumjabani alang alang khnama mijhingba? Na nishi boni sisho jama bauba?" Bokhe tamshi phunuhi thiba; "Ning bo subungni sisho janaidu; jingde Mose ni sishose. Jing mithidu Ishor Mose niha grau joba; thikhabo bo sbung khede braha niphrang phaiba jing mithiva." Sbung thiphinba; "hamshining gmangsishi yaba grau! Nishi mithiya bokhe braha niphrang phaiba; thikhabo bo ani muthai ganakhe hamriba. Jing mithidu Ishor paphirao khe khnama mijingya; Bo khirip sbung buthu khebo knandu sere bokhe man khlaidu, ar bo nang jau balai dangdu. Hapsau hajai jenba niphrang saushi khebo gana khe nuri phinba thihi khnaba gir- ikho. Ishor niphrang phaiya thikhade ibo sbung olai blainang niya." Bonshi "Ning papjang hajaiba ar deba ar nign jingkhe segringma baudu kho?" Odebani bokhe sunagog niphrang rikhlaikha. Beseni ana Jekhali ibo buthu khe Jesu khnaka, bo sbungkhe goronhi singba; "Ning marshini basakhe londu? Bo sbung thiphinba; "Gedema angthane thi sere bleiyaba; odethikhade Angbo bokhe lonnang; Jisu bokhe thiba, "Ning jarning bokhe nukha ar bon- ing duha ning jang graujoyaba. "Ang londu Gabara; bo sbung ode thihi Jesu ni sgangha yasgu thuba. Jisu thiba; "Ang ibo hapsauha bishar khlaima phaiba; odese ganarao nuphinma ar sere nudu bonshi gana jama." Saupao Pharisirao oraha dong- phayarao ibo graukhe khnahi bokhe singba; "Gibi jangde ningbo bauya jing buthubo gana se janaidu?" Jisu thiphinba; "jodi nishi gana thikhade nishi dushjaphuya; thikhabo nishi thidu je nishi nuphudu; iboni mane nishi niha dush dong." Melma Bobra /10 Jisu thiba ang nishine gibi-khening thidu; sere sbung dauglap gede payahi gibin gede rgai khuhi melma kho ha hapma baure Dode makhaw ar dakhu se. Sere sbung dauglap gede dara mote hapre bode melmani rakhal. Dauglap raukhiyaba bunthane dau- glap khuru ridu! Bo bumu thihi jirik ba khurangkhe melma buthu khnadu are bo bajiha lang smaidu. Bonshi khebajiha labuhi bo sgang himhi dismaidu ar melma buthu bokhe rikpahdu sumjabani thikhala boni khurang khe bonshi mithidu. "Bonshi mlai gib- inkhe rikphaya, thikhabo gibinrao niphrangde bonshi khaigrema sumjabani thikhala bonshi ni khurrang khede mithiya." Jisu bonshi ne ibo kharmu khe sain thiba, thikhabo iboni orthokhe bonshi bujiya. Jisu Madaini Melma Basha Odebani Jisu thiphinba; Ang nishine gibi khening thibase. "Ang melmani dauglap." Gibin khirip ani sgangha phaiyarao makhaw ar dakhu gajah; ar melma buthu bonshi khe mitiya, Ang ning dauglap; sere ainiha phaire bo goma ar bishingha hapma bajihabo thangma, arjitan main ma. Khaomane, staimane ar hamya khlaimane makhao phaiba: Nishi hayu main phure ode- jang Ang phaiba phura hayu mainmani phaiba. Ang ashol melma naiya, melmani khlaihi thiphama mijing yaba. Yaowai ni sbung ashol melma naiya niyabani ar melma bubra jayabani; rasha phaiba nukhabo melma buthukhe dangkhlaihi khaire; odekhai phlungre. Yaowaini sbung khaiba sumjabani thikhala bode yaowai jang khushi dangbani melma buhukhe khlal lahya. Ang ashol melma naiyah. Baba angke mithi balai ning angbo baba khe mithidu. Olaining Ang Jarni melma buthu khe mithidu ar bonshibo angkhe mithidu; Ar ang bonshini khlai hi thilama mijingdu. Oraha gibin melma buthu dong bonshi ani- thikhabo bonshibo melma khoha giri; bonshikhe ang labuma nangdu; bonshi ani khurangkhe khnamase ar bonshi buthu rak- hal saushi jang thushi jatharma. "Baba angkhe maiya nangdu sumjabani thikhala ang hayu rimane rajijadu; yaohon ha ibokhe ang main phin gothai. Saoshibo ani niphrang ani hayukhe langia phuya. Angjarni khushi jang garlama. Ani ibo rokhom jar hang garia mani hok dong ar ibokhe main phin mani ani hok dong. Ibo rokhom ani bupha angthane hukhum riba." Ibo grau buthuni khlaihi oraha sbung buthu dblgini jakha. Bonshini bishingha thilaiba; "Boni hade sogo dong; Bode gibirse; Sumjabani bokhe khnaba?" Thikhabo gibinrao thidu; "sbung sogo lai yabade ibo rokhom garau joya; Bded khlai hi sogola gana rao khe muh niruphin ma." Jisukhe maiyaba Maishingni bubli, ar Jerusalemha grao ribani meljaba. Jisu madai khoha Solomoni rondaha himbai hi dongba. Boha ning sbung buthu gitimlai phaihi bokhe singba. "Bishilai lauhi nini jingkhe ibo rokhom jonthairihi dengma? Garao gibikhe jinthane sainthi ningia Messiah na sere? Jesu thiphinba; Ang nishine sainthi tharkha, thikhabo nishi lonya. Ang nishine thiyaba garau ani buphani khomotase ani khlaihi grau joba. Thikhabo nishi lonnang niya kharon nishi ani melma buthu niya." Ani melma buthu ani khurang khe khnadu, Ang bonshi khe mithidu ar bonshi ang jang rikbai du. Ang bonshine jhugni haiyu ridu, ar bonshi mushi khalibo tihya. Saoshibo bonshi khe aniphrang kawlang phuya. Ani bupha smokhe anthame riba khripthane dedau yaba. Ar saushibo bonshi buthukhe babani khlal niphrang sephuya. Babajang ang mashi." Sbung buthu olaining lemmane longthai khonlai bukha. Jisu bonshi khe thiba, "Ang nishini sgangha gbang khushi hamba dangkha; baba dang thihi riyaba khushi khe; ibo buthuni bishingha mashi magni ni khlaihi nishi angkhe longthai lemma bauba?" Bonshi thiphinba; "hamba khushini khlaihi jing ningkhe longthai lemma bauya; thikhabo nini grau buthu ni khlaihi; Ning sbung saushi sening thikhabo ninningjarkhe Ishor slamma baudu." Jisu thiphinba "Ishor thiba je nishini disaha rep yaba ba dong, "Nishi madai gjah. Jing mithidu smokhe laishini gonthaiha thiyaba, miaibo gibining; ar Ishor bo sbung buthu khe madai gjah thiba; je sbung buthu ne bodi graujmah khe riba; Ani grau; Angkhede baba saikhoba ar ibo hapsaoha hai- haba, Bede khlaihi nishi angkhe grau gushu thipure sumjabani thikhala Ang de Ishorni basa thibani khlai hi? Angkhe dalon, jodi ang nai baba nangjauyaba khushi khe dang yare thikhade. Thikhabo jodi ang bo buthukhe dangre, nishi angkhe lonya jare thikhabo, ani khushi khe mangmangia nishi lonma nangre, ode- jang nishi phinshila mithilah phure; ar bo buthu khiripni khlaihi Bupha angjang dongba ar ang Bupha niha dongba." Phinshi bokhe rimmane bonshi hishap khlaikha; thikhabo Jisu bonshini yao niphrang golang kha. Jisu ode Johan Baptis riyaba jagaha Jordan dikhe baihi thangphin lakha; ar bo oraha dong hiba. Sbung buthu buthu boniha phaiba. Bonshi thiba; "Johannide mushi gmangthao sishi yabade phunuya. "Thikhabo sbung ni khlaihi bo thiyaba buthu gibining." Ar khirip sbung buthu bokhe oraha lonba. Lazar thiba /11 Sbung saushi bumu Lazar; Bethani Jagaha dongyaba limba. Bethani sohor mashi braha Maryjang boni bahan- dao Martha dongba. Mary ning gabarani igaha thao midim- bakhe lukhruhi jarni khnaijang rushaba; Lazar thiyaba boni bada limba. ahandao gnijang Jisu niha graujama rihaba; "Gabara nini maiyani lugu limdu." Ibokhe khnahi Jisu thiba; "Ibo limbani yaohon thaoha jagin yaba Lazar thimanide niya." Ibo jaba sumja- bani thikhala Ishorni bumu jamanise ar ibojang Ishorni basa to bumu main ma." Jisu Martha ar boni bahandao khe maiya nangba; ar Lazar khebo; thikhabo Lazar limdu thihi grau jmah mainhibo, bo oraha ar nokha hor gni dong lah kha ko. Ode jarni sisho raukhe bo thiba; jing, Judaha thangphin nang." Sishorao thiphinba; "Silingriah" khaisa sagangha sbung buthu ningkhe longthai lemma bauba, odebo ning thangphin ma baudu." Jisu thiba; "Nokha saingsiha gontha jigini jadu na jaya? "Odebani sere saingha himdu bonide mushiso