"Atang Mepu Jampu," hatao-a AJAOLAI mepu ngaolan shai-jumpu ngohnang Taolan te jamlaka Ajaolai hei ngohnang she to-e atinglaknang. Kawang ngao "Atang Mepu" hatao a ajao lan yimpu mongjang jingne jampu ayong ngohnang. Aobe kata ja monglep-e unu janlakei, aobe Jisu Khrista I mongjang me nyoilakei, huyange aobe Jisua U yinyipa she yalakei, huwante Nokpupa yoi nying te meangpalan dang te ngailak, huyange meangpalan mongjang te yoi mongmei, to-loimei phalak. To e 1937 me wangpu tenyih ngoie taopa wo yiphenbe kawang phei ngohnang. Tao-e numano Nokpupa te jafyange nang yinyipa she yahtao she einang. —Watson Goodman KAHWANG YAYFENG KUNPU 1 Hiiyangpoi teman iineo iinupa-lan ngohwante, teman jingne Khrista lipuwe, hatiiowe Kahwa-nge I yoi kenpu jeng temante saki phanang. —Rome 5:8 Hatiio shaaji yinyepu mo shi-shao ne ngoh. Jesuwe tiiopa kah-tok angyange Ipa tangte tailak I hipak ngoiteki she shing. Kahtok-nyu me I jingne aoyin ngoh iman-te lye jinte ken, huyange lye imante iikiim ngoiye ken. -John 13:1 Aoheye kenneyetei lye Kah-wang yeshing; hangjingne Kah-wanga kenpupa. Kahwang halom kaiye teman iiyin ngohlak jingne, Kahwang I kahtoknyute shon; tti-ome temante Kahwange kenpu iitahte ngai. —I John 4:8, 9 "Kahta jawe yoi shiimpa jingne iiyin phenne phapu tokte iiyongpa hango yenang." —John 15:13 Huyange monghiimpu saki, li-pulan mepu iiwangne puhpu, hiiyange kahtoknyu ahngpalan ta-ngme wanglamlampu Jesu Khrista mepu numan tangte ngohtiio. —Utahte ngaipu 1:5 "Hangjingne Kahwange kahta nyuhate hiike kenpuwe aoyinne Ite iitinglak lakei yemahlak hiiyangpoi jintepu iiyin ngohlak jingne lye yoi halom pha." —John 3:16 2 JESU AJAOPA Ngao niingneilak yenang, lowe angpu iiyonga teman wanglam! I mei me iitahte ngai, Yaha me tin-getampu tiio, wangdang shong-nyingpalane nge, jatlan yo me nyaowe tam, kahtoknyu me yelak-pe mengteki, miiktishiwa me woi in. —I Timothy 3:16 Uwangne kahtoknyu lingshao me Ngao ngoh; I Kahwang phei ngoh, hiiyange Ngao Kahwang ngoh.... Ngao kahtane meng hiiyange teman phei ngoh.... Ipa mepu I shaha ra ne menge hatiio miiktishiwa pu lye ttioyangki. -John 1:1,14 Tiiolan khongkiim Nokpupawe hipa kaiye ngaoyangpu iitahte ngailak jingne, aoheye i: "Ujao aaoya piim yekengpe ngailak hiiyange netan moija pailak, hiiyange imane Ite Emmanuel she min-lak." hanghete leppu,—"Kahwang teman phei ngohnang." -Matthew 1:22, 23 "Upa hiiyange tao ja." -John 10:30 Jesuwe Ite i, "Philip, tao numan phei hiishinne ngohyapoi, nange tao yeshing a? Aoheye tao ngeyangki lye Upa ngeyangki. "Tomante iipa haopha she" nange hangne ipu? Tao iipa me ngohnang, hiiyange iipa iime ngohnang she nange iiting yelak a?" —John 14:9, 10 JESU, KAHWANG AHA Aoheye Jesua Kahwang iiha she janlakei, Kahwang Ime ngohnang, huyange I Kahwang me ngohnang. —I John 4:15 Huyange wangdang shongnyi-ngpawe yhate i, "Ujao Yaha nang-tang me peilak, huyange iitahpa iingan yashiim me nangte kiiplak; tiiokhei puh ne ngohpu nehate iijaopa, huyange Kahwang iiha she nyiklak." —Luke 1:35 I yelakpe ngaowe ngohwante, yeonge jaopu wangphomme iman nyeih, huyange wangphom mepu ngao jawe hiike i, "Hatiio iimong-kenpu Ha, aoheme tao yeonge monghah nang; Ite jaiyah." —Matthew 17:5 3 Jesuwe Ite i, "Nange I ngeteki, kahwang Aha huyange nang phei aohe ngaoyapei tiiowa I." —John 9:37 Hangjingne Ime Khrista Jesu Honyongpa iitingpa iishei wang-ngoiye piim noshepu ngohnang. —Colossia 2:9 Imane iingwen, "Kahwang U-ha, nange toman phei hanghi ling-lak ngohnangki? Hipak manngoi-pe toman ponghahne nang tiiome peipu a?'' —Matthew 8:29 "Ujingne paa, Upawe taole hiiyange kahtok nyute tao shon. Hii-maa, taowe Kahwang iiha she ipu jingne taowe Kahwang ye-i-yeshe-ja she numane iye ok?" —John 10:36 JISUE EINANG, IA AOHI 4 Jesuwe jane i: "Numana iipha-ngpa mepu, tao iitok pa mepu. Numan tiiopa kahtok jing; tao tiiopa kahtok jingne yeje." . . . Jesuwe imante i, "Taowe numante iiting iphaning;" "Abraham man-puh pe muh tao ngohyangki." -John 8:23,58 Shekonyuwe Ite i, "Khrista she nyikpu, Messiah peilak taowe shingnang. Aope I peilakei lye to-mante khongkiimpu iphalak!" Jesuwe janne i, "Tao aohe ye nan-gphei ngaonang, Tao I ngohnang." —John 4:25,26 Jesuwe imante i, "Tao iiyin hah-ying." "Aohepa iitangte pei I ao-peo sheyenyaolak; hiiyange aohe- ye iite iitinglak lakei aopeo yeng yelelak." —John 6:35 "Tao aope kahtoknyu me ngoh tao kahtoknyu wangngai." —John 9:5 Tiiokhei Jesuwe imante iineo i: "Taowe numante iitingpa iphaning: Nyilan jingne tatenna tao." -John 10:7 Jesuwe yhate i, "Tao yang yepu huyange iiyin. Aohe iite iiting lak-lakei I liyapoi iiyin ngohlak." -John 11:25 Numane iite konnyaopa hiiyange Nokpupa she nyik; hiiyange numane shuwe nyikyangki, hangjingne hatiiowa tao. -John 13:13 YASHANYALI TOI JESUE LUNGPU 5 lye iikhongte hiing tangme shotlak jingne ngaopha. Tiiophei me lye ankhao nga huyange nyia ni jon, wangdang yete lei hiiyange kahwangte minyong pha; hiiyange aope lye an paikhui pinlante lye pha, hiiyange pinlanne iikhongte pha. Iman manmoh manmoh hah; huyange topu iikhui iinyai imane shaijemme yowante, muhto penme ni maawe ngoh. Hahpulan, sheko hei nahalan ye i pe kahta ha-ja nga nanjing ngoh. -Matthew 14:19-21 Simon ne jan, "Nokpupa wang-nyak phapan toman yeonge nga-ngyangki hiiyangpoi hango yeom. Hiipoi, nange iphei maa taowe shan shaiye nyaohu hahma." Im-anne shana shai huyange shanno hiitlak pane nyia maawe om. —Luke 5:5,6 Miikmiiopa ni, lamnah me shot-te ngoh, huyange Jesu peinang she imane jai huyange iingwen, "Uyongpa, David Uha, tomante shiipshepha." Jesu lak,.. . "Taowe numan jingne hanghe lingne ta-mhunangki?" Imanne Ite i, "Uyongpa, nange toman miik epe tarn-pha." Huyange Jesuwe yayenge teiyange iman miikte jon. Tiiophei me iman miik ep hiiyange I pheite woi. —Matthew 20:30,32-34 6 JESU KHRISTA NOKPUPA, LUNGPUPA Hangjingne wangdang me hiiyange kahtoknyu me toi iishei, ngepu hei yengeokpu hanghe ngoh, ahngpa shotjing jeyah, a-hngehinglan jeyah, iikengnyulan jeyah, wongpheipulan jeyah, iishei Ime ling; I kaiye huyange I jingne iishei lingengai yangki. —Colossia 1:16 Sheminlamphe I kaiye ngai, hiiyange I yeompe iilam ja nehoi yengai. Hangyin linge ngaiyang-ki. -John 1:3 Hiiyangpoi tiiopa jin iikiim ye-me I Ha, aohe lye iishei mothlei-lak le, hiiyangne aohe kaiye lye kahtoknyu ling, lye temante ngao ngaoteki. —Hebrew 1:2 "Tiiokhei tiiopa Jesu aohe numane tangpem me toi, Kahwange