1

1 Teŋa wa pin'ileŋɔ na, se'em te ba yi'ira Yelehom la pon bɔna mɛ. A boe mɛ la Yenɛ. Enŋa me n de Yenɛ. 2 A daa boe mɛ la Yenɛ de pin'ileŋɔ na. 3 Enŋa zuo te a daa naam sɛla woo. Dagɛ la bonɔ ayena te a naam, han dagana la enŋa zuo. 4 Te Yelehom wa zuo te nɛreba tara vom sebo n ka tare ba'ahegɔ a zen'en. Te vom la ana wo nɛɛhom bɔ'ɔra nɛreba. 5 Lika la n kelom bɔna la, ge nɛɛhom la kelom nɛɛre mɛ. 6 Te Yenɛ daa tom boraa kayema na. A yu'urɛ daa dela Yon. 7 A wa'ana te a yele la nɛreba nɛɛhom la yele. A wa'ana te nɛra woo wom ge sakɛ yetɔgɔm la. 8 Ge Yon mea dagɛ nɛɛhom la. Enŋa wa'an me na te a yele nɛreba nɛɛhom la yele. 9 Nɛɛhom bono wa n de yelemɛŋɛrɛ nɛɛhom la kena teŋa wa zuo na te a nɛɛ bo nɛreba zan'an. 10 Yelehom la boe la teŋa wa zuo. Enŋa zuo, te a naam teŋa wa. Ge bala mea zan'an, teŋa wa zuo nɛreba daa ka mi' en. 11 A wa'an la a mɛŋa teŋa poan na ge, a mɛŋa teŋa la nɛreba ka to'e en. 12 Ge sɛba n to'e en ge sakɛ bo en la, bama te a bo ba sore te nɛreba de'a Yenɛ kɔma. 13 La dagɛ asaala dɔgɔm bii asaala potɛn'ɛre poan te ba de'a Yenɛ kɔma. La dela Yenɛ n bahɛ te ba daa de'a a kɔma. 14 Te se'em te ba yi'ira Yelehom la, ba dɔgɛ en te a bɔna la tɔ. To nyɛ' a na'ahegɔ. Enŋa n de somdaana la yelemɛŋɛrɛdaana ge nara na'ahegɔ. Enŋa n de a Sɔ dayɔyeŋa. 15 Yon daa yele a yele. A yele kpe'eŋkpe'eŋo te, La dela ena wa te n daa tɔgɔra a yele. N yeti a yee pooren wan wa'ana, ge enŋa n gana mam sɛla woo poan. 16 Zo'ohogɔ la n zo'e la zuo te a kan'ara kan'somɔ bɔ'ɔra tɔ tagela taaba. 17 Yenɛ n daa bahɛ te Moses dekɛ pa'alegɔ la bo to. Ge, Yesu Krista n bo to som la yelemɛŋɛrɛ la. 18 Te nɛrese'em nan ka tabelɛ nyɛ' Yenɛ la a nini. Ge, la dela dayɔyeŋa la, se'em n pɔnrɛ a Sɔ la n bahɛ te to mina Yenɛ n ane se'em. 19 Yudoma la n boe Yerusalem teŋa poan la daa tom malemadoma la Levidoma la te ba keŋɛ ta soke Yon te a dela ane? 20 A daa ka zagahɛ te a kan lebehe ba. Ge, a yele ba yelemɛŋɛrɛ yeti, Mam dagɛ se'em te Na'ayenɛ loe la. 21 Te ba daa le soke en yeti, Ho dela ane? Ho dela Eliya se'em n daa bo wonse'eren ha laa? Te Yon lebehe yeti, Aai, mam dagɛ Eliya. Te ba le soke en yeti, Ho yi dela nɔtɔgɔha se'em te to gura laa? Te a le lebehe yele ba yeti, Aai. 22 Te daa yele en yeti, Yele to hon yi de se'em. Se'ere n sɔe la, la sontii to tara lebehegɔ ta bo sɛba n tom tɔna la. Bala, hon mea tɛn'ɛhe te ho dela ane? 23 Te Yon lebehe yele ba a mea yele yɛhera la nɔtɔgɔha Isaiah n daa yele se'em la te, N dela se'em n mɔɔle yeti, Maalɛ sore pɔgɔtia la poan te de gan'an tontɔɔ bo to Na'ayenɛ la. 24 Te sɛba te Pariseedoma tom na 25 la nya soke Yon le yeti, Ho yi han dagana se'em te Yenɛ loe la, bii Eliya la, bii nɔtɔgɔha la, bene zuo n sɔe te ho bɔ'ɔra nɛreba ko'om soa? 26 Te Yon lebehe yele ba yeti, Mam bo'ore ya soa la ko'om poan wa. Ge nɛra ayema ze' ya poan te ya ka mina en. 27 Enŋa wan wa'an mam pooren na, ge mam pɔ'ɛ n pirege a tagara. Se'ere n sɔe la, a gane mam. 28 La dela Betani teŋa la n boe dapɔya bɔbɔrɛ du' Yordan Kolaa la te dena wa woo daa eta la. Zen'kana te Yon bɔ'ɔra ko'om soa la. 29 Te yiimbeere la te Yon daa nyɛ' te Yesu kena na la, a yeti, Behɛ ya, Yenɛ Pebila la n wa'ana te a dekɛ teŋa wa zuo be'em bahɛ. 30 Nɛre'ena n bala te n yeti a bo la n pooren kena na la. Ge, mam pɔ'ɛ a zen'en. Se'ere n sɔe la, a pon bɔna mɛ ge te ba baŋɛ dɔgɛ mam. 31 Ge mam ka mi' se'em n yeti a de'a en. Ge, mam wa'ana bɔ'ɔra ya la ko'om soa te n bahɛ te Israeldoma baŋɛ en. 32 Mam daa nyɛ' te Na'ayenɛ Sea la ze'ele saazuo sigera a zuin na wo dayene la. 33 Ge mam kelom ka baŋɛ en. Ge se'em n daa tom mam na te n bo ko'om soa la daa yele mam yeti, Nɛrese'em te ho nyɛ' te Sea la sige a zuin na la n de se'em n wan bo ya Yenɛ Sea la. 34 Mam nyɛ' mɛ, ge yɛta ya te a dela Yenɛ Dayɔa. 35 Te yiimbeere la Yon daa boe la zen'kaŋa mea la a dɔlɔba la bayi', 36 te n nyɛ' te Yesu kene bini bɔba la, a yeti, Behɛ ya, Yenɛ Pebila la n wana. 37 Te a dɔlɔba la bayi' la n wom n yele se'em la, ba ihege mɛ dɔla Yesu. 38 Te n ŋmɛregɛ nyɛ' te ba dole en la, a soke ba yeti, Bene te ya ɛɛra? Te ba lebehe yele en yeti, Naa, Arabi, ho kɛn'ɛre la bɛɛ? Arabi vɔnrɛ dela pa'ala. 39 Te Yesu yele ba yeti, Wa'an ya na la ya baŋɛ mam kɛn'ɛre zen'an. Ba yee bɔna la en dabaherɛ la zan'an. La daa dela yengɛleŋa. 40 Bayi' la poan ayema n daa wom Yon n tɔgɔrɛ la dela Andrew, Simon Peter yebega la. 41 Te Andrew n kɔ'ɔn nyɛ' a keema Simon la yele en yeti, To nyɛ' Krista, se'em te Na'ayenɛ loe la. 42 Ge a tare Simon keŋɛ Yesu zen'en. Te Yesu behɛ en ge yele en yeti, Ho dela Simon, Yon dayɔa. Ho yu'urɛ wan de'a la Kepas. Kepas vɔnrɛ dela Peter. 43 Te yiimbeere la, Yesu eŋɛ a potɛn'ɛrɛ te a keŋɛ Galilee teŋa poan. Te n nyɛ' Filip la, a yele en yeti, Wa'ana, dɔla mam. 44 Filip ze'ele la Betsaida teŋa poan na. Andrew la Peter me ze'ele la teŋkaŋa na. 45 Te Filip nyɛ' Natanael yele en yeti, To nyɛ' se'em te Moses daa golehɛ Pa'alegɔ la poan, te nɔtɔgɔheba la me daa golehɛ a yɛla mɛ. A dela Yosef n ze'ele Nazaret teŋa poan na la dayɔa Yesu. 46 Te Natanael soke Filip yeti, Nazaret me dela bem teŋa te yelesoma wa ta'an yehe bini na? Te a lebehe yele en yeti, Wa'ana la ho behɛ. 47 Te Yesu n nyɛ' te Natanael kene na la, a tɔgɛ a yele te, A dela Israel teŋa nɛra. A ka tare yele a zen'en. 48 Te Natanael soke Yesu yeti, Ho eŋɛ la wane baŋɛ mam? Te Yesu daa lebehe yeti, Mam nyɛ' ne hon zine kenkaŋa la teŋa te Filip yi' ne ho la. 49 Te a yeti, Naa, mam mi' te ho dela Na'ayenɛ Dayɔa. Ho dela Israel teŋa naba. 50 Te Yesu yele en yeti, Ho sakɛ bo mam la mam yele ho te n nyɛ' ne hon zine kenkaŋa teŋa la zuo? Ho wan nyɛ' yelese'a n gane dena wa. 51 Te a yele ba yeti, N yeti ya la yelemɛŋɛrɛ wa. Te ya wan nyɛ' te saazuo yo'ɛ te Na'ayenɛ soŋoreba zɔna ge sigera Asaala Dayɔa zen'en na.

2

1 Te dabeha ayi' poan la, pɔgɔdire de'eŋɔ n daa boe Kana teŋa la n boe Galilee teŋa poan la. Yesu ma boe bini mɛ. 2 Ba daa yi' Yesu la a dɔlɔba la te ba lagom bɔna pɔgɔdire de'eŋɔ la poan. 3 Te ban ta nyu' daam la zan'an ba'ahɛ la, Yesu ma la yele en yeti, Ba ka tare daam n wan nyu'. 4 Te Yesu lebehe yele a ma la te, N ma wa, da yele mam sɛla te n wan eŋɛ. Mam saŋa nan ka paɛ. 5 Te Yesu ma la yele yamehe la te, Eŋɛ ya sɛla woo te a yele ya. 6 Yudoma la tare la ba pa'alegɔ yɛhera malema soa. Bala n sɔe, te ba daa dekɛ kuga dogorɔ toyoobe ze'ele bini. Yugulehe pihiyi' bii pihitan' ko'om n daa pete dokɔ koyena. 7 Te Yesu yele yamehe la yeti, Pere ya dogotona wa la ko'om. Te ba daa perɛ dogorɔ la la ko'om. 8 Te Yesu yele ba yeti, Kaanbegɛ ya ko'om la bosebo ta bo se'em n de pɔgɔdire de'eŋɔ zuodaana la. Te ba daa kaanbegɛ ta bo en. 9 Te zuodaana la to'e ko'om la n lebege daam la nyu'. A ka baŋɛ bo ze'ele zen'an na, ge yamehe la n kaanbegɛ ko'om la daa mi'. Bala, te a yi' pɔgɔdaana 10 la yele en yeti, Nɛreba n ne eŋɛ se'em dela ba ne dekɛ la daamsomɔ la yia yo' bo saama la. Te nɛra woo han ta nyu' tegɛ, ba nya dekɛ daam sebo n ka ane soŋa la yo' tehɛ. Ge, hon ton nan dekɛ ne la daamsomɔ la ze'ele ge tara tara la wana ma'an. 11 Kana teŋa wa n boe Galilee teŋa poan la te Yesu daa pɔhɛ eŋɛ a yia yelenyalema ta pa'alɛ te a ze'ele la Yenɛ zen'en na. Bilam, te a pa'alɛ a pɛnka la, ge te a dɔlɔba la sakɛ bo en. 12 Ban daa ta ba'ahɛ dena wa Kana teŋa poan la, Yesu la a ma, la a yebehe, la a dɔlɔba la, daa keŋɛ la Kapernaum teŋa poan. Ba daa yee bini dabeha fiin wa. 13 Ge Yudoma Azootole De'eŋɔ la daa pɔnre mɛ. Bala te Yesu keŋɛ Yerusalem teŋa poan. 14 Te n paɛ Yenɛ Yire zenzaka la poan la, a nyɛ' te boraahe kɔɔha nii la piihe la dayɛna ge te sɛba me zin'an bini tɛɛra ligiri. 15 Bilam, te Yesu dekɛ mi'inhe maalɛ kpa'aherɛ dige dunhe la zan'an. Piihe la, la nii la yehe zenzaka la poan, ge lebege sɛba n teere ligiri la tebola kpanbɛ ge pɛ ba ligiri la yeregɛ, 16 ge yele boraa se'ehe n koohe dayɛna la yeti, Tare ya ba yehe kalam. Da dekɛ ya mam Sɔ yire lebege da'a. 17 Bilam te a dɔlɔba la tɛɛn te la golehɛ yeti, Mam nɔŋɛ ho yire wa se'em la n perɛ mam. 18 Te Yudoma la wa'ana soke Yesu yeti, Yelekerehe toon dene te ho wan eŋɛ pa'alɛ tomam te ho tare sore te ho eŋɛ hon eŋɛ se'em wa? 19 Te a lebehe yele ba yeti, Ya han gbi' Yire wa bahɛ ge dabeha atan' han tole, n wan mɛ' de yɛ'ɛha. 20 Te ba le soke en yeti, Ho yeti dabeha atan' poan, hon wan mɛ' de yɛ'ɛha? Ba dekɛ la yuun pihinaahe la ayoobe mɛ' Yenɛ Yire wa ba'ahɛ. 21 Ge, Yire wa te Yesu daa tɔgɔra wa dela a mɛŋa iŋa. 22 Bala, Yenɛ n bahɛ te a vo'e a kum poan la, a dɔlɔba la tɛɛn te a pon yele dena wa. Ba sakɛ sɛla n golehɛ eŋɛ Yenɛ gɔŋɔ la poan la, la Yesu n yele se'em la. 23 Yesu n daa boe Azootole De'eŋɔ la poan Yerusalem teŋa poan la, nɛreba zo'e zo'e sakɛ bo en yɛhera la ban nyɛ' yelekerehe tooma la te a eŋɛ la. 24 Ge, a kɔ'ɔn ka dekɛ a mɛŋa delom ba. Se'ere n sɔe la, a mi' asaala n ane se'em mɛ. 25 La dagɛ la se'em n wan yele en asaala n ane se'em. Se'ere n sɔe la, a mi' asaala potɛn'ɛrɛ n ane se'em mɛ.

3

1 Boraa kayema n daa boe te a yu'urɛ dɛna Nikodemus. A dela Yudoma la kpɛ'ɛndoma la ayema, ge bɔna Pariseedoma lagaŋɔ la poan. 2 Te yu'uŋɔ koyena te a keŋɛ Yesu zen'en ta yele en yeti, Naa, to mi' te ho dela pa'ala te Na'ayenɛ tom hɔ na. Te nɛra ka boe wan ta'an eŋɛ yelekerehe tooma wa te ho eta wa, han dagana la Na'ayenɛ n bo la a daana. 3 Yesu lebehe yele en yeti, N yeti ho la yelemɛŋɛrɛ wa, te nɛra kan ta'an bɔna Na'ayenɛ sɔ'ɔlom la poan, han dagana la ba maan dɔgɛ en. 4 Nikodemus soke en yeti, Ba wan eŋɛ la wane ta'an dɔgɛ nɛrekotɛ? Yelemɛŋɛrɛ, a kan ta'an kɛn' a ma pooren te a le dɔgɛ en. 5 Yesu lebehe en yeti, N yeti ho la yelemɛŋɛrɛ wa, te nɛra ka boe wan ta'an bɔna Na'ayenɛ sɔ'ɔlom la poan, han dagana la ba dɔgɛ en mɛ la ko'om la Sea la poan. 6 Asaala n dɔgɔre nɛra, ge Yenɛ Sea n dɔgɔre nɛra Sea poan. 7 Bala, da bahɛ te la eŋɛ hɔ pakerɛ la mam yele ho te la sontii ba malom dɔgɛ ho yɛ'ɛha la zuo. 8 Te sabebego lobere la zen'sɛka te ka bɔta. Ho wom kon lobere la, ge ho ka mi' kon ze'ele zen'an na, bii kon ye' zen'an. Dene mea n bala n boe bo se'em woo te ba dɔgɛ en yɛhera Sea la poan. 9 Te Nikodemus le soke en yeti, Dena wa wan eŋɛ la wane ta'an eŋɛ? 10 Te Yesu lebehe yele en yeti, Hon dela Israeldoma pa'ala ge ka mina dena wa? 11 N yeti ho la yelemɛŋɛrɛ wa, te to tɔgɔre la sɛla te to mina ge yɛta ya sɛla te to nyɛ'. Ge bala mea zan'an, dagɛ la ayema ya poan me n eŋɛ a potɛn'ɛrɛ te a to'e tomam yetɔgɔm wa. 12 Mam han ton yele ya teŋa wa zuo yɛla te yamam ka sakɛ bo mam, ya wan ton eŋɛ la wane sakɛ bo mam n han yele ya yelese'a n boe saazuo ha, 13 ge nɛrese'em me nan ka tabelɛ zom saazuo ha, han dagana la Asaala Dayɔa ma'an, se'em n ze'ele saazuo sige na. 14 Moses daa zɛnkɛ la nyɔgom bonsɛla dibega zuo pɔgɔtia poan ha. A enŋ dena wa te se'emdaana te bonsɛla dom en te a gorege behɛ nyɔgom bonsɛla la, a kan ki'. Dene mea, te ba wan zɛnkɛ Asaala Dayɔa la saazuo. 15 Te se'em woo n nam mam wan tara vom sebo n ka tare ba'ahegɔ Na'ayenɛ zen'en. 16 Te Na'ayenɛ daa nɔŋɛ teŋa wa zuo nɛreba mɛ. Bala n sɔe, te a dekɛ mam a dayɔa ma'an tehɛ te se'em woo n nam mam, kan sagom, ge a wan tara la vom n ka tare ba'ahegɔ. 17 Te Na'ayenɛ ka tom mam a Dayɔa la na te n yeti teŋa wa zuo nɛreba tue mɛ, ge n dɛna ba faanra. 18 Ge se'em woo n nam mam a Dayɔa la, Na'ayenɛ kan yele en te a tue ya. Ge se'emdaana n zagahɛ mam la, Na'ayenɛ pon te'ele yele a daana te a tue ya. Se'ere n sɔe la, a daana ka nam mam Na'ayenɛ Dayɔa ma'an la. 19 Ge gankerɛ la n yeti de keŋɛ se'em n wana, nɛɛhom la wa'an teŋa wa zuo na, ge nɛreba nɔŋɛ la lika la ton gana nɛɛhom la. Se'ere n sɔe la, ban tone be'em la zuo. 20 Te se'emdaana n tone be'em yaɛ nɛɛhom la mɛ, ge ka bɔta te a keŋɛ nɛɛhom la poan. Se'ere n sɔe la, a daana ka bote nɛreba nyɛ' a be'emtooma la. 21 Ge, se'emdaana n tone yelemɛŋɛrɛ tooma kene nɛɛhom la poan. Se'ere n sɔe la, nɛreba wan nyɛ' la ba nini te n ton sɛla la dela Na'ayenɛ paŋa poan te a tona la. 22 Wana wa n ba'ahɛ la, Yesu la a dɔlɔba la keŋɛ la teŋse'ehe n boe Yuda teŋa poan la. Ba yee bini dabeha fiin wa, ge bo nɛreba ko'om soa. 23 Ge Yon me bo'ore ko'om soa Aenon teŋa la n ka zaan la Salim teŋa poan. Se'ere n sɔe la, ko'om boe bilam. Nɛreba kene a zen'en na te a bɔ'ɔra ba ko'om soa. 24 Bala ma'an la, te ba nan ka yo' Yon pakadeen la. 25 Te Yon dɔlɔba la wa pɔhɛ ŋmɛ'ɛra nɔkpe'eŋe la Yudoma la ayema. Ba nɔkpe'ene la dela malema soa yɛla. 26 Bala, te ba keŋɛ Yon zen'en ta yele en yeti, Naa, ho tɛn'ɛre boraa sɛka te hon la enŋa daa wa ze'a Yordan Kolaa la yakenɛ deyema ha la? Enŋa n bala te ho tɔgɔra a yele la. Nananawa, a bo'ore la ko'om soa ge te nɛra woo kena a zen'en. 27 Te Yon lebehe yeti, Nɛra ka boe tara sɛla han dagana la Yenɛ n dekɛ bo en. 28 Yamam mɛhe wom la ya toba te n yeti mam dagɛ se'em te Yenɛ loe la. Ge, ba tom mam me na te n diŋɛ a nɛŋa na. 29 Te pɔgɔdaana n de se'em n sɔe pɔga. Pɔgɔdaana la zɔ' la ne ze'a mɛ gura. Te a han ta wom pɔgɔdaana la wa'ana, a poorɛ wan pee la se'em n wa'ana la. 30 La sontii enŋa Yesu de'a nɛrekantɛ ge te mam sirihe n mea. 31 Te se'emdaana n ze'ele saazuo na n gane zan'an. Ge se'em me n ze'ele teŋa wa zuo na, dela teŋa wa zuo denɛ ge tɔgɔra la teŋa wa zuo yɛla. Te se'em me n ze'ele Yenɛ zen'en na n gane sɛla woo. 32 A yele la sɛla te a nyɛ' ge wom. Ge nɛra ka sakɛ a yetɔgɔm la. 33 Ge nɛrese'em n sakɛ a yetɔgɔm la pa'alɛ te Yenɛ dela se'em n de yelemɛŋɛrɛdaana. 34 Se'em te Yenɛ tom la tɔgɔre la Yenɛ yelehom. Se'ere n sɔe la, Yenɛ bo en a Sea la n ka tare makerɛ. 35 Te Sɔ la nɔŋɛ a Dayɔa la mɛ. Bala n sɔe, te a dekɛ sɛla woo eŋɛ a nu'uhen. 36 Te nɛrese'em n nam Dayɔa la wan tare vom sebo n ka tare ba'ahegɔ Na'ayenɛ zen'en la. Ge nɛrese'em n zagahɛ kan nyɛ' vom. Se'ere n sɔe la, Yenɛ suunre wan nyii la ba daarɛ woo.