dopha sikpha giri; karon ibo hapsaoni waike bo nudu. Thikhabo sere horha himire banide dopha sikpha bangbi sumjabani thikhala boni wai giri." Jisu ibokhe thihi ar bauphaba kho; jini lugu Lazar thuhi thangkha; thikhabo Ang thanghi bokhe masha hima." Sishorao thiphinba "Jodi bo thukhade, Gabara bo hammajakha." Jisu thiba ni ortho Lazar thikha; thikhabo sishorao bauba bo nalaili thulaba. Odebani bonshi khe Jisu buji hi thiba, Lazar thikha." Thikhabo nini khlaihi ang khusi, sumjabani thikhala ang ning jang dongphaya; odese nishi lonma, thah jhing thanghi bokhe nai hi nang." Tho- mas Jonja) boni lungurao khe thiba; "thah jing khiripbo Silin- griah jang thangnang; ji-ngbo bojang naipha hinang." Jisu thangphiba ar hayu Jisu phaihi nuphai bahade Lazar khe phipba nokha horbri jalangkha. Bethani Jerusalem niphrang mel tham janang; Judasarao Martha jang Mary khe waimu gorimane naiphai yarao bangbi bonshini bada tihbani khlaihi. Martha Jisukhe phaidu thihi khnabajang goronlai hima thangba; thikhabo Mary noha dongba. Martha Jisu khe thiba; "Jodi ning eraha dong- khade. Gabara, ani bada thiya khamu; Thikhabo Ang mithidu duhabo ning smokhe saindu Ishor ningthane rimase." Jisu thi- phinba, "nini bada thang hi baijha phinmase." Bo thiphinba "Ang mithidu, yaohon thaokhalide bo than hi baijha phinma." Jisu bokhe thiba "Ang ning thanghi baijha phinyaba ar hayu sere angkhe lonre bo thanghi dongma thiblai hi dongkhabo. Ar sere thanghi angkhe lonhi dongdu bo mushi khalibo thiya; ibokhe nishi londu?" Bo thiphinba; "Ha, Gabara; Ang londu ning Messiah Ishor ni basa; ibo hapsauha phaima thiyaba." Jisu graba Ilai thihi, Martha thangphin laba ar Mary khe phirik phirik thiba "Silingriaba eraha ning dong ar ningkhe smaidu." Ibokhe Mary khnahi baija khuhi goron laimane thangba. Bo somoiha Jisu nolaiha sophaiyakho; Martha lamjau hiyabaha dongkho. Noha sbung buthu dongyarao Mary khe waimu goriyarao bokhe baijaba nuhi songkhuhi Mary jang thangphaba. Bonshi bauba Mary mangklongha gramane thang naiba. Jisu dong yabaha sohibajang bokhe nuhi Mary Jisuni-iagaha glaihi thiba; "Gabara" "Jodi ning eraha dongkhade ani bada thiya muh. Jisu Mary khe graba nuhi, ar bojang dongpha yarao sbung buthukhe graba nuhi boni khaha hamshi dukhu nangkha. Bon- shi khe singba; "Nishi braha bokhe phipkha?" Bonshi thiphinba. "Gabara phai thangnang naihi nang." Jisu grakha. Bonshi thiba "nai bo bishi bokhe maiya nangdu." Thikhabo saushi gni thiba; "Gana subungkhe bo nuriphinba na bo niya? "Bo Lazar khe thiba niphrang sgophuya? Lazar khe thangriphinba Hamshi khaha bauhi dukhu nanghi Jisu Lazar khe pipyaba jagaha thanba; longthai ni longkhor ha phiphi longthai jang gablah bauphungba. Jisu hukum riba; "bauphung yaba longthai khe molung khlaha" Martha thiphinba; "Hamshi ning maram ma jakha, Gabara" phipba nolkha sainbri jalangkha. Jisu bokhe thiba "Ang nishine thiba giri, jodi nishi lonkhade Ishorni bolkhe nishi nunang? Bonshi longthai khe nekhau khlakha ar Jisu naikhu hi thiba; "Abai ang ningkhe khlimlah du, ani graukhe khnabani. Ang mithidu ani grau khe khnadu; thikhabo eraha dongyaba sbung buthuni khlaihi ang thiba; odese ning angkhe haihaba thihi bonshi lonma." Ilai thihi; bakjangjirikhi bo thiba; "baigo Lazar." Boni yao iga ri meraihi ar mukhang habori meraihi; bo baigokha. Jisu bonshi khe thiba; "bo ri merai yaba buthu khe khuruhi bokhe hai ha." Jisukhe sthaimajaba Mary niha phaiyarao ibo iaoblai khe nuhi bokhe lonba. Thihkhabo bonsbini bishinha sauphao pharisirao niha phaihi Jisu ni iaoblai khe sainthi phaiba. Ode Pharisirirao arjonthai marao gitim lai hi mel kham hi sainlaiba; "Jing sumu khlaima? Ibo sbung khe, boni gmangthao shishi yaba iaoblai buthu khe naiha. Jodi jing bokhe ibo rokhomjang haigar khade khiripbo bokhe long mase; ar Romsarao hamjau yamase; ar jini madai- kokhe arjadikhe sjam mase; Bonshi ni bishhingha saushi Kaia- pha thiyaba bo maithaiha jonthaimaraoni hoja jahi dong yaba thiba." Nishi gibir gjah. Nishi bauba ringya khade nishini jadi gmaba tahia khiripni khlaihi bo sbung saushi khesthaiba hamdau thihi? Gibijangde bojarni khlaihide ibo graukhe thiya; bo mai- thai hajonthai-maraoni hojajabani karonjang bo gonibalai thiba, je Jisu Jundaraoni khlaihi thima jakha; Ar bonshini khlaihi sening niya thikhabo Ishorni sbung buthu phirti ha gashai tharhi dongyarao buthukhe mithimhi jomshi khlaimani khlaihi. Okhali niphrang Judaraoni sbung buthu Jisu khe staimane thikkhlaikha. Odebani Judai niha Jisu mijing balai daubaiya; thikhabo Jisu bo Jagakhe haigarhi hajengling jaga gbah Ephraim thiyaba sohor ha thanghi boni sishorao jang donghiba. Baiglaini meini bubli- jama japhai kha; odebani sbung buthu khirip jaga niphrang Jeru- salemha thangba melha sau tharmani khlaihi. Khiripbo Jisu khe naibaiba ar Madaikhoha githim lai baha saushi jang saushi singlai ba; "Ningia bede baudu? Bode melha phainang niya na phai- nang?" Jonthaimarao ar Pharisirao sere Jisu khe nure sainthima nangma thihi khiripnebo hukum riba; odese bonshi bokhe rimphuma. Jisukhe Bethanihah than doriba /12 Nokha saingdoh Baiglaini mel sgangha Jisu Bethanniha; Lazar ni nolaiha thanghi donghiba; bo githikhe mathang phinyabani noha; raha bonshi makham jilai mani salaiba; Martha sormohor jaba ar Lazar Tebil gbaha Jisu jang khambi dongba. Mary thaojang slamyiaba bahai midimyaba hershi lai lahi Jisu ni iagaha lukhruba; ar odejarni khnai jang rushaba. Noh khonglangbo bahai mihdimyaba gablai tharba. Jisuni sisho sao- shi Judas Iskariot Jisu khe yahonha rimriginyaba thiba. Sumja- bani ibo bahai midhim bakhela rajatham rang jang phaing hi dukhisarao ne riyaba? Dukhisarao khe maiya nangbani khlai hi bo ilai thiya; Kharon bo makhau sbung. Bo joli khe langhi jar mainthar lahmamu. Thikhabo Jisu thiba; "bo saojang donglath- ing, Diniha boniha angkhe phipma ne smo dong danglathing. Ning jangde nalaibo dukhi saraoning dongmase, thikhabo ankhe de nalaide nishi main nang niya. Lazar khe sthaima jaba Jisu Bethaniha dongba thihi khirip sbung buthubo khnakha; odebani bonshi oraha thangba. Jisu khe naimane sening niya. Lazar Jisu jang mathang phinjau yabakhe naimane bo thangba. Odebani jonthai-marao Lazar khebo staima naiba. Kharon boni khlaihi Judarao buthu jontaimarao khe lonyahi Jisu khe longphaikha. Jerusalemhah Jisuni yaublai hap ba Phin basaingha Jisu Jerusalem haphaidu thihi khirip subung buthu baiglai ni melha phai yarao khnakha. Odebani bunshi sman bedep khe sauphrong dihi bojang goron laima thangba; buthujang jirik knauhi Hossana, Lshor bokhe khasau Gabarani bumujang phaiy abakhe; Ishor Israelsaraoni Raja khe khasau. Jisu gada mashi mainba ode oraha gahi thangba Laishini gon- thaiha thiba dongba lai. Dakhin, Zion ni sohor; Eraha nini Raja phaidu, gada sauha gahi. Boni somoiha sisharao ibokhe bujiya; thikhabo jokhon Jisu bumu japhaikha; Laishini gontaiha thiba garaukhe bonshi wain soba, ar boni khlaihi bonsi ilai jaba thihi bauba. Lazar khe pipyaba hakhor niphrang longhon hi Jisu bokhe mathang phin baha nuiyaba sbung buthu bonshi nubakhe saingthiba. Odebani sbung buthu bojang goronlaima thangba. Kharon bo gmangthao sishi phunu bakhe bonshi khnaba. Phari- sirao jarjang jar thilai ba; "Nishi nukha jingia deya khati; Nai; mulukh ni sbung kh.iripbo bokhe rikpha