1

1 Kʊrɩŋ ma wa, ta jaaŋ die dɩ ye wone wo, ama Ŋmɩŋ Nʊawɩɩŋ, vuodieke dɩ yine Yisa Masia, die wɔŋ beri mɩŋ aŋaŋ Ŋmɩŋ. Ta bɩ yi Ŋmɩŋ. 2 Piiliku me wo Ŋmɩŋ Nʊawɩɩrɩ gie wɔŋ beri mɩŋ aŋaŋ Ŋmɩŋ. 3 Die Ŋmɩŋ die dɩ naaŋ jaaŋ mana a nyɩŋ ʊ ma, ta jaaŋ die wori Ŋmɩŋ dɩ naaŋ ta ka ka nyɩŋ ʊ ma. 4 Ʊ ma die miivoli dɩ bɩ beri, ʊ naga a yɩa vuota, ta miivolike mi dɩ yi vuota chaanɩŋ, 5 ta chaana tɩŋgbaŋka gie vuota lɩmɩŋ ma, ta lɩmɩŋkʊ dɩ ka bɩagɩ a lige chaaŋkʊ. 6 Ŋmɩŋ die dɩ tʊŋ daa wʊnyɩ ba wasɩnana Jɔɔn, 7 dɩ ʊ keŋ a keŋ balɩ vuosi dɩ Yisa Masia yine vuota chaanɩŋ, dɩ ba yi Yisa wa yada. 8 Wʊnɩŋ Jɔɔn womi die ka yi chaaŋkʊ, ama die ʊ ko keŋ mɩŋ dɩ ʊ keŋ balɩ vuosi chaaŋkʊ wɩa. 9 Yisa wa gie yine wusie chaaŋ dieke die dɩ kenne tɩŋgbaŋka gie me, ta chaana vuota mana ma. 10 Die ʊ keŋ wo dʊnɩa ka gie me, aŋaŋ Ŋmɩŋ die dɩ naanna dʊnɩaka gie a nyɩŋ ʊ ma wa yɔrɩ, tɩŋgbaŋka gie vuosi die ka mɩŋŋɩ wa. 11 Die ʊ kenne tɩŋgbaŋka gie me wo, die ʊ bie wo ʊ gbaŋ gbaŋ vuosi Izara vuosi jigiŋ, ama die ba ka tuo wo. 12 Ama vuodiekemba mana die dɩ tuone wo ta yi wo yada wa ta nagɩ ba gbaŋ a yɩ wa wa, banɩŋ die ʊ yɩ ba sieŋ ba bɩrɩŋ Ŋmɩŋ ballɩ. 13 Ŋmɩŋ gbaŋ gbaŋ die vana ba bɩrɩŋ ʊ ballɩ daa vuota die vana ba bɩrɩŋ Ŋmɩŋ ballɩ saŋŋa dieke ba mɩɩrɩna ba wa. 14 Saŋŋa dieke Ŋmɩŋ Nʊawɩɩrɩ die dɩ kenne ta yi vuota wa, die ʊ beri mɩŋ aŋaŋ tɩ tɩŋgbaŋka gie me, ta die suuli aŋaŋ zɔɔlɩnchɩgɩla aŋaŋ wusie dagɩŋ. Die tɩ ye ʊ chaankpeŋkpɩɩŋ mɩŋ, ta kanɩŋ chaankpeŋkpɩɩkʊ mi die nyɩŋ wa ʊ Chɔɔŋ Ŋmɩŋ jigiŋ mɩŋ, dama ʊ yine ʊ Bʊa dembiŋ balɩmɩŋ. 15 Saŋŋa dieke Jɔɔn vuodieke dɩ sɩnana vuosi Ŋmɩŋ nyaabʊ dɩ kenne ye wo wo, die ʊ balɩ ʊ wɩa ta natɩ dɩ, “Vuodieke wɩa die n balala nɩ dɩ, ‘Ʊ nan keŋ n kʊaŋ chaaŋ ama ʊ tɩaŋ mɩŋ mɩŋ dama ʊ wɔŋ beri mɩŋ ta ba ye mɩɩrɩ mɩŋ wa, wʊnna.’ ” 16 Ʊ suuline aŋaŋ zɔɔlɩnchɩgɩla wɩa ʊ yɩa tɩ suŋŋiŋ a gʊta suŋŋiŋ ma. 17 Mosisi die yɩ tɩ Ŋmɩŋ mɩraha mɩŋ, ama Yisa Masia nɩŋ die keŋ aŋaŋ zɔɔlɩnchɩgɩla aŋaŋ wusie dagɩŋ. 18 Vuoŋ wori a ye ye Ŋmɩŋ; ama ʊ gbaŋ gbaŋ Bʊadembiŋ balɩŋka vuodieke dɩ benne ʊ lʊgɩŋ wa ta bɩ mʊ wa, wʊnɩŋ ʊ yuorine a dagɩ tɩ Ŋmɩŋ dɩ sɩna dene. 19 Die Juu vuosi nyɩŋkʊra die dɩ benne Jerusalemi ma wa die dɩ tʊŋ kɩkaabɩtɩba nyɩŋkʊra aŋaŋ Liiva vuosi Jɔɔn jigiŋ dɩ ba ga pɩasɩ wa dɩ, “Mɩnɩa yine fʊ?” 20 Die ʊ ka zetiye dɩ ʊ kaaŋ yiŋŋi balɩ ba wɩɩŋ, ama ta die balɩ yuori be dɩ, “Daa manɩŋ n yine Ŋmɩŋ Vuovʊarɩkɩrɩ, Masia wa.” 21 Die wɩa die ba pɩasɩ wa dɩ, “Die nɩŋ, mɩnɩa yine fʊ? Yiwo Elaja?” Jɔɔn die dɩ yiŋŋi a balɩ ba dɩ, “Aayɩ, n ka yi wo.” Die ba bɩ pɩasɩ wa dɩ, “Fʊ yine Ŋmɩŋ naazʊa wa?” Ʊ yiŋŋi balɩ ba dɩ, “Aayɩ, n ka bɩ yi wo.” 22 Die wɩa ba bɩ pɩasɩ wa dɩ, “Ta mɩnɩa yine fʊ? Balɩ tɩ vuodieke fʊ yine aŋ tɩ ga balɩ vuodiekemba dɩ tʊnna tɩ wa. Lalɩa fʊ balɩ yaa gamma fʊ ma?” 23 Jɔɔn die dɩ yiŋŋi balɩ ba aŋaŋ wudieke Ŋmɩŋ naazʊa Azaya die dɩ bala dɩ, “Manɩŋ n yiwo lɔlɩ dieke dɩ benne haagɩŋ ma a nata dɩ Nɩ wʊnsɩ sietʊgɩsɩka a yɩ tɩ Yɔmʊtieŋ.” 24 Die tʊntʊntɩba die nyɩŋ wa Farasisi vuosi jigiŋ mɩŋ. 25 Ta die bɩ pɩasɩ Jɔɔn dɩ, “Dɩɩ yi fʊ ka yi Masia wa, ta ka bɩ yi Elaja, ta ka bɩ yi Ŋmɩŋ naazʊa wa, bɩa wɩa fʊ sɩa vuosi Ŋmɩŋ nyaabʊ?” 26 Jɔɔn dɩ yiŋŋi balɩ ba dɩ, “Manɩŋ n sɩa vuosi aŋaŋ nyaaŋ, ama vuoŋ bie nɩ sʊŋ ta nɩ ka sɩba wa. 27 Wʊnɩŋ ʊ yiwo vuodieke dɩ bala ʊ keŋ n kʊaŋ chaaŋ, ta maŋ ka mʊ dɩ n forisi ʊ nɩɩra guune gbaŋ.” 28 Wɩaha gie mana die yiye mɩŋ Betani tɩŋ ma, Jɔɔdani mʊgɩrɩ ŋmɩŋ pɔsɩŋ chaaŋ. Mi die Jɔɔn die dɩ sɩa vuosi Ŋmɩŋ nyaabʊ. 29 Ka tʊnvʊʊsa, Jɔɔn die dɩ ye Yisa dɩ kienene ʊ jigiŋ, ʊ baarɩ dɩ, “Ye, Ŋmɩŋ kaabɩŋ Yiipɔlɩka wʊnna, wʊnɩŋ ʊ bala ʊ vʊarɩ tɩŋgbaŋka gie vuosi bɩaŋ. 30 Ʊ yine vuodieke wɩa die n balala wa dɩ, ‘Daa wʊnyɩ nan keŋ n kʊaŋ chaaŋ ta tɩaŋ mɩŋ dama ʊ wɔŋ beri mɩŋ ta ba ye mɩɩrɩ mɩŋ wa.’ 31 Die n ka sɩba wa, ama die n keŋye mɩŋ a sɩa vuosi aŋaŋ Ŋmɩŋ nyaaŋ amʊ Izara vuosi mana nan sɩba wa.” 32 Ta Jɔɔn dɩ bɩ balɩ a yɩ vuosisi dɩ, “Saŋŋa dieke die n kana ka sɩba vuodieke ʊ yine wo, ama Ŋmɩŋ vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ dɩ n keŋ sɩɩ vuosisi ʊ nyaabʊ die dɩ balɩ mɩŋ dɩ, ‘Vuodieke fʊ keŋ ye ta n Halɩkasɩka dɩ keŋ sʊʊŋ kalɩ ta wɩarɩ beri aŋaŋ wa, fʊ sɩmma a baarɩ wʊnɩŋ ʊ yine vuodieke dɩ bala ʊ nagɩ n Halɩkasɩka a sɩma vuosi sʊgɩtɩ. Ta die maŋ seŋ ye Ŋmɩŋ Halɩkasɩka, ta ʊ nyɩŋ ŋmɩŋsikpeŋ a keŋ sʊʊŋ, ta nɩasɩ ŋmarɩŋ a keŋ sʊʊŋ kalɩ Yisa ma ta wɩarɩ beri aŋaŋ wa.’ 34 Naa maŋ ye, ta bala nɩ dɩ wʊnɩŋ ʊ yiwo Ŋmɩŋ Bʊadembike.” 35 Ka tʊnvʊʊsa bɩbra Jɔɔn die dɩ bɩ zie mi aŋaŋ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩŋ bale, 36 ta keŋ ye Yisa dɩ chʊnnana a tɩanna, ʊ baarɩ dɩ, “Ye, Ŋmɩŋ Yiipɔlɩka wʊnna.” 37 Die ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba bale wo die dɩ wʊnna ʊ balala wa, die dɩ vaa wa ta dɩ Yisa kʊaŋ. 38 Yisa die dɩ keŋ yiŋŋi a daansɩ ʊ kʊaŋ a ye ba dɩna wa, ʊ pɩasɩ ba dɩ, “Bɩa nɩ yaala?” Die ba yiŋŋi balɩ wa dɩ, “Dɩdagɩrʊ, tɩ yaala tɩ sɩmma fʊ benne jigidieke wo?” 39 Yisa dɩ yiŋŋi balɩ ba dɩ, “Nɩ keŋ a ye jigidieke n benne wo.” Die wɩa die ba dɩ wa a ga a ye jigidieke ʊ benne, ta die bie ʊ jigiŋ daarɩ mana. (Die dɩ yiwo ŋmɩntʊasɩ bimbilimiŋ anɩɩsa saŋŋa.) 40 Vuosi bale dieke die dɩ wʊnna Jɔɔn balɩkʊ ta die dɩ Yisa kʊaka wʊnyɩ die yine Andurusi, die ʊ yiwo Simoni Piita nɩmbʊa. 41 Die ʊ nyɩna Yisa jigiri kʊaŋ chaaŋ die ʊ ga lagɩ lagɩ a ga yaalɩ ʊ nɩmbʊa Simoni jigiŋ a balɩ wa dɩ, “Tɩ ye Masia wa mɩŋ.” (Masia chɩaŋ yiwo “Ŋmɩŋ Vuovʊarɩkɩŋ.”) 42 Womi die ʊ nagɩ Simoni a ga Yisa jigiŋ. Yisa die dɩ daansɩ wa die, ta balɩ dɩ, “Yiwo Simoni vuodieke dɩ yine Jɔɔn bʊadembiŋ, ama fʊ saaŋ nan bɩ yi Siifasi.” (Siifasi aŋaŋ Piita mana yiwo bʊnyɩ, a chɩaŋ yiwo “Taŋ”.) 43 Die ka tʊnvʊʊsa Yisa die dɩ yaala dɩ ʊ ga Galili, ta die ga jigidieke Filipi die dɩ benne a ga balɩ yɩ wa dɩ, “Keŋ dɩa mɩŋ.” 44 Filipi die nyɩŋ wa Befisada, tɩgɩdieke Andurusi aŋaŋ Piita dɩ nyɩnna. 45 Filipi dɩaŋ die dɩ ga yaalɩ Nataniali jigiŋ a balɩ yɩ wa dɩ, “Tɩ ye vuodieke Mosisi dɩ maagɩna ʊ wɩa Ŋmɩŋ mɩraha gbaŋkʊ ma wa, ta Ŋmɩŋ naazʊalɩba dɩaŋ dɩ maagɩ ʊ wɩaha. Ʊ yiwo Yisa, vuodieke dɩ yine Josefu bʊadembiŋ ta nyɩŋ Nazeriti wa.” 46 Nataniali die dɩ baarɩ dɩ, “Nazeriti? Wʊvɩɩnɩŋ nan bɩagɩ nyɩŋ Nazeriti?” Filipi die dɩ yiŋŋi balɩ wa dɩ, “Keŋ a ye.” 47 Yisa die dɩ yene Nataniali dɩ kienene ʊ jigiri, die ʊ balɩ naa yaa gamma ʊ ma dɩ, “Izara vuoŋ wusie wʊnna dama ʊ yiwo burichini vuoŋ.” 48 Nataniali die dɩ pɩasɩ wa dɩ, “Yiwo lalɩa a sɩba mɩŋ?” Yisa die dɩ yiŋŋi balɩ wa dɩ, “Filipi die dɩ yene ka wa fʊ wa, ta maŋ wɔŋ ye fʊ, fʊ benne kɩnkamɩŋ tɩɩka chɩaŋ.” 49 Mi Nataniali die dɩ balɩ wa dɩ, “Dɩdagɩrʊ, yiwo Ŋmɩŋ Bʊa ta bɩ yi Izara naaŋ wa.” 50 Yisa die dɩ pɩasɩ wa dɩ, “N bala fʊ dɩ n ye fʊ mɩŋ saŋŋa dieke fʊ benne kɩnkamɩŋ tɩɩka chɩaka wɩa fʊ yi mɩŋ yada? Nan dɩ yese wʊkpɩɩma pam a tɩaŋ naa. 51 Wusie maŋ bala nɩ, nɩ nan ye arɩzanna dɩ yuorine, ta Ŋmɩŋ malakasi dɩ keŋ a sʊʊna Vuota Bʊa ma, ta jʊala gara ŋmɩŋsikpeŋ.”

2

1 Ka daraa ataa daraaŋ die ba yaa hɔgʊhaalʊ banwʊla siele Keenani tɩŋ ma, Galili tɩŋgbaŋ ma. Die Yisa nuŋ die bie mi 2 ta die ba wa Yisa aŋaŋ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba gbaŋ dɩ ba keŋ banwʊlaka jigiŋ. 3 Die banwʊlaka daa dieke ba nyunene wo dɩ kenne kpatɩ wa, Yisa nuŋ die dɩ balɩ a yɩ Yisa dɩ, “Banwʊlaka daabʊ kpatɩya mɩŋ.” 4 Yisa die dɩ yiŋŋi balɩ wa dɩ, “N naa, bɩa fʊ yaala n yi? N saŋŋa ye ka tʊgɩya.” 5 Yisa nuŋ die dɩ balɩ tʊntʊntɩba dɩ benne mi wo dɩ, “Nɩ yi wudieke ʊ bala nɩ dɩ nɩ yi.” 6 Die nyaaŋ gbiesi ayʊaba die zene mi, nyindiekemba Juu vuosisi dɩ yinene nyaaŋ a yie ta yɔɔra nɩta, sɩba ba jɩamɩŋ dɩ sɩna die wo, die a kaanɩ mana die bɩagɩ juo nyaaŋ sɩba galonsi baŋɩsɩ-le yaa baŋɩsɩ-taa. 7 Yisa die dɩ balɩ a yɩ tʊntʊntɩba dɩ, “Nɩ yi nyaaŋ suuli gbiesisi.” Die wɩa die ba yi nyaaŋ a suulihe pili pili. 8 Womi die ʊ balɩ a yɩ ba dɩ, “Nɩ yuori bʊtaŋ a yaa ga yɩ banwʊlaka jakʊʊrɩ.” Die ba yi die, 9 die jakʊʊrɩ dɩ laŋ nyaabʊ ta ye bʊ tarɩgɩna a yi daaŋ, ama die ʊ ka sɩba jigidieke daabʊ die dɩ nyɩnna, ama tʊntʊntɩba die dɩ yuorine nyaabʊ die dɩ sɩba. Die wɩa die ʊ wa daa dieke die dɩ faarɩna hɔgʊ wa 10 a balɩ yɩ wa dɩ, “Vuoŋ mana ŋaaŋ woliŋ a tɩa wa daa dieke dɩ nansɩna, ta ka kʊaŋ chaaŋ vuodiekemba ʊ wana dɩ keŋ nyu a bugi ʊ wa tɩa daa dieke dɩ kana ka nansɩ wa. Ama fʊnɩŋ nɩŋ nagɩ wa daa dieke dɩ nansɩna wa a lɔbɩrɩ a keŋ tʊgɩ saŋka gie?” 11 Naa die yiwo Yisa bʊmbʊŋaŋ mamachi wʊkpɩɩŋ. Die ʊ yi ke wo Keenani tɩŋ ma, Galili tɩŋgbaŋ ma. Naa die dagɩ vuosisi ʊ yalla Ŋmɩŋ yiko die; die wɩa ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba die dɩ yi wo yada. 12 Ka kʊaŋ chaaŋ Yisa aŋaŋ ʊ nuŋ aŋaŋ ʊ nɩmballɩ aŋaŋ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba die dɩ ga Kapenɔmi a ga bie mi daraa ale. 13 Die Juu vuosi gasɩtɩaŋkʊ dʊʊga saŋŋa die gbigiye mɩŋ, die wɩa Yisa die dɩ ga Jerusalemi dɩ ʊ ga dii dʊʊgaka mi. 14 Die ʊ kenne mi wo, ʊ ga juu Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juokpeŋkpɩɩkʊ sʊŋ, a ye dembisi dɩ yalla niige aŋaŋ yiise aŋaŋ ŋmarɩsɩ a daa, ta bataŋ dɩ kalɩ ba teebulisi me a tarɩga ligire. 15 Die ʊ nagɩ guune a ŋmʊ kpaasɩŋ a yagɩ dɔŋɩsɩsɩ mana a nyɩŋ Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juokpeŋkpɩɩkʊ ma, ta die kpaŋŋɩ vuodiekemba dɩ tarɩgɩna ligirehe teebulisi a bubi bubi ta ligiribiehe die dɩ nan a jaasɩ. 16 A balɩ yɩ vuodiekemba dɩ yalla ŋmarɩsɩ a daa wa dɩ, “Nɩ nagɩha a nyɩŋ giena! Nɩ da nagɩ n Chʊa tigiŋ a bɩrɩŋ nyʊŋ!” 17 Mi die ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba dɩ tɩɩnsɩ dɩ Ŋmɩŋ gbaŋkʊ baarɩ dɩ, “N nine ŋmɩntɩya yaa gamma fʊ tigiri gie wɩa pam.” 18 Die Juu vuosi nyɩŋkʊraha die dɩ yiŋŋi keŋ ʊ jigiŋ aŋaŋ wʊpɩasɩkɩŋ dɩ, “Bɩa mamachi wɩɩŋ fʊ nan yi aŋ ka dagɩ dɩ yaa yiko dɩ fʊ yi wɩaha gie?” 19 Yisa die dɩ yiŋŋi balɩ ba dɩ, “Nɩ kpaŋŋɩ Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juokpeŋkpɩɩkʊ gie a taaŋ ta n nan nagɩ daraa ataa a bɩ mɩɩ ka.” 20 Die Juu vuosisi dɩ yiŋŋi balɩ dɩ, “Bɩna baŋɩsɩ-nɩɩsa aŋaŋ ayʊaba ba nagɩ mɩɩ Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juokpeŋkpɩɩkʊ gie, ta fʊnɩŋ fʊ baarɩ nan nagɩ daraa ataa a mɩɩ ka?” 21 Ama Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juokpeŋkpɩɩŋ dieke Yisa dɩ balala wa yiwo ʊ gbaŋ gbaŋ ʊ nyɩŋgbanɩŋ. 22 Ŋmɩŋ die dɩ sʊgɩrɩna wa a nyɩŋ kumbu me kʊaŋ chaaŋ wa, ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba die dɩ tɩɩnsɩ dɩ ʊ balɩ wɩɩrɩ gie mɩŋ, ta die yi Ŋmɩŋ gbaŋkʊ aŋaŋ Yisa die dɩ bala wudieke wo yada. 23 Die Yisa die dɩ yene bie Jerusalemi ma wa gasɩtɩaŋkʊ saŋka vuosi pam die dɩ ye ʊ tʊnna mamachi wʊkpɩɩmaha ta yiwo yada. 24 Ama Yisa die dɩ ka nagɩ ʊ gbaŋ a yɩ ba, dama die ʊ sɩba vuota mana sʊŋ mɩŋ. 25 Die vuoŋ ka mʊ ʊ dagɩ wa vuota dɩ sɩna dene dama ʊ wɔŋ sɩba vuota beriŋ.

3

1 Die daa wʊnyɩ die benne ba wasa wa Nikodimosi. Die ʊ yiwo Juu vuosi nɩŋŋandɩɩsɩrɩba wʊnyɩ, ta bɩ yi Farasi vuoŋ. 2 Yuŋ kaanɩ die ʊ ga Yisa jigiŋ a ga balɩ wa dɩ, “Dɩdagɩrʊ, tɩ sɩba a baarɩ yiwo dɩdagɩrɩ dieke Ŋmɩŋ dɩ tʊnna, dama vuoŋ wori a nan bɩagɩ tʊŋ tʊnkpɩɩŋ dieke fʊ tʊnnana naa, ntaala Ŋmɩŋ bie ʊ jigiŋ.” 3 Yisa die dɩ yiŋŋi a balɩ wa dɩ, “Wusie maŋ bala fʊ, vuoŋ wori a baaŋ bɩagɩ juu Ŋmɩŋ naarɩ ma, ntaala ba yiŋŋi mɩɩrɩ wa.” 4 Nikodimosi die dɩ pɩasɩ wa dɩ, “Lalɩa ba baa ba yiŋŋi mɩɩrɩ vuodieke dɩ kana ka yi bʊabiŋ? Dama ʊ kaaŋ bɩ bɩagɩ a juu ʊ nuŋ nyuuti ma aŋ ba bɩ mɩɩrɩ wa bɩbra.” 5 Womi Yisa die dɩ yiŋŋi balɩ wa dɩ, “Wusie maŋ bala fʊ, dɩ vuoŋ kaaŋ bɩagɩ juu Ŋmɩŋ naarɩ ma ntaala ʊ ye mɩɩrɩŋ bule, die yine Ŋmɩŋ Halɩkasɩka aŋaŋ Ŋmɩŋ nyaaŋ sɩɩla wɩa. 6 Vuota nɩŋ mɩɩra vuota ama Halɩkasɩka mɩɩra haalɩŋ. 7 Die wɩa da vaa ka yi fʊ mamachi n bala fʊ dɩ, ‘Sie ba bɩ mɩɩrɩ nɩ wa.’ 8 Bʊlɔgɩsɩŋ nɩga gara jigidieke ka yaalala, ŋaaŋ wʊŋ wa ka dɔntɩ ama ta ka sɩba jigidieke ka nyɩnna yaa ka ganana. Die gbaŋ gbaŋ vuodiekemba mana Ŋmɩŋ Halɩkasɩka dɩ mɩɩrɩna dɩ sɩɩ.” 9 Nikodimosi die dɩ pɩasɩ wa dɩ, “Lalɩa naa dɩ baa ka yi?” 10 Yisa die dɩ yiŋŋi a balɩ wa dɩ, “Yiwo Izara vuosi dɩdagɩrɩkpɩɩŋ ta ka sɩba wɩaha chɩasɩ? 11 Wusie maŋ bala fʊ, tɩ bala nɩ wudieke tɩ sɩbɩna, ta bɩ bala nɩ wudieke tɩ yene, ama nɩ ka tuose tɩ wɩaha. 12 Dɩɩ yi nɩ ka yi mɩŋ yada yaa gamma tɩŋgbaŋka gie wudiekemba n bala nɩ wa, die nɩŋ maŋ balɩ nɩ arɩzanna ma wɩa nɩ baa nɩ yiwo lalɩa a yi yada? 13 Vuoŋ ye ka jʊalɩ ga arɩzanna ma sie manɩŋ Vuota Bʊa vuodieke dɩ nyɩnna arɩzanna ma a keŋ sʊʊŋ wa.” 14 Mosisi die dɩ nagɩna kʊʊtɩ javʊʊkɩŋ a bɔbɩ a marɩ daaŋkʊ ta kɔtɩ ka zie haagɩŋ ma dene wo, die gbaŋ gbaŋ ba baa ba kɔtɩ manɩŋ Vuota Bʊa wa ŋmɩŋsikpeŋ, 15 amʊ vuodieke mana dɩ yine mɩŋ yada nan ye miivoli dieke dɩ wone kpatɩŋ. 16 Dama Ŋmɩŋ dɩ faasɩna cho tɩŋgbaŋka gie vuosi wɩa; die ʊ yɩ tɩ ʊ Bʊabalɩmɩŋ amʊ vuodieke mana dɩ yi Bʊadembike gie yada ʊ kaaŋ daansɩ kpi, ama ʊ nan ye miivoli dieke dɩ wone kpatɩŋ. 17 Dama Ŋmɩŋ die ka tʊŋ ʊ Bʊa wa dɩ ʊ keŋ dii tɩŋgbaŋka gie vuosi sarɩya ama dɩ ʊ keŋ a gbatɩ ba taaŋ. 18 Vuodieke mana dɩ yine Ŋmɩŋ Bʊa wa yada Ŋmɩŋ kaaŋ dii ʊ sarɩya a chʊʊsɩ wa, ama vuodieke mana dɩ kana ka yi wo yada nɩŋ, Ŋmɩŋ wɔŋ dii ʊ sarɩya ta baa ʊ chʊʊsɩya mɩŋ, dama ʊ kana ka yi wʊnɩŋ Ŋmɩŋ Bʊabalɩŋka yada wa wɩa. 19 Wudieke wɩa Ŋmɩŋ die dɩ dine ba sarɩya ta baarɩ ba chʊʊsɩya yiwo naa; Ŋmɩŋ Bʊadembike die keŋye mɩŋ dɩ ʊ yuori wo tɩŋgbaŋka gie vuosi nine ama ta tɩŋgbaŋka gie vuosi dɩ yaala lɩmɩŋ a tɩaŋ chaanɩŋ, dama ba tʊnnana tʊntʊmbɩatɩ wɩa. 20 Vuodieke nɩŋ mana dɩ yinene bɩaŋ hawa chaanɩŋ ta ka yaala ʊ gbigi chaanɩŋ, dama ʊ ka yaala ʊ tʊmbɩatɩtɩ nyɩŋ yaalɩŋ ma. 21 Ama vuodieke nɩŋ mana dɩ tʊnnana wudieke dɩ mʊna kieŋ wo chaanɩŋ ma, dɩ vuoŋ mana sɩmma a baarɩ Ŋmɩŋ beri ʊ tʊʊma mana ma. 22 Genke kʊaŋ chaaŋ Yisa aŋaŋ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba die dɩ ga Judia tɩŋgbaŋ ma, die ʊ yi daraa ale aŋaŋ ba, ta sɩa vuosi Ŋmɩŋ nyaaŋ. 23 Saŋka mi Jɔɔn, vuodieke dɩ sɩnana vuosi Ŋmɩŋ nyaabʊ die ye ka juu dansarɩka ma, ta bie Enoni, jigidieke nyaaŋ die dɩ faasɩna dala, ta vuosi die dɩ kieŋ ʊ jigiŋ ʊ sɩa ba Ŋmɩŋ nyaabʊ. Enoni die dɩ ka yʊa aŋaŋ Salimi. 25 Daaŋ kaanɩ die Juu vuoŋ wʊnyɩ die dɩ piili a nɩga nɩnhagɩrɩŋ aŋaŋ Jɔɔn kʊaŋandɩɩsɩrɩba yaa gamma Ŋmɩŋ jɩamɩŋ nyaaŋ sɩɩla wɩa. 26 Die wɩa die ba ga Jɔɔn jigiŋ a ga balɩ wa dɩ, “Dɩdagɩrʊ, vuodieke die dɩ benne aŋaŋ fʊ Jɔɔdani mʊgɩrɩ mi wo chaakʊ, daa dieke die fʊ bala dɩ ʊ yiwo Ŋmɩŋ Vuovʊarɩkɩrɩ, tɩ wʊŋ dɩ ʊ gbaŋ ʊ sɩa vuosi Ŋmɩŋ nyaaŋ, ta vuoŋ mana dɩ gara ʊ jigiŋ.” 27 Jɔɔn die dɩ yiŋŋi balɩ ba dɩ, “Vuoŋ kaaŋ bɩagɩ a yi wɩɩŋ ntaala Ŋmɩŋ vʊarɩna wa. 28 Nɩ gbaŋ gbaŋ nɩ yiwo n daansɩatieliŋ dɩ die n balɩya dɩ, manɩŋ n ka yi ‘Ŋmɩŋ Vuovʊarɩkɩŋ Masia wa, ama manɩŋ Ŋmɩŋ dɩ woliŋ a tʊŋ dɩ n dɩa ʊ nɩŋŋa a keŋ yi ʊ keniŋ siri.’ 29 Hɔgʊhaalʊ wa yiwo hɔgʊfaarɩtʊ wa sɩɩtɩ. Hɔgʊfaarɩtʊ wa zʊa ŋaaŋ zie mɩŋ, dɩɩ yi ʊ keŋ wʊŋ ʊ lɔlɩŋ, ʊ sʊŋ ŋaaŋ fɩalɩ mɩŋ. Die gbaŋ gbaŋ maŋ yaa sʊgɩfɩalɩŋ pam Masia wa wɩa. 30 Dɩ mʊ wʊnɩŋ Masia wa saaŋ jʊalɩma ta manɩŋ n saaŋ sʊʊma tɩŋgbaŋ.” 31 Vuodieke dɩ nyɩnna ŋmɩŋsikpeŋ tɩaŋ vuoŋ mana mɩŋ, ama vuodiekemba dɩ nyɩna tɩŋgbaŋka gie, banɩŋ ba yiwo tɩŋgbaŋka gie tieliŋ, ta bala vuota wʊbalɩka. Vuodieke dɩ nyɩnna ŋmɩŋsikpeŋ tɩaŋ vuoŋ mana, 32 a bɩ gʊtɩ ʊ bala wudieke ʊ yene ta wʊŋ, ama vuoŋ ka tuose ʊ wɩaha. 33 Ta vuodieke mana dɩ tuone ʊ wɩaha dagɩya dɩ Ŋmɩŋ wɩa yiwo wusie. 34 Ŋmɩŋ Bʊadembiŋ dieke ʊ tʊnna wa balala Ŋmɩŋ wɩa, dama Ŋmɩŋ yi ʊ Bʊadembike Halɩkasɩ dieke dɩ dala ta wo magɩsɩŋ. 35 Ŋmɩŋ cho wo ʊ Bʊa wa ta nagɩ jaaŋ mana a yi ʊ nuusi me. 36 Vuodieke nɩŋ mana dɩ yine Ŋmɩŋ Bʊa wa yada, yaa miivoli dieke dɩ wone kpatɩŋ, ama vuodieke nɩŋ mana dɩ kana a yi Bʊa wa yada kaaŋ ye miivoli mi, ama Ŋmɩŋ sɩnyɩɩrɩŋ nan dɩ bie ʊ ma yaa gamma haahuu.

