Mzieme Kering sam /1 Raitu gade sambe la na Sambe Tinggwang de ngngwa la, na Sambe Tinggwang lie. Pa ndade Tinggwang de ngngwa la. Ma kela leune pa ne teikap, na matei kelube pa ne tei kemak kette ga. Keringriabe peda la, na keringria cide mina kebabe delie. Iciu eh kebabe kemuiga taumba lala na kemuibe peswa ngkienglu tadi. Tinggwang ne langgai kebeu Johan lie kecu mige gwang. Ipaude kegwang mina pekiene de peu pecu nlumlu kera ziemne kebabe zierang tei zielie eh gwang. Pa kebabe ma, dede peu kebabe zierang teigai zielie eh pecu langgai beu. Mina pelane de gi mbalu kera keba kesangbe kideu ga gwang zielie eh la. Pa gwang kideu ga lung, na pane kideube teigai beu liede kideu ga kelurigmedung pecu cilu tadi. Pa pe katei pegumedung da gwang, dede pegumedung pecu ngngwa meidi. Dede pecu ngngwa keluleu, pezi gade nlum keluleu, pa cipaume de peu Tinggwang name- dung teidi zielie kecu kengkieng kaibeu. Ipaumedung, mitei mizai gade, mede mipumtei lungning gade, mede, mina lungning gade mene Tinggwang lungning gade mnalu dilie. Iciu eh Sambe mina mmilu eh kesang na ngaukenggiale puipung eh anui kakka lung: iciu eh pena pumlibe Peibe dade pe kemdungau kelu pe kemdu cide anui pie gwang lie. Johan pe zierang tei eh sabak eh, "A cai gwang kelabe adwa dida kedane ma, pa adwa kelane. I peha rang kelabe aipaude delie. Na anui pekiene pa ngaukeng- gia reude ngaukenggia kepui ngaulu de kecu ziemne. Hezaibe au Mosa dade kaibeu, dede ngaukenggia na kesangbe au Jisu Khrista dade gwang lie. Migede madau gede Tinggwang de ngauma, pena kepumlibe Peibe hekarakga kebambe dene pwa mide liagai beu. Baptaiz keteibe keledeu Iciu eh Judamedung Jirusalem gade kecingmedung na Livimedung de langpwa Johan dage kai eh pecu, "Nang cau no?" De eh keteu lo kebeu dau, Johan pe zierang tei kegai aide. Cidau pa pet mei mene pel kaibeu, "I au Khrista melie," debeu. Ge penui pe dade, "Iciucai cau no? Nang Elia ni?" de eh keteu ge, pa, "I cipaude ma," dedi. "Nang cairasamkecibe ni?" dege pa penui dade, "ma" de daidi. Ge penui pe dade anuide peu teugwang anuide langgai kebeume- dung dage lialu kera ziemne ranglia lo, "Nang cau no? Nang n katei ncu cau lie lano?" dedi. Ge pa, "Cairasamkecibe, Isaya nda, 'Nnui Rampaube mpui tei mzui lulo' de eh renamkang gade mige rang sabak kela kwade I delie," debeu. Na cipaumedung de Fari- simedung ne langgai. Ge penui pe dade keteu eh, "Nang Khristabe ma, na Elia de ma, mede cairasam- kecibe de me cai daitei mide bap- taiz tei lano?" de dailu. Johan penui dade, "I au dui gade baptaiz tei kela lie, nnui kakka mige sap. dede nnui pecu cima. Pa au a caine gwang de adwa la dida, na I au pe picum kangria de heulu kebuibe dema," dedi. Ma aidungde Johan mide bap- taiz ketei Jordan reukung Bethani gade teilie. Tinggwang Meurunna Ipaucaibe nai Johan Jisu peda gwang kela ngau eh, "Ainie, kideu ga kemau keuteu di kera Ting- gwang Meurunnabe! Aipaude I peha kerangbe dede lie, 'Mige a cai gwang kelabe pa adwa dida, kedane ma, pa adwa kelane. Na I pecu cilu tadi, dede pecu pwa Israeime de lia kera ziemne I dui gade mide baptaiz tei gwang lie," dedi. Iciu eh Johan zierang teidai eh, "Rabe tinggem gade tamhau nzwa eh hung pe reuga bam kelu I ngau lie. Na I pecu cilu tadi, dede dui gade mide baptaiz teilo eh acu langgai kebeube pe katei a dade. 