ba. Greeksarau Jisukhe smaiba Jerusalem ha mel jabaha madai khe bimane thangyaraoni bishingha Griksarao bo bangbi. Bonshi Philip niha (Bo Galilini Bethasaida thiyaba piphrang) thanghi thiba; "Gedema; jing Jisu khe naima mijing dumu. Philip Andri thikhabo ibo niha thanghi sainthiba; ar ode gnijang thanghi Jisu khe thihiba. Jisu bonshine thiphinba; "Duhu marshini basa bumu gede mainmani bubliso- phaikha. Ang nishine gibi khe thidu; maishi gorongshibo bang- dau riphuya kha jodi gorongshi khe haha dang khlaihi sthaiya thikhade. Ode thikhade bang dauhi bogrong baigodu. Sere Jarni haiyukhe maiya nangre, bode gmajaure; sere jarni haiyukhe ibo hapsauha naislere bode jug jugni haiyu maingre. Jisu jar thimakhe sainthilaba Sere ani sakhor jama mijingdu, bonshi rikphama nangma. Odese ani sakhor ang braha dongdu donghi phuma; ar am bupha sere angkhe manire bokhe man khlainang. Duha anikha dukhu maingkha ang smokhe thima? Ang thima, "Abai, ibo bubli niph- rang angkhe sgo? Thikhabo iboni khlaihining ang phaibase odese ibo dukhuni bublijang ang thangphuma. Abai, nini bumu jamane labula; ode nokhasau niphrang khurang masijoba; ang bede bumu labu ridu ar olaining ang labu nangkho." Oraha songhi dongyiarao sbung buthu khripbo bo khurangkhe khnaba; ar saushi gni thiba; ibode nokhasau girimbase; ar gibinrao thiba, degia saushi bojang sainlaiba. Jisu bonshikhe thiba, "Ibo khu- rang ani khlaihi grau joiya thikhabo nishini khlaihise. Ibo hab- sauni khlaihi bishar khlaimani duha bubli jakha, duha habsauni hojaraokhe dangkhlaima. Jekhali ang phirthi niphrang basauha sgujaonang, khiripbo aniha phaima. Ibokhe thihi bede khlaihi bo dukhu jahi thima bokhe mithiriba." Gitimlaiyarao sbung buthu thiphinba, "Jini disa jinglhe thidu Messiah de naila, bo thanghi dongma. Ning bedehe thiphure marshini basa sgujaoma? Ibo marshini basa sere?" Jisu thiphinba, "Nishini bishingha khaisade waimijing dongmakho; wai jdan dusi nishini lamakhen- ing himla: ode thikhase nishini basauha andar phaiyama, sumjab- ani thikhala sere andarha himrejarkhe braha thangba mithilaya. Nishiniha wai dongbahase jnamakhe lonia, odese nishi jna- phuma." Ilai thihi Jisu thanghi bonshijang baushi dongba. Bonshini sgangha ibo buthukhe Jisu gmangthaosisi phu- nukha thikhabo bonshi bokhe lonya. Odebani Phatri Isaiah thilangyaba grau gibijadu. Gabara sere longba? Jinthane graujma sainthiyabakhe; serene Gabara boni bolkhe mithiriba? Ar ode- bani bonshi lonphuya sumjabani thikhala Isaiah bo thiba. "Ishor bonshini mithaikhe gma khlaikha; ar bonshini khabo buiyama; ar bonshi ani gede hamrimane phai phuiyama." Ibokhe Isaiah thiba, kharon Jisuni bolkhe bo nuba ar boni khlaihi graukhe joba. Odejangse Judani sbung buthu hamshi Jisu khe lonba; thikhabo Pharisirao khinbani bonshi kha khuruphuiyaba; thikhaning Sunagog niphrang sgau jauma khinbani. Bonshi Ishorni tha sbung buthuni bauthai khe lonba ar jajao dauba. Jisuni graukhe bishar Khurang baksahi Jisu thiba; sere angkhe lonre angkhe sening niya; thikhabo angkhe haihayabakhe londu; Sere Angkhe nudu angkhe haihayaba khebo nudu. Waimijing lai ang ibo hapsauha phaiba; ode thikhase angkhe lonyarao khiripbo andarha dong nang niya. Jodi ishaba ani graujmah khe khnahi maniyare; Ang bokhe bishar khlaiya; Ang ibokhe hapsauha bishar khlaima phaiya; thikhabo ibokhe sgomanese. Sere ishaba angkhe niyahi; ani grau jmakhe ajauyare; bokhe bishar khlaiginyaba saushi dong. Ang thiyaba grauthai khening yaohonthaoha bishar khlaima. Ibo gibi, sumjabani thikhala ang jarni boljang grau jolaya, thikhabo Abai angkhe haihayaba ang smo rokhom grau thima arjoma hukum riba. Ar Ang mithidu boni hukumjhug Jhugni haiju ridu. Ang smokhe hukum thidu bokhening Abai angkhe thima sani base. Jisu boni iaohon rigyaruani igakhe suba /13 Okhali basaing Baiglaini Mel jabani nokha saingin yao- honha. Jisu mithi ladu boni bubli sophaikha ibo hapsaukhe garhi Bupha niha thanglamani. Bo nalaibo ibo hapsauha jarni sbung buthukhe maiya nangba khasauba; ar bonshi khe khani maiyajang hamjauba. isu ar boni sishorao (Yaohon rikyarao) makham jilaihidongba. Jisu khe dush rimani-khlaiahi soitan sgang haning Simon Iskariot ni basa Juda ni khaha hapblai kha. Jisu mithidu Bupha buhthane purapuri bol riba; Bo mithidu je bo ishor niphrang, phaiba ar Ishor niha thanglama nangdu. Ode- bani tabil niphrang baijhahi boni sola khe khohi; jengkhongha gamsa jang khaba. Odehe daborha di lushinghi jarni sishoni iagakhe sushama jenba, ar jengkhongha dongyaba gamsajang rugarriba. Bo simon Peter ni ha phaiba; Bo thiba; ning ani iagakhe sushama bauba; Gabara? Jisu bokhe thiba; "Nishi duha bujhiya ang smokhe khlaiba; thikhabo nishi yahonha bujhinang" Peter thiba; mushi khalibo ning ani iaga susha mainang niya; Jisu thiphinba, jodi ang niniegakhe sushaya thikhade; ning mushi khalibo ani sisho niya. Simon Peter thiphinba; "Gabara, niyak- hade khali iaga khe sening dasusha ani yao mukhang khripkhebo susha; Jisu thiba; sere ishababo hamshi digrure bode phura rgaudu ar susha dauma nang yakhajarni iaga khe garhide. Nishi kripbo rgaubi saushi khe garhi. Sere bokhe rimri-ginyaba ashol dushmon Jisu mithilahdu; odebani bo thiba; "Saushi sening nishi khiripbo rgaubi." Bonshi ni iaga susha blaihi jarni sola thuphinhi jar-ni kham- thanha kham phin hikha. Bo singba; "Ang smo khlaiba nishine bujhidu nishi Nishi angkhe Silingriah thihi ar gabara thihi jhirikba, nishi ilai thiba jhadu sumjabani thikhala boning ang. Nishini gabara ar Silingriah nishini iaga surikha; thikhade nishi jarjang jar olai susha laima nangdu. Ang nishine daogarise phunuba, ode thikhase ang nishikhe khlai balai nishibo khlaima. Ang gibikhe sainthidu; sakhor saushibo boni bubratha dedauya, ar graujmah dihyah graujmah haiha yabatha dedauya. Duha nisila ibokhe gibi thihi mithikha; nishi ilai yau-wai-khala nishi bishi khaha khushijanang; Ang nishi khirip khede thiya; Ang mithi ladu ang sere khe saikhoma. Thikhabo laishi ni gontai ha thiya bade gibiningjamase. Sere angjang makhamjhilaiba bo ani dushman. Ang nishine ibokhe jaya saniha sainthidu, ode thikhase japhai khali nishi lonma. "Ang sere." Ang gibikhe nishine thidu, sere ang haihaiyabakhe manire angkhebo bo manidu, ar siere angkhe manire angkhe haihayabakhedo bo manidu. Biphot hoklaiginyaba khe Jisu thiba Jisu ibokhe thibani yaohonha khaha hamshi ning dukhu mainkha; ar ode bo thiplahkha; Ang gibikhe nishine thidu; nishini bishing-hasaushi de ani dusmonse." Sisorao buthu gmanghi saushi jang saushi naithai laikha serekhe thiba bauhi. "Sisoraoni bishingha saushi; serekhe Jisu maiya nangdao thoyaba Jisuni gbaha khamyaba. Simon Peter mauhi thiba; "Bokhe sing sere khe bo thiba." Ode bo sisho saushi niha gbadauhi; phaihi Jisukhe singba; "Gabara sere belai yaba?" Jisu thiphinba; "Ang rotikhe belaha jem hi Juda ne rihaba Simon Iskariotni basane. Bo roti khe laha bahjang Juda niha Soitan hapkha. Jisu bokhe thiba; "Gebrelah ning dangma bauyaba khusi khe!" Oraha khamlaihi dongyarao saushi bujhi phuya bo sumjabani Jisu bokhe olai thiba. Juda se rangni jholikhe naishoyah jaba; odebani sishorau gijhishi bauba melha nangyaba bushtu smokhe braimane Jisu bokhe thangma sani baiba; na dukhisaraone rima sani bathi. Grau gdain Juda roti khe lahi bajhiha thangkha. Boni