I Nokpupaneo huyange Khrista neo menge tam she Isreal nokphong iisheiye utingme shingyah." —Lamputoi 2:36 Hangjingne lipu hei iiyin ngoh-pu ni tangte Nokpu ne mengne Khrista li huyange yange ye. —Rome 14:9 Kahwang mong hiimlakpa, aohe kaiye numan I Ha Jesu Khrista phei shiippe shalak jingne nyik, I teman Nokpupa ngohnang. —I Corinth 1:9 JESUA KHRISTA NGAOPHENPA 7 . .. Hangjingne teman iishei Kahwang ngao phenpu shongme yo-nglak. —Rome 14:10 Taowe Kahwang shongme, hiiyange iiyinme ngohpalan hei lite-pulan ngao phenpa Khrista Jesu shongme, I ngaipu hei I ahng-chinge nangte ngaokeng phanang. —II Timothy 4:1 "Upawe aoheteo ngao yephen, hiiyangpoi ngaophen lak wong khongkiimpu lye iiha te phayang-ki." —John 5:22 "Aope kahta iiha yoi miiktishiwa puphei huyange Iphei wangdang shongnyingpalan iishei woi-yange yulakei, hiiwante I yoi mii- ktishiwa shotjing me shotlak; hiiyange jatlan iishei I shishao me jemlak, huyange lye nyilan yak jahyeme." —Matthew 25:31, 32 Aope Kahwange taowe nyaopu pungao iimei kih Jesu Khrista kaiye kahtalan mongjangme lowe tei-pu jutei ngao phenlakei, tiionyih me ngaokeng jonne ngohpalan tingetamlak. —Rome 2:16 "Huyange iiyin me ngohpalan huyange lipulan ngao phenpa aohe Kahwange le-ngai, hatiiowa I she kahtalante konnyaolak hiiyange saki phalak tomante ngaokeng pha." —Lamputoi 10:42 8 YENYIPUA JISU KAIE "Tao taten. Utam tao kaiye ongmaa yinlak, huyange yulak onglak huyange hahnyoi tiiolak." -John 10:9 Jesuwe Ite i, "Lamnyu huyange iitingpa huyange Uyina tao. Tao yekai maa iipa tangte aoheo peine yeok." -John 14:6 "Tiiokhei taowe numante iya-ngki, numan iinu me numan Iilak. Huyange 'Taowa I' she iiting manlak manlak numan iinu me numan lilak.'' —John 8:24 Hiiyangpoi Khrista Jesu me hanghepa yinyepu ngohnang, ha-tiio kaiye I shiipshiye iman ja jang jawe tingetam. —Rome 3:24 Hiiyange I wangngoine tam-yang pheime, Ite ngao jaipu iishei jingne I iikiim yenangpu yinyepu iijiingne meng. —Hebrew 5:9 Tiiokhei aoyinne I kaiye Kahwang tangte ii-ote peinang, lye iman jingne, yoppetonglak jingne jinte iiyin ngohpune menge, lye iishei me meimeiye iman yinne oknang. —Hebrew 7:25 "Huyange iilao aohemeo yinyepu yenang, hangjine teman hang-he kaiye yinyelak, wangphang me kahta yo me iilao min hango pha-we yenang." —Lamputoi 4:12 YENYIPUA JISU KAIE Hiipoi Jesu, aohe teman jingne Kahwang mepu konngan huyange iijaopa huyange jaowetampupa huyange yinlakpa ne meng, tiiopa Khrista me numan Kahwang mepu ngohnang. —I Corinth 1:30 lye temante iinu iishei mepu yinlak jingne, hiiyange toimei me lahnyikke yoiye yahlak kahta iik-hongja yoi jingne jaowe salak jingne, yoi nying nyingke teman jingne pha. —Titus 2:14 Huyange Upa, aoheye wang-ngai me iijaolan moth teitampa-lanne mengne teman wangngoine tarn, numane I min yonglak jingne taowe yopnang. Hangjingne 9 lye wangnyak iingan mepu teman yin huyange yoiye kenpu Ha a-hngching me teman ye-yeang; Ime teman yintemlak ngohnang, tiiopaa teman iinu winpu. —Colossia 1:12-14 "Hangjingne Kahta Uha yam-lak huyange mahpu yinlak jingne pei." —Luke 19:10 Huyange imane Hem iila ja loke i: "Laitee yahlak huyange tiiopa yepinlakpa tiippulan eplak nange wangnang, hangjingne nang toi-yangki huyange nange yoi iy ye kahtalan Kahwang jingne shaky-angki, Nokphong hei yenghoi, hiiyange jat hei li iishei mepu we." —Utahte ngaipu 5:9 10 JISU Yl SHAIPU Shaa Khrista iy kaiye teman tingetam pu jingne, tiiome mong-hah-e, Kahwang mongshih ngaipu mepu teman I kaiye yinyelak. —Rome 5:9 Khrista shiipshe toinyuke tema-ne Khrista me I iy kaiye teman yintam, hiike teman iinu iimeng winpu tiio. —Ephesia 1:7 „ "Hangjingne hatiio jiengjeppu U-iy, maapu iimenglan iinu winok-lak jingne, shokke winnang." -Matthew 26:28 Numan puyimlan memuh jonne peipu jajang japu iiyin wanglam mepu, mahlakpa toi, hon hei khii-mme numan shakpu ne yeje; hii-poi iiko hiiyange tushangpu ye- nangpu nyi iiha toinyu iy, hiike Khrista iy kaiye numan shaky-angki. —I Peter 1:18,19 Hiipoi I hangke wangngai me ngohnang, hiike temane wangngai me kemmaa, teman shiimpa hei shiimpa ni shiippe shapu ngohnang, huyange I Ha Jesu Khrista iy kaiye iinu iishei jaowe tarn-nang. —I John 1:7 Hiimaa, Khrista, aoheye jinte iikiim yenang Yaha kaiye iiko ye-nangpe yoi nying nyingke Kah-wangte to, I iy kaiye iiyin Kahwang shaoshanlak jingne numan juteimongjang toi iimanglan mepu hangke iinyei jaowetamnang! —Hebrew 9:14 JISU TE ATINGLAKPU KAIE YINYIPU 11 Hangjingne shiipshe kaiye iiti-nglakpu kaiye numan yinnang. Huyange tiiopaa yoi nying nying-ke yeje, hiipoi Kahwang hiinghao htiyangpoi aoheo yeyong yeliiolak jingne, tiiopaa toiye yeje. -Ephesia 2:8, 9 Tiiokhei iitinglakpuwe tinge-tampu jingne, teman Nokpupa Jesu Khrista kaiye temane Kahwang phei toloimei me mongmei hah. —Rome 5:1 Hangjingne Khrista Jesu phei shiippe shapu me, shokhiippu hei yekhiippu hangheo yenang. Hiipoi yahyeng kaiye iitinglak puwe toi lingnang. —Galatia 5:6 "... Nokpupa Jesute mengtiio, huyange nang hei nenok yinlak." —Lamputoi 16:31 Hangjingne aohe Kahwang mepu puh, lye kahtoknyu oknang; huyange okpupa hangheye kahtoknyu naonang tiiopaa teman iitinglakpu. —I John 5:4 Hatiio laitep me ye-nyanpu, ye-pinlakpa toi maawe Jesuwe I pin-Ian phei ling; hiiyangpoi numane Jesuwa Messiah, Kahwang iiha, she iiting lak lak jingne, hangjingne numane iitinglak maa, I min me numane iiyin tiiolak jingne, hatiio yin nyianyangki. —John 20:30 12 KAWANG SHIPSHE Hiiwante teman nying nyingke lingpu ujao toiye yeje, hiipoi I yoi yahyeng shiipshe kih-ii nishe pu^ hlak jingne baptipu hiiyange Ujao Yaha iilane mengtampu kaiye lye teman yintam. —Titus 3:5 "Hangjingne mahpu yinlak jingne kahta iiha pei. Numane hangke teinangki? Kahta jawe nyi-khoja ngoh huyange iman yo me ja lamnyong yete taimahmaa, lye tepclijapentu waktang yeme angyange hiiyange leih-e yeye lamnyong yete tai mahpupa ye-yam a? Hiiyange lye tiiopa tiio-maa, iitingme taowe numante in-ang, Unyong yete yetaipu tepelija-pentu phei shenyeishe tiiopa ja tangme I mongmei nang. Tiiolan iijoilan yo me ja nehoi mahlak jingne wangdang me ngohpu numan iipawe yemong." -Matthew 18:11-14 Tiiokhei temane yahyengshiip-she yah-oklak, huyange wong-pong hipak me temante jamlak shiipshe tiio oklak jingne, mong-hiimpu phei shiipshe ahngpa shot-jing ii-ote teman wenhah. —Hebrew 4:16 Teman Upa Kahwang huyange Nokpupa Jesu Khrista te miny-ong tiio, I mepu hanghepa wang-manpu