The New Testament of our Lord and Saviour Jesus Christ
1 Ibraĩ kↄ̃n Daudao bori Yesu Kirisi bↄzian yɛ̀: 2 Ibraĩ Isaaku ì, Isaaku Yakubu ì, Yakubu Yuda ì kↄ̃n a vĩ̀inↄ kↄ̃n a dãaronↄ, 3 Yuda Pɛrɛzi kↄ̃n Zɛrao ì kↄ̃n a nↄ Tamao, Pɛrɛzi Ɛzɛrↄnu ì, Ɛzɛrↄnu Ramu ì, 4 Ramu Aminadabu ì, Aminadabu Nasↄ̃ ì, Nasↄ̃ Salamↄ ì, 5 Salamↄ Bↄaza ì kↄ̃n a nↄ Rahabuo. Bↄaza Ɔbɛdi ì kↄ̃n a nↄ Rutuo, Ɔbɛdi Yɛsɛ ì, 6 ben Yɛsɛ kí Dauda ì. Ben Dauda Sulemanu ì kↄ̃n Uria naↄ̃o, 7 Sulemanu Reoboamu ì, Reoboamu Abia ì, Abia Asa ì, 8 Asa Yosafata ì, Yosafata Yehoramu ì, Yehoramu Uzia ì, 9 Uzia Yotamu ì, Yotamu Aaza ì, Aaza Ɛzɛkaya ì, 10 Ɛzɛkaya Manase ì, Manase Amↄ ì, Amↄ Yosia ì, 11 Yosia Yoyakini ì kↄ̃n a dãaronↄ gurↄↄ kɛ̀ wà gbɛ̃nↄ kũ̀kũ wà tàńyo Babilↄnu. 12 Tana kↄ̃n gbɛ̃nↄ Babilↄnu gbɛran Yoyakini Sealatiɛli ì, Sealatiɛli Zɛrubabɛli ì, 13 Zɛrubabɛli Abiudu ì, Abiudu Ɛliakimu ì, Ɛliakimu Azↄ ì, 14 Azↄ Zadↄki ì, Zadↄki Akimu ì, Akimu Ɛliudu ì, 15 Ɛliudu Ɛlɛaza ì, Ɛlɛaza Matã ì, Matã Yakubu ì, 16 Yakubu Mariama zã Yusufu ì, ben Mariama Yesu kɛ̀ wè benɛ Mɛsaya ì. 17 Zaa Ibraĩ gurↄↄnↄa ai à gàa pɛ́ Daudaa, de kↄ̃n a nɛ́o kuu gɛ̃ro dosaimɛ. Zaa Dauda gurↄↄnↄa ai gurↄↄ kɛ̀ wà tà kↄ̃n gbɛ̃nↄo Babilↄnu, de kↄ̃n a nɛ́o kuu gɛ̃ro dosaimɛ. Zaa tana kↄ̃n gbɛ̃nↄo Babilↄnu ai à gàa pɛ́ Mɛsayaa, de kↄ̃n a nɛ́o kuu gɛ̃ro dosaimɛ. 18 Dian wà Yesu Kirisi ì nàn yɛ̀: À da Mariama kuu Yusufu nↄkpamma ũmɛ. Ai àgↄ̃ gá zã kɛ, à nↄ̀ sì kↄ̃n Luda Nini gbãaao. 19 À gↄ̃kpamma Yusufu pì nɛ́ gbɛ̃ maaamɛ, à yezi à wí daaro, ben à zɛ̀o kɛ̀ é bↄ à yãn asii guu. 20 Gurↄↄ kɛ̀ èe laasuu lɛɛ yã pìa, Dii malaika bↄ̀ à mↄ̀zi nanaa guu à bènɛ: Dauda bori Yusufu, ǹton bídi kɛ n nↄkpamma Mariama sɛna yã musuro, zaakɛ nↄ̀ kɛ̀ à sina bↄ̀ Luda Nini kiiamɛ. 21 Eé nɛ́ i gↄ̃gbɛ̃ ũ, nɛ́ tↄ́ kpánɛ Yesu, zaakɛ eé a gbɛ̃nↄ bↄ ń durunnↄ guu. 22 Beee kɛ̀ píngi, lɛ yã kɛ̀ Dii ò annabi gãzĩ kɛ, à bè: 23 Nↄkparɛ lɛzii bé eé nↄ̀ sí à nɛ́ i gↄ̃gbɛ̃ ũ, weé tↄ́ kpánɛ Imanuɛli. Tↄ́ pì bè, Ludaa kúwao. 24 Kɛ̀ Yusufu vù, à kɛ̀ lán Dii malaika dìɛnɛ nà, à a nↄↄ pì sɛ̀. 25 Mↄde èe à dↄ̃ nↄgbɛ̃ ũro ai à gàa à nɛ́gↄ̃gbɛ̃ pì ì. Ben à tↄ́ kpànɛ Yesu.
1 Wà Yesu ì Bɛtɛlɛmu Yudea bùsun kí Hɛrↄdu gurↄ. Ben sↄsↄnɛyãdↄ̃rinↄ bↄ̀ ↄfãntɛ̃bↄɛ kpa, aↄ̃ mↄ̀ Yerusalɛmu, 2 aↄ̃ gbɛ̃nↄ là wà bè: Nɛ́ kɛ̀ wà ì Yudanↄ kína ũu kú máa? Wa à sↄsↄnɛ è ↄfãntɛ̃bↄɛ kpa, ben wa mↄ kúɛnɛ. 3 Kɛ̀ kí Hɛrↄdu yã pì mà, à bídi kɛ̀ kↄ̃n Yerusalɛmudeenↄ ń píngi. 4 À Yuda sa'orikinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄ kàkↄ̃a ń píngi, ben à ń lá guu kɛ̀ weé Mɛsaya in. 5 Aↄ̃ wèàla wà bè: Bɛtɛlɛmumɛ zaa Yudea bùsun. Zaakɛ lán annabi kɛ̃̀ nàn yɛ̀: 6 Bɛtɛlɛmu kɛ̀ kú Yudanↄ bùsun, ń kɛ̃sãna Yuda wɛ́tɛnↄziro fá. Zaakɛ n guun kína é bↄn, kɛ̀ eé dↄ ma gbɛ̃ Isarailinↄnɛ aɛ. 7 Ben Hɛrↄdu sↄsↄnɛyãdↄ̃rinↄ sìsi asii guu, à sↄsↄnɛ pì bↄgurↄ sãnsãn gbèkaḿma. 8 Ben à ń gbarɛ Bɛtɛlɛmu à bè: À gá à nɛ́ pì baaru gbekagbeka kↄ̃n làakario. Tó a à è, à mↄ́ à omɛ, mapi se, mɛ́ gá kúɛnɛ. 9 Kɛ̀ aↄ̃ kína yã mà, ben aↄ̃ dà zɛ́n. Ben sↄsↄnɛ kɛ̀ aↄ̃ↄ è ↄfãntɛ̃bↄɛ kpa yãa pì dↄ̀ńnɛ aɛ dↄ ai à gàa à zɛ̀ nɛ́ pì kúkiila. 10 Kɛ̀ aↄ̃ sↄsↄnɛ pì è, aↄ̃ pↄↄ kɛ̀ nna maamaa. 11 Aↄ̃ gɛ̃̀ kpɛ́n, aↄ̃ nɛ́ pì è kↄ̃n a da Mariamao, ben aↄ̃ kùɛ wà dↄnzi kɛ̀nɛ. Ben aↄ̃ ń auziki àkpatinↄ wɛ̃̀wɛ̃, aↄ̃ à gbà vura kↄ̃n tuaetitio kↄ̃n lí'ↄ gũ nnannaao. 12 Ludaa òńnɛ nanaa guu kɛ̀ aↄ̃ton bↄɛ Hɛrↄdu kiiaro, ben aↄ̃ tà ń bùsun kↄ̃n zɛ́ pãndeo. 13 Aↄ̃ tana gbɛra Dii malaika bↄ̀ à mↄ̀ Yusufuzi nanaa guu à bè: Ǹ fɛɛ ǹ nɛ́ pì sɛ́ kↄ̃n a dao, ǹ bàa lɛ́ ǹ gáńyo Igipiti, nɛ́gↄ̃ kú gwe ai mà mↄ́ mà yã onnɛ dↄ, zaakɛ Hɛrↄdu é nɛ́ pì wɛtɛ à dɛmɛ. 14 Ben Yusufu fɛ̀ɛ gwãavĩ, à nɛ́ pì sɛ̀ kↄ̃n a dao, à gàańyo Igipiti. 15 À kú gwe ai Hɛrↄdu gàa à gào. Beee kɛ̀, lɛ yã kɛ̀ Dii ò annabi gãzĩ kɛ yãnzimɛ, à bè: Ma a nɛ́ gbɛ̀sɛ Igipiti. 16 Kɛ̀ Hɛrↄdu è sↄsↄnɛyãdↄ̃rinↄ ↄ̃ndↄ̃ↄ kɛ̀azi, ben à pↄ fɛ̃̀ maamaa. À sↄsↄnɛ bↄgurↄↄ taka dↄ̃ yã kɛ̀ à gbèka sↄsↄnɛyãdↄ̃ri pìnↄa yãnzi, ben à gbɛ̃nↄ zĩ̀ aↄ̃ nɛ́gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ kà wɛ̃̀ plaaa ke kɛ̀ aↄ̃ kɛ̃̀sãzinↄ dɛ̀dɛ Bɛtɛlɛmu kↄ̃n a buraanↄ píngi. 17 Yã kɛ̀ annabi Yɛrɛmaya ò kɛ̀ sa, à bè: 18 Wà wii gbãaa mà Rama, wèe ↄ́ↄ dↄↄ, wèe wii pɛɛ. Rasɛli e a nɛ́nↄ ↄ́ↄ dↄↄ, à gì agbaa mazi, zaakɛ aↄ̃ↄ kuu dↄro. 19 Kɛ̀ Hɛrↄdu gà, ben Dii malaika bↄ̀ à mↄ̀ Yusufuzi Igipiti nanaa guu 20 à bè: Ǹ fɛɛ ǹ nɛ́ pì sɛ́ kↄ̃n a dao, ǹ táńyo Isarailinↄ bùsun, zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe wɛtɛɛ wà nɛ́ pì wɛ̃̀ndi bↄↄnↄ gàga. 21 Ben à fɛ̀ɛ à nɛ́ pì sɛ̀ kↄ̃n a dao, à tàńyo Isarailinↄ bùsun. 22 Kɛ̀ à mà Akɛlau bé èe kí blee Yudea a de Hɛrↄdu gɛ̃ɛ ũ, gwe vɛ̃ɛna vĩa à kũ̀. Luda yã ònɛ nanaa guu, ben à tà Galili bùsun, 23 à gàa à vɛ̃̀ɛ wɛ́tɛ kɛ̀ wè be Nazarɛti. Lɛn yã kɛ̀ annabinↄↄ ò pàpa lɛ, kɛ̀ aↄ̃ bè: Weé à sísi Nazarɛti gbɛ̃.
1 Beee gbɛra Yaaya Batisikɛri mↄ̀ Yudea gbáan, èe waazi kɛɛ 2 à bè: À nↄ̀sɛ liɛ, kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia kà kĩi. 3 À yãn annabi Isaya ò yã à bè: À baarukpari kòto ma dↄ gbáan, èe bee à zɛ́ kɛkɛ Diinɛ, à zɛ́ wɛ́wɛnↄ poronɛ súusu. 4 Yaaya ègↄ̃ pↄ́kãsãa kɛ̀ wà tã̀ kↄ̃n lakumi kão dana, è báa asaa dↄ a pii. Sutɛ̃ kↄ̃n zↄ́'ion à pↄ́blee ũ. 5 Wègↄ̃ bↄɛ Yerusalɛmu kↄ̃n Yudea bùsu gu píngio kↄ̃n Yoda dↄ̀rↄzio wàgↄ̃ mↄↄ à kiia. 6 Aↄ̃è ń durunnↄ o gupuraaa, ben è ń batisi kɛ Yodan. 7 Kɛ̀ Yaaya è Farisinↄ kↄ̃n Sadusinↄↄ e mↄↄ a kiia pari aↄ̃ batisi kɛ, ben à bèńnɛ: Gbɛ̃ntee pitigoonↄ! Dé bé à lɛ́ dàawa à bàa sí pↄfɛ̃ kɛ̀ Luda é pitaḿmanɛ? 8 À nↄ̀sɛliɛna yã kɛ, weégↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ a liɛ. 9 Kɛ̀ Ibraĩ dɛ a dezi ũ, àtongↄ̃ daa kɛ̀ beee bé eé a bↄro. Mɛ́ɛ ooare, Luda é fↄ̃ à gbɛ̀ kɛ̀nↄ kɛ Ibraĩ boriinↄ ũ. 10 Kpása diɛna línↄzi kↄ̀. Luda é lí kɛ̀ è nɛ́ maaa iroo zↄ̃ à zu tɛ́ guu. 11 Mɛ́ɛ a batisi kɛɛ a nↄ̀sɛliɛna sèeda ũmɛ, mↄde gbɛ̃ke é mↄ́ ma gbɛra à gbãaa dɛmala, mɛ́ɛ ká mà à kyatee sɛ́ɛnɛro. Àmbe eé a batisi kɛ kↄ̃n Luda Ninio kↄ̃n tɛ́o. 12 À gbaka kũna a ↄzĩ ésegbɛ̃kiia. Tó à fã̀, eé a pↄ́wɛɛ ká a dↄ̃̀n, eé à sàko ká tɛ́ kɛ̀ è garoo guu. 13 Ben Yesu bↄ̀ Galili bùsun à mↄ̀ Yaaya kiia Yodazi lɛ à a batisi kɛ. 14 Yaaya yezi à gí à bè: Mamↄma kɛ̀ má dɛ ǹ ma batisi kɛɛn n mↄ ma kiiaↄ́? 15 Ben Yesu wèàla à bè: Àgↄ̃ dɛ lɛ gĩa, zaakɛ à kↄ̃ sìwao lɛ yã píngi kɛna a zɛ́a yãnzi. Ben à wèzi. 16 Kɛ̀ Yesu batisi kɛ̀, à bikũ̀ gↄ̃ↄ. Zĩ beeea ludambɛɛ wɛ̃̀kↄ̃a, ben à è Luda Nini è e suu lán pↄ̃tɛ̃ɛ bà à zↄ̃̀awa. 17 Ben wà kòto mà bↄna ludambɛ à bè: Ma nɛ́ mɛ̀n do léle yenzideen yɛ̀, kɛ̀ ma pↄↄ nnaa maamaa.
1 Ben Luda Nini gàa kↄ̃n Yesuo gbáan, lɛ Ibilisi à yↄ̃ à gwa. 2 Yesu lɛ́ yì fãantɛ̃ kↄ̃n gwãavĩo ai gurↄ baplaa. Kɛ̀ nↄaa e à dɛɛ, 3 ben gbɛ̃kɛkɛri pì sↄ̃̀zi à bè: Tó Luda Nɛ́n n ũ, ǹ be gbɛ̀ kɛ̀nↄ li burɛdi ũ. 4 Yesu wèàla à bè: À kú Luda yãn wà bè: Pↄ́bleen gbɛ̃ntee ègↄ̃ kúo adoro, sé yã kɛ̀ Ludaa e oo píngi. 5 Ben Ibilisi à sɛ̀ à gàao Luda wɛ́tɛ, à à zɛ̀ Luda kpɛ́ mìsↄ̃ntɛ̃a, 6 à bè: Tó Luda Nɛ́n n ũ, ǹ ↄ kpá n zĩndazi, zaakɛ wà kɛ̃̀ Luda yãn wà bè: Eé n yã o a malaikanↄnɛ, aↄ̃é n sɛ́ ń ↄzĩ lɛ ǹton gɛ̃̀n sí gbɛ̀aro yãnzi. 7 Yesu wèàla à bè: Wà kɛ̃̀ dↄ wà bè: Ǹton Dii n Luda lɛ́ ǹ gwaro. 8 Ben Ibilisi à sɛ̀ à gàao dↄ kpii lezĩ maamaa musu, à anduna kpatanↄ ↄ̀dↄanɛ píngi kↄ̃n ń auzikinↄ 9 à bè: Mɛ́ n gba beeenↄ píngi, tó n kuɛ n dↄnzi kɛmɛ. 10 Ben Yesu bènɛ: Ǹ gumala Setãn! Zaakɛ wà kɛ̃̀ Luda yãn wà bè, ǹ dↄnzi kɛ Dii n Ludanɛ ǹgↄ̃ dↄↄzi ado. 11 Ben Ibilisi à tò gwe sa, ben malaikanↄ mↄ̀ wà dↄ̀àlɛ. 12 Kɛ̀ Yesu mà wà Yaaya kũ̀ wà dà kpɛ́siaan, ben à tà Galili. 13 Èe vɛ̃ɛ Nazarɛti dↄro, à gàa à vɛ̃̀ɛ sɛ̀bɛ saɛ Kapɛnamu, Zɛbuluni boriinↄ kↄ̃n Nafatali boriinↄ bùsun, 14 lɛ yã kɛ̀ annabi Isaya ò kɛ yãnzi à bè: 15 Zɛbuluni boriinↄ kↄ̃n Nafatali boriinↄ bùsu, zaa ísiaa kpa ai Yoda baa kãa kpa, Galili bùsu kɛ̀ bori pãndenↄ kún pì, 16 aↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gusiaa guunↄ gupura ìsi è, guu dↄ̀ bùsu kɛ̀ kú gaa lɛ́zĩ pì deenↄnɛ sa. 17 Zaa gurↄ beeean Yesu nà waazikɛnaa à bè: À nↄ̀sɛ liɛ, kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia kà kĩi. 18 Kɛ̀ Yesu e dↄↄ Galili sɛ̀bɛzi, à gↄ̃ↄn plaaanↄ è, vĩ̀i kↄ̃n dãaroo, Simↄ kɛ̀ wè be Pita kↄ̃n a dãaro Anduruo. Aↄ̃ↄe táaru kpaa sɛ̀bɛ pì guu, zaakɛ sↄrↄkↄnↄmɛ. 19 Ben Yesu bèńnɛ: À mↄ́ à tɛ́mazi, mɛ́ a kɛ gbɛ̃wɛtɛrinↄ ũ. 20 Zaa gwe gↄ̃ↄ aↄ̃ ń táarunↄ tòn aↄ̃ bↄ̀ wà tɛ̀zi. 21 Kɛ̀ à gàa aɛ, à gↄ̃ↄn plaa pãndenↄ è, vĩ̀i kↄ̃n dãaroo dↄ, Zebedi nɛ́ Yemisi kↄ̃n a dãaro Yohanao. Aↄ̃ↄ kú góro'itɛ guu kↄ̃n ń de Zebedi pìo, aↄ̃ↄe ń táarunↄ kɛkɛɛ. Yesu ń sísi, 22 ben aↄ̃ ń de tò góro guu gwe gↄ̃ↄ, aↄ̃ bↄ̀ wà tɛ̀zi. 23 Yesu ègↄ̃ lili oo Galili bùsun, è yã dańnɛ ń aduakɛkpɛnↄ guu, è kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia baaru kpá, è gbɛ̃nↄ kɛ̃kↄ̃a kↄ̃n gyã bori sãnda píngio. 24 À tↄ́ dà Siria bùsula píngi, ben wègↄ̃ mↄↄnɛ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe gyã bori píngi kↄ̃n wãwãao kɛɛnↄ kↄ̃n zĩndeenↄ kↄ̃n gasindadeenↄ kↄ̃n ɛrɛnↄ, ben è ń kɛ̃kↄ̃a. 25 Wà bↄ̀ Galili kↄ̃n Wɛ́tɛmɛnkuri bùsuo kↄ̃n Yerusalɛmuo kↄ̃n Yudeao kↄ̃n Yoda baa kãa kpaao paripari wà tɛ̀zi.
1 Kɛ̀ Yesu parii pìnↄ è, à dìdi sĩ̀sĩa. Kɛ̀ à vɛ̃̀ɛ, à ìbanↄ mↄ̀ à kiia, 2 ben à nà yãdannɛnaa à bè: 3 Aubarikadeenↄn gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ ń kɛ̃sãna dↄ̃ↄnↄ ũ, zaakɛ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia dɛ ń pↄ́ ũ. 4 Aubarikadeenↄn pↄsiadeenↄ ũ, zaakɛ Luda é ń làakari kpáɛńnɛ. 5 Aubarikadeenↄn gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ ń zĩnda bùsanↄ ũ, zaakɛ aↄ̃mbe weégↄ̃ anduna vĩ. 6 Aubarikadeenↄn yãzɛde nidɛrinↄ ũ, zaakɛ aↄ̃mbe aↄ̃é kã. 7 Aubarikadeenↄn wɛ̃ndadↄ̃nnɛrinↄ ũ, zaakɛ Luda é ń wɛ̃nda dↄ̃. 8 Aubarikadeenↄn nↄ̀sɛpuradeenↄ ũ, zaakɛ aↄ̃mbe aↄ̃é wɛ́ɛ si Ludalɛ. 9 Aubarikadeenↄn íbɛtɛmidɛrinↄ ũ, zaakɛ weé ń sísi Luda nɛ́nↄ. 10 Aubarikadeenↄn gbɛ̃ kɛ̀ wè ĩa daḿma yãmaakɛna yãnzinↄ ũ, zaakɛ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia dɛ ń pↄ́ ũ. 11 Aubarikadeenↄn a ũ, tó wà a sↄ̃sↄ̃, tó wà ĩa dàawa, tó wà yã zaa píngi dìawa ma yãnzi. 12 À pↄnnaa kɛ à yáa dↄ, zaakɛ a láada bíta ludambɛ. Lɛn wà ĩa dà annabi kɛ̀ aↄ̃ↄ kú a ãanↄa lɛ. 13 Ámbe wisi ũ andunanɛ. Tó wisi i nnaa tà, dian weé kɛ nà à gↄ̃ wisi ũ dↄↄ? À àre kee vĩ dↄro, séde wà kwɛ́ɛ gbɛ̃nↄ táa oa. 14 Ámbe gupuraa ũ andunanɛ. Wɛ́tɛ kɛ̀ wà kàɛ sĩ̀sĩ musu è fↄ̃ àgↄ̃ utɛnaro. 15 Wè fitia na wà gbaka kúɛaro. Wè di dabu musumɛ, lɛ à guu pu gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú uanↄnɛ. 16 À guu pu gbɛ̃nↄnɛ lɛ, lɛ aↄ̃ a maakɛnanↄ e wà a De kɛ̀ kú musu tↄ́ kpá. 17 Àtongↄ̃ daa ma mↄ Musa doka kↄ̃n annabinↄ yãnↄ gboronlo. Mɛ́ɛ mↄ́ gbororo, ma mↄ lɛ mà papamɛ. 18 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, ludambɛ kↄ̃n tↄↄtɛo é gɛ̃tɛ, mↄde doka pì wɛ̃zã féte ke a pↄ́ kete ke é gɛ̃tɛro, yã píngi é kɛ. 19 Beee yãnzi tó gbɛ̃ gì yã kɛ̀ wà dìɛ pìnↄ dokezi, baa à kɛ̀ kɛ̃sãnańzi, tó è da gbɛ̃nↄnɛ aↄ̃ kɛ lɛ, adee égↄ̃ kɛ̃sãnańzi kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia gbɛ̃nↄ tɛ́mɛ. Tó gbɛ̃ kũna, tó è dańnɛ lɛ sↄ̃, adee égↄ̃ bíta kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia gbɛ̃nↄ tɛ́. 20 Mɛ́ɛ ooare, tó a yãmaakɛna dɛ ludayãdannɛrinↄ kↄ̃n Farisinↄ pↄ́laro, é gɛ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guuro. 21 Á mà wà bè yãdeenↄnɛ, aↄ̃ton gbɛ̃ dɛro. Gbɛ̃ kɛ̀ gbɛ̃ dɛ̀, weé yãkpaɛ kɛo. 22 Mapi sↄ̃, mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ pↄ fɛ̃̀ a gbɛ̃daaazi kà wà yãkpaɛ kɛo. Gbɛ̃ kɛ̀ a gbɛ̃daaa sↄ̃̀sↄ̃ kà wà gáo gbãadeenↄ kiia. Gbɛ̃ kɛ̀ bè a gbɛ̃daaanɛ mìsaide sↄ̃ kà à gɛ̃ tɛ́n. 23 Tó n mↄ ǹ Luda gba pↄ́ a gbãgbãkiia, tó n dↄn gwe kɛ̀ n gbɛ̃daaa n yã kũna, 24 ǹ n gba tó sa'okii aɛ gwe, ǹ gá ǹ agbaa kpá adeenɛ gĩa, gbasa ǹ mↄ́ ǹ saa o sa. 25 Tó n ibɛɛ e gaanyo yãkpaɛkɛkiia, ǹ kɛ kpakpaa ǹ kɛo nna zaa zɛ́n, lɛ àton n kpá yãkpaɛkɛriaro yãnzi. Tó nɛ́ɛ kɛ lɛro, yãkpaɛkɛri pì é n kpá dogaria, dogari é n da kpɛ́siaan. 26 Yãpuraan mɛ́ɛ oonnɛ, nɛ́ bↄ gwero ai ǹ gá fĩa boo píngi. Baa kↄbↄ é gↄ̃ tɛ́nziro. 27 Á mà wà bè, àton zina kɛro. 28 Mapi sↄ̃, mɛ́ɛ ooare, tó gbɛ̃ nↄgbɛ̃ gwà kↄ̃n laasuu pãndeo, adee zina kɛ̀on gwe kↄ̀. 29 Tó n wɛ́ɛ ↄplaa è tó ǹ fu, ǹ bↄ ǹ zĩnna. N korana n mɛ̀gu kezi maa dɛ wà n mɛ̀ píngi zu tɛ́nla. 30 Tó n ↄplaa è tó ǹ fu, ǹ zↄ̃ ǹ zĩnna. N korana n mɛ̀gu kezi maa dɛ n mɛ̀ píngi tana tɛ́nla. 31 Wà bè dↄ, tó gbɛ̃ e gii a naↄ̃zi, à yìgidɛla kpáa. 32 Mapi sↄ̃, mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ gì a naↄ̃zi, tó èe kɛ à gↄ̃pↄsɛɛ kɛ̀nlo, à zã pì bé è tó à gↄ̃ zinakɛri ũ. Gbɛ̃ kɛ̀ nↄↄ kɛ̀ wà gìzi sɛ̀ sↄ̃ zina kɛ̀n gwe. 33 Á mà wà bè yãdeenↄnɛ dↄ, aↄ̃ yã kɛ̀ aↄ̃ↄ sì kↄ̃n Diio papa, aↄ̃ton fuaro. 34 Mapi sↄ̃, mɛ́ɛ ooare, àton la da sero. Àton yã sí kↄ̃n ludambɛɛoro, zaakɛ Luda kíblekitamɛ, 35 ke anduna, zaakɛ Luda tintimɛ, ke Yerusalɛmu, zaakɛ Kína ìsi wɛ́tɛmɛ. 36 Ǹton yã sí kↄ̃n n mìoro, zaakɛ nɛ́ fↄ̃ ǹ n mìkã mɛ̀n doo pura kũ ke ǹ à sia kũro. 37 Àgae be ee ke auo. Yã kɛ̀ dɛ beeelaa bↄ̀ à zaaa guumɛ. 38 Á mà wà bè, wà wɛ́ɛ fĩa bo kↄ̃n wɛ́ɛo, swaa kↄ̃n swaao. 39 Mapi sↄ̃, mɛ́ɛ ooare, àton gɛ̃ɛ bo gbɛ̃ kɛ̀ zaaa kɛ̀areearo. Tó gbɛ̃ n swãn kɛ̀ n gasu ↄplaaa, ǹ à doo dↄnɛ dↄ. 40 Tó gbɛ̃ yezi à n dansiki yãkpaɛ kɛnyo, ǹ n utadaa tónɛ dↄ. 41 Tó gbɛ̃ gã nàmma ǹ aso sɛ́are kiloo do, ǹ gáonɛ kiloo plaa. 42 Tó gbɛ̃ pↄ́ wɛ́ɛ kɛ̀mma, ǹ kpáa. Ǹton gbɛ̃ kɛ̀ yezi à pↄ́ sɛ̃kãmma tɛ̃ro. 43 Á mà wà bè, àgↄ̃ ye a gbɛ̃daaazi, à za a ibɛɛn. 44 Mapi sↄ̃, mɛ́ɛ ooare, àgↄ̃ ye a ibɛɛnↄzi, à adua kɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è wɛ́ɛ tãawaanↄnɛ, 45 lɛ à gↄ̃ a De kɛ̀ kú musu nɛ́nↄ ũ yãpura. Zaakɛ è ↄfãntɛ̃ bↄ gbɛ̃ zaaanↄnɛ kↄ̃n gbɛ̃ maaanↄ ń píngi, è lou ma taarisaideenↄnɛ kↄ̃n taarideenↄ ń píngi. 46 Tó gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ yeaziinↄn á yeńzi, é láada ke e Luda kiiaↄ́? Baa bɛ'ↄↄsirinↄ è kɛ lɛroo? 47 Tó a gbɛ̃nↄn eè ì kpákpaḿma ńtɛ̃ɛ, bↄ́ á dɛo gbɛ̃ pãndenↄlaa? Baa kifiinↄ è kɛ lɛroo? 48 Beee yãnzi àgↄ̃ kuu papana, lán a De kɛ̀ kú musu kuu papana nà.
1 À làakari kɛ a dↄnzi yãkɛna gupuraaazi. Àton kɛ gbɛ̃ntee wɛ́ɛ yãnziro. Tó ée kɛɛ lɛ, é láada e a De kɛ̀ kú musu kiiaro. 2 Tó nɛ́ɛ gba daa takaasideenↄnɛ, ǹton a kpàakpa kɛ lán mↄnafikideenↄ bàro. Aↄ̃è kɛ aduakɛkpɛnↄ guu kↄ̃n gãalɛnↄ, lɛ gbɛ̃nↄ ń tↄ́ nnaa sí yãnzimɛ. Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, aↄ̃ ń láada èn gwe kↄ̀! 3 Mpi, tó nɛ́ɛ gba daa takaasideenↄnɛ, ǹton tó n ↄzɛɛ dↄ̃ lán n ↄplaa e kɛɛ nàro. 4 Ǹ tó n gbadana kɛ asiiyã ũ, n De kɛ̀ asiiyã dↄ̃ↄ é à fĩa bonnɛ. 5 Tó ée adua kɛɛ, àtongↄ̃ dɛ lán mↄnafikideenↄ bàro. Aↄ̃ègↄ̃ yezi wà adua kɛ zɛna aduakɛkpɛn kↄ̃n zɛ́ↄ̃nkpakↄ̃anↄ, lɛ gbɛ̃nↄ ń e yãnzi. Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, aↄ̃ ń láada èn gwe kↄ̀! 6 Mpi, tó nɛ́ɛ adua kɛɛ, ǹ gɛ̃ n kpɛ́ guu, ǹ gbà tata, ǹ wɛ́ɛ kɛ n De kɛ̀ kú gwe asii guua, n De kɛ̀ asiiyã dↄ̃ↄ é sínyo. 7 Tó ée adua kɛɛ, àton yã bↄɛ pari lán kifiinↄ bàro. Aↄ̃ègↄ̃ daa ń yãbↄɛna parii guun Luda é síńyo. 8 Àtongↄ̃ dɛ lán ń bàro, zaakɛ a De pↄ́ kɛ̀ á à nii vĩi dↄ̃ ai àgↄ̃ gá gbekaa. 9 Àgae adua kɛ lán kɛ̀ bà: Wa De kɛ̀ kú musu, ǹ tó wàgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ n tↄ́ adona. 10 Ǹ tó kpata kɛ̀ bↄ̀ n kiia bↄ gupuraaa, wà n pↄyezi kɛ anduna guu, lán wè kɛ zaa musu nà. 11 Ǹ wa gba ú kɛ̀ wé ble gbã̀a. 12 Ǹ wa taarinↄ kɛ̃we, lán weè kɛ̃ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ taari kɛ̀weenↄnɛ nà. 13 Ǹton tó wà fu yↄ̃agwanaaro, ǹ wa sí à zaaaa. 14 Tó a gbɛ̃nↄ taari kɛ̃̀ńnɛ, a De kɛ̀ kú musu é a pↄ́ kɛ̃are se. 15 Tó ée gbɛ̃nↄ taarinↄ kɛ̃ńnɛ sↄ̃ro, a De é a taarinↄ kɛ̃arero. 16 Tó á lɛ́yina sↄ̃, àton uu sisi lán mↄnafikideenↄ bàro. Aↄ̃è ń uu yãkↄ̃tɛ lɛ gbɛ̃nↄ gↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ aↄ̃ lɛ́yina yãnzi. Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, aↄ̃ ń láada èn gwe kↄ̀! 17 Mpi, tó ń lɛ́yina, ǹ uu pípi, ǹ nↄ́si mámamma, 18 lɛ gbɛ̃nↄ tón dↄ̃ ń lɛ́yinaro, sé n De kɛ̀ kú asii guu baasiro. N De kɛ̀ asiiyã dↄ̃ↄ é à fĩa bonnɛ. 19 Àton auziki kakↄ̃aazi anduna guu kɛ̀ro, gura kɛ̀ kↄ̀kↄnↄ è pↄ́ yakan, pↄ́nↄ è kↄ̃tɛ̃ kpán bensↄ̃ kpãinↄ è gu fↄ̃ aↄ̃ pↄ́nↄ sɛ́ɛn. 20 À a auziki kakↄ̃a ludambɛ, gura kɛ̀ kↄ̀kↄnↄ è pↄ́ yakanlo, pↄ́nↄ è kↄ̃tɛ̃ kpánlo bensↄ̃ kpãinↄ è gu fↄ̃ aↄ̃ pↄ́nↄ sɛ́ɛnlo. 21 Zaakɛ guu kɛ̀ n auziki kún, gwen n làakari ègↄ̃ kún se. 22 Wɛ́ɛn mɛ̀ fitia ũ. Tó n wɛ́ɛ aafia, n mɛ̀ píngi égↄ̃ gupuraa ũ. 23 Tó n wɛ́ɛ gbãaro sↄ̃, n mɛ̀ píngi égↄ̃ gusiaa ũ. Tó gupuraa kɛ̀ ń kũna dɛ gusiaa ũ, gusiaa pì bíta. 24 Gbɛ̃ke è fↄ̃ à dↄ dii mɛ̀n plaaaziro, zaakɛ eé za gbɛ̃ doon àgↄ̃ ye gbɛ̃ doozi, kesↄ̃ eé na gbɛ̃ dooa à kya ká gbɛ̃ doon. É fↄ̃ àgↄ̃ dↄ Ludazi kↄ̃n ↄↄo lɛdoro. 25 Beee yãnzi mɛ́ɛ ooare, àton a wɛ̃̀ndi kã̀hãn kɛ à be bↄ́n wé ble ke bↄ́n wé miro. Àton mɛ̀ kã̀hãn kɛ à be bↄ́n wé daro. Wɛ̃̀ndi dɛ pↄ́bleelaroo? Mɛ̀ dɛ pↄ́kãsãalaroo? 26 À gwa bãanↄa. Aↄ̃è pↄ́ tↄ̃ro, aↄ̃è pↄ́ kɛ̃ro, aↄ̃è pↄ́ ká dↄ̃̀ guuro, mↄde a De kɛ̀ kú musu è pↄ́blee kpáḿma. Á bɛ̀ɛ vĩ maamaa dɛ bãanↄlaroo? 27 A tɛ́, dé bé eé fↄ̃ à a wɛ̃̀ndi gbã̀a kaara, baa gurↄ do, a kã̀hãnkɛna guuu? 28 Bↄ́yãnzin eè pↄ́kãsã kã̀hãn kɛzi? À lá vúdeenↄ gwa sɛ̃̀n lán aↄ̃ↄ dɛ nà. Aↄ̃è zĩi kɛro, aↄ̃è buu tãro, 29 mↄde mɛ́ɛ ooare, baa Sulemanu kↄ̃n a auzikio, èe uta da à maaa kà aↄ̃ ke ũro. 30 Sɛ̃̀la kɛ̀ kuu gbã̀a eé tɛ́ kũ ziaa, lán Luda è pↄ́ nazi lɛ nà, amↄa ludanaanɛkɛ̃sãnadeenↄ, weé a pↄ́ o dↄↄ́? 31 Beee yãnzi àton pↄ́ke kã̀hãn kɛ à be bↄ́n wé ble ke bↄ́n wé mi ke bↄ́n wé daro. 32 Kifiinↄn pↄ́ pìnↄ píngi yã è dↄńnɛ aɛ. Zaakɛ a De kɛ̀ kú musu dↄ̃ kɛ̀ pↄ́ pìnↄ kↄ̃ sìao, 33 à tó kpata kɛ̀ bↄ̀ à kiia kↄ̃n à yãzɛdeeo dↄare aɛ gĩa, eé pↄ́ pìnↄ kaaraare dↄ píngi. 34 Beee yãnzi àton ziaa kã̀hãn kɛro, zaakɛ ziaa a zĩnda yã dↄ̃. Gurↄ píngi yã'ↄ̃amma mↄ̀a.
1 Àton gbɛ̃ taari ero, Luda é a taari e sero. 2 Zaakɛ lán nɛɛ̀ gbɛ̃ taari e nà, lɛn Luda é n taari e lɛ. Zaka kɛ̀ ń eè yↄ̃ońnɛn eé yↄ̃onnɛ. 3 Bↄ́yãnzi nɛ́ɛ sɛ̃̀buru kɛ̀ da n gbɛ̃daaa wɛ́ɛn eezi, bensↄ̃ nɛ́ɛ líkusu kɛ̀ da n wɛ́ɛn yã daaroo? 4 Kɛ̀ líkusu da n wɛ́ɛn, à kɛ̀ dia nɛ́ be n gbɛ̃daaanɛ à tó ǹ sɛ̃̀buru kɛ̀ da à wɛ́ɛn bↄnɛ? 5 Mↄnafikide! Ǹ líkusu kɛ̀ da n wɛ́ɛn bↄ gĩa, nɛ́ gbasa ǹ guu e wásawasa, lɛ ǹ e ǹ sɛ̃̀buru kɛ̀ da n gbɛ̃daaa wɛ́ɛn bↄnɛ. 6 Àton Luda pↄ́ kpá gbɛ̃ɛnↄaro lɛ aↄ̃ton sↄkpa wà a kari kɛro yãnzi. Àton a gbɛ̀ bɛ̀ɛdeenↄ zu alɛdɛnↄnɛro lɛ aↄ̃ton táa o'oaro yãnzi. 7 À wɛ́ɛ kɛ, Luda é kpáawa. À wɛtɛ, é e. À gbà lɛ́, Luda é wɛ̃are. 8 Zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ wɛ́ɛ kɛ̀n wè kpáa, gbɛ̃ kɛ̀ wɛ̀tɛ sↄ̃ è e. Gbɛ̃ kɛ̀ gbà lɛ̀n weé wɛ̃nɛ. 9 A tɛ́, dé bé eé gbɛ̀ kpá a nɛ́a, tó à burɛdi wɛ́ɛ kɛ̀a? 10 Tó à kpↄ̀ wɛ́ɛ kɛ̀a sↄ̃, eé mlɛ̃̀ sɛ́ à kpáaↄ́? 11 Baa kↄ̃n a zaakɛɛo, á pↄ́ maa kpana a nɛ́nↄa dↄ̃. Weé a De kɛ̀ kú musu pↄ́ maa kpana gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ wɛ́ɛ kɛ̀anↄa pↄ́ o dↄↄ́? 12 À kɛ gbɛ̃nↄnɛ lán á yezi aↄ̃ kɛare nà. Musa doka kↄ̃n annabinↄ yãnↄ mìn gwe. 13 À gɛ̃ zɛ́lɛ kpaatoo guu. Zɛ́ kɛ̀ à lɛ́ yàasa ben à mɛ̀porokii vĩi è gáńyo kaatɛna guumɛ. Beeen gbɛ̃ paridee e sɛɛ. 14 Zɛ́ kɛ̀ è gáńyo wɛ̃̀ndi guu lɛ́ kpaato à nakↄ̃ana, bensↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ è wà sɛɛnↄↄ pariro. 15 À làakari kɛ annabi ɛgɛɛnↄzi. Aↄ̃è mↄ́ a kiia sã báao dana, mↄde lɛwan nↄadɛrinↄn ń ũ. 16 É ń dↄ̃ ń yãkɛnaa. Wè geepi bo lɛ̀ líaro. Wè kãkãa e babanɛ láaro. 17 Lí maaa è nɛ́ nnaa i, lí zaaa è nɛ́ gina i. 18 Lí maaa è fↄ̃ à nɛ́ gina ìro, lí zaaa è fↄ̃ à nɛ́ nnaa ìro. 19 Wè lí kɛ̀ è nɛ́ maaa iroo zↄ̃ wà zu tɛ́ guumɛ. 20 Lɛmɛ é ń dↄ̃ ń yãkɛnaa lɛ. 21 Èe kɛ gbɛ̃ kɛ̀ ègↄ̃ ma sisii Dii, Dii, bé eé gɛ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guuro, sé gbɛ̃ kɛ̀ è ma De kɛ̀ kú musu pↄyezi kɛɛ. 22 Yãkpaɛkɛgurↄↄ zĩ gbɛ̃ parideenↄ é bemɛ: Dii, Dii, wa Luda yã òńnɛ kↄ̃n n tↄ́o nɛ́! Wa zĩnnↄ gòḿma kↄ̃n n tↄ́o nɛ́! Wa dabuyãnↄ kɛ̀ pari kↄ̃n n tↄ́o nɛ́! 23 Mɛ́ beńnɛ wásawasa: Má a dↄ̃ zikiro. À gumala zaakɛrinↄ! 24 Beee yãnzi gbɛ̃ kɛ̀ à ma yã kɛ̀nↄ mà, ben à zĩi kɛ̀a dɛ lán gbɛ̃ làakaridee kɛ̀ à a kpɛ́ bò gbɛ̀a bàmɛ. 25 Kɛ̀ lou mà, í dàgula, ĩa kàka à sù kpɛ́ pìa, ben èe lɛ́ɛro, kɛ̀ wà à ɛ̃ɛ dàɛ gbɛ̀a yãnzi. 26 Gbɛ̃ kɛ̀ ma yã kɛ̀nↄ mà, ben èe zĩi kɛaroo dɛ lán mìsaidee kɛ̀ à a kpɛ́ bò bùsu'ãatɛ̃a bàmɛ. 27 Kɛ̀ lou mà, í dàgula, ĩa kàka à sù kpɛ́ pìa, ben à gbòro à lɛ̀ɛ bìtimm. 28 Kɛ̀ Yesu yã beeenↄ ò à yã̀a, à yãdannɛna bↄ̀ parii saɛ, 29 zaakɛ èe yã dańnɛ lán ludayãdannɛrinↄ bàro, à dàńnɛ ikoomɛ.
1 Kɛ̀ Yesu pìta sĩ̀sĩa, parii tɛ́zi. 2 Ben kusu ke mↄ̀ à kùɛ à aɛ à bè: Dii, tó ń yezi, nɛ́ fↄ̃ ǹ ma kɛ̃kↄ̃a wásawasa. 3 Yesu ↄ bↄ̀ à kɛ̀a à bè: Má yezi. Ǹ gↄ̃ wásawasa. Zaa gwe gↄ̃ↄ à kusu yã̀a. 4 Ben Yesu bènɛ: Ǹton o gbɛ̃ke maro. Ǹ gá ǹ n zĩnda ↄdↄa sa'orinɛ, ǹ sa'opↄ kɛ̀ Musa dìɛ kpá n kɛ̃kↄ̃ana sèeda ũ gbɛ̃nↄnɛ. 5 Kɛ̀ Yesu e gɛ̃ɛ Kapɛnamu, ben Romu sozanↄ gbɛ̃nsi mↄ̀ à kiia, a wɛ́ɛ kɛ̀a 6 à bè: Dii, ma zĩkɛri daɛna bɛ, à kↄ̃̀ↄ kũ̀, mɛ̀ e ↄ̃ↄa maamaa. 7 Ben Yesu bènɛ: Mɛ́ gá mà à kɛ̃kↄ̃a. 8 Ben gbɛ̃nsi pì bènɛ: Dii, mɛ́ɛ ká ǹ gá ma bɛro. Ǹ yã ò dé, ma zĩkɛri é kɛ̃kↄ̃a. 9 Zaakɛ mapi se, wà iko vĩmamɛ, ben má iko vĩ sozanↄa. Mɛɛ̀ o aↄ̃ gbɛ̃ doonɛ à gá, è sↄ̃ gá. Mɛɛ̀ o à pãndenɛ à mↄ́, è sↄ̃ mↄ́. Mɛɛ̀ o ma zĩkɛrinɛ à kɛ̀ kɛ, è sↄ̃ kɛ. 10 Kɛ̀ Yesu yã pì mà, à bↄ̀ à saɛ, ben à bè gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ tɛ́zinↄnɛ: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, mɛ́ɛ e gbɛ̃ke ma náanɛ kɛ̀ lɛ Isarailinↄ tɛ́ro. 11 Mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃nↄ é bↄ ↄfãntɛ̃bↄɛ kpa kↄ̃n ↄfãntɛ̃gɛ̃kpɛn kpaao paripari aↄ̃é mↄ́ pↄ́ ble kↄ̃n Ibraĩo kↄ̃n Isaakuo kↄ̃n Yakubuo kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guu. 12 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ yã wàgↄ̃ kú kpata pì guunↄ sↄ̃, weé ń zu bàazi gusiaa guumɛ. Gwen aↄ̃é ↄ́ↄ dↄn wà ↄ di ń musu. 13 Ben Yesu bè sozanↄ gbɛ̃nsi pìnɛ: Ǹ tá bɛ. À kɛnnɛ lán n ma náanɛ kɛ̀ nà. Ben à zĩkɛri pì gbãa kũ̀ gurↄↄ mↄ̀a gↄ̃ↄ. 14 Yesu gàa Pita bɛ, ben à è à naↄ̃ daa daɛna, èe mɛ̀wãaa kɛɛ. 15 Kɛ̀ à ↄ kɛ̀ à ↄↄa, ben à mɛ̀ yĩi kũ̀, ben à fɛ̀ɛ à pↄ́blee kɛ̀nɛ. 16 Kɛ̀ uusiɛ kɛ̀, ben wà mↄ̀nɛ kↄ̃n zĩndeenↄ paripari, ben à zĩn pìnↄ gòḿma kↄ̃n yã'onao, à gyãreenↄ kɛ̃̀kↄ̃a ń píngi. 17 Lɛn yã kɛ̀ annabi Isaya ò pàpa lɛ à bè: À wa gbãasaikɛɛ sɛ̀, à wa gyãanↄ kɛ̃̀wa. 18 Kɛ̀ Yesu è parii kàkↄ̃aazi, ben à bè a ìbanↄnɛ: Wà bikũ sɛ̀bɛ baa. 19 Ben ludayãdannɛri ke mↄ̀ à bè Yesunɛ: Dannɛri, guu kɛ̀ nɛ́ɛ gaan píngi mɛ́gↄ̃ tɛ́nzi. 20 Yesu bènɛ: Gbɛ̃ngboonↄ ń tò vĩ, bãanↄn ń sà vĩ, Gbɛ̃ntee Nɛ́ sↄ̃ ĩampakii vĩro. 21 Ben ìba pãnde bènɛ: Dii, ǹ tó ai ma de kpá guuzi gĩa. 22 Ben Yesu bènɛ: Ǹ tɛ́mazi. Ǹ tó gɛ̀nↄ ń gɛ̀nↄ vĩi. 23 Yesu gɛ̃̀ góro'itɛ guu, ben à ìbanↄ tɛ̀zi aↄ̃ dà zɛ́n. 24 Kãndo zàga'ĩa gbãaa kàka sɛ̀bɛla, í e vĩvĩi èe kakaa ń góron. Yesu e ii oo, 25 ben à ìbanↄ sↄ̃̀zi, aↄ̃ à vù wà bè: Dii, ǹ wa mì sí, wée kaatɛɛmɛ. 26 Ben à bèńnɛ: Ludanaanɛkɛ̃sãnadeenↄ! À kɛ̀ dia á vĩa vĩ lɛɛ? Ben à fɛ̀ɛ à gì ĩanɛ kↄ̃n ío, ben guu yĩ̀ kítikiti. 27 Yã pì bↄ̀ gbɛ̃ pìnↄ saɛ aↄ̃ bè: Gbɛ̃ kparee taka boriin yɛ̀? Baa ĩa kↄ̃n ío è à yã mamɛ. 28 Kɛ̀ Yesu bikũ̀ baa kãa kpa Gadara bùsun, zĩnde gↄ̃ↄn plaa kenↄ bↄ̀ mirakpɛtɛa, aↄ̃ mↄ̀ wà dààlɛ. Aↄ̃ↄ pãsĩ maamaa, gbɛ̃ke è fↄ̃ à bↄɛ gwero. 29 Aↄ̃ wii lɛ̀ wà bè: Bↄ́n wá vĩ kↄ̃ ↄzĩi, Luda Nɛ́? N mↄ wɛ́ɛ tãwa kɛ̀ ai à gurↄↄ gↄ̃ kán yↄ́? 30 Alɛdɛ kpàsa bíta kúńyo kãaa, aↄ̃ↄe pↄ́ blee. 31 Ben zĩn pìnↄ agbaa kpà Yesunɛ wà bè: Tó n pɛ̀wa, ǹ wa gbarɛ alɛdɛ kpàsa kɛ̀kãa guu. 32 Ben Yesu bèńnɛ: À gá. Ben aↄ̃ gòḿma aↄ̃ gɛ̃̀ alɛdɛnↄ guu. Ben alɛdɛ kpàsa pì wì bào píngi, aↄ̃ sòro sĩ̀sĩgɛɛzi, aↄ̃ sì sɛ̀bɛn, ben aↄ̃ gàga í guu gwe. 33 Ben alɛdɛdãrinↄ bàa lɛ̀ wà gɛ̃̀ wɛ́tɛ guu, aↄ̃ yã pìnↄ tↄ̃kɛ̃̀ńnɛ kↄ̃n yã kɛ̀ zĩndeenↄ lèo píngi. 34 Ben wɛ́tɛdeenↄ bↄ̀ɛ wà gàa da Yesulɛ ń píngi. Kɛ̀ aↄ̃ à è, aↄ̃ agbaa kpànɛ kɛ̀ à bↄńnɛ ń bùsun.
1 Yesu gɛ̃̀ góro guu, à ɛ̀ara à sɛ̀bɛ bikũ̀ à kà a bɛ wɛ́tɛ. 2 Ben gbɛ̃kenↄ mↄ̀nɛ gbɛ̃ kaɛnao daɛna gyãresɛbↄn. Kɛ̀ Yesu è aↄ̃ↄ a náanɛ vĩ, ben à bè gbɛ̃ kaɛna pìnɛ: Ma gbɛ̃, ǹ n làakari kpáɛ! N durunnↄ kɛ̃̀mma. 3 Ludayãdannɛri kenↄ kú gwe, ben aↄ̃ↄ ò ń nↄ̀sɛ guu wà bè: Gbɛ̃ beee e dↄkɛɛ Ludaomɛ. 4 Yesu ń laasuu dↄ̃, ben à ń lá à bè: Bↄ́yãnzi ée laasuu zaaa lɛɛ a nↄ̀sɛ guuzi? 5 Tó ma bè, à durunnↄ kɛ̃̀a ke tó ma bè, à fɛɛ à táa o, à kparee bé à aagaa? 6 Má ò lɛ lɛ àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ Gbɛ̃ntee Nɛ́ durunkɛ̃nnɛna iko vĩ tↄↄtɛ kɛ̀mɛ. Ben à bè gbɛ̃ kaɛna pìnɛ: Ǹ fɛɛ ǹ n daɛbↄ sɛ́ ǹ tá bɛ. 7 Ben à fɛ̀ɛ à tà bɛ. 8 Kɛ̀ parii è lɛ, vĩa ń kũ, aↄ̃ Luda kɛ̀ iko beee taka kpà gbɛ̃nteenↄa tↄ́ bↄ̀. 9 Yesu bↄ̀ gwe, èe gɛ̃tɛɛ, ben à gbɛ̃ kɛ̀ wè be Matiu è vɛ̃ɛna a bɛ'ↄↄsikpɛn. À bènɛ: Ǹ mↄ́ ǹ tɛ́mazi. Ben à fɛ̀ɛ à tɛ̀zi. 10 Kɛ̀ Yesu e pↄ́ blee à bɛ, bɛ'ↄↄsirinↄ kↄ̃n durunkɛrinↄↄ kú gwe pari, aↄ̃ↄe pↄ́ bleeo kↄ̃n à ìbanↄ lɛdo. 11 Kɛ̀ Farisinↄↄ è lɛ, ben aↄ̃ à ìbanↄ là wà bè: Bↄ́yãnzi a dii e pↄ́ blee kↄ̃n bɛ'ↄↄsirinↄ kↄ̃n durunkɛrinↄozi? 12 Kɛ̀ Yesu yã pì mà à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ aafia vĩi bà kú kↄ̃n likita yãoro, sé gyãree. 13 À gá à laasuu lɛ́ yã kɛ̀ kɛ̃na Luda yãn beee mìzi wà bè: Kↄ̃ wɛ̃ndagwanan má yezi, èe kɛ sa'onanlo. Mɛ́ɛ mↄ́ gbɛ̃ maaanↄ sísiro, sé durunkɛrinↄ. 14 Ben Yaaya Batisikɛri ìbanↄ mↄ̀ aↄ̃ Yesu là wà bè: À kɛ̀ dia wapinↄ kↄ̃n Farisinↄ weè lɛ́ yi, ben n ìbanↄ è yi seroo? 15 Ben Yesu yã lɛ̀kↄ̃zińnɛ à bè: Nↄsɛri gbɛ̃nↄ é pↄsiaa kɛ gurↄↄ kɛ̀ à kúńyo nↄsɛ guun yↄ́? Auo, mↄde à gurↄↄ é mↄ́ kɛ̀ weé nↄsɛri pì bↄ ń tɛ́, gbasa aↄ̃é lɛ́ yi sa. 16 Gbɛ̃ke è uta zii nambata na kↄ̃n pↄ́lɛ dufuoro, zaakɛ uta dufu é sↄ̃kↄ̃zi à kɛ̃kↄ̃rɛ, à zii fↄ̃na é kaara. 17 Wè geepiwɛ̃ dufu ká tùu zii guuro. Tó wà kɛ̀ lɛ, tùu é pũtãmɛ, wɛ̃ɛ pì é kwɛ́ɛ, tùu é yaka. Auo, wè geepiwɛ̃ dufu ká tùu dufu guumɛ, aↄ̃égↄ̃ maa ń píngi. 18 Gurↄↄ kɛ̀ Yesu e yã beeenↄ oońnɛ, gbãade ke mↄ̀ à kùɛ à aɛ à bè: Ma nɛ́nↄgbɛ̃ gà tia. Ǹ mↄ́ ǹ ↄ kɛa, eégↄ̃ kú wɛ̃̀ndio. 19 Ben Yesu fɛ̀ɛ à tɛ̀zi kↄ̃n a ìbanↄ. 20 Nↄgbɛ̃ kee kú gwe, aru è bↄɛa à kà wɛ̃̀ kuri awɛɛplaa. À mↄ̀ à ↄ kɛ̀ Yesu uta lɛ́a à kpɛɛ kpa. 21 Zaakɛ à bè: Baa tó ma ↄ kɛ̀ à utaa dé, mɛ́ kɛ̃kↄ̃a. 22 Yesu lìɛ à à è, ben à bè: Ǹ n làakari kpáɛ, nↄgbɛ̃! Ma náanɛ kɛ̀ ń kɛ̀ bé à n kɛ̃kↄ̃a. Gwe gↄ̃ↄ nↄgbɛ̃ pì kɛ̃̀kↄ̃a. 23 Kɛ̀ Yesu kà gbãadee pì bɛ, à è wèe kure pɛɛ, parii kĩi dↄ. 24 Ben Yesu bè: À a zĩnda gá. Nɛ́ pì e garo, èe ii oomɛ. Ben aↄ̃ↄe à lalandi kɛɛ. 25 Kɛ̀ wà pɛ̀ gbɛ̃nↄa aↄ̃ bↄ̀ɛ bàazi, ben Yesu gɛ̃̀ kpɛ́n, à nɛ́ pì kũ̀ a ↄↄa, ben à fɛ̀ɛ. 26 Ben yã pì baaru dà bùsu pìla píngi. 27 Kɛ̀ Yesu bↄ̀ gwe, vĩ̀a gↄ̃ↄn plaaanↄↄ tɛ́zi kↄ̃n wiiio wèe bee: Ǹ wa wɛ̃nda gwa, Dauda Bori! 28 Kɛ̀ Yesu kà bɛ, vĩa pìnↄ sↄ̃̀zi, ben à ń lá à bè: Á ma náanɛ vĩ kɛ̀ mɛ́ fↄ̃ mà yã pì kɛareↄ́? Aↄ̃ wèàla wà bè: Lɛmɛ, Dii. 29 Ben à ↄ kɛ̀ ń wɛ́ɛa à bè: Àgↄ̃ dɛare lán a ma náanɛ kɛ̀ nà. 30 Ben aↄ̃ wɛ́ɛ guu è. Yesu kpã̀kɛ̃ńzi à bè: Àton o gbɛ̃ke maro. 31 Baa kↄ̃n beeeo aↄ̃ gàa wà à baaru fã̀akↄ̃a bùsu pìn píngi. 32 Gurↄↄ kɛ̀ vĩ̀anↄↄ e bↄɛɛ, wà mↄ̀ Yesunɛ kↄ̃n zĩnde kɛ̀ à nɛ́nɛ naɛnao. 33 Kɛ̀ Yesu zĩn pì gòa, ben à yã ò. Yã pì bↄ̀ parii saɛ aↄ̃ bè: Wée yã beee taka e Isarailinↄ bùsun yãro. 34 Ben Farisinↄ bè: È zĩn goḿma kↄ̃n zĩnnↄ kína gbãaaomɛ. 35 Yesu gàa wɛ́tɛnↄa kↄ̃n lakutunↄ píngi, à yã dàńnɛ ń aduakɛkpɛnↄ guu, à kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia baaru nnaa kpàńnɛ, à gyãreenↄ kɛ̃̀kↄ̃a ń píngi kↄ̃n gbãasaideenↄ ń píngi. 36 Kɛ̀ à parii è, ben aↄ̃ kɛ̀nɛ wɛ̃nda, zaakɛ aↄ̃ↄ kú bídin aↄ̃ lìkↄ̃a lán sãa kɛ̀ aↄ̃ↄ dã̀ri vĩroonↄ bà. 37 Ben Yesu bè a ìbanↄnɛ: Pↄ́kɛkɛna bíta, mↄde zĩkɛrinↄↄ pariro. 38 À wɛ́ɛ kɛ Buradeea lɛ à zĩkɛrinↄ gbarɛ aↄ̃ a pↄ́ kɛkɛ.
1 Yesu a ìba gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ sìsi, ben à ń gba iko aↄ̃ zĩnnↄ goḿma, aↄ̃ gyãreenↄ kɛ̃kↄ̃a kↄ̃n gbãasaideenↄ ń píngi. 2 Zĩ̀ri gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaa pìnↄ tↄ́nↄn yɛ̀: Gbɛ̃ káaku Simↄ kɛ̀ wè benɛ Pita kↄ̃n à dãaro Anduruo, Zebedi nɛ́ Yemisi kↄ̃n à dãaro Yohanao, 3 Filipi, Batↄlↄmiu, Tomasi, bɛ'ↄↄsiri Matiu, Alafeu nɛ́ Yemisi, Tadeu, 4 Simↄ Aĩade kↄ̃n Yudasi Isikariↄti kɛ̀ bↄ̀ à kpɛɛo. 5 Kɛ̀ Yesu e gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaa pìnↄ zĩi, à bèńnɛ: Àton gá bori pãndenↄ kiiaro. Àton gɛ̃ Samaria wɛ́tɛnↄ guuro. 6 À gá Isaraili kɛ̀ aↄ̃ sã̀sã lán sãa bànↄ kiia. 7 À gá àgↄ̃ waazi kɛɛ àgↄ̃ gaa à be: Kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia kà kĩi! 8 À gyãreenↄ kɛ̃kↄ̃a, à gɛ̀nↄ fɛɛ bↄna gaan, à kusunↄ kɛ̃kↄ̃a wásawasa, à zĩnnↄ goḿma. Lán á è pↄ́kekpasai nà, à kɛńnɛ pↄ́kesisai. 9 Àton ↄↄ da a bↄ̀kↄnlo. 10 Àton bↄ̀kↄlogomma sɛ́ro ke uta plaadee ke kyatee ke gò, zaakɛ zĩkɛri kↄ̃ sìo à a pↄ́blee e. 11 Wɛ́tɛ kɛ̀ é kán píngi ke lakutu, à gbɛ̃ maaa wɛtɛ à pitaa, àgↄ̃ kú gwe ai à gá gɛ̃o zɛ́la. 12 Tó a gɛ̃ ua guu, à ì nnaa kpáḿma. 13 Tó uadeenↄ kↄ̃ sìo, a ì nnaa é gↄ̃ńnɛ. Tó aↄ̃ↄe kↄ̃ sío sↄ̃ro, a ì nnaa é ɛara à sↄkpaawa. 14 Guu kɛ̀ wèe a sín ke wèe swã kpá a yãziro, à bↄ ua ke lakutu pìn à lutɛ̃ gogo a gbánↄa. 15 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, yãkpaɛkɛgurↄↄ zĩ wɛ́ɛtãmma kɛ̀ Sↄdↄmu kↄ̃n Gↄmↄradeenↄ é ee égↄ̃ sã̀ↄ dɛ wɛ́tɛ pì deenↄ pↄ́la. 16 Mɛ́ɛ a zĩi lán sãanↄ bà lɛwannↄ tɛ́mɛ. Àgↄ̃ làakari vĩ lán mlɛ̃̀nↄ bà, àgↄ̃ dɛ yãkekɛrisaideenↄ ũ lán pↄ̃tɛ̃ɛnↄ bà. 17 À làakari kɛ gbɛ̃nteenↄzi, zaakɛ aↄ̃é a kũkũ wà a na yãkpaɛkɛrinↄnɛ ń ↄzĩ, aↄ̃é a gbɛ̃gbɛ̃ ń aduakɛkpɛnↄ guu. 18 Weé gáao bùsu gbɛ̃nsinↄ kↄ̃n kínanↄ kiia ma yãnzi. Égↄ̃ dɛńnɛ ma sèedadeenↄ ũ kↄ̃n bori pãndenↄ. 19 Tó wà a kpaḿma, àton yã kɛ̀ é o ke yã kɛ̀ é liḿma damu kɛro. Zĩ beeea Luda bé é yã kɛ̀ é oo da a lɛ́n. 20 Èe kɛ ámbe é yã oro, a De Nini bé eé yã da a lɛ́n. 21 Vĩ̀i kↄ̃n dãaronↄ é kↄ̃ kpáḿma wà dɛ. Denↄ é bↄ ń nɛ́nↄ kpɛɛ. Nɛ́nↄ é bↄ ń denↄ kↄ̃n ń danↄ kpɛɛ wà ń dɛ. 22 Gbɛ̃ píngi é zaagu ma yãnzi, mↄde gbɛ̃ kɛ̀ zɛna gbãa ai à gurↄ lɛ́a é mìsina e. 23 Tó wèe wɛ́ɛ tãaawa wɛ́tɛ ken, à bàa lɛ́ à tá à pãnden. Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, é gá Isarailinↄ bùsu wɛ́tɛnↄ guu à yãa píngiro, Gbɛ̃ntee Nɛ́ é gĩakɛ à mↄ́. 24 Ìba ègↄ̃ dɛ a dannɛrilaro. Zĩ̀ri ègↄ̃ dɛ a diilaro. 25 Tó ìba a yãdannɛri gwena lè ke tó zĩ̀ri a dii gwena lè, beee mↄ̀ lɛ. Tó wà tↄ́ kpà ua bɛdeenɛ Bɛlɛzɛbubu, tↄ́ kɛ̀ à zaaa dɛ beeelaan weé kpá à bɛdeenↄnɛ. 26 Àton vĩa kɛńnɛro. Pↄ́kee kuu utɛna kɛ̀ é bↄ gupuraaaro. Asiiyã kee kuu kɛ̀ weé gí dↄ̃ziro. 27 À yã kɛ̀ mɛ́ɛ ooare gusiaan o gupuraaa. À yã kɛ̀ ée maa kpãikpãi kpàakpa kɛ gãalɛ. 28 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è mɛ̀baa kaatɛ, mↄde aↄ̃è fↄ̃ wà ninii dɛ̀roonↄ, àton vĩa kɛńnɛro. À vĩa kɛ Ludanɛ kɛ̀ eé fↄ̃ à nini kↄ̃n mɛ̀o kaatɛ tɛ́ guu píngi. 29 Wè sãtɛ̃ mɛ̀n plaaa yá kↄbↄ donloo? Mↄde aↄ̃ ke è lɛ́ɛ tↄↄtɛ a De yãdↄ̃na sairo. 30 Baa a mìkãnↄ, à à lɛ́ dↄ̃. 31 Beee yãnzi àton vĩa kɛro. A bɛ̀ɛ dɛ sãtɛ̃ pariinↄla. 32 Gbɛ̃ kɛ̀ zɛ̀mao gbɛ̃nↄ aɛ, mɛ́ zɛo ma De kɛ̀ kú musu aɛ. 33 Gbɛ̃ kɛ̀ lɛ́ sɛ̀mazi gbɛ̃nↄ aɛ sↄ̃, mɛ́ lɛ́ sɛ́zi ma De kɛ̀ kú musu aɛ. 34 Àtongↄ̃ daa ma mↄ lɛ gbɛ̃nↄ gↄ̃ nna kↄ̃o anduna guunlo. Mɛ́ɛ mↄ́ lɛ gbɛ̃nↄ gↄ̃ nna kↄ̃o yãnzinlo, sé fɛɛna kↄ̃zi. 35 Ma mↄmɛ, lɛ gↄ̃gbɛ̃ bↄ a de kpɛɛ, nↄgbɛ̃ bↄ a da kpɛɛ, nↄzãree bↄ a zã da kpɛɛ. 36 Gbɛ̃ bɛdeenↄ é gↄ̃ à ibɛɛnↄ ũ. 37 Gbɛ̃ kɛ̀ ye a de ke a dazi dɛmalaa e ká àgↄ̃ dɛ ma ìba ũro. Gbɛ̃ kɛ̀ ye a nɛ́gↄ̃gbɛ̃ ke a nↄgbɛ̃zi dɛmalaa e ká àgↄ̃ dɛ ma ìba ũro. 38 Gbɛ̃ kɛ̀ èe a líkpangbãroo sɛ́ àgↄ̃ tɛ́omaziro, adee e ká àgↄ̃ dɛ ma ìba ũro. 39 Gbɛ̃ kɛ̀ à a wɛ̃̀ndi kũna, adee é korazi. Gbɛ̃ kɛ̀ gì a wɛ̃̀ndizi ma yãnzi sↄ̃, adee égↄ̃ wɛ̃̀ndi vĩ. 40 Gbɛ̃ kɛ̀ à a si ma simɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ ma si sↄ̃, adee gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi sìmɛ. 41 Gbɛ̃ kɛ̀ annabi sì a annabikɛ yãnzi é annabi láada e. Gbɛ̃ kɛ̀ gbɛ̃ maaa sì a maakɛ yãnzi é gbɛ̃ maaa láada e. 42 Baa í yĩin, gbɛ̃ kɛ̀ nɛ́ kɛ̀kiinↄ doke gbà ma ìbakɛɛ yãnzi, yãpuraan mɛ́ɛ ooare, adee é kora a láadaziro.
1 Kɛ̀ Yesu yã beeenↄ dà a ìba gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄnɛ à yã̀a, à bↄ̀ gwe, à gàa waazi kɛ ń wɛ́tɛnↄ guu, èe yã daańnɛ. 2 Zaa kpɛ́siaan Yaaya Kirisi yãkɛnanↄ mà, ben à a ìba kenↄ zĩ̀ 3 aↄ̃ à la, àmbe gbɛ̃ kɛ̀ eé mↄ́ ũↄ́, ke wàgↄ̃ wɛ́ɛ dↄↄ gbɛ̃ pãndezimɛ? 4 Ben Yesu wèńla à bè: À gá yã kɛ̀ ée maa ée ee gbã Yaayanɛ à be, 5 vĩ̀anↄↄ e guu ee, ɛrɛnↄↄ e táa oo, kusunↄↄ e kɛ̃ɛkↄ̃a, swãdoonↄↄ e yã maa, gɛ̀nↄↄ e fɛɛɛ, takaasideenↄↄ e baaru nna waazi maa. 6 Aubarikadeen gbɛ̃ kɛ̀ è fu ma yãaroo ũ. 7 Kɛ̀ Yaaya zĩ̀rinↄ tà, Yesu Yaaya yã ò pariinɛ à bè: Bↄ́n a gaa gwa gbáan? Kàba kɛ̀ ĩa e nigãan yↄ́? 8 Bↄ́n a gaa gwa saa? Gbɛ̃ kɛ̀ pↄ́kãsã zãɛ danan yↄ́? Pↄ́kãsãmaadarinↄ ègↄ̃ kú kíbɛmɛ. 9 Bↄ́n a gaa gwa saa? Annabin yↄ́? Lɛmɛ! Mɛ́ɛ ooare, à dɛ annabila se. 10 Zaakɛ Yaayan wà à yã kɛ̃̀ Luda yãn wà bè: Mɛ́ ma zĩ̀ri gbarɛ n ã lɛ à zɛ́ kɛkɛnnɛ. 11 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, nↄgbɛ̃ nɛ́'ina guu gbɛ̃kee e bↄ à kà Yaaya Batisikɛri ũro. Baa kↄ̃n beeeo gbɛ̃ kɛ̀ dɛ gbɛ̃ kpɛɛdee ũ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guu dɛàla. 12 Zaa gurↄↄ kɛ̀ Yaaya Batisikɛri nà waazikɛnaa ai mↄna gbã̀a, wèe kↄ̃dɛɛ kɛɛ wà gɛ̃ kpata pìn, ben kùgbãadeenↄↄ e gɛ̃ɛn. 13 Musa kↄ̃n annabinↄ píngi gĩakɛ wà à yã ò ai à gàa pɛ́ Yaayaa. 14 Tó é fↄ̃ à sí, Yaaya pì bé à Ilia kɛ̀ wà bè eé mↄ́ ũ. 15 Gbɛ̃ kɛ̀ swã vĩ à ma. 16 Bↄ́n mɛ́ tↄ̃ↄrigbɛ̃nↄ lɛ́kↄ̃zio? Aↄ̃ↄ dɛ lán nɛ́ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú yàra guu aↄ̃ↄe lɛ́ zuukↄ̃zinↄ bà 17 wèe bee: Wa kure pɛ̀are, ée ↄ̃ wãro, wa wɛ̃nda lɛ̀ sìare, ée sósobi kɛro. 18 Zaakɛ Yaaya mↄ̀, èe burɛdi sóro, èe wɛ̃ɛ miro, ben wà bè zĩndeemɛ. 19 Kɛ̀ Gbɛ̃ntee Nɛ́ mↄ̀, è pↄ́ ble, è í mi, ben wà bè: Guturu wɛ̃mirimɛ, bɛ'ↄↄsirinↄ kↄ̃n durunkɛrinↄ gbɛ̃nnamɛ! Mↄde wè ↄ̃ndↄ̃ↄ dↄ̃ a yãkɛnaamɛ. 20 Ben Yesu fɛ̀ɛ à zↄka kà wɛ́tɛ kɛ̀ à a dabuyã paridee kɛ̀nnↄ gbɛ̃nↄzi, kɛ̀ aↄ̃ↄe ń nↄ̀sɛ liɛro yãnzi à bè: 21 Wãiyoo Kↄrazĩdeenↄ! Wãiyoo Bɛtɛsaidadeenↄ! Tó ma dabuyã kɛ̀ má kɛ̀ a tɛ́nↄ kɛ̀ Taya kↄ̃n Sidↄ̃o yã, lɛ wɛ́tɛ pì deenↄ pↄ́kãsãanↄ dàdańla, aↄ̃ vɛ̃̀ɛ tubura à gì kɛ̀ nↄ̀sɛliɛna sèeda ũ. 22 Mɛ́ɛ ooare, yãkpaɛkɛgurↄↄ zĩ a wɛ́ɛtãmma égↄ̃ dɛ Tayadeenↄ kↄ̃n Sidↄ̃deenↄ pↄ́la. 23 A Kapɛnamudeenↄ sↄ̃ é gbã à zↄ̃ Ludaan yↄ́? Weé ↄ sↄ̃azi ai gɛ̀wãan. Zaakɛ tó wà dabuyã kɛ̀ má kɛ̀areenↄ kɛ̀ Sↄdↄmu yã, lɛ à kuu ai kↄ̃n a gbã̀ao. 24 Mɛ́ɛ ooare, yãkpaɛkɛgurↄↄ zĩ a wɛ́ɛtãmma égↄ̃ dɛ Sↄdↄmudeenↄ pↄ́la. 25 Zĩ beeea Yesu bè: Baa, musu kↄ̃n tↄↄtɛo Dii, ma n sáabu kɛ̀, kɛ̀ n yã beeenↄ ùtɛ yãdↄ̃rinↄnɛ kↄ̃n ↄ̃ndↄ̃rinↄ, n bↄo kyódↄ̃risainↄnɛ. 26 Lɛmɛ, Baa, zaakɛ n pↄyezinamɛ. 27 Ma De pↄ́ píngi nàmɛ ma ↄzĩ. Gbɛ̃kee Luda Nɛ́ dↄ̃ro, tó èe kɛ De Luda baasiro. Gbɛ̃kee De Luda dↄ̃ro, tó èe kɛ à Nɛ́ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ Nɛ́ pì yezi à à ↄdↄańnɛnↄ baasiro. 28 À mↄ́ ma kiia amↄa kɛ̀ á aso sɛna a kpasanↄ píngi, mɛ́ a gba zɛ́ à kámma bo. 29 À ma gbóngo sɛ́ à yã dada ma kiia, a làakari é kpáɛ, zaakɛ má busɛ bensↄ̃ ma nↄ̀sɛ yĩi. 30 Ma gbóngo sɛna zĩ'ũro, ma asoo tìisiro.
1 Gurↄ beeea Yesu e pãa buraanↄla kámmabogurↄↄ zĩ. Nↄaa e à ìbanↄ dɛɛ, ben aↄ̃ pↄ́wɛɛ wòro, aↄ̃ↄe soo. 2 Kɛ̀ Farisinↄↄ è lɛ, ben aↄ̃ bènɛ: Ǹ n ìbanↄ gwa, aↄ̃ↄe yã kɛ̀ wè kɛ kámmabogurↄↄ zĩroo kɛɛ. 3 Ben Yesu bèńnɛ: Ée kyó kɛ á è lán Dauda kɛ̀ nà kↄ̃n a gbɛ̃nↄ gurↄↄ kɛ̀ nↄaa e ń dɛɛroo? 4 À gɛ̃̀ Luda ua guu, àpi kↄ̃n a gbɛ̃nↄ burɛdi kɛ̀ wà kàɛ Ludanɛ sò, burɛdi kɛ̀ aↄ̃ↄ à sona zɛ́ vĩro, sé sa'orinↄ. 5 Kɛ̀ sa'ori kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Luda ua guu kámmabogurↄↄ zĩnↄ è gurↄↄ pì yã daro, bensↄ̃ èe kɛńnɛ taari ũro, ée à kyó kɛ á è Luda yãnloo? 6 Mɛ́ɛ ooare: Pↄ́ kɛ̀ à bíta dɛ Luda ualaa kú kɛ̀. 7 Tó á yã kɛ̀kii mì dↄ̃, kɛ̀ kↄ̃wɛ̃ndagwanan má yezi, èe kɛ sa'onanlo, lɛ ée taarisaideenↄ taari ero. 8 Zaakɛ Gbɛ̃ntee Nɛ́ bé à iko vĩ kámmabogurↄↄa. 9 Kɛ̀ Yesu bↄ̀ gwe, ben à gɛ̃̀ ń aduakɛkpɛn. 10 Gↄ̃gbɛ̃ kee kú gwe, à ↄ doo fɛ̃fɛ̃na. Gbɛ̃kenↄ e zɛ́ wɛtɛɛ wà yã di Yesua, ben aↄ̃ à là wà bè: Gbɛ̃kɛ̃kↄ̃ana kámmabogurↄↄ zĩ zɛ́ vĩↄ́? 11 Ben à wèńla à bè: Tó a gbɛ̃kee sãa vĩ à zù wɛ̀ɛn kámmabogurↄↄ zĩ, à gí gá à bↄzi? 12 Gbɛ̃ntee dɛ sãala zã̀. Beee yãnzi maakɛna kámmabogurↄↄ zĩ zɛ́ vĩ. 13 Ben Yesu bè gↄ̃gbɛ̃ pìnɛ: Ǹ n ↄↄ pì poro. Kɛ̀ à pòro, ben à kɛ̀ a gbɛ̀n wásawasa lán à doo bà. 14 Ben Farisinↄ bↄ̀ɛ wà gàa wà yã gↄ̃gↄ̃ dian aↄ̃é kɛ nà wà Yesu dɛ. 15 Yesu dↄ̃̀, ben à gù gwe. Parii bↄ̀ wà tɛ̀zi, ben à gyãree kɛ̀ aↄ̃ↄ kú ń tɛ́nↄ kɛ̃̀kↄ̃a ń píngi, 16 à gìńnɛ aↄ̃ o gbɛ̃ kɛ̀ á dɛ à ũ. 17 Lɛn Luda yã kɛ̀ annabi Isaya ò kɛ̀ lɛ, à bè: 18 Ma zĩkɛri kɛ̀ má sɛ̀n yɛ̀, ma yenzidee kɛ̀ à yã è kámaguu. Mɛ́ ma Ninii di à musu, eé yãzɛdee da boriinↄnɛ. 19 Eé lɛokpakↄ̃a kɛro, eé pataḿmaro, gbɛ̃ke é à zↄka ma dↄ gãalɛro. 20 Eé kàba kɛ̀ kpá zɛ́n ɛ́ro, eé fitia wɛ́ɛ'ibakɛna dɛro, ai à tó yãzɛdee zĩ̀ ble. 21 Bori píngi tãmaa égↄ̃ dↄa. 22 Ben wà mↄ̀ Yesunɛ kↄ̃n zĩnde vĩ̀a kɛ̀ à nɛ́nɛ naɛnao. Yesu à kɛ̃̀kↄ̃a, èe yã oo sa, èe guu ee. 23 Ben yã pì bↄ̀ gbɛ̃nↄ saɛ ń píngi wà bè: Dauda borii pìn yɛ̀roo? 24 Kɛ̀ Farisinↄↄ mà, ben aↄ̃ bè: Gbɛ̃ kɛ̀kii é fↄ̃ à zĩn goḿmaro sé kↄ̃n zĩnnↄ kí Bɛlɛzɛbubu gbãaao. 25 Yesu ń laasuu dↄ̃, ben à bè: Kpata kɛ̀ à gbɛ̃nↄ íbɛtɛ kpà kↄ̃o é kaatɛ. Wɛ́tɛ ke ua kɛ̀ à gbɛ̃nↄ íbɛtɛ kpà kↄ̃o é gↄ̃ bɛzĩ ũmɛ. 26 Tó Setãn e a zĩnda goo gbɛ̃nↄa, à íbɛtɛ kpà a zĩndaon gwe. À kpata é gì kɛ diamɛ? 27 Tó Bɛlɛzɛbubu gbãaan mɛɛ̀gↄ̃ zĩnnↄ goooḿma sↄ̃, a gbɛ̃nↄ è ń go kↄ̃n dé gbãaaomɛ? Lɛn a zĩnda gbɛ̃nↄ a ɛgɛ bò lɛ. 28 Tó Luda Nini gbãaan mɛ́ɛ zĩn gooḿma, àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ kí kɛ̀ Ludaa kà mↄ̀ à a len gwe. 29 Dian gbɛ̃ é kɛ nà à gɛ̃ gↄ̃sagbãaa kpɛ́n à à pↄ́nↄ sɛ́ɛɛ? Séto à à yì gĩa, gbasa à à kpɛ́ kpokɛ. 30 Gbɛ̃ kɛ̀ dɛ ma gbɛ̃ ũroo nɛ́ ma ibɛɛmɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ èe pↄ́ kaakↄ̃amaoroo e fãakↄ̃amɛ. 31 Beee yãnzi mɛ́ɛ ooare, Luda é gbɛ̃nↄ durunnↄ kɛ̃ńnɛ kↄ̃n a tↄ́ zaaa kɛ̀ aↄ̃è sísinↄ píngi, mↄde eé gbɛ̃ kɛ̀ à à Ninii tↄ́ zaaa sì kɛ̃ro. 32 Tó gbɛ̃ Gbɛ̃ntee Nɛ́ tↄ́ zaaa sì, Luda é kɛ̃nɛ, mↄde tó gbɛ̃ Luda Nini tↄ́ zaaa sì, eé adee kɛ̃ anduna tiaa kɛ̀kii guuro ke à kɛ̀ èe mↄↄ. 33 Tó lí maa, à nɛ́ égↄ̃ maamɛ. Tó lí zaa sↄ̃, à nɛ́ égↄ̃ zaamɛ. Zaakɛ líbɛɛn wè lí dↄ̃a. 34 Gbɛ̃ntee pitigoonↄ! Kɛ̀ á zaa, à kɛ̀ dia é fↄ̃ à yã maaa oo? Zaakɛ yã kɛ̀ swɛ̃̀ pàn lɛ́ è o. 35 Gbɛ̃ maaa è à maaa bↄ à maaa kɛ̀ kaɛna a guumɛ. Gbɛ̃ zaaa sↄ̃ è à zaaa bↄ à zaaa kɛ̀ kaɛna a guumɛ. 36 Mɛ́ɛ ooare, yãkpaɛkɛgurↄↄ zĩ gbɛ̃nↄ é ń faasaiyã kɛ̀ aↄ̃ↄ ò tↄ̃kɛ̃ Ludanɛ píngi. 37 Zaakɛ yã kɛ̀ ń ò bé eé yã nnaa kpámma kesↄ̃ à yã danla. 38 Ben ludayãdannɛrinↄ kↄ̃n Farisi kenↄo bè Yesunɛ: Dannɛri, wá yezi ǹ sèeda ke kɛ wà e. 39 Ben Yesu wèńla à bè: Tↄ̃ↄrigbɛ̃ zaa ludanaanɛkɛrisaideenↄ bé wè sèeda gbekama, mↄde mɛ́ sèeda ke kɛńnɛro, sé annabi Yunusa pↄ́. 40 Lán Yunusa kɛ̀ kpↄ̀ ìsi gbɛɛɛ guu nà fãantɛ̃ kↄ̃n gwãavĩo ai gurↄ aagↄ̃, lɛn Gbɛ̃ntee Nɛ́ é kɛ lɛ tↄↄtɛn fãantɛ̃ aagↄ̃ gwãavĩ aagↄ̃. 41 Yãkpaɛkɛgurↄↄ zĩ Ninɛvadeenↄ é fɛɛ wà yã da tↄ̃ↄrigbɛ̃nↄla, zaakɛ kɛ̀ aↄ̃ Yunusa waazi mà, aↄ̃ ń nↄ̀sɛ lìɛ, ben gbɛ̃ kɛ̀ bíta dɛ Yunusalaa kú kɛ̀. 42 Yãkpaɛkɛgurↄↄ zĩ sↄↄmɛtɛ kpa nↄgbɛ̃ kína é fɛɛ à yã da tↄ̃ↄrigbɛ̃nↄla, zaakɛ à bↄ̀ zaa anduna lɛ́a à mↄ̀ Sulemanu ↄ̃ndↄ̃yã ma, ben gbɛ̃ kɛ̀ dɛ Sulemanulaa kú kɛ̀ sa. 43 Tó wà zĩn gò gbɛ̃a, ègↄ̃ likↄ̃aa zↄ̃ↄ gukorin àgↄ̃ vɛ̃ɛkii wɛtɛɛ. Tó èe ero, 44 ben è be: Mɛ́ liara mà tá ma bɛ ziiamɛ. Tó à kà gwe, è e à da pã, à waana wásawasa zɛ́azea. 45 Ben è gá à zĩn kɛ̀ aↄ̃ pãsĩ dɛalaanↄ sɛ́ɛ mɛ̀n swɛɛplaa à suńyo aↄ̃è gɛ̃ wà vɛ̃ɛn. Lɛmɛ adee gwena zãa zaaa ègↄ̃ dɛ à káakupↄla. Góro dↄ̃nkↄ̃ pì bé eé tↄ̃ↄrigbɛ̃ zaaanↄ bikũ sↄ̃. 46 Kɛ̀ Yesu e yã oo gbɛ̃nↄnɛ, ben à da kↄ̃n à dãaronↄ kà, aↄ̃ zɛ̀ bàazi, aↄ̃ↄ yezi wà yã oo. 47 Ben wà bènɛ: N da kↄ̃n n dãaronↄ zɛ bàazi, aↄ̃ↄ yezi wà yã onyo. 48 Ben à wèàla à bè: Dén ma da ũu? Dén ma dãaronↄ ũu? 49 Ben à ↄ dↄ̀ a ìbanↄa à bè: Ma da kↄ̃n ma dãaronↄn yɛ̀. 50 Zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ è ma De kɛ̀ kú musu pↄyezi kɛɛn ma dãaro kↄ̃n ma dãreo kↄ̃n ma dao ũ.
1 Gurↄ dↄ̃nkↄ̃ pì zĩ Yesu bↄ̀ bɛ à gàa à vɛ̃̀ɛ sɛ̀bɛ lɛ́a. 2 Wà pàzi paripari, ben à gɛ̃̀ à vɛ̃̀ɛ góro'itɛn, gbɛ̃nↄ gↄ̃̀ zɛna sĩ̀sĩla ń píngi. 3 Ben à yã lɛ̀kↄ̃zińnɛ pari à bè: Búbari ke bé à bↄ̀ à gàa pↄ́wɛɛ fã. 4 Lán èe fãa nà, ben à kenↄ lɛ̀ɛ zɛ́ guu, bãanↄ mↄ̀ wà blè. 5 À kenↄ lɛ̀ɛ gbɛ̀ sàra musu, gura kɛ̀ bùsu vĩ bítaro, ben aↄ̃ bↄ̀ɛ gↄ̃ↄ, kɛ̀ bùsu bíta gwero yãnzi. 6 Kɛ̀ ↄfãntɛ̃ fɛ̀ɛ, ben aↄ̃ tɛ́ kũ̀ wà gàga kɛ̀ aↄ̃ↄ kãsãa vĩro yãnzi. 7 À kenↄ lɛ̀ɛ lɛ̀nↄ guu, ben lɛ̀ fɛ̀ɛ à nàkↄ̃rɛḿma. 8 À kenↄ sↄ̃ lɛ̀ɛ tↄↄtɛ maaa guu, aↄ̃ fɛ̀ɛ wà nɛ́ ì, à kenↄ wɛ́ɛ basↄsↄↄro, à kenↄ baaagↄ̃gↄ̃, à kenↄ baaakurikuri. 9 Gbɛ̃ kɛ̀ swã vĩ à ma. 10 Ben Yesu ìbanↄ sↄ̃̀zi, aↄ̃ à là wà bè: Bↄ́yãnzi nɛ́ɛ yã oońnɛ kↄ̃n yãlɛkↄ̃zinaozi? 11 Ben à wèńla à bè: Luda a gba zɛ́ à kpata kɛ̀ bↄ̀ à kiia asiinↄ dↄ̃, mↄde èe ń gba zɛ́ro. 12 Zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ pↄ́ vĩin, Luda é kaaranɛ ai àgↄ̃ dizi. Gbɛ̃ kɛ̀ pↄ́ke vĩroo sↄ̃, baa à nɛ́ngo kɛ̀ à vĩi Luda é sía. 13 Beee yãnzin mɛ́ɛ yã oońnɛ kↄ̃n yãlɛkↄ̃zinaozi, lɛ aↄ̃ guu gwa pↄ́ke'ena sai, aↄ̃ swã kpá yãmasai, à dↄ̀rↄ dↄ̃na sai. 14 Luda yã kɛ̀ annabi Isaya ò kɛ̀ḿma à bè: Aↄ̃égↄ̃ swã kpaa yãkemana sai, aↄ̃égↄ̃ guu gwaa pↄ́ke'ena sai. 15 Aↄ̃ↄ nↄ̀sɛ vĩro lɛ aↄ̃ton ↄ̃ndↄ̃ kũro yãnzi, aↄ̃ swã gbãa lɛ aↄ̃ton yã maro yãnzi, aↄ̃ wɛ́ɛ kpakↄ̃rɛna lɛ aↄ̃ton guu ero yãnzi, zaakɛ aↄ̃ↄ yezi wà aɛ dↄma mà ń gba aafiaro. 16 Aubarikadeenↄn a ũ kɛ̀ a wɛ́ɛ e guu ee, bensↄ̃ a swã e yã maa. 17 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, annabinↄ kↄ̃n gbɛ̃ maaanↄ kuu yã pari, aↄ̃ↄ yezi wà pↄ́ kɛ̀ ée eenↄ e, aↄ̃ↄe ero, aↄ̃ↄ yezi wà yã kɛ̀ ée maanↄ ma, aↄ̃ↄe maro. 18 À pↄ́wɛɛfãri yã mì dↄ̃ sa. 19 Tó gbɛ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia yã mà ben èe dↄ̃ro, Setãn è mↄ́ à pↄ́ kɛ̀ wà tↄ̃̀ à swɛ̃̀ guu pì síamɛ. Pↄ́wɛɛ kɛ̀ lɛ̀ɛ zɛ́ guu mìn gwe. 20 Pↄ́wɛɛ kɛ̀ lɛ̀ɛ gbɛ̀ sàraa sↄ̃, beeen gbɛ̃ kɛ̀ yã mà à sì gↄ̃ↄ kↄ̃n pↄnnaao ũ. 21 Zaakɛ à kãsãa vĩro, è kɛ gurↄ plaaro. Tó yã'ↄ̃amma à lè ke tó wà wɛ́ɛ tã̀a yã pì yãnzi, è fumɛ gↄ̃ↄ. 22 Pↄ́wɛɛ kɛ̀ lɛ̀ɛ lɛ̀nↄ guu dɛ lán gbɛ̃ kɛ̀ yã mà a sì bà, mↄde anduna yã kã̀hãnkɛna kↄ̃n yena auzikizio è nakↄ̃rɛa, ben è gↄ̃ àre sai. 23 Pↄ́wɛɛ kɛ̀ lɛ̀ɛ tↄↄtɛ maaa guu dɛ lán gbɛ̃ kɛ̀ yã pì mà à à dↄ̀rↄ dↄ̃ↄ bà. È kɛ kaarana pↄ́ ũ, aↄ̃ kenↄ basↄsↄↄro, kenↄ baaagↄ̃gↄ̃, kenↄ baaakurikuri. 24 Yesu yã pãnde lɛ̀kↄ̃zińnɛ à bè: Lán kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia dɛ nàn yɛ̀: Gbɛ̃ke ése maaa tↄ̃̀ a bura. 25 Gurↄↄ kɛ̀ wèe ii oo, ben à ibɛɛ mↄ̀ à fↄ̃ↄ wɛ́ɛ fã̀ ése pìn, ben à gɛ̃̀ zɛ́la. 26 Kɛ̀ ése nↄ̀ sì èe piaa, ben fↄ̃ↄↄ pì bↄ̀ gupuraaa. 27 Ben buradee zĩkɛrinↄ mↄ̀ wà bènɛ: Dii, pↄ́wɛɛ maaan ń tↄ̃̀ n buranloo? Fↄ̃ↄↄ gàa bↄ mámɛ? 28 Ben à bèńnɛ: Ibɛɛ bé à beee kɛ̀. Ben zĩkɛrinↄ bènɛ: Ń yezi wà gá wurɛwurɛn yↄ́? 29 Ben à bè: Auo! Tó ée wurɛwurɛɛ, é wurɛ kↄ̃n éseomɛ. 30 À tó aↄ̃ fɛɛ lɛdo ai pↄ́kɛ̃gurↄ. Mɛ́ o pↄ́kɛ̃rinↄnɛ aↄ̃ fↄ̃ↄↄ pì kɛ̃ gĩa, aↄ̃ à bakaa yi tɛ́ pↄ́ ũ, gbasa wà ése kɛ̃ wà ká ma dↄ̃̀n. 31 Yesu yã pãnde lɛ̀kↄ̃zińnɛ à bè: Kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia dɛ lán musadi wɛ́ɛ kɛ̀ gbɛ̃ sɛ̀ à tↄ̃̀ a buraa bàmɛ. 32 À wɛ́ɛ kete dɛ pↄ́wɛɛnↄla píngi, mↄde tó à fɛ̀ɛ, è kɛ bíta dɛ dò pↄ́nↄla píngi. È lí kɛ ai bãanↄ è mↄ́ wà zↄ̃zↄ̃ à gã̀nↄa. 33 Yesu yã pãnde lɛ̀kↄ̃zińnɛ à bè: Kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia dɛ lán burɛdisɛsɛ'ɛ̃zɛ̃ kɛ̀ nↄgbɛ̃ sɛ̀ à kà flawa zaka lɛ́ aagↄ̃ↄ guu à yã̀kↄ̃tɛ píngi bà. 34 Yesu yã beeenↄ ò gbɛ̃nↄnɛ kↄ̃n yãlɛkↄ̃zinao. Èe yãke ońnɛ yãlɛkↄ̃zina sairo, 35 lɛ yã kɛ̀ annabi ò kɛ yãnzi, zaakɛ à bè: Mɛ́ lɛ́ wɛ̃ mà yãlɛkↄ̃zina ońnɛ, mɛ́ yã kɛ̀ utɛna zaa andunakaɛgurↄↄ ońnɛ. 36 Ben Yesu gbɛ̃nↄ tò gwe à tà bɛ. À ìbanↄ sↄ̃̀zi aↄ̃ bè: Ǹ bura fↄ̃ↄ yã bↄkↄ̃tɛ kɛwe. 37 Ben à bèńnɛ: Pↄ́wɛɛmaatↄ̃ri nɛ́ Gbɛ̃ntee Nɛ́mɛ. 38 Bura nɛ́ andunamɛ. Pↄ́wɛɛ maa nɛ́ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia gbɛ̃nↄmɛ. Fↄ̃ↄ nɛ́ Setãn gbɛ̃nↄmɛ. 39 Ibɛɛ kɛ̀ ń tↄ̃̀ nɛ́ Ibilisimɛ. Pↄ́kɛkɛna nɛ́ andunayãagurↄↄmɛ. Pↄ́kɛ̃rinↄ nɛ́ malaikanↄmɛ. 40 Lán wè fↄ̃ↄ kɛ̃ wà ká tɛ́n nà, lɛn eé kɛ lɛ andunayãagurↄ. 41 Gbɛ̃ntee Nɛ́ é a malaikanↄ gbarɛ aↄ̃ gbɛ̃kɛkɛrinↄ kↄ̃n zaakɛrinↄ bↄɛ a kpata gbɛ̃nↄ tɛ́ ń píngi, 42 aↄ̃ ń ká tɛ́ pãsĩ guu. Gwen aↄ̃é ↄ́ↄ dↄn wà ↄ di ń musu. 43 Ben gbɛ̃ maaanↄ égↄ̃ tɛ́ kɛɛ lán ↄfãntɛ̃ bà kpata kɛ̀ bↄ̀ ń De kiia guu. Gbɛ̃ kɛ̀ swã vĩ à ma. 44 Kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia dɛ lán auziki kɛ̀ utɛna tↄↄtɛ guu bàmɛ. Kɛ̀ gbɛ̃ke bↄ̀a, à kɛ̀kɛ à ùtɛ, ben pↄnnaa guun à tà à pↄ́ kɛ̀ à vĩinↄ yà píngi, ben à tↄↄtɛ pì lù. 45 Lán kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia dɛ nàn yɛ̀ dↄ. Laatari bé èe òso maaanↄ wɛtɛɛ. 46 Kɛ̀ à òso ↄↄdee è, ben à tà à pↄ́ kɛ̀ à vĩinↄ yà píngi, ben à òso pì lùo. 47 Lán kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia dɛ nàn yɛ̀ dↄ. Wà táaru kpà sɛ̀bɛn, à kpↄ̀ bori sãnda píngi kũ̀. 48 Kɛ̀ à pà, wà gàɛ wà bikũ̀o baa, ben wà vɛ̃̀ɛ wà à maaanↄ plɛ̀plɛ wà kà gbíin, wà à zaaanↄ kwɛ̀ɛ. 49 Lɛn eégↄ̃ dɛ lɛ andunayãagurↄ. Malaikanↄ é mↄ́ gbɛ̃ zaaanↄ sɛ́ɛ wà ń bↄ gbɛ̃ maaanↄ tɛ́, 50 aↄ̃é ń ká tɛ́ pãsĩ guu. Gwen aↄ̃é ↄ́ↄ dↄn wà ↄ di ń musu. 51 Ben Yesu ń lá à bè: A yã beeenↄ mì dↄ̃̀ sa píngiↄ́? Aↄ̃ wèàla wà bè: Ee! 52 Ben à bèńnɛ: Tó yãdannɛri kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia yã dàda, eégↄ̃ dɛ lán bɛdee kɛ̀ è pↄ́ dufu kↄ̃n à ziio bↄ a làasi guu bàmɛ. 53 Kɛ̀ Yesu yã beeenↄ lɛ̀kↄ̃zińnɛ à yã̀a, à bↄ̀ gwe, 54 à gàa a bɛ wɛ́tɛ, ben èe yã daańnɛ ń aduakɛkpɛn. À yã bↄ̀ ń saɛ aↄ̃ bè: Mákpan gɛ̃gbɛ̃ pì ↄ̃ndↄ̃ kↄ̃n dabuyã beeenↄ èn? 55 Lí'ari nɛ́n yɛ̀roo? À da tↄ́n Mariamaroo? À dãaronↄn Yemisi kↄ̃n Yusufuo kↄ̃n Simↄo kↄ̃n Yudao ũroo? 56 À dãrenↄ kúwao kɛ̀roo? À yã beeenↄ è mámɛ píngii? 57 Ben aↄ̃ gìzi. Yesu bèńnɛ: Annabi ègↄ̃ bɛ̀ɛ sairo, sé à bɛ wɛ́tɛ kↄ̃n à uao. 58 Èe dabuyã kɛ gwe pariro, kɛ̀ aↄ̃ↄe à náanɛ kɛro yãnzi.
1 Gurↄ mↄ̀a bùsu pì kí Hɛrↄdu Yesu baaru mà. 2 Ben à bè a ìbanↄnɛ: Gbɛ̃ pì nɛ́ Yaaya Batisikɛrimɛ. À fɛ̀ɛ bↄna gaan, beee yãnzin à gbãaa è èe dabuyãnↄ kɛɛzi. 3 Zaakɛ Hɛrↄdu Yaaya kũ̀ yã, à mↄ̀ kàa, à à dà kpɛ́siaan a vĩ̀i Filipi naↄ̃ Hɛrↄdia yãnzi. 4 Zaakɛ Yaaya ègↄ̃ beenɛ: N Hɛrↄdia kũna nↄↄ ũ zɛ́ vĩro. 5 Hɛrↄdu yezi à à dɛ, mↄde èe vĩa kɛɛ gbɛ̃nↄnɛ, zaakɛ aↄ̃ à annabikɛɛ sì. 6 Hɛrↄdu igurↄ làa kↄ̃kↄ̃ zĩ Hɛrↄdia nɛ́nↄkparɛ ↄ̃ wã̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ mↄ̀ gweenↄnɛ, ben à kɛ̀ Hɛrↄdunɛ nna maamaa. 7 Ben à lɛ́ gbɛ̃̀ à bè: Má la dà kɛ̀ mɛ́ n gba pↄ́ kɛ̀ n à wɛ́ɛ kɛ̀ma píngi. 8 Ben à da yã kàkanɛ à be: Ǹ ma gba Yaaya Batisikɛri mì dana pɛrɛnti guu kɛ̀ tia. 9 Ben kína pↄↄ yàka, mↄde kɛ̀ à la dà nibↄnↄ wáa yãnzin à bè wà kpáazi. 10 Ben à gbɛ̃ zĩ̀ wà Yaaya mì zↄ̃̀ kpɛ́siaan. 11 Kɛ̀ wà mↄ̀ kↄ̃n à mìo dana pɛrɛnti guu, wà kpà nɛ́ pìa, ben à gàao a danɛ. 12 Ben Yaaya ìbanↄ mↄ̀ wà à gɛ̀ sɛ̀ wà vĩ̀i, ben aↄ̃ gàa wà ò Yesunɛ. 13 Kɛ̀ Yesu yã pì mà, ben a gɛ̃̀ góro'itɛ guu, èe gaa gusaɛ lɛ àgↄ̃ kú ado. Kɛ̀ gbɛ̃nↄↄ mà, aↄ̃ bↄ̀ wɛ́tɛ kↄ̃n wɛ́tɛo pari wà pɛ̀ɛzi kɛ̀sɛ. 14 Kɛ̀ Yesu bↄ̀ góro guu, à gbɛ̃nↄ è paripari, ben aↄ̃ kɛ̀nɛ wɛ̃nda, ben à gyãree kɛ̀ aↄ̃ↄ kú ń tɛ́nↄ kɛ̃̀kↄ̃a. 15 Kɛ̀ uusiɛ kɛ̀, à ìbanↄ sↄ̃̀zi aↄ̃ bè: Gura kɛ̀kii nɛ́ sɛ̃̀tɛ pↄ̀rↄtumɛ, bensↄ̃ guu e sii. Ǹ gbɛ̃nↄ gbarɛ aↄ̃ tá lakutunↄ guu, aↄ̃ pↄ́blee wɛtɛ wà lú. 16 Ben Yesu wèńla à bè: Èe kɛ tiasi aↄ̃ táro. À pↄ́ kpáḿma aↄ̃ ble. 17 Ben aↄ̃ bènɛ: Burɛdi mɛ̀n sↄↄro kↄ̃n kpↄ̀ mɛ̀n plaaaon wá vĩ kɛ̀. 18 Yesu bèńnɛ: À mↄ́omɛ kɛ̀. 19 À ò gbɛ̃ pìnↄnɛ aↄ̃ vɛ̃ɛ sɛ̃̀a, ben à burɛdi mɛ̀n sↄↄro kↄ̃n kpↄ̀ mɛ̀n plaaa pìnↄ sɛ̀, à a wɛ́ɛ sɛ̀ musu, à aubarika dàn. Ben à burɛdi pì lìlikↄ̃rɛ à kpà a ìbanↄa, aↄ̃ↄ kpàatɛtɛ gbɛ̃nↄnɛ. 20 Aↄ̃ pↄ́ blè wà kã̀ ń píngi. Ben wà à kpaaa kɛ̀ gↄ̃̀nↄ sɛ̀ɛ gbíi kuri awɛɛplaaa pà. 21 Gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ pↄ́ blènↄ kà gↄ̃ↄn bↄrↄ sↄↄro taka, nↄgbɛ̃nↄ kↄ̃n nɛ́nↄ baasi. 22 Yesu gã nà a ìbanↄa gↄ̃ↄ aↄ̃ gɛ̃ góro'itɛn, aↄ̃ dↄnɛ aɛ gana sɛ̀bɛ baa kãa kpa ai àgↄ̃ parii gbarɛ. 23 Aↄ̃ gbarɛna gbɛra, à dìdi sĩ̀sĩ musu à adua kɛ ado. Guu e sii, à kú gwe ado. 24 Góro'itɛ pì kà zã̀ kↄ̃n í lɛ́ao, ben í e gó pì yĩpayĩpaa kɛ̀ zàga'ĩa kàkańzi yãnzi. 25 Gudↄnao Yesu gàa ń kiia, èe táa oo íla. 26 Kɛ̀ aↄ̃ à è èe táa oo íla, ben swɛ̃̀ kɛ̃̀ńgu aↄ̃ bè: Gɛ̀wãadeemɛ! Aↄ̃ wii lɛ̀ kↄ̃n vĩao, 27 ben Yesu bèńnɛ gↄ̃ↄ: À a làakari kpáɛ, mámbee! Àton tó vĩa a kũro. 28 Ben Pita bènɛ: Dii, tó ḿbeee, ǹ tó mà táa o íla mà mↄ́ n kiia. 29 Ben Yesu bè: Ǹ mↄ́! Ben Pita bↄ̀ góro guu, èe táa oo íla èe gaa à kiia. 30 Kɛ̀ à è ĩa e kakaa, ben vĩa à kũ̀. Èe vlɛ̃ɛɛ, ben à wii pɛ̀ à bè: Dii, ǹ ma mì sí. 31 Gwe gↄ̃ↄ Yesu ↄ bↄ̀ à à kũ̀, ben à bènɛ: Ludanaanɛkɛ̃sãnade! Bↄ́yãnzi n seka kɛ̀zi? 32 Kɛ̀ aↄ̃ gɛ̃̀ góro guu, ĩa zɛ̀. 33 Ben gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú góro guunↄ dↄnzi kɛ̀nɛ aↄ̃ bè: Luda Nɛ́mɛ n ũ yãpura. 34 Kɛ̀ aↄ̃ bikũ̀ baa, aↄ̃ kà Gɛnɛsarɛti bùsun. 35 Gwedeenↄ Yesu dↄ̃̀, ben aↄ̃ à baaru dàgula bùsu pìn píngi, ben wà mↄ̀nɛ gyãreenↄ ń píngi. 36 Wà wɛ́ɛ kɛ̀a lɛ wà ↄ kɛ baa à uta lɛ́a. Ben gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ ↄ kɛ̀anↄ kɛ̃̀kↄ̃a ń píngi.
1 Farisi kenↄ kↄ̃n ludayãdannɛri kenↄ bↄ̀ Yerusalɛmu aↄ̃ mↄ̀ Yesu kiia, ben aↄ̃ à là wà bè: 2 Bↄ́yãnzi n ìbanↄ ègↄ̃ wa dezinↄ fɛɛakaarayã kũnarozi? Aↄ̃è ↄ pípi gbasa wà pↄ́ blero. 3 Ben Yesu wèńla à bè: Bↄ́yãnzin eè gí Luda yãdiɛnanↄzi àgↄ̃ a fɛɛakaarayã kũna? 4 Zaakɛ Luda bè, à bɛ̀ɛ lí a de kↄ̃n a daonɛ. À bè dↄ, gbɛ̃ kɛ̀ à a de ke a da kpɛ bↄ̀, wà adee dɛ. 5 Apinↄ sↄ̃ eè be, tó gbɛ̃ bè a de ke a danɛ, pↄ́ kɛ̀ á vĩ à ń kpe dao gↄ̃̀ Luda pↄ́ ũ, 6 àsun a de kpe daoro. Lɛmɛ eè Luda yã kɛ famma lɛ, lɛ àgↄ̃ a fɛɛakaarayã kũna yãnzi. 7 A mↄnafikideenↄ! Isaya annabikɛyã ò a yã musu wásawasa à bè: 8 Bori beee è bɛ̀ɛ limɛɛ kↄ̃n lɛ́omɛ, aↄ̃ swɛ̃̀ kúmaro. 9 Aↄ̃ègↄ̃ dↄnzi kɛɛnɛ pãmɛ, gbɛ̃ntee yãzɛkparɛn aↄ̃è dańnɛ. 10 Ben Yesu parii sìsiazi à bè: À swã kpá à yã ma. 11 Èe kɛ pↄ́ kɛ̀ è gɛ̃ lɛ́n bé è tó gbɛ̃ gↄ̃ gbãsĩro. Yã kɛ̀ è bↄ lɛ́n bé è tó gbɛ̃ gↄ̃ gbãsĩ. 12 Ben a ìbanↄ sↄ̃̀zi aↄ̃ bè: Ń dↄ̃ kɛ̀ Farisinↄ yã pì mà à ń zↄ̃ ń swɛ̃̀nloo? 13 Yesu wèńla à bè: Pↄ́ kɛ̀ ma De kɛ̀ kú musu e tↄ̃ro weé wurɛmɛ. 14 À ń tó gwe. Vĩ̀a dↄn'aɛdeenↄmɛ! Tó vĩ̀a gò kũna vĩ̀anɛ, aↄ̃ plaa ń píngi é si wɛ̀ɛmmɛ. 15 Pita bènɛ: Ǹ yã pì bↄkↄ̃tɛwe. 16 Ben Yesu bè: A laasuu kpɛ́ yĩi seↄ́? 17 Á dↄ̃ kɛ̀ pↄ́ kɛ̀ gɛ̃̀ lɛ́n è tá gbɛɛɛn gbasa à bↄ mɛ̀nloo? 18 Yã kɛ̀ è bↄ lɛ́n sↄ̃ è bↄ swɛ̃̀ guumɛ. Àmbe è tó gbɛ̃ gↄ̃ gbãsĩ. 19 Zaakɛ zaa swɛ̃̀ guun laasuu zaaa è bↄn: Gbɛ̃dɛna, zinakɛna, pãpãkɛna, kpãi'ona, ɛgɛtona kↄ̃n gbɛ̃sↄ̃sↄ̃nao. 20 Yã beeenↄ bé è tó gbɛ̃ gↄ̃ gbãsĩ, pↄ́blena ↄpipisai è tó gbɛ̃ gↄ̃ gbãsĩro. 21 Ben Yesu bↄ̀ gwe, à gàa Taya kↄ̃n Sidↄ̃o bùsun. 22 Kanaa nↄgbɛ̃ kee kú bùsu pìn, à mↄ̀ à wii pɛ̀zi à bè: Dii, Dauda Bori, ǹ ma wɛ̃nda gwa. Zĩn e wɛ́ɛ tãa ma nɛ́nↄkparɛa maamaa. 23 Ben Yesu e weàlaro. À ìbanↄ sↄ̃̀zi, aↄ̃ wɛ́ɛ kɛ̀a wà bè: Ǹ pɛ́ nↄgbɛ̃ pìa, zaakɛ ègↄ̃ tɛ́wazi kↄ̃n wiiiomɛ. 24 Yesu wèńla à bè: Isarailinↄ sãsãna lán sãanↄ bàmɛ. Aↄ̃ kiian Luda ma zĩn ado. 25 Ben nↄgbɛ̃ pì mↄ̀ à kùɛnɛ à bè: Dii, ǹ ma ĩanka. 26 Yesu bènɛ: À maa wà nɛ́nↄ pↄ́blee sɛ́ wà zu gbɛ̃ɛnↄnɛro. 27 Ben nↄgbɛ̃ pì bè: Yãpuramɛ Dii! Mↄde baa gbɛ̃ɛnↄ è pↄ́ble buru kɛ̀ lɛ̀ɛ ń dii teebu gĩzĩnↄ sɛ́sɛ. 28 Ben Yesu wèàla à bè: Nↄgbɛ̃, ń ma náanɛ vĩ bíta. À kɛnnɛ lán ń yezi nà. Ben à nɛ́nↄkparɛ pì aafia è zĩ pìa gↄ̃ↄ. 29 Yesu bↄ̀ gwe à gàa èe dↄↄ Galili sɛ̀bɛzi, ben à bikũ̀ à vɛ̃̀ɛ sĩ̀sĩa. 30 Wà mↄ̀nɛ kↄ̃n ɛrɛnↄ kↄ̃n vĩ̀anↄ kↄ̃n gbɛ̃ kↄ̃̀ↄkũnanↄ kↄ̃n swãdoonↄ kↄ̃n gyãre pãndenↄ paripari. Wà ń káɛ à aɛ, ben à ń kɛ̃kↄ̃a. 31 Kɛ̀ gbɛ̃nↄↄ è swãdoonↄↄ e yã oo, gbɛ̃ kↄ̃̀ↄkũnanↄↄ e gↄ̃ↄ wásawasa, ɛrɛnↄↄ e táa oo, vĩ̀anↄↄ e guu ee, yã pì bↄ̀ ń saɛ, ben aↄ̃ Isarailinↄ Luda sáabu kpà. 32 Yesu a ìbanↄ sìsiazi à bèńnɛ: Gbɛ̃ kɛ̀nↄ kɛ̀mɛ wɛ̃nda, zaakɛ aↄ̃ gĩakɛ wà kúmao gurↄ aagↄ̃, ben aↄ̃ↄ pↄ́ke vĩ wà blero. Má yezi mà ń gbarɛ kↄ̃n nↄaaoro, lɛ guu tón liḿma zɛ́nlo yãnzi. 33 Ben a ìbanↄ à là wà bè: Mákpan wé pↄ́blee en sɛ̃̀tɛ pↄ̀rↄtu kɛ̀, à parii kɛ̀ taka kãa? 34 Ben Yesu ń lá à bè: Burɛdi mɛ̀n ũgban á vĩi? Aↄ̃ bè: Mɛ̀n swɛɛplaamɛ kↄ̃n kpↄ̀ kete kenↄ. 35 Ben à bè parii vɛ̃ɛ tↄↄtɛ. 36 Ben à burɛdi mɛ̀n swɛɛplaaa pìnↄ sɛ̀ kↄ̃n kpↄ̀nↄ, à sáabu kɛ̀, ben à lìlikↄ̃rɛ à kpà a ìbanↄa, aↄ̃ↄ kpà gbɛ̃nↄa. 37 Baade píngi pↄ́ blè wà kã̀. Wà à kpaaa kɛ̀ gↄ̃̀nↄ sɛ̀ɛ ai gbíi swɛɛplaaa pà. 38 Gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ pↄ́ blènↄ kà gↄ̃ↄn bↄrↄ siigↄ̃, nↄgbɛ̃nↄ kↄ̃n nɛ́nↄ baasi. 39 Kɛ̀ Yesu gbɛ̃nↄ gbàrɛ, ben à gɛ̃̀ góro'itɛ guu, à gàa Magadã bùsun.
1 Farisinↄ kↄ̃n Sadusinↄ mↄ̀ Yesu kiia lɛ aↄ̃ à yↄ̃ wà gwa, ben aↄ̃ à gbèka à sèeda ke kɛńnɛ kↄ̃n Luda gbãaao wà e. 2 Ben Yesu wèńla à bè: Tó ↄfãntɛ̃ gɛ̃̀ kpɛ́n eè be, ludambɛɛ é kɛ̃kↄ̃a, zaakɛ à tɛ̃a kũ̀. 3 Tó kↄngↄmɛ eè be, lou é ma gbã̀a, zaakɛ ludambɛɛ dɛ tɛ̃ gɛ̃̀ɛgɛ̃ɛ. Á ludambɛ wɛ́ɛ dↄ̃kↄ̃zi, mↄde ée fↄ̃ à gurↄↄ kɛ̀kii sèeda dↄ̃ro. 4 Tↄ̃ↄrigbɛ̃ zaa ludanaanɛkɛrisaideenↄ bé wè sèeda gbekama, mↄde mɛ́ sèeda ke kɛńnɛro, sé Yunusa pↄ́. Ben à ń tó gwe à tà. 5 Kɛ̀ à ìbanↄ bikũ̀ baa gwe, burɛdi kũsãɛ yã sã̀ńgu. 6 Ben Yesu bèńnɛ: Àgↄ̃ a zĩnda kũna dↄ̃! À làakari kɛ Farisinↄ kↄ̃n Sadusinↄ burɛdisɛsɛ'ɛ̃zɛ̃zi. 7 Ben aↄ̃ↄe beekↄ̃nɛ: Kɛ̀ wée burɛdi sɛ́ro yãnzin à ò lɛzi. 8 Yesu dↄ̃̀ḿma, ben à ń lá à bè: Ludanaanɛkɛ̃sãnadeenↄ, bↄ́yãnzin ée beekↄ̃nɛ kɛ̀ á burɛdi vĩro yãnzimɛzi? 9 Ai tia ée dↄ̃roo? Burɛdi mɛ̀n sↄↄroo kɛ̀ má kpà gↄ̃ↄn bↄrↄ sↄↄroonↄa yã e dↄaguroo? Á sɛ̀ɛ gbíi ũgbamɛ? 10 Burɛdi mɛ̀n swɛɛplaaa kɛ̀ má kpà gↄ̃ↄn bↄrↄ siigↄ̃ↄnↄa sↄ̃, á sɛ̀ɛ gbíi ũgbamɛ? 11 Bↄ́yãnzin ée dↄ̃ kɛ̀ burɛdi yãn mɛ́ɛ oarerorozi? À làakari kɛ Farisinↄ kↄ̃n Sadusinↄ burɛdisɛsɛ'ɛ̃zɛ̃zi! 12 Ben aↄ̃ dↄ̃̀ sa èe kɛ burɛdisɛsɛ'ɛ̃zɛ̃ yãn èe oońnɛ wà làakari kɛziro, Farisinↄ kↄ̃n Sadusinↄ yãdannɛnamɛ. 13 Kɛ̀ Yesu kà Sizarea Filipi bùsun, ben à a ìbanↄ là à bè: Dén gbɛ̃nↄ è be Gbɛ̃ntee Nɛ́ dɛ à ũu? 14 Aↄ̃ wèàla wà bè: Gbɛ̃kenↄ è be Yaaya Batisikɛrimɛ, gbɛ̃kenↄ è be Ilia, gbɛ̃kenↄ è be dↄ Yɛrɛmaya ke annabi yãanↄ doken n ũ. 15 Ben à ń lá à bè: Apinↄ sↄ̃, dén eè be má dɛ a ũu? 16 Simↄ Pita wèàla à bè: Mɛsayan n ũ, Luda Wɛ̃̀ndide Nɛ́. 17 Ben Yesu bènɛ: Aubarikadeemɛ n ũ, Yunusa nɛ́ Simↄ! Zaakɛ èe kɛ gbɛ̃ntee bé à yã beee dànnɛro, ma De kɛ̀ kú musumɛ. 18 Mɛ́ɛ oonnɛ: Pitamɛ n ũ, gbɛ̀si pìn mɛ́ ma sↄsi káɛa. Gɛ̀wãa gbãa é zĩ̀ blearo. 19 Mɛ́ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia mↄ̀nɛnↄ kpámma. Pↄ́ kɛ̀ ń yì tↄↄtɛ yina musu. Pↄ́ kɛ̀ ń pòto tↄↄtɛ potona musu. 20 Ben Yesu a ìbanↄ swã sùkãńnɛ lɛ aↄ̃ton o gbɛ̃kenɛ kɛ̀ Mɛsayan a ũro. 21 Zaa gurↄ beeean Yesu e a Yerusalɛmu gana yã bↄkↄ̃tɛɛ a ìbanↄnɛ à bè, séde à wɛ́ɛtãmma e maamaa gbɛ̃nsinↄ kↄ̃n sa'orikinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄ ↄzĩ, weé a dɛ, à gurↄ aagↄ̃dee zĩ é fɛɛ. 22 Ben Pita gàao kpado, èe giinɛ à bè: Kai Dii! Bee é n lero! 23 Ben Yesu lìɛ à bè Pitanɛ: Ǹ gumɛ gwe Setãn! Ń yezi ǹ zɛ́ zↄ̃mɛmɛ. N laasuu nɛ́ Luda pↄ́nlo, gbɛ̃ntee pↄ́mɛ. 24 Ben Yesu bè a ìbanↄnɛ: Tó gbɛ̃ yezi à kɛ ma ìba ũ, séde à gí a zĩnda wɛ̃̀ndizi, à a líkpangbãroo sɛ́ à tɛ́omazi. 25 Gbɛ̃ kɛ̀ yezi àgↄ̃ a wɛ̃̀ndi kũna é korazi. Gbɛ̃ kɛ̀ gì a wɛ̃̀ndizi ma yãnzi sↄ̃, adee bé eégↄ̃ wɛ̃̀ndi vĩ. 26 Tó gbɛ̃ gↄ̃̀ anduna vĩ píngi, tó à kòra a wɛ̃̀ndizi, bↄ́ àren eé ee? Bↄ́n gbɛ̃ é e à a wɛ̃̀ndi lendee kpáo? 27 Zaakɛ Gbɛ̃ntee Nɛ́ é liara à su a De gakui guu kↄ̃n a malaikanↄ, gbasa à fĩa bo baadenɛ a yãkɛnaa. 28 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃kenↄ kú gura kɛ̀ aↄ̃é garo ai aↄ̃ Gbɛ̃ntee Nɛ́ e, èe suu kína ũ.
1 Gurↄ swɛɛdoo gbɛra Yesu Pita kↄ̃n Yemisio kↄ̃n à dãaro Yohanao sɛ̀ɛ à gàańyo kpii lezĩa ńtɛ̃ɛ. 2 Ben à lì ń wáa. A uu e tɛ́ kɛɛ lán ↄfãntɛ̃ bà, à pↄ́kãsãanↄ gↄ̃̀ pú fénfen lán loupina bà. 3 Ben Musa kↄ̃n Iliao bↄ̀ wà mↄ̀ńzi, aↄ̃ↄe yã oo kↄ̃n Yesuo. 4 Ben Pita bè Yesunɛ: Dii, à maa kɛ̀ wá kú kɛ̀. Tó ń yezi, mɛ́ kutaa dↄ mɛ̀n aagↄ̃, n pↄ́ mɛ̀n do, Musa pↄ́ mɛ̀n do, Ilia pↄ́ mɛ̀n do. 5 Gurↄↄ kɛ̀ èe yã oo, ludambɛ lugu tɛ́kɛna dàńla, ben aↄ̃ kòto mà à guu à bè: Àmbe ma Nɛ́ mɛ̀n do léle yenzidee ũ, à yã è kámagu. À à yã ma. 6 Kɛ̀ à ìba pìnↄ kòto pì mà, vĩa ń kũ maamaa, aↄ̃ dàɛ ń puua. 7 Ben Yesu sↄ̃̀ńzi, à ↄ kɛ̀ḿma à bè: À fɛɛ, àton vĩa kɛro. 8 Kɛ̀ aↄ̃ wɛ́ɛ sɛ̀ musu, aↄ̃ↄe gbɛ̃ke ero, sé Yesu ado. 9 Kɛ̀ aↄ̃ↄe pitaa kpiii pìa, Yesu dìɛńnɛ à bè: Àton wɛ́ɛgupu kɛ̀ á è yã o gbɛ̃ke maro ai Gbɛ̃ntee Nɛ́ fɛɛ bↄna gaan. 10 Ben à ìbanↄ à là wà bè: Bↄ́yãnzin ludayãdannɛrinↄ è be Ilia bé eé mↄ́ káakuzi? 11 Ben à wèńla à bè: Ilia é mↄ́ yãpuramɛ, eé yã píngi kɛkɛ a gbɛ̀n. 12 Mↄde mɛ́ɛ ooare, Ilia mↄ̀ kↄ̀, ben aↄ̃ↄe à dↄ̃ro, ben aↄ̃ ń pↄyezi kɛ̀nɛ. Lɛn aↄ̃é wɛ́ɛ tã Gbɛ̃ntee Nɛ́a lɛ dↄ. 13 Ben à ìbanↄↄ dↄ̃̀ kɛ̀ Yaaya Batisikɛrin à tɛ́a. 14 Kɛ̀ aↄ̃ kà parii guu, gↄ̃gbɛ̃ ke mↄ̀ à kùɛ Yesunɛ 15 à bè: Dii, ǹ ma nɛ́ wɛ̃nda gwa, zaakɛ gasindadeemɛ. È nawɛ̃a kɛ maamaa, ègↄ̃ lɛ́ɛɛ tɛ́n ke ín baabↄɛ. 16 Ma mↄo n ìbanↄnɛ, aↄ̃ↄe fↄ̃ wà à kɛ̃̀kↄ̃aro. 17 Ben Yesu bè: Tↄ̃ↄrigbɛ̃ yakana ludanaanɛkɛrisaideenↄ! Mɛ́gↄ̃ kúao ai bↄrɛmɛ? Mɛ́gↄ̃ mɛnaaao ai bↄrɛmɛ? À mↄ́mɛ nɛ́ pìo kɛ̀. 18 Yesu gì zĩn pìnɛ, ben à gò nɛ́ pìa, à kɛ̃̀kↄ̃a gwe gↄ̃ↄ. 19 Beee gbɛra Yesu ìbanↄ sↄ̃̀zi ńtɛ̃ɛ, aↄ̃ à là wà bè: À kɛ̀ dia wée fↄ̃ wa pɛ́ zĩn pìa à bↄ̀roo? 20 À wèńla à bè: Kɛ̀ á Luda náanɛ vĩ bítaro yãnzimɛ. Yãpuraan mɛ́ɛ ooare: Tó á Luda náanɛ vĩ féte lán ɛfↄ wɛ́ɛ bà, é o kpiii kɛ̀kiinɛ à gu kɛ̀ à gá kãa, eé kɛ lɛ. Yãke é a furo. 21 Zĩn kɛ̀ taka è sí bↄro, sé kↄ̃n aduakɛnao kↄ̃n lɛ́yinao. 22 Gurↄↄ kɛ̀ à kú kↄ̃n a ìbanↄ lɛdo Galili, à bèńnɛ: Weé Gbɛ̃ntee Nɛ́ nańnɛ ń ↄzĩ, 23 weé à dɛ, à gurↄ aagↄ̃dee zĩ eé fɛɛ. Ben aↄ̃ nↄ̀sɛ yàka maamaa. 24 Kɛ̀ aↄ̃ kà Kapɛnamu, Luda ua ↄↄsirinↄ mↄ̀ wà Pita là wà bè: A dannɛri è Luda ua ↄↄ kpároo? 25 Pita wèńla à bè: È kpá. Kɛ̀ Pita e gɛ̃ɛ bɛ, Yesu gĩakɛ à bènɛ gↄ̃ↄ: Simↄ, dénↄn anduna kɛ̀ kínanↄ è bɛ'ↄↄ ke yàra'ↄↄ síḿmaa? Aↄ̃ nɛ́nↄn yↄ́ↄ ke gbɛ̃ pãndenↄmɛ? N yã pì è diaa? 26 Pita bè: Gbɛ̃ pãndenↄmɛ. Yesu bènɛ: Tó lɛmɛ, aↄ̃ nɛ́nↄ bà kuuro. 27 Mↄde lɛ wa yã tón ↄ̃ḿmaro yãnzi, ǹ gá ǹ daburu da sɛ̀bɛ guu. Kpↄ̀ káaku kɛ̀ nɛ́ kũ, ǹ à lɛ́ wɛ̃, nɛ́ ↄↄ e à guu. Ǹ bee sɛ́ ǹ kpáḿma, mapi kↄ̃n mpio pↄ́ ũ.
1 Zĩ beeea Yesu ìbanↄ mↄ̀ aↄ̃ à là wà bè: Dé bé à dɛńla kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia gbɛ̃nↄ tɛ́ɛ? 2 Ben Yesu nɛ́ féte ke sìsi à à zɛ̀ ń aɛzĩ 3 à bè: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, tó ée nↄ̀sɛ liɛ a gↄ̃ lán nɛ́ féte bàro, é gɛ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guuro. 4 Gbɛ̃ kɛ̀ à a zĩnda bùsa à gↄ̃̀ lán nɛ́ féte kɛ̀kii bà, àmbe dɛńla kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia gbɛ̃nↄ tɛ́. 5 Gbɛ̃ kɛ̀ nɛ́ beee taka sì ma ìbakɛɛ yãnzi, mámbe à ma si. 6 Tó gbɛ̃ tò nɛ́ kɛ̀ ma náanɛ vĩi kɛ̀kiinↄ doke sã̀sã, eégↄ̃ sã̀ↄ adeenɛ wà wísilↄgbɛ gbɛ̃̀ntɛ̃ dↄ à waalɛ wà à zu sɛ̀bɛ lↄ̀n. 7 Wãiyoo anduna, kɛ̀ yã kɛ̀ è tó wà sãsã kú à guu yãnzi. Séde yã kɛ̀ è tó wà sãsã gↄ̃ kuu, mↄde wãiyoo gbɛ̃ kɛ̀ sãsãna yã pì bↄ̀ à kiia. 8 Tó n ↄↄ ke n gbá bé è tó ǹ sãsã, ǹ zↄ̃ ǹ zĩnna. À sã̀ↄnnɛ ǹ gɛ̃ wɛ̃̀ndi guu kↄ̃n ↄ kusuo ke ɛrɛ ũ dɛ n gↄ̃ ↄ mɛ̀n plaaa ke gbá mɛ̀n plaaa vĩla wà n zu tɛ́ kɛ̀ è garoo guu. 9 Tó n wɛ́ɛ bé è tó ǹ sãsã, ǹ bↄ ǹ zĩnna. À sã̀ↄnnɛ ǹ gɛ̃ wɛ̃̀ndi guu kↄ̃n wɛ́ɛ dooo dɛ n gↄ̃ wɛ́ɛ mɛ̀n plaaa vĩla wà n zu tɛ́ guu gɛ̀wãan. 10 - 11 À làakari kɛ dↄkɛna kↄ̃n nɛ́ kɛ̀nↄ dokezi, zaakɛ mɛ́ɛ ooare, aↄ̃ malaikanↄↄ kú musu, aↄ̃ↄ kú kↄ̃ wɛ́ɛn kↄ̃n ma De kɛ̀ kú gweeo baabↄɛ. 12 Ée daa diamɛ? Tó gbɛ̃ sãa vĩ mɛ̀n basↄↄro, tó à doo sã̀sã, eé à mɛ̀n basↄↄro dosai tó sĩ̀sĩgɛɛzi gwe, à gá à à sãa kɛ̀ sã̀sã pì wɛtɛroo? 13 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, tó à bↄ̀a, à pↄↄ égↄ̃ nnaa dɛ à mɛ̀n basↄↄro dosai kɛ̀ aↄ̃ↄe sãsãroonↄla. 14 Lɛn a De kɛ̀ kú musu yezi nɛ́ kɛ̀nↄ doke sãsã sↄ̃ro lɛ. 15 Tó n gbɛ̃daaa taari kɛ̀, ǹ gá ǹ à le ndo, ǹ yã pì bↄnɛ gupuraaa. Tó à n yã mà, n n gbɛ̃ pì mìlɛ blè. 16 Tó èe n yã ma sↄ̃ro, ǹ gbɛ̃ mɛ̀n doo ke gↄ̃ↄn plaa sɛ́ ǹ namma, lɛ à yã pì sí sèedade gↄ̃ↄn plaa ke aagↄ̃ↄ musu. 17 Tó à gì ń yã mazi, ǹ yã pì o sↄsi gbɛ̃nↄnɛ. Tó à gì à sↄsi gbɛ̃ pìnↄ yã mazi dↄ, ǹ à diɛ kifii ke gbɛ̃ zĩ̀tↄ ũ. 18 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, pↄ́ kɛ̀ á yì tↄↄtɛ yina musu, pↄ́ kɛ̀ á pòto tↄↄtɛ potona musu. 19 Mɛ́ɛ ooare dↄ, tó a gↄ̃ↄn plaaanↄ lɛ́ kɛ̀ do tↄↄtɛ kɛ̀, yã kɛ̀ a à wɛ́ɛ kɛ̀ ma De kɛ̀ kú musua píngi, eé kɛare. 20 Zaakɛ guu kɛ̀ gↄ̃ↄn plaa ke gↄ̃ↄn aagↄ̃ↄnↄ kàkↄ̃an kↄ̃n ma tↄ́o, má kú ń tɛ́. 21 Beee gbɛra Pita mↄ̀ à Yesu là à bè: Dii, gɛ̃̀n ũgban mà sùu kɛ kↄ̃n ma gbɛ̃ kɛ̀ ègↄ̃ taari kɛɛmɛɛo? Gɛ̃̀n swɛɛplaan yↄ́? 22 Yesu wèàla à bè: Mɛ́ɛ oonnɛ, èe kɛ gɛ̃̀n swɛɛplaanlo, gɛ̃̀n swɛɛplaa lɛo baaagↄ̃ akurimɛ. 23 Beee yãnzi kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia dɛ lán kɛ̀ bà. Kína ke bé à yezi à a ↄↄ yã gↄ̃gↄ̃ kↄ̃n a ìbanↄ. 24 Kɛ̀ à nà ↄↄ pì yãa, ben wà mↄ̀nɛ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ à à fĩa sɛna miliↄ̃ wàa kurio. 25 Kɛ̀ à ↄↄ vĩ à fĩa pì boro, ben à dii bè wà à yá kↄ̃n à naↄ̃o kↄ̃n à nɛ́nↄ kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ à vĩinↄ píngi gbasa wà à kɛ̃. 26 Ben ìba pì dàɛ a dii aɛzĩ, à agbaa kpànɛ à bè: Ǹ mɛna kɛmao, mɛ́ n fĩa bonnɛ píngi. 27 Ben à dii à wɛ̃nda gwà à à gbàrɛ, à fĩa pì tònɛ. 28 Kɛ̀ ìba pì bↄ̀ dé, à dàkↄ̃rɛ kↄ̃n a ìba daa kɛ̀ à fĩa dↄa kondogi ↄↄ mɛ̀n basↄↄroo. Ben à à kũ̀, èe ↄ tↄ̃ↄ a kòtoa à bè: Ǹ ma fĩa bomɛ. 29 À ìba daaa pì dàɛ à aɛzĩ, à agbaa kpànɛ à bè: Ǹ mɛnamɛ, mɛ́ n fĩa bonnɛ. 30 Mↄde èe wero. À tò wà à dà kpɛ́siaan ai à à fĩa bonɛ. 31 Kɛ̀ à ìba kpaaanↄↄ è lɛ, aↄ̃ nↄ̀sɛ yàka maamaa, ben aↄ̃ gàa wà yã kɛ̀ kɛ̀ pì tↄ̃kɛ̃̀ ń diinɛ píngi. 32 Ben dii pì à sìsi à bè: Ìba pãsĩ! Ma n fĩa tònnɛ píngi, kɛ̀ n agbaa kpàmɛ yãnzi. 33 Lán ma sùu kɛ̀nyo nà, lɛ n sùu kɛ̀ kↄ̃n n gbɛ̃daaao lɛ se. 34 À dii pì pↄ fɛ̃̀, à tò wà à dà kpɛ́siaan, wàgↄ̃ wɛ́ɛ tãaa ai à gá à fĩa pì boo píngi. 35 Ben Yesu ɛ̀ara à bè: Tó a baade è sùu kɛ kↄ̃n a gbɛ̃daaao kↄ̃n nↄ̀sɛo doro, lɛn ma De kɛ̀ kú musu é kɛare lɛ se.
1 Kɛ̀ Yesu yã beeenↄ ò à yã̀a, à bↄ̀ Galili à gàa Yudea bùsu kpado Yoda baa kãa kpa. 2 Parii tɛ́zi, ben à ń gyãreenↄ kɛ̃̀kↄ̃ańnɛ gwe. 3 Farisi kenↄ mↄ̀ wà à yↄ̃ wà gwa, ben aↄ̃ à là wà bè: Gↄ̃gbɛ̃ zɛ́ vĩ à gí a naↄ̃zi yã píngi yãnzin yↄ́? 4 À wèńla à bè: Kɛ̀ Luda ń kɛ́ gↄ̃gbɛ̃ kↄ̃n nↄgbɛ̃o ũ zaa káaku, ée à kyó kɛ á màroo? 5 Luda bè, beee yãnzin gↄ̃gbɛ̃ é a de kↄ̃n a dao tó, aↄ̃é nakↄ̃a kↄ̃n a naↄ̃o, aↄ̃ gↄ̃ↄn plaaa é gↄ̃ mɛ̀ doo ũ. 6 Aↄ̃ↄ kuu plaa dↄro, sé do. Beee yãnzi gbɛ̃ kɛ̀ Luda ń nákↄ̃anↄ, gbɛ̃ntee tón ń kɛ̃kↄ̃aro. 7 Ben Farisinↄ à là wà bè: Bↄ́yãnzi Musa dìɛ gↄ̃gbɛ̃ yìgidɛtakada kpá a naↄ̃a à à gbarɛozi? 8 Yesu wèńla à bè: A swãgbãa yãnzin Musa a gba zɛ́ à a nↄↄnↄ gbarɛzi, mↄde à dɛ lɛ zaa káakuro. 9 Mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ gì a naↄ̃zi, tó èe kɛ à gↄ̃pↄsɛɛ kɛ̀nlo, tó à nↄ pãnde sɛ̀, adee zina kɛ̀n gwe. 10 Ben à ìbanↄ bènɛ: Tó lɛn gↄ̃gbɛ̃ yã dɛ lɛ kↄ̃n a naↄ̃o, à maa wà nↄↄ sɛ́ro. 11 Ben Yesu bèńnɛ: Èe kɛ gↄ̃gbɛ̃ píngi bé eé yã pì fↄ̃ro, sé gbɛ̃ kɛ̀ Luda ń gbá à zɛ́nↄ. 12 Zaakɛ gbɛ̃kenↄ è nↄↄ sɛ́ro, kɛ̀ wà ń í lɛ yãnzi, gbɛ̃kenↄ ègↄ̃ kuu lɛ kɛ̀ wà ń fɛ̀ɛ kɛ̀ yãnzi, gbɛ̃kenↄ ń zĩnda kũ̀ lɛ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia yãnzi. Gbɛ̃ kɛ̀ eé yã pì fↄ̃ à fↄ̃. 13 Wèe mↄ́ Yesunɛ kↄ̃n nɛ́nↄ lɛ à ↄ kɛḿma à adua kɛńnɛ, ben à ìbanↄ gìńnɛ. 14 Ben Yesu bè: À tó nɛ́nↄ mↄ́ ma kiia. Àton gíńnɛro, zaakɛ aↄ̃ takanↄ pↄ́n kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia ũ. 15 Kɛ̀ à ↄ kɛ̀kɛḿma, ben à bↄ̀ gwe. 16 Ben gↄ̃gbɛ̃ ke mↄ̀ Yesu kiia, à à là à bè: Dannɛri, bↄ́ maaan mɛ́ kɛ mà wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo ee? 17 À wèàla à bè: À kɛ̀ dia nɛ́ɛ ma laa maakɛna yãzi? Luda ado bé à maa. Tó ń yezi ǹ gɛ̃ wɛ̃̀ndi pì guu, ǹgↄ̃ à yãdiɛnanↄ kũna. 18 Ben à à là à bè: À kpareemɛ? Ben Yesu bè: Ǹton gbɛ̃ dɛro, ǹton zina kɛro, ǹton kpãi oro, ǹton yã di n gbɛ̃daaaaro, 19 ǹgae bɛ̀ɛ lí n de kↄ̃n n daonɛ, ǹgↄ̃ ye n gbɛ̃daaazi lán n zĩnda wɛ̃̀ndi bà. 20 Gↄ̃kparɛ pì bènɛ: Má yã beeenↄ kũna píngi. À kparee bé à gↄ̃̀mɛ dↄↄ? 21 Yesu bènɛ: Tó ń yezi ǹgↄ̃ papana, ǹ gá ǹ n pↄ́nↄ yá píngi, ǹ à ↄↄ kpá takaasideenↄa, ǹ mↄ́ ǹ tɛ́mazi, nɛ́gↄ̃ auziki vĩ ludambɛ. 22 Kɛ̀ gↄ̃kparɛ pì yã pì mà, à tà pↄsiaao, kɛ̀ à auzikinↄ vĩ bíta yãnzi. 23 Ben Yesu bè a ìbanↄnɛ: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, à zĩ'ũ auzikideenɛ à gɛ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guu. 24 Mɛ́ɛ ooare dↄ, lakumi gɛ̃na pↄrↄyĩn aaga dɛ auzikide gɛ̃na kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guula. 25 Kɛ̀ à ìbanↄ yã pì mà, ben à bↄ̀ ń saɛ maamaa aↄ̃ bè: Tó lɛmɛ, dé bé eé fↄ̃ à mìsina ee? 26 Ben Yesu ń gwá tíii, à bèńnɛ: Gbɛ̃ntee é fↄ̃ro. Luda kiia baabↄ píngi è sí kɛ. 27 Ben Pita wèàla à bè: Wa baabↄ píngi tò wa tɛnzi. Bↄ́ bé eé gↄ̃we saa? 28 Yesu bèńnɛ: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare: Tó Gbɛ̃ntee Nɛ́ vɛ̃̀ɛ a kíblekita gakuideea anduna dufu guu, amↄa kɛ̀ á tɛ́maziinↄ é vɛ̃ɛ kíblekita mɛ̀n kuri awɛɛplaaanↄa, àgↄ̃ yã gↄ̃gↄ̃ↄ Isaraili bori mɛ̀n kuri awɛɛplaaanↄnɛ. 29 Gbɛ̃ kɛ̀ à a bɛɛ ke a vĩ̀inↄ tò ke a dãaronↄ ke a de ke a da ke a nɛ́nↄ ke a buraanↄ ma yãnzi, adee é ɛara à beee taka e lɛo basↄↄro, bensↄ̃ eé wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo e. 30 Mↄde gbɛ̃ káakunↄ égↄ̃ kpɛɛdeenↄ ũ pari, kpɛɛdeenↄ égↄ̃ gbɛ̃ káakunↄ ũ pari.
1 Lán kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia dɛ nàn yɛ̀: Uabɛde ke bé à bↄ̀ kↄngↄ idɛ'idɛ, à gàa ayakɛrinↄ wɛtɛ aↄ̃ zĩi kɛare a bura. 2 Aↄ̃ yã kↄ̃ sɛ̀ à fĩa bońnɛ kondogi ↄↄ mɛ̀n doodo. Ben à ń gbáɛ a bura. 3 À bↄ̀ dↄ mↄ̀ kɛ̃ndo, ben à gbɛ̃ pãndenↄ lè yàra guu kaɛna pã. 4 À bèńnɛ: Apinↄ sↄ̃, à gá à zĩi kɛ ma bura, mɛ́ fĩa boare a zɛ́a. 5 Ben aↄ̃ gàa. À ɛ̀ara à bↄ̀ dↄ ↄfãntɛ̃ mìdangura, ben à ɛ̀ara à bↄ̀ ↄfãntɛ̃ ↄra pitanao, à ò gbɛ̃ pãndenↄnɛ lɛ dↄ. 6 Kɛ̀ à bↄ̀ uusiɛ, à gbɛ̃ pãndenↄ lè kaɛna, ben à ń lá à bè: Bↄ́yãnzi á kaɛna kɛ̀ pã zaa kↄngↄↄ? 7 Aↄ̃ wèàla wà bè: Kɛ̀ wèe zĩi dawero yãnzimɛ. À bèńnɛ: À gá à zĩi kɛ ma bura se. 8 Ɔfãntɛ̃ gɛ̃na kpɛ́nn buradee pì bè a ayakɛrinↄ gbɛ̃nsinɛ: Ǹ ayakɛrinↄ sísi ǹ fĩa bońnɛ. Ǹ naa gbɛ̃ kpɛɛdeenↄa ai à gá mì dɛo gbɛ̃ káakunↄa. 9 Ben uusiɛdeenↄ mↄ̀, aↄ̃ kondogi ↄↄ è mɛ̀n doodo. 10 Kɛ̀ gbɛ̃ káakunↄ mↄ̀, aↄ̃ↄe daa ń ↄↄ égↄ̃ dɛ gbɛ̃ kpɛɛdeenↄ pↄ́lamɛ, ben kondogi ↄↄ mɛ̀n doon aↄ̃ↄ è ń píngi. 11 Kɛ̀ aↄ̃ ń ↄↄ sì, ben aↄ̃ lɛ́fↄtↄↄ kà bɛdee pìzi 12 wà bè: Awa doon gbɛ̃ zãadeenↄ zĩi kɛ̀, ben n ń kɛ́ sɛ̃nkpɛ kↄ̃n wamↄwa kɛ̀ wa zĩ bíta kɛ̀ ↄfãntɛ̃ gbãaa guuoↄ́? 13 Ben à wè ń gbɛ̃ doo pìla à bè: Ma gbɛ̃, mɛ́ɛ n blero. Wa kↄ̃ yã mà kondogi ↄↄ mɛ̀n doo musunloo? 14 Ǹ n pↄ́ sí ǹ tá. Má yezi mà kpá gbɛ̃ zãadee kɛ̀kiia lán n pↄ́ bàmɛ. 15 Má zɛ́ vĩ mà kɛ kↄ̃n ma ↄↄo lán má yezi nàroo? Nɛ́ɛ wɛ́ɛ bↄbↄↄzi kɛ̀ má gbɛ̃kɛɛ vĩ yãnzin yↄ́? 16 Lɛn kpɛɛdeenↄ égↄ̃ gbɛ̃ káakunↄ ũ lɛ, gbɛ̃ káakunↄ égↄ̃ kpɛɛdeenↄ ũ. 17 Gurↄↄ kɛ̀ Yesu e gaa Yerusalɛmu, à a ìba gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ sɛ̀ɛ ńdona, à yã òńnɛ zɛ́n à bè: 18 Wée gaa Yerusalɛmumɛ. Gwen weé Gbɛ̃ntee Nɛ́ kpá sa'orikinↄa kↄ̃n ludayãdannɛrinↄ, aↄ̃é yã daàla à ga, 19 aↄ̃é a kpá bori pãnde gbɛ̃nↄa. Aↄ̃é à fabo, aↄ̃é à gbɛ̃ flã̀o, aↄ̃é à pá lía wà à dɛ, à gurↄ aagↄ̃dee zĩ eé fɛɛ. 20 Ben Zebedi nɛ́nↄ da mↄ̀ Yesu kiia kↄ̃n a nɛ́nↄ. À yezi à wɛ́ɛ kɛa, ben à kùɛnɛ. 21 Ben à à là à bè: Bↄ́n ń yezi? À wèàla à bè: Ǹ tó ma nɛ́ gↄ̃ↄn plaaa kɛ̀nↄ vɛ̃ɛnyo n kpatan, gbɛ̃ doo n ↄplaazi, gbɛ̃ doo ↄzɛɛzi. 22 Ben Yesu bè nɛ́ pìnↄnɛ: Á yã kɛ̀ ée à wɛ́ɛ kɛɛmaa dↄ̃ro. Togo'i kɛ̀ mɛ́ mi, é fↄ̃ à miↄ́? Aↄ̃ wèàla wà bè: Wé fↄ̃. 23 Yesu bèńnɛ: Togo'i kɛ̀ mɛ́ mii, é mi fá, mↄde vɛ̃ɛna ma ↄplaazi ke ma ↄzɛɛzi nɛ́ ma yãnlo. Gbɛ̃ kɛ̀ ma Dee kɛ̀kɛńnɛnↄ pↄ́mɛ. 24 Kɛ̀ à ìba gↄ̃ↄn kuri kpaaanↄ yã pì mà, aↄ̃ pↄ fɛ̃̀ vĩ̀i kↄ̃n dãaroo pìzi. 25 Ben Yesu ń kákↄ̃a à bèńnɛ: Á dↄ̃ kɛ bori pãnde kínanↄ è gbãaa ble ń gbɛ̃nↄa, gbãadeenↄ sↄ̃ è iko mↄ́ńnɛ, 26 mↄde à dɛ lɛ a kiiaro. A tɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ yezi à gↄ̃ gbɛ̃nsi ũ, sé adee kɛ a zĩ̀ri ũ. 27 Lɛmɛ dↄ gbɛ̃ kɛ̀ yezi à gↄ̃ gbɛ̃ káaku ũ, sé adee kɛ a zↄ̀ ũ. 28 Zaakɛ Gbɛ̃ntee Nɛ́ e mↄ́ lɛ wà zĩi kɛnɛro, à mↄ̀ lɛ à zĩi kɛńnɛmɛ, à a zĩnda wɛ̃̀ndi kpá lɛ à gbɛ̃nↄ bo pari yãnzi. 29 Gurↄↄ kɛ̀ aↄ̃ↄe bↄↄ Yɛriko, parii tɛ́ Yesuzi. 30 Vĩ̀a gↄ̃ↄn plaaanↄ vɛ̃ɛna zɛ́ lɛ́a, aↄ̃ↄ mà Yesu bé èe gɛ̃tɛɛ, ben aↄ̃ↄe lɛ́ gbãaa zuu wà bè: Dii, Dauda Bori, ǹ wa wɛ̃nda gwa! 31 Wà gìńnɛ wà bè aↄ̃ yĩtɛ, ben aↄ̃ lɛ́ gbãa zuna kàara wèe bee: Dii, Dauda Bori, ǹ wa wɛ̃nda gwa! 32 Ben Yesu zɛ̀ à ń sísi, à ń lá à bè: Bↄ́n á yezi mà kɛaree? 33 Aↄ̃ wèàla wà bè: Dii, wá yezi wa wɛ́ɛ guu emɛ. 34 Yesu ń wɛ̃nda gwà, à ↄ kɛ̀ ń wɛ́ɛa. Gwe gↄ̃ↄ aↄ̃ wɛ́ɛ guu è, ben aↄ̃ tɛ̀zi.
1 Kɛ̀ aↄ̃ kà kĩi kↄ̃n Yerusalɛmuo, aↄ̃ kà Bɛtɛfage lakutu kɛ̀ kú Kùkpɛ sĩ̀sĩgɛɛzi, ben Yesu a ìba zĩ̀ gↄ̃ↄn plaa, 2 à bèńnɛ: À gá lakutu kɛ̀ káɛ a aɛ kɛ̀kãa guu. Tó a gɛ̃ gↄ̃ↄ, é zaaki e kↄ̃n a nɛ́o bàdↄna gwe. À poro à suomɛ. 3 Tó wà a la wà bè, à kɛ̀ diaa, à be Dii bé à yezi, eé ɛara à suo tia. 4 À kɛ̀ lɛ lɛ yã kɛ̀ annabi ò kɛ yãnzimɛ à bè: 5 À o Zayↄndeenↄnɛ aↄ̃ kína bé èe mↄↄ ń kiia. À busɛ à di zaakinɛ bↄ̀rↄ kpɛɛ. 6 Ìba pìnↄ gàa wà kɛ̀ lán Yesu òńnɛ nà. 7 Aↄ̃ sù zaaki pìo kↄ̃n a nɛ́o, aↄ̃ ń utanↄ kpàɛḿma, ben Yesu dìa. 8 Gbɛ̃nↄↄ e ń utanↄ kpaɛɛ zɛ́n paripari, gbɛ̃kenↄ e lá zↄ̃ↄ, aↄ̃ↄe kpaɛɛ zɛ́n dↄ. 9 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ tɛ́ aɛzĩnↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ tɛ́ kpɛɛnↄↄ e wii lɛɛ wèe bee: Ǹ gbãaa kɛ, Dauda Bori! Aubarikadeen gbɛ̃ kɛ̀ èe mↄↄ kↄ̃n Dii tↄ́o ũ! Wà gbãakɛ kpázi ai ludambɛ. 10 Kɛ̀ Yesu gɛ̃̀ Yerusalɛmu, wɛ́tɛ lògo, gbɛ̃ píngi e bee: Dén gbɛ̃ beee ũu? 11 Parii bè: Annabi Yesumɛ. À bↄ̀ Nazarɛti, Galili bùsun. 12 Yesu gɛ̃̀ Luda ua guu, à pɛ̀ laayarinↄ kↄ̃n laalurinↄa à ń bↄ́ɛ ń píngi. A ↄↄlendekɛrinↄ teebunↄ kↄ̃n pↄ̃tɛ̃ɛyarinↄ kìtanↄ yĩ̀pa à kwɛ̀ńnɛ. 13 À bèńnɛ: Wà kɛ̃̀ Luda yãn, ma kpɛ́ égↄ̃ dɛ aduakɛkpɛ ũ, ben á kɛ̀ gbɛ̃blerinↄ tò ũ. 14 Vĩ̀anↄ kↄ̃n ɛrɛnↄ mↄ̀ à kiia Luda ua guu gwe, ben à ń kɛ̃kↄ̃a. 15 Kɛ̀ sa'orikinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄ yãbↄnsaɛ kɛ̀ èe kɛɛnↄ è, bensↄ̃ aↄ̃ↄ mà nɛ́nↄↄ e wiii dↄↄa Luda ua guu aↄ̃ↄe bee, ǹ gbãaa kɛ, Dauda bori, ben aↄ̃ pↄ fɛ̃̀. 16 Aↄ̃ bènɛ: Ń mà lán aↄ̃ↄe oo nàↄ́? Yesu wèńla à bè: Lɛmɛ! Kɛ̀ Ludaa dà nɛ́ fétenↄnɛ kↄ̃n nɛ́kpãntɛ̃nↄ aↄ̃ a sáabu kpá, ée à kyó kɛ á màroo? 17 Ben à bↄ̀ wɛ́tɛ pìn à ń tón, à gàa à ì Bɛtani. 18 Kɛ̀ guu dↄ̀ kↄngↄ idɛ'idɛ, à lìara e suu wɛ́tɛn, ben nↄaa e à dɛɛ. 19 À kãkã lí è zɛ́ lɛ́a, ben à sↄ̃̀zi èe pↄ́ke earo, sé à lánↄ. Ben à bè lí pìnɛ: Nɛ́ nɛ́ i ziki dↄro. Gwe gↄ̃ↄ lí pì kori kũ̀ à gàga. 20 Kɛ̀ à ìbanↄↄ è, ben à bↄ̀ ń saɛ aↄ̃ bè: À kɛ̀ dia kãkã lí pì kori kũ̀ lɛ gↄ̃ↄ? 21 Yesu wèńla à bè: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, tó á Luda náanɛ vĩ seka sai, èe kɛ kãkã lí pì yãn é kɛ adoro. Tó á ò kpiii kɛ̀nɛ à fɛɛ à a zĩnda sɛ́ à zu sɛ̀bɛn, eé kɛ lɛ. 22 Tó á Luda náanɛ vĩ, yã kɛ̀ a à wɛ́ɛ kɛ̀a aduakɛna guu píngi, é e. 23 Yesu gɛ̃̀ Luda ua guu, èe yã daańnɛ. Ben sa'orikinↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄ mↄ̀ wà à là wà bè: Iko kpareen nɛ́ɛ yã kɛ̀nↄ kɛɛo? Dé bé à n gba iko pì? 24 Ben Yesu wèńla à bè: Mapi sↄ̃, yã mɛ̀n doon mɛ́ gbekaawa. Tó á òmɛ, mɛ́ iko kɛ̀ mɛ́ɛ yã kɛ̀nↄ kɛɛo oare. 25 Dé ikon Yaaya gbɛ̃nↄ batisi kɛ̀o? À bↄ̀ Luda kiian yↄ́ↄ, ke gbɛ̃ntee kiiamɛ? Ben aↄ̃ yã gↄ̃̀gↄ̃ wà bè: Tó wa bè Luda kiiamɛ, eé wa la, bↄ́yãnzin wée Yaaya yã sírozi. 26 Tó wa bè gbɛ̃ntee kiiamɛ sↄ̃, wá gbɛ̃nↄ vĩa vĩ, zaakɛ gbɛ̃ píngi Yaaya annabikɛɛ sì. 27 Ben aↄ̃ wè Yesula wà bè: Wá dↄ̃ro. Ben Yesu bèńnɛ: Ɛ̃ndɛ̃ mapi se, mɛ́ iko kɛ̀ mɛ́ɛ yã kɛ̀nↄ kɛɛo oarero. 28 Ben Yesu bè: Gbɛ̃ke nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ vĩ gↄ̃ↄn plaa. Ben à bè Worunɛ: Ǹ gá ǹ zĩi kɛ bura gbã̀a. 29 Woru bè: Mɛ́ gáro. Ben à a nↄ̀sɛ lìɛ zãa à gàa. 30 Maree pì gàa à bè Sabinɛ lɛ dↄ. Sabi bè: Tↄ̀. Ben èe gáro. 31 Á è diaa? Gↄ̃ↄn plaaa pìnↄ guu, aↄ̃ dé bé à a de pↄyezi kɛ̀? Aↄ̃ bè: Worumɛ. Ben Yesu bèńnɛ: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, bɛ'ↄↄsirinↄ kↄ̃n kaaruanↄ é gɛ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guu a ã. 32 Zaakɛ Yaaya mↄ̀, à zɛ́ súusu ↄ̀dↄaare, ée à yã síro. Bɛ'ↄↄsirinↄ kↄ̃n kaaruanↄ bé wà à yã sì. Baa kↄ̃n beee enao ée a nↄ̀sɛ liɛ zãa a à yã sìro. 33 À yã pãnde ma dↄ. Burade ke bé à kuu, à geepi líkpɛ bà à kara lìgazi, à wɛ̀ɛ yↄ̃̀ à guu geepi'ifɛ̃kii ũ à búdãkpagba dↄ̀. Ben à bú pì nà ayakɛrinↄnɛ ń ↄzĩ, ben à fɛ̀ɛ táo. 34 Kɛ̀ geepizↄ̃gurↄↄ kà, ben à a zĩ̀rinↄ zĩ̀ ayakɛri pìnↄa, lɛ aↄ̃ a geepi bɛɛ sí. 35 Ben ayakɛri pìnↄ à zĩ̀rinↄ kũ̀kũ, aↄ̃ ń gbɛ̃ doo gbɛ̃̀, aↄ̃ ń gbɛ̃ doo dɛ̀, aↄ̃ ń gbɛ̃ doo pàpa gbɛ̀o wà à dɛ̀. 36 Ben à ɛ̀ara à zĩ̀ri pãndenↄ zĩ̀ḿma, aↄ̃ parii dɛ gbɛ̃ káakunↄla, ben aↄ̃ↄ kɛ̀ńnɛ lɛ dↄ. 37 Zãan à a nɛ́ zĩ̀ḿma à bè: Aↄ̃é ma nɛ́ yã da. 38 Kɛ̀ ayakɛri pìnↄ nɛ́ pì è, aↄ̃ bèkↄ̃nɛ: Túbiblerin yɛ̀. À tó wà à dɛ, à túbi é gↄ̃ wa pↄ́ ũ. 39 Ben aↄ̃ à kũ̀ wà bↄ̀o buraa guu, aↄ̃ à dɛ̀. 40 Tↄ̀! Tó buradee pì sù, bↄ́n eé kɛ ayakɛri pìnↄnɛ? 41 Aↄ̃ wèàla wà bè: Eé gbɛ̃ pãsĩ pìnↄ dɛdɛ pãsĩpãsĩ, eé buraa pì na ayakɛri pãnde kɛ̀ aↄ̃é à baka kpáa à gurↄↄanↄnɛ ń ↄzĩ. 42 Ben Yesu bèńnɛ: Ée Luda yã kɛ̀ kyó kɛroo? Gbɛ̀ kɛ̀ kpɛ́borinↄ pã kpàzi bé à gↄ̃̀ kpɛ́ gooda gbɛ̀ mìdee ũ. Dii bé à beee kɛ̀ ben à kɛ̀we yãbↄnsaɛ ũ. 43 - 44 Bee yãnzi mɛ́ɛ ooare: Luda é a bↄ kpata kɛ̀ bↄ̀ a kiia guu, eé gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃é à baka kpáanↄ kán. 45 Kɛ̀ sa'orikinↄ kↄ̃n Farisinↄ Yesu yãlɛkↄ̃zina pìnↄ mà, aↄ̃ↄ dↄ̃ kɛ̀ ń yãn èe oo. 46 Ben aↄ̃ zɛ́ wɛ̀tɛ wà à kũ, mↄde aↄ̃ vĩa kɛ̀ pariinɛ, kɛ̀ wà à dìɛ annabi ũ yãnzi.
1 Yesu ɛ̀ara à yã lɛ̀kↄ̃zińnɛ à bè: 2 Lán kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia dɛ nàn yɛ̀ dↄ. Kína ke bé èe nↄsɛ pↄnnaa kɛɛ a nɛ́nɛ, 3 ben à a zĩ̀rinↄ zĩ̀ aↄ̃ o gbɛ̃ kɛ̀ à ń sísi aↄ̃ mↄ́ pↄ́ bleenↄnɛ aↄ̃ mↄ́, mↄde aↄ̃ↄ yezi wà mↄ́ro. 4 Ben à ɛ̀ara à zĩ̀ri pãndenↄ zĩ̀ à bèńnɛ: À gá à o gbɛ̃ kɛ̀ ma ń sísinↄnɛ ma sorumi mà, ma zùswareenↄ kↄ̃n pↄ́kãde mɛ̀kpananↄ dɛ̀ má kɛ̀kɛ kↄ̀. Aↄ̃ mↄ́ nↄsɛpↄblekiia. 5 Ben aↄ̃ↄe làakari dↄ yã pìaro, aↄ̃ baade gàa a bↄkↄ̃tɛ kɛ̀. Gbɛ̃kenↄ gàa ń bura, gbɛ̃kenↄ gàa laa tá. 6 Gbɛ̃ kpaaanↄ zĩ̀ri pìnↄ kũ̀kũ, aↄ̃ wí dàḿma, aↄ̃ ń dɛ́dɛ. 7 Ben kína pì pↄ fɛ̃̀ à a sozanↄ gbàrɛ, aↄ̃ gàa wà gbɛ̃dɛri pìnↄ dɛ̀dɛ, ben aↄ̃ tɛ́ sↄ̃̀ ń wɛ́tɛa. 8 Ben kína pì bè a zĩ̀rinↄnɛ: Nↄsɛpↄblee mà, mↄde gbɛ̃ kɛ̀ ma ń sísinↄↄ e kↄ̃ síoro. 9 À gá zɛ́ↄ̃nkpakↄ̃anↄ guu, à gbɛ̃ kɛ̀ á è píngi sísi nↄsɛpↄbleea. 10 Ben zĩ̀ri pìnↄ fɛ̀ɛ wà gàa zɛ́nↄ guu, aↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ ń énↄ kàkↄ̃a, gbɛ̃ zaaanↄ kↄ̃n gbɛ̃ maaanↄ ń píngi. Lɛn nↄsɛ pↄnnakɛrinↄ guu pà lɛ. 11 Kɛ̀ kína pì gɛ̃̀ à pↄnnakɛri pìnↄ gwa, à gↄ̃gbɛ̃ ke è gwe, à nↄsɛ pↄnna uta danaro, 12 ben à bènɛ: Ma gbɛ̃, à kɛ̀ dia n gɛ̃ kɛ̀ nↄsɛ pↄnna uta dasaii? Ben à yĩtɛna kítikiti. 13 Ben kína bè a dogarinↄnɛ: À à ↄↄnↄ yi kↄ̃n à gbánↄ, à à zu bàazi gusiaan. Gwen weé ↄ́ↄ dↄn wà ↄ di ń musu. 14 Zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ Luda ń sísinↄↄ pari, mↄde gbɛ̃ kɛ̀ à ń sɛ́nↄↄ pariro. 15 Beee gbɛran Farisinↄ bↄ̀ wà gàa wà yã gↄ̃̀gↄ̃ lán aↄ̃é kɛ nà aↄ̃ Yesu kũ a yã'ona guu. 16 Ben aↄ̃ ń ìbanↄ zĩ̀a kↄ̃n Hɛrↄdu gbɛ̃nↄ aↄ̃ bè: Dannɛri, wá dↄ̃ kɛ̀ gbɛ̃ yãpuradeen n ũ. Nɛɛ̀ Luda zɛ́ dańnɛ súusu, nɛɛ̀ gbɛ̃ wɛ́ɛ gwaro, nɛɛ̀ gbɛ̃ gwena gwaro. 17 Lán ń è nà ǹ owe. À zɛ́ vĩ wà bɛ'ↄↄ kpá Sizaaↄ́, ke à zɛ́ vĩro? 18 Yesu ń nↄ̀sɛ zaaa dↄ̃̀ḿma, ben à bè: Mↄnafikideenↄ! Bↄ́yãnzin ée ma yↄ̃ↄ ée gwaazi? 19 À ↄↄ kɛ̀ wè bɛ'ↄↄ kpáo ↄdↄamɛ. Ben aↄ̃ ↄↄ pì doo kpàa. 20 Ben à ń lá à bè: Dé mì wɛ̃zãn yɛ̀ kↄ̃n à tↄ́o? 21 Aↄ̃ wèàla wà bè: Siza pↄ́mɛ. Ben à bèńnɛ: Ɛ̃ndɛ̃ à pↄ́ kɛ̀ dɛ Siza pↄ́ ũ kpá Sizaa, é pↄ́ kɛ̀ dɛ Luda pↄ́ ũ kpá Ludaa. 22 Kɛ̀ aↄ̃ yã pì mà, à bↄ̀ ń saɛ, ben aↄ̃ tà wà à tò gwe. 23 Gurↄ dↄ̃nkↄ̃ pì zĩ Sadusi kɛ̀ aↄ̃è be gɛ̀nↄ è fɛɛroonↄ mↄ̀ Yesu kiia, ben aↄ̃ à gbèka wà bè: 24 Dannɛri, Musa òwe tó gↄ̃gbɛ̃ gà nɛ́'isai, à dãaro a vĩ̀i gyaanↄↄ sɛ́, lɛ à nɛ́ borii dato a vĩ̀inɛ. 25 Tↄ̀. Dedↄ̃nkↄ̃deenↄↄ kú wa tɛ́ yã gↄ̃ↄn swɛɛplaa. Woru nↄↄ sɛ̀, ben à gà à nↄↄ pì tò nɛ́'isai, ben gyaanↄↄ gↄ̃̀ Sabinɛ. 26 À kɛ̀ Sabinɛ lɛ dↄ kↄ̃n Biↄo ai à gàa pɛ́ ń swɛɛplaadeea. 27 Aↄ̃ píngi gbɛran nↄↄ pì gà se. 28 Tↄ̀! Gɛ̀nↄ fɛɛgurↄↄ zĩ aↄ̃ gↄ̃ↄn swɛɛplaaa pìnↄ tɛ́, dé bé eégↄ̃ nↄↄ pì vĩi? Zaakɛ ń píngi aↄ̃ à dↄ̃̀ nↄↄ ũ. 29 Ben Yesu wèńla à bè: A sãsã a Luda takada kↄ̃n à gbãaao dↄ̃sai yãnzi. 30 Tó gɛ̀nↄ fɛ̀ɛ, aↄ̃é nↄↄ sɛ́ro, aↄ̃é zã kɛro, weégↄ̃ kuu lán malaikanↄↄ kuu nà ludambɛmɛ. 31 Gɛ̀nↄ fɛɛna yã musu ée yã kɛ̀ Ludaa òare kyó kɛroo? À bè, 32 ambe Ibraĩ kↄ̃n Isaakuo kↄ̃n Yakubuo Luda ũ. Luda è kɛ gɛ̀nↄ Luda ũro, gbɛ̃ bɛ̃ɛnↄ Ludamɛ. 33 Kɛ̀ gbɛ̃nↄ yã pì mà, à yãdannɛna bↄ̀ ń saɛ. 34 Kɛ̀ Farisinↄↄ mà Yesu Sadusinↄ fù, aↄ̃ kàkↄ̃a. 35 Ben aↄ̃ dokadↄ̃rinↄ doke à yↄ̃̀ à gwa, à à là à bè: 36 Dannɛri, dokayã kparee bé à dɛ a kpaaanↄlaa? 37 Yesu wèàla à bè: Ǹgↄ̃ ye Dii n Ludazi kↄ̃n nↄ̀sɛo do kↄ̃n n niniio píngi kↄ̃n n laasuuo píngi. 38 Dokayã kɛ̀ à bɛ̀ɛ vĩ dɛ a kpaaanↄlaan gwe. 39 À plaadee kɛ̀ bↄ̀kↄ̃baon yɛ̀: Ǹgↄ̃ ye n gbɛ̃daaazi lán n zĩnda wɛ̃̀ndi bà. 40 Musa doka píngi kↄ̃n annabinↄ yão logona dokayã mɛ̀n plaaa kɛ̀nↄamɛ. 41 Lán Farisinↄ kakↄ̃ana nà, Yesu ń lá à bè: 42 Á è dia Mɛsaya yã musuu? Dé boriin à ũu? Aↄ̃ wèàla wà bè: Dauda boriimɛ. 43 Ben Yesu bèńnɛ: À kɛ̀ dia Luda Nini dìdi Daudaa, ben Dauda Mɛsaya sìsi Diii? À bè, 44 Dii bè ma diinɛ à vɛ̃ɛ a ↄplaazi ai àgↄ̃ à ibɛɛnↄ káɛnɛ a gbá gĩzĩ. 45 Kɛ̀ Dauda bènɛ Dii, à kɛ̀ dia eégↄ̃ dɛ à borii ũ dↄↄ? 46 Gbɛ̃kee e fↄ̃ à wèàlaro. Zaa gurↄ beeea gbɛ̃kee e gà à yãke laa dↄro.
1 Beee gbɛra Yesu yã ò gbɛ̃nↄnɛ kↄ̃n a ìbanↄ 2 à bè: Ludayãdannɛrinↄ kↄ̃n Farisinↄ bé wà gↄ̃̀ Musa gɛ̃ɛ ũ. 3 Beee yãnzi à yã kɛ̀ aↄ̃è oareenↄ kɛ píngi àgↄ̃ kũna. Mↄde àton ń yãkɛna kɛro, zaakɛ aↄ̃è yã kɛ̀ aↄ̃è oo kɛro. 4 Aↄ̃è aso tìisi yiyi wà di gbɛ̃nↄnɛ ń gã̀n bensↄ̃ baa ↄnɛtee do aↄ̃ègↄ̃ yezi wà káziro. 5 Aↄ̃è ń yã píngi kɛ lɛ gbɛ̃nↄ ń e yãnzimɛ. Lɛn aↄ̃è Luda yã ɛ̃zɛ̃ba gbɛ̃̀ntɛ̃ da lɛ, aↄ̃è bàkↄↄ gbã̀a da ń pↄ́kãsãanↄzi. 6 Aↄ̃ègↄ̃ yezi wavɛ̃ɛ̀ pↄnna pↄ́ble vɛ̃ɛki maaanↄn kↄ̃n aduakɛkpɛ vɛ̃ɛki maaanↄo. 7 Aↄ̃ègↄ̃ yezi wàgↄ̃ ì kpákpaaḿma yàranↄa, wàgↄ̃ ń sísi Rabi. 8 Àton tó wà a sísi Rabiro, zaakɛ a píngi vĩ̀inↄ kↄ̃n dãaronↄmɛ a ũ, a Dannɛri mɛ̀n domɛ. 9 Àton gbɛ̃ke sísi a de tↄↄtɛ kɛ̀ro, zaakɛ a De mɛ̀n domɛ, àmbe à kú musu. 10 Àton tó wà a sísi aɛdero, zaakɛ a Aɛdee mɛ̀n domɛ, àmbe Mɛsaya ũ. 11 A zĩ̀rin gbɛ̃nsi ũ a tɛ́. 12 Gbɛ̃ kɛ̀ è a zĩnda kaara, Luda é à busa. Gbɛ̃ kɛ̀ è a zĩnda busa, Luda é à kaara. 13 Wãiyoo a yãdannɛrinↄ kↄ̃n Farisinↄ! Mↄnafikideenↄ! Eè kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia zɛ́ tata gbɛ̃nↄnɛ. Eè gɛ̃ à guuro, bensↄ̃ eè wezi gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ yezi wà gɛ̃ à guunↄ gɛ̃n sero. 14 Wãiyoo a yãdannɛrinↄ kↄ̃n Farisinↄ! Mↄnafikideenↄ! Eè adua gbã̀a kɛ lɛ gbɛ̃nↄ a e yãnzi, ben eè gyaanↄↄnↄ kpɛ́ síḿma. Beee yãnzi a wɛ́ɛtãmma égↄ̃ pãsĩ dɛ gbɛ̃ píngi pↄ́la. 15 Wãiyoo a yãdannɛrinↄ kↄ̃n Farisinↄ! Mↄnafikideenↄ! Eè lili o tↄↄtɛ kↄ̃n ísiaao ìba mɛ̀n do ena yãnzi. Tó a à è sↄ̃, eè à kɛ tɛ́ pↄ́ ũ dɛala lɛo plaa. 16 Wãiyoo a vĩ̀a dↄn'aɛdeenↄ! Eè be, tó wà sì kↄ̃n Luda kpɛ́o, à yãke vĩro, mↄde tó wà sì kↄ̃n Luda kpɛ́ vurao, beee bé à yã vĩ. 17 Vĩ̀a mìsaideenↄ! À kparee bé à bítaa? Vuran yↄ́, ke Luda kpɛ́ kɛ̀ è tó vura gↄ̃ à pↄ́ ũu? 18 Eè be dↄ, tó wà sì kↄ̃n sa'okiio, a yãke vĩro, mↄde tó wà sì kↄ̃n sa'obↄ kɛ̀ kú gweeo, beee bé à yã vĩ. 19 Vĩ̀anↄ! À kparee bé à bítaa? Sa'obↄn yↄ́, ke sa'okii kɛ̀ è tó sa'obↄ gↄ̃ Luda pↄ́ ũu? 20 Gbɛ̃ kɛ̀ yã sì kↄ̃n sa'okiio sì kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ kú gweenↄo píngimɛ dↄ. 21 Gbɛ̃ kɛ̀ yã sì kↄ̃n Luda kpɛ́o sì kↄ̃n Luda kɛ̀ kú à guuomɛ dↄ. 22 Gbɛ̃ kɛ̀ yã sì kↄ̃n ludambɛɛo sì kↄ̃n Luda kíblekitao kↄ̃n Luda kɛ̀ vɛ̃ɛnaaomɛ. 23 Wãiyoo a yãdannɛrinↄ kↄ̃n Farisinↄ! Mↄnafikideenↄ! Eè tofeenↄ tↄↄtɛdo kↄ̃n kpee'ãao kↄ̃n dã̀ láo kuridee kpá Ludaa, ben eè dokayã tìisinↄ tón, yãzɛde kↄ̃n sùuo kↄ̃n náanɛo. Yã beeenↄ bé à dɛ àgↄ̃ kũna à kpaaa tona sai. 24 Vĩ̀a dↄn'aɛdeenↄ! Eè mↄ́sↄ nɛ́ bↄ a íminan, ben eè lakumi mↄ́. 25 Wãiyoo a yãdannɛrinↄ kↄ̃n Farisinↄ! Mↄnafikideenↄ! Eè gbãsĩ bↄ togoonↄ kpɛɛ kↄ̃n taanↄ, mↄde wãkũ kↄ̃n zĩndakũnadↄ̃saio bé à a nↄ̀sɛ pà. 26 N Farisi vĩ̀a! Ǹ gbãsĩ bↄ togo guunɛ gĩa, à kpɛɛ é gↄ̃ gbãsĩ sai. 27 Wãiyoo a yãdannɛrinↄ kↄ̃n Farisinↄ! Mↄnafikideenↄ! Á dɛ lán mira kɛ̀ wà aali puraa lɛ̀anↄ bàmɛ. Aↄ̃ kpɛɛ maa wɛ́ɛnɛ, mↄde gɛ̀wanↄ kↄ̃n gbãsĩ píngio bé à ń guu pà. 28 Lɛmɛ apinↄ se dↄ, a kuuna maa gbɛ̃nↄ wɛ́ɛnɛ, mↄde mↄnafiki kↄ̃n yã zaaao bé à a guu pà. 29 Wãiyoo a yãdannɛrinↄ kↄ̃n Farisinↄ! Mↄnafikideenↄ! Eè pↄ́ bo annabinↄ miranↄa, eè zã ble Luda gbɛ̃nↄ pↄ́a 30 eè be: Tó wá kuu yã wa dezinↄ gurↄ, wa bà égↄ̃ kúńyo annabinↄ dɛdɛna guuro. 31 Lɛmɛ á sì kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ annabinↄ dɛ̀dɛnↄ boriinↄn a ũ. 32 À aĩa kɛ, à a dezinↄ kãndagbɛ ba à à mì dɛ sa! 33 Mlɛ̃̀nↄ! Gbɛ̃ntee pitigoonↄ! É kɛ dia à bↄ tɛ́ yã kɛ̀ danaalaa guuu? 34 Beee yãnzi mɛ́ annabinↄ kↄ̃n ↄ̃ndↄ̃rinↄ kↄ̃n yãdannɛrinↄ zĩawa. É ń gbɛ̃kenↄ dɛdɛ, é ń gbɛ̃kenↄ pá lía, é ń gbɛ̃kenↄ gbɛ̃ flã̀o a aduakɛkpɛnↄ guu, é pɛ́ḿma wɛ́tɛ kↄ̃n wɛ́tɛo. 35 Lɛmɛ Luda gbɛ̃ kɛ̀ wà ń dɛdɛnↄ yã é wí a musu lɛ, sɛna zaa gbɛ̃ maa Abila dɛnaa ai à gàa pɛ́ Bɛrɛkia nɛ́ Zakari kɛ̀ a à dɛ̀ Luda kpɛ́ kↄ̃n sa'okiio daguraa. 36 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, yã beeenↄ píngi é wí tↄ̃ↄrigbɛ̃nↄ musumɛ. 37 Yerusalɛmudeenↄ, Yerusalɛmudeenↄ! Eè annabinↄ dɛdɛ, eè gbɛ̃ kɛ̀ Luda ń zĩawaanↄ papa gbɛ̀o à ń dɛdɛ. Mɛɛ̀gↄ̃ yezi mà a kakↄ̃amazi gɛ̃̀n baaagↄ̃, lán koo è a dɛ̀bɛ kú a nɛ́nↄla nà, mↄde ée weziro. 38 Luda é a kpɛ́ tóare bɛzĩ ũmɛ sa. 39 Mɛ́ɛ ooare, é ma e dↄro ai à be, aubarikadeen gbɛ̃ kɛ̀ èe mↄↄ kↄ̃n Dii tↄ́o ũ.
1 Yesu bↄ̀ Luda ua guu èe taa, ben à ìbanↄ sↄ̃̀zi wà lɛ́zukii kɛ̀nɛ à kpɛ́nↄa. 2 Ben Yesu bèńnɛ: A beee è píngiↄ́? Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, weé gbɛ̀ ke tó dikↄ̃aro, weé gboro píngimɛ. 3 Gurↄↄ kɛ̀ Yesu vɛ̃ɛna Kùkpɛ sĩ̀sĩgɛɛzi, à ìbanↄ mↄ̀ à kiia gusaɛ, aↄ̃ à là wà bè: Ǹ owe, bↄrɛn yã kɛ̀nↄ é kɛɛ? Bↄ́ bé eégↄ̃ dɛ n suna kↄ̃n andunayãagurↄↄo sèeda ũu? 4 Yesu wèńla à bè: À làakari kɛ, àton tó wà a sãsãro. 5 Zaakɛ weé mↄ́ pari ma tↄ́o, aↄ̃égↄ̃ bee Mɛsayan ń ũ, aↄ̃é gbɛ̃nↄ sãsã pari. 6 É zĩ̀nↄ baaru ma kↄ̃n à wàpeo. Àton bídi kɛro. Sé beeenↄ kɛ, mↄde gurↄ yãana kpɛ́. 7 Bori kↄ̃n boriio é fɛɛkↄ̃zi, lɛmɛ dↄ bùsu kↄ̃n bùsuo. Nↄa kↄ̃n tↄↄtɛ nigãnigãnao égↄ̃ kú gukenↄn. 8 Yã beeenↄ píngi nↄ̀wãwã naana ũ. 9 Beee gbɛra weé a kũkũ wà a kpáḿma, wà wɛ́ɛ tãawa wà a dɛ, bori píngi é zaagu ma yãnzi. 10 Gbɛ̃nↄ é fuma pari, aↄ̃é bↄ kↄ̃ kpɛɛ, aↄ̃é zakↄ̃n. 11 Annabi ɛgɛɛnↄ é mↄ́ pari wà gbɛ̃nↄ sãsã pari, 12 yã zaaa é kↄ̃, gbɛ̃ parideenↄ yenzi é busa. 13 Gbɛ̃ kɛ̀ zɛna gbãa ai à gurↄ lɛ́a bé eé mìsina e. 14 Weé kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia pì baaru kpá anduna baama píngia sèeda ũ bori pínginɛ, gbasa pↄ́ píngi é mì dɛ. 15 Tó a tɛ̃̀ guyakari kɛ̀ annabi Daniɛli à yã ò è Luda ua, kyókɛri gↄ̃ dↄ̃, 16 gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Yudeanↄ bàa sí wà mì pɛ́ kpiiinↄa. 17 Gbɛ̃ kɛ̀ kú a kpɛ́ musu tón pita à gɛ̃ kpɛ́ guu à pↄ́ke sɛ́ à bↄoro. 18 Gbɛ̃ kɛ̀ kú buraa tón liara bɛ à a uta sɛ́ro. 19 Wãiyoo nↄ̀sindadeenↄ kↄ̃n nɛ́dandeenↄ gurↄ beeea. 20 À adua kɛ lɛ bàasina pì tón kɛ buusiɛ ke kámmabogurↄↄ zĩro. 21 Zaakɛ gurↄↄ pì wɛ́ɛtãmma égↄ̃ bíta. Zaa gurↄↄ kɛ̀ Luda anduna kɛ̀ ai gbã̀a, à taka e kɛro, bensↄ̃ eé kɛ zikiro. 22 Tó Ludaa e gurↄↄ pìnↄ lagoro, lɛ gbɛ̃ke é bↄro. Mↄde eé gurↄↄ pìnↄ lago a gbɛ̃ kɛ̀ à ń sɛ́nↄ yãnzimɛ. 23 Gurↄ beeea tó gbɛ̃ke bèare, à Mɛsaya gwa kɛ̀ kesↄ̃ à Mɛsaya gwa kãa, àton síro. 24 Zaakɛ Mɛsaya ɛgɛɛnↄ kↄ̃n annabi ɛgɛɛnↄ é mↄ́ wà sèeda bítanↄ kↄ̃n dabuyãnↄ kɛ, lɛ wà baa gbɛ̃ kɛ̀ Luda ń sɛ́nↄ sãsão, tó eé sí kɛ. 25 À ma, ma gĩakɛ má òare zaa káaku kↄ̀. 26 Tó wà bèare à gwa, à kú sɛ̃̀n, àton gáro. Ke tó wà bèare à gwa, à kú kpɛ́tu, àton síro. 27 Zaakɛ lán lou è pí à ludambɛɛ pura kũ zaa ↄfãntɛ̃bↄɛ kpa ai à gɛ̃kpɛn kpa nà, lɛn Gbɛ̃ntee Nɛ́ suna égↄ̃ dɛ lɛ. 28 Guu kɛ̀ gɛ̀ kún, gwen yeberekunↄ é kↄ̃ kakↄ̃an. 29 Gurↄ pìnↄ wɛ́ɛtãmma gbɛra gↄ̃ↄ ↄfãntɛ̃ é sia kũ, mↄvura é í kɛro, sↄsↄnɛnↄ é woro ludambɛ, gbãaa kɛ̀ aↄ̃ↄ kú musunↄ é nigã. 30 Gbɛ̃ntee Nɛ́ sèeda é gbasa à bↄ ludambɛ, borii kɛ̀ aↄ̃ↄ kú anduna guunↄ é ń zĩnda gbɛ̃gbɛ̃ ń píngi, aↄ̃é Gbɛ̃ntee Nɛ́ suna e ludambɛ luguun kↄ̃n gbãaao kↄ̃n gakui bítao. 31 Eé a malaikanↄ zĩ kↄ̃n kãkãki'ↄ gbãaao, aↄ̃é a gbɛ̃ kɛ̀ à ń sɛ́nↄ kakↄ̃a anduna gooda siigↄ̃ↄa zaa ludambɛ lɛ́ gura kɛ̀ kↄ̃n à lɛ́ kãao. 32 À yã dada kãkã lía. Tó à gã̀nↄ í kpàkpa, èe lá bↄ̀rↄ paa, á dↄ̃ guwãagurↄↄ kà kĩi. 33 Lɛmɛ sↄ̃, tó a yã pìnↄ è píngi lɛ, àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ à suna kà kĩi, à kú kpɛɛlɛa. 34 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gurↄↄ kɛ̀ gbɛ̃nↄ é gɛ̃tɛro ai yã pìnↄ gá kɛo píngi. 35 Musu kↄ̃n tↄↄtɛo é gɛ̃tɛ, mↄde ma yãnↄↄ gɛ̃tɛna vĩro. 36 Gbɛ̃kee à gurↄↄ ke à gurↄ zaka dↄ̃ro, baa malaika kɛ̀ aↄ̃ↄ kú musunↄ ke Luda Nɛ́, sé De Luda. 37 Lán à dɛ nà Nuu gurↄ, lɛn eégↄ̃ dɛ lɛ se Gbɛ̃ntee Nɛ́ sugurↄ. 38 Gurↄↄ kɛ̀ í e da andunalaro, wèe pↄ́ blee wèe í mii, wèe nↄↄ sɛɛ wèe zã kɛɛ ai Nuu gàa à gɛ̃̀ góro'itɛ guu. 39 Aↄ̃ↄe dↄ̃ro, ben í mↄ̀ à ń sɛ́ɛ ń píngi. Lɛn eégↄ̃ dɛ lɛ se Gbɛ̃ntee Nɛ́ sugurↄ. 40 Gbɛ̃ gↄ̃ↄn plaaanↄ égↄ̃ kú bura, weé gbɛ̃ doo sɛ́ wà gbɛ̃ doo tón. 41 Nↄgbɛ̃ gↄ̃ↄn plaaanↄ égↄ̃ pↄ́ lↄlↄↄ gbɛ̀n, weé gbɛ̃ doo sɛ́ wà gbɛ̃ doo tón. 42 Beee yãnzi a wɛ́ɛ gↄ̃ dↄ, zaakɛ á dↄ̃ gurↄↄ kɛ̀ a Dii é suro. 43 Àgↄ̃ kɛ̀kii dↄ̃. Tó bɛdee gurↄ zaka kɛ̀ kpãi é mↄ́a dↄ̃̀ yã, lɛ a wɛ́ɛ gↄ̃ dↄ, eé tó à a kpɛ́ fↄ̃ro. 44 Beee yãnzi apinↄ sↄ̃, àgↄ̃ kú soruo, zaakɛ Gbɛ̃ntee Nɛ́ é su gurↄ zaka kɛ̀ a wɛ́ɛ dↄzirooamɛ. 45 Dén zĩkɛri náanɛde làakaridee kɛ̀ à dii a zĩkɛrinↄ nànɛ a ↄzĩ lɛ à pↄ́blee kpáḿma à gurↄↄa ũu? 46 Aubarikadeen zĩkɛri kɛ̀ à dii à lè èe kɛɛ lɛ a sugurↄↄa ũ. 47 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, eé a auziki píngi nanɛ a ↄzĩmɛ. 48 Mↄde tó zĩkɛri pì pãsĩ, ben à bè a nↄ̀sɛ guu a dii e gì kɛɛ, 49 ben à nà a zĩkɛri daanↄ gbɛ̃gbɛ̃naa, èe pↄ́ blee èe í mii kↄ̃n wɛ̃dɛrinↄ, 50 à dii é su gurↄↄ kɛ̀ à wɛ́ɛ dↄzirooamɛ, gurↄ zaka kɛ̀ à dↄ̃rooa, 51 eé à zↄ̃zↄ̃kↄ̃rɛ, à à baka da kↄ̃n mↄnafikideenↄ. Gwen weé ↄ́ↄ dↄn wà ↄ di ń musu.
1 Gurↄ beeea kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia égↄ̃ dɛ lán nↄkparɛ gↄ̃ↄn kuri kɛ̀ aↄ̃ ń fitianↄ sɛ̀ wà bↄ̀o, aↄ̃ↄe gaa da nↄsɛrilɛ bàmɛ. 2 Aↄ̃ gↄ̃ↄn sↄↄroonↄ nɛ́ mìsaideenↄmɛ. Aↄ̃ gↄ̃ↄn sↄↄroonↄ sↄ̃ↄ làakarideenↄmɛ. 3 À mìsaideenↄ ń fitianↄ sɛ̀ nↄ́si kũsãɛ sai, 4 à làakarideenↄ sↄ̃ ń fitianↄ sɛ̀ kↄ̃n nↄ́si kũsãɛo. 5 Nↄsɛri e mↄ́ kpaaro, ben i ń lɛ́ ń píngi, aↄ̃ↄe ii oo. 6 Lezãndo wà wii lɛ̀: Nↄsɛri e mↄↄ! À fɛɛ à gá daàlɛ. 7 Ben nↄkparɛ pìnↄ vù ń píngi, aↄ̃ ń fitianↄ kɛ̀kɛ. 8 Ben mìsaideenↄ bè làakarideenↄnɛ: À wa gba nↄ́si féteroo! Wa fitia e gaa nɛ́! 9 Ben làakaridee pìnↄ wèńla wà bè: Eé mↄ́wa kↄ̃n apinↄ píngiro. À gá à a pↄ́ lú à yàrinↄ kiia. 10 Kɛ̀ aↄ̃ gàa lú, ben nↄsɛri kà. Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ soru kɛ̀nↄ gɛ̃̀o nↄsɛ guu, ben wà gbà tàta. 11 Zãazãa nↄkparɛ kpaaa pìnↄ sù, aↄ̃ↄe lɛ́ zuu: Dii, Dii! Ǹ zɛ wɛ̃we! 12 Ben à wèńla à bè: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, má a dↄ̃ro. 13 Beee yãnzi a wɛ́ɛ gↄ̃ dↄ, zaakɛ á à gurↄↄ ke à gurↄ zaka dↄ̃ro. 14 Kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia dɛ lán gbɛ̃ kɛ̀ èe gaa wɛ́tɛa bà, ben à a zĩkɛrinↄ sìsi, à a auziki nàńnɛ ń ↄzĩ. 15 À ↄↄdaa kɛ̀ aↄ̃ gbɛ̃ doonɛ zika sↄↄro, gbɛ̃ plaadee zika plaa, gbɛ̃ aagↄ̃dee zika do, aↄ̃ baade gbãa lɛ́n, ben à gàa wɛ́tɛa. 16 Zikasↄↄrodee gàa à laa tà kↄ̃n ↄↄ pìo gↄ̃ↄ, ben à àre è zika sↄↄro. 17 Zikaplaadee kɛ̀ lɛ dↄ, ben à àre è zika plaa. 18 Zikadodee sↄ̃ gàa à wɛ̀ɛ yↄ̃̀, ben à a dii ↄↄ pì ùtɛn. 19 Gurↄ plaaa gbɛra zĩkɛri pìnↄ dii sù, ben èe a ↄↄ yã gↄ̃gↄ̃ↄńyo. 20 Zikasↄↄrodee mↄ̀ kↄ̃n zika sↄↄro pãnde kɛ̀ à èo à bè: Dii, ǹ zika sↄↄroo kɛ̀ ń kpàmaa gwa, à àre kàaramɛ zika sↄↄro dↄ. 21 Ben à dii bènɛ: Ń kɛ̀ zĩkɛri maa náanɛde! Lán ń náanɛ vĩ kↄ̃n à féteo nà, mɛ́ à bíta nannɛ n ↄzĩ sa. Ǹ gɛ̃ ma pↄnnakɛna guu. 22 Zikaplaadee mↄ̀ dↄ à bè: Dii, ǹ zika plaaa kɛ̀ ń kpàmaa gwa, à àre kàaramɛ zika plaa dↄ. 23 Ben à dii bènɛ: Ń kɛ̀ zĩkɛri maa náanɛde! Lán ń náanɛ vĩ kↄ̃n à féteo nà, mɛ́ à bíta nannɛ n ↄzĩ sa. Ǹ gɛ̃ ma pↄnnakɛna guu. 24 Ben zikadodee mↄ̀ sa à bè: Dii, má dↄ̃ kɛ̀ n yãnↄↄ zĩ'ũ. Nɛɛ̀ pↄ́ kɛ̃ guu kɛ̀ nɛ́ɛ tↄ̃nlo. Nɛɛ̀ pↄ́ kakↄ̃a guu kɛ̀ nɛ́ɛ gbɛ̃nlo. 25 Ben vĩa ma kũ, ma gaa ma n ↄↄ ùtɛ wɛ̀ɛn. N pↄ́ɛ kɛ̀. 26 Ben à dii bènɛ: Zĩkɛri zaa mɛade! Ń dↄ̃ kɛ̀ mɛɛ̀ pↄ́ kɛ̃ guu kɛ̀ mɛ́ɛ tↄ̃nlo, mɛɛ̀ pↄ́ kakↄ̃a guu kɛ̀ mɛ́ɛ gbɛ̃nloo? 27 À maa yã n ↄↄdaa kɛ̀o gbɛ̃kenɛ, lɛ tó ma su, mà a pↄ́ sí kↄ̃n à àreo. 28 À zika doo pì sía à kpá zikasↄↄrodeea. 29 Zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ pↄ́ vĩin Luda é kaaranɛ ai à dizi. Gbɛ̃ kɛ̀ vĩroo sↄ̃, baa kɛ̀ à vĩi Luda é síamɛ. 30 Zĩkɛri pãa kɛ̀kii sↄ̃, à à zu bàazi gusiaan. Gwen weé ↄ́ↄ dↄn wà ↄ di ń musu. 31 Tó Gbɛ̃ntee Nɛ́ mↄ̀ a gakui guu kↄ̃n a malaikanↄ ń píngi, eé vɛ̃ɛ a kíblekita gakuideea. 32 Anduna boriinↄ é kakↄ̃a à aɛ ń píngi, eé ń kɛ̃kↄ̃a, lán pↄ́dãri è sãanↄ kɛ̃kↄ̃a kↄ̃n blènↄ nà. 33 Eé sãanↄ kpá a ↄplaazi, blènↄ ↄzɛɛzi. 34 Beee gbɛra Kína pì é be gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú a ↄplaazinↄnɛ: Amↄa kɛ̀ ma De aubarika dàaguunↄ, à mↄ́ à kpata kɛ̀ à à soru kɛ̀are zaa andunakaɛgurↄↄ ble. 35 Zaakɛ kɛ̀ nↄaa e ma dɛɛ, a pↄ́blee kpàma. Kɛ̀ ímii e ma dɛɛ, a í kpàma. Kɛ̀ má kuu nibↄ ũ, a ma si. 36 Kɛ̀ má kú bũu, a asii tàmɛ. Kɛ̀ mɛ́ɛ gyãa kɛɛ, a ma gwa. Kɛ̀ wà ma da kpɛ́siaan, a mↄ wɛ́ɛ kpàɛmazi. 37 Gbɛ̃ maaanↄ é benɛ: Dii, bↄrɛn wá è nↄaa e n dɛɛ wa pↄ́blee kpàmma ke ímii e n dɛɛ wa í kpàmmaa? 38 Bↄrɛn wa n e nibↄ ũ wa n si, ke ń kú bũu wa asii tànnɛɛ? 39 Bↄrɛn wa n e nɛ́ɛ gyãa kɛɛ, ke wà n da kpɛ́siaan wa gaa wɛ́ɛ kpàɛnzii? 40 Kína pì é weńla à be: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, yã kɛ̀ á kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̃sãnanɛ ma gbɛ̃ kɛ̀nↄ tɛ́, mámbe á kɛ̀mɛ. 41 Beee gbɛra eé be gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú a ↄzɛɛzinↄnɛ: À gumɛ gwe amↄa kɛ̀ Luda lɛ́ kɛ̀areenↄ! À tá tɛ́ kɛ̀ eé garoo kɛ̀ Ludaa kɛ̀kɛ Ibilisinɛ kↄ̃n a ìbanↄ guu. 42 Zaakɛ nↄaa e ma dɛɛ, ée pↄ́blee kpámaro. Ímii e ma dɛɛ, ée í kpámaro. 43 Má dɛ nibↄ ũ, ée ma síro. Má kú bũu, ée asii támɛro. Mɛ́ɛ gyãa kɛɛ ke wà ma da kpɛ́siaan, ée mↄ́ à wɛ́ɛ kpáɛmaziro. 44 Aↄ̃é gbasa wà à la wà be: Dii, bↄrɛn wa n e kↄ̃n nↄaao ke ímiio ke nibↄ ũ ke bũu ke gyãree ke pisina ũ, ben wée n ĩan károo? 45 Kína é weńla à be: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, lán ée kɛ gbɛ̃ kɛ̀ kɛ̃sãnanɛ gbɛ̃ kɛ̀nↄ tɛ́ro nà, mámbe ée kɛmɛro. 46 Gbɛ̃ beeenↄ é tá wɛ́ɛtãmma kɛ̀ è yãaroo guumɛ, gbɛ̃ maaanↄ sↄ̃ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo guu.
1 Kɛ̀ Yesu yã beeenↄ ò píngi à yã̀a, ben à bè a ìbanↄnɛ: 2 Á dↄ̃ kɛ̀ Banla zĩbaa gↄ̃̀ gurↄ plaa, weé Gbɛ̃ntee Nɛ́ kpáḿma wà à pá lía. 3 Beee gbɛra sa'orikinↄ kↄ̃n Yuda gbɛ̃nsinↄ kàkↄ̃a sa'oriki ìsi kɛ̀ wè be Kayafa bɛ. 4 Aↄ̃ yã gↄ̃̀gↄ̃ ↄ̃ndↄ̃ↄo lán aↄ̃é Yesu kũ wà à dɛ nà 5 wà bè: Wàton kɛ zĩbaa zĩro, lɛ gbɛ̃nↄ tón zↄka káro yãnzi. 6 - 7 Kɛ̀ Yesu kú Bɛtani, Simↄ Kusu bɛ, èe pↄ́ blee gɛɛkɛsɛkɛna, ben nↄgbɛ̃ ke sↄ̃̀zi, à gbaaa nɛ́ngo kɛ̀ nↄ́si gũ nna ↄↄdee kú à guu kũna, ben à kù Yesu mìa. 8 Kɛ̀ à ìbanↄↄ è lɛ, ben aↄ̃ pↄↄ fɛ̀ɛ wà bè: Bↄ́n pↄ́ laalaakɛna kɛ̀ ũu? 9 Lɛ wà nↄ́si pì yà yã kↄ̃n ↄↄ bítao wà kpà takaasideenↄa. 10 Yesu dↄ̃̀ḿma, ben à bèńnɛ: Bↄ́yãnzi ée ĩa daa nↄgbɛ̃ pìazi? À zĩ maaa kɛ̀mɛmɛ. 11 Takaasideenↄ égↄ̃ kúao gurↄ píngi, mapi sↄ̃ mɛ́gↄ̃ kúao gurↄ píngiro. 12 Kɛ̀ à nↄ́si pì kù ma mɛ̀a, à kɛ̀ lɛ lɛ à ma gɛ̀ kɛomɛ. 13 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, guu kɛ̀ wèe ma baaru nna waazi kɛɛn anduna guu píngi, weégↄ̃ yã kɛ̀ nↄgbɛ̃ pì kɛ̀ oo à dↄngu yãnzi. 14 Beee gbɛra gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ doke kɛ̀ wè benɛ Yudasi Isikariↄti gàa sa'orikinↄ kiia 15 à bè: Tó ma Yesu kpàawa, bↄ́n á yezi à kpámaa? Ben aↄ̃ kondogi ↄↄ mɛ̀n baaakuri nàro wà kpàa. 16 Zaa gurↄ beeean èe zɛ́ wɛtɛɛ à Yesu kpáḿma. 17 Burɛdi Sɛ́sɛ'ɛ̃zɛ̃sai zĩbaa gurↄ káakudee zĩ Yesu ìbanↄ mↄ̀ wà à là wà bè: Mán ń yezi wà gá kɛkɛnnɛ ǹ Banla pↄ́ blen? 18 À wèńla à bè: À gá wɛ́tɛn gↄ̃gbɛ̃ke kiia à benɛ, Dannɛri bè a gurↄↄ kà kĩi. À bɛn é Banla pↄ́ blen kↄ̃n a ìbanↄ. 19 Yesu ìbanↄↄ kɛ̀ lán à dàńnɛ nà, aↄ̃ Banla pↄ́bleyã kɛ̀kɛ. 20 Kɛ̀ uusiɛ kɛ̀, Yesu gɛɛkɛsɛkɛna teebuzi kↄ̃n a gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaa pìnↄ. 21 Gurↄↄ kɛ̀ aↄ̃ↄe pↄ́ blee à bè: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, a gbɛ̃ mɛ̀n doo é ma kpáḿma. 22 Aↄ̃ nↄ̀sɛ yàka maamaa, ben aↄ̃ↄe à laa doodo: Asa mámbeeroo, Dii? 23 Yesu wèńla à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ wée ↄ kaakↄ̃a taa guu lɛdoo bé eé ma kpáḿma. 24 Gbɛ̃ntee Nɛ́ é kpá guuzi lán à kɛ̃na à yã musu nà, mↄde wãiyoo gbɛ̃ kɛ̀ eé Gbɛ̃ntee Nɛ́ kpáḿma pì. Eé kɛ sã̀ↄ adeenɛ tó wèe à i yãro. 25 Ben Yudasi kɛ̀ eé à kpáḿma pì bè: Asa mámbeeroo, Rabi? Yesu bènɛ: Ḿbe ń ò gwe. 26 Kɛ̀ aↄ̃ↄe pↄ́ blee, Yesu burɛdi sɛ̀ à aubarika dàn, ben à lìkↄ̃rɛ à kpà a ìbanↄa à bè: À sí à só, ma mɛ̀n yɛ̀. 27 Ben à togoo sɛ̀ à aubarika dàn, à kpàḿma à bè: À mi a píngi. 28 Ma arun yɛ̀, Luda bà kuuna kↄ̃n gbɛ̃ pariinↄ aru ũ, kɛ̀ eé bↄɛma aↄ̃ durunkɛ̃nnɛna yãnzi. 29 Mɛ́ɛ ooare, zaa gbã̀a mɛ́ geepi'i kɛ̀ mi dↄro ai kpata kɛ̀ bↄ̀ ma De kiia gá bↄo gupuraaa, gbasa mà à dufu miao sa. 30 Kɛ̀ aↄ̃ lɛ̀ sì, ben aↄ̃ bↄ̀ɛ wà gàa Kùkpɛ sĩ̀sĩgɛɛzi. 31 Ben Yesu bèńnɛ: A píngi é fuma gwãavĩa, zaakɛ wà kɛ̃̀ Luda yãn wà bè: Mɛ́ sãdãri lɛ́, sãanↄ é fãakↄ̃a. 32 Mↄde ma fɛɛna gbɛra mɛ́ dↄare aɛ gana Galili. 33 Ben Pita bènɛ: Baa tó aↄ̃ fùmma ń píngi, mɛ́ fumma zikiro. 34 Ben Yesu bènɛ: Yãpuraan mɛ́ɛ oonnɛ, gwãavĩa ai koo gↄ̃ gá lɛ́ zu, nɛ́ lɛ́ sɛ́mazi gɛ̃̀n aagↄ̃. 35 Pita bènɛ: Baa tó mɛ́ gà mà ganyo, mɛ́ lɛ́ sɛ́nzi zikiro. Ben à ìbanↄↄ ò lɛ se ń píngi. 36 Ben Yesu kↄ̃n a ìbanↄ kà guu kɛ̀ wè be Gɛtɛsɛmani, ben à bèńnɛ: À vɛ̃ɛ kɛ̀ ai mà gá adua kɛ kãaa. 37 À Pita kↄ̃n Zebedi nɛ́ gↄ̃ↄn plaaanↄ sɛ̀ à gàańyo. À pↄↄ sia kũ̀ à nↄ̀sɛyↄgↄ sì. 38 Ben à bèńnɛ: Ma pↄↄ sia kũ̀ maamaa ai gaa lɛ́zĩ. À zɛ kɛ̀ à itɛ̃ kɛmao. 39 Kɛ̀ à gàa aɛ féte, ben à kùɛ tↄↄtɛ à adua kɛ̀ à bè: Baa, tó eé sí kɛ, ǹ tó togo'i kɛ̀ gɛ̃tɛmala. Mↄde èe kɛ lán má yezi nànlo, séde lán ń yezi nà. 40 Ben a lìara à sù à a ìbanↄ lè, aↄ̃ↄe ii oo. Ben à bè Pitanɛ: Lɛn yↄ́? Ée fↄ̃ a itɛ̃ kɛ̀mao baa awa doroo? 41 À itɛ̃ kɛ àgↄ̃ adua kɛɛ, lɛ àton fu yↄ̃agwanaaro yãnzi. Ninii yezi, mↄde mɛ̀ busɛ. 42 À kɛ̃̀ḿma à gɛ̃̀n plaade, à adua kɛ̀ à bè: Baa, tó togoo kɛ̀ é gɛ̃tɛmala a í mi sairo, ǹ tó n pↄyezi kɛ. 43 Kɛ̀ à lìara à sù à ń lé, aↄ̃ↄe ii oo dↄ, zaakɛ aↄ̃ↄe imioo dɛdɛɛ. 44 Ben à ń tón dↄ, à gàa à wɛ́ɛ kɛ̀ à gɛ̃̀n aagↄ̃de, à yã dↄ̃nkↄ̃ pì ò dↄ. 45 Ben à lìara à sù a ìbanↄ kiia à bèńnɛ: Ée ii oo, ée kámma boo ai tian yↄ́? À gwa! Gurↄↄ kà kĩi. Wà Gbɛ̃ntee Nɛ́ kpà durunkɛrinↄa. 46 À fɛɛ wà tá. Gbɛ̃ kɛ̀ ma nańnɛ ń ↄzĩ e mↄↄ. 47 Kɛ̀ à kpɛ́ èe yã pì oo, ben Yudasi, à ìba gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ doke mↄ̀ kↄ̃n pariio, aↄ̃ↄ fɛ̃ɛdaanↄ kũna kↄ̃n gònↄ, aↄ̃ bↄ̀ sa'orikinↄ kↄ̃n Yuda gbɛ̃nsinↄ kiia. 48 Bↄnkpɛɛdee pì sↄ̃ sèeda òńnɛ à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ mɛ́ lɛ́ pɛ́a, àmbe gwe. À à kũ. 49 Ben à mì pɛ̀ Yesua gↄ̃ↄ à bè: Fↄↄ, Rabi! Ben à lɛ́ pɛ̀a. 50 Yesu bènɛ: Ma gbɛ̃, ǹ n kɛna kɛ! Ben wà mↄ̀ wà ↄ pɛ̀ɛ Yesua wà à kũ̀. 51 Ben Yesu gbɛ̃nↄ doke a fɛ̃ɛdaa wòto, à sa'oriki ìsi zĩ̀ri lɛ̀o à à swã gò. 52 Ben Yesu bènɛ: Ǹ n fɛ̃ɛdaa sↄtↄ a kpɛ́ɛn. Zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ zɛ̀ kↄ̃n fɛ̃ɛdaao, fɛ̃ɛdaa bé eé à dɛ. 53 Tó má yezi ma De malaika zĩ̀kpɛɛnↄ gbarɛmɛ gↄ̃ↄ dɛ gãli kuri awɛɛplaaanↄla, ń dↄ̃ mɛ́ fua mà a wɛ́ɛ kɛan yↄ́? 54 Tó má kɛ̀ lɛ sↄ̃, dian yã kɛ̀ wà kɛ̃̀ Luda yãn wà bè eé kɛ lɛɛ é kɛɛ? 55 Ben Yesu bè pariinɛ: Kpãi wɛ́ɛdewɛn ma ũ kɛ̀ a mↄ à ma kũ kↄ̃n fɛ̃ɛdaanↄ kↄ̃n gònↄoↄ́? Mɛɛ̀gↄ̃ vɛ̃ɛɛ Luda ua lán guu e dↄↄ nà mɛɛ̀gↄ̃ yã daaare, ée ma kũro. 56 Mↄde yã pì kɛ̀ píngi, lɛ yã kɛ̀ annabinↄↄ kɛ̃̀ Luda yãn kɛ yãnzi. Ben à ìbanↄ bàa lɛ̀ ń píngi aↄ̃ à tòn. 57 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ Yesu kũ̀nↄ gàao sa'oriki ìsi Kayafa bɛ. Ludayãdannɛrinↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄ kakↄ̃ana gwe. 58 Pita tɛ́ à kpɛɛ kãaa ai sa'oriki ìsi pì bɛ. À gɛ̃̀ ua guu, à vɛ̃̀ɛ kↄ̃n dogarinↄ lɛ à yã pì mìdɛna e. 59 Sa'orikinↄ kↄ̃n Yuda yãkpaɛkɛrinↄ ń píngi e sèeda wɛtɛɛ Yesuzi wà à dɛ. 60 Baa kɛ̀ gbɛ̃nↄ mↄ̀ wà ɛgɛyã dìdia pari, èe kɛro. Zãazãa gↄ̃ↄn plaa kenↄ mↄ̀ 61 aↄ̃ bè: Gbɛ̃ pì bè é fↄ̃ à Luda kpɛ́ wí à ɛara à bo gurↄ aagↄ̃ↄ dagura sɛ́! 62 Ben sa'oriki ìsi fɛ̀ɛ à zɛ̀ à bè Yesunɛ: Ń yãke vĩ ǹ weńlaroo? Yã kɛ̀ wèe didiimmaa kɛ̀ dɛ diaa? 63 Yesu yĩtɛ kpɛ̃, ben sa'oriki ìsi pì bènɛ: Ma nannɛ Luda Wɛ̃̀ndidezi, ǹ owe tó Luda Nɛ́ Mɛsayan n ũ. 64 Yesu wèàla à bè: Lɛn ń ò lɛ. Mapi sↄ̃, mɛ́ɛ ooare, zaa gbã̀a é Gbɛ̃ntee Nɛ́ e vɛ̃ɛna Gbãapingide ↄplaazi, bensↄ̃ é à suna e ludambɛ luguun. 65 Ben sa'oriki ìsi pì a utanↄ gà à kɛ̃̀ à bè: A dↄkɛ̀ Ludao! À kɛ̀ dia wée sèedade pãnde kenↄ wɛtɛɛ dↄee? Á mà lán à dↄkɛ̀ Ludao nà. 66 Yã kpareen a zɛo tiaa? Ben aↄ̃ wèàla wà bè: À taari kà wà à dɛ. 67 Ben wà lóu sù à uua, wà à lɛ̀lɛ ↄkũo. Gbɛ̃kenↄ à swãn kɛ̀kɛ 68 aↄ̃ bè: Mɛsaya, ǹ annabikɛyã o ǹ gbɛ̃ kɛ̀ n lɛɛ owe. 69 Pita vɛ̃ɛna ua, ben zↄ̀nↄkparɛ ke mↄ̀ à bènɛ: Mpi sↄ̃ nɛɛ̀gↄ̃ kú lɛdo kↄ̃n Galili gbɛ̃ Yesu pìomɛ. 70 Ben à lɛ́ sɛ̀ ń píngi wáa à bè: Mɛ́ɛ yã kɛ̀ nɛ́ɛ oo dↄ̀rↄ dↄ̃ro. 71 Ben à fɛ̀ɛ à gɛ̃̀ gãnun. Nↄgbɛ̃ pãnde à è, ben à bè gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gweenↄnɛ: Gbɛ̃ kɛ̀kii lɛdo kↄ̃n Yesu Nazarɛtiomɛ. 72 Pita ɛ̀ara à lɛ́ sɛ̀ à la dà à bè: Má gbɛ̃ pì dↄ̃ro. 73 Kɛ̀ à kɛ̀ saa féte, gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ zɛna gweenↄ sↄ̃̀ Pitazi aↄ̃ bè: Yãpuramɛ, aↄ̃ gbɛ̃ doon n ũ, zaakɛ wá n dↄ̃ n yã'onaamɛ. 74 Ben à fɛ̀ɛ à a zĩnda kà à la dà à bè: Má gbɛ̃ pì dↄ̃ro. Zaa gwe gↄ̃ↄn koo lɛ́ zù. 75 Ben yã kɛ̀ Yesu ò dↄ̀ Pitan kɛ̀ à bè, ai koo gↄ̃ gá lɛ́ zu, eé lɛ́ sɛ́azi gɛ̃̀n aagↄ̃. Ben Pita bↄ̀ bàazi à pↄsia ↄ́ↄ dↄ̀.
1 Kɛ̀ guu dↄ̀ kↄngↄ idɛ'idɛ sa'orikinↄ kↄ̃n Yuda gbɛ̃nsinↄ ń píngi yã gↄ̃̀gↄ̃ Yesuzi lɛ wà à dɛ. 2 Aↄ̃ à yì, ben aↄ̃ gàa wà à nà bùsu gbɛ̃nsi Pilatinɛ a ↄzĩ. 3 Kɛ̀ Yudasi kɛ̀ bↄ̀ à kpɛɛ è yã dàala, à gↄ̃̀ tómadↄ̃yãa guu, ben à gàa kondogi ↄↄ mɛ̀n baaakuri pì sↄkpa sa'orikinↄnɛ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄ 4 à bèńnɛ: Ma durun kɛ̀, ma taarisaidee kpà gaazi. Ben aↄ̃ bènɛ: Wa bà ũgbaa? N yãn gwe. 5 Ben Yudasi ↄↄ pì zù Luda kpɛ́n, ben à tà à gàa à a zĩnda lògo. 6 Ben sa'orikinↄ ↄↄ pì sɛ̀ɛ aↄ̃ bè: Ɔↄ pì kana Luda kpɛ́ ↄↄdakii guu zɛ́ vĩro, zaakɛ gbɛ̃dɛ'ↄↄmɛ. 7 Kɛ̀ aↄ̃ yã gↄ̃̀gↄ̃, ben aↄ̃ orobori gũ̀tↄkii lù kↄ̃n ↄↄ pìo nibↄnↄ vĩikii ũ. 8 Beee yãnzi ai kↄ̃n a gbã̀ao wè be tↄↄtɛ pìnɛ Tↄↄtɛ Arudeezi. 9 Ben yã kɛ̀ annabi Yɛrɛmaya ò kɛ̀ à bè: Wà kondogi ↄↄ mɛ̀n baaakuri pì sɛ̀ɛ, ↄↄ kɛ̀ Isarailinↄ zɛ̀o wà kpà à yã musu pì, 10 ben wà orobori gũ̀tↄkii lùo lán Dii dìɛmɛ nà. 11 Yesu zɛna bùsu gbɛ̃nsi aɛzĩ. Ben gbɛ̃nsi pì à là à bè: Ḿbe Yudanↄ kína ũↄ́? Yesu wèàla à bè: Lɛn ń ò lɛ. 12 Gurↄↄ kɛ̀ sa'orikinↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄↄ e yã didiia, èe yãke weńlaro. 13 Ben Pilati bènɛ: Nɛ́ɛ yã parii kɛ̀ wèe didiimmaa maroo? 14 Mↄde Yesu e yãke o yã pìnↄ doke musuro, ben yã pì bↄ̀ bùsu gbɛ̃nsi pì saɛ maamaa. 15 Banla zĩbaa zĩ píngi bùsu gbɛ̃nsi pì è pisinanↄ doke kɛ̀ gbɛ̃nↄↄ yezi gbarɛńnɛ. 16 Gurↄↄ mↄ̀a sↄ̃ pisina tↄ́dee kú gwe wè be Baraba. 17 Kɛ̀ parii kàkↄ̃a, ben Pilati ń lá à bè: Dén á yezi mà gbarɛaree? Baraban yↄ́, ke Yesu kɛ̀ wè be Mɛsaya? 18 Zaakɛ à dↄ̃ kɛ̀ nↄ̀sɛgↄ̃aanↄ vĩna kↄ̃n Yesuo yãnzin wà à kpàawazi. 19 Gurↄↄ kɛ̀ Pilati vɛ̃ɛna a tintia, à naↄ̃ gbɛ̃ zĩ̀a à bè: Ǹton yãke kɛ gbɛ̃ maaa pìnɛro, zaakɛ nanaa kɛ̀ má ò à yã musu gĩa gwãavĩ ĩa dàma maamaa. 20 Sa'orikinↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄ nàkↄ̃rɛ gbɛ̃nↄa aↄ̃ Baraba gbeka, aↄ̃ be wà Yesu dɛ. 21 Ben bùsu gbɛ̃nsi pì ń lá à bè: Gↄ̃ↄn plaaa pìnↄ guu, dén á yezi mà gbarɛaree? Ben aↄ̃ bè, Barabamɛ. 22 Ben Pilati ń lá à bè: Bↄ́n mɛ́ kɛ kↄ̃n Yesu kɛ̀ wè be Mɛsayao? Baade píngi bè: Ǹ à pá lía. 23 Ben à ń lá à bè: Bↄ́ dàn à kɛ̀? Ben aↄ̃ wii lɛ̀ wà kàara wà bè: Ǹ à pá lía. 24 Kɛ̀ Pilati è é fↄ̃ à yãke kɛro, zↄka e kaara, ben à í tↄ̀, à a ↄↄ pìpi gbɛ̃nↄ wáa à bè: Ma ↄ bↄ̀ɛ gbɛ̃ pì gana yãn. A yãmɛ. 25 Ben gbɛ̃ pìnↄ bè: À dɛna yã wí wa musu kↄ̃n wa nɛ́nↄ. 26 Ben à Baraba gbàrɛńnɛ, à bè wà Yesu gbɛ̃ flã̀o wà à pá lía. 27 Ben Pilati sozanↄ gɛ̃̀ Yesuo bùsu gbɛ̃nsi pì bɛ, ben aↄ̃ ń gãli kàkↄ̃a ń píngi aↄ̃ lìgazi. 28 Aↄ̃ à pↄ́nↄ bↄ̀ɛa aↄ̃ gumusu tɛ̃aa dànɛ, 29 ben aↄ̃ lɛ̀ fùra tã̀ aↄ̃ kùnɛ, aↄ̃ kàba nànɛ a ↄplaan gò ũ. Ben aↄ̃ↄe kúɛkuɛɛnɛ, aↄ̃ↄe à faboo wèe bee: Fↄↄ, Yudanↄ kína! 30 Aↄ̃ lóu sùa, aↄ̃ kàba pì sɛ̀ aↄ̃ à lɛ̀o a mìa. 31 Kɛ̀ aↄ̃ à fabò wà yã̀a, ben aↄ̃ gumusu pì gòàla aↄ̃ à zĩnda pↄ́kãsãanↄ dànɛ, ben aↄ̃ↄe gaa à pá lía. 32 Kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ɛ aↄ̃ↄe gaa, aↄ̃ dàkↄ̃rɛ kↄ̃n Sirɛni gbɛ̃ kɛ̀ wè be Simↄo, ben aↄ̃ gã nàa à Yesu líkpangbãroo sɛ́. 33 Ben aↄ̃ kà guu kɛ̀ wè be Gↄgↄta kɛ̀ bè mìwatorokii. 34 Ben aↄ̃ geepiwɛ̃ɛ kɛ̀ wà yã̀kↄ̃tɛ kↄ̃n ɛ̃zɛ̃o dↄ̀nɛ à mi. Kɛ̀ à í kɛ̀, ben à gì mizi. 35 Kɛ̀ aↄ̃ à pà lía, ben aↄ̃ kàbankpɛ kɛ̀ wà à pↄ́kãsãanↄ kpàatɛtɛkↄ̃nɛ. 36 Ben aↄ̃ vɛ̃̀ɛ aↄ̃ↄe à dãkpaa gwe. 37 Wà yã kɛ̀ wà dìa kɛ̃̀ wà nà à mìla wà bè: Yudanↄ kína Yesun yɛ̀. 38 Ben wà kpãi wɛ́ɛdewɛnↄ pà lía à saɛ gↄ̃ↄn plaa, gbɛ̃ doo à ↄplaazi, gbɛ̃ doo à ↄzɛɛzi. 39 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe gɛ̃ɛ zɛ́la gweenↄↄ e ń mì kɛɛ degũdegũ, aↄ̃ↄe à sↄ̃sↄ̃ↄ 40 wà bè: Mmↄn kɛ̀ n bè nɛ́ Luda kpɛ́ wí ǹ ɛara ǹ bo gurↄ aagↄ̃ↄ daguran gweroo? Tó ḿbe Luda Nɛ́ ũ, ǹ n zĩnda mì sí ǹ pita lía. 41 Lɛmɛ dↄ sa'orikinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄↄ e à faboo lɛ wà bè: 42 À gbɛ̃ pãndenↄ mì sì, mↄde eé fↄ̃ à a zĩnda mì síro. Isarailinↄ kínanloo? À pita lía tia, wé à náanɛ kɛ. 43 À Luda náanɛ vĩ. Tó Ludaa yezi, ɛ̃ndɛ̃ à à bↄ sa, zaakɛ à bè ambe Luda Nɛ́ ũ. 44 Baa kpãi kɛ̀ wà ń pá lía lɛdoonↄↄ e à sↄ̃sↄ̃ↄ lɛ dↄ. 45 Kɛ̀ ↄfãntɛ̃ kà mìdangura, ben gusiaa dà bùsu pìla píngi ai fãantɛ̃ mↄ̀ aagↄ̃. 46 Fãantɛ̃ mↄ̀ aagↄ̃n Yesu wii lɛ̀ gbãngbãn à bè: Ɛloi, Ɛloi, lɛma sabatani! Beee bè, ma Luda, ma Luda, à kɛ̀ dia n ma ton? 47 Kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ zɛna gwe kenↄ yã pì mà, ben aↄ̃ bè: Daaa e Ilia sísii. 48 Zaa gwe gↄ̃ↄ aↄ̃ gbɛ̃ doo bàa lɛ̀ à gàa à sabo sɛ̀ à dà geepiwɛ̃ kpã̀kpã guu, à fĩ̀fĩ kapaa, ben à dↄ̀ Yesunɛ à mi. 49 Ben gbɛ̃ kpaaanↄ bè: À zɛ gĩa wà gwa tó Ilia é mↄ́ à à mì sí. 50 Yesu ɛ̀ara à wii gbãaa lɛ̀ dↄ, ben à a wɛ̃̀ndi gbàrɛ. 51 Ben Luda kpɛ́ lábure kɛ̃̀kↄ̃rɛ plaa bↄna musu suna gĩzĩ. Tↄↄtɛ nìgãnigã, gbɛ̀nↄ pàrapara, 52 miranↄ wɛ̃̀wɛ̃, ben Luda gbɛ̃nↄ fɛ̀ɛ bↄna gaan pari. 53 Yesu fɛɛ bↄna gaan gbɛra aↄ̃ bↄ̀ɛ miran, aↄ̃ gɛ̃̀ Luda wɛ́tɛn, gbɛ̃nↄ ń é pari. 54 Kɛ̀ sozanↄ gbɛ̃nsi kↄ̃n a gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe Yesu dãkpaanↄ tↄↄtɛ nigãnigãna pì è kↄ̃n yã kɛ̀ aↄ̃ↄ kɛ̀nↄ píngi, vĩa ń kũ maamaa aↄ̃ bè: Yãpuramɛ Luda Nɛ́n gbɛ̃ kɛ̀ ũ. 55 Nↄgbɛ̃nↄↄ kú gwe pari, aↄ̃ↄe guu gwaa kãaa. Aↄ̃ↄ tɛ́ Yesuzi bↄna Galilimɛ, aↄ̃ègↄ̃ pↄ́blee kɛɛnɛ. 56 Ń tɛ́n Mariama Magadalɛni kún kↄ̃n Mariamao Yemisi kↄ̃n Yusufuo da kↄ̃n Zebedi nɛ́nↄ dao. 57 Kɛ̀ uusiɛ kɛ̀, Arimatea gbɛ̃ ↄↄdee kɛ̀ wè benɛ Yusufu mↄ̀. Yesu ìbamɛ dↄ. 58 À gàa à Yesu gɛ̀ gbèka Pilatia, ben Pilati bè wà kpáa. 59 Kɛ̀ Yusufu gɛ̀ pì sɛ̀, a táaru bisa dufu fĩ̀fĩa, 60 à à dà a zĩnda gbɛ̀wɛɛ kɛ̀ wà sↄ̀ mira ũu guu. Ben à gbɛ̀ bíta gbegere pà à tà wɛ̀ɛ pìlɛ à tà. 61 Mariama Magadalɛni kↄ̃n Mariama pãnde pìo vɛ̃ɛna gwe, aↄ̃ↄ aɛdↄna miraa. 62 Kɛ̀ gurↄↄ lìɛ, kámmabogurↄↄ zĩ kà, ben sa'orikinↄ kↄ̃n Farisinↄ gàa Pilati kiia lɛdo 63 aↄ̃ bè: Yã kɛ̀ gbɛ̃kɛkɛri pì ò a bɛ̃ɛ zĩ dↄwagu à bè, gurↄ aagↄ̃ↄ gbɛra é fɛɛ. 64 Ǹ tó wàgↄ̃ mira pì dãkpaa ai à gurↄ aagↄ̃dee zĩ. Tó lɛnlo, à ìbanↄ é mↄ́ wà à gɛ̀ sɛ́ kpãi, aↄ̃é o gbɛ̃nↄnɛ à fɛ̀ɛ bↄna gaan. Ɛgɛ zãa beee égↄ̃ dɛ à káakupↄla. 65 Ben Pilati bèńnɛ: À sozanↄ sí à gá à mira pì dãkpa lán é fↄ̃ nà. 66 Ben aↄ̃ gàa wà sèeda kɛ̀ mira lɛ́ gbɛ̀a, aↄ̃ sozanↄ tò gwe aↄ̃gↄ̃ dãkpaa.