somoiha hor. Juda thanglahi Jisu thiba, "Duha marshini basani bumu jamni lama khe mithirikha. Ar jodi Ishorni bolkhe boni basauha mithiriba ar odejang Ishor marshini basani bolkhe boniha mithi- rima; ar bo mohima phunuina. "Ani sashikrao Ang nishi jang gbang donyakha. Nishi angkhe smainang; thikhabo nishi khe Ang thidu duha Judani gede maraune thiyaba graukhe; Ang thangya baha nishi thangphuya." Ar duha nishine Ang hukum gdain ridu; saushijang saushi maiya nanglai." Ang nishi khiripkhe maiya nangba-lai nishi jar jang jar maiya nanglaima nangmase. "Jodi nishi niha saushijang saushini maiya dongkhade; khi- ripbo nishi khe ani yaohon rikyarao thihi mithima." Jisu khe yauhon rikmani Pitornismai Simon Peter bokhe singba; "Braha ning thangma," Jisu thi- phinba "Ang braha thangma duha ning angkhe rikpha phuya", thikhabo yaohonha ning rikphama." Peter singba, "Gabara sumjabani duha ang ningkhe rikpha phuyaba? Ang nini khlaihi thiphudu." Jisu thiphinba; "Ning gibijang ning ani khlaihi thi phunang? Ang ningkhe gibijang daola gisiyasaniha ning phin- tham angkhe mithiya thima." Jisu Buphaniha thangma ni lama /14 Bonshi khe Jisu thiba. Waimu ar dukhu danang. Ishor khe lon ar angkhebo lon. Ani bupani noha jhaga bangbi, ar nishini khlaihi jhaga slam mane thangdu, ilai jhagin yaba niyade Ang nishi khe sainthima nangya mu. Ar ang oraha thanghi nishine jhaga salaihima. Ang phaiphinhi nishi khejarning lalah phainang. Ode thikhase Ang dong yabaha nishibo donghima. Nishi mithidu Ang thang ginyaba jhaga khe." Thomas bokhe thiba, "Gabara, ning braha thangma bauba jing mithiya, thikhalah bede khlaihi oraha lama thangyabakhe jing mithima?" Jisu bokhe thiba, "Ang ning lama, gibi ar haiyu; saushibo abai niha thangphuia ang jang sening. Bonshi khe thiba, "Duha nishi angkhe mithikha; Ani bupha khebo nishi mithikha ar duniphrang bokhe nishi mithikha ar bokhe nukha." Philip bokhe thiba, "Gabara, jinthane buphakhe phunurijing bokhening nang jaubase." Jisu thiphinba, "Ang nishi khiripjang dongphaba laukha thikhabo nishi angkhe mithiya. Philip, Sere angkhe nukha baba khebo nukha, thikhala sumjabani nishi thiba; "Baba khe jinthane phunu? "Ning lonya Philip, Ang abainiha dong ar abai aniha dong?" Jisu boni sisoraokhe thiba, "Ang nishine joyaba grau buthu aniphrang phaiyaba niya, Bupha ang- jang dongyabase jarni grau khe joba. Angkhe lonlah; Abai angjang dongba ar Ang abai jang dongba thiyaba grau khe; jodi niya thikade, Ang dangba iaoblai khe naihi lonla. Ang nishine gibikhe thidu; Sere angkhe lonre ang dangba-laining khusi dangmase ar bo dedauyaba khusi khebo dangmase, kharon Ang abainiha thanglama jakha. Ar ang nishine dangrima sere smokhe ani bumujang sainre." Odese basani basauha buphani iaoblaikhe numa. Nishi smokhe ani bumujang sainre Angrima. Bidimani grau sandi "Jodi nishi angkhe maiya nangkhade nishi ani hukum khebo man khlaimase Ang abai khe thila nang bo gibin jhuruyah rimase. Bo bese Ishorni gibi graukhe mithiri-yaba. Ibo hapsau bokhe ham jauya sumjabani thikhala hapsau bokhe nuphuya ar mithiya. Thikhabo nishi bokhe mithidu sumjabani thikhala bo nishijang dongbase ar nishi niha dongmase. "Ang thangla khabonishikhe saujangde galangya; Ang nishiniha phaiphin nang. Khaisa yaohon haning ibo hapsau angkhe nunang niyakha; thikhabo nishi angkhe nunang; kharon Ang thanghi ning dongmase; nishibo thanghining dongma; Jekhali bo basaing sophainang; Ang abai niha dongbakhe ar nishi angjang dongbakhe nishi mithinang; ang nishijang dongba laining. Sere ani hukum khe manihi man-khlaire boning angkhe maiya nangyaba. Angkhe maiya nangya bakhe abai bo maiya nangma. Angbo bokhe maiya nangma ar ang jar bunthane mithirilama Juda thiphinba, "Gabara, ibo bede japhure ning jingthane mithi rilama; thikhabo mulukhe niya." Jisu thiphinba "Sere angkhe maiya nangre Ang siling-riba khebo man khlaimase. Ani abai bokhe maiya nangma ar ani buphajang angjang boniha phaihi bojang dong phaima. Sere angkhe maiya nangya bode ang siling-riba khebo man khlaiya ar ang nishi ne siling riyaba ani nije niya; thikhabo angkhe haiha yaba abai niphrang phaiyabase." "Ang nishijang dongbaha nishine ibo graukhe ang thiba." Jhuruyah saushi bese gathar boniha abai ani bumujang haihama; bo nishine khirip jhadi khebo siling rinang ar ang thiyaba grau buthukhe nishine wain shorinang. Khani shanti ang nishine galangdu; Ani nijeni shanti khe ang nishine ridu. Hapsauni shanti lai ang ibokhe nishine riya; waimu ar dukhu danang; dakhin nish. Ang thibakhe nishi khnakha; Ang nishikhe garhi thang lama jakha; thikhabo Ang phaiphin nang nishi niha; Nis- hi angkhe maiya nangkhade ang abai niha thangma jaba khe nishi khusi jamase; khoron bode angtha dedau. Khiripjadi buthu jaya saniha Ang nishine ibokhe sainthidu; ode thikhasejaphai khaliha nishi lonma. Ang nishine grau gbang jomani somoi girikha; kharon ibo hapsaukhe salaihi dongyaba phaidu; Ani basauha boni khomota gin. Thikhabo ibo hapsau mithima nangdu ang abai khe maiya nangba khe; odebani kharonjang bo riba hukum mote khirip jadi khusi khe ang dangba, "Phaijing eraha niphrang thangha nang." Jisuning Buphangma /15 Ang ning angur biding ar ani pubha bari slamyah. Bhathai yaba bedep buthikhe ani prang. Thaiya ang sbaidu; ar btha thaiyaba bedep buthukhe bo bosophaire; odese bekherreng dainma ar bthai thainba bangdaoma. Nishikhe rgauri blaikha Ang nishne siling riya bahjang. Jhomshi jahi Ang jang dong; Ang nishijang jhomshi jahi dongpha nang. Angur biding bedep jar edening bthai thaiphuya. Bekherengha gbahi sidingba mainyakade bthai thaiphuya. Bekherengha gbahi sidingba mainkhase bthai thaiphudu olaining nishibo angjang gbahi dongya thikhade nishi bthai thau phuya. Ang de angur biding ar nishi jakhade bedep buthu. Sere aniha dongdu, Angbo bojang ars bo bthai hamshining thainang sumjabani thikhala Ang jang niyahi nishi mushibo japhuya. Sere Angjang dongya bungpang bedep lai dangkhlai hi pharain jaure ibo rokhom bedep buthu khe mithimhi waiha saujaure; oraha bonshi khamthardu. Jodi nishi aniha dongkhade; ani grau buthu nishijang dongdu; thikhase nishi nang jau balai ishaba sainkhabo; nishi mainphuma. Nishi gbang bthai thaikhase Ani buphani yahblai khe nuphuba ar ode thikhase nishi ani sisholai jaba. Ani bupha angkhe maiya nangba-laining Ang nishi khe maiya nangdu; am maiyaha donglah. Jodi nishi ani hukum khe mani khade Ani maia ha dongmase; Ang ani buphani hukum khe mani hi boni maiya ha dongbalai. Ang nishine ibokhe thiba sumjabani thikhala Ani khaja-ma nishi niha dong nangthi ar nishini khaja-ma phura jhanangt. Ani hukum buthu edehe; nishi saushi jang saushi maiya nang- lai; Ang nishikhe maiya nangbalai. Sbung saushi dedau thaoyaba maiya khe phunu phurejodi bo luguraoni khlaihi jarni pran khe rikhade. Ar nishi ani lugurao jodi nishi ani hukum mote dangdu thikhade. Ang nisikhe sakhor thihi ar jhirikyakha sumjabani thikhala sakhor mithiya boni bubra smo dangdu; ode- bani nishi khe ang luguraose thiba; kharon khirip jadi buthu khebo Ang bupha niphrang khnah balai nishine sainthi tharkha. "Nishi Angkhe saikhoya; Ang nishikhe saikhodu ar khusi yao- phadu nishi thanghi gbang bthai thaimane, suigin yaba bthai. Ar ode thikhase nishi smokhe ani bumujang saindu abai nishine rima. Ibokhening Ang