'Nang Rabe hung pereuga kebam ngaukelube, ipaude Kemci Rabe gade mide baptaiz tei kerabe delie.' debeu lie. Na I de cide ngaulu eh aide Tinggwang Nabe delie, kecu pe zierang tiegai delie," dedi. Jisu caisui keraime Ipaucaibe nai Johan pecai- suime hangna de ngngwa dai sapke, Jisu terwa kela ngau eh, "Lunie, Tinggwang Meurunnabe," debeu. Iciuge Ledeukelube kena pe samrang cilu eh, Jisu caisui di. Cidau Jisu nreu gwang penai pecaisui kela ngau eh penai dade, "Nnai daipai pei lano?" dege penai pe dade, "Keledeubo, (pekie Rabi) nang daiga bam lano?" de eh keteu. Pa penai dade, "Gwang eh pielo," debeu ge penai gwang eh pa kebam ga ngaulu eh ipaunai pecu ngngwa bamdi, na ipau tingdau bam kerei tingdau gedi. Johan samrang si eh Jisu caisui kedibe kena hangge au Simon Pitor caihereibeAndria. Pa kelwa gwang pecaihereibe Simon de ngaulu ge pe dade, "Anui Messiah (pekie Khrista) bede ngaulu delie," debeu. Iciu eh pa pecu ngngwa Jisu da gwang ge Jisu pecu pie eh, "Nang Jona nabe Simon; ncu Kefa, (pekie Pitor, cide ncu) lieku- zie," debeu. Jisu Filip penai Nathanel de keku Ipaucaibe nai Jisu Galil ga gwang kera mning lu. Pa Filip de ngau eh pe dade, "A caisui lulo," debeu. Na Filip de Andria penai: Pitor nam Bethsaidame ge. Filip Nathanael de ngaulu eh pe dade, "Anui Mosa zai gage na cairasam- kecimedung nda peha rauteu kela Nazareth Jisu, Josef nabe de ngaulu delie," debeu. Ge Nathanael pe dade, "Nazareth gade ma keyi pet lubuini?" dedi, ge Filip pe dade, "Gwang eh pielo," debeu. Jisu Nathanael peda gwang kela ngau eh, pe dade, "Lunie, hezaitei mez- ing keen Israeime ge!" debeu. Nathanael pe dade, rangdai eh, "Nang daiga de acu cilu dino?" dedi, ge Jisu pe dade, "Filip ncu keku dwa nang nzutci-bang kangga kebam dau I ncu ngau lie," debeu. Nathanael pe dade, rangdai eh, "Keledeubo, nang Tinggwang Nabe kesang delie, nang Israelme Gwangbe delie," debeu. Jisu pe dade rangdai eh, "Nzutci-bang kang gade I ncu ngau lie eh kerang ziemne nang nlum di deni? Nang aidung swa kedileu ngausi zie," debeu. Ge pa pe dade, "I nnui dage rangsiakte liazie, aipau cai nnui ting ngkeibeu eh mina Nabe reuga Tinggwang gwamedung nghung nghang kebam ngaulu zie," debeu. Kana ga meunui /2 Iciu eh langcumnebe nai Galil Kana gade henauge tei na Jisu puide cika bam. Na nautak cika de Jisu dede na pecaisuimedung dede kugai. Na penui zau cam dige, Jisu pui pe dade, "Penui zau gade," debeu. Ge Jisu pe dade, "Wah mipui, I ncu ngngwa daipai tei zie no? A ting cang gwang mereu lie," dedi. Pepui, kilamedung dade, "Pa nnui dade keheibe rang liede cide teilu lo," debeu. Na cika Judame penuide tei mci kera ziemne dui mon kena kecum kailu kela ncu duibung heruk bam. Ge Jisu penui dade, "Nnui duipwa gwang duibungdung kaipui kap lulo," debeu, ge penui cidungde twakpui pwa pemung cang kaplu. ciuge pa penui dade, "Cu au nnui cide twaklu eh nautak cika de kedibe