4

1 Tɔ, die Farasisi vuosisi dɩ wʊŋ dɩ Yisa yese vuosi pam a sɩa ba Ŋmɩŋ nyaabʊ, ta ba yie ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩŋ a tɩaŋ Jɔɔn. 2 Wusie, die Yisa gbaŋ gbaŋ die ka sɩa vuosisi Ŋmɩŋ nyaabʊ ama die dɩ yiwo ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba die sɩnana ba. 3 Die Yisa die dɩ wʊnna wudieke vuosi dɩ balala yaa gamma ʊ ma wa, die ʊ nyɩŋ Judia tɩŋgbaŋ ma ta yiŋŋi ga Galili tɩŋgbaŋ ma. 4 Die dɩ yi talasɩ dɩ ʊ daagɩ Samaria tɩŋgbaŋ ma. 5 Die ʊ daagɩ mi a keŋ tʊgɩ tɩŋ kaanɩ ba wasɩnana Sayika, Samaria tɩŋgbaŋ ma, mi die ka yʊa aŋaŋ kʊaŋ dieke Jakobu die dɩ nagɩna a yɩ ʊ Bʊa Josefu wa. 6 Die buluŋ dieke die dɩ yine Jakobu sɩɩtɩ wa die bie mi, die Yisa dɩ gbalɩgɩ aŋaŋ chɔmbʊ ta sʊʊŋ kalɩ buluke chɩaŋ. Die dɩ yiwo ŋmɩntʊasɩ saŋŋa. 7 Die Samaria hɔgʊ wʊnyɩ dɩ keŋ dɩ ʊ yuori nyaaŋ, Yisa die dɩ balɩ yɩ wa dɩ, “Yɩ mɩŋ nyaaŋ aŋ n nyu.” 8 Saŋka mi die ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba die ga wa tɩka sʊŋ dɩ ba daa nyindiike. 9 Juu vuosi die ka saaga dɩ ba lagɩŋ dii ta nyuo aŋaŋ Samaria vuosi a nyɩna kpalɩbalɩmɩŋ ma. Die wɩa Samaria hɔgʊ wa die dɩ yiŋŋi a pɩasɩ dɩ, “Fʊnɩŋ yiwo Juu vuoŋ ta manɩŋ maŋ yi Samaria vuoŋ, lalɩa fʊ jʊʊsa mɩŋ dɩ n yɩ fʊ nyaaŋ?” 10 Yisa die dɩ yiŋŋi a balɩ wa dɩ, “Dɩɩ yi fʊ tɩŋ sɩba piini dieke Ŋmɩŋ dɩ yaala ʊ yɩ fʊ, ta bɩ sɩba vuodieke n yine ta jʊʊsa fʊ nyaaŋ naa, tɩŋ nan pɩasɩ mɩŋ dɩ n yɩ fʊ miivoli nyaabʊ mi, ta n tɩŋ nan yɩ fʊ.” 11 Hɔgʊ wa die dɩ baarɩ dɩ, “Jakʊʊŋ, wo gʊʊga, ta buluke dɩ gole, sɩa fʊ baa fʊ ye miivoli nyaabʊ? 12 Tɩ chɔɔŋkʊʊŋ Jakobu die tune buluke gie a yɩ tɩ, ta wʊnɩŋ aŋaŋ ʊ ballɩ aŋaŋ ʊ dɔŋɩsɩ mana dɩ nyu a nyɩŋ ka ma. Yile dɩ tɩaŋ Jakobu mɩŋ?” 13 Yisa die dɩ yiŋŋi balɩ wa dɩ, “Vuodieke nɩŋ mana dɩ nyune nyaabʊ gie, nyanyuule nan bɩ yigi wo; 14 ama vuodieke nɩŋ mana dɩ nyune nyaaŋ dieke n bala n yɩ wa, nyanyuule kaaŋ bɩ yigi wo. Nyaaŋ dieke n bala n yɩ wa wa nan bɩrɩŋ buluŋ ʊ sʊŋ ma a yɩa wa nyaaŋ dieke dɩ yɩnana miivoli, ta yɩ wa miivoli dieke dɩ wone kpatɩŋ.” 15 Hɔgʊ wa die dɩ balɩ yɩ wa dɩ, “Jakʊʊŋ, yɩ mɩŋ nyaabʊ gie a mʊ nyanyuule kaaŋ bɩ yigi mɩŋ ta n kaaŋ bɩ a keŋ gie a yuori nyaaŋ.” 16 Yisa die dɩ balɩ yɩ wa dɩ, “Ga a ga wa fʊ chʊrʊ aŋ nɩ viiri keŋ giena.” 17 Ʊ balɩ wa dɩ, “N wo chʊrʊ.” Yisa die dɩ yiŋŋi balɩ wa dɩ, “Fʊnɩŋ balɩ wa wusie, fʊ bala dɩ wo chʊrʊ wa. 18 Dama die yallɩ wa chʊllɩŋ banʊ ta daa dieke fʊ benne ʊ jigiŋ lele wo dɩ ka seŋ yi fʊ chʊrʊ. Balɩ mɩŋ wa wusie.” 19 Hɔgʊ wa die dɩ baarɩ dɩ, “Jakʊʊŋ, n sɩba a baarɩ yiwo Ŋmɩŋ naazʊa. 20 Tɩnɩŋ Samaria vuosi chɔɔŋkʊʊlɩŋ die jɩama Ŋmɩŋ kunkogiri gie sikpeŋ ama nɩnɩŋ Juu vuosi baarɩ dɩ Jerusalemi ma yine jigidieke dɩ mʊna tɩ jɩaŋ Ŋmɩŋ.” 21 Yisa dɩ balɩ yɩ wa dɩ, “N taa, yi n wɩɩrɩ gie yada, saŋŋa kieŋ ta vuota dɩ kaaŋ jɩaŋ tɩ Chɔɔŋ Ŋmɩŋ kunkogiri gie sikpeŋ yaa Jerusalemi ma. 22 Nɩnɩŋ Samaria vuosi ka sɩba vuodieke nɩ jɩanna ama tɩnɩŋ Juu vuosi nɩŋ sɩba vuodieke tɩ jɩanna mɩŋ dama gbatɩtaanɩŋ wɩa nyɩŋ wa Juu vuosi jigiŋ mɩŋ. 23 Ama saŋŋa kieŋ, ta wɔŋ keŋ mɩŋ, saŋŋa dieke vuodiekemba dɩ senne jɩama tɩ chɔɔŋ Ŋmɩŋ wa nan seŋ jɩaŋ wa ʊ Halɩkasɩka hagɩrɩŋ ma ta sɩmma vuodieke ʊ yine, dama banɩŋ vuosi mi tɩ Chɔɔŋ dɩ yaala dɩ ba jɩama wa. 24 Ŋmɩŋ yiwo Haalɩŋ, ta vuodiekemba dɩ jɩanna wa mʊ ba jɩama wa aŋaŋ wusie, ʊ Halɩkasɩka hagɩrɩŋ ma.” 25 Hɔgʊ wa die dɩ balɩ wa dɩ, “N sɩba a baarɩ Masia wa vuodieke ba wasɩnana Ŋmɩŋ Vuovʊarɩkɩrɩ nan keŋ, ta ʊ keŋ keŋ ʊ nan dagɩ tɩ wɩaha gie mana chɩasɩ.” 26 Yisa die dɩ yiŋŋi balɩ wa dɩ, “Manɩŋ n wonde, vuodieke dɩ balala wɩa aŋaŋ fʊ naa.” 27 Womi die ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba die dɩ yiŋŋi keŋ, die dɩ yi be mamachi pam ʊ balala wɩa aŋaŋ hɔgʊ wa, ama ba wʊnyɩ mana die ka pɩasɩ hɔgʊ wa dɩ, “Bɩa fʊ yaala?” Yaa a pɩasɩ Yisa dɩ “Bɩa fʊ bala wɩa aŋaŋ hɔgʊ wa?” 28 Womi hɔgʊ wa die dɩ vaa ʊ kpagɩrɩ mi, ta yiŋŋi ga tɩka sʊŋ a balɩ yɩ vuosisi dɩ, 29 “Nɩ keŋ ye daa dieke dɩ bala mɩŋ wudiekemba mana n yine. Ʊ baaŋ yi Ŋmɩŋ Vuovʊarɩkɩrɩ?” 30 Die wɩa, die ba nyɩŋ tɩka ma a ga Yisa jigiŋ. 31 Saŋka mi die Yisa kʊaŋandɩɩsɩrɩba die dɩ jʊʊsa wa dɩ, “Dɩdagɩrʊ dii nyindiike.” 32 Yisa die dɩ yiŋŋi balɩ ba dɩ, “N yaa wa nyindiike a baaŋ dii ta nɩ ka sɩba bʊ wɩa.” 33 Die wɩa, ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba die dɩ pɩasa taŋ dɩ, “Dɩ baaŋ yi vuoŋ yalla nyindiike a keŋ yɩ wa?” 34 Yisa die dɩ balɩ a yɩ ba dɩ, “Manɩŋ n nyindiike yi wo dɩ n yi vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ wa dʊŋŋʊ a kpatɩ, ʊ tʊʊmaha ʊ nagɩna yɩ mɩŋ dɩ n tʊŋ wa. 35 Nɩnɩŋ nɩ ŋaaŋ bala dɩ, ‘Chɩɩtɩ a nɩɩsa tɩala ta zaaha gobiku tʊgɩ.’ Ama n bala nɩ dɩ nɩ mɩŋŋɩ a daansɩ kʊatɩtɩ, zaaha bieye mɩŋ aŋaŋ gobiŋ. 36 Ta zaagobiribe nan daansɩ tuo ba tune, ta zaa dieke ba gobinene wo, banɩŋ ba yine vuota diekemba dɩ baaŋ daansɩ ye miivoli dieke dɩ wone kpatɩŋ, ta vuodiekemba dɩ bʊrɩna wa aŋaŋ vuodiekemba dɩ gobine mana nan daansɩ yaa sʊgɩfɩalɩŋ zaaha wɩa. 37 Dɩ yiwo wusie ba balla dɩ, ‘Bataŋ bʊrɩnana ta bataŋ dɩaŋ dɩ gobe.’ 38 N tʊma nɩ dɩ nɩ ga gobi jigidieke nɩ kana ka bʊrɩya; vuosi bataŋ die kʊna ta nɩ keŋ die ka nyʊarɩ.” 39 Die Samaria vuosi pam die dɩ wʊŋ hɔgʊ wa dɩ bala dɩ, “Yisa balɩ mɩŋ mɩŋ wudiekemba mana n yine”, ta die yi Yisa yada. 40 Die wɩa die ba kenne ʊ jigiri, ba jʊʊsɩ wa dɩ ʊ wɩarɩ a bemme ba jigiŋ; die wɩa Yisa die dɩ wɩarɩ ba jigiŋ damʊʊma ale. 41 Vuosi pam die dɩ yiwo yada a gʊtɩ aŋaŋ wudieke ʊ balla wa, 42 ta balɩ a yɩ hɔgʊ wa dɩ, “Lele tɩ yi yada mɩŋ, daa wudieke fʊ balla wa wɩa ama tɩ gbaŋ gbaŋ tɩ wʊŋ wa mɩŋ ta sɩba a baarɩ ʊ seŋ yiwo dʊnɩa ka gie gbɩgbatɩtaantʊ.” 43 Die ka daraa ale kʊaŋ chaaŋ, Yisa die dɩ nyɩŋ mi a ga Galili tɩŋgbaŋ ma, 44 dama die ʊ wɔŋ baarɩ dɩ, “Ŋmɩŋ naazʊa wo jɩlɩma ʊ gbaŋ gbaŋ ʊ tɩŋgbaŋ ma.” 45 Die ʊ gana a ga tʊgɩ Galili wo, mi vuosi die dɩ mɩŋŋɩ tuo wo chaantɩ dama die ba ga Jerusalemi mɩŋ a ga dii gasɩtɩaŋkʊ dʊʊgaka ta die ye ʊ yine wudiekemba mana dʊʊga ka saŋŋa. 46 Die ʊ benne Galili tɩŋgbaŋ ma wa, ta die keŋ ga Keenani tɩŋ ma, jigidieke die ʊ vana nyaabʊ dɩ bɩrɩŋ daabʊ. Ta jakʊʊŋ wʊnyɩ dɩ bie Kapenɔmi ma ʊ bʊa dɩ yʊagɩ. 47 Die ʊ wʊnna dɩ Yisa nyɩŋ Judia a keŋ Galili me wo, die ʊ ga Yisa jigiŋ a jʊʊsɩ wa dɩ ʊ keŋ Kapenɔmi a keŋ gbaaŋ ʊ bʊa wa dɩ yaalɩnana ʊ kpi wo. 48 Yisa die dɩ balɩ a yɩ wa dɩ, “Nɩ kaaŋ yi yada ntaala nɩ ye dagɩtɩ mamachi wʊkpɩɩma.” 49 Jakʊʊrɩ die dɩ baarɩ dɩ, “Jakʊʊŋ kiere dɩ daa die n bʊa wa nan kpi.” 50 Yisa die dɩ balɩ a yɩ wa dɩ, “Gamma, fʊ bʊa wa nan ye gbaamɩŋ.” Daa wa die dɩ yi Yisa yada ta ga. 51 Die ʊ bene sieku me a gara wa, ʊ tʊntʊntɩŋ die dɩ tuoli wo sieku mi a balɩ wa dɩ, “Fʊ bʊa wa ye alaafɩa mɩŋ.” 52 Ʊ pɩasɩ ba saŋŋa dieke ʊ bʊa wa dɩ yene alaafɩa wa, ba baarɩ dɩ, “Nyɩŋgbaŋ tuulibu va wa mɩŋ dienewo ŋmɩntʊasɩ bimbilimiŋ balɩmɩŋ saŋŋa.” 53 Bʊa wa chɔɔŋ wa die dɩ tɩɩnsɩ dɩ saŋka mi gbaŋ gbaŋ die Yisa dɩ balɩ wa dɩ, “Fʊ bʊa wa nan ye gbaamɩŋ.” Die wɩa wʊnɩŋ aŋaŋ ʊ tigiŋ vuosi mana die dɩ yi Yisa yada. 54 Mamachi wʊkpɩɩka gie die gʊtɩna bule Yisa dɩ yine ʊ nyɩnna Judia a ga Galili tɩŋgbaŋ ma wa.

5

1 Ka kʊaŋ chaaŋ, Yisa die dɩ jʊalɩ ga Jerusalemi dɩ ʊ dii Juu vuosi dʊʊga kaanɩ. 2 Jerusalemi ma, gbagɩŋ kaanɩ die dʊna aŋaŋ nyaaŋ a gbigi Yiise Sanʊaŋ, ta Juu vuosi jabalɩkɩŋ ma, ba wasa ka Befizata, ta die yaa lɩɩfaasɩ anʊ. 3 Mi die yʊagɩtieliŋ pam die dɩ ŋaaŋ dʊaga, bataŋ die yiwo yɩɩsɩ, bataŋ dɩ yi gbɩlɩsɩ, bataŋ dɩaŋ dɩ yi nyɩŋgbaŋ kpiititieliŋ. ((Die ba dʊa a chɩɩsa mɩŋ dɩ nyaabʊ dɔŋ, 4 dama saŋŋa ataŋ Ŋmɩŋ Malaka ŋaaŋ keŋ sʊʊŋ mɩŋ a dɔŋ nyaabʊ ta yʊagɩtieŋ dieke dɩ wolinne a ga nan nyaabʊ ma ŋaaŋ ye wo gbaamɩŋ a nyɩŋ yʊagɩ dieke mana ʊ yalla ma.)) 5 Daa wʊnyɩ die dɩ bie mi a yʊagɩ die bɩna baŋɩsɩ-taa aŋaŋ anɩɩ. 6 Yisa die dɩ ye wo ʊ dʊna mi ta mɩŋŋɩ dɩ ʊ yʊagɩ yʊasɩ mɩŋ, die wɩa die ʊ balɩ a yɩ wa dɩ, “Yaala fʊ ye alaafɩa mɩŋ?” 7 Daa yʊagɩtieŋ wo die dɩ baarɩ dɩ, “Jakʊʊŋ, n wo vuoŋ mana giena ʊ baaŋ nagɩ mɩŋ a yi nyaabʊ ma dɩɩ yi nyaabʊ dɩ keŋ dɔŋ; maŋ keŋ mɩa dɩ n juu bʊ sʊŋ, vuogaaŋ ŋaaŋ woliŋ mɩŋ mɩŋ.” 8 Yisa die dɩ balɩ a yɩ wa dɩ, “Hagɩ a nagɩ fʊ kalɩŋŋa a chʊmma.” 9 Lele womi daa wa die dɩ ye alaafɩa; ta nagɩ ʊ kalɩŋŋa a dɩɩ chʊŋ. Daa dieke wɩɩrɩ gie die dɩ yine wo die yiwo davʊʊsɩkɩrɩ daaŋ, 10 die wɩa Juu vuosi nyɩŋkʊraha die dɩ ballɩ a yɩ daa dieke dɩ yene gbaaŋkʊ dɩ, “Davʊʊsɩkɩŋ daaŋ wʊnna. Tɩ mɩraha ka yɩ sieŋ dɩ fʊ chii fʊ kalɩŋŋa.” 11 Die daa wa die dɩ yiŋŋi a balɩ ba dɩ, “Daa dieke dɩ gbaanna mɩŋ wa balɩ mɩŋ mɩŋ dɩ, ‘Nagɩ fʊ kalɩŋŋa a chʊmma.’ ” 12 Ba pɩasɩ wa dɩ, “Mɩnɩa yine daa dieke dɩ balla fʊ dɩ fʊ nagɩ fʊ kalɩŋŋa a chʊmma wa?” 13 Ama daa wa die ka sɩba vuodieke dɩ gbaanna wa, dama kpɩkpaaŋ die benne mi ta Yisa die dɩ wɔŋ nyɩŋ mi a ga. 14 Ka kʊaŋ chaaŋ die Yisa die dɩ ye daa wa Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juokpeŋkpɩɩkʊ ma a balɩ a yɩ wa dɩ, “Ye, lele ye alaafɩa mɩŋ, die wɩa vaa fʊ tʊntʊmbɩatɩtɩ, dɩ daa die wʊbɩaŋ dɩ tɩanna naa nan keŋ fʊ ma.” 15 Yisa die dɩ balla aŋaŋ daa wa a kpatɩ wa kʊaŋ chaaŋ, daa wa die dɩ nyɩŋ mi a ga balɩ Juu vuosi nyɩŋkʊraha dɩ dɩ yiwo Yisa die gbaanna wa wa. 16 Ta nyɩŋkʊraha die dɩ piili a mugise Yisa dama ʊ gbaanna daa wa davʊʊsɩkɩrɩ daarɩ wɩa. 17 Yisa die dɩ yiŋŋi a balɩ ba dɩ, “N Chʊa Ŋmɩŋ tʊma mɩŋ saŋŋa mana ta n gbaŋ dɩ tʊma die.” 18 Yisa balɩkʊ gie die dɩ vaa Juu vuosi nyɩŋkʊraha dɩ faasɩ a ŋmɩntɩ niŋ dɩ ba kʊʊ wa, daa ʊ chʊʊsɩna davʊʊsɩkɩrɩ daarɩ mɩrɩka nyɩɩna ma wɩa ama ʊ balla dɩ Ŋmɩŋ yiwo ʊ chɔɔŋ wa, ka dagɩ dɩ ʊ naga wa ʊ gbaŋ a magɩsa Ŋmɩŋ. 19 Die wɩa Yisa die dɩ yiŋŋi a balɩ ba dɩ, “Wusie maŋ bala nɩ: Manɩŋ Bʊa wa kaaŋ bɩagɩ a yi wɩɩŋ n gbaŋ gbaŋ n dʊŋŋʊ ma ama n yie wudieke n yene n Chʊa wa dɩ yinene. Dama n Chʊa wa dɩ yinene wudieke wo, kanɩŋ manɩŋ Bʊa wa dɩaŋ dɩ yie. 20 Dama n Chʊa dɩ faasɩna cho mɩŋ wɩa ʊ dagɩ mɩŋ wudieke mana wʊnɩŋ ʊ gbaŋ gbaŋ dɩ yinene. Ʊ nan dagɩ mɩŋ wʊkpɩɩma diekemba dɩ tɩanna naa, aŋ a yi nɩ mamachi. 21 Sɩba n Chʊa dɩ vasɩnana kunti dɩ haga kunti me wo, ta yɩa ba miivoli die wo, die gbaŋ gbaŋ manɩŋ vuodieke dɩ yine Bʊa wa dɩ yɩa vuodiekemba n yaalala miivoli. 22 N Chʊa ka die vuoŋ sarɩya, ama ʊ yɩ wa manɩŋ ʊ Bʊa wa sieŋ dɩ n dii vuosi sarɩya, 23 amʊ vuoŋ mana yɩma mɩŋ jɩlɩma sɩba ba yɩnana n Chʊa Ŋmɩŋ jɩlɩma dene wo. Vuodieke nɩŋ mana dɩ kana ka yɩ mɩŋ jɩlɩma ka dagɩ sɩba ʊ ka yɩa n Chʊa Ŋmɩŋ vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ wa jɩlɩma mɩŋ. 24 “Wusie maŋ bala nɩ, vuodieke nɩŋ mana dɩ wʊnna n wɩaha gie ta yi vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ wa yada yaa wa miivoli dieke dɩ wone kpatɩŋ, ta Ŋmɩŋ kaaŋ bɩ dii ʊ sarɩya a chʊʊsɩ wa, ama ʊ wɔŋ nyɩŋ wa kuŋ me a juu miivoli me mɩŋ. 25 “Wusie maŋ bala nɩ, saŋŋa kieŋ ta ka wɔŋ keŋ mɩŋ ta kunti nan wʊŋ manɩŋ Ŋmɩŋ Bʊa wa lɔlɩŋ, ta vuodiekemba mana dɩ wʊnna n lɔlɩkʊ nan ye miivoli dieke dɩ wone kpatɩŋ. 26 N Chʊa Ŋmɩŋ dɩ sɩna miivoli a yɩa vuosi dene wo, die gbaŋ gbaŋ ʊ yɩ manɩŋ ʊ Bʊa wa dɩ n sɩmma miivoli a yɩma vuosi. 27 Ta bɩ yɩ mɩŋ yiko dɩ n dii vuosi sarɩya, dama n yi wo Vuota Bʊa. 28 Nɩ da vaa ka yi nɩ mamachi, saŋŋa kieŋ ta vuodiekemba mana dɩ kpine nan daansɩ wʊŋ n lɔlɩŋ, 29 ta hagɩ kuŋ me; ta vuodiekemba dɩ yine vɩɩnɩŋ nan hagɩ ta ye miivoli dieke dɩ wone kpatɩŋ, ta vuodiekemba dɩaŋ dɩ yine wʊbɩatɩtɩ nan hagɩ aŋ n dii ba sarɩya ta baarɩ ba chʊʊsɩya. 30 “Manɩŋ n kaaŋ bɩagɩ a yi wɩɩŋ aŋaŋ n gbaŋ gbaŋ yiko, n die vuosi sarɩya sɩba Ŋmɩŋ dɩ balala mɩŋ die, ta n sarɩyaka dɩ yi wusie, dama n ka mɩa dɩ n yi wudieke n sʊŋ dɩ yaalɩnana, ama n yaala dɩ n yiwo wudieke vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ wa dɩ yaalɩnana. 31 “Dɩɩ yi maŋ dii n gbaŋ gbaŋ n siara, vuosi kaaŋ tuo a dii dɩ dɩ yiwo wusie. 32 Ama vuoŋ benne a bala vuosi yaa gamma vuodieke n yine. Wʊnɩŋ ʊ yiwo Ŋmɩŋ, ta maŋ sɩba dɩ ʊ balɩkʊ yiwo wusie. 33 “Die nɩ tʊŋ wa tʊntʊntɩŋ Jɔɔn vuodieke dɩ sɩnana vuosi Ŋmɩŋ nyaabʊ jigiŋ, ta ʊ gbaŋ die dɩ balɩ wusie yaa gamma n ma. 34 Dɩ ka yi talasɩ dɩ vuoŋ balɩ wɩa yaa gamma n ma, ama n balɩ nɩ naa amʊ nɩ nan ye gbatɩtaanɩŋ. 35 Jɔɔn die sɩɩ sɩba popoli dɩ ŋaana die ta chaana, ta die nɩ nagɩ saŋŋa bɩta a dii nansɩŋ ʊ chaaŋkʊ ma. 36 “Ama mamachi wʊkpɩɩma diekemba n tʊnnana, hanɩŋ daga n siara a tɩaŋ wudieke Jɔɔn die dɩ balala yaa gamma n ma wa. Tʊnkpɩɩma diekemba n tʊnnana wa yiwo tʊŋ dieke n Chʊa Ŋmɩŋ dɩ nagɩna a yɩ mɩŋ dɩ n tʊŋ, ta tʊʊmaha dɩ yi siara a dagɩ dɩ n Chʊa Ŋmɩŋ tʊnna mɩŋ. 37 “A bɩ gʊtɩ, n Chʊa Ŋmɩŋ vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ wa gbaŋ yiwo n siara. Ta nɩ ye ka wʊŋ ʊ lɔlɩŋ yaa a ye wo aŋaŋ nɩ nine, 38 ta nɩ ka nagɩ ʊ wɩaha a yi nɩ sʊgɩtɩ ma, dama nɩ ka yi vuodieke ʊ tʊnna wa yada. 39 “Nɩ ŋaaŋ karɩma Ŋmɩŋ gbaŋkʊ mɩŋ ta yile dɩ nɩ nan ye miivoli dieke dɩ wone kpatɩŋ a ma, ta Ŋmɩŋ gbaŋkʊ mi dɩ bala n wɩa, 40 ama ta nɩ zeti dɩ nɩ keŋ n jigiŋ aŋ n yɩ nɩ miivoli mi. 41 “N ka yaala bɩrɩŋ vuota jigiŋ. 42 N wɔŋ sɩba mɩŋ dɩ nɩ ka wɔŋ cho Ŋmɩŋ nɩ sʊgɩtɩ ma. 43 N keŋye mɩŋ n Chʊa Ŋmɩŋ saaŋ ma, ta nɩ ka tuo mɩŋ. Ama dɩɩ yi vuoŋ dɩ keŋ ʊ gbaŋ gbaŋ saaŋ ma, nɩ tuose wo mɩŋ. 44 Nɩ yaala nɩ ye bɩrɩŋ a nyɩmma tamba jigiŋ ama nɩ ka mɩa dɩ nɩ ye bɩrɩŋ a nyɩmma Ŋmɩŋ balɩŋka jigiŋ. Die wɩa nɩ ka yi mɩŋ yada wa. 45 Nɩ da yilime dɩ n nan galɩŋ nɩ n Chʊa Ŋmɩŋ nɩŋŋa. Dama vuodieke dɩ balla ʊ galɩŋ nɩ, wʊnɩŋ ʊ yine Mosisi, vuodieke nɩ yine yada wa. 46 Dɩɩ yi die nɩ seŋ yi Mosisi maagɩkʊ yada, nɩ tɩŋ nan yi mɩŋ yada, dama die ʊ maagɩya mɩŋ yaa gamma n wɩa. 47 Ama nɩ kana ka yi wudieke ʊ maagɩna yada wa, lalɩa nɩ baa nɩ yi n wʊbalɩkaha gie yada?”

