1:1 Давид хаан биле Авраам өгбениң үре-садызы боор Иисус Христостуң ада-өгбе даңзызы бо-дур.
2 Авраам Исаактың ачазы турган. Исаак - Иаковтуң, Иаков - Иуда биле ооң акы-дуңмаларының ачазы турган. 3 Иуда - Фарес биле Зараның (а оларның авазы Фамарь боор), Фарес - Есромнуң, а Есром Арамның ачазы турган. 4 Арам - Аминадавтың, Аминадав - Наассоннуң, а Наассон Салмоннуң ачазы турган. 5 Салмон - Воозтуң ачазы (а Воозтуң авазы Рахав боор) турган. Вооз - Овидтиң ачазы (а Овидтиң авазы Руфь боор) турган. Овид - Иессейниң, 6 а Иессей Давид хаанның ачазы турган.
Давид - Соломоннуң ачазы (а Соломоннуң авазы Урияның кадайы боор) турган. 7 Соломон - Ровоамның, Ровоам - Авияның, а Авия Асафтың* ачазы турган. 8 Асаф - Иосафаттың, Иосафат - Иорамның, а Иорам Озияның ачазы турган. 9 Озия - Иоафамның, Иоафам - Ахазтың, а Ахаз Езекияның ачазы турган. 10 Езекия - Манассияның, Манассия - Амостуң,* а Амос Иосияның ачазы турган. 11 Иосия - Иехонияның болгаш ооң дуңмаларының ачазы турган.** (Оларның чурттап турган үезинде израиль чонну Вавилонче көжүрүп үндүрген чүве-дир.)
* Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде 7-ги шүлүкте «Асаф»
эвес,
а «Аса» деп бижээн база 10-гу шүлүкте «Амос» эвес, а «Амон» деп
бижээн.
** Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде «Иосия» деп атка «Иоакимниң
ачазы, а Иоаким» деп сөстерни немээн.
12 Израиль чонну Вавилонче көжүрген соонда, Иехония Салафиилдиң ачазы апарган, а Салафиил Зоровавельдиң ачазы турган.
13 Зоровавель - Авиудтуң, Авиуд - Елиакимниң, а Елиаким Азорнуң ачазы турган. 14 Азор-Садоктуң, Садок-Ахимниң, а Ахим Елиудтуң ачазы турган. 15 Елиуд - Елеазарның, Елеазар - Матфанның, Матфан Иаковтуң ачазы турган. 16 А Иаков Иосифтиң ачазы турган. Ол Иосиф Христос деп адаткан Иисусту божаан Марияның ашаа боор.
17 Ынчангаш Авраамдан Давидке чедир шупту он дөрт салгал, Давидтен израиль чонну Вавилонче көжүрүп үндүргенинге чедир база он дөрт салгал болгаш израиль чонну Вавилонче көжүргенинден Христостуң төрүттүнгенинге чедир база-ла он дөрт салгал солушкан.
Иисус Христостуң төрүттүнгени (Лк. 2:1-7)
18 Иисус Христос мынчаар төрүттүнген. Ооң авазы Марияны Иосиф-биле дүгдеп каан чүве-дир. Ынчалза-даа олар өгленчир бетинде, Марияның Ыдыктыг Сүлдеден иштелгени билдине берген. 19 Ооң душтуу боор Иосиф ыдыктыг хоойлуну сагыыр кижи турган, ындыг-даа бол Марияны улус мурнунга бак атка киирбес дээш, кымга-даа дыңнатпайн, дүгдээшкинни бүдүү соксадыр деп шиитпирлээн. 20 Ынчалзажок ол ынчаар бодап алган турда, Дээрги-Чаяакчыдан келген төлээ ооң дүжүнге көзүлгеш, мынча дээн: «Давидтиң оглу, Иосиф, Марияны кадай кылып аарындан кортпа. Чүге дээрге ооң иштинде Чаш төл Ыдыктыг Сүлдеден боттанган-дыр. 21 Мария оол уруг божуп алыр, а сен Ону Иисус* деп адап аар сен, чүге дээрге Ол Бодунуң чонун бачыттан камгалаар ужурлуг-дур». 22 Медээчини дамчыштыр Дээрги-Чаяакчының мынча дээн чугаазы бүтсүн дээш, ол бүгү чүүл болган: 23 «Дыңна! Арыг кыс иштели бергеш, оол уруг божуп алыр, Ону "Бурган бистиң-биле" дээн уткалыг Еммануил деп ат-биле адаар».**
* Иисус - еврей дылда «Бурган камгалап турар» дээн уткалыг
ат боор.
** Ис. 7:14.
24 Иосиф оттуп келгеш, Дээрги-Чаяакчының төлээзиниң дужааганын ёзугаар кылып, Марияны кадай кылып алган. 25 Ынчалза-даа ол, кадайы оглун* божуваан шаанда, ооң-биле эр, херээжен харылзаа кылып көрбээн. Иосиф оолду Иисус деп адап алган.
* Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде «оглун» эвес, а «дун оглун» деп бижээн.
Мерген угаанныгларның Иисуска мөгейгени
2:1 Иисус Ирод хаанның чагырган үезинде Вифлеем деп иудей хоорайга төрүттүнген. Элээн болгаш, Иерусалимче чөөн чүктен мерген угаанныг чурагачылар келгеннер. 2 Олар: «Иудейлерниң чаа төрүттүнген Хааны кайыл? Бис Ооң сылдызы чөөн чүкке үнгенин көргеш, Аңаа мөгейип келдивис» - дээннер. 3 Ону дыңнааш, Ирод хаан болгаш Иерусалимде хамык улус катай-хаара дүвүреп үнген. 4 Ирод Бурганның дээди бараалгакчыларын болгаш ном-хоойлу тайылбырлакчыларын дөгерезин чыып алгаш: «Христос каяа төрүттүнер ужурлугул?» - деп айтырган. 5 Олар аңаа: «Иудеяның Вифлеемге - деп харыылааннар. - Чүге дээрге медээчиниң номунда мынчаар бижээн-дир: 6 "Иудеяның черинде турар Вифлеем, сен кандыг-даа чигзиниг чокка Иудеяның баштың хоорайларындан чүнүң-биле-даа дора эвес сен, чүге дээрге Мээң Израилимниң чонун эдертип аппаар Баштыңчы сенден үнер-дир"».*
* Мих. 5:2; 2 Хаан. 5:2.
7 Ирод ынчан мерген угаанныгларны бүдүү келдирткеш, сылдыстың чырып үнген үезин ылавылап алган. 8 Ол оон мерген угаанныгларны Вифлеемче чорудупкаш, мынча деп чагып каан: «Ынаар баргаш, Чаш төл дугайында бирден бирээ чокка билип алыңар. А тып алгаш, менче дыңнадыптар силер, мен база Аңаа мөгейип чедер мен». 9 Хаанны дыңнап дооскаш, олар чорупканнар. Мерген угаанныгларның чөөн чүкке көрген сылдызы, Чаш төлдүң турган чериниң кырынга доктаай бергижеге, оларның мурнунга чырып бар чораан. 10 Сылдысты көргеш, оларның өөрээнин чүге деңнээр! 11 Олар бажыңче киргеш, Чаш төл биле Ооң авазы Марияны көрүп кааш, доңгая кээп дүжүп, Аңаа мөгейгеннер. Оон боттарының эртине сугар аптаражыын ажыткаш, белектерин: алдынны база ладан, смирна деп чаагай чыттыг чүүлдерни Олче сунуп бараалгааннар.
12 Мерген угаанныглар дүжүнде Бургандан «Иродче барбаңар» деп кичээндириг алгаш, боттарының чуртунче өске оруктап чана бергеннер.
Египетче дезиишкин
13 Мерген угаанныглар чоруй барганда, Иосифтиң дүжүнге ДээргиЧаяакчының төлээзи кирип, мынча дээн: «Тур, Чаш төлдү болгаш Ооң авазын алгаш, Египетче дезивит. Сеңээ сагындырбаан шаамда,
аңаа артар сен, чүге дээрге Ирод Чаш төлдү дилеп тыпкаш, өлүрер деп турар-дыр». 14 Иосиф туруп келгеш, Чаш төлдү Ооң авазы-биле кады алгаш, дүне Египетче чорупкан. 15 Ол аңаа Ирод өлгүжеге дээр чурттап арткан. Дээрги-Чаяакчының медээчини дамчыштыр: «Мен Оглумну Египеттен кый деп алдым»* - дээн сөстери боттанзын дээш, ынчалдыр болган чүве-дир.
Бичии чаштарны узуткааны
* Ос. 11:1.
16 Мерген угаанныгларга мегеледип алганын билгеш, Ирод аажок килеңнеп үнген. Хаан оларның чугаазындан билип алганы үени барымдаалап, Вифлеемде база ооң чоок-кавызында ийи харлыг болгаш оон бичии эр хиндиктиг чаштарны дөгерезин өлүрерин шериглеринге дужааган. 17 Иеремия медээчини дамчыштыр Бурганның чугаалаан чүвези ынчалдыр боттанган: 18 «Рамада* алгы-кышкы, ажыг-шүжүгнүң сөөк чештинер ыызы дыңналып тур. Рахиль ажы-төлүнүң ажыын ажып ыглап, хөңнү чазалбайн тур, чүге дээрге уругларын ышкынган-дыр!»**
* Рама - иудей чаңчыл ёзугаар израиль чоннуң өгбези Иаковтуң
кадайы Рахильдиң чевээниң чанында турар суур.
** Иер. 31:15.
Мария биле Иосифтиң Египеттен чанып келгени
19 Ирод өлүп каарга, Дээрги-Чаяакчының төлээзи Египетте Иосифтиң дүжүнге кирген. 20 Ол мынча дээн: «Тур, Чаш төлдү Ооң авазы-биле кады алгаш, Израильдиң черинче ээп чанывыт. Чаш төлдүң өлүмүн күзээннер ам амылыглар санындан казылган-дыр». 21 Иосиф тургаш, Чаш төлдү Ооң авазы-биле кады алгаш, Израильдиң черинче чорупкан. 22 Ынчалза-даа Иудеяда Иродтуң орнунда ооң оглу Архелай хааннай бергенин дыңнааш, ынаар баарындан сезинген. Ындыг-даа болза дүжүнде сагындырыг алгаш, Иосиф Галилеяның черинче чорупкан. 23 Ол ынаар баргаш, Назарет деп хоорайга чурттай берген. Дээрги-Чаяакчының медээчилерин дамчыштыр Христос дугайында: «Ону Назорей деп адаар»* - дээн сөстери ынчалдыр боттанган чүве-дир.
* Ис. 11:1.
Иоанн Медеглекчиниң суртаалы (Мк. 1:1-8; Лк. 3:1-9, 15-17; Ин. 1:19-28)
3:1 Ол хүннерде Иудеяның ээн куруг ховузунга Иоанн Медеглекчи чедип келгеш, суртаалдап эгелээн. 2 Ол: «Бачыдыңар миннип, Бурганче эглиңер! Дээрниң Чагыргазы чоокшулап келген-дир» - деп чугаалап турган. 3 Иоанның дугайында Исаия медээчи мынча деп чугаалаан турган: «Ээн куруг ховуда алгырып турар кижиниң үнү дыңналган: "Дээрги-Чаяакчыга оруктан белеткеңер! Ону дорттап бериңер"»* 4 Ол теве дүгүнден кылган хептиг болгаш белинде хөм курлуг турган, а чиир чеми акрида деп шартылаа болгаш черлик ары чигири болган. 5 Иоаннга улус ынчан Иерусалимден, бүгү Иудеядан болгаш Иордан хемниң чоок-кавызында суурлардан кээп турган. 6 Боттарының бачыттарын ажыы-биле билинген улусту ол Иорданның суунга суп турган.
* Ис. 40:3.
7 Аңаа сугга суктурары-биле дыка хөй фарисейлер болгаш саддукейлер* кээп турарын көргеш, Иоанн оларга мынча дээн: «Силер, чылан сыскындылары! "Бурганның кел чыдар килеңинден чайлай бээр бис" - деп, силерни кым сагыш алындырды? 8 Бурганче ээлгениңерниң херек кырында үре-түңнелин көргүзүңер! 9 Чүгле: "Бистиң адавыс - Авраам" - деп сөстер-биле боттарыңарны хей черге аргалаарын семевеңер! Бурган бо чыдар даштардан-даа Авраамга ажытөл чаяап шыдаар дээрзин силерге чугаалап тур мен. 10 Балды ыяштарның дөзүн кезеринге белен-дир. Эки чимис бербестээн ыяштарны одура кескеш, отче киир октаар. 11 Бачыдыңар миннип, Бурганче ээлгениңерниң демдээ кылдыр, силерни сугга суп тур мен. Ынчалза-даа мээң соомдан менден күчүлүг Кижи кел чыдар. Мен Ооң идиин-даа тудуп алгаш чоруурунга төлеп чок мен. Ол силерни Ыдыктыг Сүлде болгаш отка сугар-дыр. 12 Тараа үрезинин саваңдан арыглаар хүүрек шагда-ла Ооң холунда-дыр, Ол тараа үрезинин үүжелей урар уургайынга чыып алыр, а саваңны өшпес отка өрттедиптер».
* Фарисейлер - Иудеяга ол үеде турган чугула салдарлыг шажынчы бөлүктүң кежигүннери. Олар боттарын ыдыктыг хоойлуну болгаш еврей ёзу-чаңчылдарны шыңгыы сагып чоруур бис деп чарлап чорааннар. Саддукейлер - өске иудей шажынчы бөлүктүң кежигүннери.
Иисустуң сугга суктуруп алганы (Мк. 1:9-11; Лк. 3:21-22)
13 Иисус ол үеде Галилеядан Иордан хемче, Иоаннга сугга суктуруп аар дээш, чедип келген. 14 Иоанн эгезинде Ону соксадып: «Мен харын Силерге сугга суктурар ужурлуг мен. Силер чоп меңээ келдиңер?» - деп турган.
15 Ынчалза-даа Иисус мынчаар харыылаан: «Бо удаада ындыг болгай аан. Бурганның бисти кылзын деп күзээн бүгү чүвезин ынчалдыр күүседир бис». Ынчаар орта, Иоанн чөпшээрешкен. 16 Сугга суктуруп алгаш, Иисус хемден үнүп кээри билек, дээр аңгайып ажыттына берген. Оон Иисус Ооң кырынче көге-буга дег бадып орар Бурганның Сүлдезин көрүп каан. 17 Оон дээрден үн мынча дээн: «Бо дээрге Мээң ханы ынак оглум-дур, Ол Мээң сеткилимге дыка-ла кирер-дир!»
Иисустуң күткүттүргени (Мк. 1:12-13; Лк. 4:1-13)
4:1 Ыдыктыг Сүлде ынчан Иисусту эрликке күткүттүрери-биле ээн кургаг ховуже аппарган. 2 Дөртен хүн база дөртен дүн дургузунда шээрленгеш, Иисус аажок аштай берген. 3 Ынчан Аңаа күткүкчү эрлик чедип келгеш: «Силер шынап-ла Бурганның Оглу болзуңарза, бо даштарга хлеб болу бээрин дужааптыңар» - дээн. 4 Иисус мынчаар харыылаан: «Бижилгеде: "Кижи чүгле хлеб-биле эвес, а Бурганның аксындан үнген сөс бүрүзү-биле амыдыраар болгай" - деп бижээн-дир».*
* Ы. х. к. 8:3.
5 Эрлик ынчан Ону ыдыктыг хоорай Иерусалимче аппаргаш, Бурганның өргээзиниң кырының эриинге тургускаш: 6 «Силер Бурганның Оглу болзуңарза, черже шурай бериңер. Чүге дээрге Бурган Бижилгеде: "Бодунуң төлээлеринге Сени карактазын деп чагып каарга, таваңгайың дашка илдикпезин дээш, олар Сени холдарынга көдүрүп аарлар"* - деп бижээн-дир» - дээн.
* Ыд. ыр. 90:11-12.
7 Иисус аңаа: «Бижилгеде оон ыңай: "Дээрги-Бурган-Чаяакчыңны шеневе!"* - деп база чарлык болган болгай» - деп харыылаан.
* Ы. х. к. 6:16.
8 Эрлик ооң соонда Ону эң бедик дагже үндүре бергеш, бо делегейниң хамык күрүнелерин бүгү өндүр чаагайы-биле көргүскеш: 9 «Доңгая кээп дүжүп, меңээ мөгеер болзуңарза, бо бүгүнү Силерге бээр мен» - дээн.
10 Иисус аңаа: «Ырап чор, эрлик! Бижилгеде: "Бодуңнуң ДээргиБурган-Чаяакчыңга мөгейип чор, чүгле Аңаа бараан бол" - деп бижээн-дир» - деп харыылаан.*
* Ы. х. к. 6:13.
11 Эрлик ынчан Ону каапкаш барган. Иисуска дээрниң төлээлери чедип келгеш, Аңаа бараан болуп эгелээннер.
Иисустуң Галилеяга бараан болуушкунунуң эгези (Мк. 1:14-15; Лк. 4:14-15)
12 Иоанны кара-бажыңче киир октапканын дыңнааш, Иисус Галилеяже ээп келген. 13 Ол Назаретти каапкаш, Галилея хөлдүң эриинде, Завулон биле Неффалимниң черинде турар Капернаум хоорайга чурттай берген. 14 Исаия медээчини дамчыштыр мынча дээн сөстер боттанзын дээш, ынчаар болганы ол:
15 «Иордан хемниң ол чарыында, далайже баар орукта Завулон биле Неффалимниң чери, өске чоннар улузунуң чурту Галилея! 16 Дүмбей караңгыга чурттап орган чон өндүр улуг чырыкты көрүп каан, өлүмнүң хөлегези бүргээн черге чурттап чораан улуска чырык чайнап келген».*
* Ис. 9:1-2.
17 Ол үеден бээр Иисус мынчаар суртаалдап эгелээн: «Бачыдыңар миннип, Бурганче эглиңер! Чүге дээрге Дээрниң Чагыргазы чоокшулап келген-дир».
Баштайгы өөреникчилер (Мк. 1:16-20; Лк. 5:1-11)
18 Бир-ле катап Галилея хөлдүң эрии-биле эртип бар чыткаш, Иисус ийи алышкыны: Пётр деп адаткан Симонну база ооң дуңмазы Андрейни көрүп каан. Олар балыкчылар болгаш, четкилерин хөлче салып турганнар. 19 Иисус оларга мынча дээн: «Мени эдериңер. Силерни кижилер тывыкчылары кылып каар мен». 20 Алышкылар четкилерин каапкаш, ол дораан Ону эдерип чорупканнар.
21 Улаштыр бар чыткаш, Ол өске ийи алышкыны: Зеведейниң оглу Иаков биле ооң дуңмазы Иоанны көрүп каан. Олар ачазы Зеведейбиле кады хемеде четкилерин септеп органнар. Иисус оларны кый депкен. 22 Алышкылар ол дораан хемезин-даа, ачазын-даа каапкаш, Ону эдерип чорупканнар.
Иисустуң чонну өөредип, экиртип турганы (Лк. 6:17-19)
23 Иисус бүгү Галилеяны эргий кезип, синагогаларга улусту өөредип, Дээрниң Чагыргазының дугайында Буянныг Медээни суртаалдап база кандыг-даа аарыг-аржыктан улусту экиртип чораан. 24 Ооң дугайында дамчыыр чугаа бүгү Сирияга тарай берген. Янзы-бүрү аарыг-човалаңга алыскан, күштүг аарышкыга хинчектеткен, букшуураан, тыртар болгаш мунчураан кижилерин улус Аңаа эккеп туруп берген. Иисус оларның шуптузун экиртип турган. 25 Галилеядан, Он-хоорайдан, Иерусалимден, Иудеядан болгаш Иорданның ол чарыындан келген мөөң чон Ону эдерип чораан.
Иисустуң даг кырынга чонга өөредиг бергени
5:1 Мөөң чонну көрүп кааш, Иисус дагже үне берген. Ол орта олуруп аарга, өөреникчилери Ооң чанынга чедип келгеннер. 2 Иисус оларны өөредип, мынча дээн:
Ылап шын амыр-чыргалдыг улус (Лк. 6:20-23)
3 «Сагыш-хөңнү ядарааннар амыр-чыргалдыг, чүге дээрге Дээрниң
Чагыргазы оларныы боор.
4 Муңгарап ыглааннар амыр-чыргалдыг, чүге дээрге Бурган оларны аргалап каар.
5 Томаанныглар амыр-чыргалдыг, чүге дээрге Бурганның аазаан
черин алырлар.
6 Бурганның күзээн чүүлүн кылыксааш, аштап-суксаан чүве дег,
кызып чүткээннер амыр-чыргалдыг, чүге дээрге Бурган оларны
бүрүнү-биле хандырар.
7 Өскелерге өршээлдиглер амыр-чыргалдыг, чүге дээрге Бурган
оларга өршээлдиг боор.
8 Арыг чүректиглер амыр-чыргалдыг, чүге дээрге Бурганны
көөрлер.
9 Амыр-тайбың нептередикчилери амыр-чыргалдыг, чүге дээрге
Бурган оларны ажы-төлүм деп адаар.
10 Бурганга шынчызы дээш, истедип сүрдүргеннер амыр-чыргалдыг, чүге дээрге Дээрниң Чагыргазы оларныы боор.
Истеп сүрүүшкүннерге белен болуңар (Мк. 9:50; Лк. 14:34-35)
11 Мени эдергениңер дээш, улус силерни бак сөглээр, истеп сүрер болгаш нүгүлдээр болза, ынчан амыр-чыргалдыг силер. 12 Ол дээш, өөрүп-байырлаңар! Чүге дээрге аажок улуг шаңнал силерни дээрге манаар. Силерниң мурнуңарда чурттап чораан медээчилерни база ынчалдыр истеп сүрүп турган.
13 Силер - кижи төрелгетенниң дузу силер. Дус ажыг эвес апарза, ооң амданын чүнүң-биле дедир эгидерил? Ол ам чүге-даа херек чок апаар база ону чүгле улус таптай бассын дээш, үндүр октаары артар. 14 Силер - бүгү делегейниң чырыы силер. Даг кырында турар хоорай ажытталып шыдавас. 15 Кым-даа болза чырыткыны кывыскаш, савабиле дуй базырбас, а бажыңда хамык улуска чырызын дээш, ону колдуга салып каар. 16 Ачылыг ажыл-херээңер көзүлзүн база улус Дээрде Адаңарны алдаржытсын дээш, силерниң чырыыңар улус мурнунга база ынчалдыр чырызын.
Моисейниң берген хоойлузу
17 Мени ыдыктыг хоойлуну азы медээчилерниң өөредиин күш чок болдурар дээш келген деп бодаваңар. Мен оларның өөредиин күш чок болдурар эвес, а күүседир дээш келген мен! 18 Алыс шынны чугаалап тур мен: дээр биле чер-ле хевээр турар болза, ол бүгү боттанмаан шаанда, ыдыктыг хоойлудан чаңгыс-даа эң хензиг үжүк, чаңгыс-даа шыйыг читпес. 19 Ынчангаш айтыышкыннарның эң бичиизин-даа үрээр болгаш өскелерни база ынчаар кылырынга өөредир кижи Дээрниң Чагыргазынга эң бичиизи боор. А айтыышкыннарны күүседир база өскелерни ынчаар өөредир кижи Дээрниң Чагыргазынга эң улуу боор. 20 Силерге чугаалап тур мен: Бурганның күзел-соруун фарисейлер болгаш ном-хоойлу тайылбырлакчыларындан артык шынчы күүсетпес болзуңарза, Дээрниң Чагыргазынче кирбес силер.
Килең дугайында
21 Бурунгу өгбелерге мынча деп чугаалаанын дыңнаан силер: "Өлүрбе! А Өлүрүкчү кижи шүүгүге төлептиг".* 22 А Мен ам силерге
бодунуң чанында кижиге килеңнээн кижи** безин шүүгүге төлептиг деп тур мен. Кым бодунуң чанында кижиге: "Чөгенчиг хей!" - дээрил, ону дээди иудей Чөвүлелге эккеп шиидер, а кым: "Мелегей!" - дээрил, ол дээш, тамының одунга өрттенип хып туруп, харыы тудар.
* Хост. 20:13.
** Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде «Килеңнээн кижи» деп
сөстерге «Хей черге» деп сөстерни немээн.
23 Сен өргүл салыр бедигээшче Бурганга өргүлүң аппаргаш, чаныңда кижиниң сеңээ бир-ле хомудалын сактып келзиңзе, 24 өргүлүңнү ону салыр бедигээш мурнунга каапкаш, баштай ол кижи-биле барып эптежип ал. Оон дедир келгеш, ам-на Бурганга өргүлүң кыл.
25 Сени буруудаткаш, шүүгү черинче аппар чоруур кандыг-бир кижи бар болза, ооң-биле орук ара эрте дээре эптежип ал. Оон башка адаанчың сени шииткекчиге хүлээдип бээр, а шииткекчи сени карабажың таңныылынга хүлээдиптерге, ол сени кара-бажыңче киир октаптар. 26 Сеңээ чугаалап тур мен: өреңни сөөлгү көпеекке чедир төлеп бербээн шааңда, оон үнүп шыдавас сен.
Кады чурттаан эжинге өскерилбезиниң дугайында
27"Кады чурттаан эжиңге өскерилбе"* - деп чугаалаанын дыңнаан силер. 28 А Мен силерге херээженче туралап кайгапкан кижи-ле ооңбиле сагыжында өскерлипкени ол деп чугаалап тур мен. 29 Оң карааң сени бачытче чыгаар болза, ону ушта казып, октавыт! Бүгү мага-бодуңну тамыже киир октадырының орнунга, ооң бир кезээнден адырлыры сеңээ дээре. 30 Оң холуң сени бачытче чыгаар болза, ону одура шаап, октавыт! Бүгү мага-бодуңну тамыже киир октадырының орнунга, ооң бир кезээнден адырлыры сеңээ дээре.
* Хост. 20:14.
Чарлыышкын дугайында (Мф. 19:9; Мк. 10:11-12; Лк. 16:18)
31 Мынча деп чугаалаан-дыр: "Кадайы-биле чарлып турар кижи чарлыышкын херечилелин аңаа бээр ужурлуг".* 32 А Мен болза, кадайының самыыраанындан өске кандыг-бир чылдагаан-биле оон чарлып турар кижи ону ашаанга өскерлиринче албадапкан боор деп чугаалап тур мен. А ол ышкаш бодунуң ашаандан чарылган херээженни кадайланып алган кижи база ашак-кадайның аразында шынчы чорукту үрээни ол.
* Ы. х. к. 24:1.
Даңгырактар дугайында
33 Бурунгу өгбелеривиске мынча деп база чугаалаанын дыңнаан силер: "Аксы-даңгырааңны сагып чор. Дээрги-Чаяакчының мурнунга аашкынган чүвеңни күүсет".* 34 А Мен силерге шуут-ла даңгыраглаваңар деп чугаалап тур мен: дээр-биле-даа, чүге дээрге ол Бурганның дүжүлгези-дир; 35 чер-биле-даа, чүге дээрге аңаа Бурганның буду дыштаныр-дыр; Иерусалим-биле-даа, чүге дээрге ол өндүр улуг Хаанның хоорайы-дыр; 36 бодуңнуң бажың-биле-даа, чүге дээрге чаңгыс-даа дүгүңнү ак азы кара кылып шыдаар эвес сен. 37 Чүгле ылап "ийе" болза, "ийе" деп, ылап "чок" болза, "чок" деп чоруңар. А аңаа немей чугаалаан бүгү чүве - эрликтен келген-дир.