1 Kámmabogurↄↄ gbɛra Azumanɛngo zĩ kↄngↄ idɛ'idɛ Mariama Magadalɛni kↄ̃n Mariama pãnde pìo bↄ̀ wà gàa mira gwa. 2 Ben tↄↄtɛ nìgãnigã gbãngbãn, zaakɛ Dii malaika ke bↄ̀ musu, à mↄ̀ à gbɛ̀ pì gbegere pà à gùo mira lɛ́amɛ, ben à vɛ̃̀ɛa. 3 À uu dɛ lán loupina bà, à uta dɛ pú fénfen lán buu bà. 4 Vĩa gudãkparinↄ kũ̀, aↄ̃ↄe lugalugaa, ben aↄ̃ gↄ̃̀ sã̀ii. 5 Ben malaika pì bè nↄgbɛ̃ pìnↄnɛ: Àton tó vĩa a kũro. Má dↄ̃ kɛ̀ Yesu kɛ̀ wà pà lían ée wɛtɛɛ. 6 À kú kɛ̀ro, à fɛ̀ɛ lán à ò nà. À mↄ́ à guu kɛ̀ wà à dàɛn gwa, 7 é gá à o à ìbanↄnɛ kpakpaa à fɛ̀ɛ bↄna gaan. Eé dↄńnɛ aɛ gana Galili. Gwen é à en. Má òaren gwe. 8 Ben aↄ̃ bↄ̀ miran kpakpaa kↄ̃n vĩao, mↄde aↄ̃ pↄↄ nna bíta. Aↄ̃ bàa lɛ̀ aↄ̃ↄe gaa à baaru kpá à ìbanↄnɛ. 9 Ben Yesu dàńlɛ gↄ̃ↄ, à ì kpàḿma. Kɛ̀ aↄ̃ sↄ̃̀zi, aↄ̃ dↄnzi kɛ̀nɛ, ben aↄ̃ ↄ kɛ̀ a kɛ̀sɛkpɛɛa. 10 Ben Yesu bèńnɛ: Àton tó vĩa a kũro. À gá à o ma gbɛ̃nↄnɛ aↄ̃ gá Galili. Gwen aↄ̃é ma en. 11 Kɛ̀ nↄgbɛ̃nↄ tà, ben soza gudãkpari kenↄ gɛ̃̀ wɛ́tɛ guu, aↄ̃ yã kɛ̀ kɛ̀nↄ ò sa'orikinↄnɛ píngi. 12 Ben sa'oriki pìnↄ gbɛ̃nsinↄ sìsi, aↄ̃ yã gↄ̃̀gↄ̃, ben aↄ̃ ↄↄ bíta kpà soza pìnↄa gusaɛ 13 aↄ̃ bè: À be à ìbanↄ bé wà mↄ̀ gwãavĩ, aↄ̃ à gɛ̀ sɛ̀ kpãi gurↄↄ kɛ̀ ée ii oo. 14 Tó bùsu gbɛ̃nsi yã pì mà, wé agbaa kpánɛ, é bↄ yãketen. 15 Sozanↄ ↄↄ pì sì, ben aↄ̃ↄ kɛ̀ lán wà dàńnɛ nà. Ben yã pì gↄ̃̀ Yudanↄnɛ baaru ũ ai kↄ̃n a gbã̀ao. 16 Yesu ìba gↄ̃ↄn kuri awɛɛdoonↄ gàa Galili kpiii kɛ̀ à à kii gↄ̃̀gↄ̃ńnɛ yãa musu. 17 Kɛ̀ aↄ̃ à è, aↄ̃ dↄnzi kɛ̀nɛ, mↄde aↄ̃ gbɛ̃kenↄ e seka kɛɛ. 18 Ben Yesu sↄ̃̀ńzi à bèńnɛ: Luda musu kↄ̃n tↄↄtɛo iko píngi kpàma. 19 Beee yãnzi à gá à bori píngi kɛ ma ìbanↄ ũ, à ń batisi kɛ kↄ̃n De Luda tↄ́o kↄ̃n à Nɛ́ tↄ́o kↄ̃n à Ninii tↄ́o, 20 à yã kɛ̀ má dìɛareenↄ dańnɛ aↄ̃gↄ̃ kũna píngi. À ma, mɛ́gↄ̃ kúao gurↄ píngi ai anduna gá yãao.
1 Luda Nɛ́ Yesu Kirisi baarun yɛ̀. 2 À nàa lán à kú annabi Isaya takada guu nà, à bè: Mɛ́ ma zĩ̀ri gbarɛ n ã à zɛ́ kɛkɛnnɛ. 3 À kpàakpakɛri kòto ma dↄ gbáan à bè: À zɛ́ kɛkɛ Diinɛ, à zɛ́ wɛ́wɛnↄ poronɛ súusu. 4 Lɛn Yaaya Batisikɛri kú gbáan lɛ, èe waazi kɛɛ, à ò gbɛ̃nↄnɛ aↄ̃ nↄ̀sɛ liɛ aↄ̃ batisi kɛ, Luda é ń durun kɛ̃ńnɛ. 5 Yudea bùsudeenↄ kↄ̃n Yerusalɛmudeenↄ gàa à kiia ń píngi, aↄ̃ ń durunnↄ ò gupuraaa, ben à ń batisi kɛ̀ Yodazi. 6 Yaaya ègↄ̃ uta kɛ̀ wà tã̀ kↄ̃n lakumi kão dana, à báa asaa dↄ̀ a pii. Sutɛ̃ kↄ̃n zↄ́'ion à pↄ́blee ũ. 7 À waazi kɛ̀ à bè: Gbɛ̃ke é mↄ́ ma gbɛra à gbãaa dɛmala. Mɛ́ɛ ká mà kúɛ mà à kyatee bↄbↄnɛro. 8 Mɛɛ̀ a batisi kɛ kↄ̃n íomɛ, gbɛ̃ pì sↄ̃ eé a batisi kɛ kↄ̃n Luda Ninio. 9 Gurↄ beeea Yesu bↄ̀ Nazarɛti, Galili bùsun, à mↄ̀, ben Yaaya à batisi kɛ̀ Yodazi. 10 Kɛ̀ Yesu bikũ̀ gↄ̃ↄ, à è ludambɛɛ e wɛ̃ɛkↄ̃a, Luda Ninii e suuawa lán pↄ̃tɛ̃ɛ bà. 11 Ben à kòto mà bↄna ludambɛ à bè: Ḿbe ma nɛ́ mɛ̀n do léle yenzidee ũ, kɛ̀ ma pↄↄ nnamma. 12 Ben Luda Nini à gbàrɛ gbáan gↄ̃ↄ, 13 ben à kú gwe kↄ̃n nↄ̀bↄsɛ̃tɛnↄ ai gurↄ baplaa, Setãn e à yↄ̃ↄ à gwa. Ben malaikanↄ mↄ̀ wà dↄ̀àlɛ. 14 Yaaya kũna gbɛran Yesu tà Galili, èe baaru nnaa kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia kpaa 15 à bè: À gurↄↄ kà, kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia kà kĩi. À nↄ̀sɛ liɛ à baaru nnaa pì sí. 16 Kɛ̀ Yesu e dↄↄ Galili sɛ̀bɛzi, à Simↄ kↄ̃n a dãaro Anduruo è, aↄ̃ↄe táaru kpaa sɛ̀bɛ pìn, zaakɛ sↄrↄkↄnↄmɛ. 17 Ben Yesu bèńnɛ: À mↄ́ à tɛ́mazi, mɛ́ a kɛ gbɛ̃wɛtɛrinↄ ũ. 18 Zaa gwe gↄ̃ↄ aↄ̃ ń táarunↄ tòn aↄ̃ bↄ̀ wà tɛ̀zi. 19 Kɛ̀ à gàa aɛ féte, à Zebedi nɛ́ Yemisi è kↄ̃n a dãaro Yohanao. Aↄ̃ↄ kú góro'itɛ guu, aↄ̃ↄe ń táarunↄ kɛkɛɛ. 20 À ń sísi gↄ̃ↄ, ben aↄ̃ ń de Zebedi kↄ̃n ayazĩkɛrinↄ tò góro guu gwe aↄ̃ bↄ̀ wà tɛ̀zi. 21 Aↄ̃ gàa Kapɛnamu. Kɛ̀ kámmabogurↄↄ kà, Yesu gàa aduakɛkpɛn, èe yã daańnɛ. 22 À yãdannɛna bↄ̀ ń saɛ, zaakɛ è dańnɛ ikoomɛ, èe kɛ lán ludayãdannɛrinↄ pↄ́ bànlo. 23 Zĩ beeea gↄ̃gbɛ̃ zĩnde kee kú aduakɛkpɛn gwe. À wii lɛ̀ à bè: 24 Bↄ́n wá vĩ kↄ̃ ↄzĩi, Yesu Nazarɛti? N mↄ ǹ wa kaatɛn yↄ́? Má dↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ ń dɛ a ũ, ḿbe Luda gbɛ̃ kɛ̀ kú adona ũ. 25 Ben Yesu gì zĩn pìnɛ à bè: Ǹ yĩtɛ! Ǹ go gbɛ̃ pìa. 26 Ben zĩn pì à nìgãnigã à wii gbãaa lɛ̀, ben à gòa. 27 Bídi gbɛ̃nↄ kũ̀ ń píngi, aↄ̃ↄe kↄ̃ lalaa: Bↄ́ taka bori yãn gwee? Yãdannɛna dufun yↄ́? È yã dańnɛ ikoo fá! Baa kↄ̃n zĩnnↄ, tó à yã òńnɛ, aↄ̃è à yã mamɛ. 28 Ben kãndo à tↄ́ dà Galili bùsula píngi. 29 Kɛ̀ Yesu bↄ̀ aduakɛkpɛn, ben à tà Simↄ kↄ̃n Anduruo bɛ gↄ̃ↄ kↄ̃n Yemisio kↄ̃n Yohanao. 30 Simↄ naↄ̃ daa daɛna, èe mɛ̀wãaa kɛɛ, ben wà à yã ò Yesunɛ gↄ̃ↄ. 31 À gàa à kiia à à kũ̀ a ↄↄa à à fɛ̀ɛ. Ben à mɛ̀ yĩi kũ̀ ai à pↄ́blee kɛ̀ńnɛ. 32 Kɛ̀ uusiɛ kɛ̀, ↄfãntɛ̃ e gɛ̃ɛ kpɛ́n, wà mↄ̀nɛ kↄ̃n gyãreenↄ kↄ̃n zĩndeenↄ ń píngi. 33 Wɛ́tɛdeenↄ kàkↄ̃a à kpɛ́ kpɛɛlɛa ń píngi. 34 À gbɛ̃nↄ kɛ̃̀kↄ̃a pari kↄ̃n gyã bori sãnda píngio, à zĩnnↄ gò gbɛ̃nↄa paripari. È zĩnnↄ gba zɛ́ aↄ̃ yã oro, zaakɛ aↄ̃ↄ dↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ à dɛ a ũ. 35 Kↄngↄ idɛ'idɛ Yesu fɛ̀ɛ à bↄ̀ à gàa sɛ̃̀n gusaɛ, èe adua kɛɛ gwe. 36 Ben Simↄ kↄ̃n a gbɛ̃nↄ pɛ̀ɛzi. 37 Kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀a, aↄ̃ bènɛ: Baade píngi e n gbekaa. 38 Ben à bèńnɛ: Wà gá gu pãndea lakutu kɛ̀ kú wa saɛnↄ guu, mɛ́ waazi kɛ gwe dↄ, zaakɛ beee yãnzin ma mↄzi. 39 Lɛmɛ ègↄ̃ lili oo Galili bùsun lɛ, ègↄ̃ waazi kɛɛ aↄ̃ aduakɛkpɛnↄ guu, ègↄ̃ zĩnnↄ gogooḿma. 40 Ben kusu ke mↄ̀ à kiia à kùɛ à wɛ́ɛ kɛ̀a à bè: Tó ń yezi, nɛ́ fↄ̃ ǹ ma kɛ̃kↄ̃a wásawasa. 41 À kɛ̀ Yesunɛ wɛ̃nda, ben à ↄ bↄ̀ à kɛ̀a à bè: Má yezi, ǹ gↄ̃ wásawasa. 42 Zaa gwe gↄ̃ↄ à kusu yã̀a à kɛ̃̀kↄ̃a wásawasa. 43 Ben Yesu à gbàrɛ gↄ̃ↄ à gìnɛ à bè: 44 Ǹton o gbɛ̃ke maro. Ǹ gá ǹ n zĩnda ↄdↄa sa'orinɛ ǹ sa'opↄ kɛ̀ Musa dìɛ kpá n kɛ̃kↄ̃ana sèeda ũ gbɛ̃nↄnɛ. 45 Kɛ̀ à bↄ̀, à gàa èe yã pì o'oońnɛ. Yã pì dàgula, ben Yesu è fↄ̃ à gɛ̃ wɛ́tɛn gupuraaa dↄro. Ègↄ̃ kú sɛ̃̀n gusaɛmɛ, ben wègↄ̃ bↄↄ baama píngi wàgↄ̃ mↄↄ à kiia.
1 Gurↄ plaaa gbɛra Yesu lìara à tà Kapɛnamu. Kɛ̀ wà mà à kú bɛ, 2 ben wà pàzi paripari, gɛ̃kii kuu dↄro baa kpɛɛlɛa, èe Luda yã oońnɛ. 3 Ben wà mↄ̀nɛ gbɛ̃ kaɛnao, gↄ̃ↄn siigↄ̃ↄ bé wà à sɛna. 4 Kɛ̀ aↄ̃ↄe e wà sↄ̃̀o Yesuziro parii yãnzi, ben aↄ̃ dìo kpɛ́ musu, aↄ̃ kpɛ́ fↄ̃̀ guu kɛ̀ Yesu kún. Kɛ̀ aↄ̃ↄ fↄ̃̀, ben aↄ̃ gyãree pì pìta kↄ̃n à daɛbↄo. 5 Kɛ̀ Yesu è aↄ̃ↄ a náanɛ vĩ, a bè gbɛ̃ kaɛna pìnɛ: Ma gbɛ̃, n durunnↄ kɛ̃̀mma. 6 Ludayãdannɛri kenↄ vɛ̃ɛna gwe aↄ̃ↄe oo ń nↄ̀sɛ guu: 7 Bↄ́yãnzi gbɛ̃ kɛ̀ e oo lɛzi? Èe dↄkɛɛ Ludaomɛee! Dé bé eé fↄ̃ à durunnↄ kɛ̃ńnɛ, tó èe kɛ Luda ado baasiroo? 8 Gwe gↄ̃ↄ Yesu dↄ̃̀ a nↄ̀sɛ guu laasuu kɛ̀ aↄ̃ↄe lɛɛ, ben à ń lá à bè: Bↄ́yãnzi ée laasuu beee taka lɛɛ a nↄ̀sɛ guuzi? 9 Tó ma bè gbɛ̃ kaɛna pìnɛ à durunnↄ kɛ̃̀a, ke tó ma bè à fɛɛ à a daɛbↄ sɛ́ à táa o, à kparee bé à aagaa? 10 Má ò lɛ lɛ àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ Gbɛ̃ntee Nɛ́ durunkɛ̃nnɛna iko vĩ tↄↄtɛ kɛ̀. Ben à bè gbɛ̃ kaɛna pìnɛ: 11 Ma bènnɛ ǹ fɛɛ ǹ n daɛbↄ sɛ́ ǹ tá bɛ. 12 Ben à fɛ̀ɛ gↄ̃ↄ à a daɛbↄ pì sɛ̀ à bↄ̀o gbɛ̃nↄ wáa ń píngi. Yã pì bↄ̀ ń saɛ, ben aↄ̃ Luda tↄ́ bↄ̀ wà bè: Wée yã kɛ̀ taka e yãro. 13 Yesu lìara à bↄ̀ à gàa sɛ̀bɛ lɛ́a. Wèe mↄↄ à kiia paripari, ben èe yã daańnɛ. 14 Gurↄↄ kɛ̀ èe gɛ̃tɛɛ, ben à Alafeu nɛ́ Levi è vɛ̃ɛna a bɛ'ↄↄsikpɛn. À bènɛ: Ǹ mↄ́ ǹ tɛ́mazi. Ben à fɛ̀ɛ à tɛ̀zi. 15 Zĩkea kɛ̀ Yesu e pↄ́ blee à bɛ, bɛ'ↄↄsirinↄ kↄ̃n durunkɛrinↄↄ e pↄ́ bleeo pari kↄ̃n à ìbanↄ lɛdo. Zaakɛ gbɛ̃ beee takanↄↄ tɛ́zi pari. 16 Farisi kɛ̀ aↄ̃è Luda yã dańnɛnↄↄ kú gwe. Kɛ̀ aↄ̃ↄ è Yesu e pↄ́ blee lɛdo kↄ̃n bɛ'ↄↄsirinↄ kↄ̃n durunkɛrinↄ, ben aↄ̃ à ìbanↄ là wà bè: Bↄ́yãnzin èe pↄ́ blee lɛdo kↄ̃n bɛ'ↄↄsirinↄ kↄ̃n durunkɛrinↄozi? 17 Kɛ̀ Yesu yã pì mà, à bèńnɛ: Gbɛ̃ kɛ̀ aafia vĩi bà kú likita yãoro, sé gyãree. Mɛ́ɛ mↄ́ gbɛ̃ maaanↄ sísiro, sé durunkɛrinↄ. 18 Yaaya Batisikɛri ìbanↄ kↄ̃n Farisinↄↄ e lɛ́ yii, ben wà mↄ̀ wà Yesu là wà bè: Yaaya ìbanↄ kↄ̃n Farisi ìbanↄ è lɛ́ yi, ben n ìbanↄ è yi sero nɛ́? 19 Ben Yesu bèńnɛ: Nↄsɛri gbɛ̃nↄ é lɛ́ yi gurↄↄ kɛ̀ à kúńyo nↄsɛ guun yↄ́? Gurↄↄ kɛ̀ nↄsɛri kúńyo, aↄ̃é lɛ́ yiro. 20 À gurↄↄ é mↄ́ kɛ̀ weé nↄsɛri bↄ ń tɛ́, gbasa aↄ̃é lɛ́ yi sa. 21 Gbɛ̃ke è uta zii nambata na kↄ̃n pↄ́lɛ dufuoro. Tó wà kɛ̀ lɛ, uta dufu é sↄ̃kↄ̃zi à kɛ̃kↄ̃rɛ, à zii fↄ̃na é kaara. 22 Wè geepiwɛ̃ dufu ká tùu zii guuro. Tó wà kɛ̀ lɛ, wɛ̃ɛ pì é tùu pũtã, wɛ̃ kↄ̃n tùuo é yaka ń píngi. Auo, wè geepiwɛ̃ dufu ká tùu dufu guumɛ. 23 Kámmabogurↄↄ zĩkea Yesu e pãa buraanↄla. Lán èe gaa nà à ìbanↄ pↄ́wɛɛ wòro, aↄ̃ↄe soo. 24 Ben Farisinↄ bènɛ: Ǹ gwa! Bↄ́yãnzin aↄ̃ↄe yã kɛ̀ wè kɛ kámmabogurↄↄ zĩroo kɛɛzi? 25 Ben Yesu wèńla à bè: Ée à kyó kɛ ziki á è lán Dauda kɛ̀ gurↄↄ kɛ̀ àpi kↄ̃n a gbɛ̃nↄↄ e takaasi kɛɛ, kɛ̀ nↄaa e ń dɛɛroo? 26 Sa'oriki Abiata gurↄↄa à gɛ̃̀ Luda ua guu, à burɛdi kɛ̀ wà kàɛ Ludanɛ sò, kɛ̀ gbɛ̃kee à sona zɛ́ vĩro, sé sa'orinↄ, ben à kpà a gbɛ̃nↄa. 27 Yesu ɛ̀ara à bèńnɛ dↄ: Luda kámmabogurↄↄ dìɛ gbɛ̃ntee aafia yãnzimɛ. Èe kɛ kámmabogurↄↄ yãnzin à gbɛ̃ntee kɛ̀ziro. 28 Beee yãnzi Gbɛ̃ntee Nɛ́ iko vĩ kámmabogurↄↄa se.
1 Yesu ɛ̀ara à gàa aduakɛkpɛn. Gↄ̃gbɛ̃ kee kú gwe à ↄ doo fɛ̃fɛ̃na. 2 Gbɛ̃kenↄ e Yesu tàasi kɛɛ, tó eé à kɛ̃kↄ̃a kámmabogurↄↄ zĩ, lɛ wà yã e wà dia. 3 Ben Yesu bè gbɛ̃ kɛ̀ à ↄↄ fɛ̃fɛ̃na pìnɛ: Ǹ fɛɛ ǹ zɛ zà guu. 4 Ben à ń lá à bè: Kámmabogurↄↄ zĩ à zɛ́ vĩ wà à maaa kɛn yↄ́ↄ, ke à zaaa? Wà gbɛ̃ mì sín yↄ́, ke wà dɛmɛ? Ben aↄ̃ↄe yãke oro. 5 Yesu ń gwá pↄfɛ̃o à lìgazi, zaakɛ à pↄↄ yàka ń swãgbãa yãnzi. Ben à bè gↄ̃gbɛ̃ pìnɛ: Ǹ n ↄↄ pì poro. Kɛ̀ à pòro, ben à ↄↄ pì kɛ̀ a gbɛ̀n. 6 Ben Farisinↄ bↄ̀ɛ wà gàa wà yã gↄ̃gↄ̃ kↄ̃n kí Hɛrↄdu gbɛ̃nↄ gↄ̃ↄ, dian aↄ̃é kɛ nà wà Yesu dɛ. 7 Yesu kↄ̃n a ìbanↄ ń zĩnda gàńnɛ gwe, aↄ̃ gàa sɛ̀bɛ lɛ́a. Ben parii bↄ̀ Galili wà tɛ̀zi. 8 Gbɛ̃kenↄ bↄ̀ Yudea dↄ kↄ̃n Yerusalɛmuo kↄ̃n Ɛdↄmunↄ bùsuo kↄ̃n Yoda baa kãa kpaao kↄ̃n Tayao kↄ̃n Sidↄ̃o wà mↄ̀ à kiia paripari, kɛ̀ aↄ̃ yã kɛ̀ èe kɛɛnↄ baaru mà yãnzi. 9 Parii yãnzi Yesu ò a ìbanↄnɛ aↄ̃ góro'itɛ soru kɛare, lɛ wàton nakↄ̃rɛaro yãnzi. 10 Zaakɛ Yesu gbɛ̃nↄ kɛ̃̀kↄ̃a pari, ben gyãreenↄↄ e nakↄ̃rɛɛa pari lɛ wà ↄ kɛa. 11 Zĩndeenↄ sↄ̃, tó aↄ̃ à wɛ́ɛ è, aↄ̃è mↄ́ wà daɛ à aɛmɛ, aↄ̃è wii lɛ́ wà be: Ḿbe Luda Nɛ́ ũ. 12 Ben Yesu è gíńnɛ aↄ̃ o gbɛ̃ kɛ̀ á dɛ à ũ. 13 Kɛ̀ Yesu dìdi kpiiia, à gbɛ̃ kɛ̀ à yezinↄ sìsiazi, ben aↄ̃ mↄ̀ à kiia. 14 Ben à gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ dìɛ aↄ̃gↄ̃ kúao, lɛ àgↄ̃ ń zĩ waazi kɛ, 15 aↄ̃gↄ̃ iko vĩ aↄ̃ zĩnnↄ goḿma. À tↄ́ kpàńnɛ zĩ̀rinↄ. 16 Aↄ̃ tↄ́n yɛ̀: Simↄ kɛ̀ à tↄ́ kpànɛ Pita. 17 Zebedi nɛ́ Yemisi kↄ̃n a dãaro Yohanao. À tↄ́ kpàńnɛ Bↄanɛgɛ. Tↄ́ pì bè lapatammarinↄ. 18 Beee gbɛra Anduru, Filipi, Batↄlↄmiu, Matiu, Tomasi, Alafeu nɛ́ Yemisi, Tadeu, Simↄ Aĩade 19 kↄ̃n Yudasi Isikariↄti kɛ̀ bↄ̀ à kpɛɛo. 20 Kɛ̀ Yesu tà bɛ, ben gbɛ̃nↄ ɛ̀ara wà kàkↄ̃a dↄ pari, ben Yesu kↄ̃n a ìbanↄↄ e zɛ́ e wà pↄ́ blè sero. 21 Kɛ̀ à bɛdeenↄ yã pì mà, aↄ̃ dà zɛ́n wà à gbɛsɛ, zaakɛ aↄ̃ↄe bee ĩa kàamɛ. 22 Ludayãdannɛri kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ Yerusalɛmu wà mↄ̀nↄ bè: À Bɛlɛzɛbubu vĩ, zĩnnↄ kína pì gbãaan è zĩn gooḿma. 23 Ben Yesu ń sisiazi à yãlɛkↄ̃zina òńnɛ à bè: Setãn é fↄ̃ à a zĩnda goḿmaↄ́? 24 Tó kpata gbɛ̃nↄ íbɛtɛ kpà kↄ̃o, kpata pì é gì kɛↄ́? 25 Tó uadeenↄ íbɛtɛ kpà kↄ̃o, ua pì é gì kɛↄ́? 26 Tó Setãn íbɛtɛ kpà kↄ̃n a zĩnda gbɛ̃nↄ aↄ̃ kɛ̃̀kↄ̃a, eé gì kɛro, eé mì dɛmɛ. 27 Gbɛ̃ke é fↄ̃ à gɛ̃ gↄ̃sagbãaa kpɛ́n à à pↄ́nↄ sɛ́ɛro, séto à à yì gĩa, gbasa à à kpɛ́ kpokɛ. 28 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, Luda é gbɛ̃nↄ durunnↄ kɛ̃ńnɛ kↄ̃n a tↄ́ zaaa kɛ̀ aↄ̃è sísinↄ píngi, 29 mↄde tó gbɛ̃ Luda Nini tↄ́ zaaa sìsi, eé kɛ̃nɛro, zaakɛ adee durun kɛ̀ è sí kɛ̃ńnɛroo kɛ̀mɛ. 30 Yesu ò lɛ kɛ̀ aↄ̃ bè à zĩn vĩ yãnzimɛ. 31 Kɛ̀ à da kↄ̃n à dãaronↄ kà, aↄ̃ zɛ̀ bàazi, ben aↄ̃ gbɛ̃ zĩ̀ wà à sísi. 32 Gbɛ̃nↄↄ vɛ̃ɛna wà ligazi pari, ben wà bènɛ: Ǹ gwa! N da kↄ̃n n dãaronↄ zɛ bàazi aↄ̃ↄe n gbekaa. 33 Ben à wèńla à bè: Dén ma da kↄ̃n ma dãaronↄ ũu? 34 Ben à gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ vɛ̃ɛzinↄ gwà à bè: Ma da kↄ̃n ma dãaronↄn yɛ̀. 35 Gbɛ̃ kɛ̀ è Luda pↄyezi kɛɛn ma dãaro kↄ̃n ma dãreo kↄ̃n ma dao ũ.
1 Yesu ɛ̀ara èe yã daańnɛ sɛ̀bɛ saɛ. Wà pàzi paripari, ben à gɛ̃̀ à vɛ̃̀ɛ góro'itɛn íla, gbɛ̃nↄ gↄ̃̀ kaɛna sĩ̀sĩ baa sɛ̀bɛ lɛ́a ń píngi. 2 À yã dàńnɛ kↄ̃n yãlɛkↄ̃zinanↄ pari. Lán èe daańnɛ nà à bè: 3 À swã kpá! Búbari ke bé à kuu à bↄ̀ à gàa pↄ́wɛɛ fã. 4 Lán èe fãa nà, ben à kenↄ lɛ̀ɛ zɛ́ guu, bãanↄ mↄ̀ wà blè. 5 À kenↄ lɛ̀ɛ gbɛ̀ sàra musu, gura kɛ̀ bùsu vĩ bítaro, ben aↄ̃ bↄ̀ɛ gↄ̃ↄ, kɛ̀ bùsu bíta gwero yãnzi. 6 Kɛ̀ ↄfãntɛ̃ fɛ̀ɛ, ben aↄ̃ tɛ́ kũ̀ wà gàga, kɛ̀ aↄ̃ↄ kãsãa vĩro yãnzi. 7 À kenↄ lɛ̀ɛ lɛ̀nↄ guu, ben lɛ̀ fɛ̀ɛ à nàkↄ̃rɛḿma aↄ̃ↄe nɛ́ iro. 8 À kenↄ sↄ̃ lɛ̀ɛ tↄↄtɛ maaa guu. Aↄ̃ bↄ̀ɛ wà fɛ̀ɛ aↄ̃ nɛ́ ì, à kenↄ kaarana kɛ̀ baaakurikuri, kenↄ baaagↄ̃gↄ̃, kenↄ basↄsↄↄro. 9 Ben Yesu bè: Gbɛ̃ kɛ̀ swã vĩ à ma. 10 Kɛ̀ Yesu gùńnɛ gwe à kú ado, ben à gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kúzinↄ mↄ̀ wà yã pìnↄ mì gbèkaa. 11 Ben à bèńnɛ: Luda kpata kɛ̀ bↄ̀ à kiia asii kpàawa àgↄ̃ dↄ̃, mↄde mɛɛ̀ yã píngi o gbɛ̃ kpaaanↄnɛ kↄ̃n yãlɛkↄ̃zinanↄmɛ, 12 lɛ aↄ̃gↄ̃ guu gwaa pↄ́ke'ena sai, aↄ̃gↄ̃ swã kpakpaa à dↄ̀rↄ dↄ̃na sai, lɛ aↄ̃ton aɛ dↄ Ludaa, à ń durunnↄ kɛ̃ńnɛro yãnzi. 13 Ben Yesu ń lá à bè: Á yã pì dↄ̃roo? É kɛ dia à yãlɛkↄ̃zina ke dↄ̃ↄ? 14 À ma! Búbari pì Luda yãn èe fãa. 15 Gbɛ̃kenↄ dɛ lán zɛ́ guu pↄ́wɛɛ bà, guu kɛ̀ wà Luda yã fã̀n. Tó aↄ̃ↄ mà, ben Setãn è mↄ́ à Luda yã kɛ̀ wà fã̀ ń tɛ́ pì síḿma gↄ̃ↄ. 16 Gbɛ̃kenↄ dɛ lán pↄ́wɛɛ kɛ̀ lɛ̀ɛ gbɛ̀ sàra musu bà. Tó aↄ̃ Luda yã mà, aↄ̃è sí gↄ̃ↄ kↄ̃n pↄnnaao. 17 Zaakɛ aↄ̃ↄ kãsãa vĩro, aↄ̃è kɛ gurↄ plaaro. Tó yã'ↄ̃amma ń lé ke tó wà wɛ́ɛ tã̀ḿma yã pì yãnzi, aↄ̃è fumɛ gↄ̃ↄ. 18 Gbɛ̃kenↄ dɛ lán pↄ́wɛɛ kɛ̀ lɛ̀ɛ lɛ̀nↄ guu bà. Aↄ̃ Luda yã mà, 19 mↄde anduna yã kã̀hãnkɛna kↄ̃n yena auzikizio kↄ̃n pↄ́ kpaaanↄ nidɛnao è nakↄ̃rɛḿma, ben yã pì è gↄ̃ àre sai. 20 Gbɛ̃kenↄ dɛ lán pↄ́wɛɛ kɛ̀ lɛ̀ɛ tↄↄtɛ maaaanↄ bà. Aↄ̃è Luda yã ma wà sí, ben aↄ̃è kɛ kaarana pↄ́ ũ, aↄ̃ kenↄ baaakurikuri, kenↄ baaagↄ̃gↄ̃, kenↄ basↄsↄↄro. 21 Yesu bèńnɛ: Wè fitia na wà gbaka kúɛa ke wà diɛ gádo gbáruↄ́? Dabu musun wè dinloo? 22 Asiiyã kee kuu kɛ̀ weé gí bↄaziro. Pↄ́kee kuu utɛna kɛ̀ eé bↄ gupuraaro. 23 Gbɛ̃ kɛ̀ swã vĩ à ma. 24 À bèńnɛ dↄ: À làakari kɛ yã kɛ̀ ée maaa. Zaka kɛ̀ eè yↄ̃̀ońnɛn Luda é yↄ̃oare eé ɛara à kaaraare dↄ. 25 Gbɛ̃ kɛ̀ pↄ́ vĩin Luda é kaaranɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ pↄ́ke vĩroo sↄ̃, baa à nɛ́ngo kɛ̀ à vĩi Luda é sía. 26 À bè dↄ: Kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia dɛ lán pↄ́wɛɛ kɛ̀ gbɛ̃ fã̀ buraa bà. 27 Gwãavĩ kↄ̃n fãantɛ̃o baa tó èe ii oo ke à bɛ̃ɛ, pↄ́wɛɛ pì è bↄrɛ à ìsi kũ, gbɛ̃ pì ègↄ̃ dↄ̃ lán è kɛ nàro. 28 Tↄↄtɛ bé è pↄ́wɛɛ i a zĩnda. È kà pá gĩa, gbasa à nↄ̀ sí, à gbɛran è pia. 29 Tó à mà, ben wè kɛ̃ kontoo, zaakɛ à kɛkɛgurↄↄ bé à kà. 30 À bè dↄ: Bↄ́n kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia bↄ̀kↄ̃bao? Bↄ́n wé e wà lɛ́kↄ̃zio? 31 À dɛ lán musadi wɛ́ɛ bà, kɛ̀ à wɛ́ɛ kete dɛ pↄ́wɛɛ kɛ̀ wè tↄ̃nↄla píngi, 32 mↄde tó wà tↄ̃̀, è bↄɛ à kɛ bíta dɛ dò pↄ́nↄla píngi. È gã̀ gègetenↄ kɛ ai bãanↄ è mↄ́ wà zↄ̃zↄ̃ à lá ↄran. 33 Yesu Luda yã òńnɛ pari kↄ̃n yãlɛkↄ̃zina beee takanↄ aↄ̃ mana lɛ́n. 34 Èe yãke ońnɛ yãlɛkↄ̃zina sairo. Tó à kú kↄ̃n a ìbanↄ ńtɛ̃ɛ, ben è yã píngi bↄkↄ̃tɛńnɛ. 35 Kɛ̀ uusiɛ e kɛɛ, à bè a ìbanↄnɛ: Wà bikũ baa kãa kpa. 36 Zaakɛ Yesu kú góro guu, ben aↄ̃ gɛ̃̀o lɛdo aↄ̃ dà zɛ́n lɛ wà parii tò gwe. Góro pãndenↄ gàańyo. 37 Ben zàga'ĩa gbãaa fɛ̀ɛ. Í e góro yĩpayĩpaa èe kaa à guu ai à yezi à pa. 38 Yesu kú góro kpɛɛ kpa, èe ii oo à mì di mìbↄkↄa. Ben à ìbanↄ à vù aↄ̃ bènɛ: Dannɛri! Kɛ̀ wée kaatɛɛ, nɛ́ɛ bídi kɛroo? 39 Ben à fɛ̀ɛ à gì ĩanɛ à bè ínɛ: Ǹ yĩtɛ! Ǹ zɛ tɛɛɛ! Ben ĩa kpàɛ, guu yĩ̀ kítikiti. 40 Ben à ń lá à bè: À kɛ̀ dia á seka vĩ lɛee? Ase á ma náanɛ vĩro ai tiaↄ́? 41 Ben aↄ̃ gↄ̃̀ bídi guu, aↄ̃ↄe kↄ̃ lalaa wà bè: Dén gbɛ̃ kɛ̀ ũee? Baa ĩa kↄ̃n ío è à yã mamɛ.
1 Aↄ̃ kà Gadara bùsun sɛ̀bɛ baa kãa kpa. 2 Kɛ̀ Yesu bↄ̀ góro guu gↄ̃ↄ, zĩnde ke bↄ̀ mirakpɛtɛa à mↄ̀ à dààlɛ. 3 Ègↄ̃ kú gbɛ̀wɛɛ kɛ̀ dɛ mira ũunↄ guu. Baa mↄ̀kyakoo è fↄ̃ à à yì dↄro. 4 Zaakɛ wè à yi kↄ̃n mↄ̀kyakooomɛ wè à da lín baabↄrɛ, mↄde è mↄ̀ pìnↄ kɛ̃kɛ̃ è lí pìnↄ gborogboro. Gbɛ̃ke è à gbãaa fↄ̃ro. 5 Gwãavĩ kↄ̃n fãantɛ̃o píngi ègↄ̃ táa oo mirakpɛtɛa kↄ̃n sĩ̀sĩgɛɛzinↄ, ègↄ̃ wii lɛɛ ègↄ̃ a zĩnda lilii gbɛ̀o. 6 Kɛ̀ à Yesu è kãa, ben à bàa lɛ̀ à mↄ̀ à kùɛ à aɛ. 7 - 8 Kɛ̀ Yesu bè zĩn pì goa, ben à wii gbãaa lɛ̀ à bè: Yesu, Luda Musude Nɛ́, bↄ́n wá vĩ kↄ̃ ↄzĩi? Ma nannɛ Ludazi ǹton wɛ́ɛ tãmaro. 9 Ben Yesu à là à bè: N tↄ́n diaa? Ben à wèàla à bè: Ma tↄ́n Pari, zaakɛ wá pari. 10 Ben aↄ̃ agbaa kpà Yesunɛ maamaa wà bè àton pɛ́ḿma bùsu pì guuro. 11 Alɛdɛ kpàsa bíta kú gwe, aↄ̃ↄe pↄ́ blee sĩ̀sĩgɛɛzi. 12 Ben zĩn pìnↄ wɛ́ɛ kɛ̀ Yesua wà bè: Ǹ wa gbarɛ alɛdɛnↄ tɛ́ wà gɛ̃ ń guu. 13 Yesu ń gbá zɛ́, ben zĩn pìnↄ gòa wà gɛ̃̀ alɛdɛ pìnↄ guu. Ben alɛdɛ kpàsa kɛ̀ kà bↄrↄ plaa taka pìnↄ wì bào aↄ̃ sòro sĩ̀sĩgɛɛzi aↄ̃ sì sɛ̀bɛn, ben aↄ̃ gàga gwe. 14 Ben alɛdɛdãrinↄ bàa lɛ̀ wà gàa yã pì tↄ̃kɛ̃̀ńnɛ wɛ́tɛ guu kↄ̃n buraanↄ. Ben gbɛ̃nↄ bↄ̀ɛ wà gàa yã kɛ̀ kɛ̀ pì gwa. 15 Kɛ̀ aↄ̃ mↄ̀ Yesu kiia, aↄ̃ gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ zĩn kú à guu pari yãa pì è vɛ̃ɛna gwe, à uta dana à bã̀n pì wèrea, ben vĩa ń kũ. 16 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ yã pì è wɛ́ɛonↄ yã kɛ̀ zĩndee pì lè tↄ̃kɛ̃̀ńnɛ kↄ̃n alɛdɛnↄ yão. 17 Ben aↄ̃ agbaa kpà Yesunɛ kɛ̀ à bↄńnɛ ń bùsun. 18 Kɛ̀ Yesu e gɛ̃ɛ góro'itɛ guu, gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ zĩnnↄ vĩ yãa pì wɛ́ɛ kɛ̀a lɛ à táo. 19 Yesu e wero à bènɛ: Ǹ tá n bɛ n gbɛ̃nↄ kiia, ǹ yã kɛ̀ Dii kɛ̀nnɛɛ ońnɛ píngi, dia à n wɛ̃nda bò nà. 20 Ben gↄ̃gbɛ̃ pì tà, èe yã kɛ̀ Yesu kɛ̀nɛ kpàakpa kɛɛ Wɛ́tɛmɛnkuri bùsun, ben yã pì bↄ̀ gbɛ̃ píngi saɛ. 21 Yesu lìara à bikũ̀ sɛ̀bɛ baa kãa kpa kↄ̃n góroo, ben parii kàkↄ̃azi sɛ̀bɛ lɛ́a. 22 Aduakɛkpɛ gbɛ̃nsi kɛ̀ wè benɛ Yairu mↄ̀ gwe. Kɛ̀ à Yesu è, à dàɛ a puua à gbá saɛ, 23 ben à kúɛ kɛ̀nɛ maamaa à bè: Ma nɛ́nↄgbɛ̃ kú gaa lɛ́zĩ. Ǹ mↄ́ ǹ ↄ kɛa, lɛ à gbãa kũ àgↄ̃ kú wɛ̃̀ndio. 24 Ben Yesu dào zɛ́n. Parii tɛ́zi aↄ̃ↄe nakↄ̃rɛɛa. 25 Nↄgbɛ̃ kee kú gwe aru è bↄɛa à kà wɛ̃̀ kuri awɛɛplaa. 26 Ɛ̃zɛ̃deenↄ à kɛ̀ takaasidee ũ maamaa, à a ↄↄ blè píngi. Èe aafia ero, è kɛkɛ àgↄ̃ kaaramɛ. 27 Kɛ̀ à Yesu baaru mà, ben à sↄ̃̀ Yesuzi parii guu kpɛɛ kpa. Ben à ↄ kɛ̀ à utaa, 28 zaakɛ à bè: Baa tó ma ↄ kɛ̀ à utaa dé, mɛ́ kɛ̃kↄ̃a. 29 Ben à arubↄɛna pì zɛ̀ gↄ̃ↄ. À dↄ̃̀ a mɛ̀ guu kɛ̀ à kɛ̃̀kↄ̃a kↄ̃n a gyãa pìo. 30 Zaa gwe gↄ̃ↄ Yesu dↄ̃̀ a mɛ̀ guu kɛ̀ gbãa ke bↄ̀agu, ben à lìɛ parii guu à bè: Dé bé à ↄ kɛ̀ ma utaa? 31 Ben à ìbanↄ bènɛ: Ń è lán gbɛ̃nↄↄ e nakↄ̃rɛɛmma nà, ben n bè dé bé à ↄ kɛ̀mmaↄ́? 32 Ben Yesu gbɛ̃nↄ gwà à lìgazi lɛ à gbɛ̃ kɛ̀ yã pì kɛ̀ e. 33 Vĩa nↄgbɛ̃ pì kũ̀ èe lugalugaa, zaakɛ à dↄ̃ yã kɛ̀ à à lè a mɛ̀ guu, ben à mↄ̀ à dàɛ a puua à gbá saɛ à à yãpuraa ònɛ píngi. 34 Ben Yesu bènɛ: Nↄgbɛ̃, ma náanɛ kɛ̀ ń kɛ̀ bé à n kɛ̃kↄ̃a. Ǹ tá bɛ aafia, n gyãa pì kɛ̃̀mman gwe. 35 Kɛ̀ Yesu kpɛ́ èe yã oo, wà bↄ̀ aduakɛkpɛ gbɛ̃nsi pì bɛ wà mↄ̀ wà bènɛ: N nɛ́ pì kɛ̀ sai, ǹton ĩa da dannɛria dↄro. 36 Yesu e swã kpá ń yãnziro, ben à bè gbɛ̃nsi pìnɛ: Ǹton tó swɛ̃̀ kɛ̃nguro, ǹ ma náanɛ kɛ dé. 37 Èe we gbɛ̃ke gá zɛarero, sé Pita kↄ̃n Yemisio kↄ̃n Yemisi dãaro Yohanao. 38 Kɛ̀ aↄ̃ kà gbɛ̃nsi pì bɛ, Yesu è wèe ↄ́ↄ dↄↄ wèe wii gbãaa lɛɛ wèe kpãngeda kɛɛ maamaa. 39 Kɛ̀ à gɛ̃̀ kpɛ́n, à ń lá à bè: Bↄ́yãnzi ée kpãngeda kɛɛ ée ↄ́ↄ dↄↄzi? Nɛ́ pì e garo, èe ii oomɛ. 40 Kɛ̀ aↄ̃ↄe à lalandi kɛɛ, ben à pɛ̀ḿma aↄ̃ bↄ̀ɛ bàazi ń píngi. Sé nɛ́ pì de kↄ̃n à dao kↄ̃n à ìba kɛ̀ aↄ̃ↄ kúonↄ, aↄ̃mbe à ń sɛ́ à gɛ̃̀ńyo guu kɛ̀ nɛ́ pì kún. 41 Ben à nɛ́ pì kũ̀ a ↄↄa à bènɛ: Talita kum! Yã pì bè, nɛ́nↄkparɛ, ǹ fɛɛ. 42 Zaa gwe gↄ̃ↄ nɛ́ pì fɛ̀ɛ à táa ò. Nɛ́ pì sↄ̃ kà wɛ̃̀ kuri awɛɛplaa. Yã pì bↄ̀ ń saɛ maamaa. 43 Ben Yesu gìńnɛ pátipati aↄ̃ton o gbɛ̃ke maro. Ben à bè wà pↄ́blee kpáa à ble.
1 Yesu bↄ̀ gwe à gàa a bɛ wɛ́tɛ, à ìbanↄↄ tɛ́zi. 2 Kɛ̀ kámmabogurↄↄ kà, ben èe yã daańnɛ aduakɛkpɛn. Ben parii kɛ̀ aↄ̃ à yã mànↄ bídi kɛ̀ wà bè: Mákpan gↄ̃gbɛ̃ pì yã kɛ̀nↄ èn? Ɔ̃ndↄ̃ kpareen wà kpàa, ben èe dabuyã kɛ̀ takanↄ kɛɛ? 3 Àmbe lí'ari ũroo? Mariama nɛ́nloo? Yemisi kↄ̃n Yusufuo kↄ̃n Yudao kↄ̃n Simↄnↄ vĩ̀in gweroo? À dãrenↄ bé wà kúwao kɛ̀roo? Ben aↄ̃ gìzi. 4 Ben Yesu bèńnɛ: Annabi ègↄ̃ bɛ̀ɛ sairo, sé à bɛ wɛ́tɛ kↄ̃n à danɛnↄ kiiao kↄ̃n à uao baasiro. 5 Yesu e fↄ̃ à dabuyã ke kɛ̀ gwero, sé gyãree kɛ̀ à ↄ kɛ̀ḿma à ń kɛ̃kↄ̃a kenↄ baasiro. 6 Kɛ̀ aↄ̃ↄe à náanɛ kɛro, aↄ̃ yã bↄ̀ à saɛ maamaa. Ben à gàa lakutu kↄ̃n lakutuo, èe yã daańnɛ. 7 Ben à a ìba gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ sìsiazi, ben à ń zĩ gↄ̃ↄn plaplaa, à ń gbá iko aↄ̃ zĩnnↄ goḿma. 8 À bèńnɛ: Àton pↄ́ke sɛ́ à gáoro, kũsãɛ ke bↄ̀kↄlogomma ke ↄↄ, sé gò. 9 À kyatee kpá, mↄde àton uta da mɛ̀n plaaro. 10 Ua kɛ̀ a pitan, àgↄ̃ kú gwe ai à gá bↄo wɛ́tɛ pì guu. 11 Guu kɛ̀ wèe a sín ke wèe swã kpá a yãziro, tó ée taa, à lutɛ̃ gogo a gbánↄa ń tona kↄ̃n Ludao sèeda ũ. 12 Ben aↄ̃ dà zɛ́n. Aↄ̃ nↄ̀sɛliɛna waazi kɛ̀ gbɛ̃nↄnɛ 13 aↄ̃ zĩnnↄ gòḿma pari, aↄ̃ nↄ́si màma gyãreenↄa pari aↄ̃ ń kɛ̃kↄ̃a. 14 Kí Hɛrↄdu yã pìnↄ mà, zaakɛ Yesu tↄ́ kà gu píngia. Gbɛ̃kenↄ e bee Yaaya Batisikɛri bé à fɛ̀ɛ bↄna gaan, beee yãnzin à gbãaa è èe dabuyãnↄ kɛɛzi. 15 Gbɛ̃kenↄ bè Iliamɛ, gbɛ̃kenↄ bè annabimɛ lán annabi yãanↄ doke bà. 16 Kɛ̀ Hɛrↄdu mà à bè: Yaaya kɛ̀ ma à mì zↄ̃̀ bé à fɛ̀ɛ bↄna gaan. 17 - 18 Zaakɛ Hɛrↄdu dↄ̃nkↄ̃ pì bé à a vĩ̀i Filipi naↄ̃ Hɛrↄdia sìa à sɛ̀. Kɛ̀ Yaaya ègↄ̃ oonɛ à vĩ̀i nↄ sinaa maaro, ben Hɛrↄdu tò wà Yaaya kũ̀ wà mↄ̀ kàa wà à dà kpɛ́siaan. 19 Hɛrↄdia sↄ̃ↄ Yaaya pɛ̃tɛ̃ kũna à yezi à à dɛ, mↄde èe zɛ́ ero, 20 zaakɛ Hɛrↄdu dↄ̃̀ kɛ̀ Yaaya nɛ́ Luda gbɛ̃ súusumɛ, ben è vĩa kɛnɛ è tó wà ĩa daaro. Tó à gàa à à yã ma, laasuu è gɛ̃mmɛ. Baa kↄ̃n beeeo ègↄ̃ ye à fàadibonazi. 21 Hɛrↄdia zɛ́ è Hɛrↄdu igurↄ làa kↄ̃kↄ̃ zĩ. Hɛrↄdu gbãadeenↄ kↄ̃n soza gbɛ̃nsinↄ kↄ̃n Galili gbɛ̃ gírimadeenↄ kàkↄ̃a pↄ́blekiia. 22 Ben Hɛrↄdia nɛ́nↄkparɛ gɛ̃̀ à ↄ̃ wã̀. À kɛ̀ Hɛrↄdunɛ nna kↄ̃n a nibↄnↄ ń píngi, ben kína bè nɛ́ pìnɛ: Pↄ́ kɛ̀ ń yezi ǹ à wɛ́ɛ kɛma, mɛ́ n gba. 23 Ben à ɛ̀ara à bènɛ: Ma la dànnɛ pↄ́ kɛ̀ n à wɛ́ɛ kɛ̀ma píngi, mɛ́ n gbamɛ, baa ma kpata kpaatɛ. 24 Ben nɛ́nↄkparɛ pì bↄ̀ à gàa à a da gbèka à bè: Bↄ́n mɛ́ wɛ́ɛ kɛa? Ben à da bènɛ, Yaaya Batisikɛri mì. 25 Gwe gↄ̃ↄ à lìara à sù kpakpaa à gàa à ò kínanɛ: Má yezi ǹ ma gba Yaaya Batisikɛri mì dana pɛrɛnti guu kɛ̀ tia. 26 Ben kína pↄↄ yàka maamaa, mↄde kɛ̀ à la dà nibↄnↄ wáa yãnzin èe fↄ̃ à gì dↄro. 27 Ben kína pì a dogari ke zĩ̀ gↄ̃ↄ, à bènɛ à gá à à mì zↄ̃ à mↄ́o. Ben à gàa à à mì zↄ̃̀ kpɛ́siaan 28 à dà pɛrɛnti guu à mↄ̀ à kpà nɛ́ pìa, ben à kpà a daa. 29 Kɛ̀ Yaaya ìbanↄ yã pì mà, ben aↄ̃ mↄ̀ wà à gɛ̀ sɛ̀ wà vĩ̀i. 30 Yesu zĩ̀ri pìnↄ sù à kiia, ben aↄ̃ yã kɛ̀ aↄ̃ↄ kɛ̀nↄ kↄ̃n yã kɛ̀ aↄ̃ↄ dàńnɛnↄ ònɛ píngi. 31 Wèe gaa wèe suu, ben Yesu kↄ̃n a zĩ̀rinↄↄ e zɛ́ e aↄ̃ pↄ́ blè sero parii yãnzi. Ben à bèńnɛ: À mↄ́ wà gá gusaɛ watɛ̃ɛ wà kámma bo féte. 32 Ben aↄ̃ dà zɛ́n góro'itɛ guu aↄ̃ↄe gaa gusaɛ ńtɛ̃ɛ. 33 Kɛ̀ gbɛ̃nↄ ń gana è, aↄ̃ ń dↄ̃, ben aↄ̃ bↄ̀ wɛ́tɛ kↄ̃n wɛ́tɛo pari wà bàa lɛ̀ kɛ̀sɛ wà kà gwe ń ã. 34 Kɛ̀ Yesu bↄ̀ góro guu, à gbɛ̃nↄ è paripari, ben aↄ̃ kɛ̀nɛ wɛ̃nda, zaakɛ aↄ̃ↄ dɛ lán sãa kɛ̀ aↄ̃ↄ dã̀ri vĩroonↄ bàmɛ. Ben èe yã daańnɛ maamaa. 35 Kɛ̀ ↄfãntɛ̃ bùsa, ben à ìbanↄ sↄ̃̀zi aↄ̃ bè: Gura kɛ̀kii nɛ́ sɛ̃̀tɛ pↄ̀rↄtumɛ, bensↄ̃ guu e sii. 36 Ǹ gbɛ̃nↄ gbarɛ aↄ̃ tá bura kↄ̃n lakutu kɛ̀ kú kĩinↄa, aↄ̃ pↄ́ wɛtɛ wà lú wà ble. 37 Ben Yesu wèńla à bè: À pↄ́ kpáḿma aↄ̃ ble. Ben aↄ̃ bènɛ: Ń yezi wà gá burɛdi lú kondogi ↄↄ wàa do wà kpáḿma aↄ̃ blen yↄ́? 38 Ben Yesu ń lá à bè: Burɛdi mɛ̀n ũgban á vĩi? À gá gwa. Kɛ̀ aↄ̃ kà, aↄ̃ bè: Burɛdi kuu mɛ̀n sↄↄro kↄ̃n kpↄ̀o mɛ̀n plaa. 39 Ben à bèńnɛ: À gbɛ̃nↄ vɛ̃ɛvɛ̃ɛ sɛ̃̀la bↄ̀rↄa gãliagãlia. 40 Ben aↄ̃ vɛ̃̀ɛvɛ̃ɛ gãli kↄ̃n gãlio, gãli kenↄ gↄ̃ↄn basↄↄro, gãli kenↄ gↄ̃ↄn baplaa akuri. 41 Ben Yesu burɛdi mɛ̀n sↄↄro kↄ̃n kpↄ̀o mɛ̀n plaaa pìo sɛ̀ à wɛ́ɛ sɛ̀ musu à aubarika dàn. Ben à burɛdi pì lìlikↄ̃rɛ à kpà a ìbanↄa, aↄ̃ↄ kpàatɛtɛ gbɛ̃nↄnɛ. Ben à kpↄ̀ mɛ̀n plaaa pìnↄ kpàatɛtɛńnɛ ń píngi. 42 Aↄ̃ pↄ́ blè wà kã̀ ń píngi. 43 Ben wà burɛdi kpaa kↄ̃n kpↄ̀ kpaaa kɛ̀ gↄ̃̀nↄ sɛ̀ɛ gbíi kuri awɛɛplaaa pà. 44 Gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ pↄ́ blènↄ kà gↄ̃ↄn bↄrↄ sↄↄro. 45 Yesu gã nà a ìbanↄa gↄ̃ↄ aↄ̃ gɛ̃ góro'itɛn, lɛ aↄ̃ dↄnɛ aɛ gana Bɛtɛsaida ai àgↄ̃ parii gbarɛ. 46 Kɛ̀ à lɛ́ zàḿma, ben à dìdi kpiii musu à gàa adua kɛ. 47 Kɛ̀ uusiɛ kɛ̀ góro'itɛ kú sɛ̀bɛ dagura, Yesu sↄ̃ↄ kú í baa ado. 48 Ben à è górofĩna e ĩa daaḿma, kɛ̀ ĩa gbãaa e kakaańzi yãnzi. Gudↄnao à gàa ń kiia èe táa oo íla, ben à kɛ̀ dian á yezi à gɛ̃ńlaa bà. 49 Kɛ̀ aↄ̃ à è èe táa oo íla, aↄ̃ↄe daa gɛ̀wãadeemɛ, ben aↄ̃ wii lɛ̀. 50 Zaakɛ aↄ̃ à è ń píngi, ben swɛ̃̀ kɛ̃̀ńgu. Ben Yesu yã bèńnɛ gↄ̃ↄ: À a làakari kpáɛ, mámbee! Àton tó vĩa a kũro. 51 Kɛ̀ à gɛ̃̀ góro guu, ben ĩa zɛ̀, ben yã pì bↄ̀ ń saɛ maamaa, 52 zaakɛ aↄ̃ wɛ́ɛ e kɛ̃ burɛdi yãaro kɛ̀ laasuu kɛ̃̀sãḿma yãnzi. 53 Kɛ̀ aↄ̃ bikũ̀ baa, aↄ̃ kà Gɛnɛsarɛti, ben aↄ̃ ń góro bà dↄ̀ gwe. 54 Kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ɛ góro guu, wà Yesu dↄ̃̀ gↄ̃ↄ, 55 ben aↄ̃ bàa lɛ̀ wà gàa bùsu pì lakutu píngia, wà gyãreenↄ sɛ̀ɛ kↄ̃n ń daɛbↄnↄ, guu kɛ̀ wà mà à kún píngi wègↄ̃ mↄ́ńyo à kiia. 56 Guu kɛ̀ à gàan píngi, lakutunↄ ke wɛ́tɛnↄ ke buraanↄ, wègↄ̃ mↄↄnɛ gyãreenↄ ai wà ń káɛ yàranↄa, ben wè wɛ́ɛ kɛa lɛ wà ↄ kɛ baa à uta lɛ́a. Ben gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ ↄ kɛ̀anↄ kɛ̃̀kↄ̃a ń píngi.
1 Farisinↄ kↄ̃n ludayãdannɛri kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ Yerusalɛmu kenↄ mↄ̀ Yesu kiia, 2 ben aↄ̃ↄ è à ìba kenↄ e pↄ́ blee ↄpipisai. 3 Zaakɛ Farisinↄ kↄ̃n Yudanↄ ń píngi ń dezinↄ fɛɛakaarayã kũnamɛ, aↄ̃è pↄ́ ble ↄpipi a zɛ́a sairo. 4 Tó aↄ̃ bↄ̀ yàra wà sù, aↄ̃è pↄ́ ble zú'osairo. Aↄ̃ↄ fɛɛakaarayã pãndenↄ kũna pari. Lɛmɛ aↄ̃è togoonↄ kↄ̃n loonↄ kↄ̃n butanↄ pípi lɛ. 5 Ben Farisinↄ kↄ̃n ludayãdannɛri pìnↄ Yesu là wà bè: Bↄ́yãnzi n ìbanↄ ègↄ̃ wa dezinↄ fɛɛakaarayã kũnaziroo? Aↄ̃è pↄ́ ble ↄpipisai. 6 Yesu wèńla à bè: A mↄnafikideenↄ, Isaya annabikɛyã ò a mↄnafikideenↄ yã musu wásawasa lán à kɛ̃̀ Luda yãn nà à bè: Bori beee è bɛ̀ɛ limɛ kↄ̃n lɛ́omɛ, aↄ̃ swɛ̃̀ kúmaro. 7 Aↄ̃ègↄ̃ dↄnzi kɛɛmɛ pãmɛ, gbɛ̃ntee yãzɛkparɛɛn aↄ̃è dańnɛ. 8 A pã kpà Luda yãdannɛnazi, ben á gbɛ̃ntee fɛɛakaarayã kũna. 9 Ben à bèńnɛ dↄ: A pã Luda yãnɛ lɛ à e àgↄ̃ a fɛɛakaarayã kũna maan yↄ́? 10 Musa bè, àgae bɛ̀ɛ lí a de kↄ̃n a daonɛ. À bè dↄ, gbɛ̃ kɛ̀ à a de ke a da kpɛ bↄ̀, wà adee dɛ. 11 Apinↄ sↄ̃, eè be tó gbɛ̃ bè a de ke a danɛ, pↄ́ kɛ̀ á vĩ à ń kpe dao nɛ́ Kↄbanimɛ, 12 à zɛ́ vĩ à a de kↄ̃n a dao kpe dao dↄro. Kↄbanin pↄ́ kɛ̀ wè kpá Ludaa ũ. 13 Lɛmɛ eè Luda yã kɛ famma a fɛɛakaarayã kɛ̀ eè dańnɛ yãnzi. Yã beee takanↄn eè kɛ pari. 14 Ben Yesu ɛ̀ara à parii sìsiazi à bè: À swã kpá à ma yã ma a píngi. 15 Pↄ́kee kuu kɛ̀ è gɛ̃ gbɛ̃ guu kɛ̀ è à kɛ gbãsĩro. Pↄ́ kɛ̀ è bↄ gbɛ̃ guu bé è tó àgↄ̃ gbãsĩ. 16 Gbɛ̃ kɛ̀ swã vĩ à ma. 17 Kɛ̀ à parii tò gwe à tà bɛ, ben à ìbanↄ à gbèka yã pì mìzi. 18 À bèńnɛ: A laasuu kpɛ́ yĩi seↄ́? Kɛ̀ pↄ́kee kuu kɛ̀ è gɛ̃ gbɛ̃ guu à tó àgↄ̃ gbãsĩro, á dↄ̃roo? 19 Pↄ́ pì è gɛ̃ a swɛ̃̀ guuro, sé à gbɛɛɛn, gbasa à bↄ mɛ̀n. Lɛn Yesu pↄ́ble píngi kɛ̀ blena pↄ́ ũ lɛ tɛ̃̀ sai. 20 Ben à bè: Yã kɛ̀ è bↄ gbɛ̃ guu bé è tó àgↄ̃ gbãsĩ. 21 Zaakɛ zaa gbɛ̃ntee swɛ̃̀ guun laasuu zaaa è bↄn: Pãpãkɛna, kpãi'ona, gbɛ̃dɛna, zinakɛna, 22 wãkũ, nↄ̀sɛzaaa, mↄnafiki, wísaiyã, sãnkara, gbɛ̃sↄ̃sↄ̃na, wada kↄ̃n mìsaiyão. 23 Yã zaaa pìnↄ è bↄ swɛ̃̀ guu píngi, àmbe è tó gbɛ̃ gↄ̃ gbãsĩ. 24 Yesu bↄ̀ gwe à gàa Taya bùsun, ben à pìta ua kea. À yezi wà a dↄ̃ro, mↄde èe e à a zĩnda ùtɛro. 25 Nↄgbɛ̃ kɛ̀ à nɛ́nↄkparɛ zĩn vĩi Yesu baaru mà, ben à mↄ̀ à dàɛ à aɛ gↄ̃ↄ. 26 Nↄgbɛ̃ pì sↄ̃ Giriki gbɛ̃mɛ wà à ì Siria Fenisia bùsun. À wɛ́ɛ kɛ̀ Yesua lɛ à zĩn goare a nɛ́a. 27 Ben Yesu bènɛ: Ǹ tó wà pↄ́blee kpá nɛ́nↄa gĩa, zaakɛ à maa wà nɛ́nↄ pↄ́blee sɛ́ wà zu gbɛ̃ɛnↄnɛro. 28 Ben nↄgbɛ̃ pì wèàla à bè: Dii, baa gbɛ̃ɛ kɛ̀ aↄ̃è daɛńzinↄ è nɛ́nↄ pↄ́ble buru sɛ́sɛ. 29 Yesu bènɛ: Kɛ̀ n yãwenlana maa yãnzi, ǹ tá, n nɛ́ zĩn gòa. 30 Kɛ̀ à kà bɛ, à a nɛ́ è daɛna pɛ̀a, zĩn pì gòa. 31 Ben Yesu fɛ̀ɛ Taya bùsun à gàa Sidↄ̃, ben à bↄ̀ɛ kↄ̃n Wɛ́tɛmɛnkuri bùsuo ai à gàa à kà Galili sɛ̀bɛzi. 32 Ben wà mↄ̀nɛ kↄ̃n swãdo bebekario, wà wɛ́ɛ kɛ̀a lɛ à ↄ kɛa. 33 Yesu bↄ̀ parii guu kↄ̃n swãdoo pìo à a ↄnɛtee pɛ̀pɛ à swãn. Kɛ̀ à lóu sù, ben à ↄ kɛ̀ à nɛ́nɛa. 34 À wɛ́ɛ sɛ̀ musu à wesaa kàkↄ̃a à bò, ben à bènɛ: Ɛfata. Yã pì bè ǹ wɛ̃. 35 Zaa gwe gↄ̃ↄ gↄ̃gbɛ̃ pì swã wɛ̃̀ à nɛ́nɛ gùɛ, ben à yã ò wásawasa. 36 Yesu bèńnɛ aↄ̃ton o gbɛ̃ke maro, mↄde dian èe giińnɛ nà, lɛmɛ aↄ̃ↄe à kpàakpa kɛɛńnɛ lɛ. 37 Yã pì bↄ̀ ń saɛ maamaa à gɛ̃̀ onala, ben aↄ̃ bè: À yã píngi kɛna ègↄ̃ maamɛ. È tó baa swãdoonↄ yã ma, ben è tó bebekarinↄ yã o.
1 Gurↄↄ mↄ̀nↄ guu dↄ gbɛ̃nↄ pàzi pari. Aↄ̃ pↄ́blee vĩ wà blero, ben Yesu a ìbanↄ sìsiazi à bèńnɛ: 2 Gbɛ̃ kɛ̀nↄ kɛ̀mɛ wɛ̃nda, zaakɛ aↄ̃ gĩakɛ wà kúmao gurↄ aagↄ̃, ben aↄ̃ↄ pↄ́ke vĩ wà blero. 3 Tó ma ń gbáɛ aↄ̃ tá bɛ kↄ̃n nↄaao, guu é liḿma zɛ́ guu, zaakɛ ń gbɛ̃kenↄ bↄkii zã̀. 4 Ben à ìbanↄ à là wà bè: Mákpan wé pↄ́blee en sɛ̃̀tɛ pↄ̀rↄtu kɛ̀ kɛ̀ eé gbɛ̃ pìnↄ kãa? 5 Ben Yesu ń lá à bè: Burɛdi mɛ̀n ũgban á vĩi? Aↄ̃ bè: Mɛ̀n swɛɛplaamɛ. 6 Ben à bè parii vɛ̃ɛ tↄↄtɛ. Ben à burɛdi mɛ̀n swɛɛplaaa pìnↄ sɛ̀ à sáabu kɛ̀, ben à lìlikↄ̃rɛ à kpà a ìbanↄa aↄ̃ kpaatɛtɛ pariinɛ, ben aↄ̃ↄ kpàatɛtɛńnɛ. 7 Aↄ̃ↄ kpↄ̀ nɛ́ngonↄ vĩ féte dↄ. Kɛ̀ à aubarika dàn, à bèńnɛ aↄ̃ ɛara wà beee kpaatɛtɛńnɛ dↄ. 8 Ben aↄ̃ↄ blè wà kã̀, ben wà à kpaaa kɛ̀ gↄ̃̀nↄ sɛ̀ɛ gbíi swɛɛplaa. 9 Gbɛ̃ pìnↄ kà bↄrↄ siigↄ̃. Kɛ̀ Yesu ń gbáɛ, 10 ben à gɛ̃̀ góro'itɛ guu kↄ̃n a ìbanↄ, aↄ̃ gàa Dalamanuta bùsun. 11 Ben Farisinↄ mↄ̀ aↄ̃ↄe lɛokpakↄ̃a kɛɛo aↄ̃ↄe lí pɛɛɛa, aↄ̃ↄe wɛtɛɛ à sèeda ke kɛńnɛ kↄ̃n Luda gbãaao. 12 Ben à wesaa kàkↄ̃a à bò à bè: Bↄ́yãnzi tↄ̃ↄrigbɛ̃nↄ è sèeda gbekamazi? Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, mɛ́ sèeda ke kɛńnɛro. 13 Ben à ń tó gwe à ɛ̀ara à gɛ̃̀ góro'itɛ guu à tà baa kãa kpa. 14 À ìbanↄ sã̀n aↄ̃ burɛdi kũsãɛ sɛ́. Burɛdi mɛ̀n doo bé à gↄ̃̀ńnɛ góro guu. 15 Ben Yesu lɛ́ dàḿma à bè: Àgↄ̃ a zĩnda kũna dↄ̃. À làakari kɛ Farisinↄ kↄ̃n Hɛrↄdu gbɛ̃nↄ burɛdisɛsɛ'ɛ̃zɛ̃zi. 16 Ben aↄ̃ↄe beekↄ̃nɛ: Kɛ̀ wá burɛdi vĩro yãnzin à ò lɛzi. 17 Yesu dↄ̃̀ḿma, ben à ń lá à bè: Bↄ́yãnzi ée bee kɛ̀ á burɛdi vĩro yãnzimɛzi? Ai tia a wɛ́ɛ e kɛ̃ à dↄ̃roo? Á laasuu vĩroo? 18 Á wɛ́ɛ vĩ à guu eoroo? Á swã vĩ à yã maoroo? Yãke è dↄaguroo? 19 Kɛ̀ ma burɛdi mɛ̀n sↄↄroo lìlikↄ̃rɛ má kpà gↄ̃ↄn bↄrↄ sↄↄroonↄa, a à kpaaa sɛ̀ɛ gbíi ũgbamɛ? Aↄ̃ wèàla wà bè: Mɛ̀n kuri awɛɛplaamɛ. 20 Ben à ɛ̀ara à ń lá à bè: Kɛ̀ ma burɛdi mɛ̀n swɛɛplaaa lìlikↄ̃rɛ má kpà gↄ̃ↄn bↄrↄ siigↄ̃ↄnↄa, a à kusu sɛ̀ɛ gbíin ũgbamɛ? Aↄ̃ wèàla wà bè: Mɛ̀n swɛɛplaa. 21 Ben à bèńnɛ: Ai tia a dↄ̃roo? 22 Kɛ̀ aↄ̃ kà Bɛtɛsaida, ben wà mↄ̀nɛ vĩ̀ao wà wɛ́ɛ kɛ̀a à ↄ kɛa. 23 Ben à vĩ̀a pì kũ̀ a ↄↄa à bↄ̀o wɛ́tɛ kpɛɛ. À lóu sù à wɛ́ɛa à ↄ kɛ̀a, ben à à là à bè: Nɛ́ɛ guu eeↄ́? 24 Ben gↄ̃gbɛ̃ pì a wɛ́ɛ sɛ̀ musu à bè: Mɛ́ɛ gbɛ̃nↄ ee lán línↄ bà aↄ̃ↄe táa oo. 25 Ben Yesu ɛ̀ara à ↄ kɛ̀ à wɛ́ɛa dↄ. Kɛ̀ gↄ̃gbɛ̃ pì wɛ́ɛ kɛ̀ biibii, ben à wɛ́ɛ wɛ̃̀ èe pↄ́ píngi ee sa wásawasa. 26 Ben Yesu à gbàrɛ à tá bɛ à bè: Ǹton bↄɛ lakutu guuro. 27 Kɛ̀ Yesu e gaa kↄ̃n a ìbanↄ Sizarea Filipi lakutunↄ guu, ben à a ìbanↄ là zɛ́ guu à bè: Dén gbɛ̃nↄ è be má dɛ à ũu? 28 Aↄ̃ wèàla wà bè: Gbɛ̃kenↄ è be Yaaya Batisikɛrimɛ, gbɛ̃kenↄ è be Ilia, gbɛ̃kenↄ è be dↄ annabi yãanↄ doken n ũ. 29 Ben à ń lá à bè: Apinↄ sↄ̃, dén eè be má dɛ à ũu? Pita wèàla à bè: Mɛsayan n ũ. 30 Ben Yesu ń swã sùkãńnɛ lɛ aↄ̃ton yã pì o gbɛ̃ke maro. 31 Ben à nà yãdannɛnaa à bè: Séde Gbɛ̃ntee Nɛ́ wɛ́ɛtãmma e maamaa, gbɛ̃nsinↄ kↄ̃n sa'orikinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄ é gízi, weé à dɛ, à gurↄ aagↄ̃dee zĩ eé fɛɛ. 32 À yã pì òńnɛ wásawasa, ben Pita gàao kpado, èe giinɛ. 33 Kɛ̀ Yesu lìɛ à a ìbanↄ gwà, ben à pàta Pitaa à bè: Ǹ gumɛ gwe Setãn! N laasuu nɛ́ Luda pↄ́nlo, gbɛ̃ntee pↄ́mɛ. 34 Beee gbɛra Yesu parii sìsiazi kↄ̃n a ìbanↄ à bèńnɛ: Tó gbɛ̃ yezi à kɛ ma ìba ũ, séde à gí a zĩnda wɛ̃̀ndizi à a líkpansɛ́ à tɛ́omazi. 35 Gbɛ̃ kɛ̀ yezi àgↄ̃ a wɛ̃̀ndi kũna é korazi. Gbɛ̃ kɛ̀ gì a wɛ̃̀ndizi ma yãnzi kↄ̃n ma baaru yão sↄ̃, adee égↄ̃ wɛ̃̀ndi vĩ. 36 Tó gbɛ̃ gↄ̃̀ anduna vĩ píngi, tó à kòra a wɛ̃̀ndizi, bↄ́ àren à vĩi? 37 Bↄ́n gbɛ̃ntee é e à a wɛ̃̀ndi lendee kpáo? 38 Tó gbɛ̃ mapi kↄ̃n ma yãnↄ wí dɛ̀ tↄ̃ↄrigbɛ̃ durunde ludanaanɛkɛrisaideenↄ tɛ́, Gbɛ̃ntee Nɛ́ é adee wí dɛ gurↄↄ kɛ̀ eé su a De gakui guu kↄ̃n à malaikanↄ.
1 Ben à bèńnɛ: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃kenↄ kú gura kɛ̀ aↄ̃é garo ai aↄ̃ kí kɛ̀ Ludaa kà e, èe suu kↄ̃n gbãaao. 2 Gurↄ swɛɛdoo gbɛra Yesu Pita kↄ̃n Yemisio kↄ̃n Yohanao sɛ̀ à dìńyo kpii lezĩa ńtɛ̃ɛ. Ben à lì ń wáa, 3 à pↄ́kãsãanↄↄ e tɛ́ kɛɛ pú fénfen. Gbɛ̃kee kú anduna guu kɛ̀ eé fↄ̃ à à pura kũ lɛro. 4 Ben Ilia kↄ̃n Musao bↄ̀ wà mↄ̀ńzi, aↄ̃ↄe yã oo kↄ̃n Yesuo. 5 Ben Pita bè Yesunɛ: Dannɛri, à maa kɛ̀ wá kú kɛ̀. Wà kutaa dↄ mɛ̀n aagↄ̃, n pↄ́ mɛ̀n do, Musa pↄ́ mɛ̀n do, Ilia pↄ́ mɛ̀n do. 6 À dↄ̃ yã kɛ̀ ée ooro, zaakɛ vĩa ń kũ maamaa. 7 Ludambɛ luguu pìta à dàńla, ben aↄ̃ kòto mà à guu à bè: Àmbe ma Nɛ́ mɛ̀n do léle yenzidee ũ. À à yã ma. 8 Kãndo kɛ̀ aↄ̃ guu gwàgwa, aↄ̃ↄe gbɛ̃ke e dↄro, sé Yesu ado. 9 Kɛ̀ aↄ̃ↄe pitaa kpiii pìa, ben Yesu bèńnɛ aↄ̃ton yã kɛ̀ aↄ̃ↄ è pì o gbɛ̃ke maro ai Gbɛ̃ntee Nɛ́ fɛɛ bↄna gaan. 10 Aↄ̃ yã pì kũna, mↄde aↄ̃ↄe kↄ̃ lalaa wèe bee: Fɛɛ bↄna gaan yã beee dɛ diamɛ? 11 Ben aↄ̃ à là wà bè: Bↄ́yãnzin ludayãdannɛrinↄ è be Ilia bé eé mↄ́ káakuzi? 12 À wèńla à bè: Ilia é mↄ́ káaku yãpuramɛ, eé yã píngi kɛkɛ à gbɛ̀n, mↄde à kɛ̀ dia wà kɛ̃̀ Luda yãn wà bè, Gbɛ̃ntee Nɛ́ é wɛ́ɛtãmma e maamaa ai wà gízi? 13 Mↄde mɛ́ɛ ooare Ilia mↄ̀ kↄ̀, ben aↄ̃ ń pↄyezi kɛ̀nɛ, lán wà à yã ò Luda yãn nà. 14 Kɛ̀ aↄ̃ sù ń gbɛ̃ kpaaanↄ kiia, aↄ̃ↄ è parii ligańzi, ben ludayãdannɛrinↄↄ e lɛokpakↄ̃a kɛɛńyo. 15 Kɛ̀ parii Yesu è, à yã bↄ̀ ń saɛ, ben aↄ̃ bàa lɛ̀ wà gàa wà ì kpàa gↄ̃ↄ ń píngi. 16 Ben à a ìbanↄ là à bè: Bↄ́ lɛokpakↄ̃an ée kɛɛńyo lɛee? 17 Ben gↄ̃gbɛ̃ ke wèàla zà guu à bè: Dannɛri, ma mↄnnɛ ma nɛ́omɛ, zĩn bé à à nɛ́nɛ nàɛ. 18 Tó à dìdia, è à pãɛ tↄↄtɛ, ègↄ̃ lóufuta bↄɛɛ, ègↄ̃ swaa soo, è gbãgbã sↄ̀rↄrↄ. Ma bè n ìbanↄnɛ aↄ̃ pɛ́ zĩn pìa à bↄ, ben aↄ̃ fùa. 19 Ben Yesu bèńnɛ: Tↄ̃ↄrigbɛ̃ ludanaanɛkɛrisaideenↄ! Mɛ́gↄ̃ kúao ai bↄrɛmɛ? Mɛ́gↄ̃ mɛnaaao ai bↄrɛmɛ? À mↄ́mɛ nɛ́ pìo kɛ̀. 20 Kɛ̀ wà mↄ̀onɛ, kɛ̀ zĩn pì Yesu è gↄ̃ↄ, ben à nɛ́ pì nìgãnigã à à pã̀ɛ tↄↄtɛ. Ben èe gbegere paa èe lóufuta bↄɛɛ. 21 Yesu nɛ́ pì de là à bè: Zaa bↄrɛmɛ à kúo lɛɛ? À wèàla à bè: Zaa à nɛ́ féte zĩmɛ. 22 Ègↄ̃ à zuu tɛ́ kↄ̃n ío guu baabↄrɛ, ègↄ̃ yezi à à dɛ. Tó nɛ́ fↄ̃ ǹ pↄ́ke kɛ, ǹ wa wɛ̃nda gwa ǹ wa faaba kɛ. 23 Yesu bènɛ: N bè, tó mɛ́ fↄ̃ↄ́? Baabↄ píngi è sí kɛ gbɛ̃ kɛ̀ ma náanɛ vĩinɛ. 24 Ben nɛ́ pì de wii lɛ̀ gↄ̃ↄ à bè: Má n náanɛ vĩ. Ǹ n náanɛ kɛ̀ èe kɛ̃sãama kaaramɛ. 25 Kɛ̀ Yesu è zà e nakↄ̃rɛɛḿma, à gì zĩn pìnɛ à bè: Zĩn swãdo kpadugu, má ònnɛ ǹ go nɛ́ pìa. Ǹton gɛ̃ à guu dↄro. 26 Ben zĩn pì wii lɛ̀ à à nìgã pãsĩpãsĩ, ben à gòa. Nɛ́ pì gↄ̃̀ daɛna lán gɛ̀ bà ai paridee bè à gàmɛ. 27 Ben Yesu à kũ̀ a ↄↄa, à à fɛ̀ɛ à zɛ̀. 28 Kɛ̀ Yesu gɛ̃̀ ua guu, ben à ìbanↄ à gbèka gusaɛ wà bè: À kɛ̀ dia wée fↄ̃ wà pɛ́ zĩn pìa à bↄroo? 29 Ben à wèńla à bè: Kɛ̀ taka è sí bↄro, sé kↄ̃n aduakɛnao. 30 Kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ gwe, ben aↄ̃ pã̀ Galilinɛ. Yesu yezi wàgↄ̃ a kúkii dↄ̃ro, 31 zaakɛ èe yã daa a ìbanↄnɛmɛ. À bèńnɛ: Weé Gbɛ̃ntee Nɛ́ na gbɛ̃nↄnɛ ń ↄzĩ wà à dɛ, à gurↄ aagↄ̃dee zĩ eé fɛɛ. 32 Aↄ̃ↄe à yã pì dↄ̀rↄ dↄ̃ro, ben vĩa ń kũ aↄ̃ yã pì gbekaa. 33 Ben aↄ̃ kà Kapɛnamu. Gurↄↄ kɛ̀ à kú bɛ, à a ìbanↄ là à bè: Bↄ́ lɛokpakↄ̃an ée kɛɛ zɛ́ guuu? 34 Ben aↄ̃ yĩtɛna, zaakɛ aↄ̃ↄe lɛokpakↄ̃a kɛɛ zɛ́ guu dɛnlaa yã musumɛ. 35 Ben à vɛ̃̀ɛ à gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaa pìnↄ sìsiazi à bè: Tó gbɛ̃ yezi à kɛ gbɛ̃ káaku ũ, adee gↄ̃ kpɛɛdee ũ, à gↄ̃ baade pínginɛ zĩ̀ri ũ. 36 À nɛ́ féte sɛ̀ à à zɛ̀ ń aɛzĩ, ben à à sɛ̀ à à kpà a kùla à bèńnɛ: 37 Gbɛ̃ kɛ̀ nɛ́ kɛ̀nↄ doke sì ma ìbakɛɛ yãnzi, mámbe à ma si. Gbɛ̃ kɛ̀ ma si sↄ̃, mámbe à ma si madoro, gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩin á sì. 38 Ben Yohana bènɛ: Dannɛri, wa gbɛ̃ke è, èe zĩnnↄ gooḿma kↄ̃n n tↄ́o, ben wa ginɛ, zaakɛ wa gbɛ̃nlo. 39 Ben Yesu bè: Àton gínɛro, zaakɛ gbɛ̃ke é fↄ̃ à dabuyã kɛ kↄ̃n ma tↄ́o à ɛara à ma tↄ́ zaaa sí dↄro. 40 Gbɛ̃ kɛ̀ èe íbɛtɛ kpáwaoroo nɛ́ wa gbɛ̃mɛ. 41 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ à a gba ímina kɛ̀ á kuu Kirisi pↄ́ ũ yãnzi, adee é kora a láadaziro. 42 Tó gbɛ̃ tò nɛ́ kɛ̀ ma náanɛ vĩi kɛ̀kiinↄ doke sã̀sã, eégↄ̃ sã̀ↄ adeenɛ wà wísilↄgbɛ gbɛ̃̀ntɛ̃ dↄ à waalɛ wà à zu sɛ̀bɛ guu. 43 - 44 Tó n ↄↄ bé è tó ǹ fu, ǹ zↄ̃ ǹ zĩnna. À sã̀ↄnnɛ ǹ gɛ̃ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo guu kↄ̃n ↄ kusuo dɛ n gↄ̃ kↄ̃n ↄ mɛ̀n plaaaola ǹ gɛ̃ tɛ́ kɛ̀ è garoo guu gɛ̀wãan. 45 - 46 Tó n gbá bé è tó ǹ fu, ǹ zↄ̃ ǹ zĩnna. À sã̀ↄnnɛ ǹ gɛ̃ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo guu ɛrɛ ũ dɛ n gↄ̃ kↄ̃n gbá mɛ̀n plaaaola wà n zu tɛ́n. 47 Tó n wɛ́ɛ bé è tó ǹ fu, ǹ bↄ. À sã̀ↄnnɛ ǹ gɛ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guu kↄ̃n wɛ́ɛ dooo dɛ n gↄ̃ kↄ̃n wɛ́ɛ mɛ̀n plaaaola wà n zu tɛ́n, 48 gura kɛ̀ aↄ̃ kↄ̀kↄbii è yãaro, tɛ́ pì è garo. 49 Tɛ́ é mɛ̀ ↄ̃ baade píngia lán wè pↄ́ kɛkɛ kↄ̃n wisio nà. 50 Wisi nɛ́ pↄ́ maaamɛ, mↄde tó à nnaa tà, dian weé kɛ nà à gↄ̃ wisi ũ dↄↄ? À tó wisi gↄ̃ kú a guu, égↄ̃ nna kↄ̃o.
1 Ben Yesu bↄ̀ gwe à gàa Yudea bùsun ai Yoda baa kãa kpa. Parii ɛ̀ara wà kàkↄ̃azi gwe, ben à yã dàńnɛ lán è kɛ nà. 2 Farisi kenↄ mↄ̀ wà à yↄ̃ wà gwa, ben aↄ̃ à là wà bè: Gↄ̃gbɛ̃ zɛ́ vĩ à gí a naↄ̃ziↄ́? 3 À wèńla à bè: Musa dàare diaa? 4 Aↄ̃ bè: Musa gↄ̃gbɛ̃ gbà zɛ́ à yìgidɛtakada kɛ̃ à a naↄ̃ gbarɛo. 5 Ben Yesu bèńnɛ: A swãgbãa yãnzin Musa doka beee dàarezi. 6 Zaa káaku kɛ̀ Luda anduna kɛ̀, à gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ kↄ̃n nↄgbɛ̃omɛ. 7 Beee yãnzi gↄ̃gbɛ̃ é a de kↄ̃n a dao tó, aↄ̃é nakↄ̃a kↄ̃n a naↄ̃o, 8 aↄ̃ gↄ̃ↄn plaaa é gↄ̃ mɛ̀ doo ũ. Aↄ̃ↄ kuu plaa dↄro, sé do. 9 Beee yãnzi gbɛ̃ kɛ̀ Luda ń nakↄ̃anↄ, gbɛ̃tee tón ń kɛ̃kↄ̃aro. 10 Kɛ̀ Yesu tà bɛ, à ìbanↄ à là yã pì mìzi. 11 Ben à bèńnɛ: Gbɛ̃ kɛ̀ gì a naↄ̃zi à nↄ pãnde sɛ̀, adee zina kɛ̀ a nↄ káakunɛ. 12 Nↄgbɛ̃ kɛ̀ gì a zãzi à gↄ̃ pãnde sɛ̀ sↄ̃, à zina kɛ̀n gwe. 13 Wèe mↄↄ Yesunɛ kↄ̃n nɛ́nↄ lɛ à ↄ kɛḿma, ben à ìbanↄ gìńnɛ. 14 Kɛ̀ Yesu è lɛ, à pↄ fɛ̃̀ à bèńnɛ: À tó nɛ́nↄ mↄ́ ma kiia, àton gíńnɛro, zaakɛ aↄ̃ takanↄ pↄ́n kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia ũ. 15 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ èe kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia sí lán nɛ́ féte bàroo é gɛ̃nlo. 16 Ben à nɛ́nↄ sɛ̀ à ń kpákpa a kùla, à ↄ kɛ̀kɛḿma à aubarika dàńgu. 17 Kɛ̀ Yesu dà zɛ́n èe gaa, ben gↄ̃gbɛ̃ ke bàa lɛ̀ à mↄ̀ à kùɛ à aɛ à à là à bè: Dannɛri maa, dian mɛ́ kɛ nà mà wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo ee? 18 Ben Yesu bènɛ: À kɛ̀ dia n bè má maaa? Gbɛ̃kee maaro, sé Luda ado. 19 Ń dokanↄ dↄ̃: Ǹton gbɛ̃ dɛro, ǹton zina kɛro, ǹton kpãi oro, ǹton yã di n gbɛ̃daaaaro, ǹton gbɛ̃ blero, ǹgae bɛ̀ɛ lí n de kↄ̃n n daonɛ. 20 Ben à bè: Dannɛri, zaa ma nɛ́ngo zĩ má yã beeenↄ kũna píngi. 21 Ben Yesu à gwà yenzi wɛ́ɛo à bènɛ: Yã mɛ̀n doo bé à gↄ̃̀nnɛ. Ǹ gá ǹ pↄ́ kɛ̀ ń vĩinↄ yá píngi ǹ à ↄↄ kpá takaasideenↄa, ǹ mↄ́ ǹ tɛ́mazi, nɛ́gↄ̃ auziki vĩ ludambɛ. 22 Ben gↄ̃gbɛ̃ pì uu sìsi yã pì yãnzi, à tà pↄsiaao kɛ̀ à auzikinↄ vĩ bíta yãnzi. 23 Ben Yesu a ìbanↄ gwàgwa à bèńnɛ: À zĩ'ũ maamaa auzikideenɛ à gɛ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guu. 24 À yã pì bↄ̀ à ìbanↄ saɛ, ben Yesu ɛ̀ara à bèńnɛ: Gbɛ̃nↄ, à zĩ'ũ gbɛ̃nɛ maamaa à gɛ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guu! 25 Lakumi gɛ̃na pↄrↄyĩn aaga dɛ auzikide gɛ̃na kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guula. 26 Ben yã pì bↄ̀ à ìbanↄ saɛ maamaa, aↄ̃ bèkↄ̃nɛ: Tó lɛmɛ, dé bé eé fↄ̃ à mìsina ee? 27 Yesu ń gwá à bè: Gbɛ̃ntee é fↄ̃ro, sé Luda. Luda kiia baabↄ píngi è sí kɛ. 28 Ben Pita bènɛ: Wa baabↄ píngi tò wa tɛnzi. 29 Yesu bè: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ à a bɛɛ tò ke a vĩ̀inↄ ke a dãaronↄ ke a da ke a de ke a nɛ́nↄ ke a buraa ma yãnzi kↄ̃n ma baarukpannɛna yão, 30 adee é ɛara à bɛɛnↄ kↄ̃n vĩ̀inↄ kↄ̃n dãaronↄ kↄ̃n danↄ kↄ̃n nɛ́nↄ kↄ̃n buraanↄ e lɛo basↄↄro anduna kɛ̀ guu, mↄde kↄ̃n wɛ́ɛtãmmaomɛ, eé wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo e anduna kɛ̀ èe mↄↄ guu. 31 Gbɛ̃ káakunↄ égↄ̃ kpɛɛdeenↄ ũ pari, kpɛɛdeenↄ égↄ̃ gbɛ̃ káakunↄ ũ. 32 Aↄ̃ ɛ̀ara wà dà zɛ́n aↄ̃ↄe gaa Yerusalɛmu. Yesu dↄ a ìbanↄnɛ aɛ, ben yã pì bↄ̀ ń saɛ, vĩa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ tɛ́ à kpɛɛnↄ kũ̀. Ben Yesu a gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ sɛ̀ɛ ńdona, à ɛ̀ara à yã kɛ̀ weé kɛaree òńnɛ dↄ 33 à bè: À ma! Wée gaa Yerusalɛmumɛ. Weé Gbɛ̃ntee Nɛ́ kpá sa'orikinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄa, aↄ̃é yã daàla à ga, aↄ̃é à kpá bori pãndenↄa. 34 Aↄ̃é à fabo aↄ̃é lóu sua aↄ̃é à gbɛ̃ flã̀o aↄ̃é à dɛ, à gurↄ aagↄ̃dee zĩ eé fɛɛ. 35 Ben Zebedi nɛ́nↄ Yemisi kↄ̃n Yohanao sↄ̃̀ Yesuzi aↄ̃ bènɛ: Dannɛri, wá yezi ǹ yã kɛ̀ wée wɛ́ɛ kɛɛmmaa kɛwe. 36 Ben à ń lá à bè: Bↄ́n á yezi mà kɛaree? 37 Aↄ̃ wèàla wà bè: Ǹ tó wà vɛ̃ɛnyo n kpata guu, gbɛ̃ doo n ↄplaazi gbɛ̃ doo ↄzɛɛzi. 38 Yesu bèńnɛ: Á yã kɛ̀ ée à wɛ́ɛ kɛɛmaa dↄ̃ro. Togo'i kɛ̀ mɛ́ mi, é fↄ̃ à miↄ́? Wɛ́ɛtãmma kɛ̀ mɛ́ gɛ̃n é fↄ̃ à gɛ̃ à guuↄ́? 39 Aↄ̃ wèàla wà bè: Wé fↄ̃. Ben Yesu bèńnɛ: Togo'i kɛ̀ mɛ́ mii é mi, wɛ́ɛtãmma kɛ̀ mɛ́ gɛ̃n é gɛ̃n, 40 mↄde vɛ̃ɛna ma ↄplaazi ke ma ↄzɛɛzi nɛ́ ma yãnlo. Gbɛ̃ kɛ̀ Ludaa kɛ̀kɛńnɛnↄ pↄ́mɛ. 41 Kɛ̀ à ìba gↄ̃ↄn kuri kpaaanↄ yã pì mà, aↄ̃ pↄ fɛ̃̀ Yemisi kↄ̃n Yohanaozi. 42 Ben Yesu ń kákↄ̃a à bèńnɛ: Á dↄ̃ kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ wèe ń gwaa bori pãnde kínanↄ ũunↄ è gbãaa ble ń gbɛ̃nↄa, gbãadeenↄ sↄ̃ è iko mↄ́ńnɛ, 43 mↄde à dɛ lɛ a kiiaro. A tɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ yezi à gↄ̃ gbɛ̃nsi ũ, sé adee kɛ a zĩ̀ri ũ. 44 Lɛmɛ dↄ gbɛ̃ kɛ̀ yezi à gↄ̃ gbɛ̃ káaku ũ, sé adee kɛ a píngi zↄ̀ ũ. 45 Zaakɛ Gbɛ̃ntee Nɛ́ e mↄ́ lɛ wà zĩi kɛnɛro, à mↄ̀ lɛ à zĩi kɛńnɛmɛ, à a zĩnda wɛ̃̀ndi kpá lɛ à gbɛ̃nↄ bo pari yãnzi. 46 Aↄ̃ kà Yɛriko. Kɛ̀ Yesu e bↄↄ gwe kↄ̃n a ìbanↄ kↄ̃n pariio, vĩ̀a Timɛu nɛ́ Batimɛu vɛ̃ɛna zɛ́ lɛ́a, èe baa kɛɛ. 47 Kɛ̀ à mà wà bè Yesu Nazarɛti bé èe gɛ̃tɛɛ, ben à nà lɛ́ gbãa zunaa à bè: Yesu, Dauda Bori, ǹ ma wɛ̃nda gwa! 48 Ben parii e giinɛ wèe bee à yĩtɛ. Ben à lɛ́ gbãa zuna kàara èe bee: Dauda Bori, ǹ ma wɛ̃nda gwa. 49 Yesu zɛ̀ à bè: À à sísi. Ben wà vĩ̀a pì sìsi wà bènɛ: Ǹ n làakari kpáɛ ǹ fɛɛ. Èe n sísii. 50 Ben vĩ̀a pì a uta bↄ̀ à vĩ̀ à fɛ̀ɛ à mↄ̀ Yesu kiia. 51 Ben Yesu à là à bè: Bↄ́n ń yezi mà kɛnnɛɛ? Vĩ̀a pì wèàla à bè: Rabi, má yezi ma wɛ́ɛ guu emɛ. 52 Ben Yesu bènɛ: Ǹ gá, ma náanɛ kɛ̀ ń kɛ̀ bé à n kɛ̃kↄ̃a. Zaa gwe gↄ̃ↄ à wɛ́ɛ guu è, ben à dào zɛ́n.
1 Kɛ̀ aↄ̃ kà kĩi kↄ̃n Yerusalɛmuo, aↄ̃ kà Bɛtɛfage kↄ̃n Bɛtani kɛ̀ kú Kùkpɛ sĩ̀sĩgɛɛzio, ben Yesu a ìbanↄ zĩ̀ gↄ̃ↄn plaa 2 à bèńnɛ: À gá lakutu kɛ̀ káɛ a aɛ kɛ̀kãa guu. Tó a gɛ̃ gↄ̃ↄ, é zaakinɛ bↄ̀rↄ e bàdↄna gwe, gbɛ̃kee e dia zikiro. À poro à suo. 3 Tó wà a la wà bè, bↄ́n ée kɛɛ gwe, à be Dii bé à yezi, eé ɛara à suo tia. 4 Ben aↄ̃ gàa aↄ̃ zaaki è bà dↄna kpɛɛlɛa bàazi. Kɛ̀ aↄ̃ↄe poroo, 5 ben gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ zɛ gweenↄ ń lá wà bè: Bↄ́n ée kɛɛ zaaki pìo kɛ̀ ée poroo? 6 Aↄ̃ wèńla lán Yesu òńnɛ nà, ben wà ń tó aↄ̃ táo. 7 Aↄ̃ sù zaaki pìo Yesunɛ, aↄ̃ ń utanↄ kpàɛa, ben Yesu dìa. 8 Gbɛ̃nↄↄ e ń utanↄ kpaɛɛ zɛ́ guu pari, gbɛ̃kenↄ e lánↄ zↄ̃ↄ sɛ̃̀n aↄ̃ↄe kpaɛɛ dↄ. 9 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ tɛ́ aɛzĩnↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ tɛ́ kpɛɛnↄↄ e wii lɛɛ wèe bee: Ǹ gbãaa kɛ! Aubarikadeen gbɛ̃ kɛ̀ èe mↄↄ kↄ̃n Dii tↄ́o ũ. 10 Luda aubarika da wa dezi Dauda kpata kɛ̀ èe bↄↄ gupuraaan. Wà gbãakɛ kpázi ai ludambɛ. 11 Kɛ̀ Yesu kà Yerusalɛmu, à gɛ̃̀ Luda ua, ben à baabↄ píngi gwà à lìgazi. Kɛ̀ ↄfãntɛ̃ e gɛ̃ɛ kpɛ́n yãnzi, ben à bↄ̀ à gàa Bɛtani kↄ̃n a ìba gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ. 12 Kɛ̀ guu dↄ̀, aↄ̃ bↄ̀ Bɛtani, ben nↄaa e Yesu dɛɛ. 13 À kãkã lí è kãaa à lá kù. Ben à gàa gwa ke tó à bɛɛ vĩ. Kɛ̀ à kà gwe, èe pↄ́ke ero, sé à lánↄ, zaakɛ kãkã magurↄↄ e ká kↄ̀ro. 14 Ben à bè lí pìnɛ: Gbɛ̃ke é n bɛɛ ble ziki dↄro. À ìbanↄ yã pì mà. 15 Kɛ̀ aↄ̃ kà Yerusalɛmu, Yesu gɛ̃̀ Luda ua guu, ben à pɛ̀ laayarinↄa kↄ̃n laalurinↄ à ń bↄɛ. À ↄↄlendekɛrinↄ teebunↄ kↄ̃n pↄ̃tɛ̃ɛyarinↄ kìtanↄ yĩ̀pa à kwɛ̀ńnɛ. 16 Èe we gbɛ̃ke a asoo sɛ̀ à gɛ̃̀tɛo Luda ua guuro. 17 Ben à yã dà gbɛ̃nↄnɛ à bè: Wà kɛ̃̀ Luda yãn wà bè: Ma kpɛ́ égↄ̃ dɛ aduakɛkpɛ ũ bori pínginɛ, ben á kɛ̀ gbɛ̃blerinↄ tò ũ. 18 Sa'orikinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄ yã pì mà, ben aↄ̃ↄe zɛ́ wɛtɛɛ wà à dɛ. Aↄ̃ↄe vĩa kɛɛnɛ, zaakɛ à yãdannɛna bↄ̀ baade píngi saɛ. 19 Kɛ̀ uusiɛ kɛ̀, ben Yesu kↄ̃n a ìbanↄ bↄ̀ɛ wɛ́tɛ pì guu. 20 Kɛ̀ guu dↄ̀, aↄ̃ↄe gɛ̃tɛɛ, ben aↄ̃ kãkã lí pì è à gàga kↄ̃n a kãsãao. 21 Ben à yã dↄ̀ Pitan, ben à bè Yesunɛ: Rabi, ǹ kãkã lí kɛ̀ ń kà gwa, à kori kũ̀. 22 Yesu wèńla à bè: Àgↄ̃ Luda náanɛ vĩ. 23 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, tó gbɛ̃ ò kpiii kɛ̀nɛ à fɛɛ à a zĩnda sɛ́ à zu sɛ̀bɛn, tó èe seka kɛ a nↄ̀sɛ guuro, tó à náanɛ vĩ kɛ̀ yã kɛ̀ à ò pì é kɛ, eé kɛnɛmɛ. 24 Beee yãnzi mɛ́ɛ ooare, tó ée adua kɛɛ, yã kɛ̀ a à wɛ́ɛ kɛ̀ píngi, à diɛ à gĩakɛ á è kↄ̀, é sↄ̃ e. 25 Tó a fɛɛ ée adua kɛɛ, tó á nↄ̀sɛ zaaa vĩ gbɛ̃keo, à kɛ̃nɛ, lɛ a De kɛ̀ kú musu a durunnↄ kɛ̃are dↄ. 26 Tó ée gbɛ̃nↄ kɛ̃ sↄ̃ro, a De kɛ̀ kú musu é a taarinↄ kɛ̃are sero. 27 Ben aↄ̃ kà Yerusalɛmu. Lán Yesu e lili oo Luda ua guu nà, sa'orikinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄ mↄ̀ 28 wà à là wà bè: Iko kpareen nɛ́ɛ yã kɛ̀nↄ kɛɛo? Dé bé à n gba yã pì kɛna iko? 29 Ben Yesu wèńla à bè: Yã mɛ̀n doon mɛ́ gbekaawa. À wemala, mɛ́ iko kɛ̀ mɛ́ɛ yã kɛ̀nↄ kɛɛo oare. 30 À omɛ. Yaaya gbɛ̃nↄ batisikɛna bↄ̀ Luda kiian yↄ́, ke gbɛ̃ntee kiiamɛ? 31 Ben aↄ̃ yã gↄ̃̀gↄ̃ wà bè: Tó wa bè Luda kiiamɛ, eé wa la bↄ́yãnzin wée Yaaya yã sírozi. 32 Tó wa bè gbɛ̃ntee kiiamɛ sↄ̃, tↄ̀! Aↄ̃ gbɛ̃nↄ vĩa vĩ, zaakɛ gbɛ̃ píngi Yaaya annabikɛɛ sì. 33 Ben aↄ̃ wè Yesula wà bè: Wá dↄ̃ro. Ben Yesu bèńnɛ: Ɛ̃ndɛ̃ mapi se, mɛ́ iko kɛ̀ mɛ́ɛ yã kɛ̀nↄ kɛɛo oarero.
1 Ben Yesu fɛ̀ɛ èe yãlɛɛkↄ̃zińnɛ à bè: Gbɛ̃ke bé à geepi líkpɛ bà à kara lìgazi, à wɛ̀ɛ yↄ̃̀ geepi'ifɛ̃kii ũ à búdãkpagba dà, ben à bú pì nà ayakɛrinↄnɛ ń ↄzĩ, ben à fɛ̀ɛ táo. 2 Kɛ̀ geepizↄ̃gurↄↄ kà, ben à a zĩ̀ri zĩ̀ ayakɛri pìnↄa, lɛ à a geepi bɛɛ pì sí. 3 Ben ayakɛri pìnↄ à kũ̀ wà à gbɛ̃̀, aↄ̃ à gbàrɛ ↄkori. 4 Ben à ɛ̀ara à zĩ̀ri pãnde zĩ̀ dↄ. Ben aↄ̃ gbɛ̃ beee lɛ̀ a mìa aↄ̃ wí dàa. 5 A ɛ̀ara à gbɛ̃ pãnde zĩ̀ dↄ, ben aↄ̃ gbɛ̃ beee dɛ̀. Lɛn à gbɛ̃ pãndenↄ zĩ̀ lɛ pari, wà ń gbɛ̃kenↄ gbɛ̃̀ wà ń gbɛ̃kenↄ dɛ̀. 6 À nɛ́gↄ̃gbɛ̃ mɛ̀n do yenzidee bé à gↄ̃̀nɛ sa, ben à à zĩ̀ zãa à bè: Aↄ̃é ma nɛ́ yã da. 7 Ben ayakɛri pìnↄ bèkↄ̃nɛ: Túbiblerin yɛ̀. À tó wà à dɛ, à túbi é gↄ̃ wa pↄ́ ũ. 8 Ben aↄ̃ à kũ̀ aↄ̃ à dɛ̀, ben aↄ̃ à gɛ̀ sɛ̀ wà bↄ̀o buraa guu. 9 Tↄ̀! Bↄ́n buradee pì é kɛɛ? Eé mↄ́ à ayakɛri pìnↄ dɛdɛ à buraa pì na gbɛ̃ pãndenↄnɛ ń ↄzĩ. 10 Ée Luda yã kɛ̀ kyó kɛroo? Gbɛ̀ kɛ̀ kpɛ́borinↄ pã kpàzi bé à gↄ̃̀ kpɛ́ gooda gbɛ̀ mìdee ũ. 11 Dii bé à beee kɛ̀, ben à kɛ̀we yãbↄnsaɛ ũ. 12 Ben aↄ̃ zɛ́ wɛ̀tɛ wà à kũ, zaakɛ aↄ̃ dↄ̃̀ kɛ̀ ń yãnzin à yãlɛkↄ̃zina pì òzi, mↄde aↄ̃ vĩa kɛ̀ pariinɛ, ben aↄ̃ à tò gwe aↄ̃ tà. 13 Ben wà Farisi kenↄ kↄ̃n Hɛrↄdu gbɛ̃nↄ zĩ̀ Yesu kiia ↄ̃ndↄ̃ↄo, lɛ wà à kũ a yã'ona guu. 14 Kɛ̀ aↄ̃ kà, ben aↄ̃ bènɛ: Dannɛri, wá dↄ̃ kɛ̀ gbɛ̃ yãpuradeen n ũ. Nɛɛ̀ gbɛ̃ wɛ́ɛ gwaro, nɛɛ̀ gbɛ̃ gwena gwaro, nɛɛ̀ Luda zɛ́ dańnɛ súusu. À zɛ́ vĩ wà bɛ'ↄↄ kpá Sizaaↄ́, ke à zɛ́ vĩro? Wà kpáan yↄ́, ke wàton kpáaro? 15 Yesu ń mↄnafikikɛɛ dↄ̃̀ḿma, ben à bèńnɛ: Bↄ́yãnzin ée ma yↄ̃ↄ ée gwaazi? À mↄ́ ↄↄ pì dooo mà gwa. 16 Kɛ̀ aↄ̃ↄ kpàa, ben à bèńnɛ: Dé mì wɛ̃zãn yɛ̀ kↄ̃n à tↄ́o? Aↄ̃ wèàla wà bè: Siza pↄ́mɛ. 17 Ben Yesu bèńnɛ: À pↄ́ kɛ̀ dɛ Siza pↄ́ ũ kpá Sizaa, à pↄ́ kɛ̀ dɛ Luda pↄ́ ũ kpá Ludaa. À yã bↄ̀ ń saɛ. 18 Ben Sadusi kɛ̀ aↄ̃è be gɛ̀nↄ è fɛɛroonↄ mↄ̀ Yesu kiia, aↄ̃ à gbèka wà bè: 19 Dannɛri, Musa òwe a takada guu à bè, tó gbɛ̃ gà à a naↄ̃ tòn nɛ́'isai, à dãaro gyaanↄↄ pì sɛ́, lɛ à nɛ́ borii dato a vĩ̀inɛ. 20 Tↄ̀! Dedↄ̃nkↄ́deenↄↄ kuu gↄ̃ↄn swɛɛplaa. Woru nↄↄ sɛ̀, ben à gà nɛ́'isai. 21 Ben Sabi nↄↄ pì sɛ̀ dↄ, ben à gà à nↄↄ pì tò nɛ́'isai. Ben Biↄ kɛ̀ lɛ dↄ 22 ai à gàa pɛ́ ń swɛɛplaadeea. Aↄ̃ píngi gà nɛ́'isai. Aↄ̃ píngi gbɛran nↄↄ pì gà se. 23 Gɛ̀nↄ fɛɛgurↄↄ zĩ aↄ̃ dé bé eégↄ̃ nↄↄ pì vĩi? Zaakɛ aↄ̃ gↄ̃ↄn swɛɛplaaa ń píngi aↄ̃ à dↄ̃̀ nↄↄ ũmɛ. 24 Ben Yesu wèńla à bè: A Luda yã kↄ̃n a gbãaao dↄ̃sai yãnzin a sãsãziroo? 25 Tó gɛ̀nↄ fɛ̀ɛ, aↄ̃é nↄↄ sɛ́ro, aↄ̃é zã kɛro, weégↄ̃ kuu lán malaikanↄↄ kuu nà ludambɛmɛ. 26 Gɛ̀nↄ fɛɛna yã musu, ée Musa takada kyó kɛroo? Gura kɛ̀ à gyanto yã òn Luda bènɛ ambe Ibraĩ kↄ̃n Isaakuo kↄ̃n Yakubuo Luda ũ. 27 Luda è kɛ gɛ̀nↄ Luda ũro, gbɛ̃ bɛ̃ɛnↄ Ludamɛ. A sãsã à kɛ̀ bíta. 28 Ludayãdannɛri kee kú gwe, à lɛokpakↄ̃a kɛ̀ aↄ̃ↄe kɛɛ mà. Kɛ̀ à è Yesu yã wèńla maamaa, ben à sↄ̃̀zi à à là à bè: Dokayã kparee bé à dɛ à kpaaanↄla píngii? 29 Yesu wèàla à bè: Yã kɛ̀ dɛńlaan yɛ̀: Isarailinↄ à swã kpá. Dii wa Ludan Dii ũ ado. 30 Ǹgↄ̃ ye Dii n Ludazi kↄ̃n nↄ̀sɛo do kↄ̃n n niniio píngi kↄ̃n n laasuuo píngi n gbãa lɛ́n. 31 À plaadeen yɛ̀: Ǹgↄ̃ ye n gbɛ̃daaazi lán n zĩnda wɛ̃̀ndi bà. Dokayã kee dɛ beeenↄlaro. 32 Ben ludayãdannɛri pì bènɛ: Yã maamɛ, dannɛri. N yãpuraa ò, n bè Luda mɛ̀n domɛ, à pãndee kuuro, sé àpi. 33 Yena Ludazi kↄ̃n nↄ̀sɛo do kↄ̃n n laasuuo píngi n gbãa lɛ́n kↄ̃n yena n gbɛ̃daaazi lán n zĩnda wɛ̃̀ndi bào dɛ sa'opↄ kɛ̀ wè ká tɛ́n à tɛ́ kũla kↄ̃n sa'ona bori sãnda píngio. 34 Kɛ̀ Yesu è à yã wèala kↄ̃n làakario, à bènɛ: Gɛ̃na kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guu zã̀nyoro. Zaa gurↄ beeea gbɛ̃kee e gà à yãke laa dↄro. 35 Yesu ɛ̀ara èe yã daańnɛ Luda ua guu, ben à gbɛ̃nↄ là à bè: À kɛ̀ dia ludayãdannɛrinↄ è be Dauda boriin Mɛsaya ũu? 36 Kɛ̀ Luda Nini dìdi Daudaa, à bè: Dii bè ma diinɛ à vɛ̃ɛ a ↄplaazi ai àgↄ̃ à ibɛɛnↄ káɛnɛ a gbá gĩzĩ. 37 Kɛ̀ Dauda bènɛ Dii, à kɛ̀ dia eégↄ̃ dɛ à borii ũ dↄↄ? Ben parii e à yã maa pↄnnaao. 38 À yãdannɛna guu à bè: À làakari kɛ ludayãdannɛrinↄzi. Aↄ̃ègↄ̃ ye tɛtɛnazi kↄ̃n uta ìsinↄ dana, lɛ wàgↄ̃ ì kpákpaaḿma yàranↄa. 39 Aↄ̃ègↄ̃ wɛtɛɛ wà vɛ̃ɛ aduakɛkpɛ vɛ̃ɛki maaanↄ guu kↄ̃n zĩbaa vɛ̃ɛki maaanↄ. 40 Aↄ̃è adua gbã̀a kɛ lɛ gbɛ̃nↄ ń e yãnzi, ben aↄ̃è gyaanↄnↄ kpɛ́ síḿma. Aↄ̃ wɛ́ɛtãmma égↄ̃ pãsĩpãsĩ dɛ gbɛ̃ píngi pↄ́la. 41 Ben Yesu vɛ̃̀ɛ Luda ua guu ↄↄdakii aɛ, èe gbɛ̃nↄ gwaa lán aↄ̃ↄe ↄↄ daan nà. Ɔↄde sànↄↄ e ↄↄ bíta daan. 42 Ben gyaanↄ takaasidee mↄ̀ à kↄbↄ plaaa dàn, èe ká sue doro. 43 Ben Yesu a ìbanↄ kàkↄ̃a à bèńnɛ: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gyaanↄ takaasidee kɛ̀ ↄↄ dà ↄↄdakii guu dɛ gbɛ̃ píngila. 44 Zaakɛ aↄ̃ ↄↄ sà guun aↄ̃ bↄ̀n wà kàn ń píngi. Nↄgbɛ̃ kɛ̀ sↄ̃, à takaasikɛɛ guun pↄ́ kɛ̀ à vĩ à pↄ́ bleon à dàn píngi.
1 Kɛ̀ Yesu e bↄↄ Luda ua guu, à ìbanↄ doke bènɛ: Dannɛri, ǹ gwa lán wà kpɛ́ maaa kɛ̀ takanↄ bò nà kↄ̃n gbɛ̀ maaa kɛ̀ takanↄ. 2 Ben Yesu bènɛ: N kpɛ́ ìsi kɛ̀nↄ è píngiↄ́? Gbɛ̀ kee kú guu kɛ̀ kɛ̀ weé tó dikↄ̃aro, weé gboro píngimɛ. 3 Yesu vɛ̃ɛna Kùkpɛ sĩ̀sĩgɛɛzi aɛdↄkↄ̃ana kↄ̃n Luda uao, ben Pita kↄ̃n Yemisio kↄ̃n Yohanao kↄ̃n Anduruo à gbèka gusaɛ wà bè: 4 Ǹ owe, bↄrɛn yã kɛ̀nↄ é kɛɛ? Bↄ́ bé eégↄ̃ dɛ à píngi kɛgurↄ sèeda ũu? 5 Ben Yesu bèńnɛ: À làakari kɛ, àton tó wà a sãsãro. 6 Weé mↄ́ pari ma tↄ́o, aↄ̃égↄ̃ bee Mɛsayan ń ũ aↄ̃é gbɛ̃nↄ sãsã pari. 7 Tó a zĩ̀nↄ baaru mà kↄ̃n à wàpeo, àton bídi kɛro. Sé beeenↄ kɛ, mↄde anduna yãana kpɛ́. 8 Bori kↄ̃n boriio é fɛɛkↄ̃zi, lɛmɛ dↄ bùsu kↄ̃n bùsuo. Tↄↄtɛ nigãnigãna égↄ̃ kú gukenↄn kↄ̃n nↄaao. Yã beeenↄn nↄ̀wãwã naana ũ. 9 À làakari kɛ. Weé a kũkũ wà a na yãkpaɛkɛrinↄnɛ ń ↄzĩ, weé a gbɛ̃gbɛ̃ aduakɛkpɛnↄ guu. Weé a zɛ bùsu gbɛ̃nsinↄ kↄ̃n kínanↄ aɛ ma yãnzi, lɛ àgↄ̃ dɛńnɛ ma sèedadeenↄ ũ. 10 Sé wà ma baaru nna waazi kɛ bori píngi ma gĩa. 11 Tó wà gàaao yãkpaɛkɛkiia, àton gĩakɛ à yã kɛ̀ é o damu kɛro. Yã kɛ̀ Ludaa dàare a lɛ́n gurↄↄ mↄ̀an à o, zaakɛ ámbe é yã oro, Luda Ninimɛ. 12 Vĩ̀i kↄ̃n dãaronↄ é kↄ̃ kpáḿma wà dɛ. Denↄ é bↄ ń nɛ́nↄ kpɛɛ. Nɛ́nↄ é bↄ ń denↄ kↄ̃n ń danↄ kpɛɛ wà ń dɛ. 13 Gbɛ̃ píngi é zaagu ma yãnzi, mↄde gbɛ̃ kɛ̀ zɛna gbãa ai à gurↄ lɛ́a é mìsina e. 14 Tó a tɛ̃̀ guyakari è guu kɛ̀ dɛ àgↄ̃ kúnlo, kyókɛri gↄ̃ dↄ̃, gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Yudeanↄ bàa sí wà mì pɛ́ kpiiinↄa. 15 Gbɛ̃ kɛ̀ kú a kpɛ́ musu tón pita à gɛ̃ kpɛ́ guu à pↄ́ke sɛ́ à bↄoro. 16 Gbɛ̃ kɛ̀ kú buraa tón liara bɛ à a uta sɛ́ro. 17 Wãiyoo nↄ̀sindadeenↄ kↄ̃n nɛ́dandeenↄ gurↄ beeea. 18 À adua kɛ lɛ yã pì tón kɛ buusiɛ gurↄro, 19 zaakɛ wɛ́ɛtãmma égↄ̃ kuu gurↄↄ pìnↄa. Zaa gurↄↄ kɛ̀ Luda anduna kɛ̀ ai gbã̀a à taka e kɛro, eé sↄ̃ kɛ zikiro. 20 Tó Dii e gurↄↄ pìnↄ lagoro, lɛ gbɛ̃ke é bↄro. Mↄde à gurↄↄ pìnↄ làgo a gbɛ̃ kɛ̀ à ń sɛ́nↄ yãnzimɛ. 21 Gurↄ beeea tó gbɛ̃ke bèare, à Mɛsaya gwa kɛ̀ kesↄ̃ à Mɛsaya gwa kãaa, àton síro. 22 Zaakɛ Mɛsaya ɛgɛɛnↄ kↄ̃n annabi ɛgɛɛnↄ é mↄ́ wà sèedanↄ kↄ̃n dabudabuyãnↄ kɛ, lɛ wà gbɛ̃ kɛ̀ Luda ń sɛ́nↄ sãsão, tó eé sí kɛ. 23 À làakari kɛ. Ma gĩakɛ ma yã píngi òare zaa káaku kↄ̀. 24 Gurↄↄ pìnↄ wɛ́ɛtãmma gbɛra ↄfãntɛ̃ é sia kũ, mↄvura é í kɛro, 25 sↄsↄnɛnↄ é woro ludambɛ, gbãaa kɛ̀ aↄ̃ↄ kú musunↄ é nigã, 26 gbasa wà Gbɛ̃ntee Nɛ́ suna e ludambɛ luguun kↄ̃n gbãa bítao kↄ̃n gakuio. 27 Eé a malaikanↄ zĩ, lɛ aↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ à ń sɛ́nↄ kakↄ̃a anduna gooda siigↄ̃ↄa, zaa anduna lɛ́a ai ludambɛ lɛ́a. 28 À yã dada kãkã lía. Tó à gã̀nↄ í kpàkpa èe lá bↄ̀rↄ paa, á dↄ̃ kɛ̀ guwãagurↄↄ kà kĩi. 29 Lɛmɛ sↄ̃, tó á è yã pìnↄↄ e kɛɛ lɛ, àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ à suna kà kĩi, à kú kpɛɛlɛa. 30 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare gurↄↄ kɛ̀ gbɛ̃nↄ é gɛ̃tɛro ai yã pìnↄ gá kɛo píngi. 31 Musu kↄ̃n tↄↄtɛo é gɛ̃tɛ, mↄde ma yãnↄↄ gɛ̃tɛna vĩro. 32 Gbɛ̃kee à gurↄↄ ke à gurↄ zaka dↄ̃ro, baa malaika kɛ̀ aↄ̃ↄ kú musunↄ ke Luda Nɛ́, sé De Luda. 33 À làakari kɛ, a wɛ́ɛ gↄ̃ dↄ, zaakɛ á dↄ̃ gurↄↄ kɛ̀ eé suro. 34 À dɛ lán gbɛ̃ kɛ̀ èe gaa wɛ́tɛa bà. À a bɛɛ tò a zĩkɛrinↄnɛ baade kↄ̃n a zĩio, ben à bè a gudãkparinɛ a wɛ́ɛ gↄ̃ dↄ. 35 Apinↄ sↄ̃, á dↄ̃ gurↄↄ kɛ̀ bɛdee é suro, uusiɛn yoo, lezãndon yoo, kolɛzuon yoo, ke gudↄnao. Beee yãnzi a wɛ́ɛ gↄ̃ dↄ, 36 lɛ àton su kãndo à a le, ée ii ooro yãnzi. 37 Yã kɛ̀ mɛ́ɛ ooare mɛ́ɛ oo baade pínginɛmɛ, a wɛ́ɛ gↄ̃ dↄ.
1 Banla zĩbaa kↄ̃n Burɛdi Sɛ́sɛ'ɛ̃zɛ̃sai zĩbaao gↄ̃̀ gurↄ plaa, ben sa'orikinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄↄ e zɛ́ wɛtɛɛ ↄ̃ndↄ̃ↄo wà Yesu kũ wà dɛ. 2 Zaakɛ aↄ̃ bè: Wàton kɛ zĩbaa zĩro, lɛ gbɛ̃nↄ tón zↄka káro yãnzi. 3 Gurↄↄ kɛ̀ Yesu kú Bɛtani, Simↄ kusu bɛ, èe pↄ́ blee gɛɛkɛsɛkɛna, ben nↄgbɛ̃ ke sↄ̃̀zi à gbaaa nɛ́ngo kɛ̀ nↄ́si gũ nna bori maa ↄↄdee kú à guu kũna. Ben à gbaaa pì waa ɛ̀, à nↄ́si pì kù Yesu mìa. 4 Gbɛ̃kenↄ kú gwe, aↄ̃ pↄↄ fɛ̀ɛ wà bè: Bↄ́n nↄ́si pì laalaakɛna ũu? 5 Weé fↄ̃ wà yá dɛ kondogi wàa do kpɛ́ basↄↄroola wà à ↄↄ kpá takaasideenↄa. Ben aↄ̃ lɛ́fↄtↄↄ kà nↄgbɛ̃ pìzi. 6 Ben Yesu bè: À à tó gwe. Bↄ́yãnzin ée ĩa daaazi? À zĩ maaa kɛ̀mɛmɛ. 7 Takaasideenↄ égↄ̃ kúao gurↄ píngi, gurↄↄ kɛ̀ á yezi, é fↄ̃ à kɛńnɛ. Mapi sↄ̃ mɛ́gↄ̃ kúao gurↄ píngiro. 8 À kɛ̀ a gbãa lɛ́mmɛ, à gĩakɛ à nↄ́si kù ma mɛ̀a lɛ à ma gɛ̀ kɛomɛ. 9 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, guu kɛ̀ wèe ma baaru nna waazi kɛɛn anduna guu píngi, weégↄ̃ yã kɛ̀ nↄgbɛ̃ pì kɛ̀ oo à dↄngu yãnzi. 10 Beee gbɛra gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ doke kɛ̀ wè benɛ Yudasi Isikariↄti gàa sa'orikinↄ kiia, lɛ à Yesu kpáḿma. 11 Kɛ̀ aↄ̃ à yã mà, ben aↄ̃ pↄↄ kɛ̀ nna, ben aↄ̃ lɛ́ gbɛ̃̀nɛ kɛ̀ weé ↄↄ kpáa. Ben èe zɛ́ wɛtɛɛ à Yesu kpáḿma. 12 Burɛdi Sɛ́sɛ'ɛ̃zɛ̃sai zĩbaa gurↄ káakudee zĩ kɛ̀ wè Banla sãnɛ bↄ̀rↄ kòto kpá, Yesu ìbanↄ à là wà bènɛ: Mán ń yezi wà gá kɛkɛnnɛ ǹ Banla pↄ́ blen? 13 Yesu gↄ̃ↄn plaaa zĩ̀ a ìbanↄ tɛ́ à bèńnɛ: À gá wɛ́tɛ guu. Gↄ̃gbɛ̃ ke é daalɛ à í sɛna kↄ̃n looo. À tɛ́zi 14 ai ua kɛ̀ eé gɛ̃n. À o ua pì bɛdeenɛ, dannɛri bè mán a pitakii kún, guu kɛ̀ é Banla pↄ́ blen kↄ̃n a ìbanↄo? 15 Eé kpɛ́ musu bíta kɛ̀ wà kɛ̀kɛ ↄdↄaare. À pↄ́bleyã kɛkɛwe gwe. 16 Yesu ìba pìnↄ dà zɛ́n, aↄ̃ gↄ̃̀ wɛ́tɛ pì guu, ben aↄ̃ↄ è lán à òńnɛ nà. Ben aↄ̃ Banla pↄ́bleyã kɛ̀kɛ gwe. 17 Kɛ̀ uusiɛ kɛ̀, ben Yesu gàa gwe kↄ̃n a gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaa pìnↄ. 18 Kɛ̀ aↄ̃ vɛ̃̀ɛ wèe pↄ́ blee, ben à bè: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, a gbɛ̃ mɛ̀n doo kɛ̀ wée pↄ́ blee lɛdoo é ma kpáḿma. 19 Aↄ̃ nↄ̀sɛ yàka, ben aↄ̃ↄe à laa doodo: Asa mámbeeroo? 20 Ben à bèńnɛ: A gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ doke kɛ̀ wée pↄ́ blee taa guu lɛdomɛ. 21 Gbɛ̃ntee Nɛ́ é kpá guuzi lán à kɛ̃na a yã musu nà, mↄde wãiyoo gbɛ̃ kɛ̀ eé bↄ Gbɛ̃ntee Nɛ́ kpɛɛ pì. Eé kɛ sã̀ↄ adeenɛ tó wèe à i yãro. 22 Kɛ̀ aↄ̃ↄe pↄ́ blee, Yesu burɛdi sɛ̀ à aubarika dàn, ben à lìkↄ̃rɛ à kpà a ìbanↄa à bè: À sí, ma mɛ̀n yɛ̀. 23 Ben à togoo sɛ̀ à aubarika dàn à kpàḿma, ben aↄ̃ↄ mì ń píngi. 24 Ben à bèńnɛ: Ma arun yɛ̀, Luda bà kuuna kↄ̃n gbɛ̃ pariinↄ aru ũ, kɛ̀ eé bↄɛmaa. 25 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, mɛ́ geepi'i mi gĩa dↄro ai kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia gá bↄo gupuraaa, gbasa mà à dufu mi sa. 26 Kɛ̀ aↄ̃ lɛ̀ sì, ben aↄ̃ bↄ̀ɛ wà gàa Kùkpɛ sĩ̀sĩgɛɛzi. 27 Ben Yesu bèńnɛ: A píngi é fuma, zaakɛ wà kɛ̃̀ Luda yãn wà bè: Mɛ́ sãdãri lɛ́, sãanↄ é fãakↄ̃a. 28 Mↄde ma fɛɛna gbɛra mɛ́ dↄare aɛ gana Galili. 29 Ben Pita bènɛ: Baa tó aↄ̃ fù ń píngi, mɛ́ furo. 30 Ben Yesu bènɛ: Yãpuraan mɛ́ɛ oonnɛ, gwãavĩa ai koo gↄ̃ gá lɛ́ zu gɛ̃̀n plaa, nɛ́ lɛ́ sɛ́mazi gɛ̃̀n aagↄ̃. 31 Ben Pita bè mámmam: Baa tó mɛ́ gà mà ganyo, mɛ́ lɛ́ sɛ́nzi zikiro. Ben aↄ̃ↄ ò lɛ se ń píngi. 32 Aↄ̃ kà guu kɛ̀ wè be Gɛtɛsɛmani, ben Yesu bè a ìbanↄnɛ: À vɛ̃ɛ kɛ̀ ai mà gá adua kɛ. 33 À Pita kↄ̃n Yemisio kↄ̃n Yohanao sɛ̀ à gàańyo. Sósobi à kũ̀ à nↄ̀sɛyↄgↄ sì. 34 Ben à bèńnɛ: Ma pↄↄ sia kũ̀ maamaa ai gaa lɛ́zĩ. À zɛ kɛ̀ à itɛ̃ kɛ. 35 Kɛ̀ à gàa aɛ féte, ben à kùɛ tↄↄtɛ à adua kɛ̀ tó eé sí kɛ, gurↄ zaka pì gɛ̃tɛala. 36 À bè: Baa, ma De, baabↄ píngi è sí kɛnnɛ. Ǹ togo'i kɛ̀ síma, mↄde èe kɛ yã kɛ̀ má yezinlo, sé kɛ̀ ń yezi. 37 Ben à lìara à sù à a ìbanↄ lè, aↄ̃ↄe ii oo. Ben à bè Pitanɛ: Simↄ, nɛ́ɛ ii oon yↄ́? Nɛ́ɛ fↄ̃ n itɛ̃ kɛ̀ baa awa doroo? 38 À itɛ̃ kɛ àgↄ̃ adua kɛɛ lɛ àton fu yↄ̃agwanaaro yãnzi. Ninii yezi, mↄde mɛ̀ busɛ. 39 À lìara à gàa adua kɛ, ben à yã dↄ̃nkↄ̃ pì ò dↄ. 40 Kɛ̀ à lìara à sù à ń lé, aↄ̃ↄe ii oo, zaakɛ aↄ̃ↄe imioo dɛdɛɛ. Aↄ̃ dↄ̃ dian weé yã onɛ nàro. 41 À suna gɛ̃̀n aagↄ̃deeo à bèńnɛ: Ée ii oo, ée kámma boo ai tian yↄ́? À mↄ̀ lɛ. Gurↄↄ kà sa. À gwa, wà Gbɛ̃ntee Nɛ́ kpà durunkɛrinↄa. 42 À fɛɛ wà gá. Gbɛ̃ kɛ̀ ma kpaḿma pì e mↄↄ fá. 43 Kɛ̀ à kpɛ́ èe yã pì oo, ben Yudasi à gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ doke mↄ̀ kↄ̃n pariio, aↄ̃ↄ fɛ̃ɛdaanↄ kũkũna kↄ̃n gònↄ. Aↄ̃ bↄ̀ sa'orikinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄ kiia. 44 Bↄnkpɛɛdee pì sↄ̃ sèeda òńnɛ à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ mɛ́ lɛ́ pɛ́a, àmbe gwe. À à kũ gbãa à táo. 45 Ben à mì pɛ̀ Yesua gↄ̃ↄ à bènɛ: Rabi! Ben à lɛ́ pɛ̀a. 46 Ben wà ↄ pɛ̀ɛ Yesua wà à kũ̀ gíngin. 47 Ben gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ zɛna gweenↄ doke a fɛ̃ɛdaa wòto à sa'oriki ìsi zĩ̀ri ke lɛ̀o à à swã gò. 48 Ben Yesu bèńnɛ: Kpãi wɛ́ɛdewɛn ma ũ, kɛ̀ a mↄ à ma kũ kↄ̃n fɛ̃ɛdaanↄ kↄ̃n gònↄoↄ́? 49 Mɛɛ̀gↄ̃ kúao Luda ua lán guu e dↄↄ nà, mɛɛ̀gↄ̃ yã daaare, ée ma kũro. Mↄde sé yã kɛ̀ wà kɛ̃̀ Luda yãn papa. 50 Ben à ìbanↄ bàa lɛ̀ ń píngi aↄ̃ à tòn. 51 Gↄ̃kparɛ kee tɛ́zi à pↄ́ke danaro, táaru bisan à kùala. Kɛ̀ wà à kũ̀, 52 ben à bↄ̀ ń ↄzĩ à a bisa tòńnɛ gwe à bàa sì à tà bũu. 53 Ben aↄ̃ gàa Yesuo sa'oriki ìsi bɛ. Sa'orikinↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄ kàkↄ̃a gwe ń píngi. 54 Pita tɛ́ à kpɛɛ kãaa ai à gàa à gɛ̃̀ sa'oriki ìsi bɛ ua guu. À vɛ̃̀ɛ gwe, èe tɛ́ kpákpaa kↄ̃n dogarinↄ lɛdo. 55 Sa'orikinↄ kↄ̃n Yuda yãkpaɛkɛrinↄ ń píngi e sèeda wɛtɛɛ Yesuzi wà à dɛ, ben aↄ̃ↄe ero. 56 Wà ɛgɛyã dìdia pari, mↄde aↄ̃ yãkee e kↄ̃ sɛ́ro. 57 Ben gbɛ̃kenↄ fɛ̀ɛ wà ɛgɛyã dìdia wà bè: 58 Wá mà à bè é Luda kpɛ́ kɛ̀ gbɛ̃ntee bò wí é à pãnde bo gurↄ aagↄ̃ↄ dagura kɛ̀ gbɛ̃ntee e boro. 59 Baa kↄ̃n beeeo aↄ̃ yã e kↄ̃ sɛ́ro. 60 Ben sa'oriki ìsi fɛ̀ɛ à zɛ̀ ń aɛ à Yesu gbèka: Ń yãke vĩ ǹ weńlaroo? Yã kɛ̀ wèe didiimmaa kɛ̀ dɛ diaa? 61 Yesu yĩtɛ kpɛ̃ èe yãke weàlaro, ben sa'oriki ìsi pì ɛ̀ara à à gbèka: Ḿbe Mɛsaya, Luda Aubarikade Nɛ́ ũↄ́? 62 Ben Yesu bè: Mámbe à ũ. É Gbɛ̃ntee Nɛ́ e vɛ̃ɛna Gbãapingide ↄplaazi, bensↄ̃ é à suna e ludambɛ luguun. 63 Ben sa'oriki ìsi pì a utanↄ gà à kɛ̃̀ à bè: À kɛ̀ dia wée sèedade pãnde kenↄ wɛtɛɛ dↄee? 64 Á mà lán à dↄkɛ̀ Ludao nà. Yã kpareen a zɛo tiaa? Ben aↄ̃ yã dààla ń píngi aↄ̃ bè wà à dɛ. 65 Ben gbɛ̃kenↄ fɛ̀ɛ wà lóu sùa. Ben wà pↄ́ yìnɛ à uua, wèe à lɛ́lɛɛ ↄkũo wèe beenɛ: Ǹ annabikɛyã o ǹ gbɛ̃ kɛ̀ n lɛɛ o. Ben dogarinↄ à kũ̀ aↄ̃ à swãn kɛ̀kɛ. 66 Pita kú ua guu gĩzĩ, ben sa'oriki ìsi zↄ̀nↄkparɛnↄ doke mↄ̀ gwe. 67 Kɛ̀ à Pita è èe tɛ́ kpákpaa, ben à wɛ́ɛ pɛ̀a à bènɛ: Mpi sↄ̃ nɛɛ̀gↄ̃ kú lɛdo kↄ̃n Yesu Nazarɛtiomɛ. 68 Ben à lɛ́ sɛ̀ à bè: Má à dↄ̃ro, mɛ́ɛ yã kɛ̀ nɛ́ɛ oo dↄ̀rↄ dↄ̃ro. Ben à fɛ̀ɛ à gɛ̃̀ gãnun. 69 Kɛ̀ zↄ̀nↄkparɛ pì à è gwe dↄ, ben à ò gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ zɛna gweenↄnɛ à bè: Aↄ̃ gbɛ̃ mɛ̀n doon yɛ̀. 70 Ben Pita lɛ́ sɛ̀ dↄ. Kɛ̀ à kɛ̀ saa féte, gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ zɛna gweenↄ bè Pitanɛ: Yãpuramɛ aↄ̃ gbɛ̃ doon n ũ, zaakɛ Galili gbɛ̃n n ũ. 71 Ben à fɛ̀ɛ à e a zĩnda kà à la dà à bè: Má gbɛ̃ kɛ̀ ée à yã oo pì dↄ̃ro. 72 Zaa gwe gↄ̃ↄn koo lɛ́ gɛ̃̀n plaadee zù, ben yã kɛ̀ Yesu ò dↄ̀ Pitan, kɛ̀ à bè, ai koo gↄ̃ gá lɛ́ zu gɛ̃̀n plaa, eé lɛ́ sɛ́azi gɛ̃̀n aagↄ̃. Ben à nà ↄ́ↄdↄnaa.
1 Kɛ̀ guu dↄ̀ gↄ̃ↄ sa'orikinↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄ kↄ̃n gbãadeenↄ ń píngi yã gↄ̃̀gↄ̃, ben aↄ̃ Yesu yì aↄ̃ gàa wà à nà Pilatinɛ a ↄzĩ. 2 Ben Pilati à là à bè: Ḿbe Yudanↄ kína ũↄ́? Yesu wèàla à bè: Lɛn ń ò lɛ. 3 Sa'orikinↄↄ e yã didiia, 4 ben Pilati à là dↄ: Nɛ́ yãke oroo? Yã kɛ̀ wèe didiimmaa ma fá! 5 Mↄde Yesu e yãke weńlaro, ben yã pì bↄ̀ Pilati saɛ. 6 Banla zĩbaa zĩ wè pisinanↄ doke kɛ̀ gbɛ̃nↄ à wɛ́ɛ kɛ̀ gbarɛńnɛ. 7 Gurↄↄ mↄ̀a sↄ̃ gbɛ̃kee kú kpɛ́siaan wè be Baraba. À kú kↄ̃n gbɛ̃ gaabudee kɛ̀ aↄ̃ gbɛ̃ dɛ̀nↄo. 8 Ben parii sↄ̃̀ Pilatizi aↄ̃ wɛ́ɛ kɛ̀a à kɛ lán è kɛńnɛ nà. 9 Ben Pilati ń lá à bè: Á yezi mà Yudanↄ kína gbarɛaren yↄ́? 10 Zaakɛ à dↄ̃ kɛ̀ nↄ̀sɛgↄ̃aanↄ kɛ̀ sa'orikinↄↄ vĩ kↄ̃n Yesuo yãnzin wà à kpàawazi. 11 Ben sa'orikinↄ gbɛ̃nↄ làakari fɛ̀ɛ, lɛ aↄ̃ o Pilatinɛ à Baraba gbarɛńnɛ. 12 Ben Pilati ń lá à bè: Bↄ́n á yezi mà kɛ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ eè be Yudanↄ kínao tiaa? 13 Ben aↄ̃ wii lɛ̀ wà bè: Ǹ à pá lía! 14 Ben Pilati bèńnɛ: À kɛ̀ diaa? Bↄ́ dàn à kɛ̀? Ben aↄ̃ wii lɛ̀ wà kàara wà bè: Ǹ à pá lía! 15 Pilati yezi à gbɛ̃nↄ pↄnnaa wɛtɛ, ben à Baraba gbàrɛńnɛ. À Yesu kpà sozanↄa aↄ̃ à gbɛ̃ flã̀o aↄ̃ à pá lía. 16 Ben soza pìnↄ gàao bùsu gbɛ̃nsi pì bɛ, ben aↄ̃ ń gãli kàkↄ̃a píngi. 17 Aↄ̃ gumusu tɛ̃aa dànɛ, ben aↄ̃ lɛ̀ fùra tã̀ aↄ̃ↄ kùnɛ. 18 Ben aↄ̃ↄe ì kpaaa wà bè: Fↄↄ Yudanↄ kína! 19 Aↄ̃ↄe à lɛɛ gòo a mìa aↄ̃ↄe lóu suua, aↄ̃ↄe kuɛɛ ń kosooa wèe mì síɛɛnɛ. 20 Kɛ̀ aↄ̃ à fabò wà yã̀a, ben aↄ̃ gumusu tɛ̃aa pì gòàla aↄ̃ à zĩnda pↄ́kãsãa dànɛ. Ben aↄ̃ bↄ̀o wèe gaa à pá lía. 21 Kɛ̀ aↄ̃ↄe gaa, Sirɛni gbɛ̃ kɛ̀ wè benɛ Simↄ bↄ̀ lakutu kea èe suu wɛ́tɛ guu, ben aↄ̃ gã nàa à Yesu líkpansɛ́. Àmbe Alɛsanda kↄ̃n Rufuo de ũ. 22 Ben aↄ̃ gàa Yesuo guu kɛ̀ wè be Gↄgↄta kɛ̀ bè mìwatorokii. 23 Ben aↄ̃ geepiwɛ̃ɛ kɛ̀ wà yã̀kↄ̃tɛ kↄ̃n ɛ̃zɛ̃o dↄ̀nɛ, mↄde èe miro. 24 Kɛ̀ aↄ̃ à pà lía, ben aↄ̃ à pↄ́kãsãanↄ kpàatɛtɛ wà kàɛ, ben aↄ̃ kàbankpɛ kɛ̀ lán aↄ̃ baade é sɛ́ nà. 25 Aↄ̃ à pà lía mↄ̀ kɛ̃ndomɛ. 26 Wà yã kɛ̀ wà dìa kɛ̃̀ wà nà lía à mìla wà bè: Yudanↄ kína. 27 Wà kpãi wɛ́ɛdewɛnↄ pà lía à saɛ gwe dↄ gↄ̃ↄn plaa, gbɛ̃ doo à ↄplaazi, gbɛ̃ doo à ↄzɛɛzi. 28 Lɛn yã kɛ̀ wà kɛ̃̀ Luda yãn pàpa lɛ kɛ̀ wà bè: Wà à kàkↄ̃a kↄ̃n dàkɛrinↄ. 29 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe gɛ̃ɛ zɛ́la gweenↄↄ e ń mì kɛɛ degũdegũ, aↄ̃ↄe à sↄ̃sↄ̃ↄ wà bè: Ɛ̃hɛ̃! Mmↄn kɛ̀ n bè nɛ́ Luda kpɛ́ wí ǹ ɛara ǹ bo gurↄ aagↄ̃ↄ daguran gweroo? 30 Ǹ n zĩnda mì sí ǹ pita lía! 31 Lɛmɛ dↄ sa'orikinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄↄ e à faboo lɛ wà bè: À gbɛ̃ pãndenↄ mì sì, mↄde eé fↄ̃ à a zĩnda mì síro. 32 Tó Mɛsaya, Isarailinↄ kína pìta lía tia wà e, wé à náanɛ kɛ. Ben gbɛ̃ kɛ̀ wà ń pá lía lɛdoonↄↄ e à sↄ̃sↄ̃ↄ dↄ. 33 Kɛ̀ ↄfãntɛ̃ kà mìdangura, ben gusiaa dà bùsu pìla píngi ai fãantɛ̃ mↄ̀ aagↄ̃. 34 Fãantɛ̃ mↄ̀ aagↄ̃n Yesu wii lɛ̀ gbãngbãn à bè: Ɛloi, Ɛloi, lɛma sabatani! Beee bè: Ma Luda, ma Luda, à kɛ̀ dia n ma ton? 35 Kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ zɛna gwe kenↄ yã pì mà, ben aↄ̃ bè: À ma, èe Ilia sísii. 36 Ben gbɛ̃ke bàa lɛ̀ à gàa à sabo sɛ̀ à dà geepiwɛ̃ kpã̀kpã guu, à fĩ̀fĩ kapaa, ben à dↄ̀ Yesunɛ à mi. Ben à bè: À zɛ gĩa wà gwa tó Ilia é mↄ́ à à pita. 37 Yesu wii gbãaa lɛ̀ à wɛ̃̀ndi tà. 38 Ben Luda kpɛ́ lábure kɛ̃̀kↄ̃rɛ plaa bↄna musu suna gĩzĩ. 39 Kɛ̀ sozanↄ gbɛ̃nsi kɛ̀ zɛ Yesu aɛ gwee è lán à gà nà, ben à bè: Yãpuramɛ Luda Nɛ́n gbɛ̃ kɛ̀ ũ. 40 Nↄgbɛ̃ kenↄ kú gwe dↄ aↄ̃ↄe guu gwaa kãaa. Ń tɛ́n Mariama Magadalɛni kún kↄ̃n Mariamao Yemisi Nɛ́ngo kↄ̃n Yusufuo da kↄ̃n Salomɛo. 41 Gurↄↄ kɛ̀ Yesu kú Galili, aↄ̃mbe aↄ̃ègↄ̃ tɛ́zi wàgↄ̃ à ĩan ká. Nↄgbɛ̃ pãndenↄ kú gwe dↄ pari kɛ̀ aↄ̃ gàao Yerusalɛmu lɛdo. 42 Azuma zĩ uusiɛ. Kɛ̀ wèe kámmabogurↄ soru kɛɛ, 43 Yusufu Arimatea gbɛ̃ mↄ̀. Gbɛ̃ tↄ́deemɛ Yuda gbãadeenↄ tɛ́. Àmↄ sↄ̃ↄ e kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia dãa. À kùgbãaa kɛ̀ à gàa Pilati kiia à Yesu gɛ̀ gbèkaa. 44 Kɛ̀ Pilati mà Yesu gĩakɛ à gà kↄ̀, à bↄ̀ à saɛ. Ben à sozanↄ gbɛ̃nsi sìsi à à là tó Yesu gà kↄ̀. 45 Kɛ̀ Pilati gbɛ̃nsi yã pì mà, ben à Yusufu gbà zɛ́ à gɛ̀ pì sɛ́. 46 Ben Yusufu gàa à táaru bisa lù, ben à gàa à à gɛ̀ pìta lía à bisa pì fĩ̀fĩa. À à dà gbɛ̀wɛɛ kɛ̀ wà sↄ̀ mira ũu guu, ben à gbɛ̀ gbɛ̃̀ntɛ̃ gbegere pà à tàta wɛ̀ɛ pìlɛ. 47 Mariama Magadalɛni kↄ̃n Mariama Yusufu dao è gura kɛ̀ wà Yesu gɛ̀ pì dàɛn.
1 Kámmabogurↄ yãanao uusiɛ Mariama Magadalɛni kↄ̃n Mariama Yemisi dao kↄ̃n Salomɛo nↄ́si gũ nnaa lù, lɛ wà gá wà kú Yesu mɛ̀a. 2 Azumanɛngo zĩ kↄngↄ idɛ'idɛ aↄ̃ bↄ̀ wèe gaa mira pì kiia. 3 Aↄ̃ kↄ̃ là zɛ́n wà bè: Dé bé eé gbɛ̀ mↄ̀ gbegere pá à guowe mira lɛ́a sↄ̃ↄ? 4 Zaakɛ gbɛ̀ pì bíta maamaa. Kɛ̀ aↄ̃ wɛ́ɛ sɛ̀ wà gwà, ben aↄ̃ↄ è wà gbɛ̀ pì gbegere pà wà gùo mira pì lɛ́a. 5 Kɛ̀ aↄ̃ gɛ̃̀ mirawɛɛ pì guu, ben aↄ̃ gↄ̃kparɛ ke è vɛ̃ɛna ↄplazi à utagyaba puraa dana. Ben aↄ̃ kɛ̀ gìri. 6 À bèńnɛ: Àton kɛ gìriro, Yesu Nazarɛti kɛ̀ wà pà lían ée wɛtɛɛroo? À fɛ̀ɛ, à kú kɛ̀ro. À guu kɛ̀ wà à dàɛn gwa, 7 é gá à o à ìbanↄnɛ kↄ̃n Pitao kɛ̀ èe dↄↄńnɛ aɛ gana Galili. Gwen aↄ̃é à en lán à òńnɛ nà. 8 Aↄ̃ↄe lugalugaa yã pì bↄ̀ ń saɛ, ben aↄ̃ bↄ̀ miran aↄ̃ bàa lɛ̀. Aↄ̃ↄe yãke o gbɛ̃kenɛro kɛ̀ vĩa ń kũ yãnzi. 9 Kɛ̀ Yesu fɛ̀ɛ Azumanɛngo zĩ kↄngↄ idɛ'idɛ, à a zĩnda ↄ̀dↄa Mariama Magadalɛninɛ káaku. Nↄgbɛ̃ pì guun Yesu pɛ̀ zĩn mɛ̀n swɛɛplaaanↄa. 10 Ben nↄgbɛ̃ pì gàa à ò gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kúo yãanↄnɛ. Aↄ̃ nↄ̀sɛ yakana wèe ↄ́ↄ dↄↄ. 11 Kɛ̀ aↄ̃ↄ mà kɛ̀ Yesu kú wɛ̃̀ndio ai nↄgbɛ̃ pì à è wɛ́ɛo, aↄ̃ↄe síro. 12 Beee gbɛra gurↄↄ kɛ̀ ń gↄ̃ↄn plaaanↄↄ tɛ́ zɛ́ guu aↄ̃ↄe gaa wɛ́tɛ guu, à bↄ̀ à mↄ̀ńzi lán gbɛ̃ pãnde bà. 13 Kɛ̀ aↄ̃ lìara wà sù, aↄ̃ↄ ò gbɛ̃ kpaaanↄnɛ, mↄde aↄ̃ↄe ń yã síro. 14 Zãazãa à bↄ̀ à mↄ̀ a ìba gↄ̃ↄn kuri awɛɛdoonↄzi kɛ̀ aↄ̃ↄe pↄ́ blee. Ben à kpã̀kɛ̃ńzi ń swãgbãa yãnzi, zaakɛ aↄ̃ↄe à náanɛ kɛro bensↄ̃ aↄ̃ↄe gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ à è kɛ̀ à fɛ̀ɛnↄ yã síro. 15 Ben à bèńnɛ: À gá anduna gu píngia à ma baaru nnaa kpá gbɛ̃nↄnɛ ń píngi. 16 Gbɛ̃ kɛ̀ sì ben à batisi kɛ̀ bé eé mìsina e. Gbɛ̃ kɛ̀ èe sí sↄ̃ro, yã é vɛ̃ɛ adeea. 17 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ baaru pì sìnↄ yãkɛnanↄn yɛ̀: Aↄ̃égae zĩnnↄ goḿma kↄ̃n ma tↄ́o, aↄ̃égae yãke borii o. 18 Aↄ̃é mlɛ̃̀ sɛ́ kↄ̃n ↄↄo. Baa tó aↄ̃ sɛwɛɛ mì, pↄ́ke é ń lero. Aↄ̃égae ↄ kɛ gyãreenↄa aↄ̃ gbãa kũ. 19 Kɛ̀ Dii Yesu yã òńnɛ à yã̀a, ben Luda à sɛ̀ à tào musu, ben à vɛ̃̀ɛ Luda ↄplaazi. 20 Ben à ìba pìnↄ gàa wà waazi kɛ̀ gu píngia. Dii zĩi kɛ̀ńyo à a yã kãsãa pɛ̀ɛ kↄ̃n dabuyã kɛ̀ tɛ́zinↄ.
1 Gbɛ̃ paridee ↄ kpà, lɛ wà yã kɛ̀ kɛ̀ wa tɛ́ tↄ̃kɛ̃ takada guu zɛ́azɛa, 2 lán gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ yã pì sèedadeenↄ ũ kↄ̃n a baarukparinↄↄ òwe nà zaa káaku. 3 Tia sa mapi sↄ̃, lán ma wɛ́ɛ tɛ̀ yã pìnↄzi nà doodo zaa a daɛna, má è à maa mà kɛ̃nnɛ zɛ́azɛa, ma gbɛ̃ bɛ̀ɛde Tiofilu, 4 lɛ ǹ yã kɛ̀ wà dànnɛɛ sãnsãn dↄ̃. 5 Yudea bùsu kí Hɛrↄdu gurↄ sa'ori kee kuu, à tↄ́n Zakari. À kú Abia sa'orinↄ gãli guumɛ. À naↄ̃ tↄ́n Ɛlizabɛti, Aruna boriimɛ dↄ. 6 Aↄ̃ plaaa ń píngi maa Ludanɛ. Aↄ̃ègↄ̃ kuu taari sai, aↄ̃ↄ Dii doka kↄ̃n yã kɛ̀ à dìɛnↄ kũna. 7 Mↄde aↄ̃ nɛ́ vĩro, zaakɛ Ɛlizabɛti nɛ́ pãaamɛ, ben aↄ̃ gↄ̃ↄn plaaa ń píngi zi kũ̀. 8 Gurↄↄ kɛ̀ sa'ona kà ń gãlia, Zakari bé èe sa'ona Ludaa zĩi kɛɛ. 9 Lán sa'ori pìnↄ è kɛ nà, aↄ̃ kàbankpɛ kɛ̀, ben kàbankpɛ Zakari kũ̀, lɛ à gá tuaetiti kpata Dii kpɛ́n. 10 Tuaetitikpatagurↄ parii kàkↄ̃a kpɛɛlɛa píngi aↄ̃ↄe adua kɛɛ. 11 Ben Dii malaika bↄ̀ à mↄ̀zi à zɛ̀ tuaetitikpataki ↄplazi. 12 Kɛ̀ Zakari à è, à kɛ̀ gìri, vĩa à kũ̀. 13 Ben malaika pì bènɛ: Ǹton tó vĩa n kũro Zakari. Luda n wɛ́ɛkɛɛ sì, n naↄ̃ Ɛlizabɛti é nɛ́ i gↄ̃gbɛ̃ ũ, nɛ́ tↄ́ kpánɛ Yaaya. 14 N pↄↄ é kɛ nna, nɛ́ yáa dↄ, gbɛ̃nↄ é pↄnnaa kɛ à ina yã musu pari, 15 zaakɛ eégↄ̃ dɛ Diinɛ gbɛ̃nsi ũmɛ. Eé wɛ̃ɛ ke í gbãa ke miro, Luda Nini égↄ̃ kúa zaa à da gbɛɛɛmmɛ. 16 Eé tó Isarailinↄ aɛ dↄ Dii ń Ludaa pari, 17 eé dↄ Diinɛ aɛ kↄ̃n Luda Nini gbãaa kɛ̀ Ilia vĩ yãao. Eé tó denↄ lɛ́ kɛ do kↄ̃n ń nɛ́nↄ, eé tó swãyãmarisaideenↄ gbɛ̃ maaanↄ ↄ̃ndↄ̃ↄ sɛ́. Eé tó gbɛ̃nↄ gↄ̃ kú soru guu Diinɛ. 18 Ben Zakari bè malaika pìnɛ: Mɛ́ yã pì sãnsãn dↄ̃ diamɛ? Zaakɛ mare zikũnan ma ũ, ben ma naↄ̃ zi kũ̀ dↄ. 19 Ben malaika pì wèàla à bè: Mámbe Gabliɛli ũ, mɛɛ̀gↄ̃ zɛna Luda aɛzĩ. Àmbe à ma zĩ mà yã pì onnɛ mà baaru nnaa pì kpánnɛ. 20 Ǹ ma, n nɛ́nɛ é naɛ, nɛ́ fↄ̃ ǹ yã oro ai yã pì gá kɛo, kɛ̀ nɛ́ɛ ma yã kɛ̀ eé kɛ a gurↄↄa síro yãnzi. 21 Gurↄↄ mↄ̀a sↄ̃ wèe Zakari dãa. À gìkɛna Luda kpɛ́n bↄ̀ ń saɛ. 22 Kɛ̀ à bↄ̀, èe fↄ̃ à yã òńyoro, ben wà dↄ̃̀ kɛ̀ à wɛ́ɛgupu è Luda kpɛ́mmɛ. Lán à nɛ́nɛ nàɛ nà, ben èe yã oońnɛ kↄ̃n ↄↄo. 23 Kɛ̀ Zakari sa'ogurↄↄ pàpa, ben à tà bɛ. 24 Beee gbɛra à naↄ̃ Ɛlizabɛti nↄ̀ sì, ben à a zĩnda ùtɛ ai mↄ sↄↄro à bè: 25 Dii yã kɛ̀ kɛ̀mɛ, à ma wɛ̃nda gwà, à ma bↄ wín. 26 À mↄ swɛɛdodee guu Luda malaika Gabliɛli zĩ̀ Galili lakutu kɛ̀ wè be Nazarɛti guu. 27 À gàa nↄkparɛ lɛzii kɛ̀ à tↄ́n Mariama kiia. À gↄ̃kpamma vĩ Dauda borii ũ. À tↄ́n Yusufu. 28 Kɛ̀ malaika pì gɛ̃̀ à kiia, à bènɛ: Fↄↄ aubarikade! Dii kúnyo. 29 Mariama bídi kɛ̀ maamaa yã pìa, à laasuu lɛ̀ à bè: Ì beee mì dɛ diamɛ? 30 Ben malaika pì bènɛ: Mariama, ǹton tó vĩa n kũro, zaakɛ Luda gbɛ̃kɛɛ kɛ̀nnɛmɛ. 31 Ǹ ma! Nɛ́ nↄ̀ sí ǹ nɛ́ i gↄ̃gbɛ̃ ũ, nɛ́ tↄ́ kpánɛ Yesu. 32 Eégↄ̃ dɛ gbɛ̃nsi ũ, weé à sísi Luda Musude Nɛ́. Dii Luda é à kpá à dezi Dauda kpatan, 33 eégↄ̃ kí blee Yakubu boriinↄnɛ gurↄ píngi, à kíblena égↄ̃ yãana vĩro. 34 Ben Mariama bè malaika pìnɛ: Kɛ̀ má gↄ̃gbɛ̃ dↄ̃ zikiro, beee é sí kɛ diamɛ? 35 Malaika wèàla à bè: Luda Nini é summa, Luda Musude gbãaa é danla. Beee yãnzi nɛ́ kɛ̀ nɛ́ ii pì kuuna égↄ̃ adona, weé à sísi Luda Nɛ́. 36 N danɛ Ɛlizabɛti nɛ́gↄ̃gbɛ̃ nↄ̀sina se a zikũ guu. Nↄgbɛ̃ kɛ̀ wà dìɛ pãaa ũu pì kú kↄ̃n nↄ̀ mↄ swɛɛdooo tia. 37 Zaakɛ Luda kiian baabↄ píngi è sí kɛn. 38 Ben Mariama bè: Dii zↄ̀blerin ma ũ. À kɛmɛ lán ń ò nà. Ben malaika pì tà à à tòn. 39 Gurↄↄ mↄ̀a Mariama fɛ̀ɛ à gàa lakutu kɛ̀ kú Yudea bùsu gusĩsĩdeen gↄ̃ↄ. 40 À gàa Zakari bɛ, ben à ì kpà Ɛlizabɛtia. 41 Kɛ̀ Ɛlizabɛti Mariama ì pì mà, à nɛ́ vĩ̀ à gbɛɛɛ guu, ben Luda Nini sù Ɛlizabɛtia, 42 à wii gbãaa lɛ̀ à bè: Aubarikadeen n ũ dɛ nↄgbɛ̃ píngila. Aubarikadeen nɛ́ kɛ̀ kú n gbɛɛɛn ũ dↄ. 43 Bↄ́n ma ũ kɛ̀ ma Dii da mↄ̀ ma gwaa? 44 Gurↄↄ kɛ̀ ma n ì mà dé, nɛ́ kɛ̀ kú ma gbɛɛɛn vĩ̀ kↄ̃n pↄnnaao. 45 Aubarikadeen n ũ, mmↄn kɛ̀ n yã kɛ̀ Dii ònnɛɛ sì, kɛ̀ eé kɛ. 46 Ben Mariama bè: Mɛ́ɛ Dii tↄ́ sɛɛ lezĩ ma swɛ̃̀ guu, 47 ma pↄↄ e kɛɛ nna Luda ma Mìsiria, 48 zaakɛ à ma yã dà, mamↄma à zↄ̀bleri kɛ̀ mɛ́ɛ ká pↄ́ke lɛ́zĩroo. Zaa tia ai gurↄ píngi weé bemɛ aubarikadeemɛ, 49 zaakɛ Luda gbãade yã bíta kɛ̀mɛ. À tↄ́ kú adona. 50 È wɛ̃nda dↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è a vĩa kɛɛnↄnɛ ai ń boriia. 51 À a gã̀sã pòro à a gbãaa ↄ̀dↄańnɛ, à ĩadãrinↄ fã̀akↄ̃a kↄ̃n ń laasuunↄ. 52 À gbãadeenↄ bↄ̀ kpatan, à talakanↄ sɛ̀ lezĩ. 53 À pↄ́ maaanↄ kpà nↄadɛrinↄa aↄ̃ kã̀, mↄde à ↄↄdeenↄ gbàrɛ ↄkori. 54 À a zↄ̀bleri Isarailinↄ ĩan ká, aↄ̃ yã e sãnlo. 55 À wɛ̃nda dↄ̃̀ Ibraĩnɛ kↄ̃n a borii pìnↄ lán à ò wa dezinↄnɛ nà. 56 Mariama vɛ̃̀ɛ kↄ̃n Ɛlizabɛtio lán mↄ aagↄ̃ↄ bà, ben à tà bɛ. 57 Ɛlizabɛti nɛ́'igurↄↄ kà, ben à nɛ́ ì gↄ̃gbɛ̃ ũ. 58 Kɛ̀ à fáandideenↄ kↄ̃n à danɛnↄↄ mà lán Dii wɛ̃nda dↄ̃̀nɛ nà, aↄ̃ pↄnnaa kɛ̀o. 59 À gurↄ sↄraagↄ̃dee zĩ aↄ̃ mↄ̀ bã̀ngu kɛ nɛ́ pìnɛ, lɛ wà à de Zakari tↄ́ kpánɛ, 60 ben à da bè: Auo! Weé à sísi Yaayamɛ. 61 Aↄ̃ bènɛ: Gbɛ̃kee kú n danɛnↄ tɛ́ kɛ̀ à tↄ́ beee vĩro. 62 Ben aↄ̃ yã ò à denɛ kↄ̃n ↄↄo, lɛ wà dↄ̃ dian à yezi wà tↄ́ kpánɛ nà. 63 Zakari walaa gbèka, ben à kɛ̃̀a: À tↄ́n Yaaya. Yã pì bↄ̀ ń saɛ ń píngi. 64 Gwe gↄ̃ↄ à nɛ́nɛ gùɛ, à lɛ́ bↄ̀ èe yã oo èe Luda sáabu kpaa. 65 Ben vĩa ń fáandideenↄ kũ̀ ń píngi, ben Yudea bùsu gusĩsĩde gbɛ̃nↄↄ e yã pì tↄ̃kɛ̃ɛ ń píngi. 66 Ben gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ yã pì mànↄ kũna ń nↄ̀sɛ guu wà bè: Bↄ́n nɛ́ pì égↄ̃ dɛ a ũ ziaa? Zaakɛ Dii ↄↄ ligazimɛ. 67 Luda Nini sù à de Zakaria, ben à annabikɛyã ò à bè: 68 Wà Dii Isarailinↄ Luda sáabu kpá! À mↄ̀ à a gbɛ̃nↄ bò. 69 À Mìsiri gbãadee bↄ̀we a zↄ̀bleri Dauda bori tɛ́, 70 lán à ò a annabinↄ gãzĩ nà zaa gìkɛna. 71 Aↄ̃ bè eé wa sí wa ibɛɛnↄa, eé wa bↄ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ zàwaguu pìnↄ ↄzĩ. 72 Lɛmɛ à wa dezinↄ wɛ̃nda gwà lɛ, à bà kuunańyo yã e sãnlo. 73 À la dà wa dezi Ibraĩnɛ 74 à bè é wa bↄ wa ibɛɛnↄ ↄzĩ, é wa gba zɛ́ wà dↄazi vĩa sai, 75 lɛ wa kuuna gↄ̃nɛ adona gbɛ̃ maaanↄ ũ ai wa wɛ̃̀ndi lɛ́n. 76 Mpi sↄ̃ ma nɛ́, weé n sísi Luda Musude annabi, zaakɛ ḿbe nɛ́ dↄ Diinɛ aɛ ǹ zɛ́ kɛkɛnɛ. 77 Nɛ́ tó à gbɛ̃nↄ dↄ̃ lán eé ń mì sí nà, lán eé ń durunnↄ kɛ̃ńnɛ nà. 78 Zaakɛ wa Ludaa sùu vĩ, bↄna musu eé mↄ́ wa gwa lán gudↄna bà, 79 lɛ à guu pu gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gusiaa guunↄnɛ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gaa lɛ́zĩnↄ, lɛ à wa gbá da aafia zɛ́n. 80 Nɛ́ pì bíta kũ̀ à gↄ̃̀ kãgbãadee ũ. A kú gbáan ai gurↄↄ kɛ̀ à bↄ̀ Isarailinↄnɛ gupuraaa.
1 Gurↄↄ mↄ̀a Siza Ogↄsutu bↄ̀ kↄ̃n yão à bè wà a bùsu gbɛ̃nↄ naro ń píngi. 2 Narona káaku kɛ̀ wà kɛ̀n gwe gurↄↄ kɛ̀ Kiriniu dɛ Siria bùsu gbɛ̃nsi ũ. 3 Baade píngi gàa a bɛ wɛ́tɛ lɛ wà à tↄ́ da takadan. 4 Yusufu sↄ̃ bↄ̀ Nazarɛti, Galili bùsun à gàa Dauda bɛ lakutu Bɛtɛlɛmu, Yudea bùsun, kɛ à dɛ Dauda borii ũ yãnzi. 5 À gàa lɛ wà à tↄ́ da takadan gwe kↄ̃n a nↄkpamma Mariama kɛ̀ nↄ̀sinao, 6 ben gurↄↄ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gwe, à nɛ́'igurↄↄ kà, 7 ben à a nɛ́ daudu ì. À bisa fĩ̀fĩa à à dàɛ pↄ́kãdeenↄ pↄ́blebↄn, kɛ̀ aↄ̃ↄe guu e nibↄnↄ pitakiiaro yãnzi. 8 Sãdãrinↄↄ kú bùsu dↄ̃nkↄ̃ pì guu, aↄ̃ↄe ii sɛ̃̀tɛ aↄ̃ↄe ń sãanↄ dãkpaa gwãavĩ. 9 Ben Dii malaika bↄ̀ à mↄ̀ńzi, Dii gakui guu pù à lìgańzi, ben vĩa ń kũ maamaa. 10 Malaika pì bèńnɛ: Àton tó vĩa a kũro, zaakɛ ma mↄ mà baaru nnaa kpáaremɛ, gbɛ̃ píngi pↄↄ é kɛ nna maamaa. 11 Wà Mìsiri ìare Dauda wɛ́tɛn gwãavĩa, àmbe Mɛsaya ũ Dii ũ. 12 Sèeda kɛ̀ eé tó à à dↄ̃ↄn yɛ̀: É nɛ́kpãntɛ̃ e daɛna pↄ́kãdeenↄ pↄ́blebↄn, bisa fĩfĩa. 13 Kãndo ludambɛ zĩ̀kpɛɛnↄↄ kú kↄ̃n malaika pìo lɛdo paripari, aↄ̃ↄe Luda sáabu kpaa wà bè: 14 Wà Luda tↄ́ bↄ zaa musu, gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ yã kɛ̀nɛ nnaanↄ aafia e tↄↄtɛa. 15 Kɛ̀ malaika pìnↄ gùńla aↄ̃ tà ludambɛ, ben sãdãrinↄↄ bèkↄ̃nɛ: Wà gá Bɛtɛlɛmu, lɛ wà yã kɛ̀ kɛ̀ pì e, yã kɛ̀ Dii tò wá dↄ̃̀. 16 Ben aↄ̃ fɛ̀ɛ wà gàa kpakpaa aↄ̃ bↄ̀ Mariama kↄ̃n Yusufuoa kↄ̃n nɛ́kpãntɛ̃ pìo daɛna pↄ́kãdeenↄ pↄ́blebↄn. 17 Kɛ̀ aↄ̃ à è, aↄ̃ yã kɛ̀ wà òńnɛ nɛ́ pì musu ò. 18 Ben yã kɛ̀ sãdãrinↄↄ ò pì bↄ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ mànↄ saɛ ń píngi. 19 Mariama yã pì kũna a nↄ̀sɛ guu píngi èe laasuu lɛɛa. 20 Sãdãrinↄ lìara wà tà, aↄ̃ↄe Luda tↄ́ sɛɛ lezĩ aↄ̃ↄe à sáabu kpaa yã kɛ̀ aↄ̃ↄ mà ben aↄ̃ↄ è yãnzi, zaakɛ à kɛ̀ lán wà òńnɛ nà. 21 À gurↄ sↄraagↄ̃dee zĩ nɛ́ bã̀ngukɛgurↄↄ kà, ben wà tↄ́ kpànɛ Yesu, tↄ́ kɛ̀ malaika ò zaalɛ wèe à nↄ̀ síroo. 22 Kɛ̀ aↄ̃ gbãsĩbↄgurↄↄ kà, aↄ̃ à sɛ̀ wà gàa à ↄdↄa Diinɛ Yerusalɛmu lán Musa doka ò nà. 23 Zaakɛ à kú Dii doka takadan wà bè, wà daudunↄ kpá Diia. 24 Aↄ̃ sa'opↄ kɛ̀ wà dìɛ Dii doka takadan kpà, wà bè pↄ̃tɛ̃ɛ mɛ̀n plaaa ke lukulukunɛ bↄ̀rↄ mɛ̀n plaa. 25 Gbɛ̃kee kú Yerusalɛmu à tↄ́n Simɛↄ. Gbɛ̃ maaamɛ, à Luda vĩa vĩ à wɛ́ɛ dↄ Isarailinↄ mìsinazi. Luda Ninii kúa, 26 ben à bènɛ eé ga Dii gbɛ̃ kɛ̀ wè be Mɛsaya ena sairo. 27 Luda Nini dↄ̀nɛ aɛ, ben à gɛ̃̀ Luda ua guu. Kɛ̀ Mariama kↄ̃n Yusufuo mↄ̀ kↄ̃n ń nɛ́ Yesuo yã kɛ̀ wà dìɛ doka takadan kɛna yãnzi, 28 ben Simɛↄ à sì a ↄzĩ à Luda sáabu kpà à bè: 29 Ǹ mamↄma n zↄ̀bleri gbarɛ aafia guu sa lán ń òmɛ nà Dii, 30 zaakɛ ma wɛ́ɛ sì Mìsiri kɛ̀ ń dìɛlɛ, 31 kɛ̀ n à yã kɛ̀kɛ bori píngi wáa. 32 Eégↄ̃ dɛ gupuraa ũ lɛ à guu pu bori pãndenↄnɛ à n gbɛ̃ Isarailinↄ tↄ́ sɛ́ lezĩ. 33 Yã kɛ̀ à ò nɛ́ pì musu bↄ̀ à de kↄ̃n à dao saɛ. 34 - 35 Simɛↄ sa maaa òńnɛ, ben à bè nɛ́ pì da Mariamanɛ: Àmbe eégↄ̃ dɛ sèeda kɛ̀ Isarailinↄ é gízi ũ, pↄsiaa é n swɛ̃̀ zↄ̃ lán fɛ̃ɛdaa bà. Isaraili kenↄ é kaatɛ aↄ̃ kenↄ é mìsina e à gãzĩ, aↄ̃ nↄ̀sɛ guu yã é bↄ gupuraaa. 36 Nↄgbɛ̃ annabi kee kú gwe à tↄ́n Ana, Fanuɛli nɛ́, Asa boriimɛ. Nↄgbɛ̃ pì zi kũ̀ kótokoto. À zã kɛ̀ kↄ̃n a gↄ̃kpammao wɛ̃̀ swɛɛplaa, 37 ben à gↄ̃̀ gyaanↄↄ ũ ai wɛ̃̀ basiigↄ̃ awɛɛsiigↄ̃. È bↄ Luda uaro, ègↄ̃ dↄↄ Ludazi fãantɛ̃ kↄ̃n gwãavĩo kↄ̃n lɛ́yinao kↄ̃n aduakɛnao. 38 Zĩ beeea gↄ̃ↄ à sↄ̃̀ńzi, à Luda sáabu kpà, èe nɛ́ pì yã oo gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ wɛ́ɛ dↄ Yerusalɛmu bↄnazinↄnɛ ń píngi. 39 Kɛ̀ Yusufu kↄ̃n Mariamao kɛ̀ lán à kú Dii doka takadan nà píngi wà yã̀a, aↄ̃ lìara wà tà ń bɛ wɛ́tɛ Nazarɛti, Galili bùsun. 40 Nɛ́ pì fɛ̀ɛ à gbãa kũ̀. Ɔ̃ndↄ̃ↄ mↄ̀a, ègↄ̃ kú kↄ̃n Luda aubarikao. 41 Wɛ̃̀ kↄ̃n wɛ̃̀o Yesu de kↄ̃n à dao è gá Banla zĩbaa kɛ Yerusalɛmumɛ. 42 Kɛ̀ Yesu kà wɛ̃̀ kuri awɛɛplaa, aↄ̃ lìara wà gàa zĩbaa kɛ lán aↄ̃è kɛ nà. 43 Kɛ̀ zĩbaa yã̀a, aↄ̃ↄe taa, ben aↄ̃ nɛ́ Yesu gↄ̃̀ Yerusalɛmu, aↄ̃ↄ à yã dↄ̃ro. 44 Aↄ̃ↄe daa à kú ń gbɛ̃nↄ tɛ́mɛ. Kɛ̀ aↄ̃ táa ò gurↄ do, ben aↄ̃ↄe à wɛtɛɛ ń danɛnↄ kↄ̃n ń gbɛ̃ dↄ̃nanↄ tɛ́. 45 Kɛ̀ aↄ̃ↄe à ero, aↄ̃ lìara wà gàa à wɛtɛ Yerusalɛmu. 46 À gurↄ aagↄ̃dee zĩ aↄ̃ à è Luda ua guu vɛ̃ɛna yãdannɛrinↄ tɛ́, èe swã kpaa ń yãzi, èe yã lalaaḿma. 47 À yã dↄ̃na kↄ̃n à yãwenlanao bↄ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe à yã maanↄ saɛ ń píngi. 48 Kɛ̀ à de kↄ̃n à dao à è, à bↄ̀ ń saɛ, ben à da bènɛ: Bↄ́yãnzi ń kɛ̀we lɛzi? N de kↄ̃n mapio bídi kɛ̀ n wɛtɛna yãnzi. 49 À wèńla à bè: À kɛ̀ dia ée ma wɛtɛɛ? Á dↄ̃ kɛ̀ à kↄ̃ sìo mà a De bↄkↄ̃tɛ kɛnloo? 50 Mↄde aↄ̃ↄe yã kɛ̀ à òńnɛ pì dↄ̀rↄ dↄ̃ro. 51 Yesu lìara à tàńyo Nazarɛti à ń yã mà. À da yã pìnↄ kũna a nↄ̀sɛ guu píngi. 52 Yesu bíta kũ̀, à ↄ̃ndↄ̃ↄ kàara à nna kↄ̃n Ludao kↄ̃n gbɛ̃nteenↄ.
1 Siza Tiberia kíblena wɛ̃̀ gɛ̃rodee guu Pↄntiu Pilatin Yudea bùsu gbɛ̃nsi ũ, Hɛrↄdu e kí blee Galili, à vĩ̀i Filipi e kí blee Iturea bùsun kↄ̃n Tarakↄniti bùsuo, Lisania sↄ̃ↄ e kí blee Abilɛnɛ bùsun. 2 Anasa kↄ̃n Kayafaon sa'orikinↄ ũ. Gurↄↄ mↄ̀a Luda yã ò Zakari nɛ́ Yaayanɛ gbáan. 3 Ben à fɛ̀ɛ èe ligaa Yoda baa kãa kpa kↄ̃n baa kɛ̀ kpaaozi píngi, èe waazi kɛɛ gbɛ̃nↄnɛ. À òńnɛ aↄ̃ ń nↄ̀sɛ liɛ aↄ̃ batisi kɛ, Luda é ń durunnↄ kɛ̃ńnɛ. 4 Lán à kú annabi Isaya takada guu nà à bè: À baarukpari kòto ma dↄ gbáan, èe bee à zɛ́ kɛkɛ Diinɛ, à zɛ́ wɛ́wɛnↄ poronɛ súusu. 5 Guzurɛ píngi é tata, kpiiinↄ kↄ̃n sĩ̀sĩnↄ é daɛ píngi. Zɛ́ kotinanↄ é poro súusu, zɛ́ wokũwokũnↄ é kpakↄ̃sↄ̃, 6 gbɛ̃ sãnda píngi é e lán Luda è ń mì sí nà. 7 Gbɛ̃nↄ ègↄ̃ mↄↄ à kiia pari aↄ̃ batisi kɛ, ben è beńnɛ: Gbɛ̃ntee pitigoonↄ! Dé bé à lɛ́ dàawa à bàa sí pↄfɛ̃ kɛ̀ Luda é pitaḿmanɛ? 8 À nↄ̀sɛliɛna yã kɛ, weégↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ a liɛ. Kɛ̀ Ibraĩ dɛ a dezi ũ, àtongↄ̃ daa kɛ̀ beee bé eé a bↄro. Mɛ́ɛ ooare, Luda é fↄ̃ à gbɛ̀ kɛ̀nↄ kɛ Ibraĩ boriinↄ ũ. 9 Kpása diɛna línↄzi kↄ̀. Luda é lí kɛ̀ è nɛ́ maaa iroo zↄ̃ à zu tɛ́ guu. 10 Gbɛ̃nↄ à là wà bè: Tó lɛmɛ, wé kɛ diamɛ? 11 À wèńla à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ uta vĩ mɛ̀n plaaa à à doo kpá gbɛ̃ kɛ̀ vĩrooa. Gbɛ̃ kɛ̀ pↄ́blee vĩ à kɛ lɛ dↄ. 12 Bɛ'ↄↄsirinↄ mↄ̀ batisi kɛ, ben aↄ̃ à là wà bè: Dannɛri, wé kɛ diamɛ? 13 À wèńla à bè: Àton bɛ'ↄↄ síḿma dɛ lán wà dìɛ nàlaro. 14 Sozanↄ à là: Wapinↄ sↄ̃, wé kɛ diamɛ? À bèńnɛ: Àton gbãaa mↄ gbɛ̃nↄnɛ à ń blero. À zɛ kↄ̃n fĩa kɛ̀ wè boareeo. 15 Gbɛ̃nↄ tãmaa e kaara. Baade píngi e laasuu lɛɛ a nↄ̀sɛ guu Yaaya yãa, tó àmbe Mɛsaya ũ. 16 Yaaya bèńnɛ ń píngi: Mɛɛ̀ a batisi kɛ kↄ̃n íomɛ, mↄde gbɛ̃ke é mↄ́ à gbãaa dɛmala, mɛ́ɛ ká mà à kyatee bↄbↄnɛro. Àmbe eé a batisi kɛ kↄ̃n Luda Ninio kↄ̃n tɛ́o. 17 À gbaka kũna kɛ̀ eé pↄ́ fão. Eé pↄ́wɛɛ ká a dↄ̃̀n, eé à sàko ká tɛ́ kɛ̀ è garoo guu. 18 Yaaya baaru nna kpannɛna guu à nàkↄ̃rɛḿma kↄ̃n yã pãndenↄo pari. 19 Ben à kpã̀kɛ̃ kí Hɛrↄduzi a vĩ̀i naↄ̃ Hɛrↄdia yã musu kↄ̃n yã zaa pãnde kɛ̀ à kɛ̀nↄ píngi, 20 ben Hɛrↄdu ɛ̀ara à yã zaaa kɛ̀ dↄ, à Yaaya dà kpɛ́siaan. 21 Kɛ̀ Yaaya e gbɛ̃nↄ batisi kɛɛ ń píngi, à Yesu batisi kɛ̀ se. Gurↄↄ kɛ̀ Yesu e adua kɛɛ, ludambɛɛ wɛ̃̀kↄ̃a, 22 ben Luda Nini sùa, à dɛ lán pↄ̃tɛ̃ɛ bà. Ben à kòto mà bↄna ludambɛ à bè: Ḿbe ma Nɛ́ mɛ̀n do léle yenzidee ũ, kɛ̀ ma pↄↄ nnamma maamaa. 23 Gurↄↄ kɛ̀ Yesu nà a zĩia, à kà wɛ̃̀ baaakuri taka. Wèe daa Yusufu nɛ́'inamɛ. Yusufu sↄ̃ Eli nɛ́mɛ, 24 Eli sↄ̃ Matata nɛ́mɛ, Matata sↄ̃ Levi nɛ́mɛ, Levi sↄ̃ Mɛlɛki nɛ́mɛ, Mɛlɛki sↄ̃ Yanai nɛ́mɛ, 25 Yanai sↄ̃ Yusufu nɛ́mɛ, Yusufu sↄ̃ Matatia nɛ́mɛ, Matatia sↄ̃ Amↄsi nɛ́mɛ, Amↄsi sↄ̃ Naumu nɛ́mɛ, Naumu sↄ̃ Ɛsɛli nɛ́mɛ, Ɛsɛli sↄ̃ Nagai nɛ́mɛ, 26 Nagai sↄ̃ Maata nɛ́mɛ, Maata sↄ̃ Matatia nɛ́mɛ, Matatia sↄ̃ Sɛmɛi nɛ́mɛ, Sɛmɛi sↄ̃ Yosɛki nɛ́mɛ, Yosɛki sↄ̃ Yoda nɛ́mɛ, Yoda sↄ̃ Yoanana nɛ́mɛ, 27 Yoanana sↄ̃ Resa nɛ́mɛ, Resa sↄ̃ Zɛrubabɛli nɛ́mɛ, Zɛrubabɛli sↄ̃ Sealatiɛli nɛ́mɛ, Sealatiɛli sↄ̃ Nɛri nɛ́mɛ, Nɛri sↄ̃ Mɛlɛki nɛ́mɛ, 28 Mɛlɛki sↄ̃ Adi nɛ́mɛ, Adi sↄ̃ Kosamu nɛ́mɛ, Kosamu sↄ̃ Ɛlɛmadamu nɛ́mɛ, Ɛlɛmadamu sↄ̃ Ɛɛ nɛ́mɛ, Ɛɛ sↄ̃ Yↄsua nɛ́mɛ, 29 Yↄsua sↄ̃ Ɛliɛza nɛ́mɛ, Ɛliɛza sↄ̃ Yorimu nɛ́mɛ, Yorimu sↄ̃ Matata nɛ́mɛ, Matata sↄ̃ Levi nɛ́mɛ, Levi sↄ̃ Simɛↄ nɛ́mɛ, 30 Simɛↄ sↄ̃ Yuda nɛ́mɛ, Yuda sↄ̃ Yusufu nɛ́mɛ, Yusufu sↄ̃ Yonamu nɛ́mɛ, Yonamu sↄ̃ Ɛliakimu nɛ́mɛ, Ɛliakimu sↄ̃ Mɛlɛa nɛ́mɛ, 31 Mɛlɛa sↄ̃ Mɛna nɛ́mɛ, Mɛna sↄ̃ Matata nɛ́mɛ, Matata sↄ̃ Natã nɛ́mɛ, Natã sↄ̃ Dauda nɛ́mɛ, Dauda sↄ̃ Yɛsɛ nɛ́mɛ, 32 Yɛsɛ sↄ̃ Ɔbɛdi nɛ́mɛ, Ɔbɛdi sↄ̃ Bↄaza nɛ́mɛ, Bↄaza sↄ̃ Salamↄ nɛ́mɛ, Salamↄ sↄ̃ Nasↄ̃ nɛ́mɛ, Nasↄ̃ sↄ̃ Aminadabu nɛ́mɛ, 33 Aminadabu sↄ̃ Ramu nɛ́mɛ, Ramu sↄ̃ Ɛzɛrↄnu nɛ́mɛ, Ɛzɛrↄnu sↄ̃ Pɛrɛzi nɛ́mɛ, Pɛrɛzi sↄ̃ Yuda nɛ́mɛ, Yuda sↄ̃ Yakubu nɛ́mɛ, 34 Yakubu sↄ̃ Isaaku nɛ́mɛ, Isaaku sↄ̃ Ibraĩ nɛ́mɛ, Ibraĩ sↄ̃ Tera nɛ́mɛ, Tera sↄ̃ Nao nɛ́mɛ, Nao sↄ̃ Serugu nɛ́mɛ, 35 Serugu sↄ̃ Rɛu nɛ́mɛ, Rɛu sↄ̃ Pɛlɛgi nɛ́mɛ, Pɛlɛgi sↄ̃ Eberu nɛ́mɛ, Eberu sↄ̃ Sela nɛ́mɛ, Sela sↄ̃ Kaina nɛ́mɛ, 36 Kaina sↄ̃ Apasada nɛ́mɛ, Apasada sↄ̃ Sɛmu nɛ́mɛ, Sɛmu sↄ̃ Nuu nɛ́mɛ, Nuu sↄ̃ Lamɛki nɛ́mɛ, Lamɛki sↄ̃ Mɛtusela nɛ́mɛ, 37 Mɛtusela sↄ̃ Ɛnↄku nɛ́mɛ, Ɛnↄku sↄ̃ Yarɛdi nɛ́mɛ, Yarɛdi sↄ̃ Malalɛli nɛ́mɛ, Malalɛli sↄ̃ Kenana nɛ́mɛ, Kenana sↄ̃ Ɛnↄsu nɛ́mɛ, 38 Ɛnↄsu sↄ̃ Sɛti nɛ́mɛ, Sɛti sↄ̃ Adamu nɛ́mɛ, Adamu sↄ̃ Luda nɛ́mɛ.
1 Yesu bↄ̀ Yoda èe suu pana kↄ̃n Luda Ninio, ben Ninii pì gàao gbáan. 2 Ibilisi à yↄ̃̀ à gwà gwe ai gurↄ baplaa. Gurↄↄ mↄ̀a èe pↄ́ke blero. Kɛ̀ gurↄ baplaaa pì pàpa, nↄaa e à dɛɛ. 3 Ben Ibilisi bènɛ: Tó Luda Nɛ́n n ũ, ǹ be gbɛ̀ kɛ̀ li burɛdi ũ. 4 Yesu wèàla à bè: À kú Luda yãn wà bè: Pↄ́bleen gbɛ̃ntee ègↄ̃ kúo adoro. 5 Ben Ibilisi gàao gu lezĩn, ben à anduna kpatanↄ ↄ̀dↄanɛ píngi a zɛki gbɛ̀n gↄ̃ↄ 6 à bè: Mɛ́ n gba beeenↄ iko píngi kↄ̃n a gakuio, zaakɛ à kú ma ↄzĩmɛ, gbɛ̃ kɛ̀ má yezin mɛ́ kpáa. 7 Tó n dↄnzi kɛ̀mɛ, eé gↄ̃ n pↄ́ ũ píngimɛ. 8 Yesu wèàla à bè: Wà kɛ̃̀ wà bè, ǹ dↄnzi kɛ Dii n Ludanɛ ǹgↄ̃ dↄↄzi ado. 9 Ben Ibilisi gàao Yerusalɛmu à à zɛ̀ Luda kpɛ́ mìsↄ̃ntɛ̃a à bè: Tó Luda Nɛ́n n ũ, ǹ ↄ kpá n zĩndazi kɛ̀, 10 zaakɛ wà kɛ̃̀ Luda yãn wà bè: Eé n yã o a malaikanↄnɛ aↄ̃ n dãkpa. 11 Aↄ̃é n sɛ́ ń ↄzĩ lɛ ǹton gɛ̃̀n sí gbɛ̀aro yãnzi. 12 Yesu wèàla à bè: Wà bè ǹton Dii n Luda lɛ́ ǹ gwaro. 13 Kɛ̀ Ibilisi Yesu yↄ̃̀ à gwà kↄ̃n yã píngio à yã̀a, ben à à tòn ai zĩkea dↄ. 14 Yesu lìara à tà Galili kↄ̃n Luda Nini gbãaao, ben à tↄ́ dà bùsu pìla píngi. 15 È yã dańnɛ ń aduakɛkpɛnↄ guu, baade píngi è à sáabu kpá. 16 Ben à gàa Nazarɛti, guu kɛ̀ à nɛ́ blèn. Kámmabogurↄↄ zĩ à gàa aduakɛkpɛn lán è kɛ nà. À fɛ̀ɛ à zɛ̀ lɛ à kyó kɛ, 17 ben wà annabi Isaya takada kpàa. Kɛ̀ à pòro, à bↄ̀ guu kɛ̀ wà yã kɛ̀kii kɛ̃n-a wà bè: 18 Dii Ninii kúma, à ma diɛ mà baaru nnaa kpá takaasideenↄnɛ, à ma zĩ mà gↄ̃ńzĩndanɛ kpàakpa kɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ ń zĩnda vĩroonↄnɛ, mà wɛ́ɛwɛ̃na kpàakpa kɛ vĩ̀anↄnɛ, mà gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ yinanↄ poro, 19 mà Dii gbɛ̃kɛkɛnnɛgurↄↄ kpàakpa kɛ. 20 Ben à takada pì kòko à kpà dↄnlɛria à vɛ̃̀ɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú kpɛ́ guunↄ wɛ́ɛ fĩa ń píngi. 21 Ben à nà yã'onnɛnaa à bè: Luda yã kɛ̀ pàpa gbã̀a lán ée maa nà. 22 Yã maaa kɛ̀ da à lɛ́n bↄ̀ ń saɛ ń píngi, aↄ̃ↄe à tↄ́ nnaa sii wà bè: Yusufu nɛ́n yɛ̀roo? 23 Ben à bèńnɛ: Má dↄ̃ sãnsãn kɛ̀ é yáasi kɛ̀ zumɛ. Tó ḿbe likita ũ, ǹ n zĩnda kɛ̃kↄ̃a. É bemɛ mà yã kɛ̀ á mà má kɛ̀ zaa Kapɛnamu kɛ ma bɛ wɛ́tɛ guu kɛ̀ dↄ. 24 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, annabi ègↄ̃ bɛ̀ɛ vĩ a bɛ wɛ́tɛ guuro. 25 Mɛ́ɛ ooare yãpura, kɛ̀ ludambɛ zɛ́ tàta Ilia gurↄ, gyaanↄnↄↄ pari. Lou e maro ai wɛ̃̀ aagↄ̃ kↄ̃n mↄ swɛɛdoo, ben dekaa bíta kà Isarailinↄ bùsun píngi, 26 mↄde Luda e Ilia zĩ ń gbɛ̃kearo, sé gyaanↄↄ kɛ̀ kú Zarɛfa, Sidↄ̃ saɛ. 27 Annabi Ɛlisa gurↄ sↄ̃, Isarailinↄ bùsun kusunↄↄ dimmɛ, mↄde èe ń gbɛ̃ke kɛ̃kↄ̃aro, sé Siria bùsu gbɛ̃ Naama. 28 Kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú aduakɛkpɛ guunↄ yã pì mà, aↄ̃ fɛ̃̀ maamaa ń píngi. 29 Ben aↄ̃ bↄ̀ kↄ̃n Yesuo wɛ́tɛ kpɛɛ aↄ̃ gàao sĩ̀sĩ kɛ̀ ń wɛ́tɛ káɛa gòroa, lɛ wà ↄ sↄ̃zi à lɛ́ɛ à sín yãnzi. 30 Ben à bↄ̀ ń tɛ́ à tà. 31 Yesu tà Kapɛnamu, Galili bùsun, ben èe yã daańnɛ kámmabogurↄↄ zĩ. 32 À yãdannɛna bↄ̀ ń saɛ, zaakɛ à yã iko vĩ. 33 Gↄ̃gbɛ̃ zĩnde kee kú aduakɛkpɛn gwe, ben à wii gbãaa lɛ̀ à bè: 34 Á'a! Bↄ́n wá vĩ kↄ̃ ↄzĩi, Yesu Nazarɛti? N mↄ ǹ wa kaatɛn yↄ́? Má dↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ ń dɛ a ũ, ḿbe Luda gbɛ̃ kɛ̀ kú adona ũ. 35 Ben Yesu gì zĩn pìnɛ à bè: Ǹ yĩtɛ! Ǹ go gↄ̃gbɛ̃ pìa. Ben zĩn pì gↄ̃gbɛ̃ pì pã̀ɛ gbɛ̃nↄ tɛ́ à gòa, èe à kɛ̃nnaro. 36 Gbɛ̃nↄ bídi kɛ̀ ń píngi, aↄ̃ↄe kↄ̃ lalaa: Bↄ́ taka bori yãn gwee? È yã da zĩnnↄnɛ kↄ̃n iko gbãaao, ben aↄ̃è goḿma. 37 Ben à tↄ́ dà bùsu pìla píngi. 38 Kɛ̀ à bↄ̀ aduakɛkpɛn, ben à tà Simↄ bɛ. Simↄ naↄ̃ daa e mɛ̀wãaa kɛɛ maamaa, ben wà à yã ònɛ. 39 Yesu zɛ̀àla à gì mɛ̀wãaa pìnɛ, ben à mɛ̀ yĩi kũ̀. Zaa gwe gↄ̃ↄ à fɛ̀ɛ à pↄ́blee kɛ̀ńnɛ. 40 Kɛ̀ ↄfãntɛ̃ gɛ̃̀ kpɛ́n, gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ gyãree vĩinↄ mↄ̀ńyo Yesu kiia, ben à ↄ kɛ̀kɛ ń baadea à ń kɛ̃kↄ̃a kↄ̃n ń gyã bori sãnda píngio. 41 Zĩnnↄ sↄ̃ↄ e bↄↄ gbɛ̃nↄ guu kↄ̃n wiiio pari wà bè: Ḿbe Luda Nɛ́ ũ. Mↄde è gíńnɛ aↄ̃ yã o, kɛ̀ aↄ̃ à dↄ̃̀ Mɛsaya ũ yãnzi. 42 Gukɛ̃kↄ̃ana Yesu bↄ̀ wɛ́tɛ guu à gàa gusaɛ, ben gbɛ̃nↄↄ e à wɛtɛɛ. Kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀a, aↄ̃ↄ yezi à ń tóro. 43 Ben à bèńnɛ: Sé mà kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia baaru kpá wɛ́tɛ kpaaanↄnɛ dↄ, zaakɛ beee yãnzin Luda ma zĩzi. 44 Ben à gàa èe waazi kɛɛ Yudea bùsu aduakɛkpɛnↄ guu.
1 Zĩkea Yesu zɛna Gɛnɛsarɛti sɛ̀bɛ baa, ben gbɛ̃nↄ kàkↄ̃azi pari lɛ wà Luda yã ma yãnzi, aↄ̃ↄe nakↄ̃rɛɛa. 2 Ben à góro'itɛ è kaɛna baa mɛ̀n plaa, sↄrↄkↄnↄ bↄ̀ɛn aↄ̃ↄe ń táarunↄ pipii. 3 Ben à gɛ̃̀ góro pìnↄ doke guu kɛ̀ dɛ Simↄ pↄ́ ũ, à wɛ́ɛ kɛ̀a à góro pì yĩpa féte à gɛ̃o ín. Ben à vɛ̃̀ɛ góro pì guu à yã dà gbɛ̃nↄnɛ. 4 Kɛ̀ à yã ò à yã̀a, ben à bè Simↄnɛ: Ǹ gá kↄ̃n góroo í lↄ̀n, à táaru zu, é kpↄ̀ kũ. 5 Simↄ wèàla à bè: Dannɛri, wa zĩi kɛ̀ ai guu gàa dↄo wée pↄ́ke kũro, mↄde lán ń ò nà, mɛ́ zu. 6 Kɛ̀ aↄ̃ↄ kɛ̀ lɛ, aↄ̃ kpↄ̀ kàkↄ̃a gídigidi ai aↄ̃ táarunↄ yezi à kɛ̃. 7 Ben aↄ̃ ↄ kɛ̀ yáku ń górode daanↄnɛ aↄ̃ mↄ́ wà ń ĩan ká. Kɛ̀ aↄ̃ mↄ̀, aↄ̃ kpↄ̀ kà góro mɛ̀n plaaa pìnↄ guu à pà ai aↄ̃ↄ yezi wà vlɛ̃ɛ. 8 Kɛ̀ Simↄ Pita è lɛ, à kùɛ Yesu gbá saɛ à bè: Ǹ gu ma saɛ Dii, zaakɛ durunkɛrin ma ũ. 9 Simↄ bídi kɛ̀ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú lɛdoonↄ ń píngi kpↄ̀ parii kɛ̀ aↄ̃ↄ kũ̀ pì yãnzi. 10 Lɛmɛ dↄ Yemisi kↄ̃n Yohanao, Zebedi nɛ́ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ kↄ̃ gbɛ̃ ũ kↄ̃n Simↄo bídi kɛ̀ se. Ben Yesu bè Simↄnɛ: Ǹton tó vĩa n kũro. Zaa gbã̀a gbɛ̃nteen nɛ́gↄ̃ wɛɛ. 11 Kɛ̀ aↄ̃ kà kↄ̃n ń góroo baa, ben aↄ̃ pↄ́ píngi tòn wà tɛ̀zi. 12 Zĩkea Yesu kú wɛ́tɛ ke guu, ben gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ kusu dààlaa mↄ̀. Kɛ̀ à Yesu è, à dàɛ a puua à wɛ́ɛ kɛ̀a à bè: Dii, tó ń yezi, nɛ́ fↄ̃ ǹ ma kɛ̃kↄ̃a wásawasa. 13 Ben Yesu ↄ bↄ̀ à kɛ̀a à bè: Má yezi, ǹ gↄ̃ wásawasa. Zaa gwe gↄ̃ↄ à kusu yã̀a. 14 Ben Yesu bènɛ: Ǹton o gbɛ̃ke maro. Ǹ gá ǹ n zĩnda ↄdↄa sa'orinɛ ǹ sa'opↄ kɛ̀ Musa dìɛ kpá n kɛ̃kↄ̃ana sèeda ũ gbɛ̃nↄnɛ. 15 Yesu baaru dàgula dɛ yãala. Gbɛ̃nↄ è kakↄ̃a pari wà à yã ma, lɛ à ń kɛ̃kↄ̃a kↄ̃n ń gyãanↄ dↄ. 16 Ben Yesu è bↄ ń tɛ́ à gá adua kɛ gusaɛ. 17 Zĩkea Yesu e yã daańnɛ. Farisi kenↄ kↄ̃n ludayãdannɛri kenↄ vɛ̃ɛna gwe. Aↄ̃ bↄ̀ Galili kↄ̃n Yudea wɛ́tɛnↄ guu píngi kↄ̃n Yerusalɛmuo. Luda gbãaa kúo, ben èe gyãreenↄ kɛ̃ɛkↄ̃a. 18 Ben gbɛ̃kenↄ mↄ̀, aↄ̃ↄ gbɛ̃ kaɛna sɛna kↄ̃n daɛbↄo, aↄ̃ↄe zɛ́ wɛtɛɛ wà gɛ̃o wà à diɛ Yesu aɛ. 19 Kɛ̀ aↄ̃ↄe gɛ̃kii ero parii yãnzi, ben aↄ̃ dìdio kpɛ́ musu, aↄ̃ kpɛ́ fↄ̃̀, ben aↄ̃ à pìta kↄ̃n à daɛbↄo zà guu Yesu aɛ. 20 Kɛ̀ Yesu è aↄ̃ↄ a náanɛ vĩ, à bè: Ma gbɛ̃, n durunnↄ kɛ̃̀mma. 21 Ludayãdannɛrinↄ kↄ̃n Farisi pìnↄↄ ò ń nↄ̀sɛ guu: Dén gbɛ̃ kɛ̀ èe dↄkɛɛ Ludao kɛ̀ ũ sɛɛ? Dé bé eé fↄ̃ à durun kɛ̃ńnɛ, tó èe kɛ Luda ado baasiroo? 22 Yesu ń laasuu dↄ̃̀, ben à ń lá à bè: Bↄ́yãnzi ée laasuu beee taka lɛɛ a nↄ̀sɛ guuzi? 23 Tó ma bè à durunnↄ kɛ̃̀a, ke tó ma bè à fɛɛ à táa o, à kparee bé à aagaa? 24 Má ò lɛ lɛ àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ Gbɛ̃ntee Nɛ́ durunkɛ̃nnɛna iko vĩ tↄↄtɛ kɛ̀mɛ. Ben à bè gbɛ̃ kaɛna pìnɛ: Ma bènnɛ, ǹ fɛɛ ǹ n daɛbↄ sɛ́ ǹ tá bɛ. 25 Gwe gↄ̃ↄ à fɛ̀ɛ à zɛ̀ ń wáa, à a daɛbↄ pì sɛ̀ à tà bɛ, èe Luda sáabu kpaa. 26 Baade píngi lɛ́ àɛ, ben aↄ̃ Luda tↄ́ bↄ̀. Vĩa guu aↄ̃ bè: Wa dabuyã è gbã̀a. 27 Beee gbɛra Yesu bↄ̀, ben à bɛ'ↄↄsiri kɛ̀ wè benɛ Levi è vɛ̃ɛna a bɛ'ↄↄsikpɛn. À bènɛ: Ǹ mↄ́ ǹ tɛ́mazi. 28 Ben à fɛ̀ɛ à pↄ́ píngi tòn à tɛ̀zi. 29 Ben à pↄ́ble bíta kɛ̀ a bɛ à Yesu sìsia, bɛ'ↄↄsirinↄ kↄ̃n gbɛ̃ pãndenↄ e pↄ́ bleeńyo pari. 30 Ben Farisinↄ kↄ̃n ń ludayãdannɛrinↄ yãkete kà a ìbanↄzi wà bè: Bↄ́yãnzi ée pↄ́ blee ée í mii kↄ̃n bɛ'ↄↄsirinↄ kↄ̃n durunkɛrinↄozi? 31 Ben Yesu wèńla à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ aafia vĩi bà kú likita yãoro, sé gyãree. 32 Mɛ́ɛ mↄ́ gbɛ̃ maaanↄ sísi aↄ̃ ń nↄ̀sɛ liɛro, sé durunkɛrinↄ. 33 Ben wà bènɛ: Yaaya ìbanↄ ègↄ̃ lɛ́ yii aↄ̃ègↄ̃ adua kɛɛ baabↄɛ. Lɛmɛ kↄ̃n Farisi ìbanↄ dↄ, mↄde n gbɛ̃nↄ ègↄ̃ pↄ́ blee aↄ̃ègↄ̃ í miimɛ. 34 Ben Yesu wèńla à bè: É fↄ̃ à be nↄsɛri gbɛ̃nↄ lɛ́ yi gurↄↄ kɛ̀ à kúńyoↄ́? 35 À gurↄↄ é mↄ́ kɛ̀ weé nↄsɛri pì bↄ ń tɛ́, gbasa aↄ̃é lɛ́ yi sa. 36 Yesu yã lɛ̀kↄ̃zińnɛ dↄ à bè: Gbɛ̃ke è uta dufu li wà dì a ziilaro. Tó wà kɛ̀ lɛ, uta dufu é yakamɛ, à zii é kↄ̃ sí kↄ̃n uta dufu nambata pìoro. 37 Wè geepiwɛ̃ dufu ká tùu zii guuro. Tó wà kɛ̀ lɛ, wɛ̃ dufu pì é tùu pũtãmɛ, eé kwɛ́ɛ, tùu é yaka. 38 Auo, wè geepiwɛ̃ dufu ká tùu dufu guumɛ. 39 Gbɛ̃ kɛ̀ kↄ̃ dↄ̃̀ kↄ̃n wɛ̃ zi minao è à dufu sáabu kpáro, è be à zii bé à nna.
1 Kámmabogurↄↄ zĩkea Yesu e pãa buraanↄla, ben à ìbanↄ pↄ́wɛɛ wòro aↄ̃ suguu pà ń ↄↄn, aↄ̃ↄe soo. 2 Ben Farisi kenↄ bèńnɛ: Bↄ́yãnzin ée yã kɛ̀ dɛ wè kɛ kámmabogurↄↄ zĩroo kɛɛzi? 3 Yesu wèńla à bè: Ée à kyó kɛ á è lán Dauda kↄ̃n a gbɛ̃nↄↄ kɛ̀ nà gurↄↄ kɛ̀ nↄaa e ń dɛɛroo? 4 À gɛ̃̀ Luda ua guu à burɛdi kɛ̀ wà kàɛ Ludanɛ sɛ̀ à sò, à kpà a gbɛ̃nↄa, burɛdi kɛ̀ gbɛ̃kee à sona zɛ́ vĩro, sé sa'orinↄ. 5 Ben Yesu bèńnɛ: Gbɛ̃ntee Nɛ́ bé à iko vĩ kámmabogurↄↄa. 6 Kámmabogurↄ pãnde zĩ dↄ Yesu gɛ̃̀ aduakɛkpɛn èe yã daańnɛ. Gↄ̃gbɛ̃ kee kú gwe à ↄplaa fɛ̃fɛ̃na. 7 Ludayãdannɛrinↄ kↄ̃n Farisinↄↄ e Yesu tàasi kɛɛ, tó eé à kɛ̃kↄ̃a kámmabogurↄↄ zĩ, lɛ wà yã e wà dia. 8 À ń laasuu dↄ̃̀, ben à bè gbɛ̃ kɛ̀ à ↄↄ fɛ̃fɛ̃na pìnɛ: Ǹ fɛɛ ǹ zɛ zà guu. Kɛ̀ à fɛ̀ɛ à zɛ̀ gwe, 9 ben Yesu bèńnɛ: Mɛ́ɛ a laamɛ. À zɛ́ vĩ wà yã maaa kɛ kámmabogurↄↄ zĩↄ́, ke à zaaa? Wà gbɛ̃ mì sín yↄ́, ke wà dɛmɛ? 10 Yesu ń gwá à lìgańzi ń píngi, ben à bè gↄ̃gbɛ̃ pìnɛ: Ǹ n ↄↄ pì poro. Kɛ̀ à pòro, ben à ↄↄ kɛ̀ a gbɛ̀n. 11 Farisinↄ pↄ fɛ̃̀ maamaa, ben aↄ̃ lɛ́ kpàkↄ̃sↄ̃ Yesuzi, dian aↄ̃é kɛnɛ nà. 12 Gurↄ beeea Yesu bↄ̀ à gàa adua kɛ sĩ̀sĩgɛɛzi, ben à wɛ́ɛ kɛ̀ Ludaa gwãavĩ ai guu gàa dↄo. 13 Kɛ̀ guu dↄ̀, ben à a ìbanↄ sìsiazi, à gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ bↄ̀ ń tɛ́, à ń díɛ zĩ̀rinↄ ũ. 14 Gbɛ̃ pìnↄ tↄ́n yɛ̀: Simↄ kɛ̀ à tↄ́ kpànɛ Pita, à dãaro Anduru, Yemisi, Yohana, Filipi, Batↄlↄmiu, 15 Matiu, Tomasi, Alafeu nɛ́ Yemisi, Simↄ kɛ̀ wè benɛ Aĩade, 16 Yemisi nɛ́ Yudasi kↄ̃n Yudasi Isikariↄti kɛ̀ gↄ̃̀ bↄnkpɛɛdee ũuo. 17 Yesu pìtańyo à zɛ̀ gusararaaa, guu kɛ̀ à ìba kpaaanↄ kↄ̃n pariio kún. Aↄ̃ bↄ̀ Yerusalɛmu kↄ̃n Yudea bùsuo píngi kↄ̃n ísialɛa wɛ́tɛ kɛ̀ kú Taya kↄ̃n Sidↄ̃o saɛnↄ. 18 Aↄ̃ mↄ̀ à yã ma, lɛ à ń kɛ̃kↄ̃a kↄ̃n ń gyãanↄ dↄ. Gbɛ̃ kɛ̀ zĩn e ĩa daaḿmanↄ kɛ̃̀kↄ̃a dↄ. 19 Baade píngi e wɛtɛɛ à ↄ kɛa, zaakɛ gbãaa e bↄↄ à guu, èe gbɛ̃ píngi kɛ̃ɛkↄ̃amɛ. 20 Ben à wɛ́ɛ sɛ̀ à a ìbanↄ gwà à bè: Aubarikadeenↄn amↄa takaasideenↄ ũ, zaakɛ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia dɛ a pↄ́ ũ. 21 Aubarikadeenↄn amↄa kɛ̀ nↄaa e a dɛɛ tiaanↄ ũ, zaakɛ é kã. Aubarikadeenↄn amↄa kɛ̀ ée ↄ́ↄ dↄↄ tiaanↄ ũ, zaakɛ é yáa dↄ. 22 Aubarikadeenↄn a ũ, tó wà zàagu, tó wà gìazi, tó wà a sↄ̃sↄ̃, tó wà a tↄ́ zaaa sì Gbɛ̃ntee Nɛ́ yãnzi. 23 Gurↄↄ kɛ̀ yã beeenↄ a le, à pↄnnaa kɛ à vĩvĩ kↄ̃n pↄnnaao, zaakɛ a láada bíta ludambɛ. Lɛn aↄ̃ dezinↄ kɛ̀ annabinↄnɛ lɛ. 24 Wãiyoo amↄa ↄↄdeenↄ, a gĩakɛ a a mɛ̀ nnaa mà kↄ̀. 25 Wãiyoo amↄa kɛ̀ á kãna tiaanↄ, nↄaa é a dɛ. Wãiyoo amↄa kɛ̀ ée yáa dↄↄ tiaanↄ, é sósobi kɛ à ↄ́ↄ dↄ. 26 Wãiyoo apinↄ, tó baade píngi e a tↄ́ nnaa sii, zaakɛ lɛn aↄ̃ dezinↄ kɛ̀ annabi ɛgɛdeenↄnɛ lɛ. 27 Mɛ́ɛ oo amↄa kɛ̀ ée ma yã maanↄnɛ, àgↄ̃ ye a ibɛɛnↄzi à à maaa kɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ zàaguunↄnɛ. 28 À sa maaa o gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è sa zaaa oareenↄnɛ. À adua kɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è ĩa daawaanↄnɛ. 29 Tó gbɛ̃ n swãn kɛ̀ n gasu dooa, ǹ à doo dↄnɛ dↄ. Tó gbɛ̃ n utadaa sìmma, ǹton gínɛ kↄ̃n n dansikioro. 30 Tó gbɛ̃ pↄ́ wɛ́ɛ kɛ̀mma, ǹ kpáa. Tó gbɛ̃ n pↄ́ sìmma, ǹton gbekaaro. 31 À kɛ gbɛ̃nↄnɛ lán á yezi aↄ̃ kɛare nà. 32 Tó gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ yeaziinↄn á yeńzi, bↄ́ sáabun á vĩi? Baa durunkɛrinↄ ègↄ̃ ye gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ yeńzinↄzi se. 33 Tó gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è à maaa kɛareenↄn eè à maaa kɛńnɛ, bↄ́ sáabun á vĩi? Baa durunkɛrinↄ è kɛ lɛ se. 34 Tó gbɛ̃ kɛ̀ a wɛ́ɛ dↄzi à pↄ́ eḿmanↄn eè pↄ́ sɛ̃kãńnɛ, bↄ́ sáabun á vĩi? Zaakɛ durunkɛrinↄ è pↄ́ sɛ̃kãkↄ̃nɛ, lɛ aↄ̃ e wà à gɛ̃ɛ sí yãnzimɛ. 35 Àgↄ̃ ye a ibɛɛnↄzi à à maaa kɛńnɛ. À pↄ́ sɛ̃kãńnɛ wɛ́ɛdↄzisai, é láada bíta e, égↄ̃ dɛ Luda Musude nɛ́nↄ ũ, zaakɛ è à maaa kɛ guturunↄnɛ kↄ̃n gbɛ̃ zaaanↄ. 36 Àgↄ̃ wɛ̃nda vĩ lán a De wɛ̃nda vĩ nà. 37 Àton gbɛ̃ taari ero, Luda é a taari e sero. Àton yã vɛ̃ɛ gbɛ̃aro, Luda é yã vɛ̃ɛawaro. À sùu kɛ kↄ̃n gbɛ̃nↄ, Luda é sùu kɛao. 38 À gbɛ̃ gba pↄ́, Luda é a gba se. Eé zaka maaa kɛ̀ à gbɛ̃̀gbɛ̃ à wɛ̃̀ à pà yɛ́lɛlɛ káare a utalɛn. Zaakɛ zaka kɛ̀ eè yↄ̃ońnɛn Luda é yↄ̃onnɛ se. 39 Ben à yã lɛ̀kↄ̃zińnɛ à bè: Vĩ̀a é fↄ̃ à gò kũ vĩ̀anɛↄ́? Aↄ̃ plaa ń píngi é si wɛ̀ɛnloo? 40 Ìba ègↄ̃ dɛ a dànnɛrilaro, mↄde gbɛ̃ kɛ̀ yã dàda à bↄ̀ɛzi dɛ lán a dànnɛri bàmɛ. 41 Bↄ́yãnzi nɛ́ɛ sɛ̃̀buru kɛ̀ da n gbɛ̃daaa wɛ́ɛn eezi, bensↄ̃ nɛ́ɛ lí kɛ̀ da n wɛ́ɛn yã daaroo? 42 Mmↄn kɛ̀ nɛ́ɛ líkusu kɛ̀ da n wɛ́ɛn eero, nɛ́ kɛ dia ǹ be n gbɛ̃daaanɛ, à tó ǹ sɛ̃̀buru kɛ̀ da à wɛ́ɛn bↄnɛ? Mↄnafikide! Ǹ líkusu kɛ̀ da n wɛ́ɛn bↄ gĩa, nɛ́ gbasa ǹ guu e wásawasa, lɛ ǹ e ǹ sɛ̃̀buru kɛ̀ kú n gbɛ̃daa wɛ́ɛn bↄnɛ. 43 Lí maaa è nɛ́ zaaa iro, lí zaaa è nɛ́ maaa iro. 44 Wè lí píngi dↄ̃ a nɛ́amɛ. Wè kãkãa bo lɛ̀ líaro, wè geepi e gyantoaro. 45 Gbɛ̃ maaa è à maaa bↄ à maaa kɛ̀ kaɛna a guumɛ. Gbɛ̃ zaaa sↄ̃ è à zaaa bↄ à zaaa kɛ̀ kaɛna a guumɛ. Zaakɛ yã kɛ̀ swɛ̃̀ pàn lɛ́ è o. 46 Bↄ́yãnzin eègↄ̃ ma sísii Dii, Diizi, ben eè yã kɛ̀ má ò kɛroo? 47 Gbɛ̃ kɛ̀ mↄ̀ ma kiia, à ma yã mà ben à zĩi kɛ̀a, mɛ́ ↄdↄaare lán adee dɛ nà. 48 À dɛ lán ɛ̃bori kɛ̀ wɛ̀ɛ yↄ̃̀ zã̀azã à ɛ̃ɛ kpàɛ gbɛ̀a bàmɛ. Kɛ̀ swaa pà, í dàgula à kà kpɛ́ pìzi, èe nigãro kɛ̀ wà bò maa yãnzi. 49 Gbɛ̃ kɛ̀ à ma yã mà ben èe zĩi kɛaroo dɛ lán ɛ̃bori kɛ̀ ɛ̃ɛ kpàɛ tↄↄtɛla pã wɛ̀ɛyↄ̃sai bàmɛ. Kɛ̀ swa'i kàzi, ben à kwɛ̀ bìtim gↄ̃ↄ. Kpɛ́ pì yakana kɛ̀ bíta.
1 Kɛ̀ Yesu yã beeenↄ ò gbɛ̃nↄnɛ píngi à yã̀a, ben à gàa Kapɛnamu. 2 Romu sozanↄ gbɛ̃nsi kee kú gwe, à zĩkɛri vĩ kɛ̀ à bɛ̀ɛ vĩnɛ maamaa, ben èe gyãa kɛɛ ai à kà gana. 3 Kɛ̀ gbɛ̃nsi pì Yesu baaru mà, à Yuda gbɛ̃nsinↄ zĩ̀a wà wɛ́ɛ kɛa à mↄ́ à a zĩkɛri pì mì sí. 4 Kɛ̀ aↄ̃ kà Yesu kiia, aↄ̃ wɛ́ɛ kɛ̀a gbãngbãn wà bè: Gbɛ̃ pì kↄ̃ sìo ǹ à ĩan ká. 5 À ye wa boriizi, àmbe à aduakɛkpɛ dↄ̀we. 6 Ben Yesu gàańyo. Kɛ̀ à kà kĩi kↄ̃n à bɛɛo, ben gbɛ̃nsi pì a gbɛ̃nnanↄ zĩ̀ wà yã kɛ̀kii onɛ: Dii, ǹton ĩa da n zĩndaaro, mɛ́ɛ ká ǹ gɛ̃ ma bɛro. 7 Beee yãnzin má dìɛ kɛ̀ mɛ́ɛ ká mà mↄ́ n kiia ma zĩndaro. Ǹ yã o, ma zĩkɛri é kɛ̃kↄ̃a. 8 Zaakɛ mapi se wà iko vĩmamɛ, má iko vĩ sozanↄa. Mɛɛ̀ o aↄ̃ gbɛ̃ doonɛ à gá, è sↄ̃ gá. Mɛɛ̀ o à pãndenɛ à mↄ́, è sↄ̃ mↄ́. Mɛɛ̀ o ma zĩkɛrinɛ à kɛ̀ kɛ, è sↄ̃ kɛ. 9 Kɛ̀ Yesu yã pì mà, à bↄ̀ à saɛ. Ben à lìɛ à bè gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ tɛ́azinↄnɛ: Mɛ́ɛ ooare, mɛ́ɛ e gbɛ̃ke ma náanɛ kɛ̀ lɛ Isarailinↄ tɛ́ro. 10 Kɛ̀ zĩ̀ri pìnↄ lìara wà sù, aↄ̃ↄ è zĩkɛri pì kɛ̃̀kↄ̃a. 11 Beee gbɛra Yesu gàa wɛ́tɛ kɛ̀ wè be Naini guu. À ìbanↄ kↄ̃n gbɛ̃ pãndenↄ gàao paripari. 12 Kɛ̀ à kà kĩi kↄ̃n wɛ́tɛ pì bĩilɛo, à è wà gɛ̀ sɛna wèe bↄↄo. Gyaanↄ nɛ́ mɛ̀n do lélemɛ. Wɛ́tɛpideenↄↄ kú kↄ̃n nↄgbɛ̃ pìo pari. 13 Kɛ̀ Dii à è, ben à kɛ̀nɛ wɛ̃nda à bènɛ: Ǹton ↄ́ↄ dↄro. 14 Ben à sↄ̃̀ gɛ̀ pìzi à ↄ kɛ̀ à àkpatia. Kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ sɛnanↄ zɛ̀, ben à bè: Gↄ̃kparɛ, má ònnɛ ǹ fɛɛ! 15 Ben gɛ̀ pì fɛ̀ɛ à vɛ̃̀ɛ à nà yã'onaa. Ben Yesu à kpà à daa. 16 Vĩa gbɛ̃nↄ kũ̀ ń píngi, aↄ̃ Luda sáabu kpà wà bè: Wa annabi ìsi è wa tɛ́. Aↄ̃ bè dↄ: Luda mↄ̀ a gbɛ̃nↄ gwa. 17 Ben Yesu baaru dà Yudea bùsula kↄ̃n bùsu kɛ̀ ligazinↄ píngi. 18 Yaaya ìbanↄ yã pìnↄ tↄ̃kɛ̃̀nɛ píngi. Ben Yaaya ń gↄ̃ↄn plaaanↄ sìsi 19 à ń zĩ Diia aↄ̃ à la, àmbe gbɛ̃ kɛ̀ eé mↄ́ ũↄ́, ke wàgↄ̃ wɛ́ɛ dↄↄ gbɛ̃ pãndezimɛ? 20 Kɛ̀ gbɛ̃ pìnↄ kà Yesu kiia, aↄ̃ bènɛ: Yaaya Batisikɛri bé à wa zĩ wà n la, ḿbe gbɛ̃ kɛ̀ eé mↄ́ ũↄ́, ke wàgↄ̃ wɛ́ɛ dↄↄ gbɛ̃ pãndezimɛ? 21 Zaa gwe gↄ̃ↄ Yesu gbɛ̃nↄ kɛ̃̀kↄ̃a pari kↄ̃n ń gyãanↄ kↄ̃n ń wãwãanↄ kↄ̃n ń zĩnnↄ. À tò vĩ̀anↄ guu è pari dↄ. 22 Ben à bè Yaaya zĩ̀rinↄnɛ: À gá à yã kɛ̀ á è bensↄ̃ á mànↄ gbãnɛ. À onɛ vĩ̀anↄↄ e guu ee, ɛrɛnↄↄ e táa oo, kusunↄↄ e kɛ̃ɛkↄ̃a, swãdoonↄↄ e yã maa, gɛ̀nↄↄ e fɛɛɛ, takaasideenↄↄ e baaru nna waazi maa. 23 Aubarikadeen gbɛ̃ kɛ̀ è fu ma yãaroo ũ. 24 Kɛ̀ Yaaya zĩ̀rinↄ tà, Yesu Yaaya yã ò pariinɛ à bè: Bↄ́n a gaa gwa gbáan? Kàba kɛ̀ ĩa e nigãan yↄ́? 25 Bↄ́n a gaa gwa saa? Gbɛ̃ kɛ̀ pↄ́kãsã zãɛ danan yↄ́? Nnamari kɛ̀ aↄ̃è pↄ́kãsã maaa daanↄ ègↄ̃ kú kíbɛmɛ. 26 Bↄ́n a gaa gwa saa? Annabin yↄ́? Lɛmɛ! Mɛ́ɛ ooare à dɛ annabila se. 27 Zaakɛ Yaayan wà à yã kɛ̃̀ Luda yãn wà bè: Mɛ́ ma zĩ̀ri gbarɛ n ã à zɛ́ kɛkɛnnɛ. 28 Mɛ́ɛ ooare, nↄgbɛ̃ nɛ́'ina guu gbɛ̃kee e ká Yaaya ũro. Baa kↄ̃n beeeo gbɛ̃ kɛ̀ dɛ gbɛ̃ kpɛɛdee ũ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guu dɛàla. 29 Kɛ̀ baade píngi à yã mà, ai kↄ̃n bɛ'ↄↄsirinↄ sé, aↄ̃ yã nnaa kpà Ludaa, zaakɛ Yaaya ń batisi kɛ̀. 30 Farisinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄ sↄ̃ gì yã kɛ̀ Ludaa dìɛ à kɛńnɛzi, ben aↄ̃ↄe we Yaaya ń batisi kɛ̀ro. 31 Ben Yesu bè: Bↄ́n mɛ́ tↄ̃ↄrigbɛ̃nↄ lɛ́kↄ̃zio? Bↄ́n aↄ̃ↄ bↄ̀kↄ̃bao? 32 Aↄ̃ↄ dɛ lán nɛ́ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú yàra guu, aↄ̃ↄe lɛ́ zuukↄ̃zinↄ bà wèe bee: Wa kure pɛ̀are, ée ↄ̃ wãro. Wa wɛ̃nda lɛ̀ sìare, ée ↄ́ↄ dↄro. 33 Zaakɛ Yaaya Batisikɛri mↄ̀, èe burɛdi sóro, èe wɛ̃ɛ miro, ben a bè zĩndeemɛ. 34 Gbɛ̃ntee Nɛ́ mↄ̀, è pↄ́ ble è í mi, ben a bè: Guturu wɛ̃mirimɛ, bɛ'ↄↄsirinↄ kↄ̃n durunkɛrinↄ gbɛ̃nnamɛ. 35 Mↄde wè ↄ̃ndↄ̃ↄ dↄ̃ a yãkɛnaamɛ. 36 Farisi ke Yesu sìsi à mↄ́ à pↄ́ bleao. Yesu gàa à bɛ, ben èe pↄ́ blee gɛɛkɛsɛkɛna. 37 Nↄgbɛ̃ dàzaade kee kú wɛ́tɛ pì guu. Kɛ̀ à mà Yesu e pↄ́ blee Farisi pì bɛ, ben à mↄ̀ gwe gbaaa nɛ́ngoo kɛ̀ nↄ́si gũ nnaao kú à guu. 38 À zɛ̀ à kpɛɛ à gbá saɛ, èe ↄ́ↄ dↄↄ. À wɛ́ɛ'i e tↄ̃ↄ à kɛ̀sɛkpɛɛa, ben èe gogoo kↄ̃n a mìkão, à lɛ́ pɛ̀pɛ à gbáa, ben à nↄ́si gũ nnaa pì kùa. 39 Kɛ̀ Farisi kɛ̀ à à sìsi pì è lɛ, ben à ò a swɛ̃̀n: Tó gbɛ̃ pì nɛ́ annabimɛ, lɛ à nↄgbɛ̃ kɛ̀ èe ↄ kɛɛa kɛ̀ taka dↄ̃̀, kɛ̀ dàzaadeemɛ. 40 Ben Yesu bè Farisi pìnɛ: Simↄ, má yãke vĩ mà onnɛ. Simↄ bè: Ǹ o, Dannɛri. 41 Yesu bè: Ɔↄdakɛri ke bé à kuu, gↄ̃ↄn plaaanↄ à fĩa kũna, gbɛ̃ doo kondogi ↄↄ mɛ̀n wàa plaa kpɛ́ basↄↄro, gbɛ̃ doo sↄ̃ mɛ̀n baplaa akuri. 42 Kɛ̀ aↄ̃ pↄ́ke vĩ wà fĩa booro, ben à ń kɛ̃ aↄ̃ plaa ń píngi. Aↄ̃ tɛ́, dé bé eégↄ̃ yezi dɛ a daalaa? 43 Simↄ wèàla à bè: Mɛ́ɛ daa gbɛ̃ kɛ̀ wà à kɛ̃̀ kↄ̃n ↄↄ bítaomɛ. Yesu bènɛ: N we maa. 44 Ben Yesu aɛ dↄ̀ nↄgbɛ̃ pìa, à bè Simↄnɛ: N nↄgbɛ̃ pì èↄ́? Kɛ̀ ma gɛ̃ n bɛ, nɛ́ɛ í kpáma ma gbá pìpiro, nↄgbɛ̃ pì sↄ̃ ma gbá pìpi kↄ̃n a wɛ́ɛ'io à gògo kↄ̃n a mìkão. 45 Nɛ́ɛ lɛ́ pɛ́maro, nↄgbɛ̃ pì sↄ̃, zaa gurↄↄ kɛ̀ ma gɛ̃ kɛ̀, èe kámma bo kↄ̃n lɛ́pɛna ma gbáaoro. 46 Nɛ́ɛ nↄ́si kɛ ma mìaro, nↄgbɛ̃ pì sↄ̃ nↄ́si gũnnadee kù ma gbánↄa. 47 Beee yãnzi mɛ́ɛ oonnɛ, à yemazi maamaa kɛ̀ à durun bíta kɛ̃̀a yãnzimɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ wà à kɛ̃̀ kↄ̃n à nɛ́ngoo sↄ̃, yenzi nɛ́ngon ègↄ̃ vĩ. 48 Ben à bè nↄgbɛ̃ pìnɛ: N durunnↄ kɛ̃̀mma. 49 Ben gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe pↄ́ blee lɛdoonↄ bèkↄ̃nɛ: Dén gbɛ̃ pì ũ, kɛ̀ èe durunnↄ kɛ̃ɛńnɛɛ? 50 Ben Yesu bè nↄgbɛ̃ pìnɛ: Ma náanɛ kɛ̀ ń kɛ̀ bé à n mì sì. Ǹ tá bɛ aafia.