6

1 Naa kʊaŋ chaaŋ Yisa die dɩ nyɩŋ mi a garɩsɩ Galili gbagɩkpɩɩŋ dieke ba bɩna wasa Tiberisi wo. 2 Die kpɩkpaaŋ die dɩ dɩ wa, dama die ba ye ʊ mamachi tʊnkpɩɩma diekemba ʊ yine wo ta yi yʊagɩtieliŋ dɩ ye gbaamɩŋ wa. 3 Ta Yisa aŋaŋ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba die dɩ jʊalɩ kunkogiŋ a kalɩ. 4 Saŋka mi ta Juu vuosi gasɩtɩaŋkʊ dʊʊgaka die gbigiye mɩŋ. 5 Yisa die dɩ kala wa die ʊ keŋ ye kpɩkpaaŋ dɩ kienene ʊ jigiŋ. Die ʊ pɩasɩ Filipi dɩ, “Sɩa tɩ nan ye nyindiike a daa a yɩ vuosi gie mana?” 6 Die ʊ pɩasa naa, dɩ ʊ magɩsɩ Filipi a ye, dama die ʊ wɔŋ sɩba wudieke ʊ bala ʊ yi mɩŋ. 7 Ta Filipi die dɩ yiŋŋi balɩ wa dɩ, “Dɩɩ yi tɩ yaala dɩ tɩ daa paanʊ a yɩ vuosi gie, bʊ ligire nan tɩaŋ salɩma ligire bie kɔbɩsɩ-le, ta vuoŋ mana ye ye bɩta.” 8 Ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba wʊnyɩ ba wasɩna Andurusi ta yi Simoni Piita nɩmbʊa wa die dɩ baarɩ dɩ, 9 “Bʊa wʊnyɩ benne giena a yaa paanʊ golime anʊ aŋaŋ zaasɩbɩsɩ ale. Ama a kaaŋ bɩagɩ a yi vuosi gie mana wɩɩŋ.” 10 Yisa die dɩ balɩ a yɩ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba dɩ, “Vaa vuosisi sʊʊŋ kala tɩŋgbaŋ.” Hʊʊbɩsɩ pam die benne mi, ta vuosisi dɩ sʊʊŋ kalɩ tɩŋgbaŋ, ta dembisi die yiwo tuse anʊ mi. 11 Yisa die dɩ nagɩ paanʊ golimehe a bɩrɩ Ŋmɩŋ ta die nagɩ a yɩ ba tɩa tɩa a yɩ vuodiekemba dɩ kala mi wo. Ta die bɩ nagɩ zaasɩbɩsɩsɩ a yi die gbaŋ gbaŋ, ba mana die dɩ dii a tʊgɩ ba yaalɩnana dene. 12 Die ba mana die dɩ dine a chagɩ wa, ʊ balɩ a yɩ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba dɩ, “Nɩ vaarɩ nyintɩalɩkaha mana ta da vaa a taaŋ yɔrɩ.” 13 Die wɩa die ba vaarɩ vuosisi dɩ dine paanʊ golime anʊ ta tɩalɩ tɩalɩ wa a suuli kparɩsɩ baŋ aŋaŋ ale. 14 Die vuodiekemba dɩ benne mi ta ye Yisa dɩ yine mamachi wʊkpɩɩka gie wo die dɩ baarɩ dɩ, “Wusie, daa wa seŋ yiwo Ŋmɩŋ naazʊa dieke Mosisi dɩ bala dɩ ʊ nan keŋ dʊnɩa ka gie me wo.” 15 Yisa die dɩ mɩŋŋɩ dɩ ba yie siri dɩ ba keŋ a yigi wo aŋaŋ hagɩrɩŋ a yi wo naaŋ; die wɩa die ʊ bɩ yiŋŋi jʊalɩ ga kunkogiri me a ga bie ʊ nyɩɩna ma. 16 Die jɩŋmɩŋ die dɩ tʊgɩna, ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba die dɩ sʊʊŋ ga gbagɩkpɩɩrɩ ma, 17 a nagɩ haarɩŋ a garɩsɩ gbagɩkpɩɩrɩ a yiŋŋi gara Kapenɔmi. Yuŋ die dɩ sibe ta Yisa die dɩ ye ka keŋ gʊtɩ ba ma. 18 Saŋka gie bʊlɔgɩsɩkpeŋkpɩɩŋ die dɩ nɩga ta dɔma nyaabʊ. 19 Die Yisa kʊaŋandɩɩsɩrɩba die dɩ dɔŋ a ga sɩba malisi ataa yaa anɩɩsa, ta die keŋ ye Yisa dɩ chʊnnana nyaabʊ sikpeŋ a keŋ gbige haarɩkʊ, ta ŋmaamɩŋ die dɩ yigi be. 20 Yisa die dɩ balɩ ba dɩ, “Nɩ da vaa ŋmaamɩŋ yalla nɩ, dɩ yiwo manɩŋ.” 21 Die ba nagɩ wa aŋaŋ sʊgɩfɩalɩŋ a yi haarɩkʊ ma, ta lele womi ba haarɩkʊ die dɩ ga tʊgɩ gbagɩkpɩɩrɩ nʊaŋ jigidieke chaaŋ die ba ganana wa. 22 Ka tʊnvʊʊsa die kpɩkpaaŋ dieke die dɩ wɩarɩna gbagɩkpɩɩrɩ mi wo chaakʊ die dɩ ye dɩ haarɩ balɩmɩŋ nyɩɩna ma tɩalɩna mi. Die ba sɩba dɩ dienewo Yisa ka juu haarɩkʊ a ga aŋaŋ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba, dama die ba gaya mɩŋ ta va wa. 23 Die haarɩsɩ ataŋ die dɩ nyɩŋ Tiberisi a keŋ zie gbagɩkpɩɩrɩ kʊanʊaŋ jigidieke die tɩ Yɔmʊtieŋ dɩ nagɩna paanʊkʊ a bɩrɩ Ŋmɩŋ ta kpɩkpaakʊ dɩ dii wo. 24 Die kpɩkpaakʊ dɩ yene ta Yisa aŋaŋ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba wo mi wo, die ba juu haarɩsɩ mi a ga Kapenɔmi a dɩ dɩa yaala Yisa. 25 Die vuosisi die dɩ jʊalɩna a ye Yisa gbagɩkpɩɩrɩ mi chaakʊ, die ba pɩasɩ wa dɩ, “Dɩdagɩrʊ, saŋŋa bɩa fʊ keŋ giena?” 26 Yisa die dɩ yiŋŋi a balɩ ba dɩ, “Wusie maŋ bala nɩ, nɩnɩŋ nɩ dɩ dɩa a yaala mɩŋ da nɩ yene mamachi dagɩtɩ wɩa ama die n yɩna nɩ nyindiike nɩ dii chagɩ wa wɩa. 27 Nɩ da tʊmma tʊʊma nyindiike diekemba dɩ chʊʊsɩnana wɩa, ama nɩ tʊmma tʊʊma nyindiike diekemba dɩ yɩnana vuosi miivoli dieke dɩ wone kpatɩŋ wɩa. Manɩŋ Vuota Bʊa nan yɩ nɩ kanɩŋ nyindiike mi, dama n Chʊa Ŋmɩŋ yɩna mɩŋ kanɩŋ yiko dɩ n yɩma nɩ.” 28 Die wɩa die ba pɩasɩ wa dɩ, “Bɩa tɩ ba tɩ tʊŋ aŋ ka yi Ŋmɩŋ tʊʊma?” 29 Yisa die dɩ yiŋŋi balɩ ba dɩ, “Ŋmɩŋ yaala nɩ yiwo vuodieke ʊ tʊnna wa yada.” 30 Die ba yiŋŋi balɩ dɩ, “Mamachi wʊbɩa fʊ nan yi aŋ tɩ ye ta yi fʊ yada? Bɩa fʊ baa fʊ yi? 31 Tɩ chɔɔŋkʊʊlɩba die dii wo nyindiike dieke ba wasɩnana maana saŋŋa dieke ba benne hagɩrɩ ma, sɩba ba maagɩna Ŋmɩŋ gbaŋkʊ ma die wo dɩ, ‘Ʊ yɩ ba wa nyindiike a nyɩŋ arɩzanna ma dɩ ba dii.’ ” 32 Yisa die dɩ baarɩ dɩ, “Wusie maŋ bala nɩ, daa Mosisi die yɩna nɩ nyindiike a nyɩŋ arɩzanna ma wa, ama dɩ yiwo n Chʊa Nabidie Ŋmɩŋ, wʊnɩŋ ʊ yɩna nɩ wusie nyindiike dieke dɩ nyɩna arɩzanna ma wa. 33 Nyindiike dieke Ŋmɩŋ dɩ yɩnana nɩ wa, yiwo vuodieke dɩ nyɩna arɩzanna a keŋ sʊʊŋ ta yɩa dʊnɩaka gie vuosi miivoli wo.” 34 Die ba baarɩ, “Jakʊʊŋ, yɩma tɩ nyindiike gie daaŋ mana.” 35 Yisa die dɩ balɩ yɩ ba dɩ, “Manɩŋ n yine miivoli nyindiikehe. Vuodieke dɩ kienene n jigiŋ, kɔŋ kaaŋ bɩ yigi wo, ta vuodieke dɩaŋ dɩ yi mɩŋ yada nyanyuule kaaŋ yigi wo. 36 N wɔŋ balɩ nɩ dɩ nɩ ye mɩŋ mɩŋ, ama nɩ ka yi mɩŋ yada. 37 Ama vuodieke nɩŋ mana n Chʊa Ŋmɩŋ dɩ nagɩna yɩ mɩŋ, nan keŋ n jigiŋ a yi mɩŋ yada, ta n kaaŋ yagɩ vuodieke nɩŋ dɩ kienene n jigiŋ. 38 Dama n nyɩŋ wa arɩzanna ma a keŋ sʊʊŋ dɩ n yi Ŋmɩŋ vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ dʊŋŋʊ daa manɩŋ n dʊŋŋʊ. 39 Wʊnɩŋ Ŋmɩŋ die dɩ tʊnna mɩŋ wa, ʊ choti yiwo dɩ n daa vaa vuodiekemba ʊ nagɩna yɩ mɩŋ wa wʊnyɩ bɩa, ama a keŋ sʊgɩrɩ ba mana a nyɩŋ kuŋ me dʊnɩa kpatɩŋ daraaŋ. 40 Wudieke n Chʊa dɩ yaalala wʊnna; dɩ vuodiekemba mana dɩ yene ʊ Bʊa wa ta yiwo yada wa, yallɩma miivoli dieke dɩ wone kpatɩŋ; ta n nan daansɩ sʊgɩrɩ ba mana a nyɩŋ kuŋ me dʊnɩa kpatɩŋ daraaŋ.” 41 Die Juu vuosisi die dɩ piili a vʊʊna wɩa, die ʊ bala dɩ, “Manɩŋ n yine nyiindiike dɩ nyɩna arɩzanna ma a keŋ sʊʊŋ wa.” 42 Die ba pɩasa tamba dɩ, “Daa daa wa gie yine Josefu bʊa, Yisa wa? Ta tɩ sɩba ʊ chɔɔŋ aŋaŋ ʊ nuŋ wo? Lalɩa ʊ baarɩ dɩ ʊ nyɩŋ wa arɩzanna ma a keŋ sʊʊŋ?” 43 Yisa die dɩ yiŋŋi balɩ ba dɩ, “Nɩ vaa vʊʊnɩŋ. 44 Vuoŋ kaaŋ bɩagɩ keŋ n jigiŋ, ntaala n Chʊa Ŋmɩŋ vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ wa yaa wa keŋ, ta n nan daansɩ sʊgɩrɩ wa a nyɩŋ kuŋ me dʊnɩa kpatɩŋ daraaŋ. 45 Ŋmɩŋ naazʊalɩba die maagɩya Ŋmɩŋ gbaŋkʊ sʊŋ dɩ, ‘Ŋmɩŋ nan dagɩ vuota mana.’ Ta vuodieke mana dɩ wʊnna n Chʊa Ŋmɩŋ ta tuose ʊ wɩaha, wʊnɩŋ ʊ kieŋ wo n jigiŋ. 46 Vuoŋ ye ka ye n Chʊa Ŋmɩŋ, sie manɩŋ vuodieke dɩ nyɩnna ʊ jigiŋ nyɩɩna ma yene wo. 47 “Wusie maŋ bala nɩ, vuodieke dɩ yine mɩŋ yada, wʊnɩŋ ʊ yaa wa miivoli dieke dɩ wone kpatɩŋ. 48 Manɩŋ n yine miivoli nyindiikehe. 49 Nɩ chɔɔŋkʊʊlɩba die dii wo maana hagɩrɩ ma, ama ta die kpi. 50 Ama nyindiike dieke dɩ nyɩnna arɩzanna ma a keŋ sʊʊŋ nɩŋ, vuodieke dɩ dine he kaaŋ kpi. 51 Manɩŋ n yine miivoli nyindiikehe die dɩ nyɩnna arɩzanna ma a keŋ sʊʊŋ wa. Vuodieke dɩ dine nyindiikehe gie, nan dɩ yaa miivoli dieke dɩ wone kpatɩŋ. Nyindiike gie yiwo n nyɩŋgbanɩŋ, kanɩŋ maŋ baa n nagɩ yɩ amʊ tɩŋgbaŋka gie vuosi nan dɩ yaa miivoli.” 52 Wɩɩrɩ gie die dɩ vaa Juu vuosi dɩ piili a nɩga nɩnhagɩrɩŋ ta pɩasa taŋ dɩ, “Lalɩa daa wa gie dɩ baa ʊ yi a yɩ tɩ ʊ nyɩŋgbanɩŋ aŋ tɩ ŋɔbɩ?” 53 Yisa die dɩ balɩ a yɩ ba dɩ, “Wusie maŋ bala nɩ, ntaala nɩ ŋɔbɩ manɩŋ Vuota Bʊa nyɩŋgbanɩŋ ta nyu n zɩmbʊ, nɩ kaaŋ dɩ yaa miivoli nɩ ma. 54 Vuodieke nɩŋ mana dɩ ŋɔbɩna n nyɩŋgbanɩŋ ta nyu n zɩmbʊ yaa wa miivoli dieke dɩ wone kpatɩŋ, ta n nan daansɩ sʊgɩrɩ wa a nyɩŋ kuŋ me dʊnɩa kpatɩŋ daraaŋ. 55 N nyɩŋgbanɩŋ yine wusie nyindiike ta n zɩmbʊ dɩ yi wusie nyiŋnyuuke. 56 Vuodieke dɩ ŋɔbɩna n nyɩŋgbanɩŋ ta nyu n zɩmbʊ bie wo n ma, ta n dɩaŋ maŋ bie ʊ ma. 57 “N Chʊa Ŋmɩŋ vuodieke dɩ sɩna miivoli tʊnna mɩŋ, ta ʊ wɩa maŋ yallɩ miivoli. Die gbaŋ gbaŋ dɩ sɩɩ, vuodieke dɩ ŋɔbɩna n nyɩŋgbaŋka nan dɩ yaa miivoli n wɩa. 58 Manɩŋ n yine nyindiike dieke dɩ nyɩna arɩzanna ma a keŋ wo. Ta vuodieke nɩŋ mana dɩ dine nyindiikehe, nan dɩ bie ʊ mɩsɩ ma yaa gamma haahuu; hanɩŋ nyindiikehe mi ka sɩɩ sɩba nyindiike dieke nɩ chɔɔŋkʊʊlɩba dɩ dine ama ta keŋ kpi wo.” 59 Yisa die balɩ wa naa saŋŋa dieke die ʊ dagɩnana Kapenɔmi Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juoku me wo. 60 Yisa kʊaŋandɩɩsɩrɩba pam die dɩ wʊnna ʊ dagɩkʊ gie die ba baarɩ dɩ, “Dagɩkʊ gie faasɩ hagɩrɩ mɩŋ. Mɩnɩa baaŋ bɩagɩ tuoke?” 61 Vuoŋ die ka balɩ Yisa, ama die ʊ mɩŋŋɩ dɩ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba vʊʊna wɩa yaa gamma wudieke ʊ bala wa. Die ʊ pɩasɩ ba dɩ, “Wɩɩrɩ gie vaa nɩ yaala nɩ yiŋŋi mɩŋ? 62 Dɩɩ yi nɩ ye manɩŋ Vuota Bʊa dɩ jʊalɩna a gara arɩzanna jigidieke n nyɩnna keŋ wo, lalɩa nɩ baa nɩ yili? 63 Ŋmɩŋ Halɩkasɩka yɩnana vuota miivoli, ama vuota gbaŋ gbaŋ kaaŋ bɩagɩ yi naa. Wʊbalɩkɩ diekemba n bala a yɩ nɩ wa yaa wa Ŋmɩŋ Haalɩŋ dieke dɩ yɩnana vuosi miivoli a kieŋ. 64 Ama nɩ bataŋ ka yi yada.” Yisa die wɔŋ sɩba mɩŋ a nyɩŋ piiliku me vuodiekemba dɩ kana ka baa ba yiwo yada aŋaŋ vuodieke dɩ bala ʊ posi ʊ chɩaŋ. 65 Die ʊ balɩ gʊtɩ dɩ, “Naa wɩa maŋ balɩ nɩ dɩ vuoŋ kaaŋ bɩagɩ a keŋ n jigiŋ ntaala n Chʊa Ŋmɩŋ yɩ wa sieŋ dɩ ʊ keŋ.” 66 Naa wɩa die ʊ dɩdɩɩsɩrɩba pam die dɩ yiŋŋi ta ka bɩ dɩ ʊ kʊaŋ bɩbra. 67 Die wɩa Yisa die dɩ pɩasɩ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba baŋ aŋaŋ bale wo dɩ, “Ta nɩ gbaŋ nɩ nan va mɩŋ?” 68 Ta Simoni Piita die dɩ yiŋŋi a balɩ dɩ, “Tɩ Yɔmʊtieŋ, mɩnɩa jigiŋ tɩ baa tɩ ga? Fʊnɩŋ fʊ yalla wʊbalɩka dieke dɩ yɩnana miivoli dieke dɩ wone kpatɩŋ. 69 Ta lele tɩ yi fʊ yada mɩŋ ta sɩba a baarɩ fʊ yine Ŋmɩŋ vuokasɩ wa.” 70 Yisa die dɩ yiŋŋi balɩ ba dɩ, “Nɩnɩŋ vuosi baŋ aŋaŋ bale wa gie, manɩŋ n vʊarɩna nɩ, ama nɩ wʊnyɩ yiwo Sitaani sɩɩtɩ.” 71 Die ʊ bala yaa gamma Judasi vuodieke dɩ yine Simoni Asikaroti bʊa wa wɩa. Wʊnɩŋ ʊ yiwo ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩŋ baŋ aŋaŋ bale wo wʊnyɩ, ta die baa ʊ keŋ posi ʊ chɩaŋ.

7

1 Naa kʊaŋ chaaŋ Yisa die dɩ dɩa Galili tɩŋgbaŋ ma; ta die ka dɩa Judia tɩŋgbaŋ ma dama Juu vuosi nyɩŋkʊraha die yaala ba kʊʊ wa mɩŋ. 2 Die Juu vuosi dʊʊga dieke ba wasɩna jaga dʊʊgaka die dɩ gbigi, 3 die wɩa Yisa nɩmballɩ die dɩ balɩ a yɩ wa dɩ, “Nyɩŋ gie a ga Judia tɩŋgbaŋ ma amʊ fʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba dɩ benne mi wo nan ye tʊŋ dieke fʊ tʊnnana. 4 Vuodieke dɩ yaalɩnana vuosi sɩmma ʊ wɩa ka lɔbɩra wudieke ʊ yinene. Fʊ yinene wɩaha gie wo, vaa dʊnɩa mana sɩmma fʊ wɩa.” 5 Ʊ nɩmballɩ gbaŋ die ka yiwo yada. 6 Yisa die dɩ balɩ a yɩ ba dɩ, “N saŋŋa ye ka keŋye. Ama nɩnɩŋ nɩŋ saŋŋa mana mʊ a yi nɩ mɩŋ. 7 Nɩnɩŋ nɩŋ, dʊnɩaka gie vuosi ka haa nɩ, ama ba haa mɩŋ mɩŋ dama n balala dɩ wudieke ba yinene wo yiwo bɩaŋ wɩa. 8 Nɩnɩŋ nɩ gamma dʊʊgaka, manɩŋ n ka gara dʊʊgaka gie dama n saŋŋa ye ka tʊgɩya.” 9 Die ʊ balɩ ba naa, ta wɩarɩ bie Galili me. 10 Die Yisa nɩmballɩ die dɩ gana dʊʊgaka kʊaŋ chaaŋ, Yisa gbaŋ die dɩ ga; ama die ʊ ka ga yaalɩŋ ma ama die ʊ lɔbɩrɩ a ga mɩŋ. 11 Die Juu vuosi nyɩŋkʊraha die dɩ dɩdɩa a yaala wa dʊʊgaka ma, ta die pɩasa vuosi dɩ, “Sɩa daa wa dɩ beri?” 12 Die vuosi pam die bie mi a pʊʊsa bala ʊ wɩa; bataŋ die dɩ baarɩ dɩ, “Ʊ yiwo vuovɩɩnɩŋ”, bataŋ dɩaŋ dɩ baarɩ dɩ, “Aayɩ, ʊ gaama vuosi mɩŋ.” 13 Ama ba wʊnyɩ die ka yuori balɩ ʊ wɩa dama die ba chɩga Juu vuosi nyɩŋkʊraha mɩŋ. 14 Die dʊʊgaka die tʊgɩ wa sʊnsʊŋ ta die Yisa dɩ ga Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juokpeŋkpɩɩkʊ ma a piili a daga vuosi Ŋmɩŋ wɩa. 15 Die Juu vuosi nyɩŋkʊraha die dɩ wʊnna wa, die dɩ yi be mamachi, ba pɩasa dɩ, “Lalɩa daa wa gie dɩ yi a sɩba wɩa dene ta ka ga tɩ siikusi?” 16 Yisa die dɩ yiŋŋi balɩ ba dɩ, “Wudieke n dagɩna wa ka yi n gbaŋ gbaŋ n dagɩŋ, ama a nyɩŋ wa Ŋmɩŋ jigiŋ, vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ wa. 17 Vuodieke mana dɩ yaalɩnana ʊ yi wudieke Ŋmɩŋ dɩ yaalala nan dɩ sɩba dɩ wudieke n dagɩnana wa nyɩŋ wa Ŋmɩŋ jigiŋ yaa n jigiŋ. 18 Vuodieke dɩ balala ʊ gbaŋ gbaŋ ʊ dagɩŋ mɩa mɩŋ dɩ ʊ ye bɩrɩŋ a yɩ ʊ gbaŋ, ama vuodieke dɩ yaalala dɩ ʊ yi aŋ vuodieke dɩ tʊnna wa wa ye bɩrɩŋ yiwo wusietieŋ ta wʊbɩaŋ dɩ wo ʊ ma. 19 Daa Mosisi die yɩna nɩ mɩraha? Ama nɩ wʊnyɩ ka dɩ ha. Ta bɩa nɩ mɩa dɩ nɩ kʊʊ mɩŋ?” 20 Kpɩkpaakʊ die dɩ yiŋŋi balɩ dɩ, “Fʊnɩŋ yaa wa jɩmbɩaŋ fʊ ma. Mɩnɩa mɩnana ʊ kʊʊ fʊ?” 21 Yisa die dɩ yiŋŋi balɩ ba dɩ, “Manɩŋ n yiwo mamachi wʊkpeŋkpɩɩŋ davʊʊsɩkɩrɩ daaŋ, dɩ yi nɩ mamachi. 22 Ama Mosisi die yɩna nɩ nʊaŋ dɩ nɩ gobime nɩ ballɩdembisi kɔlaha (Daa Mosisi die piiline ke, ama nɩ chɔɔŋkʊʊlɩba die piiline ke), nɩ ŋaaŋ gobi be mɩŋ davʊʊsɩkɩrɩ daraaŋ. 23 Dɩɩ yi nɩ gobe Bʊadembiŋ davʊʊsɩkɩrɩ daraaŋ amʊ nɩ kaaŋ chʊʊsɩ Mosisi mɩraha, bɩa wɩa nɩ jɩa sɩnyɩɩrɩŋ aŋaŋ mɩŋ n gbaanna daa wa davʊʊsɩkɩrɩ daarɩ? 24 Nɩ daa daansɩ vuoŋ dɩ sɩna dene ta dii wo ʊ sarɩya, ama dii wo ʊ sarɩya aŋaŋ wudieke dɩ mʊna.” 25 Jerusalemi vuosi bataŋ die dɩ baarɩ dɩ, “Daa daa wa gie ba mɩa dɩ ba kʊʊ wa? 26 Ye, ʊ bala yeŋ me ta vuoŋ dɩ ka bala wa wɩɩŋ. Dɩ baaŋ yi dɩ nyɩŋkʊraha mɩŋŋɩya mɩŋ dɩ ʊ yiwo Ŋmɩŋ Vuovʊarɩkɩŋ, Masia wa? 27 Tɩ sɩba daa wa dɩ nyɩnna jigidieke; ama dɩɩ yi ta Ŋmɩŋ Vuovʊarɩkɩŋ, Masia wa dɩ keŋ keŋ, vuoŋ kaaŋ dɩ sɩba jigidieke ʊ nyɩnna.” 28 Die Yisa die dɩ yene daga vuosisi Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juokpeŋkpɩɩkʊ ma wa, die ʊ keŋ balɩ aŋaŋ lɔlɩkpɩɩŋ dɩ, “Nɩnɩŋ nɩ yile dɩ nɩ sɩba mɩŋ mɩŋ, ta bɩ yile dɩ nɩ sɩba jigidieke n nyɩnna? Manɩŋ n ka keŋ giena aŋaŋ n gbaŋ gbaŋ n yiko, ama vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ wa yiwo wusie tieŋ. Nɩnɩŋ nɩ ka sɩba wa, 29 ama manɩŋ n sɩba wa mɩŋ, dama n nyɩŋ wa ʊ jigiŋ, wʊnɩŋ ʊ tʊnna mɩŋ.” 30 Womi die ba mɩa dɩ ba yigi wo, ama vuoŋ die ka bɩagɩ yigi wo dama ʊ yigiŋ saŋŋa die ye ka tʊgɩya. 31 Ama kpɩkpaakʊ sʊŋ vuosi pam die dɩ yiwo yada, ta baarɩ dɩ, “Ŋmɩŋ vuovʊarɩkɩrɩ Masia wa dɩ keŋ keŋ, ʊ nan tʊŋ mamachi wʊkpɩɩma a tɩaŋ daa wa gie dɩ tʊnna naa?” 32 Die Farasisi vuosisi die dɩ wʊŋ kpɩkpaakʊ dɩ pʊʊsɩna a bala wɩaha gie yaa gamma Yisa ma wa, die wɩa die banɩŋ aŋaŋ ba kɩkaabɩtɩba nyɩŋkʊraha die dɩ tʊŋ Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juokpeŋkpɩɩkʊ gbɩgbarɩtɩŋ bataŋ dɩ ba ga a yigi Yisa. 33 Yisa die dɩ baarɩ dɩ, “N nan dɩ bie nɩ jigiŋ daraa ale ama ka kʊaŋ chaaŋ n nan yiŋŋi ga vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ wa jigiŋ. 34 Nɩ nan dɩ dɩa a yaala mɩŋ ama nɩ kaaŋ ye mɩŋ, dama jigidieke n bala n bemme wo nɩ kaaŋ bɩagɩ a keŋ mi.” 35 Juu vuosi nyɩŋkʊraha die dɩ pɩasa taŋ dɩ, “Sɩa ʊ baa ʊ ga ta tɩ kaaŋ ye wo? Ʊ baa ʊ ga wa Giriiki vuosi tɩgɩ diekemba Juu vuosisi dɩ benne wo a dagɩ Giriiki vuosisi? 36 Ʊ baarɩ dɩ, ‘Nɩ nan dɩ dɩdɩa a yaala mɩŋ ama nɩ kaaŋ ye mɩŋ’, ta ‘Nɩ kaaŋ bɩagɩ ga jigidieke n bala n bemme wo’, wɩɩrɩ gie chɩaŋ?” 37 Die dʊʊgaka dakpatɩkɩrɩ daraaŋ die yiwo daakpɩɩŋ. Dɩnɩŋ daarɩ mi Yisa die dɩ hagɩ zie a balɩ aŋaŋ lɔlɩkpɩɩŋ dɩ, “Vuodieke nɩŋ mana nyanyuule dɩ yalla, ʊ keŋ n jigiŋ a nyu. 38 Dama Ŋmɩŋ gbaŋkʊ baarɩ dɩ, ‘Vuodieke nɩŋ mana dɩ yine mɩŋ yada, miivoli nyaaŋ nan dɩ paala a nyɩŋ ʊ ma.’ ” 39 Yisa die balɩ wa naa yaa gamma Ŋmɩŋ Halɩkasɩka ma, Haalɩŋ dieke vuodiekemba dɩ yine wo yada dɩ bala ba keŋ ye wo. Die saŋka mi ta Ŋmɩŋ ye ka yɩ vuosi Halɩkasɩka mi, dama saŋŋa mi ta ʊ ye ka kɔtɩ Yisa ŋmɩŋsikpeŋ. 40 Die daadamba pam die dɩ wʊŋ ʊ bala die wo ta baarɩ dɩ, “Daa wa gie seŋ yiwo Ŋmɩŋ naazʊa wusie.” 41 Ta bataŋ dɩ baarɩ dɩ, “Ʊ yiwo Ŋmɩŋ Vuovʊarɩkɩrɩ Masia wa.” Ama bataŋ dɩaŋ dɩ baarɩ dɩ, “Ŋmɩŋ Vuovʊarɩkɩrɩ Masia wa kaaŋ nyɩŋ Galili me. 42 Ŋmɩŋ gbaŋkʊ dagɩya dɩ Masia baa ʊ yiwo naaŋ Davidi haagɩŋ ta ba nan mɩɩrɩ wa Betilehemi ma tɩgɩ dieke die Davidi dɩ benne.” 43 Naa wɩa vuosisi die dɩ puo yaa gamma Yisa ma. 44 Die bataŋ dɩ yaala ba yigi wo ama vuoŋ die ka gbɩ wa. 45 Die gbɩgbarɩtɩba die dɩ yiŋŋi ga kɩkaabɩtɩba nyɩŋkʊraha aŋaŋ Farasisi vuosisi jigiŋ, die ba pɩasɩ ba dɩ, “Bɩa yine nɩ ka yaa wa a keŋ?” 46 Gbɩgbarɩtɩba dɩ yiŋŋi balɩ ba dɩ, “Vuoŋ ye ka balɩ wɩa sɩba daa wa dɩ bala die wo.” 47 Farasisi vuosisi dɩ pɩasɩ ba dɩ, “Ʊ gaaŋ nɩ gbaŋ mɩŋ yaa? 48 Nɩ ye ye ta nyɩŋkʊraha wʊnyɩ yaa Farasisi vuoŋ yi wo yada? 49 Kpɩkpaakʊ gie dɩ kana ka sɩba Ŋmɩŋ mɩraha wɩa, Ŋmɩŋ nan chʊʊsɩ ba.” 50 Nikodimosi die yiwo Farasisi vuosi wʊnyɩ, die ʊ yiwo vuodieke dɩ wolinne a ga Yisa jigiŋ. Die ʊ balɩ ba dɩ, 51 “Tɩ mɩraha ka yi sieŋ dɩ tɩ dii vuoŋ sarɩya a baarɩ ʊ chʊʊsɩya ta ye ka wʊŋ wa ta ye wudieke ʊ yine.” 52 Die ba yiŋŋi pɩasɩ wa dɩ, “Fʊ gbaŋ nyɩŋ wa Galili yaa? Karɩŋ Ŋmɩŋ gbaŋkʊ ta nan ye dɩ Ŋmɩŋ naazʊa ye ka nyɩŋ Galili tɩŋgbaŋ ma.”