shiipshe huyange Uneo Jesu Khrista lipu iiyin pha. -I Peter 1:3 KAWANGE I TAUGTE TUMAN NYIKNANG 13 lye teman yin, huyange iijao nyikpuwe teman nyikyangki; teman toike yeje, hiipoi lye mongpu huyange shiipshe hanghepa jin iikhong wangshao me uwangne Khrista Jisu me temante phawe ngoh. —II Timothy 1:9 Hiiyange Yaha hiiyange nyam-nyanyuwe i, "Peikei." Hiiyange aoheye jainang lye, "Peikei," she itiio. Huyange aohe yenglenang I peine tamtiio; aoheye mongnang lye jajang japu iiyin yeng yahyah. —Utahte ngaipu 22:17 "Numan topalan hiiyange hang-ki yih kipalan, iishei iitangte peikei, hiiyange taowe numan toloi meitam phaning." —Matthew 11:28 "Mo iikiim nyih, nyih iiyong, Jesu yongyange hiike i: "Aohepa yengle nang I iitangte peiye yin-gtem tiio." —John 7:37 Aope Jesuwe tiio nge, I mong-shih ngai huyange I pinlante i: "Nahalan iitangte peine tamtiio! Imante tahkhiim, hangjingne Kahwang ahngching tiiolan jing le-nang." —Mark 10:14 Tiiokhei Kahwange toman kaiye numante tongpukhei, Khrista jingne toman lampu iijeng ngohnang. Toman ne Khrista minme numan Kahwang phei teishinya-nge ngohtiio she yoppe tongnang. -II Corinth 5:20 14 KATA USHEIA KAWANG HALAN YIJEJA Tiiokaiye Kahwang halan hiiyange kahshih halan iitahte ngai haonang: aoheye iitingpa yeling, I Kahwang jing yeje, yeshiikiimaa aoheye yoi jeihei naolan te yeken I-o yeje. —I John 3:10 Hangjingne hangshin Kahwang Yaha kaiye woinang, iman Kahwang hayimlan ngohnang. Hangjingne numane iineo nyiamtamlak ra yatuhshao yeyah; hiipoi numane Kahwang yoi iiha, hangheye te-mane "Abba! Opa!" she nyik, tiiopa yaha numane yah. -Rome 8:14,15 Hiike numan me iimeng yenang- pe hiiyange jaoshe-iye hiiyange mong tingkha-akpu Kahwang halan ne menglak jingne, kokpu hiiyange jakem kempu jin yo me numane iiyin ngaowa kahtoknyu me shanha iite-ke numan wangngai iitahte ngaitemme. —Philippia 2:15 "Tiiokhei iman yomepu ngaiye, yoiyoi ne ngohyah she, Nokpupa-we inang, huyange yejaopu hang-teo tah jon; huyange taowe numan yahlak. " —II Corinth 6:17 Hiiyangpoi hangshinne I yah hiiyange I min me meng tiiolante Kahwang iiha ne menglak wong lye pha. —John 1:12 YU JEANG KAWANGE HANG EINANG 15 Shaa mei toishaolan iitahte ngaiye ngohnang; hatiiolana tiio, nuwe-shakpu, yejaoyeshepu, joke-mokpu yakjongpa, moungte khii-mpu, phong yengpu, teinupu, moppu, miiktakpu, mongshih ngaipu, iinyei yahhupu, tei-ye-mongpu, teitampu, teikhapu, yu-we jokpu, nokshiimpu, huyange tuolepu. Aoyinne tiiokihpu jonla-kei, imane Kahwang ahngching moth yetiiolak she taowe hangke numan iishongpemuh kenting ne tarn, hiike shaa taowe numan ken-tingne tamnang. —Galatia 5:19-21 Temane wangngai ke ngaoting iye kemhah; pha-yangpa hei yuwe jokpume yeje, iymei lengpu hei yejaoyeshepu me yeje, teelapu hei aohiing miiktakpu me yeje. Hii-yangpoi numane Nokpupa Jesu Khrista oyah, huyange meiye lengpu ngaitemlak jingne mei tahtei. -Rome 13:13,14 "Hangjingne Nokpupa shishao me I iiyongne menglak, hiiyange Iye yu yeshiikuma wongnangpu hango yeyinglak; huyange I Ujao Yahawe maawe ngohlak, inyu she me ngohwante muh." —Luke 1:15 "Numan kentinge ngohyah! Meiyange mo-tappu, hiiyange yu-jok hahngapu, huyange mong-shangpu iiyin ja ne, numan menge tah tarn, yeshiikiimaa tiionyih mookshe yu ne ok." —Luke 21:34 16 KUNTINGPU HATAOE WANGPU YIJE Iye Ite i, "Nange nang Nokpupa Kahwangte, nang mongjang iisheiye, nang yaha usheiye, hu-c yange nang kenmong usheiye ken-tiio. Ujengpa huyange iiwangpa ngaokeng hatiio iija." —Matthew 22:37,38 ... "Konnyaopa iimei, jintepu iiyin tiiolak jingne taowe hanghe linglakshi?" Jesuwe Ite tong, "Nange hangne iite iimei she nyiknangki?" Kahwang tokte ao-heo iimei yenang; Nange ngao-kenglan shingnang: "Tahtoi; phwnge ngampu tahling; tah kuh; ugaolei tah i; tah lo; hiiyange nangpa hei nangnyu iye sheyah." Iye Ite i, "Konnyaopa," "Tao nana me muh tiiopa ngaokeng jon-yangki." Yayengpu phei Jesuwe Ite tingkhakke lei, hiiyange i; "Nang jawe yewang. Taitiio hiiyange nangme ngohpu iishei yaotiio hiiyange toihalante ngin phatiio, huyange wangdangme nang hak-lak; tiiophei me taikei huyange iipheite woikei." Aope Iye tiiopa ngao jai, sheta nyak hiiyange mongmenge tai, hangjingne I mei-yangpu hakpa ne ngoh. -Mark 10:17-22 Aohe me I Ha ngohnang I me iiyin ngohnang, aohe me Kahwang Uha yenang Ime iiyin yenang. —I John 5:12 TAHLO 17 Lowelamne tahtam; Kahwang ye-i-yeshepe tahling, hangjingne hanghe kahtawe deinang, tiiomuh Iye wetlak. —Galatia 6:7 Hayimlan, aoheteo numan iin-yong yete woine tahtam; aoheye iitingpa lingnang I hangke ujao me ngoh, I-o hiikemuh ujao me ngohnang. Aoheye iinu jonnang, I kahshih mepu; hangjingne kah-shih iiwang memuh iinu om. . .. -I John 3:7, 8 Yejaoyeshepu lane Kahwang ahngching moth yeleilak she numane yeshingpu a? Numan lone tahtam: iymei yejao yeshepu jon-pune jeyah, moungte khiimpu ne jeyah, phwnge ngampu jeyah, wanglam yejepu jonpune jeyah, ne-tanne netanphei iimeng jonpu ne jeyah, kuhpa jeyah, waupu jeyah, yuwe jokpulan jeyah, phoiwiimpu jeyah, yahhupu jeyah, tiiolane Kahwang ahngching moth yenge-lak. -I Corinth 6:9,10 Aoheteo jajang japu ngaowe numan lowelamne tahtam, hangjingne tiiolan jingne ngao yejaipu hayimlan te Kahwang mongshih nga-ipu peinang. —Ephesia 5:6 Hiipoi numan yoi nying nying-ke tiiopa ngaote lowelamme jaipa nehei yemengpe, lingpane meng-tiio. —James 1:22 18 UNUE LIPU PEINANG Tiiokhei, hangke kahta ja kaiye kahtoknyute iinu pei, hiiyange iinu kaiye lipu pei, hiike kahta lili-te lipu pei, hangjingne usheiye iinu om. —Rome 5:12 Hangjingne mei jeng teipuwa lipu ngohnang, hiipoi Yaha jeng teipuwa iiyin huyange chingmei. Hangjingne mei jeng teipuwa Kahwang kaiye wepa ngohnang; hangjingne hatiiowa Kahwang ngaokeng phangme yenang, utingme I yengoh oklak. —Rome 8:6,7 "Hiipoi aoyin nyampu, iitingye-lakpu, nunushepu, kahta toipalan, phwngngampalan, phongyengpa-lan, moungte khiimpalan huyange tahleih ipalan iishei loonge ngoh-pu viin huyange viinjom moluviin me yoi yoi meitam tuolak; tiiopaa nishepupa lipu." —tjtahte ngaipu 21:8 Hiiwante aope iinyeiyahhupuwe piim yekengpe ngai, iinu puh-e tamnang; hiiyange aope iimia wa-nge jonglakei, lipute puhe tamnang. —James 1:15 Hiiyangpoi nangnao jingne mo-ngmei mo molak wongpong, hangjingne nang nao liye ngoh hiiyangpoi shaa I yange yeye ngohnang; I mahwe ngoh, hiiyangpoi shaa I tiioyang pu." —Luke 15:32 KHRISTAE LIPU OKYANGKI 19 Huyange Ujao Yaha me