1

1 Pulim nɩ tɩn, Bɩtara kam maŋɩ ka wʋra mʋ, yɩ lʋgʋ baŋa daa ta tərə. Ka maŋɩ ka wʋ Wɛ tee nɩ mʋ. Wʋlʋ na yɩ Bɩtara kam tɩn dɩ Wɛ maama yɩ bɩdwɩ mʋ. 2 O maŋɩ o wʋ Wɛ tee nɩ mʋ pulim nɩ. 3 Kʋ dɛ dɩ wʋntʋ mʋ yɩ Baŋa-Wɛ dɛɛn kɩ woŋo maama. Kʋlʋkʋlʋ tərə Wɛ na kɩa, yɩ kʋ wʋ dɛ dɩ wʋntʋ. 4 Wʋm mʋ paɩ nabiinə na ŋwɩa. Ŋwɩa kam kʋntʋ nan mʋ paɩ nabiinə na pooni. 5 Pooni dɩm kʋntʋ na tu tɩn, dɩ zəli lim, yɩ lim daa warɩ pooni dɩm dɩ zəli. 6 Wɛ dɛɛn tʋŋɩ nɔɔnʋ wʋdoŋ, o yɩrɩ mʋ Zan. 7 O tu sɩ o ta wʋlʋ na yɩ pooni dɩm tɩn taanɩ mʋ o brɩ nɔɔna, sɩ nabiinə maama wanɩ ba lwar-o sɩ ba daarɩ ba sɛ-o. 8 Zan tɩtɩ daɩ pooni dɩm. O nan tu sɩ o ta wʋlʋ na yɩ pooni dɩm tɩn taanɩ mʋ o brɩ nɔɔna. 9 Wʋlʋ na yɩ pooni dɩm cɩga cɩga tɩn dɛɛn nuŋi Wɛ te mʋ o ba lʋgʋ baŋa. Wʋntʋ mʋ paɩ nabiinə maama na pooni sɩ ba wanɩ ba lwarɩ Wɛ. 10 O dɛɛn ma ba lʋgʋ baŋa o wʋra. Kʋ ya dɛ dɩ wʋntʋ mʋ yɩ Wɛ kɩ lʋgʋ. Dɩ kʋntʋ dɩ, nabiinə daa ta wʋ lwar-o. 11 O ma ba o tɩtɩ tɩʋ, yɩ o dwi tiinə wʋ jeer-o lanyɩranɩ. 12 Kʋ daarɩ balʋ maama na sɛ-o yɩ ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn, o ma pa-ba ni sɩ ba ji Baŋa-Wɛ biə. 13 Ba na jigi Wɛ biə kʋntʋ tɩn, kʋ daɩ nabiinə na lʋrɩ te tɩn, naa nɔɔna yɩra lagɩm, naa nɔɔna wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn. Kʋ nan yɩ Baŋa-Wɛ tɩtɩ mʋ pɛ ba ji DƖ biə. 14 Bɩtara kam dɛɛn ma ji nabiinu, yɩ o zʋʋrɩ dɩbam tɩtarɩ nɩ. Wɛ zaanɩ dɩ DƖ cɩga maama tiini ka wʋ o tee nɩ. D'ɩ ma na o paarɩ-zulə na dagɩ te, o na yɩ o Ko Wɛ Bu-dʋa tɩn ŋwaanɩ. 15 Zan dɛɛn ŋɔɔnɩ wʋntʋ taanɩ, yɩ o ta dɩ kwər-dɩa o wɩ: "Mʋ wʋlʋ wʋm a na maŋɩ a ta o taanɩ a wɩ, nɔɔnʋ wʋdoŋ w'ʋ saŋɩ amʋ kwaga o ba. Wʋntʋ yɩ kamunu o dwe amʋ, bɛŋwaanɩ o maŋɩ o wʋra yɩ amʋ yaa ta tərə." 16 Wʋntʋ mʋ yəni o pa dɩbam maama na zaanɩ zanzan, o na tiini o jɩgɩ Wɛ zaanɩ lanyɩranɩ tɩn ŋwaanɩ. 17 Bɛŋwaanɩ Wɛ pɛ DƖ cullu tɩm Moyisi mʋ yɩ o pa dɩbam. Kʋ daarɩ, kʋ na yɩ Wɛ zaanɩ dɩ DƖ cɩga kam, DƖ dɛ DƖ Bu Zezi Krisi ŋwaanɩ mʋ DƖ pa dɩbam ka. 18 Nɔɔn-nɔɔnʋ ta maŋɩ o wʋ nɛ Baŋa-Wɛ. Kʋ daarɩ DƖ Bu-dʋa kam mʋ pɛ d'ɩ lwarɩ-DƖ. Wʋntʋ dɩ Wɛ yɩ bɩdwɩ mʋ. O maa wʋ o Ko Baŋa-Wɛ tɩkəri nɩ. 19 Zan dɛɛn na pɛ nɔɔna lwarɩ Zezi te tɩn mʋ tɩntʋ: Zwifə yigə tiinə balʋ na zʋʋrɩ Zeruzalɛm nɩ tɩn dɛɛn ma tʋŋɩ ba kaanɩm yigə tiinə dɩ Leviti tiinə sɩ ba vu Zan te. Ba ma vu ba bwe-o ba wɩ: "Nmʋ yɩ wɔɔ mʋ?" 20 Zan ma vɩɩrɩ o ta-ba o wɩ: "Kʋ daɩ amʋ mʋ yɩ Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn." 21 Ba ta ma joori ba bwe-o ba wɩ: "Nmʋ nan yɩ wɔɔ mʋ za? Nmʋ yɩ Eli mʋ na?" O ma ləri-ba o wɩ, wʋm daɩ Eli. Ba daa ma bwe-o ba wɩ: "Nmʋ yɩ Wɛ nijoŋnu wʋlʋ na maŋɩ sɩ o ba tɩn mʋ na?" O maa wɩ: "Awo." 22 Ba laan ma ta ba wɩ: "Nmʋ nan yɩ wɔɔ? D'ɩ maŋɩ sɩ d'ɩ ja nmʋ na ləri te tɩn mʋ, d'ɩ vu d'ɩ ta d'ɩ brɩ balʋ na tʋŋɩ dɩbam tɩn. Ta n brɩ dɩbam nmʋ na yɩ wʋlʋ tɩn." 23 Ba na bwe-o kʋntʋ tɩn, Zan ma ləri-ba o wɩ: "Amʋ yɩ wʋlʋ na tɔɔlɩ kwərə kagʋa wʋnɩ a wɩ: 'Zaŋɩ-na 'a kwɛ cwəŋə kalʋ d'ɩ Yuutu wʋm na lagɩ o ba o tɔgɩ da tɩn, 'a pa ka fɔgɩ ka yɔɔrɩ lanyɩranɩ.' Mʋ Wɛ nijoŋnu Ezayi na maŋɩ o ta amʋ taanɩ te tɩn." 24 Nɔɔna badonnə dɩ dɛɛn tɔgɩ ba wʋ ba wʋnɩ, ba na nuŋi Farizɩan tiinə kɔgɔ kʋm wʋnɩ. 25 Ba ma bwe Zan ba wɩ: "Nmʋ nan na sɩɩnɩ n daɩ Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn, yɩ n daɩ Eli naa Wɛ nijoŋnu wʋlʋ na maŋɩ sɩ o ba tɩn, wɔɔ mʋ pɛ nmʋ ni sɩ n miisi nɔɔna na wʋnɩ?" 26 Zan ma ləri-ba o wɩ: "Kʋ na yɩ amʋ, a yəni a miisi nɔɔna na wʋnɩ mʋ. Abam nan na zɩgɩ tɩn, nɔɔnʋ wʋ 'a tɩtarɩ nɩ yɩ 'a yər-o. 27 Wʋntʋ mʋ lagɩ o saŋɩ amʋ kwaga o ba, yɩ a wʋ maŋɩ sɩ a lɩ o nɛ natra dɩ." 28 Kʋntʋ maama dɛɛn kɩ Betani nɩ mʋ, Zʋrdɛn bugə kam bubɛ dɩm nɩ, mɛ Zan na miisi nɔɔna na wʋnɩ Wɛ ŋwaanɩ tɩn. 29 Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, Zan ma na Zezi na ve o maa bɩɩnɩ o te. O ma ta dɩ balʋ na wʋra tɩn o wɩ: "Nii-na Wɛ Pəlbu wʋlʋ na lɩ nabiinə lwarɩm tɩn. 30 A ya tagɩ a wɩ: 'Nɔɔnʋ w'ʋ saŋɩ amʋ kwaga o ba, yɩ o yɩ kamunu o dwe amʋ, bɛŋwaanɩ o maŋɩ o wʋra yɩ amʋ yaa ta tərə.' Kʋ nan yɩ wʋntʋ taanɩ mʋ a tɛa. 31 Amʋ tɩtɩ dɛɛn maŋɩ a yəri o na yɩ wʋlʋ tɩn, yɩ a laan ba a lwar-o. A nan tu sɩ a pa Yisɩrayɛlɩ dwi tiinə mʋ lwar-o. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a yəni a miisi nɔɔna na wʋnɩ." 32-33 Zan daa ta ma ŋɔɔnɩ Zezi taanɩ o brɩ-ba o wɩ: "A ya yəri Wɛ Bu wʋm na yɩ wʋlʋ tɩn. Wʋlʋ nan na tʋŋɩ-nɩ sɩ a ba a miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn tagɩ o wɩ, a na nɛ Wɛ Joro kʋm tu kʋ wʋ nɔɔnʋ wʋlʋ baŋa nɩ tɩn, wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ na w'ʋ miisi nɔɔna Wɛ Joro kʋm wʋnɩ tɩn. A laan nan nɛ Wɛ Joro kʋm na nuŋi wɛyuu nɩ kʋ tu kʋ ba kʋ wʋ nɔɔnʋ wʋntʋ baŋa nɩ, yɩ kʋ nyɩ dɩ kunkwəŋə te. 34 Amʋ sɩɩnɩ a na kʋlʋ Wɛ na tagɩ tɩn, yɩ a lagɩ a ta cɩga dɩ abam sɩ wʋntʋ mʋ yɩ Wɛ Bu wʋm." 35 Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, Zan dɩ o karabiə bale daa ta maa wʋra. 36 Zan ma na Zezi na ve o maa kɛa. O ma ta o wɩ: "Nii-na Wɛ Pəlbu wʋm." 37 Zan karabiə bale bam ma ni o na tagɩ kʋlʋ tɩn. Ba ma pɛ Zezi kwaga ba pu. 38 Zezi ma pipiri o nii o na ba na tɔg-o tɩn. O ma bwe-ba o wɩ: "Abam beeri bɛɛ mʋ?" Ba ma ləri ba wɩ: "Rabi, nmʋ zʋʋrɩ yən mʋ?" ('Rabi' kuri mʋ 'Karanyɩna'.) 39 O ma ləri-ba o wɩ: "Ba-na sɩ 'a w'ʋ na." Ba ma tɔgɩ dɩd-o ba vu ba na o na zʋʋrɩ mɛ tɩn. Kʋ yɩ dɩdaan-ni nɩ mʋ. Ba ma maŋɩ o tee nɩ ba tʋ wɛ. 40 Nɔɔna bale balʋ na ni Zan na tagɩ Zezi taanɩ dɩm te yɩ ba daarɩ ba tɔg-o tɩn dɩdʋa yɩrɩ mʋ Andre. O yɩ Simɔn Pɩyɛɛrɩ nyaanɩ mʋ. 41 Ba na joori tɩn, Andre ma kɩ lɩla o vu o zɩmbaarʋ Simɔn te, o ta dɩd-o o wɩ: "Dɩbam nɛ Mesi wʋm." (Yɩrɩ dɩm kʋntʋ dɩ 'Krisi' yɩ bɩdwɩ mʋ.) 42 O laan ma ja-o o vu Zezi te. Zezi ma nii o yibiyə nɩ yɩ o wɩ: "Nmʋ yɩ Simɔn wʋlʋ na yɩ Zan bu tɩn mʋ. Nmʋ yɩrɩ laan w'ʋ ta yɩ Sɩfasɩ mʋ." (Yɩrɩ dɩm kʋntʋ dɩ Pɩyɛɛrɩ yɩ bɩdwɩ mʋ, yɩ dɩ kuri mʋ 'Pulɔrɔ'.) 43 Tɩga dɛɛn na pʋʋrɩ tɩn, Zezi ma bʋŋɩ sɩ o vu Galile. O ma vu o jeeri Filipi, yɩ o ta dɩd-o o wɩ: "Ba n ta n tɔgɩ amʋ." 44 Filipi nuŋi Betisayida mʋ, tɩʋ kʋlʋ Andre dɩ Pɩyɛɛrɩ dɩ na nuŋi da tɩn. 45 Filipi laan ma zaŋɩ o vu o jeeri nɔɔnʋ wʋdoŋ, o yɩrɩ mʋ Natanayɛlɩ. O ma ta dɩd-o o wɩ: "Dɩbam nɛ wʋlʋ wʋm Moyisi na pʋpʋnɩ o taanɩ faŋa faŋa Wɛ cullu tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn, yɩ Wɛ nijoŋnə dɩ dɛɛn pʋpʋnɩ ba ta o taanɩ tɩn. Wʋntʋ mʋ yɩ Zezi, o yɩ Zʋzɛfʋ bu mʋ. O nuŋi Nazarɛtɩ." 46 Natanayɛlɩ ma ta dɩd-o o wɩ: "Wo-laa kʋntʋ w'ʋ wanɩ kʋ nuŋi Nazarɛtɩ na?" Filipi ma ləri o wɩ: "Ba sɩ n na." 47 Ba na maa ve tɩn, Zezi ma na Natanayɛlɩ na maa bɩɩnɩ o te. O ma ta o taanɩ o wɩ: "Wʋntʋ sɩɩnɩ o yɩ Yisɩrayɛlɩ dwi tu mʋ cɩga cɩga, o wʋ lana." 48 Natanayɛlɩ ma bwe-o o wɩ: "Nmʋ kɩ ta mʋ n ye amʋ?" O ma lər-o o wɩ: "A ya nɛ nmʋ maŋa kam n na wʋ kapʋrʋ kʋm kuri nɩ kʋ loori Filipi na bəŋi nmʋ tɩn." 49 Natanayɛlɩ ma lər-o o wɩ: "Karanyɩna, nmʋ yɩ Baŋa-Wɛ Bu mʋ, yɩ n ta yɩ Yisɩrayɛlɩ tiinə pɛ." 50 Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: "Nmʋ na sɛ amʋ tɩn, kʋ yɩ a na tagɩ a wɩ, a ya nɛ nmʋ kapʋrʋ kʋm kuri nɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ. Nmʋ nan w'ʋ na wo-kɩnkagɩla yalʋ na tiini ya dana ya dwe kʋntʋ tɩn." 51 O laan ma ta o wɩ: "A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, abam w'ʋ ba 'a na wɛyuu na pʋrɩ, yɩ Wɛ malɛsɩ tɔgɩ da sɩ diinə yɩ sɩ tuə Nabiin-bu wʋm baŋa nɩ."

2

1 Da yale dɛɛn na kɛ tɩn, ba maa wʋra ba kɩ kadiri candiə Galile tɩʋ kʋdoŋ nɩ, kʋ yɩrɩ mʋ Kana. Zezi nu maa tɔgɩ o wʋra. 2 Ba dɛɛn bəŋi Zezi dɩ o karabiə bam kadiri candiə kam kʋntʋ nɩ. 3 Ba na wʋra tɩn, tweeru biə sana kalʋ yɩrɩ na yɩ vɛn ba ya na jɩgɩ ba nyɔ tɩn ma ti. Zezi nu ma ta dɩd-o o wɩ: "Ba daa ba jɩgɩ sana sɩ ba nyɔ." 4 Zezi ma ləri o wɩ: "A nu, nmʋ lagɩ n brɩ-nɩ a na w'ʋ kɩ kʋlʋ tɩn na? A maŋa kam daa ta wʋ yi." 5 O nu wʋm laan ma ta dɩ wʋdi-maŋna bam o wɩ: "O na tagɩ kʋlʋ maama dɩ abam, sɩ 'a kɩ." 6 Kandwa kambi-zɛ sɩrdʋ dɛɛn maa zɩgɩ da. Sɩ dɩdʋa maama jɩgɩ nɩnɛɛnɩ litra fusɩrdʋ naa bi mʋ. Sɩ dɛɛn zɩgɩ da sɩ nɔɔna ta maa sɩn ba jɩa dɩ ba zwɩ mʋ, nɩ Zwifə bam cullu tɩm na brɩ te tɩn. 7 Zezi ma ta dɩ wʋdi-maŋna bam sɩ ba mɔ na ba su kambi sɩm ni. Ba ma mɔ na ba su sɩ ni ba pɛɛlɩ. 8 O daa ma ta-ba o wɩ, ba laan mɔ na bam ba vu ba pa wʋlʋ na nii candiə kam wəənu tɩm baŋa nɩ tɩn. Ba ma mɔ ba pa-o. 9 O ma nyɔ na bam, dɩdaanɩ ba maŋɩ ba ji tweeru biə sana. O ma wʋ lwarɩ sana kam kʋntʋ na nuŋi mɛ, yɩ wʋdi-maŋna balʋ na mɔɔnɩ na bam tɩn nan ye. Nɔɔnʋ wʋlʋ na nii candiə kam baŋa nɩ tɩn laan ma bəŋi kan-barʋ wʋm o ta dɩd-o o wɩ: 10 "Nɔɔnʋ maama yəni o pa sa-ŋʋŋa mʋ yigə yɩ ba nyɔ. Ba laan na yəni ba nyɔ ba su, o ma pa-ba sana kalʋ na ba tiini ka ywənə tɩn yɩ ba nyɔ. Nmʋ nan kwe sa-ŋʋŋa kam mʋ n zɩgɩ, yɩ n laan ba n kwe-ka n pa dɩbam kʋ kwaga nɩ." 11 Mʋ Zezi na dɛ yigə o kɩ wo-kɩnkagɩlɩ dɩlʋ tɩn. O dɛɛn kɩ-dɩ Kana nɩ mʋ, Galile tɩʋ nɩ, sɩ kʋ brɩ nɔɔna nɩ o nuŋi Wɛ te mʋ. Kʋ ma pa nɔɔna lwarɩ o dam na yɩ te tɩn. O karabiə bam na nɛ kʋntʋ tɩn, ba ma kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o. 12 Kʋntʋ dɛɛn na kɛ tɩn, Zezi dɩ o nu dɩ Zezi nyaana dɩ o karabiə bam ma vu Kapɛrnawum ba kɩ da fɩnfɩɩn da. 13 Kʋ dɛɛn ma daarɩ fɩɩn sɩ Zwifə bam di ba candiə kalʋ yɩrɩ na yɩ Pakɩ tɩn. Zezi ma zaŋɩ o vu Zeruzalɛm. 14 O na yi da tɩn, o ma vu Wɛ-di-kamunu kʋm nɩ. O ma na nɔɔna na jɩgɩ naanɩ dɩ peeni dɩ kunkwən-pulə ba yəgə ka kʋnkɔlɔ kʋm nɩ. Səbu-lənnə dɩ maa je da ba ləni ba səbiə. 15 O ma kwe ŋʋnɩ o ma kɩ balaarɩ o zəli peeni sɩm dɩ naanɩ dɩm maama, o pa dɩ nuŋi. O ma daarɩ o yigi səbu-lənnə bam taabʋllʋ tɩm o dɩ tɩga nɩ, o pa ba səbu kʋm jagɩ. 16 O ma daarɩ o ta nɔɔna balʋ dɩ na jɩgɩ kunkwən-pulə bam ba yəgi tɩn o wɩ: "Ja-na-ba 'a ja nuŋi yo. 'A yɩ zaŋɩ 'a pa a Ko Wɛ digə kam taa yɩ pipiu jəgə." 17 Zezi na kɩ kʋntʋ tɩn, o karabiə bam laan ma ba ba guli kʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ te: "Amʋ na tiini a jɩgɩ sono kʋlʋ nmʋ Wɛ-di-kamunu kʋm ŋwaanɩ tɩn nyɩ nɩnɛɛnɩ mini na di-nɩ te tɩn mʋ." 18 Zwifə yigə tiinə bam laan ma bwe Zezi ba wɩ: "Wo-kɩnkagɩlɩ dɔɔ nmʋ w'ʋ kɩ, sɩ kʋ pa dɩbam lwarɩ nɩ nmʋ jɩgɩ ni sɩ n zəli nɔɔna bam kʋntʋ?" 19 Zezi ma ləri-ba o wɩ: "Abam na magɩ Wɛ-digə kantʋ maama 'a dɩ tɩga nɩ, amʋ w'ʋ ma da yatɔ mʋ a joori a lɔ-ka a zɩgɩ." 20 Ba laan ma ta ba wɩ: "Ba mɛ bɩna fiinna yardʋ mʋ (46 ) ba ma lɔ Wɛ-di-kamunu kʋntʋ ba ti. Nmʋ nan w'ʋ kɩ ta mʋ n ma da yatɔ yɩranɩ n joori n lɔ-ka n zɩgɩ?" 21 Zezi nan ya na ŋɔɔnɩ Wɛ-digə kam taanɩ kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ o tɩtɩ yɩra yam taanɩ mʋ o taga. 22 Kʋ dɛɛn na tu kʋ yi maŋa kam Zezi na tɩgɩ yɩ o joori o bi tɩn, o karabiə bam ma guli o dɛɛn na tagɩ te tɩn. Ba ma sɛ kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn, dɩ Zezi na tagɩ kʋlʋ tɩn. 23 Zezi dɛɛn na wʋ Zeruzalɛm nɩ Pakɩ candiə kam maŋa nɩ tɩn, nɔɔna zanzan ma na wo-kɩnkagɩla yalʋ o na kɩ tɩn, yɩ ba laan sɛ-o. 24 Zezi dɛɛn nan wʋ pɛ-ba o wʋ maama, bɛŋwaanɩ o ye nɔɔnʋ maama na yɩ te tɩn. 25 O maa ba lagɩ sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ brɩ-o nabiinə na yɩ te tɩn, o na maŋɩ o ye kʋlʋ na wʋ nabiinu maama bɩcarɩ nɩ tɩn ŋwaanɩ.

3

1 Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɛɛn mʋ wʋra, o yɩrɩ mʋ Nikodɛm. O nuŋi Farizɩan tiinə kɔgɔ kʋm wʋnɩ mʋ. O maa tɔgɩ o yɩ Zwifə bam yigə tu dɩdʋa. 2 Dɛ dɩdwɩ o ma zaŋɩ o vu Zezi te tɩtɩɩ nɩ, yɩ o ta dɩd-o o wɩ: "Karanyɩna, d'ɩ ye nɩ Wɛ mʋ tʋŋɩ nmʋ sɩ n ba n brɩ nɔɔna DƖ cɩga kam. D'ɩ nɛ wo-kɩnkagɩla yalʋ nmʋ na kɩ tɩn. Kʋ pɛ d'ɩ lwarɩ nɩ Wɛ mʋ sɩɩnɩ DƖ wʋ nmʋ tee nɩ, DƖ paɩ n waɩ wo-kɩnkagɩla yam n kɩa." 3 Zezi ma lər-o o wɩ: "A lagɩ a ta cɩga dɩ nmʋ sɩ, ba na wʋ joori ba lʋ nɔɔnʋ wʋlʋ tɩn, kʋntʋ tu b'a wanɩ o na Wɛ paarɩ dɩm na yɩ te tɩn." 4 Nikodɛm ma bwe-o o wɩ: "Nɔɔnʋ na yɩ nɔn-kwɩʋn, ba'a kɩ ta mʋ ba lʋ-o daga? O b'a wanɩ o joori o zʋ o nu wʋ sɩ ba daa lʋ-o." 5 Zezi ma lər-o o wɩ: "A lagɩ a ta cɩga dɩ nmʋ sɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ Wɛ na wʋ mɛ na dɩ DƖ Joro kʋm DƖ pa o na lʋr-dʋŋa tɩn, kʋntʋ tu b'a wanɩ o zʋ Wɛ paarɩ dɩm wʋnɩ. 6 Nabiinə na lʋgɩ nɔɔnʋ wʋlʋ tɩn, kʋ yɩ lʋgʋ baŋa ŋwɩa mʋ o jɩga. Kʋ daarɩ, Wɛ Joro kʋm na lʋgɩ wʋlʋ tɩn, kʋ yɩ Wɛ Joro kʋm ŋwɩa mʋ o jɩga. 7 Yɩ pa kʋ sʋ-m dɩ a na tagɩ kʋlʋ nɩ kʋ maŋɩ sɩ ba joori ba lʋ abam tɩn. 8 Kʋ na yɩ viu, kʋ yəni kʋ dʋlɩ mɛ dɩ mɛ kʋ na lagɩ tɩn mʋ. N yəni n ni kʋ sɔɔ kʋm, yɩ n yəri kʋ na nuŋi mɛ dɩ kʋ na maa ve mɛ tɩn. Kʋ yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ Wɛ Joro kʋm na pɛ wʋlʋ maama ŋwɩ-dʋŋa tɩn." 9 Nikodɛm ma bwe o wɩ: "Kʋ'ʋ kɩ ta mʋ kʋ kɩ kʋntʋ?" 10 Zezi ma lər-o o wɩ: "Nmʋ yɩ Zwifə bam karanyɩna mʋ, yɩ n daa n ta yəri wəənu tɩntʋ? 11 A lagɩ a ta cɩga dɩ nmʋ sɩ, d'ɩ yəni d'ɩ tɛ wəənu tɩlʋ d'ɩ na ye tɩn mʋ, yɩ d'ɩ kwəri d'ɩ ŋɔɔnɩ kʋlʋ d'ɩ na nɛ tɩn d'ɩ brɩ nɔɔna. Dɩ kʋntʋ dɩ, 'a ta ba sɛ dɩbam taanɩ dɩm. 12 A na tɛ lʋgʋ kʋntʋ baŋa wəənu taanɩ a brɩ abam yɩ 'a ba sɛ a ni tɩn, a laan na ŋɔɔnɩ Wɛ-sɔŋɔ wəənu a brɩ abam, 'a w'ʋ kɩ ta mʋ 'a sɛ a ni? 13 Nɔɔn-nɔɔnʋ tərə o na diini Wɛ-sɔŋɔ, kʋ na daɩ Nabiin-bu wʋm na zɩgɩ da o tu tɩn yɩranɩ. 14 Nɩ Moyisi dɛɛn na zəŋi can-na bɩsankwɩa kam o palɩ daa yuu nɩ kagʋa kam wʋnɩ te tɩn, ba nan maŋɩ sɩ ba kwe Nabiin-bu wʋm dɩ ba zəŋi wɛyuu nɩ kʋntʋ mʋ, 15 sɩ kʋ pa nɔɔnʋ wʋlʋ maama na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn na ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn." 16 Bɛŋwaanɩ Wɛ na tiini DƖ soe nabiinə tɩn mʋ pɛ DƖ tʋŋɩ DƖ Bu-dʋa sɩ o ba lʋgʋ baŋa, sɩ wʋlʋ maama na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn daa yɩ cɔgɩ, sɩ o na ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn. 17 Wɛ na tʋŋɩ DƖ Bu wʋm sɩ o ba lʋgʋ baŋa kʋntʋ tɩn, kʋ daɩ sɩ o di nabiinə taanɩ sɩ o cɔgɩ-ba, kʋ nan yɩ sɩ o vrɩ-ba lwarɩm wʋnɩ mʋ o yagɩ. 18 Wʋlʋ maama na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ Bu wʋm tɩn, ba daa b'a di o taanɩ. Kʋ daarɩ wʋlʋ maama na wʋ sɛ-o tɩn maŋɩ o ga bʋra mʋ, o na vɩn sɩ o sɛ Wɛ Bu-dʋa kam tɩn ŋwaanɩ. 19 Wɛ na di nabiinə taanɩ te tɩn mʋ tɩntʋ: Wɛ pɛ wʋlʋ na yɩ pooni tɩn mʋ ba lʋgʋ baŋa. Nabiinə nan soe lim ba dwe pooni dɩm ba tɩtʋŋ-balwaarʋ tɩm ŋwaanɩ. 20 Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na kɩ kəm-balwaarʋ tɩn culi pooni dɩm mʋ, o b'a sɛ sɩ o nuŋi dɩ yigə nɩ, sɩ o wo-balwaarʋ tɩm w'ʋ jalɩ jaja. 21 Wʋlʋ maama nan na tɔgɩ cɩga cwəŋə tɩn w'ʋ nuŋi pooni dɩm yigə mʋ, sɩ kʋ brɩ nɩ o tɩtʋŋa maama tɔgɩ Wɛ wʋbʋŋa mʋ. 22 Kʋntʋ kwaga nɩ Zezi dɩ o karabiə bam ma vu ba beeri Zude tɩ-balwa bam wʋnɩ. Ba ma daanɩ jəgə kam kʋntʋ nɩ, yɩ o miisi nɔɔna na wʋnɩ Wɛ ŋwaanɩ. 23 Zan dɛɛn maa wʋ Ɛnɔn nɩ. Tɩʋ kʋm kʋntʋ batwarɩ dɩdaanɩ Salim. O dɩ maa wʋra o miisi nɔɔna na wʋnɩ, na na daga je sɩm kʋntʋ nɩ tɩn ŋwaanɩ. Nɔɔna zanzan dɛɛn yəni ba tui o te maŋa maama, sɩ ba pa o miisi-ba na wʋnɩ. 24 Maŋa kam kʋntʋ nɩ ba ta wʋ jaanɩ Zan ba pɩ. 25 Zan karabiə badonnə dɛɛn ma magɩ kantɔgɔ dɩ Zwifu wʋdoŋ, dɩ nɔɔna na maŋɩ sɩ ba zarɩ ba tɩtɩ te sɩ kʋ tɔgɩ Zwifə bam cullu tɩm cwəŋə tɩn. 26 Ba ma vu Zan te ba ta dɩd-o ba wɩ: "Karanyɩna, d'ɩ nɛ nɔɔnʋ wʋlʋ dɛɛn na wʋ nmʋ tee nɩ yɩ n wʋ Zʋrdɛn bugə kam bubɛ dɩdoŋ dɩm nɩ tɩn. Nmʋ tagɩ o taanɩ n brɩ dɩbam. Lele kʋntʋ, o laan wʋra o miisi nɔɔna na wʋnɩ, yɩ nɔɔna zanzan tiini ba ve o te ba daarɩ dɩbam." 27 Zan ma ləri-ba o wɩ: "Kʋ ba cɔga. Nɔɔnʋ b'a wanɩ o na woŋo, yɩ kʋ na daɩ Wɛ mʋ pɛ-o-kʋ. 28 Abam tɩtɩ maŋɩ 'a yɩ amʋ maana tiinə dɩ a na tagɩ a wɩ, amʋ daɩ Krisi wʋm, sɩ kʋ yɩ Wɛ mʋ tʋŋɩ-nɩ sɩ a tɔgɩ Krisi wʋm yigə a ba. 29 Kʋ nyɩ dɩ nɔɔnʋ na di kaanɩ te tɩn mʋ, kʋ yɩ kan-barʋ wʋm tɩtɩ mʋ te kaanɩ wʋm. Ka-yiginu wʋm maa zɩgɩ daa nɩ yɩ o cəgə. O na nɛ nɩ kan-barʋ wʋm jɩgɩ wʋpolo dɩ o kaanɩ wʋm, o dɩ w'ʋ ta jɩgɩ wʋpolo. Kʋntʋ, a dɩ jɩgɩ wʋpolo kʋ ja gaalɩ. 30 Wʋntʋ nan maŋɩ sɩ o ji nɔn-kamunu mʋ, sɩ amʋ joori a ji nɔn-balaŋa. 31 Nɔɔnʋ wʋlʋ na nuŋi Wɛ te tɩn mʋ yɩ nɔn-kamunu o dwe nɔɔnʋ maama. Kʋ daarɩ wʋlʋ na nuŋi lʋgʋ baŋa tɩn yɩ lʋgʋ nyɩm mʋ. O ni-taanɩ dɩ maa yɩ lʋgʋ baŋa nyɩm. Wʋlʋ nan na nuŋi Wɛ-sɔŋɔ tɩn mʋ dwe maama. 32 O yəni o tɛ kʋlʋ o na niə yɩ o kwəri o na tɩn mʋ o brɩ nɔɔna. Dɩ kʋntʋ dɩ, nɔɔna ta ba sɛ o zaasɩm dɩm. 33 Nɔɔnʋ wʋlʋ nan na sɛ o zaasɩm dɩm tɩn, kʋntʋ tu sɩɩnɩ o brɩ nɩ Wɛ yɩ cɩga mʋ. 34 Bɛŋwaanɩ, kʋ na yɩ wʋlʋ wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn, Wɛ pɛ-o DƖ Joro kʋm kʋ tiini kʋ ja gaalɩ, yɩ kʋ paɩ o tɛ Wɛ tɩtɩ ni-taanɩ. 35 Ko Baŋa-Wɛ soe DƖ Bu wʋm yɩ DƖ pa-o dam woŋo maama baŋa nɩ. 36 Nɔɔnʋ wʋlʋ na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ Bu wʋm tɩn jɩgɩ ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn. Kʋ daarɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na vɩn Wɛ Bu wʋm tɩn b'a fɔgɩ o na ŋwɩa Wɛ tee nɩ. Wɛ ban-zɔŋɔ nan w'ʋ ta wʋ o yuu nɩ."