nishine hukum riba; saushi jang saushi maya nanglai. Hapsauni naiselethai Jodi nishikhe hapsau naislere thikhade: wainsoh ibode phuila Angkhese naisleba. Jodi nishi hapsau nishe thikhade; hapsau nishikhe jarni bauhi maiya nang nang. Thikhabo Ang ibo hapsau niphrang saikhodu ar nishi ibo hapsao ni niyakha; odebani kharonjang hapsau nishikhe naisledu. Ang smokhe thiba nishi wain- sola; sakhor saushibo bubratha dedauya. Jodi bonshi angkhe shajarire thikhade nishi bo shaja mainmase. Jodi bonshi angsiling ribakhe mariire thikhade bonshi nishini siling-riba khebo mani- mase. Thikhabo ilai nishikhe bonshi khlainang sumjabani thik- hala nishi Anise; sumjabani thikhala angkhe haiha yaba saushi khe bonshi mithiya. Bonshi phapni khlaihi dush rimjaoyamu jodi Ang phaiya-hi boshine grau jmah sainthiya thikhade: ibo buthuni kharon jang phapni khlaihi bonshi niha map girikha. Sere angkhe mushureboani Bupha khebo mushu base. Bonshi phapni khlaihi dush jayamu jodi ang bonshini bishingha saushibo dangba giriya-yaba khushikhe dangya thikhade; Ang smokhe dangkha bonshi nubani kharonjang se ar bonshi angkhebo ar ani Abai khebo mushu banise. Thikhabo ibo jamaning glaima, ode- jangse bonshini disaha smo repba gibi sophaima. "Mushini kharon girihi bonshi angkhe mushuba." Jhuruyah phainang bese gathar Ishorni grau gibi khe mithiriyaba ar Buphaniphrang phaiyaba khe mithi-riyaba. Ang Abai niphrang bokhe nishi niha hainhanang; ar ani khlaihi bo graujonang. Ar nishibo ani khlaihi grau jonang sumjabani thikhala phuila niphrang nishi ang jang dongba. /16 Ang ibokhe nishine thiba, sumjabani thikhala odejang nishi lonba khe garnang niyathi. Nishi (Sunagog) Madaikho niphrang sgau-jauma se ar bubli phai nang ishabaha nishi khe sthaire bo bauma je ilai khushi dang base Ishor sohaba. Sbung- buthu ilaijaba sumjabani thikhala boshi Abai khebo ar Angkhebo nithiya. Thikhabo Ang nishine ibokhe sainthiba sumjabani thik- hala jekhali boshi ibo rokhom khushi dangmani somoi sophai nang; okhali Ang thiba graukhe nishi wainsonang. "Phuilaha Ang nishine ibo buthukhe sainthiya sumjabani thikhala Ang nishijang dongpha bani." Bidimani khusi Thikado duha Angkhe sere haihaba boniha Ang thagma jakha thikhabo nishi saushibo angkhe braha thangma singya; Ar duha Ang nishine thidu; nishini kha dukhujang gablaikha. Thikhabo Ang nishine gibikhe sainthidu; nishini khlaihi Ang eraha niphrang thanglaba handau, jodi Ang thangyare thikhade; nishi niha jhuruyah phainang niya. Thikhabo jodi Ang thanglare thikhade; ang bokhe nishi niha haiha nang. Ar jekhali bo phai- nang, boshi phapni khlaihi dush jakha, ar belei-yaba gibi thihi ar Ishorni bishar khe bo hapsauni sbung buthune proman rinang. Boshi phapni khlaihi dush sumjabani thikhala boshi angkhe lonya: Boshi gibikhe moshol baudu sumjabani thikhala ang Buphaniha thanglama jakha ar nishi Angkhe nunang niyakha; Ar boshi bisharni khlaihi bauthai jaya, sumjabani thikhala hap- sau khe yaowaiyaba bishar khlai jao blaikha. Nishine Ang sainthima bangbikho; thikhabo duhade nishi khnahba bang jau mase. Thikhabo ishakhali ha Ishorni gibi grau khe mithi riyaba bese phainang; boning nishi khe gibi yaba gede langnang." Bo jarni khomotajang graujonang niya; thikhabo jar khnah yabakhe bo grau joma: ar japhai gin-yabakhe bo sain- thima. Bo angthane iaoblai riba sumjabani thikhala Ang smokhe thidu ar nishine sainthidu bo mani lamase. Ani Abai- niha bishilai khirip dong-yaba ani gajahning; Odebani ang thiba ang smokhe nishine ridu ar nishine sainthidu; bo ajaulamase. Waimu ar khajama "Khaisa yaohon niphrang nishi angkhe nunang niyakha; Ar ode khaisa yaohon haning nishi angkhe nuphin nang." Sishorao saushi gni boshini bishing-ha sainglaiba; "Iboni man smo?" Bo thidu jing bokhe nunang niakha olaining bojhingkhe thidu yao- honha bokhe jhing nuphin ma; Ar ibo thidukho; iboni kharon Ang abainiha thanglamajabani. Ibo khai sa yaohonha thiyaba mane smo? "Jing mithi phuya kha bo smo grau khejoba?" Jisu mithidu boshi bokhe singmase; odebani boshi khe bo thiba; Ang thiba; khaisa yaohon niphrang nishi angkhe nuyakha; thikhabo khaisa yaohonha nishi ang khe nuphin nang. Ibokhening nishi duha nishini bishingha singlai ba. Ang gibikhe nishine sain- thidu; nishi granang ar mudi runang; thikabo hapsau de khaja- mase; nishi dukhu nang mase thikhado nishini dukhu khajataise jama. Masaingjik nana hajaima japhai khade waimu nangre sumjabani thikhala boni dukhu jamani bubli sophai bani; thik- habo nana hajai blai khade dukhu jabakhe blaudu; sumjabani thikhala nana hapsanha hajai phai kha bani bo khaja kha. Ilain- ing nishi bo jaba; nishi duha waimu nangdu thikhabo ang nishikhe niaphin phainang ar nishi ni khaha khajathai jang gablainang; nishi khajathai main yabakhe saushi bo sephuya. Bo basaining sophainang okhali nishi mushi khebo angkhe singnang noya. Ang nishine gibikhe sainthidu; nishi ani bumu jang boni ha smokhe saingre Abai ning nishine rithar mang. Duha soshi nishi mushi khebo ani bumu jang sainba giri; saing nishi mainang; Odese nishini khajathai phura jama. Hapsau khe dekha Ang grauthai renhi se nishine ibo buthukhe sainthiba; thik- habo somoi sophai nang ang grauthai renhi graujoya; thikhabo grau ni rebaijang Abaini grau khe nishine sainthiba; Bo basaing sophai khade nishi ani bumujang boniha sainlah; Ar Ang thiya; nishini khlaihi boniha Ang sain rima; Sumjabani thikhala Abai jarning nishi khe maiya nang lahdu. Bo nishi khe maiya nangba sumjabani thikhala nishi angkhe maiya nang du ar londu ang Ishor niphrang phaibakhe. "Ang Abai niphrang phaiba; ar ang ibo hapsauha phaiba; ar duha ang hapsaukhe garhi abai niha thangma jakha." Boni sishorao bokhe thiba; "duha ning grauthai renyahi grau joba. O Duha jing mithikha ning khiripjadi khebo mithiya base. Ningkhe singmani saushibo nangya. "Ning Ishor niphrang phaiba thihi iboning jing khe lonridu." Jisu boshine thiphinba, "Nishi duha londu?" Bubli phaidu ar phaihi eraha sophaikha; nishi khiripbo goblung tharnang, jarni noha thang thar lanang; ar Ang saujang dangkhlaijau nang. Thikhabo Ang bo phura saujang de jhanang niya; Sumjabani thikhala Abai Ang jang dong. Ang nishine ibokhe sainthiba odese nishi ang jang mashijhahi donghi shanti maima hapsau nishikhe dukhu khlainang; thikhabo nishi khah de! Ang ibo hapsaukhe deya rikha. Jisu yauhn rikyaraune biriba /17 Jisu ibokhe thiblaihi; nokhasau gede naikhuhi thiba; "Abai bubli de sophai kha nini basakhe basauhah iaoblai rilah; Odese basabo nini basauha iaoblai phunu phuma. Sumjabani thikhala khirip marshiraoni khlaihi boni basauha ning khomota riba; Ode thikhase ning riyaba khirip buthu nebo bo jhug jhugni haiyu riphuma. AT jhug jhugni haiyuni ortho madai Ishor khe tharmai- aba (ar Jisu Kristo khe tharmaiaba serekhe ninghai haba). Ang nini iaoblai khe phirti maha phunukha; ning dangmane riyaba khusi khe ang sjamkha; Abai! duha nin sgangha angthane iaob- lai ri; phirithiphalang sangsaiya saniha ning jang dongbaha iaob- lai maiya bakhe. Phirthisauha ning riyaba buthu khirip nebo Ang ningkhe mithithar rikha. Bonshi khirip nini gajah; ar Boshi nini grau khe maithikha; Ar duha bonshi mithikha ning angthane riyaba khirip buthu niniphrang phaiyaba gajah. Ning riyaba grau- jmakhe boshine angrikha; ar boshi grau-jmakhe