1:1 Бурганга кый дирткен элчинден база Оон Буянныг Медээзин суртаалдаары-биле шилип алдынган кижиден - Христос Иисуска бараан болган Павелден байыр. 2 Бурган ол Буянныг Медээни оон мурнунда-ла Ыдыктыг Бижилгелерге Бодунун медээчилерин дамчыштыр аазаан турган. 3 Буянныг Медээде кижи бооп торуттунген ызыгууру-биле Давид хааннын салгалы боор Бурганнын Оглунун дугайында чугаалап турар. 4 Ол дээрге Бурганнын олуглерден катап диргискеш, Бодунун Сулдезинин ыдыктыынын ачызында Бурганнын ондур кучулуг Оглу деп чарлааны Дээрги-Чаяакчывыс Иисус Христос-тур. 5 Оон ады алдаржызын дээш база бугу оске чоннар улузу Анаа бузурей берзин, Ону дынназын дээш, элчин боор ачы-буянны Оон ачызында алган мен. 6 Силер база ол чоннарнын санынче кирип турар болгаш, Иисус Христостун улузу боору-биле кый дирткен силер.
7 Римде чурттаан силер бугудеге - Бурганнын ынак апарганы, Оон чону боору-биле кый деп алганы бузурээн улуска - бижип олур мен. Бурган Адавыс болгаш Дээрги-Чаяакчывыс Иисус Христостан келген авырал биле амыр-тайбын силерге бактаазын.
Павелдин римчилерге дужуксаан кузели
8 Бузурелинер дугайында бугу делегейде улус чугаалажы бергендир. Ынчангаш чуну-даа мурнай силер бугуде дээш, Иисус Христосту дамчыштыр мээн Бурганымга ооруп четтирдим. 9 Оон Оглунун дугайында Буянныг Медээни медеглеп, Анаа бугу бодумдан бараан бооп чоруурум Бурган херечим болзун: моргуп турар санымда-ла силерни сактыр-дыр мен. 10 Бурганнын кузел-соруунун аайы-биле ам-на силерге чеде бээр аргалыг боорумну моргулдеримге ургулчу дилээр-дир мен. 11 Чуге дээрге Сулдеден келген кандыг-бир ачы-буянны силерге соннеп чедирер дээш база силерни оон-биле быжыглаар дээш, шагдан бээр силерни коруксеп келдим. 12 Биригээр чугаалаарга, ниити бузуреливис-биле: бодумну - силернии-биле, а силерни - бодумнуубиле удур-дедир деткижеривис дээш, силерге ужуражыксадым. 13 Хадунма, силерже хой удаа барыксаанымны ыяк билип аарынарны кузеп тур мен (ынчалза-даа мынчага дээр бир-ле байдалдар шаптыктап келди). Бугу оске чоннар улузунун аразынга дег, суртаалымнын уре-туннелин силернин аранарга коруксээш, чадап кагдым. 14 Мен гректер-даа, варварлар-даа* база мерген угаанныглар-даа, мугулайлар-даа дээш, харыысалгалыг мен. 15 Ынчангаш Буянныг Медээни Римде чурттаан силерге база суртаалдаарын кузеп тур мен.
* Гректер азы эллиннер - еврейлер оске чоннар улузун, соок-язы ылгавайн, гректер азы эллиннер деп адап турар. Варварлар - гректернин боттарындан оске бугу чоннарны адап турган ады.
16 Буянныг Медээден ыятпас мен, чуге дээрге ол - Бурганга бузурээн бугу улусту: хамыкты мурнай иудейлерни, а оон соонда оске бугу улусту камгалаар дээн Бурганнын кучу-кужу-дур. 17 Буянныг Медээде Бурганнын бээр агартыышкыны ажыттынган. Ол эгезинден тончузунге чедир чугле бузурел дамчыштыр ажыттынар. Ол дугайында Бижилгеде мынча деп бижээн: Бузурелин дамчыштыр актыг болган кижи амыдыралды алыр.*
* Авв. 2:4.
Кижинин бачыттыы болгаш Бурганнын килени
18 Алыс шынны кем-буруузу-биле базып турар улус бачыттыг база бузуттуг чоруктарын уулгедирге, Бурганнын килени дээрден ажыттынып бадып турар. 19 Чуге дээрге Бурган дугайында билиг улуска чедингир апарды, Бурган Боду ону оларга хайырлады. 20 Бурганнын козулбес шынарлары - Оон монге кучу-кужу база бурганчы будужу бугу чаяалганы хайгаарап коорун дамчыштыр кижинин угаанынга билдингир, коску апарды. Ынчангаш ындыг улус Бурганнын мурнунга харыы тудуп шыдавас! 21 Бурганны билип алгаш-даа, олар Ону Бурганны дег алдаржытпааннар, Анаа ооруп четтирбээннер. А оон орнунга хоозун угаашкыннарга алзып алганнар, оларнын сарыыл чок чуректери карангыга бургедипкен. 22 Боттарын мерген угаанныг бис деп санап турзажок, олар сээденнеп калганнар. 23 Олум чок Бурганнын алдарынга могеерин олар олур тынныг кижиге, куштарга, дорт даванныг адыгуузуннарга болгаш соястаарларга азы дурзу-бурганнарга могееринге орнапканнар.
24 Ол улус ындыг боорга, олар чуректеринин самыыралын эдерип, мага-боттарын бужартатсыннар дээш, Бурган оларны бужарталдын эргезинге хулээдип берипкен. 25 Олар Бурганнын алыс шынын мегеге орнапкаш, Чаяакчыга эвес, а Оон чаяалгазынга могейип, бараан болуп турганнар. А Чаяакчывыс монге алгыш-йорээлге толептиг болзун, аминь! 26 Оон уржуундан Бурган оларны ыянчыг кузээшкиннернин эргезинге хулээдип берипкен: оларнын херээженнери безин бойдустан бердинген бирикшилди орта эвес, уй-балай бирикшилге орнапканнар. 27 Оларнын эр улузу база херээженнер-биле бойдус берген бирикшилден ойталааш, бот-бодунче туралаашкындан хайнып-холзеп турарлар. Эр улус эр улус-биле бужар харылзаа тудуп, будалгаш, чогуур кеземчени боттарынга онааштырып келгеннер. 28 Олар Бурганны билип аарын херектиг деп корбес боорга, Бурган оларны боттарынын-на будалган угаанынын эргезинге, кылып болбас уен-даян чуулдерин кылзыннар дээш, хулээдип берген. 29 Ол улусту янзы-буру бачыттар бургей апкан: бузут, алыксак-чиксек, ыят чок чорук, адааргал, олурукчу чорук, алгыш-кырыш, меге, хоп чугаа. 30 Олар нугулчу, Бурганны коор хонну чок, турамык, адыыргак, мактаныкчы, бузут уулгедирде тывынгыр, ада-иезин хундулевес улустур. 31 Олар угаан чок, эткен созунге ээ болбас, кымга-даа ынакшыл биле оршээл коргуспес улус-тур. 32 Ындыг чуулдер уулгедикчилерин олумге толептиг деп коор Бурганнын хоойлузу барын олар билир. Ынчалза-даа чугле боттары бачыт уулгедип турар эвес, а ындыг уулгедиглер кылып чоруур оске улусту база деткип турарлар.
Бурганнын чоптуг шуугузу
2:1 Ындыг болганда, оске улусту буруудадып турар болзунза, сен база Бурганнын мурнунга харыы тудуп шыдавас сен, тала. Оске кижини буруудаткаш, бодунну база буруудатканын ол-дур, чуге дээрге бодун база оларга домей чуулдерни уулгедип турар-дыр сен. 2 Ындыг чуулдер уулгедикчилерин Бурганнын шуугузу чоптуу-биле шиидерин билир бис. 3 Бодуннун база уулгедип турарын чуулдер дээш, оске улусту буруудаткаш, оон-биле Бурганнын шуугузунден чайлай бээр мен деп бодадын бе, тала? 4 Азы сен Оон ондур улуг ачы-буянын, кеземче онаавас оршээлдиин, шыдамыын тооп корбезин ол бе? Бурганнын ачы-буяны сени бачыдын миннип, Олче эглиринче эккел чыдарын билбезин ол бе? 5 Чоруу база бачыдын миннир хоннун чок болгаш, Бурганнын чоптуг шуугузу коступ кээр Оон киленинин хунунде кырынче чудурлур киленни бодун-на эндере чыып аар-дыр сен. 6 Бурган ол хунде Кижи бурузун ажыл-херектерин барымдаалап, шаннаар азы шиидер.* 7 Буянныг ажыл-херектерни доктаамал кылып, алдар, мактал-хунду болгаш олум чок чорук дилээн улуска Ол монге амыдыралды хайырлаар. 8 А бодунун ажыын бодаар, алыс шынны дыннавайн, бузутту дыннаар улусту Бурганнын килени болгаш куштуг хорадалы манап турар. 9 Бузут уулгеткен бугу улусту - баштай иудейлерни, а оон соонда оске бугу улусту - айыыл-халап биле хилинчек манап турар. 10 А буян кылып чоруур бугу улуска - баштай иудейлерге, а оон соонда оске бугу улуска - алдар, мактал-хунду болгаш амыр-тайбынны Бурган хайырлаар. 11 Чуге дээрге Ол кымны-даа дээре кылдыр санап, ылгай корбес.
* У. ч. 24:12.
12 Ыдыктыг хоойлуну хулээп албайн, бачыт уулгеткен улус ыдыктыг хоойлудан дашкаар олу бээрлер. Ыдыктыг хоойлуну бээрге, бачыт уулгеткен улус оон аайы-биле шииттирер. 13 Чуге дээрге ыдыктыг хоойлуну чугле дыннап эвес, а сагып турар улус Бурганнын мурнунга актыг болур. 14 Бижимел ыдыктыг хоойлузу чок оске чоннар улузу оон негелделерин боттары ала-чайгаар кууседип турар болганда, оларнын ыдыктыг хоойлузу чок-даа болза, боттары боттарынга хоойлу-дурум бооп чоруур-дурлар. 15,16 Ыдыктыг хоойлу оларнын чуректеринде бижиттингенин олар оон-биле бадыткап турарлар. Оларнын арын-нууру база ону херечилээн-дир. Улустун чажыт бодалдарын мээн Буянныг Медээм ёзугаар, Иисус Христосту дамчыштыр Бурганнын шиидери шуугу хунунде ол бодалдарнын бир чамдыызы оларны буруудадыр, а оскелери - оршээр.
Иудейлер болгаш ыдыктыг хоойлу
17 А сен иудей мен деп адаттынар, ыдыктыг хоойлуга ынаныр болгаш Бурганым бар деп мактаныр-дыр сен. 18 Оон кузел-соруун билир, ыдыктыг хоойлуга ооренген болгаш, алыс эки чуулду шилип ап шыдаардыр сен. 19,20 Согурларнын удекчизи, думбей карангыда турарларга чырык, сээденнернин кижизидикчизи, будуулуктернин башкызы мен деп бузурээр-дир сен. Билиг биле алыс шынны бодунда синирген ыдыктыг хоойлу сенде бар боорга, ындыг деп бузурээрин ол-дур. 21 Оске улусту ооредип турар-дыр сен, а бодунну чуге ооретпес сен? Оорлава деп суртаалдап тура, чуге оорланыр сен? 22 Кады чурттаан эжинге оскерилбе деп чугаалааш, чуге оскерлир сен? Дурзу-бурганнарны коор хоннун чок бодун, чуге чудулге оргээлери уптээр сен?* 23 Ыдыктыг хоойлум бар деп мактаныр бодун, чуге ону хажыдып, Бурганны бак атка киирер сен? 24 Бижилгеде бижээни дег, Силер дээш, оске чоннар улузунда Бурганнын адын бак соглеп турар-дыр.**
* 2:22 Чуге чудулге оргээлери уптээр сен? деп состернин оске утказы:
Чуге Бурганнын оргээзин чудередип, бак атка киирдирип турар
сен? - бооп чадавас.