4

1 Te Pariseedoma la daa wom te nɛreba zo'e zo'e dole Yesu ge te a bɔ'ɔra ba ko'om soa gana Yon. 2 Ge yelemɛŋɛrɛ, Yesu mea daa ka bo nɛrese'em ko'om soa. La dela a dɔlɔba la n bo'ore. 3 Te Yesu n ta wom ban yeti se'em la, a bahɛ Yudea teŋa la ge lebe Galilee teŋa poan. 4 N ye' bini la, a doohe la Samaria teŋa poan tole. 5 A paɛ la teŋa kayema n boe Samaria teŋa te ba yi'ira ka Sikar. Teŋa wa ka zaan la peelom sɛka te Yakob daa dekɛ bo a dayɔa Yosef la. 6 Yakob bulega n boe bilam, ge Yesu keŋɛ taregɛ mɛ ge daa paɛ zin'an bulega la kenkɛleŋa. La de wo wontɛŋa zuo teŋasoka bɔba. 7 Samaria teŋa pɔka ayema nya wa'ana te a ankɛ la ko'om. En daa paɛ la, Yesu yele en yeti, Eŋɛ ko'om bo mam te n nyu'. 8 Bala ma'an la, te a dɔlɔba la pon kɛn' la teŋa la poan te ba da' dia. 9 Te pɔka la lebehe yele en yeti, La wan eŋɛ la wane te hon Yuda teŋa nɛra wa sohora ko'om mam se'em n de Samaria teŋa pɔka wa? Se'ere n sɔe la, Yudoma dekɛ Samaria teŋa lɔgɔrɔ woo te to dɛna dɛngerɔ. 10 Te Yesu lebehe yele en yeti, Ho han mina sɛla te Yenɛ bɔ'ɔra la la mam n de se'em sohɛ hɔ wa, ho wan sohɛ ne mam, te n bo ho ko'om sebo n vɔe. 11 Te pɔka la yele en yeti, Naa, ho ka tare bon'angɛla ge te bulega la me zaan. Bɛha te ho yeti ho nyɛ' ko'om sebo n vɔe wa? 12 Hon gane to sɔyaaba Yakob se'em n tun' bulega wa bo to la mɛ? A mɛŋa la a yaahe la a dunhe woo yuun nyuure la kalam. 13 Te Yesu lebehe yeti, Hon se'em nyu' ko'bona wa, ko'nyuuro wan le tara hɔ. 14 Ge, hon se'em nyu' ko'om sebo te mam wan bo ho la, ko'nyuuro kan le tara hɔ. Te ko'om sebo te mam wan bo ho la wan lebege ko'bulugɔ ho poan bɔ'ɔra hɔ ko'om sebo n vɔe ge te ho tara vom sebo n ka tare ba'ahegɔ Yenɛ zen'en. 15 Te pɔka la yeti, Naa, ye bo mam ko'bomɔ te n nyu', ge te ko'nyuuro ka le maan tara mam, bii n le wa'an kalam na te n ankɛ ko'om. 16 Te Yesu yele en te, Keŋɛ ta yi' ho sera na. 17 Te pɔka la yeti, Mam ka tare sera. Te Yesu lebehe yele en yeti, Ho yele ma'an la hon yeti ho ka tare sera la. 18 Ho ele la boraahe senuu, ge te se'em te ho nya bɔna a zen'en wa, dagɛ ho seramɛŋɛrɛ. Bala, ho yele mam la yelemɛŋɛrɛ. 19 Te pɔka la yeti, Naa, n baŋɛ ya, ho dela nɔtɔgɔha. 20 To sɔyaabdoma yuun na'ahe Yenɛ la zoore dena zuo. Ge, yamam Yudoma yeti Yerusalem n de zen'sɛka n sontii to na'aha to Sɔ Yenɛ. 21 Te Yesu yele en te, Pɔka wa, nam mam. Te dabaherɛ la ken na te nɛreba kan ta na'aha to Sɔ la zoore dena wa zuo, bii Yerusalem teŋa poan. 22 Ge yamam Samaria teŋa nɛreba seren ka mi' se'emdaana te ya na'aha. Tomam Yudoma wa mi' se'emdaana te to na'aha. Se'ere n sɔe la, faanrɛ ze'ele la Yudoma zen'an na. 23 Ge, dabaherɛ la pɔnrɛ paarɛ te sɛba n seren na'ahere to Sɔ la wan ta na'aha en la yelemɛŋɛrɛ ba potɛn'ɛra poan. Nɛre bana te to Sɔ la bɔta te ba na'aha en la yelemɛŋɛrɛ poan. 24 Yenɛ dela sea, ge te sɛba n na'ahɛ en la, sontii ba na'ahɛ en la ba sɛɛhe la yelemɛŋɛrɛ poan. 25 Te pɔka la daa yele en yeti, Mam mi' te se'em te Yenɛ loe la, wan wa'ana. A han wa'ana, a wan yele to sɛla woo. 26 Te a lebehe yeti, Mam n bala n tɔgɔre bɔ'ɔra ho wa. 27 Bala ma'an la, a dɔlɔba la daa lebe na. Ban daa paɛ na la, la eŋɛ ba pakerɛ, la ban nyɛ' te Yesu tɔgɔre la pɔka la. Ge, dagɛ la ba ayema me n soke pɔka la sɛla te a bɔta, bii soke Yesu sɛla zuo te a tɔgɔra bɔ'ɔra ka. 28 Te pɔka la bahɛ a yoore la bini ge lebe teŋa poan ta yele nɛreba te, 29 Wa'an ya na la ya behɛ boraa sɛka n yele mam sɛla woo te mam eŋɛ. Mam tɛn'ɛhe te a dela se'em te Yenɛ loe la. 30 Bala, te teŋa la nɛreba la daa keŋɛ Yesu zen'en. 31 Ge bala ma'an la, te Yesu dɔlɔba la yele en te, Naa, eŋɛ dia la fiin di'. 32 Ge, Yesu lebehe yeti, Mam tare disɛka te ya ka mina ka yele. 33 Bala, te Yesu dɔlɔba la nya pɔhɛ sɔkera taaba te, Nɛrese'em ka tare dia na bo en? 34 Te Yesu yele ba yeti, Mam dia dela n eŋɛ se'em n tom mam na la sunboolom ge la n tom a tooma zan'an. 35 Ya yeti, ŋmarehe senaahe poan ya wan bum dia va'ame kɛn' na. Ge mam yeti ya mɛ, dia la pon bi'ɛ mɛ sekɛ buŋa. Behera nɛreba wa soŋa soŋa te ba mahone ba mɛhe te ba sakɛ bo mam mɛ, ge dekɛ ba mɛhe lɛm Na'ayenɛ. 36 Te nɛrese'em n tare nɛreba wa'ana bahɛ ba te ba sakɛ bo mam wan tara vom sebo n ka tare ba'ahegɔ Na'ayenɛ zen'en. A tare nɛreba la kena na te Na'ayenɛ n bo ba vom la. Bala mea, te nɛrese'em n bune la se'em n bute zan'an lagom tara popeelom. 37 Te la dela yelemɛŋɛrɛ te nɛra ayema n bute la ge te ayema me bune. 38 Mam tom ya te ya keŋɛ ta bune la sɛla te ya ka burɛ. Dene poan, nɛresɛba n burɛ te yamam ton wa'ana dita yɔɔrɔ. 39 Nɛresɛba n boe Samaria teŋkaŋa bɔba la zo'e zo'e daa sakɛ bo Yesu. Se'ere n sɔe la, pɔka la yeti, A yele mam sɛla woo te n eŋɛ. 40 Bala, Samaria teŋa nɛreba la keŋɛ Yesu zen'en ge belom en te a yee ba zen'en. Te a daa kɛn' la ba, dabeha ayi'. 41 Nɛreba zo'e zo'e sakɛ bo Yesu la a yelehom la zuo. 42 Ba yele pɔka la te, Dagɛ la hon yele to se'em la zuo te to sakɛ nananawa. Ge, la dela tomam mɛhe wom a yetɔgɔm, ge baŋɛ te a seren dela teŋa wa zuo faanra. 43 Yesu n daa ta eŋɛ dabeha ayi' ma'an la, a bahɛ bilam mɛ ge keŋɛ Galilee teŋa poan. 44 Yesu mea yeti te nɔtɔgɔha ka tare na'ahegɔ a mea teŋa poan. 45 Ge n ta paɛ Galilee teŋa la, nɛreba la n boe bini la bo en zaarɛ. Se'ere n sɔe la, nɛreba la keŋɛ Azootole De'eŋɔ Yerusalem teŋa poan la, ba nyɛ' yelekerehe tooma la woo te a eŋɛ bini la mɛ. 46 Bala, a nya keŋɛ lebe la Kana teŋa la n boe Galilee teŋa poan la te a bahɛ te ko'om lɛbege daam la. Ge te Kapernaum teŋa zuodaana ayema boe bini, te a dayɔa bɛn'ɛnra. 47 Te n ta wom te Yesu ze'ele Yudea teŋa wa'an Galilee teŋa poan na la, a keŋɛ a zen'en ta belom en te ba keŋɛ Kapernaum teŋa poan, te a ta tebɛ a dayɔa n ye kum. 48 Te a yele en yeti, Ya se'em kan malom sakɛ, han dagana la ya nyɛ' la yelekerehe la yelenyalema tooma. 49 Te zuodaana daa yele en yeti, Naa, bahɛ te to paɛ bini ge n bia la wan ki'. 50 Te Yesu daa yele en te, Kena, ho dayɔa la wan ihege. Boraa la daa sakɛ bo Yesu n yele en se'em la mɛ, ge daa keŋɛ. 51 En boe sore zuo kula la, a yamehe to'ohɛ en yele en yeti, Ho dayɔa la ihege ya. 52 Te a soke ba se'em ma'an te a dayɔa la ban'an eŋɛ som la. Te ba lebehe yele en te, La zam dela wo wontɛŋa bɔba ma'an te ɔɔrɔ la zam bahɛ en. 53 Bilam, te bia la sɔ la daa tɛɛn te la dela wo bala ma'an bɔba te Yesu yele en te a dayɔa la wan ihege la. Dene poan, te enŋa la a yiredoma zan'an daa sakɛ bo Yesu. 54 Yelekiridena wa n pa'ahere yi'i te Yesu daa eŋɛ n daa ze'ele Yudea teŋa wa'an Galilee teŋa poan la.

5

1 Yeledena wa n daa ba'ahɛ la, Yesu nya keŋɛ Yudoma De'eŋɔ n boe Yerusalem teŋa poan la. 2 Te Yerusalem teŋa poan la, kolega n daa boe lɛm la Piihe Zanɔɔrɛ la. Te bɔpagahe senuu n daa kae dɛ bahɛ teŋasoka. Ge Aramaik yetɔgɔm poan ba yi'ire dɛ la Betesda. 3 Bilam, te ban'ahedoma kekeko, la sɛba n de fɔɔhe, la wɔbehe, la kɔɔrɔnɔ daa gan'an bɔpagahe la poan. 4 Ba daa gan' gura la ko'om la ta gbirige. Se'ere n sɔe la, Yenɛ soŋora daa magahɛ kena na gbirigera ko'om la. Te ban'anra se'em n daa nyaŋɛ sige ko'om la n gbirigere la poan yia, ban'sɛka woo te a tara ne bahɛ en mɛ. 5 Te boraa kayema daa bɔna bini bɛn' yuum pihitan' la anii. 6 Ge Yesu nyɛ' boraa wa ta a gan'an la mina te a bɛn' te la yue mɛ. Bala, te a soke en yeti, Ho bote ho de'a ho mɛŋa? 7 Te ban'anra la lebehe yele en te, Naa, n ka tare nɛrese'em kalam te a wan nyɔkɛ mam eŋɛ kolega wa poan ko'om han ta gbirige. Te mam han ta zegɛra te n sige bini, nɛra ayema me n ne diŋɛ sige bini yia. 8 Te Yesu yele en te, Ihege la ho vaɛ ho soŋɔ la ho keŋɛ. 9 Bilam bilam, te boraa la ban'an la bahɛ, ge te a vaɛ a soŋɔ la keŋɛ. La daa dela Vo'ohogo Daarɛ. 10 Bala, te Yudoma la yele boraa sɛka te a ban'an la bahɛ la te, Zina dela Vo'ohogo Daarɛ. Bala, la dela to kihire te ho to' ho soŋɔ. 11 Te a lebehe yele ba yeti, Boraa sɛka n bahɛ te n ban'an la bahɛ la, n yele mam te n vaɛ n soŋɔ la n keŋɛ. 12 Te ba soke en yeti, Ane n de boraa kaŋa yele ho te vaɛ ho soŋɔ keŋɛ? 13 Ge, boraa sɛka te a ban'an n bahɛ la ka mi' n de se'em. Se'ere n sɔe la, nɛrekooŋɔ n daa bo bilam bɔba ge te Yesu me lilom nɛrekooŋɔ la poan yehe. 14 Depooren te Yesu nya nyɛ' boraa sɛka ban'an n bahɛ la Yenɛ Yire la poan, yele en te, Behɛ, ho de ho mea. Da le tom be'em, te yelese'ere n gane bala da le paɛ hɔ. 15 Te boraa la nya keŋɛ ta yele Yudoma la te la dela Yesu n daa tebɛ en la. 16 Dene poan n bala, te ba pɔhɛ muguha Yesu. Se'ere n sɔe la, a tebɛ boraa wa la Vo'ohogo Daarɛ la. 17 Te Yesu lebehe yele ba te, Mam Sɔ n tone te mam me tona. 18 Yudoma la zegera te ba ko' en. Se'ere n sɔe la, la dagɛ en ganlom Vo'ohogo Daarɛ la ma'an zuo, ge a yeti Yenɛ dela enŋa Sɔ, ge le dekɛ a mɛŋa pagara la Yenɛ. 19 Bala, te Yesu lebehe yele ba te, N yeti ya la yelemɛŋɛrɛ wa, te mam Yenɛ Dayɔa ka ete la sɛla te n mea bɔta, ge n tone la sɛla ma'an te n nyɛ' te n Sɔ la tona la. Te sɛla te n Sɔ la ete la, mam la me ete la dene mea me. 20 Te n Sɔ la nɔŋɛ mam la mɛ, ge pa'ala mam sɛla woo te a mea eta la. Ge, a wan pa'alɛ mam sɛla n gane dena wa te n eŋɛ, ge te la wan eŋɛ ya pakerɛ. 21 Magahɛ wo n Sɔ la n bahere te sɛba n ki' vo'e ba kum poan la ge te a bo ba vom sebo n ka tare ba'ahegɔ a zen'en la. Bala mea, te mam me bɔ'ɔra sɛba te n bɔta la vom la. 22 Ge bala mea zan'an, n Sɔ la mea ka gankere nɛrese'em. Ge, a bo mam a Dayɔa la sore te n gankera. 23 Bala, te nɛra woo wan bɔ'ɔra mam na'ahegɔ, wo ban bo'ore n Sɔ la na'ahegɔ se'em la. Ge, nɛrese'em n ka bo'ore mam Yenɛ Dayɔa la na'ahegɔ me ka bo'ore n Sɔ la se'em n tom mam na la na'ahegɔ. 24 N yeti ya la yelemɛŋɛrɛ wa, te hon se'em n wom mam yetɔgɔm wa, ge sakɛ bo se'emdaana n tom mam na la, tare vom sebo n ka tare ba'ahegɔ Yenɛ zen'en la mɛ. Yenɛ kan yele a daana te a tue ya, bii a sagom en. Ge, a daana wan nyɛ' vom la. 25 N yeti ya la yelemɛŋɛrɛ wa, te dabaherɛ la pɔnrɛ, te sɛba n ki' la wan wona mam Yenɛ Dayɔa la te n tɔgɔra. Te sɛba n wan ta wom mam la, wan vɔna. 26 Magahɛ wo n Sɔ la mea n de se'em n bo'ore vom la, dene mea n bala, te a bahɛ te mam a Dayɔa la me de'a se'em n bo'ore vom la. 27 Ge a bo mam a Dayɔa la sore te n gankera. Se'ere n sɔe la, n dela Asaala Dayɔa la. 28 Ge da bahɛ ya te la eŋɛ ya pakerɛ te dabaherɛ la kene na te sɛba woo te ba pin' ba yɔɔrɔ poan la wan wom mam te n tɔgɔra. 29 Ba han wom bala, ba wan yehe ba yɔɔrɔ la poan na. Te sɛba n tom soŋa la wan ihege te Yenɛ yele ba te ba tare vom la, ge te sɛba me n tom be'em la wan ihege, ge Yenɛ yele ba te ba tue ya. 30 Mam mea kan ta'an tom tontonɛ, la han dagana Yenɛ. Yenɛ n yeti mam se'em la, te mam gankera. Bala, mam gankere se'em la dela yelemɛŋɛrɛ. Se'ere n sɔe la, mam ka zegere te n eŋɛ la sɛla te mam mea bɔta. Ge, mam ete la sɛla ma'an te se'em n tom mam na la bɔta. 31 Ge, mam ma'an han yeti n tɔgɛ n yele, nɛreba wan tɛn'ɛha te mam yele se'em la dagɛ sera. 32 Ge, nɛrese'em boe ha n wan ze'ele mam pooren tɔgɛ n yele. Mam me mi' te n tɔgɔre se'em yɛhera n yele la dela sera. 33 Yan daa tom ya yamehe Yon zen'en la, a daa tɔgɛ po'e sɛla n de sera la mɛ mam zuo. 34 Ge la dagɛ la mam pɛngerɛ mɛ te nɛrese'em ze'ele n pooren tɔgɛ n yele. Mam yenzuo yele dena wa te Yenɛ ta'an fan' ya bahɛ. 35 Te daa ane me wo butolela n laŋɛ nɛɛra, te ya daa nɔŋɛ ya kelehe a yetɔgɔm fiin wa la. 36 Ge, mam tare yelese'ere yɛhera n mea yele te de gana yelese'ere te Yon tara la. Te toonse'a te mam tom la, n de toonse'a te mam Sɔ dekɛ bo mam la. Ton'ana n tɔgɔre yɛhera n yele la, ge pa'alɛ te Sɔ la n tom mam na. 37 Te Sɔ la n tom mam na la me ze'ele n pooren tɔgɛ n yele. Ge ya nan ka tabelɛ wom sɛla te a tɔgɔra, bii nyɛ' a naanɛ. 38 Ya me ka tare a yelehom la ya potɛn'ya poan. Se'ere n sɔe la, ya ka sakɛ bo mam se'em te a tom na la. 39 Se'ere n sɔe la, ya zameha Yenɛ gɔŋɔ la dela ya tɛn'ɛhe te bilam poan te ya wan tara vom sebo n ka tare ba'ahegɔ Yenɛ zen'en. Ge gɔŋkoŋɔ mea tɔgɔre mam yele mɛ. 40 Ge, bala mea zan'an, ya ka bote ya wa'an n zen'en na la ya ta'an tara vom la. 41 Ge mam ka gore behera te nɛreba n pɛngɛ mam. 42 Ge, mam mi' ya. Mam mi' te ya ka tare nɔŋerɛ bo Yenɛ ya potɛn'ɛra poan. 43 La dela mam Sɔ paŋa poan te n wa'ana. Ge, ya ka to'e mam. Ge se'em han wa'ana la a mea paŋa poan, ya wan to'e en. 44 Ge ya mɛhe bote ya pɛngere la taaba. Ge, ya ka zegere te ya nyɛ' pɛnka Yenɛ deyena la ma'an zen'en. Te dena wa han de'a bala, ya wan eŋɛ la wane sakɛ bo mam? 45 Ge da ya tɛn'ɛhe ya te mam wan tara yele paɛ n Sɔ nɛŋan zɛrɛgere ya. Ge Moses te ya dekɛ ya mɛhe delom la n wan zɛrɛge ya, ya wan dɛna tontɔɔdoma Yenɛ nɛŋa. 46 Ge ya han seren sakɛ bo Moses, ya wan sakɛ ne bo mam me. Se'ere n sɔe la, Moses golehɛ yɛhera mam yele. 47 Ge, yamam n ka sakɛ bo sɛla te a golehɛ wa, ya wan eŋɛ la wane sakɛ bo sɛla te mam yele?