de peu culo," debeu, ge penuide pwa gwang di. Ge nautak cika mpaube, duile zau tei kedi msi kelu dau dai nzwa eh aiciu lu dibi decu cima, (dede kila dui- fwak pung kegwangmedung au ci) cidau nautak cika mpaube lakciube de ku eh, pe dade rang eh, "Mina keheibe de kerai dau zau keyi kaibeu ba,n eh, mi sakkie kelu cai au ciswa kesiabe kaibeu dila, dede nang au cu kecangde zau keyi kaibeu bamreu!" dedi. Jisu Galil Kana nam gade misuikega bata keraibe aide teigai eh pe kengkieng pwa mide liagai: ge pecaisuimedung de pecu nlumlu. Ipaucai pa pepui na pecaihereimedung na pecaisuime- dung de ngngwa Kafarnaum ga hung, dede penui cika bamtie tadi. Jisu kerecaki ga kegwang Cidau Judamedung Kakeg- wang ngi mnadi, ge Jisu Jirusalem ga hangdi. Ge pa mi kerecaki gade hetum, meurunna, ruipuine- dung zwa kebam na heki rangkang nghiak kebam ngaulu. Iciuge pa heriale cingrang teilu delwe, kere- caki gade meurun na hetumdung de gwakap di na rangkang nghiak kebam bamdung kwak ngkum pwa ruidi. Iciu eh pa ruipuine zwa kebammedung dade, "Aika de aidungde teu tet tilu lo, A pei kile pwa heli ketei ki tei helo," dedi. Cidau pecaisuimedung "I n ki ziemne heri kegai lepwa acu tei ngga dizie," eh raupwa kelabe samde nsunglu. Iciuge Judamedung pe dade, "Nang ma aidungde ketei depai rehige saupwa anuide lia lano?" dedi. Ge Jisu, penui dade, "Nnui kerecaki aide tei msia di lulo, iciude I Langcumne kak kage kwak dailu zie," debeu. Ge Judamedung, "Kerecaki aide mmi riakdai eh heruk ngkeige tei, iciu eh nang aide langcumne kak kage kwak culu zielie ni?" dedi. Dede pa au pepum recakibe ha ranglie. Iciu eh pa kecai gade ring nli dai cu kelu dau pecaisuime- dung pa penui dage kerangbe samde nsungia eh penui kesang- laisiu sambe na Jisu penui dage kerangbe sam de nlumlu. Jisu mina zai keci Iciu eh Kakegwang ngi dau Jirusalem gade hengi tingdau mis- uikega bata tei kegaidung ngaulu eh mina kekie pezi gade nlumlu. Dede Jisu au penuide mning mmi ma, kedane ma pa au mina pekiene zai kecine. Na migede de peu pe dade mina zierang tei mede yi, kedane ma pa au mina lungga depai labi cide cikap kecune. Jisu na Nikodema /3 Iciu eh Nikodema lie kecu Judame kedime ge Farisime kakka la. Ipaude tingmuine Jisu da gwang eh pe dade, "Keledeubo, nang Tinggwang dade kegwang keledeu ge kecu anui cibam dida, kedane ma Tinggwang pecu ngngwa la kemak cai migede nang misuike- ga bata tei keladung aide kette tei gailak lugu," dedi. Ge Jisu pe dade, "I ndage rangsiakte liazie, mna heci dai kemak cai migede Tinggwang hegwangbam ngau gailak," debeu. Nikodema pe dade, "Mina cing kedi caine dai nzwa eh mna dailu zieno? Pa pepui pukka nli nlwet dai eh mna dai zieni?" dedi. Jisu pe dade, "I ndage rang- siakte liazie, dui na Rabe gade mnalu kemak cai migede Ting- gwang hegwang ga Iwet kailak. "Mitei mizai gade kemnabe miteilie, na Rabe gade kemnabe rabe lie. n dade mna heci dai kemak cai sialie, kegai ziemne nsuiga so. Tingkai guipwa pe katei pesuile gwang dila, na nang pekwa siula, dede pa dai gade gwangbi mede dailambie gwang dibi, nang cide ci lama, mina keheibe de Rabe gade kemna