ni kha; boshi mithidu, gibi jang ning ang nini phrang phaibase; ar ning angkhe haihaba thihi boshi londu. "Bonshini khlaihi ang biladu, ang muluk ni khlaihi biya thikhabo ning riyaba buthuni khlaihi ang biba; sumjabani thikhala boshide nini ning. Ar khirip aniha dong-yaba buthu nini; ar niniha dong-yaba buthu ani ning; ar ani iaoblai bonshini khasuha dengkha. Ar duha Ang niniha phaidu; Ang hapsauha girikha thikhabo boshide hapsauha dongkho, "Gathar, Abai! nini bumuni boljang boshikhe sgohi deng; ning angthane riyaba bumujang." Ang boshi khe raukhi hi dengdu ar boshini bishingha saushibo gmahya kho saushi sbung mangmang gmahma nang ginyaba-odese laishi ni gontaini grau; pura gibi soba. Ar duha ang niniha phaidu; ar ibo buthukhe ang hapsauha thiba. Odese boshi ani khajathai khe mainma boshini khaha sotharsi. Nini grau-jmah khe boshine ang rikha; ar odebani boshikhe mulukjang mushu du; sumjabani thikhala ibo hapsauni niy aAng ibo hapsauni niya balai ning. Boshi khe ibo hapsau niphrang lang mane ang ningkhe singya; thikhabo boshi khe Soitan ni-yao niphrang sgohi dengmane ang niniha saingdu. Ang ibo hapsau ni niya blaining boshibo ibo hapsauni niya. Gibi lama khe phunuhi boshi khe niniha mani rihi deng; nini grauthai gibi ning. Ang boshi khe mulukha haithar kha, ning angkhe hapsauha haiha balai ning. Ar boshi ni khlaihi ang niniha manihi dongdu odese gibi gibijang boshi niniha mani hi dongma. Ang boshini khlaihi sening biya; thikhabo ang khe lonyarao ni khlaihi bo ang bidu sumjabani thikhala bonshijhomsijamani khlaihi. Ang biba boshi khirip jang mashi jathing thihi. Abai! boshi jhing jang dong nangthi, Ning ang jang mashi dongblai ar ang ning jang dongbalai. Boshi mashi jhanangthi ode thikhase muluk bo angkhe ning haihaba thihi lonmane. Ning riba-laining Ang boshine iaoblai rikha. Odejang boshi mashi japhunangthi. Ningjang Ang jang mashi jabalai. Ang boshi nihaar ning aniha. Odese boshi pura-puri mashi jama; odejang ning angkhe haihaba thihi muluk bo mithima ar angkhe maiya nangba laining boshi khebo ning maiya nangdu thihi. Abai! boshikhe ning angthane riba; ar ang boshi khe ang jang dongma nangjaudu braha ang dong du; Ode thi-khase boshi ani iaoblai khe numa; ning riyaba iaoblai khe; Sumjabani thikhala phirti phalang sangsaiya saniph- rang ning angkhe maiya nangba. Gjaima girini Abai! hapsau ningkhe mithiyakho; thikhabo Ang mithidu ar angkhe ning hai- haba thihi ibo buthu mithidu. Boshi ni sgangha ningkhe ang basau mithi rikha; ar olaining Ang khushi danghi dongmase; ode jangse smo khasau-majang ning ang khe khasauba busini khasuha dongma ar ang busini khasuha dongma. Dusman rau Jisu khe rimba /18 Ibo bithai khe thi blaihi Jisu boni sishorao jang thanghi Kidron thiyaba dikhongsa khe baihi thangba. Bo jhagaha bari mashi dongba; Jisu ar boni sishorao oraha thanghi donghiba. Juda sotru bo jhaga khe mithidu sumjabani thikhala Jisu boni sishorao jang oraha goronlaiba bangkha. odebani Juda bo bar- iha thangba bojang. Romsaraoni shipai yarao bo thangphah ba; ar madaikho raukhi-yarao buthubo jonthai-marao ar Pharisirao jang haiha jaubani thangba. Bonshi jong hilai jang thang ba ar lemton ar bizli langhi thangba. Jisu mithidu boni basauha jagin- yaba buthukhe; odebani sangha phaihi bonshi khe singba; "Sere khe nishi naibai ba?" Bonshi thiphinba "Nazarethni Jisu khe." Bo thiba, "Ang ning bo." Juda Jisuni sotru bonshi jang baushi yao- hon druhi haha glaiba. Ar Jisu bonshi khe shing phinba, "Serekhe nishi naibai ba?" Bonshi thiba, "Nazarethni Jisu khe." Jisu thiba, "Ang nishine sainthikha Ang ning bo. Angkhening, nishi naibaiba, thikhade gibinrao buthu thang la thing", Ibokhe bo thiba sumjabani thikhala bo sgang ha thiyaba grau gibi jama; "Baba ning riyaba buthuni bishingha saushibo ang gmah jauya." Simon Peter ni thorowal mashi dongba bokhe sguhi jonthai- mani sakhor khe dain haba; iaudani kmaw grangshijigau langba. Bo sakhor ni bumu Malka thire. Jisu Peter khe thiba; "Thoro- walkhe jhagaha dengha. Ani bupha hayuni bela dengyabakhe ang lingyahi dengma?" Jisu Annasni yauha Romsaraoni shipai-yarao bonshi ni shipaiya sgaujang ar Juda raoni sentrirao Jisukhe remkha; ar bokhe khakha. Ode phuilaha bokhe Anna thiyaba niha langba. Bo Kaiapha thiya bani bahau bo maithai ha Jonthaimarao ni hoja. Kaiapha thiya boning Judani sbung buthu ne grauthai riba khirip sbung buthuni khlaihi sbung saushi thiba hamdau. Simon Peter ar gibin sisho saushi Jisu jang thangpha ba. Gibin sisho saushi khe jonthaimani hoja hamshining mithidu Odebani bo Jisu jang baushi Jonthaimani hojani bichar khoho thangphaba. Peter bajhiha dauglap gbaha shonghi dongba. Gibin sisho bahjhiha thang phinhi dauglapha mahia saushi jang sainglaiba ar ode Peter khe bishingha labuba. Dauglapha mahia dong yaba Peter khe singba; "Ningla bo sbungni sisho saushi niya?" Peter thiphinba; "Niya, Angde niya." Magain bani somoi. Odebani sakhorrao ar sentri riyorao bondoni hangar jang wai; shuhi shongding laihi waisi khamliba. Peter bo oraha thanghi bunshi jang shonghi waisi khampha hiba. Jonthaima Jisu khe singba Jonthaimaraoni hoja Jisu khe singba boni sishoraoni grau ar boni siling ribani graukhe. Jisu thiphinba; "Ang nalaibo khirip nebo bahji haning grau jobase; Ar nalaibo sunagog ha ar madaikho haning ang siling ribase; oraha nalaibo khirip sbung buthubo phaidu. Ang mushi khalibo ishaba khebo phrik phrik thiba giri. Smoni thikhala ning angkhe singba? Ang thiba khnah yarao sbug buthukhe sing. Ang smokhe thiba bonshi khe singla smokhe thikha bonsi mithidu." Jisu ibokhe thibaha; Sentri saushi songkhuhi bakhaolai rihi thiba, "Jonthaimaraoni hojani sgangha ning ibo rokhom bede grau jophure?" Jisu bokhe thi- phinba; Jodi ang ishaba jayaya-ba graukhe thire thikhade; eraha dong-yarao khiripni sgangha thia bo smo sgangha thi ba smo grau. Thikhabo ang smokhe thikha bo gibi grause, ning angkhe sumja-bani doba? Ode Anna bokhe Kaiapha Jonthaimaraoni hojani ha haiha kha bo-khe khahining. Peter Jisu khe mithiya maisiba Peter orahaning songhi waisi khamhi dongba kho. Gibinrao bokhe thiba, "Ningla bo sbungsaushini sisho niya?" Peter niyaba, "Niya, Angde niya" bo thiba. Jonthaima hojani sakhor saushi Peter jang khmao mashi dain khla jauyabani apna thiba, "Ang ningkhe bariha bojang baushi nuya?" bo singba. "Ar Peter thiba, "Niya," ar bohaning daola mashi gishikha. Jisu Pilat ni yauha Phin phorongmaha Jisukhe Kaiapha ni noh niphrang latsapni banglaha langba. Judani sbung buthu bangia bishingha hapya sumjabani thikhala bonshi baiglaini melhajhima lingmani khlaihi jarni hishapjang rgaushishi dongma bauba. Odebani Pilat bajhiha thanghi bonshi khe singba, "Smoni khlaihi ibo sbung-khe dush remba?" Bonshi thiphinba, "Bo hamya khushi dangya thik- hade bokhe jhing niniha labuya mu." Pilat bonshi khe thiba, "Niyakhade nisi jar bokhe langhi nishini disani mote bokhe shaja rila." Bonshi thiphinba, "Jhini ha niyom giri ishaba sbung-khe remhi staimani." (Jisuni grau thaikhe gibi phunu mani kharon jang ibo jama glaiba bo bede khlai hi thima bo jarning joda- lahyaba grauthai.) Pilat bangla bishingha thangphinhi Jisu khe longhi thiba, "Ning ning Juda raoni raja?" bo singba. Jisu thi- phinba; "Ibo ning graujoyabala nini niphrang phaiyaba na mlai gibinrao angkhe