1 Beee gbɛra Yesu lìga wɛ́tɛ kↄ̃n wɛ́tɛo, lakutu kↄ̃n lakutuo, èe waazi kɛɛ èe kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia baaru nnaa kpaańnɛ. À zĩ̀ri gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ gàao 2 kↄ̃n nↄgbɛ̃ kɛ̀ à zĩnnↄ bↄ̀ ń guu à ń kɛ̃kↄ̃a kↄ̃n ń gyãanↄo. Mariama kɛ̀ wè benɛ dↄ Mariama Magadalɛni kɛ̀ Yesu zĩn mɛ̀n swɛɛplaaanↄ bↄ̀ɛ à guu kú ń tɛ́ 3 kↄ̃n Hɛrↄdu bɛgwari Kuza naↄ̃ Yoanao kↄ̃n Suzanao kↄ̃n nↄgbɛ̃ pãndenↄ pari. Aↄ̃ègↄ̃ Yesu kↄ̃n a zĩ̀rinↄ gwaa kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ aↄ̃ↄ vĩio. 4 Wà bↄ̀ wɛ́tɛ kↄ̃n wɛ́tɛo wà kàkↄ̃a Yesuzi, ben à yã lɛ̀kↄ̃zińnɛ à bè: 5 Búbari ke bé à bↄ̀ à gàa pↄ́wɛɛ fã. Lán èe fãa nà, à kenↄ lɛ̀ɛ zɛ́ guu wà táa òa, ben bãanↄ mↄ̀ wà blè. 6 À kenↄ lɛ̀ɛ gbɛ̀ sàra musu. Kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ɛ, ben aↄ̃ gàga, kɛ̀ aↄ̃ↄe mↄdↄ ero yãnzi. 7 À kenↄ lɛ̀ɛ lɛ̀nↄ guu, ben lɛ̀ fɛ̀ɛńyo lɛdo à nàkↄ̃rɛḿma. 8 À kenↄ sↄ̃ lɛ̀ɛ tↄↄtɛ maaa guu, ben aↄ̃ bↄ̀ɛ wà nɛ́ ì lɛo basↄↄro. Kɛ̀ à ò lɛ, à pũ̀tã à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ swã vĩ à ma. 9 À ìbanↄ à là yã pì bↄkↄ̃tɛnazi. 10 Ben à bè: Luda a gba zɛ́ à kpata kɛ̀ bↄ̀ à kiia asiinↄ dↄ̃, mↄde mɛɛ̀ o gbɛ̃ kpaaanↄnɛ kↄ̃n yãlɛkↄ̃zinaomɛ, lɛ aↄ̃ guu gwa pↄ́ke'ena sai, aↄ̃ yã ma à dↄ̀rↄ dↄ̃na sai. 11 Yã pì bↄkↄ̃tɛnan yɛ̀: Pↄ́wɛɛ pì nɛ́ Luda yãmɛ. 12 Zɛ́ guu pↄ́nↄↄ dɛ lán gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è Luda yã maanↄ bà, ben Ibilisi è mↄ́ à yã pì bↄ ń swɛ̃̀ guu, lɛ aↄ̃ton Luda náanɛ kɛ à ń mì síro yãnzi. 13 Gbɛ̀ sàra musu pↄ́nↄↄ dɛ lán gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è Luda yã ma wà sí kↄ̃n pↄnnaaonↄ bà, mↄde aↄ̃ↄ kãsãa vĩro. Aↄ̃è Luda náanɛ kɛ gurↄ plaa, mↄde tó wà ń yↄ̃ wà gwà, aↄ̃è fumɛ. 14 Pↄwɛɛ kɛ̀ lɛ̀ɛ lɛ̀nↄ guunↄↄ dɛ lán gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è Luda yã maanↄ bà, mↄde anduna kã̀hãnkɛna kↄ̃n auziki yão kↄ̃n pↄnnakɛnao è nakↄ̃rɛḿma, aↄ̃è fↄ̃ wà nɛ́ i à màro. 15 Tↄↄtɛ maaa pↄ́nↄↄ dɛ lán gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è Luda yã ma kↄ̃n nↄ̀sɛpuraao aↄ̃è sí kↄ̃n nↄ̀sɛmaaaonↄ bà, ben aↄ̃è mɛna fↄ̃ ai aↄ̃ kɛo kaarana pↄ́ ũ. 16 Wè fitia na wà taa kúɛa ke wà diɛ daɛbↄ gbáruro. Wè di dabu musumɛ, lɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe gɛ̃ɛnↄ gupuraa e yãnzi. 17 Pↄ́kee kú utɛna kɛ̀ weé gí bↄo gupuraaziro. Asiiyã kee kuu kɛ̀ weé ma wà gí o gupuraaziro. 18 Beee yãnzi à yã ma kↄ̃n làakario. Gbɛ̃ kɛ̀ pↄ́ vĩin Luda é kaaranɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ pↄ́ke vĩroo sↄ̃, baa pↄ́ kɛ̀ èe daa á vĩi Luda é sía. 19 Yesu da kↄ̃n à dãaronↄ mↄ̀ à kiia, ben aↄ̃ↄe e wà sↄ̃̀ziro parii yãnzi. 20 Ben wà bènɛ: N da kↄ̃n n dãaronↄ kú bàazi, aↄ̃ↄ ye n kↄ̃'enazi. 21 Ben à wèńla à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è Luda yã ma aↄ̃ zĩi kɛanↄn ma da kↄ̃n ma dãaronↄ ũ. 22 Zĩkea Yesu gɛ̃̀ góro'itɛ guu kↄ̃n a ìbanↄ, ben à bèńnɛ: Wà bikũ sɛ̀bɛ baa. Ben aↄ̃ dà zɛ́n. 23 Gurↄↄ kɛ̀ aↄ̃ↄe gaa, ii Yesu lɛ̀. Ben zàga'ĩa fɛ̀ɛ sɛ̀bɛla, í e kaa góro guu, aↄ̃ↄ kú kari lɛ́zĩ. 24 Ben à ìbanↄ sↄ̃̀zi aↄ̃ à vù wà bè: Dannɛri! Dannɛri! Wée kaatɛɛ! Ben à fɛ̀ɛ à gì ĩanɛ kↄ̃n í kɛ̀ èe ń góro yĩpayĩpaao, ben à zɛ̀, guu kɛ̀ kítikiti. 25 Ben à bèńnɛ: Á ma náanɛ vĩroo? Ben yã pì bↄ̀ ń saɛ, vĩa ń kũ, ben aↄ̃ bèkↄ̃nɛ: Dén gbɛ̃ kɛ̀ ũ sɛɛ? Baa ĩa kↄ̃n ío, è yã diɛńnɛ, ben aↄ̃è à yã mamɛ. 26 Ben aↄ̃ kà Gadara bùsun sɛ̀bɛ baa Galili bùsu ↄfãntɛ̃bↄɛ kpa. 27 Kɛ̀ Yesu bikũ̀ í baa, à dàkↄ̃rɛ kↄ̃n wɛ́tɛ gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ zĩn vĩio. À gurↄplaa kɛ̀ èe pↄ́kãsãa naawaro. Ègↄ̃ kú bɛro, sé mirakpɛtɛa. 28 - 29 Wè à yi kↄ̃n mↄ̀kyakoonↄ wè à da lín à kũna yãnzi, mↄde è mↄ̀kyakoo pìnↄ kɛ̃kɛ̃mɛ, zĩn pì è à si sɛ̃̀n. Kɛ̀ à Yesu è, ben à wii lɛ̀ à mↄ̀ à kùɛ à aɛzĩ, ben à pũ̀tã à bè: Yesu, Luda Musude Nɛ́, bↄ́n wá vĩ kↄ̃ ↄzĩi? N yã nna! Ǹton wɛ́ɛ tãmaro. À ò lɛ kɛ̀ Yesu bè zĩn pãsĩ pì bↄ à guu yãnzimɛ. 30 Ben Yesu à là à bè: N tↄ́n diaa? Ben à wèàla à bè: Ma tↄ́n Pari. Zaakɛ zĩnnↄↄ kú à guu parimɛ. 31 Ben zĩn pìnↄ agbaa kpà Yesunɛ maamaa wà bè àton ń gbarɛ aↄ̃ si gɛ̀wãa wɛ̀ɛ zòoto guuro. 32 Alɛdɛ kpàsa bíta kú gwe, aↄ̃ↄe pↄ́ blee sĩ̀sĩgɛɛzi. Ben zĩn pìnↄ wɛ́ɛ kɛ̀ Yesua à ń gba zɛ́ aↄ̃ gɛ̃ ń guu. Yesu ń gbá zɛ́, 33 ben zĩnnↄ gò gbɛ̃ pìa wà gɛ̃̀ alɛdɛ pìnↄ guu. Ben alɛdɛ kpàsa pì wì bào aↄ̃ sòro sĩ̀sĩgɛɛzi wà sì sɛ̀bɛn wà gàga gwe. 34 Kɛ̀ aↄ̃ alɛdɛdãrinↄↄ è lɛ, aↄ̃ bàa lɛ̀ wà gàa wà yã pì tↄ̃kɛ̃̀ńnɛ wɛ́tɛ guu kↄ̃n buraanↄ. 35 Ben wà bↄ̀ɛ lɛ wà yã kɛ̀ kɛ̀ pì gwa. Kɛ̀ aↄ̃ mↄ̀ Yesu kiia, aↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ zĩnnↄ gòa pì è vɛ̃ɛna Yesu gbá saɛ pↄ́kãsãao dana, à kú a làakaria. Ben vĩa ń kũ. 36 Kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ yã pì è wɛ́ɛnↄↄ òńnɛ dian wà zĩndee pì kɛ̃̀kↄ̃a nà, 37 ben Gadara bùsu gbɛ̃nↄ píngi wɛ́ɛ kɛ̀ Yesua à bↄ ń bùsun, zaakɛ vĩa ń kũ maamaa. Ben à gɛ̃̀ góro'itɛ guu èe taa. 38 Gbɛ̃ kɛ̀ zĩnnↄ gòa pì agbaa kpànɛ lɛ à táo, mↄde Yesu gìnɛ à bè: 39 Ǹ ɛara ǹ tá n bɛ ǹ yã kɛ̀ Ludaa kɛ̀nnɛɛ ońnɛ píngi. Ben à tà à yã kɛ̀ Yesu kɛ̀aree kpàakpa kɛ̀ wɛ́tɛ pì guu píngi. 40 Kɛ̀ Yesu ɛ̀ara à sù, ben gbɛ̃nↄ gbãakɛ kpàzi, zaakɛ baade píngi e à dãamɛ. 41 Ben gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ dɛ aduakɛkpɛ gbɛ̃nsi ũu kɛ̀ wè benɛ Yairu mↄ̀ à dàɛ a puua Yesu gbá saɛ, à kúɛ kɛ̀nɛ lɛ à gá a bɛ, 42 kɛ̀ à nɛ́ mɛ̀n do léle e gaa yãnzi. Nɛ́nↄgbɛ̃ pì kà wɛ̃̀ kuri awɛɛplaa. Kɛ̀ Yesu e gaa, ben parii e nakↄ̃rɛɛa. 43 Nↄgbɛ̃ kee kú gwe, aru è bↄɛa à kà wɛ̃̀ kuri awɛɛplaa. Pↄ́ kɛ̀ à vĩ píngi à dɛ̀ ɛ̃zɛ̃deenↄ kiia, mↄde gbɛ̃kee e fↄ̃ à à kɛ̃̀kↄ̃aro. 44 Kɛ̀ à sↄ̃̀ Yesuzi kpɛɛ kpa, ben à ↄ kɛ̀ à uta lɛ́a. Zaa gwe gↄ̃ↄ à arubↄɛna zɛ̀. 45 Ben Yesu bè: Dé bé à ↄ kɛ̀maa? Ben baade píngi bè á à yã dↄ̃ro. Ben Pita bè: Dannɛri, gbɛ̃nↄↄ liganzi aↄ̃ↄe nakↄ̃rɛɛmma. 46 Ben Yesu bè: Gbɛ̃ke ↄ kɛ̀ma, zaakɛ má dↄ̃ kɛ̀ gbãaa bↄ̀ ma mɛ̀ guu. 47 Kɛ̀ nↄgbɛ̃ pì è wà a yã dↄ̃̀, ben à mↄ̀ èe lugalugaa à dàɛ a puua à gbá saɛ, ben à yã kɛ̀ tò à ↄ kɛ̀a ò baade píngi wáa kↄ̃n dian à aafia è nào gↄ̃ↄ. 48 Yesu bènɛ: Nↄgbɛ̃, ma náanɛ kɛ̀ ń kɛ̀ bé à n kɛ̃kↄ̃a. Ǹ tá bɛ aafia. 49 Kɛ̀ Yesu kpɛ́ èe yã oo, wà bↄ̀ aduakɛkpɛ gbɛ̃nsi pì bɛ, wà mↄ̀ wà bènɛ: N nɛ́ pì kɛ̀ sai, ǹton ĩa da dannɛria dↄro. 50 Yesu yã pì mà, ben à bè Yairunɛ: Ǹton tó swɛ̃̀ kɛ̃nguro. Ǹ ma náanɛ kɛ dé, eé kɛ̃kↄ̃a. 51 Kɛ̀ à kà à bɛ, èe we gbɛ̃ke gɛ̃̀aoro, sé Pita kↄ̃n Yohanao kↄ̃n Yemisio kↄ̃n nɛ́ pì de kↄ̃n à dao. 52 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gweenↄↄ e ↄ́ↄ dↄↄ ń píngi aↄ̃ↄe kpãngeda kɛɛ. Ben Yesu bè: Àton ↄ́ↄ dↄro. Èe garo èe ii oomɛ. 53 Ben aↄ̃ à lalandi kɛ̀, zaakɛ aↄ̃ dↄ̃̀ kɛ̀ nɛ́ pì gà kↄ̀. 54 Yesu à kũ̀ a ↄↄa, ben à pũ̀tã à bè: Nɛ́nↄkparɛ, ǹ fɛɛ! 55 Ben à wɛ̃̀ndi sù, à fɛ̀ɛ gↄ̃ↄ. Yesu bè wà pↄ́blee kpáa. 56 Yã pì bↄ̀ nɛ́ pì de kↄ̃n à dao saɛ, ben Yesu bèńnɛ aↄ̃ton yã kɛ̀ kɛ̀ pì o gbɛ̃ke maro.
1 Yesu a ìba gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ sìsiazi, ben à ń gbá gbãa kↄ̃n ikoo aↄ̃ zĩn bori píngi goḿma, aↄ̃ gyãanↄ kɛ̃ḿma. 2 Ben à ń zĩ aↄ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia yã waazi kɛ, aↄ̃ gyãreenↄ kɛ̃kↄ̃a. 3 À bèńnɛ: Àton pↄ́ke sɛ́ à gáoro, gò ke bↄ̀kↄlogomma ke kũsãɛ ke ↄↄ ke uta mɛ̀n plaa. 4 Ua kɛ̀ a pitan, àgↄ̃ kú gwe ai à gá bↄo wɛ́tɛ pì guu. 5 Wɛ́tɛ kɛ̀ wèe a sínlo, à bↄn à lutɛ̃ gogo a gbánↄa ń tona kↄ̃n Ludao sèeda ũ. 6 Ben aↄ̃ dà zɛ́n, aↄ̃ lìga wɛ́tɛ kↄ̃n wɛ́tɛo, aↄ̃ baaru nnaa kpàńnɛ, aↄ̃ gyãanↄ kɛ̃̀ḿma baama píngi. 7 Kɛ̀ kí Hɛrↄdu yã beeenↄ mà píngi, ben à bídi kɛ̀, zaakɛ gbɛ̃kenↄ e be Yaaya Batisikɛri bé à fɛ̀ɛ bↄna gaan. 8 Gbɛ̃kenↄ bè Ilia bé à bↄ̀ à mↄ̀ńzi, gbɛ̃kenↄ bè dↄ annabi yãanↄ doke bé à fɛ̀ɛ. 9 Hɛrↄdu bè: Ma Yaaya mì zↄ̃̀. Dén gbɛ̃ kɛ̀ ma à baaru mà pì ũ sɛɛ? Ben èe wɛtɛɛ à wɛ́ɛ sialɛ. 10 Kɛ̀ zĩ̀ri pìnↄ sù, ben aↄ̃ yã kɛ̀ aↄ̃ↄ kɛ̀nↄ gbã̀ Yesunɛ. Ben à ń sɛ́ ńtɛ̃ɛ à gàańyo wɛ́tɛ kɛ̀ wè be Bɛtɛsaida. 11 Kɛ̀ parii dↄ̃̀, ben wà pɛ̀ɛzi. À gbãakɛ kpàńzi, à kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia yã òńnɛ, ben à gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ yezi wà ń kɛ̃kↄ̃anↄ kɛ̃̀kↄ̃a. 12 Kɛ̀ ↄfãntɛ̃ bùsa, zĩ̀ri gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ sↄ̃̀zi aↄ̃ bènɛ: Ǹ gbɛ̃nↄ gbarɛ aↄ̃ gá pitaki kↄ̃n pↄ́bleeo wɛtɛ lakutu kↄ̃n buraa kɛ̀ kú kĩinↄ guu, zaakɛ sɛ̃̀tɛ pↄ̀rↄtun wá kún kɛ̀. 13 À bèńnɛ: Apinↄ à pↄ́ kpáḿma aↄ̃ ble. Ben aↄ̃ bè: Burɛdi mɛ̀n sↄↄro kↄ̃n kpↄ̀ mɛ̀n plaaaon wá vĩ. Séde wà gá pↄ́blee lú gbɛ̃ kɛ̀nↄnɛ ń píngi. 14 Gↄ̃gbɛ̃nↄↄ kú gwe gↄ̃ↄn bↄrↄ sↄↄroo taka. Ben à bè a ìbanↄnɛ: À tó aↄ̃ vɛ̃ɛvɛ̃ɛ gãli kↄ̃n gãlio gↄ̃ↄn baplaa akurikuri. 15 Ben aↄ̃ↄ kɛ̀ lɛ, aↄ̃ ń vɛ̃ɛvɛ̃ɛ ń píngi. 16 Ben à burɛdi mɛ̀n sↄↄro kↄ̃n kpↄ̀ mɛ̀n plaaa pìnↄ sɛ̀ à a wɛ́ɛ sɛ̀ musu à aubarika dàn. Ben à lìlikↄ̃rɛ à kpà a ìbanↄa, aↄ̃ↄ kpàatɛtɛ gbɛ̃nↄnɛ. 17 Aↄ̃ pↄ́ blè wà kã̀ ń píngi, ben wà à kpaaa kɛ̀ gↄ̃̀nↄ sɛ̀ɛ gbíi kuri awɛɛplaaa pà. 18 Zĩkea kɛ̀ Yesu e adua kɛɛ ado, à ìbanↄ mↄ̀ wà à lè, ben à ń lá à bè: Dén gbɛ̃nↄ è be má dɛ à ũu? 19 Aↄ̃ wèàla wà bè: Gbɛ̃kenↄ è be Yaaya Batisikɛrimɛ, gbɛ̃kenↄ è be Ilia, gbɛ̃kenↄ è be dↄ annabi yãanↄ doke bé à fɛ̀ɛ. 20 Ben à ń lá à bè: Apinↄ sↄ̃, dén eè be má dɛ a ũu? Pita wèàla à bè: Luda gbɛ̃ Mɛsayan n ũ. 21 Ben à gìńnɛ aↄ̃ton yã pì o gbɛ̃ke maro. 22 Ben à bè dↄ: Séde Gbɛ̃ntee Nɛ́ wɛ́ɛtãmma e maamaa, gbɛ̃nsinↄ kↄ̃n sa'orikinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄ é gízi, weé à dɛ, à gurↄ aagↄ̃dee zĩ eé fɛɛ. 23 Ben à bèńnɛ ń píngi: Tó gbɛ̃ yezi à kɛ ma ìba ũ, séde à gí a zĩnda wɛ̃̀ndizi, àgↄ̃ a líkpangbãroo sɛɛ lán guu e dↄↄ nà àgↄ̃ tɛ́omazi. 24 Gbɛ̃ kɛ̀ yezi àgↄ̃ a wɛ̃̀ndi kũna é korazi. Gbɛ̃ kɛ̀ gì a wɛ̃̀ndizi ma yãnzi sↄ̃, adee égↄ̃ wɛ̃̀ndi vĩ. 25 Tó gbɛ̃ gↄ̃̀ anduna vĩ píngi, tó à a zĩnda kpà à gɛ̃ɛ ũ à kòra a wɛ̃̀ndizi, bↄ́ àren à vĩi? 26 Tó gbɛ̃ mapi kↄ̃n ma yão wí dɛ̀, Gbɛ̃ntee Nɛ́ é adee wí dɛ gurↄↄ kɛ̀ eé su a gakui guu kↄ̃n a De gakuio kↄ̃n a malaikanↄ gakuio. 27 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃kenↄ kú gura kɛ̀ aↄ̃é garo ai aↄ̃ kí kɛ̀ Ludaa kà e. 28 Yã pì ona gbɛra à kà azuma do taka, ben à Pita kↄ̃n Yohanao kↄ̃n Yemisio sɛ̀ à dìńyo kpiiia lɛ à adua kɛ. 29 Kɛ̀ èe adua kɛɛ, à uu lìɛ à pↄ́kãsãanↄ kɛ̀ pú fénfen. 30 Kãndo gↄ̃ↄn plaaanↄↄ kúo, Musa kↄ̃n Iliao, aↄ̃ↄe yã kↄ̃n Yesuo. 31 Aↄ̃ bↄ̀ wà mↄ̀ńzi gakui guu, aↄ̃ↄe anduna kɛ̀ eé tó zaa Yerusalɛmu yã ooo. 32 Ii Pita kↄ̃n a gbɛ̃nↄo sɛ̀. Kɛ̀ aↄ̃ vù, aↄ̃ Yesu gakui è kↄ̃n gↄ̃ↄn plaaa kɛ̀ aↄ̃ↄ zɛna à saɛnↄ. 33 Kɛ̀ gↄ̃ↄn plaaa pìnↄↄ e kɛ̃ɛ Yesua, Pita bènɛ: Dii, à maa kɛ̀ wá kú kɛ̀. Wà kutaa dↄ mɛ̀n aagↄ̃, n pↄ́ mɛ̀n do, Musa pↄ́ mɛ̀n do, Ilia pↄ́ mɛ̀n do. À dↄ̃ yã kɛ̀ ée ooro. 34 Kɛ̀ èe oo lɛ, ludambɛ luguu pìta à dàńla. Kɛ̀ aↄ̃ↄ kú à guu, vĩa ń kũ, 35 ben aↄ̃ kòto mà à guu à bè: Ma Nɛ́ kɛ̀ ma à sɛ̀n yɛ̀. À à yã ma. 36 Kòto pì mana gbɛra aↄ̃ↄ è Yesu gↄ̃̀ gwe ado. Aↄ̃ ń lɛ́ kũ̀ aↄ̃ↄe yã kɛ̀ aↄ̃ↄ è o gbɛ̃ke ma gurↄↄ mↄ̀aro. 37 Kɛ̀ guu dↄ̀, aↄ̃ pìta kpiii pì musu, ben gbɛ̃nↄ mↄ̀ da Yesulɛ pari. 38 Zà guu gↄ̃gbɛ̃ ke pũ̀tã à bè: Dannɛri, n yã nna! Ǹ ma nɛ́ gwa, zaakɛ nɛ́ mɛ̀n doo kɛ̀ má vĩin gwe. 39 Zĩn è fɛɛa, ben è wii lɛ́ kãndo. È à pãɛ àgↄ̃ petee boo àgↄ̃ lóu futa bↄɛɛ, è ĩa daa è goa kpakpaaro. 40 Ma wɛ́ɛ kɛ̀ n ìbanↄa aↄ̃ pɛ́ zĩn pìa à bↄ, ben aↄ̃ fùa. 41 Yesu bè: Tↄ̃ↄrigbɛ̃ yakana ludanaanɛkɛrisaideenↄ! Mɛ́gↄ̃ kúao ai bↄrɛmɛ? Mɛ́gↄ̃ mɛnaaao ai bↄrɛmɛ? Ǹ mↄ kↄ̃n n nɛ́ pìo kɛ̀. 42 Ai nɛ́ pì gↄ̃ gá sↄ̃zi, ben zĩn pì à pã̀ɛ, èe petee boo. Ben Yesu gì zĩn pìnɛ à nɛ́ pì kɛ̃̀kↄ̃a, ben à à kpà à dea. 43 Luda gbãa bíta yã pì bↄ̀ ń saɛ ń píngi. Gbɛ̃nↄ lɛ́ àɛ Yesu yãkɛnaa píngi, ben à bè a ìbanↄnɛ: 44 Àgↄ̃ yã kɛ̀kii kũna a nↄ̀sɛ guu. Weé Gbɛ̃ntee Nɛ́ na gbɛ̃nↄnɛ ń ↄzĩ tia. 45 Aↄ̃ↄe yã pì dↄ̀rↄ dↄ̃ro, à mì utɛnańnɛ, aↄ̃ fùa, ben vĩa ń kũ aↄ̃ yã pì gbekaa. 46 Ben aↄ̃ fɛ̀ɛ kↄ̃n lɛokpakↄ̃ao dɛnlaa yã musu. 47 Yesu laasuu kɛ̀ kú ń nↄ̀sɛ guu dↄ̃̀, ben à nɛ́ féte sɛ̀ à à zɛ̀ a saɛ, 48 à bèńnɛ: Gbɛ̃ kɛ̀ nɛ́ kɛ̀ taka sì ma ìbakɛɛ yãnzi, mámbe à ma si. Gbɛ̃ kɛ̀ ma si sↄ̃, adee gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi sìmɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ a zĩnda dìɛ kɛ̃sãna a tɛ́ bé à gbɛ̃nsi ũ. 49 Ben Yohana bè: Dii, wa gbɛ̃ke è, èe zĩnnↄa gooḿma kↄ̃n n tↄ́o, ben wa ginɛ zaakɛ wa gbɛ̃nlo. 50 Ben Yesu bè: Àton gínɛro, zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ èe íbɛtɛ kpáaoroo nɛ́ a baakpɛɛmɛ. 51 Kɛ̀ Yesu tana ludambɛ gurↄↄ kà kĩi, à mì pɛ̀ Yerusalɛmua. 52 Ben à gbɛ̃nↄ gbàrɛ aↄ̃ dↄ̀are aɛ, ben aↄ̃ gàa wà gɛ̃̀ Samaria bùsu lakutu ke guu lɛ wà soru kɛnɛ. 53 Ben lakutu pì deenↄ gì à sízi kɛ̀ à mì pɛ̀ Yerusalɛmua yãnzi. 54 Kɛ̀ à ìba kenↄ Yemisi kↄ̃n Yohanao è lɛ, aↄ̃ bè: Dii, ń yezi wà be tɛ́ bↄ ludambɛ à mↄ́ à ń kaatɛn yↄ́? 55 Ben Yesu lìɛ à kpã̀kɛ̃ńzi. 56 Ben aↄ̃ↄe gaa lakutu pãndea. 57 Kɛ̀ aↄ̃ↄ tɛ́ zɛ́n, gↄ̃gbɛ̃ ke mↄ̀ à bè Yesunɛ: Guu kɛ̀ nɛ́ɛ gaan píngi, mɛ́gↄ̃ tɛ́nzi. 58 Yesu bènɛ: Gbɛ̃ngboonↄn ń tò vĩ, bãanↄn ń sà vĩ, Gbɛ̃ntee Nɛ́ sↄ̃ ĩampakii vĩro. 59 Yesu bè gbɛ̃ pãndenɛ: Ǹ mↄ́ ǹ tɛ́mazi. Ben gbɛ̃ pì bè: Dii, ǹ tó ai ma de kpá guuzi gĩa. 60 Yesu bènɛ: Ǹ tó gɛ̀nↄ ń gɛ̀nↄ vĩi. Mpi sↄ̃, ǹ gá kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia yã waazi kɛ. 61 Gbɛ̃ pãnde bè dↄ: Mɛ́gↄ̃ tɛ́nzi Dii, mↄde ǹ tó mà gá lɛ́ za ma bɛdeenↄa gĩa. 62 Yesu bènɛ: Gbɛ̃ kɛ̀ swaaro na a ↄzĩ, tó èe kpɛɛ gwaa, adee e kↄ̃ sí kↄ̃n kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiiaoro.
1 Beee gbɛra Dii gↄ̃ↄn baaagↄ̃ akuri awɛɛplaa pãndenↄ dìɛ, ben à ń zĩ gↄ̃ↄn plaplaa aↄ̃ dↄare aɛ wɛ́tɛ kↄ̃n guu kɛ̀ á yezi à gánnↄo píngi. 2 À bèńnɛ: Pↄ́kɛkɛna bíta, mↄde à zĩkɛrinↄↄ pariro. À wɛ́ɛ kɛ Buradeea, lɛ à zĩkɛrinↄ gbarɛ aↄ̃ a pↄ́ kɛkɛ. 3 À da zɛ́n. Mɛ́ɛ a zĩi lán sãnɛ bↄ̀rↄnↄ bà lɛwannↄ tɛ́mɛ! 4 Àton ↄↄsↄ sɛ́ro ke bↄ̀kↄlogomma ke kyateenↄ. Àton zɛ zɛ́n à ì kpá gbɛ̃kearo. 5 Ua kɛ̀ a gɛ̃n píngi à be gĩa Luda ua pì gba aafia. 6 Tó aafiadee kú gwe, a ì aafiadee é gↄ̃nɛ. Tó à kú gwe sↄ̃ro, eé liara à suawamɛ. 7 Àgↄ̃ kú ua pì guu, à pↄ́ kɛ̀ wà kpàawaa mi à ble, zaakɛ zĩkɛri kà à a asaia e. Àtongↄ̃ pitakii lendee kpákpaaro. 8 Wɛ́tɛ kɛ̀ a gɛ̃n ben wà a si, à pↄ́ kɛ̀ wà mↄ̀oaree ble. 9 À wɛ́tɛ pì gyãreenↄ kɛ̃kↄ̃a, à o gbɛ̃nↄnɛ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia kàńyo kĩi. 10 Tó a gɛ̃ wɛ́tɛ guu, tó wèe a si sↄ̃ro, à bↄɛ gãalɛ à be: 11 Baa a wɛ́tɛ lutɛ̃ kɛ̀ kpà wa gbála, wa gògo a tona kↄ̃n Ludao sèeda ũ. Àgↄ̃ dↄ̃ sãnsãn kɛ̀ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia kà kĩi. 12 Mɛ́ɛ ooare, yãkpaɛkɛgurↄↄ zĩ wɛ́ɛtãmma kɛ̀ Sↄdↄmudeenↄ é ee égↄ̃ sã̀ↄ dɛ wɛ́tɛ pì deenↄ pↄ́la. 13 Wãiyoo Kↄrazĩdeenↄ! Wãiyoo Bɛtɛsaidadeenↄ! Tó ma dabuyã kɛ̀ má kɛ̀ a tɛ́nↄ kɛ̀ Taya kↄ̃n Sidↄ̃o yã, lɛ wɛ́tɛ pì deenↄ pↄ́kãsãnↄ dàdańla, aↄ̃ vɛ̃̀ɛ tubura à gì kɛ̀ nↄ̀sɛliɛna sèeda ũ. 14 Yãkpaɛkɛgurↄↄ zĩ a wɛ́ɛtãmma égↄ̃ dɛ Tayadeenↄ kↄ̃n Sidↄ̃deenↄ pↄ́la. 15 A Kapɛnamudeenↄ sↄ̃ é gbã à zↄ̃ Ludaan yↄ́? Weé ↄ sↄ̃azi ai gɛ̀wãan. 16 Ben Yesu bè a ìbanↄnɛ: Gbɛ̃ kɛ̀ à a yã mà ma yã màmɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ gìazi gìmazimɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ gìmazi sↄ̃, adee gì gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩizimɛ. 17 Gↄ̃ↄn baaagↄ̃ akuri awɛɛplaaa pìnↄ gàa, ben aↄ̃ lìara wà sù kↄ̃n pↄnnaao aↄ̃ bè: Dii, baa zĩnnↄ mì sìɛwe n tↄ́ yãnzi. 18 Yesu bèńnɛ: Ma Setãn è à lɛ̀ɛ bↄna ludambɛ lán loupina bà. 19 Ma a gba zɛ́ à táa o mlɛ̃̀nↄ kↄ̃n swínↄ kↄ̃n a ibɛɛ gbãa pínginↄa, pↄ́ke é a kɛ̃nnaro. 20 Baa kↄ̃n beeeo àton pↄnnaa kɛ kↄ̃n mì kɛ̀ zĩnnↄ è siɛareeoro. À pↄnnaa kɛ kɛ̀ a tↄ́ kú takadan ludambɛ yãnzi. 21 Zĩ beeea Luda Nini Yesu pↄↄ kɛ̀ nna maamaa à bè: Baa, musu kↄ̃n tↄↄtɛo Dii, ma n sáabu kɛ̀, kɛ̀ n yã beeenↄ ùtɛ yãdↄ̃rinↄnɛ kↄ̃n ↄ̃ndↄ̃rinↄ n bↄo kyódↄ̃risainↄnɛ. Lɛmɛ, Baa, zaakɛ n pↄyezinamɛ. 22 Ma De pↄ́ píngi nàmɛ ma ↄzĩ. Gbɛ̃kee Luda Nɛ́ dↄ̃ro, tó èe kɛ De Luda baasiro. Gbɛ̃kee De Luda dↄ̃ro, tó èe kɛ à Nɛ́ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ Nɛ́ pì yezi à ↄdↄańnɛnↄ baasiro. 23 Ben Yesu aɛ dↄ̀ a ìbanↄa ńtɛ̃ɛ, à bèńnɛ: Aubarikadeenↄn a ũ pↄ́ kɛ̀ ée ee wɛ́ɛo yãnzi. 24 Mɛ́ɛ ooare, annabinↄ kↄ̃n kínanↄↄ kuu yã pari aↄ̃ↄ yezi wà pↄ́ kɛ̀ ée eenↄ e, aↄ̃ↄe ero, aↄ̃ↄ yezi wà yã kɛ̀ ée maanↄ ma, aↄ̃ↄe maro. 25 Dokadↄ̃ri ke fɛ̀ɛ lɛ à Yesu yↄ̃ à gwa à bè: Dannɛri, dian mɛ́ kɛ nà mà wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo ee? 26 Yesu bènɛ: Dian wà kɛ̃̀ doka takadan nà? N kyó kɛ̀ ń dↄ̀rↄ dↄ̃ diamɛ? 27 Gbɛ̃ pì wèàla à bè: Ǹgↄ̃ ye Dii n Ludazi kↄ̃n nↄ̀sɛo do kↄ̃n n niniio píngi kↄ̃n n laasuuo píngi n gbãa lɛ́n, beee gbɛra ǹgↄ̃ ye n gbɛ̃daaazi lán n zĩnda wɛ̃̀ndi bà. 28 Yesu bènɛ: N we maa. Ǹgae kɛ lɛ, nɛ́gↄ̃ kuu. 29 Gbɛ̃ pì yezi à yã nnaa kpá a zĩndaa, ben à Yesu là à bè: Dén ma gbɛ̃daaa ũu? 30 Ben Yesu bènɛ: Gbɛ̃ke bé à bↄ̀ Yerusalɛmu èe gaa Yɛriko, ben kpãi kàsaranↄ zɛ́ zↄ̃̀nɛ. Aↄ̃ à pↄ́kãsãanↄ sìa aↄ̃ à gbɛ̃̀ búgubugu ai à kà gana. Ben aↄ̃ à tòn aↄ̃ gɛ̃̀ zɛ́la. 31 À mↄ̀ à lè sa'ori ke zɛ́ dↄ̃nkↄ̃ pì sɛ̀. Kɛ̀ à à è, ben à pã̀nɛ à gɛ̃̀tɛ. 32 Lɛmɛ dↄ kɛ̀ Levi bori ke kà guu pìn à à è, ben à pã̀nɛ à gɛ̃̀tɛ. 33 Mↄde Samaria bùsu gbɛ̃kee tɛ́ zɛ́ pìn. Kɛ̀ à mↄ̀ à à è, ben à kɛ̀nɛ wɛ̃nda. 34 À sↄ̃̀zi à ɛ̃zɛ̃ màma guu kɛ̀ kɛ̃̀nnaanↄa kↄ̃n nↄ́sio kↄ̃n geepiwɛ̃ɛo, à pↄ́ yìyia. Ben à à sɛ̀ à dì a zaaki kpɛɛ à gàao nibↄnↄ pitakiia, gura kɛ̀ à à gwàn. 35 Kɛ̀ guu dↄ̀, ben à kondogi ↄↄ bↄ̀ mɛ̀n plaa à kpà pitakidee pìa à bè: Ǹ à gwamɛ. Tó n ↄↄ blè dɛ kɛ̀la à musu, mɛ́ fĩa bonnɛ, tó ma su. 36 Tↄ̀! Gↄ̃ↄn aagↄ̃ↄ pìnↄ tɛ́ dén nɛ́ɛ daa gbɛ̃ kɛ̀ kpãinↄ lɛ̀ɛa pì gbɛ̃daaa ũu? 37 Dokadↄ̃ri pì wèàla à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ à à wɛ̃nda dↄ̃̀mɛ. Ben Yesu bènɛ: Ǹ gá ǹ kɛ lɛ se. 38 Gurↄↄ kɛ̀ Yesu kↄ̃n a ìbanↄↄ tɛ́ zɛ́n, aↄ̃ kà wɛ́tɛ guu, ben nↄgbɛ̃ kɛ̀ wè benɛ Maata Yesu sì a bɛ. 39 À dãaro vĩ wè à sísi Mariama, à vɛ̃̀ɛ Dii gbá saɛ èe à yã maa. 40 Kĩi zĩi kɛ̀ Maataa bíta, ben à mↄ̀ Yesu kiia à bè: Dii, kɛ̀ ma dãaro ma to zĩila mado, èe kɛnnɛ yãke ũroo? Ǹ onɛ à ma ĩan ká. 41 Ben Dii wèàla à bè: Maata, Maata, nɛ́ɛ damu kɛɛ bíta, nɛ́ɛ ĩa daa n zĩndaa kↄ̃n yãnↄo pari. 42 Yã mɛ̀n doo bé à zɛ́ vĩ. Mariama baka maaa sɛ̀, weé síaro.
1 Zĩkea Yesu e adua kɛɛ gukea. Kɛ̀ à yã̀a, à ìba ke bènɛ: Dii, ǹ aduakɛna dadawe lán Yaaya dà a ìbanↄnɛ nà. 2 Ben à bèńnɛ: Tó ée adua kɛɛ, àgae be: Baa, ǹ tó wàgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ n tↄ́ adona. Ǹ tó kpata kɛ̀ bↄ̀ n kiia bↄ gupuraaa. 3 Ǹ wa gba pↄ́ kɛ̀ wé ble lán guu e dↄↄ nà. 4 Ǹ wa durunnↄ kɛ̃we, zaakɛ weè kɛ̃ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ taari kɛ̀weenↄnɛ ń píngi. Ǹton tó wà fu yↄ̃agwanaaro. 5 Ben à bèńnɛ: Wà be a gbɛ̃ke bé à gbɛ̃nna vĩ, ben à gàa à kiia lezãndo à bènɛ: Ma mↄ n kiiamɛ, ǹ burɛdi sɛ̃kãmɛ mɛ̀n aagↄ̃. 6 Nibↄ pìtama tiamɛ, má pↄ́ke vĩ mà kpáaro. 7 Ben à gbɛ̃nna pì wèàla zaa kpɛ́ guu à bè: Ǹton ĩa damaro, ma zɛ́ tàta kↄ̀. Ma gɛ̃ kpɛ́n kↄ̃n ma nɛ́nↄ, mɛ́ fↄ̃ mà fɛɛ mà pↄ́ke kpámmaro. 8 Mɛ́ɛ ooare, baa tó èe fɛɛ à kpàa gbɛ̃nnakɛ yãnziro, eé fɛɛ à pↄ́ kɛ̀ à yezi kpáa, kɛ̀ à zɛ̀zi dãndãn yãnzi. 9 Mapi sↄ̃ mɛ́ɛ ooare, à wɛ́ɛ kɛ, Luda é kpáawa. À wɛtɛ, é e. À gbà lɛ́, Luda é wɛ̃are. 10 Zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ wɛ́ɛ kɛ̀n wè kpáa, gbɛ̃ kɛ̀ wɛ̀tɛ sↄ̃ è e, gbɛ̃ kɛ̀ gbà lɛ̀n, weé wɛ̃nɛ. 11 Amↄa kɛ̀ á nɛ́nↄ vĩ, tó a nɛ́ kpↄ̀ wɛ́ɛ kɛ̀awa, a dé bé eé mlɛ̃̀ sɛ́ à kpáa? 12 Ke tó à nɛ́ konɛgbee wɛ́ɛ kɛ̀awa, a dé bé eé swí sɛ́ à kpáa? 13 Baa kↄ̃n a zaakɛɛo, á pↄ́ maa kpana a nɛ́nↄa dↄ̃. Weé a De kɛ̀ kú musu Nini kpana gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ wɛ́ɛ kɛ̀anↄa pↄ́ o dↄↄ́? 14 Yesu e zĩn swãdo kpadugu goo gbɛ̃a. Kɛ̀ zĩn pì gòa, swãdoo pì nà yã'onaa, ben yã pì bↄ̀ parii saɛ. 15 Ben aↄ̃ gbɛ̃kenↄ bè: È zĩn goḿma kↄ̃n zĩnnↄ kí Bɛlɛzɛbubu gbãaaomɛ. 16 Ben gbɛ̃ pãndenↄ à yↄ̃̀ wà gwà, aↄ̃ à gbèka à sèeda ke kɛńnɛ kↄ̃n Luda gbãaao. 17 Kɛ̀ Yesu ń laasuu dↄ̃̀, ben à bèńnɛ: Kpata kɛ̀ à gbɛ̃nↄ íbɛtɛ kpà kↄ̃o é kaatɛ. Ua kɛ̀ à gbɛ̃nↄ íbɛtɛ kpà kↄ̃o é gↄ̃ bɛzĩ ũmɛ. 18 Tó Setãn íbɛtɛ kpà kↄ̃n a gbɛ̃nↄo, à kpata é gì kɛↄ́? Má ò lɛ kɛ̀ ée bee mɛɛ̀ zĩn goḿma kↄ̃n Bɛlɛzɛbubu gbãaao yãnzimɛ. 19 Tó Bɛlɛzɛbubu gbãaan mɛɛ̀ zĩnnↄ gooḿma, a gbɛ̃nↄ è goḿma kↄ̃n dé gbãaaomɛ? Lɛmɛ a zĩnda gbɛ̃nↄ a ɛgɛ bò lɛ. 20 Tó ma zĩngommana nɛ́ Luda ↄgbɛmɛ, àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ kí kɛ̀ Ludaa kà mↄ̀ à a len gwe. 21 Tó gↄ̃sagbãaa gↄ̃kɛbↄnↄ kũna èe a ua dãkpaao, à auzikinↄ ègↄ̃ aafiamɛ. 22 Mↄde tó gbɛ̃ kɛ̀ à gbãaa dɛalaa mↄ̀ à gɛ̃̀zi à gbãaa mↄ̀nɛ, eé à gↄ̃kɛbↄ kɛ̀ à náanɛ kɛnanↄ sɛ́ɛ eé à auziki kpaatɛtɛńnɛ. 23 Gbɛ̃ kɛ̀ kúmaoroo bↄ̀ ma kpɛɛmɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ è pↄ́ kakↄ̃amaoroo è fãakↄ̃amɛ. 24 Tó wà zĩn gò gbɛ̃a, ègↄ̃ likↄ̃aa zↄ̃ↄ gukorin àgↄ̃ vɛ̃ɛkii wɛtɛɛ. Tó èe ero, ben è be: Mɛ́ liara mà tá ma bɛ ziiamɛ. 25 Tó à kà gwe, è e à waana wásawasa zɛ́azɛa, 26 ben è gá zĩn kɛ̀ aↄ̃ pãsĩ dɛalaanↄ sɛ́ɛ mɛ̀n swɛɛplaa à suńyo, aↄ̃è gɛ̃ wà vɛ̃ɛn. Lɛmɛ adee gwena zãa zaaa ègↄ̃ dɛ à káakupↄla. 27 Kɛ̀ Yesu e oo lɛ, nↄgbɛ̃ ke pũ̀tã zà guu à bè: Aubarikadeen nↄgbɛ̃ kɛ̀ n i à yↄ̃ kpàmmaa ũ. 28 Ben Yesu bè: Auo! Aubarikadeenↄn gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ Luda yã mà aↄ̃ kũnanↄ ũ. 29 Kɛ̀ parii e kaara, ben Yesu bè: Tↄ̃ↄrigbɛ̃nↄↄ zaa. Aↄ̃è sèeda gbekama, mↄde mɛ́ sèeda ke kɛńnɛro, sé Yona pↄ́. 30 Lán Yunusa dɛ sèeda ũ Ninɛvadeenↄnɛ nà, lɛn Gbɛ̃ntee Nɛ́ égↄ̃ dɛ sèeda ũ tↄ̃ↄrigbɛ̃nↄnɛ lɛ. 31 Yãkpaɛkɛgurↄↄ zĩ sↄↄmɛtɛ kpa nↄgbɛ̃ kína é fɛɛ à yã da tↄ̃ↄrigbɛ̃nↄla, zaakɛ à bↄ̀ zaa anduna lɛ́a à mↄ̀ Sulemanu ↄ̃ndↄ̃yã ma, ben gbɛ̃ kɛ̀ dɛ Sulemanulaa kú kɛ̀ sa. 32 Yãkpaɛkɛgurↄↄ zĩ Ninɛvadeenↄ é fɛɛ wà yã da tↄ̃ↄrigbɛ̃nↄla, zaakɛ kɛ̀ Ninɛvadeenↄ Yunusa waazi mà, aↄ̃ ń nↄ̀sɛ lìɛ, ben gbɛ̃ kɛ̀ bíta dɛ Yunusalaa kú kɛ̀ sa. 33 Wè fitia na wà diɛ gukpadozi ke wà gbaka kúɛaro. Wè di dabu musumɛ, lɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe gɛ̃ɛnↄ gupuraa e yãnzi. 34 N wɛ́ɛn n mɛ̀ fitia ũ. Tó n wɛ́ɛ aafia, n mɛ̀ píngi égↄ̃ gupuraa ũ. Tó n wɛ́ɛ gbãaro sↄ̃, n mɛ̀ píngi égↄ̃ gusiaa ũ. 35 Beee yãnzi ǹ làakari kɛ lɛ gupuraa kɛ̀ nɛ́ɛ daa ń vĩi tóngↄ̃ dɛ gusiaa ũro. 36 Tó n mɛ̀ píngi gupuraa vĩ à kee kú gusiaa guuro, eégↄ̃ guu puu wásawasa lán fitia'i dↄmmaa bàmɛ. 37 Kɛ̀ Dii yã ò à yã̀a, ben Farisi ke à sìsi à mↄ́ à gá pↄ́ bleao, ben à gɛ̃̀ à vɛ̃̀ɛ. 38 Kɛ̀ Farisi pì è èe ↄ da ín gbasa wà pↄ́ blero, à bↄ̀ à saɛ. 39 Ben Dii bènɛ: A Farisinↄ eè gbãsĩ bↄ togoonↄ kpɛɛ kↄ̃n taanↄ, mↄde wãkũ kↄ̃n yã zaaao bé à a nↄ̀sɛ pà. 40 Yↄ̃nkↄↄnↄ! Luda kɛ̀ pↄ́ kpɛɛ kɛ̀ bé à à guu kɛ̀ seroo? 41 À pↄ́ kɛ̀ kú a taanↄ guu dã wɛ̃ndadeenↄnɛ, a taa pìnↄ é gↄ̃are gbãsĩ sai. 42 Wãiyoo a Farisinↄ! Eè tofeenↄ tↄↄtɛdo kↄ̃n kpèe'ãao kↄ̃n dò pↄ́nↄ píngi kuridee kpá Ludaa, ben eè pã kpá yãzɛde kↄ̃n yena Ludazio. Yã beeenↄ bé à dɛ àgↄ̃ kũna pãkpana à kpaaanↄzi sai. 43 Wãiyoo a Farisinↄ! Eègↄ̃ yezi à vɛ̃ɛ aduakɛkpɛ vɛ̃ɛki maaanↄn, eègↄ̃ yezi wàgↄ̃ ì kpákpaaawa yàranↄa. 44 Wãiyoo amↄanↄ! Á dɛ lán mira kɛ̀ wègↄ̃ táa ooa a yãdↄ̃na sai bàmɛ. 45 Ben dokadↄ̃ri ke bènɛ: Dannɛri, tó ń ò lɛ, nɛ́ɛ wa sↄ̃sↄ̃ↄmɛ se. 46 Yesu bè: Wãiyoo a dokadↄ̃rinↄ sↄ̃! Eè gbɛ̃nↄ da asosɛna zĩ'ũun, ben eè ↄ daḿma kↄ̃n à sɛnaoro, baa ↄnɛtee. Wãiyoo amↄanↄ! 47 Eè pↄ́ bo annabi kɛ̀ a dezinↄ ń dɛ́dɛnↄ miranↄa dↄngu yãnzi. 48 Lɛmɛ á sì kɛ̀ a zɛ kↄ̃n a dezinↄ yãkɛnanↄomɛ. Aↄ̃ annabinↄ dɛ̀dɛ, ben eè pↄ́ bo ń miranↄa. 49 Beee yãnzi Luda wɛ́ɛzɛ̃ɛ guu à bè, é annabinↄ kↄ̃n zĩ̀rinↄ zĩawa. É ń gbɛ̃kenↄ dɛdɛ, é wɛ́ɛ tã ń gbɛ̃kenↄa. 50 Lɛmɛ annabi kɛ̀ wà ń dɛdɛ zaa anduna daɛgurↄ ai gbã̀anↄ yã wí tↄ̃ↄrigbɛ̃nↄ musu lɛ, 51 sɛna zaa Abila dɛnaa ai à gàa pɛ́ Zakari kɛ̀ wà à dɛ̀ sa'oki kↄ̃n Luda kpɛ́o daguraa. Eè, mɛ́ɛ ooare, yã beeenↄ píngi é wí tↄ̃ↄrigbɛ̃nↄ musumɛ. 52 Wãiyoo a dokadↄ̃rinↄ! A dↄ̃na gbà mↄ̀nɛ wòto. Ée gɛ̃ à guuro, ben a kpa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ yezi wà gɛ̃ à guunↄnɛ. 53 Kɛ̀ Yesu bↄ̀ gwe, ludayãdannɛrinↄ kↄ̃n Farisinↄ nàkↄ̃rɛa gbãngbãn, aↄ̃ↄe yã lalaaa pari, 54 aↄ̃ↄe à kpákpaa lɛ wà à kũ yã kɛ̀ èe oo guu.
1 Gurↄ beeea gbɛ̃nↄ kàkↄ̃azi, wà ń lɛ́ dↄ̃ro, ai aↄ̃ↄe kɛ̀sɛ pɛ́ɛpɛɛɛkↄ̃a, ben à yã ò a ìbanↄnɛ gĩa à bè: À làakari kɛ Farisinↄ burɛdisɛsɛ'ɛ̃zɛ̃zi. Àmbe ń mↄnafiki ũ. 2 Pↄ́kee kuu utɛna kɛ̀ é bↄ gupuraaaro. Asiiyã kee kuu kɛ̀ weé gí dↄ̃ziro. 3 Lɛmɛ dↄ yã kɛ̀ á ò gusiaan weé ma gupuraaa, asiiyã kɛ̀ á ò kↄ̃ swãn kpɛ́tu weé à kpàakpa kɛ gãalɛ. 4 Ma gbɛ̃nnanↄ, mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃é mɛ̀baa kaatɛ à gbɛra aↄ̃é fↄ̃ wà yãke kɛare dↄroonↄ, àton vĩa kɛńnɛro. 5 Mɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ dɛ à vĩa kɛnɛ oare. À vĩa kɛ Ludanɛ kɛ̀ gbãa vĩ à a zu tɛ́ guu mɛ̀kaatɛna gbɛra. Eè, mɛ́ɛ ooare, à vĩa kɛnɛ. 6 Wè sãtɛ̃ mɛ̀n sↄↄro yá kↄbↄ plaaroo? Mↄde aↄ̃ ke yã è sã Ludanlo. 7 Baa a mìkãnↄ, à à lɛ́ dↄ̃. Àton vĩa kɛro, a bɛ̀ɛ dɛ sãtɛ̃ pariinↄla. 8 Mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ zɛ̀mao gbɛ̃nↄ aɛ, Gbɛ̃ntee Nɛ́ é zɛo Luda malaikanↄ aɛ. 9 Gbɛ̃ kɛ̀ lɛ́ sɛ̀mazi gbɛ̃nↄ aɛ sↄ̃, mɛ́ lɛ́ sɛ́zi Luda malaikanↄ aɛ. 10 Tó gbɛ̃ Gbɛ̃ntee Nɛ́ zaa bò, Luda é kɛ̃nɛ. Mↄde tó gbɛ̃ Luda Nini tↄ́ zaaa sì, eé kɛ̃nɛro. 11 Tó wèe gaaao yãkpaɛkɛkiia aduakɛkpɛn ke kínanↄ kↄ̃n gbãadeenↄ aɛ, àton a zĩnda bↄna ke yã kɛ̀ é o damu kɛro, 12 zaakɛ Luda Nini bé eé yã kɛ̀ dɛ à oo daare zĩ beeea. 13 Zà guu gbɛ̃ke bè Yesunɛ: Dannɛri, ǹ o ma vĩ̀inɛ à ma baka kpáma wa túbi guu. 14 Ben à wèàla à bè: Ma gbɛ̃, dé bé à ma diɛ a yãkpaɛkɛri ke a yãgↄ̃gↄ̃ri ũu? 15 Ben à bè gbɛ̃nↄnɛ: Àgↄ̃ a zĩnda kũna dↄ̃. À làakari kɛ pↄ́ píngi aĩapãsĩkɛnazi, zaakɛ auziki nɛ́ gbɛ̃ntee wɛ̃̀ndinlo, baa tó à fↄ̃̀ àgↄ̃ dikↄ̃a dia. 16 Ben à yã lɛ̀kↄ̃zińnɛ à bè: Ɔↄdee bé à kuu à buraa blɛɛ kɛ̀nɛ maamaa, 17 ben à laasuu lɛ̀ à bè: Bↄ́n mɛ́ kɛɛ? Má blɛwɛɛkakii vĩro. 18 Ben à bè: Pↄ́ kɛ̀ mɛ́ kɛɛn yɛ̀: Mɛ́ ma pↄ́kaɛkiinↄ gboro, mɛ́ à bítanↄ bo, mɛ́ ma blɛwɛɛ kán píngi kↄ̃n ma auzikinↄ. 19 Mɛ́ be ma zĩndanɛ: Gbɛ̃, n gĩakɛ ń pↄ́ maaa vĩ bíta kɛ̀ eé kányo wɛ̃̀ ũgbangba? Ǹ kámma bo ǹ pↄ́ ble ǹ í mi ǹ pↄnnaa kɛ. 20 Ben Luda bènɛ: Yↄ̃nkↄ, gwãavĩa mɛ́ n wɛ̃̀ndi gbekamma. Soru kɛ̀ ń kɛ̀ é gↄ̃ dé pↄ́ ũmɛ? 21 Lɛmɛ gbɛ̃ kɛ̀ auziki tↄ̃̀kↄ̃azi, mↄde à dɛ ↄↄdee ũ Luda kiiaro yã dɛ lɛ. 22 Ben à bè a ìbanↄnɛ: Beee yãnzi mɛ́ɛ ooare, àton a wɛ̃̀ndi kã̀hãn kɛ à be bↄ́n wé blero, àton a mɛ̀ kã̀hãn kɛ à be bↄ́n wé daro. 23 Wɛ̃̀ndi dɛ pↄ́bleela. Mɛ̀ dɛ pↄ́kãsãala. 24 À gbáa kãnkãnanↄ gwa. Aↄ̃è pↄ́ tↄ̃ro aↄ̃è pↄ́ kɛ̃ro, aↄ̃ↄ dↄ̃̀ ke gbàsↄ vĩro, baa kↄ̃n beeeo Luda è ń gwa. Á bɛ̀ɛ vĩ maamaa dɛ bãanↄla fá! 25 A tɛ́, dé bé eé fↄ̃ à a wɛ̃̀ndi gbã̀a kaara, baa gurↄ do, a kã̀hãnkɛna guuu? 26 Tó é yã nɛ́ngo kɛ̀ fↄ̃ro, bↄ́yãnzi ée yã kpaaanↄ kã̀hãn kɛɛzi? 27 À lá vúdeenↄ gwa sɛ̃̀n lán aↄ̃ↄ dɛ nà. Aↄ̃è zĩi kɛro aↄ̃è buu tãro, mↄde mɛ́ɛ ooare baa Sulemanu kↄ̃n a auzikio, èe uta da à maaa kà aↄ̃ ke ũro. 28 Sɛ̃̀la kɛ̀ kuu gbã̀a eé tɛ́ kũ zia, lán Luda è pↄ́ nazi lɛ nà, amↄa ludanaanɛkɛ̃sãnadeenↄ, weé a pↄ́ o dↄↄ́? 29 Àton tó pↄ́ kɛ̀ é ble ke pↄ́ kɛ̀ é mi yã dↄare aɛro. Àton à damu kɛro. 30 Pↄ́ pìnↄ píngi yã è dↄ anduna kɛ̀ kifiinↄnɛ aɛ, a De sↄ̃ↄ dↄ̃ kɛ̀ pↄ́ pìnↄ kↄ̃ sìao. 31 À tó kpata kɛ̀ bↄ̀ à kiia yã dↄare aɛ, eé pↄ́ pìnↄ kaaraare. 32 Ma kpàsa nɛ́ngo gbɛ̃nↄ, àton vĩa kɛro, zaakɛ a De pↄyezimɛ à a kpá kpata pìn. 33 À pↄ́ kɛ̀ á vĩinↄ yá à takaasideenↄ gba à ↄↄ. À ↄↄsↄ kɛ̀ è zi kũroo zↄ̃, ludambɛ auziki kɛ̀ è yãaro kákii ũ, kɛ̀ kpãi è sↄ̃ziro, kↄ̀kↄ sↄ̃ è à yakaro. 34 Zaakɛ guu kɛ̀ a auziki kún, gwen a làakari égↄ̃ kún se. 35 Àgↄ̃ kú soru guu, à tó a fitia gↄ̃ nana. 36 Àgↄ̃ dɛ lán gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe ń dii suna dãa à su kↄ̃n nↄsɛ pↄnnakɛnao bà, lɛ gurↄↄ kɛ̀ à mↄ̀ à gbà lɛ̀, weé zɛ́ wɛ̃nɛ gↄ̃ↄ. 37 Aubarikadeenↄn zĩkɛri kɛ̀ ń dii é ń le bɛ̃ɛ a sugurↄↄa pìnↄ ũ. Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, dii pì é a pↄ́nↄ kɛkɛ à yi, eé ń vɛ̃ɛ, eé pↄ́blee kakↄ̃ańnɛ. 38 Baa tó à mↄ̀ lezãndo ke kↄngↄ idɛ'idɛ, tó à ń lé lɛ, aubarikadeenↄn ń ũ. 39 Àgↄ̃ yã kɛ̀kii dↄ̃. Tó bɛdee gurↄ zaka kɛ̀ kpãi é mↄ́a dↄ̃̀ yã, lɛ eé tó à a kpɛ́ fↄ̃ro. 40 Apinↄ sↄ̃, àgↄ̃ kú soruo, zaakɛ Gbɛ̃ntee Nɛ́ é su gurↄ zaka kɛ̀ a wɛ́ɛ dↄzirooamɛ. 41 Pita bè: Dii, wa yãnzin n yã pì lɛ̀kↄ̃ziziↄ́, ke baade píngi yãnzimɛ? 42 Dii bè: Dén bɛgwari náanɛde làakaridee kɛ̀ à dii è a zĩkɛrinↄ nanɛ a ↄzĩ lɛ à pↄ́blee kpáḿma à gurↄↄa ũu? 43 Aubarikadeen zĩkɛri kɛ̀ à dii à lè èe kɛɛ lɛɛ a sugurↄↄa ũ. 44 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, eé a auziki píngi nanɛ a ↄzĩmɛ. 45 Mↄde tó zĩkɛri pì bè a nↄ̀sɛ guu a dii suna e gì kɛɛ sↄ̃, ben à nà a zĩkɛri daanↄ gbɛ̃gbɛ̃naa, gↄ̃gbɛ̃nↄ kↄ̃n nↄgbɛ̃nↄ, èe sãnkara pↄ́ blee èe wɛ̃dɛɛ kɛɛ, 46 à dii é su gurↄↄ kɛ̀ à wɛ́ɛ dↄzirooamɛ, gurↄ zaka kɛ̀ à dↄ̃rooa, eé à zↄ̃zↄ̃kↄ̃rɛ à à baka da kↄ̃n kifiinↄ. 47 Zĩkɛri kɛ̀ à a dii pↄyezi dↄ̃, ben èe soru kɛ à à pↄyeziyã kɛ̀ro, weé à gbɛ̃ búgubugu. 48 Zĩkɛri kɛ̀ à a dii pↄyezi dↄ̃ro, ben à yã kɛ̀ dɛ wà à gbɛ̃zi kɛ̀ sↄ̃, weé à gbɛ̃ fétemɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ Luda à gbà bítan Luda é wɛtɛa bíta. Gbɛ̃ kɛ̀ Luda pↄ́ nànɛ a ↄzĩ bítan, eé gbekaa dɛńla. 49 Tɛ́n ma mↄ na andunaa, mɛ́ɛ gizi tɛ́ pì gↄ̃ kũu se tiaro. 50 Má wɛ́ɛtãmma vĩ kɛ̀ mɛ́ gɛ̃n, má kú laasuu bíta guu ai à gá yãao. 51 Ée daa ma mↄ lɛ gbɛ̃nↄ gↄ̃ nna kↄ̃o anduna guun yↄ́? Auo! Mɛ́ɛ ooare, kɛ̃kɛ̃kↄ̃ana yãnzin ma mↄzi. 52 Zaa tia ua kɛ̀ gↄ̃ↄn sↄↄroonↄↄ kún, aↄ̃é kↄ̃ kpaatɛtɛ. Gↄ̃ↄn aagↄ̃ↄnↄ é bↄ gↄ̃ↄn plaaanↄ kpɛɛ, gↄ̃ↄn plaaanↄ é bↄ gↄ̃ↄn aagↄ̃ↄnↄ kpɛɛ. 53 De é bↄ a nɛ́gↄ̃gbɛ̃ kpɛɛ, nɛ́gↄ̃gbɛ̃ é bↄ a de kpɛɛ. Da é bↄ a nɛ́nↄgbɛ̃ kpɛɛ, nɛ́nↄgbɛ̃ é bↄ a da kpɛɛ. Zã da é bↄ nↄzãree kpɛɛ, nↄzãree é bↄ a zã da kpɛɛ. 54 Yesu bè pariinɛ: Tó á è lou e sisii ↄfãntɛ̃gɛ̃kpɛn kpa, é be gↄ̃ↄ lou é ma, ben è kɛ lɛ. 55 Tó á è ĩa e bↄↄ sↄↄmɛtɛ kpa, é be guu é wã, bensↄ̃ è wã. 56 Mↄnafikideenↄ! Á tↄↄtɛ kↄ̃n ludambɛɛo wɛ́ɛ dↄ̃kↄ̃zi, ben á gurↄↄ kɛ̀ki yáasi dↄ̃ sↄ̃ro nɛ́? 57 Bↄ́yãnzin á yãkɛna a zɛ́a dↄ̃ a zĩndaaroo? 58 Tó n ibɛɛ e gaanyo yãkpaɛkɛkiia, ǹ aĩa kɛ lɛ à gaafaa kɛnnɛ zaa zɛ́n, lɛ àton n gáɛ à gányo yãkpaɛkɛri kiiaro yãnzi. Tó nɛ́ɛ kɛ lɛro, yãkpaɛkɛri pì é n kpá dogaria, dogari é n da kpɛ́siaan. 59 Mɛ́ɛ oonnɛ, nɛ́ bↄ gwero ai ǹ gá fĩa boo píngi. Baa kↄbↄ é gↄ̃ tɛ́nziro.
1 Gurↄ beeea gbɛ̃kenↄ mↄ̀ wà Galili gbɛ̃ kɛ̀ Pilati ń dɛ́dɛ à ń aru yã̀kↄ̃tɛ kↄ̃n ń sa'obↄ aruonↄ yã ò Yesunɛ. 2 Ben Yesu bèńnɛ: Kɛ̀ Galili gbɛ̃ pìnↄ gaa dɛ lɛ, ée daa aↄ̃ durun dɛ Galili gbɛ̃ kpaaanↄ pↄ́lan yↄ́? 3 Auo! Mɛ́ɛ ooare, tó ée nↄ̀sɛ liɛro, a píngi é ga lán ń bàmɛ. 4 Gↄ̃ↄn baro plaasai kɛ̀ Siloamu kpɛ́didikↄ̃ana gbòro à sìḿma aↄ̃ gàganↄ sↄ̃, ée daa aↄ̃ taari dɛ gbɛ̃ kpaaa kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Yerusalɛmunↄ pↄ́lan yↄ́? 5 Auo! Mɛ́ɛ ooare, tó ée nↄ̀sɛ liɛro, a píngi é ga lán ń bàmɛ. 6 Ben à yã kɛ̀kii lɛ̀kↄ̃zińnɛ à bè: Gbɛ̃ke bé à kãkã lí bà a swadako guu, ben à gàa a bɛɛ wɛtɛ èe ero. 7 Ben à bè a zĩkɛrinɛ: Ǹ gwa, à wɛ̃̀ aagↄ̃deen yɛ̀, kɛ̀ ma mↄ bɛɛ wɛtɛ kãkã lí pìa mɛ́ɛ ero. Ǹ zↄ̃, wé tó à guu sí pãn yↄ́? 8 Ben zĩkɛri pì bènɛ: Baa, ǹ tó ai zii dↄ. Mɛ́ guu bi mà ligazi mà taaki kánɛ. 9 Eé gí nɛ́ i ziiziro. Tó èe nɛ́ iro sa, ɛ̃ndɛ̃ ǹ zↄ̃ ǹ nɛ. 10 Kámmabogurↄↄ zĩ Yesu e yã daańnɛ aduakɛkpɛn. 11 Nↄgbɛ̃ kee kú gwe, zĩn à kↄ̃̀ↄ kũ̀ à kà wɛ̃̀ baro plaasai. Ègↄ̃ kokonamɛ è fↄ̃ à a zĩnda poro baa fétero. 12 Kɛ̀ Yesu à è, ben à à sìsi à bè: Nↄgbɛ̃, n kↄ̃̀ↄkɛɛ gòmma. 13 Ben à ↄ kɛ̀a. Zaa gwe gↄ̃ↄ à pòro, ben à Luda sáabu kpà. 14 Ben aduakɛkpɛ gbɛ̃nsi pↄ fɛ̃̀ kɛ̀ Yesu à kɛ̃̀kↄ̃a kámmabogurↄↄ zĩ yãnzi, ben à fɛ̀ɛ à bè gbɛ̃nↄnɛ: Gurↄ swɛɛdoo bé à kuu kɛ̀ wè zĩi kɛn. Àgae mↄ́ wà a kɛ̃kↄ̃a gurↄ beeenↄa, mↄde kámmabogurↄↄ zĩ baasi. 15 Ben Dii wèàla à bè: Mↄnafikideenↄ! Kámmabogurↄↄ zĩ a baade è a zù ke zaaki poro a bàdↄkiia à gá í kpáaroo? 16 Ibraĩ bori nↄgbɛ̃ kɛ̀kii sↄ̃, Setãn à yì wɛ̃̀ baro plaasaimɛ. À bà pì poronaa kámmabogurↄↄ zĩ zɛ́ vĩroo? 17 Kɛ̀ à ò lɛ, ben wí à ibɛɛnↄ kũ̀ ń píngi, mↄde gbɛ̃nↄ pↄↄ kɛ̀ nna dabuyã kɛ̀ èe kɛɛnↄa píngi. 18 Ben Yesu bè: Bↄ́n kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia bↄ̀kↄ̃bao? Bↄ́n mɛ́ lɛ́kↄ̃zio? 19 À dɛ lán musadi wɛ́ɛ kɛ̀ gbɛ̃ sɛ̀ à tↄ̃̀ a kara guu bà. Kɛ̀ à bↄ̀ɛ, à kɛ̀ lí ũ, ben bãanↄ mↄ̀ wà zↄ̃̀zↄ̃ à gã̀nↄa. 20 Ben à bè dↄ: Bↄ́n mɛ́ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia lɛ́kↄ̃zio? 21 À dɛ lán burɛdisɛsɛ'ɛ̃zɛ̃ kɛ̀ nↄgbɛ̃ sɛ̀ à kà flawa zaka lɛ́ aagↄ̃ↄ guu à yã̀kↄ̃tɛ píngi bà. 22 Gurↄↄ kɛ̀ Yesu e gaa Yerusalɛmu, èe gɛ̃ɛ wɛ́tɛnↄ kↄ̃n lakutunↄla èe yã daańnɛ, 23 ben gbɛ̃ke à là wà bè: Baa, gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃é mìsina e ziaa zĩnↄↄ pariroo? Ben Yesu bè gbɛ̃nↄnɛ: 24 À aĩa kɛ à gɛ̃ zɛ́lɛ kpaatoo guu. Mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ parideenↄ é wɛtɛ wà gɛ̃n, mↄde aↄ̃é fↄ̃ro. 25 Tó bɛdee fɛ̀ɛ à zɛ́ tàta, tó a gↄ̃ bàazi, ben ée gbà lɛɛ ée bee: Baa, ǹ zɛ́ wɛ̃we, eé beare á a dↄ̃ gukearo. 26 Beee gbɛra tó a bènɛ à pↄ́ blèao, à í mìao, à yã dàńnɛ a bɛ gãalɛ, 27 eé beare á a dↄ̃ gukearo. À guala a zaakɛrinↄ a píngi. 28 Tó a Ibraĩ kↄ̃n Isaakuo kↄ̃n Yakubuo kↄ̃n annabinↄ è píngi kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guu, ben wà a zu bàazi, gwen é ↄ́ↄ dↄn à ↄ di a musu. 29 Gbɛ̃nↄ é bↄ ↄfãntɛ̃bↄɛ kpa kↄ̃n ↄfãntɛ̃gɛ̃kpɛn kpaao kↄ̃n gu'igbãroo kpaao kↄ̃n sↄↄmɛtɛ kpaao, aↄ̃é mↄ́ pↄ́ ble kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guu. 30 Lɛn kpɛɛdeenↄ égↄ̃ gbɛ̃ káakunↄ ũ lɛ, gbɛ̃ káakunↄ égↄ̃ kpɛɛdeenↄ ũ. 31 Gurↄ beeea gↄ̃ↄ Farisi kenↄ mↄ̀ Yesu kiia aↄ̃ bènɛ: Ǹ fɛɛ gura kɛ̀, zaakɛ Hɛrↄdu yezi à n dɛmɛ. 32 Ben à bèńnɛ: À gá o flɛ̃ngo pìnɛ, mɛ́ɛ zĩnnↄ gooḿma mɛ́ɛ gyãreenↄ kɛ̃ɛkↄ̃a gbã̀a kↄ̃n ziaao, à gurↄ aagↄ̃dee zĩ sↄ̃ mɛ́ ma zĩi papa. 33 Baa kↄ̃n beeeo séto mà gá aɛ gbã̀a kↄ̃n ziaao kↄ̃n ziandooo, zaakɛ èe kↄ̃ sío annabi ga gukearo, sé Yerusalɛmu. 34 Yerusalɛmudeenↄ, Yerusalɛmudeenↄ! Eè annabinↄ dɛdɛ, eè gbɛ̃ kɛ̀ Luda ń zĩawaanↄ pápa gbɛ̀o à ń dɛdɛ. Mɛɛ̀gↄ̃ yezi mà a kakↄ̃amazi gɛ̃̀n baaagↄ̃, lán koo è dɛ̀bɛ kú a nɛ́nↄla nà, mↄde eè weziro. 35 Luda é a kpɛ́ tóare bɛzĩ ũmɛ sa. Mɛ́ɛ ooare, é ma e dↄro ai à be, aubarikadeen gbɛ̃ kɛ̀ èe mↄↄ Dii tↄ́o ũ.
1 Kámmabogurↄↄ zĩkea Yesu gàa pↄ́ ble Farisinↄ gbɛ̃nsi ke bɛ, ben gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gweenↄↄ e à kpákpaa. 2 Kakagyãkɛri kee kú Yesu aɛ gwe. 3 Ben Yesu dokadↄ̃rinↄ kↄ̃n Farisinↄ là à bè: Wè gbɛ̃ kɛ̃kↄ̃a kámmabogurↄↄ zĩↄ́ ke wè kɛ̃kↄ̃aro? 4 Ben aↄ̃ gↄ̃̀ yĩtɛna kítikiti. Ben Yesu gyãree pì kũ̀ à à kɛ̃̀kↄ̃a à à gbàrɛ. 5 Ben à ń lá à bè: Tó a gbɛ̃kee nɛ́ ke zù vĩ à zù lↄ̀gↄn kámmabogurↄↄ zĩ, eé à bↄ gↄ̃ↄroo? 6 Aↄ̃ↄe fↄ̃ wà wèàlaro. 7 Yesu è dian gbɛ̃ kɛ̀ wà ń sísinↄↄ e vɛ̃ɛki maaa kũu nà, ben à yã lɛ̀kↄ̃zińnɛ à bè: 8 Tó wà n sisi nↄsɛ pↄ́bleea, ǹton vɛ̃ɛ vɛ̃ɛki maaa guuro. Tó wà gbɛ̃ kɛ̀ bɛ̀ɛ vĩ dɛnlaa sìsi nɛ́! 9 Tó a sìsiri mↄ̀ à bènnɛ: Ǹ fɛɛ ǹ vɛ̃ɛki kpá gbɛ̃ pìa, nɛ́ fɛɛ ǹ gá vɛ̃ɛ kpɛɛ kpa kↄ̃n wíomɛ. 10 Tó wà n sisi, ǹgae vɛ̃ɛ kpɛɛ kpa, lɛ tó n sìsiri mↄ̀, eé bennɛ: Ma gbɛ̃nna, ǹ fɛɛ ǹ mↄ aɛ kɛ̀. Beee é n kɛ bɛ̀ɛ vĩ gbɛ̃ kɛ̀ á kú lɛdoonↄ aɛ. 11 Gbɛ̃ kɛ̀ è a zĩnda sɛ́ lezĩn Luda é à busa. Gbɛ̃ kɛ̀ è a zĩnda busa sↄ̃, Luda é à sɛ́ lezĩ. 12 Ben Yesu bè a sìsiri pìnɛ: Tó nɛ́ɛ gbɛ̃nↄ sísii pↄ́ble fãantɛ̃ blenaa ke uusiɛ pↄ́, ǹton n gbɛ̃nnanↄ sísiro ke n vĩ̀inↄ kↄ̃n n dãaronↄ ke n danɛnↄ ke n ↄↄde daanↄ. Tó ń kɛ̀ lɛ, aↄ̃é ɛara wà n sísimɛ se aↄ̃ fĩa bonnɛ. 13 Tó nɛ́ɛ gbɛ̃nↄ sísii pↄ́bleea, ǹ takaasideenↄ sísi kↄ̃n gbɛ̃ kↄ̃̀ↄkũnanↄ kↄ̃n ɛrɛnↄ kↄ̃n vĩ̀anↄ, 14 nɛ́ gↄ̃ aubarikadee ũ, zaakɛ aↄ̃ pↄ́ke vĩ wà fĩa boonnɛro. Luda bé eé fĩa bonnɛ gbɛ̃ maaanↄ fɛɛgurↄↄ zĩ. 15 Kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú lɛdoonↄ doke yã pì mà, ben à bè Yesunɛ: Aubarikadeen gbɛ̃ kɛ̀ eé pↄ́ ble kↄ̃n kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia gbɛ̃nↄo ũ. 16 Yesu bènɛ: Gbɛ̃ke bé à yezi à pↄ́blee kɛ, ben à gbɛ̃nↄ sìsi paripari. 17 Pↄ́blegurↄↄ zĩ à a zĩkɛri zĩ̀ à o gbɛ̃ kɛ̀ à ń sísinↄnɛ aↄ̃ mↄ́, wà pↄ́ píngi soru kɛ̀ wà yã̀a sa. 18 Ben aↄ̃ baade e wɛtɛɛ wà ń kɛ̃. Gbɛ̃ káaku bènɛ: Ma bú lù, mɛ́ gá gwa. N yã nna, ǹ ma kɛ̃. 19 Gbɛ̃ pãnde bè: Ma zù zĩkɛbↄnↄ lù mɛ̀n kuri, mɛ́ gá ń gwa. N yã nna, ǹ ma kɛ̃. 20 Gbɛ̃ pãnde bè: Ma nↄↄ sɛ̀ dufumɛ. Beee yãnzi mɛ́ e mà mↄ́ro. 21 Ben zĩkɛri pì lìara à tà à ń lɛ́gbɛ ò a diinɛ. Ben bɛdee pì pↄ fɛ̃̀ à bè a zĩkɛrinɛ: Ǹ gá wɛ́tɛ guu kpakpaa gãalɛnↄ kↄ̃n zɛ́daanↄ, ǹ takaasideenↄ kↄ̃n gbɛ̃ kↄ̃̀ↄkũnanↄ kↄ̃n vĩ̀anↄ kↄ̃n ɛrɛnↄ kakↄ̃a ǹ suńyo kɛ̀. 22 Beee gbɛra zĩkɛri pì mↄ̀ à bènɛ: Dii, ma yã kɛ̀ ń ò kɛ̀, mↄde vɛ̃ɛki kpɛ́ kuu. 23 Ben dii pì bè zĩkɛri pìnɛ: Ǹ gá zɛ́nↄ guu kↄ̃n zɛ́ wɛ́wɛnↄ píngi, ǹ gã na gbɛ̃nↄa aↄ̃ gɛ̃ lɛ ma ua pa. 24 Mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ ma ń sísi pìnↄ ke é lɛ́ zↄ̃ ma pↄ́blee pìaro. 25 Wà tɛ́ zɛ́n kↄ̃n Yesuo paripari, ben à lìara à bèńnɛ: 26 Tó gbɛ̃ mↄ̀ ma kiia, ben à ye a dezi dɛmala ke a da ke a naↄ̃ ke a nɛ́nↄ ke a vĩ̀inↄ ke a dãaronↄ ke api zĩnda, eé fↄ̃ à kɛ ma ìba ũro. 27 Gbɛ̃ kɛ̀ èe a líkpangbãroo sɛ́ àgↄ̃ tɛ́omaziro, adee é fↄ̃ à kɛ ma ìba ũro. 28 Tó a gbɛ̃kee yezi à kpɛ́didikↄ̃ana bo, eé vɛ̃ɛ gĩa à à ↄↄ dↄdↄ à gwa, tó eé fↄ̃ à zĩi pì kɛroo? 29 Tó èe kɛ lɛro, ben à ɛ̃ɛ kpàɛ, tó èe fↄ̃ à à yã̀aro, gbɛ̃ kɛ̀ è píngi é à lalandi kɛ 30 wà be: Gbɛ̃ kɛ̀kii nà kpɛ́bonaa à fùa à à mì dɛ. 31 Ke tó kína yezi à gá zĩ̀ ká kↄ̃n kína pãndeo, eé vɛ̃ɛ gĩa à a laasuu lɛ́ à gwa, tó a soza gãli kurinↄ é fↄ̃ wà kù kpá soza gãli baroo kɛ̀ aↄ̃ↄe suunↄaroo? 32 Tó à è é fↄ̃ro, eé zĩ̀rinↄ zĩ lɛ aↄ̃ lɛdolɛkɛna zɛ́ wɛtɛa zaalɛ èe ká kĩiro. 33 Lɛmɛ dↄ, tó a gbɛ̃kee e ↄ kpá pↄ́ kɛ̀ à vĩinↄzi píngiro, eé fↄ̃ à kɛ ma ìba ũro. 34 Wisi nɛ́ pↄ́ nnaamɛ, mↄde tó à í nnaa tà, dian weé kɛ nà à gↄ̃ nna dↄↄ? 35 À maa tↄↄtɛ kesↄ̃ zùgbↄ̃kaɛkiinɛro, wè kwɛ́ɛmɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ swã vĩ à ma.
1 Bɛ'ↄↄsirinↄ kↄ̃n durunkɛrinↄↄ e sↄ̃ↄ Yesuzi lɛ wà à yã ma ń píngi. 2 Ben Farisinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄↄ e yãkete kaazi aↄ̃ bè: Gbɛ̃ kɛ̀kii è durunkɛrinↄ sí è se pↄ́ bleńyo lɛdo. 3 Ben Yesu yã kɛ̀kii lɛ̀kↄ̃zińnɛ à bè: 4 Wà be a gbɛ̃kee sãa vĩ mɛ̀n basↄↄro, ben à doo sã̀sã, è à basↄↄro dosai tó sɛ̃̀n à pɛ́ɛ sãa kɛ̀ sã̀sã pìzi ai à gá eroo? 5 Tó à bↄ̀a, è à sɛ́ à da a gã̀n kↄ̃n pↄnnaao 6 à táo bɛ à a gbɛ̃nnanↄ kↄ̃n a fáandideenↄ sísi à beńnɛ: À pↄnnaa kɛmao. Ma a sãa kɛ̀ sã̀sã è. 7 Lɛmɛ dↄ mɛ́ɛ ooare, weé pↄnnaa kɛ ludambɛ durunkɛri mɛ̀n doo kɛ̀ nↄ̀sɛ lìɛ yã musu dɛ gbɛ̃ maa gↄ̃ↄn basↄↄro dosai kɛ̀ aↄ̃ↄ nↄ̀sɛliɛna nii vĩroonↄla. 8 Nↄgbɛ̃ kɛ̀ kondogi ↄↄ vĩ mɛ̀n kuri sↄ̃ nɛ́? Tó à mɛ̀n doo sã̀sã, è fitia na à kpɛ́ waa à wɛtɛ busɛbusɛ ai à gá eroo? 9 Tó à bↄ̀a, è a gbɛ̃nnanↄ kↄ̃n a fáandideenↄ sísi à beńnɛ: À pↄnnaa kɛmao. Ma kondogi ↄↄ kɛ̀ sã̀sã pì è. 10 Lɛmɛ dↄ mɛ́ɛ ooare, Luda malaikanↄ è pↄnnaa kɛ durunkɛri mɛ̀n doo kɛ̀ nↄ̀sɛ lìɛ yã musu. 11 Yesu bè dↄ: Gbɛ̃ke bé à kuu à nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ vĩ gↄ̃ↄn plaa. 12 Ben Sabi bè a denɛ: Baa, ǹ ma asaia kɛ̀ mɛ́gↄ̃ vĩ túbi guu kpáma. Ben de pì a auziki kpàatɛtɛńnɛ. 13 Èe kɛ gurↄ plaaro, ben Sabi a pↄ́nↄ nàkↄ̃a píngi à tà bùsu pãnden zã̀azã. Gwen à a auziki kàatɛn pãpãkɛna guu. 14 Kɛ̀ à pↄ́ kɛ̀ à vĩinↄ dɛ̀ píngi, ben dekaa gbãaa kà bùsu pìn, ben à gↄ̃̀ takaasio. 15 À gàa à nà bùsu pì gbɛ̃kezi ayazĩkɛri ũ, ben gbɛ̃ pì à gbàrɛ a bura à pↄ́blee kpá alɛdɛnↄa. 16 Ègↄ̃ yezi à pↄ́ tɛ̀ɛ kɛ̀ alɛdɛnↄↄ e blee ble à kã, mↄde wè pↄ́ke kpáaro. 17 Kɛ̀ à làakari sù à bè: Ma de ayazĩkɛrinↄ pↄ́blee vĩ dińzi, ben mɛ́ɛ gaa kↄ̃n nↄaao kɛ̀. 18 Mɛ́ fɛɛ mà tá ma de kiia, mɛ́ benɛ: Baa, ma durun kɛ̀ Ludanɛ kↄ̃n mpio se, 19 mɛ́ɛ kↄ̃ sío wà ma sísi n nɛ́ ũ dↄro. Ǹ ma diɛ n ayazĩkɛrinↄ doke ũ. 20 Ben à fɛ̀ɛ èe taa a de kiia. Kɛ̀ à tɛ́ kãaa èe suu, à de pì à è, ben à kɛ̀nɛ wɛ̃nda. À bàa sì à gàa à kùsia, à lɛ́ pɛ̀a. 21 Ben nɛ́ pì bènɛ: Baa, ma durun kɛ̀ Ludanɛ kↄ̃n mpio, mɛ́ɛ kↄ̃ sío wà ma sísi n nɛ́ ũ dↄro. 22 Ben de pì bè a zĩkɛrinↄnɛ: À gá kpakpaa, à utada maaa kɛ̀ dɛ à kpaaanↄla sɛ́ à mↄ́ à danɛ, à tãnga danɛ à kyatee kpánɛ. 23 À zùswarenɛ bↄ̀rↄ mɛ̀kpana kũ à dɛ, wà só pↄnnakɛna guu, 24 zaakɛ ma nɛ́ pì gà à fɛ̀ɛmɛ. À sã̀sãmɛ, ben ma à è. Ben aↄ̃ nà pↄnnakɛnaa. 25 Woru sↄ̃ kpɛ́ bura. Kɛ̀ èe suu à kà kĩi kↄ̃n bɛɛo, ben à bata ↄ́ mà dↄ kↄ̃n kↄ̃kↄ̃ kĩio. 26 Ben à zĩkɛrinↄ doke sìsi à à là bↄ́n wèe kɛɛ. 27 Ben à wèàla à bè: N dãaro bé à sù, ben n de zùswarenɛ bↄ̀rↄ mɛ̀kpana dɛ̀, kɛ̀ à à è aafia yãnzi. 28 Ben Woru pↄ fɛ̃̀, à gì gɛ̃ ua guuzi. Kɛ̀ à de bↄ̀ à agbaa kpànɛ, 29 ben Woru bè a denɛ: É'e, à kà wɛ̃̀ ũgbangba kɛ̀ mɛ́ɛ zĩi kɛɛnnɛ, mɛ́ɛ gí n yãzi zikiro, ben baa blèkofĩi gina nɛ́ɛ kpáma mà pↄnnaa kɛo kↄ̃n ma gbɛ̃nnanↄoro. 30 Kɛ̀ n nɛ́ kɛ̀ à n auziki kàatɛ kaaruanↄnɛ pì sù, n zùswarenɛ bↄ̀rↄ mɛ̀kpana dɛ̀nɛ. 31 Ben à de bènɛ: Ma nɛ́, ń kúmao gurↄ píngi. Pↄ́ kɛ̀ má vĩ píngi n pↄ́mɛ. 32 À kↄ̃ sìo wà pↄ́ ble kↄ̃n pↄnnaaomɛ, zaakɛ n dãaro pì gà à fɛ̀ɛmɛ. À sã̀sãmɛ, ben wà à è.
1 Yesu bè a ìbanↄnɛ: Ɔↄde ke bé à kuu à bɛgwari dìɛ a zĩkɛrinↄnɛ. Ben wà mↄ̀ wà kↄmↄtↄ kɛ̀nɛ wà bè, èe à auziki kaatɛɛ. 2 Ben à à sìsi à bènɛ: Yã kɛ̀ má mà n musu dɛ diamɛ? Ǹ yã kɛ̀ nɛ́ɛ kɛɛ n bɛgwana guu tↄ̃kɛ̃mɛ. Nɛ́ fↄ̃ ǹgↄ̃ dɛ ma bɛgwari ũ dↄro. 3 Ben bɛgwari pì ò a swɛ̃̀ guu: Ma dii e ma bↄↄ zĩi guu, mɛ́ kɛ diamɛ? Àɛ kɛ̀ mɛ́ fↄ̃ mà sɛ̃̀ waro, ben baakɛna dɛmɛ wíyã ũ. 4 Má dↄ̃ yã kɛ̀ mɛ́ kɛ lɛ gbɛ̃nↄ ma diɛ ń bɛ, tó à ma bↄ zĩin. 5 Ben à a dii fĩadeenↄ sìsi doodo à gbɛ̃ káaku là à bè: Ń ma dii fĩa kũna ũgbamɛ? 6 À bè: Nↄ́si gaawa lɛ́ basↄↄro. Ben bɛgwari pì bènɛ: N fĩa takadan yɛ̀. Ǹ vɛ̃ɛ ǹ kɛ̃ baplaa akuri kpakpaa. 7 Ben à bè gbɛ̃ pãndenɛ: Mpi sↄ̃, n fĩa ũgbamɛ? Ben à bè: Ése sàki basↄↄro. Ben bɛgwari pì bènɛ: N fĩa takadan yɛ̀, ǹ kɛ̃ basiigↄ̃. 8 Ben dii pì bɛgwari náanɛsaidee pì sáabu kpà wɛ́ɛzɛ̃ɛ kɛ̀ à kɛ̀ yã musu. Zaakɛ anduna kɛ̀ki gbɛ̃nↄ wɛ́ɛ zɛ̃na dɛ gupuradeenↄla ń kↄ̃ tɛ̃ɛ yãkɛna guu. 9 Mapi sↄ̃, mɛ́ɛ ooare à gbɛ̃nnanↄ wɛtɛ kↄ̃n ↄↄ náanɛsaio, lɛ gurↄↄ kɛ̀ à yã̀aawa, Luda é a diɛ bɛɛ kɛ̀ è yãaroonↄ guu. 10 Gbɛ̃ kɛ̀ náanɛ vĩ kↄ̃n à féteo égↄ̃ náanɛ vĩ kↄ̃n à bítaomɛ se. Gbɛ̃ kɛ̀ náanɛ vĩ kↄ̃n à féteoroo égↄ̃ náanɛ vĩ kↄ̃n à bítao sero. 11 Tó ée kɛ á náanɛ vĩ kↄ̃n ↄↄ náanɛsaioro, Luda é a náanɛ kɛ kↄ̃n à yãpuradeeoↄ́? 12 Tó ée kɛ á náanɛ vĩ kↄ̃n gbɛ̃ pãnde pↄ́nↄro, Luda é a zĩnda pↄ́ kpáawaↄ́? 13 Zĩkɛri è fↄ̃ à dↄ dii mɛ̀n plaaaziro, zaakɛ eé za gbɛ̃ doon àgↄ̃ ye gbɛ̃ doozi, kesↄ̃ eé na gbɛ̃ dooa à kya ká gbɛ̃ doon. É fↄ̃ àgↄ̃ dↄ Ludazi kↄ̃n ↄↄo lɛdoro. 14 Farisinↄↄ ye ↄↄzi. Kɛ̀ aↄ̃ yã pì mà píngi, ben aↄ̃ↄe lɛ́zukii kɛɛ Yesua. 15 Yesu bèńnɛ: Eè yã nnaa kpá a zĩndaa gbɛ̃nteenↄ kiiamɛ, mↄde Ludaa a swɛ̃̀ dↄ̃. Yã kɛ̀ bíta gbɛ̃nteenↄnɛn Luda è kya kán. 16 Musa doka kↄ̃n annabinↄ takadanↄↄ kuu ai Yaaya gurↄↄa. Zaa gurↄ beeean wèe kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia baaru kpaa, ben gbɛ̃ píngi e wɛtɛɛ à gɛ̃n kↄ̃n gbãaao. 17 Ludambɛ kↄ̃n tↄↄtɛo gɛ̃tɛna aaga dɛ doka pì wɛ̃zã féte gogonala. 18 Gbɛ̃ kɛ̀ gì a naↄ̃zi à nↄ pãnde sɛ̀, adee zina kɛ̀mɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ nↄↄ kɛ̀ wà gìzi sɛ̀ sↄ̃ zina kɛ̀n gwe. 19 Gↄ̃gbɛ̃ ↄↄde kee kuu è pↄ́kãsã maa ↄↄdeenↄ da, ègↄ̃ pↄnnaa kɛɛ nnamana guu gurↄ píngi. 20 Baakɛri kɛ̀ wè benɛ Lazaru ègↄ̃ daɛna à bɛ gãnu, bↄ̀nↄ dↄdↄ à mɛ̀a. 21 Ègↄ̃ pↄ́blee kɛ̀ è lɛ́ɛ ↄↄdee pì teebu gĩzĩ blena ni dɛɛ. Gbɛ̃ɛnↄ bé wègↄ̃ à bↄ̀ pìnↄ sãsãa. 22 Baakɛri pì gà, ben malaikanↄ à sɛ̀ wà tào Ibraĩ kuu. Ɔↄdee pì gà se, ben wà à vĩ̀i. 23 Kuuna wɛ́ɛtãmma guu gɛ̀wãan, kɛ̀ à wɛ́ɛ sɛ̀ musu, ben à Ibraĩ è kãaa, Lazaru kú à saɛ. 24 Ben à lɛ́ zùzi à bè: Baa Ibraĩ, ǹ ma wɛ̃nda gwa, ǹ Lazaru zĩ à a ↄnɛtee zↄ̃ ía, à mↄ́ à tↄ̃mɛ ma nɛ́nɛa, zaakɛ mɛ́ɛ wãwãa maa tɛ́vura kɛ̀kii guumɛ. 25 Ben Ibraĩ bè: Ma nɛ́, ǹ tó nnamana kɛ̀ lìganzi n wɛ̃̀ndigurↄ yã dↄngu kↄ̃n takaasi bíta kɛ̀ Lazaru kɛ̀o. À làakari kpaɛna gura kɛ̀ sa, ben ń kú wãwãa guu. 26 Beee gbɛra wɛ̀ɛ zòoto kú wa dagura. Tó gbɛ̃ yezi à bↄ kɛ̀ à gá a kiia, eé fↄ̃ro, gbɛ̃ke é fↄ̃ à bↄ gwe à mↄ́ wa kiia sↄ̃ro. 27 Ben ↄↄdee pì bè: N yã nna Baa, tó lɛmɛ, ǹ à zĩ ma de bɛ, 28 zaakɛ má dãaronↄ vĩ gↄ̃ↄn sↄↄro. À gá lɛ́ daḿma, lɛ aↄ̃ton mↄ́ gu wãwãdee kɛ̀ guuro. 29 Ben Ibraĩ bè: Aↄ̃ Musa kↄ̃n annabinↄ takadanↄ vĩ, aↄ̃ ń yã ma. 30 Ben ↄↄdee pì bè: Auo, Baa Ibraĩ! Tó gbɛ̃ke bↄ̀ gaan à gàa ń kiia, aↄ̃é ń nↄ̀sɛ liɛ. 31 Ben Ibraĩ bènɛ: Tó aↄ̃ↄe Musa kↄ̃n annabinↄ yã maro, baa tó gbɛ̃ke bↄ̀ gaan, aↄ̃é à yã síro.
1 Yesu bè a ìbanↄnɛ: Yã kɛ̀ è tó gbɛ̃nↄ fuu ègↄ̃ sairo, mↄde wãiyoo gbɛ̃ kɛ̀ è bↄ à kiia. 2 Eégↄ̃ sã̀ↄ adeenɛ wà wísilↄgbɛ gbɛ̃̀ntɛ̃ dↄ a waalɛ wà à zu sɛ̀bɛ guu dɛ à tó nɛ́ kɛ̀kiinↄ doke fula. 3 Àgↄ̃ kú kↄ̃n làakario. Tó n gbɛ̃ndoo durun kɛ̀, ǹ gá ǹ à le. Tó à a nↄ̀sɛ lìɛ, ǹ kɛ̃nɛ. 4 Tó à durun kɛ̀nnɛ gurↄ do gɛ̃̀n swɛɛplaa, ben à ɛ̀ara à bènnɛ gɛ̃̀n swɛɛplaa a nↄ̀sɛ lìɛ, ǹ kɛ̃nɛ. 5 Dii zĩ̀rinↄ bènɛ: Ǹ wa ludanaanɛkɛna kaarawe. 6 Dii bè: Tó á Luda náanɛ vĩ féte lán ɛfↄ wɛ́ɛ bà, é o síi lí kɛ̀kiinɛ à a zĩnda wo à gá pɛ́ sɛ̀bɛ guu, eé a yã ma. 7 Tó a gbɛ̃kee zↄ̀ vĩ èe sɛ̃̀ waa ke èe sãanↄ dãa, tó à sù buraao, à dii é benɛ à mↄ́ à pↄ́ ble gↄ̃ↄn yↄ́? 8 Auo, eé benɛ à pↄ́blee kɛare, à a uta liɛ à mↄ́are pↄ́bleeo kↄ̃n íminao, àpi é gbasa à pↄ́ ble à í mi. 9 Wè zↄ̀ sáabu kpá kɛ̀ à yã kɛ̀ wà dànɛ kɛ̀ yãnzin yↄ́? 10 Lɛmɛ apinↄ sↄ̃, tó a yã kɛ̀ Ludaa dàaree kɛ̀ píngi, à be: Zↄ̀nↄn wa ũ, wa zĩin wá kɛ̀. 11 Kɛ̀ Yesu e gaa Yerusalɛmu, èe ligaa Samaria bùsu lɛ́zɛkiizi kↄ̃n Galilio. 12 Kɛ̀ èe gɛ̃ɛ lakutu ken, ben gↄ̃gbɛ̃ kusu gↄ̃ↄn kurinↄ dààlɛ. Aↄ̃ↄ zɛ kãaa, 13 aↄ̃ lɛ́ zùzi wà bè: Dii Yesu, ǹ wa wɛ̃nda gwa. 14 Kɛ̀ à ń é, ben à bèńnɛ: À gá à a zĩnda ↄdↄa sa'orinↄnɛ. Kɛ̀ aↄ̃ↄe gaa, ben aↄ̃ kɛ̃̀kↄ̃a. 15 Kɛ̀ aↄ̃ gbɛ̃ doo è a kɛ̃kↄ̃a, ben à lìara à sù, èe Luda sáabu kpaa kↄ̃n kòto gbãaao. 16 À dàɛ a puua Yesu aɛ à ì kpàa. Gbɛ̃ pì nɛ́ Samaria gbɛ̃mɛ. 17 Ben Yesu bè: Gↄ̃ↄn kurinↄ bé wà kɛ̃̀kↄ̃aroo? Gↄ̃ↄn kɛ̃ndoonↄↄ kú mámɛ? 18 Aↄ̃ gbɛ̃kee e liara à mↄ̀ Luda sáabu kpáro, sé gbɛ̃ zĩ̀tↄ kɛ̀ↄ́? 19 Ben Yesu bènɛ: Ǹ fɛɛ ǹ tá, ma náanɛ kɛ̀ ń kɛ̀ bé à n kɛ̃kↄ̃a. 20 Farisinↄ Yesu là kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia bↄna gupuraaazi, ben à wèńla à bè: Kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia è bↄ gupuraaa wà e kↄ̃n wɛ́ɛoro. 21 Weé be à kú kɛ̀ ke à kú kãaro. Kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia pì kú a tɛ́ kɛ̀mɛ. 22 Ben à bè a ìbanↄnɛ: À gurↄↄ e mↄↄ kɛ̀ é Gbɛ̃ntee Nɛ́ sugurↄↄ pìnↄ doke ena ni dɛ, é ero. 23 Weé beare à kú kãa ke à kú kɛ̀, mↄde àton gáro, àton tɛ́ńziro. 24 Lán loupina è guu pu ludambɛ lɛ́ gura kɛ̀ kↄ̃n à lɛ́ kãao nà, lɛn eégↄ̃ dɛ lɛ Gbɛ̃ntee Nɛ́ sugurↄↄa. 25 Séto à wɛ́ɛtãmma è maamaa gĩa, tↄ̃ↄrigbɛ̃nↄ é gízi. 26 Lán à dɛ nà Nuu gurↄ, lɛn eégↄ̃ dɛ lɛ se Gbɛ̃ntee Nɛ́ sugurↄ. 27 Gbɛ̃nↄↄ e pↄ́ blee wèe í mii, wèe nↄↄ sɛɛ wèe zã kɛɛ ai Nuu gàa à gɛ̃̀ góro'itɛ guu, ben í dà andunala, wà gàga píngi. 28 Lɛmɛ dↄ Lutu gurↄ, wèe pↄ́ blee wèe í mii, wèe pↄ́ luu wèe pↄ́ yaa, wèe pↄ́ tↄ̃ↄ wèe kpɛ́ boboo. 29 Gurↄↄ kɛ̀ Lutu bↄ̀ Sↄdↄmu, tɛ́ kↄ̃n ↄfãntɛ̃gbↄ̃o kwɛ̀ bↄna ludambɛ, ben wà gàga píngi. 30 Lɛn eégↄ̃ dɛ lɛ gurↄↄ kɛ̀ Gbɛ̃ntee Nɛ́ é bↄ gupuraaa. 31 Gurↄ beeea gbɛ̃ kɛ̀ kú a kpɛ́ musu tón pita à gɛ̃ kpɛ́ guu à pↄ́nↄ sɛ́ɛ à bↄoro. Lɛmɛ dↄ gbɛ̃ kɛ̀ kpɛ́ buraa tón liara à pↄ́ sɛ́ bɛro. 32 À tó Lutu naↄ̃ yã dↄagu. 33 Gbɛ̃ kɛ̀ yezi àgↄ̃ a wɛ̃̀ndi kũna é korazi. Gbɛ̃ kɛ̀ gì a wɛ̃̀ndizi sↄ̃, adee égↄ̃ wɛ̃̀ndi vĩ. 34 Mɛ́ɛ ooare, gwãavĩ beeea gↄ̃ↄn plaaanↄ égↄ̃ daɛna kↄ̃ saɛ, weé gbɛ̃ doo sɛ́ wà gbɛ̃ doo tón. 35 Nↄgbɛ̃ gↄ̃ↄn plaaanↄ égↄ̃ pↄ́ lↄlↄↄ gu dↄ̃nkↄ̃n, weé gbɛ̃ doo sɛ́ wà gbɛ̃ doo tó. 36 Gↄ̃gbɛ̃ gↄ̃ↄn plaaanↄ égↄ̃ kú bura, Luda é gbɛ̃ doo sɛ́, eé gbɛ̃ doo tó. 37 Ben aↄ̃ à là wà bè: Dii, má kpaa? À wèńla à bè: Guu kɛ̀ gɛ̀ kún, gwen yeberekunↄ é kↄ̃ kakↄ̃an.
1 Yesu yã lɛ̀kↄ̃zińnɛ lɛ à ↄdↄańnɛ aↄ̃gↄ̃ adua kɛɛ kↄ̃sↄ̃kↄ̃sↄ̃ aↄ̃ton kpasaro. 2 À bè: Yãkpaɛkɛri ke bé à kú wɛ́tɛ kea, à Luda vĩa vĩro è gbɛ̃ke yã daro. 3 Gyaanↄ kee kú wɛ́tɛ pì guu, ègↄ̃ mↄↄ à kiia gɛ̃̀n baaagↄ̃ è be: Ǹ zɛmao ma ibɛɛ yã musu. 4 Èe wero ai gurↄ plaa. Beee gbɛra à bè a zĩndanɛ: Baa tó má Luda vĩa vĩro, bensↄ̃ mɛɛ̀ gbɛ̃ke yã daro, 5 lán gyaanↄↄ pì e ĩa daama nà, mɛ́ zɛo. Tó mɛ́ɛ kɛ lɛro, à zɛmalana yãana sai é ma ã'ãmɛ. 6 Ben Dii bè: À yãkpaɛkɛri zaaa yã'ona ma. 7 Luda é zɛ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ à ń sɛ́ aↄ̃ↄe wii lɛɛa fãantɛ̃ kↄ̃n gwãavĩnↄoroo? Eé kɛ kↄkↄkↄ kↄ̃n weńlanaon yↄ́? 8 Mɛ́ɛ ooare, eé zɛńyomɛ gↄ̃ↄ. Baa kↄ̃n beeeo tó Gbɛ̃ntee Nɛ́ sù, eé a náanɛkɛri e anduna guuↄ́? 9 Ben à ɛ̀ara à yã kɛ̀kii lɛ̀kↄ̃zi gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è ń zĩnda diɛ maa aↄ̃ kya káńgunↄnɛ. 10 Gↄ̃ↄn plaa kenↄ bé wà gàa adua kɛ Luda ua guu, gbɛ̃ doo nɛ́ Farisimɛ, gbɛ̃ doo sↄ̃ bɛ'ↄↄsiri. 11 Farisi pì zɛna èe adua kɛɛ. À bè a swɛ̃̀ guu: Luda, ma n sáabu kɛ̀ kɛ̀ má dɛ lán gbɛ̃ kpaaanↄ bàro, dibidibikɛrinↄ, náanɛsaideenↄ, zinakɛrinↄ ke lán bɛ'ↄↄsiri kɛ̀ bà. 12 Mɛɛ̀gↄ̃ lɛ́ yii gurↄ plaplaa azuma kↄ̃n azumao. Pↄ́ kɛ̀ má è píngi mɛɛ̀ à kuridee bↄnnɛ. 13 Bɛ'ↄↄsiri pì sↄ̃ↄ zɛ kãaa, èe fↄ̃ à wɛ́ɛ sɛ̀ à musu gwà sero. À kpãngeda kɛ̀ à bè: Luda, ǹ sùu kɛmao, durunkɛrin ma ũ. 14 Mɛ́ɛ ooare, gↄ̃gbɛ̃ pì tà a bɛ Luda yãsiona guumɛ, èe kɛ Farisi pìnlo. Zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ è a zĩnda sɛ́ lezĩ Luda é à busa. Gbɛ̃ kɛ̀ è a zĩnda busa sↄ̃ Luda é à sɛ́ lezĩ. 15 Wèe mↄↄ Yesunɛ kↄ̃n ń nɛ́ fétenↄ lɛ à ↄ kɛḿma. Kɛ̀ à ìbanↄↄ è lɛ, ben aↄ̃ gìńnɛ. 16 Ben Yesu nɛ́nↄ sìsi à bè: À tó nɛ́nↄ mↄ́ ma kiia, àton gíńnɛro, zaakɛ aↄ̃ takanↄ pↄ́n kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia ũ. 17 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ eé kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia sí lán nɛ́ féte bàroo é gɛ̃nlo. 18 Gbãade ke mↄ̀ à Yesu là à bè: Dannɛri maa, dian mɛ́ kɛ mà wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo ee? 19 Yesu bènɛ: À kɛ̀ dia n bè má maaa? Gbɛ̃kee maaro, sé Luda ado. 20 Ń dokanↄ dↄ̃: Ǹton zina kɛro, ǹton gbɛ̃ dɛro, ǹton kpãi oro, ǹton yã di n gbɛ̃daaaaro, ǹgae bɛ̀ɛ lí n de kↄ̃n n daonɛ. 21 Ben à bènɛ: Zaa ma nɛ́ngo zĩn má yã beeenↄ kũna píngi. 22 Kɛ̀ Yesu yã pì mà, à bènɛ: Yã mɛ̀n doo bé à gↄ̃̀nnɛ. Ǹ pↄ́ kɛ̀ ń vĩinↄ yá píngi ǹ à ↄↄ kpá takaasideenↄa, nɛ́gↄ̃ auziki vĩ ludambɛ. Beee gbɛra ǹ mↄ́ ǹ tɛ́mazi. 23 Kɛ̀ à yã pì mà, à nↄ̀sɛ yàka, zaakɛ auzikibitadeemɛ. 24 Kɛ̀ Yesu à gwà, ben à bè: À zĩ'ũ maamaa auzikideenɛ à gɛ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guu. 25 Lakumi gɛ̃na pↄrↄyĩn aaga dɛ auzikide gɛ̃na kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guula. 26 Ben gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ yã pì mànↄ bè: Dé bé eé fↄ̃ à mìsina ee? 27 Yesu wèńla à bè: Yã kɛ̀ gbɛ̃ntee fùa à kɛ, Luda kiia è sí kɛ. 28 Ben Pita bè: Wa baabↄ píngi tò wa tɛnzi. 29 Ben Yesu bèńnɛ: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ à a bɛɛ tò ke a naↄ̃ ke a vĩ̀inↄ ke a dãaronↄ ke a de ke a da ke a nɛ́nↄ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia yãnzi, 30 adee é ɛara à beee taka e dɛ yãala paripari anduna kɛ̀ guu, eé wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo e anduna kɛ̀ èe mↄↄ guu. 31 Yesu a gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ kàkↄ̃aazi, ben à bèńnɛ: Wée gaa Yerusalɛmu. Gwen yã kɛ̀ annabinↄↄ kɛ̃̀ Luda yãn Gbɛ̃ntee Nɛ́ musu é papan píngi sa. 32 Weé à kpá bori pãnde gbɛ̃nↄa, aↄ̃é à fabo, aↄ̃é à sↄ̃sↄ̃, aↄ̃é lóu sua, aↄ̃é à gbɛ̃ flã̀o, aↄ̃é à dɛ, 33 à gurↄ aagↄ̃dee zĩ eé fɛɛ. 34 Mↄde à ìba pìnↄↄ e à ke mì dↄ̃ro, zaakɛ yã pì mì utɛnańnɛ, aↄ̃ↄ dↄ̃ yã kɛ̀ èe ooro. 35 Kɛ̀ Yesu kà kĩi kↄ̃n Yɛrikoo, vĩ̀a kee vɛ̃ɛna zɛ́ lɛ́a, èe baa kɛɛ. 36 Kɛ̀ à mà gbɛ̃nↄↄ e gɛ̃tɛɛ pari, ben à ń lá à bè, bↄ́n wèe kɛɛ. 37 Ben wà bènɛ, Yesu Nazarɛti bé èe gɛ̃tɛɛ gwe. 38 Ben à lɛ́ zùzi à bè: Yesu, Dauda bori, ǹ ma wɛ̃nda gwa. 39 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ tɛ́ aɛzĩnↄ gìnɛ wà bè à yĩtɛ, ben à lɛ́ gbãa zuna kàara èe bee: Dauda bori, ǹ ma wɛ̃nda gwa. 40 Yesu zɛ̀ à bè wà mↄ́o. Kɛ̀ à mↄ̀, ben Yesu à là à bè: 41 Bↄ́n ń yezi mà kɛnnɛɛ? À wèàla à bè: Dii, má yezi ma wɛ́ɛ guu emɛ. 42 Ben Yesu bènɛ: Ǹ guu e. Ma náanɛ kɛ̀ ń kɛ̀ bé à n kɛ̃kↄ̃a. 43 Zaa gwe gↄ̃ↄ à wɛ́ɛ guu è, ben à tɛ̀zi, èe Luda sáabu kpaa. Kɛ̀ baade píngi è lɛ, ben wà Luda tↄ́ bↄ̀.
1 Kɛ̀ Yesu kà Yɛriko, èe gɛ̃tɛɛ à guu. 2 Gbɛ̃kee kú gwe à tↄ́n Zakeusi. Bɛ'ↄↄsirinↄ gbɛ̃nsimɛ, bensↄ̃ auzikideemɛ. 3 Èe wɛtɛɛ à e gbɛ̃ kɛ̀ Yesu dɛ a ũ, mↄde gbɛ̃ gbootoomɛ, èe fↄ̃ à à èro parii yãnzi. 4 Ben à bàa lɛ̀ à gàa aɛ à dì síi lía lɛ à Yesu e, zaakɛ eé bↄɛ gwe kpamɛ. 5 Kɛ̀ Yesu kà gwe, ben à wɛ́ɛ sɛ̀ musu à bènɛ: Zakeusi, ǹ pita kpakpaa. Séde mà pita n bɛ gbã̀a. 6 Ben Zakeusi pìta kpakpaa à à sì kↄ̃n pↄnnaao. 7 Kɛ̀ gbɛ̃nↄↄ è lɛ, ben aↄ̃ↄe wisↄ̃ↄ kaa wà bè: À gàa pita durunkɛri bɛ. 8 Ben Zakeusi fɛ̀ɛ à zɛ̀ à bè Diinɛ: Dii, mɛ́ ma auziki kpadoo kpaatɛ takaasideenↄnɛ. Tó ma gbɛ̃ke takii kɛ̀ sↄ̃, mɛ́ ɛara mà à gɛ̃ɛ kpáa lɛo siigↄ̃mɛ. 9 Ben Yesu bènɛ: Ua kɛ̀ deenↄ mìsina è gbã̀a. Zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀kii se nɛ́ Ibraĩ boriimɛ. 10 Gbɛ̃ntee Nɛ́ mↄ̀ lɛ à gbɛ̃ kɛ̀ sã̀sã wɛtɛ à à mì símɛ. 11 Gurↄↄ kɛ̀ wèe à yã pì maa, ben à ɛ̀ara à yã kàarańnɛ dↄ. Lán à kà kĩi kↄ̃n Yerusalɛmuo nà, wèe daa kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia é bↄ gupuraaa gↄ̃ↄmɛ, ben à yã lɛ̀kↄ̃zińnɛ 12 à bè: Kína bori ke bé èe gaa bùsu zã̀azãn lɛ wà à kpá kpatan, eé liara à su. 13 Ben à a zĩkɛrinↄ sìsi gↄ̃ↄn kuri, à kondogi ↄↄ kpà ń baadea mɛ̀n basↄsↄↄro, à bèńnɛ: Àgↄ̃ laa taao ai màgↄ̃ gá su. 14 À bùsudeenↄ sↄ̃ zàn, ben aↄ̃ zĩ̀rinↄ zĩ̀ à kpɛɛ aↄ̃ bè: Wé we gbɛ̃ pì kí blewero. 15 Kɛ̀ wà à kpà kpatan à sù, à bè wà zĩkɛri kɛ̀ a ↄↄ kpàḿma pìnↄ sísi, lɛ à e à dↄ̃ lán aↄ̃ àre è nà. 16 Gbɛ̃ káaku mↄ̀ à bè: Dii, n ↄↄ pì àre kàaramɛ lɛo kuri. 17 Ben à bènɛ: Ń kɛ̀, zĩkɛri maa. Lán ń náanɛ vĩ kↄ̃n à féteo nà, nɛ́gↄ̃ iko vĩ wɛ́tɛ mɛ̀n kurinↄa. 18 Gbɛ̃ plaadee mↄ̀ à bè: Dii, n ↄↄ pì àre kɛ̀ lɛo sↄↄro. 19 Ben à bènɛ: Mmↄn sↄ̃, nɛ́gↄ̃ iko vĩ wɛ́tɛ mɛ̀n sↄↄroonↄa. 20 Ben gbɛ̃ pãnde mↄ̀ à bè: Dii, n ↄↄɛ kɛ̀. Má ùtɛ kokona bisa kãsãa guu. 21 Má n vĩa vĩ, zaakɛ n yãnↄↄ zĩ'ũ. Nɛɛ̀ pↄ́ kɛ̀ nɛ́ɛ diɛro sɛ́, nɛɛ̀ pↄ́ kɛ̀ nɛ́ɛ tↄ̃ro kɛ̃. 22 Ben à bènɛ: Zĩkɛri zaa, n lɛ́ bé à n kari kɛ̀. Ń dↄ̃ kɛ̀ ma yãnↄↄ zĩ'ũ, mɛɛ̀ pↄ́ kɛ̀ mɛ́ɛ diɛro sɛ́, mɛɛ̀ pↄ́ kɛ̀ mɛ́ɛ tↄ̃ro kɛ̃. 23 Kɛ̀ ń dↄ̃ lɛ, bↄ́yãnzin nɛ́ɛ ↄↄdaa kɛońnɛ, lɛ tó ma su, mà a pↄ́ sí kↄ̃n à àreoroo? 24 Ben à bè gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gweenↄnɛ: À à ↄↄ pì sía à kpá gbɛ̃ kɛ̀ àre è lɛo kuria. 25 Ben wà bènɛ: Dii, à àre lɛo kuri kũna kↄ̀. 26 Ben à wèńla à bè: Mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ pↄ́ vĩin Luda é kaaranɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ vĩroo sↄ̃, baa kɛ̀ à vĩi Luda é síamɛ. 27 Ma ibɛɛ kɛ̀ aↄ̃ↄ yezi mà kí bleńnɛroonↄ sↄ̃, à mↄ́ńyo kɛ̀ à ń dɛdɛ ma aɛ. 28 Kɛ̀ Yesu yã pì ò à yã̀a, ben à dà zɛ́n, èe gaa Yerusalɛmu. 29 Kɛ̀ à kà kĩi kↄ̃n Bɛtɛfageo kↄ̃n Bɛtanio sĩ̀sĩ kɛ̀ wè be Kùkpɛ gɛɛzi, ben à a ìba zĩ̀ gↄ̃ↄn plaa 30 à bèńnɛ: À gá lakutu kɛ̀ kú a aɛ kɛ̀kãa guu. Tó a gɛ̃, é zaakinɛ bↄ̀rↄ e bàdↄna gwe, gbɛ̃kee e dia zikiro. À poro à suo. 31 Tó wà a la wà be, à kɛ̀ dia ée poroo, à be Dii bé à yezi. 32 Ben zĩ̀rinↄ gàa, aↄ̃ↄ è lán à òńnɛ nà. 33 Kɛ̀ aↄ̃ↄe zaaki pì poroo, ben à diinↄ ń lá wà bè: À kɛ̀ dia ée zaaki pì poroo? 34 Aↄ̃ wèńla wà bè: Dii bé à yezi. 35 Ben aↄ̃ sù zaaki pìo Yesunɛ, aↄ̃ ń utanↄ kpàɛa, ben aↄ̃ Yesu dìa. 36 Lán èe gaa nà, gbɛ̃nↄↄ e ń utanↄ kpaɛɛ zɛ́n. 37 Kɛ̀ à kà kĩi kↄ̃n guu kɛ̀ zɛ́ pì mì pɛ̀ Kùkpɛ sĩ̀sĩ guzurɛao, ben pↄnnaa guu à ìba kɛ̀ aↄ̃ↄ tɛ́zinↄ ń píngi nà Luda sáabukpanaa kↄ̃n kòto gbãaao dabuyã kɛ̀ aↄ̃ↄ ènↄ musu píngi 38 wà bè: Aubarikadeen kína kɛ̀ èe mↄↄ Dii tↄ́o ũ. Aafia kú ludambɛ, gakui kú musu. 39 Farisi kɛ̀ aↄ̃ↄ kú zà guu kenↄ bènɛ: Dannɛri, ǹ kpãkɛ̃ n ìbanↄzi. 40 Ben à wèńla à bè: Mɛ́ɛ ooare, tó aↄ̃ yĩ̀tɛ, gbɛ̀nↄ bé weé wii pì lɛ́. 41 Kɛ̀ à sↄ̃̀ Yerusalɛmuzi, à gwà, ben à ↄ́ↄ dↄ̀ à musu 42 à bè: Tó n yã kɛ̀ eé mↄ́nnɛ kↄ̃n aafiao dↄ̃̀ gbã̀a yã dé, lɛ à kɛ nna. Mↄde tia sa à utɛnannɛmɛ. 43 À gurↄↄ é mↄ́ kɛ̀ n ibɛɛnↄ é gbà lezĩnↄ dↄ wà liganzi wà n kagura kɛ 44 aↄ̃é n gboro aↄ̃é n gbɛ̃nↄ dúgu zↄ̃. Baa gbɛ̀ ke aↄ̃é tó didikↄ̃aro, kɛ̀ nɛ́ɛ gurↄↄ kɛ̀ Luda wɛ́ɛ kpàɛnzii dↄ̃ro yãnzi. 45 Kɛ̀ Yesu gɛ̃̀ Luda ua guu, ben à pɛ̀ laayarinↄa. 46 À bèńnɛ: Wà kɛ̃̀ Luda yãn wà bè: Ma kpɛ́ égↄ̃ dɛ aduakɛkpɛ ũmɛ, ben á kɛ̀ gbɛ̃blerinↄ tò ũ. 47 Lán guu e dↄↄ nà Yesu ègↄ̃ yã daańnɛ Luda ua guu. Ben sa'orikinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄↄ e zɛ́ wɛtɛɛ wà à dɛ, 48 mↄde aↄ̃ↄe à kɛna zɛ́ ero, kɛ̀ baade píngi swã kpá wèe à yã maa yãnzi.
1 Zĩkea Yesu e yã daa gbɛ̃nↄnɛ Luda ua guu, èe baaru nnaa kpaańnɛ, ben sa'orikinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄ mↄ̀ 2 wà bènɛ: Ǹ owe, iko kpareen nɛ́ɛ yã kɛ̀nↄ kɛɛo? Dé bé à n gba iko pì? 3 Ben à wèńla à bè: Mapi se mɛ́ yã gbekaawa. À omɛ, 4 Yaaya gbɛ̃nↄ batisikɛna bↄ̀ Luda kiian yↄ́ↄ, ke gbɛ̃ntee kiiamɛ? 5 Ben aↄ̃ yã gↄ̃̀gↄ̃ wà bè: Tó wa bè Luda kiiamɛ, eé wa la, bↄ́yãnzin wée Yaaya yã sírozi? 6 Tó wa bè gbɛ̃ntee kiiamɛ sↄ̃, gbɛ̃ píngi é wa pápa gbɛ̀o aↄ̃ wa dɛdɛ, zaakɛ aↄ̃ Yaaya annabikɛɛ sì. 7 Ben aↄ̃ wèàla wà bè: Wá dↄ̃ tó mán à bↄ̀nlo. 8 Ben Yesu bèńnɛ: Ɛ̃ndɛ̃ mapi se mɛ́ iko kɛ̀ mɛ́ɛ yã kɛ̀nↄ kɛɛo oarero. 9 Ben Yesu yã kɛ̀kii lɛ̀kↄ̃zińnɛ à bè: Gbɛ̃ke bé à geepi líkpɛ bà, ben à nà ayakɛrinↄnɛ ń ↄzĩ à fɛ̀ɛ táo à gurↄplaa kɛ̀ gwe. 10 Kɛ̀ geepizↄ̃gurↄↄ kà, ben à a zĩ̀ri zĩ̀ ayakɛri pìnↄa, lɛ aↄ̃ a geepi bɛɛ pì kpáa, ben ayakɛri pìnↄ à gbɛ̃̀, aↄ̃ à gbàrɛ ↄkori. 11 Ben à ɛ̀ara à zĩ̀ri pãnde zĩ̀ dↄ, ben aↄ̃ à gbɛ̃̀ aↄ̃ wí dàa aↄ̃ à gbàrɛ ↄkori. 12 Ben à ɛ̀ara à gbɛ̃ aagↄ̃dee zĩ̀ dↄ, ben aↄ̃ à kɛ̃̀nna aↄ̃ pɛ̀a. 13 Ben buradee pì bè: Mɛ́ kɛ diamɛ saa? Mɛ́ ma nɛ́gↄ̃gbɛ̃ mɛ̀n do yenzidee zĩḿma. Ke aↄ̃é à yã da gwɛɛ? 14 Kɛ̀ ayakɛri pìnↄ à è, aↄ̃ bèkↄ̃nɛ: Túbiblerin yɛ̀, wà à dɛ, à túbi é gↄ̃ wa pↄ́ ũ. 15 Ben aↄ̃ bↄ̀o buraa guu, aↄ̃ à dɛ̀. Tↄ̀! Bↄ́n buradee pì é kɛńyo? 16 Eé mↄ́ à ayakɛri pìnↄ dɛdɛ à buraa pì na gbɛ̃ pãndenↄnɛ ń ↄzĩ. Kɛ̀ gbɛ̃nↄ yã pì mà aↄ̃ bè: Wàton ero! 17 Ben Yesu ń gwa tíii à bè: Yã kɛ̀ wà kɛ̃̀ Luda yãn kɛ̀kii dɛ diamɛ? Gbɛ̀ kɛ̀ kpɛ́borinↄ pã kpàzi bé à gↄ̃̀ kpɛ́ gooda gbɛ̀ mìdee ũ. 18 Gbɛ̃ kɛ̀ lɛ̀ɛ gbɛ̀ pìa é wíwimɛ, tó à lɛ̀ɛ à sì gbɛ̃a sↄ̃, eé à ú lↄ́mɛ. 19 Ludayãdannɛrinↄ kↄ̃n sa'orikinↄↄ dↄ̃̀ kɛ̀ ń yãnzin à yãlɛkↄ̃zina pì òzi, ben aↄ̃ zɛ́ wɛ̀tɛ wà à kũ gↄ̃ↄ, mↄde aↄ̃ vĩa kɛ̀ gbɛ̃nↄnɛ. 20 Aↄ̃ↄe à kpákpaa, ben aↄ̃ zãmbadee kɛ̀ aↄ̃ↄe ń zĩnda diɛɛ gbɛ̃ maaa ũunↄ zĩ̀a, lɛ wà e wà à kũ a yã'ona guu, wà à kpá ń bùsu gbãadeea à gbãaa mↄ́nɛ. 21 Ben zãmbadee pìnↄ à là wà bè: Dannɛri, wá dↄ̃ kɛ̀ nɛɛ̀ yã o ǹ yã dańnɛ a zɛ́a. Nɛɛ̀ gbɛ̃ wɛ́ɛ gwaro, nɛɛ̀ Luda zɛ́ dańnɛ kↄ̃n yãpuraao. 22 À zɛ́ vĩ wà bɛ'ↄↄ kpá Sizaaↄ́ ke wàton kpáaro? 23 Yesu ń mↄnafikikɛɛ dↄ̃̀ḿma, ben à bèńnɛ: 24 À ↄↄ pì doo ↄdↄamɛ mà gwa. Dé mì wɛ̃zãn yɛ̀ kↄ̃n à tↄ́o? Aↄ̃ wèà la wà bè: Siza pↄ́mɛ. 25 Ben à bèńnɛ: Tↄ̀, à pↄ́ kɛ̀ dɛ Siza pↄ́ ũ kpá Sizaa, à pↄ́ kɛ̀ dɛ Luda pↄ́ ũ kpá Ludaa. 26 Ben aↄ̃ fùa wà à kũ à yã'ona guu gbɛ̃nↄ wáa. À yãwenlana bↄ̀ ń saɛ, ben aↄ̃ ń lɛ́ yĩ̀tɛ. 27 Ben Sadusi kɛ̀ aↄ̃è be gɛ̀nↄ è fɛɛroonↄ mↄ̀ Yesu kiia, aↄ̃ à gbèka 28 wà bè: Dannɛri, Musa òwe a takada guu à bè: Tó gbɛ̃ gà à a naↄ̃ tò nɛ́'isai, à dãaro gyaanↄↄ pì sɛ́, lɛ à nɛ́ borii dato a vĩ̀inɛ. 29 Lɛmɛ dedↄ̃nkↄ̃deenↄↄ kuu gↄ̃ↄn swɛɛplaa. Woru nↄↄ sɛ̀, ben à gà nɛ́'isai. 30 Ben Sabi nↄↄ pì sɛ̀ dↄ. 31 Sabi gbɛra Biↄ sɛ̀ dↄ. Aↄ̃ↄ kɛ̀ lɛ ń gↄ̃ↄn swɛɛplaa ń píngi, aↄ̃ gàga nɛ́'isai. 32 Aↄ̃ píngi gbɛran nↄↄ pì gà se. 33 Tↄ̀! Gɛ̀nↄ fɛɛgurↄↄ zĩ aↄ̃ dé bé eégↄ̃ nↄↄ pì vĩi? Zaakɛ aↄ̃ gↄ̃ↄn swɛɛplaa ń píngi aↄ̃ à dↄ̃̀ nↄↄ ũmɛ. 34 Ben Yesu wèńla à bè: Anduna kɛ̀ gbɛ̃nↄ è nↄↄ sɛ́ aↄ̃è zã kɛ, 35 mↄde gbɛ̃ kɛ̀ Ludaa dìɛ kɛ̀ aↄ̃ kↄ̃ sìo wà bↄ gaan aↄ̃ anduna dufu leenↄ é nↄↄ sɛ́ro, aↄ̃é zã kɛro. 36 Weégↄ̃ kuu lán malaikanↄↄ kuu nàmɛ, weé ga dↄro. Weégↄ̃ dɛ Luda nɛ́nↄ ũmɛ, gàafɛɛnↄ ũ. 37 Baa Musa à gɛ̀nↄ fɛɛna yã pìtiańnɛ gura kɛ̀ à gyanto yã òn à bè, Diin Ibraĩ kↄ̃n Isaakuo kↄ̃n Yakubuo Luda ũ. 38 Dii è kɛ gɛ̀nↄ Luda ũro, gbɛ̃ bɛ̃ɛnↄ Ludamɛ, zaakɛ gbɛ̃ píngi bɛ̃ɛ Ludanɛ. 39 Ben ludayãdannɛri kenↄ fɛ̀ɛ wà yã ò wà bè: Dannɛri, n yã maaa ò. 40 Ben aↄ̃ↄe gà wà yãke làa dↄro. 41 Yesu ń lá à bè: À kɛ̀ dia wè be Dauda boriin Mɛsaya ũu? 42 Zaakɛ Dauda bè Saamu takada guu: Dii bè ma diinɛ à vɛ̃ɛ a ↄplaazi 43 ai àgↄ̃ à ibɛɛnↄ kɛnɛ tinti ũ. 44 Kɛ̀ Dauda bènɛ Dii, à kɛ̀ dia eégↄ̃ dɛ à borii ũ dↄↄ? 45 Kɛ̀ baade píngi e à yã maa, ben à bè a ìbanↄnɛ: 46 À làakari kɛ ludayãdannɛrinↄzi. Aↄ̃ègↄ̃ yezi wàgↄ̃ tɛtɛnazi kↄ̃n uta gbã̀anↄo dana, lɛ wàgↄ̃ ì kpaaḿma yàranↄa. Aↄ̃ègↄ̃ yezi wà vɛ̃ɛ aduakɛkpɛ vɛ̃ɛki maaanↄn kↄ̃n pↄnna pↄ́ble vɛ̃ɛki maaanↄo. 47 Aↄ̃è adua gbã̀a kɛ lɛ gbɛ̃nↄ ń e yãnzi, ben aↄ̃è gyaanↄnↄ kpɛ́ síḿma. Aↄ̃ wɛ́ɛtãmma égↄ̃ pãsĩ dɛ gbɛ̃ píngi pↄ́la.
1 Kɛ̀ Yesu wɛ́ɛ sɛ̀ musu, ben à è ↄↄdeenↄↄ e ń gbaanↄ daa ↄↄdakii guu. 2 Ben à gyaanↄ takaaside ke è gwe, à kↄbↄ plaaa dàn. 3 Ben à bè: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gyaanↄ takaasidee pì ↄↄ dàn dɛ gbɛ̃ píngila. 4 Zaakɛ aↄ̃ ↄↄ sà guun aↄ̃ bↄ̀n wà kàn ń píngi. Nↄgbɛ̃ pì sↄ̃, à takaasikɛɛ guu pↄ́ kɛ̀ à vĩ à pↄ́ bleon à dàn píngi. 5 Gbɛ̃kenↄ e Luda ua yã oo, aↄ̃ bè wà à kpɛ́nↄ kɛ̀kɛ maa kↄ̃n gbɛ̀ maaanↄ kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ wà Luda gbànↄ, ben Yesu bè: 6 Gurↄke é su kɛ̀ pↄ́ kɛ̀ á è kɛ̀nↄ, baa gbɛ̀ ke weé tó dikↄ̃aro, weé gboro píngimɛ. 7 Ben aↄ̃ à là wà bè: Dannɛri, bↄrɛn yã kɛ̀nↄ é kɛɛ? Bↄ́ bé eégↄ̃ dɛ à kɛgurↄ sèeda ũu? 8 Ben à wèńla à bè: À làakari kɛ, àton tó wà a sãsãro, zaakɛ weé mↄ́ pari kↄ̃n ma tↄ́o, aↄ̃égↄ̃ bee Mɛsayan ń ũ, gurↄↄ pì sↄ̃ kà kĩi. Àton tɛ́ńziro. 9 Tó a zĩ̀nↄ baaru mà ke tó á mà wà fɛɛkↄ̃zi yãnↄ, àton tó vĩa a kũro. Sé beeenↄ kɛ káaku gĩa, mↄde anduna é yãa gↄ̃ↄro. 10 Ben à bèńnɛ: Bori kↄ̃n boriio é fɛɛkↄ̃zi, lɛmɛ dↄ bùsu kↄ̃n bùsuo. 11 Tↄↄtɛ nigãnigãna pãsĩnↄ kↄ̃n nↄaao kↄ̃n gagyãanↄ égↄ̃ kú gukenↄa. Àisi zaa vĩa yãnↄ é bↄ ludambɛ. 12 Lɛ yã pìnↄↄ kpɛ́ à su píngi weé a kũkũ wà wɛ́ɛ tãawa. Weé a na aduakɛkpɛdeenↄnɛ ń ↄzĩ, weé a ká kpɛ́siaan, weé gáao kínanↄ kↄ̃n bùsu gbɛ̃nsinↄ aɛ ma tↄ́ yãnzi, 13 égↄ̃ dɛńnɛ ma sèedadeenↄ ũ. 14 À a làakari kpáɛ, àton yã kɛ̀ é o damu kɛ káakuro, 15 zaakɛ mámbe mɛ́ yã daare a lɛ́n, mɛ́ a gba ↄ̃ndↄ̃ↄ, lɛ a ibɛɛ ke tón gí à yãzi ke à a ɛgɛ boro. 16 Baa a de kↄ̃n a dao kↄ̃n a vĩ̀inↄ kↄ̃n a dãaronↄ kↄ̃n a danɛnↄ kↄ̃n a gbɛ̃nnanↄ é a kpáḿma, wà a gbɛ̃kenↄ dɛ. 17 Baade píngi é zaagu ma yãnzi, 18 mↄde baa a mìkã wɛ́n doo é zĩnnaro. 19 Zɛna gbãaa guu é wɛ̃̀ndi e. 20 Tó á è zĩ̀kpɛɛnↄ liga Yerusalɛmuzi, àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ à kaatɛna zã̀ dↄro. 21 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Yudeanↄ bàa sí wà mì pɛ́ kpiiinↄa, gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Yerusalɛmunↄ fãakↄ̃a. Lakutudeenↄ tón gɛ̃ à guuro. 22 Zaakɛ gurↄↄ pì nɛ́ wɛ́ɛtãmmagurↄↄmɛ, lɛ yã kɛ̀ wà kɛ̃̀ Luda yãn papa píngi yãnzi. 23 Wãiyoo nↄ̀sindadeenↄ kↄ̃n nɛ́dandeenↄ gurↄ beeea, zaakɛ bùsu pì nawɛ̃a égↄ̃ bíta, Luda pↄfɛ̃ é pita gbɛ̃ pìnↄa. 24 Weé ń gbɛ̃kenↄ dɛdɛ fɛ̃ɛdaao, weé ń gbɛ̃kenↄ kũkũ wà táńyo bùsu píngi guu zĩ̀zↄnↄ ũ, bori pãndenↄ é kìti pá Yerusalɛmua ai aↄ̃ gurↄↄ papa. 25 Sèedanↄ égↄ̃ kú ↄfãntɛ̃a kↄ̃n mↄvurao kↄ̃n sↄsↄnɛnↄ, bori píngi égↄ̃ kú pↄsiaa guu tↄↄtɛ. Aↄ̃égↄ̃ kú bídi guu ísia kĩi kↄ̃n à zuzunao yãnzi. 26 Vĩakɛna yã kɛ̀ èe mↄↄ andunaa yãnzi gídi é tó gbɛ̃nↄ gbãsĩ lɛ́, zaakɛ pↄ́ kɛ̀ kú ludambɛɛnↄ é sãsã ń kúkiia, 27 weé gbasa wà Gbɛ̃ntee Nɛ́ suna e ludambɛ luguun kↄ̃n gbãaao kↄ̃n gakui bítao. 28 Tó yã beeenↄ nà kɛnaa, à fɛɛ à zɛ à a mì sɛ́ musu, zaakɛ a mìsina bé à kà kĩi. 29 Yesu yã lɛ̀kↄ̃zińnɛ à bè: À kãkã lí gwa kↄ̃n lí kpaaanↄ. 30 Tó á è aↄ̃ lá bↄ̀rↄ pà, eè dↄ̃ a zĩnda kɛ̀ guwãagurↄↄ kà kĩi. 31 Lɛmɛ sↄ̃, tó á è yã pìnↄↄ e kɛɛ lɛ, àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ kína kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia suna kà kĩi. 32 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gurↄↄ kɛ̀ gbɛ̃nↄ é gɛ̃tɛro ai yã pìnↄ gá kɛo píngi. 33 Musu kↄ̃n tↄↄtɛo é gɛ̃tɛ, mↄde ma yãnↄↄ gɛ̃tɛna vĩro. 34 À làakari kɛ. Àton tó mìsaiyã kↄ̃n wɛ̃dɛkɛnao kↄ̃n wɛ̃̀ndi kã̀hãnkɛnao a làakari síawaro, lɛ à sugurↄↄ tón a kũ kãndo lán takutɛɛ bàro yãnzi. 35 Zaakɛ eé kúɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú tↄↄtɛnↄa baama píngi. 36 À itɛ̃ kɛ, àgↄ̃ adua kɛɛ baabↄrɛ, lɛ à fↄ̃ à piti yã kɛ̀ èe mↄↄa píngi à zɛ Gbɛ̃ntee Nɛ́ aɛ. 37 Lán guu e dↄↄ nà Yesu ègↄ̃ yã daańnɛ Luda ua. Tó uusiɛ kɛ̀, è bↄ à gá i Kùkpɛ sĩ̀sĩgɛɛzi. 38 Kↄngↄ idɛ'idɛn baade píngi è fɛɛ à gá à yã ma Luda ua guu.
1 Burɛdi Sɛ́sɛ'ɛ̃zɛ̃sai zĩbaa kɛ̀ wè be Banlaa kà kĩi. 2 Sa'orikinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄↄ e zɛ́ wɛtɛɛ wà Yesu dɛ, zaakɛ aↄ̃ↄe vĩa kɛɛ gbɛ̃nↄnɛ. 3 Ben Setãn gɛ̃̀ Yudasi kɛ̀ wè benɛ Isikariↄti guu, gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ dokemɛ. 4 Ben Yudasi gàa à lɛ́ kpàkↄ̃sↄ̃ kↄ̃n sa'orikinↄ kↄ̃n Luda ua dãkpari gbɛ̃nsinↄ dian é kɛ nà à Yesu kpáḿma. 5 Aↄ̃ pↄↄ kɛ̀ nna, ben aↄ̃ lɛdolɛ kɛ̀ wà ↄↄ kpáa. 6 À zɛ̀o, ben èe zɛ́ wɛtɛɛ à Yesu kpáḿma parii mìkpɛɛ. 7 Burɛdi Sɛ́sɛ'ɛ̃zɛ̃sai zĩbaa gurↄↄ kà, gurↄↄ kɛ̀ wè Banla sãnɛ bↄ̀rↄ kòto kpá. 8 Ben Yesu Pita kↄ̃n Yohanao zĩ̀ à bè: À gá Banla pↄ́bleyã kɛkɛwe. 9 Ben aↄ̃ à là wà bè: Ń yezi wà kɛkɛ mámɛ? 10 Ben à wèńla à bè: Tó a gaa wɛ́tɛ guu, gↄ̃gbɛ̃ ke é daalɛ à í sɛna looo. À tɛ́zi ai ua kɛ̀ eé gɛ̃n. 11 À o ua pì bɛdeenɛ, Dannɛri bè mán pitakii kún, guu kɛ̀ é Banla pↄ́ blen kↄ̃n a ìbanↄo? 12 Eé kpɛ́ musu bíta kɛ̀ wà kɛ̀kɛ ↄdↄaare. À pↄ́bleyã kɛkɛ gwe. 13 Kɛ̀ aↄ̃ gàa, aↄ̃ↄ è lán Yesu òńnɛ nà, ben aↄ̃ Banla pↄ́bleyã kɛ̀kɛ gwe. 14 Kɛ̀ à gurↄↄ kà, Yesu mↄ̀ à vɛ̃̀ɛ gwe kↄ̃n a zĩ̀rinↄ lɛdo. 15 Ben à bèńnɛ: Banla pↄ́blee kɛ̀ blenaao nii e ma dɛɛ maamaa ai màgↄ̃ gá nawɛ̃a kɛ, 16 zaakɛ mɛ́ɛ ooare, mɛ́ ble dↄro ai kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia gá bↄo gupuraaa, gbasa zĩbaa yãpura gá mↄ́. 17 Kɛ̀ à togoo sɛ̀, à Luda sáabu kpà, ben à bè: À sí à dↄdↄkↄ̃nɛ, 18 zaakɛ mɛ́ɛ ooare, mɛ́ geepi'i mi dↄro ai kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia gá bↄo gupuraaa. 19 Kɛ̀ à burɛdi sɛ̀, ben à aubarika dàn à lìkↄ̃rɛ à kpàḿma à bè: Ma mɛ̀ kɛ̀ má kpà a yãnzin yɛ̀, àgaegↄ̃ beee kɛɛ ma yã dↄnaagu yãnzi. 20 Kɛ̀ aↄ̃ pↄ́ blè wà yã̀a, à togoo pì sɛ̀ lɛ dↄ à bè: Ma aru kɛ̀ eé bↄɛareen yɛ̀, Luda bà kuuna kↄ̃n gbɛ̃nↄo dufu aru ũ. 21 Ma bↄnkpɛɛdee ↄↄ kúmao taaguu, 22 zaakɛ Gbɛ̃ntee Nɛ́ é kpá guuzi lán Ludaa dìɛnɛ nàmɛ. Wãiyoo gbɛ̃ kɛ̀ eé à kpáḿma pì. 23 Ben aↄ̃ nà kↄ̃ lalanaa wà bè: Wa dé bé eé yã beee kɛɛ? 24 Ben lɛokpakↄ̃a fɛ̀ɛ ń tɛ́, kɛ̀ aↄ̃ↄ yezi wà dↄ̃ ń gbɛ̃ kɛ̀ dɛ a daala. 25 Ben Yesu bèńnɛ: Bori pãnde kínanↄ è gbãaa ble ń gbɛ̃nↄa, gbãadeenↄ sↄ̃ è ń zĩnda sísi yãmaakɛrinↄ. 26 Mↄde àton kɛ lɛro. Séde gbɛ̃ kɛ̀ bíta a tɛ́ gↄ̃ dɛ lán gbɛ̃ kɛ̀ kɛ̃sãazii bà. Séde a dↄn'aɛdee gↄ̃ dɛ lán gbɛ̃ kɛ̀ èe zĩi kɛɛaree bà. 27 Pↄ́bleri kↄ̃n zĩ̀rio, aↄ̃ dé bé à bítaa? Pↄ́blerinloo? Mapi sↄ̃ má kú a tɛ́ lán zĩ̀ri bàmɛ. 28 Gbɛ̃ kɛ̀ zɛ̀mao ma nawɛ̃akɛna guunↄn a ũ. 29 Lán ma De ma kpa kpatan nà, lɛn mɛ́ a kpá kpatan lɛ se, 30 é pↄ́ blemao ma kpatan, é vɛ̃ɛ kíblekitan àgↄ̃ yã gↄ̃gↄ̃ↄ kↄ̃n Isaraili bori mɛ̀n kuri awɛɛplaaanↄnɛ. 31 Simↄ, Simↄ, ǹ ma. Setãn zɛ́ wɛ̀tɛ à a fãfã lán wè pↄ́wɛɛ fãfã nà. 32 Ben ma adua kɛ̀nnɛ lɛ ma náanɛ kɛ̀ ń vĩi tón kɛ̃sãmmaro. Tó n liara n suma, ǹ n gbɛ̃nↄ gba gbãaa. 33 Pita bènɛ: Dii, má sì wà ma da kpɛ́siaan mà ganyo. 34 Yesu bè: Pita, mɛ́ɛ oonnɛ, ai koo gↄ̃ gá lɛ́ zu gbã̀a, nɛ́ lɛ́ sɛ́mazi gɛ̃̀n aagↄ̃. 35 Ben à ń lá à bè: Kɛ̀ ma a zĩ ↄↄsↄ kↄ̃n bↄ̀kↄlogommao kↄ̃n kyateenↄ sai, pↄ́ke kɛ̃̀sãawaↄ́? Ben aↄ̃ bè: Auo. 36 Ben à bèńnɛ: Tia sa gbɛ̃ kɛ̀ ↄↄsↄ vĩ, à sɛ́. Lɛmɛ dↄ kↄ̃n bↄ̀kↄlogommao. Gbɛ̃ kɛ̀ fɛ̃ɛdaa vĩ sↄ̃ro, à a uta yá à lú. 37 Mɛ́ɛ ooare, séto yã kɛ̀ wà kɛ̃̀ Luda yãn ma musu papa kɛ̀ wà bè: Wà à dìɛ dↄ̃nkↄ̃ kↄ̃n taarikɛrinↄ. Yã kɛ̀ wà kɛ̃̀ ma musu pì bé èe kɛɛ sa. 38 Aↄ̃ bè: Dii, fɛ̃ɛda mɛ̀n plaan yɛ̀. Ben à bèńnɛ: Beee mↄ̀. 39 Yesu bↄ̀ à gàa Kùkpɛ sĩ̀sĩgɛɛzi lán è kɛ nà. À ìbanↄↄ tɛ́zi. 40 Kɛ̀ à kà guu kɛ̀ èe gaan, à bèńnɛ: À adua kɛ lɛ àton fu yↄ̃agwanaaro. 41 Ben à kɛ̃̀ḿma à kà lán wè gbɛ̀ zu à lɛ́ɛ zaka bà. Ben à kùɛ à adua kɛ̀ 42 à bè: Baa, tó ń yezi, ǹ togo'i kɛ̀ síma, mↄde èe kɛ ma pↄyeziyãnlo, séde n pↄ́. 43 Ben malaika bↄ̀ ludambɛ à mↄ̀zi à à gbà gbãaa. 44 Kuuna wɛ́ɛtãmma guu èe adua kɛɛ kↄ̃n aĩao. Ben à ísimma e tↄ̃ↄ tↄↄtɛa lán arutↄ̃na bà. 45 Kɛ̀ à adua kɛ̀, à fɛ̀ɛ à lìara à sù à a ìbanↄ lè, aↄ̃ↄe ii oo kↄ̃n pↄsiaao. 46 Ben à bèńnɛ: À kɛ̀ dia ée ii oo? À fɛɛ à adua kɛ lɛ àton fu yↄ̃agwanaaro. 47 Kɛ̀ à kpɛ́ èe yã oo, ben wà kà paripari. Gbɛ̃ kɛ̀ wè benɛ Yudasi, à ìba gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ doke bé à dↄ̀ńnɛ aɛ. Kɛ̀ à sↄ̃̀zi lɛ à lɛ́ pɛ́a, 48 ben Yesu bènɛ: Yudasi, lɛ́pɛnaan nɛ́ Gbɛ̃ntee Nɛ́ kpáoḿmaↄ́? 49 Kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú kↄ̃n Yesuonↄ yã kɛ̀ èe mↄↄ è aↄ̃ bè: Dii, wà ń lɛ́lɛ kↄ̃n fɛ̃ɛdaaon yↄ́? 50 Ben aↄ̃ gbɛ̃ doo sa'oriki ìsi zĩ̀ri lɛ̀ à à swã ↄplakpapↄ gò. 51 Ben Yesu bè: À beee tó. Kɛ̀ à ↄ kɛ̀ à swãa, ben à kɛ̀ a gbɛ̀n. 52 Ben à bè sa'orikinↄ kↄ̃n Luda ua dãkparinↄ kↄ̃n gbɛ̃nsi kɛ̀ aↄ̃ mↄ̀zinↄnɛ: A mↄmazi kↄ̃n fɛ̃ɛdaanↄ kↄ̃n gònↄ lán kpãi wɛ́ɛdewɛn ma ũu bàↄ́? 53 Lán guu e dↄↄ nà mɛɛ̀gↄ̃ kúao Luda ua, ben ée ↄ kɛmaro. Mↄde gurↄↄ kɛ̀ dɛ a pↄ́ ũmɛ, gusia kíblena gurↄↄmɛ. 54 Kɛ̀ aↄ̃ Yesu kũ̀ wà sùo, aↄ̃ gàao sa'oriki ìsi bɛ. Pita tɛ́ ń kpɛɛ kãaa. 55 Kɛ̀ wà tɛ́ lè ua gura, wà kàɛ wà lìgazi, ben Pita mↄ̀ à sↄ̀tↄ ń tɛ́. 56 Zↄ̀nↄkpare ke à è, ben à wɛ́ɛ pɛ̀a à bè: Gbɛ̃ kɛ̀kii kúo sↄ̃ nɛ́. 57 Ben à lɛ́ sɛ̀zi à bè: Nↄgbɛ̃, má à dↄ̃ro. 58 Kɛ̀ à kɛ̀ saa féte gbɛ̃ pãnde à è, ben à bè: Mpi se, aↄ̃ gbɛ̃ doon n ũ. Ben Pita bè gↄ̃gbɛ̃ pìnɛ: Mámbeero! 59 Kɛ̀ gurↄ zaka gɛ̃̀tɛ lán awa doo bà, gbɛ̃ pãnde nàkↄ̃rɛa à bè: Yãpura gbɛ̃ kɛ̀kii kúomɛ, zaakɛ Galili gbɛ̃mɛ. 60 Ben Pita bè: Má dↄ̃ yã kɛ̀ ń tɛ́aro. Zaa gwe gↄ̃ↄ kɛ̀ èe yã oo, ben koo lɛ́ zù. 61 Dii lìɛ à wɛ́ɛ pɛ̀ Pitaa, ben yã kɛ̀ à ò dↄ̀ Pitan kɛ̀ à bè, ai koo gↄ̃ gá lɛ́ zu gbã̀a, eé lɛ́ sɛ́azi gɛ̃̀n aagↄ̃. 62 Ben Pita bↄ̀ bàazi à pↄsia ↄ́ↄ dↄ̀. 63 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe Yesu dãkpaanↄ à fabò aↄ̃ à gbɛ̃̀. 64 Aↄ̃ pↄ́ yìnɛ a uua, ben aↄ̃ↄe à lalaa wà bè: Ǹ annabikɛyã o, dé bé à n lɛɛ? 65 Dↄkɛona guu aↄ̃ yã pari pãndenↄ ònɛ dↄ. 66 Kɛ̀ guu dↄ̀, Yuda gbɛ̃nsinↄ kↄ̃ kàkↄ̃a, sa'orikinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄ ń píngi, ben aↄ̃ Yesu sɛ̀ wà gàao ń yãkpaɛkɛkiia. 67 Ben aↄ̃ à là wà bè: Mɛsayan n ũↄ́? Ǹ owe. À wèńla à bè: Tó má òare, é síro. 68 Tó ma yãke làawa sↄ̃, é wero. 69 Zaa tia la Gbɛ̃ntee Nɛ́ égↄ̃ vɛ̃ɛna Luda Gbãade ↄplaazi. 70 Ben baade píngi bè: Ase Luda Nɛ́n n ũↄ́? Ben à wèńla à bè: Lán á ò nà, mámbe à ũ. 71 Ben aↄ̃ bè: Wa bà ũgba kↄ̃n sèedadeeo dↄↄ? Wá mà à lɛ́zĩ kↄ̀.
1 Ben aↄ̃ fɛ̀ɛ ń píngi aↄ̃ gàao Pilati kiia. 2 Aↄ̃ↄe yã diia wà bè: Wa gbɛ̃ kɛ̀ è èe gudɛɛ kɛɛ wa bùsun, è gíńnɛ wà bɛ'ↄↄ kpá Sizaa, ben à a zĩnda dìɛ Mɛsaya ũ, kí ũ. 3 Ben Pilati à là à bè: Ḿbe Yudanↄ kína ũↄ́? À wèàla à bè: Lɛn ń ò lɛ. 4 Ben Pilati bè sa'orikinↄ kↄ̃n parii kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gweenↄnɛ: Mɛ́ɛ taari e gↄ̃gbɛ̃ pìaro. 5 Ben aↄ̃ nàkↄ̃rɛa wà bè: Ègↄ̃ tɛ́ kaa gbɛ̃nↄn a yãdannɛna guu Yudea bùsun píngi. À nàa Galilimɛ ai à gàa à kào kɛ̀ sa. 6 Kɛ̀ Pilati mà lɛ, ben à gbèka tó Galili gbɛ̃n à ũ. 7 Kɛ̀ à dↄ̃ kɛ̀ à bↄ̀ Hɛrↄdu bùsummɛ, ben Hɛrↄdu pì sↄ̃ↄ kú Yerusalɛmu zĩ beeea, ben à à gbàrɛ à kiia. 8 Kɛ̀ Hɛrↄdu Yesu è, ben à pↄↄ kɛ̀ nna maamaa. À à baaru mà, ben à yezi ń wɛ́ɛ sikↄ̃lɛ zaa gìkɛna. À wɛ́ɛ dↄzi à Yesu dabuyãkɛna e. 9 À yãnↄ làlaa pari, ben Yesu e à ke weàlaro. 10 Sa'orikinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄↄ zɛna gwe aↄ̃ↄe yã didiia pãsĩpãsĩ. 11 Hɛrↄdu kↄ̃n a sozanↄ kya kà Yesun aↄ̃ à fabò aↄ̃ uta wɛ́ɛdee dànɛ, ben à ɛ̀ara à à gbàrɛ Pilati kiia. 12 Zĩ beeean Hɛrↄdu kↄ̃n Pilatio gↄ̃̀ kↄ̃ gbɛ̃ ũ, zaakɛ aↄ̃ íbɛtɛ kpà kↄ̃omɛ yã. 13 Pilati sa'orikinↄ kↄ̃n gbãadeenↄ kↄ̃n gbɛ̃ kpaaanↄ kàkↄ̃a 14 à bèńnɛ: A mↄ́mɛ kↄ̃n gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ a bè gudɛrimɛo. Ma à làla a wáa yã kɛ̀ á dìdianↄ musu, mɛ́ɛ e à taari ke kɛ̀ro. 15 Lɛn Hɛrↄdu e ero lɛ se, zaakɛ à ɛ̀ara à à gbàrɛwamɛ. À gwa, èe yãke kɛ kɛ̀ à kà wà à dɛro. 16 - 17 Mɛ́ tó wà mɛ̀ ↄ̃a, gbasa mà à gbarɛ. 18 Ben aↄ̃ wii lɛ̀ ń píngi lɛdo wà bè: Ǹ gↄ̃gbɛ̃ pì dɛ! Ǹ Baraba gbarɛwe! 19 Baraba pì sↄ̃ wà à dà kpɛ́siaan yã bↄna gbãadeenↄ kpɛɛ kↄ̃n gbɛ̃dɛnao yãnzimɛ. 20 Pilati yezi à Yesu gbarɛ, ben à gbɛ̃nↄ làakari gàɛ à sùoawa. 21 Ben aↄ̃ ɛ̀ara wà wii lɛ̀ wà bè: Ǹ à pá lía! Ǹ à pá lía! 22 À gɛ̃̀n aagↄ̃deeo Pilati bèńnɛ: Bↄ́ dàn à kɛ̀? Mɛ́ɛ taari kɛ̀ kà wà à dɛɛ earo. Mɛ́ tó wà mɛ̀ ↄ̃a, gbasa mà à gbarɛ. 23 Ben aↄ̃ zɛ̀zi aↄ̃ↄe gbekaaa kↄ̃n wii gbãaao à à pá lía. Ben aↄ̃ zↄkakana tò aↄ̃ yã blè. 24 Ben Pilati dìɛ kɛ̀ wà kɛ lán aↄ̃ↄ gbèkaawa nà. 25 Gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ wà dà kpɛ́siaan bↄna gbãadeenↄ kpɛɛ kↄ̃n gbɛ̃dɛnao yãnzi kɛ̀ aↄ̃ↄ gbèka pìn à gbàrɛńnɛ, ben à Yesu kpà gaazi lán aↄ̃ↄ yezi nà. 26 Kɛ̀ wèe gaao, ben Sirɛni gbɛ̃ Simↄ e suu kↄ̃n buraao, ben wà à kũ̀ wà líkpangbãroo dìnɛ àgↄ̃ tɛ́o Yesuzi. 27 Parii bↄ̀ wà tɛ́zi kↄ̃n nↄgbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe ↄ́ↄ dↄↄ aↄ̃ↄe sósobi kɛɛnɛnↄ. 28 Yesu lìɛ à aɛ dↄ̀ḿma à bè: Yerusalɛmu nↄgbɛ̃nↄ, àton ↄ́ↄ dↄ ma yãnziro. À ↄ́ↄ dↄ a zĩnda yãnzi kↄ̃n a nɛ́nↄ. 29 Zaakɛ à gurↄↄ e mↄↄ kɛ̀ weé be: Aubarikadeenↄn pãaa kɛ̀ aↄ̃ↄe nɛ́ iro, nɛ́ e yↄ̃ miḿmaroonↄ ũ. 30 Gurↄ beeea weé be kpiiinↄ lɛ́ɛ à siḿma, sĩ̀sĩnↄ lɛ́ɛ à dańla. 31 Kɛ̀ wèe yã kɛ̀ taka kɛɛ kↄ̃n lí búsuo, lí kori pↄ́ égↄ̃ dɛ diamɛ? 32 Wèe gaa kↄ̃n dàpãsĩkɛri gↄ̃ↄn plaa kenↄ dↄ, lɛ wà ń dɛdɛ kↄ̃n Yesuo lɛdo. 33 Kɛ̀ aↄ̃ kà guu kɛ̀ wè be Mìwatorokiia, ben aↄ̃ à pà lía gwe kↄ̃n dàpãsĩkɛri pìnↄ, gbɛ̃ doo à ↄplaazi, gbɛ̃ doo à ↄzɛɛzi. 34 Ben Yesu bè: Baa, ǹ ń kɛ̃, zaakɛ aↄ̃ↄ dↄ̃ pↄ́ kɛ̀ wèe kɛɛro. Ben aↄ̃ kàbankpɛ kɛ̀ wà à pↄ́kãsãanↄ kpàatɛtɛkↄ̃nɛ. 35 Gbɛ̃nↄↄ zɛna gwe wà wɛ́ɛ kà wèe à gwaa, ben Yuda gbãadeenↄↄ e lɛ́zukii kɛɛa wà bè: A gbɛ̃ pãndenↄ mì sì. Tó Mɛsaya kɛ̀ Ludaa dìɛn à ũ, à a zĩnda mì símɛɛ! 36 Sozanↄↄ e à faboo dↄ. Ben aↄ̃ sↄ̃̀zi aↄ̃ geepiwɛ̃ kpã̀kpã dↄ̀nɛ 37 aↄ̃ bè: Tó Yudanↄ kínan n ũ, ǹ n zĩnda mì sí. 38 Sèeda kee na à mìla wà kɛ̃̀a: Yudanↄ kínan yɛ̀! 39 Dàkɛri kɛ̀ aↄ̃ↄ logona lía pìnↄ doke dↄkɛna yã ònɛ à bè: Mɛsayan n ũroo? Ǹ n zĩnda mì sí kↄ̃n wapinↄo lɛdo. 40 Ben à gbɛ̃ndoo kpã̀kɛ̃zi à bè: Nɛ́ɛ vĩa kɛɛ Ludanɛroo? Yã dↄ̃nkↄ̃ bé à vɛ̃̀ɛwa. 41 Wapinↄ, wa pↄ́ kú a zɛ́amɛ. Pↄ́ kɛ̀ wá tↄ̃̀ bé à bↄ̀ɛwe, mↄde gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ daa e yã zaa ke kɛro. 42 Ben à bè: Yesu, tó n mↄ kpata ble, ǹ dↄ ma yãn. 43 Ben à wèàla à bè: Yãpuraan mɛ́ɛ oonnɛ, gbã̀a nɛ́gↄ̃ kúmao auzɛnna. 44 Kɛ̀ ↄfãntɛ̃ kà mìdangura, ben gusiaa dà bùsu pìla píngi ai fãantɛ̃ mↄ̀ aagↄ̃. 45 Luda kpɛ́ lábure kɛ̃̀kↄ̃rɛ plaa. 46 Yesu wii gbãaa lɛ̀ à bè: Baa, ma a wɛ̃̀ndi nànnɛ n ↄzĩ. Kɛ̀ à ò lɛ, ben à wɛ̃̀ndi tà. 47 Kɛ̀ sozanↄ gbɛ̃nsi yã kɛ̀ kɛ̀ pì è, à Luda sáabu kpà à bè: Yãpuramɛ gbɛ̃ maaan à ũ. 48 Parii kɛ̀ aↄ̃ kàkↄ̃a wà mↄ̀ guu gwaanↄ, kɛ̀ aↄ̃ yã kɛ̀ kɛ̀nↄ è, aↄ̃ lìara wà tà aↄ̃ↄe kpãngeda kɛɛ. 49 Yesu gbɛ̃ dↄ̃nanↄ kↄ̃n nↄgbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ tɛ́zi bↄna Galilinↄ píngi zɛna kãaa aↄ̃ↄe guu gwaa. 50 Gↄ̃gbɛ̃ kee kuu à tↄ́n Yusufu. Yuda gbãadeenↄ dokemɛ. Gbɛ̃ maaamɛ, bensↄ̃ à bɛ̀ɛ vĩ. 51 Èe lɛ́ da yã kɛ̀ à gbɛ̃nↄ zɛ̀ kↄ̃n a kɛnao pìnlo. Yuda lakutu Arimatea gbɛ̃mɛ, à wɛ́ɛ dↄ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiiazi. 52 À gàa Pilati kiia à Yesu gɛ̀ gbèkaa. 53 Ben à gɛ̀ pì pìta à táaru bisa fĩ̀fĩa à dà gbɛ̀wɛɛ kɛ̀ wà sↄ̀ mira ũu guu, wèe gbɛ̃ke dan zikiro. 54 Gurↄↄ pì nɛ́ Azuma zĩmɛ, kámmabogurↄↄ e kaa. 55 Nↄgbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ tɛ́ Yesuzi bↄna Galilinↄↄ tɛ́ Yusufu pì kpɛɛ, aↄ̃ mirawɛɛ pì è dian à Yesu gɛ̀ dàɛ à guu nà. 56 Ben aↄ̃ tà wà gàa nↄ́si gũ nna kↄ̃n ɛ̃zɛ̃ kɛ̀ è tó gɛ̀ vãroo soru kɛ. Kámmabogurↄↄ zĩ aↄ̃ kámma bò lán Ludaa dìɛ nà.
1 Azumanɛngo zĩ kↄngↄ idɛ'idɛ nↄgbɛ̃ pìnↄ bↄ̀ wà gàa mira pì kiia kↄ̃n nↄ́si gũ nnaa kɛ̀ aↄ̃ à soru kɛ̀o. 2 Aↄ̃ↄ lè wà gbɛ̀ gò mira lɛ́a. 3 Kɛ̀ aↄ̃ gɛ̃̀, aↄ̃ↄe Dii Yesu gɛ̀ ero. 4 Aↄ̃ↄ kú bídi guu, ben gↄ̃gbɛ̃ gↄ̃ↄn plaa kenↄ bↄ̀ wà mↄ̀ńzi kↄ̃n pↄ́kãsãa kɛ̀ èe tɛ́ kɛɛnↄo dana. 5 Vĩa ń kũ aↄ̃ ń mì nàɛ, ben gↄ̃gbɛ̃ pìnↄ bèńnɛ: À kɛ̀ dia ée gbɛ̃ bɛ̃ɛ wɛtɛɛ gɛ̀nↄ tɛ́ɛ? 6 À kú kɛ̀ro, à fɛ̀ɛ. À tó yã kɛ̀ à òare gurↄↄ kɛ̀ à kú Galili dↄagu 7 à bè, séde wà Gbɛ̃ntee Nɛ́ kpá durunkɛrinↄa aↄ̃ à pá lía, à gurↄ aagↄ̃dee zĩ eé fɛɛ. 8 Ben à yã pì dↄ̀ńgu. 9 Bↄna mira kiia, aↄ̃ gàa wà yã pì baaru kpà zĩ̀ri gↄ̃ↄn kuri awɛɛdoonↄnɛ kↄ̃n gbɛ̃ kpaaanↄ. 10 Mariama Magadalɛni kↄ̃n Yoanao kↄ̃n Yemisi da Mariamao kↄ̃n nↄgbɛ̃ kpaaa kɛ̀ aↄ̃ↄ kúńyonↄ bé wà yã pì ò zĩ̀ri pìnↄnɛ. 11 Ben nↄgbɛ̃ pìnↄ yã pì kɛ̀ńnɛ lán fàadi yã bà, aↄ̃ↄe síro. 12 Ben Pita fɛ̀ɛ à bàa sì à gàa mira pì kiia. Kɛ̀ à wɛ́ɛ kpàɛ mira pìn, èe pↄ́ke ero, sé táaru bisanↄ, ben à lìara à tà laasuu guu, yã pì à kũ̀ gbãa. 13 Gurↄ dↄ̃nkↄ̃ pì zĩ Yesu ìba gↄ̃ↄn plaa kenↄ e gaa lakutu kɛ̀ wè be Ɛmausi. À zã̀ kↄ̃n Yerusalɛmuo lán kiloo kuri awɛɛdoo bà. 14 Aↄ̃ↄe yã kɛ̀ kɛ̀ píngi fàadi bookↄ̃nɛ, 15 ben gurↄↄ kɛ̀ aↄ̃ↄe à fàadi boo aↄ̃ↄe à laasuu lɛɛ, Yesu ń lé zɛ́n, ben aↄ̃ↄe táa oo lɛdo. 16 Ben ń wɛ́ɛ sìsi aↄ̃ↄe à dↄ̃ro. 17 Ben à ń lá à bè: Bↄ́ yãn á tɛ́ ée oo kↄ̃o? Ben aↄ̃ zɛ̀ uuo sisina. 18 Aↄ̃ gbɛ̃ doo kɛ̀ wè benɛ Keleopa wèàla à bè: Mmↄn nibↄn n ũ ndo Yerusalɛmu gwɛɛ, kɛ̀ nɛ́ɛ yã kɛ̀ kɛ̀ gurↄplaa kɛ̀a dↄ̃roo? 19 Ben à ń lá à bè: Yã kparemɛ? Aↄ̃ wèàla wà bè: Yesu Nazarɛti yãmɛ. Annabi ìsimɛ. Baade píngi dↄ̃ kɛ̀ à yãkɛna kↄ̃n à yã'onao bↄ̀ Luda kiiamɛ. 20 Ben sa'orikinↄ kↄ̃n wa gbãadeenↄ daa kpàḿma, lɛ wà yã daàla yãnzi, ben wà à pà lía wà à dɛ̀. 21 Wapinↄ sↄ̃, daan wée daa eé Isarailinↄ mì sí. Beee gbɛra yã pì kɛna gurↄ aagↄ̃deen gbã̀a. 22 Ben yã kɛ̀ wa nↄgbɛ̃ kenↄ ò bↄ̀ wa saɛ. Kɛ̀ aↄ̃ gàa à mira kiia kↄngↄa idɛ'idɛ, 23 aↄ̃ↄe à gɛ̀ ero. Aↄ̃ sù aↄ̃ bè malaikanↄ bↄ̀ wà mↄ̀ńzi aↄ̃ bèńnɛ à kú wɛ̃̀ndio. 24 Ben wa gbɛ̃kenↄ gàa wà mira pì gwà, aↄ̃ↄ è lán nↄgbɛ̃ pìnↄↄ òńnɛ nà, à kú gwero. 25 Ben Yesu bèńnɛ: Laasuusaideenↄ, eè yã kɛ̀ annabinↄↄ ò sí kpakpaaro. 26 Ludaa e diɛ Mɛsaya wɛ́ɛtãmma e lán kɛ̀ bà gbasa à gɛ̃ a gakui guuroo? 27 Naana zaa Musa takadaa ai à gàa pɛ́ annabinↄ pↄ́a píngi, Yesu yã kɛ̀ kɛ̃na Luda yãn a musu bↄ̀kↄ̃tɛńnɛ píngi. 28 Kɛ̀ aↄ̃ kà kĩi kↄ̃n lakutu kɛ̀ aↄ̃ↄe gaan-o, Yesu kɛ̀ lán é gɛ̃ zɛ́laa bà. 29 Ben aↄ̃ à kũ̀kũ aↄ̃ bè: Ǹ gↄ̃wao kɛ̀. Uusiɛ kɛ̀, guu e mↄↄ si. Ben à gɛ̃̀ ua guu à gↄ̃̀ńyo. 30 Gurↄↄ kɛ̀ èe pↄ́ bleeńyo, ben à burɛdi sɛ̀ à aubarika dàn, ben à lìkↄ̃rɛ à kpàḿma. 31 Ben aↄ̃ wɛ́ɛ kɛ̃̀ aↄ̃ à dↄ̃̀ sa, ben aↄ̃ à wɛ̀tɛ wà kòrazi. 32 Ben aↄ̃ bèkↄ̃nɛ: Kɛ̀ èe yã oowe zɛ́n èe Luda yã bↄkↄ̃tɛɛwe, wa nↄ̀sɛ guu e puuroo? 33 Ben aↄ̃ fɛ̀ɛ gwe gↄ̃ↄ aↄ̃ lìara wà gàa Yerusalɛmu. Aↄ̃ à zĩ̀ri gↄ̃ↄn kuri awɛɛdoonↄ è kakↄ̃ana gwe kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ nàḿmanↄo 34 aↄ̃ↄe bee: Dii fɛ̀ɛ yãpuramɛ, à bↄ̀ à mↄ̀ Simↄzi. 35 Ben gↄ̃ↄn plaaa pìnↄ zɛ́ guu yã tↄ̃kɛ̃̀ńnɛ kↄ̃n dian aↄ̃ à dↄ̃̀ nà burɛdi likↄ̃rɛna guuo. 36 Kɛ̀ aↄ̃ↄe yã pì oo lɛ, kãndo aↄ̃ à è zɛna ń tɛ́, ben à bèńnɛ: Àgↄ̃ kú aafiao! 37 Ben swɛ̃̀ kɛ̃̀ńgu aↄ̃ kɛ̀ gìri, aↄ̃ↄe daa gɛ̀wãadeen wà è. 38 Ben à bèńnɛ: À kɛ̀ dia a nↄ̀sɛ fɛ̀ɛɛ? À kɛ̀ dia á kú kↄ̃n nↄ̀sɛplaaao? 39 À ma ↄↄnↄ kↄ̃n ma gbánↄ gwa, kɛ̀ mámbee! À ↄ kɛma à gwa. Gɛ̀wãadee ègↄ̃ mɛ̀ kↄ̃n wáo vĩ lán á è má vĩ nàro. 40 Kɛ̀ à ò lɛ, ben à a ↄↄnↄ kↄ̃n a gbánↄ ↄ̀dↄańnɛ. 41 Pↄnnaa guu aↄ̃ↄe à yã síro, kɛ̀ à bↄ̀ ń saɛ yãnzi. Ben à ń lá à bè: Pↄ́ble kee kuuↄ́? 42 Ben aↄ̃ kpↄ̀ kpátɛa kↄ̃̀ↄ kpàa, 43 ben à sì à sò ń wáa. 44 Ben à bèńnɛ: Yã kɛ̀ má òare gurↄↄ kɛ̀ má kúao bé à kɛ̀. Ma bè séde yã kɛ̀ wà ò ma musu Musa doka takadan kↄ̃n annabinↄ takadao kↄ̃n Saamu takadao papa píngi. 45 Ben à ń nↄ̀sɛ wɛ̃̀ńnɛ lɛ aↄ̃ yã kɛ̀ kú takada pìnↄ guu dↄ̀rↄ dↄ̃. 46 À bèńnɛ: Wà kɛ̃̀ Luda yãn wà bè Mɛsaya é wɛ́ɛtãmma e, à gurↄ aagↄ̃dee zĩ eé fɛɛ bↄna gaan, 47 weé waazi kɛ bori pínginɛ kↄ̃n à tↄ́o naana zaa Yerusalɛmu, lɛ aↄ̃ nↄ̀sɛ liɛ aↄ̃ durunnↄ kɛ̃ḿma. 48 Ámbe yã pì sèedadeenↄ ũ. 49 Mapi sↄ̃, mɛ́ gbaa kɛ̀ ma De à lɛ́ gbɛ̃̀ kpãsãare. Àgↄ̃ kú wɛ́tɛ guu kɛ̀ ai gbãaa bↄ ludambɛ à daala. 50 Kɛ̀ Yesu bↄ̀ńyo wɛ́tɛ kpɛɛ ai Bɛtani saɛ, ben à a ↄↄnↄ sɛ̀ lezĩ à aubarika dàńgu. 51 Kɛ̀ èe aubarika daańgu lɛ, ben à kɛ̃̀ḿma, Luda à sɛ̀ à tào a kiia. 52 Ben aↄ̃ dↄnzi kɛ̀nɛ aↄ̃ lìara wà tà Yerusalɛmu kↄ̃n pↄnna bítao. 53 Aↄ̃ègↄ̃ kú Luda ua guu gurↄ píngi aↄ̃gↄ̃ Luda sáabu kpaa.
1 Zaa káaku Yã kuu, Yã pì kú kↄ̃n Ludao, Yã pìn Luda ũ. 2 À kú kↄ̃n Ludao zaa káaku. 3 Luda pↄ́ píngi kɛ̀ à gãzĩmɛ, pↄ́kee kuu kɛ̀ à kɛ̀ à sairo. 4 À guun wɛ̃̀ndi kún, ben wɛ̃̀ndi pì dɛ gupuraa ũ gbɛ̃nↄnɛ. 5 Gupuraa pì è pu gusiaan, ben gusiaa pì é e à daàlaro. 6 Luda gbɛ̃ke zĩ̀ à tↄ́n Yaaya. 7 À mↄ̀ gupuraa pì sèedadee ũmɛ, à gupuraa pì yã ò gbɛ̃nↄnɛ, lɛ baade píngi à náanɛ kɛ à gãzĩ. 8 Àmbe gupuraa pì ũro, à mↄ̀ gupuraa pì sèedadee ũmɛ. 9 Gupura yãpuradee kɛ̀ è guu pu baade pínginɛ bé èe mↄↄ anduna guu. 10 Yã pì kú anduna guu. Baa kɛ̀ Luda anduna kɛ̀ à gãzĩ, anduna e à dↄ̃ro. 11 À mↄ̀ a bɛ, ben à gbɛ̃nↄↄ e à síro. 12 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ zɛ̀o wà à náanɛ kɛ̀nↄ sↄ̃, à ń gbá zɛ́ aↄ̃ gↄ̃̀ Luda nɛ́nↄ ũ. 13 Aↄ̃ ina pì e bↄ gbɛ̃ke aru guuro, èe bↄ mɛ̀fɛɛna ke gↄ̃gbɛ̃ pↄyezi kiiaro, Luda bé à ń í. 14 Yã pì kɛ̀ gbɛ̃ntee ũ, à gurↄplaa kɛ̀wao, ben wa à gakui è, De Luda Nɛ́ mɛ̀n do léle gakuimɛ, à gbɛ̃kɛ kↄ̃n yãpuraao papana. 15 Yaaya à sèeda kɛ̀ à pũ̀tã à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ ma à yã òn yɛ̀, ma bè gbɛ̃ kɛ̀ èe mↄↄ ma gbɛraa dɛmala kɛ̀ à kuu ma ã yãnzi. 16 À gbɛ̃kɛ papana guu à gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ wa baadenɛ, ben wa aubarika è didikↄ̃a. 17 Luda a doka kpàwa Musa gãzĩ, à gbɛ̃kɛ kↄ̃n yãpuraao kɛ̀we Yesu Kirisi gãzĩmɛ. 18 Gbɛ̃kee e wɛ́ɛ si Ludalɛ zikiro. Luda Nɛ́ mɛ̀n do léle kɛ̀ kú a De kuu pì bé à tò wà à dↄ̃. 19 Yuda gbãadee kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Yerusalɛmunↄ sa'ori kenↄ kↄ̃n Levi bori kenↄ zĩ̀ Yaayaa, ben aↄ̃ à là wà bè: Dén n ũu? Yã kɛ̀ à òńnɛn yɛ̀. 20 À òńnɛ wásawasa, èe yãke utɛńnɛro à bè: Mɛsayan ma ũro. 21 Ben aↄ̃ à là wà bè: Dén n ũ sɛɛ? Iliamɛn ũↄ́? À wèńla à bè: Auo! Ben aↄ̃ ɛ̀ara wà à là dↄ: Annabi ìsin n ũↄ́? À wèńla à bè: Auo! 22 Ben aↄ̃ bènɛ dↄ: Dén n ũ sↄ̃ↄ? Ǹ owe lɛ wà gá wà o gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ wa zĩinↄnɛ. Dian nɛ́ɛ oo nà zĩnda yã musuu? 23 Ben à bè lán annabi Isaya ò nà: Gbɛ̃ kɛ̀ a kòto dↄ gbáann ma ũ, kɛ̀ èe bee wà zɛ́ poro Diinɛ. 24 Gbɛ̃ kɛ̀ wà ń zĩ pìnↄ sↄ̃ bↄ̀ Farisinↄ kiiamɛ. 25 Ben aↄ̃ à là wà bè: Zaakɛ Mɛsayan n ũro ke Ilia ke annabi ìsi, bↄ́yãnzi nɛ́ɛ gbɛ̃nↄ batisi kɛɛzi? 26 Yaaya wèńla à bè: Mɛɛ̀ gbɛ̃nↄ batisi kɛ kↄ̃n ío, mↄde gbɛ̃kee kú a tɛ́ á à dↄ̃ro. 27 Àmbe é mↄ́ ma gbɛra, mɛ́ɛ ká mà à kyatee bↄbↄnɛro. 28 Yã pìnↄ kɛ̀ Bɛtani kɛ̀ kú Yoda baamɛ, guu kɛ̀ Yaaya e gbɛ̃nↄ batisi kɛɛn. 29 Kɛ̀ guu dↄ̀, Yaaya Yesu è èe mↄↄ a kiia, ben à bè: Sãnɛ Bↄ̀rↄ kɛ̀ Ludaa kpà à anduna durun goon yɛ̀. 30 Gbɛ̃ pì yãn má ò yã ma bè, gbɛ̃ kɛ̀ èe mↄↄ ma gbɛraa dɛmala, kɛ̀ à kuu ma ã yãnzi. 31 Má à dↄ̃ yãro, mↄde ma mↄ, mɛ́ɛ gbɛ̃nↄ batisi kɛɛ lɛ Isarailinↄ à dↄ̃ yãnzimɛ. 32 Yaaya à sèeda kɛ̀ à bè: Má è Luda Nini bↄ̀ ludambɛ lán pↄ̃tɛ̃ɛ bà à mↄ̀ à zↄ̃̀a. 33 Mɛ́ɛ à dↄ̃ yãro. Kɛ̀ Luda ma zĩ gbɛ̃nↄ batisi kɛ, à bèmɛ gbɛ̃ kɛ̀ má è a Ninii mↄ̀ à pìtaa, àmbe eé gbɛ̃nↄ batisi kɛ kↄ̃n Ninii pìo. 34 Ma beee è, ma sↄ̃ↄ sèeda kɛ̀ kɛ̀ àmbe Luda Nɛ́ ũ. 35 Kɛ̀ guu dↄ̀, Yaaya ɛ̀ara à kú gwe dↄ kↄ̃n a ìba gↄ̃ↄn plaaanↄ. 36 Kɛ̀ à Yesu è èe gɛ̃tɛɛ, à bè: Sãnɛ Bↄ̀rↄ kɛ̀ Ludaa kpàn gwe! 37 Kɛ̀ ìba gↄ̃ↄn plaaa pìnↄ yã pì mà, aↄ̃ bↄ̀ wà tɛ̀ Yesuzi. 38 Yesu lìɛ à è aↄ̃ↄ tɛ́azi, ben à ń lá à bè: Bↄ́n á yezi? Aↄ̃ bènɛ: N bɛɛ kú mámɛ Rabi? Tↄ́ pì bè Dannɛri. 39 À wèńla à bè: À mↄ́ à gwa. Ben aↄ̃ gàa wà guu kɛ̀ à kún è, ben aↄ̃ gↄ̃̀o zĩ beeea. Uusiɛ mↄ̀ siigↄ̃ taka. 40 Gↄ̃ↄn plaaa kɛ̀ aↄ̃ Yaaya yã mà aↄ̃ bↄ̀ wà tɛ́ Yesuzi pìnↄ, aↄ̃ gbɛ̃ doo nɛ́ Simↄ Pita dãaro Andurumɛ. 41 À gàa à a vĩ̀i Simↄ lè gĩa, ben à bènɛ: Wa Mɛsaya è. Tↄ́ pìn wè be dↄ Kirisi. 42 Ben à gàao Yesu kiia. Yesu à gwà tíii à bè: Yohana nɛ́ Simↄn n ũ. Weé bennɛ Pitamɛ sa. Tↄ́ pì bè gbɛ̀. 43 Kɛ̀ guu dↄ̀, Yesu yezi à tá Galili bùsun, ben à dà Filipilɛ à bènɛ: Ǹ tɛ́mazi. 44 Filipi pì nɛ́ Anduru kↄ̃n Pitao bɛ wɛ́tɛ Bɛtɛsaida gbɛ̃mɛ. 45 Ben Filipi gàa à Natanaɛli lè à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ Musa a yã ò a doka guu, bensↄ̃ annabinↄ a yã ò dↄ, wa à è. Yusufu nɛ́ Yesumɛ. Nazarɛti gbɛ̃mɛ. 46 Natanaɛli bènɛ: Gbɛ̃ maaa é bↄ Nazarɛtiↄ́? Filipi bènɛ: Ǹ mↄ́ ǹ gwa. 47 Kɛ̀ Yesu Natanaɛli è èe mↄↄ a kiia, à à yã ò à bè: Isaraili yãpuradeen yɛ̀, à nↄ̀sɛ mↄnafiki vĩro. 48 Ben Natanaɛli bènɛ: Ń ma dↄ̃ mámɛ? Ben Yesu wèàla à bè: Ai Filipi gↄ̃ gá n sísi, ma n e kãkã lí gbáru. 49 Ben Natanaɛli bènɛ: Rabi, Luda Nɛ́n n ũ, Isarailinↄ Kínan n ũ. 50 Yesu bènɛ: Kɛ̀ má ònnɛ ma n e kãkã lí gbáru bé à tò n ma náanɛ kɛ̀ↄ́? Nɛ́ yã bíta e dɛ kɛ̀la. 51 À ɛ̀ara à bènɛ dↄ: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, é ludambɛɛ e wɛ̃kↄ̃ana, Luda malaikanↄ égↄ̃ didii Gbɛ̃ntee Nɛ́a aↄ̃gↄ̃ pitaaa.
1 À gurↄ aagↄ̃dee zĩ wèe nↄↄ sɛɛ zaa Kana, Galili bùsun. Yesu da kú gwe, 2 ben wà Yesu kↄ̃n a ìbanↄ sìsi nↄsɛ kiia dↄ. 3 Kɛ̀ geepiwɛ̃ɛ kɛ̃̀sã, Yesu da bènɛ: Aↄ̃ↄ wɛ̃ɛ vĩ dↄro nɛ́. 4 Ben Yesu wèàla à bè: À kɛ̀ dia n ma le beeeoee? À gurↄↄ e kámɛ kↄ̀ro. 5 Ben à da bè zĩkɛrinↄnɛ: Lán eé oare nà, à kɛ lɛ. 6 Gbɛ̀ orozãnↄↄ kú gwe mɛ̀n swɛɛdo Yudanↄ gbãsĩbↄ'ikabↄnↄ ũ. À kenↄ è í sí lita basiigↄ̃mɛ, à kenↄ sↄ̃ baswɛɛdo. 7 Ben Yesu bè zĩkɛrinↄnɛ: À í káka orozã kɛ̀nↄn à pa. Ben aↄ̃ í kàkan à pà yɛ́lɛlɛ. 8 Ben à bèńnɛ: À tↄ́ à gáo kↄ̃kↄ̃'orinↄ gbɛ̃nsinɛ sa. Ben aↄ̃ↄ tↄ̀ wà gàaonɛ. 9 Kɛ̀ gbɛ̃nsi pì í liɛna wɛ̃ɛ ũu pì dã̀, èe dↄ̃ guu kɛ̀ à bↄ̀nlo, mↄde zĩkɛri kɛ̀ aↄ̃ í pì tↄ̀nↄↄ dↄ̃. Ben gbɛ̃nsi pì nↄzã sìsi 10 à bènɛ: Wɛ̃ nnaan wè kpáḿma gĩa. Gurↄↄ kɛ̀ í ń kũ, ben wè mↄ́ kↄ̃n gɛbuo sa. Mpi sↄ̃, n wɛ̃ nnaa tò zãa. 11 Yesu dabuyãkɛna káakupↄn gwe, kɛ̀ à kɛ̀ zaa Kana, Galili bùsun. À tↄ́ bↄ̀, ben à ìbanↄ à náanɛ kɛ̀. 12 Beee gbɛra Yesu gàa Kapɛnamu kↄ̃n a dao kↄ̃n a dãaronↄ kↄ̃n a ìbanↄo, mↄde aↄ̃ↄe gurↄplaa kɛ gwero. 13 Kɛ̀ Yudanↄ Banla zĩbaa kà kĩi, ben Yesu gàa Yerusalɛmu. 14 À è wèe zùnↄ kↄ̃n sãanↄ kↄ̃n lukulukunↄ yaa Luda ua guu, ↄↄlendekɛrinↄↄ vɛ̃ɛna gwe. 15 Ben à bàflã tã̀ à pɛ̀ḿma aↄ̃ bↄɛ kↄ̃n sãanↄ kↄ̃n zùnↄ píngi. À ↄↄlendekɛri pìnↄ ↄↄ fã̀akↄ̃a, à ń teebunↄ yĩ̀pa à kwɛ̀ńnɛ. 16 Ben à bè lukulukuyari pìnↄnɛ: À pↄ́ pìnↄ sɛ́ɛ à bↄo píngi. Àton ma De ua kɛ yàra ũro. 17 Ben yã kɛ̀ kɛ̃na Luda yãn kɛ̀kii dↄ̀ à ìbanↄn kɛ̀ à bè: N ua yã ma kũ gbãa maamaa. 18 Ben Yuda gbãadeenↄ à là wà bè: Dabuyã kpareen nɛ́ kɛwe lɛ wà dↄ̃ kɛ̀ ń yã beee kɛna iko vĩi? 19 Yesu wèńla à bè: À Luda kpɛ́ kɛ̀ wí, mɛ́ ɛara mà kpɛ́ pì fɛɛ gurↄ aagↄ̃ↄ dagura. 20 Ben gbãadee pìnↄ bènɛ: Wɛ̃̀ baplaa awɛɛswɛɛdon wà kpɛ́ pì bò, ben mmↄn nɛ́ fɛɛ gurↄ aagↄ̃ↄ guuↄ́? 21 Mↄde Luda kpɛ́ kɛ̀ à tɛ́a pì, à mɛ̀ yãn èe oo. 22 Kɛ̀ Yesu fɛ̀ɛ bↄna gaan, yã kɛ̀ à ò pì dↄ̀ à ìbanↄn, ben aↄ̃ yã kɛ̀ kɛ̃na Luda yãn sì kↄ̃n yã kɛ̀ Yesu ò pìo. 23 Kɛ̀ Yesu kú Yerusalɛmu Banla zĩbaa zĩ wà à náanɛ kɛ̀ pari, kɛ̀ wà dabuyã kɛ̀ à kɛ̀nↄ è yãnzi. 24 Yesu e ń náanɛ kɛro, zaakɛ à baade píngi nↄ̀sɛ dↄ̃. 25 Èe kɛ séto gbɛ̃ke gbɛ̃ yã ònɛro, zaakɛ à yã kɛ̀ kú baade nↄ̀sɛ guu dↄ̃.
1 Farisi kee kuu kɛ̀ wè benɛ Nikodɛmu. Yuda gbãadeenↄ dokemɛ. 2 À mↄ̀ Yesu kiia gwãavĩ à bènɛ: Rabi, wá dↄ̃ kɛ̀ ḿbe dannɛri kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia ũ, zaakɛ gbɛ̃ke é fↄ̃ à dabuyã kɛ̀ nɛɛ̀ kɛɛnↄ kɛro, sé Ludaa kúo. 3 Ben Yesu bènɛ: Yãpuraan mɛ́ɛ oonnɛ, tó èe kɛ wà gbɛ̃ kɛ̀kɛ wà à ì dↄ baasiro, eé fↄ̃ àgↄ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia dↄ̃ro. 4 Ben Nikodɛmu Yesu là à bè: Weé gbɛ̃ kɛ̀ zi kũ̀ i diamɛ? Eé ɛara à gɛ̃ a da gbɛɛɛn lɛ wà kɛkɛ wà à i dↄn yↄ́? 5 Ben Yesu wèàla à bè: Yãpuraan mɛ́ɛ oonnɛ, tó èe kɛ wà gbɛ̃ ì kↄ̃n ío kↄ̃n Luda Ninio baasiro, eé fↄ̃ à gɛ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guuro. 6 Gbɛ̃ntee nɛ́'ina nɛ́ mɛ̀ yãmɛ, Luda Nini nɛ́'ina nɛ́ nini yãmɛ. 7 Ǹton tó yã kɛ̀ má ònnɛɛ bↄ n saɛro, séto wà kɛkɛ wà a i dↄ. 8 Ĩa è káka guu kɛ̀ à yezin. Nɛɛ̀ à kĩi ma, ń dↄ̃ guu kɛ̀ à bↄ̀n ke guu kɛ̀ èe gaanlo. Lɛn ègↄ̃ dɛ lɛ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ Luda Nini à ìo. 9 Ben Nikodɛmu à là à bè: Yã beee é sí kɛ sↄ̃ↄ́? 10 Yesu wèàla à bè: N Isarailinↄ yãdannɛri ina ben ń beee dↄ̃roo? 11 Yãpuraan mɛ́ɛ oonnɛ, yã kɛ̀ wá dↄ̃ↄn wée oo. Yã kɛ̀ wá è sèedan wée kpaa, ben ée gii wa yã sízi. 12 Lán ma anduna yã òare nà, ben a gi sízi, tó ma ludambɛ yã òare, é síↄ́? 13 Gbɛ̃kee e gá ludambɛ zikiro, sé Gbɛ̃ntee Nɛ́ kɛ̀ bↄ̀ gwee baasiro. 14 Lán Musa mlɛ̃̀ sɛ̀ à dↄ̀ musu gbáan nà, lɛn weé Gbɛ̃ntee Nɛ́ sɛ́ wà dↄ musu lɛ, 15 lɛ gbɛ̃ kɛ̀ èe à náanɛ kɛɛ gↄ̃ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo vĩ. 16 Zaakɛ Ludaa ye andunazi à kɛ̀ bíta, ben à a Nɛ́ mɛ̀n do léle kpà, lɛ gbɛ̃ kɛ̀ èe à náanɛ kɛɛ tón garo, sé àgↄ̃ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo vĩ. 17 Ludaa e a Nɛ́ zĩ anduna guu lɛ à yã vɛ̃ɛ andunaa yãnzinlo, lɛ anduna mìsina e à gãzĩ yãnzimɛ. 18 Yã é vɛ̃ɛ à náanɛkɛriaro. Yã gĩakɛ à vɛ̃̀ɛ à náanɛkɛrisaia kↄ̀, kɛ̀ èe Luda Nɛ́ mɛ̀n do léle pì náanɛ kɛro yãnzi. 19 Pↄ́ kɛ̀ tò yã vɛ̃̀ɛ gbɛ̃nↄan yɛ̀: Gupuraa mↄ̀ anduna guu, mↄde gbɛ̃nↄↄ ye gusiaazi dɛ gupuraa pìla, kɛ̀ aↄ̃ yãkɛnanↄↄ zaa yãnzi. 20 Zaakɛ zaakɛri píngi è za gupuraammɛ, è mↄ́ gupuraa kiiaro, lɛ à yãkɛnanↄ tón bↄ gupuraaaro yãnzi. 21 Gbɛ̃ kɛ̀ è zĩi kɛ yãpuraaa, àmbe è mↄ́ gupura kiia, lɛ wàgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ kuuna Luda guun à yã pìnↄ kɛ̀n. 22 Beee gbɛra Yesu gàa Yudea bùsun kↄ̃n a ìbanↄ. À gurↄplaa kɛ̀ńyo gwe, èe gbɛ̃nↄ batisi kɛɛ. 23 Yaaya e gbɛ̃nↄ batisi kɛɛ se zaa Ainↄ, Salimu saɛ, zaakɛ í di gwe. Wègↄ̃ mↄↄ à kiia, ben è ń batisi kɛ. 24 Zaakɛ wèe Yaaya da kpɛ́siaan kↄ̀ro. 25 Gurↄ beeea Yaaya ìba kenↄ nà lɛokpakↄ̃akɛnaa kↄ̃n Yuda gbãade keo gbãsĩbↄna yã musu. 26 Ben aↄ̃ sↄ̃̀ Yaayazi wà bè: Rabi, gbɛ̃ kɛ̀ kúnyo yã Yoda baa kãa kpa, kɛ̀ n à yã òwee bé èe gbɛ̃nↄ batisi kɛɛ tia, baade píngi e gaa à kiia. 27 Yaaya bèńnɛ: Gbɛ̃ke è fↄ̃ à pↄ́ke e à síro, tó èe kɛ Luda à gbà baasiro. 28 Ámbe ma sèedadeenↄ ũ kɛ̀ ma bè mámbe Mɛsaya ũro. Ma bè Luda ma zĩ mà dↄnɛ aɛmɛ. 29 Nↄsɛri bé à nↄↄ vĩ. Nↄsɛri gbɛ̃nna sↄ̃ ègↄ̃ zɛ à saɛ è swã kpá à yãzi, nↄsɛri kòto è à pↄↄ kɛ nna. Lɛn sↄ̃ ma pↄnnaa kɛ̀ bíta lɛ. 30 Séde àpi gↄ̃ kaara mapi sↄ̃ màgↄ̃ lagoo. 31 Gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ musu dɛ baade píngila. Gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ tↄↄtɛ nɛ́ anduna gbɛ̃mɛ, anduna yãn è o. Gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ ludambɛ sↄ̃ↄ dɛ baade píngila, 32 ègↄ̃ pↄ́ kɛ̀ à è kↄ̃n yã kɛ̀ à mào sèeda kɛɛ, ben gbɛ̃kee e à yã siiro. 33 Gbɛ̃ kɛ̀ à à yã sì zɛ̀o kɛ̀ Luda nɛ́ yãpuradeemɛ. 34 Gbɛ̃ kɛ̀ Luda à zĩ̀ pì è Luda yã o, zaakɛ Luda a Ninii kpàa papanamɛ. 35 De Ludaa ye a Nɛ́zi, ben à pↄ́ píngi nànɛ a ↄzĩ. 36 Gbɛ̃ kɛ̀ èe Nɛ́ pì náanɛ kɛɛ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo vĩ. Gbɛ̃ kɛ̀ èe gii à yã mazi é wɛ̃̀ndi pì ero, Luda pↄfɛ̃ kpɛ́ kúamɛ.
1 Farisinↄↄ mà kɛ̀ Yesu e gbɛ̃nↄ batisi kɛɛ èe ìbanↄ ee dɛ Yaayala. 2 Èe kɛ Yesu bé è ń batisi kɛ a zĩndaro, à ìbanↄ bé wè kɛ. 3 Kɛ̀ Yesu yã pì mà, à fɛ̀ɛ Yudea à ɛ̀ara èe taa Galili. 4 Kɛ̀ èe gaa sↄ̃, à kũ̀ à bↄɛ Samaria bùsun. 5 Ben à kà Samaria wɛ́tɛ kɛ̀ wè be Sika. À zã̀ kↄ̃n tↄↄtɛ kɛ̀ Yakubu kpà a nɛ́ Yusufuaoro. 6 Yakubu lↄ̀gↄ kú gwe. Yesu táa ò à kpàsa, ben a vɛ̃̀ɛ lↄ̀gↄ pì saɛ. Ɔfãntɛ̃ kà mìdangura. 7 Samaria nↄgbɛ̃ ke mↄ̀ í tↄ́, ben Yesu bènɛ: Ǹ ma gba í mà mi. 8 À ìbanↄ sↄ̃ gàa pↄ́blee lú wɛ́tɛ guu. 9 Ben nↄgbɛ̃ pì bènɛ: Yudan n ũ, Samaria nↄgbɛ̃n ma ũ, ben nɛ́ɛ ímina wɛ́ɛ kɛɛmaa? Zaakɛ Yudanↄ kↄ̃n Samariadeenↄ yã è kↄ̃ sɛ́ro. 10 Ben Yesu bènɛ: Tó ń gbaa kɛ̀ Luda è dańnɛ dↄ̃ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ èe í wɛ́ɛ kɛɛmmaao, lɛ ḿbe nɛ́ wɛ́ɛ kɛa à n gba í wɛ̃̀ndidee. 11 Nↄgbɛ̃ pì bènɛ: Baa, ń googa vĩro. Lↄ̀gↄ kɛ̀ sↄ̃ wɛ̀ɛ zã̀. Nɛ́ í wɛ̃̀ndidee pì e mámɛ? 12 Ń dɛ wa dezi káaku Yakubula gwɛɛ? Àmbe à lↄ̀gↄ pì tòwe. Àpi à í mì kↄ̃n a nɛ́nↄ kↄ̃n a pↄ́kãdeenↄ. 13 Ben Yesu bènɛ: Gbɛ̃ kɛ̀ í kɛ̀ mì, ímii é ɛara à à dɛmɛ dↄ. 14 Gbɛ̃ kɛ̀ eé í kɛ̀ mɛ́ kpáa mi sↄ̃, ímii é à dɛ ziki dↄro. Zaakɛ í kɛ̀ mɛ́ kpáa é gↄ̃ à nↄ̀sɛ guu íbↄki í kɛ̀ eé bↄɛnɛ wɛ̃̀ndi kɛ̀ eé yãaroo ũmɛ. 15 Ben nↄgbɛ̃ pì bènɛ: Baa, ǹ ma gba í pì, lɛ ímii tón ma dɛ mà mↄ í tↄ́ kɛ̀ dↄro. 16 Yesu bènɛ: Ǹ gá n zã sísi à mↄ́ lɛdo. 17 Nↄgbɛ̃ pì wèàla à bè: Má gↄ̃ↄ vĩro. Ben Yesu bènɛ: Kɛ̀ n bè, ń gↄ̃ↄ vĩro, n yã ò a zɛ́amɛ. 18 N zã kɛ̀ gɛ̃̀n sↄↄro, ben gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ ń kúo tiaa nɛ́ n zãnlo. N yãpuraa ò. 19 Ben nↄgbɛ̃ pì bènɛ: Baa, má dↄ̃̀ sa kɛ̀ annabin n ũ. 20 Wa dezinↄ dↄnzi kɛ̀ Ludanɛ kpiii kɛ̀ musu, apinↄ sↄ̃ eè be Yerusalɛmu bé guu kɛ̀ wà dↄnzi kɛnnɛ ũ. 21 Yesu bènɛ: Nↄgbɛ̃, ǹ ma yã sí. Gurↄkee e suu kɛ̀ é dↄnzi kɛ De Ludanɛ kpiii kɛ̀ musu ke Yerusalɛmu dↄro. 22 Apinↄ, eè dↄnzi kɛ Ludanɛ, mↄde á à dↄ̃ro, wapinↄ sↄ̃, weè dↄnzi kɛnɛ, bensↄ̃ wá à dↄ̃, zaakɛ mìsina è bↄ wa Yudanↄ kiiamɛ. 23 Gurↄↄ e suu à kà kↄ̀, kɛ̀ dↄnziri yãpuradeenↄ é dↄnzi kɛ De Ludanɛ kↄ̃n yãpuraao kↄ̃n à Ninii gbãaao. Gbɛ̃ beee takanↄn De Luda e wɛtɛɛ aↄ̃ dↄnzi kɛare. 24 Luda nɛ́ niniimɛ, séde gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è dↄnzi kɛnɛnↄ dↄnzi kɛnɛ kↄ̃n yãpuraao kↄ̃n à Ninii gbãaao. 25 Ben nↄgbɛ̃ pì bènɛ: Má dↄ̃ kɛ̀ Mɛsaya kɛ̀ wè benɛ Kirisi é mↄ́. Tó à mↄ̀, eé yã píngi bↄkↄ̃tɛwe. 26 Ben Yesu bènɛ: Mamↄma kɛ̀ mɛ́ɛ yã oonnɛɛ, mámbe à ũ. 27 Gurↄ beeea Yesu ìbanↄ sù, aↄ̃ à lè èe yã oo kↄ̃n nↄgbɛ̃o. À bↄ̀ ń saɛ, mↄde aↄ̃ gbɛ̃kee e à la bↄ́n à yeziro ke bↄ́yãnzi èe yã oo kↄ̃n nↄgbɛ̃ pìoziro. 28 Ben nↄgbɛ̃ pì a loo tò gwe, à gɛ̃̀ wɛ́tɛ guu à bè gbɛ̃nↄnɛ: 29 À mↄ́ à gↄ̃gbɛ̃ ke gwa. À yã kɛ̀ má kɛ̀nↄ òmɛ píngi. Ke Mɛsaya pìmɛ gwɛɛ? 30 Ben aↄ̃ bↄ̀ɛ wɛ́tɛ guu, aↄ̃ↄe gaa Yesu kiia. 31 Gurↄ beeea sↄ̃ Yesu ìbanↄ bènɛ: Rabi, nɛ́ pↄ́ bleroo? 32 Ben à bèńnɛ: Má pↄ́ble ke vĩ kɛ̀ á dↄ̃ro. 33 Ben à ìbanↄ kↄ̃ làla wà bè: Gbɛ̃ke mↄ̀nɛ pↄ́bleeon yↄ́? 34 Ben Yesu bèńnɛ: Ma pↄ́bleen gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi pↄyezikɛna ũ ai mà zĩi kɛ̀ à dàmɛɛ mì dɛ. 35 Apinↄ eè be mↄ siigↄ̃ↄ bé à gↄ̃̀ kɛ̀ pↄ́kɛ̃gurↄↄ é ká. Mɛ́ɛ ooare, à wɛ́ɛ sɛ́ à buraanↄ gwa, zaakɛ pↄ́nↄ mà aↄ̃ kà kɛ̃na. 36 Pↄ́kɛ̃ri e a asaia ee kↄ̀, èe gbɛ̃nↄ kaakↄ̃a wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro pↄ́ ũ, lɛ pↄ́tↄ̃ri kↄ̃n pↄ́kɛ̃rio pↄnnaa kɛ lɛdo. 37 Zaakɛ yã kɛ̀kii nɛ́ yãpuraamɛ: Gbɛ̃ke bé è pↄ́ tↄ̃, gbɛ̃ke kɛ̃. 38 Ma a zĩ pↄ́ kɛ̃ gura kɛ̀ ée zĩi kɛɛnlo. Gbɛ̃ pãndenↄ bé wà zĩi kɛ̀ gwe, ben ée ń zĩi àre blee. 39 Samaria gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú wɛ́tɛ pì guunↄ Yesu náanɛ kɛ̀ pari yã kɛ̀ nↄgbɛ̃ pì òńnɛ yãnzi, kɛ̀ à bè à yã kɛ̀ á kɛ̀nↄ òare píngi. 40 Beee yãnzi kɛ̀ aↄ̃ kà Yesu kiia, aↄ̃ wɛ́ɛ kɛ̀a à gↄ̃ńyo, ben à kɛ̀ńyo gurↄ plaa. 41 Kɛ̀ Yesu yã òńnɛ, gbɛ̃ pãndenↄ a náanɛ kɛ̀ paripari. 42 Ben aↄ̃ bè nↄgbɛ̃ pìnɛ: Èe kɛ yã kɛ̀ ń òwe yãnzin wa à náanɛ kɛ̀zi adoro. Wa à yã mà wa zĩndamɛ, ben wá dↄ̃̀ sa kɛ̀ anduna Mìsirin à ũ yãpura. 43 Kɛ̀ à gurↄplaa kɛ̀ńyo, à gbɛran à tà Galili, 44 zaakɛ à bè annabi ègↄ̃ bɛ̀ɛ vĩ a zĩnda bùsunlo. 45 Kɛ̀ à kà Galili, Galilideenↄ gbãakɛ kpàzi, zaakɛ aↄ̃ gàa wà Banla zĩbaa kɛ̀ Yerusalɛmumɛ, ben aↄ̃ yã kɛ̀ à kɛ̀ zĩbaa pì zĩnↄ è píngi. 46 Ben Yesu ɛ̀ara à gàa Kana, gura kɛ̀ à í lìɛn geepiwɛ̃ɛ ũ. Bùsu gbãade kee kú gwe, à nɛ́gↄ̃gbɛ̃ e gyãa kɛɛ zaa Kapɛnamu. 47 Kɛ̀ à mà Yesu bↄ̀ Yudea à sù Galili, ben à gàa à kiia à wɛ́ɛ kɛ̀a à gá a nɛ́ kɛ̃kↄ̃a, zaakɛ à kú gaa lɛ́zĩ. 48 Ben Yesu bènɛ: Tó èe kɛ a dabuyãnↄ kↄ̃n yãbↄnsaɛnↄ è baasiro, é ma náanɛ kɛro. 49 Ben gbãadee pì bènɛ: Baa, ǹ mↄ́ lɛ ma nɛ́ kpɛ́ à ga. 50 Yesu bènɛ: Ǹ tá bɛ. N nɛ́ é garo. Gↄ̃gbɛ̃ pì yã kɛ̀ Yesu ònɛ sì, ben à dà zɛ́n. 51 Kɛ̀ à tɛ́ zɛ́n, à dàkↄ̃rɛ kↄ̃n a zĩ̀rinↄ, ben aↄ̃ bènɛ à nɛ́ kuu. 52 Ben à ń lá à bè: Gurↄ zaka kparee takan à kɛ̀ sã̀ↄ? Ben aↄ̃ bènɛ: Gĩa fãantɛ̃ mↄ̀ do zakan mɛ̀wãaa pì kɛ̃̀a. 53 Ben de pì dↄ̃̀ kɛ̀ gurↄ zaka kɛ̀ Yesu òare kɛ̀ a nɛ́ é garoon gwe. Ben aↄ̃ à náanɛ kɛ̀, àpi kↄ̃n a bɛdeenↄ ń píngi. 54 Sèeda plaadee kɛ̀ Yesu kɛ̀ bↄna Yudea suna Galilin gwe.
1 Beee gbɛra Yudanↄ zĩbaa ke kà, ben Yesu ɛ̀ara à gàa Yerusalɛmu. 2 Dada'okii kú gwe Sã Gɛ̃kii saɛ kɛ̀ wè be Bɛtɛsɛda kↄ̃n Eberu yão. Dada'okii pì kámmabokii vĩ lɛo sↄↄro, 3 gyãreenↄ ègↄ̃ daɛnan paripari, vĩ̀anↄ kↄ̃n ɛrɛnↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ mɛ̀guu fɛ̃fɛ̃nanↄ. 4 - 5 Gↄ̃gbɛ̃ kee kú gwe èe gyãa kɛɛ à kà wɛ̃̀ baplaa plaasai. 6 Kɛ̀ Yesu à è daɛna gwe, à dↄ̃̀ kɛ̀ èe gyãa kɛɛ a gì kɛ̀ maamaa, ben à bènɛ: Ń yezi ǹgↄ̃ aafiaↄ́? 7 Ben gyãree pì wèàla à bè: Maree, má gbɛ̃ke vĩ à ma da í guu gurↄↄ kɛ̀ à dègero. Tó mɛ́ɛ gaa gɛ̃n, gbɛ̃ pãnde è gĩakɛ à gɛ̃ ma ãmɛ. 8 Yesu bènɛ: Ǹ fɛɛ ǹ zɛ, ǹ n pɛ̀ sɛ́ ǹ táa o. 9 Gwe gↄ̃ↄ gↄ̃gbɛ̃ pì aafia è. À a pɛ̀ sɛ̀ à táa ò. Gurↄↄ pì nɛ́ kámmabogurↄↄ zĩmɛ, 10 ben Yuda gbãadeenↄ bè gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ kɛ̃̀kↄ̃a pìnɛ: Kámmabogurↄↄ zĩn gbã̀a. À zɛ́ vĩ ǹgↄ̃ n pɛ̀ sɛnaro. 11 À wèńla à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ ma gba aafia bé à òmɛ mà a pɛ̀ sɛ́ mà táa o. 12 Ben aↄ̃ à là wà bè: Dé bé à bènnɛ ǹ n pɛ̀ sɛ́ ǹ táa oo? 13 Gbɛ̃ kɛ̀ kɛ̃̀kↄ̃a pì dↄ̃ tó dénlo, zaakɛ Yesu gɛ̃̀tɛ parii kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gweenↄ tɛ́mɛ. 14 Beee gbɛra Yesu à è Luda ua guu, ben à bènɛ: Ǹ ma, n aafia è. Ǹton durun kɛ dↄro, lɛ yã kɛ̀ zaa dɛ beeelaa tón n le dↄro yãnzi. 15 Ben gↄ̃gbɛ̃ pì gàa à ò Yuda gbãadeenↄnɛ kɛ̀ Yesu bé à tò a aafia è. 16 Ben gbãadee pìnↄ wɛ́ɛ tã̀ Yesua, kɛ̀ è yã beee takanↄ kɛ kámmabogurↄↄ zĩ yãnzi. 17 Ben Yesu wèńla à bè: Ma De ègↄ̃ zĩi kɛɛ kámmabosaimɛ, lɛn mɛ́ɛ kɛɛ lɛ se. 18 Yã beee yãnzi gbãadee pìnↄↄ e Yesu wɛtɛɛ wà à dɛzi dɛ káakula. Èe kɛ kɛ̀ è kámmabogurↄↄ zĩ yã daro ado yãnzinlo, kɛ̀ è be Ludan a De ũ, èe a zĩnda kɛɛ sɛ̃nkpɛ kↄ̃n Ludao yãnzimɛ. 19 Yesu ɛ̀ara à wèńla à bè: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, Luda Nɛ́ è fↄ̃ à yãke kɛ kↄ̃n a zĩnda gbãaaoro, sé yã kɛ̀ à è a Dee e kɛɛ baasiro, zaakɛ yã kɛ̀ à De è kɛ píngi, àmbe à Nɛ́ pì è kɛ se. 20 Zaakɛ De Ludaa ye a Nɛ́zi, è yã kɛ̀ è kɛ píngi ↄdↄanɛ. Eé yã kɛ̀ bíta dɛ beeelaa ↄdↄanɛ, eé bↄ a saɛ. 21 Lán De Luda è gɛ̀nↄ vu à wɛ̃̀ndi kpáḿma nà, lɛn à Nɛ́ è wɛ̃̀ndi kpá gbɛ̃ kɛ̀ à yezinↄa lɛ. 22 De Luda è yãkpaɛ kɛ kↄ̃n gbɛ̃keoro, à yãkpaɛkɛna gbãa píngi kpà a Nɛ́a, 23 lɛ baade píngi bɛ̀ɛ li a Nɛ́nɛ, lán aↄ̃è li De Ludanɛ nà. Gbɛ̃ kɛ̀ èe bɛ̀ɛ li Luda Nɛ́nɛro, adee e bɛ̀ɛ lii à De kɛ̀ à à zĩ̀nɛro. 24 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ èe ma yã maa, bensↄ̃ èe gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩ náanɛ kɛɛ, adee wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo vĩ. Yã é vɛ̃ɛaro, adee bↄ̀ gaan à gɛ̃̀ wɛ̃̀ndi guumɛ. 25 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gurↄkee e suu à kà kↄ̀, kɛ̀ gɛ̀nↄ é Luda Nɛ́ kòto ma, aↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ mànↄ é fɛɛ. 26 Lán De Luda wɛ̃̀ndikpammana gbãa vĩ nà, lɛn à wɛ̃̀ndikpammana gbãaa kpà a Nɛ́a lɛ dↄ. 27 À yãkpaɛkɛna gbãaa kpàa dↄ, kɛ̀ à dɛ Gbɛ̃ntee Nɛ́ ũ yãnzi. 28 Àton tó beee bↄ a saɛro, zaakɛ gurↄkee e suu kɛ̀ gɛ̀ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú mira guunↄ é à kòto ma 29 wà bↄɛ ń píngi. Maakɛrinↄ é fɛɛ wà gɛ̃ wɛ̃̀ndi guu, zaakɛrinↄ sↄ̃ yãvɛ̃ɛmmana guu. 30 Mɛɛ̀ fↄ̃ mà yãke kɛ kↄ̃n ma zĩnda gbãaaoro. Mɛɛ̀ yãkpaɛ kɛ lán à òmɛ nàmɛ, mɛɛ̀ yãkpaɛ kɛ a zɛ́a, zaakɛ mɛɛ̀ ma zĩnda pↄyezi wɛtɛro, sé gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi pì pↄ́. 31 Tó má dɛ ma zĩnda sèedadee ũ, lɛ ma yã náanɛ vĩro. 32 Sèedade pãndee kuu kɛ̀ è ma yã o, má dↄ̃ kɛ̀ ma yã kɛ̀ è oo náanɛ vĩ. 33 Baa apinↄ, a gbɛ̃nↄ zĩ̀ Yaayaa, ben à yãpuraa òare. 34 Mɛ́ɛ mɛ̀ kpá gbɛ̃ntee sèedadekɛnaaro, mɛ́ɛ beee ooare lɛ à e à bↄ zia yãnzimɛ. 35 Yaaya dɛ lán fitia kɛ̀ nana èe guu puu bà, ben a we à pↄnnaa kɛ̀ à gupuraazi gurↄ plaa. 36 Yã kɛ̀ De Ludaa dàmɛ mà kɛɛnↄ, kɛ̀ mɛ́ɛ kɛɛ pìnↄↄ dɛare sèeda ũ, kɛ̀ De Luda bé à ma zĩ. Ma sèeda pì dɛ Yaaya pↄ́la. 37 Ma De kɛ̀ ma zĩi ma yã ò dↄ. Ée à kòto ma zikiro, ée wɛ́ɛ siàlɛro, 38 à yã e vɛ̃ɛkii e a swɛ̃̀ guuro, kɛ̀ ée gbɛ̃ kɛ̀ à à zĩ̀ náanɛ kɛro yãnzi. 39 Eè Luda yã tàasi kɛ, zaakɛ eègↄ̃ daa gwen é wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo en. Ma yãn takada pì e oo sↄ̃, 40 mↄde ée gii mↄ́ ma kiiazi lɛ à wɛ̃̀ndi pì e. 41 Mɛ́ɛ sáabu wɛtɛɛ gbɛ̃ntee kiiaro, 42 mↄde má a dↄ̃, má dↄ̃ kɛ̀ á ye Ludaziro. 43 Ma mↄ kↄ̃n ma De tↄ́o, ben ée ma síro. Tó gbɛ̃ pãnde mↄ̀ kↄ̃n a zĩnda tↄ́o, é à sí. 44 Lán eè sáabu wɛtɛkↄ̃a nà, mↄde eè sáabu wɛtɛ Luda mɛ̀n do lélea lɛro, é kɛ dia à ma yã síi? 45 Àtongↄ̃ daa mámbe mɛ́ gá kↄ̃n a yão ma De kiiaro, Musa kɛ̀ a wɛ́ɛ dↄzi bé eé gá a yão. 46 Tó a Musa yã sì, lɛ a ma yã sì se, zaakɛ ma yãn à kɛ̃̀ Luda yãn. 47 Kɛ̀ ée yã kɛ̀ à kɛ̃̀ Luda yãnnↄ síro, é kɛ dia à ma yã síi?
1 Beee gbɛra Yesu bikũ̀ Galili sɛ̀bɛ kɛ̀ wè be dↄ Tiberia baa. 2 Gbɛ̃nↄ gↄ̃ tɛ́zi paripari, kɛ̀ aↄ̃ à dabuyãnↄ è dian èe gyãreenↄ kɛ̃ɛkↄ̃ana yãnzi. 3 Ben Yesu dìdi à vɛ̃̀ɛ sĩ̀sĩa kↄ̃n a ìbanↄ. 4 Yudanↄ Banla zĩbaa kà kĩi. 5 Kɛ̀ Yesu wɛ́ɛ sɛ̀ musu, à è gbɛ̃nↄↄ e mↄↄ a kiia paripari, ben à Filipi là à bè: Mákpan wé pↄ́blee lún lɛ gbɛ̃nↄ blee? 6 À beee ò lɛ à Filipi yↄ̃ à gwa yãnzimɛ, zaakɛ à dↄ̃ lán é kɛ nà. 7 Ben Filipi wèàla à bè: Kondogi ↄↄ mɛ̀n wàa do burɛdi, baa tó wà lìli baadenɛ fétefete, eé mↄ́ḿmaro. 8 À ìbanↄ doke Anduru, Simↄ Pita dãaro bènɛ: 9 Nɛ́gↄ̃gbɛ̃ kee kú kɛ̀, à burɛdi aaga vĩ mɛ̀n sↄↄro kↄ̃n kpↄ̀ nɛ́ngonↄ mɛ̀n plaa. Bↄ́n beee é kɛ parii kɛ̀nↄnɛ? 10 Yesu bè: À gbɛ̃nↄ vɛ̃ɛvɛ̃ɛ. Sɛ̃̀ di guu pìn, ben aↄ̃ vɛ̃̀ɛvɛ̃ɛ. Gↄ̃gbɛ̃nↄ kà gↄ̃ↄn bↄrↄ sↄↄro taka. 11 Yesu burɛdi pìnↄ sɛ̀ à aubarika dàn, ben à kpàatɛtɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ vɛ̃ɛna pìnↄnɛ lán aↄ̃ↄ yezi nà. Lɛn à kpↄ̀ kpàḿma lɛ dↄ. 12 Kɛ̀ aↄ̃ kã̀ ń píngi, à bè a ìbanↄnɛ: À à kpaaa kɛ̀ gↄ̃̀ sɛ́ɛ píngi, lɛ à ke tón kɛ pãro. 13 Ben aↄ̃ burɛdi mɛ̀n sↄↄroo kɛ̀ wà sò pì kpaaa kɛ̀ gↄ̃̀nↄ sɛ̀ɛ gbíi kuri awɛɛplaaa pà. 14 Kɛ̀ wà dabuyã kɛ̀ Yesu kɛ̀ pì è wà bè: Gbɛ̃ pì nɛ́ annabi kɛ̀ èe mↄↄ anduna guumɛ yãpura. 15 Yesu dↄ̃̀ kɛ̀ wà yezi wà mↄ́ wà a kũ wà a ká kí ũ kↄ̃n gbãaaomɛ, ben à gùńnɛ gwe à ɛ̀ara à dìdi sĩ̀sĩ musu ado. 16 Kɛ̀ uusiɛ kɛ̀, à ìbanↄ gàa sɛ̀bɛ baa. 17 Ben aↄ̃ gɛ̃̀ góro'itɛ guu, aↄ̃ↄe bikũu sɛ̀bɛ pì baa kãa Kapɛnamu kpa. Guu gĩakɛ à sì Yesu e ká ń kii kↄ̀ro. 18 Zàga'ĩa gbãaa kàka, ben í e fɛɛɛ. 19 Kɛ̀ à ìbanↄ góro lì wà kà kiloo sↄↄro ke swɛɛdo taka, ben aↄ̃ Yesu è èe táa oo íla, èe sↄ̃ↄ ń górozi, ben vĩa ń kũ. 20 Ben à bèńnɛ: Mámbee! Àton tó vĩa a kũro. 21 Aↄ̃ wèzi à gɛ̃ góro guu, ben góro pì kà guu kɛ̀ aↄ̃ↄe gaan gↄ̃ↄ. 22 Kɛ̀ guu dↄ̀ parii kpɛ́ zɛna sɛ̀bɛ baa kãa. Aↄ̃ↄ dↄ̃ kɛ̀ góro'itɛ kú gwe yã mɛ̀n domɛ, Yesu sↄ̃ èe gɛ̃ góro pì guu kↄ̃n a ìbanↄro, aↄ̃ tà ńtɛ̃ɛmɛ. 23 Zãazãa góro'itɛ pãndenↄ bↄ̀ Tiberia, aↄ̃ mↄ̀ guu kɛ̀ kĩi kↄ̃n guu kɛ̀ wà burɛdi sòn-o, kɛ̀ Dii sáabu kpà. 24 Kɛ̀ parii pì è àpi ke à ìbanↄↄ kú gwe dↄro, aↄ̃ gɛ̃̀ góro pìnↄ guu aↄ̃ gàa à wɛtɛ Kapɛnamu. 25 Kɛ̀ aↄ̃ à è sɛ̀bɛ baa gwe, aↄ̃ bènɛ: Rabi, n ka kɛ̀ bↄrɛmɛ? 26 Yesu bèńnɛ: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, ée ma wɛtɛɛ burɛdi kɛ̀ á sò a kã yãnzimɛ, èe kɛ dabuyã kɛ̀ á ènↄ yãnzinlo. 27 Àton zĩi kɛ pↄ́blee kɛ̀ è yãa yãnziro, sé pↄ́blee kɛ̀ è ń ká wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãarooa. Gbɛ̃ntee Nɛ́ bé eé a gba pↄ́blee pì, zaakɛ àpin De Luda a sèeda kɛ̀a. 28 Ben aↄ̃ à là wà bè: Dian wé kɛ nà wà yã kɛ̀ Ludaa yezi wà kɛɛ kɛɛ? 29 Yesu wèńla à bè: Yã kɛ̀ Ludaa yezi à kɛɛn yɛ̀: À gbɛ̃ kɛ̀ à à zĩ̀ náanɛ kɛ. 30 Aↄ̃ bènɛ: Dabuyã kpareen nɛ́ kɛwe, lɛ wà e wà n náanɛ kɛɛ? Yã kpareen nɛ́ kɛɛ? 31 Wa dezinↄ mana blè gbáan lán wà kɛ̃̀ Luda yãn nà wà bè: A pↄ́blee kɛ̀ bↄ̀ musu kpàḿma aↄ̃ blè. 32 Ben Yesu bèńnɛ: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, èe kɛ Musa bé à pↄ́blee kɛ̀ bↄ̀ musu kpàawaro. Ma De bé è pↄ́ble yãpuradee kɛ̀ bↄ̀ musu kpáawa. 33 Pↄ́blee kɛ̀ Ludaa kpà pìn gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ musu è wɛ̃̀ndi kpá andunaa ũ. 34 Aↄ̃ bènɛ: Mare, ǹgↄ̃ pↄ́ble beee taka kpaawa gurↄ píngi. 35 Ben Yesu bèńnɛ: Mámbe pↄ́blee kɛ̀ è ń ká wɛ̃̀ndia ũ. Nↄaa é gbɛ̃ kɛ̀ mↄ̀ ma kiia dɛro, ímii é ma náanɛkɛri dɛ zikiro. 36 Baa kↄ̃n beeeo lán má òare nà, baa kɛ̀ a ma e, ée ma náanɛ kɛro. 37 Gbɛ̃ kɛ̀ ma Dee kpàmaa é mↄ́ ma kiia, mɛ́ pɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ mↄ̀ ma kiiaa zikiro. 38 Èe kɛ ma zĩnda pↄyezi yãnzin ma bↄ musu ma mↄziro, sé gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩ pↄ́. 39 Pↄ́ kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi pì yezin yɛ̀: Màton tó gbɛ̃ kɛ̀ à kpàmaanↄ ke sãsãro. À yezi mà ń fɛɛ ziaa zĩ. 40 Zaakɛ pↄ́ kɛ̀ ma Dee yezin yɛ̀: Gbɛ̃ kɛ̀ wɛ́ɛ pɛ̀ à Nɛ́a bensↄ̃ èe à náanɛ kɛɛ gↄ̃ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo vĩ, mɛ́ à fɛɛ ziaa zĩ. 41 Ben Yuda gbãadeenↄ zↄka kàzi, kɛ̀ à bè ambe pↄ́blee kɛ̀ bↄ̀ musu ũ yãnzi. 42 Aↄ̃ bè: Gbɛ̃ pì nɛ́ Yesu Yusufu nɛ́nloo? Wá à de kↄ̃n à dao dↄ̃ nɛ́! Ben èe bee a bↄ musumɛ. 43 Yesu bèńnɛ: Àton zↄka káro. 44 Gbɛ̃ke é fↄ̃ à mↄ ma kiiaro, tó èe kɛ ma De kɛ̀ ma zĩi à sìsi baasiro, mɛ́ à fɛɛ ziaa zĩ. 45 À kɛ̃na annabinↄ takada guu wà bè: Luda bé eé yã da baadenɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ De Luda yã mà bensↄ̃ à à yã dà, àmbe è mↄ́ ma kiia. 46 Èe kɛ gbɛ̃ke De Luda è kↄ̃n wɛ́ɛonlo. Gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ à kiia bé à à è ado. 47 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, ma náanɛkɛri wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo vĩ. 48 Mámbe pↄ́blee kɛ̀ è ń ká wɛ̃̀ndia ũ. 49 A dezinↄ mana blè gbáan, baa kↄ̃n beeeo aↄ̃ gàga. 50 Pↄ́blee kɛ̀ è bↄ musu sↄ̃, tó gbɛ̃ blè, eé garo. 51 Mámbe pↄ́ble wɛ̃̀ndidee kɛ̀ bↄ̀ musu pì ũ. Tó gbɛ̃ à kɛ̀ blè, eégↄ̃ kuu gurↄ píngi. Pↄ́blee kɛ̀ mɛ́ kpáḿman ma mɛ̀baasi ũ, lɛ anduna gↄ̃ wɛ̃̀ndi vĩ yãnzi. 52 Ben gbãadee pìnↄↄ e lɛokpakↄ̃a kɛɛ kↄ̃o wà bè: Gbɛ̃ pì é fↄ̃ à a mɛ̀baasi kpáwa wà són yↄ́? 53 Ben Yesu bèńnɛ: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, tó ée Gbɛ̃ntee Nɛ́ mɛ̀baasi só a à aru mìro, égↄ̃ wɛ̃̀ndi vĩro. 54 Gbɛ̃ kɛ̀ è ma mɛ̀baasi só à ma aru mii wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo vĩ. Mámbe mɛ́ à fɛɛ ziaa zĩ. 55 Zaakɛ ma mɛ̀baasi nɛ́ pↄ́ble yãpuraamɛ, ma aru nɛ́ ímina yãpuraamɛ. 56 Gbɛ̃ kɛ̀ è ma mɛ̀baasi só à ma aru mii kú ma guu, má sↄ̃ↄ kú à guu. 57 Lán De Luda Wɛ̃̀ndide ma zĩ bensↄ̃ má kuu à yãnzi nà, lɛn gbɛ̃ kɛ̀ è ma mɛ̀baasi só égↄ̃ kuu ma yãnzi lɛ. 58 Pↄ́blee kɛ̀ bↄ̀ musun gwe. À dɛ lán pↄ́blee kɛ̀ a dezinↄ blè aↄ̃ gà bàro. Pↄ́ble beee blèri égↄ̃ kuu gurↄ sãnda píngimɛ. 59 Yesu yã beeenↄ ò gurↄↄ kɛ̀ èe yã daańnɛ Kapɛnamu aduakɛkpɛmmɛ. 60 Kɛ̀ à ìbanↄ yã pì mà, aↄ̃ paridee bè: Yã gbãaamɛ, dé bé eé beee fↄ̃ↄ? 61 Yesu dↄ̃̀ a swɛ̃̀ guu kɛ̀ a ìbanↄↄ e zↄka kaa yã pì musu, ben à bèńnɛ: Yã pì e a fuuↄ́? 62 Tó á è Gbɛ̃ntee Nɛ́ fɛ̀ɛ èe taa guu kɛ̀ à kún yã sↄ̃ nɛ́? 63 Luda Nini bé è wɛ̃̀ndi kpáḿma, mɛ̀baasi nɛ́ pↄ́kenlo. Yã kɛ̀ má òareenↄn Luda Nini kɛ̀ è ń ká wɛ̃̀ndia yã ũ. 64 Mↄde a gbɛ̃kenↄ e ma náanɛ kɛro. Zaakɛ Yesu gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe a náanɛ kɛroonↄ dↄ̃ zaa káaku kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ eé a kpáḿmao. 65 Ben à bè dↄ: Beee yãnzin má òarezi, gbɛ̃ke é fↄ̃ à mↄ́ ma kiiaro, séto De Luda à gbà zɛ́. 66 Zaa gurↄ beeea à ìba kenↄ bↄ̀ru kpɛɛ paripari, aↄ̃ↄe tɛ́zi dↄro. 67 Ben Yesu a ìba gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ là à bè: Á yezi à tá sen yↄ́? 68 Simↄ Pita wèàla à bè: Dii, dé kiian wé gán? Ń wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro yã vĩ. 69 Wa n náanɛ kɛ̀, wá dↄ̃̀ kɛ Luda gbɛ̃ kɛ̀ à kú adonan n ũ. 70 Yesu bèńnɛ: A gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaa kɛ̀nↄn má sɛ̀roo? Baa kↄ̃n beeeo a gbɛ̃ doo nɛ́ ibilisimɛ. 71 Yudasi, Simↄ Isikariↄti nɛ́n à tɛ́a. Àpin gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaa pìnↄ doke kɛ̀ eé à kpáḿma ũ.