lipu mepu yange yepu kaiye I Kahwang Uha ngohnang she, iinganne hao-we, hiike Jesu Khrista, teman Nokpupa. —Rome 1:4 Iye tiiopa ngao iyangphei me Iye iingwenne nyik, "Lazar, ngai-kei!" Litepu kahta laowe, ya hei yak me pengkai nyi nyeiyange, huyange I sheta me nyiliim yange ngai. Jesuwe imante i, "Ite lantii-mtiio," "Hiiyange taine tamtiio." -John 11:43,44 Tiiophei me I owe wen hiiyange mangshengte jon, huyange mang-paipalan lak. Jesuwe i, "Naoshe! Taowe nangte inang, laotiio!" Li- ye ngohpu kahta lao hiiyange ngao ine wang .... —Luke 7:14,15 "Upawe iite kennang hangjingne taowe nishe koke yahlak jingne U-iiyin phanang. Aohe-o iime-pu iiyin yahteipu yeok. Hatiio iin-ying nyingke taowe angnang. Hatiio anglak iime wong ngohnang, huyange hatiio yahyepu oklak wong iime ngohnang." -John 10:17,18 "Huyange iiyin ngohpupa; Tao li, hiiyange leitiio, tao jin jintepu jingne iiyin ngohnang, hiiyange li-pupa hei lipu yimching eppe-kii-plak U-me ngoh nang." —Utahte ngaipu 1:18 20 KAWANG NGAOKENGLAN ■"Konnyaopa, ngaokeng yo me, Ujengpa ngaokeng hanghe pa shi?" Iye Ite i, "Nange nang Nokpupa Kahwangte, nang mongjang iisheiye, nang yaha usheiye, hiiyange nang kenmong tis'aeiye ken-tiio. Ujengpa hiiyange iiwangpa ngaokeng hatiio iija. Nishepupa ngaokeng ujengpa hatiio: Nange nang yupite nangkih kenyah. Tiiopa ngaokeng nime ngaokeng hiiyange hipalan khongkiimpu ya-phen lingnang."—Matthew 22:36-40 "Taowe numante ngaokeng iila pha nang; jawe jate teiken yah. Numan teikenpu ngeye usheiye numan ii pinlan she shinglak." -John 13:34,35 Nange ngaokenglan shingnang: "Tahtoi; phwnge ngampu tahling; tah kuh; ngaolei tah i; tah lo; hiiy ange nangpa hei nangnyu iye she-yah." -Mark 10:19 Huyange shaa iiyongnyu, taowe nang tangte ngaokeng iila nyian-puke yeje, hiipoi iiwangme muh tomane hanghe ngaokeng tiio, tiiopa ke temane jawe jate teiken-lak taowe nangte yope tongnang. Huyange tiiopaa kenpu, temane I ngaokenglanke kemlakyang, Numane iiwang memuh jaipuke nga-okenga hatiio ngohnang, hiike numane tiiopa me kemlakyang. -II John 5,6 KAWANG MEPU NANG LONE YIOK Tiiokhei Nokpupa, aoheye wa-ngnyak me lowe angpu wangngai yete yahpeilak, hiiyange iineo kahta mongjang me teiyangpu iitahte ngaitemlak, hipak man-ngoi wante I manyu manyu hango ngao tahphen; hiiwante kahta lili-ye Kahwang mepu minyongpu tii-olak. —I Corinth 4:5 Huyange iineo, "Nokpupawe konnangpalanne teinyaopuwa ja-jang japu she shingnang." —I Corinth 3:20 "Tiiokaiye imane Kahwang ya-mlak, huyange imane I tiiolak hiiyange Iphei iman ngohnang she, teitiimlak. Tiioyangpoi teman kahta lili mepu I jaiye ye- 21 nang. Hangjingne: 'I me teman ngohnang, huyange po-nang, hiiyange iiyin ngohnang.' Numan lokngaopa iitame ipu ke, 'Hangjingne temano ime lickpu.' " —Lamputoi 17:27-28 "Hanghepa jaowe anglakei tiiopa titan te ngaiye tamlak, hiiyange hangheyin pange angyapei tiiolak huyange wangaite yah pe-ilak." -Luke 8:17 Huyange Kahwang mepu lowe anglak hango yenang. Lingengai-yangpu iisheiye I miik shishao me lanne shaiyange haolak, hiiyange Ite teman usheiye yoi toishao haolak yang. —Hebrew 4:13 22 KAWANG TE YIMEANGPA JINGNA SHAOSHIYALI Hiipoi yejaoyeshepu kahtalan ngao phenlak huyange mahlakpa nyih mangoi manngoi, tiiopa ngao ja muh, shaa ngohpu wangdang huyange kahtoknyulan tune tiio-e, viin jingne tiime ngohnang. -II Peter 3:7 Hiiyange iitam iiyin laitep me nyiane yengemaa, I moloviin me hiinlak. —Utahte ngaipu 20:15 Iman jinte mahlak jingne sha-ngne tamlak, huyange Nokpupa hiiyange I miiktishiwa wongna-ngpu ompu yenanglak. —11 Thessalonia 1:9 "Nang yak yeshiikiimaa nang yawe iinu omne tamkumaa, tiiopa langtiio hiiyange nang mepu win- tiio. Nang jingne yak hei ya moini phei jinte yemahpu viinte taipu phei yakja yeshiikiimaa ya ja ye-nangpe iiyin chingte taipu mei-lak." —Matthew 18:8 "Kahta iihawe yoi shongnying palan shonlak, hiiyange imane yoi ahngching me yashah haone tem-palan hiiyange ngaokeng kaiye toilingpalan iishei shai jemlak. Huyange imane tiiolan kahta yemahpu loonge ngohpu viin me shii-plak; tiiome shappu hei fa ngaopu ngohlak." —Matthew 13:41.42 "Hiiyange tiiolan iikiim yena-ngpe shangjing te yulak, hiiyangpoi ujao lanna jintepu iiyin chingte tailak." —Matthew 25:46 NGAOPHEN NGOIKULAK 23 "Hangjingne Iye lepu kahta jawe iijaopame kahtoknyu ngao phenlak jingne Iye nyih ja leyang-ki, huyange tiiopa jeng Iye lipu yange yene iwante, kahta iisheite saki phayangki?" —Lamputoi 17:31 Hiimaa Nokpupawe iijaopalan tokpu mepu yinlak shingnang, hiiyange yejaopalan, ngaophen pu nyih jingne anglak. —II Peter 2:9 Hattiome temante kenpuwe wangngoine tamnang, ngao phenpu nyih me teman wongnange ngohlak jingne, hangjingne I hangke ngoh, temano tiiopa kahtok me hiike ngohnang. —I John 4:17 Hiiyange hangke kahta ja me-, hei lilak, tiiophei me ngaophenpu peilak. —Hebrew 9:27 .. . Huyange tiiolan laitep me nyianne ngohpuke, lipalan yoi toi-shaoke ngaophen. —Otahte ngaipu 20:12 Hangjingne kahta lili piim me lingpu toi phei phenne, iimei jeyah, iimeng jeyah tiiolak jingne toman iishei Khrista ngaophen jing shongme iitahte ngaitemlak yang. —II Corinth 5:10 Tiiokhei teman kahta liliye yoi jeng Kahwangte ngaolan phalak. —Rome 14:12 24 JISU KHRISTA SHIPSHE Hiiyange iinu hangke ngoh, hiike jajang japu hiinghao yenangja. Hangjingne kahta ja iinuwe li she imaa, hatiiophei shenyeipu, Kahwang shiipshe hiiyange kahta ja, hiike Jesu Khrista shiipshe kaiye phapu hiinghaowa maapu wang-manne ngai. —Rome 5:15 Tiiokhei sheminlamphe, kahta-we teipu me ngaipu me ngaipu, yeshiikiimaa omme mongpu jingne yeje, hiipoi shiipshe ngohpu Kahwang mepu. —Rome 9:16 .. . "Kahwange otapalan te te-nang, hiipoi innenyaipalante shiipshe phanang." —I Peter 5:5 Hangjingne teman Nokpupa Jesu Khrista hakpa ne ngohyapoi, tiioyangpoi I toiha ne mengpu kaiye numan hakpane mengtam-lak jingne I numan jingne toihane meng, tiiopa shiipshe numane shing. —II Corinth 8:9 . .. Hiiyangpoi iimeken me iinu jaalun, shiipshe-o iishei tangme jaalun, tiiokaiye, iinupawe lipu tangme wanglam lam, hiike teman Nokpupa Jesu Khrista kaiye jintepu iiyin jingne iijaopa kaiye shilpsheye wanglamlam. -Rome 5:20,21 Hiiyange iingan iiyongpuwe lampulane Nokpupa Jesu yange yepu jeng saki pha, hiiyange shiipshi iiyong iman iishei tangme ngoh. —Lamputoi 4:33 MONGLEPPU 25 "Tiiokhei yeshingpu hipaka Kahwange hiike ang, hiiyangpoi, shaapaa iishei yeme kahta iisheiye mongliiplakyang