8

1 ((Womi vuoŋ mana die dɩ ga tigiŋ, ama Yisa die dɩ jʊalɩ ga Olivisi Tɩɩsɩ kunkogiri me. 2 Die ka sʊkʊleeliŋ die ʊ yiŋŋi ga Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juokpeŋkpɩɩkʊ ma. Die vuosi pam die dɩ taaŋ a giliŋ wo, die ʊ sʊʊŋ kalɩ a piili a daga ba. 3 Die mɩraha dɩdagɩrɩba bataŋ aŋaŋ Farasisi vuosisi bataŋ die dɩ yaa hɔgʊ wʊnyɩ die dɩ dʊagɩna aŋaŋ dembiŋ dieke dɩ kana ka yi ʊ chʊrʊ a keŋ juu ta vaa ʊ zie ba mana nɩŋŋa. 4 Ta die balɩ a yɩ Yisa dɩ, “Dɩdagɩrʊ, tɩ yigi wo hɔgʊ wa gie ta ʊ dʊa aŋaŋ dembiŋ dieke dɩ kana ka yi ʊ chʊrʊ. 5 Tɩ mɩraha sʊŋ Mosisi die baarɩ dɩ hɔgʊ wa mi chanchaaŋ mʊ ba taa wa aŋaŋ tana a kʊʊ mɩŋ, ta fʊnɩŋ, lalɩa fʊ balɩ?” 6 Die ba balɩ wa naa dɩ ba ye ʊ nan balɩ wʊbɩaŋ aŋ ba galɩŋ wa. Ama Yisa die dɩ sʊʊŋ a zʊʊrɩ a nagɩ ʊ nuubiŋ a maaga wɩa tɩŋgbaŋ. 7 Die ba ye a pɩasa Yisa wɩa yaa gamma hɔgʊ wa ma. Womi Yisa die dɩ hagɩ zie a baarɩ dɩ, “Vuodieke dɩ yene ka yi bɩaŋ, die vuoke woliŋ a nagɩ taŋ a taa wa.” 8 Ta die a bɩ sʊʊŋ zʊʊrɩ a maaga tɩŋgbaŋ. 9 Die ba wʊnna balɩkʊ naa wa, die ba mana die dɩ nyɩŋ mi wʊnyɩ wʊnyɩ, nyɩŋkʊraha die wolinne nyɩŋ, ta die va Yisa ta hɔgʊ wa die dɩ ye zie mi. 10 Yisa die dɩ hagɩ zie a pɩasɩ hɔgʊ wa dɩ, “Ba bie sɩa? Vuoŋ ka tɩalɩya dɩ ʊ balɩ a chʊʊsɩ fʊ?” 11 Ʊ yiŋŋi baarɩ dɩ, “Jakʊʊŋ, vuoŋ ka tɩalɩya.” Ta Yisa die dɩ baarɩ dɩ, “N gbaŋ n kaaŋ balɩ a chʊʊsɩ fʊ, gamma ama da bɩ yi bɩaŋ bɩbra.”)) 12 Yisa die dɩ balɩ a yi vuosisi bɩbra dɩ, “Manɩŋ n yiwo tɩŋgbaŋka gie vuosi chaanɩŋ, ta vuodieke mana dɩ dɩna n kʊaŋ nan dɩ yaa chaaŋ dieke dɩ chaana ʊ beriŋ, ta ʊ kaaŋ dɩ dɩa mɩa lɩmɩŋ ma.” 13 Ta Farasisi vuosisi die dɩ balɩ a yɩ wa dɩ, “Fʊ nyɩɩna ma fʊ balala yaa gamma fʊ ma, ta wudieke fʊ balala wa dɩ yi yɔrɩ.” 14 Yisa die dɩ yiŋŋi balɩ ba dɩ, “Dɩɩ yi maŋ bala yaa gamma n ma, ama wudieke n bala wa yiwo wusie, dama n sɩba jigidieke n nyɩnna keŋ mɩŋ ta bɩ sɩba jigidieke n ganana. Ama nɩnɩŋ nɩ ka sɩba jigidieke n nyɩnna aŋaŋ jigidieke n ganana. 15 Nɩnɩŋ nɩ die vuoŋ sarɩya yaa gamma vuota chʊara dɩ sɩna dene, ama manɩŋ n ka die vuoŋ sarɩya. 16 Dɩɩ yi maŋ keŋ baa n dii vuoŋ sarɩya, n nan dii ʊ sarɩya aŋaŋ wusie, dama n ka die sarɩya n nyɩɩna ma ama n Chʊa vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ wa bie n jigiŋ. 17 Dɩ maagɩya nɩ mɩra sʊŋ dɩ dɩɩ yi vuosi bale dɩ dii siara ta balɩ wʊbalɩmɩŋ wudieke ba bala wa yiwo wusie. 18 Manɩŋ n bala yaa gamma n ma, ta n Chʊa vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ dɩaŋ dɩ bala yaa gamma n ma.” 19 Die ba pɩasɩ wa dɩ, “Fʊ Chʊa wa bie sɩa?” Ta Yisa die dɩ yiŋŋi balɩ ba dɩ, “Nɩ seŋ ka sɩba mɩŋ yaa n Chʊa wa. Dɩɩ yi nɩ tɩŋ sɩba mɩŋ nɩ tɩŋ nan dɩ sɩba ʊ Chʊa gbaŋ.” 20 Yisa die balɩ wa wɩaha gie mana saŋŋa dieke ʊ dagɩnana vuosisi Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juokpeŋkpɩɩkʊ ma jigidieke Ŋmɩŋ piini adaka dɩ benne wo; ama vuoŋ die ka yigi wo, dama ʊ yigiŋ saŋŋa die ye ka tʊgɩya. 21 Yisa die dɩ bɩ a balɩ ba dɩ, “Manɩŋ n nan ga, ta nɩ nan dɩ dɩa a yaala mɩŋ ama nɩ kaaŋ ye mɩŋ, ta nan keŋ kpi aŋaŋ nɩ wʊbɩatɩ. Nɩ kaaŋ bɩagɩ ga jigidieke n ganana.” 22 Die wɩa Juu vuosi nyɩŋkʊraha die dɩ pɩasa taŋ dɩ, “Ʊ baarɩ dɩ, ‘Nɩ kaaŋ bɩagɩ a ga jigidieke n ganana wa.’ Ʊ yaala ʊ kʊʊ wa ʊ gbaŋ yaa?” 23 Yisa die dɩ bɩ bala gʊtɩ dɩ, “Nɩnɩŋ nɩ yiwo tɩŋgbaŋka gie sɩɩtɩ, ama manɩŋ n yiwo arɩzanna sɩɩtɩ. Nɩnɩŋ nɩ nyɩŋ wa tɩŋgbaŋka gie me, ama manɩŋ n ka nyɩŋ tɩŋgbaŋka gie me. 24 Die wɩa maŋ balɩ nɩ dɩ nɩ nan kpi aŋaŋ nɩ tʊntʊmbɩatɩ. Ta dɩɩ yi nɩ ka yi mɩŋ yada dɩ n yiwo vuodieke n yine wo nɩ seŋ kpi aŋaŋ nɩ tʊntʊmbɩatɩ mɩŋ.” 25 Die ba pɩasɩ wa dɩ, “Manɩa yine fʊ?” Yisa die dɩ yiŋŋi balɩ ba dɩ, “N yiwo vuodieke n balala nɩ a nyɩŋ piiliku me dɩ n yiye wo. 26 Wɩa pam benne maŋ tɩŋ nan balɩ a chʊʊsɩ nɩ; ama vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ wa yiwo wusietieŋ ta manɩŋ n bala dʊnɩa ka gie vuosi wudieke n wʊnna a nyɩna ʊ jigiŋ.” 27 Ama vuosisi die ka sɩba dɩ ʊ bala ba yaa gamma ʊ Chɔɔŋ Ŋmɩŋ wɩa. 28 Die wɩa Yisa die dɩ balɩ ba dɩ, “Saŋŋa dieke nɩ keŋ kɔtɩ manɩŋ Vuota Bʊa ŋmɩŋsikpeŋ, saŋka mi nɩ nan mɩŋŋɩ dɩ n yiwo vuodieke n yine, ta sɩba dɩ n ka yie wɩɩŋ aŋaŋ n gbaŋ gbaŋ n yiko, ama n bala wudieke n Chʊa dɩ dagɩna mɩŋ dɩ n balɩ wa mɩŋ. 29 Wʊnɩŋ vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ wa bie n jigiŋ. Ʊ ka va mɩŋ dama n yie wudieke dɩ nannana ʊ sʊŋ saŋŋa mana mɩŋ.” 30 Vuosi pam die dɩ wʊŋ ʊ balala wɩaha gie wo, ta yi wo yada. 31 Die Yisa die dɩ balɩ yi Juu vuodiekemba dɩ yine wo yada dɩ, “Dɩɩ yi nɩ dɩ n dagɩkʊ, nɩ seŋ yiwo n kʊaŋandɩɩsɩrɩŋ; 32 ta nɩ nan dɩ sɩba wusieke ta wusieke nan gbatɩ nɩ taaŋ.” 33 Die ba yiŋŋi balɩ wa dɩ, “Tɩnɩŋ tɩ yiwo Abarahami haagɩsɩ ta ye ka yi vuoŋ yɔŋɩsɩ. Lalɩa fʊ bala dɩ, ‘Tɩ nan ye gbatɩtaanɩŋ?’ ” 34 Yisa die dɩ balɩ a yɩ ba dɩ, “Wusie maŋ bala nɩ, vuodieke nɩŋ mana dɩ yinene bɩaŋ yiwo bɩaŋ yɔmʊ. 35 Yɔmʊ nɩŋ ka gʊtɩ ʊ tieŋ deŋ me, ama tigiŋ bʊa nɩŋ gʊtɩ wa deŋ me yaa gamma haahuu. 36 Dɩɩ yi manɩŋ Ŋmɩŋ Bʊa wa dɩ gbatɩ nɩ a taaŋ, nɩ nan seŋ ye gbatɩtaanɩŋ. 37 N sɩba dɩ nɩ yiwo Abarahami haagɩsɩ, ama nɩ mɩa dɩ nɩ kʊʊ mɩŋ mɩŋ, dama nɩ ka yaala nɩ tuo n dagɩkʊ. 38 Manɩŋ n bala wudieke n Chʊa dɩ dagɩna mɩŋ mɩŋ, ama nɩnɩŋ nɩ yie wudieke nɩ chɔɔŋ dɩ bala nɩ.” 39 Ba yiŋŋi balɩ wa dɩ, “Tɩ chɔɔŋ yiwo Abarahami.” Ta Yisa die dɩ yiŋŋi balɩ ba dɩ, “Dɩɩ yi nɩ seŋ yi Abarahami ballɩ nɩ nan dɩ yie wudiekemba die ʊ yine wo mɩŋ. 40 Ama nɩ yaala nɩ kʊʊ mɩŋ mɩŋ n balala nɩ wusie dieke Ŋmɩŋ dɩ nagɩna a yɩ mɩŋ wa mɩŋ. Abarahami nɩŋ die ka yi wɩɩŋ sɩba naa. 41 Nɩ yie wudieke gbaŋ gbaŋ nɩ chɔɔŋ dɩ yinene wo.” Die ba yiŋŋi balɩ wa dɩ, “Ŋmɩŋ gbaŋ gbaŋ yine tɩ chɔɔŋ dieke nyɩɩna ma tɩ yalla, ta tɩ yi ʊ ballɩ wusie.” 42 Yisa die dɩ balɩ a yɩ ba dɩ, “Ŋmɩŋ dɩ tɩŋ seŋ yi nɩ chɔɔŋ nɩ nan dɩ cho mɩŋ, dama n nyɩŋ wa Ŋmɩŋ jigiŋ ta wa bie gie lele wo gie. N ka keŋye aŋaŋ n gbaŋ gbaŋ hagɩrɩŋ ama wʊnɩŋ ʊ tʊnna mɩŋ. 43 Bɩa wɩa nɩ ka sɩba wudieke n balala wa chɩaŋ? Dɩ yiwo nɩ kana ka bɩagɩ wʊmma wudieke n balala wa mɩŋ. 44 Nɩnɩŋ nɩ yiwo nɩ chɔɔŋ, Sitaani ballɩ ta yaala nɩ yime nɩ chɔɔŋ wa choti. Piiliku me wo die ʊ yiwo vuokʊʊrʊ, ta bɩ wo wusie, dama wusie wo ʊ ma halɩ bɩta gbaŋ. Ʊ keŋ chɩba ŋmɩnchɩbɩsɩ ka ŋaaŋ yiwo ʊ tʊntʊŋkʊra, dama ʊ yiwo ŋmɩnchɩbɩtieŋ, ta ŋmɩnchɩbɩsɩ mana nyɩŋ wa ʊ jigiŋ. 45 N balala nɩ wusieke wɩa, die wɩa nɩ ka yi n balɩkʊ yada wa. 46 Nɩ jabɩa baaŋ bɩagɩ dagɩ n wʊbɩaŋ? Dɩɩ yi maŋ bala wusie, bɩa wɩa nɩ ka yi mɩŋ yada? 47 Vuodieke dɩ nyɩnna Ŋmɩŋ jigiŋ wʊmma Ŋmɩŋ wʊbalɩka mɩŋ; ama nɩnɩŋ nɩŋ nɩ ka nyɩŋ Ŋmɩŋ jigiŋ, die wɩa nɩ zeti dɩ nɩ wʊŋ wa.” 48 Die Juu vuosi die dɩ yiŋŋi balɩ Yisa dɩ, “Tɩ ka yaa wusie tɩ bala dɩ yiwo Samaria vuoŋ ta jɩmbɩaŋ dɩ yallɩ fʊ wa?” 49 Yisa die dɩ yiŋŋi a balɩ ba dɩ, “Jɩmbɩaŋ ka yallɩ mɩŋ. Manɩŋ n yɩ wa n Chʊa Ŋmɩŋ jɩlɩma ta nɩnɩŋ nɩ daansa mɩŋ yɔrɩ. 50 Manɩŋ n ka yaala bɩrɩŋ a yɩa n gbaŋ. Ama Ŋmɩŋ yaalala ka yɩa mɩŋ, ta ʊ bɩ yi wusie sarɩyadiiru. 51 Wusie maŋ bala nɩ, vuodieke mana dɩ dɩna n wɩaha kaaŋ wɔŋ kpi.” 52 Ta Juu vuosisi die dɩ balɩ a yɩ wa dɩ, “Lele tɩ wa sɩba a baarɩ dɩ jɩmbɩaŋ yalla fʊ. Abarahami die kpiye mɩŋ, ta Ŋmɩŋ naazʊalɩba dɩaŋ die dɩ kpi, ama baarɩ dɩ, ‘Vuodieke nɩŋ mana dɩ dɩna n wɩaha kaaŋ wɔŋ kpi.’ 53 Tɩ chɔɔŋ Abarahami die kpiye mɩŋ, tɩ yaa tama dɩ ka yile dɩ tɩaŋ Abarahami mɩŋ? Ŋmɩŋ naazʊalɩba gbaŋ die kpiye mɩŋ. Mɩnɩa fʊ yile dɩ yiye?” 54 Yisa die dɩ yiŋŋi a balɩ ba dɩ, “Maŋ tɩŋ bɩra n gbaŋ, n bɩrɩkʊ nan yi yɔrɩ. Ama vuodieke dɩ bɩrɩnana mɩŋ yiwo n Chʊa, vuodieke gbaŋ gbaŋ nɩ bala dɩ ʊ yiwo nɩ Ŋmɩnnɩ. 55 Nɩnɩŋ nɩ ye ka sɩba wa, ama manɩŋ n sɩba wa mɩŋ. Dɩɩ yi maŋ baarɩ dɩ n ka sɩba wa, n nan bɩrɩŋ ŋmɩnchɩbɩtieŋ sɩba nɩnɩŋ. Ama n sɩba wa mɩŋ ta dɩ ʊ wɩaha. 56 Nɩ chɔɔŋ Abarahami die yaa sʊgɩfɩalɩŋ pam, ʊ bala ʊ ye saŋŋa dieke n bala n keŋ tɩŋgbaŋka gie me wo; die ʊ seŋ ye ke mɩŋ, ta ʊ sʊŋ die dɩ fɩalɩ.” 57 Juu vuosisi die dɩ balɩ a yɩ wa dɩ, “Ye ka tʊgɩ bɩna baŋɩsɩ-nʊ, lalɩa fʊ yi ye Abarahami?” 58 Yisa die dɩ yiŋŋi balɩ ba dɩ, “Wusie maŋ bala nɩ, ba kenne mɩra Abarahami wa, ta n wɔŋ beri mɩŋ.” 59 Die wɩa, ba nagɩ tana dɩ ba taa wa, ama Yisa die lɔbɩrɩ ʊ gbaŋ ta nyɩŋ Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juokpeŋkpɩɩkʊ ma.

9

1 Yisa die dɩ chʊnnana a gara wa die ʊ ye daa wʊnyɩ ba mɩrɩna wa ta ʊ yi yɩɩ. 2 Ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba die dɩ pɩasɩ wa dɩ, “Dɩdagɩrʊ, mɩnɩa tʊntʊmbɩatɩ wɩa ba mɩɩrɩ daa wa ta ʊ yi yɩɩ? Wʊnɩŋ yaa ʊ chɔɔŋ aŋaŋ ʊ nuŋ.” 3 Yisa die dɩ yiŋŋi a balɩ ba dɩ, “Daa wʊnɩŋ yaa ʊ chɔɔŋ aŋaŋ ʊ nuŋ bɩaŋ taasɩna ʊ yɩɩsɩsɩ. Ʊ yɩɩŋya mɩŋ dɩ n vaa ʊ nine yuori amʊ vuosi ye Ŋmɩŋ tʊnkpɩɩma. 4 Yuŋ dɩ yene ka sibiye naa, tɩ mʊ tɩ tʊmma vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ wa tʊʊma; dama yuŋ dɩ keŋ sibi vuoŋ kaaŋ bɩagɩ a tʊŋ. 5 N yene bie tɩŋgbaŋka gie me nɩŋ, n yine ka vuosi chaanɩŋ.” 6 Yisa dɩ bala naa kʊaŋ chaaŋ, die ʊ tɩɩrɩ nɩntɔbɩtɩ a yi tantɩ ma, a bʊʊlɩbʊ a nagɩ tɩrɩgɩ daa wa nine, 7 ta balɩ a yɩ wa dɩ, “Gamma a ga nɩtɩ fʊ nine Siloami gbagɩrɩ ma.” (Siloami chɩaŋ yine “Tʊŋya”.) Die wɩa daa wa die dɩ ga, a ga nɩtɩ ʊ nine ta yese, ta viiri kuli tigiŋ. 8 Die ʊ jʊjʊrʊtaŋ aŋaŋ vuodiekemba die dɩ wone a ye wo ta ʊ jʊʊsa wa die dɩ pɩasa taŋ dɩ, “Daa daa wa gie ŋaana a kala gie a jʊʊsa wa?” 9 Bataŋ die dɩ baarɩ dɩ, “Ʊ wondene” Ama bataŋ dɩ baarɩ dɩ, “Aayɩ daa ʊ wondie, ʊ ta nɩasɩ wa mɩŋ.” Die daa wa gbaŋ gbaŋ dɩ baarɩ dɩ, “Manɩŋ n yine daa wa mi.” 10 Die ba pɩasɩ wa dɩ, “Lalɩa fʊ yi ta fʊ ninehe dɩ yuori?” 11 Ʊ yiŋŋi a balɩ ba dɩ, “Daa dieke saaŋ dɩ dine Yisa wa bʊʊlɩna tantɩ a nagɩ a tɩrɩgɩ n ninehe, ta balɩ dɩ, ‘Gamma Siloami gbagɩrɩ ma a nɩtɩ fʊ nine.’ Die wɩa die maŋ ga, n dene nɩtɩ a kpatɩ wa maŋ bɩagɩ a yese.” 12 Die ba pɩasɩ wa dɩ, “Sɩa ʊ beri?” Ʊ yiŋŋi a balɩ ba dɩ, “N ka sɩba.” 13 Die wɩa die ba nagɩ daa wa ga Farasisi vuosisi jigiŋ. 14 Daa dieke die Yisa die dɩ bʊʊlɩ tantɩ a yuori daa wa ninehe die yiwo davʊʊsɩkɩrɩ daraaŋ. 15 Ta Farasisi vuosisi die dɩ bɩ pɩasɩ daa wa ʊ ninehe dɩ yuorine dene. Ʊ balɩ ba dɩ, “Ʊ bʊʊlɩ wa tantɩ a tɩrɩgɩ n nine, maŋ nɩtɩ ha ta yese.” 16 Farasisi vuosisi bataŋ dɩ baarɩ dɩ, “Yisa wa ka nyɩŋ Ŋmɩŋ jigiŋ, dama ʊ ka dɩɩ davʊʊsɩkɩrɩ daarɩ mɩraha.” Ama ba bataŋ dɩ baarɩ dɩ, “Lalɩa tʊntʊmbɩatɩ tieŋ dɩ baaŋ bɩagɩ tʊŋ mamachi wʊkpɩɩka gie?” Die wɩa die ba nɩga nɩnhagɩrɩŋ aŋaŋ taŋ. 17 Die ba bɩ pɩasɩ daa wa dɩ, “Daa dieke dɩ yuorine fʊ ninehe, bɩa fʊ yile yaa gamma ʊ ma?” Daa wa dɩ yiŋŋi balɩ dɩ, “Ʊ yiwo Ŋmɩŋ naazʊa.” 18 Die Juu vuosi nyɩŋkʊraha die ye ka yi yada dɩ die ʊ yiwo yɩɩ ama ta wa yese lele. Die wɩa die ba wa daa wa chɔɔŋ wa aŋaŋ ʊ nuŋ a keŋ, 19 a pɩasɩ ba dɩ, “Nɩ bʊa wa wʊnna? Wʊnɩŋ nɩ baarɩ dɩ nɩ mɩɩrɩ wa ta ʊ yɩɩŋya wa? Ta lalɩa ʊ bɩagɩ yese lele?” 20 Ʊ chɔɔŋ aŋaŋ ʊ nuŋ dɩ yiŋŋi balɩ dɩ, “Tɩ sɩba a baarɩ dɩ ʊ yiwo tɩ bʊa, ta sɩba dɩ tɩ mɩɩrɩ wa ta ʊ yɩɩŋya mɩŋ. 21 Ama tɩ ka sɩba wudieke dɩ yine ʊ bɩagɩ yese lele, ta ka bɩ sɩba vuodieke dɩ yuorine ʊ ninehe. Nɩ pɩasɩ wa dama ʊ ka yi bʊabiŋ, ʊ nan bɩagɩ balɩ yɩ ʊ gbaŋ.” 22 Die ʊ chɔɔŋ aŋaŋ ʊ nuŋ wo die balɩ wa naa, dama die ba chɩga Juu vuosi nyɩŋkʊraha ŋmaamɩŋ, dama die ba wɔŋ saŋ mɩŋ dɩ vuodieke nɩŋ mana dɩ balala dɩ Yisa yine Ŋmɩŋ Vuovʊarɩkɩrɩ Masia wa, ba nan vʊarɩ wa a nyɩŋ ba Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juoku me. 23 Die wɩa ba balɩ dɩ, “Ʊ ka yi bʊabiŋ, nɩ pɩasɩ wa.” 24 Die ba wa daa dieke nine dɩ yuorine wo ka bule me a balɩ wa dɩ, “Hʊʊ Ŋmɩŋ nɩŋŋa dɩ baa fʊ balɩ wa wusie. Tɩ sɩba a baarɩ Yisa yiwo tʊntʊmbɩatɩ tieŋ.” 25 Daa wa die dɩ yiŋŋi a balɩ ba dɩ, “Manɩŋ n ka sɩba dɩ ʊ yiwo tʊntʊmbɩatɩ tieŋ yaa ʊ ka yiye. Ama wʊbalɩŋ dieke n sɩbɩna yine die n yiwo yɩɩ, ama lele n yese mɩŋ.” 26 Ba bɩ pɩasɩ wa dɩ, “Lalɩa ʊ yi ta yuori fʊ ninehe?” 27 Ʊ yiŋŋi balɩ ba dɩ, “N wɔŋ balɩ nɩ mɩŋ ta nɩ ka wʊmma. Bɩa nɩ yaala n bɩ balɩ nɩ bɩbra? Nɩ gbaŋ nɩ yaala nɩ bɩrɩŋ wa ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩŋ yaa?” 28 Die ba wa zɩa wa ta baarɩ dɩ, “Fʊnɩŋ yiwo vuoke me kʊaŋandɩɩsɩrʊ, ama tɩnɩŋ tɩ yiwo Mosisi kʊaŋandɩɩsɩrɩŋ. 29 Tɩnɩŋ tɩ sɩba a baarɩ dɩ Ŋmɩŋ die balɩ wa wɩa a yɩ Mosisi, ama vuoke gie nɩŋ ta ka wɔŋ sɩba jigidieke ʊ nyɩnna.” 30 Daa wa dɩ yiŋŋi balɩ dɩ, “Bɩa mamachi wɩɩŋ wʊnna! Nɩ ka sɩba ʊ nyɩnna jigidieke, ama wʊnɩŋ ʊ yuorine n ninehe mɩŋ! 31 Tɩ sɩba a baarɩ Ŋmɩŋ ka wʊmma tʊntʊmbɩatɩ tieliŋ jʊʊsɩŋ; ama ʊ wʊmma yɩa vuodieke dɩ jɩanna wa ta yie wudiekemba ʊ yaalɩnana mɩŋ. 32 A nyɩŋ dʊnɩa piiliku me, tɩ ye ka wʊŋ dɩ vuoŋ yuori vuodieke ba mɩɩrɩna wa ta ʊ yi yɩɩ nine. 33 Dɩɩ yi daa wa gie dɩ ka nyɩŋ Ŋmɩŋ jigiŋ, ʊ tɩŋ kaaŋ bɩagɩ a yi wɩɩŋ.” 34 Die ba yiŋŋi balɩ wa dɩ, “Fʊnɩŋ ba mɩɩrɩ fʊ mɩŋ aŋaŋ bɩaŋ, mɩnɩa yine fʊ, fʊ yaala fʊ dagɩ tɩ?” Ta die yagɩ wa a nyɩŋ Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juoku me. 35 Yisa die dɩ wʊŋ dɩ ba yagɩ wa daa wa a nyɩŋ Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juoku me, die ʊ yaalɩ ʊ jigiŋ a ye wo, a pɩasɩ wa dɩ, “Yi Vuota Bʊa yada mɩŋ?” 36 Daa wa die dɩ yiŋŋi a pɩasɩ wa dɩ, “Jakʊʊŋ, mɩnɩa yine Vuota Bʊa wa? Dagɩ mɩŋ amʊ n nan yi wo yada.” 37 Yisa die dɩ yiŋŋi balɩ wa dɩ, “Fʊnɩŋ wɔŋ ye wo mɩŋ, ta ʊ yine vuodieke dɩ balala wɩa aŋaŋ fʊ leleke giena.” 38 Daa wa dɩ baarɩ dɩ, “N Yɔmʊtieŋ n yi fʊ yada mɩŋ.” Ta die sʊʊŋ gbirigi Yisa nɩŋŋa. 39 Yisa die dɩ baarɩ dɩ, “Manɩŋ n keŋ wo tɩŋgbaŋka gie me dɩ n dii vuota sarɩya, amʊ vuodiekemba dɩ yɩɩŋna wa nan dɩ yese ta vuodiekemba dɩaŋ dɩ yesinene wo nan yɩɩŋ.” 40 Die Farasisi vuosi bataŋ die dɩ benne mi wo ta wʊŋ wudieke ʊ bala wa die dɩ pɩasɩ wa dɩ, “Tɩ gbaŋ tɩ yɩɩŋya mɩŋ?” 41 Yisa die dɩ baarɩ dɩ, “Dɩɩ yi nɩ tɩŋ wo ninyuoriŋ, nɩ tɩŋ kaaŋ dɩ yaa bɩaŋ, ama nɩ bala dɩ nɩ yaa ninyuoriku nɩŋ, nɩ yaa bɩaŋ.”