cide uzwa lie," dedi. Nikodema pe dade, "Ma aidungde dai nzwa eh teilu zie no?" de keteu. Ge Jisu pe dade, "Nang Israelmedung de keledeume ge de- lwe ma aidungde cime lienia?" I n dade rangsiakte liazie, anui au kecibe rangia, na kengaubedung zierang teila, dede nnui anui zierang de mzai lama. I nnui dage tinggem ga samdung rangcai nnui dai nzwa eh nlumlu zieno? Na tinggem kebam mina Nabe tinggem gade kehung be kemak cai migede tinggem ga cuma. Na nda Mosa renamkang gade heneide pwacu kecu nzwa eh mina Nabe dede pwacu kemak cai sia. Cide mina keheibe dede pecu nlum kelube de peu kap eh gadi melie ne kelungta kering ngaulu kera ziemne. Iciu eh Tinggwang au kideube de kuham eh pena kepumlibe de kaibeu, iciu eh mina keheibe dede pecu nlum kelube de peu kap eh gadi melie ne kelungta kering ngaulu kera ziemne. Na kideube de peu maudi zielie eh Tinggwang pena de langpwa kideu gage kai melie ne kideube de peu pe dade kelikelu ngaulu kerane lie. Pecu nlum kelube de mmaulak, nlum kemakme pa Ting- gwang na pumlibe zi gade nlummei kedi ziemne cude mmau kera mtei pwa bam dida. Na mmau kera aide, kebabe kideu ga gwang na mina pe batadung sia kedi ziemne kebabe de swa kemuibe de kuki di. Mina keheibe de kesia keteime, kebabe de ngkaula, na pe batadung maudi delie beu kera kehingne kebabe da gwang lama. Dede mina keheibe de kesang tei kelame kebabe da gwang la, iciu eh pe batadung Tinggwang ziemne teilu lie kecu keulia kera ziemne. Jisu na Johan Ipaucai Jisu pecaisuimedung de ngngwa Judia deuga gwang, na pa penuide ngngwa cika bam eh mide baptaiz tei. Na Johan de Salim kemna Inon ga dui bamsut kecu ziemne mide baptaiz teibam; na mi gwang eh baptaiz teilu. Cidau Johan de nimpwa hebangki gage kaidi mereu. Iciu eh Johan caisuimedung ge Judamedung de ngngwa penuide tei mci kecu harang kesamliem di. Ge mi Johan da gwang eh pe dade, "Keledeubo, Jordan reukung lule giem aipau dwa ncu ngngwa kelabe, nang pe zierang tei kegaibe, ainie, ipaude mide baptaiz teila dida, na mina pelane peda gwang di zeuda!" debeu. Ge Johan penui dade, "Ting- gem gade kaipwa mina de kepeube ne kemak cai migede ma gede ngau gailak. I Khristabe melie dede pedwa acu langgai beulie eh, I aipau dwa kerang nnuide a zierang bam. Lakciube puide ngau kelube lakciube delie, dede lakciube zang- nabe sap eh pekwa kingnei kesappe lakciube sam ziemne a suikeyi cu au canglu delie. Pa au di reu reu di kemak cai sia, dede I au ceu reu reu di kemak cai siada," dedi. Tinggem gade kegwangbe Pereule de kegwangbe au pekiene reube lie, kideu gade kepetpe au kideube nalie, na pa kideube sam rangia, tinggem gade kegwangbe au pekiene reulie. Pa pe keci kengaubedung cidungde zierang teila, dede migede pe zierang mzai lama. Pe zierang mzai kelume, Tinggwang kesangbe lie kecu pegiak cide giakpung dila. Kedane ma Tinggwang lang- kegaibe Tinggwang samdung rang- la, na pa mdet mene Rabe kaibeu la kecu ziemne. Peibe Nabe de kula, na ma pelane kaipwa peba gage kaibeu dida. Mina keheibe de Nabe de nlum kelube kelungta ke- ring ngaulu bam dida; dede mina keheibe de Nabe de nlum kemakme kering