6

1 Yesu n daa yele dena wa ba'ahɛ la, a le yakɛ la Galilee mɔgɔrɛ la. La dela Tiberias mɔgɔrɛ. 2 N yakɛ bala la, nɛrekooŋɔ daa doohe en. Se'ere n sɔe la, ba nyɛ' yelenyalema tooma la te a tom bahɛ te ban'ahedoma ihege ba ban'ahe poan la. 3 Bilam, te Yesu la a dɔlɔba la keŋɛ ta zin'ire zoore zuo. 4 Yudoma Azootole De'eŋɔ la me pɔnre mɛ. 5 Yesu behɛ kae nyɛ' te nɛrekooŋɔ kene a zen'en na. Depooren, te a yele Filip yeti, Bɛha te to wan nyɛ' dia kekeko da' diihe nɛrebana wa zan'an? 6 A yele dena wa te a behɛ ya Filip n wan yele se'em. Yelemɛŋɛrɛ, a mea pon mina sɛla te a wan eŋɛ. 7 Te Filip lebehe yeti, To han yeti to da' boroboro bo ba to wan dekɛ ligiri zo'e zo'e gana ton tare se'em la. 8 Te Simon Peter yebega Andrew se'em n de Yesu dɔlɔba la ayema la yeti, 9 Bia boe kalam tara boroboro banuu la zim iyi'. Ge, bana dela bene wan ta'an diihe nɛrebana wa waabe? 10 Ge Yesu lebehe yele ba yeti, Bahɛ ya te nɛreba la zin'ire teŋa. Mɔɔrɔ n pohe bini kekeko. Bala, te nɛreba la daa zin'ire teŋa. Ba de wo boraahe tuha anuu la. 11 Ban zin'ire ba'ahɛ la, Yesu dekɛ boroboro la bo Yenɛ fara ge dekɛ tɔnrɛ nɛreba la n zin' la. A eŋɛ bala mea la zim la te la sekɛ ba gaŋɛ. 12 Ba zan'an n di' tegɛ la, Yesu yele a dɔlɔba la yeti, Lagahɛ ya disɛka n gee la, la ya da sagom kɔ. 13 Depooren te ba lagahɛ disɛka n gee la, te la perɛ pitɔ pia la toyi' yɛhera la boroboro banuu la te nɛreba la di' la. 14 Te nɛreba la n boe bilam la n daa nyɛ' yelenyalema toonɛ wa te Yesu daa tom wa, ba yeti, Yelemɛŋɛrɛ, ena wa dela nɔtɔgɔha se'em te to gura te a wa'an teŋa wa zuo na la. 15 Ge Yesu baŋɛ ya te ba maahom te ba pɛnregɛ bahɛ en te a de'a naba. Bala, te a bahɛ bini, ge keŋɛ zom zɔya la zuto ha yɛ'ɛha a ma'an. 16 Te zanɔɔrɛ n daa paɛ la, Yesu dɔlɔba la sige la mɔgɔrɛ la zen'an. 17 Ban daa sige la, ba zom la ɔɔnrɔŋɔ yakɛ ye'a tɔɔra Kapernaum teŋa bɔba. Te yu'uŋɔ n paɛ la, Yesu nan kelom ka wa'an ba zen'en na. 18 Ge bala ma'an la, sabekantɛ lobere gbirigera ko'om la. 19 Te a dɔlɔba la n keŋɛ ta paɛ teŋasoka la, ba nyɛ' Yesu te kena na. A kene la ko'om la zuo kena du'ura ɔɔnrɔŋɔ la, te dabeem kɛn' ba. 20 Ge Yesu daa yele ba yeti, Da bahɛ ya te dabeem tara ya, ge la dela mam. 21 Bilam, te ba tare en la popeelom ɔɔnrɔŋɔ la poan. Ge bilam bilam, te ɔɔnrɔŋɔ la paɛ doone, zen'en te ba ye'a la. 22 Te yiimbeere la, nɛrekooŋɔ la n boe mɔgɔrɛ la yakɛ deyema la ba mi' te ɔɔnrɔŋyeŋɔ ma'an n zam boe, te a dɔlɔba ma'an zom ɔɔnrɔŋɔ la keŋɛ ge bahɛ en. Ge, ba keŋɛ mɛ ge bahɛ en. 23 Ge ɔɔnrɔnɔ toseto ze'ele la Tiberias teŋa na. To paɛ na ze'ele la doone lɛm zen'an te to Daana Yesu zam po'ohɛ, ge te nɛrekooŋɔ la obe boroboro la. 24 Ge nɛrekooŋɔ la ka nyɛ' te Yesu bii a dɔlɔba la bɔna bini. Bala, te ba zom ɔɔnrɔnɔ keŋɛ Kapernaum teŋa ɛɛra en. 25 Te nɛreba la n nyɛ' Yesu te a boe mɔgɔrɛ la yakenɛ deyema la, ba yele en yeti, Naa, wane ma'an te hon wa'an kalam na? 26 Te Yesu lebehe yeti, N yeti ya la yelemɛŋɛrɛ wa, te ya eere mam la yan di' dia la ge nyɛ' sɛla woo te ya bɔta la zuo. La yan pon nyɛ' mam te tom paŋa tooma pa'ala te n ze'ele la Yenɛ zen'en na, ya da ka sakɛ bo mam. 27 Da bahɛ ya te dia yele la daana ya. Se'ere n sɔe la, dia wan sagom. Ge, tɛn'ɛhe ya vom sebo n ka tare ba'ahegɔ Yenɛ zen'en la yele. Se'ere n sɔe la, de ka sagone. Dikana te Asaala Dayɔa la wan bo ya. Se'ere n sɔe la Yenɛ n de Sɔ la danlehom boe a zuo. 28 Depooren, te ba soke en yeti, To wan eŋɛ la wane ta'an eta sɛla te Na'ayenɛ bɔta tɔ te to eŋɛ? 29 Te Yesu lebehe yele ba yeti, Na'ayenɛ n bote ya eta se'em dela ya sakɛ bo mam se'em te a tom na la. 30 Te ba le yeti, Yelenyalema toon dene te ho wan eŋɛ te to nyɛ' ge sakɛ te Na'ayenɛ n tom ho na? Ho yeti ho eŋɛ la bene? 31 To sɔyaabdoma di' la dia pɔgɔtia ha wo la n golehɛ yeti, A bo ba saazuo dia bahɛ te ba dita. 32 Te Yesu le yele ba te, N yeti ya la yelemɛŋɛrɛ wa, la dagɛ Moses n daa bo ya disɛka n daa ze'ele saazuo na la. Ge, la dela mam Sɔ n bo ya yelemɛŋɛrɛ disɛka n ze'ele saazuo ha la. 33 Te disɛka te Na'ayenɛ bɔ'ɔra la n de se'em n ze'ele sigere na bɔ'ɔra nɛreba teŋa wa zuo vom la. 34 Te ba daa yele en yeti, Naa, bɔ'ɔra tɔ dikana wa daarɛ woo. 35 A me yele ba yeti, Mam ana wo dia. Se'ere n sɔe la, se'em woo n wa'an mam zen'en na, kom kan le tara en. Se'em woo n sakɛ bo mam, ko'nyuuro kan malom tara en. 36 Ge wo mam yele ya se'em la, ya nyɛ' mam, ge ya kelom nan ka sakɛ. 37 Te se'em woo te mam Sɔ dekɛ bo mam wan wa'an mam zen'en na. N kan zagahɛ se'em woo n wa'an n zen'en na. 38 Se'ere n sɔe la, mam ze'ele saazuo sige na te n tom la se'em n tom mam na la sunboolom, ge dagɛ la n mea sunboolom. 39 Te se'em n tom mam na la sunboolom n wana, te n da bahɛ te se'em woo te a dekɛ bo mam la bɔregɛ. Ge, n behɛ ba zan'an te ba ta bɔna teŋa ba'ahegɔ daarɛ han paɛ la. 40 Te mam Sɔ sunboolom n wana, te sɛba woo n nyɛ' mam a Dayɔa la, ge sakɛ bo mam, wan tara vom sebo n ka tare ba'ahegɔ Na'ayenɛ zen'en la. Ge te mam wan bahɛ ba te ba ihege ba kum poan teŋa ba'ahegɔ daarɛ la. 41 Te Yudoma la nya pɔhɛ gangara yɛhera a yele. Se'ere n sɔe la, en yeti enŋɛ ana me wo disɛka n ze'ele saazuo sige na la. 42 De poan, te ba yeti, Boraa kana wa dela Yesu, Yosef dayɔa. Dagɛ enŋa n bala? To mi' a sɔ la a ma. Te la nya wan eŋɛ la wane te a yeti enŋa ze'ele la saazuo sige na laa? 43 Te Yesu lebehe yele ba yeti, Go'e ya la ya da gangara la taaba. 44 Te nɛrese'em ka boe wan wa'an mam zen'en na, han dagana la n Sɔ Na'ayenɛ se'em n tom mam na tare en wa'an n zen'en na. Te n wan bahɛ en te a ihege a kum poan ba'ahegɔ daarɛ la. 45 Te nɔtɔgɔha golehɛ te, Na'ayenɛ wan pa'alɛ ho dayɔɔhe yam. Te nɛrese'em n kelehere n Sɔ la, ge zameha a zen'en, a ye mam zen'en na. 46 Nɛra ka tabelɛ nyɛ' Sɔ la a nini. Se'emdaana n ze'ele Na'ayenɛ zen'en na la n de se'em ma'an n nyɛ' Sɔ la. 47 Ge n yeti ya la yelemɛŋɛrɛ wa, te nɛrese'em n sakɛ bo mam tare vom sebo n ka tare ba'ahegɔ Na'ayenɛ zen'en la. 48 Te mam n de disɛka n bo'ore vom la. 49 Ya sɔyaabdoma daa di' la saazuo dia la pɔgɔtia la poan la, ge ba ki ya. 50 Disɛka n de mam nɛrese'em n di' dikana kan ki'. 51 Mam de vom dia la. Te nɛrese'em n di' dikana wa wan tare vom la. Ge disɛka te mam wan bo hɔ la dela n iŋa wa. N yeti n dekɛ dɛ bo mɛ te teŋa wa zuo nɛreba ta'an vɔna. 52 Bilam te Yudoma nya pɔhɛ ŋmɛ'ɛra nɔkpe'ene la taaba. Ba yeti, Boraa kana wa yeti a eŋɛ la wane bo to a iŋa te to obe? 53 Te Yesu yele ba yeti, N yeti ya la yelemɛŋɛrɛ wa. Te ya han ka obe Asaala Dayɔa iŋa wa ge nyu' mam ziim, ya kan nyɛ' vom ya zen'enhen. 54 Te hon se'em n obe mam iŋa wa ge nyu' mam ziim wan tara vom sebo n ka tare ba'ahegɔ Na'ayenɛ zen'en la. N me wan bahɛ hɔ te ho ta ihege ho kum poan teŋa ba'ahegɔ daarɛ la. 55 Te mam iŋa wa n seren de dia la ge te n ziim me seren de'a konyuuremɔ. 56 Te nɛrese'em n obe mam iŋa wa ge nyu' mam ziim wa, wan bɔna la mam, te mam mɛ wan bɔna la en. 57 Te n Sɔ, se'em n vo'e la, n tom mam na. Bala, enŋa zuo mam me vo'e mɛ. Dene mea n bala, hon se'em n obe mam wan vɔna mam zuo. 58 Te dena wa n seren de disɛka n ze'ele saazuo na la. Dɛ ka ane wo disɛka te ya sɔyaabdoma daa di' pɔgɔtia poan ha, ge ki' la. Ge nɛrese'em n di' dikana wa wan vɔna wuuha. 59 Yesu daa yele dena wa la n pa'alɛ nɛreba zamehegɔ yire Kapernaum teŋa poan la. 60 Te Yesu dɔlɔba la zo'e zo'e n wom dena wa la, ba yele en yeti, Pa'alekona wa kpe'em mɛ. Ane n wan bɔkɛ dena wa? 61 Te Yesu n baŋɛ te a dɔlɔba la gangare la yele dena wa zuo la, a yele ba yeti, Dena wa daan ya mɛ te ya ka bɔta te ya dɔla mam? 62 Ge, ya han pon nyɛ' ne te Asaala Dayɔa la lebe zen'an te n wa'ana la, ya wan sakɛ ne bo mam? 63 Se'em n bo'ore vom la dela Na'ayenɛ Sea la. Te asaala paŋa kan ta'an eŋɛ sɛsɛla zan'an. Te yetɔgɔm la te mam tɔgɛ bo ya la ze'ele la Sea la zen'en na, ge me bɔ'ɔra vom la. 64 Ge bala mea zan'an, ya sɛba nan kelom ka sakɛ. Yesu pon te'ele mina sɛba n kan sakɛ, la se'em n wan ŋma' en. 65 A kelom yeti, Dena mea n sɔe, te n yele ya, te se'em ka boe wan wa'an mam zen'en na, han dagana la n Sɔ la n bahɛ en te a ta'an eŋɛ bala. 66 Yesu n daa yele dena wa zuo te a dɔlɔba la kekeko zagahɛ ka dɔla en. 67 Bala, te Yesu yele a dɔlɔba la pia la bayi' la te, Yamam me wan zagahɛ kan dɔla mam? 68 Te Simon Peter lebehe yele en te, To Daana, ane zen'en te to wan keŋɛ? Hon n de se'em n tare yetɔgom sebo n bo'ore vom sebo n ka tare ba'ahegɔ Na'ayenɛ zen'en la. 69 Te nananawa, to sakɛ ge baŋɛ te hon ma'an n de Fa'a Daana la ze'ele Na'ayenɛ zen'en na. 70 Te Yesu lebehe yele ba te, N daa loe yamam pia la bayi' la. Ge bala mea zan'an, ayema ya poan dela Sagona. 71 La dela Simon Iskariot dayɔa Yudas, te a daa tɔgɔra bala la. Se'ere n sɔe la, Yudas n yeti a ŋma' en la n pon de'a a dɔlɔba la ayema la.

7

1 Dena wa n daa ba'ahɛ la, Yesu keŋɛ doohe la Galilee teŋa poan. A ka bote a keŋɛ doohe Yudea teŋa poan. Se'ere n sɔe la, Yudoma n boe bini la daa bote te ba ko' en mɛ. 2 Te Yudoma Pagahe Tin'a De'eŋɔ dabaherɛ la daa wa pɔnrɛ. 3 Bala, te Yesu yebehe yele en te, Bahɛ kalam ge keŋɛ Yuda teŋa. Bala, te ho dɔlɔba la wan nyɛ' toonse'a te ho tona la. 4 Ge te hon me nya ete toon ana wa, bahɛ te teŋa wa zuo woo nɛreba mina ho yele. Te nɛra ka sogore sɛla te a eta a han bɔta te nɛreba mina en. 5 Dagɛ la a yebehe la ayema me n daa sakɛ bo en te a ze'ele la Na'ayenɛ zen'en na. 6 Te Yesu yele ba yeti, Mam ka ye zina, ge yamam han bɔta, ya ta'an keŋɛ. 7 Ge sɛbadoma n ka sakɛ Yenɛ yelehom kan ta'an yaɛ ya. Ge, han de'a mam, ba yaɛ mam mɛ. Se'ere n sɔe la, mam kɔ'ɔn yɛta ba mɛ te ban boe bɔŋsɛka taaba la ka ane soŋa. 8 Yamam keŋɛ de'eŋɔ la poan, ge han de'a mam, mam ka ye bini. Se'ere n sɔe la, saŋa la nan ka paɛ te n keŋɛ bini. 9 Yesu yele dena ge ye bɔna Galilee teŋa poan. 10 Te Yesu yebehe la n daa keŋɛ de'eŋɔ la poan la, a mea me keŋɛ bini mɛ. Ge, a ka bahɛ te nɛreba nyɛ' a kenɛ. 11 Ge Yudoma la sunsunya n nyie te ba ɛɛra Yesu de'eŋɔ la poan, ge sɔkera nɛreba te, A boe la bɛ? 12 Ge nɛrekooŋɔ la waahene tɔgɔra a yele. Basɛba yeti, A dela nɛresoŋa. Ge, basɛba me yeti, Aai, a dagɛ nɛresoŋa. A pan'ahe la nɛreba la. 13 Ge, ba se'em ka tɔgɛ a yele peelomɛn. Se'ere n sɔe la, dabeem n tare ba la Yudoma la. 14 Ge la daa wɔne te ba de'en de'eŋɔ la porogerɛ mɛ, ge te Yesu keŋɛ Yenɛ Yire la poan pɔhɛ pa'ala. 15 Te en pa'ale la, la eŋɛ Yudoma la pakerɛ te ba yeti, Boraa kana eŋɛ la wane mina ge ka ba mina gɔŋɔ soŋa soŋa? 16 Te Yesu lebehe yeti, Mam pa'ale sɛla n dagɛ mam mea pa'alegɔ. Ge, la ze'ele la Na'ayenɛ se'em n tom mam na la zen'en. 17 Te hon se'em n bote ho eta sɛla te Na'ayenɛ bɔta, wan baŋɛ nya mam pa'alɛ sɛla la ze'ele la Na'ayenɛ zen'en na, bii mam tɔgɔre la n mea paŋa poan. 18 Te nɛrese'em n tɔgɔre a mea paŋa poan, zegere te nɛreba n pɛngɛ en. Ge nɛrese'em n bote se'emdaana n tom en na la nyɛ' pɛnka, dela se'em n tɔgɔre yelemɛŋɛrɛ ge ka tara ponpɔrɔŋɔ. 19 Moses n daa bo ya pa'alegɔ la. Ge, bala mea zan'an dagɛ la ya ayema me n nane pa'alegɔ la. Bene zuo te ya zegera te ya ko' mam? 20 Yesu n daa yele wana wa la, nɛrekooŋɔ la lebehe yeti, Ho zaale mɛ. Nɛra ka zegɛre te a ko' hɔ. 21 Te Yesu lebehe yeti, Mam eŋɛ la yelekeretoonɛ deyena ma'an te la eŋɛ ya zan'an pakerɛ. 22 Moses bo ya Pa'alegɔ la te ya ŋmata ya dayɔɔhe la zuo, ya ŋmate ya dayɔɔhe me Vo'ohogo Daarɛ la. Ge ŋmaa pa'alegɔ la ka pɔhɛ Moses zen'en la, ge de pɔhɛ la ya sɔyaabdoma zen'en na. 23 Moses pa'alegɔ la zuo la sontii ya ŋmata ya kɔma la han pon dɛna Vo'ohogo Daarɛ. Bala, mam han tebɛ boraa wa Vo'ohogo Daarɛ, wane te ya sunsunya nyie la mam? 24 Dene poan, da yele ya mam te n tue mɛ, ge n ka tue. 25 Te Yerusalem teŋa nɛreba basɛba nya yeti, Dagɛ boraa kana n wana te ba zegɛra te ba ko' laa? 26 Behɛ ya, a tɔgɔre la nɛrekooŋɔ poan, ge te nɛra ka yɛta en se'ere. Bala, la kan de'a Yudoma kpɛ'ɛndoma la baŋɛ te a dela se'em te Na'ayenɛ loe la? 27 Ge, a han wa'ana, nɛra kan baŋɛ n yehe zen'an na. Ge han de'a boraa kana wa, to zan'an baŋɛ n yehe zen'an na. 28 Te Yesu n pa'alɛ Yenɛ Yire la poan la, a tɔgɛ kekeko yeti, Ya seren mi' mam ge baŋɛ mam yehe zen'en naa? Ge, mam ka wa'an na la n mɛŋa paŋa poan na. Ge Se'emdaana n tom mam na la n de yelemɛŋɛrɛdaana. Ya me ka mi' en. 29 Ge, mam mi' en. Se'ere n sɔe la, mam ze'ele la a zen'an na ge te enŋa me n tom mam na. 30 Bala, te ba daa zegera te ba nyɔkɛ en. Ge ba se'em ka dekɛ a nu'o gorɛ en. Se'ere n sɔe la, a dabaherɛ la na ka paɛ. 31 Ge, nɛreba zo'e zo'e nɛrekooŋɔ la poan sakɛ bo Yesu, ge yɛta te, Behɛ ya, ena n de se'em te Yenɛ loe la. Da tɛn'ɛhe ya te ayema boe wan nyaŋɛ tom yelekerehe tooma gana boraa kana wa n tom se'em wa. 32 Ge Pariseedoma la wom nɛrekooŋɔ la n waahene dena wa yɛhera a yele la mɛ. Bala, te bama la malema nɛŋadaana la tom guruba la te ba keŋɛ ta nyɔkɛ Yesu na. 33 Ge, ban paɛ la, Yesu yele ba yeti, N wan bɔna la ya dabeha wana fiin wa, ge lebe se'emdaana n tom mam na la zen'en. 34 Ya wan ɛ mam, ge, ya kan nyɛ' mam. Se'ere n sɔe la, zen'an te mam wan bɔna la, ya kan ta'an wa'an bilam na. 35 Ge Yudoma la nya yele taaba yeti, Bɛha te boraa kana wa tɛn'ɛha te a keŋɛ ge te tomam kan nyɛ' en? A yeti a keŋɛ la Greek teŋhe te to nɛreba bɔna bini la te a pa'ala Greekdoma la? 36 A yeti to wan ɛ en, ge to kan nyɛ' en, ge me kan ta'an keŋɛ zen'en te a yeti a bɔna la. Wana wa vɔnrɛ dela bem? 37 Daanse'ere daarɛ n de de'eŋɔ la ba'ahegɔ la dela ninmɔ'ɔrɛ dabaherɛ. Bala, daanden daarɛ la, Yesu daa ihege la saazuo yele kekeko yeti, Ko'nyuuro n tare se'em a wa'an mam zen'en na nyu'. 38 Se'em n sakɛ bo wa'ana la a nyu' wo Yenɛ gɔŋɔ la n golehɛ se'em la, Kolese'ehe n bule ko'om sebo n vɔe wan yehe a poan na. 39 Ge Yesu yele dena wa yɛhera la Sea la te sɛba n sakɛ bo en la yeti ba to'e la. Ge bala ma'an la, te ba na ka to'e Sea la. Se'ere n sɔe la, a nan ka lebe saazuo ha. 40 Ge nɛreba zo'e zo'e nɛrekooŋɔ la poan n wom n yele se'em wa la, ba daa yeti, Boraa kana wa seren dela nɔtɔgɔha se'em te to gura la. 41 Sɛba me yeti, A dela se'em te Na'ayenɛ loe la. Ge, basɛba yeti, Ena ka yehe Galilee teŋa na. 42 Yenɛ gɔŋɔ la golehɛ te a yeti a de'a la Naba David yaaŋa te ba dɔgɛ en la Betlehem teŋsɛka te David daa ze'ele na. 43 Bala, yelehego daa wa'an nɛrekooŋɔ la teŋasoka yɛhera Yesu yele. 44 Sɛba bote ba nyɔkɛ en ge nɛrese'em ka dekɛ a nu'o gorɛ en. 45 Te guruba la nya lebe malema keendoma la Pariseedoma la zen'en te ba soke ba yeti, Bene te ya ka tare Yesu la wa'ana? 46 Te guruba la lebehe yeti, Nɛrese'em ka boe tɔgɛ wo boraa kana wa. A tɔgɔre me la paŋa. 47 Te Pariseedoma la daa soke ba yeti, A pan'ahe yamam me mɛ? 48 Ya nyɛ' te kpɛ'ɛndoma wa ayema, bii Pariseedoma wa ayema nam en? 49 Nɛrekooŋɔ wa ka mi' pa'alegɔ pa'aleba la. Bala, Na'ayenɛ kan' la kan'be'o bahɛ ba zuo. 50 Ge Nikodemus daa dela Pariseedoma ayema. Enŋa n daa pon keŋɛ ta nyɛ' Yesu te dabeha tole la. Enŋa n daa ihege yele ba yeti, 51 Pa'alegɔ la bo to sore te to yele nɛrese'em a tue ya, han dagana to wom mɛ ge nyɛ' te a tue ya? 52 Te ba lebehe yeti, Han de'a bala, hon me yehe la Galilee teŋa naa? Zamehɛ Yenɛ gɔŋɔ la n golehɛ se'em la, ge ho wan baŋɛ te nɔtɔgɔha ka boe wan yehe Galilee teŋa na. 53 Dena wa n daa tole la, nɛra woo keŋɛ kule mɛ.