1 Beee gbɛra Yesu gàa Galili wɛ́tɛ kↄ̃n wɛ́tɛo, zaakɛ à yezi à lili o Yudearo, kɛ̀ Yuda gbãadeenↄↄ e à wɛtɛɛ wà à dɛ yãnzi. 2 Yudanↄ Kutadↄna zĩbaa kà kĩi, 3 ben à dãaronↄ bènɛ: Ǹ fɛɛ gura kɛ̀ ǹ gá Yudea, lɛ n ìba kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gweenↄ yã kɛ̀ nɛ́ɛ kɛɛnↄ e se. 4 Tó gbɛ̃ yezi à tↄ́ bↄ, è a yãnↄ kɛ utɛnaro. Lán nɛ́ɛ yã kɛ̀nↄ taka kɛɛ nà, ǹ n zĩnda ↄdↄa andunanɛ. 5 Baa à dãaro pìnↄ aↄ̃ↄe à náanɛ kɛro. 6 Ben Yesu bèńnɛ: À gurↄↄ e kámɛ kↄ̀ro. Amↄanↄ sↄ̃ á zɛ́ vĩ gurↄ sãnda píngi. 7 Anduna é we à zaaguro, mↄde à zàmagu kɛ̀ mɛɛ̀ be à yãkɛna zaa yãnzi. 8 À gá zĩbaakɛkiia, mɛ́ɛ gaaro, zaakɛ à gurↄↄ e kámɛ kↄ̀ro. 9 Kɛ̀ à yã pì ò, ben à gↄ̃̀ Galili. 10 Kɛ̀ à dãaro pìnↄ gàa zĩbaakɛkiia, gbasa àton gá. Èe gá gbɛ̃nↄ wáaro, à gàa asii guumɛ. 11 Yuda gbãadeenↄↄ e à wɛtɛɛ zĩbaakɛkiia aↄ̃ bè: Àpi kú máa? 12 Parii guu wèe yãbuu tãa maamaa à musu. Gbɛ̃kenↄ bè: Gbɛ̃ maaamɛ. Gbɛ̃kenↄ bè: Auo, èe gbɛ̃nↄ sãsãamɛ. 13 Gbɛ̃kee e a yã o gupuraaaro, kɛ̀ wèe vĩa kɛɛ gbãadee pìnↄnɛ yãnzi. 14 Kɛ̀ zĩbaa kà a dagura, Yesu gàa Luda ua guu, èe yã daańnɛ. 15 À yã bↄ̀ gbãadee pìnↄ saɛ wà bè: Gbɛ̃ kɛ̀ èe kyó kɛroo bé à takada dↄ̃ lɛↄ́? 16 Ben Yesu bèńnɛ: Yã kɛ̀ mɛɛ̀ dańnɛ nɛ́ ma zĩnda yãnlo, gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi yãmɛ. 17 Gbɛ̃ kɛ̀ yezi à zɛ kↄ̃n Luda pↄyezikɛnao égↄ̃ dↄ̃ tó ma yãdannɛna dɛ Luda pↄ́ ũ, kesↄ̃ ma zĩnda yãn mɛ́ɛ oo. 18 Gbɛ̃ kɛ̀ è a zĩnda yã oo e wɛtɛɛ à tↄ́ bↄmɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ è wɛtɛ à gbɛ̃ kɛ̀ a zĩi tↄ́ bↄↄ náanɛ vĩ, mↄnafiki kú à guuro. 19 Musa e doka daareroo? A gbɛ̃ke yã pì kũna sↄ̃ro. Bↄ́yãnzin ée wɛtɛɛ à ma dɛzi? 20 Ben gbɛ̃nↄ bènɛ: Ń zĩn vĩmɛ. Dé bé èe wɛtɛɛ à n dɛɛ? 21 Yesu bèńnɛ: Dabuyã mɛ̀n don má kɛ̀, ben à bↄ̀ a píngi saɛ. 22 Musa bã̀ngukɛna yã dàare, ben eè bã̀ngu kɛ kámmabogurↄↄ zĩ. Ase èe kɛ Musa kiian à nàanlo, à bↄ̀ a dezi káakunↄ kiiamɛ. 23 Lán wè bã̀ngu kɛ nɛ́nɛ kámmabogurↄↄ zĩ nà lɛ wàton bↄ Musa doka kpɛɛro yãnzi, à kɛ̀ dia a pↄↄ fɛ̃namazi, kɛ̀ ma gbɛ̃ gbà aafia wásawasa kámmabogurↄↄ zĩi? 24 Àton yã gwa lán a wɛ́ɛ e ee nàro. À yã gwa a zɛ́a. 25 Ben Yerusalɛmudeenↄ bè: Gbɛ̃ pì nɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ wèe à wɛtɛɛ wà à dɛɛnloo? 26 À gwa, èe yã oo gupuraaa, ben gbɛ̃kee e yã liaro. Gbãadeenↄ à dↄ̃̀ Mɛsaya ũ yãpuraan yↄ́? 27 Wá dↄ̃ guu kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀kii bↄ̀n. Tó Mɛsaya mↄ̀, weégↄ̃ dↄ̃ guu kɛ̀ à bↄ̀nlo. 28 Beee yãnzi gurↄↄ kɛ̀ Yesu e yã daańnɛ Luda ua guu, à pũ̀tã à bè: Á ma dↄ̃ bensↄ̃ á dↄ̃ guu kɛ̀ ma bↄn. Ase mɛ́ɛ mↄ́ kↄ̃n ma zĩndaoro. Gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi nɛ́ yãpuradeemɛ, ben á à dↄ̃ro. 29 Má à dↄ̃, zaakɛ ma bↄ à kiiamɛ, àmbe à ma zĩ. 30 Ben aↄ̃ↄe à wɛtɛɛ wà à kũ, mↄde gbɛ̃kee e ↄ naaro, zaakɛ à gurↄↄ e papa kↄ̀ro. 31 Zà guu wà Yesu náanɛ kɛ̀ pari wà bè: Tó Mɛsaya mↄ̀, eé dabuyã kɛ pari dɛ kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀kii kɛ̀lan yↄ́? 32 Kɛ̀ Farisinↄↄ mà wèe yãbuu tãa zà guu à yã musu, ben sa'orikinↄ kↄ̃n Farisi pìnↄ dogarinↄ zĩ̀ wà à kũ. 33 Ben Yesu bè: Ma kuunaao gↄ̃̀ féte, gbasa mà tá gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi kiia. 34 É ma wɛtɛ à koramazi, zaakɛ é fↄ̃ à gá guu kɛ̀ má kúnlo. 35 Ben gbãadee pìnↄↄ e kↄ̃ lalaa: Mán à yezi à gán kɛ̀ wé korazi? À yezi à gá wa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ fã̀akↄ̃a Giriki bùsunↄ guu kiia lɛ à yã da Giriki pìnↄnɛn yↄ́? 36 Yã kɛ̀ à ò pì mì dɛ diamɛ? Kɛ̀ à bè wé a wɛtɛ wà koraazi bensↄ̃ guu kɛ̀ á kún wé fↄ̃ wà gá gwero nɛ́. 37 Zĩbaa gurↄ zãa bíta zĩ Yesu fɛ̀ɛ à pũ̀tã à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ ímii e à dɛɛ à mↄ́ ma kiia à í mi, 38 gbɛ̃ kɛ̀ èe ma náanɛ kɛɛ sↄ̃, í kɛ̀ è ń ká wɛ̃̀ndia égↄ̃ bàa lɛɛ zaa à nↄ̀sɛ guu lán wà kɛ̃̀ Luda yãn nà. 39 À yã kɛ̀ ò Luda Nini kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe a náanɛ kɛɛnↄ é sí yã musumɛ. Aↄ̃ↄ Luda Nini pì vĩ gĩaro, kɛ̀ Yesu e gĩakɛ à tↄ́ bↄ kↄ̀ro yãnzi. 40 Kɛ̀ gbɛ̃nↄ yã pì mà, gbɛ̃kenↄ bè: Gbɛ̃ kɛ̀kii nɛ́ annabi pìmɛ yãpura. 41 Gbɛ̃kenↄ bè: Gbɛ̃ kɛ̀kii nɛ́ Mɛsayamɛ. Mↄde gbɛ̃kenↄ bè: Mɛsaya é bↄ Galili sↄ̃ↄ́? 42 Wà kɛ̃̀ Luda yãn wà bè, Mɛsaya nɛ́ Dauda boriimɛ, eé bↄ Dauda bɛ wɛ́tɛ Bɛtɛlɛmumɛ. 43 Ben gbɛ̃nↄ kɛ̃̀kɛ̃kↄ̃a Yesu yãnzi. 44 Aↄ̃ gbɛ̃kenↄ yezi wà à kũ, mↄde gbɛ̃kee e ↄ naaro. 45 Ben dogarinↄ ɛ̀ara wà tà sa'orikinↄa kↄ̃n Farisinↄ. Ben aↄ̃ ń lá wà bè: Bↄ́yãnzi ée à kũ a suoziroo? 46 Dogari pìnↄ wèńla wà bè: Gbɛ̃kee e yã o lán gbɛ̃ kɛ̀kii bà zikiro. 47 Ben Farisinↄ bèńnɛ: À a likↄ̃a sen yↄ́? 48 Gbãadee ke Farisi ke à náanɛ kɛ̀n yↄ́? 49 Pari beee Luda yã dↄ̃ro, Luda lɛ́ kɛ̀ńnɛmɛ. 50 Nikodɛmu kɛ̀ gàa Yesu kiia yãa nɛ́ gbãadee pìnↄ dokemɛ. À bèńnɛ: 51 Wa doka guu wà bè, wàton yã da gbɛ̃la a yã mana sairo ke yã kɛ̀ à kɛ̀ dↄ̃na sairo. 52 Aↄ̃ bènɛ: Galili gbɛ̃n n ũ seↄ́? Ǹ tàasi kɛ ǹ gwa, nɛ́ e kɛ̀ annabi ke è bↄ Galiliro. 53 Ben baade tà a bɛ.
1 Yesu gàa Kùkpɛ sĩ̀sĩgɛɛzi. 2 Kɛ̀ guu dↄ̀ gↄ̃ↄ, à ɛ̀ara à gàa Luda ua guu. Baade píngi mↄ̀ à kiia, ben à vɛ̃̀ɛ èe yã daańnɛ. 3 Ben ludayãdannɛrinↄ kↄ̃n Farisinↄ mↄ̀ à kiia kↄ̃n nↄgbɛ̃ kɛ̀ wà kũ̀ zinakɛna guu, aↄ̃ à zɛ̀ zà guu 4 aↄ̃ bè Yesunɛ: Dannɛri, wà nↄgbɛ̃ kɛ̀ kũ̀ kↄ̃n gↄ̃pↄsɛɛo wɛ́ɛdewɛ. 5 Wa doka guu Musa dìɛ wà nↄgbɛ̃ kɛ̀ taka pápa gbɛ̀o wà à dɛmɛ. Ń è dia sↄ̃ↄ? 6 Aↄ̃ beee ò lɛ aↄ̃ à yↄ̃ wà gwa wà e wà yã daàla yãnzimɛ. Ben Yesu nàɛ èe ↄgbɛ kɛ̃ɛ tↄↄtɛa. 7 Kɛ̀ aↄ̃ↄ kpɛ́ wèe à lalaa, ben à a mì sɛ̀ lezĩ à bèńnɛ: A gbɛ̃ kɛ̀ èe durun kɛ zikiroo à pá gbɛ̀o káaku. 8 Ben à ɛ̀ara à nàɛ èe ↄgbɛ kɛ̃ɛ tↄↄtɛa dↄ. 9 Kɛ̀ aↄ̃ↄ mà lɛ, ben aↄ̃ fã̀akↄ̃a doodo sɛna zaa gbɛ̃nsinↄa. Ben aↄ̃ Yesu tò ado kↄ̃n nↄgbɛ̃ pìo. 10 Ben à ɛ̀ara à a mì sɛ̀ lezĩ à bènɛ: Nↄgbɛ̃, aↄ̃ tà mámɛ? Wèe yã danla dↄroo? 11 Nↄgbɛ̃ pì wèàla à bè: Baa, aↄ̃ gbɛ̃kee kú kɛ̀ dↄro. Ben Yesu bènɛ: Mapi se, mɛ́ yã danlaro. Ǹ gá. Zaa gbã̀a ǹton durun kɛ dↄro. 12 Ben Yesu yã ò gbɛ̃nↄnɛ dↄ à bè: Mámbe gupuraa ũ andunanɛ, gbɛ̃ kɛ̀ tɛ́mazii égↄ̃ kú gusiaan dↄro, gupuraa kɛ̀ è ń ká wɛ̃̀ndian adee égↄ̃ vĩ. 13 Ben Farisinↄ bènɛ: Ń dɛ n zĩnda sèedadee ũ, n yã náanɛ vĩro. 14 Ben Yesu wèńla à bè: Baa tó mɛ́ɛ ma zĩnda yã oo, ma yã náanɛ vĩ, zaakɛ má dↄ̃ guu kɛ̀ ma bↄn kↄ̃n guu kɛ̀ mɛ́ɛ taan-o. Amↄanↄ sↄ̃, á guu kɛ̀ ma bↄn kↄ̃n guu kɛ̀ mɛ́ɛ taan-o dↄ̃ro. 15 Ée ma taari ee gbɛ̃nteekɛɛmmɛ. Mɛ́ɛ gbɛ̃ke taari e sↄ̃ro. 16 Tó ma gbɛ̃ taari è sↄ̃, taari'ena pì égↄ̃ náanɛ vĩ, zaakɛ má kú madoro, ma De kɛ̀ ma zĩi kúmao. 17 À kú a doka takadan wà bè, sèedade gↄ̃ↄn plaaanↄ yã bé à náanɛ vĩ. 18 Mámbe ma zĩnda sèedadee ũ. Ma De kɛ̀ ma zĩi nɛ́ ma sèedadeemɛ dↄ. 19 Ben aↄ̃ à là wà bè: N dee kú mámɛ? Yesu wèńla à bè: Á ma dↄ̃ro, bensↄ̃ á ma De dↄ̃ro. Tó a ma dↄ̃, lɛ a ma De dↄ̃. 20 Yesu yã beee ò ↄↄsikiia, gurↄↄ kɛ̀ èe yã daańnɛ Luda ua guumɛ. Wèe à kũro, zaakɛ à gurↄↄ e papa kↄ̀ro. 21 Ben Yesu bèńnɛ dↄ: Mɛ́ɛ taa, é ma wɛtɛ, mↄde é ga a durun guumɛ. É fↄ̃ à gá guu kɛ̀ mɛ́ɛ taanlo. 22 Ben gbãadee pìnↄ bè: À bè wé fↄ̃ wà gá guu kɛ̀ ée taanlo. Eé a zĩnda dɛn yↄ́? 23 Ben Yesu bèńnɛ: Tↄↄtɛ kɛ̀ gbɛ̃nↄn a ũ, musu gbɛ̃n ma ũ. Anduna kɛ̀ki gbɛ̃nↄn a ũ, anduna kɛ̀ki gbɛ̃n ma ũro. 24 Beee yãnzin ma bèare é ga a durun guumɛ. Tó ée sí kɛ̀ mámbe gbɛ̃ kɛ̀ má dɛ à ũu ũro, é ga a durun guumɛ. 25 Ben aↄ̃ à là wà bè: Démɛ n ũu? Yesu wèńla à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ má òare zaa káakun ma ũ. 26 Má yã vĩ pari mà o a musu mà yã daoala. Gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi nɛ́ yãpuradeemɛ, yã kɛ̀ má mà à kiian mɛɛ̀ o andunanɛ. 27 Aↄ̃ↄe dↄ̃ kɛ̀ De Ludan à tɛ́aro, 28 ben Yesu bèńnɛ: Tó a Gbɛ̃ntee Nɛ́ sɛ̀ á dↄ̀ musu, é gbasa à dↄ̃ kɛ̀ mámbe gbɛ̃ kɛ̀ má dɛ à ũu ũ. Mɛɛ̀ yãke kɛ kↄ̃n ma zĩndaoro, yã kɛ̀ ma Dee dàmɛɛn mɛɛ̀ o. 29 Gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi kúmao, èe ma tó madoro, zaakɛ mɛɛ̀gↄ̃ yã kɛ̀ è kánɛ kɛɛ gurↄ píngi. 30 Gurↄↄ kɛ̀ Yesu e yã pìnↄ oo, wà à náanɛ kɛ̀ pari. 31 Ben Yesu bè Yuda gbãadee kɛ̀ aↄ̃ à yã sìnↄnɛ: Tó á ma yã kũna, égↄ̃ dɛ ma ìbanↄ ũ yãpura. 32 Égↄ̃ yãpuraa dↄ̃, yãpuraa pì é tó à gↄ̃ a zĩnda vĩ. 33 Ben aↄ̃ bènɛ: Ibraĩ boriin wa ũ, wée zↄ̀ ble gbɛ̃kenɛ zikiro. Ben nɛ́ɛ bee wé gↄ̃ wa zĩnda vĩↄ́? 34 Yesu wèńla à bè: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ è durun kɛɛ nɛ́ durun zↄ̀mɛ. 35 Zↄ̀ kuu ua gbɛ̃ ũ gurↄ píngiro, ua nɛ́n ua gbɛ̃ ũ gurↄ píngi. 36 Tó Luda Nɛ́ a bo zↄ̀bleen, é gↄ̃ a zĩnda vĩ yãpura. 37 Má dↄ̃ kɛ̀ Ibraĩ boriin a ũ, mↄde ée ma wɛtɛɛ à ma dɛ kɛ̀ ma yã kú a nↄ̀sɛ guuro yãnzi. 38 Yã kɛ̀ má è ma De kiian mɛ́ɛ oo, yã kɛ̀ á mà a de kiian ée kɛɛ. 39 Ben aↄ̃ bènɛ: Ibraĩn wa de ũ. Ben Yesu bèńnɛ: Tó Ibraĩ nɛ́nↄn a ũ, lɛ a Ibraĩ dà sɛ̀ɛ. 40 Tia sa ée ma wɛtɛɛ à ma dɛ, mamↄma kɛ̀ ma yãpuraa kɛ̀ má mà Luda kiia òaree. Ibraĩ e yã beee taka kɛro. 41 Ée a de yãkɛna kɛɛmɛ. Ben aↄ̃ bènɛ: Gitasↄtↄnɛnↄn wa ũro. De mɛ̀n doon wá vĩ, àmbe Luda ũ. 42 Yesu bèńnɛ: Tó a den Luda ũ, lɛ á yemazi, zaakɛ Luda kiian ma bↄn ma mↄ. Mɛ́ɛ mↄ́ kↄ̃n ma zĩndaoro, àmbe à ma zĩ. 43 À kɛ̀ dia ée ma yã dↄ̀rↄ dↄ̃roo? Kɛ̀ eè fↄ̃ à ma yã dↄ̀rↄ dↄ̃ro yãnzimɛ. 44 A de Ibilisi pↄ́n a ũ, à pↄyezin á yezi à kɛ. Gbɛ̃dɛrin à ũ zaa káaku, è zɛ kↄ̃n yãpuraaoro, kɛ̀ yãpuraa kú à nↄ̀sɛ guuro yãnzi. Tó à ɛgɛɛ tò, à zĩnda dàn gwe, zaakɛ ɛgɛdeen à ũ, ɛgɛ mìmɛ. 45 Mapi sↄ̃, mɛɛ̀ yãpuraa o. Beee yãnzi eè ma yã síro. 46 A tɛ́, dé bé eé be ma durun kɛ̀? Kɛ̀ yãpuraan mɛ́ɛ oo, à kɛ̀ dia ée ma yã siiroo? 47 Gbɛ̃ kɛ̀ dɛ Luda pↄ́ ũu è yã kɛ̀ Ludaa e oo mamɛ. Á dɛ Luda pↄ́ ũro, beee yãnzin eè ma yã maziro. 48 Ben gbãadee pìnↄ bènɛ: Samaria gbɛ̃n n ũ! Ń zĩn vĩmɛ! Ke yãpuranlo? 49 Ben Yesu bè: Má zĩn vĩro. Mɛɛ̀ bɛ̀ɛ li ma Denɛ, mↄde eè ma kpɛ bↄ. 50 Mɛɛ̀ wɛtɛ mà a zĩnda tↄ́ bↄro, gbɛ̃ke bé è wɛtɛmɛ, àmbe yãgↄ̃gↄ̃ri ũ. 51 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ è dↄ ma yãzi é ga zikiro. 52 Ben gbãadee pìnↄ bènɛ: Wá dↄ̃ sa kɛ̀ ń zĩn vĩ. Ibraĩ gà kↄ̃n annabinↄ píngi, ben nɛ́ɛ bee gbɛ̃ kɛ̀ è dↄ n yãzi é ga zikiroↄ́? 53 Ń dɛ wa dezi Ibraĩ kɛ̀ gàlan yↄ́? Annabinↄ gàga dↄ. Dén nɛ́ɛ n zĩnda diɛɛ à ũu? 54 Ben Yesu bè: Tó mɛ́ɛ ma zĩnda tↄ́ bↄↄmɛ, beee bɛ̀ɛ vĩro. Ma De kɛ̀ ée bee à dɛ a Luda ũ, àmbe è ma tↄ́ bↄ. 55 Á à dↄ̃ro, mↄde má à dↄ̃. Tó ma bè má à dↄ̃ro, mɛ́gↄ̃ dɛ ɛgɛdee ũ lán a bàmɛ. Má à dↄ̃, ben má à yã kũna. 56 A dezi káaku Ibraĩ pↄnnaa kɛ̀ ma gurↄ ena yã musu. À è, ben à pↄↄ kɛ̀ nna. 57 Ben gbãadee pìnↄ bènɛ: Nɛ́ɛ ká wɛ̃̀ baplaa akuri kↄ̀ro, ben n Ibraĩ èↄ́? 58 Yesu bèńnɛ: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, lɛ wèe Ibraĩ i kↄ̀ro, má kuu. 59 Ben aↄ̃ gbɛ̀ sɛ̀ɛ lɛ wà à pápao. Ben a a zĩnda ùtɛ à bↄ̀ Luda ua guu.
1 Kɛ̀ Yesu e lili oo, à gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ wà ì vĩ̀a ũu è. 2 Ben à ìbanↄ à là wà bè: Rabi, dé durun yãnzin wà gbɛ̃ pì ì vĩ̀a ũzi? À zĩnda pↄ́ yãnzin yↄ́ↄ, ke à de kↄ̃n à dao pↄ́mɛ? 3 Yesu wèńla à bè: Èe kɛ àpi ke à de kↄ̃n à dao durun yãnzinlo. Lɛ wà Luda yãkɛna ea yãnzimɛ. 4 Séde wà gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi zĩi kɛ zaa gupura wɛ́ɛzĩ. Gusiaa e suu kɛ̀ gbɛ̃ke é zĩ ke e à kɛ dↄro. 5 Gurↄↄ kɛ̀ má kú anduna guu, má dɛ gupuraa ũ andunanɛ. 6 Kɛ̀ à ò lɛ, à lóu sù tↄↄtɛ, ben à yà à màma à wɛ́ɛnↄa. 7 À bènɛ: Ǹ gá ǹ uu pípi Siloamu í guu. Tↄ́ pì bè, í gbarɛna. Ben à gàa à uu pìpi, ben à sù wɛ́ɛo wɛ̃na. 8 À fáandideenↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ à dↄ̃ baakɛri ũunↄ bè: Gbɛ̃ kɛ̀ ègↄ̃ baa kɛɛ vɛ̃ɛna pìn gweroo? 9 Gbɛ̃kenↄ bè: Àpimɛ. Gbɛ̃kenↄ bè: Auo, adee bↄ̀kↄ̃baomɛ. Gↄ̃gbɛ̃ pì bè: Mámbee! 10 Ben aↄ̃ à là wà bè: À kɛ̀ dia n wɛ́ɛ wɛ̃̀? 11 À wèńla à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ wè benɛ Yesu bé à bùsu yà à màma ma wɛ́ɛa, à bè mà gá uu pípi Siloamu í guu. Kɛ̀ ma gaa ma uu pìpi, ben ma guu è. 12 Ben aↄ̃ à là wà bè: Àpi kú mámɛ? À bè: Má dↄ̃ro. 13 Ben aↄ̃ gàa Farisinↄ kiia kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ dɛ vĩ̀a ũ yãa pìo. 14 Bensↄ̃ kámmabogurↄↄ zĩn Yesu bùsu yà à à wɛ́ɛ wɛ̃̀onɛ. 15 Ben Farisinↄ à là dↄ: Dian ń kɛ̀ nà n guu è? À wèńla à bè: À bↄtↄnga mà ma wɛ́ɛamɛ. Kɛ̀ má pìpi, ben ma guu è. 16 Ben Farisi kenↄ bè: Gbɛ̃ pì e bↄ Luda kiianlo, zaakɛ è kámmabogurↄↄ zĩ yã daro. Aↄ̃ gbɛ̃kenↄ bè: Durunkɛri é fↄ̃ à dabuyã beeenↄ taka kɛↄ́? Ben aↄ̃ kɛ̃̀kɛ̃kↄ̃a. 17 Ben aↄ̃ à là dↄ: Mmↄn sↄ̃, gbɛ̃ kɛ̀ à n wɛ́ɛ wɛ̃̀nnɛɛ, nɛ́ɛ à yã daa diamɛ? À bè: Annabimɛ. 18 Baa kↄ̃n beeeo gbãadeenↄↄ e sí kɛ̀ vĩ̀an à ũ gbasa à wɛ́ɛ wɛ̃̀ro, ben aↄ̃ gàa wà à de kↄ̃n à dao sìsi. 19 Aↄ̃ ń lá wà bè: A nɛ́n yɛ̀ↄ́? A à ì vĩ̀a ũn yↄ́? À kɛ̀ dia èe guu ee saa? 20 Ben à de kↄ̃n à dao wèńla wà bè: Wá dↄ̃ kɛ̀ wa nɛ́mɛ. Wa à ì vĩ̀a ũmɛ. 21 Mↄde lán à kɛ̀ nà èe guu ee sa, ke gbɛ̃ kɛ̀ à à wɛ́ɛ wɛ̃̀nɛ, wá dↄ̃ro. À à la gwe. Gbɛ̃ ↄ̃ndↄ̃namɛ, eé fↄ̃ à a zĩnda yã o. 22 À de kↄ̃n à dao ò lɛ, kɛ̀ aↄ̃ↄe vĩa kɛɛ gbãadeenↄnɛ yãnzimɛ. Zaakɛ aↄ̃ zɛ̀o kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ bè Yesu nɛ́ Mɛsayamɛ, wà aduakɛkpɛ zɛ́ zↄ̃nɛ. 23 Beee yãnzin à de kↄ̃n à dao bè, gbɛ̃ ↄ̃ndↄ̃namɛ, aↄ̃ à lazi. 24 Gbɛ̃ kɛ̀ dɛ vĩ̀a ũ yãa pì sisina gɛ̃̀n plaadee guun aↄ̃ bènɛ: Ǹ yãpuraa o Luda yãnzi. Wá dↄ̃ kɛ̀ gↄ̃gbɛ̃ pì nɛ́ durunkɛrimɛ. 25 Ben à bè: Tó durunkɛrimɛ, má dↄ̃ro. Yã mɛ̀n don má dↄ̃. Vĩ̀an ma ũ yã, ben mɛ́ɛ guu ee sa. 26 Ben aↄ̃ à là wà bè: Bↄ́n à kɛ̀nnɛɛ? Dian à kɛ̀ nà à n wɛ́ɛ wɛ̃̀nnɛɛ? 27 À wèńla à bè: Má òare kↄ̀, ée swã kpáro. Bↄ́yãnzin á yezi à mazi dↄↄ? Á yezi à gↄ̃ à ìbanↄ ũ sen yↄ́? 28 Ben aↄ̃ zↄka dↄ̀a wà bè: Ḿbe ń dɛ à ìba ũ gwe! Wamↄwa sↄ̃ Musa ìbanↄn wa ũ. 29 Wá dↄ̃ kɛ̀ Luda yã ò Musao. Àmↄ sↄ̃, wá dↄ̃ guu kɛ̀ à bↄ̀nlo. 30 Ben gↄ̃gbɛ̃ pì bèńnɛ: À yãbↄnsaɛ ma gwe! À ma wɛ́ɛ wɛ̃̀mɛ, ben á dↄ̃ guu kɛ̀ à bↄ̀nloↄ́? 31 Wá dↄ̃ kɛ̀ Luda è swã kpá durunkɛrinↄ yãziro, mↄde è swã kpá a yãmari kɛ̀ aↄ̃è a pↄyezi kɛɛnↄ yãzi. 32 Zaa lán Luda anduna kàɛ nà, wèe ma gbɛ̃ke gbɛ̃ kɛ̀ wà à ì vĩ̀a ũu wɛ́ɛ wɛ̃̀nɛ zikiro. 33 Tó èe kɛ gbɛ̃ pì bↄ̀ Luda kiiaro, eé fↄ̃ à pↄ́ke kɛro. 34 Ben aↄ̃ bènɛ: Wà n i durun guu míↄmiↄmɛ, ben nɛ́ɛ yã daaweↄ́? Ben aↄ̃ pɛ̀a. 35 Yesu mà kɛ̀ wà pɛ̀a. Kɛ̀ à à è, à à là à bè: Nɛ́ɛ Gbɛ̃ntee Nɛ́ náanɛ kɛɛↄ́? 36 Gↄ̃gbɛ̃ pì wèàla à bè: Mare, dén à ũ lɛ mà e mà à náanɛ kɛɛ? 37 Yesu bènɛ: N à è, àmbe e yã oonyo. 38 Ben gↄ̃gbɛ̃ pì bènɛ: Dii, mɛ́ɛ n náanɛ kɛɛ. Ben à dↄnzi kɛ̀nɛ. 39 Ben Yesu bè: Gbɛ̃nↄ kɛ̃kɛ̃kↄ̃ana yãnzin ma mↄzi anduna guu kɛ̀, lɛ wɛ́ɛsiadeenↄ wɛ́ɛ kɛ̃, wɛ́ɛkɛ̃rinↄ gↄ̃ wɛ́ɛsiadeenↄ ũ. 40 Farisi kenↄ kú gwe. Kɛ̀ aↄ̃ yã pì mà, aↄ̃ bènɛ: Wapinↄ, vĩ̀anↄn wa ũ seↄ́? 41 Ben Yesu bèńnɛ: Tó vĩ̀anↄn a ũ, lɛ á durun vĩro. Mↄde kɛ̀ ée bee a wɛ́ɛ kɛ̃na yãnzi, a durun kpɛ́ kúaomɛ.
1 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ è gɛ̃ sã karalɛnlo, mↄde è vĩ karala gu pãnden, adee nɛ́ kpãimɛ, kpãi wɛ́ɛdewɛmɛ. 2 Gbɛ̃ kɛ̀ è gɛ̃ karalɛn sↄ̃, adeen sãdãri ũ. 3 Kara dãkpari è zɛ́ wɛ̃ adeenɛ, sãanↄ sↄ̃ↄ à kòto dↄ̃. È a sãanↄ sísi aↄ̃ baade tↄ́a à bↄɛńyo. 4 Tó à bↄ̀ɛńyo, è dↄńnɛ aɛ aↄ̃ègↄ̃ tɛ́zi kɛ̀ aↄ̃ↄ à kòto dↄ̃ yãnzi. 5 Aↄ̃è we wà tɛ́ gbɛ̃ pãndeziro. Aↄ̃è bàa lɛ́nɛ kɛ̀ aↄ̃ↄ gbɛ̃ pãnde kòto dↄ̃ro yãnzi. 6 Yesu yã pì lɛ̀kↄ̃zińnɛ, ben aↄ̃ↄe dↄ̃ tó bↄ́ yãn èe oońnɛro. 7 Beee yãnzi Yesu ɛ̀ara à bèńnɛ: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, mámbe karalɛ ũ sãanↄnɛ. 8 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ dↄ̀mɛ aɛnↄ nɛ́ kpãinↄmɛ, kpãi wɛ́ɛdewɛnↄmɛ ń píngi, ben sãanↄↄ e ń yã maro. 9 Mámbe karalɛ ũ. Gbɛ̃ kɛ̀ gɛ̃̀ ma guu é aafia e. Eégↄ̃ gɛ̃ɛ àgↄ̃ bↄↄ eé pↄ́blekii e. 10 Kpãi'ona yãnzin kpãi è mↄ́zi è pↄ́ dɛ è pↄ́ kaatɛ. Ma mↄmɛ, lɛ gbɛ̃nↄ gↄ̃ wɛ̃̀ndi vĩ aↄ̃gↄ̃ vĩ papana. 11 Mámbe sãdãri maaa ũ. Sãdãri maaa è gí a wɛ̃̀ndizi a sãanↄ yãnzi. 12 Ayazĩkɛri nɛ́ sãdãri maaanlo. Kɛ̀ sãanↄↄ dɛ à pↄ́ ũro yãnzi, tó à è lɛwan e mↄↄ, è sãanↄ tón à bàa lɛ́mɛ, ben lɛwan è sí sãanↄ tɛ́ à ń fãakↄ̃a. 13 Gbɛ̃ pì bà ègↄ̃ kú kↄ̃n sãanↄoro, kɛ̀ à dɛ ayazĩkɛri ũ yãnzi. 14 Mámbe sãdãri maaa ũ. Má a sãanↄ dↄ̃, ma sãanↄ sↄ̃ↄ ma dↄ̃, 15 lán De Ludaa ma dↄ̃ bensↄ̃ má à dↄ̃ nà. Mɛɛ̀ gii ma wɛ̃̀ndizi aↄ̃ yãnzi. 16 Má sã pãndenↄ vĩ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú kara kɛ̀ guuro. Sé mà suńyo se. Aↄ̃é ma kòto ma, kpàsa é gↄ̃ mɛ̀n do kↄ̃n dã̀rio mɛ̀n do. De Ludaa yemazi 17 kɛ̀ mɛ́ɛ gii ma wɛ̃̀ndizi yãnzi, lɛ mà ɛara mà sí dↄ. 18 Gbɛ̃ke é ma wɛ̃̀ndi símaro, mɛ́ gízi kↄ̃n ma zĩndaomɛ. Má à gizina zɛ́ vĩ, má à sina zɛ́ vĩ dↄ. Yã kɛ̀ ma Dee dìɛmɛɛn gwe. 19 Yã pì yãnzi Yuda gbãadeenↄ kɛ̃̀kɛ̃kↄ̃a dↄ. 20 Aↄ̃ tɛ́ gbɛ̃ paridee bè: À zĩn vĩmɛ, à mì lìɛ. Bↄ́yãnzin ée swã kpaa à yãzizi? 21 Aↄ̃ gbɛ̃kenↄ bè: Zĩnde yã'onan gwero. Zĩn é fↄ̃ à vĩ̀a wɛ́ɛ wɛ̃ↄ́? 22 Luda kpɛ́ kyakɛna zĩbaa kà zaa Yerusalɛmu. Buusiɛ guumɛ, 23 ben Yesu e lili oo Luda ua guu, zaa guu kɛ̀ wè be Sulemanu gbaadaan. 24 Ben Yuda gbãadeenↄ lìgazi, aↄ̃ à là wà bè: Nɛ́ wa tó logona ai bↄrɛmɛ? Tó Mɛsayan n ũ, ǹ owe wásawasa. 25 Ben Yesu wèńla à bè: Má òare, ée síro. Yã kɛ̀ mɛ́ɛ kɛɛ kↄ̃n ma De tↄ́o pìnↄn à sèeda ũ. 26 Amↄanↄ sↄ̃ ée síro, kɛ̀ á dɛ ma sãanↄ ũro yãnzimɛ. 27 Ma sãanↄ è ma kòto ma. Má ń dↄ̃, ben aↄ̃ègↄ̃ tɛ́mazi. 28 Mɛɛ̀ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro kpáḿma, aↄ̃é ga zikiro. Gbɛ̃ke é fↄ̃ à ń bↄ ma ↄzĩro. 29 Ma De kɛ̀ à ń kpámaa dɛ baade píngila. Gbɛ̃ke é fↄ̃ à ń bↄ à ↄzĩro. 30 Mapi kↄ̃n ma Deo wá dↄ̃nkↄ̃mɛ. 31 Gbãadee pìnↄ gbɛ̀ sɛ̀sɛ dↄ lɛ wà à pápao wà à dɛ. 32 Ben Yesu bèńnɛ: Ma yã maaa kɛ̀ ma Dee dàmɛɛnↄ kɛ̀are pari. Yã maa kparee yãnzin á yezi à ma pápa gbɛ̀ozi? 33 Ben gbãadee pìnↄ wèàla wà bè: Wá yezi wà n pápa gbɛ̀o yã maaa kɛ̀ ń kɛ̀ yãnzinlo. Kɛ̀ n dↄkɛ̀ kↄ̃n Ludao yãnzimɛ. Gbɛ̃nteen n ũ, ben n n zĩnda dìɛ Luda ũ. 34 Ben Yesu wèńla à bè: Ludaa ò a doka takadan à bè Ludanↄn ń ũ. 35 Luda e gbɛ̃ kɛ̀ èe yã oońnɛ pìnↄ sísi ludaanↄroo? À yã gogona vĩ sↄ̃ro. 36 Mamↄma kɛ̀ ma De ma diɛ adona à ma zĩ anduna guu sↄ̃, kɛ̀ ma bè Luda Nɛ́n ma ũ, bↄ́yãnzi a bè ma dↄkɛ̀ kↄ̃n Ludaozi? 37 Tó mɛ́ɛ ma De kɛna kɛɛro, àton ma yã síro. 38 Tó mɛ́ɛ kɛɛ sↄ̃, baa tó ée ma yã síro, à ma náanɛ kɛ ma yãkɛnanↄ yãnzi, lɛ àgↄ̃ dↄ̃ sãnsãn kɛ̀ De Ludaa kú ma guu, ben má kú à guu sↄ̃. 39 Ben aↄ̃ ɛ̀ara wèe zɛ́ wɛtɛɛ wà à kũ, ben à pìtińgu. 40 Ben à ɛ̀ara à gàa Yoda baa kãa kpa, guu kɛ̀ Yaaya gbɛ̃nↄ batisi kɛ̀n káaku. À gurↄplaa kɛ̀ gwe, 41 ben wà mↄ̀ à kiia paripari wà bè: Baa kɛ̀ Yaaya e dabuyã ke kɛro, yã kɛ̀ à ò gbɛ̃ kɛ̀kiimusu píngi nɛ́ yãpuraamɛ. 42 Ben wà à náanɛ kɛ̀ gwe pari.
1 Gbɛ̃ kɛ̀ wè benɛ Lazaru e gyãa kɛɛ zaa Bɛtani wɛ́tɛ kɛ̀ Mariama kↄ̃n a vĩ̀i Maatao kún. 2 Mariaman nↄgbɛ̃ kɛ̀ nↄ́si gũnnadee kù Dii gbáa à gògo kↄ̃n a mìkão ũ. 3 Ben Lazaru dãre pìnↄ lɛ́kpãsã kɛ̀ Yesunɛ wà bè: Dii, n gbɛ̃nnaa e gyãa kɛɛ. 4 Kɛ̀ Yesu yã pì mà à bè: Gyãa pì é mì dɛ gaaoro. Lɛ wà Luda gakui e yãnzimɛ, lɛ Luda Nɛ́ sↄ̃ tↄ́ bↄ à musu. 5 Yesu ye Maata kↄ̃n à dãaroozi kↄ̃n Lazaruo. 6 Kɛ̀ à mà Lazaru e gyãa kɛɛ, ben à gↄ̃̀ guu kɛ̀ à kún gĩa gurↄ plaa. 7 Beee gbɛran à bè a ìbanↄnɛ: Wà ɛara wà gá Yudea. 8 Ben à ìbanↄ bènɛ: Rabi, gbãadeenↄↄ yezi wà n pápa gbɛ̀o èe gì kɛro, ben ń yezi wà ɛara wà gá gwe dↄↄ́? 9 Yesu bè: Fãantɛ̃ doo nɛ́ awa kuri awɛɛplaanloo? Gbɛ̃ kɛ̀ èe táa oo fãantɛ̃ è gɛ̃̀n síro, kɛ̀ èe guu ee anduna kɛ̀kii gupuraazi yãnzi. 10 Tó èe lili oo gwãavĩ, è gɛ̃̀n sí kɛ̀ à gupuraa pì vĩro yãnzi. 11 Yã pì ona gbɛran Yesu bèńnɛ: Wa gbɛ̃nna Lazaru ii òmɛ. Mɛ́ ga mà à vu. 12 Ben à ìbanↄ bènɛ: Dii, tó èe ii oomɛ, eé aafia e. 13 Lazaru ga yãn Yesu e oońnɛ, ben aↄ̃ↄe daa i'onamɛ yãpura. 14 Ben Yesu òńnɛ wásawasa sa à bè: Lazaru gàmɛ. 15 Ma pↄↄ kɛ̀ nna kɛ̀ má kú gwero, lɛ à e à ma náanɛ kɛ yãnzi. Wà gá à kiia. 16 Ben Tomasi kɛ̀ wè benɛ Sìka bè a gbɛ̃nↄnɛ: Wà gá kↄ̃n Diio wà ga wa píngi. 17 Kɛ̀ Yesu kà gwe, à mↄ̀ à lè wà Lazaru vĩ̀i à gĩakɛ à kɛ̀ gurↄ siigↄ̃ kↄ̀. 18 Bɛtani kú kĩi kↄ̃n Yerusalɛmuo lán kiloo aagↄ̃ↄ bà. 19 Yuda gbãadeenↄ bↄ̀ zaa gwe pari aↄ̃ mↄ̀ Maata kↄ̃n Mariamao kiia, lɛ wà sùu kpáńnɛ aↄ̃ dãgↄ̃ ga yã musu. 20 Kɛ̀ Maata mà Yesu e mↄↄ, à bↄ̀ à gàa daàlɛ, mↄde Mariama zɛ̀ bɛ. 21 Ben Maata bè Yesunɛ: Dii, tó ń kú kɛ̀mɛ yã, lɛ ma dãgↄ̃ↄ e garo. 22 Baa tia má dↄ̃ kɛ̀ yã kɛ̀ ń gbèka Ludaa, eé kɛnnɛ. 23 Yesu bènɛ: N dãgↄ̃ é fɛɛ. 24 Maata bènɛ: Má dↄ̃ kɛ̀ eé fɛɛ zĩ kɛ̀ gɛ̀nↄ é fɛɛ ziaa zĩ. 25 Yesu bènɛ: Mámbe gbɛ̃ kɛ̀ è gɛ̀nↄ fɛɛ à wɛ̃̀ndi kpáḿma ũ. Baa tó ma náanɛkɛri gà, eégↄ̃ kpɛɛ kuu. 26 Gbɛ̃ kɛ̀ kuu, ben èe ma náanɛ kɛɛ é ga zikiro. N beee sìↄ́? 27 Maata bènɛ: Eè, Dii, má sì kɛ̀ Mɛsayan n ũ, Luda Nɛ́ kɛ̀ wà bè eé mↄ́ anduna guu. 28 Kɛ̀ Maata ò lɛ, ben à gàa à a dãaro Mariama sìsi, ben à ònɛ asii guu à bè: Dannɛri mↄ̀ èe n gbekaa. 29 Kɛ̀ Mariama yã pì mà, à fɛ̀ɛ kpakpaa èe gaa à le. 30 Yesu e gĩakɛ à gɛ̃ wɛ́tɛ guu kↄ̀ro, à kpɛ́ kú guu kɛ̀ Maata dàalɛn. 31 Gbãadee pìnↄↄ kú kpɛ́n kↄ̃n Mariamao, aↄ̃ↄe sùu kpaanɛ. Kɛ̀ aↄ̃ↄ è à fɛ̀ɛ kpakpaa à bↄ̀, aↄ̃ bↄ̀ wà tɛ̀zi, zaakɛ wèe daa èe gaa ↄ́ↄ dↄ miraamɛ. 32 Kɛ̀ Mariama kà guu kɛ̀ Yesu kún, kɛ̀ à à è, à kùɛ à gbá saɛ à bènɛ: Dii, tó ń kú kɛ̀mɛ yã, lɛ ma dãgↄ̃ↄ e garo. 33 Yesu è èe ↄ́ↄ dↄↄ, ben gbãadee kɛ̀ aↄ̃ↄ kúo pìnↄↄ e ↄ́ↄ dↄↄ dↄ. Ben à nↄ̀sɛyↄgↄ sì à pↄↄ yàka. 34 Ben à bè: A à vĩ̀i mámɛ? Aↄ̃ wèàla wà bè: Maree, ǹ mↄ́ ǹ gwa. 35 Yesu wɛ́ɛ'i kàn. 36 Ben gbãadee pìnↄ bè: À gwa lán à yezi nà. 37 Ben aↄ̃ gbɛ̃kenↄ bè: Àmↄ kɛ̀ vĩ̀a wɛ́ɛ wɛ̃̀, eé fↄ̃ à gì Lazarunɛ àton garoo? 38 Kɛ̀ Yesu e gaa mira pì kiia, ben à nↄ̀sɛyↄgↄ sì dↄ. Mira pì nɛ́ gbɛ̀wɛɛmɛ, gbɛ̀ gbɛ̃̀ntɛ̃ tataàlɛ. 39 Yesu bè: À gbɛ̀ pì go à lɛ́a. Ben gbɛ̃ kɛ̀ gà pì dãre Maata bènɛ: Dii, èe gũu sↄ̃ↄ, zaakɛ à kɛ̀ gurↄ siigↄ̃n yɛ̀. 40 Yesu bènɛ: Mɛ́ɛ onnɛ kɛ̀ tó n ma náanɛ kɛ̀, nɛ́ Luda gakui eroo? 41 Kɛ̀ wà gbɛ̀ pì gò, ben Yesu wɛ́ɛ sɛ̀ musu à bè: Baa, ma n sáabu kɛ̀ kɛ̀ n ma yã mà. 42 Má dↄ̃ kɛ̀ nɛɛ̀gↄ̃ ma yã maa gurↄ píngi, mↄde má ò lɛ parii kɛ̀ aↄ̃ↄ kú kɛ̀nↄ yãnzimɛ, lɛ aↄ̃ e wà sí kɛ̀ ḿbe n ma zĩ. 43 Kɛ̀ à ò lɛ, ben à pũ̀tã kↄ̃n kòto gbãaao à bè: Lazaru, ǹ bↄ. 44 Ben gbɛ̃ kɛ̀ gà pì bↄ̀, pↄ́lɛ fĩfĩ à mɛ̀a, bisa yina à mìa. Yesu bèńnɛ: À pↄ́ poroa à à gbarɛ. 45 Yuda gbãadee kɛ̀ aↄ̃ mↄ̀ Mariama kiia pìnↄ, kɛ̀ aↄ̃ yã kɛ̀ Yesu kɛ̀ pì è, aↄ̃ a náanɛ kɛ̀ pari. 46 Mↄde aↄ̃ gbɛ̃kenↄ gàa Farisinↄ kiia, aↄ̃ yã kɛ̀ Yesu kɛ̀ tↄ̃kɛ̃̀ńnɛ. 47 Ben sa'orikinↄ kↄ̃n Farisi pìnↄ gbãadeenↄ sìsi kakↄ̃anaa wà bè: Gbɛ̃ pì e dabuyã kɛɛ pari, wée kɛɛ diamɛ? 48 Tó wá tò èe kɛɛ lɛ, baade é à náanɛ kɛ, Romudeenↄ é mↄ́ wà wa Luda kpɛ́ kↄ̃n wa boriio kaatɛ píngi. 49 Ben Kayafa aↄ̃ gbɛ̃ mɛ̀n doo kɛ̀ dɛ sa'oriki ìsi ũ wɛ̃̀ beeea bèńnɛ: Á yãke dↄ̃ro. 50 Á dↄ̃ kɛ̀ gbɛ̃ mɛ̀n do gana wa píngi gɛ̃ɛ ũu maa dɛ wa bori kaatɛnalaroo? 51 Èe yã pì o a zĩnda pↄyezioro. Kɛ̀ à dɛ sa'oriki ìsi ũ wɛ̃̀ beeea yãnzin à annabikɛyã ò kɛ̀ Yesu é ga Yudanↄ gɛ̃ɛ ũ. 52 Èe kɛ Yudanↄ ńtɛ̃ɛnlo, ai kↄ̃n Luda nɛ́ kɛ̀ aↄ̃ↄ fãakↄ̃ananↄ dↄ, lɛ à ń kɛ mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃ ũ. 53 Zaa zĩ beeean gbãadee pìnↄ zɛ̀ kↄ̃n Yesu dɛnao. 54 Beee yãnzi Yesu e bↄ gupuraaa ń tɛ́ dↄro. Ben à gàa lakutu kɛ̀ kú gbáa saɛ kɛ̀ wè be Ɛflaimu. À gurↄplaa kɛ̀ gwe kↄ̃n a ìbanↄ. 55 Yudanↄ Banla zĩbaa kà kĩi. Wà bↄ̀ lakutunↄ guu paripari, wà gàa Yerusalɛmu gbãsĩbↄna yãnzi ai zĩbaa pì gↄ̃ ká. 56 Aↄ̃ↄe Yesu wɛtɛɛ, aↄ̃ↄ zɛna Luda ua guu, aↄ̃ↄe kↄ̃ lalaa wèe bee: Ée daa diamɛ? Eé we à mↄ́ zĩbaa kɛ̀ kɛↄ́? 57 Sa'orikinↄ kↄ̃n Farisinↄↄ dìɛ kɛ̀ tó gbɛ̃ke Yesu kúkii dↄ̃, à ońnɛ lɛ aↄ̃ e wà à kũ.
1 Banla zĩbaa gↄ̃̀ gurↄ swɛɛdo, ben Yesu mↄ̀ Bɛtani, Lazaru kɛ̀ à à fɛ̀ɛ bↄna gaan bɛ wɛ́tɛ. 2 Wà pↄ́blee kɛ̀ Yesunɛ gwe. Maata bé èe pↄ́blee kpaatɛtɛɛ, Lazaru sↄ̃ↄ kú pↄ́blerinↄ tɛ́ kↄ̃n Yesuo. 3 Ben Mariama nↄ́si bori maa ↄↄdee sɛ̀ à mↄ̀o, à kù Yesu gbáa, ben à à gbá gògo kↄ̃n a mìkão. Nↄ́si gũu dàgula kpɛ́ pì guu. 4 Yesu ìbanↄ doke Yudasi Isikariↄti kɛ̀ eé Yesu kpáḿma bè: 5 Nↄ́si kɛ̀ ↄↄ kà kondogi wàa do kpɛ́ basↄↄro. Bↄ́yãnzi wèe yá wà à ↄↄ kpà takaasideenↄaziroo? 6 Èe beee o takaasideenↄ wɛ̃ndagwana yãnzinlo, kɛ̀ à dɛ kpãi ũ yãnzimɛ. Àmbe ègↄ̃ ↄↄsↄ kũna àgↄ̃ ↄↄ kokɛ̃ɛ. 7 Ben Yesu bè: Ǹ nↄgbɛ̃ daa tó. À beee dìɛ ai ma gɛ̀ kɛgurↄↄamɛ. 8 Takaasideenↄ égↄ̃ kúao gurↄ píngi, mapi sↄ̃ mɛ́gↄ̃ kúao gurↄ píngiro. 9 Yuda gbãadeenↄↄ mà kɛ̀ Yesu kú Bɛtani, ben aↄ̃ gàa gwe paripari. Èe kɛ Yesu yãnzin aↄ̃ gàazi adoro, lɛ dↄ aↄ̃ Lazaru kɛ̀ Yesu à fɛ̀ɛ bↄna gaan e yãnzimɛ. 10 Ben sa'orikinↄ zɛ̀o wà Lazaru dɛ se dↄ, 11 zaakɛ beee yãnzin gbãadeenↄↄ e kɛ̃ɛḿma pari, aↄ̃ↄe Yesu náanɛ kɛɛzi. 12 Kɛ̀ guu dↄ̀, parii kɛ̀ aↄ̃ mↄ̀ zĩbaa kɛ Yerusalɛmunↄↄ mà kɛ̀ Yesu e mↄↄ, 13 ben aↄ̃ kpakpa lánↄ zↄ̃̀zↄ̃ aↄ̃ gàa daàlɛo. Aↄ̃ↄe wii lɛɛ wèe bee: Ǹ gbãaa kɛ! Aubarikadeen gbɛ̃ kɛ̀ èe mↄↄ Dii tↄ́o ũ! Aubarikadeen Isarailinↄ Kína ũ! 14 Yesu zaaki è à dìa lán à kɛ̃na Luda yãn nà wà bè: 15 Zayↄndeenↄ, àton vĩa kɛro. A kína e mↄↄ à di zaakinɛ bↄ̀rↄ kpɛɛ. 16 À ìbanↄↄ e yã pì mì dↄ̃ gĩaro. Yesu fɛɛ à tana gakui guu gbɛran aↄ̃ↄ dↄ̃̀ sa kɛ̀ wà yã pì kɛ̃̀ à musumɛ, ben aↄ̃pinↄ bé wà à píngi kɛ̀nɛ. 17 Kɛ̀ Yesu Lazaru sìsi à à fɛ̀ɛ bↄna miran, gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kúonↄ à baaru kpàkpańnɛ. 18 Beee yãnzin parii gàa wà dààlɛzi, zaakɛ aↄ̃ↄ mà kɛ̀ à dabuyã pì kɛ̀. 19 Ben Farisinↄ bèkↄ̃nɛ: Á èↄ́? Wé fↄ̃ wà pↄ́ke woaro. À gwa lán anduna bↄ̀ à tɛ́zi nà. 20 Girikinↄↄ kú gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ mↄ̀ dↄnzi kɛ zĩbaakɛkiianↄ tɛ́, 21 ben aↄ̃ gàa Filipi kɛ̀ bↄ̀ Bɛtɛsaida, Galili bùsun kiia, aↄ̃ wɛ́ɛ kɛ̀a wà bè: Maree, wá ye Yesu kↄ̃'enazi. 22 Filipi gàa à ò Andurunɛ, ben aↄ̃ gàa wà ò Yesunɛ lɛdo. 23 Yesu bèńnɛ: Gbɛ̃ntee Nɛ́ tↄ́bↄgurↄↄ kà. 24 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, tó pↄ́wɛɛ e gɛ̃ bùsu guu à fↄ̃̀mba bↄ̀ro, ègↄ̃ kuu adomɛ. Tó à fↄ̃̀mba bↄ̀ sↄ̃, è nɛ́ i maamaa. 25 Gbɛ̃ kɛ̀ ye a wɛ̃̀ndizi é korazi. Gbɛ̃ kɛ̀ gì a wɛ̃̀ndizi anduna kɛ̀kiin sↄ̃, adee égↄ̃ kũna ai gurↄ píngi. 26 Tó gbɛ̃ yezi à zĩi kɛmɛ, àgↄ̃ tɛ́mazi. Ma zĩkɛri égↄ̃ kú guu kɛ̀ má kún. Tó gbɛ̃ e zĩi kɛɛmɛ, ma De é a kpe da. 27 Tia sa ma pↄↄ yàka. Bↄ́n mɛ́ oo? Mɛ́ be, Baa, ǹ ma bↄ yã kɛ̀ èe mↄↄmaan yↄ́? Auo! Ma mↄ yã kɛ̀ èe mↄↄmaa pì yãnzimɛ. 28 Baa, ǹ tↄ́ bↄ. Ben kòto bↄ̀ ludambɛ à bè: Ma tↄ́ bↄ̀ kↄ̀, bensↄ̃ mɛ́ ɛara mà bↄ dↄ. 29 Kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gweenↄↄ mà, aↄ̃ bè: Lou bé à pũ̀tã. Gbɛ̃kenↄ bè: Malaika bé à yã ònɛ. 30 Ben Yesu bèńnɛ: Èe kɛ ma yãnzin kòto pì bↄ̀ziro, a yãnzimɛ. 31 Yã é vɛ̃ɛ anduna kɛ̀kiia sa. Weé anduna kɛ̀ki kína bↄ kpatan sa. 32 Mapi sↄ̃, tó wà ma sɛ wà ma dↄ musu, mɛ́ bori sãnda píngi gáɛ aↄ̃ su ma kiia. 33 Kɛ̀ Yesu ò lɛ, à gaa kɛ̀ eé gaa takan à tɛ́a. 34 Ben gbɛ̃nↄ bènɛ: Wá mà à kú doka takadan wà bè Mɛsaya égↄ̃ kuu gurↄ píngimɛ, ben n bè weé Gbɛ̃ntee Nɛ́ sɛ́ wà dↄ musu sↄ̃ nɛ́? Dén Gbɛ̃ntee Nɛ́ pì ũu? 35 Yesu wèńla à bè: Gupura kuunaao gↄ̃̀ fétemɛ. Gurↄↄ kɛ̀ gupuraa pì kúao, àgↄ̃ táa oon, lɛ guu tón sia kũawaro yãnzi. Gbɛ̃ kɛ̀ èe táa oo gusiaan dↄ̃ guu kɛ̀ èe gaanlo. 36 Gurↄↄ kɛ̀ á gupuraa pì vĩ, à gupuraa pì náanɛ kɛ, lɛ à gↄ̃ gupuradeenↄ ũ. Kɛ̀ Yesu ò lɛ, ben à gàa à ùtɛńnɛ. 37 Baa kↄ̃n dabuyã parii kɛ̀ à kɛ̀ ń wáanↄ, aↄ̃ↄe à náanɛ kɛro, 38 lɛ yã kɛ̀ annabi Isaya ò e à papa yãnzi kɛ̀ à bè: Dii, gbɛ̃kee e baaru kɛ̀ wá kpà síro. Wà n gbãaa è wèe dↄ̃ro. 39 Aↄ̃ↄe we wà à náanɛ kɛ̀ro, zaakɛ Isaya bè dↄ: 40 Luda ń wɛ́ɛ vĩ̀a kũ̀ńnɛ lɛ aↄ̃ton guu ero. À ń kù kɛńnɛ gbãa lɛ aↄ̃ton yã ma aↄ̃ aɛ dↄa à ń kɛ̃kↄ̃aro. 41 Isaya beee ò kɛ̀ à Yesu gakui è yãnzimɛ, ben à à yã ò. 42 Baa kↄ̃n beeeo gbãadee pìnↄ Yesu náanɛ kɛ̀ pari. Farisinↄ yãnzin aↄ̃ègↄ̃ yezi wà dↄ̃ḿmaro, lɛ wàton aduakɛkpɛ zɛ́ zↄ̃ńnɛro yãnzi. 43 Zaakɛ aↄ̃ↄ yezi gbɛ̃nteenↄ ń sáabu kpá dɛ Luda ń sáabu kpála. 44 Ben Yesu pũ̀tã à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ èe ma náanɛ kɛɛ, èe kɛ mapin èe náanɛ kɛɛ adoro, èe gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩ náanɛ kɛɛmɛ se dↄ. 45 Gbɛ̃ kɛ̀ èe ma ee e gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi eemɛ se. 46 Ma mↄ anduna guu gupuraa ũmɛ, lɛ gbɛ̃ kɛ̀ èe ma náanɛ kɛɛ tón gↄ̃ gusiaan dↄro. 47 Gbɛ̃ kɛ̀ ma yã mà ben à kũnaro, èe kɛ mámbe mɛ́ yã vɛ̃ɛaro, zaakɛ mɛ́ɛ mↄ́ yã vɛ̃ɛ andunaanlo, ma mↄ anduna mì símɛ. 48 Gbɛ̃ kɛ̀ gìmazi ben èe ma yã síro, yãkpaɛkɛna e à dãa. Yã kɛ̀ má ònɛ pì bé eé vɛ̃ɛa ziaa zĩ. 49 Zaakɛ mɛ́ɛ yãke o kↄ̃n ma zĩndaoro. Yã kɛ̀ má ò kↄ̃n yã kɛ̀ má dàńnɛo, ma De kɛ̀ ma zĩi bé à dìɛmɛ. 50 Má dↄ̃ kɛ̀ yã kɛ̀ à dìɛmɛɛ nɛ́ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro yãmɛ. Beee yãnzi yã kɛ̀ mɛ́ɛ oo, mɛ́ɛ oo lán ma Dee dàmɛ nàmɛ.
1 Lɛ Banla zĩbaa kpɛ́ à ká, Yesu dↄ̃̀ kɛ̀ a bↄna anduna kɛ̀kii guu tana a De kiia gurↄↄ kà. Lán à ye a gbɛ̃nↄzi anduna guu nà, à yeńzi ai a wɛ̃̀ndi lɛ́mmɛ. 2 Kɛ̀ aↄ̃ↄe uusiɛ pↄ́ blee, Ibilisi gĩakɛ à yã dà Simↄ Isikariↄti nɛ́ Yudasi swɛ̃̀n kↄ̀, lɛ à Yesu kpáḿma. 3 Yesu dↄ̃̀ kɛ̀ a De pↄ́ píngi nàare a ↄzĩ. À dↄ̃̀ kɛ̀ a bↄ Luda kiiamɛ, bensↄ̃ é ɛara à tá à kiiamɛ. 4 Gurↄↄ kɛ̀ aↄ̃ↄe pↄ́ blee, Yesu fɛ̀ɛ à a uta bↄ̀ à kàɛ, ben à tawɛi sɛ̀ à dↄ̀ a pii. 5 Beee gbɛra à í kà taa guu, ben à nà a ìbanↄ gbá pipinaa, èe gogoo kↄ̃n tawɛi kɛ̀ à dↄ̀ a piiao. 6 Kɛ̀ à kà Simↄ Pita kiia, Pita bènɛ: Dii, ḿbe nɛ́ ma gbá pípimɛↄ́? 7 Yesu wèàla à bè: Ń yã kɛ̀ mɛ́ɛ kɛɛ dↄ̃ gĩaro, mↄde nɛ́ yãa ǹ dↄ̃. 8 Pita bènɛ: Nɛ́ ma gbá pípimɛro fá! Yesu bènɛ: Tó mɛ́ɛ n gbá pípiro, n bà kúmao dↄro. 9 Simↄ Pita bènɛ: Dii, èe kɛ ma gbámɛ adoro, ma ↄ kↄ̃n ma mìomɛ dↄ. 10 Yesu bènɛ: Gbɛ̃ kɛ̀ zú ò bà kú kↄ̃n a mɛ̀gu ke pipinaoro, séde à gbá, zaakɛ à zɛ̃namɛ. Á gbãsĩro, mↄde èe kɛ a pínginlo. 11 À gbɛ̃ kɛ̀ eé a kpáḿma dↄ̃. Beee yãnzin à bè aↄ̃ↄ gbãsĩsai ń píngiro. 12 Kɛ̀ à ń gbá pìpińnɛ à yã̀a, à a uta sɛ̀ à dà, ben à ɛ̀ara a gbɛ̀n. À bèńnɛ: Á yã kɛ̀ má kɛ̀aree dↄ̃ↄ́? 13 Eè ma sísi Dannɛri kesↄ̃ Dii. Ée oo a zɛ́amɛ, zaakɛ má dɛ à ũmɛ. 14 Lán mamↄma kɛ̀ má dɛ a dii kↄ̃n a dannɛrio ũu a gbá pìpiare nà, àgae kↄ̃ gbá pípii lɛ se. 15 Ma à taka kɛ̀are. Àgae kɛ lán má kɛ̀are nà. 16 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, zↄ̀bleri ègↄ̃ dɛ a diilaro, zĩ̀ri ègↄ̃ dɛ gbɛ̃ kɛ̀ à à zĩ̀laro. 17 Lán a yã beee dↄ̃̀ nà, aubarikadeenↄn a ũ tó ée kɛɛ lɛ. 18 Èe kɛ a píngi yãn mɛ́ɛ ooro. Má gbɛ̃ kɛ̀ ma ń sɛ́nↄ dↄ̃. Séde yã kɛ̀ kɛ̃na Luda yãn kɛ̀ papa kɛ̀ wà bè: Gbɛ̃ kɛ̀ weè ↄ kakↄ̃a ta dↄ̃nkↄ̃ guu bé à bↄ̀ ma kpɛɛ. 19 Mɛ́ɛ ooare tia lɛ à kpɛ́ à mↄ́, lɛ tó à mↄ̀, é sí kɛ̀ mámbe à ũ. 20 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩ̀ri sì ma simɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ ma si sↄ̃, adee gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi sìmɛ. 21 Kɛ̀ Yesu ò lɛ, à nↄ̀sɛyↄgↄ sì, ben à òńnɛ wásawasa à bè: Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, a gbɛ̃ mɛ̀n doo bé eé ma kpáḿma. 22 Ben à ìbanↄ kↄ̃ gwàgwa kↄ̃ wɛ́ɛzĩ aↄ̃ bídi kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ à tɛ́a. 23 Ìba doo kɛ̀ Yesu yezi gɛɛkɛsɛkɛna à saɛ. 24 Ben Simↄ Pita lɛ́zukii kɛ̀nɛ à Yesu la tó dén à tɛ́a. 25 Ben ìba pì nà Yesuzi à à là à bè: Dii, démɛɛ? 26 Yesu wèàla à bè: Mɛ́ lↄma zↄ̃ dòa mà kpá adeea. Ben à lↄma zↄ̃̀ dòa à kpà Simↄ Isikariↄti nɛ́ Yudasia. 27 Kɛ̀ Yudasi lↄma pì sì, Setãn gɛ̃̀n gↄ̃ↄ. Ben Yesu bènɛ: Yã kɛ̀ nɛ́ kɛ ǹ kɛ kpakpaa. 28 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe pↄ́ bleenↄ kee e dↄ̃ tó bↄ́yãnzi Yesu ònɛ lɛziro. 29 Kɛ̀ Yudasi bé ègↄ̃ ↄↄsↄ kũna, ben gbɛ̃kenↄ e daa Yesu bènɛ à gá zĩbaa pↄ́ kɛ̀ aↄ̃ↄ yezinↄ lúmɛ ke à gá pↄ́ke kpá takaasideenↄa. 30 Kɛ̀ Yudasi lↄma pì sì, à bↄ̀ gↄ̃ↄ. Gwãavĩmɛ sↄ̃. 31 Kɛ̀ Yudasi bↄ̀, ben Yesu bè: Tia sa Gbɛ̃ntee Nɛ́ é tↄ́ bↄ, Luda sↄ̃ é tↄ́ bↄ à yã musu. 32 Tó Luda tↄ́ bↄ̀ à musu sↄ̃, Luda é à tↄ́ bↄ a kiia, bensↄ̃ eé bↄ gↄ̃ↄmɛ. 33 Ma nɛ́nↄ, ma kuunaao gↄ̃̀ fétemɛ. É ma wɛtɛ, mↄde mɛ́ɛ ooare tia lán má ò gbãadeenↄnɛ nà, é fↄ̃ à gá guu kɛ̀ mɛ́ɛ taanlo. 34 Mɛ́ɛ yã dufu diɛɛare, àgae yekↄ̃zi. Lán má yeazi nà, apinↄ sↄ̃ àgae yekↄ̃zi lɛ dↄ. 35 Tó á yekↄ̃zi, baade píngi é a dↄ̃ ma ìbanↄ ũ. 36 Simↄ Pita à là à bè: Dii, nɛ́ɛ taa mámɛ? Yesu wèàla à bè: Guu kɛ̀ mɛ́ɛ taan, nɛ́ fↄ̃ ǹ tɛ́mazi gĩaro, mↄde nɛ́ yãa ǹ mↄ́. 37 Pita bènɛ: Dii, bↄ́yãnzi mɛ́ fↄ̃ mà tɛ́nzi tiaroo? Mɛ́ gí ma wɛ̃̀ndizi n yãnzi. 38 Yesu bè: Nɛ́ gí n wɛ̃̀ndizi ma yãnzi sↄ̃ↄ́? Yãpuraan mɛ́ɛ oonnɛ, ai koo gↄ̃ gá lɛ́ zu, nɛ́ lɛ́ sɛ́mazi gɛ̃̀n aagↄ̃.
1 Àton tó a nↄ̀sɛ yakaro. À Luda náanɛ kɛ, à ma náanɛ kɛ dↄ. 2 Ma De bɛ kpɛ́nɛnↄ kuu pari, tó à dɛ lɛro, lɛ má òare. Mɛ́ɛ gaa guu kɛkɛare. 3 Lán mɛ́ɛ gaa guu kɛkɛare nà, mɛ́ ɛara mà mↄ́ mà a sɛ́ɛ mà táao ma kiia, lɛ apinↄ se àgↄ̃ kú guu kɛ̀ má kún. 4 Á guu kɛ̀ mɛ́ɛ taan zɛ́ dↄ̃. 5 Ben Tomasi bènɛ: Dii, wá dↄ̃ guu kɛ̀ nɛ́ɛ taanlo. Wé fↄ̃ wà à zɛ́ dↄ̃ diamɛ? 6 Yesu wèàla à bè: Mámbe zɛ́ ũ, mámbe yãpuraa kↄ̃n wɛ̃̀ndio ũ. Gbɛ̃ke è e à gá ma De kiia ma gbákũna sairo. 7 Tó á ma dↄ̃, lɛ á ma De dↄ̃. Zaa tia a à dↄ̃̀, bensↄ̃ a à è. 8 Ben Filipi bènɛ: Dii, ǹ n De ↄdↄawe. Bee é mↄ́wa. 9 Yesu bènɛ: Filipi, má kúao zaa gìkɛna, ben ń ma dↄ̃roo? Gbɛ̃ kɛ̀ ma ee ma De èmɛ. Bↄ́yãnzin nɛ́ɛ bee mà a De ↄdↄaarezi? 10 Kɛ̀ má kú ma De guu, bensↄ̃ ma Dee kú ma guu, nɛ́ɛ síroo? Yã kɛ̀ mɛ́ɛ ooare mɛ́ɛ oo kↄ̃n ma zĩndaoro. Ma De kɛ̀ kú ma guu bé è a yãkɛnanↄ kɛ. 11 Kɛ̀ ma bè má kú ma De guu, ma De sↄ̃ↄ kú ma guu, à ma yã sí. Tó lɛn sↄ̃ro, à sí dabuyãkɛna pìnↄ yãnzi. 12 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, gbɛ̃ kɛ̀ èe ma náanɛ kɛɛ é yã kɛ̀ mɛɛ̀ kɛ pìnↄ kɛ. Baa kɛ̀ à dɛ beeenↄlaa se, kɛ̀ mɛ́ɛ taa ma De kiia yãnzi. 13 Pↄ́ sãnda píngi kɛ̀ é wɛ́ɛ kɛ kↄ̃n ma tↄ́on mɛ́ kɛ lɛ ma De tↄ́ bↄ ma musu yãnzi. 14 Pↄ́ kɛ̀ é à wɛ́ɛ kɛma kↄ̃n ma tↄ́o píngi, mɛ́ kɛ. 15 Tó á yemazi, égↄ̃ yã kɛ̀ má dìɛnↄ kũna. 16 Mɛ́ wɛ́ɛ kɛ ma Dea, eé a gba Zɛnyode pãnde kɛ̀ eégↄ̃ kúao gurↄ píngi 17 Nini Yãpurademɛ. Anduna gbɛ̃nↄ é fↄ̃ wà à síro, zaakɛ aↄ̃ↄe a eero, bensↄ̃ aↄ̃ↄ à dↄ̃ro. Mↄde á à dↄ̃, zaakɛ à kúao, bensↄ̃ eégↄ̃ kú a guu. 18 Mɛ́ a tó adoro, mɛ́ ɛara mà mↄ́ a kiia. 19 À gↄ̃̀ féte kɛ̀ anduna é ma e dↄro, mↄde é ma e. Kɛ̀ má kuu yãnzi, égↄ̃ kuu se. 20 Zĩ pìan égↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ má kú ma De guu, á kú ma guu, bensↄ̃ má kú a guu. 21 Gbɛ̃ kɛ̀ ma yãdiɛnanↄ dà bensↄ̃ à kũna, adee bé à yemazi. Ma De égↄ̃ ye gbɛ̃ kɛ̀ yemaziizi, mapi sↄ̃ mɛ́gↄ̃ yezi mɛ́ ma zĩnda ↄdↄanɛ. 22 Ben Yudasi à là, èe kɛ Yudasi Isikariↄtinlo, à bè: Dii, à kɛ̀ dia nɛ́ n zĩnda ↄdↄawe, ben anduna sↄ̃ eé n eroo? 23 Ben Yesu wèàla à bè: Tó gbɛ̃ yemazi, eégↄ̃ ma yã kũna. Ma De égↄ̃ yezi, wé mↄ́ à kiia wà vɛ̃ɛ lɛdo. 24 Gbɛ̃ kɛ̀ yemaziroo ma yã kũnaro. Yã kɛ̀ ée maa pì e bↄ ma kiiaro, à bↄ̀ ma De kɛ̀ ma zĩi kiiamɛ. 25 Ma yã pì òare gurↄↄ kɛ̀ má kpɛ́ kúao. 26 Ma De é a Ninii zĩ kↄ̃n ma tↄ́o Zɛnyodee ũ. Àmbe eé yã píngi dadaare, eé tó yã kɛ̀ má òaree dↄagu píngi. 27 Mɛ́ɛ a too kↄ̃n aafiao, ma zĩnda aafian mɛ́ɛ a gbaa. Mɛ́ɛ a gbaa lán anduna è ń gba nàro. Àton tó a nↄ̀sɛ yakaro, àton tó vĩaa a kũro. 28 Á mà má òare mɛ́ɛ taa mɛ́ ɛara mà mↄ a kiia. Tó á yemazimɛ, lɛ a pↄↄ nna kɛ̀ mɛ́ɛ taa ma De kiia yãnzi, zaakɛ ma Dee dɛmala. 29 Má òare tia lɛ à kpɛ́ à kɛ, lɛ tó à kɛ̀, é ma náanɛ kɛ. 30 Mɛ́ e mà yã oao à gì kɛ̀ dↄro, zaakɛ anduna kɛ̀ki kína e mↄↄ. À gbãa vĩ ma musuro, 31 mↄde lán ma Dee dàmɛ nàn mɛ́ɛ kɛɛ, lɛ anduna e à dↄ̃ kɛ̀ má yezi. À fɛɛ wà gu gura kɛ̀.
1 Mámbe geepi lí yãpuraa ũ, ma Den geepi lí búdee ũ. 2 È lígã kɛ̀ pɛ́ma nɛ́'ina sai píngi zↄ̃, bensↄ̃ è à nɛ́'iri píngi ↄnɛ kɛ̃ɛ lɛ à nɛ́'ina kaara yãnzi. 3 Apinↄ sↄ̃ á zɛ̃namɛ yã kɛ̀ má òare yãnzi. 4 Àgↄ̃ kú ma guu lán má kú a guu nà. Lígã è fↄ̃ à nɛ́ kpá a zĩndaoro, séde àgↄ̃ kú lídaaa. Lɛmɛ apinↄ é fↄ̃ à nɛ́ kpáro, séto àgↄ̃ kú ma guu baasiro. 5 Mámbe geepi lídaa ũ, ámbe à gã̀nↄ ũ. Gbɛ̃ kɛ̀ kú ma guu, bensↄ̃ má kú à guu, àmbe eé nɛ́ kpá maamaa, zaakɛ é fↄ̃ à pↄ́ke kɛ ma sairo. 6 Tó gbɛ̃ kú ma guuro, weé à zĩnna, lán wè lígã zↄ̃ wà zĩnna à kori kũ wà sɛ́ɛ wà ká tɛ́n à tɛ́ kũ nà. 7 Tó á kú ma guu, bensↄ̃ ma yã kú a guu, à pↄ́ sãnda píngi kɛ̀ á yezi wɛ́ɛ kɛ, é e. 8 Tó a nɛ́ kpà maamaa, gbɛ̃nↄ égↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ ma ìbanↄn a ũ yãpura, ma De tↄ́ é bↄ. 9 Má yeazi lán ma Dee yemazi nà. Àgↄ̃ kú ma yenzi guu. 10 Tó á yã kɛ̀ má dìɛnↄ kũna, égↄ̃ kú ma yenzi guu, lán má yã kɛ̀ ma Dee dìɛnↄ kũna nà, bensↄ̃ má kú a yenzi guu. 11 Ma yã pìnↄ òare, lɛ pↄnnaa kɛ̀ má vĩi gↄ̃ kú a guu yãnzimɛ, a pↄnnaa égↄ̃ papana. 12 Yã kɛ̀ má dìɛareen yɛ̀: Àgↄ̃ yekↄ̃zi lán má yeazi nà. 13 Tó gbɛ̃ gì a wɛ̃̀ndizi a gbɛ̃nnanↄ yãnzi, gbɛ̃kee yenzi vĩ dɛ beeelaro. 14 Tó ée yã kɛ̀ má dìɛaree kɛɛ, ma gbɛ̃nnanↄn a ũ. 15 Mɛɛ̀ a sísi zↄ̀blerinↄ dↄro, zaakɛ zↄ̀bleri ègↄ̃ a dii bↄkↄ̃tɛ dↄ̃ro. Ma a sisi ma gbɛ̃nnanↄmɛ, zaakɛ yã kɛ̀ má mà ma De kiian má òare píngi. 16 Ámbe a ma sɛro, mámbe ma a sɛ, ben ma a zĩ à gá nɛ́ ká, nɛ́kana kɛ̀ eé yãaroo, gbasa De Luda a gba pↄ́ sãnda píngi kɛ̀ a wɛ́ɛ kɛ̀a kↄ̃n ma tↄ́o. 17 Yã kɛ̀ má dìɛareen yɛ̀: Àgↄ̃ yekↄ̃zi. 18 Tó anduna zàagu, àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ à zàmagu a ã. 19 Tó anduna gbɛ̃nↄn a ũ, lɛ anduna yeazi. Lán ma a sɛ ma a bↄ anduna guu nà, á dɛ à gbɛ̃nↄ ũro. Bee yãnzin anduna zàaguzi. 20 À tó yã kɛ̀ má òaree gↄ̃ dↄagu. Zↄ̀bleri ègↄ̃ dɛ a diilaro. Lán aↄ̃ wɛ́ɛ tã̀ma nà, lɛn aↄ̃é tãawa lɛ. Tó aↄ̃ↄ ma yã kũnamɛ, aↄ̃égↄ̃ a yã kũna se dↄ. 21 Aↄ̃é yã beeenↄ kɛare píngi ma tↄ́ yãnzi, zaakɛ aↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi dↄ̃ro. 22 Tó mɛ́ɛ mↄ́ ma yã òńnɛ yãro, lɛ aↄ̃ↄ taari vĩro. Mↄde tia la aↄ̃ taari agbaa vĩro. 23 Gbɛ̃ kɛ̀ zàmaguu zà ma Demmɛ se. 24 Tó mɛ́ɛ yã kɛ̀ wèe kɛ yãroo kɛ aↄ̃ tɛ́ro, lɛ aↄ̃ↄ taari vĩro. Mↄde tia la aↄ̃ yã kɛ̀ má kɛ̀nↄ è, ben aↄ̃ zàmagu kↄ̃n ma Deo wa píngi, 25 lɛ yã kɛ̀ kú aↄ̃ doka guu papa, kɛ̀ wà bè aↄ̃ zàmagu pãmɛ. 26 Tó Zɛnyodee kɛ̀ mɛ́ à gbarɛawaa bↄ̀ ma De kiia à mↄ̀, Nini Yãpurade kɛ̀ è bↄ à kiia pì, eé ma sèeda kɛ. 27 Apinↄ sↄ̃ é ma sèeda kɛ, kɛ̀ á kúmao zaa káaku yãnzi.
1 Ma yã kɛ̀nↄ òare lɛ àton furo yãnzimɛ. 2 Weé aduakɛkpɛ zɛ́ zↄ̃are. À gurↄↄ e suu se kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ eé a dɛ égↄ̃ daa Luda zĩin ée kɛɛ. 3 Aↄ̃é yã pìnↄ kɛare, kɛ̀ aↄ̃ↄ ma De kↄ̃n mapio dↄ̃ro yãnzi. 4 Ma yã kɛ̀nↄ òare lɛ tó à gurↄↄ kà, égↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ má òare kↄ̀. Mɛ́ɛ yã kɛ̀nↄ oare zaa káakuro, kɛ̀ má kúao yãnzi. 5 Mɛ́ɛ taa gbɛ̃ kɛ̀ ma zĩi kiia sa, mↄde a gbɛ̃kee e ma la guu kɛ̀ mɛ́ɛ taanlo. 6 A nↄ̀sɛ yàka sa kɛ̀ ma yã kɛ̀nↄ òare yãnzi. 7 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, ma tana é àre kɛare, zaakɛ tó mɛ́ɛ táro, Zɛnyodee pì é mↄ́ a kiiaro. Tó ma ta, mɛ́ à zĩawa. 8 Tó à sù, eé tó anduna a yã zɛ́ dↄ̃ durun kↄ̃n maakɛnao kↄ̃n yãvɛ̃ɛmmanao musu. 9 Aↄ̃é à yã zɛ́ dↄ̃ durun yã musu, kɛ̀ aↄ̃ↄe ma náanɛ kɛro yãnzi. 10 Aↄ̃é à yã zɛ́ dↄ̃ maakɛna yã musu, kɛ̀ mɛ́ɛ taa ma De kiia, é ma e dↄro. 11 Aↄ̃é à yã zɛ́ dↄ̃ yãvɛ̃ɛmmana musu, kɛ̀ yã vɛ̃̀ɛ anduna kɛ̀ki kínaa yãnzi. 12 Má yã vĩ dↄ pari mà oare, mↄde é yã pìnↄ fↄ̃ gĩaro. 13 Tó Nini Yãpurade sù, eé dↄare aɛ yãpura píngi guu. Eé yã o a zĩnda dↄ̃naoro, yã kɛ̀ à màn eégae o, eé yã kɛ̀ èe suunↄ baaru kpáare. 14 Eé ma tↄ́ bↄ, zaakɛ eé ma yãnↄ sɛ́ɛ à tↄ̃kɛ̃are. 15 Pↄ́ kɛ̀ ma Dee vĩ píngi nɛ́ ma pↄ́mɛ. Bee yãnzin ma bè eé ma yãnↄ sɛ́ɛ à tↄ̃kɛ̃arezi. 16 À gↄ̃̀ féte kɛ̀ é ma e dↄro, à gↄ̃̀ féte kɛ̀ é ma e dↄ. 17 Ben à ìba kenↄ bèkↄ̃nɛ: Bↄ́ yãn èe oowe gwee? À bè à gↄ̃̀ féte kɛ̀ wé a e dↄro, à gↄ̃̀ féte kɛ̀ wé a e dↄ. À bè dↄ, ée taa a De kiiamɛ. 18 Ben aↄ̃ bè: À gↄ̃̀ féte kɛ̀ à ò pì dɛ diamɛ? Wée yã kɛ̀ èe oo pì dↄ̀rↄ dↄ̃ro. 19 Yesu dↄ̃̀ kɛ̀ aↄ̃ↄ yezi wà a la, ben à bèńnɛ: Kɛ̀ ma bè à gↄ̃̀ féte kɛ̀ é ma e dↄro, bensↄ̃ à gↄ̃̀ féte kɛ̀ é ma e dↄ, beeen ée kↄ̃ lalaaziↄ́? 20 Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, é ↄ́ↄ dↄ à sósobi kɛ, mↄde anduna é pↄnnaa kɛ. Égↄ̃ kú pↄsiaa guu, mↄde a pↄsiaa pì é liɛ pↄnnaa ũ. 21 Tó nↄgbɛ̃ yezi à nɛ́ i, à pↄↄ è yaka kɛ̀ à wãwãkɛgurↄↄ kà yãnzi. Tó à nɛ́ ì sↄ̃, wãwãa kɛ̀ à kɛ̀ pì è dↄn dↄro. À pↄↄ è kɛ nna, kɛ̀ à nɛ́ dufu ì anduna guu yãnzi. 22 Lɛn apinↄ sↄ̃ a nↄ̀sɛ yakana lɛ gĩa. Mɛ́ ɛara mà a e dↄ, a pↄↄ é kɛ nna, gbɛ̃ke sↄ̃ é fↄ̃ à a pↄnnaa pì síawaro. 23 Zĩ pìan é yãke lama dↄro. Yãpuraan mɛ́ɛ ooare, ma De é pↄ́ sãnda píngi kɛ̀ é wɛ́ɛ kɛa kↄ̃n ma tↄ́o kpáawa. 24 Ai tia ée pↄ́ke wɛ́ɛ kɛ kↄ̃n ma tↄ́oro. À wɛ́ɛ kɛ, é e lɛ a pↄnnaa gↄ̃ papana. 25 Ma yã pìnↄ lɛ̀kↄ̃ziaremɛ. À gurↄↄ e suu kɛ̀ mɛ́ yã oare kↄ̃n yãlɛkↄ̃zinao dↄro, mɛ́ ma De yã oare wásawasa. 26 Zĩ pìan é wɛ́ɛ kɛ kↄ̃n ma tↄ́o. Mɛ́ɛ oare kɛ̀ mámbe mɛ́ wɛ́ɛ kɛare ma Dearo, 27 zaakɛ ma De a zĩndanɛ yeazi kɛ̀ á yemazi yãnzi, bensↄ̃ a ma bↄna à kiia sì. 28 Ma bↄ ma De kiia ma mↄ anduna guu. Tia sa mɛ́ɛ anduna too mɛ́ɛ taa à kiia. 29 Ben à ìbanↄ bènɛ: Tↄ̀, nɛ́ɛ yã oo kↄ̃n yãlɛkↄ̃zinao dↄro, nɛ́ɛ oo wásawasamɛ sa. 30 Wá dↄ̃ sa kɛ̀ ń yã píngi dↄ̃, èe kɛ séto wà yãke gbekammaro. Bee yãnzin wa n bↄna Luda kiia sìzi. 31 Ben Yesu bèńnɛ: Ée ma náanɛ kɛɛ saↄ́? 32 À gurↄↄ e suu à kà kↄ̀, kɛ̀ é fãakↄ̃a, a baade é tá a bɛ à ma tó mado. Baa kↄ̃n beeeo má kuu madoro, zaakɛ ma Dee kúmao. 33 Ma yã kɛ̀nↄ òare, lɛ a làakari gↄ̃ kpaɛna kuuna ma guu. É wɛ́ɛtãmma e anduna guu, mↄde à nↄ̀sɛ kpáɛ, ma gĩakɛ ma zĩ̀ blè andunaa.
1 Yesu yã pì ona gbɛra à wɛ́ɛ sɛ̀ musu à bè: Baa, à gurↄↄ kà. Ǹ n Nɛ́ tↄ́ bↄ, lɛ n Nɛ́ n tↄ́ bↄ. 2 Ń tò má iko vĩ gbɛ̃ sãnda píngi musu, lɛ mà wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro kpá gbɛ̃ kɛ̀ ń kpàmaanↄa. 3 Mmↄn Luda mɛ̀n do léle yãpurade kↄ̃n mapi Yesu Kirisi kɛ̀ ń zĩ̀o dↄ̃nan wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo pì ũ. 4 Ma n tↄ́ bↄ̀ tↄↄtɛa. Zĩi kɛ̀ ń dàmɛ mà kɛ má kɛ̀ ma yãa. 5 Baa, ǹ gakui kpáma n kiia tia sa, lán ń kpàma nà n kiia zaalɛ anduna kaɛnaro. 6 Gbɛ̃ kɛ̀ n ń sɛ́ andunan n ń kpámaanↄ má tò aↄ̃ↄ n dↄ̃. N pↄ́nↄmɛ, ben n ń kpáma. Aↄ̃ↄ n yã kũna, 7 aↄ̃ↄ dↄ̃̀ sa kɛ̀ yã kɛ̀ ń dàmɛ píngi bↄ̀ n kiiamɛ. 8 Ma yã kɛ̀ ń dàmɛɛ dàńnɛ. Aↄ̃ↄ sì, ben aↄ̃ↄ dↄ̃̀ kɛ̀ ma bↄ n kiiamɛ yãpura. Aↄ̃ↄ sì sↄ̃ kɛ̀ ḿbe n ma zĩ. 9 Mɛ́ɛ wɛ́ɛ kɛɛńnɛ, èe kɛ andunagbɛ̃nↄn mɛ́ɛ kɛɛńnɛro, séde gbɛ̃ kɛ̀ n ń kpámaa pìnↄ, zaakɛ n pↄ́nↄmɛ. 10 Ma gbɛ̃nↄ nɛ́ n gbɛ̃nↄmɛ ń píngi, n pↄ́nↄ nɛ́ ma pↄ́nↄmɛ píngi. Mɛ́ɛ tↄ́ bↄↄ ń gãzĩ. 11 Mɛ́ɛ suu n kiia, mɛ́gↄ̃ kú anduna guu dↄro, mↄde aↄ̃pinↄ égↄ̃ kú anduna guu. Ma Baa Kuadonade, ǹgↄ̃ ń kũna kↄ̃n n tↄ́ kɛ̀ ń kpàma gbãaao, lɛ aↄ̃gↄ̃ kuu mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃ lán wa bà. 12 Gurↄↄ kɛ̀ má kúńyo, má ń kũna kↄ̃n tↄ́ kɛ̀ ń kpàmaa pì gbãaao. Ma ń dãkpa, ben aↄ̃ gbɛ̃kee e sãsãro, séde gbɛ̃ kɛ̀ mì pɛ̀ kaatɛnaa lɛ n yã e à papa yãnzi. 13 Tia sa mɛ́ɛ suu n kiia. Ma yã kɛ̀nↄ ò anduna guu, lɛ aↄ̃gↄ̃ pↄnnaa kɛ̀ má vĩi vĩ àgↄ̃ papana ń guu. 14 Ma n yã dàńnɛ, ben anduna zàńgu, kɛ̀ anduna gbɛ̃nↄmɛ ń ũro yãnzi, lán mapi má dɛ anduna gbɛ̃ ũro nà. 15 Mɛ́ɛ wɛ́ɛ kɛɛmma, èe kɛ lɛ ǹ ń bↄ anduna guunlo, mↄde lɛ ǹ ń dãkpa zaaa yãnzimɛ. 16 Anduna gbɛ̃nↄmɛ ń ũro, lán mapi má dɛ anduna gbɛ̃ ũro nà. 17 Ǹ tó aↄ̃ kuuna gↄ̃ adona kↄ̃n yãpura gbãaao. N yãn yãpuraa pì ũ. 18 Lán n ma zĩ anduna guu nà, lɛn mapi sↄ̃ ma ń zĩ anduna guu lɛ. 19 Mɛɛ̀ ma zĩnda kpaamma aↄ̃ yãnzi, lɛ aↄ̃gↄ̃ kuu n gbɛ̃nↄ ũ yãpura. 20 Èe kɛ mɛ́ɛ wɛ́ɛ kɛɛńnɛ ńdonlo, kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃é ma náanɛ kɛ ń yã yãnzinↄmɛ dↄ, 21 lɛ aↄ̃ píngi gↄ̃ kuu mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃ ũ. Baa, lán ń kú ma guu nà bensↄ̃ má kú n guu, aↄ̃pinↄ sↄ̃ gↄ̃ kú wa guu lɛ, lɛ anduna e à sí kɛ̀ ḿbe n ma zĩ. 22 Gakui kɛ̀ ń kpàmaan má kpàḿma, lɛ aↄ̃gↄ̃ kuu mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃ lán wa bà. 23 Má kú ń guu, bensↄ̃ ń kú ma guu, lɛ aↄ̃gↄ̃ kuu mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃ ũ mámmam, lɛ anduna gↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ ḿbe n ma zĩ, bensↄ̃ ń yeńzi lán ń yemazi nà. 24 Baa, gbɛ̃ kɛ̀ ń kpàmaanↄ, má yezi aↄ̃gↄ̃ kú guu kɛ̀ má kún, lɛ aↄ̃ wɛ́ɛ si ma gakuilɛ, gakui kɛ̀ ń kpàma kɛ̀ ń yemazi zaalɛ anduna kaɛnaroo. 25 Baa Maa, anduna n dↄ̃ro, mↄde má n dↄ̃, ben gbɛ̃ kɛ̀nↄↄ dↄ̃ kɛ̀ ḿbe n ma zĩ. 26 Má tò aↄ̃ↄ n dↄ̃, mɛ́gae tó aↄ̃gↄ̃ n dↄ̃, lɛ yenzi kɛ̀ ń vĩmao gↄ̃ kú ń guu, lɛ mapi sↄ̃ màgↄ̃ kú ń guu.
1 Yesu yã pì ona gbɛra à bↄ̀ kↄ̃n a ìbanↄ, ben aↄ̃ bikũ̀ Kidironu baa kãa kpa. Swadako kú gwe, ben à gɛ̃̀n kↄ̃n a ìbanↄ. 2 Yudasi bↄnkpɛɛdee sↄ̃ↄ guu pì dↄ̃, zaakɛ Yesu kↄ̃n a ìbanↄ ègↄ̃ kaakↄ̃a gwe baabↄrɛ. 3 Ben Yudasi gàa gwe kↄ̃n soza gãli dooo kↄ̃n dogari kɛ̀ sa'orikinↄ kↄ̃n Farisinↄ ń zĩnↄ. Aↄ̃ↄ fitianↄ kũna kↄ̃n sɛ̃̀tɛnↄ kↄ̃n gↄ̃kɛbↄnↄ. 4 Yesu yã kɛ̀ eé a lee dↄ̃ píngi, ben à bↄ̀ à dàńlɛ à ń lá à bè: Dén ée wɛtɛɛ? 5 Aↄ̃ wèàla wà bè: Yesu Nazarɛtimɛ. À bèńnɛ: Mámbe à ũ. Yudasi bↄnkpɛɛdee pì kúńyo. 6 Kɛ̀ Yesu bèńnɛ, mámbe à ũ, ben aↄ̃ tatakpɛɛ kɛ̀, aↄ̃ bↄ̀ wà lɛ̀ɛ. 7 Yesu ń lá dↄ: Dén ée wɛtɛɛ? Ben aↄ̃ bè: Yesu Nazarɛtimɛ. 8 Yesu wèńla dↄ à bè: Má òare kɛ̀ mámbe à ũ. Tó mámbe ée ma wɛtɛɛ, à tó gbɛ̃ kɛ̀nↄ tá. 9 À ò lɛ lɛ yã kɛ̀ à ò yãa e à papa yãnzimɛ, kɛ̀ à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ n ń kpámaanↄ, aↄ̃ gbɛ̃kee e sãsãro. 10 Simↄ Pita fɛ̃ɛdaa logona, ben à wòto à sa'oriki ìsi zĩ̀ri lɛ̀o à à swã ↄplaa gò. Zĩ̀ri pì tↄ́n Malaku. 11 Ben Yesu bè Pitanɛ: Ǹ n fɛ̃ɛdaa sↄtↄ a kpɛ́ɛn. Mɛ́ togo'i kɛ̀ ma Dee dìɛmɛ í miroo? 12 Ben sozanↄ kↄ̃n ń gbɛ̃nsio kↄ̃n Yuda dogarinↄ Yesu kũ̀ aↄ̃ à yì. 13 Ben aↄ̃ gàao Anasa kiia gĩa. Anasa nɛ́ Kayafa kɛ̀ dɛ sa'oriki ìsi ũ wɛ̃̀ beeea anzuremɛ. 14 Kayafa bé à lɛ́ dà Yuda gbãadeenↄa yã à bè: À maa gbɛ̃ mɛ̀n doo ga baade píngi gɛ̃ɛ ũmɛ. 15 Simↄ Pita kↄ̃n ìba pãndeo tɛ́ Yesu kpɛɛ. Sa'oriki ìsi ìba pãnde pì dↄ̃, ben ìba pì tɛ́ Yesuzi à gɛ̃̀ sa'oriki ìsi pì bɛ ua, 16 mↄde Pita gↄ̃̀ zɛ kpɛɛlɛa gãarɛ. Ben ìba kɛ̀ sa'oriki ìsi dↄ̃ↄ pì gàa à yã ò nↄgbɛ̃ kɛ̀ èe zɛ́ pì dãkpaanɛ, ben à tò Pita gɛ̃̀. 17 Ben nↄgbɛ̃ zɛ́dãkpari pì Pita là à bè: Gↄ̃gbɛ̃ pì ìbanↄ dokemɛ n ũroo? Pita wèàla à bè: Mámbeero! 18 Zĩ̀rinↄ kↄ̃n dogarinↄↄ e tɛ́ kɛ̀ aↄ̃ↄ lè kpákpaa kɛ̀ ĩa kuu yãnzi. Pita kúńyo gwe, èe tɛ́ kpákpaa se. 19 Ben sa'oriki ìsi e Yesu lalaa à ìbanↄ yãzi kↄ̃n à yãdannɛnao. 20 Yesu wèàla à bè: Ma yã ò baade pínginɛ gupuraaa. Ma yã dàdańnɛ aduakɛkpɛnↄ guu kↄ̃n Luda uao, guu kɛ̀ Yudanↄ è kↄ̃ kakↄ̃an ń píngi. Mɛ́ɛ yãke o asii guuro. 21 Bↄ́yãnzi nɛ́ɛ ma lalaazi? Ǹ ma yãmarinↄ la, aↄ̃ yã kɛ̀ má òńnɛ dↄ̃. 22 Kɛ̀ Yesu yã ò lɛ, dogari kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gweenↄ doke à swãn kɛ̀ à bè: Wè yã we sa'oriki ìsila lɛro. 23 Yesu wèàla à bè: Tó yã zaaan má ò, ǹ o wà ma. Tó yãpuraan má ò sↄ̃, bↄ́yãnzin n ma lɛzi? 24 Ben Anasa Yesu gbàrɛ sa'oriki ìsi Kayafa kiia yina. 25 Pita kpɛ́ zɛ gwe èe tɛ́ kpákpaa. Ben wà à là wà bè: À ìbanↄ doken n ũroo? Pita lɛ́ sɛ̀ à bè: Mámbeero! 26 Sa'oriki ìsi zĩ̀rinↄ doke nɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ Pita à à swã gò danɛmɛ, ben à bè: Mɛ́ɛ a e lɛdo swadako guuroo? 27 Ben Pita lɛ́ sɛ̀ dↄ. Zaa gwe gↄ̃ↄ koo lɛ́ zù. 28 Gukɛ̃̀kↄ̃anao ben Yuda gbãadeenↄ bↄ̀ kↄ̃n Yesuo Kayafa bɛ, aↄ̃ gàao bùsu gbɛ̃nsi bɛ. Aↄ̃ↄe gɛ̃ à bɛro, lɛ aↄ̃tongↄ̃ gbãsĩro yãnzi, zaakɛ aↄ̃ↄ yezi wà Banla zĩbaa kɛmɛ. 29 Bee yãnzi Pilati bↄ̀ à mↄ̀ ń kiia à bè: Bↄ́ yãn a be gbɛ̃ kɛ̀ kɛ̀? 30 Aↄ̃ wèàla wà bè: Tó zaakɛrinlo, lɛ wée mↄ́ wà à kpámmaro. 31 Ben Pilati bèńnɛ: À à sɛ́ à gá yãkpaɛ kɛo a zĩnda dokaa. Ben gbãadee pìnↄ bènɛ: Wá gbɛ̃dɛna zɛ́ vĩro. 32 Beee kɛ̀ lɛ yã kɛ̀ Yesu ò e à papa yãnzimɛ, kɛ̀ à a ga yã taka ò. 33 Ben Pilati ɛ̀ara à gɛ̃̀ ua. À Yesu sìsi, ben à à là à bè: Ḿbe Yudanↄ kína ũↄ́? 34 Yesu wèàla à bè: Nɛ́ɛ oo lɛ kↄ̃n n zĩndaon yↄ́, ke wà ma yã ònnɛmɛ? 35 Pilati bè: Yudan ma ũↄ́? N boriinↄ kↄ̃n n sa'orikinↄ bé wà n kpama. Bↄ́n ń kɛ̀? 36 Yesu bè: Ma kpata nɛ́ anduna kɛ̀ki pↄ́nlo. Tó ma kpata nɛ́ anduna kɛ̀ki pↄ́mɛ, lɛ ma ìbanↄ zĩ̀ kà lɛ wàton ma kpá Yuda gbãadeenↄaro. Ma kpata nɛ́ anduna kɛ̀ki pↄ́nlo. 37 Ben Pilati bènɛ: Ase kínamɛ n ũu? Yesu wèàla à bè: Ń ò a zɛ́a kɛ̀ kínan ma ũ. Wà ma i, ben ma mↄ anduna guu yãpura sèedadee ũ. Gbɛ̃ kɛ̀ dɛ yãpura pↄ́ ũu è ma yã ma. 38 Pilati bè: Bↄ́n yãpuraa ũu? Kɛ̀ à ò lɛ, à ɛ̀ara à bↄ̀ à gàa Yuda gbãadeenↄ kiia à bèńnɛ: Mɛ́ɛ taari ke e gbɛ̃ kɛ̀aro. 39 Á fɛɛakaarayã vĩ kɛ̀ mɛɛ̀ pisinanↄ doke gbarɛare Banla zĩbaa zĩ. Á yezi mà Yudanↄ kína gbarɛaren yↄ́? 40 Ben aↄ̃ wii lɛ̀ dↄ wà bè: Àmbeero, Barabamɛ! Baraba pì sↄ̃ nɛ́ kpãi wɛ́ɛdewɛmɛ.
1 Ben Pilati bè, wà Yesu kũ wà à gbɛ̃ flã̀o. 2 Ben sozanↄ lɛ̀ fùra tã̀ aↄ̃ kùnɛ aↄ̃ gumusu tɛ̃aa dànɛ. 3 Aↄ̃ↄe sↄ̃ↄzi doodo aↄ̃ↄe bee: Fↄↄ, Yudanↄ kína! Ben aↄ̃ↄe à swãn kɛkɛɛ. 4 Pilati ɛ̀ara à bↄ̀ dↄ, ben à bè gbɛ̃nↄnɛ: À gwa, mɛ́ɛ bↄↄoare bàazi kɛ̀, lɛ à e à dↄ̃ kɛ̀ mɛ́ɛ yãke earo. 5 Yesu bↄ̀ bàazi, à lɛ̀ fùra pì kuna à gumusu wɛ́ɛdee pì dana. Ben Pilati bèńnɛ: Gↄ̃gbɛ̃ pìn yɛ̀! 6 Kɛ̀ sa'orikinↄ kↄ̃n dogarinↄ à è, aↄ̃ wii lɛ̀ wà bè: Ǹ à pá lía! Ǹ à pá lía! Ben Pilati bèńnɛ: À à kũ à pá lía a zĩnda, zaakɛ mɛ́ɛ taari ke earo. 7 Yuda gbãadee pìnↄ wèàla wà bè: Wá doka vĩ, bensↄ̃ doka pì bè séde à ga, kɛ̀ à a zĩnda dìɛ Luda Nɛ́ ũ yãnzi. 8 Kɛ̀ Pilati yã pì mà, ben vĩa kɛ̀kɛ à à kũ̀. 9 À ɛ̀ara à gɛ̃̀ kↄ̃n Yesuo ua dↄ, ben à à là à bè: N bↄ mámɛ? Yesu e weàlaro, 10 ben Pilati bènɛ: Nɛ́ yã o maoroo? Ń dↄ̃ kɛ̀ má n gbarɛna iko vĩ, bensↄ̃ má n pana lía iko vĩroo? 11 Yesu wèàla à bè: Ń iko ke vĩ ma musuro, sé kɛ̀ Ludaa kpàmmaa. Bee yãnzi gbɛ̃ kɛ̀ ma kpammaa durun bé à bíta. 12 Zaa gurↄ beeea Pilati e zɛ́ wɛtɛɛ à à gbarɛ, mↄde Yuda gbãadeenↄ wii lɛ̀ wà bè: Tó n gbɛ̃ pì gbàrɛ, Siza gbɛ̃nnamɛ n ũro. Gbɛ̃ kɛ̀ à a zĩnda dìɛ kína ũ íbɛtɛ kpà kↄ̃n Sizaomɛ. 13 Kɛ̀ Pilati yã beee mà, à bè wà bↄ kↄ̃n Yesuo bàazi. Ben à vɛ̃̀ɛ a tintia guu kɛ̀ wè be gbɛ̀ gusararaan, kↄ̃n Eberu yão sↄ̃, Gabata. 14 Banla zĩbaa sorukɛgurↄↄ zĩmɛ, ↄfãntɛ̃ kà mìdangura. Ben Pilati bè Yuda gbãadee pìnↄnɛ: A kínan yɛ̀. 15 Ben aↄ̃ↄe wii lɛɛ wèe bee: Ǹ à dɛ. Ǹ à dɛ. Ǹ à pá lía. Pilati bèńnɛ: Mɛ́ a kína pá líaↄ́? Sa'orikinↄ bè: Siza baasiro, wá kína ke vĩro. 16 Ben Pilati Yesu kpàḿma aↄ̃ à pá lía. Ben aↄ̃ à sɛ̀ wà tào. 17 Yesu bↄ̀ wɛ́tɛ guu à a zĩnda líkpangbãroo sɛna, à gàa guu kɛ̀ wè be Mìwatorokiia, kↄ̃n Eberu yão sↄ̃ Gↄgↄta. 18 Gwen wà à pà lía kↄ̃n gↄ̃ↄn plaa pãndenↄ, gbɛ̃ doo à ↄplaazi gbɛ̃ doo à ↄzɛɛzi, ben Yesu kú ń dagura. 19 Pilati takada kɛ̃̀ à nà Yesu líkpangbãroo pìa. Yã kɛ̀ à kɛ̃̀ pìn yɛ̀: Yesu Nazarɛti, Yudanↄ kína. 20 Yudanↄ takada kɛ̀ à kɛ̃̀ pì kyó kɛ̀ pari, zaakɛ guu kɛ̀ wà Yesu pà lían pì zã̀ kↄ̃n wɛ́tɛoro. Wà lá pì kɛ̃̀ kↄ̃n Eberu yão kↄ̃n Romudeenↄ yão kↄ̃n Giriki yãomɛ. 21 Ben Yuda sa'orikinↄ bè Pilatinɛ: Ǹton kɛ̃ ǹ be Yudanↄ kínaro, mↄde ǹ kɛ̃ kɛ̀ àmbe à bè Yudanↄ kínan a ũ. 22 Pilati bè: Yã kɛ̀ má kɛ̃̀n má kɛ̃̀. 23 Kɛ̀ sozanↄ Yesu pà lía wà yã̀a, ben aↄ̃ à pↄ́kãsãanↄ sɛ̀ɛ wà kpàatɛtɛ lɛo siigↄ̃ baade mìa. Aↄ̃ à utagyaba kɛ̀ wà tã̀ nabina sai zaa musu ai gĩzĩ sɛ̀ dↄ, 24 ben aↄ̃ bèkↄ̃nɛ: Wàton uta pì kɛ̃kɛ̃kↄ̃rɛro. Wà kàbankpɛ kɛ lɛ wàgↄ̃ dↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ eé gↄ̃nɛ. Aↄ̃ↄ kɛ̀ lɛ, lɛ yã kɛ̀ wà kɛ̃̀ Luda yãn e à papamɛ, kɛ̀ wà bè: Aↄ̃ ma pↄ́kãsãanↄ kpàatɛtɛkↄ̃nɛ, aↄ̃ kàbankpɛ kɛ̀ ma uta yãnzi. Bee yãnzin sozanↄↄ kɛ̀ lɛzi. 25 Yesu da kↄ̃n à da dãaroo kↄ̃n Kolopa naↄ̃ Mariamao kↄ̃n Mariama Magadalɛnio kú lí kɛ̀ wà Yesu pàa saɛ. 26 Kɛ̀ Yesu a da kↄ̃n a ìba kɛ̀ à yezio è zɛna kↄ̃ saɛ, à bè a danɛ: Nↄgbɛ̃, n nɛ́n yɛ̀! 27 Ben à bè ìba pìnɛ: N dan yɛ̀! Zaa zĩ beeean ìba pì à sɛ̀ à tào a bɛ. 28 Beee gbɛra Yesu dↄ̃ kɛ̀ à píngi pàpa. Lɛ yã kɛ̀ kɛ̃na Luda yãn e à papa ben à bè: Ímii e ma dɛɛ. 29 Loo kú gwe, geepiwɛ̃ kpã̀kpã kán pana. Ben wà sabo kpàɛ wɛ̃ɛ pì guu wà pɛ̀ sɛ̃̀lia wà dↄ̀ Yesunɛ a lɛ́a. 30 Kɛ̀ à wɛ̃ɛ pì mì à bè: Yã yã̀a. Ben à a mì pɛ̀ɛ à a wɛ̃̀ndi gbàrɛ. 31 Kámmabogurↄ sorukɛgurↄↄ zĩmɛ. Yuda gbãadeenↄↄ yezi gɛ̀nↄ gↄ̃ lía ai kámmabogurↄↄ zĩro, zaakɛ kámmabogurↄↄ zĩ pì nɛ́ gurↄ ìsimɛ. Ben aↄ̃ gàa wà wɛ́ɛ kɛ̀ Pilatia wà ń gbá ɛ́'ɛ wà ń pita. 32 Ben sozanↄ gàa wà gbɛ̃ káaku kɛ̀ wà pà lía lɛdo kↄ̃n Yesuo gbá ɛ̀'ɛ kↄ̃n à plaade pↄ́o dↄ. 33 Kɛ̀ aↄ̃ kà Yesu kiia, aↄ̃ↄ è à gĩakɛ à gà kↄ̀, ben aↄ̃ↄe à gbá ɛ́'ɛro. 34 Ben sozanↄ doke Yesu zↄ̃̀ kↄ̃n sário a gbã̀ntɛ̃a. Gwe gↄ̃ↄ aru kↄ̃n ío bↄ̀ɛ. 35 Gbɛ̃ kɛ̀ yã pì è wɛ́ɛo bé à ò. À sèedakɛna yãpuraa vĩ, à dↄ̃ kɛ̀ yãpuraan ée oo, lɛ apinↄ sↄ̃ à e à Yesu náanɛ kɛ. 36 Yã beeenↄ kɛ̀ lɛ yã kɛ̀ kɛ̃na Luda yãn kɛ̀kii papamɛ, wà bè: Weé à wá ke ɛ́ro. 37 À kɛ̃na Luda yãn dↄ wà bè: Aↄ̃é gbɛ̃ kɛ̀ wà à zↄ̃̀ gwa. 38 Beee gbɛra Yusufu Arimatea gàa à wɛ́ɛ kɛ̀ Pilatia, lɛ à a gba zɛ́ à Yesu gɛ̀ pita. Yesu ìbamɛ asii guu, kɛ̀ èe vĩa kɛɛ Yuda gbãadeenↄnɛ yãnzi. Pilati wènɛ, ben à gàa à à gɛ̀ sɛ̀ à tào. 39 Nikodɛmu kɛ̀ gàa Yesu kiia gwãavĩ gàa se kↄ̃n lí'ↄↄo yãkↄ̃tɛna kↄ̃n ɛ̃zɛ̃ kɛ̀ è tó gɛ̀ vãrooo à kà kiloo baaakuri taka. 40 Ben aↄ̃ Yesu gɛ̀ sɛ̀ aↄ̃ táaru bisanↄ fĩ̀fĩa kↄ̃n ɛ̃zɛ̃ pìo, lán Yudanↄ è gɛ̀ kpe da nà ń fɛɛakaarayã guu. 41 Kara kú guu kɛ̀ wà Yesu pà lía pìn. Gbɛ̀wɛɛ kɛ̀ wà sↄ̀ mira ũ dufu kú kara pì guu, wèe gbɛ̃ke dan zikiro. 42 Gwen aↄ̃ Yesu dàɛn, kɛ̀ à zã̀ńyoro, kɛ̀ dↄ Yudanↄ kámmabogurↄↄ e kaa yãnzi.
1 Azumanɛngo zĩ kↄngↄ idɛ-idɛ Mariama Magadalɛni bↄ̀ à gàa mira kiia, ben à lè gbɛ̀ gona mira lɛ́a. 2 Ben à bàa lɛ̀ à gàa Simↄ Pita kiia kↄ̃n ìba pãnde kɛ̀ Yesu yezi pìo à bèńnɛ: Wà Dii bↄ̀ miran, wá dↄ̃ guu kɛ̀ wà à dànlo. 3 Ben Pita kↄ̃n ìba pãnde pìo fɛ̀ɛ wà gàa mira kiia. 4 Aↄ̃ gↄ̃ↄn plaa ń píngi e bàa lɛɛ lɛdo, ben ìba pãnde pì bà nna dɛ Pitala, à kà mira kiia káaku. 5 Kɛ̀ à wɛ́ɛ kpàɛn, ben à táaru bisanↄ è kaɛna, mↄde èe gɛ̃ à guuro. 6 Kɛ̀ Simↄ Pita kà à gbɛra, ben à gɛ̃̀ miran. À táaru bisa pì è kaɛna 7 kↄ̃n bisa kɛ̀ wà fĩ̀fĩ à mìao. Bisa pì pɛkↄ̃rɛna kↄ̃n pↄ́lɛ pìnↄoro, à kokona diɛna adomɛ. 8 Ben ìba kɛ̀ kà mira kiia káaku pì gɛ̃̀ se. À è, ben à sì. 9 Ai tia aↄ̃ↄe yã kɛ̀ kɛ̃na Luda yãn dↄ̀rↄ dↄ̃ro kɛ̀ wà bè, eé fɛɛ bↄna gaan. 10 Ben ìba gↄ̃ↄn plaaa pìnↄ ɛ̀ara wà tà bɛ. 11 Mariama zɛna mirawɛɛ lɛ́a, èe ↄ́ↄ dↄↄ. Lán èe ↄ́ↄ dↄↄ nà lɛ, ben à wɛ́ɛ kpàɛ mirawɛɛn. 12 Ben à malaika gↄ̃ↄn plaaanↄ è vɛ̃ɛna guu kɛ̀ wà Yesu gɛ̀ dàɛn yãa. À doo kú mìzi kpa, à doo sↄ̃ gbá kpa. Aↄ̃ↄ uta puraa dana. 13 Ben aↄ̃ à là wà bè: Nↄgbɛ̃, bↄ́ bé à n le nɛ́ɛ ↄ́ↄ dↄↄ? À wèńla à bè: Wà ma Dii sɛ̀ wà tàomɛ, má dↄ̃ guu kɛ̀ wà à dàɛnlo. 14 Kɛ̀ à ò lɛ, ben à lìɛ à Yesu è zɛna, mↄde èe dↄ̃ kɛ̀ Yesunlo. 15 Yesu à là à bè: Nↄgbɛ̃, bↄ́yãnzin nɛ́ɛ ↄ́ↄ dↄↄzi? Dén nɛ́ɛ wɛtɛɛ? Mariama e daa karadeemɛ, ben à bènɛ: Maree, tó ḿbe n à sɛ̀ n bↄo, ǹ omɛ guu kɛ̀ n à dàɛn lɛ mà gá mà à sɛ́. 16 Yesu bènɛ: Mariama! Ben à aɛ dↄ̀a à bènɛ kↄ̃n Eberu yão: Rabi! Tↄ́ pì bè Dannɛri. 17 Yesu bènɛ: Ǹton ↄ kɛmaro, mɛ́ɛ tá ma De kiia kↄ̀ro. Ǹ gá ǹ o ma gbɛ̃nↄnɛ mɛ́ɛ taa ma De kↄ̃n ń Deo kiia, ma Luda kↄ̃n ń Ludao kiia. 18 Ben Mariama Magadalɛni gàa à à baaru kpà à ìbanↄnɛ à bè: Ma Dii è. Ben à yã kɛ̀ à ònɛ tↄ̃kɛ̃̀ńnɛ. 19 Azumanɛngo beeea uusiɛ à ìbanↄ kakↄ̃ana kpɛ́n, aↄ̃ gbà tàtańlɛ aↄ̃ mↄ̀nɛ kã̀, kɛ aↄ̃ↄe vĩa kɛɛ Yuda gbãadeenↄnɛ yãnzi. Ben Yesu mↄ̀ à zɛ̀ ń tɛ́ à bèńnɛ: Àgↄ̃ kú aafiao! 20 Kɛ̀ à ò lɛ, ben à a ↄↄnↄ ↄ̀dↄańnɛ kↄ̃n a gbã̀ntɛ̃o. Kɛ̀ ìba pìnↄ Dii è, aↄ̃ pↄↄ kɛ̀ nna maamaa. 21 Yesu ɛ̀ara à bèńnɛ: Àgↄ̃ kuu aafiao! Lán ma De ma zĩ nà, lɛn mɛ́ɛ a zĩi lɛ. 22 Kɛ̀ à ò lɛ, ben à ĩa vùḿma kↄ̃n lɛ́o à bè: À Luda Nini sí. 23 Gbɛ̃ kɛ̀ a ń kɛ̃ kↄ̃n ń durunnↄ, à kɛ̃̀ḿman gwe. Gbɛ̃ kɛ̀ ée ń kɛ̃nɛro sↄ̃, eé kɛ̃ḿmaro. 24 Gurↄↄ kɛ̀ Yesu mↄ̀, Tomasi, à ìba gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ doke kɛ̀ wè benɛ Sìka kúńyoro. 25 Ben à ìba kpaaanↄ bènɛ: Wa Dii è. Ben à bèńnɛ: Tó mɛ́ɛ kuusa gbɛ̀ e à ↄↄnↄ guu ma ↄnɛtee pɛ̀nlo, bensↄ̃ mɛ́ɛ ↄ zↄ̃ à gbã̀ntɛ̃aro, mɛ́ síro. 26 À gurↄ làa à ìbanↄↄ kú kpɛ́n dↄ, Tomasi kúńyo sa. Aↄ̃ gbà tàtańlɛ aↄ̃ mↄ̀nɛ kã̀, ben Yesu mↄ̀ à zɛ̀ ń tɛ́ à bè: Àgↄ̃ kuu aafiao! 27 Ben à bè Tomasinɛ: Ǹ n ↄnɛtee pɛ́ ma ↄↄ guu kɛ̀ ǹ gwa, ǹ n ↄↄ zↄ̃ ma gbã̀ntɛ̃a. Ǹton seka kɛ dↄro. Ǹ ma náanɛ kɛ. 28 Tomasi wèàla à bè: Ma Dii, ma Luda. 29 Yesu bènɛ: Kɛ̀ n ma e yãnzin n ma náanɛ kɛ̀zi. Aubarikadeenↄn gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ ma náanɛ kɛ̀ ma ena sainↄ ũ. 30 Yesu dabuyã pãndenↄ kɛ̀ pari a ìbanↄ wɛ́ɛ wáa kɛ̀ wèe kɛ̃ takada kɛ̀ guuro. 31 Mↄde wà yã kɛ̀nↄ kɛ̃̀, lɛ à e à Yesu sí Luda Nɛ́ Mɛsaya ũ à wɛ̃̀ndi e à náanɛkɛna guu yãnzimɛ.
1 Beee gbɛra Yesu ɛ̀ara à a zĩnda ↄ̀dↄa a ìbanↄnɛ dↄ Tiberia sɛ̀bɛ lɛ́a. Lán kɛ̀ bàn à a zĩnda ↄ̀dↄańnɛ. 2 Simↄ Pita kú lɛdo kↄ̃n Tomasi kɛ̀ wè benɛ Sìkao kↄ̃n Natanaɛli kɛ̀ bↄ̀ Kana, Galili bùsuo kↄ̃n Zebedi nɛ́nↄ kↄ̃n Yesu ìba gↄ̃ↄn plaa pãndenↄ. 3 Simↄ Pita bèńnɛ: Mɛ́ɛ gaa kpↄ̀ wɛ. Ben aↄ̃ bènɛ: Wapinↄ se wé gányo. Ben aↄ̃ gàa wà gɛ̃̀ góro'itɛ guu, mↄde aↄ̃ↄe pↄ́ke kũ gwãavĩ beeearo. 4 Kɛ̀ guu e mↄↄ dↄ, Yesu zɛna baa, mↄde a ìbanↄↄ e dↄ̃ kɛ̀ àmbeeero. 5 Ben à lɛ́ zùńzi à bè: Gbɛ̃nↄ, ée pↄ́ke e á kũ̀roo? Aↄ̃ bè: Auo! 6 Ben à bèńnɛ: À kã̀mbɛɛ táaru zu góro ↄplazi é pↄ́ kũ. Kɛ̀ aↄ̃ↄ zù, aↄ̃ kpↄ̀ kũ̀ paripari aↄ̃ fùa wà sɛ́. 7 Ben ìba kɛ̀ Yesu yezi pì bè Simↄ Pitanɛ: Diimɛ. Pita uta danaro. Kɛ̀ à mà wà bè Diimɛ, ben à a uta sɛ̀ à dà à kùsi ía. 8 Ìba kpaaanↄↄ e kã̀mbɛɛ táaru gáɛɛ pana kↄ̃n kpↄ̀o aↄ̃ↄe suuo kↄ̃n góroo, zaakɛ aↄ̃ↄ zã̀ kↄ̃n baaoro, à dɛ mita basↄↄro takalaro. 9 Kɛ̀ aↄ̃ bikũ̀ baa, aↄ̃ burɛdi è kaɛna gwe kↄ̃n kpↄ̀o kpákpatɛana. 10 Yesu bèńnɛ: À mↄ́ kↄ̃n kpↄ̀ kɛ̀ á kũ̀ tiaao kenↄ. 11 Ben Simↄ Pita gɛ̃̀ góro guu à kã̀mbɛɛ táaru gàɛ à bikũ̀o baa. À pana kↄ̃n kpↄ̀ gbɛ̃̀ntɛ̃nↄ mɛ̀n baswɛɛplaa akuri awɛɛ'aagↄ̃. Baa kɛ̀ à pari lɛ, táaru pì e kɛ̃ro. 12 Yesu bèńnɛ: À mↄ́ à pↄ́ ble. À ìba kee e fↄ̃ à lɛ́ bↄ̀ à à là dén à ũro, zaakɛ aↄ̃ↄ dↄ̃ kɛ̀ Diimɛ. 13 Yesu gàa à burɛdi sɛ̀ à kpàḿma. Lɛn à kɛ̀ lɛ kↄ̃n kpↄ̀o dↄ. 14 Yesu a zĩnda ↄdↄana a ìbanↄnɛ gɛ̃̀n aagↄ̃deen gwe à fɛɛna bↄna gaan gbɛra. 15 Kɛ̀ aↄ̃ pↄ́ blè wà yã̀a, Yesu Simↄ Pita là à bè: Yohana nɛ́ Simↄ, ń yemazi dɛ gbɛ̃ kɛ̀nↄlaↄ́? À wèàla à bè: Eè Dii, ń dↄ̃ kɛ̀ má yenzi. Yesu bènɛ: Ǹ pↄ́blee kpá ma sãnɛ bↄ̀rↄnↄa. 16 À gɛ̃̀n plaade Yesu ɛ̀ara à à là dↄ à bè: Yohana nɛ́ Simↄ, ń yemaziↄ́? À wèàla à bè: Eè Dii, ń dↄ̃ kɛ̀ má yenzi. Yesu bènɛ: Ǹ ma sãanↄ dãmɛ. 17 À à là à gɛ̃̀n aagↄ̃de à bè: Yohana nɛ́ Simↄ, ń yemaziↄ́? Kɛ̀ Yesu Pita là à gɛ̃̀n aagↄ̃de tó à yeazi, à pↄↄ yàka, ben à bènɛ: Dii, ń yã píngi dↄ̃. Ń dↄ̃ kɛ̀ má yenzi. Yesu bènɛ: Ǹ pↄ́blee kpá ma sãanↄa. 18 Yãpuraan mɛ́ɛ oonnɛ, kɛ̀ ń dɛ gↄ̃kparɛ ũ, nɛɛ̀ pↄ́ da n zĩnda ǹ gá guu kɛ̀ ń yezin, mↄde tó n zi kũ̀, nɛ́ n ↄↄnↄ poro, gbɛ̃ pãnde é dannɛ à gányo guu kɛ̀ ń yeziroon. 19 Kɛ̀ Yesu ò lɛ, Pita gaa kɛ̀ eé Luda tↄ́ bↄↄn à tɛ́a. Beee gbɛra Yesu bènɛ: Ǹ tɛ́mazi. 20 Pita lìɛ à ìba kɛ̀ Yesu yezi pì è tɛ́ńzi. Gbɛ̃ pì bé à nà Diizi gurↄↄ kɛ̀ aↄ̃ↄe pↄ́ blee, à à là gbɛ̃ kɛ̀ eé à kpáḿmazi. 21 Kɛ̀ Pita à è, à bè Yesunɛ: Dii, gbɛ̃ kɛ̀ sↄ̃ nɛ́? 22 Yesu bènɛ: Tó má yezi àgↄ̃ kú wɛ̃̀ndio ai màgↄ̃ gá su, à yã n e mámɛ? Ǹgↄ̃ tɛ́mazi dé. 23 Ben yã pì dàgula Yesudeenↄ tɛ́ kɛ̀ ìba pì é garo. Mↄde Yesu e onɛ kɛ̀ eé gí gazinlo. À bè, tó á yezi àgↄ̃ kuu ai àgↄ̃ gá su, à yã à e mámɛ? 24 Ìba pì bé à yã kɛ̀nↄ sèeda kɛ̀. Àmbe à takada kɛ̀ kɛ̃̀, ben wá dↄ̃ kɛ̀ à sèedakɛna náanɛ vĩ. 25 Yesu yã pãndenↄ kɛ̀ paripari dↄ. Tó wà kɛ̃̀ takada guu doodo píngi, mɛ́ɛ daa anduna a zĩndanɛ é fↄ̃ à takada kɛ̀ wà kɛ̃̀ pìnↄ síro.
1 Tiofilu, má ònnɛ ma takada káaku guu lán Yesu kɛ̀ nà kↄ̃n yã kɛ̀ à dàńnɛnↄ píngi zaa à naana gurↄ 2 ai gurↄↄ kɛ̀ à yã dìɛ a zĩ̀rinↄnɛ kↄ̃n Luda Nini gbãaao, ben Luda à sɛ̀ à tào a kiia. 3 Zaakɛ à gana gbɛra à a zĩnda ↄ̀dↄańnɛ à sèeda yãnↄ kɛ̀ńnɛ pari kɛ̀ tò aↄ̃ↄ dↄ̃̀ seka sai kɛ̀ à bɛ̃ɛ. À a zĩnda ↄ̀dↄańnɛ ai gurↄ baplaa à kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia yã òńnɛ. 4 Kɛ̀ aↄ̃ kakↄ̃ana, ben à bèńnɛ: Àton bↄ Yerusalɛmuro. Àgↄ̃ lɛ́ kɛ̀ ma Dee gbɛ̃̀are dãa, lán ma à yã òare nà. 5 Zaakɛ Yaaya gbɛ̃nↄ batisi kɛ̀ í guumɛ, mↄde gurↄ plaa kɛ̀a mɛ́ a batisi kɛ Luda Nini guu. 6 Kɛ̀ aↄ̃ kakↄ̃ana lɛ, ben aↄ̃ à là wà bè: Dii, gurↄ kɛ̀ guun nɛ́ Isarailinↄ kpata sukpańnɛↄ́? 7 À wèńla à bè: Á zɛ́ vĩ àgↄ̃ gurↄↄ kesↄ̃ gurↄ zaka kɛ̀ ma Dee dìɛ kↄ̃n a zĩnda ikoo dↄ̃ro. 8 Tó Luda Nini pìtaawa, é gbãaa e àgↄ̃ dɛ ma sèedadeenↄ ũ Yerusalɛmu kↄ̃n Yudea bùsu gu píngio kↄ̃n Samaria bùsuo ai à gá pɛ́ anduna lɛ́a. 9 Yã bee ona gbɛra Luda à sɛ̀ ń wáa ai à gàa à sã̀sã ń wɛ́ɛn à gɛ̃̀ ludambɛ luguun. 10 À tana guu lán aↄ̃ wɛ́ɛ pɛ́ ludambɛɛa nà, ben gↄ̃ↄn plaa kenↄ bↄ̀ wà zɛ̀ ń saɛ aↄ̃ pↄ́kãsã puraanↄ dana. 11 Aↄ̃ bè: Galili bùsudeenↄ, à kɛ̀ dia á zɛna ée ludambɛɛ gwaa? Yesu kɛ̀ Luda à bↄ̀ a tɛ́ à tào a kiia pì, eé ɛara à mↄ́ lán á è èe taa gwe nà. 12 Ben aↄ̃ pìta Kùkpɛ sĩ̀sĩa aↄ̃ sù Yerusalɛmu. Sĩ̀sĩ pì zã̀ kↄ̃n Yerusalɛmuo à kà lán kiloo do taka bà. 13 Kɛ̀ aↄ̃ kà, ben aↄ̃ dìdi kpɛ́ musu, guu kɛ̀ aↄ̃ègↄ̃ kún. Pita kú gwe kↄ̃n Yohanao kↄ̃n Yemisio kↄ̃n Anduruo kↄ̃n Filipio kↄ̃n Tomasio kↄ̃n Batↄlↄmiuo kↄ̃n Matiuo kↄ̃n Alafeu nɛ́ Yemisio kↄ̃n Simↄ Aĩadeeo kↄ̃n Yemisi nɛ́ Yudasio. 14 Aↄ̃ píngi ń zĩnda kpà aduakɛnaa lɛdo kↄ̃n Mariama Yesu dao kↄ̃n Yesu dãaronↄ kↄ̃n nↄgbɛ̃ kpaaanↄ. 15 Gurↄ beeea Pita fɛ̀ɛ à zɛ̀ Yesu ìba kɛ̀ aↄ̃ kà gↄ̃ↄn baswɛɛdo takanↄ tɛ́ à bè: 16 Ma gbɛ̃nↄ, yã kɛ̀ Dauda ò kↄ̃n Luda Nini gbãaao Yudasi kɛ̀ dↄ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ Yesu kũ̀nↄnɛ aɛ yã musu, tiasimɛ Luda yã pì papa. 17 Wa gbɛ̃ndoomɛ yã à baka kú wa zĩi kɛ̀kii guu. 18 À tↄↄtɛ lù kↄ̃n ↄↄ kɛ̀ à è a zaakɛna guuo. Gwen à bàkɛ̃ à lɛ̀ɛn, à gbɛɛɛ pũ̀tã à nↄaɛnↄ bↄ̀ɛ píngi. 19 Yerusalɛmudeenↄ píngi yã pì mà, ben aↄ̃ tↄ́ kpà guu pìnɛ Akɛlɛdama kↄ̃n ń bori yão. Tↄ́ pì bè gbɛ̃dɛri tↄↄtɛ. 20 Wà à yã ò Saamu takada guu wà bè: À bɛɛ gↄ̃ bɛzĩ ũmɛ, gbɛ̃ke tóngↄ̃ kuu lɛ à vɛ̃ɛ à guu dↄro. Wà bè dↄ: Gbɛ̃ pãnde gↄ̃ à gɛ̃ɛ ũ. 21 - 22 Bee yãnzi gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ègↄ̃ tɛ́wazi gurↄↄ kɛ̀ wá lɛdo kↄ̃n Dii Yesuo zaa Yaaya gbɛ̃nↄ batisikɛgurↄ ai gurↄↄ kɛ̀ Luda à bↄ̀ wa tɛ́nↄ, wà ń gbɛ̃n doo bↄ àgↄ̃ dɛ à fɛɛna gaan sèedadee ũwao. 23 Ben wà gↄ̃ↄn plaaanↄ bↄ̀, Yusufu kɛ̀ wè benɛ Basaba wè benɛ dↄ Yusutu kↄ̃n Matiao. 24 Ben aↄ̃ adua kɛ̀ wà bè: Dii, ń baade píngi nↄ̀sɛ dↄ̃. Gↄ̃ↄn plaaa kɛ̀nↄ tɛ́ ǹ gbɛ̃ kɛ̀ ń bↄ̀ ↄdↄawe, 25 lɛ à bà gↄ̃ kú wamↄwa zĩ̀rinↄ zĩi kɛ̀kii guu yãnzi, zĩi kɛ̀ Yudasi bↄ̀n à gàa guu kɛ̀ kↄ̃ sìo guu. 26 Ben aↄ̃ kàbankpɛ kɛ̀ gↄ̃ↄn plaaa pìnↄ yã musu. Ben kàbankpɛ Matia kũ̀, ben aↄ̃ à dà zĩ̀ri gↄ̃ↄn kuri awɛɛdoonↄ tɛ́.
1 Kɛ̀ Pɛntikↄsi zĩbaa gurↄↄ kà, aↄ̃ↄ kú gu dↄ̃nkↄ̃a ń píngi. 2 Kãndo aↄ̃ kĩi mà bↄna ludambɛ lán zàga'ĩa gbãaa bà, ben kpɛ́ kɛ̀ aↄ̃ↄ vɛ̃ɛn wã̀. 3 Aↄ̃ pↄ́ è lán tɛ́nɛnɛnↄ bà à fã̀akↄ̃a à zↄ̃̀ ń baadea. 4 Ben Luda Nini pìtaḿma ń píngi, ben aↄ̃ nà yãkebori'onaa lán Ninii pì ń gbá lɛ́ nà. 5 Yuda kenↄ kú Yerusalɛmu gwe, ludayãdari kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ anduna bùsu píngi guunↄ ũ. 6 Kɛ̀ aↄ̃ ń zↄka pì mà, aↄ̃ kàkↄ̃ańzi paripari, ben aↄ̃ bídi kɛ̀, kɛ̀ aↄ̃ↄ mà wèe ń baade píngi bori yã oo. 7 Yã pì ń kũ gbãa à bↄ̀ ń saɛ aↄ̃ bè: Yã'ori pìnↄ nɛ́ Galilideenↄmɛ ń píngiroo? 8 À kɛ̀ dia wá mà aↄ̃ↄe wa baade bùsu yã oo? 9 Paatianↄ kↄ̃n Midianↄ kↄ̃n Elamunↄn wa ũ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Mɛsↄpↄtamianↄ kↄ̃n Yudeao kↄ̃n Kapadosiao kↄ̃n Pↄntuo kↄ̃n Asiao 10 kↄ̃n Firigiao kↄ̃n Pamfiliao kↄ̃n Igipitio kↄ̃n Libia bùsu kɛ̀ kú Sirɛni saɛo kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ Romunↄ. 11 Yudanↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ ń dↄnzi zɛ́ sɛ̀nↄn wa ũ kↄ̃n Kɛrɛtinↄ kↄ̃n Larubunↄ, ben wée maa aↄ̃ↄe Luda yãbↄnsaɛ kɛnanↄ oo kↄ̃n wa baade boriyãnↄ. 12 Yã pì ń kũ gbãa aↄ̃ bídi kɛ̀, aↄ̃ↄe kↄ̃ lalaa wèe bee: Yã kpare takan gwee? 13 Gbɛ̃kenↄ sↄ̃ↄ e ń lalandi kɛɛ wà bè: Aↄ̃ í sɛ̀ wà kã̀mɛ. 14 Ben Pita fɛ̀ɛ à zɛ̀ kↄ̃n a gbɛ̃ kpaa gↄ̃ↄn kuri awɛɛdoonↄ, à yã ò gbãngbãn à bè: Amↄa Yudanↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ á kú Yerusalɛmunↄ píngi, à swã kpá à tó mà yã pì oare. 15 Í e gbɛ̃ pìnↄ kũ lán ée daa nàro, zaakɛ kↄngↄ mↄ̀ kɛ̃ndoon tia. 16 Yã kɛ̀ annabi Yoɛli òn yɛ̀: 17 Luda bè: Ziaa zĩ mɛ́ ma Ninii pisi gbɛ̃ píngia, a nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ kↄ̃n a nɛ́nↄgbɛ̃nↄ é annabikɛyã o, a gↄ̃kparɛnↄ é wɛ́ɛgupu e, a mare ìsinↄ é nanaa o. 18 Gurↄ beeenↄa mɛ́ ma Ninii pisi ma zↄ̀blerinↄa gↄ̃gbɛ̃nↄ kↄ̃n nↄgbɛ̃nↄ ń píngi aↄ̃é annabikɛyã o. 19 Mɛ́ sèedanↄ kɛ musu, mɛ́ yãbↄnsaɛnↄ kɛ anduna guu, aru kↄ̃n tɛ́o kↄ̃n tɛ́sukpɛ siaao égↄ̃ kuu. 20 Ɔfãntɛ̃ é sia kũ, mↄvura é tã lán aru bà ai Dii sugurↄ ìsi gakuidee gↄ̃ gá ká, 21 gbɛ̃ sãnda píngi kɛ̀ aↄ̃è Dii sísinↄ é bↄ. 22 Isarailinↄ, à yã kɛ̀ ma. Lán á dↄ̃ a zĩndanɛ nà, Luda Yesu Nazarɛti ↄ̀dↄaare a gbɛ̃ ũ kↄ̃n dabuyãnↄ kↄ̃n yãbↄnsaɛnↄ kↄ̃n sèeda kɛ̀ à kɛ̀ à gãzĩ a tɛ́nↄ. 23 Luda zɛ̀o a pↄyezi kↄ̃n a dↄ̃nao guu wà à kpàawa, ben á tò bori pãndenↄ à pà lía wà à dɛ̀. 24 Ben Luda ga bà pòtoa à à fɛ̀ɛ, zaakɛ à zɛ́ kuu kɛ̀ ga é fↄ̃ àgↄ̃ à kũnaro. 25 Zaakɛ Dauda à yã ò à bè: Mɛɛ̀gↄ̃ Dii ee ma wɛ́ɛn gurↄ píngi, lán à kú ma ↄplaazi nà pↄ́ke é ma degero. 26 Bee yãnzin ma pↄↄ ègↄ̃ nnazi, ma nↄ̀sɛguu pù. Má tãmaa vĩ kɛ̀ ma mɛ̀ égↄ̃ kuu, 27 zaakɛ nɛ́ ma tó mira guuro, nɛ́ we man gbɛ̃ kɛ̀ kú adona yai kũro. 28 N ma da wɛ̃̀ndi zɛ́a, ma pↄnnaa égↄ̃ pana n kiia. 29 Ma gbɛ̃nↄ, mɛ́ fↄ̃ mà wa dezi káaku Dauda yã oare wásawasa. À gà wà à vĩ̀i à mira kú wɛ́tɛ kɛ̀n ai kↄ̃n a gbã̀ao. 30 À annabikɛɛ guu à dↄ̃̀ kɛ̀ Luda lù sɛ̀are à bè, é a boriinↄ doke ká à kpatan. 31 Dauda gĩakɛ à Mɛsaya fɛɛna gaan è, ben à à yã ò à bè: Luda é à tó mira guuro, eé we à mɛ̀ yai kũro. 32 Yesu pìn Luda à fɛ̀ɛ gaan. À sèedadeenↄn wa ũ wa píngi. 33 Vɛ̃ɛna Luda ↄplaazi à à Ninii kɛ̀ à à lɛ́ gbɛ̃̀wee sì a Dea. Yã kɛ̀ ée ee bensↄ̃ ée maa tiaa dɛ Luda Nini kɛ̀ à pìsiwaa ũmɛ. 34 Zaakɛ èe kɛ Dauda bé à fɛ̀ɛ à gàa ludambɛro, à bè: Dii ò ma diinɛ à vɛ̃ɛ a ↄplaazi 35 ai àgↄ̃ à ibɛɛnↄ kɛnɛ a tinti ũ. 36 Isarailinↄ, àgↄ̃ dↄ̃ sãnsãn kɛ̀ Yesu kɛ̀ a à pà lían Ludaa dìɛ Dii ũ, Mɛsaya ũ dↄ. 37 Kɛ̀ aↄ̃ yã pì mà, à ń swɛ̃̀ zↄ̃̀, ben aↄ̃ Pita kↄ̃n zĩ̀ri kpaaanↄ là wà bè: Gbɛ̃nↄ, wé kɛ diamɛ? 38 Ben Pita bèńnɛ: A baade nↄ̀sɛ liɛ à batisi kɛ kↄ̃n Yesu Kirisi tↄ́o, a durunnↄ é kɛ̃awa é Luda Nini sí gbaa ũ. 39 Zaakɛ lɛ́ kɛ̀ Ludaa gbɛ̃̀ pì dɛ a pↄ́ ũmɛ kↄ̃n a nɛ́nↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú zã̀nↄ, gbɛ̃ kɛ̀ Dii wa Luda é ń sísi pìnↄ ń píngi. 40 À yã pãndenↄ òńnɛ pari à nàkↄ̃rɛḿma à bè: À a zĩnda bↄ tↄ̃ↄrigbɛ̃ zaaa kɛ̀nↄ tɛ́. 41 Ben gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ à yã pì sìnↄ batisi kɛ̀. Zĩ beeean wà kàara ń tɛ́ gↄ̃ↄn bↄrↄ aagↄ̃. 42 Aↄ̃ làakari dↄ̀ zĩ̀rinↄ yãdannɛnaa kↄ̃n kↄ̃gbɛ̃kɛnao kↄ̃n Dii pↄ́blenao kↄ̃n aduakɛnao. 43 Zĩ̀ri pìnↄↄ e sèeda kↄ̃n yãbↄnsaɛnↄ kɛɛ, ben vĩa baade píngi kũ̀. 44 Dii náanɛkɛrinↄ píngi gãli dↄ̃nkↄ̃mɛ. Pↄ́ kɛ̀ aↄ̃ↄ vĩinↄ gↄ̃̀ aↄ̃ píngi pↄ́ ũ. 45 Tó aↄ̃ ń pↄ́ kɛ̀ aↄ̃ↄ vĩinↄ yà, aↄ̃è à ↄↄ kpaatɛtɛkↄ̃nɛ lán baade bↄkↄ̃tɛ dɛ nà. 46 Lán guu e dↄↄ nà aↄ̃ègↄ̃ kↄ̃ kaakↄ̃a Luda ua, aↄ̃ègↄ̃ pↄ́ blee kↄ̃ bɛ kↄ̃n pↄnnaao kↄ̃n nↄ̀sɛo do. 47 Aↄ̃ègↄ̃ Luda tↄ́ kpaa, bensↄ̃ aↄ̃ègↄ̃ nna kↄ̃n baade píngio. Dii ègↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ ée ń mì siinↄ kaara ń tɛ́ lán guu e dↄↄ nà.
1 Zĩkea Pita kↄ̃n Yohanao gàa Luda ua fãantɛ̃ mↄ̀ aagↄ̃ aduakɛgurↄ. 2 Gↄ̃gbɛ̃ kee kú gwe wà à ì ɛrɛ ũmɛ. Lán guu e dↄↄ nà wè à sɛ́ wà mↄ́ wà à diɛ Luda ua gãnu kɛ̀ wè be Gãnu Maaa guu. Gwen ègↄ̃ baa kɛɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe gɛ̃ɛ ua pì guunↄa. 3 Kɛ̀ à Pita kↄ̃n Yohanao è, aↄ̃ↄe mↄↄ gɛ̃ Luda ua, ben à baa kɛ̀ḿma. 4 Aↄ̃ wɛ́ɛ pɛ̀a, ben Pita bènɛ: Ǹ wa gwa kɛ̀. 5 Ben à wɛ́ɛ pɛ̀ḿma èe ń gba dãa. 6 Ben Pita bènɛ: Má ↄↄ vĩro, mↄde pↄ́ kɛ̀ má vĩin mɛ́ n gba. Kↄ̃n Yesu Kirisi Nazarɛti tↄ́o ǹ fɛɛ ǹ táa o. 7 Ben Pita à kũ̀ a ↄplaaa à à fɛ̀ɛ à zɛ̀. Gwe gↄ̃ↄ à gbálanↄ kↄ̃n à kɛ̀sɛwaazĩnↄ gbãa kũ̀. 8 À vĩ̀ à zɛ̀, ben à nà táa'onaa. À gɛ̃̀ńyo Luda ua, èe táa oo èe vĩvĩi èe Luda sáabu kpaa. 9 Baade píngi à è èe táa oo èe Luda sáabu kpaa, 10 ben aↄ̃ à dↄ̃̀ baakɛri kɛ̀ ègↄ̃ vɛ̃ɛ Luda ua Gãnu Maaan ũ, ben yã kɛ̀ à à lè ń kũ gbãa à bↄ̀ ń saɛ. 11 Lán à na Pita kↄ̃n Yohanaoa nà guu kɛ̀ wè be Sulemanu gbàdaan, ben baade píngi e gɛ̃ɛ ń kiia, zaakɛ yã pì bↄ̀ ń saɛmɛ. 12 Kɛ̀ Pita gbɛ̃nↄ è, à bèńnɛ: Isarailinↄ, bↄ́yãnzin yã pì bↄ̀ a saɛzi? Bↄ́yãnzin a wɛ́ɛ fĩ̀fĩwa lɛzi? Ée daa wa zĩnda gbãaa kesↄ̃ wa ludayãdana bé à tò gbɛ̃ kɛ̀ táa ò gwɛɛ? 13 Wa dezi káakunↄ Ibraĩ kↄ̃n Isaakuo kↄ̃n Yakubuo Luda gwena kpà a zĩkɛri Yesua. Apinↄ sↄ̃ a à kpà gbãadeenↄa a bↄ à kpɛɛ Pilati kɛ̀ zɛ̀ kↄ̃n à gbarɛnao aɛ. 14 A bↄ Luda gbɛ̃ maaa kɛ̀ à kú adona pì kpɛɛ, ben a wɛ́ɛ kɛ̀ Pilatia à gbɛ̃dɛri gbarɛare. 15 A Wɛ̃̀ndikpammari dɛ̀, ben Luda à fɛ̀ɛ bↄna gaan. À sèedadeenↄn wa ũ. 16 Yesunaanɛkɛna bé à tò gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ á à dↄ̃ ée à gwaa kɛ̀ kɛ̃̀kↄ̃a Yesu tↄ́ gbãa yãnzi. Yesunaanɛkɛna bé à à gbà aafia a píngi wáa. 17 Tia ma gbɛ̃nↄ, má dↄ̃ kɛ̀ apinↄ kↄ̃n a gbãadeenↄ yã kɛ̀ á kɛ̀ nɛ́ wɛ́ɛsia yãmɛ. 18 Luda dↄ̀ annabinↄnɛ aɛ, ben aↄ̃ gĩakɛ wà ò ń píngi kɛ̀ Mɛsaya é wɛ́ɛtãmma e, bensↄ̃ à kɛ̀ lɛ. 19 Bee yãnzi à nↄ̀sɛ liɛ à aɛ dↄ Ludaa, a durunnↄ é kɛ̃awa, lɛ à mↄ́are nↄ̀sɛkpaɛnao 20 à Yesu kɛ̀ à gĩakɛ à à dìɛare Mɛsaya ũu pì zĩawa. 21 Séde àgↄ̃ kú musu gĩa ai gurↄↄ kɛ̀ Luda é pↄ́ píngi kɛkɛ à kɛ dufu, lán à dà a annabinↄnɛ nà aↄ̃ↄ ò zaa káaku. 22 Musa bè, Dii a Luda é a gbɛ̃ke sɛ́ annabi ũ lán a bà. À yã kɛ̀ eé oaree ma píngi. 23 Gbɛ̃ kɛ̀ èe annabi pì yã ma sↄ̃ro, Luda é adee bↄ a tɛ́ à à dɛ. 24 Annabi kɛ̀ aↄ̃ Luda yã ònↄ píngi naana Samuɛlia gurↄↄ kɛ̀ki baaru kpà. 25 Yã kɛ̀ annabi pìnↄↄ ò kↄ̃n Luda bà kɛ̀ kú kↄ̃n a dezi káakunↄo gↄ̃̀ a pↄ́ ũ, lán à ò Ibraĩnɛ nà à bè é aubarika da anduna bori píngin à borii gãzĩ. 26 Kɛ̀ Luda a zĩkɛri pì dìɛ, à à zĩ̀awa káaku, lɛ à aubarika daagu, à a baade kpɛɛ li a yãzaakɛnanↄnɛ.
1 Kɛ̀ Pita kↄ̃n Yohanao e yã oo gbɛ̃nↄnɛ, sa'orinↄ kↄ̃n Luda kpɛ́ dogari gbɛ̃nsio kↄ̃n Sadusinↄ gɛ̃̀ńzi. 2 Aↄ̃ pↄ fɛ̃̀, kɛ̀ aↄ̃ↄe yã daa gbɛ̃nↄnɛ yãnzi, aↄ̃ↄe gɛ̀nↄ fɛɛna Yesu guu kpàakpa kɛɛ. 3 Ben aↄ̃ ń kũ aↄ̃ ń dá kpɛ́siaan ai guu dↄ̀, zaakɛ guu gĩakɛ à sì kↄ̀. 4 Mↄde gbɛ̃ pari kɛ̀ aↄ̃ ń yã mànↄ Yesu náanɛ kɛ̀ ai aↄ̃ gↄ̃gbɛ̃nↄ pari kũ̀ à kà gↄ̃ↄn bↄrↄ sↄↄro taka. 5 Kɛ̀ guu dↄ̀, Yuda gbãadeenↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄ kàkↄ̃a Yerusalɛmu. 6 Sa'oriki Anasa kú gwe kↄ̃n Kayafao kↄ̃n Yohanao kↄ̃n Alɛsandao kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ sa'oriki pì danɛ ũunↄ ń píngi. 7 Wà mↄ̀ kↄ̃n Pitao kↄ̃n Yohanao gbãadee pìnↄ aɛ, ben wà ń lá wà bè: Bↄ́ gbãaa ke dé tↄ́n a beee kɛ̀o? 8 Ben Luda Nini sù Pitaa à bèńnɛ: Gbãadeenↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄ, 9 lán ée wa lalaa gbã̀a nà yã maaa kɛ̀ wá kɛ̀ ɛrɛnɛ yãnzi, dian wá kɛ̀ à kɛ̃̀kↄ̃a nà, 10 amↄanↄ kↄ̃n Isarailinↄ píngi àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ zɛna a aɛ kɛ̀ aafia è kↄ̃n Yesu Kirisi Nazarɛti kɛ̀ a à pà lía Luda à fɛ̀ɛ bↄna gaan tↄ́omɛ. 11 Lɛmɛ gbɛ̀ kɛ̀ amↄa kpɛ́borinↄ a pã kpàzi bé à gↄ̃̀ kpɛ́ gooda gbɛ̀ mìdee ũ. 12 Gbɛ̃ pãnde kee kuu kɛ̀ eé gbɛ̃ mì síro, zaakɛ anduna guu píngi Ludaa e gbɛ̃ke diɛ gbɛ̃nteenↄnɛ à ń mì síro, séde àpi. 13 Kɛ̀ aↄ̃ Pita kↄ̃n Yohanao kùgbãakɛɛ è, bensↄ̃ aↄ̃ↄ dↄ̃̀ kɛ̀ talaka wɛ́ɛsiadeenↄmɛ ń ũ, à bↄ̀ ń saɛ, ben aↄ̃ dↄ̃̀ sa kɛ̀ aↄ̃ gĩakɛ wà kú kↄ̃n Yesuomɛ yã. 14 Lán aↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ kɛ̃kↄ̃ana pì è zɛ nà ń saɛ, aↄ̃ↄe fↄ̃ wà yãke ò dↄro. 15 Aↄ̃ bèńnɛ aↄ̃ bↄɛ, ben aↄ̃ lɛ́ kpàkↄ̃sↄ̃ 16 wà bè: Wé kɛ dia kↄ̃n gbɛ̃ pìnↄo? Zaakɛ Yerusalɛmudeenↄↄ dↄ̃ píngi kɛ̀ aↄ̃ dabuyã bíta kɛ̀, wé fↄ̃ wà gí beeeziro. 17 Lɛ yã pì tón dagula dɛ kɛ̀laro, wà kpã̀kɛ̃ńzi pãsĩpãsĩ aↄ̃ton yã o gbɛ̃kenɛ kↄ̃n tↄ́ pìo dↄro. 18 Ben aↄ̃ ń sísi aↄ̃ yã dìɛńnɛ kɛ̀ aↄ̃ton yã o kesↄ̃ aↄ̃ yã dańnɛ kↄ̃n Yesu tↄ́oro pátipati. 19 Ben Pita kↄ̃n Yohanao wèńla wà bè: À gwa a zĩndanɛ. A yãn wé maↄ́, ke Luda pↄ́? À kparee bé à maa Ludanɛ? 20 Zaakɛ wé fↄ̃ wà gí wà yã kɛ̀ wá mà bensↄ̃ wá è oziro. 21 Gbãadee pìnↄ ɛ̀ara wà vĩa dàdańzi, ben aↄ̃ ń gbáɛ. Aↄ̃ↄe wɛ́ɛtãmmana zɛ́ ero, zaakɛ baade píngi e Luda sáabu kpaa yã kɛ̀ kɛ̀ pì yãnzi. 22 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ kɛ̃kↄ̃ana dabuyã beee kɛ̀nɛ pì zii dɛ wɛ̃̀ baplaala. 23 Kɛ̀ wà ń gbáɛ, ben aↄ̃ tà ń gbɛ̃nↄ kiia, aↄ̃ↄ òńnɛ lán sa'orikinↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄↄ òńnɛ nà. 24 Kɛ̀ aↄ̃ↄ mà, aↄ̃ wii pɛ̀ Ludazi lɛdolɛ wà bè: Dii, ḿbe n musu kɛ̀ kↄ̃n tↄↄtɛo kↄ̃n ísiaao kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ kú ń guunↄ píngi. 25 Ń dà n zĩkɛri wa dezi Daudanɛ kↄ̃n n Ninii gbãaao, ben à bè: Bↄ́yãnzin boriinↄↄ e zↄka kaazi? À kɛ̀ dia wèe lɛ́ pãa kpaakↄ̃sↄ̃ↄ? 26 Anduna kínanↄↄ e zĩ̀ soru kɛɛ, kpatablerinↄↄ e kaakↄ̃a Diizi kↄ̃n Kí kɛ̀ à kào. 27 Yãpuraamɛ, Hɛrↄdu kↄ̃n Pↄntiu Pilatio kↄ̃ kàkↄ̃a wɛ́tɛ kɛ̀ guu kↄ̃n Isarailinↄ kↄ̃n bori pãndenↄ n zĩkɛri kɛ̀ kú adona Yesu kɛ̀ ń kà kí ũu pìzi. 28 Aↄ̃ↄ kɛ̀ lán n gĩakɛ n zɛo nà n gbãaa kↄ̃n n pↄyezinao guu. 29 Tia sa Dii, ǹ yã pãsĩ kɛ̀ aↄ̃ↄ ò ma gwe. Wamↄwa n zↄ̀blerinↄ, ǹ wa gba lɛ́ wà n yã o kↄ̃n kùgbãaao maamaa. 30 Ǹ ↄ dawa lɛ wà gbɛ̃nↄ kɛ̃kↄ̃a wà dabuyãnↄ kↄ̃n yãbↄnsaɛnↄ kɛ kↄ̃n n zĩkɛri kɛ̀ kú adona Yesu tↄ́o. 31 Kɛ̀ aↄ̃ adua kɛ̀ wà yã̀a, guu kɛ̀ aↄ̃ↄ kↄ̃kakↄ̃an nìgã, Luda Nini sùḿma ń píngi, ben aↄ̃ gàa wèe Luda yã oońnɛ kↄ̃n kùgbãaao. 32 Yesu náanɛkɛrinↄ laasuu dↄ̃nkↄ̃ vĩ kↄ̃n lɛdolɛo. Aↄ̃ gbɛ̃ke è be a pↄ́ kɛ̀ á vĩinↄ nɛ́ a pↄ́mɛ adoro. Aↄ̃ pↄ́ píngi nɛ́ aↄ̃ píngi pↄ́mɛ. 33 Luda zĩ̀rinↄↄ e Dii Yesu fɛɛna gaan yã oo gbɛ̃nↄnɛ kↄ̃n gbãa bítao. Aↄ̃ Luda gbɛ̃kɛ bíta è ń píngi. 34 Pↄ́kee e kɛ̃sã ń gbɛ̃kearo, zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ bú ke kpɛ́ vĩinↄ è yá wà mↄ́ kↄ̃n a ↄↄo 35 wà kpá zĩ̀rinↄa, lɛ aↄ̃ kpá baadea lán à à bↄkↄ̃tɛ dɛ nà. 36 Levi bori Yusufu kɛ̀ bↄ̀ Sipiru bùsun kú ń tɛ́. Luda zĩ̀rinↄ tↄ́ kpànɛ Banaba. Tↄ́ pì bè Làakarikpaɛri. 37 À bú kɛ̀ à vĩi yà, ben à mↄ̀ à a ↄↄ kpà zĩ̀rinↄa.
1 Gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ wè benɛ Anania kuu dↄ kↄ̃n a naↄ̃ Safirao. A tↄↄtɛ yà, 2 à à ↄↄ kokɛ̃̀ kↄ̃n a naↄ̃ dↄ̃nao, ben à gàa à à kpaaa kpà zĩ̀rinↄa. 3 Ben Pita bènɛ: Anania, bↄ́yãnzin ń tò Setãn dↄ̀nnɛ aɛ lɛ sɛɛ? N n tↄↄtɛ ↄↄ kokɛ̃̀, ben n ɛgɛɛ tò Luda Nininɛ. 4 Gurↄↄ kɛ̀ nɛ́ɛ tↄↄtɛ pì yáro, n pↄ́nloo? Kɛ̀ ń yà sↄ̃, lán ń yezi nà, nɛ́ kɛ kↄ̃n à ↄↄoroo? À kɛ̀ dia n yã beee kɛna laasuu dànguu? Èe kɛ gbɛ̃nteen n ɛgɛɛ tònɛro, Ludan ń tònɛ. 5 Kɛ̀ Anania yã pì mà, à lɛ̀ɛ à gà. Ben vĩa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ yã pì mànↄ kũ̀ maamaa. 6 Gↄ̃kparɛnↄ gɛ̃̀ aↄ̃ bisa dààla, ben aↄ̃ à sɛ̀ wà gàa wà à vĩ̀i. 7 Kɛ̀ à kà lán awa aagↄ̃ↄ bà, yãke mana sai à naↄ̃ mↄ̀ à gɛ̃̀. 8 Ben Pita à là à bè: Ǹ omɛ, a tↄↄtɛ pì yà lán kɛ̀ bàn yↄ́? À wèàla à bè: Eè, lɛmɛ. 9 Ben Pita bènɛ: Bↄ́yãnzin a Luda Nini lɛ̀ á gwàzi? Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ n zã vĩ̀inↄ kú kpɛɛlɛ, aↄ̃é n sɛ́ wà bↄnyo se. 10 Gwe gↄ̃ↄ à lɛ̀ɛ à aɛ, à gà. Kɛ̀ gↄ̃kparɛnↄ gɛ̃̀, aↄ̃ↄ è à gà, ben aↄ̃ à sɛ̀ wà gàa wà à vĩ̀i a zã saɛ. 11 Ben vĩa sↄsi gbɛ̃nↄ kũ̀ maamaa ń píngi kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ yã pì mànↄ ń píngi. 12 Luda zĩ̀rinↄↄ e dabuyã kↄ̃n yãbↄnsaɛnↄ kɛɛ pari gbɛ̃nↄ tɛ́. Yesudeenↄ è kↄ̃kakↄ̃aa kɛ lɛdolɛ Sulemanu gbàdaan. 13 Gbɛ̃ pãndenↄ è we wà nàḿmaro, mↄde baade píngi è ń tↄ́ nnaa sí, 14 mↄde gbɛ̃ parii kɛ̀ aↄ̃ↄe Dii Yesu náanɛ kɛɛnↄ, gↄ̃gbɛ̃nↄ kↄ̃n nↄgbɛ̃nↄ ń píngi, aↄ̃ègↄ̃ kaara ń tɛ́. 15 Ben wà gyãreenↄ sɛ̀ɛ kↄ̃n daɛbↄnↄ kↄ̃n gyãresɛbↄnↄ wà ń káɛ zɛ́n, lɛ tó Pita e gɛ̃tɛɛ, à ninii e à da ń gbɛ̃kenↄla yãnzi. 16 Parii bↄ̀ wɛ́tɛ kɛ̀ kú Yerusalɛmu saɛnↄn wà mↄ̀ kↄ̃n gyãreenↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ zĩnnↄↄ e ĩa daaḿmanↄ, ben aↄ̃ kɛ̃̀kↄ̃a ń píngi. 17 Ben sa'oriki kↄ̃n Sadusi gãli gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ à gbɛ̃ ũunↄ fɛ̀ɛ wà nↄ̀sɛgↄ̃aanↄ kpàńyo. 18 Aↄ̃ zĩ̀rinↄ kũ̀kũ aↄ̃ ń ká kpɛ́siaan, 19 ben Dii malaika mↄ̀ à kpɛ́ pì zɛ́ wɛ̃̀ńnɛ gwãavĩ à ń bↄ́ɛ à bè: 20 À gá àgↄ̃ kú Luda ua, à wɛ̃̀ndi dufu pì yã o baade pínginɛ. 21 Zĩ̀rinↄ yã pì mà, ben aↄ̃ gàa Luda ua kↄngↄ idɛ'idɛ aↄ̃ↄe yã daańnɛ. Kɛ̀ sa'oriki kↄ̃n a gbɛ̃nↄ fɛ̀ɛ, aↄ̃ Isaraili gbãadeenↄ kↄ̃n ń gbɛ̃nsinↄ kàkↄ̃a, ben aↄ̃ dogarinↄ zĩ̀ aↄ̃ gá zĩ̀rinↄ bↄɛ kpɛ́siaan aↄ̃ mↄ́ńyo. 22 Kɛ̀ dogari pìnↄ kà gwe, aↄ̃ↄe ń e kpɛ́nlo. Ben aↄ̃ ɛ̀ara wà tà wà bèńnɛ: 23 Kɛ̀ wa ka kpɛ́ pì kiia, wá è gbànↄↄ tatana gíngin a dãkparinↄↄ kú kpɛɛlɛ, mↄde kɛ̀ wá wɛ̃̀, wée gbɛ̃ke enlo. 24 Kɛ̀ Luda ua dãkparinↄ gbɛ̃nsi kↄ̃n sa'orikinↄ yã pì mà, aↄ̃ bídi kɛ̀ lán yã pì dɛ nà. 25 Ben gbɛ̃ke mↄ̀ à bèńnɛ: À ma! Gbɛ̃ kɛ̀ a ń ká kpɛ́siaa guunↄↄ kú Luda ua aↄ̃ↄe yã daańnɛ. 26 Ben Luda ua dãkparinↄ kↄ̃n ń gbɛ̃nsio gàa wà ń kũkũ wà sùńyo yãkete sai, zaakɛ aↄ̃ↄe vĩa kɛɛ gbɛ̃nↄnɛ, lɛ aↄ̃ton ń pápa gbɛ̀oro yãnzi. 27 Kɛ̀ aↄ̃ sùńyo, aↄ̃ ń zɛ́ gbãadeenↄ aɛ, ben sa'oriki ń lála yãzi à bè: 28 Wa giare pátipati à yã dańnɛ kↄ̃n tↄ́ pìo, ben á tò yã pì kpɛ́ e daa Yerusalɛmula píngi, bensↄ̃ á yezi à gbɛ̃ pì ga yã diwaↄ́? 29 Ben Pita kↄ̃n zĩ̀ri kpaaanↄ wèńla wà bè: Luda yã bé à kↄ̃ sìo wà ma dɛ gbɛ̃ntee pↄ́la. 30 Wa dezinↄ Luda bé à Yesu kɛ̀ a à lògo lía á dɛ̀ pì fɛ̀ɛ. 31 Luda à sɛ̀ à vɛ̃̀ɛ a ↄplaazi Kínɛ Mìsiri ũ, lɛ à Isarailinↄ gba zɛ́ aↄ̃ nↄ̀sɛ liɛ, à ń durunnↄ kɛ̃ńnɛ. 32 Yã pìnↄ sèedadeenↄn wa ũ, wapinↄ kↄ̃n Luda Nini kɛ̀ Luda è kpá gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è a yã maanↄao. 33 Kɛ̀ aↄ̃ yã pì mà, aↄ̃ pↄ fɛ̃̀ maamaa, ben aↄ̃ↄ yezi wà ń dɛdɛ. 34 Farisi kɛ̀ wè benɛ Gamaliɛli kú ń tɛ́. Ludayãdannɛrimɛ, baade píngi è à tↄ́ nnaa sí. À fɛ̀ɛ à zɛ̀ à bè wà bↄ kↄ̃n gbɛ̃ pìnↄo gĩa. 35 Ben à bèńnɛ: Isarailinↄ, à làakari kɛ yã kɛ̀ á yezi à kɛ gbɛ̃ pìnↄnɛa. 36 À gurↄↄ e gì kɛro kɛ̀ Tuda fɛ̀ɛ èe a zĩnda diɛɛ a ka. Wà tɛ̀zi lán gↄ̃ↄn wàa plaaa bà. Kɛ̀ wà à dɛ̀, ben à ìbanↄ fã̀akↄ̃a, ben yã yã̀a. 37 À gbɛra Galili gbɛ̃ Yudasi fɛ̀ɛ gbɛ̃narogurↄ à gbɛ̃nↄ gàɛ à nàawa pari. À gà se, ben à ìbanↄ fã̀akↄ̃a ń píngi. 38 Mɛ́ɛ ooare tia, àton gbɛ̃ pìnↄ yã daro, à ń tó. Tó aↄ̃ pↄyezi kↄ̃n ń yãkɛnanↄ bↄ̀ gbɛ̃ntee kiiamɛ, eé mì dɛ. 39 Tó à bↄ̀ Luda kiiamɛ sↄ̃, é fↄ̃ à kpáńnɛro. À làakari kɛ zĩ̀kana kↄ̃n Ludaozi. 40 Aↄ̃ à yã mà, ben aↄ̃ zĩ̀rinↄ sìsi aↄ̃ ń gbɛ̃. Aↄ̃ gìńnɛ aↄ̃ yã o kↄ̃n Yesu tↄ́o, ben wà ń gbáɛ. 41 Zĩ̀rinↄ bↄ̀ gbãadeenↄ kiia kↄ̃n pↄnnaao, zaakɛ aↄ̃ↄ è wà kà kɛ̀ wà wí daḿma Yesu tↄ́ yãnzi. 42 Lán guu e dↄↄ nà aↄ̃ègↄ̃ yã daańnɛ Luda ua guu kↄ̃n ń bɛɛnↄo, aↄ̃ègↄ̃ Yesu baaru nnaa kpaańnɛ kámmabosai, aↄ̃è be àmbe Mɛsaya ũ.
1 Gurↄ beeea kɛ̀ Yesu ìbanↄↄ e kaara, aↄ̃ Girikiyãmarinↄↄ e yãkete kaa aↄ̃ Eberuyãmarinↄzi wà bè, tó wèe pↄ́blee kpaatɛtɛ lán guu e dↄↄ nà, wè pã kpá ń gyaanↄnↄzimɛ. 2 Ben zĩ̀ri gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ Yesudeenↄ sìsi ń píngi wà bè: À zɛ́ vĩ wà pã kpá Luda yãzi wà làakari dↄ pↄ́ble kpaatɛtɛnaaro. 3 À gↄ̃gbɛ̃nↄ bↄ a tɛ́ gↄ̃ↄn swɛɛplaa, gbɛ̃ maaa kɛ̀ ↄ̃ndↄ̃ↄ pɛ̀kↄ̃rɛḿma kↄ̃n Luda Ninionↄ, lɛ wà ń diɛ zĩi pì gbɛ̃nsinↄ ũ, 4 wé làakari dↄ aduakɛnaa kↄ̃n Luda yã'onnɛnao. 5 Yã pì kɛ̀ńnɛ ń píngi, ben aↄ̃ Sitivĩ kɛ̀ Luda Nini pɛ̀kↄ̃rɛa kↄ̃n ludanaanɛkɛnao sɛ̀ kↄ̃n Filipio kↄ̃n Porokoruo kↄ̃n Nikanↄo kↄ̃n Timↄo kↄ̃n Pamɛnao kↄ̃n Antiↄku gbɛ̃ Nikola kɛ̀ Yudanↄ dↄnzizɛ sɛ̀ yãao. 6 Wà gàańyo zĩ̀rinↄ kiia, ben aↄ̃ adua kɛ̀ńnɛ aↄ̃ ↄ kɛ̀ḿma. 7 Luda yã e daagula, Yesu ìbanↄↄ e kaara Yerusalɛmu maamaa, ben sa'orinↄ Yesu yã sì paripari. 8 Luda aubarika kↄ̃n gbãaao pɛ̀kↄ̃rɛ Sitivĩa, ben èe dabuyã kↄ̃n yãbↄnsaɛnↄ kɛɛ gbɛ̃nↄ tɛ́. 9 Aduakɛkpɛ kee kuu kɛ̀ wè be wɛ̃ɛnɛnↄ aduakɛkpɛ. Aↄ̃ gbɛ̃kenↄ bↄ̀ Sirɛni kↄ̃n Alɛsandariao kↄ̃n Silisia bùsuo kↄ̃n Asia bùsuo. Ben aↄ̃ íbɛtɛ kpà kↄ̃n Sitivĩo aↄ̃ lɛokpakↄ̃a kɛ̀o. 10 Mↄde aↄ̃ↄe à fↄ̃ro ↄ̃ndↄ̃ↄ kɛ̀ Luda Nini à gbà yãnzi. 11 Aↄ̃ tɛ́ kà gbɛ̃nↄn, ben gbɛ̃ pìnↄ bè: Wá mà à bↄ̀ Musa kↄ̃n Ludao yã kpɛɛ. 12 Aↄ̃ Yudanↄ kↄ̃n ń gbɛ̃nsinↄ kↄ̃n ludayãdannɛrinↄ làakari fɛ̀ɛ, ben aↄ̃ gàa wà Sitivĩ kũ̀, aↄ̃ gàao ń gbãadeenↄ kiia. 13 Ben aↄ̃ mↄ̀ kↄ̃n sèedade ɛgɛɛnↄ aↄ̃ bè: Gbɛ̃ kɛ̀ bé ègↄ̃ Luda kpɛ́ kↄ̃n à dokao zaa boo yãana sai. 14 Zaakɛ wá mà à bè Yesu Nazarɛti é kpɛ́ pì kaatɛ à wa fɛɛakaarayã kɛ̀ Musa dàwee liɛ sɛ́. 15 Ben gbãadee kɛ̀ aↄ̃ↄ vɛ̃ɛna gweenↄ wɛ́ɛ pɛ̀ Sitivĩa ń píngi, aↄ̃ↄ è à uu dɛ lán malaika uu bà.
1 Ben sa'oriki Sitivĩ là à bè: N yã pìnↄ ò yãpuran yↄ́? 2 Ben à bè: Ma gbɛ̃nↄ kↄ̃n ma denↄ, à ma! Luda Gakuide bↄ̀ à mↄ̀ wa dezi káaku Ibraĩzi gurↄↄ kɛ̀ à kú Mɛsↄpↄtamia bùsun, zaalɛ à kpɛ́ à gá vɛ̃ɛ Arana. 3 À bènɛ: Ǹ bↄ n bùsun n danɛnↄ tɛ́ ǹ tá bùsu kɛ̀ mɛ́ ↄdↄannɛɛn. 4 Ben à bↄ̀ Kaladia bùsu pì guu à gàa à vɛ̃̀ɛ Arana. À de gaa gbɛra Luda sùo bùsu kɛ̀ á kún tiaa kɛ̀ pìn. 5 Ludaa e bùsu pì tↄↄtɛ ke kpáa baa kɛ̀sɛ doro, mↄde à à lɛ́ gbɛ̃̀nɛ à bè eé gↄ̃ à pↄ́ ũ kↄ̃n à boriinↄ. Gurↄ beeea sↄ̃ Ibraĩ nɛ́ vĩro. 6 Luda bènɛ lán kɛ̀ bà: N boriinↄ é nibↄ ble bùsu pãnden. Gwen aↄ̃é zↄ̀ blen, weé wɛ́ɛ tãḿma ai wɛ̃̀ wàa plaa. 7 Luda bè é ĩa da borii kɛ̀ aↄ̃é zↄ̀ bleńnɛnↄa, Ibraĩ borii pìnↄ é bↄɛ wà mↄ́ wà dↄnzi kɛare gura kɛ̀ pìn. 8 Ben Luda bã̀ngukɛna yã dà Ibraĩnɛ a bà kuunao sèeda ũ. Kɛ̀ à Isaaku ì, à bã̀ngu kɛ̀nɛ à gurↄ sↄraagↄ̃dee zĩ. Lɛn Isaaku kɛ̀ Yakubunɛ lɛ dↄ, ben Yakubu kɛ̀ wa dezi káaku gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄnɛ lɛ se dↄ. 9 Ben wa dezi káaku pìnↄ nↄ̀sɛgↄ̃aanↄ kpà kↄ̃n ń gbɛ̃ndo Yusufuo, aↄ̃ à yà wà tào Igipiti. Ludaa kúo 10 à à bↄ̀ à nawɛ̃a píngi guu. Luda Yusufu pì gbà ↄ̃ndↄ̃ↄ à tò à nna kↄ̃n Igipiti kí Fili'aunao, ben à à dìɛ Igipiti bùsu gbɛ̃nsi ũ kↄ̃n a bɛ uao. 11 Ben dekaa kà Igipiti kↄ̃n Kanaa bùsuo píngi. Nawɛ̃a kɛ̀ bíta, wa dezi pìnↄↄ e pↄ́ke e wà blèro. 12 Kɛ̀ Yakubu mà pↄ́wɛɛ kú Igipiti, à wa dezi pìnↄ zĩ̀ gwe. Aↄ̃ gana káakudeen gwe. 13 À gɛ̃̀n plaadeen Yusufu a zĩnda ↄ̀dↄa a vĩ̀inↄnɛ, ben Fili'auna Yusufu danɛnↄ dↄ̃̀. 14 Ben Yusufu gbɛ̃ zĩ̀ a de Yakubua à mↄ́ kↄ̃n a danɛnↄ ń píngi. Aↄ̃ píngi gↄ̃ↄn baaagↄ̃ akuri asↄↄromɛ. 15 Ben Yakubu gàa Igipiti. Gwen à gàn kↄ̃n wa dezi pìnↄ ń píngi. 16 Wà sù kↄ̃n ń gɛ̀nↄo Sɛkɛmu, ben wà ń vĩi gbɛ̀wɛɛ kɛ̀ Ibraĩ lù mira ũ guu Amↄ nɛ́nↄa à fĩa bòńnɛ kↄ̃n kondogio. 17 Kɛ̀ lɛ́ kɛ̀ Ludaa gbɛ̃̀ Ibraĩnɛ gurↄↄ kà kĩi à papa, wa borii pari kũ̀ à kàara Igipiti maamaa. 18 Ben kí dufu kɛ̀ Yusufu dↄ̃roo kpata blè Igipiti. 19 À pãsĩ kↄ̃n wa boriio à wɛ́ɛ tã̀ wa dezinↄa, à tò aↄ̃ ń nɛ́nↄ kwɛ̀ aↄ̃ gàga. 20 Gurↄ beeean wà Musa ì à àisi maa. Wà à gwà a de bɛ mↄ aagↄ̃mɛ. 21 Kɛ̀ wà à zĩ̀nna, ben Fili'auna nɛ́nↄgbɛ̃ à sɛ̀ à à gwà a zĩnda nɛ́ ũ. 22 Wà Igipitinↄ ↄ̃ndↄ̃ↄ dà Musanɛ píngi, à gↄ̃̀ gbɛ̃nsi ũ yã'ona guu kↄ̃n yãkɛnao. 23 Kɛ̀ à kà wɛ̃̀ baplaa, à dà a nↄ̀sɛ guu à gá a Isaraili daanↄ gwa. 24 Kɛ̀ à è Igipiti gbɛ̃ e ĩa daa a gbɛ̃ mɛ̀n dooa, ben à yã sì kↄ̃n a gbɛ̃o à gɛ̃ɛ bòa à à dɛ̀. 25 Kɛ̀ Ludaa yezi à a gbɛ̃nↄ mì sí à gãzĩ, èe daa aↄ̃ↄ dↄ̃mɛ, mↄde aↄ̃ↄ dↄ̃ro. 26 Kɛ̀ guu dↄ̀, Isaraili gↄ̃ↄn plaaanↄↄ e swèe kɛɛ, ben a mↄ̀ à ń yókↄ̃a à agbaa kpàńnɛ à bè: Ma gbɛ̃nↄ, à kɛ̀ dia ée ĩa daakↄ̃a kↄ̃ tɛ̃ɛɛ? 27 Ben gbɛ̃ kɛ̀ èe ĩa daa a gbɛ̃ndooa ↄ yĩ̀pa Musazi à bè: Dé bé à n kɛ kí yãgↄ̃gↄ̃ri ũwee? 28 Ń yezi ǹ ma dɛ lán n Igipiti gbɛ̃ dɛ̀ nà gĩan yↄ́? 29 Kɛ̀ Musa yã pì mà, à bàa lɛ̀ à tà Midiã bùsun. Gwen à nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ ìn gↄ̃ↄn plaa. 30 Wɛ̃̀ baplaaa gbɛran malaika bↄ̀ à mↄ̀zi gbáan Sinai kpiii saɛ gyanto tɛ́ guu. 31 Kɛ̀ Musa dabuyã beee è, à bↄ̀ à saɛ. Kɛ̀ à sↄ̃̀zi à gwa, à Dii kòto mà à bè: 32 Mámbe n dezinↄ Ibraĩ kↄ̃n Isaakuo kↄ̃n Yakubuo Luda ũ. Vĩa Musa kũ̀ èe lugalugaa, èe fↄ̃ à wɛ́ɛ sɛ̀ à gwàro. 33 Ben Dii bènɛ: Ǹ n kyatee bↄbↄ, zaakɛ guu kɛ̀ ń zɛn kú adonamɛ. 34 Ma wɛ́ɛtãmma kɛ̀ wèe mↄↄ ma gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Igipitinↄnɛ è sãnsãn ma ń m̀bona mà, ben ma mↄ mà ń mì sí. Mɛ́ n zĩ Igipiti sa. 35 Musa kɛ̀ aↄ̃ gìnɛ yã wà bè, dé bé à à kɛ̀ kí yãgↄ̃gↄ̃ri ũńnɛ pìn Luda yã ònɛ malaika kɛ̀ bↄ̀ à mↄ̀zi gyanto guu gãzĩ, à à zĩ̀ kína kɛ̀ eé ń gbarɛ ũ. 36 Àmbe à bↄ̀ńyo à yãbↄnsaɛnↄ kↄ̃n dabuyãnↄ kɛ̀ Igipiti kↄ̃n Isia Tɛ̃aao kↄ̃n gbáa guuo wɛ̃̀ baplaa. 37 Musa pì bé à bè Isarailinↄnɛ, Luda é ń gbɛ̃ke sɛ́ annabi ũ lán a bà. 38 Musa pì kú kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ kakↄ̃ana pìnↄo gbáan, à kú gwe kↄ̃n wa dezinↄ kↄ̃n malaika kɛ̀ yã ònɛ Sinai kpiii musuo. Àmbe à yã wɛ̃̀ndideenↄ sì à kpáwa. 39 Wa dezinↄↄ e à yã maro, ben aↄ̃ gìzi aↄ̃ laasuu ɛ̀ara à tà Igipiti. 40 Aↄ̃ bè Arunanɛ: Ǹ tãa kenↄ kɛwe aↄ̃ dↄwe aɛ, zaakɛ Musa kɛ̀ wa bↄɛ Igipiti, wá dↄ̃ yã kɛ̀ à à lèro. 41 Gurↄ beeean aↄ̃ tãa pì lán zùswarenɛ bↄ̀rↄ bà, ben aↄ̃ saa òa aↄ̃ zĩbaa kɛ̀ pↄ́ kɛ̀ aↄ̃ↄ kɛ̀ ń zĩndanɛ pì yã musu. 42 Ben Luda kpɛɛ lìńnɛ à tò aↄ̃ dↄnzi kɛ̀ ludambɛ pↄ́nↄnɛ lán wà kɛ̃̀ annabinↄ takada guu nà wà bè: Isarailinↄ, èe kɛ mámbe a saa òma gbáan wɛ̃̀ baplaaro. 43 Tãa Mↄlɛki bisa kutaan á sɛna kↄ̃n sↄsↄnɛ tãa Rɛfã kɛ̀ a zɛo takao. Dii kɛ̀ á pì a dↄnzi kɛ̀ńnɛnↄ yãnzin mɛ́ tó wà táao Babilↄnu kãa kpa. 44 Wa dezinↄ Luda bà kuunańyo kutaa vĩ gbáan. Luda à taka ↄ̀dↄa Musanɛ, ben wà kɛ̀ lán Ludaa ònɛ nà. 45 Kutaa pì gↄ̃̀ Yↄsuanɛ kↄ̃n wa dezinↄ, ben aↄ̃ mↄ̀ wà bori pãnde kɛ̀ Luda pɛ̀ḿmańnɛnↄ bùsu sìḿma. Kutaa pì kú gwe ai Dauda gurↄ. 46 Dauda pì nna kↄ̃n Ludao, ben à wɛ́ɛ kɛ̀a lɛ à e à kpɛ́ bo Yakubu Ludanɛ. 47 Sulemanu bé à kpɛ́ pì bònɛ. 48 Mↄde Luda Musude ègↄ̃ kú kpɛ́ kɛ̀ gbɛ̃nteenↄↄ bò guuro, lán annabi ò nà: 49 Dii bè: Musu nɛ́ ma kíblekitamɛ, tↄↄtɛ nɛ́ ma tintimɛ. Kpɛ́ kparee takan é bomɛɛ? Mákpan ma pitakii kún? 50 Mámbe ma pↄ́ píngi kɛ̀roo? 51 Ludayãdarisainↄn a ũ! A nↄ̀sɛ wɛ̃naro! A swã gbãamɛ! Eègↄ̃ gii Luda Ninizi, eègↄ̃ kɛɛ lán a dezinↄ bà. 52 Annabi kpareen a dezinↄ gì wɛ́ɛ tãazi? Aↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gĩakɛ wà Gbɛ̃ Maa mↄna yã ò pìnↄ dɛ̀dɛ. Adee pìn a bↄ à kpɛɛ a à dɛ̀ sa. 53 A doka kɛ̀ malaikanↄ sùo sì, mↄde ée zĩi kɛ à yãaro. 54 Kɛ̀ aↄ̃ yã pì mà aↄ̃ pↄ fɛ̃̀zi, aↄ̃ swaa sòzi. 55 Ben Luda Nini dì Sitivĩa à wɛ́ɛ pɛ̀ ludambɛɛa, ben à Luda gakui è kↄ̃n Yesuo zɛna à ↄplaazi. 56 Ben à bè: À ma! Ma ludambɛɛ è wɛ̃na, Gbɛ̃ntee Nɛ́ zɛna Luda ↄplaazi. 57 Ben aↄ̃ ↄ tàta ń swãlɛ aↄ̃ wii gbãaa lɛ̀, ben aↄ̃ kùsia lɛdolɛ. 58 Aↄ̃ à gàɛ wà bↄ̀o wɛ́tɛ kpɛɛ, ben aↄ̃ↄe à pápaa gbɛ̀o lɛ wà à dɛ. Aↄ̃ ń uta ìsinↄ bↄ̀ wà kàɛ ↄ̀wazi kɛ̀ wè benɛ Solu saɛ. 59 Kɛ̀ aↄ̃ↄe Sitivĩ pápaa gbɛ̀o lɛ, à adua kɛ̀ à bè: Dii Yesu, ǹ ma ninii sí. 60 Ben à kùɛ à wii gbãaa lɛ̀ à bè: Dii, ǹton ń durun kɛ̀kii daro. Yã beee ona gbɛran à gà.
1 Solu kú gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ Sitivĩ dɛ̀nↄ kpɛɛ. Zĩ beeean wà nà wɛ́ɛtãna sↄsi gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Yerusalɛmunↄa maamaa. Zĩ̀rinↄ baasi, aↄ̃ fã̀akↄ̃a ń píngi Yudea kↄ̃n Samaria bùsunↄ guu. 2 Ludayãdari kenↄ Sitivĩ vĩ̀i aↄ̃ à gɛ̀ ↄ́ↄ dↄ̀ kↄ̃n wii gbãaao. 3 Ben Solu aĩa kɛ̀ kↄ̃n sↄsi gbɛ̃nↄ kaatɛnao. Ègↄ̃ gɛ̃ɛ ua kↄ̃n uao àgↄ̃ gↄ̃gbɛ̃nↄ kↄ̃n nↄgbɛ̃nↄ kũkũu àgↄ̃ ń gáɛɛ à gá à ń ká kpɛ́siaan. 4 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ fã̀akↄ̃aanↄ gàa wà Yesu baaru kpà gu sãnda píngin. 5 Filipi gàa Samaria bùsu wɛ́tɛ ken, ben à Mɛsaya waazi kɛ̀ńnɛ. 6 Kɛ̀ gbɛ̃nↄ Filipi yã mà, bensↄ̃ aↄ̃ dabuyã kɛ̀ à kɛ̀nↄ è, aↄ̃ làakari dↄ̀ yã kɛ̀ èe ooa kↄ̃n nↄ̀sɛo do. 7 Zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ zĩnnↄ gòḿma kↄ̃n wii gbãaaonↄↄ pari, bensↄ̃ gbɛ̃ kↄ̃̀ↄkũnanↄ kↄ̃n ɛrɛnↄ kɛ̃̀kↄ̃a pari. 8 Ben wà pↄnnaa kɛ̀ maamaa wɛ́tɛ pì guu. 9 Gↄ̃gbɛ̃ kee kú gwe zaa zi wè benɛ Simↄ. Ègↄ̃ dabuyã kɛɛ à bↄ̀ Samariadeenↄ saɛ, ben à a zĩnda dìɛ gbɛ̃ bɛ̀ɛdee ũ. 10 Nɛ́ féte gbɛ̃nsi píngi è làakari dↄ à yãa aↄ̃ be: Gbɛ̃ pì nɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ wè benɛ Luda Gbãabitadeemɛ. 11 Dabuyã kɛ̀ ègↄ̃ kɛɛ ń tɛ́ zaa gìkɛna ń kũ gbãa. 12 Mↄde kɛ̀ aↄ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia baaru kɛ̀ Filipi kpàńnɛ kↄ̃n Yesu Kirisi tↄ́o mà, aↄ̃ↄ sì, ben aↄ̃ batisi kɛ̀ gↄ̃gbɛ̃nↄ kↄ̃n nↄgbɛ̃nↄ ń píngi. 13 Baa Simↄ yã pì sì à batisi kɛ̀, ben à nà Filipia. Kɛ̀ à dabuyã kↄ̃n gbãa yã bíta kɛ̀ Filipi e kɛɛnↄ è, yã pìnↄ bↄ̀ à saɛ. 14 Kɛ̀ zĩ̀rinↄↄ mà zaa Yerusalɛmu Samariadeenↄ Luda yã sì, aↄ̃ Pita kↄ̃n Yohanao zĩ̀ḿma. 15 Kɛ̀ aↄ̃ kà gwe, aↄ̃ adua kɛ̀ńnɛ lɛ aↄ̃ Luda Nini e yãnzi. 16 Wà ń batisi kɛ̀ yã kↄ̃n Dii Yesu tↄ́o, mↄde Luda Ninii e di aↄ̃ gbɛ̃kearo. 17 Kɛ̀ aↄ̃ ↄ kɛ̀ḿma, ben aↄ̃ Luda Nini è sa. 18 Kɛ̀ Simↄ è aↄ̃ Luda Nini è kↄ̃n zĩ̀rinↄ ↄnammanao, ben à mↄ̀ńnɛ ↄↄo 19 à bè: À ma gba gbãaa pì se, lɛ gbɛ̃ kɛ̀ ma ↄ kɛ̀a é Luda Nini e. 20 Ben Pita bènɛ: N ↄↄ kaatɛnyo, zaakɛ nɛ́ɛ daa nɛ́ ludangbaa lú kↄ̃n ↄↄomɛ. 21 N ↄↄ kú zĩi pì guuro, n baka kú à guuro, zaakɛ n nↄ̀sɛ maa Ludanɛro. 22 Ǹ kpɛɛ li n yã zaaa pìnɛ ǹ adua kɛ Diia, ke eé sùu kɛnyo kↄ̃n n laasuu beee takao gwɛɛ? 23 Zaakɛ má è kɛ̀ sɛwɛɛ kãsãa kú n guu, durun bà kànnɛ. 24 Ben Simↄ bè: À adua kɛmɛ Diia lɛ yã kɛ̀ á ò ke tón ma lero yãnzi. 25 Kɛ̀ Pita kↄ̃n Yohanao Dii sèeda kɛ̀ aↄ̃ à yã dàńnɛ, ben aↄ̃ ɛ̀ara aↄ̃ↄe taa Yerusalɛmu, aↄ̃ↄe baaru nnaa kpaa Samaria lakutunↄ guu pari. 26 Dii malaika yã ò Filipinɛ à bè: Ǹ fɛɛ ǹ gá sↄↄmɛtɛ kpa. Ǹ zɛ́ kɛ̀ bↄ̀ Yerusalɛmu à gàa Gaza sɛ́, zɛ́ kɛ̀ bↄ̀ɛ gbáan. 27 Ben à dà zɛ́n. Etiopia gbɛ̃kee tɛ́ zɛ́ pìn. Etiopia bùsu kína kɛ̀ dɛ nↄgbɛ̃ ũu kɛ̀ wè benɛ Kandase bɛgwarimɛ, à auziki dãkparinↄ gbɛ̃nsimɛ. À mↄ̀ à dↄnzi kɛ̀ Yerusalɛmu, 28 ben à lìara èe taa vɛ̃ɛna a sↄ̃goro guu, èe annabi Isaya takada kyó kɛɛ. 29 Ben Luda Nini bè Filipinɛ: Ǹ gá ǹ sↄ̃ sↄ̃goro kɛ̀kãazi. 30 Ben Filipi bàa lɛ̀ à gàa. À mà èe annabi Isaya takada kyó kɛɛ, ben à à là à bè: Ń kyó kɛ̀ nɛ́ɛ kɛɛ bↄkↄ̃tɛ dↄ̃ↄ́? 31 À wèàla à bè: Tó gbɛ̃kee e à bↄkↄ̃tɛmɛro, mɛ́ fↄ̃ mà à dↄ̀rↄ dↄ̃ↄ́? Ben à Filipi sìsi à gɛ̃̀ à vɛ̃̀ɛ à saɛ. 32 Yã kɛ̀ èe à kyó kɛɛ pìn yɛ̀: Lán sãa kɛ̀ wèe gaa à kòto kpá bà, lán sãnɛ bↄ̀rↄ kɛ̀ wèe à kã kɛ̃ɛ bà, à yĩtɛ kpɛ̃ èe lɛ́ wɛ̃kↄ̃aro. 33 Wà wí dàa, wèe yãkpaɛ kɛo a zɛ́aro. Dé bé eé fↄ̃ à à gurↄ gbɛ̃nↄ yã oo? Zaakɛ wà à wɛ̃̀ndi bↄ̀ anduna guu. 34 Ben gↄ̃gbɛ̃ pì bè Filipinɛ: Ǹ omɛ, dé musun annabi yã beee ò sↄ̃ↄ? À zĩndan yↄ́ ke gbɛ̃ pãndemɛ? 35 Naana Luda yã pìa Filipi Yesu baaru nnaa kpànɛ. 36 Kɛ̀ aↄ̃ↄe gaa aɛ, aↄ̃ kà í kiia, ben gↄ̃gbɛ̃ pì bè: Ǹ í gwa kɛ̀. Bↄ́ bé eé kpámɛ mà batisi kɛɛ? 37 Ben Filipi bènɛ: Tó n yã pì sì kↄ̃n nↄ̀sɛo do, nɛ́ fↄ̃. À wèàla à bè: Má sì kɛ̀ Yesu Kirisi nɛ́ Luda Nɛ́mɛ. 38 Ben à bè wà góro zɛ. Ben aↄ̃ plaa ń píngi aↄ̃ pìta wà gɛ̃̀ ín. Ben à à batisi kɛ̀. 39 Kɛ̀ aↄ̃ bikũ̀ baa, ben Dii Nini Filipi kpà guuzi, gↄ̃gbɛ̃ pì e à e dↄro, ben pↄnnaa guu à gɛ̃̀ zɛ́la. 40 Filipi a zĩnda è zɛ Azotu, ben à gàa à Yesu baaru nnaa kpà wɛ́tɛ kↄ̃n wɛ́tɛo ai à gàa à kào Sizarea.
1 Gurↄ beeea sↄ̃ Solu e pↄ́ bↄↄ a yĩn, èe yã pãsĩ oo Dii ìbanↄ dɛdɛna yã musu. À gàa sa'oriki kiia, 2 à gbèkaa à takada kɛ̃ Damasiku aduakɛkpɛdeenↄnɛ à kpáawa, lɛ tó à zɛ́ pì deenↄ è gwe, gↄ̃gbɛ̃nↄ kↄ̃n nↄgbɛ̃nↄ ń píngi, eé ń kũkũ à suńyo Yerusalɛmu. 3 Kɛ̀ à dà zɛ́n, èe gaa à kà kĩi kↄ̃n Damasikuo, ben kãndo gupuraa bↄ̀ ludambɛ à damala. 4 À bↄ̀ à lɛ̀ɛ, ben à kòto mà à bènɛ: Solu, Solu, bↄ́ bé à tò nɛ́ɛ wɛ́ɛ tãamaa? 5 Ben à bè: Dén n ũu, Dii? Ben à wèàla à bè: Mámbe Yesu kɛ̀ nɛ́ɛ wɛ́ɛ tãaa ũ. 6 Ǹ fɛɛ ǹ gɛ̃ wɛ́tɛ guu, weé onnɛ yã kɛ̀ nɛ́ kɛ. 7 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe gaa lɛdoonↄ gↄ̃̀ sã̀ii. Aↄ̃ kòto pì mà, mↄde aↄ̃ↄe gbɛ̃ke ero. 8 Kɛ̀ Solu fɛ̀ɛ, à a wɛ́ɛ wɛ̃̀, ben èe guu ero. Ben wà à kũ̀ a ↄↄa wà gàao Damasiku. 9 À kɛ̀ gurↄ aagↄ̃ gu'ena sai, èe pↄ́ blero èe í miro. 10 Yesude kee kú Damasiku kɛ̀ wè benɛ Anania. Dii yã ònɛ wɛ́ɛgupu'ena guu à bè: Anania. Ben à wèàla à bè: Maɛ kɛ̀, Dii. 11 Ben Dii bènɛ: Ǹ fɛɛ ǹ da zɛ́ kɛ̀ wè be Súusun ai Yudasi bɛ ua ǹ Taasu gbɛ̃ kɛ̀ wè benɛ Solu gbeka. Èe adua kɛɛ gwe. 12 Wɛ́ɛgupu'ena guu à n e, n mↄ n ↄ kɛ̀a lɛ à guu e. 13 Ben Anania bènɛ: Dii, má mà wà gbɛ̃ pì yã ò pari, lán à yã zaaa kɛ̀ n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Yerusalɛmunↄnɛ nà. 14 Sa'orikinↄ à gbà zɛ́ à gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe n sisii gura kɛ̀nↄ kũkũ. Beee yãnzin à mↄ̀zi. 15 Ben Dii bènɛ: Ǹ gá, zaakɛ ma gbɛ̃ pì sɛ̀ à gá ma tↄ́ bↄ bori pãndenↄnɛ kↄ̃n ń kínanↄ kↄ̃n Isarailinↄomɛ. 16 Lán eé wɛ́ɛtãmma e ma tↄ́ yãnzi nà mɛ́ ↄdↄanɛ. 17 Ben Anania bↄ̀ à gàa à gɛ̃̀ ua pìn, à ↄ kɛ̀ Solua à bè: Solu ma gbɛ̃, Dii Yesu kɛ̀ bↄ̀ à mↄ̀nzi zɛ́n gurↄↄ kɛ̀ nɛ́ɛ mↄↄ kɛ̀, àmbe à ma zĩ lɛ ǹ guu e Luda Nini summa yãnzi. 18 Gwe gↄ̃ↄ pↄ́ bↄ̀ɛ à wɛ́ɛn lán kpↄ̀tɛɛ bà aↄ̃ lɛ̀ɛ, ben à guu è. Ben à fɛ̀ɛ à batisi kɛ̀. 19 Kɛ̀ à pↄ́ blè, à gbãaa è. Solu gurↄplaa kɛ̀ kↄ̃n Damasiku Yesudeenↄ, 20 ben à nà Yesu yã waazikɛnaa gↄ̃ↄ Yudanↄ aduakɛkpɛnↄ guu, à bè Yesu nɛ́ Luda Nɛ́mɛ. 21 Yã pì bↄ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ mànↄ saɛ aↄ̃ bè: Gbɛ̃ beee bé èe gbɛ̃ pì sìsirinↄ ásaru kɛ Yerusalɛmuroo? Àmbe èe mↄ́ kɛ̀ à ń kũkũ à táńyo sa'orikinↄ kiiaroo? 22 Solu sↄ̃ gbãaa ègↄ̃ kaara, ben à yã Yuda kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Damasikunↄ fù à ↄ̀dↄańnɛ kɛ̀ Yesu nɛ́ Mɛsayamɛ. 23 Gurↄ plaaa gbɛra Yudanↄ lɛ́ kpàkↄ̃sↄ̃zi aↄ̃ à dɛ, 24 ben à ń lɛ́kpakↄ̃sↄ̃naazii pì mà. Aↄ̃ↄe wɛ́tɛ bĩilɛnↄ dãkpaa fãantɛ̃ kↄ̃n gwãavĩo lɛ wà à dɛ yãnzi. 25 Gwãavĩn Solu gbɛ̃nↄ à dà gbíin wà à gbàrɛ kↄ̃n bào bàazi bↄna bĩi musu. 26 Kɛ̀ à kà Yerusalɛmu, à wɛ̀tɛ à na Yesudeenↄa, ben aↄ̃ vĩa kɛ̀nɛ ń píngi, aↄ̃ↄe à Yesudekɛ wɛ́ɛ síro. 27 Ben Banaba à sɛ̀ à gàao zĩ̀rinↄ kiia, à gbã̀ńnɛ lán Solu Dii è zɛ́n nà kↄ̃n yã kɛ̀ Dii ònɛo kↄ̃n lán à Yesu yã ò gupuraaa nà zaa Damasikuo. 28 Ben Solu gɛ̃̀ ń tɛ́ à lìgańyo Yerusalɛmu à yã ò gbɛ̃nↄnɛ kↄ̃n Dii tↄ́o gupuraan. 29 Kɛ̀ à yã ò Yuda Girikiyãmarinↄnɛ à lɛokpakↄ̃a kɛ̀ńyo, ben aↄ̃ↄe wɛtɛɛ wà à dɛ. 30 Kɛ̀ à gbɛ̃nↄↄ dↄ̃̀, aↄ̃ gàa wà zɛ̀nɛ Sizarea, ben à tà Taasu. 31 Beee gbɛra sↄsi kɛ̀ kú Yudea kↄ̃n Galilio kↄ̃n Samaria bùsuo kuu aafia píngi. Aↄ̃ↄe gbãa kũu wèe gaa aɛ vĩakɛna Diinɛ guu, aↄ̃ↄe kaara kɛ̀ Luda Nini ń làakari kpàɛńnɛ yãnzi. 32 Pita è lili o wɛ́tɛ kↄ̃n wɛ́tɛo píngi, ben à gàa Luda gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Lidanↄ gwa. 33 À gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ wè benɛ Ainɛa è gwe, à kↄ̃̀ↄ kũ̀ kaɛna wɛ̃̀ sↄraagↄ̃. 34 Ben Pita bènɛ: Ainɛa, Yesu Kirisi n kɛ̃kↄ̃a. Ǹ fɛɛ ǹ n pɛ̀ koko. Ben à fɛ̀ɛ gↄ̃ↄ. 35 Lidadeenↄ kↄ̃n Sarↄnudeenↄ à è, ben aↄ̃ lìɛ wà aɛ dↄ̀ Diia. 36 Nↄgbɛ̃ Yesude kee kú Yↄpa à tↄ́n Tabita, kↄ̃n Giriki yão sↄ̃ Dↄkasi. Tↄ́ pì bè zↄ̃. Yã maa kɛna pɛ̀kↄ̃rɛa, bensↄ̃ à takaasideenↄ wɛ̃nda dↄ̃. 37 Gurↄ beeean à gyãa kɛ̀ à gà. Kɛ̀ wà à zú ò, wà à sɛ̀ wà dàɛ kpɛ́ musu guu. 38 Yↄpa sↄ̃ↄ zã̀ kↄ̃n Lidaoro. Kɛ̀ Yesudeenↄↄ mà Pita kú gwe, aↄ̃ ń gↄ̃ↄn plaaanↄ zĩ̀a aↄ̃ wɛ́ɛ kɛ̀a wà bè: Ǹ mↄ́ wa kiia kpakpaa. 39 Ben Pita fɛ̀ɛ à gàańyo. Kɛ̀ à kà, wà dìdio kpɛ́ pì musu. Ben gyaanↄnↄ sↄ̃̀zi ń píngi kↄ̃n ↄ́ↄ dↄↄo, aↄ̃ uta kↄ̃n pↄ́kãsãa kɛ̀ Tabita kɛ̀ gurↄↄ kɛ̀ à kpɛ́ kúńyonↄ ↄ̀dↄanɛ. 40 Pita pɛ̀ḿma à ń bↄ́ɛ bàazi. À kùɛ à adua kɛ̀, ben à aɛ dↄ̀ gɛ̀ pìa à bè: Tabita, ǹ fɛɛ. Kɛ̀ à wɛ́ɛ wɛ̃̀, à Pita è, ben à fɛ̀ɛ à vɛ̃̀ɛ. 41 Pita à kũ̀ a ↄↄa à à fɛ̀ɛ à à zɛ̀. Ben à Luda gbɛ̃ pìnↄ sìsi kↄ̃n gyaanↄnↄ, ben à à kpàḿma bɛ̃ɛ. 42 Yã pì dà Yↄpala píngi, ben wà Dii náanɛ kɛ̀ gwe pari. 43 Pita gurↄplaa kɛ̀ gwe zaa Simↄ Ãa bɛ.
1 Gbɛ̃kee kú Sizarea à tↄ́n Kↄnɛliu. Àmbe soza gãli kɛ̀ wè be Itali gãli gbɛ̃nsi ũ. 2 Gbɛ̃ pì nɛ́ ludayãdarimɛ, ègↄ̃ Luda vĩa vĩ, àpi kↄ̃n a bɛdeenↄ ń píngi. È gba da maamaa, bensↄ̃ ègↄ̃ adua kɛɛ gɛ̃̀n baaagↄ̃. 3 Zĩkea fãantɛ̃ mↄ̀ aagↄ̃ à Luda malaika è tɛ̃tɛ̃ntɛ̃ wɛ́ɛgupu guu, à gɛ̃̀ a bɛ à bènɛ: Kↄnɛliu. 4 Ben Kↄnɛliu wɛ́ɛ bìia kↄ̃n vĩao, ben à bè: Bↄ́mɛɛ, Dii? À wèàla à bè: N aduakɛna kↄ̃n n gbadana gbɛ̃nↄnɛo kà Luda kiia, ben à sì. 5 Ǹ gbɛ̃nↄ zĩ Yↄpa sa, lɛ aↄ̃ Simↄ kɛ̀ wè benɛ Pita sísi. 6 À pìta gbɛ̃ kɛ̀ wè benɛ Simↄ Ãa bɛ. À bɛɛ kú ísia lɛ́a. 7 Kɛ̀ malaika pì tà, Kↄnɛliu a zĩkɛri gↄ̃ↄn plaa kenↄ sìsi kↄ̃n soza ludayãdari kɛ̀ nazio. 8 Kɛ̀ à yã pì tↄ̃kɛ̃̀ńnɛ píngi, ben à ń zĩ Yↄpa. 9 Kɛ̀ guu dↄ̀, ben aↄ̃ dà zɛ́n aↄ̃ kà kĩi kↄ̃n wɛ́tɛ pìo. Gurↄ beeea kɛ̀ ↄfãntɛ̃ kà mìdangura, Pita dì kpɛ́ musu lɛ à adua kɛ. 10 Nↄaa e a dɛɛ à yezi à pↄ́ ble, ben gurↄↄ kɛ̀ wèe pↄ́blee kɛɛ à wɛ́ɛgupu è. 11 À ludambɛɛ è wɛ̃kↄ̃ana, pↄ́kee e pitaa lán bisa bíta bà. Bà dↄdↄna a gɛ̃tɛ̃ɛ mɛ̀n siigↄ̃ↄnↄa píngi, èe suu gĩzĩ. 12 Pↄ́ bori píngi kú à guu, nↄ̀bↄnↄ kↄ̃n pↄ́taa'onkusɛanↄ kↄ̃n bãanↄ. 13 Ben wà bènɛ: Pita, ǹ fɛɛ ǹ dɛ ǹ só. 14 Ben Pita bè: Agya Dii. Mɛ́ɛ tɛ̃̀ pↄ́ ke pↄ́ gbãsĩ ble zikiro. 15 Ben à kòto pì mà à gɛ̃̀n plaadeeo dↄ wà bè: Pↄ́ kɛ̀ Luda bè à zɛ̃na, ǹton à tɛ̃̀ boro. 16 À kɛ̀ lɛ gɛ̃̀n aagↄ̃, ben kãndo wà pↄ́ pì gà wà tào ludambɛ. 17 Pita e bídi kɛɛ wɛ́ɛgupu kɛ̀ à è pìa, ben Kↄnɛliu zĩ̀ri kɛ̀ aↄ̃ Simↄ bɛɛ gbèkanↄ kà gↄ̃ↄ, aↄ̃ↄ zɛna gãnulɛa. 18 Aↄ̃ lɛ́ zù wà gbèka tó gwen Simↄ kɛ̀ wè benɛ Pita pìtan. 19 Ai tia Pita e laasuu lɛɛ wɛ́ɛgupu kɛ̀ à èa, ben Luda Nini bènɛ: Gↄ̃ↄn aagↄ̃ↄnↄↄ e n gbekaa. 20 Ǹ pita ǹ gáńyo seka sai, zaakɛ mámbe ma ń zĩmma. 21 Ben Pita pìta à gàa gbɛ̃ pìnↄ kiia à bè: Mámbe gbɛ̃ kɛ̀ ée gbekaa ũ. Bↄ́yãnzin a mↄ kɛ̀zi? 22 Aↄ̃ bè: Sozanↄ gbɛ̃nsi Kↄnɛliu bé à wa zĩ. Gbɛ̃ maaamɛ, à Luda vĩa vĩ. Yudanↄ píngi è à tↄ́ nnaa sí. Luda malaika bènɛ à n sísi ǹ mↄ́ a bɛ lɛ à n yã ma. 23 Ben Pita gɛ̃̀ńyo ua à ń yàari kɛ̀. Kɛ̀ guu dↄ̀, à fɛ̀ɛ à dàńyo zɛ́n. Yↄpa Yesude kenↄ gàao lɛdo. 24 À gurↄ aagↄ̃deen aↄ̃ kà Sizarea. Kↄnɛliu a danɛnↄ kↄ̃n a gbɛ̃nna fɛ̃̀fɛ̃nↄ kàkↄ̃a èe ń dãa. 25 Kɛ̀ Pita gɛ̃̀ ua, ben Kↄnɛliu gàa à dààlɛ à kùɛ à aɛzĩ. 26 Ben Pita à fɛ̀ɛ à bè: Ǹ fɛɛ ǹ zɛ. Gbɛ̃nteen ma ũ se. 27 Èe yã ooo ai aↄ̃ gàa wà gɛ̃̀o kpɛ́n, ben à gbɛ̃nↄ lè kakↄ̃ana gwe paripari. 28 À bèńnɛ: Á dↄ̃ kɛ̀ Yudanↄ zɛ́ vĩ aↄ̃ yãkↄ̃tɛ kↄ̃n bori pãndeo ai aↄ̃ gɛ̃ ń uaro. Mↄde Ludaa ↄ̀dↄamɛ màton gbɛ̃ke gbãsĩ gwa ke mà à tɛ̃̀ boro. 29 Beee yãnzi kɛ̀ wà ma sisi, ma mↄ seka sai. Má yezi mà yã kɛ̀ a ma sisia ma sa. 30 Ben Kↄnɛliu bè: À gurↄ siigↄ̃deen yɛ̀, kɛ̀ mɛ́ɛ adua kɛɛ ma bɛ ↄfãntɛ̃ mↄ̀ aagↄ̃ mↄndaa'i. Ben kãndo ma gbɛ̃ke è zɛna ma aɛ à pↄ́kãsãa kɛ̀ èe tɛ́ kɛɛ dana 31 à bè: Kↄnɛliu, Luda n aduakɛna sì, n gbadana kànɛ. 32 Ǹ gbɛ̃nↄ zĩ Yↄpa Simↄ kɛ̀ wè benɛ Pita sísi. À pìta Simↄ Ãa bɛ zaa ísia lɛ́a. 33 Ben ma gbɛ̃nↄ zĩ̀mma gↄ̃ↄ. Lán n mↄ nà à kɛ̀ maa. Tia sa wa píngi wá kú kɛ̀ Luda dↄ̃na guu, lɛ wà yã kɛ̀ Dii ònnɛ ǹ owee ma yãnzi. 34 Pita nà yã'onaa à bè: Má sì yãpura sa kɛ̀ Luda è gbɛ̃ke wɛ́ɛ gwaro. 35 Bori sãnda píngi tɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ èe vĩa kɛɛnɛ, bensↄ̃ è yã maaa kɛɛ, adee yã bé è kánɛ. 36 Ń lɛ́kpãsã kɛ̀ Ludaa kɛ̀ Isarailinↄnɛ dↄ̃, à kɛnaao nna Yesu Kirisi gãzĩ baaru nnaa kpàńnɛ. Àmbe bori sãnda píngi Dii ũ. 37 Á yã kɛ̀ kɛ̀ Yudea gu sãnda píngi dↄ̃, lán à nàa nà zaa Galili Yaaya waazikɛna batisikɛna yã musu gbɛra. 38 Á dↄ̃ lán Luda a Ninii pìsi Yesu Nazarɛtia nà, ben à kú kↄ̃n gbãaao à gàa wɛ́tɛ kↄ̃n wɛ́tɛo, à yã maaa kɛ̀ńnɛ à gbɛ̃ kɛ̀ Ibilisi ń gã̀sã fĩ̀ńnɛ ń kpɛɛnↄ kɛ̃̀kↄ̃a, zaakɛ Ludaa kúo. 39 Wámbe yã kɛ̀ kɛ̀ Yudea bùsun kↄ̃n Yerusalɛmuo píngi sèedadeenↄ ũ. Wà à lògo lía wà à dɛ̀, 40 ben Luda à fɛ̀ɛ bↄna gaan à gurↄ aagↄ̃dee zĩ à tò à a zĩnda ↄ̀dↄawe. 41 Èe kɛ gbɛ̃ sãnda píngi bé à à èro, sé wamↄwa kɛ̀ Luda gĩakɛ à wa sɛ à sèedadee ũunↄ. À fɛɛna gaan gbɛra wa pↄ́ blè wa í mìo. 42 Ben à dìɛwe wà waazi kɛ gbɛ̃nↄnɛ wà ońnɛ kɛ̀ ambe gbɛ̃ kɛ̀ Ludaa dìɛ gbɛ̃ bɛ̃ɛnↄ kↄ̃n gɛ̀wãadeenↄ píngi yãkpaɛkɛri ũ. 43 Annabinↄ píngi à yã ò aↄ̃ bè gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ à náanɛ kɛ̀nↄ durunnↄ é kɛ̃ḿma à tↄ́ gãzĩ. 44 Gurↄↄ kɛ̀ Pita kpɛ́ èe yã pì oońnɛ, Luda Nini pìta gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe yã pì maanↄa ń píngi. 45 Yã pì bↄ̀ Yuda Yesudee kɛ̀ aↄ̃ mↄ̀ kↄ̃n Pitaonↄ saɛ, kɛ̀ baa bori pãndenↄn Luda a Ninii pìsiḿma gbaa ũ yãnzi. 46 Zaakɛ aↄ̃ↄ mà aↄ̃ↄe yãke borii oo aↄ̃ↄe Luda yãbↄnsaɛ kɛnanↄ oo. Ben Pita bè: 47 Gbɛ̃ pìnↄ Luda Nini è lán wa bà. Dé bé é fↄ̃ à gíńnɛ ń batisikɛnazi? 48 Ben à bè wà batisi kɛńnɛ kↄ̃n Yesu Kirisi tↄ́o. Ben aↄ̃ wɛ́ɛ kɛ̀a à gurↄplaa kɛńyo.
1 Zĩ̀rinↄ kↄ̃n Yesudee kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Yudeanↄↄ mà lán bori pãndenↄ Luda yã sì nà se. 2 Kɛ̀ Pita sù Yerusalɛmu, gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ zɛ̀ kↄ̃n bã̀ngukɛyãonↄ à taari è 3 aↄ̃ bè: N gɛ̃ gɛfↄↄdeenↄ bɛ n pↄ́ blèńyo. 4 Ben Pita fɛ̀ɛ èe yã pì bↄkↄ̃tɛɛńnɛ zɛ́azɛa à bè: 5 Má kú Yↄpamɛ, mɛ́ɛ adua kɛɛ, ben ma wɛ́ɛgupu è. Ma pↄ́ke è lán bisa bíta bà, bà dↄdↄna à gɛ̃tɛ̃ɛ mɛ̀n siigↄ̃ↄnↄa, à bↄ̀ ludambɛ èe pitaa ma kiia. 6 Ma wɛ́ɛ pɛ̀a tíii, ma nↄ̀bↄnↄ è à guu, sɛ̃̀tɛpↄnↄ kↄ̃n pↄ́taa'onkusɛanↄ kↄ̃n bãanↄ. 7 Ben ma kòto mà wà bèmɛ: Pita, ǹ fɛɛ ǹ dɛ ǹ só. 8 Ben ma bè, agya Dii, tɛ̃̀ pↄ́ kesↄ̃ pↄ́ gbãsĩ kee e gɛ̃ ma lɛ́n zikiro. 9 Kòto pì bↄna ludambɛ gɛ̃̀n plaadee bè dↄ, pↄ́ kɛ̀ Ludaa kɛ̀kɛ à gↄ̃̀ wásawasa, màton à tɛ̃̀ boro. 10 À kɛ̀ lɛ gɛ̃̀n aagↄ̃, ben wà ɛ̀ara wà gà píngi wà tào ludambɛ. 11 Gurↄ beee zakan gↄ̃ↄn aagↄ̃ kɛ̀ wà ń zĩma bↄna Sizareanↄ mↄ̀ ua kɛ̀ má kún. 12 Ben Luda Nini bèmɛ mà gáńyo seka sai. Wa gbɛ̃ gↄ̃ↄn swɛɛdoo kɛ̀kiinↄ gàamao lɛdo se, ben wa gɛ̃ gbɛ̃ kɛ̀ gbɛ̃ pìnↄ zĩ̀maa bɛ. 13 Ben à òwe lán a malaika è nà, à bↄ̀ à mↄ̀azi a kpɛ́n à òare à gbɛ̃ zĩ Yↄpa à ma sísi, 14 lɛ mà yã kɛ̀ eé a mì sí oare, api kↄ̃n a bɛdeenↄ ń píngi. 15 Kɛ̀ ma na yã'onaa, Luda Nini pìtaḿma lán à pìtawa káaku nà. 16 Ben yã kɛ̀ Dii ò kɛ̀ dↄ̀magu kɛ̀ à bè, Yaaya gbɛ̃nↄ batisi kɛ̀ kↄ̃n ío, api sↄ̃ é wa batisi kɛ kↄ̃n Luda Ninio. 17 Kɛ̀ Luda gba dↄ̃nkↄ̃ kɛ̀ńnɛ kↄ̃n wamↄwa kɛ̀ wa Dii Yesu Kirisi náanɛ kɛ̀nↄ, dén ma ũ mà fↄ̃ mà gí Ludanɛ? 18 Kɛ̀ aↄ̃ yã pì mà, aↄ̃ↄe yãke o dↄro, ben aↄ̃ Luda tↄ́ bↄ̀ wà bè: Wá è Luda ɛ̀ara à bori pãndenↄ gbà zɛ́ dↄ aↄ̃ nↄ̀sɛ liɛ aↄ̃ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo e. 19 Wɛ́ɛtãmmana kɛ̀ fɛ̀ɛ Sitivĩ gaa gbɛra bé à tò gbɛ̃nↄ fã̀akↄ̃a wà tà Fenisia bùsun kↄ̃n Sipiru bùsuo kↄ̃n Antiↄkuo, aↄ̃ↄe Luda yã oo Yudanↄnɛ ńtɛ̃ɛ. 20 Mↄde aↄ̃ gbɛ̃ kenↄ nɛ́ Sipiru bùsu kↄ̃n Sirɛni bùsuo gbɛ̃nↄnɛ, ben aↄ̃ gàa Antiↄku aↄ̃ↄe yã oo bori pãndenↄnɛ se dↄ, aↄ̃ↄe Dii Yesu baaru nnaa kpaańnɛ. 21 Dii e ↄ daaḿma, ben gbɛ̃nↄ yã pì sì pari aↄ̃ aɛ dↄ̀ Diia. 22 Ben yã pì baaru kà Yerusalɛmu sↄsi gbɛ̃nↄ kiia, ben aↄ̃ Banaba zĩ̀ Antiↄku. 23 Kɛ̀ à kà gwe, à è lán Luda aubarika kɛ̀ńnɛ nà, ben à pↄↄ kɛ̀ nna. À lɛ́ dàḿma ń píngi aↄ̃ zɛ kↄ̃n Diio kↄ̃n nↄ̀sɛo do. 24 Banaba nɛ́ gbɛ̃ maaamɛ, Luda Nini kↄ̃n ludanaanɛkɛnao pɛ̀kↄ̃rɛa, ben wà kàara Dii gbɛ̃nↄ guu pari. 25 Ben Banaba gàa Taasu lɛ à Solu wɛtɛ. 26 Kɛ̀ à à è, ben à sùo Antiↄku. Aↄ̃ègↄ̃ kaakↄ̃a kↄ̃n sↄsi gbɛ̃nↄ paripari aↄ̃gↄ̃ yã daańnɛ ai wɛ̃̀ do papana. Antiↄku gwen wà Yesu ìbanↄ sìsin Yesudeenↄ ũ káaku. 27 Gurↄ beeean annabinↄ bↄ̀ Yerusalɛmu aↄ̃ mↄ̀ Antiↄku. 28 Aↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ wè benɛ Agabu fɛ̀ɛ à zɛ̀ à gĩakɛ à dekaa bíta kɛ̀ eé ká anduna guu píngi yã òńnɛ kↄ̃n Luda Nini gbãaao. Kalaudiu kíblena gurↄn dekaa pì kà. 29 Ben Yesudeenↄ zɛ̀o wà ń gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Yudeanↄ kámasa kɛ lán baade gbãaa kà nà wà kpãsãńnɛ. 30 Ben aↄ̃ↄ kɛ̀ lɛ aↄ̃ Banaba kↄ̃n Soluo zĩ̀o aↄ̃ kpá ń gbɛ̃nsinↄa.
1 Gurↄ beeean kí Hɛrↄdu ↄ pɛ̀ɛ Yesude kenↄa pãsĩpãsĩ. 2 À Yohana vĩ̀i Yemisi dɛ̀ kↄ̃n fɛ̃ɛdaao. 3 Kɛ̀ à è yã beee kɛ̀ Yudanↄnɛ nna, ben à ɛ̀ara à Pita kũ̀ dↄ. À beee kɛ̀ Burɛdi Sɛ́sɛ'ɛ̃zɛ̃sai zĩbaa zĩmɛ. 4 Kɛ̀ à Pita kũ̀, à à dà kpɛ́siaan à à nà sozanↄnɛ ń ↄzĩ aↄ̃ à dãkpa. Soza pìnↄ gãli doo nɛ́ gↄ̃ↄn siisiigↄ̃mɛ lɛo siigↄ̃. À dìɛ à yãkpaɛ kɛo gbɛ̃nↄ wáa Banla zĩbaa gbɛra. 5 Ben wà Pita kũna kpɛ́siaan, mↄde sↄsi gbɛ̃nↄↄ e adua kɛɛnɛ zɛna sai. 6 Zĩ kɛ̀ tó guu dↄ̀ kɛ̀ Hɛrↄdu é bↄo, zĩ beeea gwãavĩn Pita e ii oo soza gↄ̃ↄn plaaanↄ dagura yina kↄ̃n mↄ̀kyakooo mɛ̀n plaa, bensↄ̃ gↄ̃ↄn plaaanↄↄ kú kpɛɛlɛa aↄ̃ↄe kpɛ́ pì dãkpaa. 7 Kãndo gↄ̃ↄ Dii malaika gɛ̃̀ gwe, ben kpɛ́ pì pù. À Pita lɛ̀ a gbã̀ntɛ̃a à à vù à bè: Ǹ fɛɛ kpakpaa. Ben mↄ̀kyakoo pìnↄ bↄ̀ɛ à ↄↄa. 8 Ben malaika pì bènɛ: Ǹ n uta da ǹ n kyatee kpá. Pita kɛ̀ lɛ, ben malaika pì bè: Ǹ n uta kakↄ̃a ǹ kũ ǹ tɛ́mazi. 9 Ben Pita bↄ̀ à tɛ̀zi. Èe yã kɛ̀ malaika e kɛɛnɛ dↄ̃ yãpuraa ũro, èe daa nanaan ée oo. 10 Aↄ̃ gɛ̃̀tɛ gudãkpari káakula kↄ̃n à plaadeeo, ben aↄ̃ kà bĩilɛa. Bĩilɛ pì gbà nɛ́ mↄ̀mɛ, ben à wɛ̃̀ńnɛ kↄ̃n a zĩndao. Aↄ̃ bↄ̀ɛ aↄ̃ↄe gɛ̃ɛ wɛ́tɛn, ben gwe gↄ̃ↄ malaika pì Pita tò zɛ́daa guu. 11 Kɛ̀ Pita wɛ́ɛ kɛ̃̀kↄ̃a à bè: Má dↄ̃ sãnsãn sa kɛ̀ Dii a malaika zĩ̀, lɛ à ma bↄ Hɛrↄdu ↄzĩ kↄ̃n yã kɛ̀ Yudanↄ wɛ́ɛ dↄzi wà kɛmɛɛo píngi. 12 Kɛ̀ à làakari sù, à gàa Yohana kɛ̀ wè benɛ dↄ Maaku da Mariama bɛ. Wà kakↄ̃ana gwe pari wèe adua kɛɛ. 13 Kɛ̀ à gãnu gbà lɛ̀, ben nↄgbɛ̃ zĩkɛri kɛ̀ wè benɛ Roda gàa gwa. 14 Kɛ̀ à Pita kòto dↄ̃̀, pↄnnaa guu èe zɛ́ wɛ̃ro, à bàa lɛ̀ à ɛ̀ara à gàa à bèńnɛ Pita zɛ kpɛɛlɛa. 15 Wà bènɛ: Ĩa e kaamman yↄ́? Ben à zɛ̀o kɛ̀ yãpuramɛ. Ben wà bè: À malaikamɛ. 16 Pita kpɛ́ èe gbà lɛɛ. Kɛ̀ aↄ̃ↄ wɛ̃̀, aↄ̃ à è, ben yã pì bↄ̀ ń saɛ. 17 Ben à ↄ kɛ̀ńnɛ yáku aↄ̃ yĩtɛ, ben à tↄ̃̀kɛ̃ńnɛ lán Dii a bↄ kpɛ́siaan nà. Ben à bè: À gá à o Yemisinɛ kↄ̃n wa gbɛ̃ kpaaanↄ. Ben à bↄ̀ à gàa gu pãndea dↄ. 18 Kɛ̀ guu dↄ̀, zↄka gbãaa gɛ̃̀ sozanↄ dagura aↄ̃ↄe kↄ̃ lalaa: Bↄ́ bé à Pita lè? 19 Hɛrↄdu bè wà à wɛtɛ. Kɛ̀ wèe à ero, ben à yã làla gudãkpari pìnↄa, ben à bè wà ń dɛdɛ. Beee gbɛra Hɛrↄdu bↄ̀ Yudea à gàa à gurↄplaa kɛ̀ Sizarea. 20 À pↄ fɛ̃̀ Tayadeenↄ kↄ̃n Sidↄ̃deenↄzi maamaa, ben gbɛ̃ beeenↄ lɛdolɛ kɛ̀ aↄ̃ mↄ̀ à gwa lɛdo. Aↄ̃ gàa kína pì bɛgwari Blasatu kiia. Kɛ̀ Blasatu ń yãzɛ è, aↄ̃ gàa lɛdolɛ kɛ kↄ̃n Hɛrↄduo, zaakɛ aↄ̃ bùsu pↄ́blee è bↄ à bùsummɛ. 21 Kɛ̀ gurↄↄ kɛ̀ wà dìɛ kà, Hɛrↄdu a kíble'utanↄ dà à gàa à vɛ̃̀ɛ a tintia, ben à yã ò gbɛ̃nↄnɛ. 22 Gbɛ̃nↄ wii lɛ̀ wà bè: Luda ke bé èe yã oo, èe kɛ gbɛ̃nteenlo. 23 Gwe gↄ̃ↄ Dii malaika à lɛ̀ à à nɛ̀, kɛ̀ èe bítakɛɛ dↄ̃ Ludanɛro yãnzi, ben à mɛ̀ kↄ̀kↄ kà à gà. 24 Luda yã gↄ̃̀ dagula èe kaara. 25 Banaba kↄ̃n Soluo sↄ̃, kɛ̀ aↄ̃ ń kámasa yã kɛ̀kɛ wà yã̀a, aↄ̃ bↄ̀ Yerusalɛmu aↄ̃ Yohana kɛ̀ wè benɛ Maaku sɛ̀ wà tào.