ningthane sainthiba?" Pilat thiphinba; "Ning angkhe Juda bauba? Nini sbung buthu ar jonthaimarao ningkhe remhi angthane yaopha phaiba; ning smo khlaiba?" Jisu thiba "Ani raji ibo hapsauha niya. Jodi ani raji ibo hapsauha jhare thikhade ani sbung buthu Judaro ni yao niphrang sgomane nam jhlai mase, "Niya! ani raji eraha niya!" Odebani Pilat bokhe singba, "Niyala ning Raja saushi?" Jisu thinphinba; "Ning thidu angkhe Raja saushi; Ang hajaiba ar khusi mashi ni khlaihi hap- sauha phaiba, grau gibikhe jomane, sere gibiha dong bon shi angkhe khnadu." Jisu khe sthaimane grau Pilat singba, gibigibiyabala smo? Pilat bajhiha thangphinhi sbung buthukhe thiba. Ani ha bokhe saja rimani mushi dus mai- phuya. Thikhabo nishi niha dara dongbalai ang nalaibo bai- glaini mel somoiha morong ga jepjau-yabakhe haigar re "nishi Angkhe haigarma nang jaudu Judaraoni Raja khe nishini khlaihi? Bonshi jhirik khauhi thiphinba; "Niya, bokhe niya! Jing Barabba khe nang jauba. (Barabba saushi dakhuh.) /19 Ode Pilat Jisu ne langhi shuriba. Siphaiyarao bushuni bondep khe Khrothulu slamhi boni khoroha thuriba; ode boshi rigajao khe phin riba. Arode boniha phaihi thiba; "Judani Raja haiyu lauthing?" Ode boshi basauha thanghi khiripbo bokhe bkaolai riba. Pilat bajhiha phaihi gitimlaiyarao khe thiba; "Nai, ang bokhe eraha nishi niha labunang nishi naila angde bokhe khmah-rnani mushibo dus maiya." Ode Jisu boshini khorothu thuhi ar rigajao phinhi bajhiha phaiba. Pilat boshikhe thiba; "Nai, bo sbung eraha dong." Jonthaimarao ar Sentri riyarao bokhe nubaha boshi jhirik khaohi thiba; "Bokhe kross ha stai, bokhe kross ha stai." Pilat boshi khe thiba: "Niyakhade nishi bokhe langhi kross ha stai. Angde bokhe khma-mani kharon nuya." Gitimlaiyarao thiphiriba; "Jim disa dong boha thidu bo thima ning nangma, sumjabani thikhala bo Ishorni basa thihi jarkhe thiladu." Ibo graukhe khnahi Pilat arkhin dauba. Bo bangla bishingha thangphinhi Jisu khe singba; "Ning braha niph- rang phaiba?" Thikhabo Jisu mushi thiphinba. Pilat bokhe thiba; "Ning angjang sainlai ya? Wainsoh; aniha ningkhe sgo- mani bo khomota dong ar kross ha stai manibo khomota dong." Jisu thiphinba; "Ishor ribani kharon jang Ani basauha nini khomota dongba. Odebani sere sbung Angkhe ningthane iao- phaba bode hamyadao thaoyaba phapni dushmon." Ibokhe Pilat khnahi Jisu sgomani naikha kho. Thikhabo gitimlaiyaba sbung buthu jhirik khaoba, "Jodi ning bokhe sgore thikhade, iboni mane ning Raja Kaisarni lugu niya. Ishaba Rajathihi jarkhe baore bo Raja Kaisarni basauha sortruse." Ibo graukhe khnahi; Pilat Jisu khe bajhiha langba ar bishadarni longthaini kamthan- iha kamriba. (Hebrew jang "Gabbatha" thire.) Boni somoiha saingjer jadikha baiglaini salaima basain. Pilat sbung buthukhe thiba; "Nishini Raja eraha dong." Boshi jhirik khaohi thiba; "Bokhe stai, bokhe stai, bokhe Kross ha stai." Pilat bosikhe singba, "Nishini Rajakhe Krossha rima nishi nang jaodu?" Jon- thaimarao thiphinba; "Jini Rajade Kaisar sening." Odehe Pilat Jisukhe Kross ha rimane boshi niha iaophabha. Odehe boshi Jisu khe langlaba. Jisu khe Kross ha dikthaiba Jarni kross khe bainghi bajhiha phaiba; ar ode laokrongni jagaha sophaikha (ibokhe Hebrew jang "Golgotha" thire). Bokhe oraha kross ha riba; ar boshi oraha sbung gni khebo krossha riba, Jisu ni iaoda ar iaoshi gede ar Jisu khede gezerha daugari mashi repba ode daobra basaoha dengba "Nazareth ni Jisu, Judani Raja thihi." Khiripbo ibokhe poriba sumjabani thikhala Jisu khe krossha riyaba hathan shohor niphrang gbang jainya. Daugari, Hebrew, Latin ar Grik graojang rebba. Jon- thaimarao Pilat khe thiba; Judaraoni Raja thihi darep; sumja- bani thikhala bo jarse ang Judaraoni Raja thilaba." Pilat thiphinba; "Ang smokhe repbka olaining thaoma." Siphaiya- rao Jisu khe krossha rihi boni ri huthukhc lahi pantha-bri khlaihi ronlaiba. Siphaia sausiha phan.hasi pantasi khlaihi boshi buni solaglauyaba khebo la laba; khun dingshi jangjhora giri dauyaha. Siphaiyarao saushijang saushi thilaiba; "Ibo rikhc dajekau; jing juya mlao hi nainang sere mainre." Ibo sophaiba laisimaha repyaba phurajamani, "Boshi ronlaiba ani rikhe boshini bisingha: Ar ani rini khlaihi Juya mlaoba." Ar olaining siphaiyarao khlaiba. Jisuni kross gbaha shonghi dong yarao; honi buma ar bumani bahandao; Mary Klopa ni bihi ar Mary Magdalene. Jisu boni buma ar Sishorao bokhe meiya nangyaba buthu khe gbaha shonghi dongba nuba; Buma khe nuhi thiba; "Bo nini basa." Sishorao khe bo thiba; "Bo nishini buma." Okhali niph- rang Sishorao bokhe langhi jarni noha kharangba. Jisuni manggathi Jisu mithidu duhade khirip jadibo phura jakha; ar laishini gonthaiha repyabakhe phura jharimani khlaihi; bo thiba ; "Ang di gangkha." Oraha arah gcbeda mashi dongba; oraha ju gablaishi dongba. Oraha spons khe jemhi wabujuha khepre hi bonu khujer ha nepha rihaba. Jisu bo jukhe linghi thiba, "Phura jakhah Odehe khoro glai rihi bo thiba. Jisu khe jong jang jauba Ode Juda rao huthu Pilat niha thanghi kross ha stai yaraoni iga huthu khe sbai rinangti singhi ba; ar mangathi buthu khe dikhlai mani khlaihi. Boshi olaining jaoba sumjabani thikhala okhali sukhri basaingse ar Sabbath bashingha olai mangathi buthu kross ha dongbakhe hamjoya; sumjabani thikhala sophai ginyaba Sabbath basaing gathar basaingse. Odebani siphaiya- rao thanghi sbung gni Jisu jang baoshi krossha rijao-yarao ni igakhe shai hiba. Jisu khe phaihi nuphainkha. Jisu thiblai kha, odebani boni igakhede sbai yakha. Siphaiya saushi boni jongkhe sguhi Jisuni bohoha jaoba, ode thijang phinsiha baigoba. (Ilai jabakhe sere nokha bo sakhi ridu; odese nishi bo lonma. Bo smokhe thiba bo grau gibi, ar bo mithidu bo grau gibi khening jobase). Ilai jaba sumjabani thikhala laishi ni gonthaiha rebba dongyabalai gibi jamane. "Boni begrenggrengshibo baiya." Ar laishini gonthaiha gibin grau khebo thidu; "Serekhe busi sgoba bokhe busi nai thaima." Jisu ni mangkhlog Iboni yaohonha Josepha Arimathai sohor niphrang phaihi Jisuni mangathi rinangthi thiba Pilat khe singphaiba. (Joseph Jisuni yaohon rikyah; Odebani Judarao khe khinbani mithijao yahi phaiba). Pilat bokhe thiba Jisuni mangathi khe langlah phure. Odebani Joseph thanghi laihiba. Nikodemus thiyaba Jisu khe horha thanghi naihi mani Joseph jang thangpha ba boha kilo thimji mushia, ar marjang olai bidi molaiyaba langpha ba. Sbung gni jang Jisuni mangathi khe langhi hamiaba riguphu khe phinrihi ar bo molai-yaba buthukhe phinkhruba. Judaraoni daraha sbung pipmane ilai yaowaima nangdu. Jisukhe stai yaba jaghabo bari mashi dongba; ar oraha longthaini longkhor mashi dongba oraha saushi khebo pipba girikho. Sabbathni saing gni sgangha ar bo longthai ni longkhorho samphabi, odebani Jisuni mangathi khe orahaning boshi pipkha. Hakhor khongja /20 Haiti bari basaing khali phorong maha khaisa andar jaba haning Mary Magdalene phipya baha thanghi naihiba ode longthai bauphung yabakhe desaihi dongba nukha. Bo Simon Peter niha ar sishorao niha Jisu sere serekhe maiya nangba boshi niha kaipha langhi sainthi hiba. "Boshi Gabara khe pipyaba niphrang langkha; jing mithiya boshi braha bokhe denghi kha." Ode Peter jang gibin sishorao thanghi phipya baha naihiba. Boshi gnibo khaihi thangba thikhabo saushi Peter tha sganghi