8

1 Ge Yesu keŋɛ la Olive Zoore zuo. 2 Bolika yu'uŋyu'uŋɔ Yesu lebe keŋɛ Yenɛ Yire la poan. En kɛn' la, nɛrekooŋɔ la lagahɛ kae en mɛ bahɛ teŋasoka te a zin'ire pɔhɛ pa'ala ba. 3 Te pa'alegɔ pa'aleba la Pariseedoma la tare pɔka te ba yeti a ton la kabonhe. Ba tare en na wa bahɛ te a ze'ele la ba nɛŋa 4 ge te ba yele Yesu yeti, Pa'ala, ba nyɔkɛ pɔka wa mɛ, te a bo bini tona la kabonhe tooma. 5 To Pa'alegɔ la me poan la, Moses bo to nɔɔrɛ te nɛrese'em n eŋɛ bala to lobe en la kuga ko'. Ge hon, ho ye te bo? 6 Ge ba yele dena te ba dihɛ la Yesu yam behɛ la ba ta'an tara yele la en. Ge, Yesu sure a zuo golehɛ teŋa la a nu'dibila. 7 Te ban ze' bini sɔgɔha en yɛla la, a gorege yele ba yeti, Ya se'em n baŋɛ te enŋa ka tom be'em sebo woo ta'an lobe pɔka wa la kugure yia. 8 En yele wana wa la, a le sure mɛ goleha teŋa. 9 Te ban wom en yele ba se'em la, ba daa keŋɛ la yema yema. Bonkɛgehe la daa keŋɛ yia. Ba zan'an daa keŋɛ ge gee la Yesu ma'an la pɔka la te a ze'a. 10 Te Yesu gorege yele pɔka la te, Pɔka wa, ba bɛɛ? Ayema ba poan ka yee te a yele ho, te ho tue ya? 11 Te pɔka la lebehe yeti, Naa, ba ayema ka yee. Te Yesu yele en te, Han de'a bala, mam me ye ka yele ho te ho tue ya. Bala, keŋɛ ge la ho da le ta tom be'em. 12 Yesu nya yele Pariseedoma la yɛ'ɛha te, Mam ana wo nɛɛhom teŋa wa zuo. Te hon se'em n doohe mam wan tara nɛɛhom ho bɔŋa poan ge kan malom keŋɛ lika poan. 13 Te Pariseedoma la yele en yeti, Nananawa, ho mɛŋa n tɔgɔre ho mea yele. Sɛla te ho yɛta wa dagɛ sɛla. 14 Te Yesu lebehe yeti, Aai, la dagɛ bala. Ge mam han pon tɔgɛ n mea yele, sɛla te mam yele la dela sera. Se'ere n sɔe la, mam mi' mam ze'ele zen'an na ge ye'a zen'an. Yamam ka mi' mam ze'ele zen'an na bii zen'an te mam ye'a. 15 Ya nini kɔ'ɔn nyɛ' sɛla la te ya gankera. Mam ka gankɛ se'em. 16 Ge mam han yeti n gankɛ, sɛla te mam gankɛ wan de'a yelemɛŋɛrɛ. Se'ere n sɔe la, n dagɛ n ma'an. N Sɔ se'em n tom mam na la n boe la mam. 17 Ge la golehɛ eŋɛ ya Pa'alegɔ la poan te sɛla te nɛreba bayi' nyɛ' ge tɔgɛ te ba tɔgɔm la doohe taaba, sɛla te ba tɔgɛ la dela yelemɛŋɛrɛ. 18 Bala, mam tɔgɛ po'e la n mea yele ge te N Sɔ se'em n tom mam na la me tɔgɛ po'e n yele. 19 Te ba nya soke en yeti, Ho sɔ la boe la bɛ? Te Yesu lebehe yeti, Ya ka mi' mam, bii n Sɔ la me. 20 Ge Yesu yele dena wa zan'an la n na kelom pa'ala Yenɛ Yire la poan la. A boe la zenzaka te ba tara bo'olom bɔ'ɔra la pa'ala. Ge nɛnɛra ka nyɔkɛ en. Se'ere n sɔe la, a dabaherɛ la nan ka paɛ. 21 Te Yesu yele ba yɛ'ɛha te, N wan bahɛ ya zen'en ge keŋɛ. Ya wan ɛ mam. Ge, ya wan ki' ge kelom tara ya be'emtooma la. Te zen'an te mam ye'a la, ya kan ta'an wa'an bini na. 22 Dene poan, te Yudoma la yeti, A yeti to kan ta'an keŋɛ zen'an te a ye'a la. Bala, dena wa vɔnrɛ dela a yeti a ko' la a mea? 23 Te Yesu lebehe yeti, Yamam yehe la teŋa wa zuo na. Ge, mam yehe la saazuo na. Yamam yiya boe la teŋa wa zuo, ge mam yire bo la saazuo ha. 24 Bala n sɔe, te n yele ya te ya wan ki' ge kelom tara ya be'emtooma la. Ya wan ki', wo mam pon yele se'em la, ya han ka sakɛ te mam dela se'em te n pon yɛta ya te n dela. 25 Te ba nya soke en yeti, Hon dela ane? Te Yesu lebehe yeti, N dela mam pon yele ya se'em pin'ileŋɔ poan ha la. 26 Te yɛla zo'e zo'e te n wan yele ya te ya tue ya. Ge se'emdaana n tom mam na la dela yelemɛŋɛrɛdaana. N me yele teŋa wa zuo nɛreba la sɛla ma'an te n wom a zen'en la. 27 Ge ba ka bɔkɛ te Yesu tɔgɔre bɔ'ɔra ba yehere la a Sɔ Na'ayenɛ yɛla. 28 Bala, te a yele ba yeti, Ya han ta ko' Asaala Dayɔa la, ya wan baŋɛ te n dela se'em te n pon yele te n dela. Bilam, te ya wan baŋɛ te mam ka ete sɛla woo la n mea paŋa poan. Ge, n yeti la sɛla ma'an te n Sɔ la pa'alɛ mam la. 29 Te se'emdaana n tom mam na la n boe la mam. A ka bahɛ mam la n ma'an. Se'ere n sɔe la, n ete la sɛla woo n ete a suunre nyɛlom. 30 Te sɛba zo'e zo'e n wom n yele se'em la daa sakɛ bo en. 31 Depooren, te Yesu nya yele Yudoma sɛba n sakɛ bo en la te, Ya han nana sɛla te mam dɔlɔba, ya seren dela mam nɛreba 32 Ya wan baŋɛ yelemɛŋɛrɛ la, te yelemɛŋɛrɛdaana la wan fan' ya bahɛ. 33 Te ba lebehe yeti, Tomam dela Abraham yaahe. Te me nan pon ka tabelɛ de'a nɛrese'em da'aba. Bala, de vɔnrɛ dela dene te ho yele te yelemɛŋɛrɛdaana la wan fan' ya bahɛ? 34 Te Yesu yele ba yeti, N yele ya la yelemɛŋɛrɛ wa te sɛba n tom be'em dela da'aba bo be'em. 35 Te da'aba ka lagom de'a yizuo la nɛreba wuuha, ge sɛba n de dayɔɔhe dela yizuo la nɛreba wuuha. 36 Bala, Mam Na'ayenɛ Dayɔa la han fan' ya bahɛ, n seren fan' ya bahɛ mɛ. 37 Mam mi' te ya dela Abraham yaahe. Ge bala zan'an, ya zegere te ya ko' mam mɛ. Se'ere n sɔe la, ya ka to'e mam pa'alegɔ la: 38 mam tɔgɛ yɛhera la yelese'a te mam Sɔ pa'alɛ mam. Ge, yamam ete la sɛla te ya sɔ yele ya la. 39 Yesu n daa yele ba wana wa la, ba lebehe yele en yeti, Ge, tomam sɔ dela Abraham. Te Yesu yeti, Yamam han seren dɛna la Abraham kɔma, ya wan eŋɛ ne yelese'a te Abraham daa eŋɛ la. 40 Ge sɛla woo te mam eŋɛ dela, mam yele ya yelemɛŋɛrɛ la te n wom Na'ayenɛ zen'en la. Ge, bala zan'an ya zegere te ya ko' mam mɛ. Abraham daa ka tone ton'ana wa. 41 Bala, ya tone la sɛla te ya mea sɔ tom la. Te ba lebehe yeti, Aai, Yenɛ mɛŋa n de tomam Sɔ ma'an te tomam tara. A kɔma n seren de to. 42 Te Yesu yele ba yeti, Yenɛ han seren dene la ya Sɔ, ya wan nɔŋɛ ne mam. Se'ere n sɔe la, mam ze'ele la Yenɛ zen'en na ge bɔna kalam wa. Mam ka wa'ana la n mea paŋa poan. Ge, enŋa n tom mam na. 43 Ya mi' se'ere zuo te ya ka bɔkɛ mam yele se'em la? La dela ya potɛn'ɛra ka bote ya kelehe mam yetɔgɔm la. 44 Yamam dela ya sɔ la kɔma. Ya sɔ dela Sagona la. Ya ete la ya sɔ mea potɛn'ɛrɛ n daa bote se'em la. Te ya sɔ daa pon de'a la nɛrekoora pin'ileŋɔ ha. A nan ka tabelɛ tɔgɛ sɛla n de yelemɛŋɛrɛ. Se'ere n sɔe la, a ka tare yelemɛŋɛrɛ a zen'en. A han tɔgɔra parona, a bɔŋa n bala. Se'ere n sɔe la, a dela ponpɔrɔŋdoma naba. 45 Ge mam tɔgɔre la yelemɛŋɛrɛ. Bala n sɔe, te ya ka sakɛ bo mam la. 46 Ya ane n boe kalom n wan ta'an pa'alɛ te n tom be'em? Te mam han tɔgɔra yelemɛŋɛrɛ, wane te ya ye ka sakɛ bo mam? 47 Te hon se'em n de Yenɛ nɛra n kelehere Yenɛ yetɔgɔm. Bala, yamam dagɛ Yenɛ nɛreba. Bala n sɔe, te ya ka bɔta te ya kelehe mam la. 48 Te Yudoma la daa lebehe Yesu yeti, Tomam daa yeti la yelemɛŋɛrɛ, te ho dela Samaria teŋa nɛra, ge zaala la. 49 Te Yesu le yeti, Mam ka zaale. Mam bo'ore n Sɔ Na'ayenɛ na'ahegɔ. Ge, yamam ka bo'ore mam na'ahegɔ. 50 Ge mam ka eere na'ahegɔ bo'ora la n mɛŋa. Ge se'em boe ha ɛɛra na'ahegɔ la ge de'a se'em n gankera. 51 Mam yeti ya la yelemɛŋɛrɛ wa. Te se'em n nane mam yetɔgɔm wa kan ki'. 52 Te Yudoma la nya yele en yeti, Nananawa, te nya baŋɛ soŋa soŋa te ho zaale mɛ. Abraham ki' mɛ ge te nɔtɔgɔheba la me ki'. Ge bala zan'an, hon yeti se'em n nane ho yetɔgɔm wa kan ki'. 53 Hon gane to sɔyaaba Abraham mɛ? Bii, hon gane nɔtɔgɔheba sɛba n daa ki' la mɛ? Bala, hon ton tɛn'ɛhe te ho dela ane? 54 Te Yesu lebehe yeti, Mam han yeti ne te n bɔ'ɔra n mea na'ahegɔ, mam mea na'ahegɔ la wan dene la yoo. Ge se'em n bo'ore mam na'ahegɔ dela mam Sɔ. Enŋa mea n bala, te ya yeti a dela ya Na'ayenɛ. 55 Ya nan ka tabelɛ mina en. Ge, mam mi' en. Te mam han yeti, Mam ka mi' en, n dela ponpɔrɔma wo yamam n de se'em la. Ge, mam mi' en, ge nana a yetɔgɔm. 56 Ge ya sɔyaaba Abraham daa tare popeelom la n daa tare a potɛn'ɛrɛ poan te n wan wa'ana la. A daa nyɛ' n kene na ge te a poorɛ daa pee. 57 Te Yudoma la nya yele en yeti, Ho nan ka paɛ yuun pihinuu ge daa nyɛ' Abraham? 58 Te Yesu lebehe yeti, N yeti ya la yelemɛŋɛrɛ wa, te ban daa dɔgɛ Abraham se'em ma'an la, te mam pon bɔna mɛ. 59 Te Yesu n yele wana wa la, ba daa gbɛ' la kuga te ba lobe en ko'. Ge, a le'ehɛ yehe Yenɛ Yire la poan.

9

1 Ge Yesu n ye' tɔla mɛ ge nyɛ' boraa ayema n de fɔa. Ban daa pon dɔgɛ boraa la, a dela fɔa. 2 Te a dɔlɔba la soke en yeti, Naa, ane be'em n ta'ahɛ te a daa pon de'a fɔa a dɔgom poan na wa? La dela a mea be'em bii a sɔ la a ma be'em n bala wa? 3 Te Yesu lebehe yeti, N de fɔa la ka tare se'ere te de enŋɛ la a mea be'em bii a sɔ la a ma be'em. A de fɔa la te nɛreba n nyɛ' Na'ayenɛ paŋa tooma a zen'en. 4 Wo to nam tan' tona la, la sontii to tona se'em n tom mam na la tooma, te la nan nyɛte wa. Ge la han nyuulom tooma ka boe. 5 Mam nam boe teŋa wa zuo la n ane wo nɛɛhom bo teŋa wa zuo nɛreba la. 6 Yesu n daa yele wana wa la, a tobehɛ la nɔtɔɔnrom teŋa nya kilom tɔnŋɔ, dekɛ tɔnŋɔ la sɔn' fɔa la nini, 7 ge yele en yeti, Keŋɛ la ho ta yire ho nɛŋa Siloam Kolega la poan. Siloam vɔnrɛ dela ko'om zoa zen'an. Bala, te fɔa la daa keŋɛ ta yire a nɛŋa nya nyɛta kula na. 8 Te a nɛreba la nɛresɛba n nyɛte en te a soha la, ba sokera te, Dagɛ fɔa la n bala n daa ne zin'an soha laa? 9 Te sɛba yeti a dela enŋa n bala. Ge, te sɛba me yeti, Aai, a kɔ'ɔn wona mɛ wo enŋa la, ge dagɛ enŋa n bala. Bala, te boraa la mea daa yeti, La dela mam n bala. 10 Te nɛreba la daa soke en yeti, La eŋɛ la wane te ho nini la pekɛ? 11 Te a lebehe yeti, Boraa sɛka yu'urɛ n de Yesu la n daa eŋɛ tɔnŋɔ sɔn' n nini. N daa eŋɛ bala la, a daa yele mam te n keŋɛ Siloam Kolega poan la n ta yire n nɛŋa. Depooren, te n daa keŋɛ ta yire te bilam bilam te n nyɛta. 12 Te ba daa soke en yeti, Boraa kana boe la bɛ? Te a daa lebehe yeti, Mam ka mi'. 13 Dene poan te ba tare boraa wa n daa de fɔa wa la keŋɛ Pariseedoma la zen'en. 14 Te daanse'ere daarɛ te Yesu daa eŋɛ tɔnŋɔ la bahɛ te boraa la nini pekɛ la daa dela Vo'ohogo Daarɛ. 15 Te Pariseedoma la nya soke boraa la le yɛ'ɛha en n eŋɛ se'em te a nini la pekɛ la. Bala, te a yele ba yeti, A daa kelom la tɔnŋɔ sɔn' n nini te n keŋɛ ta yire nya nyɛta nananawa. 16 Te Pariseedoma la basɛba nya yeti, Boraa sɛka n eŋɛ dena wa kan ta'an ze'ele Na'ayenɛ zen'en na. Se'ere n sɔe la, a ka dole Vo'ohogo Daarɛ Pa'alegɔ la. Te sɛba me yeti, La wan eŋɛ la wane te boraa sɛka n tone be'em eta yelekerehe pa'ala te a ze'ele la Na'ayenɛ zen'en na wo wana wa? Bala, te yelehego daa wa'an ba mɛhe teŋasoka na. 17 Dene poan te Pariseedoma la le soke boraa la le yɛ'ɛha yeti, Ho yeti enŋa n bahɛ te ho nini la pekɛ. Bala, hon mea tɛn'ɛhe la dena yɛhera a yele? Ta lebehe yeti, A dela nɔtɔgɔha. 18 Ge Yudoma la daa ka bote ba sakɛ te boraa la daa dela fɔa ge nya nyɛta nananawa. Han dagana la ban nya daa yi' a sɔ la a ma na 19 soke ba yeti, Boraa wa dela ya dayɔa? Ya yeti ya daa dɔgɛ en te a de'a la fɔa. Bala, la nya eŋɛ la wane te a nyɛta? 20 Te ba lebehe yeti, Tomam mi' te a dela to dayɔa te to daa dɔgɛ en te a de'a fɔa. 21 Ge, tomam ka mi' la eŋɛ se'em te a nyɛta yɛ'ɛha. Bii, to mina se'emdaana n bahɛ te a nini la nyɛta la. Bala, soke ya en te a dela bonkotɛ. A ta'an tɔgɛ bo a mea. 22 Ge dabeem n tare boraa wa sɔ la a ma wa zuo n daa sɔe te ba daa dena wa. Se'ere n sɔe la, Yudoma daa pon tɔgɛ ko' nɔyenɛ. Te nɛrese'em n sakɛ te Yesu dela se'em te Yenɛ loe la, ba wan dige en bahɛ zamehegɔ yire la poan. 23 Bala n sɔe, te boraa la sɔ la ma la daa yeti ba soke ba dayɔa la ge a dela bonkotɛ la. 24 Ge Pariseedoma la nya le yi' boraa wa n daa de fɔa ge nya nyɛta wa yele en yeti, Pɔ' Na'ayenɛ te ho wan tɔgɛ yelemɛŋɛrɛ. Te tomam mi' te boraa wa dela se'em n tone be'em. 25 Te boraa la lebehe yeti, Mam ka mi' a han tona la be'em bii a ka tone la be'em, ge yele yenɛ ma'an te mam mina. De dela mam daa dela fɔa ge nya nyɛta wa. 26 Te ba sokɛ en yeti, A daa eŋɛ ho la wane? A daa eŋɛ la wane bahɛ te ho nini la pekɛ? 27 Te a lebehe ba yeti, Mam pon diŋɛ yele ge te ya ka bɔta te ya kelehe. Te bene n sɔe te ya bɔta te ya wom yɛ'ɛha? Bii ya me bote ya de'a la Yesu dɔlɔba la basɛba? 28 Ban daa wom dena wa la, ba to' en mɛ ge yele en yeti, Hon dela boraa kana wa dɔla, ge tomam dela Moses dɔlɔba. 29 Tomam mi' te Na'ayenɛ daa tɔgɛ bo Moses. Ge han de'a boraa kana, to pon ka mina enŋa n ze'ele zen'an na. 30 Te boraa la lebehe yeti, Dena wa dela yelepakerɛ. Ya ka mi' n ze'ele zen'an na. Ge, a bahɛ te mam nini nyɛta. 31 To mi' te Na'ayenɛ ka kelehere sɛba n tone be'em. Ge, a kelehere la sɛba n bo'ore en na'ahegɔ ge eta sɛla te a bɔta ba te ba tona. 32 Te se'em nan ka tabelɛ wom pin'ileŋɔ poan ha tara tara la zina wa te se'em bo ha wan bahɛ te boraa te ba dɔgɛ en te a de'a fɔa nini pekɛ. 33 Bala, boraa wa han ka ze'ele ne Na'ayenɛ zen'en na, a kan ta'an tom sɛla. 34 N yele dena wa la, ba daa nyabegɛ en yeti, Hon tare be'em ho dɔgom daarɛ yɛ'ɛha, ge zegɛra te ho pa'alɛ tomam. Ge te ba daa dige en zamehegɔ yire la poan. 35 Ge Yesu daa wom te ba dige en zamehegɔ yire la poan. Bala, te en ta nyɛ' en yele en yeti, Ho sakɛ bo Asaala Dayɔa la? 36 Te boraa la lebehe yeti, Naa, yele mam n de se'em te n ta'an sakɛ bo en. 37 Te Yesu yele en yeti, Ho pon diŋɛ nyɛ' en. Mam se'em n tɔgɔre bɔ'ɔra hɔ nananawa, n bala de'a en la. 38 Te boraa la yeti, N Daana, n sakɛ ya. Ge a daa dɔnbelɛ teŋa Yesu nɛŋa. 39 Te Yesu yele en yeti, Mam wa'an teŋa wa zuo na te n gankɛ mɛ. Te sɛba n de fɔɔhe wan nyɛta ge te sɛba n nyɛte wan lebege fɔɔhe. 40 Pariseedoma sɛba n daa boe bini la en ge wom n yele se'em la, soke en yeti, Ho tɛn'ɛhe te tomam me dela fɔɔhe? 41 Ge, te Yesu n tɔgɛ yɛhera sakera yele ge lebehe yeti, Ya han de ne la fɔɔhe, ya tare boorɔ. Ge, yan diŋɛ yeti ya dagɛ fɔɔhe wa, ya ka tare boorɔ.

10

1 Te Yesu yele ba yeti, N yeti ya la yelemɛŋɛrɛ wa, te se'em n ka doohe nɔɔrɛn kɛn' piihe zoŋɔ la poan, ge ban'ɛn lalega kɛn', dela nayiga. 2 Te se'em n doohe piihe zoŋɔ nɔɔrɛn la kɛn' la n de duŋkeena la. 3 Te se'em n gure nɔɔrɛn la wan yu'ɛ bo en ta kɛn'. Ta a han yi' a piihe la yuya, ba wan wom a konkore ge te a pe'e ba yehe. 4 Ge a han pe'e ba zan'an yehe, a wan tole ba nɛŋa te ba dɔla en. Se'ere n sɔe la, ba wone a konkore. 5 Piihe la kan doohe se'em. Ge, ba wan ton zɔ' a daana zen'en mɛ. Se'ere n sɔe la, ba ka mi' a konkore. 6 Te Yesu daa makɛ makerɛ dena wa bo ba. Ge, ba daa ka bɔkɛ sɛla te a yɛta la vɔnrɛ n de se'em. 7 Te Yesu le yeti, N yeti ya la yelemɛŋɛrɛ wa, te mam n de piihe zoŋɔ la nɔɔrɛn. 8 Te sɛba woo n diŋɛ mam yia kɛn' la dela nayigehe. Ge te piihe la ka kelehe ba. 9 Mam ane wo piihe zoŋnɔren la. Te hon se'em n doohe mam zen'en kɛn' wan nyɛ' faanrɛ. Ho wan kɛn' ge yehe ta nyɛ' ho dia. 10 Te nayiga kɛn'ɛre na la a zun', ge ko' ge sagom ma'an. Ge mam wa'ana te n bahɛ ya te ya bɔna la soŋa soŋa. 11 Mam dela duŋkeensoŋa. Te duŋkeensoŋa ka gangɛ ba ko' en a piihe la zuo. 12 Ge nɛrese'em te ba dekɛ te a dɔla piihe la han nyɛ' te sanheŋa kene na, a wan zɔ' ge bahɛ piihe la. Te sanheŋa la wan wa'ana ko' piihe la. 13 Se'ere n sɔe la, a daana yenzuo dɔla piihe la la a yɔɔrɛ zuo. Ge, a ka fabele piihe la zuo. 14 Ge, mam n de duŋkeensoŋa la. Te mam mina n piihe la ge te bama me mina mam 15 wo n Sɔ Na'ayenɛ mi' mam ge te mam me mina en. Ge te n ka gangɛ n ki' ba zuo. 16 Ge piihe sese'ehe boe ha de'a mam denɛ, ge ka lagom pesena wa kalam. Bala, la sontii n tare bama me na. Ba wan wom n konkore ge lagom bɔna lagaŋɔ boyena la pesena ge te duŋkeena ayena behɛ ba. 17 Te n Sɔ la nɔŋɛ mam mɛ. Se'ere n sɔe la, mam ka gangɛ n ki', ge le vo'e n kum la poan. 18 Ge la dagɛ la nɛrese'em n wan ta'an ko' mam, han dagana mam mea n bote te n ki'. N me tare sore te n ki'. Ge me le tare sore te n le vo'e. Dena wa n de se'ere te n Sɔ la bo mam nɔɔrɛ te n eŋɛ la. 19 Yesu n daa yele dena wa ba'ahɛ la, yelehego le wa'an Yudoma teŋasoka na a yele zuo. 20 Ba zo'e zo'e yele te, Da kelehe ya en, te bonbɛ'ɛhe n dole en ta zaala. 21 Ge, basɛba me daa yele te, Se'em te bonbɛ'ɛhe dɔla kan ta'an tɔgɛ wana: a yeti a eŋɛ la wane ta'an pegɛha fɔɔhe nini? 22 Ge Yenɛ Yire Yu'urɛ De'eŋɔ la n de'ene oonɛ oonɛ la n daa ta paɛ la. 23 Ge Yesu daa kene la Naba Solomon bɔpaka zen'an la ba Yenɛ Yire la poan. 24 Te Yudoma la lagahɛ kae en bahɛ teŋasoka yele en yeti, Daan denɛ te ho yeti ho bahɛ te to potɛn'ɛra lebe bɔberɛ yenɛ? Bala, yele to yelemɛŋɛrɛ hon de Se'em Te Yenɛ Loe La? 25 Te Yesu lebehe yeti, Mam pon diŋɛ yele ya. Ge, ya ka bote ya sakɛ bo mam. Te yelekerese'a te mam tom n Sɔ paŋa poan la seke la pa'alɛ ya mam de se'em. 26 Ge, ya ka sakere. Se'ere n sɔe la, ya dagɛ mam piihe la. 27 Te mam piihe la wone n konkore mɛ. Mam me mi' ba ge te ba dɔla mam. 28 N wan bahɛ te ba tara vom sebo n ka tare ba'ahegɔ Na'ayenɛ zen'en la. Ba me kan sagom. Nɛrese'em me kan ta'an to'e ba mam zen'en. 29 Te sɛba te n Sɔ dekɛ bo mam la gane sɛla woo mɛ. Ge te nɛra kan ta'an nyɔkɛ ba n Sɔ la nu'uhen. 30 N Sɔ la, la mam dela boyena. 31 Te Yudoma la nya le pin'ihe kuga te ba lobe Yesu ko'. 32 Ge, a yele ba yeti, Mam tom toon somse'a zo'e zo'e te n Sɔ yele mam te n tom la ya nɛŋa. Bala, toon dene wa poan te ya bɔta te ya lobe mam la kuga la ko'. 33 Te Yudoma la lebehe yeti, La dagɛ la tonsoŋse'ere zuo n sɔe te to bɔta te to lobe ho la. Ge, la dela yetɔgom sebo taaba te ho tɔgɔra toora Na'ayenɛ la zuo. Ho kɔ'ɔn de'a la asaala. Ge, ho zegɛre te ho dekɛ ho mea te ho dela Na'ayenɛ. 34 Te Yesu yeti, La golehɛ ya Pa'alegɔ la poan yeti, Mam yeti, ya dela yena. 35 To mi' te sɛla te gɔŋɔ la yɛta la dela yelemɛŋɛrɛ wuuha. Na'ayenɛ yi' sɛbadoma te ba tɔgɛ a yetɔgɔm bo ba dela yena. 36 Ge han de'a mam, n Sɔ la n loe mam ge tom mam teŋa wa zuo na. Bala, la nya wan eŋɛ la wane te ya yeti n toore la Na'ayenɛ la mam yeti n dela Na'ayenɛ Dayɔa la zuo? 37 Ge n han ka tona la n Sɔ tooma la, da sakɛ ya bo mam. 38 Ge, n han tona a, ge te ya pon ka sakɛ bo mam, la sontii ya yi sakɛ bo n tooma la poan. La ya ta'an bɔkɛ soŋa soŋa te n Sɔ la boe la mam mɛ ge te mam me bɔna la en. 39 Yesu n yele dena wa la, ba daa le malom zegɛra te ba nyɔkɛ en. Ge, a daa le'ehɛ yehe ge te ba ka nyaŋɛ nyɔkɛ en. 40 Yesu n daa le'ehɛ yehe la, a keŋɛ yakɛ la Yordan Kolaa la ha, zen'an te Yon daa bɔ'ɔra ko'om soa la daa ta bɔna. 41 Te nɛreba zo'e zo'e keŋɛ a zen'en yele en yeti, Yon n daa pon ka ton yelekerehe tooma ge sɛla woo te a yele yɛhera hon boraa wa yɛla la dela yelemɛŋɛrɛ. 42 Nɛreba zo'e zo'e daa sakɛ bo Yesu bini.