1 Annabinↄ kↄ̃n yãdannɛrinↄↄ kú Antiↄku sↄsi gbɛ̃nↄ tɛ́, aↄ̃ tↄ́n Banaba kↄ̃n Simɛↄ kɛ̀ wè benɛ Báasiaao kↄ̃n Sirɛni bùsu gbɛ̃ Lusiuo kↄ̃n Manaɛ kɛ̀ nɛ́ blè kↄ̃n kí Hɛrↄduo lɛdooo kↄ̃n Soluo. 2 Gurↄↄ kɛ̀ aↄ̃ↄe dↄnzi kɛɛ Diinɛ kↄ̃n lɛ́yinao, Luda Nini bè: À Banaba kↄ̃n Soluo diɛ ńdona zĩi kɛ̀ ma ń sɛ́a yãnzi. 3 Kɛ̀ aↄ̃ lɛ́ yì aↄ̃ adua kɛ̀, ben aↄ̃ ↄ dìdiḿma aↄ̃ ń gbáɛ, aↄ̃ dà zɛ́n. 4 Kɛ̀ Luda Nini Banaba kↄ̃n Soluo zĩ̀ lɛ, aↄ̃ gàa Sɛlusia. Zaa gwe aↄ̃ gɛ̃̀ góro'itɛn aↄ̃ gàa Sipiru bùsun. 5 Kɛ̀ aↄ̃ kà Salami, aↄ̃ Luda yã waazi kɛ̀ Yudanↄ aduakɛkpɛnↄ guu. Yohana Maaku kúńyo dↄnlɛri ũ. 6 Aↄ̃ bↄ̀ɛ luan pìn ai Pafↄ, ben aↄ̃ kpàkↄ̃a kↄ̃n Yuda dabukɛri kɛ̀ dɛ annabi ɛgɛɛ ũuo gwe. À tↄ́n Yesunɛ. 7 Ègↄ̃ kú kↄ̃n bùsu pì gbɛ̃nsi Sɛgiu Pↄluo. Gbɛ̃nsi pì nɛ́ ↄ̃ndↄ̃rimɛ, ben à Banaba kↄ̃n Soluo sìsi kɛ̀ à yezi à Luda yã ma yãnzi. 8 Dabukɛri pì tↄ́n Ɛlima kↄ̃n Giriki yão. À íbɛtɛ kpàńyo, èe wɛtɛɛ à gbɛ̃nsi pì swã gbãgbã lɛ àton Yesu náanɛ kɛro yãnzi. 9 Ben Solu kɛ̀ wè be dↄ Pↄlu, Luda Nini dìa, ben a wɛ́ɛ pɛ̀ Ɛlimaa à bè: 10 Ibilisi nɛ́nↄ doken n ũ! Maa píngi kpaaside! Gbɛ̃ntee kɛ̀ yã zaa píngi pɛ̀kↄ̃rɛa! Wɛ́ɛzɛ̃ri pãsĩ! Nɛ́ Dii zɛ́ súusu liɛna kpɛɛgãnda tóroo? 11 Tia sa Dii é ↄ kúɛmma lɛ ǹ vĩ̀a kũ. Nɛ́ gurↄplaa kɛ ↄfãntɛ̃'esai. Gwe gↄ̃ↄ Ɛlima wɛ́ɛ gↄ̃̀ dãadãa, gusiaa kùɛa. Ben èe ↄ máɛmaɛɛ à gbɛ̃ wɛtɛ à a ↄ kũ. 12 Kɛ̀ gbɛ̃nsi pì yã kɛ̀ kɛ̀ pì è, à Dii náanɛ kɛ̀, zaakɛ Dii yã kɛ̀ Pↄlu dànɛ à kũ̀ gbãa. 13 Ben Pↄlu gɛ̃̀ góro'itɛn kↄ̃n a gbɛ̃nↄ aↄ̃ bↄ̀ Pafↄ wà gàa Pɛga, Pamfilia bùsun. Gwen Yohana Maaku ń tón à ɛ̀ara à tà Yerusalɛmu. 14 Bↄna Pɛga aↄ̃ gàa Antiↄku kɛ̀ kú Pisidia bùsun. Kámmabogurↄↄ zĩ aↄ̃ gàa wà vɛ̃̀ɛ aduakɛkpɛn. 15 Doka kↄ̃n annabinↄ takadanↄ kyókɛna gbɛra aduakɛkpɛ gbɛ̃nsinↄ gbɛ̃ zĩ̀ à bèńnɛ: Gbɛ̃nↄ, tó á kaarana yãke vĩ à o gbɛ̃nↄnɛ, à o. 16 Ben Pↄlu fɛ̀ɛ à ↄ zùńnɛ à bè: Isarailinↄ kↄ̃n bori pãnde dↄnzirinↄ, à ma yã ma. 17 Isarailinↄ Luda wa dezinↄ sɛ̀, ben à ń borii kàara kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Igipiti bùsun. Ben à bↄ̀ńyo gwe kↄ̃n a gbãa bítao. 18 À ń gwa gbáan lán wɛ̃̀ baplaaa bà. 19 À gbãaa blè Kanaa bùsu bori mɛ̀n swɛɛplaaanↄa, ben à ń bùsu pì kpàḿma. 20 À píngi kà wɛ̃̀ wàa plaa kpɛ́ baplaa akuri taka. Beee gbɛra à yãgↄ̃gↄ̃rinↄ dìɛńnɛ ai à gàa pɛ́ annabi Samuɛlia. 21 Kɛ̀ aↄ̃ kína gbèka, ben Luda Kisi nɛ́ Solu, Bɛyãmi borii dìɛńnɛ. À kpata blè wɛ̃̀ baplaa, 22 ben Luda à bↄ̀ kpatan à Dauda kà à gɛ̃ɛ ũ. Luda Dauda yã ò à bè á è Yɛsɛ nɛ́ Dauda pↄↄ kɛ̀are, eé a pↄyezi píngi yã kɛmɛ. 23 À borii guu à Yesu bↄ̀n Isarailinↄnɛ Mìsiri ũ lán à à lɛ́ gbɛ̃̀ nà. 24 Ai Yesu pì gↄ̃ gá mↄ́ Yaaya gĩakɛ à waazi kɛ̀ Isarailinↄnɛ ń píngi, à òńnɛ aↄ̃ ń nↄ̀sɛ liɛ aↄ̃ batisi kɛ. 25 Kɛ̀ Yaaya zĩi kà yãana à bè: Dén ée daa má dɛ a ũu? Gbɛ̃ kɛ̀ á wɛ́ɛ dↄzin ma ũro. À ma! Adee e mↄↄ ma gbɛra, mɛ́ɛ ká mà à kyatee bↄbↄnɛro. 26 Ma gbɛ̃nↄ, Ibraĩ boriinↄ kↄ̃n bori pãnde dↄnzirinↄ, wapinↄn Luda mìsina yã kɛ̀kii kpã̀sãwe. 27 Yerusalɛmudeenↄ kↄ̃n ń gbãadeenↄↄ e Yesu dↄ̃ro, aↄ̃ↄe annabinↄ takada kɛ̀ wègↄ̃ à kyó kɛɛ kámmabogurↄↄ zĩ píngi zɛ́ dↄ̃ro, ben aↄ̃ↄ tò annabi pìnↄ yã pàpa aↄ̃ yã vɛ̃̀ɛa. 28 Aↄ̃ↄe yãke ea kɛ̀ à kà wà à dɛro, ben aↄ̃ wɛ́ɛ kɛ̀ Pilatia wà à dɛ. 29 Kɛ̀ aↄ̃ yã kɛ̀ wà kɛ̃̀ à yã musu kɛ̀ píngi, wà à pìta lía wà à dàɛ mirawɛɛn. 30 Mↄde Luda à fɛ̀ɛ bↄna gaan. 31 Gurↄ pariinↄ guu à bↄ̀ à mↄ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ Galili aↄ̃ gàao Yerusalɛmunↄzi. Aↄ̃mbe à sèedadeenↄ ũ gbɛ̃nↄnɛ. 32 Wapinↄ sↄ̃, wa mↄ à baaru nnaa kpáare. Lán Luda lɛ́ gbɛ̃̀ wa dezinↄnɛ nà 33 à kɛ̀ wamↄwa kɛ̀ wá dɛ aↄ̃ borii ũunↄnɛ, à Yesu fɛ̀ɛ lán wà ò Saamu plaadee guu nà. Luda bè: Ma nɛ́n n ũ, gbã̀an ma n i. 34 Èe yai kũro, mↄde Luda à fɛ̀ɛ bↄna gaan lán Ludaa ò nà yã à bè: Mɛ́ kúadona aubarika kɛare yãpura lán má ò Daudanɛ nà. 35 Ben wà ò gukea dↄ wà bè: Nɛ́ we n gbɛ̃ kɛ̀ kú adona yai kũro. 36 Dauda sↄ̃ Luda pↄyezi kɛ̀ a gurↄↄa, à gà wà à mira kpàkↄ̃zi kↄ̃n à dezinↄ pↄ́o, ben à yai kũ̀. 37 Gbɛ̃ kɛ̀ Luda à fɛ̀ɛ bↄna gaan pì e yai kũro. 38 Ma gbɛ̃nↄ, àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ durunnↄ kɛ̃nnɛna waazi kɛ̀ wée kɛɛaree bↄ̀ Yesu gãzĩmɛ. 39 Musa doka è fↄ̃ à tò yã bↄńyo nnaro, mↄde Luda è tó yã bↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe Yesu náanɛ kɛɛnↄ nna à píngi guu. 40 À làakari kɛ, lɛ yã kɛ̀ annabinↄↄ ò tón a lero 41 aↄ̃ bè: À ma, a faborinↄ, à kɛ gìri à kaatɛ, zaakɛ mɛ́ yãke kɛ a gurↄↄa. Baa tó wà òare, é síro. 42 Kɛ̀ Pↄlu kↄ̃n Banabao e bↄɛɛ aduakɛkpɛn, wà kùɛńnɛ aↄ̃ ɛara wà mↄ́ yã pì ońnɛ kámmabogurↄ làa dↄ. 43 Kɛ̀ wèe fãakↄ̃a, Yudanↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è dↄnzi kɛńyonↄ bↄ̀ wà tɛ̀ Pↄlu kↄ̃n Banabaozi pari. Aↄ̃ yã òńnɛ aↄ̃ lɛ́ dàḿma, lɛ aↄ̃gↄ̃ gaa aɛ kↄ̃n gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ Ludaa kɛ̀ńnɛo. 44 Kámmabogurↄ làa wɛ́tɛdeenↄ kàkↄ̃a ń píngi wà mↄ̀ Dii yã ma. 45 Kɛ̀ Yudanↄ parii è lɛ, aↄ̃ nↄ̀sɛgↄ̃aanↄ kpà maamaa, ben aↄ̃ↄe Pↄlu yã ɛgɛ boo wèe à sↄ̃sↄ̃ↄ. 46 Ben Pↄlu kↄ̃n Banabao yã òńnɛ kↄ̃n kùgbãaao wà bè: Ámbe à kↄ̃ sìo wà Luda yã oare gĩa káaku. Zaakɛ a gizi ée daa ée ká à wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo ero, wé ɛara wà aɛ dↄ bori pãndenↄa sa. 47 Zaakɛ Dii yã kɛ̀ dìɛwe à bè: Ma n diɛ gupuraa ũ bori pãndenↄnɛ, lɛ ǹ gá kↄ̃n mìsina yão ai tↄↄtɛ lɛ́ zɛkiia. 48 Kɛ̀ bori pãndenↄ yã pì mà, aↄ̃ pↄↄ kɛ̀ nna aↄ̃ bɛ̀ɛ lì Dii yãnɛ, ben gbɛ̃ kɛ̀ Luda ń díɛ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro pↄ́ ũunↄ Yesu náanɛ kɛ̀. 49 Ben Dii yã dà bùsu pìla píngi. 50 Yudanↄ ↄ sↄ̃̀ bori pãnde nↄgbɛ̃ dↄnziri bɛ̀ɛdeenↄzi kↄ̃n wɛ́tɛ gbãadeenↄo, ben aↄ̃ wɛ́ɛ tã̀ Pↄlu kↄ̃n Banabaoa aↄ̃ pɛ̀ḿma ń bùsun. 51 Aↄ̃ lutɛ̃ gògo ń gbánↄa aↄ̃ tona kↄ̃n Ludao sèeda ũ, ben aↄ̃ gàa Ikↄniu. 52 Yesudeenↄ sↄ̃, Luda Nini pɛ̀kↄ̃rɛḿma kↄ̃n pↄnnaao.
1 Aↄ̃ↄ kɛ̀ Ikↄniu lán aↄ̃ↄ kↄ̃ dↄ̃o nà, aↄ̃ gɛ̃̀ Yudanↄ aduakɛkpɛn aↄ̃ yã ò ai Yudanↄ kↄ̃n bori pãndenↄ Dii náanɛ kɛ̀ paripari. 2 Ben Yuda kɛ̀ aↄ̃ gì yã pì sízinↄ bori pãndenↄ swã gbã̀gbã Yesudeenↄnɛ aↄ̃ íbɛtɛ kpàńyo. 3 Baa kↄ̃n beeeo Pↄlu kↄ̃n Banabao gurↄplaa kɛ̀ gwe aↄ̃ Dii yã ò kↄ̃n kùgbãaao, ben Dii ń gbá zɛ́ aↄ̃ sèedanↄ kↄ̃n dabuyãnↄ kɛ̀, kɛ̀ yãpuraa kpà a gbɛ̃kɛyã kɛ̀ aↄ̃ↄe ooa. 4 Ben wɛ́tɛdeenↄ kɛ̃̀kɛ̃kↄ̃a, gbɛ̃kenↄ zɛ̀ kↄ̃n Yudanↄ, gbɛ̃kenↄ sↄ̃ kↄ̃n zĩ̀rinↄ. 5 Ben Yudanↄ kↄ̃n bori pãndenↄ kↄ̃n ń gbãadeenↄ zɛ̀o wà wɛ́ɛ tãḿma wà ń pápa gbɛ̀o. 6 Kɛ̀ Pↄlu kↄ̃n Banabao ń yã dↄ̃̀, ben aↄ̃ bàa sì wà tà Likaonia bùsu wɛ́tɛnↄ guu, Lisitira kↄ̃n Dɛbio kↄ̃n ń lakutunↄ. 7 Ben aↄ̃ↄ kpɛ́ wèe baaru nnaa pì kpaańnɛ gwe. 8 Gↄ̃gbɛ̃ kee kú Lisitira à gbánↄↄ fɛ̃fɛ̃na. Zaa lán wà à ì nà ɛrɛmɛ, èe táa o zikiro. 9 Èe swã kpaa Pↄlu yãzi, ben Pↄlu wɛ́ɛ pɛ̀a tíii, à è à ludanaanɛkɛna kà à à kɛ̃kↄ̃a, 10 ben à bènɛ kↄ̃n kòto gbãaao: Ǹ fɛɛ ǹ zɛ n gbáa. Ben à vĩ̀ à zɛ̀ à nà táa'onaa. 11 Kɛ̀ gbɛ̃nↄↄ è lán Pↄlu kɛ̀ nà, ben aↄ̃ wiii kàkũn kↄ̃n Likaonia yão wà bè: Tãanↄ lì gbɛ̃nteenↄ ũ aↄ̃ pìtawa. 12 Aↄ̃ tↄ́ kpà Banabanɛ Zusu, Pↄlu sↄ̃ Ɛmɛsi kɛ̀ àmbe è dↄńnɛ aɛ kↄ̃n yã'onao yãnzi. 13 Zusu pì kpɛ́ kú wɛ́tɛ kpɛɛ, ben à gbã̀gbãri mↄ̀ kↄ̃n zùswaree kɛ̀ wà lávu zãblebↄ kɛ̀ńnɛnↄo wɛ́tɛ bĩilɛa. À yezi gbɛ̃nↄ saa oo zĩ̀rinↄa. 14 Kɛ̀ Banaba kↄ̃n Pↄluo yã pì mà, aↄ̃ ń utanↄ gà wà kɛ̃̀kɛ̃, ben aↄ̃ sì gbɛ̃nↄ tɛ́ kↄ̃n wiiio 15 wà bè: Gbɛ̃nↄ, bↄ́yãnzi ée kɛɛ lɛzi? Gbɛ̃nteenↄn wa ũ se lán a bà. Baaru nnaan wée kpaaare, lɛ à kpɛɛ li pↄ́ gina kɛ̀nↄnɛ à aɛ dↄ Luda Wɛ̃̀ndidea. Àmbe à musu kɛ̀ kↄ̃n tↄↄtɛo kↄ̃n ísiaao kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ kú à guunↄ píngi. 16 À bori píngi tò yã aↄ̃ ń zĩnda zɛ́ sɛ̀. 17 Baa kↄ̃n beeeo à a zĩnda ↄ̀dↄaare maakɛna guu. È tó lou maare lɛ à pↄ́ kɛ̃ a gurↄↄa. È a gba pↄ́ble bíta lɛ àgↄ̃ kú pↄnnaa guu. 18 Baa kↄ̃n yãbee'onao, ↄsi kↄ̃n ↄsiio aↄ̃ gbasa wà gì gbɛ̃nↄnɛ wà saa oḿma. 19 Ben Yudanↄ bↄ̀ Antiↄku kↄ̃n Ikↄniuo aↄ̃ mↄ̀ wà gbɛ̃nↄ swã gbã̀gbã. Ben aↄ̃ Pↄlu pàpa gbɛ̀o aↄ̃ à gàɛ wà bↄ̀o wɛ́tɛ kpɛɛ, aↄ̃ↄe daa à gàmɛ. 20 Kɛ̀ Yesudeenↄ kàkↄ̃azi, ben à fɛ̀ɛ à gɛ̃̀ wɛ́tɛ guu. Kɛ̀ guu dↄ̀, àpi kↄ̃n Banabao gàa Dɛbi. 21 Kɛ̀ aↄ̃ baaru nnaa kpàńnɛ wɛ́tɛ pì guu, aↄ̃ gbɛ̃nↄ è pari. Ben aↄ̃ ɛ̀ara wà gàa Lisitira kↄ̃n Ikↄniuo kↄ̃n Antiↄkuo, 22 aↄ̃ↄe Yesudeenↄ gbaa gbãaa, aↄ̃ↄe lɛ́ daaḿma aↄ̃ zɛ gbãa Yesu náanɛkɛna guu wà bè: Séde wà nawɛ̃a kɛ maamaa gĩa, gbasa wà gɛ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guu. 23 Aↄ̃ gbɛ̃nsinↄ dìɛńnɛ sↄsi kↄ̃n sↄsio, ben aↄ̃ adua kɛ̀ńnɛ kↄ̃n lɛ́yinao aↄ̃ ń ná Dii kɛ̀ aↄ̃ à náanɛ kɛ̀ ↄzĩ. 24 Kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ɛ Pisidia bùsu kpa, ben aↄ̃ kà Pamfilia bùsun. 25 Aↄ̃ Luda yã ò Pɛga, ben aↄ̃ gàa Atalia. 26 Gwen aↄ̃ gɛ̃̀ góro'itɛn, aↄ̃ tà Antiↄku, guu kɛ̀ wà ń ná Ludanɛ a ↄzĩ yã, lɛ à gbɛ̃kɛɛ kɛńnɛ zĩi kɛ̀ aↄ̃ↄ kɛ̀ wà yã̀a tia yã musu. 27 Kɛ̀ aↄ̃ kà, aↄ̃ sↄsi gbɛ̃nↄ kàkↄ̃a aↄ̃ yã kɛ̀ Ludaa kɛ̀ńnɛ gbã̀ńnɛ píngi, lán à bori pãndenↄ gbà zɛ́ aↄ̃ a náanɛ kɛ̀ nà. 28 Ben aↄ̃ gurↄplaa kɛ̀ńyo gwe.
1 Gbɛ̃kenↄ bↄ̀ Yudea aↄ̃ mↄ̀ Antiↄku, ben aↄ̃ yã dà Yesudeenↄnɛ wà bè: Tó ée bã̀ngu kɛ lán Musa dìɛ nàro, é mìsina ero. 2 Pↄlu kↄ̃n Banabao zↄka kàńzi aↄ̃ lɛokpakↄ̃a kɛ̀ńyo maamaa yã pì musu. Ben Yesudeenↄ zɛ̀o Pↄlu kↄ̃n Banabao kↄ̃n ń gbɛ̃kenↄ gá Yerusalɛmu lɛ aↄ̃ yã pì gↄ̃gↄ̃ kↄ̃n zĩ̀rinↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄ. 3 Aↄ̃ gàa wà zɛ̀ńnɛ, ben aↄ̃ bↄ̀ɛ Fenisia kↄ̃n Samariao bùsu kpaao. Aↄ̃ bori pãndenↄ nↄ̀sɛliɛna yã tↄ̃kɛ̃̀ ń gbɛ̃nↄnɛ gwe, ben aↄ̃ pↄↄ kɛ̀ nna maamaa. 4 Kɛ̀ aↄ̃ kà Yerusalɛmu, sↄsi gbɛ̃nↄ kↄ̃n zĩ̀rinↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄ gbãakɛ kpàńzi, ben aↄ̃ yã kɛ̀ Ludaa kɛ̀ńnɛ píngi baaru kpàńnɛ. 5 Ben Farisi Yesude kenↄ fɛ̀ɛ wà bè: Séde bori pãndenↄ bã̀ngu kɛ, wà ońnɛ aↄ̃gↄ̃ Musa doka kũna. 6 Ben zĩ̀rinↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄ kↄ̃ kàkↄ̃a aↄ̃ↄe yã pì gwaa. 7 Kɛ̀ yãgↄ̃gↄ̃na gbã̀a kũ̀, Pita fɛ̀ɛ à bèńnɛ: Ma gbɛ̃nↄ, á dↄ̃ kɛ̀ Luda ma diɛ a tɛ́ à gì kɛ̀, lɛ bori pãndenↄ Yesu baaru nnaa ma ma lɛ́n aↄ̃ à náanɛ kɛ. 8 Luda baade píngi nↄ̀sɛ dↄ̃, ben à ń gbá a Ninii ń sina sèeda ũ lán à wa gba nà. 9 Ludaa e ń diɛ doodo kↄ̃n wapinↄro. À ń nↄ̀sɛ pìpińnɛ kɛ̀ aↄ̃ Yesu náanɛ kɛ̀ yãnzi. 10 Bↄ́yãnzi ée Luda lɛɛ ée gwaa tiazi? Asoo kɛ̀ wa dezinↄ fùa wà sɛ́ kↄ̃n wapinↄ, àmbe á yezi à dińnɛↄ́? 11 Lɛnlo! Wá sì kɛ̀ wé mìsina e Dii Yesu gbɛ̃kɛ yãnzi lán aↄ̃pinↄ bà se. 12 Gbɛ̃nↄ kɛ̀ kítikiti ń píngi, ben aↄ̃ swã kpà Banaba kↄ̃n Pↄluozi, aↄ̃ↄe sèedanↄ kↄ̃n dabuyã kɛ̀ Ludaa kɛ̀ ń gãzĩ bori pãndenↄ tɛ́nↄ oońnɛ. 13 Kɛ̀ aↄ̃ yã ò wà yã̀a, Yemisi fɛ̀ɛ à yã ò à bè: Ma gbɛ̃nↄ, à ma yã ma. 14 Simↄ ò lán Luda wɛ́ɛ pã̀ bori pãndenↄla káaku nà à gbɛ̃nↄ sɛ̀ ń tɛ́ a pↄ́ ũ. 15 Annabinↄ yãnↄ kↄ̃ sɛ̀ kↄ̃n beeeo, zaakɛ aↄ̃ bè: 16 Beee gbɛra mɛ́ ɛara mà mↄ́ mà Dauda bɛzĩ bo, mɛ́ à guforonↄ kɛkɛ mà tata mà à fɛɛ, 17 lɛ gbɛ̃ntee kpaaanↄ ma kii wɛtɛ, bori pãnde gbɛ̃ kɛ̀ ma tↄ́ kúḿma pìnↄ ń píngi. Dii kɛ̀ èe yã pì kɛɛ bé à ò, 18 àmbe à tò wà yã pì dↄ̃ zaa káaku. 19 Beee yãnzi má è à maa wà yã kɛ̀ zĩ'ũu diɛ bori pãnde kɛ̀ aↄ̃ↄe aɛ dↄↄ Ludaanↄnɛro. 20 Wà takada kɛ̃ńnɛ aↄ̃ mì kɛ̃ tãa pↄ́bleea kↄ̃n pãpãkɛnao kↄ̃n nↄ̀bↄ kòtokpasaio kↄ̃n aruo. 21 Zaakɛ à gì kɛ̀ kɛ̀ wègↄ̃ Musa takada kyó kɛɛ aduakɛkpɛnↄ guu kámmabogurↄↄ zĩ píngi wègↄ̃ à doka waazi kɛɛ wɛ́tɛ kↄ̃n wɛ́tɛo. 22 Ben zĩ̀rinↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄ kↄ̃n sↄsi gbɛ̃nↄ píngi zɛ̀o wà gbɛ̃nↄ bↄ ń tɛ́ wà ń zĩ Antiↄku kↄ̃n Pↄluo kↄ̃n Banabao. Ben aↄ̃ ń aɛde kenↄ bↄ̀, Yudasi kɛ̀ wè benɛ Basaba kↄ̃n Silasio. 23 Wà ń zĩ láo, yã kɛ̀ wà kɛ̃̀ à guun yɛ̀: Wamↄwa zĩ̀rinↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄ wa ì kpà amↄa wa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ bori pãnde ũunↄa zaa Antiↄku kↄ̃n Siria bùsuo kↄ̃n Silisia bùsuo. 24 Wá mà wa gbɛ̃kenↄ gàa a kiia wa lɛ́ saɛ, aↄ̃ a nↄ̀sɛ yàkaare aↄ̃ a da bídin ń yã'ona guu. 25 Ben wa lɛdolɛ kɛ̀ wa zɛo kɛ̀ wà gbɛ̃nↄ bↄ wà ń zĩawa kↄ̃n wa gbɛ̃ yenzideenↄ Banaba kↄ̃n Pↄluo 26 kɛ̀ aↄ̃ gì ń wɛ̃̀ndizi wa Dii Yesu Kirisi tↄ́bↄna yãnzi. 27 Beee yãnzi wée Yudasi kↄ̃n Silasio zĩiawa, lɛ aↄ̃ yã kɛ̀ wá kɛ̃̀ lán oare kↄ̃n lɛ́o. 28 Zaakɛ Luda Nini kↄ̃n wapinↄ wa zɛo wàton aso ke diarero, séde pↄ́ kɛ̀ zɛ́ vĩi kɛ̀kiinↄ. 29 À mì kɛ̃ nↄ̀bↄ kɛ̀ wà saa òo tãaaa kↄ̃n aruo kↄ̃n nↄ̀bↄ kòtokpasaio kↄ̃n pãpãkɛnao. À maa à mì kɛ̃ beeenↄa. Wà kↄ̃ e aafia! 30 Ben wà ń gbáɛ aↄ̃ gàa Antiↄku. Aↄ̃ sↄsi gbɛ̃nↄ kàkↄ̃a ń píngi, ben aↄ̃ lá pì kpàḿma. 31 Kɛ̀ aↄ̃ à kyó kɛ̀, ben aↄ̃ pↄↄ kɛ̀ nna maamaa kↄ̃n nↄ̀sɛyĩikũyã pìo. 32 Yudasi kↄ̃n Silasio nɛ́ annabinↄmɛ, ben aↄ̃ lɛ́ dà ń gbɛ̃ pìnↄa maamaa aↄ̃ ń gbá gbãaa. 33 Kɛ̀ aↄ̃ gurↄplaa kɛ̀ gwe, Yesudeenↄ lɛ́ zàḿma, ben aↄ̃ tà ń zĩ̀rinↄ kiia aafia. 34 - 35 Pↄlu kↄ̃n Banabao gↄ̃̀ Antiↄku. Kↄ̃n gbɛ̃ pari pãndenↄ aↄ̃ Dii yã dàńnɛ, aↄ̃ baaru nnaa kpàńnɛ. 36 Gurↄ plaaa gbɛra Pↄlu bè Banabanɛ: Wà ɛara wà gá wa gbɛ̃nↄ gwa wɛ́tɛ kɛ̀ wa Dii yã waazi kɛ̀n yãanↄ guu, wàgↄ̃ dↄ̃ lán aↄ̃ↄ kuu nà. 37 Banaba yezi à Yohana Maaku sɛ́ à gáńyo, 38 ben Pↄlu e daa à maa aↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ kɛ̃̀ḿma Pamfilia à gì tɛ́ńzi ń zĩi guu sɛ́ dↄro. 39 Kɛ̀ aↄ̃ↄe kↄ̃ yã maro, ben aↄ̃ kɛ̃̀kↄ̃a. Banaba Maaku sɛ̀ aↄ̃ gɛ̃̀ góro'itɛn aↄ̃ gàa Sipiru. 40 Ben Pↄlu Silasi sɛ̀. Yesudeenↄ ń ná Diinɛ a ↄzĩ lɛ à gbɛ̃kɛɛ kɛńnɛ, ben aↄ̃ dà zɛ́n, 41 aↄ̃ bↄ̀ɛ Siria kↄ̃n Silisiao aↄ̃ sↄsi gbɛ̃nↄ gbà gbãaa.
1 Pↄlu kà Dɛbi kↄ̃n Lisitirao. Gwen Yesude kee kún à tↄ́n Timↄti. À da nɛ́ Yuda Yesudeemɛ, à de sↄ̃ nɛ́ Girikimɛ. 2 À tↄ́ nna Yesudee kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Lisitira kↄ̃n Ikↄniuonↄ kiia. 3 Pↄlu yezi à gáao, ben a bã̀ngu kɛ̀nɛ Yuda kɛ̀ aↄ̃ↄ kú wɛ́tɛ pìnↄ guunↄ yãnzi, zaakɛ aↄ̃ píngi dↄ̃ kɛ̀ à de nɛ́ Girikimɛ. 4 Wɛ́tɛ kɛ̀ aↄ̃ gàan píngi, aↄ̃ yã kɛ̀ zĩ̀rinↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄↄ dìɛ Yerusalɛmu ò sↄsi gbɛ̃nↄnɛ aↄ̃gↄ̃ kũna. 5 Ben aↄ̃ↄe gbãa kũu ń ludanaanɛkɛna guu aↄ̃ↄe pari kũu lán guu e dↄↄ nà. 6 Luda Nini gìńnɛ aↄ̃ gá Luda yã o Asia bùsun, ben aↄ̃ bↄ̀ɛ Firigia kↄ̃n Galatia bùsunↄo. 7 Kɛ̀ aↄ̃ kà Misia bùsu lɛ́n, aↄ̃ yↄ̃̀a wà gɛ̃ Bitinia bùsun, ben Yesu Ninii e weńnɛro. 8 Kɛ̀ aↄ̃ gɛ̃̀ Misia bùsula, ben aↄ̃ kà Toroasi. 9 Gwãavĩ Pↄlu Masedonia bùsu gbɛ̃ke è zɛala wɛ́ɛgupu'ena guu, èe agbaa kpaanɛ à bè: Ǹ bikũ ǹ mↄ́ wa kiia Masedonia ǹ dↄwalɛ. 10 Kɛ̀ à wɛ́ɛgupu è lɛ, ben wa Masedonia soru kɛ̀ gↄ̃ↄ, zaakɛ wá dↄ̃̀ sa kɛ̀ Luda bé èe wa sísi wà gá baaru nnaa kpáńnɛ. 11 Ben wa gɛ̃ góro'itɛn Toroasi wa mì pɛ̀ Samↄtarasia. Kɛ̀ guu dↄ̀ wa ka Nɛapↄli. 12 Bↄna gwe wa gaa Filipi. Àmbe Masedonia bùsu kpadoo pì wɛ́tɛdaa ũ kɛ̀ Romudeenↄↄ vĩ. Ben wa gurↄplaa kɛ̀ wɛ́tɛ pì guu. 13 Kámmabogurↄↄ zĩ wa bↄ wɛ́tɛ kpɛɛ, wa gaa swaa saɛ, guu kɛ̀ wá mà aduakɛkii kún. Ben wa vɛ̃ɛ wa yã ò nↄgbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ kakↄ̃ana gweenↄnɛ. 14 Nↄgbɛ̃ kee kú gwe wè benɛ Lidia. Tiatira gbɛ̃mɛ, bisa wɛ́ɛ tɛ̃a búgu yàrimɛ, bensↄ̃ Luda dↄnzirimɛ. Èe yã kɛ̀ Pↄlu e oo maa, ben Dii a swɛ̃̀ wɛ̃̀nɛ à yã pì sì. 15 À batisi kɛ̀ kↄ̃n a bɛdeenↄ, ben à wɛ́ɛ kɛ̀wa à bè: Tó a ma Dii náanɛkɛna sì, à mↄ́ à pita ma bɛ. Ben wa à yãzɛ è. 16 Zĩkea kɛ̀ wée gaa aduakɛkiia, wa dakↄ̃rɛ kↄ̃n zↄ̀nↄgbɛ̃ kɛ̀ mlɛ̃̀ tãa vĩio. À diinↄ è ↄↄ e maamaa à ziayã'onnɛna musu. 17 Ben à bↄ̀ à tɛ́wazi, wapinↄ kↄ̃n Pↄluo, èe wii lɛɛ à bè: Gbɛ̃ kɛ̀nↄ nɛ́ Luda Musude zↄ̀blerinↄmɛ, aↄ̃ↄe mìsina zɛ́ kpàakpa kɛɛare. 18 Ègↄ̃ kɛɛ lɛ lán guu e dↄↄ nà, ben yã pì Pↄlu ã̀'ã. À lìɛ à bè zĩn pìnɛ: Má ònnɛ kↄ̃n Yesu Kirisi tↄ́o ǹ goa. Ben à gòa gↄ̃ↄ. 19 Kɛ̀ à diinↄ dↄ̃ ń àre'ena à yã musu tãmaa yã̀a, ben aↄ̃ Pↄlu kↄ̃n Silasio kũ̀ aↄ̃ ń gáɛ wà gàańyo gbãadeenↄ kiia yàra guu. 20 Aↄ̃ gàańyo yãkpaɛkɛrinↄ kiia aↄ̃ bè: Gbɛ̃ kɛ̀nↄ nɛ́ Yudanↄmɛ, aↄ̃ↄe wa wɛ́tɛ yakaawe. 21 Fɛɛakaarayã kɛ̀ wa Romudeenↄ doka gì wà sí ke wà kɛɛn aↄ̃ↄe daańnɛ. 22 Parii fɛ̀ɛńzi, ben yãkpaɛkɛri pìnↄ bè wà ń pↄ́nↄ pitiḿma wà ń lɛ́lɛ gòo. 23 Kɛ̀ wà gbɛ̃na maaa kɛ̀ńnɛ, ben wà ń dá kpɛ́siaan wà bè kpɛ́ pì dãkparinɛ à ń dãkpa maamaa. 24 Kɛ̀ wà ònɛ lɛ, ben à ń dá kpɛ́tu à ń gbánↄ dà lín gíngin. 25 Lezãndo Pↄlu kↄ̃n Silasio e adua kɛɛ aↄ̃ↄe lɛ̀ sii Ludanɛ, gbɛ̃ kpaaanↄↄ e swã kpaa ń yãzi. 26 Kãndo tↄↄtɛ nìgãnigã kↄ̃n gbãaao ai kpɛ́ pì gũ̀nↄ dège. Gwe gↄ̃ↄ à gbànↄ wɛ̃̀wɛ̃ píngi, ben pisinanↄ mↄ̀kyakoonↄ bↄ̀ɛḿma píngi. 27 Kɛ̀ kpɛ́ dãkpari pì vù, à gbànↄ è wɛ̃wɛ̃na píngi, ben à a fɛ̃ɛdaa wòto à yezi à a zĩnda dɛ, zaakɛ èe daa pisinanↄ bàa sìmɛ. 28 Ben Pↄlu pũ̀tã kↄ̃n kòto gbãaao à bè: Ǹton n zĩnda kari kɛro. Wá kú kɛ̀ wa píngi. 29 Kpɛ́ dãkpari pì bè wà mↄ́ fitiao, ben à sì ń tɛ́ kↄ̃n bào à kùɛ Pↄlu kↄ̃n Silasio aɛ èe lugalugaa. 30 À bↄ̀ńyo bàazi, ben à bè: Mareenↄ, dian mɛ́ kɛ mà mìsina ee? 31 Aↄ̃ bènɛ: Ǹ Dii Yesu náanɛ kɛ, nɛ́ mìsina e, mpi kↄ̃n n bɛdeenↄ a píngi. 32 Ben aↄ̃ Dii yã ònɛ kↄ̃n a bɛdeenↄ ń píngi. 33 Lezãndo beeean kpɛ́ dãkpari pì ń sɛ́ à gàa à ń bↄ̀nↄ pìpińnɛ, ben à batisi kɛ̀ gↄ̃ↄ kↄ̃n a gbɛ̃nↄ ń píngi. 34 Ben à gɛ̃̀ńyo a bɛ à pↄ́blee kɛ̀ńnɛ. Àpi kↄ̃n a bɛdeenↄ pↄↄ kɛ̀ nna maamaa kɛ̀ aↄ̃ Luda náanɛ kɛ̀ yãnzi. 35 Kɛ̀ guu dↄ̀, yãkpaɛkɛrinↄ dogarinↄ zĩ̀ aↄ̃ gá onɛ à gbɛ̃ pìnↄ gbarɛ. 36 Ben kpɛ́ dãkpari pì bè Pↄlunɛ: Yãkpaɛkɛrinↄ gbɛ̃nↄ zĩ̀ma lɛ mà a gbarɛ. À bↄɛ à tá aafia. 37 Ben Pↄlu bè dogari pìnↄnɛ: Aↄ̃ wa gbɛ̃ gbɛ̃nↄ wáa yãkpaɛkɛnawao sai aↄ̃ wa da kpɛ́siaan, wamↄwa kɛ̀ Romudeenↄn wa ũ. Tia sa aↄ̃ↄ yezi wà wa bↄɛ asii guuↄ́? O'o! Auo! Séde aↄ̃ mↄ́ wà wa bↄɛ ń zĩnda. 38 Dogari pìnↄ yã pì gbã̀ yãkpaɛkɛrinↄnɛ. Kɛ̀ aↄ̃ↄ mà Romudeenↄn ń ũ, ben vĩa ń kũ. 39 Ben aↄ̃ mↄ̀ wà agbaa kpàńnɛ wà ń bↄ́ɛ kpɛ́siaan, ben wà wɛ́ɛ kɛ̀ḿma aↄ̃ bↄńnɛ ń wɛ́tɛ guu. 40 Kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ɛ kpɛ́siaan, aↄ̃ gàa Lidia bɛ. Aↄ̃ Yesudeenↄ lè gwe, ben aↄ̃ ń nↄ̀sɛ yĩi kũ̀ńnɛ aↄ̃ gɛ̃̀ zɛ́la.
1 Aↄ̃ bↄ̀ɛ kↄ̃n Amfipↄlio kↄ̃n Apↄlↄniao, ben aↄ̃ kà Tɛsalonika, guu kɛ̀ Yudanↄ aduakɛkpɛ kún. 2 Ben Pↄlu gɛ̃̀ aduakɛkpɛn lán à kↄ̃ dↄ̃o nà, à waazi kɛ̀ńnɛ yã kɛ̀ kɛ̃na Luda yãn musu kámmabogurↄ gɛ̃̀n aagↄ̃. 3 Èe bↄkↄ̃tɛɛńnɛ lán à kↄ̃ sìo Mɛsaya wɛ́ɛtãmma e nà à fɛɛ bↄna gaan à bè: Yesu kɛ̀ mɛ́ɛ à yã ooaree bé à Mɛsaya pì ũ. 4 Aↄ̃ gbɛ̃kenↄ yã pì zɛ́ è, ben aↄ̃ nà Pↄlu kↄ̃n Silasioa. Lɛn Giriki dↄnzirinↄ nàḿma lɛ pari se ai kↄ̃n nↄgbɛ̃ tↄ́deenↄ pari dↄ. 5 Ben Yudanↄ nↄ̀sɛgↄ̃aanↄ kpàńyo, aↄ̃ lilipãpã'orinↄ kàkↄ̃a aↄ̃ pari kũ̀, ben aↄ̃ wɛ́tɛ lògo. Aↄ̃ gàa wà lìga Yasↄ̃ bɛɛzi, aↄ̃ↄe Pↄlu kↄ̃n Silasio wɛtɛɛ lɛ wà ń kũ wà bↄńyo gupuraaa. 6 Kɛ̀ wèe ń ero, aↄ̃ Yasↄ̃ kↄ̃n Yesude pãndenↄ gàɛ wà bↄ̀ńyo wɛ́tɛ gbãadeenↄ kiia, aↄ̃ↄe wii lɛɛ wèe bee: Gbɛ̃ pìnↄ nɛ́ anduna gudɛrinↄmɛ. Aↄ̃ mↄ̀ kɛ̀, 7 ben Yasↄ̃ ń díɛ a bɛ. Gbɛ̃ pìnↄↄ e pãa Siza dokanɛ ń píngi, aↄ̃è be kína pãndee kuu wè benɛ Yesu. 8 Yã pì zↄ̃̀ gbɛ̃nↄ pↄↄa kↄ̃n wɛ́tɛ gbãadeenↄ. 9 Ben aↄ̃ ↄↄ sì Yasↄ̃a kↄ̃n a gbɛ̃ kpaaanↄ aↄ̃ ń gbáɛ. 10 Gwãavĩ beeea gↄ̃ↄ Yesudeenↄ Pↄlu kↄ̃n Silasio gbàrɛ Bɛrea. Kɛ̀ aↄ̃ kà gwe, ben aↄ̃ gɛ̃̀ Yudanↄ aduakɛkpɛn. 11 Gbɛ̃ beeenↄ nↄ̀sɛ maaa dɛ Tɛsalonikadeenↄla aↄ̃ Luda yã sì ↄplaplaa. Lán guu e dↄↄ nà aↄ̃ègↄ̃ Luda yã gwagwaa lɛ wà dↄ̃ tó Pↄlu yã pìnↄ yãpuraa vĩ. 12 Aↄ̃ gbɛ̃nↄ Dii náanɛ kɛ̀ pari kↄ̃n Giriki nↄgbɛ̃ bɛ̀ɛdeenↄ kↄ̃n Giriki gↄ̃gbɛ̃nↄo pari dↄ. 13 Kɛ̀ Tɛsalonika Yudanↄↄ mà Pↄlu e Luda yã waazi kɛɛ Bɛrea dↄ, ben aↄ̃ mↄ̀ gwe aↄ̃ yãkete dà gbɛ̃nↄ tɛ́ aↄ̃ ń pↄↄ fɛ̀ɛ. 14 Ben Yesudeenↄ Pↄlu gbàrɛ gↄ̃ↄ ísiaa kpa, mↄde Silasi kↄ̃n Timↄtio gↄ̃̀ gwe. 15 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gàa zɛ Pↄlunɛnↄ gàao Atɛni, ben aↄ̃ ɛ̀ara wà tà Silasi kↄ̃n Timↄtio kiia kↄ̃n Pↄlu lɛ́gbɛo, à bè aↄ̃ mↄ́ wà a le kpakpaa. 16 Kɛ̀ Pↄlu e ń dãa Atɛni, à nↄ̀sɛ yàka kɛ̀ à è tãa di wɛ́tɛ pì guu yãnzi. 17 Ben à waazi kɛ̀ Yudanↄnɛ kↄ̃n bori pãnde dↄnzirinↄ aduakɛkpɛn kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ ègↄ̃ ń lee yàra guunↄ lán guu e dↄↄ nà. 18 Pↄlu e yã lɛɛkↄ̃zi kↄ̃n yãwaaripari kɛ̀ wè ń sísi Ɛpikurenↄ kↄ̃n Sotoikinↄ. Ben aↄ̃ gbɛ̃kenↄ bè: Bↄ́ yãn titimako kɛ̀ e bↄɛɛ? Gbɛ̃kenↄ bè: Wée daa tãa dufunↄ yã kpàakpan èe kɛɛ. Aↄ̃ↄ ò lɛ kɛ̀ èe Yesu yã kↄ̃n à fɛɛna gaan-o baaru nnaa kpaańnɛ yãnzimɛ. 19 Ben aↄ̃ Pↄlu sɛ̀ wà gàao gbɛ̃nsinↄ kiia Areopagu aↄ̃ bè: Nɛ́ yã dufu kɛ̀ nɛɛ̀ dańnɛ oweroo? 20 Wa yãbↄnsaɛ mà n lɛ́zĩ, wá yezi wà à bↄkↄ̃tɛ dↄ̃. 21 Atɛnideenↄ píngi kↄ̃n nibↄ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gweenↄ aↄ̃ègↄ̃ ye yã pãndeziro, séde yã dufu mana kↄ̃n à wàaripanao. 22 Ben Pↄlu fɛ̀ɛ à zɛ̀ Areopagudee pìnↄ tɛ́ à bè: Atɛnideenↄ, má è á mìsiɛna tãanↄnɛ aĩa vĩ maamaa yã píngi guu. 23 Kɛ̀ mɛ́ɛ lili oo a wɛ́tɛ guu, mɛ́ɛ pↄ́ kɛ̀ eè dↄnzi kɛńnɛnↄ tàasi kɛɛ, ben ma sa'oki ke è, wà pↄ́ kɛ̃̀a wà bè: Luda kɛ̀ wá dↄ̃ro pↄ́. Luda kɛ̀ á à dↄ̃roo ée dↄnzi kɛɛnɛ, à baarun mɛ́ɛ kpaaare. 24 Luda anduna kɛ̀ kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ kú à guunↄ píngi. Àmbe musu kↄ̃n tↄↄtɛo Dii ũ, ègↄ̃ kú kpɛ́ kɛ̀ gbɛ̃nteenↄ bònɛnↄ guuro. 25 À bà kú kↄ̃n gbɛ̃ntee ↄdamma keoro. Àmbe è wɛ̃̀ndi kↄ̃n wesabonao kpá baade píngia kↄ̃n pↄ́ píngio. 26 À bori píngi bↄ̀ gbɛ̃ mɛ̀n do kiiamɛ, ben aↄ̃ↄ kú anduna gooda siigↄ̃ píngia. A gĩakɛ à gurↄↄ dìɛdiɛ bori pínginɛ kↄ̃n guu kɛ̀ aↄ̃égↄ̃ kún lɛ́o. 27 À ń kɛ́ lɛ aↄ̃gↄ̃ à wɛtɛɛ aↄ̃ ↄ máɛmaɛ ai aↄ̃ gá bↄa. Baa kↄ̃n beeeo à zã̀ kↄ̃n wa gbɛ̃keoro. 28 Zaakɛ àmbe è tó wàgↄ̃ wɛ̃̀ndi vĩ wà wa mɛ̀ sɛ́ wàgↄ̃ kuu. Lán a kɛɛ kenↄ ò nà: À boriinↄn wa ũ se. 29 Lán Luda boriinↄn wa ũ nà, wàtongↄ̃ daa Ludaa dɛ lán tãa bàro kɛ̀ gbɛ̃ntee kɛ̀ kↄ̃n vurao ke kondogi ke gbɛ̀ kɛ̀ à à ↄzĩi kɛ̀a a laasuua. 30 Luda mìkpɛɛ zù wa wɛ́ɛsiagurↄ yãnɛ, mↄde èe yã diɛɛ gbɛ̃nↄa gu sãnda píngia tia lɛ aↄ̃ nↄ̀sɛ liɛ. 31 Zaakɛ à gurↄↄ dìɛ kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ à à sɛ̀ yãkpaɛ kɛ kↄ̃n andunao a zɛ́a. À gbɛ̃ kɛ̀ à à sɛ̀ pì fɛ̀ɛ bↄna gaan sèeda ũ baade pínginɛ. 32 Kɛ̀ aↄ̃ fɛɛ bↄna gaan yã pì mà, aↄ̃ gbɛ̃kenↄ à fabò, mↄde aↄ̃ gbɛ̃kenↄ bè: Wé n yã pì ma zĩkea dↄ. 33 Ben Pↄlu bↄ̀ ń kiia. 34 Gbɛ̃kenↄ nàa, ben aↄ̃ Yesu náanɛ kɛ̀. Areopagu gbɛ̃ kɛ̀ wè benɛ Diↄnisiu kú ń tɛ́ kↄ̃n nↄgbɛ̃ kɛ̀ wè benɛ Damario kↄ̃n gbɛ̃kenↄ dↄ.
1 Beee gbɛra Pↄlu bↄ̀ Atɛni à gàa Kↄrinti. 2 À kpàkↄ̃a kↄ̃n Yuda keo gwe, Pↄntu bùsu gbɛ̃ kɛ̀ wè benɛ Akila kↄ̃n a naↄ̃ Pirisilao. Aↄ̃ sù kↄ̃n Itali bùsuo dufumɛ, kɛ̀ Siza Kalaudiu dìɛ Yudanↄnɛ aↄ̃ bↄɛ Romu yãnzi. Pↄlu gàa ń kiia, 3 ben à pìtaḿma, èe zĩi kɛɛńyo kɛ̀ ↄzĩdↄ̃nkↄ̃kɛrinↄn ń ũ yãnzi. Zaakɛ bisakutakɛrinↄn ń ũ ń píngi. 4 Kámmabogurↄↄ zĩ píngi è waazi kɛ aduakɛkpɛn èe wɛtɛɛ Yudanↄ kↄ̃n Girikinↄ a yãzɛ e. 5 Kɛ̀ Silasi kↄ̃n Timↄtio bↄ̀ Masedonia bùsun aↄ̃ sù, Pↄlu zɛ̀ kↄ̃n waazikɛnao èe oo Yudanↄnɛ wásawasa kɛ̀ Yesun Mɛsaya ũ. 6 Kɛ̀ Yudanↄ íbɛtɛ kpào aↄ̃ à sↄ̃̀sↄ̃, ben à a pↄ́kãsãanↄ kpòkɛńla à bè: Yã kɛ̀ á kɛ̀ wí a musu, ma yãn dↄro. Zaa tia mɛ́ gá bori pãndenↄ kiiamɛ. 7 Kɛ̀ à bↄ̀ gwe, à gàa à pìta bori pãnde dↄnziri kɛ̀ wè benɛ Titiu Yusutu bɛ aduakɛkpɛ pì saɛ. 8 Aduakɛkpɛ gbɛ̃nsi Kirisipu Dii náanɛ kɛ̀ kↄ̃n a bɛdeenↄ ń píngi. Kↄrintidee kɛ̀ aↄ̃ Pↄlu yã mànↄ Yesu náanɛ kɛ̀ pari, ben aↄ̃ batisi kɛ̀. 9 Gwãavĩ kea Dii ò Pↄlunɛ wɛ́ɛgupu'ena guu à bè: Ǹton tó vĩa n kũro, ǹton kámma bo kↄ̃n yã'onnɛnaoro, 10 zaakɛ gbɛ̃nↄↄ kú ma pↄ́ ũ pari wɛ́tɛ kɛ̀ guu. Má kúnyo, gbɛ̃ke é n kũ à ĩa dammaro. 11 Ben Pↄlu wɛ̃̀ do kↄ̃n mↄ swɛɛdooo kɛ̀ gwe ègↄ̃ Luda yã daa gbɛ̃nↄnɛ. 12 Gurↄↄ kɛ̀ Romu gbɛ̃ Galio dɛ Girisi bùsu gbɛ̃nsi ũ, Yudanↄ lɛdolɛ kɛ̀, aↄ̃ fɛ̀ɛ Pↄluzi, aↄ̃ gàao yãkpaɛkɛkiia 13 aↄ̃ bè: Àmbe e tɛ́ kaa gbɛ̃nↄn aↄ̃gↄ̃ dↄnziyã kɛ̀ pã̀ wa dokanɛ kũna. 14 Kɛ̀ Pↄlu yezi à yã o, ben Galio bè Yudanↄnɛ: Yudanↄ, tó dà ke taari bíta kemɛ yã, à kↄ̃ sìo mà mɛnaao. 15 Lán ée yãkete kaa gbɛ̃nↄ tↄ́ yã musu nà kↄ̃n a zĩnda dokao, beee gↄ̃̀ a yã ũmɛ. Ma gi yã beee taka kɛkɛnazi. 16 Ben à pɛ̀ḿma à ń bↄ́ɛ yãkpaɛkɛkpɛn. 17 Ben parii aduakɛkpɛ gbɛ̃nsi Sↄsↄtɛnɛ kũ̀ aↄ̃ à gbɛ̃̀gbɛ̃ yãkpaɛkɛkpɛ kpɛɛlɛa. Mↄde èe kɛ Galionɛ yãke ũro. 18 Pↄlu gurↄplaa kɛ̀ Kↄrinti dↄ, ben à lɛ́ zà Yesudeenↄa à gɛ̃̀ góro'itɛn èe taa Siria bùsun. Pirisila kↄ̃n Akilao gàao. À mì bò Kɛnkɛrɛa lu kɛ̀ à sɛ̀ Ludanɛ yãnzi. 19 Kɛ̀ aↄ̃ kà Ɛfesu, Pↄlu Pirisila kↄ̃n Akilao tò gwe. A gàa aduakɛkpɛn aↄ̃ yã lɛ̀kↄ̃zi kↄ̃n Yudanↄ, 20 ben aↄ̃ wɛ́ɛ kɛ̀a à gurↄplaa kɛńyo. Ben à gì, 21 mↄde kɛ̀ èe lɛ́ zaaḿma à bè: Tó Ludaa wè, mɛ́ ɛara mà mↄ́ a gwa. Ben à gɛ̃̀ góro'itɛn zaa Ɛfesu. 22 Kɛ̀ à kà Sizarea, à gàa à ì kpà sↄsi gbɛ̃nↄa zaa Yerusalɛmu, ben à tà Antiↄku. 23 Kɛ̀ à gurↄplaa kɛ̀ gwe à ɛ̀ara à dà zɛ́n à gàa wɛ́tɛ kↄ̃n wɛ́tɛo Galatia bùsun kↄ̃n Firigia bùsuo à Yesudeenↄ gbà gbãaa ń píngi. 24 Yuda kee kuu à tↄ́n Apolo, Alɛsandaria gbɛ̃mɛ. À lɛ́ nna, bensↄ̃ à Luda yã dↄ̃ maamaa. 25 Wà Dii zɛ́ yã dànɛ, ben Yesu yãdannɛna à swɛ̃̀ blè. È dańnɛ a zɛ́a, mↄde Yaaya batisikɛna yãn à dↄ̃. À mↄ̀ Ɛfesu, 26 ben à nà yã'onaa aduakɛkpɛn kↄ̃n kùgbãaao. Kɛ̀ Pirisila kↄ̃n Akilao à yã mà, ben aↄ̃ à sìsi aↄ̃ Luda zɛ́ yã bↄ̀kↄ̃tɛnɛ sãnsãn. 27 Kɛ̀ Apolo yezi à gá Girisi bùsun, Yesudeenↄ à gbà swɛ̃̀, ben aↄ̃ takada kɛ̃̀ Yesudee kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gweenↄnɛ lɛ aↄ̃ à kũ ↄplaplaa. Kɛ̀ à kà gwe, à ↄ dà gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ Yesu náanɛ kɛ̀ Luda gbɛ̃kɛɛ gãzĩnↄa maamaa. 28 Zaakɛ à yã Yudanↄ fù parii guu mámmam, à ↄ̀dↄańnɛ Luda yã guu kɛ̀ Yesun Mɛsaya ũ.
1 Gurↄↄ kɛ̀ Apolo kú Kↄrinti, Pↄlu gɛ̃̀ Asia bùsu gura. Kɛ̀ à kà Ɛfesu, à Yesude kenↄ lè gwe, 2 ben à ń lá à bè: Kɛ̀ a Dii náanɛ kɛ̀, a à Ninii èↄ́? Ben aↄ̃ wèàla wà bè: Auo, wée à Nini kuuna yã ma sero. 3 Ben à ń lá à bè: Batisi kpareen á kɛ̀? Aↄ̃ wèàla wà bè: Yaaya pↄ́mɛ. 4 Ben Pↄlu bèńnɛ: Yaaya gbɛ̃nↄ batisi kɛ̀ aↄ̃ nↄ̀sɛliɛna sèeda ũmɛ. À ò gbɛ̃nↄnɛ aↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ eé mↄ́ a kpɛɛ náanɛ kɛ. Yesun à tɛ́a gwe. 5 Kɛ̀ aↄ̃ yã pì mà, aↄ̃ batisi kɛ̀ kↄ̃n Dii Yesu tↄ́o. 6 Kɛ̀ Pↄlu ↄ kɛ̀ḿma, Luda Nini dìḿma, ben aↄ̃ yãke borii ò aↄ̃ annabikɛyã ò. 7 Gbɛ̃ pìnↄ ń píngi kà lán gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaa bà. 8 Pↄlu ègↄ̃ gaa aduakɛkpɛn ai mↄ aagↄ̃. À yã òńnɛ kↄ̃n kùgbãaao, èe yã gágaańyo lɛ aↄ̃ a yãzɛ e kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia musu. 9 Mↄde aↄ̃ gbɛ̃kenↄ swãgbãaa kɛ̀ aↄ̃ↄe Luda yã síro, ben aↄ̃ zɛ́ pì zaa bò parii guu. Ben Pↄlu gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ Yesu náanɛ kɛ̀nↄ sɛ̀ɛ aↄ̃ bↄ̀ ń tɛ́. Ben ègↄ̃ yã gágaańyo Tiranu kyókpɛn lán guu e dↄↄ nà. 10 À kɛ̀ lɛ ai wɛ̃̀ plaa, ben Asia bùsudeenↄ Dii yã mà Yudanↄ kↄ̃n Girikinↄ ń píngi. 11 Luda Pↄlu gbà zɛ́ à dabuyã bↄnsaɛnↄ kɛ̀. 12 Lɛn baa tó wà ísimmagogobↄnↄ ke fùranↄ kɛ̀ Pↄlu mɛ̀a wà gàa wà kɛ̀ gyãreenↄa, aↄ̃è kɛ̃kↄ̃amɛ aↄ̃ zĩnnↄ è goḿma. 13 Yuda zĩngommari kɛ̀ aↄ̃ègↄ̃ lili oo kenↄ wɛ̀tɛ wà zĩn go kↄ̃n Dii Yesu tↄ́o aↄ̃ bè: Wá òare kↄ̃n Yesu kɛ̀ Pↄlu è à yã waazi kɛ tↄ́o, à goḿma. 14 Yudanↄ sa'oriki kɛ̀ wè benɛ Seva nɛ́gↄ̃gbɛ̃ gↄ̃ↄn swɛɛplaaanↄ bé wè kɛ lɛ. 15 Ben zĩn bèńnɛ: Má Yesu dↄ̃, bensↄ̃ ma Pↄlu baaru mà. Apinↄ sↄ̃, dén a ũu? 16 Ben zĩndee pì kùsiḿma à gbãaa mↄ̀ńnɛ, à ń nɛ́ ń píngi à ń kɛ̃nna, ben aↄ̃ bàa lɛ̀ wà bↄ̀ɛ ua pì guu bũu. 17 Kɛ̀ Ɛfesudeenↄ yã pì mà Yudanↄ kↄ̃n Girikinↄ ń píngi, vĩa ń kũ, ben wà Dii Yesu tↄ́ sɛ̀ lezĩ. 18 Ben gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ Yesu náanɛ kɛ̀nↄ mↄ̀ aↄ̃ↄe ń yãkɛnanↄ oo gupuraaa pari. 19 Pↄdammari kenↄ ń takadanↄ nàkↄ̃a aↄ̃ mↄ̀ wà kà tɛ́n parii wáa. Kɛ̀ wà takada pìnↄ ↄↄ dↄ̀dↄ, wà è à kà kondogi ↄↄ mɛ̀n bↄrↄ baplaa akuri. 20 Lɛn Dii yã e daagula lɛ èe gbãa kũu. 21 Yã beeenↄ kɛna gbɛra Pↄlu zɛ̀o a nↄ̀sɛ guu kɛ̀ eé bↄɛ kↄ̃n Masedonia bùsuo kↄ̃n Girisi bùsuo à gá Yerusalɛmu à bè tó a gaa gwe, séde mà gá Romu. 22 Ben à a dↄnlɛri gↄ̃ↄn plaa kenↄ zĩ̀ Masedonia, Timↄti kↄ̃n Erasatuo. Àmↄ sↄ̃ gↄ̃̀ Asia bùsun gĩa. 23 Gurↄ beeean yãkete fɛ̀ɛ maamaa Dii zɛ́ yã musu. 24 Kondogipiri kee kuu à tↄ́n Dɛmɛtɛriu, è Atɛmi tãakpɛ taka pi kↄ̃n kondogio. À pìri daanↄ è àre bíta e zĩi pìa. 25 Ben à ń kákↄ̃a kↄ̃n ń gbɛ̃daaa kɛ̀ aↄ̃è zĩ beee taka kɛɛnↄ à bèńnɛ: Gbɛ̃nↄ, á dↄ̃ kɛ̀ ↄzĩi kɛ̀n wa blekii ũ. 26 Ée ee bensↄ̃ ée maa lán Pↄlu e kɛɛ nà, kɛ̀ à bè tãa kɛ̀ wà ń pínↄ nɛ́ diinↄnlo. À gbɛ̃nↄ mì lìɛ pari, aↄ̃ à yãzɛ è. Èe kɛ Ɛfesu kɛ̀n adoro ai kↄ̃n Asia bùsu gu parideeomɛ. 27 Yã kɛ̀ é fↄ̃ à mↄ́nzi iwe fá. Èe kɛ wa ↄzĩ lɛɛna adonlo, à yã é tó tãa nↄgbɛ̃ bíta Atɛmi kpɛ́ kɛ pã, tãa kɛ̀ Asia bùsudeenↄ kↄ̃n anduna gbɛ̃nↄ píngi è dↄnzi kɛnɛ pì gakui kↄ̀ é ɛ́. 28 Kɛ̀ aↄ̃ yã pì mà, aↄ̃ pↄ fɛ̃̀, ben aↄ̃ nà wiilɛnaa wà bè: Ɛfesudeenↄ Atɛmi bíta. 29 Wɛ́tɛ lògo, gbɛ̃nↄ bàa lɛ̀ aↄ̃ↄe sii kↄ̃kakↄ̃akɛkiin, ben wà Masedonia bùsu gↄ̃ↄn plaa Gayusi kↄ̃n Arisitaku kɛ̀ aↄ̃è gá wɛ́tɛn kↄ̃n Pↄluonↄ kũ̀ wà gàańyo gwe. 30 Pↄlu yezi à gɛ̃ zà pì guu, ben Yesudeenↄↄ e wenɛro. 31 Asia bùsu gbɛ̃nsi kenↄ nɛ́ à gbɛ̃nnanↄmɛ, ben aↄ̃ gbɛ̃nↄ zĩ̀a wà lɛ dàa àton gɛ̃ zànlo. 32 Kakↄ̃ana yàka, gbɛ̃nↄↄ e wii lɛɛ aↄ̃ↄe kↄ̃ yã maaro, zaakɛ aↄ̃ paridee dↄ̃ tó bↄ́yãnzin wà kàkↄ̃aziro. 33 Yudanↄ ↄ sↄ̃̀ Alɛsandazi à yã o, ben zà guu gbɛ̃kenↄ e lɛ́ dↄↄa. Ben Alɛsanda ↄ gbã̀kɛńnɛ lɛ aↄ̃ yĩtɛ, à yezi à Yudanↄ bà bↄ yãn gbɛ̃nↄ wáa. 34 Kɛ̀ wà à dↄ̃̀ Yuda ũ, ben aↄ̃ píngi wiii sìkↄ̃n lán awa plaaa bà aↄ̃ bè: Ɛfesudeenↄ Atɛmi bíta. 35 Ben wɛ́tɛ gbɛ̃nsi ń zↄka zɛ̀ à bè: Ɛfesudeenↄ, baade píngi dↄ̃ kɛ̀ á dɛ tãa bíta Atɛmi kpɛ́ dãkpari ũ kↄ̃n à lakpasagbɛo. 36 Lán gbɛ̃ke é fↄ̃ à bↄ beee kpɛɛro nà, à a zĩnda kũ tɛɛɛ. Àton yãke kɛ kↄ̃n nↄ̀sɛ wãaoro. 37 A mↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀nↄ gura kɛ̀, aↄ̃ↄe ↄ kɛ wa tãakpɛ pↄ́kearo aↄ̃ↄe wa tãa tↄ́ zaaa síro. 38 Beee yãnzi, tó Dɛmɛtɛriu kↄ̃n a pìri daanↄ yã vĩ kↄ̃n gbɛ̃keo, yãkpaɛkɛgurↄↄ kuu kↄ̃n yãkɛkɛrinↄ. Aↄ̃ gá kↄ̃ káara kɛ gwe. 39 Tó á yã pãnde vĩ dↄ, weé gↄ̃gↄ̃are kakↄ̃ana kɛ̀ gbãadeenↄↄ sìsi guu. 40 Zaakɛ weé fↄ̃ wà wa taari e zↄka kɛ̀ wà kà gbã̀a kɛ̀kii yãnzi. Wé yãzɛdee e wà o zↄka pì musuro, zaakɛ à gbázɛ vĩro. 41 Yãbee'ona gbɛran à gbɛ̃nↄ gbàrɛ.
1 Kɛ̀ zↄka yã̀a, Pↄlu Yesudeenↄ kàkↄ̃a à ń gbá swɛ̃̀ à lɛ́ zàḿma, ben à gàa Masedonia. 2 Kɛ̀ èe gɛ̃tɛɛ bùsu beeela, à gbɛ̃nↄ gbà swɛ̃̀ kↄ̃n yãnↄ pari ai à gàa à kào Girisi, 3 ben à mↄ aagↄ̃ↄ kɛ̀ gwe. Kɛ̀ èe gaa gɛ̃ góro'itɛn lɛ à tá Siria bùsun, à mà Yudanↄ lɛ́ kpàkↄ̃sↄ̃azi, ben à zɛ̀o à ɛara à tá kↄ̃n Masedonia kpaao. 4 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gàa zɛnɛnↄ tↄ́n yɛ̀: Bɛrea gbɛ̃ Piru nɛ́ Sopata kↄ̃n Tɛsalonika gbɛ̃ Arisitaku kↄ̃n Sɛkunduo kↄ̃n Dɛbi gbɛ̃ Gayusio kↄ̃n Timↄtio kↄ̃n Asia bùsu gbɛ̃ Tikiku kↄ̃n Torofimuo. 5 Gbɛ̃ beeenↄ dↄ̀we aɛ wà gàa, aↄ̃ↄe wa dãa Toroasi. 6 Wapinↄ sↄ̃ Burɛdi Sɛ́sɛ'ɛ̃zɛ̃sai zĩbaa gbɛra wa gɛ̃ góro'itɛn Filipi, ben gurↄ sↄↄroo gbɛra wa ń lé Toroasi. Gwen wa azuma doo dɛ̀n. 7 Azumanɛngo zĩ wa kↄ̃ kàkↄ̃a, lɛ wà burɛdi só lɛdo. Pↄlu e waazi kɛɛńnɛ. Kɛ̀ à yezi à tá tó guu dↄ̀, ben à dà yãla ai lezãndo. 8 Fitia parii kú kpɛ́ musu guu kɛ̀ wá kↄ̃kakↄ̃an. 9 Gↄ̃kparɛ kee vɛ̃ɛna windo guu kɛ̀ wè benɛ Yutiku, èe igoba paa. Kɛ̀ Pↄlu waazikɛna kɛ̀ gbã̀a, ii à lɛ̀, ben à bↄ̀ zaa kpɛ́ musu pì lɛo aagↄ̃de windo guu à lɛ̀ɛ, ben wà à sɛ̀ gɛ̀ ũ. 10 Ben Pↄlu pìta à kùsia, ben à à sɛ̀ à kpà a kùla à bè: Àton tó swɛ̃̀ kɛ̃aguro, à kú wɛ̃̀ndio. 11 Kɛ̀ à ɛ̀ara à dìdi musu, à burɛdi lìlikↄ̃rɛ a sò, ben à yã ò maamaa ai guu dↄ̀o, ben à dà zɛ́n. 12 Ben wà tà kↄ̃n gↄ̃kparɛ pìo bɛ̃ɛ, gbɛ̃nↄ nↄ̀sɛ yĩi kũ̀ maamaa. 13 Wapinↄ sↄ̃ wa gaa wa gɛ̃ góro'itɛn, wa dↄ Pↄlunɛ aɛ wa ta Aso, wɛ́tɛ kɛ̀ wé à sɛ́n. Lɛn à zɛ̀o lɛ, zaakɛ à yezi à gá gwe kɛ̀sɛmɛ. 14 Kɛ̀ à wa le Aso, ben wa à sɛ̀ wa gaa Mitilɛni. 15 Kɛ̀ guu dↄ̀, wa bↄ gwe kↄ̃n góro'itɛo wa gaa Kio. Gu sìa dↄnao wa gaa Samↄ, ben à gurↄ aagↄ̃dee zĩn wa ka Milɛtu. 16 Pↄlu zɛ̀o yã à dↄ Ɛfesuzi lɛ gurↄↄ tón gɛ̃a Asia bùsunlo yãnzi, zaakɛ èe wãa lɛ à e à ká Yerusalɛmu ai Pɛntikↄsi zĩbaa gↄ̃ kámɛ, tó eé sí kɛ. 17 Pↄlu gbɛ̃nↄ zĩ̀ sↄsi gbɛ̃nsinↄa Ɛfesu à bè aↄ̃ mↄ́ Milɛtu. 18 Kɛ̀ aↄ̃ kà, ben à bèńnɛ: Á dↄ̃ lán mɛɛ̀ kɛ nà gurↄↄ kɛ̀ má kúao zaa zĩ kɛ̀ ma gbá pɛ̀ɛ Asia bùsun kɛ̀. 19 Ma zĩi kɛ̀ Diinɛ zĩndabusana guu kↄ̃n wɛ́ɛ'io. Ma nawɛ̃a kɛ̀ Yudanↄ lɛ́kpakↄ̃sↄ̃namazi yãnzi. 20 Mɛ́ɛ kaarana yãke utɛarero, ma waazi kɛ̀are má dàare gupuraaa kↄ̃n a bɛɛnↄ. 21 Ma lɛ́ dà Yudanↄa kↄ̃n Girikinↄ ń píngi aↄ̃ aɛ dↄ Ludaa aↄ̃ wa Dii Yesu náanɛ kɛ. 22 Tia sa mɛ́ɛ gaa Yerusalɛmu lán Luda Nini ma dan nà, yã kɛ̀ eé ma le gwe má dↄ̃ro. 23 Wɛ́tɛ kↄ̃n wɛ́tɛo Luda Ninii e oomɛ kpɛ́sia kↄ̃n wɛ́ɛtãmmanao e ma dãa. 24 Mↄde ma wɛ̃̀ndi bɛ̀ɛ vĩmɛ dↄro, séde mà yã kɛ̀ mɛ́ɛ pɛɛa le mà zĩi kɛ̀ Dii Yesu dàmɛɛ kɛ mà à mì dɛ. Àmbe Luda gbɛ̃kɛ baarunnakpana gbɛ̃nↄnɛ ũ. 25 Amↄa kɛ̀ ma lili ò a tɛ́ ma kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia waazi kɛ̀areenↄ, má dↄ̃ tia sa kɛ̀ wé wɛ́ɛ sikↄ̃lɛ dↄro. 26 Beee yãnzi má òare gbã̀a, tó a gbɛ̃ke sã̀sã, ma yãn beee ũ dↄro. 27 Ma Luda pↄyezi píngi òare, mɛ́ɛ à ke utɛarero. 28 À làakari dↄ a zĩndaa kↄ̃n sãa kɛ̀ Luda Nini a diɛ ń gbɛ̃nsi ũunↄ ń píngi. À Luda sↄsi gbɛ̃ kɛ̀ à ń lú kↄ̃n a zĩnda aruo pìnↄ gwa. 29 Má dↄ̃ kɛ̀ ma tana gbɛra lɛwan pãsĩ kɛ̀ aↄ̃ↄ sãanↄ wɛ̃nda vĩroonↄ é si a tɛ́. 30 Baa a gbɛ̃kenↄ é fɛɛ wà yãlɛkpɛɛ dańnɛ, lɛ wà gbɛ̃nↄ gá wà naḿma. 31 Beee yãnzi àgↄ̃ kú a làakaria. Lán ma lɛ́ dà a baadea kↄ̃n wɛ́ɛ'io nà fãantɛ̃ kↄ̃n gwãavĩo wɛ̃̀ aagↄ̃ↄ dagura kámmabosai, à tó à yã gↄ̃ dↄagu. 32 Tia sa mɛ́ɛ a naa Ludanɛ a ↄzĩ kↄ̃n à gbɛ̃kɛ yã kɛ̀ eé fↄ̃ à gbãaa kaaraareeo, à a gba zɛ́ lɛ a baka gↄ̃ kú kↄ̃n à gbɛ̃nↄ ń píngi. 33 Mɛ́ɛ gbɛ̃ke ↄↄ ke à pↄ́kãsã ke ni dɛro. 34 Á dↄ̃ a zĩndanɛ kɛ̀ ma zĩi kɛ̀ kↄ̃n ma zĩnda ↄↄomɛ, ben ma pↄ́ kɛ̀ wá à nii vĩ kↄ̃n ma gbɛ̃nↄo è. 35 Má ↄ̀dↄaare à píngi guu à zĩi kɛ lán kɛ̀ bà à gbãasaideenↄ ĩan ká. Yã kɛ̀ Dii Yesu ò gↄ̃ dↄagu kɛ̀ à bè gbadana pↄnnaa vĩ dɛ gbasinala. 36 Yãbee'ona gbɛra à kùɛ a kosooa kↄ̃n ń baade píngio à adua kɛ̀. 37 Aↄ̃ wɛ́ɛ'i kàn ń píngi aↄ̃ mlɛ̃̀mlɛ̃ Pↄlua aↄ̃ lɛ́ pɛ̀pɛa. 38 Yã kɛ̀ tò aↄ̃ pↄↄ sia kũ̀ bíta bé à dɛ kɛ̀ à bè ń wɛ́ɛ é sikↄ̃lɛ dↄroo ũ. Ben aↄ̃ zɛ̀nɛ ai góro'itɛ kiia.
1 Wa kɛ̃naḿma gbɛra wa gɛ̃ góro'itɛn wa da zɛ́n wa mì pɛ̀ Kosua. Gu làa dↄnao wa ka Rode, ben bↄna gwe wa gaa Patara. 2 Gwen wa góro'itɛ kɛ̀ èe gaa Fenisia bùsun è, ben wa gɛ̃n wa da zɛ́n. 3 Kɛ̀ wa Sipiru è kãaa, wa pãnɛ ↄzɛɛzi wée gaa Siria bùsun, ben wa ka Taya, guu kɛ̀ wà góro'itɛ asoo bↄ̀ɛn. 4 Wa Yesudeenↄ wɛ̀tɛ, ben wa azuma doo kɛ̀ńyo. Aↄ̃ gbɛ̃kenↄ ò Pↄlunɛ kↄ̃n Luda Nini gbãaao kɛ̀ àton gá Yerusalɛmuro. 5 Mↄde kɛ̀ wa gurↄ beeenↄ lɛ́ pà, wa fɛɛ wée taa. Aↄ̃ gàa zɛwe ń píngi kↄ̃n ń nↄↄnↄ kↄ̃n ń nɛ́nↄ wɛ́tɛ kpɛɛ ai ísia lɛ́a. Ben wa kuɛ wa kosooa wa adua kɛ̀. 6 Kɛ̀ wa lɛ́ zàkↄ̃a, wa gɛ̃ góro'itɛn. Aↄ̃mↄnnↄ sↄ̃ ɛ̀ara ń bɛ. 7 Bↄna Taya wa ɛara wa da zɛ́n ai wa ka Tↄlɛmai. Wa ì kpà Yesudeenↄa wa kɛńyo gurↄ do. 8 Kɛ̀ guu dↄ̀, wa fɛɛ wa gaa Sizarea. Wa gaa wa pita baarunnakpari Filipi bɛ. Gↄ̃ↄn swɛɛplaaa kɛ̀ wà ń sɛ́ yãanↄ dokemɛ. 9 À nɛ́nↄgbɛ̃ annabinↄ vĩ gↄ̃ↄn siigↄ̃ aↄ̃ↄe zã kɛ kↄ̀ro. 10 Wa gurↄplaakɛna gwee guu annabi kɛ̀ wè benɛ Agabu bↄ̀ Yudea bùsun à mↄ̀. 11 Kɛ̀ à mↄ̀ wa kiia, à Pↄlu utaba sɛ̀ à a zĩnda gbánↄ kↄ̃n a ↄↄnↄ yìo à bè: Lán Luda Ninii ò nàn yɛ̀: Gbɛ̃ kɛ̀ bà kɛ̀ vĩi, lɛn Yudanↄ é à yi Yerusalɛmu aↄ̃ à kpá bori pãndenↄa lɛ. 12 Kɛ̀ wa yã pì mà, wapinↄ kↄ̃n wɛ́tɛ pì deenↄ wa agbaa kpà Pↄlunɛ àton gá Yerusalɛmuro. 13 Ben à bè: Bↄ́yãnzi ée ↄ́ↄ dↄↄ ée ma nↄ̀sɛ yakaamɛzi? Àtongↄ̃ yina ũ sero. Baa tó mɛ́ ga Yerusalɛmu Dii Yesu tↄ́ yãnzi, ma sorumi mà. 14 Kɛ̀ wèe fↄ̃ wà milɛ blèro, wa kámma bò wa bè: Dii pↄyezi kɛ. 15 Beee gbɛra wa soru kɛ̀, ben wa gaa Yerusalɛmu. 16 Yesudee kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Sizarea kenↄ gàa wà pìtawao Sipiru gbɛ̃ Nasↄ̃ bɛ. Yesudeen à ũ zaa zi. 17 Kɛ̀ wa ka Yerusalɛmu, Yesudeenↄ wa si kↄ̃n pↄnnaao. 18 Kɛ̀ guu dↄ̀, Pↄlu gàawao Yemisi bɛ. Gbɛ̃nsinↄ kakↄ̃ana gwe ń píngi. 19 Pↄlu ì kpàḿma, ben à yã kɛ̀ Ludaa kɛ̀ a zĩi gãzĩ bori pãndenↄ tɛ́ tↄ̃̀kɛ̃ńnɛ mámmam zɛ́azɛa. 20 Kɛ̀ aↄ̃ yã pì mà, aↄ̃ Luda sáabu kpà. Ben aↄ̃ bènɛ: Ǹ yã pì gwa, wa gbɛ̃. Yudanↄ Yesu náanɛ kɛ̀ bↄrↄ ũgbangba, ben aↄ̃ píngi aĩa vĩ Musa doka musu. 21 Aↄ̃ↄ mà kɛ̀ nɛ́ɛ yã daa Yuda kɛ̀ aↄ̃ↄ kú bori pãndenↄ tɛ́nↄnɛ aↄ̃ kpɛɛ li Musa dokanɛ, aↄ̃ton bã̀ngu kɛ ń nɛ́nↄnɛro aↄ̃tongↄ̃ ń fɛɛakaarayãnↄ kũnaro. 22 Wé kɛ diaa? Zaakɛ aↄ̃é gí n mↄna maziro. 23 Ǹ kɛ lán wé onnɛ nà. Wa tɛ́ gↄ̃ↄn siigↄ̃ kenↄ lù sɛ̀ Ludanɛ. 24 Ǹ ń sɛ́ à gá gbãsĩ bↄ a zĩndan, ǹ ń fĩa bo lɛ aↄ̃ e wà mì bo, baade píngi gↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ yã kɛ̀ aↄ̃ↄ mà n musu nɛ́ yãpuranlo. Aↄ̃é e kɛ̀ mpi sↄ̃ ń tɛ́ Musa dokazi. 25 Bori pãnde Yesudeenↄ sↄ̃, wa takada kɛ̃̀ wá òńnɛ wa zɛo aↄ̃ mì kɛ̃ nↄ̀bↄ kɛ̀ wà saa òo tãaa kↄ̃n aruo kↄ̃n nↄ̀bↄ kòtokpasaio kↄ̃n pãpãkɛnao. 26 Ben Pↄlu gbɛ̃ pìnↄ sɛ̀ à tàńyo. Kɛ̀ guu dↄ̀, aↄ̃ gbãsĩ bↄ̀ ń zĩndan, ben à gɛ̃̀ Luda ua lɛ à gbãsĩbↄgurↄ lɛ́ dìɛ kↄ̃n saa kɛ̀ weé o ń baadenɛo. 27 Kɛ̀ gbãsĩbↄna gurↄ swɛɛplaa beee kà yãana, Asia bùsu Yuda kenↄ Pↄlu è Luda ua. Aↄ̃ tɛ́ kà pariin, ben aↄ̃ à kũ̀. 28 Aↄ̃ↄe wii lɛɛ wà bè: Isarailinↄ, à wa faaba kɛ. Gbɛ̃ kɛ̀kii bé ègↄ̃ yã daa baade pínginɛ gu píngia, kɛ̀ bↄ̀ wa gbɛ̃nↄ yã kpɛɛ kↄ̃n wa dokao kↄ̃n gura kɛ̀o. Beee gbɛra à dↄkɛ̀ Luda uao dↄ à gɛ̃̀n kↄ̃n Girikinↄ. 29 Aↄ̃ↄ ò lɛ kɛ̀ aↄ̃ Ɛfesu gbɛ̃ Torofimu è kↄ̃n Pↄluo wɛ́tɛ guu yã yãnzimɛ, ben aↄ̃ↄe daa Pↄlu gɛ̃̀o Luda uamɛ. 30 Wɛ́tɛ lògo, gbɛ̃nↄ wì kↄ̃n bào zaa gu píngia aↄ̃ mↄ̀ wà Pↄlu kũ̀ Luda ua aↄ̃ à gàɛ wà bↄ̀o. Gwe gↄ̃ↄ wà Luda ua pì gbànↄ tàta. 31 Kɛ̀ aↄ̃ↄ yezi wà à dɛ, yã pì baaru Romu sozanↄ gbɛ̃nsi kii lè, à mà Yerusalɛmu lògo. 32 Gwe gↄ̃ↄ à soza bàdeenↄ sɛ̀ kↄ̃n à bàsaideenↄ, ben aↄ̃ gɛ̃̀ńla kↄ̃n bào. Kɛ̀ gbɛ̃nↄ sozanↄ gbɛ̃nsi pì è kↄ̃n sozanↄ lɛdo, aↄ̃ Pↄlu gbɛ̃na tò. 33 Ben gbɛ̃nsi pì sↄ̃̀ Pↄluzi à à kũ̀ à bè wà à yi kↄ̃n mↄ̀kyakoonↄ mɛ̀n plaa. À ń lá à bè: Dén gbɛ̃ pì ũu? Bↄ́ yãn à kɛ̀? 34 Ben zà guu gbɛ̃nↄↄ e wii lɛɛ aↄ̃ↄe yã dↄ̃nkↄ̃ ooro. Kɛ̀ zↄka e tó gbɛ̃nsi pì fↄ̃̀ à yã pì sãnsãn maro, à bè wà gáo sozanↄ bɛ. 35 Kɛ̀ wà kào didikiia, sozanↄ bé wà à sɛ̀ gbɛ̃nↄ nanakↄ̃ana yãnzi. 36 Zaakɛ baade píngi tɛ́zi kↄ̃n wiiio aↄ̃ↄe bee: À à dɛ. 37 Kɛ̀ wà yezi wà gɛ̃ kↄ̃n Pↄluo sozanↄ bɛ, ben à gbɛ̃nsi pì là à bè: Nɛ́ we mà yã ońnɛↄ́? Ben à à là à bè: Nɛɛ̀ Giriki yã maↄ́? 38 Igipiti gbɛ̃ kɛ̀ fɛ̃̀ gbãadeenↄzi zĩna à gàa gbáan kↄ̃n bùsudɛri gↄ̃ↄn bↄrↄ siigↄ̃ↄnↄn n ũroo? 39 Pↄlu wèàla à bè: Yudan ma ũ. Wà ma i Taasu, Silisia bùsummɛ. Wɛ́tɛ tↄ́saideenlo. Ma wɛ́ɛ kɛ̀mma ǹ ma gba zɛ́ mà yã o gbɛ̃nↄnɛ. 40 À à gbà zɛ́, ben Pↄlu zɛ̀ didikiia à ↄ kɛ̀ gbɛ̃nↄnɛ yáku. Kɛ̀ aↄ̃ yĩ̀tɛ kítikiti, à yã òńnɛ kↄ̃n Eberu yão à bè:
1 Ma gbɛ̃nↄ kↄ̃n ma mareenↄ, à swã kpá à ma yãzɛ ma tia. 2 Kɛ̀ aↄ̃ↄ mà èe yã oońnɛ kↄ̃n Eberu yão, aↄ̃ zɛ̀ kítikiti. Ben Pↄlu bè: 3 Yudan ma ũ, wà ma i Taasu, Silisia bùsummɛ, ben ma nɛ́ blè wɛ́tɛ guu kɛ̀. Gamaliɛli kiian ma doka kɛ̀ wa dezinↄ kũna dàdan a zɛ́a. Má aĩa vĩ Ludanɛ lán á kuu nà gbã̀a a píngi. 4 Ma wɛ́ɛ tã̀ dↄnzizɛ pì sɛ̀rinↄa ai aↄ̃ gbɛ̃kenↄ gàga, ma gↄ̃gbɛ̃ kↄ̃n nↄgbɛ̃nↄ kũ̀kũ ma ń ká kpɛ́siaan. 5 Sa'oriki kↄ̃n gbɛ̃nsinↄↄ dɛ ma sèedadeenↄ ũ ń píngi. Ma takada kɛ̀ aↄ̃ↄ kɛ̃̀ Damasiku Yudanↄnɛ sì ń ↄzĩ, mɛ́ɛ gaa gwe mà gbɛ̃ pìnↄ kũkũ mà suńyo Yerusalɛmu wà wɛ́ɛ tãḿma. 6 Kɛ̀ má tɛ́ zɛ́n, ma ka kĩi kↄ̃n Damasikuo ↄfãntɛ̃ kà mìdangura, ben kãndo gupura bíta bↄ̀ ludambɛ à dàmala. 7 Ma bↄ ma lɛɛ tↄↄtɛ, ben ma kòto mà wà bèmɛ: Solu, Solu, à kɛ̀ dia nɛ́ɛ wɛ́ɛ tãamaa? 8 Ben ma bè: Dén n ũu, Dii? Ben à bèmɛ: Mámbe Yesu Nazarɛti kɛ̀ nɛ́ɛ wɛ́ɛ tãaa ũ. 9 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kúmaonↄ gupuraa pì è, mↄde aↄ̃ↄe gbɛ̃ kɛ̀ èe yã oomao kòto maro. 10 Ben ma à là: Bↄ́n mɛ́ kɛɛ, Dii? Ben à bèmɛ mà fɛɛ mà gɛ̃ Damasiku. Gwen weé yã kɛ̀ a dìɛmɛ mà kɛɛ omɛ píngi. 11 Gupuraa pì í gbãaa tò ma wɛ́ɛ e guu e dↄro, ben ma gbɛ̃nↄ ma kũ ma ↄↄa aↄ̃ gɛ̃̀mao Damasiku. 12 Dↄnziri kee kú gwe kɛ̀ wè benɛ Anania. È mì siɛ Luda dokanɛ, bensↄ̃ Damasiku Yudanↄ píngi è à tↄ́ nnaa sí. 13 À mↄ̀ ma kiia à zɛ̀ ma saɛ, ben à bèmɛ: Solu ma gbɛ̃, ǹ ɛara ǹ guu e. Gwe gↄ̃ↄ ma wɛ́ɛ wɛ̃̀, ben ma à è. 14 À bè wa dezinↄ Luda bé à ma sɛ lɛ mà wɛ́ɛ si Gbɛ̃ Maalɛ mà yã ma à lɛ́n mà à pↄyezi dↄ̃. 15 À bè mɛ́gↄ̃ dɛ à sèedadee ũ màgↄ̃ yã kɛ̀ má è kↄ̃n yã kɛ̀ má mào oo baade pínginɛ. 16 Ben à bè bↄ́n mɛ́ɛ dãa dↄↄ, mà fɛɛ mà batisi kɛ ma durunnↄ é kɛ̃ma kↄ̃n à sísinao. 17 Kɛ̀ ma ɛara Yerusalɛmu, mɛ́ɛ adua kɛɛ Luda ua, ben ma wɛ́ɛgupu è. 18 Ma Dii è, à òmɛ mà kɛ kpakpaa mà bↄ Yerusalɛmu, zaakɛ gbɛ̃nↄ é yã kɛ̀ mɛ́ɛ oo a musu síro. 19 Ben ma bè Diinɛ, aↄ̃ↄ dↄ̃ sãnsãn kɛ̀ mɛɛ̀gↄ̃ gɛ̃ɛ aduakɛkpɛ kↄ̃n aduakɛkpɛn-o lɛ màgↄ̃ à náanɛkɛrinↄ kaa kpɛ́siaan wàgↄ̃ ń gbɛ̃ɛ. 20 Kɛ̀ wèe à sèedade Sitivĩ dɛɛ sↄ̃, mapi má kú gwe ma zɛ kↄ̃n à dɛ̀rinↄ, má ń utanↄ kũnańnɛ. 21 Ben Dii bèmɛ mà gá, é ma zĩ ai bori pãndenↄ kiia zã̀azã. 22 Aↄ̃ swã kpà à yãzi ai à gàa à kà bori pãndenↄ yã pìa, ben aↄ̃ nà wiiia wà bè: À à dɛ! Gbɛ̃ kɛ̀ taka kuuna zɛ́ vĩro! 23 Aↄ̃ↄe wii lɛɛ aↄ̃ↄe ń utanↄ gbãkɛɛ aↄ̃ↄe bùsuti fãa musu. 24 Ben Romu sozanↄ gbɛ̃nsi bè wà gɛ̃ kↄ̃n Pↄluo ń bɛ, wà à gbɛ̃ kↄ̃n flã̀o ai à yãpuraa o wà e wà yã kɛ̀ wèe wiii dↄↄa à yãnzi ma. 25 Kɛ̀ wèe Pↄlu ↄↄnↄ poroo lɛ wà à yi, à bè soza bàdee kɛ̀ kú gweenɛ: A à zɛ́ vĩ à Romu gbɛ̃ gbɛ̃ yãkpaɛkɛsaiↄ́? 26 Kɛ̀ soza pì yã pì mà, à gàa à bè ń gbɛ̃nsinɛ: Bↄ́n nɛ́ kɛɛ? Gbɛ̃ pì nɛ́ Romu gbɛ̃mɛ. 27 Ben gbɛ̃nsi pì mↄ̀ à Pↄlu là à bè: Ǹ omɛ, Romu gbɛ̃n n ũↄ́? À wèàla à bè: Eè. 28 Ben gbɛ̃nsi pì bènɛ: Ma ↄↄ bíta kpàmɛ, ben ma gↄ̃ Romu gbɛ̃ ũ. Ben Pↄlu bènɛ: Mapi sↄ̃ wà ma i à ũmɛ. 29 Ben gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ yezi wà yã lalaa yãanↄ bↄ̀ru kpɛɛ gↄ̃ↄ. Kɛ̀ gbɛ̃nsi pì dↄ̃̀ kɛ̀ Pↄlu nɛ́ Romu gbɛ̃mɛ, vĩa à kũ̀ kɛ̀ à tò wà mↄ̀ kàa yãnzi. 30 À guu dↄ̀ kɛ̀ gbɛ̃nsi pì yezi à yã kɛ̀ Yudanↄ mↄ̀o sãnsãn ma, à mↄ̀ pòroa, ben à sa'orikinↄ kↄ̃n Yuda gbãadeenↄ kàkↄ̃a à mↄ̀ kↄ̃n Pↄluo ń aɛ.
1 Pↄlu wɛ́ɛ pɛ̀ gbãadeenↄa à bè: Ma gbɛ̃nↄ, yãkee e ma swɛ̃̀ vĩ Luda aɛro ai kↄ̃n a gbã̀ao. 2 Ben sa'oriki Anania ò a dogarinↄnɛ aↄ̃ à lɛ́ a lɛ́a. 3 Ben Pↄlu bènɛ: Luda n lɛ́ se, gbɛ̃ntee kãkã bɛ. Ń vɛ̃ɛna nɛ́ɛ yãkpaɛ kɛɛmao doka musu, ben mpi sↄ̃ n bↄ à kpɛɛ, n bè wà ma lɛ́. 4 Ben dogari pìnↄ bè: Ḿbe nɛ́ɛ Luda sa'oriki sↄ̃sↄ̃ↄ lɛↄ́? 5 Pↄlu bè: Gbɛ̃nↄ, má dↄ̃ sa'orikinlo, zaakɛ wà kɛ̃̀ Luda yãn wà bè wàton wa bùsu gbãadee tↄ́ zaaa síro. 6 Pↄlu dↄ̃ kɛ̀ gbãadee pìnↄ gbɛ̃kenↄ nɛ́ Sadusinↄmɛ, aↄ̃ gbɛ̃kenↄ sↄ̃ Farisinↄ, ben à òńnɛ gbãngbãn: Ma gbɛ̃nↄ, Farisin ma ũ, Farisinↄ nɛ́n ma ũ. Gɛ̀nↄ fɛɛna tãmaa kɛ̀ má vĩ yãnzin ée yãkpaɛ kɛɛmaozi. 7 Kɛ̀ à yã pì ò, Farisinↄ kↄ̃n Sadusinↄ fɛ̀ɛ kↄ̃o kↄ̃n lɛokpakↄ̃ao, ben kakↄ̃ana kpàatɛ lɛo plaa. 8 Sadusinↄ è be gɛ̀nↄ è fɛɛro, bensↄ̃ malaikanↄ kↄ̃n niniinↄↄ kuuro. Farisinↄ sↄ̃ zɛ̀ kↄ̃n yã pìnↄo píngi. 9 Zↄka gbãaa gɛ̃̀ ń tɛ́, ben Farisi kɛ̀ aↄ̃è doka dańnɛ kenↄ fɛ̀ɛ kↄ̃n lɛokpakↄ̃a gbãaao aↄ̃ bè: Wée yã zaa ke e gbɛ̃ kɛ̀aro. Tó ninii ke malaika bé à yã ònɛ sↄ̃ nɛ́? 10 Kɛ̀ lɛokpakↄ̃a gbãa kũ̀, sozanↄ gbɛ̃nsi e vĩa kɛɛ lɛ gbɛ̃nↄ tón Pↄlu kɛ gyáigyairo yãnzi, ben à ò a sozanↄnɛ aↄ̃ pita wà gɛ̃ ń tɛ́ aↄ̃ à kũ wà gáo ń bɛ. 11 Zĩ beeea gwãavĩ Dii bↄ̀ à mↄ̀ Pↄluzi à bè: Ǹ làakari kpáɛ! Lán n ma yã ò Yerusalɛmu kɛ̀ nà, séde ǹ o Romu dↄ. 12 Kɛ̀ guu dↄ̀, Yuda kenↄ kàkↄ̃a asii guu aↄ̃ la dà wà bè weé pↄ́ blero weé í miro ai wà gá Pↄlu dɛo. 13 Lɛ́kpakↄ̃sↄ̃ri pìnↄↄ dɛ gↄ̃ↄn baplaaala. 14 Aↄ̃ gàa sa'orikinↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄ kiia aↄ̃ bèńnɛ: Wá sì kↄ̃n Ludao wa bè tó wée Pↄlu dɛro, tó wa pↄ́ blè, Luda láari kɛwa. 15 Apinↄ kↄ̃n gbãadeenↄ a píngi à gá à o sozanↄ gbɛ̃nsinɛ à mↄ́are kↄ̃n Pↄluo lán wà be á yezi à à yãnↄ tàasi kɛ tia dɛ à káakupↄlaa bà. Wapinↄ sↄ̃ wégↄ̃ kú soru guu wà à dɛ zɛ́n ai àgↄ̃ gá ká kɛ̀. 16 Kɛ̀ Pↄlu dãre nɛ́gↄ̃gbɛ̃ ń yã kɛ̀ aↄ̃ↄ gↄ̃̀gↄ̃ pì mà, ben à gàa à gɛ̃̀ sozanↄ bɛ à ò Pↄlunɛ. 17 Ben Pↄlu soza bàdee sìsi à bènɛ: Ǹ gá kↄ̃n gↄ̃kparɛ kɛ̀o a gbɛ̃nsi kiia, zaakɛ à yezi à baaru ke kpánɛmɛ. 18 Ben à à sɛ̀ à gàao ń gbɛ̃nsi kiia à bè: Pↄlu kɛ̀ wà à dà kpɛ́n ma sisi à kùɛmɛ mà mↄ́ n kiia kↄ̃n gↄ̃kparɛ kɛ̀o. À yãke vĩ à yezi à onnɛ. 19 Ben gbɛ̃nsi pì gↄ̃kparɛ pì kũ̀ a ↄↄa à gàao gusaɛ ń gↄ̃ↄn plaa, ben à à là à bè: Bↄ́ yãn ń vĩ ǹ omɛɛ? 20 Ben à bè: Yudanↄ bé wà lɛ́ kpàkↄ̃sↄ̃, aↄ̃ↄ yezi wà kúɛnnɛ ǹ mↄ́ kↄ̃n Pↄluo ń gbãadeenↄnɛ zia, lán wà be aↄ̃ↄ yezi wà à yã gwa tia dɛ à káakupↄlaa bà. 21 Ǹton weńnɛro, zaakɛ aↄ̃ gbɛ̃nↄↄ e à dãa zɛ́n wà dɛ gↄ̃ↄn baplaaala. Aↄ̃ la dà wà bè weé pↄ́ blero weé í miro ai wà gá à dɛo. Aↄ̃ sorumi mà kↄ̀, n yãn aↄ̃ swã dↄzi. 22 Gbɛ̃nsi pì bè gↄ̃kparɛ pìnɛ: Ǹton tó gbɛ̃ke dↄ̃ kɛ̀ ń òmɛro. Ben à à gbàrɛ. 23 Ben à soza bàde gↄ̃ↄn plaaanↄ sìsi à bèńnɛ: À o soza fɛ̃ɛdade gↄ̃ↄn wàa doonↄnɛ aↄ̃ soru kɛ wà gá Sizarea uusiɛ úblegurↄ kↄ̃n sↄ̃de gↄ̃ↄn baaagↄ̃ akurinↄ kↄ̃n sáride gↄ̃ↄn wàa doonↄ. 24 À sↄ̃ yã kɛkɛ Pↄlunɛ à dia lɛ wà gáo bùsu gbɛ̃nsi Felisi kiia aafia. 25 Ben à takada kɛ̃̀nɛ à bè: 26 Bùsu gbɛ̃nsi Felisi, mamↄma Kalaudiu Lisia ma takada kɛ̀ kɛ̃̀nnɛ ma ì kpàmma. 27 Yudanↄ bé wà gbɛ̃ kɛ̀kii kũ̀ aↄ̃ↄ yezi wà à dɛ. Kɛ̀ ma à dↄ̃̀ Romu gbɛ̃ ũ, ben ma gaa kↄ̃n sozanↄ ma à sìḿma. 28 Kɛ̀ má yezi mà à taari kɛ̀ aↄ̃ↄ èa ma, ma à sɛ̀ ma gaao aↄ̃ yãkpaɛkɛrinↄ kiia. 29 Gwen má dↄ̃̀n kɛ̀ taari kɛ̀ aↄ̃ↄ èa nɛ́ ń doka yãmɛ, èe yã kɛ̀ kà wà à dɛ ke wà à da kpɛ́siaan kɛro. 30 Kɛ̀ wà lɛ́ kpàkↄ̃sↄ̃zi, wà à kpãi kɛ̀mɛ, ben ma à gbàrɛmma gↄ̃ↄ má ò yãdeenↄnɛ aↄ̃ gá kↄ̃n à yão n kiia gwe. 31 Ben sozanↄↄ kɛ̀ lán wà òńnɛ nà aↄ̃ Pↄlu sɛ̀ wà gàao Antipatari gwãavĩ. 32 Kɛ̀ guu dↄ̀, soza kɛ̀ aↄ̃ↄe táa oo kɛ̀sɛ pìnↄ Pↄlu nà sↄ̃deenↄnɛ ń ↄzĩ aↄ̃ dↄo aɛ, ben aↄ̃ ɛ̀ara wà tà ń bɛ. 33 Kɛ̀ sↄ̃deenↄ kà Sizarea, aↄ̃ takada pì kpà bùsu gbɛ̃nsi pìa, ben aↄ̃ Pↄlu nànɛ à ↄzĩ. 34 Bùsu gbɛ̃nsi pì takada pì kyó kɛ̀, ben à Pↄlu là bùsu kɛ̀ à bↄ̀n. À mà kɛ̀ Silisia bùsun à bↄ̀n, 35 ben à bènɛ: Tó gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ yã vĩnyonↄ mↄ̀, mɛ́ ma lán aↄ̃é o nà. Ben à bè wàgↄ̃ à dãkpaa Hɛrↄdu pitakiia.
1 Gurↄ sↄↄroo gbɛra sa'oriki Anania mↄ̀ Sizarea kↄ̃n gbɛ̃nsi kenↄ kↄ̃n dokadↄ̃ri kɛ̀ wè benɛ Tɛtuluo. Aↄ̃ mↄ̀ Pↄlu káara kpá bùsu gbɛ̃nsi kiia. 2 Kɛ̀ wà Pↄlu sìsi, Tɛtulu fɛ̀ɛ èe yã daaàla à bè: Felisi, kↄ̃n n aubarikao wa bùsu kaɛna aafia. N zia laasuulɛna bé à wa bùsu kɛ maa. 3 Wè n tↄ́ nnaa sí wàgↄ̃ n sáabu kpaa gu píngia gurↄ píngi. 4 Kɛ̀ má yezi mà n yã gágaro, mɛ́ wɛ́ɛ kɛmma ǹ sùu kɛwao ǹ wa yã nɛ́ngo kɛ̀kii ma. 5 Wá è kɛ̀ gbɛ̃ pì nɛ́ gudɛrimɛ. È yãkete da Yudanↄ tɛ́ anduna guu píngi, à dɛ dↄnzizɛ ɛgɛɛ kɛ̀ wè ń sísi Nazarɛtideenↄ dↄn'aɛdee ũ. 6 Baa se à yezi à Luda ua gbãsĩ lɛ́, ben wa à kũ̀. 7 - 8 Tó n à làla n zĩnda, nɛ́ taari kɛ̀ wá èa yãpuraa dↄ̃. 9 Ben Yudanↄ yã'i kàara wà bè lɛn yã pìnↄↄ dɛ lɛ. 10 Ben bùsu gbɛ̃nsi pì mì kɛ̀ degũ Pↄlunɛ lɛ à yã o. Ben Pↄlu bè: Lán má n dↄ̃ yãkpaɛkɛri ũ bùsu kɛ̀ guu à wɛ̃̀ gì kɛ̀ nà, beee yãnzi mɛ́ɛ ma mìbↄna yã oo ma làakariazi. 11 Tó ń gbèka, weé onnɛ kɛ̀ ma gana Yerusalɛmu mà dↄnzi kɛɛ dɛ gurↄ kuri awɛɛplaalaro. 12 Wèe ma e mɛ́ɛ lɛokpakↄ̃a kɛɛ kↄ̃n gbɛ̃keo Luda uaro. Wèe ma e mɛ́ɛ yãkete daa aduakɛkpɛnↄ guu ke wɛ́tɛ guuro. 13 Gbɛ̃ pìnↄ é fↄ̃ wà taari kɛ̀ aↄ̃ↄ èmaa sèedadee ennɛro. 14 Má sì kɛ̀ zɛ́ kɛ̀ aↄ̃ↄe sísii dↄnzizɛ ɛgɛɛ pì guun mɛ́ɛ dↄↄ wa dezinↄ Ludazi. Má yã kɛ̀ wà kɛ̃̀ Musa doka guu kↄ̃n annabinↄ takadanↄ náanɛkɛna píngi. 15 Ma wɛ́ɛ dↄ Ludazi lán aↄ̃pinↄ bà kɛ̀ gbɛ̃ maaanↄ kↄ̃n gbɛ̃ zaaanↄ é fɛɛ bↄna gaan ń píngi. 16 Beee yãnzi mɛɛ̀gↄ̃ ma zĩnda totoo gurↄ píngi lɛ ma swɛ̃̀ tóngↄ̃ vĩi Luda aɛ ke gbɛ̃ntee aɛro. 17 Ma wɛ̃̀kɛna kↄ̃n ma bùsuo gbɛra ma ɛara ma su ma ↄ dàḿma ma saa ò 18 Luda ua. Kɛ̀ mɛ́ɛ saa oo ma gbãsĩbↄna gbɛra, ben wà ma le gwe. Mɛ́ɛ gbɛ̃nↄ kákↄ̃aro, yãkete kuuro. 19 Asia bùsu Yuda kenↄn yãdeenↄ ũ. Séde aↄ̃ mↄ́ wà yã bↄ kↄ̃ lɛ́n n kiia. 20 Tó lɛnlo, ǹ tó gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú kɛ̀nↄ dà kɛ̀ aↄ̃ↄ èma gurↄↄ kɛ̀ aↄ̃ yãkpaɛ kɛ̀mao o. 21 Sé yã mɛ̀n doo kɛ̀ má òńnɛ kↄ̃n kòto gbãaao, gɛ̀nↄ fɛɛna yã musun aↄ̃ↄe yãkpaɛ kɛɛmaozi. 22 Felisi Yesu zɛ́ bↄkↄ̃tɛ dↄ̃, ben à lá kà Yudanↄ yãla à bè: Tó sozanↄ gbɛ̃nsi Lisia mↄ̀, mɛ́ a yã mì dɛare. 23 À ò soza bàdeenɛ àgↄ̃ Pↄlu dãkpaa, mↄde à à gba zɛ́ à ĩam pá, à tó à gbɛ̃nↄ à ĩan ká. 24 Gurↄ plaaa gbɛra Felisi mↄ̀ kↄ̃n a Yuda naↄ̃ kɛ̀ wè benɛ Durusilao. À Pↄlu sìsi, ben à Kirisi Yesu náanɛkɛna yã màa. 25 Pↄlu e yã oo maakɛna musu kↄ̃n zĩndakũnadↄ̃ↄo kↄ̃n yãkpaɛkɛna kɛ̀ èe mↄↄo, ben vĩa Felisi kũ̀ à bè: Ǹ fɛɛ ǹ tá gĩa. Gurↄↄ kɛ̀ ma ↄ lè mɛ́ ɛara mà n sísi. 26 À wɛ́ɛ dↄ Pↄluzi kɛ̀ eé ↄdↄnkpɛɛgbaa daaremɛ, ben ègↄ̃ à sisii gɛ̃̀n baaagↄ̃ à mↄ́ fàadi boao. 27 Kɛ̀ à kɛ̀ wɛ̃̀ plaa, Pↄsiu Fɛsutu vɛ̃̀ɛ Felisi gɛ̃ɛ ũ. Kɛ̀ Felisi yezi àgↄ̃ nna kↄ̃n Yudanↄ yãnzi, ben à Pↄlu tò da kpɛ́siaan.
1 Fɛsutu vɛ̃ɛna kpatan gurↄ aagↄ̃ↄ gbɛra à fɛ̀ɛ Sizarea à gàa Yerusalɛmu. 2 Gwen sa'orikinↄ kↄ̃n Yuda gbãadeenↄ mↄ̀ à kiia aↄ̃ fɛ̀ɛ kↄ̃n Pↄlu yão. Aↄ̃ wɛ́ɛ kɛ̀a 3 à sùu kɛ à tó Pↄlu mↄ Yerusalɛmu. Zaakɛ aↄ̃ zɛ̀o wà takutɛɛ kpákpanɛ zɛ́n wà à dɛmɛ. 4 Ben Fɛsutu bèńnɛ: Pↄlu kú kpɛ́siaan Sizarea, mapi sↄ̃ mɛ́ tá gwe tia. 5 A gbãade kenↄ mↄ́ wà gámao. Tó à yã zaaa kɛ̀mɛ, é o. 6 Fɛsutu kɛ̀ńyo lán gurↄ sↄraagↄ̃ ke gurↄ kuri taka bà, ben à ɛ̀ara à tà Sizarea. Kɛ̀ guu dↄ̀, à vɛ̃̀ɛ a tintia à bè wà mↄ́ kↄ̃n Pↄluo. 7 Kɛ̀ wà mↄ̀o, Yuda kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ Yerusalɛmunↄ lìgazi, ben aↄ̃ yã bíta kɛ̀ wèe fↄ̃ wà à sèedadee èroonↄ dìa paripari. 8 Pↄlu yã sìńla à bè: Mɛ́ɛ taari kɛ Yudanↄ doka ke Luda uanɛro, ke Siza. 9 Fɛsutu e wɛtɛɛ àgↄ̃ nna kↄ̃n Yudanↄ, ben à Pↄlu là à bè: Nɛ́ we ǹ gá Yerusalɛmu lɛ mà yãkpaɛ kɛnyo gwe yã kɛ̀nↄ musuↄ́? 10 Pↄlu bè: Siza doka kɛ̀ kↄ̃ sì wà yãkpaɛ kɛomɛɛ aɛzĩn má zɛn kɛ̀. Mɛ́ɛ taari kɛ Yuda kenɛro lán mpi ń dↄ̃ sãnsãn nà. 11 Tó ma taari kɛ̀ à kà wà ma dɛɛ kɛ̀, mɛ́ɛ gízi mà garo. Mↄde lán mɛ́ɛ yã kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀nↄↄ e oo ma musu ke kɛ nàro, gbɛ̃ke zɛ́ vĩ à ma kpáḿmaro. Gana Siza kiian ma zɛo. 12 Kɛ̀ Fɛsutu lɛ́ kpàkↄ̃sↄ̃ kↄ̃n a gbɛ̃nↄ à bè: Kɛ̀ Sizan n zɛo, à kiian nɛ́ gán. 13 Gurↄ plaaa gbɛra kí Agaripa kↄ̃n Benisio mↄ̀ Sizarea lɛ wà ì kpá Fɛsutua. 14 Kɛ̀ aↄ̃ↄe gurↄplaa kɛɛ gwe yãnzi, Fɛsutu bↄ̀ kↄ̃n Pↄlu yão kína pìnɛ à bè: Gↄ̃gbɛ̃ kee kú kɛ̀ kɛ̀ Felisi à tò da kpɛ́siaan. 15 Kɛ̀ ma gaa Yerusalɛmu, sa'orikinↄ kↄ̃n Yuda gbɛ̃nsinↄ mↄ̀mɛ kↄ̃n à yão wà bè mà sùu kɛ mà yã daàla. 16 Ma bèńnɛ tó gbɛ̃ kɛ̀ wà mↄ̀ kↄ̃n à yão e zɛ́ e à kↄ̃ e kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ yã vĩ lɛdoonↄ à yã sìńlaro, wa Romudeenↄ weè à kpáḿmaro. 17 Kɛ̀ wa su kɛ̀ lɛdo, mɛ́ɛ yã gágaro. Kɛ̀ guu dↄ̀ gↄ̃ↄ, ben ma vɛ̃ɛ ma tintia ma bè wà mↄ́mɛ kↄ̃n adeeo. 18 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ taari èa pìnↄ yã ò, aↄ̃ↄe yã zaaa kɛ̀ mɛ́ɛ kpákpaa o à musuro. 19 Aↄ̃ yãkete vĩo ń dↄnzizɛ yã musu kↄ̃n gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ wè benɛ Yesu yão. À gà, ben Pↄlu zɛ̀ kↄ̃n à kuuna wɛ̃̀ndio yão. 20 Ma bídi kɛ̀ yã pì zɛ́ dↄ̃naa, ben ma à là tó à yezi à gá Yerusalɛmu wà yã pì gↄ̃gↄ̃nɛ gwe. 21 Ben Pↄlu bè Romu kínan a zɛo wàgↄ̃ a kũna. Ben ma bè wàgↄ̃ à dãkpaa ai màgↄ̃ gá à gbarɛ Sizaa. 22 Ben Agaripa bè Fɛsutunɛ: Má yezi mà gbɛ̃ pì yã ma ma zĩnda. Ben Fɛsutu bè: Nɛ́ yã ma à lɛ́n zia. 23 Kɛ̀ guu dↄ̀ Agaripa kↄ̃n Benisio mↄ̀ kↄ̃n gakui bítao, ben aↄ̃ gɛ̃̀ kↄ̃kakↄ̃akɛkpɛn kↄ̃n sozanↄ gbɛ̃nsinↄ kↄ̃n wɛ́tɛ gbɛ̃ bɛ̀ɛdeenↄ. Kɛ̀ Fɛsutu yã ò, wà mↄ̀ kↄ̃n Pↄluo. 24 Ben Fɛsutu bè: Kí Agaripa kↄ̃n amↄa kɛ̀ á kúwao kɛ̀nↄ píngi, a gbɛ̃ kɛ̀kii èↄ́? Yuda kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Yerusalɛmunↄ kↄ̃n gura kɛ̀nↄ ń píngi gbɛ̃ pì yã sɛ̀ wà mↄ̀oma, aↄ̃ↄe wii lɛɛma aↄ̃ bè à maa àgↄ̃ kuu dↄro. 25 Mapi sↄ̃, mɛ́ɛ e à yãke kɛ̀ kɛ̀ kà wà à dɛro, ben lán à zɛ̀ kↄ̃n Sizao nà, ma zɛo mà à gbarɛa. 26 Mɛ́ɛ yã pì gbá dↄ̃ gbasa mà takada kɛ̃ kínanɛ à yã musuro. Beee yãnzi ma mↄo a aɛ, atɛ̃nsa mpi kí Agaripa, lɛ yãlalanaa gbɛra mà yã e mà kɛ̃. 27 Zaakɛ pisina gbarɛḿmana taari kɛ̀ wà èa sãnsãn ona sai zɛ́ vĩ ma kiiaro.
1 Ben Agaripa bè Pↄlunɛ: Ń zɛ́ vĩ ǹ n yã o. Ben Pↄlu ↄ sɛ̀ à a zĩnda yã bↄ̀kↄ̃tɛ à bè: 2 Kí Agaripa, má è ma mìnnaa kɛ̀, kɛ̀ má è mɛ́ɛ ma zĩnda yã bↄkↄ̃tɛɛ n aɛ gbã̀a taari kɛ̀ Yudanↄↄ dìma píngi yã musu. 3 Atɛ̃nsa kɛ̀ ń Yudanↄ fɛɛakaarayã dↄ̃ píngi kↄ̃n ń yãketenↄ. Beee yãnzi ma wɛ́ɛ kɛ̀mma ǹ ma yã kɛ̀ mamɛ. 4 Yudanↄ ma kuuna dↄ̃ ń píngi zaa ma nɛ́ féte zĩ naana zaa ma bùsun ai Yerusalɛmu. 5 Aↄ̃ↄ ma dↄ̃ à gì kɛ̀. Tó aↄ̃ↄ yezi, aↄ̃é fↄ̃ wà o kɛ̀ má kú wa dↄnzirinↄ gãli kɛ̀ gbãa kↄ̃n Luda yão kɛ̀ wè be Farisinↄ tɛ́. 6 Tia sa wèe yãkpaɛ kɛɛmao kɛ̀ ma wɛ́ɛ dↄ lɛ́ kɛ̀ Ludaa gbɛ̃̀ wa dezinↄnɛzi yãnzi. 7 Wa bori mɛ̀n kuri awɛɛplaaanↄ ègↄ̃ dↄↄ Ludazi fãantɛ̃ kↄ̃n gwãavĩo wɛ́ɛdↄna lɛ́gbɛ̃na dↄ̃nkↄ̃ pìzi. Kí, tãmaa pì yãnzin Yudanↄ fɛ̀ɛmazizi. 8 Bↄ́yãnzin Luda gɛ̀nↄ fɛɛna kɛ̀are yã zɛ́saidee ũzi sɛɛ? 9 Mapi sↄ̃ yã, ma zɛo kɛ̀ yã kɛ̀ eé bↄ Yesu Nazarɛti kpɛɛ píngin mɛ́gↄ̃ kɛɛ. 10 Lɛn má kɛ̀ lɛ Yerusalɛmu. Sa'orikinↄ ma gba zɛ́, ben ma Luda gbɛ̃nↄ kà kpɛ́siaan pari. Tó wèe ń dɛdɛɛ sↄ̃, ma lɛ́ ègↄ̃ kú à guumɛ. 11 Mɛɛ̀gↄ̃ gaa aduakɛkpɛ kↄ̃n aduakɛkpɛo gɛ̃̀n baaagↄ̃ màgↄ̃ wɛ́ɛ tãaḿma mà gã naḿma lɛ aↄ̃ lɛ́ sɛ́ Yesuzi. Ma pↄↄ fɛ̃nańzi, ben mɛɛ̀ gá ĩa daḿma wɛ́tɛ swabaaanↄa. 12 Beee yãnzi mɛ́ɛ gaa Damasiku kↄ̃n iko kɛ̀ sa'orikinↄ ma gbarɛoozi. 13 Kí, kɛ̀ má tɛ́ zɛ́n kↄ̃n ↄfãntɛ̃o di mìdangura, ma gupuraa è à bↄ̀ ludambɛ à dàmala kↄ̃n ma gbɛ̃nↄ, à pãsĩ dɛ ↄfãntɛ̃la. 14 Wa lɛɛ tↄↄtɛ wa píngi, ben ma kòto mà wà bèmɛ kↄ̃n Eberu yão: Solu, Solu, à kɛ̀ dia nɛ́ɛ wɛ́ɛ tãamaa? Lɛ̀zↄ̃na kↄ̃n gbáo kyatee sai e ĩa daamma fá! 15 Ma bè: Dén n ũu, Dii? Ben Dii bè: Mámbe Yesu kɛ̀ nɛ́ɛ wɛ́ɛ tãaa ũ. 16 Ǹ fɛɛ ǹ zɛ. Ma bↄ ma mↄnzi lɛ mà n sɛ́ ma zĩkɛri ũmɛ, ǹgↄ̃ dɛ yã kɛ̀ ń è kↄ̃n yã kɛ̀ mɛ́ ↄdↄannɛɛo sèedadee ũ. 17 Mɛ́ n mì sí Yudanↄ ↄzĩ kↄ̃n bori pãndenↄ. Mɛ́ n zĩiḿma 18 lɛ ǹ ń wɛ́ɛ kɛ̃ńnɛ, aↄ̃ kpɛɛ li gusiaanɛ wà aɛ dↄ gupuraaa, aↄ̃ bↄ Setãn gbãaan wà gɛ̃ Luda pↄ́n, lɛ aↄ̃ durunnↄ e à kɛ̃ḿma, aↄ̃ baka gↄ̃ kú kↄ̃n Luda gbɛ̃nↄ ma náanɛkɛna yãnzi. 19 Kí Agaripa, àmbe à tò mɛ́ɛ gí ludambɛ gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ à mↄ̀mazi yãziro. 20 Ma waazi kɛ̀ Damasiku gĩa kↄ̃n Yerusalɛmuo, ben má kɛ̀ Yudea bùsu gu píngia kↄ̃n bori pãndenↄ kiiao. Má òńnɛ aↄ̃ nↄ̀sɛ liɛ wà aɛ dↄ Ludaa, aↄ̃ yã kɛ̀ eé tó wà dↄ̃ kɛ̀ aↄ̃ nↄ̀sɛ lìɛ kɛ. 21 Beee yãnzin Yudanↄ ma kũ Luda uazi, aↄ̃ↄ yezi wà ma dɛ. 22 Luda dↄnlɛn má kuuo ai kↄ̃n a gbã̀ao, ben má zɛna à sèedadee ũ nɛ́ féte kↄ̃n gbɛ̃nsinↄnɛ ń píngi. Mɛɛ̀ yã pãnde oro, sé yã kɛ̀ annabinↄ kↄ̃n Musao ò à kɛɛ baasiro. 23 Aↄ̃ bè Mɛsaya é mɛ̀'ↄ̃amma e, àmbe eé fɛɛ bↄna gaan káaku à gupura yã o Yudanↄnɛ kↄ̃n bori pãndenↄ. 24 Kɛ̀ Pↄlu e a zĩnda yã bↄkↄ̃tɛɛ lɛ, Fɛsutu wiii dↄ̀a à bè: Ĩa kàmman yↄ́ Pↄlu? N dↄ̃na bíta bé èe n mì liɛɛ. 25 Ben Pↄlu bè: Ĩa e kámaro, gbɛ̃ bɛ̀ɛde Fɛsutu. Yãzɛdeen mɛ́ɛ oo, bensↄ̃ yãpuraamɛ. 26 Kí, lán ń yã beeenↄ dↄ̃ nà mɛ́ fↄ̃ mà yã onnɛ súusu vĩa sai. Má dↄ̃ kɛ̀ à kee e kɛ n mì kpɛɛro, zaakɛ yã pì nɛ́ gusaɛ yãnlo. 27 Kí Agaripa, n yã kɛ̀ annabinↄↄ ò sìↄ́? Má dↄ̃ kɛ̀ ń sì. 28 Ben Agaripa bè Pↄlunɛ: Gurↄ zaka nɛ́ngo kɛ̀ guu nɛ́ɛ daa nɛ́ fↄ̃ ǹ ma liɛ mà gↄ̃ Yesudee ũn yↄ́? 29 Pↄlu bè: Baa tia ke gìkɛna má yezi, tó Ludaa wè. Èe kɛ ndonlo, kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe ma yã maa gbã̀anↄ ń píngi, aↄ̃ gↄ̃ lán má dɛ nà mↄ̀kyakoo kɛ̀nↄ baasi. 30 Ben kína pì kↄ̃n bùsu gbɛ̃nsio kↄ̃n Benisio fɛ̀ɛ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ kakↄ̃ana gweenↄ. 31 Kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ɛ, aↄ̃ↄe o'ookↄ̃nɛ: Gbɛ̃ pì e yã kɛ̀ kà wà à dɛ ke wà à da kpɛ́siaan kɛro. 32 Ben Agaripa bè Fɛsutunɛ: Tó gbɛ̃ pì e zɛ kↄ̃n gana Siza kiiao yãro, lɛ wé fↄ̃ wà à gbarɛ.
1 Kɛ̀ wà zɛ̀o wà da Itali zɛ́n, ben wà Pↄlu kↄ̃n pisina kpaa kenↄ nà soza bàdee kɛ̀ wè benɛ Yuliunɛ a ↄzĩ. À dɛ soza gãli kɛ̀ wè be Siza sozanↄ dↄn'aɛdeenↄ doke ũ. 2 Wa gɛ̃ góro'itɛ kɛ̀ bↄ̀ Adaramitiumu guu, èe bↄɛɛ kↄ̃n Asia bùsu wɛ́tɛnↄ, ben wa da zɛ́n. Masedonia bùsu gbɛ̃ Arisitaku Tɛsalonika kúwao. 3 Kɛ̀ guu dↄ̀ wa ka Sidↄ̃. Yuliu Pↄlu kũna kↄ̃n nↄ̀sɛo do, ben à à gbà zɛ́ à gá a gbɛ̃nↄ gwa lɛ aↄ̃ dↄnlɛ kɛnɛ. 4 Kɛ̀ wa bↄ gwe, wa ka í dagura. Kɛ̀ ĩa e daawalɛ yãnzi, ben wa dↄ Sipiru bùsuzi kpɛɛ kpa. 5 Táa'ona ísiaa dagura wa dↄ Silisia kↄ̃n Pamfilia bùsunↄzi, ben wa ka Mira, Lisia bùsun. 6 Gwen soza bàdee pì Alɛsandaria góro'itɛ kɛ̀ èe gaa Itali èn, ben à wa kan. 7 Gurↄ kenↄ guu wa tá bùsa. Ɔsi kↄ̃n ↄsiion wa ka Sinidu lɛ́a. Kɛ̀ ĩa e wewe wà gá súusuro, wa pãnɛ wa bↄ Kɛrɛti bùsu kpɛɛ kpa Salamↄnɛ saɛ. 8 Ɔsi kↄ̃n ↄsiio wée dↄↄ Kɛrɛtizi, ben wa ka guu kɛ̀ wè be Górodↄki Maaan. À kĩi kↄ̃n wɛ́tɛ kɛ̀ wè be Laseao. 9 Lán wa gì kɛ̀ zɛ́n nà, wa gana aɛ gↄ̃̀ kari ũ, zaakɛ Yudanↄ lɛ́yigurↄↄ gɛ̃̀ kↄ̀. Beee yãnzi Pↄlu lɛ́ dàḿma 10 à bè: Gbɛ̃nↄ, má è tá kɛ̀kii é mↄ́ kↄ̃n ásaru bítao kↄ̃n mↄ́nzio. Èe kɛ góro pì kↄ̃n à asoonↄ adonlo, kↄ̃n wapinↄmɛ se. 11 Mↄde soza bàde górofĩri kↄ̃n górodeeo yã sì dɛ Pↄlu yãla. 12 Gu pì maa wà góro dↄn wà buusiɛ ble gwero, ben gbɛ̃ paridee zɛ̀ kↄ̃n dana zɛ́n-o. Aↄ̃ↄ yezi wà ká Fenisi, wɛ́tɛ kɛ̀ kú Kɛrɛti ↄfãntɛ̃gɛ̃kpɛn kpa, tó eé sí kɛ wà buusiɛ ble gwe. 13 Kɛ̀ ĩa busɛ fɛ̀ɛ sↄↄmɛtɛ kpa, aↄ̃ↄe daa aↄ̃é fↄ̃ wà ń pↄyezi kɛmɛ. Ben aↄ̃ ń góro pòro wà dà zɛ́n aↄ̃ↄe dↄↄ Kɛrɛtizi kĩikĩi. 14 Èe gì kɛro zàga'ĩa gbãaa kɛ̀ wè be ĩa pãsĩ bↄ̀ Kɛrɛti kpiii kpa. 15 À góro lìɛ, wée fↄ̃ wà mì dↄa dↄro, ben wa gↄ̃ tɛ́zi. 16 Kɛ̀ à wa kpa luan nɛ́ngo kɛ̀ wè be Kodazi, à kɛ̀wa sã̀ↄ féte. Ɔsi kↄ̃n ↄsiion wa wa góronɛ mìsibↄ è wá kũ̀ gwe. 17 Kɛ̀ aↄ̃ↄ sɛ̀ wà gɛ̃̀o góro ìsi guu, ben aↄ̃ↄ kɛ̀kɛ aↄ̃ bà kã̀ góro ìsi pìnɛ. Kɛ̀ aↄ̃ↄe vĩa kɛɛ Libia bùsu ísararaa gɛ̃nanɛ yãnzi, ben aↄ̃ góro kúra pɛ̀ɛ ín aↄ̃ gↄ̃̀ tɛ́ ĩazi. 18 Kɛ̀ guu dↄ̀, lán zàga'ĩa gì e wa góro yĩpayĩpaa gbãngbãn nà, ben aↄ̃ nà asoonↄ zuzunaa í guu. 19 À gurↄ aagↄ̃dee zĩ aↄ̃ ń góro zĩkɛbↄnↄ bↄ̀ɛ aↄ̃ↄ kwɛ̀ɛ ń zĩnda. 20 À kà gurↄ ũgbangba ↄfãntɛ̃ kↄ̃n sↄsↄnɛnↄↄ e bↄro, ĩa pãsĩ pì kↄ̃n louo e kpáɛro. Mìsina tãmaa kɛ̀ wá vĩ yãa yã̀awa píngi. 21 Wa gurↄplaa kɛ̀ wée e wa pↄ́ blèro, ben Pↄlu fɛ̀ɛ à bèńnɛ: Gbɛ̃nↄ, tó a ma yã màmɛ yã, lɛ wée fɛɛ Kɛrɛti, mↄ́nzi kↄ̃n ásaruo kɛ̀ borii gbasa à wa lero. 22 Ai tia mɛ́ɛ lɛ́ daaawa à a làakari kpáɛ! A gbɛ̃ke é garo, séde góro pì yaka. 23 Gĩa gwãavĩ Luda kɛ̀ má dɛ à pↄ́ ũ mɛ́ɛ dↄↄzi malaika bↄ̀ à mↄ̀mazi 24 à bè: Ǹton vĩa kɛro, Pↄlu. Séde ǹ Siza aɛ le. Luda gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kúńyo góro guunↄ bↄ̀nnɛ aafia ń píngi. 25 Beee yãnzi gbɛ̃nↄ, à a làakari kpáɛ! Má Luda náanɛ vĩ kɛ̀ eé kɛ lán à òmɛ nà. 26 Séde wà ká luan ke ísararaan. 27 À gurↄ gɛ̃ro dosaidee zĩ gwãavĩ ĩa pãsĩ pì e wa gáɛɛ Adariatiki íla ai tia. Ben lezãndo góro gbɛ̃nↄↄ e daa wa ka kĩi kↄ̃n í baaomɛ. 28 Ben aↄ̃ bà ílↄgwabↄ gbàrɛ ín, aↄ̃ↄ è gã̀sãsuu basiigↄ̃. Kɛ̀ à kɛ̀ saa féte aↄ̃ↄ gbàrɛ dↄ, aↄ̃ↄ è à zã̀ kà gã̀sãsuu baaagↄ̃. 29 Aↄ̃ↄe kpana gbɛ̀laa vĩa kɛɛ, ben aↄ̃ kúra mɛ̀n siigↄ̃ gbàrɛ góro pↄ̀rↄ kpɛɛ, ben aↄ̃ↄe adua kɛɛ lɛ guu dↄḿma. 30 Góro gbɛ̃nↄↄ e zɛ́ wɛtɛɛ aↄ̃ bↄɛ góro guu aↄ̃ bàa lɛ́, ben aↄ̃ↄe góro mìsibↄ pì pitaa aↄ̃ da íla, aↄ̃ↄe kɛɛ lán wà be wà yezi wà kúranↄ gbarɛ góro aɛ bà. 31 Ben Pↄlu bè soza bàdeenɛ kↄ̃n à bàsaideenↄ: Tó gbɛ̃ beeenↄↄ e gↄ̃ góro guuro, é fↄ̃ à bↄro. 32 Ben sozanↄ góro mìsibↄ bànↄ zↄ̃̀zↄ̃ aↄ̃ↄ tò à lɛ̀ɛ ín. 33 Kɛ̀ guu yezi à dↄ, Pↄlu agbaa kpàńnɛ ń píngi aↄ̃ pↄ́ ble à bè: À gurↄ gɛ̃ro dosain gbã̀a a gↄ̃ logona pↄ́blee sai. 34 Mɛ́ɛ agbaa kpaaare à pↄ́ ble, lɛ à gbãaa e à bↄ aafia. Baa a mìkã mɛ̀n do eé lɛ́ɛro. 35 Pↄlu yãbee'ona gbɛra à burɛdi sɛ̀ à Luda sáabu kpà baade píngi wáa, ben à lì èe soo. 36 Aↄ̃ baade píngi làakari kpàɛ, ben aↄ̃ pↄ́ blè sa. 37 Wamↄwa kɛ̀ wá kú góro guunↄ wa píngi wa ka gↄ̃ↄn wàa do kpɛ́ baaagↄ̃ akuri awɛɛswɛɛdo. 38 Kɛ̀ aↄ̃ pↄ́ blè wà kã̀, aↄ̃ pↄ́wɛɛ bↄ̀ɛ wà kà ín, lɛ góro e à futa kũ yãnzi. 39 Kɛ̀ guu dↄ̀, aↄ̃ sĩ̀sĩaa è aↄ̃ↄe dↄ̃ro. Kɛ̀ aↄ̃ ígukoto è kↄ̃n bùsu'ãatɛ̃o sarara, ben aↄ̃ zɛ̀o wà gá kↄ̃n góroo ígɛɛzi, tó weé fↄ̃. 40 Aↄ̃ kúranↄ pòro aↄ̃ↄ dà í guu, ben aↄ̃ górolibↄnↄ bà pòro gↄ̃ↄ. Aↄ̃ góro aɛ bisa pòro ĩanɛ, ben aↄ̃ mì pɛ̀ ígɛɛ pìa. 41 Ben aↄ̃ sì bùsu'ãatɛ̃n dↄ̃na sai, ben góro zɛ̀ gwe. Bùsu'ãatɛ̃ pì góro aɛ kũ̀ gíngin èe fↄ̃ à nigãro, ben ísↄ̃kana kɛ̀ e kakaa kↄ̃n gbãaao e góro pↄ̀rↄ kpɛɛ yakaa. 42 Sozanↄ zɛ̀o wà pisinanↄ dɛdɛ, lɛ aↄ̃ gbɛ̃ke tón í kpá wà pitińguro yãnzi. 43 Mↄde soza bàdee yezi à Pↄlu mì sí, ben à gìńnɛ aↄ̃ ń pↄyezi kɛ. À bè íkparinↄ dↄńnɛ aɛ aↄ̃ kusi ía aↄ̃ bikũ, 44 gbɛ̃ kpaaanↄ gↄ̃ tɛ́ ń kpɛɛ lí lɛ̀ɛtɛgɛɛnↄ ke góro kasonↄ musu. Lɛn baade píngi í baaa lè aafia lɛ.
1 Kɛ̀ wa í baaa lè aafia, wá mà luan pì tↄ́n Malata. 2 Bɛdeenↄ wa si kↄ̃n yenzio maamaa. Aↄ̃ gbãakɛ kpàwazi, aↄ̃ tɛ́ sà lèwe, zaakɛ lou nà manaa, ben ĩa bↄ̀ɛ. 3 Pↄlu yàka kete kàkↄ̃a à mↄ̀ èe kaa tɛ́n, pitigoo kú à guu. Kɛ̀ tɛ́ puusu à pà, à bↄ̀ à Pↄlu sò a ↄↄa. 4 Kɛ̀ bɛdeenↄ mlɛ̃̀ pì è dↄ à ↄↄa, aↄ̃ bèkↄ̃nɛ: Gbɛ̃ beee nɛ́ gbɛ̃dɛrimɛ yãpura. Baa kɛ̀ à bikũ̀ íla aafia, yãpuraa e wenɛ àgↄ̃ kuuro. 5 Mↄde Pↄlu mlɛ̃̀ pì gbã̀kɛ à dà tɛ́n, èe pↄ́ke kɛnɛro. 6 Gbɛ̃nↄ wɛ́ɛ dↄzi kɛ̀ à ↄↄ é ká à lɛ́ɛ à ga gwe gↄ̃ↄmɛ. Kɛ̀ à gì kɛ̀, aↄ̃ↄ è pↄ́kee e à lero, ben aↄ̃ lɛ́ lìɛ aↄ̃ bè, gbɛ̃ pì nɛ́ tãa ìsi kemɛ. 7 Guu pì saɛn luan gbɛ̃nsi kɛ̀ wè benɛ Publiu bɛɛ kún. À wa diɛ gurↄ aagↄ̃ à nibↄkɛɛ kɛ̀we kↄ̃n yenzio. 8 Publiu dee daɛna kↄ̃n mɛ̀wãao èe bãndubãndu kɛɛ. Ben Pↄlu gɛ̃̀ à kiia à adua kɛ̀nɛ, à ↄ kɛ̀a à à kɛ̃̀kↄ̃a. 9 Kɛ̀ à kɛ̀ lɛ, luan pì gyãre kpaaanↄ mↄ̀ à kiia, ben aↄ̃ kɛ̃̀kↄ̃a se. 10 Aↄ̃ wa kpe dà maamaa. Kɛ̀ wée taa, aↄ̃ kũsãɛ kɛ̀we dↄ. 11 Wa kuuna luan pì guu mↄ aagↄ̃ↄ gbɛra wa gɛ̃ góro'itɛ kɛ̀ buusiɛ blè gween wa da zɛ́n. Góro pì bↄ̀ Alɛsandaria wà sìka tãanↄ sèeda kɛ̀a. 12 Kɛ̀ wa ka Sirakusi, wa gurↄ aagↄ̃ↄ kɛ̀ gwe. 13 Bↄna gwe wa dↄ ígɛɛzi ai wa gaa káo Rɛgiumu. Kɛ̀ guu dↄ̀ ĩa bↄ̀ sↄↄmɛtɛ kpa, à gurↄ plaadeen wa ka Putɛↄli. 14 Wɛ́tɛ pì guun wa Yesudeenↄ lèn. Aↄ̃ bè wà sùu kɛ wà azuma doo kɛńyo. Wá kɛ̀ lɛ, ben wa da Romu zɛ́n. 15 Romu Yesudeenↄ wa baaru mà, ben aↄ̃ mↄ̀ dawalɛ. Gbɛ̃kenↄ wa le Apiu Yàran, gbɛ̃kenↄ sↄ̃ guu kɛ̀ wè be Pitakimɛn'aagↄ̃n. Kɛ̀ Pↄlu ń é, à Luda sáabu kpà à a làakari kpàɛ. 16 Kɛ̀ wa ka Romu, wà Pↄlu gbà zɛ́ àgↄ̃ kuu adona kↄ̃n soza kɛ̀ eégↄ̃ à dãkpaao. 17 Gurↄ aagↄ̃ↄ gbɛra Pↄlu Yuda gbɛ̃nsinↄ sìsi. Kɛ̀ aↄ̃ kàkↄ̃a, à bèńnɛ: Ma gbɛ̃nↄ, mɛ́ɛ zã Yudanↄnɛ yãkearo. Mɛ́ɛ bↄ wa dezinↄ fɛɛakaarayãke kpɛɛro, ben wà ma kũ Yerusalɛmu wà ma kpa Romudeenↄa. 18 Aↄ̃ ma lala yãzi aↄ̃ↄe yãke e ma musu kɛ̀ kà wà ma dɛro, ben aↄ̃ↄ yezi wà ma gbarɛ. 19 Ben Yudanↄ bↄ̀ ma kpɛɛ. Tiasi ma zɛ kↄ̃n gana Siza kiiao, èe kɛ má yã vĩ kↄ̃n ma bùsu gbɛ̃nↄonlo. 20 Beee yãnzi ma a gbeka, lɛ wà kↄ̃ e mà yã oao, zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ Isarailinↄ wɛ́ɛ dↄzi yãnzin wà mↄ̀ kɛ̀ kàmazi. 21 Ben aↄ̃ bènɛ: Wée takada ke e à bↄ̀ Yudea bùsun n yã musuro. Wa gbɛ̃ke sↄ̃ↄ e bↄ gwe à sùwe kↄ̃n n baaru zaaaoro. 22 Wá è à maa wà yã kɛ̀ ń vĩi ma n lɛ́zĩ, zaakɛ wá mà kɛ̀ wè dↄnzizɛ pì zaa bo gu píngiamɛ. 23 Aↄ̃ gurↄↄ dìɛkↄ̃nɛ kↄ̃n Pↄluo, ben aↄ̃ mↄ̀ à kiia ua kɛ̀ à pìtan paripari. À yezi aↄ̃ↄ a yãzɛ dↄ̃ Yesu yã musu, ben à nà Musa dokaa kↄ̃n annabinↄ yãnↄ, à kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia yã òńnɛ à bↄ̀kↄ̃tɛńnɛ zaa kↄngↄ ai uusiɛ. 24 Gbɛ̃kenↄ yã kɛ̀ èe oonↄ zɛ́ è, mↄde gbɛ̃kenↄ gìzi. 25 Kɛ̀ aↄ̃ↄe kɛ̃ɛkↄ̃a kↄ̃n lɛokpakↄ̃ao, Pↄlu yã mɛ̀n doo kàarańnɛ à bè: Yã kɛ̀ Luda Ninii dà annabi Isayanɛ à ò a dezinↄnɛ nɛ́ yãpuraamɛ, kɛ̀ à bè: 26 Ǹ gá ǹ o gbɛ̃ mↄ̀nↄnɛ, aↄ̃égↄ̃ swã kpaa yãkemana sai, aↄ̃égↄ̃ guu gwaa yãke'ena sai. 27 Aↄ̃ↄ nↄ̀sɛ vĩro lɛ wàton ↄ̃ndↄ̃ kũro yãnzi, aↄ̃ swã gbãa lɛ aↄ̃ton yã maro yãnzi, aↄ̃ wɛ́ɛ kpakↄ̃rɛna lɛ aↄ̃ton guu ero yãnzi, zaakɛ aↄ̃ↄ yezi wà aɛ dↄma mà ń gba aafiaro. 28 - 29 Beee yãnzi, àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ Luda gbɛ̃nↄ zĩ̀ kↄ̃n mìsina yão bori pãndenↄa. Aↄ̃mbe weé sí. 30 Pↄlu kɛ̀ kpɛ́ kɛ̀ èe à fĩa boo guu wɛ̃̀ plaa mámmam. Ègↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è mↄ́ fàadi boonↄ kũu ↄplaplaa ń píngi. 31 À kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia yã waazi kɛ̀ńnɛ à Dii Yesu Kirisi yã dàńnɛ kↄ̃n làakario kpaɛna, gbɛ̃kee e kpánɛro.
1 Mamↄma Pↄlu, Kirisi Yesu zↄ̀bleri, Luda ma sisi à ma diɛ a zĩ̀ri ũ, baaru nnaa 2 kɛ̀ à gĩakɛ à à lɛ́ gbɛ̃̀ a annabinↄnɛ aↄ̃ↄ kɛ̃̀ à yãn kpàri ũ. 3 - 4 À Nɛ́ Yesu Kirisi wa Dii yãn baaru nnaa pì ũ. À gbɛ̃nteekɛɛ guu à bↄ̀ Dauda borii guumɛ. À ludaninikɛɛ guu à fɛɛna gaan ↄ̀dↄawe kↄ̃n gbãaao kɛ̀ Luda Nɛ́n à ũ. 5 Kirisi ma gba zɛ́ màgↄ̃ dɛ a zĩ̀ri ũ bori pínginɛ, lɛ aↄ̃ e wà à náanɛ kɛ aↄ̃ gↄ̃ à yãmarinↄ ũ lɛ à tↄ́ bↄ. 6 Á kú gbɛ̃ kɛ̀ Yesu Kirisi ń sísi à ń sɛ́nↄ tɛ́ se. 7 Ma takada kɛ̀kii kɛ̃̀are, a Romudee kɛ̀ Ludaa yeazi à a sisi a gↄ̃ à gbɛ̃nↄ ũ píngi. Luda wa De kↄ̃n Dii Yesu Kirisio gbɛ̃kɛɛ kɛare à a gba aafia. 8 Káaku gĩa ma Luda sáabu kɛ̀ Yesu Kirisi gãzĩ a píngi yã musu, kɛ̀ a ludanaanɛkɛna dà andunala píngi yãnzi. 9 Tó mɛ́ɛ adua kɛɛ gurↄ píngi, a yã è sãmaguro. Ludan ma sèedadee ũ. Àpin mɛ́ɛ dↄↄzi kↄ̃n nↄ̀sɛo do mɛ́ɛ à Nɛ́ yã baaru kpaa. 10 Mɛɛ̀gↄ̃ wɛ́ɛ kɛa à zɛ́ kɛkɛmɛ lán à yezi nà, lɛ mà e mà mↄ́ a gwa sa. 11 Ma wɛ́ɛsialɛna nii e ma dɛɛ maamaa, lɛ mà e mà Luda Nini gba ke daagu a kãsãpɛɛna yãnzi, 12 lɛ a ludanaanɛkɛna kↄ̃n ma pↄ́o e à wa baade gba swɛ̃̀. 13 Ma gbɛ̃nↄ, má yezi àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ mɛɛ̀gↄ̃ gurↄↄ diɛɛ gɛ̃̀n baaagↄ̃ mà mↄ́ a gwa, lɛ mà a zĩi gbɛ̀ e a tɛ́ lán má è bori pãndenↄ tɛ́ nà, mↄde ai tia mɛ́ɛ zɛ́ ero. 14 Girikiyãmarinↄ kↄ̃n Girikiyãmarisaideenↄ ń píngi, dↄ̃̀rinↄ kↄ̃n dↄ̃̀risaideenↄ ń píngi, ń yã gↄ̃̀ ma yã ũ. 15 Beee yãnzi ma mɛ̀ wã̀ mà baaru nnaa pì kpá a Romudeenↄnɛ se. 16 Mɛɛ̀ wí dɛ kↄ̃n baaru nnaa pì yãoro, àmbe gbãaa kɛ̀ Luda è gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe à náanɛ kɛɛnↄ mì sío ũ, atɛ̃nsa Yudanↄ, ń gbɛra bori pãndenↄ. 17 Baaru nnaa pì è owe lán Luda è tó yã bↄńyo nna nà. À dɛ ludanaanɛkɛna yã ũ adomɛ, lán wà kɛ̃̀ Luda yãn nà wà bè: Gbɛ̃ kɛ̀ Ludaa tò yã bↄ̀o nna à náanɛ kɛ̀ èe kɛɛ yãnzi égↄ̃ kuu. 18 Zaa musu Luda è a pↄfɛ̃ pita gbɛ̃ntee kɛ̀ ń zaakɛna è zɛ́ zↄ̃ yãpuraanɛnↄa ń pãkpazina kↄ̃n ń zaakɛnao yãnzi. 19 Yã kɛ̀ weé fↄ̃ wà dↄ̃ Luda yã musu utɛnańnɛro, Luda bé à yã pì bↄ̀ńnɛ gupuraaa. 20 Zaa gurↄↄ kɛ̀ à anduna kàɛ, à gbãaa kɛ̀ è yãaro kↄ̃n à ludakɛɛ kɛ̀ wè e kↄ̃n wɛ́ɛoroo bↄ̀ gupuraaa à zĩinↄ guu wásawasa. Beee yãnzi gbɛ̃nteenↄ agbaakpana vĩro. 21 Aↄ̃ↄ Luda dↄ̃, mↄde aↄ̃è bɛ̀ɛ línɛ a zɛ́a wà à sáabu kpáro. Ń laasuunↄ kɛ̀ pã, ben aↄ̃ gↄ̃̀ gusiaan ń mìsai yãnzi. 22 Aↄ̃ ń zĩnda dìɛ ↄ̃ndↄ̃rinↄ ũ, ben aↄ̃ gↄ̃̀ mìsaideenↄ ũ. 23 Aↄ̃è dↄnzi kɛ gbɛ̃ntee kɛ̀ aↄ̃è gaanↄ kↄ̃n bãanↄ kↄ̃n nↄ̀bↄnↄ kↄ̃n pↄ́taa'onkusɛanↄ takanɛ Luda kɛ̀ è garoo gɛ̃ɛ ũ. 24 Àmbe à tò Luda ń kpá gbãsĩkɛnazi, lɛ aↄ̃ wísaiyã kɛ kↄ̃o, lán aↄ̃è à ni dɛ ń nↄ̀sɛ guu nà. 25 Aↄ̃ Luda yãpuradee lendee kpà kↄ̃n ɛgɛɛo. Aↄ̃è dↄnzi kɛ Luda pↄ́kɛnanↄnɛ wà dↄńzi Luda kɛ̀ pↄ́ píngi kɛ̀ gɛ̃ɛ ũ. Aubarikadeen à ũ gurↄ píngi! Aami. 26 Beee yãnzi Luda ń kpá wísaiyã nidɛnaa. Baa ń nↄgbɛ̃nↄ yã kɛ̀ wè kɛɛ lendee kpà kↄ̃n yã kɛ̀ wè kɛrooo. 27 Lɛmɛ se gↄ̃gbɛ̃nↄ yã kɛ̀ wè kɛ kↄ̃n nↄgbɛ̃nↄo tò, aↄ̃è lugakↄ̃zi. Gↄ̃gbɛ̃ kↄ̃n gↄ̃gbɛ̃o è wísaiyã kɛ kↄ̃o aↄ̃è à gbɛ̀ e ń zĩndaa ń sãsãna lɛ́n. 28 Zaakɛ aↄ̃ↄe we wà zɛ̀ kↄ̃n Luda dↄ̃naoro, ben à ń laasuu kɛ̀ lɛkpɛɛ, lɛ aↄ̃ yã kɛ̀ dɛ wà kɛroonↄ kɛ. 29 Yã zaa píngi pɛ̀kↄ̃rɛḿma: Nↄ̀sɛ pãsĩ, wɛ́ɛkaka, kɛna kↄ̃o ĩi, nↄ̀sɛgↄ̃aanↄ, gbɛ̃dɛna, swèe, gbɛ̃blena kↄ̃n mↄnafikikɛnao. Kↄmↄtↄdeenↄn ń ũ, 30 gbɛ̃yakarinↄ, Luda ibɛɛnↄ, gbɛ̃ takiikɛrinↄ, yↄ̃̀kↄ̃deenↄ, ĩadãrinↄ, zaa laasuulɛrinↄ, de kↄ̃n dao yãmarisaideenↄ, 31 mìsaideenↄ, náanɛsaideenↄ, gbɛ̃yãkɛrisaideenↄ, sósobisaideenↄ. 32 Aↄ̃ↄ dↄ̃ kɛ̀ Ludaa dìɛ kɛ̀ yã beee taka kɛ̀rinↄ kà wà ń dɛdɛ, mↄde aↄ̃è zɛ kↄ̃n à kɛnanↄ adoro, aↄ̃è tɛ́ ká à kɛ̀rinↄmmɛ dↄ.
1 Beee yãnzi mmↄn kɛ̀ nɛɛ̀ gbɛ̃ pãnde taari ee, ń agbaa vĩ ǹ kpáro. Tó n gbɛ̃ pãnde taari è, n n zĩnda dà yãmmɛ, zaakɛ n gbɛ̃taari'eri nɛɛ̀ kɛ lɛ se dↄ. 2 Wá dↄ̃ kɛ̀ Luda yãkpaɛkɛna kↄ̃n yã beee taka kɛ̀rinↄↄ kuu a zɛ́amɛ. 3 Mmↄn kɛ̀ nɛɛ̀ yã beee taka kɛ̀rinↄ taari e, ben nɛɛ̀ kɛ lɛ se, nɛ́ɛ daa nɛ́ bↄ Luda yãkpaɛkɛnan yↄ́? 4 Ke nɛ́ɛ dↄkɛɛ kↄ̃n Luda nnakɛnnɛna bítao kↄ̃n à mɛnao kↄ̃n à sùuomɛ? Ń dↄ̃ kɛ̀ Ludaa e à nnaa kɛɛnnɛ lɛ ǹ n nↄ̀sɛ liɛ yãnzinloo? 5 N swãgbãaa kɛ̀, nɛ́ɛ nↄ̀sɛ liɛro, nɛ́ɛ pↄfɛ̃ kaakↄ̃anzi ai Luda pↄfɛ̃pitammagurↄↄ zĩ, tó Luda yãkpaɛkɛna kↄ̃n gbɛ̃nↄ a zɛ́a bↄ̀ gupuraaa. 6 Eé fĩa bo baadenɛ a yãkɛnaa. 7 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe gakui kↄ̃n bɛ̀ɛo kↄ̃n mɛ̀vãsaio wɛtɛɛ bensↄ̃ aↄ̃ↄe à maaa kɛɛ kↄ̃n mɛnaonↄ é wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo e. 8 Gbɛ̃ kɛ̀ ń zĩnda pↄyeziyã e dↄↄńnɛ aɛ aↄ̃ gì yãpuraazi aↄ̃ↄ tɛ́ à zaaazinↄ sↄ̃, Luda é pↄfɛ̃ kↄ̃n pɛ̃tɛ̃o pitaḿma. 9 Wɛ́ɛtãmma kↄ̃n wãwãao é zaakɛri píngi le, atɛ̃nsa Yudanↄ, ń gbɛra bori pãndenↄ. 10 Luda é maakɛri píngi gba gakui kↄ̃n bɛ̀ɛo kↄ̃n aafiao, atɛ̃nsa Yudanↄ, ń gbɛra bori pãndenↄ. 11 Zaakɛ Luda è gbɛ̃ke wɛ́ɛ gwaro. 12 Gbɛ̃ kɛ̀ durun kɛ̀ Musa doka dↄ̃sai é kaatɛ lɛ doka pì sai. Gbɛ̃ kɛ̀ durun kɛ̀ nana doka pì ↄzĩ sↄ̃, Luda é yãkpaɛ kɛo doka pì musumɛ. 13 Èe kɛ gbɛ̃ kɛ̀ èe doka maa kↄ̃n swão bé à maa Luda kiiaro. Gbɛ̃ kɛ̀ èe zĩi kɛɛa bé eé bↄ maa. 14 Tó borii kɛ̀ aↄ̃ Musa doka dↄ̃roonↄ yã kɛ̀ kↄ̃ sìo kɛ̀ kↄ̃n ń zĩndao, aↄ̃ↄ doka vĩ ń zĩndaamɛ. 15 Aↄ̃ↄe ↄdↄↄawe kɛ̀ yã kɛ̀ kú doka pì guu kú ń nↄ̀sɛmmɛ. Aↄ̃ laasuu e yãpura kpaaa dↄ, zaakɛ aↄ̃ laasuu mɛ̀n doro, à kenↄ è ń da yãn, à kenↄ è ń bↄn. 16 Lɛmɛ yãkpaɛkɛgurↄↄ zĩ Luda é yãkpaɛ kɛ kↄ̃n gbɛ̃nteenↄ yã kɛ̀ utɛna aↄ̃ nↄ̀sɛn musu Kirisi Yesu gãzĩ, lán baaru nnaa kɛ̀ mɛ́ɛ kpaa ò nà. 17 N Yuda ina, n zɛ kↄ̃n n Yudakɛɛo, ń Musa doka náanɛ vĩ, nɛ́ɛ yↄ̃̀kↄ̃ kɛɛ Ludao. 18 Ń Luda pↄyezi dↄ̃ kↄ̃n yã kɛ̀ zɛ́ vĩo, kɛ̀ wà doka pì dàdannɛ yãnzi. 19 Nɛ́ɛ daa ń dɛ vĩ̀anↄ wɛ́ɛdee ũ, gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gusiaa guunↄ fitia ũ, 20 wɛ́ɛsiadeenↄ yãdannɛri ũ, gbɛ̃ dufunↄ aufaa ũ. Nɛ́ɛ daa Luda dokan dↄ̃na kↄ̃n yãpuraao mì ũ. 21 Mmↄn kɛ̀ nɛɛ̀ yã da gbɛ̃ pãndenↄnɛ, bↄ́yãnzi nɛɛ̀ da n zĩndanɛziroo? N bè wàton kpãi oro, mpi nɛɛ̀ o sↄ̃ↄ́? 22 Nɛɛ̀ be wàton zina kɛro, nɛɛ̀ zina kɛ sↄ̃ↄ́? Nɛɛ̀ kya ká tãanↄn, nɛɛ̀ ń kpɛ́ pↄ́nↄ kpãi o sↄ̃ↄ́? 23 Nɛɛ̀ yↄ̃̀kↄ̃ kɛ Luda doka musu, ben n doka pì danasai è Luda tↄ́ yaka. 24 Zaakɛ a yãnzin bori pãndenↄ ègↄ̃ Luda tↄ́ zaaa siizi lán wà kɛ̃̀ à yãn nà. 25 Tó ń Luda doka kũna, ben bã̀ngukɛna àre vĩnnɛ. Tó nɛ́ɛ à yã da sↄ̃ro, ń sáa kↄ̃n gɛfↄↄdeenↄmɛ. 26 Tó gɛfↄↄdee Luda dokanↄ kũna, Luda é gɛfↄↄdee pì gwa sáa kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ bã̀ngu kɛ̀oroo? 27 Baa tó ń doka takada pì kũna bensↄ̃ n bã̀ngu kɛ̀, tó nɛ́ɛ doka pì daro, bã̀ngukɛrisaidee kɛ̀ kũna é tó yã danla. 28 Kuuna Yuda ũ yãpuraa nɛ́ mɛ̀baayãnlo, lɛmɛ bã̀ngukɛna yãpuraa nɛ́ mɛ̀baayãnlo se. 29 Kuuna Yuda ũ yãpuraa nɛ́ nↄ̀sguuɛyãmɛ, lɛmɛ dↄ bã̀ngukɛna yãpuraa nɛ́ nↄ̀sɛguuyãmɛ se. Luda Nini zĩimɛ, èe kɛ doka takada yãnlo. Luda bé è gbɛ̃ beee taka sáabu kpá, èe kɛ gbɛ̃nteenlo.
1 Kaarana kpareen Yudakɛɛ vĩi? Àre kpareen bã̀ngukɛna vĩi? 2 À kaarana vĩ bíta yã píngi guu. Káaku gĩa Luda a yã nàńnɛ ń ↄzĩmɛ. 3 Kɛ̀ aↄ̃ gbɛ̃kenↄ náanɛ vĩro, bↄ́n beee vĩi? Aↄ̃ kuuna náanɛ sai é Luda náanɛ gboroↄ́? 4 Auo! Lɛnlo! À tó Luda gↄ̃ yãpuraa vĩ, baa kɛ̀ gbɛ̃ píngi nɛ́ ɛgɛdeemɛ, lán wà kɛ̃̀ Luda yãn nà wà bè: Tó n yã ò, n yã égↄ̃ zɛ́ vĩ, tó n yãkpaɛ kɛ̀ńyo, n yã é ble. 5 Tó wa zaakɛɛ è Luda maakɛɛ bↄ gupuraaa, bↄ́ yãn wé oo? Wé be Ludaa maaro kɛ̀ è pↄfɛ̃ pitawa yãnzin yↄ́? Mɛ́ɛ oo lán gbɛ̃ntee ona bàmɛ. 6 Auo! Lɛnlo! Tó Luda yãzɛ vĩro, à kɛ̀ dia eé fↄ̃ à yãkpaɛ kɛ kↄ̃n andunao? 7 Gbɛ̃ke é be, tó a ɛgɛdekɛɛ e Luda náanɛ kaara bensↄ̃ èe à tↄ́ bↄↄ, bↄ́yãnzin eé yã daala lán durunkɛri bàzi? 8 Tó ń ò lɛ nɛ́ɛ bee wà yã zaaa kɛ, yã maaa é bↄn. Gbɛ̃kenↄ ma tↄ́ zaaa sì wà bè lɛn mɛɛ̀ o lɛ. Luda yãdanlana kↄ̃ sìńyo. 9 Tↄ̀! Wa Yudanↄ wá sã̀ↄn yↄ́? Lɛnlo fá! Zaakɛ ma Yudanↄ kↄ̃n bori pãndenↄ bↄ̀bↄ ń dàn ń píngi kↄ̀, aↄ̃ píngi nɛ́ durun zↄ̀nↄmɛ. 10 Wà kɛ̃̀ Luda yãn wà bè: Gbɛ̃kee maaro, baa mɛ̀n do. 11 Làakaride kee kuuro, Luda kii wɛtɛri kee kuuro. 12 Aↄ̃ sã̀sã ń píngi aↄ̃ gↄ̃̀ dↄ̀rↄ sai, yãmaakɛri kee kuuro, baa mɛ̀n do. 13 Aↄ̃ kòto dɛ lán mira wɛ̃na bàmɛ, aↄ̃è lɛ́nnaa kásańnɛ, aↄ̃ lɛ́gbɛ nɛ́ pitigoo sɛwɛɛmɛ, 14 yã ĩi kↄ̃n gbɛ̃kanao ń lɛ́ pà. 15 Aↄ̃ↄ wãa kↄ̃n gbɛ̃dɛnao, 16 aↄ̃è kisia kↄ̃n pↄsiaao kpáńzi, 17 aↄ̃ↄ aafia zɛ́ dↄ̃ro, 18 aↄ̃ wɛ́ɛ ègↄ̃ Luda wí vĩro. 19 Wá dↄ̃ kɛ̀ Luda doka píngi dɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ na doka pì ↄzĩnↄ pↄ́ ũmɛ, lɛ gbɛ̃ píngi lɛ́ gↄ̃ nakↄ̃ana, anduna gbɛ̃ píngi gↄ̃ taaridee ũ Luda kiia. 20 Zaakɛ gbɛ̃ke é bↄ maa Luda kiia doka pì kũna yãnziro. Luda doka bé è tó wà durun dↄ̃. 21 Dian Luda è tó yã bↄńyo nna nà bↄ̀ gupuraaa sa, lán à yã kɛ̃na Musa doka kↄ̃n annabinↄ takadanↄ guu nà. Èe kɛ à doka kũna yãnlo. 22 Luda è tó yã bↄńyo nna Yesu Kirisi náanɛkɛna yãnzimɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ èe à náanɛ kɛɛ píngi pↄ́mɛ. Gbɛ̃kee bↄna adoro, 23 zaakɛ baade píngi durun kɛ̀, aↄ̃ kɛ̃̀sã Luda gakuizi. 24 Luda è tó yã bↄńyo nna gbaa ũ a gbɛ̃kɛ yãnzi Kirisi Yesu kɛ̀ à ń bó gãzĩ. 25 Àpin Ludaa kpà durun agbaakpabↄ ũ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe à aru náanɛ kɛɛnↄnɛ, lɛ à ↄdↄa baade pínginɛ kɛ̀ eè yã kɛ a zɛ́amɛ. À mɛna yã, èe durun ziinↄ yã daro, 26 ben à ↄ̀dↄańnɛ tia kɛ̀ eè yã kɛ a zɛ́a. Dian Luda è yã kɛ a zɛ́a nàn gwe, bensↄ̃ è tó yã bↄ kↄ̃n Yesu náanɛkɛrinↄo nna. 27 Gbɛ̃nteenↄ é fↄ̃ wà ĩa dã dↄↄ́? Beee é sí kɛro. Bↄ́yãnzii? Zaakɛ à dɛ zĩkɛna dokaa yã ũro, ludanaanɛkɛna yãmɛ. 28 Zaakɛ má è yã è bↄ gbɛ̃o nna Yesu náanɛkɛna yãnzimɛ, zĩkɛna dokaa baasi. 29 Luda nɛ́ Yudanↄ Ludamɛ ńtɛ̃ɛↄ́? Bori pãndenↄ Ludan seroo? Eè, bori pãndenↄ Ludamɛ dↄ. 30 Zaakɛ Luda mɛ̀n domɛ. Eé tó yã bↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ bã̀ngu kɛ̀o nna a náanɛ kɛ̀ èe kɛɛ yãnzimɛ, bensↄ̃ eé tó yã bↄ kↄ̃n gɛfↄↄdeeo nna a náanɛ dↄ̃nkↄ̃ pì musu. 31 Wée doka daa pↄ́ke ũro ludanaanɛkɛna yãnzin yↄ́? Lɛnlo, wée gbãaa kpaaamɛ.
1 Wa Yudanↄ, wé be diamɛ wa dezi káaku Ibraĩ yã musuu? 2 Tó Ludaa tò yã bↄ̀o nna yã kɛ̀ à kɛ̀ yãnzi, lɛ à ĩadãyã è, mↄde èe fↄ̃ à dã̀ Luda aɛzĩro. 3 Dian wà ò nà Luda yãn? Wà bè Ibraĩ Luda náanɛ kɛ̀, ben Ludaa tò yã bↄ̀o nna a náanɛ kɛ̀ à kɛ̀ yãnzi. 4 Fĩabona zĩkɛrinɛ nɛ́ gbɛ̃kɛkɛnnɛnanlo, à asaiapↄmɛ. 5 Baa tó gbɛ̃ e yãke kɛro, tó èe Luda kɛ̀ è tó yã bↄ kↄ̃n taarideenↄ nna náanɛ kɛɛ, Luda é tó yã bↄo nna a náanɛ kɛ̀ èe kɛɛ yãnzi. 6 Dauda gbɛ̃ kɛ̀ Ludaa tò yã bↄ̀o nna yãkekɛsai aubarika'ena yã ò à bè: 7 Aubarikadeenↄn gbɛ̃ kɛ̀ Luda pↄ́ kù ń taarinↄla à ń durunnↄ kɛ̃̀ḿmanↄ ũ. 8 Aubarikadeen gbɛ̃ kɛ̀ Dii é à durun yã daroo ũ. 9 Aubarika beee nɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ bã̀ngu kɛ̀ pↄ́mɛ adoↄ́, ke gɛfↄↄde pↄ́mɛ dↄ? Wà bè Ludaa tò yã bↄ̀ kↄ̃n Ibraĩo nna, kɛ̀ à à náanɛ kɛ̀ yãnzi. 10 Ibraĩ dɛ diamɛ gurↄↄ kɛ̀ Ludaa tò yã bↄ̀o nnaa? À bã̀ngukɛnaↄ́ ke gɛfↄↄdeemɛ? Èe bã̀ngu kɛro, gɛfↄↄdeemɛ. 11 Ben à bã̀ngu kɛ̀ sèeda ũ kɛ̀ Ludaa tò yã bↄ̀o nna à gɛfↄↄdekɛgurↄ yãnzi. Lɛn à dɛ gɛfↄↄdee kɛ̀ Ludaa tò yã bↄ̀ńyo nnaanↄ dezi ũ lɛ ń píngi ń ludanaanɛkɛna yãnzi. 12 À dɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ bã̀ngu kɛ̀nↄ dezi ũmɛ dↄ. Èe kɛ aↄ̃ bã̀ngukɛna yãnzinlo, kɛ̀ aↄ̃ↄ tɛ́ wa dezi Ibraĩ kɛ̀sɛgbɛzi yãnzimɛ kɛ̀ à Luda náanɛ kɛ̀ a gɛfↄↄdekɛgurↄ. 13 Luda lɛ́ gbɛ̃̀ Ibraĩnɛ kↄ̃n à boriinↄ à bè anduna é gↄ̃ ń pↄ́ ũ. Èe kɛ à doka kũna yãnzinlo, kɛ̀ Ludaa tò yã bↄ̀o nna a náanɛ kɛ̀ à kɛ̀ yãnzimɛ. 14 Tó gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ doka kũnanↄ bé weé kí ble, ɛ̃ndɛ̃ ludanaanɛkɛna àre vĩro bensↄ̃ Luda lɛ́gbɛ̃na kɛ̀ famma, 15 zaakɛ doka è mↄ́ kↄ̃n Luda pↄfɛ̃omɛ. Guu kɛ̀ doka kúnlo, taari ègↄ̃ kuuro. 16 Beee yãnzi pↄ́ kɛ̀ Luda a lɛ́ gbɛ̃̀ ena nɛ́ à náanɛkɛna yãmɛ, lɛ àgↄ̃ dɛ à gbɛ̃kɛ yã ũ. Lɛ́gbɛ̃na pì sↄ̃ nɛ́ Ibraĩ bori pìnↄ pↄ́mɛ ń píngi, èe kɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ Musa doka kũna ńtɛ̃ɛnↄnlo, kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe Luda náanɛ kɛɛ lán Ibraĩ bànↄomɛ dↄ. Ibraĩ nɛ́ wa píngi dezimɛ. 17 À dɛ wa dezi ũ Luda kiia, lán wà kɛ̃̀ Luda yãn nà. Luda bè a à dìɛ bori pariinↄ dezi ũ. Ibraĩ Luda kɛ̀ è wɛ̃̀ndi kpá gɛ̀nↄa à tó pↄ́ kɛ̀ kuu yãroonↄ gↄ̃ kuu náanɛ kɛ̀. 18 À Luda náanɛ kɛ̀ à wɛ́ɛ dↄ̀ pↄ́ kɛ̀ gbɛ̃ke wɛ́ɛ dↄziroozi, ben à gↄ̃̀ bori pariinↄ dezi ũ lán Ludaa ònɛ nà à bè, lɛmɛ à boriinↄ égↄ̃ dɛ lɛ. 19 Ibraĩ kà lán wɛ̃̀ basↄↄroo taka bà. Baa tó à laasuu lɛ̀ a gↄ̃gbɛ̃kɛbↄsaia kↄ̃n Sara nɛ́'isↄ tatanao, à ludanaanɛkɛna e busaro. 20 Èe seka kɛ lɛ́ kɛ̀ Ludaa gbɛ̃̀nɛaro, èe gí Luda náanɛ kɛziro, ben à gbãa è a ludanaanɛkɛnaa à Luda tↄ́ bↄ̀, 21 zaakɛ à dↄ̃ kɛ̀ à yã fɛɛna vĩro, Luda é fↄ̃ à lɛ́ kɛ̀ à gbɛ̃̀ pì kɛ. 22 Beee yãnzin Ludaa tò yã bↄ̀o nnazi. 23 Wèe yã bↄnao nnaa pì kɛ̃ à mɛ̀n doo yãnziro, 24 wà kɛ̃̀ wamↄwa kɛ̀ Luda é tó yã bↄwao nnaanↄ yãnzimɛ dↄ, wamↄwa kɛ̀ wée Luda kɛ̀ à wa Dii Yesu fɛ̀ɛ bↄna gaan náanɛ kɛɛnↄ. 25 Luda à kpàḿma lɛ à e à wa taarinↄ kɛ̃we yãnzimɛ, ben à à fɛ̀ɛ wɛ̃̀ndio lɛ yã e à bↄwao nna yãnzi.
1 Lán Ludaa tò yã bↄ̀wao nna nà à náanɛ kɛ̀ wée kɛɛ yãnzi, wá nnao sa wa Dii Yesu Kirisi gãzĩ. 2 À náanɛkɛna guu wa zɛ́ è à gãzĩ wa gɛ̃ Luda gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ wá kúo pì guu, ben wée pↄnnaa kɛɛ kↄ̃n Luda gakui kɛ̀ wá wɛ́ɛ dↄzio. 3 Èe kɛ beee adoro, wée pↄnnaa kɛɛ kↄ̃n wa nawɛ̃akɛnao dↄ, zaakɛ wá dↄ̃ kɛ̀ nawɛ̃a è mↄ́ kↄ̃n mɛnao, 4 mɛna è mↄ́ kↄ̃n dà maaao, dà maaa è mↄ́ kↄ̃n tãmaao, 5 tãmaa sↄ̃ è wa nɛ́ro, zaakɛ Luda a yenzi dà wa nↄ̀sɛn a Ninii kɛ̀ à wa gbaa gãzĩ. 6 Wa gbãasai guu Kirisi gà wamↄwa zaakɛrinↄ gɛ̃ɛ ũ gurↄↄ kɛ̀ Ludaa dìɛa. 7 Gana gbɛ̃ maaa gɛ̃ɛ ũu aagaro. Ke gbɛ̃ke é we à ga gbɛ̃ maaa gɛ̃ɛ ũ gwɛɛ, 8 ben Ludaa ↄ̀dↄawe dian á yewazi nà, zaakɛ wa durundekɛɛ guun Kirisi gà wa gɛ̃ɛ ũ. 9 Lán yã bↄ̀wao nna nà sa à aru yãnzi, wa wa sina Luda pↄfɛ̃a à gãzĩ yã o dↄↄ́? 10 Yã wá ĩi kↄ̃n Ludaomɛ, ben wa kɛo nna à Nɛ́ gana yãnzi. Lán wa kɛ Ludao nna nà sa, wa wa mìsina à kuuna wɛ̃̀ndio yãnzi yã o dↄↄ́? 11 Èe kɛ kɛ̀kiimɛ adoro, wée pↄnnaa kɛɛ kↄ̃n Ludao dↄ wa Dii Yesu Kirisi kɛ̀ tò wa kɛo nnaa gãzĩ. 12 Gbɛ̃ mɛ̀n doo yãnzin durun gɛ̃̀ anduna guu, ben durun gaa ì. Lɛmɛ dↄ gaa kú baade píngia, kɛ̀ baade píngi durun kɛ̀ yãnzi. 13 Durun kú anduna guu lɛ Musa doka kpɛ́ à mↄ́. Gurↄↄ kɛ̀ doka kuuro, Ludaa e durun yã daro, 14 mↄde sɛna zaa Adamua ai à gàa pɛ́ Musaa ga kí blè baade píngia, baa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe durun kɛ lán Adamu sãsãna bàroonↄ. Adamu nɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ eé mↄ́ takamɛ. 15 Mↄde ludangbaa é sí lɛ́kↄ̃zi kↄ̃n Adamu taarioro, zaakɛ lán gbɛ̃nↄ gà nà pari Adamu ado sãsãna yãnzi, Luda gbɛ̃kɛ kↄ̃n à gbaao kɛ̀ kà gbɛ̃nↄa pari Yesu Kirisi ado gbɛ̃kɛ yãnzi dɛ beeela. 16 Ludangbaa é sí lɛ́kↄ̃zi kↄ̃n gbɛ̃ mɛ̀n do durun pìoro. Taari mɛ̀n doo pì bé à mↄ̀ kↄ̃n yãkpaɛkɛnao, ben yã vɛ̃̀ɛ gbɛ̃nteenↄa. Taarinↄ mↄ̀ kↄ̃n ludangbaao, ben yã bↄ̀ kↄ̃n gbɛ̃nↄ nna. 17 Lán Adamu ado taari bé à tò gaa mↄ̀ à kí blè nà, Yesu Kirisi ado yã kɛ̀ à mↄ̀o bíta dɛ beeela. Beee yãnzi gbɛ̃ kɛ̀ Luda gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ńnɛ, kɛ̀ à tò yã bↄ̀ńyo nna gbaa ũunↄ é kí ble wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo guu. 18 Beee yãnzi lán taari mɛ̀n doo pì tò yã vɛ̃̀ɛ bori píngia nà, lɛmɛ dↄ maakɛna mɛ̀n doo pì è tó bori píngi bↄ maa lɛ aↄ̃ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo e. 19 Lán gbɛ̃ mɛ̀n do swãgbãaa bé à tò gbɛ̃nↄ gↄ̃̀ durundeenↄ ũ parii nà, lɛmɛ dↄ gbɛ̃ mɛ̀n do yãmana é tó gbɛ̃nↄ bↄ maa pari lɛ. 20 Doka mↄ̀ lɛ taari e àgↄ̃ kaara yãnzimɛ, mↄde kɛ̀ durun kàara, Luda gbɛ̃kɛɛ kàara dɛ beeela. 21 Lán durun kíblena mↄ̀ kↄ̃n gaao nà, lɛn dↄ Luda gbɛ̃kɛ kíblena è tó wà bↄ maa lɛ, wà wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo e wa Dii Yesu Kirisi gãzĩ.
1 Wé be diamɛ? Wé gí wàgↄ̃ durun kɛɛ lɛ Luda gbɛ̃kɛɛ e àgↄ̃ kaaran yↄ́? 2 Auo! Lɛnlo! Wamↄwa kɛ̀ wá dɛ gɛ̀nↄ ũ durun yã musu, à kɛ̀ dia wégↄ̃ kpɛɛ wàgↄ̃ durun kɛɛ dↄↄ? 3 Wamↄwa kɛ̀ wa batisi kɛ̀ Kirisi Yesu pↄ́ ũunↄ, á dↄ̃ kɛ̀ wá kúo à gaa guuroo? 4 Wa gao batisikɛna guu, wà wa vĩio lɛ wàgↄ̃ kú kↄ̃n wɛ̃̀ndi dufuo, lán Kirisi fɛ̀ɛ gaan kↄ̃n a De gbãa gakuio à kuu nà. 5 Lán wa gↄ̃o mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃ ũ à gaa guu nà, lɛn wé gↄ̃o lɛ à fɛɛna guu se. 6 Wá dↄ̃ kɛ̀ wa dà zii gào lía, lɛ wa mɛ̀ durundee kaatɛ wàton zↄ̀ ble durunnɛ dↄro, 7 zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ gà bↄ̀ durun yãmmɛ. 8 Lán wa ga kↄ̃n Kirisio nà, wá à náanɛ vĩ kɛ̀ wégↄ̃ kuuo dↄ. 9 Wá dↄ̃ lán Kirisi fɛ̀ɛ gaan nà, eé ga dↄro, gaa gbãa vĩa dↄro. 10 Zaakɛ gana kɛ̀ à gà, à gà durun yã musu gɛ̃̀n domɛ, kuuna kɛ̀ à kuu tia sↄ̃, à kuu Luda pↄ́ ũmɛ. 11 Lɛn apinↄ se, à a zĩnda diɛ gɛ̀nↄ ũ durun yã musu lɛ, égↄ̃ kuu Luda pↄ́ ũ Kirisi Yesu guu. 12 Beee yãnzi àton tó durun kí ble a mɛ̀ kɛ̀ eé gaaa a dà zaaa dↄare aɛ dↄro. 13 Àton a mɛ̀gu ke kpá durun-a yãzaakɛbↄ ũro. À a zĩnda kpá Ludaa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ fɛ̀ɛ gaan wà kuunↄ ũ, à a mɛ̀guunↄ kpáa yãmaakɛbↄnↄ ũ. 14 Àton tó durun gↄ̃ gbãa vĩawa dↄro, zaakɛ á na doka ↄzĩro, sé Luda gbɛ̃kɛɛ. 15 Dian gwee? Lán wá kú doka ↄzĩ dↄro nà, sé Luda gbɛ̃kɛɛ ↄzĩ, wégↄ̃ kpɛɛ wàgↄ̃ durun kɛɛn yↄ́? Auo! Lɛnlo! 16 Á dↄ̃ kɛ̀ tó a a zĩnda kpà gbɛ̃a ée mì siɛɛnɛ, á dɛ adee zↄ̀ ũnloo? Tó durunn a a zĩnda kpàa, é gamɛ. Tó a mì sìɛ Ludanɛ sↄ̃, é bↄ maa. 17 Wa sáabu kɛ̀ kↄ̃n Ludao, zaakɛ durun zↄ̀nↄn a ũ yã, ben a mì sìɛ yã kɛ̀ wà dàare zɛ́azɛanɛ kↄ̃n nↄ̀sɛo do. 18 A bↄ durun yãn a gↄ̃ maakɛna zↄ̀nↄ ũ. 19 Mɛ́ɛ yã pì oo lán gbɛ̃ntee yã'ona bà a gbãasai yãnzimɛ. Lán a a mɛ̀guunↄ kpà yã pãpãkɛna kↄ̃n yã zaaao zↄ̀nↄ ũ a yã zaaa kɛ̀ nà, lɛn tia dↄ à a mɛ̀guunↄ kpá maakɛna zↄ̀nↄ ũ lɛ a kuuna gↄ̃ adona. 20 Kɛ̀ á dɛ durun zↄ̀nↄ ũ yã, a bà kú kↄ̃n maakɛnaoro. 21 Àre kpareen á è yã kɛ̀ á kɛ̀ yã kɛ̀ à kɛ̀are wíyã ũ tiaanↄ musuu? Yã pìnↄ mìdɛna nɛ́ gaamɛ. 22 Tia sa lán a bↄ durun yãn nà ée dↄↄ Ludazi, a àren kuuna adona ũ, à mìdɛna sↄ̃ nɛ́ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroomɛ. 23 Durun asaia nɛ́ gaamɛ, mↄde gbaa kɛ̀ Ludaa dàwe wa Dii Kirisi Yesu guun wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo ũ.
1 Ma gbɛ̃nↄ, mɛ́ɛ yã ooare lán gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ Musa doka dↄ̃ↄnↄ bà. Á dↄ̃ kɛ̀ doka iko vĩ gbɛ̃a gurↄↄ kɛ̀ à kú wɛ̃̀ndionloo? 2 Lɛn doka pì nↄzãree yì a zãa lɛ gurↄↄ kɛ̀ à kú wɛ̃̀ndio. Tó à zã gà, ben doka pì è à gbarɛ. 3 Gurↄↄ kɛ̀ à zã kuu, tó à gↄ̃̀ gↄ̃ pãnde pↄ́ ũ, weé benɛ zinakɛrimɛ. Tó à zã gàmɛ sↄ̃, doka pì à gbàrɛn gwe. Tó à gↄ̃̀ gↄ̃ pãnde pↄ́ ũ sa, beee nɛ́ zina yãmɛ dↄro. 4 Lɛn apinↄ se ma gbɛ̃nↄ, a ga doka musu Kirisi mɛ̀ gãzĩ, ben a gↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ fɛ̀ɛ bↄna gaan pì pↄ́ ũ, lɛ wà e wà kaarana e Luda pↄ́ ũ. 5 Kɛ̀ wa dà dↄ̀we aɛ yã, doka bé à tò durun nii wa dɛ wa mɛ̀ guu, ben wa kaarana è ga pↄ́ ũ. 6 Tia sↄ̃ wa ga pↄ́ kɛ̀ wa kũ zↄ̀ ũu pì yã musu, wa bↄ dokan, ben wée dↄↄ Ludazi à Ninii zɛ́ dufu guu, èe kɛ doka takada zɛ́ ziinlo. 7 Wé be diamɛ? Luda doka nɛ́ durunn yↄ́? Lɛnlo fá! Doka pì bé à tò ma durun dↄ̃̀. Tó doka e be wàton pↄ́ ni dɛroro, lɛ má dↄ̃ dian pↄ́nidɛna ègↄ̃ dɛ nàro. 8 Durun zɛkii è Luda yãdiɛna pì gãzĩ, ben à tò pↄ́ píngi nii ma dɛ. Zaakɛ kɛ̀ má doka dↄ̃ro, durun dɛmɛ yãke ũro. 9 Má kuu yã doka sai, mↄde kɛ̀ ma yãdiɛna pì mà, durun vù iin, 10 ben ma ga. Yãdiɛna kɛ̀ dɛ à wɛ̃̀ndi kpámaa pì mↄ̀mɛ kↄ̃n gaao. 11 Durun zɛkii è yãdiɛna pì gãzĩ, ben à kɛ̀kɛ à ma dɛ yã pì gãzĩ. 12 Lɛmɛ doka pì kuuna adona, bensↄ̃ Luda yãdiɛna pì kuuna adona, à zɛ́ vĩ bensↄ̃ à maa. 13 Yã maaa bé à tò ma gaↄ́? Lɛnlo fá! Lɛ durun e à bↄ gupuraaa, à gaa ìmɛ yã maaa gãzĩ, lɛ wà durun dↄ̃ durun ũ yãdiɛna pì gãzĩ. 14 Wá dↄ̃ kɛ̀ doka pì bↄ̀ Luda kiiamɛ. Mapi sↄ̃, dàdeen ma ũ, má na durun ↄzĩ. 15 Mɛɛ̀gↄ̃ yã kɛ̀ mɛ́ɛ kɛɛ gbá dↄ̃ro, zaakɛ mɛɛ̀ yã kɛ̀ má yezi mà kɛɛ kɛro, yã kɛ̀ má yezi mà kɛroon mɛɛ̀ kɛ. 16 Tó yã kɛ̀ má kɛ̀ e kↄ̃ sɛ́ kↄ̃n ma pↄyeziyãoro, ma we kɛ̀ doka pì maa. 17 Èe kɛ mámbe mɛ́ɛ kɛɛro, durun kɛ̀ kú ma guumɛ. 18 Má dↄ̃ kɛ̀ yã maaa kú ma guuro, ma dà maaro. Mɛɛ̀gↄ̃ yezi mà yã maaa kɛ, mↄde mɛɛ̀ fↄ̃ mà kɛro. 19 Yã maaa kɛ̀ má yezi mà kɛ, mɛɛ̀ kɛro. Yã zaaa kɛ̀ má yeziroon mɛɛ̀ kɛ. 20 Tó yã kɛ̀ má yeziroon mɛ́ɛ kɛɛ, èe kɛ mámbe mɛ́ɛ kɛɛro, durun kɛ̀ kú ma guumɛ. 21 Má è tó má yezi mà à maaa kɛ, à zaaa bé è dↄmɛ aɛ. 22 Luda doka bé è kɛmɛ nna ma swɛ̃̀ guu, 23 mↄde má è iko pãndee kú ma mɛ̀ guu, ègↄ̃ zĩ̀ kaa kↄ̃n iko kɛ̀ kú ma laasuu guuo, ben má na durun iko kɛ̀ kú ma mɛ̀ guu pì ↄzĩ. 24 Mamↄma wɛ̃ndade ina, dé bé eé ma sí ma mɛ̀ kɛ̀ ma kpa gaazi kɛ̀ ↄzĩi? 25 Ma sáabu kɛ̀ kↄ̃n Ludao! Kↄ̃n wa Dii Yesu Kirisi gbãaao. Lɛn má dɛ zↄ̀ ũ Luda dokanɛ ma laasuu guu lɛ, bensↄ̃ má dɛ zↄ̀ ũ durun ikonɛ ma dà guu.
1 Yã é vɛ̃ɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Kirisi Yesu guunↄa dↄro, 2 zaakɛ kuuna Kirisi Yesu guu Luda Nini kɛ̀ è wɛ̃̀ndi kpáḿma gbãaa ma bↄ durun kↄ̃n gaao ikon. 3 Yã kɛ̀ Musa doka e fↄ̃ à kɛ̀ro gbɛ̃ntee gbãasaikɛ yãnzi, Ludaa kɛ̀. À a zĩnda Nɛ́ zĩ̀ gbɛ̃ntee ũ lán wamↄwa durundeenↄ bà durun kɛ̃nnɛna yãnzi, ben à wí dà durun-a a Nɛ́ mɛ̀ pì gãzĩ, 4 lɛ yã kɛ̀ doka e wɛtɛɛ yãpuraa kɛwa, wamↄwa kɛ̀ wa dà è dↄwe aɛ dↄro, sé Luda Nini. 5 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ dà è dↄńnɛ aɛnↄ è làakari dↄ ń dà yãa, gbɛ̃ kɛ̀ Luda Nini è dↄńnɛ aɛnↄ è làakari dↄ Luda Nini yãa. 6 Dà dↄnnɛna aɛ nɛ́ gaamɛ. Luda Nini dↄnnɛna aɛ nɛ́ wɛ̃̀ndi kↄ̃n aafiaomɛ. 7 Dà dↄnnɛna aɛ nɛ́ íbɛtɛkpana kↄ̃n Ludaomɛ. Adee è mì siɛ Luda dokanɛro, eé fↄ̃ sero. 8 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ dà è dↄńnɛ aɛnↄ yã è ká Ludanɛro. 9 Apinↄ sↄ̃, a dà è dↄare aɛro, sé Luda Nini, tó à kú a guu yãpura. Tó gbɛ̃ Kirisi Ninii vĩ sↄ̃ro, à dɛ Kirisi pↄ́ ũro. 10 Tó Kirisi kú a guu, baa tó a mɛ̀ gà durun yãnzi, Luda Ninii dɛare wɛ̃̀ndi ũmɛ, kɛ̀ Ludaa tò yã bↄ̀ao nna yãnzi. 11 Tó Luda kɛ̀ Yesu fɛ̀ɛ gaan Ninii kú a guu, Luda kɛ̀ Kirisi pì fɛ̀ɛ gaan é wɛ̃̀ndi kpá a mɛ̀ kɛ̀ gà pìa à Ninii kɛ̀ kú a guu gãzĩ. 12 Beee yãnzi ma gbɛ̃nↄ, tɛna wa dàzi nɛ́ tiasinlo, pↄyezimɛ. 13 Tó á tɛ́ a dàzi, é gamɛ. Tó a a yãzaakɛnanↄ mì dɛ̀ kↄ̃n Luda Nini gbãaao sↄ̃, égↄ̃ kuu. 14 Gbɛ̃ kɛ̀ Luda Nini è dↄńnɛ aɛnↄ bé wà Luda nɛ́nↄ ũ. 15 Zaakɛ ninii kɛ̀ è tó wà zↄ̀ ble kↄ̃n vĩ̀aon á èro, Luda Nini kɛ̀ tò a gↄ̃ Luda nɛ́nↄ ũun á vĩ, ben weè wii lɛ́ Ludaa kↄ̃n à gbãaao wà be: Baa, wa De. 16 Ninii pì è o wa niniinɛ kɛ̀ Luda nɛ́nↄn wa ũ. 17 Lán à nɛ́nↄn wa ũ nà, à túbiblerinↄn wa ũ. Luda túbiblerinↄn wa ũ, wé ble lɛdo kↄ̃n Kirisiomɛ. Tó wa nawɛ̃a kɛ̀o, wégↄ̃ kúo à gakui guu. 18 Má è wé fↄ̃ wà gurↄↄ kɛ̀kii nawɛ̃a lɛ́kↄ̃zi kↄ̃n gakui kɛ̀ Luda é bↄowe gupuraaaro. 19 Luda pↄ́kɛnanↄ píngi wɛ́ɛ dↄ à nɛ́nↄ bↄna gupuraaazi yãana sai. 20 Zaakɛ Ludaa tò a pↄ́kɛnanↄ gɛ̃̀ pãpãkɛɛ guu píngi. Èe kɛ aↄ̃ pↄyezinlo, Luda bé à kɛ̀ lɛ, lɛ ń wɛ́ɛdↄzina guu 21 anduna bↄ yakana kɛ̀ èe zↄ̀ bleenɛ guu, gbasa àgↄ̃ a zĩnda vĩ Luda nɛ́nↄ gakui guu. 22 Wá dↄ̃ kɛ̀ Luda pↄ́kɛnanↄ píngi e mboo kↄ̃n wãwãao lán nɛ́'i pↄ́ bà ai tia. 23 Èe kɛ beeemɛ adoro, wamↄwa kɛ̀ wá Luda Nini vĩ kpɛ́gaau ũunↄ, wée mboo kpãi se ai Luda gↄ̃ gá wa mɛ̀ liɛ à wa sí a nɛ́nↄ ũ. 24 Luda wa mì sì lɛ wà wɛ́ɛ dↄ beeezi. Pↄ́ kɛ̀ wà è kↄ̃n wɛ́ɛo nɛ́ wɛ́ɛdↄzina yãn dↄro. Dé bé è wɛ́ɛ dↄ pↄ́ kɛ̀ à gĩakɛ à èzi? 25 Tó wa wɛ́ɛ dↄ pↄ́ kɛ̀ wée eroozi sↄ̃, weègↄ̃ dãa kↄ̃n mɛnaomɛ. 26 Lɛmɛ sↄ̃ Luda Nini è dↄwalɛ wa gbãasai guu, zaakɛ wá aduakɛna dↄ̃ a zɛ́aro, ben Luda Nini è kúɛ kɛwe Ludanɛ kↄ̃n mbona kɛ̀ à yã gɛ̃̀ onalaao. 27 Luda è nↄ̀sɛ guu e bensↄ̃ à a Ninii laasuu dↄ̃, zaakɛ Luda Nini è kúɛ kɛ Luda gbɛ̃nↄnɛ lán Ludaa yezi nàmɛ. 28 Wá dↄ̃ kɛ̀ yã píngi è bↄ maa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ ye Ludazinↄnɛ, gbɛ̃ kɛ̀ à ń sísi à ń sɛ́ lán èe wɛtɛɛ nànↄ. 29 Zaakɛ Ludaa dìɛ zaa káaku kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ à gĩakɛ à ń dↄ̃nↄ bↄkↄ̃ba kↄ̃n a Nɛ́o, lɛ àgↄ̃ dɛ daudu ũ dãaro pariinↄ tɛ́. 30 Gbɛ̃ kɛ̀ à ń díɛ zaa káaku pìnↄn à ń sísi, ben à tò yã bↄ̀ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ à ń sísi pìnↄo nna, ben à tò gbɛ̃ kɛ̀ yã bↄ̀ńyo nnaa pìnↄ gↄ̃ gakui vĩ. 31 Wé o diamɛ yã beeenↄ musuu? Lán Luda zɛ̀wao nà, dé bé eé fↄ̃ à kpáwee? 32 Lán èe gí kↄ̃n a zĩnda Nɛ́oro nà à à kpà wa píngi yãnzi, eé gí pↄ́ píngi naawe gbaa ũ sↄ̃ziↄ́? 33 Dé bé eé gbɛ̃ kɛ̀ Luda ń sɛ́nↄ káara kɛɛ? Luda bé è tò yã bↄ̀ńyo nna. 34 Dé bé eé yã dawalaa? Kirisi Yesu gà, kɛ̀ dɛ beeelaa à ɛ̀ara à fɛ̀ɛ à kú Luda ↄplaazi, èe kúɛ kɛɛnɛwe. 35 Bↄ́ bé eé wa kɛ̃ Kirisi yenzia? Nawɛ̃a ke ĩadamma ke wɛ́ɛtãmma ke nↄaa ke takaasi ke kari ke fɛ̃ɛdaa, aↄ̃ ke é fↄ̃ↄ́? 36 À kɛ̃na Luda yãn wà bè: N yãnzi wá kú gaa lɛ́zĩzi zaa kↄngↄ ai uusiɛ, wè wa diɛ lán sãa kɛ̀ weé ń kòto kpánↄ bà. 37 Yã beeenↄ guu píngi wá dɛ zĩ̀blerila gbɛ̃ kɛ̀ yewazi gãzĩ. 38 Zaakɛ má dↄ̃ sãnsãn kɛ̀ gaa ke wɛ̃̀ndi ke malaikanↄ ke zĩnnↄ ke tia yã ke zia yã ke gbãadeenↄ 39 ke musu pↄ́nↄ ke tↄↄtɛ pↄ́nↄ ke Luda pↄ́kɛna pãndenↄ, aↄ̃ ke é fↄ̃ à wa kɛ̃ yenzi kɛ̀ Ludaa vĩwaoaro wa Dii Kirisi Yesu guu.
1 Mɛ́ɛ yãpuraa oo Kirisi guumɛ, mɛ́ɛ ɛgɛɛ toro. Ma laasuu è wezi kↄ̃n Luda Ninio se. 2 Ma pↄsiaa kɛ̀ bíta, ma nↄ̀sɛ ègↄ̃ yakana gurↄ píngi. 3 Mɛ́ fↄ̃ mà wɛ́ɛ kɛ Ludaa à ma kɛ̃ Kirisia, à láari kɛma ma Isaraili daanↄ gɛ̃ɛ ũ. 4 Aↄ̃mↄnnↄn Luda ń sɛ́ a nɛ́nↄ ũ, à a gakui ↄ̀dↄańnɛ, à bà kúńyo, à a doka kpàḿma, à dↄnzikɛna dàńnɛ, à lɛ́ gbɛ̃̀ńnɛ. 5 Aↄ̃ↄ dɛ Luda gbɛ̃ káakunↄ boriinↄ ũ, bensↄ̃ aↄ̃ borii guun Kirisi kɛ̀ dɛ gbɛ̃ píngilaa bↄ̀n gbɛ̃ntee ũ. Àmbe Luda kɛ̀ dɛ wàgↄ̃ à sáabu kpaa gurↄ píngi ũ. Aami. 6 Èe kɛ yã kɛ̀ Ludaa ò lɛ̀ɛ pãnlo, zaakɛ Isaraili gbɛ̃ píngin Isaraili yãpuraa ũro. 7 Èe kɛ Ibraĩ boriinↄ píngi bé Ibraĩ pì nɛ́nↄ ũ Luda kiiaro, zaakɛ Ludaa bè Ibraĩnɛ, Isaaku boriinↄn weégae beńnɛ à boriinↄ ũ. 8 Lɛmɛ èe kɛ nɛ́ kɛ̀ à ń í pↄyezionↄn Luda nɛ́nↄ ũro, nɛ́ kɛ̀ à ń í Luda lɛ́gbɛ̃na musunↄn borii pìnↄ ũ. 9 Zaakɛ Luda lɛ́ gbɛ̃̀ à bè: Mɛ́ ɛara mà mↄ́ zii mↄndaa'i, Sara é nɛ́ i gↄ̃gbɛ̃ ũ. 10 - 12 Èe kɛ beee adoro. Luda è gbɛ̃nↄ sɛ́ lán èe wɛtɛɛ nàmɛ, èe kɛ aↄ̃ yãkɛna yãnzinlo, kɛ̀ à ń sísi yãnzimɛ. Lɛmɛ kɛ̀ Rɛbɛka sìkanↄ nↄ̀ sì kↄ̃n wa dezi Isaakuo, ai àgↄ̃ gá ń i, ai aↄ̃gↄ̃ gá à maaa ke à zaaa kɛ, Luda bè Rɛbɛkanɛ, à kɛ̀ bↄ̀ káaku égↄ̃ nɛ́ ũ gbɛ̃ zãanɛ. 13 Lán wà kɛ̃̀ Luda yãn nà wà bè: Má ye Yakubuzi, Isau sↄ̃, ma gizi. 14 Wé be diamɛ? Yã zaaa kú Luda kiian yↄ́? Lɛnlo fá! 15 Zaakɛ à bè Musanɛ, gbɛ̃ kɛ̀ á yezi à sùu kɛon é kɛo, bensↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ á yezi à wɛ̃nda dↄ̃nɛn é dↄ̃nɛ. 16 Beee yãnzi Luda gbɛ̃nↄ sɛna e bↄ gbɛ̃nteenↄ pↄyezi gãzĩro ke aↄ̃ aĩakɛnan, à bↄ̀ Luda sùu guumɛ. 17 Zaakɛ Ludaa ò Fili'aunanɛ a yãn à bè: Ma n ka kpatan lɛ mà a gbãaa ↄdↄa gbɛ̃nↄnɛ n musumɛ, wà ma tↄ́ kpá anduna guu píngi. 18 Lɛmɛ gbɛ̃ kɛ̀ à yezi à sùu kɛon è kɛo lɛ, bensↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ à yezi à à swã gbãgbãn è gbãgbã. 19 A gbɛ̃ke é ma la, bↄ́yãnzi Ludaa e gbɛ̃nↄ taari eezi dↄↄ? Dé bé eé fↄ̃ à gí Luda pↄyezizi? 20 N gbɛ̃ntee ina, dén n ũ gbasa ǹ yã sí Ludalaa? Oroo é a bòri la à be: Bↄ́yãnzi n ma bo lán kɛ̀ bàziↄ́? 21 Orobori zɛ́ vĩ à oro swãde kↄ̃n à swãsaio bo kↄ̃n gũ̀ dↄ̃nkↄ̃ kɛ̀ à tòtooroo? 22 Tó Ludaa yezi à a pↄfɛ̃ ↄdↄańnɛ lɛ aↄ̃ↄ a gbãaa dↄ̃, ben à mɛna bíta kɛ̀ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ à pↄfɛ̃ pitaḿma à ń kaatɛnↄ sↄ̃ nɛ́! 23 Tó à beee pì kɛ̀, lɛ wamↄwa kɛ̀ à sùu kɛ̀waonↄ a gakui bíta dↄ̃ sↄ̃ nɛ́, wamↄwa kɛ̀ à gĩakɛ à wa kɛkɛ lɛ wà gɛ̃ a gakui pì guunↄ! 24 Gbɛ̃ kɛ̀ Luda ń sísi à ń sɛ́ pìnↄn wa ũ. Èe kɛ Yudanↄmɛ ńtɛ̃ɛro, kↄ̃n bori pãndenↄomɛ se. 25 Lán Ludaa bè annabi Osea takadan nà Borii kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ ma gbɛ̃nↄ ũroonↄn mɛ́ beńnɛ ma gbɛ̃nↄ. Borii kɛ̀ má yeńziroonↄn mɛ́gↄ̃ yeńzi. 26 Gura kɛ̀ Luda bèńnɛ aↄ̃ↄ dɛ a gbɛ̃nↄ ũro, gwen weé ń sísi Luda Wɛ̃̀ndide pì nɛ́nↄ. 27 Isaya wii lɛ̀ Isarailinↄ yã musu à bè: Baa tó Isarailinↄↄ pari lán ísialɛ bùsu'ãatɛ̃ bà, aↄ̃ kpaaa kɛ̀ gↄ̃̀ bé eé bↄ. 28 Zaakɛ Dii é yã kɛ̀ à ò kɛ anduna guu, bensↄ̃ eé à mì dɛ zɛna saimɛ. 29 Lán Isaya gĩakɛ à bè nà: Tó Dii Zĩ̀kpɛdee e wa bori kenↄ tó yãro, lɛ wa gↄ̃ lán Sↄdↄmudeenↄ bà, lɛ wa kɛ lán Gↄmↄradeenↄ bà. 30 Wé be diamɛ saa? Bori pãndenↄ e wɛtɛ Luda tó yã bↄńyo nnaro, ben à tò à bↄ̀ńyo nna. À tò yã bↄ̀ńyo nna a náanɛ kɛ̀ aↄ̃ↄ kɛ̀ yãnzi. 31 Isarailinↄ sↄ̃ↄ e wɛtɛɛ Luda tó yã bↄńyo nna doka musu, ben èe bↄńyo nnaro. 32 Bↄ́yãnzii? Kɛ̀ aↄ̃ↄ yezi Luda tó yã bↄńyo nna ń yãkɛnaa yãnzimɛ, èe kɛ à náanɛkɛna yãnzinlo. Aↄ̃ gɛ̃̀n sì gbɛ̀ kɛ̀ è ń pãɛa 33 lán wà kɛ̃̀ Luda yãn nà: Ǹ gwa, mɛ́ɛ gbɛ̀ kɛ̀ è tó wà gɛ̃̀n sí diɛ Zayↄn, gbɛ̀si kɛ̀ è tó wà fuu. Wí é gbɛ̃ kɛ̀ à à náanɛ kɛ̀ kũro.
1 Ma gbɛ̃nↄ, yã kɛ̀ má yezi ma swɛ̃̀ guu mɛ́ɛ a wɛ́ɛ kɛɛ Ludaan Isarailinↄ mìsina ũ. 2 Mɛ́ fↄ̃ mà ń sèeda kɛ kɛ̀ aↄ̃ↄ aĩa vĩ kↄ̃n Luda yão, mↄde aↄ̃ wɛ́ɛ kɛ̃naro. 3 Zaakɛ aↄ̃ↄ dↄ̃ dian Luda è tó yã bↄńyo nna nàro, ben aↄ̃ègↄ̃ wɛtɛɛ yã bↄńyo nna kↄ̃n ń zĩnda gbãaao. Dian Luda è tó yã bↄńyo nna nà, aↄ̃ↄe síro. 4 Zaakɛ Kirisi Musa doka lɛ́ pàpa, lɛ yã bↄ kↄ̃n gbɛ̃ sãnda píngi kɛ̀ à à náanɛ kɛ̀o nnamɛ. 5 Dian doka è tó yã bↄńyo nna nàn Musa ò a takadan à bè, gbɛ̃ kɛ̀ yã pì kɛ̀ bé é wɛ̃̀ndi e à guu. 6 Dian ludanaanɛkɛna è tó yã bↄńyo nna nà kɛ̃na à yãn à bè: Ǹton o n nↄ̀sɛn ǹ be, dé bé eé gá ludambɛ à Kirisi pitaro, 7 ke dé bé eé gá gɛ̀wãan à Kirisi bↄ gaanlo. 8 Yã kɛ̀ à òn yɛ̀: Yã pì kúnyo kĩi, à kú n lɛ́n kↄ̃n n nↄ̀sɛo. Ludanaanɛkɛna yã kɛ̀ weè à waazi kɛɛn yã pì ũ. 9 Tó ń ò kↄ̃n lɛ́o gupuraaa kɛ̀ Yesun Dii ũ bensↄ̃ ń sì n swɛ̃̀n kɛ̀ Luda à bↄ̀ gaan, eé n mì sí. 10 Zaakɛ yã pì sina n swɛ̃̀n bé è tó yã bↄnyo nna bensↄ̃ yã pì ona kↄ̃n n lɛ́o bé è n mì sí. 11 À kɛ̃na Luda yãn wà bè, wí é gbɛ̃ kɛ̀ èe à náanɛ kɛɛ kũ zikiro. 12 Yudanↄ kↄ̃n bori pãndenↄ e bↄ doodo kↄ̃oro, zaakɛ aↄ̃ píngi Dii dↄ̃nkↄ̃mɛ, è kaarana kɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è à sísinↄnɛ ń píngi. 13 Zaakɛ Dii sìsirinↄ é bↄ ń píngi. 14 Dian gbɛ̃nↄ é à sísi à náanɛkɛna saii? Dian aↄ̃é à náanɛ kɛ à yãmana saii? Dian aↄ̃é à yã ma waazikɛri saii? 15 Tó wèe waazikɛrinↄ zĩḿmaro, dian aↄ̃é waazi kɛńnɛ nà? À kɛ̃na Luda yãn wà bè: Baarunnakparinↄ mↄna è kɛńnɛ nna fá! 16 Mↄde èe kɛ baade píngi bé à baaru nnaa pì sìro. Ben Isaya bè: Dii, dé bé à wa yã sì? 17 Lɛmɛ ludanaanɛkɛna è bↄ à yãmana kiiamɛ, yã pì sↄ̃ nɛ́ Kirisi yãmɛ. 18 Ma bè yↄ́ↄ! Aↄ̃ↄe manloo? Aↄ̃ↄ mà. Aↄ̃ kòto dà andunala píngi, aↄ̃ yã'ona gàa ai tↄↄtɛ lɛ́zɛkiia. 19 Ma bè yↄ́ↄ! Isarailinↄↄ e dↄ̃roↄ́? Káaku gĩa Musa bè: Mɛ́ tó aↄ̃ nↄ̀sɛgↄ̃aanↄ kpá kↄ̃n borii kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ ma gbɛ̃ ũroonↄo, mɛ́ tó aↄ̃ pↄ fɛ̃ gbɛ̃ntee wɛ́ɛsiadeenↄ yã musu. 20 Ben Isaya Luda yã ò kↄ̃n kù gbãaao à bè: Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe ma kii wɛtɛroonↄ bé wà ma e, ma a zĩnda ↄ̀dↄa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe ma gbekaroonↄnɛ. 21 Isarailinↄ yã musu à bè: Zaa kↄngↄ ai uusiɛ ma ↄ dↄ̀ bori swãgbãadee kɛ̀ aↄ̃ fɛ̃̀maonↄnɛ.
1 Ma bè yↄ́ↄ! Luda a zĩnda gbɛ̃nↄ zĩ̀nnan yↄ́? Lɛnlo fá! Mapi, Isarailin ma ũ. Ibraĩ boriin ma ũ Bɛyãmi borii guu. 2 Ludaa e a gbɛ̃ kɛ̀ à gĩakɛ à ń dↄ̃nↄ zĩnnaro. Á Ilia yã kɛ̀ kɛ̃na Luda yãn kɛ̀kii dↄ̃roo? Kɛ̀ à gàa kↄ̃n Isarailinↄ yão Luda kiia, à bè: 3 Dii, aↄ̃ n annabinↄ dɛ̀dɛ aↄ̃ n gbãgbãkiinↄ gbòro. Mámbe ma gↄ̃ mado, ben aↄ̃ↄe ma wɛɛ. 4 Luda bè Ilianɛ diamɛ? À bè, á gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe kúɛ Baalinɛroonↄ kũna a pↄ́ ũ gↄ̃ↄn bↄrↄ swɛɛplaa. 5 Lɛmɛ dↄ aↄ̃ gbɛ̃ kpaaa kɛ̀ Luda ń sɛ́ a gbɛ̃kɛɛ guunↄↄ kpɛ́ kuu ai gbã̀a. 6 Lán à ń sɛ́ a gbɛ̃kɛɛ guu nà, èe kɛ aↄ̃ yãkɛna yãnzinlo. Tó lɛnlo, ɛ̃ndɛ̃ Luda gbɛ̃kɛɛ égↄ̃ gbɛ̃kɛɛ ũro. 7 Dian gwee? Isarailinↄↄ e yã kɛ̀ wèe wɛtɛɛ ero, mↄde aↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ Luda ń sɛ́nↄↄ è. Aↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gↄ̃̀nↄ nↄ̀sɛ tàta, 8 lán à kɛ̃na Luda yãn nà wà bè: Luda iwesaa kpàńzi, ben aↄ̃ wɛ́ɛ e guu ero, aↄ̃ swã e yã maro ai kↄ̃n a gbã̀ao. 9 Dauda bè dↄ: Aↄ̃ zĩbaakɛna gↄ̃ńnɛ takutɛɛ ũ à ń kũ, à gↄ̃ńnɛ gɛ̃̀nsikii ũ lɛ à yã lúńnɛ. 10 Aↄ̃ wɛ́ɛ sisi lɛ aↄ̃ton guu ero, aↄ̃ wó gↄ̃ kokona gurↄ píngi. 11 Ma bè yↄ́ↄ! Kɛ̀ Isarailinↄ gɛ̃̀n sì, aↄ̃ lɛ̀ɛ mámmann yↄ́? Lɛnlo fá! Aↄ̃ taarinↄ yãnzin Luda bori pãndenↄ mì sìzi, lɛ Isarailinↄ nↄ̀sɛgↄ̃aanↄ kpáńyo yãnzi. 12 Lán aↄ̃ taarinↄ bé à tò anduna kaarana è nà, bensↄ̃ aↄ̃ funa bé à tò bori pãndenↄ kaarana è, weé ń lɛ́ papana yã o dↄↄ́? 13 Mɛ́ɛ yã oo a bori pãndenↄnɛ sa. Lán má dɛ zĩ̀ri ũ bori pãndenↄ kiia nà, mɛɛ̀ ĩa dã ma zĩ̀rikɛ yã musu, 14 lɛ mà a zĩnda boriinↄ nↄ̀sɛ fɛɛ aↄ̃ nↄ̀sɛgↄ̃aanↄ kpá mà ń gbɛ̃kenↄ mì sí. 15 Zaakɛ Luda gina Isarailinↄzi bé à tò anduna kɛ̀o nna, tó à ɛ̀ara à ń sí dↄ, beee égↄ̃ dɛ diamɛ? Beee égↄ̃ dɛ wɛ̃̀ndi ũ gɛ̀nↄnɛ. 16 Tó wà pↄ́ dufu dàɛ, à kpaaa gↄ̃̀ aubarika pↄ́ ũmɛ. Tó lí kãsãa dɛ Luda pↄ́ ũ, à gã̀nↄↄ dɛ à pↄ́ ũmɛ se. 17 Luda kù lí yãpura gã̀ kenↄ zↄ̃̀zↄ̃, ben à mmↄn kɛ̀ ń dɛ kùtɛ̃ lí ũu pɛ̀ à gbɛ̀n, lɛ ǹgↄ̃ kuu kↄ̃n kù lí maaa kãsã gbãaao. 18 Ǹton kya ká kù lí yãpura gã̀ kɛ̀ à zↄ̃̀zↄ̃nↄnlo. N kɛ dia nɛ́ɛ ĩa dãa? Ń kuu lí kãsãa yãnzimɛ, èe kɛ lí kãsãa bé à kuu n yãnziro. 19 Nɛ́ be, à lígã pìnↄ zↄ̃̀zↄ̃ lɛ à n pɛ́ ń gbɛ̀n yãnzimɛ. 20 Lɛmɛ, mↄde à ń zↄ̃zↄ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe a náanɛ kɛro yãnzi. Mmↄn sↄ̃, n zɛkii è kɛ̀ nɛ́ɛ Luda náanɛ kɛɛ yãnzi. Ǹton wada kɛro. Ǹ làakari kɛ! 21 Lán Ludaa e gí kù lí yãpura gã̀nↄ zↄ̃zↄ̃ziro nà, eé gí n zↄ̃zi sero. 22 Ǹ gwa lán Ludaa maa nà bensↄ̃ à pãsĩ. À pãsĩ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ fùanↄ, ben à maannɛ, tó n zɛ kↄ̃n à maakɛnao. Tó lɛnlo, eé n zↄ̃mɛ se. 23 Tó Isarailinↄ ń ludanaanɛkɛsai tò, eé ɛara à ń pɛ́ ń gbɛ̀mmɛ, zaakɛ à ń pɛna ń gbɛ̀n gbãa vĩ. 24 Tó Luda n zↄ̃ kùtɛ̃ lía à n pɛ kù lí yãpuraa lán wè kɛro nà, kù lí gã̀ yãpuraanↄ ɛara à pɛna ń zĩnda lía zɛ́ vĩ dɛ beeelaroo? 25 Ma gbɛ̃nↄ, má yezi àgↄ̃ asiiyã kɛ̀kii dↄ̃, lɛ a wɛ́ɛ tóngↄ̃ sia à a zĩnda diɛ ĩadãrinↄ ũro yãnzi. Isaraili kpaaanↄ swãgbãa kũ̀ gĩa ai bori pãndenↄ gɛ̃na kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guu lɛ́ gↄ̃ ká. 26 Beee gbɛra Luda é Isarailinↄ mì sí ń píngi lán à kɛ̃na Luda yãn nà kɛ̀ wà bè: Mìsiri é bↄ Zayↄn, eé Yakubu boriinↄ kɛ̃ ludadↄ̃saia. 27 Ma bà kuunańyo yãn gwe gurↄↄ kɛ̀ mɛ́ ń durunnↄ kɛ̃ńnɛ. 28 Baaru nnaa pì yã musu aↄ̃ↄ dɛ Luda ibɛɛnↄ ũ a yãnzi. Luda gbɛ̃nↄ sɛna yã musu aↄ̃ↄ dɛ Luda yenzideenↄ ũ aↄ̃ dezinↄ yãnzi. 29 Zaakɛ ludangbaanↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ à ń sísi à ń sɛ́nↄ è sí liɛro. 30 A bori pãndenↄ ée Luda yã ma yãro. Tia sa Luda sùu kɛ̀ao kɛ̀ Isarailinↄↄ e à yã maro yãnzi. 31 Lɛn Isarailinↄ gì Luda yã mazi lɛ tia, lɛ Luda e à sùu kɛao, gbasa à sùu kɛńyo. 32 Luda yãmasai kpà gbɛ̃ sãnda píngizi, lɛ à e à sùu kɛńyo ń píngi yãnzimɛ. 33 Luda ↄ̃ndↄ̃ kↄ̃n a dↄ̃nao bítakɛɛ kà zã̀ fá. Gbɛ̃ke é fↄ̃ à bↄ yã kɛ̀ à zɛ̀o asiiaro, weé fↄ̃ wà à dↄ̀rↄ dↄ̃ro. 34 Dé bé à Dii nↄ̀sɛ dↄ̃ↄ? Dé bé à yã dànɛ à lɛ́dammari ũu? 35 Dé fĩa bé à dↄ Ludaa kɛ̀ eé bonɛ? 36 Pↄ́ píngi bↄ̀ à kiiamɛ, aↄ̃ↄ kuu kↄ̃n à gbãaao, bensↄ̃ aↄ̃ↄ kuu à pↄ́ ũ. Wàgↄ̃ à tↄ́ bↄↄ gurↄ píngi. Aami.
1 Beee yãnzi ma gbɛ̃nↄ, lán Luda wa wɛ̃nda dↄ̃̀ lɛ nà, ma wɛ́ɛ kɛ̀awa à a zĩnda kpáa sa'opↄ bɛ̃ɛ seesai kɛ̀ è kánɛ ũ. Àmbe a dↄnzikɛna a zɛ́a ũ. 2 Àton tɛ́ anduna tiaa kɛ̀ tuubaziro. À tó Luda a dà liɛ, a làakari e à gↄ̃ dufu, lɛ à e à à pↄyezi dↄ̃, yã kɛ̀ maa, ben à nna, ben à papana. 3 Gbaa kɛ̀ Ludaa dàmɛ yãnzin mɛ́ɛ oo a pínginɛzi, àton a zĩnda maa bo dɛ a maa lɛ́laro. A baade a zĩnda diɛ a yãpura lɛ́n lán Luda à gbà zɛ́ à a náanɛ kɛ nà. 4 Gbɛ̃ntee mɛ̀ mɛ̀n doo guunↄ vĩ pari, aↄ̃ baade kↄ̃n a zĩiomɛ. 5 Lɛmɛ, baa kↄ̃n wa parikɛɛo, wa mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃ Kirisi guumɛ, mɛ̀gu daanↄn wa ũ. 6 Wa gbaa bↄ̀ doodo kↄ̃nɛ lán Ludaa dàwe nà a gbɛ̃kɛɛ guu. Tó annabikɛyã'ona gbaan ń vĩ, ǹ kɛ n ludanaanɛkɛna lɛ́n. 7 Tó zĩ̀rikɛɛmɛ, ǹ kɛ. Tó yãdannɛnamɛ, ǹ dańnɛ. 8 Tó lɛ́dammanamɛ, ǹ daḿma. Tó gbadanamɛ, ǹ da aaga. Tó dↄn'aɛdekɛɛmɛ, ǹ kɛ kↄ̃n aĩao. Tó wɛ̃ndadↄ̃nnɛnamɛ, ǹ dↄ̃ńnɛ kↄ̃n pↄnnaao. 9 À kↄ̃ sìo yenzi gↄ̃ mↄnafiki sai. À kpɛɛ li à zaaanɛ, à zɛ kↄ̃n à maaao. 10 Àgↄ̃ nna kↄ̃o kↄ̃ gbɛ̃nↄ ũ. Àgↄ̃ wãa kↄ̃n bɛ̀ɛlikↄ̃nɛnao. 11 Àgↄ̃ aĩa vĩ mɛa sai, a mɛ̀ gↄ̃ wãa Dii zĩi guu. 12 À pↄnnaa kɛ yã kɛ̀ a wɛ́ɛ dↄzi yã musu. À mɛna fↄ̃ nawɛ̃akɛna guu. À mɛ̀ kpá aduakɛnaa. 13 À dↄnlɛ kɛ Luda gbɛ̃ kɛ̀ pↄ́ e kɛ̃sãaḿmanↄnɛ. Àgae nibↄ kɛ. 14 À sa maaa o a wɛ́ɛtãmmarinↄnɛ. À sa maaa ońnɛ, àton ń káro. 15 À pↄnnaa kɛ kↄ̃n pↄnnakɛrinↄ. À ↄ́ↄ dↄ kↄ̃n ↄ́ↄdↄrinↄ. 16 Àgↄ̃ kú kↄ̃o nna. Àton a zĩnda sɛ́ lezĩro. À gbɛ̃nna kpá kↄ̃n takaasideenↄ. Àton a zĩnda diɛ yãdↄ̃rinↄ ũro. 17 Àton yã zaaa fĩa bo kↄ̃n à zaaaoro. Àgae yã kɛ̀ maa baade pínginɛ kɛ. 18 Tó eé sí kɛ, tó á à zɛ́ vĩ, àgↄ̃ nna kↄ̃n gbɛ̃ sãnda píngio. 19 Ma gbɛ̃ yenzideenↄ, àton gɛ̃ɛ bo gbɛ̃aro, à à tó kↄ̃n Ludao. À kɛ̃na Luda yãn wà bè: Dii bè, ambe é gɛ̃ɛ boḿma, ambe é fĩa boḿma. 20 Tó nↄaa e n ibɛɛ dɛɛ, ǹ pↄ́blee kpáa. Tó ímiimɛ sↄ̃, ǹ à gba í. Tó ń kɛ̀ lɛ, nɛ́ɛ à ↄↄ kaanɛ a lɛ́mmɛ. 21 Ǹton tó yã zaaa zĩ̀ blemmaro. Ǹ zĩ̀ blea kↄ̃n à maaao.
1 Baade píngi mì siɛ bùsu gbãadeenↄnɛ, zaakɛ iko kee kuu Luda lɛ́ saɛro. Luda bé à gbãadee kɛ̀ aↄ̃ↄ kuunↄ dìɛ ń píngi. 2 Beee yãnzi gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ gbãade yã kpɛɛ, adee bↄ̀ Luda yãdiɛna kpɛɛmɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ ń kpɛɛnↄ ń zĩnda dà yãmmɛ. 3 Èe kɛ maakɛrinↄ bé wè vĩa kɛ kpatablerinↄnɛro, sé zaakɛrinↄ. Tó ń yezi gbãadeenↄ vĩa dadanziro, ǹ yã maaa kɛ, eé n sáabu kpá. 4 Gbãadee nɛ́ Luda zĩkɛrimɛ n aafia yãnzi. Tó n yã zaaa kɛ̀ sↄ̃, ǹ vĩa kɛnɛ, zaakɛ à fɛ̃ɛdaa logona pãnlo. Luda zĩkɛrimɛ, è gɛ̃ɛ bonɛ zaakɛria. 5 Beee yãnzi à maa à mì siɛńnɛ. Èe kɛ wɛ́ɛtãmma yãnzi adonlo, a laasuu yãnzimɛ dↄ. 6 Beee yãnzin eè bɛ'ↄↄ kpázi dↄ, zaakɛ gbãadeenↄ nɛ́ Luda zĩkɛrinↄmɛ, aↄ̃ↄe zĩi pì kɛɛnɛmɛ. 7 À baade fĩa bońnɛ píngi. À bɛ'ↄↄ kpá à sìria, à a laaanↄ takada sí dↄ. À mì siɛ gbɛ̃ kɛ̀ dɛ à mì siɛnɛnɛ. À gbɛ̃ kɛ̀ dɛ à à yã da yã da. 8 Àton gbɛ̃ke fĩa sɛ́ro, sé yekↄ̃zina fĩa baasiro. Gbɛ̃ kɛ̀ ye a gbɛ̃daaazi, Luda doka pɛ̀kↄ̃rɛamɛ. 9 Wà bè ǹton zina kɛro, ǹton gbɛ̃ dɛro, ǹton kpãi oro, ǹton gbɛ̃ pↄ́ ni dɛro. Yã pìnↄ kↄ̃n yãdiɛna pãnde kɛ̀ aↄ̃ↄ kuunↄ píngi kú yã kɛ̀kii guumɛ wà bè: Ǹgↄ̃ ye n gbɛ̃daaazi lán n zĩnda wɛ̃̀ndi bà. 10 Yenzi è tó gbɛ̃ yã zaaa kɛ̀ a gbɛ̃daaanɛro. Yenzin Luda doka papana ũ. 11 À kɛ lɛ, zaakɛ á gurↄↄ kɛ̀ wá kúa kɛ̀ dↄ̃. A vuna iin gurↄↄ kà, zaakɛ wa mìsina kĩi tia dɛ gurↄↄ kɛ̀ wa Yesu náanɛ kɛ̀la. 12 Guu sì à kà zã̀, gudↄna kà kĩi. Wà mì kɛ̃ gusia yãnↄa wà gupura gↄ̃kɛbↄnↄ sɛ́ɛ. 13 Wàgↄ̃ kú wa dↄ̀rↄa fãantɛ̃ gbɛ̃nↄ ũ faasai kↄ̃kↄ̃ kↄ̃n wɛ̃dɛnao sai, pãpãkɛna kↄ̃n wísaiyão sai, lɛokpakↄ̃a kↄ̃n zanguo sai. 14 À Dii Yesu Kirisi zɛ́kpaɛ sɛ́. Àton tó a dà zii dↄare aɛ à à nidɛna kɛro.
1 À gbɛ̃ kɛ̀ busɛ ludanaanɛkɛna guu diɛ yãkete sai. 2 Gbɛ̃kenↄ ludanaanɛkɛna è pↄ́ke tɛ̃̀ boro, ben gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ ludanaanɛkɛna busananↄ è nↄ̀bↄ sóro. 3 Gbɛ̃ kɛ̀ è pↄ́ píngi ble tón kya ká gbɛ̃ kɛ̀ è pↄ́ píngi bleroonlo, bensↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ è pↄ́ píngi bleroo tón gbɛ̃ kɛ̀ è pↄ́ píngi blee taari ero, zaakɛ Luda à sìmɛ. 4 Dén n ũ kɛ̀ nɛ́ɛ danↄ zĩkɛri taari ee? Tó à fↄ̃̀ ke à fùan yoo, à Dii yãn gwe. Eé fↄ̃, zaakɛ Dii gbãaa é tó à fↄ̃. 5 Gbɛ̃kenↄ sì kɛ̀ gurↄ kenↄ nna dɛ à kenↄla, gbɛ̃ pãndenↄ sì kɛ̀ gurↄ píngi sáamɛ. Baade laasuu gↄ̃ dↄ̃nkↄ̃ kↄ̃n yã kɛ̀ à zɛ̀oo. 6 Gbɛ̃ kɛ̀ è gurↄↄ bↄↄ è bↄ Dii yãnzimɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ è pↄ́ píngi blee è ble kↄ̃n Dii gbãaaomɛ à Luda sáabu kpá. Gbɛ̃ kɛ̀ è pↄ́ tɛ̃ è tɛ̃ Dii yãnzimɛ à Luda sáabu kpá. 7 Gbɛ̃ke ègↄ̃ kuu a zĩnda yãnziro, gbɛ̃ke è ga a zĩnda yãnziro. 8 Tó wá kuu, wá kuu Dii pↄ́ ũmɛ, tó wa ga, wa ga Dii pↄ́ ũmɛ. Wá kuun yoo, wa gan yoo, wá dɛ Dii pↄ́ ũmɛ. 9 Zaakɛ Kirisi gà à fɛ̀ɛ, lɛ àgↄ̃ dɛ gɛ̀wãadeenↄ kↄ̃n gbɛ̃ bɛ̃ɛnↄ Dii ũmɛ. 10 Kɛ̀ nɛ́ɛ n gbɛ̃ndoo taari ee sↄ̃ nɛ́? Mmↄn sↄ̃, à kɛ̀ dia nɛ́ɛ kya kaa n gbɛ̃ndoon sↄ̃ↄ? Luda égↄ̃ vɛ̃ɛna a tintia, wa píngi wé bↄ wà zɛ à aɛ, 11 lán à kɛ̃na Luda yãn nà Dii bè: Kↄ̃n ma kuunao, baade píngi é kúɛmɛ, gbɛ̃ sãnda píngi é ma ludakɛɛ dↄ̃. 12 Lɛn baade é a zĩnda yã tↄ̃kɛ̃ Ludanɛ lɛ. 13 Beee yãnzi wàton kↄ̃ taari e dↄro. Kɛ̀ dɛ à kↄ̃ taari e, à zɛo kɛ̀ é yã kɛ̀ eé tó a gbɛ̃ndoo fuu kɛro. 14 Dii Yesu guu má dↄ̃ sãnsãn kɛ̀ pↄ́ble ke ègↄ̃ gbãsĩ a zĩndaro. Mↄde tó gbɛ̃ dìɛ kɛ̀ pↄ́ gbãsĩ, ben ègↄ̃ gbãsĩnɛ. 15 Tó n n gbɛ̃ndoo nↄ̀sɛ yàkanɛ pↄ́ kɛ̀ ń blè yãnzi, ń yenzi vĩnɛro. Pↄ́blee kɛ̀ ń blè yãnzi ǹton gbɛ̃ kɛ̀ Kirisi gà à yãnzi kaatɛro. 16 Àton tó wà kya káare pↄ́ kɛ̀ á è à maanlo, 17 zaakɛ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia nɛ́ pↄ́blena kↄ̃n íminao yãnlo. Yãkɛna a zɛ́a kↄ̃n aafiao kↄ̃n pↄnnaa kɛ̀ Luda Nini è ińnɛo yãmɛ. 18 Gbɛ̃ kɛ̀ èe dↄↄ Kirisizi lán beee bà yã è ká Ludanɛ, bensↄ̃ gbɛ̃ntee è à sáabu kpá. 19 Beee yãnzi wàgae kↄ̃ aafia wɛtɛ wàgↄ̃ kↄ̃ sɛɛ lezĩ. 20 Ǹton Luda zĩi yaka pↄ́blee yãnziro. Pↄ́ble píngi maamɛ, mↄde pↄ́ kɛ̀ eé tó n gbɛ̃ndoo fuu blena maaro. 21 Nↄ̀bↄsonan yoo, wɛ̃minan yoo, yã kɛ̀ eé tó n gbɛ̃ndoo fu píngi, à maa ǹ tɛ̃mɛ. 22 Pↄ́ kɛ̀ ń náanɛ kɛ̀, ǹ tó à gↄ̃nnɛ kↄ̃n Ludao. Aubarikadeen gbɛ̃ kɛ̀ èe a zĩnda taari e kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ à zɛ̀oroo ũ. 23 Tó gbɛ̃ e seka kɛɛ pↄ́blee kɛ̀ èe bleea sↄ̃, à a zĩnda dà yãmmɛ, kɛ̀ èe kↄ̃ sɛ́ kↄ̃n à ludanaanɛkɛnaoro yãnzi. Yã kɛ̀ èe kↄ̃ sɛ́ kↄ̃n gbɛ̃ ludanaanɛkɛnaoroo nɛ́ durummɛ.
1 Wamↄwa kɛ̀ wá gbãa ludanaanɛkɛna guunↄ, séde wà gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gbãaroonↄ sɛ́ lezĩ aↄ̃ gbãasaikɛɛ guu. Wàtongae wa pↄyezi kɛro. 2 Wa baade gae yã kɛ̀ eé kɛ a gbɛ̃daaanɛ nnaa kɛ à bↄna maaa yãnzi kↄ̃n à kãsãpɛɛnao. 3 Zaakɛ Kirisi e a zĩnda pↄyezi kɛro. À kɛ̃na Luda yãn wà bè, gbɛ̃nↄ dↄkɛna Ludao gↄ̃̀nɛ. 4 Yã kɛ̀ wà kɛ̃̀ yã píngi, wà kɛ̃̀ lɛ́danawaa yãnzimɛ. Luda yã pì è wa gba mɛna, è wa gba swɛ̃̀ lɛ wàgↄ̃ tãmaa vĩ. 5 Luda kɛ̀ è ń gba mɛna à ń gba swɛ̃̀ tó àgↄ̃ nↄ̀sɛdↄ̃nkↄ̃ vĩ kↄ̃o lán Kirisi Yesu pↄ́ bà, 6 lɛ à Luda wa Dii Yesu Kirisi De tↄ́ bↄ kↄ̃n nↄ̀sɛ dↄ̃nkↄ̃o kↄ̃n lɛdolɛo. 7 À kↄ̃ sí lán Kirisi a si nà Luda tↄ́bↄna yãnzi. 8 Mɛ́ɛ ooare, Kirisi gↄ̃̀ zĩ̀ri ũ Yudanↄnɛ, lɛ à lɛ́ kɛ̀ Ludaa gbɛ̃̀ aↄ̃ dezinↄnɛ papa, aↄ̃gↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ Luda náanɛ vĩ, 9 lɛ bori pãndenↄ Luda tↄ́ bↄ à sùu yãnzi lán à kɛ̃na Luda yãn nà wà bè: Beee yãnzi mɛ́ n sáabu kpá boriinↄ tɛ́, mɛ́ n tↄ́ kpá. 10 Wà bè dↄ: Boriinↄ, à pↄnnaa kɛ kↄ̃n Luda gbɛ̃nↄ. 11 Wà bè dↄ: Amↄa bori píngi à Dii tↄ́ kpá, amↄa bùsu píngi gbɛ̃nↄ à à táaki lɛ́. 12 Isaya bè dↄ: Yɛsɛ kãsãa é pìto pá, eé fɛɛ à kí ble bori pãndenↄnɛ, aↄ̃égↄ̃ wɛ́ɛ dↄↄzi. 13 Luda kɛ̀ gbɛ̃ píngi wɛ́ɛ dↄzi tó pↄnnaa pɛkↄ̃rɛawa kↄ̃n aafiao a náanɛ kɛ̀ ée kɛɛ yãnzi, lɛ a wɛ́ɛdↄzina kaara kↄ̃n à Ninii gbãaao. 14 Ma gbɛ̃nↄ, má dↄ̃ sãnsãn kɛ̀ maakɛɛ pɛ̀kↄ̃rɛawa, á yã píngi dↄ̃ wásawasa, é fↄ̃ à lɛ́ dakↄ̃a. 15 Ma takada kɛ̀ kɛ̃na guu ma yãkenↄ kɛ̃̀ kↄ̃n kùgbãaao diɛna, lɛ àgↄ̃ dↄagu yãnzi, zaakɛ Luda ma gba zɛ́ 16 ma gↄ̃ Kirisi Yesu zĩkɛri ũ bori pãndenↄnɛ. Mɛ́ɛ baaru nnaa kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia kpaańnɛ, lɛ aↄ̃ kuuna gↄ̃ adona Luda Nini gãzĩ, aↄ̃ gↄ̃ Ludanɛ sa'obↄ kɛ̀ è kɛnɛ ũ. 17 Kuuna Kirisi Yesu guu mɛ́ɛ ĩa dãa zĩi kɛ̀ mɛ́ɛ kɛɛ Ludanɛ yã musu. 18 Zaakɛ má yãke ona vĩro, tó èe kɛ yã kɛ̀ Kirisi kɛ̀ ma kiia baasiro. À tò bori pãndenↄ Luda yã mà ma yã'ona kↄ̃n ma yãkɛnao gãzĩ 19 kↄ̃n sèedanↄ kↄ̃n dabudabuyãnↄ gbãaao kↄ̃n Luda Nini gbãaao. Bↄna Yerusalɛmu ma liga wɛ́tɛ kↄ̃n wɛ́tɛo ai Ilirikumu bùsun, ma Kirisi baaru kpàakpa kɛ̀ papana. 20 Mɛɛ̀gↄ̃ yezi mà baaru nnaa pì kpá guu kɛ̀ wèe Kirisi yã man zikiro, lɛ màton bú ba gbɛ̃ pãnde pↄ́ gbɛ̀nlo yãnzi. 21 Lán à kɛ̃na Luda yãn nà wà bè: Gbɛ̃ kɛ̀ wèe à yã ońnɛ yãroonↄ wɛ́ɛ é kɛ̃, gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe à baaru ma yãroonↄ é dↄ̀rↄ dↄ̃. 22 Yã kɛ̀ ègↄ̃ kpaa ma mↄna a kiianɛ gɛ̃̀n baaagↄ̃n gwe. 23 À kà wɛ̃̀ ũgbangba kɛ̀ mɛɛ̀gↄ̃ yezi mà mↄ́ a gwa. Tia sa lán yãkee e gↄ̃mɛ bùsu kɛ̀kiinↄ guu dↄro nà, 24 má tãmaa vĩ wà wɛ́ɛ sikↄ̃lɛ sa ma gana Sapaini bùsun guu. Tó ma gurↄplaa kɛ̀ao kↄ̃n pↄnnaao, é zɛ́ kɛmɛ gana gwe. 25 Tia la mɛ́ɛ gaa kↄ̃n dↄnlɛo Luda gbɛ̃nↄnɛ Yerusalɛmu, 26 zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Masedonia kↄ̃n Girisinↄ zɛ̀o wà Luda gbɛ̃ takaasidee kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Yerusalɛmunↄ kámasa kɛ. 27 Aↄ̃ zɛ̀o, mↄde tiasimɛ, zaakɛ lán Yudanↄ Luda auziki lì bori pãndenↄzi nà, à maa bori pãndenↄ ń anduna auziki li Yudanↄzi se. 28 Tó ma gbaa pì nàńnɛ ń ↄzĩ ma yãa, ma gana Sapaini guu mɛ́ bↄɛ a kiia. 29 Má dↄ̃ kɛ̀ tó mɛ́ mↄ́ a kiia, mɛ́ mↄ́are Kirisi aubarikao papanamɛ. 30 Ma gbɛ̃nↄ, ma naare wa Dii Yesu Kirisizi kↄ̃n yenzi kɛ̀ Luda Nini è kpáḿmao, à fɛɛ à zɛ à Luda wɛ́ɛ kɛmao, 31 lɛ à ma bↄ Yudea Yesusaideenↄ ↄzĩ, lɛ zĩi kɛ̀ mɛ́ kɛ Yerusalɛmu Luda gbɛ̃nↄ tɛ́ kɛńnɛ nna, 32 gbasa mà a le kↄ̃n pↄnnaao, tó Ludaa wè, mɛ́ mↄ́ kámma bo a kiia. 33 Luda Aafiade gↄ̃ kúao a píngi. Aami!
1 Mɛ́ɛ wa dãre Febe, Kɛnkɛrɛa sↄsi dↄnlɛri naaare a ↄzĩ. 2 À à sí Dii guu, lán à maa Luda gbɛ̃nↄ kɛ kↄ̃o nà. À dↄàlɛ kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ à yezi a kiiao píngi, zaakɛ à dↄ̀ gbɛ̃nↄlɛ pari kↄ̃n mapio se. 3 À ì kpá Pirisila kↄ̃n Akilaoa. Ma zĩkɛri daanↄmɛ Kirisi Yesu zĩi guu. 4 Aↄ̃ sì wà ń zĩnda da kari guu ma yãnzi. Èe kɛ mámbe madoro, bori pãnde sↄsinↄ gbɛ̃nↄↄ e ń sáabu kpaa píngi dↄ. 5 À ì kpá sↄsi gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ègↄ̃ kↄ̃ kaakↄ̃a aↄ̃ bɛɛ guunↄa. À ì kpá ma gbɛ̃ yenzide Ɛpɛnɛtua, àmↄ kɛ̀ à Kirisi náanɛ kɛ̀ Asia bùsun káaku. 6 À ì kpá Mariamaa, àmↄ kɛ̀ zĩi kɛ̀are maamaa. 7 À ì kpá Andarↄnikua kↄ̃n Yuniao. Ma bori daa kɛ̀ wà wa da kpɛ́siaan lɛdoonↄmɛ. Aↄ̃ tↄ́ bↄ̀ Luda zĩ̀rinↄ tɛ́ bensↄ̃ aↄ̃ↄ kú Kirisi guu ma ã. 8 À ì kpá Ampliatu kɛ̀ dɛ ma gbɛ̃ yenzidee ũ Dii guua. 9 À ì kpá Ubanu kɛ̀ dɛ wa zĩkɛri daa ũ Kirisi zĩi guua kↄ̃n ma gbɛ̃ yenzide Satakio. 10 À ì kpá Apɛlɛ kɛ̀ à zɛna gbãa Kirisi guua. À ì kpá Arisitↄbulu bɛdeenↄa. 11 À ì kpá ma Yuda daa Hɛrↄdiↄ̃a. À ì kpá Nasisu bɛdee kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Dii guunↄa. 12 À ì kpá Tirifɛnaa kↄ̃n Tirifosao. Nↄgbɛ̃ pìnↄ è zĩi kɛ Diinɛ maamaa. À ì kpá Pɛsia. Nↄgbɛ̃ yenzidee pì zĩi kɛ̀ Diinɛ maamaa. 13 À ì kpá Rufu kɛ̀ bↄ̀ ado Dii zĩi guua kↄ̃n à da kɛ̀ mɛ́ɛ gwaa ma da ũuo. 14 À ì kpá Asinkiritua kↄ̃n Flɛgↄ̃o kↄ̃n Ɛmɛsio kↄ̃n Patarobao kↄ̃n Ɛmasio kↄ̃n ń Yesude daa kɛ̀ aↄ̃ↄ kú lɛdoonↄ ń píngi. 15 À ì kpá Filↄlↄgua kↄ̃n Yuliao kↄ̃n Nɛrɛuo kↄ̃n à dãreo kↄ̃n Ɔlimpao kↄ̃n Luda gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú lɛdoonↄ ń píngi. 16 À ì kpákↄ̃a kↄ̃n Luda gbɛ̃nↄ lɛ́pɛmmanao. Kirisi sↄsinↄ ì kpàawa ń píngi. 17 Ma gbɛ̃nↄ, mɛ́ɛ ooare à làakari kɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ yã kɛ̀ á dàda kpɛɛnↄzi. Aↄ̃è gbɛ̃nↄ kɛ̃kↄ̃a wà gbɛ̃nↄ sãsã. À kɛ̃ḿma, 18 zaakɛ gbɛ̃ beee takanↄ è dↄ wa Dii Kirisiziro, sé ń gbɛɛ yã. Aↄ̃è taarisaideenↄ sãsã kↄ̃n lɛ́nnaao kↄ̃n yãdↄ̃ↄo. 19 Baade píngi a mìsiɛna Diinɛ baaru mà. Mɛ́ɛ pↄnnaa kɛɛ a yã musu. Má yezi àgↄ̃ à maa ↄ̃ndↄ̃ↄ vĩ àgↄ̃ taarisaideenↄ ũ à zaaa musu. 20 Luda Aafiade é Setãn dúgu zↄ̃ a gbá gĩzĩ tia. Wa Dii Yesu gbɛ̃kɛɛ kɛare. 21 Ma zĩkɛri daa Timↄti kↄ̃n ma bori daanↄ Lusiu kↄ̃n Yasↄ̃o kↄ̃n Sosipatao ì kpàawa. 22 Mamↄma Tɛtiu kɛ̀ ma takada kɛ̀ kɛ̃̀ ì kpàawa Dii guu. 23 - 24 Ma bɛdee Gayusi kɛ̀ sↄsi gbɛ̃nↄ è kakↄ̃a à bɛɛ ì kpàawa. Wɛ́tɛ ↄↄ'utɛri Erasatu ì kpàawa kↄ̃n wa gbɛ̃ndo Kaatuo. 25 Tia sa Luda é fↄ̃ à a gba gbãa kↄ̃n Yesu Kirisi baaru nnaa kɛ̀ mɛ́ɛ kpaao, lán asiiyã kɛ̀ utɛna zaa tontori kɛ̀ wà bìiamɛɛo dɛ nà. 26 Luda kɛ̀ ègↄ̃ kuu gurↄ píngi dìɛ wà yã kɛ̀ kɛ̃na annabinↄ takadanↄ guu pì bↄ gupuraaa sa, lɛ bori píngi e à dↄ̃ aↄ̃ Luda náanɛ kɛ aↄ̃ gↄ̃ à yãmarinↄ ũ. 27 Wà Luda mɛ̀n do ↄ̃ndↄ̃de tↄ́ bↄ Yesu Kirisi gãzĩ ai gurↄ píngi! Aami.
1 Mamↄma Pↄlu kɛ̀ Luda ma sisi à ma sɛ lán à yezi nà, ma gↄ̃ Kirisi Yesu zĩ̀ri ũ. Mapi kↄ̃n wa gbɛ̃ndo Sↄsↄtɛnɛo, 2 wámbe wa takada kɛ̀ kɛ̃̀ sↄsi kɛ̀ kú Kↄrintinɛ. Luda a sisi a gbɛ̃nↄ ũ, a kuuna adona Kirisi Yesu guu lɛdo kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ègↄ̃ wa Dii Yesu Kirisi pì sisii gu píngianↄo, mↄwa kɛ̀ wa Dii dↄ̃nkↄ̃nↄ. 3 Luda wa De kↄ̃n Dii Yesu Kirisio gbɛ̃kɛɛ kɛare, à a gba aafia. 4 Mɛɛ̀gↄ̃ Luda sáabu kɛɛ gurↄ sãnda píngi a yã musu gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ à kɛ̀are a kuuna Kirisi Yesu guu yãnzi. 5 Kuuna à guu pↄ́ píngi kàaraare, yã'ona píngi kↄ̃n dↄ̃na píngio, 6 zaakɛ wa Kirisi yã'onaaree kãsãa pɛ̀ɛ a guu, 7 ben Luda Nini gba kee e kɛ̃sãawaro, gurↄↄ kɛ̀ a wɛ́ɛ dↄ wa Dii Yesu Kirisi a zĩnda ↄdↄanazi. 8 Wa Dii Yesu Kirisi é tó à zɛ gbãa ai gurↄ lɛ́ ká, lɛ àgↄ̃ kuu taari sai à mↄ́gurↄ. 9 Luda náanɛ vĩ. Àmbe à a sisi, a gↄ̃ kↄ̃ gbɛ̃ ũ kↄ̃n à Nɛ́ Yesu Kirisi wa Diio. 10 Ma gbɛ̃nↄ, ma naare wa Dii Yesu Kirisizi, àgↄ̃ lɛ́dolɛ vĩ kↄ̃o a píngi, lɛ kɛ̃kɛ̃kↄ̃ana e à yãa a tɛ́, à kↄ̃ kũ kↄ̃n laasuu dↄ̃nkↄ̃o kↄ̃n nↄ̀sɛo do. 11 Má mà Koloe bɛdeenↄ lɛ́zĩ kɛ̀ yãkete kú a tɛ́. 12 Lán má mà nàn yɛ̀: A gbɛ̃kenↄ bè, wà zɛ̀ kↄ̃n Pↄluo. Gbɛ̃kenↄ bè, wà zɛ̀ kↄ̃n Apoloo. Gbɛ̃kenↄ bè, wà zɛ̀ kↄ̃n Pitao. Gbɛ̃kenↄ bè dↄ, wà zɛ̀ kↄ̃n Kirisio. 13 Kirisi kɛ̃kɛ̃kↄ̃anan yↄ́? Wà Pↄlu pà lía a yãnzin yↄ́? A batisi kɛ̀ kↄ̃n Pↄlu tↄ́on yↄ́? 14 Ma Luda sáabu kɛ̀, kɛ̀ mɛ́ɛ a gbɛ̃ke batisi kɛro, séde Kirisipu kↄ̃n Gayusio baasiro. 15 Lán à dɛ nà lɛ gbɛ̃ke é e à be a batisi kɛ̀, a gↄ̃ ma ìba ũro. 16 Eè, ma Sɛtɛfana bɛdeenↄ batisi kɛ̀ dↄ. Beee baasiro, tó ma gbɛ̃ pãnde batisi kɛ̀, mɛ́ɛ dↄn dↄro. 17 Kirisi e ma zĩ gbɛ̃ batisikɛna yãnziro, séde à baaru nna kpana. Èe kɛ kↄ̃n yãdↄ̃ↄonlo, lɛ à gana lía tón kɛ pãro yãnzimɛ. 18 Kirisi gana lía nɛ́ mìsaiyãmɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe sãsãanↄnɛ. Wamↄwa kɛ̀ Ludaa e wa mì sínↄ sↄ̃, à dɛwe à gbãaa ũ. 19 À kɛ̃na Luda yãn wà bè: Mɛ́ ↄ̃ndↄ̃rinↄ ↄ̃ndↄ̃ↄ mì dɛ, mɛ́ wɛ́ɛzɛ̃rinↄ wɛ́ɛzɛ̃ɛ kɛ pã. 20 Ɔ̃ndↄ̃ri kú mámɛ? Takadadↄ̃ri kú mámɛ? Anduna tiaa kɛ̀ki yãpingidↄ̃ri kú mámɛ? Ludaa e anduna ↄ̃ndↄ̃ↄ diɛ mìsaiyã ũroo? 21 Luda ↄ̃ndↄ̃ↄ guu, èe tó anduna gbɛ̃nↄ a dↄ̃ kↄ̃n ń zĩnda ↄ̃ndↄ̃ↄoro. À kɛ̀nɛ à gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe a náanɛ kɛɛnↄ mì sí waazi kɛ̀ wà dìɛ mìsaiyã ũu pì gãzĩ. 22 Yudanↄↄ ye dabudabuzi, Girikinↄ è ↄ̃ndↄ̃ↄ wɛtɛ. 23 Wamↄwa sↄ̃, Kirisi gana lía kpàakpaan wée kɛɛ, ben è tó Yudanↄ kpagula, bori pãndenↄ è be mìsaiyãmɛ, 24 mↄde gbɛ̃ kɛ̀ Luda ń sísi à ń sɛ́nↄ, Yudanↄ kↄ̃n Girikinↄ ń píngi, Kirisi dɛńnɛ Luda gbãaa kↄ̃n à ↄ̃ndↄ̃ↄo ũ. 25 Luda mìsaiyã pì dɛ gbɛ̃ntee ↄ̃ndↄ̃ↄla. Luda gbãasaikɛɛ pì dɛ gbɛ̃ntee gbãaala. 26 Ma gbɛ̃nↄ, à gwa dian á dɛ nà gurↄↄ kɛ̀ Luda a sisi. Danↄ kiia a paridee ↄ̃ndↄ̃ro, a paridee gbãadee ũro, a paridee kínɛ ũro. 27 Luda gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ anduna mìsaidee ũunↄ sɛ̀, lɛ à wí dao ↄ̃ndↄ̃rinↄa. À gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ anduna gbãasaidee ũunↄ sɛ̀, lɛ à wí da gbãadeenↄa. 28 À gbɛ̃ kɛ̀ anduna ń díɛ kpɛɛdeenↄ ũ, kɛ̀ wè kyakańgu bensↄ̃ aↄ̃ yã ègↄ̃ kuuroonↄ sɛ̀, lɛ à gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ yã ègↄ̃ kuunↄ kɛ kpɛɛdeenↄ ũ, 29 lɛ gbɛ̃ke tón e à ĩa dã Luda aɛro. 30 Apinↄ sↄ̃, Ludaa tò á kú Kirisi Yesu guu, ben à gↄ̃̀ wa ↄ̃ndↄ̃ↄ ũ. Kuuna Kirisi pì guu Ludaa tò yã bↄ̀wao nna, wa kuuna adona, bensↄ̃ à wa mì sì. 31 Bee yãnzi lán à kɛ̃na Luda yãn nà, tó gbɛ̃ yezi à ĩa dã, à dã Dii yã musu.
1 Ma gbɛ̃nↄ, kɛ̀ ma mↄ a kiia, ma mↄ Luda yã kpàakpaa kɛaremɛ, èe kɛ ma mↄ ↄ̃ndↄ̃ gbãaa ke lɛ́nnaa kɛarenlo. 2 Ma zɛo kɛ̀ mɛ́ yãke oarero, séde Yesu Kirisi yã baasiro, atɛ̃nsa à gana lía yã. 3 Ma mↄna a kiia guu ma mↄ kↄ̃n kùvĩio kↄ̃n vĩao kↄ̃n lugaluganao. 4 Ma waazikɛna guu mɛ́ɛ yã o kↄ̃n lɛ́nnaao ke ↄ̃ndↄ̃ↄoro. Má ò kↄ̃n Luda Nini gbãaa ↄdↄanaomɛ, 5 lɛ a ludanaanɛkɛna tón bↄ gbɛ̃ntee ↄ̃ndↄ̃ↄ guuro, sé Luda gbãaa guu. 6 Baa kↄ̃n beeeo weè ↄ̃ndↄ̃yã o gbɛ̃ kàsaanↄnɛ. Èe kɛ anduna tiaa kɛ̀ki ↄ̃ndↄ̃ↄ ke à gbãadee kɛ̀ aↄ̃ gbãaa e yãaanↄ pↄ́nlo. 7 Luda ↄ̃ndↄ̃ↄn wée oo, à pↄyezi kɛ̀ utɛna yãa pì. À gĩakɛ à dìɛ wa gakui ena yãnzi zaalɛ èe anduna káɛro. 8 Anduna tiaa kɛ̀ki gbãadee ke ↄ̃ndↄ̃ↄ pì dↄ̃ro. Tó aↄ̃ↄ dↄ̃mɛ yã, lɛ aↄ̃ↄe Dii gakuide pá líaro. 9 Lán à kɛ̃na Luda yãn nà wà bè: Pↄ́ kɛ̀ wɛ́ɛ e ero bensↄ̃ swã e maro, à laasuu e gɛ̃ gbɛ̃ke swɛ̃̀ guuro, àmbe Luda à soru kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ yezinↄnɛ. 10 Ludaa ↄ̀dↄawe kↄ̃n a Nini gbãaao, zaakɛ à Ninii pì yã píngi tàasikɛna, baa kↄ̃n Luda asii bítanↄ. 11 Gbɛ̃kee a daa nↄ̀sɛ guu yã dↄ̃ro, tó èe kɛ à ninii kɛ̀ kú à guu baasiro. Lɛmɛ dↄ gbɛ̃kee Luda nↄ̀sɛ guu yã dↄ̃ro, tó èe kɛ Luda pì Ninii baasiro. 12 Anduna kɛ̀ niniin wá èro, Ninii kɛ̀ bↄ̀ Luda kiian wá è, lɛ wà gbaa kɛ̀ Ludaa dàwee dↄ̃. 13 Yã kɛ̀ wée oon gwe, èe kɛ yã kɛ̀ gbɛ̃ntee ↄ̃ndↄ̃ↄ è dańnɛnlo, yã kɛ̀ Luda Nini è dańnɛmɛ. Lɛn weè Luda Nini yã bↄkↄ̃tɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ Luda Nini vĩinↄnɛ lɛ. 14 Anduna gbɛ̃ è Luda Nini yãnↄ síro, zaakɛ à dɛnɛ mìsaiyã ũmɛ. Eé fↄ̃ à à mì dↄ̃ sero, zaakɛ Luda Nini pì gbãaan wè à yã zɛ́ dↄ̃o. 15 Gbɛ̃ kɛ̀ Luda Nini è dↄnɛ aɛzĩ è yã píngi zɛ́ dↄ̃, gbɛ̃ke sↄ̃ zɛ́ vĩ à à zaa boro. 16 À kɛ̃na Luda yãn wà bè: Dé bé à Dii nↄ̀sɛ dↄ̃ gbasa à lɛ́ daa? Mↄde wapinↄ wá Kirisi nↄ̀sɛ vĩ.
1 Ma gbɛ̃nↄ, mɛ́ɛ fↄ̃ mà yã òare lán mɛɛ̀ o gbɛ̃ kɛ̀ Luda Ninii dↄńnɛ aɛnↄnɛ bàro, ben má òare lán anduna gbɛ̃nↄ bà, zaakɛ nɛ́kpãntɛ̃nↄn a ũ Kirisi guu. 2 Zwiin má kpàawa, èe kɛ pↄ́ lↄmadeenlo, zaakɛ ée ká kↄ̀ro. Baa ai tia ée káro, 3 zaakɛ dàdeenↄn a ũ ai tia. Lán á zakↄ̃n nà, bensↄ̃ á yãkete vĩ, dàdeenↄn a ũroo? A dà bé à dↄare aɛ. 4 Kɛ̀ a gbɛ̃ke bè a zɛ kↄ̃n Pↄluo, ben gbɛ̃ pãnde bè a zɛ kↄ̃n Apoloo, á kú kↄ̃n a dàon gweroo? 5 Dén Apoloo ũu? Dén Pↄlu ũu? Zĩkɛrinↄn wa ũ, ben a Kirisi náanɛ kɛ̀ wa gãzĩ. Wa baade e zĩi kɛ̀ Dii dànɛ kɛɛmɛ. 6 Ma pↄ́ tↄ̃̀, Apolo í kànɛ, ben Ludaa tò à gbã̀. 7 Lɛmɛ pↄ́tↄ̃ri kↄ̃n íkario dɛ pↄ́ke ũro, sé Luda kɛ̀ è tó à gbã. 8 Pↄ́tↄ̃ri kↄ̃n íkario sáamɛ. Aↄ̃ baade é a àre e a zĩ lɛ́mmɛ. 9 Luda zĩkɛri daanↄn wa ũ. Luda búgbɛn a ũ, Luda kpɛ́n a ũ. 10 Gbaa kɛ̀ Ludaa dàmɛ bé à tò ma ɛ̃ɛ kpàɛ lán ɛ̃bori gonidee bà, ben gbɛ̃ pãnde mↄ̀ èe kpɛ́ pì boo. Baade làakari kɛ a kpɛ́bonaa, 11 zaakɛ gbɛ̃ke é fↄ̃ à ɛ̃ɛ ke kpáɛ dↄro, sé ɛ̃ɛ kɛ̀ kpaɛna Yesu Kirisi ũu baasiro. 12 Tó gbɛ̃ kpɛ́ pì dↄ̀ kↄ̃n vurao ke kondogi ke gbɛ̀ bɛ̀ɛdee ke tó à dↄ̀ kↄ̃n lío ke lá ke sɛ̃̀, 13 baade zĩ yãpura é bↄ gupuraaa. Weé e yãkpaɛkɛgurↄↄ zĩ, zaakɛ gu é dↄ kↄ̃n tɛ́omɛ, weé baade zĩ taka gwa tɛ́ pì guu. 14 Tó gbɛ̃ zĩi kɛ̀ à kɛ̀ bↄ̀ tɛ́n aafia, adee é àre e. 15 Tó gbɛ̃ zĩ tɛ́ kũ̀, eé mↄ́nzi e, adee é bↄ ↄkori lán wè bↄ tɛ́n nà. 16 Á dↄ̃ kɛ̀ Luda kpɛ́n a ũ, Luda Ninii kú a guuroo? 17 Tó gbɛ̃ Luda kpɛ́ pì yàka, Luda é adee kaatɛ, zaakɛ kpɛ́ pì kuuna adonamɛ, bensↄ̃ ámbe kpɛ́ pì ũ. 18 Gbɛ̃ke tón a zĩnda sãsãro. Tó a gbɛ̃kee e a zĩnda diɛɛ anduna kɛ̀ki ↄ̃ndↄ̃ri ũ, à gↄ̃ńnɛ mìsaidee ũ lɛ à e à ↄ̃ndↄ̃ kũ. 19 Zaakɛ anduna kɛ̀ki ↄ̃ndↄ̃ↄ dɛ Ludanɛ mìsaiyã ũmɛ. À kɛ̃na Luda yãn wà bè: È ↄ̃ndↄ̃rinↄ kũ ń wɛ́ɛzɛ̃ɛ guu. 20 À kɛ̃na dↄ: Dii dↄ̃ kɛ̀ ↄ̃ndↄ̃rinↄ laasuu pã. 21 Bee yãnzi gbɛ̃ke tón ĩa dã gbɛ̃ntee yã musuro. Pↄ́ píngi nɛ́ a pↄ́mɛ: 22 Pↄlu, Apolo, Pita, anduna, wɛ̃̀ndi, gaa, tia pↄ́nↄ, zia pↄ́nↄn yoo, à píngi nɛ́ a pↄ́mɛ. 23 Apinↄ sↄ̃, Kirisi pↄ́n a ũ, Kirisi sↄ̃ nɛ́ Luda pↄ́mɛ.
1 Bee yãnzi à wa gwa Kirisi zĩkɛrinↄ ũ, Luda asiiyã gwàrinↄ ũ. 2 À kↄ̃sìo gwàrinↄ gↄ̃ náanɛ vĩ. 3 Tó apinↄ ke gbɛ̃ntee yãkpaɛkɛrinↄ ma taari è, yã pãamɛ ma kiia. Mɛɛ̀ ma zĩnda maakɛɛ ke zaakɛɛ ero. 4 Yãkee e ma kù vĩro, mↄde bee é ma bↄro, Diin ma yãkpaɛkɛri ũ. 5 Bee yãnzi àton gĩakɛ à gbɛ̃ke taari e Dii mↄ́gurↄↄ ãro. Àmbe eé guu pu pↄ́ kɛ̀ utɛna gusiaan-a à nↄ̀sɛ yã bↄ gupuraaa. Zĩ beeean baade é ma, dian Luda é a sáabu kpá nà. 6 Yã kɛ̀ má òaree kɛ̀nↄ, má ò mapi kↄ̃n Apoloo yã musumɛ, lɛ àgↄ̃ yã kɛ̀kii dↄ̃: Wàton vĩ Luda yãlaro. A gbɛ̃ke tón ĩa dã, à zɛ kↄ̃n gbɛ̃ dooo, à bↄ gbɛ̃ doo kpɛɛro. 7 Bↄ́ ń dɛońlaa? Ń pↄ́ke vĩ n zĩndanɛ, kɛ̀ wèe n gbaroↄ́? Wà n gba, ben nɛ́ɛ ĩa dãa lán wèe n gbaroo bàↄ́? 8 A kãn gwe kↄ̀ↄ́? A kɛ ↄↄdeenↄ ũn gwe kↄ̀ↄ́? Ée kí blee wa sain gweↄ́? Má yezi àgↄ̃ kí blee, wàgↄ̃ lɛdo. 9 Zaakɛ má è wamↄwa Luda zĩ̀rinↄ, Luda wa diɛ zãa lán gbɛ̃ kɛ̀ wè ń dɛ pari wáanↄ bàmɛ. Gu sãnda píngi gbɛ̃nↄ wɛ́ɛ fĩ̀wa, malaikanↄ kↄ̃n gbɛ̃nteenↄ ń píngi. 10 Wa gↄ̃ mìsaideenↄ ũ Kirisi yãnzi, ben kuuna Kirisi pì guu á dɛ ↄ̃ndↄ̃rinↄ ũroo? Wá busana ben á gbãa vĩroo? Wá kpɛbↄna ben á kpedanaroo? 11 Ai tia nↄaa kↄ̃n ímiio e wa dɛɛ, wá tɛ́ bũu, wa gↄ̃ pↄ́gbɛ̃nanↄ ũ, bɛsaideenↄ ũ. 12 Weè zĩ gbãaa kɛ ai wà kpasa. Tó wà wa ka, weè sa maaa ońnɛmɛ. Tó wà ĩa dàwa, weè mɛna fↄ̃. 13 Tó wà wa sↄ̃sↄ̃, weè agbaa kpáńnɛmɛ. Ai tia wèe wa diɛɛ anduna bↄtↄ pↄ́nↄ ũ, baade píngi bùsa ũ. 14 Mɛ́ɛ yã kɛ̀kii oare wídanaawaa yãnzinlo. Mɛ́ɛ a gbaa làakari ma nɛ́ yenzideenↄ ũmɛ. 15 Baa tó Kirisi guu a gwàrinↄ kà gↄ̃ↄn ũgbangba, a de'ina pariro. Mámbe ma a i kↄ̃n Kirisi Yesu baarunnakpanaareeo, ben á kú à guu. 16 Bee yãnzi mɛ́ɛ agbaa kpaaare, àgↄ̃ tɛ́ ma zɛ́kpaɛzi. 17 Bee yãnzin ma a nɛ́ yenzide Timↄti zĩ̀awazi. Àpi nɛ́ náanɛdeemɛ Dii guu, àmbe eé ma kuuna Kirisi guu yãkɛna dↄagu. Yã kɛ̀ mɛɛ̀ dańnɛ sↄsinↄ guun gwe. 18 A gbɛ̃kenↄ e ĩa dãa, lán mɛ́ mↄ́ a gwaroo bà. 19 Tó Dii wè, mɛ́ mↄ́ a gwa tia, mɛ́ ĩadãri pìnↄ gbãa lɛ́ e, èe kɛ aↄ̃ yã'ona adonlo. 20 Zaakɛ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia nɛ́ yã'ona yãnlo, gbãaamɛ. 21 Á yezi diamɛ? Mà mↄ́azi kↄ̃n gòon yↄ́, ke mà mↄ́ kↄ̃n yenzio kↄ̃n nↄ̀sɛyĩiomɛ?
1 Má mà pãpãkɛna gɛ̃̀ a tɛ́, yã kɛ̀ à taka kú baa kifiinↄ tɛ́ sero. Wà bè, a gbɛ̃nↄ doke a de nↄↄ sì. 2 Ben ée ĩa dãaↄ́? À kↄ̃sìo a nↄ̀sɛ yakamɛ, à gbɛ̃ kɛ̀ yã pì kɛ̀ bↄ a tɛ́. 3 Baa tó má kúaoro, ma ninii kúao, ben ma yãkpaɛ kɛ̀ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ yã pì kɛ̀o gↄ̃ↄ lán wà be má kú gwee bà. 4 - 5 Tó a kↄ̃ kàkↄ̃a, tó wa Dii Yesu gbãa kúao, tó ma ninii kúao, à gbɛ̃ pì kpá Setãn-a kↄ̃n wa Dii Yesu tↄ́o, lɛ à dà kaatɛ, à ninii e à bↄ aafia Dii mↄ́gurↄↄ zĩ. 6 A ĩadãna maaro. Á dↄ̃ kɛ̀ burɛdi ɛ̃zɛ̃ féte è flawadɛna bíta sɛ́sɛroo? 7 À burɛdi ɛ̃zɛ̃ zi kwɛ́ɛ, é gↄ̃ flawa dufu ũ a sɛ́sɛ'ɛ̃zɛ̃ sai, lán à kↄ̃sìo àgↄ̃ dɛ nà, zaakɛ Kirisi gà wa Banla sãnɛ bↄ̀rↄ ũmɛ. 8 Bee yãnzi wàgↄ̃ kuu burɛdi sɛ́sɛ'ɛ̃zɛ̃sai zĩbaakɛrinↄ ũ yãpuraa guu kↄ̃n nↄ̀sɛ puraao. Wàtongↄ̃ kuu burɛdi sɛ́sɛ'ɛ̃zɛ̃ zi zĩbaakɛrinↄ ũ mↄnafiki kↄ̃n zaakɛnao guuro. 9 Takada kɛ̀ má kɛ̃̀are guu ma bè, àton kakↄ̃a kↄ̃n pãpãkɛrinↄoro. 10 Èe kɛ anduna kɛ̀ pãpãkɛrinↄ ke wãkũdeenↄ kↄ̃n gbɛ̃blerinↄ ke tãagbãgbãrinↄnlo, zaakɛ tó gbɛ̃ beeenↄmɛ, séde é bↄ anduna guu. 11 Auo, má òare gbɛ̃ kɛ̀ wà bè wa gbɛ̃mɛ, bensↄ̃ à dɛ pãpãkɛri ke wãkũdee ke tãagbãgbãri ke gbɛ̃yakari ke wɛ̃dɛri ke gbɛ̃bleri ũ, àton kakↄ̃aoro, àton ↄ kakↄ̃ao sero. 12 Ma bà ũgba kↄ̃n yãgↄ̃gↄ̃na kↄ̃n Yesusaideenↄo? A zĩnda gbɛ̃nↄ bé à kↄ̃sìo à yã gↄ̃gↄ̃ńyoroo? 13 Luda bé eé yãkpaɛ kɛ kↄ̃n Yesusaideenↄo. À gbɛ̃ zaaa pì bↄ a tɛ́.
1 Tó a gbɛ̃ke yã vĩ kↄ̃n a Yesude daaao, bↄ́yãnzi è gá yãkpaɛ kɛ kↄ̃n adeeo Luda gbɛ̃nↄ kiiaziroo, sé ludadↄ̃risainↄ kiia? 2 Á dↄ̃ kɛ̀ Luda gbɛ̃nↄ bé weé yãkpaɛ kɛ kↄ̃n andunaoroo? Lán ámbe é yãkpaɛ kɛ kↄ̃n andunao nà, ée ká à yãketenↄ gↄ̃gↄ̃roo? 3 Á dↄ̃ kɛ̀ wámbe wé yãkpaɛ kɛ kↄ̃n malaikanↄoroo? Weé anduna kɛ̀ki pↄ́ o dↄↄ́? 4 Tó á yã beee taka gↄ̃gↄ̃na vĩ, é gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ sↄsi gbɛ̃nↄnɛ pↄ́ke ũroonↄ sɛ́ yãgↄ̃gↄ̃rinↄ ũↄ́? 5 Ma beee ò lɛ mà wí daawa yãnzimɛ. Á gbɛ̃ke vĩ a tɛ́ kɛ̀ à ↄ̃ndↄ̃ↄ kà à a gbɛ̃nↄ yã gↄ̃gↄ̃ńnɛroo? 6 Séto a gbɛ̃ doo a gbɛ̃daaa sísi yãkpaɛa Yesusaideenↄ kiiaↄ́? 7 Lán á yã vĩ kↄ̃n kↄ̃o nà, a sãsã yãa kↄ̀ mámmam. Bↄ́yãnzin é we wà a takii kɛroo? Bↄ́yãnzin é tó wà a bleroo? 8 Apinↄ eè gbɛ̃ takii kɛ, eè gbɛ̃ ble, baa a kↄ̃ tɛ̃ɛ. 9 Á dↄ̃ kɛ̀ gbɛ̃ zaaanↄ é gɛ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guuroo? Àton a zĩnda sãsãro, pãpãkɛrinↄ ke tãagbãgbãrinↄ ke zinakɛrinↄ ke gↄ̃gbɛ̃ kaaruanↄ ke gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è daɛ kↄ̃n ń gↄ̃gbɛ̃ daaaonↄ 10 ke kpãinↄ ke wãkũdeenↄ ke wɛ̃dɛrinↄ ke gbɛ̃yakarinↄ ke gbɛ̃blerinↄ, aↄ̃ gbɛ̃ke é gɛ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guuro. 11 A gbɛ̃kenↄ dɛ lɛmɛ yã, ben a zú ò, a gↄ̃ Luda pↄ́ ũ, Ludaa tò yã bↄ̀ao nna kↄ̃n Dii Yesu Kirisi tↄ́o kↄ̃n wa Luda Nini gbãaao. 12 Eè be, á yã píngi kɛna zɛ́ vĩmɛ. Mↄde yãkenↄ àre vĩro. Eè be, á yã píngi kɛna zɛ́ vĩmɛ. Mↄde àton tó yãke bà káare a yĩnlo. 13 Eè be dↄ, pↄ́blee nɛ́ nↄ̀sɛ pↄ́mɛ, bensↄ̃ nↄ̀sɛ nɛ́ pↄ́ble pↄ́mɛ. Baa kↄ̃n beeeo Luda é ń píngi kaatɛ. Mɛ̀ nɛ́ pãpãkɛbↄnlo, Dii pↄ́mɛ, bensↄ̃ Dii bé mɛ̀ pì gwàri ũ. 14 Luda wa Dii bↄ̀ gaan, bensↄ̃ eé wa bↄ gaan kↄ̃n a gbãaao. 15 Á dↄ̃ kɛ̀ a mɛ̀ bé Kirisi mɛ̀guunↄ ũroo? Weé Kirisi mɛ̀gu sɛ́ wà kɛ kaarua mɛ̀guu ũn yↄ́? Wàton ero! 16 Á dↄ̃ kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ kàkↄ̃a kↄ̃n kaaruao kɛ̀o mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃nloo? À kɛ̃na Luda yãn wà bè, aↄ̃ gↄ̃ↄn plaaa é gↄ̃ mɛ̀ doo ũ. 17 Gbɛ̃ kɛ̀ kàkↄ̃a kↄ̃n Diio kɛ̀o mɛ̀n do Ninii guu. 18 À kɛ̃ pãpãkɛnaa. Durun pãnde kɛ̀ gbɛ̃ è kɛ píngi bà kú à mɛ̀oro. Pãpãkɛri sↄ̃ è durun kɛ a mɛ̀nɛmɛ. 19 Á dↄ̃ kɛ̀ a mɛ̀ bé Ninii kɛ̀ Luda a gba, kɛ̀ kú a guu kpɛ́ ũroo? Ámbe á a zĩnda vĩro, 20 Luda a lu, à fĩa bò. Bee yãnzi à Luda tↄ́ bↄ kↄ̃n a mɛ̀o.
1 Takada kɛ̀ á kɛ̃̀ yã musu, à maamɛ gↄ̃gbɛ̃ gↄ̃ kuu nↄgbɛ̃ sai. 2 Mↄde kɛ̀ pãpãkɛna dàgula yãnzi, gↄ̃gbɛ̃ píngi gↄ̃ a zĩnda nↄↄ vĩ, nↄgbɛ̃ píngi gↄ̃ a zĩnda gↄ̃ↄ vĩ. 3 Gↄ̃gbɛ̃ gae pↄ́ kɛ̀ kↄ̃sìo kɛ a naↄ̃nɛ. Nↄgbɛ̃ gae kɛ a zãnɛ lɛ se dↄ. 4 Nↄgbɛ̃ mɛ̀ kuu a zĩnda pↄ́ ũro, sé à zã pↄ́ ũ. Lɛmɛ dↄ gↄ̃gbɛ̃ mɛ̀ kuu a zĩnda pↄ́ ũro, sé à naↄ̃ pↄ́ ũ. 5 Àton gíkↄ̃nɛro, séde á màkↄ̃nɛ, lɛ à làakari dↄ aduakɛnaa gĩa, gbasa à a kɛna kɛ, lɛ Setãn tón ↄ̃ndↄ̃ↄ kɛare, à fu mɛnaaro yãnzi. 6 Lɛ́n má dàawa, èe kɛ tiasinlo. 7 Má yezi baade píngi gↄ̃ dɛ lán ma bà, mↄde baade kↄ̃n a gbaa kɛ̀ Ludaa dànɛomɛ, gbɛ̃ kɛ̀ kↄ̃n a pↄ́o, gbɛ̃ kɛ̀kãa kↄ̃n a pↄ́o. 8 Mɛ́ɛ yã kɛ̀kii oo pↄsɛɛnↄnɛ kↄ̃n gyaanↄnↄ. À maa aↄ̃gↄ̃ kuu ńdo lán ma bà, 9 mↄde tó aↄ̃é fↄ̃ wà ń zĩnda kũro, aↄ̃ nↄↄ sɛ́, aↄ̃ zã kɛ, zaakɛ kↄ̃sɛna maa dɛ lugana kↄ̃zila. 10 Mɛ́ɛ yã diɛɛ nↄdeenↄnɛ kↄ̃n gↄ̃deenↄ, èe kɛ mapinlo, Diimɛ. Nↄgbɛ̃ tón gí a zãziro, 11 gↄ̃gbɛ̃ tón pɛ́ a naↄ̃aro. Tó nↄgbɛ̃ gà à gì a zãzi, à gↄ̃ pↄsɛ kesↄ̃ à ɛara a zãzi. 12 Mɛ́ɛ oo gbɛ̃ kpaaanↄnɛ, èe kɛ Dii bé à òro. Tó a gbɛ̃kee nↄ Yesusaidee vĩ, ben nↄↄ pì yezi àgↄ̃ kúo lɛdo, àton pɛ́aro. 13 Lɛmɛ dↄ tó nↄgbɛ̃ gↄ̃ Yesusaidee vĩ, ben gↄ̃ↄ pì yezi àgↄ̃ kúo lɛdo, àton gíziro. 14 Zaakɛ Luda è gↄ̃ Yesusaide sí a naↄ̃ yãnzi, bensↄ̃ è nↄ Yesusaide sí a zã yãnzi. Tó lɛnlo, aↄ̃ nɛ́nↄ égↄ̃ gbãsĩmɛ. Mↄde tia aↄ̃ kuuna adona. 15 Tó Yesusaidee pì gìzi, à gízi. Yã beee taka guu aↄ̃ kuuna kↄ̃n kↄ̃o nɛ́ tiasinlo. Luda a sisi, à a sɛ àgↄ̃ kuu aafiamɛ. 16 Nↄgbɛ̃, ke nɛ́ n zã mì sí, ń dↄ̃ↄ́? Gↄ̃gbɛ̃, ke nɛ́ n naↄ̃ mì sí, ń dↄ̃ↄ́? 17 Baade zɛ kↄ̃n a gwena kɛ̀ Luda à dìɛn-o gurↄↄ kɛ̀ Dii à sìsi. Lɛn mɛɛ̀ dańnɛ lɛ sↄsinↄ guu píngi. 18 Luda gbɛ̃ sìsi bã̀ngukɛnan yoo, àton wɛtɛ à kɛ gɛfↄↄdee ũro. Luda gbɛ̃ sìsi gɛfↄↄdeen yoo, àton bã̀ngu kɛro. 19 Bã̀ngukɛna yãke vĩro, bensↄ̃ gɛfↄↄ yãke vĩro, sé àgↄ̃ yã kɛ̀ Ludaa dìɛnↄ kũna. 20 Lán baade kuu nà gurↄↄ kɛ̀ Luda à sìsi, à zɛo lɛ. 21 Luda n sisi zↄ̀ ũun yoo? Ǹton bídi kɛro. Mↄde tó n ga n gↄ̃na wɛ̃ɛnɛ ũ zɛ́ è, ǹ bↄ zↄ̀bleen. 22 Zↄ̀ kɛ̀ Dii à sìsi gↄ̃̀ wɛ̃ɛnɛ ũ Dii pì guumɛ. Lɛmɛ dↄ wɛ̃ɛnɛ kɛ̀ Dii à sìsi gↄ̃̀ zↄ̀ ũ Kirisi guu. 23 Luda a lu, à fĩa bò. Àton gↄ̃ gbɛ̃ntee zↄ̀ ũro. 24 Ma gbɛ̃nↄ, lán baade kuu nà gurↄↄ kɛ̀ Luda à sìsi, à zɛ kↄ̃n Ludao lɛ. 25 Pↄsɛɛnↄ yã musu mɛ́ɛ yãke ma Dii kiiaro, mↄde lán má náanɛ vĩ Dii sùu guu nà, lán ma laasuu dɛ nàn mɛ́ oare. 26 Nawɛ̃a kɛ̀ kuu tia bé à tò, mɛ́ɛ daa à maa kɛ̀ gbɛ̃ zɛ kↄ̃n a kuunao. 27 Tó ń nↄↄ vĩ, ǹton be nɛ́ à gbarɛro. Tó ń vĩ sↄ̃ro, ǹton wɛtɛ ǹ sɛ́ro. 28 Tó ń sɛ̀ sↄ̃, nɛ́ɛ durun kɛro. Tó nↄkparɛ zã kɛ̀ sↄ̃, èe durun kɛro. Gbɛ̃ beeenↄ é yã e andunan, ben má yezi beee taka a lero. 29 Ma gbɛ̃nↄ, yã kɛ̀ mɛ́ɛ oon yɛ̀: Gurↄↄ e gↄ̃ zã̀ro. Zaa tia nↄdeenↄ gↄ̃ lán gbɛ̃ kɛ̀ vĩroonↄ bà. 30 Ɔ́ↄdↄrinↄ gↄ̃ lán gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe ↄ́ↄ dↄↄroonↄ bà. Pↄnnadeenↄ gↄ̃ lán gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ pↄↄ nnaroonↄ bà. Pↄ́lurinↄ gↄ̃ lán gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ pↄ́ke vĩroonↄ bà. 31 Andunablerinↄ gↄ̃ lán gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe bleeroonↄ bà, zaakɛ lán anduna kɛ̀ kuu nà tiaa e gɛ̃tɛɛmɛ. 32 Má yezi àgↄ̃ kuu kã̀hãn saimɛ. Pↄsɛɛ è làakari dↄ Dii yãnↄa, yã kɛ̀ kɛ̀ Diinɛn è kɛ. 33 Nↄdee è làakari dↄ anduna yãnↄa, yã kɛ̀ kɛ̀ a naↄ̃nɛn è kɛ, 34 à laasuu ègↄ̃ kpàatɛna. Nↄgbɛ̃ pↄsɛɛ ke nↄkparɛ è làakari dↄ Dii yãnↄa, è a mɛ̀ kↄ̃n a niniio kpáa. Nↄzãree sↄ̃ è làakari dↄ anduna yãnↄa, yã kɛ̀ kɛ̀ a zãnɛn è kɛ. 35 Èe kɛ mɛ́ɛ gata kpaaarenlo. Ma beee ò a aafia yãnzimɛ, lɛ à yã kɛ a zɛ́a, à a zĩnda kpá Diia gu pãnde gwana sai. 36 Tó gbɛ̃ nↄkpamma vĩ, tó à sɛ́gurↄↄ e gɛ̃ɛ, ben à kɛ̀nɛ wíyã ũ, tó à à kàka lán kɛ̀ bà, à à sɛ́ lán à kɛ̀nɛ nà, èe kɛ durun ũro. Aↄ̃ kↄ̃ sɛ́. 37 Mↄde tó à yã pì bↄ̀ a nↄ̀sɛmmɛ, ben tiasi e à kákaro, ben à a zĩnda kũna dↄ̃, tó à dà a swɛ̃̀n kɛ̀ é a nↄkparɛ pì sɛ́ro, à kɛ̀ maamɛ. 38 Lɛmɛ gbɛ̃ kɛ̀ a pↄ́ sɛ̀ kɛ̀ maa, mↄde gbɛ̃ kɛ̀ èe a pↄ́ sɛ́roo kɛ̀ maa dɛ beeela. 39 Nↄgbɛ̃ nɛ́ a zã pↄ́mɛ gurↄↄ kɛ̀ à zã kú kↄ̃n wɛ̃̀ndio. Tó à zã gà à anduna tò, à zɛ́ vĩ à zã kɛ kↄ̃n gↄ̃ↄ kɛ̀ à yezio, mↄde gↄ̃ↄ pì gↄ̃ kuu Dii pↄ́ ũ. 40 Baa kↄ̃n beeeo tó à gↄ̃̀ pↄsɛ, mɛ́ɛ daa à pↄↄ égↄ̃ nna dɛ tó à zã kɛ̀la. Mɛ́ɛ daa mapi, má Luda Nini vĩ se.
1 Sa'opↄble yã musu, wá dↄ̃ kɛ̀ wa píngi wa dↄ̃na vĩ. Dↄ̃na sↄ̃ↄ yↄ̃̀kↄ̃ vĩ, yenzi bé à kaarana vĩ. 2 Tó gbɛ̃ e daa á yã dↄ̃, èe dↄ̃ dian à kↄ̃ sìo à dↄ̃ nà gĩaro. 3 Tó gbɛ̃ ye Ludazi, Ludaa à dↄ̃. 4 Tↄ̀, sa'opↄblena yã musu wá dↄ̃ kɛ̀ tãa nɛ́ pↄ́kemɛ anduna guuro, zaakɛ Luda mɛ̀n do kuunan wá dↄ̃. 5 Baa tó pↄ́ kɛ̀ wè beńnɛ tãanↄↄ kú musu kↄ̃n tↄↄtɛo, ben danↄ kiia tãanↄↄ dimmɛ, diinↄↄ dimmɛ, 6 wa kiia Luda mɛ̀n domɛ, àmbe wa De ũ, kɛ̀ pↄ́ píngi bↄ̀ à kiia bensↄ̃ wá kuu à yãnzi. Dii mɛ̀n domɛ dↄ, àmbe Yesu Kirisi ũ, kɛ̀ pↄ́ píngi kɛ̀, bensↄ̃ wá kuu à gãzĩ. 7 Mↄde baade píngi dↄ̃ lɛro. Gbɛ̃kenↄ kↄ̃ dↄ̃̀ kↄ̃n tãa yão ai tia, ben aↄ̃è pↄ́ kɛ̀ wèe blee diɛ sa'opↄblee ũ, aↄ̃ yãke dↄ̃kↄ̃ziro, ben aↄ̃ laasuu kú zɛ́a dↄro. 8 Pↄ́blee bé eé wa na Ludaaro. Tó wée blero, kɛ̃sãnanlo. Tó wá blè, kaarananlo. 9 À làakari kɛ a kuuna wɛ̃ɛnɛnↄ ũuzi, lɛ àton kɛ gɛ̃̀nsikii ũ gbɛ̃ kɛ̀ ludanaanɛkɛna kɛ̃̀sãḿmanↄnɛro. 10 Mmↄn kɛ̀ ń dↄ̃na vĩ, tó gbɛ̃ kɛ̀ yãke dↄ̃kↄ̃ziroo n e, nɛ́ɛ pↄ́ blee tãa kuu, eé à gba swɛ̃̀ à sa'opↄ ble seroo? 11 Tó ń kɛ̀ lɛ, n dↄ̃na n gbɛ̃daaa kɛ̀ ludanaanɛkɛna kɛ̃sãna kɛ̀ Kirisi gà à yãnzi kàatɛn gwe. 12 Tó a durun kɛ̀ a Yesude daanↄnɛ a gbɛ̃ kɛ̀ yãke dↄ̃kↄ̃ziroo kari kɛ̀n gwe, bensↄ̃ Kirisin a durun kɛ̀nɛ. 13 Beee yãnzi tó ma nↄ̀bↄsona bé eé tó ma Yesude daa fu, mɛ́ só ziki dↄro, lɛ ma Yesude daaa tón furo yãnzi.
1 Má a zĩnda vĩnloo? Zĩ̀rin ma ũroo? Mɛ́ɛ wɛ́ɛ si wa Dii Yesulɛroo? Ámbe á dɛ ma zĩi gbɛ̀ ũ Dii guu fá? 2 Baa tó má dɛ zĩ̀ri ũ gbɛ̃ pãndenↄnɛro, má dɛare à ũ fá. Kuuna Dii guu ma zĩ̀rikɛɛ sèedan a ũ. 3 Yã kɛ̀ mɛɛ̀ o ma zaaborinↄnɛn yɛ̀: 4 Má pↄ́blena kↄ̃n íminao zɛ́ vĩ ma zĩi guuroo? 5 Má à zɛ́ vĩ màgↄ̃ tɛ́ kↄ̃n nↄ Yesudeeo guu kɛ̀ mɛ́ɛ gaan lán zĩ̀ri kpaaanↄ kↄ̃n Dii dãaronↄ kↄ̃n Pitao bàroo? 6 Mamↄma kↄ̃n Banabao wa gↄ̃ↄn plaa, wámbe wá zɛ́ vĩ wà wa ↄzĩi tónloo? 7 Dé bé è soza ble a zĩnda bↄ̀kↄ ↄↄo? Dé bé è lí ba, ben è à bɛɛ bleroo? Dé bé ègↄ̃ zù dãa, ben è à zwii miroo? 8 Baa kɛ̀ gbɛ̃ntee yãkɛnanↄn má lɛ̀kↄ̃zioare, à kú Musa doka guu lɛroo? 9 À kɛ̃na Musa doka takadan wà bè, àton lɛ́sↄ da zùnɛ gurↄↄ kɛ̀ èe pↄ́wɛɛ gbɛ̃ɛro. Zùn Luda è làakari dↄaↄ́? 10 Wa yãnzi à yã pì òziroo? Eè, wa yãnzin wà yã pì kɛ̃̀zi, lɛ búbari gae sɛ̃̀ wa kↄ̃n tãmaao, pↄ́wɛɛgbɛ̃ri gae pↄ́ gbɛ̃ kↄ̃n tãmaao, eé a baka e à guu. 11 Tó wa Luda yã tↄ̃̀ a tɛ́, ben wa wa baka èawa, yãken yↄ́? 12 Tó danↄ zɛ́ beee vĩawa, wé wa pↄ́ o dↄↄ́? Wée sɛ́ɛ zɛ́ beee guuro, wa yã píngi fↄ̃̀, lɛ wàton zɛ́ zↄ̃ Kirisi baaru nnaanɛro yãnzi. 13 Á dↄ̃ kɛ̀ Luda ua zĩkɛrinↄ è Luda ua pↄ́ bleroo? Luda gbãgbãkii sa'orinↄ è ń baka le gbãgbãkii pì guuroo? 14 Lɛn Dii dìɛ a baarunnakparinↄ gↄ̃ pↄ́ blee baaru pì kpana yã musu lɛ. 15 Baa kↄ̃n beeeo mɛ́ɛ zɛ́ pìnↄ ke sɛ́ro, bensↄ̃ mɛ́ɛ beee oo lɛ wà kɛmɛ yãnzinlo. Gaa maamɛ dɛ beeela. Gbɛ̃ke é e à kpá ma ĩadãna kɛ̀nɛro. 16 Kirisi baarunnakpana dɛmɛ ĩadãna yã ũro, tiasi bé à ↄ tↄ̃̀ma. Wãiyoo mapi, tó mɛ́ɛ baaru nnaa pì kpaaro. 17 Tó mɛ́ɛ zĩi pì kɛɛ kↄ̃n ma zĩnda pↄyeziomɛ, ma wɛ́ɛ dↄ asaiazimɛ. Lán Luda bé à nàmɛ ma ↄzĩ nà, à kↄ̃ sìo mà kɛmɛ. 18 Bↄ́mɛ ma asaia ũu? Tó ma baaru nnaa pì kpà ↄsãsãna sai, tó mɛ́ɛ iko kɛ̀ má vĩ baaru nnaa pì kpana guu kɛḿmaro, ma asaian gwe. 19 Baa kɛ̀ gbɛ̃kee ma vĩro, ma a zĩnda dìɛ zↄ̀ ũ gbɛ̃ pínginɛ, lɛ mà gbɛ̃nↄ e pari yãnzi. 20 Kɛ̀ má kú kↄ̃n Yudanↄ, ma gↄ̃ lán ń bà, lɛ aↄ̃ ma yãzɛ e yãnzi. Kɛ̀ má kú kↄ̃n Musa dokadarinↄ, ma gↄ̃ à dàri ũ, baa kɛ̀ à iko vĩmaro, lɛ à dàrinↄ ma yãzɛ e yãnzimɛ. 21 Kɛ̀ má kú kↄ̃n doka pì dàrisaideenↄ, ma gↄ̃ lán ń bà, lɛ aↄ̃ ma yãzɛ e yãnzi. Èe kɛ ma bↄ Luda doka zɛ́nnlo, Kirisi bé à iko vĩma. 22 Kɛ̀ má kú kↄ̃n gbɛ̃ busananↄ, ma busa, lɛ aↄ̃ ma yãzɛ e yãnzi. Mɛɛ̀ gↄ̃ pↄ́ píngi ũ gbɛ̃ pínginɛ, baa dia, lɛ mà e mà ń gbɛ̃kenↄ mì sí. 23 Yã kɛ̀ mɛɛ̀ kɛ píngi, mɛɛ̀ kɛ Kirisi baaru nna yãnzimɛ, lɛ mà a baka e à aubarika guu. 24 Bàkpakↄ̃sↄ̃na guu, gbɛ̃ píngi bé è bàa lɛ́, mↄde á dↄ̃ kɛ̀ gbɛ̃ mɛ̀n doo bé è bleroo? À bàa lɛ́ lɛ se, à e à ble. 25 Kↄ̃kↄ̃'ori píngi è a zĩnda tòto kɛ, è a zĩnda foru kɛ yã píngi musu. È kɛ lɛ fùra kɛ̀ è yaka ena yãnzi. Wamↄwa sↄ̃, à kɛ̀ è yakaro yãnzimɛ. 26 Beee yãnzi bà kɛ̀ mɛ́ɛ lɛɛ, má dↄ̃ pↄ́ kɛ̀ mɛ́ɛ pɛɛa, èe kɛ mɛ́ɛ ↄsi kaa gukorianlo. 27 Auo, mɛɛ̀ ĩa da ma mɛ̀a, mɛɛ̀ ma mɛ̀ takii kɛ, lɛ ma waazikɛna danↄnɛ gbɛra, màton bↄ pãro yãnzi.
1 Ma gbɛ̃nↄ, má yezi wa dezinↄ yã kɛ̀kii dↄagu. Aↄ̃ tɛ̀ tɛ́luguuzi ń píngi, aↄ̃ táa ò wà bↄ̀ɛ Isia Tɛ̃aan ń píngi. 2 Luda ń batisi kɛ̀ tɛ́luguu pì guu kↄ̃n ísiaa pìo ń píngi Musa ìbanↄ ũ. 3 Aↄ̃ Luda pↄ́ble dↄ̃nkↄ̃ blè ń píngi, 4 aↄ̃ Luda í dↄ̃nkↄ̃ mì ń píngi, zaakɛ aↄ̃ Luda kpiii kɛ̀ kúńyo í mì. Kpiii pì sↄ̃ bé Kirisi ũ. 5 Baa kↄ̃n beeeo aↄ̃ paridee yã e ká Ludanɛro, ben aↄ̃ gɛ̀ gↄ̃̀ kpáɛ gbáan. 6 Yã pì dɛwe sèeda ũ, lɛ wàton yã zaaa ni dɛ, lán aↄ̃ à ni dɛ̀ nàro. 7 Àtongↄ̃ dɛ tãagbãgbãrinↄ ũ lán aↄ̃ gbɛ̃kenↄ bàro. À kɛ̃na Luda yãn wà bè: Gbɛ̃nↄ vɛ̃̀ɛ wèe pↄ́ blee, wèe í mii, ben aↄ̃ fɛ̀ɛ wèe pãpãa kɛɛ. 8 Wàtongↄ̃ dɛ pãpãkɛrinↄ ũ lán aↄ̃ gbɛ̃kenↄ bàro. Aↄ̃ pãpãa kɛ̀, ben aↄ̃ gàga gurↄ dↄ̃nkↄ̃ zĩ gↄ̃ↄn bↄrↄ baro awɛɛ'aagↄ̃. 9 Wàton Dii yↄ̃ wà gwa lán aↄ̃ gbɛ̃kenↄ bàro. Aↄ̃ à yↄ̃̀ wà gwà, ben mlɛ̃̀nↄ ń sóso aↄ̃ gàga. 10 Àton wisↄ̃ↄ ká lán aↄ̃ gbɛ̃kenↄ bàro. Aↄ̃ wisↄ̃ↄ kà, ben ga malaika ń dɛ́dɛ. 11 Yã pì ń lé sèeda ũ wamↄwa kɛ̀ wá kú gurↄ zãannↄnɛ, ben wà kɛ̃̀ takadan lɛ wà wa gbao làakari yãnzi. 12 Gbɛ̃ kɛ̀ èe daa á zɛna gbãa, à làakari kɛ lɛɛnazi. 13 Yↄ̃agwana kee e a lero, séde kɛ̀ è baade píngi lee baasiro. Luda náanɛ vĩ, eé tó wà a yↄ̃ wà gwa dɛ a gbãa lɛ́laro. Yↄ̃agwana guu eé a gba zɛ́ à mɛna fↄ̃ à bↄn. 14 Beee yãnzi ma gbɛ̃ yenzideenↄ, à mì kɛ̃ tãagbãgbãnaa. 15 Mɛ́ɛ yã ooare làakarideenↄ ũ. À yã kɛ̀ mɛ́ɛ ooaree laasuu lɛ́ a zĩnda à gwa. 16 Togo aubarikadee kɛ̀ weè sáabu kpáo, tó wá mì, wa bà kú Kirisi aruoroo? Burɛdi kɛ̀ weè lílikↄ̃rɛ, tó wá sò, wa bà kú Kirisi mɛ̀oroo? 17 Zaakɛ burɛdi kↄ̃̀ↄ domɛ, baa kↄ̃n wa parikɛɛo wa mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃mɛ, wa baade a baka vĩ kↄ̃̀ↄ dↄ̃nkↄ̃ pì guumɛ. 18 À gwa Isarailinↄa. Gbɛ̃ kɛ̀ sa'opↄ blè bà kú kↄ̃n Luda gbãgbãkiioroo? 19 Ma bè diamɛ? Mɛ́ɛ bee tãa sa'opↄblee nɛ́ pↄ́ken yↄ́? Ke aↄ̃ tãanↄ nɛ́ pↄ́kemɛ? 20 Lɛnlo, ma bè pↄ́ kɛ̀ wà saa òo, wà ò tãaamɛ, èe kɛ Ludaanlo. Má yezi a bà gↄ̃ kú kↄ̃n tãaoro. 21 É fↄ̃ à Dii togo í mi kↄ̃n tãa pↄ́oro. É fↄ̃ à Dii pↄ́ ble kↄ̃n tãa pↄ́oro. 22 Ke wá yezi wà Dii nↄ̀sɛgↄ̃aanↄ fɛɛmɛ? Wa gbãaa kà à ũn yↄ́? 23 Eè be, yã píngi zɛ́ vĩ. Lɛmɛ, mↄde yã píngi àre vĩro. Eè be, yã píngi zɛ́ vĩ. Lɛmɛ, mↄde yã píngi kaarana vĩro. 24 Gbɛ̃ke zĩnda yã tón dↄnɛ aɛro, sé à gbɛ̃daaa yã. 25 À nↄ̀bↄ kɛ̀ wèe yaa yàran só yãke gbekana sai a laasuu yãnzi, 26 zaakɛ tↄↄtɛ kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ kúnnↄ píngi nɛ́ Dii pↄ́mɛ. 27 Tó Yesusaidee a sisi pↄ́bleea, tó à kɛ̀are, tó a gaa, à pↄ́ kɛ̀ wà kpàawaa ble yãke gbekana sai a laasuu yãnzi. 28 Tó wà gà wà bèare sa'opↄbleemɛ, àton blero laasuu yãnzi kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ òare yãnzio. 29 Mɛ́ɛ beee oo adee laasuu yãnzimɛ, èe kɛ a pↄ́nlo. Gbɛ̃ pãnde laasuu yãnzin mɛ́gↄ̃ ma zĩnda vĩziroↄ́? 30 Tó ma pↄ́ blè kↄ̃n sáabukɛnao, bↄ́yãnzin wè ma zaa bo pↄ́ kɛ̀ ma sáabu kɛ̀zi pì yã musuu? 31 Yã kɛ̀ ée kɛɛ píngi, ée pↄ́ bleen yoo, ée í miin yoo, àgↄ̃ à píngi kɛɛ Luda tↄ́bↄna yãnzi. 32 Àton tó Yudanↄ ke Girikinↄ ke Luda sↄsi gbɛ̃nↄ fu a yãkɛna yãnziro. 33 Lɛn mɛɛ̀ kɛ lɛ. Yã píngi guu mɛɛ̀ aĩa kɛ, lɛ ma yã ká baade pínginɛmɛ. Mɛɛ̀ ma zĩnda pↄnnaa wɛtɛro, sé parii pↄ́, lɛ aↄ̃ e wà bↄ yãnzi.
1 Àgↄ̃ ma yãkɛna dadaa, lán mɛɛ̀ Kirisi pↄ́ dada nà. 2 Ma a sáabu kpà kɛ̀ ma yã ègↄ̃ dↄↄagu yã píngi guu, bensↄ̃ á kɛatokↄ̃nɛpↄ kɛ̀ má dàareenↄ kũna. 3 Má yezi àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ Kirisi bé gↄ̃gbɛ̃ píngi mì ũ, gↄ̃gbɛ̃ bé nↄgbɛ̃ mì ũ, bensↄ̃ Luda bé Kirisi mì ũ. 4 Gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ èe adua kɛɛ ke èe annabikɛyã oo kↄ̃n pↄ́o kuna a mìa e a mì kpɛ bↄↄmɛ. 5 Nↄgbɛ̃ kɛ̀ èe adua kɛɛ ke èe annabikɛyã oo mìgbã e a mì kpɛ bↄↄmɛ, à dɛ lán à mì potoopo bàmɛ. 6 Tó nↄgbɛ̃ e pↄ́ kú a mìaro, à a mìkã kɛ̃ɛ. Zaakɛ mìkãkɛ̃ɛna ke mìbona dɛ nↄgbɛ̃nɛ wíyã ũ, à pↄ́ kú a mìa. 7 Èe kↄ̃ sío gↄ̃gbɛ̃ pↄ́ kú a mìaro, kɛ̀ à dɛ Luda taka kↄ̃n à gakuio ũ yãnzi. Nↄgbɛ̃ sↄ̃ bé gↄ̃gbɛ̃ gakui ũ. 8 Zaakɛ Luda e gↄ̃gbɛ̃ bↄ nↄgbɛ̃ guuro, nↄgbɛ̃n à bↄ̀ gↄ̃gbɛ̃ guu. 9 Èe gↄ̃gbɛ̃ kɛ nↄgbɛ̃ yãnziro, nↄgbɛ̃n à kɛ̀ gↄ̃gbɛ̃ yãnzi. 10 Beee yãnzi kↄ̃n malaikanↄ yão dↄ, séde nↄgbɛ̃ gae pↄ́ kú a mìa a zã iko sèeda ũ. 11 Dii guu nↄgbɛ̃ kuu a zĩndanɛ gↄ̃gbɛ̃ sairo, gↄ̃gbɛ̃ sↄ̃ kuu a zĩndanɛ nↄgbɛ̃ sairo. 12 Zaakɛ lán nↄgbɛ̃ bↄ̀ gↄ̃gbɛ̃ guu nà, lɛn dↄ gↄ̃gbɛ̃ è bↄ nↄgbɛ̃ guu lɛ, bensↄ̃ pↄ́ píngi è bↄ Luda kiiamɛ. 13 À yã pì laasuu lɛ́ à gwa. Nↄgbɛ̃ aduakɛna mìgbã maaↄ́? 14 Á dↄ̃ a zĩndanɛ kɛ̀ mìkã gbã̀a dɛ gↄ̃gbɛ̃nɛ wíyã ũroo? 15 Mↄde tó nↄgbɛ̃ vĩ, à dɛnɛ gakui ũmɛ, zaakɛ Luda nↄgbɛ̃ gbà mìkã à kúalamɛ. 16 Tó gbɛ̃ke yezi à lɛokpakↄ̃a kɛ, àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ wapinↄ kↄ̃n Luda sↄsinↄ, wá yã pãnde kũnaro, sé beee. 17 Yã kɛ̀ má yezi mà daare tiaa guu, mɛ́ a sáabu kpáro, zaakɛ a kakↄ̃ana è zaaa iare dɛ à maaala. 18 Káaku gĩa má mà, tó a kↄ̃ kàkↄ̃a, eè bↄ kↄ̃ kpɛɛ gãli kↄ̃n gãliomɛ. Ma yã pì sì kpado. 19 Séde kɛ̃kɛ̃kↄ̃ana gↄ̃ kú a tɛ́, lɛ wà yãpuradeenↄ dↄ̃ a tɛ́. 20 Tó a kↄ̃ kàkↄ̃a, èe kɛ Dii pↄ́bleen eè blero, 21 zaakɛ a baade è wã a pↄ́bleezimɛ. Nↄaa è gbɛ̃kenↄ dɛ, wɛ̃ɛ è gbɛ̃kenↄ dɛ. 22 Á bɛɛ vĩ à pↄ́ ble, à í minloo? Ke eè kya ká Luda sↄsin à wí da pↄ́saideenↄamɛ? Mɛ́ oare diamɛ? Mɛ́ a sáabu kpán yↄ́? Kài! Mɛ́ a sáabu kpá yã beee musuro. 23 Yã kɛ̀ má sì Dii kiia, má dàareen yɛ̀: Zĩ kɛ̀ wà Dii Yesu kpàḿma, à gwãavĩ pìa à burɛdi sɛ̀, 24 ben à aubarika dàn à lìlikↄ̃rɛ, ben à bè, a mɛ̀ kɛ̀ à kpà a yãnzin yɛ̀, àgaegↄ̃ beee kɛɛ a yã dↄnaagu yãnzi. 25 Lɛmɛ dↄ kɛ̀ aↄ̃ pↄ́ blè wà yã̀a, à togoo sɛ̀ à bè, Luda bà kuuna kↄ̃n gbɛ̃nↄ dufu a aru gãzĩn yɛ̀. Tó ée mii, àgaegↄ̃ mii à yã dↄnaagu yãnzi. 26 Zaakɛ tó a burɛdi pì sò, tó a í pì mì, ée Dii gaa baaru kpaa ai àgↄ̃ gá mↄ́mɛ. 27 Beee yãnzi tó gbɛ̃ burɛdi pì sò, tó à Dii í pì mì, burɛdi kↄ̃n í pìo yãdasai, à taari kɛ̀ Diinɛ à mɛ̀ kↄ̃n à aruo yã musumɛ. 28 Baade a zĩnda yã gwa, gbasa à burɛdi pì só, à í pì mi, 29 zaakɛ tó gbɛ̃ sò, tó à mì Dii mɛ̀ gbádↄ̃sai, à yã dà a zĩndalamɛ. 30 Beee yãnzi gyãreenↄ kↄ̃n aafiasaideenↄↄ pari a tɛ́zi, bensↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ kɛ̀ sainↄↄ kɛ̃sãnaro. 31 Tó wé wa zĩnda yã gwa, Dii é wa taari ero. 32 Tó à wa taari è, èe wa totoomɛ, lɛ yã tón vɛ̃ɛwa kↄ̃n andunaoro yãnzi. 33 Beee yãnzi ma gbɛ̃nↄ, tó a kↄ̃ kàkↄ̃a, ée Dii pↄ́ blee, àgae kↄ̃ dã. 34 Tó nↄaa e gbɛ̃ dɛɛ, à pↄ́ ble a bɛ, lɛ a kakↄ̃ana tón yã iarero yãnzi. Mɛ́ yã kɛ̀ gↄ̃̀nↄ bↄkↄ̃tɛare, tó ma mↄ.
1 Ma gbɛ̃nↄ, Luda Nini gbaanↄ yã musu, má yezi àgↄ̃ dↄ̃na sairo. 2 Á dↄ̃ kɛ̀ gurↄↄ kɛ̀ á dɛ kifiinↄ ũ, tãa kɛ̀ aↄ̃è yã oroonↄ bé wègↄ̃ a gáɛɛ, wàgↄ̃ dↄↄare aɛ. 3 Beee yãnzi má yezi àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ Luda Nini è di gbɛ̃a à Yesu láari kɛro, bensↄ̃ gbɛ̃ke é fↄ̃ à be Yesun Dii ũro, séto Luda Ninii dↄnɛ aɛ. 4 Gba borii pari, mↄde Luda Nini mɛ̀n doo pìmɛ. 5 Zĩ borii pari, mↄde Dii mɛ̀n doo pìmɛ. 6 Gbãa sèedanↄ borii pari, mↄde Luda mɛ̀n doo pìmɛ, àmbe è à píngi kɛ baadenɛ. 7 Luda Nini è didi baadea gbɛ̃ píngi kaarana yãnzimɛ. 8 Luda Nini è gbɛ̃ke gba zɛ́ à ↄ̃ndↄ̃ yã o, ben Nini mɛ̀n doo pì è gbɛ̃ pãnde gba zɛ́ à dↄ̃na yã o. 9 Nini mɛ̀n doo pì è gbɛ̃ pãnde gba ludanaanɛkɛna zɛ́, gbɛ̃ pãnde sↄ̃ gbɛ̃kɛ̃kↄ̃ana zɛ́. 10 È gbɛ̃ gba dabuyãkɛna zɛ́, gbɛ̃ pãnde sↄ̃ annabikɛyã'ona zɛ́. È gbɛ̃ gba zɛ́ à niniinↄ dↄ̃kↄ̃zi. È gbɛ̃ gba zɛ́ à yãke borii o, è gbɛ̃ gba yãke borii pì bↄkↄ̃tɛna zɛ́. 11 Nini dↄ̃nkↄ̃ mɛ̀n doo pì bé è à píngi kɛ, è gbaa pì da baadenɛ lán à yezi nà. 12 Mɛ̀ mɛ̀n do guunↄↄ pari. Baa kↄ̃n à parikɛɛo, mɛ̀ mɛ̀n doomɛ píngi. Lɛn wa kuuna Kirisi guu dɛ lɛ se. 13 Wapinↄ píngi, Yudanↄ ke bori pãndenↄ, zↄ̀nↄ ke wɛ̃ɛnɛnↄ, Luda wa kɛ mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃ ũ kↄ̃n a Nini mɛ̀n doo pì gbãaaomɛ, à wa gba a Nini mɛ̀n doo pì, ben wá mì wa píngi. 14 Mɛ̀guunↄↄ pari, èe kɛ mɛ̀n donlo. 15 Tó gbá bè, lán ↄↄn a ũro nà, á dɛ mɛ̀ pↄ́ ũro, beee yãnzi eégↄ̃ dɛ mɛ̀ pↄ́ ũroziↄ́? 16 Tó swã bè, lán wɛ́ɛn a ũro nà, á dɛ mɛ̀ pↄ́ ũro, beee yãnzi eégↄ̃ dɛ mɛ̀ pↄ́ ũroziↄ́? 17 Tó mɛ̀ bũnu dɛ wɛ́ɛ ũ, bↄ́n weé yã mao? Tó mɛ̀ bũnu dɛ swã ũ, bↄ́n weé pↄ́ gũu mao? 18 Lán à dɛ nà, Luda mɛ̀guunↄ pɛ̀pɛkↄ̃rɛ aↄ̃ píngi, lán à yezi nà. 19 Tó aↄ̃ píngi dɛ mɛ̀gu bori dↄ̃nkↄ̃ ũ, mɛ̀ égↄ̃ kú mámɛ? 20 Tia la mɛ̀guunↄↄ pari, mɛ̀ mɛ̀n domɛ. 21 Wɛ́ɛ é fↄ̃ à be ↄↄnɛ a bà kúororo. Lɛmɛ dↄ mì é fↄ̃ à be gbánɛ a bà kúororo. 22 Mɛ̀guu kɛ̀ wèe daa à kɛ̃sãna, mɛ̀ é fↄ̃ à kɛ à sairo. 23 Mɛ̀guu kɛ̀ wèe daa à gakui vĩro, wè à kpe da dɛ mɛ̀gu kpaaanↄla. À guu kɛ̀ wèe à ena diɛɛ wíyã ũ, wè pↄ́ nazi dɛ mɛ̀gu kpaaanↄla, 24 mↄde à kɛ̀ maaa bà kú kↄ̃n beeeoro. Kɛ̀ Luda mɛ̀ kàkↄ̃a, à gakui kàara pↄ́ kɛ̀ gakui e kɛ̃sãaḿmanↄnɛ dɛ mɛ̀gu kpaaanↄla. 25 Lɛ mɛ̀ tóngↄ̃ kpaatɛtɛnaro, à guunↄↄ kↄ̃ yã dↄ̃. 26 Tó mɛ̀guunↄ dokee e nawɛ̃a kɛɛ, à mɛ̀gu kpaaanↄ píngi è kɛomɛ. Tó wà mɛ̀gunↄ doke kpe dà, à mɛ̀gu kpaaanↄ píngi è pↄnnaa kɛomɛ. 27 Ámbe Kirisi mɛ̀ ũ, bensↄ̃ a baade dɛ mɛ̀ pì guu ũ. 28 Káaku gĩa Luda zĩ̀rinↄ dìɛ sↄsi guu, à plaadee annabinↄ, à aagↄ̃de yãdannɛrinↄ, beee gbɛra dabudabukɛrinↄ, beee gbɛra gbɛ̃ kɛ̀ à ń gbá gbɛ̃kɛ̃kↄ̃ana zɛ́nↄ kↄ̃n dↄnlɛrinↄ kↄ̃n yãgↄ̃gↄ̃rinↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è yãke borii oonↄ. 29 Zĩ̀rinↄn ń ũ ń píngiↄ́? Annabinↄn ń ũ ń píngiↄ́? Yãdannɛrinↄn ń ũ ń píngiↄ́? Dabudabukɛrinↄn ń ũ ń píngiↄ́? 30 Luda gbɛ̃kɛ̃kↄ̃ana gba dàńnɛ ń píngin yↄ́? Aↄ̃è yãke borii o ń píngin yↄ́? Aↄ̃è yãke borii bↄkↄ̃tɛ ń píngin yↄ́? 31 À wɛ́ɛ pɛ́ gbaa kɛ̀ dɛńlaanↄa. Tia sa mɛ́ zɛ́ kɛ̀ maa dɛńlaa ↄdↄaare.
1 Tó ma yãke borii ò, gbɛ̃ntee ke malaika pↄ́, tó má yenzi vĩro, ma kĩi kɛ̀ lán mↄ̀lɛna ke sɛ̃̀gɛ̃pana bàmɛ. 2 Tó ma annabikɛyã'ona gbaa è, tó ma yã píngi asii mà, bensↄ̃ má dↄ̃na píngi vĩ, tó ma ludanaanɛkɛna kà mà kpiii sↄ̃ki kpá, tó má yenzi vĩro, pↄ́ken ma ũro. 3 Tó ma pↄ́ kɛ̀ má vĩinↄ kpàatɛ takaasideenↄnɛ píngi, tó má tò wà tɛ́ sↄ̃̀ma, tó má yenzi vĩro, à àre vĩmɛro. 4 Yenzi mɛna vĩ, à gbɛ̃kɛɛ vĩ. Yenzi è nↄ̀sɛgↄ̃aanↄ kpáńyoro, è a zĩnda sɛ́ lezĩro, è ĩa dãro. 5 È wí daḿmaro, è a zĩnda maaa wɛtɛro, è fɛ̃ńzi kpaaro, è yã da a nↄ̀sɛ guuro. 6 È yáa dↄ à zaaaro, è pↄnnaa kɛ kↄ̃n yãpuraaomɛ. 7 Yenzi è yã píngi fↄ̃, è yã píngi náanɛ kɛ, ègↄ̃ yã píngi tãmaa vĩ, è mɛna kↄ̃n yã píngio. 8 Yenzi yãana vĩro. Mↄde tó annabikɛyã'onamɛ eé yãa, tó sↄ̃ yãkebori'onamɛ à lɛ́ é zɛ, tó dↄ̃namɛ, eé gɛ̃ zɛ́la. 9 Zaakɛ wa dↄ̃na kↄ̃n wa annabikɛyã'onao e paparo. 10 Tó yã papana gurↄↄ mↄ̀, à kɛ̀ èe paparoo é gɛ̃ zɛ́la. 11 Kɛ̀ má dɛ nɛ́ féte ũ, mɛɛ̀ nɛ́ féte yã o, mɛɛ̀ nɛ́ féte laasuu lɛ́, mɛɛ̀ yã gwa lán nɛ́ féte bà. Kɛ̀ ma kɛ gbɛ̃ ↄ̃ndↄ̃na ũ, ma ↄ kpà nɛ́fetekɛyãzi. 12 Tia la wée guu ee dígi guu dãadãa, zĩ beeea sↄ̃ wé wɛ́ɛ sikↄ̃lɛ. Tia la ma dↄ̃na e paparo, zĩ beeea sↄ̃ mɛ́ yã dↄ̃ wásawasa lán Ludaa ma dↄ̃ nà. 13 Tia sa yã mɛ̀n aagↄ̃ↄ kɛ̀nↄ bé wà gↄ̃̀: Ludanaanɛkɛna kↄ̃n tãmaao kↄ̃n yenzio, mↄde yenzi bé à dɛńla.
1 À tó yenzi dↄare aɛ, à wɛ́ɛ pɛ́ Luda Nini gbaanↄa, atɛ̃nsa annabikɛyã'ona. 2 Gbɛ̃ kɛ̀ èe yãke borii oo e yã oo gbɛ̃nↄonlo, sé Luda, zaakɛ gbɛ̃kee e maaro, èe asiiyã oo kↄ̃n Luda Nini gbãaaomɛ. 3 Gbɛ̃ kɛ̀ èe annabikɛyã oo e yã oo gbɛ̃nↄomɛ, èe ń gbaa gbãaa, èe lɛ́ daaḿmamɛ, èe ń làakari kpáɛɛńnɛmɛ. 4 Gbɛ̃ kɛ̀ èe yãke borii oo e a zĩnda kaaramɛ, gbɛ̃ kɛ̀ èe annabikɛyã oo e sↄsi gbɛ̃nↄ kaaramɛ. 5 Má yezi à yãke borii o a píngi, mↄde má yezi à annabikɛyã o dɛ beeela. Annabikɛyã'ori dɛ yãkebori'orila, séto wèe bↄkↄ̃tɛɛ lɛ sↄsi gbɛ̃nↄ e wà kaara. 6 Ma gbɛ̃nↄ, tó ma mↄazi, ben ma yãke borii òao, bↄ́ àren à vĩaree? Séde ma yã'ona gↄ̃ dɛ yãwɛɛwɛ̃na ũ ke dↄ̃na ke annabikɛyã'ona ke yãdannɛna. 7 Lɛn à dɛ lɛ kↄ̃n pↄ́'ↄbↄrinↄ dↄ. Kure ke mↄrↄ, tó èe ↄ́ bↄ súusuro, weé fↄ̃ wà dↄ̃ dian èe oo nàↄ́? 8 Tó kuu ↄ́ e bↄ súusuro, sozanↄ é zĩ̀ soru kɛro. 9 Lɛmɛ apinↄ se, tó ée yãke borii oo, ben wèe maaro, dian weé yã kɛ̀ ée oo gbázɛ dↄ̃ nà? A yã é gɛ̃ ĩamɛ. 10 Yãnↄ borii pari anduna guu, aↄ̃ kee bↄkↄ̃tɛnasai sↄ̃ro. 11 Tó wèe borii kɛ̀ mɛɛ̀ à yã maroo oo, mɛ́gↄ̃ dɛ à òrinɛ gbɛ̃ zĩ̀tↄ ũmɛ, bensↄ̃ eégↄ̃ dɛmɛ gbɛ̃ zĩ̀tↄ ũ se. 12 Lɛmɛ apinↄ sↄ̃, lán á aĩa vĩ kↄ̃n Luda Nini gbaanↄ nà, à aĩa kɛ àgↄ̃ gáo aɛ lɛ sↄsi gbɛ̃nↄ e wà kãsãa pɛ́ɛ. 13 Beee yãnzi yãkebori'ori wɛ́ɛ kɛ, lɛ à e à yã kɛ̀ èe oo bↄkↄ̃tɛ. 14 Tó ma adua kɛ̀ kↄ̃n yãkebori'onao, ma ninii bé à kɛ̀, ma laasuu e dↄmɛ aɛro. 15 Tↄ̀, yã pì dɛ diamɛ? Mɛ́ adua kɛ kↄ̃n niniio, mɛ́ kɛ kↄ̃n làakario dↄ. Mɛ́ lɛ̀ sí kↄ̃n niniio, mɛ́ sí kↄ̃n làakario dↄ. 16 Tó n Luda tↄ́ nnaa sì kↄ̃n niniio, dian gbɛ̃ dufu kɛ̀ kú gwee é be, aami, sáabu kɛ̀ ń kpà yã musuu? Zaakɛ èe yã kɛ̀ ń ò dↄ̀rↄ dↄ̃ro. 17 Baa tó n sáabu kpà a zɛ́a, èe n Yesude daa gbãaa kaararo. 18 Ma Luda sáabu kɛ̀, kɛ̀ mɛɛ̀ yãke borii o dɛala a píngi, 19 mↄde kakↄ̃ana guu tó ma yã mɛ̀n sↄↄroo ò kↄ̃n làakario, ma yã dàońnɛ, à maamɛ dɛ mà yã mɛ̀n ũgbangba o kↄ̃n yãkebori'onaola. 20 Ma gbɛ̃nↄ, a laasuu tóngↄ̃ dɛ lán nɛ́nↄ pↄ́ bàro. Àgↄ̃ dɛ lán nɛ́ fétenↄ bà yãzaakɛna musu, mↄde a laasuu gↄ̃ dɛ gbɛ̃ ↄ̃ndↄ̃nanↄ pↄ́ ũ. 21 À kɛ̃na Luda yãn wà bè: Mɛ́ boriyã pãnde o gbɛ̃ kɛ̀kiinↄnɛ gbɛ̃ zĩ̀tↄnↄ lɛ́n, baa kↄ̃n beeeo aↄ̃é swã kpá ma yãziro. 22 Beee yãnzi yãkebori'ona dɛ sèeda ũ Yesudeenↄnɛro, sé Yesusaideenↄ. Lɛn dↄ annabikɛyã'ona e kɛ Yesusaideenↄ pↄ́ke ũro, sé Yesudeenↄ. 23 Tó sↄsi gbɛ̃nↄ kↄ̃ kàkↄ̃a ń píngi, ben aↄ̃ↄe yãke borii oo ń píngi, tó gbɛ̃ dufunↄ ke Yesusaideenↄ mↄ̀ gwe, aↄ̃é be ĩa kàḿmanloo? 24 Tó baade píngi e annabikɛyã oo sↄ̃, ben Yesusaidee ke gbɛ̃ dufu mↄ̀ gwe, eé ń píngi yãzɛ dↄ̃ à a taari e, 25 asiiyã kɛ̀ kú à nↄ̀sɛn é bↄ gupuraaa, eé daɛ a puua à mì siɛ Ludanɛ, gbasa à be, Ludaa kú a tɛ́ yãpura. 26 Wé be diamɛ ma gbɛ̃nↄ? Tó a kↄ̃ kàkↄ̃a, a baade gaegↄ̃ lɛ̀ vĩ ke yãdannɛna ke yãwɛɛwɛ̃na ke yãkebori'ona ke yãke borii pì bↄkↄ̃tɛna. À à píngi kɛ, lɛ gbɛ̃nↄ e wà kãsãa pɛ́ɛ. 27 Tó wèe yãke borii oo, gↄ̃ↄn plaa ke aagↄ̃, àton dɛ beeelaro. Aↄ̃ kↄ̃ gba zɛ́, gbɛ̃ mɛ̀n doo bↄkↄ̃tɛ. 28 Tó à bↄkↄ̃tɛri kuuro, à lɛ́ nakↄ̃a kakↄ̃ana guu, à a pↄ́ o ado kↄ̃n Ludao. 29 Annabikɛyã'orinↄ gↄ̃ↄn plaa ke aagↄ̃ↄnↄ yã o, gbɛ̃ kpaaanↄ laasuu lɛ́ aↄ̃ yãa. 30 Tó Luda yã sù gbɛ̃ kɛ̀ vɛ̃ɛnaa, gbɛ̃ kɛ̀ èe yã oo yĩtɛ. 31 A píngi é fↄ̃ à annabikɛyã o doodo, à yã dadakↄ̃nɛ a píngi, à kↄ̃ sɛ́ lezĩ. 32 Sé annabikɛyã'orinↄ gↄ̃ ń lɛ́ kũna dↄ̃, 33 zaakɛ Ludaa ye yã yàaaziro, sé à zɛ́dee. Lán wè kɛ sↄsinↄ guu nà píngi, 34 nↄgbɛ̃nↄ lɛ́ gↄ̃ yĩtɛna kakↄ̃ana guu, zaakɛ aↄ̃ yã'ona zɛ́ vĩro. Aↄ̃ mì siɛ, lán wà ò Musa doka guu nà. 35 Tó aↄ̃ↄ yezi wà yãke dↄ̃, aↄ̃ ń zã gbekazi bɛ, zaakɛ nↄgbɛ̃ yã'ona kakↄ̃ana guu nɛ́ wíyãmɛ. 36 A kiian Luda yã bↄ̀n yↄ́? Ke a mɛ̀n do yãnzin à mↄ̀zi? 37 Tó gbɛ̃ e daa annabikɛyã'orin à ũ ke gbɛ̃ kɛ̀ Luda Ninii dↄnɛ aɛ, àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ yã kɛ̀ má kɛ̃̀aree pì nɛ́ Dii yãdiɛnamɛ. 38 Tó gbɛ̃ pã kpàzi, weé pã kpázi se. 39 Beee yãnzi ma gbɛ̃nↄ, à wɛ́ɛ pɛ́ annabikɛyã'onaa, mↄde àton gí yãkebori'onaziro. 40 À yã píngi kɛ a zɛ́kpaɛa súusu.
1 Ma gbɛ̃nↄ, baaru nnaa kɛ̀ má kpàare, kɛ̀ á sì a zɛon, má yezi mà ɛara mà dↄagu. 2 Baaru nnaa pì bé eé a mì sí, tó á waazi kɛ̀ má kɛ̀aree pì kũna. Tó lɛnlo, a Yesunaanɛkɛna kɛ̀ pãmɛ. 3 Yã kɛ̀ dɛńlaa kɛ̀ má sì, má dàareen yɛ̀: Kirisi gà wa durun yãnzi, lán à kɛ̃na Luda yãn nà. 4 Wà à vĩ̀, ben à fɛ̀ɛ à gurↄ aagↄ̃dee zĩ, lán à kɛ̃na Luda yãn nà. 5 À a zĩnda ↄ̀dↄa Pitanɛ, ben à a zĩnda ↄ̀dↄa a ìba gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄnɛ dↄ. 6 Beee gbɛra à a zĩnda ↄ̀dↄa wa gbɛ̃nↄnɛ kɛ̀ aↄ̃ kↄ̃ kàkↄ̃a gu dↄ̃nkↄ̃n, aↄ̃ↄ dɛ gↄ̃ↄn wàa plaa kpɛ́ basↄↄroola. Aↄ̃ paridee kuu ai tia, mↄde aↄ̃ gbɛ̃kenↄ anduna tò. 7 Beee gbɛra à a zĩnda ↄ̀dↄa Yemisinɛ, ben à a zĩnda ↄ̀dↄa zĩ̀rinↄnɛ ń píngi. 8 Aↄ̃ píngi gbɛra à bↄ̀ à mↄ̀mazi, ben ma gↄ̃ lán nɛ́ kpàalaa'ii bà. 9 Zaakɛ Luda zĩ̀rinↄ tɛ́ mámbe kpɛɛ, mɛ́ɛ ká wà bemɛ zĩ̀riro, zaakɛ ma ĩa dà Luda sↄsia. 10 Gbaa kɛ̀ Ludaa dàmɛ yãnzi má dɛ gbɛ̃ kɛ̀ má dɛ à ũu ũzi, bensↄ̃ gbaa kɛ̀ à dàmɛɛ pì ginaro, zaakɛ ma ↄsi kà dɛńla ń píngi. Mámbe má kɛ̀ro, gbaa kɛ̀ Ludaa dàmɛɛ bé à tò má kɛ̀. 11 Tↄ̀, à bↄ̀ ma kiian yoo ke aↄ̃ kiia, yã kɛ̀ wée à waazi kɛɛ á sìn gwe. 12 Zaakɛ wée Kirisi fɛɛna gaan waazi kɛɛ, à kɛ̀ dia a gbɛ̃kenↄ è be gɛ̀nↄ é fɛɛroo? 13 Tó gɛ̀nↄ é fɛɛro, ɛ̃ndɛ̃ Kirisi e fɛɛro. 14 Tó Kirisi e fɛɛro sↄ̃, ɛ̃ndɛ̃ wa waazikɛna kɛ̀ pã, bensↄ̃ a Kirisi náanɛkɛna kɛ̀ pã, 15 wa gↄ̃ Luda sèeda ɛgɛdeenↄ ũ, kɛ̀ wá bè à Kirisi fɛ̀ɛ yãnzi. Zaakɛ tó gɛ̀nↄ è fɛɛro, ɛ̃ndɛ̃ Ludaa e à fɛɛro. 16 Tó Luda è gɛ̀nↄ fɛɛro, ɛ̃ndɛ̃ Kirisi e fɛɛro. 17 Tó Kirisi e fɛɛro, a Kirisi náanɛkɛna kɛ̀ pã, ben á kú a durun guu ai tia, 18 gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ anduna tò Kirisi guunↄ sↄ̃ sã̀sã. 19 Tó wa kuuna wɛ̃̀ndio kɛ̀ yãnzin wa wɛ́ɛ dↄ Kirisizi ado, lɛ wɛ̃ndadeenↄn wa ũ dɛ baade píngila. 20 Yãpuraa guu Kirisi fɛ̀ɛ bↄna gaan, àmbe gàafɛɛ káaku ũ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ dàɛ wà ii ònↄ tɛ́. 21 Lán gaa bↄ̀ gbɛ̃ntee gãzĩ nà, lɛn gɛ̀nↄ fɛɛna bↄ̀ gbɛ̃ntee gãzĩ lɛ. 22 Kuuna Adamu borii ũu tò gaa dà baade píngila. Lɛmɛ dↄ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Kirisi guunↄ é wɛ̃̀ndi e ń píngi. 23 Baade kↄ̃n a gurↄↄomɛ. Kirisi bé gàafɛɛ káaku ũ, à gbɛra à gbɛ̃nↄ é fɛɛ à mↄ́gurↄ. 24 Gbasa gurↄ lɛ́ ká, Kirisi é kíkɛɛ mì dɛ píngi kↄ̃n ikonↄ kↄ̃n gbãaanↄ, eé a kpata tó De Ludanɛ. 25 Séde Kirisi gↄ̃ kí blee ai Luda gↄ̃ à ibɛɛnↄ kɛ à tinti ũ. 26 Ibɛɛ kɛ̀ eé à mì dɛ zãan gaa ũ, 27 zaakɛ Luda pↄ́ píngi nà Kirisinɛ a ↄzĩ. Kɛ̀ à bè, pↄ́ píngi kú à ↄzĩ, wá dↄ̃ kɛ̀ Luda kɛ̀ pↄ́ píngi nànɛ a ↄzĩ pì baasimɛ. 28 Tó à pↄ́ píngi nànɛ a ↄzĩ, àpin à Nɛ́ kɛ̀ à pↄ́ píngi nànɛ a ↄzĩ pì é mì siɛnɛ, Luda pì égↄ̃ dɛ à píngi ũ pↄ́ pínginɛ. 29 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è batisi kɛ gɛ̀nↄ gɛ̃ɛ ũ sↄ̃ nɛ́? Tó gɛ̀nↄ è fɛɛ yãpuraro, bↄ́yãnzi wè batisi kɛ aↄ̃ gɛ̃ɛ ũzi? 30 Wapinↄ sↄ̃, bↄ́yãnzi weègↄ̃ wa zĩnda da kari guu gurↄ píngizi? 31 Kↄ̃n ĩa kɛ̀ mɛɛ̀ dã a yã musu kuuna Kirisi Yesu wa Dii guuo, mɛɛ̀gↄ̃ kú gaa lɛ́zĩmɛ lán guu e dↄↄ nà. 32 Tó ma zĩnda yãnzin ma ↄsi kàzi kↄ̃n nↄ̀bↄ pãsĩnↄ zaa Ɛfesu, bↄ́ àren à vĩmɛɛ? Tó gɛ̀nↄ é fɛɛro, wà pↄ́ ble, wà í mi, zaakɛ wé ga ziamɛ. 33 Àton tó wà a sãsãro, gbɛ̃nna zaaa è dà maaa yakamɛ. 34 À su a làakaria súusu, àton durun kɛ dↄro, zaakɛ a gbɛ̃kenↄ Luda dↄ̃ro. Ma beee ò lɛ à a wíyã dↄ̃ yãnzimɛ. 35 Gbɛ̃kenↄ é be, gɛ̀nↄ é fɛɛ diamɛ? Mɛ̀ kparee takan aↄ̃égↄ̃ vĩi? 36 Yↄ̃nkↄyãmɛ! Weè pↄ́ tↄ̃ à bↄ̀ɛ fↄ̃̀mbabↄna sairo. 37 Tó wà pↄ́ tↄ̃̀, gbadon yoo ke pↄ́wɛɛ pãnde, è bↄɛ pↄ́wɛɛ pì ũro. 38 Luda è tó à bↄɛ lán à dìɛ nàmɛ, baade kↄ̃n a boriio. 39 Pↄ́ wɛ̃̀ndideenↄ píngi mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃ro. Gbɛ̃ntee pↄ́ ado, nↄ̀bↄnↄ pↄ́ ado, bãanↄ pↄ́ ado, kpↄ̀nↄ pↄ́ ado. 40 Ludambɛ pↄ́nↄↄ kuu, anduna pↄ́nↄↄ kuu. Ludambɛ pↄ́nↄ gakui ado, anduna pↄ́nↄ gakui ado. 41 Ɔfãntɛ̃ gakui ado, mↄvura pↄ́ ado, sↄsↄnɛnↄ pↄ́ ado. Baa sↄsↄnɛ pìnↄ gakui bↄ̀kↄ̃o doodo. 42 Lɛn eégↄ̃ dɛ lɛ gɛ̀nↄ fɛɛgurↄↄ zĩ. Wè gɛ̀ vĩi à vã, eé fɛɛ vãna sai. 43 Wè gɛ̀ vĩi bɛ̀ɛ sai, mↄde eé fɛɛ kↄ̃n gakuio. Wè gɛ̀ vĩi gbãaa sai, mↄde eé fɛɛ kↄ̃n gbãaao. 44 Wè gɛ̀ vĩi anduna mɛ̀ ũ, mↄde eé fɛɛ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro mɛ̀ ũ. Lán anduna kɛ̀ mɛ̀ kuu nà, lɛmɛ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro mɛ̀ kuu lɛ dↄ. 45 À kɛ̃na Luda yãn wà bè, gbɛ̃ káaku Adamu gↄ̃̀ gbɛ̃ bɛ̃ɛ ũ, mↄde Adamu zãa gↄ̃̀ nini wɛ̃̀ndikpammari ũ. 46 Èe kɛ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro mɛ̀ bé è dↄ aɛro, anduna mɛ̀ bé è dↄ aɛ, à gbɛra sa wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro mɛ̀. 47 Gbɛ̃ntee káaku bↄ̀ bùsuti guumɛ, à plaadee bↄ̀ ludambɛmɛ. 48 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ tↄↄtɛ pↄ́ ũunↄↄ bↄ̀kↄ̃ba kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ tↄↄtɛn-o. Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ ludambɛ pↄ́ ũunↄↄ bↄ̀kↄ̃ba kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ ludambɛɛo. 49 Lán wá dɛ gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ tↄↄtɛn taka ũ nà, lɛn wégↄ̃ dɛ gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ ludambɛɛ taka ũ lɛ se. 50 Yã kɛ̀ má òn yɛ̀ ma gbɛ̃nↄ. Tó kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia bↄ̀ gupuraaa, wé e wà ble kↄ̃n wa mɛ̀oro. Wé e wàgↄ̃ kú gu kɛ̀ è vãroo guu kↄ̃n wa mɛ̀ kɛ̀ è vãaoro. 51 À ma, mɛ́ asiiyã oare. Wé ga wa píngiro, mↄde wé li wa píngi 52 kãndo lán wɛ́ɛ'ibakɛna bà kãkãki zãade pɛ́gurↄↄ zĩ. Zaakɛ kãkãki é ↄ́ bↄ, gɛ̀nↄ é fɛɛ yaikũsai, wapinↄ sↄ̃ wé li. 53 Séde wa mɛ̀ kɛ̀ è vãa gɛ̃ à kɛ̀ è vãroo guu. Séde wa mɛ̀ kɛ̀ è gaa kɛ̀ gɛ̃ à kɛ̀ è garoo guu. 54 Tó wa mɛ̀ kɛ̀ è vãa gɛ̃̀ à kɛ̀ è vãroo guu, bensↄ̃ wa mɛ̀ kɛ̀ è gaa gɛ̃̀ à kɛ̀ è garoo guu, ben yã kɛ̀ kɛ̃na Luda yãn kɛ̀ é papa wà bè: Wà zĩ̀ blè gaaa, à mì dɛ̀. 55 Ga, n zĩ̀blena tↄ́n diaa? Ga, n sɛwɛɛ kú mámɛ? 56 Durun bé ga sɛwɛɛ ũ, durun gbãaa sↄ̃ è bↄ doka guumɛ. 57 Wà Luda sáabu kɛ, kɛ̀ è tó wà zĩ̀ ble wa Dii Yesu Kirisi gãzĩ. 58 Beee yãnzi ma gbɛ̃ yenzideenↄ, à zɛ gbãa gíngin bↄru kpɛɛ sai. À wɛ́ɛ tã Dii zĩizi gurↄ píngi, zaakɛ á dↄ̃ kɛ̀ zĩi kɛ̀ ée kɛɛ Diinɛ pãro.
1 Luda gbɛ̃nↄ kámasakɛna yã musu, lán má ò Galatia bùsu sↄsinↄnɛ nà, à kɛ lɛ se. 2 Azumanɛngo kↄ̃n Azumanɛngoo a baade gae ↄↄ kɛ̀ à è a gbãa lɛ́n bↄ adona, àgↄ̃ kaakↄ̃a, lɛ àton kámasa pì wɛtɛ gurↄↄ kɛ̀ ma mↄro yãnzi. 3 Tó ma mↄ, mɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ a ń díɛ aↄ̃ gánↄ zĩ Yerusalɛmu kↄ̃n takadao kↄ̃n kámasa kɛ̀ á kàkↄ̃aa pìo. 4 Tó à kↄ̃ sìo mà gámɛ sↄ̃, aↄ̃é gá zɛmɛ. 5 Tó ma bↄɛ kↄ̃n Masedonia bùsuo, mɛ́ mↄ́ a kiia, zaakɛ mɛ́ pã Masedonialamɛ. 6 Mɛ́ɛ kpákpaa mà gurↄplaa kɛao. Baa buusiɛ se mɛ́gↄ̃ yezi mà bleao, é gá zɛmɛ guu kɛ̀ mɛ́ gán. 7 Tia la má yezi mà gɛ̃ala bàrararo, mɛ́ɛ kpákpaa mà gurↄplaa kɛao, tó Dii wè. 8 Mɛ́ gↄ̃ Ɛfesu ai Pɛntikↄsi zĩbaa zĩmɛ, 9 zaakɛ Luda zɛ́ bↄ̀mɛ maamaa mà zĩ maaa kɛ, bensↄ̃ ibɛɛnↄↄ pari. 10 Tó Timↄti gà à mↄ̀, àton yã kɛnɛ búgubugu à vĩa kɛarero, zaakɛ èe zĩi kɛɛ Diinɛ lán ma bàmɛ. 11 A gbɛ̃ke tón kya kánlo. À kũsãɛ kɛnɛ, lɛ à e à ká ma kiia aafia, zaakɛ mapi kↄ̃n ma gbɛ̃nↄ wa wɛ́ɛ dↄzi. 12 Wa gbɛ̃ndo Apolo sↄ̃, mɛɛ̀gↄ̃ nakↄ̃rɛɛa gɛ̃̀n baaagↄ̃ à mↄ́ à a gwa kↄ̃n wa gbɛ̃ kpaaanↄ. À ye mↄnazi gĩaro. Tó à zɛ́ è, eé mↄ́. 13 Àgↄ̃ kú a làakaria, àgↄ̃ zɛna Yesunaanɛkɛna guu. Àgↄ̃ wↄ́rↄngↄ vĩ, àgↄ̃ gbãa. 14 À yã píngi kɛ kↄ̃n yenzio. 15 Á Sɛtɛfana bɛdeenↄ dↄ̃, kɛ̀ aↄ̃mbe Yesude káakunↄ ũ Girisi bùsun, ben aↄ̃ ń zĩnda kpà wàgↄ̃ dↄↄ Luda gbɛ̃nↄ lɛ́. Ma gbɛ̃nↄ, ma wɛ́ɛ kɛ̀awa, 16 à mì siɛ gbɛ̃ beee takanↄnɛ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe aĩa kɛɛ lɛdo zĩ dↄ̃nkↄ̃ pì guunↄ ń píngi. 17 Ma pↄↄ kɛ̀ nna Sɛtɛfana kↄ̃n Fↄtunatuo kↄ̃n Akaikuo mↄnaa, zaakɛ aↄ̃ gↄ̃̀mɛ a gɛ̃ɛ ũmɛ. 18 Aↄ̃ↄ tò ma làakari kpàɛ kↄ̃n a pↄ́o. À bɛ̀ɛ lí gbɛ̃ beee takanↄnɛ. 19 Asia bùsu sↄsinↄ ì kpàawa. Akila kↄ̃n Pirisilao kↄ̃n sↄsi gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è kↄ̃ kakↄ̃a ń bɛɛnↄ ì kpàawa maamaa Dii guu. 20 Wa gbɛ̃ kɛ̀ wá lɛdoonↄ ì kpàawa a píngi. À ì kpákↄ̃a kↄ̃n Luda gbɛ̃nↄ lɛ́pɛmmanao. 21 Mamↄma Pↄlu, ma ↄgbɛn yɛ̀. Ma ì kpàawa. 22 Tó gbɛ̃kee ye Diiziro, Luda láari kɛa. Wa Dii e mↄↄ. 23 Dii Yesu gbɛ̃kɛɛ kɛare. 24 Má yeazi a píngi kuuna Kirisi Yesu guu.
1 Mamↄma Pↄlu, Kirisi Yesu zĩ̀ri Luda pↄyezi guu kↄ̃n wa gbɛ̃ Timↄtio, wámbe wa takada kɛ̀ kɛ̃̀ sↄsi kɛ̀ kú Kↄrintinɛ kↄ̃n Luda gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Girisi bùsunnↄ ń píngi. 2 Luda wa De kↄ̃n Dii Yesu Kirisio gbɛ̃kɛɛ kɛare, à a gba aafia. 3 Wà Luda wa Dii Yesu Kirisi De sáabu kpá, De Luda wɛ̃ndadↄ̃nnɛri nↄ̀sɛkpaɛri pì. 4 È wa làakari kpáɛwe wa wahaa píngi guu, lɛ wà e wà gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú baa wahaa kparee taka guunↄ làakari kpáɛńnɛ se kↄ̃n làakarikpaɛbↄ kɛ̀ Luda wa làakari kpàɛoweeo. 5 Lán nawɛ̃a kɛ̀ Kirisi kɛ̀ è liwazi nà, lɛmɛ dↄ wa làakari è kpáɛ maamaa Kirisi yãnzi. 6 Tó wée nawɛ̃a kɛɛ, a làakari kpaɛna kↄ̃n a mìsinao yãnzimɛ. Tó Luda wa làakari kpàɛ, a làakari kpaɛna yãnzimɛ, lɛ à e à nawɛ̃a dↄ̃nkↄ̃ kɛ̀ wée kɛɛ fↄ̃. 7 Wá tãmaa vĩ a yã musu seka sai, zaakɛ wá dↄ̃ lán a bà kúwao nawɛ̃akɛna guu nà, lɛn a bà kú kↄ̃n wa làakari kpaɛnao lɛ dↄ. 8 Wa gbɛ̃nↄ, wá yezi àgↄ̃ dↄ̃ lán wà wɛ́ɛ tã̀wa Asia bùsun nà. Wà mɛ̀ ↄ̃̀wa maamaa dɛ wa gbãa lɛ́la, baa wa wɛ̃̀ndi wá wɛ́ɛ dↄzi sero. 9 Yã dàwala, wée daa wa gamɛ. Beee wa le, lɛ wàton zɛ kↄ̃n wa zĩnda gbãaaoro, séde kↄ̃n Luda kɛ̀ è gɛ̀nↄ fɛɛ gbãaao. 10 À wa bↄ kari bíta guu, bensↄ̃ eé wa bↄn. Àpin wá wɛ́ɛ dↄzi à wa bↄn dↄ 11 adua kɛ̀ ée kɛɛwee gãzĩ. Lɛmɛ gbɛ̃nↄ é sáabu kɛnɛ pari wa yã musu gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ à kɛ̀we yãnzi gbɛ̃ pariinↄ aduakɛna sàabu. 12 Yã kɛ̀ weè à ĩa dãan yɛ̀: Wa laasuu e oowe kɛ̀ kↄ̃n Luda gbãaao wá kú kↄ̃n nↄ̀sɛpuraao mↄnafiki sai anduna guu, atɛ̃nsa a kiia. Anduna ↄ̃ndↄ̃ↄn wá kúoro, séde Luda gbɛ̃kɛɛ. 13 Weè lá ke kɛ̃arero, séde kɛ̀ é à kyó kɛ à dↄ̃ↄ baasiro. 14 Lán á wa dↄ̃ nà féte tia, má yezi à wa dↄ̃ sãnsãn, lɛ à ĩa dã wa yã musu Dii Yesu mↄ́gurↄↄ zĩ, lán wé dã a yã musu nà. 15 - 16 Bee náanɛkɛna guu má dìɛ yã kɛ̀ tó mɛ́ɛ gaa Masedonia, mà bↄɛ a kiia mà a gwa káaku, mà ɛara mà su kↄ̃n a kiio, lɛ à aubarika e gɛ̃̀n plaa, gbasa à dↄnlɛ kɛmɛ ma Yudea gana guu. 17 Kɛ̀ ma tá beee dìɛ, ma yã fɛɛ kɛ̀n yↄ́? Tó má dìɛ mà yã kɛ, anduna yã è dↄmɛ aɛ mà be, lɛmɛ, lɛmɛ ke auo, auon yↄ́? 18 Lán Luda náanɛ vĩ nà, yã kɛ̀ wá òare nɛ́ lɛmɛ, èe kɛ auonlo. 19 Luda Nɛ́ Yesu Kirisi kɛ̀ mapi kↄ̃n Silasio kↄ̃n Timↄtio wa à yã waazi kɛ̀are nɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ è be lɛmɛ, èe kɛ auonlo, àmbe Luda eè ũ. 20 Zaakɛ lɛ́ kɛ̀ Ludaa gbɛ̃̀ píngi yãpuraa è kɛ à guumɛ. Beee yãnzi kↄ̃n Yesu Kirisi tↄ́on wè be, aami, Luda tↄ́bↄna yãnzi. 21 Luda bé à wa kãsãa pɛ̀ɛ Kirisi guu kↄ̃n apinↄ, à wa diɛ a pↄ́ ũ, 22 à a sèeda kɛ̀wa, à a Ninii dà wa swɛ̃̀n pↄ́ kɛ̀ wé e kpɛ́gaau ũ. 23 Ludaa ma nↄ̀sɛ dↄ̃, àmbe ma sèedadee ũ. Kɛ̀ má yezi mà a bↄbↄ a dànlo yãnzin mɛ́ɛ gá Kↄrintizi dↄro. 24 Èe kɛ wée gbãa mↄↄare a ludanaanɛkɛna musunlo, zaakɛ a kãsãa pɛ̀ɛ kↄ̀, wée zĩi kɛɛao a pↄnnaa yãnzimɛ.
1 Ben ma zɛo kɛ̀ mɛ́ mↄ́ a kiia kↄ̃n nↄ̀sɛyakanao dↄro. 2 Tó má tò a nↄ̀sɛ yàka, dé bé eé ma pↄↄ kɛ nnaa, tó èe kɛ amↄa kɛ̀ ma a nↄ̀sɛ yàkaareenↄ baasiroo? 3 Ma takada kɛ̃̀are lɛ, lɛ tó ma mↄ a gwa, amↄa kɛ̀ á dɛ à ma pↄↄ kɛ nnaanↄ tón ma nↄ̀sɛ yakaro yãnzimɛ. Má dↄ̃ sãnsãn kɛ̀ ma pↄnnaa nɛ́ a píngi pↄnnaamɛ. 4 Ma takada pì kɛ̃̀are nawɛ̃a guu kↄ̃n pↄsia bítao kↄ̃n wɛ́ɛ'io plɛ̀plɛ, èe kɛ lɛ a pↄↄ yaka yãnzinlo, lɛ àgↄ̃ dↄ̃ lán má yeazi nà yãnzimɛ. 5 Tↄ̀, tó gbɛ̃ke nↄ̀sɛyakana yã kɛ̀, èe kɛ ma nↄ̀sɛn à yàkaro, a píngi pↄ́n à yàka, ke a gbɛ̃kenↄ, lɛ màton o à gɛ̃ ↄlaro. 6 Ĩaa kɛ̀ a paridee dà adee pìa mↄ̀a. 7 Beee yãnzi à sùu kɛo tia, à à làakari kpáɛnɛ, lɛ à pↄsia bíta tón à kaatɛro yãnzi. 8 Beee yãnzi ma agbaa kpàare, à ↄdↄanɛ tɛ̃tɛ̃ntɛ̃ kɛ̀ á yezi. 9 Àmbe à tò ma takada kɛ̀kãa kɛ̃̀are, ma lí pɛ̀ɛoawa, lɛ mà e mà dↄ̃ tó a yã kɛ̀ má òare kũna píngi. 10 Tó a gbɛ̃ kɛ̃̀ kↄ̃n à taario, mɛɛ̀ adee kɛ̃ se. Zaakɛ tó ma gbɛ̃ yã kɛ̃̀nɛ, tó yãkee gàa gↄ̃ kuu, mɛɛ̀ kɛ a yãnzi Kirisi aɛzĩ, 11 lɛ Setãn tón ↄ̃ndↄ̃ↄ daɛwaziro yãnzi, zaakɛ wá à mↄnafikinↄ dↄ̃. 12 Kɛ̀ ma ka Toroasi lɛ mà Kirisi baaru nnaa kpá, Dii zɛ́ bↄ̀mɛ, 13 mↄde ma làakari kpaɛnaro, kɛ̀ mɛ́ɛ ma gbɛ̃ndo Titu ero yãnzi. Ben ma lɛ́ zàḿma gwe, ma da Masedonia zɛ́n. 14 Ma sáabu kɛ̀ Ludanɛ, zaakɛ ègↄ̃ dↄↄwe aɛ gurↄ píngi, weègↄ̃ zĩ̀blerinↄ ũ Kirisi guu, weè à dↄ̃na gũu dagula gu sãnda píngia. 15 Zaakɛ wá dɛ tuaetiti gũnnadee kɛ̀ Kirisi kpàta Ludanɛ ũ gbɛ̃ kɛ̀ èe ń mì siinↄ tɛ́ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe kaatɛɛnↄ. 16 Wá dɛ gɛ̀ gũu ũ gbɛ̃kenↄnɛ, ben è gaa ińnɛ. Wá dɛ wɛ̃̀ndi gũu ũ gbɛ̃ kpaaanↄnɛ, ben è wɛ̃̀ndi ińnɛ. Wa dé bé à kà à zĩ beee kɛɛ? 17 Wá dɛ lán gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ègↄ̃ laa taa kↄ̃n Luda yãonↄ bàro. Kirisi guu weè yã o kↄ̃n nↄ̀sɛpuraao kↄ̃n Luda dↄ̃nao à zĩ̀rinↄ ũ.
1 Wa ɛara wée wa zĩnda sáabu kpaan yↄ́? Wa bà kú kↄ̃n sèeda takada kɛ̀ wà kɛ̃̀aree ke kɛ̀ á kɛ̃̀ńnɛo lán gbɛ̃kenↄ bàn yↄ́? 2 Ámbe wa takada pì ũ kɛ̀ kɛ̃na wa swɛ̃̀a. Baade píngi é fↄ̃ à dↄ̃ à à kyó kɛ. 3 Ée ↄdↄↄa gupuraaa kɛ̀ ámbe takada kɛ̀ Kirisi kɛ̃̀ à nàwe wa ↄzĩ ũ. Èe takada pì kɛ̃ kↄ̃n ãntu'ioro, à kɛ̃̀ kↄ̃n Luda Wɛ̃̀ndide Niniiomɛ. Èe kɛ̃ gbɛ̀ walaaaro, à kɛ̃̀ a swɛ̃̀amɛ. 4 Yã kɛ̀ wá à náanɛ vĩin gwe Luda aɛzĩ Kirisi gãzĩ. 5 Èe kɛ wa ka wa zĩndanɛ wà be, yã pì bↄ̀ wa kiianlo, Ludan wa gbãaa ũ. 6 Àmbe à wa kaa, ben wá dɛ à bà kuuna kↄ̃n gbɛ̃nↄo dufu zĩkɛrinↄ ũ. Èe kɛ doka kɛ̀ kɛ̃nanlo, Luda Nini yãmɛ. Zaakɛ doka è gaa ińnɛ, Ninii pì sↄ̃, è wɛ̃̀ndi ińnɛ. 7 Kɛ̀ Luda doka kɛ̃̀ gbɛ̀ walaaa, à gakui bↄ̀ Musa uua. Baa kɛ̀ à tɛ́kɛna e gì kɛro, Isarailinↄↄ e fↄ̃ wà gwàro. Tó zɛ́ kɛ̀ è gaa ińnɛ pì bↄ̀ kↄ̃n gakui beee takao, 8 weé Ninii pì zɛ́ gakui yã o dↄↄ́? 9 Tó zɛ́ kɛ̀ è yã dańlaa gakui vĩ, ɛ̃ndɛ̃ zɛ́ kɛ̀ è tó yã bↄńyo nnaa gakui dɛàla zã̀. 10 Pↄ́ kɛ̀ gakui vĩ yãa gakui vĩ dↄro, gakui kɛ̀ dɛàlaa pì yãnzi. 11 Tó pↄ́ kɛ̀ èe gì kɛroo bↄ̀ kↄ̃n gakuio, pↄ́ kɛ̀ ègↄ̃ kuu gakui dɛàla zã̀. 12 Zaakɛ wá tãmaa beee taka vĩ, weè yã o kↄ̃n kùgbãaao, 13 èe kɛ lán Musa bàro, kɛ̀ à sáta kù a uua lɛ Isarailinↄ tón à uu tɛ́kɛna kɛ̀ è gì kɛroo yãana ero yãnzi. 14 Mↄde aↄ̃ swã gbãa, zaakɛ ai gbã̀a tó aↄ̃ↄe Luda bà kuunańyo takada kyó kɛɛ, sáta dↄ̃nkↄ̃ pì ègↄ̃ da ń laasuulamɛ. È goro, séto gbɛ̃ kú Kirisi guu baasiro. 15 Ai gbã̀a tó aↄ̃ↄe Musa takada kyó kɛɛ, sáta pì ègↄ̃ da ń laasuulamɛ. 16 Mↄde tó gbɛ̃ aɛ dↄ̀ Diia, sáta pì è goa. 17 Dii pìn Luda Nini ũ, bensↄ̃ guu kɛ̀ Dii Nini pì kún, è tó wà gↄ̃ ń zĩndanɛ. 18 Wamↄwa kɛ̀ pↄ́ gò wa uuanↄ, wée Dii gakui ↄdↄↄańnɛ lán dígi bà, weègↄ̃ lii lán à bà gakui gↄ̃ kaa gakuila. Dii kɛ̀ dɛ Luda Nini ũu pì kɛnan gwe.
1 Beee yãnzi lán Luda zĩ beee dàwe a sùu guu nà, weè kpasaoro. 2 Wa ↄ kpà asii wísaiyãnↄzi, weè yã kɛ kↄ̃n mↄnafikioro, bensↄ̃ weè Luda yã liɛ kpɛɛgãndaro. Weè yãpuraa ońnɛ súusu, lɛ wà wa zĩnda ↄdↄa baade pínginɛ Luda aɛzĩ. 3 Tó baaru nnaa kɛ̀ wée kpaa utɛnamɛ, gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe kaatɛɛnↄn à utɛnańnɛ. 4 Zaakɛ anduna kɛ̀kii dii Yesusaideenↄ wɛ́ɛ vĩ̀a kũ̀ńnɛ, lɛ aↄ̃ton baaru nnaa sí, Kirisi kɛ̀ dɛ Luda taka ũu gakui guu puńnɛro yãnzimɛ. 5 Wa zĩnda kpàakpan wée kɛɛro, Yesu Kirisi diikɛɛ kpàakpan wée kɛɛ, bensↄ̃ wée zĩi kɛɛare à yãnzi. 6 Luda bè, guu pu gusiaan, ben à guu pù wa swɛ̃̀n lɛ dↄ. Gupuraa pì dɛ à gakui kɛ̀ èe tɛ́ kɛɛ Kirisi uua dↄ̃na ũ. 7 Wá auziki beee vĩ wa mɛ̀ kɛ̀ dɛ lán gũ̀ oroo bànↄ guu, lɛ wà e wà dↄ̃ kɛ̀ gbãa bíta pì bↄ̀ Luda kiiamɛ, èe kɛ wa kiianlo. 8 Wègↄ̃ ĩa daawa kpa sãnda píngia, baa kↄ̃n beeeo weè furo. Wè bídi kɛ, mↄde wa tãmaa è yãaro. 9 Wè wɛ́ɛ tãwa, mↄde Luda è wa tónlo. Wè wa pãɛ, mↄde weè garo. 10 Gurↄ píngi wá kú Yesu gaa taka bori lɛ́zĩ, lɛ à kuuna e à ↄdↄa wa mɛ̀a yãnzi. 11 Zaakɛ wamↄwa kɛ̀ wá bɛ̃ɛnↄ weègↄ̃ kú gaa lɛ́zĩ Yesu yãnzi, lɛ à kuuna e à ↄdↄa wa mɛ̀ kɛ̀ eé gaaa. 12 Lɛn gaa pì e zĩi kɛɛ wa guu lɛ, bensↄ̃ wɛ̃̀ndi e zĩi kɛɛ a guu. 13 À kɛ̃na Luda yãn wà bè: Má Luda náanɛ vĩ, ben ma yã ò. Wapinↄ sↄ̃ wa Luda náanɛ dↄ̃nkↄ̃ pì kɛ̀, ben wée yã oo à yãnzi. 14 Zaakɛ wá dↄ̃ kɛ̀ lán Luda Dii Yesu fɛ̀ɛ gaan nà, eé wa fɛɛo gaan se, eé wa káɛ a aɛzĩ lɛdo kↄ̃n apinↄ. 15 Yã kɛ̀nↄ píngi e wa lee a yãnzi, lɛ Luda gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ èe lii gbɛ̃nↄzi pari e à sáabukpana kaara à tↄ́bↄna yãnzi. 16 Beee yãnzi weè kpasaro. Baa tó wa mɛ̀baa e kaatɛɛ, wa ninii ègↄ̃ dufu kũu lán guu e dↄↄ nà. 17 Wa wɛ́ɛtãmma nɛ́ngo kɛ̀ eé gɛ̃tɛ kɛ̀kii e gakui bíta kɛ̀ è yãaroo iiwe, kɛ̀ èe sí lɛ́kↄ̃ziro. 18 Wa wɛ́ɛ pɛ́ pↄ́ kɛ̀ wè wɛ́ɛ siàlɛaro, sé pↄ́ kɛ̀ wè wɛ́ɛ siàlɛroo. Zaakɛ pↄ́ kɛ̀ wè wɛ́ɛ siàlɛ nɛ́ gurↄplaapↄmɛ. Pↄ́ kɛ̀ wè wɛ́ɛ siàlɛroo sↄ̃, ègↄ̃ kuu gurↄ píngi.
1 Wá dↄ̃ kɛ̀ tó wa sↄ̀ kɛ̀ wá kún kpɛ́ ũ anduna kɛ̀ guu yàka, Luda é kpɛ́ kɛ̀ wèe dↄ kↄ̃n ↄoro kpáwa a bɛ ai gurↄ píngi. 2 Tia sↄ̃ weè mbo sↄ̀ pì guu, wá yezi wà ludambɛ pↄ́ pì da, 3 zaakɛ tó wa bↄ sↄ̀n, wégↄ̃ kuu mɛ̀ sairo. 4 Gurↄↄ kɛ̀ wá kú sↄ̀ kɛ̀kii guu, weè mbo lán wá aso sɛna bà. Èe kɛ wá yezi wà bↄ à guunlo, wá yezi wà ludambɛ pↄ́ damɛ, lɛ wɛ̃̀ndi wa sↄ̀ kɛ̀ eé gaa pì mↄ́. 5 Beee yãnzin Luda wa soru kɛzi, ben à a Ninii kpàwa pↄ́ kɛ̀ wé e kpɛ́gaau ũ. 6 Beee yãnzi wa kù ègↄ̃ gbãa. Wá dↄ̃ kɛ̀ gurↄↄ kɛ̀ wá kú mɛ̀ kɛ̀kii guu, wá kú Dii kiiaro. 7 Zaakɛ ludanaanɛkɛnan wá kúo, èe kɛ wɛ́ɛsinaàlɛ yãnlo. 8 Wa swɛ̃̀ ègↄ̃ kpaɛna. Bↄna sↄ̀ pìn gana Dii kiian wá yezi. 9 Kuuna mɛ̀ guun yoo, bↄna à guun yoo, weègↄ̃ wɛtɛɛ wa yã kánɛ. 10 Zaakɛ Kirisi égↄ̃ vɛ̃ɛna a tintia, wa píngi wé bↄ wà zɛ à aɛ, eé fĩa bo wa baadenɛ à kuuna mɛ̀ guu yãkɛnaa, à maaa ke à zaaa. 11 Lán wée vĩa kɛɛ Diinɛ lɛ nà, weè wɛtɛ gbɛ̃nↄ yã pì zɛ́ e. Ludaa wa dↄ̃ sãnsãn, bensↄ̃ wá yezi à wa dↄ̃ a swɛ̃̀n lɛ dↄ. 12 Wée wa zĩnda sáabu kpaa a kiia dↄnlo, wée a gbaa zɛ́ à ĩa dã wa yã musumɛ, lɛ à e à yã we gbɛ̃ kɛ̀ è ĩa dã kↄ̃n mɛ̀baayão, èe kɛ swɛ̃̀ yãnloola. 13 Tó ée daa wa mì lìɛ, Luda yãnzimɛ. Tó wá kú wa dↄ̀rↄa, a yãnzimɛ. 14 Zaakɛ Kirisi yenzi bé èe tɛ́ kaawagu. Wá è tó gbɛ̃ mɛ̀n doo gà gbɛ̃ píngi yãnzi, aↄ̃ gà ń píngin gwe. 15 À gà gbɛ̃ píngi yãnzi, lɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gↄ̃̀nↄ tóngↄ̃ kuu ń zĩnda pↄ́ ũ dↄro, sé gbɛ̃ kɛ̀ gà ń yãnzi à vù pↄ́ ũ. 16 Beee yãnzi weè gbɛ̃ke gwa lán anduna gbɛ̃nↄ è gwa nà tia dↄro. Baa kɛ̀ wá Kirisi dↄ̃ lán anduna gbɛ̃nↄ à dↄ̃ nà yã, wá à dↄ̃ lɛ tia dↄro. 17 Zaakɛ tó gbɛ̃ kú Kirisi guu, à gↄ̃̀ gbɛ̃ dufu ũ. À kuuna zii gɛ̃̀tɛ, kuuna dufu bé à gↄ̃̀nɛ. 18 Beee bↄ̀ Luda kiiamɛ píngi. À wa kɛao nna Kirisi gãzĩ, ben à gbɛ̃nↄ kɛnaao nna zĩi dàwe. 19 Kirisi guu Luda anduna kɛ̀ a zĩndao nna gbɛ̃nↄ taarinↄ yã dana sai, ben à gbɛ̃nↄ kɛnaao nnaa pì yã nàwe wa ↄzĩ. 20 Beee yãnzi Kirisi gɛ̃ɛnↄn wa ũ. Ludaa e gbɛ̃nↄ sisii wa gãzĩ. Wa agbaa kpàare Kirisi gbɛ̀n, à kɛ nna kↄ̃n Ludao. 21 Ludaa tò durunsaidee gↄ̃̀ durun agbaakpabↄ ũ wa yãnzi, lɛ kuuna à guu Luda tó yã bↄwao nna.
1 Zaakɛ Luda zĩkɛri daanↄn wa ũ, wa agbaa kpàare, àton Luda gbɛ̃kɛɛ sí à à kɛ pãro. 2 Luda bè: Ma yã màmma a gurↄↄa, ma dↄnlɛ mìsina gurↄ. Gurↄↄ kà sa, gbã̀an mìsina gurↄↄ pì ũ. 3 Weè yã kɛ̀ eé tó gbɛ̃ fuu kɛro, lɛ wàton wa zĩi taari ero yãnzi. 4 Weè wa zĩnda ↄdↄa gbɛ̃nↄnɛ zɛ́ sãnda píngi guu kɛ̀ Luda zĩkɛrinↄn wa ũ. Weè mɛna fↄ̃ maamaa kↄ̃n ĩadammao kↄ̃n nawɛ̃ao kↄ̃n wɛ́ɛtãmmanao. 5 Wà wa gbɛ̃, wà wa ka kpɛ́siaan, wà fɛ̀ɛwazi. Wa zĩ gbãaa kɛ̀, wée e wà ii òro, nↄaa wa dɛ. 6 Wá ↄ̀dↄańnɛ kↄ̃n nↄ̀sɛ puraao kↄ̃n dↄ̃nao kↄ̃n sùuo kↄ̃n maakɛnao kↄ̃n Luda Ninio kↄ̃n yenzi mↄnafiki saio 7 kↄ̃n yãpura'onao kↄ̃n Luda gbãaao. Wá yãmaakɛbↄnↄ kũna wa ↄplaan kↄ̃n wa ↄzɛɛo. 8 Wè wa kpe da, wè wa kpɛ bↄ. Wè wa tↄ́ zaaa sí, wè wa tↄ́ nnaa sí. Yãpuradeenↄn wa ũ, ben wè wa diɛ mↄnafikideenↄ ũ. 9 Tↄ́deenↄn wa ũ, ben wè wa diɛ lán gbɛ̃ kɛ̀ wà ń dↄ̃roonↄ bà. Wá bɛ̃ɛ fá, ben wè wa diɛ gɛ̀nↄ ũ. Wè wa diɛ pↄ́gbɛ̃nanↄ ũ, mↄde wè wa dɛro. 10 Wa pↄↄ ègↄ̃ nnamɛ, ben wègↄ̃ wa diɛɛ pↄsiadeenↄ ũ. Weè gbɛ̃nↄ kɛ auzikideenↄ ũ pari, ben wègↄ̃ wa diɛɛ takaasideenↄ ũ. Wá pↄ́ píngi vĩ, ben wègↄ̃ wa diɛɛ pↄ́saideenↄ ũ. 11 Kↄrintideenↄ, wa yã òare súusu, wa wa nↄ̀sɛ wɛ̃̀are. 12 Wée wa nↄ̀sɛguuyã utɛarero, mↄde a a pↄ́ ùtɛwe. 13 Ma yã òare lán ma nɛ́nↄ bà. Lán wa wa nↄ̀sɛ wɛ̃̀are nà, à a nↄ̀sɛ wɛ̃we lɛ se. 14 Àton kɛ sɛ̃nkpɛ kↄ̃n Yesusaideenↄoro. Yã maaa bàa ũgba kↄ̃n à zaaao? Bↄ́n gupura kↄ̃n gusiaao vĩ kↄ̃n kↄ̃o? 15 Kirisi yã é kↄ̃ sɛ́ kↄ̃n Setãn pↄ́o diamɛ? Dian Yesudee bà égↄ̃ kú kↄ̃n Yesusaideeo? 16 Luda kpɛ́ è kↄ̃ sɛ́ kↄ̃n tãanↄoↄ́? Zaakɛ Luda Wɛ̃̀ndide kpɛ́n wa ũ, lán à ò nà: Mɛ́gↄ̃ kúńyo, mɛ́gↄ̃ tɛ́ ń tɛ́, mɛ́gↄ̃ dɛ ń Luda ũ, aↄ̃égↄ̃ dɛ ma gbɛ̃nↄ ũ. 17 Beee yãnzi Dii bè: À kɛ̃ḿma, àgↄ̃ kú adona, àton ↄ kɛ pↄ́ gbãsĩaro, mɛ́ a sí, 18 mɛ́gↄ̃ dɛnɛ De ũ, égↄ̃ dɛ ma nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ ũ kↄ̃n ma nɛ́nↄgbɛ̃nↄ. Dii Gbãapingide bé à ò.
1 Ma gbɛ̃ yenzideenↄ, lán Luda lɛ́ gbɛ̃̀we lɛ nà, wà mì kɛ̃ yã kɛ̀ è mɛ̀ kↄ̃n niniio gbãsĩ lɛ́a mámmam, wà wa kuuna adona lɛ́ papa vĩakɛna Ludanɛ guu. 2 À tó wa yã gↄ̃ kú a swɛ̃̀n. Wée taari kɛ gbɛ̃kenɛro, wée gbɛ̃ke sãsãro, wée gbɛ̃ke takii kɛro. 3 Mɛ́ɛ beee o mà yã daoalanlo. Má ò yã kɛ̀ a yã kú wa swɛ̃̀n wà ga lɛdo ke wàgↄ̃ kuu lɛdomɛ. 4 Má a náanɛkɛna maamaa, mɛɛ̀ lɛ́ gbɛ̃ɛ a yã musu maamaa. Wa nawɛ̃akɛna guu píngi ma làakari kpaɛna mɛ́tɛmɛtɛ, ma pↄↄ kɛ̀ nna à gɛ̃̀ ↄla. 5 Baa kɛ̀ wa ka Masedonia bùsun, wa mɛ̀ kpaɛnaro. Nawɛ̃a lìgawazi kpa sãnda píngia, wà fɛ̀ɛwazi kↄ̃n swèeo, vĩa gɛ̃̀wagu. 6 Ben Luda kɛ̀ è yɛ̃̀ɛsaideenↄ sɛ́ lezĩ wa sɛ lezĩ Titu mↄna guu. 7 Èe kɛ à mↄnan adoro, kɛ̀ a à sɛ̀ lezĩ yãnzimɛ dↄ. À bèwe ée ma bɛgɛ kɛɛ, á kú tómadↄ̃yãa guu, ma yã a kũna gbãa sa, ben ma pↄnnaa kàara. 8 Baa kɛ̀ takada kɛ̀ má kɛ̃̀aree a nↄ̀sɛ yàka, mɛ́ɛ ma nↄ̀sɛ liɛro. Kɛ̀ má è takada pì a nↄ̀sɛ yàka gurↄ plaa, lɛ ma nↄ̀sɛ lìɛ yã, 9 mↄde ma pↄↄ kɛ̀ nna sa. Èe kɛ kɛ̀ ma a pↄↄ yàkaare yãnzinlo, kɛ̀ a pↄsiaa tò a nↄ̀sɛ lìɛ yãnzimɛ. A nↄ̀sɛyakana pì bↄ̀ Luda kiiamɛ. Beee yãnzi wée ásaru kɛarero. 10 Pↄsiaa kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia, è tó gbɛ̃ nↄ̀sɛ liɛ à mìsina e, eé tómadↄ̃yãa kɛro. Anduna pↄsiaa bé è gaa ińnɛ. 11 À gwa pↄ́ kɛ̀ pↄsiaa kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia pì ìare. A mɛ̀ wã̀ sa, a gi kↄ̃n a zĩndao, a làakari fɛ̀ɛ, vĩa a kũ, a bɛgɛ kɛ̀, a wɛ́ɛ tã̀, a ń swã gà. Yã pì guu píngi a a zĩnda ↄ̀dↄa kɛ̀ á taari vĩ yã pì guuro. 12 Baa kɛ̀ ma takada pì kɛ̃̀are, èe kɛ gbɛ̃ kɛ̀ taari kɛ̀ ke gbɛ̃ kɛ̀ wà taari kɛ̀nɛ yãnzinlo, má kɛ̃̀ Luda dↄ̃na guumɛ, lɛ a yewazina e à bↄare gupuraaa. 13 Beee yãnzi wa làakari kpaɛna. Wa làakari kpaɛna pì gbɛra, wa pↄnnaa kàara maamaa Titu pↄnna yã musu, kɛ̀ a píngi á tò à ninii sù yãnzi. 14 Ma lɛ́ gbɛ̃̀nɛ kↄ̃n a yão yã, ée tó wí ma kũro. Lán wa yãpuraa òare yã píngi guu nà, lɛn wa lɛ́gbɛ̃na Titunɛ kɛ̀ yãpuraa ũ lɛ. 15 Lán a bɛ̀ɛ lìnɛ nà, a à kpe dà, bensↄ̃ a à yã mà a píngi, tó à dↄ̀ a yã pìn, à yenaazii è kaaramɛ. 16 Ma pↄↄ ègↄ̃ nna, kɛ̀ má a náanɛkɛna yã píngi guu yãnzi.
1 Wa gbɛ̃nↄ, wá yezi àgↄ̃ gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ Ludaa kɛ̀ Masedonia bùsu sↄsinↄnɛ dↄ̃. 2 Aↄ̃ yↄ̃agwana kↄ̃n wɛ́ɛtãmma pãsĩo guu, aↄ̃ pↄↄ kɛ̀ nna maamaa, ben baa kↄ̃n ń takaaside búgubugukɛɛo aↄ̃ gba dà à gɛ̃̀ ↄla. 3 Má òare aↄ̃ gba dà kↄ̃n nↄ̀sɛo do ń gbãa lɛ́n, à dɛ ń gbãaala se. 4 Aↄ̃ wɛ́ɛ kɛ̀wa ń zĩnda kúɛ kↄ̃n kúɛo, wà ń gba zɛ́ ń ↄↄ e àgↄ̃ kú Luda gbɛ̃nↄ kámasakɛna guu. 5 Aↄ̃ kɛ̀ dɛ pↄ́ kɛ̀ wa wɛ́ɛ dↄzila, aↄ̃ ń zĩnda kpà Diia gĩa kↄ̃n wapinↄ dↄ Luda pↄyezi guu. 6 Beee yãnzi wa wɛ́ɛ kɛ̀ Titua à gá kámasa yã kɛ̀ à nàa a tɛ́ mì dɛ. 7 Zaakɛ á gbãa yã píngi guu, ludanaanɛkɛna kↄ̃n yã'onao kↄ̃n dↄ̃nao kↄ̃n yã píngi aĩao kↄ̃n yenzi kɛ̀ á vĩwaoo, àgↄ̃ gbãa kámasa pì kɛna guu dↄ. 8 Èe kɛ mɛ́ɛ yã diɛɛarenlo, aĩa kɛ̀ gbɛ̃ pãndenↄ kɛ̀n mɛ́ɛ ooare, lɛ mà a yenzi yãpuraa dↄ̃. 9 Á wa Dii Yesu Kirisi gbɛ̃kɛɛ dↄ̃. Pↄ́dee ina gↄ̃̀ pↄ́saidee ũ a yãnzi, ben à pↄ́saidekɛɛ guu à a kɛ pↄ́deenↄ ũ. 10 Lán má è nà yã pì musun yɛ̀: À kↄ̃ sìo amↄa kɛ̀ a zɛ kↄ̃n yã pìo zaa muyã bensↄ̃ ée kɛɛnↄ, 11 à yã pì mì dɛ sa. Zaakɛ a sorumi mà kↄ̃n à kɛnao, à kɛ a gbãa lɛ́n. 12 Tó gbɛ̃ gba dà kↄ̃n nↄ̀sɛo do pↄ́ kɛ̀ à vĩ lɛ́n, èe kɛ kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ à vĩrooonlo, beee bé è ká. 13 Èe kɛ mɛ́ɛ asoo lagoo gbɛ̃ pãndenↄnɛ, mɛ́ɛ diiarenlo, lɛ à kɛ sɛ̃nkpɛmɛ. 14 Tia lán kɛ̀ bà zaakɛ pↄ́ dìazi, à kpá gbɛ̃ kɛ̀ pↄ́ è kɛ̃sãmmanↄa, lɛ zĩkea tó pↄ́ dìńzi, bensↄ̃ pↄ́ kɛ̃̀sãawa, aↄ̃é kpáawa. Lán beee bà égↄ̃ sɛ̃nkpɛ. 15 Lán à kɛ̃na Luda yãn nà wà bè: Gbɛ̃ kɛ̀ sɛ̀ɛ bíta pↄ́ e diziro, gbɛ̃ kɛ̀ sɛ̀ɛ féte pↄ́ e kɛ̃sãro. 16 Ma sáabu kɛ̀ kↄ̃n Ludao, kɛ̀ à tò a yã kú Titu swɛ̃̀n lán à kú ma swɛ̃̀n nà se. 17 À wa yã mà, à mɛ̀ wã̀ à mↄ́ a gwa, lán à pↄↄ yezi nà. 18 Wa gbɛ̃ doo kɛ̀ à tↄ́ dàgula sↄsinↄ tɛ́ ń píngi baarunnakpana musun wá dànɛ. 19 Beee gbɛra dↄ sↄsinↄ à dà à gáwao kámasa zĩi kɛ̀ wée kɛɛ kɛ. Wée zĩi pì kɛɛ Dii tↄ́bↄna yãnzimɛ kↄ̃n aĩa kɛ̀ wá vĩio. 20 Wá yezi gbɛ̃ke wa taari e lán wée kɛɛ nà kↄ̃n gba bíta kɛ̀ na wa ↄzĩ yãoro. 21 Èe kɛ yã kɛ̀ maa Diinɛn wée pɛɛa adoro, yã kɛ̀ maa gbɛ̃nteenↄnɛmɛ se. 22 Wa wa gbɛ̃ndo pãnde dàńnɛ dↄ. Wa à làakari gwà à gɛ̃̀n lɛ́ vĩro, wá è à aĩa vĩ yã píngi guu, bensↄ̃ à aĩa ɛ̀ara à kàara tia, kɛ̀ à a náanɛkɛna yãnzi. 23 Titu daa sↄ̃, ma zĩkɛri daa kɛ̀ weè a maaa wɛtɛ lɛdoon à ũ. Wa gbɛ̃ kpaaanↄ sↄ̃, sↄsinↄ zĩ̀rinↄmɛ, aↄ̃mbe Kirisi tↄ́bↄrinↄ ũ. 24 Beee yãnzi à ↄdↄańnɛ kɛ̀ á yeńzi, lɛ sↄsi pì gbɛ̃nↄ dↄ̃ kɛ̀ lɛ́ kɛ̀ wée gbɛ̃ɛ a yã musu nɛ́ yãpuraamɛ.
1 Èe kↄ̃ sío mà takada kɛ̃are Luda gbɛ̃nↄ kↄ̃ kámasa kɛna pì yã musuro, 2 zaakɛ má dↄ̃ kɛ̀ a nↄ̀sɛ maaa dà, ben ma lɛ́ gbɛ̃̀ Masedonia gbɛ̃nↄnɛ ma bè, Girisi gbɛ̃nↄ sorumi mà zaa muyã. A aĩakɛna pì ń gbɛ̃ parideenↄ mɛ̀ fɛ̀ɛ. 3 Ben ma wa gbɛ̃ pìnↄ zĩ̀awa, lɛ àgↄ̃ kú soru guu lán ma ò nà, lɛ lɛ́ kɛ̀ wá gbɛ̃̀ yã pì musu tón kɛ pãro. 4 Tó Masedonia gbɛ̃kenↄ tɛ̀mazi, tó aↄ̃ mↄ̀ wà è kɛ̀ a sorumi e maro, wí é wa kũ, kɛ̀ wa a náanɛkɛna yãnzi. Weé a pↄ́ o dↄↄ́? 5 Beee yãnzi má dìɛ kɛ̀ à maa mà o gbɛ̃ pìnↄnɛ aↄ̃ dↄmɛ aɛ, aↄ̃ gbaa kɛ̀ a gĩakɛ a à lɛ́ gbɛ̃̀ yã kɛkɛ káaku, lɛ a sorumi ma, àgↄ̃ dɛ nↄ̀sɛdo gbaa ũ, èe kɛ gba tiasinlo. 6 Àgↄ̃ yã kɛ̀kii dↄ̃: Tó ń tↄ̃̀ féte, nɛ́ kɛ̃ féte, tó ń tↄ̃̀ bíta, nɛ́ kɛ̃ bíta. 7 Baade kpá lán à dà a swɛ̃̀ guu nà uusisina sai tiasi sai. Ludaa ye gbɛ̃ kɛ̀ è gba da kↄ̃n pↄnnaaozi. 8 Luda é fↄ̃ à tó aubarika píngi gↄ̃ diazi, lɛ gurↄ píngi pↄ́ píngi mↄ́awa yã píngi guu ai à gↄ̃̀ dìazi à yã maa píngi kɛo. 9 Lán à kɛ̃na Luda yãn nà wà bè: È gba da takaasideenↄnɛ maamaa, à yãmaakɛna yãana vĩro. 10 Lán Luda è pↄ́borii kpá pↄ́tↄ̃ria nà kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ wè bleeo, eé pↄ́borii kpáawa, à kaaraare, lɛ a maakɛna ↄgbɛ e à ↄ tá. 11 Eé a kɛ pↄ́deenↄ ũ yã píngi guu, lɛ àgↄ̃ gba daa bítabita gurↄ píngi, gbɛ̃nↄ Luda sáabu kpá gbaa kɛ̀ á dàńnɛ wa gãzĩ yãnzi. 12 Zaakɛ Luda gbɛ̃nↄ pↄ́kɛ̃sãmma bↄkↄ̃tɛn kámasa zĩi pì e kɛɛ adoro, eé tó Luda sáabukpana dagula maamaamɛ dↄ. 13 Gbɛ̃nↄ é Luda tↄ́ bↄ, zaakɛ kámasa kɛ̀ á kɛ̀ pì é ↄdↄańnɛ, kɛ̀ a mì sìɛ Kirisi baaru nnaa kɛ̀ a zɛonɛ, bensↄ̃ a gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ńnɛ kↄ̃n gbɛ̃ píngio kↄ̃n nↄ̀sɛo do. 14 Aↄ̃é adua kɛare kↄ̃n a yão dana ń swɛ̃̀n Luda gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ pìsiawa yãnzi. 15 À Luda sáabu kpá à gbaa kɛ̀ gɛ̃̀ onala yãnzi.
1 Mamↄma Pↄlu, ma agbaa kpàare kↄ̃n Kirisi nↄ̀sɛyĩio kↄ̃n à busɛkɛɛo, mamↄma kɛ̀ wè be, tó má kúao má busɛ, tó má kúaoro sↄ̃, mɛɛ̀gↄ̃ pãsĩ. 2 Ma wɛ́ɛ kɛ̀awa, tó ma mↄ, àton tó màgↄ̃ pãsĩaoro, zaakɛ mɛ́ fↄ̃ màgↄ̃ pãsĩ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è be anduna yã bé èe dↄↄwe aɛnↄo. 3 Wá kú anduna guumɛ, mↄde weè zĩ̀ ká lán anduna gbɛ̃nↄ bàro. 4 Wa gↄ̃kɛbↄnↄ nɛ́ anduna pↄ́nlo, Luda gↄ̃kɛbↄ gbãaa kɛ̀ weè zɛki gbãaanↄ gboroonↄmɛ. Weè ɛgɛ lɛokpakↄ̃anↄ gboroo 5 kↄ̃n wada yã kɛ̀ è gíńnɛ wà Luda dↄ̃ↄo píngi. Weè laasuu píngi milɛ ble, lɛ aↄ̃ mì siɛ Kirisinɛ. 6 Tó a mì sìɛwe mámmam, wa yãa kɛ̀ wà wɛ́ɛ tã swãyãmarisaideenↄa. 7 Eè yã gwa musumɛ. Tó gbɛ̃ a zĩnda náanɛkɛna kɛ̀ Kirisi pↄ́n a ũ, adee gↄ̃ dↄn kɛ̀ Kirisi pↄ́n wa ũ lán à bà se. 8 Baa tó ma lɛ́ gbɛ̃̀ à kɛ̀ bíta iko kɛ̀ Dii kpàwa yã musu, wí é ma kũro, zaakɛ a kãsãpɛɛna yãnzimɛ, èe kɛ a lɛɛna yãnzinlo. 9 Àton kɛ lándↄ̃ má yezi mà vĩa dadaazi kↄ̃n ma takadakɛ̃nao bàro. 10 Wè be ma takadanↄↄ bɛ̀ɛ vĩ, bensↄ̃ aↄ̃ gbãa, mↄde tó wà wɛ́ɛ sìmalɛ, è ń kũ gbãaro, ma yã è ká pↄ́ke lɛ́zĩro. 11 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe oo lɛɛnↄ gↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ lán wa yãnↄↄ dɛ nà takadanↄ guu tó wá kúaoro, lɛn wé kɛ lɛ, tó wa kↄ̃ è. 12 Dén kɛ̀we wà wa zĩnda kɛ sɛ̃nkpɛ kesↄ̃ wà wa zĩnda lɛ́kↄ̃zi kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe ń zĩnda sáabu kpaanↄo. Tó aↄ̃ ń zĩnda kpàkↄ̃sↄ̃ kↄ̃o kesↄ̃ aↄ̃ ń zĩnda lɛ̀kↄ̃zi kↄ̃o, aↄ̃ègↄ̃ ↄ̃ndↄ̃ro. 13 Wamↄwa sↄ̃, wé lɛ́ gbɛ̃ à gɛ̃ ↄlaro. Wé lɛ́ gbɛ̃ ikokɛkii kɛ̀ Ludaa dìɛwe lɛ́mmɛ, kɛ̀ à kà a kiia se. 14 Lán wa ka a kiia nà, wée vĩi wa ikokɛki lɛ́laro, zaakɛ wa mↄ kↄ̃n Kirisi baaru nnaao ai a kiia káaku. 15 Weè lɛ́ gbɛ̃ à gɛ̃̀ ↄla wà gbɛ̃ pãndenↄ zĩ ká wa pↄ́laro. Zaakɛ a ludanaanɛkɛna e kaara, wá yezi zĩi kɛ̀ wée kɛɛ a tɛ́ ↄ tá maamaa ai à ká ikokɛkii kɛ̀ Ludaa dìɛwe lɛ́n, 16 lɛ wà gá wà baaru nnaa pì kpá bùsu kɛ̀ kú a aɛnↄ guu, lɛ́gbɛ̃na kↄ̃n gbɛ̃ pãndenↄ kãndagbɛbanao sai. 17 Tó gbɛ̃ yezi à lɛ́ gbɛ̃, à gbɛ̃ Dii yã musu. 18 Èe kɛ gbɛ̃ kɛ̀ è a zĩnda sáabu kpá bé à maaro, sé gbɛ̃ kɛ̀ Dii è à sáabu kpá.
1 À mɛnamao kↄ̃n ma yↄ̃nkↄkɛɛo féte. Mↄde ée mɛnaa kↄ̀. 2 Lán Luda è nↄ̀sɛgↄ̃aanↄ kpá nà, lɛn mɛ́ɛ kpaa lɛ se a yã musu. Ma a kpa gↄ̃ mɛ̀n dooa, àmbe Kirisi ũ, lɛ mà a kpãsãa nↄkparɛ lɛzii ũ. 3 Lán mlɛ̃̀ ↄ̃ndↄ̃ↄ kɛ̀ Awauzi nà à à sã̀sã, vĩa e ma kũu kɛ̀ eé a laasuu likↄ̃aare lɛ se, lɛ à a nana Kirisia gbãsĩ sai kↄ̃n nↄ̀sɛo do tó. 4 Tó gbɛ̃ke mↄ̀ à Yesu yã kɛ̀ bↄ̀ ado kↄ̃n wa pↄ́o waazi kɛ̀are, eè wezi aaga. Eè ninii kɛ̀ bↄ̀ ado kↄ̃n kɛ̀ á sìo sí, eè baaru nnaa kɛ̀ bↄ̀ ado kↄ̃n kɛ̀ á mào ma. 5 Mɛ́ɛ daa má kɛ̃sãna zĩ̀ri kɛ̀ a ń díɛ bíta mↄ̀nↄzi yãke guuro. 6 Baa tó ma lɛ́ nnaro, má dↄ̃na vĩ. Wá ↄ̀dↄaare a píngi tɛ̃tɛ̃ntɛ̃ yã píngi guu. 7 Kɛ̀ ma baaru nnaa kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia waazi kɛ̀are pↄ́sinaawaa sai, ben ma a zĩnda bùsa a kaarana yãnzi, ma taari kɛ̀n yↄ́? 8 Ma sↄsi pãndenↄ takii kɛ̀, ma a asaia èḿma, lɛ mà e mà zĩi kɛo a tɛ́ yãnzi. 9 Gurↄↄ kɛ̀ má kúao, tó pↄ́ e kɛ̃sãama, mɛɛ̀ ĩa da gbɛ̃kearo. Wa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ Masedonia bùsunnↄ mↄ̀mɛ kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ èe kɛ̃sãamaao. Mɛ́ɛ we mà kɛ a gbɛ̃kenɛ asoo ũro, bensↄ̃ mɛ́ we mà kɛ a gbɛ̃kenɛ asoo ũro. 10 Kↄ̃n Kirisi yãpuraa kɛ̀ kú ma guuo, gbɛ̃ke é kpámɛ mà lɛ́ pì gbɛ̃ Girisi bùsunlo. 11 Bↄ́yãnzin má ò lɛzi? Ludaa dↄ̃ kɛ̀ má yeazi. 12 Yã kɛ̀ mɛ́ɛ kɛɛ, mɛ́gↄ̃ kɛɛmɛ, lɛ mà gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe ń zĩ lɛɛkↄ̃zi kↄ̃n wa pↄ́onↄ kãsãa kɛ̃ɛ kↄ̃n ń lɛ́gbɛ̃nanↄ. 13 Gbɛ̃ beee takanↄ nɛ́ zĩ̀ri ɛgɛɛnↄmɛ! Zĩkɛri mↄnafikideenↄmɛ! Aↄ̃è li Kirisi zĩ̀rinↄ ũ. 14 Yãbↄnsaɛnlo. Baa Setãn pì è li gupura malaika ũ se. 15 Zaakɛ lɛmɛ, tó à zĩkɛrinↄ lì yã maaa zĩkɛrinↄ ũ, yãbↄnsaɛnlo. Zãazãa aↄ̃é ń yãkɛna gbɛ̀ e. 16 Ma ɛara mɛ́ɛ oo dↄ, gbɛ̃ke tón ma gwa yↄ̃nkↄↄ ũro. Tó lɛn sↄ̃ro, àgↄ̃ ma diɛɛ lán yↄ̃nkↄↄ bà, lɛ mà e mà lɛ́ gbɛ̃ féte. 17 Yã kɛ̀ mɛ́ɛ oo, Dii bé à ma danlo. Lɛ́ kɛ̀ mɛ́ɛ gbɛ̃ɛ ma zĩnda náanɛkɛna guu, mɛ́ɛ gbɛ̃ɛ mìsaikɛɛ guumɛ. 18 Zaakɛ gbɛ̃nↄↄ e lɛ́ gbɛ̃ɛ ń zĩnda yã musu pari, mapi se mɛ́ gbɛ̃. 19 Zaakɛ a ↄ̃ndↄ̃rinↄ eè mɛna fↄ̃ kↄ̃n mìsaideenↄ kↄ̃n pↄnnaao. 20 Tó wèe a kɛɛ zↄ̀nↄ ũ, tó wèe a aru mii, tó wèe a takii kɛɛ, tó wèe dɛnlaa ↄdↄↄaare, tó wèe a swãn kɛɛ, eè mɛna fↄ̃. 21 Yãpuramɛ, wá busɛ kↄ̃n yã beeenↄ kɛnao! Beee kɛ̀mɛ wíyã ũ! Mↄde pↄ́ kɛ̀ gbɛ̃ náanɛkɛna, èe à lɛ́ gbɛ̃ɛ, má à náanɛkɛna se. Mɛ́ɛ beee oo yↄ̃nkↄkɛɛ guumɛ. 22 Eberunↄn ń ũↄ́? Àmbe ma ũ se. Isarailinↄn ń ũↄ́? Àmbe ma ũ se. Ibraĩ boriinↄn ń ũↄ́? Àmbe ma ũ se. 23 Kirisi zĩkɛrinↄn ń ũↄ́? Má à zĩkɛri ũ dɛńla. Mɛ́ɛ oo lán ĩadee bàmɛ. Ma zĩi kɛ̀ dɛńla, wà ma da kpɛ́siaan dɛńla, má a gbɛ̃na gɛ̃̀n lɛ́ dↄ̃ro, ma kuuna gaa lɛ́zĩ gɛ̃̀n lɛ́ vĩro. 24 Yudanↄ ma gbɛ̃ kↄ̃n flã̀o lɛ́ baplaa mɛ̀n dosai ai gɛ̃̀n sↄↄro. 25 Wà ma lɛlɛ kↄ̃n gòo gɛ̃̀n aagↄ̃. Wà ma papa kↄ̃n gbɛ̀o gɛ̃̀n do. Góro'itɛ lɛ́ kùɛmao gɛ̃̀n aagↄ̃, ma kɛ gurↄ do ísiaa guu fãantɛ̃ kↄ̃n gwãavĩo. 26 Ma wɛ́tɛgana paridee guu mɛɛ̀gↄ̃ kú kari guu: Swa kari, kpãi wɛ́ɛdewɛnↄ kari, Yudanↄ kari, bori pãndenↄ kari, wɛ́tɛ guu kari, sɛ̃̀tɛ kari, ísia kari, Yesude ɛgɛɛnↄ kari. 27 Ma zĩ gbãaa kɛ̀ kↄ̃n wãwãao, ma itɛ̃ kɛ̀ à gɛ̃̀n lɛ́ vĩro, nↄaa ma dɛ, ímii ma dɛ, mɛɛ̀gↄ̃ kuu pↄ́blee sai gɛ̃̀n baaagↄ̃, má tɛ́ bũu ĩa guu. 28 À kpaaanↄ ona baasi sↄsinↄ píngi laasuu è ĩa dama lán guu e dↄↄ nà. 29 Dé bé eé busa, mà gí busazii? Dén weé kɛ̃ zɛ́a à gí ↄ̃mazii? 30 Tó à kↄ̃ sìo mà lɛ́ gbɛ̃, mɛ́ gbɛ̃ ma gbãasaikɛɛ musumɛ. 31 Luda wa Dii Yesu Kirisi Dee dↄ̃ kɛ̀ mɛ́ɛ ɛgɛɛ tooro. Wàgↄ̃ à sáabu kpaa gurↄ píngi! 32 Gurↄↄ kɛ̀ má kú Damasiku, ben kí Areta asakpaa bè wà wɛ́tɛ pì bĩilɛnↄ dãkpa, lɛ wà e wà ma kũ yãnzi, 33 ben wà ma bↄ windo guu, wà ma pita kↄ̃n bào gbíi guu bĩi kpɛɛ, ben ma bàa sì.
1 À kũ̀ tiasi mà lɛ́ gbɛ̃. Baa kɛ̀ à àre vĩro, mɛ́ lɛ́ pá wɛ́ɛgupu'enanↄa kↄ̃n yã kɛ̀ Dii ↄ̀dↄamɛɛnↄo sa. 2 Má gbɛ̃ke dↄ̃ Kirisi guu, wà à sɛ̀ wà gàao ai ludambɛ aagↄ̃deen, à wɛ̃̀ gɛ̃ro dosain yɛ̀. À gàa kↄ̃n mɛ̀on yↄ́, mɛ̀ sain yↄ́, má dↄ̃ro, sé Luda. 3 Má dↄ̃ kɛ̀ wà adee pì sɛ̀ wà gàao ai auzɛnnammɛ. À gàa kↄ̃n mɛ̀on yↄ́, mɛ̀ sain yↄ́, Luda bé à dↄ̃. 4 À yã kɛ̀ è sí oroo mà, kɛ̀ gbɛ̃ntee é fↄ̃ à tↄ̃kɛ̃roo. 5 Mɛ́ lɛ́ gbɛ̃ adee yã musu, mɛ́ gbɛ̃ ma zĩnda yã musuro, sé ma gbãasaikɛɛ yã. 6 Baa tó mɛ́ lɛ́ gbɛ̃, èe kɛ má yↄ̃nkↄnlo, zaakɛ yãpuraan mɛ́ o. Mↄde mɛ́ lɛ́ gbɛ̃ro, lɛ gbɛ̃ke tón ma diɛ dɛ pↄ́ kɛ̀ à èma ke yã kɛ̀ à mà ma lɛ́nlaro. 7 Lɛ màton ĩa dã yã bíta kɛ̀ Ludaa ↄ̀dↄamɛɛnↄ musuro yãnzi, à pↄ́ sↄ̀tↄ ma mɛ̀ guu Setãn zĩ̀ri ũ, àgↄ̃ wɛ́ɛ tãama, lɛ màton ĩa dãro yãnzi. 8 Ma wɛ́ɛ kɛ̀ Diia gɛ̃̀n aagↄ̃ yã pì musu, lɛ à pↄ́ pì bↄ ma mɛ̀n, 9 ben à bèmɛ, a gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ eè kɛmɛɛ mↄ̀ma. Gbãasaikɛɛ guun a gbãa papana è bↄn. Beee yãnzi mɛ́ lɛ́ gbɛ̃ kↄ̃n pↄnnaao ma gbãasaikɛɛ musu, lɛ Kirisi gbãaa gↄ̃ kú ma guu. 10 Àmbe à tò mɛɛ̀ pↄnnaa kɛ kↄ̃n gbãasaikɛɛo kↄ̃n wídammao kↄ̃n nawɛ̃ao kↄ̃n ĩadammao kↄ̃n wɛ́ɛtãmmao Kirisi yãnzi, zaakɛ gurↄↄ kɛ̀ ma gbãaa kɛ̃̀sãman mɛɛ̀gↄ̃ gbãa. 11 Ma yↄ̃nkↄyã kɛ̀, ámbe a ma dan. Ámbe à dɛ yã à ma sáabu kpá. Baa tó má kuu pↄ́ke ũro, má kɛ̃sãna zĩ̀ri kɛ̀ a ń díɛ bíta mↄ̀nↄzi yãke guuro. 12 Ma a zĩ̀rikɛɛ ↄ̀dↄaare kↄ̃n mɛnao maamaa sèedakɛnanↄ kↄ̃n yãbↄnsaɛnↄ kↄ̃n dabuyãnↄ guu. 13 Bↄ́ bé à a kɛ̃sã sↄsi kpaaanↄa? Ke kɛ̀ mɛ́ɛ gↄ̃ a gbɛ̃kenɛ asoo ũro yãnzimɛ? À sùu kɛmao kↄ̃n taari beeeo! 14 Tia sa ma soru kɛ̀ mà mↄ́ a kiia à gɛ̃̀n aagↄ̃deeo, mɛ́ sↄ̃ gↄ̃ a gbɛ̃kenɛ asoo ũro. Ámbe mɛ́ɛ a wɛtɛɛ, èe kɛ a pↄ́nↄn mɛ́ɛ wɛtɛɛro. Zaakɛ denↄ bé wè auziki diɛ ń nɛ́nↄnɛ, èe kɛ nɛ́nↄ bé wè diɛńnɛro. 15 Mɛ́ fↄ̃ mà pↄ́ kɛ̀ má vĩi dɛare píngi, mà a zĩnda kpáawa kↄ̃n pↄnnaao. Tó ma yeazina e kaara, a yemazina é lagon yↄ́? 16 Baa kɛ̀ a wezi kɛ̀ mɛ́ɛ gↄ̃are asoo ũro, gbɛ̃nↄ è be wɛ́ɛzɛ̃rin ma ũ, ma pↄ́ sìawa kↄ̃n ↄ̃ndↄ̃ↄo. 17 Ma a ble gbɛ̃ kɛ̀ ma ń zĩawaanↄ ke gãzĩↄ́? 18 Ma kúɛ kɛ̀ Titunɛ à gá a kiia, ben ma wa gbɛ̃ndoo dànɛ. Titu a blen yↄ́? Wa nↄ̀sɛ dↄ̃nkↄ̃nloo? Wa tuuba dↄ̃nkↄ̃nloo? 19 Ée daa yã wée bↄkii wɛtɛɛn yↄ́? Lɛnlo! Wée yã oo kↄ̃n Luda dↄ̃nao kuuna Kirisi guumɛ. Ma gbɛ̃ yenzideenↄ, ma beee òare píngi a kãsãpɛɛna yãnzimɛ. 20 Vĩa e ma kũu kɛ̀ tó ma mↄ a kiia, mɛ́ a le lán má yezi nàro, bensↄ̃ é ma e lán ée kpákpaa nàro. Mɛ́ɛ vĩa kɛɛ swèenɛ kↄ̃n nↄ̀sɛgↄ̃aanↄo kↄ̃n pↄfɛ̃o kↄ̃n aĩa pãsĩo kↄ̃n kↄ̃yakanao kↄ̃n kↄ̃penao kↄ̃n ĩadãnao kↄ̃n zↄkakanao. 21 Vĩa e ma kũu kɛ̀ tó ma ɛara ma mↄ a kiia, ma Luda é tó wí ma kũ a aɛzĩ. Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ durun kɛ̀ yã, aↄ̃ gbãsĩ kɛ̀, aↄ̃ pãpãa kɛ̀, aↄ̃ wísaiyã kɛ̀nↄ, tó aↄ̃ↄe nↄ̀sɛ liɛ wà mì kɛ̃̀ yã pìnↄaro, mɛ́ pↄsiaa kɛńyo.
1 À gɛ̃̀n aagↄ̃deen yɛ̀ kɛ̀ mɛ́ mↄ́ a gwa. Wè yã píngi yãpuraa ma sèedade gↄ̃ↄn plaaa ke gↄ̃ↄn aagↄ̃ↄ lɛ́zĩ. 2 Ma gĩakɛ ma lɛ́ dà gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ durun kɛ̀nↄa yã kↄ̃n gbɛ̃ kpaaanↄ dↄ ma mↄna a kiia gɛ̃̀n plaadeeo, tia ma ɛara mɛ́ɛ lɛ́ daaḿma dↄ baa kɛ̀ má kúaoro, tó ma ɛara ma mↄ dↄ, mɛ́ ń gbɛ̃ke tóro yoo. 3 Ée sèeda wɛtɛɛ kɛ̀ Kirisi e yã oo ma gãzĩn yↄ́? Tↄ̀! Èe kɛ Kirisi gbãaa sainlo, à gbãa a tɛ́. 4 Baa kɛ̀ à gà lía gbãasaikɛɛ guu, à kuu tia kↄ̃n Luda gbãaaomɛ. Lɛmɛ kuuna à guu wá kú kↄ̃n gbãasaikɛɛo lɛ se, mↄde wégↄ̃ kúo a tɛ́ kↄ̃n Luda gbãaao. 5 À a zĩnda tàasi kɛ à gwa, tó á kú Yesu Kirisi náanɛkɛna guu. À kɛkɛ à a zĩnda gwa. Á dↄ̃ kɛ̀ Kirisi kú a guuroo? Tó lɛnlo, a funamɛ. 6 Má dↄ̃ kɛ̀ é e kɛ̀ wée furo. 7 Wée wɛ́ɛ kɛɛ Ludaa, lɛ àton à zaa ke kɛro. Èe kɛ lɛ gbɛ̃nↄ wa zĩ sáabu kpá yãnzinlo, lɛ à à maaa kɛ yãnzimɛ, baa tó wèe wa gwaa gbɛ̃ funanↄ ũ. 8 Wé fↄ̃ wà bↄ yãpuraa kpɛɛro, sé wà zɛ́o. 9 Tó wá gbãa vĩro bensↄ̃ á gbãa, wa pↄↄ ègↄ̃ nnamɛ. Weè adua kɛare, lɛ à kɛkɛ à bↄ maa. 10 Ma yã beeenↄ kɛ̃̀are kɛ̀ má kúaoro, lɛ tó ma mↄ, màton kɛare pãsĩ kↄ̃n iko kɛ̀ Dii kpàmaaoro. À kpàma a kãsãpɛɛna yãnzimɛ, èe kɛ a lɛɛna yãnzinlo. 11 Tↄ̀, ma gbɛ̃nↄ, à pↄnnaa kɛ. À yã kɛkɛ à bↄ maa. À ma lɛ́damma ma. À lɛ́dolɛ kɛ àgↄ̃ nna kↄ̃o, Luda yenzide aafiadee gↄ̃ kúao. 12 À ì kpákↄ̃a kↄ̃n Luda gbɛ̃nↄ lɛ́pɛmmanao. Luda gbɛ̃nↄ ì kpàawa ń píngi. 13 Dii Yesu Kirisi gbɛ̃kɛɛ kɛare, Luda gↄ̃ yeazi, kↄ̃gbɛ̃kɛɛ gↄ̃ kú a tɛ́ kↄ̃n Luda Ninio a píngi.
1 - 2 Mamↄma Pↄlu Luda zĩ̀ri kↄ̃n ma Yesude daa kɛ̀ wá lɛdoonↄ píngi, wámbe wa takada kɛ̀ kɛ̃̀ sↄsi kɛ̀ kú Galatia bùsu guunↄ deenↄnɛ. Ma zĩ̀rikɛɛ e bↄ gbɛ̃nↄ kiia ke gbɛ̃ntee gãzĩro, Yesu Kirisi kↄ̃n De Luda kɛ̀ à à fɛ̀ɛ bↄna gaan-o bé à ma zĩ. 3 Wa De Luda kↄ̃n Dii Yesu Kirisio gbɛ̃kɛɛ kɛare, à a gba aafia. 4 Kirisi gì a wɛ̃̀ndizi wa De Luda pↄyezia, à wa durun kɛ̃̀we, lɛ à wa bↄ anduna tia zaaa kɛ̀kiin. 5 Luda bé à gakui vĩ gurↄ píngi! Aami. 6 Kɛ̀ ée kpɛɛ lii Luda kɛ̀ à a sisi a gbɛ̃kɛɛ guunɛ kpakpaa lɛ, à aɛ dↄ̀ zɛ́ pãndea, yã pì bↄ̀ ma saɛ maamaa. 7 Baaru nna pãnde kee kuuro. Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ yezi wà Kirisi baaru pì liɛnↄↄ e a liikↄ̃amɛ. 8 Baa tó wapinↄ ke malaika kɛ̀ bↄ̀ ludambɛ baaru nnaa kɛ̀ èe kↄ̃ sɛ́ kↄ̃n kɛ̀ wá òareeoro waazi kɛ̀are, Luda láari kɛa. 9 Wá òare yã bensↄ̃ mɛ́ɛ ooare dↄ, tó gbɛ̃ke baaru nnaa kɛ̀ èe kↄ̃ sɛ́ kↄ̃n kɛ̀ á màoro waazi kɛ̀are, Luda láari kɛa. 10 Mɛ́ɛ sáabu wɛtɛɛ gbɛ̃nteean yↄ́, ke Luda? Mɛ́ɛ wɛtɛɛ ma yã ká gbɛ̃nteenɛn yↄ́? Tó gbɛ̃nteen má yezi à káńnɛ ai tia, ɛ̃ndɛ̃ Kirisi zↄ̀blerin ma ũro. 11 Ma gbɛ̃nↄ, má yezi à dↄ̃ kɛ̀ baaru nnaa kɛ̀ mɛɛ̀ kpáaree e bↄ gbɛ̃ntee kiiaro. 12 Mɛ́ɛ ma gbɛ̃ntee kiiaro, gbɛ̃ke bé à dàmɛro, Yesu Kirisi bé à bↄ̀ à mↄ̀omɛ. 13 Á mà lán má kuu nà yã Yudanↄ dↄnzizɛn. Ma wɛ́ɛ tã̀ Luda sↄsi gbɛ̃nↄa pãsĩpãsĩ, má wɛ̀tɛ mà ń kaatɛ. 14 Ma Yudanↄ dↄnzizɛ pì yã kũ̀ ↄplaplaa dɛ ma sáanↄla pari, ma aĩa dɛńla wa dezinↄ fɛɛakaarayã pì guu. 15 Mↄde Luda ma diɛ a pↄ́ ũ zaa ma da gbɛɛɛn. Kɛ̀ ma sisina a gbɛ̃kɛɛ guu gurↄↄ kàmɛ, 16 ben à a Nɛ́ gbàrɛma, lɛ mà à baaru nnaa kpá bori pãndenↄnɛ. Mɛ́ɛ gá dada gbɛ̃ke gãzĩro, 17 mɛ́ɛ gá Yerusalɛmu gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kuu zĩ̀rinↄ ũ ma ãanↄ kiiaro, ma gaa Larubunↄ bùsun gↄ̃ↄmɛ, ben ma ɛara ma su Damasiku. 18 Wɛ̃̀ aagↄ̃ↄ gbɛran ma gaa Yerusalɛmu, lɛ wà kↄ̃ dↄ̃ kↄ̃n Pitao, ben ma kɛo gurↄ gɛ̃ro. 19 Mɛ́ɛ zĩ̀ri pãnde ero, sé Dii dãaro Yemisi. 20 Yã kɛ̀ má kɛ̃̀aree pì, má sì kↄ̃n Ludao kɛ̀ ɛgɛɛn má tòro. 21 Beee gbɛran ma gaa Siria bùsun kↄ̃n Silisia bùsuo. 22 Gurↄ beeea Kirisi sↄsi gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Yudeanↄↄ e wɛ́ɛ simalɛro, 23 mↄde aↄ̃ↄ mà wà bè, gbɛ̃ kɛ̀ èe wɛ́ɛ tãaḿma yã bé èe dↄnzizɛ kɛ̀ à wɛ̀tɛ à kaatɛ pì waazi kɛ tia sa, 24 ben aↄ̃ Luda tↄ́ bↄ̀ ma yã musu.
1 Wɛ̃̀ gɛ̃ro dosai gbɛra ma ɛara ma gaa Yerusalɛmu kↄ̃n Banabao. Ma Titu sɛ̀, à gàawao se. 2 Ma gaa gwe, kɛ̀ Luda bé à bↄ̀ à mↄ̀mazi à bè mà gá yãnzimɛ. Ben ma baaru nnaa kɛ̀ mɛɛ̀ kpá bori pãndenↄnɛ bↄ̀kↄ̃tɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ gbɛ̃nsi ũunↄnɛ ńtɛ̃ɛ, lɛ zĩi kɛ̀ má kɛ̀ kↄ̃n kɛ̀ mɛ́ɛ kɛɛo tón kɛ pãro. 3 Titu kɛ̀ wá lɛdo, baa kↄ̃n a Girikikɛɛo, aↄ̃ↄe gã naa à bã̀ngu kɛro. 4 Yã pì fɛ̀ɛ Yesude ɛgɛɛ kɛ̀ aↄ̃ gɛ̃̀wazi kpãinↄ musumɛ. Aↄ̃ gɛ̃̀wazi lɛ wà wa wɛ̃ɛnɛkɛna Kirisi Yesu guu asii gwa aↄ̃ wa da zↄ̀blenammɛ, 5 ben weè we wà mì sìɛńnɛro baa féte, lɛ à e àgↄ̃ baaru nnaa pì yãpura kũna yãnzi. 6 Gbɛ̃ kɛ̀ wèe ń gwaa gbɛ̃nsi ũunↄↄ e yãke kaaramɛro. Lán aↄ̃ↄ dɛ nà e kɛmɛ yãke ũro, zaakɛ Luda è gbɛ̃ke wɛ́ɛ gwaro. 7 Aↄ̃ↄ è Luda baaru nna kpana bori pãndenↄnɛ nàmɛ ma ↄzĩ, lán à à kpana Yudanↄnɛ nà Pitanɛ a ↄzĩ nà. 8 Zaakɛ lán Luda zĩi kɛ̀ Pita gãzĩ nà a zĩ̀rikɛ yã musu Yudanↄ tɛ́, lɛn à zĩi kɛ̀ ma gãzĩ bori pãndenↄ tɛ́ lɛ. 9 Yemisi kↄ̃n Pitao kↄ̃n Yohana kɛ̀ wèe ń gwaa Luda sↄsi wesagba ũunↄ gbaa kɛ̀ Ludaa dàmɛɛ dↄ̃̀, ben aↄ̃ ↄ kpàwa, wamↄwa kↄ̃n Banabao kↄ̃gbɛ̃kɛɛ sèeda ũ. Aↄ̃ↄ sì wà gá bori pãndenↄ kiia, aↄ̃mↄnnↄ sↄ̃ Yudanↄ kiia. 10 Yã kɛ̀ aↄ̃ↄ yezin yɛ̀, ń takaasideenↄ yã gↄ̃ dↄwagu. Gurↄ beeea sↄ̃ wa mɛ̀ wã̀ kↄ̃n à kɛnao kↄ̀. 11 Kɛ̀ Pita mↄ̀ Antiↄku, ma ginɛ tɛ̃tɛ̃ntɛ̃, kɛ̀ à zã̀ yãa yãnzi. 12 Zaakɛ ai Yemisi zĩ̀rinↄ gↄ̃ gá ká, è pↄ́ ble kↄ̃n bori pãndenↄomɛ. Kɛ̀ aↄ̃ kà, ben à bↄ̀ru kpɛɛ à kɛ̃̀ḿma, kɛ̀ èe vĩa kɛɛ Yuda kɛ̀ aↄ̃ zɛ̀ kↄ̃n bã̀ngukɛna yãonↄnɛ yãnzi. 13 Yuda kpaaanↄ nàa mↄnafikikɛna pì guu. Baa Banaba se aↄ̃ à gà wà nàḿma. 14 Kɛ̀ má è aↄ̃ baaru nna yãpura kũna a zɛ́aro, má ò Pitanɛ aↄ̃ píngi wáa: N Yuda ina ń kuu lán bori pãnde bà, èe kɛ lán Yuda bànlo. À kɛ̀ dia nɛɛ̀ gã na bori pãndenↄa, lɛ aↄ̃gↄ̃ Yudanↄ yã kũna? 15 Yudanↄn wa ũ ina guu, bori pãnde durunkɛrinↄn wa ũro. 16 Mↄde wá dↄ̃ kɛ̀ gbɛ̃ke è bↄ maa doka pì kɛna yãnziro, séde Yesu Kirisi náanɛkɛna ado. Baa wapinↄ, wa Kirisi Yesu náanɛ kɛ̀, lɛ wà e wà bↄ maa wa Kirisi náanɛkɛna pì yãnzimɛ, èe kɛ doka pì kɛna yãnzinlo, zaakɛ gbɛ̃ke è bↄ maa dokakũna yãnziro. 17 Gurↄↄ kɛ̀ wée wɛtɛɛ wà bↄ maa Kirisi guu, tó wá è durunkɛrinↄn wa ũ se, beee bè Kirisi e durun gbaa zɛ́n yↄ́? Auo! 18 Tó ma ɛara mɛ́ɛ doka kɛ̀ má gbòro kɛkɛɛ, doka pì taarideen ma ũ gwe. 19 Zaakɛ ma gↄ̃ gɛ̀ ũ doka pì musu, ben ma kpɛɛ lìnɛ, lɛ màgↄ̃ kuu Luda pↄ́ ũ yãnzi. Ma ga lía kↄ̃n Kirisio. 20 Mámbe má kuu dↄro, Kirisi bé à kú ma guu. Tia sa ma gbɛ̃nteekɛɛ guu má kú Luda Nɛ́ kɛ̀ yemazi à gì a wɛ̃̀ndizi ma yãnzi náanɛkɛna guumɛ. 21 Mɛ́ɛ Luda gbɛ̃kɛɛ da pãro. Tó gbɛ̃ è bↄ maa doka pì yãnzimɛ, ɛ̃ndɛ̃ Kirisi gà pãmɛ.
1 A Galatia mìsaideenↄ! Wà pↄ́ dàawan yↄ́? Wa Yesu Kirisi gana lía ↄ̀dↄaare à è sãnsãn. 2 Má yezi mà yã mɛ̀n doo gbekaawa. A Luda Nini è dokakũna yãnzin yↄ́, ke yã kɛ̀ á mà pì náanɛkɛna yãnzimɛ? 3 À kɛ̀ dia a gↄ̃ mìsaideenↄ ũ lán kɛ̀ bà? A naa kↄ̃n Luda Nini gbãaao, ben ée mì dɛɛ kↄ̃n a zĩnda gbãaaoↄ́? 4 A nawɛ̃a bíta kɛ̀ pãn yↄ́? Auo, èe kɛ pãro. 5 Luda a Ninii kpàawa, à dabuyãnↄ kɛ̀ a tɛ́ a dokakũna yãnzin yↄ́, ke yã kɛ̀ á mà pì náanɛkɛna yãnzimɛ? 6 À gwa Ibraĩa. À Luda náanɛ kɛ̀, ben Ludaa tò yã bↄ̀o nna a náanɛ kɛ̀ à kɛ̀ yãnzi. 7 Àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe Luda náanɛ kɛɛnↄ bé Ibraĩ boriinↄ ũ. 8 Luda yã takada gĩakɛ à à baaru kpà Ibraĩnɛ à bè, Luda é aubarika da bori píngin à gãzĩ, zaakɛ Luda yã takada pì gĩakɛ à dↄ̃ kɛ̀ Luda é tó yã bↄ nna kↄ̃n bori pãndenↄ a náanɛ kɛ̀ aↄ̃é kɛ yãnzi. 9 Lɛn Luda è aubarika da gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe à náanɛ kɛɛnↄn lɛ, lán à kɛ̀ a náanɛkɛri Ibraĩnɛ nà. 10 Gbɛ̃ kɛ̀ zɛ̀ kↄ̃n dokakũnao gↄ̃̀ láari pↄ́ ũmɛ, zaakɛ à kɛ̃na Luda yãn wà bè, gbɛ̃ kɛ̀ yã kɛ̀ aↄ̃ↄ kú doka takada guunↄ kũna píngi a zɛ́aroo nɛ́ láari pↄ́mɛ. 11 Wá dↄ̃ sãnsãn kɛ̀ Luda è tó yã bↄ̀ńyo nna dokakũna yãnziro, zaakɛ wà bè, gbɛ̃ kɛ̀ Ludaa tò yã bↄ̀o nna a náanɛ kɛ̀ èe kɛɛ yãnzi bé eégↄ̃ kuu. 12 Doka e kↄ̃ e kↄ̃n ludanaanɛkɛnaoro, zaakɛ wà bè, gbɛ̃ kɛ̀ yã pì kɛ̀, adee é wɛ̃̀ndi e à guu. 13 Kirisi gↄ̃̀ láari pↄ́ ũ wa gɛ̃ɛ ũ, à wa bↄ doka láari guu, zaakɛ à kɛ̃na Luda yãn wà bè, gbɛ̃ kɛ̀ wà lògo lía nɛ́ láari pↄ́mɛ. 14 Beee kɛ̀ lɛ lɛ aubarika kɛ̀ Ludaa dà Ibraĩn e à gↄ̃ bori pãndenↄnɛ Kirisi Yesu gãzĩmɛ, lɛ wà Ninii kɛ̀ Luda à lɛ́ gbɛ̃̀ e à náanɛkɛna yãnzi. 15 Ma gbɛ̃nↄ, gbɛ̃ntee yãkɛna takan mɛ́ɛ ooare. Tó gbɛ̃ lɛ́gbɛ dìɛ, bensↄ̃ à sèedadeenↄ vĩ, weé fↄ̃ wà gbororo, weé fↄ̃ wà yãke kaaranlo. 16 Lɛn Luda lɛ́ gbɛ̃̀ Ibraĩnɛ lɛ kↄ̃n à boriio. Luda yã takada e be kↄ̃n à boriinↄ lán gbɛ̃ pariinↄn à tɛ́ḿma bàro, à bè kↄ̃n à boriiomɛ. Gbɛ̃ mɛ̀n don à tɛ́a, àmbe Kirisi ũ. 17 Yã kɛ̀ má yezi mà oon yɛ̀: Luda gĩakɛ à lɛ́ gbɛ̃̀nɛ yã à bè a bà égↄ̃ kúo. Wɛ̃̀ wàa plaa kↄ̃n mɛ̀n baaakurio gbɛran doka mↄ̀. Doka pì é fↄ̃ à lɛ́gbɛ̃na pì gbororo, eé fↄ̃ à à kɛ pãro. 18 Tó wè Luda aubarika e dokakũna guu, ɛ̃ndɛ̃ èe bↄ à lɛ́gbɛ̃na guu dↄro. Mↄde Luda gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ Ibraĩnɛ, kɛ̀ à à lɛ́ gbɛ̃̀nɛ yãnzimɛ. 19 Bↄ́yãnzi à doka dìɛzi dↄↄ? À doka kàara ai Ibraĩ borii kɛ̀ Luda lɛ́ gbɛ̃̀ à yã musu gↄ̃ mↄ́mɛ, lɛ gbɛ̃nↄ e wà dↄ̃ kɛ̀ wà dɛ taarideenↄ ũ Luda kiia yãnzi. Luda a doka pì kpà malaikanↄa, aↄ̃ nà yãkɛkɛrinɛ a ↄzĩ, à diɛ gbɛ̃nↄnɛ. 20 Luda lɛ́gbɛ̃na sↄ̃, à yãmɛ ado, à bà kú kↄ̃n yãkɛkɛrioro. 21 Tↄ̀, doka pì bↄ̀ Luda lɛ́gbɛ̃na kpɛɛn yↄ́? Lɛnlo! Tó doka kɛ̀ è wɛ̃̀ndi kpáḿma kuu yã, lɛ wa bↄ maa doka pì yãnzi. 22 À kɛ̃na Luda yãn wà bè, durun gbɛ̃ sãnda píngi kà kpɛ́n, lɛ aubarika kɛ̀ Luda à lɛ́ gbɛ̃̀ pì e à gↄ̃ Yesu Kirisi náanɛkɛrinↄ pↄ́ ũ à náanɛ kɛ̀ aↄ̃ↄe kɛɛ pì yãnzi. 23 Zaalɛ Yesunaanɛkɛna e mↄ́ro, doka wa ka kpɛ́n, à wa kũna pisinanↄ ũ ai Yesunaanɛkɛna kɛ̀ èe mↄↄ gàa à bↄ̀o gupuraaa. 24 Lɛn doka pì dɛ wa gwàri ũ lɛ yã ai Kirisi gↄ̃ mↄ́, lɛ yã bↄwao nna à náanɛkɛna yãnzi. 25 Lán Yesunaanɛkɛna sù nà sa, wa bↄ wa gwàri yãn. 26 Kuuna Kirisi Yesu guu á dɛ Luda nɛ́nↄ ũ a píngi à náanɛ kɛ̀ ée kɛɛ yãnzi, 27 zaakɛ amↄa kɛ̀ a batisi kɛ̀ Kirisi pↄ́ ũunↄ, a Kirisi dà sɛ̀ɛ. 28 Yudanↄ kↄ̃n bori pãndenↄ, zↄ̀nↄ kↄ̃n wɛ̃ɛnɛnↄ, gↄ̃gbɛ̃nↄ kↄ̃n nↄgbɛ̃nↄↄ doodona kↄ̃nɛro, zaakɛ a píngi pↄ́ dↄ̃nkↄ̃n a ũ kuuna Kirisi Yesu guu. 29 Tó á dɛ Kirisi pↄ́ ũ, á dɛ Ibraĩ boriinↄ ũmɛ, bensↄ̃ á dɛ aubarika kɛ̀ Luda à lɛ́ gbɛ̃̀nɛ blèrinↄ ũ.
1 Mɛ́ɛ ooare, gurↄↄ kɛ̀ túbibleri dɛ nɛ́ ũ, baa tó à de auzikinↄↄ dɛ à pↄ́ ũ píngi, à dɛ zↄ̀laro. 2 È mì siɛ gwàrinↄnɛ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄ ai gurↄↄ kɛ̀ à dee dìɛa. 3 Lɛn wapinↄ se, gurↄↄ kɛ̀ wée kàsa kũro, weè zↄ̀ ble anduna pↄ́ kɛ̀ wè mì siɛńnɛnↄnɛ. 4 Kɛ̀ gurↄↄ kɛ̀ Ludaa dìɛ kà, à a Nɛ́ zĩ̀, wà à ì gbɛ̃ntee ina ũ Musa doka guu, 5 lɛ à wamↄwa kɛ̀ wée zↄ̀ blee Musa dokanɛnↄ bo, wà gↄ̃ à nɛ́nↄ ũ. 6 Luda a Nɛ́ Ninii dà wa swɛ̃̀ guu, kɛ̀ wá dɛ à nɛ́nↄ ũ yãnzi. Ninii pì è wii lɛ́ à be: Baa, ma De! 7 Beee yãnzi zↄ̀n n ũ dↄro, nɛ́n n ũ. Lán Luda nɛ́n n ũ nà, à n kɛ a túbibleri ũmɛ. 8 Gurↄↄ kɛ̀ á Luda dↄ̃ro, eè dↄ pↄ́ kɛ̀ dɛ Luda ũroonↄzi. 9 Lán á Luda dↄ̃ nà tia sa, atɛ̃nsa kɛ̀ Ludaa a dↄ̃, bↄ́yãnzi a ɛara ée aɛ dↄↄ pↄ́ gina futa gbãasai pìnↄazi dↄↄ? Bↄ́yãnzin a ɛara á yezi à dↄńzi dↄzi? 10 Eè gurↄ kenↄ kↄ̃n mↄ kenↄ kↄ̃n zĩbaa kenↄ kↄ̃n wɛ̃̀ kenↄ tɛ̃̀ bo. 11 Vĩa ma kũ a yã musu. Ase zĩ pãan má kɛ̀ a tɛ́ↄ́? 12 Ma gbɛ̃nↄ, ma wɛ́ɛ kɛ̀awa, à gↄ̃ lán ma bà, zaakɛ ma gↄ̃ lán a bà. Ée taari kɛmɛ yãro. 13 Á dↄ̃ kɛ̀ gyãkɛna guun ma baaru nnaa kpàare káaku. 14 Baa kɛ̀ ma gyãkɛna kɛ̀are yↄ̃agwana ũ, ée kya kámaguro, ée lóu sumaro, a ma si lán Luda malaika kesↄ̃ Kirisi Yesu bàmɛ. 15 Aubarika kɛ̀ ée kɛɛmɛ yãa kɛ̀ diaa? Mɛ́ fↄ̃ mà o a yã musu mà be, tó eé sí kɛ yã, lɛ a a wɛ́ɛ bↄ̀bↄ á kpàma. 16 Kɛ̀ ma yãpuraa òare yãnzin ma gↄ̃ a zanguri ũzi saↄ́? 17 Gbɛ̃ mↄ̀nↄ mɛ̀ wã̀ kↄ̃n a yão, mↄde à maaa yãnzinlo. Aↄ̃ↄ yezi à kɛ̃wamɛ, lɛ à naḿma. 18 Mɛ̀wãna kↄ̃n gbɛ̃ yão à maaa yãnzi bé à nna. Ma mɛ̀ wã̀ kↄ̃n a yão gurↄ píngimɛ, èe kɛ gurↄↄ kɛ̀ má kúao adonlo. 19 Ma nɛ́ yenzideenↄ, mɛ́ɛ a ina wãwãa kɛɛ dↄ ai Kirisi gↄ̃ sↄ̀ kɛ a guu. 20 Má yezi màgↄ̃ kúao tia, lɛ mà a yã'ona liɛ, zaakɛ ma bídi kɛ̀ a yãamɛ. 21 À omɛ, amↄa kɛ̀ á yezi doka gↄ̃ iko vĩawaanↄ, ée yã kɛ̀ à kɛ̃na Musa doka takada guu maroo? 22 Wà bè Ibraĩ nɛ́gↄ̃gbɛ̃nↄ ì gↄ̃ↄn plaa. À à doo ì kↄ̃n zↄ̀omɛ, ben à à doo ì kↄ̃n wɛ̃ɛnɛo. 23 Zↄ̀ pì nɛ́ ì gbɛ̃nteekɛɛ guumɛ, ben wɛ̃ɛnɛ a pↄ́ ì Luda lɛ́gbɛ̃na yãnzi. 24 Nↄgbɛ̃ pìnↄ yã dɛwe yáasi taka ũ, Luda bà kuunańyo yã lɛo plaaa ũ. À doo bↄ̀ Sinai kpii kiiamɛ, è zↄ̀kɛɛ ińnɛ. Àmbe Agyara ũ. 25 À dɛ Sinai kpiii kɛ̀ kú Larubunↄ bùsun yáasi taka ũ. Yerusalɛmu tiaa dɛ à ũ dↄ, zaakɛ èe zↄ̀ blee kↄ̃n a gbɛ̃nↄ ń píngimɛ. 26 Yerusalɛmu kɛ̀ kú musun wɛ̃ɛnɛ ũ. Àmbe wa da ũ. 27 Zaakɛ à kɛ̃na Luda yãn wà bè: Ǹ pↄnnaa kɛ, n pãaa kɛ̀ nɛ́ɛ nɛ́ iro! Ǹ guda kɛ, mmↄn kɛ̀ nɛ́ɛ nↄ̀wãwãa kɛro! Zaakɛ mmↄn kɛ̀ n zã pã kpànzi, n nɛ́ parii dɛ nↄgbɛ̃ kɛ̀ a zã aɛ dↄ̀a pↄ́la. 28 Amↄanↄ sↄ̃ ma gbɛ̃nↄ, Luda lɛ́gbɛ̃na nɛ́nↄn a ũ lán Isaaku bà. 29 Nɛ́ kɛ̀ wà ì gbɛ̃nteekɛɛ guu ĩa dà nɛ́ kɛ̀ wà ì kↄ̃n Luda Nini gbãaaoa. Lɛn à dɛ lɛ kↄ̃n à tiaao. 30 À kɛ̃na Luda yãn diamɛ? Wà bè: Ǹ pɛ́ zↄ̀ pìa kↄ̃n a nɛ́o, zaakɛ zↄ̀ nɛ́ é túbi ble kↄ̃n wɛ̃ɛnɛ nɛ́oro. 31 Beee yãnzi ma gbɛ̃nↄ, zↄ̀ nɛ́nↄn wa ũro, wɛ̃ɛnɛ nɛ́nↄn wa ũ.
1 Gↄ̃na wɛ̃ɛnɛnↄ ũ yãnzin Kirisi wa bozi. À zɛo gíngin, àton tó wà ɛara wà bà káare a yĩn zↄ̀nↄ ũ dↄro. 2 Mamↄma Pↄlu mɛ́ɛ ooare, tó á tò wà bã̀ngu kɛ̀are, Kirisi é kaarana kɛarero. 3 Ma ɛara má ò, ma kaaraare, gbɛ̃ kɛ̀ tò wà bã̀ngu kɛ̀are, séto à mì siɛ Musa dokanɛ píngi. 4 Amↄa kɛ̀ ée wɛtɛɛ à bↄ maa doka guunↄ, a a zĩnda kɛ̃̀ Kirisia, a kɛ̃ Luda gbɛ̃kɛɛa. 5 Yesu náanɛkɛna guu wá bↄna maaa tãmaa vĩ, wa wɛ́ɛ dↄzi kↄ̃n à Ninii gbãaao. 6 Kirisi Yesu guu bã̀ngukɛna ke bã̀ngukɛnasai yãke vĩro, séde Yesu náanɛkɛna kɛ̀ è yenzi ińnɛ. 7 Ée gaa aɛ yã maamaa. Dé bé à tɛna yãpuraazi zɛ́ zↄ̃̀aree? 8 Yã kɛ̀ a à zɛ́ è e bↄ Luda kɛ̀ à a sisi à a sɛɛ kiiaro. 9 Burɛdi ɛ̃zɛ̃ nɛ́ngo è flawadɛna sɛ́sɛ píngi. 10 Má a náanɛ vĩ Dii guu, kɛ̀ é nↄ̀sɛ pãnde daro. Gbɛ̃ kɛ̀ èe a liikↄ̃a sↄ̃ é a zĩ gbɛ̀ e, baa démɛ. 11 Mapi sↄ̃ ma gbɛ̃nↄ, tó bã̀ngukɛna waazin mɛ́ɛ kɛɛ ai gbã̀a, bↄ́yãnzin wèe wɛ́ɛ tãamazi dↄↄ? Tó lɛmɛ, lɛ Kirisi gana lía yã é ↄ̃ gbɛ̃kearo. 12 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe a liikↄ̃a kↄ̃n bã̀ngukɛyãonↄ gá wà ń zĩnda fɛ̀ɛ kɛ se. 13 Amↄanↄ sↄ̃ ma gbɛ̃nↄ, Luda a sisi à gↄ̃ wɛ̃ɛnɛnↄ ũmɛ, mↄde àton tó a gↄ̃na wɛ̃ɛnɛnↄ ũu pì gↄ̃are pↄyezikɛna zɛ́ ũro. Àgↄ̃ mì siɛkↄ̃nɛ kↄ̃n yenzio, 14 zaakɛ yã mɛ̀n doo kɛ̀kiin Musa doka píngi mì ũ: Ǹgↄ̃ ye n gbɛ̃daaazi lán n zĩnda wɛ̃̀ndi bà. 15 Tó ée swaa tɛ̃tɛ̃ɛkↄ̃a ée kↄ̃ sósoo, à làakari kɛ kↄ̃kaatɛnazi. 16 Mɛ́ɛ ooare, à tó Luda Ninii dↄare aɛ, a gbɛ̃nteekɛpↄyezi é mì dɛ. 17 A gbɛ̃nteekɛpↄyezi è kↄ̃ sɛ́ kↄ̃n Luda Nini pↄ́oro, bensↄ̃ Luda Nini pↄyezi è kↄ̃ sɛ́ kↄ̃n a gbɛ̃nteekɛpↄoro. Aↄ̃è gíkↄ̃zimɛ, beee yãnzi eè fↄ̃ à yã kɛ̀ á yezi kɛro. 18 Tó Luda Ninii e dↄↄare aɛ, doka iko vĩawaro. 19 Wá wa gbɛ̃nteekɛdanↄ dↄ̃ sãnsãn: Pãpãkɛna, gbãsĩkɛna, wísaiyã, 20 tãagbãgbãna, ɛ̃zɛ̃dekɛɛ, zangu, swèe, nↄ̀sɛgↄ̃aanↄ, nↄ̀sɛwãaa, dɛnlawɛtɛna, kɛ̃kɛ̃kↄ̃ana, kↄ̃kpaatɛtɛna, 21 kɛna kↄ̃o ĩi, wɛ̃dɛna, kↄ̃kↄ̃pãpã'ona kↄ̃n yã beee takanↄ. Ma à lɛ́ dàawa lán má dàawa nà yã, yã beee taka kɛ̀rinↄ é kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia blero. 22 Luda Nini sↄ̃ è yenzi ińnɛ kↄ̃n pↄnnaao kↄ̃n aafiao kↄ̃n mɛnao kↄ̃n gbɛ̃kɛɛo kↄ̃n maakɛnao kↄ̃n náanɛo 23 kↄ̃n busɛkɛɛo kↄ̃n zĩndakũnadↄ̃ↄo. Doka ke è gí yã beeenↄ takaziro. 24 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ Kirisi Yesu pↄ́ ũunↄ ń gbɛ̃nteekɛda pà lía kↄ̃n a pↄ́nidɛnanↄ kↄ̃n a pↄyezinↄ lɛdo. 25 Lán wá kú Luda Nini gãzĩ nà, wà à dↄ̀rↄ sɛ́. 26 Wàtongↄ̃ wada vĩro, wàton kↄ̃ dↄkↄ̃aro, wàton nↄ̀sɛgↄ̃aanↄ kpá kↄ̃oro.
1 Ma gbɛ̃nↄ, tó a gbɛ̃ke gà à sã̀sã à durun kɛ̀, amↄa kɛ̀ Luda Ninii e dↄↄare aɛnↄ à gↄ̃gↄ̃o busɛbusɛ, à làakari kɛ lɛ wàton a yↄ̃ wà gwa sero. 2 Àgae kↄ̃ aso sɛ́. Ée Kirisi doka papaan gwe. 3 Tó gbɛ̃kee e a zĩnda gwaa pↄ́ke ũ, bensↄ̃ à kuu pↄ́ke ũro, èe a zĩnda sãsãamɛ. 4 Baade a yãkɛna tàasi kɛ, gbasa à ĩa dã. Àton a yã lɛkↄ̃zi kↄ̃n gbɛ̃ pãnde pↄ́oro, 5 zaakɛ baade é a zĩnda aso sɛ́mɛ. 6 Gbɛ̃ kɛ̀ wèe Luda yã daanɛ, à a auziki li a dannɛrinɛ. 7 Àton a zĩnda kɛkɛro, Ludaa e sí faboro. Pↄ́ kɛ̀ gbɛ̃ tↄ̃̀n è kɛ̃. 8 Tó gbɛ̃ tↄ̃̀ a gbɛ̃nteekɛdaa, eé kaatɛna inɛ. Tó gbɛ̃ tↄ̃̀ Luda Nini dↄnɛna aɛ guu sↄ̃, eé wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo inɛ. 9 Wàton kpasa kↄ̃n maakɛnaoro, zaakɛ tó wée kámma booro, wé àre e a gurↄↄa. 10 Beee yãnzi tó wa zɛ́ è, wàgae à maaa kɛ baade pínginɛ, atɛ̃nsa wa Yesu náanɛkɛri daanↄ. 11 À wɛ̃zã gbèregbere kɛ̀ má kɛ̃̀ kↄ̃n ma zĩnda ↄↄo gwa sa. 12 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe yã kɛɛ gbɛ̃nↄ wɛ́ɛ yãnzinↄ bé wèe gã naaawa kↄ̃n bã̀ngukɛyão, lɛ wàton wɛ́ɛ tãḿma zɛna kↄ̃n Kirisi gana lía yãoro yãnzi. 13 Baa bã̀ngukɛri pìnↄ see doka kũnaro. Aↄ̃ↄ yezi à bã̀ngu kɛ, lɛ wà e wà ĩa dã a sèeda pì yã musu yãnzimɛ. 14 Mɛ́ ĩa dã pↄ́ke yã musuro, séde wa Dii Yesu Kirisi gana lía yã baasiro, zaakɛ beee yãnzi anduna gↄ̃̀mɛ gɛ̀ ũzi bensↄ̃ ma gↄ̃ gɛ̀ ũ andunanɛ. 15 Bã̀ngukɛna ke bã̀ngukɛnasai yãke vĩro, séde gↄ̃na gbɛ̃ dufu ũu. 16 Luda gbɛ̃kɛɛ kɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ yã pì kũnanↄnɛ, à ń gba aafia. Aↄ̃mbe Isaraili yãpuraanↄ ũ. 17 Zaa gbã̀a gbɛ̃ke tón wɛ́ɛ tãma dↄro. Ĩaa kɛ̀ wà dàma Yesu yãnzi bↄ̀gbɛ kpɛ́ kú ma mɛ̀a. 18 Ma gbɛ̃nↄ, wa Dii Yesu Kirisi gbɛ̃kɛɛ kɛare! Aami.
1 Mamↄma Pↄlu, Kirisi Yesu zĩ̀ri Luda pↄyezina guu, mámbe ma takada kɛ̀ kɛ̃̀ Luda gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe Kirisi Yesu náanɛ kɛɛ zaa Ɛfesunↄnɛ. 2 Wa De Luda kↄ̃n Dii Yesu Kirisio gbɛ̃kɛɛ kɛare, à a gba aafia. 3 Wà Luda wa Dii Yesu Kirisi De sáabu kpá! Wa kuuna Kirisi guu Luda a Ninii aubarika píngi dàwagu zaa musu. 4 À wa sɛ a guu anduna kaɛna ã, lɛ wa kuuna gↄ̃ dɛnɛ adona see sai. Yenzi guu 5 à gĩakɛ à wa diɛ a nɛ́nↄ ũ Yesu Kirisi gãzĩ lán èe wɛtɛɛ a pↄyezi guu nà, 6 lɛ à tↄ́ bↄ a gbɛ̃kɛ gakuidee kɛ̀ à kɛ̀we a Nɛ́ yenzidee guu yãnzi. 7 À guu à wa bo kↄ̃n a aruo. À wa taarinↄ kɛ̃̀we a gbɛ̃kɛ bíta 8 kɛ̀ à kɛ̀we à gɛ̃̀ ↄla yãnzi. Ɔ̃ndↄ̃ píngi kↄ̃n wɛ́ɛzɛ̃ píngio guu 9 à tò wa a pↄyezi asii dↄ̃̀ lán à zɛ̀o à kɛ Kirisi gãzĩ nà. 10 Tó à pↄyezi pì kɛgurↄↄ kà, eé pↄ́ píngi kakↄ̃a Kirisi ń Mìdeenɛ, pↄ́ kɛ̀ kú musu kↄ̃n tↄↄtɛo píngi. 11 Luda kɛ̀ è yã píngi kɛ lán à zɛ̀o a pↄyezi guu nà gĩakɛ à wa diɛ lán èe wɛtɛɛ nà, à wa sɛ a pↄ́ ũ Kirisi guu, 12 lɛ wamↄwa kɛ̀ wa wɛ́ɛ dↄ Kirisizi zaa káakunↄ wàgↄ̃ dɛ à tↄ́ gakuide bↄ̀rinↄ ũ. 13 Apinↄ sↄ̃, a yãpura yã mà, a baaru nnaa kɛ̀ à a mì sì pì sì. À guu Luda a zĩnda sèeda kɛ̀awa à Ninii kɛ̀ à à lɛ́ gbɛ̃̀ ũ. 14 Àmbe túbi kɛ̀ wé e kpɛ́gaau ũ ai Luda gↄ̃ gá a gbɛ̃nↄ bo, lɛ aↄ̃ à tↄ́ gakuidee bↄ yãnzi. 15 Beee yãnzi zaa gurↄↄ kɛ̀ ma a Dii Yesu náanɛkɛna mà kↄ̃n yenzi kɛ̀ á vĩ kↄ̃n Luda gbɛ̃nↄ ń píngi, 16 mɛ́ɛ kámma bo kↄ̃n Luda sáabukpanao a yã musuro. A yã ègↄ̃ dↄmagu ma aduakɛna guu. 17 Mɛɛ̀ wɛ́ɛ kɛ kɛ̀ De gakuide, wa Dii Yesu Kirisi Luda à a gba ↄ̃ndↄ̃ↄ à a wɛ́ɛ kɛ̃are kↄ̃n a Ninii gbãaao, lɛ à e à à dↄ̃ wásawasa. 18 Mɛɛ̀ wɛ́ɛ kɛa à a nↄ̀sɛ wɛ̃are, lɛ à e à tãmaa kɛ̀ à a sisia dↄ̃, à túbi gakuidee auziki kɛ̀ à dìɛ a gbɛ̃nↄnɛ 19 kↄ̃n a gbãa bíta bↄnsaɛ kɛ̀ èe zĩi kɛɛ wamↄwa kɛ̀ weè à náanɛ kɛɛnↄ guuo. Gbãa bíta pì zĩi kɛ̀ Kirisi guu 20 gurↄↄ kɛ̀ Luda à fɛ̀ɛ gaan à à vɛ̃̀ɛ a ↄplaazi zaa musu. 21 Gwen Kirisi dɛn kpatablerinↄ kↄ̃n ikodeenↄ kↄ̃n gbãadeenↄ kↄ̃n diinↄla ń píngi kↄ̃n tↄ́ kɛ̀ wè mì siɛńnɛnↄ píngi. Èe kɛ anduna tiaa kɛ̀kii adonlo, kↄ̃n à kɛ̀ eé mↄ́omɛ dↄ. 22 Ludaa tò à iko vĩ pↄ́ píngia, ben à à dìɛ baabↄ píngi mìdee ũ sↄsinɛ. 23 Sↄsi pìn Kirisi mɛ̀ ũ, à dɛ Kirisi kɛ̀ è pↄ́ píngi papa gu píngia papana ũ.
1 Á dɛ yã gɛ̀nↄ ũ Ludanɛ a taarinↄ kↄ̃n a durunnↄ yãnzi. 2 Á tɛ́ anduna kɛ̀ki tuubazi, a mì sìɛ ĩa gbãadeenↄ kínanɛ, Setãn kɛ̀ kpɛ́ dↄna ludayãmarisaideenↄnɛ aɛ pì. 3 Wa píngi wá dɛ lán ń bà yã se. Weè pↄ́ kɛ̀ wa mɛ̀ yezi kↄ̃n yã kɛ̀ wa pↄↄ gbào kɛ. Wa ina guu wá dɛ gbɛ̃ kɛ̀ Luda é pↄfɛ̃ pitaḿmanↄ ũ lán danↄ bà, 4 mↄde Luda sùu bíta, à yenzi vĩwe maamaa. 5 Gurↄↄ kɛ̀ wá dɛ gɛ̀nↄ ũ wa taarinↄ yãnzi, à wa fɛɛ kↄ̃n Kirisio lɛdo. À a mì sì a gbɛ̃kɛɛ guu. 6 Kirisi Yesu guu à wa sɛ à wa vɛ̃ɛo zaa musu, 7 lɛ à e à a gbɛ̃kɛ bíta bↄnsaɛ ↄdↄańnɛ anduna kɛ̀ eé mↄ́ guu yãnzi yã maaa kɛ̀ à kɛ̀we kuuna Kirisi Yesu guu musu. 8 Luda a mì sì a gbɛ̃kɛɛ guu Yesu náanɛ kɛ̀ á kɛ̀ yãnzi. Beee e bↄ a kiianlo, Luda bé à a gba. 9 A mìsina e bↄ a yãkɛna gãzĩnlo, lɛ gbɛ̃ke tón ĩa dãoro yãnzi. 10 Luda ↄgbɛn wa ũ. Kirisi Yesu guu à wa kɛ lɛ wàgↄ̃ kú kↄ̃n yã maaa kɛ̀ à gĩakɛ à dìɛwee kɛnao. 11 Amↄa kɛ̀ á dɛ bori pãndenↄ ũ ina guu, à laasuu lɛ́ a kuuna ziia. Bã̀ngudeenↄ è beare gɛfↄↄdeenↄ, mↄde aↄ̃ bã̀ngukɛna dɛ gbɛ̃ntee ↄgbɛ ũmɛ. 12 Gurↄ beeea á kuu Kirisi sai, á dɛ gbɛ̃ zĩ̀tↄnↄ ũ Isarailinↄnɛ. A baka kú Luda bà kuunańyo kↄ̃n à lɛ́gbɛ̃ńnɛnao guuro. Á kú anduna guu tãmaa sai ludadↄ̃sai. 13 Kirisi Yesu guu tia, amↄa kɛ̀ á zã̀ kↄ̃n Ludao yãanↄ a sↄ̃zi kĩi kↄ̃n Kirisi aru gbãaao. 14 Àmbe wa kuuna kↄ̃o nnaa ũ, à tò Yudanↄ kↄ̃n bori pãndenↄ gↄ̃̀ mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃ ũ. À mɛ̀ guu à íbɛtɛ kɛ̀ da ń dagura bĩi ũu gbòro, 15 à Musa doka kpà guuzi kↄ̃n à yãdiɛnanↄ, lɛ à tó aↄ̃ plaa ń píngi gↄ̃ao gbɛ̃ dufu mɛ̀n doo ũ. Lɛn à ń kɛ́ kↄ̃o nna lɛ. 16 À íbɛtɛ yã̀a, à ń plaa ń píngi kɛ̀ nna kↄ̃n Ludao mɛ̀ dↄ̃nkↄ̃ pì guu a gana lía yãnzi. 17 À mↄ̀ à kɛna nna kↄ̃n Ludao baaru kpà amↄa kɛ̀ á zã̀ kↄ̃n Ludaonↄnɛ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kĩionↄ dↄ. 18 Kirisi yãnzi wa píngi wá zɛ́ vĩ wà sↄ̃ De Ludazi kↄ̃n à Nini dↄ̃nkↄ̃ gbãaao. 19 Beee yãnzi á dɛ gbɛ̃ zĩ̀tↄnↄ ke bↄ̀amↄnↄ ũ dↄro, a gↄ̃ bɛdeenↄ ũ kↄ̃n Luda gbɛ̃nↄ, à uadeenↄ. 20 Ámbe kpɛ́ kɛ̀ Ludaa bò ɛ̃ɛ kɛ̀ zĩ̀rinↄ kↄ̃n annabinↄↄ dàɛa ũ, bensↄ̃ Kirisi Yesun à ɛ̃daɛgbɛ ũ. 21 À guun kpɛ́ pↄ́ píngi è kↄ̃ kũn, ègↄ̃ gbãa Luda kpɛ́ ũ Dii guu. 22 À guu apinↄ se, á dɛ kpɛ́ pì bobↄnↄ ũ, ámbe Luda Nini kúkii ũ.
1 Beee bé à tò mamↄma Pↄlu má dɛ pisina ũ Kirisi Yesunɛ a bori pãndenↄ yãnzi. 2 Ée ma lán Luda a gbɛ̃kɛkɛnnɛna zĩi dàmɛ mà kɛ a tɛ́roo? 3 Luda a asiiyã ↄ̀dↄamɛ, má kɛ̃̀are féte kↄ̀. 4 Tó a à kyó kɛ̀, é fↄ̃ à dↄ̃ lán ma wɛ́ɛ kɛ̃̀ nà Kirisi asiiyã musu. 5 Luda e yã pì o gbɛ̃kenɛ yãro, ben tia sa à ↄ̀dↄa a zĩ̀rinↄ kↄ̃n a annabinↄnɛ kↄ̃n a Ninii gbãaao. 6 Yã kɛ̀ utɛna yãa pìn yɛ̀: Kirisi Yesu guu baaru nna mana yãnzi bori pãndenↄ gↄ̃̀ Luda túbiblerinↄ ũ lɛdo kↄ̃n Yudanↄ, aↄ̃ gↄ̃̀ńyo mɛ̀dↄ̃nkↄ̃deenↄ ũ. Aↄ̃ baka kú lɛ́ kɛ̀ Ludaa gbɛ̃̀ guu. 7 Ma gↄ̃ baaru nnaa pì kpàri ũ gbaa kɛ̀ Ludaa dàmɛ yãnzi kↄ̃n à gbãaa kɛ̀ èe zĩi kɛɛ ma guuo. 8 Mamↄma kɛ̀ má kɛ̃sãna Luda gbɛ̃nↄ tɛ́, Luda gbaa pì dàmɛ, ben mɛ́ɛ Kirisi auziki yãanasai baaru kpaa bori pãndenↄnɛ, 9 mɛ́ɛ asiiyã kɛ̀ Ludaa e wɛtɛɛ gbɛ̃ sãnda pínginɛ bↄↄńnɛ gupuraaa. Asiiyã pì utɛna Luda kɛ̀ pↄ́ píngi kɛ̀ kiia zaa káaku, 10 ben tia sa à tò kpatablerinↄ kↄ̃n ikodee kɛ̀ aↄ̃ↄ kú musunↄ a ↄ̃ndↄ̃ bori pariinↄ dↄ̃̀ sↄsi gãzĩ. 11 Luda pↄyezi kɛ̀ kuu zaa gurↄ píngi pì lɛ́ pàpa Kirisi Yesu wa Dii gãzĩ. 12 À guu wá zɛ́ vĩ wà sↄ̃ Ludazi kↄ̃n swɛ̃̀o kpaɛna à náanɛkɛna yãnzi. 13 Beee yãnzi ma wɛ́ɛ kɛ̀awa àton tó a nↄ̀sɛ yaka nawɛ̃a kɛ̀ mɛ́ɛ kɛɛ a musu yãnziro. A bↄna maaa yãnzimɛ. 14 Beee yãnzi mɛɛ̀ kúɛ De Ludanɛ. 15 À kiian à bɛdee kɛ̀ aↄ̃ↄ kú musu kↄ̃n tↄↄtɛonↄ ń tↄ́ èn ń píngi. 16 Mɛɛ̀ wɛ́ɛ kɛa à a gba gbãaa a nↄ̀sɛ guu kↄ̃n a Ninii gbãaao a auziki gakuide lɛ́n, 17 lɛ Kirisi vɛ̃ɛ a swɛ̃̀n a náanɛ kɛ̀ ée kɛɛ yãnzi, a kãsãpɛɛna gↄ̃ gbãa yenzi guu, 18 lɛ à e à à yenzi yàasa kↄ̃n à gbã̀ao kↄ̃n à lezĩo kↄ̃n à lↄ̀o gbázɛ dↄ̃ kↄ̃n Luda gbɛ̃nↄ píngi, 19 lɛ à e à à yenzi kɛ̀ weé fↄ̃ wà à lɛ́ dↄ̃ píngiroo dↄ̃, Luda papana píngi pɛkↄ̃rɛawa. 20 Luda bíta! Eé fↄ̃ à kɛwe dɛ lán weè à wɛ́ɛ kɛ ke weè à laasuu lɛ́ nàla maamaa kↄ̃n gbãaa kɛ̀ èe zĩi kɛɛ wa guuo. 21 Wàgↄ̃ à tↄ́ bↄↄ sↄsi kↄ̃n Kirisi Yesuo guu ai wa boriia gurↄ sãnda píngi! Aami.