* Сан. 30:3.
Дайзыннарыңарга ынак болуңар (Лк. 6:27-36)
38 "Карактың долуу карак, диштиң долуу диш"* - дээнин дыңнаан силер. 39 А Мен силерге мынча деп тур мен: бузуттуг кижиге удурланма. Оң талакы чаагыңче дажыпкан кижиге солагай талазын база дөгеп бер. 40 Хөйлеңиң хунаап алыр дээш, чаргы-чаалы үндүрген кижиге тонуңну база уштуп бер. 41 Сени ооң-биле кады бир километр эртеринче албадапкан кижи-биле кады немей база бир километрни эрт. 42 Сенден диленген кижиге бер, сенден чегдинген кижиге бербес мен диве.
* Хост. 21:24.
43 "Чаныңда кижиге ынак бол,* а дайзыныңны көөр хөңнүң чок бол" - деп чугаалаанын дыңнаан силер. 44 А Мен ам силерге мынча деп тур мен: дайзыннарыңарга ынак болуңар, силерни истеп сүргеннер дээш, мөргүңер.* 45 Ооң ачызында Дээрде Адаңарның ажы-төлү боор силер. Ол Бодунуң хүнүнге бузуттуг-даа, буянныг-даа улустуң кырынга деңге хүннээрин чарлык бооп, эки-даа, бак-даа улусче чаъзын деңге чагдырып турар болгай. 46 Чүге дээрге чүгле силерге ынак улуска ынак болзуңарза, чүү дээш шаңнал алыр силер? Үндүрүг хавырыкчылары база ынчалдыр кылып турар болгай. 47 Чүгле боттарыңарның эш-өөрүңер-биле мендилежип чоруур болзуңарза, онзагай чүнү кылып чорууруңар ол? Өске чоннар улузу база ынчалдыр кылып турар болгай.
48 Ынчангаш Дээрде Адаңарның болбаазыны дег, ындыг болбаазын бооп көрүңер.
* Лев. 19:18.
** Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде бо сөстерге: «Силерни
каргап турарларны алгап йөрээңер, силерни көөр хөөн
чок улуска
буяндан кылыңар, силерни хомудатканнар дээш, мөргүңер» - деп
сөстерни немээн.
Ядыыларга ачы-дуза дугайында
6:1 Көрдүңер бе, чүгле улус-ла силерни көрзүн дээш, Бурганга таарымчалыг херектерни улус мурнунга кыла бербеңер: ынчалзыңарза, Дээрде Адаңарның шаңналын албас силер. 2 Ынчангаш ядыыларга хайырлал берип тура, ийи арынныгларның, улус оларны мактазын дээш, синагогалар болгаш кудумчуларга кыла бээри дег, хөйге чарлаттынмаңар. Силерге алыс шынны чугаалап тур мен: олар бодунуң шаңналын пөктүр ап алганнар-дыр. 3 А сен чединмес кижиге дузалап туруңда, оң холуң чүнү кылып турарын солагай холуң билбезин. 4 Сээң ол хайырлалың чажыт болзун. Ынчан бүгү чажыт чүвени көрүп турар Адаң сени шаңнаар.*
* Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде «Шаңнаар» деп сөске «Ажыы-биле» деп сөстү немээн.
Мөргүл дугайында (Лк. 11:2-4)
5 Мөргүп тура, синагогалар болгаш кудумчу белдирлеринге туруп алгаш, кижи бүрүзү оларны көрзүн дээш, мөргүүрүнге ынак ийи арынныглар дег болбаңар. Силерге алыс шынны чугаалап тур мен: олар бодунуң шаңналын пөктүр ап алганнар-дыр. 6 А сен мөргүп тура, өрээлиңче кире бергеш, эжииң хаап алгаш, көзүлбес Адаңга мөргү. Ынчан бүгү чажыт чүвени көрүп турар Адаң сени шаңнаар.*
* Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде «Шаңнаар» деп сөске «Ажыы-биле» деп сөстү немээн.
7 А мөргүп тура, өске чоннар улузу дег, артык сөстер этпеңер. Олар хөй шуугаарывыска, Бурган бисти дыңнап каар деп кордаарлар. 8 Оларга дөмей болбаңар, чүге дээрге Адаңардан дилеп четтикпейн чыдырыңарда-ла, Ол силерге чүү херегин билир. 9 Мынчаар мөргүп чоруңар:
"Дээрде Адавыс!
Сээң адың алдаржызын!
10 Сээң Чагыргаң чедип келзин.
Дээрге дег, черге база
Сээң күзел-сорууң чогуп бүтсүн.
11 Амыдыраар хлеб-тараавысты
бөгүн биске хайырла.
12 Биске буруулуг улусту өршээгенивис дег,
бачыттарывысты база биске өршээ.
13 Бисти күткүлгеге алыспас кылып көр,
ол ышкаш бузуттугдан бисти адырып көр.
Чүге дээрге Сээң Чагыргаң, күжүң база алдарың
кезээ мөңгеде турар. Аминь."
14 Улустуң үүлгедиглерин өршээр болзуңарза, Дээрде Адаңар база силерниң үүлгедиглериңерни өршээр. 15 А улустуң үүлгеткен багын өршээвезиңерзе, Дээрде Адаңар база силерниң үүлгедиглериңерни өршээвес.
Шээрленириниң дугайында
16 Шээрленип тургаш, ийи арынныглар дег, хөлүе берген чорбаңар. Олар боттарының шээрленип турарын улус көрзүн дээш, арын-шырайын ажаавастар. Силерге алыс шынны чугаалап тур мен: олар бодунуң шаңналын пөктүр ап алганнар-дыр. 17 А сен шээрленип тура, бажың дүгүн шеверленип, арның чуп ал. 18 Шээрленип турарыңны чажыт бүгү чүвени көрүп турар Адаңдан өске кым-даа билбезин. Ынчан чажыт бүгү чүвени көрүп каар Адаң сени шаңнаар.*
* Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде «Шаңнаар» деп сөске «Ажыы-биле» деп сөстү немээн.
Бурган эртине-байлактан чугула (Лк. 12:22-34; 11:34-36; 16:13)
19 Бодуңарга эртине-байлакты черге чыгбаңар, аңаа ону үзүт-ховаган үгдередип кааптар, дат тудуп чиптер база оорлар бажыңче шургуп киргеш, оорлап аппаар. 20 Эртине-байлааңарны дээрге чыып алыңар, аңаа ону үзүт-ховаган-даа, дат-даа чивес база оорлар-даа шургуп киргеш, алгаш барбас. 21 Чүге дээрге эртине-байлааңар кайда болдур, чүрээңер база ында боор.
22 Мага-боттуң чырыткызы - карак ол-дур. Ынчангаш карактарла кадык болза, бүгү мага-бодуңну чырык дола бээр. 23 А карааң четпестээн* болза, бүгү мага-бодуңну караңгы бүргээр. Ынчаарга сенде бар чырык караңгы апарган болза, ол караңгы кайы хире дүмбей деп!
* «Кадык карак» деп көжүрген уткалыг чугаа иудей чонда чаагай сеткилди көргүскен, а «Четпестээн карак» - чазый-харам чорукту көргүскен боор.
24 Кым-даа ийи дээргиге хары угда бараан бооп шыдавас: чок-ла болза бирээзин көрбес, а өскезинге ынак боор азы бирээзинге кызып бараан болгаш, өскезин тоовас боор. Силер база Бурганга болгаш акша-мөңгүнге хары угда бараан болуп шыдавас силер.
25 Ынчангаш силерге чугаалап тур мен: амыдыраар дизе - чүнү ижер-чиирил деп; мага-бодуңарга - чүнү кедерил деп сагыш човаваңар. Амыдырал чүгле аъш-чемден хамаарышпас, а мага-бот хептен чугула. 26 Дээрниң куштарын көрүңерден: олар тараа тарывас, дүжүдүн ажаавас, аңмаарже шыгжавас-тыр, ындыг-даа болза Дээрде Адаңар оларны ашкарып-чемгерип турар-дыр. А силер куштардан оранчок үнелиг болгай силер! 27 Силерниң араңардан кайыңар ол бүгү дээш сагыш човааш, назынын оода-ла бир шак хире узадып шыдааныл?* 28 Хеп-даа дээш, чүге сагыш човаар силер? Шөлде лилия чечектерниң канчаар өзерин көрүңерден: ажылдавас, аргыттынмас болгайлар. 29 Ынчалза-даа Соломон хаан безин бодунуң бүгү өндүр чаагайы-биле ол чечектерниң оода кайы-бирээзи дег кеттинип көрбээнин силерге чугаалап тур мен. 30 Шөлде бөгүн бар, а даарта суугуже киир октаптар оът-сигенни безин Бурган ынчалдыр хепкерер болганда, а силерни кайы хире хепкерер деп бодаар силер, чегей бүзүрелдиглер!
* Бо шүлүктүң өске утказы: «Силерниң араңардан кайыңар, сагыш човааш, дурт-сынын оода бир кыры дурту хире узадып шыдааныл?» - бооп чадавас.
31 Ынчангаш сагыш човаваңар база: "Чүнү чиир бис?", "Чүнү ижер бис?" азы "Чүнү кедер бис?" - деп туруп бербеңер. 32 Өске чоннар улузу ол бүгү дээш хөлзеп чоруур. А Дээрде Адаңар силерге ол бүгү херек дээрзин билир. 33 Чүнү-даа мурнай Бурганның Чагыргазынга башкартырын кызыңар, Бурганның силерни кылзын деп күзээн чүвезин кылыңар. АОл силерге арткан бүгү чүвени бээр. 34 Ынчангаш даартагы хүн дээш сагыш човаваңар. Даартагы хүн боду дээш боду сагыш човаар: хүн бүрүзүнде бодунуң ажаанзыралы баш ажыг боор.
Өскелерни шиитпеңер (Лк. 6:37-38, 41-42)
7:1 Кымны-даа шиитпеңер, Бурган ынчан силерни база шиитпес. 2 Чүге дээрге өскелерни канчаар шииде-дир силер, Бурган силерни база ынчаар шиидер, а кандыг хемчээл-биле хемчээй-дир силер,
Бурган силерге база ынчаар хемчээр. 3 Бодуңнуң карааңда чудукту эскербейн чыткаш, чаныңда эжиңниң караанда чартыны чүге эскерип каар сен? 4 Бодуңнуң карааңда чудук бар хиреңде, чаныңда эжиңге канчап: "Карааңда чартыны ап кааптайн" - дээр сен? 5 Ийи арынныың ол-дур! Баштай бодуңнуң карааңда чудукту уштуп каавыт, эжиңниң караандан чартыны канчаар уштурун ынчан көрүп каар сен. 6 Ыттарга ыдыктыг чүүлдер каап бербеңер, хаваннар мурнунга ак шуру эртине чашпаңар. Оон башка ыттар эглип келгеш, бодуңарже халдап кээр, а хаваннар эртинеңерни таптай базып кааптар.
Дилениңер, дилеңер, эжикти соктаңар (Лк. 11:9-13)
7 Дилениңер, силерге бээр; дилеңер, тып аар силер; эжикти соктаңар, силерге ажыдып бээр. 8 Диленген кижи бүрүзү алыр, дилээн кижи бүрүзү тып алыр, соктаан кижи бүрүзүнге ажыдып бээр.
9 Оглу хлеб айтырарга, силерниң араңардан кым олче даш сунарыл? 10 А балык айтырарга, кым чылан сунуп чыдарыл? 11 Каржы-бакдаа тургаш, ажы-төлүңерге буянныг белек берип билир болзуңарза, Дээрде Адаңар Оон диленген улуска кайы хире хөй ачы-буян хайырлалын бербес деп! 12 Ынчангаш силерге улус кандыг хамаарылгалыг болзун деп күзей-дир силер, боттарыңар база улуска ындыг хамаарылгалыг болуңар. Моисейниң хоойлузунуң база медээчилерниң өөредииниң алыс утказы мында болдур ийин.
Тар эжик (Лк. 13:24)
13 Тар эжик дамчып кириңер, чүге дээрге өлүм эжии алгыг, а ынаар чедире бээр орук делгем, хөй улус ол орук-биле бар чыдар. 14 Ынчалза-даа амыдыралдың эжии тар, а ынаар чедире бээр орук кызаа, ону тып чедип кээр улус эвээш.
Улусту кылган ажылының үре-түңнелинден билип аар (Лк. 6:43-44; 13:25-27)
15 Меге медээчилерден кичээниңер. Олар силерже хой кежи эштип алган чедип кээр, а херек кырында араатан бөрүлер боор. 16 Оларны кылган ажылының үре-түңнелинден танып аар силер. Тенниг чадаң ыяштан виноград чимизин азы тенниг оотпактан смоква чимизин чыыр ийикпе? 17 Шак ынчаар эки ыяш чаагай чимис бээр, а багай ыяш багай чимис бээр. 18 Эки ыяш багай чимис бербес, а багай ыяш эки чимис бербес. 19 Эки чимис бербестээн ыяштарны кескеш, отче киир октаптар. 20 Ынчангаш оларны кылган ажылының үре-түңнелинден билип аар силер.
21 Меңээ: "Дээрги! Дээрги!" - деп турар кижи болган-на Дээрниң Чагыргазынче кирип шыдавас, а чүгле Мээң Дээрде Адамның күзел-соруун күүседип чоруур кижи кирер. 22 Ол хүн Меңээ дыка хөй улус мынча дижи бээр: "Дээрги! Дээрги! Силерниң адыңардан суртаалдавайн келдивис бе? Силерниң адыңар-биле буктарны үндүр сывыртавайн турдувус бе? Силерниң адыңар-биле дыка хөй кайгамчык чүүлдерни кылбадывыс бе?" 23 Мен ынчан оларга үзе сөглээр мен: "Мен силерни кажан-даа билбес чордум. Бачыт үүлгедикчилери, Менден ыраңар!"
Ийи бажың тудукчузу (Лк. 6:47-49)
24 Ынчангаш Мээң бо сөстеримни дыңнап турар база херек кырында сагып чоруур кижи бүрүзү бодунуң бажыңын хая кырынга тудуп алган угаанныг кижиге дөмей. 25 Чаъс кудуп, хемнер дажып, хатшуурган киткээш, бажыңны хөме тавараан. А ол бузулбаан, чүге дээрге ооң таваан хаяда салган-дыр. 26 Ынчаарга Мээң сөстеримни дыңнап турар, ынчалза-даа херек кырында сагывас кижи бүрүзү бодунуң бажыңын элезин кырынга туткан сээдең кижиге дөмей. 27 Чаъс кудуп, хемнер дажып, хат-шуурган киткээш, бажыңны хөме тавараан. А ол коргунчуг дааш-биле буступ кээп дүшкен». 28 Иисус ол чугаазын доозуптарга, чыылган чон Ооң берген өөредиин кайгап ханмаан. 29 Чүге дээрге Ол улусту ном-хоойлу тайылбырлакчызы ышкаш эвес, а эрге-чагырга ээлээн кижи ышкаш өөредип турган.
Экирбес кеш аарыглыг кижини экирткени (Мк. 1:40-45; Лк. 5:12-16)
8:1 Иисус дагдан бадып кээрге, эңдерик хөй чон Ону эдерип чорупкан. 2 Аңаа экирбес кеш аарыглыг кижи чедип келгеш, Ооң мурнунга дис кырынга олургаш: «Дээрги! Күзээр-ле болзуңарза, мени арыглап каап шыдаар силер» - дээн. 3 Иисус холун сунуп, ол кижиге дээскеш, мынча дээн: «Күзеп тур мен, арыгланы бер!» Экирбес кеш аарыы дораан-на ол кижиден сойлу берген. 4 Иисус ынчан аңаа мынча дээн: «Дыңна, бо дугайында кымга-даа чугаалава. Баргаш, Бурганның бараалгакчызынга барып көстүп каг. Ооң соонда Моисейниң хоойлузунда айытканын ёзугаар Бурганга өргүлдү кыл. Сен ол өргүлүң-биле экирээниңни улуска херечилеп көргүскен боор сен».
Чүс шериг баштыңчызының чалчазын экирткени (Лк. 7:1-10)
5 Иисус Капернаумга чедип кээрге, рим чүс шериг баштыңчызы Аңаа чоокшулап келгеш, дуза дилээн. 6 Ол мынча дээн: «Дээрги, мээң бир чалчам бажыңымда мунчурааш, аажок хинчектенип чыдыр». 7 Иисус аңаа: «Мен ам баргаш, ону экиртип каар мен» - деп харыылаан. 8 Чүс шериг баштыңчызы мынча дээн: «Дээрги, бажыңымның эргинин Силерге артадырынга төлеп чок кижи-дир мен. Чүгле дужаап көрүңер: мээң чалчам ынчан экирий бээр. 9 Мен бодум чагырга адаанда кижи-дир мен, бодумнуң чагырган шериглерим база бар. Оларның бирээзинге "Бар" дээримге, бар чыдар; өскезинге "Бээр кел" дээримге, чедип кээр; чалчамга "Мону кыл" дээримге, кылып каар болгай».
10 Иисус ындыг чугаа дыңнааш, кайгай берип, Ону эдерип чораан улуска мынча дээн: «Израильден кымда-даа мындыг улуг бүзүрел барын көрбээнимни чугаалавас аргам чок-тур! 11 Алыс шынны силерге чугаалап тур мен: чөөн база барыын чүктен келген дыка хөй улус Дээрниң Чагыргазынга Авраам, Исаак болгаш Иаков олар-биле кады дойлаар олуттарны ээлептер. 12 А Дээрниң Чагыргазының улузу боор кылдыр баш бурунгаар көрүп каан улус дүмбей караңгыже үндүр сывыртадып аар. Аңаа чүгле ыы-сыы болгаш диштер кыжыраажы дыңналыр». 13 Иисус оон чүс шериг баштыңчызынга: «Чана бер. Бүгү чүве сээң бүзүрелиң ёзугаар болур» - дээн. Чүс шериг баштыңчызының чалчазы ол дораан экирий берген.
Иисустуң хөй улусту экирткени (Мк. 1:29-34; Лк. 4:38-41)
14 Иисус Пётрнуң бажыңынга келгеш, ооң кат-иези халыын аарыгдан изип-хып чыдарын көрүп каан. 15 Ол ооң холунга дээптерге, эъдиниң изии дораан чавырлы берген. Херээжен туруп келгеш, Иисуска бараан болуп эгелээн. 16 Кежээ дүшкенде, Аңаа эңдерик хөй букшуураан улус эккелгеннер. Ол Бодунуң сөзү-биле буктарны үндүр сывыртааш, хамык аарыг улусту экиртип каан. 17 Медээчи Исаияны дамчыштыр медеглеттинген: «Ол биске онаажыр ужурлуг хилинчекти Боду чүктээш, бистиң човалаңывысты ап алды»* - дээн сөстер боттаныр ужурлуг турган болгаш, ол бүгүнүң ынчаар болганы ол.
* Ис. 53:4.
Иисусту эдерери берге (Лк. 9:57-62)
18 Бодун долгандыр турар мөөң чонну көрүп кааш, Иисус өөреникчилеринге хөлдүң ол чарыынче эжиндирип кеже бээрин дужааган. 19 Аңаа бир ном-хоойлу тайылбырлакчызы чедип келгеш: «Башкы, кайнаар-даа баар болзуңарза, Силерни эдерер мен» - дээн. 20 Иисус: «Дилгилер үңгүрлүг болур, дээрниң куштары уялыг болур, а Кижи амытан Оглунга кум кыннып аар чер безин тывылбас-тыр» - деп харыылаан. 21 Ооң өске өөреникчизи Аңаа: «Дээрги! Баштай баргаш, ачамны хөөржүдүп каарын чөпшээреңер» - дээн. 22 А Иисус аңаа мынчаар харыылаан: «Мени эдер! Өлүглер боттарының өлүг кижилерин хөөржүдүп тургай аан».
Иисустуң шуурганны томаартканы (Мк. 4:35-41; Лк. 8:22-25)
23 Иисус хемеже олуруптарга, өөреникчилери Ону эдерип олурупканнар. 24 Хенертен хөлге күштүг шуурган эгелеп, чалгыглар хемени хөме шаап эгелээн. А Иисус удуп чыткан. 25 Өөреникчилери Ооң чанынга келгеш, Ону оттурупкаш: «Дээрги! Бисти камгалаңар, дүжүп өлдүвүс-ле!» - деп алгыржы бергеннер. 26 Иисус оларга мынча дээн: «Чегей бүзүрелдиглер, чүге ындыг кортук силер?» Ол оон туруп келгеш, хат биле сугну томаарыыр кылдыр чагырарга, шуут-ла ыржымшыпшың апарган. 27 Улус кайгаанындан аайын тыппайн турган: «Хат биле суг безин Аңаа чагыртып турар, бо чүү адам Кижил?»
Букшуураан ийи кижини экирткени (Мк. 5:1-20; Лк. 8:26-39)
28 Иисус хөлдүң ол чарыында Гадараның* черинче кежип кээрге, чевег-куйлардан Аңаа уткуй букшуураан ийи кижи үнүп келген. Олар аажок дүржок боорга, кым-даа ол оруктап чоруурундан сестир турган. 29 «Бурганның Оглу, Силерге бистен чүү херегил? - деп, олар алгыржып үнгеннер. - Силер бисти доктааткан хуусаа бетинде хинчектээр дээш бээр келдиңер бе?»
* Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде «Гадараның» эвес, а «Герасаның» азы «Гергесаның» деп бижээн.
30 Олардан ыракта бир кодан хаван одарлап чораан. 31 Буктар Иисустан дилеп, ээрежип эгелээннер: «Бисти бо улустан үндүр сывырар
болзуңарза, кодан хаванче чорудуп көрүңер!» 32 Иисус оларга мынча дээн: «Барыңар!» Буктар улустан үнгеш, хаваннарже кире бергеннер. Ол дораан кодан хаван чүмү-биле кадыр элден хөлче шурай бергеш, дүжүп өлүп калган. 33 Хаван кадарчылары дезип ыңай болганнар. Олар хоорайга баргаш, болган бүгү чүүлдү, букшуурааннар-биле чүү болганын база, чугаалап четкеннер. 34 Хоорайжылар ынчан дөгерези Иисуска уткуй үнүп келгеннер. Ону көрүп кааш, оларның чурттаан черинден чоруй баарын Оон дилеп эгелээннер.
Иисустуң чартыктаан кижиниң бачыттарын өршээгени (Мк. 2:1-12; Лк. 5:17-26)
9:1 Иисус хөлдүң ол чарыынче хемелиг эжиндирип кеже бергеш, Бодунуң чурттаан хоорайынче ээп келген. 2 Бир чартыктаан кижини элээн каш кижи Аңаа дөжээниң кырынга көдүрүп эккелген. Иисус оларның бүзүрелин көргеш, чартыктаан кижиге: «Дидим бол, оглум! Бачыттарың өршээттинген-дир» - дээн. 3 Ынчан ном-хоойлу тайылбырлакчыларының чамдыызы иштинде мынча деп бодаан: «Бо кижи Бурганны дора көрүп тур!»
4 Иисус оларның бодалдарын билир болгаш, мынча дээн: «Силерниң чүректериңерде чүге ындыг бак сагыш барыл? 5 Чүнү чугаалаары беленил: "Бачыттарың өршээттинген-дир" - дээри бе азы: "Туруп келгеш, чорувут" - дээри бе? 6 Ынчаарга Кижи амытан Оглу чер кырынга бачыттарны өршээр эргелиг дээрзин билип алыңар...» - Иисус ынчан чартыктаан кижиге мынча дээн: «Туруп келгеш, дөжээңни алгаш, бажыңыңче чорувут». 7 Ол кижи туруп келгеш, бажыңынче чорупкан. 8 Чыылган чон ону көргеш, коргуп-сүртеп, ындыг эрге-чагырганы кижи амытанга хайырлаан Бурганны алдаржыдып турган.
Иисустуң Матфей Левийни кый дээни (Мк. 2:13-17; Лк. 5:27-32)
9 Ол черден улаштыр чорупкаш, Иисус Матфей дээр кижини көрүп каан. Ол кижи үндүрүг хавырар черинге үндүрүг хавырып олурган. Иисус аңаа: «Мени эдерип чорувут» - деп чугаалаан. Ол туруп келгеш, Ону эдерип чорупкан.
10 Ооң соонда Иисус бир-ле катап Матфейниң бажыңынга чемненип олурда, аңаа хөй үндүрүг хавырыкчылары база өске-даа бачыттыг кижилер чыглып келген. Олар Иисус болгаш Ооң өөреникчилери-биле кады чемненгеннер. 11 Фарисейлер ону көргеш, Иисустуң өөреникчилеринден: «Силерниң Башкыңар чүге үндүрүг хавырыкчылары-биле база бачыттыг улус-биле кады чемненип олурары ол?» - деп айтырганнар.
12 Ону дыңнап кааш, Иисус мынча дээн: «Эмчи кадык эвес, а аарыг улуска херек болгай. 13 Баргаш: "Өргүлдү эвес, өршээлди күзеп тур мен"* - дээн сөстерниң утказын билип алыңар. Мен бо делегейге "Актыг, бачыт чок бис" дээр улусту эвес, а бачыттыг улусту кый дээр дээш келген мен!»
* Ос. 6:6.
Шээрленириниң дугайында (Мк. 2:18-22; Лк. 5:33-39)
14 Ооң соонда Иисуска Иоанның өөреникчилери келгеш, айтырыг салганнар: «Чүге бис база фарисейлер үргүлчү шээрленир улус бис, а Силерниң өөреникчилериңер чүге шуут ынчанмазыл?» 15 Иисус оларга мынчаар харыылаан: «Күдээ оол олар-биле кады турар шагда, куда доюнга ооң эштери оолдар кудараар деп бе? Ынчалза-даа күдээ оолду олардан чарып аппаар хүннер чедип кээр, чогум-на ынчан олар шээрлени бээрлер. 16 Кым-даа эрги хепке чаа пөстен чамашкы салбас, ынчаар болза, чамашкы эрги пөстү чыырылдыр тыртыптар, а ойбак оон-даа улуг апаар. 17 Кым-даа чаа дүшкен араганы эрги көгээрже кутпас, ынчаар болза, чаа арага көгээрни деже тептер, ынчан арагадаа төктүп каар, көгээр-даа сандан үнер. Чаа араганы чаа көгээрже кудар херек, ынчан арага-даа, көгээр-даа бүдүн артар».
Дарганың уруун диргискени болгаш аарыг херээженни экирткени (Мк. 5:21-43; Лк. 8:40-56)
18 Иисус олар-биле чугаалажып турда, Аңаа бир дарга кижи чедип келгеш, дис кырынга олуруп, мөгейгеш: «Мээң уруум өлүрүнүң кырында тур, ынчалза-даа Силер чедип келгеш, холуңарны аңаа дегзип көрүңер - ол дириг артар» - дээн. 19 Иисус өөреникчилери-биле кады ону эдерип чорупкан. 20 Хенертен он ийи чыл дургузунда ханы төктүп аараан херээжен Иисустуң артындан чедип келгеш, Ооң хевиниң ужунга дээй каапкан. 21 Ол иштинде: «Ооң оода-ла хевинге дээпсимзе, экирий бээр боор мен» - деп бодаан. 22 Иисус эргилгеш, ону көрүп кааш, мынча дээн: «Кызым, дидим бол! Бүзүрелиң сени экиртип-камгалап кагды». Шак ол өйден бээр демги херээжен кадык апарган.