4

1-3 Farizɩan tiinə bam dɛɛn ma ni nɩ Zezi wʋra o paɩ nɔɔna zanzan tɔgɩ o kwaga kʋ dwe Zan, yɩ o ta kwəri o miisi-ba na wʋnɩ Wɛ ŋwaanɩ. Kʋ nan daɩ Zezi tɩtɩ mʋ miisi-ba na wʋnɩ, kʋ yɩ o karabiə bam mʋ miisi-ba. Zezi na maanɩ nɩ Farizɩan tiinə bam lwarɩ kʋntʋ tɩn, o ma zaŋɩ Zude nɩ o joori o maa ve Galile. 4 O na maa ve kʋntʋ tɩn, o maŋɩ sɩ o tɔgɩ Samari wʋnɩ mʋ o kɛ. 5 O ma vu o yi Samari tɩʋ kʋdoŋ, kʋ yɩrɩ mʋ Siswaarɩ. Kʋ batwarɩ dɩ tɩga kalʋ Zakɔbɩ dɛɛn na pɛ o bu Zʋzɛfʋ faŋa faŋa tɩn. 6 Zakɔbɩ dɛɛn jɩgɩ vʋlɩ je sɩm kʋntʋ nɩ, dɩ ta na wʋra dɩ zɩm maama. Zezi na ve taan kʋntʋ tɩn, o ma bwəni. O ma vu o jəni vʋlɩ dɩm ni nɩ. Kʋ dɛɛn yɩ wɩa tɩtarɩ nɩ mʋ. 7-8 O karabiə bam maa kɛ tɩʋ kʋm wʋ sɩ ba yəgi wʋdiu. Zezi na je da kʋntʋ tɩn, Samari tiinə kaanɩ wʋdoŋ laan ma ba sɩ o mɔ na. Zezi ma ta dɩd-o o wɩ, o kɩ na o pa-o sɩ o nyɔ. 9 Kaanɩ wʋm ma ta dɩ Zezi o wɩ: "Nmʋ yɩ Zwifu mʋ, yɩ amʋ yɩ Samari tu. Bɛɛ mʋ yɩ n ta n wɩ, a kɩ na a pa-m?" Kaanɩ wʋm tagɩ kʋntʋ, bɛŋwaanɩ Zwifə bam dɩ Samari tiinə dɛɛn warɩ daanɩ. 10 Zezi ma lər-o o wɩ: "Nmʋ ya na ye pɛɛrɩ dɩlʋ Wɛ na lagɩ DƖ pa-m tɩn, yɩ nmʋ ya na ye wʋlʋ na loori nmʋ na tɩn, nmʋ tɩtɩ ya mʋ w'ʋ loori amʋ, yɩ a pa nmʋ na balʋ na paɩ nabiinə ŋwɩ-dʋŋa tɩn." 11 Kaanɩ wʋm ma ta dɩd-o o wɩ: "A tu, nmʋ ba jɩgɩ goŋo yɩ vʋlɩ dɩm luunə. Nmʋ nan w'ʋ kɩ ta mʋ n mɔ na balʋ na paɩ nabiinə ŋwɩ-dʋŋa tɩn? 12 Dɩbam nabaarʋ Zakɔbɩ mʋ kʋgɩ vʋlɩ dɩntʋ o pa dɩbam. Wʋntʋ tɩtɩ dɩ o biə dɩ o vara maama dɛɛn mɔɔnɩ na yo mʋ faŋa faŋa ba nyɔa. Nmʋ nan bʋŋɩ n paɩ n dwe Zakɔbɩ mʋ naa?" 13 O ma lər-o o wɩ: "Kʋ na yɩ vʋlɩ dɩntʋ na bam, nɔɔnʋ wʋlʋ maama na nyɔgɩ-ba tɩn, na-nyɔm ta w'ʋ ja kʋntʋ tu. 14 Kʋ nan na yɩ na balʋ amʋ na w'ʋ pa tɩn, na-nyɔm daa b'a ja wʋlʋ na nyɔgɩ-ba tɩn. Na balʋ a na w'ʋ pa tɩn w'ʋ ji nɩnɛɛnɩ buli-yi mʋ te o wʋnɩ, yɩ dɩ w'ʋ ta burə na balʋ na paɩ ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn." 15 Kaanɩ wʋm daa ma ta dɩd-o o wɩ: "A tu, nan pa-nɩ na bam kʋntʋ, sɩ na-nyɔm daa yɩ ja-nɩ sɩ a taa tui yo a mɔɔnɩ na." 16 Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: "Ve n bəŋi n barʋ sɩ 'a da daanɩ 'a ba." 17 Kaanɩ wʋm ma ləri o wɩ, wʋm ba jɩgɩ barʋ. Zezi ma ta-o o wɩ: "Nmʋ na tagɩ nɩ n ba jɩgɩ barʋ tɩn yɩ cɩga mʋ. 18 Nmʋ ya n zʋ banna banu mʋ, yɩ nmʋ na wʋ nɔɔnʋ wʋlʋ tee nɩ lele kʋntʋ tɩn daɩ n barʋ. Kʋ yɩ cɩga mʋ n tagɩ n brɩ-nɩ." 19 Kaanɩ wʋm ma ta dɩd-o o wɩ: "A tu, amʋ lwarɩ nɩ n yɩ Wɛ nijoŋnu mʋ. 20 Dɩbam Samari tiinə nabaara bam dɛɛn tui piu kʋntʋ yuu mʋ ba zuli Wɛ. Kʋ daarɩ abam Zwifə bam brɩ nɩ, kʋ maŋɩ sɩ nɔɔna taa zuli Wɛ Zeruzalɛm nɩ mʋ." 21 Zezi laan ma ta dɩd-o o wɩ: "Kaanɩ, sɛ a taanɩ dɩm. Maŋa w'ʋ ba, yɩ abam daa b'a ta ve piu kʋntʋ yuu naa Zeruzalɛm sɩ 'a zuli d'ɩ Ko Wɛ da. 22 Abam Samari tiinə yəri wʋlʋ 'a na zuli tɩn. Dɩbam Zwifə bam nan ye wʋlʋ d'ɩ na zuli tɩn, bɛŋwaanɩ Wɛ tɔgɩ Zwifə bam jɩŋa mʋ DƖ vrɩ nabiinə ba lwarɩm wʋnɩ. 23 Kʋ daarɩ maŋa maa bɩɩnɩ lele kʋntʋ, yɩ balʋ na sɩɩnɩ ba zuli d'ɩ Ko Wɛ cɩga tɩn, ba'a zuli-DƖ dɩ Wɛ Joro dam dɩ cɩga. Mʋ d'ɩ Ko Wɛ na lagɩ sɩ nabiinə taa zuli-DƖ te tɩn. 24 Wɛ yɩ joro mʋ. Balʋ maama na lagɩ ba zuli-DƖ tɩn maŋɩ sɩ ba zuli-DƖ dɩ Wɛ Joro dam dɩ cɩga mʋ." 25 Kaanɩ wʋm ma ta o wɩ: "Amʋ ye sɩ Mesi wʋlʋ ba na bə nɩ Krisi tɩn w'ʋ ba. O nan na tuə, o'o ta Wɛ cɩga kam maama o brɩ dɩbam." 26 Zezi ma lər-o o wɩ: "Kʋ yɩ amʋ mʋ kʋntʋ, a zɩgɩ a ŋɔɔnɩ dɩ nmʋ." 27 Zezi karabiə bam laan ma joori ba ba. Ba na nɛ Zezi na zɩgɩ o ŋɔɔnɩ dɩ kaanɩ wʋm kʋntʋ tɩn, kʋ ma sʋ-ba. Dɩ kʋntʋ dɩ, ba wʋlʋwʋlʋ nan wʋ bwe o nii, 'bɛɛ mʋ o laga?' naa, 'bɛɛ mʋ yɩ Zezi ŋɔɔnɩ dɩ kaanɩ wʋm?' 28 Kaanɩ wʋm laan ma yagɩ o kɔɔrʋ wʋm, yɩ o daarɩ o vu tɩʋ kʋm wʋ. O na yi da tɩn, o ma ta dɩ nɔɔna bam o wɩ: 29 "Ba-na 'a nii nɔɔnʋ, o na tagɩ amʋ na kɩ kʋlʋ maama tɩn o brɩ-nɩ. A yəri wʋntʋ mʋ w'ʋ ta yɩ Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn naa?" 30 O na tagɩ o brɩ-ba kʋntʋ tɩn, ba ma nuŋi tɩʋ kʋm wʋnɩ ba maa ve Zezi te. 31 Kantʋ maŋa kam nɩ Zezi karabiə bam ma ta dɩd-o sɩ o di wʋdiu. 32 O ma ləri-ba o wɩ: "A maŋɩ a jɩgɩ wʋdiu. Abam nan yəri kʋ na yɩ wʋdiu kʋlʋ tɩn." 33 O karabiə bam laan ma bwe daanɩ ba wɩ: "Nɔɔnʋ mʋ nan ga jaanɩ wʋdiu o ba o pa-o naa?" 34 Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: "Amʋ wʋdiu kʋm yɩ sɩ a tɔgɩ wʋlʋ wʋm na tʋŋɩ-nɩ tɩn wʋbʋŋa mʋ, sɩ a tʋŋɩ o tɩtʋŋa yam a ti. 35 Abam yəni 'a tɛ nɩ: 'Kʋ daarɩ canɩ sɩna mʋ sɩ d'ɩ kɩ faa.' Amʋ nan lagɩ a ta abam sɩ 'a fɔgɩ 'a nii karɩ sɩm na yɩ te tɩn. Faa kʋm bɩga, kʋ laan daarɩ zagɩm mʋ. 36 Maŋa kam yiə, sɩ wʋlʋ na kɩ faa kʋm tɩn joŋi o ŋwɩɩrʋ. Faa kʋm nyɩ dɩ nɔɔna balʋ Wɛ na vrɩ DƖ pa ba na ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn mʋ, sɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na dugi tɩn dɩ wʋlʋ na zagɩ tɩn maama wəli daanɩ ba na wʋpolo. 37 Taanɩ dɩntʋ yɩ cɩga mʋ: 'Nɔɔnʋ mʋ dugə, yɩ wʋdoŋ zagɩ.' 38 Kʋntʋ tɩn, a tʋŋɩ abam sɩ 'a vu 'a beeri nɔɔna mʋ 'a pa Wɛ. Kʋ nyɩ nɩnɛɛnɩ abam wʋ vagɩ mɩna, yɩ 'a laan w'ʋ vu 'a zagɩ-ya. Nɔɔna badonnə mʋ vagɩ-ya, yɩ abam di nyɔɔrɩ ba tɩtʋŋa yam baŋa nɩ." 39 Samari tiinə kaanɩ wʋm dɛɛn na tagɩ o brɩ o tɩʋ kʋm tiinə nɩ Zezi tagɩ wʋm na kɩ kʋlʋ maama o brɩ-o tɩn, kʋ ma pa Samari tiinə zanzan kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi. 40 Samari tiinə bam ma vu Zezi te, ba loor-o sɩ o maŋɩ ba tee nɩ. O ma kɩ da yale dɩ ba. 41 Nɔɔna zanzan daa ta ma kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o o ni-taanɩ dɩm ŋwaanɩ. 42 Ba ma ta dɩ kaanɩ wʋm ba wɩ: "Dɩbam laan kɩ d'ɩ wʋ-dɩdʋa dɩd-o, yɩ kʋ daa daɩ nmʋ na tagɩ kʋlʋ n brɩ dɩbam tɩn ŋwaanɩ. Dɩbam tɩtɩ ni o taanɩ dɩm, yɩ d'ɩ kwəri d'ɩ lwarɩ nɩ wʋntʋ mʋ sɩɩnɩ o yɩ wʋlʋ na vrɩ nabiinə lwarɩm wʋnɩ tɩn." 43 Da yale yam dɛɛn na kɛ tɩn, Zezi ma zaŋɩ o maa ve o tɩtɩ tɩʋ Galile. 44 Zezi tɩtɩ dɛɛn mʋ tagɩ o wɩ, ba ba nɩgɩ Wɛ nijoŋnu o tɩtɩ tɩʋ nɩ. 45 Zezi nan na ve o yi Galile tɩn, nɔɔna ma jeer-o lanyɩranɩ, bɛŋwaanɩ ba ya na ve Zeruzalɛm sɩ ba di Pakɩ candiə kam tɩn, ba nɛ wo-kɩnkagɩla yalʋ maama o na kɩ da tɩn. 46 Zezi laan ma joori o vu Kana, Galile tɩʋ nɩ. Kʋ yɩ jəgə kalʋ o ya na pɛ na bam ji tweeru biə sana tɩn mʋ. Dɩdɛɛrʋ wʋdoŋ maa wʋ Kapɛrnawum nɩ, yɩ o bu ba jɩgɩ yazurə. 47 O na lwarɩ nɩ Zezi nuŋi Zude nɩ o ba Galile tɩn, o ma zaŋɩ o vu o te, o loor-o sɩ o vu Kapɛrnawum o pa o bu wʋm na yazurə, o na lagɩ o tɩ tɩn ŋwaanɩ. 48 Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: "Abam na wʋ nɛ wo-kɩnkagɩla yalʋ na brɩ nɩ Wɛ tʋŋɩ-nɩ tɩn, abam b'a fɔgɩ 'a sɛ amʋ." 49 Dɩdɛɛrʋ wʋm daa ma ta o wɩ: "A tu, pa d'ɩ vu lɩla sɩ a bu wʋm w'ʋ zɩgɩ o tɩ." 50 Zezi laan ma ta dɩd-o o wɩ: "Ve sɔŋɔ, sɩ n bu wʋm daa b'a tɩ." Nɔɔnʋ wʋm ma kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi na tagɩ te tɩn, yɩ o zaŋɩ o viiri. 51 O ta na wʋ cwəŋə nɩ o maa ve sɔŋɔ tɩn, mʋ o tɩntʋŋna tu ba jeer-o, yɩ ba ta ba wɩ: "N bu wʋm nɛ yazurə." 52 O ma bwe-ba o wɩ: "Maŋa kɔɔ mʋ kʋ garɩ bu wʋm yɩra nɩ?" Ba ma ta ba wɩ: "Kʋ yɩ diin, wɩa tɩtarɩ nɩ mʋ, o paa kam yag-o." 53 Ba na tagɩ kʋntʋ tɩn, nɔɔnʋ wʋm ma guli nɩ kʋ yɩ maŋa kam kʋntʋ nɩ n'ɔɔ mʋ Zezi tagɩ o wɩ, o bu wʋm daa b'a tɩ. O dɩ o sɔŋɔ tiinə maama laan ma kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi. 54 Mʋ Zezi na kɩ wo-kɩnkagɩlɩ dɩlʋ, o kɩ kuni bɩle Galile nɩ, o na nuŋi Zude o joori o ba tɩn.

5

1 Kʋntʋ kwaga nɩ Zezi ma zaŋɩ o vu Zeruzalɛm, sɩ o tɔgɩ o di Zwifə bam candiə kadoŋ. 2 Bugə kadoŋ mʋ wʋra, ka na batwarɩ dɩ tɩʋ kʋm ni dɩlʋ peeni na tɔgɩ da tɩn. Ka yɩrɩ dɩ Zwifə bam taanɩ mʋ yɩ Betizata. Ba dɛɛn te pwe sɩnu mʋ ka ni nɩ. 3 Yawɩɩna zanzan dɛɛn yəni ba tigi pwe sɩm kuri nɩ. Badaara yɩ lilwə dɩ gwanɩ dɩ kwaarʋ. ((Ba tigi da ba cəgə, sɩ Wɛ malɛka mʋ ba ka pɔgɩlɩ na bam. 4 Ka na yəni ka pɔgɩlɩ na bam kʋntʋ doŋ, yawɩɩnʋ wʋlʋ na w'ʋ loori yigə o tu na bam wʋnɩ tɩn w'ʋ na yazurə dɩ yawɩʋ kʋlʋ maama na jɩg-o tɩn.)) 5 Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɛɛn ma wʋra, o na ba jɩgɩ yazurə kʋ yi nɩ bɩna fiintɔ nana (38 ) te. 6 Zezi ma na o na tigi da tɩn, yɩ o lwarɩ nɩ o ya maŋɩ o ba jɩgɩ yazurə kʋ daanɩ. O ma ta dɩ nɔɔnʋ wʋm o wɩ: "Nmʋ lagɩ sɩ n na yazurə na?" 7 Yawɩɩnʋ wʋm ma lər-o o wɩ: "A tu, bugə kam na bam na yəni ba pɔgɩlɩ, a ba jɩgɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na w'ʋ kwe-nɩ o ja tu na bam wʋnɩ tɩn. A na yəni a kwaanɩ sɩ a tu, nɔɔnʋ mʋ w'ʋ tu o loori amʋ." 8 Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: "Zaŋɩ wɛɛnɩ, sɩ n kwe n sara kam n ta n veə." 9 O na tagɩ kʋntʋ tɩn, nɔɔnʋ wʋm ma sɩɩnɩ o na yazurə bɩdwɩ baŋa nɩ, yɩ o zaŋɩ o kwe o sara kam o veə. Kʋ yɩ Zwifə bam siun dɛ nɩ mʋ kʋ kɩ kʋntʋ. 10 Kʋntʋ ŋwaanɩ Zwifə yigə tiinə bam ma ta dɩ nɔɔnʋ wʋm ba wɩ: "Zɩm yɩ dɩbam siun dɛ mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ kʋ culə sɩ n ta n ze n sara kam." 11 O ma ləri-ba o wɩ: "Nɔɔnʋ wʋlʋ na pɛ amʋ na yazurə tɩn mʋ tagɩ o wɩ, a kwe a sara kam a taa veə." 12 Ba ma bwe-o ba wɩ: "Nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ yɩ wɔɔ mʋ, yɩ o wɩ n kwe n sara kam n ta n veə?" 13 O maa daa yəri wʋlʋ na pɛ o na yazurə yam tɩn, bɛŋwaanɩ Zezi zʋ nɔn-kɔgɔ kʋm wʋ yɩ o daa wʋ nɛ-o. 14 Kʋ na kɩ fɩɩn tɩn, Zezi ma vu o jeer-o Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ. O ma ta dɩd-o o wɩ: "Nii, nmʋ laan nɛ yazurə. Nan daa n yɩ kɩ lwarɩm, sɩ wo-lɔŋɔ kʋlʋ na dwe kʋntʋ tɩn daa yɩ kɩ-m." 15 Nɔɔnʋ wʋm laan ma vu o ta dɩ Zwifə yigə tiinə bam o wɩ: "Kʋ yɩ Zezi ya mʋ pɛ a na yazurə." 16 Zwifə yigə tiinə bam dɛɛn maa wʋra ba yaarɩ Zezi, dɩ o na pɛ yawɩɩnʋ wʋm na yazurə ba siun dɛ dɩm nɩ tɩn ŋwaanɩ. 17 Zezi ma ləri-ba o wɩ: "A Ko Wɛ yəni DƖ kɩ kʋlʋ DƖ wʋbʋŋa na lagɩ tɩn mʋ maŋa maama. Amʋ dɩ nan kɩ kʋntʋ mʋ." 18 O na tagɩ kʋntʋ tɩn ŋwaanɩ mʋ pɛ Zwifə yigə tiinə bam laan tiini ba bʋŋɩ o gʋm. Kʋ nan daɩ nɩ ba na wɩ o cɔgɩ ba siun dɛ cullu tɩm tɩn m'a ŋwaanɩ, kʋ yɩ o na tagɩ o wɩ Wɛ yɩ o tɩtɩ Ko tɩn mʋ. O taanɩ dɩm kʋntʋ brɩ nɩ o dɩ Wɛ yɩ bɩdwɩ mʋ. 19 Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: "A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, amʋ na yɩ Wɛ Bu wʋm tɩn, a b'a wanɩ a kɩ kʋlʋkʋlʋ a tɩtɩ nɩ, kʋ na daɩ kʋlʋ a na nɛ a Ko Wɛ na kɩ tɩn. A Ko na kɩ kʋlʋ tɩn mʋ amʋ dɩ w'ʋ kɩ. 20 Bɛŋwaanɩ Baŋa-Wɛ soe DƖ Bu wʋm yɩ DƖ maa brɩ-o kʋlʋ maama DƖ tɩtɩ na kɩ tɩn. DƖ nan w'ʋ brɩ-o wo-kamunnu tɩlʋ na dwe tɩntʋ tɩn sɩ o kɩ, yɩ kʋ'ʋ sʋ abam. 21 Kʋntʋ, Baŋa-Wɛ na bi nɔɔna DƖ pa ba yagɩ tʋʋnɩ yɩ DƖ pa-ba ŋwɩ-dʋŋa te tɩn, DƖ Bu wʋm dɩ w'ʋ pa balʋ o na lagɩ tɩn na ŋwɩ-dʋŋa. 22 Kʋlʋ na wəli da tɩn, Baŋa-Wɛ tɩtɩ b'a di nɔɔn-nɔɔnʋ taanɩ. DƖ nan pɛ DƖ Bu wʋm ni sɩ o di nabiinə maama taanɩ. 23 Kʋntʋ w'ʋ pa nɔɔna maama zuli Wɛ Bu wʋm, nɩ ba na zuli o Ko Wɛ te tɩn. Wʋlʋ maama na ba zuli Wɛ Bu wʋm tɩn, o ba zuli o Ko Wɛ dɩlʋ na tʋŋ-o tɩn dɩ mʋ." 24 Zezi daa ma ta o wɩ: "A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, wʋlʋ maama na ni a taanɩ dɩm yɩ o daarɩ o kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn, kʋntʋ tu jɩgɩ ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn. Ba daa b'a di o taanɩ. Kʋntʋ tu nuŋi tʋʋnɩ wʋnɩ mʋ, o zʋ ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn wʋnɩ. 25 A lagɩ a ta cɩga dɩ abam sɩ, maŋa maa bɩɩna lele kʋntʋ, yɩ balʋ na ba jɩgɩ ŋwɩa Wɛ tee nɩ tɩn w'ʋ ni amʋ Wɛ Bu wʋm kwərə. Balʋ na sɛ-ka tɩn w'ʋ na Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam. 26 Kʋntʋ, Wɛ na yɩ ŋwɩa tu tɩn, mʋ DƖ pɛ wʋlʋ na yɩ DƖ Bu wʋm tɩn dɩ ji ŋwɩa tu. 27 DƖ ma kwəri DƖ pa-o ni sɩ o di nabiinə taanɩ, o na yɩ Nabiin-bu wʋm tɩn ŋwaanɩ. 28 Yɩ pa-na kʋ sʋ abam dɩ a na tagɩ woŋo kʋlʋ tɩn. Maŋa maa bɩɩna, yɩ balʋ maama na tɩgɩ tɩn w'ʋ ni amʋ kwərə, 29 yɩ ba nuŋi ba yibeelə wʋnɩ. Balʋ maama na kɩ lanyɩranɩ tɩn w'ʋ bi ba taa ŋwɩ Wɛ tee nɩ. Kʋ daarɩ balʋ maama na kɩ wo-balwaarʋ tɩn w'ʋ bi, yɩ ba di ba taanɩ, yɩ ba na cam. 30 A b'a wanɩ a kɩ kʋlʋkʋlʋ amʋ tɩtɩ nɩ. Amʋ tɔgɩ a Ko ni mʋ a maa di nabiinə taanɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ amʋ sarɩya dim dɩm yɔɔrɩ dɩ yɩ cɩga mʋ, bɛŋwaanɩ amʋ ba kwaanɩ sɩ a kɩ kʋlʋ amʋ tɩtɩ na lagɩ tɩn, kʋ yɩ Wɛ na tʋŋɩ-nɩ sɩ a kɩ kʋlʋ DƖ na lagɩ tɩn mʋ." 31 Zezi ta ma ta dɩ Zwifə yigə tiinə bam o wɩ: "A tɩtɩ yɩranɩ mʋ ya na brɩ a cɩga kam, kʋ daɩ fɩfɩʋn sɩ 'a sɛ nɩ a taanɩ dɩm yɩ cɩga. 32 Nɔɔnʋ wʋdoŋ nan mʋ zɩgɩ amʋ cɩga kam kwaga nɩ, kʋ yɩ amʋ Ko Wɛ mʋ, yɩ a ye nɩ wʋntʋ jɩgɩ cɩga dɩ o na tɛ amʋ taanɩ te tɩn. 33 Abam ya tʋŋɩ nɔɔna Zan tee nɩ yɩ o ta amʋ cɩga o brɩ-ba. 34 Kʋ na yɩ amʋ, a ya ba lagɩ sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ pa amʋ cɩga kam maana. A nan tagɩ Zan taanɩ abam ŋwaanɩ mʋ, sɩ kʋ wanɩ kʋ wəli abam sɩ 'a na vrɩm lwarɩm wʋnɩ. 35 Zan dɛɛn nyɩ dɩ kanɩa mini na tiini dɩ jɩgɩ pooni te tɩn mʋ. Abam ma sɛ sɩ 'a tɔgɩ o taanɩ dɩm dɩ wʋpolo maŋa fɩnfɩɩn yɩranɩ, yɩ 'a laan kwe 'a yagɩ. 36 A nan jɩgɩ maana yalʋ na daga ya dwe Zan na pɛ yalʋ tɩn. Tɩtʋŋa yam a Ko Wɛ na pɛ-nɩ sɩ a tʋŋɩ tɩn, yantʋ mʋ a jɩgɩ a tʋŋa, yɩ yantʋ mʋ pa-nɩ cɩga nɩ Wɛ mʋ sɩɩnɩ DƖ tʋŋɩ-nɩ. 37 A Ko Wɛ dɩlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn zɩgɩ a cɩga kam kwaga nɩ. Abam nan maŋɩ 'a wʋ cəgi DƖ kwərə, naa 'a na DƖ na nyɩ te tɩn. 38 Abam wʋ joŋi DƖ taanɩ dɩm 'a kɩ 'a wʋ nɩ. 'A na wʋ sɛ wʋlʋ wʋm DƖ na tʋŋɩ tɩn mʋ brɩ kʋntʋ. 39 Abam yəni 'a kwaanɩ 'a zaasɩ Wɛ twaanʋ tɩm, bɛŋwaanɩ 'a bʋŋɩ nɩ tɩntʋ ŋwaanɩ mʋ 'a w'ʋ na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn. Kʋ nan yɩ amʋ taanɩ mʋ twaanʋ tɩm kʋntʋ tɛa. 40 Abam nan ta ba sɛ sɩ 'a ba amʋ te, sɩ kʋ pa 'a na ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn. 41 A nan ba bʋŋɩ sɩ nabiinə ta pa amʋ zulə. 42 Kʋ na yɩ abam, amʋ ye 'a wʋrʋ. A ye nɩ Wɛ sono təri 'a bɩcara nɩ. 43 Amʋ nan jaanɩ a Ko yɩrɩ mʋ a ba, yɩ abam vɩn sɩ 'a jeeri-nɩ. Nɔɔnʋ wʋlʋ nan na jaanɩ o tɩtɩ yɩrɩ o ba, 'a w'ʋ jeeri kʋntʋ tu. 44 Abam nan lagɩ sɩ 'a ta'a joŋi zulə mʋ da-tee nɩ, yɩ 'a ba lagɩ sɩ 'a kɩ kʋlʋ na w'ʋ pa 'a na zulə Wɛ dɩlʋ na ba jɩgɩ doŋ tɩn tee nɩ. Kʋntʋ mʋ 'a warɩ 'a kɩ 'a wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ. 45 'A yɩ ta'a bʋŋɩ nɩ, amʋ mʋ w'ʋ vɩn abam bʋra a Ko Wɛ tee nɩ. Kʋ yɩ Moyisi wʋm abam ya na bʋŋɩ sɩ 'a w'ʋ na ŋwɩa Wɛ tee nɩ o ŋwaanɩ tɩn mʋ w'ʋ vɩn abam bʋra. 46 Abam ya na sɩɩnɩ 'a sɛ Moyisi na tagɩ kʋlʋ tɩn, 'a ya w'ʋ sɛ amʋ dɩ, bɛŋwaanɩ wʋntʋ pʋpʋnɩ amʋ taanɩ mʋ. 47 Abam nan maŋɩ 'a wʋ sɛ o na pʋpʋnɩ kʋlʋ tɩn. Kʋntʋ tɩn, 'a nan w'ʋ kɩ ta mʋ 'a sɛ amʋ na tagɩ kʋlʋ tɩn?"