she Iye ngaokeng phanang." — Lamputoi 17:30 "Yeje! Taowe numan te inang numane numan monglepe iinu-lammepu yejei leimaa, numan iishei iman kih-e lilak." —Luke 13:3 "Mongleptiio, hangjingne wangdang ahngching owe peiteki." —Matthew 3:2 Peterwe imante i, "Numan iinu winlak jingne numan mongleptiio, huyange numan kahta liliye Jesu Khrista min me baptitiio, hii- yange Ujao Yaha hiinghao numane yahlak." .. . "Tiiokhei mongleptiio, huyange Kahwang yete liip-tiio, tiiome nakshih Iye numan iinu photte winlak." —Lamputoi 2:38; 3:19 "Taowe numante iphaning, tiio-kih-e mongleppu wongpongne ye-jepu tepeli pentu angyange, aope ja iinu mepu mongleppe peilakei I jingne wangdang me mong mei iiyong ngohlak." —Luke 15:7 Hangjingne Kahwange mong-puke mongmengne tampuwe, nis-he mongyemenglakne, yinyelak jingne mongliippe tamnang. Hiipoi Kahtoknyu mongmengpuwe lipu ngaitemnang. —II Corinth 7:10 26 UNU WINPU ...Jesuwe i, "Hiimaa taoweo nang minyao minle. Taitiio, shaaji iinu tahling." —John 8:11 "Huyange Jerusalem mepu wa-nge jat iisheite mongliippu hiiyange iinu winpu I mih me konnya-olak." -Luke 24:47 "Hangjingne numan mih iimeng winmaa, numan wangdang upawe numan iimeng winlak." —Matthew 6:14 Iman iitinglakpu Jesuwe nge, hiiyange yimtin dakpate i, "Uha, nang iinu winyangki." —Mark 2:5 "... Numane tiio shingyah (Jesu), hatiio kahta kaiye iinu winpu numante pongtiimnang;.. . I ah- ngpa huyange yinyepane menglak, hiiyange Israel te mongleppe huyange iinu winpu phalak jingne, Kahwange yoi yakjah yeme I ongnetam." —Lamputoi 13:38; 5:31 Leihuyah, tao taphen shongme yong yange takiipte kongnang; iitamme ii-ngaowiing jaiye takiip epmaa, tao I tangte onglak, hiiyange I phei hah yinglak, hiiyange Iye iiphei hahyinglak. —Utahte ngaipu 3:20 Temane teman iinu janmaa, temante teman iinu winlak huyange yejaoyeshepu iishei mepu teman jaowetam phalak, I me monghiim-lak hiiyange iitingpa ngohnang. -I John 1:9 KAHDOKNYU TOI MEPU YANLAK 27 Hangjingne kahta iishei tangte yinyepu yahpeipu Kahwang shiipshe iitahte ngaiteki; huyange temane yejaopu huyange kahtoknyu shangpu yejanpe, teiiinyiio-pu, ujao, Kahwangte nyiame tiiopa kahtoknyu iiyin ngohlak. -Titus 2:11,12 Kahtoknyu me ngohpu toite yeje, iitangyeme ngohpu toi me numan kenmong angtiio. —Colossia 3:2 Numane kahtoknyu yeshiikiimaa kahtoknyu me ngohpu toilan tahken, Utame kahtoknyute ken-maa, Ipa yahyeng I me yenang, Hangjingne kahtoknyu mei iinyei yah hupu, miike iinyei yahhupu, huyange iiyin otamaohepu, kahtoknyu me ngohpu tiiolan khong-kiimpu Upa mepu yeje, hiipoi kahtoknyu mepu ngohnang. —I John 2:15,16 Hiiyange iilick yelickpu wang-nyak toi phei tahpang, hiipoi iman tingetamtiio. —Ephesia5:ll Utingyeiakpu kahtalan! kahtoknyu shiimpaa Kahwang wepa she numane yeshing a? Tiiokhei aoyi-nne kahtoknyu shiimpa ne me-nghunang, Iye yoi nying nyingke Kahwang phei wepa ne me-ngnang. —James 4:4 28 ALANE BUHPU "Kuhpalan kuhlak jingne, toi-lak jingne huyange mengtamlak jingne hei peinang. Imane iiyin tiiolak, huyange hatiiowa yeonge tiiolak jingne tao pei." —John 10:10 I iijao me ngohnang she numane shingmaa, hiimaa aohepawe iijaopa joneang, I-o Imepu puhpu, tiiopa numane shingnang... . Aohe Kahwang mepu puh, Iye iinu yejon, hiipoi Kahwang mepu puhpu pawe yoi nying nyingke tiike angnang, huyange iimengpawe I-te yeliit she temane shing. -I John 2:29; 5:18 Tiiokhei kahta iitam Khrista me ngohmaa, I iila ne mengpu. Ula- ngpa linteki; leitiio, iishei iila mengteki. —II Corinth 5:17 Jesuwe Ite jan, "Taowe nangte iiting iphaning: I nishe yepuh maa, aoheo Kahwang Ahngching yengelak." —John 3:3 Huyange tiiokihpu numan yo me iitam ngoh, hiipoi teman Nokpupa Jesu Khrista min hiiyange teman Kahwang Yaha me numan poiyangki, numan jaowetamteki, numan tingetamteki. —I Corinth 6:11 Hangjingne Kahwang iiyin hiiyange jinte ngohpu ngao kaiye mah-hah shepu iili mepu yeje, hiipoi yemahlakpa iili mepu numan nishe puh. —I Peter 1:23 UNUME LIPU —KHRISTA ME YANGEYIPU 29 Aope numan iimeng lingpu hiiyange iinu kaiye liye ngoh, Iye numan iiyin ne menge tam .... Hiiyange Iphei teman yange yene-tam, huyange wangdang nyoijing-me Khrista Jesu me teman Iphei shotne tam. —Ephesia2:l,6 tlnu mepu yane teman li phei me ujaopa jingne iiyin ngohlak jingne Iye yoi nying nyingke pe me yoi piim me teman iinu ki; hiiyange I te shiitpu makowe numan mei. —I Peter 2:24 Numan Khrista phei yangeye she imaa, hiimaa Kahwang yak-jahye me, iimeken me Khrista shotte ngohnang, iitang yeme ngohpu toilan yomtiio. Kahtok- nyu me ngohpu toite yeje, iitang-yeme ngohpu toi me numan ken-mong angtiio. Hangjingne numan li, hiiyange numan iiyin Khrista phei Kahwang me lowe angnang. —Colossia 3:1-3 Hiiyange aoyin Khrista Jesu kahta ne meng imane meilahnyik-pu huyange yejaopu tangpem me takyangki. Yaha me teman iiyin ngohmaa, temane Yaha phei iineo kemhah. —Galatia 5:24, 25 Hiike numano numan nying nyingke iinu mepu yanne li she huyange Jesu Khrista me Kahwang jingne numan iiyin ngohnang she teitiio. —Rome 6:11 30 AKUM YINANGPU UYIN Aoheye yoi meime deilakei Iye mei mepu mahpu wetlak, hiipoi aoheye Yaha me deilakei Yaha me jintepu iiyin wetlak. — Galatia 6:8 "Phaonyu jongme hangke Mo-seswe shekphan yan-pu yonge tam, tiiokih-e kahta Uha-o yonge tamlak yang, tiiopa kaiye aoyinne Ite iitinglak jintepu iiyin Imepu tiiolak." -John 3:14,15 "Aoyinne I hate utinglak-lakei jintepu iiyin tiiolak; aoyinne lha ngao yejailakei aopeo iiyin yetiio-lak hiiyangpoi Kahwang mong-shihpu I tangme jinte ngohlak." —John 3:36 "Huyange hatiiowa jintepu iiyin, imane nang shaha iitingpa Kahwang she shinglak, huyange nange aohepa shon tiiopa Jesu Khrista." —John 17:3 Hangjingne iinu kiiw-a lipu ngohnang, hiiyangpoi teman Nokpupa Khrista Jesu me Kahwang ja-jang japu hiinghaoa jintepu iiyin ngohnang. —Rome 6:23 "Taowe numante iiting ipha ning; Aoyine iingao jai, hiiyange tao shonpu pate iitinglak, jintepu iiyin tiiolak. Ite ngaophenpu yen-gohlak, hiiyangpoi lipu mepu iiyin chingte taiteki." —John 5:24 YINYIPU TAOLAK JANPU 31 Teman Kahwang hayim she Ya-hawe yoi nying nyingke teman ya-haphei saki pha nang. —Rome 8:16 Aohe me I Ha ngohnang I me iiyin ngohnang, aohe me Kahwang Uha yenang Ime iiyin yenang. Aoheye Kahwang Uha min me meng numan tangte taowe ny-iannang, hatiiowe numan me jintepu iiyin ngohnang she shinglak. —I John 5:12,13 "Aoheye ii ngaokenglan shing-nang huyange angnang, I iite