ngau gailak, dede Ting- gwang lungka pereu ga bamdi la. Jisu na Samariame pui /4 Iciu eh Jisu Johan swa mide ledeu kielu na baptaiz tei kie kelu Farisimedung ci kedi Ram- paube cilu. (Dede Jisu pe katei baptaiz tei melie ne pecaisui mene tei) Cidau pa Judia putti eh tet daipwa Galil ga gwang di lai eh zeu. Na pa Samaria ka gwang kemak cai siadi. Iciu eh pa tet pwa nda Jakob lupakke pwa pena Josef de kepeu kemna Sikar lie kecu Samaria nam namdi gage gwanglu. Na Jakob tekwa cika bam, ge Jisu tet leu ladi kecu ziemne, tekwa kungga bamlu, cidau bamdak kak pe herukpe dauge di. Ge Samariame puige duitwak zielie eh gwang: Jisu pe dade, "Dui peu acu saklo," eh kie. (Cidau pa ledeukelumedung keteipuk lui zielie eh namdibe ga gwang di.) Iciuge Samaria mepui pe dade, "Nang Judame gele daitei eh I Samaria mepui dade dui kie zieno? "Kedane ma Judame Samariame de ngngwa mage de tei eh sak lama," dedi. Jisu pe dade, "Nang Ting- gwang mapeu, na n dade, 'Duipwa peu acu saklo' de eh kelabe de cilie cai au nang pe dade makie cudi zie nage, na pa keringdui pwa ncu peuzie nage," debeu. Mipuibe pe dade, "Kedibo, nang magede pwa twak kelu ga, na tekwa de cuk: iciu eh nang dai gade keringdui ngaulu zie ah? Nang tekwa aide pwa anuide kepeu anui pei Jakob swa dini? Pa pe katei de na penamedung de na pe kauruine- dung de sak gwang," dedi. Jisu pe dade, "Mina keheibe de dui aide kesakme hereu daidi zie. Dede mina keheibe de, I duipwa pecu kepeube sak kelume madau gede hereu dailak, iciu melie ne, I duipwa pecu peu kerabe au pelung gade Iwa kepet kelungta kering tekwage tei eh ladi zie," debeu. Mipuibe pe dade, "Kedibo, acu peu hereu tadi kera na aipau deige gade peu mie duitwak me kera ziemne dui cide pwa acu peulo," dedi. Jisu pe dade, "Gwang nnapei de kuteu aika gwang lulo," debeu. Mipuibe pe dade, "Anapei ga," de dailu, ge Jisu pe dade, "Nang anapei ga," de kecu rang- siakte beuda. Kedane ma nang nnapei mengei dida; na cu ncu ngngwa kebambe dede nnapei ma; nang sam aide kesang rangda," debeu. Mipuibe pe dade, "Kedibo, nang cairasamkecime ge kecu I cibam dida. Anui peimedung nda kideutu reu aika de reca lala: dede nnui mina de peu gwang reca kera Jirusalem ga heni bamlie la," dedi. Jisu pe dade, "Mipoe, asam nlum lalo, nnui kideutu aika de na Jirusalem gade Peibe de reca tadi kera tingge gwang di zeu da. Nnui au pecu reca kelabe de ci lama; anui au reca kelabe de ci eh reca la: kedane mene Judame da kelikelu ge lung pet bamdi delu gu. Dede kesang tei delwe reca kelamedung rabe na kesang gade Peibe de reca kera ting gwang zeuda, na cude gwang bam dida: kedane ma Peibe peu ci kenzwa mede pecu reca zielie: pei kela ziemne. Tinggwang au Herabe lie, na pecu reca kelame au rabe na kesang gade reca kemak kai sia," debeu. Mipuibe pe dade, "Messiah Khrista lie kelabe, gwang zielie kecu I cibam dida, pa gwang cangne mapekiene rangpwa anuide liazie," dedi. Jisu pe dade, "I ncu ngngwa mpau kesappe ipaude pa delie," debeu. Iciu kebam dau pa ledeuke- lumedung gwang pa mipui gede mpau kebam ngau eh penui suiga di; dede migede, "Nang depai ge cineu eh