6

1 Dɛ dɩdwɩ Zezi dɩ o karabiə bam ma zaŋɩ ba vu ba bɛ Galile nɩnɩʋ kʋm bubɛ dɩdoŋ dɩm. Nɔɔna badaara bə-ka nɩ Tiberiyadɩ nɩnɩʋ mʋ. 2 Nɔn-kɔgɔ zanzan maa tɔgɩ o kwaga, bɛŋwaanɩ ba nɛ wo-kɩnkagɩla yalʋ o na kɩ o pa yawɩɩna na yazurə tɩn. 3-4 Kʋ dɛɛn twɛ sɩ Zwifə bam di ba candiə kalʋ yɩrɩ na yɩ Pakɩ tɩn. Zezi ma vu o di piu yuu o jəni da dɩ o karabiə bam. 5 O ma kwəni o yuu o nii, yɩ o na nɩ kɔgɔ zanzan mʋ maa bɩɩnɩ o te. O ma ta dɩ Filipi o wɩ: "D'ɩ w'ʋ kɩ ta mʋ d'ɩ na wʋdiu, sɩ d'ɩ yəgi d'ɩ pa nɔɔna bantʋ maama sɩ ba di?" 6 O na tagɩ kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ sɩ o ma nii Filipi wʋbʋŋa na yɩ te tɩn mʋ, sɩ o maŋɩ o ye o na w'ʋ kɩ te. 7 Filipi ma lər-o o wɩ: "D'ɩ na lagɩ d'ɩ yəgi dɩpɛ sɩ nɔɔnʋ maama na fɩnfɩɩn o di, kʋ səbu kʋm w'ʋ dwəni səbu-dala biə-yale (200 ). " 8 O karabiə bam dɩdʋa, Andre wʋlʋ na yɩ Simɔn Pɩyɛɛrɩ nyaanɩ tɩn, ma ta o wɩ: 9 "Nii, bu wʋdoŋ mʋ wʋ yo seeni, o jɩgɩ dɩpwa yanu dɩ kaləŋ-balɛ sɩle. Kʋ nan b'a wanɩ kʋ yi nɔɔna bantʋ maama dim." 10 Zezi laan ma ta dɩ ba o wɩ: "'A nan pa nɔɔna bam jəni tɩga nɩ." Gaarʋ tiini tɩ wʋra jəgə kam kʋntʋ nɩ. Nɔɔna bam maama ma jəni tɩga nɩ. Ba yi nɩnɛɛnɩ baara mʋrr-tɩnu (5 .000 ), kʋ wəli dɩ kaana dɩ biə. 11 Zezi ma kwe dɩpwa yam yɩ o kɩ Wɛ le ya ŋwaanɩ. O ma daarɩ o maŋɩ-ya o pa nɔɔna bam na je tɩga nɩ tɩn. O ma kɩ Wɛ le kale sɩm dɩ ŋwaanɩ yɩ o pa-ba. Nɔɔna bam maama ma di nɩ ba na lagɩ te tɩn. 12 Ba ma di ba su ba daarɩ. Zezi ma ta dɩ o karabiə bam o wɩ: "Ve-na 'a twɛ cicwəəru tɩlʋ na daarɩ tɩn, sɩ 'a yɩ yagɩ sɩ tɩ cɔgɩ." 13 Ba ma twɛ tɩ maama ba su tɩtwarʋ fugə-tɩle. Dɩpwa yanu yam ba na di ba daarɩ tɩn cicwəəru yɩranɩ mʋ kʋntʋ. 14 Nɔɔna bam na nɛ wo-kɩnkagɩlɩ dɩm Zezi na kɩ tɩn, ba ma ta ba wɩ: "Kʋ sɩɩnɩ kʋ yɩ cɩga mʋ, Wɛ nijoŋnu wʋlʋ ya na maŋɩ sɩ o ba lʋgʋ baŋa tɩn mʋ tɩntʋ." 15 Zezi laan ma lwarɩ nɩ ba lagɩ ba pa o ji ba pɛ dɩ dam mʋ. O na lwarɩ kʋntʋ tɩn, o ma zaŋɩ o joori o vu o di piu yuu o wʋra o yɩranɩ. 16 Dɩdaanɩ na yi tɩn, Zezi karabiə bam ma vu ba yi nɩnɩʋ kʋm ni. 17 Ba ma zʋ naboro ba tɔgɩ nɩnɩʋ kʋm wʋ ba maa ve Kapɛrnawum. Tɩga maa tiini ka yi, yɩ Zezi daa ta wʋ tu ba te. 18 Vu-dɩʋ laan ma zaŋɩ kʋ fufugə kʋ pa na bam pɔgɩla. 19 Zezi karabiə bam ma co naboro kʋm ba vu ba yi nɩnɛɛnɩ kilomɛtra yanu naa yardʋ te. Ba laan ma na Zezi na ve na bam baŋa nɩ o maa bɩɩnɩ ba te. Fʋʋnɩ ma zʋ-ba. 20 Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: "'A yɩ ta'a kwarɩ fʋʋnɩ, sɩ kʋ yɩ amʋ." 21 Ba ma bʋŋɩ sɩ ba pa Zezi zʋ naboro kʋm, dɩ ba dɛ ba yi buburu ni, jəgə kalʋ ba ya na maa ve tɩn. 22 Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, nɔn-kɔgɔ kʋlʋ na maŋɩ nɩnɩʋ kʋm bubɛ dɩdoŋ dɩm nɩ tɩn ma maanɩ nɩ, naboro dɩdʋa yɩranɩ ya mʋ wʋra. Ba maa ye nɩ Zezi karabiə bam kɛ ba daar-o, yɩ o wʋ dɛ o zʋ ba naboro kʋm o vu. 23 Nabwəəru tɩdonnə ma nuŋi Tiberiyadɩ tɩ ba, tɩ yi bubɛ dɩlʋ nɔn-kɔgɔ kʋm na wʋra tɩn. Kʋ yɩ jəgə kam kʋntʋ nɩ mʋ d'ɩ Yuutu Zezi ya kɩ Wɛ le wʋdiiru tɩm ŋwaanɩ, yɩ o daarɩ o pa nɔɔna bam di tɩn. 24 Nɔɔna bam na lwarɩ nɩ Zezi dɩ o karabiə bam daa tərə tɩn, ba ma zʋ nabwəəru tɩm wʋ ba maa ve Kapɛrnawum sɩ ba beer-o. 25 Nɔɔna bam na bɛ nɩnɩʋ kʋm tɩn, ba ma na Zezi. Ba ma bwe-o ba wɩ: "Karanyɩna, maŋa kɔɔ mʋ n tu yoba?" 26 Zezi ma ləri-ba o wɩ: "A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, abam na karɩ 'a beeri amʋ tɩn, kʋ daɩ 'a na nɛ wo-kɩnkagɩla yalʋ na brɩ nɩ Wɛ tʋŋɩ-nɩ tɩn ŋwaanɩ. Kʋ yɩ 'a na di wʋdiiru tɩm 'a su tɩn ŋwaanɩ mʋ 'a beeri amʋ. 27 'A nan yɩ ta'a tʋŋɩ-na wʋdiu kʋlʋ na w'ʋ ba kʋ cɔgɩ tɩn m'a ŋwaanɩ. 'A ta'a tʋŋɩ wʋdiu kʋlʋ na w'ʋ pa 'a na ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn ŋwaanɩ. Amʋ Nabiin-bu wʋm mʋ w'ʋ pa abam kʋntʋ wʋdiu kʋm, bɛŋwaanɩ a Ko Wɛ mʋ pɛ-nɩ ni sɩ a taa tʋŋa a pa-DƖ." 28 Ba laan ma bwe-o ba wɩ: "Dɩbam nan w'ʋ kɩ ta mʋ, sɩ d'ɩ ta'a tʋŋɩ tɩtʋŋa yalʋ Wɛ na lagɩ tɩn?" 29 O ma ləri-ba o wɩ: "Tɩtʋŋɩ dɩlʋ Wɛ na lagɩ sɩ abam tʋŋɩ tɩn, kʋ yɩ sɩ 'a sɛ wʋlʋ DƖ na tʋŋɩ tɩn mʋ." 30 Ba ma ta bwe-o ba wɩ: "Wo-kɩnkagɩlɩ dɔɔ mʋ nmʋ w'ʋ kɩ, sɩ d'ɩ wanɩ d'ɩ lwarɩ nɩ Wɛ mʋ sɩɩnɩ DƖ tʋŋɩ nmʋ, sɩ d'ɩ laan sɛ-m? Nmʋ w'ʋ kɩ bɛɛ mʋ n brɩ dɩbam? 31 Faŋa faŋa tɩn, dɩbam nabaara dɛɛn na wʋ kagʋa wʋnɩ maŋa kalʋ nɩ tɩn, ba di wʋdiu kʋlʋ yɩrɩ na yɩ 'Maanɩ' tɩn mʋ, nɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na tagɩ te kʋ wɩ: 'O pɛ-ba wʋdiu kʋlʋ na nuŋi Wɛ-sɔŋɔ nɩ tɩn yɩ ba di.' " 32 Zezi ma ləri-ba o wɩ: "A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, kʋ daɩ Moyisi mʋ pɛ abam wʋdiu kʋlʋ na nuŋi Wɛ-sɔŋɔ nɩ tɩn. Kʋ nan yɩ a Ko Wɛ mʋ paɩ abam wʋdiu kʋlʋ na nuŋi DƖ sɔŋɔ nɩ yɩ kʋ yɩ wʋdiu cɩga cɩga tɩn. 33 Bɛŋwaanɩ wʋdiu kʋlʋ Wɛ na paɩ tɩn mʋ yɩ wʋlʋ na nuŋi DƖ sɔŋɔ nɩ o tu o ba lʋgʋ baŋa o paɩ nabiinə ŋwɩ-dʋŋa tɩn." 34 Ba ma ta dɩd-o ba wɩ: "Dɩbam tu, ta n paɩ dɩbam wʋdiu kʋm kʋntʋ maŋa maama." 35 Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: "Amʋ yɩ wʋdiu kʋlʋ na paɩ nabiinə ŋwɩ-dʋŋa tɩn. Wʋlʋ maama na tu amʋ te tɩn, kana daa b'a ja kʋntʋ tu. Wʋlʋ maama na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn, na-nyɔm daa b'a ja kʋntʋ tu. 36 A nan maŋɩ a ta a brɩ abam nɩ, 'a nɛ amʋ yɩ 'a ta ba sɛ-nɩ. 37 Kʋ daarɩ wʋlʋ maama a Ko Wɛ na pɛ amʋ tɩn w'ʋ ba amʋ te. Wʋlʋ maama nan na tu amʋ te tɩn, a b'a fɔgɩ a vɩn kʋntʋ tu. 38 Bɛŋwaanɩ amʋ nuŋi Wɛ-sɔŋɔ a ba sɩ a kɩ wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn wʋbʋŋa mʋ, sɩ kʋ daɩ a tɩtɩ wʋbʋŋa. 39 Wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn wʋbʋŋa na lagɩ kʋlʋ tɩn mʋ yɩ sɩ a yɩ yagɩ a pa balʋ maama DƖ na pɛ-nɩ tɩn wʋlʋwʋlʋ je, sɩ a daarɩ a pa ba maama joori ba bi lʋgʋ tiim dɛ nɩ. 40 A Ko Wɛ wʋbʋŋa mʋ yɩ sɩ, wʋlʋ maama na lwarɩ DƖ Bu wʋm yɩ o kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn, sɩ kʋntʋ tu na ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn. A'a pa kʋntʋ tu joori o bi lʋgʋ tiim dɛ dɩm nɩ." 41 Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, Zwifə bam maa pʋʋna dɩ o na tagɩ o wɩ, wʋm mʋ yɩ wʋdiu kʋlʋ na nuŋi Wɛ-sɔŋɔ nɩ tɩn. 42 Ba maa tɛ ba wɩ: "Wʋntʋ mʋ daɩ Zʋzɛfʋ bu Zezi wʋm na? D'ɩ ye o nu dɩ o ko. Bɛɛ mʋ yɩ o laan nan ta wɩ, o nuŋi Wɛ-sɔŋɔ nɩ mʋ o ba?" 43 Zezi ma ləri-ba o wɩ: "Yagɩ-na, 'a yɩ ta'a pʋʋna. 44 Nɔɔn-nɔɔnʋ b'a wanɩ o ba amʋ te, kʋ na daɩ a Ko Wɛ dɩlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn mʋ vaŋɩ kʋntʋ tu jɩŋa sɩ o ba amʋ te. Amʋ w'ʋ pa kʋntʋ tu joori o bi lʋgʋ tiim dɛ dɩm nɩ. 45 Kʋ pʋpʋnɩ faŋa faŋa Wɛ nijoŋnə tɔnɔ kʋm wʋnɩ kʋ wɩ: 'Ba maama w'ʋ zaasɩ Wɛ tee nɩ.' Wʋlʋ maama nan na cəgi a Ko Wɛ taanɩ dɩm yɩ o sɛ DƖ zaasɩm dɩm tɩn w'ʋ ba amʋ te. 46 Kʋ nan daɩ nɩ nɔɔnʋ mʋ nɛ a Ko Wɛ, kʋ yɩ amʋ na nuŋi DƖ te tɩn yɩranɩ mʋ nɛ-DƖ. 47 A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, wʋlʋ na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn mʋ jɩgɩ ŋwɩ-dʋŋa kalʋ na ba ti tɩn. 48 Amʋ yɩ wʋdiu kʋlʋ na paɩ nabiinə ŋwɩ-dʋŋa tɩn. 49 Faŋa faŋa tɩn, abam nabaara dɛɛn na wʋ kagʋa kam wʋnɩ tɩn, ba di wʋdiu kʋlʋ yɩrɩ na yɩ 'Maanɩ' tɩn, yɩ ba ta wʋ lugi tʋʋnɩ. 50 Kʋ daarɩ kʋntʋ yɩ wʋdiu kʋlʋ na nuŋi Wɛ-sɔŋɔ, yɩ wʋlʋ na di-kʋ tɩn, tʋʋnɩ daa b'a ja kʋntʋ tu. 51 Amʋ yɩ wʋdiu kʋlʋ na nuŋi Wɛ-sɔŋɔ nɩ yɩ kʋ jɩgɩ ŋwɩa kʋ paɩ nabiinə tɩn. Wʋlʋ maama na di wʋdiu kʋm kʋntʋ tɩn w'ʋ ta ŋwɩ mʋ maŋa maama. Wʋdiu kʋlʋ a na w'ʋ pa nabiinə tɩn yɩ a yɩra yam mʋ, sɩ kʋ pa nabiinə taa jɩgɩ ŋwɩ-dʋŋa." 52 Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, Zwifə bam laan ma tiini ba magɩ kantɔgɔ daanɩ ba wɩ: "Nɔɔnʋ wʋntʋ w'ʋ kɩ ta mʋ o kwe o yɩra o pa dɩbam sɩ d'ɩ di?" 53 Zezi laan ma ta dɩ ba o wɩ: "A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, abam na wʋ di amʋ Nabiin-bu wʋm yɩra yam, yɩ 'a daarɩ 'a wʋ nyɔgɩ a jana kam, 'a ba jɩgɩ Wɛ ŋwɩ-dʋŋa kam. 54 Wʋlʋ nan na di a yɩra yam yɩ o daarɩ o nyɔ a jana kam tɩn, kʋntʋ tu jɩgɩ ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn. Amʋ w'ʋ joori a bi kʋntʋ tu lʋgʋ tiim dɛ dɩm nɩ. 55 Bɛŋwaanɩ a yɩra yam mʋ yɩ wʋdiu cɩga, yɩ a jana kam yɩ wo-nyɔɔrʋ cɩga cɩga. 56 Wʋlʋ na di a yɩra yam yɩ o daarɩ o nyɔ a jana kam tɩn w'ʋ ta ŋwɩ dɩ amʋ, yɩ amʋ ŋwɩ kʋntʋ tu wʋnɩ. 57 A Ko Wɛ dɩlʋ na yɩ ŋwɩa tu tɩn mʋ tʋŋɩ-nɩ. Kʋ nan yɩ dɩntʋ ŋwaanɩ mʋ amʋ dɩ jɩgɩ ŋwɩa. Kʋntʋ, wʋlʋ na di a yɩra yam tɩn, kʋntʋ tu dɩ w'ʋ ta ŋwɩ amʋ ŋwaanɩ. 58 Mʋ wʋdiu kʋlʋ na nuŋi Wɛ-sɔŋɔ nɩ tɩn. Kʋntʋ nan ba nyɩ dɩ wʋdiu kʋlʋ abam nabaara bam dɛɛn na di yɩ ba daa ta tɩ tɩn. Wʋlʋ maama na di wʋdiu kʋntʋ tɩn w'ʋ ta ŋwɩ mʋ maŋa maama." 59 Mʋ Zezi dɛɛn na brɩ nɔɔna bam tɩte Kapɛrnawum Wɛ-digə kam wʋnɩ tɩn. 60 Zezi karabiə bam zanzan na ni kʋntʋ tɩn, ba ma ta ba wɩ: "O taanɩ dɩm tiini dɩ cana. Nɔɔn-nɔɔnʋ b'a wanɩ o joŋi-dɩ." 61 Zezi ma lwarɩ o tɩtɩ nɩ, nɩ o karabiə bam pʋʋna dɩ o taanɩ dɩm. O laan ma ta dɩ ba o wɩ: "A taanɩ dɩm kʋntʋ pɛ 'a wʋbʋŋa vugimi mʋ na? 62 Kʋ nan na yɩ kʋntʋ, 'a na nɛ Nabiin-bu wʋm na maa joori o diini o ya na maŋɩ o wʋ mɛ tɩn, 'a laan w'ʋ kɩ tɩta mʋ? 63 Kʋ yɩ Wɛ Joro kʋm mʋ paɩ nɔɔna ŋwɩa. Kʋ daarɩ nabiinə dam b'a wanɩ kʋlʋkʋlʋ dɩ kɩ. A na tagɩ taanɩ dɩlʋ dɩ abam tɩn mʋ pɛ abam Wɛ Joro kʋlʋ na paɩ nabiinə ŋwɩ-dʋŋa tɩn. 64 Dɩ kʋntʋ dɩ, abam badaara ta wʋ sɛ." Zezi tagɩ kʋntʋ, bɛŋwaanɩ kʋ pulim nɩ mʋ o maŋɩ o ye balʋ na b'a sɛ-o tɩn, dɩ wʋlʋ na w'ʋ ba o yəg-o o pa nɔɔna tɩn. 65 O daa ma ta o wɩ: "Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a tagɩ a brɩ abam nɩ, nɔɔn-nɔɔnʋ b'a wanɩ o ba amʋ te, yɩ kʋ na daɩ a Ko Wɛ mʋ pɛ-o cwəŋə." 66 Kʋntʋ na kɩ tɩn, o karabiə zanzan ma joori o kwaga nɩ, yɩ ba daa ba tɔg-o. 67 Zezi laan ma ta dɩ o karabiə fugə-bale bam o wɩ: "Abam dɩ ba lagɩ sɩ 'a yagɩ amʋ na?" 68 Simɔn Pɩyɛɛrɩ ma lər-o o wɩ: "A yuutu, dɩbam w'ʋ yagɩ nmʋ, sɩ d'ɩ daa vu wɔɔ te mʋ? Nmʋ jɩgɩ taanɩ dɩlʋ na paɩ nɔɔna ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn. 69 Dɩbam sɛ nmʋ, yɩ d'ɩ kwəri d'ɩ lwarɩ nɩ nmʋ yɩ Wʋ-poŋo Tu wʋlʋ Wɛ na tʋŋɩ tɩn mʋ." 70 Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: "Amʋ kuri abam fugə-bale bam, abam dɩdʋa nan yɩ sʋtaanɩ mʋ." 71 O na tagɩ kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ Zudasɩ wʋlʋ na yɩ Simɔn Yiskarɩyo bu tɩn taanɩ mʋ o tɛa. Wʋntʋ tɔgɩ o wʋ karabiə fugə-bale bam wʋnɩ, yɩ wʋm mʋ lagɩ o ba o yəgi Zezi o pa nɔɔna.

7

1 Zezi dɛɛn maa wʋ Galile nɩ o beerə. O dɛɛn ba lagɩ sɩ o vu Zude o beeri da, bɛŋwaanɩ Zwifə yigə tiinə balʋ na wʋ d'aanɩ tɩn lagɩ cwəŋə mʋ sɩ ba gʋ-o. 2 Kʋ dɛɛn ma daarɩ fɩɩn sɩ Zwifə bam di ba candiə kalʋ yɩrɩ na yɩ vwə candiə tɩn. 3 Zezi nyaana ma ta dɩd-o ba wɩ, o yagɩ Galile je sɩm sɩ o daarɩ o vu Zude, sɩ o karabiə bam wanɩ ba na tɩtʋŋa yalʋ o na jɩgɩ o tʋŋɩ tɩn. 4 Ba ta maa ta ba wɩ: "Nɔɔnʋ wʋlʋ na lagɩ sɩ ba taa ye-o lanyɩranɩ tɩn ba səgi kʋlʋ o na kɩ tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ, nmʋ na kɩ wəənu tɩntʋ tɩn, n maŋɩ sɩ n ta n kɩ-tɩ nabiinə maama yigə nɩ mʋ." 5 Ba na tagɩ te tɩn brɩ nɩ ba tɩtɩ ta wʋ kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o. 6 Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: "A maŋa kam ta wʋ yi sɩ a vu candiə kam. Kʋ nan na yɩ abam, maŋa maama lana dɩ abam. 7 Nabiinə b'a wanɩ ba taa culi abam. Ba nan culi amʋ, bɛŋwaanɩ amʋ yɔɔrɩ a tɛ-ba jaja mʋ, nɩ ba tɩtʋŋa ba tɔgɩ cwəŋə. 8 Abam nan ve-na 'a di candiə kam, sɩ amʋ ta b'a vu lele, bɛŋwaanɩ a maŋa kam ta wʋ yi ka ti sɩ a vu." 9 O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o ma maŋɩ Galile nɩ. 10 Zezi nyaana bam na kɛ ba daar-o tɩn, o dɩ laan ma zaŋɩ o vu candiə kam. O na ve kʋntʋ tɩn, o wʋ ve jaja sɩ nɔɔna lwar-o. 11 Zwifə yigə tiinə balʋ na wʋ candiə kam nɩ tɩn maa karɩ ba beer-o, yɩ ba bwe ba wɩ: "O wʋ yən mʋ?" 12 Nɔn-kɔgɔ kʋlʋ na wʋra tɩn maa tiini ba jɩgɩ o taanɩ ba waasa. Nɔɔna badonnə maa tɛ ba wɩ: "O yɩ nɔn-ŋʋm mʋ." Badaara maa tɛ ba wɩ: "Aye, o daɩ nɔn-ŋʋm, sɩ o jɩgɩ nɔɔna bam o ganɩ mʋ." 13 Nɔɔn-nɔɔnʋ nan wʋ tagɩ o taanɩ jaja, bɛŋwaanɩ ba kwarɩ Zwifə yigə tiinə bam. 14 Ba na di candiə kam ba yi ka da yam tɩtarɩ tɩn, Zezi laan ma vu o zʋ Wɛ-di-kamunu kʋm o wʋra o brɩ nɔɔna. 15 Zwifə yigə tiinə bam maa tiini ba yɩ yəəu dɩ o na brɩ nɔɔna bam te tɩn. Ba maa tɛ ba wɩ: "Nɔɔnʋ wʋntʋ nan wʋ zaasɩ tɔnɔ nɔɔn-nɔɔnʋ tee nɩ, yɩ o yi kɩ ta mʋ dɩ pʋʋrɩ yɩ o ye Wɛ tɔnɔ kʋm kʋntʋ doŋ?" 16 Zezi ma ləri-ba o wɩ: "A na brɩ kʋlʋ tɩn daɩ amʋ tɩtɩ nyɩm, kʋ yɩ wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn nyɩm mʋ. 17 Wʋlʋ nan na lagɩ sɩ o kɩ Wɛ wʋbʋŋa na lagɩ kʋlʋ tɩn, kʋntʋ tu w'ʋ lwarɩ amʋ zaasɩm dɩm kuri na nuŋi mɛ tɩn, dɩ na yɩ Wɛ nyɩm mʋ, naa dɩ na yɩ a tɩtɩ dam mʋ a maa bra, o'o lwarɩ. 18 Nɔɔnʋ wʋlʋ na ŋɔɔnɩ dɩ o tɩtɩ dam tɩn, kʋntʋ tu kwaanɩ sɩ o na yɩrɩ mʋ o pa o tɩtɩ. Kʋ daarɩ wʋlʋ nan na kwaanɩ sɩ o lagɩ yɩrɩ o pa wʋlʋ na tʋŋ-o tɩn, kʋntʋ tu mʋ yɩ wʋlʋ na jɩgɩ cɩga tɩn, yɩ o ba tusi kʋlʋkʋlʋ baŋa nɩ. 19 Moyisi nan maŋɩ o pa abam lwarɩ Wɛ cullu tɩm. Abam wʋlʋwʋlʋ nan ba tɔgɩ-tɩ. Bɛɛ mʋ yɩ abam kwaanɩ 'a lagɩ cwəŋə sɩ 'a gʋ amʋ?" 20 Ba ma lər-o ba wɩ: "N yirisi mʋ. Wɔɔn beeri nmʋ sɩ o gʋ?" 21 Zezi ma ləri-ba o wɩ: "A tʋŋɩ tɩtʋŋ-kamunu dɩdʋ mʋ siun dɛ nɩ, yɩ kʋ sʋ abam. 22 Moyisi dɛɛn pɛ abam ni sɩ 'a ta'a goni 'a bəkəri. Kʋ nan daɩ nɩ Moyisi mʋ puli-kʋ. Kʋ puli dɩ abam nabaara mʋ. Moyisi na pɛ abam ni dɩm kʋntʋ tɩn, abam maa goni 'a bəkəri dɩ siun dɛ nɩ dɩ, sɩ kʋ yɩ pa 'a cɔgɩ ni dɩm kʋntʋ. 23 Abam na waɩ 'a goni bəkəri siun dɛ dɩm nɩ sɩ 'a yɩ cɔgɩ Moyisi culu kʋm, bɛɛ mʋ yɩ 'a bana zaŋɩ dɩ amʋ, dɩ a na pɛ yawɩɩnʋ na yazurə fasɩ siun dɛ nɩ tɩn ŋwaanɩ? 24 Abam yɩ ta'a garɩ 'a y'aalɩ nɔɔnʋ kəm dɩ 'a yiə na nɛ kʋlʋ tɩn. 'A nan maŋɩ sɩ 'a bʋrɩ dɩ cɩga mʋ." 25 Nɔɔna balʋ na zʋʋrɩ Zeruzalɛm nɩ tɩn badaara laan maa ŋɔɔnɩ Zezi taanɩ ba wɩ: "Kʋ daɩ nɔɔnʋ wʋntʋ mʋ ba kwaanɩ sɩ ba gʋ tɩn na? 26 Nii-na o na zɩgɩ o ŋɔɔnɩ jaja, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ ba tɛ kʋlʋkʋlʋ sɩ ba cɩ-o. Dɩbam yigə tiinə bam laan bʋŋɩ nɩ wʋntʋ mʋ sɩɩnɩ o yɩ Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn naa? 27 Kʋ nan na yɩ Krisi wʋm mʋ na tuə, nɔɔn-nɔɔnʋ b'a wanɩ o lwarɩ o na nuŋi mɛ tɩn. Kʋ daarɩ dɩbam maama ye wʋntʋ na nuŋi mɛ tɩn." 28 Zezi dɛɛn na wʋ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ o brɩ nɔɔna tɩn, o ma ŋɔɔnɩ dɩ kwər-dɩa o wɩ: "Abam bʋŋɩ nɩ 'a sɩɩnɩ 'a ye amʋ, yɩ 'a kwəri 'a ye a na nuŋi mɛ tɩn. A nan wʋ tu a tɩtɩ nɩ, wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn yɩ cɩga tu mʋ. Abam nan yər-o. 29 Amʋ mʋ ye-o, bɛŋwaanɩ a nuŋi wʋntʋ te mʋ, yɩ wʋm mʋ tʋŋɩ-nɩ." 30 Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, ba laan ma lagɩ sɩ ba ja-o. Nɔɔn-nɔɔnʋ nan ba jɩgɩ cwəŋə sɩ o kɩ-o kʋlʋkʋlʋ, o maŋa kam ta na wʋ yi tɩn ŋwaanɩ. 31 Kʋ daarɩ nɔn-kɔgɔ kʋm wʋ nɔɔna zanzan ma kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o, yɩ ba tɛ ba wɩ: "Krisi wʋm na tuə, o b'a wanɩ o kɩ wo-kɩnkagɩla zanzan sɩ kʋ dwəni wʋntʋ na maŋɩ o kɩ te tɩn." 32 Farizɩan tiinə bam ma ni nɔn-kɔgɔ kʋm na jɩgɩ Zezi taanɩ ba waasa te tɩn. Ba dɩ Wɛ kaanɩm yigə tiinə bam laan ma tʋŋɩ nɔɔna sɩ ba vu ba ja Zezi. 33 Zezi laan ma ta o wɩ: "Amʋ b'a tiini a daanɩ abam tee nɩ. Kʋ na kɩ fɩɩn, a'a vu wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn te. 34 Abam nan w'ʋ ba 'a beeri amʋ je 'a ga, bɛŋwaanɩ amʋ na wʋ mɛ tɩn, abam b'a wanɩ da 'a vu." 35 O na tagɩ kʋntʋ tɩn, Zwifə yigə tiinə bam maa ŋɔɔnɩ daanɩ ba wɩ: "O lagɩ o vu yən mʋ yɩ dɩbam b'a na-o? O ga lagɩ o vu Zwifə balʋ na zʋʋrɩ Grɛkɩ tiinə tɩɩnɩ dɩm nɩ tɩn te mʋ, sɩ o taa brɩ-ba na? 36 O taanɩ dɩm kuri mʋ bɛɛ? O na tagɩ o wɩ, dɩbam w'ʋ ba d'ɩ beeri wʋm jəgə d'ɩ ga, yɩ o ta o wɩ, wʋm na wʋ mɛ tɩn, dɩbam b'a wanɩ da d'ɩ vu tɩn, kʋ kuri mʋ bɛɛ?" 37 Kʋ dɛɛn ma ba kʋ yi candiə kam tiim dɛ. Dɛ dɩm kʋntʋ mʋ yɩ candiə kam dɛ kamunu. Zezi maa zaŋɩ wɛɛnɩ o ŋɔɔnɩ dɩ kwər-dɩa o wɩ: "Na-nyɔm na jɩgɩ wʋlʋ maama tɩn, sɩ o ba amʋ te o nyɔ. 38 Bɛŋwaanɩ wʋlʋ maama na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn w'ʋ na ŋwɩ-dʋŋa Wɛ tee nɩ, nɩnɛɛnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na maŋɩ kʋ brɩ te kʋ wɩ: 'Na balʋ na paɩ nabiinə ŋwɩa tɩn w'ʋ ta buri kʋntʋ tu bɩcarɩ nɩ.' " 39 Zezi na tagɩ na bam taanɩ kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ o brɩ Wɛ na w'ʋ kɩ DƖ Joro kʋm balʋ na kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o tɩn bɩcara nɩ te tɩn mʋ. Kantʋ maŋa nɩ Wɛ Joro kʋm daa ta wʋ tu ba te, bɛŋwaanɩ Zezi daa ta wʋ tɩgɩ o joori o bi o na paarɩ-zulə Wɛ tee nɩ. 40 Nɔn-kɔgɔ kʋm dɛɛn na ni Zezi na tagɩ te tɩn, badaara maa tɛ ba wɩ: "Nɔɔnʋ wʋntʋ sɩɩnɩ o yɩ Wɛ nijoŋnu wʋlʋ ya na maŋɩ sɩ o ba tɩn mʋ." 41 Badaara dɩ maa tɛ ba wɩ: "O yɩ Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn mʋ." Kʋ daarɩ badonnə maa tɛ ba wɩ: "Kʋ da-o. Krisi wʋm na tuə, o b'a nuŋi Galile. 42 Bɛŋwaanɩ Wɛ tɔnɔ kʋm brɩ nɩ Krisi wʋm w'ʋ ta yɩ Pɛ Davidi dwi tu mʋ, yɩ o nuŋi Betelɩhɛm, tɩʋ kʋlʋ Davidi dɛɛn na zʋʋrɩ da tɩn." 43 Kʋntʋ ŋwaanɩ, kampwara dɛɛn ma ba nɔn-kɔgɔ kʋm wʋ Zezi ŋwaanɩ. 44 Badaara lagɩ sɩ ba ja-o, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ nan wʋ nɛ cwəŋə sɩ o kɩ-o kʋlʋkʋlʋ. 45 Wɛ kaanɩm yigə tiinə bam dɩ Farizɩan tiinə bam na tʋŋɩ nɔɔna balʋ tɩn ma joori ba ba ba te. Ba ma bwe-ba ba wɩ: "Bɛɛ mʋ yɩ 'a wʋ jaan-o 'a ba?" 46 Nɔɔna bam ma ləri-ba ba wɩ: "Nɔɔn-nɔɔnʋ maŋɩ o wʋ ŋɔɔnɩ nɩ nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ na ŋɔɔnɩ te tɩn." 47 Farizɩan tiinə bam ma ta-ba ba wɩ: "Abam pɛ o ganɩ abam dɩ mʋ na? 48 Abam yəri nɩ dɩbam yigə tiinə dɩ Farizɩan tiinə bam wʋlʋwʋlʋ wʋ sɛ-o na? 49 Kʋ nan na yɩ nɔn-kɔgɔ kʋm, bantʋ yəri Wɛ cullu tɩm Moyisi na tiŋi o pa dɩbam tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ kʋ'ʋ cɔgɩ-ba." 50 Farizɩan tiinə bam wʋ nɔɔnʋ dɩdʋa dɛɛn maa tɔgɩ o wʋra, o yɩrɩ mʋ Nikodɛm. Wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ ya na maŋɩ o vu Zezi te tɩn. O ma zaŋɩ o ta dɩ o donnə bam o wɩ: 51 "Kʋ na yɩ Wɛ cullu tɩm Moyisi na brɩ tɩn, kʋ culə sɩ d'ɩ cɔgɩ nɔɔnʋ, yɩ d'ɩ daa ta wʋ bwe-o sɩ d'ɩ ni o na kɩ kʋlʋ tɩn." 52 Ba laan ma ləri ba wɩ: "Nmʋ dɩ yɩ Galile tu mʋ na? Nan karɩmɩ Wɛ tɔnɔ wʋnɩ n nii, sɩ n na nɩ Wɛ nijoŋnu tərə o na w'ʋ nuŋi Galile nɩ." (( 53 Ba maama laan ma jagɩ ba vu sam.