11

1 Boraa ayema n daa boe Betani teŋa poan te a yu'urɛ dɛna Lazarus ge daa bɛn'ɛnra. Betani dela teŋsɛka te Mari la a yebega Marta bɔna bini la. 2 Mari enŋa n bala pon ka'ɛ kaam sebo n tare nyuŋo eŋɛ to Daana Yesu na'ma ge dekɛ a zonto duuhe ba la. A tanya n bala de'a Lazarus bɛn'ɛnra la. 3 Bala, te Mari la Marta tom te ba yele Yesu yeti, To Daana, ho zɔ'soŋa Lazarus la bɛn'ɛnre mɛ. 4 Te Yesu n wom dena wa la, a yeti, Ban'a kana wa ba'ahegɔ zan'an poan dagɛ la Lazarus yeti a ki' mɛ. Ge dena wa eŋɛ mɛ te Na'ayenɛ nyɛ' pɛnka ge naam sore bo Na'ayenɛ Dayɔa te n nyɛ' pɛnka. 5 Ge Yesu nɔŋɛ Marta la a keema Mari la Lazarus mɛ. 6 Ge la en daa wom sɔɔleŋa la te Lazarus bɛn'ɛnre me la, a yee zen'en ta pon bɔna la dabeha ayi' pa'ahɛ. 7 Ge te a yele a dɔlɔba la te, Bahɛ ya te to keŋɛ ya lebe Yudea teŋa poan. 8 Te a dɔlɔba la lebehe yeti, Naa, la ka ba yuue te Yudoma la bɔta te ba lobe ho la kuga. Ge, te bala mea zan'an te ho sina ge eŋɛ ho potɛn'ɛrɛ te ho keŋɛ bini? 9 Te Yesu yeti, Dabeha nan kelom ge bo mam te n tom toonse'ere te n wa'ana te n tom la. Hon se'em n boe mam zen'en ane wo se'em n kene wontɛŋa ge kan lu' se'em la. 10 Hon se'em me n ka bo la mam ane wo se'em n kene yu'uŋɔ poan ge ka nyɛta ge luta se'em la. 11 Yesu le yele ba pa'ahɛ yeti, To zɔ' Lazarus gan' ginha mɛ. Ge, n wan keŋɛ ta bahɛ te a ihege. 12 A dɔlɔba la lebehe yeti, To Daana, a han bɛn'ɛnra ge gan'an ginha mɛ, a wan de'a a mea. 13 Yesu pa'ale te Lazarus pon ki' mɛ, ge, a dɔlɔba la daa ka baŋɛ ge ton tɛn'ɛha te a tɔgɔre la gɔɔm yele. 14 Bala, te Yesu daa kɔ'ɔn yele ba yeti, Lazarus la ki' mɛ. 15 Ge, yamam zuo la sontii mam daa ka lagom bɔna la en. Ge te ya wan nam Na'ayenɛ. Dene poan, bahɛ ya te to keŋɛ ya. 16 Te Yesu dɔlɔba la ayema Tomas se'em n de leebere la daa yele bana la yeti, Bahɛ ya te to lagom doohe pa'ala la keŋɛ ta lagom ki' la en. 17 Te Yesu n paɛ Betani teŋa poan la, a wom te ba pon dekɛ Lazarus biŋe la yoko te ba kebegɛ taŋa poan dabeha anaahe n tole ha. 18 Yerusalem teŋa ye'a Betani teŋa daa ka paɛ mɛɛla ayi'. 19 Bala, te Yudoma zo'e zo'e daa yehe Yerusalem teŋa poan la wa'ana te ba pan'ahɛ Marta la Mari yɛhera ba tanya kum la. 20 Ge Marta n ta wom te Yesu kene me na la, a yehe mɛ te a to'ohɛ en. Ge, Mari yee la yire. 21 Te Marta yele Yesu yeti, N Daana, hon bone kalam wa, n tanya wa kan kini. 22 Ge, nananawa mam mi' te Na'ayenɛ wan bo ho sɛla woo te ho soke en. 23 Te Yesu yele en yeti, Ho tanya la wan vo'e a kum la poan. 24 Te Marta lebehe yele Yesu yeti, Mam mi' te teŋa ba'ahegɔ daarɛ la han paɛ, a wan vo'e a kum la poan. 25 Te Yesu yele en yeti, Mam de se'em n bahere te nɛreba vɔ'ɔra ba kum poan ge bɔ'ɔra ba vom. Te hon se'em n sakɛ bo mam wan vɔna bii la hon wan pon ki' wa. 26 Ge te ho han vɔna ge sakɛ bo mam, ho wan nyɛ' vom sebo n ka tare ba'ahegɔ Na'ayenɛ zen'en la. Ho sakɛ dena wa? 27 Te Marta lebehe yele en yeti, Ɛɛn, n Daana. Mam sakɛ ya te ho dela Na'ayenɛ Dayɔa, se'em te a loe te a fan' nɛreba bahɛ tom en teŋa wa zuo na la. 28 Te Marta n daa yele dena wa ba'ahɛ la, a lebe mɛ ta yi' a keema Mari lebe kenkɛleŋa yele en yeti, Pa'ala la boe la kalam ge sɔkera ho yele. 29 Te Mari n daa wom dena wa la, a ihege keŋɛ kalam kalam te a to'ohɛ Yesu. 30 Bala ma'an la, te Yesu daa nan ka paɛ teŋa la poan. Ge, a kelom bo la zen'an te Marta to'ohɛ en la. 31 Te Mari n daa ihege yehe bala la, Yudoma sɛba n daa boe yire la poan pan'aha en la daa doohe en lagom yehe mɛ. Se'ere n sɔe la, ba tɛn'ɛhe te a ye la taŋa yoko la poan te a ta kɛla. 32 Mari n daa paɛ Yesu zen'en la, ge nyɛ' en, a dɔnbelɛ a nɛŋa yele en yeti, N Daana, ho daa han bone la kalam, n tanya wa kini. 33 Te Yesu n nyɛ' te Mari kɛla ge te Yudoma sɛba n daa lagom doohe en na la daa me kɛla la, a suunre daa sagom mɛ, ge te la daan en 34 ta soke ba yeti, Ya biŋe en la bɛɛ? Te ba lebehe yeti, To Daana, wa'ana la ho nyɛ' zen'en la. 35 Te Yesu kɛla. 36 Bala, te Yudoma la yeti, Behɛ ya n nɔŋɛ Lazarus se'em. 37 Ge, basɛba yeti, Dagɛ enŋa n daa bahɛ te fɔa la nini pekɛ la? Bala, a kan ta'an ne bahɛ ne te Lazarus da ki'? 38 Ge Yesu suunre daa sagom mɛ te a keŋɛ taŋa yoko la poan. Yoko la daa dela yokantɛ te ba dekɛ taŋa lige nɔɔrɛ la. 39 Te Yesu yele nɛreba la yeti, Bilige ya taŋa la bini. Te Marta, Lazarus tanya la lebehe yeti, To Daana, bo wan sagom, ton pin' en dabeha anaahe n wana. 40 Te Yesu yele en yeti, N ka yele ho te ho wan nyɛ' Na'ayenɛ paŋa, ho han sakɛ? 41 Te ba bilige taŋa la ge te Yesu gore ge saazuo yeti, N Sɔ, n po'ohɛ hɔ la hon kelehe mam wa. 42 N pon mi' te daarɛ woo ho kelehere mam, ge n tɔgɔre dena wa bɔ'ɔra hɔ la nɛreba la n bo kalam la zuo: te bala te ba wan sakɛ te hon tom mam na. 43 N yele wana wa ba'ahɛ la, a daa yi' la kpe'eŋkpe'eŋo yeti, Lazarus, yehe na. 44 Te a ihege yehe na. N daa yehe na la, a nu'uhe la a na'ma daa bobe mɛ la kumtama, ge te tan de se'ere me daa bobe a nɛŋa. Te Yesu yele ba yeti, Lorege ya tama la bahɛ ta keŋɛ. 45 Yudoma zo'e zo'e sɛba n daa wa'ana te ba po'ohɛ Mari la n nyɛ' Yesu n eŋɛ se'em la, ba sakɛ bo en. 46 Ge, basɛba ŋmɛregɛ lebe Pariseedoma la zen'en ta yele ba sɛla te Yesu enŋɛ. 47 Bala, te Pariseedoma la la malema keema la yi' lagahɛ la Yetɔgom Tɔgɔrɔba la. Ban lagahɛ la ba soke taaba yeti, To wan eŋɛ la wane? Behɛ ya, boraa wa bo kalam tona yelenyalema tooma zo'e zo'e. 48 To me han bahɛ en te a eta bala, nɛra woo wan nam en. Bala te Arom zuodoma wan sagom to Yenɛ Yire wa la to teŋa wa poan zan'an. 49 Te boraa kayema Kaiapas se'em n daa de malema nɛŋadaana yuun denɛ la ihege yeti, Ya ka mi' yelese'ere la fiin wa me. 50 Ya ka mi' te nɛra ayema n ki' bo nɛreba la yaane ban sagom teŋa la waabe? 51 Yelemɛŋɛrɛ, a daa ka yele dena wa la a mea paŋa poan. Ge, n daa de nɛŋadaana la yuun denɛ la zuo n sɔe te Na'ayenɛ seren bahɛ en te a daa sɔɔlena te la ken na te Yesu wan ki' bo Yudoma nɛreba la. 52 Ge dagɛ la a ki' bo ba ma'an zuo. Ge, a lagom tare Na'ayenɛ kɔma la n zɔ' yeregɛ la wa'an bɔberɛ yenɛ na. 53 Te dabeha aŋa poan la, Yudoma daa nya eere la sɔrɔtɔ te ba wan ko' Yesu. 54 Bala, Yesu ka le malom kena nɛrekooŋɔ la poan Yudea teŋa la poan. Ge, a bahɛ bini mɛ ge keŋɛ teŋa kayema n pɔnrɛ pɔgɔtia te ba yi'ira ka Epraim. Bilam, te a yee bɔna la a dɔlɔba la. 55 Ge Yudoma Azootole De'eŋɔ la pɔnrɛ mɛ. Bala, nɛreba zo'e zo'e daa yehe teŋbibihe poan keŋɛ Yerusalem teŋa la poan te ba ta maalɛ duuhego malema yɛla la yia ge te de'eŋɔ la baŋɛ paɛ. 56 Ge ban lagahɛ Yenɛ Yire la poan la, ba sine ge kelom ɛɛra Yesu mɛ. Ba sokere taaba yeti, Ya tɛn'ɛhe la dene? A kan wa'an de'eŋɔ wa poan na? 57 Ge Pariseedoma la, la malema keendoma la bo nɔɔrɛ te se'em n baŋɛ Yesu n bo zen'an a ko'ohe te ba nyɔkɛ en.

12

1 Ge dabeha ayoobe n daa ta ge la Azootole De'eŋɔ la paɛ la, Yesu keŋɛ la Lazarus se'em te a pon bahɛ te a vo'e a kum poan la zen'en Betani teŋa poan. 2 Bilam, te ba dogɛ en dia. Ge, Marta soŋɛ tɔnta ba la dia la ge te Lazarus daa lagom zin'an la Yesu dita. 3 Ban daa zin' bala la, Mari wa dekɛ la kaam n tare nyuŋo soŋɔ la dugula ge te bo ligiri me zo'e, ka'ɛ eŋɛ Yesu natala ge nya dekɛ a zonto duuhe a natala la. Ge kaam la nyuŋo soŋɔ la bahɛ te deo la zan'an nyuha soŋa soŋa. 4 Te Yesu dɔlɔba la yema, Yudas Iskariot se'em n daa yeti a ŋma' Yesu la daa yeti, 5 Bene te ba ka dekɛ kaam wa koohe ligiri kekeko soŋɛ nahadoma? 6 La dagɛ la a tare la nahadoma ninbɔn'ɔn zuo n sɔe ta yele bala la. Ge, la dela enŋa n de nayiga la zuo. Se'ere n sɔe la, enŋa n zanlɛ ligiri tapɔɔ la, ge ne kɔ'ɔn yehe la bilam soŋa a mea. 7 Ge, Yesu yele en yeti, Da daan pɔka la. Te a ete dena wa mahona la n iŋa gura n kum daarɛ. 8 Te yamam wan le tara nahadoma ya zen'en daarɛ woo. Ge, mam kan bɔna la ya daarɛ woo. 9 Ge Yudoma zo'e zo'e daa wom te Yesu bo la Betani teŋa poan. Bala, te ba daa keŋɛ bini. Ge la daa dagɛ la Yesu ma'an zuo te ba daa keŋɛ bini la. Ge, ba lagom bɔta te ba nyɛ' la Lazarus se'em te Yesu pon bahɛ te a vo'e a kum poan la. 10 Dene poan, te malema keendoma la ɛ la sɔrɔtɔ te ba ko' Lazarus me. 11 Se'ere n sɔe la, Lazarus n vo'e a kum poan la bahɛ te Yudoma zo'e zo'e bahera ba zuodoma la ge sakera bɔ'ɔra Yesu. 12 Te yiimbeere la, nɛrekooŋɔ la n daa boe Azootole De'eŋɔ la poan la, wom te Yesu ye la Yerusalem teŋa poan na. 13 Bala, te ba ŋma' konkɔrɔkɔ yehe na te ba to'ohɛ en ge vɔɔla yɛta te, Na'ayenɛ, fan' to bahɛ! Kan'somɔ boe mɛ la se'em n wa'ana la Na'ayenɛ yu'urɛ! Kan'somɔ boe mɛ la Israel naba wa! 14 Te Yesu nya nyɛ' boŋa ban' wo Yenɛ gɔŋɔ la n daa golehɛ yele se'em la. La golehɛ yeti, 15 Zion teŋa wa, tara popeelom. Behɛ, ho naba la n bala yɛ'a ho zen'an na la, sigehe a mɛŋa yaga boŋbila 16 Ge, Yesu dɔlɔba la daa nan ka bɔkɛ yele dena wa vɔnrɛ. Ge, enŋa n ta lebe Na'ayenɛ zen'en ta zin'an la en sɔna behera la, ba daa tɛɛn ya te Yenɛ gɔŋɔ la golehɛ tɔgɔra yele dena yɛhera a yele. Ge te bama me daa pon tom yele dena wa bo en. 17 Ge nɛrekooŋɔ la n daa boe la Yesu te a pon yi' Lazarus yɔɔ la poan na bahɛ en te vo'e a kum la poan la, ko'ohe sɛla n eŋɛ la mɛ. 18 Bala zuo n sɔe, te nɛrekooŋɔ la to'ohɛ en la. Se'ere n sɔe la, ba wom te a tom yelenyaledena wa. 19 Bala, te Pariseedoma la yɛta taaba yeti, Ya nyɛ' ya, to nan ka nyaŋɛ sɛsɛla nana. Behɛ ya, nɛra woo dole en mɛ. 20 Ge Greekdoma basɛba daa lagom keŋɛ Yerusalem teŋa poan te ba de'en de'eŋɔ la mɛ. 21 Bama n keŋɛ Filip la n ze'ele la Betsaida teŋa n boe Galilee teŋa poan la ta soke en yeti, Naa, to bote to nyɛ' la Yesu. 22 Te Filip keŋɛ ta yele Andrew te bama bayi' la keŋɛ Yesu zen'en. Ban paɛ la, ba ko'ohe Yesu. 23 Te Yesu daa lebehe yele ba yeti, Dabaherɛ la nya paɛ ya te Asaala Dayɔa la lebe n Sɔ Na'ayenɛ zen'en. 24 N yeti ya la yelemɛŋɛrɛ wa, te biiho ka boe n wan ta'an wom biila pa'ahɛ han dagana la ba borɛ en la teŋa. Ba han borɛ i bala, i wan bule ge yehe na wom biila kekeko pa'ahɛ. 25 Te nɛrese'em n nɔŋɛ a mea vom wan ki'. Ge nɛrese'em n yaɛ a mea vom teŋa wa zuo, a kan malom ki'. A wan tara vom sebo n ka tare ba'ahegɔ Na'ayenɛ zen'en la. 26 Te nɛrese'em n bote a tona bɔ'ɔra mam, la sontii a doohe mam. Bala, te enŋa n yameŋa wan bɔna zen'an te n bɔna la. Ge n Sɔ wan bo se'em n tone bɔ'ɔra mam na'ahegɔ. 27 Ge nananawa, sɛla daan n suunre mɛ. Ge n wan yeti bo n Sɔ? N yeti n Sɔ fan' mam bahɛ n namehegɔ wa? Aai, n kan yele bala. La dela yele dena wa mea zuo te namehegɔ daarɛ wa paɛ mam na wa. 28 N Sɔ Na'ayenɛ, eŋɛ hon bote ho eŋɛ se'em la ho bahɛ te ho yu'urɛ n nyɛ' pɛnka. Te konkore n ze'ele saazuo ha yeti, Mam pon bahɛ te dɛ nyɛ' pɛnka ge te n me wan bahɛ dɛ te de nyɛ' pɛnka le yɛ'ɛha. 29 Ge nɛrekooŋɔ la n daa ze' bini la n daa wom Na'ayenɛ konkore la, ba daa yeti, Saa n damɛ. Te sɛba me yeti, Na'ayenɛ soŋora n tɔgɛ bo Yesu na. 30 Ge, Yesu daa yele ba yeti, La dagɛ la mam zuo te a tɔgɛ bo mam na la. Ge, la dela yamam zuo. 31 Te nananawa, ba sa'ɛ se'em n behere teŋa wa zuo la. Nananawa, ba wan to'e sɛbadoma n zagahɛ Na'ayenɛ zuodaana la na'am. 32 Te ba han ta zɛnkɛ mam saazuo, n wan tare nɛra woo wa'an n zen'en na. 33 Yesu daa yele dena wa ta pa'ala la ban yeti ba ko' en se'em la. 34 Nɛrekooŋɔ la lebehe yeti, To Pa'alegɔ la yele to te se'em te Na'ayenɛ loe wan bɔna la wuuha. Te la nya wa eŋɛ la wane te hon yeti Asaala Dayɔa sontii a ki'? Ane n de Asaala Dayɔa wa? 35 Te Yesu yele ba yeti, Nɛɛhom la yeti a bɔna la ya mɛ dabeha fiin wa. Bala, nɛɛhom la n nan boe la ya la, ya ta'an ɛɛra yan bote se'em, ge te lika da paɛ ya. Ge se'em n kene lika poan ka mi' zen'an te a kena ye'a. 36 Bala, nɛɛhom han bɔna la ya, sakɛ ya bo nɛɛhom la. Bala, te ya wan de'a nɛɛhom la nɛreba. Yesu n daa yele dena wa ba'ahɛ la, a daa bahɛ nɛrekooŋɔ la zen'en mɛ ge keŋɛ. 37 La n daa pon tom yelekerehe tooma bana waabe ba nɛŋa la, ba kelom ka sakɛ bo en. 38 Dena wa n eŋɛ wa dela boyena la nɔtɔgɔha Isaiah n pon yele se'em la. A yeti, To Daana, ane n sakɛ bo to yelehom wa, ge Na'ayenɛ paŋa boe la ane zuo? 39 Se'ere n sɔla, te ba ka nyaŋɛ sakɛ bo en. Nɔtɔgɔha Isaiah le yeti, 40 Mam bahɛ ba te ba lebege la fɔɔhe, ge bahɛ ba te ba ka tara yam. Han dagana bala, ba nini wan nyɛta, te ba toba wona, te potɛn'ɛra bɔkera, te ba ŋmɛregɛ lebena nyɛ ba tebegɔ. 41 Se'ere n sɔe, te Isaiah daa yele dena wa dela a nyɛ' la Yesu pɛnka. Bala n sɔe, te a daa tɔgɛ yɛhera Yesu yele la. 42 Ge bala mea zan'an, Yudoma zuodoma zo'e zo'e sakɛ bo Yesu. Ge, Pariseedoma la zuo, ba ka tɔgɔre de yele nɛreba zen'enhen. Se'ere n sɔe la, ba ka bote ba dige ba zamehegɔ yire la poan. 43 Dene de se'ere dela ba bote nɛreba n tara popeelom la ba yaana Na'ayenɛ tara popeelom la ba. 44 Te Yesu wa yele kpe'eŋkpe'eŋo yeti, Se'emdaana n sakɛ bo mam ka sakɛ bo la mam ma'an. Ge, a me sakɛ bo la se'emdaana n tom mam na la. 45 Hon se'em n nyɛ' mam la ho nini me ane mɛ wo ho nyɛ' se'emdaana n tom mam na la. 46 Te mam wa'an teŋa wa zuo na ana wo nɛɛhom la. Te hon se'em n sakɛ bo mam kan bɔna lika poan. 47 Hon se'em n wom mam yetɔgɔm wa ge ka nana a, mam kan yele ho te ho tue ya. Te mam ka wa'an na te n yele la nɛreba te ba tue ya. Ge n faan ba bahɛ. 48 Hon se'em n zagahɛ ge ka to'e mam yetɔgɔm la tare se'em me ha te a wan yele ho te ho tue ya. Ge Na'ayenɛ n wan ta dekɛ mam yelehom sebo wa yele ho te ho tue ya teŋa wa ba'ahegɔ daarɛ. 49 Yelemɛŋɛrɛ, mam ka tɔgɔre la n mea potɛn'ɛrɛ poan. Ge, n Sɔ se'em n tom mam na la n bo mam nɔɔrɛ, mam wan yele se'em. 50 Mam me mi' te hon se'em n nane a nɔɔrɛ la, wan tara vom sebo n ka tare ba'ahegɔ Na'ayenɛ zen'en la. Mam yele se'em la kɔ'ɔn de'a la n Sɔ la n yele mam te n yele se'em la.

13

1 Ge dabaherɛ deyena n daa gee la Azootole De'eŋɔ la paɛ. Ge Yesu baŋɛ ya te dabaherɛ la paɛ ya te a bahɛ teŋa wa zuo ge lebe a Sɔ Na'ayenɛ zen'en. Yesu ba' nɔŋɛ sɛba n boe teŋa wa zuo de'a a nɛreba la mɛ. N nɔŋɛ ba se'em la ka tare makerɛ. 2 Yesu la a dɔlɔba la daa wa dita la ba zanɔɔrɛ dia. Te bala ma'an la, Sagona la daa pon diŋe bahɛ te Simon Iskariot dayɔa Yudas daa tɛn'ɛhe a suunre poan te a ŋma' Yesu. 3 Yesu daa mi' te a Sɔ bo en paŋa. A mi' te a ze'ele la Na'ayenɛ zen'en na ge me le lɛbera a zen'en la. 4 Bala, te a ihege ba dia zen'en la yɛɛ a fuseko te a yɛ' bahɛ yeŋa la ge gee fuseko n boe poan la, ge nya dekɛ pɔpɔhɛ lo' a sea. 5 N eŋɛ bala la, a nya ka'ɛ la ko'om eŋɛ laa poan pɔhɛ pɛɛra a dɔlɔba la natala ge dekɛ pɔpɔhɛ la n lo' a sea la duuha ba natala la. 6 Ge en duuhe wa paɛ Simon Peter zen'en la, Simon Peter yele en yeti, N Daana, ho yeti ho pee la mam natala? 7 Te Yesu lebehe yeti, Ho nan ka bɔkɛ sɛla te n eta nananawa vɔnrɛ. Ge, la han eŋɛ fiin wa, ho wan bɔkɛ de vɔnrɛ. 8 Te Peter kɔ'ɔn yeti, La kan ta'an eŋɛ mɛ te hon pee mam natala. Te Yesu daa lebehe yeti, Mam han ka pee ho natala, ho kan le de'a mam dɔla. 9 Te Simon Peter yeti, N Daana, da ye kɔ'ɔn pee la n natala ma'an. Ge, lagom pee n nu'uhen la n zuo me pa'ahɛ. 10 Te Yesu le yeti, Se'em n sɔ iŋa ko'om sɔ mɛ soŋa soŋa ge ka le sona te a sɔ iŋa, han dagana la a natala te a wan pee ma'an. Bala, ya zan'an ka tare dɛngerɔ, han dagana la ya ayema ma'an n tare dɛngerɔ. 11 Yesu pon baŋɛ se'em n yeti a ŋma' en la. Bala n sɔe, te a yeti ba zan'an ka tare dɛngerɔ, han dagana la ba ayema ba poan ma'an n tare dɛngerɔ. 12 Yesu n daa pee ba natala ba'ahɛ la, a dekɛ a fuo la mɛ le yɛ ge nya lebe ba dia zen'en la. En paɛ la, a sokɛ yeti, Ya bɔkɛ sɛla te n kɔ'ɔn eŋɛ bo ya wa? 13 Ya yi'ire mam te Pa'ala, la Daana. La me ane soŋa te ya yi'ira mam bala. Se'ere n sɔe la, n dela bala. 14 Mam se'em n de ya Daana, la ya pa'ala nan kɔ'ɔn pee la ya natala bo ya mɛ wa. Dene poan, yamam me sontii ya soŋora taaba wo ya peere la taaba natala la. 15 Te mam soŋɛ ya soŋɛ dena wa. Bala, te ya wan nyɛ' ge eŋɛ sɛla te mam eŋɛ bo ya wa. 16 N yeti ya la yelemɛŋɛrɛ, te da'aberɛ ka boe kpe'em la a daana ge te bitonoŋa mɛ ka kpe'em gana se'em n tom en na la. 17 Te ya han mina te ya sontii ya soŋora taaba, tara ya popeelom la ya soŋora taaba. 18 Ge dagɛ la ya zan'an te n tɔgɔra ya yɛla wa. Mam mi' sɛba te n loe te ba de'a n denɛ la mɛ. La yeti la eŋɛ mɛ wo Yenɛ gɔŋɔ la n golehɛ yele se'em la. La yeti, Mam la se'em lagom dita laa kayena poan la, zagahɛ mam mɛ. 19 N yeti ya dena wa ge te de baŋɛ eŋɛ. Bala, te de han ta eŋɛ ya wan sakɛ te mam dela se'em te n pon yele ya te n dela. 20 N yeti ya la yelemɛŋɛrɛ wa, te se'emdaana n to'e se'emdaana te mam tom en, me to'e la mam me. Ge te se'em n to'e mam, me to'e la se'emdaana n tom mam na. 21 Yesu n daa yele dena wa ba'ahɛ la, la daan en mɛ te a kɔ'ɔn yele ba yeti, N yeti ya la yelemɛŋɛrɛ wa. Te yamam ayema wan ŋma' mam. 22 A dɔlɔba la daa ŋmɛregɛ bahɛ la taaba ka mina se'em ba poan te a tɔgɔra bala la. 23 Ge a dɔlɔba se'em te Yesu nɔŋɛ la daa zin' lɛm la en. 24 Bala, te Simon Peter ɛnbɛgɛ en te a soke Yesu se'em te a tɔgɔra bala la. 25 Depooren, te a vuruge du' Yesu soke en yeti, To Daana, a dela ane te ho tɔgɔra bala la? 26 Te Yesu lebehe yeti, Boraa sɛka te n yeti n sukɛ boroboro wa laa poan bo en la n yeti a ŋma' mam la. Bala, te a dekɛ boroboro la sukɛ laa la poan nya dekɛ bo Simon Iskariot dayɔa Yudas. 27 Te Yudas n to'e boroboro la, bilam bilam te Dima la kɛn' en. Bala, te Yesu nya yele en yeti, Eŋɛ kalam kalam la ho eŋɛ sɛla te ho tɛn'ɛha te ho eŋɛ la. 28 Ge ba se'em ka bɔkɛ sɛla te a tɔgɔra la. 29 la basɛba daa tɛn'ɛhe te Yudas n tare ligiri tapɔɔ la te Yesu yen yɛta en te a ta da' sɛla te ba bɔta ba de'eŋɔ la poan. Bii, a nyɛ' sɛla bo nahedoma. 30 Yudas to'e boroboro la ge yehe bilam bilam. La daa dela yu'uŋɔ. 31 Te Yudas n ta yehe la, Yesu yeti, Nananawa, Asaala Dayɔa wan nyɛ' pɛnka, ge mam me poan Na'ayenɛ me wan nyɛ' pɛnka. 32 Ge, te Na'ayenɛ han nyɛ' pɛnka yɛhera mam zen'en, a ye wan bahɛ te Asaala Dayɔa nyɛ' pɛnka n mea zen'en. Na'ayenɛ me wan eŋɛ dɛ nananawa. 33 N kɔma wa, la kan yue ge te n bahɛ ya. Ya wan ɛ mam, ge nananawa mam yeti ya sɛla te mam daa pon yele Yudoma la. N yele ba te ba kan ta'an keŋɛ zen'an te mam ye'a la. 34 Ge nɔpaalese'ere te mam bo ya te ya nɔŋɛ taaba. Wo mam nɔŋɛ ya se'em la, bala me ya sontii ya nɔŋɛ taaba. 35 Ya han nɔŋɛ taaba, nɛra woo wan baŋɛ te ya dela mam dɔlɔba. 36 Yesu n daa yele dena wa la, Simon Peter soke en yeti, To Daana, ho yeti ho keŋɛ la bɛ ha? Te a lebehe yeti, Ho ka nyaŋɛ doohe mam keŋɛ zen'an te mam ye'a la nananawa. Ge, la han eŋɛ fiin wa, ho wan doohe mam. 37 Te Peter le soke en yeti, To Daana, wane te mam ka nyaŋɛ doohe ho nananawa? Mam maahom te n ki' ho zuo mɛ. 38 Te Yesu lebehe yeti, Hon seren maahom te ho ki' mam zuo? Mam yeti ho la sera wa. Te ho wan ki'ehɛ sugumnɔɔren botan' te hon ka mi' mam ge te nɔdɔɔ baŋɛ kaahɛ.

14

1 Da bahɛ ya te la daam ya sunya. Nam ya Na'ayenɛ ge nam mam me. 2 Te deto zo'e zo'e boe n Sɔ Na'ayenɛ yire ha. N wan keŋɛ bini ta maahom zen'an biŋe ya. N kan yele ne ya dena wa han dagɛ ne sera. 3 Te n han keŋɛ bini ta maahom zen'an biŋe ya, n mea wan lebena tara ya keŋɛ bini. Bala, te ya wan bɔna zen'an te mam bɔna la. 4 Ya mi' sore la ye'a zen'an te n yeti n keŋɛ la. 5 Te Tomas soke en yeti, To Daana, to ka mi' zen'an te ho ye'a la. To wan eŋɛ la wane baŋɛ sore la keŋɛ bini? 6 Te Yesu lebehe en yeti, Mam n de sore la, dɛna yelemɛŋɛrɛdaana la, ge dɛna vom daana la. Nɛra ka boe wan ta'an keŋɛ mam Sɔ la zen'en, han dagana, a doohe la mam zen'en keŋɛ bini. 7 Yesu kelom yele ba te, Ya han seren mina mam, ya me mi' mam Sɔ la mɛ. Ge nananawa, ya mi' en ge pon nyɛta en. 8 Te Filip yele Yesu yeti, To Daana, ton bote to baŋɛ sɛla woo zan'an zan'an dela ho pa'alɛ tɔ Sɔ la. 9 Te Yesu lebehe yeti, Filip, dabeha zo'e zo'e te mam bɔna la hɔ daarɛ woo. Ge bala mea zan'an, ho ka mi' mam. Se'em n nyɛ' mam, nyɛ' n Sɔ la me mɛ. Bala, la wan le eŋɛ la wane te hon yɛta te n pa'alɛ ya n Sɔ laa? 10 Bala, Filip, ho ka sakɛ te mam bo mɛ la n Sɔ la ge te n Sɔ la me bɔna la mam me? Te Yesu yele a dɔlɔba la yeti, Yetɔgom sebo te mam tɔgɛ bo ya la, ka ze'ele la mam mea zen'en na. N Sɔ la n de se'em n bo la mam la n tone a mea tooma. 11 Sakɛ ya bo mam, te mam boe mɛ la n Sɔ la, ge te n Sɔ la me bɔna la mam. Ya han kan sakɛ dena wa, ya yi sakɛ bo yelenyalema ton'ana wa zuo. 12 N yeti ya la yelemɛŋɛrɛ wa, se'em n sakɛ bo mam wan tom toonse'a te mam tom wa. Yelemɛŋɛrɛ, a wan tom yɛla gana bala. Se'ere n sɔe la, mam ye la n Sɔ la zen'en. 13 Ge ya han soke sɛla woo mam yu'urɛ poan, n wan eŋɛ dɛ bo ya. Bala, te n Sɔ la wan nyɛ' pɛnka. 14 Ge, ya han soke mam sɛla woo mam yu'urɛ la poan, n wan eŋɛ dɛ bo ya. 15 Ya han nɔŋɛ mam, ya wan nana n nɔɔrɛ. 16 N wan sohɛ n Sɔ la ge te a wan bo ya Soŋora ayema me, te a bɔna la ya wuuha. 17 Enŋa n de Sea n liligere Yenɛ yelemɛŋɛrɛ la bɔ'ɔra ya. Teŋa wa zuo nɛreba kan ta'an to'e en. Se'ere n sɔe la, ba kan ta'an nyɛ' en bii ba baŋɛ en. Ge yamam mi' en. Se'ere n sɔe la, a boe mɛ la ya ge wan bɔna la ya wuuha. 18 Mam kan bahɛ ya ya ma'an. N wan lebe ye zen'en na. 19 Ge la han eŋɛ fiin wa, teŋa wa zuo nɛreba kan le malom nyɛ' mam. Ge yamam wan nyɛ' mam, ge te mam vɔe la zuo, yamam me wan vɔna. 20 Ge dabaherɛ la han paɛ, ya wan baŋɛ te mam boe mɛ la n Sɔ la. Ge te yamam me bɔna la mam wo mam kɔ'ɔn bɔna la ya se'em la. 21 Se'em n to'e mam nɔɔrɛ la ge nana dɛ n de se'em n nɔŋɛ mam. Mam Sɔ wan nɔŋɛ se'em n nɔŋɛ mam. Mam me wan nɔŋɛ a daana ge pa'alɛ en mam n de se'em. 22 Yudas ayema me ge dagɛ Yudas Iskariot yele en yeti, To Daana, la eŋɛ la wane te hon ta'an lilige ho mɛŋa pa'alɛ tomam ge ka lilige ho mɛŋa pa'alɛ sɛba n ka sakɛ bo Na'ayenɛ yetɔgɔm la hon ane se'em. 23 Te Yesu daa lebehe yeti, Se'em n nɔŋɛ mam wan nana mam pa'alegɔ la. Mam Sɔ la, la mam wan lagom wa'an a daana zen'en na bɔna la en. 24 Ge se'em n ka nɔŋɛ mam ka nane mam pa'alegɔ la. Pa'alegɔ la te ya wom la dagɛ la mam mea pa'alegɔ. Ge, bo ze'ele la n Sɔ la, se'em n tom mam na la zen'en. 25 N yele ya yele ana wa zan'an ge n kelom bɔna la ya wa. 26 Ge Soŋora la, se'em n de Na'ayenɛ Sea la te n Sɔ la wan tom en ta sɔe mam zen'en la, wan pa'alɛ ya sɛla woo. A wan bahɛ ya te ya tɛnra sɛla woo te mam yele ya. 27 N wan bahɛ te ya tara sunma'ahom wo mam tara sunma'ahom se'em wa. Sɛba n ka sakɛ Na'ayenɛ yelehom la kan ta'an bahɛ te ya tara sunma'ahom, ge mam ma'an. Da bahɛ ya te ya sunya daana. Da zote ya dabeem. 28 Ya wom mam pon yele ya te n wan bahɛ ya. Ge, n wan lebe ya zen'en na. Te ya han nɔŋɛ mam, ya wan tara popeelom te n ye' la n Sɔ la zen'en. Se'ere n sɔe la, a gane mam. 29 Nananawa, n yeti ya dena, ge te yele ana wa zan'an baŋɛ eŋɛ. Bala, te la han eŋɛ, ya wan nam mam. 30 N kan ta'an tɔgɔra la ya yuura. Se'ere n sɔe la, se'em n sɔe teŋa wa zuo behera kene na ge a ka tare paŋa la mam. 31 Ge teŋa wa zuo sontii ba baŋɛ te mam nɔŋɛ n Sɔ la mɛ. Bala n sɔe, te n eta sɛla woo te a bo mam a nɔɔrɛ la te n eŋɛ la. Bala, wa'an ya na te to keŋɛ ya ge bahɛ kalam.

15

1 Mam ane me wo tia te ba sɛ' la. N Sɔ Na'ayenɛ n me ane wo se'em n behere tia la. 2 N Sɔ la ŋmate yila se'a woo n boe n zen'en ge ka wɔna bahera mɛ. Ge ton yɔrɔha yila se'a woo n boe mam zen'en wɔna la. Bala, te na'ma la wan ana soŋa soŋa wɔna kekeko. 3 Ge yamam pon diŋɛ ana soŋa soŋa yɛhera la yetɔgɔm la te n tɔgɛ bo ya la. 4 Bone ya la mam, ge te mam me wan bɔna la ya. Te yila kan ta'an yula ba ma'an wɔna, han dagana ba toŋe mɛ la tia la. Bala mea n bala, te ya me kan ta'an eŋɛ sɛla te n bɔta han dagana la ya boe mɛ la mam. 5 Mam ana wo tia la, ge te yamam me ana wo yila la. Ge se'em n boe la mam ge te mam me bɔna la en wan eŋɛ sɛla te n bɔta. Se'ere n sɔe la, han dagana la mam, ya kan ta'an eŋɛ sɛsɛla. 6 Ge se'em n ka bo la mam, ba wan dekɛ en lobe bahɛ wo yila n ne ta ko'ɛ te ba yɔrɔhe lobe bahɛ se'em la. Ba ne lagahɛ yila aŋa taaba nyɔ' mɛ la bugum te ba di'. 7 Ya han bɔna la mam ge te n yelehom la me bɔna la ya bɔŋa poan, sɛla woo te ya sokɛ bɔta, ya wan nyɛ' dɛ. 8 Ya han tona sɛla te mam Sɔ bɔta, la wan pa'alɛ nɛreba n Sɔ pɛnka n ane se'em, ge pa'alɛ basɛba me te ya dela mam dɔlɔba la. 9 Mam nɔŋɛ ya wo n Sɔ la n nɔŋɛ mam se'em la. Bala, mina ya te n nɔŋɛ ya. 10 Ya han nana n nɔɔrɛ la, ya wan mina te n nɔŋɛ ya wo mam nane n Sɔ la nɔɔrɛ ge mina te a nɔŋɛ mam se'em la. 11 Mam yele ya dena wa te n popeelom wan bɔna la ya. Ge te ya wan kɔ'ɔn tara popeelom. 12 Ge mam nɔɔrɛ la n de se'ere la dela dena wa. Te ya nɔŋɛ taaba wo mam kɔ'ɔn nɔŋɛ ya se'em la. 13 Te nɔŋse'ere taaba te nɛra wan nɔŋɛ a zɔdoma dela a ki' ba zuo. 14 Ya han nana mam nɔɔrɛ, ya dela n zɔdoma. 15 N ka le yi' ya yamehe yɛ'ɛha. Se'ere n sɔe la, yameŋa ka mi' sɛla te a daana la eta. Ge, n yele ya sɛla woo te n wom n Sɔ la zen'en la. Bala, mam ton yi ya la n zɔdoma. 16 Dagɛ yamam n loe mam. Ge, mam loe ya te ya keŋɛ la ya ta eŋɛ sɛla te n bɔta la. Sɛla te ya wan eŋɛ la kan bahɛ yoo, ge de wan bɔna wuuha. Bala, ya han soke mam Sɔ sɛla yele mam yu'urɛ poan, a wan eŋɛ dɛ bo ya. 17 Ge yele dena wa n de n nɔɔrɛ la te n bɔ'ɔra ya wa, te ya nɔŋɛ taaba. 18 Teŋa wa zuo han yaɛ ya, tɛnre ya te ba yaɛ la mam yia. 19 Ge ya han dekɛ ya mɛhe bo teŋa wa, ba wan nɔŋɛ ya wo ba dene la. Ge, mam loe la yamam mɛ yehe teŋa wa zuo. Bala te ya kan dekɛ ya mɛhe bo ba. Dene zuo n sɔe te ba yaɛ ya la. 20 Tɛnre ya sɛla te n yele ya la: n yele ya te da'aberɛ ka bo kpe'em la a daana. Te ba daa han namehe mam, ba wan namehe ya mam me. Ba daa han nana mam pa'alegɔ la, ba wan nana yamam me pa'alegɔ. 21 Ge, ba wan eŋɛ ya yele ana wa zan'an yan de mam nɛreba la zuo. Se'ere n sɔe la, ba ka mi' se'emdaana n tom mam na la. 22 Ba wan tare ne boorɔ ba yelebe'ero poan mam han ka wa'ane na tɔgɛ bo ba. Ge mam n diŋɛ wa'ana tɔgɛ bo ba wa, sose'ere ka boe te ba wan ta'an yeti ba tare boorɔ ba yelebe'ero la poan. 23 Se'em n yaɛ mam me yaɛ mam Sɔ la me mɛ. 24 Ba wan tare ne boorɔ mam han ka wa'ane na eŋɛ yelese'a te nɛra nan ka tabelɛ eŋɛ ba nɛŋa wa. Ge, dene de se'ere la, ba nyɛ' mam eŋɛ yelese'a la mɛ ge sina ge kelom yaɛ mam la n Sɔ la. 25 Ge yele dena wa daa eŋɛ te sɛla te ba golehɛ ba Pa'alegɔ la wan seren eŋɛ. A yuun yeti, Ba yaɛ mam la yoo. 26 Ge Soŋora la han wa'ana, a wan tɔgɛ yɛhera mam yele bo ya. Enŋa n de Na'ayenɛ Sea Yelemɛŋɛrɛdaana la. A wan ze'ele n Sɔ Na'ayenɛ zen'en wa'ana. N wan tom en te a ze'ele n Sɔ la zen'en na. 27 Ge te yamam me wan tɔgɛ yɛhera mam yele. Se'ere n sɔe la, yamam n daa boe la mam pin'ileŋɔ poan ha.

16

1 N yeti ya yele ana wa zan'an te ya ta'an sɛ' ze'ele soŋa soŋa. 2 Ba wan dige ya zamehegɔ yire la poan. Ge dabaherɛ la ken na te se'em han ta ko' ya, a wan tɛn'ɛha te a tone bɔ'ɔra la Na'ayenɛ. 3 Ba wan eŋɛ ya yele ana wa la ban ka mi' n Sɔ la bii mam la zuo. 4 Ge, mam diŋɛ yele ya yele ana wa. Bala, te dabaherɛ la han ta paɛ te ba eta yele ana zan'an bɔ'ɔra ya, ya wan tɛɛn te mam pon yele ya. Ge mam n daa nan boe la ya la zuo n sɔe, te n daa ka yele ya dena wa pin'ileŋɔ poan ha la. 5 Ge, nananawa, n ye la se'emdaana n tom mam na la zen'en. Ge bala mea zan'an, ya se'em ka soke mam zen'en te n ye'a. 6 Te mam nya yele ya dena wa, ya sunya sagom mɛ. 7 Ge, n yeti ya la yelemɛŋɛrɛ wa, te la dela yamam som zuo te n keŋɛ. Se'ere n sɔe la, n han ka keŋɛ Soŋora kan wa'ana ge n han keŋɛ, n wan tom Sea la ya zen'en na. 8 Te a han wa'ana, a wan bahɛ te nɛreba teŋa wa zuo baŋɛ te ba tue mɛ ba yelebe'ero poan. Ba me le tue mɛ yɛhera la yelese'a n de ma'an. Le yɛ'ɛha me ba tue mɛ yɛhera la Na'ayenɛ n yeti nɛresɛba te ba tue ya la. 9 Ba tue mɛ yelebe'ero poan, Se'ere n sɔe la, ba ka nam mam. 10 Ba me le tue mɛ yɛhera la sɛla n de ma'an. Se'ere n sɔe la, mam ye' n Sɔ la zen'en ge te ya ka le maan nyɛ' mam yɛ'ɛha la zuo. 11 Ba le tue mɛ yɛhera la gankerɛ poan. Se'ere n sɔe la, Yenɛ pon gankɛ se'em n sɔe teŋa wa zuo woo behera la mɛ. 12 N tare yɛla zo'e zo'e te n yele ya. Ge, nananawa, yɛla la ba zo'e gana ya mɛ. 13 Ge, Na'ayenɛ Sea la se'em n de Yelemɛŋɛrɛdaana la han wa'ana, a wan bahɛ ya te ya seren mina yelemɛŋɛrɛ la. Sea la ka yeti a tɔgɔra la a mea yetɔgɔm. Ge, sɛla te a wom la te a wan tɔgɛ ge yele ya yelese'a n wan wa'an pooren na. 14 A me wan bahɛ te n nyɛ' pɛnka. Se'ere n sɔe la, a wan bahɛ te ya baŋɛ sɛla te mam yele ge pa'alɛ ya dɛ. 15 Mam Sɔ n yele se'em te mam yɛta wa. Bala n sɔe, te n yeti Sea la wan yele ya sɛla te mam yele en la. 16 La han eŋɛ fiin wa, ya kan nyɛ' mam yɛ'ɛha. Ge te la han eŋɛ fiin wa yɛ'ɛha, ya wan nyɛ' mam. 17 A dɔlɔba la basɛba yele taaba yeti, Dena wa vɔnrɛ dela bem te a yele to te la han eŋɛ fiin wa, to kan nyɛ' en, ge te la han le eŋɛ fiin wa to wan nyɛ' en yɛ'ɛha wa? A me le yele to te enŋa n yeti a keŋɛ a Sɔ la zen'en la n sɔe. 18 Ba kelom sɔkera te la han eŋɛ fiin wa vɔnrɛ dela bem. Ba ka mi' sɛla te a tɔgɔra. 19 Yesu baŋɛ te ba bote ba soke en mɛ. Bala, te a yele ba yeti, N yeti la han eŋɛ fiin wa, ya kan nyɛ' mam ge te la han le eŋɛ fiin wa, ya wan nyɛ' mam yɛ'ɛha. Dagɛ yele dena zuo te ya sogɔha taaba wa? 20 N yeti ya la yelemɛŋɛrɛ wa, te ya wan kele. Ge, nɛreba teŋa wa zuo wan tara popeelom. Ya sunya wan sagom, ge ya sunsagaŋɔ la wan tuluge bahɛ te ya tara popeelom. 21 Pɔka han ta virigera te a dɔgɛ, a suunre ne sagom mɛ. Se'ere n sɔe la, a iŋduŋa dabaherɛ la paɛ mɛ. Ge, a han ta dɔgɛ, a ne tam a iŋduŋa la mɛ. Se'ere n sɔe la, a tare popeelom te a dɔgɛ nɛra pa'ahɛ teŋa wa poan. 22 Dene mea n boe la ya wa. Nananawa, ya sunya sagom mɛ. Ge, n wan ta nyɛ' ya yɛ'ɛha n wan bahɛ ya te ya poorɛ pee. Nɛra me kan ta'an gu' ya te ya poorɛ kan pee. 23 Ge ya han le nyɛ' mam, ya kan soke mam sɛla yele. Ya wan ta soke n Sɔ. N yeti la yelemɛŋɛrɛ wa, te n Sɔ la wan bo ya sɛla woo te ya soke mam yu'urɛ poan. 24 Ya nan ka tabelɛ soke sɛla mam yu'urɛ poan. Dene zuo, soke ya te ya wan to'e. Bala te ya poorɛ wan pee. 25 Mam makɛ la magaha yele ya yele ana wa. Ge, dabaherɛ la ken na te n kan ta le makera magaha. Ge n wan kɔ'ɔn ta tɔgɔra bɔ'ɔra ya mɛ yɛhera n Sɔ la yele. 26 Ge daanden daarɛ han paɛ, ya wan soke n Sɔ la sɛla woo mam yu'urɛ poan te a wan bo ya. Dagɛ la mam n wan ta sɔe ya zuo soke n Sɔ la. 27 Se'ere n sɔe la, n Sɔ la mɛŋa me nɔŋɛ ya mɛ. A nɔŋɛ ya la yan nɔŋɛ mam ge sakɛ te n ze'ele la Na'ayenɛ zen'en na la zuo. 28 Mam ze'ele la n Sɔ la zen'en wa'an teŋa wa zuo na. Ge nananawa, n bahere teŋa wa zuo mɛ ge lɛbera n Sɔ la zen'en. 29 Te a dɔlɔba la nya yele en yeti, Nananawa, ho ka le makera magaha tɔgɔra ge ho nya kɔ'ɔn tɔgɔra mɛ te to bɔkɛ. 30 Bala, nananawa to baŋɛ ya te ho mi' sɛla woo mɛ. La ka le de'a ma'an te to sɔkera hɔ yɛla le yɛ'ɛha. Dena wa n wan bahɛ tɔ te to sakɛ te ho ze'ele la Na'ayenɛ zen'en na. 31 Ban daa yele wana wa la, Yesu lebehe yele ba yeti, Nananawa, ya seren sakɛ ya? 32 Dabaherɛ la pɔnrɛ paare te ya zan'an wan bahɛ mam ma'an ge yeregɛ, te nɛra woo ta kule a yire, ge ta ge mam n ma'an. Ge, la kɔ'ɔn ka de'a la mam ma'an. Se'ere n sɔe la, n Sɔ la bo la mam. 33 N yeti ya dena wa, te bala te ya wan tara sunma'ahom yɛhera la yan boe la mam la. Teŋa wa zuo wan namehɛ ya. Ge, sɛ' ya ze'ele mɛ, te mam pon nyaŋɛ ba.

17

1 Yesu n daa ta yele dena wa ba'ahɛ la, a nya gorege la saazuo yeti, N Sɔ, saŋa la paɛ ya. Bahɛ te mam ho Dayɔa nyɛ' pɛnka ge te mam me wan bahɛ te ho nyɛ' pɛnka. 2 Ho bo mam paŋa te n sɔna nɛra woo n boe teŋa wa zuo behera. Bala, te n wan bo nɛresɛba te ho dekɛ bo mam la vom sebo n ka tare ba'ahegɔ la ho zen'en. 3 Vom la n wana: te nɛreba mina te ho dela yelemɛŋɛrɛ Na'ayenɛ ma'an la, ge me mina mam Yesu Krista se'em te ho tom na la. 4 N bahɛ te nɛreba nyɛ' ho pɛnka teŋa wa zuo. N me ba'ahɛ toonse'ere te ho bo mam te n tom la. 5 Bala, nananawa n Sɔ, bahɛ te n nyɛ' pɛnka ho zen'en. Bahɛ te n nyɛ' la pɛngɛsɛka taaba te n daa pon nyɛ' ho zen'en ge te ho daa nya baŋɛ naam teŋa wa zuo la. 6 N bahɛ te nɛresɛba te ho loe ba teŋa wa zuo bo mam la mina hɔ. Ge, ho me bahɛ ba te ba sakɛ bo mam. Ba nane ho yelehom la, 7 ge te nananawa, ba mi' te sɛla woo te ho dekɛ bo mam la ze'ele la hon zen'en na. 8 N tɔgɛ yetɔgom sebo te ho daa dekɛ bo mam la bo ba. Ba me to'e de. Ba mi' te la dela sera te mam ze'ele la hon zen'en na ge me sakɛ te hon tom mam na. 9 N po'ohɛ hɔ bɔ'ɔra ba. Dagɛ nɛreba woo n boe teŋa wa zuo te n po'ohɛ la. Ge, n po'ohɛ bɔ'ɔra sɛba te ho dekɛ bo mam la. Se'ere n sɔe la, ba dela hon nɛreba. 10 Sɛla woo te mam tara dela hon denɛ, ge te sɛla woo me te hon tara dela mam me denɛ. N me nyɛ' pɛnka yɛhera ba bɔŋa poan. 11 Te nananawa, n ye la hon zen'en na. N ka le bɔna teŋa wa zuo yɛ'ɛha. Ge, bama boe la teŋa wa zuo. Bala, fa'a Sɔ wa gura ba soŋa ho yu'urɛ paŋa la poan te ho daa dekɛ bo mam la. Bala, te ba wan tara nɔyene wo hon la mam n kɔ'ɔn tara nɔyene se'em la. 12 Mam n daa boe la ba la, n daa gure ba ho yu'urɛ paŋa la poan, yu'urɛ se'ere te ho daa dekɛ bo mam la. N daa tare ba soŋa soŋa te dagɛ la ba ayema me n daa sagom, han dagana la ba ayema la ma'an, se'em te la daa pon kɔ'ɔn de'a te a sagom la. A sagaŋɔ la me daa dela boyena la Yenɛ gɔŋɔ la n daa pon golehɛ yele se'em la. 13 Te nananawa, n nya yele la ho zen'en na. Ge, n yele yele ana wa zan'an teŋa wa zuo. Bala, te ba wan kɔ'ɔn tara n popeelom ba sunya poan. 14 N bo ba ho yetɔgɔm la ge te teŋa wa zuo yaɛ ba. Se'ere n sɔe la, ba ka dekɛ ba mɛhe bo ba wo mam n daa kɔ'ɔn ka dekɛ n mea bo ba se'em la. 15 N ka yeti ho mɛ te ho dekɛ ba teŋa wa zuo nɛreba zen'en. Ge, n yeti ho mɛ te ho gura ba soŋa soŋa te Dima la da daam ba. 16 Ge magahɛ wo mam n ka dekɛ n mea bo teŋa wa zuo se'em la, bama me ka dekɛ ba mɛhe bo ka. 17 Yelege ba ba ma'an ho zen'en yɛhera la yelemɛŋɛrɛ la poan. Ho yetɔgɔm dela yelemɛŋɛrɛ la. 18 Mam tom ba la teŋa wa zuo wo hon daa tom mam ba zen'en se'em la. 19 Ge bama zuo, mam yelege n mea bo la hon ma'an. Bala, te bama me wan seren yelege ba mɛhe bo ho ma'an. 20 N Sɔ, n ka po'ohe bɔ'ɔra la bama ma'an. Ge, n lagom po'oha bɔ'ɔra la sɛba n wan sakɛ bo mam yɛhera la yetɔgɔm la te ba wan tɔgɛ bo ba la. 21 N Sɔ, n po'ohere te ba zan'an wan lagom tara nɔyene. Ba wan bɔna la nɔyene la tɔ, wo hon la mam n bo la nɔyene se'em la. Bala, te teŋa wa zuo nɛreba wan sakɛ te hon n tom mam na. 22 N bahɛ ba te ba nyɛ' pɛngɛsɛka taaba te ho daa bahɛ te mam nyɛ' la. Bala, te ba wan tara nɔyenɛ wo hon la mam n tare nɔyene se'em wa. 23 Mam wan bɔna la ba ge te hon me wan bɔna la mam. Bala, te ba wan tara nɔyene. Dena wa n wan bahɛ te teŋa wa zuo nɛreba baŋɛ te hon tom mam na ge nɔŋɛ ba wo hon nɔŋɛ mam se'em wa. 24 N Sɔ, la dela hon dekɛ ba bo mam. N me bote ba bɔna la mam, zen'an te n bɔna. Bala, te ba wan nyɛ' n pɛnka, pɛngɛsɛka te ho daa dekɛ bo mam la. Se'ere n sɔe la, ho daa nɔŋɛ mam mɛ ge daa baŋɛ naam teŋa wa zuo. 25 N Sɔ se'em n de tontɔɔdaana la, teŋa wa zuo ka mi' ho. Ge, mam mi' ho ge te bama me mina te hon n tom mam na. 26 N bahɛ te ba mina hɔ. N me wan kelom kɔ'ɔn bahera te ba mina bala. Te bala te nɔŋse'ere te ho tara bɔ'ɔra mam la wan bɔna la ba ge te mam me bɔna la ba.

18

1 Yesu n daa ta po'ohɛ po'ohokona wa ba'ahɛ la, enŋa la a dɔlɔba la keŋɛ yakɛ la Kidron bɔn'ɔn la poan. Va'am me n boe bilam bɔba te Yesu la a dɔlɔba la daa keŋɛ kɛn' bini. 2 Yudas se'em n daa ŋma' Yesu la mi' va'am wa n boe zen'an mɛ. Se'ere n sɔe la, dabeha zo'e zo'e te Yesu la a dɔlɔba la ne keŋɛ bini. 3 Bala, te Yudas doohe la pɛɛntɛɛnreba la guruba la wa'an va'am la poan na. La daa dela malema keendoma la, la Pariseedoma la n tom ba. Ba keŋɛ bini mɛ la zaberɛ lɔgɔrɔ la butoleladoma, ge lamehɛ bugum. 4 Ge Yesu mi' sɛla woo n yeti la eŋɛ en. Bala, te a vuruge nɛŋa soke ba yeti, Ane te ya ɛɛra? 5 Te ba lebehe yeti, Yesu, Nazaret teŋa boraa la te to ɛɛra. Te Yesu daa yele ba yeti, La dela mam bala. Yudas, se'em n ŋma' Yesu la daa lagom ze'a mɛ la ba. 6 Te Yesu n yele ba yeti la dela enŋa n bala la, la eŋɛ ba la pakerɛ, te ba vuruge lebe pooren lu' teŋa. 7 Te Yesu le soke ba yeti, Ane te ya ɛɛra? Te ba lebehe yeti, Yesu, Nazaret teŋa boraa la te to ɛɛra. 8 Te Yesu yele ba yeti, N pon diŋɛ yele ya te la dela mam bala. Te ya han ɛɛra la mam, bahɛ ya te bana wa, n dɔlɔba wa keŋɛ. 9 N yele dena wa dela boyena la sɛla te a pon yeti, N Sɔ, n kan bahɛ te sɛba te ho dekɛ bo mam wa ayema me bɔregɛ. 10 Simon Peter daa tare so'a a zen'en. Bala, te a foe ka kɛ' malema nɛŋadaana la yameŋa zuɔ toberɛ bahɛ. Yameŋa la yu'urɛ dela Malkus. 11 Yesu yele en yeti, Dekɛ ho so'a la sun' ka sun'an zen'an. N wan nyɛ' namehegɔ wo Na'ayenɛ n bote mam te n nyɛ' se'em la. 12 Pɛɛntɛɛnreba la, la ba kpɛ'ɛma la, la guruba la nya nyɔkɛ Yesu. Ban daa nyɔkɛ en la, ba lo' en mɛ, 13 nya tare en keŋɛ Annas zen'en yia. Annas daa pon tabelɛ de'a malema nɛŋadaana mɛ. Kaiapas, se'em n daa de nɛŋadaana la yuun denɛ la, dɛɛn boraa n daa de Annas. 14 La daa dela Kaiapas n bala n daa pon ka'an Yudoma la te la de ma'an te boraa ayema ki' bo nɛreba zan'an. 15 Simon Peter la mam Yon nya lagom doohe Yesu mɛ. Malema nɛŋadaana la daa ba' mina mam mɛ. Bala, te n lagom doohe Yesu kɛn' nɛŋadaana la yire zenzaka la poan. 16 Peter yee la yeŋa zanɔɔren ha. Te mam se'em te malema nɛŋadaana la ba' mina la daa yehe ta tɔgɛ bo pugula zanɔɔren la ge tare Peter kɛn'. 17 Te pugula la n bo zanɔɔren la soke Peter yeti, Hon dagɛ la a dɔlɔba la ayema? Te Peter lebehe yele en yeti, Aai, mam dagɛ. 18 Ɔɔrɔ n boe. Bala te yamehe la guruba toorɛ bugum nya kae ɔɔha. Te Peter lagom paɛ bini ze'a ɔɔha. 19 Ban tare Yesu paɛ malema nɛŋadaana la zen'en la, a daa soke Yesu yɛhera a dɔlɔba la a pa'alegɔ la yɛla. 20 Te Yesu lebehe en yeti, N kɔ'ɔn tɔgɔra la nɛrekooŋɔ poan bɔ'ɔra nɛra woo. N pa'ale n pa'alegɔ zan'an mɛ la Yudoma zamehegɔ yiya la poan la ba Yenɛ Yire la poan. Zen'sena wa poan te Yudoma daa ne lagom na taaba. N ka sogore yɛta yelese'ere. 21 Te la wan eŋɛ la wane te ho sɔkera mam? Soke nɛresɛba n wom n yetɔgɔm la. Soke ba mam n yele ba se'em. Ba mi' mam n yele se'em. 22 Yesu n yele dena wa la, guruba la ayema n boe bini la lobe a pɛnka ge yeti, Ane n de hon tɔgɔra bala bɔ'ɔra malema nɛŋadaana? 23 Te Yesu lebehe yele en yeti, N han tue mɛ la mam n yele se'em la, yele nɛra woo n boe kalam dene de se'ere. Ge, mam yele se'em la han de'a yelemɛŋɛrɛ, wane te ho ŋmɛ' mam? 24 Bala, te Annas bahɛ te ba tare Yesu keŋɛ malema nɛŋadaana la Kaiapas zen'en. Ba kelom lo' en mɛ. 25 Peter daa kelom ze'a la bilam ɔɔha bugum la. Bala, te basɛba la soke en yeti, Hon dagɛ a dɔlɔba la ayema? Ge, Peter ki'ehe mɛ yeti, Aai, mam dagɛ. 26 Ge malema nɛŋadaana la yamehe la ayema daa bo bini. A sɔɔn n de boraa sɛka te Peter daa ŋmaa a toberɛ bahɛ la. Enŋa n soke Peter kpe'eŋkpe'eŋo yeti, N ka nyɛ' ne hɔ la boraa la va'am la poan? 27 Ge Peter lebehe yɛ'ɛha te, Aai. Te bilam bilam, te nɔdɔɔ daa kaahɛ. 28 Bolika yu'uŋyu'uŋɔ, ba nya yehe Yesu Kaiapas yire, keŋɛ la Pilate, se'em n sɔe teŋa la poan behera la yire. Pilate dagɛ Yuda nɛra. Bala, te Yudoma la ka lagom doohe kɛn' yire la poan. Se'ere n sɔe la, ba ka bote ba ganlom ba mɛhe la ba ta'an di' Azootole De'eŋɔ dia la. 29 Bala, te Pilate yehe yeŋa ba zen'an ta soke yeti, Ya tare la yele denɛ la boraa wa? 30 Te ba lebehe yeti, A han ka tue ne la yele, to kan tare ne en wa'an na. 31 Te Pilate yele ba yeti, Ya mɛhe ye tare en keŋɛ ta di' a yetɔgɔm wo ya pa'alegɔ la n de se'em la. Te Yudoma la lebehe yeti, Sore ka boe bo to te to ta'an ko' nɛra. 32 Ban yele se'em la dela boyena la Yesu mɛŋa n daa tɔgɛ enŋa wan ki' se'em la. 33 Te Pilate nya lebe kɛn' deon ge daa yi' Yesu na soke en yeti, Hon de Yudoma naba La? 34 Te Yesu lebehe yeti, Soke dena wa yehe la ho mea zen'en na, bii sɛba me n yele ho mam n de se'em? 35 Te Pilate le soke en te, Ho tɛn'ɛhe te mam dela Yudoma la ayema? La dela ya malema keendaana la n tare hɔ na bo mam. Ho tue la yele dene? 36 Te Yesu lebehe yeti, Mam sɔ'ɔlom la dagɛ teŋa wa zuo denɛ. La han dene teŋa wa zuo denɛ, sɛba te mam pa'ala la wan zabɛ gu' ne mam te Yudoma wa da nyɔkɛ ne mam. Ge, mam sɔ'ɔlom la me bo la zen'an kayema ha. 37 Bala, te Pilate le soke en te, Ɛnhɛɛn, ho ye dela naba? Te Yesu daa lebehe yeti, Ho yele ma'an, la hon yeti n dela naba la. Ba dɔgɛ mam te n wa'an teŋa wa zuo na la yele dena wa zuo. Te n tɔgɛ yelemɛŋɛrɛ la yele. Te hon se'em n dole yelemɛŋɛrɛ la kelehere mam mɛ. 38 Yesu n yele dena wa la, Pilate daa soke en yeti, Bene n de yelemɛŋɛrɛ? Te Pilate yehe paɛ Yudoma la yeŋa ha yele ba yeti, Mam ka nyɛ' yelese'ere a zen'en te n wan yele en te a tue ya. 39 Ge, la han de'a ya etegɔ poan, n ta'an yo'ɛ nɛra ayena pakadeen bahɛ Azootole De'eŋɔ daarɛ. Bala, ya bote n yo'ɛ se'em te ba yi'ira Yudoma naba la bahɛ bo ya? 40 Te ba lebehe kpe'eŋkpe'eŋo yeti, Aai, dagɛ enŋa. To bote te ho yo'ɛ la Barabbas bahɛ? Barabbas dela faanregɔ.

19

1 Te Pilate daa dekɛ Yesu bahɛ te ba ŋmɛ' en. 2 Ge guruba la dekɛ gɔn'ɔhe maalɛ muŋa dekɛ vugele a zuo. Ba dekɛ fuwoko n de mɔlɔgɔ yɛ' en 3 ge paɛ a zen'en kɛɛta en te, Yudoma naba la wan bɔna wuuha. Ge paɛ lobe a pɛnka. 4 Pilate nya yele Yudoma la yeti, Behɛ ya, n wan tare en yehe kalam na bo ya. Te ya baŋɛ te mam nyɛ' en te a ka tare tuure. 5 Bala, te Yesu yehe na vuga a gɔn'ɔhe muŋa la ge yɛ' fuwoko la. Te Pilate yele ba yeti, Behɛ ya, boraa la n wana. 6 Te malema keendoma la la guruba la n nyɛ' Yesu la, ba nyabere te, Kpa' ya en! Kpa' ya en punpuuredɔɔ la zuo! Te Pilate yele ba te, Yamam dekɛ en ta kpa' punpuuredɔɔ la zuo. Mam nyɛ' en te a ka tare tuure. 7 Te Yudoma la lebehe yeti, To tare pa'alegɔ n yeti te la sontii a ki'. Se'ere n sɔe la, a dekɛ a mea te enŋa dela Na'ayenɛ Dayɔa. 8 Pilate n daa wom wana wa la, dabeem maan kɛn' en mɛ. 9 Bala, te a kɛn' deon ha ta soke Yesu yeti, Ho yehe la bɛ na? Ge, Yesu ka lebehe yele en sese'ere. 10 Te Pilate yele en yeti, Ho kan tɔgɛ bo mam? Ho ka mi' te mam tare paŋsɛka n wan yo'ɛ hɔ bahɛ, bii n bahɛ te ba ko' hɔ? 11 Te Yesu lebehe yeti, Ho tare paŋa n zen'en la Na'ayenɛ n dekɛ bo ho la zuo. Bala, boraa sɛka n dekɛ mam bo ho wa tuure wan gana hon tue se'em la. 12 Te Pilate n daa wom dena wa la, a eere la sorɔseko te a wan bahɛ Yesu te a keŋɛ. Ge, Yudoma la nyabere te, Ho han bahɛ en te a keŋɛ la pa'alɛ te ho dagɛ Kaesar la zɔ'. Hon se'em n dekɛ ho mea te hon dela naba, dela Kaesar la diŋdaana. 13 Pilate n wom dena wa la, a tare Yesu yehe me na, ge zin'ire la a gankere zen'en la, te ba yi'ira te, Kuga Bimbine La. Aramaik yetɔgɔm poan, ba yi'ire de te, Gabbata. 14 La de wo wontɛŋa zuo teŋasoka ma'an. Yiimbeere la dela daanse'ere daarɛ te nɛra woo mahona gura Azootole De'eŋɔ La. Pilate yele ba te, Ya naba la n wana. 15 Te ba nya lebehe nyabegɛ yeti, Kpa' ya en! Kpa' ya en punpuuredɔɔ zuo! Te Pilate soke ba yeti, Ya bote n kpa' ya naba la mɛ punpuuredɔɔ zuo? Te malema keendaana la lebehe yeti, Naba se'em te to tara dela Kaesar la ma'an. 16 Depooren te Pilate nya dekɛ Yesu tehɛ te ba kpa' en punpuuredɔɔ la zuo te a ki'. Te ba nya to'e Yesu. 17 Te Yesu daa yehe ziira a punpuuredɔɔ la wa paɛ zen'en te ba yi'ira te, Zuowanɛ Zen'an La. Aramaik yetɔgɔm poan, ba yi'ire te, Golgota. 18 Bilam, te ba kpa' Yesu punpuuredɔɔ la zuo. Ba me lagom kpa' la boraahe seyi' bini, ayema Yesu zuɔ nu'o, ge te ayema la me a gɔbega nu'o. Yesu bo la ba teŋasoka. 19 Ge Pilate golehɛ gɔŋɔ tare keŋɛ ta lamenɛ punpuuredɔɔ la zuo. A daa golehɛ gɔŋɔ la poan te, Nazaret teŋa boraa Yesu, Yudoma naba. 20 Yudoma zo'e zo'e kaanlɛ dena wa mɛ. Se'ere n sɔe la, zen'an te ba daa kpa' Yesu punpuuredɔɔ la zuo la ka zaan la teŋa la poan. Ba golehɛ golehegɔ wa la Aramaik yetɔgɔm poan la Latin yetɔgɔm poan la Greek yetɔgɔm poan. 21 Pilate n golehɛ bala la, malema keendoma la yele en yeti, Da golehɛ te, Yudoma naba. Ge ton golehɛ te, a yeti enŋa dela Yudoma naba. 22 Te Pilate daa lebehe yeti, Mam golehɛ sɛla wa, n ka le tee de yɛ'ɛha. 23 Pɛɛntɛɛnreba la n daa ta kpa' Yesu punpuuredɔɔ la zuo ba'ahɛ la, ba nya dekɛ la a lɔgɔrɔ la pɔrɛ tɔ zen'enhen sugumnɔɔren bonaahe. Te pɛɛntɛɛnreba ayema woo dekɛ zen'an kayema, zen'an kayema. Ba me lagom dekɛ a fuo seko te ba wɔgɛ ko munɛ la. 24 Ban dekɛ kɔ bala la, ba yele taaba yeti, Da bahɛ ya te to aanhom ya kɔ. Ge, bahɛ ya te to ŋmɛ' ya gbaŋa, gbaŋa se'em n wan to'e ko. Dena wa n eŋɛ wa dela boyena la sɛla n yuun pon golehɛ eŋɛ Yenɛ gɔŋɔ la poan la. La yuun golehɛ yeti, Ba toorɛ la mam lɔgɔrɔ bo taaba, ge ŋmɛ' gbaŋa mam lɔgɔyɛɛtɔ zuo. Dene poan, bala mea n bala te pɛɛntɛɛnreba wa daa eŋɛ wa. 25 Sɛba n daa lagom ze'a du' Yesu punpuuredɔɔ zen'an bɔba la dela a ma, la a ma yebega, la Klopas pɔga Mari, la Mari Magdalene. 26 Te Yesu n nyɛ' a ma, la mam se'em n golehɛ gɔŋɔ wa te a nɔŋɛ ze' bini la, a yele a ma te, N ma, ho dayɔa n bala. 27 A yele mam me yeti, Ho ma n bala. Te daanden daarɛ kɔ'ɔn yɛ'ɛha, mam dekɛ Yesu ma tare en kule te a bɔna la mam. 28 Ge Yesu daa baŋɛ ya te bala ma'an la sɛla woo ba'ahɛ ya. Bala, te a yeti, Ko'nyuuro n tare mam. En yele dena wa daa dela boyena la sɛla n yuun pon golehɛ eŋɛ Yenɛ gɔŋɔ la poan la. 29 Ge daam la laa n ze' bini. Bala, te ba dekɛ soso keŋɛ ta ma'alɛ daam la poan. Ban eŋɛ bala la, ba dekɛ la dibega lo' dɛ nya tare keŋɛ ta zɛnkɛ bo Yesu. 30 N to'e daam la, ge nya yeti, La ba'ahɛ ya. N yele dena wa la, a nya daa sure la a zuo nya ki'. 31 Yudoma la daa yele Pilate te a bo ba sore te ba kɔ' boraa se'ehe te ba kpa' ba punpuuredɔɔrɔ zuto la na'ma te ba ki' tɔtɔ tɔtɔ. Ban han eŋɛ bala, ba nya wan yagehɛ ba sige na. Se'ere n sɔe la, la daa dela Maaheŋɔ Daarɛ ge te yiimbeere la wan de'a toolom Vo'ohogo Daarɛ. 32 Bala, te pɛɛntɛɛnreba la keŋɛ ta kɔ' yiadaana la te ba kpa' n lɛm Yesu la na'ma. Ba daa kɔ' ayema la me na'ma mɛ. 33 Ge, ban paɛ Yesu zen'en la, ba nyɛ' te a pon ki' mɛ. Bala, ba ka kɔ' a na'ma. 34 Ge pɛɛntɛɛnreba la ayema dekɛ a kanɛ lo' Yesu logorɛ. N eŋɛ bala la, bilam bilam te ziim la ko'om daa yehe na. 35 Mam n de se'em n nyɛ' dena wa ge tɔgɔra yɛhera de yele te hon me sakɛ dɛ. Mam yele se'em la dela yelemɛŋɛrɛ, ge te me mi' te n tɔgɛ la yelemɛŋɛrɛ. 36 Dena n daa eŋɛ wa daa dela boyena la sɛla n yuun pon golehɛ eŋɛ Yenɛ gɔŋɔ poan la. La yuun golehɛ te, Na'ayenɛ n gu'ure a kɔnba, te deyena me kan wonrigɛ. 37 Zen'an kayema me yuun le golehɛ yeti, Ba wan gɔra behera se'em te ba lo' la kanɛ la. 38 Yeledena wa n daa tole la, Yosef se'em n ze'ele Arimatea teŋa poan na la, keŋɛ la Pilate zen'en. Yosef dela Yesu dɔlɔba la ayema. Ge a ka bahɛ te nɛreba baŋɛ. Se'ere n sɔe la, a zote la Yudoma zuodoma la. A soke Pilate te sore han bɔna bo en te a yakɛ kum la. Pilate wana la, Pilate yele en te a ta'an yakɛ kum la. Yosef keŋɛ ta yakɛ kum la. 39 Ge Nikodemus, se'em n pon tabelɛ keŋɛ ta nyɛ' Yesu yu'uŋɔ la lagom doohe Yosef mɛ. A tare la muur la aloes zo'e zo'e keŋɛ bini. 40 Te Yosef la Nikodemus la dekɛ kum la dekɛ tanpeele pɔnbɛ en la tiihe biila. Yudoma daa maalɛ ba kum la bala biŋera taŋa yoko poan. 41 Va'am n daa bo zen'an te ba kpa' Yesu punpuuredɔɔ zuo te a ki' la. Zen'kaŋa me bɔba la, nɛra daa nan kɔ'ɔn kebegɛ la yoko taŋa poan ge nan ka tabelɛ dekɛ kum biŋe bini. 42 Te yiimbeere n wan dɛna Vo'ohogo Daarɛ la zuo, ge te yoko la me ka zaan la bini la, ba daa kɔ'ɔn dekɛ kum la biŋe la bini.

20

1 Te Alaherɛ daarɛ bolika yu'uŋyu'uŋɔ la, Mari Magdalene keŋɛ la yoko la poan. En paɛ la, a nyɛ te ba bilige taŋa sɛka n le' yoko la nɔɔrɛn la mɛ. 2 Bala, te a zɔ' lebe Simon Peter la mam se'em te Yesu nɔŋɛ la zen'en. N paɛ tomam zen'en la, a yele to te, Ba zun' to Daana Yesu kum la taŋa la yoko la poan mɛ. To ka mi' ban dekɛ en ta biŋe zen'an. 3 Peter la mam n wom dena wa la, to zɔ' keŋɛ taŋa yoko la poan mɛ. 4 Toyi' la zan'an zote mɛ. Ge, mam daa zɔ' gaŋɛ Peter paɛ taŋa yoko la poan yia. 5 Mam paɛ la, n nyɛ' la tanpeele la n gan' bini. Ge, n ka kɛn' bini. 6 Ge Peter n yee n pooren la paɛ n kɔ'ɔn kɛn' la yoko la poan. N kɛn' bini la, a nyɛ' la tanpeele la n gan' bini 7 la tanɛ se'ere te ba dekɛ lo' kae kum la zuo la. Tandenɛ daa ka lagom gan'an la tanpeele la. Ge, de mea n kelom gan'an. 8 Ge mam, se'em n paɛ bini yia la me nya daa kɛn' yoko la poan mɛ. Mam daa kɛn' la, n nyɛ' dɛ ge me sakɛ. 9 To kelom ka bɔkɛ Yenɛ gɔŋɔ la n golehɛ yeti la sontii a vo'e a kum poan la. 10 Depooren, te to lebe kule. 11 Ge Mari ze' la yoko la bɔba kɛla. A kelom kɛla mɛ ge wa sure te a behɛ yoko la poan. 12 N daa sure bala la, a nyɛ' te Na'ayenɛ soŋoreba bayi' yɛ lɔgɔpeelehe zin'an zen'an bɔba te ba daa dekɛ kum la biŋe la. Ayema daa zin' la kum la zuo bɔba ge te ayema la me zin'an a na'ma bɔba. 13 Te soŋoreba la n nyɛ' Mari la, ba soke en yeti, Pɔka wa, bene te ho kɛla? Te a lebehe yeti, Ba dekɛ la n Daana keŋɛ ge te n ka baŋɛ ban tare en keŋɛ zen'an. 14 Mari n yele wana ba'ahɛ la, a daa ŋmɛregɛ nyɛ' te Yesu ze' bilam bɔba. Ge, a ka baŋɛ te a dela Yesu. 15 Te Yesu soke en yeti, Pɔka wa, bene te ho kɛla? Ane te ho ɛɛra? Yesu n soke Mari wana wa, a tɛn'ɛhɛ te a dela se'em n gure va'am bini. Bala, te a lebehe yele en te, Naa, la han de'a la ho dekɛ kum la, yele mam hon dekɛ bɔ keŋɛ zen'an te n keŋɛ ta dekɛ. 16 Te Yesu yele en yeti, Mari. Te Mari ŋmɛregɛ tɔ' en yele en Aramaik yetɔgɔm poan te, Araboni. Araboni vɔnrɛ dela Pa'ala. 17 Yesu yele en yeti, Da gorɛ mam. Se'ere n sɔe la, n nan ka lebe n Sɔ la zen'en. Ge, keŋɛ n dɔlɔba la n de n sɔɔnrɔ la zen'en. Ho han paɛ, ho yele ba te n lebere la n Sɔ Na'ayenɛ se'em me n de bama Sɔ Na'ayenɛ bɔna saazuo ha la zen'en. 18 Depooren, te Mari Magdalene keŋɛ ta yele Yesu dɔlɔba la te enŋa nyɛ' ba Daana la. A yele ba yelese'ere te a yele en la. 19 Alaherɛ daarɛ yu'uŋɔ la, Yesu dɔlɔba la yo' la ba mɛhe bɔ'ɔ poan. Se'ere n sɔe la, dabeem n tare ba la Yudoma la. Te ban bo bɔ'ɔ la poan la, Yesu daa wa'ana ze'ele ba zen'en ge yele ba yeti, Na'ayenɛ wan bo ya sunma'ahom. 20 N yele ba wana wa la, a pa'alɛ ba a nu'uhe la a logorɛ la mɛ. A dɔlɔba la tare popeelom la ban nyɛ' to Daana Yesu la. 21 Te Yesu yele ba yɛ'ɛha yeti, Na'ayenɛ wan bo ya sunma'ahom. Magahɛ wo n Sɔ la n tom mam na la, bala me te mam me tom ya. 22 A nya vo'ohe eŋɛ ba mɛ ge yeti, To'e ya Na'ayenɛ Sea la. 23 Ya han yeti Na'ayenɛ bahɛ nɛra yelebe'ero bo en, a bahɛ bo en mɛ. Ge, ya han yeti Na'ayenɛ da bahɛ nɛra yelebe'ero bo en, a kan bahɛ bo en. 24 Ge a dɔlɔba la ayema Tomas se'em te ba yi'ira Leberɛ la, daa ka lagom bɔna daanse'ere daarɛ te a daa wa'an ba zen'en na la. 25 Bala, ba yele en yeti, To nyɛ' to Daana la. Te Tomas lebehe yeti, Han dagana la mam nyɛ' la yiha la te ba dekɛ kpa'ahe kpa' a nu'uhe la, ge dekɛ n nu'dibila kalom yiha la, ge dekɛ n nu'o gorɛ a logorɛ la, mam kan sakɛ te a vo'e ya yɛ'ɛha. 26 Dabeha ayopɔe n tole la, Yesu dɔlɔba la le yo' la ba mɛhe bɔ'ɔ la poan. Tomas daa lagom bɔna la ba mɛ. Bɔ'ɔ la daa yo' mɛ, ge Yesu daa kɛn' ta ze'ele ba zen'en ge yeti, Na'ayenɛ wan bo ya sunma'ahom. 27 En yele dena wa la, a nya yele la Tomas yeti, Dekɛ ho nu'dibila la la ho kalom n nu'uhe la behɛ ge dekɛ ho nu'o gorɛ n logorɛ la. Bala, sakɛ mɛ ge la ho da tɛn'ɛha potɛn'ɛra boyi' boyi'. 28 Te Tomas lebehe yele Yesu te, N Daana la n Na'ayenɛ. 29 Te Yesu yele en yeti, Ho sakɛ la hon nyɛ' mam la zuo? Popeelom bo sɛbadoma n sakɛ ge ka nyɛ mam la ba nini. 30 Ge Yesu eŋɛ yelenyalema tooma zo'e zo'e a dɔlɔba la nini. Ge, n ka golehɛ yele ana wa eŋɛ gɔŋkona wa poan. 31 Ge n golehɛ yele ana wa te n bahɛ te ho sakɛ te Yesu dela se'em te Yenɛ loe la. Enŋa n de Na'ayenɛ Dayɔa la. Ge ho han sakɛ dena wa bo Na'ayenɛ, ho wan nyɛ' vom sebo n ka tare ba'ahegɔ a zen'en la.

21

1 Yele'ana wa n daa tole la, Yesu piregɛ a mea boyena yɛ'ɛha bo a dɔlɔba Tiberias Mɔgɔrɛ zen'en la. Dene daa eŋɛ se'em dela dena wa. 2 Simon Peter, la Tomas se'em te ba yi'ira Leberɛ la, la Natanael se'em n ze'ele Kana teŋa la n boe Galilee teŋa poan la, la Zebedee dayɔɔhe, la Yesu dɔlɔba la bayi' lagom bɔna me la taaba. 3 Te Simon Peter wa yele basɛba la yeti, Mam yeti n keŋɛ ta lobe la zim. Te ba yele en yeti, To wan lagom doohe ho keŋɛ, ta zom ɔɔnrɔŋɔ. Ge, yu'uŋkoŋɔ zan'an ba daa ka nyɔkɛ la zinho la ayena me. 4 Ge wontɛŋa n daa yɛɛn na la, Yesu wa ze'a la ko'om la nɔgbenɛ. Ge, a dɔlɔba la ka baŋɛ te la dela enŋa. 5 Te Yesu yele ba yeti, Bodibinpaalehe wa, ya nan ka nyɔkɛ sɛsɛla? Te ba lebehe yeti, Aai, dagɛ la ayena me. 6 Te Yesu yele ba yeti, Lobe ya ya yoka la lebehe ɔɔnrɔŋɔ la zuɔ nu'o bɔba la ge ya wan nyɔkɛ sɛla. Bala, te ba lobe ba yoka la bilam bɔba. Ban lobe bala la, ba ka nyaŋɛ daregɛ yoka la na. Se'ere n sɔe la, ba nyɔkɛ zim la zo'e mɛ. 7 Te mam se'em te Yesu nɔŋɛ la yele Simon Peter yeti, La dela to Daana la n bala. Ge Peter pon yɛ'ɛhɛ a lɔgɔrɔ la mɛ ge enŋa n wom te a dela to Daana la, a dekɛ la fuo pin' a mea, ɛnkɛ lu' la ko'om la poan. 8 Te Yesu dɔlɔba la basɛba la me paɛ doone la ɔɔnrɔŋɔ la ge yoka la zim me'en. Ba ka ba zaan la doone. La ka paɛ mɛɛlɛ la doone. 9 Te ban daa yakɛ doone la, ba nyɛ' la ban torɛ bugum te zim paga bo poan la boroboro bini. 10 Te Yesu yele ba yeti, Loe ya zim la ise'e te ya nan kɔ'ɔn nyɔkɛ la na. 11 Te Simon Peter zom ɔɔnrɔŋɔ la poan ta daregɛ yoka la zim kanra me'en doe doone na. I zan'an daa dela zim kɔbega la pihinuu la batan'. Ge yoka la ka aanhegɛ bii la zim la n bo zo'e se'em wa la. 12 Te Yesu yele ba yeti, Wa'an ya na la ya di'. Yesu n yele ba wana wa la, dagɛ la ba ayena me n soke en de se'em. Se'ere n sɔe la, ba baŋɛ te a dela ba Daana Yesu la n bala. 13 Bala, te Yesu paɛ dekɛ boroboro la gɛn'ɛnhɛ bo ba. A eŋɛ zim la la bala mea nɔɔ. 14 Yesu n daa piregɛ a mea pa'alɛ ba la nya dela sugumnɔɔren botan' n bala te a n daa vo'e a kum poan la. 15 Ban daa ta di' ba'ahɛ la, Yesu yele Simon Peter yeti, Yon dayɔa Simon, ho nɔŋɛ mam gana bana wa? Te a lebehe yeti, Ɛɛn, n Daana, ho mi' te mam nɔŋɛ hɔ. Te Yesu le yele en yeti, Gura bana wa n ane wo mam pebibihe wa. 16 Yi'i poan Yesu daa le yele en yeti, Yon dayɔa Simon, ho nɔŋɛ mam? Te a lebehe yeti, Ɛɛn, n Daana, ho mi' te n nɔŋɛ hɔ. Te Yesu daa le yele en yeti, Gura n piihe wa. 17 Botan' poan Yesu le soke en yeti, Yon dayɔa Simon, ho nɔŋɛ mam? N yele dena wa la, Peter suunre sagom mɛ. Se'ere n sɔe la, a soke en la sugumnɔɔren botan' te a nɔŋɛ en. Bala, te a lebehe yele Yesu yeti, N Daana, hon mi' sɛla woo zan'an. Ho mi' te n nɔŋɛ hɔ. Simon Peter n yele dena wa la, Yesu yele en yeti, Gura n piihe wa. 18 N yele ho la yelemɛŋɛrɛ, te hon na de bodibipaalega la, ho maahene ho mea mɛ kena ye'a hon bote zen'an. Ge, ho han ta korogɛ, ho wan tɛɛn ho nu'uhen te ba lo' hɔ. Ban han eŋɛ ho bala, ba wan tare hɔ keŋɛ zen'en te ho ka sakɛ. 19 A yele dena wa pa'ala la kum sebo taaba te Peter yeti a ki' la. A kum la poan yeti la bahɛ te Na'ayenɛ n nyɛ' pɛnka. Yesu n yele en dena zan'an ba'ahɛ la, a nya yele Peter yeti, Dɔla mam na. 20 Peter n daa ŋmɛregɛ la, a nyɛ' a pooren te mam se'em te Yesu nɔŋɛ me dɔla ba. Mam bala te to wa dita to dia la te n zin'an kɔ'ɔn lɛm Yesu ge soke en se'em n yeti a ŋma' en la. 21 Te Peter n daa nyɛ' mam la, a soke Yesu yeti, N Daana, ge boraa kana wa me? 22 Te Yesu lebehe yele en yeti, La nyɛ' ho la bɛ, mam han bɔta en te a vɔna gura te n ta lebe na? Dɔla mam na. 23 Depooren, te yele dena wa yeregɛ paɛ sɛba n sakɛ bo Yesu la te mam kan malom ki'. A da ka yele en te mam kan ki', ge a yele en te, La nyɛ' ho la bɛ, mam han bɔta en te a vɔna gura te n ta lebe na? 24 La dela mam bala n tɔgɛ yele ana wa. Mam bala n me golehɛ a, eŋɛ gɔŋɔ wa poan wa. To me mi' te mam yele se'em la dela yelemɛŋɛrɛ. 25 Ge yɛla zo'e zo'e pa'ahɛ ya te Yesu eŋɛ. Ge nɛreba han yeti ne te ba golehɛ sɛla woo te a eŋɛ, fole kan bone teŋa wa zuo boe gɔŋkona wa, ba han golehɛ ne ba.