aiciu zeuno?" mede, "Nang daitei eh pecu ngngwa mpau bamno?" dema. Cidau mipui de pe duibung gidi eh renam namdibe ga gwang minadung dage, "Nnui pet mige de pielo, pa I tei kedidung leune pwa a dade rang, pa Khristabe mi mebi!" dedi. Ge penui renam namdibe gade tet peda pet zeu. Cidau ledeukelumedung pe dade kie eh, "Keledeubo, matei lulo," delu. Dede pa penui dade, "I nnui ci kemak keteipuk tei kera bam," dedi. Cine ledeukelumedung hang- ge hangge dade, "Kangge, keteipuk kesa teugwang pecu peuni?" dedi. Jisu penui dade, 'A keteipuk au acu langkegaibe suibe tei zielie kecu na peta teicang beu zielie kecu de delie. Nnui lulwet ting gwang kera keimdai bamreu, de la meni? Ainie, I nnui dage ranglia zie, nnui ngangcu ludung pie gai pielo, cude cidungde hapwa rumlu bui bam dida. Rum kelame pe ziehi ngaulu la, na peci pei hekwa pwa kelungta kering gage kailu la, iciu eh heleugi kela me penai rum kelame pe suiyi bam dizie. Na, 'Mige heleugi kedame ge rum,' de kerangbe sam de kesang lie. I nnuide langpwa nnui keherei kemak kage rumlo gaila, mi kedame keherei gaibeu na nnuide peu ipaume bata ga kelwet lie," debeu. Iciuge mipui ipau puide, "I tei kedidung pa a dade rangkap beu delie," de eh zierang tei kegai ziemne renam namdi cika Sama- riamedung kekie pecu nlumlu. Iciu eh Samariamedung peda gwang kelu dau pecu penuide ngngwa bamlo eh kiebi di, na pa cika langnane bamdi. Iciu eh pesam ziemne mina kekie nlum silu. Icm eh penui mipui dade, "Anui cu au nsamrang ziemne kenlumbe kame da, dede anui katei anui kwenie kingnei luda, na aide kideu de Kelikelube kesang delie kecu cilu da," dedi. Jisu hangkiame nage de tei ngkei kebeu Iciu eh langnane cai pa cika de tet pwa Galil ga gwang di. Jisu pe katei peharang eh cairasamke- cime pe katei peram deu gade au hetwa galie kecu rangbeu delu gu. Iciu eh pa Galil ga gwang kelu dau Galilmedung pecu ngngwa lu kedane ma penuide pecu ngngwa hengi cika hang eh, pa Jirusalem gade hengi cika de pe bata tei kegaidung leune ngau kelu ziemne. Na Jisu duile pwa duizau tei kebeu Galil Kana ga nli gwang dailu, cidau Kafarnaum ga hang- kiame ge pena mipei nage matei bam. Pa Jisu Judiame deu gade tet pwa Galil ga gwang kedi cilu ge, peda gwang eh pecu peu hung penade tei ngkeibeu lo eh kiebi di, kedane ma pa caitut ti lai eh bam kedi ziemne. Cidau Jisu pe dade, "Nnui au marehidung na ma mi- suikega batadung ngau kemak cai nlum neu lama," debeu. Ge hangkiabe pe dade, "Kedibo, nang ana caikedidwa hung bilo," dedi. Jisu pe dade, "Nang tet gwanglu; nna ringlu zie," debeu. Ge mina ipaude Jisu pe dade rangkebeube sam de nlum eh pe mpuile gwang di. Iciu eh pa nghung kezeu dau, pe kilamedung gwang pecu daulu eh pena ringbam di delie kecu pe dade rangdi Ge pa penui dade, "Pa daipau tingdau ge ngkei lu dino?" de eh keteu, ge penui pe dade, "Nziene bamdak kak pe henabe kedap dauge pa mra tadi da," debeu. "Ge pe peibe, Jisu ipau ting siakdau, "Nna ringlu zie," de kebeube sam de cilu eh, pade na pekilungme pekiene de nlumlu. Ipaupia cide Jisu Judiame deu Galil ga gwang eh misuikega bata tei kegai pe kenabe. /5