8

1 Kʋ daarɩ Zezi dɛɛn ma vu Olivi piu kʋm yuu. 2 Tɩga na pʋʋrɩ tɩtɩɩtɩ puru tɩn, Zezi ma joori o vu o zʋ Wɛ-di-kamunu kʋm wʋ. Nɔn-kɔgɔ kʋm maama ma ba kʋ gilim-o. O ma jəni tɩga nɩ o wʋra o brɩ-ba. 3 Wɛ cullu karanyɩna tiinə dɩ Farizɩan tiinə ma ja kaanɩ wʋlʋ ba na pɩɩr-o boorim baŋa nɩ tɩn, ba ja ba ba zɩgɩ ba maama yigə nɩ. 4 Ba ma ta dɩ Zezi ba wɩ: "Karanyɩna, dɩbam pɩɩrɩ kaanɩ wʋntʋ boorim baŋa nɩ mʋ. 5 Moyisi na pɛ dɩbam Wɛ cullu tɩlʋ tɩn pɛ dɩbam ni sɩ, kaanɩ na kɩ kəm dɩntʋ doŋ, sɩ d'ɩ dʋl-o d'ɩ gʋ mʋ. Kʋ nan na yɩ nmʋ, nmʋ wɩ d'ɩ kɩ ta mʋ?" 6 Ba na bwe-o kʋntʋ tɩn, ba lagɩ sɩ ba maŋɩ Zezi mʋ ba nii, ba'a wanɩ ba saŋ-o na? Zezi ma tiiri o ma o nʋa o la tɩga nɩ. 7 Ba maa ta joori ba bwe Zezi taan. O laan ma kwəni wɛɛnɩ, yɩ o ta dɩ ba o wɩ: "Abam wʋlʋ na wʋ kɩ lwarɩm tɩn, sɩ o da yigə o kwe kandwɛ o ma dʋlɩ kaanɩ wʋm." 8 O laan ma joori o tiiri o wʋra o la tɩga nɩ dɩ o nʋa. 9 Ba na ni o na tagɩ te tɩn, ba nakwa bam mʋ dɛ yigə ba nuŋi dɩdʋa dɩdʋa ba viiri. Ba maama ma nuŋi ba daarɩ Zezi yɩranɩ, yɩ kaanɩ wʋm daa ta zɩgɩ o yigə nɩ. 10 O ma kwəni wɛɛnɩ, yɩ o bwe kaanɩ wʋm o wɩ: "Balʋ na saŋɩ nmʋ tɩn wʋ yən? Ba nɔɔn-nɔɔnʋ daa wʋ daarɩ sɩ o ŋɔɔnɩ o cɔgɩ nmʋ na?" 11 O ma ləri o wɩ: "Aye, a tu, ba nɔɔn-nɔɔnʋ daa wʋ daarɩ." Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: "Amʋ dɩ nan b'a di nmʋ sarɩya. Ve, nan daa n yɩ kɩ lwarɩm.")) 12 Zezi dɛɛn ma ta dɩ nɔɔna bam o wɩ: "Amʋ mʋ yɩ pooni a paɩ nabiinə maama. Wʋlʋ nan na tɔgɩ amʋ tɩn, kʋntʋ tu daa b'a vu lim wʋnɩ. Kʋntʋ tu w'ʋ na pooni dɩlʋ na w'ʋ pa-o ŋwɩa cɩga cɩga tɩn." 13 Farizɩan tiinə bam ma ta dɩd-o ba wɩ: "Nmʋ na paɩ n tɩtɩ cɩga tɩn, n taanɩ dɩm ba jɩgɩ kuri." 14 O ma ləri-ba o wɩ: "A na maŋɩ a paɩ a tɩtɩ cɩga dɩ, kʋ ta yɩ cɩga mʋ, bɛŋwaanɩ amʋ ye a na nuŋi mɛ tɩn. Abam nan yəri amʋ na nuŋi mɛ dɩ mɛ a na maa ve tɩn. 15 Abam yəni 'a di nɔɔna taanɩ nɩ nabiinə wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn mʋ. Amʋ nan ba di nɔɔn-nɔɔnʋ taanɩ. 16 Kʋ daarɩ, amʋ na lagɩ a di nɔɔna taanɩ, amʋ taanɩ dim dɩm w'ʋ ta yɩ cɩga mʋ, bɛŋwaanɩ amʋ Ko mʋ tʋŋɩ-nɩ. O nan wʋra dɩ amʋ, kʋ daɩ amʋ yɩranɩ mʋ w'ʋ di nɔɔna taanɩ. 17 Kʋ pʋpʋnɩ Moyisi cullu twaanʋ tɩm wʋnɩ kʋ wɩ, nɔɔna bale na jɩgɩ ni dɩdʋa, ba na tagɩ kʋlʋ tɩn yɩ cɩga mʋ. 18 Amʋ paɩ a tɩtɩ cɩga, yɩ a Ko wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn dɩ paɩ amʋ cɩga." 19 Ba ma bwe-o ba wɩ: "N ko wʋm bɛɛ?" O ma ləri-ba o wɩ: "Abam yəri amʋ na yɩ wʋlʋ tɩn, yɩ 'a yəri a Ko wʋm dɩ. 'A ya na ye amʋ, 'a ya w'ʋ lwarɩ a Ko wʋm dɩ." 20 Zezi dɛɛn tagɩ wəənu tɩm kʋntʋ o brɩ nɔɔna Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ, jəgə kalʋ nɔɔna na ve ba dɩ səbu da ba pa Wɛ tɩn mʋ. O na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, nɔɔn-nɔɔnʋ wʋ nɛ cwəŋə sɩ o ja-o, o maŋa kam ta na wʋ yi tɩn ŋwaanɩ. 21 Zezi daa ma ta dɩ nɔn-kɔgɔ kʋm o wɩ: "Amʋ w'ʋ viiri, yɩ abam w'ʋ beeri amʋ jəgə 'a ga, bɛŋwaanɩ abam w'ʋ tɩ 'a lwarɩm dɩm wʋnɩ mʋ. A na maa ve mɛ tɩn, abam b'a wanɩ da 'a vu." 22 Zwifə bam maa tɛ daanɩ ba wɩ: "O na tagɩ o wɩ, dɩbam b'a wanɩ d'ɩ vu o na maa ve mɛ tɩn, kʋ brɩ nɩ o lagɩ o gʋ o tɩtɩ mʋ na?" 23 O ma ta dɩ ba o wɩ: "Abam yɩ lʋgʋ baŋa nɔɔna mʋ, amʋ nan nuŋi wɛyuu mʋ. Abam kugu je yɩ lʋgʋ baŋa yo mʋ. Amʋ kugu je nan daɩ lʋgʋ kʋntʋ. 24 Kʋntʋ mʋ a tagɩ a brɩ abam nɩ, abam w'ʋ tɩ 'a lwarɩm dɩm wʋnɩ mʋ, bɛŋwaanɩ abam na wʋ sɛ nɩ amʋ sɩɩnɩ a yɩ wʋlʋ na wʋra maŋa maama tɩn, 'a w'ʋ tɩ 'a lwarɩm dɩm wʋnɩ mʋ." 25 Ba ma bwe-o ba wɩ: "Nmʋ yɩ wɔɔ mʋ?" O ma ta dɩ ba o wɩ: "Kʋ yɩ kʋlʋ a na maŋɩ a ta a brɩ abam tɩn mʋ. 26 Amʋ ya jɩgɩ wəənu zanzan sɩ a ŋɔɔnɩ a ma di abam taanɩ. Wʋlʋ nan na tʋŋɩ-nɩ tɩn tiini o yɩ cɩga tu mʋ. A na ni kʋlʋ o tee nɩ tɩn yɩranɩ mʋ a tɛ a brɩ nabiinə." 27 Zezi na tagɩ wəənu tɩm kʋntʋ tɩn, ba wʋ lwarɩ nɩ kʋ yɩ o Ko Baŋa-Wɛ taanɩ mʋ o ŋɔɔnɩ dɩ ba. 28 O laan ma ta dɩ ba o wɩ: "Maŋa w'ʋ ba, yɩ 'a kwe amʋ wʋlʋ na yɩ Nabiin-bu wʋm tɩn 'a zəŋi wɛɛnɩ. 'A laan w'ʋ lwarɩ nɩ amʋ sɩɩnɩ a yɩ wʋlʋ na wʋra maŋa maama tɩn. Abam ta w'ʋ lwarɩ nɩ amʋ ba kɩ kʋlʋkʋlʋ a tɩtɩ nɩ. A nan yəni a tɛ wəənu tɩlʋ a Ko wʋm na brɩ-nɩ tɩn yɩranɩ mʋ a brɩ nɔɔna. 29 Wʋlʋ nan na tʋŋɩ-nɩ tɩn wʋ amʋ tee nɩ, o wʋ yagɩ-nɩ a yɩranɩ, bɛŋwaanɩ a yəni a kɩ kʋlʋ na poli o wʋ tɩn mʋ maŋa maama." 30 Zezi dɛɛn na ŋɔɔnɩ kʋntʋ doŋ tɩn, nɔɔna zanzan laan ma kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o. 31 Zezi laan ma ta dɩ Zwifə balʋ na sɛ-o tɩn o wɩ: "Abam na sɛ amʋ zaasɩm dɩm yɩ 'a wʋ yagɩ, 'a w'ʋ sɩɩnɩ 'a ji amʋ karabiə cɩga cɩga. 32 Abam laan w'ʋ ba 'a lwarɩ cɩga, yɩ cɩga kam w'ʋ vrɩ abam ka yagɩ sɩ 'a ta'a te 'a tɩtɩ." 33 Ba ma lər-o ba wɩ: "Dɩbam yɩ Abraham dwi tiinə mʋ, dɩbam maŋɩ d'ɩ wʋ jigi nɔɔn-nɔɔnʋ gambɛ. Bɛŋwaanɩ mʋ yɩ n ta n wɩ, d'ɩ w'ʋ ta te d'ɩ tɩtɩ tɩn?" 34 O ma ta dɩ ba o wɩ: "A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, wʋlʋ maama na kɩ lwarɩm tɩn yɩ lwarɩm gambaa mʋ. 35 Kʋ nan na yɩ gambaa, kantʋ ba zʋʋrɩ ka tu sɔŋɔ nɩ maŋa maama. Kʋ daarɩ, kʋ na yɩ sɔŋɔ kʋm bu, wʋntʋ jɩgɩ kugu je sɔŋɔ kʋm wʋnɩ maŋa kalʋ na ba ti tɩn. 36 Kʋntʋ ŋwaanɩ, Wɛ Bu wʋm na vrɩ abam o yagɩ, 'a w'ʋ sɩɩnɩ 'a ta'a te 'a tɩtɩ. 37 Amʋ ye nɩ abam yɩ Abraham dwi tiinə mʋ, yɩ abam ta kwaanɩ sɩ 'a gʋ amʋ, bɛŋwaanɩ 'a ba sɛ a zaasɩm dɩm. 38 Amʋ ŋɔɔnɩ wəənu tɩlʋ a na nɛ amʋ Ko tee nɩ tɩn mʋ. Abam dɩ nan kɩ kʋlʋ 'a na niə abam ko tee nɩ tɩn mʋ." 39 Ba ma lər-o ba wɩ: "Dɩbam ko mʋ Abraham." O ma ta dɩ ba o wɩ: "Abam ya na sɩɩnɩ 'a yɩ Abraham biə, 'a ya w'ʋ ta'a kɩ wəənu tɩlʋ Abraham dɛɛn na kɩ tɩn mʋ. 40 Amʋ tagɩ cɩga kalʋ a na ni Wɛ tee nɩ tɩn a brɩ abam, yɩ abam kwaanɩ sɩ 'a gʋ-nɩ. Abraham dɛɛn nan ba kɩ abam kəm dɩm doŋ. 41 Abam yəni 'a kɩ kənə yalʋ 'a ko na kɩ tɩn mʋ." Ba ma lər-o ba wɩ: "Dɩbam daɩ tampirə. Wɛ tɩtɩ yɩranɩ mʋ yɩ dɩbam Ko." 42 O ma ta dɩ ba o wɩ: "Baŋa-Wɛ ya na yɩ abam Ko, 'a ya w'ʋ ta'a soe amʋ, bɛŋwaanɩ amʋ nuŋi Wɛ te mʋ a ba a wʋra dɩ abam. A wʋ tu a tɩtɩ nɩ. Wɛ mʋ tʋŋɩ-nɩ. 43 Bɛɛ mʋ yɩ abam ba ni a taanɩ dɩm kuri? Kʋ yɩ abam na ba lagɩ sɩ 'a sɛ a taanɩ dɩm tɩn mʋ. 44 Abam yɩ 'a ko sʋtaanɩ biə mʋ. 'A maa lagɩ sɩ 'a ta'a kɩ dɩ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn. Pulim nɩ tɩn sʋtaanɩ maŋɩ dɩ yɩ nɔn-gʋrʋ mʋ. Dɩ ba fɔgɩ dɩ tɔgɩ cɩga cwəŋə, bɛŋwaanɩ cɩga təri dɩ wʋnɩ. Dɩ na yəni dɩ fɔ vwan, kʋ yɩ dɩ wʋbʋŋa na maŋɩ ya yɩ te tɩn mʋ. Dɩ yɩ vwa-fɔrʋ mʋ. Dɩntʋ nan mʋ yɩ vwa-nyɩna ko. 45 Kʋ na yɩ amʋ, a yəni a tɛ cɩga mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ abam ba sɛ amʋ. 46 Abam wɔɔ mʋ w'ʋ wanɩ o brɩ nɩ amʋ kɩ a cɔgɩ? Amʋ nan na ŋɔɔnɩ cɩga tɩn, bɛɛ mʋ yɩ 'a ba sɛ-nɩ? 47 Wʋlʋ na yɩ Wɛ nɔɔnʋ tɩn cəgi Wɛ taanɩ mʋ. Abam nan na daɩ Wɛ nɔɔna tɩn mʋ paɩ 'a ba cəgə." 48 Zwifə bam ma ləri Zezi ba wɩ: "Dɩbam jɩgɩ bʋra sɩ d'ɩ ta nɩ, nmʋ sɩɩnɩ n yɩ Samari tu mʋ. N yirisi mʋ." 49 O ma ləri-ba o wɩ: "A ba yirisə. Amʋ paɩ a Ko mʋ zulə. Kʋ daarɩ abam nan gooni amʋ mʋ. 50 A nan ba beeri a tɩtɩ zulə. Wɛ yɩranɩ mʋ pa-nɩ zulə, yɩ dɩntʋ mʋ di nabiinə taanɩ. 51 A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, wʋlʋ maama na sɛ yɩ o kɩ a na tagɩ kʋlʋ tɩn, tʋʋnɩ daa b'a ja kʋntʋ tu." 52 Zwifə bam laan ma ta dɩd-o ba wɩ: "N taanɩ dɩm n na tagɩ tɩn pɛ d'ɩ lwarɩ nɩ n yirisi mʋ. Abraham dɛɛn tɩga, yɩ Wɛ nijoŋnə bam maama dɩ tɩ. Nmʋ nan ta tagɩ n wɩ, wʋlʋ na sɛ yɩ o kɩ n na tagɩ kʋlʋ tɩn, tʋʋnɩ daa b'a ja kʋntʋ tu. 53 Nmʋ yɩ nɔn-kamunu n dwe dɩbam ko Abraham mʋ na? Wʋntʋ nan tɩga. Wɛ nijoŋnə bam dɩ ma tɩ. Nmʋ bʋŋɩ n paɩ n yɩ wɔɔ?" 54 O ma ləri-ba o wɩ: "A ya na lagɩ yɩrɩ a pa a tɩtɩ, kʋntʋ ya yɩ kafɛ mʋ. Kʋ yɩ a Ko Wɛ mʋ zəŋi a yɩrɩ, kʋ yɩ dɩntʋ mʋ abam yəni 'a tɛ 'a wɩ: 'Wɛ dɩlʋ na yɩ dɩbam Wɛ tɩn.' 55 Abam nan yəri-DƖ, amʋ nan ye-DƖ. A ya na tagɩ a wɩ, a yəri-DƖ, a ya yɩ vwa-nyɩm mʋ nɩnɛɛnɩ abam te. Amʋ nan sɩɩnɩ a ye-DƖ, yɩ a sɛ a kɩ kʋlʋ DƖ na tagɩ tɩn. 56 Abam ko Abraham dɛɛn jɩgɩ wʋpolo sɩ o na maŋa kam a na w'ʋ ba tɩn. O nan sɩɩnɩ o na-ka, yɩ o wʋ poli." 57 Ba ma ləri ba wɩ: "Nmʋ ta wʋ yi bɩna fiinnu, yɩ n kɩ ta mʋ n na Abraham?" 58 O ma ləri-ba o wɩ: "A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, ba dɛɛn ta na wʋ lʋgɩ Abraham tɩn, amʋ maŋɩ a wʋra mʋ, a nan ta w'ʋ ta wʋra maŋa maama." 59 Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, ba laan ma kwe kandwa sɩ ba ma dʋl-o ba gʋ. O ma səgi o nuŋi Wɛ-di-kamunu kʋm wʋnɩ.

9

1 Zezi dɛɛn ma vu o maa kɛa. O ma na nɔɔnʋ wʋdoŋ ba na maŋɩ ba lʋ-o yɩ o yɩ lilwe. 2 O karabiə bam ma bwe-o ba wɩ: "Karanyɩna, wɔɔ lwarɩm mʋ pɛ ba lʋ nɔɔnʋ wʋntʋ dɩ lilweem? Kʋ yɩ o tɩtɩ lwarɩm mʋ naa, o nu dɩ o ko lwarɩm mʋ pɛ ba lʋ-o dɩ lilweem?" 3 Zezi ma ləri-ba o wɩ: "O na yɩ lilwe tɩn, kʋ daɩ o tɩtɩ mʋ kɩ lwarɩm naa o nu dɩ o ko mʋ kɩ lwarɩm. Kʋ nan yɩ sɩ kʋ pa nɔɔna mʋ wanɩ ba lwarɩ Wɛ tɩtʋŋa na yɩ te tɩn wʋntʋ ŋwaanɩ. 4 Dɩbam nan maŋɩ sɩ d'ɩ tʋŋɩ wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn tɩtʋŋa yam yɩ wɩa ta wʋra mʋ. Kʋ daarɩ fɩɩn sɩ tɩga yi, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ daa b'a wanɩ o tʋŋɩ Wɛ tɩtʋŋa yam. 5 Maŋa kam a ta na wʋ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn, amʋ yɩ pooni mʋ a paɩ nabiinə." 6 O na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, o laan ma twɩ lileeru o dɩ tɩga nɩ. O ma viiri tɩɩrʋ, yɩ o kɩ-tɩ o bə lilwe wʋm yiə baŋa nɩ. 7 O ma ta dɩd-o o wɩ: "Ve n su n yiə yam Silʋa bugə kam nɩ." (Bugə kam yɩrɩ dɩm kuri mʋ 'Atʋŋɩ'.) Nɔɔnʋ wʋm ma vu o su o yiə yam. O ma joori o ba, yɩ o laan naɩ. 8 Balʋ na zʋʋrɩ o tɩkəri nɩ dɩ balʋ na maŋɩ ba ye nɩ o yɩ looru tɩn ma na-o, yɩ ba bwɛ ba wɩ: "Kʋ daɩ nɔɔnʋ wʋntʋ mʋ yəni o je o loori tɩn na?" 9 Badaara maa tɛ ba wɩ: "Kʋ yɩ wʋntʋ mʋ." Badonnə maa wɩ: "Kʋ daɩ wʋntʋ, sɩ ba nyɩ daanɩ mʋ." Nɔɔnʋ wʋm tɩtɩ ma ta o wɩ: "Kʋ yɩ amʋ kʋntʋ." 10 Ba ma bwe-o ba wɩ: "Nmʋ yiə yam kɩ ta mʋ ya puri?" 11 O ma ləri o wɩ: "Nɔɔnʋ wʋlʋ yɩrɩ na yɩ Zezi tɩn mʋ kɩ tɩɩrʋ o ma bə a yiə yam baŋa, yɩ o ta-nɩ o wɩ, a ve Silʋa bugə kam a su-ya. A ma vu a su, yɩ a laan naɩ." 12 Ba ma bwe-o ba wɩ: "Nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ bɛ?" O ma ləri-ba o wɩ: "A yəri o je." 13 Ba laan ma ja-o ba vu Farizɩan tiinə bam te. 14 Dɛ dɩm Zezi na kɩ tɩɩrʋ tɩm o ma puri nɔɔnʋ wʋm yiə yam tɩn ya yɩ Zwifə bam siun dɛ mʋ. 15 Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ Farizɩan tiinə bam dɩ daa bwe nɔɔnʋ wʋm ba wɩ: "N yiə yam kɩ ta mʋ ya puri?" O ma ta-ba o wɩ: "O kɩ tɩɩrʋ mʋ o ma bə a yiə baŋa. A ma su-ya, yɩ a laan naɩ." 16 Farizɩan tiinə bam badaara ma ta ba wɩ: "Nɔɔnʋ wʋm na kɩ te tɩn, o wʋ nuŋi Wɛ te, bɛŋwaanɩ o cɔgɩ siun dɛ cullu tɩm." Badonnə dɩ maa tɛ ba wɩ: "O na yɩ nɔn-balɔrɔ, o b'a wanɩ o kɩ wo-kɩnkagɩla yantʋ doŋ." Kʋntʋ ma pa kampwara ba ba tɩtarɩ. 17 Ba laan ma joori ba bwe nɔɔnʋ wʋm ba wɩ: "O nan na pɛ n yiə yam puri tɩn, nmʋ tɛ n wɩ, o yɩ wɔɔ mʋ?" O ma ləri o wɩ: "O yɩ Wɛ nijoŋnu mʋ." 18 Zwifə yigə tiinə bam maa ba lagɩ sɩ ba sɛ, nɩ nɔɔnʋ wʋm ya maŋɩ o yɩ lilwe mʋ yɩ o laan ba o naɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ, ba ma bəŋi nɔɔnʋ wʋm nu dɩ o ko sɩ ba bwe ba nii. 19 Ba ma bwe-ba ba wɩ: "Wʋntʋ yɩ abam bu mʋ na? 'A lʋg-o dɩ o maŋɩ o yɩ lilwe mʋ na? O nan kɩ ta mʋ o naɩ lele kʋntʋ?" 20 Nɔɔnʋ wʋm tiinə bam ma ləri ba wɩ: "Dɩbam ye nɩ o yɩ dɩbam bu mʋ. D'ɩ ye nɩ d'ɩ lʋg-o dɩ o yɩ lilwe mʋ. 21 D'ɩ nan yəri o laan na kɩ te o naɩ, yɩ d'ɩ yəri wʋlʋ na puri o yiə yam dɩ. Abam nan bwe-na o tɩtɩ, sɩ o yɩ nɔn-kwɩʋn mʋ, o tɩtɩ w'ʋ wanɩ o ləri." 22 O tiinə bam na tagɩ kʋntʋ tɩn, ba dɛɛn kwarɩ Zwifə yigə tiinə bam mʋ. Bantʋ ya maŋɩ ba kɩ ni daanɩ sɩ nɔɔnʋ wʋlʋ maama na sɛ nɩ Zezi mʋ yɩ Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn, sɩ ba lɩ kʋntʋ tu ba Wɛ-digə kam nɩ. 23 Mʋ kʋ kuri o tiinə bam cɩm, yɩ ba ta ba wɩ, ba bwe o tɩtɩ sɩ o yɩ nɔn-kwɩʋn mʋ tɩn. 24 Ba ma joori ba bəŋi nɔɔnʋ wʋm ba na lʋg-o dɩ lilweem tɩn, yɩ ba ta dɩd-o ba wɩ: "Nan kwarɩ Wɛ, sɩ n ta cɩga, sɩ dɩbam ye nɩ nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ yɩ nɔn-balɔrɔ mʋ." 25 O ma ləri-ba o wɩ: "Amʋ yəri nɩ nɔɔnʋ wʋm kʋntʋ yɩ nɔn-balɔrɔ naa o daɩ. Kʋlʋ yɩranɩ a na ye tɩn mʋ yɩ sɩ, a dɛɛn yɩ lilwe mʋ, yɩ a laan naɩ lele kʋntʋ." 26 Ba ma bwe-o ba wɩ: "O kɩ ta mʋ o puri nmʋ yiə yam?" 27 Nɔɔnʋ wʋm ma ləri o wɩ: "A maŋɩ a ta a brɩ abam, yɩ 'a wʋ sɛ sɩ 'a cəgi. Bɛɛ mʋ yɩ abam daa lagɩ sɩ 'a bwe 'a nii? Abam dɩ ga lagɩ sɩ 'a ta'a tɔgɩ 'a yɩ o karabiə mʋ na?" 28 O na tagɩ kʋntʋ tɩn, ba ma twɩ-o yɩ ba wɩ: "Kʋ yɩ nmʋ mʋ tɔgɩ o kwaga, sɩ kʋ daɩ dɩbam mʋ tɔg-o. Dɩbam tɔgɩ Moyisi cullu tɩm mʋ. 29 Dɩbam ye nɩ Wɛ dɛɛn ŋɔɔnɩ dɩ Moyisi mʋ. Kʋ daarɩ, kʋ na yɩ nɔɔnʋ wʋntʋ, d'ɩ brɩ d'ɩ yəri o na nuŋi mɛ tɩn." 30 O ma ləri-ba o wɩ: "Aa. Kʋ yɩ kʋlʋ na tiini kʋ sʋ amʋ tɩn. Abam yəri o na nuŋi mɛ, yɩ wʋntʋ nan mʋ puri a yiə yam. 31 Dɩbam ye nɩ Wɛ ba cəgi nɔn-balwaarʋ taanɩ. Kʋ yɩ nɔɔna balʋ na nɩgɩ-DƖ yɩ ba kɩ DƖ wʋbʋŋa na lagɩ te tɩn mʋ DƖ cəgə. 32 Kʋ na zɩgɩ lʋgʋ baŋa pulim nɩ sɩ kʋ ba kʋ yi zɩm tɩn, d'ɩ daa ta wʋ ni nɩ nɔɔnʋ puri wʋlʋ ba na lʋg-o dɩ lilweem tɩn yiə. 33 Nɔɔnʋ wʋntʋ na sɩɩnɩ o wʋ nuŋi Wɛ te, o ya b'a wanɩ o kɩ wo-kɩnkagɩlɩ dɩntʋ doŋ." 34 Ba ma lər-o ba wɩ: "Ba lʋgɩ nmʋ yɩ n maama maŋɩ n yɩ lwarɩm punə mʋ. Bɛɛ mʋ yɩ n bʋŋɩ sɩ n brɩ dɩbam?" Ba laan ma zəl-o, sɩ o daa yɩ tɔgɩ o zʋ ba Wɛ-digə kam. 35 Zezi dɛɛn ma ni nɩ ba lɩ nɔɔnʋ wʋm ba Wɛ-digə kam wʋnɩ. O ma vu o jeer-o, yɩ o bwe-o o wɩ: "Nmʋ sɛ Nabiin-bu wʋm dɩ n wʋ maama na?" 36 Nɔɔnʋ wʋm ma ləri o wɩ: "A yuutu, ta n brɩ-nɩ o na yɩ wʋlʋ tɩn, sɩ a wanɩ a sɛ-o." 37 O ma ta dɩd-o o wɩ: "Nmʋ maŋɩ n na-o. Amʋ mʋ yɩ Nabiin-bu wʋm, a zɩgɩ a ŋɔɔnɩ dɩ nmʋ." 38 O laan ma ta o wɩ: "A Yuutu, a sɛ-m." O ma kuni doonə Zezi yigə nɩ o zul-o. 39 Zezi ma ta o wɩ: "Amʋ tu lʋgʋ kʋntʋ baŋa sɩ a pɔɔrɩ nɔɔna balʋ na jɩgɩ bʋra dɩ balʋ na ba jɩgɩ bʋra tɩn mʋ daanɩ, sɩ balʋ na yɩ lilwə tɩn yiə puri, sɩ balʋ yiə na naɩ tɩn joori ya dwe." 40 Farizɩan tiinə badaara balʋ na wʋra dɩd-o tɩn ma ni o na tagɩ te tɩn. Ba ma bwe-o ba wɩ: "Nmʋ lagɩ n brɩ nɩ dɩbam nyɩ dɩ lilwə mʋ na?" 41 Zezi ma ləri-ba o wɩ: "Abam ya na nyɩ dɩ lilwə, kʋ lagɩ kʋ ta nɩ 'a yəri Wɛ taanɩ dɩm mʋ, 'a lwarɩm ya b'a ta wʋ 'a yuu nɩ. Kʋ daarɩ, 'a nan na brɩ nɩ 'a yiə pʋʋrɩ tɩn, 'a lwarɩm taa wʋ 'a yuu nɩ mʋ."