1 Mamↄma kɛ̀ má dɛ pisina ũ Diinɛ, ma wɛ́ɛ kɛ̀awa a kuuna gↄ̃ dɛ lán Luda a sisi àgↄ̃ dɛ nà. 2 À kↄ̃ fↄ̃ àgↄ̃ yekↄ̃zi zĩndabusana guu kↄ̃n nↄ̀sɛyĩio kↄ̃n mɛnao. 3 À wɛ́ɛ tã àgↄ̃ lɛ́dolɛ kɛ̀ bↄ̀ Luda Nini kiia vĩ bà kɛ̀ è a dↄkↄ̃a ũ. 4 Mɛ̀ mɛ̀n domɛ, bensↄ̃ Ninii pì mɛ̀n domɛ. Lɛn tãmaa kɛ̀ Luda a sisia mɛ̀n do lɛ se. 5 Dii mɛ̀n do bensↄ̃ dↄnzizɛ mɛ̀n do kↄ̃n batisi mɛ̀n dooo. 6 Luda mɛ̀n domɛ wa píngi De ũ. Àmbe à iko vĩ wa baadea, ègↄ̃ zĩi kɛɛ wa baade píngi guu, à kú kↄ̃n wa baade píngio. 7 Kirisi gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ wa baadenɛ, lán à gba dàwe nà lɛ́n. 8 Beee yãnzi à kɛ̃na Luda yãn wà bè: Kɛ̀ à fɛ̀ɛ à tà musu, à dↄ̀ zĩ̀zↄnↄnɛ aɛ, à gba dà gbɛ̃nↄnɛ. 9 À fɛɛ à tana musu beee dɛ diamɛ? Beee bè à pìta ai tↄↄtɛ gĩzĩ gĩa. 10 Gbɛ̃ kɛ̀ pìta pìmɛ gbɛ̃ kɛ̀ fɛ̀ɛ à tà ludambɛ musumusu ũ, lɛ à gu sãnda píngi pa. 11 Àmbe à gbɛ̃kenↄ gbà zɛ́ aↄ̃gↄ̃ dɛ zĩ̀rinↄ ũ, gbɛ̃kenↄ annabinↄ, gbɛ̃kenↄ baarunnakparinↄ, gbɛ̃kenↄ pasitↄnↄ ke yãdannɛrinↄ, 12 lɛ Luda gbɛ̃nↄ gↄ̃ kú à zĩ soru guu, lɛ Kirisi mɛ̀ gbãa kũ, 13 ai wa píngi wàgↄ̃ gá ká Luda Nɛ́ náanɛ dↄ̃nkↄ̃ kɛnaa à dↄ̃na dↄ̃nkↄ̃ guu, lɛ wà gↄ̃ gbɛ̃ papananↄ ũ Kirisi kɛ̀ pↄ́ píngi pɛ̀kↄ̃rɛa bíta lɛ́n. 14 Tó lɛmɛ wégↄ̃ dɛ nɛ́ féte kɛ̀ wè ↄ̃ndↄ̃ kↄ̃n mↄnafikio kɛńzi wà ń sãsãnↄ ũ dↄro, kɛ̀ yã dufu dannɛna è ń sɛ́ lán ĩa ke ísↄ̃ bà. 15 Auo, wé yãpuraa o kↄ̃n yenzio wà gbã yã píngi musu Kirisi kɛ̀ dɛ à mì ũu guu. 16 À guun mɛ̀gu píngi è kↄ̃ kũn aↄ̃ nakↄ̃a kↄ̃n tĩinↄ gbãaao, ben mɛ̀guunↄ è zĩi kɛ a zɛ́a, mɛ̀ ègↄ̃ gbãa àgↄ̃ kaara kↄ̃n yenzio. 17 Beee yãnzin mɛ́ɛ yã ooare kↄ̃n Dii tↄ́o, mɛ́ɛ a gbaao làakari. Àtongↄ̃ kuu lán kifii kɛ̀ aↄ̃ nↄ̀sɛfutakɛɛ dↄńnɛ aɛnↄ bàro. 18 Aↄ̃ laasuu ń kɛ́ yↄ̃nkↄ, aↄ̃ↄ zã̀ kↄ̃n wɛ̃̀ndi kɛ̀ Luda è kpáḿmao, kɛ̀ aↄ̃ wɛ́ɛ sia, bensↄ̃ aↄ̃ swã gbãaa yãnzi. 19 Aↄ̃ↄ nↄ̀sɛ vĩro, aↄ̃ ń zĩnda kpà wísaiyãa, aↄ̃ↄ dà zaa bori píngi kɛna nii vĩ. 20 Amↄanↄ sↄ̃, ée Kirisi yã dada lɛro. 21 A à yã mà, ben Yesu guu a yãpuraa kɛ̀ à vĩi dàda. 22 Wà òare à ↄ kpá a dà zii kɛ̀ dↄare aɛzi, kɛ̀ yàka a pↄ́nidɛna zaaanↄ yãnzi. 23 Wà òare à a nↄ̀sɛ liɛ a laasuu gↄ̃ dufu, 24 é dà dufu kɛ̀ Ludaa kɛ̀ lán a pↄ́ bà sɛ́, a kuuna égↄ̃ adona kuuna yãpuradee ũ yãzɛdekɛna guu. 25 Beee yãnzi à ↄ kpá mↄnafiki yãzi, a baade gae yãpuraa o a gbɛ̃daaanɛ, zaakɛ mɛ̀dↄ̃nkↄ̃deenↄn wa ũ. 26 Tó a pↄ fɛ̃̀, àton durun kɛro. Àton tó ↄfãntɛ̃ gɛ̃ kpɛ́n àgↄ̃ kpɛɛ pↄfɛ̃naro, 27 lɛ àton Ibilisi gba zɛ́ro yãnzi. 28 Gbɛ̃ kɛ̀ è kpãi o yã kpãi tó. À wɛ́ɛ tã à zĩ maaa kɛ kↄ̃n a ↄↄo, lɛ à pↄ́ e à takaasideenↄ gba. 29 Àton tó yã zaa ke bↄ a lɛ́nlo, séde à zɛ́dee kɛ̀ eé gbɛ̃ kaara, à kɛ àre ũ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe maanↄnɛ. 30 Àton Luda Nini kɛ̀ kú adona da pↄsiaanlo. À dɛ sèeda kɛ̀ Ludaa kɛ̀awa ai a bogurↄzĩ ũ. 31 Àton kɛ ĩi kↄ̃n gbɛ̃keoro. À pↄfɛ̃ tó kↄ̃n pɛ̃tɛ̃o kↄ̃n patana gbãaao kↄ̃n gbɛ̃sↄ̃sↄ̃nao kↄ̃n pãsĩ bori sãnda píngio. 32 Àgↄ̃ gbɛ̃kɛɛ vĩ kↄ̃o. Àgↄ̃ kↄ̃ wɛ̃nda vĩ. À sùu kɛ kↄ̃o lán Luda sùu kɛ̀ao nà Kirisi guu.
1 Lán á dɛ Luda nɛ́ yenzideenↄ ũ nà, à à zɛ́kpaɛ sɛ́. 2 Lán Kirisi yewazi nà à gì a wɛ̃̀ndizi wa yãnzi sa'obↄ kɛ̀ à gũ nna Ludanɛ ũ, à tó yekↄ̃zina dↄare aɛ lɛ se. 3 Lán á dɛ Luda gbɛ̃nↄ ũ nà, èe kↄ̃ sío wà pãpãkɛna ke dà zaa bori píngi ke wãkũ yã ma a tɛ́ sero. 4 Wísaiyã'ona kↄ̃n yã dↄ̀rↄsai onao kↄ̃n fàadi zaa bonao e kↄ̃ síaoro dↄ, sé sáabukpana yã. 5 Àgↄ̃ dↄ̃ sãnsãn kɛ̀ pãpãkɛri ke dàzaade ke wãkũde ke é kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia ble lɛdo kↄ̃n Kirisioro. Pↄ́ kɛ̀ gbɛ̃ è à wãkũ kɛɛ gↄ̃̀ à dii ũmɛ. 6 Àton tó gbɛ̃ke a sãsã kↄ̃n yã pã korioro. Yã beee takanↄ bé eé tó Luda pↄfɛ̃ pita a yãmarisaideenↄa. 7 Àton tó a bà gↄ̃ kúńyoro. 8 Á kú gusiaan yã, tia sa Dii guu á kú gupuraan. Àgↄ̃ kuu gupura gbɛ̃nↄ ũ, 9 zaakɛ gupuraa è maa bori sãnda píngi ińnɛ kↄ̃n yãzɛdeeo kↄ̃n yãpuraao. 10 À yã kɛ̀ è ká Diinɛ dada. 11 A bà tóngↄ̃ kú kↄ̃n gusia yãkɛna kɛ̀ à kaarana vĩroooro. À yã beeenↄ bↄbↄ gupuraaa. 12 Baa yã kɛ̀ gbɛ̃ pìnↄ è kɛ asii guu ona nɛ́ wíyãmɛ. 13 Tó wà bↄ̀ kↄ̃n yão gupuraaa, wè à sãnsãn dↄ̃, 14 zaakɛ gupuraa è tó wà pↄ́ píngi e. Beee yãnzi wè be: I'ori ǹ vu ǹ fɛɛ bↄna gɛ̀nↄ tɛ́, Kirisi é guu punnɛ. 15 Àgↄ̃ a táa'ona dↄ̃ maamaa. Àtongↄ̃ dɛ yↄ̃nkↄↄnↄ ũro, sé ↄ̃ndↄ̃rinↄ. 16 Àgae yã kɛ̀ Luda à zɛ́ bↄ̀aree kɛ, zaakɛ gurↄↄ kɛ̀kiinↄↄ zaa. 17 Beee yãnzi àtongↄ̃ mìsaideenↄ ũro, àgↄ̃ dↄ̃ lán Dii pↄyezi dɛ nà. 18 Àtongↄ̃ kú kↄ̃n wɛ̃dɛnaoro, è pãpãa zĩḿmamɛ, mↄde à tó Luda Nini gↄ̃ zĩi kɛ a guu papana, 19 gbasa à fàadi bo kↄ̃o kↄ̃n saamuo kↄ̃n Luda tↄ́kpanao kↄ̃n lɛ̀ kɛ̀ Luda Nini è daareeo. À lɛ̀ sí à Dii tↄ́ kpá a swɛ̃̀ guu, 20 àgↄ̃ De Luda sáabu kɛɛ gurↄ píngi yã píngi guu kↄ̃n wa Dii Yesu Kirisi tↄ́o. 21 À mì siɛkↄ̃nɛ Kirisi vĩa kɛ̀ á vĩ yãnzi. 22 A nↄgbɛ̃nↄ, a baade gae mì siɛ a zãnɛ lán Diin ée kɛɛnɛ bà. 23 Zaakɛ gↄ̃gbɛ̃n nↄgbɛ̃ mì ũ, lán Kirisi dɛ sↄsi kɛ̀ dɛ à mɛ̀ ũu mì ũ nà kↄ̃n à Mìsirio. 24 Lán sↄsi è mì siɛ Kirisinɛ nà, lɛmɛ se nↄgbɛ̃nↄ gae mì siɛ ń zãnↄnɛ lɛ yã píngi guu. 25 A gↄ̃gbɛ̃nↄ sↄ̃, a baade gↄ̃ ye a naↄ̃zi lán Kirisi ye sↄsizi nà, à gì a wɛ̃̀ndizi à yãnzi. 26 À à gbãsĩ bↄ̀n kↄ̃n ío a yã gãzĩ lɛ àgↄ̃ de a pↄ́ ũ, 27 lɛ à à kpan'aɛ kɛ kↄ̃n gakuio pↄ́gbɛ sai yitookũna sai see sai gbãsĩ sai taari sai. 28 Lɛn à kↄ̃ sìo gↄ̃gbɛ̃ píngi gↄ̃ ye a naↄ̃zi lɛ lán a zĩnda mɛ̀ bà. Gbɛ̃ kɛ̀ ye a naↄ̃zi ye a zĩndazimɛ. 29 Gbɛ̃ke è gí a zĩnda mɛ̀ziro. È pↄ́blee kpáa è làakari dↄa lán Kirisi è kɛ sↄsinɛ nà, 30 kɛ̀ wá dɛ à mɛ̀guunↄ ũ yãnzi. 31 Beee yãnzi gↄ̃gbɛ̃ é a de kↄ̃n a dao tó, aↄ̃é nakↄ̃a kↄ̃n a naↄ̃o, aↄ̃ gↄ̃ↄn plaaa é gↄ̃ mɛ̀ doo ũ. 32 Asii bíta kú yã pì guu, má è à dɛ lɛ Kirisi dagura kↄ̃n a sↄsio. 33 Baa kↄ̃n beeeo à dɛ a yã ũ se dↄ. A baade gↄ̃ ye a naↄ̃zi lán a zĩnda bà. Nↄgbɛ̃ sↄ̃ a zã yã da.
1 A nɛ́nↄ, Dii guu àgae a de kↄ̃n a dao yã ma, zaakɛ beee bé à maa. 2 - 3 À bɛ̀ɛ lí a de kↄ̃n a daonɛ, lɛ àgↄ̃ aafia à gì kɛ anduna guu. Yã kɛ̀ Ludaa dìɛ káaku kↄ̃n lɛ́gbɛ̃naon gwe. 4 A denↄ sↄ̃, àton a nɛ́nↄ nↄ̀sɛ yakaro. À ń toto à lɛ́ daḿma Yesude nɛ́gwana ũ. 5 A zↄ̀nↄ, àgae a anduna kɛ̀ diinↄ yã ma kↄ̃n nↄ̀sɛo do kↄ̃n vĩao kↄ̃n luganao, lán Kirisin ée kɛɛnɛ bà. 6 Àton zĩi kɛńnɛ ń wɛ́ɛ yãnziro. Àgae Luda pↄyezi kɛ kↄ̃n yãpuraao kɛ̀ ámbe Kirisi zↄ̀nↄ ũ yãnzi. 7 Àgae zĩi kɛ kↄ̃n aĩao lán Diin ée kɛɛnɛ bà, èe kɛ gbɛ̃nteenlo. 8 Àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ Dii é baade maakɛna fĩa bonɛ, zↄ̀ kesↄ̃ wɛ̃ɛnɛ. 9 A diinↄ sↄ̃, àgae kɛńnɛ lɛ se. À yã pãsĩ ońnɛna tó. Àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ aↄ̃pinↄ kↄ̃n apinↄo píngi, a Dii kú musu, è yã kɛ gbɛ̃ke wɛ́ɛ yãnziro. 10 Yã kɛ̀ gↄ̃̀n yɛ̀: Àgↄ̃ gbãa Dii guu kↄ̃n à iko gbãa bítao. 11 À gↄ̃kɛbↄ kɛ̀ Ludaa kpàawaanↄ da píngi, lɛ à e à zɛ gíngin à Ibilisi ↄ̃ndↄ̃ↄ fↄ̃. 12 Zaakɛ èe kɛ gbɛ̃nteenↄn wée ↄsi kaańyoro, séde nini zaaa kɛ̀ aↄ̃ↄ kú musunↄ. Aↄ̃ↄ dɛ anduna kɛ̀kii gusia kíblerinↄ ũ kↄ̃n ń mìdeenↄ kↄ̃n ń ikodeenↄ. 13 Beee yãnzi à gↄ̃kɛbↄ pìnↄ sɛ́ɛ à da píngi, lɛ à fↄ̃ à zɛ à gí gurↄ zaa zĩ, gbasa à gↄ̃ zɛna gíngin à píngi kɛna gbɛra. 14 Àgↄ̃ zɛna gbãa, à yãpuraa dↄ a pii asaa ũ, à yãzɛdee da mↄ̀ uta ũ. 15 À kɛna nna kↄ̃n Ludao baaru nnaa kpá kyatee ũ, lɛ àgↄ̃ kú kↄ̃n soruo. 16 Àgↄ̃ ludanaanɛkɛna kũna sɛngbango ũ gurↄ píngi, lɛ à fↄ̃ à Setãn kà tɛ́deenↄ dɛ píngi. 17 À mìsina sɛ́ à kú mↄ̀fura ũ, àgↄ̃ Luda yã kɛ̀ dɛ à Ninii fɛ̃ɛdaa ũ kũna. 18 Àgaegↄ̃ adua kɛɛ gurↄ píngi, àgↄ̃ Luda dↄnlɛ gbekaa yã píngi guu kↄ̃n à Ninii dↄnnɛ'aɛo. Àgae itɛ̃ kɛ kↄ̃n mɛna bítao, àgↄ̃ adua kɛɛ Luda gbɛ̃nↄnɛ ń píngi. 19 À adua kɛmɛ dↄ, lɛ tó mɛ́ɛ yã oo, Luda ma gba lɛ́ mà a baaru nnaa asii ońnɛ vĩa sai. 20 Baaru nnaa pì yãnzi má dɛ Luda wɛ́ɛdee kɛ̀ wà dà kpɛ́siaan ũ. Àgↄ̃ adua kɛɛmɛ, lɛ mà baaru nnaa kpá vĩa sai lán à kↄ̃ sìo mà kpá nà. 21 Wa gbɛ̃ndo yenzide Tikiku, Dii zĩkɛri náanɛdee é ma baaru kpáare píngi, lɛ à e àgↄ̃ ma kuuna dↄ̃ kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ mɛ́ɛ kɛɛo. 22 Ma à zĩ̀awa, lɛ à wa kuuna oaremɛ, a nↄ̀sɛ e à yĩi kũ. 23 Wa gbɛ̃nↄ, De Luda kↄ̃n Dii Yesu Kirisio a gba aafia, à a yekↄ̃zina kaaraare kↄ̃n a ludanaanɛkɛnao. 24 Luda gbɛ̃kɛɛ kɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ ye wa Dii Yesu Kirisizi yãana sainↄnɛ ń píngi.
1 Mamↄma Pↄlu kↄ̃n Timↄtio Kirisi Yesu zↄ̀blerinↄ wámbe wa takada kɛ̀ kɛ̃̀ Luda gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Filipinↄnɛ kuuna Kirisi Yesu guu kↄ̃n ń gbɛ̃nsinↄ kↄ̃n ń dↄnlɛrinↄ. 2 Luda wa De kↄ̃n Dii Yesu Kirisio gbɛ̃kɛɛ kɛare, à a gba aafia. 3 Gurↄↄ kɛ̀ a yã dↄ̀magu píngi, mɛɛ̀gↄ̃ ma Luda sáabu kpaamɛ. 4 Ma aduakɛna guu píngi mɛɛ̀gↄ̃ adua kɛɛare a píngi kↄ̃n pↄnnaao, 5 kɛ̀ a ↄ kàkↄ̃amao baaru nna kpana guu zaa gurↄↄ kɛ̀ á mà ai kↄ̃n a gbã̀ao yãnzi. 6 Má dↄ̃ sãnsãn, lán Luda zĩ maaa dàɛ a tɛ́ nà, eégↄ̃ kɛɛ ai à gá mì dɛo Kirisi Yesu mↄ́gurↄzĩ. 7 À maa kɛ̀ má a yã kũna a píngi lɛ, zaakɛ a yã kú ma swɛ̃̀n. Má da kpɛ́siaann yoo, má zɛ kↄ̃n baaru nnaa pìo a yãpura ona yãnzin yoo, a píngi á baka vĩ zɛ́ kɛ̀ Luda ma gbaa guu. 8 Ludaa dↄ̃ kɛ̀ mɛ́ɛ a bɛgɛɛ kɛɛ a píngi kↄ̃n Kirisi Yesu yenzi boriio. 9 Mɛɛ̀ adua kɛɛare, lɛ a yenzi gↄ̃ kaara àgↄ̃ gaa dↄ̃na guu kↄ̃n wɛ́ɛkɛ̃nao súusu, 10 lɛ à yã kɛ̀ kↄ̃ sìo à kɛɛ dↄ̃, àgↄ̃ kuu nↄ̀sɛpuradeenↄ ũ taari sai Kirisi mↄ́gurↄzĩ. 11 Àgↄ̃ pana kↄ̃n yã maaa kɛ̀ è bↄ Yesu Kirisi kiianↄo, lɛ wà Luda tↄ́ bↄ wà à sáabu kpá. 12 Ma gbɛ̃nↄ, má yezi àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ yã kɛ̀ ma le tɛ́ kà baaru nna gana aɛmmɛ, 13 ben soza kíbɛ dogarinↄ píngi kↄ̃n gbɛ̃ kpaaanↄↄ dↄ̃̀ kɛ̀ Kirisi yãnzin wà ma dà kpɛ́siaanzi. 14 Ma dana kpɛ́siaan yãnzi wa gbɛ̃ parideenↄ Dii náanɛ kɛ̀ dɛ yãala, ben aↄ̃ kùgbãaa kàara, aↄ̃ↄe Luda yã oo gbɛ̃nↄnɛ vĩa sai. 15 Yãpuramɛ, aↄ̃ gbɛ̃kenↄ è Kirisi yã waazi kɛ dɛnlana yãnzi kↄ̃n nↄ̀sɛgↄ̃aanↄo, gbɛ̃kenↄ sↄ̃ kↄ̃n nↄ̀sɛ maaao. 16 Gbɛ̃ kɛ̀kiinↄ è kɛ kↄ̃n yenziomɛ, zaakɛ aↄ̃ↄ dↄ̃ kɛ̀ má zɛna kↄ̃n Yesu baarunnakpanao yãnzin má yina kɛ̀zi. 17 Nↄ̀sɛgↄ̃aanↄdee pìnↄ sↄ̃ è Kirisi yã waazi kɛ dɛnla'ↄdↄannɛna yãnzimɛ, èe kɛ kↄ̃n nↄ̀sɛ puraaonlo. Aↄ̃ↄe daa wèe ma kuuna kpɛ́siaan nawɛ̃a kaaramɛ. 18 Yãken yↄ́? Mↄnafiki guun yoo, yãpuraa guun yoo, à píngi dé, wèe Kirisi yã waazi kɛɛmɛ. Ma pↄↄ nna kↄ̃n beeeo, bensↄ̃ eé ɛara à kɛ nna dↄ, 19 zaakɛ má dↄ̃ kɛ̀ adua kɛ̀ ée kɛɛmɛ kↄ̃n Yesu Kirisi Ninii dↄnlɛo é tó mà bↄ. 20 Ma wɛ́ɛ dↄzi, bensↄ̃ má à náanɛ vĩ maamaa, kɛ̀ wí é ma kũ yãke guuro. Tia sa lán a zii bà kↄ̃n kùgbãaao mɛ́ Kirisi tↄ́ bↄ ma mɛ̀ guu, má kuun yoo kesↄ̃ ma gan yoo. 21 Zaakɛ Kirisi yãnzin má kuuzi, gaa dɛmɛ àre ũ. 22 Tó ma kuuna wɛ̃̀ndio dɛmɛ zĩ àredee ũ, má dↄ̃ à kɛ̀ mɛ́ sɛ́ro, 23 ma laasuu kpaatɛnamɛ. Má yezi mà tá, lɛ màgↄ̃ kú kↄ̃n Kirisio. Gwee maamɛ dɛ gura kɛ̀la zã̀. 24 Mↄde à maa màgↄ̃ kú wɛ̃̀ndio a yãnzi. 25 Beee yã fɛɛna vĩro. Má dↄ̃ kɛ̀ mɛ́ gↄ̃ kɛ̀ màgↄ̃ kúao a píngi, lɛ à e à gá aɛ kↄ̃n pↄnnaao ludanaanɛkɛna guu. 26 Lɛn gurↄↄ kɛ̀ mɛ́ ɛara mà mↄ́ a gwa lɛ, é zɛ́ e à ĩa dã Kirisi Yesu guu maamaa ma yãnzi. 27 À píngi dé, tó ma mↄ a gwa ke mɛ́ɛ mↄ́ro yoo, à tó a kuuna kↄ̃ sɛ́ kↄ̃n Kirisi baaru nnaao, lɛ tó mɛ́ɛ a baaru maa, mà ma kɛ̀ á zɛna gíngin kↄ̃n lɛ́dolɛo, ée ↄsi kaa kↄ̃n nↄ̀sɛo do baaru nnaa pì zɛ́ yãnzi. 28 Àton tó a ibɛɛnↄ yãke vĩa a kũro. Beee égↄ̃ dɛńnɛ sèeda ũ kɛ̀ aↄ̃ mì pɛ̀ kaatɛnaa, amↄanↄ sↄ̃ é bↄ maa. Luda kɛnan gwe. 29 Zaakɛ Luda a gba zɛ́ à nawɛ̃a kɛ Kirisinɛ, èe kɛ à náanɛkɛna adonlo. 30 Ɔsii kɛ̀ á è mɛ́ɛ kaa yã, bensↄ̃ á mà mɛ́ɛ kaa ai tia, apinↄ á kú ↄsi dↄ̃nkↄ̃ pì guumɛ.
1 Tó a kuuna Kirisi guu lɛ́damma vĩ, tó à yenzi e tɛ́ kaaagu, tó á lɛ́dolɛ vĩ kↄ̃n à Niniio, tó á kↄ̃ wɛ̃nda vĩ kↄ̃n sùuo, 2 à laasuu dↄ̃nkↄ̃ kɛ, àgↄ̃ yenzi dↄ̃nkↄ̃ vĩ lɛ́dↄ̃nkↄ̃deenↄ ũ, pↄyeziyãdↄ̃nkↄ̃deenↄ ũ, lɛ ma pↄnnaa gↄ̃ papana. 3 Àton yãke kɛ dɛnlana ke yↄ̃̀kↄ̃kɛna yãnziro. Zĩndabusana guu à a gbɛ̃daaa diɛ bɛ̀ɛ vĩ dɛ a zĩndala. 4 Gbɛ̃ke tón laasuu lɛ́ a zĩnda mɛ̀n do yãaro, à gbɛ̃ pãndenↄ pↄ́ lɛ́ dↄ. 5 Àgↄ̃ nↄ̀sɛ kɛ̀ Kirisi Yesu vĩi vĩ se. 6 À ludakɛɛ guu èe a zĩnda kɛna sɛ̃nkpɛ kↄ̃n Ludao yã daro, 7 ben à a zĩnda gwena tòn, à zĩ̀rikɛɛ sɛ̀, à gↄ̃̀ gbɛ̃ntee ũ, à gbɛ̃nteekɛɛ sɛ̀. 8 À a zĩnda bùsa, à mì sìɛ ai à gàa à gào, ai líkpangbãroo gaaa. 9 Beee yãnzi Luda à sɛ̀ lezĩ, à tↄ́ kɛ̀ dɛ tↄ́ píngilaa kpànɛ, 10 lɛ tó wà Yesu tↄ́ sì, gbɛ̃ sãnda píngi é kúɛnɛ ludambɛ kↄ̃n tↄↄtɛo kↄ̃n tↄↄtɛ gĩzĩo, 11 gbɛ̃ sãnda píngi é o a lɛ́o kɛ̀ Yesu Kirisi bé Dii ũ De Luda tↄ́bↄna yãnzi. 12 Beee yãnzi ma gbɛ̃ yenzideenↄ, lán eè ma yã ma gurↄↄ kɛ̀ má kúao nà, atɛ̃nsa kɛ̀ má kúao tia dↄro, àgↄ̃ a bↄna maa lɛ́ paazi kↄ̃n vĩao kↄ̃n luganao. 13 Zaakɛ Luda bé èe zĩi kɛɛ a guu, lɛ àgↄ̃ ye à pↄyezizi gbasa à kɛ. 14 À yã píngi kɛ wisↄ̃ kↄ̃n lɛokpaakↄ̃ao sai, 15 lɛ àgↄ̃ taari sai, gbãsĩ sai, Luda nɛ́ seesaideenↄ ũ tↄ̃ↄrigbɛ̃ sãsãna nↄ̀sɛpãsĩdeenↄ tɛ́, kɛ̀ ée guu puńnɛ anduna guu lán sↄsↄnɛnↄ bà, 16 àgↄ̃ wɛ̃̀ndi yã kũna, lɛ mà e mà ĩa dãao Kirisi mↄ́gurↄzĩ yãnzi. Tó ée kɛɛ lɛ, lɛ mɛ́ɛ bà pã lɛ́ro bensↄ̃ mɛ́ɛ zĩ pãa kɛro. 17 Baa tó ma aru é kwɛ́ɛ a ludanaanɛkɛna sa'o'i ũ, ma pↄↄ égↄ̃ nna, mɛ́ɛ pↄnnaa kɛɛao a píngi. 18 Apinↄ sↄ̃, à pↄnnaa kɛ lɛ, wà kɛ lɛdo. 19 Kↄ̃n Dii Yesu aubarikao mɛ́ Timↄti zĩawa tia, lɛ mà e mà a baaru ma, ma làakari kpáɛ. 20 Má gbɛ̃ke vĩ kɛ̀ à ye a yãzi kↄ̃n yãpuraao lán à bàro. 21 Baade píngi zĩnda yã bé è dↄnɛ aɛ, èe kɛ Yesu Kirisi yãnlo. 22 Á dↄ̃ lán Timↄti aĩa kɛ̀ nà, à baaru nna zĩi kɛ̀mao lán nɛ́ kↄ̃n a deo bà. 23 Tó má a zɛna dↄ̃ súusu, má yezi mà à zĩawa gↄ̃ↄ. 24 Má Dii náanɛ vĩ kɛ̀ mɛ́ mↄ́ tia ma zĩnda. 25 Ma gbɛ̃ Ɛpafarↄditu, ma zĩkɛri daa, ma kↄ̃dɛkɛri daa kɛ̀ a à zĩ̀ à dↄmalɛ kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ mɛ́ɛ à ni dɛɛnↄ, má è à maa mà à gbarɛawamɛ. 26 Èe a bɛgɛ kɛɛ a píngi, bensↄ̃ à nↄ̀sɛ yàka, kɛ̀ a à gyãkɛna baaru mà yãnzi. 27 À gyãa kɛ̀ yãpura ai à kà gana, ben Luda à wɛ̃nda gwà. Èe kɛ àpi adonlo, kↄ̃n mapiomɛ se, lɛ ma pↄsiaa tón kaararo yãnzi. 28 Beee yãnzin mɛ́ɛ wãa mà à gbarɛawazi, lɛ a wɛ́ɛ sikↄ̃lɛ, a pↄↄ kɛ nna, ma làakari kpáɛ. 29 À gbãakɛ kpázi Dii guu kↄ̃n pↄnna bítao. À bɛ̀ɛ lí gbɛ̃ beee takanɛ. 30 À gↄ̃̀ féte kɛ̀ eé ga Kirisi zĩ yãnzi. À a zĩnda kpà gaaa, lɛ à e à dↄnlɛ kɛ̀ é fↄ̃ à kɛmɛroo kɛmɛ yãnzi.
1 Ma gbɛ̃nↄ, yã kɛ̀ gↄ̃̀n yɛ̀: À pↄnnaa kɛ Dii guu. Mɛ́ gí yã kɛ̀ má òare yãa gbɛ̀ sisiziro. Àmbe aafia ũare. 2 À làakari kɛ lɛwan mↄ̀nↄzi, zaakɛri kɛ̀ aↄ̃è ń kɛ gyáigyai pìnↄ! 3 Wamↄwa kɛ̀ weè dↄnzi kɛ Ludanɛ kↄ̃n à Ninii gbãaao, weè ĩa dã Kirisi Yesu guu, weè náanɛ kpá wa zĩnda yãaro wámbe bã̀ngude yãpuraanↄ ũ. 4 Mapi, má zɛ́ vĩ mà náanɛ kpá ma zĩndaa. Tó gbɛ̃ e daa á a zĩnda náanɛkɛna, ma pↄ́ dɛàla. 5 Ma bã̀ngu kɛ̀ ma gurↄ sↄraagↄ̃dee zĩ. Isarailin ma ũ ina guu, Bɛyãmi borii, Eberu bori yãpuraa. Musa doka musu má kú Farisinↄ gãli guu. 6 Ma aĩa kɛ̀, ma wɛ́ɛ tã̀ sↄsi gbɛ̃nↄa. Yãkɛna a zɛ́a Musa doka guu, gbɛ̃kee e fↄ̃ à ma taari èro. 7 Mↄde yã kɛ̀ má kũna àre ũ yãa pìnↄ gↄ̃̀mɛ àre sai tia Kirisi yãnzi. 8 À kɛ̀ dɛńlaa ma yã píngi dìɛ àre sai ma Dii Kirisi Yesu dↄ̃na kɛ̀ dɛ à píngila yãnzi. Kirisi pì yãnzin ma ↄ gbàrɛ yã píngizi bùsa ũzi, lɛ màgↄ̃ à vĩ, 9 màgↄ̃ kú à guu kↄ̃n yã kɛ̀ è tó wà kɛ nna kↄ̃n Ludao a náanɛkɛna yãnzio. Luda è tó yã bↄńyo nna dokakũna yãnzinlo, è tó yã bↄńyo nna Kirisi náanɛkɛna yãnzimɛ. 10 Yã kɛ̀ má yezi bé à dɛ mà Kirisi dↄ̃ kↄ̃n gbãaa kɛ̀ à fɛ̀ɛo bↄna gaan-o, lɛ ma bà gↄ̃ kú à nawɛ̃akɛna guu, mà gↄ̃ lán à bà à gaa guu 11 gbasa mà gↄ̃ gàafɛɛ ũ. 12 Èe kɛ má lè pínginlo bensↄ̃ má papana gĩaro. Mɛ́ɛ pɛɛamɛ, lɛ mà yã kɛ̀ Kirisi Yesu ma sɛ a pↄ́ ũ yãnzi sí ma pↄ́ ũ. 13 Ma gbɛ̃nↄ, mɛ́ɛ sɛ́ kɛ̀ má lè má kũ̀ kↄ̀ro. Yã mɛ̀n doon mɛ́ɛ kɛɛ, mɛɛ̀ nↄnↄ pↄ́ kɛ̀ kú ma aɛzi, pↄ́ kɛ̀ kú ma kpɛɛ laasuulɛna sai. 14 Mɛ́ɛ pɛɛ pↄ́ kɛ̀ ma wɛ́ɛ dↄzia, lɛ mà àre kɛ̀ Luda wa sisia gana musu e Kirisi Yesu gãzĩ. 15 Wamↄwa gbɛ̃ papananↄ, wàgↄ̃ laasuu beee vĩ. Tó á laasuu pãnde vĩ, Luda é a wɛ́ɛ kɛ̃are yã beee musu. 16 À píngi dé, guu kɛ̀ wa kan kɛ̀, wà gá aɛ zɛ́ dↄ̃nkↄ̃ pì guu. 17 Ma gbɛ̃nↄ, à ma zɛ́kpaɛ sɛ́, lán wa à taka kɛ̀are nà, a wɛ́ɛ gↄ̃ tɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ kuuna kↄ̃ sìonↄzi. 18 Mɛɛ̀gↄ̃ ooare yã gɛ̃̀n baaagↄ̃, bensↄ̃ ma ɛara mɛ́ɛ ooare tia dↄ kↄ̃n wɛ́ɛ'io, gbɛ̃nↄↄ kuu pari kɛ̀ aↄ̃ yãkɛna ń kɛ́ Kirisi gana lía ibɛɛnↄ ũ. 19 Aↄ̃ mì pɛ̀ kaatɛnaa. Aↄ̃ gbɛɛɛn ń dii ũ, wíyãn ń ĩadãbↄ ũ, anduna yãn aↄ̃ laasuu ègↄ̃ kúa. 20 Wapinↄ sↄ̃, ludambɛ gbɛ̃nↄn wa ũ, wa wɛ́ɛ dↄ Mìsiri kɛ̀ eé bↄ gweezi, àmbe Dii Yesu Kirisi ũ. 21 Eé wa mɛ̀ gbãasainↄ li lán a mɛ̀ gakuidee bà kↄ̃n a gbãaa kɛ̀ eé fↄ̃ à tó pↄ́ píngi mì siɛareeo.
1 Beee yãnzi ma gbɛ̃ yenzidee kɛ̀ mɛ́ɛ a bɛgɛ kɛɛnↄ, amↄa kɛ̀ á dɛ ma ĩadãbↄ kɛ̀ mɛɛ̀ pↄnnaa kɛo ũunↄ, àgↄ̃ zɛna gíngin Dii guu lɛ, ma gbɛ̃nↄ. 2 Ma agbaa kpà Yuodianɛ kↄ̃n Sintisio aↄ̃gↄ̃ lɛ́dolɛ vĩ Dii guu. 3 Mmↄn sↄ̃ ma gbɛ̃ndo náanɛde, ma wɛ́ɛ kɛ̀mma, ǹ dↄ nↄgbɛ̃ pìnↄlɛ, zaakɛ aↄ̃ ↄsi kàmao baaru nna kpana guu kↄ̃n Kɛlɛmɛntio kↄ̃n ma zĩkɛri daanↄ. Aↄ̃ tↄ́ kú wɛ̃̀ndi takadan. 4 Àgↄ̃ pↄnnaa kɛɛ Dii guu gurↄ píngi. Má òare dↄ, à pↄnnaa kɛ. 5 À a zĩnda busa baade pínginɛ. Dii mↄna kà kĩi. 6 Àton yãke kã̀hãn kɛro. Yã píngi guu à adua kɛ à yã gbeka Ludaa kↄ̃n sáabukɛnao, à a yã'ↄ̃ammanↄ onɛ, 7 eé a nↄ̀sɛ kↄ̃n a làakario kpáɛare Kirisi Yesu guu. Nↄ̀sɛkpaɛna pì bíta, à dɛ gbɛ̃ntee dↄ̃nala. 8 Ma gbɛ̃nↄ, yã kɛ̀ gↄ̃̀aren yɛ̀: Yã kɛ̀ yãpuraa vĩ bensↄ̃ à bɛ̀ɛ vĩ, yã kɛ̀ zɛ́ vĩ bensↄ̃ à gbãsĩ vĩro, yã kɛ̀ nna bensↄ̃ à aubarika vĩ, yã kɛ̀ maa bensↄ̃ wè à sáabu kpá, àgae laasuu lɛ́ yã beeenↄ musu. 9 Yã kɛ̀ má dàare á sì, yã kɛ̀ á mà ma lɛ́zĩ bensↄ̃ á èma, à yã beeenↄ kɛ, Luda Aafiade égↄ̃ kúao. 10 Ma pↄↄ nna bíta Dii guu, zaakɛ a laasuu ɛ̀ara à sù ma yãa sa. A bà kúmao zaa zi, mↄde zɛ́n ée ero. 11 Mɛ́ɛ o lɛ kɛ̀ mɛ́ɛ takaasi kɛɛ yãnzinlo, zaakɛ má dà ma zĩndanɛ màgↄ̃ sáabu vĩ gwena píngi guu. 12 Má takaasikɛna dↄ̃ bensↄ̃ má nnamana dↄ̃. Gurↄ píngi gu píngia kãna ke nↄaa, pↄ́dinzi ke pↄ́kɛ̃sãmmana yãke vĩmɛ dↄro. 13 Mɛ́ pↄ́ píngi fↄ̃ Kirisi kɛ̀ è ma gba gbãaa yãnzi. 14 Baa kↄ̃n beeeo kɛ̀ a bà kú kↄ̃n ma takaasikɛnao, a yã maaa kɛ̀. 15 Filipideenↄ, á dↄ̃ a zĩndanɛ, ma baaru nna kpanaare káaku guu, kɛ̀ ma bↄ Masedonia bùsun, sↄsi kee kuu kɛ̀ ↄ dàma kↄ̃n ↄↄ bↄkↄ̃tɛoro, sé apinↄ. 16 Baa gurↄↄ kɛ̀ má kú Tɛsalonika, a pↄ́ kɛ̀ mɛ́ɛ à ni dɛɛnↄ kpã̀sãmɛ dɛ gɛ̃̀n doola. 17 Èe kɛ gbaan mɛ́ɛ wɛtɛɛro, a àre kaarana Luda kiian mɛ́ɛ wɛtɛɛ. 18 Ma pↄ́ kɛ̀ á kpã̀sãmɛɛ è, à pàpa ai à dìzi. Ɛpafarↄditu a gbaanↄ kpàma, pↄ́ mↄ̀ma sa. À dɛ sa'obↄ kɛ̀ à gũ nna Ludanɛ bensↄ̃ è kánɛ à sí ũ. 19 Ma Luda é pↄ́ kɛ̀ á à nii vĩinↄ kpáawa Kirisi Yesu guu à auziki gakuide lɛ́n. 20 Wàgↄ̃ wa Luda wa De tↄ́ bↄↄ gurↄ píngi! Aami. 21 À ì kpá Luda gbɛ̃nↄa ń píngi kuuna Kirisi Yesu guu. Ma gbɛ̃ kɛ̀ wá kú lɛdoonↄ ì kpàawa. 22 Luda gbɛ̃nↄ ì kpàawa ń píngi, atɛ̃nsa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Siza bɛɛnↄ. 23 Dii Yesu Kirisi gbɛ̃kɛɛ kɛare a niniin.
1 Mamↄma Pↄlu, Kirisi Yesu zĩ̀ri Luda pↄyezi guu kↄ̃n wa gbɛ̃ Timↄtio, wámbe wa takada kɛ̀ kɛ̃̀ 2 wa gbɛ̃ náanɛdee kɛ̀ aↄ̃ↄ kú adona Kirisi guu zaa Kↄlↄsenↄnɛ. Luda wa De gbɛ̃kɛɛ kɛare, à a gba aafia. 3 Gurↄ píngi tó wée adua kɛɛare, weègↄ̃ Luda wa Dii Yesu Kirisi De sáabu kpaamɛ, 4 zaakɛ wa a Kirisi Yesu náanɛkɛna baaru mà kↄ̃n yenzi kɛ̀ á vĩ wa gbɛ̃nↄnɛo ń píngi, 5 kɛ̀ a wɛ́ɛ dↄ pↄ́ kɛ̀ diɛnaare ludambɛɛzi yãnzi. A yãpura yã mà zaa zi baaru nnaa kɛ̀ wá kpàaree guu. 6 Baaru nnaa pì e nɛ́ ii èe daagula anduna guu píngi, lán à kɛ̀ a tɛ́ nà zaa gurↄↄ kɛ̀ á mà, ben a Luda gbɛ̃kɛ sãnsãn dↄ̃̀. 7 Wa gbɛ̃ yenzide wa zĩkɛri daa Ɛpafara bé à yã pì dàare wa gɛ̃ɛ ũ. Kirisi zĩkɛri náanɛdeemɛ, 8 àmbe à yenzi kɛ̀ Luda Nini a kaa òwe. 9 Beee yãnzi zaa gurↄↄ kɛ̀ wa a baaru mà, weègↄ̃ wɛ́ɛ kɛɛare Ludaa yãana sai, lɛ à tó à a pↄyezi dↄ̃ wásawasa, à Ninii a gba ↄ̃ndↄ̃ kↄ̃n wɛ́ɛzɛ̃ɛo píngi, 10 lɛ àgↄ̃ kuu lán Dii yezi nà, a yã píngi kánɛ, lɛ a yã maa píngi kɛna gↄ̃ daagula, a Luda dↄ̃na gↄ̃ kaara, 11 lɛ àgↄ̃ gbãa yã píngi guu à gbãa gakuide lɛ́n, lɛ à pↄ́ píngi fↄ̃ kↄ̃n mɛnao kↄ̃n pↄnnaao, 12 lɛ àgↄ̃ De Luda sáabu kpaa, zaakɛ à wa ka baka kɛ̀ à dìɛ a gbɛ̃nↄnɛ gupuraan-a. 13 À wa bↄ gusia ikon, à wa kpa a Nɛ́ mɛ̀n do yenzide kpatan. 14 À gãzĩn wa gↄ̃ wɛ̃ɛnɛnↄ ũ, wa durun kɛ̃̀wa. 15 Kirisi nɛ́ Luda kɛ̀ wè e kↄ̃n wɛ́ɛoroo takamɛ, àmbe daudu ũ Luda pↄ́kɛnanↄ tɛ́ píngi. 16 Luda pↄ́ kɛ̀ kú musu kↄ̃n tↄↄtɛo kɛ̀ píngi à gãzĩ, pↄ́ kɛ̀ wè eenↄ kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ wè eroonↄ, kpatablerinↄn yoo ke diinↄ ke gbãadeenↄ ke ikodeenↄ. Pↄ́ píngi bↄ̀ à kiiamɛ, bensↄ̃ aↄ̃ↄ kuu à pↄ́ ũ. 17 À kuu pↄ́ píngi ã, pↄ́ píngi kuu à gãzĩmɛ. 18 Àmbe sↄsi kɛ̀ dɛ à mɛ̀ ũu mì ũ. Àmbe naana ũ, gàafɛɛ káaku ũ, lɛ à gↄ̃ pↄ́ píngi mìdee ũ. 19 Zaakɛ à kà Ludanɛ a kíkɛ píngi pɛ́kↄ̃rɛa. 20 À tò pↄ́ píngi kɛ̀ao nna à gãzĩ, pↄ́ kɛ̀ kú tↄↄtɛ ke musunↄn yoo. À aru kɛ̀ kwɛ̀ɛ lía bé à mↄ̀ kↄ̃n kɛna nnaa pìo. 21 A kɛ̃ Ludaa yã. À ibɛɛnↄn a ũ a laasuu kↄ̃n a zaakɛnanↄ yãnzi, 22 ben Ludaa tò a kɛao nna Kirisi gana a gbɛ̃nteekɛmɛ guu yãnzi sa, lɛ à a kpan'aɛ kɛ gbãsĩ sai, see sai, taari sai, 23 tó á zɛna gbãa a ludanaanɛkɛna guu degena sai gíngin, tó ée kɛ̃ tãmaa kɛ̀ á vĩ baaru nnaa kɛ̀ á mà guuaro. Wà baaru nnaa pì kpà gbɛ̃ kɛ̀ Ludaa kɛ̀ tↄↄtɛ kɛ̀nↄnɛ píngi kɛ̀ mamↄma Pↄlu, ma gↄ̃ à kpàri ũ. 24 Tia sa mɛ́ɛ pↄnnaa kɛɛ kↄ̃n nawɛ̃a kɛ̀ mɛ́ɛ kɛɛ a yãnzio. Nawɛ̃a kɛ̀ Kirisi kɛ̀ sↄsi kɛ̀ dɛ à mɛ̀ ũ yãnzi, mɛ́ɛ pↄ́ kɛ̀ gↄ̃̀ papaa ma mɛ̀ guu. 25 Luda zĩi dàmɛ, ben ma gↄ̃ sↄsi dↄnlɛri ũ. À ma zĩ mà a yã oare papana. 26 Asiiyã kɛ̀ utɛna gbɛ̃nↄnɛ zaa káaku zaalɛ Ludaa e anduna káɛroo bé à bↄ̀ Luda gbɛ̃nↄnɛ gupuraaa sa. 27 Ludaa yezi aↄ̃ↄ dↄ̃ lán asiiyã pì gakui bíta nà bori pãndenↄ kiia. Asii pìn yɛ̀: Kirisi kú a guu, ben a wɛ́ɛ dↄ gakuizi. 28 À waazin weè kɛ gbɛ̃ pínginɛ, weè lɛ́ daoḿma, weè yã dao baade pínginɛ kↄ̃n ↄ̃ndↄ̃ píngio, lɛ wà gá kↄ̃n baadeo papana Luda aɛzĩ Kirisi guu. 29 Beee yãnzi mɛ́ɛ zĩi kɛɛ, mɛ́ɛ aĩa kɛɛ kↄ̃n à gbãaa kɛ̀ èe zĩi kɛɛ ma guuo gbãngbãn.
1 Má yezi àgↄ̃ aĩa bíta kɛ̀ mɛ́ɛ kɛɛaree dↄ̃, apinↄ kↄ̃n Laodiseadeenↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ wée wɛ́ɛ sikↄ̃lɛroonↄ píngi, 2 lɛ aↄ̃ swɛ̃̀ e à kpáɛ, aↄ̃ lɛdolɛ kɛ kↄ̃n yenzio, lɛ aↄ̃ wɛ́ɛ kɛ̃ wásawasa, aↄ̃gↄ̃ Luda asiiyã kɛ̀ dɛ Kirisi pì ũu dↄ̃. 3 À kiian ↄ̃ndↄ̃ kↄ̃n dↄ̃nao auziki píngi utɛn. 4 Mɛ́ɛ beee ooare, lɛ gbɛ̃ke tón a sãsã kↄ̃n lɛ́nna lɛokpakↄ̃aoro yãnzi. 5 Baa tó má kúaoro, ma ninii kúao, má è ée yã kɛɛ a zɛ́a, bensↄ̃ a Kirisi náanɛkɛna gbãa, ben ma pↄↄ kɛ̀ nna. 6 Lán a Kirisi Yesu sì a Dii ũ nà, àgↄ̃ kú à guu lɛ, 7 a kãsãa gↄ̃ pɛɛna à guu. À kaara à guu, àgↄ̃ gbãa à náanɛkɛna guu lán wà dàare nà. Àgↄ̃ kú kↄ̃n sáabukpanao maamaa. 8 À làakari kɛ lɛ gbɛ̃ke tón dↄ̃na gbãaa kásaare à a sãsã kↄ̃n gbɛ̃ntee ↄ̃ndↄ̃ pã korioro. Yã beeenↄ è bↄ fɛɛakaarayãnↄ kↄ̃n anduna yãkɛnanↄ kiiamɛ, èe kɛ Kirisi kiianlo. 9 Zaakɛ Luda kíkɛ píngi pɛ̀kↄ̃rɛ Kirisia a gbɛ̃nteekɛmɛ guu. 10 Kuuna gbɛ̃ kɛ̀ dɛ gbãa píngi kↄ̃n iko píngio mìdee ũu pì guu, à píngi pɛ̀kↄ̃rɛawa. 11 À guun a bã̀ngu kɛ̀n à bↄ̀ a dà ziin ũ. Èe kɛ bã̀ngu kɛ̀ gbɛ̃ntee è kɛńnɛnlo, bã̀ngu kɛ̀ Kirisi è kɛńnɛmɛ. 12 Zaakɛ batisikɛna guu wà a vĩio, ben a fɛɛo, kɛ̀ a gbãaa kɛ̀ Luda à fɛ̀ɛo bↄna gaan náanɛ kɛ̀ yãnzi. 13 Á dɛ gɛ̀nↄ ũ yã Luda kiia a taarinↄ kↄ̃n a dà ziinↄ yãnzi, ben Luda a gba wɛ̃̀ndi dufu lɛdo kↄ̃n Kirisio, à sùu kɛ̀wao kↄ̃n wa taarinↄ píngi. 14 Luda wa taari takada kɛ̀ wa da yãn gògo, à sɛ̀ à pà lía. 15 Kirisi gana lía gbãaa sì diinↄ kↄ̃n gbãadeenↄa, à bↄ̀ńyo gupuraaa à ń kpɛ bↄ̀, à ń kpan'aɛ kɛ̀ zĩ̀zↄnↄ ũ. 16 Beee yãnzi àton tó gbɛ̃ke a taari e pↄ́blena ke ímina ke zĩbaa ke mↄ dufu bↄna ke kámmabogurↄzĩ yã musuro. 17 Yã beeenↄ píngi nɛ́ yã kɛ̀ wà bè eé mↄ́ takamɛ, yã pìnↄ yãpuraan Kirisi ũ. 18 Àton tó gbɛ̃ kɛ̀ è a zĩnda busa ɛgɛ pↄ́ ũ kɛ̀ è dↄnzi kɛ malaikanↄnɛ a sãsã à a kɛ̃ pↄ́ kɛ̀ a wɛ́ɛ pɛ́aaro. Wɛ́ɛgupu'ena yã bé ègↄ̃ gbãa gbɛ̃ beee takanɛ, ben è a zĩnda sɛ́ lezĩ pã a gbɛ̃nteekɛda laasuunↄ yãnzi. 19 À pɛna Kirisi kɛ̀ dɛ mì ũuaro. Kirisi guun mɛ̀gu píngi è kↄ̃ kũn, aↄ̃ nakↄ̃a kↄ̃n tĩinↄ gbãaao, mɛ̀ pì ègↄ̃ gbãa lán Ludaa yezi à gbã nà. 20 Zaakɛ a ga kↄ̃n Kirisio anduna yãkɛnanↄ musu, bↄ́yãnzin eè ń yãdiɛnnɛnanↄ ma lán anduna gbɛ̃nↄ bàzi? 21 Wè be, ǹton kɛ̀kii na n ↄzĩro, ǹton kɛ̀kii dãro, ǹton ↄ kɛ kɛ̀aro. 22 Pↄ́ beeenↄ píngi è yãa kↄ̃n ń aufãnikɛnaomɛ. Gbɛ̃ntee yãdannɛnan beeenↄ ũ. 23 Yã beeenↄↄ dɛ lán ↄ̃ndↄ̃ yã bàmɛ, zaakɛ aↄ̃è dↄnzi yã tiasi dańnɛ kↄ̃n zĩndabusanao kↄ̃n ĩadana ń zĩnda mɛ̀ao. Baa kↄ̃n beeeo è kpá wa dànↄnɛro.
1 Lán a fɛɛ kↄ̃n Kirisio nà, à tó ludambɛ yã dↄare aɛ, zaakɛ gwen Kirisi vɛ̃ɛn Luda ↄplaazi. 2 À tó a laasuu gↄ̃ kú ludambɛ yãnↄa, àtongↄ̃ kú anduna pↄ́aro. 3 Zaakɛ a ga, a wɛ̃̀ndi utɛna kↄ̃n Kirisio Luda guu. 4 Lán Kirisi dɛ a wɛ̃̀ndi ũ nà, tó à bↄ̀ gupuraaa, apinↄ se é bↄo kↄ̃n gakuio sa. 5 Beee yãnzi à anduna yã kɛ̀ aↄ̃ↄ kú a nↄ̀sɛ guunↄ dɛ: Pãpãkɛna, wíyã, mɛ̀fɛɛna, yã zaa nidɛna kↄ̃n wãkũo. Pↄ́ kɛ̀ gbɛ̃ è à wãkũ kɛɛ gↄ̃̀nɛ à dii ũmɛ. 6 Yã beeenↄ yãnzin Luda é pↄfɛ̃ pita a yãmarisaideenↄa. 7 Apinↄ se, á kú yã pìnↄ guu yã, aↄ̃ dↄ̀are aɛ. 8 À ↄ kpá yã kɛ̀ takanↄzi sa: Pↄfɛ̃na, zↄkakana, nↄ̀sɛ pãsĩ, gbɛ̃sↄ̃sↄ̃na kↄ̃n yãpãpã'onao. 9 Àtongae ɛgɛɛ tokↄ̃nɛro, zaakɛ a a dà zii kↄ̃n à yãkɛnanↄ gòala, 10 a à dufu sɛ̀ kɛ̀ à kɛ̀kɛ èe dufu kũu dↄ̃na guu lɛ à gↄ̃ lán a Kɛ̀ri pↄ́ bà. 11 Gwe Yudanↄ kↄ̃n bori pãndenↄ dↄ̃nkↄ̃mɛ kↄ̃n bã̀ngudeenↄ kↄ̃n gɛfↄↄdeenↄ kↄ̃n sɛ̃̀tɛ gbɛ̃nↄ kↄ̃n wɛ́ɛsiadeenↄ kↄ̃n zↄ̀nↄ kↄ̃n wɛ̃ɛnɛnↄ. Kirisin ń píngi ũ, à kú ń guu ń píngi. 12 Beee yãnzi, lán Luda a sɛ a gbɛ̃ yenzideenↄ ũ nà, dà kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ à daalaanↄn yɛ̀: Wɛ̃ndaa, gbɛ̃kɛɛ, zĩndabusana, busɛkɛɛ kↄ̃n mɛnao. 13 À kↄ̃ fↄ̃. Tó yãke gà à a ka kↄ̃o, à sùu kɛ kↄ̃o. Lán Dii sùu kɛ̀ao nà, à kɛ kↄ̃o lɛ se. 14 À píngi musu à yenzi kɛ̀ è yã pìnↄ kakↄ̃a wásawasa daala. 15 À tó aafia kɛ̀ bↄ̀ Kirisi kiia kí ble a swɛ̃̀ guu, zaakɛ kuuna kↄ̃o aafian Luda a sisi mɛ̀dↄ̃nkↄ̃deenↄ ũzi. Àgↄ̃ Luda sáabu kpaa. 16 À tó Kirisi yã vɛ̃ɛkii e a nↄ̀sɛn maamaa. À yã dakↄ̃nɛ, à lɛ́ dakↄ̃a kↄ̃n ↄ̃ndↄ̃ píngio. Sáabukpana guu à lɛ̀ sí Ludanɛ a swɛ̃̀ guu kↄ̃n saamuo kↄ̃n tↄ́kpanao kↄ̃n dↄnzi lɛ̀nↄ. 17 Pↄ́ kɛ̀ ée kɛɛ ke kɛ̀ ée oo píngi, à kɛ kↄ̃n Dii Yesu tↄ́o, à De Luda sáabu kpá à gãzĩ. 18 A nↄgbɛ̃nↄ, a baade gae mì siɛ a zãnɛ. Lɛn à kↄ̃ sìo à kɛ Dii guu lɛ. 19 Gↄ̃gbɛ̃nↄ, a baade gaegↄ̃ ye a naↄ̃zi. Àtongↄ̃ pãsĩńyoro. 20 Nɛ́nↄ, à a de kↄ̃n a dao yã ma yã píngi guu, zaakɛ beee bé è ká Diinɛ. 21 Denↄ, àton a nɛ́nↄ nↄ̀sɛ fɛɛ à ń pↄↄ yakaro. 22 Zↄ̀nↄ sↄ̃ à a anduna diinↄ yã ma yã píngi guu. Àton zĩi kɛńnɛ ń wɛ́ɛ yãnziro. À zĩi kɛńnɛ kↄ̃n nↄ̀sɛo do, zaakɛ Dii vĩakɛrinↄn a ũ. 23 Yã kɛ̀ ée kɛɛ píngi, àgae kɛ kↄ̃n yãpuraao, lándↄ̃ Diin ée kɛɛnɛ bà, èe kɛ gbɛ̃nteenlo. 24 Àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ é Dii láada e a baka ũ. Dii Kirisin ée dↄↄzi. 25 Zaakɛri é a zaaa gbɛ̀ e. Luda è gbɛ̃ke wɛ́ɛ gwaro.
1 A diinↄ, à a zↄ̀nↄ gwa a zɛ́a súusu. Àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ apinↄ se á Dii vĩ musu. 2 À a zĩnda kpá aduakɛnaa kↄ̃n itɛ̃kɛnao kↄ̃n sáabukpanao. 3 À wɛ́ɛ kɛwe Ludaa dↄ, à zɛ́ bↄwe wà à yã waazi kɛ, wà Kirisi asiiyã ońnɛ. Beee yãnzin wà ma da kpɛ́siaanzi. 4 À wɛ́ɛ kɛmɛ mà yã pì o wásawasa, lán à kↄ̃ sìo mà o nà. 5 Àgↄ̃ a zĩnda kũna dↄ̃ Yesusaideenↄ tɛ́ kↄ̃n ↄ̃ndↄ̃ↄo. Àgae yã kɛ̀ Luda à zɛ́ bↄ̀aree kɛ a gurↄↄa. 6 À tó a lɛ́gbɛ gↄ̃ nna àgↄ̃ kaarana vĩ, lɛ àgↄ̃ dↄ̃ lán é yã lí baadea nà. 7 Wa gbɛ̃ yenzide Tikiku é ma baaru kpáare píngi. Àmbe zĩkɛri náanɛdee ũ, wa zↄ̀bleri daamɛ Dii zĩi guu. 8 Beee yãnzin mɛ́ɛ à zĩiawa, lɛ à wa kuuna oare, à làakari e à kpáɛ. 9 A gbɛ̃ndo Ɔnɛsimu, wa gbɛ̃ yenzide náanɛdee e mↄↄo. Aↄ̃é pↄ́ kɛ̀ wá kú à guu gura kɛ̀ oare píngi. 10 Arisitaku kɛ̀ wá kú lɛdo kpɛ́siaan ì kpàawa kↄ̃n Banaba dãaro Maakuo. Wà Maaku yã òare kↄ̀. Tó à mↄ̀ a kiia, à gbãakɛ kpázi. 11 Yesu kɛ̀ wè benɛ Yusutu ì kpàawa dↄ. Yuda kɛ̀ wée kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia zĩi kɛɛ lɛdoonↄ lɛ́n gwe. Ma làakari kpaɛnańyo. 12 A gbɛ̃ndo Ɛpafara, Kirisi Yesu zↄ̀bleri ì kpàawa. Ègↄ̃ aĩa kɛɛ kↄ̃n aduakɛnaareeo gurↄ píngi, lɛ à e à kàsara kũ àgↄ̃ papana Luda pↄyezi guu. 13 Mɛ́ fↄ̃ mà à sèeda kɛ kɛ̀ èe zĩi kɛɛare maamaa, amↄanↄ kↄ̃n Laodiseadeenↄ kↄ̃n Iɛrapↄlideenↄ. 14 Wa likita yenzide Luku kↄ̃n Demasio ì kpàawa. 15 À ì kpá wa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Laodiseanↄa kↄ̃n Nimfao kↄ̃n sↄsi gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è kↄ̃ kakↄ̃a à bɛɛnↄ. 16 Tó a takada kɛ̀ kyó kɛ̀, à kpá Laodisea sↄsi gbɛ̃nↄa aↄ̃ à kyó kɛ, gbasa à ń pↄ́ kyó kɛ se. 17 À o Akipunɛ, à làakari dↄ Dii zĩi kɛ̀ wà dànɛa, à à mì dɛ. 18 Mamↄma Pↄlu mámbe ma yã kɛ̀ kɛ̃̀ kↄ̃n ma zĩnda ↄↄo, ma ì kpàawa. À tó ma kuuna kpɛ́siaan yã gↄ̃ dↄagu. Luda gbɛ̃kɛɛ kɛare.
1 Mamↄma Pↄlu kↄ̃n Silasio kↄ̃n Timↄtio, wámbe wa takada kɛ̀kii kɛ̃̀ Tɛsalonika sↄsi gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú De Luda kↄ̃n Dii Yesu Kirisio guunↄnɛ. Luda gbɛ̃kɛɛ kɛare, à a gba aafia. 2 Wa aduakɛna guu a yã ègↄ̃ dↄwagu gurↄ píngi, weègↄ̃ Luda sáabu kpaa a píngi yã musu. 3 Lán èe zĩi kɛɛ a ludanaanɛkɛnaa nà, èe aĩa kɛɛ yenzi guu, bensↄ̃ èe mɛna kɛɛ wɛ́ɛdↄna wa Dii Yesu Kirisizi yãnzi, yã pìnↄ ègↄ̃ dↄwagu Luda wa De aɛzĩ. 4 Wa gbɛ̃ Luda yenzideenↄ, wá dↄ̃ kɛ̀ Luda a sɛ, 5 zaakɛ kɛ̀ wa baaru nnaa kpàare, wée mↄ́ kↄ̃n yã'onao adoro, wa mↄ kↄ̃n Luda Nini gbãaaomɛ, yã pì wa kũna gbãa maamaa. Á dↄ̃ lán wá kú a tɛ́ nà a aafia yãnzi, 6 ben a gↄ̃ wapinↄ kↄ̃n Diio dàdarinↄ ũ. Nawɛ̃a bíta guu a yã pì sì kↄ̃n pↄnnaa kɛ̀ Luda Nini dàaguuo, 7 ben a zɛ́ ↄ̀dↄa Yesudee kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Masedonia bùsu guunↄnɛ kↄ̃n Girisi bùsuo píngi. 8 Dii yã bↄ̀ a kiia, èe zɛ Masedonia kↄ̃n Girisio adoro, a Yesu náanɛkɛna yã dàgula píngi, à baarukpana vĩ dↄro. 9 Wèe oo lán wa zɛ́ è a kiia nà, lán a kpɛɛ lì tãanↄnɛ, a aɛ dↄ̀ Ludaa nà, ben ée dↄↄ Luda Wɛ̃̀ndide yãpuradeezi, 10 ée à Nɛ́ Yesu kɛ̀ à à fɛ̀ɛ bↄna gaan dãa ai à bↄ ludambɛ, à mↄ́ wa sí pↄfɛ̃ kɛ̀ Luda é bↄbↄḿmaa.
1 Ma gbɛ̃nↄ, á dↄ̃ a zĩndanɛ, kɛ̀ wa zɛ́ ena a kiia e kɛ pãro. 2 Á dↄ̃ lán wà wɛ́ɛ tã̀wa nà, wa nawɛ̃a kɛ̀ káaku zaa Filipi, ben Luda wa gba kùgbãaa, wa à baaru nnaa kpàare ↄsi kↄ̃n ↄsiio. 3 Wa nakↄ̃rɛnaawaa dɛ ɛgɛ zɛ́ yã ũro. Wée kɛɛ laasuu zaaa ke a takiikɛna yãnzinlo. 4 Lán Luda wa ka a baaru nna kpanaa nà, lɛn weè kpáńnɛ lɛ, èe kɛ gbɛ̃ntee pↄyezin wée wɛtɛɛro, sé Luda wa laasuu tàasikɛri pↄ́. 5 Á dↄ̃ kɛ̀ wée yã nnannaa o gbɛ̃kenɛro, bensↄ̃ wée yãke kɛ kↄ̃n mↄnafikio wãkũ yãnziro. Ludan wa sèedadee ũ. 6 Wée sáabu wɛtɛ gbɛ̃ntee kiiaro, apinↄ ke gbɛ̃ pãndenↄ. 7 Baa kɛ̀ wá à zɛ́ vĩ wà gↄ̃are asoo ũ wa Kirisi zĩ̀rikɛ yãnzi, wá kɛ̀ao busɛbusɛ, lán nↄgbɛ̃ nɛ́dandee è làakari dↄ a nɛ́a nà. 8 Kɛ̀ wá yeazi maamaa yãnzi, wée zɛo wà baaru nnaa kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia kpáare adoro, kↄ̃n wa zĩnda kpanaawaaomɛ dↄ, zaakɛ a gↄ̃ wa gbɛ̃ yenzideenↄ ũ. 9 Ma gbɛ̃nↄ, à tó wa zĩkɛna kↄ̃n nawɛ̃ao yã dↄagu. Gurↄↄ kɛ̀ wée baaru nnaa kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia pì kpaaare, weègↄ̃ zĩi kɛɛ fãantɛ̃ kↄ̃n gwãavĩo, lɛ wàton gↄ̃ a gbɛ̃kenɛ asoo ũro yãnzi. 10 Ámbe wa sèedadeenↄ ũ, kↄ̃n Ludao dↄ, kɛ̀ wá kú amↄa kɛ̀ a Yesu náanɛ kɛ̀nↄ tɛ́ a zɛ́a nↄ̀sɛpuradeenↄ ũ taari sai. 11 Á dↄ̃ kɛ̀ wa yã kɛ̀ a baadenɛ lán de è kɛ a nɛ́nↄnɛ nà. 12 Wa lɛ́ dàawa, wa a nↄ̀sɛ kpàɛare, wa nakↄ̃rɛawa, lɛ a kuuna kɛ sɛ̃nkpɛ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ Luda ń ká kpata gakuidee kɛ̀ bↄ̀ à kiiannↄo. 13 Kɛ̀ a Luda yã kɛ̀ wá òaree pì mà, ée diɛ gbɛ̃ntee pↄ́ ũro, á sì lán à dɛ nà, Luda yã yãpuraa ũ. Àmbe e zĩi kɛɛ amↄa kɛ̀ ée à náanɛ kɛɛnↄ guu. Bee yãnzi dↄ weègↄ̃ Luda sáabu kpaa yãana sai. 14 Wa gbɛ̃nↄ, a yã kɛ̀ sɛ̃nkpɛ kↄ̃n Luda gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Kirisi Yesu guu zaa Yudeanↄo, zaakɛ a bùsudeenↄ wɛ́ɛ tã̀awa se lán Yudanↄↄ tã̀ḿma nà. 15 Yudanↄ Dii Yesu dɛ̀ kↄ̃n annabinↄ dↄ, bensↄ̃ aↄ̃ pɛ̀wa. Aↄ̃ yã è ká Ludanɛro, aↄ̃ íbɛtɛ kpà kↄ̃n gbɛ̃ sãnda píngio. 16 Aↄ̃è kpáwe wà yã kɛ̀ Luda è gbɛ̃ mì sío o bori pãndenↄnɛ. Lɛn durun kɛ̀ aↄ̃ègↄ̃ kɛɛ gurↄ píngi ègↄ̃ diiàlɛ lɛ. Luda pↄfɛ̃ pìtaḿma sa. 17 Wa gbɛ̃nↄ, kɛ̀ wa kɛ̃kↄ̃a gurↄ plaa, wɛ́ɛ bé èe kↄ̃ ero, mↄde wa laasuu kúawa. Wa a bɛgɛɛ kɛ̀ maamaa, wa mɛ̀ wã̀ wà wɛ́ɛ sikↄ̃lɛ. 18 Wá yezi wà mↄ́ a gwa dↄ. Mamↄma Pↄlu ma mↄna zɛ́ wɛ̀tɛ à dɛ gɛ̃̀n do ke gɛ̃̀n plaaala, ben Setãn kpàwe. 19 Tó wa Dii Yesu mↄ̀, dé bé eégↄ̃ dɛ wa tãmaa kↄ̃n wa pↄnnaao kↄ̃n wa gã̀sazubↄo ũ à aɛ a baasii? 20 Zaakɛ ámbe wa gakui kↄ̃n wa pↄnnaao ũ.
1 Kɛ̀ wée fↄ̃ wà mɛna dↄro, wa zɛo wà gↄ̃ Atɛni wa tɛ̃ɛ, 2 wa wa gbɛ̃ndo Timↄti, Luda zĩkɛri daa Kirisi baarunnakpana guu zĩ̀awa, lɛ à a gba gbãaa, à a nↄ̀sɛ kpáɛare a ludanaanɛkɛna guu, 3 lɛ a gbɛ̃ke làakari tón fɛɛ wɛ́ɛtãmmana pì yãnziro. Á dↄ̃ a zĩndanɛ kɛ̀ Luda beee taka dìɛwe. 4 Gurↄↄ kɛ̀ wá kú a kiia, wa gĩakɛ wá òare kɛ̀ weé wɛ́ɛ tãwa, ben à kɛ̀ lɛ lán á dↄ̃ nà. 5 Bee yãnzi kɛ̀ mɛ́ fↄ̃ mà mɛna dↄro, ma à zĩ̀ à a ludanaanɛkɛna gwa. Ke Ibilisi a lɛ à a gwa, wa zĩi kɛ̀ pãn yoo, wá dↄ̃ro. 6 Kɛ̀ Timↄti sù sa, à a ludanaanɛkɛna kↄ̃n a yenzio baaru kpàwe. À bè wa yã ègↄ̃ dↄagu kↄ̃n laasuu maaao, bensↄ̃ ée wa bɛgɛ kɛɛ lán wée a bɛgɛ kɛɛ nà. 7 Ma gbɛ̃nↄ, a ludanaanɛkɛna yã bé à tò wa làakari kpaɛna a yã musu wa wɛ́ɛtãmmana kↄ̃n wa nawɛ̃ao guu píngi. 8 Zaakɛ á zɛna gíngin Dii guu, tia wa ĩampà sa. 9 Wé fↄ̃ wà Luda sáabu kpá a yã musu. Wa wa Luda sáabu kpà maamaa kↄ̃n pↄnna bíta kɛ̀ weè kɛ à aɛ a yãnzio. 10 Gwãavĩ kↄ̃n fãantɛ̃o weègↄ̃ wɛ́ɛ kɛɛ maamaa, lɛ wà e wà wɛ́ɛ sikↄ̃lɛ, wà pↄ́ kɛ̀ kɛ̃̀sã a ludanaanɛkɛna guu papaare. 11 Luda wa De kↄ̃n wa Dii Yesuo zɛ́ bↄwe wà mↄ́ wà a gwa. 12 Dii yenzi kɛ̀ á vĩ kↄ̃o kↄ̃n baade píngio kaaraare, à dadaala lán yenzi kɛ̀ wá vĩao bà, 13 à a swɛ̃̀ gba gbãaa lɛ àgↄ̃ kuu gbãsĩ sai taarisaideenↄ ũ Luda wa De aɛ wa Dii Yesu kↄ̃n a gbɛ̃nↄ píngi mↄ́gurↄↄ zĩ.
1 Yã kɛ̀ gↄ̃̀n yɛ̀, ma gbɛ̃nↄ, á mà wa lɛ́n lán à maa a kuuna ká Ludanɛ nà. Á kuuna dɛ lɛ kↄ̀, mↄde wée wɛ́ɛ kɛɛawa, wée agbaa kpaaare wa Dii Yesu guu, àgↄ̃ kuu lɛ àgↄ̃ gaao. 2 Á yã kɛ̀ wá dàare kↄ̃n Dii Yesu tↄ́o dↄ̃. 3 Ludaa yezi a kuuna gↄ̃ adona, à mì kɛ̃ pãpãkɛnaa. 4 A baade gↄ̃ a zĩnda kũna dↄ̃ kↄ̃n bɛ̀ɛo gbãsĩ sai, 5 èe kɛ kↄ̃n dà zaa nidɛnao lán kifii kɛ̀ aↄ̃ↄ Luda dↄ̃roonↄ bànlo. 6 Yã pì musu gbɛ̃ke tón a gbɛ̃daaa takii kɛ ke à taari kɛnɛro, zaakɛ Dii é wɛ́ɛ tã yã beee taka kɛ̀rinↄa lán wa gĩakɛ wá òare nà, wa a swã gào. 7 Ludaa e wa sísi wàgↄ̃ kú kↄ̃n gbãsĩoro, séde wa kuuna gↄ̃ adona. 8 Bee yãnzi gbɛ̃ kɛ̀ gì yãdannɛna kɛ̀zi, èe kɛ gbɛ̃nteen à gìziro, Luda kɛ̀ è a Ninii kɛ̀ kú adona dawaguun à gìzi. 9 Wé e wà yekↄ̃zina yã oarero, zaakɛ a zĩndanɛ Luda yekↄ̃zina dàare. 10 Á kuuna dɛ lɛ kↄ̀, á ye wa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Masedonia bùsu guunↄzi ń píngi. Ma gbɛ̃nↄ, wa lɛ́ dàawa, àgↄ̃ kɛɛ lɛ àgↄ̃ gaao, 11 à zɛ́ wɛtɛ àgↄ̃ kuu yãkete sai, à a zĩnda yã kɛ à a zĩnda zĩi kɛ, lán wá dìɛare nà, 12 lɛ a kuuna e à ká bàazideenↄnɛ, lɛ àton fu a zĩndaa à da gbɛ̃keziro. 13 Ma gbɛ̃nↄ, wá yezi àgↄ̃ yãpuraa dↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ anduna tònↄ yã musu, lɛ a pↄↄ tóngↄ̃ sia lán gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ tãmaa vĩroonↄ bàro yãnzi. 14 Zaakɛ wá sì kɛ̀ Yesu gà à fɛ̀ɛ, lɛn dↄ Luda é tó gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ anduna tò Yesu guunↄ ɛara wà mↄ́o lɛdo. 15 Yã kɛ̀ wée ooaree kɛ̀ki nɛ́ Dii yãdannɛnamɛ. Wamↄwa gbɛ̃ kpaaa kɛ̀ wégↄ̃ kuu ai Dii mↄ́gurↄↄ zĩnↄ, wé dↄ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ anduna tò pìnↄnɛ aɛro. 16 Dii bé eé bↄ ludambɛ, à pita kↄ̃n yãdiɛnnɛnao kↄ̃n malaika gbɛ̃nsi kòtoo kↄ̃n Luda kãkãki ↄ́o, gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gà Kirisi guunↄ é fɛɛ bↄna gaan káaku, 17 beee gbɛra wamↄwa gbɛ̃ kpaaa kɛ̀ wá kuunↄ, weé wa sɛ́ɛńyo lɛdo ai ludambɛ luguun wà da Diilɛ ĩa guu, gbasa wàgↄ̃ kúo ari gurↄ píngi. 18 Bee yãnzi à kↄ̃ làakari kpáɛ kↄ̃n yã pìo.
1 Ma gbɛ̃nↄ, yã pì kɛna ke à kɛgurↄↄ onaare zɛ́ vĩro, 2 zaakɛ á dↄ̃ sãnsãn lán kpãi è mↄ́ gwãavĩ nà. Lɛn eégↄ̃ dɛ lɛ Dii mↄ́gurↄↄ zĩ. 3 Tó gbɛ̃nↄↄ e bee, wá aafia, wá kú wa làakaria, kaatɛna é mↄ́ḿma kãndo lán nɛ́'iwãwãa è mↄ́ nↄ̀sindadeea nà, aↄ̃é bↄro. 4 Apinↄ sↄ̃ wa gbɛ̃nↄ, á kú gusiaanlo, gurↄↄ pì é suawa lán kpãi bàro, 5 zaakɛ gupura gbɛ̃nↄn a ũ, fãantɛ̃ gbɛ̃nↄn a ũ a píngi. Gwãavĩ ke gusia gbɛ̃nↄn wa ũro. 6 Beee yãnzi wàton ii o lán danↄ bàro. Wà itɛ̃ kɛ wàgↄ̃ kú wa làakaria. 7 I'orinↄ è ii o gwãavĩ, wɛ̃dɛrinↄ sↄ̃ è wɛ̃dɛɛ kɛ gwãavĩ. 8 Wapinↄ sↄ̃, zaakɛ fãantɛ̃ gbɛ̃nↄn wa ũ, wàgↄ̃ kú kↄ̃n làakario, wà ludanaanɛkɛna kↄ̃n yenzio da mↄ̀ uta ũ, wà mìsina tãmaa kú mↄ̀fura ũ. 9 Zaakɛ Ludaa e wa diɛ à pↄfɛ̃ pitawaro. À wa diɛ à wa mì sí wa Dii Yesu Kirisi gãzĩmɛ. 10 Àmbe à gà wa yãnzi lɛ wàgↄ̃ kúo, tó wá bɛ̃ɛ ke wa anduna tòn yoo. 11 Beee yãnzi à lɛ́ dakↄ̃a, à kↄ̃ gba gbãaa, lán ée kɛɛ nà. 12 Ma gbɛ̃nↄ, wa wɛ́ɛ kɛ̀awa, à bɛ̀ɛ lí gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è zĩi kɛ a tɛ́nↄnɛ, kɛ̀ aↄ̃ iko vĩawa Dii guu, aↄ̃ↄe a daa zɛ́anↄ. 13 À ń gakui dↄ̃ńnɛ maamaa yenzi guu zĩi kɛ̀ aↄ̃ↄe kɛɛ yãnzi. Àgↄ̃ nna kↄ̃o. 14 Ma gbɛ̃nↄ, wa lɛ́ dàawa, à faasaideenↄ da zɛ́a, à gbɛ̃ yĩinↄ gba swɛ̃̀, à làakari dↄ gbãasaideenↄa, à mɛna kↄ̃n baade píngio. 15 À làakari kɛ, a gbɛ̃ke tón à zaaa fĩa bo kↄ̃n à zaaaoro. À zɛ́ wɛtɛ àgↄ̃ à maaa kɛɛkↄ̃nɛ kↄ̃n gbɛ̃ píngio gurↄ píngi. 16 Àgↄ̃ kú pↄnnaa guu gurↄ píngi. 17 Àgↄ̃ adua kɛɛ yãana sai. 18 Àgↄ̃ Luda sáabu kpaa yã píngi musu. Beee bé à dɛare à pↄyezi ũ Kirisi Yesu guu. 19 Àton Luda Nini tɛ́ kɛ̀ è káńgu dɛdɛro, 20 àton kya ká annabikɛyãnlo. 21 À yã píngi tàasi kɛ, àgↄ̃ à maaa kũna, 22 à mì kɛ̃ zaakɛna bori píngia. 23 Luda Aafiade tó a kuuna gↄ̃ kú adona yã sãnda píngi guu, à a nini kↄ̃n a wɛ̃̀ndio kↄ̃n a mɛ̀o dãkpaare aafia taari sai ai wa Dii Yesu Kirisi mↄ́gurↄↄ zĩ. 24 Luda kɛ̀ à a sisi à a sɛ náanɛ vĩ, eé yã pì kɛare. 25 Ma gbɛ̃nↄ, à adua kɛwe. 26 À ì kpá wa gbɛ̃nↄa ń píngi kↄ̃n Luda gbɛ̃nↄ lɛ́pɛmmanao. 27 Ma naare Diizi, à takada kɛ̀ kyó kɛ wa gbɛ̃nↄnɛ ń píngi. 28 Wa Dii Yesu Kirisi gbɛ̃kɛɛ kɛare.
1 Mamↄma Pↄlu kↄ̃n Silasio kↄ̃n Timↄtio, wámbe wa takada kɛ̀kii kɛ̃̀ Tɛsalonika sↄsi gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Luda wa De kↄ̃n Dii Yesu Kirisio guunↄnɛ. 2 De Luda kↄ̃n Dii Yesu Kirisio gbɛ̃kɛɛ kɛare, à a gba aafia. 3 Wa gbɛ̃nↄ, à kↄ̃ sìo wàgↄ̃ Luda sáabu kpaa a yã musu gurↄ píngi, lán à maa nà, zaakɛ a ludanaanɛkɛna e gaa aɛ maamaa, bensↄ̃ yenzi kɛ̀ a baade vĩ kↄ̃o e kaara. 4 Beee yãnzi weè lɛ́ gbɛ̃ a yã musu Luda sↄsi kↄ̃n sↄsio guu, lán ée wɛ́ɛtãmma kↄ̃n nawɛ̃a píngio fↄ̃ↄ nà kↄ̃n mɛnao kↄ̃n ludanaanɛkɛnao. 5 Beee ↄ̀dↄa kɛ̀ Luda è yã gↄ̃gↄ̃ kↄ̃n gbɛ̃nↄ a zɛ́amɛ. Beee yãnzi a ka à gɛ̃ kpata kɛ̀ bↄ̀ Luda kiia guu kɛ̀ ée nawɛ̃a kɛɛ à yãnzi. 6 Luda è yã kɛ a zɛ́amɛ. Eé wɛ́ɛ tã gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe wɛ́ɛ tãaawaanↄa, 7 eé amↄa kɛ̀ wèe wɛ́ɛ tãaawaanↄ gba ĩampakii kↄ̃n wapinↄ, tó Dii Yesu bↄ̀ ludambɛ kↄ̃n a malaika gbãaanↄ 8 kↄ̃n tɛ́vurao. Eé wɛ́ɛ tã ludadↄ̃risai kɛ̀ aↄ̃ↄe wa Dii Yesu baaru nnaa síroonↄa. 9 Kaatɛna yãana sain Luda é wɛ́ɛ tãoḿma. Weé ń kpakɛ Dii aɛzĩ kↄ̃n à gbãa gakuideeo. 10 Tó à mↄ̀ gurↄↄ pì zĩ, eé tↄ́ bↄ a gbɛ̃nↄ yã musu, gbasa à náanɛkɛri pìnↄ é à maa bo ń píngi. Égↄ̃ kú ń tɛ́, zaakɛ a yã kɛ̀ wá òaree sì. 11 Beee yãnzin weègↄ̃ adua kɛɛare kↄ̃sↄ̃kↄ̃sↄ̃zi, lɛ wa Luda tó a kuuna ká gwena kɛ̀ à a sisia, à yã maaa kɛ̀ a zɛ kↄ̃n à kɛnaonↄ kↄ̃n zĩi kɛ̀ ée kɛɛ à náanɛkɛna guunↄ píngi papaare kↄ̃n a gbãaao. 12 Dii Yesu é tↄ́ bↄ a musu, apinↄ sↄ̃ é tↄ́ bↄ à musu wa Luda kↄ̃n Dii Yesu Kirisi pìo gbɛ̃kɛ yãnzi.
1 Wa gbɛ̃nↄ, Yesu Kirisi mↄna kↄ̃n wa kakↄ̃anao lɛ wà daàlɛ yã musu, wa wɛ́ɛ kɛ̀awa, 2 àton tó a làakari fɛɛ aagaro. Tó annabi yã ke waazi ke takada kɛ̀ wà bè à bↄ̀ wa kiia bè, Dii mↄ́gurↄↄ kà kↄ̀, àton bídi kɛro. 3 Àton tó gbɛ̃ke a sãsã kↄ̃n yã beee takaoro, zaakɛ gurↄ beee é mↄ́ro, séto gbɛ̃nↄ bↄna Luda kpɛɛ gurↄↄ kà gĩa kↄ̃n ludayãdarisai kɛ̀ mì pɛ̀ kaatɛzɛa bↄna gupuraaao. 4 Eé gí pↄ́ kɛ̀ wè ń diɛ dii ũunↄzi kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ wè dↄnzi kɛńnɛnↄ píngi, eé a zĩnda sɛ́ lezĩ dɛńla, eé gá à vɛ̃ɛ Luda kpɛ́n, à a zĩnda diɛ Luda ũ se. 5 Gurↄↄ kɛ̀ má kúao ma yã pì òare. Ée dↄnloo? 6 Á dↄ̃ pↄ́ kɛ̀ èe à dãdãa, lɛ àton bↄ a gurↄↄ ãroↄ́? 7 Zaakɛ ludayãdasai e ↄ taa asii guu kↄ̀. Eé bↄro, séto gbɛ̃ kɛ̀ èe kpaanɛ gù zɛ́n baasiro, 8 ludayãdarisai pì é gbasa à bↄ sa. Dii Yesu é à dɛ kↄ̃n a lɛ́'ĩao, à à kaatɛ kↄ̃n a mↄna gakuio. 9 Ludayãdarisai pì é mↄ́ kↄ̃n Setãn gbãaao à dabuyãnↄ kↄ̃n yãbↄnsaɛnↄ kɛ kↄ̃n sèeda ɛgɛ bori píngio. 10 Eé mↄnafiki bori píngi kɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ mì pɛ̀ kaatɛzɛanↄnɛ, kɛ̀ aↄ̃ gì yãpuraa kɛ̀ eé ń mì sízi yãnzi. 11 Beee yãnzi Luda é likↄ̃a pãsĩ zĩḿma lɛ aↄ̃ ɛgɛɛ náanɛ kɛ. 12 Yã é gbasa à vɛ̃ɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe yãpura síroo kɛ̀ aↄ̃è pↄnnaa kɛ kↄ̃n à zaaaonↄa ń píngi. 13 Wa gbɛ̃ Dii yenzideenↄ, à maa wàgↄ̃ Luda sáabu kpaa gurↄ píngi a yã musu, zaakɛ Luda a sɛ zaa káaku, lɛ à bↄ kↄ̃n à Ninii kɛ̀ tò wa gↄ̃ a pↄ́ ũ gbãaao a yãpura sina yãnzi. 14 Luda a sisi à a sɛ baaru nnaa kɛ̀ wá kpàare yãnzi, lɛ a baka gↄ̃ kú wa Dii Yesu Kirisi gakui guu. 15 Beee yãnzi wa gbɛ̃nↄ, à zɛ gbãa, àgↄ̃ yã kɛ̀ wá dàare kↄ̃n lɛ́o ke takada guu kũna. 16 Wa Dii Yesu Kirisi kↄ̃n Luda wa Deo yewazi, à gbɛ̃kɛɛ guu à wa làakari kpàɛwe ai gurↄ píngi, à tãmaa maaa dàwagu. 17 À a làakari kpáɛare, à a gba gbãaa yãmaakɛna kↄ̃n yãmaa'onao guu píngi.
1 Yã kɛ̀ gↄ̃̀n yɛ̀, wa gbɛ̃nↄ, à adua kɛwe, lɛ Dii yã e à dagula kpakpaa, àgↄ̃ bɛ̀ɛ vĩńnɛ lán à vĩ a kiia nà. 2 À adua kɛwe, lɛ à wa bↄ gbɛ̃ zaa mìsaideenↄ ↄzĩ, zaakɛ èe kɛ gbɛ̃ sãnda píngi bé à Luda yã sìro. 3 Dii náanɛ vĩ, eé a gba gbãaa, eé a sí à zaaaa. 4 Wa a náanɛ kɛ̀ Dii guu kɛ̀ ée yã kɛ̀ wá òareenↄ kɛɛ, bensↄ̃ égↄ̃ kɛɛ. 5 Dii tó à Luda yenzi kↄ̃n Kirisi mɛnao gbázɛ dↄ̃ a swɛ̃̀n. 6 Wa gbɛ̃nↄ, wa naare Dii Yesu Kirisizi, à kɛ̃ wa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ mɛa vĩinↄa, kɛ̀ aↄ̃è zĩi kɛ kↄ̃n yã kɛ̀ wá dàńnɛoroonↄ. 7 Á dↄ̃ a zĩndanɛ, kɛ̀ à maa àgↄ̃ tɛ́ wa zɛ́kpaɛzi, zaakɛ wée mɛa kɛ gurↄↄ kɛ̀ wá kú a tɛ́ro. 8 Wée gbɛ̃ke pↄ́blee sí wá blè fĩabona sairo, wa zĩi kɛ̀ gwãavĩ kↄ̃n fãantɛ̃o, wa nawɛ̃a kɛ̀ ai í sìwa, lɛ wàton gↄ̃ a gbɛ̃kenɛ asoo ũro yãnzi. 9 Wá à zɛ́ vĩ à dↄwalɛ, mↄde wá kɛ̀ lɛ, lɛ à wa zɛ́kpaɛ sɛ́ yãnzimɛ. 10 Gurↄↄ kɛ̀ wá kúao, wá dìɛ kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ ye zĩkɛnaziroo é pↄ́ blero. 11 Wá mà kɛ̀ a gbɛ̃kenↄ mɛa vĩ, aↄ̃è pↄ́ke kobiro, sé gudɛɛ. 12 Wá dìɛ gbɛ̃ beee takanↄnɛ, wa nańnɛ Dii Yesu Kirisizi, aↄ̃ vɛ̃ɛki kũ wà zĩi kɛ wà ń zĩnda gwao. 13 Apinↄ sↄ̃ wa gbɛ̃nↄ, àton kpasa kↄ̃n yãmaakɛnaoro. 14 Tó gbɛ̃kee e yã kɛ̀ wá òare takada kɛ̀ guu daro, à à yã bↄ à diɛ. Àton kakↄ̃a kↄ̃n adeeoro, lɛ wí e à à kũ yãnzi. 15 Mↄde àton íbɛtɛ kpáoro, à lɛ́ daa a gbɛ̃ndoo ũ. 16 Dii Aafiade a gba aafia gurↄ píngi yã píngi guu. Dii gↄ̃ kúao a píngi. 17 Mamↄma Pↄlu mámbe ma ìkpammana kɛ̀kii kɛ̃̀ kↄ̃n ma zĩnda ↄↄo. Beeen ma takada píngi sèeda ũ, lɛn mɛɛ̀ kɛ̃ lɛ. 18 Wa Dii Yesu Kirisi gbɛ̃kɛɛ kɛare a píngi.
1 Mamↄma Pↄlu, Kirisi Yesu zĩ̀ri, lán Luda wa Mìsiri kↄ̃n Kirisi Yesu kɛ̀ wa wɛ́ɛ dↄzio dìɛmɛ nà, 2 ma takada kɛ̀ kɛ̃̀nnɛ Timↄti, ma nɛ́'inaa Yesu zɛ́ guu. De Luda kↄ̃n wa Dii Kirisi Yesuo gbɛ̃kɛɛ kɛnnɛ kↄ̃n sùuo, à n gba aafia. 3 Lán ma nakↄ̃rɛmma nà gurↄↄ kɛ̀ mɛ́ɛ gaa Masedonia bùsun, ǹ gↄ̃ Ɛfesu, ǹ o gbɛ̃kenↄnɛ aↄ̃ton yã kɛ̀ è kↄ̃ sɛ́ kↄ̃n Luda yãoroo dańnɛ dↄro. 4 Aↄ̃ton làakari dↄ gara kↄ̃n dezinↄ tↄ́ kↄ̃ↄwɛna kɛ̀ lɛ́ vĩroooa dↄro. Beee è mↄ́ kↄ̃n lɛokpakↄ̃aomɛ. È tó Luda zĩi kɛ̀ è bↄ à náanɛkɛna guu gá aɛro. 5 Ma yã pì dìɛ lɛ aↄ̃gↄ̃ yenzi vĩ yãnzimɛ, yenzi kɛ̀ è bↄ nↄ̀sɛpura kↄ̃n laasuu kɛna dↄ̃nkↄ̃o kↄ̃n ludanaanɛkɛna mↄnafiki saio guu. 6 Gbɛ̃kenↄ pã̀ yã pìnↄnɛ, aↄ̃ gɛ̃̀ yãpãpã'onan. 7 Aↄ̃ↄ yezi wàgↄ̃ dɛ Musa doka yãdannɛrinↄ ũ, mↄde aↄ̃ yã kɛ̀ aↄ̃ↄe oo gbázɛ dↄ̃ro ke yã kɛ̀ aↄ̃ zɛ̀anↄ. 8 Wá dↄ̃ kɛ̀ doka pì maa, tó gbɛ̃ e zĩi kɛɛa a zɛ́a, 9 zaakɛ wá dↄ̃ kɛ̀ Ludaa e doka diɛ gbɛ̃ maaanↄ yãnziro, séde dokadarisaideenↄnɛ kↄ̃n swãgbãadeenↄ kↄ̃n ludawɛɛkɛrisainↄ kↄ̃n durunkɛrinↄ kↄ̃n ludadↄ̃risainↄ kↄ̃n dↄnzikɛrisaideenↄ kↄ̃n de kↄ̃n dao dɛ̀rinↄ kↄ̃n gbɛ̃dɛrinↄ 10 kↄ̃n zinakɛrinↄ kↄ̃n pãpãbɛ̃̀ɛkɛrinↄ kↄ̃n gbɛ̃sɛrikpãinↄ kↄ̃n ɛgɛdeenↄ kↄ̃n yãdↄmmarinↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è bↄ yãdannɛna zɛ́dee kpɛɛnↄo ń píngi. 11 Yãzɛdee pì kↄ̃ sɛ̀ kↄ̃n baaru nnaa gakuidee kɛ̀ Luda aubarikadee à kpana nàmɛ ma ↄzĩo. 12 Ma Kirisi Yesu wa Dii kɛ̀ ma gba gbãaa sáabu kɛ̀, zaakɛ à ma náanɛ kɛ̀, à ma sɛ mà zĩi kɛare. 13 Ma à tↄ́ zaaa sì yã, ma wɛ́ɛ tã̀ à gbɛ̃nↄa, ma gbãaa mↄ̀ńnɛ. Baa kↄ̃n beeeo à sùu kɛ̀mao, zaakɛ má kɛ̀ wɛ́ɛsiakɛ kↄ̃n à náanɛkɛnasaio guumɛ. 14 Ben wa Dii gbɛ̃kɛ bíta kɛ̀mɛ, à tò ma a náanɛ kɛ̀, ben má yenzi kɛ̀ dɛ wa pↄ́ ũ kuuna Kirisi Yesu guu vĩ. 15 Yã kɛ̀kii nɛ́ yãpuraamɛ, à kↄ̃ sìo wà sí ↄplaplaa. Kirisi Yesu mↄ̀ anduna guu durunkɛrinↄ mìsina yãnzi. Mapi, ma durun bé à dɛ danↄ pↄ́la, 16 ben Luda ma wɛ̃nda gwà, lɛ mɛna bíta kɛ̀ Kirisi Yesu kɛ̀ kↄ̃n mamↄma durunkɛri kàsarao bↄ gupuraaa, lɛ àgↄ̃ dɛ sèeda ũ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃é à náanɛ kɛ, aↄ̃ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo eenↄnɛ. 17 Luda mɛ̀n do léle, gurↄ píngi Kína kɛ̀ è garo bensↄ̃ wè à e wɛ́ɛoroo gↄ̃ bɛ̀ɛ vĩ kↄ̃n gakuio gurↄ píngi, aami. 18 Ma nɛ́ Timↄti, lán wà gĩakɛ wà annabikɛyã ò n yã musu nà, mɛ́ɛ yã pì daannɛ, lɛ ǹgↄ̃ kũna, ǹ zĩ̀ maaa káo 19 ludanaanɛkɛna guu kↄ̃n nↄ̀sɛkpaɛnao. Gbɛ̃kenↄ yã pìnↄ kpà swãkoto, ben aↄ̃ ludanaanɛkɛna è lɛ́ kúɛ. 20 Imɛnɛu kↄ̃n Alɛsandao kú ń tɛ́. Ma ń kpá Setãn-a, lɛ aↄ̃gↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ wè dↄkɛ kↄ̃n Ludaoro.
1 Káaku gĩa ma lɛ́ dàmma, à adua kɛ baade pínginɛ, à zɛ́ gbekańnɛ, à kúɛ kɛ Ludanɛ ń yãnzi kↄ̃n sáabukpanao. 2 À adua kɛ kínanↄnɛ kↄ̃n gbãadeenↄ ń píngi, lɛ wà e wàgↄ̃ kuu aafia yãkete sai ludayãdarinↄ ũ, wa kuuna gↄ̃ bɛ̀ɛ vĩ. 3 Beee bé à maa, è ká Luda wa Mìsirinɛ 4 kɛ̀ à yezi baade píngi mìsina e, aↄ̃gↄ̃ yãpuraa dↄ̃. 5 Zaakɛ Luda mɛ̀n domɛ, bensↄ̃ yãkɛkɛri kuu mɛ̀n do Luda kↄ̃n gbɛ̃nteenↄ dagura, àmbe gbɛ̃ntee Kirisi Yesu ũ. 6 À a zĩnda kpà à baade píngi bò, ben wà à sèeda kɛ̀ a gurↄↄa. 7 Beee yãnzin Luda ma diɛ à kpàakpakɛri kↄ̃n à zĩ̀rio ũzi, lɛ mà à dↄnzi zɛ́ yãpuradee da bori pãndenↄnɛ. Yãpuraan mɛ́ɛ oo, èe kɛ ɛgɛɛnlo. 8 Má yezi gↄ̃gbɛ̃nↄ adua kɛ gu sãnda píngi, aↄ̃ ↄ sɛ́ musu gbãsĩ sai, pↄfɛ̃ kↄ̃n lɛokpakↄ̃aoo sai. 9 Má yezi dↄ nↄgbɛ̃nↄ ń zĩnda kɛkɛ a zɛ́a yↄ̃̀kↄ̃kɛna sai, zĩndamↄnnɛna baasi. Èe kɛ kↄ̃n mì yↄ̃̀kↄ̃de tãnao ke vura kↄ̃n òso nↄmaablebↄnↄ ke bisa ↄↄdeenↄonlo. 10 Aↄ̃ ń zĩnda kɛkɛ kↄ̃n maakɛnao, lán à kↄ̃ sìo nↄgbɛ̃ dↄnzirinↄ kɛ nà. 11 Nↄgbɛ̃nↄ yã dada wàgↄ̃ yĩtɛna, aↄ̃ mì siɛ yã píngi guu. 12 Mɛɛ̀ wezi nↄgbɛ̃nↄ yã dada gↄ̃gbɛ̃nↄnɛ ke aↄ̃gↄ̃ iko vĩḿmaro, séde aↄ̃gↄ̃ yĩtɛna kítikiti. 13 Zaakɛ Adamun Ludaa kɛ̀ káaku, à gbɛra Awau. 14 Èe kɛ Adamun wà sã̀sãro, nↄgbɛ̃n wà sã̀sã à gↄ̃̀ taaride ũ. 15 Mↄde tó à mɛna fↄ̃̀ kↄ̃n ludanaanɛkɛnao kↄ̃n yenzio kↄ̃n kúadonao zĩndamↄnnɛna baasi, eé nɛ́ i aafia.
1 Yã kɛ̀kii nɛ́ yãpuraamɛ: Tó gbɛ̃ yezi à kɛ gbɛ̃nsi ũ, èe zĩ maaa nii dɛɛ. 2 Gbɛ̃nsi gↄ̃ kuu taari sai, nↄmɛndodee ũ, làakaridee ũ. Àgↄ̃ a zĩnda kũna dↄ̃ gbɛ̃ dↄ̀rↄdee ũ, nibↄfↄ̃ri ũ, gbɛ̃ kɛ̀ eé fↄ̃ à yã dańnɛ ũ. 3 Àtongↄ̃ dɛ wɛ̃dɛri ke gbɛ̃ pãsĩ ũro. Àgↄ̃ dɛ nↄ̀sɛdode yãketesaidee ũ. Ɔↄ tón dↄnɛ aɛro. 4 Àgↄ̃ a ua kũna dↄ̃, à nɛ́nↄ gae mì siɛnɛ, aↄ̃gae à ↄdↄkii gwa. 5 Zaakɛ tó gbɛ̃ a ua kũna dↄ̃ro, eé kɛ dia à fↄ̃ à Luda sↄsi gbɛ̃nↄ gwaa? 6 Àtongↄ̃ dɛ Yesude dufu ũro, lɛ àton ĩa dã, à a zĩnda da yãn lán Ibilisi bàro yãnzi. 7 Àgↄ̃ tↄ́ nnaa vĩ Yesusaideenↄ kiia dↄ, lɛ wàton à tↄ́ zaaa sí, à gɛ̃ Ibilisi takutɛɛnlo yãnzi. 8 Lɛmɛ dↄ dↄnlɛrinↄ gↄ̃ dɛ gbɛ̃ bɛ̀ɛdeenↄ ũ. Aↄ̃tongↄ̃ dɛ lɛ́plaadeenↄ ũro. Wɛ̃ yã tón dↄńnɛ aɛro. Aↄ̃tongↄ̃ dɛ ↄↄzaawɛtɛrinↄ ũro. 9 Aↄ̃gↄ̃ Yesu yã asiinↄ kũna kↄ̃n nↄ̀sɛpuraao. 10 Wà ń yã gwa gĩa, tó wèe yãke eḿmaro, gbasa wà ń diɛ dↄnlɛrinↄ ũ. 11 Lɛmɛ dↄ ń nↄↄnↄ gↄ̃ dɛ nↄgbɛ̃ bɛ̀ɛdeenↄ ũ, làakarideenↄ ũ, aↄ̃gↄ̃ náanɛ vĩ yã píngi guu. Aↄ̃tongↄ̃ dɛ kↄmↄtↄdeenↄ ũro. 12 Dↄnlɛri gↄ̃ dɛ nↄmɛndodee ũ, àgↄ̃ a ua kↄ̃n a nɛ́nↄ kũna dↄ̃. 13 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ ń zĩi kɛ̀ a zɛ́anↄ gwena égↄ̃ maaa, ń làakari égↄ̃ kpaɛna ń Kirisi Yesu náanɛkɛna guu maamaa. 14 Baa kɛ̀ mɛ́ɛ yã kɛ̀nↄ oonnɛ, má dìɛ mɛ́ mↄ́ n gwa saa. 15 Tó ma mↄna gà à gì kɛ̀, má yezi ǹgↄ̃ dↄ̃ lán à kↄ̃ sìo wàgↄ̃ kuu Luda uadeenↄ ũ nà. Wámbe Luda Wɛ̃̀ndide sↄsi gbɛ̃nↄ ũ, yãpurapɛɛkii ũ kↄ̃n à gbãa'ekiio. 16 Wa dↄnzizɛ asii kɛ̀ bↄ̀ gupuraaa bíta yãpuramɛ: À bↄ̀ à mↄ̀ gbɛ̃ntee ũ, Luda Nini yãpuraa kpàa, malaikanↄ à è. Wà à yã waazi kɛ̀ boriinↄ tɛ́, wà à náanɛ kɛ̀ anduna guu, Luda à sɛ̀ à tào gakui guu.
1 Luda Ninii ò wásawasa kɛ̀ gurↄ zãanↄ gbɛ̃kenↄ é pã kpá Yesu zɛ́zi, aↄ̃ↄ tɛ́ yã kɛ̀ zĩnnↄ è ɛgɛdeenↄ da à onanzi, aↄ̃ ń sãsã. 2 Mↄnafikidee pìnↄↄ à maaa dↄ̃kↄ̃zi kↄ̃n à zaaaoro, aↄ̃ nↄ̀sɛ gana lán wà be gɛ̃ wãaan wà kɛ̃̀o bà. 3 Aↄ̃è gbɛ̃nↄ dãdã nↄsɛnazi kↄ̃n zãkɛnao, bensↄ̃ aↄ̃è pↄ́ble tɛ̃̀bona da gbɛ̃nↄnɛ, pↄ́blee kɛ̀ Ludaa kɛ̀ a náanɛkɛri kɛ̀ aↄ̃ yãpuraa dↄ̃ↄnↄ yãnzi, kɛ̀ dɛ aↄ̃ ble kↄ̃n sáabukpanao. 4 Pↄ́ kɛ̀ Ludaa kɛ̀ píngi maamɛ. Wàton à ke tɛ̃̀ boro, wà ble kↄ̃n sáabukpanao, 5 zaakɛ Luda yã kↄ̃n wa aduakɛnao gbãsĩ bↄ̀n. 6 Tó n yã pìnↄ dà n gbɛ̃nↄnɛ, nɛ́gↄ̃ dɛ Kirisi Yesu zĩkɛri maaa ũ kɛ̀ wà gwà kↄ̃n wa dↄnzizɛ yãnↄ kↄ̃n yãdannɛ maaa kɛ̀ ń tɛ́zio. 7 Ǹ mì kɛ̃ fɛɛakaara gara kɛ̀ è kↄ̃ sɛ́ kↄ̃n Luda yãorooa. Ǹ n zĩnda tòto kɛ, lɛ ǹgↄ̃ dɛ ludayãdari ũ. 8 Mɛ̀totona àre vĩ féte, mↄde dɛna ludayãdari ũu àre vĩ yã píngi guu, zaakɛ beee è mↄ́ kↄ̃n wɛ̃̀ndio gbã̀a kↄ̃n ziaao. 9 Yã kɛ̀kii nɛ́ yãpuraamɛ, à kà wà sí ↄplaplaa. 10 Weè zĩi kɛ, weè ↄsi ká à musu, zaakɛ wa wɛ́ɛ dↄ Luda Wɛ̃̀ndidezi. Àmbe gbɛ̃ sãnda píngi Mìsiri ũ, atɛ̃nsa à náanɛkɛrinↄ. 11 Ǹ yã pìnↄ diɛńnɛ ǹ dadańnɛ. 12 Ǹton tó wà dↄkɛnyo kɛ̀ ń dɛ gↄ̃kparɛ ũ yãnziro. Ǹ tó n kuuna zɛ́ ↄdↄa Yesudeenↄnɛ yã'ona guu kↄ̃n yãkɛnao kↄ̃n yenzio kↄ̃n ludanaanɛkɛnao kↄ̃n kuuna gbãsĩ saio. 13 Ai màgↄ̃ mↄ́, ǹ aĩa kɛ ǹ Luda yã kyó kɛ gbɛ̃nↄnɛ, ǹ dańnɛ ǹ lɛ́ daoḿma. 14 Gbaa kɛ̀ Ludaa dànnɛ gurↄↄ kɛ̀ wà annabikɛɛ kɛ̀ n yã musu, bensↄ̃ gbɛ̃nsinↄ ↄ dìdimma, ǹton pã kpáziro. 15 Ǹ làakari dↄ yã pìnↄa ǹ mɛ̀ kpáa, lɛ baade píngi n gana aɛ e. 16 Ǹ n zĩnda yã kↄ̃n n yãdannɛnao tàasi kɛ. Ǹgↄ̃ gaa aɛ kↄ̃n yã pìnↄ. Tó ń kɛ̀ lɛ, nɛ́ n zĩnda mì sí kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe swã kpaa n yãzinↄomɛ.
1 Ǹton kpãkɛ̃ mare ìsiziro. Ǹ lɛ́ daa lán n de bà. Ǹ lɛ́ da gↄ̃kparɛnↄa lán n vĩ̀i kↄ̃n n dãaronↄ bà. 2 Ǹ lɛ́ da nↄgbɛ̃ ìsia lán n da bà, ǹ lɛ́ da nↄ gbãaaa lán n dãre bà kↄ̃n nↄ̀sɛ puraao. 3 Ǹ dↄ gyaanↄↄ kɛ̀ aↄ̃ gbɛ̃ke vĩroonↄ lɛ. 4 Tó gyaanↄↄ nɛ́nↄ ke dionↄ vĩ, aↄ̃ ń danɛnↄ gwana dada gĩa ń dↄnzikɛna guu, aↄ̃ fĩa bo ń denↄnɛ kↄ̃n ń danↄ, zaakɛ beee è ká Ludanɛ. 5 Gyaanↄↄ kɛ̀ gbɛ̃ke vĩro wɛ́ɛ dↄ Ludazi, àgↄ̃ adua kɛɛ àgↄ̃ dↄnlɛ gbekaaa gwãavĩ kↄ̃n fãantɛ̃o. 6 Gyaanↄↄ kɛ̀ à zĩnda pↄyezi è dↄnɛ aɛ nɛ́ gɛ̀mɛ, baa tó à bɛ̃ɛ. 7 Ǹ yã pìnↄ dańnɛ lɛ gbɛ̃ke tón ń taari ero. 8 Tó gbɛ̃ e a danɛnↄ gwaaro, atɛ̃nsa à uadeenↄ, à bↄ̀ Luda yã kpɛɛmɛ, Yesusaidee dɛàla. 9 Nↄgbɛ̃ kɛ̀ dɛ wà da gyaanↄnↄ tɛ́n yɛ̀: Nↄgbɛ̃ kɛ̀ kà wɛ̃̀ baaagↄ̃, bensↄ̃ à zã kɛ̀ gɛ̃̀n do, 10 wà à dↄ̃ maakɛri ũ, nɛ́gwari maaa ũ, nibↄfↄ̃ri Luda gbɛ̃nↄ gbá pìpiri ũ, takaasidee dↄnlɛri ũ, nↄgbɛ̃ kɛ̀ mɛ̀ kpà yãmaakɛna píngia ũ. 11 Ǹton gyaanↄ nↄ gbãaanↄ danlo, zaakɛ tó aↄ̃ gↄ̃ nidɛna fɛ̀ɛ, aↄ̃ nana Kirisia é busamɛ, aↄ̃égↄ̃ yezi wà zã kɛ, 12 aↄ̃ ń zĩnda da yãn, kɛ̀ aↄ̃ lɛ́ kɛ̀ aↄ̃ gbɛ̃̀nɛ yã gbòro yãnzi. 13 Beee gbɛra aↄ̃è mɛ̀a dada, aↄ̃ègↄ̃ dↄdↄↄ ualɛzi. Èe kɛ mɛadeenↄn ń ũ adoro, aↄ̃è gↄ̃ gbɛ̃peri gudɛrinↄ ũmɛ dↄ, aↄ̃è yã kɛ̀ dɛ wà oroo o. 14 Beee yãnzi má yezi gyaanↄ nↄ gbãaanↄ zã kɛ, aↄ̃ nɛ́ i, aↄ̃ làakari dↄ bɛɛa, lɛ wàton wa ibɛɛnↄ gba zɛ́ aↄ̃ wa tↄ́ zaaa síro yãnzi. 15 Aↄ̃ gbɛ̃kenↄ bↄ̀ wà tɛ̀ Setãnzi kↄ̀. 16 Tó Yesude nↄgbɛ̃ ke gyaanↄnↄ vĩ a bɛ, àgae dↄńlɛ. Àton tó aↄ̃ gↄ̃ sↄsi gbɛ̃nↄnɛ asoo ũro, lɛ aↄ̃ e wà dↄ gyaanↄↄ kɛ̀ aↄ̃ gbɛ̃ke vĩroonↄ lɛ́ yãnzi. 17 Gbɛ̃nsi kɛ̀ è dↄńnɛ aɛ a zɛ́a kà wà fĩa bonɛ lɛo plaa, atɛ̃nsa gbɛ̃ kɛ̀ waazikɛna kↄ̃n yãdannɛnao aĩa vĩi. 18 Luda yã bè: Àton lɛ́sↄ da zù kɛ̀ èe pↄ́ gbɛ̃ɛnɛro. À bè dↄ: Zĩkɛri kà à a asaia e. 19 Ǹton gbɛ̃ kɛ̀ mↄ̀ kↄ̃n gbɛ̃nsi káarao yã síro, séto sèedadeenↄ kà gↄ̃ↄn plaa ke aagↄ̃ baasiro. 20 Ǹ kpãkɛ̃ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ durun kɛ̀nↄzi baade píngi wáa, lɛ vĩa e à gbɛ̃ kpaaanↄ kũ. 21 Ma nannɛ Luda kↄ̃n Kirisi Yesuozi kↄ̃n malaika kɛ̀ à ń sɛ́nↄ, ǹgↄ̃ yã pìnↄ kũna, ǹton gbɛ̃ke bà bↄro. Ǹton yãke kɛ gbɛ̃kenɛ úblembɛ yãnziro. 22 Ǹton wã ǹ ↄ di gbɛ̃a ǹ à da Luda zĩinlo. Ǹton tó n ↄↄ gↄ̃ kú gbɛ̃ke durun guuro. Ǹgↄ̃ n zĩnda kũna gbãsĩ sai. 23 Ǹton í pãa mi atɛ̃ɛro. Ǹgae geepiwɛ̃ gá féte n nↄ̀sɛ yãnzi kↄ̃n n gyãkɛna gɛ̃̀n baaagↄ̃ↄo. 24 Gbɛ̃kenↄ durun è bↄ gupuraaa ai wàgↄ̃ gá à yã gↄ̃gↄ̃ńyo, gbɛ̃kenↄ sↄ̃ ń pↄ́ è bↄ kpakpaaro. 25 Lɛmɛ dↄ yãmaakɛna è bↄ gupuraaa, baa à kɛ̀ wèe ero eé e à gↄ̃ utɛnaro.
1 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ zↄ̀ ũunↄ ń diinↄ diɛ gbɛ̃ bɛ̀ɛdeenↄ ũ aↄ̃ mì siɛńnɛ à píngi guu, lɛ wàton Luda tↄ́ kↄ̃n yã kɛ̀ weè dańnɛo zaa boro yãnzi. 2 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ diinↄ dɛ Yesudee ũunↄ tón dↄkɛńyo kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ kↄ̃ gbɛ̃nↄ ũ yãnziro. Aↄ̃ zĩi kɛńnɛ maamaa, zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe ń zĩ àre bleenↄ nɛ́ Yesudeenↄmɛ, aↄ̃ gbɛ̃ yenzideenↄmɛ. Ǹ yã pìnↄ dańnɛ, ǹ lɛ́ daoḿma. 3 Tó gbɛ̃kee e yã pãnde daańnɛ, bensↄ̃ èe zɛ kↄ̃n wa Dii Yesu Kirisi yãzɛdeeo kↄ̃n wa zɛ́ yãdannɛnaoro, 4 wadadeemɛ, à yãke dↄ̃ro, lɛokpakↄ̃a kori kↄ̃n yãgwana yãanasaio à kũ̀ gyãa ũ. Yã beeenↄ è tó gbɛ̃nↄ wɛ́ɛ dↄkↄ̃nɛ, aↄ̃ swèe kɛ, aↄ̃ kↄ̃ sↄ̃sↄ̃, aↄ̃ laasuu zaaa lɛ́kↄ̃zi, 5 aↄ̃gↄ̃ ĩi kↄ̃o. Gbɛ̃ pìnↄ laasuu kotina, yãpura ń kɛ̃, aↄ̃ègↄ̃ daa dↄnzizɛ nɛ́ ↄↄwɛtɛzɛmɛ. 6 Dↄnzikɛna àre bíta yãpura, tó gbɛ̃ zɛ̀ kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ à vĩio. 7 Zaakɛ wée mↄ́ kↄ̃n pↄ́keo anduna guu kɛ̀ro, wé sↄ̃ tá kↄ̃n pↄ́keoro. 8 Tó wá pↄ́ble kↄ̃n pↄ́kãsãanↄo vĩ, beee mↄ̀. 9 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ yezi wà gↄ̃ auzikidee ũunↄ è ń zĩnda da yↄ̃agwana takutɛɛn. Pↄ́nidɛna mìsai kari è gɛ̃ńgu à ń kpá mↄ́nzi kↄ̃n kaatɛnaozi. 10 Yena ↄↄzi bé à dɛ yã zaa píngi kãsãa ũ. Gbɛ̃kenↄ à kↄ̃dɛɛ kɛ̀ ai wà kɛ̃̀ wa dↄnzizɛa aↄ̃ wãwã bíta kpà ń zĩndazi. 11 Zaakɛ Luda gbɛ̃n n ũ, ǹ bàa sí yã pìnↄnɛ, ǹ tó yã maaa gaegↄ̃ dↄↄnnɛ aɛ kↄ̃n yãkɛna a zɛ́ao kↄ̃n ludanaanɛkɛnao kↄ̃n yenzio kↄ̃n mɛnao kↄ̃n busɛkɛɛo. 12 Ǹ wa dↄnzizɛ ↄsi maaa ká, ǹ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro sí, zaakɛ beeen Luda n sisia gurↄↄ kɛ̀ n lɛ́ maaa gbɛ̃̀nɛ parii wáa. 13 Ma nannɛ Luda kɛ̀ è wɛ̃̀ndi kpá pↄ́ píngiazi kↄ̃n Kirisi Yesu kɛ̀ yã maaa ò Pↄntiu Pilatinɛo, 14 ǹgↄ̃ yã kɛ̀ wà dìɛnnɛ kũna gbãsĩ sai taari sai ai wa Dii Yesu Kirisi mↄ́gurↄↄ zĩ. 15 Gbãade mɛ̀n do Aubarikade, kínanↄ Kína, diinↄ Dii bé eé Kirisi pì bↄ gupuraaa a gurↄↄa. 16 À mɛ̀n doo bé è garo, ègↄ̃ kú gupuraa kɛ̀ wè fↄ̃ wà sↄ̃ziroo guu. Gbɛ̃kee e wɛ́ɛ siàlɛro, weé fↄ̃ sero. Àmbe à gakui kↄ̃n gbãaao vĩ gurↄ píngi, aami. 17 Ǹ o anduna tiaa kɛ̀kii auzikideenↄnɛ, aↄ̃ton ĩa dãro. Aↄ̃ton gbãa e ↄↄda náanɛsaiaro, aↄ̃ gbãa e Luda kɛ̀ è pↄ́ píngi kpáwa bíta wà pↄnnaa kɛoa. 18 Ǹ ońnɛ aↄ̃ à maaa kɛ, aↄ̃ nnaa kɛńnɛ, aↄ̃ ↄ porońnɛ, aↄ̃gↄ̃ gbɛ̃kɛɛ vĩ. 19 Lán beee bà aↄ̃é kũsãɛ maaa di ń zĩndanɛ auzɛnna pↄ́ ũ, aↄ̃é wɛ̃̀ndi kɛ̀ dɛ wɛ̃̀ndi ũ yãpuraa e. 20 Timↄti, ǹ yã kɛ̀ Ludaa nànnɛ n ↄzĩ kũ gbãa. Ǹ mì kɛ̃ ludadↄ̃sai yã pãpã'onaa kↄ̃n yãlɛkpɛɛ'ona kɛ̀ wè be dↄ̃nao. 21 Gbɛ̃kenↄ zɛ̀o, ben aↄ̃ pã̀ wa dↄnzizɛnɛ. Luda gbɛ̃kɛɛ kɛare.
1 Mamↄma Pↄlu, Kirisi Yesu zĩ̀ri Luda pↄyezi guu wɛ̃̀ndi kɛ̀ à à lɛ́ gbɛ̃̀ Kirisi Yesu guu yã musu, 2 mámbe ma takada kɛ̀ kɛ̃̀nnɛ, ma nɛ́ yenzide Timↄti. De Luda kↄ̃n wa Dii Kirisi Yesuo gbɛ̃kɛɛ kɛnnɛ kↄ̃n sùuo, à n gba aafia. 3 Ma sáabu kɛ̀ ma dezinↄ Ludanɛ kɛ̀ mɛɛ̀ dↄzi kↄ̃n nↄ̀sɛ puraao, zaakɛ n yã ègↄ̃ dↄↄmagu yãana sai ma aduakɛna gwãavĩ kↄ̃n fãantɛ̃o guu. 4 Tó wɛ́ɛ'i kɛ̀ bↄ̀mma yã dↄ̀magu, mɛɛ̀ n bɛgɛ kɛmɛ, mɛɛ̀gↄ̃ yezi wà wɛ́ɛ sikↄ̃lɛ, lɛ ma pↄnnaa kɛ bíta. 5 N ludanaanɛkɛna kↄ̃n nↄ̀sɛo do yã dↄmagu. N dazi Loisi kↄ̃n n da Yunisio Luda náanɛ kɛ̀ lɛ se, bensↄ̃ má dↄ̃ sãnsãn kɛ̀ nɛ́ɛ kɛɛ lɛ se. 6 Beee yãnzi mɛ́ɛ dↄↄngu, ǹ tɛ́ ká gbaa kɛ̀ Ludaa dànnɛɛn gurↄↄ kɛ̀ ma ↄ dìmma, 7 zaakɛ Ninii kɛ̀ è wa gba gbãa kↄ̃n yenzio kↄ̃n zĩndakũnadↄ̃ↄon Ludaa kpàwa, èe kɛ nini vĩapↄnlo. 8 Beee yãnzi ǹton wí dɛ kↄ̃n wa Dii yã onnɛnaoro. Ǹton wí dɛ ma yãoro, mamↄma kɛ̀ wà ma da kpɛ́siaan Kirisi yãnzi. Ǹ nawɛ̃a kɛ̀ wè kɛ à baaru nna kpana yãnzi kɛmao kↄ̃n Luda gbãaao. 9 Àmbe à wa mì sì, à wa sisi wa gↄ̃ a pↄ́ ũ. Èe kɛ yã kɛ̀ wá kɛ̀ yãnzinlo, à zĩnda pↄyezi yãnzimɛ kↄ̃n gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ à kɛ̀weeo zaalɛ gurↄↄ e naaro. 10 Gbɛ̃kɛɛ pì bↄ̀ gupuraaa wa Mìsiri Kirisi Yesu pì mↄna guu sa. À ga gbãaa kàatɛ, à wɛ̃̀ndi kↄ̃n kuuna gurↄ píngio bↄ̀we gupuraaa a baaru nnaa kɛ̀ wè kpá guu. 11 Luda ma diɛ a zĩ̀ri ũ, lɛ mà baaru pì kpàakpa kɛ mà à yã dańnɛ. 12 Beee yãnzin mɛ́ɛ nawɛ̃a kɛ̀ kɛɛzi, mↄde wí è ma kũro, zaakɛ má gbɛ̃ kɛ̀ ma à náanɛ kɛ̀ dↄ̃, bensↄ̃ má dↄ̃ sãnsãn kɛ̀ eé fↄ̃ à yã kɛ̀ à nàmɛ ma ↄzĩ dãkpa ai a mↄ́gurↄↄ zĩ. 13 Ǹgↄ̃ yã kɛ̀ ń mà ma lɛ́zĩ ai a lↄ̀n pì kũna yãzɛdedannɛna zɛ́kpaɛ ũ kↄ̃n ludanaanɛkɛnao kↄ̃n yenzi kɛ̀ wá vĩ Kirisi Yesu guuo. 14 Ǹ yã maaa kɛ̀ Ludaa nànnɛ n ↄzĩ kũ gbãa kↄ̃n à Ninii kɛ̀ kú wa guu gbãaao. 15 Ń dↄ̃ kɛ̀ Asia bùsudeenↄ ma zĩnna ń píngi. Figɛlu kↄ̃n Ɛmↄgɛnɛo kú ń tɛ́. 16 Dii wɛ̃nda dↄ̃ Ɔnɛsifↄru bɛdeenↄnɛ! Zaakɛ à mↄ̀ à ma nↄ̀sɛ kpàɛmɛ à gɛ̃̀n lɛ́ vĩro, èe wí dɛ kↄ̃n ma dana kpɛ́siaan yãoro. 17 Kɛ̀ à mↄ̀ Romu gↄ̃ↄ, à ma wɛtɛ ai à gàa à bↄ̀ma. 18 Dii wɛ̃nda dↄ̃nɛ yãkpaɛkɛgurↄↄ zĩ. Ń dↄnlɛ bíta kɛ̀ à kɛ̀mɛ zaa Ɛfesu yã dↄ̃ sãnsãn.
1 Mpi sↄ̃ ma nɛ́, ǹgↄ̃ gbãa kↄ̃n gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ Ludaa vĩwao Kirisi Yesu guuo. 2 Yã kɛ̀ ń mà má ò parii wáa, ǹ na gbɛ̃ náanɛdeenↄnɛ ń ↄzĩ, kɛ̀ aↄ̃é fↄ̃ wà dada gbɛ̃ pãndenↄnɛ. 3 Ǹ nawɛ̃a fↄ̃wao Kirisi Yesu zĩ̀kari maaa ũ. 4 Anduna yã bↄkↄ̃tɛ è dↄ zĩ̀kari kɛ̀ kú zĩ̀lannɛ aɛro, lɛ à yã ká à diinɛ yãnzi. 5 Bàkpakↄ̃sↄ̃ri sↄ̃, tó èe bàa lɛ́ a zɛ́aro, eé zĩ̀blena fùra ero. 6 À kↄ̃ sìo búbari kɛ̀ zĩ gbãaa kɛ̀ a baka sɛ́ káaku. 7 Ǹ laasuu lɛ́ yã kɛ̀ má ò pìnↄzi, zaakɛ Dii é n gba ↄ̃ndↄ̃ↄ à píngi guu. 8 Ǹ dↄn kɛ̀ Yesu Kirisi nɛ́ Dauda boriimɛ, bensↄ̃ à fɛ̀ɛ bↄna gaan. Baaru nnaa kɛ̀ mɛɛ̀ kpán gwe. 9 Beee yãnzin mɛ́ɛ nawɛ̃a kɛɛzi. Wà mↄ̀ kàma lán dàkɛri bà, mↄde Luda yã e sí mↄ̀ káaro. 10 Beee yãnzi mɛɛ̀ yã píngi fↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ Luda ń sɛ́nↄ yãnzi, lɛ aↄ̃pinↄ se Luda ń mì sí, aↄ̃ gakui kɛ̀ è yãaroo e kuuna Kirisi Yesu guu. 11 Yã kɛ̀kii nɛ́ yãpuraamɛ: Tó wa gao, wégↄ̃ kúo. 12 Tó wa mɛna fↄ̃̀, wé kí bleo. Tó wa lɛ́ sɛ̀zi, eé sɛ́wazi se. 13 Tó wá náanɛ vĩro, à kpɛ́ náanɛ vĩ, zaakɛ eé we à lɛ́ sɛ́ a zĩndaziro. 14 Ǹ yã pìnↄ dↄ n gbɛ̃nↄn, ǹ nańnɛ Ludazi aↄ̃ton lɛokpakↄ̃a kɛ yãnↄ musuro. À àre vĩro, è gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe maanↄ yakamɛ. 15 Ǹ aĩa kɛ lɛ Luda n sáabu kpá, zĩkɛri kɛ̀ è yã yãpuraa wɛ̃kↄ̃ańnɛ súusu ũ, kɛ̀ wí è à kũ à zĩ yã musuro. 16 Ǹ pã yãbↄɛna pãa kɛ̀ è kↄ̃ sɛ́ kↄ̃n Luda yãoroonɛ. È gbɛ̃nↄ ludayãdasai kaarańnɛmɛ, 17 ben yã kɛ̀ aↄ̃è dańnɛ è dańla lán fↄ̃̀ bà. Imɛnɛu kↄ̃n Filɛtuo kú ń tɛ́. 18 Aↄ̃ kɛ̃̀ yãpuraaa, aↄ̃è be wà fɛ̀ɛ bↄna gaan kↄ̀, aↄ̃è gbɛ̃kenↄ ludanaanɛkɛna yakańnɛ. 19 Baa kↄ̃n beeeo ɛ̃ɛ kɛ̀ Ludaa dàɛ zɛna gbãa, wà yã kɛ̀kii kɛ̃̀a: Dii gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ a pↄ́ ũunↄ dↄ̃. Gbɛ̃ kɛ̀ è Dii sísi mì kɛ̃ yã zaaaa. 20 Ua daa ègↄ̃ pↄ́nↄ vĩ pari. Wà à kenↄ kɛ̀ kↄ̃n vurao kↄ̃n kondogio yãtiisikɛbↄ ũ, bensↄ̃ wà à kenↄ kɛ̀ kↄ̃n lío kↄ̃n gũ̀o yãnɛngokɛbↄ ũ. 21 Tó gbɛ̃ ↄ bↄ̀ɛ yã bɛ̀ɛsaidee guu, eé gↄ̃ yãtiisikɛbↄ ũ, eégↄ̃ aufãni vĩ Diinɛ, eégↄ̃ kú adona maakɛna píngi soru guu. 22 Ǹ bàa sí gↄ̃kparɛ pↄ́nidɛnanↄnɛ, ǹ tó maakɛna kↄ̃n ludanaanɛkɛnao kↄ̃n yenzio kↄ̃n kuuna kↄ̃o nnaao dↄnnɛ aɛ lɛdo kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è Dii sísi kↄ̃n nↄ̀sɛ puraaonↄ. 23 Ǹ ↄ bↄɛ mìsai lɛokpakↄ̃a kɛ̀ dↄ̃na ke vĩroon. Ń dↄ̃ kɛ̀ è swèe da. 24 À maa Dii zↄ̀bleri gↄ̃ swèe vĩro. À nↄ̀sɛ gↄ̃ do kↄ̃n baade píngio, yãdannɛri maaa kɛ̀ è gbɛ̃ fↄ̃ ũ, 25 à gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è à yã síroonↄ gba làakari busɛbusɛ. Wègↄ̃ dↄ̃ro ke Luda é fↄ̃ à ń gba zɛ́ aↄ̃ nↄ̀sɛ liɛ wà yãpura sí, 26 aↄ̃ bↄ Ibilisi kɛ̀ à ń kũ à ń dá a pↄyezi guu bàn, ń làakari suḿma.
1 Ǹgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ gurↄ zãanↄ égↄ̃ pãsĩ. 2 Gbɛ̃nↄ zĩnda yã é dↄńnɛ aɛ, ↄↄ é ń swɛ̃̀ ble. Aↄ̃égↄ̃ dɛ wadadeenↄ ũ, ĩadãrinↄ, gbɛ̃sↄ̃sↄ̃rinↄ, de kↄ̃n dao yãmarisaideenↄ, guturunↄ, ludayãdarisainↄ, 3 nↄ̀sɛsaideenↄ, agbaawerisaideenↄ, gbɛ̃yakarinↄ, faasaideenↄ, aĩapãsĩdeenↄ, yã maa ibɛɛnↄ, 4 bↄnkpɛɛdeenↄ, laasuusaideenↄ, yↄ̃̀kↄ̃deenↄ. Aↄ̃égↄ̃ ye pↄnnakɛnazi dɛ Luda yãla. 5 Aↄ̃è dↄnzi kɛ, mↄde aↄ̃ↄ ye à gbãaaziro. Ǹ kɛ̃ gbɛ̃ beee takanↄa. 6 Aↄ̃ gbɛ̃kenↄ è gɛ̃ nↄgbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è mì gbãkɛnnɛroonↄzi, aↄ̃ ń fu kↄ̃n lɛ́o. Durun sↄ̀ kɛ̀ nↄgbɛ̃ pìnↄn, dà zaaa bé à gↄ̃̀ńnɛ, 7 aↄ̃ègↄ̃ yã dadaa gurↄ píngi, mↄde aↄ̃è fu yãpura kũnaa. 8 Lán Yanɛ kↄ̃n Yambɛrɛsio bↄ̀ Musa kpɛɛ nà, lɛn gbɛ̃ pìnↄ è bↄ yãpuraa kpɛɛ lɛ. Aↄ̃ laasuu lɛkpɛɛmɛ, wa dↄnzizɛ guu pↄ́ ginzinanↄmɛ. 9 Aↄ̃ↄ gana aɛ vĩ dↄro, zaakɛ baade píngi ń mìsaikɛɛ dↄ̃, lán wà Yanɛ kↄ̃n Yambɛrɛsio pↄ́ dↄ̃̀ nà. 10 Mpi sↄ̃, ń tɛ́mazi. Ń ma kuuna dↄ̃ kↄ̃n ma yãdannɛnao kↄ̃n yã kɛ̀ mɛ́ɛ pɛɛao kↄ̃n ma ludanaanɛkɛnao kↄ̃n ma mɛnakɛɛo kↄ̃n ma yenzio kↄ̃n ma zɛna gbãaao 11 kↄ̃n wɛ́ɛ kɛ̀ wà tã̀maao kↄ̃n nawɛ̃a kɛ̀ má kɛ̀o. Ń yã kɛ̀ ma le Antiↄku kↄ̃n Ikↄniuo kↄ̃n Lisitirao dↄ̃ kↄ̃n wɛ́ɛtãmmana bíta kɛ̀ má fↄ̃̀o. Mↄde Dii ma bↄ à píngi guu. 12 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ yezi wàgↄ̃ kuu ludayãdarinↄ ũ Kirisi Yesu guunↄ é wɛ́ɛtãmma e. 13 Gbɛ̃ zaaanↄ kↄ̃n mↄnafikideenↄ zaakɛ égↄ̃ kaaramɛ. Aↄ̃é gbɛ̃nↄ sãsã, aↄ̃pinↄ égↄ̃ sãsãna. 14 Mpi sↄ̃, ǹ zɛ kↄ̃n yã kɛ̀ ń dàda ń sì yãpuraa ũuo. Ń gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dàdannɛɛnↄ dↄ̃, 15 zaakɛ ń Luda yã dↄ̃ zaa n nɛ́ngo zĩ. Eé fↄ̃ à n gba ↄ̃ndↄ̃ↄ à n ká Kirisi Yesu náanɛkɛna kɛ̀ è ń mì sía. 16 Yã kɛ̀ kú Luda yãn bↄ̀ Luda kiia píngimɛ. À àre vĩ, zaakɛ è yãpuraa dańnɛ, è ń ɛgɛɛ káńnɛ ń ↄzĩ, è ń gba làakari, è lɛ́ daḿma yãkɛna a zɛ́a guu, 17 lɛ Luda gbɛ̃ sorumi ma yãmaakɛna píngi zɛ́ guu.
1 Ma nannɛ Ludazi kↄ̃n Kirisi Yesu kɛ̀ eé ɛara à mↄ́ à kpata ble à yãkpaɛ kɛ kↄ̃n gbɛ̃ bɛ̃ɛnↄ kↄ̃n gɛ̀wãadeenↄo, 2 ǹ Luda yã waazi kɛ. Tó à zɛ́ kɛ̀ kesↄ̃ èe zɛ́ kɛro, ǹgↄ̃ kúo. Ǹ yã diɛńnɛ, ǹ kpãkɛ̃ńzi, ǹ lɛ́ daḿma, ǹ yã dańnɛ kↄ̃n mɛna bítao. 3 Zaakɛ gurↄke é mↄ́ kɛ̀ gbɛ̃nↄ é we wà swã kpá yãzɛdedannɛnaziro. Aↄ̃é yãdannɛrinↄ kakↄ̃ańzi ń zĩnda pↄyeziamɛ, lɛ aↄ̃ yã kɛ̀ kàńnɛ dańnɛ. 4 Aↄ̃é ń mìkpɛɛ zu yãpuraanɛ wà aɛ dↄ garanↄa. 5 Mpi sↄ̃, ǹgↄ̃ làakari vĩ yã píngi musu. Ǹ nawɛ̃a fↄ̃, ǹ baarunnakpari kɛna kɛ, ǹ n zĩ lɛ́ papa. 6 Ma gurↄↄ pàpa kↄ̀, weé ma aru kwɛ́ɛ sa'o'i ũ tia. 7 Ma ↄsi maaa kà, ma bàa lɛ̀ ma bↄɛzi. Má Yesu yã kũna ma à lɛ́ pàpa. 8 Kuuna maa fùra diɛna, èe ma dãa sa. Dii yãkpaɛkɛri maaa bé eé kúmɛ yãkpaɛkɛgurↄↄ zĩ. Èe kɛ mámbee madoro, kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ ye à mↄnazinↄ ń píngimɛ. 9 Ǹ zɛ́ wɛtɛ ǹ mↄ́ ma kiia kpakpaa. 10 Demasi ma ton à tà Tɛsalonika, kɛ̀ à ye andunazi yãnzi. Kɛrɛsɛni tà Galatia bùsun, bensↄ̃ Titu tà Dalamatia bùsun. 11 Luku bé à gↄ̃̀mao ado. Ǹ Maaku sɛ́ à mↄ́ lɛdo, zaakɛ è dↄmalɛ zĩi guu maamaa. 12 Ma Tikiku gbàrɛ Ɛfesu. 13 Tó nɛ́ɛ mↄↄ, ǹ ma utagyaba kɛ̀ má tò Kaapu bɛ zaa Toroasi sɛ́ ǹ mↄ́omɛ kↄ̃n ma takadanↄ, atɛ̃nsa à kɛ̀ wà kɛ̀ kↄ̃n báaonↄ. 14 Alɛsanda sia yã zaaa kɛ̀mɛ maamaa. Dii é yã kɛ̀ à kɛ̀ pì fĩa bonɛ. 15 Ǹ làakari kɛzi, zaakɛ à bↄ̀ wa yã kpɛɛ pãsĩpãsĩ. 16 Yãkpaɛkɛnamao káakupↄ guu gbɛ̃kee e zɛmaoro, aↄ̃ ma ton ń píngi. Luda tón ń yã pì daro. 17 Dii zɛ̀mao à ma gba gbãaa, ben ma zɛ́ è ma waazi kɛ̀ ma à lɛ́ pàpa, bori pãndenↄ mà ń píngi. À ma bↄ músu lɛ́zĩ. 18 Dii é ma bↄ yã zaaa guu píngi, eé ma mì sí ai mà gá káo à kpatan musu. Àmbe à gakui vĩ gurↄ píngi, aami. 19 Ǹ ì kpá Pirisila kↄ̃n Akilaoa kↄ̃n Ɔnɛsifↄru bɛdeenↄ. 20 Erasatu gↄ̃̀ Kↄrinti. Ma Torofimu tò kↄ̃n gyãao Milɛtu. 21 Ǹ zɛ́ wɛtɛ ǹ mↄ́ ai buusiɛ gↄ̃ ká. Yubulu kↄ̃n Pudɛnio kↄ̃n Linuo kↄ̃n Kalaudiao kↄ̃n wa gbɛ̃nↄ píngi ì kpàmma. 22 Dii gↄ̃ kúnyo. À gbɛ̃kɛɛ kɛare.
1 Mamↄma Pↄlu, Luda zↄ̀bleri, Yesu Kirisi zĩ̀rin ma ũ. À ma zĩ mà gbɛ̃ kɛ̀ Luda ń sɛ́nↄ kaara a náanɛkɛnan mà tó aↄ̃ à dↄnzizɛ yãpuraa dↄ̃, 2 lɛ aↄ̃ wɛ́ɛ gↄ̃ dↄ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroozi, kɛ̀ Luda à lɛ́ gbɛ̃̀ zaalɛ anduna e káɛro. Eè ɛgɛɛ to sↄ̃ro. 3 Ben yã pì bↄ̀ gupuraaa a gurↄↄa waazi kɛ̀ Luda wa Mìsiri dàmɛ ma kɛɛ guu lán à dìɛ nà. 4 Mámbe ma takada kɛ̀ kɛ̃̀nnɛ Titu, ma nɛ́ yãpuraa Yesu zɛ́ kɛ̀ wá kún lɛdoo guu. De Luda kↄ̃n Kirisi Yesu wa Mìsirio gbɛ̃kɛɛ kɛnnɛ, à n gba aafia. 5 Ma n to Kɛrɛti, lɛ ǹ yã kɛ̀ gↄ̃̀ gweenↄ gↄ̃gↄ̃, ǹ gbɛ̃nsinↄ diɛ wɛ́tɛ kↄ̃n wɛ́tɛo lán má ònnɛ nà. 6 À maa gbɛ̃nsi gↄ̃ kuu taari sai nↄmɛndodee ũ. À nɛ́nↄ gↄ̃ dɛ ludanaanɛkɛrinↄ ũ, wàtongↄ̃ ń dↄ̃ nɛ́ zàzari swãgbãadeenↄ ũro. 7 Zaakɛ gbɛ̃nsi nɛ́ Luda zĩ gwàrimɛ, àtongↄ̃ dɛ taaridee ke wadadee ke pↄfɛ̃ri ke wɛ̃dɛri ke gbɛ̃ pãsĩ ke ↄↄzaawɛtɛri ũro. 8 Sé àgↄ̃ dɛ nibↄfↄ̃ri ũ, làakaridee kɛ̀ zɛ̀ kↄ̃n maakɛnao ũ, gbɛ̃ súusu kɛ̀ kú adona bensↄ̃ à a zĩnda kũna dↄ̃ↄ ũ, 9 gbɛ̃ kɛ̀ zɛ̀ gbãngbãn kↄ̃n yã náanɛdee kɛ̀ wè dańnɛo ũ, lɛ à e à lɛ́ da gbɛ̃ pãndenↄa kↄ̃n yãzɛdedannɛna pìo, à gbɛ̃ kɛ̀ bↄ̀ à yã kpɛɛnↄ ɛgɛɛ káńnɛ ń ↄzĩ. 10 Zaakɛ swãyãmarisaidee kɛ̀ aↄ̃è gbɛ̃nↄ likↄ̃a kↄ̃n ń yã'onaonↄↄ pari, atɛ̃nsa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ zɛ̀ kↄ̃n bã̀ngukɛna yãonↄ. 11 Aↄ̃è ua lɛzii yaka. À maa wà lɛ́sↄ dańnɛ. Aↄ̃è yã kɛ̀ dɛ wà dańnɛroo dańnɛ ↄↄ zaa ena yãnzi. 12 Kɛrɛti bùsu annabi ke bè, Kɛrɛtinↄ nɛ́ ɛgɛdeenↄmɛ, nↄ̀bↄ pãsĩnↄmɛ, ye'uzi mɛadeenↄmɛ. 13 Yã pì nɛ́ yãpuraamɛ. Beee yãnzi ǹ kpãkɛ̃ńzi maamaa, lɛ aↄ̃gↄ̃ dↄnzizɛ kũna gbãa. 14 Aↄ̃ton làakari dↄ Yudanↄ garaaro ke gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ kɛ̃̀ yãpuraaa yãdiɛnanↄ. 15 Pↄ́ke ègↄ̃ gbãsĩ gbãsĩsaideenↄnɛro, bensↄ̃ pↄ́ke ègↄ̃ gbãsĩsai ludayãdarisai gbãsĩdeenↄnɛro, kɛ̀ aↄ̃ laasuu kↄ̃n ń nↄ̀sɛo zaa yãnzi. 16 Aↄ̃è be wà Luda dↄ̃, ben aↄ̃ yãkɛna è ń ɛgɛ bo. Bɛgizinↄmɛ, aↄ̃è yã maro, aↄ̃è fↄ̃ wà yã maa ke kɛro.
1 Mmↄn sↄ̃, ǹ yã kɛ̀ è kↄ̃ sɛ́ kↄ̃n yãzɛdedannɛnao dańnɛ. 2 Ǹ da mare ìsinↄnɛ aↄ̃gↄ̃ ń zĩnda kũna dↄ̃ gbɛ̃ bɛ̀ɛdeenↄ ũ làakarideenↄ ũ. Aↄ̃gↄ̃ dↄnzizɛ kũna gbãa kↄ̃n yenzio kↄ̃n mɛnao. 3 Ǹ da nↄgbɛ̃nsinↄnɛ dↄ aↄ̃ kuuna gↄ̃ dɛ dↄnziri maaanↄ kuuna ũ. Aↄ̃tongↄ̃ dɛ gudɛri ke wɛ̃ zↄ̀nↄ ũro. Aↄ̃ yã maaa dańnɛ, 4 lɛ aↄ̃ lɛ́ da nↄzãreenↄa aↄ̃ baade gↄ̃ ye a zãzi kↄ̃n a nɛ́nↄ, 5 aↄ̃gↄ̃ dɛ làakarideenↄ ũ gbãsĩ sai, aↄ̃ làakari dↄ ń ua zĩia, aↄ̃ baade mì siɛ a zãnɛ lɛ wàton Luda yã zaa boro yãnzi. 6 Ǹ lɛ́ da gↄ̃kparɛnↄa dↄ aↄ̃gↄ̃ làakari vĩ. 7 Ǹ yãmaakɛna zɛ́ ↄdↄańnɛ à píngi guu. N yãdannɛna gↄ̃ bɛ̀ɛ vĩ à kↄ̃ sɛ́ kↄ̃n n yãkɛnao 8 kↄ̃n yãzɛdee kɛ̀ weé fↄ̃ wà à ɛgɛ borooo, lɛ wí gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ n kpɛɛnↄ kũ, aↄ̃ton yã zaaa e wà o wa yã musuro yãnzi. 9 Ǹ lɛ́ da zↄ̀nↄa aↄ̃ mì siɛ ń diinↄnɛ yã píngi guu, aↄ̃ yã kɛ̀ eé káńnɛ kɛ. Aↄ̃ton yã síńlaro. 10 Aↄ̃ton kpãi oḿmaro. Aↄ̃ tó wàgↄ̃ ń dↄ̃ gbɛ̃ náanɛdeenↄ ũ maamaa, lɛ Luda wa Mìsiri yã kɛ̀ weè dańnɛ wɛ́ɛ bↄ yã píngi guu. 11 Zaakɛ Luda gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ mↄ̀ kↄ̃n mìsinao baade pínginɛ bↄ̀ gupuraaa. 12 Gbɛ̃kɛɛ pì e daawe wà kpɛɛ li yã kɛ̀ èe kↄ̃ sɛ́ kↄ̃n Luda yãoroonɛ kↄ̃n anduna pↄ́nidɛnanↄ, lɛ wàgↄ̃ wa zĩnda kũna dↄ̃ gbɛ̃ maaanↄ ũ, ludayãdarinↄ ũ anduna tiaa kɛ̀kii guu, 13 wa wɛ́ɛ gↄ̃ dↄ gurↄ aubarikadee kɛ̀ wée dãazi. Àmbe wa Luda bíta wa Mìsiri Yesu Kirisi mↄ́gurↄ gakuidee ũ. 14 À a zĩnda kpà wa yãnzi, à wa bↄ zaa píngi guu, à wa gbãsĩ gògo, lɛ wà gↄ̃ a zĩnda gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ maakɛna aĩa vĩinↄ ũ. 15 Ǹ yã pìnↄ dańnɛ ǹ lɛ́ daoḿma. Ǹ kpãkɛ̃ńzi kↄ̃n iko kɛ̀ ń vĩio píngi. Ǹton tó gbɛ̃ke kya kánguro.
1 Ǹ dↄ n gbɛ̃nↄn aↄ̃ mì siɛ gbãadeenↄnɛ kↄ̃n ikodeenↄ, aↄ̃ ń yã ma, aↄ̃gↄ̃ kú kↄ̃n maakɛna píngi soruo. 2 Aↄ̃ton gbɛ̃ke tↄ́ zaaa síro. Aↄ̃gↄ̃ dɛ nↄ̀sɛdode yãketesaideenↄ ũ kɛ̀ aↄ̃ↄ busana baade pínginɛ. 3 Zaakɛ wapinↄ se, wá faa vĩ yãro, ludayãdarisainↄn wa ũ. Wa sãsã, wá dɛ pↄnnakɛna kↄ̃n dà zaa píngio zↄ̀nↄ ũ. Weègↄ̃ kú kↄ̃n nↄ̀sɛ zaaao kↄ̃n nↄ̀sɛgↄ̃aanↄo. Wá dɛ bɛgizinↄ ũ, wa zakↄ̃n. 4 Baa kↄ̃n beeeo kɛ̀ Luda wa Mìsiri gbɛ̃kɛ kↄ̃n à yenzio bↄ̀ gupuraaa, 5 ben à wa mì sì. Èe kɛ wa maakɛna yãnzinlo, kɛ̀ à wɛ̃nda dↄ̃̀we yãnzimɛ. À wa zú ò à wa i dufu, à tò wa gↄ̃ gbɛ̃ dufunↄ ũ kↄ̃n a Ninii 6 kɛ̀ à pìsiwa gbãaao Yesu Kirisi wa Mìsiri gãzĩ. 7 Beee yãnzi yã bↄ̀wao nna à gbɛ̃kɛ yãnzi, wa gↄ̃ túbiblerinↄ ũ, wá wɛ́ɛ dↄ auzɛnnazi. 8 Yã pì nɛ́ yãpuramɛ. Má yezi ǹ gã na yã pìnↄ onaa maamaa, lɛ ludanaanɛkɛrinↄ e wà mɛ̀ kpá maakɛnaa. Beee maa, à kaarana vĩ gbɛ̃nↄnɛ. 9 Ǹ bàa lɛ́ mìsai yãgagananɛ kↄ̃n dezinↄ tↄ́ kↄ̃ↄwɛnao kↄ̃n swèeo kↄ̃n lɛokpakↄ̃akɛna Musa doka yã musuo, zaakɛ yã pãanↄmɛ, aↄ̃ↄ kaarana vĩro. 10 Ǹ kpãkɛ̃ gbɛ̃ kɛ̀ è tó wà kɛ̃kↄ̃azi baa gɛ̃̀n plaa, gbasa ǹ pɛ́a. 11 Ǹgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ gbɛ̃ beee taka sã̀sã. Durunkɛrimɛ, à a zĩnda bↄ̀bↄ. 12 Tó ma Atema ke Tikiku zĩ̀mma, ǹ zɛ́ wɛtɛ ǹ mↄ́ ǹ ma le Nikↄpↄli, zaakɛ ma zɛo mà buusiɛ dɛ gwe. 13 Ǹ aĩa kɛ ǹ kũsãɛ kɛ bùsu dokadↄ̃ri Zenasinɛ kↄ̃n Apoloo lɛ pↄ́ke tón kɛ̃sãḿmaro ń tá guu. 14 À maa wa gbɛ̃nↄ maakɛna dada aↄ̃ ń zĩnda kpáa, aↄ̃ yã kɛ̀ kↄ̃ sìonↄ bↄkↄ̃tɛ lɛ wàtongↄ̃ kuu pãro. 15 Gbɛ̃ kɛ̀ wá kú lɛdoonↄ ì kpàmma ń píngi. Ǹ ì kpá gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ yewazi Yesu zɛ́ guunↄa. Luda gbɛ̃kɛɛ kɛare a píngi.
1 Mamↄma Pↄlu kɛ̀ wà ma da kpɛ́siaan Kirisi Yesu yãnzi kↄ̃n wa Yesude daa Timↄtio, wámbe wa takada kɛ̀kii kɛ̃̀nnɛ, wa zĩkɛri daa yenzide Filimↄ 2 kↄ̃n sↄsi gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è kↄ̃ kakↄ̃a n bɛɛnↄ kↄ̃n wa nↄgbɛ̃ yenzide Afiao kↄ̃n wa zĩ̀kari daa Akipuo. 3 Luda wa De kↄ̃n Dii Yesu Kirisio gbɛ̃kɛɛ kɛnnɛ, à n gba aafia. 4 N yã ègↄ̃ dↄmagu gurↄ píngi ma aduakɛna guu, mɛɛ̀gↄ̃ ma Luda sáabu kpaa, 5 zaakɛ ma Dii Yesu náanɛ kɛ̀ nɛ́ɛ kɛɛ baaru mà kↄ̃n yenzi kɛ̀ ń vĩ kↄ̃n Luda gbɛ̃nↄo ń píngi. 6 Mɛɛ̀gↄ̃ wɛ́ɛ kɛɛ, lɛ wa kuuna kↄ̃o Yesu zɛ́n tó n wɛ́ɛ kɛ̃ à maaa kɛ̀ wá vĩ kuuna Kirisi guu píngi musu. 7 Ma gbɛ̃, n yena Luda gbɛ̃nↄzi ma pↄↄ kɛ̀ nna maamaa, à ma làakari kpàɛmɛ, zaakɛ n ń làakari kpàɛńnɛ. 8 Beee yãnzi, baa kɛ̀ ma zɛ́ kà Kirisi guu mà yã kɛ̀ maa ǹ kɛɛ diɛnnɛ, 9 baa kↄ̃n beeeo ma agbaa kpànnɛ kↄ̃n yenzio. Mamↄma Pↄlu, mare ìsi ina kↄ̃n ma kuuna kpɛ́siaan tia Kirisi Yesu yãnzio, 10 ma agbaa kpànnɛ Ɔnɛsimu yã musu kɛ̀ à gↄ̃̀ ma nɛ́ ũ Yesu zɛ́ guu kpɛ́siaan kɛ̀ yãnzi. 11 À aufãni vĩnnɛ yãro, mↄde tia à aufãni vĩ mapi kↄ̃n mpionɛ. 12 Ma à gbàrɛmma, àmbe ma swɛ̃̀ ũ. 13 Ma kuuna kpɛ́siaan baaru nna kpana yãnzi, má yezi àgↄ̃ kú ma saɛ, lɛ àgↄ̃ dↄↄmalɛ n gɛ̃ɛ ũ, 14 mↄde má yezi mà yãke kɛ n lɛ́ saɛro, lɛ ǹton yã maaa kɛmɛ tiasioro, séde kↄ̃n pↄyezinao. 15 Eégↄ̃ Ɔnɛsimu kɛ̃mma yã gurↄ plaa lɛ à ɛara à summa àgↄ̃ kúnyo gurↄ píngi yãnzimɛ. 16 À kuu lán zↄ̀ bà dↄro, zaakɛ à dɛ zↄ̀la, à dɛ n gbɛ̃ yenzidee ũ kuuna Kirisi guu. Ma gbɛ̃ yenzideemɛ. Weé mmↄn kɛ̀ à dɛ n zↄ̀ ũ, bensↄ̃ à gↄ̃̀ n gbɛ̃ ũ Dii guu pↄ́ o dↄↄ́? 17 Beee yãnzi tó n ma diɛ n gbɛ̃ndoo ũ, ǹ gbãakɛ kpázi lán nɛ́ kpámazi nà. 18 Tó à zã̀nnɛ yãkea ke tó à n fĩa kũna, beee gↄ̃̀ ma yã ũ. 19 Ma Pↄlu mámbe ma yã kɛ̀kii kɛ̃̀ kↄ̃n ma zĩnda ↄↄo, mɛ́ n fĩa bonnɛ. Kɛ̀ ń ma fĩa kũna n zĩnda wɛ̃̀ndi ũ, mɛ́ lɛ́ páaro. 20 Tↄ̀, ma gbɛ̃, kuuna Dii guu ǹ à maaa kɛmɛ, ǹ ma làakari kpáɛmɛ wa kuuna Kirisi guu yãnzi. 21 Ma takada kɛ̀ kɛ̃̀nnɛ, kɛ̀ má dↄ̃ kɛ̀ nɛ́ ma yã ma, bensↄ̃ nɛ́ kɛ dɛ yã kɛ̀ má ònnɛɛla. 22 Beee gbɛra ǹ pitakii kɛkɛmɛ dↄ, zaakɛ má wɛ́ɛ dↄzi Luda é ma bↄare wɛ́ɛkɛɛ kɛ̀ ée kɛɛa yãnzi. 23 Ɛpafara kɛ̀ wá kú lɛdo kpɛ́siaan Kirisi Yesu yãnzi ì kpàmma 24 kↄ̃n ma zĩkɛri daanↄ Maaku kↄ̃n Arisitakuo kↄ̃n Demasio kↄ̃n Lukuo. 25 Dii Yesu Kirisi gbɛ̃kɛɛ kɛare.
1 Luda yã ò wa dezinↄnɛ yã káaku annabinↄ gãzĩ gɛ̃̀n baaagↄ̃ zɛ́nↄn pari, 2 mↄde à yã òwe a Nɛ́ gãzĩ gurↄ zãa kɛ̀nↄn sa. Nɛ́ pì gãzĩn Luda anduna kɛ̀, à dìɛ kɛ̀ àmbe eégↄ̃ pↄ́ sãnda píngi vĩ. 3 Àmbe Luda gakui tɛ́kɛna ũ, à dɛ à kuuna sãnsãn ũ. Àmbe à pↄ́ sãnda píngi kũna kↄ̃n a yã'ona gbãaao. Gbɛ̃nↄ durunkɛ̃nnɛna gbɛra à vɛ̃̀ɛ musu Luda bíta ↄplaazi. 4 Lán tↄ́ kɛ̀ à blè pì dɛ malaikanↄ pↄ́la nà, lɛn à bíta dɛńla lɛ. 5 Luda yã kɛ̀kii ò malaika kenɛ yãↄ́? Ma Nɛ́n n ũ, gbã̀an ma n i, Kesↄ̃: Mɛ́gↄ̃ dɛnɛ De ũ, eégↄ̃ dɛ ma Nɛ́ ũ. 6 Kɛ̀ Ludaa tò a daudu mↄ̀ anduna guu à bè: A malaikanↄ dↄnzi kɛnɛ ń píngi. 7 Malaikanↄ yã musu à bè: Eè a zĩ̀rinↄ li ĩa ũ, a zĩkɛrinↄ sↄ̃ↄ tɛ́vura ũ. 8 À Nɛ́ yã musu sↄ̃ à bè: Luda, nɛ́gↄ̃ vɛ̃ɛna kíblekitaa ai gurↄ píngimɛ, nɛɛ̀gↄ̃ n kíkɛgo kũna yãzɛdee ũ. 9 Ń ye maakɛnazi, n za zaakɛnan. Beee yãnzi Luda, n Luda, n ka kpatan, à pↄnnaa pìsimma dɛ n gbɛ̃nↄla. 10 Wà bè dↄ: Dii, n anduna kãsãa pɛ̀ɛ zaa káaku, musu nɛ́ n ↄzĩimɛ. 11 Aↄ̃ píngi é gɛ̃tɛ, mↄde nɛ́gↄ̃ kuu. Aↄ̃é zi kũ lán pↄ́kãsãa bà, 12 nɛ́ ń koko lán uta bà, nɛ́ ń liɛ lán pↄ́kãsãa bà. Mpi sↄ̃, n kuuna ègↄ̃ dↄ̃nkↄ̃, n gurↄↄ yãana vĩro. 13 À yã kɛ̀kii ò malaika kenɛ yãↄ́? Ǹ vɛ̃ɛ ma ↄplaazi ai màgↄ̃ n ibɛɛnↄ kɛnnɛ n tinti ũ. 14 Malaikanↄ nɛ́ nini zĩkɛrinↄmɛ ń píngi. Luda è ń zĩ lɛ aↄ̃ dↄ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃é mìsina enↄlɛmɛ.
1 Beee yãnzi wà yãpuraa kɛ̀ wá mà kũ ↄplaplaa gínginzi, lɛ wàton kɛ̃ zɛ́aro yãnzi. 2 Zaakɛ yã kɛ̀ Ludaa dìɛ malaikanↄ gãzĩ nɛ́ tiasimɛ, ben wà fĩa bò gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gì mazi aↄ̃ mìkpɛɛ zùnɛnↄnɛ a zɛ́a, 3 tó wée mìsina bíta pì yã da sↄ̃ro, wé bↄↄ́? Mìsina yã pì bↄ̀ Dii kiiamɛ, ben gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ mànↄ yãpuraa kpàa. 4 Luda ɛ̀ara à yãpuraa kpà yã pìa kↄ̃n sèedanↄ kↄ̃n yãbↄnsaɛnↄ kↄ̃n dabuyã pari kɛnanↄ kↄ̃n a Ninii gbaa kɛ̀ à kpàatɛtɛńnɛnↄ a pↄyezia. 5 Èe kɛ malaikanↄn Luda anduna ziaa kɛ̀ wée à yã oo nàńnɛ ń ↄzĩro. 6 À kú Luda yãn gukea wà bè: Bↄ́n gbɛ̃ntee ũ kɛ̀ à yã ègↄ̃ dↄnguu? Bↄ́n à ũ kɛ̀ nɛɛ̀ làakari dↄa? 7 N à kɛ̀ kɛ̃sãna malaikanↄzi féte, n à kpà kín kↄ̃n gakuio kↄ̃n bɛ̀ɛo, 8 ń tò pↄ́ sãnda píngi mì sìɛnɛ. Kɛ̀ Ludaa tò pↄ́ sãnda píngi mì sìɛnɛ, èe à ke tó mìsiɛnanɛ sairo. Tia la, wée e kɛ̀ pↄ́ sãnda píngi mì sìɛnɛ gĩaro, 9 mↄde wá è kɛ̀ Yesun wà tɛ́a. Luda à kɛ̃̀sã malaikanↄzi ai gurↄ plaa, lɛ Luda gbɛ̃kɛɛ guu à ga gbɛ̃ píngi gɛ̃ɛ ũ, ben à à kpà kpatan kↄ̃n gakuio kↄ̃n bɛ̀ɛo ga nawɛ̃a kɛ̀ à kɛ̀ yãnzi. 10 Lán pↄ́ sãnda píngi bↄ̀ Luda kiia nà, bensↄ̃ pↄ́ sãnda píngi dɛ à pↄ́ ũ, kɛ̀ à yezi à gɛ̃ kↄ̃n gbɛ̃nↄ pari a gakui guu a nɛ́nↄ ũ, à kↄ̃ sìo à gbɛ̃ kɛ̀ mìsina zɛ́ bↄ̀ńnɛ kɛ papana nawɛ̃akɛna guu. 11 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gↄ̃̀ Luda gbɛ̃nↄ ũ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ è ń kɛ Luda gbɛ̃nↄ ũuo, ń píngi de dↄ̃nkↄ̃mɛ. Beee yãnzi ń sisina a gbɛ̃nↄ ũu è à wí kũro. 12 À bè: Mɛ́ n tↄ́ bↄ ma gbɛ̃nↄ tɛ́, mɛ́ n sáabu kpá kakↄ̃ana guu. 13 À bè dↄ: Mɛ́ à náanɛ kɛ. À bè dↄ: Máɛ kɛ̀ kↄ̃n nɛ́ kɛ̀ Ludaa kpàmaanↄ. 14 Zaakɛ nɛ́ pìnↄ nɛ́ gbɛ̃nteenↄmɛ, àpi se gↄ̃̀ gbɛ̃ntee ũ lán ń bà, lɛ à ga à Ibilisi kɛ̀ è mↄ́ gaao kaatɛ, 15 à gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe vĩa kɛɛ gaanɛ wèe zↄ̀ blee ai ń wɛ̃̀ndi lɛ́nnↄ bo. 16 Yãpuraa guu malaikanↄn èe ↄ daaḿmaro, Ibraĩ boriinↄmɛ. 17 À kↄ̃ sìo à gↄ̃ lán a dãaronↄ bà yã sãnda píngi guu, lɛ à gↄ̃ Sa'oriki sùude náanɛdee ũ Luda zĩi guu, gbɛ̃nↄ durun agbaakpabↄ ũ dↄ. 18 Zaakɛ à nawɛ̃a kɛ̀ à yↄ̃agwana fↄ̃̀, eé fↄ̃ à gbɛ̃ kɛ̀ wèe ń lɛɛ wà ń gwaanↄ faaba kɛ.
1 Beee yãnzi ma gbɛ̃nↄ, amↄa kɛ̀ Luda a sisi a mↄ a kiianↄ, à laasuu lɛ́ Yesu kɛ̀ Luda à zĩ̀ Sa'oriki kɛ̀ wa zɛo ũua. 2 Náanɛdeemɛ Luda kɛ̀ à à dìɛnɛ lán Musa dɛ nà Luda ua guu. 3 Lán uakaɛri bɛ̀ɛ ègↄ̃ dɛ uala nà, lɛn Yesu gakui bíta dɛ Musa pↄ́la lɛ. 4 Ua sãnda píngi a kaɛri vĩ, bensↄ̃ pↄ́ sãnda píngi Kaɛrin Luda ũ. 5 Luda ua zĩkɛri náanɛdeen Musa ũ, yã kɛ̀ Luda é oo sèedadeemɛ. 6 Kirisi sↄ̃ bɛdee pì nɛ́mɛ. Luda a ua nànɛ à ↄzĩ. Wámbe ua pì ũ, tó wá kpɛ́ wée tãmaa kɛ̀ wá vĩ lɛ́ gbɛ̃ɛ kↄ̃n swɛ̃̀o kpáɛna. 7 Beee yãnzi lán Luda Ninii ò nà: Tó a Luda kòto mà gbã̀a, 8 àton swãgbãaa kɛ lán a dezinↄ kɛ̀ nàro, kɛ̀ aↄ̃ ma lɛ wà ma gwa gurↄↄ kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ ma kpɛɛ gbáan. 9 Baa kɛ̀ aↄ̃ ma yãkɛnanↄ è wɛ̃̀ baplaa, aↄ̃ ma lɛ wà ma gwa gwe, aↄ̃ ma gbãa lɛ́ gwà. 10 Ben ma pↄ fɛ̃̀ gbɛ̃ pìnↄzi, ma bè gbɛ̃ sãsãnanↄn ń ũ, aↄ̃ↄe ma zɛ́nↄ dↄ̃ro. 11 Ben ma la dà ma pↄfɛ̃ guu ma bè, aↄ̃é gɛ̃ ma kámmabokiinlo fá. 12 Ma gbɛ̃nↄ, à làakari kɛ a gbɛ̃ke tóngↄ̃ swɛ̃̀ zaa ludanaanɛkɛsai vĩ ai à gá kɛ̃o Luda Wɛ̃̀ndidearo. 13 Guu kɛ̀ è dↄ kɛ̀ eè be Gbã̀amɛ píngi, àgↄ̃ lɛ́ daakↄ̃a, lɛ durun tón a gbɛ̃ke sãsã à swãgbãa kũro yãnzi. 14 Kirisi gbɛ̃nↄn wa ũ, tó wá náanɛ kɛ̀ wá vĩ zaa káaku kũna gbãngbãn ai à lɛ́a. 15 Lán wà ò nà: Tó a à kòto mà gbã̀a, àton swãgbãaa kɛ lán a dezinↄ kɛ̀ nà gurↄↄ kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ ma kpɛɛro. 16 Dénↄn gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ Luda kòto mà aↄ̃ bↄ̀ à kpɛɛnↄ ũ, tó èe kɛ gbɛ̃ kɛ̀ Musa ń bↄ́ɛ Igipitinↄ baasiroo? 17 Dénↄn Luda pↄ fɛ̃̀ńzi ai wɛ̃̀ baplaa, tó èe kɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ durun kɛ̀, aↄ̃ gɛ̀ gↄ̃̀ kaɛna gbáa guunↄ baasiroo? 18 Dénↄn à la dàńnɛ kɛ̀ aↄ̃é gɛ̃ a kámmabokiinlo, tó èe kɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gì à yã mazinↄ baasiroo? 19 Wá è kɛ̀ aↄ̃ↄe e wà gɛ̃̀nlo aↄ̃ ludanaanɛkɛsai yãnzi.
1 Zaakɛ gɛ̃na kámmabokiin kɛ̀ Luda à lɛ́ gbɛ̃̀ kpɛ́ kuu, wà làakari kɛ, lɛ wa gbɛ̃ke tón koraziro. 2 Zaakɛ wa baaru nnaa mà lán ń bàmɛ, mↄde yã kɛ̀ aↄ̃ↄ mà pì àre vĩńnɛro, kɛ̀ aↄ̃ↄe ma kↄ̃n ludanaanɛkɛnaoro yãnzi. 3 Wamↄwa kɛ̀ wa yã pì sìnↄ, weè gɛ̃ kámmabokii pìn. Aↄ̃pinↄ sↄ̃ Luda bè: Ma la dà kↄ̃n pↄfɛ̃o ma bè, aↄ̃é gɛ̃ ma kámmabokiinlo. À yã beee ò, baa kɛ̀ à a zĩi mì dɛ̀ zaa andunakaɛgurↄ, 4 zaakɛ wà gurↄ swɛɛplaade yã ò Luda yãn gukea wà bè, gurↄ swɛɛplaadee zĩ Luda kámma bò kↄ̃n zĩi kɛ̀ à kɛ̀nↄ píngi. 5 Wá mà tia à bè, aↄ̃é gɛ̃ a kámmabokiinlo. 6 Zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ baaru nnaa pì mà zaa káakunↄↄ e gɛ̃nlo, kɛ̀ aↄ̃ↄe síro yãnzi, ben à gɛ̃na gↄ̃̀ gbɛ̃ pãndenↄnɛ. 7 Ben Luda ɛ̀ara à gurↄ ke dìɛ dↄ wè be Gbã̀a, beee gbɛra à gì kɛ̀ ben à Dauda gbà lɛ́, à ò lán wà ò nà tia: Tó a à kòto mà gbã̀a, àton swãgbãaa kɛro. 8 Tó Yↄsua gɛ̃̀ńyo kámmabokii pìn yã, lɛ Ludaa e gurↄ pãnde yã o zãaro. 9 Àmbe à tò kámmabokii gↄ̃̀ Luda gbɛ̃nↄ pↄ́ ũ. 10 Zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ gɛ̃̀ Luda kámmabokiin kámma bò kↄ̃n a zĩiomɛ, lán Luda kámma bò kↄ̃n a zĩio nà. 11 Tó lɛmɛ, wà wɛ́ɛ tã wà gɛ̃ kámmabokii pìn, lɛ wa gbɛ̃ke tón gí Luda yã mazi, à fu lán ń bàro yãnzi. 12 Luda yã bɛ̃ɛ bensↄ̃ à gbãa, à lɛ́ nna dɛ fɛ̃ɛda kpa plaplaaala. È ń zↄ̃ à gɛ̃ nↄ̀sɛ guu ai niniin, è gɛ̃ mɛ̀pɛpɛkↄ̃rɛkiin ai wá ufun, è laasuu kↄ̃n nↄ̀sɛ yão gwagwa. 13 Luda pↄ́kɛna kee utɛnanɛro, à ke kpánɛ guuziro. Luda kɛ̀ wé wa yãnↄ sɛ́ɛ wà sinnɛ è pↄ́ sãnda píngi e ai a biia. 14 Zaakɛ wá sa'oriki ìsi kɛ̀ ludambɛɛ wɛ̃̀kↄ̃a ai Luda kiia vĩ Luda Nɛ́ Yesu ũ, wàgↄ̃ zɛ́ kɛ̀ wá sɛ̀ yã kũna gíngin. 15 Zaakɛ wá sa'oriki vĩ kɛ̀ eé fↄ̃ à wa wɛ̃nda dↄ̃ wa gbãasaikɛɛ guu. Wà à yↄ̃̀ wà gwà lán wa bà yã píngi guu, èe durun kɛro. 16 Beee yãnzi wà sↄ̃ Luda Gbɛ̃kɛkɛnnɛri kíblekitazi kↄ̃n swɛ̃̀o kpaɛna, lɛ à wa wɛ́ɛ gwa à gbɛ̃kɛɛ kɛwe à gurↄↄa.
1 Wè sa'oriki píngi sɛ́ gbɛ̃nↄ tɛ́mɛ, wè à diɛ ń wɛ́ɛdee ũ Luda kiia, àgↄ̃ gba kpáa, àgↄ̃ à gbãgbãańnɛ ń durunnↄ yãnzi. 2 Eé fↄ̃ à kɛ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ sã̀sã aↄ̃ dↄ̃nasaikɛɛ guunↄo busɛbusɛ, zaakɛ àpi kú kↄ̃n gbãasaikɛɛomɛ se. 3 Beee yãnzi séde à saa o a zĩnda durun yã musu, lán è o gbɛ̃ kpaaanↄ pↄ́ musu nà se dↄ. 4 Gbɛ̃ke è a zĩnda ká kpata pìnlo. Luda bé è à kán, lán à Aruna kàn nà. 5 Lɛn se Kirisi e a zĩnda ká sa'oriki kpatanlo, Luda bé à à kàn à bè: Ma Nɛ́n n ũ, gbã̀an ma n i. 6 À bè Luda yãn gukea dↄ: Nɛ́gↄ̃ dɛ sa'ori ũ ai gurↄ píngi Mɛlɛkizɛdɛki zɛ́kpaɛa. 7 Gurↄↄ kɛ̀ Yesu kú anduna guu à adua kɛ̀ kↄ̃n wii gbãaao kↄ̃n wɛ́ɛ'io, à kúɛ kɛ̀ Luda kɛ̀ eé fↄ̃ à a sí gaaanɛ, ben Luda à yã mà, kɛ̀ è à yã da yãnzi. 8 Baa kↄ̃n à Ludanɛkɛɛo, à mìsiɛna Ludanɛ dàda a nawɛ̃akɛna guu. 9 - 10 Kɛ̀ maaa pɛ̀kↄ̃rɛa à yã̀a, Luda à kà sa'oriki ũ Mɛlɛkizɛdɛki zɛ́kpaɛa, ben à gↄ̃̀ mìsina kɛ̀ è yãaroo bↄkii ũ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è à yã maanↄnɛ ń píngi. 11 Yã beee musu wá yã vĩ pari wà oare, mↄde à bↄkↄ̃tɛna zĩ'ũmɛ, zaakɛ eè yã dↄ̀rↄ dↄ̃ kpaaro. 12 Amↄa kɛ̀ a gì kɛn lán kɛ̀ bà, à maa àgↄ̃ dɛ yãdannɛrinↄ ũmɛ, mↄde ai tia á kpɛ́ dɛ wà ɛara wà Luda yã kɛ̀ wè dada gbɛ̃ dufunↄnɛ dadaare dↄ. Yↄ̃'i bé à kↄ̃ sìao, ée ká à ú blero. 13 Zaakɛ yↄ̃miri píngi nɛ́ nɛ́mɛ, èe ká à ↄzɛɛ dↄ̃kↄ̃zi kↄ̃n ↄplaaoro. 14 Ú sↄ̃ nɛ́ gbɛ̃ kàsara kɛ̀ aↄ̃ kↄ̃ dↄ̃̀onↄ pↄ́mɛ. Aↄ̃ à maa kↄ̃n à zaaao dↄ̃kↄ̃zina dàda.
1 Beee yãnzi wà Kirisi yãdannɛna káakupↄnↄ kpá kpɛɛ, wà gá aɛ ai wà gↄ̃ gbɛ̃ papananↄ ũ. Èe kɛ wé ɛara wàgↄ̃ yãtãkpaɛna kɛ̀nↄ gbɛ̀ sísi dↄnlo: Kpɛɛlina yã gɛ̀nↄnɛ, ludanaanɛkɛna, 2 batisi yãdadana, ↄnammana, gɛ̀nↄ fɛɛna ke zia yãkpaɛkɛna. 3 Tó Ludaa wè, wé yã beeenↄ kpá kpado wà gá aɛ. 4 Zaakɛ tó gbɛ̃ wɛ́ɛ kɛ̃̀, à ludangbaa è, à baka kú Luda Nini guumɛ, 5 tó à Luda yã kↄ̃n anduna kɛ̀ èe mↄↄ gbãaao dã̀ à gwà, à à nnaa dↄ̃̀ 6 gbasa à fù, zɛ́ kuu kɛ̀ à ɛara à nↄ̀sɛ liɛ dↄro, zaakɛ èe Luda Nɛ́ paa lía dↄmɛ, èe wí daaa gupuraaamɛ. 7 Tó lou e maa tↄↄtɛa gɛ̃̀n baaagↄ̃ èe mↄdↄ ee, ben à pↄ́ kɛ̀ àre vĩ búbarinↄnɛ bↄ̀ɛ, Luda è aubarika dan. 8 Tó à lɛ̀ kↄ̃n lɛ̀karao bↄ̀ɛ sↄ̃, à ginamɛ, à zã̀ kↄ̃n lɛ́kɛnaoro. Eé mì dɛ kↄ̃n tɛ́omɛ. 9 Apinↄ sↄ̃ ma gbɛ̃ yenzideenↄ, baa kɛ̀ wá ò lɛ, wa làakari kpaɛna a yã musu kɛ̀ á kú kↄ̃n yã maaa kɛ̀ bↄ̀ mìsina zɛ́ guunↄ. 10 Luda è yã kɛ a zɛ́a, a yãkɛnanↄ kↄ̃n yenzi kɛ̀ á vĩoo é sãnlo, zaakɛ a dↄnlɛ kɛ̀ à gbɛ̃nↄnɛ, bensↄ̃ á kpɛ́ ée kɛɛ. 11 Wá yezi a baade gↄ̃ aĩa vĩ lɛ ai à lɛ́a, lɛ àton seka kɛ pↄ́ kɛ̀ a wɛ́ɛ dↄzi yã musuro. 12 Àton mɛa kɛro. À gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe Luda náanɛ kɛɛ kↄ̃n mɛnao aↄ̃ↄe pↄ́ kɛ̀ Luda à lɛ́ gbɛ̃̀ eenↄ zɛ́kpaɛ sɛ́. 13 Gurↄↄ kɛ̀ Ludaa e lɛ́ gbɛ̃ɛ Ibraĩnɛ, kɛ̀ gbɛ̃kee kuu dɛàla à síoro, beee yãnzin à sì kↄ̃n a kuunaozi 14 à bènɛ, é aubarika dan yãpura à tó à borii kaaranɛ. 15 Ibraĩ mɛna fↄ̃̀, ben à pↄ́ kɛ̀ Luda à lɛ́ gbɛ̃̀nɛ è. 16 Wè yã sí kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ dɛńla tↄ́omɛ. Ladana bé è tó wà yã yãpuraa dↄ̃, bensↄ̃ è lɛokpakↄ̃a kɛ̃kↄ̃ańnɛ. 17 Ludaa yezi à ↄdↄa gbɛ̃ kɛ̀ à lɛ́gbɛ̃na é gↄ̃ ń pↄ́ ũunↄnɛ wásawasa kɛ̀ à lɛ́ liɛna vĩro, ben à sì kↄ̃n a kuunao. 18 Lɛmɛ yã mɛ̀n plaaa kuu kɛ̀ liɛna vĩro, Luda é fↄ̃ à ɛgɛɛ to à musuro. Yã pìnↄↄ e wamↄwa kɛ̀ wa nazinↄ gbaa swɛ̃̀ maamaa, lɛ wà tãmaa kɛ̀ wa wɛ́ɛ dↄzi da seka sai. 19 Wá tãmaa beee vĩ wa wɛ̃̀ndibadↄbↄ ũ. À náanɛ vĩ, bensↄ̃ à gbãa, è gɛ̃wao lábure kpɛɛ ai Luda kúkiia, 20 guu kɛ̀ Yesu gĩakɛ à gɛ̃̀nwe à gↄ̃̀ sa'oriki ũ ai gurↄ píngi Mɛlɛkizɛdɛki zɛ́kpaɛa.
1 Mɛlɛkizɛdɛkin Salɛmu kína ũ yã, Luda Musude sa'orimɛ. Gurↄↄ kɛ̀ Ibraĩ zĩ̀ blè kínanↄa èe suu, ben Mɛlɛkizɛdɛki gàa à dààlɛ, à sa maaa ònɛ, 2 ben Ibraĩ auziki kɛ̀ èe suuo píngi kuridee kpàa. Mɛlɛkizɛdɛki tↄ́ kɛ̀ bè yãzɛde kí. Beee gbɛra Salɛmu kína beee bè, aafia kí. 3 À de kↄ̃n dao kↄ̃n dezinↄ vĩro, à wɛ̃̀ndi naana ke mìdɛna vĩro. À bↄ̀ lán Luda Nɛ́ bàmɛ, sa'orin à ũ ai gurↄ píngi. 4 À gwa lán à bíta dɛ nà. Wa dezi tontori Ibraĩ auziki kɛ̀ à sɛ̀ɛ zĩ̀lan kuridee kpàa. 5 Musa doka dìɛ Levi borii kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ sa'ori ũunↄnɛ, aↄ̃ pↄ́ kuridee sí ń Isaraili daanↄa, baa kↄ̃n ń Ibraĩ borikɛɛo. 6 Mɛlɛkizɛdɛki nɛ́ Levi boriinlo. Baa kↄ̃n beeeo à Ibraĩ pↄ́nↄ kuridee sì, à sa maaa ò Ibraĩ kɛ̀ Luda lɛ́ gbɛ̃̀nɛnɛ. 7 Seka sai gbɛ̃ kɛ̀ sa maaa ò gbɛ̃nɛ bíta dɛ gbɛ̃ kɛ̀ à sa maaa ònɛla. 8 Sa'ori kɛ̀ aↄ̃è pↄ́ kuridee sí pìnↄ nɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è gaanↄmɛ. Mɛlɛkizɛdɛki sↄ̃, gbɛ̃ kɛ̀ wà bè ègↄ̃ kuu ai gurↄ píngin à ũ. 9 - 10 Gurↄↄ kɛ̀ Mɛlɛkizɛdɛki gàa à dà Ibraĩlɛ, wèe Levi i kↄ̀ro, à kú a dezi de Ibraĩ plɛ̀mmɛ. Beee yãnzi weé fↄ̃ wà be sé, gurↄↄ kɛ̀ Ibraĩ pↄ́ kuridee pì kpà, Levi borii kɛ̀ wè pↄ́ kuridee kpáḿmanↄ bé wà kpà. 11 Levi bori sa'ori pìnↄn doka kɛ̀ Musa kpà Isarailinↄa kãsãa ũ. Tó aↄ̃é fↄ̃ wà tó gbɛ̃nↄ gↄ̃ papana, weégↄ̃ sa'ori pãnde nii vĩ lán Mɛlɛkizɛdɛki bà dↄro, sé Aruna bori sa'ori zɛ́kpaɛ. 12 Tó sa'orinↄ lìɛ, séde doka liɛ. 13 Gbɛ̃ kɛ̀ wà yã beeenↄ ò à musu nɛ́ Isaraili borii kɛ̀ à gbɛ̃kee e sa'ona zĩi kɛ zikiroomɛ. 14 Zaakɛ wá dↄ̃ sãnsãn kɛ̀ wa Dii bↄ̀ Yuda borii guumɛ. Wèe ma kɛ̀ Musa sa'ona yã ò borii pì musuro. 15 Yã kɛ̀ yã pì wɛ́ɛ bↄ̀n yɛ̀: Sa'ori pãnde bↄ̀ lán Mɛlɛkizɛdɛki bà. 16 À gↄ̃na sa'ori ũu nɛ́ doka ke borikɛ yãnlo. À wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaro gbãaa yãnzimɛ. 17 Zaakɛ wà bè: Nɛ́gↄ̃ dɛ sa'ori ũ ai gurↄ píngi Mɛlɛkizɛdɛki zɛ́kpaɛn. 18 Wà doka kɛ̀ kuu yãa pì kpà kpado, kɛ̀ à gbãaro, bensↄ̃ à kuu pↄ́ke ũro. 19 Zaakɛ doka pì e tó gbɛ̃ke gↄ̃̀ papanaro. Ben tãmaa kɛ̀ sã̀ↄ zɛ́ bↄ̀we, kɛ̀ wa sↄ̃o Ludazi. 20 Beee gbɛra Luda e beee kɛ ladana sairo. Gbɛ̃ kpaaanↄ gↄ̃̀ sa'orinↄ ũ ladana saimɛ, 21 mↄde Yesu gↄ̃̀ sa'ori ũ kↄ̃n ladanao, kɛ̀ Luda bènɛ: Dii la dà eé lɛ́ sↄkparo, à bè eégↄ̃ dɛ sa'ori ũ ai gurↄ píngi. 22 Ladana pì yãnzi Yesun kpɛ́gaaudee ũ kɛ̀ tò Luda bà kuunańyo dufu dɛ a ziila. 23 Beee gbɛra sa'orinↄↄ pari yã, zaakɛ gaa è tó aↄ̃gↄ̃ kú ń zĩi guu gurↄ píngiro. 24 Mↄde kɛ̀ Yesu kuu ai gurↄ píngi yãnzi, à sa'orikɛɛ gɛ̃ɛblena vĩro. 25 Beee yãnzi eé fↄ̃ à gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è sↄ̃ Ludazi à gãzĩnↄ mì sí mámmam, zaakɛ à kuu ai gurↄ píngimɛ, ègↄ̃ kúɛ kɛɛńnɛ Ludanɛ. 26 Sa'oriki beee taka bé à kↄ̃ sìwao. À kuuna adona. À yã zaaa ke gbãsĩ vĩro. Luda à kɛ̃̀kↄ̃a kↄ̃n durunkɛrinↄ, à à sɛ̀ à tào musu ai a kiia. 27 À bà kú kↄ̃n sa'ona lán guu e dↄↄ nào lán sa'oriki kpaaanↄ bàro. Gbɛ̃ pìnↄ è saa o ń zĩnda durunnↄ yãnzi kↄ̃n ń gbɛ̃nↄ pↄ́nↄ dↄ. Àpi sↄ̃ↄ ò gɛ̃̀n domɛ, kɛ̀ à a zĩnda kpà. 28 Musa doka è gbɛ̃nↄ ká sa'orikinↄ ũ aↄ̃ gbãasaikɛɛ guumɛ, mↄde kɛ̀ Ludaa la dà doka pì diɛna gbɛra, ben à a Nɛ́ kɛ̀ gↄ̃̀ papana ai gurↄ píngi kàn.
1 Yã kɛ̀ wée oo mìn yɛ̀: Wá sa'oriki beee taka vĩ vɛ̃ɛna kíblekitaa musu Luda Bítadee ↄplaazi. 2 È zĩi kɛ Ludakukiia, bisakuta yãpuraa kɛ̀ Dii dↄ̀n, èe kɛ pↄ́ kɛ̀ gbɛ̃nteenↄↄ dↄ̀nlo. 3 Zaakɛ gbadana kↄ̃n sa'onao yãnzin wè sa'oriki píngi kázi, à maa àpi gↄ̃ pↄ́ vĩ à kpá se. 4 Tó à kú anduna guu, eégↄ̃ dɛ sa'ori ũro, zaakɛ sa'ori kɛ̀ aↄ̃è gbaanↄ kpá lán doka dìɛ nànↄↄ kuu kↄ̀. 5 Zĩi kɛ̀ aↄ̃ↄe kɛɛ nɛ́ pↄ́ kɛ̀ kú musu takamɛ, à niniimɛ. Beee yãnzi kɛ̀ Musa yezi à bisakutaa dↄ, Luda bènɛ à làakari kɛ à pↄ́ kɛ̀ a à taka ↄ̀dↄanɛ kpiii musu kɛ lán à dɛ nà píngi. 6 Yesu bé Luda bà kuunawao yãkɛkɛri ũ. Zaakɛ Luda bà kuunawao pì dɛ à bà kuunańyo ziila, zĩi kɛ̀ wà dànɛ dɛ sa'oriki pìnↄ pↄ́la. Luda bà kuunawao pì lɛ́gbɛ̃na dɛ à ziila dↄ. 7 Tó Luda bà kuunańyo zii pì papanamɛ yã, lɛ à plaadee zɛ́ vĩro. 8 Kɛ̀ Dii Isarailinↄ taari è à bè: À gurↄↄ e mↄↄ kɛ̀ mɛ́ ma bà kuuna kↄ̃n Isarailinↄ kↄ̃n Yudanↄ dufu kɛ. 9 Eégↄ̃ dɛ lán ma bà kuuna kↄ̃n ń dezinↄo gurↄↄ kɛ̀ ma ń kũ ń ↄↄa ma ń bↄ́ɛ Igipiti bàro. Zaakɛ aↄ̃ↄe zɛ kↄ̃n ma bà kuunańyooro, ben ma ń tón. 10 Ma bà kuuna kↄ̃n Isarailinↄ gurↄ beeenↄ gbɛra yãn yɛ̀: Mɛ́ ma dokayãnↄ dańnɛ ń nↄ̀sɛ guu, mɛ́ kɛ̃ ń swɛ̃̀a. Mɛ́gↄ̃ dɛ ń Luda ũ, aↄ̃égↄ̃ dɛ ma gbɛ̃nↄ ũ. 11 Aↄ̃ gbɛ̃ke é yã dada a daanɛro, aↄ̃ gbɛ̃ke é ma dↄ̃na da a gbɛ̃nɛro, zaakɛ aↄ̃ píngi égↄ̃ ma dↄ̃mɛ, nɛ́ féte gbɛ̃nsi ń píngi. 12 Mɛ́ sùu kɛńyo kↄ̃n ń taarinↄ, mɛ́ ń durunnↄ yã da dↄro. 13 Kɛ̀ Luda bà kuunańyo dufu pì yã ò, à à káakupↄ zi bò. Pↄ́ kɛ̀ zi kũ̀ à bùsa, à kpana guuzi zã̀ro.
1 Luda bà kuunańyo káaku dↄnzi zɛ́kpaɛnↄ vĩ kↄ̃n Ludakukii kɛ̀ kú tↄↄtɛo. 2 Fitia kↄ̃n teebu kɛ̀ wè burɛdi káɛa Ludanɛo kú gãnu kɛ̀ wè be guu kɛ̀ kú adonan. 3 Kpɛ́nɛ kɛ̀ wè be Ludakukii pì kú lábure plaadee kpɛɛ. 4 À guun tuaetiti kpatakii kɛ̀ wà pì kↄ̃n vurao kún kↄ̃n Luda bà kuunańyo àkpati kɛ̀ vura kúɛa mámmam-o. Vura loo kɛ̀ mana kú à guu kú àkpati pì guu kↄ̃n Aruna gò kɛ̀ lá bↄ̀rↄ kùo kↄ̃n Luda yãdiɛna gbɛ̀ walaanↄ. 5 Àkpati pì musu kɛrubu gakuideenↄↄ kú durunkɛ̃nnɛkiila. Pↄ́ pìnↄ bↄkↄ̃tɛna doodo gurↄↄn yɛ̀ro. 6 Lán aↄ̃ kaɛna lɛ, sa'orinↄ ègↄ̃ gɛ̃ɛ gãnun gɛ̃̀n baaagↄ̃ aↄ̃ ń sa'ona zĩi kɛ. 7 Sa'oriki bé è gɛ̃ kpɛ́tu gɛ̃̀n do wɛ̃̀ doo guu, bensↄ̃ è gɛ̃ aru sairo. È aru pì fãfã a zĩnda durun yãnzi kↄ̃n a gbɛ̃nↄ pↄ́ kɛ̀ aↄ̃ↄ kɛ̀ dↄ̃nasaikɛɛ guuo. 8 Luda Ninii e ↄdↄↄawe, gurↄↄ kɛ̀ kpɛ́ káaku pì kuu, Ludakuki zɛ́ wɛ̃naro. 9 Beee e yã lɛɛkↄ̃ziwe kↄ̃n tia yão à bè, pↄ́ kɛ̀ dↄnziri è Luda gbaanↄ kↄ̃n sa'opↄ kɛ̀ è kpáanↄ è fↄ̃ à à kù kɛ gbãa mámmamlo. 10 Yã diɛna pìnↄ nɛ́ mɛ̀baayãmɛ. Pↄ́ble kↄ̃n íminao kↄ̃n gbãsĩbↄna bori sãnda píngio yãmɛ. Wà dìɛ ai zɛ́ dufu gurↄↄ gↄ̃ kámɛ. 11 Ben Kirisi mↄ̀ yã maaa kɛ̀ kà tiaa sa'oriki ũ. À gɛ̃̀ bisakutaa kɛ̀ bíta bensↄ̃ à papana dɛ à káakupↄlaa guu, kɛ̀ gbɛ̃ntee bé à dↄ̀ro, anduna kɛ̀ki pↄ́n sↄ̃ro. 12 Èe gɛ̃ Ludakukiin kↄ̃n blè ke zù aruoro, à gɛ̃̀ kↄ̃n a zĩnda aruo gɛ̃̀n domɛ, à gbɛ̃nↄ bòo ai gurↄ píngi. 13 Zaakɛ wè blè aru kↄ̃n zùsware aruo kↄ̃n zùnunu kɛ̀ wà kpàta túbuo fãfã gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ gbãsĩnↄa wà gbãsĩ bↄońgu, 14 weé Kirisi pↄ́ o dↄↄ́? À a zĩnda kpà Ludaa see sai kↄ̃n Ninii kɛ̀ ègↄ̃ kuu ai gurↄ píngi gbãaao. À aru è wa swɛ̃̀ pípiwe bↄna kɛkɛkɛna gɛ̀ pìnↄ guu, lɛ wà zĩi kɛ Luda Wɛ̃̀ndidenɛ. 15 Beee yãnzi Kirisi bé Luda bà kuunańyo dufu yãkɛkɛri ũ, lɛ gbɛ̃ kɛ̀ Luda ń sísinↄ auzɛnna kɛ̀ à à lɛ́ gbɛ̃̀ e yãnzi. À gà lɛ à ń bo, à taari kɛ̀ aↄ̃ↄ kɛ̀ Luda bà kuunańyo zi yã musunↄ kɛ̃ńnɛ. 16 Tó wà yezi wà zĩi kɛ gbɛ̃ lɛ́gbɛdiɛnaa, sé wàgↄ̃ dↄ̃ sãnsãn kɛ̀ adee gà, 17 zaakɛ gaa gbɛran lɛ́gbɛ ègↄ̃ gbãaa vĩ. Tó lɛ́gbɛdiɛri kpɛ́ bɛ̃ɛ, lɛ́gbɛ ègↄ̃ gbãaro. 18 Beee yãnzin wèe Luda bà kuunańyo káakupↄ pì kya kɛ aru sairo. 19 Kɛ̀ Musa doka yãdiɛnanↄ ò baade píngi wáa, à sãkã tɛ̃a zónzon kↄ̃n sɛ̃̀sↄ̃vlãao sɛ̀ à zↄ̃̀ zùswarenɛ bↄ̀rↄ kↄ̃n blèkofĩi aru kɛ̀ wà yã̀kↄ̃tɛ kↄ̃n íoa, à fã̀fã Musa dokaa kↄ̃n gbɛ̃nↄo dↄ ń píngi 20 à bè, Luda bà kuunańyo arun gwe, kɛ̀ à dìɛare à kũna. 21 Lɛn Musa aru fã̀fã bisakutaaa kↄ̃n sa'ona zĩkɛbↄnↄo dↄ píngi. 22 Doka guu aru bé è gbãsĩ bↄ pↄ́ paride píngin. Arukwɛɛna sai durunnↄ kɛ̃nnɛna kuuro. 23 Zaakɛ à kↄ̃ sìo wà gbãsĩ bↄ pↄ́ kɛ̀ kú ludambɛɛ taka pìnↄn lán beee bà, sa'opↄ kɛ̀ dɛ beeelaa kↄ̃ sì kↄ̃n ludambɛ pↄ́ pìnↄ. 24 Zaakɛ Kirisi e gɛ̃ Ludakukii taka kɛ̀ gbɛ̃ntee dↄ̀nlo, à gɛ̃̀ à yãpuradeen ludambɛmɛ, guu kɛ̀ à kún tia wa Zɛnyodee ũ Luda aɛzĩ. 25 Sa'oriki è gɛ̃ Ludakukiin kↄ̃n pↄ́kãde aruo wɛ̃̀ kↄ̃n wɛ̃̀o, mↄde Kirisi e gɛ̃ lɛ à a zĩnda kpá gɛ̃̀n baaagↄ̃ yãnziro. 26 Tó èe kɛ lɛro, lɛ èe nawɛ̃a kɛɛ gɛ̃̀n baaagↄ̃ zaa andunakaɛgurↄ. Yãpuraa guu à mↄ̀ gɛ̃̀n domɛ gurↄↄ kɛ̀ anduna kà a kákiia sa, à a zĩnda kpà sa'opↄ ũ, lɛ à durun mì dɛ. 27 Ludaa dìɛ gbɛ̃nteenɛ à ga gɛ̃̀n do, gbasa à yãkpaɛ kɛo, 28 lɛn Kirisi a zĩnda kpà gɛ̃̀n do lɛ, à gbɛ̃ pariinↄ durun dì a mìa. Eé ɛara à mↄ́ à gɛ̃̀n plaadeeo, èe kɛ durun yãnzin dↄro, lɛ à gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ wɛ́ɛ dↄzinↄ mì sí yãnzimɛ.
1 Musa doka nɛ́ yã maaa kɛ̀ èe mↄↄ takamɛ, èe kɛ yã pìnlo. Beee yãnzi sa dↄ̃nkↄ̃ pì ona gɛ̃̀n baaagↄ̃ wɛ̃̀ kↄ̃n wɛ̃̀o è fↄ̃ à gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe sↄ̃ↄ Ludazinↄ kɛ papana zikiro. 2 Tó saa pì ona gbãsĩ bↄ̀ dↄnzirinↄn gɛ̃̀n do ai gurↄ píngimɛ yã, lɛ aↄ̃ kù kɛ̀ gbãa, wà à ona tò. 3 Yãpuraa guu sa'ona pì bé è gbɛ̃nↄ durun yã dↄńgu wɛ̃̀ kↄ̃n wɛ̃̀o. 4 Zaakɛ zùsware kↄ̃n blèkofĩio aru è fↄ̃ à durun kɛ̃ḿma zikiro. 5 Beee yãnzi kɛ̀ Kirisi e mↄↄ anduna guu, à bè Ludanɛ: Ń ye sa'opↄ ke gbaaziro, ben n gbɛ̃ntee mɛ̀ kɛ̀mɛ. 6 Sa'pↄ kɛ̀ wè ká tɛ́n à tɛ́ kũ kↄ̃n sa'opↄ kɛ̀ wè o durun yã musuo è kɛ́nnɛro. 7 Ben ma bè: Maɛ̀ kɛ̀! Lán wà kɛ̃̀ takadan ma yã musu nà, ma mↄ n pↄyezi kɛmɛ, Luda. 8 Káaku gĩa à bè, sa'ona kↄ̃n gbaao kↄ̃n saa kɛ̀ wè ká tɛ́n à tɛ́ kũo kↄ̃n saa kɛ̀ wè o durun yã musuo è ká Ludanɛro, à yeziro, baa kɛ̀ doka bé à dìɛ. 9 Ben à bè, áɛ kɛ̀, a mↄ à pↄyezi kɛmɛ. À à káakupↄ kpà kpadozi à plaade diɛna yãnzi. 10 Luda pↄyezi pì kɛna guu Yesu Kirisi a zĩnda kpà sa'opↄ ũ gɛ̃̀n do, à tò wá kú adona Luda gbɛ̃nↄ ũ. 11 Gurↄ píngi sa'orinↄ ègↄ̃ kú ń zĩi guumɛ, aↄ̃gↄ̃ sa dↄ̃nkↄ̃ kɛ̀ è fↄ̃ à durun kɛ̃ńnɛ zikiroo oo gɛ̃̀n baaagↄ̃. 12 Kirisi sↄ̃ saa ò durun yãnzi gɛ̃̀n domɛ ai gurↄ píngi, ben à gàa à vɛ̃̀ɛ Luda ↄplaazi. 13 Zaa gurↄ beeean à kú gwe, èe dãa Luda a ibɛɛnↄ kɛare a tinti ũ. 14 Zaakɛ sa'ona gɛ̃̀n doo pì guu, à tò gbɛ̃ kɛ̀ à gbãsĩ bↄ̀ńgunↄ gↄ̃̀ papana ai gurↄ píngi. 15 Luda Nini ɛ̀ara èe yã pì oowe dↄ à bè: 16 Ma bà kuunańyo gurↄ beeenↄ gbɛra yãn yɛ̀: Mɛ́ ma dokayãnↄ dańnɛ ń nↄ̀sɛ guu, mɛ́ kɛ̃ ń swɛ̃̀a. 17 Gbasa à bè: Mɛ́ ń durun kↄ̃n ń taarinↄ yã da dↄro. 18 Lán à ń durun kɛ̃̀ńnɛ nà, sa'ona ń yãnzi zɛ́ vĩ dↄro. 19 Beee yãnzi ma gbɛ̃nↄ, kↄ̃n Yesu aru gbãaao wá gɛ̃na Ludakukiin zɛ́ vĩ kↄ̃n swɛ̃̀o kpaɛna, 20 zaakɛ à wɛ̃̀ndi zɛ́ dufu bↄ̀we a mɛ̀ gãzĩ à gɛ̃̀wao lábure kpɛɛ. 21 Lán wá sa'ori ìsi vĩ nà Luda uakũri ũ, 22 wà sↄ̃ Ludazi kↄ̃n nↄ̀sɛo do kↄ̃n à náanɛkɛna seka saio kↄ̃n swɛ̃̀ kɛ̀ wà pìpi wà taari laasuu bↄ̀ à guuo kↄ̃n mɛ̀ kɛ̀ wà à zú ò kↄ̃n í wásawasao. 23 Wàgↄ̃ tãmaa kɛ̀ wa zɛo kũna gíngin, zaakɛ Luda à lɛ́ gbɛ̃̀, bensↄ̃ à náanɛ vĩ. 24 Wà làakari dↄkↄ̃a, wà tɛ́ ká kↄ̃n yenzi kↄ̃n maakɛnao yã musu. 25 Wàton pã kpá wa kakↄ̃anazi lán gbɛ̃kenↄ è kɛ nàro. Wà lɛ́ dakↄ̃a, atɛ̃nsa lán á è Dii sugurↄↄ e kaa kĩi nà. 26 Tó wa yãpuraa mà wá dↄ̃̀, tó wá kpɛ́ wée durun kɛɛ gĩanzi, sa'ona kɛ̀ eé durun kɛ̃wa kuu dↄro. 27 Pↄ́ kɛ̀ gↄ̃̀wee bé à dɛ wàgↄ̃ wɛ́ɛ dↄↄ yãkpaɛzi ũ kↄ̃n swɛ̃̀kɛ̃nguo kↄ̃n tɛ́ gbãaa kɛ̀ eé Luda ibɛɛnↄ kaatɛo. 28 Wè gbɛ̃ kɛ̀ gì Musa doka dazi dɛ à wɛ́ɛ gwana sai gↄ̃ↄn plaa ke aagↄ̃ sèedakɛna musu. 29 Tó gbɛ̃ kɛ̀sɛ pɛ̀ɛ Luda Nɛ́a, ben à kya kà Luda bà kuunańyo aru kɛ̀ à gbãsĩ bↄ̀agun, ben à Nini Gbɛ̃kɛkɛnnɛri sↄ̃̀sↄ̃, àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ à wɛ́ɛtãmma égↄ̃ bíta dɛ beeela maamaa. 30 Zaakɛ wá yã kɛ̀kii òri dↄ̃ à bè, ámbe é gɛ̃ɛ boḿma, ámbe é fĩa bońnɛ. Wà bè dↄ, Dii é yãkpaɛ kɛ kↄ̃n a gbɛ̃nↄ. 31 Yã pãsĩmɛ, tó n lɛɛ n da Luda Wɛ̃̀ndide ↄzĩ. 32 À laasuu lɛ́ a kuuna yãaa. A wɛ́ɛkɛ̃na gbɛra a nawɛ̃a fↄ̃̀ a ↄsi bíta kana guu. 33 Zĩkenↄa wè a sↄ̃sↄ̃, wè wɛ́ɛ tãawa parii guu. Zĩkenↄa eè zɛ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ wèe wɛ́ɛ tãaḿma lán beee bànↄo. 34 A pisinanↄ wɛ̃nda dↄ̃̀. Kɛ̀ wà a pↄ́nↄ sìawa, a wezi kↄ̃n pↄnnaao, zaakɛ á dↄ̃ kɛ̀ a auziki maaa kɛ̀ eégↄ̃ kuu ai gurↄ píngi vĩ. 35 Beee yãnzi àton tó a wↄ́rↄngↄ kɛ̀ àre vĩare bíta kɛ̃awaro. 36 Séde àgↄ̃ mɛna vĩ, lɛ à pↄ́ kɛ̀ Luda à lɛ́ gbɛ̃̀ e à pↄyezi kɛna gbɛra. 37 Zaakɛ à gↄ̃̀ fétemɛ, eé gì kɛro, kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ èe mↄↄ é pita. 38 Gbɛ̃ maaa égↄ̃ kuu ma náanɛ kɛ̀ èe kɛɛ yãnzi, mↄde tó à sↄ̀kpa kpɛɛ, ma pↄↄ égↄ̃ nnaro. 39 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è bↄru kpɛɛ aↄ̃ ń zĩnda kaatɛnↄn wa ũro. Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ Luda náanɛ kɛ̀ aↄ̃ mìsina ènↄn wa ũ.
1 Ludanaanɛkɛnan tãmaadↄnaa seka sai ũ, yã kɛ̀ wè wɛ́ɛ siàlɛro sina yãpuraa ũ. 2 Gbɛ̃ káakunↄ ludanaanɛkɛna bé à tò Luda ń sáabu kpà. 3 Wa ludanaanɛkɛna bé à tò wá dↄ̃ kɛ̀ à yã'ona bé à anduna kàɛ. Pↄ́ kɛ̀ wè wɛ́ɛ siàlɛroon à pↄ́ kɛ̀ wè wɛ́ɛ siàlɛ kɛ̀o. 4 Abila ludanaanɛkɛna bé à tò à sa'ona Ludaa maaa dɛ̀ Kaini pↄ́la. À ludanaanɛkɛna yãnzin Luda à sáabu kpàzi, à à dìɛ gbɛ̃ maaa ũ, ben à à gbaa sì. Baa kɛ̀ à gà, wá kpɛ́ wée à yã maa Luda náanɛ kɛ̀ à kɛ̀ pì yãnzi. 5 Ɛnↄku ludanaanɛkɛna bé à tò Luda à sɛ̀, lɛ àton garo yãnzi. Wèe à e dↄro, kɛ̀ Luda à sɛ̀ bↄna anduna guu yãnzi. Ai Luda gↄ̃ gá à sɛ́, à à sáabu kpà, à bè à yã kàare. 6 Gbɛ̃ke yã è ká Ludanɛ à náanɛkɛna sairo. Séde gbɛ̃ kɛ̀ èe sↄ̃ↄzi sí kɛ̀ à kuu bensↄ̃ è fĩa bo a kii wɛtɛrinↄnɛ. 7 Kɛ̀ Luda lɛ́ dà Nuua yã kɛ̀ wèe e yãroo musu, ben à Luda náanɛ kɛ̀, à à yã mà, à góro'itɛ kɛ̀, à a uadeenↄ mì sìo. À ludanaanɛkɛna bé à tò yã vɛ̃̀ɛ andunaa, bensↄ̃ Ludaa tò yã bↄ̀o nna a náanɛ kɛ̀ à kɛ̀ pì yãnzi. 8 Kɛ̀ Luda Ibraĩ sìsi lɛ à gá bùsu kɛ̀ é kpáa àgↄ̃ vĩi guu, ben Ibraĩ Luda náanɛ kɛ̀, à Luda yã pì mà. À bↄ̀ bɛ, baa kɛ̀ à guu kɛ̀ èe gaan pì dↄ̃ro. 9 À Luda náanɛ kɛ̀, ben à bɛɛ pɛ̀ɛ bisakutaa ũ bùsu kɛ̀ Luda à lɛ́ gbɛ̃̀nɛ pì guu nibↄ ũ. Lɛmɛ dↄ Isaaku kↄ̃n Yakubuo, zaakɛ Luda lɛ́gbɛ̃na pì gↄ̃̀ ń pↄ́ ũmɛ. 10 Zaakɛ wɛ́tɛ kɛ̀ Ludaa kàɛ à bò à kãsãpɛɛnan Ibraĩ wɛ́ɛ dↄzi. 11 Sara ludanaanɛkɛna bé à tò à zɛ́ è à nↄ̀ sì, baa kɛ̀ pãaamɛ, bensↄ̃ à zi kũ̀, zaakɛ à dↄ̃ kɛ̀ Luda kɛ̀ lɛ́ gbɛ̃̀are náanɛ vĩ. 12 Baa kɛ̀ à zi kũ̀, gↄ̃gbɛ̃ mɛ̀n doo pì borii kɛ̀ pari lán sↄsↄnɛnↄ ke ísialɛ bùsu'ãatɛ̃ bà, weé fↄ̃ wà à lɛ́ dↄ̃ro. 13 Gbɛ̃ pìnↄ gàga ń píngi ń ludanaanɛkɛna guu, pↄ́ kɛ̀ à à lɛ́ gbɛ̃̀ńnɛnↄ ena sai. Aↄ̃ↄ è kãaa wà gbãakɛ kpàzi. Aↄ̃ bè, nibↄ kↄ̃n bↄ̀amↄnↄn ń ũ anduna guu kɛ̀. 14 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è o lɛɛnↄↄ e ↄdↄↄawe kɛ̀ wèe ń zĩnda bùsu nii dɛɛmɛ. 15 Tó bùsu kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀n bɛgɛn aↄ̃ↄe kɛɛ yã, lɛ aↄ̃ zɛ́ è aↄ̃ ɛ̀ara wà tà gwe. 16 Mↄde bùsu kɛ̀ maa dɛ beeelaan aↄ̃ↄe à nii dɛɛ, àmbe ludambɛ pↄ́ ũ. Beee yãnzi tó wà Luda sìsi ń Luda ũ, è kɛnɛ wíyã ũro, zaakɛ à wɛ́tɛdaa kàɛ ń pↄ́ ũ. 17 - 18 Kɛ̀ Luda Ibraĩ yↄ̃̀ à gwà, ben Ibraĩ Luda náanɛ kɛ̀, à Isaaku kpà sa'opↄ ũ. Luda lɛ́ gbɛ̃̀nɛ yã à bè, Isaaku boriinↄn weégae benɛ a boriinↄ ũ. Baa kↄ̃n beeeo à zɛ̀ kↄ̃n a nɛ́ mɛ̀n doo pì kpanao. 19 À sì kɛ̀ Luda gbãaa é fↄ̃ à gɛ̀nↄ fɛɛ bↄna gaan, ben à dɛ lándↄ̃ wà be à ɛ̀ara à Isaaku è bↄna gaan bà. 20 Isaaku Luda náanɛ kɛ̀, ben à sa'olɛ kɛ̀ Yakubu kↄ̃n Isauonɛ. 21 Kɛ̀ Yakubu kú gaa lɛ́zĩ, ben à Luda náanɛ kɛ̀, à sa'olɛ kɛ̀ Yusufu nɛ́nↄnɛ, ben à gbãa è a gòa à dↄnzi kɛ̀. 22 Kɛ̀ Yusufu kà gana, ben à Luda náanɛ kɛ̀, à Isarailinↄ bↄna Igipiti yã ò kↄ̃n lán aↄ̃é kɛ kↄ̃n à gɛ̀wao nà. 23 Musa de kↄ̃n à dao Luda náanɛ kɛ̀, ben aↄ̃ à ùtɛ ai mↄ aagↄ̃ à ina gbɛra, kɛ̀ aↄ̃ↄ è à àisi maa yãnzi. Aↄ̃ↄe vĩa kɛ doka kɛ̀ Fili'auna dìɛnɛro. 24 Kɛ̀ Musa bíta kũ̀, ben à Luda náanɛ kɛ̀, à gìzi wà à sísi Fili'auna nɛ́nↄgbɛ̃ nɛ́ ũ. 25 À sì wà wɛ́ɛ tãawa kↄ̃n Luda gbɛ̃nↄ dɛ kuuna kↄ̃n pↄnnaao durun guu gurↄ plaaala. 26 À dìɛ kɛ̀ wí kɛ̀ wè daḿma Kirisi yãnzi dɛ Igipiti auzikila, zaakɛ ziaa zĩ láadan à wɛ́ɛ kúa. 27 À ludanaanɛkɛna bé à tò à bↄ̀ Igipiti, èe vĩa kɛ Fili'auna pↄfɛ̃nɛro, à zɛ̀ gíngin lándↄ̃ à Luda kɛ̀ wè e kↄ̃n wɛ́ɛoroo è bà. 28 À ludanaanɛkɛna bé à tò à Banla zĩbaa dìɛ kↄ̃n aru mámana kpɛɛlɛ gũ̀ao, lɛ malaika gbɛ̃dɛdɛri tón ↄ kɛ ń daudunↄaro yãnzi. 29 Isarailinↄ Luda náanɛ kɛ̀, aↄ̃ bikũ̀ Isia Tɛ̃aaa lán tↄↄtɛ kori bà. Kɛ̀ Igipitinↄ yↄ̃̀a lɛ, ben í dàńla. 30 Isarailinↄ Luda náanɛ kɛ̀, aↄ̃ táa ò wà lìga Yɛrikozi ai gurↄ swɛɛplaa, ben à bĩi kwɛ̀. 31 Kaarua Rahabu Luda náanɛ kɛ̀, à gu'asiigwarinↄ dìɛ à ń gwá maamaa, ben èe kaatɛ kↄ̃n ludayãdarisainↄoro. 32 Mɛ́ be dia dↄↄ? Mɛ́ zɛ́ e mà Gidiↄn yã oro ke Baraki ke Samusĩ ke Yɛfɛta ke Dauda ke Samuɛli ke annabinↄ. 33 Aↄ̃ Luda náanɛ kɛ̀, ben aↄ̃ zĩ̀ blè kínanↄa, aↄ̃ yã gↄ̃̀gↄ̃ gbɛ̃nↄnɛ a zɛ́a, aↄ̃ lɛ́ kɛ̀ Ludaa gbɛ̃̀ńnɛ gbɛ̀ è, aↄ̃ músunↄ lɛ́ nàkↄ̃a, 34 aↄ̃ tɛ́ pãsĩ dɛ̀, aↄ̃ bↄ̀ fɛ̃ɛdaa lɛ́zĩ, aↄ̃ gbãaa è ń gbãasaikɛɛ guu, aↄ̃ pãsĩ kũ̀ zĩ̀ guu, aↄ̃ pɛ̀ bori pãnde zĩ̀kpɛɛnↄa, 35 aↄ̃ nↄgbɛ̃nↄ nɛ́ gɛ̀nↄ fɛ̀ɛ bↄna gaan aↄ̃ↄ kpàḿma. Wà mɛ̀ ↄ̃̀ ń gbɛ̃kenↄa, ben aↄ̃ gìzi wà ń gbarɛ, lɛ wà fɛɛ bↄna gaan wà bↄ maa yãnzi. 36 Wà ń gbɛ̃kenↄ fabò, wà ń gbɛ̃ kↄ̃n flã̀o. Wà mↄ̀ kà ń gbɛ̃kenↄa, wà ń ká kpɛ́siaan. 37 Wà ń pápa gbɛ̀o wà ń dɛ́dɛ, wà ń zↄ̃kↄ̃rɛ plaa kↄ̃n sagasigio, wà ń dɛ́dɛ kↄ̃n fɛ̃ɛdaao. Aↄ̃ táa ò sã báa kↄ̃n blè báao dana. Aↄ̃ gↄ̃̀ kori, wà wɛ́ɛ tã̀ḿma, wà ĩa dàḿma. 38 Anduna kuuna e kↄ̃ síńyoro. Aↄ̃ likↄ̃aa zↄ̃̀ sɛ̃̀n kↄ̃n kpiii musunↄ, aↄ̃ↄ kú gbɛ̀wɛɛnↄ kↄ̃n kokotɛ̃wɛɛnↄ guu. 39 Baa kɛ̀ Luda gbɛ̃ pìnↄ sáabu kpà ń píngi a náanɛ kɛ̀ aↄ̃ↄ kɛ̀ yãnzi, aↄ̃ↄe pↄ́ kɛ̀ à à lɛ́ gbɛ̃̀ńnɛ ero, 40 Luda gĩakɛ à dìɛ, wà gwena maaa e dɛ ń pↄ́laa, lɛ aↄ̃tongↄ̃ papana wa sairo.
1 Beee yãnzi wapinↄ se, lán sèedadeenↄↄ diwazi nà lɛ, wà ↄ kpá pↄ́ kɛ̀ è kpáweenↄzi kↄ̃n durun kɛ̀ è wa kakũn aagao píngi, wà bàkpakↄ̃sↄ̃na kɛ̀ Ludaa dìɛwe lɛ́ kↄ̃n mɛnao. 2 Wà wɛ́ɛ pɛ́ Yesua kɛ̀ bↄ̀ kↄ̃n wa ludanaanɛkɛna zɛ́o bensↄ̃ à zɛ́ pì kɛ̀ papana. À gana lía fↄ̃̀, èe à wíyã daro pↄnnaa kɛ̀ diɛnanɛ ena yãnzi, ben à gàa à vɛ̃̀ɛ Luda kíblekita ↄplazi. 3 À laasuu lɛ́ à yãa, lán à mɛna fↄ̃̀ kↄ̃n durunkɛri kɛ̀ aↄ̃ íbɛtɛ beee taka kpàonↄo, lɛ àton kpasa a kã garo yãnzi. 4 Zaakɛ a ↄsikana kↄ̃n durun-o guu, ée zɛ a gi ai a gaa a gaoro. 5 Nↄ̀sɛyĩikũyã kɛ̀ wà òare lán nɛ́nↄ bà sã̀agun yↄ́? Wà bè: Ma nɛ́, tó Dii e n totoo, ǹton diɛ pãro. Tó à kpã̀kɛ̃nzi, ǹton tó n kã garo. 6 Zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ Dii yezin è toto, è wɛ́ɛ tã gbɛ̃ kɛ̀ à sì a nɛ́ ũua. 7 À wɛ́ɛtãmma diɛ totona ũ. Luda bé èe beee kɛare, kɛ̀ à nɛ́nↄn a ũ yãnzi. Nɛ́ kee kuu kɛ̀ à de gí à à totoziↄ́? 8 Tó èe a toto lán a nɛ́ kpaaanↄ bàro, ɛ̃ndɛ̃ à nɛ́nↄn a ũro, gitasↄtↄnɛnↄn a ũ. 9 Wá denↄ vĩ anduna kɛ̀ aↄ̃ wa toto, ben wa ń yã mà. Lán à dɛ lɛ nà, wà mì siɛ wa ninii Denɛ dɛ beeela wàgↄ̃ kuu. 10 Wa denↄ wa toto gurↄplaapↄ ũ aↄ̃ ↄ̃ndↄ̃ lɛ́n. Luda è wa toto wa kaarana yãnzimɛ, lɛ wa kuuna e àgↄ̃ adona lán à bà. 11 Totona kee pↄnnaa vĩ a gurↄaↄro, sé pↄsiaa, mↄde gbɛ̃ kɛ̀ totona pì ń kɛ́kɛnↄ è à gbɛ̀ e zãa bↄna maa kↄ̃n aafiao ũ. 12 Beee yãnzi à a ↄↄ kɛ̀ aↄ̃ gↄ̃̀ dↄazinↄ kↄ̃n a gbá kɛ̀ aↄ̃ gↄ̃̀ teeenↄ gba gbãaa, 13 à zɛ́ sɛ́ súusu, lɛ amↄa kɛ̀ ée tↄ̃ↄtɛɛnↄ tón kↄ̃̀ↄ kũro, aↄ̃ gↄ̃ kↄ̃n aafiao. 14 À wɛtɛ àgↄ̃ nna kↄ̃n baade píngio, a kuuna gↄ̃ adona, zaakɛ tó gbɛ̃ kuuna adonaro, eé Dii ero. 15 À làakari kɛ, a gbɛ̃ke tón kora Luda gbɛ̃kɛkɛnnɛnazi à gↄ̃ fĩndio'a ũ a tɛ́, à ĩa da gbɛ̃nↄa pari à ń yakaro. 16 A gbɛ̃ke tóngↄ̃ dɛ pãpãkɛri ke ludayãdarisai ũ lán Isau bàro. À a daudukɛzɛ yà pↄ́ gɛ̃̀n do blena yãnzi. 17 Á dↄ̃ kɛ̀ à sa'olɛ wɛ̀tɛ a dea zãa, ben Luda gìnɛ. Baa kɛ̀ à wɛ̀tɛ kↄ̃n wɛ́ɛ'io, èe zɛ́ e à yã kɛ̀ à kɛ̀ liɛro. 18 Èe kɛ Sinai kpiii kɛ̀ weé fↄ̃ wà ↄ kɛan a sↄ̃ziro, kɛ̀ èe tɛ́ kũu à gusiaa vĩ kↄ̃n gu bùgubuguo kↄ̃n zàga'ĩao 19 kↄ̃n kãkãki'ↄo kↄ̃n Luda kòto gbãaao. Kɛ̀ Isarailinↄ kòto pì mà, aↄ̃ agbaa kpànɛ wà bè àton yãke ońnɛ dↄro, 20 zaakɛ aↄ̃é yã kɛ̀ à dìɛńnɛ kɛ̀kii fↄ̃ro à bè: Baa pↄ́kãdee bé à nà kpiii pìa, wà pápa gbɛ̀o wà dɛ. 21 Luda pitana pì nɛ́ vĩa yãmɛ maamaa ai Musa bè, vĩa a kũ, ée lugalugaa. 22 Mↄde a sↄ̃ Zayↄn kpiiizi kↄ̃n Luda Wɛ̃̀ndide wɛ́tɛ Yerusalɛmu kɛ̀ kú musuo kↄ̃n à malaika pariparii kɛ̀ aↄ̃ kakↄ̃ana gweenↄ 23 kↄ̃n daudu kɛ̀ aↄ̃ tↄ́ kɛ̃na gweenↄ kakↄ̃anao kↄ̃n Luda kɛ̀ dɛ gbɛ̃ sãnda píngi yãkpaɛkɛri ũuo kↄ̃n gɛ̀wãa gbɛ̃ maaa kɛ̀ aↄ̃ gↄ̃̀ papananↄ 24 kↄ̃n Yesu kɛ̀ dɛ Luda bà kuunańyo dufu yãkɛkɛri ũuo kↄ̃n à aru fãfãna kɛ̀ èe yã maaa oo dɛ Abila pↄ́laao. 25 À làakari kɛ àton gí yã'ori pì yã maziro. Lán gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gì Luda lɛ́damma mazi tↄↄtɛ kɛ̀nↄↄ e bↄro nà, wapinↄ se, lán Ludaa e lɛ́ daawa zaa musu, tó wa kpɛɛ lìnɛ, weé wa pↄ́ o dↄↄ́? 26 À kòto tↄↄtɛ lùgaluga yã, ben à lɛ́ gbɛ̃̀ à bè, é guu lugaluga gɛ̃̀n do dↄ, èe kɛ tↄↄtɛ adonlo, kↄ̃n musuomɛ sa. 27 Kɛ̀ à bè, gɛ̃̀n do dↄ, beee e beewe Luda pↄ́kɛna kɛ̀ eé lugalugaa pìnↄ é gɛ̃ zɛ́lamɛ, lɛ pↄ́ kɛ̀ è lugaroonↄ e àgↄ̃ kuu. 28 Beee yãnzi lán wée kpata kɛ̀ è nigãroo blee nà, wà Luda sáabu kpá, wàgↄ̃ dↄnzi kɛɛnɛ lán à yezi nà, wàgↄ̃ mì siɛɛnɛ vĩakɛnanɛ guu. 29 Zaakɛ wa Luda nɛ́ tɛ́ kɛ̀ è kũḿmamɛ.
1 À wɛ́ɛ tã àgↄ̃ gbɛ̃kɛɛ vĩ kↄ̃o. 2 À làakari dↄ nibↄyaarikɛnaa, zaakɛ lɛn gbɛ̃kenↄ malaikanↄ yàari kɛ̀ dↄ̃na sai lɛ. 3 À tó gbɛ̃ kɛ̀ wà ń ká kpɛ́siaa guunↄ yã dↄagu lán á kúńyo kpɛ́siaan bà, kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ wèe wɛ́ɛ tãaḿmanↄ, lán ámbe wèe wɛ́ɛ tãaawa bà. 4 Baade gae nↄsɛna da yã bɛ̀ɛdee ũ. Aↄ̃ton ń daɛkii gbãsĩ kpáro, zaakɛ Luda é yãkpaɛ kɛ kↄ̃n zinakɛrinↄ kↄ̃n pãpãkɛrinↄo. 5 Yena ↄↄzi tón dↄare aɛro. À zɛ kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ á vĩio, zaakɛ Luda bè: Mɛ́ n tónlo, mɛ́ pã kpanzi zikiro. 6 Beee yãnzi weè kùgbãaa kɛ wà be: Diin ma dↄnlɛri ũ, vĩa é ma kũro. Bↄ́n gbɛ̃ntee é fↄ̃ à kɛmɛɛ? 7 À tó a dↄn'aɛdee kɛ̀ aↄ̃ Luda yã òareenↄ yã dↄagu. À ń kuuna tàasi kɛ ai à lɛ́a à Luda náanɛ kɛ lán ń bà. 8 Yesu Kirisi dↄ̃nkↄ̃ gĩa kↄ̃n gbã̀ao ai gurↄ píngi. 9 Àton tó wà a sãsã kↄ̃n yã nibↄ pari dannɛnanↄoro. À maa wa swɛ̃̀gbãaa e Luda gbɛ̃kɛɛ guu, èe kɛ sa'opↄble yã kɛ̀ è àre ke kɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ zɛ̀onↄnɛronlo. 10 Bisakuta sa'orinↄ zɛ́ vĩ wà sa'okii kɛ̀ wá vĩ pↄ́blee blero. 11 Sa'oriki è gɛ̃ Ludakukiin kↄ̃n tubↄ aruo durunnↄ kɛ̃nnɛna yãnzi, ben wè à gɛ̀ kpata bùra kpɛɛ. 12 Beee yãnzi Yesu gà wɛ́tɛ kpɛɛ se, à gbãsĩ bↄ̀ gbɛ̃nↄn kↄ̃n a zĩnda aruo. 13 Wà bↄ wà gá à kiia bùra kpɛɛ, wí wa kũo se. 14 Zaakɛ wá wɛ́tɛ kɛ̀ eégↄ̃ kuu vĩ kɛ̀ro, wɛ́tɛ kɛ̀ èe mↄↄn wa wɛ́ɛ dↄzi. 15 Beee yãnzi wàgↄ̃ Luda sáabu kpá yãana sai Yesu gãzĩ wa sa'ona ũ. Gbaa kɛ̀ à sìsirinↄ è mↄ́on gwe. 16 À làakari dↄ maakɛna kↄ̃n kↄ̃gbɛ̃kɛnaoa. Sa beee taka ona bé è ká Ludanɛ. 17 À a dↄn'aɛdeenↄ yã ma à mì siɛńnɛ, lɛ aↄ̃ e wà zĩi kɛ kↄ̃n pↄnnaao, zaakɛ aↄ̃ↄ dɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃é ń zĩ yã tↄ̃kɛ̃ Ludanɛnↄ ũ. Tó aↄ̃ↄe zĩi kɛɛ kↄ̃n lɛ́suuo, eé àre kɛarero. 18 À adua kɛwe. Yãkee e wa swɛ̃̀ vĩro, weègↄ̃ yezi wàgↄ̃ kú wa dↄ̀rↄa yã píngi guu. 19 Má wɛ́ɛ kɛawa à adua kɛmɛ, atɛ̃nsa mà e mà mↄ́ a kiia kpakpaa. 20 Luda Aafiade kɛ̀ wa Dii Yesu fɛ̀ɛ bↄna gaan sãdãriki ũ a bà kuunawao gurↄ píngi aru gãzĩ, 21 à a kɛkɛ kↄ̃n maa píngio, lɛ à à pↄyezi kɛ à yã kɛ̀ kànɛ kɛ wa guu Yesu Kirisi gãzĩ. Àmbe à gakui vĩ gurↄ píngi, aami. 22 Ma gbɛ̃nↄ, ma wɛ́ɛ kɛ̀awa àgↄ̃ lɛ́damma yã pì kũna kↄ̃n mɛnao, zaakɛ takada kɛ̀ má kɛ̃̀aree bítaro. 23 Àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ wà wa gbɛ̃ndo Timↄti gbàrɛ. Tó à kà kɛ̀ tia, wé mↄ́ a gwa lɛdo. 24 À ì kpá a dↄn'aɛdeenↄa ń píngi kↄ̃n Luda gbɛ̃nↄ píngi. Itali bùsudeenↄ ì kpàawa. 25 Luda gbɛ̃kɛɛ kɛare a píngi.