10

1 Yisa die dɩ bɩ balɩ ba dɩ, “Wusie maŋ bala nɩ, vuodieke nɩŋ dɩ kana ka daagɩ yiise juoku sanʊarɩ a juu ama ta daagɩ paŋ a juu yiwo gaarʊ aŋaŋ gbɩgbatɩrʊ. 2 Ama vuodieke dɩ daagɩnana sanʊarɩ a juo wo yiwo yiisehe yiyagɩrʊ. 3 Sanʊagbarɩtʊ wa ŋaaŋ yuori wo sanʊarɩ a yɩ wa aŋ ʊ juu, ta ʊ wa ʊ gbaŋ gbaŋ ʊ yiisehe saara ba ŋaaŋ wʊmma ʊ lɔlɩŋ ta ʊ yaa ba nyɩna. 4 Ʊ keŋ yaa ha a keŋ nyɩŋ, ʊ ŋaaŋ dɩ wa a nɩŋŋa ta yiisehe dɩ dɩ ʊ kʊaŋ, dama a sɩba ʊ lɔlɩŋ mɩŋ. 5 Ama a kaaŋ wɔŋ a dɩ chaanʊ kʊaŋ, a nan chɩgɩ ta va wa, dama a ka sɩba ʊ lɔlɩŋ.” 6 Yisa die taaŋ ba nandagɩrɩ gie ama die ba ka sɩba wudieke ʊ balala ba wa chɩaŋ. 7 Die wɩa Yisa dɩ bɩ bala ba dɩ, “Wusie maŋ bala nɩ, manɩŋ n yine yiisehe juoku sanʊaŋ. 8 Vuodiekemba mana die dɩ wolinne a keŋ n ma wa yiwo gaarɩŋ aŋaŋ gbɩgbatɩrɩŋ, ta yiisehe dɩ ka wʊŋ a yɩ ba. 9 Manɩŋ n yine sanʊarɩ, vuodieke nɩŋ mana dɩ daagɩna n ma a juu nan ye gbatɩtaanɩŋ. Ʊ nan keŋ juu ta nyɩna, ta yese nyindiike vɩɩna. 10 Gaarʊ nɩŋ keŋye dɩ ʊ keŋ gaarɩ yiisehe, ta kʊʊ ha, ta bɩ chʊʊsɩ ha. Manɩŋ, n keŋye mɩŋ dɩ a ye miivoli dieke dɩ yine miivoli wusie ke. 11 “Manɩŋ n yiwo yiyagɩrɩvɩɩnʊ, ta yiyagɩrɩvɩɩnʊ kpinene ʊ yiise wɩa. 12 Ama vuodieke nɩŋ dɩ yagɩnana yiise ligire wɩa, ta ka yi yiyagɩrʊ wusie, ta ka bɩ sɩɩ yiisehe nɩŋ, dɩɩ yi ʊ keŋ ye gbaanchʊŋ dɩ kieŋ saŋŋa dieke, sie ʊ chɩgɩ ta vaa yiisehe; ta gbaanchʊrɩ keŋ yigi he ta yiise tɩalɩkaha chɩgɩ jaasɩ. 13 Ʊ ŋaaŋ chɩga dama ʊ yaga yiisehe ligire wɩa, ta ʊ baga wo yiisehe me. 14 Manɩŋ n yiwo yiyagɩrɩvɩɩnʊ; Sɩba n Chʊa Ŋmɩŋ dɩ sɩbɩna mɩŋ, ta n gbaŋ maŋ sɩba wa die wo, die gbaŋ gbaŋ dɩ sɩɩ, n sɩba n yiise, ta yiisehe dɩaŋ dɩ sɩba mɩŋ, ta maŋ yi siri dɩ n kpi a wɩa. 16 N yaa yiise ataŋ, ama hanɩŋ a wo yiise juoku gie me. Sie n yaa a dɩaŋ a keŋ, ta a nan tuo n nʊaŋ, ta a mana bɩrɩŋ yiise buuri balɩmɩŋ, ta yaa yiyagɩbalɩmɩŋ. 17 “N Chʊa Ŋmɩŋ cho mɩŋ mɩŋ dama n yi siri dɩ n kpi, ta ka kʊaŋ chaaŋ n bɩ ye miivoli. 18 Vuoŋ wori a nan bɩagɩ vʊarɩ n miivoli, ntaala n yɩ wa sieŋ. N yaa yiko a nan bɩagɩ nagɩ yi, ta bɩ yaa yiko a nan bɩagɩ keŋ n mɩsɩ ma. Naa n Chʊa die dɩ balɩ mɩŋ dɩ n yi.” 19 Die ʊ wʊbalɩkaha gie die dɩ yi Juu vuosisi dɩ bɩ puo bɩbra. 20 Ba pam die dɩ baarɩ dɩ, “Jɩmbɩaŋ yalla wa ta ʊ juo yɩɩŋyaatɩ. Bɩa wɩa nɩ wʊmma wa?” 21 Ama bataŋ die dɩ baarɩ dɩ, “Vuodieke jɩmbɩaŋ dɩ yalla kaaŋ bɩagɩ balɩ wɩa sɩba naa. Lalɩa vuodieke jɩmbɩaŋ dɩ yalla dɩ nan bɩagɩ a yuori yɩɩsɩ nine?” 22 Die saŋŋa dɩ tʊgɩ dɩ ba dii ba dʊʊga dieke ba ŋaana bɩra Ŋmɩŋ ba jɩamɩŋ juokpeŋkpɩɩkʊ wɩa wa. Dʊʊga ka die dii wo Jerusalemi ma. Saŋka mi die yiwo tafaaŋ 23 ta Yisa die dɩ dɩ dɩa lɩɩfaaŋ dieke ba wasɩnana Solomoni lɩɩfaaka, dɩ benne Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juokpeŋkpɩɩkʊ ma wa. 24 Vuosisi die dɩ taaŋ a giliŋ wo ta pɩasɩ wa dɩ, “Fʊnɩŋ yaala tɩ chɩɩsɩ mɩŋ a ga tʊgɩ wa saŋŋa bɩa? Balɩ tɩ wusie: Fʊ yine Ŋmɩŋ Vuovʊarɩkɩrɩ Masia wa?” 25 Yisa die dɩ yiŋŋi a balɩ ba dɩ, “N wɔŋ balɩ nɩ mɩŋ, ama nɩ ka yi mɩŋ yada. Tʊŋ diekemba n tʊnnana wa aŋaŋ n Chʊa Ŋmɩŋ yikoke, dagɩnana vuodieke n yine. 26 Ama nɩ ka yi yada dama nɩ ka yi n yiise. 27 N yiisehe wʊmma n lɔlɩŋ; ta maŋ sɩba ha ta a dɩ n kʊaŋ. 28 Manɩŋ n yɩa ha miivoli dieke dɩ wone kpatɩŋ, ta a kaaŋ wɔŋ kpi; ta vuoŋ dɩ kaaŋ bɩagɩ a gbatɩ ha a nyɩŋ n jigiŋ. 29 N Chʊa Ŋmɩŋ nagɩna ha a yi n nuusi me, ta wʊnɩŋ ʊ tɩaŋ vuoŋ mana mɩŋ. Die wɩa vuoŋ wori a baaŋ bɩagɩ a gbatɩ ha a nyɩŋ n Chʊa wa nuusi me 30 Manɩŋ aŋaŋ n Chʊa Ŋmɩŋ yiwo jabalɩmɩŋ.” 31 Womi Juu vuosisi die dɩ bɩ nagɩ tana dɩ ba taa wa, 32 ama Yisa die dɩ balɩ ba dɩ, “Manɩŋ n yi wo wʊvɩɩna dieke n Chʊa Ŋmɩŋ dɩ nagɩna a yɩ mɩŋ dɩ n yi pam nɩ jigiŋ, a jabɩa wɩa nɩ yaala nɩ taa mɩŋ tana?” 33 Ta ba yiŋŋi a balɩ wa dɩ, “Tɩ ka baa tɩ taa fʊ tana aŋaŋ fʊ yinene wʊvɩɩnaha wɩa, ama fʊ nagɩna fʊ gbaŋ a magɩsa Ŋmɩŋ wɩa. Fʊnɩŋ ko yiwo vuota, ama ta mɩa dɩ fʊ nagɩ fʊ gbaŋ a bɩrɩŋ Ŋmɩŋ.” 34 Yisa die dɩ yiŋŋi a balɩ ba dɩ, “Dɩ maagɩya nɩ gbaŋ gbaŋ nɩ mɩra dieke dɩ benne Ŋmɩŋ gbaŋkʊ sʊŋ wa dɩ, wʊnɩŋ Ŋmɩŋ die baarɩ dɩ, ‘Sarɩya diiribe yiwo n ballɩ’, 35 ta tɩ sɩba a baarɩ wudieke Ŋmɩŋ gbaŋkʊ dɩ bala wa yiwo wusie yaa gamma haahuu; ta wʊnɩŋ Ŋmɩŋ dɩ wasa vuodiekemba ʊ nagɩna ʊ wɩaha a yɩ wa ʊ ballɩ. 36 Manɩŋ nɩŋ, n Chʊa Ŋmɩŋ vʊarɩna mɩŋ a tʊŋ mɩŋ tɩŋgbaŋka gie me. Ta lalɩa nɩ nan bɩagɩ a baarɩ dɩ n zɩa Ŋmɩŋ aŋaŋ n balala dɩ n yiwo Ŋmɩŋ Bʊa wa? 37 Die nɩŋ nɩ da yi mɩŋ yada dɩɩ yi maŋ ka tʊma n Chʊa Ŋmɩŋ tʊʊmaha. 38 Ama dɩɩ yi maŋ tʊʊmaha ta nɩ ka yi mɩŋ yada, nɩ tɩŋ mʊ nɩ yiwo n tʊʊmaha yada amʊ nɩ nan dɩ sɩba dɩ n Chʊa Ŋmɩŋ bie n ma ta n dɩaŋ maŋ bie ʊ ma.” 39 Die ba bɩ mɩa dɩ ba yigi wo, ama die ʊ bɩa ta vaa ba, 40 ta die bɩ garɩsɩ Jɔɔdani mʊgɩrɩ a ga jigidieke Jɔɔn die dɩ sɩnana vuosi Ŋmɩŋ nyaabʊ ta die bie mi. 41 Vuosi pam die dɩ keŋ ʊ jigiŋ a bala yɩa tamba dɩ, “Jɔɔn die ka yi mamachi wʊkpɩɩma ama wudieke mana ʊ bala yaa gamma daa wa gie ma die yi wusie.” 42 Die mi vuosi pam die dɩ yi wo yada.

11

1 Die daa wʊnyɩ saaŋ die dine Lazurusi ta ʊ bie Betani ma, ta die dɩ keŋ yʊagɩ. Betani die yiwo tɩŋ dieke Meri aŋaŋ ʊ nɩmbʊa Maata dɩ benne. 2 Meri wa gie die yine vuodieke die dɩ sitine tulaarika a yi tɩ Yɔmʊtieŋ nagɩsɩ ma wa ta chɩtɩbʊ aŋaŋ ʊ sikpeŋ zoosisi; die dɩ yiwo ʊ nɩmbʊa Lazurusi die dɩ yʊagɩna wa. 3 Die ʊ tamba Meri aŋaŋ Maata die dɩ tʊŋ balɩ Yisa dɩ, “Tɩ Yɔmʊtieŋ, fʊ zʊa dieke fʊ faasɩna a cho wo yʊagɩ mɩŋ.” 4 Yisa die dɩ wʊnna naa wa, ʊ balɩ a yɩ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba dɩ, “Yʊagɩbʊ gie ka baa ka yi Lazurusi miivoli kpatɩŋ, ama dɩ yiwo wudieke vuosi dɩ nan bɩrɩ Ŋmɩŋ saaŋ ka wɩa, ta bɩ bɩrɩ manɩŋ Ŋmɩŋ Bʊa saaŋ.” 5 Yisa die cho wo Maata aŋaŋ ʊ nɩmballɩ Meri aŋaŋ Lazurusi mɩŋ, 6 ama die ʊ wʊnna tʊntʊŋkʊ dɩ Lazurusi yʊagɩ wa, die ʊ wɩarɩ a bie jigidieke die ʊ benne wo damʊʊma ale. 7 Ta die keŋ a balɩ a yɩ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba dɩ, “Nɩ vaa tɩ yiŋŋi ga Judia.” 8 Ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba die dɩ baarɩ dɩ, “Dɩdagɩrʊ, daraa ale ka gie, mi vuosi die yaala ba taa fʊ aŋaŋ tana a kʊʊ mɩŋ, bɩa wɩa fʊ bɩ yaala fʊ ga mi?” 9 Yisa die dɩ yiŋŋi a balɩ ba dɩ, “Chaanɩŋ ŋaaŋ beri mɩŋ a nyɩŋ sʊkʊʊŋ a tʊgɩ jɩŋmɩŋ. Dɩɩ yi vuoŋ dɩ chʊŋ ŋmɩntʊasɩ ʊ kaaŋ gbɩŋ nan, dama ʊ yese tɩŋgbaŋka gie chaanɩŋ mɩŋ. 10 Ama dɩɩ yi ʊ chʊŋ yuŋ ʊ nan gbɩŋ nan dama chaanɩŋ wori.” 11 Yisa die bala wa naa, ta bɩ balɩ gʊtɩ dɩ, “Tɩ zʊa Lazurusi gʊʊra mɩŋ, ama n nan ga a sʊgɩrɩ wa.” 12 Ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba dɩ yiŋŋi a balɩ wa dɩ, “Tɩ Yɔmʊtieŋ, dɩɩ yi ʊ gʊʊra nɩŋ ʊ nan ye alaafɩa.” 13 Ama Yisa die daga dɩ Lazurusi kpiye mɩŋ ama ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba die yile dɩ ʊ daga dɩ Lazurusi gʊʊra mɩŋ. 14 Die wɩa die ʊ yuori balɩ ba dɩ, “Lazurusi kpiye mɩŋ; 15 ama nɩ wɩa n yaa wa sʊgɩfɩalɩŋ die n wone ʊ jigiri amʊ nɩ nan yi mɩŋ yada. Nɩ vaa tɩ ga ʊ jigiŋ.” 16 Die Tomasi, vuodieke ba wasɩnana (Yiibiri) dɩ balɩ yi ʊ chanchaalɩba dɩ, “Nɩ vaa tɩ mana ga aŋaŋ wa, amʊ dɩɩ yi kuŋ, tɩ kpi aŋaŋ wa.” 17 Yisa die dɩ gana gbigi Betani wa, die ʊ wʊŋ dɩ ba gune Lazurusi ka daraa anɩɩsa wonde. 18 Betani die ka yʊa aŋaŋ Jerusalemi; die ka yʊasɩ die yiwo sɩba mali ale, 19 die wɩa Juu vuosi pam die dɩ keŋ dɩ ba waasɩ Maata aŋaŋ Meri ta yɩ ba suguru yaa gamma ba nɩmbʊa kumbu wɩa. 20 Die Maata dɩ wʊnna dɩ Yisa kieŋ wo, die ʊ nyɩŋ ga dɩ ʊ tuoli wo sieŋ me, ama Meri die dɩ wɩarɩ tigiŋ me. 21 Maata die dɩ balɩ yɩ Yisa dɩ, “N Yɔmʊtieŋ, dɩɩ yi fʊ tɩŋ bie wo giena n nɩmbʊa wa gie tɩŋ kaaŋ kpi. 22 Ama n sɩba dɩ lele gbaŋ Ŋmɩŋ nan yɩ fʊ jadieke mana fʊ jʊʊsɩna wa.” 23 Yisa die dɩ balɩ wa dɩ, “Fʊ nɩmbʊa wa nan hagɩ kuŋ me.” 24 Maata die dɩ yiŋŋi a balɩ wa dɩ, “N sɩba mɩŋ dɩ ʊ nan daansɩ hagɩ kuŋ me dʊnɩa kpatɩŋ daraaŋ.” 25 Yisa die dɩ balɩ dɩ, “Manɩŋ n yine vuodieke dɩ sʊgɩrɩnana kunti ta yɩa ba miivoli. Vuodieke nɩŋ dɩ yi mɩŋ yada, ʊ nan dɩ yallɩ miivoli, ʊ kpi gbaŋ; 26 ta vuodieke dɩaŋ dɩ benne ʊ mɩsɩ ma ta yi mɩŋ yada kaaŋ wɔŋ kpi. Yi wɩɩrɩ gie yada mɩŋ?” 27 Die ʊ yiŋŋi baarɩ dɩ, “Wa, n Yɔmʊtieŋ, n yi yada dɩ fʊnɩŋ fʊ yine Ŋmɩŋ Vuovʊarɩkɩrɩ Masia wa ta bɩ yi Ŋmɩŋ Bʊa, vuodieke dɩ bala ʊ keŋ tɩŋgbaŋka gie wo.” 28 Maata die dɩ bala wɩaha a kpatɩ kʊaŋ chaaŋ, die ʊ yiŋŋi ga a lɔbɩrɩ a wa ʊ nɩmbʊa Meri, a balɩ wa dɩ, “Dɩdagɩrʊ wa bie giena ta pɩasa fʊ wɩa.” 29 Meri die dɩ wʊnna naa, die ʊ hagɩ a yi lagɩ lagɩ a nyɩŋ dɩ ʊ ga tuoli wo sieŋ me. 30 Yisa die dɩ ye ka tʊgɩ tɩŋkpaŋka sʊŋ, die ʊ ye bie wo jigidieke Maata dɩ tuoline wo. 31 Die Juu vuodiekemba die dɩ benne tigiri me ta yɩa Meri suguru wo dɩ yene ʊ hagɩna a yi lagɩ lagɩ a nyɩnna wa die ba dɩ ʊ kʊaŋ. Die ba yile dɩ ʊ gara vɔrɩkʊ jigiŋ dɩ ʊ kʊŋ. 32 Die Meri dɩ tʊgɩna jigidieke Yisa dɩ benne wo, ta ye wo wo, die ʊ sʊʊŋ gbirigi ʊ nɩŋŋa ta baarɩ dɩ, “N Yɔmʊtieŋ, dɩɩ yi fʊ tɩŋ bie giena n nɩmbʊa wa gie tɩŋ kaaŋ kpi.” 33 Yisa die dɩ ye ʊ kʊnnana ta Juu vuodiekemba dɩaŋ dɩ dɩna ʊ kʊaŋ a keŋ wo gbaŋ dɩ kʊnnana wa; die ʊ sʊŋ dɩ chʊʊsɩ pam. 34 Ta die pɩasɩ ba dɩ, “Sɩa nɩ gu wo?” Die ba yiŋŋi a balɩ wa dɩ, “Tɩ Yɔmʊtieŋ, keŋ a ye mi.” 35 Yisa die dɩ kʊŋ. 36 Die wɩa Juu vuosisi dɩ baarɩ dɩ, “Nɩ ye ʊ faasɩna a cho Lazurusi dene.” 37 Ama bataŋ dɩaŋ dɩ baarɩ dɩ, “Daa ʊ yuorine daa yɩɩ wa ninehe? Ʊ tɩŋ kaaŋ bɩagɩ a kagɩ aŋ Lazurusi da kpi?” 38 Yisa sʊŋ die dɩ faasɩ a chʊʊsɩ, ta ʊ ga vɔrɩkʊ jigiŋ. Die ka yiwo taŋ lʊgɩŋ vɔrɩŋ ba nagɩ taŋ a ligi ka nʊaŋ. 39 Yisa die dɩ baarɩ dɩ, “Nɩ nagɩ tanɩ a nyɩŋ vɔrɩkʊ ma.” Maata, vuodieke dɩ kpine wo taa wa dɩ baarɩ dɩ, “N Yɔmʊtieŋ, ʊ nan dɩ nyʊʊgɩ dama tɩ gune wo daraa anɩɩsa wʊnna.” 40 Womi Yisa dɩ balɩ a yɩ wa dɩ, “N ka balɩ fʊ dɩ dɩɩ yi fʊ yi yada nan ye Ŋmɩŋ dɩ yalla hagɩrɩŋ dene?” 41 Die wɩa die ba nagɩ tanɩ a nyɩŋ vɔrɩkʊ nʊaŋ, Yisa die dɩ daansɩ ŋmɩŋsikpeŋ ta baarɩ dɩ, “N Chʊa Ŋmɩŋ, n waasa fʊ dɩ fʊ wʊnnana n jʊʊsɩŋ. 42 N sɩba a baarɩ saŋŋa mana tuose n jʊʊsɩŋ mɩŋ, ama n bala naa vuosi gie wɩa, amʊ ba nan yi yada dɩ fʊ tʊnna mɩŋ.” 43 Die ʊ balla naa a kpatɩ wa, die ʊ wa aŋaŋ lɔlɩkpɩɩŋ dɩ, “Lazurusi, keŋ nyɩŋ!” 44 Womi Lazurusi die dɩ keŋ nyɩŋ, logiti die dɩ veli ʊ nuusi aŋaŋ ʊ nagɩsɩ ta garɩbɩŋ die dɩ bɔbɩ ʊ nine. Yisa die dɩ balɩ a yɩ ba dɩ, “Nɩ forisi gatɩtɩ ta vaa ʊ ga.” 45 Die vuodiekemba dɩ kenne dɩ ba waasɩ Meri wa pam die dɩ ye wudieke Yisa dɩ yine wo ta yi wo yada. 46 Ama ba bataŋ die dɩ yiŋŋi ga Farasisi vuosisi jigiŋ a balɩ ba wudieke Yisa dɩ yine. 47 Die wɩa Farasisi vuosisi aŋaŋ kɩkaabɩtɩba nyɩŋkʊraha aŋaŋ tɩka nyɩŋkʊraha die dɩ lagɩŋ taŋ a baarɩ dɩ, “Bɩa tɩ nan yi? Nɩ ye mamachi tʊŋ dieke daa wa gie dɩ tʊnnana. 48 Dɩɩ yi tɩ va wa ʊ tʊma a gara, vuoŋ mana nan keŋ yi wo yada ta Romani nyɩŋkʊraha nan keŋ a chʊʊsɩ tɩ Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juokpeŋkpɩɩkʊ aŋaŋ tɩŋgbaŋka gie mana.” 49 Die ba wʊnyɩ saaŋ dɩ dine Kayafasi ta ʊ yi ba kɩkaabɩtɩba jakʊʊŋ bini mi die dɩ baarɩ dɩ, “Nɩnɩŋ nɩ ka sɩba wɩɩŋ! 50 Nɩ ka sɩba a baarɩ dɩ kpɩa dɩ vuobalɩmɩŋ tuo vuosi gie mana kuŋ a kpi a tɩaŋ tɩŋgbaŋka gie vuosi mana dɩ baaŋ kpi?” 51 Die ʊ ka balɩ naa aŋaŋ ʊ gbaŋ gbaŋ ʊ yɩaŋ, ama die ʊ yine kɩkaabɩtɩba jakʊʊrɩ bini mi wo, die ʊ bʊga bala mɩŋ dɩ Yisa baa ʊ tuo wo Juu vuosi kuŋ a kpi, 52 daa ba nyɩɩna ma, ama ka baa ka yaa wa Ŋmɩŋ ballɩ diekemba dɩ jaasɩna tɩŋgbaŋka gie mana ma wa a keŋ lagɩsɩ taŋ a yi be jabalɩmɩŋ. 53 Die wɩa a nyɩŋ daarɩ mi yaa gamma die Juu vuosisi dɩ saŋ dɩ ba kʊʊ Yisa. 54 Die wɩa Yisa die ka bɩ dɩ dɩa yaalɩŋ ma Judia tɩŋgbaŋ ma, ta die nyɩŋ mi a ga tɩŋ kaanɩ dɩ gbigine hagɩyeŋ ba wasa ka Efarimi, ta die bie mi aŋaŋ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba. 55 Die Juu vuosi dʊʊga dieke ba wasɩnana gasɩtɩaŋkʊ dɩ gbigi, die vuosi pam die dɩ nyɩŋ tɩgɩsɩ tɩgɩsɩ a jʊalɩ ga Jerusalemi dɩ ba wʊnsɩ ba gbaŋ ta dʊʊgaka ye tʊgɩ. 56 Die vuosisi die dɩ lagɩŋna Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juokpeŋkpɩɩkʊ ma wa, die ba dɩ dɩa yaala Yisa ta pɩasa taŋ dɩ, “Bɩa nɩ yile? Ʊ ka baa ʊ keŋ dʊʊgaka yaa?” 57 Ama kɩkaabɩtɩba nyɩŋkʊraha aŋaŋ Farasisi vuosisi die wɔŋ yɩ wa nʊaŋ dɩ vuodieke dɩ keŋ ye jigidieke Yisa dɩ benne ʊ keŋ a yɩ ba doose amʊ ba nan yigi wo.

12

1 Die daraa ayʊaba die dɩ tɩala dɩ gasɩtɩaŋkʊ dʊʊgaka tʊgɩ wa, Yisa die dɩ ga Betani jigidieke Lazurusi die dɩ benne wo, vuodieke Yisa dɩ sʊgɩrɩna a nyɩŋ kumbu me wo. 2 Mi die ba digi nyindiike a yɩ wa, die Maata dɩ suŋŋi a tɩa nyindiikehe, Lazurusi die yiwo vuodiekemba dɩ dinene aŋaŋ Yisa wa wʊnyɩ. 3 Womi Meri die dɩ nagɩ kɔlɩba aŋaŋ tulaari dieke ligire dɩ faasɩna a tʊa a sitibu a yi Yisa nagɩsɩ ma, ta nagɩ ʊ sikpeŋ zoosi a chɩtɩ bʊ, ta tulaaribu nyuugiŋ dɩ suuli tigiri mana. 4 Die Yisa kʊaŋandɩɩsɩrɩba wʊnyɩ ba wasɩnana Judasi Asikaroti, vuodieke die dɩ bala ʊ keŋ posi Yisa chɩaka die dɩ baarɩ dɩ, 5 “Bɩa wɩa ba ka nagɩ tulaaribu a daa salɩnyɩala kɔbɩsɩ-taa ta nagɩ ligirebu a yɩ zɔɔlɩntieliŋ?” 6 Die ʊ ka balɩ naa ʊ baga dɩ benne zɔɔlɩntieliŋ ma wɩa, ama die ʊ yine gaarʊ wɩa. Die ʊ pɔgɩlɩna ba ligire bʊlɔgɩŋ ta die gaara. 7 Ama Yisa die dɩ baarɩ dɩ, “Nɩ vaa Meri sɔmm! Ʊ yiwo naa a gbarɩ n guule daraaŋ. 8 Nɩnɩŋ nɩ aŋaŋ zɔɔlɩntieliŋ nan dɩ beri saŋŋa mana, ama manɩŋ nɩŋ n kaaŋ dɩ beri aŋaŋ nɩ saŋŋa mana.” 9 Die vuosi pam die dɩ wʊŋ dɩ Yisa keŋ Betani ma, die wɩa die ba ga mi. Die ba ka ga mi Yisa nyɩɩna ma wɩa, ama die ba yaala ba ye wo Lazurusi, vuodieke Yisa dɩ sʊgɩrɩna a nyɩŋ kumbu me wo. 10 Naa wɩa kɩkaabɩtɩba nyɩŋkʊraha die dɩ saŋ dɩ ba kʊʊ Lazurusi gbaŋ; 11 dama die Lazurusi kumbu hagɩkʊ wɩa die Juu vuosi pam dɩ zeti ba kɩkaabɩtɩba nyɩŋkʊraha ama ta gara Yisa jigiŋ a yie wo yada. 12 Die ka tʊnvʊʊsa die kpɩkpaakʊ die dɩ kenne gasɩtɩaŋkʊ dʊʊgaka die dɩ wʊŋ dɩ Yisa kieŋ wo Jerusalemi ma. 13 Die wɩa die ba chɩa vaatɩ a nyɩŋ ga dɩ ba tuoli wo sieŋ a faasɩ nata dɩ, “Hozaana, Ŋmɩŋ yi alibarika a yɩ vuodieke dɩ kienene wʊnɩŋ Ŋmɩŋ saaŋ ma! Ŋmɩŋ bɩ yi alibarika a yi Izara naaŋ wa ma.” 14 Yisa die wɔŋ vaa ba yaalɩ wa boniŋ die ʊ jʊalɩ a kalɩ ka ma, sɩba dɩ maagɩna die Ŋmɩŋ gbaŋkʊ ma dɩ: 15 “Zayɔni tɩŋ vuosi nɩ da vaa ŋmaamɩŋ yalla nɩ ye, nɩ naaŋ wa kieŋ, ta jʊalɩ bonpɔlɩ.” 16 Saŋka mi die ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba die ka sɩba wɩɩrɩ gie chɩaŋ; ama Ŋmɩŋ die dɩ kenne a sʊgɩrɩ Yisa a nyɩŋ kumbu me wo die ba tɩɩnsɩ dɩ Ŋmɩŋ gbaŋkʊ balɩ wa die yaa gamma ʊ ma, ta bɩ tɩɩnsɩ dɩ ba yiwo dene a yɩ wa. 17 Die vuodiekemba die dɩ benne Yisa jigiri ta ʊ wa Lazurusi a nyɩŋ vɔrɩkʊ ma ta sʊgɩrɩ wa a nyɩŋ kumbu me wo die dɩ mʊʊla wudieke dɩ yine wo. 18 Die wɩa kpɩkpaaŋ die dɩ nyɩŋ dɩ ba tuoli wo sieŋ me, dama die ba wʊŋya mɩŋ ʊ yine mamachika gie. 19 Die Farasisi vuosi dɩ bala yɩa taŋ dɩ, “Tɩ kaaŋ bɩagɩ a yi wɩɩŋ lele. Ye, tɩŋgbaŋka gie vuosi mana dɩ wa mɩŋ.” 20 Die Giriiki vuosi bataŋ die gʊtɩ wa vuodiekemba dɩ gana Jerusalemi dɩ ba ga jɩaŋ Ŋmɩŋ gasɩtɩaŋkʊ dʊʊgaka saŋka. 21 Die ba ga Filipi jigiŋ vuodieke die dɩ nyɩnna Befisada tɩŋ, Galili tɩŋgbaŋ ma, a balɩ wa dɩ, “Jakʊʊŋ, tɩ yaala tɩ ye wo Yisa mɩŋ.” 22 Filipi dɩaŋ dɩ ga balɩ Andurusi, ba bale wo dɩaŋ dɩ ga balɩ Yisa. 23 Yisa dɩ yiŋŋi balɩ ba dɩ, “Saŋŋa dieke Ŋmɩŋ dɩ bala ʊ kɔtɩ Vuota Bʊa wa ŋmɩŋsikpeŋ tʊgɩya mɩŋ. 24 Wusie maŋ bala nɩ, dɩɩ yi ba bʊrɩ zabɩŋ tɩŋgbaŋ ma ka ŋaaŋ nyuuŋ mɩŋ ta zabɩnɩ kpi. Ka kʊaŋ chaaŋ zaaha bɩrɩŋ a nyɩŋ nyɩŋnyɩŋka pam. Ama ba ka bʊrɩ zabɩŋ ka kaaŋ kpi, ta kaaŋ bɩ a nyɩŋ nyɩŋnyɩŋka. Ama ka nan yiwo zabɩmbalɩmɩŋ. 25 Vuodieke nɩŋ mana dɩ chone ʊ mɩsɩ nan waarɩ ka; ama vuodieke nɩŋ mana dɩ kana a cho ʊ gbaŋ gbaŋ ʊ mɩsɩ tɩŋgbaŋka gie me nan daansɩ ye miivoli dieke dɩ wone kpatɩŋ. 26 Vuodieke nɩŋ mana dɩ yaala ʊ tʊŋ n tʊʊma mʊ ʊ dɩ wa n kʊaŋ, amʊ ʊ nan dɩ bie jigidieke n benne wo. Ta n Chʊa Ŋmɩŋ nan kɔtɩ vuodieke dɩ tʊnnana n tʊʊmaha ŋmɩŋsikpeŋ.” 27 Yisa die baarɩ dɩ, “Lele n sʊŋ faasɩ chʊʊsɩ mɩŋ, ta bɩa maŋ baaŋ n balɩ? N balɩ dɩ, ‘N Chʊa Ŋmɩŋ daa vaa wahalaka gie keŋ n ma yaa?’ Ama die wɩa maŋ keŋ, dɩ n keŋ a dii wahalaka gie. 28 N Chʊa Ŋmɩŋ vaa fʊ saarɩ ye bɩrɩŋ!” Womi lɔlɩŋ die dɩ nyɩŋ ŋmɩŋsikpeŋ a baarɩ dɩ, “N saaŋ wɔŋ ye bɩrɩŋ mɩŋ, ta nan bɩ ye bɩrɩŋ bɩbra.” 29 Die kpɩkpaaŋ dieke dɩ zene mi ta wʊŋ lɔlɩkʊ, bataŋ dɩ baarɩ dɩ, “Nɩɩŋ natɩna” Bataŋ dɩaŋ dɩ, “Ŋmɩŋ malaka bala wɩa a yɩ wa.” 30 Ama Yisa die dɩ yiŋŋi a balɩ ba dɩ, “Daa n wɩa lɔlɩkʊ gie dɩ balɩ wɩa naa, ama dɩ yiwo nɩ wɩa. 31 Saŋŋa dieke Ŋmɩŋ dɩ bala ʊ dii tɩŋgbaŋka vuosi sarɩya keŋye mɩŋ, ta saŋŋa dieke Ŋmɩŋ dɩ bala ʊ vigi tɩŋgbaŋka gie nɩŋŋandɩɩsɩrʊ Sitaani a taaŋ wa dɩaŋ dɩ tʊgɩ. 32 Ba keŋ kɔtɩ mɩŋ ŋmɩŋsikpeŋ saŋŋa dieke, n nan vaa vuota mana keŋ n jigiŋ.” 33 Ʊ balɩkʊ gie dagɩ wa ʊ bala ʊ kpi kuŋ dieke. 34 Die kpɩkpaakʊ dɩ yiŋŋi balɩ wa dɩ, “Ŋmɩŋ gbaŋkʊ dagɩ tɩ dɩ Ŋmɩŋ vuovʊarɩkɩrɩ Masia wa baa ʊ bemme mɩŋ yaa gamma haahuu. Ta lalɩa fʊ bala dɩ sie ba kɔtɩ Vuota Bʊa wa ŋmɩŋsikpeŋ? Mɩnɩa yine Vuota Bʊa wa gie?” 35 Yisa die dɩ yiŋŋi balɩ ba dɩ, “Chaaŋkʊ nan dɩ bie nɩ jigiŋ saŋŋa bɩta. Die wɩa nɩ chʊmma ka ma ka yene bie nɩ jigiri amʊ lɩmɩŋ kaaŋ keŋ ligi nɩ, dama vuodieke dɩ chʊnnana lɩmɩŋ ma ka sɩba jigidieke ʊ ganana. 36 Die wɩa nɩ yi vuodieke dɩ yɩnana chaaŋkʊ yada ʊ yene a bie nɩ jigiŋ naa, ta nɩ nan yi vuodiekemba dɩ benne chaaŋkʊ ma.” Die Yisa die dɩ bala naa a kpatɩ kʊaŋ chaaŋ die ʊ nyɩŋ kpɩkpaakʊ jigiŋ a ga lɔbɩrɩ. 37 Aŋaŋ die ʊ tʊnna mamachi tʊnkpɩɩmaha ba jigiri mana yɔrɩ, die ba ka yi wo yada. 38 Naa die dɩ vaa wudieke Ŋmɩŋ naazʊa Azaya dɩ bala wa dɩ keŋ yi wusie, die ʊ baarɩ dɩ: “Tɩ Yɔmʊtieŋ, mɩnɩa tuone tɩ wɩaha? Ta mɩnɩa tɩ Yɔmʊtieŋ dɩ yuori ʊ hagɩrɩbʊ a dagɩ?” 39 Die vuosisi mi die ka bɩagɩ yi Yisa yada dama Ŋmɩŋ naazʊa Azaya gbaŋ die bɩ baarɩ dɩ: 40 “Ŋmɩŋ vaa ba yɩɩŋ mɩŋ, ta ligi ba sʊŋanyile, amʊ ba nine kaaŋ dɩ yese, ta ba kaaŋ dɩ sɩba wɩaha chɩasɩ, ta yiŋŋi keŋ manɩŋ Ŋmɩŋ n jigiŋ aŋ n gbaaŋ ba.” 41 Azaya die balɩ wa naa, dama die ʊ wɔŋ ye wo Yisa chaankpeŋkpɩɩŋ ta die balɩ yaa gamma ʊ ma. 42 Die saŋka mi die Juu vuosi nyɩŋkʊraha pam gbaŋ die yi Yisa yada mɩŋ; ama die ba chɩga Farasisi vuosi ŋmaamɩŋ ta die ka bala yaalɩŋ ma amʊ ba kaaŋ yagɩ ba nyɩŋ ba Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juoku me. 43 Naa dagɩya dɩ Juu vuosi nyɩŋkʊraha die yaala vuota bɩrɩŋ a tɩaŋ Ŋmɩŋ bɩrɩŋ. 44 Yisa die dɩ balɩ aŋaŋ lɔlɩkpɩɩŋ dɩ, “Vuodieke nɩŋ mana dɩ yine mɩŋ yada ka yi wo n nyɩɩna ma yada, ama ʊ yi wo vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ wa gbaŋ yada. 45 Ta vuodieke dɩ yenene mɩŋ, yese vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ gbaŋ. 46 Manɩŋ n keŋ wo tɩŋgbaŋka gie me dɩ n yi chaanɩŋ a yɩ vuosi, amʊ vuodieke mana dɩ yine mɩŋ yada kaaŋ wɩarɩ a bie lɩmɩŋ ma. 47 Vuodieke nɩŋ mana dɩaŋ dɩ wʊnna n wɩaha ta ka dɩɩ ha, daa manɩŋ n bala n dii ʊ sarɩya, dama n ka keŋ tɩŋgbaŋka gie me dɩ n dii vuosi sarɩya, ama n keŋye mɩŋ dɩ n gbatɩ ba a taaŋ. 48 Ta vuodieke dɩ zetine mɩŋ ta ka tuo n wɩaha, sarɩya diiru benne a baa ʊ keŋ dii wo ʊ sarɩya; wudieke n balla wa bala a keŋ dii ʊ sarɩya dʊnɩa kpatɩŋ daraaŋ. 49 Wudieke n balala ka nyɩŋ n jigiŋ, ama n bala wudieke n Chʊa Ŋmɩŋ, vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ wa dɩ bala dɩ n balɩ. 50 Ta n sɩba a baarɩ ʊ wɩaha yɩa vuosi miivoli dieke dɩ wone kpatɩŋ. Wudieke n bala naa, hanɩŋ n Chʊa Ŋmɩŋ dɩ balɩ dɩ n balɩ.”