23 Иисус дарганың бажыңынче кирип келгеш, шоор ойнакчыларын база аймап-хөлзээн чонну көрүп каан. 24 Ол: «Үнүп чоруңар! Бо уруг өлбээн, а удуп чыдар кижи-дир!» - дээн. Ынчаарга улус Ону кочулап эгелээн.
25 Хамык улусту албадап үндүрүптерге, Иисус уругнуң өрээлинче киргеш, ооң холундан тудуп аарга, ол туруп келген. 26 Болган чүүл дугайында дамчыыр чугаа ук черни бир кылдыр тарай берген.
Иисустуң ийи согур кижини база үнү чок кижини экирткени
27 Иисус оортан чоруптарга, ийи согур кижи Ону эдерип: «Давидтиң Оглу, бисти кээргеп, өршээңер!» - деп кыйгырып чораан.
28 Иисус бажыңче кире бээрге, согурлар Аңаа чоокшулап келгеннер. Ол: «Силерге Мээң дузалап шыдаарымга бүзүреп тур силер бе?» - деп айтырган. Согурлар: «Ийе, Дээрги!» - деп харыылааннар. 29 Иисус ынчан оларның карактарынга деггеш: «Бүзүрелиңер аайы-биле ынчалдыр болгай аан» - дээн. 30 Ол-ла дораан оларның карактары көре берген. А Иисус оларга: «Кым-даа Мени кымыл дээрзин билбес болзун» - деп аажок шыңгыы чагып каан. 31 Ынчалза-даа ол ийи кижи чоруткаш, Ооң дугайында чугааны чоок-кавыга тарадыпкан.
32 Олар оон чаа-ла чоруп турда, кезек улус Иисуска букшуураан, үнү чок кижини эккелген. 33 Букту үндүр сывырыптары билек, үнү чок кижи чугаалап эгелээн. Улус кайгап-харап: «Израильге ындыг чүвени улус кажан-даа көрбээн!» - дижип турган. 34 А фарисейлер: «Иисус буктарны оларның ноянының күжү-биле үндүр сывырып турар-дыр» - деп турганнар.
Кадарчы чок хойлар
35 Иисус бүгү хоорайларны, суурларны эргий кезип, синагогаларга улусту өөредип, Дээрниң Чагыргазының дугайында Буянныг Медээни суртаалдап база кандыг-даа аарыг-аржыктан экиртип чораан.
36 Чыылган мөөң чонну көргеш, Иисус улусту кээргей берген, чүге дээрге олар, кадарчызы чок хойлар дег, канчаар-даа харык чок база могап-турупкан болганнар. 37 Ол өөреникчилеринге мынча дээн: «Ажаар дүжүт хөй, а ажылдаар улус эвээш-тир. 38 Ынчангаш дүжүт ажаалдазының Ээзинден дилеңер: Ол шөлдерже ажылдаар улустан ам-даа чорутсун».
Иисустуң он ийи элчинни шилип алганы (Мк. 3:13-19; 6:7-13; Лк. 6:12-16; 9:1-6)
10:1 Иисус Бодунуң эң чоок он ийи өөреникчизин чыып алгаш, оларга буктарны үндүр сывырар база кандыг-даа аарыг-аржыктан экиртир эрге-күштү берген. 2 Он ийи элчинниң аттары бо-дур: оларның баштайгызы боор Пётр деп адаткан Симон биле ооң дуңмазы Андрей, Зеведейниң оглу Иаков биле ооң дуңмазы Иоанн, 3 Филипп биле Варфоломей, Фома биле үндүрүг хавырыкчызы Матфей, Алфейниң оглу Иаков биле Фаддей,* 4 Симон Кананит** биле сөөлүнде барып Христосту садыпкан Иуда Искариот.
* Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде «Фаддей» эвес, а «Фаддей
деп адаткан Леввей» деп бижээн.
** Кананит - арамей дылдан укталган бо сөс Кана хоорайның
адынга дүүшпес, а «Төрээн чурту дээш, чүткүлдүг демисекчи» дээн
уткалыг бооп чадавас (Лк. 6:15 көр).
5 Иисус он ийи элчинин чорудуп тура, мындыг айтыышкын берген: «Өске чоннар улузунче-даа, Самарияның хоорайларынче-даа барбаңар. 6 Хамыктың мурнунда Израильдиң чонунуң өлүп читкен хойлар дег улузунче барыңар. 7 Баргаш: "Дээрниң Чагыргазы чоокшулап келген-дир!" - деп суртаалдаңар. 8 Аарыг улусту экиртиңер, өлүглерни катап диргизиңер, экирбес кеш аарыглыгларны арыглаңар, буктарны үндүр сывыртаңар. Халаска алган силер - халаска бериңер. 9 Орукче үнерде, бодуңарга алдын, мөңгүн, чес чоостар албаңар. 10 Орукче үнерде, диленир хап-сава-даа, солуттунар хеп-даа, кедер идик-даа, даянгыыш-даа албаңар, чүге дээрге ажылдаан кижи амыдыраар аъш-чеминге төлептиг боор.
11 Кандыг-бир хоорайга азы суурга чедип келгеш, ында төлептиг кым барын билип алгаш, чоргужеге чедир ооң бажыңынга туруңар. 12 Ол бажыңче кирип келгеш, ээлерин: "Амыргын-на бе!" - деп мендилеңер. 13 Бажың силерниң мендиңерге төлептиг болза, күзээн амыр-тайбыңыңар орта артып калзын, а төлептиг эвес болза, аңаа күзээн амыр-тайбыңыңар чогуп бүтпезин. 14 А кандыг-бир кижи силерни хүлээп албас база сөзүңерни дыңнавас болза, ол бажыңдан азы хоорайдан чоруп тура, будуңарда довуракты-даа кактап кааптыңар. 15 Силерге алыс шынны чугаалап тур мен: ол хоорайга көөрде, Содом биле Гоморрага безин шүүгү хүнүнде өршээл улуг боор.
Истеп сүрүүшкүннер дугайында сагындырыг (Мк. 13:9-13; Лк. 12:2-9; 21:12-17)
16 Дыңнаңар, Мен силерни өөр бөрү аразынче хураганнарны дег чорудуп тур мен. Ынчангаш чыланнар дег оваарымчалыг, көге-бугалар дег кем чок болуңар. 17 Улустан кичээниңер. Олар силерни шиидери-биле дээди Чөвүлелдерге хүлээдип, синагогаларга эриидей бээр. 18 Мени дээш, силерни чагырыкчылар болгаш хааннар мурнунга эккеп тургузуптар, ынчан оларга база өске чоннар улузунга Мээң дугайымда херечилээр силер. 19 Олар силерни эккээрге, чүнү база канчаар чугаалаарыл деп сагыш човаваңар. Чүнү чугаалаарыңар силерге ол шакта илерей бээр. 20 Чүге дээрге силер эвес, а Адаңарның Сүлдези силерни дамчыштыр чугаалай бээр.
21 Акызы дуңмазын, ачазы ажы-төлүн өлүрери-биле бериптер. Ажы-төлү база ада-иезинге удур тура халааш, оларны өлүрери-биле бериптер. 22 Хамык улус Мен дээш, силерни көрбестей бээр. Ынчалза-даа эчизинге чедир шыдашкан кижи камгалалды алыр. 23 Силерни бир хоорайга истеп сүре берзе, өскезинче дезиптиңер. Силерге алыс шынны чугаалап тур мен: Израильдиң хамык хоорайларын эргий кезип четтикпээниңерде-ле, Кижи амытан Оглу чедип кээр.
24 Өөреникчи башкызындан бедивес, а чалча дээргизинден бедивес. 25 Өөреникчи башкызынга деңнешсе, сеткили ханар, а чалча дээргизинге деңнешсе, сеткили ханар. Бажың ээзин Веельзевул* деп адаар болза, ооң өг-бүлезиниң улузун оон-даа дора кылдыр адавас бе?
* Веельзевул - буктарның чагырыкчызы, эрликтиң бир ады.
26 Ынчангаш олардан кортпаңар. Көстү бербес хире чажыт чүү-даа чок база илерей бербес хире бүдүү чүү-даа чок. 27 Мээң силерге караңгыда чугаалаан чүвемни хүннүң чырыында чугаалаңар, силерниң кулааңарга сымыранган чүвемни шупту улуска дыңналдыр медеглеңер. 28 Мага-ботту өлүрзе-даа, сүлдеңерни өлүрүп шыдавас улустан кортпаңар. Сүлдеңерни-даа, мага-бодуңарны-даа тамыже киир октааш, узуткап шыдаар Бургандан коргуңар. 29 Ийи бора-хөкпешти бир чес чоос-биле садып албас ийикпе? Ындыг-даа бол Адаңарның күзел-соруу чокта, оларның чаңгызы-даа черже кээп дүшпес. 30 А силерниң бажыңар дүгүн безин санап каан болдур ийин! 31 Ынчангаш хей черге кортпаңар: силер эңдерик хөй бора-хөкпештен үнелиг силер!
32 Мени улус мурнунга ажыы-биле хүлээп көөр кижи бүрүзүн Мен база Дээрде Адамның мурнунга хүлээп көөр мен. 33 А Менден улус мурнунга ойталаар кижиден Мен база Дээрде Адамның мурнунга ойталаар мен.
Христоска бүрүн шынчы болуңар (Мк. 9:41; Лк. 12:51-53; 14:26-27)
34 Мени бо делегейже амыр-тайбың эккээр дээш келген кылдыр бодаваңар. Амыр-тайбың эвес, а аңгылажыг эккээр дээш, келген мен. 35 Мен "Оглун ачазындан, уруун авазындан, кеннин кунчуундан аңгылаар дээш" келген мен. 36 "Кижиге өг-бүлезиниң улузундан өжээнниг дайзыннар турбас апаар".*
* Мих. 7:6.
37 Ава-ачазынга Менден артык ынак кижи Меңээ таарышпас. Оглу-кызынга Менден артык ынак кижи Меңээ таарышпас. 38 Бодунуң белдир-крезин чүктевес база Мени эдербес кижи Меңээ таарышпас. 39 Бодунуң амы-тынын камгалап алыксаан кижи амытынын ышкынып алыр. Ынчаарга амы-тынын Мен дээш ышкынар кижи амы-тынын тып алыр. 40 Силерни хүлээп аар кижи Мени хүлээп ап турары ол, а Мени хүлээп аар кижи Мени айбылап чоруткан Адамны хүлээп ап турары ол. 41 Медээчини, медээчи-дир сен дээш, хүлээп аар кижи ооң шаңналын алыр. А Бурганга шынчы кижини, Бурганга шынчы-дыр сен дээш, хүлээп аар кижи ооң шаңналын алыр. 42 Бо ынай, кошкак улустуң бирээзинге, Мээң өөреникчим болганы дээш, аяк ишти-даа соок суг кудуп бээр кижи бар болза, ол бодунуң шаңналын канчап-даа чидирбезин силерге чугаалап тур мен».
Иоанн Медеглекчиниң өөреникчилери (Лк. 7:18-35)
11:1 Бодунуң он ийи өөреникчизинге суртаалдап дооскаш, Иисус Галилеяның хоорайларынга улусту өөредири-биле база суртаалдаары-биле улаштыр чорупкан. 2,3 Кара-бажыңга чыткан Иоанн Христостуң кандыг ажыл-үүле кылып турарын дыңнааш, Олче бодунуң өөреникчилерин:* «Чедип
кээр ужурлуг кижи Силер силер бе азы өскезин манаар бис бе?» - деп айтырары-биле чорудупкан. 4 Иисус оларга мынчаар харыылаан: «Көрүп база дыңнап турар чүвеңерни Иоаннга дамчыдып чедиңер: 5 согурлар каракталып, аскактар кылаштап, экирбес кеш аарыглыглар арыгланып, дүлейлер дыңнап, өлүглер катап дирлип, ядыыларга Буянныг Медээни дыңнадып турарын чугаалаар силер. 6 Мени чигзиниг чок хүлээп алган кижи амыр-чыргалдыг боор».
* Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде «Бодунуң өөреникчилерин» эвес, а «Бодунуң ийи өөреникчизин» деп бижээн.
7 Иоанның өөреникчилери чоруй баарга, Иисус чонга ооң дугайында чугаалап эгелээн: «Кургаг куруг ховуже чүнү көөр дээш барып чордуңар? Хатка чайгаткан кулузунну бе? 8 Ындыг эвес болза, чүнү көрүп чордуңар? Каас-коя хептиг кижини бе? Ынчалза-даа каас-коя хептиг улус хааннар ордуларынга чурттаар болгай. 9 Чүнү көөр бис деп бодадыңар? Медээчини бе? Ийе, медээчини. Харын силерге чугаалап тур мен: ол - медээчиден-даа артык кижи-дир. 10 Бижилгеде ол дугайында Бурганның: "Көр даан, Мээң төлээлекчим Сээң орууңну белеткеп берзин дээш, ону Сени мурнай чорудуп тур мен"* - дээн кижизи ол-дур. 11 Алыс шынны силерге чугаалап тур мен: чер кырынга чурттап чораан бүгү улустуң аразында Иоанн Медеглекчиден арта берген кижи чок. Ынчалза-даа Дээрниң Чагыргазында эң чөгенчиг кижи оон улуг боор. 12 Иоанн Медеглекчиниң суртаалдап эгелээн хүннеринден амдыгаа чедир Дээрниң Чагыргазынга удур доктаадыр ужур чок халдаашкын чоруп келген база хөй улус ону күш-биле эжелеп алыксап турар. 13 Бүгү ыдыктыг хоойлу болгаш хамык медээчилер Иоанның кээр мурнунда ол бүгүнүң дугайында өттүр билип медеглеп турганнар.** 14 А хүлээп аар деп бодаар болзуңарза, Иоанн дээрге ооң чедип кээрин баш бурунгаар медеглеп каан Илия ол-дур. 15 Дыңнаар кулаа бар кижи дыңназын!
* Хост. 23:20; Мал. 3:1.
** Бо шүлүктүң өске утказы: «Бүгү ыдыктыг хоойлу болгаш медээчилерниң өттүр билген медеглелдери Иоаннче эккел чораан» - бооп чадавас.
16 Бо салгалдың улузун Мен кымның-биле деңнээйн? Олар базаар шөлүнге олуруп алгаш, бир чамдыызы өскелеринге мынча деп алгырышкан бичии уруглар олчаан-дырлар: 17 "Бис силерге лимбилеп бердивис, а силер самнавадыңар. Бис силерге кажыыдал ыры ырлап бердивис, а силер ыглашпадыңар". 18 Иоанн чедип келгеш, аъш-чем чивес, арага ишпес боорга, олар ону: "Букшуураан" - дижир-дир.
19 Кижи амытан Оглу чедип келгеш, чемненир, ижер боорга, олар: "Көрүңер, чазый, арагачы хей-дир, үндүрүг хавырыкчылары болгаш бачытка борашканнарның өңнүү-дүр" - дижир-дир. А мерген угаан ооң ажыл-херээ-биле шынзыттынар».
Бүзүревээн хоорайлар (Лк. 10:13-15)
20 Оларга эң хөй кайгамчык чүүлдерни кылырга-даа, бачыттарын үүлгедиринден ойталаваан хоорайларның чурттакчыларын Иисус буруудадып эгелээн:
21 «Хоразин, ат болур сен! Вифсаида, ат болур сен! Силерге көргүскеним дег кайгамчык чүүлдер Тир, Сидон хоорайларга болгулаан болза, олар шагда-ла бачыттарын миннип, самдар качыгдал хеви кедип, баштарын хүл-биле бызаарлар ийик. 22 Ынчангаш шүүгү хүнү кээрге, силерге көөрде, Тир биле Сидонга безин өршээл улуг боорун чугаалап тур мен. 23 Капернаум, сен база-ла дээрге чедир көдүрлүрүн кордадың бе? Чок, тамыже дүңдерлип дүжер сен! Чүге дээрге сеңээ көргүскеним дег кайгамчык чүүлдерни Содомга база кылган болза, ол хоорай бөгүнге чедир турар ийик. 24 Ынчангаш шүүгү хүнү кээрге, сеңээ көөрде, Содомга безин өршээл улуг боорун силерге чугаалап тур мен!»
Адазы болгаш Оглу (Лк. 10:21-22)
25 Иисус ол өйде мынча дээн: «Дээрниң база черниң Дээрги-Чаяакчызы, Адам! Бо чүүлдерни мерген угаанныглар болгаш эртем-билиглиглерден чажыргаш, чаштар дег бөдүүн улуска көргүскениң дээш, Сени алдаржыдып тур мен! 26 Ийе, Адам, Сээң буянныг күзелсорууң ындыг болган.
27 Бүгү чүүлдү Адам Меңээ бүзүреп дааскан. Адазындан аңгы кымдаа Оглун билбес, Оглу болгаш Оглунуң ону айтып бээрин күзээн улузундан аңгы кым-даа Адазын база билбес.
Могап турупканнарның тамчык-дыжы
28 Могап турупкан, аар чүък чүктээн улус дөгере Меңээ келиңер! Мен силерге тамчык-дышты хайырлаар мен. 29 Мээң чагыгларымның дөңгүзүн бодуңарга кеткеш, Менден өөренип алыңар, Мен томаанныг болгаш чөпшүл чүректиг мен, ынчангаш чуртталгаңарны тамчык-дыш бүргей бээр. 30 Чүге дээрге Мээң чагыгларым дөңгүзү чиик база Мээң чүдүртүр чүъгүм аар эвес».
Амыр-дыш хүнү дугайында айтырыг (Мк. 2:23-28; Лк. 6:1-5)
12:1 Ол үеде, амыр-дыш хүнүнде, Иисус тарып каан шөлдү таварты бар чыткан. Ооң өөреникчилери аштааш, сыпта тараа баштарын үзе соккаш, ууштап чий бергеннер. 2 Фарисейлер ону көргеш, Аңаа мынча дээннер: «Көрүңер! Силерниң өөреникчилериңер амырдыш хүнүнде ыдыктыг хоойлунуң хораан чүвезин кылып турлар».
3 Иисус ынчан олардан айтырыг салган: «Боду-даа, кады чораан өөрү-даа аштай бээрге, Давид хаанның чүнү кылганын номчуваан силер бе? 4 Олар Бурганның өргээзинге киргеш, ооң боду-даа, кады чораан улузу-даа чип болбас, а чүгле Бурганның бараалгакчылары чиир ужурлуг ыдыктаан хлебти чипкеннер болгай. 5 Амыр-дыш хүнүнде Бурганның бараалгакчылары Бурганның өргээзинге ажылдап, оозубиле ол хүннү сагывайн турарын, ынчалза-даа буруулуг диртпезин Моисейниң хоойлузундан номчуваан силер бе кай? 6 Мында Бурганның өргээзинден-даа артык улуг чүүл барын чугаалап тур мен. 7 Бижилгеде: "Өргүлдү эвес, өршээлди күзеп тур мен"* - дээн сөстерниң утказын билген болзуңарза, буруу чок улусту буруу шаппас ийик силер. 8 Ийе, Кижи амытан Оглу - амыр-дыш хүнүнүң база Чагырыкчызы-дыр!»
* Ос. 6:6.
Када берген холдуг кижини экирткени (Мк. 3:1-6; Лк. 6:6-11)
9 Ол черден чорупкаш, Иисус демги фарисейлерниң синагогазынга кирип келген. 10 Аңаа када берген холдуг кижи турган. Олар Иисустан: «Амыр-дыш хүнүнде улус экиртирин ыдыктыг хоойлу чөпшээрээр бе?» - деп айтырганнар. (Херек кырында олар Ону буруудадыр эвин бодап турганнар.) 11 Иисус оларга мынчаар харыылаан: «Силерниң кайы-бирээңер чаңгыс хойлуг турган, а оозу амыр-дыш хүнүнде оңгарже кире берген дижик. Ол баргаш, хоюн ушта тыртып албас чүве бе? 12 А кижи хойдан оранчок үнелиг! Ындыг болганда амырдыш хүнүнде буян кылырын чөпшээрээн-дир».
13 Иисус оон када берген холдуг кижиге: «Холуң бээр сун» - дээн. Ол холун сунуп бээрге, оозу ол дораан, өскези дег, кадык апарган. 14 А фарисейлер үнгеш, Иисусту канчап чок кылырын сүмележи бергеннер.
Бурганның шилип алган Чалчазы
15 Иисус ону билип кааш, оортан чоруй барган. Эңдерик хөй чон Ону эдерип чорупкан, а Ол хамык улусту экиртип каан. 16 Ынчалза-даа Ол Ооң дугайында улуска чугаалаарын оларга хоруп каан. 17 Бурганның Исаия медээчини дамчыштыр мынча дээн сөстери боттанзын дээш, ол бүгү болган чүве-дир: 18 «Мээң шилип алган Чалчам бо-дур. Мээң ханы ынак Кижим, Мээң сеткилимге дыка-ла кирер Кижи - Ол-дур. Мен Олче Бодумнуң Сүлдемни чорудуп бээр мен. Ол өске чоннар улузунга шииткелимни медеглээр! 19 Ол кырышпас база кышкырбас, улус Ооң үнүн кудумчуларга дыңнавас. 20 Бурганга шынчы чорукту тиилелгеже эккелбээн шаанда, Ол шала сынган хыыргыышты сыйбас, имистелген колду өзээн өжүрбес. 21 Хамык чоннар Ооң адынга идегээрлер».*
* Ис. 42:1-4.
Иисус болгаш Веельзевул (Мк. 3:20-30; Лк. 6:43-45; 11:14-23; 12:10)
22 Ооң соонда Иисуска артында согур, артында үнү чок букшуураан кижи эккелгеннер. Иисус ону экиртип каарга, ол чугааланып база көрүп эгелээн. 23 Улус аажок кайгап: «Иисус Давидтиң салгакчызы бооп боор бе?» - деп айтырып турган. 24 Фарисейлер ону дыңнааш: «Ол буктарны чүгле оларның чагырыкчызы Веельзевулдуң күжү-биле үндүр сывырып турар-дыр» - дээннер.
25 Иисус оларның бодалдарын билир болгаш, мынча дээн: «Иштинден аңгыланып эгелээн күрүне бүрүзү үр болбайн буураар, аңгыланчып, кырышкан хоорай азы өг-бүле бүрүзү бүдүн турбас. 26 Эрлик боду эрликти үндүр сывырар болза, ол боду бодунга удур месилдешкени олдур. Ооң күрүнези бүдүн туруп шыдаар бе? 27 Мен Веельзевулдуң күжү-биле буктарны үндүр сывырып турар болзумза, силерниң ажытөлүңерге буктарны үндүр сывырар күштү кым берип турарыл? Ынчангаш ажы-төлүңер силерни шииткей аан. 28 Ынчалза-даа Мен буктарны Бурганның Сүлдези-биле үндүр сывырып турар болзумза, Бурганның Чагыргазы силерге ылап-ла келген-дир. 29 Мөге-шыырак кижини баштай хүлүп албас болза, кым ооң бажыңынче кирип, эт-хөреңгизин оорлап шыдаарыл? Чүгле хүлүп алгаш, ол ооңбажыңынүптеп шыдаар.
30 Мээң-биле кады эвес кижи Меңээ удур база ол ышкаш Мээң-биле кады чыгбас кижи төтчеглеп турар. 31 Ынчангаш силерге чугаалап
тур мен: улустуң кандыг-даа бачыды база бак сөгленири өршээттинер, ынчалза-даа Ыдыктыг Сүлдени бак сөглээри өршээттинмес. 32 Кижи амытан Оглунга удур сөс сөглээн кижи бар болза, ону өршээп болур, ынчалза-даа Ыдыктыг Сүлдени бак сөглээр кижи амдаа, кажан-бир шагда-даа өршээл албас.
33 Ыяшты эки деп санаар болзуңарза, ооң чимизи база чаагай боор, а ыяшты ирик деп санаар болзуңарза, ооң чимизи база багай боор. Чүге дээрге ыяшты чимизинден танып аар. 34 Чылан сыскындылары! Бузуттуг хиреңерде, канчап буянныг чүве чугаалаар силер? Кижиниң чүрээнде чүү бар болдур, ол ооң аксындан үнер болгай. 35 Буянныг кижи буян шыгжаан черинден буянын уштуп кээр, а бузуттуг кижи бузут шыгжаан черинден бузудун уштуп кээр. 36 Шүүгү хүнү кээрге, эдипкен хоозун сөзү дээш, шупту улус харыы тударын силерге чугаалап тур мен. 37 Сөзүңнү барымдаалап, сени агартыр азы шиидер».
Иона медээчиниң бадыткал демдээ (Мк. 8:11-12; Лк. 11:29-32)
38 Ынчан чамдык ном-хоойлу тайылбырлакчылары болгаш фарисейлер Аңаа: «Башкы, Силерниң биске кандыг-бир бадыткал демдээ көргүзериңерни күзеп тур бис» - дээннер. 39 Иисус мынчаар харыылаан: «Бузуттуг болгаш бачыттыг салгал! Бадыткал демдээн негезиңерзе-даа, Иона медээчини дамчыштыр көргүскенинден өске бадыткал демдээ көрбес силер. 40 Ионаның далай амытанының хырнынга үш хүн болгаш үш дүннү эрттиргени дег, Кижи амытан Оглу база черниң ханы дүвүнге үш хүн болгаш үш дүннүң дургузунда турар. 41 Ниневияның чурттакчылары шүүгү хүнүнде бо салгалдың улузу-биле кады турупкаш, оларны буруудады бээрлер, чүге дээрге ниневийжилер Ионаның суртаалын дыңнааш, бачыдын миннип, Бурганче ээлгеннер-дир. А ам мында Ионадан-даа артык улуг Кижи бар-дыр! 42 Мурнуу чүктүң кадыны* шүүгү хүнүнде бо салгалдың улузу-биле кады турупкаш, оларны буруудады бээр, чүге дээрге ол кадын Соломон хаанның мерген угаанныг өөредиин дыңнаар дээш, черниң өске кыдыындан кээп чораан-дыр. А ам мында Соломондан-даа артык улуг Кижи бар-дыр!
* Мурнуу чүктүң кадыны - Израильдиң эң ат-сураглыг, угаанныг хааны дирткен Соломондан Бурганның мерген угаанын шиңгээдип алыр дээш, дыка ырак черден чедип келген Шебаның кадыны (3 Хаан. 10:1-13 көр).
Буктуң ээп кээри (Лк. 11:24-26)
43 Бук кижиден үне бергенде, амыр-дыш дилеп, суг чок ээн черлерге тояап-тояап, дилээн чүвезин тыппайн баар. 44 Ол ынчан мынча дээр: "Каапканым эрги бажыңымче дедир чана берейн". Оон демги кижиже ээп келгеш, чурттап турган черин аштап-ширбип, эдип-чазап каанын база ээнзиргей турарын эскерер. 45 Бук ынчан чоруткаш, бодундан-даа каржы өске чеди букту эдертип эккелгеш, ол кижиже кирип, аңаа чурттай бээрлер. Ынчан ол кижиниң сөөлгү байдалы мурнунда турганындан-даа дора апаар. Бо салгалдың бузуттуг улузубиле база ындыг болур».