1 Yemisi, Luda kↄ̃n Dii Yesu Kirisio zↄ̀bleri bé à ì kpà Isaraili bori kuri awɛɛplaaa kɛ̀ aↄ̃ↄ fãakↄ̃ananↄa. 2 Ma gbɛ̃nↄ, nawɛ̃a borii pari. À pↄ́ kɛ̀ eé a lee diɛ pↄnna yã ũ, 3 zaakɛ á dↄ̃ kɛ̀ a ludanaanɛkɛna yↄ̃agwana é mɛna iare. 4 À tó mɛna papaawa, lɛ àgↄ̃ dɛ gbɛ̃ kàsaranↄ ũ wásawasa yãke kɛ̃sãnaawaa sai. 5 Tó ↄ̃ndↄ̃ↄ e kɛ̃sãa a gbɛ̃kea, à wɛ́ɛ kɛ Ludaa, eé à gba, zaakɛ è baade píngi gba pↄ́ nↄ̀sɛo do taari'ena sai. 6 Tó à wɛ́ɛ kɛ̀a sↄ̃, à à náanɛ kɛ seka sai, zaakɛ sekadee dɛ lán ko vlãa bàmɛ. Guu kɛ̀ ĩa kàkan, gwen è gbɛ̃ɛn. 7 Gbɛ̃ beee taka tóngↄ̃ daa é pↄ́ e Diiaro, 8 zaakɛ à nↄ̀sɛ kuu plaplaamɛ, ben ègↄ̃ seka kɛɛ yã kɛ̀ èe kɛɛ guu píngi. 9 Takaasidee kɛ̀ kú wa tɛ́ pↄnnaa kɛ, kɛ̀ Luda à sɛ̀ lezĩ yãnzi. 10 Auzikidee pↄnnaa kɛ, kɛ̀ Luda à bùsa yãnzi, zaakɛ auzikideenↄ é gɛ̃ zɛ́la lán lávu kwɛna bàmɛ. 11 Ɔfãntɛ̃ è fɛɛ kↄ̃n à puusu gbãaao, à lá è kori kũ à vú è kwɛ́ à maakɛɛ è yãa. Lɛn auzikidee é kpá guuzi a bↄkↄ̃tɛnanↄ guu lɛ. 12 Aubarikadeen gbɛ̃ kɛ̀ è yↄ̃agwana fↄ̃ ũ, zaakɛ à bↄna maaa gbɛran Luda é auzɛnna kɛ̀ à à lɛ́ gbɛ̃̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ yeazinↄnɛ kɛnɛ yàari ũ. 13 Tó yↄ̃agwana gbɛ̃ lè, àton be Ludanlo, zaakɛ weé fↄ̃ wà Luda yↄ̃ wà gwa kↄ̃n à zaaaoro, bensↄ̃ àpi è gbɛ̃ke yↄ̃ à gwa kↄ̃n à zaaaoro. 14 Baade yↄ̃agwana è bↄ à pↄ́nidɛna kiiamɛ, ben è à wɛ́ɛ ble à à gáɛ. 15 Ben pↄ́nidɛna pì è nↄ̀ sí à nɛ́ i durun ũ. Tó durun bíta kũ̀ sↄ̃, è gaa imɛ. 16 Ma gbɛ̃ yenzideenↄ, àton a zĩnda sãsãro. 17 Gba maa wásawasa píngi è bↄ musu De Luda pↄ́ gupurinↄ Kɛ̀ri kiiamɛ. È liɛro, à gupura'i è lagoro. 18 À pↄyezi guu à wa i kↄ̃n a yã yãpuradeeo, lɛ wà e wàgↄ̃ aɛ à pↄ́kɛnanↄ tɛ́. 19 Ma gbɛ̃ yenzideenↄ, à yã kɛ̀ ma. Àgae yã ma kpakpaa a píngi, mↄde àton yã o kpakpaaro, àtongae pↄ fɛ̃ kpakpaaro. 20 Zaakɛ gbɛ̃ntee pↄfɛ̃ è mↄ́ kↄ̃n yã maaa kɛ̀ Ludaa yezioro. 21 Beee yãnzi à ↄ kpá dà zaaa kↄ̃n yã pãsĩ kɛ̀ dàgulaanↄzi píngi. À yã kɛ̀ wà tↄ̃̀ a swɛ̃̀n, kɛ̀ eé fↄ̃ à a mì sí sí kↄ̃n zĩndabusanao. 22 Àton a zĩnda sãsãro, àton yã pì ma kↄ̃n swão pãro, à zĩi kɛa. 23 Zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ è yã ma, ben è zĩi kɛoroo dɛ lán gbɛ̃ kɛ̀ èe a zĩnda gwaa dígi guu bàmɛ. 24 À zĩnda gwana gbɛra, tó à gɛ̃̀ zɛ́la, lán à dɛ nà è sãn gↄ̃ↄmɛ. 25 Gbɛ̃ kɛ̀ wɛ́ɛ tɛ́ Luda doka papanazi kɛ̀ è tó wà gↄ̃ wɛ̃ɛnɛnↄ ũ, ben ègↄ̃ gaao aɛ, è ma à sãnlo, è zĩi kɛamɛ, Luda é aubarika da adeen à yãkɛnan. 26 Tó gbɛ̃ a zĩnda dìɛ dↄnziri ũ, ben è a lɛ́ fↄ̃ro, èe a zĩnda kɛkɛɛmɛ, èe dↄnzi kɛɛ pãmɛ. 27 Dↄnzikɛna wásawasa kɛ̀ taari vĩ De Ludanɛroon yɛ̀: Wà tonɛnↄ kↄ̃n gyaanↄnↄ gwa aↄ̃ wɛ̃ndakɛɛ guu, wàgↄ̃ wa zĩnda kũna dↄ̃ gbãsĩ sai anduna yã musu.
1 Ma gbɛ̃nↄ, amↄa kɛ̀ ée wa Dii Gakuide Yesu Kirisi náanɛ kɛɛnↄ, àton gbɛ̃ wɛ́ɛ gwaro. 2 Tó gbɛ̃ gɛ̃̀ a kakↄ̃ana guu vura tãnga kↄ̃n pↄ́kãsã tɛ́kɛnao dana, tó takaasidee kɛ̀ bisa kãsã gbãsĩ dana gɛ̃̀ se, 3 tó a wɛ́ɛ tɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ pↄ́kãsã tɛ́kɛna danazi, tó a bènɛ à mↄ́ à vɛ̃ɛ gumaaan, tó a bè takaasideenɛ à gá à zɛ kãa, kesↄ̃ à mↄ́ à vɛ̃ɛ a gbá saɛ, 4 ée kↄ̃ tɛ̃̀ boomɛ, ée yã gwaa mↄnafikion gweroo? 5 À ma, ma gbɛ̃ yenzideenↄ. Luda gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ gbãasaideenↄ ũ anduna gbɛ̃nↄnɛ sɛ̀ aↄ̃gↄ̃ gbãa à náanɛkɛna guu, lɛ wà kpata kɛ̀ à à lɛ́ gbɛ̃̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ yezinↄnɛ ble. 6 Apinↄ sↄ̃, ée gbãasaidee pìnↄ kpɛ bↄↄ. Auzikideenↄ bé wè gbãaa bleawaroo? Aↄ̃mbe aↄ̃è a gáɛ wà gáao yãkpaɛkɛkiiaroo? 7 Aↄ̃mbe aↄ̃è tↄ́ nnaa kɛ̀ kúawaa yakaroo? 8 Luda doka mìdee bè àgↄ̃ ye a gbɛ̃daaazi lán a zĩnda wɛ̃̀ndi bà. Tó á yã pì kũna yãpura, ée yã kɛɛ a zɛ́amɛ. 9 Tó ée kↄ̃ wɛ́ɛ gwaa sↄ̃, ée durun kɛɛmɛ. Doka pì vɛ̃̀ɛawa a gↄ̃ taarideenↄ ũn gwe. 10 Zaakɛ tó gbɛ̃ doka kũna píngi, tó à fù mɛ̀n dooa, à gↄ̃̀ taaridee ũ à píngi guumɛ. 11 Luda bè àton zina kɛro. À bè dↄ àton gbɛ̃ dɛro. Baa tó nɛ́ɛ zina kɛro, tó n gbɛ̃ dɛ̀, n gↄ̃ dokadarisaidee ũmɛ. 12 Amↄa kɛ̀ Luda é yã gↄ̃gↄ̃ao doka kɛ̀ è tó wà gↄ̃ wɛ̃ɛnɛnↄ ũu musu, àgae yã o àgae yã kɛ lán à kↄ̃ sìao nà. 13 Luda é yãkpaɛ kɛ kↄ̃n sùusaideenↄ sùu sai, mↄde yã é bↄ kↄ̃n sùudeeo nna. 14 Ma gbɛ̃nↄ, tó gbɛ̃ bè ée Luda náanɛ kɛɛ, tó è pↄ́ke kɛro, bↄ́ yãn gwee? Ludanaanɛkɛna beee taka é fↄ̃ à à mì síↄ́? 15 Tó a gbɛ̃ mɛ̀n do, gↄ̃gbɛ̃ ke nↄgbɛ̃ e pↄ́kãsãa kↄ̃n pↄ́bleeo takaasi kɛɛ, 16 tó a gbɛ̃ke bènɛ: Luda n gba aafia! Ǹton tó ĩa n dɛro! Ǹ pↄ́ ble ǹ kã! Tó èe wɛ̃̀ndibadↄbↄ kpáaro, bↄ́n beee ũu? 17 Lɛmɛ se ludanaanɛkɛna ado pↄ́kekɛsai nɛ́ yã gɛ̀mɛ. 18 Tó gbɛ̃ n bè, nɛ́ɛ Luda náanɛ kɛɛ, bensↄ̃ mɛ́ɛ yã kɛɛ, mɛ́ bennɛ, ǹ n ludanaanɛkɛna pↄ́kekɛsai ↄdↄamɛ, mɛ́ ma ludanaanɛkɛna ↄdↄannɛ ma yãkɛna guu. 19 Ń sì kɛ̀ Luda mɛ̀n domɛ. À maa. Baa tãanↄ se, aↄ̃ↄ dↄ̃ lɛ, ben aↄ̃ègↄ̃ lugalugaa. 20 Mìsaide! Pↄ́ kɛ̀ tò ludanaanɛkɛna pↄ́kekɛsai pã, ń yezi mà kánnɛ n ↄzĩↄ́? 21 Kɛ̀ wa dezi káaku Ibraĩ a nɛ́ Isaaku kpà sa'opↄ ũ, yã e bↄo nna à yãkɛna yãnziroo? 22 Ń èↄ́? À ludanaanɛkɛna kↄ̃n à yãkɛnao kpákↄ̃zimɛ. À yãkɛna bé à à ludanaanɛkɛna bↄ̀ɛzi. 23 Ben Luda yã kɛ̀kii pàpa kɛ̀ à bè, Ibraĩ Luda náanɛ kɛ̀, ben Ludaa tò yã bↄ̀o nna a náanɛ kɛ̀ à kɛ̀ yãnzi. Ben wà tↄ́ kpànɛ Luda gbɛ̃nna. 24 Á èↄ́? Yãkɛna bé è tó yã bↄ gbɛ̃o nna, èe kɛ ludanaanɛkɛna adonlo. 25 Lɛmɛ dↄ kaarua Rahabu kɛ̀ nna kↄ̃n Ludao a yãkɛna yãnzi, gurↄↄ kɛ̀ à gu'asiigwarinↄ dìɛ à ń gbarɛ zɛ́ kpãi guu. 26 Lán mɛ̀ ninisai dɛ gɛ̀ ũ nà, lɛn ludanaanɛkɛna pↄ́kekɛsai dɛ gɛ̀ ũ lɛ se.
1 Ma gbɛ̃nↄ, àton kɛ yãdannɛrinↄ ũ pariro, zaakɛ á dↄ̃ kɛ̀ Luda é wɛ́ɛ piti wa yãdannɛrinↄa yãkpaɛkɛgurↄↄ zĩ dɛ gbɛ̃ kpaaanↄla. 2 Wa píngi weègↄ̃ zãa yãa baabↄrɛmɛ. Tó gbɛ̃ lɛ́ è à ásaru kɛro, taarisaideemɛ, eé fↄ̃ à a mɛ̀ píngi gbãaa fↄ̃. 3 Weè aizi ká sↄ̃nɛ, lɛ à wa yã ma yãnzimɛ, ben weè à milɛ ble. 4 Kesↄ̃ à góro'itɛ gwa ísiaala. Baa kↄ̃n à bítakɛɛo kↄ̃n zàga'ĩa gbãaa kɛ̀ è vuao, à fĩbↄ nɛ́ngomɛ. Àmbe è à milɛ ble, ben à fĩ̀ri è a pↄyezi danɛ. 5 Lɛmɛ sↄ̃, nɛ́nɛ nɛ́ mɛ̀gu nɛ́ngomɛ, ben è ĩa dã kↄ̃n yã bítao. À gwa lán tɛ́ nɛ́ngo è sɛ̃̀ bíta kpáta nà. 6 Nɛ́nɛ dɛ lán tɛ́ bàmɛ, àmbe anduna zaaa ũ wa mɛ̀ guu. È tó gbãsĩ gↄ̃ kpá wa mɛ̀a píngi. Gɛ̀wãatɛ bé è nakↄ̃rɛ nɛ́nɛa, ben nɛ́nɛ è tɛ́ kpá wa anduna kuunan. 7 Gbɛ̃ntee nↄ̀bↄsɛ̃tɛnↄ tòto kɛ̀ píngi kↄ̃n bãanↄ kↄ̃n pↄ́taa'onkusɛanↄ kↄ̃n kpↄ̀nↄ, à kpɛ́ èe kɛɛ ai tia, 8 mↄde gbɛ̃ke è fↄ̃ à a nɛ́nɛ tòto kɛro. Àmbe pↄ́ zaaa kɛ̀ è zɛ tɛɛɛroo ũ. À pana sɛwɛɛtɛ̃o. 9 Nɛ́nɛn weè Dii wa De sáabu kpáo, ben weè ɛara wà gbɛ̃ntee kɛ̀ à kɛ̀ lán a bà káo dↄ. 10 Lɛ́ dↄ̃nkↄ̃ pìn sáabukpana kↄ̃n gbɛ̃kanao è bↄn. Ma gbɛ̃nↄ, àtongↄ̃ dɛ lɛro. 11 Íbↄkii è í nna kↄ̃n í kyã̀kyão bↄ wɛ̀ɛ dↄ̃nkↄ̃ guuↄ́? 12 Ma gbɛ̃nↄ, kãkã lí é nɛ́ i kù ũↄ́? Geepi lí é nɛ́ i kãkãa ũↄ́? Lɛmɛ dↄ íbↄki í sùkusukudee é í nnaa bↄro. 13 A tɛ́, dén yãdↄ̃ri ↄ̃ndↄ̃dee ũu? À ↄdↄańnɛ a kuuna maaa guu kↄ̃n a yãkɛnanↄ kↄ̃n zĩndabusana kɛ̀ è bↄ ↄ̃ndↄ̃ↄ guuo. 14 Tó á nↄ̀sɛgↄ̃aanↄ pãsĩ kↄ̃n dɛnlawɛtɛnao vĩ a swɛ̃̀ guu sↄ̃, àton ĩa dãro, àton gí yãpuraaziro. 15 Ɔ̃ndↄ̃ beee taka è bↄ musuro, anduna pↄ́mɛ, a dà pↄ́mɛ, Ibilisi pↄ́mɛ. 16 Zaakɛ guu kɛ̀ nↄ̀sɛgↄ̃aanↄ kↄ̃n dɛnlawɛtɛnao kún, gwen kↄ̃yãmasai kↄ̃n yã zaa píngio ègↄ̃ kún. 17 Tó gbɛ̃ ↄ̃ndↄ̃ↄ kɛ̀ è bↄ musu vĩ, káaku ègↄ̃ gbãsĩ vĩro, à gbɛra ègↄ̃ yãkete vĩro, è a zĩnda busańnɛ, è gbɛ̃ yã ma, à sùu papana kↄ̃n maakɛnao. È gbɛ̃ tɛ̃̀ boro, bensↄ̃ ègↄ̃ mↄnafiki vĩro. 18 Íbɛtɛmidɛri è kɛna kↄ̃o nnaa tↄ̃, ben è yã maaa kɛ̃.
1 Bↄ́ bé è swèe kↄ̃n lɛokpakↄ̃ao da a tɛ́ɛ? Aↄ̃è bↄ a pↄyezi kɛ̀ aↄ̃ↄe kↄ̃dɛɛ kɛɛ a mɛ̀guunↄ kiianloo? 2 Eègↄ̃ ye pↄ́zi, mↄde eè ero, ben eè gbɛ̃ dɛ. Eè pↄ́ ni dɛ, ben eè pↄ́ kɛ̀ ée pɛɛa lero. Ben eè lɛokpakↄ̃a kɛ, eè swèe kɛ. Á vĩro, kɛ̀ eè wɛ́ɛ kɛ Ludaaro yãnzimɛ. 3 Tó à wɛ́ɛ kɛ̀, eè ero, kɛ̀ eè wɛ́ɛ kɛ nↄ̀sɛ maaaoro yãnzimɛ, zaakɛ eègↄ̃ yezi à a bↄkↄ̃tɛ kɛ a pↄ́nidɛnanↄ guumɛ. 4 Náanɛsaideenↄ, á dↄ̃ kɛ̀ gbɛ̃nnakpana kↄ̃n andunao nɛ́ íbɛtɛkpana kↄ̃n Ludaonloo? Gbɛ̃ kɛ̀ yezi à kɛ anduna gbɛ̃ ũu gↄ̃̀ Luda ibɛɛ ũmɛ. 5 Kɛ̀ wà kɛ̃̀ Luda yãn wà bè, Ninii kɛ̀ Ludaa dà wa guu nↄ̀sɛgↄ̃aanↄ vĩ, ée daa yã pãamɛↄ́? 6 Mↄde gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ Ludaa vĩwao dɛ beeela, zaakɛ wà kɛ̃̀ Luda yãn wà bè: Luda è íbɛtɛ kpá kↄ̃n ĩadãrinↄ, mↄde à gbɛ̃kɛɛ vĩ kↄ̃n zĩndabusarinↄ. 7 Beee yãnzi à mì siɛ Ludanɛ. À gí Ibilisinɛ, eé bàa síare. 8 À sↄ̃ Ludazi, eé sↄ̃azi. Durunkɛrinↄ, à ↄ bↄ durunn. Nↄ̀sɛplaadeenↄ, à a swɛ̃̀ pípi. 9 À ↄ́ↄ dↄ kↄ̃n pↄsiaao kↄ̃n wɛ̃ndaao. À a yáadↄna liɛ ↄ́ↄdↄna ũ, à a pↄnnaa liɛ nↄ̀sɛyakana ũ. 10 À a zĩnda busa Dii aɛzĩ, eé a sɛ́ lezĩ. 11 Ma gbɛ̃nↄ, àton kↄ̃ tↄ́ zaaa síro. Gbɛ̃ kɛ̀ à a Yesude daa tↄ́ zaaa sì ke à à zaa bò, à Luda doka sèeda zaaa kɛ̀ à à zaa bò. Tó n Luda doka zaa bò sↄ̃, à màrin n ũro, à zaaborin n ũ. 12 Ludan dokadiɛri ũ kↄ̃n yãkpaɛkɛrio. Àmbe à gbɛ̃ mìsina kↄ̃n à kaatɛnao gbãa vĩ. Mpi sↄ̃, dén n ũ, kɛ nɛɛ̀ n gbɛ̃daaa zaa boo? 13 À yã ma sa, amↄa kɛ̀ eè be, gbã̀a ke zia é gá mɛɛwi, é vɛ̃ɛ gwe wɛ̃̀ do, é laa tá à àre e. 14 Á yã kɛ̀ eé a le ziaa dↄ̃ↄ́? Á dↄ̃ lán a wɛ̃̀ndi dɛ nàↄ́? Á dɛ lán sukaa bàmɛ. Tó à kpà féte, ben è gɛ̃ zɛ́la gↄ̃ↄ. 15 Yã kɛ̀ dɛ à oon yɛ̀: Tó Dii wè, ben wá aafia, wé kɛ lán kɛ̀ bà ke lán kɛ̀ bà. 16 Tia sↄ̃ ée ĩa dãa, a Luda bà bↄ̀. Ĩadãna beee taka borii maaro. 17 Gbɛ̃ kɛ̀ maakɛna dↄ̃ ben èe kɛroo durun kɛ̀.
1 Amↄa auzikideenↄ, à yã ma sa. À ↄ́ↄ dↄ à wii lɛ́ mↄ́nzi kɛ̀ eé a le yãnzi. 2 A auzikinↄ yàka, kↄ̀kↄnↄ a pↄ́kãsãanↄ blè. 3 A ↄↄ kↄ̃tɛ̃ kpà, ben à kↄ̃tɛ̃kpana pì é a da yãn, eé a mɛ̀ piti lán tɛ́ bà. A auziki zi dì gurↄ zãanↄa. 4 À ma! A kpasekɛ̃ri kɛ̀ aↄ̃ a bura pↄ́nↄ kɛ̃̀areenↄ blè, ben ↄↄ pì yã Luda kii lè. Pↄ́kɛ̃ri pìnↄ wiipɛna gɛ̃̀ Dii Zĩ̀kpɛde swãn. 5 A a mɛ̀ nnaa mà tↄↄtɛ kɛ̀ a pↄyeziyãkɛna guu. A mɛ̀ kpà kaatɛgurↄ pↄ́ ũ. 6 A yã dà gbɛ̃ maaanↄla a ń dɛdɛ, aↄ̃ↄe gíarero. 7 Beee yãnzi ma gbɛ̃nↄ, àgↄ̃ mɛnaa ai Dii mↄ́gurↄↄ zĩ. À gwa lán búbari è a burapↄ bɛ̀ɛde kɛ̃gurↄↄ dã nà. È mɛna fↄ̃ zaa pↄ́tↄ̃tↄ̃gurↄ ai kwɛɛ. 8 Apinↄ sↄ̃, à mɛna fↄ̃ à zɛ gbãa, zaakɛ Dii mↄ́gurↄↄ kà kĩi. 9 Ma gbɛ̃nↄ, àton yãkete kákↄ̃ziro, lɛ Luda tón yãkpaɛ kɛaoro yãnzi. Yãkpaɛkɛri pì zɛna kpɛɛlɛ fá! 10 Ma gbɛ̃nↄ, annabi kɛ̀ aↄ̃ yã ò yã kↄ̃n Dii tↄ́onↄ, à mɛna kɛ̀ aↄ̃ↄ kɛ̀ nawɛ̃akɛna guu zɛ́kpaɛ sɛ́. 11 Weè be aↄ̃ↄ aubarika vĩ, kɛ̀ aↄ̃ mɛna fↄ̃̀ yãnzimɛ. A Ayuba mɛnakɛna baaru mà, á mà lán Dii kɛ̀nɛ nà zãa, zaakɛ wɛ̃nda kↄ̃n sùuo papana Diia. 12 Atɛ̃nsa ma gbɛ̃nↄ, àton la daro. Àton be á sì kↄ̃n ludambɛɛo ke tↄↄtɛo kesↄ̃ pↄ́ pãndeoro. À tó a eè gↄ̃ eè. À tó a auo gↄ̃ auo, lɛ yã tón vɛ̃ɛawaro yãnzi. 13 A gbɛ̃kee e nawɛ̃a kɛɛↄ́? À adua kɛ. A gbɛ̃ke pↄↄ nnaↄ́? À Luda sáabu kpá. 14 A gbɛ̃kee e gyãa kɛɛↄ́? Adee sↄsi gbɛ̃nsinↄ sísi aↄ̃ adua kɛnɛ aↄ̃ nↄ́si kúa kↄ̃n Dii tↄ́o. 15 Adua kɛ̀ wà kɛ̀ ludanaanɛkɛna guu é gyãree pì kɛ̃kↄ̃a. Dii é à gba aafia. Tó à durun kɛ̀ yã sↄ̃, eé kɛ̃nɛ. 16 Beee yãnzi à a durunnↄ okↄ̃nɛ à adua kɛkↄ̃nɛ, lɛ à aafia e. Gbɛ̃ maaa aduakɛna gbãa, è zĩi kɛ maamaa. 17 Ilia nɛ́ gbɛ̃nteemɛ lán wa bà. À adua kɛ̀ maamaa, lɛ lou tón maro, ben lou e tↄ̃ tↄↄtɛaro ai wɛ̃̀ aagↄ̃ kↄ̃n mↄ swɛɛdooo. 18 À ɛ̀ara à adua kɛ̀ dↄ, ben lou'i bↄ̀ maamaa, tↄↄtɛ pↄ́blee kɛ̀. 19 Ma gbɛ̃nↄ, tó a gbɛ̃ mɛ̀n doo kɛ̃̀ yãpura zɛ́a, ben a gbɛ̃ke ɛ̀ara à à dà zɛ́a, 20 àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ tò durunkɛri pì bↄ̀ sãsãzɛn à ɛ̀ara à sù, à à sì gaaamɛ, bensↄ̃ à lá kù durunnↄla pari.
1 Mamↄma Pita, Yesu Kirisi zĩ̀ri bé à takada kɛ̀ kɛ̃̀ Luda gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ dɛ nibↄnↄ ũ anduna kɛ̀ guu, kɛ̀ aↄ̃ↄ fãakↄ̃ana bùsu kɛ̀kiinↄ guunↄnɛ: Pↄntu, Galatia, Kapadosia, Asia kↄ̃n Bitiniao. 2 De Luda gĩakɛ à a dↄ̃, ben à a sɛ, a gↄ̃ à pↄ́ ũ kↄ̃n à Ninii gbãaao, lɛ à mì siɛ Yesu Kirisinɛ, à aru a gbãsĩ gogo. Luda gbɛ̃kɛ kↄ̃n aafiao kaaraare. 3 Wà Luda wa Dii Yesu Kirisi De sáabu kpá! À sùu bíta guu à wa i dufu kↄ̃n Yesu Kirisi fɛɛna gaan gbãaao, ben wá tãmaa kɛ̀ è ń nɛroo vĩ, 4 zaakɛ túbi kɛ̀ diɛnaare ludambɛɛ pì è yakaro, è gbãsĩ kpáro, à maaa è yãaro. 5 Luda sorumi mà, lɛ à a mì sí a náanɛ kɛ̀ ée kɛɛ yãnzi, ben èe a dãkpaa kↄ̃n a gbãaao ai à gá bↄ mìsina pìo gupuraaa gurↄ zãanↄa. 6 Ée pↄnnaa kɛɛ kↄ̃n yã pìo, baa kɛ̀ é nawɛ̃a kɛ gĩa féte yↄ̃agwana bori sãnda píngi yãnzi. 7 Lán wè vura maaa dↄ̃ tɛ́ guu nà, lɛn yↄ̃agwana pìnↄↄ e a ludanaanɛkɛna yↄ̃ↄ à gwa lɛ, zaakɛ a ludanaanɛkɛna pì bɛ̀ɛ vĩ dɛ vura kɛ̀ à gakui è yãala maamaa. Tó a bↄ maa, Luda é a sáabu kpá Yesu Kirisi sugurↄↄ zĩ, eé a kpe da kↄ̃n gakuio. 8 Baa kɛ̀ ée à ero, á yezi. Baa kɛ̀ ée wɛ́ɛ siàlɛ zikiro, ée à náanɛ kɛɛ, ben ée pↄnna bíta kɛ̀ gɛ̃̀ onalaa kɛɛ, 9 kɛ̀ ée a ludanaanɛkɛna gbɛ̀ ee a mìsina ũ yãnzi. 10 Annabinↄ gĩakɛ wà gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ Luda é kɛao yã ò, aↄ̃ mìsina pì yã gwà, aↄ̃ à tàasi kɛ̀. 11 Kirisi Ninii kɛ̀ kú ń guu gĩakɛ à nawɛ̃a kɛ̀ Kirisi pì é kɛɛ òńnɛ kↄ̃n gakui kɛ̀ eé e à gbɛraao, ben aↄ̃ↄ wɛ̀tɛ wà yã pì zɛ́ dↄ̃ kↄ̃n à gurↄↄo. 12 Ben Ludaa tò aↄ̃ dↄ̃̀ kɛ̀ yã kɛ̀ aↄ̃ↄe oo pì dɛ ń gurↄ pↄ́ ũro, a pↄ́mɛ. Tia sa baarunnakparinↄ yã pì òare kↄ̃n Luda Nini kɛ̀ Luda pì zĩ̀ bↄna ludambɛɛ gbãaao. Baa malaikanↄↄ e ↄsi kaa yã pì dↄ̃nazi. 13 Beee yãnzi à a laasuu vu iin, àgↄ̃ a zĩnda kũna dↄ̃, a wɛ́ɛ gↄ̃ dↄ gbɛ̃kɛɛ kɛ̀ Luda é kɛare Yesu Kirisi sugurↄↄ zĩzi seka sai. 14 Lán á dɛ Luda nɛ́ kɛ̀ aↄ̃ↄe à yã maanↄ ũ nà, àton tó dà zaaa kɛ̀ á vĩ yã a wɛ́ɛsiagurↄↄ dↄare aɛro. 15 Ludaa kú adonamɛ. Lán à a sisi à a sɛ nà, àgↄ̃ kú adona a yãkɛna píngi guu. 16 Zaakɛ wà kɛ̃̀ Luda yãn wà bè: Àgↄ̃ kú adona, zaakɛ má kú adonamɛ. 17 Zaakɛ Luda è yãkpaɛ kɛ kↄ̃n baadeo a yãkɛnaa ń wɛ́ɛ gwana sai, tó ée à sisii De, à vĩa kɛnɛ a nibↄkɛɛ guu kɛ̀. 18 Á dↄ̃ lán Luda a bↄ kuuna kori kɛ̀ dɛ a fɛɛakaarayã ũu guu nà. Ludaa e a bo kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ à gakui è yãaoro lán vura ke kondogi bà, 19 à a bo kↄ̃n Kirisi aru gakuideeomɛ, kɛ̀ dɛ lán sãnɛ bↄ̀rↄ kɛ̀ bↄ̀gbɛ vĩro à gbãsĩ vĩroo bà. 20 Luda gĩakɛ à à dìɛ zaalɛ èe anduna káɛro, ben à bↄoare gupuraaa gurↄ zãa kɛ̀nↄ zĩ. 21 Beee yãnzin ée Luda náanɛ kɛɛzi. Luda à bↄ̀ gaan à gakui kpàa, lɛ à e à a náanɛ kɛ, a wɛ́ɛ gↄ̃ dↄzi. 22 Lán mìsiɛna yãpuraanɛ a gbãsĩ gògo nà, ben á gbɛ̃kɛɛ vĩ kↄ̃o mↄnafiki sai, àgↄ̃ yekↄ̃zi kↄ̃n nↄ̀sɛo do. 23 Luda a i dufu kↄ̃n a yã wɛ̃̀ndidee kɛ̀ ègↄ̃ kuu gbãaao. Yã pì dɛ pↄ́borii kɛ̀ è gaa ũro, pↄ́borii kɛ̀ è garoomɛ. 24 Baade píngi dɛ lán sɛ̃̀ bàmɛ, aↄ̃ gakui dɛ lán sɛ̃̀vu bàmɛ píngi. Sɛ̃̀ è gaga, à vú è kwɛ́, 25 mↄde Dii yã ègↄ̃ kuu gurↄ sãnda píngi. Yã pì bé à dɛ baaru nnaa kɛ̀ wà kpàaree ũ.
1 Beee yãnzi à yã zaa píngi tó kↄ̃n ɛgɛtona píngio kↄ̃n mↄnafikio kↄ̃n nↄ̀sɛgↄ̃aanↄo kↄ̃n kↄ̃yakanao. 2 Lán nɛ́kpãntɛ̃nↄ ègↄ̃ yↄ̃'i ni dɛɛ nà, àgↄ̃ Luda yã kɛ̀ dɛ lán zwi'ipu wásawasa bà ni dɛɛ lɛ se, lɛ à e à bíta kũ a mìsina zɛ́ guu, 3 tia sa kɛ̀ á dↄ̃̀ kɛ̀ Dii maa. 4 À sↄ̃zi, àmbe gbɛ̀ wɛ̃̀ndidee kɛ̀ wà gìzi ũ, mↄde Luda à sɛ̀ bɛ̀ɛdee ũ. 5 Apinↄ sↄ̃, ámbe gbɛ̀ wɛ̃̀ndidee kɛ̀ Ludaa e a kpɛ́ ɛ̃ɛ booonↄ ũ. Ámbe à gbã̀gbãrinↄ ũ, eè saa kɛ̀ è kánɛ o kↄ̃n à Ninii gbãaao Yesu Kirisi gãzĩ. 6 Zaakɛ wà kɛ̃̀ Luda yãn wà bè: Ǹ gwa, mɛ́ɛ gbɛ̀ diɛɛ Zayↄn, ɛ̃daɛgbɛ bɛ̀ɛdee kɛ̀ má sɛ̀ ũ. Wí é gbɛ̃ kɛ̀ èe à náanɛ kɛɛ kũro. 7 À dɛ gbɛ̀ bɛ̀ɛdee ũ amↄa kɛ̀ ée à náanɛ kɛɛnↄnɛ, mↄde à dɛ lɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe à náanɛ kɛɛroonↄnɛro. Gbɛ̀ kɛ̀ kpɛ́borinↄ pã kpàzi bé à gↄ̃̀ kpɛ́ gooda gbɛ̀ mìdee ũ. 8 Lɛmɛ dↄ à dɛ: Gbɛ̀ kɛ̀ wè gɛ̃̀n sía ũ, gbɛ̀si kɛ̀ wè kpáàla wà lɛ́ɛ ũ. Aↄ̃ gɛ̃̀n sìa, kɛ̀ aↄ̃ↄe Luda yã daro yãnzi. Lɛn Ludaa dìɛńnɛ lɛ. 9 Ámbe borii kɛ̀ Luda ń sɛ́nↄ ũ, kínanↄ kↄ̃n sa'orinↄ ũ, à gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú adonanↄ ũ, lɛ àgae Luda kɛ̀ à a sisi a bↄ gusiaan, à gɛ̃̀ao a gupura bↄnsaɛ guu sáabu kpá. 10 Á dɛ Luda gbɛ̃nↄ ũ yãro, mↄde tia a gↄ̃ ń ũ. Ludaa e sùu kɛao yãro, mↄde tia à kɛ̀ao. 11 Ma gbɛ̃ yenzideenↄ, lán á dɛ nibↄ kↄ̃n bↄ̀amↄnↄ ũ nà anduna kɛ̀ guu, mɛ́ɛ lɛ́ daaawamɛ, à mì kɛ̃ a dà zaaa kɛ̀ aↄ̃è zĩ̀ káaonↄa. 12 Àgↄ̃ kuu gbɛ̃ bɛ̀ɛdeenↄ ũ kifiinↄ tɛ́. Lɛmɛ baa tó aↄ̃ a diɛ zaakɛrinↄ ũ, tó aↄ̃ yã maaa kɛ̀ ée kɛɛnↄ è, aↄ̃é Luda sáabu kpá gurↄↄ kɛ̀ eé mↄ́ńzi. 13 À mì siɛ ikodee kɛ̀ gbɛ̃ntee dìɛnↄnɛ ń píngi Dii yãnzi, kína kɛ̀ gbãa vĩ dɛńlaan yoo, 14 ke gbãadee kɛ̀ à dìɛ à wɛ́ɛ tã zaakɛrinↄa à maakɛrinↄ sáabu kpá. 15 Luda pↄyezin yɛ̀: A yãmaakɛna sàabu é yↄ̃nkↄ wɛ́ɛsiadeenↄ lɛ́ yĩtɛńnɛ. 16 Àgↄ̃ wɛ̃ɛnɛnↄ ũ, mↄde àton tó a gↄ̃na wɛ̃ɛnɛnↄ ũu gↄ̃are zaakɛna zɛ́ ũro. Àgↄ̃ kuu Luda zↄ̀blerinↄ ũ. 17 À bɛ̀ɛ li gbɛ̃ pínginɛ. Àgↄ̃ ye a Yesude daanↄzi. À vĩa kɛ Ludanɛ. À bɛ̀ɛ lí kínanɛ. 18 Zĩkɛrinↄ, à mì siɛ a diinↄnɛ, à bítakɛɛ dↄ̃ńnɛ yã píngi guu. Èe kɛ dii maa nↄ̀sɛdodeenↄnɛ ńtɛ̃ɛnlo, mↄde kↄ̃n ń gbɛ̃ pãsĩnↄomɛ se. 19 Tó wà wɛ́ɛ tã̀awa pã, tó a mɛna fↄ̃̀ Luda yãnzi, bee sáabu vĩare. 20 Tó wà a gbɛ̃ a taari yãnzi, tó a mɛna fↄ̃̀, bee tↄ́ nnaa vĩ máa? Mↄde tó a nawɛ̃a kɛ̀ yã maaa kɛ̀ á kɛ̀ yãnzi, tó a mɛna fↄ̃̀, Luda é a sáabu kpá. 21 Beee yãnzin Luda a sisi à a sɛzi. Kirisi nawɛ̃a kɛ̀are, à zɛ́ ↄ̀dↄaare, lɛ àgↄ̃ tɛ́ à kɛ̀sɛgbɛzi yãnzi. 22 Èe durun kɛro, wèe ma à ɛgɛɛ tòro. 23 Kɛ̀ wà à sↄ̃̀sↄ̃, èe yã síńlaro. Kɛ̀ à nawɛ̃a kɛ̀, èe yã pãsĩ ke ońnɛro, à zɛ̀ kↄ̃n Luda yãkpaɛkɛri maaaomɛ. 24 Àmbe à wa durunnↄ dì a mìa à gào lía, lɛ wa bà tóngↄ̃ kú kↄ̃n durunnↄ dↄro, wàgↄ̃ kú maakɛna guu. À flã̀gbɛnↄ bé wà wa gba aafia. 25 Zaakɛ a sãsã lán sãanↄ bà yã, ben a aɛ dↄ̀ a Dã̀ri kↄ̃n a Dãkparioa tia sa.
1 Nↄgbɛ̃nↄ sↄ̃, à a zĩnda kpá a zãnↄa. Tó aↄ̃ gbɛ̃kenↄ e Luda yã daaro, a kuuna é ń liɛ. Baa tó ée yãke ońnɛro, 2 aↄ̃é e kɛ̀ á kuu gbãsĩ sai, bensↄ̃ a a zĩnda kpàḿma. 3 Àton tó a nↄmaakɛɛ gↄ̃ mɛ̀baa pↄ́ ũro, mìtãna ke nↄmaablebↄnↄ ke pↄ́kãsãdanan yoo. 4 Mↄde àgↄ̃ dɛ a nↄ̀sɛ guu yã kɛ̀ è yãaroo ũ, nↄ̀sɛyĩi kↄ̃n zĩndabusanao. Beee bé à bɛ̀ɛ vĩ Ludanɛ. 5 Zaakɛ lɛn nↄgbɛ̃ dↄnziri kɛ̀ aↄ̃ wɛ́ɛ dↄ Ludazi yãanↄ ń zĩnda kɛ̀kɛ lɛ, aↄ̃ ń zĩnda kpà ń zãnↄa. 6 Lɛn Sara dɛ lɛ, è Ibraĩ yã ma, è à sísi Baa. Tó ée yã maaa kɛɛ, tó ée pↄ́ kɛ̀ wè vĩa kɛnɛ yã daaro, a Sara dà sɛ̀n gwe. 7 Gↄ̃gbɛ̃nↄ sↄ̃, àgↄ̃ kúńyo nↄgbɛ̃kɛɛ dↄ̃nańnɛ guu, àgae yã maḿma, lɛ pↄ́ke tón kpáare a aduakɛna guuro, zaakɛ á dɛ wɛ̃̀ndi gbablerinↄ ũ lɛdomɛ. 8 Beee gbɛra àgↄ̃ lɛdolɛ vĩ kↄ̃o a píngi. Àgↄ̃ kↄ̃ wɛ̃nda dↄ̃, àgↄ̃ yekↄ̃zi, àgↄ̃ gbɛ̃kɛɛ vĩ kↄ̃o, à busakↄ̃nɛ. 9 Àtongae à zaaa fĩa bo kↄ̃n à zaaaoro. Àtongae gbɛ̃ kɛ̀ à a sↄ̃sↄ̃ sↄ̃sↄ̃ro. À sa maaa onɛ, zaakɛ Luda a sisi, lɛ à aubarika daagu yãnzimɛ. 10 Gbɛ̃ kɛ̀ yezi a wɛ̃̀ndi gↄ̃ maa, bensↄ̃ à yezi a kuuna gↄ̃ nna, à a lɛ́ kũ kↄ̃n yãzaa'onao, àton tó ɛgɛɛ bↄ a lɛ́nlo. 11 Adee kpɛɛ li à zaaanɛ, à à maaa kɛ, à aafia zɛ́ wɛtɛ, àgↄ̃ tɛ́zi. 12 Zaakɛ Dii ègↄ̃ gbɛ̃ maaanↄ tàasi kɛ, è swã kpá ń aduakɛnanↄzi, mↄde è mìkpɛɛ zu zaakɛrinↄnɛ. 13 Tó á aĩa vĩ kↄ̃n maakɛnao, dé bé eé wɛ́ɛ tãawaa? 14 Baa tó a nawɛ̃a kɛ̀ maakɛna yãnzi, á aubarika vĩ. Àtongae vĩa kɛ aↄ̃ wɛ́ɛtãmmananɛro, àton tó a swɛ̃̀ degero. 15 À Kirisi dↄ̃ Dii ũ a swɛ̃̀ guu. Àgↄ̃ kú soru guu gurↄ píngi, lɛ à e à yã we gbɛ̃ kɛ̀ èe a laa yã kɛ̀ á wɛ́ɛ dↄzi mìzila. 16 Àgae ońnɛ busɛbusɛ kↄ̃n bɛ̀ɛlinnɛnao. À ońnɛ kↄ̃n nↄ̀sɛpuraao dↄ, lɛ wí gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe a sↄ̃sↄ̃ↄ a yãmaakɛna Yesu zɛ́n yãnzinↄ kũ. 17 Nawɛ̃akɛna Luda pↄyezi guu yãmaakɛna yãnzi maa dɛ nawɛ̃akɛna yãzaakɛna yãnzila. 18 Kirisi gà gɛ̃̀n do durunkɛ̃nnɛna yãnzi. Taarisaidee gà wamↄwa taarideenↄ yãnzi, lɛ à e à gáwao Luda kiia. Wà à dɛ̀ mɛ̀baa guu, ben Luda à vù ninikɛɛ guu. 19 À ninikɛɛ pì guu à gàa à waazi kɛ̀ gɛ̀wãadee kɛ̀ wà ń ká kpɛ́siaannↄnɛ. 20 Aↄ̃ bↄ̀ Luda yã kpɛɛmɛ yã, gurↄↄ kɛ̀ à mɛna ai Nuu gàa à góro'itɛ kɛ̀ à yã̀ao. Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ ín aafia góro pì gãzĩnↄↄ pariro, gↄ̃ↄn sↄraagↄ̃mɛ. 21 Í pì bé à dɛ a batisikɛna kɛ̀ è a mì sí tiaa taka ũ. Batisikɛna pì nɛ́ mɛ̀ gbãsĩgogona yãnlo, lɛ́gbɛ̃na Ludanɛ kↄ̃n nↄ̀sɛpuraaomɛ. È ń mì sí, kɛ̀ Yesu Kirisi bↄ̀ gaan yãnzi. 22 À gbãaa blè malaikanↄa kↄ̃n tãanↄo kↄ̃n ń gbãadeenↄ kↄ̃n ń ikodeenↄ, ben à tà ludambɛ, à kú Luda ↄplaazi.
1 Lán Kirisi nawɛ̃a kɛ̀ a mɛ̀baan nà, apinↄ se à nↄ̀sɛ beee bori sɛ́, zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ nawɛ̃a kɛ̀ a mɛ̀baan, adee mì kɛ̃̀ durun-amɛ. 2 Gurↄↄ kɛ̀ gↄ̃̀are a kuuna guu, a dà zaaa tóngae dↄare aɛ dↄro, sé Luda pↄyezi. 3 A kuuna kifiinↄ yãkɛna guu yãa mↄ̀ lɛ. Yã á kú wísaiyãkɛna guu kↄ̃n mɛ̀baayã nidɛnao kↄ̃n wɛ̃dɛkɛnao kↄ̃n pãpã kↄ̃kↄ̃o kↄ̃n wɛ̃mikↄ̃kↄ̃ bɛ̃̀ɛo kↄ̃n tãagbãgbãna kɛ̀ Luda zàn-o. 4 Kɛ̀ eè kakↄ̃ańyo aↄ̃ pãpã bíta pì kɛna guu dↄro, è kɛńnɛ yãbↄnsaɛ ũ, ben aↄ̃è a tↄ́ zaaa sí. 5 Aↄ̃é ń yãkɛnanↄ tↄ̃kɛ̃ Ludanɛ, kɛ̀ à yãkpaɛkɛna kↄ̃n gbɛ̃ bɛ̃ɛnↄ kↄ̃n gɛ̀wãadeenↄ sorumi mà. 6 Wà baaru nnaa kpà baa gɛ̀wãadee pìnↄnɛ se, lɛ aↄ̃ e wàgↄ̃ kú ninikɛɛ guu lán Luda bà, baa kɛ̀ yã vɛ̃̀ɛḿma mɛ̀baa guu lán gbɛ̃ píngi bà. 7 Pↄ́ píngi yãana kà kĩi. Beee yãnzi àgↄ̃ kuu làakarideenↄ ũ, àgↄ̃ a zĩnda kũna dↄ̃, lɛ àgↄ̃ adua kɛɛ yãnzi. 8 Yã kɛ̀ dɛ à píngilaan yɛ̀: Àgↄ̃ yekↄ̃zi kↄ̃n nↄ̀sɛo do, zaakɛ yenzi è pↄ́ kúɛ durunnↄa pari. 9 À kↄ̃ yàari kɛ yãketekana sai. 10 Lán Luda gba dà a baadenɛ nà, à dↄokↄ̃lɛ ludangba bori doodo zĩkɛri maaanↄ ũ. 11 Gbɛ̃ kɛ̀ dɛ waazikɛri ũ, à Luda yã ońnɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ dɛ dↄnlɛri ũ, à dↄńlɛ kↄ̃n gbãaa kɛ̀ Luda à gbào, lɛ à Luda tↄ́ kpá yã píngi guu Yesu Kirisi gãzĩ. Àmbe à gakui vĩ kↄ̃n gbãaao gurↄ píngi! Aami. 12 Ma gbɛ̃ yenzideenↄ, àton tó yↄ̃agwana pãsĩ kɛ̀ èe a lee bↄ a saɛ lán yã dufu bé à a lee bàro. 13 Lán a bà kú Kirisi nawɛ̃akɛna guu nà, à pↄnnaa kɛo, lɛ à e àgↄ̃ pↄnna bíta vĩ gurↄↄ kɛ̀ Kirisi pì é bↄ gupuraaa kↄ̃n gakuio. 14 Tó wà a sↄ̃sↄ̃ Kirisi tↄ́ kɛ̀ kúawa yãnzi, á aubarika vĩ, zaakɛ Luda Nini Gakuidee kúawa. 15 A gbɛ̃ke tón nawɛ̃a kɛ gbɛ̃dɛna ke kpãi'ona ke zaakɛna ke gudɛ yãnziro. 16 Tó a nawɛ̃a kɛ̀ a Yesudekɛ yãnzi, àton kɛare wíyã ũro. À Luda sáabu kpá kɛ Yesu tↄ́ kúawa yãnzi. 17 Zaakɛ wɛ́ɛtãmmagurↄↄ kà, Luda gbɛ̃nↄn à nàańyo. Lán wámbe à nàawao káaku nà, eé mì dɛ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gì Luda baaru nnaa mazinↄo diamɛ? 18 Zaakɛ gbɛ̃ maaanↄ mìsina kɛ̀ zĩ'ũ, yã é bↄ kↄ̃n ludayãdarisainↄ kↄ̃n durunkɛrinↄo diamɛ? 19 Beee yãnzi gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe nawɛ̃a kɛɛ Luda pↄyezi guunↄ ń zĩnda na ń Kɛ̀ri náanɛdeenɛ a ↄzĩ, aↄ̃ↄ kpɛ́ gↄ̃ yã maaa kɛɛ.
1 Mɛ́ɛ lɛ́ daa a gbɛ̃nsinↄa sa. Gbɛ̃nsin ma ũ se. Má dɛ nawɛ̃a kɛ̀ Kirisi kɛ̀ sèedadee ũ, bensↄ̃ ma bà kú kↄ̃n gakui kɛ̀ eé bↄ gupuraaao se. 2 Àgↄ̃ dɛ kpàsa kɛ̀ Ludaa kàɛaree dã̀rinↄ ũ. À ↄ ligazi kↄ̃n pↄyezinao, èe kɛ tiasinlo, lán Ludaa yezi nà. Èe kɛ ↄↄwɛtɛna yãnzinlo. À kɛ kↄ̃n nↄ̀sɛo do. 3 Àtongae gbãaa ble gbɛ̃ kɛ̀ wà ń náare a ↄzĩ pìnↄaro. À tó a kuuna gↄ̃ a sãa pìnↄ daa zɛ́a, 4 é kífura kɛ̀ à gakui è yãaroo e gurↄↄ kɛ̀ Sãdãriki é mↄ́. 5 A gↄ̃kparɛnↄ sↄ̃, à a zĩnda kpá gbɛ̃nsinↄa. A píngi à a zĩnda busakↄ̃nɛ, zaakɛ: Luda è íbɛtɛ kpá kↄ̃n ĩadãrinↄ, mↄde à gbɛ̃kɛɛ vĩ kↄ̃n zĩndabusarinↄ. 6 Beee yãnzi à a zĩnda busa Luda gbãadeenɛ, eé a sɛ́ lezĩ gurↄↄ kɛ̀ à dìɛa. 7 À a yã'ↄ̃ammanↄ tónɛ píngi, zaakɛ è làakari dↄawa. 8 A wɛ́ɛ gↄ̃ dↄ, àgↄ̃ kú a làakaria. A ibɛɛ Ibilisi dɛ lán músu ↄ́ↄdↄri bàmɛ. Èe kpáɛ kɛɛazi, èe gbɛ̃ wɛtɛɛ à kũ. 9 À gínɛ, à zɛ gbãa ludanaanɛkɛna guu, zaakɛ á dↄ̃ kɛ̀ a Yesude daa kɛ̀ aↄ̃ↄ kú anduna guunↄ ń píngi e nawɛ̃a dↄ̃nkↄ̃ pì kɛɛmɛ se. 10 Luda Aubarikapingide a sisi a gakui kɛ̀ è yãarooa Kirisi guu. Tó a nawɛ̃a kɛ̀ féte, eé a bↄ maa, eé a zɛ gíngin, eé a gba gbãaa, eé a kãsãa pɛ́ɛ. 11 Àmbe à gbãa vĩ ai gurↄ píngi! Aami. 12 Wa gbɛ̃ndo Silasi bé à lá nɛ́ngo kɛ̀ kɛ̃̀mɛare. À kuumɛ gbɛ̃ náanɛdee ũ. Ma lɛ́ dàawa, má dɛ à sèedadee ũ kɛ̀ yã kɛ̀ má ò dɛ Luda gbɛ̃kɛ yãpuraa ũ. À zɛo gíngin. 13 Babilↄnu gbɛ̃ kɛ̀ Luda ń sɛ́ lán a bànↄ ì kpàawa. Ma nɛ́ Maaku ì kpàawa dↄ. 14 À ì kpákↄ̃a kↄ̃n lɛ́pɛkↄ̃anao yenzi guu. Luda amↄa kɛ̀ á kú Kirisi guunↄ gba aafia a píngi.
1 Ma Simↄ Pita, Yesu Kirisi zↄ̀bleri, à zĩ̀ri, mámbe ma takada kɛ̀ kɛ̃̀ gbɛ̃ kɛ̀ wa Luda wa Mìsiri Yesu Kirisi ń gbá zɛ́ aↄ̃ a náanɛ kɛ̀ lán wa bà a maakɛɛ gãzĩnↄnɛ. 2 Gbɛ̃kɛ kↄ̃n aafiao gↄ̃ papanaawa Luda kↄ̃n wa Dii Yesuo dↄ̃na guu. 3 Luda wa sɛ wàgↄ̃ kú a gakui kↄ̃n a maakɛɛo guumɛ, à tò wá a dↄ̃, ben à ludakɛgbãaa wa gba pↄ́ kɛ̀ kↄ̃ sìo wàgↄ̃ vĩi, lɛ wa kuuna e à kɛ sɛ̃nkpɛ kↄ̃n à yão. 4 Lɛn à yã bíta bɛ̀ɛdee kɛ̀ à à lɛ́ gbɛ̃̀weenↄ kɛ̀we lɛ, lɛ à yãnzi wà bↄ anduna dà zaaa kɛ̀ è ń yaka guu wà Luda kuuna taka sɛ́. 5 Yã beee yãnzi à aĩa kɛ maamaa, à Luda náanɛ kɛ maakɛna guu, à yã maaa kɛ dↄ̃na guu, 6 àgↄ̃ dↄ̃na vĩ a zĩnda kũna guu, àgↄ̃ a zĩnda kũna dↄ̃ mɛna guu, àgↄ̃ mɛna vĩ nana Ludazi guu, 7 àgↄ̃ nana Ludazi kↄ̃gbɛ̃kɛɛ guu, àgↄ̃ gbɛ̃kɛɛ vĩ kↄ̃o yenzi guu. 8 Zaakɛ tó á yã beeenↄ kũna, ben aↄ̃ↄe kaara, égↄ̃ kuu pã kaarana sairo wa Dii Yesu Kirisi dↄ̃na guu. 9 Gbɛ̃ kɛ̀ yã beeenↄ kũna sↄ̃ro, à a wɛ́ɛ kpàkↄ̃rɛ, à gↄ̃̀ vĩ̀a ũmɛ. À sã̀n kɛ̀ Luda durun kɛ̀ à kɛ̀ yãanↄ kɛ̃̀are. 10 Beee yãnzi ma gbɛ̃nↄ, à aĩa kɛ à yãpura kpá sisina kɛ̀ Luda a sisi à a sɛɛa. Tó ée yã beeenↄ kɛɛ, é fu zikiro. 11 Lɛn weé gbãakɛ kpáazi maamaa lɛ, égↄ̃ kú kↄ̃n wa Dii wa Mìsiri Yesu Kirisio à kpata kɛ̀ è yãaroo guu. 12 Beee yãnzi, baa kɛ̀ á yã beeenↄ dↄ̃, bensↄ̃ a kãsãpɛɛna yãpuraa kɛ̀ á kũna guu, mɛ́gↄ̃ yã pìnↄ dↄagumɛ. 13 Gurↄↄ kɛ̀ má kpɛ́ kú ma sↄ̀ guu, mɛ́ɛ daa à maa màgↄ̃ tɛ́ kaaagu yã pìnↄ dↄaguna yãnzi. 14 Má dↄ̃ kɛ̀ ma bↄna ma sↄ̀n gurↄↄ é ká tia, lán wa Dii Yesu Kirisi gĩakɛ à òmɛ nà. 15 Mɛ́ aĩa kɛ, lɛ yã pìnↄ e àgↄ̃ dↄagu gurↄ píngi ma gaa gbɛra. 16 Kɛ̀ wa wa Dii Yesu Kirisi suna kↄ̃n gbãaao òare, wée tɛ́ gara kɛ̀ wà dà kↄ̃n ↄ̃ndↄ̃ↄoziro. Wa wɛ́ɛ sì à bítakɛɛlɛmɛ, 17 gurↄↄ kɛ̀ De Luda bɛ̀ɛ lìnɛ à à tↄ́ bↄ̀. À Luda bíta gakuide kòto mà à bè a Nɛ́ mɛ̀n do léle yenzideen à ũ, à yã è káare. 18 Wa kòto kɛ̀ bↄ̀ ludambɛɛ pì mà gurↄↄ kɛ̀ wá kúo kpiii kɛ̀ à kú adona musu. 19 Beee ↄ̀dↄawe kɛ̀ yã kɛ̀ annabinↄↄ ò nɛ́ yãpuramɛ. À maa à làakari dↄ yã pìa fitia kɛ̀ èe gu bùgubugu puu ũ ai gudↄnao sↄsↄnɛ gↄ̃ gá fɛɛ a swɛ̃̀n, lɛ guu dↄawa. 20 À kɛ̀ dɛńlaa sa àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ gbɛ̃ke è fↄ̃ à yã kɛ̀ annabi kɛ̃̀ Luda yãn bↄkↄ̃tɛ a zĩndaro. 21 Annabinↄ yãke è bↄ gbɛ̃ntee pↄyezi guuro, aↄ̃ Luda yã ò lán à Ninii dↄ̀ńnɛ aɛ nàmɛ.
1 Annabi ɛgɛɛnↄ bↄ̀ yã Isarailanↄ tɛ́. Lɛn ɛgɛyãdannɛrinↄ é bↄ a tɛ́ lɛ se. Aↄ̃é ɛgɛɛ kɛ̀ è tó wà kaatɛ ká Luda yãdannɛn, aↄ̃ lɛ́ sɛ́ Dii kɛ̀ ń bózi, aↄ̃é ń zĩnda kaatɛ kãndo. 2 Weé tɛ́ńzi pari aↄ̃ wísai yãkɛna guu, weé yãpura zɛ́ zaa bo aↄ̃ yãnzi. 3 Aↄ̃ wãkũkɛna guu aↄ̃é a ble kↄ̃n ɛgɛɛ kɛ̀ aↄ̃è bleao. Yãkpaɛ vɛ̃̀ɛḿma à gì kɛ̀, ii è na ń Kaatɛri wɛ́ɛnlo. 4 Zaakɛ Ludaa e malaika kɛ̀ aↄ̃ durun kɛ̀nↄ tóro, à ń ká kokotɛ̃wɛɛ siaa kɛ̀ kú gĩzĩgĩzĩ guu, àgↄ̃ ń kũna ai yãkpaɛkɛgurↄↄ zĩ. 5 Èe anduna zi kↄ̃n a yãdarisaidee kɛ̀ aↄ̃ↄ kú à guunↄ tóro, à tò í dàńla. Mↄde à Nuu kɛ̀ è maakɛna waazi kɛɛ bↄ̀ kↄ̃n gↄ̃ↄn swɛɛplaa pãndenↄ. 6 À yã dà Sↄdↄmu kↄ̃n Gↄmↄraola à ń káatɛ aↄ̃ gↄ̃̀ túbu ũ, à ń kɛ́ lɛ yã kɛ̀ eé ludayãdarisainↄ lee sèeda ũ. 7 Mↄde à Lutu bↄ̀, gbɛ̃ maaa kɛ̀ à nↄ̀sɛ yàka dokadarisaidee pìnↄ wísaiyãkɛna yãnzi. 8 Gbɛ̃ maaa pì kú ń tɛ́, yã zaaa kɛ̀ èe ee bensↄ̃ èe maa lán guu e dↄↄ nà ↄ̃̀a kɛ̀ à nↄ̀sɛ maa yãnzi. 9 Tó lɛmɛ, lɛ Dii gbɛ̃ kɛ̀ naaziinↄ bↄna yↄ̃agwana guu zɛ́ dↄ̃, bensↄ̃ à gbɛ̃ zaaa kũna dↄ̃ lɛ à wɛ́ɛ tãa yãkpaɛkɛgurↄↄ zĩ. 10 À pãsĩn sa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è kya ká dokannↄ ũ, aↄ̃ mɛ̀ dà zaaanↄ bé è dↄńnɛ aɛ gbãsĩkɛna guu. Ɛgɛyãdannɛri pìnↄ nɛ́ kùgbãade wadadeenↄmɛ. Dↄkɛna kↄ̃n malaika gakuideenↄ è ń vĩa kũro. 11 Malaika kɛ̀ aↄ̃ gbãa kↄ̃n ń ikoo dɛ ɛgɛyãdannɛri pìnↄlaanↄ è we wà ń tↄ́ zaaa sí aↄ̃ yã diḿma Dii aɛro. 12 Gbɛ̃ pìnↄ è yã kɛ̀ aↄ̃ↄ à gbá dↄ̃roo zaa bomɛ. Gbɛ̃ntee báa bé à dańla, aↄ̃ↄ laasuu vĩro. Wà ń í, lɛ wà ń kũkũ wà ń dɛdɛ yãnzimɛ. Aↄ̃é kaatɛ lán nↄ̀bↄnↄ bà, 13 weé à zaaa kɛ̀ aↄ̃ↄ kɛ̀ fĩa bońnɛ. Dàzaakɛna fãantɛ̃ è kɛńnɛ nna. Gurↄↄ kɛ̀ aↄ̃ↄe pↄ́ bleeao, aↄ̃è pↄnnaa kɛ kↄ̃n ń pↄ́nidɛnanↄ. Aↄ̃ kuuna a tɛ́ nɛ́ seemɛ kↄ̃n gbãsĩo. 14 Zinakɛna kú ń wɛ́ɛa, durunkɛna è mↄ́ḿmaro. Aↄ̃è mↄnafiki kɛ gbɛ̃ kɛ̀ Luda yã e kãsãa pɛ́ɛ ń guuroonↄnɛ. Wãkũ ń swɛ̃̀ blè. Luda lɛ́ kɛ̀ńnɛmɛ. 15 Aↄ̃ sã̀sã, aↄ̃ kɛ̃̀ zɛ́ súusua, aↄ̃ zɛ́ dↄ̃nkↄ̃ sɛ̀ kↄ̃n Bɛↄ nɛ́ Balamu kɛ̀ ye ↄↄ zaaazio. 16 Zaaki pↄ́lɛgboo'ina yã ònɛ lán gbɛ̃ntee bà, à kpã̀kɛ̃zi à zaakɛna yã musu, à gìnɛ kↄ̃n à mìsaiyãkɛnao. 17 Gbɛ̃ beeenↄↄ dɛ lán bia kɛ̀ aↄ̃ í bàbanↄ bàmɛ, lán lousisina kɛ̀ gɛ̃̀ zɛ́la kↄ̃n ĩao bà. Gusia níginigin Ludaa dìɛńnɛ yàari ũ. 18 Aↄ̃è ĩa kori bíta dã, aↄ̃è ↄ̃ndↄ̃ↄ kɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ sãsãzɛn dufunↄnɛ kↄ̃n dàzaayão kↄ̃n wísaiyão. 19 Yã kɛ̀ è ń yaka zↄ̀nↄn ń ũ, ben aↄ̃è gↄ̃na wɛ̃ɛnɛnↄ ũ lɛ́ gbɛ̃ńnɛ. Zaakɛ baade píngi nɛ́ yã kɛ̀ à à swɛ̃̀ blè zↄ̀mɛ. 20 Tó aↄ̃ bↄ̀ anduna yãgbãsĩkɛnan wa Dii wa Mìsiri Yesu Kirisi dↄ̃na gãzĩ, ben aↄ̃ↄ tò yã pì ɛ̀ara à ń kagura kɛ̀, à ń swɛ̃̀ blè, aↄ̃ kuuna zãa zaa dɛ à káakupↄla. 21 Tó aↄ̃ↄe yãpura zɛ́ dↄ̃ yãro, lɛ beee maańnɛ dɛ kɛ̀ aↄ̃ↄ dↄ̃̀ gbasa wà kpɛɛ lì Luda yã kɛ̀ wà dàńnɛnɛla. 22 Yáasi kɛ̀ wà kɛ̀ kɛ̀nↄ pàpa ń musu yãpura: Gbɛ̃ɛ è ɛara a pisizi. Lɛmɛ dↄ: Alɛdɛ kɛ̀ wà à zú ò è ɛara à máɛmaɛ bↄtↄngammɛ.
1 Ma gbɛ̃ yenzideenↄ, lá plaadee kɛ̀ má kɛ̃̀areen yɛ̀. Lá mɛ̀n plaaa pìnↄ guu píngi ma yã dↄ̀agu, lɛ à vu iin kↄ̃n laasuu maaaomɛ. 2 Má yezi yã kɛ̀ Luda annabinↄↄ ò yãanↄ dↄagu kↄ̃n yã kɛ̀ wa Dii wa Mìsiri dìɛ a zĩ̀rinↄnɛ aↄ̃ↄ òareeo. 3 Àgↄ̃ dↄ̃ zaa káaku kɛ̀ gurↄ zãanↄa zĩndapↄyezikɛrinↄ é mↄ́ wà a lalandi kɛ 4 wà be: Èe a mↄna lɛ́ gbɛ̃roo? À kú máa? Wa denↄ gà, mↄde pↄ́ píngi kú a gbɛ̀n zaa lán Luda anduna kàɛ nàmɛ. 5 Kɛ̀ Luda yã ò yã à musu kↄ̃n andunao kɛ̀, aↄ̃ yã pì kpà swãkoto. À tↄↄtɛ bↄ̀ ín, à à kɛ̀ í pì gãzĩ, 6 í pì bé à dà anduna káakupↄla, à à kàatɛ. 7 Luda yã'ona dↄ̃nkↄ̃ pì bé à tò musu kↄ̃n anduna tiaa kɛ̀o diɛna tɛ́ pↄ́ ũ ai gurↄↄ kɛ̀ eé yãkpaɛ kɛ kↄ̃n a yãdarisaideenↄ, à ń kaatɛ. 8 Ma gbɛ̃ yenzideenↄ, àton tó yã kɛ̀ sãaguro: Gurↄ doo dɛ Diinɛ lán wɛ̃̀ wàa sↄↄroo bàmɛ, wɛ̃̀ wàa sↄↄro sↄ̃ↄ dɛnɛ lán gurↄ doo bàmɛ. 9 Dii mɛ̀kpɛtɛ vĩ kↄ̃n yã kɛ̀ à à lɛ́ gbɛ̃̀ kɛnao lán gbɛ̃kenↄ e daa nàro, èe mɛna kɛɛaomɛ. À yezi gbɛ̃ke kaatɛro, à yezi gbɛ̃ sãnda píngi nↄ̀sɛ liɛmɛ. 10 Dii mↄ́gurↄↄ zĩ égↄ̃ dɛ lán kpãi mↄna bàmɛ. Zĩ beeea musu é gɛ̃ zɛ́la bìoo, à pↄ́nↄ é tɛ́ kũ wà pia, tↄↄtɛ kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ kú à guunↄ égↄ̃ kuu dↄro. 11 Zaakɛ pↄ́ píngi é kaatɛ lɛ, gbɛ̃ kparee boriin égↄ̃ dɛ à ũu? À tó a kuuna gↄ̃ adona ludayãdarinↄ ũ 12 wɛ́ɛdↄna à mↄ́gurↄↄzi, à aĩa kɛ gurↄↄ pì ká kpakpaa. Zĩ pìa musu é kaatɛ kↄ̃n tɛ́o, à puusu wãaa é à pↄ́nↄ yↄ́. 13 Wapinↄ sↄ̃, wa wɛ́ɛ dↄ ludambɛ dufu kↄ̃n tↄↄtɛ dufuozi kɛ̀ Luda à lɛ́ gbɛ̃̀wee. Gwen maakɛna égↄ̃ kún. 14 Beee yãnzi ma gbɛ̃ yenzideenↄ, a wɛ́ɛdↄna gurↄↄ pìzi guu à aĩa kɛ àgↄ̃ kuu see sai taari sai, àgↄ̃ nna kↄ̃n Ludao. 15 À wa Dii mɛnakɛna diɛ mìsina ũ, lán wa gbɛ̃ yenzide Pↄlu takada kɛ̃̀are nà kↄ̃n ↄ̃ndↄ̃ↄ kɛ̀ Luda à gbào. 16 Yã pìnↄn Pↄlu ò takada kɛ̀ à kɛ̃̀nↄ guu píngi. À lá pì gukenↄ dↄ̀rↄ dↄ̃na zĩ'ũ. Wɛ́ɛsiadeenↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ zɛna gbãaroonↄ è yã pìnↄ liɛ kpɛɛgãnda, lán aↄ̃è kɛ nà kↄ̃n Luda yã takada kpaaanↄ. Lɛn aↄ̃è ń zĩnda da kaatɛnan lɛ. 17 Apinↄ sↄ̃ ma gbɛ̃ yenzideenↄ, lán á yã pì dↄ̃ nà kↄ̀, à làakari kɛ, lɛ dokadarisaideenↄ tón a sãsã kↄ̃n ń ɛgɛɛoro. Àton bↄ a zɛna gbãaan à lɛ́ɛro. 18 Àgↄ̃ gbãa wa Dii wa Mìsiri Yesu Kirisi gbɛ̃kɛ kↄ̃n à dↄ̃nao guu. Àmbe à gakui vĩ zaa tia ai gurↄ píngi! Aami.
1 Yã kɛ̀ kuu zaa káaku, kɛ̀ wa à yã mà, ben wa à è kↄ̃n wɛ́ɛo, wa à gwà, wa ↄ kɛ̀a, Yã wɛ̃̀ndidee pì baarun wée kpaaare. 2 Wɛ̃̀ndidee pì bↄ̀ gupuraaa, wa à è, wámbe à sèedadeenↄ ũ. Wɛ̃̀ndidee pì kú De Luda kiiamɛ yã, ben à bↄ̀ à mↄ̀wazi. À baarun wée kpaaare. 3 Yã kɛ̀ wá mà bensↄ̃ wá èn wée ooare, lɛ apinↄ se à e àgↄ̃ kúwao kↄ̃ gbɛ̃nↄ ũ, zaakɛ wá kuu kↄ̃ gbɛ̃nↄ ũ kↄ̃n De Ludaomɛ kↄ̃n à Nɛ́ Yesu Kirisi pìo. 4 Wée yã kɛ̀nↄ ooare lɛ wa pↄnnaa e àgↄ̃ papana. 5 Baaru kɛ̀ wá mà à kiia, wée kpaaareen yɛ̀: Luda nɛ́ gupuraamɛ, gusiaa kú à kiiaro, baa féte. 6 Tó wa bè wá kúo kↄ̃ gbɛ̃nↄ ũ, ben wá kú gusiaan, ɛgɛɛn wée too, wée zĩi kɛ yãpuraaaro. 7 Tó wá kú gupuraan, lán Ludaa kú gupuraan nà, ɛ̃ndɛ̃ wá kuu kↄ̃ gbɛ̃nↄ ũ, à Nɛ́ Yesu aru è wa durun píngi kɛ̃wa. 8 Tó wa bè wá durun vĩro, wée wa zĩnda kɛkɛɛmɛ, yãpuraa kúwaro. 9 Tó wa wa durunnↄ ò Ludanɛ, à náanɛ vĩ è yã kɛ a zɛ́a, eé wa durun pìnↄ kɛ̃wa, eé yã zaa píngi worowa. 10 Tó wa bè wée durun kɛro, wa Luda dìɛ ɛgɛdee ũmɛ, à yã kú wa swɛ̃̀ guuro.
1 Ma nɛ́ yenzideenↄ, mɛ́ɛ yã beee ooare, lɛ àton durun kɛro yãnzimɛ. Mↄde tó a gbɛ̃ke durun kɛ̀, wá zɛnyodee vĩ De Luda kiia, àmbe taarisaide Yesu Kirisi ũ. 2 Àmbe wa durunnↄ agbaakpabↄ ũ. Èe kɛ wa durunnↄn adoro, kↄ̃n anduna píngi gbɛ̃nↄ pↄ́omɛ. 3 Tó wá yã kɛ̀ à dìɛnↄ kũna, beee ↄ̀dↄawe yãpura kɛ̀ wá à dↄ̃. 4 Tó gbɛ̃ bè á à dↄ̃, ben à à yã kɛ̀ à dìɛnↄ kũnaro, ɛgɛdeemɛ, yãpuraa kú à swɛ̃̀ guuro. 5 Gbɛ̃ kɛ̀ à à yã kũna sↄ̃, Luda yenzi papana à guu yãpura. Pↄ́ kɛ̀ eé tó wà dↄ̃ kɛ̀ wá kú à guun yɛ̀: 6 Gbɛ̃ kɛ̀ bè á kú à guu, séde àgↄ̃ kuu lán Kirisi kuu nà yã. 7 Ma gbɛ̃ yenzideenↄ, èe kɛ yã dufun mɛ́ɛ ooarero, yã zii kɛ̀ wà dìɛare zaa káakumɛ. Yã zii pìn yã kɛ̀ á mà ũ. 8 Baa kↄ̃n beeeo yã kɛ̀ mɛ́ɛ ooaree dufumɛ dↄ, wè à yãpuraa e à kiia kↄ̃n a kiiao, zaakɛ gusiaa e gɛ̃tɛɛ, ben gupura yãpura e puu sa. 9 Gbɛ̃ kɛ̀ bè á kú gupuraan, ben à za a gbɛ̃daaan, adee kú gusiaa guumɛ ai tia. 10 Gbɛ̃ kɛ̀ ye a gbɛ̃daaazi kú gupuraan, à yãke è tó gbɛ̃ke furo. 11 Gbɛ̃ kɛ̀ za a gbɛ̃daaan kú gusiaan, à tɛ́ gusiaan, à dↄ̃ guu kɛ̀ èe gaanlo, kɛ̀ gusiaa à vĩ̀a kũ̀ yãnzi. 12 Ma nɛ́ yenzideenↄ, mɛ́ɛ beee ooare kɛ̀ a durunnↄ kɛ̃̀awa à tↄ́ gãzĩ yãnzimɛ. 13 Mareenↄ, mɛ́ɛ beee ooare kɛ̀ á gbɛ̃ kɛ̀ kuu zaa káaku dↄ̃ yãnzimɛ. Gↄ̃kparɛnↄ, mɛ́ɛ beee ooare kɛ̀ a zĩ̀ blè Setãn-a yãnzimɛ. Ma nɛ́ yenzideenↄ, má òare kɛ̀ á De Luda dↄ̃ yãnzimɛ. 14 Mareenↄ, má òare kɛ̀ á gbɛ̃ kɛ̀ kuu zaa káaku dↄ̃ yãnzimɛ. Gↄ̃kparɛnↄ, má òare kɛ̀ á gbãa vĩ, Luda yã kú a swɛ̃̀ guu, bensↄ̃ a zĩ̀ blè Setãn-a yãnzimɛ. 15 Àtongↄ̃ ye andunaziro ke pↄ́ kɛ̀ kú à guunↄ. Tó gbɛ̃ ye andunazi, à ye De Ludaziro. 16 Zaakɛ yã kɛ̀ kú anduna guu píngi, mɛ̀ pↄ́nidɛna kↄ̃n sãnkarawɛɛo kↄ̃n auziki ĩadãnao e bↄ De Luda kiiaro, à bↄ̀ anduna kiiamɛ. 17 Anduna e gɛ̃tɛɛ kↄ̃n a pↄ́nidɛnao, mↄde ludapↄyezikɛri égↄ̃ kuu gurↄ píngimɛ. 18 Ma nɛ́ yenzideenↄ, gurↄ zãan wá kún kɛ̀. Lán á mà kɛ̀ Kirisi ibɛɛ e mↄↄ nà, à ibɛɛnↄ gĩakɛ wà kɛ̀ pari. Beee ↄ̀dↄawe kɛ̀ wá kú gurↄ zãanↄa. 19 Gbɛ̃ pìnↄ bↄ̀ wa kiiamɛ, mↄde wa gbɛ̃nↄnlo. Tó wa gbɛ̃nↄmɛ yã, lɛ aↄ̃ↄ kúwao. Aↄ̃ bↄ̀, lɛ wà dↄ̃ kɛ̀ aↄ̃ gbɛ̃kee kuu wa gbɛ̃ ũro yãnzimɛ. 20 Apinↄ sↄ̃, Luda a Ninii dìare, ben á yãpuraa dↄ̃ a píngi. 21 Ma beee òare, kɛ̀ á yãpura dↄ̃ yãnzimɛ, èe kɛ kɛ̀ á dↄ̃ro yãnzinlo. Á dↄ̃ kɛ̀ ɛgɛ ke è bↄ yãpuraa guuro. 22 Dén ɛgɛdee ũu? Gbɛ̃ kɛ̀ gì Yesu mɛsayakɛɛzimɛ. Gbɛ̃ beeen Kirisi ibɛɛ ũ, à gì De Ludazi kↄ̃n à Nɛ́omɛ. 23 Gbɛ̃ kɛ̀ gì Luda Nɛ́zi De Luda vĩro. Gbɛ̃ kɛ̀ zɛ̀ kↄ̃n Luda Nɛ́o bé à De Luda vĩ. 24 À tó yã kɛ̀ á mà zaa káaku gↄ̃ kú a swɛ̃̀ guu. Tó yã kɛ̀ á mà zaa káaku pì kú a swɛ̃̀ guu, apinↄ sↄ̃, ègↄ̃ kú Luda Nɛ́ guu kↄ̃n à Deo. 25 Pↄ́ kɛ̀ Kirisi à lɛ́ gbɛ̃̀ween wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo ũ. 26 Ma yã beee òare gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe a sãsãanↄ yã musu. 27 Amↄanↄ sↄ̃, Ninii kɛ̀ á è Kirisia kú a guu. A bà kú kↄ̃n gbɛ̃ke yãdadanaareeoro, zaakɛ à Ninii e yã píngi dadaaare, à yãpuraa vĩ, ɛgɛɛ kú à guuro. Lán èe dadaaare nà, àgↄ̃ kú Kirisi guu lɛ. 28 Tia sa ma nɛ́ yenzideenↄ, àgↄ̃ kú à guu, lɛ gurↄↄ kɛ̀ à bↄ̀ gupuraaa, wa swɛ̃̀ gↄ̃ diɛna, wí tón wa kũ à sugurↄro. 29 Zaakɛ á dↄ̃ kɛ̀ Ludaa maa, àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ yãmaakɛri píngi nɛ́ à nɛ́mɛ.
1 À gwa lán De Ludaa yewazi à kɛ̀ bíta nà ai è wa sisi a nɛ́nↄ. Wá sↄ̃ↄ dɛ à ũ! Anduna wa dↄ̃ro, kɛ̀ èe à dↄ̃ro yãnzi. 2 Ma gbɛ̃ yenzideenↄ, Luda nɛ́nↄn wa ũ tia, dian wégↄ̃ dɛ nà e bↄ gupuraaa kↄ̀ro. Wá dↄ̃ kɛ̀ gurↄↄ kɛ̀ eé bↄ gupuraaa, wégↄ̃ dɛ lán à bà, zaakɛ wé wɛ́ɛ siàlɛ wà e lán à dɛ nà. 3 Gbɛ̃ kɛ̀ wɛ́ɛ dↄzi lɛ è a swɛ̃̀ pípi, lán Kirisi swɛ̃̀ pipina nà. 4 Gbɛ̃ kɛ̀ durun kɛ̀ bↄ̀ doka kpɛɛmɛ, zaakɛ durunkɛna nɛ́ bↄna doka kpɛɛmɛ. 5 Á dↄ̃ kɛ̀ Kirisi mↄ̀ durunkɛ̃nnɛna yãnzimɛ, durun sↄ̃ↄ kú à swɛ̃̀ guuro. 6 Gbɛ̃ kɛ̀ kú à guu ègↄ̃ kpɛɛ gↄ̃ durun kɛɛro. Durunkɛri kee e à ero, èe à dↄ̃ro. 7 Ma nɛ́nↄ, àton tó gbɛ̃ke a sãsãro, yãmaakɛri bé à maa, lán Kirisi maa nà. 8 Gbɛ̃ kɛ̀ è durun kɛɛ nɛ́ Ibilisi pↄ́mɛ, zaakɛ Ibilisi durun kɛ̀ zaa káakumɛ. Ibilisi yãnↄ kaatɛna yãnzin Luda Nɛ́ mↄ̀zi. 9 Gbɛ̃ kɛ̀ Ludaa ì ègↄ̃ kpɛɛ gↄ̃ durun kɛɛro, zaakɛ Luda borii bé à kú à guu. Eé fↄ̃ àgↄ̃ kpɛɛ gↄ̃ durun kɛɛro, kɛ̀ Luda à ì yãnzi. 10 Dian wá Luda nɛ́nↄ dↄ̃kↄ̃zi kↄ̃n Ibilisi nɛ́nↄon yɛ̀: Gbɛ̃ kɛ̀ è yã maaa kɛro ke gbɛ̃ kɛ̀ ye a gbɛ̃daaaziroo nɛ́ Luda nɛ́nlo. 11 Yã kɛ̀ á mà zaa káakun yɛ̀: Wàgↄ̃ yekↄ̃zi. 12 Àtongↄ̃ dɛ lán Kaini bàro. À kuu Setãn pↄ́ ũmɛ, ben à a dãaro dɛ̀. Bↄ́yãnzin à à dɛ̀zi? Kɛ̀ à yãkɛna zaa, bensↄ̃ à dãaro pↄ́ maa yãnzimɛ. 13 Ma gbɛ̃nↄ, tó anduna zàagu, àton tó à bↄ a saɛro. 14 Wá dↄ̃ kɛ̀ wa bↄ gaan wa gɛ̃ wɛ̃̀ndi guu, kɛ̀ wá ye wa Yesude daanↄzi yãnzi. Gbɛ̃ kɛ̀ ye gbɛ̃ziroo nɛ́ gɛ̀mɛ ai tia. 15 Gbɛ̃ kɛ̀ zà a gbɛ̃daaan nɛ́ gbɛ̃dɛrimɛ. Á dↄ̃ kɛ̀ gbɛ̃dɛri ke ègↄ̃ wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo vĩ a guuro. 16 Yã kɛ̀ wá yenzi pì dↄ̃̀an yɛ̀: Kirisi a zĩnda kpà wa yãnzi. Wapinↄ sↄ̃, séde wà wa zĩnda kpá wa Yesude daanↄa. 17 Tó gbɛ̃ anduna pↄ́ vĩ, ben à è a Yesude daa kú pↄ́nidɛna guu, tó èe à wɛ̃nda dↄ̃ro, Luda yenzi kú à swɛ̃̀ guuↄ́? 18 Ma nɛ́ yenzideenↄ, wàtongↄ̃ yekↄ̃zi kↄ̃n lɛ́oro. Wàgↄ̃ yekↄ̃zi yãpuraa guu kↄ̃n wa yãkɛnao. 19 Beee ↄ̀dↄawe kɛ̀ yãpura gbɛ̃nↄn wa ũ, gbasa wa swɛ̃̀ e àgↄ̃ diɛna Luda aɛ. 20 Tó wá laasuu e wa kù vĩi sↄ̃, wá dↄ̃ kɛ̀ Luda bíta dɛ wa laasuula, à yã píngi dↄ̃. 21 Ma gbɛ̃ yenzideenↄ, tó wá laasuu e wa kù vĩro, wa swɛ̃̀ égↄ̃ diɛna Luda aɛ, 22 kɛ̀ wá yã kɛ̀ à dìɛnↄ kũna, ben wée yã kɛ̀ è kánɛ kɛɛ yãnzi, wé pↄ́ kɛ̀ wá gbèkaa e. 23 Yã kɛ̀ à dìɛween yɛ̀: Wà à Nɛ́ Yesu Kirisi náanɛ kɛ, wégↄ̃ yekↄ̃zi lán à dìɛwe nà. 24 Gbɛ̃ kɛ̀ yã kɛ̀ à dìɛnↄ kũna kú à guu, Luda pì kú adee guu se. Wá dↄ̃ kɛ̀ à kú wa guu à Ninii kɛ̀ à kpàwa yãnzi.
1 Ma gbɛ̃ yenzideenↄ, àton nini píngi náanɛ kɛro. À niniinↄ tàasi kɛ à gwa, tó aↄ̃ bↄ̀ Luda kiiamɛ, zaakɛ annabi ɛgɛɛnↄ pari kũ̀ anduna guu. 2 Yã kɛ̀ eé tó à Luda Nini dↄ̃ↄn yɛ̀: Ninii kɛ̀ bè Yesu Kirisi mↄ̀ gbɛ̃ntee ũu bↄ̀ Luda kiiamɛ. 3 Ninii kɛ̀ Yesu dↄ̃ lɛroo e bↄ Luda kiiaro. Kirisi ibɛɛ kɛ̀ á mà èe mↄↄn gwe. À sↄ̃ↄ kú anduna guu kↄ̀. 4 Ma nɛ́ yenzideenↄ, Luda gbɛ̃nↄn a ũ, a zĩ̀ blè annabi ɛgɛɛ pìnↄa, zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ kú a guu bíta dɛ gbɛ̃ kɛ̀ kú anduna guula. 5 Anduna gbɛ̃nↄn ń ũ. Beee yãnzin aↄ̃è yã o anduna zɛ́kpaɛ guuzi, ben anduna gbɛ̃nↄ è ń yã ma. 6 Luda gbɛ̃nↄn wa ũ. Gbɛ̃ kɛ̀ Luda dↄ̃ↄ è wa yã ma, gbɛ̃ kɛ̀ kú Luda pↄ́ ũroo è wa yã maro. Àmbe à tò wá Nini Yãpurade dↄ̃kↄ̃zi kↄ̃n nini ɛgɛdeeo. 7 Ma gbɛ̃ yenzideenↄ, wàgↄ̃ yekↄ̃zi, zaakɛ yenzi è bↄ Luda kiiamɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ yenzi vĩ nɛ́ Luda nɛ́mɛ, à Luda dↄ̃. 8 Gbɛ̃ kɛ̀ yenzi vĩroo Luda dↄ̃ro, zaakɛ Ludan yenzi ũ. 9 Dian Luda a yenzi ↄ̀dↄawe gupuraaa nàn yɛ̀: À a Nɛ́ mɛ̀n do léle zĩ̀ anduna guu, lɛ wà wɛ̃̀ndi e kↄ̃n à gbãaao. 10 Yenzi pìn yɛ̀: Èe kɛ wámbe wá ye Ludaziro, Luda bé à yewazi, ben à a Nɛ́ zĩ̀ wa durunnↄ agbaakpapↄ ũ. 11 Ma gbɛ̃ yenzideenↄ, lán Ludaa yewazi lɛ nà, séde wàgↄ̃ yekↄ̃zi. 12 Gbɛ̃kee e wɛ́ɛ si Ludalɛ zikiro, Mↄde tó wá yekↄ̃zi, Ludaa kú wa guu, ben à yenzi pì papana wa guu. 13 Wá dↄ̃ kɛ̀ wá kú à guu bensↄ̃ à kú wa guu, kɛ̀ à a Ninii kpàwa yãnzi. 14 Wá è, ben à sèedadeenↄn wa ũ, kɛ̀ De Luda a Nɛ́ zĩ̀ anduna Mìsiri ũ. 15 Gbɛ̃ kɛ̀ ò gupuraan kɛ̀ Yesu nɛ́ Luda Nɛ́mɛ, Ludaa kú à guu, bensↄ̃ à kú Luda guu. 16 Wá Luda yenawazii dↄ̃, ben wá à náanɛ vĩ. Ludan yenzi ũ. Gbɛ̃ kɛ̀ ègↄ̃ yenzi vĩ kú Luda guu, ben Ludaa kú à guu. 17 Pↄ́ kɛ̀ tò yenzi pì papana wa guun yɛ̀: Wa swɛ̃̀ égↄ̃ diɛna yãkpaɛkɛgurↄↄ zĩ. Zaakɛ lán Kirisi dɛ nà, wapinↄ se, lɛn wá dɛ lɛ anduna kɛ̀ guu. 18 Yenzi pì ègↄ̃ vĩa vĩro. Yenzi wásawasa è pɛ́ vĩaa, zaakɛ vĩa nɛ́ wɛ́ɛtãmma yãmɛ. Vĩadee yenzi ègↄ̃ wásawasaro. 19 Wapinↄ, wá yenzi vĩ, kɛ̀ Luda gĩakɛ à yewazi yãnzimɛ. 20 Tó gbɛ̃ bè á ye Ludazi, ben à zà a Yesude daaan, ɛgɛdeemɛ. Zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ ye a Yesude daaa kɛ̀ èe eeziro, eé fↄ̃ àgↄ̃ ye Luda kɛ̀ èe à erooziↄ́? 21 Yã kɛ̀ à dìɛween yɛ̀: Gbɛ̃ kɛ̀ ye Ludazi, séde àgↄ̃ ye a Yesude daaazi.
1 Gbɛ̃ kɛ̀ è Yesu náanɛ kɛ Mɛsaya ũ, Luda bé à adee ì. Gbɛ̃ kɛ̀ ye dezi ye à nɛ́zimɛ se. 2 Tó wá ye Ludazi, ben wá yã kɛ̀ à dìɛnↄ kũna, beee bé à ↄ̀dↄawe kɛ̀ wá ye Luda nɛ́nↄzi. 3 Zaakɛ yena Ludazi bé à dɛ yã kɛ̀ à dìɛnↄ kũna ũ. Yã kɛ̀ à dìɛ pìnↄↄ kuu asoo ũ sↄ̃ro. 4 Zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ Ludaa ì è zĩ̀ ble andunaamɛ. Wa ludanaanɛkɛna bé è tó wà zĩ̀ ble andunaa. 5 Dé bé è zĩ̀ ble andunaa? Sé gbɛ̃ kɛ̀ sì kɛ̀ Yesu nɛ́ Luda Nɛ́mɛ. 6 Yesu Kirisi pìn gbɛ̃ kɛ̀ mↄ̀ à batisi kɛ̀ à a aru kwɛ̀ɛ ũ. Èe kɛ batisimɛ adoro, à batisi kɛ̀ à a aru kwɛ̀ɛ se. Luda Ninin à sèedadee ũ, zaakɛ àmbe yãpuradee ũ. 7 Sèedadeenↄↄ kuu mɛ̀n aagↄ̃mɛ. 8 Luda Nini kↄ̃n í pìo kↄ̃n aru pìo. Pↄ́ mɛ̀n aagↄ̃ↄ pìnↄ píngi dↄ̃nkↄ̃mɛ. 9 Lán weè gbɛ̃ntee sèedadekɛna sí nà, Luda sèedadekɛna dɛ beeela, zaakɛ Luda yã pì ò a Nɛ́ yã musu. 10 Gbɛ̃ kɛ̀ è Luda Nɛ́ náanɛ kɛɛ sèeda pì vĩ a swɛ̃̀ guu. Gbɛ̃ kɛ̀ èe Luda yã síroo Luda pì dìɛ ɛgɛdee ũmɛ, zaakɛ èe yã kɛ̀ Ludaa ò a Nɛ́ musu síro. 11 Yã kɛ̀ à òn yɛ̀: Luda wa gba wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo, wɛ̃̀ndi pì sↄ̃ↄ kú à Nɛ́ kiiamɛ. 12 Gbɛ̃ kɛ̀ Luda Nɛ́ vĩi wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo vĩ. Gbɛ̃ kɛ̀ Nɛ́ pì vĩroo wɛ̃̀ndi pì vĩro. 13 Mɛ́ɛ yã beeenↄ ooare, amↄa kɛ̀ ée Luda Nɛ́ náanɛ kɛɛnↄ, lɛ àgↄ̃ dↄ̃ kɛ̀ á wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo vĩ. 14 Pↄ́ kɛ̀ tò wa swɛ̃̀ ègↄ̃ diɛna Luda aɛn yɛ̀: Tó wa pↄ́ wɛ́ɛ kɛ̀a lán à pↄↄ yezi nà, è síwe. 15 Lán wá dↄ̃ kɛ̀ è wa wɛ́ɛkɛɛ ma nà, wá dↄ̃ kɛ̀ pↄ́ kɛ̀ wa wɛ́ɛ kɛ̀a pì wa gĩakɛ wá è kↄ̀. 16 Tó gbɛ̃ a Yesude daaa è, èe durun kɛ̀ è ń kaatɛroo kɛɛ, à wɛ́ɛ kɛ lɛ Luda à gba wɛ̃̀ndi. Durun kɛ̀ è ń kaatɛroon má tɛ́a. Durun kɛ̀ è ń kaatɛ kuu, èe kɛ beeen ma bè à wɛ́ɛ kɛ à musuro. 17 Yãzaakɛna píngi nɛ́ durummɛ, mↄde durun kɛ̀ è ń kaatɛroo kuu. 18 Wá dↄ̃ kɛ̀ gbɛ̃ kɛ̀ Ludaa ì ègↄ̃ kpɛɛ gↄ̃ durun kɛɛro, zaakɛ Luda Nɛ́ è à dãkpa, Setãn è fↄ̃ à ↄ kɛaro. 19 Wá dↄ̃ kɛ̀ Luda gbɛ̃nↄn wa ũ, baa kɛ̀ anduna píngi kú Setãn ↄzĩmɛ. 20 Wá dↄ̃ kɛ̀ Luda Nɛ́ mↄ̀, ben à wa wɛ́ɛ kɛ̃̀, lɛ wà e wà Yãpuradee dↄ̃. Wá kú Yãpuradee pì guu kↄ̃n à Nɛ́ Yesu Kirisio. Àmbe Luda yãpuradee pì ũ. Àmbe wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroo ũ. 21 Ma nɛ́ yenzideenↄ, à làakari kɛ tãanↄzi.
1 - 2 Mamↄma gbɛ̃nsi, mámbe ma takada kɛ̀ kɛ̃̀ nↄgbɛ̃ kɛ̀ Ludaa sɛ̀nɛ kↄ̃n a nɛ́nↄ. Má yeazi yãpuraa guu, yãpuraa kɛ̀ kú wa guu, bensↄ̃ eégↄ̃ kúwao gurↄ píngi yãnzi. Mámbe madoro, kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ yãpuraa pì dↄ̃ↄnↄmɛ ń píngi. 3 De Luda kↄ̃n a Nɛ́ Yesu Kirisio gbɛ̃kɛɛ kɛare kↄ̃n sùuo, aↄ̃ a tó aafiao yãpura kↄ̃n yenzio guu. 4 Kɛ̀ má è a nɛ́ kenↄ kú yãpuraa guu lán De Ludaa dìɛwe nà, ma pↄↄ kɛ̀ nna maamaa. 5 Tia sa nↄgbɛ̃, mɛ́ɛ wɛ́ɛ kɛɛmma. Èe kɛ dokayã dufun mɛ́ɛ oonnɛro, yã kɛ̀ wá vĩ zaa káakumɛ. Wàgↄ̃ yekↄ̃zi. 6 Yenzin yɛ̀: Wàgↄ̃ dokayã kɛ̀ Ludaa dìɛnↄ kũna. Yã kɛ̀ Ludaa dìɛ pìn yɛ̀: Wàgↄ̃ kú yenzi guu lán á mà zaa káaku nà. 7 Gbɛ̃kɛkɛrinↄ dàgula anduna guu pari, aↄ̃è be Yesu Kirisi e mↄ́ gbɛ̃ntee ũro. Gbɛ̃ beee takanↄ nɛ́ gbɛ̃kɛkɛrinↄmɛ, Kirisi ibɛɛnↄmɛ. 8 À làakari kɛ, àton tó zĩi kɛ̀ á kɛ̀ kɛ pãro. À tó à a láada e papana. 9 Gbɛ̃ kɛ̀ vĩ̀ Kirisi yãdannɛlaa Luda dↄ̃ro. Gbɛ̃ kɛ̀ zɛ̀ kↄ̃n yã pìo De Luda vĩ kↄ̃n à Nɛ́o ń píngi. 10 Tó gbɛ̃ mↄ̀ yã dadaare, tó à yã beee kũnaro, àton à síro. Àton gbãakɛ kpá adeezi sero. 11 Zaakɛ gbɛ̃ kɛ̀ gbãakɛ kpàzi bà kú kↄ̃n à zaakɛnanↄomɛ. 12 Má yã vĩ pari mà oare, mↄde má yezi mà kɛ̃are takada guuro. Má tãmaa vĩ mà mↄ́ wɛ́ɛ kpáɛazi, wà yã o kↄ̃o wɛ́ɛdewɛ, lɛ wà pↄnnaa e àgↄ̃ papana. 13 N vĩ̀i kɛ̀ Ludaa sɛ̀ nɛ́nↄ ì kpàawa.
1 Mamↄma gbɛ̃nsi, mámbe ma takada kɛ̀ kɛ̃̀ ma gbɛ̃ yenzide Gayusinɛ. Má yenzi yãpuraa guu. 2 Ma gbɛ̃ yenzide, mɛɛ̀gↄ̃ adua kɛɛnnɛ, lɛ ǹgↄ̃ aafia, yã píngi e à bↄnyo nna lán n kuuna maa nà. 3 Kɛ̀ wa gbɛ̃nↄ mↄ̀, aↄ̃ↄ òmɛ lán ń yãpura kũna nà, bensↄ̃ ń kú à guu, ma pↄↄ kɛ̀ nna maamaa. 4 Gurↄↄ kɛ̀ má mà kɛ̀ ma nɛ́nↄↄ kú yãpuraa guu píngi, pↄnna kee dɛmɛ beeelaro. 5 Ma gbɛ̃ yenzide, ń náanɛ vĩ zĩi kɛ̀ nɛɛ̀ kɛ wa gbɛ̃nↄnɛ guu, atɛ̃nsa nibↄnↄ. 6 Aↄ̃ n yenzi yã ò wa sↄsi gbɛ̃nↄnɛ. Ǹ kũsãɛ kɛńnɛ, lán à maa wà kɛ Luda zĩi guu nà. 7 Zaakɛ aↄ̃ dà zɛ́n kↄ̃n Kirisi tↄ́o, aↄ̃ↄe dↄnlɛ e Yesusaideenↄ kiiaro. 8 À kↄ̃ sìo wàgↄ̃ gbɛ̃ beee takanↄ yàari kɛɛ, lɛ wàgↄ̃ dɛ aↄ̃ zĩkɛri daanↄ ũ yãpura baarukpana guu. 9 Ma takada ke kɛ̃̀ n sↄsi gbɛ̃nↄnɛ, mↄde Diotɛrɛfɛ dɛnlawɛtɛri ye wa yãziro. 10 Beee yãnzi tó ma mↄ, mɛ́ bↄ kↄ̃n yã kɛ̀ è kɛɛnↄ kↄ̃n yã zaaa kɛ̀ è diwaanↄ. Yã pì è kánɛ pↄ́ke ũro, è wa gbɛ̃nↄ síro, baa se è gí gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ yezi wà ń sínↄnɛ, è sↄsi zɛ́ zↄ̃ńnɛ. 11 Ma gbɛ̃ yenzide, ǹton yã zaaa dadaro, sé yã maaa. Gbɛ̃ kɛ̀ è yã maaa kɛɛn Luda pↄ́ ũ, gbɛ̃ kɛ̀ è yã zaaa kɛɛ Luda dↄ̃ro. 12 Baade píngi è Dɛmɛtɛriu tↄ́ nnaa sí. Baa yãpura a zĩndandaa è à sáabu kpá se. Wapinↄ weè à sáabu kpá dↄ, ben ń dↄ̃ kɛ̀ wa sèedadekɛ náanɛ vĩ. 13 Má yã vĩ pari mà onnɛ, mↄde má yezi mà kɛ̃nnɛ takada guuro. 14 Má tãmaa vĩ wà wɛ́ɛ sikↄ̃lɛ tia, wà yã o kↄ̃o wɛ́ɛdewɛ. 15 Luda n tó aafiao. N gbɛ̃nnanↄ ì kpàmma. Ǹ ì kpá wa gbɛ̃nnanↄa doodo.
1 Ma Yuda, Yesu Kirisi zↄ̀bleri, Yemisi dãaro, bé à takada kɛ̀ kɛ̃̀ De Luda gbɛ̃ yenzidee kɛ̀ à ń sísi, à ń kũna kuuna Yesu Kirisi guunↄnɛ. 2 Luda sùu kↄ̃n aafiao kↄ̃n yenzio kaaraare. 3 Ma gbɛ̃ yenzideenↄ, má yezi mà takada kɛ̃are yã wa píngi mìsina yã musu, ben má è à kↄ̃ sìo kɛ̀ tiasimɛ mà kɛ̃are, mà lɛ́ daoawa à gí kↄ̃n a zĩndao Yesu yã kɛ̀ Ludaa nàare a ↄzĩ gɛ̃̀n do ai gurↄ píngi musu. 4 Zaakɛ ludayãdarisainↄ gɛ̃̀ wa tɛ́ kpãi, aↄ̃ègↄ̃ wa Luda gbɛ̃kɛɛ ee ń wísaiyãkɛna zɛ́ ũmɛ, aↄ̃è lɛ́ sɛ́ wa Dii mɛ̀n do Yesu Kirisizi. Wɛ́ɛ kɛ̀ Luda é tãḿma kú Luda yãn zaa gìkɛna. 5 Kɛ̀ Dii Isarailinↄ bↄ̀ Igipiti, à gbɛran à gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe a náanɛ kɛroonↄ dɛ̀dɛ. Má yezi mà yã pì dↄagu, baa kɛ̀ á dↄ̃ kↄ̀. 6 Malaika kɛ̀ aↄ̃ↄe zɛ kↄ̃n ń gwenaoro, ben aↄ̃ pã kpà ń kúkiizinↄ sↄ̃, Luda ń ká gusiaan yiyina kↄ̃n mↄ̀kyakoo kɛ̀ dↄḿma gurↄ píngio ai a yãkpaɛkɛgurↄ bíta zĩ. 7 Lɛmɛ dↄ Sↄdↄmu kↄ̃n Gↄmↄrao kↄ̃n wɛ́tɛ kɛ̀ aↄ̃ↄ ligańzi gbɛ̃nↄ yã beee taka kɛ̀ lɛ se, aↄ̃ ń zĩnda kpà pãpãkɛnaa kↄ̃n yãdↄrↄsaikɛnao. Aↄ̃ kaatɛna nɛ́ wɛ́ɛtãmma kↄ̃n tɛ́ kɛ̀ è garooo sèedamɛ. 8 Ludayãdarisai nana'ori pìnↄ è kɛ lɛ se dↄ. Aↄ̃è ń zĩnda da yãgbãsĩkɛnan, aↄ̃è gí dokazi, aↄ̃è dↄkɛ kↄ̃n malaika gakuideenↄ. 9 Baa malaikanↄ kína Mikaɛli, gurↄↄ kɛ̀ èe lɛokpakↄ̃a kɛɛ kↄ̃n Ibilisio Musa gɛ̀ yã musu, èe we à à sↄ̃̀sↄ̃ à yã dààlaro, mↄde à bènɛ, ma n to Diinɛ. 10 Gbɛ̃ pìnↄ sↄ̃ è yã kɛ̀ aↄ̃ↄ à gbá dↄ̃roo zaa bo. Ɔ̃ndↄ̃ↄ kɛ̀ wà ń íon aↄ̃ↄ vĩ laasuu sai lán nↄ̀bↄnↄ bà, ben è gɛ̃ńyo kaatɛnan. 11 Wãiyoo gbɛ̃ pìnↄ, aↄ̃ Kaini zɛ́ sɛ̀. Aↄ̃ sã̀sã lán Balamu bà ↄↄ yãnzi. Aↄ̃ bↄ̀ Luda kpɛɛ lán Kora bà, ben aↄ̃ yàka lán à bà. 12 Aↄ̃ dɛ seedeenↄ ũ a kↄ̃gbɛ̃kɛ pↄ́blekiia. Aↄ̃è pↄ́ bleao, wí è ń kũro. Aↄ̃ zĩnda gbɛɛɛ yãn aↄ̃ↄ dↄ̃. Aↄ̃ↄ dɛ lán lousisina kɛ̀ è gɛ̃tɛ kↄ̃n ĩao mana sai bà. Aↄ̃ gà gɛ̃̀n plaa lán lí nɛ́'isai kɛ̀ bìɛ bà. 13 Aↄ̃ↄ dɛ lán ísↄ̃pɛɛna pãsĩ bà, aↄ̃è futa zaaa bↄ aↄ̃ wísaiyãkɛnanↄ ũ. Aↄ̃ↄ dɛ lán sↄsↄnɛ lili'orinↄ bà, gusia níginigin Ludaa dìɛńnɛ yàari ũ gurↄ píngi. 14 Ɛnↄku kɛ̀ dɛ Adamu nasio dio ũu gĩakɛ à ń yã ò à bè, á è Dii e mↄↄ kↄ̃n a gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ parii lɛ́ vĩroonↄ 15 lɛ à yãkpaɛ kɛ kↄ̃n baade píngio, à yã da a yãdarisai durunkɛrinↄla ń píngi, yã kɛ̀ aↄ̃ↄ kɛ̀ a yãdasaikɛɛ guu yãnzi kↄ̃n a tↄ́ zaaa kɛ̀ aↄ̃ↄ sìnↄ píngi. 16 Gbɛ̃ pìnↄ nɛ́ yãketedeenↄmɛ, yãke è káńguro. Aↄ̃ pↄ́nidɛna bé è dↄńnɛ aɛ, aↄ̃è ń zĩnda sáabu kpá bíta, aↄ̃è lɛ́nnaa kása gbɛ̃nↄnɛ àre'ena yãnzi. 17 Apinↄ sↄ̃ ma gbɛ̃ yenzideenↄ, à tó yã kɛ̀ wa Dii Yesu Kirisi zĩ̀rinↄ gĩakɛ wà òaree dↄagu. 18 Aↄ̃ bèare, gurↄ zãanↄa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ pↄ́ nidɛna ludayãdasai è dↄńnɛ aɛnↄ é a lalandi kɛ. 19 Gbɛ̃ pìnↄ è tó à kɛ̃kↄ̃amɛ, aↄ̃ zĩnda pↄyezi bé è dↄńnɛ aɛ, aↄ̃ↄ Luda Nini vĩro. 20 Apinↄ ma gbɛ̃ yenzideenↄ, à kↄ̃ gba gbãaa a dↄnzizɛ guu, àgↄ̃ adua kɛɛ kↄ̃n à Ninii gbãaao. 21 Àgↄ̃ zɛna Luda yenzi guu, àgↄ̃ wɛ́ɛ dↄↄ wa Dii Yesu Kirisi sùu kɛ̀ eé wa ká wɛ̃̀ndi kɛ̀ è yãaroozi. 22 À wɛ̃nda dↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kuu sekasekanↄnɛ. 23 À gbɛ̃kenↄ sí tɛ́a à ń mì sí. À wɛ̃nda dↄ̃ gbɛ̃ pãndenↄnɛ kↄ̃n làakario, baa aↄ̃ pↄ́kãsãa kɛ̀ gbãsĩ kpà aↄ̃ zaakɛna guunↄn, à zan. 24 - 25 Luda mɛ̀n do wa Mìsiri é fↄ̃ à a dãkpa lɛ àton furo. Eé a kpan'aɛ kɛ a gakui guu see sai kↄ̃n pↄnnaao kↄ̃n wa Dii Yesu Kirisi gbãaao. Àmbe à gakui vĩ kↄ̃n bítakɛɛo kↄ̃n gbãaao kↄ̃n ikoo zaalɛ gurↄↄ e naaro kↄ̃n à tiaao ai gurↄ píngi. Aami.
1 Luda yã kɛ̀ èe mↄↄ kɛɛ dà Yesu Kirisinɛ, lɛ à biia a zↄ̀blerinↄnɛ, ben à a malaika zĩ̀ mamↄma Yohana a zↄ̀bleria, à tò ma yã pì dↄ̃̀. 2 Luda yã kɛ̀ Yesu Kirisi à sèeda kɛ̀n má è, ben mɛ́ɛ oo. 3 Aubarikadeen gbɛ̃ kɛ̀ zia yã kɛ̀ki kyó kɛ̀ ũ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ à yã mà aↄ̃ kũnanↄ, zaakɛ à gurↄↄ kà kĩi. 4 Ma Yohana mámbe ma takada kɛ̀kii kɛ̃̀ sↄsi mɛ̀n swɛɛplaaa kɛ̀ aↄ̃ↄ kú Asia bùsu guunↄnɛ. Luda kɛ̀ kuu yã, à kuu ai tia, bensↄ̃ èe suu kↄ̃n à Nini mɛ̀n swɛɛplaaa kɛ̀ aↄ̃ↄ kú à kìta aɛnↄ 5 kↄ̃n Yesu Kirisi kɛ̀ dɛ sèeda yãpuradee ũuo gbɛ̃kɛɛ kɛare, aↄ̃ a gba aafia. Yesu pìn gàafɛɛ káaku ũ, àmbe anduna kínanↄ gbãadee ũ. À yewazi à wa bↄ wa durunnↄn kↄ̃n à aru gbãaao 6 à wa ka kpatan Luda a De gbã̀gbãrinↄ ũ. Àmbe à gakui kↄ̃n gbãaao vĩ gurↄ píngi! Aami. 7 À gwa, èe mↄↄ ludambɛ luguun. Baade píngi é wɛ́ɛ siàlɛ, baa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ à zↄ̃̀nↄ, anduna bori píngi é sósobi ↄ́ↄ dↄ à yã musu. Lɛmɛ! Aami. 8 Dii Luda bè: Mámbe Alafa kↄ̃n Omɛgao ũ, Gbãapingide kɛ̀ má kuu yã, má kuu ai tia, bensↄ̃ mɛ́ɛ suu. 9 Ma Yohana a gbɛ̃ndoo kuuna Yesu guu kↄ̃ gbɛ̃nↄn wá ũ nawɛ̃a guu, kíblena guu, mɛnakɛna guu. Má kú yã ísia luan kɛ̀ wè be Patamↄ Luda yã kɛ̀ Yesu à sèeda kɛ̀ ona yãnzi. 10 Dii gurↄↄ zĩ Luda Nini sùma, ben ma kòto gbãaa mà ma kpɛɛ lán kãkãki'ↄ bà 11 à bè: Ǹ pↄ́ kɛ̀ ń è kɛ̃ takada guu ǹ kpãsã sↄsi mɛ̀n swɛɛplaaa kɛ̀ aↄ̃ↄ kú wɛ́tɛ kɛ̀nↄ guunↄnɛ: Ɛfesu, Simina, Pɛgamumu, Tiatira, Saadi, Filadɛlɛfia kↄ̃n Laodiseao. 12 Ben ma liɛ lɛ mà gbɛ̃ kɛ̀ èe yã oomao pì e. Kɛ̀ ma liɛ lɛ, ma vura dabu è mɛ̀n swɛɛplaa. 13 Ma gbɛ̃ke è dabu pìnↄ tɛ́ lán gbɛ̃ntee nɛ́ bà. À utagyaba dana, èe gáɛɛzi, vura asaa dↄ à kùsɛa. 14 À mìkã dɛ pú fénfen lán sãkã ke buu bà, à wɛ́ɛ dɛ lán tɛ́nɛnɛ bà. 15 À gbá e tɛ́ kɛɛ lán mↄ̀gotɛ̃ kɛ̀ wèe baasaa tɛ́vura guu bà. À kòto dɛ lán ísↄ̃kana kĩi bà. 16 À sↄsↄnɛnↄ kũna a ↄplaan mɛ̀n swɛɛplaa, fɛ̃ɛda lɛ́ nna kpaplaplaaa e bↄↄ à lɛ́n. À uu e tɛ́ kɛɛ lán ↄfãntɛ̃ gbãaa bà. 17 Kɛ̀ ma à è, ma lɛɛ à gbá saɛ ma gↄ̃ sã̀ii. Ben à a ↄplaa nàma à bè: Ǹton tó vĩa n kũro. Mámbe Aɛde kↄ̃n Zãadeeo ũ, 18 gbɛ̃ kɛ̀ ègↄ̃ kuu ũ. Ma ga, má kuu, bensↄ̃ mɛ́gↄ̃ kuu ai gurↄ píngi. Má ga kↄ̃n gɛ̀wãao mↄ̀nɛnↄ kũna. 19 Ǹ pↄ́ kɛ̀ ń è kɛ̃, pↄ́ kɛ̀ kuunↄ kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ eé mↄ́ à kpɛɛnↄ píngi. 20 Sↄsↄnɛ mɛ̀n swɛɛplaaa kɛ̀ ń è ma ↄplaan pìnↄ kↄ̃n vura dabu mɛ̀n swɛɛplaaa pìnↄ asiin yɛ̀: Sↄsↄnɛ mɛ̀n swɛɛplaaa pìnↄ nɛ́ sↄsi mɛ̀n swɛɛplaaa pìnↄ zĩ̀rinↄmɛ, dabu mɛ̀n swɛɛplaaa pìnↄ nɛ́ sↄsi mɛ̀n swɛɛplaaa pìnↄmɛ.
1 Ǹ kɛ̃ Ɛfesu sↄsi zĩ̀rinɛ: Mamↄma kɛ̀ má sↄsↄnɛ mɛ̀n swɛɛplaaanↄ kũna ma ↄplaan, kɛ̀ mɛ́ɛ táa oo vura dabu mɛ̀n swɛɛplaaanↄ tɛ́, mámbe ma yã kɛ̀kii ò. 2 Má n yãkɛnanↄ dↄ̃ kↄ̃n zĩi kɛ̀ nɛ́ɛ kɛɛo kↄ̃n n mɛnakɛnao. Nɛɛ̀ we ǹ gbɛ̃ zaaanↄ diɛro. Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è ń zĩnda diɛ Luda zĩ̀rinↄ ũ, bensↄ̃ aↄ̃ↄ dɛ à ũro, n ń yↄ̃ ń gwà ń è ɛgɛdeenↄn ń ũ. 3 N mɛna fↄ̃̀, n nawɛ̃a kɛ̀ ma tↄ́ yãnzi, nɛ́ɛ kpasaro. 4 Mↄde má yã vĩnyo. Yenzi kɛ̀ ń vĩmɛ káaku bùsa. 5 Ǹ tó n kuuna zi zaalɛ nɛ́ɛ busaro yã dↄngu. Ǹ nↄ̀sɛ liɛ ǹgↄ̃ yã kɛ̀ nɛɛ̀ kɛ yãanↄ kɛɛ. Tó nɛ́ɛ kɛ lɛro, mɛ́ mↄ́nzi mà n dabu sↄ̃ki kpá. 6 Baa kↄ̃n beeeo ń yã kɛ̀kii vĩ, ń za Nikolaitãnↄ yãkɛnan lán ma zàn nà. 7 Gbɛ̃ kɛ̀ swã vĩ à yã kɛ̀ Luda Ninii e oo sↄsinↄnɛ ma: Mɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ zĩ̀ blè gba zɛ́ à lí wɛ̃̀ndidee kɛ̀ kú Luda swadako guu bɛɛ ble. 8 Ǹ kɛ̃ Simina sↄsi zĩ̀rinɛ: Mamↄma kɛ̀ má dɛ Aɛde kↄ̃n Zãadeeo ũ kɛ̀ ma ga ma ɛara ma fɛɛ, mámbe ma yã kɛ̀kii ò. 9 Má wɛ́ɛtãmma kɛ̀ wèe mↄↄnnɛɛ dↄ̃ kↄ̃n n takaasikɛɛo. Baa kↄ̃n beeeo auzikideen n ũ. Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è be Yudanↄn ń ũ bensↄ̃ aↄ̃ↄ dɛ à ũroonↄ, kɛ̀ aↄ̃ aduakɛkpɛ dɛ Setãn pↄ́ ũ, má dↄ̃ dian aↄ̃è yã dimma nà. 10 Ǹton vĩa kɛ nawɛ̃a kɛ̀ nɛ́ kɛɛnɛro. Ǹ ma, Ibilisi é a gbɛ̃kenↄ ká kpɛ́siaan, lɛ à a yↄ̃ à gwa, eé wɛ́ɛ tãawa ai gurↄ kuri. Ǹgↄ̃ náanɛ vĩ ai ǹ gá gao, mɛ́ auzɛnna kɛnnɛ yàari ũ. 11 Gbɛ̃ kɛ̀ swã vĩ à yã kɛ̀ Luda Ninii e oo sↄsinↄnɛ ma: Ga plaade é ĩa da gbɛ̃ kɛ̀ zĩ̀ blèaro. 12 Ǹ kɛ̃ Pɛgamumu sↄsi zĩ̀rinɛ: Mamↄma kɛ̀ má fɛ̃ɛda lɛ́ nna kpaplaplaaa vĩ, mámbe ma yã kɛ̀kii ò. 13 Má n kúkii dↄ̃, guu kɛ̀ Setãn kíblekita kúmmɛ. Ń ma yã kũna, nɛ́ɛ lɛ́ sɛ́maziro, baa gurↄↄ kɛ̀ wà ma sèeda yãpurade Antipa dɛ̀ n wɛ́tɛn, guu kɛ̀ Setãn kún pì. 14 Mↄde má yã vĩnyo féte. Ń gbɛ̃nↄ vĩ gwe kɛ̀ aↄ̃ↄ Balamu yã kũna. Balamu pì bé à dà Balakinɛ à Isarailinↄ gàɛ à ń dá tãa pↄ́bleen kↄ̃n pãpãkɛnao. 15 Lɛmɛ dↄ ń gbɛ̃nↄ vĩ gwe, aↄ̃ↄ Nikolaitãnↄ yã kũna. 16 Beee yãnzi ǹ nↄ̀sɛ liɛ. Tó nɛ́ɛ kɛ lɛro, mɛ́ mↄ́nzi tia mà zĩ̀ káńyo kↄ̃n fɛ̃ɛdaa kɛ̀ kú ma lɛ́n-o. 17 Gbɛ̃ kɛ̀ swã vĩ à yã kɛ̀ Luda Ninii e oo sↄsinↄnɛ ma. Mɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ zĩ̀ blè gba mana kɛ̀ utɛna, mɛ́ à gba gbɛ̀ puraa kɛ̀ wà tↄ́ dufu kɛ̃̀a dↄ. Gbɛ̃ke tↄ́ pì dↄ̃ro, séde gbɛ̃ kɛ̀ má kpàa pì. 18 Ǹ kɛ̃ Tiatira sↄsi zĩ̀rinɛ: Ma Luda Nɛ́ kɛ̀ ma wɛ́ɛ dɛ lán tɛ́nɛnɛ bà bensↄ̃ ma gbá dɛ lán mↄ̀gotɛ̃ bà, mámbe ma yã kɛ̀kii ò. 19 Má n yãkɛnanↄ dↄ̃, n yenzi, n ludanaanɛkɛna, n zĩkɛna kↄ̃n n mɛnakɛnao. Má dↄ̃ dↄ kɛ̀ yã kɛ̀ nɛ́ɛ kɛɛ zãa maa dɛ à káakupↄla. 20 Mↄde má yã vĩnyo. N nↄgbɛ̃ Yɛzɛbɛli kɛ̀ à a zĩnda dìɛ annabi ũu gbà zɛ́. Èe ma zↄ̀blerinↄ sãsãa èe daańnɛ aↄ̃ pãpãa kɛ aↄ̃ tãa pↄ́ ble. 21 Ma à gbà zɛ́ à nↄ̀sɛ liɛ, mↄde à yezi à a nↄ̀sɛ liɛ à pãpãkɛna tóro. 22 Ǹ ma, mɛ́ kpázi mɛ́ tó gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ pãpãa kɛ̀onↄ nawɛ̃a bíta e, tó aↄ̃ↄe nↄ̀sɛ liɛ wà à yã tòro. 23 Mɛ́ à ìbanↄ dɛdɛ gagyãao, sↄsinↄ píngi é dↄ̃ kɛ mámbe mɛɛ̀ gbɛ̃nↄ laasuu kↄ̃n ń swɛ̃̀o tàasi kɛ, mɛ́ fĩa bo a baadenɛ a yãkɛnaa. 24 A Tiatira gbɛ̃ kpaaa kɛ̀ á yã pì kũnaro bensↄ̃ á yã kɛ̀ wè be Setãn asii bíta dↄ̃roonↄ, mɛ́ aso pãnde diarero. 25 À ↄ didi yã kɛ̀ á kũnaa ai màgↄ̃ gá su. 26 Gbɛ̃ kɛ̀ zĩ̀ blè bensↄ̃ à yã kɛ̀ má yezinↄ kũna ai a lɛ́a, mɛ́ à gba zɛ́ à iko vĩ boriinↄa. 27 Eé kí bleḿma kↄ̃n mↄ̀ gòo à ń wíwi lán wè gũ̀ oroo wíwi nà, lán ma De ma gba zɛ́ nà. 28 Mɛ́ à gba gudↄna sↄsↄnɛ dↄ. 29 Gbɛ̃ kɛ̀ swã vĩ à yã kɛ̀ Luda Ninii e oo sↄsinↄnɛ ma.
1 Ǹ kɛ̃ Saadi sↄsi zĩ̀rinɛ: Mamↄma kɛ̀ má Luda Nini mɛ̀n swɛɛplaaanↄ kũna kↄ̃n sↄsↄnɛ mɛ̀n swɛɛplaaanↄ, mámbe ma yã kɛ̀kii ò. Má n yãkɛnanↄ dↄ̃. Kuuna bɛ̃ɛ tↄ́ bé à dↄmma, mↄde gɛ̀n n ũ. 2 Ǹ itɛ̃ kɛ ǹ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gↄ̃̀nnɛɛnↄ gba gbãaa ai aↄ̃gↄ̃ gá ga, zaakɛ má è n yãkee bↄɛzina ma Ludanɛro. 3 Beee yãnzi yã kɛ̀ ń mà ben ń sì ǹ tó àgↄ̃ dↄngu, ǹgↄ̃ kũna ǹ nↄ̀sɛ liɛ. Tó nɛ́ɛ itɛ̃ kɛro, mɛ́ mↄ́nzi lán kpãi bà, nɛ́gↄ̃ gurↄ zaka kɛ̀ mɛ́ mↄ́ dↄ̃ro. 4 Baa kↄ̃n beeeo ń gbɛ̃nↄ vĩ Saadi gwe féte kɛ̀ aↄ̃ↄe ń pↄ́kãsãanↄ gbãsĩ kpáro. Wé táa o lɛdo kↄ̃n pↄ́ puraao dana, zaakɛ aↄ̃ kà à lɛ́zĩ. 5 Lɛn gbɛ̃ kɛ̀ zĩ̀ blè égↄ̃ pↄ́kãsã puraa dana lɛ. Mɛ́ à tↄ́ dɛdɛ wɛ̃̀ndi takadan zikiro. Mɛ́ zɛo ma De kↄ̃n a malaikanↄ aɛ. 6 Gbɛ̃ kɛ̀ swã vĩ à yã kɛ̀ Luda Ninii e oo sↄsinↄnɛ ma. 7 Ǹ kɛ̃ Filadɛlɛfia sↄsi zĩ̀rinɛ: Mamↄma kɛ̀ má kú madona yãpuradee ũ, kɛ̀ má Dauda mↄ̀nɛ kũna, kɛ̀ mɛɛ̀ zɛ́ wɛ̃ gbɛ̃ke è fↄ̃ à tataro, kɛ̀ mɛɛ̀ zɛ́ tata gbɛ̃ke è fↄ̃ à wɛ̃ro, mámbe ma yã kɛ̀kii ò. 8 Má n yãkɛnanↄ dↄ̃. Ǹ ma, ma zɛ́ wɛ̃̀nnɛ n aɛ, gbɛ̃ke é fↄ̃ à tataro. Baa kɛ̀ n gbãa bítaro, ń ma yã kũna nɛ́ɛ lɛ́ sɛ́maziro. 9 Setãn aduakɛkpɛ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è ń zĩnda diɛ Yudanↄ ũ bensↄ̃ aↄ̃ↄ dɛ à ũroonↄ, mɛ́ tó ɛgɛdee pìnↄ mↄ́ wà kúɛnnɛ, aↄ̃é dↄ̃ kɛ̀ má yenzi. 10 Zaakɛ ń yã kɛ̀ má dìɛnnɛ kũna n fↄ̃ n mɛna, mɛ́ n bↄ nawɛ̃a kɛ̀ èe mↄↄ anduna píngia guu lɛ à gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú tↄↄtɛanↄ lɛ́ à ń gwa. 11 Mɛ́ mↄ́ tia. Ǹgↄ̃ pↄ́ kɛ̀ ń vĩ kũna gbãa, lɛ gbɛ̃ke tón n láada símmaro yãnzi. 12 Mɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ zĩ̀ blè kɛ ma Luda kpɛ́ wesagba ũ. Eé bↄ zikiro. Mɛ́ ma Luda tↄ́ kɛ̃a kↄ̃n ma Luda wɛ́tɛ Yerusalɛmu dufu kɛ̀ eé pita bↄna à kiia zaa musu tↄ́o kↄ̃n ma tↄ́ dufuo. 13 Gbɛ̃ kɛ̀ swã vĩ à yã kɛ̀ Luda Ninii e oo sↄsinↄnɛ ma. 14 Ǹ kɛ̃ Laodisea sↄsi zĩ̀rinɛ: Mamↄma Aami, sèeda náanɛde yãpuraa kɛ̀ má dɛ pↄ́ kɛ̀ Ludaa kɛ̀nↄ mìdee ũ, mámbe ma yã kɛ̀kii ò. 15 Má n yãkɛnanↄ dↄ̃. Ń yĩiro bensↄ̃ ń wãaro. Má yezi ǹgↄ̃ yĩi kesↄ̃ wãa. 16 Lán ń lↄ́gↄlↄgↄ nà, ń wãaro, bensↄ̃ ń yĩiro, mɛ́ n pisimɛ. 17 Nɛɛ̀ be ↄↄde auzikidee kɛ̀ pↄ́ke nii vĩroon n ũ. Ń dↄ̃ kɛ̀ gbɛ̃ pã bũu baakɛri wɛ̃ndade takaaside vĩ̀an n ũro. 18 Mɛ́ɛ lɛ́ daamma ǹ vura baasana lú ma kiia, lɛ ǹ kɛ ↄↄdee ũ. Ǹ pↄ́kãsã puraa lú ǹ da, lɛ ǹ n bũukɛɛ utɛ ǹ bↄ wín. Ǹ wɛ́ɛ ɛ̃zɛ̃ lú ǹ ká n wɛ́ɛn lɛ ǹ guu e. 19 Mɛɛ̀ kpãkɛ̃ gbɛ̃ kɛ̀ má yeńzinↄzi mà ń tòto kɛ. Beee yãnzi, ǹ aĩa kɛ ǹ nↄ̀sɛ liɛ. 20 À gwa, má zɛna kpɛɛlɛ mɛ́ɛ gbá lɛɛ. Tó gbɛ̃ ma kòto mà, ben à zɛ́ wɛ̃̀mɛ, mɛ́ gɛ̃ mà pↄ́ bleo eé blemao. 21 Mɛ́ gbɛ̃ kɛ̀ zĩ̀ blè gba zɛ́ à vɛ̃ɛmao ma kìtaa, lán mapi ma zĩ̀ blè ma vɛ̃ɛ kↄ̃n ma Deo a kìtaa nà. 22 Gbɛ̃ kɛ̀ swã vĩ à yã kɛ̀ Luda Ninii e oo sↄsinↄnɛ ma.
1 Beee gbɛra ma zɛ́ è wɛ̃na ludambɛ. Ben ma kòto kɛ̀ má mà káaku lán kãkãki'ↄ bà mà dↄ à bè: Ǹ mↄ́ kɛ̀, mɛ́ yã kɛ̀ eé mↄ́ beee gbɛraa ↄdↄannɛ. 2 Gwe gↄ̃ↄ Luda Nini mↄ̀ma, ben ma kíblekita è ludambɛ gwe, gbɛ̃kee vɛ̃ɛa. 3 Gbɛ̃ kɛ̀ vɛ̃ɛna pì e tɛ́ kɛɛ lán gbɛ̀ bɛ̀ɛdee kɛ̀ wè be dayamↄ bà kesↄ̃ kaanɛlia. Ludambɛfɛ̃ɛdaa liga kìta pìzi, à í dɛ lán lá'i taka bà lán ɛmɛradi bà. 4 Kíblekita mɛ̀n baro awɛɛsiigↄ̃ↄnↄↄ ligazi, gbɛ̃nsi gↄ̃ↄn baro awɛɛsiigↄ̃ↄnↄↄ vɛ̃ɛvɛ̃ɛna báa pìnↄa. Aↄ̃ pↄ́ puraa dadana, aↄ̃ vura fùra kukuna. 5 Lou e pii èe bↄↄ kìta pì kiia, èe pũtãa èe vĩi. Fitia nana kìta pì aɛ mɛ̀n swɛɛplaa, aↄ̃mbe Luda Nini mɛ̀n swɛɛplaaanↄ ũ. 6 Dígi kú kìta pì aɛ lán ísiaa bà, èe tɛ́ kɛɛ lán gbɛ̀digi bà. Pↄ́ bɛ̃ɛ mɛ̀n siigↄ̃ↄnↄↄ liga kìta pìzi kĩikĩi. Wɛ́ɛ fĩfĩḿma kpɛɛ kↄ̃n aɛo. 7 Pↄ́ bɛ̃ɛ pìnↄ káakupↄ dɛ lán músu bà, à plaadee dɛ lán zùswaree bà, à aagↄ̃dee uu dɛ lán gbɛ̃ntee uu bà, à siigↄ̃dee dɛ lán kúu kɛ̀ èe vĩaa bà. 8 Pↄ́ bɛ̃ɛ mɛ̀n siigↄ̃ↄ pìnↄ baade dɛ̀bɛ vĩ mɛ̀n swɛɛdodo. Wɛ́ɛ fĩfĩ ń dɛ̀bɛ pìnↄa à guu kↄ̃n à kpɛɛo. Fãantɛ̃ kↄ̃n gwãavĩo aↄ̃ègↄ̃ bee yãana sai: Kúadona, kúadona, kúadona, Dii Luda Gbãapingide. Ń kuu yã, ń kuu tia, bensↄ̃ nɛ́ɛ suu. 9 Gurↄↄ kɛ̀ pↄ́ bɛ̃ɛ mɛ̀n siigↄ̃ↄ pìnↄ gbɛ̃ kɛ̀ vɛ̃ɛna kìtaa kɛ̀ ègↄ̃ kuu gurↄ píngi pì tↄ́ kpà, aↄ̃ bɛ̀ɛ lìnɛ aↄ̃ à sáabu kpà, 10 gbɛ̃nsi gↄ̃ↄn baro awɛɛsiigↄ̃ↄ pìnↄ è daɛdaɛ à aɛ wà dↄnzi kɛnɛ, aↄ̃è ń fùra gogo wà káɛ kìta pì aɛ aↄ̃ be: 11 Dii wa Luda, n ka wà n tↄ́ kpá, wà bɛ̀ɛ kↄ̃n gbãaao dↄ̃nnɛ, zaakɛ n pↄ́ píngi kɛ̀, aↄ̃ kɛna kↄ̃n ń kuunao nɛ́ n pↄyezinamɛ.
1 Ben ma takada kokona è na gbɛ̃ kɛ̀ vɛ̃ɛna kìtaa pì ↄplaan, wà yã kɛ̃̀a aɛ kↄ̃n kpɛɛo píngi, wà à lɛ́ kũ̀kũ kↄ̃n kãɛ'ↄ lɛo swɛɛplaaao. 2 Ben ma malaika gbãadee è, èe kpàakpa kɛɛ kↄ̃n kòto gbãaao à bè: Dé bé à kà à kãɛ'ↄ kɛ̀nↄ gogo à takada kɛ̀ poroo? 3 Mↄde gbɛ̃kee kú ludambɛ ke tↄↄtɛa ke tↄↄtɛ gĩzĩ kɛ̀ eé fↄ̃ à takada pì poro à gwaro. 4 Ma ↄ́ↄ dↄ̀ maamaa, zaakɛ wèe gbɛ̃ke e kɛ̀ kà à takada pì poro à gwaro. 5 Ben gbɛ̃nsi pìnↄ doke bèmɛ: Ǹton ↄ́ↄ dↄro. Ǹ gwa, Yuda bori Músu kɛ̀ dɛ Dauda kpata kɛ̀ pìto pà Kína ũu zĩ̀ blè. Àmbe eé fↄ̃ à kãɛ'ↄ mɛ̀n swɛɛplaaa pìnↄ gogo à takada pì poro. 6 Ben ma Sãnɛ Bↄ̀rↄ è zɛna kìta pì saɛ kĩikĩi pↄ́ bɛ̃ɛ mɛ̀n siigↄ̃ↄ pìnↄ kↄ̃n gbɛ̃nsi pìnↄ tɛ́. À dɛ lán wà à kòto kpà bà. À koba vĩ mɛ̀n swɛɛplaa kↄ̃n wɛ́ɛo mɛ̀n swɛɛplaa. Luda Nini mɛ̀n swɛɛplaaa kɛ̀ à ń zĩ anduna gu píngianↄon gwe. 7 À gàa à takada pì sì gbɛ̃ kɛ̀ vɛ̃ɛna kìtaa pì ↄzĩ. 8 Kɛ̀ à takada pì sì, ben pↄ́ bɛ̃ɛ mɛ̀n siigↄ̃ↄ pìnↄ kↄ̃n gbɛ̃nsi gↄ̃ↄn baro awɛɛsiigↄ̃ↄ pìnↄ kùɛkuɛ Sãnɛ Bↄ̀rↄ pì aɛ. Aↄ̃ baade mↄrↄ kũna kↄ̃n vura zubↄ kɛ̀ tuaetiti kán à pào. Tuaetiti pì nɛ́ Luda gbɛ̃nↄ aduakɛnanↄmɛ. 9 Aↄ̃ lɛ̀ dufu sì wèe bee: N ka ǹ takada pì sí ǹ kãɛ'ↄ pìnↄ gogo, zaakɛ wà n dɛ, n gbɛ̃nↄ bò Ludanɛ kↄ̃n n aruo bori píngi guu, boriyã píngi guu, gbɛ̃ píngi guu, bùsu píngi guu. 10 N ń kpá kpatan, aↄ̃ gↄ̃̀ wa Luda gbã̀gbãrinↄ ũ, aↄ̃égↄ̃ kí blee tↄↄtɛa. 11 Ben ma malaikanↄ è ligana kìta pìzi kↄ̃n pↄ́ bɛ̃ɛ pìnↄ kↄ̃n gbɛ̃nsi pìnↄ paripari, aↄ̃ parii kà bↄrↄ ũgbangba, weé fↄ̃ wà ń lɛ́ dↄ̃ro. Ma ń kĩi mà, 12 aↄ̃ bè kↄ̃n kòto gbãaao: Sãnɛ Bↄ̀rↄ kɛ̀ wà dɛ̀ kà wà iko dↄ̃nɛ kↄ̃n auzikio kↄ̃n ↄ̃ndↄ̃ↄo kↄ̃n gbãaao kↄ̃n bɛ̀ɛo, wà à sáabu kpá, wà à tↄ́ kpá. 13 Ben pↄ́ kɛ̀ Ludaa kɛ̀ musu kↄ̃n tↄↄtɛo kↄ̃n tↄↄtɛ gĩzĩo kↄ̃n ísiaa guuo píngi, pↄ́ kɛ̀ kú baama pínginↄ, má mà aↄ̃ bè: Wàgↄ̃ bɛ̀ɛ kↄ̃n gbãaao dↄ̃ gbɛ̃ kɛ̀ vɛ̃ɛna kìtaanɛ kↄ̃n Sãnɛ Bↄ̀rↄo, wégↄ̃ ń sáabu kpaa, wàgↄ̃ ń tↄ́ kpaa gurↄ píngi. 14 Pↄ́ bɛ̃ɛ mɛ̀n siigↄ̃ↄ pìnↄ bè, aami. Ben gbɛ̃nsi pìnↄ dàɛdaɛ wà dↄnzi kɛ̀nɛ.
1 Má è Sãnɛ Bↄ̀rↄ kãɛ'ↄ mɛ̀n swɛɛplaaa pìnↄ káakupↄ gò. Ben má mà pↄ́ bɛ̃ɛ mɛ̀n siigↄ̃ↄ pìnↄ doke yã ò lán lapatana bà à bè: Ǹ mↄ́! 2 Ben ma sↄ̃ puraa è, gbɛ̃ kɛ̀ dia sá kũna. Wà kífura kùnɛ, ben à bↄ̀ zĩ̀bleri ũ, lɛ à gá zĩ̀ ble. 3 Kɛ̀ Sãnɛ Bↄ̀rↄ kãɛ'ↄ plaadee gò, má mà pↄ́ bɛ̃ɛ plaadee bè: Ǹ mↄ́! 4 Sↄ̃ pãnde bↄ̀ dↄ, à dɛ tɛ̃ɛ zónzon. Wà gbɛ̃ kɛ̀ dia gbà zɛ́ à aafia sí andunaa, lɛ gbɛ̃nↄ kↄ̃ dɛdɛ. Wà fɛ̃ɛda ìsi kpàa. 5 Kɛ̀ Sãnɛ Bↄ̀rↄ kãɛ'ↄ aagↄ̃dee gò, má mà pↄ́ bɛ̃ɛ aagↄ̃dee bè: Ǹ mↄ́! Ben ma sↄ̃ siaa è, gbɛ̃ kɛ̀ dia zaka kũna. 6 Ma kĩi mà lán gbɛ̃ntee kòto bà, à bↄ̀ pↄ́ bɛ̃ɛ mɛ̀n siigↄ̃ↄ pìnↄ tɛ́ à bè: Ése zaka lɛ́ don gurↄ do zĩ ↄↄ ũ. Gbado zaka lɛ́ aagↄ̃n gurↄ do zĩ ↄↄ ũ. Ǹton tó kù línↄ kↄ̃n geepi línↄ yakaro. 7 Kɛ̀ Sãnɛ Bↄ̀rↄ kãɛ'ↄ siigↄ̃dee gò, ma pↄ́ bɛ̃ɛ siigↄ̃dee kòto mà à bè: Ǹ mↄ́! 8 Ben ma sↄ̃ pufau è, gbɛ̃ kɛ̀ dia tↄ́n Gaa, Gɛ̀wãa tɛ́zi. Wà ń gbá zɛ́ aↄ̃gↄ̃ iko vĩ anduna gbɛ̃nↄ lɛo siigↄ̃deea, aↄ̃ ń dɛdɛ kↄ̃n zĩ̀o kↄ̃n dekaao kↄ̃n gagyãao kↄ̃n nↄ̀bↄ pãsĩnↄ. 9 Kɛ̀ Sãnɛ Bↄ̀rↄ kãɛ'ↄ sↄↄrodee gò, ma gbɛ̃ kɛ̀ wà ń dɛ́dɛ Luda yã ona kↄ̃n Yesu sèedakɛnao yãnzi gɛ̀wãadeenↄ è tuaetitikpatakii gĩzĩ. 10 Aↄ̃ wii gbãaa lɛ̀ wà bè: Dii kɛ̀ kú adona yãpurade, bↄrɛn nɛ́ yãkpaɛ kɛ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú tↄↄtɛanↄ ǹ wa dɛna gɛ̃ɛ boḿmaa? 11 Ben wà utagyaba puraa dàda ń baadenɛ, wà bèńnɛ aↄ̃ mɛna féte ai ń Yesu zↄ̀bleri daaa kɛ̀ weé ń dɛdɛ lán ń bànↄ lɛ́ gá káo. 12 Kɛ̀ Sãnɛ Bↄ̀rↄ kãɛ'ↄ swɛɛdodee gò, má è tↄↄtɛ nìgãnigã pãsĩpãsĩ, ↄfãntɛ̃ sia kũ̀ níginigi lán bisa kɛ̀ wà dà òsin bà, mↄvura tɛ̃a kũ̀ lán aru bà mámmam. 13 Sↄsↄnɛnↄ bↄ̀ ludambɛ aↄ̃ kwɛ̀ tↄↄtɛ lán zàga'ĩa è líbɛ ísi woro nà. 14 Ludambɛɛ kɛ̃̀kↄ̃a à kòkokoko lán pɛ̀ bà. Kpiiinↄ kↄ̃n ísia luannↄ sↄ̃ki kpà píngi. 15 Anduna kínanↄ kↄ̃n kpatablerinↄ kↄ̃n soza gbɛ̃nsinↄ kↄ̃n auzikideenↄ kↄ̃n gbãadeenↄ kↄ̃n gbɛ̃ píngio zↄ̀nↄ ke wɛ̃ɛnɛnↄ ùtɛ gbɛ̀wɛɛnↄn kↄ̃n gbɛ̀kotoonↄo. 16 Aↄ̃ wiii gↄ̃̀ dↄ: Kpiiinↄ kↄ̃n gbɛ̀nↄ à dawala, à wa utɛ gbɛ̃ kɛ̀ vɛ̃ɛna kìtaanɛ, à wa sí Sãnɛ Bↄ̀rↄ pↄfɛ̃a. 17 Zaakɛ aↄ̃ pↄfɛ̃pitammagurↄ ìsi kà. Dé bé eé fↄ̃ à bↄn?
1 Beee gbɛra ma malaika gↄ̃ↄn siigↄ̃ↄnↄ è zɛzɛ anduna gooda siigↄ̃ↄnↄa, aↄ̃ baade a gooda ĩa kũna, lɛ ĩa tón vu tↄↄtɛ ke ísiaa ke lí kearo yãnzi. 2 Ben ma malaika pãnde è, à bↄ̀ à fɛ̀ɛ ↄfãntɛ̃bↄɛ kpa, à Luda Wɛ̃̀ndide sèedakɛbↄ kũna. À lɛ́ gbãaa zù malaika gↄ̃ↄn siigↄ̃ↄ kɛ̀ wà ń gbá zɛ́ aↄ̃ tↄↄtɛ kↄ̃n ísiaao yaka pìnↄzi 3 à bè: Àton tↄↄtɛ ke ísiaa ke línↄ yakaro ai wà sèeda kɛ wa Luda zↄ̀blerinↄ mì'aɛnↄa. 4 Ben wà gbɛ̃ kɛ̀ wà sèeda pì kɛ̀ḿmanↄ lɛ́ òmɛ, aↄ̃ gↄ̃ↄn bↄrↄ baswɛɛplaa awɛɛsiigↄ̃mɛ. Aↄ̃ bↄ̀ Isaraili bori píngi guu: 5 Yuda boriinↄ gↄ̃ↄn bↄrↄ kuri awɛɛplaa, Rubɛni boriinↄ gↄ̃ↄn bↄrↄ kuri awɛɛplaa, Gada boriinↄ gↄ̃ↄn bↄrↄ kuri awɛɛplaa, 6 Asa boriinↄ gↄ̃ↄn bↄrↄ kuri awɛɛplaa, Nafatali boriinↄ gↄ̃ↄn bↄrↄ kuri awɛɛplaa, Manase boriinↄ gↄ̃ↄn bↄrↄ kuri awɛɛplaa, 7 Simɛↄ boriinↄ gↄ̃ↄn bↄrↄ kuri awɛɛplaa, Levi boriinↄ gↄ̃ↄn bↄrↄ kuri awɛɛplaa, Isaka boriinↄ gↄ̃ↄn bↄrↄ kuri awɛɛplaa, 8 Zɛbuluni boriinↄ gↄ̃ↄn bↄrↄ kuri awɛɛplaa, Yusufu boriinↄ gↄ̃ↄn bↄrↄ kuri awɛɛplaa, Bɛyãmi boriinↄ gↄ̃ↄn bↄrↄ kuri awɛɛplaa. 9 Beee gbɛra ma gbɛ̃nↄ è paripari, weé fↄ̃ wà ń lɛ́ dↄ̃ro. Aↄ̃ bↄ̀ bùsu píngi guu, bori píngi guu, gbɛ̃ píngi guu, boriyã píngi guu. Aↄ̃ↄ zɛzɛna kíblekita kↄ̃n Sãnɛ Bↄ̀rↄo aɛ. Aↄ̃ↄ utagyaba puraa dadana, kpakpa lánↄↄ nana ń ↄzĩ. 10 Aↄ̃ↄe wii gbãaa lɛɛ wèe bee: Mìsina è bↄ wa Luda kɛ̀ vɛ̃ɛna kìtaa kↄ̃n Sãnɛ Bↄ̀rↄo kiiamɛ. 11 Malaikanↄↄ zɛzɛna wà lìga kìta kↄ̃n gbɛ̃nsinↄ kↄ̃n pↄ́ bɛ̃ɛ mɛ̀n siigↄ̃ↄnↄzi ń píngi, ben aↄ̃ kùɛkuɛ kìta pì aɛ wà dↄnzi kɛ̀ Ludanɛ 12 wà bè: Aami! Wa Luda bé à tↄ́ vĩ kↄ̃n gakuio kↄ̃n ↄ̃ndↄ̃ↄo kↄ̃n sáabuo kↄ̃n bɛ̀ɛo kↄ̃n ikoo kↄ̃n gbãaao gurↄ píngi. Aami! 13 Ben gbɛ̃nsi pìnↄ doke ma la à bè: Dénↄn gyabapuradari kɛ̀nↄ ũu? Aↄ̃ bↄ̀ mámɛ? 14 Ma bènɛ: Baa, ḿbe ń dↄ̃. Ben à bèmɛ: Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ bↄ̀ wɛ́ɛtãmma bíta guunↄmɛ. Aↄ̃ ń utagyaba pìnↄ pìpi Sãnɛ Bↄ̀rↄ aru guu à pura kũ̀. 15 Beee yãnzin aↄ̃ↄ kú Luda kìta aɛzĩzi, aↄ̃ↄe dↄↄzi a kpɛ́n fãantɛ̃ kↄ̃n gwãavĩo. Gbɛ̃ kɛ̀ vɛ̃ɛna kìtaa pì é a kuta kúńla. 16 Nↄaa ke ímii é ń dɛ zikiro, ↄfãntɛ̃ é ń lɛ́ro, guu é wãḿmaro, 17 zaakɛ Sãnɛ Bↄ̀rↄ kɛ̀ kú kìta pì gura súusu é kɛ ń Dã̀ri ũ, eé dↄńnɛ aɛ ai í wɛ̃̀ndide bↄkiia, Luda é gbasa à ń wɛ́ɛ'i gogońnɛ píngi.
1 Kɛ̀ Sãnɛ Bↄ̀rↄ kãɛ'ↄ swɛɛplaadee gò, ludambɛɛ kɛ̀ kítikiti lán minti baaakuri taka bà. 2 Ben ma malaika gↄ̃ↄn swɛɛplaaa kɛ̀ aↄ̃ègↄ̃ zɛzɛna Luda aɛnↄ è, wà kãkãki kpàḿma mɛ̀n swɛɛplaa. 3 Ben malaika pãnde mↄ̀ à zɛ̀ tuaetitikpatakii kɛ̀ wà pì kↄ̃n vurao saɛ, à tɛ́sibↄ kɛ̀ wà pì kↄ̃n vurao kũna. Wà tuaetiti kpàa bítabita, lɛ à kakↄ̃a kↄ̃n Luda gbɛ̃nↄ píngi aduakɛnanↄ à kpata, ben à kpàta kíblekita aɛ tuaetitikpatakii pìa. 4 Ben tuaetiti tɛ́sukpɛ kↄ̃n Luda gbɛ̃nↄ aduakɛnanↄo fɛ̀ɛ malaika ↄzĩ Luda aɛ. 5 Ben malaika pì tɛ́sibↄ sɛ̀, à tɛ́ sìo tuaetitikpatakiia à pà, ben à zù tↄↄtɛ. Lou e vĩi, èe pũtãa èe pii, ben tↄↄtɛ nìgãnigã. 6 Malaika gↄ̃ↄn swɛɛplaaa kɛ̀ aↄ̃ↄ kãkãki mɛ̀n swɛɛplaa kũna pìnↄ à pɛna soru kɛ̀. 7 À káakudee a kãkãki pɛ̀, ben wà lougbɛ kↄ̃n tɛ́o kakↄ̃ana kↄ̃n aruo kù tↄↄtɛa. Tↄↄtɛ lɛo aagↄ̃dee tɛ́ kũ̀, línↄ lɛo aagↄ̃dee tɛ́ kũ̀, sɛ̃̀ ísi tɛ́ kũ̀ míↄmiↄ. 8 Malaika plaadee a kãkãki pɛ̀, ben pↄ́ tɛ́dee bↄ̀ à sì ísiaan lán kpii bíta bà. Ísia lɛo aagↄ̃dee lì aru ũ, 9 ben ísia pↄ́ bɛ̃ɛnↄ lɛo aagↄ̃dee gàga, góro'itɛnↄ lɛo aagↄ̃dee yàka. 10 Malaika aagↄ̃dee a kãkãki pɛ̀, ben sↄsↄnɛ bíta kɛ̀ èe tɛ́ kũu lán sɛ̃̀tɛ bà bↄ̀ ludambɛ à lɛ̀ɛ à dà swaanↄ kↄ̃n bianↄ lɛo aagↄ̃deela. 11 Sↄsↄnɛ pì tↄ́n Sɛwɛɛ. Í lɛo aagↄ̃dee lì sɛwɛɛ ũ, ben gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ í pì mìnↄ gàga pari à kyã̀kyã yãnzi. 12 Malaika siigↄ̃dee a kãkãki pɛ̀, ben wà ↄfãntɛ̃ lɛo aagↄ̃dee lɛ̀ kↄ̃n mↄvura lɛo aagↄ̃deeo kↄ̃n sↄsↄnɛnↄ lɛo aagↄ̃deeo, lɛ aↄ̃ lɛo aagↄ̃de sia kũ yãnzi. Ben fãantɛ̃ lɛo aagↄ̃dee gↄ̃̀ gupuraa sai, lɛn à dɛ lɛ gwãavĩ dↄ. 13 Ben ma kúu è èe vĩaa musumusu. Má mà à wii gbãaa lɛ̀ à bè: Wãiyoo, wãiyoo, wãiyoo gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú tↄↄtɛnↄ malaika gↄ̃ↄn aagↄ̃ↄ kɛ̀ aↄ̃ gↄ̃̀ pìnↄ kãkãki'ↄ kɛ̀ eé bↄ yãnzi.
1 Malaika sↄↄrodee a kãkãki pɛ̀, ben ma sↄsↄnɛ è à bↄ̀ ludambɛ à lɛ̀ɛ tↄↄtɛ. Ben wà gɛ̀wãa wɛ̀ɛ zòoto mↄ̀nɛ kpàa, 2 ben sↄsↄnɛ pì Gɛ̀wãa wɛ̀ɛ zòoto pì zɛ́ wɛ̃̀. Tɛ́sukpɛ bↄ̀n lán mↄ̀datɛ bíta tɛ́sukpɛ bà, ben gɛ̀wãa wɛ̀ɛ pì tɛ́sukpɛ ↄfãntɛ̃ sia kũ̀, guu kɛ̀ sí níginigi. 3 Sutɛ̃nↄ bↄ̀ɛ tɛ́sukpɛ pì guu aↄ̃ dà tↄↄtɛla. Wà ń gbá gbãaa lán anduna swínↄ gbãaa bà. 4 Wà bèńnɛ aↄ̃ton ĩa da sɛ̃̀aro ke lá ke lí ke, séde gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ Luda sèeda vĩ ń mì'aɛaroonↄ. 5 Wèe ń gba zɛ́ aↄ̃ gbɛ̃nↄ dɛdɛro, mↄde aↄ̃é wãwã kpáńzi ai mↄ sↄↄromɛ. Aↄ̃ wãwãa dɛ lán swí gbɛ̃pana wãwãa bàmɛ. 6 Gurↄ beeenↄa gbɛ̃nↄ é gaa wɛtɛ, aↄ̃é ero. Ga nii é ń dɛ, mↄde gaa é bàa lɛ́ńnɛ. 7 Sutɛ̃ pìnↄↄ dɛ lán sↄ̃ kɛ̀ ń sorumi mà kↄ̃n zĩ̀onↄ bà. Aↄ̃ pↄ́ke kukuna lán vura fùra bà, aↄ̃ uu dɛ lán gbɛ̃ntee uu bà. 8 Aↄ̃ↄ mìkã vĩ gbã̀agbãa lán nↄgbɛ̃ mìkã bà, aↄ̃ↄ swaanↄↄ vĩ lán músu swaa bà. 9 Aↄ̃ kùsɛ dɛ lándↄ̃ aↄ̃ↄ mↄ̀ uta dadana bà, aↄ̃ dɛ̀bɛ kĩi dↄ lán góro parii kɛ̀ sↄ̃nↄↄ e gáɛɛ zĩ̀ guu kĩi bà. 10 Aↄ̃ vlãa vĩ kↄ̃n kào lán swí pↄ́ bà. Aↄ̃ gbãaa kú ń vlãa pìnↄa, lɛ aↄ̃ ĩa dao gbɛ̃nↄa ai mↄ sↄↄro. 11 Gɛ̀wãa wɛ̀ɛ zòoto malaika pìn ń kína ũ. Kↄ̃n Eberu yão à tↄ́n Abadↄ̃. Kↄ̃n Giriki yão sↄ̃ Apↄliↄ̃. 12 Wãiyoo káakupↄ gɛ̃̀tɛ, mɛ̀n plaaanↄↄ e mↄↄ à kpɛɛ dↄ. 13 Malaika swɛɛdodee a kãkãki pɛ̀. Ma kòto mà à bↄ̀ Luda aɛ tuaetitikpatakii kɛ̀ wà pì kↄ̃n vurao koba siigↄ̃ↄnↄ kpa. 14 À bè malaika swɛɛdodee kɛ̀ kãkãki kũnanɛ: Ǹ malaika gↄ̃ↄn siigↄ̃ↄ kɛ̀ aↄ̃ↄ yiyina swadaa kɛ̀ wè be Yuflati saɛnↄ poro. 15 Ben à malaika gↄ̃ↄn siigↄ̃ↄ kɛ̀ wà ń soru kɛ̀ wɛ̃̀ beeea mↄ beeea gurↄ beeea gurↄ zaka beee yãnzinↄ pòro, lɛ aↄ̃ gbɛ̃nteenↄ lɛo aagↄ̃dee dɛdɛ yãnzi. 16 Wà soza sↄ̃deenↄ pari lɛ́ òmɛ, aↄ̃ↄ gↄ̃ↄn miliↄ̃ wàa domɛ. 17 Wɛ́ɛgupu'ena pì guu lán ma sↄ̃ pìnↄ kↄ̃n ń dìrinↄ è nàn yɛ̀: Aↄ̃ↄ mↄ̀ utanↄ dadana tɛ̃ɛ lán tɛ́ bà, búgu lán bulu bà, kpà'ikpa'i lán ↄfãntɛ̃gbↄ̃ bà. Sↄ̃ pìnↄ mì dɛ lán músu mì bà. Tɛ́ kↄ̃n tɛ́sukpɛo kↄ̃n ↄfãntɛ̃gbↄ̃o e bↄↄ ń lɛ́n. 18 Kisia mɛ̀n aagↄ̃ↄ kɛ̀nↄ, tɛ́ kↄ̃n tɛ́sukpɛo kↄ̃n ↄfãntɛ̃gbↄ̃ kɛ̀ èe bↄↄ ń lɛ́ guuo bé à gbɛ̃nteenↄ lɛo aagↄ̃dee dɛ̀dɛ. 19 Zaakɛ sↄ̃ pìnↄ gbãaa kú ń lɛ́ guu kↄ̃n ń vlãao dↄ. Aↄ̃ vlãa dɛ lán mlɛ̃̀ bà, aↄ̃ↄ mì vĩ kɛ̀ aↄ̃è ĩa dao gbɛ̃nↄa. 20 Gbɛ̃ kpaaa kɛ̀ aↄ̃ↄe gaga kisia pìnↄ musuroonↄ e nↄ̀sɛ liɛ wà pↄ́ kɛ̀ aↄ̃ↄ kɛ̀ yãa tòro. Aↄ̃ↄ kpɛ́ wèe kuɛɛ tãanↄnɛ kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ aↄ̃ↄ kɛ̀ kↄ̃n vurao kↄ̃n kondogio kↄ̃n mↄ̀gotɛ̃o kↄ̃n gbɛ̀o kↄ̃n lío. Pↄ́ pìnↄ è guu ero, aↄ̃è yã maro, aↄ̃è táa o sↄ̃ro. 21 Aↄ̃ↄe nↄ̀sɛ liɛ wà ń gbɛ̃dɛna tòro ke aↄ̃ pↄ́dammana ke aↄ̃ pãpãkɛna ke aↄ̃ kpãi'ona.
1 Ben ma malaika gbãade pãnde è, à bↄ̀ ludambɛ èe pitaa. Ludambɛ luguu ligazi, ludambɛfɛ̃ɛdaa kú à mìla. À uu dɛ lán ↄfãntɛ̃ bà, à gbánↄↄ dɛ lán tɛ́nɛnɛ bà. 2 À takada nɛ́ngo kɛ̀ porona kũna. À a gbá ↄplaa zɛ̀ ísiaaa, à a gbá ↄzɛɛ zɛ̀ tↄↄtɛa. 3 À wii gbãaa lɛ̀ lán músu pũtãna bà. Kɛ̀ à wii lɛ̀, lapatana mɛ̀n swɛɛplaaanↄ yã ò. 4 Kɛ̀ lapatana mɛ̀n swɛɛplaaa pìnↄ yã ò lɛ, má yezi mà kɛ̃ takada guu, ben ma kòto mà, à bↄ̀ ludambɛ à bè: Ǹgↄ̃ yã kɛ̀ lapatana mɛ̀n swɛɛplaaa pìnↄↄ ò kũna asii guu, ǹton kɛ̃ro. 5 Malaika kɛ̀ má è zɛna ísia kↄ̃n tↄↄtɛoa pì a ↄplaa sɛ̀ à dↄ̀ musu, 6 ben à sì kↄ̃n Luda kɛ̀ kuu gurↄ píngio kɛ̀ musu kↄ̃n tↄↄtɛo kↄ̃n ísiaao kɛ̀ kↄ̃n pↄ́ kɛ̀ kú ń guunↄ píngi à bè: Eé gì kɛ dↄro. 7 Malaika swɛɛplaade kãkãki pɛ́gurↄↄ zĩ, tó èe mↄↄ pɛ́, Luda pↄyezi kɛ̀ utɛna é kɛ, lán à à baaru kpà a zↄ̀bleri annabinↄnɛ nà. 8 Ben ma kòto kɛ̀ má mà à bↄ̀ ludambɛɛ pì mà dↄ à bè: Ǹ gá ǹ takada kɛ̀ porona à na malaika kɛ̀ zɛna ísia kↄ̃n tↄↄtɛoa ↄzĩ sí. 9 Ben ma gaa malaika pì kiia ma bènɛ à takada nɛ́ngo pì kpáma, ben à bèmɛ: Ǹ sí ǹ só. Eégↄ̃ nna n lɛ́n lán zↄ́ bà, mↄde eé gí n sↄrↄↄzi. 10 Ben ma takada nɛ́ngo pì sì malaika pì ↄzĩ má sò. À kɛ̀ nna ma lɛ́n lán zↄ́ bà. Kɛ̀ má mↄ̀, à gì ma sↄrↄↄzi. 11 Ben wà bèmɛ mà annabikɛyã o dↄ maamaa boriinↄ kↄ̃n bùsunↄ kↄ̃n boriyãnↄ kↄ̃n kínanↄ yã musu.
1 Ben wà kàba kpàma pↄ́yↄ̃bↄ ũ wà bèmɛ: Ǹ fɛɛ ǹ Luda kpɛ́ yↄ̃ kↄ̃n à gbãgbãkiio, ǹ dↄnziri kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gweenↄ naro. 2 Ǹ à ua tó, ǹton yↄ̃ro, zaakɛ wà kpà boriinↄamɛ. Aↄ̃é kɛ̀sɛ pɛ́ɛpɛɛ Luda wɛ́tɛdaaa ai mↄ baplaa awɛɛplaa. 3 Mɛ́ ma sèedade gↄ̃ↄn plaaanↄ gba zɛ́ aↄ̃ annabikɛyã o gurↄ wàa swɛɛdo kↄ̃n baaagↄ̃ↄo pì guu pↄsia utanↄo dadana. 4 Gbɛ̃ pìnↄn kù lí mɛ̀n plaa kↄ̃n dabu mɛ̀n plaaa kɛ̀ zɛna anduna Dii aɛnↄ ũ. 5 Tó gbɛ̃ e wɛtɛɛ à ĩa daḿma, tɛ́ é bↄ ń lɛ́n à ń ibɛɛ pìnↄ kpáta. Lɛn gbɛ̃ kɛ̀ èe wɛtɛɛ à ĩa daḿma é ga lɛ. 6 Aↄ̃ↄ ludambɛ zɛ́ tatana gbãa vĩ, lɛ lou tón ma gurↄↄ kɛ̀ aↄ̃ↄe annabikɛyã ooro yãnzi. Aↄ̃ í liɛna aru ũ gbãa vĩ dↄ. Aↄ̃é kisia bori sãnda píngi kpá andunazi gurↄↄ kɛ̀ aↄ̃ↄ yezia. 7 Tó aↄ̃ ń sèedadekɛna yã̀a, nↄ̀bↄ pãsĩ kɛ̀ è bↄ gɛ̀wãa wɛ̀ɛ zòoto guu é zĩ̀ káńyo à zĩ̀ bleḿma à ń dɛdɛ. 8 Aↄ̃ gɛ̀nↄ égↄ̃ kaɛna wɛ́tɛdaa kɛ̀ wà ń Dii pà lía zɛ́daa guu. Yáasi guu wè wɛ́tɛdaa pì sísi Sↄdↄmu ke Igipiti. 9 Gbɛ̃ píngi kↄ̃n bori píngio kↄ̃n boriyã píngio kↄ̃n bùsu píngi gbɛ̃nↄ é ń gɛ̀nↄ gwagwa ai gurↄ aagↄ̃ kↄ̃n a kusuo, aↄ̃é we wà ń vĩiro. 10 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú tↄↄtɛanↄ é pↄnnaa kɛ aↄ̃é zĩbaa kɛ aↄ̃é gba dakↄ̃nɛ, kɛ̀ annabi gↄ̃ↄn plaaa kɛ̀ wãwãa kpàńzi pìnↄ gàga yãnzi. 11 Gurↄ aagↄ̃ kↄ̃n a kusuo pì gbɛra Ludaa tò wesa wɛ̃̀ndidee gɛ̃̀ńgu, ben aↄ̃ fɛ̀ɛ wà zɛ̀. Vĩa gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ ń énↄ kũ̀ maamaa. 12 Ben annabi pìnↄ kòto gbãaa mà à bↄ̀ ludambɛ à bèńnɛ: À fɛɛ à mↄ́ kɛ̀. Gurↄↄ kɛ̀ aↄ̃ ibɛɛnↄ wɛ́ɛ fĩḿma, ben aↄ̃ fɛ̀ɛ wà tà musu ludambɛ luguu guu. 13 Zĩ beeea tↄↄtɛ nìgãnigã pãsĩpãsĩ, wɛ́tɛdaa pì lɛo kuridee gbòro, ben gↄ̃ↄn bↄrↄ swɛɛplaaanↄ gàga tↄↄtɛnigãnigãna pì guu. Vĩa gbɛ̃ kpaaanↄ kũ̀, ben aↄ̃ bɛ̀ɛ lì Luda Musudenɛ. 14 Wãiyoo plaadee gɛ̃̀tɛ, à aagↄ̃dee e kaa sa. 15 Malaika swɛɛplaadee a kãkãki pɛ̀. Kòto gbãaanↄ bↄ̀ ludambɛ wà bè: Anduna kpata gↄ̃̀ wa Dii pↄ́ ũ kↄ̃n kína kɛ̀ à kào, eégↄ̃ kí blee gurↄ píngi. 16 Gbɛ̃nsi gↄ̃ↄn baro awɛɛsiigↄ̃ↄ kɛ̀ aↄ̃ↄ vɛ̃ɛvɛ̃ɛna ń kìtaa Luda aɛ pìnↄ kùɛkuɛ aↄ̃ dↄnzi kɛ̀nɛ 17 wà bè: Dii Luda Gbãapingide kɛ̀ ń kuu yã bensↄ̃ ń kuu ai tia, wa n sáabu kɛ̀, zaakɛ n bↄ kↄ̃n n gbãa bítaomɛ, gbasa n na kíblenaa. 18 Boriinↄ pↄ fɛ̃̀, ben n pↄfɛ̃ pìtaḿma. N yãkpaɛkɛna kↄ̃n gɛ̀wãadeenↄ gurↄↄ kà. Nɛ́ fĩa bo n zↄ̀bleri annabinↄnɛ kↄ̃n n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe vĩa kɛɛnnɛɛnↄ, nɛ́ féte gbɛ̃nsi, nɛ́ andunadɛrinↄ dɛdɛ. 19 Ben wà Luda kpɛ́ kɛ̀ kú musu wɛ̃̀, ben wà Luda bà kuunańyo àkpati è à guu. Lou e pii, èe vĩi, èe pũtãa. Tↄↄtɛ nìgãnigã, lougbɛ pãsĩ kwɛ̀.
1 Ben ma wɛ́ɛ sì sèeda bíta bↄnsaɛlɛ ludambɛ. Nↄgbɛ̃ kee ↄfãntɛ̃ yina bisa ũ, mↄvura kú à gbá gĩzĩ, à sↄsↄnɛ mɛ̀n kuri awɛɛplaaanↄ kuna kífura ũ. 2 À nↄ̀sina, ben nↄ̀wãwãa fɛ̀ɛa, èe nɛ́'iwãwã wii lɛɛ. 3 Ben ma wɛ́ɛ sì pↄ́ pãndelɛ ludambɛ sèeda ũ. Kwã ìsi tɛ̃a zónzon kú gwe, à mì mɛ̀n swɛɛplaa, à koba mɛ̀n kuri. À kífura mɛ̀n swɛɛplaaanↄ kukuna. 4 À sↄsↄnɛnↄ lɛo aagↄ̃dee wòro ludambɛ kↄ̃n a vlãao à kwɛ̀ɛ tↄↄtɛ, ben à mↄ̀ à zɛ̀ nↄgbɛ̃ kɛ̀ yezi à nɛ́ ii pì aɛ, lɛ à e à nɛ́ kɛ̀ eé ii pì só yãnzi. 5 Ben nↄgbɛ̃ pì nɛ́gↄ̃gbɛ̃ kɛ̀ eé kí ble bori píngia kↄ̃n mↄ̀ gòo ì. Ben wà nɛ́ pì sɛ̀ wà tào Luda kↄ̃n a kìtao kiia. 6 Nↄgbɛ̃ pì bàa lɛ̀ à tà sɛ̃̀n, guu kɛ̀ Ludaa kɛ̀kɛnɛ, lɛ wà à gwa gurↄ wàa swɛɛdo kↄ̃n baaagↄ̃ↄo guu. 7 Ben zĩ̀ fɛ̀ɛ ludambɛ, Mikaɛli kↄ̃n a malaikanↄ zĩ̀ kà kↄ̃n kwã pìo, kwã kↄ̃n a ìbanↄ zĩ̀ kàńyo. 8 Ben aↄ̃ gbãaa kɛ̃̀sã, aↄ̃ↄe vɛ̃ɛkii e ludambɛ dↄro. 9 Wà pɛ̀ kwã ìsi pìa wà à bↄ̀. Àmbe mlɛ̃̀ zii kɛ̀ wè be Ibilisi ke Setãn, anduna píngi sã̀sãri ũ. Wà à bↄ̀ wà zù tↄↄtɛ kↄ̃n a ìbanↄ lɛdo. 10 Ben ma kòto gbãaa mà ludambɛ à bè: Wa Luda zĩ̀ blè sa, à gbãa kↄ̃n à kpatao bↄ̀ gupuraaa, à iko kpà kí kɛ̀ à kàa. Zaakɛ wà pɛ̀ yãdimmaria wà à bↄ̀. Àmbe ègↄ̃ wa gbɛ̃nↄ yakaa wa Ludanɛ fãantɛ̃ kↄ̃n gwãavĩo. 11 Wa gbɛ̃nↄ zĩ̀ blèa kↄ̃n Sãnɛ Bↄ̀rↄ aru gbãaao kↄ̃n ń sèedadekɛyão. Aↄ̃ gì ń wɛ̃̀ndizi ai aↄ̃ gàa gào. 12 Beee yãnzi amↄa kɛ̀ á kú ludambɛɛnↄ à pↄnnaa kɛ. Wãiyoo tↄↄtɛ kↄ̃n ísiaao, zaakɛ Ibilisi pìtaawa kↄ̃n pↄfɛ̃ bítaomɛ, kɛ̀ à dↄ̃ kɛ̀ gurↄↄ kɛ̀ gↄ̃̀are kpáaro yãnzi. 13 Kɛ̀ kwã è wà a zu tↄↄtɛa, ben à pɛ̀ɛ nↄgbɛ̃ kɛ̀ à nɛ́gↄ̃gbɛ̃ ì pìzi. 14 Ben wà kúu bíta dɛ̀bɛ mɛ̀n plaaa kpà nↄgbɛ̃ pìa, lɛ à vĩa à kɛ zã̀ kↄ̃n mlɛ̃̀ pìo, à tá guu kɛ̀ wà kɛ̀kɛnɛ sɛ̃̀n, lɛ wà à gwa gwe wɛ̃̀ aagↄ̃ kↄ̃n a kusuo. 15 Mlɛ̃̀ pì í pìsi nↄgbɛ̃ pì kpɛɛ lán swaa bà, lɛ ísↄ̃ e à à sɛ́, 16 ben tↄↄtɛ nↄgbɛ̃ pì mì sì, à a lɛ́ wɛ̃̀ à í kɛ̀ bↄ̀ kwã lɛ́n pì mì. 17 Ben kwã pì fɛ̃̀ nↄgbɛ̃ pìzi, à gàa zĩ̀ ká kↄ̃n à borii kɛ̀ aↄ̃ gↄ̃̀nↄ, gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ Luda yã kɛ̀ Yesu à sèeda kɛ̀ kũnanↄ. 18 Kwã pì zɛna ísia lɛ́a.
1 Ben ma nↄ̀bↄ pãsĩ è èe bↄↄ ísiaa pì guu, à mì mɛ̀n swɛɛplaa à koba mɛ̀n kuri. Koba mɛ̀n kuri pìnↄ kífura kukuna. Dↄkɛna kↄ̃n Ludao tↄ́ kɛ̃na à mì pìnↄa. 2 Nↄ̀bↄ pãsĩ kɛ̀ má è pì bↄ̀ lán gbèka bà, à ↄↄ pãsĩ maamaa. À lɛ́ dɛ lán músu lɛ́ bà. Kwã a gbãaa kpàa kↄ̃n a kíblekitao kↄ̃n a iko bítao. 3 À mì pìnↄ doke dɛ lán wà à kari kɛ̀ ai à kà gana bà, ben à bↄ̀ pì yã̀a. À yã bↄ̀ anduna gbɛ̃ píngi saɛ, ben aↄ̃ tɛ̀zi. 4 Ben aↄ̃ dↄnzi kɛ̀ kwã pìnɛ, kɛ̀ à a iko kpà nↄ̀bↄ pãsĩ pìa yãnzi. Aↄ̃ dↄnzi kɛ̀ nↄ̀bↄ pãsĩ pìnɛ dↄ aↄ̃ bè: Dé bé à kà nↄ̀bↄ pãsĩ pì ũu? Dé bé eé fↄ̃ à zĩ̀ káo? 5 Wà wada yã'ona lɛ́ kpà nↄ̀bↄ pãsĩ pìa à Luda tↄ́ zaaa sío, ben wà à gbà zɛ́ à iko kɛ ai mↄ baplaa awɛɛplaa. 6 Ben à nà dↄkɛnaa kↄ̃n Ludao à à tↄ́ zaaa sì kↄ̃n à kúkiio kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú gweenↄ. 7 Wà à gbà zɛ́ à zĩ̀ ká kↄ̃n Luda gbɛ̃nↄ à zĩ̀ bleḿma. Wà à gbà zɛ́ dↄ àgↄ̃ iko vĩ bori píngia kↄ̃n gbɛ̃ píngio kↄ̃n boriyã píngio kↄ̃n bùsu píngio. 8 Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú tↄↄtɛnↄ é dↄnzi kɛ nↄ̀bↄ pãsĩ pìnɛ ń píngi, gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ tↄ́ kú wɛ̃̀ndi takadanloonↄ. Takada pì nɛ́ Sãnɛ Bↄ̀rↄ kɛ̀ wà dɛ̀ lɛ Ludaa kpɛ́ à anduna káɛ pↄ́mɛ. 9 Gbɛ̃ kɛ̀ swã vĩ à ma. 10 Gbɛ̃ kɛ̀ Ludaa dìɛ wà à kũ zĩ̀zↄ ũu weé à kũmɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ Ludaa dìɛ wà à dɛ fɛ̃ɛdaao fɛ̃ɛdaan weé à dɛo. Beee e oo Luda gbɛ̃nↄnɛ aↄ̃gↄ̃ mɛna vĩ, aↄ̃gↄ̃ náanɛ vĩ. 11 Ben ma nↄ̀bↄ pãsĩ pãnde è èe bↄↄ tↄↄtɛn. À koba vĩ mɛ̀n plaa lán sãnɛ bↄ̀rↄ pↄ́ bà, mↄde à yã ò lán kwã bàmɛ. 12 À nↄ̀bↄ pãsĩ káakupↄ pì iko píngi kɛ̀ à wáa. À tò tↄↄtɛ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kúnnↄ dↄnzi kɛ nↄ̀bↄ pãsĩ káakupↄ kɛ̀ wà à kari kɛ̀ ai à kà gana à bↄ̀ yã̀a pìnɛ. 13 À dabuyã bítanↄ kɛ̀, baa se à tò tɛ́ bↄ̀ ludambɛ à lɛ̀ɛ tↄↄtɛa gbɛ̃nↄ wáa. 14 À gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú tↄↄtɛanↄ sã̀sã kↄ̃n dabuyã kɛ̀ wà à gbà zɛ́ à kɛ̀ nↄ̀bↄ pãsĩ káaku pì wáanↄ. À bèńnɛ aↄ̃ nↄ̀bↄ pãsĩ kɛ̀ wà à kari kɛ̀ kↄ̃n fɛ̃ɛdaao, ben à kpɛ́ bɛ̃ɛ taka kɛ. 15 Wà à gbà zɛ́ à wɛ̃̀ndi kpà nↄ̀bↄ pãsĩ taka pìa, ben nↄ̀bↄ pãsĩ taka pì yã ò à tò wà gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ gì dↄnzi kɛnɛzinↄ dɛ̀dɛ. 16 À tò wà sèeda kɛ̀ ń baade píngi ↄplaaa ke ń mì'aɛ, nɛ́ féte gbɛ̃nsi, auzikideenↄ kↄ̃n takaasideenↄ, zↄ̀nↄ kↄ̃n wɛ̃ɛnɛnↄ. 17 Gbɛ̃ kɛ̀ nↄ̀bↄ pãsĩ pì tↄ́ sèeda vĩro kesↄ̃ à tↄ́ lamba, adee é fↄ̃ à pↄ́ yá kesↄ̃ à lúro. 18 Ɔ̃ndↄ̃yãn yɛ̀. Gbɛ̃ kɛ̀ wɛ́ɛzɛ̃ɛ vĩ, à nↄ̀bↄ pãsĩ pì lamba dↄdↄ, zaakɛ gbɛ̃ntee tↄ́ lambamɛ. À lamba nɛ́ wàa aagↄ̃ kↄ̃n baaagↄ̃ awɛɛswɛɛdomɛ. (666)
1 Ben ma Sãnɛ Bↄ̀rↄ pì è zɛna Zayↄn kpiiia. Gↄ̃ↄn bↄrↄ wàa swɛɛplaa awɛɛaagↄ̃ↄ kúo. À tↄ́ kↄ̃n à De tↄ́o kɛ̃na ń mì'aɛnↄa. 2 Ma kĩi mà à bↄ̀ ludambɛ lán ísↄ̃kana kĩi bà, lán lapatana gbãaa bà. Kĩi kɛ̀ má mà pì dɛ lán mↄrↄlɛrinↄ mↄrↄ'ↄ bà. 3 Gↄ̃ↄn bↄrↄ wàa swɛɛplaa awɛɛsiigↄ̃ↄ pìnↄↄ e lɛ̀ dufu sii kìta kↄ̃n pↄ́ bɛ̃ɛ mɛ̀n siigↄ̃ↄnↄ kↄ̃n gbɛ̃nsinↄ aɛ. Gbɛ̃kee e fↄ̃ à lɛ̀ pì dàdaro, sé gbɛ̃ kɛ̀ wà ń bó anduna guu pìnↄ. 4 Aↄ̃mbe gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄe gbãsĩ kɛ kↄ̃n nↄgbɛ̃nↄroonↄ ũ, kɛ̀ aↄ̃ↄ kuu lɛzi. Aↄ̃ègↄ̃ tɛ́ Sãnɛ Bↄ̀rↄzi guu kɛ̀ è gán píngi. Wà ń bó gbɛ̃ káakunↄ ũ Ludanɛ kↄ̃n Sãnɛ Bↄ̀rↄ pìo. 5 Wèe ma ziki kɛ̀ aↄ̃ ɛgɛɛ tòro, aↄ̃ↄ taari vĩro. 6 Ben ma malaika pãnde è èe vĩaa musumusu. À baaru nnaa kɛ̀ kuu gurↄ píngi kũna lɛ à kpá gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú tↄↄtɛnↄnɛ, bùsu píngi, bori píngi, boriyã píngi kↄ̃n gbɛ̃ píngio. 7 À ò gbãngbãn à bè: À vĩa kɛ Ludanɛ à bɛ̀ɛ línɛ, zaakɛ à yãkpaɛkɛna kↄ̃n gbɛ̃nↄo gurↄↄ kà. À dↄnzi kɛ Luda kɛ̀ musu kↄ̃n tↄↄtɛo kↄ̃n ísiaao kↄ̃n bianↄ kɛ̀nɛ. 8 Malaika plaadee tɛ́ à kpɛɛ à bè: Babilↄnu gbòro! Wɛ́tɛda bíta pì gbòro! À tò bori píngi a pãpãkɛna wɛ̃ɛ kɛ̀ è mↄ́ Luda pↄfɛ̃o mì. 9 Malaika aagↄ̃dee tɛ́ ń kpɛɛ, à ò gbãngbãn à bè: Tó gbɛ̃ dↄnzi kɛ̀ nↄ̀bↄ pãsĩ pìnɛ kↄ̃n à takao à à sèeda sì a mì'aɛa kesↄ̃ a ↄↄ, 10 àmbe eé Luda pɛ̃tɛ̃ wɛ̃ɛ kɛ̀ wà kà à pↄfɛ̃ togoon atɛ̃ɛ mi, eé wãwãa ma tɛ́ kↄ̃n ↄfãntɛ̃gbↄ̃o guu zaa Luda malaikanↄ kↄ̃n Sãnɛ Bↄ̀rↄo aɛzĩ. 11 Aↄ̃ wɛ́ɛtãmma tɛ́sukpɛ égↄ̃ dↄ gurↄ píngi. Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ dↄnzi kɛ̀ nↄ̀bↄ pãsĩ pìnɛ kↄ̃n à takao aↄ̃ à tↄ́ sèeda kɛ̀nↄ ĩampana vĩro fãantɛ̃ kↄ̃n gwãavĩo. 12 Beee e oo Luda gbɛ̃nↄnɛ aↄ̃gↄ̃ mɛna vĩ, gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ yã kɛ̀ à dìɛnↄ kũna aↄ̃ↄe Yesu náanɛ kɛɛnↄ. 13 Ben ma kòto mà à bↄ̀ ludambɛ à bè: Ǹ kɛ̀kii kɛ̃. Aubarikadenↄn gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃é ga Dii guu zaa tiaanↄ ũ. Luda Nini bè: Lɛmɛ! Aↄ̃é kámma bo kↄ̃n ń zĩio, zaakɛ aↄ̃ maakɛna gbɛ̀ tɛ́ńzi. 14 Ben ma ludambɛ lugu puraa è, pↄ́kee vɛ̃ɛa lán gbɛ̃ntee bà. À vura fùra kuna, à konto lɛ́nna kũna. 15 Ben malaika pãnde bↄ̀ Luda kpɛ́n à lɛ́ gbãaa zù gbɛ̃ kɛ̀ vɛ̃ɛna ludambɛ luguuazi à bè: Ǹ konto ká pↄ́zi ǹ kɛ̃, zaakɛ tↄↄtɛ pↄ́nↄ mà, à kà kɛ̃na. 16 Ben gbɛ̃ kɛ̀ vɛ̃ɛna ludambɛ luguua a konto màɛ tↄↄtɛ à tↄↄtɛ pↄ́nↄ kɛ̃̀kɛ̃. 17 Malaika pãnde bↄ̀ musu Luda kpɛ́n, à konto lɛ́nna kũna dↄ. 18 Ben malaika pãnde kɛ̀ tɛ́ iko vĩi bↄ̀ sa'okiia. À lɛ́ gbãaa zù gbɛ̃ kɛ̀ konto lɛ́ nna kũna pìzi à bè: Ǹ n konto lɛ́nnaa ká geepi kↄ̀ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú tↄↄtɛanↄzi ǹ zↄ̃zↄ̃, zaakɛ à bɛɛ mà. 19 Ben malaika pì a konto màɛ tↄↄtɛ à geepi kↄ̀nↄ zↄ̃̀zↄ̃ à kà geepi'ifɛ̃ki bíta kɛ̀ dɛ Luda pↄfɛ̃pitabↄ ũu guu. 20 Wà kɛ̀sɛ pɛ̀ɛpɛɛ geepi kↄ̀ pìnↄa wɛ́tɛ kpɛɛ, ben aru bↄ̀ɛ geepi'ifɛ̃kii guu à dàgula ai kiloo wàa do kpɛ́ basↄↄro, à lezĩ kà sↄ̃ aizi lɛ́n.
1 Ben ma sèeda pãnde è ludambɛ, à bíta à bↄ̀ ma saɛ. Malaika gↄ̃ↄn swɛɛplaaanↄↄ kisia zãade mɛ̀n swɛɛplaaanↄ kũna. Beeen Luda é a pↄfɛ̃pitammana mì dɛo. 2 Ben ma pↄ́ke è lán sɛ̀bɛ bà, à dɛ lán dígi bà kakↄ̃ana kↄ̃n tɛ́o. Ma gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ zĩ̀ blè nↄ̀bↄ pãsĩ pìa kↄ̃n à takao kↄ̃n à tↄ́ lambaonↄ è zɛna sɛ̀bɛ kɛ̀ dɛ lán dígi bà pì saɛ, aↄ̃ mↄrↄ kɛ̀ Ludaa kpàḿmanↄ kũkũna. 3 Aↄ̃ↄe Luda zↄ̀bleri Musa lɛ̀ sii kↄ̃n Sãnɛ Bↄ̀rↄ lɛ̀o wà bè: Dii Luda Gbãapingide, n yãkɛnanↄ bíta, aↄ̃ bↄ̀ wa saɛ. Bori píngi Kína, nɛɛ̀ yã kɛ a zɛ́a kↄ̃n yãpuraao. 4 Dii, dé bé à n vĩa vĩroo? Dé bé eé gí n tↄ́ kpázii? Zaakɛ n mɛ̀n do, ḿbe ń kú adona. Bori píngi é mↄ́ dↄnzi kɛnnɛ, zaakɛ n maakɛnanↄ bↄ̀ gupuraaa. 5 Beee gbɛra ma Luda kpɛ́ è wɛ̃na musu, àmbe bisakutaa kɛ̀ à doka kún ũ. 6 Ben malaika gↄ̃ↄn swɛɛplaaa kɛ̀ aↄ̃ↄ kisia mɛ̀n swɛɛplaa kũnanↄ bↄ̀ɛ kpɛ́ pì guu. Aↄ̃ táaru bisa pura fénfen kɛ̀ èe tɛ́ kɛɛ kùńla, vura asaa dↄdↄ ń kùsɛa. 7 Ben pↄ́ bɛ̃ɛ mɛ̀n siigↄ̃ↄnↄ doke vura zubↄ kpà malaika gↄ̃ↄn swɛɛplaaa pìnↄ baadea, Luda kɛ̀ ègↄ̃ kuu gurↄ píngi pↄfɛ̃ kán à pà. 8 Luda gakui kↄ̃n a gbãaao tɛ́sukpɛ kpɛ́ pì pà. Gbɛ̃ke é fↄ̃ à gɛ̃nlo ai malaika gↄ̃ↄn swɛɛplaaa kisia mɛ̀n swɛɛplaaa pìnↄ gàa à mì dɛ̀o.
1 Ben ma kòto gbãaa mà bↄna Luda kpɛ́n, à bè malaika gↄ̃ↄn swɛɛplaaa pìnↄnɛ: À gá à Luda pↄfɛ̃ kɛ̀ kú zubↄ mɛ̀n swɛɛplaaa pìnↄ guu ɛɛ andunaa. 2 À káakudee gàa à a zubↄ ɛ̀ɛ andunaa. Ben bↄ̀gĩi zaa pãsĩnↄ bↄ̀ gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ nↄ̀bↄ pãsĩ sèeda vĩ, kɛ̀ aↄ̃è dↄnzi kɛ à takanɛnↄa. 3 À plaadee a zubↄ ɛ̀ɛ ísiaaa. Ben ísia'i gↄ̃̀ lán gɛ̀ aru bà, pↄ́ bɛ̃ɛ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú à guunↄ gàga píngi. 4 À aagↄ̃dee a zubↄ ɛ̀ɛ swaanↄ kↄ̃n bianↄa, ben í pìnↄ lì aru ũ. 5 Ben má mà malaika kɛ̀ í iko vĩi bè: Kuadonade, mmↄn kɛ̀ ń kuu yãa, bensↄ̃ ń kuu kↄ̃n a tiaao, n yãkpaɛ kɛ̀ńyo a zɛ́amɛ. 6 Aↄ̃ n gbɛ̃nↄ kↄ̃n n annabinↄ aru kwɛ̀ɛ, ben n aru kpàḿma aↄ̃ↄ mì. À kↄ̃ sìńyo lɛ. 7 Ben ma kòto mà bↄna sa'okiia à bè: Lɛmɛ, Dii Luda Gbãapingide, n yãkpaɛ kɛ̀ńyo a zɛ́amɛ, bensↄ̃ ń yãpuraa vĩ. 8 À siigↄ̃dee a zubↄ ɛ̀ɛ ↄfãntɛ̃a, à tò à tɛ́ gbɛ̃nteenↄ kpàta. 9 À puusu gbãaa ń pá, ben aↄ̃ Luda kɛ̀ kisia beeenↄ iko vĩ tↄ́ zaaa sì. Aↄ̃ↄe nↄ̀sɛ liɛ wà bɛ̀ɛ línɛro. 10 À sↄↄrodee a zubↄ ɛ̀ɛ nↄ̀bↄ pãsĩ kíblekitaa, ben gusiaa dà à kpatala. Gbɛ̃nↄↄ e ń lɛ́ yãakↄ̃tɛ wãwãa guu, 11 ben aↄ̃ Luda Musude tↄ́ zaaa sì aↄ̃ wãwã kↄ̃n ń bↄ̀gĩio yãnzi. Aↄ̃ↄe nↄ̀sɛ liɛ wà kpɛɛ lì ń yãkɛnanↄnɛro. 12 À swɛɛdodee a zubↄ ɛ̀ɛ swadaa kɛ̀ wè be Yuflatia, ben swaa pì í bàba, ben zɛ́ bↄ̀ ↄfãntɛ̃bↄɛ kpa kínanↄnɛ. 13 Ben ma zĩnnↄ è mɛ̀n aagↄ̃ lán blↄ̀nↄ bà aↄ̃ↄe bↄↄ kwã kↄ̃n nↄ̀bↄ pãsĩo kↄ̃n annabi ɛgɛɛo lɛ́n. 14 Zĩn dabuyãkɛrinↄmɛ. Aↄ̃ↄe gaa anduna píngi kínanↄ kiia, lɛ wà ń kakↄ̃a aↄ̃ zĩ̀ ká Luda Gbãapingide gurↄ bíta zĩ yãnzi. 15 À ma! Mɛ́ mↄ́ lán kpãi bàmɛ. Aubarikadeen gbɛ̃ kɛ̀ a wɛ́ɛ gↄ̃ dↄↄ ũ, à a pↄ́kãsãanↄ dana, lɛ àton bↄ bũu wà à bũukɛɛ ero yãnzi. 16 Ben zĩn pìnↄ kína pìnↄ kàkↄ̃a guu kɛ̀ wè be kↄ̃n Eberu yão Amagɛdↄ̃. 17 À swɛɛplaadee a zubↄ ɛ̀ɛ ĩaa. Ben kòto gbãaa bↄ̀ kìta kiia Luda kpɛ́n à bè: À kɛ̀n gwe. 18 Lou e pii, èe vĩi èe pũtãa. Tↄↄtɛ nìgãnigã pãsĩpãsĩ. Zaa lán wà gbɛ̃ntee kàɛ tↄↄtɛ nà, à taka borii e kɛ zikiro, à pãsĩ kɛ̀ bíta. 19 Wɛ́tɛda tↄ́dee kpàatɛkↄ̃rɛ lɛo aagↄ̃, ben bori píngi wɛ́tɛdaanↄ gbòro. Wɛ́tɛda tↄ́de Babilↄnu yã dↄ̀ Ludan, ben à a pↄfɛ̃ pãsĩ wɛ̃ togoo kpàa à mì. 20 Ísia luannↄ gɛ̃̀ zɛ́la píngi, wèe wɛ́ɛ si kpiiinↄlɛ dↄro. 21 Lougbɛ bítanↄ bↄ̀ ludambɛ, aↄ̃ kà kiloo baplaa. Aↄ̃ sìsi gbɛ̃nteenↄa, ben aↄ̃ Luda tↄ́ zaaa sì lougbɛ kisiadee pì yãnzi, zaakɛ kisia pì pãsĩ maamaa.
1 Malaika gↄ̃ↄn swɛɛplaaa kɛ̀ aↄ̃ↄ zubↄ mɛ̀n swɛɛplaa kũna pìnↄ doke bèmɛ: Ǹ mↄ́ mà yã kɛ̀ eé wí kaarua tↄ́dee kɛ̀ vɛ̃ɛna swaa pariinↄa ↄdↄannɛ. 2 Anduna kínanↄ pãpãa kɛ̀o, anduna gbɛ̃nↄ à pãpãkɛna wɛ̃ɛ mì wà kã̀. 3 Luda Nini mↄnama guu malaika pì gàamao gbáan. Ben ma nↄgbɛ̃ ke è dina nↄ̀bↄ pãsĩ tɛ̃aaa. Dↄkɛna kↄ̃n Ludao tↄ́nↄ fĩfĩa, à mì mɛ̀n swɛɛplaa, à koba mɛ̀n kuri. 4 Nↄgbɛ̃ pì bisa gaarura'ide kↄ̃n à wɛ́ɛ tɛ̃adeeo yina, à zãblebↄ kɛ̀ wà pì kↄ̃n vuraonↄ dana kↄ̃n gbɛ̀ bɛ̀ɛdeenↄ kↄ̃n òsonↄ. À vura togo kũna, tɛ̃̀ pↄ́nↄ kↄ̃n à pãpãkɛna gbãsĩnↄ kán à pà. 5 Wà tↄ́ asiidee kɛ̃̀ à mì'aɛa wà bè: Wɛ́tɛda tↄ́de Babilↄnu, kaaruanↄ kↄ̃n anduna tɛ̃̀ pↄ́nↄ da. 6 Má è nↄgbɛ̃ pì Luda gbɛ̃ kɛ̀ wà ń dɛ́dɛ Yesu sèedakɛna yãnzinↄ aru mì à kã̀ èe à dɛɛ. Kɛ̀ ma à è, à yã bↄ̀ ma saɛ maamaa. 7 Ben malaika pì ma la à bè: Bↄ́yãnzin à yã bↄ̀ n saɛzi? Mɛ́ nↄgbɛ̃ pì asii onnɛ kↄ̃n nↄ̀bↄ pãsĩ kɛ̀ à à sɛna asiio, kɛ̀ à mì mɛ̀n swɛɛplaa à koba mɛ̀n kuri pì. 8 Nↄ̀bↄ pãsĩ kɛ̀ ń è pì kuu yã, ben à kuu tia dↄro, bensↄ̃ eé bↄ gɛ̀wãa wɛ̀ɛ zòoto guu à mì pɛ́ kaatɛnaa. Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ kú tↄↄtɛa, kɛ̀ aↄ̃ tↄ́ kú wɛ̃̀ndi takadan zaa anduna daɛgurↄↄaroonↄ, tó aↄ̃ nↄ̀bↄ pãsĩ kɛ̀ kuu yã, ben à kuu tia dↄro, mↄde eé ɛara à mↄ́ pì è, à yã é bↄ ń saɛ. 9 Laasuudee kɛ̀ ↄ̃ndↄ̃ↄ vĩ yãn yɛ̀. Mì mɛ̀n swɛɛplaaa pìnↄ nɛ́ sĩ̀sĩ mɛ̀n swɛɛplaaa kɛ̀ nↄgbɛ̃ pì vɛ̃ɛnaanↄmɛ. Kí gↄ̃ↄn swɛɛplaaanↄmɛ dↄ. 10 Aↄ̃ gↄ̃ↄn sↄↄroo lɛ̀ɛ, gbɛ̃ doo kuu, gbɛ̃ doo kpɛ́. Tó à mↄ̀, eé gì kɛro. 11 Nↄ̀bↄ pãsĩ kɛ̀ kuu yã, ben à kuu tia dↄroo pì nɛ́ kína sↄraagↄ̃deemɛ. Gↄ̃ↄn swɛɛplaaa pìnↄ dokemɛ dↄ. Èe mì pɛɛ kaatɛnaa. 12 Koba mɛ̀n kuri kɛ̀ ń è pìnↄ nɛ́ kí gↄ̃ↄn kuri kɛ̀ aↄ̃ↄe kpata ble kↄ̀roonↄmɛ. Mↄde aↄ̃é kí ble gurↄ zaka féte guu kↄ̃n nↄ̀bↄ pãsĩo lɛdo. 13 Aↄ̃ gↄ̃ↄn kuri pìnↄ lɛ́ dↄ̃nkↄ̃mɛ. Aↄ̃é ń gbãa kↄ̃n ń ikoo kpá nↄ̀bↄ pãsĩ pìa. 14 Aↄ̃é zĩ̀ ká kↄ̃n Sãnɛ Bↄ̀rↄo, mↄde eé zĩ̀ bleḿma, zaakɛ diinↄ Diimɛ, kínanↄ Kínamɛ. À gbɛ̃ náanɛdee kɛ̀ à ń sísi à ń sɛ́nↄↄ kúo. 15 Ben malaika pì bèmɛ: Swaa kɛ̀ ń è kaarua vɛ̃ɛnaḿmanↄ nɛ́ gbɛ̃nↄ kↄ̃n pariinↄ kↄ̃n boriinↄ kↄ̃n boriyãnↄmɛ. 16 Nↄ̀bↄ pãsĩ kↄ̃n koba mɛ̀n kuri kɛ̀ ń è pìnↄ é za kaarua pìn. Aↄ̃é à kaatɛ aↄ̃ à tó bũu. Aↄ̃é à só aↄ̃é tɛ́ sↄ̃a. 17 Zaakɛ Luda a pↄyezi dàńnɛ ń swɛ̃̀n aↄ̃ lɛdolɛ kɛmɛ. Aↄ̃é ń kpata kpá nↄ̀bↄ pãsĩ pìa ai Luda yã gá papao. 18 Nↄgbɛ̃ kɛ̀ ń è pì nɛ́ wɛ́tɛda tↄ́dee kɛ̀ iko vĩ anduna kínanↄamɛ.
1 Beee gbɛra ma malaika pãnde è bↄna ludambɛ. À iko bíta vĩ, à gakui anduna pù. 2 À wii gbãaa lɛ̀ à bè: Babilↄnu lɛ̀ɛ, wɛ́tɛda tↄ́dee pì lɛ̀ɛ. À gↄ̃̀ zĩnnↄ kúkii ũ, tãa bori píngi tò ũ, bãa kɛ̀ wè ń tɛ̃̀ bo wà zańgunↄ bɛɛ ũ. 3 Zaakɛ bori píngi à pãpãkɛna wɛ̃ɛ kɛ̀ è mↄ́ Luda pↄfɛ̃o mì. Anduna kínanↄ pãpãa kɛ̀o, ben anduna laatarinↄ kɛ̀ auzikideenↄ ũ à nnamana bíta guu. 4 Ben ma kòto pãnde mà bↄna ludambɛ à bè: À bↄɛ à guu ma gbɛ̃nↄ, lɛ a ↄↄ tóngↄ̃ kú à durunnↄ guu yã kɛ̀ weé mↄ́nɛnↄ tón a lero yãnzi. 5 Zaakɛ à durunnↄ gbã̀ à zↄ̃̀ ludambɛɛa, ben à dàkɛnanↄ dↄ̀ Ludan. 6 À fĩa bonɛ yã kɛ̀ à kɛ̀ńnɛa, à kɛnɛ à yãkɛnaa lɛo plaa. À pↄfɛ̃ wɛ̃ kánɛ a togoon dɛ pↄ́ kɛ̀ à kàńnɛla lɛo plaa. 7 À wãwã kↄ̃n wɛ̃ndaao kpázi, lán à tↄ́ kɛ̀ nnamana guu lɛ́n nà. Zaakɛ è be a swɛ̃̀ guu, kínan a ũ vɛ̃ɛna a kìtaa, gyaanↄ takaasideen a ũro, é sósobi kɛ zikiro. 8 Beee yãnzi kisia kɛ̀kiinↄ é à le gurↄ dozi, gagyã kↄ̃n wɛ̃ndaao kↄ̃n nↄaao. Tɛ́ bé eé à kpáta, zaakɛ Dii Luda à yãkpaɛkɛri gbãa. 9 Anduna kína kɛ̀ aↄ̃ pãpãa kɛ̀o aↄ̃ nnaa màonↄ, tó aↄ̃ à tɛ́kũna luguu è, aↄ̃é ↄ́ↄ dↄ aↄ̃é kpãngeda kɛ. 10 Aↄ̃é zɛ kãa vĩa guu wãwãa kɛ̀ wà kpàzi yãnzi aↄ̃ be: Wãiyoo, wãiyoo, wɛ́tɛda bíta! Wɛ́tɛda ikode Babilↄnu! Yã mↄ̀ à vɛ̃̀ɛmma gurↄ do gↄ̃ↄↄ́? 11 Anduna laatarinↄ é ↄ́ↄ dↄ se, aↄ̃é sósobi kɛnɛ, kɛ̀ gbɛ̃ke é ń laa kɛ̀kiinↄ lúḿma dↄro yãnzi: 12 Vura, kondogi, gbɛ̀ bɛ̀ɛdeenↄ, òsonↄ, bisa ↄↄdeenↄ, bisa tɛ̃a kↄ̃n à gaarura'ideenↄ, siliki, lí maa bori pínginↄ, pↄ́ kɛ̀ wè kɛ kↄ̃n wesaswaaonↄ kↄ̃n lí bɛ̀ɛdeenↄ kↄ̃n mↄ̀gotɛ̃nↄ kↄ̃n mↄ̀sinↄ kↄ̃n gbɛ̀ puraanↄ píngi, 13 lítɛɛ gũ nnannaanↄ, dò pↄ́nↄ, tuaetitinↄ, lí'ↄ gũ nnannaanↄ, geepiwɛ̃ɛ, nↄ́si, flawa, pↄ́wɛɛnↄ, zùnↄ, sãanↄ, sↄ̃nↄ kↄ̃n ń góronↄ, zↄ̀nↄ kↄ̃n gbɛ̃ntee wɛ̃̀ndinↄ. 14 Weé benɛ: Pↄ́ maaa kɛ̀ nɛɛ̀ à ni dɛɛnↄ yã̀amma píngi. N nnamana kↄ̃n n gakuio pìtingu píngi, nɛ́ e ziki dↄro. 15 Laatari kɛ̀ aↄ̃ kɛ̀ auzikideenↄ ũ wɛ́tɛdaa pì gãzĩnↄ é zɛ kãa vĩa guu wãwãa kɛ̀ wà kpàzi yãnzi. Aↄ̃é ↄ́ↄ dↄ wà sósobi kɛ 16 aↄ̃ be: Wãiyoo, wãiyoo wɛ́tɛda tↄ́de! À táaru bisa yì yã kↄ̃n bisa gaarura'ideeo kↄ̃n à wɛ́ɛ tɛ̃adeeo. À zãblebↄ kɛ̀ wà pì kↄ̃n vuraonↄ dà yã kↄ̃n gbɛ̀ bɛ̀ɛdeenↄ kↄ̃n òsonↄ. 17 À auziki píngi kàatɛ gurↄ do gↄ̃ↄ. Góro'itɛ diinↄ kↄ̃n táa'orinↄ kↄ̃n góro gbɛ̃nↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃è zĩi kɛ ísiaalaanↄ é zɛ zã̀azã ń píngi. 18 Tó aↄ̃ wɛ́tɛdaa pì tɛ́kũna luguu è, aↄ̃é wii lɛ́ wà be: Wɛ́tɛda kee kuu yã kɛ̀ à bíta kà wɛ́tɛdaa kɛ̀kii ũro. 19 Aↄ̃é ↄ́ↄ dↄ aↄ̃é kpãngeda kɛ, aↄ̃é sósobi kɛ aↄ̃é wii lɛ́ wà be: Wãiyoo, wãiyoo wɛ́tɛda tↄ́de! Gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ góro'itɛ vĩ ísiaalaanↄ píngi kɛ̀ auzikideenↄ ũ wɛ́tɛdaa pì auziki kɛ̀ dìn sàabu, ben à gↄ̃̀ bɛzĩ ũ gurↄ do gↄ̃ↄ. 20 À pↄnnaa kɛ à yã musu ludambɛdeenↄ kↄ̃n Luda gbɛ̃nↄ kↄ̃n à zĩ̀rinↄ kↄ̃n à annabinↄ, zaakɛ Luda bé à gɛ̃ɛ bòaare. 21 Ben malaika gbãadee gbɛ̀ kɛ̀ kà wísilↄgbɛ gbɛ̃̀ntɛ̃ ũu sɛ̀ à zù ísiaa guu à bè: Lɛn weé wɛ́tɛda tↄ́de Babilↄnu zun lɛ kↄ̃n gbãaao, weé wɛ́tɛdaa pì e ziki dↄro. 22 Weé mↄrↄ ke gã̀gã'ↄ ke kure ke kãkãki'ↄ ma n guu ziki dↄro. Weé ↄzĩkɛri ke e n guu ziki dↄro. Weé wísilↄgbɛ kĩi ma n guu ziki dↄro. 23 Weé fitia gupuraa e n guu ziki dↄro. Weé nↄsɛkĩi ma n guu ziki dↄro. N laatarinↄ nɛ́ anduna gbɛ̃nsinↄmɛ yã, n pↄ́ dà bori píngia n ń mì lìɛ. 24 Wà annabinↄ kↄ̃n Luda gbɛ̃nↄ aru è à guu kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ wà ń dɛ́dɛ anduna guunↄ ń píngi.
1 Beee gbɛra ma kòto gbãaa mà ludambɛ lán parii yã'ona bà à bè: Aleluya! Wa Luda bé à zĩ̀ blè! Àmbe gakui kↄ̃n gbãaao vĩ ado, 2 zaakɛ è yãkpaɛ kɛ a zɛ́a kↄ̃n yãpuraaomɛ. À yãkpaɛ kɛ̀ kↄ̃n kaarua tↄ́dee kɛ̀ anduna yàka kↄ̃n a pãpãkɛnao. À a zↄ̀blerinↄ dɛdɛna gɛ̃ɛ bòa. 3 Aↄ̃ bè dↄ: Aleluya! À tɛ́sukpɛ égↄ̃ dↄ gurↄ píngimɛ. 4 Gbɛ̃nsi gↄ̃ↄn baro awɛɛsiigↄ̃ↄnↄ kↄ̃n pↄ́ bɛ̃ɛ mɛ̀n siigↄ̃ↄnↄ dàɛdaɛ wà dↄnzi kɛ̀ Luda kɛ̀ vɛ̃ɛna a kìtaanɛ aↄ̃ bè: Aami! Aleluya! 5 Ben ma kòto mà bↄna kìta pì kiia à bè: À wa Luda tↄ́ kpá amↄa à zↄ̀blerinↄ a píngi, amↄa kɛ̀ á à vĩa vĩinↄ nɛ́ féte gbɛ̃nsi. 6 Ben ma kòto mà lán pari yã'ona bà, lán ísↄ̃kana kĩi bà, lán lapatana gbãaa bà à bè: Aleluya! Dii wa Luda Gbãapingide nà kíblenaa. 7 Wà pↄnnaa kɛ wà yáa dↄ wà à tↄ́ kpá, zaakɛ Sãnɛ Bↄ̀rↄ nↄsɛgurↄↄ kà, à nↄↄ sorumi mà. 8 Wà táaru bisa pura fénfen kɛ̀ èe tɛ́ kɛɛ kpàa à yi. Táaru bisa pì nɛ́ Luda gbɛ̃nↄ yãmaaakɛnanↄmɛ. 9 Malaika bèmɛ: Ǹ kɛ̃. Aubarikadeenↄn gbɛ̃ kɛ̀ wà ń sísi Sãnɛ Bↄ̀rↄ pì nↄsɛpↄbleeanↄ ũ. À bèmɛ dↄ: Luda yã yãpuraan gwe. 10 Ma daɛ à aɛzĩ lɛ mà dↄnzi kɛnɛ, ben à bèmɛ: Ǹ beee tó. Ǹ dↄnzi kɛ Ludanɛ. N zↄ̀bleri daan ma ũ kↄ̃n n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ yã kɛ̀ Yesu à sèeda kɛ̀ kũnanↄ. Zaakɛ yã kɛ̀ Yesu à sèeda kɛ̀n annabikɛyã'ona mì ũ. 11 Ben ma ludambɛɛ è wɛ̃kↄ̃ana, ben sↄ̃ puraa bↄ̀, gbɛ̃ kɛ̀ dia tↄ́n Náanɛde Yãpurade. È yãkpaɛ kɛńyo, è zĩ̀ káńyo a zɛ́a. 12 À wɛ́ɛ dɛ lán tɛ́vura bà, à kífura kukuna pari. Tↄ́ ke kɛ̃na à mì'aɛa, gbɛ̃ke tↄ́ pì yáasi dↄ̃ro, séde àpi. 13 À uta kɛ̀ wà dà aru guu dana. À tↄ́n Luda Yã. 14 Ludambɛ zĩ̀kpɛɛnↄↄ tɛ́zi, aↄ̃ↄ didi sↄ̃ puraanↄa kↄ̃n táaru bisa pura fénfen-o dadana. 15 Fɛ̃ɛda lɛ́ nnaa e bↄↄ à lɛ́n, lɛ à boriinↄ lɛ́o. Eé kí bleḿma kↄ̃n mↄ̀ gòo eé kɛ̀sɛ pɛ́ɛ geepi bɛɛnↄa geepi'ifɛ̃kii guu, àmbe Luda Gbãapingide pↄfɛ̃ pãsĩ ũ. 16 Wà tↄ́ kɛ̀kii kɛ̃̀ à utaa kↄ̃n à gbádaao: Kínanↄ Kína, diinↄ Dii. 17 Ben ma malaika è à zɛna ↄfãntɛ̃n. À lɛ́ gbãaa zù bãa kɛ̀ aↄ̃ↄe vĩaa musumusunↄzi píngi à bè: À mↄ́ à kakↄ̃a à pↄ́ble bíta kɛ̀ Ludaa kɛ̀aree ble, 18 lɛ à e à kínanↄ gɛ̀ só kↄ̃n soza gbɛ̃nsinↄ kↄ̃n gbãadeenↄ kↄ̃n sↄ̃nↄ kↄ̃n ń dìrinↄ kↄ̃n gbɛ̃ píngio, wɛ̃ɛnɛnↄ kↄ̃n zↄ̀nↄ, nɛ́ féte gbɛ̃nsi. 19 Ben ma nↄ̀bↄ pãsĩ è kↄ̃n anduna kínanↄ kↄ̃n ń zĩ̀kpɛɛnↄ, aↄ̃ kↄ̃ kàkↄ̃a wà zĩ̀ ká kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ di sↄ̃a pìo kↄ̃n à zĩ̀kpɛɛnↄ. 20 Wà nↄ̀bↄ pãsĩ pì kũ̀ lɛdo kↄ̃n annabi ɛgɛɛ kɛ̀ dabuyãnↄ kɛ̀ à aɛo. Dabuyã pìnↄn à gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ nↄ̀bↄ pãsĩ sèeda vĩ aↄ̃ dↄnzi kɛ̀ à takanɛnↄ sã̀são. Wà ń zú tɛ́ sɛ̀bɛ kɛ̀ è kũ kↄ̃n ↄfãntɛ̃gbↄ̃o guu bɛ̃ɛ aↄ̃ plaa ń píngi. 21 Gbɛ̃ kɛ̀ di sↄ̃a gbɛ̃ kpaaanↄ dɛ̀dɛ kↄ̃n fɛ̃ɛdaa kɛ̀ bↄ̀ à lɛ́ guuo, ben bãanↄ ń gɛ̀nↄ blè aↄ̃ kã̀ píngi.
1 Ben ma malaika è bↄna ludambɛ à gɛ̀wãa wɛ̀ɛ zòoto mↄ̀nɛ kũna kↄ̃n mↄ̀kyako gbèreo. 2 À kwã kɛ̀ dɛ mlɛ̃̀ zii ũu kɛ̀ wè be Ibilisi ke Setãn kũ̀, ben à mↄ̀ kàa ai wɛ̃̀ wàa sↄↄro. 3 Malaika pì à zù gɛ̀wãa wɛ̀ɛ zòoto pì guu, à gbà tàtaàlɛ à kwado sìkↄ̃rɛa, lɛ àton boriinↄ sãsãro ai wɛ̃̀ wàa sↄↄroo pì gá papao. Beee gbɛra weé à gbarɛ féte. 4 Ben ma kìtanↄ è kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ vɛ̃ɛnaanↄ. Wà ń gbá zɛ́ aↄ̃ yãkpaɛ kɛ kↄ̃n gbɛ̃nↄo. Ma gbɛ̃ kɛ̀ wà ń mì zↄ̃̀ Luda yã kɛ̀ Yesu a sèeda kɛ̀ ona yãnzinↄ è. Aↄ̃ↄe dↄnzi kɛ nↄ̀bↄ pãsĩ ke à takanɛro. Aↄ̃ↄe à sèeda kɛ ń mì'aɛ ke ń ↄↄaro. Aↄ̃ fɛ̀ɛ bↄna gaan aↄ̃ kí blè kↄ̃n Kirisio wɛ̃̀ wàa sↄↄro. 5 Gɛ̀nↄ fɛɛna káakupↄn gwe. Gɛ̀ kpaaanↄↄ e fɛɛro ai wɛ̃̀ wàa sↄↄroo pì gàa à pàpao. 6 Aubarikadeenↄn gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ baka kú gɛ̀nↄ fɛɛna káakupↄ guunↄ ũ, aↄ̃ↄ kú adona. Ga plaade iko vĩḿmaro. Aↄ̃égↄ̃ dɛ Luda kↄ̃n Kirisio gbã̀gbãrinↄ ũmɛ, aↄ̃égↄ̃ kí bleeo ai wɛ̃̀ wàa sↄↄro. 7 Tó wɛ̃̀ wàa sↄↄroo pì pàpa, weé Setãn bↄ wà à gbarɛ. 8 Eé gá borii kɛ̀ aↄ̃ↄ kú anduna gooda siigↄ̃ↄanↄ sãsa, Gↄgu kↄ̃n Magↄguo, eé ń kakↄ̃a lɛ aↄ̃ zĩ̀ ká. Aↄ̃ↄ pari lán ísialɛ bùsu'ãatɛ̃ bà. 9 Aↄ̃ dà andunala aↄ̃ lìga Luda gbɛ̃nↄ bùrazi kↄ̃n wɛ́tɛdaa kɛ̀ Ludaa yezio, mↄde tɛ́ bↄ̀ ludambɛ à ń kpáta. 10 Wà Ibilisi kɛ̀ ń sãsã sɛ̀ wà zù tɛ́ sɛ̀bɛ kɛ̀ è kũ kↄ̃n ↄfãntɛ̃gbↄ̃o guu, guu kɛ̀ wà nↄ̀bↄ pãsĩ kↄ̃n annabi ɛgɛɛo zùn. Aↄ̃égↄ̃ wãwãa kɛɛ fãantɛ̃ kↄ̃n gwãavĩo gurↄ píngi. 11 Ben ma kíblekita pura bíta è kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ vɛ̃ɛao. Tↄↄtɛ kↄ̃n musuo gusii lɛ̀ à aɛ, guu kúńnɛ dↄro. 12 Ben ma gɛ̀wãadeenↄ è, nɛ́ féte gbɛ̃nsi, aↄ̃ↄ zɛna kìta pì aɛ. Wà takadanↄ wɛ̃̀wɛ̃, ben wà takada pãnde wɛ̃̀ dↄ wɛ̃̀ndi takada ũ. Wà yãkpaɛ kɛ̀ kↄ̃n gɛ̀wãadeenↄ aↄ̃ yãkɛnaa lán à kɛ̃na takada pìnↄ guu nà. 13 Ísiaa gɛ̀wãadee kɛ̀ aↄ̃ↄ kú a guunↄ kpà. Ga kↄ̃n gɛ̀wãao gɛ̀wãadee kɛ̀ aↄ̃ↄ kú ń guunↄ kpà se. Ben wà yãkpaɛ kɛ̀ kↄ̃n baadeo a yãkɛnaa. 14 Wà ga kↄ̃n gɛ̀wãao zù tɛ́ sɛ̀bɛ guu. Tɛ́ sɛ̀bɛ pì nɛ́ ga plaadeemɛ. 15 Gbɛ̃ kɛ̀ wèe ń tↄ́ e wɛ̃̀ndi takada guuroonↄn wà ń zú tɛ́ sɛ̀bɛ pì guu.
1 Ben ma tↄↄtɛ dufu kↄ̃n musu dufuo è, zaakɛ tↄↄtɛ káakupↄ kↄ̃n musu káakupↄo gɛ̃̀tɛ, bensↄ̃ ísiaa kuu dↄro. 2 Ben ma Luda wɛ́tɛda Yerusalɛmu dufu è bↄna musu Luda kiia èe pitaa. Wà kɛ̀kɛ lán nↄgbɛ̃ kɛ̀ à zãkɛna sorumi mà bà. 3 Ben ma kòto gbãaa mà bↄna kíblekita kiia à bè: Luda vɛ̃̀ɛ kↄ̃n gbɛ̃nteenↄ sa, eégↄ̃ kúńyo, aↄ̃égↄ̃ dɛ à gbɛ̃nↄ ũ. Luda pì égↄ̃ kúńyo a zĩnda ń Luda ũ. 4 Eé ń wɛ́ɛ'i gogońnɛ píngi. Gaa égↄ̃ kuu dↄro ke sósobi ke ↄ́ↄdↄna ke wãwãa, zaakɛ yã ziinↄ gɛ̃̀tɛ. 5 Ben gbɛ̃ kɛ̀ vɛ̃ɛna kìtaa bè: Ǹ ma! Mɛ́ɛ pↄ́ píngi kɛɛ dufu. Ben à bèmɛ: Ǹ kɛ̃, zaakɛ yã kɛ̀nↄ náanɛ vĩ, bensↄ̃ yãpuraamɛ. 6 Ben à bèmɛ: À kɛ̀n gwe. Mámbe Alafa kↄ̃n Omɛgao ũ, Naana kↄ̃n Mìdɛnao. Gbɛ̃ kɛ̀ ímii e à dɛɛ, mɛ́ à gba bia í wɛ̃̀ndidee. 7 Gbɛ̃ kɛ̀ zĩ̀ blè bé eégↄ̃ pↄ́ kɛ̀nↄ vĩ píngi. Mɛ́gↄ̃ dɛ à Luda ũ, eégↄ̃ dɛ ma nɛ́ ũ. 8 Mↄde vĩadeenↄ kↄ̃n náanɛsaideenↄ kↄ̃n zaakɛrinↄ kↄ̃n gbɛ̃dɛrinↄ kↄ̃n zinakɛrinↄ kↄ̃n ɛ̃zɛ̃deenↄ kↄ̃n tãagbãgbãrinↄ kↄ̃n mↄnafikideenↄ píngi, aↄ̃ baka égↄ̃ dɛ tɛ́ sɛ̀bɛ kɛ̀ è kũ kↄ̃n ↄfãntɛ̃gbↄ̃o ũmɛ. Ga plaadeen gwe. 9 Malaika gↄ̃ↄn swɛɛplaaa kɛ̀ aↄ̃ↄ zubↄ mɛ̀n swɛɛplaa kũna, kisia zãade mɛ̀n swɛɛplaaa kán à pà pìnↄ doke mↄ̀ à bèmɛ: Ǹ mↄ́ mà Sãnɛ Bↄ̀rↄ nↄ dufu ↄdↄannɛ. 10 Luda Nini mↄnama guu malaika pì ma sɛ à gàamao kpii bíta lezĩa. À Luda wɛ́tɛda Yerusalɛmu ↄ̀dↄamɛ bↄna musu Luda kiia, èe pitaa. 11 Èe tɛ́ kɛɛ kↄ̃n Luda gakuio èe pii lán gbɛ̀ bɛ̀ɛdee bà, lán dayamↄ bà. 12 À bĩi bíta lezĩ vĩ. À gãnu mɛ̀n kuri awɛɛplaamɛ, malaika gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄↄ zɛzɛnan. Isaraili bori mɛ̀n kuri awɛɛplaaanↄ tↄ́ kɛ̃na gãnu pìnↄa. 13 Gãnu mɛ̀n aagↄ̃ↄ kú ↄfãntɛ̃bↄɛ kpa, mɛ̀n aagↄ̃ↄ kú gu'igbãroo kpa, mɛ̀n aagↄ̃ↄ kú sↄↄmɛtɛ kpa, mɛ̀n aagↄ̃ↄ kú ↄfãntɛ̃gɛ̃kpɛn kpa. 14 Wà bĩi pì ɛ̃ɛ dàɛ gbɛ̀ mɛ̀n kuri awɛɛplaaanↄa. Sãnɛ Bↄ̀rↄ zĩ̀ri gↄ̃ↄn kuri awɛɛplaaanↄ tↄ́ kɛ̃na gbɛ̀ pìnↄa. 15 Malaika kɛ̀ èe yã oomɛ pↄ́yↄ̃bↄ kɛ̀ wà pì kↄ̃n vurao kũna, lɛ à wɛ́tɛdaa pì yↄ̃o kↄ̃n à gãnunↄ kↄ̃n à bĩio. 16 Wɛ́tɛdaa pì gooda siigↄ̃mɛ, à gbã̀a kↄ̃n à yàasao sáamɛ. Ben à wɛ́tɛdaa pì yↄ̃̀ kↄ̃n pↄ́yↄ̃bↄ pìo. À gbã̀a nɛ́ kiloo wàa kuri awɛɛplaamɛ. À gbã̀a kↄ̃n à yàasao kↄ̃n à lezĩo píngi sáamɛ. 17 À à bĩi yↄ̃̀ dↄ, à lezĩ gã̀sãsuu baswɛɛplaa awɛɛsiigↄ̃. Malaika pì yↄ̃̀ gbɛ̃ntee gã̀sãsuu gbã̀a lɛ́mmɛ. 18 Wà bĩi pì kɛ̀ kↄ̃n dayamↄo. Wɛ́tɛdaa pì nɛ́ vuramɛ atɛ̃ɛ wásawasa lán dígi bà. 19 Wà gbɛ̀ kɛ̀ wà wɛ́tɛdaa pì bĩi dàɛa kɛ̀kɛ kↄ̃n gbɛ̀ bɛ̀ɛde bori sãnda píngio. Wà gbɛ̀ káakupↄ kɛ̀kɛ kↄ̃n dayamↄo, à plaadee kↄ̃n safiao, à aagↄ̃dee kↄ̃n agatao, à siigↄ̃dee kↄ̃n ɛmɛradio, 20 à sↄↄrodee kↄ̃n onisio, à swɛɛdodee kↄ̃n kaanɛliao, à swɛɛplaadee kↄ̃n kisolitio, à sↄraagↄ̃dee kↄ̃n bɛrilio, à kɛ̃ndodee kↄ̃n topazao, à kuridee kↄ̃n kisopazao, à kuri awɛɛdodee kↄ̃n yasintio, à kuri awɛɛplaadee kↄ̃n amɛtisio. 21 Gãnu mɛ̀n kuri awɛɛplaaa pìnↄ nɛ́ òso mɛ̀n kuri awɛɛplaaanↄmɛ. Wà ń píngi kɛ̀ kↄ̃n òsoo mɛ̀n doodo. Wɛ́tɛdaa pì zɛ́da nɛ́ vuramɛ atɛ̃ɛ, wè guu en lán dígi bà. 22 Mɛ́ɛ Luda kpɛ́ e wɛ́tɛdaa pì guuro, zaakɛ Dii Luda Gbãapingide kↄ̃n Sãnɛ Bↄ̀rↄon kpɛ́ pì ũ. 23 Wɛ́tɛdaa pì bà kú kↄ̃n ↄfãntɛ̃ ke mↄvura gupunaoro. Luda gakui bé è wɛ́tɛdaa pì pu, bensↄ̃ Sãnɛ Bↄ̀rↄ dɛ à fitia ũ. 24 Boriinↄ é táa o à gupuraazi, anduna kínanↄ é gɛ̃n kↄ̃n ń auzikinↄ. 25 À gãnunↄ égↄ̃ tatana fãantɛ̃ zikiro, gwãavĩ égↄ̃ kú gwe sↄ̃ro. 26 Weé gɛ̃n kↄ̃n boriinↄ auzikinↄ kↄ̃n ń pↄ́ ↄↄdeenↄ. 27 Mↄde pↄ́ gbãsĩ ke é gɛ̃nlo ke wíyãkɛri ke mↄnafikidee, séde gbɛ̃ kɛ̀ Sãnɛ Bↄ̀rↄ ń tↄ́ kɛ̃̀ wɛ̃̀ndi takada guunↄ.
1 Ben malaika pì swa'i wɛ̃̀ndidee kɛ̀ èe bↄↄ Luda kↄ̃n Sãnɛ Bↄ̀rↄo kìta kiia ↄ̀dↄamɛ, èe tɛ́ kɛɛ lán gbɛ̀digi bà. 2 Èe bàa lɛɛ wɛ́tɛda zɛ́daa gura súusu. Lí wɛ̃̀ndide kú à baa kãa kpa kↄ̃n à baa kɛ̀ kpaao, è nɛ́ i wɛ̃̀ do gɛ̃̀n kuri awɛɛplaa, mↄ kↄ̃n mↄↄo gɛ̃̀n doodo. Lí pì lánↄ nɛ́ boriinↄ aafia'ekiimɛ. 3 Pↄ́ kɛ̀ Luda lɛ́ kɛ̀nɛ ke égↄ̃ kuu dↄro. Luda kↄ̃n Sãnɛ Bↄ̀rↄo kìta égↄ̃ kú wɛ́tɛdaa pì guu, à zↄ̀blerinↄ sↄ̃ é dↄzi. 4 Aↄ̃é à e wɛ́ɛdewɛ, bensↄ̃ à tↄ́ égↄ̃ kú ń mì'aɛa. 5 Gwãavĩ égↄ̃ kuu dↄro, gbɛ̃ke bà égↄ̃ kú kↄ̃n fitia ke ↄfãntɛ̃ gupuraaoro, kɛ̀ Dii Luda é guu puńnɛ yãnzi. Aↄ̃égↄ̃ kí blee ai gurↄ píngi. 6 Ben à bèmɛ: Yã beeenↄ náanɛ vĩ bensↄ̃ yãpuraamɛ. Dii Luda kɛ̀ è dↄ annabinↄnɛ aɛ bé à a malaika zĩ̀, lɛ à zↄ̀blerinↄ yã kɛ̀ eé mↄ́ tiaa dↄ̃. 7 Ǹ gwa, mɛ́ mↄ́ tia. Aubarikadeen gbɛ̃ kɛ̀ takada kɛ̀ annabikɛyãnↄ kũna ũ. 8 Ma Yohana mámbe ma yã beeenↄ mà má è. Kɛ̀ má mà bensↄ̃ má è, ma kuɛ malaika kɛ̀ yã pìnↄ ↄ̀dↄamɛɛ aɛzĩ mà dↄnzi kɛnɛ. 9 Ben à bèmɛ: Ǹ beee tó. Ǹ dↄnzi kɛ Ludanɛ. N zↄ̀bleri daan ma ũ kↄ̃n n annabi gbɛ̃daaanↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ takada kɛ̀ yãnↄ kũnanↄ. 10 Ben à bèmɛ: Ǹton pↄ́ kúɛ takada kɛ̀ annabikɛyãnↄaro, zaakɛ à gurↄↄ kà kĩi. 11 Gbɛ̃ zaaa aĩa kɛ àgↄ̃ à zaaa kɛɛ. Gbãsĩdee aĩa kɛ àgↄ̃ gbãsĩ. Gbɛ̃ maaa aĩa kɛ àgↄ̃ à maaa kɛɛ. Gbɛ̃ kɛ̀ kú adona aĩa kɛ àgↄ̃ kú adona. 12 Ǹ gwa, mɛ́ mↄ́ tia, mɛ́gↄ̃ láada kũna, lɛ mà fĩa boo baadenɛ a yãkɛnaa. 13 Alafa kↄ̃n Omɛgaon ma ũ, Aɛde kↄ̃n Zãadeeo, Naana kↄ̃n Mìdɛnao. 14 Aubarikadeenↄn gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ ń utagyaba pìpinↄ ũ. Aↄ̃égↄ̃ zɛ́ vĩ aↄ̃ gɛ̃ wɛ́tɛdaa pì gãnunↄ guu, aↄ̃ lí wɛ̃̀ndide bɛɛ ble. 15 Mↄde lɛwannↄ égↄ̃ kú gwero, ɛ̃zɛ̃deenↄ kↄ̃n pãpãkɛrinↄ kↄ̃n gbɛ̃dɛrinↄ kↄ̃n tãagbãgbãrinↄ kↄ̃n gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ↄ ye mↄnafiki yãkɛnazinↄ. 16 Ma Yesu ma a malaika zĩ̀ àgↄ̃ dɛare yã pìnↄ sèedadee ũ sↄsinↄnɛ. Mámbe Dauda borii ũ, à kpata kɛ̀ pìto pà kína ũ, gudↄna sↄsↄnɛ i nnaa ũ. 17 Luda Nini kↄ̃n Sãnɛ Bↄ̀rↄ nↄ dufuo è be, ǹ mↄ́. Gbɛ̃ kɛ̀ yã pì mà sↄ̃, à be, ǹ mↄ́. Gbɛ̃ kɛ̀ ímii e à dɛɛ, à mↄ́. Gbɛ̃ kɛ̀ ye í wɛ̃̀ndideezi, à sí gbaa ũ. 18 Mɛ́ɛ bee gbɛ̃ kɛ̀ aↄ̃ takada kɛ̀ annabikɛyã mànↄnɛ ń píngi, tó gbɛ̃ yãke kàara à guu, Luda é kisia kɛ̀ à yã kú takada kɛ̀ guunↄ kaara adeenɛ. 19 Tó gbɛ̃ yãke bↄ̀ takada kɛ̀ guu sↄ̃, Luda é adee baka bↄ a wɛ́tɛdaan kↄ̃n lí wɛ̃̀ndidee kɛ̀ à yã kú takada kɛ̀ guuo. 20 Gbɛ̃ kɛ̀ dɛ yã pìnↄ sèedadee ũu bè: Yãpuramɛ, mɛ́ mↄ́ tia. Aami! Dii Yesu, ǹ mↄ́! 21 Dii Yesu gↄ̃ gbɛ̃kɛɛ vĩ kↄ̃n a gbɛ̃nↄ ń píngi. Aami!