13

1 Saŋŋa dieke die gasɩtɩaŋkʊ dʊʊgaka die dɩ yene ka piiliye wo, ama Yisa die dɩ sɩba a baarɩ dɩ ʊ saŋŋa tʊgɩya mɩŋ, dɩ ʊ nyɩŋ tɩŋgbaŋka gie me a yiŋŋi ga ʊ Chɔɔŋ jigiŋ. Ta die cho ʊ gbaŋ gbaŋ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba die dɩ benne tɩŋgbaŋka gie me, ta die yaala ʊ dagɩ ba ʊ faasɩna cho be die. 2 Saŋka mi wʊnɩŋ aŋaŋ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba die die nyindiike; Sitaani die dɩ wɔŋ woliŋ a yi Judasi Asikaroti vuodieke dɩ yine Simoni bʊa wa dɩ yile dɩ ʊ posi Yisa chɩaŋ. 3 Ama Yisa nɩŋ die sɩba a baarɩ ʊ Chɔɔŋ Ŋmɩŋ nagɩ wa jaaŋ mana a yi ʊ nuusi me mɩŋ, ta bɩ sɩba a baarɩ dɩ ʊ nyɩŋ wa ʊ Chɔɔŋ Ŋmɩŋ jigiŋ mɩŋ, ta nan yiŋŋi ga ʊ jigiŋ. 4 Die wɩa die ʊ hagɩ nyindiikehe me, ta wuri ʊ jayeekiŋ a dʊaŋ, ta nagɩ bʊdʊba a bɔbɩ ʊ chɩaŋ ma. 5 Ka kʊaŋ chaaŋ die ʊ siti nyaaŋ a yi tasɩŋ ma ta piili a nɩta ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba naatala ta die naga bʊdʊbɩka dɩ benne ʊ chɩaka ma wa a bilige ba naatalaha. 6 Ta die keŋ tʊgɩ Simoni Piita jigiŋ, Piita die dɩ pɩasɩ wa dɩ, “N Yɔmʊtieŋ, yaala fʊ nɩɩtɩ wa n naatala mɩŋ?” 7 Yisa die dɩ yiŋŋi a balɩ wa dɩ, “Lele nɩŋ, kaaŋ dɩ sɩba wudieke n yinene wo chɩaŋ, ama ka kʊaŋ chaaŋ nan dɩ sɩba.” 8 Womi Piita dɩ balɩ wa dɩ, “Manɩŋ nɩŋ kaaŋ nɩɩtɩ n naatala naada.” Yisa dɩ balɩ wa dɩ, “Dɩɩ yi maŋ ka nɩɩtɩ fʊ naatala kaaŋ bɩ yi n kʊaŋandɩɩsɩrʊ.” 9 Die wɩa Simoni Piita die dɩ balɩ wa dɩ, “N Yɔmʊtieŋ, die nɩŋ da keŋ a nɩɩtɩ n naatala nyɩɩna ma, ama nɩɩtɩ n nuusi aŋaŋ n sikpeŋ a gʊtɩ.” 10 Yisa die dɩ balɩ wa dɩ, “Vuodieke nɩŋ dɩ wone a sɩɩ nyaaŋ, die vuoke bɩ wo dɩgɩntɩ. Die wɩa ka ka yi talasɩ dɩ ʊ bɩ sɩɩ, sie ʊ nɩɩtɩ ʊ naatala nyɩɩna ma. Nɩ mana bɩ wo dɩgɩntɩ, ntaala vuobalɩmɩŋ nyɩɩna ma yalla dɩgɩntɩ.” 11 Yisa die wɔŋ sɩba vuodieke dɩ bala ʊ posi ʊ chɩaŋ mɩŋ. Die wɩa die ʊ baarɩ dɩ, “Vuobalɩmɩŋ nyɩɩna yalla dɩgɩntɩ.” 12 Yisa die dɩ nɩtɩna ba naatala ha a kpatɩ wa, ʊ bɩ nagɩ ʊ jayeekiŋ a yeegi, ta yiŋŋi keŋ kalɩ nyindiikehe jigiŋ, ta pɩasɩ ba dɩ, “Nɩ sɩba wudieke n yinene a yɩ nɩ wa chɩaŋ mɩŋ? 13 Nɩ wasa mɩŋ Dɩdagɩrʊ aŋaŋ nɩ Yɔmʊtieŋ, dɩ mʊ mɩŋ dɩ nɩ wasɩnana mɩŋ die, dama n seŋ yi mɩŋ. 14 Manɩŋ n yine nɩ Yɔmʊtieŋ aŋaŋ nɩ Dɩdagɩrʊ ta nɩtɩ nɩ naatalaha gie, nɩ gbaŋ nɩ mʊ nɩ nɩtɩma taŋ naatala. 15 Manɩŋ n yi a dagɩ nɩ mɩŋ dɩ nɩ yime sɩba n yine a yɩ nɩ dene wo. 16 Wusie maŋ bala nɩ, yɔmʊ wori a tɩaŋ ʊ tieŋ ta tʊntʊntʊ dɩaŋ dɩ wori a tɩaŋ vuodieke dɩ tʊnna wa wa. 17 Lele nɩ sɩba wusieke gie, nɩ nan dɩ yaa sʊgɩfɩalɩŋ pam dɩɩ yi nɩ yie he. 18 “N ka bala yaa gamma nɩ mana wɩa, n sɩba nɩnɩŋ vuodieke n vʊarɩna mɩŋ. Sie wudieke dɩ maagɩna Ŋmɩŋ gbaŋkʊ ma keŋ yi wusie. Dɩ maagɩya mɩŋ dɩ, ‘Vuodieke dɩ dinene nyindiike aŋaŋ mɩŋ wa yiŋŋe a tuole mɩŋ mɩŋ.’ 19 N bala nɩ wɩɩrɩ gie ta ka wa keŋ yi, amʊ ka keŋ yi nɩ nan yi yada dɩ n yiwo vuodieke n yine. 20 “Wusie maŋ bala nɩ, vuodieke nɩŋ mana dɩ tuone vuodieke nɩŋ mana n tʊnna wa tuo wo n gbaŋ, ta vuodieke nɩŋ mana dɩ tuone mɩŋ, tuo wo vuodieke dɩ tʊna mɩŋ wa mɩŋ.” 21 Die Yisa dɩ bala wɩɩrɩ gie kʊaŋ chaaŋ, die ʊ sʊŋ dɩ chʊʊsɩ pam, die ʊ balɩ yuori be dɩ, “Wusie maŋ bala nɩ, nɩ wʊnyɩ bala ʊ posi n chɩaŋ.” 22 Ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba die dɩ yiŋŋi daansa taŋ ta ka sɩba vuodieke ʊ dagɩnana wa. 23 Die ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba wʊnyɩ die ʊ faasɩna cho die dɩ kalɩ a gbigi wo. 24 Die Simoni Piita die dɩ kamɩsɩ wa a balɩ wa dɩ, “Pɩasɩ wa ye vuodieke ʊ dagɩnana.” 25 Die ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩ wa mi die dɩ vɩɩsɩ a gbigi Yisa a pɩasɩ wa dɩ, “N Yɔmʊtieŋ, mɩnɩa wonde?” 26 Yisa die dɩ yiŋŋi balɩ wa dɩ, “Maŋ keŋ nagɩ paanʊkʊ a sugi jɩɩtɩ ma a nagɩ yɩ vuodieke wo, wʊnɩŋ vuoke mi wonde.” Die wɩa ʊ nagɩ paanʊkʊ a sugi jɩɩtɩtɩ a nagɩ yɩ Judasi vuodieke die dɩ yine Simoni Asikaroti bʊa wa. 27 Die Judasi die dɩ dene tuo paanʊkʊ a kpatɩ, Sitaani die dɩ juu wo. Womi Yisa dɩ balɩ wa dɩ, “Yi lagɩ lagɩ a yi wudieke fʊ bala fʊ yi wo.” 28 Ama ba wʊnyɩ die ka sɩba wudieke Yisa dɩ bala a yɩ wa wa chɩaŋ. 29 Die Judasi dɩ pɔgɩlɩnana ba ligire bʊlɔgɩrɩ wɩa die ba bataŋ dɩ yile dɩ Yisa balɩ wa mɩŋ dɩ ʊ ga daa jadieke ba bala ba nagɩ dii gasɩtɩaŋkʊ dʊʊgaka yaa ʊ ga nagɩ ligire a yɩ zɔɔlɩntielibe. 30 Judasi die dɩ dene tuo paanʊkʊ die ʊ nyɩŋ bʊnyɩ. Die dɩ yiwo yuŋ. 31 Judasi die dɩ gana kʊaŋ chaaŋ, Yisa die dɩ baarɩ dɩ, “Lele gie, manɩŋ Vuota Bʊa wa nan ye bɩrɩŋ, ta n ma Ŋmɩŋ dɩ nan ye bɩrɩŋ. 32 Dɩɩ yi Ŋmɩŋ dɩ ye bɩrɩŋ n ma, die nɩŋ dɩ kaaŋ yʊasɩ ʊ nan vaa manɩŋ Vuota Bʊa gbaŋ ye bɩrɩŋ ʊ ma. 33 N ballɩ, n kaaŋ bɩ bie nɩ jigiŋ a yʊasɩ. Nɩ nan dɩ dɩa a yaala mɩŋ, ama lele n bala nɩ wudieke n bala a yɩ Juu vuosisi nyɩŋkʊraha dɩ, ‘Nɩ kaaŋ bɩagɩ a ga jigidieke n ganana wa.’ 34 Ta lele, n wa yɩa nɩ wa mɩrɩhaalɩŋ: nɩ chome taŋ. N chone nɩ dene wo nɩ mʊ nɩ chome taŋ dene. 35 Dɩɩ yi nɩ yaa choti aŋaŋ taŋ, die nɩŋ vuoŋ mana nan dɩ sɩba dɩ nɩ yiwo n kʊaŋandɩɩsɩrɩŋ.” 36 Simoni Piita die dɩ pɩasɩ wa dɩ, “N Yɔmʊtieŋ, sɩa fʊ gara?” Yisa die dɩ yiŋŋi a balɩ wa dɩ, “Lele jigidieke n ganana wa kaaŋ bɩagɩ dɩ n kʊaŋ ama kʊaŋ chaaŋ nan keŋ.” 37 Piita die dɩ bɩ pɩasɩ wa dɩ, “N Yɔmʊtieŋ, bɩa wɩa maŋ kaaŋ bɩagɩ dɩ fʊ kʊaŋ lele? Manɩŋ n yi siri dɩ n zie fʊ naŋ ma a kpi.” 38 Yisa die dɩ bɩ pɩasɩ wa dɩ, “Fʊnɩŋ seŋ yi siri mɩŋ dɩ fʊ zie n naŋ ma a kpi? Wusie maŋ bala fʊ, kparaaŋ nan keŋ baa ka kʊmma ta chiisi wo bʊtaa dɩ ka sɩba mɩŋ.”

14

1 Yisa die dɩ balɩ a yɩ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba dɩ, “Nɩ da vaa nɩ sʊgɩtɩ chʊʊsɩ. Nɩ yi Ŋmɩŋ yada ta bɩ yi n gbaŋ yada. 2 Juone pam bie n Chʊa Ŋmɩŋ tigiŋ me ta maŋ gara dɩ n wʊnsɩ a yɩ nɩ. Dɩ tɩŋ ka yi wusie n tɩŋ kaaŋ balɩ nɩ. 3 Maŋ keŋ ga a wʊnsɩ a kpatɩ kʊaŋ chaaŋ, n nan viiri keŋ a nagɩ nɩ a ga jigidieke n benne wo, amʊ nɩ nan dɩ bie jigidieke n benne wo. 4 Nɩ sɩba sie dieke dɩ ganana jigidieke n ganana wa.” 5 Tomasi die dɩ pɩasɩ wa dɩ, “N Yɔmʊtieŋ, tɩ ka sɩba jigidieke fʊ ganana wa, die wɩa lalɩa tɩ baa tɩ yi a ye sieku a ga mi?” 6 Yisa dɩ yiŋŋi a balɩ wa dɩ, “Manɩŋ n yine sieku aŋaŋ wusieke aŋaŋ miivoli. Vuoŋ wori a baaŋ bɩagɩ keŋ n Chʊa Ŋmɩŋ jigiŋ ntaala ʊ daagɩ n ma. 7 Dɩɩ yi nɩ tɩŋ sɩba mɩŋ, nɩ tɩŋ nan dɩ sɩba n Chʊa wa gbaŋ. Ama a nyɩŋ jinne yaa gamma nɩ sɩba wa ta ye wo mɩŋ.” 8 Filipi die dɩ balɩ wa dɩ, “N Yɔmʊtieŋ, wudieke tɩ yaala wʊnna, dagɩ tɩ fʊ Chʊa wa.” 9 Yisa dɩ yiŋŋi balɩ wa dɩ, “Filipi, n bie nɩ jigiŋ a yʊasɩ mɩŋ, ama fʊ ka sɩba mɩŋ? Vuodieke nɩŋ mana dɩ yene mɩŋ ye n Chʊa wa mɩŋ. Bɩa wɩa fʊ baarɩ dɩ, ‘Dagɩ tɩ fʊ Chʊa wa’? 10 Filipi, ka yi yada dɩ n bie wo n Chʊa wa ma, ta n Chʊa dɩ bie n ma.” Yisa die dɩ balɩ a yɩ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba dɩ, “Wudiekemba n bala nɩ wa ka nyɩŋ n jigiŋ, ama a nyɩŋ wa n Chʊa Ŋmɩŋ jigiŋ. Wʊnɩŋ ʊ benne n ma maŋ tʊma tʊʊmaha gie. 11 Die wɩa, nɩ yi mɩŋ yada dɩ n bie wo n Chʊa Ŋmɩŋ ma, ta n Chʊa Ŋmɩŋ dɩaŋ dɩ bie n ma. Dɩ daa die, ama nɩ yi mɩŋ yada mamachi tʊŋ diekemba n tʊnnana wa wɩa. 12 Wusie maŋ bala nɩ, vuodieke mana dɩ yine mɩŋ yada nan tʊŋ tʊŋ diekemba n tʊnnana wa, ta ʊ tʊʊma gbaŋ nan tɩaŋ n tʊʊmaha, dama n gara n Chʊa Ŋmɩŋ jigiŋ mɩŋ. 13 Ta n nan yi wudieke mana nɩ jʊʊsɩna a yaala n saaŋ ma, amʊ wʊnɩŋ Ŋmɩŋ nan ye bɩrɩŋ n wɩa. 14 Dɩɩ yi nɩ jʊʊsɩ mɩŋ jadieke mana n saaŋ ma, n nan yɩ nɩ. 15 “Dɩɩ yi nɩ cho mɩŋ, nɩ nan dɩ dɩ n mɩraha, 16 ta n nan jʊʊsɩ n Chʊa Ŋmɩŋ aŋ ʊ yɩ nɩ Halɩkasɩka aŋ ʊ suŋŋime nɩ ta bemme nɩ jigiŋ saŋŋa mana. 17 Halɩkasɩka nan dagɩ nɩ wudieke dɩ yine wusie. Tɩŋgbaŋka gie vuosi kaaŋ bɩagɩ a tuo Halɩkasɩka dama ba ka yese wo yaa a sɩba wa. Ama nɩnɩŋ nɩŋ, nɩ sɩba Halɩkasɩka vuodieke dɩ benne nɩ jigiŋ ta nan dɩ bie nɩ jigiŋ yaa gamma haahuu wo. 18 “Maŋ keŋ ga n kaaŋ vaa nɩ sɩba bikpiisi. N nan viiri a keŋ nɩ jigiŋ. 19 Dɩ kaaŋ yʊasɩ tɩŋgbaŋka gie vuosi kaaŋ bɩ ye mɩŋ bɩbra, ama nɩnɩŋ nɩ nan ye mɩŋ. Dama n nan dɩ beri n mɩsɩ ma; die wɩa nɩ gbaŋ nɩ nan dɩ bie nɩ mɩsɩ ma. 20 Maŋ keŋ yiŋŋi a keŋ n mɩsɩ ma, nɩ nan dɩ sɩba dɩ n bie wo n Chʊa wa ma, ta nɩ dɩaŋ nɩ bie n ma sɩba n benne nɩ ma dene wo. 21 “Vuodiekemba dɩ tuosinene n mɩraha ta dɩ ha banɩŋ ba yine vuodiekemba dɩ chone mɩŋ; ta n Chʊa nan dɩ cho be, ta n gbaŋ n nan dɩ cho be ta yuori a dagɩ ba vuodieke n yine.” 22 Judasi (vuoke gie ka yi Judasi Asikaroti wa) dɩ pɩasɩ wa dɩ, “N Yɔmʊtieŋ, bɩa yine fʊ bala dɩ nan yuori fʊ gbaŋ a dagɩ tɩ, ama kaaŋ yuori fʊ gbaŋ a dagɩ tɩŋgbaŋka gie vuosi?” 23 Yisa die dɩ yiŋŋi a balɩ wa dɩ, “Vuodieke nɩŋ mana dɩ chone mɩŋ nan dɩ dɩɩ n dagɩkʊ. Ta n Chʊa Ŋmɩŋ nan dɩ cho wo, ta manɩŋ aŋaŋ n Chʊa nan keŋ ʊ jigiŋ a bemme aŋaŋ wa. 24 Ama vuodieke nɩŋ mana dɩ kana ka cho mɩŋ ka dɩɩ n dagɩkʊ. Wudiekemba nɩ wʊnna wa ka nyɩŋ wa n gbaŋ gbaŋ n jigiŋ, ama a nyɩŋ wa n Chʊa Ŋmɩŋ vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ wa jigiŋ. 25 “N bala wɩaha gie mana a yɩa nɩ n yene bie nɩ jigiŋ naa. 26 Ama Susuŋŋiru, Ŋmɩŋ Halɩkasɩka vuodieke n Chʊa Ŋmɩŋ dɩ bala ʊ tʊŋ n saaŋ ma wa, nan dagɩ nɩ jaaŋ mana ta vaa nɩ tɩɩnsɩ wudiekemba mana n bala nɩ wa. 27 “Sʊgɩdʊagɩŋ maŋ yɩa nɩ daa sʊgɩdʊagɩ dieke dɩ yine sɩba tɩŋgbaŋka gie sʊgɩdʊagɩŋ. Die wɩa, nɩ daa vaa jaaŋ mugisi nɩ yaa ŋmaamɩŋ yalla nɩ. 28 Nɩ wɔŋ a wʊŋ n bala nɩ dɩ ‘N gara mɩŋ ama n nan viiri keŋ nɩ jigiŋ.’ Dɩɩ yi nɩ seŋ cho mɩŋ, nɩ nan dɩ yaa sʊgɩfɩalɩŋ dɩ n yiŋŋi gara n Chʊa Ŋmɩŋ jigiŋ, dama ʊ tɩaŋ mɩŋ mɩŋ. 29 N bala nɩ wɩaha gie lele ta a wa yi, amʊ a keŋ yi, nɩ nan yi yada. 30 N kaaŋ balɩ aŋaŋ nɩ a yʊasɩ, dama tɩŋgbaŋka gie naaŋ Sitaani kieŋ mɩŋ, ama ʊ wo n hagɩrɩŋ, 31 ama n yaala tɩŋgbaŋka gie vuosi sɩmma dɩ n cho n Chʊa Ŋmɩŋ aŋaŋ wusie; die wɩa maŋ yie jaaŋ mana sɩba ʊ dagɩna mɩŋ dene wo. “Nɩ vaa tɩ gamma.”

15

1 Ka kʊaŋ chaaŋ Yisa die dɩ balɩ a yɩ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba dɩ, “Manɩŋ n yine tɩɩ dieke dɩ nyɩnnana nyɩŋnyɩŋka wusie, ta n Chʊa Ŋmɩŋ dɩ yi ka wʊnwʊnsɩrʊ. 2 Naŋ dieke mana dɩ kana ka nyɩŋ nyɩŋnyɩŋka ʊ chɩaka taana mɩŋ; ama ta wʊnsa naŋ dieke dɩ nyɩnnana nyɩŋnyɩŋkaha amʊ a nan dɩ vɩɩna a nyɩŋ nyɩŋnyɩŋka pam. 3 Lele nɩnɩŋ nɩ yiwo vuovɩɩna wudiekemba n balla a yɩ nɩ wa wɩa. 4 Nɩ wɩarɩ a bemme aŋaŋ mɩŋ ta n gbaŋ n nan wɩarɩ a beri aŋaŋ nɩ. Tɩɩŋ naŋ ka bɩagɩ nyɩnna nyɩŋnyɩŋka ka gbaŋ; ntaala ka taasɩ aŋaŋ tɩɩka. Die gbaŋ gbaŋ dɩ sɩɩ, nɩ kaaŋ bɩagɩ a nyɩŋ nyɩŋnyɩŋka ntaala nɩ wɩarɩ n ma. 5 “Manɩŋ n yine nyɩŋnyɩŋka tɩɩka ta nɩ yi ka nagɩsɩ. Vuodieke nɩŋ mana dɩ wɩarɩna n ma, ta n dɩaŋ maŋ bie ʊ ma, nan nyɩŋ nyɩŋnyɩŋka pam, dama maŋ ka gʊtɩ nɩ ma nɩ kaaŋ bɩagɩ yi wɩɩŋ. 6 Vuodieke nɩŋ mana dɩ kana ka wɩarɩ a bie n ma ba nan chɩa wa a taaŋ. Ʊ nan dɩ sɩɩ sɩba naakʊʊka ba lagɩsɩna a juu boliŋ. 7 Dɩɩ yi nɩ wɩarɩ n ma, ta n wɩaha dɩ wɩarɩ nɩ ma, die nɩŋ nɩ jʊʊsɩ Ŋmɩŋ jadieke nɩ yaalala nɩ nan ye. 8 Dɩɩ yi nɩ nyɩnna nyɩŋnyɩŋka vɩɩna pam, hanɩŋ a bala a dagɩ dɩ nɩ seŋ yiwo n kʊaŋandɩɩsɩrɩba aŋaŋ wusie, ta n Chʊa Ŋmɩŋ nan ye bɩrɩŋ. 9 “N cho nɩ sɩba n Chʊa Ŋmɩŋ dɩ chone mɩŋ dene wo; nɩ wɩarɩ n ma aŋ n choti bemme nɩ ma. 10 Dɩɩ yi nɩ tuo n nʊarɩ, nɩ nan wɩarɩ n chome me sɩba n tuone n Chʊa Ŋmɩŋ nʊarɩ ta wɩarɩ ʊ chome me dene wo. 11 “N bala naa a yɩa nɩ dɩ sʊgɩfɩalɩ dieke n yalla wa chanchaaŋ nan dɩ bie nɩ ma, amʊ nɩ nan suuli aŋaŋ sʊgɩfɩalɩŋ. 12 N mɩra wʊnna; nɩ chome taŋ sɩba n chone nɩ dene wo. 13 Chotikpeŋkpɩɩŋ bɩ wori a tɩaŋ vuoŋ dɩ tuone ʊ zʊalɩŋ kuŋ a kpi. 14 “Dɩɩ yi nɩ yi wudieke n dagɩna nɩ, nɩ yiwo n zʊalɩŋ. 15 N ka bɩ wasa nɩ n tʊntʊntɩŋ bɩbra dama tʊntʊntʊ ka sɩba wudieke ʊ jakʊʊŋ dɩ yilinene. Ama n wasa nɩ n zʊalɩŋ dama n balɩ nɩ wudieke mana n wʊnna a nyɩŋ n Chʊa Ŋmɩŋ jigiŋ mɩŋ. 16 Nɩnɩŋ daa nɩ vʊarɩna mɩŋ, ama n vʊarɩna nɩ a yɩ nɩ tʊʊma dɩ nɩ ga nyɩŋ nyɩŋnyɩŋka pam, ta nyɩŋnyɩŋka mi yi nyindieke dɩ baaŋ dɩ beri haahuu. Ta n Chʊa Ŋmɩŋ nan yɩ nɩ jadieke mana nɩ jʊʊsɩnana yaala n saaŋ ma. 17 N mɩra wʊnna maŋ yɩa nɩ; nɩ chome taŋ. 18 “Dɩɩ yi tɩŋgbaŋka vuosi dɩ haa nɩ, nɩ tɩɩnsɩ dɩ die ba woliŋ haa mɩŋ mɩŋ. 19 Dɩɩ yi nɩ tɩŋ yi tɩŋgbaŋka gie vuosi, tɩŋgbaŋka gie vuosi tɩŋ nan dɩ cho nɩ sɩba ba chone ba gbaŋ dene wo. Ama n vʊarɩ nɩ mɩŋ a nyɩŋ tɩŋgbaŋka ma ta nɩ ka yi ka sɩɩtɩ; die wɩa tɩŋgbaŋka gie vuosi dɩ haa nɩ wa. 20 Nɩ tɩɩnsɩ wudieke n bala nɩ wa dɩ, ‘Yɔmʊ wori a tɩaŋ ʊ tieŋ.’ Dɩɩ yi die ba mugisi mɩŋ, ba nan mugisi nɩ gbaŋ; ta dɩɩ yi die ba tuo n dagɩkʊ ba nan tuo nɩ gbaŋ nɩ dagɩkʊ. 21 Ba nan seŋ a mugisi nɩ dama nɩ yine n sɩɩtɩ wɩa, dama ba ka sɩba Ŋmɩŋ, vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ wa. 22 “Die maŋ tɩŋ ka keŋye a balɩ wɩa a yɩ ba, die ba tɩŋ kaaŋ dɩ yaa bɩaŋ mana. Ama lele n kenne a balɩ wɩa a yɩ ba naa, sieŋ bɩ wori ba baaŋ nan bɩagɩ a lɔbɩrɩ ba tʊmbɩatɩ. 23 Vuodieke nɩŋ dɩ hana mɩŋ haa wa n Chʊa wa gbaŋ. 24 Maŋ tɩŋ ka yi tʊnkpɩɩma dieke vuoŋ dɩ yene ka yiye ba jigiŋ, ba tɩŋ kaaŋ dɩ yaa bɩaŋ. Ama lele ba yeye mɩŋ ta ye haa manɩŋ aŋaŋ n Chʊa Ŋmɩŋ. 25 Naa yiye mɩŋ dɩ ka vaa wudieke dɩ maagɩna ba mɩraha ma wa keŋ yi wusie, die ba maagɩya dɩ, ‘Ba haa mɩŋ wa yɔrɩ’. 26 “N nan tʊŋ Susuŋŋiru nɩ jigiŋ, vuodieke dɩ yine Ŋmɩŋ Halɩkasɩka ta daga wusie dagɩkʊ. Ʊ nan nyɩŋ n Chʊa Ŋmɩŋ jigiŋ a keŋ nɩ jigiŋ, ta balɩ wɩa yaa gamma n ma. 27 Ta nɩ gbaŋ nɩ nan balɩ wɩa yaa gamma n ma, dama nɩ bie wo n jigiŋ a nyɩŋ saŋŋa dieke n piiline n tʊʊmaha mɩŋ.