thangba ar odebani shod a hiba. Bo gonghi naiba; riguphu khede nikha thikhabo bishingha haphi naiya. Boni yaohonha Simon Peter phai hi naitharba borigphu khe. Ar Jisu ni khoroha meraiyaba rikhe nukha. Ibo riguphu jang baushi dongyabaha gibin khlaihi thonprehi dongbakhe nuba. Arsisho saushi Peterni sgangha sophaiyaba bo bokhe nuhilonba. (Bo thihi baija phinma thihi laishi ni gonthaiha rebya bakhe boshi phura bujhiyaba.) Odehe boshi boha thangphin lahkha. Jisu, Mary Magdaline jang nujauphinba Mary hakhor bajhiha songhi grahi dongba grasai bahaning hakhor bishingha gonghi nai haba; ar Jisu ni mangati dongya baha degla gni jang riguphu gainhi khamhi dongbakhe nuba; saushi de khoroha ar saushi iaga phangha khamba. Boshi Mary khe singba, "Mashinghik! Ning smoni graba?" Bo thiphinba, "Boshi ani Gabara khe langkha ar langhi braha denghi kha ang mithiya!" Ode bo naiding bai baha Jisu khe songhi dongba nuba; thikhabo Jisu khebo mithiya. Jisu bokhe singba, "Masainjik!" Smoni ning graba? Ning serekhe naibai ba?" Mary bokhe bari nai yah bauba; odebani Mary bokhe thiba, "Jodi ning bokhe langba thikhade; Gedema! Ning langhi braha denghi kha angthane sainthi; ang thanghi bokhe laihi phuma." Jisu bokhe thiba, "Mary!" Boni gede naiphinhi." Mary thiba, "Rabboni!" (Iboni mane Hebrew jang Silingriah.) Jisu bokhe thiba, "Ani sauha dadohpha. Kharon Ang duha basauha Abai niha thangphin yakho; thikhabo Ani bada buphlung thuniha thanghi sainthibha Ang duha Abai niha thangphindu ar boning nishi nibo bupha; Ani Ishor boshi ni ishor." Odebani Mary Magdalene thanghi Sishoraone thiba. Bo Gabara khe nuba ar thijaoba graukhe boshine sainthiba." Jisu yauhon rikyarau jang nujauphinba Haiti bari basain saingbliha; sishorao Juda buthu khe khin- bani buthujang derga phunghi bisingha gitim laihi dongba. Oraha Jisu phaihi boshini bishinghja songphaiba; Bo thiba, "Shanth nisi jang dongnang." Ibokhe thihi boshine jarni yao ar saumang khe phunuba. Gabara khe nuhi boshi hamshi ning khaja laikha. Jisu boshi khe thiba, "Shanti nisi jang dongpbang. Abai angthane haiba laining. Angbo nishine haidu." Ode boshikhe barsuhi bo thiba, "Bese gathar khe ajao! Jodi nishi sbung buthuni phapkhe map khlai khade; bosikhe map khlaidu;jodi nishi map khlaiya thikhade boshi khe map khlaiya." Jisu ar Thoma Jisu nujao baha Thoma (Jonja thijaoyaba) boshi jigni sisoh- rao jang bo giri. Odebani gibi sishorao bonthane sainthiba, "Jing Gabara khe nukha!" Thoma boshi khe thiba, "Ang boni yaoha gojal ni shin nuyashi ar jarni yao jang bo gojal shin buthukhe gidingba maiyashi ar boni saukhe gidingba maiyahi ang lonya." Haptashi yaohonha sishorao buthujang nohah bojom jalaiba ar Thomabo boshijang dongphaba derga buthu thala praothar hining dongba; thikhabo Jisu phaihi boshini bishingha songphaiba; ar thiba, "Shanti nisi jang dongthing." Ode Thoma khe thiba, "Eraha nini yaoshi khe denghi ani-yao khe nai; ode nini yao khe dohphari hi ani saukhe giding. Lonyama grau giri ning lonlah!" Thoma bokhe thiphinba, "Ani Gabara ar ani Ishor!" Jisu bokhe thiba, "Ning lonba sumjabani thikhala ning Angkhe nukha bani. Angkhe nuyahi lonyarao bishi khaja du!" Ibo laisini nangjaoma Boni sishoraoni sgangha Jisu gmangthaosishi phunu-yaba buthukhe ibo laishi maha repblaiya. Thikhabo ibo buthukhe mangmang rebba sumjabani thikhala olaijang nishi Jisu khe Mes- siah thihi; Ishor ni basa ar bokhe nishi bishas jhahi haiyu main- mani khlaihi. Jisu yauhon rikyarau snijang nujauba /21 Iboni yaohonha Taiberia dikharnai ha boni sishorao jang Jisu nujaoba. Ilai jaba; Simon Peter, Thoma (Jonja thi- jaoyaba) Nathanael (Galilini Kana sohor niphrang) Zebadai ni basa buthu ar Jisu ni sisho gni, buthujang donglai baha. Simon Peter gibinrao khe thiba, "Ang nah rimjima thangma," Gibinrao thiba, "Jing ningjang phaiphama." Odebani boshi rung mashiha thanba; thikhabo okhali horha boshi nah rimbajaya kha. Saing jhusa phaikha Jisu diton sauha songhi dongba; thikhabo sishorao bokhe Jisu se thihi mithiya. Ode boshi khebo singba, "Jalairao buthu nishi gijhi-sabo maiya kho?" Boshi thiphinba, "Mashibo mainya." Boshi khe thiba, "Rungni yaoda gede jhe sai nishi khaisa mai nang." Odebani boshi jhe saikha thikha nah nangba bang banghi jhe sik khu phuya kha. Jisu maiya nang yaba sisho saushi Peter khe thiba, "Ibo Gabara se!" Peter Gabara se thiba khnahi; boni rikhe sauha gaingba odehe (Kharon boni ributhu khe bo khruhi dengba) diha birshingba. Gibin sishorao dergong gede rungjaohi jhe gablaishi nah rimba maikha. Boshi hakong niphrang jainya; yapri jang rajashilai seningjama. Boshi di dergong niphrang phaiba hade hangar ni waiha nah ar roti khe nuba. Jisu boshi khe thiba, "Nishi duha nah rimya bakhe khaisa labu." Simon Peter rungha thanghi jhe saibaha jhe gablaishi nah gedeba maiba; khirip jang nah rajashi madan matham maiba; thikhabo jhe jhigaoya. Jisu boshi khe thiba "Phai, jhilai nang." Sishorao ni bishingha bokhe singmani saushi bo shahos khlaiya; "Ning sere?" sumjabani thikhala boshi Gabara ning thihi mithidu. Odebani Jisu thanghi roti khaisa lahi boshine riba, arnah khebo olaining riba. Ibojang Jisu thihi baija phin hi sishorao ni srangha nujaoha phin-tham jakha. Jisu ar peter Boshi jhilai blaihi Simon Peter khe thiba, "Simon John ni basa; mlai gibin maiya nangbatah bara ning Angkhe maiya nagdu?" Bo thiphinba, "Ha Gabara; Ang maiya nangba khe ning mithi lahdu." Jisu boshi khe thiba, "Ani melma buthu khe sau- nang." Phin Jisu bokhe thiba, "Simon John ni basa; ning Angkhe maiya nangdu?" Bo thiphinba, "Ha, Gabara; Ang maiya nangba khe ning mithi lahdu." Jisu bokhe thiba, "Ani melma buthu khe saunang." Phintham Jisu Simon khe singba, "Simon John ni basa; Ning Angkhe maiya nangdu?" Peter dukhu nangkha sumjabani thikhala bokhe Jisu phintham singba. "Ning angkhe maiya nangdu?" odebani bokhe thiba, "Gabara khirip jadi khebo ning mithi ladu; Ang maiya nangba khe ning mithidu!" Jisu bokhe thiba, "Saunang ani melma buthu khe. Ang gibi khe ningthane thidu; Ning naga jaba saing-khalai; ning tiari dongdu ar nang jaobalai isha baha bo thangdu; thikhabo ning rahbani saingkhali de; ningjarni yao khe moshor nang ar mlai ishaba ning khe khahi ar ning thangma mijingya yabaha iangjao nang." (Ibokhe sainthibamane smo rokhom jahi Peter thiaba ar Ishor ni bumu odejang phura jama khe mithi riba.) Ode Jisu bokhe thiba, "Ang khe rikpha!" Jisu ar gibin yauhon rikyarau Peter naiding baihi boni yoahon gede nuba. Serekhe gede kham Jisu khasaoba ar horha jilaibahah Jisu sgangdada gonlaihi thiba, "Gabara ningkhe sere rim rima bauba?" Peter bokhe nuhi Jisu khe sing ba, "Gabara ibo sbung lah bedehe?" Jisu boshine thiphinba, "Jodi Ang phai yashi bokhe thanghi dongma nang jao khala: Ibo nini khlaihi smo?" Angkhe rikpha!" Odehe sishoraoni bishinghah ilai thilaiba bo siso thiya thihi, thikhabo bo sbung thiya thihide Jisu de thiya: bo thiba, "Jodi Ang phaiya shi bokhe thanghi dongma nang jaore thikhala; nini khlaihi ibo smo?" Bo sisho saushi ibo buthukhe grau joyaba; boning boshi buthukhe repthar yaba; ar jing mithidu bo smokhe thiba grau gibining. Sajamthai Ibo huthukhe garhi Jisu danglang yaba khusi bangbi: jodi ibo buthukhe mashi mashi khlaihi reptharkha thikhade; Ang mithi bani mothe hapsauha ning jaonang niya.