10

1 Zezi dɛɛn ma maŋɩ mɩmaŋa o brɩ nɔɔna bam o wɩ: "A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ na wʋ dɛ najɩrɩ ni o zʋ sɩ o pʋrɩ peeni yɩ o tɔgɩ jəgə kadoŋ o cu o zʋ tɩn, kʋntʋ tu yɩ ŋwɩɩnʋ yɩ o kwəri o yɩ vɩrnʋ mʋ. 2 Kʋ daarɩ, wʋlʋ na dɛ najɩrɩ dɩm ni o zʋ sɩ o pʋrɩ o peeni sɩm tɩn, wʋm mʋ yɩ peeni sɩm nayɩrʋ wʋm tɩtɩ. 3 O na lagɩ o zʋ, wʋlʋ na nii najɩrɩ dɩm ni baŋa nɩ tɩn w'ʋ pʋrɩ o pa o zʋ. Peeni sɩm w'ʋ ni o kwərə, yɩ o'o bəŋi o tɩtɩ peeni sɩm yɩra, yɩ sɩ da-o sɩ nuŋi. 4 O na jaanɩ-sɩ o nuŋi, o'o ta tɔgɩ sɩ yigə, yɩ peeni sɩm tɔgɩ o kwaga, bɛŋwaanɩ sɩ ye o kwərə. 5 Kʋ nan na yɩ nɔn-gaa, sɩ b'a sɛ sɩ tɔg-o. Sɩ w'ʋ duri sɩ viiri mʋ, bɛŋwaanɩ sɩ yəri o kwərə." 6 Zezi na tagɩ kʋntʋ o brɩ-ba tɩn, ba ma wʋ lwarɩ o taanɩ dɩm kuri. 7 Zezi daa ma ta o wɩ: "A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, amʋ mʋ nyɩ dɩ ni dɩlʋ peeni sɩm na tɔgɩ da tɩn. 8 Balʋ maama na dɛ yigə ba ba ba zʋ ba loori amʋ tɩn nyɩ dɩ ŋwɩɩna dɩ vɩrna mʋ. Peeni sɩm ma wʋ sɛ ba ni. 9 Amʋ mʋ yɩ ni dɩm. Wʋlʋ maama na tɔgɩ amʋ o zʋ tɩn, kʋntʋ tu w'ʋ na vrɩm. O nan w'ʋ na ŋwɩa kalʋ na ywəmmə tɩn, nɩ peeni na tɔgɩ najɩrɩ ni sɩ nuŋi sɩ di yɩ sɩ joori sɩ zʋʋrɩ te tɩn. 10 Ŋwɩɩnʋ na tu o zʋ, o lagɩ sɩ o ŋɔ mʋ o gʋ o daarɩ o ja o cɔgɩ. Kʋ nan na yɩ amʋ, a tu sɩ a pa nabiinə mʋ na ŋwɩa kalʋ na ywənə tɩn cɩga cɩga. 11 Amʋ mʋ nyɩ dɩ nayɩr-ŋʋm cɩga cɩga, yɩ a soe a nɔɔna. Nayɩr-ŋʋm sɛ tʋʋnɩ mʋ o peeni ŋwaanɩ. 12 Kʋ daarɩ, kʋ na yɩ wʋlʋ na tɔgɩ peeni sɩm o joŋi səbu tɩn, wʋntʋ daɩ nayɩrʋ wʋlʋ na yɩ peeni sɩm tu tɩn. Wʋntʋ na nɛ nywənkurə na maa bɩɩna, o'o duri mʋ o daarɩ peeni sɩm. Nywənkurə kam w'ʋ zʋ peeni sɩm wʋ ka ja-sɩ ka pa sɩ jagɩ. 13 O'o duri o viiri, bɛŋwaanɩ o tɔgɩ peeni sɩm səbu ŋwaanɩ mʋ, sɩ o ba jɩgɩ sɩ ŋwaŋa. 14 Amʋ mʋ yɩ nayɩr-ŋʋm cɩga cɩga. Amʋ ye a nɔɔna bam, yɩ ba dɩ ye amʋ, 15 nɩnɛɛnɩ amʋ Ko na ye-nɩ yɩ amʋ dɩ ye-o te tɩn. Amʋ w'ʋ sɛ sɩ a tɩ a nɔɔna bam ŋwaanɩ, nɩ nayɩr-ŋʋm na sɛ sɩ o tɩ o peeni ŋwaanɩ te tɩn. 16 A daa ta jɩgɩ peeni sɩdaara, sɩ na təri najɩrɩ dɩntʋ wʋnɩ. A nan maŋɩ sɩ a vu a kalɩ-sɩ mʋ a ja ba a kɩ daanɩ. Peeni sɩntʋ dɩ w'ʋ ni amʋ kwərə. Kʋntʋ, a peeni sɩm maama w'ʋ la jəgə dɩdʋa, yɩ nayɩrʋ dɩdʋa nii-sɩ. 17 A Ko Wɛ soe amʋ, dɩ a na sɛ sɩ a tɩ nabiinə ŋwaanɩ, sɩ a joori a bi a na ŋwɩa tɩn. 18 Nɔɔn-nɔɔnʋ nan b'a wanɩ o pa a ga a ŋwɩa. Amʋ tɩtɩ nan mʋ lɩ wʋbʋŋa sɩ a ga-ka. A jɩgɩ cwəŋə sɩ a ga a ŋwɩa kam. A nan ta jɩgɩ cwəŋə sɩ a joori a bi a na-ka. Mʋ woŋo kʋlʋ a Ko na pɛ-nɩ ni sɩ a kɩ tɩn." 19 Zezi na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, kampwara daa ma ba Zwifə bam wʋ o taanɩ dɩm ŋwaanɩ. 20 Ba zanzan maa tɛ ba wɩ: "Cicirə mʋ jɩg-o, o yuu mʋ tərə. Bɛɛ mʋ yɩ 'a cəgi o taanɩ?" 21 Kʋ daarɩ badaara maa tɛ ba wɩ: "Wʋlʋ yuu na tərə tɩn b'a wanɩ o ŋɔɔnɩ tɩntʋ doŋ. Cicirə na jɩgɩ wʋlʋ tɩn b'a wanɩ o puri lilwe yiə." 22 Kʋ dɛɛn ma ba kʋ yi sɩ Zwifə bam di ba candiə kalʋ yɩrɩ na yɩ 'Bakwebapawɛ' tɩn Zeruzalɛm nɩ. Kʋ yɩ waarʋ mɩmaŋa nɩ mʋ. 23 Zezi dɛɛn ma vu Wɛ-di-kamunu kʋm. O maa wʋ Salɔmɔn kʋnkɔlɔ kʋm nɩ o kaaga. 24 Zwifə badaara laan ma ba ba gilim-o, yɩ ba bwe-o ba wɩ: "Nmʋ yɩ Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn na? Bɛɛ mʋ yɩ n pa kʋ tiini kʋ yɩ wʋbʋŋa zanzan dɩ dɩbam? Ta cɩga n brɩ dɩbam sɩ d'ɩ kɔ joro." 25 O ma ləri-ba o wɩ: "A maŋɩ a ta a brɩ abam, yɩ 'a ba sɛ a ni. Tɩtʋŋa yalʋ a Ko Wɛ na pɛ a tʋŋɩ tɩn mʋ brɩ nɩ a jɩgɩ cɩga. 26 Abam nan ba sɛ a ni, bɛŋwaanɩ abam daɩ amʋ nɔɔna. 27 A nɔɔna bam nyɩ dɩ peeni sɩlʋ na cəgi amʋ kwərə tɩn mʋ. A maa ye-sɩ, yɩ sɩ tɔgɩ-nɩ. 28 Amʋ paɩ a nɔɔna bam na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn mʋ, yɩ ba b'a fɔgɩ ba cɔgɩ maŋa dɩ maŋa. Nɔɔn-nɔɔnʋ b'a wanɩ o vrɩ-ba amʋ jɩŋa nɩ. 29 Kʋ yɩ a Ko Wɛ mʋ kwe-ba DƖ kɩ a jɩŋa nɩ. Dɩntʋ nan mʋ dwe woŋo maama. Nɔɔn-nɔɔnʋ b'a wanɩ o vrɩ-ba DƖ jɩŋa nɩ. 30 Amʋ dɩ a Ko Wɛ yɩ bɩdwɩ mʋ." 31 Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, Zwifə bam daa ma kwe kandwa sɩ ba ma dʋl-o ba gʋ. 32 O ma ta dɩ ba o wɩ: "Amʋ Ko pɛ a tʋŋɩ tɩtʋŋ-ŋʋna zanzan mʋ a brɩ abam. Tɩtʋŋa yantʋ wʋnɩ dɔɔ tɩtɩ mʋ pɛ abam kwaanɩ sɩ 'a gʋ amʋ dɩ kandwa?" 33 Ba ma lər-o ba wɩ: "Kʋ daɩ tɩtʋŋ-ŋʋm ŋwaanɩ mʋ d'ɩ lagɩ d'ɩ dʋlɩ-m d'ɩ gʋ. Kʋ yɩ nmʋ na twɩ Wɛ tɩn ŋwaanɩ mʋ. Nmʋ yɩ nabiinu mʋ, yɩ n paɩ n yɩ Wɛ mʋ." 34 O ma ləri-ba o wɩ: "Wɛ cullu tɔnɔ kʋlʋ DƖ na pɛ abam tɩn wʋnɩ mʋ kʋ pʋpʋnɩ kʋ wɩ, Wɛ tagɩ dɩ nɔɔna badonnə DƖ wɩ: 'Abam dɩdʋa dɩdʋa yɩ Wɛ nyɩnyʋgʋ mʋ.' 35 Kʋ brɩ nɩ Wɛ dɛɛn pɛ DƖ kwərə nɔɔna bantʋ mʋ, yɩ DƖ bəŋi-ba nɩ DƖ nyɩnyʋgʋ. Kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn b'a wanɩ kʋ ji kafɛ. 36 Amʋ nan yɩ wʋlʋ a Ko Wɛ na lɩ sɩ a kɩ DƖ wʋbʋŋa, yɩ DƖ tʋŋɩ-nɩ sɩ a ba lʋgʋ baŋa tɩn mʋ. Kʋntʋ, a na tagɩ nɩ a yɩ Wɛ Bu tɩn, bɛɛ mʋ yɩ 'a ba sɛa? Bɛɛ mʋ yɩ 'a brɩ nɩ a twɩ Wɛ mʋ? 37 Maanɩ-na 'a nii a tɩtʋŋa yam na yɩ te tɩn. Kʋ na daɩ a Ko Wɛ tɩtʋŋa mʋ a tʋŋa, sɩ 'a yɩ sɛ-nɩ. 38 Kʋ nan na yɩ Wɛ tɩtʋŋa, 'a na maŋɩ 'a ba sɛ amʋ, sɩ 'a sɛ tɩtʋŋa yam na brɩ te tɩn. 'A na sɛ tɩtʋŋa yam kʋntʋ, 'a w'ʋ sɩɩnɩ 'a lwarɩ nɩ a Ko wʋra dɩ amʋ, yɩ amʋ dɩ wʋra dɩ a Ko." 39 O na tagɩ kʋntʋ tɩn, ba daa maa lagɩ sɩ ba ja-o. O ma lu ba jɩa wʋnɩ o viiri. 40 Zezi ma joori o vu o bɛ Zʋrdɛn bugə kam. O ma vu je sɩlʋ Zan dɛɛn na yəni o miisi nɔɔna na wʋnɩ tɩn, o zʋʋrɩ da. 41 Nɔɔna zanzan dɛɛn maa tui o te. Ba maa yəni ba tɛ ba wɩ: "Zan nan wʋ kɩ wo-kɩnkagɩla. Kʋ daarɩ o na tagɩ kʋlʋ maama Zezi ŋwaanɩ tɩn yɩ cɩga mʋ." 42 Je sɩm kʋntʋ nɩ nɔɔna zanzan ma kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi.

11

1-2 Nɔɔnʋ wʋdoŋ dɛɛn zʋʋrɩ Betani nɩ, o yɩrɩ mʋ Lazaarɩ. O nakwa mʋ yɩ Mari dɩ o zɩmbaarʋ Marɩtɩ. Mari wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ dɛɛn na kwe tralɩ nugə o lo d'ɩ Yuutu wʋm nɛ nɩ yɩ o daarɩ o ma o yuuywe o guguni-sɩ tɩn. Lazaarɩ ma ba o ba jɩgɩ yazurə. 3 Mari dɩdaanɩ Marɩtɩ ma tʋŋɩ ni ba pa Zezi ba wɩ: "Dɩbam Yuutu, nmʋ ciloŋ-sono kʋm ba jɩgɩ yazurə." 4 Zezi na ni kʋntʋ tɩn, o maa wɩ: "Yawɩʋ kʋntʋ kweelim je b'a ta yɩ o tʋʋnɩ. Kʋ nan kɩ sɩ kʋ pa Wɛ mʋ na zulə, sɩ amʋ Wɛ Bu wʋm dɩ na zulə kʋ ŋwaanɩ." 5 Zezi yagɩ o soe Marɩtɩ dɩ o nyaanɩ wʋm dɩ Lazaarɩ lanyɩranɩ. 6 O na ni nɩ Lazaarɩ ba jɩgɩ yazurə tɩn, o ta ma kɩ da yale o ya na wʋ mɛ tɩn, 7 yɩ o laan daarɩ o ta dɩ o karabiə bam o wɩ: "Pa-na d'ɩ joori d'ɩ vu Zude." 8 O karabiə bam ma ta dɩd-o ba wɩ: "Karanyɩna, Zwifə bam daama na lagɩ sɩ ba dʋlɩ nmʋ dɩ kandwa ba gʋ tɩn, n swe mʋ na? Yɩ n daa ta lagɩ sɩ n joori n vu da." 9 Zezi ma ləri-ba o wɩ: "Kʋ nan maŋɩ sɩ a vu mʋ. Luu fugə-bale mʋ wʋra wɩa nɩ. Kʋ daɩ kʋntʋ na? Nɔɔnʋ na ve wɩa nɩ, o daa ba tri o tʋɩ, bɛŋwaanɩ lʋgʋ baŋa pooni dɩm paɩ o naɩ. 10 O nan na ve tɩtɩɩ nɩ, o tri o tʋ mʋ, bɛŋwaanɩ pooni təri o tee nɩ." 11 Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, o daa ma ta o wəli da o wɩ: "Dɩbam ciloŋ Lazaarɩ dɔ mʋ. A nan maa ve sɩ a pa o zaŋɩ." 12 O karabiə bam ma ta dɩd-o ba wɩ: "Dɩbam yuutu, o na dɔa, kʋ'ʋ garɩ o yɩra nɩ." 13 Zezi nan na tagɩ te tɩn brɩ nɩ Lazaarɩ tɩgɩ mʋ. Bantʋ maa bʋŋɩ nɩ Zezi ŋɔɔnɩ dɔɔm tɩtɩ woŋo mʋ. 14 O laan ma ta dɩ ba jaja o wɩ: "Lazaarɩ tɩgɩ mʋ. 15 Amʋ nan jɩgɩ wʋpolo abam ŋwaanɩ dɩ a na təri o tee nɩ tɩn. Kʋ'ʋ pa 'a wanɩ 'a kɩ 'a wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ. Nan pa-na d'ɩ vu o te." 16 Toma wʋlʋ ba na bə nɩ 'Yiywɛ' tɩn ma ta dɩ o donnə bam o wɩ: "Pa-na d'ɩ maama tɔgɩ d'ɩ vu d'ɩ wəli dɩ d'ɩ Yuutu d'ɩ tɩ." 17 Zezi ma vu o yi Betani dɩ ba kwe Lazaarɩ ba kɩ kʋ jɩgɩ da yana mʋ. 18 Betani batwarɩ dɩ Zeruzalɛm nɩnɛɛnɩ kilomɛtra yale mʋ te. 19 Zwifə zanzan dɛɛn ya tu sɩ ba kɩ Marɩtɩ dɩ Mari le dɩ ba nabɔ wʋm tʋʋnɩ dɩm. 20 Marɩtɩ na ni nɩ Zezi maa bɩɩnɩ tɩn, o ma nuŋi o vu sɩ o jeer-o. Mari ma maŋɩ sɔŋɔ nɩ. 21 Marɩtɩ na yi Zezi te tɩn, o ma ta o wɩ: "A yuutu, nmʋ ya na wʋ yo, a nabɔ wʋm ya b'a tɩ. 22 Dɩ kʋ dɩ, a ye nɩ nmʋ na loori kʋlʋ maama Wɛ tee nɩ tɩn, DƖ w'ʋ kɩ DƖ pa nmʋ." 23 Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: "N nabɔ wʋm w'ʋ joori o bi." 24 Marɩtɩ ma lər-o o wɩ: "A ye nɩ o'o joori o bi lʋgʋ tiim dɛ dɩm nɩ, Wɛ na w'ʋ pa twa joori ba bi ba yagɩ tʋʋnɩ tɩn." 25 Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: "Amʋ mʋ yɩ twa biinu dɩ ŋwɩa tu. Wʋlʋ na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn, o na maŋɩ o tɩ dɩ, kʋntʋ tu ta w'ʋ na ŋwɩa. 26 Kʋlʋ na wəli da tɩn, wʋlʋ maama na ŋwɩ yɩ o kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn, tʋʋnɩ daa b'a ja kʋntʋ tu maŋa dɩ maŋa. Nmʋ sɛ kʋntʋ na?" 27 O ma lər-o o wɩ: "Ɛɛn. A yuutu, a sɛ nɩ nmʋ mʋ yɩ Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn, yɩ n kwəri n yɩ Wɛ Bu wʋlʋ na maŋɩ sɩ o ba lʋgʋ baŋa tɩn." 28 Marɩtɩ na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, o ma joori o vu o na Mari o yɩranɩ, yɩ o bəŋ-o o wɩ: "Karanyɩna tuə, yɩ o lagɩ sɩ o na-m." 29 Mari na ni kʋntʋ tɩn, o ma zaŋɩ lɩla o nuŋi o vu sɩ o jeer-o. 30 Zezi daa ta wʋ jəgə kalʋ Marɩtɩ na jeer-o da tɩn mʋ. O ta wʋ yi tɩʋ kʋm wʋ. 31 Zwifə balʋ na wʋ sɔŋɔ kʋm nɩ ba larɩ dɩ Mari sɩ kʋ ganɩ o wʋ tɩn ma na o na zaŋɩ lɩla o nuŋi. Ba ma zaŋɩ ba tɔg-o, yɩ ba bʋŋɩ nɩ o ga lagɩ o vu yibeeli dɩm jəgə mʋ o keeri. 32 Mari na ve o yi Zezi na wʋ mɛ tɩn, o ma na-o yɩ o vu o kuni doonə o yigə nɩ o wɩ: "A yuutu, nmʋ ya na wʋ yo, a nabɔ wʋm ya b'a tɩ." 33 Zezi ma na o na keerə, yɩ Zwifə balʋ na tɔgɩ dɩd-o ba ba tɩn dɩ keerə. O wʋ ma cɔgɩ, yɩ o yɩra sɔɔrɩ. 34 O ma bwe-ba o wɩ: "Abam kɩ-o yən mʋ?" Ba ma ləri ba wɩ: "Dɩbam yuutu, ba n nii o yibeeli dɩm." 35 Zezi ma kan yi-na. 36 Zwifə bam na nɛ kʋntʋ tɩn, ba ma ta ba wɩ: "Nii o na tiini o so-o te." 37 Kʋ daarɩ badaara maa tɛ ba wɩ: "Wʋntʋ mʋ puri lilwe wʋm yiə yam. Kʋ nan kɩ ta mʋ yɩ o wʋ cɩgɩ Lazaarɩ tʋʋnɩ dɩm?" 38 Zezi na maa ve yibeeli dɩm jəgə tɩn, o wʋ daa ma cɔgɩ zanzan. Yibeeli dɩm dɛɛn wʋ piu yɩra nɩ mʋ, yɩ ba ma kandwɛ ba pɩ dɩ ni. 39 Zezi ma ta o wɩ: "Lɩ-na kandwɛ dɩm 'a yagɩ daa nɩ." Tʋ wʋm nakɔ Marɩtɩ ma ləri o wɩ: "A yuutu, ba na kwe-o ba kɩ tɩn, kʋ jɩgɩ da yana mʋ zɩm. Kʋntʋ tɩn, o'o ta tiini o lwe." 40 Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: "A maŋɩ a ta dɩ nmʋ nɩ, nmʋ na kɩ n wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ, nmʋ w'ʋ na Wɛ na jɩgɩ dam te tɩn." 41 Ba ma lɩ kandwɛ dɩm ba yagɩ daa nɩ. Zezi ma kwəni o yuu wɛɛnɩ, yɩ o ta o wɩ: "Amʋ Ko, dɩnle dɩ nmʋ na cəgi a taanɩ tɩn. 42 A maŋɩ a ye nɩ nmʋ yəni n cəgi a taanɩ maŋa maama. A nan tagɩ kʋntʋ nɔn-kɔgɔ kʋlʋ na zɩgɩ yo tɩn ŋwaanɩ mʋ, sɩ kʋ pa ba sɛ nɩ nmʋ tʋŋɩ-nɩ." 43 O na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, o ma bəŋi dɩ kwər-dɩa o wɩ: "Lazaarɩ, zaŋɩ n nuŋi!" 44 Tʋ wʋm ma zaŋɩ o nuŋi, dɩ garyiə yam ba ya mɛ ba ba o jɩa dɩ o nɛ, yɩ gɔrɔ dɩ kɩkarɩ o yibiyə. Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: "Bwəli-na garyiə yam 'a yagɩ sɩ o vu." 45 Zwifə balʋ ya na tu Mari te tɩn ma na Zezi na bi Lazaarɩ te tɩn. Ba zanzan ma kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩd-o. 46 Kʋ daarɩ ba badaara ma joori ba vu Farizɩan tiinə bam te, yɩ ba ta dɩ ba Zezi na kɩ kʋlʋ tɩn. 47 Wɛ kaanɩm yigə tiinə bam dɩ Farizɩan tiinə bam laan ma la sarɩya-dirə nakwa bam maama ba kɩ daanɩ, yɩ ba bwɛ ba wɩ: "Nii-na nɔɔnʋ wʋntʋ na kɩ wo-kɩnkagɩla yalʋ maama tɩn. Dɩbam nan w'ʋ kɩ-o ta mʋ? 48 D'ɩ na yag-o sɩ o taa kɩ kʋntʋ, nɔɔna bam maama w'ʋ ba ba sɛ wʋm mʋ. Kʋntʋ w'ʋ pa Rom dɩdɛɛra bam laan ba ba cɔgɩ d'ɩ Wɛ-di-kamunu kʋm dɩ d'ɩ tɩʋ kʋm maama." 49 Balʋ na bwɛ daanɩ kʋntʋ tɩn, ba wʋ nɔɔnʋ dɩdʋa yɩrɩ mʋ Kayifu. Wʋntʋ mʋ yɩ ba Wɛ kaanɩm yuutu bɩnɩ dɩm kʋntʋ wʋnɩ. O ma ta dɩ ba o wɩ: "Abam yəri kʋlʋkʋlʋ. 50 'A fɔgɩ 'a bʋŋɩ 'a nii, nɔɔnʋ dɩdʋa na tɩga dɩbam nɔɔna bam maama ŋwaanɩ, kʋ'ʋ ta lana kʋ pa dɩbam kʋ garɩ d'ɩ tɩʋ kʋm maama na cɔgɩ." 51 Kayifu na tagɩ kʋntʋ tɩn, kʋ daɩ o tɩtɩ wʋbʋŋa mʋ o mɛ o ta. O nan na yɩ Wɛ kaanɩm yuutu tɩn, mʋ Wɛ pɛ o wuuri o ta nɩ, Zezi lagɩ o tɩ Zwifə dwi dɩm maama ŋwaanɩ mʋ. 52 Kʋ nan daɩ nɩ o lagɩ o tɩ bantʋ dwi dɩm m'a ŋwaanɩ mʋ. Kʋ yɩ Wɛ biə bam na jagɩ je maama tɩn dɩ ŋwaanɩ mʋ, sɩ o wanɩ o kɩ-ba daanɩ sɩ ba taa yɩ dwi dɩdʋa. 53 Kʋ na zɩgɩ dɛ dɩm kʋntʋ nɩ tɩn, Zwifə yigə tiinə bam ma kɩ ni daanɩ sɩ ba gʋ Zezi. 54 Kʋntʋ ma pa Zezi daa ba beeri jaja Zude nɩ sɩ nɔɔna taa na-o. O ma yagɩ d'aanɩ, yɩ o vu je sɩlʋ na batwarɩ dɩ kagʋa ni tɩn. Kʋ yɩ Efrayim nɩ mʋ o ve o zʋʋrɩ da dɩ o karabiə bam. 55 Zwifə bam candiə kalʋ yɩrɩ na yɩ Pakɩ tɩn dɛɛn ma daarɩ fɩɩn sɩ ka yi. Nɔɔna zanzan ma zaŋɩ tɩʋ kʋm je maama nɩ, ba vu Zeruzalɛm sɩ ba kwɛ ba tɩtɩ dɩ Wɛ, sɩ kʋ loori candiə kam. 56 Nɔɔna bam ma beeri Zezi je. Ba ma la daanɩ Wɛ-di-kamunu kʋm nɩ, yɩ ba bwe daanɩ ba wɩ: "Abam bʋŋɩ nɩ, o b'a ba o di candiə kam na?" 57 Wɛ kaanɩm yigə tiinə bam dɩ Farizɩan tiinə bam dɛɛn ya pɛ ni nɩ, nɔɔnʋ wʋlʋ na ye Zezi na wʋ mɛ tɩn, sɩ o brɩ-ba, sɩ ba ja-o.

12

1 Da yardʋ dɛɛn na daarɩ sɩ kʋ yi Pakɩ candiə kam tɩn, Zezi ma vu o yi Betani. Kʋ yɩ d'aanɩ mʋ Lazaarɩ zʋʋrɩ da. Wʋntʋ mʋ yɩ nɔɔnʋ wʋlʋ Zezi na pɛ o bi o yagɩ tʋʋnɩ tɩn. 2 Ba ma kɩ wʋdiu ba pa-o jəgə kam kʋntʋ nɩ. Marɩtɩ maa wʋra o maŋɩ wʋdiu kʋm. Lazaarɩ ma tɔgɩ o jəni sɩ o di dɩ Zezi. 3 Mari laan ma kwe tralɩ nugə kalʋ yɩrɩ na yɩ 'naadɩ' tɩn. Ka dɛɛn yɩ kunkwələ yi mʋ, yɩ ka tiini ka lana. Nugə kam kʋntʋ yəlo cana zanzan. O ma kwe-ka o ma turi Zezi nɛ. O ma daarɩ o ma o yuuywe o guguni o nɛ sɩm. Tralɩ nugə kam lwəm dɩm ma zaŋɩ sɔŋɔ kʋm maama wʋnɩ. 4 Zezi karabiə bam dɩdʋa wʋlʋ yɩrɩ na yɩ Zudasɩ Yiskarɩyo tɩn dɩ tɔgɩ o wʋra. Wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ na w'ʋ ba o yəgi Zezi o pa nɔɔna tɩn. 5 O na nɛ Mari na kɩ te tɩn, o ma ta o wɩ: "Bɛɛ mʋ yɩ o kɩ kʋntʋ? D'ɩ ya waɩ d'ɩ kwe tralɩ nugə kam d'ɩ yəgi, yɩ d'ɩ cɛ d'ɩ pa yinigə tiinə. Ka səbu kʋm ya w'ʋ yi səbu-dala biə-yatɔ (300 ). " 6 O na tagɩ kʋntʋ tɩn, kʋ daɩ nɩ o jɩgɩ yinigə tiinə bam ŋwaŋa mʋ. O yɩ ŋwɩɩnʋ mʋ. Wʋntʋ mʋ nii ba kɔgɔ kʋm səbu kʋm baŋa nɩ, yɩ o yəni o ŋɔnɩ-kʋ o lɩa. 7 Zezi laan ma ləri o wɩ: "Yagɩ o yɩra, sɩ o kɩ kʋntʋ a na w'ʋ tɩ yɩ ba kɩ-nɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ. 8 Kʋ nan na yɩ yinigə tiinə, bantʋ ta wʋra mʋ dɩ abam maŋa maama. Kʋ daarɩ amʋ nan b'a ta wʋra dɩ abam maŋa maama." 9 Zwifə kɔgɔ zanzan ma lwarɩ nɩ Zezi wʋ Betani nɩ. Ba ma zaŋɩ ba vu da. Ba na ve tɩn, kʋ daɩ Zezi yɩranɩ ŋwaanɩ, kʋ yɩ sɩ ba dɩ na Lazaarɩ wʋlʋ Zezi na pɛ o bi o yagɩ tʋʋnɩ tɩn mʋ. 10 Wɛ kaanɩm yigə tiinə bam laan ma kɩ ni daanɩ sɩ ba gʋ Lazaarɩ dɩ, 11 bɛŋwaanɩ Lazaarɩ biim dɩm mʋ te Zwifə zanzan joori ba yigə tiinə bam kwaga nɩ, yɩ ba daarɩ ba sɛ Zezi. 12 Tɩga na pʋʋrɩ tɩn, nɔn-kɔgɔ kʋlʋ na tu Zeruzalɛm sɩ ba di candiə kam tɩn ma lwarɩ nɩ Zezi maa bɩɩna. 13 Ba ma vu ba kaarɩ kʋrʋ-vɔɔrʋ, yɩ ba nuŋi ba maa ve sɩ ba jeer-o. Ba na maa ve tɩn, ba maa zul-o ba wɩ: "Ozaana! Zuli-na wʋlʋ na tu d'ɩ Yuutu Baŋa-Wɛ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn. Wʋntʋ mʋ yɩ Yisɩrayɛlɩ dwi tiinə pɛ." 14 Zezi ma na bɩna-pɔla o di, nɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na maŋɩ kʋ ta te tɩn. Kʋ pʋpʋnɩ kʋ wɩ: 15 "Abam balʋ na zʋʋrɩ Siyɔn tɩʋ kʋm nɩ tɩn, 'a yɩ ta'a kwarɩ fʋʋnɩ. Nii-na 'a pɛ wʋm, o diini bɩna-pɔla o maa bɩɩna." 16 Maŋa kam kʋntʋ nɩ, Zezi karabiə bam ya ma wʋ lwarɩ wəənu tɩm kʋntʋ kuri. Kʋ daarɩ maŋa kam Zezi na tɩgɩ yɩ o bi o yagɩ tʋʋnɩ o na paarɩ-zulə Wɛ tee nɩ tɩn, mʋ ba laan guli Wɛ tɔnɔ kʋm na tagɩ o taanɩ te tɩn, dɩ nɔn-kɔgɔ kʋm na kɩ kʋlʋ ba zul-o tɩn. 17 Nɔɔna balʋ dɛɛn na wʋ Zezi tee nɩ yɩ o pa Lazaarɩ bi o yagɩ tʋʋnɩ tɩn ya maŋɩ ba ta ba brɩ tɩʋ kʋm nɔɔna bam, o na kɩ te o bəŋi Lazaarɩ yɩ o nuŋi yibeeli dɩm wʋnɩ tɩn. 18 Kʋ yɩ kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ nɔn-kɔgɔ kʋm nuŋi tɩʋ kʋm nɩ ba jeer-o, ba na ni nɩ o kɩ wo-kɩnkagɩlɩ dɩm kʋntʋ tɩn ŋwaanɩ. 19 Farizɩan tiinə bam laan maa tɛ daanɩ ba wɩ: "'A wʋ nɛ? Dɩbam brɩ d'ɩ b'a wanɩ kʋlʋkʋlʋ d'ɩ kɩ. Nii-na lʋgʋ kʋm nɔɔna bam maama mʋ tɔgɩ o kwaga." 20 Grɛkɩ tiinə balʋ dɛɛn na tɔgɩ ba vu Zeruzalɛm sɩ ba di candiə kam ba zuli Wɛ tɩn badaara ma vu Filipi te. 21 Wʋntʋ nuŋi Galile tɩʋ kʋlʋ yɩrɩ na yɩ Betisayida tɩn mʋ. Ba ma ta dɩd-o ba wɩ: "Dɩbam lagɩ sɩ d'ɩ na Zezi mʋ." 22 Filipi ma vu o ta dɩ Andre. Bantʋ bale ma vu ba ta ba brɩ Zezi. 23 Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: "Maŋa kam laan yiə, sɩ Wɛ pa Nabiin-bu wʋm na paarɩ-zulə. 24 A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, nmʋ na jɩgɩ mɩn-dwi, yɩ n na dugi-dɩ tɩga nɩ, dɩ w'ʋ nuŋi dɩ kɩ biə zanzan mʋ. Nmʋ nan na wʋ sɛ sɩ n du-dɩ tɩga nɩ sɩ dɩ puli dɩ nuŋi dɩ daarɩ sɩ mɩn-bu wʋm pɔ, dɩ w'ʋ ta yɩ dɩdwɩ yɩranɩ mʋ taan, n b'a na nyɔɔrɩ dɩ baŋa nɩ. 25 Wʋlʋ na soe o tɩtɩ ŋwɩa tɩn, kʋntʋ tu b'a na ŋwɩa Wɛ tee nɩ. Wʋlʋ nan na vɩn o ŋwɩa lʋgʋ kʋntʋ baŋa nɩ tɩn, kʋ tu w'ʋ na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn Wɛ tee nɩ. 26 Wʋlʋ maama na lagɩ sɩ o tʋŋɩ amʋ tɩtʋŋa tɩn, kʋntʋ tu maŋɩ sɩ o tɔgɩ a kwaga mʋ. Kʋntʋ, a na wʋ mɛ tɩn, a tɩntʋŋnʋ wʋm dɩ w'ʋ ta tɔgɩ o wʋra. Wʋlʋ maama na tʋŋɩ amʋ tɩtʋŋa tɩn, amʋ Ko w'ʋ pa o na zulə." 27 Zezi ma ta o wɩ: "A wʋ mʋ cɔgɩ zanzan. A nan w'ʋ ta nɩ bɛɛ mʋ? A'a loori a Ko mʋ sɩ o vrɩ-nɩ yaara yantʋ wʋnɩ na? Awo. Kʋ yɩ kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ amʋ maŋɩ a ba sɩ a yaarɩ. 28 A nan w'ʋ loori a Ko sɩ o pa o yɩrɩ na zulə." Kwərə laan ma ŋɔɔnɩ wɛyuu nɩ ka wɩ: "A maŋɩ a pa a yɩrɩ na zulə, a nan ta w'ʋ pa dɩ na zulə." 29 Nɔn-kɔgɔ kʋlʋ na zɩgɩ da tɩn ma ni kwərə kam, yɩ ba ta ba wɩ, dʋa mʋ mumunə. Badaara maa wɩ, kʋ yɩ malɛka mʋ ŋɔɔnɩ dɩd-o. 30 Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: "Kʋ daɩ amʋ ŋwaanɩ mʋ kwərə kantʋ ŋɔɔnɩ, kʋ yɩ abam ŋwaanɩ mʋ ka ŋɔɔna. 31 Maŋa laan yiə sɩ Wɛ di nabiinə taanɩ, sɩ DƖ zəli lʋgʋ baŋa pɛ wʋm. 32 Kʋ daarɩ kʋ na yɩ amʋ, maŋa kalʋ ba na w'ʋ zəŋi amʋ wɛɛnɩ tɩn, amʋ w'ʋ pa nabiinə maama ba amʋ te." 33 O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o brɩ o na lagɩ o tɩ tʋʋnɩ dwi dɩlʋ tɩn mʋ. 34 Nɔn-kɔgɔ kʋm ma lər-o kʋ wɩ: "Dɩbam ni nɩ kʋ pʋpʋnɩ Wɛ cullu tɔnɔ wʋnɩ kʋ wɩ, Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn maŋɩ sɩ o taa ŋwɩ mʋ maŋa maama. Bɛɛ nan mʋ yɩ n ta n wɩ, ba maŋɩ sɩ ba zəŋi Nabiin-bu wʋm wɛɛnɩ? Nabiin-bu wʋntʋ nan yɩ wɔɔ?" 35 Zezi ma ləri-ba o wɩ: "Pooni b'a tiini dɩ daanɩ abam tee nɩ. Pooni dɩm ta na wʋ 'a tee nɩ maŋa kalʋ tɩn, sɩ 'a ta'a veə, sɩ lim yɩ ba dɩ yi abam. Wʋlʋ na ve lim wʋnɩ tɩn yəri o na ve mɛ. 36 Pooni dɩm ta na wʋ 'a tee nɩ tɩn, 'a nan sɛ wʋlʋ na yɩ pooni dɩm tɩn, sɩ 'a daarɩ 'a ta'a yɩ pooni dɩm biə." Zezi na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, o ma nuŋi ba tɩtarɩ nɩ o vu o səgi. 37 Dɩ o na maŋɩ o kɩ wo-kɩnkagɩla zanzan ba yibiyə nɩ tɩn, ba daa ta wʋ sɛ-o. 38 Kʋntʋ ma pa kʋlʋ Wɛ nijoŋnu Ezayi dɛɛn na tagɩ tɩn sɩɩnɩ kʋ kɩ. O dɛɛn tagɩ faŋa faŋa o wɩ: "Yuutu Baŋa-Wɛ, nɔɔn-nɔɔnʋ wʋ sɛ d'ɩ na tagɩ taanɩ dɩlʋ d'ɩ brɩ-ba tɩn. Nɔɔn-nɔɔnʋ nan wʋ lwarɩ d'ɩ Yuutu wʋm dam dɩm na yɩ te tɩn." 39 Ba wʋ wanɩ ba sɛ Zezi taanɩ dɩm, bɛŋwaanɩ Ezayi ta tagɩ o wɩ: 40 "Dɩntʋ mʋ dwe ba yiə, yɩ DƖ pa ba wʋbʋŋa tɩ, sɩ ba yiə yam yɩ wanɩ ya taa naɩ, sɩ ba wʋbʋŋa yam dɩ yɩ wanɩ ya lwarɩ Wɛ taanɩ dɩm kuri, sɩ ba yɩ ləni ba wʋbʋŋa ba sɛ Wɛ sɩ DƖ pa ba na yazurə." 41 Ezayi dɛɛn tagɩ d'ɩ Yuutu wʋm taanɩ kʋntʋ, bɛŋwaanɩ o wuuri o na Zezi paarɩ-zulə na yɩ te yɩ o daa ta wʋ tu lʋgʋ baŋa. 42 Dɩ kʋntʋ dɩ, Zwifə yigə tiinə zanzan dɩ ta kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ Zezi. Ba na kwarɩ Farizɩan tiinə bam tɩn ŋwaanɩ mʋ, ba wʋ ŋɔɔnɩ-kʋ jaja, sɩ ba'a zəli-ba ba Wɛ-digə kam nɩ. 43 Ba na kɩ te tɩn brɩ nɩ ba soe sɩ nabiinə wʋrʋ poli dɩ ba kʋ dwe Wɛ wʋ na poli dɩ ba. 44 Zezi ma ta dɩ kwər-dɩa o wɩ: "Wʋlʋ na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn, kʋ daɩ nɩ o sɛ amʋ yɩranɩ mʋ, kʋ yɩ wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn mʋ o sɛ. 45 Wʋlʋ na nɛ amʋ tɩn nɛ wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn dɩ mʋ. 46 Amʋ tu lʋgʋ baŋa sɩ a taa yɩ pooni mʋ a paɩ nabiinə, sɩ wʋlʋ maama na sɛ amʋ tɩn daa yɩ maŋɩ lim wʋnɩ. 47 Wʋlʋ na ni a taanɩ dɩm yɩ o wʋ sɛ sɩ o kɩ kʋlʋ a na tagɩ tɩn, kʋ daɩ amʋ mʋ cɔgɩ kʋntʋ tu, bɛŋwaanɩ amʋ na tu lʋgʋ baŋa tɩn, kʋ daɩ sɩ a di nabiinə taanɩ sɩ a cɔgɩ-ba. Kʋ nan yɩ sɩ a vrɩ-ba ba lwarɩm wʋnɩ mʋ. 48 Wʋlʋ na vɩn amʋ yɩ o wʋ sɛ a taanɩ dɩm tɩn, mʋ kʋlʋ na w'ʋ cɔg-o: Taanɩ dɩlʋ amʋ na ŋɔɔnɩ a brɩ nɔɔna tɩn mʋ w'ʋ zaŋɩ lʋgʋ tiim dɛ dɩm nɩ dɩ brɩ nɩ kʋntʋ tu ba jɩgɩ bʋra. 49 Kʋ nan daɩ a tɩtɩ wʋbʋŋa mʋ a ŋɔɔna. Kʋ yɩ a Ko wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn mʋ pɛ-nɩ ni sɩ a ta kʋlʋ DƖ wʋbʋŋa na lagɩ tɩn, yɩ DƖ ta brɩ-nɩ kʋlʋ a na w'ʋ ŋɔɔnɩ tɩn. 50 Amʋ nan ye sɩ balʋ na sɛ ni dɩlʋ a Ko Wɛ na pɛ-nɩ sɩ a ŋɔɔnɩ tɩn w'ʋ na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn. A na yəni a ŋɔɔnɩ te maama tɩn, kʋ yɩ a Ko Wɛ na tagɩ kʋlʋ o brɩ-nɩ tɩn mʋ."

13

1 Dɛ dɩdwɩ na daarɩ sɩ ba di Pakɩ candiə kam tɩn, Zezi dɛɛn maa ye nɩ o maŋa kam yiə, sɩ o yagɩ lʋgʋ baŋa sɩ o daarɩ o vu o Ko te. O maa soe balʋ na yɩ o nɔɔna lʋgʋ baŋa nɩ tɩn, yɩ o tiini o so-ba kʋ ja gaalɩ. 2 Zezi dɩ o karabiə bam maa je ba di wʋdiu tɩtɩɩ nɩ, dɩ sʋtaanɩ ya maŋɩ dɩ pa Zudasɩ Yiskarɩyo wʋlʋ na yɩ Simɔn bu tɩn lɩ wʋbʋŋa sɩ o yəgi Zezi o pa nɔɔna. 3 Zezi maa ye nɩ o Ko Wɛ mʋ pɛ-o dam woŋo maama baŋa nɩ, yɩ o ye nɩ o nuŋi Wɛ te mʋ, o nan ta w'ʋ joori o vu Wɛ te. 4 Ba na wʋra ba di tɩn, o ma zaŋɩ da. O lɩ o na zʋ gɔrɔ kʋlʋ o daŋɩ tɩn, yɩ o daarɩ o vɔ pʋpaa o təŋə nɩ. 5 O ma kɩ na o kɩ kacuə wʋnɩ o wʋra o maa zarɩ o karabiə bam nɛ, yɩ o ma pʋpaa kʋm o ma guguni-sɩ. 6 O ma ba o yi Simɔn Pɩyɛɛrɩ te. Wʋntʋ ma ta dɩd-o o wɩ: "A yuutu, nmʋ mʋ w'ʋ zarɩ amʋ nɛ na?" 7 Zezi ma lər-o o wɩ: "Nmʋ b'a lwarɩ amʋ na wʋra a kɩ kʋlʋ tɩn kuri lele, n nan w'ʋ ba n lwarɩ kʋ kuri." 8 Pɩyɛɛrɩ ma ta o wɩ: "N brɩ n b'a zarɩ a nɛ maŋa dɩ maŋa." Zezi ma lər-o o wɩ: "A na wʋ zarɩ n nɛ sɩm, n b'a n wanɩ n ta n yɩ amʋ nɔɔnʋ." 9 Simɔn Pɩyɛɛrɩ ma ta dɩd-o o wɩ: "Kʋ na yɩ kʋntʋ, a yuutu, yɩ zarɩ a nɛ yɩranɩ, zarɩ a jɩa dɩ a yuu dɩ n wəli da." 10 Zezi laan ma ta dɩd-o o wɩ: "Wʋlʋ na swɛ o yɩra tɩn daa ba jɩgɩ digiru, yɩ o daa wʋ maŋɩ sɩ o swɛ o yɩra, kʋ na daɩ o nɛ yɩranɩ. Abam ba jɩgɩ digiru, kʋ nan daɩ 'a maama." 11 Bɛŋwaanɩ Zezi maŋɩ o ye wʋlʋ na lagɩ o yəg-o o pa nɔɔna tɩn. Mʋ kʋ kuri o tagɩ o wɩ, kʋ daɩ ba maama mʋ ba jɩgɩ digiru tɩn. 12 Zezi na zarɩ ba nɛ sɩm o ti tɩn, o ma joori o zʋ o gɔrɔ kʋm, yɩ o vu o jəni o jəŋə je nɩ. O laan ma bwe-ba o wɩ: "Abam lwarɩ kʋlʋ amʋ na kɩ dɩ abam tɩn kuri na? 13 Abam yəni 'a bə amʋ nɩ, Karanyɩna naa 'a Yuutu mʋ. Abam na bə te tɩn kʋ maŋɩ, bɛŋwaanɩ amʋ sɩɩnɩ a yɩ kʋntʋ mʋ. 14 Amʋ nan na yɩ abam Yuutu dɩ 'a Karanyɩna yɩ a zarɩ abam nɛ tɩn, kʋ maŋɩ sɩ abam dɩ laan zuli daanɩ kʋntʋ mʋ. 15 Amʋ nan kɩ a brɩ abam, sɩ 'a lwəni amʋ na kɩ abam te tɩn mʋ. 16 A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, gambaa tərə ka na dwe ka tu. Tɩntʋŋnʋ nan tərə o na dwe wʋlʋ na tʋŋ-o tɩn. 17 Abam na lwarɩ tɩn, 'a na kɩ kʋntʋ, 'a w'ʋ ta'a jɩgɩ yu-yoŋo. 18 Kʋ nan daɩ abam maama taanɩ mʋ a tɛa. A ye balʋ a na kuri tɩn. Kʋ daarɩ kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn maŋɩ sɩ kʋ kɩ mʋ. Kʋ tagɩ kʋ wɩ: 'Wʋlʋ na jəni o di wʋdiu dɩ amʋ tɩn mʋ joori o zɩgɩ amʋ zɩga.' 19 A nan wuuri a ta a brɩ abam mʋ yɩ kʋ ta wʋ kɩ, sɩ kʋ na tu kʋ kɩ, sɩ 'a wanɩ 'a sɛ nɩ amʋ yɩ wʋlʋ na wʋra maŋa maama tɩn. 20 A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, nɔɔnʋ na jeeri wʋlʋ maama a na tʋŋɩ tɩn, kʋntʋ tu jeeri amʋ mʋ. Kʋ daarɩ, wʋlʋ na jeeri amʋ tɩn, o jeeri wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn mʋ." 21 Zezi na tagɩ kʋntʋ o ti tɩn, o wʋ ma tiini kʋ cɔgɩ kʋ pa o ŋɔɔnɩ jaja o wɩ: "A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, abam dɩdʋa mʋ lagɩ o yəgi amʋ o pa nɔɔna." 22 O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o karabiə bam maa nii daanɩ, yɩ ba brɩ ba yəri wʋlʋ tɩtɩ o na tɛ bantʋ wʋnɩ tɩn. 23 Wʋlʋ Zezi na soe lanyɩranɩ ba wʋnɩ tɩn maa je o tɩkəri nɩ. 24 Simɔn Pɩyɛɛrɩ ma yɩgɩsɩ o jɩŋa o brɩ wʋntʋ, sɩ o bwe Zezi o nii, kʋ yɩ wɔɔ taanɩ mʋ o tɛa. 25 Nɔɔnʋ wʋm ma fɔɔrɩ o yi Zezi o sal-o, yɩ o bwe o wɩ: "A Yuutu, kʋ yɩ wɔɔ mʋ?" 26 Zezi ma ləri o wɩ: "Amʋ na fɔgɩ dɩpɛ a lu dwə wʋnɩ a pa wʋlʋ tɩn, mʋ kʋ tu." O laan ma fɔ dɩpɛ dɩm o ma lu o pa Zudasɩ Yiskarɩyo wʋlʋ na yɩ Simɔn bu tɩn. 27 Zudasɩ na joŋi dɩpɛ dɩm kʋntʋ tɩn, sʋtaanɩ ma zʋ o bɩcarɩ. Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: "Kɩ lɩla sɩ n kɩ kʋlʋ nmʋ na lagɩ n kɩ tɩn." 28 Balʋ maama na je ba di tɩn wʋlʋwʋlʋ ma wʋ lwarɩ Zezi na tagɩ kʋlʋ dɩd-o tɩn kuri. 29 Zudasɩ nan na nii ba kɔgɔ kʋm səbu kʋm baŋa nɩ tɩn, ba badaara maa bʋŋɩ nɩ Zezi tʋŋ-o sɩ o vu o yəgi wʋdiu mʋ sɩ ba ma di candiə kam, naa o ga tʋŋ-o sɩ o vu o pa yinigə tiinə wəənu mʋ. 30 Zudasɩ na joŋi dɩpɛ dɩm tɩn, o ma da o zaŋɩ o nuŋi. Kʋ dɛɛn yɩ tɩtɩɩ nɩ mʋ. 31 Zudasɩ na nuŋi o daarɩ kʋntʋ tɩn, Zezi ma ta o wɩ: "Lele kʋntʋ amʋ Nabiin-bu wʋm w'ʋ na paarɩ-zulə, yɩ Wɛ tɩtɩ w'ʋ na zulə amʋ ŋwaanɩ. 32 Wɛ na nɛ zulə amʋ ŋwaanɩ tɩn, DƖ laan w'ʋ pa a na paarɩ-zulə DƖ tɩtɩ tee nɩ. Wɛ nan w'ʋ pa a na zulə lele kʋntʋ. 33 A biə-ba, a daa b'a tiini a daanɩ abam tee nɩ. Abam nan w'ʋ ba 'a beeri amʋ jəgə. A nan lagɩ a ta a brɩ abam kʋlʋ a na maŋɩ a ta a brɩ Zwifə bam a wɩ, amʋ na lagɩ a vu mɛ tɩn, abam b'a wanɩ da 'a vu. 34 A nan lagɩ a pa abam ni-dʋʋrɩ mʋ. Ta'a soe-na daanɩ. Amʋ na soe abam te tɩn, abam dɩ ta'a soe daanɩ kʋntʋ. 35 'A na soe daanɩ, nɔɔna maama w'ʋ lwarɩ nɩ abam yɩ a karabiə mʋ." 36 Simɔn Pɩyɛɛrɩ ma bwe Zezi o wɩ: "A yuutu, yən mʋ n lagɩ n vu?" Zezi ma ləri o wɩ: "Amʋ na lagɩ a vu mɛ tɩn, nmʋ b'a wanɩ n da n vu lele kʋntʋ. Maŋa kadoŋ nɩ mʋ, nmʋ laan w'ʋ wanɩ n da-nɩ n vu." 37 Pɩyɛɛrɩ ma ta o wɩ: "A yuutu, bɛɛ mʋ yɩ a b'a wanɩ a tɔgɩ nmʋ lele kʋntʋ? Amʋ w'ʋ sɛ sɩ a tɩ nmʋ ŋwaanɩ." 38 Zezi ma lər-o o wɩ: "Nmʋ w'ʋ sɩɩnɩ n sɛ sɩ n tɩ amʋ ŋwaanɩ na? A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ nmʋ sɩ, kʋ na w'ʋ loori sɩ cɩbwɩʋ keeri tɩn, nmʋ w'ʋ fʋ kuni bɩtɔ nɩ n yəri amʋ."

14

1 Zezi laan ma ta dɩ o karabiə bam o wɩ: "'A yɩ pa 'a bɩcara taa maga. Kɩ-na 'a wʋ-dɩdʋa dɩ Wɛ, sɩ 'a kɩ 'a wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ dɩ. 2 A Ko wʋm sɔŋɔ nɩ, je zanzan mʋ wʋra. A nan lagɩ a vu a kwɛ je mʋ a pa abam. Kʋ na daɩ cɩga, a ya b'a ta dɩ abam. 3 A na ve a kwɛ je sɩm a ti abam ŋwaanɩ, a laan w'ʋ joori a ba a ja abam, sɩ 'a tɔgɩ 'a vu 'a ta'a wʋ amʋ na wʋ mɛ tɩn. 4 Abam nan ye a na maa ve tɩn cwəŋə." 5 Toma ma ta dɩd-o o wɩ: "A yuutu, dɩbam yəri nmʋ na lagɩ n vu mɛ tɩn. D'ɩ nan w'ʋ kɩ ta mʋ d'ɩ lwarɩ ka cwəŋə?" 6 Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: "Amʋ mʋ yɩ cwəŋə dɩ cɩga tu dɩ ŋwɩa tu. Nɔɔn-nɔɔnʋ b'a wanɩ o vu a Ko Wɛ te dɩ o na wʋ dɛ amʋ o vu. 7 Abam na ye amʋ, 'a w'ʋ lwarɩ a Ko wʋm dɩ. Lele kʋntʋ abam lwar-o, 'a nan nɛ-o dɩ." 8 Filipi ma ta o wɩ: "A yuutu, brɩ dɩbam n Ko wʋm, sɩ kʋntʋ w'ʋ maŋɩ dɩbam." 9 Zezi ma ləri o wɩ: "Filipi, amʋ daanɩ abam tee nɩ yɩ nmʋ ta yəri amʋ na? Wʋlʋ maama na nɛ amʋ tɩn nɛ amʋ Ko wʋm mʋ. Bɛŋwaanɩ mʋ yɩ n ta n wɩ, a brɩ abam a Ko wʋm? 10 Nmʋ wʋ sɛ nɩ amʋ wʋra dɩ a Ko yɩ a Ko wʋra dɩ amʋ na? Taanɩ dɩlʋ amʋ na tagɩ a brɩ abam tɩn daɩ amʋ tɩtɩ nyɩm. Kʋ yɩ amʋ Ko wʋm mʋ ŋwɩ amʋ wʋnɩ, yɩ o tʋŋɩ o tɩtʋŋa. 11 Ta'a jɩgɩ-na wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ, sɩ amʋ wʋra dɩ a Ko yɩ a Ko wʋra dɩ amʋ. 'A na wʋ kɩ 'a wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ a taanɩ dɩm ŋwaanɩ, 'a weeni 'a kɩ 'a wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩtʋŋa yalʋ amʋ na tʋŋɩ tɩn ŋwaanɩ. 12 A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, wʋlʋ na kɩ o wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ tɩn w'ʋ tʋŋɩ tɩtʋŋa yalʋ doŋ amʋ na tʋŋɩ tɩn. O nan w'ʋ tʋŋɩ tɩtʋŋ-kamunə sɩ ya taa dwe amʋ na kɩ te tɩn, amʋ na lagɩ a vu a Ko te tɩn ŋwaanɩ. 13 Kʋlʋ maama abam na w'ʋ loori amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn, a'a kɩ-kʋ a pa abam sɩ a Ko Wɛ na zulə amʋ ŋwaanɩ. 14 Abam na loori woŋo kʋlʋ maama amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn, amʋ w'ʋ kɩ-kʋ a pa abam. 15 Abam na soe amʋ, 'a w'ʋ sɛ a niə yam. 16 A nan w'ʋ loori a Ko wʋm sɩ o pa abam Zənnu wʋdoŋ. Wʋntʋ w'ʋ ta wʋ abam tee nɩ maŋa kalʋ na ba ti tɩn. 17 Wʋntʋ mʋ yɩ Wɛ Joro kʋlʋ na yɩ cɩga tu tɩn. Nɔɔna balʋ kugu je na wʋ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn b'a wanɩ ba sɛ-o, bɛŋwaanɩ ba b'a wanɩ ba na-o, yɩ ba b'a wanɩ ba lwar-o dɩ. Kʋ daarɩ abam nan ye-o, bɛŋwaanɩ o wʋra dɩ abam, yɩ o'o ta ŋwɩ abam wʋnɩ. 18 Amʋ b'a yagɩ abam 'a yɩranɩ. A'a joori a ba abam te. 19 Kʋ na kɩ fɩɩn, lʋgʋ baŋa nɔɔna bam daa b'a na amʋ. Abam nan w'ʋ na-nɩ. Bɛŋwaanɩ, amʋ na jɩgɩ ŋwɩa Wɛ tee nɩ tɩn, abam dɩ w'ʋ na ŋwɩa Wɛ tee nɩ. 20 Dɛ dɩm kʋntʋ nɩ 'a w'ʋ lwarɩ nɩ a wʋra dɩ a Ko Wɛ, yɩ abam dɩ wʋra dɩ amʋ, yɩ amʋ dɩ wʋra dɩ abam. 21 Nɔɔnʋ wʋlʋ maama na sɛ a niə yam yɩ o tɔgɩ-ya tɩn mʋ yɩ wʋlʋ na soe amʋ tɩn. A Ko Wɛ w'ʋ ta soe kʋntʋ tu. A dɩ nan w'ʋ ta so-o, yɩ a kwəri a pa o lwarɩ amʋ na yɩ wʋlʋ tɩn." 22 Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, nɔɔnʋ wʋdoŋ dɩ yɩrɩ na yɩ Zudasɩ yɩ kʋ daɩ Zudasɩ Yiskarɩyo tɩn ma ləri o wɩ: "A yuutu, nmʋ w'ʋ kɩ ta mʋ n pa dɩbam lwarɩ nmʋ na yɩ wʋlʋ tɩn, yɩ lʋgʋ baŋa nɔɔna bam b'a lwarɩ?" 23 Zezi ma lər-o o wɩ: "Wʋlʋ na soe amʋ tɩn w'ʋ sɛ o kɩ a na tagɩ kʋlʋ tɩn mʋ. A Ko w'ʋ ta soe kʋntʋ tu, yɩ amʋ dɩ a Ko w'ʋ ba o te d'ɩ ta'a wʋra dɩd-o. 24 Wʋlʋ maama nan na ba soe amʋ tɩn b'a sɛ o kɩ a na tagɩ kʋlʋ tɩn. Taanɩ dɩlʋ abam nan na ni tɩn daɩ amʋ nyɩm, dɩ nuŋi a Ko wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn te mʋ. 25 A maŋɩ a ta wəənu tɩm kʋntʋ a brɩ abam maŋa kam a ta na wʋ abam tee nɩ tɩn. 26 Kʋ daarɩ, Zənnu wʋlʋ na w'ʋ ba abam te tɩn, wʋntʋ mʋ yɩ Wɛ Joro kʋm a Ko Wɛ na w'ʋ tʋŋɩ sɩ kʋ ba amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn. Kʋntʋ w'ʋ brɩ abam woŋo maama, yɩ kʋ'ʋ pa 'a guli kʋlʋ maama amʋ na maŋɩ a ta a brɩ abam tɩn. 27 Amʋ yagɩ wʋ-zuru mʋ a pa abam. Kʋ yɩ amʋ tɩtɩ wʋ-zuru mʋ a pɛ abam. Amʋ na pɛ abam wʋ-zuru kʋlʋ tɩn, kʋ daɩ lʋgʋ baŋa nyɩm. 'A yɩ pa 'a bɩcara taa maga, 'a nan yɩ ta'a jɩgɩ liə dɩ. 28 Abam maŋɩ 'a ni amʋ na tagɩ dɩ abam nɩ, a lagɩ a viiri, yɩ a ta w'ʋ joori a ba abam te. Abam ya na soe amʋ, 'a w'ʋ ta'a jɩgɩ wʋpolo dɩdaanɩ amʋ na lagɩ a vu a Ko Wɛ te tɩn, bɛŋwaanɩ a Ko Wɛ dwe amʋ. 29 Amʋ nan tagɩ wəənu tɩntʋ a brɩ abam lele kʋntʋ yɩ tɩ daa ta wʋ kɩ, sɩ tɩ na tu tɩ kɩ, sɩ 'a wanɩ 'a sɛ a taanɩ dɩm. 30 Amʋ daa b'a ŋɔɔnɩ taanɩ zanzan dɩ abam, lʋgʋ baŋa pɛ sʋtaanɩ na maa bɩɩnɩ tɩn ŋwaanɩ. Wʋntʋ nan b'a jɩgɩ dam dɩ amʋ. 31 A nan maŋɩ sɩ a pa lʋgʋ baŋa nɔɔna lwarɩ nɩ a soe a Ko wʋm, kʋntʋ mʋ a kɩ kʋlʋ maama a Ko na pɛ-nɩ ni sɩ a kɩ tɩn mʋ. 'A zaŋɩ sɩ d'ɩ viiri."

15

1 Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: "Amʋ yɩ vinyə tiu cɩga cɩga. A Ko maa yɩ tiu kʋm tu, yɩ o nii kʋ baŋa nɩ. 2 Naga kalʋ na nuŋi tiu kʋm yɩra nɩ yɩ ka ba ləri biə tɩn, o'o go-ka o yagɩ mʋ. Kʋ daarɩ naga kalʋ na ləri biə tɩn, o'o farɩsɩ-ka mʋ, sɩ ka taa lana, sɩ ka taa fɔgɩ ka ləri biə zanzan. 3 Abam bɩcara nan maŋɩ ya kwɛ lanyɩranɩ, nɩ ba na farɩsɩ tiu nɛ yɩ sɩ lana te tɩn, 'a na sɛ taanɩ dɩlʋ amʋ na ŋɔɔnɩ a brɩ abam tɩn ŋwaanɩ. 4 Ta'a wʋra dɩ amʋ, sɩ amʋ dɩ w'ʋ ta ŋwɩ abam wʋnɩ. Tiu naga b'a wanɩ ka lə biə ka yɩranɩ yɩ ka təri tiu kʋm yɩra nɩ. Kʋ nan yɩ bɩdwɩ mʋ dɩ abam. Abam maŋɩ sɩ 'a ta'a wʋra dɩ amʋ mʋ, sɩ 'a laan wanɩ 'a ta'a kɩ kəm-laarʋ. 5 Amʋ mʋ yɩ tiu kʋm, yɩ abam yɩ kʋ nɛ sɩm. Wʋlʋ maama na wʋra dɩ amʋ yɩ amʋ ŋwɩ kʋntʋ tu wʋnɩ tɩn w'ʋ ta kɩ kəm-laarʋ mʋ, nɩ naga kalʋ na ləri biə zanzan tɩn. Amʋ nan na təri 'a bɩcara nɩ, 'a b'a wanɩ kʋlʋkʋlʋ 'a kɩ. 6 Wʋlʋ na tərə dɩ amʋ tɩn nyɩ dɩ tiu naga kalʋ ba na goni ba yagɩ yɩ ka kʋ tɩn mʋ. Tiu nɛ sɩlʋ na kʋgɩ tɩn, ba'a pɛ-sɩ ba kɩ mini nɩ mʋ yɩ sɩ di. 7 Abam nan na wʋra dɩ amʋ, yɩ amʋ taanɩ dɩm na wʋ 'a bɩcara nɩ, 'a w'ʋ wanɩ 'a loori kʋlʋ maama 'a wʋbʋŋa na lagɩ tɩn, yɩ 'a w'ʋ na-kʋ. 8 Abam na kɩ kəm-laarʋ, nɩ tiu na ləri bu-ŋʋna zanzan te tɩn, 'a w'ʋ sɩɩnɩ 'a ta'a yɩ amʋ karabiə, yɩ kʋntʋ w'ʋ pa a Ko wʋm na zulə. 9 Nɩnɛɛnɩ a Ko na soe amʋ te tɩn, amʋ dɩ soe abam kʋntʋ mʋ. Ta'a jɩgɩ-na amʋ sono kʋm 'a bɩcara nɩ. 10 Abam na kɩ a na tagɩ kʋlʋ tɩn, 'a w'ʋ wanɩ 'a ta'a jɩgɩ amʋ sono kʋm kʋntʋ, nɩ amʋ dɩ na kɩ a Ko na tagɩ kʋlʋ yɩ a jɩgɩ o sono kʋm a bɩcarɩ nɩ te tɩn. 11 A tagɩ wəənu tɩntʋ a brɩ abam, sɩ wʋpolo kʋlʋ a na jɩgɩ tɩn mʋ taa wʋ abam wʋnɩ, sɩ kʋ pa abam wʋpolo kʋm ja gaalɩ. 12 Ni dɩlʋ amʋ na lagɩ a pa abam tɩn mʋ tɩntʋ: 'A ta'a soe daanɩ, nɩnɛɛnɩ a na soe abam te tɩn. 13 Sono tərə kʋ na dwe tɩntʋ, sɩ nɔɔnʋ sɛ sɩ o tɩ o donnə ŋwaanɩ. 14 Abam na kɩ a na tagɩ kʋlʋ tɩn, 'a w'ʋ ta yɩ a cilonnə mʋ. 15 Amʋ daa b'a ta bə abam nɩ a tɩntʋŋna. Bɛŋwaanɩ tɩntʋŋnʋ yəri kʋlʋ o yuutu na lagɩ o kɩ tɩn. Kʋ nan na yɩ abam, a tagɩ kʋlʋ maama a na ni a Ko Wɛ tee nɩ tɩn a brɩ abam. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a laan bə abam nɩ a cilonnə. 16 Kʋ nan daɩ abam mʋ kuri amʋ. Kʋ yɩ amʋ mʋ kuri abam, yɩ a daarɩ a pa abam ni sɩ 'a ta'a kɩ kəm-laarʋ. Kəm-laarʋ tɩm kʋntʋ w'ʋ ta wʋra maŋa maama. Abam na kɩ kəm-laarʋ tɩm kʋntʋ, a Ko w'ʋ pa abam kʋlʋ maama 'a na w'ʋ loori o tee nɩ amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn. 17 Amʋ na pɛ abam ni sɩ 'a kɩ kʋlʋ tɩn mʋ tɩntʋ: 'A ta'a soe daanɩ." 18 Zezi daa ma ta o wɩ: "Lʋgʋ baŋa nɔɔna bam w'ʋ culi abam. Ba nan na culi abam, sɩ 'a lwarɩ nɩ ba maŋɩ ba da yigə ba culi amʋ mʋ. 19 Abam ya na yɩ lʋgʋ baŋa nyɩm, kʋ nɔɔna bam ya w'ʋ ta soe abam, 'a na yɩ kʋ nyɩm tɩn ŋwaanɩ. Amʋ nan mʋ kuri abam lʋgʋ nɔɔna bam wʋnɩ, yɩ 'a daa daɩ ba nyɩm. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ balʋ na yɩ lʋgʋ baŋa nɔɔna tɩn w'ʋ ta culi abam. 20 Guli-na a na maŋɩ a ta kʋlʋ a brɩ abam tɩn: Tɩntʋŋnʋ tərə o na dwe o yuutu. Ba na yaarɩ amʋ tɩn, ba'a yaarɩ abam dɩ mʋ. Ba nan na sɛ amʋ ni-taanɩ dɩm, ba'a sɛ abam dɩ ni-taanɩ mʋ. 21 Ba nan w'ʋ kɩ abam tɩntʋ wəənu tɩm maama amʋ ŋwaanɩ mʋ, bɛŋwaanɩ ba yəri wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn. 22 Amʋ ya na wʋ tu a ŋɔɔnɩ cɩga a brɩ-ba, lwarɩm ya b'a ta wʋ ba yuu nɩ. Lele kʋntʋ ba nan daa b'a wanɩ ba ta nɩ ba jɩgɩ bʋra. 23 Wʋlʋ maama na culi amʋ tɩn, kʋntʋ tu culi a Ko wʋm dɩ mʋ. 24 Amʋ kɩ tɩtʋŋ-ŋʋna yalʋ nɔɔn-nɔɔnʋ ta na wʋ kɩ ya doŋ tɩn a brɩ-ba. A ya na wʋ kɩ a brɩ-ba, lwarɩm ya b'a ta wʋ ba yuu nɩ. Ba nan nɛ a na kɩ kʋlʋ tɩn, yɩ ba ta culi amʋ dɩ a Ko wʋm maama. 25 Kʋ nan kɩ sɩ kʋ pa kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ cullu tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn mʋ sɩɩnɩ kʋ kɩ, dɩ kʋ na wɩ: 'Ba culi amʋ, yɩ a wʋ kɩ kʋlʋkʋlʋ.' 26 Zənnu wʋm nan w'ʋ nuŋi a Ko te o ba. Wʋm mʋ yɩ Wɛ Joro kʋlʋ na yɩ cɩga tu tɩn. A nan w'ʋ tʋŋ-o yɩ o ba abam te, yɩ o laan w'ʋ ŋɔɔnɩ a cɩga kam o brɩ abam. 27 Abam dɩ nan w'ʋ ŋɔɔnɩ a cɩga kam taanɩ 'a brɩ nɔɔna, bɛŋwaanɩ abam maŋɩ 'a wʋra dɩ amʋ pulim nɩ mʋ.

16

1 A nan ŋɔɔnɩ wəənu tɩntʋ a brɩ abam sɩ kʋ pa 'a yɩ zaŋɩ 'a yagɩ Wɛ cwəŋə kam tɔgɩm mʋ. 2 Ba nan w'ʋ lɩ abam ba Wɛ-di sɩm wʋnɩ. Maŋa nan w'ʋ ba ka yi, yɩ nɔɔna w'ʋ gʋ abam, yɩ ba bʋŋɩ nɩ ba tʋŋɩ tɩtʋŋ-ŋʋm mʋ ba pa Wɛ. 3 Ba nan w'ʋ kɩ abam wəənu tɩm kʋntʋ, bɛŋwaanɩ ba yəri a Ko wʋm, ba nan yəri amʋ dɩ. 4 A tɛ wəənu tɩntʋ maama a brɩ abam, sɩ maŋa kam na yiə ba na kɩ abam kʋntʋ, sɩ 'a wanɩ 'a guli nɩ amʋ maŋɩ a ta-tɩ a brɩ abam. A wʋ tagɩ wəənu tɩm kʋntʋ a brɩ abam pulim nɩ, bɛŋwaanɩ amʋ ya wʋ abam tee nɩ mʋ. 5 Kʋ daarɩ lele kʋntʋ a lagɩ a vu wʋlʋ na tʋŋɩ-nɩ tɩn te. Abam wʋlʋwʋlʋ nan wʋ bwe-nɩ 'a nii, a lagɩ a vu yən mʋ? 6 Amʋ nan na tagɩ a brɩ abam kʋlʋ na lagɩ kʋ kɩ tɩn mʋ pɛ 'a wʋrʋ tiini tɩ cɔgɩ. 7 Kʋ daarɩ, a lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, amʋ na viiri, kʋ'ʋ ta lana kʋ pa abam. Bɛŋwaanɩ, amʋ na wʋ viiri, Zənnu wʋm b'a ba abam te. A nan na veə, a laan w'ʋ tʋŋ-o yɩ o ba abam te. 8 O nan na tuə, o'o pa lʋgʋ baŋa nɔɔna lwarɩ nɩ ba tusi mʋ ba lwarɩm wʋnɩ, dɩ Wɛ cɩga kam laŋa nɩ, dɩ Wɛ na w'ʋ di nɔɔna taanɩ te tɩn. 9 O'o brɩ-ba nɩ ba na wʋ sɛ amʋ tɩn ba kɩ lwarɩm mʋ. 10 O'o brɩ-ba nɩ ba tusi Wɛ cɩga kam wʋnɩ, bɛŋwaanɩ amʋ lagɩ a vu a Ko Wɛ te, yɩ 'a daa b'a na-nɩ. 11 O ta w'ʋ brɩ-ba nɩ ba tusi Wɛ sarɩya dim dɩm wʋnɩ, bɛŋwaanɩ wʋlʋ na yɩ lʋgʋ baŋa pɛ wʋm tɩn maŋɩ o ga bʋra. 12 Amʋ ya ta jɩgɩ wəənu zanzan sɩ a ta a brɩ abam, tɩ nan w'ʋ ta tiini tɩ camma dɩ abam lele. 13 Kʋ daarɩ Wɛ Joro kʋm yɩ cɩga tu mʋ. Kʋ na tuə, kʋ laan w'ʋ pa 'a lwarɩ cɩga kam maama. Kʋ nan daɩ kʋ tɩtɩ taanɩ mʋ kʋ lagɩ kʋ ŋɔɔnɩ. Kʋ'ʋ ŋɔɔnɩ kʋlʋ kʋ na ni Wɛ tee nɩ tɩn mʋ, kʋ ma daarɩ kʋ ta wəənu tɩlʋ na lagɩ tɩ ba tɩn kʋ brɩ abam. 14 Kʋ nan w'ʋ pa amʋ na zulə, bɛŋwaanɩ kʋ'ʋ brɩ abam amʋ cɩga kam maama. 15 A Ko wʋm na jɩgɩ kʋlʋ maama tɩn yɩ amʋ dɩ nyɩm mʋ. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ a tagɩ a wɩ, DƖ Joro kʋm w'ʋ brɩ abam amʋ cɩga kam maama. 16 Kʋ na kɩ fɩɩn, abam daa b'a na amʋ, yɩ maŋa fɩnfɩɩn na wəli da, 'a w'ʋ joori 'a na-nɩ, ((a na maa ve a Ko te tɩn ŋwaanɩ.))" 17 Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, o karabiə badaara maa tɛ daanɩ ba wɩ: "O na tagɩ o wɩ, kʋ na kɩ fɩɩn d'ɩ daa b'a na-o, yɩ maŋa fɩnfɩɩn na wəli da d'ɩ daa w'ʋ joori d'ɩ na-o tɩn, kʋ kuri mʋ bɛɛ? O na tagɩ o wɩ, o lagɩ o vu o Ko te tɩn, d'ɩ yəri kʋ kuri." 18 Ba ta maa tiini ba bwɛ daanɩ ba wɩ: "O na tagɩ o wɩ, kʋ na kɩ fɩɩn tɩn, kʋ kuri mʋ bɛɛ? D'ɩ yəri o na tɛ kʋlʋ tɩn kuri." 19 Zezi ma lwarɩ nɩ ba lagɩ sɩ ba bwe-o taanɩ dɩm kuri. O ma ta dɩ ba o wɩ: "A na tagɩ a wɩ, kʋ na kɩ fɩɩn 'a daa b'a na-nɩ, yɩ maŋa fɩnfɩɩn na wəli da 'a w'ʋ joori 'a na-nɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ 'a bwɛ daanɩ na? 20 A nan lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, abam w'ʋ ba 'a keeri 'a coosi. Kʋ daarɩ lʋgʋ baŋa nɔɔna bam w'ʋ ta jɩgɩ wʋpolo. Abam wʋrʋ w'ʋ ba tɩ cɔgɩ, yɩ 'a wʋ-cɔgɔ kʋm laan w'ʋ ləni kʋ ji wʋpolo. 21 Maŋa kalʋ kaanɩ na lagɩ o lʋ bu tɩn, o jɩgɩ liə mʋ, bɛŋwaanɩ o canɛɛrɩ maŋa yiə. O nan na lʋgɩ bu wʋm, o laan w'ʋ swe o cam dɩm ni nɩ, yɩ o jɩgɩ wʋpolo dɩ o na lʋgɩ bu wʋm tɩn. 22 Kʋ nan yɩ kʋntʋ mʋ dɩ abam dɩ. Lele kʋntʋ 'a jɩgɩ liə. Amʋ nan daa ta w'ʋ joori a na abam, yɩ kʋ pa 'a tiini 'a na wʋpolo, yɩ nɔɔn-nɔɔnʋ daa b'a wanɩ-kʋ o cɔgɩ. 23 Dɛ dɩm kʋntʋ na yiə, abam daa b'a bwe amʋ kʋlʋkʋlʋ. A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ abam sɩ, a Ko wʋm w'ʋ pa abam kʋlʋ maama abam na w'ʋ loori amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ tɩn. 24 Abam nan ta maŋɩ 'a wʋ loori kʋlʋkʋlʋ dɩ amʋ yɩrɩ. Nan loori-na, sɩ 'a w'ʋ na, sɩ kʋ pa abam wʋpolo kʋm tiini kʋ gaalɩ. 25 A na tagɩ wəənu tɩntʋ a brɩ abam tɩn, kʋ yɩ mɩmaŋa mʋ a mɛ a ta. Maŋa nan w'ʋ ba, yɩ a daa b'a maŋɩ mɩmaŋa a ma brɩ abam. A laan w'ʋ ba a ŋɔɔnɩ a Ko Wɛ taanɩ dɩm jaja mʋ a brɩ abam. 26 Dɛ dɩm kʋntʋ nɩ, amʋ daa b'a loori a Ko Wɛ abam ŋwaanɩ. Abam mʋ w'ʋ loori-DƖ amʋ yɩrɩ ŋwaanɩ, 27 bɛŋwaanɩ Wɛ tɩtɩ maŋɩ DƖ soe abam, abam na soe amʋ yɩ 'a kwəri 'a sɛ nɩ a nuŋi DƖ tee nɩ tɩn ŋwaanɩ. 28 Amʋ sɩɩnɩ a nuŋi a Ko Baŋa-Wɛ te mʋ a ba lʋgʋ baŋa. Lele kʋntʋ a nan lagɩ a yagɩ lʋgʋ baŋa sɩ a joori a vu DƖ te." 29 Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, o karabiə bam laan ma ta dɩd-o ba wɩ: "Nii, nmʋ laan ŋɔɔnɩ jaja mʋ, n daa wʋ mɛ mɩmaŋa n maŋɩ. 30 Lele kʋntʋ, d'ɩ laan lwarɩ nɩ nmʋ ye woŋo maama. Nmʋ daa n ba lagɩ sɩ nɔɔn-nɔɔnʋ bwe-m taanɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ dɩbam sɛ nɩ nmʋ sɩɩnɩ n nuŋi Wɛ te." 31 Zezi ma ləri-ba o wɩ: "Lele kʋntʋ 'a laan sɛ na? 32 Nii-na, maŋa maa bɩɩnɩ, ka nan yi ka ti, yɩ abam w'ʋ jagɩ, yɩ 'a dɩdʋa dɩdʋa w'ʋ joori o kwe o cwəŋə o daarɩ amʋ yɩranɩ. A nan b'a ta yɩ a yɩranɩ, bɛŋwaanɩ a Ko wʋm w'ʋ ta wʋ a tee nɩ. 33 Amʋ tagɩ wəənu tɩntʋ a brɩ abam sɩ kʋ pa 'a na wʋ-zuru mʋ amʋ tɔgɩm dɩm wʋnɩ. Lʋgʋ baŋa nɩ 'a w'ʋ na yaara. Nan ta'a jɩgɩ-na pu-dɩa, sɩ amʋ wanɩ lʋgʋ."

17

1 Zezi na tagɩ taanɩ dɩm kʋntʋ o ti tɩn, o ma kwəni o yuu wɛɛnɩ yɩ o wɩ: "Amʋ Ko, a tʋʋnɩ maŋa kam laan yiə. Amʋ yɩ nmʋ Bu mʋ. Nan pa a na zulə, sɩ amʋ dɩ w'ʋ pa n na zulə. 2 Bɛŋwaanɩ nmʋ pɛ-nɩ dam nabiinə maama baŋa nɩ, sɩ a wanɩ a pa balʋ maama nmʋ na pɛ-nɩ tɩn na ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn. 3 Ŋwɩa kalʋ na ba ti tɩn mʋ yɩ sɩ nabiinə wanɩ ba lwarɩ nmʋ wʋlʋ yɩranɩ na yɩ Cɩga Tu Baŋa-Wɛ tɩn, sɩ ba daarɩ ba taa ye amʋ Zezi Krisi wʋlʋ nmʋ na tʋŋɩ tɩn. 4 A pɛ nɔɔna lwarɩ nmʋ zulə yam lʋgʋ baŋa nɩ. A ti tɩtʋŋɩ dɩm nmʋ na pɛ-nɩ sɩ a tʋŋɩ tɩn. 5 Amʋ Ko, pa a na paarɩ-zulə nmʋ tee nɩ lele kʋntʋ, paarɩ-zulə yalʋ a na maŋɩ a jɩgɩ dɩ nmʋ kʋ loori lʋgʋ baŋa ta na wʋ kɩ tɩn. 6 Amʋ pɛ nɔɔna balʋ nmʋ na kuri lʋgʋ baŋa nɔɔna bam wʋnɩ n kɩ amʋ jɩŋa nɩ tɩn lwarɩ nmʋ na yɩ wʋlʋ. Bantʋ yɩ nmʋ nyɩm mʋ, yɩ n kwe-ba n kɩ amʋ jɩŋa nɩ. Ba nan sɛ nmʋ ni-taanɩ dɩm. 7 Lele kʋntʋ ba lwarɩ nɩ, kʋlʋ maama nmʋ na pɛ amʋ tɩn nuŋi nmʋ te mʋ. 8 Bɛŋwaanɩ kwərə kalʋ nmʋ na pɛ amʋ tɩn mʋ a pɛ-ba, yɩ ba sɛ. Ba nan lwarɩ lanyɩranɩ nɩ amʋ nuŋi nmʋ te mʋ, yɩ ba ta sɛ nɩ nmʋ tʋŋɩ-nɩ. 9 A nan loori nmʋ bantʋ ŋwaanɩ mʋ, sɩ a ba loori nmʋ lʋgʋ baŋa nɔɔna bam ŋwaanɩ. Kʋ yɩ nɔɔna balʋ nmʋ na kɩ a jɩŋa nɩ tɩn ŋwaanɩ mʋ, bɛŋwaanɩ bantʋ yɩ nmʋ nyɩm mʋ. 10 Woŋo kʋlʋ maama a na jɩgɩ tɩn yɩ nmʋ nyɩm mʋ, yɩ nmʋ dɩ na jɩgɩ woŋo kʋlʋ maama tɩn yɩ amʋ nyɩm. Nɔɔna balʋ na yɩ nmʋ nyɩm yɩ n kɩ-ba amʋ jɩŋa nɩ tɩn mʋ pɛ a na zulə. 11 Amʋ daa b'a ta wʋ lʋgʋ baŋa nɩ, bantʋ nan ta wʋra mʋ. A maa bɩɩnɩ nmʋ te mʋ. Amʋ Ko, Wʋ-poŋo Tu Baŋa-Wɛ, maɩ nmʋ yɩrɩ dam dɩm n ta n maɩ n nii n nɔɔna bam baŋa nɩ, yɩrɩ dɩlʋ nmʋ na pɛ amʋ tɩn, sɩ kʋ pa ba taa yɩ woŋo dɩdʋa, nɩ nmʋ dɩ amʋ na yɩ dɩdʋa te tɩn. 12 A na wʋra dɩ ba maŋa kalʋ tɩn, nmʋ yɩrɩ dam dɩm n na pɛ-nɩ tɩn mʋ a mɛ a nii ba baŋa nɩ, a ma cɩ-ba yɩ ba wʋlʋwʋlʋ wʋ je, kʋ na daɩ wʋlʋ wʋm na maŋɩ sɩ o cɔgɩ tɩn yɩranɩ. Nmʋ tɔnɔ kʋm brɩ nɩ wʋntʋ maŋɩ sɩ o cɔgɩ mʋ. 13 Lele kʋntʋ amʋ maa bɩɩnɩ nmʋ te, a nan tagɩ wəənu tɩntʋ lʋgʋ baŋa nɩ mʋ, sɩ kʋ pa nmʋ nɔɔna bam taa jɩgɩ amʋ wʋpolo kʋm doŋ ba wʋnɩ, sɩ ba taa jɩgɩ wʋpolo kʋ gaalɩ. 14 A ma pa-ba nmʋ taanɩ dɩm. Balʋ kugu je na wʋ lʋgʋ baŋa nɩ tɩn ma culi-ba, ba na daɩ lʋgʋ baŋa nyɩm tɩn ŋwaanɩ, nɩ amʋ dɩ na daɩ lʋgʋ baŋa nyɩm te tɩn. 15 Kʋ nan daɩ nɩ a loori nmʋ sɩ n lɩ-ba lʋgʋ baŋa nɩ. A loori nmʋ sɩ n cɩ-ba sʋtaanɩ na yɩ wo-lwaanʋ tu tɩn jɩŋa nɩ mʋ. 16 Ba daɩ lʋgʋ baŋa nyɩm, nɩ amʋ dɩ na daɩ lʋgʋ baŋa nyɩm te tɩn. 17 Fɔgɩ n kwɛ-ba dɩ n cɩga kam sɩ ba taa yɩ nmʋ nyɩm. Nmʋ taanɩ dɩm yɩ cɩga mʋ. 18 Amʋ tʋŋɩ-ba lʋgʋ wʋnɩ, nɩ nmʋ dɩ na tʋŋɩ amʋ lʋgʋ baŋa nɩ te tɩn mʋ. 19 Kʋ nan yɩ bantʋ ŋwaanɩ mʋ a kwe a tɩtɩ a kɩ nmʋ jɩŋa nɩ, sɩ kʋ pa bantʋ dɩ wanɩ ba taa yɩ nmʋ nyɩm cɩga cɩga. 20 A nan ba loori nmʋ a paɩ bantʋ yɩranɩ m'a, kʋ yɩ balʋ dɩ na w'ʋ ba ba kɩ ba wʋ-dɩdʋa dɩ amʋ bantʋ taanɩ dɩm ŋwaanɩ tɩn dɩ mʋ. 21 A nan loori nmʋ, sɩ kʋ pa ba maama taa yɩ woŋo dɩdʋa mʋ. Amʋ Ko, nmʋ ŋwɩ amʋ wʋnɩ, yɩ amʋ dɩ ŋwɩ nmʋ wʋnɩ. Nan pa bantʋ dɩ taa ŋwɩ dɩ dɩbam kʋntʋ doŋ, sɩ ba taa yɩ woŋo dɩdʋa, sɩ kʋ pa lʋgʋ baŋa nɔɔna sɛ nɩ nmʋ tʋŋɩ-nɩ. 22 A pɛ-ba zulə yalʋ nmʋ na pɛ amʋ tɩn, sɩ ba wanɩ ba taa yɩ woŋo dɩdʋa, nɩ amʋ dɩ nmʋ na yɩ dɩdʋa te tɩn. 23 Amʋ ŋwɩ ba wʋnɩ yɩ nmʋ ŋwɩ amʋ wʋnɩ, sɩ kʋ pa ba sɩɩnɩ ba taa yɩ woŋo dɩdʋa, sɩ lʋgʋ baŋa nɔɔna wanɩ ba lwarɩ nɩ nmʋ mʋ tʋŋɩ-nɩ, yɩ nmʋ soe nmʋ nɔɔna bam, nɩnɛɛnɩ nmʋ na soe amʋ te tɩn. 24 Amʋ Ko, a lagɩ sɩ balʋ nmʋ na kɩ a jɩŋa nɩ tɩn taa tɔgɩ ba wʋ amʋ na wʋ mɛ tɩn, sɩ kʋ pa ba na amʋ paarɩ-zulə yalʋ nmʋ na pɛ-nɩ tɩn. Bɛŋwaanɩ nmʋ maŋɩ n soe amʋ kʋ loori lʋgʋ baŋa daa ta na wʋ kɩ tɩn. 25 Amʋ Ko, nmʋ yɩ Cɩga Tu. Lʋgʋ kʋm nɔɔna bam nan yəri nmʋ. A nan ye nmʋ, yɩ a nɔɔna bam dɩ ye nɩ nmʋ tʋŋɩ-nɩ. 26 Amʋ nan pɛ ba lwarɩ nmʋ na yɩ wʋlʋ tɩn, yɩ a daa ta w'ʋ pa ba lwarɩ nmʋ, sɩ kʋ pa sono kʋlʋ nmʋ na jɩgɩ amʋ ŋwaanɩ tɩn taa wʋ ba wʋnɩ, sɩ amʋ tɩtɩ taa ŋwɩ ba wʋnɩ."

18

1 Zezi dɛɛn na tagɩ wəənu tɩm kʋntʋ o ti tɩn, o dɩ o karabiə bam ma zaŋɩ ba nuŋi ba kɛ. Ba ma vu ba bɛ nabara kalʋ yɩrɩ na yɩ Sɩdrɔn tɩn. Gaarɩ maa wʋ jəgə kam kʋntʋ nɩ. Ba ma vu ba zʋ dɩ wʋ. 2 Zezi dɩ o karabiə bam dɛɛn yəni ba jeeri daanɩ gaarɩ dɩm kʋntʋ nɩ mʋ. Kʋntʋ mʋ pɛ Zudasɩ wʋlʋ na lagɩ o yəgi Zezi o pa tɩn dɩ ye ka jəgə. 3 Zudasɩ ma tɔgɩ dɩ pamaŋ-kɔgɔ o vu jəgə kam kʋntʋ. Wɛ kaanɩm yigə tiinə bam dɩ Farizɩan tiinə bam dɩ tʋŋɩ ba nɔɔna sɩ ba tɔgɩ ba vu. Ba ma jɩgɩ ba jara zɩla dɩdaanɩ min-zwəənu dɩ mɔɔla. 4 Zezi nan maŋɩ o ye kʋlʋ maama na lagɩ kʋ kɩ-o tɩn. O ma fɔɔrɩ o twɛ ba te, yɩ o bwe-ba o wɩ: "Wɔɔ mʋ abam laga?" 5 Ba ma lər-o ba wɩ: "Zezi wʋlʋ na yɩ Nazarɛtɩ tu tɩn mʋ d'ɩ laga." Zezi ma ta o wɩ: "Kʋ yɩ amʋ mʋ kʋntʋ." Zudasɩ wʋlʋ na yəg-o o pa tɩn dɩ maa tɔgɩ o zɩgɩ dɩ ba. 6 Zezi na tagɩ dɩ ba o wɩ wʋm mʋ kʋntʋ tɩn, ba ma titwəni ba joori kwaga ba tʋ tɩga nɩ. 7 O ma joori o bwe-ba o wɩ: "Wɔɔ mʋ abam laga?" Ba ma ta ba wɩ: "Zezi wʋlʋ na yɩ Nazarɛtɩ tu tɩn mʋ d'ɩ laga." 8 Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: "A maŋɩ a ta a brɩ abam nɩ, amʋ mʋ kʋntʋ. Kʋ nan na yɩ amʋ mʋ 'a laga, sɩ 'a yagɩ bantʋ sɩ ba viiri." 9 O tagɩ kʋntʋ, sɩ kʋ pa o na maŋɩ o ta taanɩ dɩlʋ tɩn mʋ sɩɩnɩ dɩ kɩ, dɩ o na wɩ: "Amʋ Ko, a wʋ pɛ balʋ maama nmʋ na kɩ a jɩŋa nɩ tɩn dɩ dɩdʋa dɩ je." 10 Simɔn Pɩyɛɛrɩ maa jɩgɩ sʋ-lɔŋɔ. O ma lɩ-kʋ o ma zagɩ Wɛ kaanɩm yuutu wʋm tɩntʋŋnʋ jazɩm zwɛ o go. Tɩntʋŋnʋ wʋm yɩrɩ mʋ Malɩkusi. 11 Zezi ma ta dɩ Pɩyɛɛrɩ o wɩ: "Joori n sɩn n sʋgʋ kʋm kʋ polo nɩ. Nmʋ bʋŋɩ nɩ a lagɩ sɩ a lu cam dɩlʋ a Ko na pɛ-nɩ tɩn mʋ na?" 12 Pamaŋna bam kɔgɔ kʋm dɩ ba dɩdɛɛrʋ wʋm dɩ Zwifə bam nɔɔna bam laan ma ja Zezi ba vɔ. 13 Ba ma ja-o ba da yigə ba vu Annɩ te. O yɩ Kayifu tɩmbaarʋ mʋ. Kayifu mʋ yɩ Wɛ kaanɩm yuutu bɩnɩ dɩm kʋntʋ nɩ. 14 Wʋntʋ dɛɛn mʋ ya tagɩ dɩ Zwifə bam nɩ kʋ maŋɩ sɩ nɔɔnʋ dɩdʋa mʋ tɩ nɔɔna bam maama ŋwaanɩ. 15 Simɔn Pɩyɛɛrɩ dɩ o doŋ karabu dɩdʋa ma tɔgɩ Zezi kwaga. Karabu wʋm kʋntʋ dɩ Wɛ kaanɩm yuutu wʋm ye daanɩ lanyɩranɩ. O ma tɔgɩ dɩ Zezi o zʋ Wɛ kaanɩm yuutu wʋm sɔŋɔ kʋnkɔlɔ. 16 Pɩyɛɛrɩ ma maŋɩ mancoŋo ni nɩ o zɩga. Zezi karabu wʋlʋ dɩ Wɛ kaanɩm yuutu wʋm na ye daanɩ tɩn ma joori o nuŋi o ta dɩ bɩsankana kalʋ na nii mancoŋo kʋm ni dɩm baŋa nɩ tɩn, yɩ o daarɩ o ja Pɩyɛɛrɩ o zʋ. 17 Bɩsankana kam ma bwe Pɩyɛɛrɩ ka wɩ: "Nmʋ tɔgɩ n yɩ Zezi karabu mʋ na?" O ma ləri o wɩ: "A daɩ o karabu." 18 Waarʋ dɛɛn ma wʋra. Kʋntʋ ŋwaanɩ tɩntʋŋna bam dɩ Zwifə yigə tiinə nɔɔna bam ma dwe mini ba zɩgɩ ba weerə. Pɩyɛɛrɩ dɩ ma vu o tɔgɩ o zɩgɩ da o weeri mini dɩm. 19 Wɛ kaanɩm yuutu wʋm laan ma bwe Zezi o karabiə bam laŋa, dɩ o zaasɩm dɩm na yɩ te tɩn. 20 Zezi ma lər-o o wɩ: "Amʋ yəni a ŋɔɔnɩ jaja mʋ a brɩ nɔɔna bam maama. A nan yəni a brɩ nɔɔna bam ba Wɛ-di sɩm nɩ mʋ dɩ Wɛ-di-kamunu kʋm nɩ, mɛ Zwifə bam maama na yəni ba jeeri daanɩ tɩn. A wʋ fɔgɩ a səgi a ta kʋlʋkʋlʋ. 21 Bɛɛ nan mʋ yɩ n bwe amʋ sɩ n nii? Nan bwe balʋ na cəgi amʋ taanɩ dɩm tɩn n nii a na tagɩ kʋlʋ dɩ ba tɩn, sɩ bantʋ mʋ ye a na tagɩ kʋlʋ tɩn." 22 Zezi na tagɩ kʋntʋ tɩn, Zwifə yigə tiinə bam tɩntʋŋnʋ dɩdʋa na zɩgɩ o tɩkəri nɩ tɩn ma lɔ o pʋpɔŋɔ, yɩ o bwe-o o wɩ: "Bɛɛ mʋ yɩ n ŋɔɔnɩ kʋntʋ doŋ dɩ Wɛ kaanɩm yuutu wʋm?" 23 Zezi ma lər-o o wɩ: "A na tagɩ kʋlʋ a cɔgɩ tɩn, sɩ n ta sɩ d'ɩ lwarɩ. Kʋ nan na yɩ cɩga mʋ a taga, bɛɛ mʋ yɩ n magɩ-nɩ?" 24 Annɩ laan ma pa ba ja-o ba vu Kayifu wʋlʋ na yɩ Wɛ kaanɩm yuutu tɩn te, yɩ ba ta wʋ bwəl-o. 25 Simɔn Pɩyɛɛrɩ daa ta maa zɩgɩ da o weeri mini dɩm. Ba ma bwe-o ba wɩ: "Nmʋ tɔgɩ n yɩ nɔɔnʋ wʋntʋ karabu mʋ na?" Pɩyɛɛrɩ ma fʋ o wɩ, wʋm daɩ o karabu. 26 Wɛ kaanɩm yuutu wʋm tɩntʋŋnʋ dɩdʋa, wʋlʋ cʋrʋ Pɩyɛɛrɩ na zagɩ o zwɛ o go tɩn, ma ta dɩd-o o wɩ: "Amʋ wʋ nɛ abam daanɩ gaarɩ dɩm wʋnɩ na?" 27 Pɩyɛɛrɩ daa ta ma fʋ. Cɩbwɩʋ ma da kʋ keeri. 28 Ba laan ma ja Zezi ba nuŋi Kayifu sɔŋɔ nɩ ba vu Rom gʋvɩrma tu wʋm sɔŋɔ. Kʋ dɛɛn yɩ tɩtɩɩtɩ mʋ. Zwifə bam ma wʋ dɛ ba zʋ sɔŋɔ kʋm wʋ ba cullu tɩm ŋwaanɩ. Ba maŋɩ sɩ ba cɩ ba tɩtɩ dɩ digiru sɩ ba wanɩ ba na cwəŋə ba di Pakɩ candiə kam. 29 Gʋvɩrma tu Pilatɩ ma nuŋi ba te, yɩ o bwe-ba o wɩ: "Bɛɛ mʋ yɩ abam saŋɩ nɔɔnʋ wʋntʋ?" 30 Ba ma lər-o ba wɩ: "Nɔɔnʋ wʋntʋ ya na wʋ kɩ o cɔgɩ, d'ɩ ya b'a ja-o d'ɩ ba nmʋ te." 31 Pilatɩ ma ta dɩ ba o wɩ: "Abam tɩtɩ nan joŋ-o sɩ 'a di o taanɩ, sɩ kʋ tɔgɩ abam cullu tɩm na yɩ te tɩn." Zwifə bam ma ləri ba wɩ: "Dɩbam ba jɩgɩ cwəŋə sɩ d'ɩ gʋ nɔɔn-nɔɔnʋ." 32 Kʋntʋ nan kɩ sɩ kʋ pa Zezi na tagɩ kʋlʋ tɩn mʋ sɩɩnɩ kʋ kɩ, dɩ o na tagɩ nɩ o'o tɩ tʋʋnɩ dɩlʋ dwi tɩn. 33 Pilatɩ laan ma joori o zʋ sɔŋɔ kʋm wʋ o bəŋi Zezi, yɩ o bwe-o o wɩ: "Nmʋ yɩ Zwifə bam pɛ mʋ na?" 34 Zezi ma bwe-o o wɩ: "Nmʋ na tagɩ kʋntʋ tɩn, kʋ yɩ nmʋ tɩtɩ wʋbʋŋa taanɩ mʋ naa nɔɔna mʋ tagɩ a taanɩ dɩ nmʋ?" 35 O ma ləri o wɩ: "Amʋ daɩ Zwifu. Kʋ yɩ nmʋ tɩtɩ dwi tiinə dɩ ba kaanɩm yigə tiinə bam mʋ jaanɩ nmʋ ba ba ba kɩ amʋ jɩŋa nɩ. Kɔɔ mʋ n kɩa?" 36 Zezi ma ləri o wɩ: "Amʋ paarɩ dɩm wʋ nuŋi lʋgʋ baŋa, sɩ dɩ ya na yɩ lʋgʋ baŋa nyɩm, a nɔɔna bam ya w'ʋ kɩ jara sɩ ba cɩ sɩ Zwifə bam yɩ wanɩ ba ja amʋ. Kʋ nan na yɩ te tɩn, amʋ paarɩ dɩm daɩ lʋgʋ baŋa nyɩm." 37 Pilatɩ ma bwe-o o wɩ: "Kʋntʋ, nmʋ za yɩ pɛ mʋ na?" Zezi ma ləri o wɩ: "Nmʋ tɩtɩ mʋ tagɩ n wɩ, a yɩ pɛ. A tu sɩ a ŋɔɔnɩ cɩga mʋ a brɩ nɔɔna lʋgʋ baŋa nɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ ba lʋgɩ amʋ. Wʋlʋ maama na yɩ cɩga nɔɔnʋ tɩn mʋ cəgi amʋ taanɩ." 38 O ma ta dɩd-o o wɩ: "Bɛɛn yɩ cɩga?" Pilatɩ na tagɩ kʋntʋ tɩn, o laan ma joori o nuŋi pooni o ta dɩ Zwifə bam o wɩ: "Amʋ wʋ nɛ o na kɩ kʋlʋ o cɔgɩ tɩn sɩ a di o taanɩ. 39 Abam nan yəni 'a jɩgɩ mɩʋ kʋdoŋ: Pakɩ candiə kam maŋa nɩ, amʋ yəni a lɩ abam pɩɩnʋ dɩdʋa mʋ a yagɩ yɩ o viiri. Abam nan lagɩ sɩ a yagɩ Zwifə bam pɛ wʋm mʋ na?" 40 Ba ma kaasɩ dɩ kwər-dɩa ba wɩ: "Kʋ daɩ wʋntʋ, kʋ yɩ Barabasɩ mʋ d'ɩ laga sɩ n yagɩ." Barabasɩ ya yɩ nɔn-vɩrnʋ mʋ.

19

1 Pilatɩ laan ma pa ba ja Zezi ba magɩ dɩ balaara. 2 Pamaŋna bam ma kɩ sabarɩ ba ma sɔ yipugə ba pu o yuu nɩ. Ba ma kwe gwar-sʋŋʋ ba zʋ-o, yɩ ba mwan-o. 3 Ba maa ve o te, yɩ ba tɛ dɩd-o ba wɩ: "Zwifə bam pɛ, dɩnle", yɩ ba lɔɛ o pʋpwaanʋ. 4 Pilatɩ daa ta ma joori o nuŋi pooni, yɩ o ta dɩ kɔgɔ kʋm o wɩ: "Nii-na, a'a pa nɔɔnʋ wʋm nuŋi o ba o zɩgɩ abam yigə nɩ, sɩ 'a wanɩ 'a lwarɩ nɩ amʋ wʋ nɛ o na kɩ kʋlʋ o cɔgɩ tɩn." 5 Zezi ma nuŋi dɩ o yuu sabarɩ yipugə kam dɩ o gwar-sʋŋʋ kʋm. Pilatɩ ma ta dɩ ba o wɩ: "Nii-na nɔɔnʋ wʋm da." 6 Wɛ kaanɩm yigə tiinə bam dɩ ba nɔɔna bam na nɛ-o tɩn, ba maa tɛ dɩ kwər-dɩa ba wɩ: "Pa-o tʋʋn-dagara baŋa nɩ n gʋ. Pa-o tʋʋn-dagara baŋa nɩ n gʋ." Pilatɩ ma ta dɩ ba o wɩ: "Abam tɩtɩ nan ja-o 'a pa dagara baŋa nɩ 'a gʋ, sɩ amʋ wʋ nɛ kʋlʋ o na cɔgɩ sɩ a ma di o taanɩ tɩn." 7 Zwifə bam ma joori ba lər-o ba wɩ: "Dɩbam jɩgɩ culu kʋlʋ na brɩ nɩ o maŋɩ sɩ o tɩ tɩn, bɛŋwaanɩ o brɩ o tɩtɩ nɩ o yɩ Wɛ Bu mʋ." 8 Pilatɩ na ni ba na tagɩ kʋntʋ tɩn, fʋʋnɩ ma tiini dɩ zʋ-o. 9 O ma joori o zʋ sɔŋɔ kʋm wʋ, yɩ o bwe Zezi o wɩ: "Nmʋ nuŋi yən mʋ?" Zezi maa cɩm yɩ o wʋ lər-o kʋlʋkʋlʋ. 10 O ma ta dɩd-o o wɩ: "Nmʋ ba lagɩ sɩ n ləri amʋ na? Nmʋ yəri nɩ amʋ jɩgɩ dam sɩ a pa ba yagɩ-m naa sɩ a pa ba pa-m tʋʋn-dagara baŋa nɩ ba gʋ na?" 11 Zezi ma lər-o o wɩ: "Nmʋ ya n ba jɩgɩ dam amʋ baŋa nɩ, kʋ na daɩ dam dɩlʋ Wɛ na pɛ-m tɩn. Kʋntʋ ŋwaanɩ nɔɔnʋ wʋlʋ na jaanɩ amʋ o kɩ nmʋ jɩŋa nɩ tɩn mʋ tiini o kɩ wo-lɔŋɔ o dwəni nmʋ." 12 Maŋa kam Pilatɩ na ni kʋntʋ tɩn, o maa kwaanɩ o lagɩ cwəŋə sɩ o pa ba yagɩ Zezi. Kʋ daarɩ Zwifə bam maa tiini ba tɛ dɩ kwər-dɩa ba wɩ: "Nmʋ na yagɩ nɔɔnʋ wʋntʋ, kʋ'ʋ brɩ nɩ n culi lʋgʋ kʋm pa-farʋ wʋm mʋ. Nɔɔnʋ wʋlʋ na pɛ o tɩtɩ paarɩ tɩn, kʋntʋ tu yɩ pa-farʋ wʋm dʋm mʋ." 13 Pilatɩ na ni kʋntʋ tɩn, o ma pa ba ja Zezi ba nuŋi, yɩ o daarɩ o jəni taanɩ dim jəŋə kam je nɩ. Ba bə jəgə kam kʋntʋ nɩ, 'Kandwa-pulwaarʋ je' mʋ. Ka yɩrɩ dɩ Zwifə bam taanɩ mʋ yɩ 'Gabata'. 14 Kʋ dɛɛn yɩ wɩa tɩtarɩ nɩ mʋ, dɛ dɩm tɩga na w'ʋ pʋʋrɩ sɩ Pakɩ candiə kam di tɩn. Pilatɩ laan ma ta dɩ Zwifə bam o wɩ: "Nii-na 'a pɛ wʋm." 15 Ba ma ta kaasɩ baŋa baŋa ba wɩ: "Ti o mʋmwɛ, ti o mʋmwɛ, pa-o tʋʋn-dagara baŋa nɩ n gʋ." O ma bwe-ba o wɩ: "Abam lagɩ sɩ ba pa 'a pɛ wʋm dagara baŋa nɩ ba gʋ mʋ na?" Wɛ kaanɩm yigə tiinə bam ma ləri ba wɩ: "Dɩbam ba jɩgɩ pɛ wʋdoŋ, kʋ na daɩ lʋgʋ kʋm pa-farʋ wʋm yɩranɩ." 16 Pilatɩ laan ma kɩ Zezi pamaŋna bam jɩŋa nɩ, sɩ ba pa-o tʋʋn-dagara baŋa nɩ ba gʋ. Pamaŋna bam laan ma ja Zezi, 17 yɩ ba pa o zɩŋɩ dagara kalʋ ba na lagɩ ba pa-o ka baŋa nɩ tɩn. O ma vu o yi jəgə kalʋ ba na bə nɩ 'Yukol-pʋa piu' tɩn. Kʋ yɩrɩ dɩ Zwifə bam taanɩ mʋ yɩ 'Goligota'. 18 Kʋ yɩ d'aanɩ mʋ ba pag-o tʋʋn-dagara kam baŋa nɩ. Ba ma ja nɔɔna badonnə bale dɩ, ba pa dagarɩ baŋa nɩ. Zezi maa wʋ bantʋ bale tɩtarɩ nɩ. 19 Pilatɩ ma pʋpʋnɩ tɔnɔ o pa ba tanɩ-kʋ dagara kam yuu nɩ. Kʋ pʋpʋnɩ kʋ wɩ: "Wʋntʋ mʋ yɩ Nazarɛtɩ tu Zezi wʋlʋ na yɩ Zwifə bam pɛ tɩn." 20 Zwifə bam zanzan ma karɩmɩ tɔnɔ kʋm, bɛŋwaanɩ jəgə kalʋ ba na pagɩ Zezi da tɩn batwarɩ dɩ tɩʋ kʋm ni. Kʋ ma pʋpʋnɩ dɩ Zwifə bam taanɩ dɩ Rom tiinə taanɩ dɩ Grɛkɩ tiinə taanɩ mʋ. 21 Zwifə kaanɩm yigə tiinə bam na nɛ tɩn, ba ma vu ba ta dɩ Pilatɩ ba wɩ: "Kʋ wʋ maŋɩ sɩ n pʋpʋnɩ nɩ 'Zwifə bam pɛ'. Kʋ maŋɩ sɩ n pʋpʋnɩ nɩ: 'Nɔɔnʋ wʋntʋ mʋ brɩ o tɩtɩ o wɩ, o yɩ Zwifə bam pɛ mʋ.' " 22 O ma ləri-ba o wɩ: "Amʋ na pʋpʋnɩ te tɩn maŋɩ." 23 Pamaŋna bam na pagɩ Zezi dagara kam baŋa nɩ ba ti tɩn, ba laan ma kwe o gwaarʋ tɩm ba cɛ kuni bɩna, sɩ pamaŋnʋ maama kwe o nyɩm. Ba ma kwe o gwar-bu wʋm dɩ. Kʋ maama sɔgɩ punə mʋ, kʋ ba jɩgɩ toŋim je. 24 Kʋ na yɩ kʋntʋ tɩn, ba ma ta daanɩ ba wɩ: "Yɩ pa-na d'ɩ kaarɩ-kʋ. Nan pa-na d'ɩ ta jɔrɔ sɩ d'ɩ nii wʋlʋ na w'ʋ joŋi-kʋ tɩn." Kʋ dɛɛn kɩ kʋntʋ mʋ, sɩ kʋ pa kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn sɩɩnɩ kʋ kɩ, nɩ kʋ na wɩ: "Ba cɛ amʋ gwaarʋ ba pa daanɩ, yɩ ba daarɩ ba ta jɔrɔ amʋ gwar-bu wʋm ŋwaanɩ." Pamaŋna bam ma sɩɩnɩ ba kɩ kʋntʋ. 25 Balʋ dɛɛn na zɩgɩ ba batwarɩ dɩ Zezi dagara kam tɩn mʋ yɩ o nu wʋm dɩ o nu nyaanɩ, dɩ Mari wʋlʋ na yɩ Klopasɩ kaanɩ tɩn, dɩ Mari wʋlʋ na nuŋi Magɩdala tɩn. 26 Zezi na nɛ o nu wʋm dɩ o karabu wʋlʋ o na soe lanyɩranɩ ba zɩgɩ da tɩn, o ma ta dɩ o nu wʋm o wɩ: "A nu, nii wʋntʋ laan mʋ yɩ n bu." 27 O ma daarɩ o ta dɩ o karabu wʋm dɩ o wɩ: "Nii n nu da." Kʋ na zɩgɩ maŋa kam kʋntʋ nɩ, o karabu wʋm laan ma joŋi Zezi nu wʋm o pa o ba o zʋʋrɩ o sɔŋɔ nɩ. 28 Kʋntʋ kwaga nɩ Zezi maa ye nɩ woŋo maama kɩ kʋ ti. O maa wɩ, na-nyɔm jɩg-o. O tagɩ kʋntʋ, sɩ kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn mʋ sɩɩnɩ kʋ kɩ. 29 Zʋŋa dɛɛn mʋ zɩgɩ da, ka na su dɩ sana kalʋ na nywana tɩn. Ba ma kwe sɩpɔɔ ba dɩ sana kam wʋnɩ, yɩ ba vɔ-kʋ miu ni nɩ ba te ba pa kʋ yi Zezi ni. 30 Zezi na laŋɩ sa-nywana kam tɩn, o ma ta o wɩ: "Kʋ laan kɩ kʋ ti." O ma daarɩ o cɔɔlɩ o yuu tɩga nɩ, yɩ o pa o siun ti. 31 Kʋ dɛɛn yɩ dɛ dɩlʋ Zwifə bam na yəni ba ti ba yigə sɩ ba siun dɛ dɩm laan yi tɩn mʋ. Tɩga na w'ʋ pʋʋrɩ sɩ kʋ taa yɩ ba siun dɛ kamunu kʋm tɩn, ba maa ba lagɩ sɩ nɔɔna bam yɩra yam taa wʋ dagarɩ sɩm baŋa nɩ dɛ dɩm kʋntʋ nɩ. Kʋntʋ ŋwaanɩ Zwifə yigə tiinə bam ma vu Pilatɩ te, ba ta dɩd-o sɩ o pa cwəŋə sɩ ba bwəri nɔɔna bam nɛ sɩ ba tɩ, sɩ ba laan parɩ-ba ba kɩ. 32 Kʋntʋ, pamaŋna bam ma vu balʋ ba na pagɩ ba wəli dɩ Zezi tɩn te, yɩ ba magɩ dayigə nɔɔnʋ wʋm nɛ ba bwəri, dɩ o doŋ wʋm nɛ. 33 Ba ma vu ba yi Zezi. Ba ma na nɩ o maŋɩ o tɩ mʋ, yɩ ba daa wʋ bwəri wʋntʋ nɛ. 34 Kʋ daarɩ pamaŋnʋ dɩdʋa ma kwe o cicwe o ma zɔ Zezi saŋa nɩ. Jana dɩ na ma da ba nuŋə. 35 Nɔɔnʋ wʋlʋ yi na nɛ kʋntʋ tɩn mʋ ŋɔɔnɩ kʋ woŋo, sɩ kʋ pa abam dɩ wanɩ 'a sɛ. O nan ye nɩ o na tagɩ kʋlʋ tɩn yɩ cɩga mʋ, yɩ o zɩgɩ cɩga kam kʋntʋ kwaga nɩ. 36 Kʋntʋ nan kɩ sɩ kʋ pa kʋlʋ na pʋpʋnɩ Wɛ tɔnɔ kʋm wʋnɩ tɩn mʋ sɩɩnɩ kʋ kɩ, nɩ kʋ na wɩ: "O kuə dɩ dɩdʋa dɩ b'a bwəri." 37 Wɛ tɔnɔ kʋm ta tagɩ kʋ wɩ: "Nɔɔna w'ʋ fɔgɩ ba nii wʋlʋ wʋm ba na zɔgɩ tɩn." 38 Kʋntʋ kwaga nɩ nɔɔnʋ wʋdoŋ na nuŋi Arimatɩ o yɩrɩ mʋ Zʋzɛfʋ tɩn ma zaŋɩ o vu Pilatɩ te. O dɛɛn yɩ Zezi karabu mʋ, yɩ o ba brɩ o tɩtɩ jaja o na kwarɩ Zwifə yigə tiinə bam tɩn ŋwaanɩ. O ma vu o bwe Pilatɩ sɩ o nii, o'o wanɩ o kwe Zezi yɩra yam na. Pilatɩ ma sɛ sɩ o kwe. Zʋzɛfʋ ma vu o par-o dagara kam yuu nɩ. 39 Nikodɛm wʋlʋ dɛɛn na ve o na Zezi tɩtɩɩ nɩ tɩn dɩ maa tɔgɩ o wʋra. O maa jɩgɩ tralɩ nugə zanzan o tee nɩ, kʋ na maŋɩ dɩ garɩwaa yi. Nugə kam yɩ Miiri dɩ Alowɛsɩ nugə mʋ gwaanɩ daanɩ. 40 Zʋzɛfʋ dɩ Nikodɛm ma kwe Zezi yɩra yam ba turi-ya dɩ tralɩ nugə kam, yɩ ba daarɩ ba pri-o dɩ gar-jalɩ, nɩ Zwifə bam na yəni ba kɩ ba twa te tɩn. 41 Gaara mʋ wʋ jəgə kalʋ ba na pagɩ Zezi dagara baŋa nɩ tɩn. Piu ma wʋ gaara yam wʋnɩ, bɔn-dʋʋrɩ maa wʋ piu kʋm yɩra nɩ ba ta na wʋ kɩ nɔɔn-nɔɔnʋ da. 42 Kʋ na yɩ dɛ dɩlʋ tɩga na w'ʋ pʋʋrɩ sɩ kʋ taa yɩ ba siun dɛ dɩm tɩn, ba ma kwe Zezi ba tiŋi bɔɔnɩ dɩm wʋnɩ, dɩ je na batwarɩ tɩn ŋwaanɩ.

20

1 Dɛ dɩlʋ na saŋɩ ba siun dɛ dɩm tɩn, Mari wʋlʋ na nuŋi Magɩdala tɩn ma zaŋɩ o go tɩga o vu Zezi yibeeli dɩm jəgə. O ma na nɩ kandwɛ dɩlʋ ya na pɩ bɔɔnɩ dɩm ni tɩn tigi daa nɩ. 2 O ma duri o joori o vu o ta dɩ Simɔn Pɩyɛɛrɩ dɩ karabu wʋlʋ Zezi na soe tɩn o wɩ: "Ba kwe d'ɩ Yuutu wʋm yɩra yam yibeeli dɩm wʋnɩ, d'ɩ nan yəri ba na kɩ-o mɛ." 3-4 Pɩyɛɛrɩ dɩ karabu wʋdoŋ wʋm ma zaŋɩ ba duri ba maa ve bɔɔnɩ dɩm jəgə. Karabu wʋntʋ ma duri o loori Pɩyɛɛrɩ bɔɔnɩ dɩm ni nɩ. 5 O ma tiiri o nii bɔɔnɩ dɩm wʋnɩ o na gar-jalɩ dɩm na tigi da, yɩ o wʋ zʋ dɩ wʋ. 6 Simɔn Pɩyɛɛrɩ ma da o kwaga o ba o yi. O ma kɛ o zʋ bɔɔnɩ dɩm wʋ o na gar-jalɩ dɩm na tigi da, 7 yɩ o na gɔrɔ kʋlʋ ba ya na mɛ ba ba Zezi yuu tɩn. Kʋntʋ nan pri mʋ kʋ tigi kʋ yɩra. 8 Karabu wʋlʋ ya na yi da yigə tɩn dɩ laan ma zʋ bɔɔnɩ dɩm wʋ. O ma na kʋlʋ na wʋra tɩn, yɩ o daarɩ o sɛ nɩ kʋ sɩɩnɩ kʋ yɩ cɩga. 9 Ba daa ta ma wʋ lwarɩ Wɛ tɔnɔ kʋm na tagɩ kʋlʋ kʋ wɩ o maŋɩ sɩ o bi o yagɩ tʋʋnɩ tɩn kuri. 10 Ba laan ma joori ba vu sɔŋɔ. 11 Mari daa ta maa zɩgɩ yibeeli dɩm ni nɩ o keerə. O na keerə kʋntʋ tɩn, o ma tiiri o nii bɔɔnɩ dɩm wʋnɩ. 12 O ma na malɛsɩ sɩle na zʋ gwar-pwəənu, sɩ je mɛ seeni Zezi yɩra yam ya na tigi da tɩn. Dɩdʋa maa wʋ o yuu seeni, yɩ kadoŋ kam wʋ o nɛ seeni. 13 Sɩ ma bwe-o sɩ wɩ: "A nakɔ, bɛɛ mʋ yɩ n keerə?" O ma ta dɩ sɩ o wɩ: "Ba kwe a Yuutu wʋm yɩra yam mʋ ba ja viiri, a nan yəri ba na kwe-o ba kɩ mɛ." 14 O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o ma pipiri o nii o kwaga nɩ o na Zezi na zɩgɩ da, yɩ o wʋ lwarɩ nɩ kʋ yɩ Zezi mʋ. 15 Zezi ma bwe-o o wɩ: "A nakɔ, bɛɛ mʋ yɩ n keerə? Wɔɔ mʋ nmʋ beerə?" Mari maa bʋŋɩ nɩ o yɩ gaarɩ dɩm tu mʋ. O ma ta dɩd-o o wɩ: "Amʋ tu, kʋ na yɩ nmʋ na kwe-o n ja n viiri, sɩ n brɩ-nɩ n na kɩ-o mɛ tɩn, sɩ a vu a kwe-o." 16 Zezi ma bəŋi o yɩrɩ o wɩ: "Mari." Mari ma pipiri o nii o seeni, yɩ o ta dɩ Zwifə bam taanɩ o wɩ: "Rabuni", kʋ kuri mʋ 'Karanyɩna'. 17 Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: "Yɩ ta n dwe-nɩ, sɩ amʋ daa ta wʋ joori a vu a Ko wʋm te. Nan ve n ta n brɩ a ko-biə bam nɩ, amʋ laan maa ve a Ko wʋm te, wʋlʋ na yɩ abam dɩ Ko tɩn. Wʋntʋ mʋ yɩ Baŋa-Wɛ, amʋ Tu dɩ abam dɩ Tu." 18 Mari wʋlʋ na nuŋi Magɩdala tɩn laan ma zaŋɩ o vu o ta dɩ Zezi karabiə bam o wɩ: "Amʋ nɛ d'ɩ Yuutu wʋm", yɩ o daarɩ o ta kʋlʋ Zezi na tagɩ o brɩ-o tɩn. 19 Dɛ dɩm kʋntʋ nɩ dɩdaan-ni nɩ mʋ Zezi karabiə bam lagɩ daanɩ jəgə dɩdʋa. Ba fɔgɩ ba pɩ digə kam ni dɩ borbu, ba na kwarɩ fʋʋnɩ dɩ Zwifə yigə tiinə bam tɩn ŋwaanɩ. Zezi laan ma da o ba o zɩgɩ ba tɩtarɩ nɩ. O ma ta dɩ ba o wɩ: "Yazurə w'ʋ jəni dɩ abam." 20 O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o ma brɩ-ba o jɩa dɩ o saŋa kam. O karabiə bam maa tiini ba jɩgɩ wʋpolo lanyɩranɩ dɩ ba na nɛ ba Yuutu wʋm tɩn. 21 O daa ta ma joori o ta dɩ ba o wɩ: "Yazurə w'ʋ jəni dɩ abam. A Ko Wɛ na tʋŋɩ-nɩ lʋgʋ baŋa nɩ te tɩn, amʋ dɩ tʋŋɩ abam lʋgʋ kʋm wʋnɩ kʋntʋ doŋ mʋ." 22 O na tagɩ kʋntʋ tɩn, o ma fuli ba seeni yɩ o wɩ: "Joŋi-na Wɛ Joro kʋm. 23 Abam na yagɩ nɔɔnʋ wʋlʋ lwarɩm 'a ma cɛ-o tɩn, Wɛ w'ʋ sɩɩnɩ DƖ yagɩ DƖ ma cɛ kʋ tu. Kʋ daarɩ, abam na wʋ yagɩ 'a ma cɛ wʋlʋ tɩn, Wɛ dɩ b'a yagɩ DƖ ma cɛ-o." 24 Toma wʋlʋ ba na ma bə nɩ 'Yiywɛ' yɩ o wʋ Zezi karabiə fugə-bale bam wʋnɩ tɩn ya tərə maŋa kam Zezi na tu o karabiə bam te tɩn. 25 Karabiə badonnə bam ma ta ba brɩ-o ba wɩ: "Dɩbam ya nɛ d'ɩ Yuutu wʋm." O ma ta dɩ ba o wɩ: "Amʋ yi na wʋ nɛ cɩna yam niə o jɩ sɩm nɩ, sɩ a kɩ a nʋa da a nii, sɩ a daarɩ a kɩ a jɩŋa o saŋa kam nɩ, amʋ b'a sɛ." 26 Da nana na kɛ tɩn, Zezi karabiə bam daa ma la daanɩ jəgə dɩdʋa, yɩ Toma dɩ laan wʋra. Ba ma fɔgɩ ba pɩ digə kam ni dɩ borbu. Zezi ma da o ba o zɩgɩ ba tɩtarɩ nɩ. O ma ta o wɩ: "Yazurə w'ʋ jəni dɩ abam." 27 O laan ma ta dɩ Toma o wɩ: "Ma n nʋa n taanɩ a jɩ sɩm yo seeni n nii, n daarɩ n tʋrɩ n jɩŋa a saŋa kam nɩ. Yagɩ bʋbwɛa, sɩ n daarɩ n sɛ." 28 Toma ma lər-o o wɩ: "Nmʋ yɩ a Yuutu dɩ amʋ Baŋa-Wɛ." 29 Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: "Nmʋ na nɛ amʋ tɩn ŋwaanɩ mʋ n laan sɛ na? Balʋ nan na sɛ amʋ yɩ ba ta wʋ nɛ-nɩ tɩn mʋ tiini ba jɩgɩ yu-yoŋo." 30 Zezi dɛɛn kɩ wo-kɩnkagɩla yadonnə zanzan o karabiə bam tɩtarɩ nɩ, yɩ tɩ maama nan wʋ pʋpʋnɩ tɔnɔ kʋntʋ wʋnɩ. 31 Wəənu tɩlʋ na pʋpʋnɩ tɩn yɩ sɩ 'a wanɩ 'a sɛ, nɩ Zezi mʋ yɩ Krisi wʋm Wɛ na tʋŋɩ tɩn, yɩ o kwəri o yɩ Wɛ Bu wʋm. 'A nan na kɩ 'a wʋ-dɩdʋa dɩd-o, 'a w'ʋ na ŋwɩa Wɛ tee nɩ.

21

1 Kʋntʋ kwaga nɩ Zezi daa ma joori o brɩ o tɩtɩ dɩ o karabiə bam Tiberiyadɩ nɩnɩʋ kʋm ni nɩ. O na brɩ o tɩtɩ te tɩn mʋ tɩntʋ: 2 Simɔn Pɩyɛɛrɩ dɛɛn wʋra, dɩ Toma wʋlʋ ba na bə nɩ 'Yiywɛ' tɩn. Natanayɛlɩ dɩ wʋra, wʋlʋ na nuŋi Galile tɩʋ Kana tɩn, dɩdaanɩ Zebede biə bam dɩ Zezi karabiə badonnə bale. Bantʋ bam maama mʋ wʋ daanɩ. 3 Simɔn Pɩyɛɛrɩ ma ta dɩ ba o wɩ: "A maa ve a ja kale mʋ." Ba ma lər-o ba wɩ: "D'ɩ w'ʋ tɔgɩ dɩ nmʋ d'ɩ vu." Ba ma zaŋɩ ba vu ba zʋ naboro kʋm. Tɩtɩɩ dɩm kʋntʋ nɩ ba ma kwaanɩ sɩ ba ja kale, yɩ ba wʋ nɛ kʋlʋkʋlʋ ba ja. 4 Tɩga na wʋra ka pʋʋrɩ tɩn, Zezi maa zɩgɩ nɩnɩʋ kʋm ni nɩ, yɩ ba wʋ lwar-o. 5 O ma bəŋi-ba o wɩ: "A badonnə-ba, abam wʋ jaanɩ kale na?" Ba ma lər-o ba wɩ: "D'ɩ wʋ nɛ kʋlʋkʋlʋ." 6 O laan ma ta dɩ ba o wɩ: "Nan dɩ-na 'a bʋra kam naboro kʋm jazɩm seeni, sɩ 'a w'ʋ ja." Ba ma sɩɩnɩ ba dɩ bʋra kam, yɩ ba daa warɩ ba vaŋɩ-ka ba lɩ ba dɩ boro kʋm wʋnɩ, kale sɩm na tiini sɩ dagɩ tɩn ŋwaanɩ. 7 Zezi karabu wʋlʋ o na soe tɩn ma ta dɩ Pɩyɛɛrɩ o wɩ: "Dɩbam Yuutu wʋm mʋ." Simɔn Pɩyɛɛrɩ na lwarɩ nɩ kʋ yɩ ba Yuutu wʋm kʋntʋ tɩn, o ma kwe o gɔrɔ kʋlʋ o ya na lɩ tɩn o zʋ, yɩ o laan daarɩ o faŋɩ o cu na bam wʋnɩ. 8 Karabiə badaara bam ma ja naboro kʋm ba ba, yɩ ba vaŋɩ bʋra kam dɩ kale sɩm ba wəli da ba yi na bam ni, ba na daɩ yigə yigə dɩ buburu kʋm tɩn ŋwaanɩ. Kʋ dɛɛn yɩ nɩnɛɛnɩ mɛtra bi mʋ te. 9 Ba na bɛ bubɛ dɩm tɩn, ba ma na min-cala na wʋra, yɩ kale wʋ ya yuu nɩ. Dɩpɛ dɩ maa tigi da. 10 Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: "Twəri-na kale sɩlʋ 'a na jaanɩ lele tɩn sɩdaara 'a ja 'a ba." 11 Simɔn Pɩyɛɛrɩ laan ma vu o zʋ naboro kʋm wʋ o vaŋɩ bʋra kam o dɩ tɩga nɩ. Ka su dɩ kaləŋ-kamunə mʋ, sɩ maama yɩ bi dɩ fiinnu sɩtɔ mʋ (153 ). Dɩ kale sɩm na daga kʋntʋ tɩn dɩ, bʋra kam wʋ kaarɩ. 12 Zezi ma ta dɩ ba o wɩ: "Ba-na 'a gʋ 'a ni-cɛɛrɩ." O karabiə bam maama ma kwarɩ sɩ ba bwe-o ba nii nɩ o yɩ wɔɔ mʋ, bɛŋwaanɩ ba maŋɩ ba lwarɩ nɩ kʋ yɩ ba Yuutu wʋm mʋ. 13 Zezi ma zaŋɩ o vu o kwe dɩpɛ dɩm o pa-ba, yɩ o daarɩ o kwe kale sɩm dɩ o pa-ba. 14 Zezi na bi o yagɩ tʋʋnɩ tɩn, kʋntʋ mʋ kɩ kuni bɩtɔ o na brɩ o tɩtɩ dɩ o karabiə bam. 15 Ba na di ba ti tɩn, Zezi laan ma bwe Simɔn Pɩyɛɛrɩ o wɩ: "Zan bu Simɔn, nmʋ soe amʋ n dwe bantʋ na?" O ma ləri o wɩ: "A Yuutu, ɛɛn, nmʋ ye nɩ amʋ soe nmʋ." Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: "Nan ta n nii a pəlbiə bam baŋa nɩ." 16 O ma joori o bwe Pɩyɛɛrɩ o kɩ bɩle o wɩ: "Zan bu Simɔn, nmʋ soe amʋ na?" O ma ləri o wɩ: "A Yuutu, ɛɛn, nmʋ ye nɩ amʋ soe nmʋ." Zezi ma ta dɩd-o o wɩ: "Nan ta n nii amʋ peeni sɩm baŋa nɩ." 17 O daa ma bwe Pɩyɛɛrɩ o kɩ kuni bɩtɔ o wɩ: "Zan bu Simɔn, nmʋ soe amʋ na?" Pɩyɛɛrɩ wʋ ma cɔgɩ dɩ Zezi na bwe-o kuni bɩtɔ o wɩ o so-o na tɩn. O ma ta dɩ Zezi o wɩ: "Amʋ Yuutu, nmʋ ye woŋo maama. Kʋntʋ ŋwaanɩ nmʋ ye nɩ amʋ soe nmʋ." Zezi laan ma ta dɩd-o o wɩ: "Nan ta n nii amʋ peeni sɩm baŋa nɩ. 18 A lagɩ a ta cɩga mʋ dɩ nmʋ sɩ, nmʋ dɛɛn na yɩ nɔn-dʋŋʋ tɩn, nmʋ yəni n vɔ n kilə n tɩtɩ nɩ mʋ lanyɩranɩ, yɩ n daarɩ n ve nmʋ na lagɩ mɛ tɩn. Kʋ daarɩ nmʋ nan na kwɩn, n laan w'ʋ zəŋi n jɩa mʋ wɛɛnɩ, yɩ nɔɔnʋ wʋdoŋ vɔ-ka o pa-m, yɩ o daarɩ o ja-m o vu nmʋ na ba lagɩ mɛ sɩ n vu tɩn." 19 Zezi dɛɛn tagɩ kʋntʋ sɩ kʋ brɩ Pɩyɛɛrɩ na w'ʋ tɩ tʋʋnɩ dɩlʋ dwi sɩ kʋ pa Wɛ na zulə tɩn mʋ. O laan ma daarɩ o ta dɩ Pɩyɛɛrɩ o wɩ: "Ta n tɔgɩ-nɩ." 20 Pɩyɛɛrɩ ma pipiri o nii o kwaga nɩ, yɩ o na Zezi karabu wʋlʋ o na soe tɩn na tɔgɩ-ba. Wʋntʋ mʋ yɩ wʋlʋ ya na jəni o salɩ Zezi wʋdiu kʋm dim maŋa nɩ yɩ o bwe-o o wɩ: "A Yuutu, wɔɔ mʋ lagɩ o yəgi nmʋ o pa?" tɩn. 21 Pɩyɛɛrɩ na nɛ-o tɩn, o ma bwe Zezi o wɩ: "A Yuutu, sɩ wʋntʋ, bɛɛ mʋ lagɩ kʋ kɩ-o?" 22 Zezi ma lər-o o wɩ: "Amʋ na lagɩ sɩ o taa ŋwɩ sɩ kʋ taa ve maŋa kam amʋ na w'ʋ joori a ba tɩn, kʋntʋ daɩ nmʋ yigə. Nmʋ za n weeni n ta n tɔgɩ-nɩ." 23 Kʋntʋ ŋwaanɩ mʋ pɛ Zezi karabiə bam dɛɛn jɩgɩ-ka ba ŋɔɔnɩ ba wɩ, Zezi karabu wʋm kʋntʋ b'a tɩ maŋa dɩ maŋa. Zezi nan wʋ tagɩ o wɩ, o b'a tɩ. O dɛɛn tagɩ o wɩ: "Amʋ na lagɩ sɩ o taa ŋwɩ sɩ kʋ taa ve maŋa kam a na w'ʋ joori a ba tɩn, kʋntʋ daɩ nmʋ yigə." 24 Zezi karabu wʋlʋ o na tagɩ o taanɩ kʋntʋ tɩn mʋ yɩ amʋ wʋlʋ na brɩ Wɛ cɩga kam yɩ a daarɩ a pʋpʋnɩ-ka a tiŋi tɩn. Dɩbam maama nan ye nɩ a na brɩ te tɩn sɩɩnɩ kʋ yɩ cɩga mʋ. 25 Zezi ta kɩ wəənu zanzan o wəli da. Tɩ maama dɩdʋa dɩdʋa nan ya na lagɩ tɩ pʋpʋnɩ tɩ tiŋi, a bʋŋɩ nɩ lʋgʋ baŋa ya b'a na je sɩ twaanʋ tɩm kʋntʋ pəni da.