ken-pupa. Hiiyange aoheye iite ken-nang, iipawe Ite kenlak, huyange taowe Ite kenlak, hiiyange taowe iinying nyingke Ite Utah te ngaiye haolak." —John 14:21 Huyange numan I halanne me-nge, Kahwange yoi ha yaha teman mongjangte shon; huyange tiiopa yahawe, "Abba! Opa!" she iing-wennang. —Galatia 4:6 Tiiokaiye I teman me ngohnang, huyange teman I me ngohnang, tiiopa Iye temante phapu Yaha kaiye temane shing. -I John 4:13 Aoheye lha te yejanlakei, Iye Ipateo yejan ok. Aoheye Ihate janpu oknang, Iye Ipa ngeye ok-nang. —I John 2:23 32 KHRISTA ME NGOHPU E MONGMEI PHANANG "Shaa tao nangtangte peinang, huyange taowe tiiolan kahtoknyu me ngaonang tiiome nakshih i-man me wange ngoine tampu ii-mongmei ngohlak." —John 17:13 ". .. hiiyangpoi taowe numan nishe leilak, hiiyange numan mongjang mongmeilak, hiiyange ao-heo numan mepu mongmei yah yeteilak." —John 16:22 Hangjingne Kahwang ahngchi-nga hahlak yeshiikiimaa yinglak yeje, hiipoi Ujao Yaha me iijaopa, chingmei hiiyanye mongmei ngohnang. —Rome 14:17 Aohepa numane mannge, tiioy-angpoi Ite kennang; numane shaa I yengeyapoi, menge, ineyeokpu mongmei huyange miiktishiwa puwe mawe numan mongmei-nang. —I Peter 1:8 Hangjingne Khrista phei tao tangpem me epteki, hiiyange tao iineo iiyin yenang, hiipoi time Khrista iiyin ngohnang; hiiyange Kahwang uha, aoheye iite ken hiiyange yoi nying nyingke ii jingne pha, Ite iitinglakpuwe tao iiyin ngohnang. — Galatia 2:20 "Umongmeipu numan me ngohlak, hiiyange tiiopa mongmei wang ngoilak jingne, taowe numante tiiolan ngao yangki." -John 15:11 NOKPUPA TE ATINGLAKLAK WONGPONG 33 Hangjingne Kahwang shaome ngaokeng jaipalan iijaone yeje, hiiyangpoi ngaokeng jonpalan ti-ngetamnang. —Rome 2:13 Numane ngaojaiye aohete yoi nying ngingke rane pha, iinu jingne lilakne yeyah, ngao jaipuwe iijaopa jingne jeyah, numane aohete ngao jai I ra numan ngohnang she, numane yeshing pu a? —Rome 6:16 Huyange Nokpupa Jesu vtinlo-ong me I wong wangdang shong-nyingpalan phei wangdang mepu iitahte ngaiwante, numan shange pongpu ngepalante toman phei to-loimeipu phawe, Kahwang yeshi-ngpalante, hiiyange teman Nokpupa Jesu pungao iimei ngao yejaipalante phuh hahpu phalak. Iman jinte mahlak jingne shangne tamlak, hiiyange Nokpupa hiiyange I miiktishiwa wongnangpu ompu yenanglak. —II Thessalonia 1:7-9 Aoyinne iiyin pe tangte peiye wong tiiolak hiiyange peten kaiye chingnyute onglak jingne yoi nyi-mo shaonang, iman moimanpupa. —Utahte ngaipu 22:14 Huyange I wangngoine tam-yang pheime, Ite ngao jaipu iishei jingne I iikiim yenangpu yinyepu iijiingne meng. —Hebrews 5:9 34 KHRISTA TE JANLAK WONGPONG Hiiyange Upa Kahwangte miiktishiwa phawe, Jesu Khrista Nokpupa ngohnang she yi usheiye jan-lak. — Philippia 2:11 "Tiiokhei aoyinne kahtalan shi-shaome tao janlakei, taoweo wangdang me ngohpu Upa shishao me I jingne janlak. Hiiyangpoi aoyine kahta shishao me tao yejanlakei taoweo wangdang me ngohpu U-pa shishao me I yejanlak." -Matthew 10:32,33 "Hangjingne, nange nang juwe Jesuwa Nokpupa she janmaa, hiiyange nang mong jangme Kahwange I lipu mepu yange yene tam she mengmaa, nang yinlak. Hangjingne iijaopane menglak jingne kahtawe mongjange meng-nang, huyange yinyepu tiiolak jingne juwe Iye jannang." -Rome 10:9,10 Aoheye lha te yejanlakei, Iye Ipateo yejan ok. Aoheye Ihate janpu oknang, Iye Ipa ngeye ok-nang. —I John 2:23 "Kahta iitame iijingne huyange taowe nyaopu konte wiiowe tei-maa, aope kahta iiha yoi miiktishi-waphei huyange Upa, huyange Ujaopa shongnyingpalan miiktishiwa phei yulakei, I jingne wiio-lak." —Luke 9:26 KASHI TUMAN WEPA 35 Deiyetayah, huyange kenting mongtayah. Waowe-ngohpu yeng-kong mailangke numan wepa kah-shih-e aohe lihpu oklakshe, I yam-me kemnang. —I Peter 5:8 I yupuwa satanne lingpu mepu ngohlak, huyange mahlaklan jingne tiio ngoiye hiiyange yepinlakpa iishei huyange ngaolei yashanya-li. —IIThessalonia2:9 "Nange iman miik eppe tamlak hiiyange wangnyak mepu iman wangngaite leppe tamlak, hiiyange kahshih wongmepu Kahwang tangte ye-etamlak, hiiyange iite iitinglakpu kaiye iman iinu winpu oklak huyange Kahwange lepU yo me mothleilak jingne taowe nang iman tangte shonnang." —Lamputoi 26:18 Tiiophei me kahtshih-e toklak jingne, Yahawe wanwiing jengte Jesu woitei. Tiiophei me Jesuwe Ite i, "Taitiio, Satan; hangjingne ■ hatiio nyianne ngohnang, 'nange nang Nokpupa Kahwangte khiim-lak, huyange I shaha shaoshan-tiio.' " Tiiophei me kahshiye I ang, hiiyange wangdang shongnying-palan pei huyange Ite pao. —Matthew 4:1,10,11 Numane kahshih lowelampu kaiye yongoklak jingne, Kahwang wehok o iishei o tiio. —Ephesia6:ll 36 KASHI TANGME OKPU Tiiojingne hangke hayimlane mei hei iy ompalanne ngoh, hiike Iyeo yoi nying nyingke jakih om, tiiowe lipu kaiye Iya I mahne tamlak, aoheme lilak iingan ngoh, ha-tiiowa kahshih. —Hebrew 2:14 Aoheye iinu jonnang, I kahshih mepu; hangjingne kahshih iiwang memuh iinu om. Kahshih toi mah-tamlak, tiiopa jingne Kahwang iiha iitahte ngaiyangki.—I John 3:8 Aoheye Khrista yahyeng mepu teman yantemlak shi? Shangepo-ngpu, yeshiikiimaa mongshang, yeshiikiimaa shangnetampu, yeshiikiimaa shenyao yenglepu, yeshiikiimaa piimkeng, yeshiikii- maa wengtuh, hei yanglao, tiio-lanne oknang kii a? ... Yeje, ttio-yin iishei me aoheye temante ken I kaiye teman okpalanphei nehoi shetahpu. —Rome 8:35, 37 Tiiokhei numan nying nyingke Kahwang phang me ngohtiio, hiipoi kahshih teentiio, hiiyange I numan mepu phette tailak. Kahwang shongte peikei, hiiyange I numan shongte peikiilak.. .. —James 4:7, 8 Tiiophei me tiiopa ngaokeng ye-jaipa iitahte ngaine temlak, hiiyange Nokpupa Jesuwe I ju liiowe I toilak, huyange I yupu iitahte ngaipu kaiye I iikengne menge tamlak. —II Thessalonia 2:8 YAYIENG, SHONGYINGPANE MENGLAK 37 Taowe kahtalan ngao huyange wangdang shongnyingpa lanke ngaoyapoi, hiipoi kenpu yenang maa; taowe nyamkongpu wung yeshiikiimaa beiwang happu ne meng. —I Corinth 13:1 Hiipoi Yaha tilick tiiolan ngohnang, kenpu, mongmei, chingmei, niinokpu, yahyengpheipu, meipu-pa, monghumpu, innyaipu, yoi nying nyingke tiike okpu. —Galatia5:22, 23 "Numane iite kenmaa, ii-ngao-kenglan numane jonlak." -John 14:15 Kahta iitame, "Taowe Kah-wangte kennang she imaa, hiiyange yoi jeihei naote nu maa, I tahleihpa; hangjingne hanghepa jeiheinao Iye nge Ite Iye yeken-maa, human Kahwang, aohe Iye yenge, Ite Iye yekenok." —I John 4:20 Ni she Iye Ite i, "John Uha, Simon, nange iite