16

1 “N bala nɩ naa, amʊ nɩ kaaŋ keŋ zeti n dɩɩsɩŋ. 2 Ba nan keŋ yagɩ nɩ a nyɩŋ ba Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juone me. Ta saŋŋa nan keŋ ta vuodieke dɩ keŋ a kʊʊ nɩ ʊ tieŋ nan dɩ yile dɩ ʊ tʊma die a yɩa Ŋmɩŋ. 3 Ba nan keŋ yi wɩaha gie mana dama ba ka sɩba n Chʊa Ŋmɩŋ yaa manɩŋ. 4 Ama n bala nɩ naa amʊ saŋŋa dɩ keŋ tʊgɩ dɩ ba yi wɩaha gie, nɩ nan tɩɩnsɩ dɩ n wɔŋ balɩ nɩ mɩŋ. “Die n ka balɩ nɩ wɩaha gie piiliku me, dama die n bie wo nɩ jigiŋ mɩŋ. 5 Ama lele nɩŋ n yiŋŋi a gara n Chʊa, vuodieke dɩ tʊnna mɩŋ wa jigiŋ. Ama nɩ wʊnyɩ ka pɩasa mɩŋ jigidieke n ganana. 6 Ama lele n bala nɩ wɩaha gie wo, nɩ yaa sʊgɩchʊʊsɩŋ pam. 7 Wusie maŋ bala nɩ, dɩ vɩɩna a yɩ nɩ dɩ n ga, dama dɩɩ yi maŋ ka gaya, Susuŋŋiru wo kaaŋ keŋ nɩ jigiŋ. Ama maŋ ga n nan tʊŋ wa nɩ jigiŋ. 8 “Ʊ keŋ keŋ saŋŋa dieke wo, ʊ nan dagɩ tɩŋgbaŋka gie vuosi wusie yaa gamma bɩaŋ ma. Ta bɩ dagɩ ba wusie yaa gamma Ŋmɩŋchɩgɩla aŋaŋ wusie yaa gamma Ŋmɩŋ sarɩya diile. 9 Ʊ nan dagɩ ba dɩ ba yaa bɩaŋ ba kana ka yi mɩŋ yadaka wɩa. 10 A bɩ gʊtɩ, ʊ nan dagɩ ba Ŋmɩŋchɩgɩla dɩ sɩna die, dama n gara n Chʊa Ŋmɩŋ jigiŋ, ta nɩ kaaŋ bɩ ye mɩŋ bɩbra. 11 A bɩ dagɩ ba yaa gamma Ŋmɩŋ sarɩya diile, dama Ŋmɩŋ wɔŋ dii tɩŋgbaŋka gie naaŋ wa Sitaani sarɩya ta chʊʊsɩ wa mɩŋ. 12 “N yaa wɩa pam dɩ n balɩ nɩ, ama lele a nan dɩ dala pam dɩ nɩ pɔgɩlɩ. 13 Ama Ŋmɩŋ Halɩkasɩka vuodieke dɩ dagɩnana wusieke dɩ keŋ keŋ, ʊ nan dagɩ nɩ wusie mana. Ʊ kaaŋ dɩ bala aŋaŋ ʊ gbaŋ gbaŋ yiko, ama ʊ nan dɩ bala wudiekemba ʊ wʊnnana a nyɩnna Ŋmɩŋ jigiŋ, ta balɩ nɩ wudiekemba dɩ bala a keŋ a yi. 14 Ʊ nan vaa n ye bɩrɩŋ, dama ʊ nan nagɩ wa n wɩa a balɩ a yɩ nɩ. 15 Jadieke mana n Chʊa dɩ sɩna yiwo n sɩɩtɩ, die wɩa maŋ baarɩ Ŋmɩŋ Halɩkasɩka nan dɩ naga n wɩa a daga nɩ. 16 “Dɩɩ yi sʊaa nɩ kaaŋ ye mɩŋ, ta dɩ bɩ yi sʊaa nɩ nan ye mɩŋ.” 17 Die ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba die dɩ pɩasa taŋ dɩ, “Wɩɩrɩ gie chɩaŋ? Ʊ baarɩ dɩ, ‘Dɩɩ yi sʊaa nɩ kaaŋ ye mɩŋ, ta dɩ bɩ yi sʊaa, nɩ nan ye mɩŋ’; Ta bɩ baarɩ dɩ, ‘Dama n gara n Chʊa jigiŋ.’ 18 Die ba pɩasa taŋ dɩ, ‘Sʊaa ka chɩaŋ?’ Tɩ ka sɩba wudieke ʊ balala wa chɩaŋ.” 19 Yisa die dɩ mɩŋŋɩ dɩ ba yaala ba pɩasɩ wa mɩŋ, die wɩa die ʊ balɩ a yɩ ba dɩ, “N baarɩ dɩ, ‘Dɩɩ yi sʊaa nɩ kaaŋ ye mɩŋ, ta dɩɩ bɩ yi sʊaa nɩ nan ye mɩŋ.’ Wɩɩrɩ gie nɩ pɩasa tamba ta yaala nɩ sɩmma ka chɩaŋ? 20 Wusie maŋ bala nɩ, nɩ nan keŋ kʊma ta die zɔɔlɩŋ ama tɩŋgbaŋka gie vuosi nan dɩ yaa sʊgɩfɩalɩŋ; nɩ sʊgɩtɩ nan keŋ chʊʊsɩ, ama nɩ sʊgɩchʊʊsɩkʊ nan keŋ bɩrɩŋ sʊgɩfɩalɩŋ. 21 “Dɩ nan dɩ sɩɩ sɩba hɔgʊ dɩ ŋaana baa ʊ mɩɩrɩ ta ʊ sʊŋ dɩ chʊʊsɩ dene wo, dama ʊ wahala saŋŋa tʊgɩya mɩŋ, ama ʊ mɩɩrɩ kpatɩ ʊ ŋaaŋ daaŋ mɩŋ ʊ wahala ka mɩŋ, dama ʊ ŋaaŋ yaa wa sʊgɩfɩalɩŋ ʊ mɩɩrɩna bʊa a keŋ tɩŋgbaŋka gie me wo wɩa. 22 Die dɩ sɩɩ aŋaŋ nɩ, lele nɩ sʊgɩtɩ chʊʊsɩya mɩŋ, ama n nan bɩ ye nɩ bɩbra ta nɩ nan dɩ yaa sʊgɩfɩalɩŋ pam, sʊgɩfɩalɩ dieke vuoŋ dɩ kana kaaŋ bɩagɩ a tuoke a nyɩŋ nɩ jigiŋ. 23 “Dɩnɩŋ daarɩ dɩ keŋ tʊgɩ, nɩ kaaŋ jʊʊsɩ mɩŋ a yaala jaaŋ. Wusie maŋ bala nɩ, n Chʊa Ŋmɩŋ nan yɩ nɩ jadieke mana nɩ jʊʊsɩna a yaala n saaŋ ma. 24 Ama a yaa keŋ tʊgɩ jinne, nɩ ye ka jʊʊsɩ a yaala jaaŋ n saaŋ ma. Nɩ jʊʊsɩ ta nɩ nan ye, amʊ nɩ nan dɩ yaa sʊgɩfɩalɩŋ pam. 25 “N bala nɩ wɩaha gie aŋaŋ nandaga, ama saŋŋa kieŋ n kaaŋ bɩ nagɩ nandaga a balɩ yɩ nɩ ama n nan balɩ yuori nɩ yaa gamma n Chʊa Ŋmɩŋ wɩa. 26 Saŋka dɩ keŋ tʊgɩ nɩ nan jʊʊsɩ n Chʊa n saaŋ ma, n ka baarɩ n nan zie nɩ naŋ ma a jʊʊsɩ wa. 27 Dama n Chʊa Ŋmɩŋ gbaŋ cho nɩ mɩŋ, dama nɩ cho mɩŋ mɩŋ, ta yi yada dɩ n nyɩŋ wa n Chʊa wa jigiŋ. 28 Wusie, die n nyɩŋ wa n Chʊa wa jigiŋ ta keŋ sʊʊŋ tɩŋgbaŋka gie me, ta lele n nyɩnna tɩŋgbaŋka gie me a yiŋŋi gara ʊ jigiŋ.” 29 Womi ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba dɩ balɩ wa dɩ, “Ye, lele ʊ wa yuori balɩ tɩ mɩŋ ta ka naga nandaga. 30 Lele tɩ wa sɩba dɩ sɩba jaaŋ mana mɩŋ, ta ka bɩ mʊ dɩ vuoŋ pɩasɩ fʊ wʊpɩasɩka. Lele tɩ yi yada mɩŋ dɩ seŋ nyɩŋ wa Ŋmɩŋ jigiŋ.” 31 Yisa die dɩ yiŋŋi a pɩasɩ ba dɩ, “Lele nɩ wa yi yada mɩŋ? 32 Saŋŋa kieŋ, ta ka wɔŋ keŋ mɩŋ, ta nɩ mana nan jaasɩ a ga nɩ tige nɩ tige ta n wɩarɩ n nyɩɩna ma. Ama n kaaŋ seŋ a wɩarɩ n nyɩɩna ma, n Chʊa Ŋmɩŋ nan dɩ bie n jigiŋ. 33 N balɩ nɩ wɩaha gie amʊ nɩ nan dɩ yaa sʊgɩdʊagɩŋ n wɩa. Tɩŋgbaŋka gie me nɩ nan dii wahala ama nɩ dii sikimiŋ dama n wɔŋ nyaŋŋɩ tɩŋgbaŋka mɩŋ.”

17

1 Yisa die dɩ bala wɩaha gie a kpatɩ wa, die ʊ daansɩ ŋmɩŋsikpeŋ ta baarɩ dɩ, “N Chʊa, saŋka tʊgɩya mɩŋ. Vaa manɩŋ fʊ Bʊa Dembike ye bɩrɩŋ, amʊ n gbaŋ n nan vaa fʊ ye bɩrɩŋ. 2 Dama fʊ yɩna mɩŋ vuota mana yiko dɩ n yɩ vuodiekemba fʊ nagɩna a yɩ mɩŋ wa miivoli dieke dɩ wone kpatɩŋ. 3 Miivoli dieke dɩ wone kpatɩŋ yiwo dɩ vuosi sɩmma fʊnɩŋ vuodieke dɩ yine wusie Ŋmɩŋ, ta ŋmɩŋ bɩ wori, ta bɩ sɩba manɩŋ Yisa Masia, vuodieke fʊ tʊnna wa. 4 N vaa fʊ ye bɩrɩŋ tɩŋgbaŋka gie me aŋaŋ n kpatɩna wudiekemba mana fʊ yɩ mɩŋ dɩ n yi wo. 5 N Chʊa, yɩ mɩŋ bɩrɩŋ fʊ nɩŋŋa lele, bɩrɩ dieke die n yalla saŋŋa dieke die n benne fʊ jigiŋ ta fʊ ye ka naaŋ dʊnɩaka gie wo. 6 “Vuodiekemba fʊ nagɩna a yɩ mɩŋ wa, n vaa ba sɩba fʊ mɩŋ. Die ba yiwo fʊ sɩɩtɩ, ta fʊ nagɩ ba a yɩ mɩŋ, ta ba tuo fʊ wɩaha. 7 Ta lele, ba sɩba dɩ jadieke mana fʊ nagɩna a yɩ mɩŋ wa nyɩŋ wa fʊ jigiŋ. 8 Dama n nagɩ wa wudiekemba fʊ nagɩna a yɩ mɩŋ wa a yɩ ba ta ba tuohe; ba sɩba dɩ dɩ yiwo wusie dɩ n nyɩŋ wa fʊ jigiŋ, ta bɩ yi yada dɩ fʊ tʊnna mɩŋ. 9 “Lele, n jʊʊsa a yɩa ba. N ka jʊʊsa a yɩa tɩŋgbaŋka gie vuosi mana, ama n jʊʊsa yɩa vuodiekemba fʊ nagɩna a yɩ mɩŋ wa, dama ba yiwo fʊ sɩɩtɩ. 10 Vuodiekemba mana n yalla yiwo fʊ sɩɩtɩ, ta vuodiekemba mana fʊ yalla dɩ yi n sɩɩtɩ, ta maŋ yese bɩrɩŋ ba wɩa. 11 Ta lele n kieŋ wo fʊ jigiŋ, ta kaaŋ bɩ a bie tɩŋgbaŋka gie me, ama banɩŋ nɩŋ ba bie wo tɩŋgbaŋka ma. N Chʊa, vuodieke dɩ yine kasɩ, mɩŋŋɩ gbara ba aŋaŋ fʊ saarɩ hagɩrɩbʊ, saaŋ dieke fʊ nagɩna a yɩ mɩŋ wa ta daa vaa wɩɩŋ yi be, amʊ ba nan yi jabalɩmɩŋ sɩba maŋ aŋaŋ fʊ dɩ yine jabalɩmɩŋ dene wo. 12 Die n yene bie ba jigiŋ, die n mɩŋŋɩ gbarɩ ba mɩŋ aŋaŋ fʊ saarɩ hagɩrɩbʊ, saaŋ dieke fʊ nagɩna a yɩ mɩŋ wa. Die n gbarɩ ba mɩŋ ta ba wʊnyɩ dɩ ka baya ntaala vuodieke dɩ yine Sitaani sɩɩtɩ wa. Naa die yiye mɩŋ amʊ wudieke dɩ maagɩna fʊ gbaŋkʊ ma wa nan keŋ a yi wusie. 13 Lele, n kieŋ wo fʊ jigiŋ ama n bala wɩaha gie n yene bie tɩŋgbaŋka gie me wo, amʊ ba sʊgɩtɩ nan suuli aŋaŋ sʊgɩfɩalɩ dieke n yalla wa chanchaaŋ. 14 “Die n nagɩ fʊ wɩaha a yɩ ba mɩŋ, ta tɩŋgbaŋka gie vuosi dɩ haa ba ba kana ka yi tɩŋgbaŋka gie sɩɩtɩ wa wɩa, sɩba n gbaŋ dɩ kana ka yi tɩŋgbaŋka gie sɩɩtɩ die wo. 15 N ka jʊʊsa fʊ dɩ fʊ vʊarɩ ba a nyɩŋ tɩŋgbaŋka gie me ama n jʊʊsa fʊ dɩ fʊ mɩŋŋɩ gbarɩ ba a nyɩŋ wʊbɩatɩtieŋ, Sitaani nuusi me. 16 N kana ka yi tɩŋgbaŋka gie sɩɩtɩ dene wo, die gbaŋ ba gbaŋ dɩ ka yi tɩŋgbaŋka sɩɩtɩ. 17 “Fʊ wʊbalɩkaha yi wo wusie, die wɩa vaa wusieke gie seŋ yi ba yi fʊ sɩɩtɩ. 18 Die fʊ tʊnna mɩŋ tɩŋgbaŋka gie dene wo, die maŋ tʊma ba tɩŋgbaŋka gie me. 19 Ba wɩa n naga n gbaŋ yɩa fʊ, dɩ ba yi fʊ gbaŋ gbaŋ fʊ sɩɩtɩ aŋaŋ wusie. 20 “N ka jʊʊsa a yɩa ba nyɩɩna ma, ama n jʊʊsa yɩa vuodiekemba dɩ bala ba keŋ yi mɩŋ yada yaa gamma ba wʊbalɩka ma. 21 N Chʊa, n jʊʊsa mɩŋ dɩ ba mana yi jabalɩmɩŋ. Vaa ba bemme tɩ ma sɩba fʊ benne n ma ta n dɩaŋ maŋ bie fʊ ma dene wo. Vaa ba yi jabalɩmɩŋ amʊ tɩŋgbaŋka gie nan yi yada dɩ fʊ tʊnna mɩŋ. 22 Sʊgɩyɩalɩŋ beri dieke die fʊ yɩna mɩŋ wa, kanɩŋ maŋ nagɩ yɩa ba, amʊ ba yi jabalɩmɩŋ sɩba fʊnɩŋ aŋaŋ mɩŋ dɩ yine jabalɩmɩŋ dene wo. 23 N bie wo ba ma, ta fʊ dɩaŋ fʊ bie n ma, amʊ ba nan keŋ yi jabalɩmɩŋ aŋ tɩŋgbaŋka gie vuosi sɩmma dɩ fʊ tʊnna mɩŋ, ta fʊ cho be sɩba fʊ chone mɩŋ dene wo. 24 “N Chʊa, fʊnɩŋ fʊ nagɩna ba a yɩ mɩŋ, n yaala ba bemme n jigiŋ, jigidieke n bala n bemme, amʊ ba nan ye fʊ kɔtɩna n saaŋ dene, dama wɔŋ cho mɩŋ mɩŋ ta ye naaŋ tɩŋgbaŋka gie. 25 N Chʊa, sʊgɩyɩalɩŋ tieŋ, tɩŋgbaŋka gie vuosi ka sɩba fʊ, ama manɩŋ n sɩba fʊ mɩŋ, ta n kʊaŋandɩɩsɩrɩba gie dɩ sɩba dɩ fʊ tʊnna mɩŋ. 26 N balɩ ba fʊ sɩna dene, ta n nan dɩ bala ba yaa gamma, amʊ choti dieke fʊ yalla aŋaŋ mɩŋ wa nan dɩ bie ba ma, ta n dɩaŋ n nan dɩ bie ba ma.”

18

1 Yisa die dɩ jʊʊsɩna Ŋmɩŋ jʊʊsɩkʊ gie a kpatɩ wa, die ʊ nyɩŋ mi aŋaŋ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba ba ga garɩsɩ Kidironi lʊaka. Die kʊaŋ die benne mi, ta ga juu mi. 2 Die Judasi vuodieke dɩ posine Yisa chɩaka die dɩ sɩba mi dama Yisa die ŋaaŋ lagɩsa mi aŋaŋ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba. 3 Die wɩa Judasi die dɩ ga kʊakʊ mi aŋaŋ Romani sojasi aŋaŋ Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juokpeŋkpɩɩkʊ gbɩgbarɩtɩ diekemba kɩkaabɩtɩba nyɩŋkʊraha aŋaŋ Farasisi vuosisi dɩ tʊnna. Die ba yaa wa popolisi aŋaŋ kamɔla aŋaŋ ba jɩbɩwagɩtɩ. 4 Yisa die dɩ wɔŋ sɩba wudieke dɩ bala ka yi wo, die wɩa die ʊ pɩasɩ ba dɩ, “Mɩnɩa nɩ yaala?” 5 Die ba yiŋŋi balɩ wa dɩ, “Yisa, vuodieke dɩ nyɩnna Nazeriti wa.” Die ʊ baarɩ dɩ, “Manɩŋ n yine wʊnɩŋ?” Die Judasi, vuoke dɩ posine ʊ chɩaka die zie wo mi aŋaŋ ba. 6 Die Yisa dɩ bala dɩ, “N yine wʊnɩŋ wa”, die ba chʊŋ a nyɩŋ kʊaŋ a nan tɩŋgbaŋ. 7 Yisa die dɩ bɩ pɩasɩ ba dɩ, “Mɩnɩa nɩ dɩ dɩa yaala?” Ba baarɩ dɩ, “Yisa, vuodieke dɩ nyɩnna Nazeriti wa.” 8 Yisa die dɩ baarɩ dɩ, “N wɔŋ balɩ nɩ mɩŋ dɩ n yine wʊnɩŋ. Dɩɩ yi nɩ dɩ dɩa a yaala manɩŋ, die nɩŋ nɩ vaa n kʊaŋandɩɩsɩrɩba gie ga.” 9 Die ʊ balɩ wa naa amʊ wudieke die ʊ bala wa nan keŋ yi wusie, die ʊ baarɩ dɩ, “N Chʊa, n ka vaa vuodiekemba fʊ nagɩna a yɩ mɩŋ wʊnyɩ dɩ bɩa.” 10 Saŋka mi ta Simoni Piita die dɩ yaa jɩbɩwaŋ, die ʊ vʊarɩ ka a viisi a gobi kɩkaabɩtɩba jakʊʊrɩ yɔmʊ wʊnyɩ nuudiigiŋ tɩbɩŋ a taaŋ. Die yɔmʊ wa saaŋ die yine Malikusi. 11 Yisa die dɩ balɩ a yi Piita dɩ, “Nagɩ fʊ jɩbɩka a yi ka fɔgʊkʊ ma. Yile mɩŋ dɩ n ka yaala dɩ n dii wahala dieke n Chʊa dɩ nagɩna a zieŋ mɩŋ wo?” 12 Die Romani sojasisi aŋaŋ ba jakʊʊŋ aŋaŋ Juu vuosi Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juokpeŋkpɩɩkʊ gbɩgbarɩtɩba die dɩ yigi Yisa a bɔbɩ wa, 13 ta woliŋ yaa wa a ga Anasi jigiŋ. Anasi die yiwo Kayafasi hanɩɩŋ, Kayafasi die yine kɩkaabɩtɩba jakʊʊŋ kanɩŋ bɩnɩŋ mi. 14 Die wʊnɩŋ ʊ bala Juu vuosi nyɩŋkʊraha dɩ dɩ vɩɩna vuobalɩmɩŋ tuo vuosisi mana kuŋ a kpi wo. 15 Die Simoni Piita aŋaŋ ʊ chanchaaŋ Yisa kʊaŋandɩɩsɩrɩŋ wʊnyɩ die dɩ dɩ Yisa kʊaŋ. Die kʊaŋandɩɩsɩrʊ wa gie die yi wo vuodieke kɩkaabɩtɩba jakʊʊrɩ dɩ sɩbɩna. Die wɩa die ʊ dɩ Yisa kʊaŋ a ga juu kɩkaabɩtɩba jakʊʊrɩ gbaakʊ ma. 16 Ama Piita die dɩ wɩarɩ a zie yeŋ me. Die kʊaŋandɩɩsɩrʊ wa mi, vuodieke kɩkaabɩtɩba jakʊʊrɩ dɩ sɩbɩna wa die dɩ yiŋŋi a ga a balɩ wɩa aŋaŋ havʊʊbɩ dieke dɩ zene sanʊarɩ tɩŋ wa ta yaa Piita a keŋ juu. 17 Die havʊʊbike dɩ pɩasɩ Piita dɩ, “Ka yiwo daa wa mi kʊaŋandɩɩsɩrɩba wʊnyɩ?” Piita die dɩ baarɩ dɩ, “Aayɩ, n ka yi ba wʊnyɩ.” 18 Die watɩ benne die wɩa tʊntʊntɩba aŋaŋ gbɩgbarɩtɩba die dɩ chɔgɩsɩ boliŋ a zie a weele. Piita die dɩ ga ba jigiŋ a zie weele. 19 Die kɩkaabɩtɩba jakʊʊrɩ die dɩ pɩasɩ Yisa yaa gamma ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba aŋaŋ ʊ dagɩkʊ wɩa. 20 Yisa die dɩ yiŋŋi a balɩ wa dɩ, “Die n daga vuosi yaalɩŋ ma, ta daga Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juone me aŋaŋ Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juokpeŋkpɩɩkʊ ma jigidieke Juu vuosi mana dɩ ŋaana a lagɩŋsa wa. Manɩŋ die n ka lɔbɩrɩ a balɩ wɩɩŋ. 21 Ta bɩa wɩa fʊ pɩasa mɩŋ? Pɩasɩ vuodiekemba dɩ wʊnnana mɩŋ wa. Dama ba sɩba wudieke n bala wa mɩŋ.” 22 Die Yisa die dɩ bala naa wa, die gbɩgbarɩtɩba wʊnyɩ dɩ zene gbigi wo die dɩ falɩ wa ta baarɩ dɩ, “Die ba bala wɩa a yɩa kɩkaabɩtɩba jakʊʊŋ?” 23 Die Yisa die dɩ yiŋŋi a balɩ dɩ, “Dɩɩ yi wʊbɩaŋ maŋ balɩ, balɩ vuoŋ mana giena dɩ dɩ yiwo bɩaŋ, ama dɩɩ yi wusie aŋaŋ wudieke n bala wa, bɩa wɩa fʊ nɩga mɩŋ?” 24 Womi Anasi die dɩ vaa ba nagɩ Yisa a ga Kayafasi jigiŋ, vuodieke dɩ yine kɩkaabɩtɩba jakʊʊrɩ; ta die ba ye bɔbɩ Yisa. 25 Piita die ye zie wo mi a weele bolibu, womi die ba pɩasɩ wa dɩ, “Ka yiwo daa wa mi kʊaŋandɩɩsɩrɩba wʊnyɩ?” Ama Piita die dɩ chiisi ta baarɩ dɩ, “Aayɩ, n ka yi ba wʊnyɩ.” 26 Die kɩkaabɩtɩba jakʊʊrɩ yɔŋɩsɩ wʊnyɩ, vuodieke nɩmbʊa Piita dɩ gobine ʊ tɩbɩrɩ dɩ pɩasɩ wa dɩ, “Die n ka ye fʊ aŋaŋ wa kʊakʊ ma?” 27 Ta Piita die dɩ bɩ chiisi. Lele womi kparaaŋ dɩ kʊŋ. 28 Die ba nagɩ Yisa a nyɩŋ Kayafasi tigiŋ me a yaa wa ga tɩŋgbaŋka jakʊʊrɩ vuodieke die dɩ dine Paliti tigiŋ. Die sʊkʊleeliŋ die wonde. Die Juu vuosi die ka juu ʊ tigiri dama die ba yaala ba mɩŋŋɩ a pɔgɩlɩ ba gbaŋ vɩɩnɩŋ Ŋmɩŋ nɩŋŋa, amʊ ba nan bɩagɩ dii gasɩtɩaŋkʊ dʊʊgaka. 29 Die wɩa Paliti die dɩ nyɩŋ a ga ba jigiŋ, a pɩasɩ ba dɩ, “Bɩa nɩ baa daa wa gie yiye?” 30 Die ba yiŋŋi a balɩ wa dɩ, “Ʊ tɩŋ ka yi wɩɩŋ, tɩ tɩŋ kaaŋ yaa wa keŋ fʊ jigiŋ.” 31 Ta Paliti dɩ balɩ a yɩ ba dɩ, “Nɩ gbaŋ gbaŋ nɩ yaa wa a ga dii ʊ sarɩya nɩ mɩraha dɩ dagɩna dene.” Die Juu vuosi nyɩŋkʊraha dɩ yiŋŋi baarɩ dɩ, “Tɩ wo sieŋ dɩ tɩ kʊʊ vuoŋ.” 32 Naa die yiye mɩŋ, amʊ Yisa die dɩ balla dɩ ʊ nan keŋ kpi kuŋ dieke wo keŋ yi wusie. 33 Die Paliti die dɩ yiŋŋi juu tigiri sʊŋ ta wa Yisa a pɩasɩ wa dɩ, “Fʊ yine Juu vuosi naaŋ wa?” 34 Yisa die dɩ yiŋŋi a pɩasɩ wa dɩ, “Fʊ gbaŋ gbaŋ fʊ wʊpɩasɩkɩŋ wʊnna yaa vuosi bala fʊ yaa gamma n ma?” 35 Paliti die dɩ yiŋŋi a baarɩ dɩ, “Yi tama n yiwo Juu vuoŋ yaa? Dɩ yiwo fʊ gbaŋ gbaŋ fʊ vuosi aŋaŋ ba kɩkaabɩtɩba jakʊʊrɩ yalla fʊ a keŋ n jigiŋ. Bɩa fʊ yi?” 36 Yisa die baarɩ dɩ, “N naarɩ ka yi tɩŋgbaŋka gie sɩɩtɩ, ka tɩŋ yiwo tɩŋgbaŋka gie sɩɩtɩ n dɩdɩɩsɩrɩba tɩŋ nan wagɩ dɩ Juu vuosisi da yigi mɩŋ. Aayɩ, n naarɩ ka yi tɩŋgbaŋka gie sɩɩtɩ.” 37 Die Paliti die dɩ pɩasɩ wa dɩ, “Die nɩŋ seŋ yiwo naaŋ?” Die Yisa dɩ baarɩ dɩ, “Wa, fʊnɩŋ fʊ balla dɩ n yiwo naaŋ. Ba mɩɩrɩ mɩŋ mɩŋ a keŋ tɩŋgbaŋka gie me wʊbalɩmɩŋ wɩa, dɩ n balɩ yaa gamma wusieke me. Ta vuodieke nɩŋ mana dɩ yine wusieke sɩɩtɩ dɩ wʊma mɩŋ.” 38 Paliti die dɩ pɩasɩ dɩ, “Bɩa yine wusie?” Balɩkʊ gie kʊaŋ chaaŋ die ʊ nyɩŋ ga Juu vuosi nyɩŋkʊraha jigiŋ, a baarɩ dɩ, “N ka ye wudieke daa wa dɩ yine a chʊʊsɩ. 39 Ama nɩ chʊaraha sʊŋ n ŋaaŋ vʊarɩ wa dansarɩka vuoŋ a yɩa nɩ gasɩtɩaŋkʊ dʊʊga saŋŋa mana. Nɩ yaala n vʊarɩ wa Juu naaŋ wa a yɩ nɩ yɔrɩ?” 40 Die ba yiŋŋi balɩ wa aŋaŋ lɔlɩkpɩɩŋ dɩ, “Aayɩ, daa wʊnɩŋ, tɩ yaala Barabasi.” Barabasi die yiwo gbɩgbatɩrʊ.

19

1 Womi Paliti die dɩ vaa ba tɩbɩ Yisa aŋaŋ kpaasɩŋ. 2 Ta sojasisi die dɩ nagɩ haŋgɔɔsɩ a wʊnsɩ sibubiŋ a nagɩ a bubi wo, a nagɩ jayeekiwaŋ ŋmɩnɩŋ a yeegi wo, 3 a keŋ bala dɩ, “Juu vuosi naaŋ wa tɩ waasa fʊ”, ta die fala wa. 4 Die Paliti dɩ bɩ nyɩŋ vuosisi jigiŋ bɩbra a balɩ ba dɩ, “Nɩ ye, n nan yaa wa a keŋ nyɩŋ a yɩ nɩ aŋ nɩ sɩmma dɩ manɩŋ a ka ye wudieke ʊ yine a chʊʊsɩ.” 5 Die Yisa dɩ kenne nyɩŋ ta bubi haŋgɔɔsɩ sibubike ta yeegi jayeekiwaŋ ŋmɩnka, Paliti die dɩ balɩ a yɩ ba dɩ, “Daa wa wʊnna.” 6 Die kɩkaabɩtɩba nyɩŋkʊraha aŋaŋ ba Ŋmɩŋ jɩamɩŋ juokpeŋkpɩɩkʊ gbɩgbarɩtɩba die dɩ yene Yisa wa ba nata dɩ, “Nɩ kpaasɩ wa dagarɩkɩŋ ma, nɩ kpaasɩ wa dagarɩkɩŋ ma.” Ama Paliti die dɩ yiŋŋi a balɩ ba dɩ, “Nɩ gbaŋ gbaŋ nɩ nagɩ wa a ga kpaasɩ wa dagarɩkʊ ma. Dama manɩŋ n ka ye wudieke ʊ yine a chʊʊsɩ.” 7 Die kpɩkpaakʊ dɩ yiŋŋi a balɩ wa dɩ, “Ʊ baarɩ dɩ ʊ yiwo Ŋmɩŋ Bʊa! Tɩ mɩraha dɩ baarɩ dɩ ʊ mʊ ba kʊʊ wa mɩŋ.” 8 Paliti die dɩ wʊnna ba bala naa wa, die ŋmaamɩŋ dɩ bɩ faasɩ yigi wo. 9 Die ʊ yiŋŋi juu gbaakʊ sʊŋ a pɩasɩ Yisa dɩ, “Sɩa fʊ nyɩŋ?” Ama Yisa die ka yiŋŋi balɩ wa wɩɩŋ. 10 Ta Paliti dɩ bɩ a pɩasɩ wa dɩ, “Kaaŋ tɔgɩŋ mɩŋ? Sɩmma dɩ n yaa yiko a baaŋ bɩagɩ a vaa fʊ ga yɔrɩ, ta bɩ nan bɩagɩ vaa ba kpaasɩ fʊ dagarɩkɩŋ ma.” 11 Yisa die dɩ yiŋŋi a balɩ dɩ, “Fʊnɩŋ yaa wa yiko n ma dama Ŋmɩŋ nagɩna ka a yɩ fʊ. Die wɩa vuodieke dɩ nagɩna mɩŋ a keŋ yi fʊ nuusi me bɩaŋ tɩaŋ fʊ mɩŋ.” 12 Paliti die dɩ wʊnna naa wa, die ʊ mɩa dɩ ʊ tɩŋ vaa Yisa ga yɔrɩ. Ama Juu vuosisi die dɩ nata bala wa dɩ, “Dɩɩ yi fʊ vaa ʊ ga yɔrɩ, die nɩŋ ka yi naaŋ Siiza zʊa, dama vuodieke nɩŋ mana dɩ bala dɩ ʊ yiwo naaŋ yiwo naakpeŋkpɩɩŋ Siiza dataaŋ.” 13 Die Paliti dɩ wʊnna naa wa, die ʊ yaa Yisa a keŋ nyɩŋ yeŋ me a sʊʊŋ kalɩ ʊ sarɩya diile gbaŋtɩ ma jigidieke ba wasɩnana Taŋ Koriŋ. (Juu vuosi jabalɩkɩŋ ma ba wasa ka Gabata.) 14 Die ka yiwo ŋmɩntʊasɩ, ta die ka tʊnvʊʊsa dɩ baa dɩ yi gasɩtɩaŋkʊ dʊʊgaka daraaŋ. Paliti die dɩ balɩ a yɩ Juu vuosisi dɩ, “Nɩ naaŋ wa wʊnna.” 15 Die ba yiŋŋi natɩ a baarɩ dɩ, “Kʊʊ wa! Kʊʊ wa! Kpaasɩ wa dagarɩkɩŋ ma.” Paliti die dɩ pɩasɩ ba dɩ, “Nɩ yaala n kpaasɩ wa nɩ naaŋ wa dagarɩkʊ ma?” Die kɩkaabɩtɩba nyɩŋkʊraha die dɩ baarɩ dɩ, “Tɩ wo naakpɩɩŋ a gʊtɩ naaŋ Siiza ma.” 16 Womi Paliti die dɩ nagɩ Yisa a yɩ dɩ ba ga kpaasɩ wa dagarɩkɩŋ ma. 17 Die ʊ chii ʊ dagarɩkʊ ba yaa wa a nyɩŋ gara jigidieke ba wasɩnana “Sikpeŋkogiliŋ jigiŋ.” (Juu vuosi jabalɩkɩŋ ma ba wasa ka Goligota). 18 Mi die ba kpaasɩ wa dagarɩkʊ ma; ta die bɩ kpaasɩ dembisi bale dagarɩsɩ ma a gʊtɩ Yisa ma, ta wʊnyɩ mana die dɩ bie ʊ lʊgɩŋ ta ʊ bie ba sʊnsʊŋ. 19 Paliti die dɩ maagɩ a diisi jaaŋ ma a nagɩ a kpaasɩ a marɩ Yisa dagarɩkʊ dɩ, 20 Juu vuosi pam die dɩ karɩŋ wɩɩrɩ gie dama jigidieke die ba kpaasɩna Yisa dagarɩkʊ ma die ka yʊa aŋaŋ Jerusalemi. Die ba maagɩ wɩɩrɩ wa Juu vuosi aŋaŋ Romani vuosi aŋaŋ Giriiki vuosi nyɩŋbalɩka ma mɩŋ. 21 Die Juu vuosi kɩkaabɩtɩba nyɩŋkʊraha die dɩ balɩ a yɩ Paliti dɩ, “Bɩa wɩa fʊ maagɩ dɩ ʊ yine Juu vuosi naaŋ wa? Tɩŋ mʊ fʊ maagɩ wa dɩ, ‘Daa wa baarɩ ʊ yine Juu vuosi naaŋ wa.’ ” 22 Paliti die dɩ yiŋŋi balɩ ba dɩ, “Wudieke n maagɩna wa wo tarɩgɩŋ.” 23 Die sojasisi die dɩ kpaasɩna Yisa dagarɩkʊ ma kʊaŋ chaaŋ, die ba nagɩ ʊ nyiŋyeeke a puo bʊnɩɩsa, ba wʊnyɩ mana die dɩ nagɩ kaanɩ. A kʊaŋ chaaŋ ba bɩ nagɩ ʊ jayeekiwaŋ dieke dɩ benne sʊŋ ma ba yʊgɩna jamʊʊmɩŋ, ta wo baalɩŋ wa. 24 Die sojasisi die dɩ balɩ a yɩ taŋ dɩ, “Nɩ da vaa tɩ chɩɩrɩ ka; ama nɩ vaa tɩ taa chaachaa a ye vuodieke dɩ bala ʊ dii ke.” Naa die yiye mɩŋ amʊ wudieke Ŋmɩŋ gbaŋkʊ dɩ balla wa nan keŋ a yi wusie dɩ; “Die ba puo n gatɩ a yɩ tamba Ta taa chaachaa n jayeekiwaŋ dieke dɩ benne sʊŋ ma wɩa.” Naa sojasisi die dɩ yi. 25 Die Yisa nuŋ die zie mi a gbigi dagarɩkɩrɩ, wʊnɩŋ aŋaŋ ʊ nɩmbʊa Meri vuodieke die dɩ yine Kilopasi hɔgʊ wa, aŋaŋ Meri vuodieke dɩ nyɩnna Magidalini. 26 Yisa die dɩ ye ʊ nuŋ aŋaŋ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩ dieke ʊ faasɩna cho dɩ zene mi wo, die wɩa die ʊ balɩ yɩ ʊ nuŋ wo dɩ, “Geŋ wo wana a yi fʊ Bʊadembiŋ.” 27 Ta balɩ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrʊ wa dɩ, “Fʊ dɩaŋ fʊ naa wʊnna.” A nyɩŋ dɩnɩŋ daarɩ mi, ʊ kʊaŋandɩɩsɩrʊ wa mi, dɩ nagɩ Yisa nuŋ ʊ ga bie ʊ tigiŋ me. 28 Ka kʊaŋ chaaŋ Yisa die dɩ mɩŋŋɩ dɩ wɩɩŋ mana wa kpatɩ mɩŋ, die ʊ baarɩ dɩ, “Nyanyuule yalla mɩŋ.” Die ʊ balɩ wa naa amʊ wudieke dɩ maagɩna Ŋmɩŋ gbaŋkʊ ma wa nan keŋ yi wusie. 29 Die kpagɩŋ die zene mi aŋaŋ daŋmɩɩsɩŋ die ba nagɩ gbaara a lu bʊ ma, a nagɩ saagɩ daaŋ sikpeŋ a kɔtɩ ka jʊalɩ a gbɩ ʊ nʊaŋ. 30 Die Yisa dɩ nyune bʊ a kpatɩ wa, die ʊ baarɩ dɩ, “Dɩ kpatɩya mɩŋ!” Ta die nagɩ ʊ haalɩŋ a yɩ Ŋmɩŋ. 31 Die ka tʊnvʊʊsa baa ka yiwo Juu vuosi davʊʊsɩkɩrɩ daraaŋ aŋaŋ gasɩtɩaŋkʊ dʊʊgaka daraaŋ. Die ka yiwo daakpɩɩŋ a yɩ Juu vuosisi, ta die ka yaala vuodiekemba ba kpaasɩna dagarɩsɩ ma nyɩŋgbanɩŋ wɩarɩ mi dɩnɩŋ daarɩ mi. Die wɩa die ba jʊʊsɩ Paliti dɩ ʊ vaa ba wɩɩ ba nagɩsɩ ta nagɩ ba nyɩŋgbanɩŋ a keŋ sʊʊŋ tɩŋgbaŋ. 32 Die sojasisi die dɩ woliŋ a wɩɩ dembisi bale wo ba kpaasɩna mi wo nagɩsɩ. 33 Die ba kenne tʊgɩ Yisa wa, die ba ye ta ʊ wɔŋ a kpi mɩŋ, die wɩa die ba ka wɩɩ ʊ nagɩsɩ. 34 Ta sojasi wʊnyɩ die dɩ tɔbɩ Yisa lʊgɩŋ aŋaŋ ʊ timiŋ. Lele womi zɩŋ aŋaŋ nyaaŋ die dɩ keŋ nyɩŋ. 35 Tɩ sɩba a baarɩ wɩɩrɩ gie yiwo wusie dama vuodieke dɩ yene ke wo balla. Lele nɩ gbaŋ nɩ nan bɩagɩ yi yada. 36 Wɩaha gie mana yiye mɩŋ amʊ wudieke Ŋmɩŋ gbaŋkʊ dɩ bala wa nan keŋ yi wusie, die ka baarɩ dɩ, “Ba kaaŋ wɩɩ ʊ kɔbɩŋ kaanɩ gbaŋ.” 37 Ta Ŋmɩŋ gbaŋkʊ dɩ bɩ balɩ jigiŋ kaanɩ dɩ, “Vuosi nan keŋ daansa vuodieke ba tɔbɩna ʊ lʊgɩŋ aŋaŋ timiŋ.” 38 Ka kʊaŋ chaaŋ Josefu vuodieke dɩ nyɩnna Arimatia die dɩ jʊʊsɩ Paliti dɩ ʊ nagɩ Yisa nyɩŋgbaŋka. Die Josefu die yiwo Yisa dɩdɩɩsɩrʊ, ama die ʊ lɔbɩrɩ a dɩ wa mɩŋ, dama die ʊ chɩga Juu vuosi nyɩŋkʊraha ŋmaamɩŋ mɩŋ. Paliti die dɩ yɩ wa sieŋ die wɩa Josefu die dɩ a nagɩ nyɩŋgbaŋka. 39 Ta Nikodimosi vuodieke die dɩ gana Yisa jigiŋ yuŋ kaanɩ wa, die beline Josefu, ta pɔgɩlɩ nyɩnnyʊʊgɩvɩɩna dieke ba bala ba nagɩ yi Yisa nyɩŋgbaŋka, die a yiwo sɩba gbarɩgbɩnɩ baŋ anʊ. (Die ba nagɩ wa nyindieke ba wasɩnana miri aŋaŋ alosi a wʊnsɩ ha.) 40 Die ba bale wo die dɩ nagɩ Yisa nyɩŋgbaŋka a veli ke aŋaŋ garɩhaalɩ yɩalɩŋ aŋaŋ nyɩnnyʊʊgaha, sɩba die Juu vuosisi kuŋ guule chʊara dɩ dagɩna die. 41 Die ba kpaasɩna Yisa jigidieke wo, kʊaŋ die bene mi, ta vɔrɩŋ die dɩ wɔŋ bie mi ta die ba ye ka guu vuoŋ kanɩŋ vɔrɩkʊ ma. 42 Die tʊŋ dɩ bala ka vʊŋ, dɩ Juu vuosi davʊʊsɩkɩrɩ daraaŋ wa, ta vɔrɩkʊ dɩaŋ die dɩ gbigi mi wo, die wɩa die ba guu wo mi.

20

1 Ta Juu vuosi davʊʊsɩkɩrɩ daraaŋ die dɩ keŋ tɩaŋ, ta Alasiri daraaŋ sʊkʊleeliŋ ta die dɩ ye sibi, Meri Magidalini die dɩ ga Yisa vɔrɩkʊ jigiŋ, ta die a ye taŋ dieke ba nagɩna a ligi vɔrɩkʊ nʊaŋ dɩ biline. 2 Die wɩa die ʊ chɩgɩ a ga Simoni Piita aŋaŋ Yisa kʊaŋandɩɩsɩrɩ dieke Yisa dɩ faasɩna a cho wo jigiŋ, ta balɩ ba dɩ, “Ba vʊarɩ wa tɩ Yɔmʊtieŋ a nyɩŋ vɔrɩkʊ ma, ta tɩ ka sɩba jigidieke ba nagɩna wa a ga dʊaŋ.” 3 Die Piita aŋaŋ Yisa kʊaŋandɩɩsɩrʊ wa mi die dɩ chɩga gara, 4 ama Yisa kʊaŋandɩɩsɩrʊ wa mi die dɩ faasɩ a chɩgɩ a tɩaŋ Piita a woliŋ a ga tʊgɩ vɔrɩkʊ jigiŋ. 5 Die wʊnɩŋ kʊaŋandɩɩsɩrʊ mi die dɩ sʊʊŋ zʊʊrɩ a ye garɩhaalɩ yɩalɩkʊ ba nagɩna guu Yisa wa dɩ dʊana ama die ʊ ka juu vɔrɩkʊ sʊŋ. 6 Womi Simoni Piita, vuodieke dɩ wɩarɩna kʊaka dɩ keŋ tʊgɩ, a juu vɔrɩkʊ sʊŋ a ye garɩkʊ dɩ dʊana, 7 aŋaŋ garɩ dieke ba nagɩna vili Yisa sikpeku. Die garɩkʊ mi die kpeŋ ba kpenne ka dene wo a vili ʊ sikpeku a dʊa ka nyɩɩna ma. 8 Ka kʊaŋ chaaŋ kʊaŋandɩɩsɩrʊ wa mi die dɩ wolinne a tʊgɩ wa gbaŋ die dɩ juu vɔrɩkʊ sʊŋ a ye ta yi yada. 9 Ama die ba ye ka sɩba wudieke dɩ maagɩna Ŋmɩŋ gbaŋkʊ ma chɩaŋ, dɩ Yisa nan hagɩ kuŋ me wo. 10 Womi die ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba dɩ yiŋŋi a kuli. 11 Ama Meri nɩŋ die dɩ wɩarɩ a zie vɔrɩkʊ jigiŋ a kʊma. Die ʊ kʊnana wa die ʊ sʊʊŋ zʊʊrɩ a daansɩ vɔrɩkʊ sʊŋ 12 a ye malakasi bale dɩ yeegine nyɩŋyɩala wʊnyɩ dɩ kalɩ jigidieke die ba nagɩna Yisa nyɩŋgbaŋka a dʊaŋ wa sikpeŋ chaaŋ ta wʊnyɩ dɩaŋ dɩ kalɩ ʊ nagɩsɩ chaaŋ. 13 Die ba pɩasɩ wa dɩ, “Hɔgʊ, bɩa wɩa fʊ kʊma?” Ʊ yiŋŋi a balɩ ba dɩ, “Ba nagɩ wa n Yɔmʊtieŋ ta maŋ ka sɩba jigidieke ba nagɩna wa a ga dʊaŋ.” 14 Die ʊ balla naa a kpatɩ wa, die ʊ yiŋŋi a ye Yisa dɩ zene mi, ama die ʊ ka mɩŋŋɩya dɩ dɩ yiwo Yisa. 15 Yisa die dɩ pɩasɩ wa dɩ, “N taa, bɩa wɩa fʊ kʊma? Mɩnɩa fʊ dɩ dɩa yaala?” Meri nɩŋ die yile dɩ dɩ yiwo kʊakʊ tʊntʊntʊ, ta die balɩ a yɩ wa dɩ, “Jakʊʊŋ, dɩɩ yi fʊ nagɩna wa, dagɩ mɩŋ jigidieke fʊ nagɩna wa a ga dʊaŋ aŋ n ga nagɩ wa.” 16 Yisa die dɩ baarɩ dɩ “Meri”, die Meri die dɩ yiŋŋi a tuoli wo a wa wa Juu vuosi jabalɩkɩŋ ma dɩ, “Raboni!” (Ka chɩaŋ yine “Dɩdagɩrʊ”.) 17 Yisa die dɩ balɩ a yɩ wa dɩ, “Da keŋ a gbɩ mɩŋ, dama n ye ka yiŋŋi ga ŋmɩŋsikpeŋ n Chʊa jigiŋ, ama ga a ga balɩ n nɩmballɩlɩ dɩ n yiŋŋi gara n Chʊa vuodieke dɩ yine nɩ gbaŋ nɩ Chɔɔŋ wa jigiŋ; wʊnɩŋ ʊ bɩna a yi n Ŋmɩŋ aŋaŋ nɩ gbaŋ nɩ Ŋmɩŋ.” 18 Die wɩa Meri Magidalini die dɩ ga a ga Yisa dɩdɩɩsɩrɩba jigiŋ a balɩ ba dɩ ʊ ye wo tɩ Yɔmʊtieŋ wo. Ta balɩ ba wudieke ʊ bala wa wa. 19 Die Alasirika mi daraaŋ yuŋ, Yisa kʊaŋandɩɩsɩrɩba die dɩ lagɩsɩ taŋ a bie juoŋ me ta kparɩ, dama die ba chɩga Juu vuosi nyɩŋkʊraha ŋmaamɩŋ mɩŋ. Womi Yisa die dɩ keŋ zie ba sʊnsʊŋ, a baarɩ dɩ, “Sʊgɩdʊagɩŋ bemme nɩ ma.” 20 Die ʊ balla naa a kpatɩ wa, die ʊ nagɩ ʊ nuusisi vɔrɩtɩtɩ aŋaŋ ʊ lʊgɩŋ vɔrɩkʊ a dagɩ ba. Die ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba die dɩ yene wo wo, ba sʊgɩtɩ dɩ paalɩ fɩalɩ. 21 Womi Yisa die dɩ bɩ balɩ a yɩ ba dɩ, “Sʊgɩdʊagɩŋ bemme nɩ ma. N Chʊa Ŋmɩŋ dɩ tʊnna mɩŋ dene wo, die gbaŋ maŋ tʊma nɩ.” 22 Ʊ balɩ die ta die voosi a yi ba ma a baarɩ dɩ, “Nɩ tuo Ŋmɩŋ Halɩkasɩka. 23 Dɩɩ yi nɩ nagɩ vuoŋ tʊmbɩatɩ a chaa wa, ʊ seŋ ye tʊmbɩatɩ naachaala mɩŋ, ama dɩɩ yi nɩ ka nagɩ vuoŋ tʊmbɩatɩ a chaa wa, ʊ kaaŋ seŋ ye tʊmbɩatɩ naachaala.” 24 Ama ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba baŋ aŋaŋ bale wo wʊnyɩ ba wasɩnana Tomasi, ta ba bɩ wasa wa Yiibiri die wo ba jigiŋ saŋŋa dieke Yisa dɩ kenne wo. 25 Die ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩ banɩŋ ba dɩ bala wa dɩ, “Tɩ ye tɩ Yɔmʊtieŋ mɩŋ.” Tomasi die dɩ balɩ ba dɩ, “Dɩɩ yi maŋ ka ye yɩɩmaha vɔrɩtɩ ʊ nuusi me ta nagɩ n nuubisi a yi kʊjagɩlagɩsɩ ma ta nagɩ n nuuŋ a yi lʊgɩrɩ kʊjagɩlagɩsɩ ma, n kaaŋ yi yada.” 26 Ka daraa anɩɩ daraaŋ bɩbra, Yisa kʊaŋandɩɩsɩrɩba die dɩ lagɩsɩ taŋ a bie juoŋ me, Tomasi die bie ba jigiŋ saŋka gie, ta die ba bɩ kparɩ sanʊaha. Die sanʊaha die kparɩya mɩŋ ama Yisa die dɩ keŋ a zie ba sʊnsʊŋ, a baarɩ dɩ, “Sʊgɩdʊagɩŋ bemme nɩ ma, 27 ta balɩ Tomasi dɩ, ‘Nagɩ fʊ nuubiŋ a nagɩ yi giena, ta daansɩ n nuusi ta nagɩ fʊ nuuŋ a yi n lʊgɩrɩ ma, ta daa bɩ chɩɩlɩ ama ta yi mɩŋ yada.’ ” 28 Tomasi die dɩ yiŋŋi balɩ wa dɩ, “Fʊ yine n Yɔmʊtieŋ aŋaŋ n Ŋmɩŋ.” 29 Yisa die dɩ pɩasɩ wa dɩ, “Fʊ yene mɩŋ wɩa fʊ yi yada? Sʊgɩfɩalɩŋ bie vuodiekemba dɩ kana ka ye mɩŋ ta yi mɩŋ yada ma.” 30 Yisa die yi mamachi wɩa ataŋ pam ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba nine me ta ba ka maagɩha a yi gbaŋkʊ gie me. 31 Ama wudieke ba maagɩna gbaŋkʊ gie me, ba maagɩya dɩ nɩ yi yada dɩ Yisa yine Ŋmɩŋ Vuovʊarɩkɩrɩ Masia wa, ta bɩ yi Ŋmɩŋ Bʊadembiŋ. Dɩɩ yi fʊ yi wo yada, nan dɩ yaa miivoli ʊ saaŋ ma.

21

1 Genke kʊaŋ chaaŋ Yisa die dɩ bɩ nyɩŋ ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba jigiŋ, gbagɩkpɩɩŋ dieke ba wasɩnana Taberisi ma. Naa die ʊ nagɩna ʊ gbaŋ a dagɩ ba: 2 Die Simoni Piita aŋaŋ Tomasi (vuodieke die ba bɩna wasa Yiibiri) aŋaŋ Nataniali, (vuodieke dɩ nyɩnna Keenani dieke dɩ benne Galili tɩŋgbaŋ ma wa), aŋaŋ Zebedi ballɩlɩ, aŋaŋ Yisa kʊaŋandɩɩsɩrɩŋ bale bataŋ, die lagɩsɩna. 3 Womi Simoni Piita dɩ balɩ a yɩ ba dɩ, “N gara zaasɩŋ yigiŋ.” Die ba balɩ wa dɩ, “Tɩ nan ga aŋaŋ fʊ.” Die wɩa die ba juu haarɩŋ, ama kanɩŋ yuku mi die ba ka yigi jaaŋ mana. 4 Ka sʊkʊleeliŋ Yisa die dɩ keŋ zie gbagɩrɩ nʊaŋ ama ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba die ka mɩŋŋɩya dɩ dɩ yiwo wʊnɩŋ. 5 Die ʊ wa ba dɩ, “N zʊamba, nɩ ka yigi zaasɩŋ?” Ta ba yiŋŋi balɩ wa, wa. 6 Die ʊ baarɩ dɩ, “Nɩ nagɩ nɩ nɩɩkʊ a taaŋ haarɩkʊ nuudiigiŋ chaaŋ, ta nɩ nan yigi ataŋ.” Die wɩa die ba nagɩ nɩɩkʊ a taaŋ, ta die ka bɩagɩ a datɩ ka a keŋ jʊalɩ, dama die ka faasɩ yigi wo zaasɩŋ pam. 7 Yisa kʊaŋandɩɩsɩrʊ dieke ʊ faasɩna cho wo dɩ balɩ a yɩ Piita dɩ, “Dɩ yiwo tɩ Yɔmʊtieŋ wo.” Die Simoni Piita dɩ wʊnna dɩ dɩ yiwo tɩ Yɔmʊtieŋ wo, ʊ nagɩ ʊ jayeekiŋ a yeegi (dama die ʊ wuuri wo ʊ nyinti mɩŋ) ta die yugi a sʊʊŋ nyaabʊ sʊŋ. 8 Die kʊaŋandɩɩsɩrɩ banɩŋ ba die dɩ dɔŋ haarɩkʊ a keŋ gbagɩrɩ nʊaŋ ta haarɩkʊ dɩ data nɩɩkʊ dɩ suuline aŋaŋ zaasɩbʊ, dama die ba ka yʊa aŋaŋ gaaŋ, ba aŋaŋ gaaŋ die yiwo sɩba naŋ magɩsa kɔbɩga. 9 Die ba tʊgɩna gaarɩ die ba ye paanʊ aŋaŋ bolikaala, ta zaasɩŋ dɩ diisi bolikaalaha ma. 10 Womi Yisa die dɩ balɩ ba dɩ, “Nɩ yaa zaasɩ dieke nɩ yigine wo ataŋ a keŋ.” 11 Die wɩa, Simoni Piita die dɩ juu haarɩkʊ a datɩ nɩɩkʊ a keŋ jʊalɩ gaaŋ, ka suuli aŋaŋ zaasɩkpɩɩma; die ba bɩɩsɩ ha a yi nyinti kɔbɩga aŋaŋ baŋɩsɩ-nʊ aŋaŋ ataa. Aŋaŋ die a dala wa mana, ama nɩɩkʊ die ka chɩɩrɩya. 12 Yisa die dɩ balɩ a yɩ ba dɩ, “Nɩ keŋ a ŋɔbɩ.” Ama ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba wʊnyɩ gbaŋ die wo sikimiŋ dɩ ʊ pɩasɩ wa dɩ, “Mɩnɩa yine fʊ?” Dama die ba sɩba dɩ dɩ yiwo tɩ Yɔmʊtieŋ wo. 13 Die wɩa die Yisa die dɩ nagɩ paanʊkʊ a nagɩ yɩ ba, ta bɩ nagɩ zaasɩbʊ dɩaŋ a yɩ ba. 14 Naa die yiwo bʊtaa ma Yisa dɩ nyɩnna ʊ kʊaŋandɩɩsɩrɩba jigiŋ ʊ kumbu hagɩŋ kʊaŋ chaaŋ. 15 Die ba dine a kpatɩ kʊaŋ chaaŋ, Yisa die dɩ pɩasɩ Simoni Piita dɩ, “Simoni, fʊnɩŋ Jɔɔn bʊa, fʊ cho mɩŋ mɩŋ a tɩaŋ nyinti gie mana?” Die ʊ yiŋŋi baarɩ dɩ, “Wa, n Yɔmʊtieŋ, sɩba a baarɩ n cho fʊ mɩŋ.” Yisa dɩ balɩ wa dɩ, “Die nɩŋ daansɩma n yiipɔlaha.” 16 Yisa die dɩ bɩ pɩasɩ wa bule me dɩ, “Simoni, fʊnɩŋ Jɔɔn bʊa, cho mɩŋ mɩŋ?” Ʊ yiŋŋi baarɩ dɩ, “Wa, n Yɔmʊtieŋ sɩba dɩ n cho fʊ mɩŋ.” Yisa dɩ balɩ a yɩ wa dɩ, “Daansɩma n yiise.” 17 Yisa die dɩ pɩasɩ wa ka bʊtaa ma dɩ, “Simoni, fʊnɩŋ Jɔɔn bʊa, cho mɩŋ mɩŋ?” Ta Piita sʊŋ dɩ chʊʊsɩ, dama Yisa die pɩasɩ wa mɩŋ bʊtaa ma dɩ, “Cho mɩŋ mɩŋ.” Die ʊ yiŋŋi balɩ wa dɩ, “N Yɔmʊtieŋ, sɩba wɩɩŋ mana mɩŋ, ta bɩ sɩba dɩ n cho fʊ mɩŋ.” Yisa die dɩ balɩ yɩ wa dɩ, “Daansɩma n yiise. 18 Wusie maŋ bala fʊ: Die fʊ yine dalʊakɩrɩ, die aŋ bɔba fʊ gbanɩŋ mɩŋ a gara jigidieke mana fʊ yaalɩnana, ama fʊ keŋ kʊrɩŋ, nan tɩɩrɩ fʊ nuusi aŋ vuogaaŋ bɔbɩ fʊ fʊ gbanɩŋ ta yaa fʊ ga jigidieke fʊ kana ka yaala dɩ fʊ ga.” 19 Yisa die balɩ wa naa, a dagɩ Piita dɩ bala ʊ kpi kuŋ dieke ta vaa Ŋmɩŋ saaŋ ye bɩrɩŋ dene. Ka kʊaŋ chaaŋ Yisa dɩ balɩ wa dɩ, “Dɩa mɩŋ.” 20 Piita die dɩ yiŋŋi a ye Yisa kʊaŋandɩɩsɩrʊ dieke ʊ faasɩna a cho wo dɩ dɩna ba. Wʊnɩŋ die ʊ kalla a gbigi Yisa wa saŋŋa dieke die ba dinene nyindiikehe, ta die pɩasɩ wa dɩ, “N Yɔmʊtieŋ, mɩnɩa bala ʊ posi fʊ chɩaka?” 21 Die Piita dɩ yene wo, die ʊ pɩasɩ Yisa dɩ, “N Yɔmʊtieŋ, ta daa wa gie dɩaŋ?” 22 Yisa die dɩ yiŋŋi a balɩ wa dɩ, “Dɩɩ yi maŋ yaala ʊ bemme ʊ mɩsɩ ma a ga tʊgɩ saŋŋa dieke n balla n yiŋŋi keŋ wo, ka ye fʊ wo sɩa?” Fʊnɩŋ ko dɩa mɩŋ. 23 Die wɩa die ka mʊʊlɩ Yisa dɩdɩɩsɩrɩba sʊŋ dɩ, wʊnɩŋ kʊaŋandɩɩsɩrʊ wa mi ka baa ʊ kpi. Ama Yisa die ka balɩ dɩ ʊ ka baa ʊ kpi; ama die ʊ baarɩ dɩ, “Dɩɩ yi maŋ yaala ʊ bemme ʊ mɩsɩ ma a ga tʊgɩ saŋŋa dieke n bala n yiŋŋi keŋ wo, ka ye fʊ sɩa?” 24 Wʊnɩŋ kʊaŋandɩɩsɩrʊ wa gie yine vuodieke dɩ bala wɩaha gie mana, ta bɩ maagɩha, ta tɩ sɩba dɩ wudieke ʊ balala wa yiwo wusie. 25 Yisa die yiwo wɩa pam a gʊtɩ wudiekemba dɩ maagɩna gbaŋkʊ gie me. Dɩɩ yi ba tɩŋ maagɩ a mana a yi gbaŋtɩ ma, n yile dɩ yaalɩŋ kaaŋ dɩ bie tɩŋgbaŋka gie me a baaŋ nan juu.