** Ис. 52:5; Иез. 36:20.
Иудейлер болгаш кыртыжап демдектээшкин
25 Ыдыктыг хоойлуну сагып чоруур болзунза, чугле ынчан кыртыжап демдектедири ажыктыг. А ыдыктыг хоойлуну хажыдып турар болзунза, кыртыжап демдектеткенин ужур-утка чок. 26 Кыртыжап демдектетпээн кижи ыдыктыг хоойлунун негелделерин сагып турар болза, Бурган ону кыртыжап демдектеткен кижи деп санавас бе? 27 Ындыг болганда, кыртыжап демдектетпээн-даа болза, ыдыктыг хоойлуну сагып чоруур кижи сени буруудады бээр. Бижимел ыдыктыг хоойлулуг болгаш кыртыжап демдектеткен-даа болзунза, ыдыктыг хоойлуну сагывайн чоруур боорунга, ол кижи сени буруудады бээр-дир. 28 Даштыкы ылгавыр демдектери-биле иудей бооп турар кижи ёзулуг иудей болбас, мага-ботта даштыкы кыртыжап демдектээшкин база ёзулуг кыртыжап демдектээшкин болбас. 29 Чок! Ёзулуг иудей дээрге, сеткил-хонну ындыг кижи-дир, а ёзулуг кыртыжап демдектээшкин дээрге, бижиттинген дурумден эвес, а Сулдеден кээр чуректин кыртыжап демдектээшкини-дир. Ындыг иудейни улустун эвес, а Бурганнын аксы мактаар.
3:1 - Ынчаарга иудей боорга азы кыртыжап демдектедирге, чузу экил, ажыктыг чуул бар бе? - 2 Ийе, бугу талазындан ап коорге, ажыктыг. Хамыктын мурнунда, оларга Бурганнын состерин бузуреп дааскан-дыр. - 3 А иудейлернин чамдыызы Анаа шынчы эвес боор болза, чуу боорул? Оларнын шынчы эвези Бурганнын аазаан аксы-созунге шынчызын куш чок болдурар бе? - 4 Канчап-даа чок! Бижилгеде Бурганнын дугайында: Шупту состерин дээш, актыг сен, шуугуге чаргылдашсынза, тиилеп алыр сен* - деп бижээни дег, кижи бурузу-даа мегелээр болза, Бурган аазаан аксы-созунге домей-ле шынчы.
* Ыд. ыр. 50:6.
- 5 А бистин шын эвес чоруувус Бурганнын чоптуун улам тода коргузуп турар болза, чуу дээр бис? Бисче Бодунун киленин дужургеш, Бурган шын эвес кылып турар чадавас дивээн бе? (Кижинин угаап шыдаар харыы-биле чугаалап тур мен.) - 6 Ындыг эвес болбайн канчаар! Оон башка Ол бо делегейни канчап шиидип шыдаарыл? - 7 А мээн мегем дамчыштыр Бурганнын алыс шыны харын тода коступ, Оон алдары улам ковудээр болза чул? Ынчаарга мени, бачыттыг кижини дег, чуге шиидип турарыл? 8 Буян болзун дээш, бузут уулгедирин ооредип турар силер - деп, чамдык нугулчулернин бисти буруудадып турары шын эвес. Ындыг нугулчу улустун шииттирери чоптуг!
Бурганнын мурнунга актыг чангыс-даа кижи чок
- 9 Ынчаарга чул? Бистин, иудейлернин, оскелерден арта берген чувус барыл? - Чувус-даа чок. Иудейлер-даа, оске чоннар улузу-даа - шуптузу бачытка туттурган деп оон мурнунда-ла буруудаткан болгай мен. 10 Бижилгеде мынчаар бижээн: Бурганнын мурнунга актыг чангыс-даа кижи чок. 11 Бурганны угаап билир, Ону дилеп турар кым-даа чок. 12 Бугу улус Бургандан соора барган, кымнын-даа ажык-дужуу чок; кым-даа, оода чангыс-даа кижи, буян кылбайн турар.* 13 Оларнын огу - олген кижинин ажык кавайы дег; олар дылы-биле меге тарадырлар;** Оларнын эриннеринде чылан хораны бар.*** 14 Оларнын аастарын каргыш биле оо-хоран состер долган.**** 15 Олар олуруушкунну анаа чуве кылдыр коорлер. 16 Оларнын эрткен оруунга сандарал биле олум-чидим артып каар; 17 а амыртайбыннын оруун олар билбес.***** 18 Оларда Бурганны хундулээн коргуушкун чок.******
*а Ыд. ыр. 13:1-3.
** Ыд. ыр. 5:10.
*** Ыд. ыр. 139:4.
**** Ыд. ыр. 9:28.
***** Ис. 59:7-8.
****** Ыд. ыр. 35:2.
19 Кым-даа бодун агартырын семевезин дээш, харын бугу кижи торелгетен Бурганнын мурнунга харыы тутсун дээш, ыдыктыг хоойлуда чугаалап турар бугу чуул оон чагыргазынын адаанда турар улуска хамааржыр дээрзин билир бис. 20 Ынчангаш ыдыктыг хоойлуну сагааны-биле Кым-даа Оон мурнунга актыг бооп шыдавас.* Чуге дээрге ыдыктыг хоойлу дамчыштыр кижи бачытты медереп билип боор.
* Ыд. ыр. 142:2.
Актыг боору бузурел дамчып кээр
21 А ам, ыдыктыг хоойлудан хамаарылга чокка, Бурганнын улусту кем-буруудан агартыр оруу ажыттынган-дыр, ол дугайын ыдыктыг хоойлу биле медээчилер база херечилеп турар. 22 Ол дээрге, Иисус Христоска бузурээн дээш, Бурганнын хайырлаар агартыышкыныдыр, ону бузурээн улустун шуптузунга хайырлаар. Бурганнын мурнунга улуста кандыг-даа ылгал чок: 23 олар шупту бачыт уулгеткеш, Бурганнын алдарынын чырыындан ырадыр шолуттурупкеннер болгай. 24 Улус шупту Бурганнын авыралы-биле, оларны хостаар дээн Христос Иисусту дамчыштыр, агартыышкынны халаска ап шыдаар. 25,26 Христоска бузурээн бугу улус Оон ханы-биле Бурганнын киленин чайладып шыдазын дээш, Бурган Христосту оргул чижи кылдыр коргускен. Улустун биеэде - Оон оларны шыдажып турган уезинде - уулгеткен бачыттарын тоовайн эрттирипкен Бурган Бодунун чоптуун коргузер бодааш, ынчаар кылган. Ол ышкаш Бурган амгы уеде база чоптуун коргузер бодаан. Ынчангаш Бурган чоптуг-даа-дыр, Иисуска бузурээн улусту агартып турар-даа-дыр.
- 27 Ынчаарга ам чунун-биле мактаныр бис? - Чунун-биле-даа эвес. - А чуге? Ажыл-херектер негээр ыдыктыг хоойлуну сагаанывыс дээш, мактанып болбас бис бе? - Чок! Чугле бузурелдин дуруму дээш. 28 Чуге дээрге кижи чугле бузурели дээш, ыдыктыг хоойлуну сагаанындан хамаарылга чокка, актыг боор деп бадыткап турар бис. - 29 А Бурган? Таанда Ол чугле иудейлернин Бурганы бе? Оске чоннар улузунга база Бурган болбас бе? - Ийе, Ол - оске чоннар улузунга база Бурган боор. 30 Бурган чангыс. Ол кыртыжап демдектеткен-даа, кыртыжап демдектетпээн-даа улусту бузурели дээш, бир домей агартыр. - 31 Ынчаарга бузуреливис дээш, ыдыктыг хоойлуну узуткап турарывыс ол бе? - Канчап-даа чок! Харын ону быжыглап турар-дыр бис.
Авраамнын улегер-чижээ
4:1 - Бистин огбевис Авраам чуну билип алганыл, ол дугайында чуу дээр бис? - 2 Авраамны Бурган оон ажыл-херектери дээш агарткан болза, анаа мактаныр чылдак турбайн канчаар. Чугле оон мактаныр чылдаа чок болган. 3 Чуге дээрге Бижилге чуну чугаалап турарыл? Авраам Бурганга бузурей бээрге, Бурган ону актыг деп санаан.*
* Э. д. 15:5.
- 4 Ажылчыннарнын ажыл толевири - хайырлал эвес, а оларнын ажылдап алган шалыны деп санаттырар. 5 Ынчаарга кижи ажыл-херектерге эвес, а бузурелге идегээш, бачыттыг улуска агартыышкын бээр Бурганга бузурээр болза, Ол оон бузурээнин агарыышкын кылдыр санаар. 6 Ажыл-херектеринден хамаарылга чокка Бурганнын мурнунга актыг деп санаткан кижинин амыр-чыргалынын дугайында чугаалап тура, Давид база ону бадыткаан:
7 Кем-буруузу оршээттинген, бачыттары дуй хагдынган улус амыр-чыргалдыг. 8 Дээрги-Чаяакчы оон бачыдын кем-буруу кылдыр санаваан кижи амыр-чыргалдыг.* * Ыд. ыр. 31:1-2.
- 9 А ол амыр-чыргал чугле кыртыжап демдектеткеннерге хамааржыр бе азы кыртыжап демдектетпээн улуска база бе? - Авраамнын бузурелин оон агарыышкыны кылдыр санаан деп чугаалаар-дыр бис. 10 А кажан ынчаар санааныл? Оон кыртыжап демдектеткенинин бетинде бе азы соонда бе?
- Кыртыжап демдектеткенинин соонда эвес, а бетинде! 11 Кыртыжап демдектедир бетинде-ле, Авраам бузурелин дамчыштыр агартыргаш, бадыткал кылдыр кыртыжап демдектээшкиннин демдээн оон соонда кылдыртып алган. Ынчангаш ол шупту кыртыжап демдектеттирбээн бузурээн улустун адазы апарган. Ол дээш, Бурган оларны база актыг деп санаан. 12 Авраам огбевис кыртыжап демдектеттирген улустун база адазы апарган. Олар, кыртыжап демдектедиринден ангыда, Авраам кыртыжап демдектеттирбээнде-ле, ол огбевиске бар турган бузурелдин соон истеп чоруп орар улус-тур.
Бурганнын аазаашкыны бузурел дамчыштыр боттаныр
13 Авраам база оон уре-салгалы Бурганнын оларга бо делегейни ончу кылдыр бээр деп аазаашкынын алганнар. Авраам аазаашкынны ыдыктыг хоойлунун негелделерин сагааны дээш эвес, а ону агартып турар бузурели дээш алган. 14 Ол аазаашкын чугле ыдыктыг хоойлуну сагып чоруур улуска хамааржыр турган болза, бузурел ажык чок, а аазаашкын - ужур-утка чок апаар турган. 15 Чуге дээрге ыдыктыг хоойлу Бурганнын киленин, кеземчезин эккээр; а кайда ыдыктыг хоойлу чогул, ында оон хажыдыышкыны база чок. 16 Улус Бурганнын аазаан чуулун бузурел дамчыштыр алыр ужурлуг. Ол аазаашкын ынчан Бурганнын авыралы боор база Авраамнын бугу салгалынга: чугле ыдыктыг хоойлунун аайы-биле эвес, а Авраамнын бузурелинин аайы-биле амыдырап чоруур улуска база куштуг боор. Авраам - шуптувустун адавыс-тыр. 17 Бижилгеде Бурган анаа мынча дээн болгай: Мен сени хой чоннарнын адазы кылып кагдым.* Ынчангаш олуглерни тынгарыптар, чок чувени Бодунун кузел-соруу-биле бар кылыптар Бурганга Авраам бузурей берген. 18 Кандыг-даа идегел артпаанда безин, Авраам домей-ле идегеп, бузурей бергеш, Бижилгеде Бурганнын анаа: Сээн салгалын ол хире эмге-тикчок хой боор** - деп чугаалааны дег, эндерик хой чоннун адазы апарган. 19 Назы-харынын чус чоокшулап, мага-бодунун барык олуглени бергенин, а Сарранын база ачы-урелиг боор харык чок апарганын Авраам билип турза-даа, оон бузурели кошкаваан. 20 Авраам чигзинмээн, Бурганнын аазаашкынынга бузурээрин соксатпаан, харын-даа бузурээнинге улам быжыгып, Бурганны алгап йорээген. 21 Аазаашкынын кууседип шыдаар кучу Бурганда бар деп, ол ыяк бузуреп турган. 22 Шак ол дээш, Бурган Ону актыг деп санаан.*** 23 Бижилгеде Ону актыг деп санаан деп состер чугле Авраамга эвес, 24 а биске база хамааржыр. Дээрги-Чаяакчывыс Иисусту олуглерден катап диргискен Бурганга бузурээнивисти база бистин актыывыс кылдыр хулээп коор. 25 Бистин бачыттарывыс дээш, Иисусту олумге хулээткен база Бурганга агартырывыс дээш, Ону катап диргискен.
* Э. д. 17:5.
** Э. д. 15:5.
*** Э. д. 15:6.
Бурганга агартырынын уре-туннели
5:1 Бузуреливистин ачызында агартырган болгаш, Дээрги-Чаяакчывыс Иисус Христосту дамчыштыр Бурган-биле эп-найыралдыг бис. 2 Бисте ам бар апарган Бурганнын авыралынче Христос бисти бузурелдин оруу-биле чедире берген. Ынчангаш Бурганнын алдарын улежир бис деп идегеливис дээш, ооруп-байырлап тур бис. 3 Чугле ол дээш эвес, а хилинчек коруп турарывыс дээш база ооруп-байырлап тур бис, чуге дээрге хилинчээвистен шыдамык чорук торуттунерин билир бис. 4 А шыдамык чоруктан - шылгаттынган аажы-чан, а шылгаттынган аажы-чандан - идегел торуттунер. 5 А идегел бисти хоон калдырбас, чуге дээрге Бурган биске хайырлааны Ыдыктыг Сулдени дамчыштыр Бодунун ынакшылын чуректеривисче синниктир кудупкан.
6 Ам-даа куш кирбээн чорувуста, Бурганны хулээп корбес бисти дээш, Христос доктааткан уеде олген. 7 Актыг кижи дээш безин, кандыг-бир кижинин олуру чогенчиг-ле боор (ындыг-даа болза, аажок эки кижи дээш, бир-ле кижи олурунден чалданмайн барып боор). 8 А Христос, ам-даа бачыттыг хевээр турувуста, бис дээш олген. Бурган Бодунун биске ынакшылынын бугу кужун шак ынчаар коргускен.
9 Ынчангаш Оон оргул болган олумунун ачызында агартырган болганывыста, ам Ону дамчыштыр Бурганнын киленинден камгалал алырывыс ылап болбайн. 10 Дайзыннар бооп турган уевисте безин Оон Оглунун олумун дамчыштыр Бурган-биле эптежип алган болганывыста, ам, эптешкен соовуста, Оон Оглунун амыдыралын дамчыштыр камгалалды ылап алыр бис. 11 Чугле ол эвес! Ону дамчыштыр ол эптежилгени алганывыс Дээрги-Чаяакчывыс Иисус Христостун ачызында Бурган дээш, ооруп-байырлап тур бис.
Адам болгаш Христос
12 Ынчангаш бачыт бо делегейже чангыс кижи дамчып кирип келген, а бачыт-биле кады - олум база; а олум бугу улустун салым-хуузу апарган, чуге дээрге шупту улус бачыт уулгеткен. 13 Ыдыктыг хоойлуну бээр мурнуу чарыында-ла, бачыт бо делегейге бар турган. Ындыг-даа бол хоойлу чок турда, бачыт кем-буруу деп санатпас. 14 Ынчалза-даа Адамнын уезинден Моисейнин уезинге чедир, Адамга домей кемниг херек уулгетпээн улусту безин, олум чагырып келген. Оон чедип кээр ужурлуг оске Кижинин эге улегери - Адам ол болган.
15 Ынчалза-даа Адамнын кемниг херээн Бурганнын ачы-буян хайырлалы-биле деннеп болбас: чангыс кижинин кемниг херээ дээш, хой улус олген. А чангыс Кижинин - Иисус Христостун авыралын дамчыштыр Бурганнын хой улуска ачы-буян хайырлааны эгээртинмес элбек болган. 16 Бурганнын ачы-буян хайырлалын чангыс кижинин бачыдынын уржуктары-биле деннеп болбас: чангыс кижинин кемниг херээ - буруу онааган шииткелге чедирген, а авырал хайырлалы - хой кемниг херек уулгеткен улусту Бурганнын мурнунга агарткан. 17 Бир-тээ, чангыс кижинин уулгеткен кемниг херээнин ужун олум чагыра берген болганда, чангыс Кижинин - Иисус Христостун ачызында Бурганнын авыралынын агартыышкын бээр элбек хайырлалын алган улус Оон-биле кады амыдырап, ылап чагырбайн канчаар! 18 Ындыг болганда, чангыс кижинин кемниг херээ шупту улуска буруудаткан шииткелди онааганы дег, чангыс Кижинин агартыышкын дээш кылган ажыл-херээ шупту улусту Бурганнын мурнунга агартып, амыдыралды хайырлаар. 19 Шак ынчаар чангыс кижинин Бурганнын созун дыннавааны хой улусту бачыттыг кылып каанда, чангыс Кижинин дыннангырын дамчыштыр дыка хой улус агартырар.
20 Ыдыктыг хоойлуну соолзуредир, кемниг херектерни медереп билири озуп-ковудезин дээш, улуска берген. Ынчалза-даа кайда бачыт ковудээнил, ында Бурганнын авыралы база улам-на элбекшип, ковудээн. 21 Бачыттын олумну дамчыштыр чагырып турганы дег, Бурганнын авыралы база бисти кем-буруувустан агартып, ДээргиЧаяакчывыс Иисус Христосту дамчыштыр монге амыдыралды хайырлаар дээш, чагыра бээр.
Бачытка хамаарыштыр - олуг, а Христоска хамаарыштыр - дириг
6:1 - Ам чуу дээр бис? Бурганнын авыралы озуп-ковудезин дээш, бачыттан адырылбайн амыдыраар бис бе? - 2 Канчап-даа чок! Бачытка хамаарыштыр олген болгай бис, канчап моон сонгаар оон-биле харылзаалыг амыдыраар бис? 3 Азы Христос Иисус-биле харылзаавыс барын коргузер дээш, сугга суктуруп тура, Оон олумун база улешкенивисти уттуп алдынар бе? 4 Сугга суктуруп - олумун улежип тура, Оон-биле кады хооржуттурген бис. А ам, Адазынын алдарлыг кужу-биле олуглерден катап дирилген Христоска домей, бис база чаа амыдырал-биле амыдырап боор бис.
5 Домей олум-биле олгеш, Оон-биле тудуш харылзаалыг апарганывыста, Анаа домейлештир катап дирлип кээр бис! 6 Бачыттыг будужувус моон сонгаар бисти башкарбазын дээш, моон сонгаар бачыттын кулдары болбазывыс дээш, биеэги амыдыралывыска турган амы-хуувус Оон-биле кады белдир-креске хере шаптыртып олгенин билир бис. 7 А олген кижи бачыттын чагыргазындан хосталыр.
8 Христос-биле кады олген болганывыста, Оон-биле кады амыдыраарывыска бузурээр бис. 9 Христос олуглерден катап дирилгеш, оон соонда олбес деп билир бис: олум ам Ону чагырар эрге чок. 10 Ол чангыс катап олурде, бачытка хамаарыштыр кажан кезээде олген. Ол ам амыдыраарда, Бурган дээш амыдырап чоруур. 11 А силер база, Христос Иисус-биле харылзаалыг апаргаш, боттарынарны бачытка хамаарыштыр-олуг, а Бурганга хамаарыштыр-дириг бис деп бодап алынар.
12 Ынчангаш олумнуг мага-бодунарга бачыт хааннавазын, оон туралаашкыннарынга силерни чагырты бербезин. 13 Мага-бодунарнын кандыг-бир кезектери, бузуттун чепсектери бооп, бачытка ажыглаттырып аарын соксадынар. Оон орнунга, олумден амыдыралче ээлген улусту дег, бугу бодунарны Бурганнын бурун ажыглаар эргезинге бериптинер. Мага-бодунарнын кезектери база буяннын чепсектери бооп, Оон ажыглалынче кирзиннер. 14 Бачыт силерни оон ынай башкарбас апаар, чуге дээрге ыдыктыг хоойлуга эвес, а Бурганнын авыралынга чагырты берген силер.
Бачыттан хосталган улус
- 15 Ынчаарга чул? Ыдыктыг хоойлуга эвес, а Бурганнын авыралынга чагырткан болганывыста, бачыт уулгедип боор бис бе? - Канчап-даа чок! 16 Боттарынарны кандыг-бир кижинин эргезинче кулдар кылдыр берипкен болзунарза, чагыртып турар кижинернин кулдары апарганынарны билбес силер бе? Чок-ла болза олумче аппаар бачыттын кулдары, чок-ла болза агартыышкынче аппаар Бурганга дыннангыр чоруктун кулдары боор силер. 17 Бир шагда бачыттын кулдары чордунар, ынчалза-даа силерге дамчыткан ооредигге чурээнер ханызындан чагырты бердинер. Ол дээш, Бурганга алдар! 18 Силерни бачыттын кулданыындан хостап каарга, буяннын кулдары апардынар. 19 (Билбейн баарлар ирги бе дээш, улуска билдингир чижек ажыглап, силерге чугааладым.) Бир шагда мага-боттарынарнын кезектерин бужар болгаш хай-чагырга чок чорукка кулданыгга берипкенинер дег, ам оларны чугле Бурган дээш амыдыраары-биле буяннын кулданыынче бериптинер.
20 Бачыттын кулдары чораан уенерде, буяндан хостуг чордунар. 21 Ам кээп ыядып эгелээнинер ажыл-херектеринерден кандыг уре-туннел чедип алдынар? Оларнын эчис туннели олум болду чоп. 22 А ам, бачыттан хосталган соонда, Бурганнын кулдары апаргаш, оон уре-туннели кылдыр - чугле Бурганга бараалгаткан амыдыралды; а эчис туннел кылдыр - монге амыдыралды ап тур силер. 23 Чуге дээрге бачыттын толевири - олум, а Бурганнын ачы-буян хайырлалы - Дээрги-Чаяакчывыс Христос Иисуска башкарткан монге амыдырал болгай.
Ыдыктыг хоойлудан хосталган улус
7:1 Ха-дунма, билир болбайн канчаар силер (ыдыктыг хоойлу деп чул ол дээрзин билир улуска чугаалап тур мен), кижи чугле дириг чорда, ыдыктыг хоойлу ону башкарар. 2 Чижээ, хоойлу ашактыг херээженни, ашаа дириг чорда, оон-биле тудуш кылдыр коор. Ынчалза-даа ол херээжен, ашаа олуп калза, ог-буле хоойлузунун хулээлгелеринден хосталы бээр. 3 Ынчангаш ол херээжен, ашаа дириг турда, оске кижиге барып алза, ашаанга оскерилген боор. А ашаа чок апаар болза, ол херээжен хоойлудан хосталы бээр болгаш, оске кижиге барып алза, ашаанга оскерилген деп санатпас.
4 Силер-биле база ындыг боор, ха-дунма. Олуглерден катап диргизип каан оске Кижиге хамааржыр дээш база Бурганга шынчынарнын уре-туннелин коргузер дээш, Христостун мага-бодунун кезик-чамдыызы апарып, ыдыктыг хоойлуга хамаарыштыр олген силер. 5 Кижи будужувустун аайы-биле амыдырап чорувуста, ыдыктыг хоойлунун хооктургени бачыттыг кузээшкиннер мага-боттарывыска салдарын халдадып турганнар, а оларнын уре-туннели - олум боор турган. 6 А ам ыдыктыг хоойлудан хосталган бис, чуге дээрге бисти салбайн, тудуп турган бугу чуулдерге хамаарыштыр олген бис; бис ам Бурганга биеэги бижимел ыдыктыг хоойлуну эдерери-биле эвес, а Сулдеге башкарткан чаартынган амыдыралывыс-биле бараан бооп турар бис.
Ыдыктыг хоойлу болгаш бачыт
- 7 Ынчаарга ам чуу дээр бис? Бачыт ыдыктыг хоойлудан тывылган бооп турар бе? - Канчап-даа чок! Ынчалза-даа ыдыктыг хоойлу эвес болза, бачыт деп чул ол дээрзин билбес боор мен. Ыдыктыг хоойлу Оскенин чувезин алыксава деп чугаалаваан болза, алыксаары деп чул ол дээрзин билбес боор мен.
8 Бачыт Бурганнын айтыышкынын ажыглаптар чылдак тып алгаш, менээ янзы-буру кузээшкиннер тывылдырган, а ыдыктыг хоойлудан дашкаар бачыт олуг болгай. 9 Бир кезек ойде ыдыктыг хоойлу чок амыдырап чордум. Оон соонда айтыышкын кээрге, бачыт дирлип келген, 10 а мен олу бердим. Амыдырал эккээр ужурлуг турган айтыышкын менээ олум эккелген. 11 Бачыт айтыышкынны ажыглаптар чылдак тып алгаш, мени дуурайлапкаш, ол айтыышкыннын дузазы-биле мени олуруп каан. 12 А Бургандан кээр хоойлу ыдыктыг-дыр, оон айтыышкыннары ыдыктыг, чоптуг болгаш буянныг-дыр.
- 13 Ынчаарга ол буянныг чуул менээ олум эккелген мындыг бе? - Канчап-даа чок! Олум - бачыттын уулгедии-дир, бачыт оон-биле бодунун ёзулуг арнын коргускен: ол буянныг чуулду ажыглааш, менээ олум эккелген. Ынчангаш бачыттын кайы хире бачыттыы айтыышкыннын ачызында оон-даа коску апаар.
14 Ыдыктыг хоойлу сулдевиске хамааржырын билир бис, а мен дээрге бачытка кул кылдыр саттырыпкан база бачыттыг мага-бодум бар кижи болгай мен. 15 Чуну кылып турарымны бодум безин билбес-тир мен. Кузээн чуулумну боттандырбас, а хоннум чок чуулду боттандырар-дыр мен. 16 Кузевээн чуулумну кылып турар болзумза, ыдыктыг хоойлу чоптуг деп чопшээрешкеним ол-дур. 17 Ынчалза-даа ол дээрге мээн эвес, а менде амыдырай берген бачыттын уулгедиидир. 18 Менде (азы мээн кижи будужумде) буян чогун билир мен. Буян тарыыр кузелим бар, ынчалза-даа оон чуу-даа унмес-тир. 19 Чуге дээрге, кузээним дег, буян тарывайн, оон орнунга хоннум чок бузутту боттандырып чоруур-дур мен. 20 А бир-тээ, кылыр хоннум чок чувени боттандырып турар болзумза, херек кырында мен бодум эвес, а менде амыдырай берген бачыт салдарын коргузуп турар-дыр.
21 Ынчаарга бодумга хамаарыштыр мындыг дурум-хоойлу барын эскердим: буян кылыр дээримге-ле, бузут мурнунче кире халаан боор-дур. 22 Угаан-сагыжымга Бурганнын хоойлузун оорушку-маннайлыг хулээп алыр-дыр мен. 23 Ынчалза-даа кижи будужумде оске дурум-хоойлу барын эскердим. Ол дурум-хоойлу угааным хоойлузунга удур демисежип, мени мага-бодумда ажыл-херээн боттандырган бачыттын дурум-хоойлузунун туттурукчузу кылып турар. 24 Аас-кежик чок кужур-дур мен! Олумче чыгаан бо мага-бодумдан кым мени хостаарыл?! 25 Бурганга ооруп четтирип тур мен, Дээрги-Чаяакчывыс Иисус Христосту дамчыштыр Ол мени хостап каар.
Ынчангаш мен чугле угааным-биле Бурганнын хоойлузунга бараан бооп турар мен, а кижи будужум-биле бачыттын дурум-хоойлузунун кулу-дур мен.
Сулдеге башкарткан амыдырал
8:1 Ындыг болганда Христос Иисуска башкарткан* улуска ам кандыг-даа буруудадыр шииткел чок. 2 Чуге дээрге Христос Иисусту дамчыштыр амыдыралды берип турар Сулденин дурум-хоойлузу мени бачыттын база олумнун хоойлузундан хостаан болгай. 3 Бачыттыг будужувуске куш чедип чадап каан ыдыктыг хоойлунун кылып шыдаваан чувезин Бурган боттандырган. Бурган Бодунун Оглун бачыттыг кижиге домей мага-боттуг кылдыр, бачыт дээш оргул боору-биле чорудупкан. Ол оон-биле кижи будужунун бачыдын шииткен. 4 Бачыттыг будужунун эвес, а Сулденин аайы-биле амыдырап чоруур бистин ыдыктыг хоойлунун чоптуг негелделерин кууседип шыдаарывыс дээш, Бурган ынчаар кылган.
* Чамдык бурунгу грек созуглелдерде бо состерге: Боттарынын кижи будужунун аайы-биле эвес, а Сулденин аайы-биле амыдыраан - деп состерни немээн.
5 Кижи будужунун аайынче кирген улус оон кузээшкиннери дээш сагыш човап, оларны бодап чоруур; а Сулденин аайынче кирген улус Оон кузээн чуулдерин бодап чоруур. 6 Кижи будужунун кузээшкиннерин бодаары - олум-дур, а Сулденин кузээн чуулдерин бодаары - амыдырал биле амыр-тайбын-дыр. 7 Бодунун бачыттыг будужунун кузээшкиннерин бодаар кижи Бурганга удур боор. Ындыг кижи Бурганнын хоойлузунга чагыртпас, оон туржук чагыртыр харыы-даа чок. 8 Бачыттыг будужунун аайынче кирген улус Бурганнын сеткилинге кирип шыдавас.
9 А бир эвес Бурганнын Сулдези ылап-ла силер-биле кады амыдырай берген болза, кижи будужунернин эвес, а Сулденин аайынче кире берген-дир силер. А кандыг-бир кижиде Христостун Сулдези чок болза, ол кижи Анаа хамаарышпас. 10 А бир эвес Христоска башкарткан болзунарза, мага-бодунар бачыдынын ужун олуг-даа болза, Бурганнын мурнунга агарганынар ужун Сулде силерге амыдыралды хайырлаар. 11 Иисусту олуглерден катап диргискен Бурганнын Сулдези силер-биле кады амыдырай берген болза, Христосту олуглерден катап диргискен Бурган силер-биле кады амыдырай берген Бодунун Сулдезин дамчыштыр олумнуг мага-бодунарны тынгарыптар.
12 Ындыг болганда, ха-дунма, биеэги бачыттыг будужувуске оревис чок-тур, оон кузээшкиннерин хандырары-биле амыдыравас ужурлуг бис. 13 Чуге дээрге бачыттыг будужунернин кара аайы-биле амыдыраар болзунарза, олурунун кырында силер, а бир эвес кижи будужунернин ажыл-херектерин Сулденин дузазы-биле олуглендирер болзунарза, амыдыралды алыр силер. 14 Бурганнын Сулдези башкарган бугу улус Бурганнын ажы-толу боор. 15 Чуге дээрге силерни ам база коргуп-суртеп амыдыраарынче албадап, кулдар болдуруп турар сулдени эвес, а Бурганнын азыраан ажы-толу болдуруп турар Сулдени хулээп алган силер. Ол Сулденин ачызында Бурганче: Авва!* Ачай! - деп кыйгырар-дыр бис. 16 Бурганнын ажы-толу болганывыс дугайында Сулде Боду бистин сулдевис-биле кады херечилеп турар. 17 А ажы-толу болганывыста, салгакчылар бис. Бурганнын салгакчылары боорда, Христос-биле денге салгакчылар боор бис, чуге дээрге Оон хилинчээн улежип турар болзувусса, Оон алдарын база улежир бис.
* Авва (арамей дылда) - ажы-тол ачазын ынчаар адаар турган, ынчангаш Иисус Христос база Бурганны ынчаар адап, кый деп турган.
Алдарнын Сулдези
18 Амгы тур када хилинчээвис бисти манап турар алдарга коорде, чуу-даа эвес деп бодаар мен. 19 Чуге дээрге бугу олуг, дириг бойдус, Бурган кажан-на Бодунун ажы-толун илередип кээр ирги деп, куштуг идегел-биле четтикпейн манап турар. 20 Бугу бойдус эки туразы-биле эвес, а ону чагырган Бурганнын кузел-соруу-биле бустуушкуннун ужур-утка, уре-туннел чок хоойлуларынга чагырткан болгай. Ынчалза-даа бойдуста идегел бар. 21 Оон боду бустуушкуннун кулданыындан хосталгаш, Бурганнын ажы-толунун хосталгазын болгаш алдарын улежир боор деп идегел ол-дур. 22 Бугу олуг, дириг бойдус, божаан херээжен дег, богунге чедир човууртап, хилинчек коруп турарын билир бис. 23 Чугле бойдус эвес, а Бурганнын ачы-буянынын эге дужуду кылдыр Сулдени алган бис база, Бурган бисти, ажы-толун дег, кажан-на азырап алырын; мага-бодувусту бустуушкундан кажан-на хостаарын четтикпейн манап, ишти-хоннувусте човууртап чор бис. 24 Шак ол идегел-биле камгалалды алган бис. Ынчаарга идегеливис буде берген болза, ол идегел эвес-тир. Бар деп коруп турар чувезинге кым идегээрил? 25 А ам-даа корбейн турар чувевиске идегээн болзувусса, ону шыдамык манап алыр бис.
26 А ол ышкаш Сулде биске, кошкак улуска, дузалаар. Чуну дилээрин, канчаар болур-чогууру-биле моргуурун билбес-тир бис, а Сулде Боду сос-биле дамчыттынмас чалбарыг-човуур-биле бисти дээш, дилеп, омээржир. 27 Ынчалза-даа эн-не чажыт бодал-сагыжывысты оттур билир Бурган Сулденин чуу дээш моргул кылганын билир, чуге дээрге Сулде Бурганнын кузел-соруунун аайы-биле Оон чону дээш дилеп, омээржип турар.
28 А бис билир бис: Бурганга ынак, Оон бодалын ёзугаар кыйгырткан улуска шупту чуве оларнын чаагай чоруунче угланган боор. 29 Оон Оглу хой ха-дунма улус аразынга эн улуу болзун дээш, ортемчейни чаяар бетинде-ле ынак апаргаш, шилип алган улузу Бодунун Оглунун овур-хевиринге домей боорун Бурган баш удур шилип каан. 30 Бурган кымнарны ындыг боору-биле баш удур шилээнил, оларны кыйгырып алган. А кыйгырып алган улузун актыг кылгаш, а оон соонда алдаржыдып каан.
Бурганнын ынакшылы Иисус Христоста боттанган
- 31 Бо бугуге немептер чувус барыл? Бурган бистин талавыста болза, кым биске удурланып шыдаарыл? - 32 Кым-даа эвес! Бодунун Оглун кээргевээн, Ону бистин шуптувус дээш, олумге берипкен Бурган арткан бугу чуулду Оглу-биле катай биске хайырлал кылдыр бербес деп бе? - 33 Бурганнын шилип алган улузун кым буруудадып шыдаарыл? - Кым-даа эвес! Оларны Бурган актыг деп турар болганда, 34 кым буруу шаварыл? - Кым-даа эвес! Чуге дээрге олуп калган, оон туржук катап дирлип келген, Бурганнын он талазында барып саадапкан Христос - Ол бис дээш дилеп, омээржип турар болгай. 35 Кым бисти Христостун ынакшылындан чара кирип шыдаарыл? Айыыл-халаптар, кызып-кыйыышкыннар, истеп суруушкуннер, аш, чанагаш боору, озал-ондактыг байдалдар, шаажылал бе? - 36 Канчап-даа чок! Бижилгеде мынчаар бижээн: Сени дээш, хуннун-не олум-биле арын коржуп тур бис, улус бисче, догерер дээн хойларже дег, коор-дур.* 37 Ындыг-даа бол бо бугуну биске ханы ынак Бурганнын ачызында буруну-биле базып каан тиилекчилер бис. 38 Ыяк бузурээр мен: олум-даа, амыдырал-даа, дээрнин толээлери-даа, делегейнин ээлери-даа, куштер-даа, амгы болгаш келир уелер-даа, 39 устуу, алдыы ораннар-даа - бугу чаяалгадан чуу-даа чуве ДээргиЧаяакчывыс Христос Иисуста боттанган Бурганнын ынакшылындан бисти чара кирип шыдавас.
* Ыд. ыр. 43:23.
Бурганнын аазаашкыны болгаш Израиль
9:1 Христиан кижи болгаш, мегелевейн, алыс шынны чугаалап тур мен, Ыдыктыг Сулдеге башкарткан арын-нуурум база мээн херечим боор: 2 мунгаралым мунчок улуг, чурээмде аарышкыны узуп тотпес! 3 Чангыс аймак торел ха-дунмамнын камгалал алыры дээш, мен бодум Христостан хоора тыртып каапкан кижи болурум кай. 4 Олар - израильчилер-дир: Бурган оларны азыраан ажы-толу кылдыр шилип алган; Бодунун алдарын оларга онааштырган; дугуржулга-чагыгларын олар-биле чарган; Бодунун хоойлузун, Бодунга могейип, бараан болуушкун боттандырар арганы, аазаашкыннарын оларга хайырлаан. 5 Оларда улуг огбелер-даа бар. Оларнын аразынга бугудеден ондур бедик, кезээ монгеде ачы-буянныг Бурган - Христос кижи будуштуг бооп торуттунген.* Аминь!
* Ондур бедик, кезээ монгеде ачы-буянныг Бурган - Христос деп состернин оске утказы: Христос бугу улустан ондур бедик. Бурган кезээ монгеде ачы-буянныг болзун - бооп чадавас.
6 Ынчалза-даа ол дээрге Бурган Бодунун аксы-созун ээлевээн дээни ол эвес-тир. Чуге дээрге Израильден укталган улустун шуптузу ёзулуг израильчилер болбас. 7 Ол ышкаш Авраамнын ажы-толу болган улус шупту оон салгалы болбас. Бижилгеде мынча дээн болгай: Сээн салгалын Исаактан эгелеп санаттынар.* 8 Оскээр чугаалаарга, Авраамнын хан торээн ажы-толу Бурганнын ажы-толу болбас, а Бурганнын аазаанын ёзугаар торуттунген ажы-толу оон салгакчылары деп санаттырар. 9 Бурган аазаашкынын мынчаар берген: Бир чыл эртерге, бо-ла уеде катап чедип кээр мен, Сарра ынчан оолдуг турар.**
* Э. д. 21:12.
** Э. д. 18:10.
10 Чугле ол эвес. Улуг огбевис Исаактан ийис оолдар божуп аарга, Ревекка-биле база ындыг болган. 11,12 Ийистер ам-даа торуттунмээнде, олар эки, багай чуну-даа кылып четтикпээнде, Бурган анаа чугаалап каан: Улуг оглун бичиизинин кулу боор.* Оон шилилгези хостуг, кижинин ажыл-херектеринден шуут хамаарышпас, а чугле кыйгырып турар Бурганнын шиитпиринден хамааржырын коргузер дээш, Ол ынча дээн. 13 Бижилгеде ол дугайын мынчаар бижээн: Иаковка ынак апардым, а Исавтан хоннум калды.**
* Э. д. 25:23.
** Мал. 1:2-3.
14 Ам чуу дээр бис? Бурган чоптуг эвес болган бе? Канчап-даа чок! 15 Чуге дээрге Ол Моисейге мынча дээн: Оршээр бодаан кижимни оршээр мен. Кээргээр бодаан кижимни кээргээр мен.* 16 Ынчангаш бугу чуве кижинин кузелдеринден база кужениишкиннеринден эвес, а Бурганнын оршээлинден хамааржыр-дыр. 17 Бижилгеде Бурган Египеттин хааны - фараонга чугаалап турар: Мээн кучу-кужумну сени дамчыштыр коргузер дээш база Мээн адым бугу чер кырынга билдингир апарзын дээш, сени хаан кылып каан мен.** 18 Ынчангаш Бурган кымны оршээрин кузээрил - оршээр, а кымны дошкуурадырын кузээрил - дошкуурадыр.
* Хост. 33:19.
** Хост. 9:16.
Бурганнын оршээли болгаш килени
19 Менден айтырып боор сен: Ындыг таварылгада Бурган чуге бисти буруудадырыл? Оон тура-соруунга кым удурланып шыдаарыл? 20 А сен, тала, Бурган-биле маргыжар хире кым сен? Кижинин кылып каан чуулу: Мени чуге ынчалдыр кылдын?* - деп чугаалаар бе? 21 Азы дой сава кылыкчызы чангыс-ла ол дойдан хундулуг ажыглалдын база хун бурунун савазын кылып, дойну чагырбас бе?
* Ис. 29:16.
22 А бир эвес Бурган, Бодунун киленин илередир база кучу-кужун коргузер дээш, узуткаары-биле белеткеп каан, Килен дээш кылган саваларны дыка ур шыдажып келген болза чул? 23 Алдарны алзыннар дээш, баш удур белеткеп кааны, Оршээл дээш кылганы саваларынга Бодунун алдарынын ой-хемчээл чок ондур чаагайын коргузери-биле Ол шыдажып келбээн бе? 24 А ол Оршээл дээш кылган савалар - бис-тир бис. Бурган бисти чугле иудейлерден эвес, а оске чоннар улузундан база кыйгырып алган. 25 Осия медээчинин номунда ол дугайында мынчаар бижээн: Мээн чонумга хамаарышпас улусту Мээн чонум деп адаар мен; ынак эвес чонумну ынак чонум деп адаар мен.* 26 Оон ынай: Бурганнын оларга: Мээн чонум эвес-тир сен - деп чугаалаан черинге оларны дириг Бурганнын ажы-толу деп адаар.**
* Ос. 2:23.
** Ос. 1:10.
27 А Исаия медээчи Израиль дугайында мынча деп холзеп чугаалаан: Израильчилернин саны далай элезини дег хой-даа боор болза, оларнын чугле эвээш кезии камгалал алыр. 28 Дээрги-Чаяакчы Бодунун шуугузун бугу чер кырынга шиитпирлиг болгаш дурген кууседир.* 29 Исаия баш удур чугаалап каан: Бурун Кучулуг Дээрги-Чаяакчы биске салгал арттырбаан болза, бис Содом дег апаар база Гоморрага домейлежи бээр турган бис.**
* Ис. 10:22-23.
** Ис. 1:9.
Израильдин бузурел чогу
30 Ам чуу дээр бис? Агартыышкын дилевейн-даа чораан оске чоннар улузу бузурел дамчыштыр актыг болганнар-дыр. 31 А ол ойде ыдыктыг хоойлу дамчыштыр агартыышкын дилеп чораан Израиль ону чедип албаан-дыр. 32 Чуге ындыгыл? Чуге дээрге Израиль бузурелге эвес, а ажыл-херектерге ынанган-дыр. Ол моондак дажынга тептиге берген. 33 Бурган ол дугайында Бижилгеде мынча дээн: Корунерден, Сион тейинде моондак дажын салып тур мен - улус анаа тептигип кээп дужер. Ынчалза-даа Анаа бузурээр кижи бурузу бак атка кирбес.*
* Ис. 28:16.
10:1 Ха-дунма, иудейлер камгалалды алзыннар деп, сеткилим ханызындан кузеп, ол дээш, Бурганга моргуп чор мен. 2 Бурганнын кузел-соруун кууседир дээш, аажок кызып чоруур, ынчалза-даа ханы билиг чок улус чуве деп, оларга херечи боор мен. 3 Ынчангаш олар, улусту агартыры-биле Бурган кандыг орук шилип алганын билбезинин хараазында, боттарынын оруун изеп аарынче чуткуткеш, Бурганнын агартыышкын хайырлаан саналынга чагыртпайн барганнар. 4 Чуге дээрге Христос - ыдыктыг хоойлунун эчис сорулгазы боор, Анаа бузурээн кижи бурузу Бурганнын мурнунга актыг боор.
Камгалалды кижи бурузу ап боор
5 Ыдыктыг хоойлу дамчыштыр кээр агартыышкын дугайында Моисей мынча деп бижээн: Ыдыктыг хоойлунун дурумнерин сагып турар кижи амыдыралды алыр.* 6 А бузурелден кээр агартыышкын дугайында Бижилге мынча деп турар: Дээрже кым ору кодурлурул? - деп бодундан айтыртынма (мында Христосту черже бадырып кээри-биле дээн утка бар). 7 Алдыы оранче кым дужуп бадарыл? - деп база айтыртынма (мында Христосту олуглер оранындан ору ундуруп кээри-биле дээн утка бар). 8 А Бижилге мынча деп турар: Медээ сээн чанында - аксын болгаш чурээнде** (бистин суртаалдап турарывыс бузурел дугайында медээ ол-дур). 9 Ол медээ бо-дур: Иисус - Дээрги-Чаяакчы дээрзин аксын-биле хулээп коруп, чугаалаар болзунза база Бурган Ону олуглерден катап диргискен деп чурээнге бузурээр болзунза, камгалалды алыр сен. 10 Чуге дээрге чурээ-биле бузурээр кижи - агартыышкынны алыр, бузурээнин ажыы-биле чугаалаар кижи - камгалалды алыр. 11 Бижилге чугаалап турар: Анаа бузурээн кижи бурузу бак атка шуут-ла кирбес.*** 12 Иудей биле оске чоннар кижизинин аразында ылгал чок. Ону кыйгырган улустун шуптузунга экииргек чангыс-ла Дээрги-Чаяакчы бугу улустун Дээрги-Чаяакчызы боор. 13 Чуге дээрге Дээрги-Чаяакчынын адын адап, кыйгырган кижи бурузу камгалалды алыр.****
* Лев. 18:5. ** Ы. х. к. 30:12-14. *** Ис. 28:16. **** Иоил. 2:32.
Бузурел чогу дээш, Израиль бурун харыысалгалыг
14 Ынчаарга Дээрги-Чаяакчыга бузуревээн улус Ону канчап кыйгырарыл? Оон дугайында дыннаваан болза, Анаа канчап бузурээрил? Суртаалдап турар кижи чок болза, канчап дыннап каарыл? 15 Суртаалдаары-биле айбылатпаан болза, канчап суртаалдаарыл? Бижилгеде мынчаар бижээн: Буянныг Медээни тарадып турар улустун базымнарынын даажы кайгамчык-тыр!*
* Ис. 52:7.
16 Ынчалза-даа Буянныг Медээни улус шупту хулээп албаан. Исаия мынча деп турар: Дээрги-Чаяакчы, бистен дыннаан суртаалынга бузурээн кым барыл?* 17 Ынчангаш бузурел Буянныг Медээни дыннап турар улуска чедип кээр-дир. А Буянныг Медээ Христос дугайында суртаал дамчыштыр чедип кээр. 18 А мен айтырып тур мен: кай, олар дыннаваан бе? Дыннаан болбайн канчаар! Чуге дээрге Бижилгеде мынча дээн болгай: Бугу чер кырынга оларнын** уну дынналы берип, оларнын состери оран-делегей кыдыынга чеде берген.***
* Ис. 53:1.
** Бо состерни оон алган ыдыктыг ырда олар - дээрнин сылдыстары болуп турар. Павел
мында оларнын Бурган дугайында херечилелин элчиннернин суртаалдап турары Христос
дугайында херечилелбиле деннеп турар.
*** Ыд. ыр. 18:5.
19 База катап айтырып тур мен: таанда Израиль ону билбээн бе? Эн баштай Бурган Моисейни дамчыштыр Израильге харыылаан-дыр: Чон деп санатпаан чон дамчыштыр силерге хуннээчел сагышты оттуруп тур мен; угаан-бодал чок чон дамчыштыр силерге киленни оттуруп тур мен.*
* Ы. х. к. 32:21.
20 А Исаиянын дидим состерин дамчыштыр Бурган чугаалаан: Мени дилевээн улус Мени тып алган; Мээн дугайымда айтырбаан улуска Бодумну илереткен мен. 21 А Израиль дугайында Ол мынча дээн: Мен сос дыннавас, кара туразында чонче холдарымны хунну бадыр хей-ле сунуп келдим.*
* Ис. 65:1-2.
Бурган Бодунун чонундан ойталаваан
11:1 Ынчангаш айтырып тур мен: таанда-ла Бурган Бодунун чонундан ойталаан бе? Канчап-даа чок! Чуге дээрге мен бодум - израильчи, Вениаминнин торел болуунден унген Авраамнын салгалы мен. 2 Ортемчейни чаяар бетинде-ле ынакшылын коргузуп, шилип алганы Бодунун чонундан Бурган ойталаваан. Азы Илиянын израильчилерни Бурганнын мурнунга буруудатканын бижээн черде Бижилгенин чуну чугаалап турарын билбес силер бе: 3 ДээргиЧаяакчы, олар Сээн медээчилеринни олуруп кааптылар, оргул салыр бедигээштеринни бузуп кааптылар, мен чааскаан артып калдым, амы-тынымны база алыксап турлар? 4 А Бурган анаа кандыг харыы берген деп? Меге бурган Ваалдын мурнунга согедектей оруп, могейбээн чеди мун кижини Мен Бодумга кадагалап алдым.* 5 Амгы уеде база ындыг: Бурганнын авыралы-биле шилиттинген кезек арткан улус кадагалаттынган. 6 А бир эвес авырал-биле болза, ажыл-херектер дээш эвес-тир. Оон башка авырал авыралзывас боор.**
* 3 Хаан. 19:14,18.
** 11:6 Чамдык созуглелдерде бо состерге: А бир эвес ажыл-херектер
дээш болза, ол ам авырал эвес-тир, оон башка ажыл-херек ам ажылхерек эвес боор - деп
состерни немээн.
7 Ынчаарга ам чул? Чедип алыр дээш, чуткуткен чуулун Израиль чедип албаан-дыр. Шилиттирген улус чедип алган, а артканнарынын чуректери дашталып калган. 8 Бижилгеде ол дугайын мынчаар бижээн: Бурган оларны билинместедипкен, бо хунге чедир оларнын карактары корбестеп, кулактары дыннавастап калган.*
* Ис. 29:10; Ы. х. к. 29:4.
9 А Давид мынча деп турар: Оларнын байыр-дойлары оларга салган какпа-дузак, тептигер моондак дажы база кеземче болу берзин. 10 Оларнын карактары шийдинип, согурарзыннар, ооргалары кажан кезээде ыргайзыннар.*
* Ыд. ыр. 28:23-24.
Оске чоннар улузунун камгалалы
11 Ынчангаш айтырып тур мен: иудейлер шуут калыр дээш, тайып ушканнар бе? Канчап-даа чок! Оларнын тайып ушканы оске чоннар улузунга камгалалды эккелген. А ындыг чорук иудейлернин боттарынга хуннээчел сагышты оттуруптар. 12 А оларнын тайып ушканы кижи торелгетенге ачылыг болза; оларнын чидириглери оске чоннар улузунга ачылыг болза, бугу Израиль Бурганче эглип кээрге, оон ачылыы кайы хире ондур улуг апарбазыл?
13 Оске чоннар улузу, ам силерге чугаалап тур мен: оске чоннар улузунга элчин болгаш, ол бараан болуушкунумну бедии-биле унелээр мен. 14 Мээн чангыс аймак улузумнун оода чамдыызын-даа камгалаар дээш, оларнын силерже хунней аарак коорун канчап-чооп чедип аптарымга идегеп тур мен. 15 Чангыс аймак улузумдан Бурганнын ойталааны Ону кижи торелгетен-биле эптештирипкен болза, оларны Бурган хулээп алыр болза, чуу боорул?! Олген улус амыдыралды албас деп бе?! 16 Баштайгы дужуттун бирги хлевин Бурганга бараалгаткан болза, бугу далган-тарааны база Бурганга бараалгаткан боор. Ыяштын дазылын Бурганга бараалгаткан болза, будуктарны база бараалгаткан боор.*
* Баштайгы дужуттун бирги хлеви база Ыяштын дазылы деп кожурген уткалыг билиишкиннер еврейлернин улуг огбелеринге хамааржыр чадапчок.
17 А чамдык олива будуктары сыйлып калган болза, сени - черлик будукту, оларнын орнунга тудуштур шарып каарга, тарымал оливанын дазылынга тутчуп, оон чулуун соруп турар болзунза, 18 оске будуктар мурнунга мактанма. Ынчалдыр ору кордунер болзунза, дазылды сен эвес, а дазыл сени чемгерип турарын утпа. 19 Мынча дээрин чадавас: Мени тудуштур тарыыр дээш, будуктарны сыйып каапкан. 20 Ындыг болган дижик. Бузурел чогу дээш, оларны сыйып каапкан, а сен, бузурелин дээш, оларнын орнун ээлеп арттын. Ынчангаш ору кордунме, а коргуп-сурте! 21 Чуге дээрге Бурган чайгаар буткен будуктарны кээргевээн болганда, сени база кээргевес. 22 Ынчаарга Бурган оршээлдиг болгаш шынгыы дээрзин утпа. Ол ойталап, хоорулган улуска шынгыы, а сенээ - Оон оршээлинге идегеп чоруур шаанда - оршээлдиг. Оон башка сени база кезип октаптар ийик. 23 А иудейлер бузурел чок чоруундан кызып халбактанмайн баар болза, оларны катап тарып каар, чуге дээрге Бурган ол будуктарны катап тудуштур тарып каар эргелиг. 24 Сени, черлик олива сывындан одура кескен будукту, торумелинден будужунге чоруштур тарымал оливага тудуштур тарып каан болза, ол чайгаар буткен сыйдынган будуктарны оларнын торээн ыяжынга тудуштуруп каары Бурганга оон-даа белен херек-тир.
Израильге соолгу камгалал
25 Ха-дунма, Бис кончуг бис деп улуургай бербезиннер дээш, силерге бир чажытты ажыдарын кузеп тур мен: Израильдин чамдык кезиинин дошкууралы чугле оске чоннар улузундан четчир санныг улус Бурганче ээлбээже, ургулчулеп кээр. 26 Бугу Израиль ынчан камгалал алыр. Ол дугайында Бижилгеде мынчаар бижээн: Камгалакчы Сиондан чедип келгеш, Иаковтун салгалынын кем-буруузун адырып кааптар. 27 Оларнын бачыттарын оршээгеш, Мен база олар-биле бо дугуржулга-чагыгны чарып алыр мен.*
* Ис. 27:9; 59:20-21.
28 Иудейлер Буянныг Медээни хулээп албаан болгаш, оске чоннар улузу силерге ачы-дузалыг боору-биле Бурганнын дайзыннары апарганнар. Ынчалза-даа олар домей-ле Бурганнын шилип алган чону боор, оларнын улуг огбелери дээш, Бурган оларга ынак боор. 29 Чуге дээрге Оон ачы-буян хайырлалы болгаш кыйгырыы оскерлиш чок! 30 Бир шагда силер база Бурганга чагыртпайн чораан силер, а ам иудейлер чагыртпастай бээрге, Ол силерни оршээди. 31 Иудейлер база оршээл алыр дээш, ам Анаа чагыртпастай бергеннер-дир, оон уламындан Бурган силерге оршээлин коргускен-дир. 32 Бугу улусту оршээр дээш, Бурган оларнын шуптузун чагыртпас чоруктун хоругдалынче хулээдип берипкен.
33 О, Бурганнын экииргээ, мерген угааны болгаш билиинин ондур бедиин аар! Оон шиитпирлерин тайылбырлаары болдунмас! Оон оруктарын билип аары болдунмас! 34 Дээрги-Чаяакчынын угаанын кым билгенил, кым Анаа арга-суме берип шыдаарыл? 35 Оон дедир эгидер ужурлуу оода бир чуулду Анаа ачылалга берген кижи бар бе?* 36 Бугу чуве Бургандан келген; Ону дамчаан; Ол дээш, бар бооп турар. Анаа кезээ монгеде алдар бактаазын! Аминь.
* Ис. 40:13; Иов. 41:3.
Христоска башкарткан чаа амыдырал
12:1 Ха-дунма, ынчангаш силерден аажок дилеп тур мен: Бурганнын биске оршээлдиинин ачызында, дириг, ыдыктыг база Анаа таарымчалыг оргул кылдыр, мага-боттарынарны Бурганга оргуп корунер. Ол силернин угаан-сарыылдыг бараан болуушкунунар боор. 2 Бо делегейнин амыдыралынын аян-шинчизинге чанчыгып, анаа домей болбанар, а Бурганнын силерден чуну кузээнин, кандыг чуулдер Анаа эки, таарымчалыг база болбаазын боорун билип аар дээш, угаанынар чаартып, бодунар буруну-биле эде тургустунуп алынар.
3 Менээ хайырлаан элчин боор авыралды ажыглап, силернин кижи бурузунге чугаалап тур мен: боттарынарны чогуур деннелден ору корбенер. Силернин кижи бурузунге Бурганнын хайырлааны бузурелди барымдаалап, боттарынар дугайында сарыылдыг бодап корунер база биче сеткилдиг болунар. 4 Чижек кылдыр мага-бодувусту алыылы: ол чангыс болгай, ынчалза-даа хой кезектерден буткен (а ол кезектернин хулээлгелери база ангы-ангы). 5 Бис база ындыг бис: хой-даа болзувусса, Христоска башкарты бергеш, чангыс мага-ботту тургускан бис, а ол мага-боттун кезектери боор боттарывыс аравыста харылзаалыг бис. 6 Бурган авыралында янзы-буру ачы-буян хайырлалдарын Оон алган бис: Бурганнын кузел-соруун медеглээр болган кижи бузурелинин аайы-биле ону кылып чорзун; 7 улуска бараан боор болган кижи - бараан бооп чорзун; ооредиг берип, башкылаар болган кижи - ооредиг берип чорзун; 8 аргалал бээр болган кижи - аргалал берип чорзун; улуска дузалап, бодунун эт-хоренгизин улеп бээр болган кижи - элбээ-биле дузалап чорзун; сагыш човап, удуртур болган кижи - кызымак удуртуп чорзун; буян чедирер болган кижи - ону чазык-чаагай кылып чорзун.
9 Ынакшылынар ажыт-чажыт чок, шынчы болзун. Бузутту коор хоон чок, буянга бердинген болунар. 10 Бот-боттарынарга, ха-дунмашкы улус дег, эрге-чассыг ынак болунар; бирээнер оскенерни бодундан артык хундуткей корзун. 11 Дээрги-Чаяакчыга кошкаш дивес чуткул-сорук-биле, Ыдыктыг Сулдеден кыптыгып, бараан болунар. 12 Идегелинер силерге оорушкуну эккелзин, айыыл-халапка таварышкаш, туруштуг болунар; моргулден черле салдынманар; 13 Бурганнын улузу турегдел коруп турар болза, дузадан кадынар. Хундулээчел ээлер болунар. 14 Силерни истеп сурген улусту алгап йорээнер, каргыш салбайн, алгап йорээнер. 15 Ооруп турарларнын оорушкузун, качыгдап ыглааннарнын качыгдалын улежинер. 16 Аранарда чангыс эп-сеткилдиг амыдыранар. Улуургак болбанар, бодуун улус аразынче киринер, бодунарны ору корбенер.
17 Кымдан-даа бузут дээш, бузут-биле орнун негевенер. Бугу улустун эки деп санаар чувезин кылыр дээш, сагыш чованар. 18 Силернин таланардан, болдунар-ла болза, бугу улус-биле эп-найыралдыг амыдыранар. 19 Эргим эш-оор, ожээн негевенер, оон орнунга Бурганнын киленинге орук чайланар. Бижилгеде мынча деп бижээн болгай: Ожээн негээри - Мээн эргемде. Мен шиидер мен* - деп, ДээргиЧаяакчы чугаалаан. 20 Харын Дайзынын аштаан болза, чемгерип каг; суксаан болза, суксундан бер. Ынчаар кылгаш, оттуг костерни оон бажынга чыып бээр сен.** 21 Бузутка бодунну бастыртпа, а ону буянбиле бас.
* Ы. х. к. 32:35.
** Оттуг костерни оон бажынга чыып бээр сен деп Угаадыглыг чугаалар 25:21-22-дан
алган цитата чок-ла болза, Дайзынынны ыятканындан кыва бээринче албадаар сен дээн азы
Бурганнын кеземчезин оон бажынга салыр сен дээн ийи уткалыг бооп боор.
Христианнар эрге-чагырга ээлээн улусту дыннаар ужурлуг
13:1 Кижи бурузу устунден башкарган эрге-чагыргага чагыртып чорзун, чуге дээрге Бурганнын доктаатпааны кандыг-даа эрге-чагырга чок. Бугу-ле бар эрге-чагыргаларны Бурган доктааткан. 2 Ынчангаш эрге-чагыргага удурланыр кым-даа бар болза, Бурганнын доктаадып каан чуулунге удурланган кижи-дир ол. А ынчап турар кижи Оон шуугузун бодунче халдадып алыр. 3 Эрге-чагырга ээлээннер буянныг эвес, а бузуттуг херектер уулгедип турар улуска коргунчуг. Эрге-чагыргадан кортпас деп бодазынза, буян тарып амыдыра, ынчан оларнын макталын дыннаар сен. 4 Эрге-чагырга ээлээн кижи база Бурганнын чалчазы боор, ол сээн чаагай чоруун дээш ажылдап чоруур. А бузут уулгедип турар болзунза, кичээн, чуге дээрге ол сенээ кеземче онаар эргелиг. Ол - Бурганнын чалчазы-дыр база бузут уулгеткен улуска хамаарыштыр Оон шуугузун кууседир кижидир. 5 Ындыг болганда чугле кеземчеден корткаш эвес, а арыг арыннуур ёзугаар база эрге-чагыргага чагыртыр херек.
6 Ундуругну-даа толеп турар ужурунар ында, чуге дээрге эрге-чагырга ээлээннер Бурганга бараан бооп, чагырга ажылынга бугу уезин ундуруп турарлар. 7 Ынчангаш оларнын шуптузунга чогуур чувени беринер: кымга - ундуругну, кымга - албан-ундутту, кымга - хундуткелди, кымга - алдар-хундуну.
Ха-дунмашкы ынакшыл дугайында
8 Бот-боттарынарга ынакшылдын орезинден ангыда, кымга-даа, чуу-даа дээш, орелиг бооп артпанар; оске кижиге ынак кижи ыдыктыг хоойлуну сагып турар. 9 Чуге дээрге шупту айтыышкыннарнын: Кады чурттаан эжинге оскерилбе, Олурбе, Оорлава, Оскенин чувезин алыксава база оскелеринин-даа алыс утказы Чанында кижиге бодунга бодун дег ынак бол дээн чангыс айтыышкында синген.* 10 Ынакшыл чанында кижиге бузут халдатпас. Ынчангаш ынакшыл - бугу ыдыктыг хоойлуну сагааны ол боор.
* Хост. 20:13-17; Лев. 19:18.
Соолгу хун чоокшулаан
11 Ам кандыг уеде амыдырап турарывысты билир болгаш, ол бугуну куусединер. Уйгудан оттур уе-шагынар келген, чаа-ла бузурээн турганывыска коорде, камгалалывыс ам биске дыка чоок апарган. 12 Дун барык тонуп, хун унер деп барган. Ынчаарга думбейнин ажыл-херектерин ап октапкаш, чырыктын чепсээ-биле чепсеглениил. 13 Хуннун чырыынга дег, толептиг амыдырап корээли: эмин эрттир хоглепдойлап база арагалавайн, самыырап база бирикшилдин бужар хевири-биле бирикшишпейн, алгыжып-кырышпайн база адааргашпайн амыдыраалы. 14 Оон орнунга Дээрги-Чаяакчы Иисус Христосту кедип алынар база бачыттыг кижи будужунернин, оон туралаашкыннарынын аайынче кирбенер.
Бот-боттарынарны буруу шаппанар
14:1 Бузурели кошкак кижини хулээп алынар, чугле оон узел-бодалдары дээш, маргылдаа ундурбенер. 2 Бир кижи кандыг-даа чемни чип боор деп санаар, а оон оске бузурели кошкак кижи чугле ногаа аймаа чиир. 3 Кандыг-даа чемни чип турар кижи чем бурузун чивес кижини куду корбезин. Чем бурузун чивес кижи база кандыгдаа чемни чип турар кижини буруу шаппазын. Чуге дээрге Бурган иелдиринерни хулээп алган-дыр. 4 Оскенин чалчазын буруу шавар кандыг ындыг эргелиг сен? Ол бут кырында турар бе азы кээп ушкан бе дээрзин оон Ээзи боду шиитпирлезин. Ол домей-ле бут кырынга туруп кээр, чуге дээрге Дээрги-Чаяакчы ону тургузуптар эргелиг.
5 Кандыг-бир хунну оске хунден чугула деп санаар кижи туруп боор. Оске кижиге ол хуннерде ылгал чок. Кижи бурузу бодунун угаап билген аайы-биле кылгай аан. 6 Кандыг-бир хунну онзалай коор кижи ону Дээрги-Чаяакчыга алдар-хунду болдуруп, ынчап турар, а шупту чемни чиир кижи, ону Дээрги-Чаяакчыга алдар-хунду болдуруп, чиир, чуге дээрге аъш-чем дээш, Бурганга ооруп четтирер болгай. Чем бурузун чивес кижи Дээрги-Чаяакчыга алдар-хунду болдуруп, чивезин, чуге дээрге ол база Бурганга ооруп четтирер-дир. 7 Бистин кайывыс-даа чугле боду дээш амыдыравас база чугле боду дээш олбес болгай. 8 Амыдыраар болзувусса, Дээрги-Чаяакчы дээш амыдыраар бис, олур болзувусса, база-ла Дээрги-Чаяакчы дээш олур бис. Амыдыраар-даа, олур-даа болзувусса, Дээрги-Чаяакчынын улузу боор бис. 9 Христос база ол сорулга-биле олгеш, оон соонда катап дирилген болгай. Ол олуг-даа, дириг-даа улустун Дээргизи болуксаан. 10 А сен чуге бузурээн эжинни буруу шаап турар сен? Азы сен? Чуге бузурээн эжинни куду коор сен? Бис шупту Бурганнын шуугузунун мурнунга турар болгай бис. 11 Бижилгеде мынча дээн болгай: Мээн амыдыралым-биле дангыраглап тур мен - деп, Дээрги-Чаяакчы чугаалаан. - Дискек бурузу Мээн мурнумга согедектей олурар, дыл бурузу Мени Бурган деп хулээп коор.* 12 Ынчангаш бистин аравыстан кижи бурузу Бурганнын мурнунга боду дээш, боду харыы тудар.
* Ис. 45:23.
Бот-боттарынарны бачыт уулгедиринче чыгаванар
13 Ынчаарга бот-боттарывысты буруу шаварын соксадыылы. Харын бузурээн эживисти тептигип кээп ужарынче азы куткудугге алзып аарынче чыгаар чуу-даа кылбазын кичээнзивиссе эки. 14 Мен билир база Дээрги-Чаяакчы Иисуска башкартканым ачызында, ыяк бузурээр мен: алыс боду арыг эвес чуу-даа чуве чок. Харын кижинин арыг эвес деп санаар чувези анаа арыг эвес апаар. 15 Ынчалза-даа кандыг-бир чем чигеш, бузурээн эжиннин сеткилин хомудадып турар болзунза, ынакшылдын аайы-биле амыдыравайн турар-дыр сен. Ындыг болганда Христостун ол дээш олгени бузурээн эжинни чемин ужун олумче чыгава. 16 Бодунарны эки деп бодаар чувенер бак атка кирбес кылдыр ап чорунар. 17 Чуге дээрге Бурганнын Чагыргазы - чиир чемге, ижер суксунга хамааржыр чуулде эвес, а Ыдыктыг Сулденин хайырлаары ак сеткилдиг амыдырал, амыр-тайбын болгаш оорушкуде. 18 Христоска ол бугу-биле бараан болган кижи Бурганнын сеткилинге кирер болгаш улустун хундуткелин чаалап алыр.
19 Ынчангаш биске амыр-тайбынны база удур-дедир деткимчени эккээр чуулдерже чуткуур ужурлуг бис. 20 Чем дээш, Бурганнын ажыл-херээн бойлатпанар. Кандыг-даа чем арыг, ынчалза-даа чип турар чемин бузурээн эжинни бачытче киирер болза, багай-дыр. 21 Бузурээн эжинни оон-биле бачытче чыгап турар болзунза, эът чивээни база эзиртир суксун ишпээни дээре.*
* Чамдык бузурээн улустун эът чивес база арага ишпес чылдагааны - ол чем биле суксунну оон мурнуу чарыында меге бурганнарга оргээн турган чадавас деп, оларнын сезии боор.
22 Ол дугайында узел-бодалдарынны чугле иштинде бодап чор, оларны чугле Бурган билир болзун. Узел-бодалдарынын аайы-биле бодун буруу шаппас кижи амыр-чыргалдыг боор. 23 А чип боор ирги мен бе деп чигзинзе-даа, чип турар кижи буруу шаптырар, чуге дээрге бузурелинин аайы-биле кылбаан-дыр. А бузурелдин аайы-биле кылбайн турар бугу чуул - бачыт боор.*
* Бо шулуктун соонда чамдык бурунгу созуглелдер 16-гы эгенин 25-27 шулуктерин киирип турар.
15:1 Бис, бузурели куштуг улус, хууда ажыывыс дугайын бодавайн, кошкак улуска уурге-чуъгун ап чоруурунга дузалажыр ужурлуг бис. 2 Чанывыста кижиге ачылыг болзун, оон бузурели быжыксын деп бодал-биле анаа таарымчалыг чуулдерни бистин аравыста кижи бурузу кылыр ужурлуг. 3 Христос база Бодунун ажыын бодавайн чораан болгай, харын Бижилгеде мынчаар бижээн-дир: Сени бак соглээн улустун дорамчылалы Мээн кырымга душту.*
а Ыд. ыр. 68:10.
4 А Бижилгеде оон мурнунда бижээн бугу чувени, шыдамык чоруувустун база Бижилгелер дамчып кээр сорук кириишкиннин ачызында идегеливисти чидирбезивис дээш, биске ооредиг кылдыр бижээндир. 5 Шыдамык чорук биле сорук кириишкиннин унер дозу боор Бурган силерге Христос Иисусту эдергеш, чангыс узел-бодалдыг боорунарны хайырлазын. 6 Оон ачызында силер шупту чангыс эп-сеткил-биле, чангыс аас-биле Дээрги-Чаяакчывыс Иисус Христостун Адазы Бурганны алдаржыдар силер.
Иудейлерде база оске чоннар улузунда чангыс Буянныг Медээ бар
7 Ынчангаш Христостун силерни хулээп алганы дег, бот-боттарынарны база ынчалдыр, Бурганнын алдары дээш, хулээп алынар. 8 Бурганнын улуг огбелерге берген аазаашкыннарын бадыткаар дээш база Оон алыс шынныын коргузер дээш, Христостун кыртыжап демдектеткен улуска чалча апарганын утпанар. 9 А ол ышкаш оске чоннар улузу база Бурганнын оларга коргускен оршээлин бодап, Бурганны алдаржытсын дээш, Ол чалча апарган. Бижилгеде ол дугайында мынчаар бижээн: Ынчангаш оске чоннар улузунун аразынга Сени алдаржыдып, Сени алгап йорээн ырлар ырлаар мен.* 10 А оон ынай мынчаар бижээн: Оске чоннар улузу, Оон чону-биле кады оорунер!** 11 А оон ынай: Оске чоннар улузу, догеренер Дээрги-Чаяакчыны алгап мактанар! Бугу оске чоннар улузу Ону алдаржыдып мактазын!*** 12 А оон ынай Исаия мынча дээн: Иессейнин уре-садызы озуп унгеш, оске чоннар улузун чагырары-биле кодурлуп кээр, оларнын идегели Ында боор.****
* Ыд. ыр. 17:50.
** Ы. х. к. 32:43.
*** Ыд. ыр. 11 6:1.
**** Ис. 11:10.
13 Идегелдин унер дозу боор Бурган силерни бузурелинер дамчыштыр оорушку болгаш амыр-тайбын-биле бургезин, оон уламында Ыдыктыг Сулденин кужу-биле идегелинер соксаал чок озуп ковудезин.
Павелдин чагаазы база ажыл-херектери
14 Ха-дунма, силерни буянга бургеткен, бугу чувени билип алган, бот-боттарынарны ооредип шыдаар апарган деп, бодум ыяк бузурээр мен. 15 Ындыг-даа бол чагаамнын чамдык черлеринде силерге дидими-биле сагындырып бижидим. Чуге дээрге Бурганнын авыралы-биле менээ 16 оске чоннар улузу дээш, Христос Иисуска бараан боорун хайырлаан. Мен ол бараан болуушкунум-биле оске чоннар улузун Ыдыктыг Сулдеге ыдыктаткан, Бурганга кузенчиг оргул кылдыр эккээр дээш, Оон Буянныг Медээзин суртаалдаар ыдыктыг ажылды кылып келген мен.
17 Христос Иисуска башкарткаш, Бурган дээш кылган ажыл-херээм ужун чоргаарап боор мен. 18 Оске чоннар улузун Бурганга чагыртырынче ээлдирер дээш, Христостун мени дамчыштыр кылган чуулунден ангыда, оске кандыг-бир чуул дугайында чугаалап дидинмес-тир мен. Ол ону мээн аксы-созум болгаш ажыл-херээм дамчыштыр, 19 бадыткал демдектери болгаш кайгамчык чуулдернин кужу-биле, Бурганнын Сулдезинин кужу-биле кылган. Шак ынчаар Иерусалимден мырынай Иллирик дээр черге кээп, ол девискээрлерге Христос дугайында Буянныг Медээни суртаалдаар ажылымны тондурдум. 20 Мээн мурнумда-ла оске улустун салган ундезининге тудуп ундурбес дээш, улус ам-даа Христостун адын дыннаваан черге суртаалдаарынче ургулчу чуткудуп келген мен. 21 Бижилгенин дараазында состерин кууседирин кызыткан мен: Оон дугайында оларга медеглел кылбаан улус - коруп каарлар, а дыннаваан улус - билип каарлар.*
* Ис. 52:15.
Павелдин Римге келиксээни
22 Хой катап келиксээш-даа, шак ол чылдагаан ужун силерге кээп шыдаваан мен. 23,24 А ам ол черлерге ажыл-херектерим тондургеш, хой чылдарда кузеп чораан кузелимни боттандырып, Испанияже бар чыткаш, силерге дужар бодап тур мен. Ийе, орук ара силерге ужурашкаш, ур эвес-даа болза, аравыста харылзаадан сеткилим ханар боор. А оон соонда Испанияже аян-чоруумга дуза кадып, удеп каарынарга идегеп тур мен. 25 А ам дээрезинде Бурганнын Иерусалим чурттуг улузунга бараан боор дээш, ынаар чоруур деп бардым. 26 Чуге дээрге Македония болгаш Ахаия можуларда Бурганга бузурээннер ниитилелдери Иерусалимде Бурганнын улузунун ядыы-туренгилеринге ачы-дуза коргузерин шиитпирлээннер. 27 Олар эки шиитпир хулээп алганнар, оон кадында Иерусалимде бузурээн эш-оорунун мурнунга хулээлгези база бар улус. Чуге дээрге Иерусалимде бузурээн улус боттарынын Сулдеден келген ачы-буян хайырлалдарын олар-биле улешкен болганда, оске чоннар улузу иудейлернин чер кырында хереглелдерин хандырарынга дузалаар ужурлуг.
28 Ол даалганы куусеткеним база Иерусалимде бузурээн улус оларже чоруткан хайырлалды алдылар эвеспе деп бузурээним соонда, Испанияже чорупкаш, орук ара силерге дужар кузелдиг мен. 29 Силерге кээримде, Христостун ачы-буян хайырлалдарын элбээ-биле эккеп бээримни билир мен.
30 Ха-дунма, куштуу-биле дилеп тур мен: Дээрги-Чаяакчывыс Иисус Христос дээш база Сулденин хайырлаары ынакшыл дээш, мени деткиири-биле Бурганга чуткулдуг моргуп, мээн-биле чангыс аай бооп корунер. 31 Иудеяда Христоска бузуревес улус менээ хора чедирбезин дээш, Иерусалимче аппар чоруурум ачы-дузаны ол чер чурттуг Бурганнын улузу чопсунуп хулээп алзын дээш, моргунер. 32 Мен ынчан Бурганнын кузел-соруу ындыг болза, силерге оорушкулуг чеде бергеш, сеткил-сагыжымдан силер-биле кады дыштаныр мен. 33 Амыр-тайбыннын унер дозу боор Бурган силер бугуде-биле кады болзун. Аминь.
Павелдин байыр чедириишкиннери
16:1 Бузурээн кыс эживис, Кенхрея хоорайжыгашта бузурээннер ниитилелинин дузалакчызы Фива дээш дагдынып, ону силерге таныштырдым. 2 Дээрги-Чаяакчынын ачызында, Бурганнын улузунга чогууру дег, ону уткуп хулээп алынар, ол силерге баргаш, чуну хереглээр болдур, анаа бугу талалыг дуза кадынар. Фива боду хой улуска, оларнын аразында менээ, дуза кадып келген кижи.
3 Христос Иисуска башкарткаш, Анаа бараан бооп келген оорум - Прискилла биле оон ашаа Акилага байырым чедиринер. 4 Олар мен дээш, борттуг бажын-даа боргу-биле бээринге белен турдулар. Оларга чугле мен эвес, а оске чоннар улузундан тургустунган шупту Бурганга бузурээннер ниитилелдери база ооруп четтирип турар. 5 Оларнын бажынында чыглып турар бузурээн улуска база байырым чедиринер.
Асиядан* Христоска эн баштай бузурээн ханы ынак эжим Епенетке байыр. 6 Бис дээш, ол хире карак кызыл ажылдап келген Марияга байыр. 7 Мээн-биле кады хоругдал адаанга турган чангыс аймак торелдерим Андроник биле Юнияга байыр. Олар элчиннер аразында ат-сураглыг апарган база Христоска мени мурнай бузурээн улус чуве. 8 Дээрги-Чаяакчынын ачызында ханы ынак эжим Амплийге байыр. 9 Христоска башкарткаш, Анаа бистин-биле кады бараан бооп турар Урбанга болгаш ханы ынак эжим Стахийге байыр. 10 Христоска шынчызы шылгаттынган Апеллеске байыр. Аристовулдун ог-булезинде улуска байыр. 11 Мээн чангыс аймак торелим Иродионга байыр. Наркисстин ог-булезинден Дээрги-Чаяакчыга бузурээн улуска байыр. 12 Дээрги-Чаяакчы дээш ажылдап келген Трифена биле Трифосага байыр. Дээрги-Чаяакчы дээш база хой ажылдап келген эргим дунмам Персидага байыр. 13 Дээрги-Чаяакчынын онзалап шилип алганы Руфуска болгаш мээн база авам апарган оон авазынга байыр. 14 Асинкритке, Флегонтуга, Ермге, Патровка, Ермийге база оларнын-биле кады турар бугу ха-дунмага байыр. 15 Филологка, Юлияга, Нирей биле оон кыс дунмазынга, Олимпанга база олар-биле катай Бурганнын бугу улузунга байырым чедиринер. 16 Бот-боттарынарга ыдыктыг ошкаашкын-биле байыр чедиринер. Христостун бугу Бурганга бузурээннер ниитилелдери база силерге байыр чедирип турлар.
* Чамдык бурунгу грек созуглелдерде Асиядан эвес, а Ахаиядан деп бижээн.
Соолгу кичээндириг
17 Ха-дунма, силерден аажок дилеп тур мен: хулээп алган ооредиинерге удур бооп: ангылажыг ундуруп, бузурелдин оруунга моондак салып турар улустан кичээнинер. Ындыг улус-биле харылзашпанар. 18 Чуге дээрге олар Дээрги-Чаяакчывыс Христоска эвес, а боттарынын кузээшкиннеринге бараан бооп турарлар. Олар авыяас-чашпаа болгаш каас-коя состери-биле бузурээчел кенен улусту дуурайлап кааптарлар. 19 Силернин Буянныг Медээге дыннангыр чоруунар бугу улуска билдине берген, ынчангаш силер дээш, аажок ооруп тур мен. Ындыг-даа бол буянга хамаарыштыр мерген угаанныг, а бузутка хамаарыштыр чуве билбес боорунарны кузеп тур мен. 20 Амыр-тайбыннын унер дозу боор Бурган удавас эрликти буттарынар адаанга узуткап каар. Дээрги-Чаяакчывыс Иисустун авыралы силер-биле кады болзун.
Байыр чедириишкиннеринин уланчызы
21 Мээн кады ажылдап турар эжим Тимофей болгаш чангыс аймак торелдерим Луций, Иасон болгаш Сосипатр олар силерге байыр чедирип турлар.
22 Павелдин бижээчизи Тертий мен база, Дээрги-Чаяакчыга башкарткаш, силерге байыр чедирдим.
23,24 Мени болгаш бугу Бурганга бузурээннер ниитилелин бажынында хулээп ап турар хундулээчел ээ Гаий база силерге байыр чедирип тур. Хоорайнын акша-хоренги кадагалакчызы Ераст биле бузурээн эживис Кварт олар база силерге байыр чедирдилер.*
* Чамдык бурунгу грек созуглелдерде бар: Дээрги-Чаяакчы Иисус Христостун авыралы силер бугуде-биле кады болзун. Аминь - деп состер эн баштайгы созуглелдерде таварышпайн турар. Чамдык бурунгу грек созуглелдерде 25-27 шулуктер таварышпайн турар болгаш 14-ку эгенин тончузунче кирген бооп турар.
25 Мээн Буянныг Медээмни база Иисус Христос дугайында суртаалымны дамчыштыр силерни бузурелге быжыктырып шыдаар Бурганга алдар. Христостун ол Буянныг Медээзи дээрге - хамык уелернин мурнундан бээр чажырып келген, 26 а ам медээчилернин бижилгелерин дамчыштыр, монге амыдыраар Бурганнын айтыышкыны-биле биске илереткен чажыт ол-дур. Бугу чоннар бузурезин база Бурганга чагыртсын дээш, ук чажыт оларга билдингир апарган. 27 Дын чангыс мерген угаанныг Бурганга Иисус Христосту дамчыштыр кезээ монгеде алдар бактаазын! Аминь.