kenya?" Iye Ite i, "Urn, Nokpupa, taowe nangte kennang she nange shingnang." Iye ite i, "U nyi yomyah." —John 21:16 "Numan teikenpu ngeye iisheiye numan ii pinlan she shinglak." —John 13:35 Temane lipu mepu iiyin tangte taiteki she shing, hangjingne temane jeihei naolante kennang. Aoheye yeken, I lipu me ngohnang. —I John 3:14 38 JISU YANGEYIPU "Jerusalem huyange jehudilan kahtok me Iye lingpu iishei jingne toman saki ngohnang. Imane pe me I take toi; hiiyangpoi Kahwange I nyihliim shepupa me yange yene tam, hiiyange iitahte ngaiye hao; kahta iisheite yeje, hiiyangpoi Kahwange toman ao-yin saki ne le, huyange I yange ye-phei me aoyinne Iphei hah-ying yangki, tomante I iitahte ngai hao." —Lamputoi 10:39-41 Jesu lipu mepu yange yephei me, bat me iiwangpa nap, I Mary Magdalen tangte uwangne ngai, aohepa mepu laa nyit ngoiye Iye jange tei. —Mark 16:9 Nyihtet ngohyange I pinlan iineo noksa me ngoh, hiiyange Thoma imanphei ngoh. Jesu pei, takiip yange ngoh, hiiyange iman yo me yong huyange i, "Numan phei toloimei ngohyah." Uneye Thomate Iye i, "Nang yaklan tiio-me wenkei huyange iiyakte lei-yah; nang yaklan ttiome peiye ii-hempa te teppe leihu; iiting ye-lakpe tah ngoh, hiiyangpoi iiting lakyah." Thoma Ite jane i, "Unok-pu hiiyange U Kahwang." -John 20:26-28 Tiiopa Jesu teman iinu jingne phenne pha, huyange teman ti-ngetamlak jingne nishe yange yene tam. —Rome 4:25 YANGEYIPU, TUMAN MONGHUM 39 "... hipak peikiiki - huyange ha-tiiowa shaa ngohnang - aope lipu-Iane Kahwang Uha ngaowung jai-lakei, huyange aoyinne tiiopa jai iiyin ngohlak. Hatiio ngaote yata-shan: hangjingne liye mangjong-me ngohpu iisheiye I ngao jailak hipak peikiiki; hiiyange iman iishei mang jongmepu ngailak; ao-yine iimei lingyangki yange yelak huyange iiyin ngohlak, hiiyangpoi aoyine iimeng lingyangki yange yelak huyange ngaophenlak." -John 5:25,28, 29 Yeshiikiimaa teman, hangshin Khrista Jesu me baptitam, teman iishei I lipu me baptitam she numane yeshing a? Tiiokhei hangke Ipa miiktishiwa kaiye Khrista lipu mepu yange yene tam, hiike te-mano iiyin iila me kemlak jingne teman iishei baptipu kaiye lipu me Iphei mu. Hangjingne temane I lipu lepu me Iphei shiippe sha-maa, teman I yange yepu lepu meo Iphei shiippe shalak. —Rome 6:3-5 Hiipoi numan me Khrista ngoh-maa,... hiipoi ujaopawe Yahaa iiyin ngohnang. Aoheye Jesu lipu mepu yange yene tam I Yaha me ngohmaa, Jesu Khrista lipu mepu yange yetam pupawe numan me ngohpu I yaha kaiye numan lilak piimteo iiyin phakiilak. -Rome 8:10,11 "Teman wepalan yak mepu yin-tam yange, ye-nyiampe I shao-shanlak jingne temante lingtam-lak jingne, I sheshao me iijaopa me huyange utingpa me teman iiyin hipak khongkiimpu yin." —Luke 1:74,75 Tiiokhei jeiheinaolan, tiiolan janpu ngohtepuwe, temane Kah-wangte nyiampu phei iijaopa wangngoi tamme mei hei yaha ye-jaopu iishei mepu teman nying nyingke jaohah. —II Corinth 7:1 "Numan mongleppu yepilakpa haowe taowe numan yengme bap-ti nang. Aohepa upheite peinang iipheiwong sheyong pupa hiiya- nge I yashom kilak nehoi tao ye-wang." —Matthew 3:11 Ipa Kahwange Yaha jaowe tame phapu me, Jesu Khrista te ngao jailak huyange I iy shaitam-lak jingne lepu huyange nyinge-tampu mepu. —I Peter 1:2 Tiiokhei iitamme yoi nying nyingke tiiolan mepu jaowe ngoh-maa, I minyonge tamlak toine wangpu, Nokpupawe jonlak wang-pu, hiiyange toi iimei iishei jingne tiimme tapu ngohnang. —II Timothy 2:21 Hiipoi numante nyikpa hangke ujao me ngoh, numano nyoingoh khongkiimpu me hiike ujao me ngohyah. —I Peter 1:15 Tiiokhei Jesu-o, I yoi iy kaiye kahtalan jaowe shatamlak jingne, peten kaiye taiye shange pong. -Hebrew 13:12 Teman I shishaorne I yahyeng me iijao hiiyange iimeng yenang-pe ngohlak, kahtoknyu manling-wante Iye teman Khrista me le. Kahta iila, aohe Kahwang lepu me ngaotingpa, shemeipupa huyange iijaopa me lingyangki, tiiopa otiio. —Ephesia 1:4; 4:24 Temane teman iinu janmaa, temante teman iinu winlak hiiyange yejaoyeshepu iishei mepu teman jaowetam phalak, I me monghiim-lak huyange iitingpa ngohnang. -I John 1:9 Kahwang iitingpa ngaolan kha-kshuwe nyaopa ja ne, I toi jingne yewiiope toilingpa ja ne, Kahwang mepu monghahpu lanshe tiiolak jingne, nange okpu shinne meiye lingtiio. —II Timothy 2:15 Hiike tiiolan khongkiimpu ye-ngne menge tailak she shinge, numan Kahwang nyih peipu hanghe-ye wangdanglan viin me jakke di-ye tailak, hiiyange wangme ngohpalan yeonge shempuwe diye tailak. -II Peter 3:11 Ushei phei chingmei, huyange shejaopupa hanghepa yekaikii-maa Nokpupa yengelak, tiiopa iijaopa jange taitiio.—Hebrew 12:14 42 YAHAE MAAPU KATA Tiiokhei ngapane tah nang, hiipoi Nokpupa mongpu hanghe ngoh tiiopa shingyah. —Ephesia 5:18 "Numan jajashinne yemeiyapoi numan hayim lante toimei phalak shin gkiimaa; hiimaa wangdang me ngohpu Upawe Ite yupalante Ujao Yaha hangshin phalakshi?" -Luke 11:13 Hiiyangpoi I me Ujao Yaha maawe, wangyete leiye, Kahwang miiktishiwa hiiyange Kahwang yakjah yeme Jesu yonge nge. —Lamputoi 7:55 Hiiyange aope imanne yoppe sho, iman jamshe jemme ngohpu nyoi shuipo. Huyange iman iishei Ujao Yahawe maawe ngoh, hiiyange imanne Kahwang ngao wongnange ngao. —Lamputoi 4:31 Hiipoi Kahwang Yaha numan me ngohmaa, numan mei me yeje hiipoi Yaha me ngohnang. Hiipoi aohete Khrista Yaha yenang, Iya I jingne yeje. —Rome 8:9 "Hiiyangpoi aope Ujao Yaha numan tangte peilakei numane iingan yahlak .. . ." —Lamputoi 1:8 Hangjingne I kahta iimei, hiiyange Ujao Yaha hiiyange iitinglak puwe maawe ngoh. .. . —Lamputoi 11:24 Huyange Antioch me pinlanna mongmei huyange Ujao Yahawe maa. —Lamputoi 13:52 KHRISTAN LANTE JANPU YASHANYALILAK 43 Jesuwe i, "Oklak," "Nange mongmaa! Aohe me iitinglakpu ngoh, lampheli oklak." —Mark 9:23 Kenneteipalan, numan toklak jingne numan yo me hanghe to-kenyaopu viin kih-e peinang, tiiopa uwangne ngailak ja ngainang she, numan yatahshan. Hiipoi hangshine numan Khrista shan-gepongpu teitame hanpalan ngohnang, I miiktishiwa iitahte ngai-wante numan yeonge mongmei puwe mongmeilak jingne, teishin-ne mongmeiyah. —I Peter 4:12,13 "Hiiyange iman miik mepu mii-kphi iishei Iye phuttamlak; hiiyange lipu shaaji yenanglak, ma-ngshaplak yeshiikiimaa shap- pu, yeshiikiimaa shaoshitamlak shaji yenanglak; hangjingne iiwa-ngpalan linne taiteki." —Utahte ngaipu 21:4 "Hiiyangpoi iiwangne Kahwang Ahngching hiiyange I iijaopa yamtiio, hiiyange tiiolan iishei numante paowe yahphalak." -Matthew 6:33 Huyange