Иисустуң ёзулуг өг-бүлези (Мк. 3:31-35; Лк. 8:19-21)
46 Иисус чон-биле чугаалажып турда, Ооң авазы биле дуңмалары бажың даштынга чедип келгеннер: олар Ооң-биле чугаалажыр бодаан чүве-дир. 47 Бир кижи Аңаа: «Аваңар биле дуңмаларыңар даштын, Силер-биле чугаалажыр бодап келген-дир» - дээн. 48 А Иисус ол кижиге харыылап: «Мээң авам база ха-дуңмам кымнар болур чүвел?» - дээн. 49 Оон Бодунуң өөреникчилеринче холу-биле айыткаш, мынча дээн: «Мээң авам база ха-дуңмам бо-дур. 50 Дээрде Ачамның күзел-соруун сагып чоруур кижи бүрүзү Мээң ха-дуңмам база авам боор!»
Тараа чажыкчызы дугайында угаадыглыг чугаа (Мк. 4:1-9; Лк. 8:4-8)
13:1 Ол хүн Иисус бажыңдан үнгеш, хөл эриинге барып олуруп алган. 2 Ону эңдерик хөй чон үглеп кээрге, Ол хемеже орар ужурга таварышкан, а хамык улус эрикке турган. 3,4 Иисус угаадыглыг чугаалар дузазы-биле оларга хөй чүве чугаалап берген. «Тараа чажыкчызы тараа үрезини чажып үнүп келген - деп, Ол эгелеп алган. - Тараа чажыкчызы үрезинин чажып турда, ооң чамдыызы орук кыдыынга кээп дүшкен болгаш, куштар ужуп келгеш, ол үрезинни соктап чипкен. 5 Чамдыызы сай-даштыг, хөрзүнү чуга черже кээп дүшкен. Ол үрезин удатпайн өзүп үнүп келген, чүге дээрге хөрзүн кылын эвес болган. 6 Ынчалза-даа хүн хүннеп келгеш, өзүмнерни өрттендир шонуптарга, ханы дазыл тыртпаанындан, олар кадып калган. 7 Чамдыызы тенниг хонакче кээп дүжерге, ол тенниг хонак сырый өскеш, оларны боой базырыпкан. 8 А бир чамдыызы үнүш-дүжүткүр хөрзүннүг черже кээп дүшкеш, чашканындан чүс, алдан база үжен дакпыр хөй дүжүт берген. 9 Дыңнаар кулаа бар кижи дыңназын!»
Угаадыглыг чугааларның утказы (Мк. 4:10-12; Лк. 8:9-10)
10 Иисустуң өөреникчилери чоокшулап келгеш, Аңаа айтырыг салганнар: «Силер улусту чүге угаадыглыг чугаалар дузазы-биле өөредир силер?» 11 Иисус мынчаар харыылаан: «Силерге Дээрниң Чагыргазының чажыттарын билип алырын хайырлаан-дыр, а оларга ону хайырлаваан-дыр. 12 Кымда чүве барыл, эгээртинмес кылдыр, аңаа оон-даа хөйнү бээр. А кымда чүве чогул, ооң бар чүвезин безин хунаай бээр. 13 Олар "Көрзе-даа, көрбес, дыңназа-даа, дыңнавас база билбес" боорга, оларга угаадыглыг чугаалар чугаалап турар мен. 14 Исаияның өттүр билген медеглели олар-биле ынчалдыр боттанганы ол-дур: "Кулааңар-биле дыңнааш-даа, билип албас, карааңар-биле көргешдаа, көрбес силер. 15 Бо дээрге чүректери дашталып калган, кулаан кумнап, караан хаптап алган улус-тур. А оон башка караа-биле көрүп, кулаа-биле дыңнап, чүрээ-биле билип каар турганнар. Ынчан Менче ээп кээрлер ийик, а Мен оларны экиртир ийик мен".*
* Ис. 6:9-10.
16 Карааңар көрүп, кулааңар дыңнап турар - амыр-чыргалдыг-дыр силер. 17 Силерге шынын чугаалап тур мен: дыка хөй медээчилер болгаш Бурганга шынчы улус силерниң көрүп турар чүвеңерни көрүксээн-даа болза, көрбээннер база ол ышкаш силерниң дыңнап турар чүвеңерни дыңнаксаан-даа болза, дыңнавааннар.
Иисустуң тараа чажыкчызы дугайында угаадыглыг чугааны тайылбырлааны (Мк. 4:13-20; Лк. 8:11-15)
18 Ынчангаш тараа чажыкчызы дугайында угаадыглыг чугааның тайылбырын дыңнаңар. 19 Дээрниң Чагыргазының дугайында медээни дыңнап олура, ону угаай албас кижи турар болза, эрлик чедип келгеш, ооң чүрээнде чашкан медээни оорлап аппаар. Орук кыдыынче чашкан үрезин ол-дур. 20 А сай-даштыг черже чашкан үрезин дээрге, медээни дыңнаан дораан-на, ону өөрүшкү-биле хүлээп алыр кижи-дир. 21 Ынчалза-даа ол кижи бодунда дазыл чок болгаш, турум эвес боор. Ооң соонда медээ ужун айыыл-халапка азы истеп сүрүүшкүнге таваржы бээр болза, ол-ла дораан күткүттүрүп, өскээр чайгыла бээр. 22 Тенниг хонакка чашкан үрезин дээрге, медээни дыңнап турар, ынчалза-даа амгы амыдыралының ажаанзырал-човаа база эт-хөреңгизиниң дуурайы медээни боой базырыптарга, ооң үрезини дүжүт бербес кижи-дир. 23 А үнүш-дүжүткүр хөрзүннүг черге чашкан үрезин дээрге, медээни дыңнааш, угаап шыдаар кижи-дир. Ындыг кижи чашканындан чүс, алдан база үжен дакпыр хөй дүжүт бээр».
Бок үнүш дугайында угаадыглыг чугаа
24 Оон Иисус оларга база бир угаадыглыг чугаа чугаалап берген: «Дээрниң Чагыргазы бо болуушкунга дөмей болуп турар. Бодунуң шөлүнге эки үрезин тарып алган кижи турган. 25 Дүне, хамык улус удуп чыдырда, ооң дайзыны келгеш, кызыл-тас аразынга бок үнүш тарып каапкаш, арлы берген. 26 Оон кызыл-тас сыптары өзүп үнгеш, кулакталы бээрге, бок үнүштер база үнүп келген. 27 Шөлдүң ээзинге чалчалары келгеш, мынча дишкен: "Дээрги! Силер шөлге эки үрезин тарыдыңар чоп. Ында бок үнүш кайыын келген чоор?" 28 Ээзи оларга: "Бир дайзынымның үүлгеткен херээ-дир ол" - дээн. Чалчалары аңаа: "Бис баргаш, бок үнүштү чулуп кааптаалы бе?" - дээннер. 29 Ол ээ кижи: "Хей боор, бокту чулуп тура, кызыл-тасты база чулуп кааптар силер, хоржок. 30 Кады өскейлер аан. Дүжүт ажаар үе кээрге, тараа кезикчилеринге мынча дээр мен: ?Баштай бок үнүштү кезип, чыггаш, моожалай баглааш, өрттедиптиңер, а кызыл-тасты аңмаарымче ажаап каңар?" - деп харыылаан».
Горчица үрезини болгаш ажыткы дугайында угаадыглыг чугаалар (Мк. 4:30-34; Лк. 13:18-21)
31 Иисус оларга улаштыр өске угаадыглыг чугаа чугаалаан: «Дээрниң Чагыргазы кижиниң шөлүнге тарып алганы горчица үрезининге дөмей. 32 Ол хамык үрезиннерниң эң бичиизи-даа болза, өзүп үнгеш, бүгү-ле чемниг үнүштерниң эң улуу апаар. Ол ыяш дег улгады бээр, дээрниң куштары безин аңаа ужуп кээп, ооң будуктарынга уя тудар». 33 Иисус оларга база бир угаадыглыг чугаа чугаалаан: «Дээрниң Чагыргазы херээжен кижиниң дыка хөй далганга холааш, бүгү далган хөөй бергижеге булгап турары ажыткыга дөмей-дир».
34 Иисус ол бүгүнү чонга угаадыглыг чугаалар дузазы-биле чугаалаан. Ол чүнү-даа тайылбырлаарда, угаадыглыг чугаалар чокка чугаалап көрбээн. 35 Медээчиниң: «Мен олар-биле угаадыглыг чугаалар дузазы-биле чугаалажыр мен. Өртемчейни чаяаганындан бээр чажыт чүвени улуска илередир мен» - дээн сөстери бүдер ужурлуг турганы ол.*
* Ыд. ыр. 77:2.
Бок үнүштер дугайында угаадыглыг чугааны тайылбырлааны
36 Иисус оон чонну тарадыпкаш, бажыңче кире берген. Ооң өөреникчилери Аңаа чоокшулап келгеш, мынча дишкен: «Шөлде бок үнүш дугайында угаадыглыг чугааны тайылбырлап берип көрүңерем».
37 Ол мынчаар харыылаан: «Эки үрезин тараан кижи дээрге, Кижи амытан Оглу-дур. 38 Шөл - бо делегей-дир, эки үрезин - Дээрниң Чагыргазынга хамааржыр улус-тур, а бок үнүш - эрликтиң улузу-дур. 39 Оларны тараан дайзын - эрлик-тир. Дүжүт ажаалдазы - бо делегейниң төнчүзү-дүр, тараа кезикчилери - дээрниң төлээлери-дир. 40 Бок үнүштү бөлгеш, отка өрттедири дег, бо делегейниң төнчүзүнде база ындыг болур. 41 Кижи амытан Оглу Бодунуң төлээлерин чорудуптарга, олар Ооң Чагыргазындан улусту бачытче чыгап база бузут үүлгедип турганнарның дөгерезин аңгылай үскеш, 42 оттуг суугуже киир октаптарлар. Ол улус аңаа ыглап-сыктап, диштерин кыжырадыр. 43 А Бурганга шынчы улус Адазының Чагыргазынга хүн дег чырыыр. Дыңнаар кулаа бар кижи дыңназын!
Өске үш угаадыглыг чугаа
44 Дээрниң Чагыргазы шөлде хөөп каан чыткан эртинеге дөмей. Ону тып алган кижи база катап чажыра хөөп каан. Оон ол кижи аажок өөрүп чоруткаш, бодунда бар шупту чүвени садыпкан болгаш эртине хөмген шөлдү садып алган.
45 Дээрниң Чагыргазы оон ыңай бо болуушкунга дөмей болуп турар. Эң чараш ак шуру эртине дилээн садыгжы турган. 46 Ол үнелиг борбак ак шуру көрүп кагза, ону холга киирип алыр дээш, бодунда бар шупту чүвени барып садыптар.
47 Дээрниң Чагыргазы оон ыңай бо болуушкунга дөмей болуп турар. Хөлче киир кааптарга, эңмежок хөй янзы-бүрү балык туттунган четки турган. 48 Четки дола бээрге, балыкчылар ону эрикче ушта тырткаш, олургулапкаш, эки балыкты аргаан хааржакче чыып алган, а багайын үндүр октапкан. 49 Бо делегейниң төнчүзү кээрге, база ындыг боор. Дээрниң төлээлери келгеш, бузуттугларны Бурганга шынчы улустан аңгылай үскеш, 50 оларны оттуг суугуже киир октаптарлар. Аңаа ыы-сыы, диштер кыжыраажы дыңналыр».
51 Иисус өөреникчилеринден айтырган: «Бо бүгүнү билдиңер бе?» Олар: «Ийе» - деп харыылааннар.
52 А Иисус оларга мынча дээн: «Ынчангаш Дээрниң Чагыргазының дугайында медээге бүзүрээн кандыг-даа ном-хоойлу тайылбырлакчызы чүү-хөө шыгжаар өрээлинден эрги-даа, чаа-даа эт-сеп ужулган бажың ээзинге дөмей-дир».
Иисусту төрээн хоорайынга хүлээп көрбээни (Мк. 6:1-6; Лк. 4:16-30)
53 Угаадыглыг чугааларын чугаалап дооскаш, Иисус оортан чоруй барган. 54 Ол Бодунуң төрээн хоорайынга чедип келгеш, улусту синагогага өөредип эгелээн. Дыңнааннар шуптузу кайгап-харап: «Ооң ындыг мерген угааны база күжү кайыын келгенил? - дижип турганнар. - 55 Ол дээрге бызаңчы кижи оглу эвес ийикпе? Ооң авазын Мария дээр, а дуңмаларын Иаков, Иосиф, Симон болгаш Иуда дивес чүве бе? 56 Ооң кыс дуңмалары база мында, бистиң аравыста эвес чүве бе? Ол бүгү Аңаа кайыын келгенил?» 57 Ынчангаш Ону хүлээп көрбээннер.
Ынчан Иисус оларга: «Медээчи каяа-даа алдар-хүндүлүг боор, ону чүгле бодунуң хоорайынга база бажыңынга үнелеп көрбес чүве» - дээн. 58 Улуста бүзүрел чогундан Ол аңаа хөй кайгамчык чүүлдер кылбайн барган.
Иоанн Медеглекчиниң өлгени (Мк. 6:14-29; Лк. 9:7-9)
14:1 Галилеяның ынчангы чагырыкчызы Ирод Иисустуң дугайында дыңнап каан. 2 Ол өргээзиниң дүжүметтеринге мынча дээн: «Иоанн Медеглекчи ылап ол-дур. Ол өлүглерден катап дирилген-дир! Ынчангаш ындыг кайгамчык чүүлдер кылып шыдаар-дыр!»
3 Ооң мурнуу чарыында Ирод Иоанны тудуп хоругдааш, бодунуң акызы Филипптиң кадайы Иродиаданың ужун кара-бажыңче октаптарын дужааган. 4 Чүге дээрге Иоанн аңаа: «Ол херээженни кадайланыр эргең чок» - деп чугаалап шаг болган чүве-дир. 5 Ирод ону өлүрер бодаан, ынчалза-даа Иоанны медээчи деп хүлээп көөр чондан корткан.
6 Ирод төрүттүнген хүнүн байырлап турда, Иродиаданың уруу аалчылар мурнунга самнааш, Иродтуң сеткилинге аажок таарышкан. 7 Ынчангаш ол, «Чүнү-даа дилээр болзуңза, дөгерезин бээр мен» деп, уругга даңгыраглаан. 8 Авазынга хөөктүрткен уруг мынча деп дүжүрген: «Меңээ ам дораан Иоанн Медеглекчиниң бажын калбак тавакка салгаш, эккелиңер». 9 Хаан муңгарай берген. Ынчалза-даа аалчылар мурнунга аазаан аксы-сөзүн ээлээр дээш, ооң күзелин хандырарын дужааган. 10 Ирод, Иоанның бажын кезип эккелзин дээш, кара-бажыңче улус чорудупкан. 11 Тавакта салган башты эккелгеш, уругга хүлээдирге, ол ону авазынга аппарып берген. 12 Иоанның өөреникчилери чедип келгеш, ооң мага-бодун ап алгаш, ажаап кааннар. Оон баргаш, Иисуска ол дугайында дыңнатканнар.
Беш муң кижини тоттурганы (Мк. 6:30-44; Лк. 9:10-17; Ин. 6:1-14)
13 Иисус ону дыңнап кааш, чааскаан турары-биле оортан ээн черже хемелиг эжиндирип чорупкан. Ынчалза-даа улус ону билип кааш, хоорай-суурларындан үнгеш, Ону эдерип чорупканнар. 14 Иисус хемеден дүжүп кээрге, Ону хөй чон манап турар болган. Ол улусту кээргей бергеш, аарааннарны экиртип каан. 15 Кежээ дүшкенде, өөреникчилери Аңаа чедип келгеш: «Бо чер ээн-дир, шак база орайтаан-дыр. Улусту тарадыптыңар, чоок-кавы суурларже баргаш, аъш-чемден садып алзыннар» - дээннер. 16 Иисус оларга: «Улусту тараткан херээ чок. Силер оларны чемгериңер» - деп харыылаан. 17 Өөреникчилери Аңаа: «Бисте мында чүгле беш хлеб биле ийи балыктан өске чүү-даа чок-тур» - дижир болганнар. 18 Ол: «Ооңарны бээр эккелиңер» - дээн. 19 Иисус оон улуска оът кырынче олурарын айыткаш, беш хлеб биле ийи балыкты алгаш, дээрже көрүнгеш, аъшчем дээш, Бурганга өөрүп четтирген. Ол ооң соонда хлебти кезектей үзе тырткаш, өөреникчилеринче дамчыткан, а олар чонга үлеп берипкеннер. 20 Шупту улус ону чигеш, тода берген. Өөреникчилер чем артыы-биле он ийи аргаан хааржакты долдуруп алганнар. 21 Херээженнер болгаш бичии уругларны санаваска, беш муң эр кижи чемненген чүве-дир.
Иисустуң суг кырлап кылаштааны (Мк. 6:45-56; Ин. 6:15-21)
22 Иисус оон дораан-на Бодунуң өөреникчилеринге: «Хемеге олурупкаш, хөлдүң ол чарыынче эжиндирип кеже бериңер» - деп дужааган. А Боду чонну чандырар дээш артып калган. 23 Чонну тарадыпкаш, Иисус мөргүүрү-биле дагже үне берген. Кежээ дүшкен, а Ол аңаа чааскаан турган. 24 А өөреникчилериниң хемези ол өйде эриктен ыракка чораан. Ынчан хат көдүрлүп келген болгаш, чалгыглар хемени часкап турган. 25 Даң адып орда, Иисус оларже хөлдүң суун кырлап чорупкан. 26 Ооң суг кырлап чоруурун көргеш, өөреникчилери медээжок кортканындан: «Хей-сүнезин-дир!» - деп алгыржы бергеннер.
27 Иисус ол-ла дораан олар-биле чугаалажы берген: «Орталаныңар, Мен-дир мен, кортпаңар!» 28 Харыызынга Пётр мынча дээн: «Дээрги, бо Силер болзуңарза, меңээ база Силерже суг кырлап чеде бээрин дужаап көрүңерем». 29 Иисус: «Чедип кел!» - дээн. Пётр хемеден дүшкеш, Иисусче шиглей суг кырлап базыпкан. 30 Ынчалза-даа ол хаттың күштелгенин көргеш, коргуксап, сугже дүжүп эгелээш: «Дээрги, мени камгалаңар!» - деп алгырыпкан. 31 Иисус ол дораан холун сунгаш, Пётрну тудуп алгаш: «Бүзүрелиң бичиизин. Чүге чигзинериң ол?» - деп чугаалаан. 32 Олар хемеге олуруптарга, хат соксай берген. 33 Хемеге орган улус дөгере Аңаа мөгейгеш: «Силер ылап-ла Бурганның Оглу-дур силер!» - дээн.
34 Олар хөлдү кежир эжиндиргеш, Геннисаретке эрикче үнүп келгеннер. 35 Тус чер улузу ол дораан Иисусту танып кааш, Ону келген деп медээни чоок-кавыны бир кылдыр тарадыпкан. Иисуска хамык аарыг улусту эккелгеш, 36 оода-ла Ооң хевиниң эдээнге дээрин оларга чөпшээрээрин дилеп турганнар. Аңаа дегген кижи бүрүзү экирий бээр болган.
Ада-өгбениң өөредии (Мк. 7:1-23)
15:1 Иисуска ынчан Иерусалимден фарисейлер болгаш ном-хоойлу тайылбырлакчылары чедип келген. 2 «Силерниң өөреникчилериңер чүге ада-өгбелерниң ёзу-чаңчылын тоовазыл? - деп, олар айтырганнар. - Чүге чемненир бетинде холун чугбазыл?»
3 Иисус мынчаар харыылаан: «А силер чүге ёзу-чаңчылыңар сагыыр дээш, Бурганның айтыышкынын тоовайн тур силер? 4 Ол чугаалаан ийик чоп: "Ачаң биле аваңны ханы хүндүле" база "Ачазы биле авазын бак сөглээр кижини өлүмге онаар херек".* 5 А силерниң чугааңар ёзугаар ава-ачазынга: "Менден алыр ужурлуг чүвеңерни Бурганга өргүүрүм ол-дур" - дээр кижи бар болза, 6 ооң ада-иезин хүндүлээри албан эвес бооп турар-дыр. Ынчаар кылгаш, боттарыңарның ёзу-чаңчылыңар дээш, Бурганның сөзүн хажыдып турар-дыр силер. 7 Ийи арынныглар! Силерниң дугайыңарда Бурган Исаия медээчиниң номунга шын-на бижээн-дир: 8 "Бо улус Мени аксы-биле хүндүлээр, а херек кырында оларның чүректери Менден ырак. 9 Оларның мөгейии ажык чок, чүге дээрге оларның өөредии - улус чогааткан сагылга-дүрүмнер-дир"».**
* Хост. 20:12; 21:17.
** Ис. 29:13.
10 Чонну Бодунче кыйгырып алгаш, Иисус мынча дээн: «Дыңнааш, билип аарын кызыңар. 11 Кижини аас дамчып кирип кээр чүве бужартатпас, а аксындан үнер чүве бужартадыр». 12 Өөреникчилери ынчан Аңаа чедип келгеш: «Силерниң сөстериңер фарисейлерни хорададыпканын билир силер бе?» - деп айтырганнар. 13 Иисус оларга: «Кандыг-даа тарымал үнүштү, ону Дээрде Адам тарып олуртпаан-на болза, дазылы-биле тура соп кааптар. 14 Оларже сагыш салбаңар. Олар дээрге согурларны чедип чоруур согурлар ышкажыл. А согурну согур кижи чедер болза, олар иелээ оңгарже кээп дүжер» - деп харыылаан.
15 Пётр Аңаа харыылап, мынча дээн: «Биске бо угаадыглыг чугааны тайылбырлап берип көрүңерем». 16 «Таанда-ла силер ам-даа билип шыдавааныңар ол бе? - деп, Иисус айтырган. - 17 Силерниң аксыңар дамчып кирер чүве хырныңарга баргаш, оон мага-боттан үне бээр деп билбезиңер ол бе? 18 А аксыңардан үнер чүве чүрээңерден кээр. Ол харын кижини бужартадыр. 19 Чүректен бузуттуг бодалдар, өлүрүкчү чорук, кады чурттаан эжинге шынчы эвес чорук, самыыраар чорук, оор чорук, нүгүл, бак сөглеттинер чорук үнер. 20 Кижини бужартадыр чүүлдер ол-дур. А холун чугбайн, аъш-чем чиири кижини бужартатпас».
Хананей херээженниң бүзүрээни (Мк. 7:24-30)
21 Иисус оортан Тир биле Сидоннуң чоок-кавызында черлерже чорупкан. 22 Аңаа ол черлерниң чурттакчызы бир хананей херээжен ыыткыр мынча дээн: «Дээрги, Давидтиң Оглу! Мени кээргеп, өршээңер! Уруум букшуурааш, ат болду».
23 А Иисус аңаа харыылап, аксындан сөс үндүрбээн. Ооң өөреникчилери Аңаа чоокшулап келгеш, дилеп эгелээннер: «Бо херээженни ыңай чорудуп көрүңер. Ол үргүлчү бистен чыда калбайн, кулаавысты коңгалап-ла чор!» 24 Иисус оларга: «Мени чүгле израиль чоннуң өлүп читкен хойларынче чоруткан чүве» - деп харыылаан.
25 Херээжен чоокшулап келгеш, Иисустуң мурнунга дис кырынга олура дүшкеш, мынча дээн: «Дээрги, меңээ дузалаңар!» 26 Ол: «Уругларның аъш-чемин хунаап алгаш, ыттарга каап бээрге, кайын боор» - деп харыылаан.
27 «Ийе, Дээрги, ынчалза-даа ыттар безин ээлериниң столундан кээп дүшкен тогланчылар чиир болгай» - деп, херээжен чугаалаан. 28 Иисус ынчан аңаа мынча дээн: «Херээжен, сээң бүзүрелиң улуг-ладыр. Күзээн-не чүвең сеңээ хайырлаттынар болзун». Таптыг-ла ол өйде ооң уруу экирий берген.
Иисустуң аарыг улусту экиртип, аштааннарны тоттурганы (Мк. 8:1-10)
29 Иисус оруун уламчылап, Галилея хөлдүң эриин дургаар чорупкан. Ол дагже үнгеш, орта олуруп алган. 30 Аскак-бүскек, согур, бертик-бежел, үнү чок база өске-даа аарыгдан аараан улузун эккеп, мөөң чон Аңаа кээп туруп берген. Олар аарыг улузун Иисустуң буттарының баарынче эккеп салырга, Ол аарааннарны экиртип каан. 31 Үнү чоктарның чугаалап, бертиктерниң экирип, аскактарның кылаштап база согурларның каракталып турарын көргеш, хамык чон кайгапхарап, Израильдиң Бурганын алдаржыдып турган.
32 Бодунуң өөреникчилерин кый деп алгаш, Иисус оларга мынча дээн: «Бо улусту кээргээр-дир мен: олар Мээң чанымга үш хонук турдулар, а ам чиир аъш-чеми артпаан-дыр. Мен оларны аш хевээрзин моон чорудар хөңнүм чогул, олар орукка харыксырап каарлар». 33 А өөреникчилер мынча дээннер: «Бис моон, ээн черден, ынча хөй чонну тоттуруптар хлебти канчап тывар бис?»
34 Иисус: «Силерде чеже хлеб барыл?» - деп айтырган. Олар: «Чеди хлеб болгаш элээн каш бичии балык бар» - деп харыылааннар.
35 Иисус хамык улуска черже олуруптарын дужааган. 36 Ол чеди хлеб биле балыктарны алгаш, Бурганга өөрүп четтирген соонда, хлебти кезектей үзе тырткылааш, өөреникчилеринге үлеп эгелээн. А олар чонга үлеп турганнар. 37 Улус ону шупту тоткуже чиген болгаш арткан кескиндилерни чыггаш, чеди аргаан хааржакты долдуруп алган. 38 Херээженнер биле бичии уругларны санаваска, дөрт муң эр кижи чемненген чүве-дир. 39 Чонну тарадыпкаш, Иисус хемеже олурупкаш, Магдала* деп черже эжиндирип чорупкан.
* Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде «Магдала» эвес, а «Магадан» деп бижээн.
Дээрден бадыткал демдээн негээни (Мк. 8:11-13; Лк. 12:54-56)
16:1 Ол черге Иисусту фарисейлер болгаш саддукейлер үглеп келгеш, Ону шенээр сагыштыг, дээрден бадыткал демдээн көргүс деп туруп бергеннер. 2 Иисус оларга мынчаар харыылаан: «Хүн ажар шакта: "Кызыл хаяа бар, даарта аяс боор-дур аа", 3 а даң бажында: "Дээр хүрең-кызыл, агаар чүдерээр-дир" - дижир силер. Дээрже көргеш, агаарның кандыызын билип каар хиреңерде, бо үениң бадыткал демдектерин ылгап шыдавас-тыр силер. 4 Бузуттуг болгаш бачыттыг салгал бадыткал демдээ манап турар де. Ынчалза-даа оларга Иона медээчини дамчыштыр бергенинден өске бадыткал демдээ турбас». Иисус ынча дээш, оларны каггаш, чорупкан.
Фарисейлер болгаш саддукейлерниң ажыткызы (Мк. 8:14-21)
5 Ооң өөреникчилери ол чарыкче эжиндирип кеже бергеннер, а аъш-чем алырын уттупкан болганнар. 6 Иисус оларга мынча дээн: «Дыңнаңар, фарисейжи болгаш саддукейжи ажыткыдан кичээниңер».
7 Олар аразында ону сайгарып: «Бис хлеб албаан боорувуска, ынча дээн эвеспе» - дишкен.
8 Иисус оларның чүнү чугаалашканын билир болгаш, мынча дээн: «Чегей бүзүрелдиглер, хлеб албаан бис дижип чоондуңар? 9 Амдыгаа дээр билип чадааныңар ол бе? Беш муң кижини беш хлеб тоттуруптарга, чем артыы-биле чеже аргаан хааржак долдуруп алчык силер? 10 А дөрт муң кижини чеди хлеб тоттуруптарга, чем артыы-биле чеже аргаан хааржак долдуруп алчык силер? 11 Мээң чугаам хлеб дугайында эвес деп канчап билбес улус силер? Фарисейжи болгаш саддукейжи ажыткыдан кичээниңер!»
12 Ол хлеб хөөдер ажыткыдан эвес, а фарисейлер болгаш саддукейлерниң өөредиинден оларны кичээндирген-дир деп, өөреникчилери ынчан билип каан.
Пётрнуң Иисусту Христос деп хүлээп көргени (Мк. 8:27-30; Лк. 9:18-21)
13 Филипптиң Кесариязының чоок-кавызынга чедип келгеш, Иисус өөреникчилеринден айтырган: «Улус Кижи амытан Оглун кым деп билип турар-дыр?»
14 Олар: «Чамдык улус Силерни Иоанн Медеглекчи, өскелери - Илия, а бир чамдыызы - Иеремия азы медээчилерниң бирээзи дээр-дир» - деп харыылааннар. 15 Иисус олардан: «А силер Мени кым деп бодаар силер?» - деп айтырган. 16 Симон Пётр: «Силер - Христос, дириг Бурганның Оглу-дур силер» - деп харыылаан. 17 Иисус аңаа мынча дээн: «Иоанның оглу Симон, амыр-чыргалдыг-дыр сен, чүге дээрге ону сеңээ улус эвес, а Дээрде Адам илереткен-дир. 18 Ынчангаш Мен сеңээ мынча деп тур мен: сен - Пётр - даш сен. Оон ол даш үндезинге Меңээ бүзүрээн улустуң ниитилелин тудуп үндүрер мен, тамының күштери ону базып шыдавас. 19 Мен сеңээ Дээрниң Чагыргазындан дүлгүүрнү бээр мен, черге хүлээн чүвеңни дээрге база хүлүп каан боор, а черге хостап салган чүвеңни дээрге база хостап салыпкан турар». 20 Иисус оон өөреникчилеринге Ону Христос-тур деп кымга-даа чугаалавазын шыңгыы чагып каан.
Иисустуң хилинчектенип өлүрүнүң дугайында баш удур чугаалааны (Мк. 8:31-9:1; Лк. 9:22-27)
21 Иисус ол үеден эгелээш, Бодунуң өөреникчилеринге Ол Иерусалимге баар, баштыңнарның, Бурганның дээди бараалгакчыларының болгаш ном-хоойлу тайылбырлакчыларының холундан хөй хилинчекти көрүп эртер ужурлуун база Ол аңаа өлүртүп каар, ынчалза-даа үшкү хүнде катап дирлип кээр дээрзин ажыы-биле чугаалап эгелээн.
22 Пётр Ону кыдыынче кый депкеш, Аңаа чөрүже берген: «Дээрги! Канчап ындыг боорул! Ындыг чүве Силер-биле болбас ужурлуг!» 23 А Ол Пётрже көрнүп келгеш, мынча дээн: «Менден ырап чор, эрлик! Сен Мени оруумдан астыктырып тур сен, чүге дээрге бодалдарың Бурганныы эвес, а улустуу-дур».
24 Иисус оон Бодунуң өөреникчилеринге мынча дээн: «Мени эдерер дээн кижи бар болза, ол бодун бүрүнү-биле өргүзүн, бодунуң белдир-крезин чүктезин база Мени эдерип чорупсун. 25 Бодунуң амы-тынын камгалап алыр дээн кижи амы-тынын ышкынып алыр, а амы-тынын Мен дээш ышкынган кижи амы-тынын тып алыр. 26 Бүгү делегейни холунга киирип-даа алгаш, амы-тынын оскунар болза, ооң ол кижиге ажыы чүл? Амы-тынын дедир эгидер дээш, ол кижи чүнүң-биле төлээрил? 27 Кижи амытан Оглу Бодунуң Адазының алдарынга бүргеткен, Бурганның төлээлери-биле кады чедип келгеш, кижи бүрүзүн ооң кылган ажыл-херээниң аайы-биле шаңнаар азы шиидер. 28 Силерге алыс шынны чугаалап тур мен: мында турар улустуң аразында, өлбейн чыткаш-ла, Бодунуң Чагыргазынче чедип келген Кижи амытан Оглун көрүп каар улус бар-дыр».
Иисустуң хевир-шырайының өскерилгени (Мк. 9:2-13; Лк. 9:28-36)
17:1 Алды хүн эрткенде, Иисус Пётрну, Иаковту болгаш ооң дуңмазы Иоанны эдерткеш, чүгле ол үш кижи-биле кады бедик дагже үне берген. 2 Аңаа, олар көрүп турда, Ооң хевир-шырайы өскерли берген: арны хүн дег чырып, а хеви чырыктан өңгүр апарган. 3 Хенертен оларга Моисей биле Илия көстүп келгеш, Иисус-биле чугаалажып эгелээн. 4 Пётр Аңаа мынча дээн: «Дээрги, мында турарывыс эки-дир! Күзээр болзуңарза, үш чадырдан тип берээли: бирээзин - Силерге, өскезин - Моисейге, база бирээзин - Илияга». 5 Ол ынча деп турар аразында, чырык булут көжүп келгеш, оларны шыва апкан. Булут аразындан мынча дээн үн дыңналган: «Бо дээрге Мээң ханы ынак Оглум-дур! Ол Мээң сеткилимге дыка-ла кирер-дир! Ону дыңнап чоруңар!» 6 Үннү дыңнааш, олар аажок сүртеп, черже доңгая кээп дүшкеннер. 7 Иисус оларже чоокшулай бергеш, холун дегзип: «Кортпаңар, тургулаңар!» - дээн. 8 Олар карактарын көдүрүп келгеш, Иисустан өске кымны-даа көрбейн барганнар.
9 Олар дагдан бадып олурда, Иисус оларга шыңгыы чагып каан: «Кижи амытан Оглу өлүглерден катап дирилбээн шаанда, маңаа көрген чүвеңер дугайында кымга-даа чугаалаваңар!» 10 Өөреникчилери ынчан Оон: «Чүге ном-хоойлу тайылбырлакчылары Илия Христосту мурнай кээр ужурлуг деп турарыл?» - деп айтырыг салганнар. 11 «Хамык чүвени чурумчудуп, аайлаар дээш, Илияның мурнай кээр ужурлуу чөп болгай-деп, Иисус харыылаан. - 12 Илияның шагда-ла чедип келгенин силерге чугаалап тур мен. Ынчалза-даа улус ону танывайн баргаш, кара туразында аажылап, бак көрген. Кижи амытан Оглу база шак ынчалдыр олардан хилинчек көөр». 13 ОларгаОоңИоанн Медеглекчиниңдугайында чугаалаанын өөреникчилери ынчан билип кааннар.
Букшуураан оолду экирткени (Мк. 9:14-29; Лк. 9:37-43)
14 Олар чонче ээп кээрге, бир кижи Олче чоокшулап келгеш, Ооң мурнунга дис кырынга олура дүжүп: 15 «Дээрги, мээң оглумну кээргеп, өршээңер! - дээн. - Ол тыртып аарааш, хинчектени берди: үргүлчү отче, сугже шураар-дыр. 16 Мен ону Силерниң өөреникчилериңерге эккелдим, ынчалза-даа олар ону экиртип чадаштылар».
17 Харыызынга Иисус мынча дээн: «О, бо салгалдың бүзүрел чок, будалган улузу! Силер-биле чежемынчапчоруур мен?!Силерничежеге дээр шыдажып кээр мен?! Ол оолду Менче эккелиңер!» 18 Иисус букту хоруурга, ол оолдан үне берген, а демгизи ол-ла дораан каң-кадык апарган.
19 Иисус чааскаан турар өйде, өөреникчилери Аңаа чедип келгеш: «Бис чүге ол букту үндүр сывырып шыдавадывыс?» - деп айтырганнар. 20,21 Ол мынчаар харыылаан: «Силерниң бүзүрелиңер бичии болган-дыр. Алыс шынны чугаалап тур мен: силерде оода-ла горчица үрезини хире бүзүрел бар болза, бо дагга: "Туружуңдан көже бер" - дээр болзуңарза, ол көже бээр ийик, силерге кылып болбас хире чүүдаа чок турар ийик».*
* Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде бар: «Ол букту чүгле мөргүп база шээрлеп тургаш, үндүр сывырып болур-дур» - деп сөстер эң бүзүрелдиг грек сөзүглелдерде таварышпайн турар.
Иисустуң Бодунуң өлүмүнүң дугайында ийиги удаа чугаалааны (Мк. 9:30-32; Лк. 9:43-45)
22 Олар шупту Галилеяга кады турар өйде, Иисус өөреникчилеринге мынча дээн: «Кижи амытан Оглун удавас улус холунга тудуп бээрдир. 23 Ол улус Ону өлүрүп каар, ынчалза-даа үшкү хүнде Ол катап дирлип кээр». Өөреникчилери аажок муңгарай бергеннер.
Бурганның өргээзиниң үндүрүү
24 Олар шупту Капернаумга чедип келгенде, Пётрга Бурганның өргээзиниң үндүрүүн хавырар улус чедип келгеш: «Башкыңар үндүрүг төлээр бе?» - деп айтырган. 25 Пётр: «Төлээр!» - деп харыылааш, бажыңче кире берген. Ол чүнү-даа чугаалап четтикпээнде, Иисус баштай айтырыг салган: «Сен чүү деп бодаар сен, Симон? Бо делегейниң хааннары кымдан албан-үндүрүг хавырар ийик? Бодунуң ажы-төлүнден бе азы өске улустан бе?» 26 Пётр: «Өске улустан» - деп харыылаан. Иисус: «Ынчаарга бодунуң ажы-төлүн үндүрүгден хостааны ол-дур - деп түңнеп каан. - 27 Ынчалза-даа эрге-чагырга улузун хомудатпаал. Хөлче баргаш, сыырткыыжың шывадааш, бир дугаар туттунган балыкты ушта шелгеш, аксын ажыдывыт. Оон бодуңну-даа, Мени-даа дээш үндүрүг төлээринге четчир чоосту тып алгаш, иелдиривистиң үндүрүүвүстү төлеп каг».
Дээрниң Чагыргазында кым эң чугулал? (Мк. 9:33-37, 42-48; Лк. 9:46-48; 17:1-2)
18:1 Ол өйде Иисуска өөреникчилери чедип келгеш, айтырыг салганнар: «А ынчаарга Дээрниң Чагыргазында кым эң чугулал?» 2 Иисус чаш уругну кый деп алгаш, ону оларның аразынга тургускаш, 3 мынча дээн: «Силерге алыс шынны чугаалап тур мен: амгы байдалыңардан өскерли бербес болзуңарза база бичии уруглар дег апарбас болзуңарза, Дээрниң Чагыргазынче кирбес силер. 4 Ынчангаш бодун томаарткаш, чаш уруг дег апарган кижи Дээрниң Чагыргазынга эң чугула кижи боор. 5 Мындыг чаш уругну Меңээ хамааржыр болгаш, хүлээп ап турар кижи Мени база хүлээп ап турар.
6 А мындыг чашты база Меңээ ол дег бүзүрээн улустуң кайы-бирээзин бачытче чыгапкан кижи турар болза, ооң мойнунга дээрбе дажы баглааш, далай дүвүнче киир октаптары безин ол кижиге эки салым боор ийик. 7 Улусту бачытче киирер бүгү чүве дээш, бо делегей ат болур! Ол бүгү бачыттың кээри албан, ынчалза-даа ооң кээриниң чылдагааны болган кижи ат болур! 8 Холуң азы будуң сени бачытче чыгай берзе, ону одура шаап, октавыт! Ийи холдуг азы ийи буттуг чорааш, мөңге отче киир октадыр орнунга, мөңге амыдыралче чаңгыс холдуг азы буттуг киргени дээре. 9 Карааң сени бачытче чыгай берзе, ону ушта казып, октавыт! Ийи карактыг чорааш, тамының одунче киир октадыр орнунга, мөңге амыдыралче чаңгыс карактыг киргени дээре.
Читкен хой дугайында угаадыглыг чугаа (Лк. 15:3-7)
10,11 Көрдүңер бе, бо бичии улустуң чаңгызын-даа дора көрбеңер. Силерге алыс шынны чугаалап тур мен: оларның дээрде төлээлери Мээң Адамның чанында доктаамал турар.* 12 Чүү деп бодаар силер? Чүс хойлуг кижи оларның бирээзин чидирипсе, арткан тозан тозун дагларга каапкаш, читкен хоюн дилеп чоруппас бе? 13 А тып алганда, читпээн тозан тозунга бодаарга, демги хою дээш өөрүшкүзү улуг боор деп, силерге алыс шынны чугаалап тур мен. 14 Дээрде Адаңар база шак ындыг: бо бичии улустуң чаңгызы-даа чиде бээрин Ол күзевейн турар.
* Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде бар: «Кижи амытан Оглу читкен чүвени тыпкаш, камгалаар дээш келген болгай» - деп сөстер эң бүзүрелдиг грек сөзүглелдерде таварышпайн турар.
Бачыт үүлгеткен эш-өөрнү канчаарыл? (Лк. 17:3)
15 Эжиң сеңээ удур бачыт үүлгеткен болза, баргаш, өске улус дыңнавайн турда, хомудалың сөгле. Ол сени дыңнаар болза, ону бодуңче ээлдирип алганың ол. 16 А ол сени дыңнавас болза, бир азы ийи кижиден эдертип ал, чүге дээрге "Кандыг-даа буруудадыышкын ийи азы үш херечи-биле шынзыттынар ужурлуг".* 17 Оларны база дыңнавас болза, Бурганга бүзүрээннер ниитилелинге чугаала. Бурганга бүзүрээннер ниитилелин-даа дыңнавас болза, аңаа өске чоннар улузунуң кижизинге азы үндүрүг хавырыкчызынга дег хамаарылгалыг бол.
* Ы. х. к. 19:15.
18 Силерге алыс шынны чугаалап тур мен: черге чүнү хүлүүр-дүр силер, ону дээрге база хүлүп каар; а черге чүнү хостап салыр-дыр силер, ону дээрге база хостап салыптар. 19 База катап чугаалап тур мен: силерниң ийиңер черге кандыг-бир чүвени эп-сеткилдиг дилеп, мөргүүр болза, олар чүнү-даа дилезе, Дээрде Адам шуптузун бээр. 20 Чүге дээрге Меңээ хамааржыр ийи азы үш кижи каяа чыглырыл, Мен база аңаа турар мен».
Өршээл билбес чалча дугайында угаадыглыг чугаа
21 Пётр ынчан Иисуска чедип келгеш, айтырыг салган: «Дээрги, меңээ удур бачыт үүлгедир эжим бар болза, мен ону чеже удаа өршээр ужурлуг мен? Чеди бе?» 22 Иисус аңаа мынча дээн: «Чок, чеди эвес, а чеден катап чеди удаа.* 23 Дээрниң Чагыргазы бо болуушкунга дөмей болуп турар. Бодунуң чалчаларындан өре-шире негеп, санажыр дээн хаан турган. 24 Хаан санажып эгелээрге, он муң шоодай мөңгүн акша өрелиг бир кижини эккелген. 25 Өрелиг кижиниң төлээр харык-шинээ чок боорга, хаан ооң бодун, кадайын, уругдарыын база бар-ла эт-хөреңгизин өрезин дуглай садыпсын деп дужааган. 26 Чалча хаанның буттарынче доңгая кээп дүшкеш: "Хензиг-ле манап көрүңер! Үзе санажып кааптар мен!" - дээн. 27 Хаан чалчазын кээргей бергеш, ооң хамык өрезин өршээгеш, салып чорудупкан. 28 А ол чалча оон үнгеш, аңаа чүгле чүс мөңгүн чоос өрелиг бодунуң бир чалча эжинге таваржы берген. Ол эжин боой тудуп: "Өрең төле!" - деп негеп эгелээн. 29 Өрелиг эжи дис кырынга олурупкаш, аңаа сөгүрүп: "Бичии-ле шыдажып көр! Төндүр төлеп бериптер мен!" - деп чаннып эгелээн. 30 Ынчалза-даа демгизи манаксавайн, өрелиг эжин аппаргаш, өрезин эгиткиже кара-бажыңче суктуртуп каан. 31 Ол бүгүнү көрген өске чалчалар аажок хөңнү баксырааш, чүү болганын хаанынга дамчыдып четкеннер. 32 Хаан ынчан демги чалчазын кыйгырткаш, мынча дээн: "Өөдежок чалча! Мен хамык өреңни дилээң ёзугаар өршээвежик мен бе?! 33 Сени өршээп кааным дег, эжиңни база өршээр ужурлуг эвес сен бе?" 34 Килеңнээн дээрги ол чалчаны аңаа хамык өрезин эгитпээже эриидээри-биле кара-бажыңче суктуртуп каан. 35 Эш-өөрүңерни сеткилиңер ханызындан өршээвес болзуңарза, Дээрде Адам силерниң кижи бүрүзүнге база ындыг хамаарылгалыг боор».
* Бо сөстерниң өске утказы: «Чеден чеди удаа» - бооп чадавас.
Иисустуң өг-бүле тудары база чарлыышкын дугайында чугаалааны (Мк. 10:1-12)
19:1 Чугаалап дооскаш, Иисус Галилеяны каггаш, Иордан хемниң ол чарыында Иудеяның черлеринче чорупкан. 2 Мөөң чон Ону эдерип чораан, а Ол аңаа улусту экиртип турган.
3 Чамдык фарисейлер Аңаа чедип келгеш, Ону шенээр сагыштыг, айтырыг салган: «Ыдыктыг хоойлу эр кижиге кандыг-даа чылдагаанбиле кадайындан чарлырын чөпшээрээн бе?» 4 Харыызынга Ол мынча дээн: «А силер Чаяакчы эң эгезинде "Эр биле херээжен кижини чаяаган"* дээнин номчувааныңар ол бе? 5 Оон мынча дээн болгай: "Эр кижи ада-иезин каапкаш, кадайы-биле катчы бээр, олар ам ийи эвес, а чаңгыс мага-бот апаар".** 6 Ынчанганда олар ам ийи эвес, а чаңгыс мага-бот боор-дур. Бурганның каттыштырган чүвезин кижи чарып болбас ужурлуг».
* Э. д. 1:27.
** Э. д. 2:24.
7 А олар Оон айтырыг салган: «Ынчаарга Моисей чүге: "Кадайыңга чарлыышкын херечилелин бергеш, ооң-биле чарлы бер"* - деп чарлык болганыл?»
* Ы. х. к. 24:1.
8 «Чүректериңер доң дош, чөрүү боорга, Моисей силерге кадайларыңардан чарлырын чөпшээрээн-дир - деп, Иисус харыылаан. - Ынчалза-даа эгезинде ындыг эвес турган. 9 Кадайының самыыраанындан өске кандыг-бир чылдагаан-биле оон чарылган база өске кадай алган кижи ашак-кадайның шынчы чоруун үрээни ол болур деп тур мен».* 10 А өөреникчилери Аңаа мынча дээннер: «Кадайының мурнунга эр кижиниң хүлээлгелери ындыг боор болза, шуут өгленмээни дээре-дир оң!» 11 Иисус: «Мээң чугаалаан чүвемни шупту улус эвес, а чүгле Бурганның ындыг арганы берип кааны улус хүлээп ап шыдаар - деп харыылаан. - 12 Эр улустуң өг-бүле тудуп шыдавазында элээн каш чылдагаан бар: чамдык улус төрүмелинден эр чаяаны чок боор, чамдыктарын өске улус акталап каан боор, а чамдыызы Дээрниң Чагыргазы дээш, өг-бүле тударындан ойталаар. Ону хүлээп ап шыдаар кижи хүлээп алгай аан!»
* Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде бо сөстерге: «Ашаандан чарылган херээженни кадайланып алган кижи база ашак-кадайның шынчы чоруун үрээни ол болур» - деп сөстерни немээн.
Иисустуң бичии уругларны алгап йөрээгени (Мк. 10:13-16; Лк. 18:15-17)
13 Ол үеде Иисус оларга холун дегзип, мөргүзүн дээш, бир улус Аңаа бичии уруглар эккелген. А Ооң өөреникчилери оларны эккелген улусту эрттирбейн хоруп турганнар. 14 Иисус ынчан мынча дээн: «Бичии уруглар Меңээ кээп турзун, оларга шаптыктап, эртерин хоруваңар! Чүге дээрге Дээрниң Чагыргазы олар ышкаш улустуу боор». 15 Иисус ооң соонда оларга холун дээскеш, ол черден чоруй барган.
Иисус болгаш бай кижи (Мк. 10:17-31; Лк. 18:18-30)
16 Бир кижи Аңаа чедип келгеш, айтырыг салган: «Башкы!* Мөңге амыдыралды алыр дизимзе, мен кандыг буян кылыйн?» 17 «Чүге буян дугайында Менден айтырдың? - деп, Иисус харыылаан. - Чүгле чаңгыс Бурган буянныг. А мөңге амыдыралды алыр дизиңзе, Бурганның айтыышкыннарын сагып чор». 18 «А кандыгларын?» - деп, демгизи айтырган. Иисус мынча дээн: «Өлүрбе, кады чурттаан эжиңге өскерилбе, оорлава, мегелеп херечилеве. 19 Ада-иеңни хүндүле, чаныңда кижиге бодуңга бодуң дег ынак бол».** 20 Аныяк эр Аңаа: «Мен ол бүгүнү сагып келдим.*** Меңээ ам чүү четпейн турары ол?» - дээн. 21 Иисус аңаа мынчаар харыылаан: «Болбаазын кижи болуксазыңза, баргаш, хамык эт-хөреңгиңни садыпкаш, акшазын ядыыларга үлеп беривит, ынчан дээрлерге эртине-байлактыг боор сен. А ооң соонда чедип келгеш, Мени эдерип чорувут».
* 19:16 Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде «Башкы» эвес, а «Буянныг
Башкы» деп бижээн.
** Хост. 20:12-16; Лев. 19:18.
*** 19:20 Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде «Сагып келдим» деп сөстерге: «Бичиимден-не» - деп сөстерни немээн.
22 Ол сөстерни дыңнааш, аныяк эр муңгарап чорупкан, чүге дээрге ол аажок бай кижи турган. 23 Иисус ынчан Бодунуң өөреникчилеринге мынча дээн: «Алыс шынны силерге чугаалап тур мен: бай кижиге Дээрниң Чагыргазынче кирери дыка-ла берге! 24 База катап чугаалаайн: бай кижиниң Бурганның Чагыргазынче киреринден тевениң тевене үдүн өттүр өде бээри белен».
25 Өөреникчилери ону дыңнааш, аажок кайгап: «Ынчаарга кым камгалалды ап шыдаарыл?» - деп айтырганнар. 26 Иисус оларже топтап көргеш, мынча дээн: «Кижи ону шыдавас, ынчалза-даа Бурганның шыдавас чүвези чок». 27 Пётр ынчан Аңаа: «Көрүңерден, бис хамык бар чүвевисти каапкаш, Силерни эдерип чоруптувус. Ынчаарга биске ол дээш, чүү боорул?» - дээн.
28 А Иисус оларга мынча дээн: «Алыс шынны силерге чугаалап тур мен: ам кээр чаа делегейге Кижи амытан Оглу Бодунуң алдарының дүжүлгезинге саадаптарга, мени эдерген улус - силер база Израильдиң он ийи төрел бөлүүн шиидери-биле он ийи дүжүлгеге олургулаптар силер. 29 Мени дээш, бажыңнарын, ха-дуңмазын, ада-иезин,* ажы-төлүн азы черин кааптар кижи бүрүзү оон чүс катап хөйнү алыр база мөңге амыдыралды салгап алыр.
* Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде «Ада-иезин» деп сөстерге «Кадайын» деп сөстү немээн.
30 Ынчалза-даа дыка хөй ам баштайгылар бооп турарлар - сөөлгүлер апаар, а ам сөөлгүлер бооп турарлар - баштайгылар апаар.
Виноград шөлүнде ажылчыннар дугайында угаадыглыг чугаа
20:1 Дээрниң Чагыргазы бо болуушкунга дөмей болуп турар. Бодунуң шөлүнге ажылдаар улус хөлезилээр дээш, эртен эрте үнүпкен бир кижи турган. 2 Шөл ээзи ажылчыннарга хүнде бир мөңгүн чоос төлээр бооп дугуржуп алгаш, оларны виноград шөлүнче чорудупкан. 3 Эртенгиниң тос шакта ол базаарда шөлге баргаш, чүнү-даа кылбайн турар өске улусту көрүп каан. 4 "Силер база мээң виноград шөлүмге барып ажылдаңар. Чогууру-биле төлээр мен" - деп, ол чугаалаан. 5 Демги улус чорупкан. А ол дүштекиниң он ийи болгаш үш шак үезинде база катап чоруткаш, база-ла ынчаар кылган.
6 Кежээкиниң беш шак үезинде ол ынаар база катап чеде бергеш, ында турар улусту көрүп кааш: "Чүге хүннү бадыр чүнү-даа кылбайн тур силер?" - деп айтырган. 7 Олар аңаа: "Бисти кым-даа хөлезилеп албады"-деп харыы бергеннер. Ээ кижи ол улуска: "Силер база виноград шөлүнче барыңар" - дээн. 8 Кежээ дүшкенде, шөл ээзи бодунуң ажыл башкарыкчызынга мынча дээн: "Ажылдааннарны чыггаш, оларның-биле сөөлүнде хөлезилээним улустан эгелээш, баштайгыларынга чедир санаш". 9 Ээ кижиниң кежээкиниң беш шакта хөлезилеп алган улузу келгеш, кижи бүрүзү бир мөңгүн чоосту ап үнген. 10 Баштай хөлезилеттинген улус ынчан оон-даа хөйнү алыр бис деп бодаан, ынчалза-даа олар база бир-бир мөңгүн чоос алганнар. 11 Төлевирин алгаш, олар виноград шөлүнүң ээзинге ажынып: 12 "Бо сөөлгү улус бир шак ажылдады, бис изиг хүн адаанга хүнзедир ажылдап келдивис, а силер оларны биске деңнээр-дир силер" - деп турганнар. 13 Ынчаарга ээ кижи оларның бирээзинге мынчаар харыылаан: "Мен сени хомудатпадым, өңнүк. Сен мээң-биле бир мөңгүн чооска дугуржуп алдың чоп. 14 Төлевириң алгаш, чорувут. А мен бо сөөлгү кижиге сеңээ бергеним хирени бериксеп тур мен. 15 Акшамны бодум баш билир эргем чок кижи мен бе? Азы мээң экииргээм дээш, адааргаарың ол бе?"
16 Шак ынчаар сөөлгүлер - баштайгылар, а баштайгылар - сөөлгүлер апаар».
Иисустуң Бодунуң өлүмүнүң дугайында үшкү удаа чугаалааны (Мк. 10:32-34; Лк. 18:31-34)
17 Иерусалимче бар чыткаш, Иисус он ийи элчинин улустан өскээр аппаргаш, чүгле оларга мынча дээн: 18 «Дыңнаңар, Иерусалимче чоокшулап кел чор бис. Аңаа Кижи амытан Оглун Бурганның дээди бараалгакчылары болгаш ном-хоойлу тайылбырлакчыларынга тудуп бериптер. Олар Ону өлүрер кылдыр шииткеш, 19 Ону дорамчылазын, эттеп-эриидезин база хере шапсын дээш, өске чоннар улузунга тудуп бериптер. Ынчалза-даа үшкү хүнде Ол катап дирлип кээр».
Иаков биле Иоанның дилээ (Мк. 10:35-45)
20 Иисуска ооң соонда Зеведейниң кадайы оолдары-биле кады келгеш, мөгейип бараалгааш, Оон бир чүве дилээн.
21 Иисус оон: «Чүнү күзеп турарың ол?» - деп айтырган. Демги кадай мынча дээн: «Силерниң Чагыргаңарга ийи оглум: бирээзи - оң талаңарга, а өскези-солагай талаңарга оруп аарын аазап көрүңер».
22 Иисус: «Чүнү дилеп турарыңарны билбес-тир силер. Мээң ам ижерим дашканы ижип шыдаар силер бе?»* - деп харыылаан. Олар: «Шыдаар бис» - дээннер.
* Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде бо сөстерге: «Мээң шыдажып эртерим дег, шак ындыг хилинчекке суктурарын силер база шыдажып эртип шыдаар силер бе?» - деп сөстерни немээн.
23 Иисус оларга мынча дээн: «Мээң хилинчээмниң дашказын ижер силер, а кымның Мээң оң азы солагай таламга олурарын хайырлаары Менден хамаарышпас: аңаа Адамның олурзун деп айтып кааны улус орар».
24 Ону дыңнааш, арткан он элчин демги ийизинге хорадап үнген. 25 Ынчалза-даа Иисус оларны кый деп алгаш, мынча дээн: «Өске чоннарның чагырыкчылары боттарының чоннарын дарлап турарын, а күштүглери чоннарын бастып турарын билир болгай силер. 26 А силерниң араңарга ындыг чүве турбазын! Силерниң араңардан алдар-хүндүлүг болуксаар кижи бар болза, чалчаңар болзун. 27 Силерниң араңарга бир дугаар болуксаан кижи бар болза, кулуңар болзун. 28 Чүге дээрге Кижи амытан Оглу база-ла улус Аңаа бараан болзун дээш эвес, харын Боду бараан боору-биле болгаш хөй улус дээш төлевир кылдыр Бодунуң амы-тынын өргүүрү-биле келген болгай».
Ийи согур кижини экирткени (Мк. 10:46-52; Лк. 18:35-43)
29 Иисус өөреникчилери-биле кады Иерихондан чоруп турда, оларны мөөң чон эдерип чораан. 30 Орук кыдыынга орган ийи согур кижи оларның чаны-биле Иисустуң эртип бар чыдарын дыңнааш: «Дээрги! Давидтиң Оглу, бисти кээргеп, өршээңер!» - деп алгыржып үнген. 31 Улус согурларны кончуп, «Ыыттаваңар!» деп албадаарга, олар оон-даа ыыткыр алгыржыр болган: «Дээрги! Давидтиң Оглу, бисти кээргеп, өршээңер!»
32 Иисус доктаай дүшкеш, оларны кый депкен. Ол: «Менден чүнү кылып берзин деп күзеп тур силер?» - дээн. 33 Олар Аңаа: «Дээрги, бистиң карактарывыс көстүп келзин» - деп харыылааннар. 34 Иисус оларны кээргей бергеш, оларның карактарынга холун дээскен. Согурлар ол-ла дораан көре берген болгаш Ону эдерип чорупканнар.
Иисустуң Иерусалимче киргени (Мк. 11:1-11; Лк. 19:28-38; Ин. 12:12-19)
21:1 Олар Иерусалимге чоокшулап келгеш, Елеон дааның чанында Виффагия суурга чедип келгенде, Иисус ийи өөреникчизин бурунгаар айбылапкаш, 2 оларга чагып каан: «Мурнуңарда суурже барыңар. Аңаа баргаш, ол дораан кыс элчигенни болгаш ооң чанында аныяк элчигенчигешти баглап каан турарын көрүп каар силер. Оларны чешкеш, Меңээ эккелиңер. 3 А кандыг-бир кижи силерден бир чүве айтырза: "Олар Дээргиге херек апарды" - деп харыылаңар. Оларны ээзи ол дораан салыптар». 4,5 (Медээчиниң аксы-биле: «Сион тейде хоорайга* мынча деңер: "Ам Хааның сенче кел чор. Томаанныг Хааның ажылчын кыс элчигенниң оглун мунган кел чор"»** - дээн сөстер боттанзын дээш, ол бүгүнүң болганы ол.) 6 Өөреникчилер чоруткаш, бүгү чүвени Иисустуң чарлык болган аайыбиле кылганнар. 7 Олар элчигенчигешти иези-биле кады эккелгеш, хевин оларга чонай салгаш, Иисусту олуртупканнар. 8 Эңдерик хөй чон хевин Ооң мурнунга орукче дөжей сала берген, а өскелери ыяштарның будуктарын сыккаш, орукка чада салып чораан. 9 Ооң мурнунга база соонга бар чыткан эңдерик хөй чон ыыткыр алгыржып турган: «Осанна! Давидтиң Оглунга алдар-мактал! Дээрги-Чаяакчының өмүнээзинден кел чыдар Кижи ачы-буянныг болзун! Осанна! Дээрде Бурганга алдар-мактал!»***
* Сион тейде хоорай - шажынчы утка ёзугаар Иерусалимни ойзу
адааны-дыр.
** Зах. 9:9.
*** Ыд. ыр. 117:25-26.
10 Иисус Иерусалимче кирип кээрге, бүгү хоорай хөлзеп үнген. Улус: «Бо Кымыл?» - деп айтыржып турган. 11 А мөөң чон: «Бо дээрге Галилеяның Назарет чурттуг Иисус медээчи-дир» - деп харыылаар болган.
Иисустуң садыгжыларны Бурганның өргээзинден үндүр ойлатканы (Мк. 11:15-19; Лк. 19:45-48; Ин. 2:13-22)
12 Оон Иисус Бурганның өргээзиниң иштинче киргеш, ында садыгнаймаа кылып турган хамык улусту үндүр сывыртапкаш, акша солукчуларының столдарын болгаш көге-буга сатканнарның баартактарын аңдара октагылапкан. 13 Иисус оларга мынча дээн: «Бижилгеде Бурган: "Мээң өргээм мөргүл өргээзи болзун" - дээн болгай, а силер ону дээрбечилер уязы кылып алган-дыр силер!»*
* Ис. 56:7; Иер. 7:11.
14 Согур болгаш аскак-бүскек улус Бурганның өргээзинге Аңаа чедип кээрге, Ол аарыг улусту экиртип каан. 15 Бурганның дээди бараалгакчылары болгаш ном-хоойлу тайылбырлакчылары Ооң кылып турган кайгамчык чүүлдерин көргеш база Бурганның өргээзинде бичии уругларның: «Осанна! Давидтиң Оглунга алдар-мактал!» - деп алгыржып турарын дыңнааш, килеңней берип, 16 Аңаа мынча дээннер: «Оларның чүү деп турарын дыңнап тур сен бе?!» Иисус оларга: «Ийе - деп харыылаан. - Силер Бижилгеде: "Бичии уруглар болгаш эмиг эмер чаштарның аксындан Бодуңга алдар-макталды үндүрүп аар сен"* - дээнин кажан-даа номчувааныңар ол бе?»
* Ыд. ыр. 8:3.
17 Иисус оон оларны каапкаш, хоорайдан Вифанияже чоруй баргаш, аңаа хонуп алган.
Кургап калган смоква ыяжы (Мк. 11:12-14, 20-24)
18 Эртенинде, хоорайже чанып ора, Иисус аштай бергенин билип каан. 19 Орук кыдыында смоква ыяжын көрүп кааш, Ол аңаа чеде берген, ынчалза-даа бүрүден аңгы чүнү-даа тыппаан. Ол ынчан ыяшка мынча дээн: «Моон соңгаар сеңээ кажан-даа чимис үнмес болзун!» Смоква ыяжы дораан-на кургап калган. 20 Өөреникчилер ону көргеш, кайгай берип: «Смоква ыяжы канчап ындыг дүрген кадып калды?» - дишкен. 21 Иисус мынчаар харыылаан: «Алыс шынны силерге чугаалап тур мен: бүзүрээр-ле, чигзинмес-ле болзуңарза, смоква ыяжы-биле болган чүүлдү кылыр хамаанчок, бо дагга безин: "Турулгаш, далайже дүже бер!" - дээр болзуңарза, шак ынчаар бүде бээр. 22 Бүзүрээр-ле болзуңарза, мөргүп тура, дилээн чүвеңерниң дөгерезин алыр силер».
Иисустуң эрге-чагыргазының дугайында айтырыг (Мк. 11:27-33; Лк. 20:1-8)
23 Ол Бурганның өргээзинче кирип келгеш, улусту өөреди бээрге, Бурганның дээди бараалгакчылары болгаш баштыңнар Аңаа чедип келгеш, айтырыг салганнар: «Сен бо бүгүнү кандыг эрге-чагырга-биле кылып тур сен? Сеңээ ол эрге-чагырганы кым берди?» 24 А Иисус оларга мынчаар харыылаан: «Мен база силерге бир айтырыг салыйн. Меңээ харыылаптар болзуңарза, силерниң айтырыыңарга база харыылаар мен. 25 Иоанның сугга сугар эргези Бургандан келген бе азы кижилерден бе?» Олар аразында сүмележи бергеннер: «Бис: "Бургандан" - дизивиссе, Ол: "Ынчаарга силер чүге Иоаннга бүзүревээниңер ол?" - дээр болгай. 26 А: "Кижилерден" - дээр дээш, чондан коргар-дыр бис, чүге дээрге хамык улус Иоанны ёзулуг медээчи деп санаар болгай». 27 Олар Иисуска: «Билбес-тир бис» - деп харыылааннар. Ол ынчан мынча дээн: «Мен база бо бүгүнү кандыг эрге-чагыргабиле кылып турарымны силерге чугаалавас мен.
Ийи оолдуг ада дугайында угаадыглыг чугаа
28 А ам мындыг чүүл дугайында чүү деп бодаар силер че? Ийи оолдуг бир кижи турган-дыр. Бирги оглунга баргаш, ол мынча дээн: "Оглум, бөгүн баргаш, виноград шөлүнге ажылдап көр". 29 Оозу баштай: "Барбас мен" - дээн, а ооң соонда өскээр боданыпкаш, чорупкан. 30 Ачазы өске оглунга баргаш, база-ла ынча дээн. Демгизи: "Баар мен, дээрги" - деп харыылаза-даа, барбайн барган. 31 Оларның кайызы ачазының аайындан эртпээн-дир?» Олар: «Биргизи» - деп харыылааннар.
Иисус ооң соонда оларга мынча дээн: «Алыс шынны силерге чугаалап тур мен: үндүрүг хавырыкчылары болгаш самыын-садар херээженнер Бурганның Чагыргазынче силерни мурнай кирер. 32 Чүге дээрге Иоанн силерге шын орук айтып, баштай чедип кээрге, силер аңаа бүзүревээн-дир силер. А олар Иоаннга бүзүрээннер болгай. Ол бүгүнү көргеш безин, дөмей-ле бачыдыңар миннип, Бурганче ээлбээн база аңаа бүзүревээн-дир силер.
Виноград шөлүнүң ээзиниң дугайында угаадыглыг чугаа (Мк. 12:1-12; Лк. 20:9-19)
33 Ам өске угаадыглыг чугаадан дыңнаңар. Бир кижи бодунуң ээлээн черинге виноград тарып алган. Ол ону долгандыр кажаалааш, чимизин сы бастырар уургай каскаш, таңныылдаар суурга тудуп каан. Ооң соонда ол виноград шөлүн ажаакчыларга ачылалга берипкеш, боду өске чуртче чоруй барган. 34 Дүжүт ажаар үе кээрге, ол бодунуң үлүүн алыр дээш, виноград ажаакчыларынче чалчаларын чорудупкан. 35 Ынчалза-даа олар ооң чалчаларын тудуп алгаш, бирээзин эттеп, өскезин өлүрүп каапканнар, а үшкүзүн даш-биле соп каапканнар. 36 Шөл ээзи ынчан оон-даа хөй өске чалчаларын ыткан, ынчалза-даа виноград ажаакчылары оларны база шак ынчаар аажылааннар. 37 Адак соонда ээ кижи оларже бодунуң оглун чорудупкаш: "Мээң оглумну хүндүлеп көөрлер боор" - деп бодаан. 38 Ынчалза-даа виноград ажаакчылары ооң оглун көргеш: "Бо-даа салгакчызы-дыр! Ону өлүрүп каапкаш, өнчүзүн олчалап аалы" - дээннер. 39 Олар ону сегирип алгаш, виноград шөлүнден үндүре бергеш, өлүрүп кааннар. 40 Чүл моң, шөлдүң ээзи чедип келгеш, виноград ажаакчыларын канчап кааптарыл?»
41 Олар Аңаа: «Ол хортаннарны каржызы-биле узуткааш, дүжүт ажаар өйде ооң үлүүн ап бээр өске ажаакчыларга виноград шөлүн ачыладып каар» - деп харыылааннар. 42 Иисус оларга мынча дээн: «Силер Бижилгеден номчувааныңар ол бе кай: "Тудугжуларның херекчок дээш, октапкан дажы эң чугула даш апарган. Дээрги-Чаяакчы ынчалдыр кылган, ону көөрү биске кайгамчык-тыр!"* 43 Ынчангаш Бурганның Чагыргазын силерден хунаап аарын база дүжүдүн бээр чонга бериптерин силерге чугаалап тур мен. 44 Кым ол дашче кээп ужарыл, чуурулдур ужуп аар, а кымче ол даш кээп дүжерил, ону чылча базып каар».**
* Ыд. ыр. 117:22-23.
** 21:44 Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде бо шүлүк таварышпайн турар.
45 Иисустуң угаадыглыг чугааларын дыңнааш, Бурганның дээди бараалгакчылары болгаш фарисейлер Ооң оларның дугайында чугаалап турарын билип кааннар. 46 Олар Иисусту тудуп хоругдаар деп барганнар, ынчалза-даа Ону медээчи деп хүлээп турар чондан кортканнар.
Куда доюнуң дугайында угаадыглыг чугаа (Лк. 14:15-24)
22:1 Иисус оларны угаадыглыг чугаалар дузазы-биле өөредирин уламчылап, мынча дээн: 2 «Дээрниң Чагыргазы бо болуушкунбиле дөмей болуп турар. Бодунуң оглунуң куда доюн кылган бир хаан турган. 3 Ол чалаан аалчыларынче чалчаларын ыткан, ынчалза-даа чалатканнар келиксевейн барганнар. 4 Хаан өске чалчаларын ыдып, оларга чагып каан: "Чалаан улузумга чугаалаңар: ?Дойга белеткелим доозулду, семиртир азыраан молдургаларым, шарыларым соп алдым, бүгү чүве белен. Куда доюнче моорлаңар?".
5 Ынчалза-даа чалаттырганнар тоовайн барып, боттарының ажылхеректерин кылып, тарай бергеннер. Бирээзи шөлче үнүпкен, өскези садыглаар черинче чорупкан, 6 а чамдыктары ооң чалчаларын сегирип алгаш, өлүр эриидеп каапканнар. 7 Хаанның килеңи хайынгаш, шериглерин ыдарга, олар өлүрүкчүлерни шаажылааш, ол улустуң хоорайын өрттедипкеннер.
8 А ооң соонда хаан чалчаларынга мынча дээн: "Куда доюнга хамык чүве белен-дир, ынчалза-даа чалаан улузум алдар-хүндүге төлеп чок болган-дыр. 9 Ам орук белдирлеринге баргаш, таварышкан улустуң шуптузун дойже чалаңар". 10 Чалчалар ынчан кудумчулар кезип үнгеш, таварышкан-на чонну: эки-даа, бак-даа улусту чыып эккелгеннер. Аалчылар дойлаар черни долдур ээлепкен.
11 Хаан аалчыларын көөрү-биле үнүп келгеш, байырлалда кедер хеви чок кижи көрүп каан. 12 Ол аңаа мынча дээн: "Өңнүк, сен бээр канчап байырлал хеви чок кирип келдиң?" Оозу ыыттаваан. 13 Хаан ынчан чалчаларынга дужааган: "Ооң хол, будун хүлээш, дашкаар, улус ыглажып, диштерин кыжырадып турар караңгыдыва, үндүр октаптыңар".
14 Чалаттырганнар хөй, а шилиттингеннер эвээш болдур ийин».
Императорга бээр үндүрүг дугайында (Мк. 12:13-17; Лк. 20:20-26)
15 Фарисейлер ынчан үне бергеш, Ону, сөзүнге сылдаглап, канчап тудуп алырын дугуржуп эгелээннер. 16 Олар Иисусче боттарының өөреникчилерин иродианнар-биле* катай чорудупканнар. «Башкы! - деп, айбылаткан улус чугаалаан. - Силерни шынчы база Бурганның алыс шын оруунга өөредип чоруур кижи деп билир бис. Кижилерни ылгай көрбес болгаш, оларның эрге-ажыынга бараан болбас-тыр силер. 17 Силерниң бодалыңар чүл, биске чугаалап көрүңерем: императорга үндүрүг төлээри ыдыктыг хоойлувуска дүгжүр бе азы чок бе?»
* Иродианнар - Галилеяның ол үедеги хааны Ирод Антипаны деткип турган еврей политиктиг бөлүктүң кежигүннери.
18 Иисус оларның кара сагыштыын билгеш, мынча дээн: «Ийи арынныглар, Мени чүге шенедиңер? 19 Үндүрүг төлээр чоозуңарны Меңээ көргүзүңер». Аңаа мөңгүн чоос эккеп бээрге, 20 Иисус олардан: «Мында кымның чурук-дүрзүзү база кымның ады бар-дыр?» - деп айтырган.
21 Олар: «Императорнуң» - деп харыылааннар. Иисус ынчан: «Ынчаарга императорга - императорнуун, а Бурганга - Бурганныын бериңер» - дээн.
22 Ындыг сөстер дыңнааш, оларның аксы хак дээш, Иисустан ырап чоруй барганнар.
Өлүглерден катап дирлириниң дугайында (Мк. 12:18-27; Лк. 20:27-40)
23 Ол-ла хүн «Өлген улус катап дирилбес» дижир саддукейлер Иисуска чедип келгеш, айтырыг салган:
24 «Башкы, "Кандыг-бир эр кижи ажы-төл чок тургаш, өлү бээр болза, ооң дуңмазы дулгуяк чаавазы-биле өгленгеш, бодунуң өлген акызының үре-садызын үспес ужурлуг деп",* Моисей биске чугаалаан-дыр. 25 Бистиң аравыска чеди алышкы чораан дижик. Улуу кадайлангаш, ажы-төл арттырбайн, өлүп калган. Ооң кадайы улуг чуржузунга кадай бооп арткан. 26 Ийиги, үшкү дуңмазы болгаш шупту чеди алышкы-биле база ындыг болган. 27 Адак соонда ол кадай база мөчээн. 28 Хамык өлген улус катап дирлип кээрге, херээжен кымның кадайы боорул? Алышкылар ону чеделээн кадайланып чорааннар болгай».
* Ы. х. к. 25:5.
29 Харыызынга Иисус мынча дээн: «Соора барган-дыр силер, чүге дээрге Бижилгелерни-даа, Бурганның күчү-күжүн-даа билбес-тир силер. 30 Катап дирилген улус кадай-даа албас, ашакка-даа барбас, харын Бурганның дээрде төлээлеринге дөмей болур. 31 Кай а өлүглерден катап дирилгеннерге хамаарыштыр Бурганның силерге: 32 "Мен - Авраамның Бурганы, Исаактың Бурганы база Иаковтуң Бурганы мен"* - дээнин номчуваан силер бе? Ол - өлүглерниң эвес, а дириглерниң Бурганы-дыр».**
* Хост. 3:6.
** Ол дээрге Авраам, Исаак база Иаков оларны Бурганның чанында ам-даа дириг хевээр деп турары ол-дур.
33 Улус Ону дыңнааш, Ооң берген өөредиин магадап ханмааннар.
Эң чугула айтыышкын дугайында (Мк. 12:28-34; Лк. 10:25-28)
34 Ол Бодунуң харыызы-биле саддукейлерниң аксын дуй шаапкан деп дыңнааш, фарисейлер чаңгыс черге чыглып келгеннер. 35 Оларның бирээзи боор ном-хоойлу тайылбырлакчызы, Иисусту шенеп, айтырыг салган: 36 «Башкы, ыдыктыг хоойлуда эң чугула айтыышкын кайызыл?»
37 Ол мынча дээн: «"Дээрги-Бурган-Чаяакчыңга бүгү-ле чүлдүчүрээң-биле, бүгү-ле сеткил-сагыжың-биле, бүгү-ле угаан-сарыылыңбиле ынак бол".* 38 Бо дээрге бирги болгаш эң чугула айтыышкын-дыр. 39 А ийиги айтыышкын аңаа дөмейлешкек: "Чаныңда кижиге бодуңга бодуң дег ынак бол".** 40 Бо ийи айтыышкында бүгү ыдыктыг хоойлу болгаш медээчилерниң өөредии туттунуп турар».
* Ы. х. к. 6:5.
** Лев. 19:18.
Давидтиң Оглунуң дугайында (Мк. 12:35-37; Лк. 20:41-44)
41 Бодун долгандыр чыглып келген фарисейлерден Иисус айтырыг салган: 42 «Бурганның шилип алган Христозун чүү деп бодаар силер: Ол кымның Оглул?» Олар Аңаа: «Давидтиң Оглу-дур» - деп харыылааннар. 43 Иисус оларга мынча дээн: «Ынчаарга Давид Бурганның Сүлдезинге башкарткаш, чүге Ону Дээргим деп адааныл: 44 "Дээрги-Чаяакчы мээң Дээргимге мынча дээн: ?Мен Сээң дайзыннарыңны буттарың адаанга эккеп салбаан шаамда, Мээң оң таламга олур?".* 45 Бир-тээ Давид Ону Дээргим деп турар болганда, Христос канчап Давидтиң Оглу боорул?»
* Ыд. ыр. 109:1.
46 Кым-даа Аңаа удур чаңгыс сөс-даа эдип шыдаваан. Ол хүнден эгелээш, кым-даа Аңаа кандыг-бир айтырыг салып дидинмээн.
Фарисейлерден болгаш ном-хоойлу тайылбырлакчыларындан кичээндириг (Мк. 12:38-40; Лк. 11:37-52; 20:45-47)
23:1 Иисус ынчан чон-биле база Бодунуң өөреникчилери-биле чугаалажы берген. 2 Ол мынча дээн: «Ном-хоойлу тайылбырлакчылары болгаш фарисейлер Моисейниң хоойлузун тайылбырлаар эргелиг-дирлер. 3 Силер бүгү чүвени оларның айыткан аайы-биле кылыңар, ынчалза-даа оларның ажыл-херээн өттүнмеңер, чүге дээрге олар өөредип турар чүвезин боттары сагывас-тырлар. 4 Олар угдунмас аар чүъктү улустуң эгиннеринге чүктедип турарлар, а боттары чаңгыс салаазын безин шимчедип, улуска дузалажыр хөңнү чок-турлар. 5 Акандыг-бир чүве кылза, чүгле ат чолуп кылырлар, оларның хаваанда болгаш холунда хөмден кылган мөргүл хапчыгаштары калбарып, а шыва тонунуң салбакталчак хаажылары узап бар-ла чыдар. 6 Олар найыр-дойларга база синагогаларга хүндүткелдиг дөрге орарынга ынак. 7 Олар улус чыглыр шөлдерге амыр-менди дыңнаарынга база улуска: "Башкы!" - деп адаттырарынга ынак.
8 А силерни "башкылар" деп адавазын, чүге дээрге силерде чүгле чаңгыс Башкы - Дээрги-Чаяакчы бар, силер шупту ха-дуңмашкы силер. 9 Черге кымны-даа "ачай" деп адаваңар, чүге дээрге силерде чүгле чаңгыс Дээрде саадаан Ада бар. 10 Силерни "башкарыкчы" деп адавазын, чүге дээрге силерде чаңгыс Башкарыкчы - Христос бар. 11 Силерниң араңарда эң чугулаңар чалчаңар болзун. 12 Бодун өрү көрдүнер кижи дора көрдүрер, а бодун боду дора көрген кижи өрү көдүртүр.
13,14 Ном-хоойлу тайылбырлакчылары болгаш фарисейлер, ат болур силер! Ийи арынныглар! Силер улустан Дээрниң Чагыргазын дуглап, боттарыңар-даа ынаар кирбес, ынаар кириксээннерни-даа киирбес-тир силер.*
* Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде бар: «Ном-хоойлу тайылбырлакчылары болгаш фарисейлер, ат болур силер! Ийи арынныглар! Силер дулгуяк херээженнерниң эт-хөреңгизин сыырыпкаш, оон хөйге көзүлдүр үр мегелеп мөргүүр-дүр силер, ол дээш, шыңгыы кеземчени алыр силер» - деп сөстер эң бүзүрелдиг грек сөзүглелдерде таварышпайн турар.
15 Ном-хоойлу тайылбырлакчылары болгаш фарисейлер, ат болур силер! Ийи арынныглар! Чаңгыс-даа бол кижини ээлдирип аар дээш, далайны кежип, черни эртип турар-дыр силер, а ээлдирип алгаш, ону бодуңардан ийи катап дора бужар амытанче хуулдуруптар-дыр силер.
16 Согур баштакчылар, ат болур силер! Мынча деп турар-дыр силер: "Кандыг-бир кижи Бурганның өргээзи-биле даңгыраглаар болза, ол чүү-даа дивээн-дир, а Бурганның өргээзинде алдын-биле даңгыраглаар болза, ол аазаашкынын күүседир ужурлуг". 17 О согур сээдеңнер! Чүү чугулал: алдын бе азы ол алдынны ыдыктаан Бурганның өргээзи бе?! 18 Оон ыңай мынча деп турар-дыр силер: "Кандыг-бир кижи өргүл салыр бедигээш-биле даңгыраглаар болза, ол чүү-даа дивээн-дир, а аңаа салган өргүл-биле даңгыраглаар болза, ол аазаашкынын күүседир ужурлуг". 19 Согурлар! Чүү чугулал: өргүл бе азы ол өргүлдү ыдыктаан ону салыр бедигээш бе?! 20 Өргүл салыр бедигээш-биле даңгыраглаар кижи ында салган өргүл-биле база даңгыраглап турары ол. 21 Бурганның өргээзи-биле даңгыраглаар кижи ында чурттаан Бурган-биле база даңгыраглап турары ол. 22 Дээр-биле даңгыраглаар кижи Бурганның дүжүлгези болгаш ында саадаан Бурган-биле база даңгыраглап турары ол.
23 Ном-хоойлу тайылбырлакчылары болгаш фарисейлер, ат болур силер! Ийи арынныглар! Мята, койнут болгаш тмин деп оъттарның дүжүдүнүң оннуң бир кезиин берип-даа турзуңарза, ыдыктыг хоойлуда эң чугула чүүлдерни: чөптүг чорукту, өршээлди болгаш Бурганга шынчы чорукту херекке албас-тыр силер. Баштайгызын кылыр ужурлуу шын, а сөөлгүзүн кылырын база утпаза эки. 24 Согур баштакчылар! Ымырааны шүүп кааптар, а тевени ажырыптардыр силер!
25 Ном-хоойлу тайылбырлакчылары болгаш фарисейлер, ат болур силер! Ийи арынныглар! Аяк-тавааңарның даштын аштап-арыглапдаа турзуңарза, ишти-хөңнүңерни чазый-харам чорук база бузут долган-дыр. 26 Согур фарисей! Баштай аяаңның* иштин аштап-арыглап ал, ынчан ооң дашты база арыг боор.
* Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде «Аяаңның» деп сөске «Тавааңның» деп сөстү немээн.
27 Ном-хоойлу тайылбырлакчылары болгаш фарисейлер, ат болур силер! Ийи арынныглар! Агарты чугайлаан чевеглерге дөмей-дир силер: оларның дашты чараш ышкаш, а иштин өлүг сөөктер база янзыбүрү бужар чүүлдер долган! 28 Силер база ындыг силер: даштыңардан көөрге, Бурганга шынчы улус ышкаш көстүр силер, а ишти-хөңнүңерни ийи арынныг база кем-буруулуг чорук долган.
29 Ном-хоойлу тайылбырлакчылары болгаш фарисейлер, ат болур силер! Ийи арынныглар! Медээчилерге чевег тураскаалдары тудуп, Бурганга шынчы улустуң чевеглеринде тураскаалдар каастап: 30 "Адаөгбевистиң үезинде чурттап чораан болзувусса, медээчилерниң ханын төгеринге олар-биле кады киришпес ийик бис" - деп турар-дыр силер. 31 Силер ооң-биле, "Медээчилерни өлүрүп чораан улустуң салгакчылары бис" деп, боттарыңарга удур херечилээниңер ол-дур. 32 Ынчанганда уламчылаңар-ла, ада-өгбеңерниң эгелээн чүвезин эчизинге чедириңер-ле!
33 Чыланнар база чылан сыскындылары! Шүүгү болгаш тамыдан канчап ойлаар силер! 34 Мен силерже медээчилерни, мерген угаанныгларны, башкыларны чорудуп тур мен, а силер оларның чамдыызын өлүрүп база хере шава бээр силер, өскелерин синагогаларыңарга эриидеп база хоорайдан хоорайже сывыртай бээр силер. 35 Кем-буруу чок Авельдиң ханындан эгелээш, өргүл салыр бедигээш биле Бурганның өргээзиниң аразынга өлүрүп кааныңар Варахияның оглу Захарияның ханынга чедир чер кырынга төгүлген шупту-ла Бурганга шынчы улустуң ханы дээш, шииткелди чүктээр силер. 36 Алыс шынны чугаалап тур мен: ол бүгү кеземче бо салгалга дүжер!
Иерусалим дээш кажыыдал (Лк. 13:34-35)
37 О, Иерусалим, Иерусалим! Медээчилерни өлүрүп турар база олче чорутканнарны даш-биле соккулап каар хоорай! Куштуң чаш төлдерин чалгынының адаанга чыып аары дег, Мен чеже катап Иерусалимниң чурттакчыларын чыып аарын күзедим, ынчалза-даа силер ону күзеведиңер! 38 Ол-дур эвеспе, силерниң өргээңер ээн кагдынган-дыр. 39 "Дээрги-Чаяакчының өмүнээзинден кел чыдар Кижи ачы-буянныг болзун!"* - дей бээриңер шаг-үе келбээн шаанда, Мени ам черле көрбезиңерни деп чугаалап тур мен».
* Ыд. ыр. 117:26.
Келир үеде болур хөлзээшкиннер (Мк. 13:1-13; Лк. 21:5-19)
24:1 Иисус оон Бурганның өргээзинден үнгеш, бар чыдырда, өөреникчилери Аңаа чоокшулап келгеш, «Бурганның өргээзиниң тудугларын көргүзээли» деп барганнар. 2 Иисус оларга мынча дээн: «Бо бүгүнү көрүп тур силер бе? Силерге алыс шынны чугаалап тур мен: маңаа туружундан шимчевээн даш безин артпас, шупту тудуглар үрегдеттинип-буступ каар».
3 Иисус Елеон даанга чааскаан олурда, өөреникчилери Аңаа чедип келгеш, айтырыг салганнар: «Ол айыыл-халап кажан боорун биске чугаалаңарам. Силерниң катап кээриңерни болгаш бо делегейниң төнчүзүн кандыг демдек бадыткаарыл?»
4 Иисус оларга мынчаар харыылаан: «Кандыг-даа улуска мегеледип аарындан кичээниңер. 5 Чүге дээрге хөй кижи Мээң адым тудуп: "Мен - Христос-тур мен" - деп келгеш, эңдерик улусту мегелеп кааптар. 6 Чоокта дайын-чааның шимээнин болгаш ыракта дайынчаалар дугайында чугааларны дыңнап каар силер. Ындыг-даа болза кортпаңар. Ол бүгү болур ужурлуг, ынчалза-даа бүгү чүвениң чогум төнчүзү ол эвес-тир. 7 Ийе, чонче чон, күрүнеже күрүне халдай бээр. Чер болганга аш-чут база чер шимчээшкиннери болур: 8 ол бүгү, божаан херээженниң эъдиниң аарыы дег, хилинчектиң чүгле эгези-дир.
9 Силерни ынчан хилинчектээр дээш, улуска тудуп берип, өлүрүп эгелээр. Мээң адым ужун бүгү кижи төрелгетен силерни көөр хөңнү чок апаар. 10 Эңдерик улус Бурганга бүзүрелинден ойталаар, бот-боттарын сатчып база көрүшпестеп эгелээр. 11 Хөй меге медээчилер ынчан тыптып келгеш, эңмежок улусту мегелеп кааптар. 12 Бузут ынчалдыр нептерээрге, эңдерик улустуң ынакшылы соой бээр. 13 Ынчалза-даа ол бүгүнү эчизинге чедир шыдашкан кижи камгалалды алыр. 14 Дээрниң Чагыргазының дугайында бо Буянныг Медээни бүгү делегейге, хамык чоннарга медеглээн турар, бүгү чүвениң төнчүзү чүгле ооң соонда кээр.
Ам кээр коргунчуг айыыл-халап (Мк. 13:14-23; Лк. 21:20-24)
15 Ол дугайында Даниил медээчиниң чугаалааны, ыдыктыг черде турар "Хоозуралдың бужар чудун"* көрүп кагзыңарза (номчуп орар кижи шын угаазын!), 16 Иудеяда чурттаан улус дагларже дезипсин. 17 Бажыңының кырынга** турган кижи, эт-севин алыр дээш, бажыңынче дүжүп кирбезин. 18 Шөлге ажылдап чораан кижи идик-хевин алыр дээш, бажыңынче ээп келбезин. 19 Ол хүннерде иштиг-сааттыг болгаш эмер чаш уруг-дарыглыг улус ат болур! 20 Кыжын азы амырдыш хүнүнде деспес дээш, мөргүңер. 21 Бо делегейни чаяаганындан бээр амдыгаа чедир кажан-даа болбаан база моон соңгаар кажан-даа болбас коргунчуг айыыл-халап ол хүннерде болур. 22 Бурган ол хүннерниң санын кызырбаан болза, амылыг кижи бүрүзү камгалал албас ийик. Ынчалза-даа Бодунуң шилип алганы улус дээш, Бурган ол хүннерниң санын кызырар. 23 Силерге ынчан кандыг-бир кижи: "Көр, Христос бо-дур!" азы "Ол бо-дур!" - дээр болза, аңаа бүзүревеңер! 24 Чүге дээрге боттарын "Христос мен" дээр азы "Медээчи мен" дээр улус тыптып келгеш, болдунар-ла болза, Бурганның шилип алган улузун безин мегелээр дээш, өндүр улуг бадыткал демдектери болгаш кайгамчык чүүлдер көргүзер. 25 Дыңнаңар, Мен силерни баш бурунгаар сагындырдым. 26 Ынчангаш силерге: "Көрүңер, Христос кургаг куруг ховуда-дыр!" - дээр болза, ынаар барбаңар азы: "Көрүңер, Ол мында, дуу бажыңда чаштынып турар-дыр" - дээр болза, бүзүревеңер. 27 Чөөн чүктен кызаш дээш, барыын чүкке чедир кызаңнаан чаңнык дег, Кижи амытан Оглу ынчалдыр ээп кээр. 28 Кайда өлүг мөчү барыл, аңаа сек чиир куштар чыглып кээр.
* Дан. 9:27.
** 24:17 Бажың кыры - Иудеяга бажыңнар крышалары ийленчек эвес,
а калбак болур турган, а чурттакчы чон оларны дыштаныр чер база
үстүкү каът кылдыр ажыглап турган.
Кижи амытан Оглунуң чедип кээри (Мк. 13:24-27; Лк. 21:25-28)
29 Ол хүннерниң айыыл-халавы болуп эрткен дораан-на "Хүн караа өжер, ай чырытпастай бээр, сылдыстар дээрден кээп дүжер база дээрниң күчү-күштери сириңейнип, божаңнай бээр".*
* Ис. 13:10; 34:4.
30 Кижи амытан Оглунуң бадыткал демдээ ол үеде дээрге көстүп кээр. Өндүр улуг күчү-күжү база алдары-биле "Дээрниң булуттарын кырлап кел чыдар Кижи амытан Оглун"* көрүп кааш, чер кырында хамык аймак-чон кажыыдап база ыглажып эгелээр. 31 Ол, бүрээни ыыткыр этсип, Бодунуң шилип алган улузун чырык черниң дөрт чүгүнден, өртемчейниң бир кыдыындан өске кыдыынга чедир чыып эккелзин дээш, Бодунуң төлээлерин чорудуптар.
* Дан. 7:13.
Смоква ыяжының чижээ-биле кичээндириг (Мк. 13:28-31; Лк. 21:29-33)
32 Смоква ыяжындан үлегер-чижек алыңар: ооң будуктары хөөп, бүрүлери частып кээрге, чай удавас дээрзин эндевес болгай силер. 33 Шакынчалдыр, ол бүгүнү көргеш, Кижи амытан Оглу мыя бо, эжик аксында келген дээрзин билип алыңар. 34 Алыс шынны силерге чугаалап тур мен: ол бүгү чүве боттанмаан шаанда, бо салгалдың улузу өлүп читпес. 35 Дээр биле чер эстип хайлы бээр, а Мээң сөстерим эстип хайлы бербес.
Шагы, хүнү билдинмес (Мк. 13:32-37; Лк. 17:26-30, 34-36)
36 А ол хүннүң база шактың кажан кээрин кым-даа: дээрниң төлээлери-даа, Оглу-даа билбес* - чүгле Бурган Ада Боду билир. 37 Өгбе Нойнуң үезинде болуп турганы дег, Кижи амытан Оглунуң чедип кээр хүнүнде база ындыг боор. 38 Ол хүннерде, суг халавының мурнуу чарыында, Нойнуң бажың-хемезинге** олурупканы хүнге чедир,
улус-чон ижип-чип, кадай ап база ашакка барып келген болгай. 39 Суг халап келгеш, оларның шуптузун узуткап каггыжеге, олар чүнү-даа угаап бодавааннар. Кижи амытан Оглу чедип кээрге, база шак ындыг боор. 40 Ийи кижи ынчан шөлге ажылдап турар болза, бирээзин алгаш баар, а өскезин арттырып каар. 41 Ийи херээжен дээрбеге тараа дээрбелеп турар болза, бирээзин алгаш баар, а өскезин арттырып каар.
* 24:36 Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде «Оглу-даа» деп сөс таварышпайн турар.
** 24:38 Бажың-хеме - Бургандан сагындырыг алган улуг өгбе Нойнуң
суг халавындан камгаланыры-биле тудуп алганы, улуг корабльга
дөмейлешкек эжиндирер бажың-сава (Эге дөс. 6-7 эгени көр).
42 Ынчангаш одуг-сергек болуңар, чүге дээрге Дээрги-Чаяакчыңарның кандыг хүнде чедип кээрин билир эвес силер. 43 Мону база билип алыңар: бажың ээзи дүнекиниң каш шакта оор кээрин билир турган болза, ол удувас ийик база бодунуң бажыңын оорлаттырбас ийик. 44 Ынчангаш силер база белен болуңар, чүге дээрге Кижи амытан Оглу силерниң манаваан шагыңарда чедип кээр.
Шынчы база шынчы эвес ийи чалча (Лк. 12:41-48)
45 Бажың ээзи чалчаларының бирээзин өскелериниң бажынга салгаш, оларга аъш-чемни чогуур үезинде үлээр кылдыр томуйлап каарга, шынчы болгаш сарыылдыг ажыл-херек эргелекчизи кандыг болурул? 46 Ээзи чедип келгеш, ооң ынчалдыр ажылдап турарын көрүп каар болза, ол эргелекчи амыр-чыргалдыг. 47 Алыс шынны силерге чугаалап тур мен: ээзи ону бүгү ээлээн чүвезиниң бажынга олуртуп каар. 48 А ол эргелекчи чалча ойлук чок болуп, бүдүү иштинде: "Мээң дээргим ам дораан келбес-ле болгай" - дээш, 49 өске чалчаларны эттеп-соп, а боду чилбиленип, арагачылар-биле пактай берген дижик. 50 Ындыг чалчаның ээзи ооң манавааны хүнде база бодавааны шакта чедип келгеш, 51 ону чула кезеткеш, ийи арынныг улус-биле дөмей кылдыр аажылаар. Аңаа ыы-сыы үнер база диштер кыжыраажы дыңналыр».
Он кыс дугайында угаадыглыг чугаа
25:1 «Ол хүнде Дээрниң Чагыргазы мындыг болганынга дөмей. Үс куткан деңнерин туткаш, күдээже уткуштур үнүпкен он кыс турган. 2 Оларның бежи угаанныг, а бежи мелегей чүве-дир. 3 Мелегей кыстар деңнерин ап алза-даа, немей кудар үзү чок болганнар. 4 А угаанныг кыстар деңнери-биле катай саваларда үзүн база ап алганнар. 5 Күдээ оол саадай бээрге, кыстарның бажы согаш кыннып, удуй бергеннер. 6 Дүн ортузунда: "Көрүңер, күдээ кел чор! Ону уткуп үнүңер!" - деп кыйгы дыңналган. 7 Ол дораан хамык кыстар тура халышкаш, деңнерин кыпсып эгелээннер. 8 Мелегей кыстар угаанныгларынга: "Үзүңерден бичииден бериңерем, деңнеривис өжүп тур" - дээннер. 9 А угаанныг кыстар: "Чок, бербес бис, чүге дээрге үс силерге-даа, биске-даа четпейн баар. Ооң орнунга садыгжыларже баргаш, садып алыңар" - деп харыылааннар. 10 Олар үс садып ап чоруур аразында, күдээ чедип келген. Белен турган беш кыс ооң-биле кады куда доюнче кире бээри билек, оларның соондан эжикти хаапкан.
11 Ооң соонда арткан кыстар чедип келгеш: "Дээрги! Дээрги! Эжииң ажыдып көр!" - дээннер. 12 А ол: "Чок, силерни билбезим ылап шын" - деп харыылаан. 13 Ынчангаш серемчилелдиг болуңар, чүге дээрге Кижи амытан Оглунуң чедип кээр* хүнүн-даа, шагын-даа билбес болгай силер.
* Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде «Кижи амытан Оглунуң чедип кээр» деп сөстер таварышпайн турар.
Хөй акша дугайында угаадыглыг чугаа (Лк. 19:11-27)
14 Ынчан ырак чуртче чоруп тура, бодунуң чалчаларын кый деп алгаш, эт-хөреңгизин оларга карактадып каан кижи-биле болганы дег болур. 15 Ол бир чалчазынга - беш, өскезинге - ийи, а үшкүзүнге - бир шоодай мөңгүн акша берип каан. Кижи бүрүзүнге ооң шыдаар шаг-шинээн барымдаалап бергеш, боду чорупкан. 16 Беш шоодай мөңгүн акша алган кижи ол акшаны ол дораан саарылгаже кииргеш, немей бешти ажылдап алган. 17 Ийи шоодай мөңгүн акша алган кижи база ийини немей ажылдап алган. 18 А бир шоодай мөңгүн акша алган кижи баргаш, оңгар каскаш, дээргизиниң акшазын ынаар хөөп каан.
19 Үр үе эрткен соонда, чалчаларның дээргизи ээп келгеш, оларга карактадып каан акшазы дээш, харыы тударын негээн. 20 Беш шоодай акша алган кижи келгеш, немей база бешти эккелген. Ол мынча дээн: "Дээрги, силер меңээ беш шоодай акша берген силер, а бо мээң немей ажылдап алганым беш шоодай акша-дыр". 21 Дээргизи аңаа: "Кончуг эки-дир, сен эки болгаш шынчы чалча-дыр сен! Сен бичии херек башкарарынга шынчың көргүстүң, ам сеңээ улуг ажыл-херек дагзыйн. Мээң өөрүшкүм үлежип көр" - дээн.
22 Ийи шоодай акша алган кижи база чедип келгеш: "Дээрги, силер меңээ ийи шоодай акша бээриңерге, немей база ийини ажылдап алдым" - дээн. 23 Дээргизи аңаа: "Кончуг эки-дир, сен эки болгаш шынчы чалча-дыр сен! Сен бичии херек башкарарынга шынчың көргүстүң, ам сеңээ улуг ажыл-херек дагзыйн. Мээң өөрүшкүм үлежип көр" - дээн.
24 Ооң соонда бир шоодай акша алган кижи чедип келгеш, мынча дээн: "Дээрги, мен силерни каржы-хажагай кижи деп билир мен: тарываан-даа чериңерден ажаап аар, тө чашпаан-даа чериңерден чыып аар болгай силер. 25 Мен силерден сезиндим, ынчангаш акшаңарны черге хөөп кагдым. Акшаңар бо-дур, ап ап көрүңер". 26 Дээргизи аңаа: "Сөлгүжок бак, чалгаа чалча! Тарываан-даа черимден ажаап аарымны, тө чашпаан-даа черимден чыып аарымны билир ышкажыл сен. 27 Ындыг болганда мээң акшамны саарылгаже киирер турган-дыр сен, мен ынчан ээп келгеш, акшамны орулгазы-биле катай алгай эртик мен. 28 Ооң бир шоодай акшазын хунаап алгаш, он шоодай акшалыг кижиге бериптиңер. 29 Чүвези бар кижиге оон-даа немей бээр, ол ынчан артыкшылдыг боор, а чүвези чок кижиниң бичии бар чүвезин-даа хунаап алыр. 30 Бо сөлгүжок бак чалчаны дашкаар, улус ыглап-сыктап, диштерин кыжыраткан караңгыже, үндүр октаптыңар" - дээн.
Чоннарны шиидери 31 Бодунуң чайынналчак чырыынга бүргеткен Кижи амытан Оглу хамык төлээлеринге үдеткен чедип келгеш, Бодунуң алдарлыг дүжүлгезинге саадаптар. 32 Ооң мурнунга бүгү чоннар чыглып кээр. Ол улусту, кадарчының хоюн өшкүзүнден үзери дег, ийи кезекке үзүп аар. 33 Ол хоюн - оң талазынга, а өшкүзүн - солагай талазынга бөлүп аар. 34 Хаан ынчан оң талазында турарларга мынча дээр: "Мээң Адамның ачы-буянын алганнар, бээр келиңер! Өртемчейни чаяаганындан бээр силерге белеткээн Дээрниң Чагыргазын салгап алыңар. 35 Чүге дээрге Мен аштап турумда, силер Мени чемгерип кагдыңар; суксап турумда, силер Мээң суксунум хандырдыңар; чер кезип чорумда, силер Мени хоргададып алдыңар; 36 чанагаш турумда, силер Мени хепкерип кагдыңар; аарып чыдырымда, силер Мени ажаап-карактап келдиңер; кара-бажыңга чыдырымда, силер Меңээ ужуражып чордуңар". 37 Бурганга шынчы улус ынчан Аңаа мынчаар харыылаар: "Дээрги-Чаяакчы, кажан бис Сен аштап туруңда көргеш, Сени чемгерген улус боор бис, суксап туруңда көргеш, суксунуң хандырган улус боор бис? 38 Чер кезип чоруңда көргеш, хоргадал берген улус боор бис; чанагаш туруңда көргеш, хепкерген улус боор бис? 39 Кажан бис Сен аарып туруңда көргеш, Сени ажаап-карактаан улус боор бис; кара-бажыңга чыдырыңда көргеш, ужурашкан улус боор бис? Кажан ынчалган улус боор бис?"
40 Хаан оларга мынчаар харыылаар: "Алыс шынны чугаалап тур мен: Мээң бо бичии эш-өөрүмнүң бирээзинге ол бүгүнү кылганыңар дээрге-ле, ону Меңээ база кылганыңар ол-дур".
41 А ооң соонда Хаан солагай талазында турарларга мынча дээр: "Менден ырап чоруңар, каргыштыг хейлер! Эрликке болгаш ооң төлээлеринге белеткээн мөңге отче барыңар. 42 Мен аштап турдум, а силер Мени чемгербедиңер; Мен суксап турдум, а силер Мээң суксунум хандырбадыңар; 43 Мен чер кезип чордум, а силер Мени хоргадатпайн бардыңар; чанагаш турдум, а силер Мени хепкербедиңер, аарып турдум база кара-бажыңга чыттым, а силер Менче сагыш салбадыңар". 44 Олар ынчан мынча дээрлер: "Дээрги-Чаяакчы, кажан бис Сээң аштап, суксап азы чер кезип турганыңны, чанагаш чорааныңны, аарып азы кара-бажыңга чытканыңны көргеш, Сеңээ дузалаваан улус боор бис? Кажан ынчалган улус боор бис?" 45 Хаан оларга: "Алыс шынны чугаалап тур мен: Мээң бичии улузумнуң бирээзинге ол бүгүнү кылбааныңар дээрге-ле, ону Меңээ база кылбааныңар ол-дур" - деп харыылаар. 46 Олар ынчан мөңге кеземчеже чоруптар, а Бурганга шынчы улус мөңге амыдыралды алыр».
Иисуска удур сүлчээ (Мк. 14:1-2; Лк. 22:1-2; Ин. 11:45-53)
26:1 Иисус ол чугаазын төндүргеш, Бодунуң өөреникчилеринге мынча дээн: 2 «Хосталыышкын байырлалынга чедир ийи хүн артканын база белдир-креске хере шапсын дээш, Кижи амытан Оглун садыптарын билип алыңар».
3 Ол өйде Бурганның дээди бараалгакчылары, чоннуң баштыңнары Бурганның дээди бараалгакчызы Каиафаның өргээзинге чыглып келгеш, 4 Иисусту дуюкаа тудуп алгаш, өлүрүп каарын дугуржуп алганнар. 5 Олар: «Чүгле байырлал үезинде ынчап болбас. Оон башка чон хөлзээзин үндүрүп боор» - деп дугурушканнар.
Вифанияга Иисустуң бажын үс-биле чагганы (Мк. 14:3-9; Лк. 7:36-50; Ин. 12:1-8)
6 Иисус Вифанияга, экирбес кеш аарыглыг чораан Симоннуң бажыңынга турган. 7 Ол чемненип чыдырда, үнелиг чаагай чыттыг үс куткан алебастр доңгалыг херээжен Аңаа чоокшулап келгеш, үзүн Ооң бажынче кудуп берген. 8 Ооң өөреникчилери ону көргеш, хорадап үнгеннер: «Ындыг чарыгдалдың ажыы чүл? 9 Ол үстү хөй акшага садыпкаш, ядыыларга үлеп берип болур турган болгай!»
10 Иисус ону билгеш, оларга мынча дээн: «Ол херээженни дүвүретпейн көрүңер, Меңээ эки херек кылган кижи-дир! 11 Ядыылар силер-биле үргүлчү кады турар, а Мен силер-биле үргүлчү кады турбас мен. 12 Мээң мага-бодумче чаагай чыттыг үзүн кудуп бергеш, ол Мени орнукшударынга белеткеп кагды. 13 Алыс шынны силерге чугаалап тур мен: бүгү делегейге, Буянныг Медээни суртаалдаан чер бүрүзүнге, улус бо херээженниң кылган херээниң дугайында чугаалажып, ону сактып чоруур».
Иуданың саттыныкчы болуксай бергени (Мк. 14:10-11; Лк. 22:3-6)
14 Он ийи элчинниң бирээзи боор Иуда Искариот ынчан Бурганның дээди бараалгакчыларынга четкеш, чугаа кылган: 15 «Иисусту силерге садыпсымза, меңээ чүнү бээр силер?» Олар аңаа үжен мөңгүн чоос санап бергеннер. 16 Оон бээр-ле Иуда, Иисусту садыптар дээш, эптиг таварылга дилеп эгелээн.
Хосталыышкын байырлалынга белеткел (Мк. 14:12-21; Лк. 22:7-14, 21-23; Ин. 13:21-30)
17 Хаарган далганнар байырлалының бирги хүнүнде өөреникчилери Иисуска чоокшулап келгеш, айтырыг салганнар: «Хосталыышкын байырлалының кежээки чемин Силерге каяа белеткеп бээр бис?» 18 Ол мынча дээн: «Хоорайда айтып бээрим кижиге баргаш: "Башкы: 'Мээң үем чоокшулап келди. Мен хосталыышкын байырлалын өөреникчилерим-биле кады сээң бажыңыңга байырлаар мен' - дээр чүведир" - деп чугаалаңар». 19 Өөреникчилери Иисустуң оларга чугаалаан аайы-биле кылгаш, байырлалдың кежээки чемин белеткеп кааннар.
20 Кежээ дүшкенде, Ол он ийи элчини-биле кады чемненири-биле олурупкан. 21 Кежээки чемни чип ора, Иисус мынча дээн: «Алыс шынны силерге чугаалап тур мен: силерниң бирээңер Мени садыптар-дыр». 22 Аажок муңгараан өөреникчилер удаа-дараа айтырып эгелээннер: «Ол мен эвес-ле боор мен аа, Дээрги?» 23 Харыызынга Ол мынча дээн: «Мээң-биле кады чаңгыс тавактан чем чип турар кижи Мени садыптар-дыр! 24 Бижилгеде ол дугайында бижээни дег, Кижи амытан Оглу оруун эртер ужурлуг, ынчалза-даа Ону садыптар кижиниң бодунуң шорузу-дур! Ол кижи шуут төрүттүнмээни боору эки ийик!» 25 Ону садыптар дээн Иуда ынчан: «Мен канчап ол боор мен, Башкы?» - деп айтырган. Иисус аңаа: «Бодуң ынча деп тур сен» - деп харыылаан.
Дээрги-Чаяакчының кежээки чеми (Мк. 14:22-26; Лк. 22:15-20; 1 Кор. 11:23-25)
26 Олар чемненип олурда, Иисус хлебти алгаш, Бурганга өөрүп четтиргеш, ону үзе тыртып, өөреникчилеринге бербишаан, мынча дээн: «Алгаш, чиңер, бо дээрге Мээң мага-бодум-дур». 27 А ооң соонда Ол дашканы көдүргеш, Бурганга өөрүп четтиргеш, ону өөреникчилеринге сунгаш, мынча дээн: «Дөгереңер ижиңер, 28 бо дээрге хөй улустуң бачыттарын өршээри-биле төгерим Мээң ханым-биле чардынар дугуржулга-чагыг-дыр. 29 Силерге чугаалап тур мен: Адамның Чагыргазынга силер-биле кады чаа арага ижер хүнүм келбээн шаанда, Мен ам моон соңгаар виноград суксуну - араганы ишпес мен». 30 Олар ыдыктыг ырны ырлашкаш, Елеон даанче чорупканнар.
Пётрнуң Иисустан ойталаарын баш бурунгаар медеглээни (Мк. 14:27-31; Лк. 22:31-34; Ин. 13:36-38)
31 Иисус ынчан оларга мынча дээн: «Бижилгеде: "Кадарчызын чыттыр шааптарымга, хойлар тарай маңнажы бээр"* - деп бижээни дег, силер шупту бо дүне Менден ойталаар-дыр силер. 32 Ынчалза-даа Мен катап дирилгеш, Галилеяга мурнай чедип, силерни аңаа манаар мен».
* Зах. 13:7.
33 А Пётр Аңаа мынчаар харыылаан: «Улус Силерден шупту-даа ойталаар болза, мен кажан-даа ынчанмас мен!» 34 Иисус аңаа мынча дээн: «Алыс шынны сеңээ чугаалап тур мен: бо дүне-ле, аскыр-дагаа алгырар бетинде, Менден үш катап ойталаар-дыр сен». 35 Пётр: «Силер-биле кады өлүр-даа апаар болзумза, Силерден черле ойталавас мен!»-дээн. Өске өөреникчилер база ынча деп аашкынар болганнар.
Иисустуң Гефсиманияга Бурганга мөргүл кылганы (Мк. 14:32-42; Лк. 22:39-46)
36 Иисус оон өөреникчилери-биле кады Гефсимания дээр черге чедип келгеш, оларга мынча дээн: «Маңаа олуруңар, Мен ол аразында дөө ынаар барып, мөргүп алыйн». 37 Ол Пётрну база Зеведейниң ийи оглун эдертип алгаш, качыгдап, ундарап эгелээн. 38 Иисус ынчан оларга мынча дээн: «Качыгдал мээң сеткилимни өлүмнүү-биле карартыр базып тур. Маңаа туруңар, Мээң-биле кады сергелеңнеп, удуваңар».
39 Иисус олардан элээн ырай бергеш, черге доңгайып чыдыпкаш, мөргүп эгелээн: «Ачай! Болдунар-ла болза, хилинчектиң бо дашказы Менден чайлай берзин! Ындыг-даа болза бүгү чүве Мээң эвес, а Сээң күзел-сорууң ёзугаар болзун».
40 Ол өөреникчилеринче ээп келгеш, оларның удуп чыдарын көргеш, Пётрга чугаалаан: «Силер Мээң-биле кады оода чаңгыс шак иштинде сергек болуп шыдавааныңар ол бе? 41 Күткүлгеге алыспас дээш, серемчилелдиг болуп, мөргүңер. Сүлде - сергек, а мага-бот - суларгай болгай».
42 База катап ырадыр кылаштай бергеш, Ол мынчаар мөргүй берген: «Ачай! Хилинчектиң бо дашказы Менден чайлаттынмайн, Мен ону албан ижер ужурлуг болзумза, Сээң күзел-сорууң чогуп бүтсүн!» 43 Иисус ээп кээрге, өөреникчилери ам база удуп чытканнар: оларның карактары шимдинип турган. 44 Оларны каапкаш, катап ырадыр кылаштай бергеш, Ол биеэги-ле сөстери-биле үшкү удаа мөргүй берген. 45 Иисус оон өөреникчилеринче ээп келгеш, оларга мынча дээн: «Силер ам-даа удуп дыштанмышаан силер бе? Дыңнаңар, шак-үе келген, Кижи амытан Оглун бачыттыглар холунга тудуп берип турар-дыр. 46 Тургулаңар, чоруулуңар! Саттыныкчы мыя бо келди, көрүңер!»
Иисусту тудуп хоругдааны (Мк. 14:43-50; Лк. 22:47-53; Ин. 18:3-12)
47 Иисус ынча дээри билек, он ийи элчинниң бирээзи боор Иуда чедип келген. Иуда Бурганның дээди бараалгакчылары болгаш чоннуң баштыңнарының чорудупканы, хылыштар, моңнар-биле чепсегленген хөй улус эдертип эккелген. 48 Саттыныкчы оларга: «Ошкап каарым кижи Иисус ол боор - деп демдек айтып, - Ону тудуп алыр силер» - деп дугуржуп алган турган. 49 Иуда ол-ла дораан Иисуска чеде бергеш: «Амыргын-на бе, Башкы!» - дээш, Ону ошкап каан. 50 А Иисус аңаа мынча дээн: «Өңнүк, чүнү кылыр дээш келген ийик сен, ооңну кыл».* Чепсектиг улус ынчан чедип келгеш, Иисусту тудуп алганнар.
* Иисустуң сөстериниң өске утказы: «Өңнүк, чүнү кылыр дээш, бээр чедип келдиң?» - бооп чадавас.
51 Иисустуң чанынга турганнарның бирээзи хылыжын ушта тырткаш, Бурганның дээди бараалгакчызының чалчазының кулаан одура шаапкан. 52 Иисус аңаа мынча дээн: «Хылыжың хыннап ал! Хылыш көдүрген кижи боду хылыштан өлүр чүве. 53 Азы сен Мени Адамдан дилег кылып шыдавас деп бодадың бе? Ол Меңээ он ийи түмен азы оон-даа хөй дээрниң төлээлерин чорудуп бээр турган ийик! 54 А ындыг таварылгада Бижилгелер канчап боттанырыл? Ол бүгү шак ынчаар боттаныр ужурлуун бижээн-не болгай!»
55 Иисус ынчан чыылган чонга мынча дээн: «Силер чүге Мени тудуп алыр дээш, хылыштарлыг, моңнарлыг чедип келдиңер? Кай Мен дээрбечи мен бе? Мен хүннүң-не Бурганның өргээзинге улус өөредип келдим, а силер Меңээ хол дегбедиңер чоп. 56 Медээчилерниң бижилгелери чогуп бүтсүн дээш, бо бүгү боттанып турар-дыр». Өөреникчилери ынчан Ону каапкаш, дезе бергеннер.
Иисус дээди иудей Чөвүлелдиң мурнунда (Мк. 14:53-65; Лк. 22:54-55, 63-71; Ин. 18:13-14, 19-24)
57 Иисусту тудуп алган улус Ону Бурганның дээди бараалгакчызы Каиафага эккелген. Ном-хоойлу тайылбырлакчылары болгаш баштыңнар ында шагда-ла чыглып келген болган. 58 (А Пётр Бурганның дээди бараалгакчызының бажыңының хериминге чедир Иисусту бүдүү эдерип чедип келген. Ол ынаар киргеш, хамык херектиң төнчүзүн көөрү-биле таңныылдар аразынга олуруп алган.)
59 Иисусту өлүрер кылдыр шиидер дээш, Бурганның дээди бараалгакчылары база бүгү дээди иудей Чөвүлел Иисуска удур меге херечилелдер тыварын оралдашкан. 60 Меге херечилел кылган улус хөй-даа турган болза, олар Ону буруудадыр чылдак тыппааннар. Адак сөөлүнде ийи меге херечи келгеш: 61 «"Бурганның өргээзин үрегдеп-бускаш, ону үш хүн дургузунда катап тудуп тургузуп шыдаар мен" - деп турган кижи бо-дур» - дишкеннер. 62 Бурганның дээди бараалгакчызы ынчан туруп келгеш: «Чүге харыылавайн тур сен? Бо улустуң сеңээ удур чүнү херечилеп турары ол?» - дээн. 63 Ынчалза-даа Иисус ыыттаваан. Бурганның дээди бараалгакчызы Оон айтырган: «Дириг Бурганның ады-биле дилеп тур мен: биске чугаалап көр, Сен - Христос, Бурганның Оглу сен бе?»
64 Иисус аңаа: «Силер бодуңар ынча дидиңер - дээн. - А Мен силерниң шуптуңарга чугаалап тур мен: моон соңгаар Кижи амытан Оглун Күчүлүг Бурганның оң талазында олурар база дээрниң булуттарын кырлап чоруур кылдыр көөр силер».
65 Бурганның дээди бараалгакчызы ынчан кеткен хевин ора-чаза соккаш, мынча дээн: «Ол Бурганны дорамчылап тур! Биске ам херечилерниң херээ чүл? Силер шупту Ооң Бурганны дорамчылаанын дыңнадыңар! 66 Кандыг шииткел үндүрер силер че?» Харыызынга олар: «Ол буруулуг-дур, өлүр ужурлуг-дур!» - дээннер. 67 Ооң соонда олар Ооң арнынче дүкпүрүп, эттеп эгелээннер. Өскелери Ооң артындан чаактарынче дажып: 68 «Христос, Сени кым дажыпты? Өттүр билип медегле!» - дижип турганнар.
Пётрнуң Иисустан ойталааны (Мк. 14:66-72; Лк. 22:56-62; Ин. 18:15-18, 25-27)
69 А Пётр бажың даштынга херим иштинге олурган. Бир чалча херээжен аңаа чоокшулап келгеш: «Сен база Галилея чурттуг Иисусбиле кады турдуң чоп» - дээн. 70 Ынчалза-даа Пётр хамык улус мурнунга оон ойталап: «Чүнү соора эдип турарың ол?» - дээн. 71 Ол үнер эжикче чоруптарга, ону көрүп каан өске чалча херээжен ында турган улуска мынча дээн: «Бо кижи база Иисус-биле кады чораан чүве». 72 Пётр база катап ойталап: «Ол Кижини билбес мен» - деп даңгыраглаан. 73 Элээн үе эрткенде, орта турган улус Пётрга чедип келгеш: «Сен ылап-ла оларның бирээзи-дир сен, чугаалаар аяныңдан-на илдең-дир» - дээннер. 74 Пётр ынчан база катап аашкынып, чыгаанга кирип эгелээн: «Мен ол Кижини шуут билбес мен!» Ол өйде аскыр-дагаа алгыра берген. 75 Пётр Иисустуң: «Аскыр-дагаа алгырар бетинде, Менден үш удаа ойталаар-дыр сен» - дээн сөстерин сактып келген. Ол ооң соонда үнгеш, чаза ыглай берген.
Иисус рим чагырыкчы Пилаттың мурнунда (Мк. 15:1; Лк. 23:1-2; Ин. 18:28-32)
27:1 Эртен эрте Бурганның дээди бараалгакчылары, чоннуң баштыңнары дөгере чөвүлежип чугаалашкаш, Иисусту өлүрер деп шиитпир үндүргеннер. 2 Олар Ону хүлээш, чагырыкчы Пилатка аппарып хүлээдип бергеннер.
Иуданың өлүмү (Аж.-ч. 1:18-19)
3 Иисусту садыпкан Иуда Ооң шииттирип алганын көргеш, кембуруузун миннип, Бурганның дээди бараалгакчылары болгаш баштыңнарга үжен мөңгүн чоозун эгидип бергеш: 4 «Буруу чок кижини садып, бачыт үүлгеттим» - деп турган. А демгилери: «Биске ол кандыг хамаанныг чүвел? Ол сээң херээң-дир» - деп харыылааннар. 5 Иуда чоостарын Бурганның өргээзинге тө чажыпкаш, чоруй баргаш, моңну берген. 6 Бурганның дээди бараалгакчылары чоостарны чыып алгаш: «Бо акша ханның өртээ болган төлээде, ону Бурганның өргээзиниң акша чыыр аптаразынга суп болбас» - дээннер. 7 Олар сүмелешкеш, ол акша-биле, аңаа өске чер чурттуг улусту хөөржүдер кылдыр, «Пор сава кылыкчызының шөлү» дээр черни садып аарын шиитпирлээннер. 8 Ынчангаш бөгүнге дээр ол шөлдү «Ханныг шөл» деп адап турар.
9 Иеремия медээчини дамчыштыр баш бурунгаар чугаалаан медеглел ынчаар боттанган: «Олар израиль чоннуң Ол дээш доктааткан өртээ - үжен мөңгүн чоосту ап алгаш, 10 Дээрги-Чаяакчының меңээ дужааганы дег, "Пор сава кылыкчызының шөлү" дээш берипкеннер».*
* Зах. 11:12-13; Иер. 18:3; 32:7-9.
Пилаттың Иисусту байысааганы (Мк. 15:2-5; Лк. 23:3-5; Ин. 18:33-38)
11 Иисусту чагырыкчының мурнунга тургузуп каан. «Сен - иудей хаан сен бе?»-деп, Пилат Оон айтырган. Иисус: «Силер бодуңар ынча дидиңер» - деп харыылаан. 12 А Бурганның дээди бараалгакчылары болгаш баштыңнар Ону буруудады бээрге, Иисус оларга кандыг-даа харыы бербээн. 13 Пилат ынчан Аңаа мынча дээн: «Дыңнавайн тур сен бе? Сеңээ удур буруудадыышкыннарның хөйүн көрбес бе?!» 14 Ынчалза-даа Иисус чагырыкчыга харыылаваан болгаш ону аажок кайгаткан.
Варавваны хостааны, а Иисусту өлүмге шиидип кааны (Мк. 15:6-15; Лк. 23:13-25; Ин. 18:39-19:16)
15 Чагырыкчы хосталыышкын байырлалында чоннуң шилээни бир херектенни хостап бээр чаңчылдыг турган. 16 Ол үеде Варавва* дээр билдингир херектен кара-бажыңга чыткан чүве-дир. 17 Улус чыглып кээрге, Пилат олардан айтырган: «Мен силерге кымны хостап берейн? Кайызын хостап алыксап тур силер: Варавваны* бе азы Христос деп адаар Иисусту бе?» 18 (Иисусту адааргаан сагыш-биле аңаа тудуп эккелгенин Пилат билип турган.)
* 27:16,17 Чамдык бурунгу грек сөзүглелдерде «Варавва» эвес, а «Иисус Варавва» деп бижээн.
19 Пилат шииткел үндүрер бедик черге олурда, ооң кадайы аңаа сөс дамчыттырыпкан: «Ол кем-буруу чок кижи-биле үрелдешпе! Мен бо дүне дүжүмде Ол дээш аажок човаг-хинчек көрдүм».
20 Ынчалза-даа Бурганның дээди бараалгакчылары болгаш баштыңнар чонну Иисусту өлүрүп шиидерин, а Варавваны хостаарын дилээр кылдыр көгүдүп каапканнар. 21 Чагырыкчы олардан: «Бо ийи кижиниң кайызын хостап берейн, кымны дээр силер?» - деп айтырган. Улус шупту: «Варавваны!» - деп алгырган. 22 Пилат оларга мынча дээн: «А Христос деп адаар Иисусту канчаайн?» Шуптузу аңаа: «Ону хере шавыңар!» - дээр болган. 23 Чагырыкчы: «Чүге? Ол кандыг кемниг херек кылганыл?» - деп айтырган. Ынчалза-даа олар улам ыыткыр алгыржып-ла турганнар: «Ону хере шавыңар!» 24 Пилат чүнү-даа кылып шыдавазын база үймээн-даа үнер чыгыы апарганын көргеш, суг алдыртып алгаш, чон мурнунга холдарын чуггаш: «Мен бо кижиниң өлүмү дээш буруу чок мен, бодуңар харыылаңар» - дээн. 25 Ынчаарга чон: «Ооң өлүмү дээш кеземче бистиң база ажы-төлүвүстүң кырынга дүшсүн» - деп харыылаан.
26 Пилат ынчан улуска Варавваны хостап берген, а Иисусту эриидээш, хере шавары-биле аппаарын дужааган.
Шериглерниң Иисусту дорамчылааны (Мк. 15:16-20; Ин. 19:2-3)
27 Пилаттың шериглери ынчан Иисусту чагырыкчының өргээзинче аппарганнар. Ону долгандыр бүдүн батальон хире шериг чыглып келген. 28 Олар Ооң хевин ужулгаш, Аңаа хааннар кедер хүрең-кызыл тон кедирип кааннар. 29 Оон тенниг чадаң ыяш будуундан оваадай өрээш, Ооң бажынга кедиргеш, оң холунга даянгыыш тудускаш, Иисусту дорамчылап, Ооң мурнунга дискектенип ора дүшкеш: «Иудей хаан алдаржызын!» - деп кочулап пат болганнар. 30 Олар Олче дүкпүрүп, даянгыыш-биле бажынче соп пат болганнар. 31 Иисусту дорамчылап мага хангаш, хүрең-кызыл тонну ужулгаш, Ооң Бодунуң хевин кедиргеш, хере шавары-биле алгаш чорупканнар.
Иисустуң хере шаптыртканы (Мк. 15:21-32; Лк. 23:26-43; Ин. 19:17-27)
32 Орук ара оларга Киринея чурттуг Симон деп кижи таваржы бээрге, олар ону Иисустуң белдир-крезин көдүрүп чоруур кылдыр албадапканнар. 33 Голгофа азы «Баш сөөгү» деп адаар черге чедип келгеш, 34 олар Иисуска бир-ле ажыг чүүл холаан арага бергеннер. Ол шенеп көргеш, ишпейн барган. 35 Иисусту белдир-креске хере шаап кааш, олар кымның чүнү алырын даштар октаар төлге-биле шиитпирлеп, Ооң хевин аразында үлежип алганнар. 36 А ооң соонда олуруп алгаш, олар Ону кадарып эгелээннер.
37 Иисустуң кем-буруузун айтып: «Иисус - иудей хаан» - деп бижээн самбыражыгашты Ооң бажының кырынга кадап каан турган.
38 Ооң-биле кады өске ийи дээрбечини база: бирээзин Ооң оң талазынга, а өскезин солагай талазынга хере шаап каан. 39 Эрткен-дүшкен улус Ооң талазынче баштары-биле дорамчылалдыг айтып, кочулап турган: 40 «"Бурганның өргээзин үреп-бускаш, үш хүн дургузунда тудуп тургузуптар мен" - деп турдуң чоп! Бодуңну Бодуң камгала! Бурганның Оглу шын болзуңза, белдир-крестен дүжүп кел!»
41 Бурганның дээди бараалгакчылары, ном-хоойлу тайылбырлакчылары болгаш баштыңнар демнежип алгаш, база-ла Ону кочулап турганнар: 42 «Өскелерни камгалап турган, а Бодун камгалап шыдавас де! Израильдиң хааны де! Ол белдир-крестен дүжүп келзин, бис ынчан Аңаа бүзүрей бээр бис! 43 Ол Бурганга ынанып турду. Ынчангаш Ол Бурганга эргим болза, Бурган ам Ону камгалап алзын. Ол Бодун Бурганның Оглу мен деп турду чоп!» 44 Ооң-биле кады хере шаптырган дээрбечилер база Ону бак сөглеп турганнар.
Иисустуң өлүмү (Мк. 15:33-41; Лк. 23:44-49; Ин. 19:28-30)
45 Дүштекиниң он ийи шактан үш шакка чедир бүгү чер кырын дүмбей караңгы шыпкан. 46 А үшшак үезинде Иисус: «Эли, Эли, лема савахфани?» («Мээң Бурганым, Мээң Бурганым, чүү дээш, Сен Мени кааптың?»* - дээни ол.) - деп ыыткыр алгырыпкан. 47 Чоогунга турган улустуң чамдыызы ону дыңнааш, мынча дишкен: «Ол Илияны кый деп тур». 48 Оларның бирээзи дораан маңнап чеде бергеш, суг сиңирер губка алгаш, ону виноград арагазынга өттүрүп, өрген бажынга кедиргеш, Аңаа ижиртирин кыскан. 49 Арткан өөрү эжин хоруп: «Адыр! Ону камгалаары-биле Илияның кээр-келбезин көөр-дүр» - деп турганнар.
* Ыд. ыр. 21:2.
50 Иисус база катап ыыткыр алгырган соонда, Ооң амы-тыны үстү берген.
51 Ол өйде Бурганның өргээзинде Эң ыдыктыг чер деп адаар өрээлди аңгылаан көжеге үстүнден адаанга чедир ийи чара орлу берген. Чер сириңейнип, хая-даштар буступ калган. 52 Чевеглер ажыттынып, Бурганның хөй-ле улузунуң өлүг мага-боттары катап дирли берген. 53 Олар чевеглеринден үнгеш, Иисустуң катап дирилгениниң соонда ыдыктыг хоорайга чедип келгеннер. Оларны хөй улус суглуг караабиле көрген.
54 Чүс шериг баштыңчызы база Иисусту таңныылдап турган шериглер чер шимчээшкинин болгаш өске-даа бүгү болган чүүлдерни көргеш, аажок сестип: «Ол ылап-ла Бурганның Оглу-дур!» - деп турганнар.
55 Орта хөй херээженнер база ол бүгүнү ырактан хайгаарап турганнар. Олар Иисуска бараан бооп, Ону Галилеядан үдеп келген улус чүве-дир. 56 Херээженнерниң аразынга Мария Магдалина, Иаков биле Иосифтиң авазы Мария база Зеведейниң оолдарының авазы турган.
Иисусту орнукшутканы (Мк. 15:42-47; Лк. 23:50-56; Ин. 19:38-42)
57 Кежээ дүшкенде, Аримафея суур чурттуг Иосиф деп бай кижи чедип келген. Ол база Иисустуң өөреникчизи турган. 58 Ол Пилатка келгеш, Иисустуң мага-бодун дилеп алган. А Пилат мага-ботту аңаа бээрин дужааган. 59 Мага-ботту дүжүрүп алгаш, Иосиф ону арыг пөс шывыг-биле ораагаш, 60 хаяда оя шаап алганы бодунуң чаа чевег-куйунга орнукшудуп каан. Чевег-куйнуң аксын, улуг даш чууп эккеп, дуглап кааш, Иосиф чоруй барган. 61 А Мария Магдалина болгаш өске Мария чевег-куйнуң дужунга олуруп калганнар.
Чевег чанында таңныылдар
62 Пятницаны солуп кээр даартазында хүндүс Бурганның дээди бараалгакчылары болгаш фарисейлер Пилатка келгеш, 63 мынча дээннер: «Хайырааты! Ол мегечи дириг тургаш: "Үш хүн эртерге, катап дирлир мен" - деп чугаалаанын сактып келдивис. 64 Ынчангаш үшкү хүнге чедир чевегни кадарар айтыышкындан бер. Оон башка Ооң өөреникчилери чедип келгеш, мага-ботту оорлап аппаарлар, а оон чонга: "Ол өлүглерден катап дирилди" - деп чарлай бээрлер. Ол сөөлгү меге баштайгызындан-даа дора болур». 65 Пилат оларга: «Таңныылдардан берейн. Баргаш, бодуңар баш билип кадарыңар» - деп харыылаан. 66 Олар чоруткаш, таңныылдар тургузуп, дашка таңма баскаш, чевег-куйну кадарып эгелээннер.
Иисустуң катап дирилгени (Мк. 16:1-8; Лк. 24:1-12; Ин. 20:1-10)
28:1 Амыр-дыш хүнү эрткенде, улуг-хүннүң даң бажында, Мария Магдалина болгаш өске Мария чевег-куйну көөрү-биле чедип келгеннер. 2 Хенертен күштүг чер шимчээшкини болган: Дээрги-Чаяакчының төлээзи дээрден дүшкеш, чевег-куйга кээп, дашты чууй идипкеш, ооң кырынга олуруп алган. 3 Ооң хевир-шырайы чаңныкка дөмей, а хеви хар дег ак болган. 4 Оон корткаш, таңныылдар сириңейнип, диригге-ле өлгүлей бергеннер. 5 Дээрниң төлээзи херээженнерге мынча дээн: «Силер кортпаңар. Хере шаптырткан Иисусту дилеп чедип келгениңерни билир мен. 6 Ол мында чок. Силерге Ооң чугаалап турганы дег, Ол катап дирли берген. Бээр келгеш, Ооң чыткан черинче көрүңерден. 7 А ооң соонда дүрген чоруткаш, Ооң өөреникчилеринге барып: "Ол өлүглерден катап дирилгеш, силерни мурнай Галилеяга чеде бээр. Ону аңаа көрүп каар силер" - деп дыңнадыңар. Силерге Мээң чугаалаар дээн чүвем бо-дур».
8 Олар чевегден дүрген-не үне халышкаш, коргуп-иргип-даа, аажок өөрүп-даа, ол бүгүнү Ооң өөреникчилеринге чугаалаар дээш чүгүржүпкеннер. 9 Хенертен Иисус Боду оларга уткуй бо келген. Ол: «Амыргын-на бе!» - деп мендилээн. Херээженнер чоокшулай бергеш, доңгая кээп дүшкүлээш, Ооң буттарындан кужактап, Аңаа мөгейип турганнар. 10 Иисус ынчан оларга мынча дээн: «Кортпаңар! Баргаш, "Галилеяже чоруптуңар" деп, Мээң улузумга чугаалаңар. Олар Мени аңаа көрүп каарлар».
Таңныылдарның дыңнадыы
11 Херээженнер орукка бар чыдырда, таңныыл шериинден элээн каш кижи бо-ла бүгү болган чүүлдү Бурганның дээди бараалгакчыларынга дыңнадып, хоорайга чедип келген. 12 А демгилери баштыңнар-биле кады сүмелешкеш, шериглерге хөй акша бергеш, 13 оларга мынча дээннер: «"Ооң өөреникчилери дүне када келгеш, бис удуп чыдырывыста, мага-ботту оорлап аппарган-дыр" - деп, хамык улуска чугаалаңар. 14 А ол херектиң сураа чагырыкчының кулаанга чеде берзе, сагыш човаваңар: силерге багай чүү-даа болбас кылдыр бис ооң-биле дугуржуп каар бис».
15 Шериглер акшаны ап алгаш, айыткан аайы-биле кылганнар. Ол чугаа иудейлер аразынга калбаа-биле нептерээш, бөгүнге дээр артып калган.
Иисустуң өөреникчилеринге чагыы (Мк. 16:14-18; Лк. 24:36-49; Ин. 20:19-23)
16 А он бир өөреникчи Галилеяже, Иисустуң чеде бериңер дээн даанче чорупканнар. 17 Орта Ону көрүп кааш, олар Аңаа мөгейгеннер, ындыг-даа болза чамдыктары чигзинигге алзыпканнар.
18 Иисус чоокшулап келгеш, олар-биле чугаалажып, мынча дээн: «Дээрге база черге бүгү эрге-чагырганы Меңээ берген-дир. 19 Ынчангаш барыңар, Аданың, Оглунуң болгаш Ыдыктыг Сүлдениң ады-биле бүгү чоннарны сугга суп, оларны Мээң өөреникчилерим боор кылдыр ээлдириңер. 20 Силерге Мээң чарлык болган бүгү чүүлүмнү сагыыр кылдыр оларны өөредиңер. Мен кажан кезээде, бо делегейниң төнчүзүнге чедир силер-биле кады мен».