tiiolan kaiye toinyu huyange shemeipupa iiyong janne angpulan temante Iye phayangki; nuweshakpu kaiye kahtoknyu me ngohpu mahlakpa mepu yintepu-we numan Kahwang nyoingoh ta-mehanpalane mengpu oklak ne tiiolan janne angpulan phayangki. —II Peter 1:4 UNU ME YETTEPU LAN JINGNE JANPU 44 Hangjingne Iye yoi nying nyingke tokpu haowe shangpu taop-uwe, Iye tokpu haopalante jampu oknang. —Hebrew 2:18 Chingmei Kahwange numan ya-phang me Satan loknetamlak. —Rome 16:20 Aoheye tokpume niin-oknang I moimanpu; hangjingne Iye tokpu okyang phei me, iiyin shaoshaoh, hanghe Nokpupate kenpalante phalak jingne Iye jan, tiiopa Iye tiiolak. —James 1:12 Hangjingne toman shangpu tantampuwa hanghepa iijingha pu jingne hei ngoh, tiiopa toman jingne iinyei iinyei shake, jinte iikiim yenangpu miiktishiwa she-jeipu tiimnang. —II Corinth 4:17 Kahwangte kenpalan aoyin Iye mongpuke kerne ngohnang iman shongme toi iishei jamme iimei-jingne teiling nang she temane shing. —Rome 8:28 Kahtawe niinoklakne tokpu kaiye numan tangte tokpu yepei; hiiyange Kahwang monghiimpu ne menge Iye numane niinoklak tok-te kaiye numan tokneyetampha-Iak, hiipoi numane nun oklakne Iye tokpume yinlak jingne lam tiimme tamphalak. —I Corinth 10:13 OKPULAN "Aoheye oknang I hiike o iiheng me o-ne tamlak; huyange taowe hangke jam I min iiyin laitep mepu photteyewinlak, huyange Upa shishao me hiiyange I shongn-yingpalan sheshao me I min taowe janlak." —Utahte ngaipu 3:5 "Aoheye oknang, I iiphei ii Ahngpa shotjingme taowe shotne tamlak, hiike taowe yoi nying nyingke hangke okyange Upa phei I Ahngpa shotjingme shot-nang." —Utahte ngaipu 3:21 "Aoheye oknang, I U Kahwang yopnok me taowe shongnyu ja ne menge tamlak; hiiyange I tiiome- E JANPU 45 pu shaaji iitailak; huyange ii Kahwang min, huyange ii Kahwang chingnyu, iila Jerusalem, wangdang hei ii Kahwang mepu yu, tiiopa min, huyange ii yoi min iila taowe Ite nyianlak." —Utahte ngaipu 3:12 "Aoheye oknang Iye tiiolan moth leilak; hiiyange tao I Kahwang ne menglak, hiiyange I iiha ne menglak." —Utahte ngaipu 21:7 "Aohe me na nyim, arogolante Yahawe hanghe inang jaiyah. Aoheye okyapei Ite tao Kahwang chi-ngmei nyoi me hanghe ngoh, tiiopa iiyin pe mepu hahne phalak." 46 KAHWANGE SHUKOLAIPU JEANG TUMAN TE EINANG Nokne mengtepulan jingne taowe inang, taowe yeje hiipoi Nok-pupawe: nokne mengtepu sheko yoi netanpa tiioyange yeyanlak; hiipoi yantaimaa, yha wamnyune menge angtiio, hiike yeje-maa yoi netanpa yamme yetiio; huyange netanpawe yoi shekonyu tahwin. —I Corinth 7:10,11 Hangjingne netanpa ngohpu sheko ja yoi netanpa iiyin me ngohwante ngaokenge netanpa phangte shinyange ngohnang, hiipoi netan limaa, netanpa ngaokeng mepu yha lanteki. Tiiokhei, netanpa iiyin ngohwante yhawe iilao netan tangte taimaa, yha phwngngamnyu she nyiklak.... -Rome 7:2, 3 "Aoheye yoi sheko teiyange sheko iila yahlakei, Iye phwng-ngampu toi jonnang; hiiyange aohe netane yanne ngoh pu sheko yalakei I phwng ngam nang." -Luke 16:18 "Hiiyangpoi taowe numante inang aoheye yoi sheko yantemla-kei. Huyange yha yemeipe ye-ngoh, yha phwngngam ne tam-nang; huyange aoheye yanne ngohpu sheko yahlakei phwngngam pu toi lingnang." —Matthew 5:32 "Hiiyange tao taiye numan jingne nyoijing temkumaa, tao ko-ke yelak, hiiyange taowe numan iiphei teilak, tao iimeken me ngoh tiioken me numano ngohlak." —John 14:3 "Tao mamshe peikiilak; nang shaoshaoh aoheo iiyalak jingne, nangme hanghe ngoh tiiopa mo-ngjiionge tiiktuo." —Utahte ngaipu 3:11 "Hangjingne kahta iitame iij-ingne, hiiyange tiiopa iitingyelak pu iinu jinme iingao jingne, wau-maa, aope Ujaopa wangdang sho-ngnyingpa lanphei Ipa miiktishiwa me I yulakei kahta tlhawe I wautiio tamlak." —Mark 8:38 "Hiiwante wangme Kahta Uha yepinlakpa ngelak, hiiyange hiiwante kahtoknyu jat hei lilan usheiye mongjangte tiippe sha-plak; huyange imane kahta Uha wangphom me iingan hei miiktishiwa iiyong pume yupu ngelak." -Matthew 24:30 Numaneo niinne ngohtuo: numan mongjang wongnangyah, hangjingne Nokpupa peilak hipak ii-o-me ngohnang. —James 5:8 "Hangjingne wanghe ongjing yemepu hangke wangliippe ngai, hiiyange wanghe nyipjing ngoiye ngenang, hatiiokih kahta iiha pei-pu ngohkiilak.'' —Matthew 24:27 Huyange i, "Galilee kahtalan, numanne hangne wangyete ngan-ne yongpu shi? Hatiio Jesu, aohe numan mepu wangdangte woi in, numane hangke I wangdangte onge nge, hatiio kihmuh I yuk-iilak.'' —Lamputoi 1:11 "Leihu, tao kuhpake peinang! Aoheye piim keng me yekemlak hiiyange wiioyetiiolak jingne tii-mtawe ngohnang, huyange o tii-me angnang, I moimanpu!" —Utahte ngaipu 16:15 Mongkenlan, shaa teman Kahwang hayimlan ngohnang, hiiyange phei me teman hanghe ne menglakei tiiopa iineo iitahte manngai. I iitahte ngaiwante te- man I kih-e ngailak, hangjingne I hangke ngoh, hiike muh temane I ngelak, tiiopaa temane shing-nang. Hiiyange Ite aoheye tiiopa monghiimpu ngohnang, I hangke jaowe ngoh, I-o hiike muh yoi nying nyingke jaonang. -I John 3:2, 3 "Tiiokhei numano, tiimyange ngohya, hangjingne numane ye-teitiiopu hipak jame kahta iiha peikiilak." —Luke 12:40 "Hangjingne kahta iiha yoipa miiktishiwa me wangdang shong-nying palan phei peilak, huyange kahta lilite Iye lingyangpu me tokyange hiinghao Iye phakii-lak." —Matthew 16:27 Hangjingne hi-ngao aopeo ka-htawe mongpuwe yepei, hiipoi kahtalanne Ujao Yaha-e henge Kahwang mepu ngao. -II Peter 1:21 Hangjingne Ngaolai iishei Kahwange yuwetam huyange tiiopaa iitingpa, iimeng jingne tee-tampu, piiopu tingtampu, hiiyange iitingpa iiyin ngohlak jingne tingetamme nyaolak jingne shunang. —II Timothy 3:16 "Uyin phapuwa Yaha ngohnang; meiye hangmeo yejam. Taowe numante hanghe ngao ngaoyangki Yaha huyange iiyin ngao ngohnang." —John 6:63 ". . . Wangdang me ngohpu Opa, nang min Ujao hiina, nang ahngching peikei, wangdang me hangke ngoh, kahtok nyume nange mongpu kih lingyah. Ten-yih tomante toman nyihjei hah-lak yakei. Tomaneo mih iimeng winyangki, hatiiokih toman iimeng winpha; huyange toklak jingne toman tahwoi, hiiyangpoi iimengpa mepu toman tiikyah. Hangjingne numan mih iimeng winmaa, numan wangdang iipa-we numan iimeng winlak; hiiyangpoi numane mih me ngohpu iman iimeng yewinkiimaa, numan iipaweo numan iimeng ye-wintamlak." —Matthew 6:9-15 Text has been reprinted from the New Testament in^onyak Nag^by permission ot the Bible Society of India. _—_ For more information or to request a free Bible study, please write to: