1

1 Caca fʋ paar ʋrɛ wɩ-n wenɩ Thɩmɩɩr kɔɔ mãa hale, dɩ Thɩmɩɩrɩlera kɔɔ har kha na Thãgba, dɩ Thɩmɩɩrɩlera Thãgba a do. 2 Caca fʋ paar Thãgbara a hana kha. 3 Dɩ ɔr kɔɔ cʋɛ thɩ̃ɛ fɛʋ, thɩ̃ɛɛkɛ cʋɛnɩ thɩ̃ bɩɛllakɛ na hale a cʋʋ saagado ɔr gaaga. 4 Ɔrra yire n the, dɩ yireelera dɔ dahɩrɛ tɩbɩlala. 5 Dɩ dahɩrɛɛlera n caranɛ dabirəra sɩ dabirə na-n tegua'. 6 Tibil bɩɛl kɔɔ hale Thãgba thɔnɩ, ɔɔ i n dʋɔn Jã. 7 A ɩnɛ a do sobɔ so jɩdaar da-n mɩɩ sobɔ so jɩɩrɩkɛ dɔnɩ dahɩrɛɛda, gɩ do nɔɔ tɩbɩla fɛʋ n pɛr haar. 8 Ga do ɔr kɔɔ dɔ dahɩra', sɩ a ɩnɛ a mɩɩ sobɔ so jɩɩrɩkɛ dɔnɩ dahɩrɛɛda. 9 Dahɩrɛɛle dɔ dahɩrɛ bɔɔkɛ kɔɔ ɩnanɩ kɛ thɩɩra da-n hɩrɛ tɩbɩla fɛʋ. 10 Dɩ a kɔɔ har kɛ thɩɩra dɩ ɔrra kɔɔ cʋɛ thɩɩ, sɩ tɩbɩla thɩɩra na kɔɔ jɩa'. 11 Ɔɔ too pa a kɔɔ ɩ̃, sɩ ɔɔ toora na kɔɔ tegua'. 12 Sɩ wɩrɛ fɛʋʋkɛ tuoneeni a pɛrna ɔɔ i haar, a-n ha wɛr punone dɩ wɩ debina a do Thãgbaa bɩsãsɔɔkɛ a-n kɔnɩ, 13 dɩ ga-n the thɩ kuunna ga, dɩ tibili ƴaalla ga, dɩ tibili kpɩɛr tirə ga, sɩɩ do Thãgba kɔna wɩ. 14 Dɩ ʋrɛra wɩ-n wenɩ Thɩmɩɩr kɔɔ debire a do tibil a toona sɩ. Dɩ sɩ kɔɔ yɩrɛ ɔɔ i dʋbɩ dɩɩ do i dʋbɩrɛ gɩɩkɛ Bikũu bɩɛl 'lẽ'lẽ'lẽekɛ thɛnɩ Thɩrɛɛ pa 'lini. Sobɔdaar bire a do, dɩ bɔ jɩɩr hii bɩnɔ. 15 Jã kɔɔ mɩɩrɛ sobɔ so jɩɩr a pɩɛraa a hulena thakɛ ayɩ, ɔr dɔ ʋrɛɛkɛra mɩ kɔɔ sonɩ ayɩ, ʋrɛɛkɛ na kpaan marnɩ, ɔr dɔ ɩ̃ ƴɛ kʋʋldaar, gɩdonɩ ɔr kɔɔ haanle sɩ dɩ ɩ̃ pɩɩrɔ. 16 Dɩ ɔɔ hirəra sɛrɛ fɛʋ kɔɔ 'lɛ bɔ jɩɩrɩkɛ na dɔnɩ dapɩnana'. 17 Gɩdonɩ Mʋɩjɩ Thãgba ha jɔfʋ dɩ 'laa, sɩ sobɔr na bɔ jɩɩr Jeju Kirisitira gɩ-n the. 18 Tibil bɩɛllakɛ na kɔɔ yɩ Thãgba kpɩɩraka', sɩ Bikũu bɩɛl 'lẽ'lẽ'lẽekɛ hanɩ Thɩrɛɛ pa, ɔr cʋɛ dɩ wɩ jɩɩ. 19 Nɩ yɛ Jãa sobɔ so jɩ thɩmɩɩ, ɔbɔɔkɛ Juifisɔɔkɛ bonɩ jidara na wɩrɛ dɔnɩ Levɩɩ caakɛ hanɩ Jerujalɛm thɔ̃ wɩnɩ ɔɔ pa, wɩ bulenee ayɛ: Fɛrɛ, amɛ fɩ dorakɛ tɔr? 20 Dɩ a ture aa bana ga ayɩ: Ma do Kirisita'. 21 Dɩ wɩ buleele: Dɩ amɛ ha fɩ? Fɛr dɔ Elɩ Thãgbaa bobon ya? Dɩ so: Kpei ma do Elɩa'. Dɩ fɛr ba dɔ Thãgbaa bobonna yaa? Dɩ birse wi: Kpei. 22 Dɩ wɩ bulee: Dɩ amɛ ha fɩ? Gɩdonɩ dɔ sɩ bir sɩ so wɛkɛra thɔna sɩnɩ thɩ̃ɛ. Dɩ ado fɛrra gɩ, amɛ fer yɩ fɩ dor gɩrɛ? 23 Dɩ so ayɩ: “Mɛr dɔ ʋrɛ dɔnɩ nʋɔɔkɛ n huleneni bəənnə ayɩ: Na-n wɛbɩrɛ Kɔ̃tɩnɩ hʋ gɩ pɔlɔ”, mɔ̃kɛ Ejaɩ Thãgbaa bobon sonɩ. 24 Wɩrɛɛkɛra wɩ kɔɔ thɔnɩ, jɔfʋ bʋ dʋdarasɔ wɩ do. 25 Dɩ wɩ buleele: Dɩ mɔ̃gɩdo dɩ fa-n kpɛɛ tɩbɩla nyʋɔnɔ sɩ ga do Kirisiti fɩ doa', fa do Elɩ wo, dɩ Thãgbaa bobonɩlera ga? 26 Dɩ Jã birse wi: Mɛrɛ, nyʋɔnɔ mɩ-n kpɛɛ tɩbɩla, sɩ anɩ thɩ̃thɩɩn bɩɛl hale na jɩna', 27 kɛ na kpaannɩ ɩ̃ khiro, dɩ ma hɩɩrʋʋrakɛ a na thʋbʋʋ nɛfaa pɛ̃a'. 28 Thɩ̃ɛsɔɔkɛ Betanɩ gɩ kɔɔ cʋʋ Jʋrdɛ̃ mɩɩr iiro ka Jana n kpɛɛnɩ tɩbɩla nyʋɔnɔ. 29 A dɩɩ wɩl, Jã yɩrɛ Jeju da-n pʋɔraa dɩ so ayɩ: Nɩ yɩɛ, ɔr dɔ Thãgbaa Bana biikɛ n hɛlanɩ tɩbɩla fɛʋ thɩɩraa sopugo. 30 Ɔr dɔ ʋrɛra mɩ kɔɔ sonɩ: Kũu bɩɛl hale a na kpa mar a do ɩ̃ ƴɛ kʋʋldaar, gɩdonɩ ɔr kɔɔ haanle sɩ dɩ ɩ̃ pɩɩrɔ. 31 Ma kɔɔ jɩa', sɩ mɔ̃ a na fʋnɩ sa a yɩr Ɩjɩrayɛldarara dɔ nɔɔ dɩ ɩ̃ ɩ̃ ma-n kpɛɛ tɩbɩla nyʋɔnɔ. 32 Dɩ Jã mɩɩrɛ sobɔ so jɩ thɩmɩɩrɩkɛ ayɩ: Mɩ yɩrɛ Thu Phuu dɩ the thãgbara ƴũ, a gbũ a ho puusɩ̃ɛ, a lʋʋnaa. 33 Ma kɔɔ jɩa', sɩ Thãgbaakɛ thɔna mɩnɩ ma-n kpɛa tɩbɩla nyʋɔnɔ, ɔr sɔ mar ayɩ, ʋrɛɛkɛ ma yɩnɩ Thu Phuu dɩ na gbũ na lʋʋnaa, ɔr dɔ ʋrɛ na-n kpɛanɩ tɩbɩla Thu Phuurə. 34 Mɩ yɩ gɛr dɩ ma-n mɩɩrɔ sobɔ so jɩɩr ayɩ: Ɔr dʋɔn Thãgbaa Bikuunna. 35 A dɩɩ wɩl, Jã hale dapa wo nakha ɔɔ kpãkpãadara yenyɔ. 36 Dɩ a hɩɩnɛ Jeju n kanɩ sa bir so: Nɩ yɩɛ, ɔr dɔ Thãgbaa Bana bi. 37 Dɩ ɔɔ kpãkpãadara yenyɔɔle nɩɛrɛ gɩrɛ a sonɩ dɩ wa n kpa Jejura. 38 Dɩ Jeju kɩɩl a yɩ wɩ dɩ wa-n kpaaraa, dɩ bule wi ayɩ: Anye nɩ-n ƴaal? Dɩ wɩ birsee: Kana fɩ-n cɔ ya, Rabɩ? Rabɩ, i kɩrʋ dʋɔn Dɩɩrdaar. 39 Dɩ so war: Nɩ ɩna na yɩɛrɛ; dɩ wɩ jaal a yɩ kãkɛ a-n cɔnɩ. Dɩ wɩ toonaanɛ dawiile gɩdonɩ wire dʋɔrɛ. 40 Ãdire, Sɩmɔ̃ Pɩɛrɩ õkuun kɔɔ dʋɔn bɩɛl wɩrɛ yenyɔraakɛ kɔɔ nɩɛnɛnɩ Jãa thɩmɩɩkɛ a mɩɩnɩ dɩ wa-n kpaaraa. 41 Sɩ Ãdire dɔ cacadaarɩkɛ kɔɔ yɛnɩ Sɩmɔ̃, ɔɔ õkũu bɩnɔ, a sʋʋraa ayɩ: Sɩ kɔɔ yɩrɛ Mesɩ. I kɩrʋ dʋɔn Kirisiti. 42 Dɩ a kɔɔ kpaarɛ a jalna Jejura, dɩ Jeju hɩɩnʋʋnɛ kirkirkir sa so: Fɛr dʋɔn Sɩmɔ̃, Jãa bikuun ha fɩ, sɩ Sefasɩ wa-n we fɩ. I kɩrʋ dʋɔn Pɩɛr. 43 Dɩ ga dɩ wɩlla, Jeju kɔɔ ƴaalɛ a jal Galile dɩɩ do le a yɩ Filipi a sʋʋraa: Na kpa mar. 44 Dɩ Filipira dɩ bɩɛl a the na Ãdire na Pɩɛr, Bɛcaɩda gɩ. 45 Dɩ Filipi yɩrɛ Natanayɛl a sʋʋraa: Sɩ kɔɔ yɩrɛ ʋrɛɛkɛra Mʋɩjɩ kherenɩ ɔɔda jɔfʋ sɛbɛra, kɛ dakha Thãgbaa bobonasɔ kɔɔ mɩɩnɩ ɔɔda, kɛ dɔnɩ Najarɛtɩ Jeju, Jojɛfɩɩ bikuun. 46 Dɩ Natanayɛl bulee: Thɩ̃ bʋɔ na punone na the Najarɛtɩ dɩɩra ya? Dɩ Filipi sʋʋraa ayɩ: Dɩ ɩna hɩnɛ. 47 Dɩ Jeju yɩrɛ Natanayɛl da-n pʋɔraa, dɩ ma da-n mɩɩ ɔɔda: Nɩ yɛ kɛ Ɩjɩrayɛlda bɔɔkɛ fɩɩlɛ na harna'. 48 Dɩ Natanayɛl bulee: Kana fɩ jɩ mɩ? Dɩ Jeju birsee: Ɔbɔɔkɛ Filipi na kɔɔ we fɩnɩ pa', ɔbɔɔkɛ fɩ hanɩ thɩr kɩrɔ, mɩ kɔɔ mãa yɩ far. 49 Dɩ Natanayɛl birsee: Dɩɩrdaar, jaa fɛrra dʋɔn Thãgbaa Bikuunna, jaa fɛrra dʋɔn Ɩjɩrayɛldaraa fãgadaar. 50 Dɩ Jeju birsee: Gɩdonɩ mɩ kɔɔ so farɛ ayɩ, mɩ kɔɔ mãa yɩ far thɩr kɩrɔ, gɛr gɩ dɩ fɩ pɛr haar. Fa yɩrɛ thɩ̃ kɔ̃tɩna dɩ a jɔ gɩrɛ 51 Dɩ Jeju bir sʋʋraa: Sobɔr mɩ so far gel, na yɩrɛ thãgbara ƴũ dɩ ga khɛrna, dɩ Thãgbaa thɔ̃thɔ̃daar thusɔ na jʋʋnɛ sɩ wa-n gbũ mɛr tibili Bikuunna.

2

1 Wire yẽther wirera her kɔɔ har Galile Kana, dɩ Jejuu nɩ kɔɔ halera. 2 Dɩ wɩ kɔɔ wer Jeju dakha na ɔɔ kpãkpãadara dɩ wɩ pɔ herraale. 3 Mɔ̃ taanɩkɛ wɩ-n wenɩ dɩvɛ̃ ɩnɩ dɩ ga-n ɓɔr, Jejun nɩ sʋʋraarɛ ayɩ: Wa hana dɩvɛ̃ bã. 4 Dɩ Jeju birsee: Khɛr, anye sɩ ha kha? Ɩ̃ bɔ na dã pa'. 5 Dɩ ɔɔ nɩ so thɔ̃ donana: Nɩ cʋɛ thɩ̃ɛ fɛʋʋkɛ a na so narnɩ. 6 Sɩ boka bɩlãkpona maadõ gɩ, a kɔɔ hale dɩ wɩ thɩɩnna nyʋɔn dɩɩ do Juifisɔɔ phɔphʋɔlda. Gbõgbõ yenã dɩkha maadõ n he gɛr fɛʋ bɩɛlbɩɛl. 7 Dɩ Jeju so warɛ: Nɩ he bɩlãkponaakɛra nyʋɔn. Dɩ wɩ kɔɔ hi ger phi na nyʋɔnna. 8 Dɩ bir so war: Nɩ cɛ nɛnɛ̃ dɩphã a jalana hana dɩko tɩnɛdaar; dɩ wɩ cɛ jalna haa. 9 Dɩ ɔbɔɔkɛ dɩko tɩnɛdaar 'lɛnɩ nyʋɔnɩkɛ debanɩ a do dɩvɛ̃ hɩɩn, aa jɩ ka dɩvɛ̃ɛle thena'; sɩ thɔ̃ donaakɛ wer kɔɔ cɛnɩ nyʋɔn jɩrɛ bɔɔbɔɔ; dɩ a wer kher he, 10 a sʋʋraa: Dɩvɛ̃ bʋɔ tɩbɩla fɛʋ n 'laa caca ɓo, sɩ ɔbɔɔkɛ tɩbɩla n hini pɩ, dɩ wɩ pɩɩrɔ dɩphã gɩrɛ na jɩɛnnɩ bɔra' a na 'laa, sɩ fe wer dɩvɛ̃ bʋɔra fer thɩɩn dɩɩ ba dana nɛnɛ̃kɛ. 11 Galile Kana dɩɩra dɔ Jejuu caca nɔ kpaa thɔ̃ fʋ pa. Liir a nɩna ɔɔ puno hana dɩ ɔɔ kpãkpãadara pɩɛ haar. 12 A gele pɩrɔ, a gbaar jal Kapɛrnayʋm na ɔɔ nɩ, na ɔɔ õkũu bɩnɔsɔ, nakha ɔɔ kpãkpãadara, sɩ gbe wɩ kɔɔ too le dɩbara. 13 Dɩ Juifisɔɔ Pakɩ n wɔrɔnɛ, dɩ Jeju gba jal Jerujalɛm. 14 Dɩ a yɩrɛ le Thãgba fʋɔr cɔ kɔ̃tɩ̃ bɩnɔ tɩbɩla dɩ wa-n dolõ nasɔ, na banaasɔ, na kʋlã puosɔ, na war debidarasɔ, dɩ wɩ too dɩ wa-n debi war. 15 Dɩ a gbaar pɛ̃ɛ a le khasa a weelena wɩ fɛʋ Thãgba fʋɔr cɔ kɔ̃tɩ̃ bɩnɔ, na banaasɔ, na nasɔra, sa gba war debaa warsɔ a jãjalã a faa, a tʋɔrna tabalsɔ a kpɛɛ, 16 sa so kʋlã puu dolõdarara: Nɩ thɩrɛ na gɩrɛ kɩɛr. Na-n gba ɩ̃ Thɩɩ cɔ na cʋʋ gɩ do thɩ̃ dolõ cʋɔra'. 17 Dɩ ɔɔ kpãkpãadara jɩna dɩ gɩ kɔɔ kherere Thãgbaa sɛbɛra ayɩ: “Afɩ cɔ thu fʋ mɛr a thʋ̃ kar.” 18 Dɩ Juifisɔ buleele: Anyee nɔ kpaa thɩ̃ ca fɩ-n nɩ sar dɩ fa-n cʋʋ thɩɛna thakɛ? 19 Dɩ Jeju birse wi: Nɩ wɩɛrɛ Thãgba fʋɔr cɔ kɔ̃tɩ̃ɩkɛ, sɩ wire yẽther biləni ma bire na mɩɩ. 20 Dɩ Juifisɔ sʋʋraa: Yɛna kpalanyɔ maadõ wɩ mɩ Thãgba fʋɔr cɔ kɔ̃tɩ̃ɩkɛ a cʋʋna, dɩ fe wer yɩ, wire yẽther fa bire na mɩ na pɩɩ? 21 Sɩ jaa Thãgba fʋɔr cʋɔrɩkɛ Jeju mɩɩnɩ kɩɛr ɔɔ tomɩ a so. 22 Dɩ ɔbɔɔkɛ Jeju kɔɔ ɩɩrnɩ a the khirera, ɔɔ kpãkpãadara jɩna gɛr dɩ thalera a kɔɔ so, dɩ wɩ pɛr haar gɩrɛraakɛ Thãgbaa sɛbɛ sonɩ na thɩmɩɩrraakɛ Jejura kɔɔ sonɩ. 23 Dɩ ɔbɔɔkɛ Jeju kɔɔ hanɩ Jerujalɛm Pakɩ fɛtɩra, tibil jɔjʋɔ kɔɔ pɛrɛ ɔɔ i haar, mɔ̃ wɩ yɩnɩ nɔ kpaa thɩ̃ɛsɔɔkɛ a-n cʋʋnɩ. 24 Sɩ Jeju wer na hana war ha pɛra', gɩdonɩ a jɩ wɛr fɛʋ, 25 dɩrakɛ aa hana ƴaalɛ tibil n mɩɛnɛ nɩ mɔ̃ tibil hana', gɩdcmɩ ɔr thɛthɛ jɩrɛ gɩrɛ n hanɩ tibili bɩnɔ.

3

1 Juifi kɔ̃tɩ̃ bɩɛl kɔɔ hale a do.lɔfu bʋ dʋdaar dɩ wa-n wɩɩ Nɩkɔdɛm. 2 A kɔɔ jaal Jejura dɩtɩnɔ a sʋʋraa ayɩ: Dɩɩrdaar, sɩ jɩrɛ dɩ fɛr dʋɔn dɩɩrdaarɩkɛ thɛnɩ Thãgbaa pa a ɩ̃, gɩdonɩ tibil na puno na cʋʋ nɔ kpaa thɩ̃ ca ƴɩrɛ fɩ-n cʋʋnɩ saagado Thãgba haan kha na ntaa ga. 3 Dɩ Jeju birsee: Sobɔr mɩ so far gel, ado Thãgba na kɔ̃ tibil kɔ̃ phaa ga, a na puno na lõ Thãgba fãgadaarɩ dɩra ga. 4 Dɩ Nɩkɔdɛm bulee: Mɔ̃ɔ puno ca tibil na tɩ̃ na pɩ, sɩ na hana dɩ wa kʋ̃ɔ? A na punone na bir na lõ ɔɔ nɩɩ kɔ̃lora, dɩ na bir na kʋ̃ɔ balanyɔ wo ya? 5 Dɩ Jeju birsee: Sobɔr mɩ so far gel, ado Thãgba na kɔ̃ tibil dɩ do daphaa dɩɩ the nyʋɔnna na Thu Phuurə ga, a na puno na lõ Thãgba fãgadaarɩ dɩra ga. 6 Ʋrɛ tibil n kɔnɩ, tibillə a-n do, sɩ ʋrɛ Thu Phuu n kɔnɩ, Thu Phuudaar a-n do. 7 Fa-n do nʋɔ n kpaa fɩ gɩrɛraakɛ mɩ so farnɩ: Dɔ Thãgba n kɔ̃ fɩ kɔ̃ phaa ga. 8 Ka jɩɛ n nanɩ, le a-n phʋ̃ dɩ fɩ nɩɛ tutugore sɩ fa-n jɩ ka a thenɩ na ka a-n kana'. Thalera gɩ-n ha na tibil wo tibilikɛ Thu Phuu n kɔnɩ. 9 Dɩ Nɩkɔdɛm bir bulee: Mɔ̃ thɩ̃ɛɛlera na fʋ sɩ na ha thale? 10 Dɩ Jeju birsee: Fɛr dɔ Ɩjɩrayɛldaraa dɩɩrdaar sɩ fa jɩ thɩ̃ɛsɔɔkaa? 11 Sobɔr mɩ so far gel, gɩrɛ sɩ jɩnɩ gɛr ser n mɩɩ, dɩ gɩrɛ sɩ yɩnɩ sɩ-n mɩɩrɔ sobɔ so jɩ thɩmɩɩr, sɩ na-n tu asɩ sobɔ so jɩ thɩmɩa'. 12 Ado na-n pɛr haar ɔbɔɔkɛ mɩ mɩɩ nɩnɩ thɩ̃ɛɛkɛ dɔnɩ thɩɩda ga, mɔ̃ na pɛr haar ɔbɔɔkɛ ma mɩɩ nɩnɩ thɩ̃ɛɛkɛ dɔnɩ ƴũdaa? 13 Tibil bɩɛllakɛ na kɔɔ jʋʋn Thãgbaa dʋɔ saagado ʋrɛ thɛnɩ le Thãgbaa dʋɔ a gbũ gaaga, kɛ dɔnɩ mɛr tibili Bikuun. 14 Dɩ mɔ̃kɛ Mʋɩjɩ kɔɔ khəini sɩ ther dɩɩ jã ƴũ bəənnə, dɔ wɩ khəi tibili Bikuun ɔmɛ̃, 15 dɩ mɛ̃ tibil wo tibilikɛ na pɩɛrnɩ haar ɔrra, a na hananɛ yireekɛ na pɛnɩ yuuə'. 16 Naʋʋkɛra Thãgba kɔɔ nanɩ tɩbɩla fɛʋ thɩɩra dɩɩ ka dʋɔn mɔ̃kɛ a 'laanɩ ɔɔ Bikũu bɩɛl 'lẽ'lẽ, dɩ mɛ̃ tibil wo tibilikɛ na pɩɛrnɩ haar ɔrra, a na bu yuuraka', sɩ a na hananɛ yireekɛ na pɛnɩ yuuə'. 17 Gɩdonɩ Thãgba na kɔɔ thɔ̃ ɔɔ Bikuun thɩɩraakɛ a heene tɩhɩla sora', sɩ ɔrra tɩbɩla fɛʋ na 'lɛrɔ taarɛ. 18 Ʋrɛɛkɛ na pɩɛrnɩ haar ɔrra, a na 'lɛ so heena', sɩ ʋrɛɛkɛ na pɩɛrnɩ haara', a 'lire 'lɛr so heene pɩ gɩdonɩ aa pɛr Thãgbaa Bikũu bɩɛl 'lẽ'lẽe i haara'. 19 Dɩ yɛ gɩrɛ ɛnanɩ so heenena, gɛr dʋɔn dahɩrɛɛ ɩ̃ɩkɛ a ɩnɩ kɛ thɩɩra sɩ dɩ tɩbɩla na dabirə a ka jɔ dahɩrɛ, gɩdonɩ awɩ thɔ̃ puurore ka. 20 Gɩdonɩ tibil wo tibilikɛ n cʋɛnɩ puure a-n laarɛ dahɩrɛ, aa-n 'la dɩ the dahɩrɛra ga, ga hor wa yɩrɛ ɔɔ thɔ̃ɔkɛ a-n cʋʋnɩ. 21 Sɩ ʋrɛɛkɛ n cʋɛnɩ gɩrɛ dɔnɩ sobɔr, ɔr n thɛ dahɩrɛra, dɩ mɛ̃ ɔɔ thɔ̃ɔkɛ a-n cʋʋnɩ n yɩr, gɩdonɩ gɩrɛra a-n cʋʋnɩ Thãgbara gɩ ha. 22 A gele pɩ Jeju na ɔɔ kpãkpãadara gbaar jal Jude dɩɩra, dɩ le a kɔɔ toona kpãkpãadara da-n kpɛɛ tɩbɩla nyʋɔnɔ. 23 Jã dakha n kpɛɛrɛ tɩbɩla nyʋɔnɔ Enɔ̃ɔkɛ wɔrɔnanɩ Salɩm dɩɩ, gɩdonɩ le nyʋɔn jɔr, dɩ tɩbɩla n pɔr le da-n kpɛɛ wɩ nyʋɔnɔ, 24 gɩdonɩ ɔbɔɔle wa kɔɔ fʋ Jã a to khaɩra pa'. 25 Sɩ Jãa kpãkpãadarasɔ nakha Juifi bɩɛl kɔɔ ɩɩrnanɛ thɩ̃ banaa phɔphʋɔl thɩmɩɩrra. 26 Dɩ wɩ gbaar jal Jãa pa a sʋʋraa: Dɩɩrdaar, ʋrɛɛkɛ kɔɔ hanɩ kha na fɛrɛ Jʋrdɛ̃ iiro, kɛ fɩ kɔɔ mɩɩrɔnɩ sobɔ so jɩ thɩmɩɩr, a hale gɩrɛ da-n kpɛɛ tɩbɩla nyʋɔnɔ dɩ tɩbɩla fɛʋ ɔɔ pa wɩ-n jal. 27 Dɩ Jã birse wi: Tibil na puno na 'lɛ thɩ̃ɛ saagado Thãgbaa pa gɩ thaa ga. 28 Mee nɛrɛɛ thɛthɛ dʋɔn wɩrɛ kɔɔ nɩɛnɛnɩ gɩrɛ mɩ kɔɔ sonɩ ayɩ: Mɛrɛ, ga do Kirisiti ha ma', sɩ thɔ̃thɔn ha mɩ ɩ̃ kʋlɛɛ ƴɩɛ a ɩna. 29 Dɩ ʋrɛ n hɩnanɩ khɛr, ɔr n dɔ khɛr he. Sɩ ʋrɛ dɔnɩ khɛr hee kuun n tɔɔnɩ da-n pɛ ɔɔ thɩmɩɩ nũu, daʋ n fʋʋrɛ mɔ̃ a na-n nɩɛnɩ khɛr hee wirə. Mɛ̃ gɩ daʋʋkɛ dɔnɩ ɩ̃ thɛthɛɛda, gɩ daan waa vʋ̃ʋ. 30 Dɔ ɔr n kɔ̃tɩ̃ a na-n pɛr sɩ ɩ̃ tɔ ma-n wur. 31 Ʋrɛɛkɛ thɛnɩ ƴũ, ɔr kəəne a jɔ fɛʋ; sɩ ʋrɛ wɩ kɔnɩ thɩɩra, thɩɩ tibil a do, dɩ mɔna a donɩ thɩɩ tibil mɛ̃ a-n mɩɩ thɩɩda. Ʋrɛ thɛnɩ ƴũ, ɔr kəəne a jɔ fɛʋ, 32 dɩ ɔr n mɩa sobɔ so jɩɩr gɩrɛraakɛ a yɩnɩ na a nɩɛna, sɩ tibil bɩɛllakɛ na-n tu ɔɔ sobɔ so jɩ thɩmɩa'. 33 Sɩ ʋrɛɛkɛ tuonni ɔɔ sobɔ so jɩ thɩmɩɩ, a nɩnanɛ casɩ dɩ sobɔdaar Thãgba do. 34 Gɩdonɩ ʋrɛ Thãgba thɔnɩ, thɩmɩaakɛ dɔnɩ Thãgbaada a-n mɩɩ, gɩdonɩ ga do Thãgba mɩɛrɛ ɔɔ Thurə a haa ga. 35 Thãgba Thɩrɛ nar ɔɔ Bikuun a gba thɩ̃ɛ fɛʋ a dʋʋ nyɔ̃kɔɔ. 36 Ʋrɛɛkɛ n pɩɛrnɩ Bikuun haar a hananɛ yire khorr, sɩ ʋrɛ n nʋrɛnɩ nũu Bikuunna a na 'lɛ yirə', sɩ Thãgbaa nĩkhi heenuune.

4

1 Jɔfʋ bʋ dʋdara nɩɛrɛ dɩ Jeju n cʋʋrɛ tɩbɩla dɩ wa-n do kpãkpãadara dɩ kpɛɛ wɩ nyʋɔnɔ, dɩ wa-n.jɔ Jãa too, 2 sɩɩ dorakɛ ga do Jejuu thɛthɛ n kpɛa tɩbɩla nyuɔnɔa', sɩ ɔɔ kpãkpãadara wɛ. 3 Dɩ ɔbɔɔkɛ Jeju Kɔ̃tɩn nɩɛnɩ gelela, a faarɛ Jude dɩɩ sa ɩɩr a kɛr bir Galile. 4 Sɩ dɔ Jeju n the Samarɩ dɩɩra sɩ a jal. 5 Dɩ a kɔɔ daan Samarɩ dɩ bɩɛlɩkɛ wɩ-n wenɩ Sɩsaarɩkɛ wɔrɔnanɩ lɩɛɛkɛ Jakɔbɩ kɔɔ hanɩ ɔɔ bikuun Jojɛfɩ. 6 Dɩ liirrə Jakɔbɩɩ bi kɔɔ ha. Sɩ mɔ̃ Jeju kɔɔ vɔɔnɩ ɔɔ kpaar pa, a toore bi nʋɔra; sɩɩ do ʋlkhɔ khʋra gɩ kɔɔ do. 7 Dɩ Samarɩ khɛ bɩɛl pɔ da-n cɛ nyʋɔn. Dɩ Jeju sʋʋraa: Ha mɩ nyʋɔn ɩ̃ yɔ. 8 Sɩ ɔɔ kpãkpãadara wer kɔɔ jaal dɩɩra dɩko thɩɩ. 9 Dɩ Samarɩ khɛrɩle sʋʋraa ayɩ: Mɔ̃ gɩ fʋ sɩ fɛrkɛ dɔnɩ Juifi bɩɛl mɛr Samarɩdaarra nyʋɔn fɩ yɔ? Gɩdonɩ Juifisɔ na Samarɩdara na-n bɔ kha ga. 10 Dɩ Jeju birsee: Ado fɩ kɔɔ jɩrɛra Thãgbaa khaarda na ʋrɛɛkɛ n bɩɛlnɛ farnɩ gɩrɛ fɩ ha nɩ nyʋɔn ɩnɩ-n yɔ, ga dor fɛr na kɔɔ kara na bɩɛlaa a ha fɩ nyʋɔnɩkɛ n 'laanɛnɩ yire. 11 Dɩ khɛrɩle sʋʋraa: Kɔ̃tɩn, fa hana thɩ̃ɛ a na cɛna ga, sɩ dɩ bire hulono. Ka fa yɩ nyʋɔnɩkɛra n 'laanɛnɩ yire? 12 Fɛr kɔ̃tɩna a jɔ asɩ mama thɩ kɔ̃tɩ̃ Jakɔbɩɩkɛ kɔɔ hana sɩnɩ bireekɛra, kɛ ɔɔ thɛthɛra kɔɔ yɔnɩnakɛ na ɔɔ bikona na ɔɔ nʋ̃sɔ ya? 13 Dɩ Jeju birsee: Tibil wo tibilikɛ n yɔnɩ nyʋɔnɩkɛ, yɔlkhaa na fʋʋrɛ wo. 14 Sɩ ʋrɛɛkɛ na yɔnɩ nyʋɔnɩkɛ ma haanɩ, yɔlkhaa na fʋʋ kpɩɩ bã; sɩ nyʋɔnɩkɛ ma haanɩ ga debire na do ɔɔ bɩnɔ yɔ bu kaarɩkɛ na-n buonni gɩ haa yire khorr. 15 Dɩ khɛr sʋʋraa: Kɔ̃tɩn, dɩ ha mɩ yɔ caakɛra dɩ yɔlkhaa na fʋ mɩ bã, dɩ ma ɩ̃ kɩɛr ɩ̃ eɛ nyʋɔn bã. 16 Dɩ Jeju sʋʋraa: Jala wɛ afɩ ko sa birə ɩna kɩɛr. 17 Dɩ khɛr sʋʋraa: Ma hana kuuna'; dɩ Jeju birsee: Sobɔr fɩ so fa hana kuuna'; 18 gɩdonɩ kona yemɔɩ fɩ kɔɔ he, sɩ ʋrɛɛkɛ fɩ hananɩ nɛnɛ̃kɛ, ga do afɩ ko ga, dɩ sobɔr ha gɩrɛ fɩ sonɩ. 19 Dɩ khɛr sʋʋraa: Kɔ̃tɩn, mɩ yɩɛrɛ dɩ Thãgbaa bobon ha fɩ. 20 Asɩ mama thɩ kɔ̃tɩ̃sɔ kɔɔ fʋɔrɛ Thãgha gɔ̃gʋɔnaakɛ ƴũ, sɩ dɩ ne wer n yɩ: Paarɩkɛ teananɩ Thãgba fʋɔrɛ dʋɔn Jerujalɛm. 21 Dɩ Jeju sʋʋraa: Khɛr pɛ mɩ haar, gɩdonɩ bɔɔ n daan, kɛ na fʋɔrnɩ Thɩrɛ gɔ̃gʋɔnaakɛ dɩ Jerujalɛmna gɩrakɛ woa'. 22 Nɛrɛ, nɩ-n fʋɔrɛ gɩrɛɛkɛ na jɩna', sɩ sɛrɛ, sɩ-n fʋɔrɛ gɩrɛɛkɛ sɩ jɩnɩ, gɩdonɩ Juifii caarra Taadaar the. 23 Sɩ bɔɔ n daan, dɩ gɩ 'lire daan pɩ, kɛ fɔfʋɔrda bɔsɔ na fʋɔrnɩ Thɩrɛ, gɩ do Thu Phuurə gɩ-n the mɔ̃ a hanɩ thʋ̃bɔr, gɩdonɩ wa fɔfʋɔrda casɔɔle Thɩrɛ n ƴaal. 24 Thu Phuu Thãgba do, dɩ dɔ ɔɔ fʋɔrɩkɛ wa-n fʋɔrʋʋnɩ gɩ do Thu Phuurə gɩ-n the mɔ̃kɛ a hanɩ thʋ̃bɔr. 25 Dɩ khɛr sʋʋraa: Mɩ jɩrɛ dɩ Mesɩ na ɩnɛ, ʋrɛɛkɛ wɩ-n wenɩ Kirisiti. Ɔbɔɔkɛ a na ɩnɩ a na mɩɛ sɛr thɩ̃ɛ fɛʋ. 26 Dɩ Jeju sʋʋraa: Mɛrkɛra n mɩana fɩnɩ, mɛrra gɩ. 27 Dɩ ɔbɔɔlera ɔɔ kpãkpãadara bir pɔ dã, dɩ nʋɔ kɔɔ kpaa wɩ mɔna a-n mɩɩnanɩ kha khɛr. Sɩ tibil bɩɛl na-n bulelakɛ, anye a-n bule khɛrɩle, agɩbo anye a-n mɩɩnaa yaa ga. 28 Dɩ le khɛr faa ɔɔ yɔ cɛ da sa kɛr bir dɩɩra, a so tɩbɩlala: 29 Nɩ ɩna hɩnɛ kũu bɩɛlɩkɛ sɔ marnɩ thɩ̃ɛ fɛʋʋkɛ mɩ kɔɔ cʋʋnɩ, gɩ ba do ɔr dʋɔn Kirisitira yaa? 30 Dɩ wɩ ther dɩɩraale dɩ wa n pɔ Jejura. 31 Bɔ bɩɛllaalera kpãkpãadara n phʋʋr Jeju thakɛ ayɩ: Dɩɩrdaar, khɔ dɩkor mɛ̃. 32 Dɩ so war: Mɩ hananɛ dɩkorɩkɛ na jɩna'. 33 Dɩ kpãkpãadara na-n bule kha bɩɛlbɩɛl: Tibil ba ɩnana dɩkor a haa yaa? 34 Dɩ Jeju so war: Ɩ̃ dɩko dʋɔn ma-n eʋɛ ʋrɛɛkɛ thɔna mɩnɩɩ tuur a na cʋɛna dakha ɔɔ thɔ̃ gɩ pɩ. 35 Nɛrɛ, na-n so dɩ nɩ yɩ: Pora yenã sɛ wo sɩ jʋ kha bɔɔ n dã gaa? Nɩ hɩnɛ, mɩ so narɛ: Nɩ gba ƴɩɛ ƴũ a hɩnɛ jɔɔkɛ bɩnanɩ pɩ a dã kha bɔɔ. 36 Dɩrakɛ ʋrɛɛkɛ n khanɩ 'lire 'lɛr ɔɔ lɩmɩ pɩ, dɩ khana tɩbɩla jʋ khaa wa-n 'lɛ yire khorr, dɩ mɛ̃ ʋrɛɛkɛ n direni na ʋrɛɛkɛ n khanɩ na gbɛbɩ kha wa-n kãka. 37 Dɩ gɩ har mɔna wɩ-n sonɩ ger dɩ wɩ yɩ aa: Ʋ n diire dɩ ʋ n kha. 38 Mɩ thɔ̃ nɛr nɩ kha gɩrɛɛkɛ na kɔɔ vɔɔrɔna', ɩkhasɔ kɔɔ vɔɔ dɩ nɩ lõ awɩ thɔna. 39 Dɩ Samarɩdara jɔɔjɔɔ dɩɩraale kɔɔ pɛrɛ Jeju haar dɩɩ the khɛrɩ sobɔ so jɩ thɩmɩɩraakɛ a kɔɔ mɩɩnɩ ayɩ, a so narɛ thɩ̃ɛ fɛʋʋkɛ ɩnɩ kɔɔ cʋʋnɩ. 40 Dɩ ɔbɔɔkɛ Samarɩdara pɔnɩ a yɩɩ, wɩ bɩɛlʋʋlɛ a tɔɔna nɩ kha, dɩ Jeju toona wɛr wire yenyɔ. 41 Dɩ Samarɩda jɔjʋɔ bir jɩɩ pɛr haar wo dɩɩ do Jejuu thɩmɩɩ dɔ nɔɔ, 42 sɩ dɩ wa-n so khɛrraale: Ga do gɩrɛɛkɛ fɩ mɩɩ sɩnɩ gɛr cʋɛ sɩ dɩ sɩ pɛr haar bã, sɩ gɩdonɩ sɩ nɩɛrɛ asɩbara a jɩ dɩ ɔr dʋɔn tɩbɩla fɛʋ thɩɩraa Taadaar sobɔr. 43 A wire yenyɔɔle ka pɩ, Jeju ther le da-n jal Galile. 44 Gɩdonɩ Jejuu thɛthɛ kɔɔ sor ayɩ: Thãgbaa bobon bɩɛl na-n 'lɛ cʋrɛ ɔɔ thɛthɛɛ dʋɔa'. 45 Dɩ ɔbɔɔkɛ Jeju danɩ Galile, Galiledara teguure gɩdonɩ wɩ kɔɔ yɩrɛ thɩ̃ɛ fɛʋʋkɛ a kɔɔ cʋunɩ Jerujalɛm fɛtɩ bɔɔ. Gɩdonɩ wɛr dakha kɔɔ jaal fɛtɩraale. 46 Dɩ Jeju kɛr bir Galile Kana, kãkɛ a kɔɔ debini nyʋɔn dɩɩ do dɩvɛ̃. Dɩ fãgadaarɩ thɔ̃daar kɔ̃tɩ̃ bɩɛl gɩ, a hale Kapɛrnayʋm dɩ ga-n kho ɔɔ bikuun. 47 Dɩ ɔbɔɔkɛ a nɩɛnɩ dɩ Jeju ther Jude a bir ɩ̃ Galile, a jaalaalɛ a bɩɛlʋʋ a pɔ a kpɛɛnɛ ɩnɩ bikuunikɛ gɩ-n khonɩ, dɩɩ sɩ gbe sɩ a ɓɔr. 48 Dɩ Jeju sʋʋraa ayɩ: Ado na-n yɩ nɔ kpaa thɩ̃ɛsɔ na ma kʋ thɩ̃ɛsɔa', na-n pɛr haar kpɩɩraka'. 49 Dɩ fãgadaarɩ thɔ̃daar kɔ̃tɩ̃ɩle sʋʋraa: Kɔ̃tɩn, ɩna ɓo sɩ ɩ̃ bɩsã na ɓɔr na pa'. 50 Dɩ Jeju sʋʋraa: Kɔna, afɩ bikuun na khə'. Dɩ kuunile pɛrɛ thɩmɩɩrɩle Jeju sʋʋraanɩ haar, a gba jal da-n kɔ̃. 51 Dɩ mɔ̃ a 'lini gba hʋɛ pɩ da-n kɔ̃, ɔɔ thɔ̃dara caanʋʋnɛ hʋɛra a sʋʋraa: Afɩ bɩsã kpɛɛrɛ. 52 Dɩ bule wi: Ʋmɔ̃ bɔra gɩ kɔɔ baaraanɩ? Dɩ wɩ sʋʋraa: De gɩ wire n ganɩ gbe, gɛr tomɩ kporre ɩɩraa. 53 Dɩ le thɩrɛ jɩ dɩ ɔbɔɔkɛra Jeju kɔɔ sʋʋraanɩ ayɩ, ɔɔ bikuun kpɛɛrɛ wa bɔɔlera gɩ, dɩ ɔr na ɔɔ cɔdara fɛʋ pɛr haar. 54 Gɛr dʋɔn balanyɔ nɔ kpaa thɩ̃ɛɛkɛ Jeju cʋʋnɩ wo, ɔbɔɔkɛ a thenɩ Jude a kɛr bir Galile.

5

1 A gele pɩ Juifisɔ kɔɔ hananɛ fɛtɩ Jerujalɛm, dɩ Jeju jal. 2 Dɩɩraale yɔ hulẽ paar hale a wɔrɔna Bana lookɛ wɩ-n wenɩ na ebirə thɩmɩɩr Bɛtɛsɩda, dɩ paar yemɔɩɩkɛ hɔnɩ jɛ̃bɛrɛ̃ kɔɔ harɔrɛ. 3 Dɩ paarɩkɛ hɔnɩ jɛ̃bɛrɛ̃ɛle khodara jɔɔ n kɔɔ phɩnɛ le, yarasɔ, nɛ kʋɛdarasɔ, gbãgbarasɔ, kɛ n tɔɔnɩ le dɩ wa-n pɩɛr yɔ tutugore, 4 gɩdonɩ Kɔ̃tɩnɩ thɔ̃thɔ̃daar thu n gbune dɩkhãa bɔɔ yɔ hulẽ paarɩle da-n tutugo nyʋɔn. Dɩ khodaarɩkɛ n kɔɔ gbunoni caca ɔbɔɔkɛ nyʋɔn n tutugoni, ado ɔɔ kho ha mɔnakɛ sɩ gɩ-n kpɛɛrɛ. 5 Dɩ kũu bɩɛl kɔɔ hale dɩ khoo fʋʋ dɩ cʋʋna yɛna kpelẽ yʋɔr makõther. 6 Dɩ ɔbɔɔkɛ Jeju yɩɩnɩ dɩ phɩ̃, a jɩrɛ dɩ khoo kɔɔ fʋʋrɛ a maan kɛkɛkɛ, sɩ a buleele ayɩ: Fɩ-n ƴaalɛ fɩ kpɛɛ khoora ya? 7 Dɩ khodaarra birsee: Kɔ̃tɩn, ma hana tibilikɛ na gbaan mɩnɩ na thɩɩn ka nyʋɔn n tutugonə', gɩdonɩ ɔbɔɔkɛ ma-n jalnɩ tɩɩ kpɩɩ n kɔɔ kʋʋl mɛr ƴɩɛ dɩ gbũ. 8 Dɩ Jeju sʋʋraa: Ɩrɛ gba afɩ jɔ̃ a kɔna. 9 Dɩ dapaara kuunile kpɛɛ a ɩɩr gba ɔɔ jɔ̃ a jal da-n kɔ̃. Sɩ hɩɩr wire wireele kɔɔ do. 10 Dɩ Juifisɔ kɔɔ bulele kuunile kpɛɛnɛnɩ: Fɩ jɩrɛ dɩɩ do hɩɩr wire gɩ, dɩ fa hana hʋɛ na heen afɩ jɔ̃a'. 11 Dɩ birse wi: Ʋrɛɛkɛ kpɛɛnɛ mɩnɩ ɔr sɔ mar ayɩ, ɩ̃ gba ɩ̃ jɔ̃ a kɔna. 12 Dɩ wɩ bulee: Amɛ wer dɔ kuunilera sɔ farnɩ fɩ gba afɩ jɔna a jala? 13 Sɩ kuunile khoo kpɛɛnɩ na kɔɔ jɩ ntɛ kpɛɛnɛɛna', gɩdonɩ Jeju lʋʋn tibil jɔraale kɔɔ hanɩ paarɩle. 14 Dɩ a gele pɩ, Jeju yɩɩ Thãgba fʋɔr cɔ kɔ̃tɩɩna a sʋʋraa: Fɩ jɩrɛ fɩ kpɛɛrɛ gɩrɛ. Fa-n bir cʋʋ sopugo dɩ dɩkhaa puukɛ jɔnɩ gɩrɛ n bir gɩ dã fɩ bã. 15 Dɩ kuunile jaal a so Juifisɔra: Jeju gɩɩkɛ kɔɔ kpɛɛnɛ mɩnɩ. 16 Gɛr hɩna waa dɩ Juifisɔ ma dɩ wa-n kpoo Jejura, gɩdonɩ hɩɩr wire a kɔɔ cʋʋ thɩ̃ɛsɔɔle. 17 Sɩ Jeju so warɛ: Ɩ̃ Thɩ n dor thɔma a dana nɛnɛ̃kɛ, dɩ mɛrɛ dakha na-n do oti. 18 Sɩ mɔ̃ a sonɩ thale waa, gɛr Juifisɔ bir dɩ wa-n jɩɩ ƴaal wɩ kʋʋ, gɩdonɩ ga do hɩɩr wireele a cʋʋnɩ thɔma dɔ kɩrʋ dɩbara ga, sɩ gɩdonɩ a sor ayɩ, Thãgba dɔ ɩnɩ Thɩ bɩnɔ aa, ɩnɩ ha pa na Thãgba bɩɛlla gɩ. 19 Sɩ Jeju birse wer: Sobɔr mɩ so nar gel, ga do mɛr Bikuun hana punone dɩ ma-n cʋʋna thɩ̃ bɩɛllakɛ ɩ̃bara ga. Gɩrɛ mɩ-n yɩnɩ Thɩrɛ dɩ cʋʋna, gɛr mɩ-n cʋʋ dɩbara. Gɩdonɩ gɩrɛ fɛʋʋkɛ Thɩrɛ n cʋʋnɩ, gɛr mɛr Bikuun n cʋʋ oti. 20 Gɩdonɩ Thɩrɛ n nar mɛr Bikuun dɩ nɩ mar gɩrɛ fɛʋʋkɛ ɔr thɛthɛ n cʋʋnɩ. Sɩ a na nɩ marɛ thɔ̃ kɔ̃tɩna dɩ ma cʋʋ dɩ ga jɔ gɩrɛ wo, dɩ mɛ̃ nʋɔ na kpaa nɩ dɩphã waa. 21 Gɩdonɩ mɔ̃ Thɩrɛ n ɩɩrnɩ khe khirera dɩ ha wɩ yire, mɛ̃ mɛr Bikuun na 'laa yire na ha ʋrɛɛkɛ mɩ-n pɛrnɩ haar ɩ̃ ha. 22 Thɩrɛ na do tɩbɩlaa Kɩɩldaara', sɩ mɛr Bikuun a ha punone fɛʋ ɩ̃ dɔ tɩbɩlaa Kɩɩldaar, 23 dɩ mɛ̃ tɩbɩla fɛʋ na cʋ mɛr Bikuun, mɔ̃kɛ wɩ-n cʋnɩ Thɩrɛ. Ʋrɛɛkɛ na-n cʋɔnnɩ mɛr Bikuuna', aa-n cʋ dakha Thɩrɛɛkɛ thɔna mɩna'. 24 Sobɔr mɩ so nar gel, ʋrɛɛkɛ n pɛnɩ ɩ̃ thɩmɩɩ nũu dɩ pɛrna haar ʋrɛraakɛ thɔna mɩnɩ, a hananɛ yire khorr. A na 'lɛ so heena', sɩ a ther khirrə a lõ yirera. 25 Sobɔr mɩ so nar gel, bɔɔ n daan dɩ gɩ 'lire daannakɛ pɩ, kɛ khe na nɩnɩ mɛr Thãgbaa Bikuuni nɔ, dɩ wɩrɛɛkɛ na nɩɛnɛnɩ na bire na hana yire. 26 Gɩdonɩ mɔ̃kɛ Thɩrɛɛ thɛthɛ donɩ Yi hɩ̃daar, mɛ̃ dakha a ha mɛr Bikuun punone dɩ ɩ̃ do Yi hɩ̃daar. 27 A har mɛr Bikuun hʋɛ dɩ ma do tɩbɩlaa Kɩɩldaar dakha, gɩdonɩ tibili Bikuun mɩ do. 28 Na-n do nʋɔ n kpaa nɩ gelela ga, gɩdonɩ bɔɔ n daan dɩ khe fɛʋʋkɛ hanɩ kaʋ na nɩrɛ ɩ̃ nɔ a na ɩɩr na the. 29 Wɩrɛɛkɛ kɔɔ cʋɛnɩ bɔɔ na ɩɩrɛ na the khirera na 'lɛ yire khorr, sɩ wɩrɛɛkɛ kɔɔ cʋɛnɩ puure na ɩɩrɛ na the khirera a na 'lɛ so heene. 30 Mɛrɛɛ thɛthɛ na hana punone a na cʋʋna thɩ̃ bɩɛllakɛ ɩ̃bara ga. Mɔ̃ mɩ nɩɛnɩ Thɩrɛɛ nɔra, mɛ̃ mɩ-n kɩɩlna tɩbɩla, dɩ ɩ̃ kɩɩl sarrɛ gɩdonɩ ga do ɩ̃ thɛthɛɛ tuur mɩ-n cʋa', sɩ ʋrɛɛkɛ thɔna mɩnɩɩ tuur mɩ-n cʋʋ. 31 Ado mɛr mɩa sobɔ so jɩɩrɩkɛ dɩ ma-n pɛ ɩ̃barara, ɩ̃ sobɔ so jɩ na do sobɔra'. 32 Sɩ ʋkha hale kɛ mɩanɩ sobɔ so jɩɩr a pɛ mɛrɛra, dɩ mɩ jɩrɛ dɩ ɔɔ sobɔ so jɩ thɩmɩɩkɛ a mɩɩnɩ a pɛ mɛrɛra dor sobɔr. 33 Nɛrɛ, nɩ kɔɔ thʋɔn tɩbɩla Jãa pa dɩ mɩɩ sobɔ so jɩɩr da-n pɛ sobɔrra. 34 Sɩ mɛrɛ, ga do tibili sobɔ so jɩ thɩmɩɩ mɩ-n ƴaala', sɩ mɩ sor gelela nɩ 'lɛ taarɛ. 35 Jã kɔɔ hʋrɛ lãphãakɛ n hɩrɛnɛnɩ, dɩ nɩ kɔɔ ture dɩ na-n kãka bɔɔ gbe ɔɔ hɩrɛra. 36 Sɩ mɛrɛ mɩ hananɛ sobɔ so jɩɩrɩkɛ kɔ̃tɩnanɩ a jɔ Jãada, gɩdonɩ thɔmaakɛ Thɩrɛ ha mɩnɩ ɩ̃ cʋɛ dɩ ma-n cʋʋ, gɛr n nɛna sobɔ so jɩɩr mɛrɛra dɩ Thɩrɛ thɔna mɩ. 37 Dɩ Thɩrɛɛkɛ kɔɔ thɔna mɩnɩ,.ɔɔ thɛthɛ n mɩa sobɔ so jɩɩr mɛrɛra. Na kɔɔ nɩ ɔɔ nɔ kpɩɩraka', dɩ na kɔɔ yɩ dakha ɔɔ ƴɛbi kpɩɩa'. 38 Dɩ ɔɔ so na too nɛrɛra ga, gɩdonɩ na-n pɛ ʋrɛɛkɛ a thɔnɩ haara'. 39 Nɩ-n hɩɩnɛ Thãgbaa sɛbɛ dɩ na-n kpãkpaanɔ, gɩdonɩ nɩ-n kpɩɛrɛ le na 'lɛ yire khorr, dɩ gɛr thɛthɛra n mɩa sobɔ so jɩ thɩmɩɩr mɛrɛra. 40 Sɩrakɛ na-n ƴaal nɩ ɩ̃ mar nɩ jɩɩ 'lɛ yirə'. 41 Ga do tɩbɩlala mɩ-n ƴaal ɩ̃ i dʋba'. 42 Sɩ mɩ jɩ nɛr: Na-n na Thãgba na haara'. 43 Ɩ̃ Thɩɩ i mɩ ɩna sɩ na-n tee ma', sɩ a tɩɩ kpɩɩ ka gba ɔɔ thɛthɛɛ dɩbara i a ɩna, ɔr nɩ-n ka tee. 44 Mɔ̃ na puno na pɛr haar nɛrɛɛkɛ n ƴaalɛnɩ i dʋbɩrɛɛkɛ n thɛnɩ nɛrɛ fɛʋ bɩɛlbɩɛlɩ pa, sɩ dɩ nɩ ka bo na-n ƴaal i dʋbɩrɛɛkɛ thɛnɩ Thãgbaa pa dɩbara ga. 45 Na-n kpɩɛr dɩ mɛr na pɛ nar sor Thɩrɛɛ ƴɛra ga. Sɩ Mʋɩjɩɩ thɛthɛɛkɛra nɩ hananɔnɩ nũ pɛrɛ, ɔr na pɛ nar sor. 46 Ado nɩ kɔɔ pɛr Mʋɩjɩ haar gel, na kɔɔ pɛ mɛr haar dakha gɩdonɩ ɩ̃da a kɔɔ khere. 47 Sɩ ado na-n pɛr haar gɩrɛ a kherena', mɔ̃ na fʋ sɩ na pɛr ɩ thɩmɩɩ haar?

6

1 A gele pɩ Jeju jaal Galile mɩɩr nɔ iiro, kɛ wɩ-n wenɩ dakha Tɩbɛrɩadɩ mɩɩr nɔɔ. 2 Dɩ tɩbɩla jɔɔ kpaaraarɛ, gɩdonɩ wɩ yɩrɛ nɔ kpaa thɩ̃ɛsɔɔkɛ a-n cʋʋnɩ khodarara. 3 Dɩ Jeju jʋʋn gɔ̃gʋɔna a too le nakha ɔɔ kpãkpãadara. 4 Sɩ Pakɩɩkɛ dɔnɩ Juifisɔɔ fɛtɩ kɔɔ wɔrɔnɛ. 5 Dɩ Jeju na-n hɩɩn a yɩ tibil jɔ dɩ wa-n pʋɔraa, dɩ bule Filipi: Ka sa yɩ dɩkɔ na the na ha tɩbɩla fɛʋʋkɛ? 6 Sɩ a buleele thale a hɩɩn a jɩ mɔ̃ Filipi na tuni, gɩdonɩ ɔr Jejuu thɛthɛ jɩrɛ gɩrɛɛkɛ a na cʋʋnɩ. 7 Dɩ Filipi birsee: Ado sɩ gbarakɛ wire taanyɔ thɔ̃ lɩmɩnɛɛ war a thena buru fɩɩfɩɩ sa tɩnɛ wɩ, sɩrakɛ ga taa wɩ bʋɔa'. 8 Dɩ ɔɔ kpãkpãadaar bɩɛlɩkɛ wɩ-n wenɩ Ãdireekɛ dɔnɩ Sɩmɔ̃ Pɩɛrɩ õkuun sʋʋraa: 9 Kũubir hakɛ na buru yemɔɩɩkɛ dɔnɩ bɔdaardaa na thʋma yenyɔ, sɩ anye gɩrɛ na cʋʋ tibil jɔ thakɛ tə̃tə̃tə̃? 10 Dɩ Jeju so: Nɩ cʋɛ tɩbɩlaalera wɩ too; sɩ hʋɔn kɔɔ jɔrɛ dapaale. Dɩ mɛ̃ wɩ too, sɩ wɩ kɔɔ daan kona gbɩlanɩ yemɔɩ. 11 Dɩ Jeju gba buruulera. Ɔbɔɔkɛ a kɔɔ fʋɔrnɩ Thãgba pɛr pɩ, a tɩnɛnɛ welela tɔɔnɩ, dɩ mɛ̃ a tɩnɛ wɩ dakha thʋma mɔ̃ wɩ-n ƴaalnɩ. 12 Dɩ ɔbɔɔkɛ wɩ khonɩ fɛʋ a hi phi, Jeju sor ɔɔ kpãkpãadarara: Nɩ ule dakuruukɛ nɩ tɩnɛnɩ sa sɩ na-n faa gɩ kʋɛa'. 13 Dɩ wɩ uule a hi kpona yʋɔr yenyɔ bɔdaar buru yemɔɩɩlera wɩ tɩnɛ wɩnɩ, dɩ wɩ kho a hi sɩ dɩɩ sɩ. 14 Tɩbɩlaakɛ yɛnɩ nɔ kpaa thɩ̃ɛɛkɛ Jeju cʋʋnɩ, wɩ sor: Sobɔr gɩ, ɔr dɔ Thãgbaa bobonɩlera, kɛ ɩnanɩ thɩɩra. 15 Dɩ Jejn jɩrɛ dɩɩ do wa pɔr na tii na fãga, wɩ pɛr a do fãgadaar; gɛr gɩ dɩ bir faa wɩ wo sa ɩɩr dɩbara a jal gɔ̃gʋɔna. 16 Ɔbɔɔkɛ dɩɩ birəni, Jejuu kpãkpãadara gbune mɩɩr nʋɔra, 17 a lõ gboroona a phɛl wa-n jal Kapɛrnayʋm khʋra. Sɩ dɩɩ do dɩɩ 'lire tɩɩn sɩ Jeju na caan wɩ pa'. 18 Dɩ jɩɛ kɔɔ ɩɩrɛ na fãga dɩ nyʋɔn na-n ubiri. 19 Sɩ wɩ kɔɔ phɛllɛ a dana kilə yemɔɩ agɩbo maadõsɔ, sɩ na jɩ a yɩ Jeju dɩ ɩɩr nyʋɔnna ƴũ da-n pɔ a wɔrɔ̃ gborõo, dɩ maar fʋlɛ wɩ. 20 Sɩ Jeju so war: Mɛr gɩ, na-n do maar n fʋ na'. 21 Dɩ wɩ kɔɔ ƴaalɛla a lona gboroona, sɩ dɩɩ do dapaara gborõo thʋrɛ ka wɩ-n jalnɩ. 22 A dɩɩ wɩl tɩbɩlaakɛ kɔɔ sɛnɩ gɩ̃ iiro kɔɔ yɩɛrɛ dɩ gborõ bɩɛl sɛ le dɩbara, dɩ Jeju na kɔɔ lõ gboroonaale na ɔɔ kpãkpãadara ga, sɩ kpãkpãadara dɩbara kɔɔ jala. 23 Sɩ yɛ̃ gborõsɔɔkɛ kɔɔ ther Tɩbɛrɩadɩ a pɔ jɩɩl khunə, ka Kɔ̃tɩn kɔɔ fuɔrnɩ Tbagba a pɛ burura sɩ dɩ wɩ kho. 24 Ɔbɔɔkɛ tibil jɔɔle yɩɛnɩ dɩɩ do Jeju na hale dɩ ɔɔ kpãkpãadara wa', wɩ kɔɔ luun gborõosɔraale dɩ wa-n jal Kapɛrnayʋm Jejuu ƴaal pa. 25 Dɩ ɔbɔɔkɛ tibil jɔɔle kɔɔ danɩ gɩ̃ mɩɩr nɔ iiro a yɩ Jeju, wɩ buleele: Dɩɩrdaar ya, ʋmɔ̃ bɔɔ fɩ dã kɩɛr? 26 Dɩ Jeju birse wi: Sobɔr mɩ so nar gel, dɩkɔɔkɛ nɩ khonɩ a hi gɛr nɩ-n ƴaal mar gɩrɛ wer, ga do nɔ kpaa thɩ̃ɛsɔɔkɛ nɩ-n yɩnɩ gɛrra ga. 27 Na-n do thɔma dɩkorraakɛ n kʋɛana', sɩ na-n dɔ thɔma dɩkorraakɛ na punoneni a na 'laa yire khorr, dɩ mɛr tibili Bikuun na hana nɩ dɩko caalera, gɩdonɩ Thãgba Thɩrɛ ha mɛr ɔɔ puno. 28 Dɩ mɛ̃ wɩ bulee: Dɩ anye sa cʋʋ gɩrɛ kper gɩ do gɛr dɔ thɔmaakɛ Thãgba n ƴaalnɩ? 29 Dɩ Jeju so war: Thɔmaakɛ Thãgba n ƴaal narnɩ dʋɔn nɩ pɩɛr ʋrɛɛkɛ a thɔnɩ haar. 30 Dɩ wɩ bulee: Anyee nɔ kpaa thɩ̃ ca fɩ cʋʋ dɩ sɩ yɩɛ a na pɛ fɩ haar? Anye dɔ thɔmaakɛ fɩ-n cʋʋnɩ? 31 Asɩ mama thɩ kɔ̃tɩ̃sɔ kɔɔ khor maan bəənnə, mɔ̃kɛ gɩ kherenɩ Thãgbaa sɛbɛra ayɩ: “A kɔɔ ha wɛr buruukɛ thɛnɩ ƴũ dɩ wɩ kho.” 32 Dɩ Jeju so war: Sobɔr mɩ so nar gel, ga do Mʋɩjɩ kɔɔ hana nɩ buruukɛ kɔɔ thɛnɩ Thãgbaa dʋɔa', sɩ ɩ̃ Thɩ n hana nɩ buru bɔɔkɛ thɛnɩ Thãgbaa dʋɔ. 33 Gɩdonɩ buruukɛ Thãgba 'laanɩ dɔ ʋrɛ thɛnɩ Thãgbaa dʋɔ, a gbũ da-n 'laa yire tɩbɩlala fɛʋ thɩɩra. 34 Dɩ wɩ sʋʋraa: Kɔ̃tɩn, dɩ na hana sɩ ga buru caale wire wire. 35 Dɩ Jeju so war: Mɛr dʋɔn buruukɛ n 'laanɛnɩ yire; ʋrɛɛkɛ n ɩna marnɩ kɔmɛr na fʋʋ yuuə', dɩ ʋrɛɛkɛ pɛ mɩnɩ haar yɔlkhaa na fʋʋ kpɩɩ bã. 36 Sɩ mɩ kɔɔ so narɛ ayɩ: Nɩ kɔɔ yɩ mɛr sɩ na-n pɛ haara'. 37 Wɩrɛ fɛʋʋkɛ Thɩrɛ n ha mɩnɩ na-n ɩ̃ marɛ, dɩ ma bo ʋrɛ n ɩna marnɩ na faa kpɩɩraka'. 38 Gɩdonɩ mɩ ther Thãgbaa dʋɔ a gbũ thɩɩra, ga do mɩ ɩnɛ ɩ̃ cʋʋ ɩ̃ tuurə', sɩ mɩ ɩnɛ ɩ̃ eʋʋ ʋrɛɛkɛ thɔna mɩnɩɩ tuur. 39 Dɩ nɩ hɩnɛ gɩrɛ dɔnɩ ʋrɛɛkɛ thɔna mɩnɩɩ tuurrə dʋɔn: Ma-n faa wɩrɛ fɛʋʋkɛ a ha mɩnɩ bɩɛl n buə', sɩ ɩ̃ cʋɛ wɩ wɩ ɩɩr wɩ the khirera pɩpɩɩ wire. 40 Nɩ yɛ gɩrɛ dɔnɩ Thɩrɛɛ tuur wo: Gɛr dʋɔn tibil wo tibilikɛ n yɛnɩ Bikuun dɩ pɩɛ haar, a-n hananɛ yire khorr, dɩ ma cʋgʋʋrɛ dɩ na ɩɩr na the khirera pɩpɩɩ wire. 41 Sɩ Juifisɔ mar dɩ wa-n hũhuun gɩrɛraakɛ Jeju sonɩ ayɩ, ɩnɛr dʋɔn buruukɛ thɛnɩ Thãgbaa dʋɔ a gbũ. 42 Dɩ wɩ so: Jeju, ga do Jõjɛfɩɩ bikuun a doaa? Sɩ jɩrɛ ɔɔ thɩ na ɔɔ nɩ, sɩ mɔ̃ gɩ fʋ sɩ dɩ so ayɩ, Thãgbaa dʋɔ ɩnɩ the a gbũ? 43 Dɩ Jeju so war: Nɩ sɛro hũhuuneekɛra nɩ-n hũhuunni kha. 44 Tibil bɩɛl na hale na puno na ɩ̃ mar saagado Thɩrɛɛkɛ thɔna mɩnɩ halaa gaaga'. Sɩ ma cʋgʋʋrɛ dɩ a na the khirera pɩpɩɩ wirera. 45 Thãgbaa bobona kɔɔ khera thɩmɩɩrɩkɛ ayɩ: “Thãgba na dɩrɛ wɩ fɛʋ.” Tibil wo tibilikɛ n pɛnɩ Thɩrɛ nũu da-n 'lɛna ɔɔ dɩɩr n ɩ̃ marɛ. 46 Ga do mɩ sonɩ thale waa mɩ yɩ tibil kɔɔ yɩrɛ Thɩra', ʋrɛ dɩbara thɛnɩ Thãgbaa pa, ɔr yɛ Thɩrɛ. 47 Sobɔr mɩ so nar gel, ʋrɛɛkɛ pɛ mɩnɩ haar, a hananɛ yire khorr. 48 Mɛr dʋɔn buruukɛ n 'laanɛnɩ yire. 49 Anɩ mama thɩ kɔ̃tɩ̃sɔ kɔɔ khor maan bəənnə sɩ wɩ khiire. 50 Sɩ buruukɛ thɛnɩ Thãgbaa dʋɔ a gbũ dʋɔn buruukɛ tibil na khonɩ a na khi kpɩɩa'. 51 Mɛr dʋɔn buruukɛ dɔnɩ yireekɛ thɛnɩ Thãgbaa dʋɔ a gbũ. Ado tibil kho buru caakɛra, a na hananɛ yire khorr; dɩ buruukɛra ma 'laanɩ ɩ̃ tomɩ gɩɩkɛ ma 'laanɩ, dɩ tɩbɩla fɛʋ thɩɩra na 'lɛrɔ yire. 52 Dɩ Juifisɔ kɔɔ ɩɩrnanɛ thɩ̃ banaa awɩ ha dɩ wa-n so: Mɔ̃ kuunikɛ na puno na ha sɩ ɔɔ tomɩ dɩ sa kho? 53 Dɩ Jeju so war: Sobɔr mɩ so nar gel, ado na kho mɛr tibili Bikuuni toma', dɩ a na yɔ mɛr tibili Bikuuni tɔmã', nɛrɛɛ thɛthɛ na puno na hana yire anɩbara ga. 54 Ʋrɛɛkɛ n khɔnɩ ɩ̃ tomɩ da-n yɔna ɩ̃ tɔmɩ̃, a hananɛ yire khorr, dɩ ma ɩɩrʋʋrɛ khirera pɩpɩɩ wire. 55 Gɩdonɩ ɩ̃ tomɩ dʋɔn dɩko bɔ gel, dɩ ɩ̃ tɔmɩ̃ dʋɔn thɩ̃ yɔna bɔ gel. 56 Ʋrɛɛkɛ n khɔnɩ ɩ̃ tomɩ da-n yɔna ɩ̃ tɔmɩ̃ n toore mɛrɛra, dɩ ɩ̃ haaraa dakha. 57 Mɔ̃kɛ Thɩrɛɛkɛ thɔna mɩnɩ dɔnɩ yidaar, dɩɩ do dakha yireekɛ mɩ hananɩ Thɩrɛɛ pa gɩ the, mɛ̃ dakha ʋrɛɛkɛ na-n khɔ mɩnɩ na hana yireekɛ na thɛnɩ mɛrɛra. 58 Nɩ yɛ buruukɛ thɛnɩ Thãgbaa dʋɔ a gbũ, ga ho gɩrɛ anɩ mama thɩ kɔ̃tɩ̃sɔ kɔɔ khonɩ sa khiirə'. Ʋrɛɛkɛ na-n khɔnɩ buruukɛ a na hananɛ yire khorr. 59 Ɔbɔɔkɛ Jeju n dɩɩrnɩ tɩbɩla Kapɛrnayʋm Juifisɔɔ Thãgba fʋɔr cɔra, gɛr a mɩɩrɔ thɩmɩɩrɩkɛ. 60 Ɔbɔɔkɛ tɩbɩla kɔɔ pɛnɩ Jeju nũu pɩ, ɔɔ kpãkpãadara jɔɔjɔɔ sor aa: Thɩmɩɩ ca gɩrɛ khɩɩrɛ kpɛ. Amɛ na punone na pɛ nũu? 61 Mɔ̃ Jeju jɩnɩ dɩ ɔɔ kpãkpãadara n hũhuune kha gelelala, gɛr gɩ dɩ bule wi: Gelela do narɛ nɛ baradaa ya? 62 Dɩ anye na so dɩphã, ado na yɩ mɛr tibili Bikuun dɩ ma jʋʋnna ka mɩ kɔɔ hanɩ mamara? 63 Thu Phuu n 'laanɛ yire, tibil na-n puno gele dɩ cʋa'. Thɩmɩɩrɩkɛ mɩ kɔɔ mɩɩ nɩnɩ, Thu Phuudaa gɩ dɩ ga-n 'laa yire. 64 Sɩ dɩ ɩkhasɔ nɛrɛra na-n pɛr haara'. Gɩdonɩ Jeju kɔɔ mãa jɩrɛ kɛkɛkɛrakɛ wɩrɛɛkɛ na-n pɩɛrnɩ haara', na ʋrɛɛkɛ na lirenaanɩ. 65 Sɩ a bire so wo: Gɛr gɩ mɩ kɔɔ so narɛ ayɩ: Tibil bɩɛl na puno na ɩ̃ mar saagado Thãgba hana ntɛ hʋɛaa ga. 66 A fʋna ɔbɔɔlera waa ɔɔ kpãkpãadara bərəəm kɛrrɛ bir sa fagʋʋ, wa-n kpaaraa bã. 67 Dɩ Jeju bule ɔɔ kpãkpãadara yʋɔr yenyɔ ayɩ: Sɩ nɛrɛ dakha na-n ƴaal nɩ jala ya? 68 Dɩ Sɩmɔ̃ Pɩɛr birsee: Kɔ̃tɩn, amɛra sa jal? Fɛr hɩna thɩmɩɩrɩkɛ n 'laanɛnɩ yire khorr. 69 Dɩ sɛrɛ, dɩ sɩ pɛr haar nɛnɛ̃ a jɩ dɩɩ do fɛr dʋɔn Tɩɩ phuukɛ thɛnɩ Thãgbaa pa. 70 Dɩ Jeju birse wi: Ga do mɛr kɔɔ phire nɛr yʋɔr yenyɔaa? Sɩrakɛ tibil bɩɛl nɛrɛra dor kɔ̃tɛɛbuu. 71 Judasɩɩkɛ dɔnɩ Sɩmɔ̃ɔ bikuun, kɛ thɛnɩ Karɩyɔtɩ a so. Gɩdonɩ Judasɩ dorrakɛ tibil bɩɛl kpãkpãadara yʋɔr yenyɔra, sɩɩ do ɔr na lirena Jeju.

7

1 A gele pɩ Jeju n kɔɔ kpaarɛ Galile; aa kɔɔ ƴaal a kpaar Judea', gɩdonɩ Juifisɔ n ƴaalɛ hʋɛ wɩ kʋʋ. 2 Mɔ̃kɛ Juifisɔɔ fɛtɩɩkɛ wɩ-n wenɩ Wa fɛtɩ n danɩ, 3 Jejuu õkũu bɩnɔsɔ sʋʋraarɛ aa: Thɛ kɩɛr a jala Jude, dɩ mɛ̃ afɩ kpãkpãadara na yɩ dakha thɔmaakɛ fɩ-n cʋʋnɩ. 4 Ado tibil ƴaal wɩ jɩɛnɛɛ, aa-n ker gɩrɛɛkɛ a-n cʋʋna'. Ado fɩ-n cʋʋrɛ thɔmaakɛ gel, cʋɛ tɩbɩla fɛʋ n yɩ fɩ. 5 Gɩdonɩ ɔɔ õkũu bɩnɔsɔ dakharakɛ na-n pɩɛ haara'. 6 Dɩ Jeju so war: Ɩ̃ bɔ na dã pa', sɩ ne wer, anɩ bɔ n daan bɔɔ fɛʋ. 7 Tɩbɩla thɩɩra na puno na laar na', sɩ mɛr wɩ-n laar gɩdonɩ easɩ mer n mɩɩ dɩ ɩ̃ yɩ, awɩ thɔ̃ puurore ka. 8 Nɩ jala fɛtɩraale anɩ ha. Me wer ma jal ga fɛtɩraala', gɩdonɩ ɩ̃ bɔ na jɩɩ dã pa'. 9 Ɔbɔɔkɛ a so warnɩ gele pɩ, a toore Galile. 10 Ɔbɔɔkɛ Jejuu õkũu bɩnɔsɔ kɔɔ jalnɩ fɛtɩraale pɩ, a kpaanɛ dakha, sɩ a wolone gɩdonɩ aa ƴaal tɩbɩla n ja'. 11 Dɩ Juifisɔ na-n ƴaalʋʋ le fɛtɩraalera dɩ wa-n so: Ka kuunna ba ha ya fɛ? 12 Dɩ tibil jɔɔle n hũhuune kha ɔɔdara dɩ wɛ n yɩ: Tɩɩ bʋɔ gɩ; wɛ n yɩ: Kpei, a-n fɩɩlɛ tɩbɩla. 13 Sɩ tɩbɩla na-n cã dɩ wɩ mɩɩ ɔɔda ga, gɩdonɩ maar n fɔ wɩ Juifisɔra. 14 Mɔ̃ wɩ-n cʋʋnɩ fɛtɩ a ha thɩ̃thɩɩn, gɛr Jeju jaal Thãgba fʋɔr cɔ kɔ̃tɩɩna a ma da-n dɩɩr tɩbɩla thɩ̃ɛ. 15 Dɩ nʋɔ kpaa Juifisɔ dɩ wa-n so: Mɔ̃ kuunikɛ fʋ sa jɩ Thãgbaa sɛbɛ thakɛ, aa kɔɔ dɩɩrnɩ sɛba? 16 Dɩ Jeju birse wi: Dɩɩrɛɛkɛ mɩ-n dɩɩrnɩ tɩbɩla ga the ɩ̃ thɛthɛɛ pa ga, sɩ Thãgbaakɛ thɔna mɩnɩɩ pa gɩ the. 17 Ado tibil ƴaalɛ a cʋʋ Thãgbaa tuur, a na jɩrɛ ado dɩɩrɛɛkɛ mɩ-n dɩɩrnɩ tɩbɩla Thãgbaa pa gɩ the, agɩbo ɩ̃ thɛthɛɛ pa ɩ̃ thɩmɩɩ the. 18 Tibilikɛ n mɩanɩ thɩmɩaakɛ thɛnɩ ɔɔ thɛthɛɛ pa, ɔɔ thɛthɛɛ i a-n ƴaal, sɩ ʋrɛɛkɛ n ƴaalɛnɩ ʋrɛɛkɛ thɔnaanɩɩ i n dʋbarɔ, sobɔdaar a do, fɩl gõgolõ na haaraa ga. 19 Mʋɩjɩ na kɔɔ ha nɩ jɔfʋaa? Sɩ tibil bɩɛl anɩ thɩ̃thɩɩnnakɛ na kɔɔ nɩ gɩrɛ jɔfʋ sonɩ nũə'. Mɔ̃gɩdo dɩ na-n ƴaal hʋɛ nɩ kʋ mɩ? 20 Dɩ tibil jɔɔle birsee: Kɔ̃tɛɛbuu ha farɛ. Amɛ n ƴaalɛ fɩ yʋʋ? 21 Dɩ Jeju birse wer: Thɩ̃ bɩɛl dɩbara mɩ kɔɔ cʋʋ sɩ dɩ nʋɔ kpaa nɩ fɛʋ. 22 Mʋɩjɩ kɔɔ ha nɛr jɔfʋ nɩ kuro bɩsana khʋ̃ʋ, sɩrakɛ ga do Mʋɩjɩɩ thɛthɛɛ pa jɔfʋʋlera tha', sɩ anɩ mama thɩ kɔ̃tɩ̃sɔɔ pa gɩ the, dɩ nɩ-n kurre tibil khʋ̃ʋ hɩɩr wire. 23 Dɩ mɔ̃ nɩ-n kurni tibil khʋ̃ʋ hɩɩr wire dɩ Mʋɩjɩɩ jɔfʋ na-n kʋɛa', mɔ̃gɩdo dɩ nĩkhii n fʋ nɩ mɛrɛra gɩrɛraakɛ mɩ kpɛɛnɩ kũu bɩɛl khoo fɛʋ hɩɩr wire? 24 Na-n kɔɔ jɩ gɩ na yinə a 'laa na yɩ tibili da', sɩ nɩ dɔ gɩ hana hʋɛ sɩ na-n so. 25 Dɩ wɩ̃ Jerujalɛmdara n sor ayɩ: Ga do ɔr dɔ ʋrɛ wɩ-n kɔɔ ƴaalnɩna wɩ kʋaa? 26 Nɩ yɛ mɔ̃ a-n mɩɩnɩ dɩphã casɩ, sɩ wa-n cʋgʋʋ thɩ̃a'. Asɩ kɔ̃tɩ̃sɔ jɩrɛ gel dɩ ɔr dʋɔn Kirisiti bɛ? 27 Sɩ ado Kirisiti na ɩ̃, tibil na jɩ kana a na thena', sɩ ʋrɛ sɩ jɩrɛ ka a thenɩ. 28 Dɩ ɔbɔɔkɛ Jeju n dɩɩrnɩ tɩbɩla Thãgba fʋɔr cɔ kɔ̃tɩɩna, gɛr a huleno ayɩ: Nɩ jɩ mɛr, dɩ nɩ jɩrɛ dakha ka mɩ thenɩ. Sɩ nɩ jɛ, ga do mɛr jɛ gɩ dɩbara a ɩ̃a', sɩ ʋrɛɛkɛ thɔna mɩnɩ sobɔdaar gɩ sɩ na jɩa'. 29 Sɩ mɛrɛ, mɩ jɩɩrɛ gɩdonɩ ɔɔ̃ pa mɩ the dɩ ɔr thɔna mɩ. 30 Dɩ le wɩ kɔɔ ƴaal wɩ fʋʋra, sɩ tibil na thaaraa nyɔ̃a', gɩdonɩ ɔɔ bɔ na kɔɔ dã pa'. 31 Sɩ jɔjʋɔ tibil jɔɔlee thɩ̃thɩɩn kɔɔ pɩɛrɛ haar, sɩ dɩ wa-n so: Ɔbɔɔkɛ Kirisiti na ɩnɩ, a na cʋʋrɛ nɔ kpaa thɩ̃ɛsɔ na jɔ kuunikɛ woo? 32 Dɩ jɔfʋ bʋ dʋdarasɔ kɔɔ nɩɛrɛ mɔ̃ tibil jɔ n hũhuunni Jejuu sora. Dɩ bonɩ jidaar kɔ̃tɩna na jɔfʋ bʋ dʋdara kɔɔ thʋɔn gardɛ wɩ fʋɔnɛɛ. 33 Dɩ Jeju so: Mɩ har kha na nɛrɛ wo gɩ dana bɔɔ gbe, sɩ ɩ̃ jal ʋrɛraakɛ thɔna mɩnɩ. 34 Na ƴaal mɛr sɩ na yɩ ma', dɩ ka ma hanɩ na puno na pɔa'. 35 Dɩ Juifisɔ na-n mɩɩ kha awɩ ha ayɩ: Kana a na jal dɩ sa puno na yɩa ya fɛ? Juifisɔraakɛ bɩ̃bɩlanɛnɩ a ha Gɩrɛkɩsɔɔ thɩ̃thɩɩn a na ba jal a na-n dɩɩr Gɩrɛkɩsɔ ya? 36 Anye dɔ thɩmɩɩrɩkɛɛ kɩr a sonɩ: Na ƴaal mɛr sɩ na yɩ ma', dɩ wo, na puno na pɔ ka mɩ hana'. 37 Fɛtɩɩ pɩpɩɩ wiikɛ dɔnɩ wi kɔ̃tɩ̃ɩ, dawiilera Jeju ɩɩr tɩbɩlaa ƴɛ thɩ̃thɩɩn a hulẽ ayɩ, ado yɔlkhaa fʋ tibil, a pɔ ɩnɛrɛra a yɔ. 38 Ʋrɛɛkɛ pɛ nɩnɩ haar, mɩɩr yɔ yire na celle ɔɔ bɩnɔ ga-n the mɔ̃kɛ Thãgbaa sɛbɛ sonɩ. 39 Thu Phuukɛ tɩbɩla na pɛrnɩ haar na 'lɛ, gɛr Jeju mɩɩ; gɩdonɩ Thãgba na kɔɔ 'laa Thu Phɩm pa', gɩdonɩ Jeju na kɔɔ bir jʋʋn ɔɔ Thɩɩ dʋɔ pa'. 40 Ɔbɔɔkɛ tibil ɩkha tibil jɔraale nɩnɩ ga thɩmɩɩsɔɔle pɩ, wɩ sor: Thãgbaa bobonɩlera kuunikɛ do waa gel. 41 Dɩ ɩkhasɔ so: Kirisiti gɩ; dɩ ɩkhasɔ n yɩ: Mɔ̃ ga fʋ sɩ dɩ Kirisiti na the Galile? 42 Thãgbaa sɛbɛ sor ayɩ: Davɩdɩɩ məllə Kirisiti na the Bɛtɩlɛhɛm dɩɩra, ka Davɩdɩ kɔɔ hanɩ. 43 Dɩ gɛr gɩ dɩ tibil jɔɔle kɔɔ lee kha Jejuu sora. 44 Dɩ ɩkhasɔ wɛrra kɔɔ ƴaalɛ wɩ fʋʋ, sɩ tibil bɩɛllakɛ na kɔɔ thaaraa nyɔ̃a'. 45 Dɩ gardɛsɔ kɛrrɛ bir bonɩ jidaar kɔ̃tɩna na jɔfʋ bʋ dʋdarasɔɔ pa, dɩ wɩ bule wi: Mɔ̃gɩdo dɩ na fʋʋ ɩna ga? 46 Dɩ gardɛsɔ birse wi: Tibil bɩɛl na kɔɔ mɩɩ thɩmɩɩr kpɩɩrakɛ kuuni khaakɛ pa'. 47 Dɩ jɔfʋ bʋ dʋdara bir bule wi: Dɩ nɛrɛ dakha, wɩ fɩɩl nɛr wo koe? 48 Asɩ kɔ̃tɩ̃sɔ, agɩbo jɔfʋ bʋ dʋdarasɔ bɩɛl ʋkha kɔɔ pɩɛrɛ haar ya? 49 Sɩ tibil jɔɔle na jɛnɩ Mʋɩjɩɩ jɔfʋa', wɛr dɔ tɩbɩlaakɛ wɩ sonɩ nʋɔ pɛ. 50 Nɩkɔdɛmɩkɛ dɔnɩ bɩɛl jɔfʋ bʋ dʋdarara hale, kɛ kɔɔ jalanɩ mamara a yɩ Jeju, a bule wer: 51 Ado asɩ jɔfʋra gɩ, hʋɛ hale dɩ sa heen tibil sor ɓo, sɩ sɩ pɩɩrɔ sɩ nɩɛ na asɩ nũ gɩrɛ a sonɩ sɩ jɩna gɩrɛ a cʋʋnɩ ya? 52 Dɩ wɩ birsee: Fɛrɛ dakha, Galile fɩ the ya? Jɩɛ 'lo Thãgbaa sɛbɛ a hɩnɛ, fa yɩɛ dɩ ga so kpɩɩrakɛ nayɩ: Thãgbaa bobon bɩɛllakɛ na the Galile dɩɩra ga. 53 Agɩpɩ wɛr fɛʋ bɩɛlbɩɛl bɩlanɛ a kɔ̃ awɩ cɔnanɔ.

8

1 Sɩ Jeju gba jal gɔ̃gʋɔnaakɛ hananɩ olɩvɩ thɩra. 2 A dɩɩ wɩl duuro phiphiphi, a kɛrrɛ bir Thãgba fʋɔr cɔ kɔ̃tɩɩna, dɩ tɩbɩla fɛʋ gbɛbɩ a pʋɔraa, dɩ too sa ma da-n dɩɩr wɩ. 3 Dɩ jɔfʋ dɩɩrdarasɔ na jɔfʋ bʋ dʋdarasɔ kpa khɛrɩkɛ wɩ fʋnɩ dɩ phɩna kuun a pɔna. Dɩ wɩ cʋgʋʋrɛ dɩ too tɩbɩla fɛʋʋ ƴɛra, 4 sɩ dɩ wɩ so Jejura: Dɩɩrdaar, kuun khɛrɩkɛ phɩna dɩ wɩ fʋʋ. 5 Mʋɩjɩɩ jɔfʋra gɩ so sarɛ sɩ dʋrɛ khɛr thakɛ na bokana a kɔ. Sɩ ado fɛrra gɩ, mɔ̃ fɩ-n so? 6 Sɩ wɩ sor thale a benaa bɩnɛ wa-n hɩɩn, gɩdonɩ hʋɛ wɩ-n ƴaal wɩ pɩɛraa sor. Sɩ Jeju gʋɛrɛ da-n khere kherere thɩɩra na nyɔ̃bire. 7 Sɩ mɔ̃ wɩ bonɩ dɩ wa-n bulee, Jeju gbaar ƴɩɛ ƴũ sa so war: Ntɛɛkɛ na kɔɔ cʋɛnɩ sopugo kpɩɩrakɛ nɛrɛra ga n dɔ cacadaar a dʋɔ na bokaar. 8 Sɩ a bire a gʋɛ wo da-n khere kherere thɩɩra. 9 Dɩ ɔbɔɔkɛ wɩ nɩɛnɩ thɩmɩɩ caale, wɩ mar dɩ wa-n thɩɩr bɩɛlbɩɛl, kɔ̃tɩnasɔ kɔɔ ɩrɛ ɓo dɩ pɩpɩra na-n kpaan. Agɩpɩ Jeju sɩ dɩbara na khɛrɩle dɩ jɩɩl ɔɔ ƴɛra. 10 Dɩ Jeju bir gba ƴɩɛ ƴũ sa bulee: Khɛr ya, dɩ ka afɩ so pɛdarasɔra ha? Tibil bɩɛl na kɔɔ heen fɩ soraa? 11 Dɩ khɛr birsee: Kpei Kɔ̃tɩn. Dɩ Jeju sʋʋraa: Dɩ mɛrɛ dakha, ma heen fɩ sora'. Jala kɔna, sɩ a fʋna nĩ fa-n bir cʋʋ sopugo kpɩɩ bã. 12 Jeju bire mɩɩna wɩ wo ayɩ: Mɛr dʋɔn dahɩrɛ tɩbɩlala thɩɩra. Ʋrɛɛkɛ n kpaan marnɩ a na ɩɩr dabirəra kpɩɩraka', sɩ a na hananɛ dahɩrɛɛkɛ dɔnɩ yireeda. 13 Dɩ liirrə jɔfʋ bʋ dʋdarasɔ sʋʋraa: Fɩ-n mɩɩrɛ afɩ sobɔ so jɩ thɩmɩɩ dɩ fa-n pɛ afɩbara, afɩ so jɩ thɩmɩɩ na do sobɔra'. 14 Dɩ Jeju so war: Ado ma mɩɩrakɛ sobɔ so jɩ thɩmɩɩr a na pɛ ɩ̃bararakɛ, sɩ ɩ̃ so jɩ thɩmɩɩ dʋɔn sobɔr, gɩdonɩ mɩ jɩrɛ kãkɛ mɩ thenɩ a ɩ̃, na kãkɛ mɩ-n jalnɩ. Sɩ nɛrɛ, na jɩ kãkɛ mɩ thena' na kãkɛ mɩ-n jalna'. 15 Nɛrɛ, nɛr dɔ kɩɩldaraakɛ n kɩlɛnɩ mɔ̃kɛ tibil fɩlɛ hanɩ, sɩ mɛrɛ, ma do tɩbɩlaa Kɩɩldaara'. 16 Sɩ ado mɩ dor tɩbɩlaa Kɩɩldaar, ɩ̃ kɩɩl dor sobɔr gɩdonɩ ma ha dɩbara ga, sɩ Thɩrɛɛkɛ kɔɔ thɔna mɩnɩ sɩ hana kha. 17 Anɩ jɔfʋra gɩ kherere ayɩ: Tɩbɩla yenyɔɔ sobɔ so jɩ thɩmɩɩ dʋɔn sobɔr. 18 Mɩ-n mɩɩrɛ sobɔ so jɩ thɩmɩɩr dɩ nɩa-n pɛ ɩ̃bara, dɩ Thɩrɛɛkɛ kɔɔ thɔna mɩnɩ a-n mɩɩrɛ sobɔ so jɩ thɩmɩɩrra da-n pɛ mar wo. 19 Dɩ wɩ bulee: Kana afɩ thɩ ha? Dɩ Jeju birse wi: Na jɩ mɩ dɩ ɩ̃ Thɩ gɩ dɩ na ja'. Ado nɩ kɔɔ jɩ mɛr, na jɩrɛ ɩ̃ Thɩ dakha. 20 Jeju kɔɔ mɩɩrɛ ga thɩmɩɩsɔɔle, ɔbɔɔkɛ a-n dɩɩr wɩnɩ Thãgba fʋɔr cɔ kɔ̃tɩɩna, kãkɛ wɩ-n pɛrnɩ Thãgba mũsumo, sɩ tibil bɩɛl na kɔɔ fʋʋa', gɩdonɩ ɔɔ bɔ na kɔɔ dã pa'. 21 Dɩ Jeju so warɛ wo ayɩ: Mɩ-n jaal sɩ na ƴaal mɛr, dɩ na khiire anɩ sopugorara. Na puno na pɔ kãkɛ mɩ-n jalna'. 22 Dɩ Juifisɔ na-n so: Dɩbara a na ba kʋ yaa, gɩdonɩ a sor ayɩ, sa puno na pɔ kãkɛ ɩnɩ-n jalna'. 23 Dɩ so war: Nɛrɛ, tɩɛrdara nɩ do, sɩ mɛrɛ dɩ ɩ̃ do ƴũdaar. Nɛrɛ, nɩ dor thɩɩkɛɛda, sɩ mɛrɛ ma do thɩɩkɛɛda ga. 24 Gɛr gɩ dɩ ɩ̃ kɔɔ so nar: Na khiire anɩ sopugosɔrara. Gɩdonɩ ado na-n pɛr haar dɩ mɛr dʋɔna', na khiire anɩ sopugosɔrara. 25 Dɩ wɩ bulee: Amɛ fɩ do? Dɩ Jeju birse wi: Mɔ̃kɛra mɩ kɔɔ so narnɩ caca fʋ paar gɩ. 26 Mɩ hananɛ thɩ̃ɛ bərəəm anɩdara a na so sɩ na kɩɩlna nɩ. Sɩ ʋrɛɛkɛ thɔna mɩnɩ dʋɔn sobɔdaar, dɩ gɩrɛɛkɛ mɩ kɔɔ nɩɛraanɩ gɛr mɩ-n so tɩbɩlala. 27 Sɩ wa kɔɔ jɩrakɛ dɩ Thɩrɛɛda a-n mɩɩ wa'. 28 Dɩ Jeju so war: Ɔbɔɔkɛ na khəini mɛr tibili Bikuun, le na jɩrakɛ dɩ mɩ dor dɩ ma-n cʋʋ thɩ̃ bɩɛllakɛ ɩ̃bara ga, sɩ mɩ-n mɩɩrɛ mɔ̃kɛ Thɩrɛ kɔɔ dɩɩr mɩnɩ. 29 Ʋrɛɛkɛ thɔna mɩnɩ, a har kha na mɛrɛ. Aa faa mɩ dɩbara ga, gɩdonɩ wire fɛʋ mɩ-n eʋʋ gɩrɛ n daaraanɩ. 30 Mɔna a-n mɩɩnɩ thale tibil jɔjʋɔ kɔɔ pɩɛrɛ haar. 31 Dɩ Jeju so Juifisɔraakɛ kɔɔ pɩɛnɩ haar ayɩ: Ado nɩ too ɩ̃ thɩmɩɩra, na dor ɩ̃ kpãkpãadara sobɔr, 32 dɩ na jɩrɛ sobɔr, dɩ sobɔrra na cʋʋ nɛr dɩ na do waɩa. 33 Dɩ wɩ birsee: Abɩrahamɩ məl sɩ do, sa kɔɔ do tibili dee kpɩɩraka', sɩ mɔ̃ fɩ so aa, sa debire a na do waɩa? 34 Dɩ Jeju birse wi: Sobɔr mɩ so nar gel, tibil wo tibilikɛ n cʋɛnɩ sopugo, sopugoo dee a do. 35 Dee na-n too cʋɔrɔ khorra', sɩ ado bikuun gɩ, ɔr n tɔɔ cʋɔrɔ khorr. 36 Ado Bikuun birsene ni ga dor waɩa nɩ do waa gel. 37 Mɩ jɩrɛ dɩɩ do Abɩrahamɩ məl ha nɩ, sɩ dɩ na-n ƴaal nɩ kʋ mɩ, gɩdonɩ ɩ̃ thɩmɩɩ na yɩ lõ paar anɩ hara ga. 38 Me wer, gɩrɛɛkɛ mɩ kɔɔ yɩnɩ ɩ̃ Thɩra gɛr mɩ-n mɩɩ. Sɩ nɛrɛ, nɩ-n cʋʋrɛ gɩrɛɛkɛ nɩ kɔɔ nɩɛnɩ anɩ thɩra. 39 Dɩ wɩ sʋʋraa: Abɩraham dʋɔn asɩ mama thɩ kɔ̃tɩ̃. Dɩ Jeju so war: Ado nɩ dor Abɩrahamɩ bɩsãsɔ, na-n cʋɛ Abɩrahamɩ thɔ̃. 40 Nɩ-n ƴaalɛ nɛnɛ̃kɛ nɩ kʋ mɩ mɛrkɛ sɔ narnɩ sobɔrɩkɛ mɩ kɔɔ nɩɛnɩ Thãgbara. Abɩraham na kɔɔ cʋʋ gela'. 41 Anɩ thɩɩ thɔ̃ nɩ-n cʋʋ. Dɩ wɩ birsee: Sa do khɛr pɔɩ bɩsãsɔa', Thɩ bɩɛl dɩbara sɩ hana Thãgba gɩ. 42 Dɩ Jeju so war: Ado Thãgba kɔɔ dʋɔn anɩ Thɩ na-n na mɛr, gɩdonɩ Thãgbara mɩ the a ɩ̃. Ga do mɛr jɛ gɩ a ɩ̃ ɩ̃bara ga, sɩ ɔr kɔɔ thɔna mɩ. 43 Mɔ̃gɩdo na-n jɩ ɩ̃ thɩmɩɩsɔ kɩrʋa? Gɩdonɩ na puno na pɛ ɩ̃ thɩmɩɩ nũə'. 44 Satã dʋɔn anɩ thɩ, dɩ nɩ-n ƴaalɛ nɩ cʋʋ gɩrɛɛkɛ anɩ thɩ tuni. Tɩɩ kʋdaar a kɔɔ dorakɛ caca fʋ paar, dɩ aa-n jɩɩl sobɔrra ga, gɩdonɩ sobɔr na haaraa kpɩɩa'. Ɔbɔɔkɛ a-n kurni sõsor, ɔɔ thɩmɩɩ fɛʋ ɔɔ thɛthɛra gɩ-n the, gɩdonɩ sõsodaar a do na sõsorɩ thɩ. 45 Sɩ mɛrɛ gɩdonɩ sobɔr mɩ-n so, gɛr gɩ na-n pɛ mɩ haara'. 46 Amɛ nɛrɛɛ thɩ̃thɩɩn na nɛ marrakɛ sopugookɛ mɩ kɔɔ cʋʋnɩ? Dɩ mɔ̃gɩdo, ado mɩ so nar sobɔrrakɛ, na-n pɛ mɩ haara? 47 Ʋrɛɛkɛ dʋɔnnɩ Thãgbaada, a-n pɛr Thãgbaa thɩmɩɩ nũu. Nɛrɛ, na-n pɛ nũə' gɩdonɩ na do Thãgbaada ga. 48 Dɩ Juifisɔ bule Jeju: Sa hana hʋɛ a na so nayɩ, fɛr dʋɔn Samarɩdaar dɩ kɔ̃tɛɛbuu ha faraa ya? 49 Dɩ Jeju so war: Kɔ̃tɛɛbuu na ha mara', sɩ ɩ̃ Thɩ mɩ-n cʋ. Sɩ nɛrɛ, na-n cʋ ma'. 50 Ma-n ƴaal ɩ̃ thɛthɛɛ i dʋba', sɩ bɩɛl hale da-n ƴaal gɩ sa do Kɩɩldaar. 51 Sobɔr mɩ so nar gel, tibilikɛ n hɩnɛnɩ ɩ̃ thɩmɩɩ, a na khi kpɩɩraka'. 52 Dɩ Juifisɔ sʋʋraa: Nɛnɛ̃ dɩphã, sɩ jɩrɛ mɛ̃ dɩ kɔ̃tɛɛbuu ha farɛ. Abɩraham kɔɔ khire na Thãgbaa bobonasɔ dakha, sɩ fɛrɛ dɩ fɩ so: Ado tibil na hɩɩn afɩ thɩmɩɩ a na khi kpɩɩraka'. 53 Fɩ ba kɔ̃tɩnɛ a jɔ asɩ mama thɩ kɔ̃tɩ̃ɩkɛ n dɔnɩ Abɩrahamɩkɛ khenɩ yaa? Thãgbaa bobonasɔ dakha khiire; sɩ fɛrɛ, amɛ fɩ-n pɛr haar fɩ dor? 54 Dɩ Jeju so war: Ado ma dʋbɩ ɩ̃ thɛthɛɛ i, ɩ̃ i dʋbɩ na do thɩ̃a'. Sɩ ɩ̃ Thɩ gɩɩkɛ n dʋbanɩ ɩ̃ i, dɩ ɔrra nɩ-n so dɩ nɩ yɩ, ɔr dʋɔn anɩ Thãgba. 55 Sɩ na jɩɩraka', sɩ me wer, mɩ jɩɩrɛ. Ado mɩ kɔɔ sor ayɩ ma jɩa', gɩ hʋrɛ mɩ dor sõsodaar anɩ kha. Sɩ mɩ jɩɩrɛ dɩ ma-n hɩɩnna ɔɔ thɩmɩɩ. 56 Daʋ kɔɔ fʋrɛ anɩ mama thɩ kɔ̃tɩ̃ Abɩraham da-n kãka, gɩdonɩ a kɔɔ hananɛ ha pɛrɛ ɩnɩ-n yɛ ɩ̃ Wi. Dɩ a kɔɔ yɩɛrɛ dɩ daʋ fʋʋ. 57 Dɩ Juifisɔ sʋʋraa: Mɔ̃ fɩ cʋʋ sa yɩ Abɩraham, fa hananɩ yɛna kpalanyɔ yʋɔr pa? 58 Dɩ Jeju so war: Sobɔr mɩ so nar gel, Abɩraham na kɔɔ thenɩ dɩɩrarakɛ pa', mɛrɛ mɩ dor. 59 Dɩ liir dɩphã mɛ̃ wɩ uul bokana wɩ dʋʋrʋʋ, sɩ dɩ Jeju wolõ the Thãgba fʋɔr cɔ kɔ̃tɩ̃ bɩnɔ.

9

1 Mɔ̃ Jeju n kanɩ na hʋɛ, a yɩrɛ kũu bɩɛlɩkɛ wɩ kɔnɩ na yaarɛ. 2 Dɩ ɔɔ kpãkpãadara bulee: Dɩɩrdaar, amɛ kɔɔ cʋɛ sopugo dɩ wɩ kʋ̃ɔ na yaarɛ, ɔr gɩ yaa, ɔɔ thɩ na ɔɔ nɩ gɩ? 3 Dɩ Jeju birse wi: Ga do ɔr ga, dɩ ga do wo ɔɔ thɩ na ɔɔ nɩ kɔɔ cʋɛ sopugoə', sɩ Thãgba n nɩna ɔɔ thɔ̃ ɔrra. 4 Dɔ sɩ do ʋrɛɛkɛ thɔna mɩnɩɩ thɔ̃ ɔbɔɔkɛ sɩ hanɩ gɩrɛ dɩwɩlʋla. Dɩɩ n tɩnɛ kɛ tibil na punoni a na do thɔma bã. 5 Mɩ dor dahɩrɛ tɩbɩlala fɛʋ thɩɩra bɔɔkɛ mɩ hanɩ thɩɩra. 6 Mɔ̃ a sonɩ thale pɩ, a phiire nyɔ̃thɩ̃ɩ thɩɩra a dʋ jaar na ɔɔ nyɔ̃thɩna. Agɩpɩ dɩ gba jaarɩlera a bʋl yaarʋ yinə, 7 sɩ a sʋʋraa: Jala hɔ nyʋɔn Siloe yɔ hulẽ paar. Siloe kɩrʋ dʋɔn thɔnanɛ. Dɩ ɔbɔɔkɛ a jalnɩ a hʋ nyʋɔn pɩ sa kɛr da-n bir, a-n yɩrɛ. 8 Dɩ ɔɔ cɔ khʋdara nakha wɩrɛɛkɛ kɔɔ jɩɛnɛɛnɩ mamara dɩ dona bɛ̃bɩɛl n sor aa: Ga do kɩɛr ʋrɛɛkɛ n kɔɔ too sɩ da-n bɩɛl thɩ̃aa? 9 Dɩ ɩkhasɔ sor: Ɔr gɩ; sɩ ɩkhasɔ wo sor: Kpeehe, ɔr ga, sɩ wɩ-n hʋrɛ kha. Sɩ dɩ yaarʋʋ thɛthɛ so war ayɩ: Mɛr gɩ sobɔr. 10 Dɩ wɩ bulee: Dɩ mɔ̃ gɩ fʋ sɩ afɩ yisɔ khɛr? 11 Dɩ birse wi: Kuunikɛ wɩ-n wenɩ Jeju, ɔr kɔɔ do jaar a bʋl mɩ yinə sa so mar: Jala hɔ nyʋɔn Siloe yɔ hulẽ paar. Dɩ ɩ̃ jal a hʋ nyʋɔn, dɩ ma-n yɩ. 12 Dɩ wɩ bulee: Ka kuunilera ha? Dɩ birse wi: Ma ja'. 13 Dɩ wɩ kpa kuunikɛra kɔɔ dɔnɩ yaarʋ a jalna jɔfʋ bʋ dʋdarasɔɔ pa. 14 Sɩ hɩɩr wire Jeju kɔɔ dʋ jaarra a khɛrnaa yinə. 15 Gɛr gɩ dɩ jɔfʋ bʋ dʋdarasɔ dakha bule kuunile mɔ̃kɛ gɩ kɔɔ cʋʋnɩ sɩ dɩ ɔɔ yisɔ khɛr da-n yɩ. Dɩ birse wi: Jaar a bʋl mɩ yinə sɩ dɩ ɩ̃ hʋ nyʋɔn, dɩ ma-n yɩ. 16 Gɛr gɩ dɩ ɩkhaa jɔfʋ bʋ dʋdarasɔ kɔɔ so: Kuunikɛ dɔnɩ thɔ̃ caakɛ ga do Thãgbaa pa a tha', gɩdonɩ aa-n hɩɩn hɩɩr wirə'. Dɩ ɩkhasɔ kɔɔ sor dakha wo: Mɔ̃ tibilikɛ dɔnɩ sopugodaar na puno a na cʋʋ ga nɔ kpaa thɩ̃sɔɔkɛ? Dɩ liir dɔ leereekɛ ɩrɛnɩ awɩ thɩ̃thɩɩn. 17 Dɩ wɩ bir bule wo ʋrɛɛkɛra kɔɔ yaarɛnɩ ayɩ: Sɩ fɛrɛ, anye fɩ-n so ɔɔdara gɩrɛraakɛ a khɛr fɩnɩ yinə? Dɩ birse wi: Thãgbaa bobon gɩ. 18 Sɩ Juifisɔ na kɔɔ pɛr haar kpɩɩrakɛ dɩ a kɔɔ dor yaarʋ sa bir da-n ya', phaphapha dɩɩ dana bɔɔkɛ wɩ wenɩ ɔɔ thɩ na ɔɔ nɩ, 19 a bule wi: Ʋrɛ dʋɔn anɩ bikuunikɛra nɩ sonɩ ayɩ, nɩ kʋɔnɛ na yaarɛɛ? Dɩ mɔ̃ gɩ fʋ sɩ da-n yɩ nɛnɛ̃? 20 Dɩ ɔɔ thɩ na ɔɔ nɩ birse wi: Sɩ jɩrɛ wer asɩ bikuun gɩ dɩ sɩ kɔnaa yaarɛ. 21 Sɩ mɔ̃kɛ a-n yɩnɩ nɛnɛ̃, sa jɩ gera', dɩ ntɛɛkɛ khɛraanɩ yinə dakha wo, sa jɩa'. Nɩ bulenee, a daan a mɩɩ dɩbara gɩrɛ baannɩ. 22 Ɔɔ thɩ na ɔɔ nɩ sor thale gɩdonɩ maar fɔ wɩ Juifisɔra, gɩdonɩ Juifisɔ kɔɔ 'lire gʋʋrɛ kha nɔ bɩɛl ayɩ: Ado tibil tu ayɩ, Jeju dor Kirisiti, wa tiire awɩ Thãgba fʋɔr cɔra a na faa. 23 Gɛr dɔ nɔɔ dɩ ɔɔ thɩ na ɔɔ nɩ kɔɔ so ayɩ, a daan a mɩɩ dɩbara wɩ bulenee. 24 Dɩ jɔfʋ bʋ dʋdara bir a we kuunikɛ kɔɔ dɔnɩ yaarʋ wo a sʋʋraa: Dʋba Thãgbaa i. Sɛrɛ, sɩ jɩrɛ dɩ sopugodaar kuunikɛ do. 25 Dɩ birse wi: Ado sopugodaar a do, ma jɩ gera', sɩ thɩ̃ bɩɛlɩkɛ mɩ jɩnɩ dʋɔn: Mɩ kɔɔ dor yaarʋ, sɩ nɛnɛ̃ mɩ-n yɩrɛ. 26 Dɩ wɩ bulee: Mɔ̃ a khɛr fɩ yinə, dɩ anye a cʋʋ fɩ? 27 Dɩ birse wi: Mɩ kɔɔ mãa so nar sɩ na kɔɔ pɛ nũə'. Mɔ̃gɩdo dɩ nɩ bir na-n ƴaal nɩ nɩɛ wo? Nɩ-n ƴaalɛ nɩ debi nɩ do ɔɔ kpãkpãadara dakha yaa? 28 Dɩ wɩ nɩɩrʋʋ sa sʋʋraa: Fɛr dʋɔn ɔɔ kpãkpãadaar, se wer Mʋɩjɩɩ kpãkpãadara ha sɩ. 29 Dɩ ado Mʋɩjɩ gɩ, sɩ jɩrɛ dɩ Thãgba kɔɔ mɩanaa, sɩ ado ʋrɛɛkɛ gɩ sa jɩ kãkɛ a thena'. 30 Dɩ kuunile birse wi: Pha, nɔ kpaa thɩ̃ɛ gɩ na jɩ kãkɛ a thena', sɩ a khɛr mɛr yinə. 31 Sɩ jɩrɛ dɩɩ do Thãgba na-n tu sopugodaraa bɩɛla', sɩ tibil wo tibilikɛ n maannɩ Thãgba da-n cʋʋna Thãgbaa tuur, ɔ tibil caalee bɩɛl Thãgba n tu. 32 Dɩ wo sa kɔɔ nɩɛ kpɩɩrakɛ dɩ wɩ mɩɩna ayɩ, tibil bɩɛl kɔɔ khɛrrɛ yaarʋʋkɛ wɩ kɔnanɩ yaarɛ yinə ga. 33 Ado kuunikɛ na kɔɔ the Thãgbaa pa ga, a na puno na cuu thɩ̃ bɩɛllakɛ kpɩɩa'. 34 Dɩ wɩ birsee: Fɛrkɛ wɩ kɔnɩ sopugo haarra, fɛr n ka dɩɩr sɩ bɛɛ? Agɩpɩ dɩ wɩ weguu. 35 Ɔbɔɔkɛ Jeju nɩɛnɩ dɩ wɩ yɩ wɩ weguure a faa, a ƴaalʋʋlɛ a yɩɩ a bulee: Fɩ pɛr tibili Bikuun haar bɛ? 36 Dɩ bule Jeju: Amɛ a do ya Kɔ̃tɩn dɩ ma pɩɛ haar? 37 Dɩ Jeju birsee: Fɩ yɩɩrɛ, ʋrɛɛkɛra n mɩana fɩnɩ ɔr gɩ. 38 Dɩ tu: Kɔ̃tɩn, mɩ pɛrɛ haar; sa gburõku da-n fʋɔrʋʋ. 39 Agɩpɩ Jeju so: Kɩɩlʋ dɔ nɔɔ dɩ ɩ̃ ɩnɔ thɩɩraakɛ, dɩ wɩrɛɛkɛ na-n yɛna' wa-n yɩrɛ, sɩ wɩrɛɛkɛ n yɛnɩ wa debire na do yara. 40 Dɩ jɔfʋ bʋ dʋdaar ɩkhasɔɔkɛ kɔɔ hananɩ kha Jeju, ɔbɔɔkɛ wɩ nɩɛnɩ thɩmɩaale pɩ, wɩ buleele: Dɩ sɛrɛ, yarara sɩ do dakha gaa bɛ? 41 Dɩ Jeju birse wi: Ado yara nɩ kɔɔ do, na hana sopugoə', sɩ nɛnɛ̃kɛ dɩ nɩ so: Sɩ-n yɩrɛ; gɛr gɩ dɩ anɩ sopugo dakha hale 'lo.

10

1 Sobɔr mɩ so nar gel, ʋrɛɛkɛ na-n lonanɩ bana cʋɔr na lõfonʋɔa' sɩ dɩ lona pa kpɩɩ, tibil ca ole dʋɔn yu na yu hɔ̃hʋɔldaar. 2 Sɩ ʋrɛɛkɛ lonananɩ lõfonʋɔ, ɔr dʋɔn bana khedaar. 3 Lo hɩɩndaar na khɛrʋʋrɛ loo, dɩ banaa na nɩɛrɛ ɔɔ nɔ. Dɩ a na wer banaasɔɔkɛ dɔnɩ ɔɔda awɩ i bɩɛlbɩɛlbɩɛl a cʋʋ wɩ wɩ thɩɩr jɩɛra. 4 Ɔbɔɔkɛ a na tini banaasɔ fɛʋʋkɛ dɔnɩ ɔɔda na pɩ, a na kʋʋl wɛr ƴɩɛ wa-n kpaaraa, gɩdonɩ wɩ jɩrɛ ɔɔ nɔ. 5 Wa kpa kpakpalla ga, wa fagʋʋrɛ sɩ na ca gɩdonɩ wa jɩ kpakpalaa nɔa'. 6 Jeju so warɛ sokpaakɛ, sɩ wa jɩrakɛ gɩrɛɛkɛ a ƴaalnɩ a so wara'. 7 Dɩ Jeju bir so war wo ayɩ: Sobɔr mɩ so nar gel, mɛr dʋɔn bana loo. 8 Wɩrɛ fɛʋʋkɛ kɔɔ kʋlɛ mɩnɩ ƴɩɛ a ɩ̃ dʋɔn yo na yu hɔ̃hʋɔldara, sɩ banaa na kɔɔ pɛ wɩ nũə'. 9 Mɛr dʋɔn lõfonʋɔ. Ntɛɛkɛ na lona marnɩ a na 'lɛr taarɛ. A na lʋʋn a na the sɩ a na yɩrɛ dɩkor. 10 Yu na ɩ̃ sɩɩ do aa yuə', sɩɩ do aa kʋa', sɩɩ do aa kʋɛaa ga. Sɩ mɛrɛ, mɩ ɩnɛ banaa n hanana yire dɩ wa hana gɛr dɩ ga jɩɩ jɔr. 11 Mɛr dʋɔn bana khedaar bʋɔ. Dɩ bana khedaar bʋɔ n faarɛ ɔɔ yi banaa sora. 12 Sɩ bana hɩɩndaarɩkɛ na dɔnɩ bana khedaara', dɩ ʋrɛ hɩnanɩ banaa ga, ado a yɩ kpe da pɔ a-n faarɛ banaa sɩ dɩ ca; dɩ kpe n pɔ dɩ fʋlɛ wɩ sɩ dɩ bɩ̃bɩlã wɩ. 13 A-n car gɩdonɩ warra a-n do ɔɔ thɔ̃, sɩ aa-n therna banaa ga. 14 Mɛr dʋɔn bana khedaar bʋɔ. Mɩ jɩrɛ ɩ̃ banasɔ dɩ ɩ̃ banasɔ jɩ mɛr dakha, 15 mɔ̃kɛ Thɩrɛ jɩ mɩnɩ dɩ ɩ̃ jɩ Thɩrɛ. Dɩ mɩ faarɛ ɩ̃ yi banaa sora. 16 Mɩ hananɛ bana kpɩɩsɔ wo, kɛ na-n lonanɩ nakha ɩ̃ banaakɛ cɔ bɩɛlla'. Wɛr dakha mɩ teenanɛ ɩ̃ kpa wɩ a ɛna. Dɩ wa nɩɛrɛ ɩ̃ nɔ, dɩ mɛ̃ wa do bana ca bɩɛl wɩ hana bana khedaar bɩɛl dakha. 17 Thɩrɛ n na mɛr gɩdonɩ mɩ faarɛ ɩ̃ yi sɩ ɩ̃ bir ɩ̃ gba. 18 Tibil bɩɛl na tee mar ɩ̃ yiika', sɩ mɛrɛɛ thɛthɛ faa gɩ dɩbara. Mɩ hananɛ punone a na faana, dɩ mɩ hananɛ punone a na gbana gɩ. Gɛr dʋɔn hʋɛɛkɛ mɩ kɔɔ 'lɛnɩ ɩ̃ Thɩra. 19 Dɩ ga thɩmɩɩsɔɔlera ɩrɛna leere wo Juifisɔɔ thɩ̃thɩɩn. 20 Dɩ tibil jɔjʋɔ awɩ thɩ̃thɩɩn na-n so ayɩ: Kɔ̃tɛɛbuu hanaanɛ, dɩ yʋʋ kʋɛsʋʋ. Mɔ̃gɩdo dɩ na-n pɛ ɔɔ thɩmɩɩ nũu? 21 Sɩ ɩkhasɔ bor sa so war: Ga do kɔ̃tɛɛbuda thɩmɩa ha gɩra'. Kɔ̃tɛɛbuu na punone a na khɛr yarasɔ yinə ya? 22 Ɔbɔɔlera yʋʋrɔ Thãgba fʋɔr cɔ phʋɔl fɛtɩ ha Jerujalɛm. 23 Dɩ Jeju na-n kpaar Thãgba fʋɔr cɔ kɔ̃tɩɩna paarɩkɛ hɔnɩ jɛ̃bɛrɛ̃ɛkɛ wɩ-n wenɩ Salomɔ̃ɔda. 24 Dɩ Juifisɔ kpa jɛ a diirəə sa bulee: Ʋmɔ̃ bɔɔ ga thʋ̃ na dã sɩ dɩ fa ti si baalɛɛkɛ n ha sɩnɩ haarra wire wo wire? Ado fɛr dʋɔn Kirisiti, sɔ sar casɩ. 25 Dɩ Jeju birse wi: Mɩ kɔɔ so narɛrakɛ sɩ na-n pɛr haara'. Thɔmaakɛ mɩ-n gbanɩ ɩ̃ Thɩɩ i dɩ ma-n cʋʋna, gɛr n nɛna sobɔ so jɩɩr mɛrɛra. 26 Sɩ nɛrɛ, na-n pɛr haara' gɩdonɩ na do ɩ̃ banasɔa'. 27 Ɩ̃ banasɔ n nɩrɛ ɩ̃ nɔ, dɩ mɩ jɩ wɛr dɩ wɩ-n kpa marɛ; 28 dɩ mɩ ha wɛr yire khorr, dɩ wa bu yuuraka', dɩ tibil gɩ a və̃ wi a taa ɩ̃ nyɔ̃kɔa'. 29 Ɩ̃ Thɩɩkɛ hana mɩnɩ a kəəre thɩ̃ɛ fɛʋra, dɩ tibil bɩɛl na hale a na puno na və̃ wi ɩ̃ Thɩɩ nyɔ̃kɔa'. 30 Dɩ mɛrɛ na Thɩrɛ bɩɛl sɩ do. 31 Dɩ gɛrra gɩ dɩ Juifisɔ bir uul bokana wo wɩ dʋʋrnaa. 32 Dɩ Jeju bir so war wo ayɩ: Mer eʋʋ nɩnɩ dɩ nɩ jɩ ɩhɔ̃ bɔ jɔjʋɔsɔɔkɛ thɛnɩ Thɩrɛra, gɩmɔna nɩ-n dʋʋrna mɩ bokana? 33 Dɩ Juifisɔ birsee: Sa n dʋʋrna fɩ bokana thɔ̃ bɔ cʋʋ thɩmɩɩra ga, sɩ Thãgbaa iikɛ fɩ-n kʋɛnɩ gɩ. Gɩdonɩ fɛrkɛ dɔnɩ tibil fɩ-n yɩ Thãgba ha fɩ. 34 Dɩ Jeju birse wi: Sɩ ga khere mɛ̃ anɩ jɔfʋ sɛbɛra gaa ayɩ: “Mɛr Thãgba sɔ ayɩ: Nɛr dʋɔn thãgbasɔaa”? 35 Sɩ jɩrɛ dɩɩ do gɩrɛɛkɛ kherenenɩ Thãgbaa sɛbɛra na puno na kʋɛa', ado anɩ jɔfʋ sɛbɛ n wer thãgbasɔ wɩrɛɛkɛ Thãgbaa thɩmɩɩ kɔɔ mɩɩnanɩ, 36 mɔ̃ gɩ fʋ sɩ dɩ nɩ so mɛrkɛra Thɩrɛ kɔɔ maanɩ leere kpɩɩ sa thɔ̃ mɩ thɩɩra dɩ nɩ yɩ, mɩ-n kʋɛrɛ Thãgbaa i, gɩdonɩ mɩ kɔɔ so narɛ: Mɛr dʋɔn Thãgbaa Bikuun? 37 Ado ma-n cʋʋ ɩ̃ Thɩɩ thɔ̃a', na-n pɛ mɩ haara'. 38 Sɩ ado ma cʋʋ gɩrakɛ sɩ dɩ na-n pɛ mɩ haarrakɛ kpɩɩa', nɩ pɛ gɩrɛɛkɛ mɩ-n cʋʋnɩ haar, dɩ mɛ̃ na puno na jɩɩ jɩ dɩ Thɩrɛ har ɩ̃ bɩnɔ dɩ ɩ̃ ha Thɩrɛɛ bɩnɔ. 39 Dɩ wɩ kɔɔ ƴaalɛ hʋɛ wo wɩ fʋʋ, sɩ dɩ for awɩ nyɔ̃kɔɔ. 40 Jeju bire jal wo Jʋrdɛ̃ mɩɩr iiro, a too kãkɛ Jã n kɔɔ kpɛɛnɩ tɩbɩla nyʋɔnɔ cacara. 41 Le tɩbɩla bərəəm n pʋɔraa dɩ wa-n so aa: Jã na kɔɔ cʋʋ nɔ kpaa thɩ̃ bɩɛla', sɩ thɩ̃ɛ fɛʋʋkɛ a kɔɔ mɩɩnɩ kuunnaakɛ sobɔr gɩ do. 42 Dɩ tibil jɔjʋɔ pɛrɛ Jeju haar dapaalera.

11

1 Kũu bɩɛl gɩ dɩ ga-n khʋʋ. Ɔɔ i n dʋɔn Lajaar; Betanɩ a the Marɩ na ɔɔ õkhɛr Martɩɩ dɩra. 2 Marɩɩkɛra dʋɔn ʋrɛɛkɛ kɔɔ thirəni Kɔ̃tɩn latɩkolo, agɩpɩ dɩ pɩɩnʋʋ nɛɛ na ɔɔ yʋsũ. Ɔɔ õkuun ha Lajaarɩkɛra gɩ-n khonɩ. 3 Dɩ Lajaarɩ õkhɛrsɔ thɔ̃ a so Jejura ayɩ: Kɔ̃tɩn, ʋrɛɛkɛra fɩ nanɩ gɩ-n khʋʋrɛ. 4 Ɔbɔɔkɛ Jeju nɩɛnɩ ga thɩmɩɩle pɩ a sor: Khoole na do kho kʋnana', sɩ Thãgbaa i ga dʋbɩ, gɩ cʋʋ dakha wɩ dʋbɩ mɛr Thãgbaa Bikuun. 5 Sɩ Jeju kɔɔ nar Martɩ, na ɔɔ õkhɛr Marɩ, na awɩ õkuun Lajaar. 6 Ɔbɔɔkɛ Jeju nɩɛnɩ dɩ wɩ yɩ gɩ-n khor Lajaar, a toore a cʋʋ wire yenyɔ wo kãkɛra a hanɩ. 7 Agɩpɩ dɩ so ɔɔ kpãkpãadarara ayɩ: Sɩ birə jala Jude dɩɩra. 8 Dɩ kpãkpãadara sʋʋraa: Dɩɩrdaar, nɛnɛ̃ nɛnɛ̃ Juifisɔ kɔɔ ƴaal wɩ dʋʋrna fɩ bokana sɩ dɩ fa-n bir le woo? 9 Dɩ Jeju bule wi: Wi bɩɛl na hana lɩɛr yʋɔr yenyɔaa? Ado tibil na kpaar dɩwɩlʋla, aa-n be nɔa' gɩdonɩ a-n yɩrɛ thɩɩkɛɛ dahɩrɛ. 10 Sɩ ado tibil na kpaar dɩtɩnɔ, a-n ber nɔɔ gɩdonɩ dahɩrɛɛ na haaraa ga. 11 Ado a mɩɩ wɩ gele pɩ a so warɛ: Asɩ kuun Lajaar daarɛ, sɩ mɩ-n jaal a na jagʋʋ. 12 Dɩ ɔɔ kpãkpãadara bulee: Kɔ̃tɩn, ado a daarɛ a na ɩɩrɛ. 13 Sɩ Lajaarɩ khi Jeju kɔɔ mɩɩ wɩ. Sɩ wɛr, wɩ kpɩɛrɛ dɩ dã bʋɔɔkɛ tibil n daarnɩ gɛr Jeju kɔɔ mɩɩ. 14 Dɩ Jeju so war dɩphã casɩ: Lajaar khire. 15 Sɩ anɩdara daʋ fʋ mɩ gɩrɛraakɛ ma kɔɔ hanɩla', gɩdonɩ ga cʋʋ nɛr dɩ na pɛr haar. Gɛr gɩ sɩ jala ɔɔ pa. 16 Dɩ Tomasɩɩkɛ wɩ-n wenɩ Didim so wɩ̃ kpãkpãadarara ayɩ: Nɩ ɩna sɩ jal sɩ khiir kha dakha na Jeju. 17 Dɩ ɔbɔɔkɛ Jeju n danɩ, a yɩɛrɛ dɩɩ do wɩ 'lire dʋrɛ Lajaar dɩ cɔ we yenã kaʋ. 18 Sɩ mɔ̃kɛ Betanɩ wɔrɔnanɩ Jerujalɛm dɩɩ thɔɔ kilə yẽthersɔ, 19 Juifi jɔjʋɔsɔ kɔɔ pɔr Martɩ na Marɩɩ pa wɩ cʋʋ wɩ wɩ faa haar awɩ õkuunidara. 20 Ɔbɔɔkɛ Martɩ nɩɛnɩ dɩ wɩ yɩ Jeju har hʋɛra, a ɩɩrɛ da-n caanʋʋ sɩ Marɩ wer toore cʋɔrɔ. 21 Dɩ Martɩ so Jejura ayɩ: Kɔ̃tɩn, ado kɛ fɩ kɔɔ ha ɩ̃ õkuun na kɔɔ khə'. 22 Sɩ nɛnɛ̃kɛrakɛ mɩ jɩrɛ dɩ thɩ̃ɛ wo thɩ̃ɛɛkɛ fa bɩɛlnɩ Thãgbara, Thãgba na ha fɛr. 23 Dɩ Jeju sʋʋraa: Afɩ õkuun na ɩɩrɛ na the khirera. 24 Dɩ Martɩ birsee: Mɩ jɩrɛ wer dɩ a na ɩɩrɛ na the khirera pɩpɩɩ wirera. 25 Dɩ Jeju sʋʋraa: Mɛr dʋɔn khi ɩɩrɛ na yire. Ʋrɛɛkɛ n pɛ mɩnɩ haar, ado a khirerakɛ sɩ a na hananɛ yire. 26 Dɩ tibil wo tibilikɛ hananɩ yire sa pɛ mɩ haar, a na khi yuuə'. Fɩ pɛ gelela haar bɛ? 27 Dɩ birsee: Ɔɔ Kɔ̃tɩn, mɩ pɛrɛ haar dɩ fɛr dʋɔn Kirisiti Thãgbaa Bikuun, kɛ ɩnanɩ thɩɩra. 28 A Martɩ mɩɩ gelela pɩ, a gbaar jal a we ɔɔ õkhɛr Marɩ a sʋʋraa dɩbara aa: Dɩɩrdaar hakɛ da-n bule fi. 29 Ɔbɔɔkɛ Marɩ nɩɛnɩ, a ɩɩrɛ birbir da-n jal Jejura, 30 gɩdonɩ Jeju na kɔɔ lõ dɩ bɩnɔ pa', sɩ kãkɛ Martɩ kɔɔ caanʋʋnɩ a ha. 31 Dɩ Juifisɔɔkɛ kɔɔ hanɩ kha na Marɩ cɔ bɩnɔ wɩ cʋgʋʋ a faa haar, ɔbɔɔkɛ wɩ yɩɩnɩ dɩ ɩɩr birbir da-n the, wɩ kpɩɛrɛ kaara a-n jal a bɩ wo a ɩɩr wa-n kpaaraa. 32 Ɔbɔɔkɛ Marɩ danɩ kãkɛ Jeju hanɩ a yɩɩ, a jire ɔɔ ƴɛra sa sʋʋraa: Kɔ̃tɩn, ado kɛ fɩ kɔɔ ha ɩ̃ õkuun na kɔɔ khə'. 33 Mɔ̃ Jeju yɩɩnɩ da-n khɩɩ nakha Juifisɔɔkɛ a kɔɔ hananɩ kha, haar kʋɛsʋʋrɛ dɩ ɔɔ kpɩɛr nyanyãa. 34 Dɩ Jeju bule: Kana nɩ dʋʋ? Dɩ wɩ birsee: Kɔ̃tɩn, ɩna hɩnɛ. 35 Dɩ Jeju na-n khɩɩ. 36 Dɩ Juifisɔ na-n so: Nɩ hɩnɛ mɔ̃ a thʋnɩ na Lajaar ɓoɓo. 37 Sɩ ʋkhasɔ wɛrra na-n so: Ɔrkɛ khɛranɩ yaarʋ yinə, aa kɔɔ puno dakha a cʋʋ kuunikɛ dɩ a na khəə gaa? 38 Dɩ haar kʋɛ Jeju wo dɩ gbana da-n jalna kaara. Sɩ gɔ̃gɔ̃ kaar gɩ kɔɔ do dɩ wɩ khaanna bokaar. 39 Dɩ Jeju so: Nɩ te bokaar. Dɩ Martɩɩkɛ dɔnɩ khiree õkhɛr sʋʋraa: Kɔ̃tɩn a 'lini phɔɔrɛ pɩrakɛɛ, gɩdonɩ wire yenã a cɔ kaʋ. 40 Dɩ Jeju sʋʋraa: Ma kɔɔ so far, ado fɩ pɛr haar fa yɩrɛ Thãgbaa puno hana gaa? 41 Dɩ wɩ ti bokaar. Agɩpɩ Jeju gba ƴɩɛ ƴũ sa so: Thɩrɛ, mɩ-n fʋɔr fɛr gɩrɛraakɛ fɩ kɔɔ tuni ɩ̃ bɩɛl. 42 Me wer, mɩ jɩrɛrakɛ dɩ fɩ-n ture ɩ̃ bɩɛl wire fɛʋ, sɩ tɩbɩlaakɛ jɩlɛnɩ gɩrɛ dɔ nɔɔ dɩ ma-n mɩɩ, wɩ pɛr haar dɩ fɛr kɔɔ thɔna mɩ. 43 Dɩ ɔbɔɔkɛ a mɩɩnɩ gele pɩ, a hulene nɔ kheu: Lajaar, thɛ. 44 Dɩ khire the mɔna wɩ kɔɔ paarʋʋnɩ na kẽkẽ gborõbe nƴɛ̃ɛ na nɛɛ, sa paarʋʋ ƴɩɛ na khi dʋ kɩ̃kɩɩn. Dɩ Jeju so war: Nɩ thʋbaa a faa a jal. 45 Dɩ Juifi jɔjʋɔɔkɛ kɔɔ pʋɔnnɩ Marɩɩ pa, a wɩ yɩ gɩrɛɛkɛ Jeju cʋʋnɩ wɩ pɩɛrɛ haar. 46 Sɩ ɩkhasɔ awɩ thɩ̃thɩɩn jaal jɔfʋ bʋ dʋdarasɔɔ pa, a so war gɩrɛɛkɛ Jeju kɔɔ cʋʋnɩ. 47 Dɩ bonɩ jidaar kɔ̃tɩna na jɔfʋ bʋ dʋdarasɔ kpar so gʋʋrdara a jɛ sa bule: Anye sa cʋʋ? Gɩdonɩ kũu caakɛ n cʋʋrɛ nɔ kpaa thɩ̃ɛsɔ jɔɔjɔɔ. 48 Ado sɩ sɩɩraa da cʋʋ, tɩbɩla fɛʋ na pɩɛrɛ haar, dɩ Rɔmɛ̃sɔ na ɩnɛ na kʋɛ asɩ pa phu na asɩ too. 49 Dɩ Kaɩfɩɩkɛ dɔnɩ wɛr bɩɛl, sa do gbõdaar ga yɛraale so warɛ: Na jɩ thɩ̃ɛ kpɩɩraka'. 50 Na jɩ dɩɩ do ado tibil bɩɛl khi tɩbɩla fɛʋʋ sora, gɩ baar gɩrɛɛkɛ Juifi caar koo na khiirnəə? 51 Sɩ ga do ɔɔ thɛthɛɛ pa gelela a sonɩ tha', sɩ gɩdonɩ ɔr dʋɔn gbõdaar ga yɛɛle, gɛr gɩ dɩ ti Thãgba tukɩrʋ ayɩ: Dɔ Jeju n khi Juifi caarra fɛʋ. 52 Sɩ ga do Juifi caar dɩbara dɔ nɔa', sɩ a gbɛbɩ Thãgbaa bɩsãsɔɔkɛ bɩ̃bɩlanɛnɩ paar fɛʋ wɩ do bɩɛl. 53 A fʋna ga wiilera wɩ gʋʋrɛ kha mɔ̃ wa kʋnɩ Jeju. 54 Gɛr gɩ dɩ Jeju na-n yɩr Juifisɔɔ thɩ̃thɩɩn gbelẽ gbelẽ bã, sa the le a jal dɩɩraakɛ wɩ-n wenɩ Efɩraɩm bə̃ khʋra. Dɩ le a too na ɔɔ kpãkpãadara. 55 Dɩ Juifisɔɔ Pakɩ n wɔrɔnɛ. Dɩ tibil jɔjʋɔ the dɩɩra dɩɩra dɩ wa-n jal Jerujalɛm wɩ phʋɔl sɩ fɛtɩ bɔɔ na dã pa'. 56 Dɩ le wɩ-n ƴaal Jeju, dɩ wa-n bulena kha bɩɛlbɩɛl Thãgba fʋɔr cɔ kɔ̃tɩɩna aa: Anye nɩ-n kpɩɛr? A na ɩ̃ fɛtɩra gaa? 57 Dɩ bonɩ jidaar kɔ̃tɩna na jɔfʋ bʋ dʋdara kɔɔ sor tɩbɩlala, ado tibil jɩrɛ kãkɛ a hanɩ, a sɔ nar ɩnɩ-n fʋʋ.

12

1 Gɩ sɩrɛ we maadõ sɩ Pakɩ n dã, sɩ dɩ Jeju gba jal Betanɩ kãkɛ Lajaarɩkɛ a kɔɔ ɩɩrnɩ khirera hanɩ. 2 Dɩ le wɩ cʋgʋʋ dɩkor, dɩ Martɩ na-n tɩnɛ wɩ. Lajaar kɔɔ hale dakha na wɩrɛɛkɛ kɔɔ hanɩ dɩko kho paar na Jeju. 3 Dɩ Marɩ gba latɩkolookɛ n hʋnanɩ daʋ sa khɩɩr the nʋɔ ka litiri kuru, a deer Jejuu nɛra sa pɩɩnʋʋ nɛɛ na ɔɔ yʋsũ, dɩ latɩkolo hʋnɛ tee cʋɔr. 4 Sɩ Judasɩɩkɛ thɛnɩ Karɩyɔtɩ dɩɩra, kɛ dɔnɩ Jejuu kpãkpãadaar bɩɛlɩkɛ na lirenaanɩ so aa: 5 Mɔ̃gɩdo dɩ wa kɔɔ dolõ latɩkolookɛ dɩɩ dã wire tãatherɩɩ thɔ̃ lɩmɩ a ha bɔdara ga? 6 Sɩ ga do gelela a sonɩ bɔdara a-n kpɩɛrna ga, sɩ gɩdonɩ yu a kɔɔ do a fʋrɔ lokaar da-n yu gɩrɛɛkɛ n lonanɩ. 7 Sɩ Jeju so: Sɛ khɛrraakɛ a fʋrɔ latɩkolookɛ a dana wireekɛ wa dʋ mɩnɩ. 8 Sɩ ado bɔdara wɛ, wɩ har anɩ pa wire koo, sɩ ado mɛr gɩ ga do wire fɛʋ na hana ma'. 9 Dɩ a Juifi jɔjʋɔ nɩɛ dɩ wɩ yɩ Jeju hale Betanɩ, wɩ jaal sɩ ga do Jejuuda dɔ nɔɔ dɩbara ga, sɩ wɩ yɩna dakha Lajaarɩkɛ a kɔɔ ɩɩrnɩ khirera. 10 Dɩ bonɩ jidaar kɔ̃tɩna gʋʋrɛ kha mɔ̃ wa kʋnɩ Lajaar dakha, 11 gɩdonɩ Lajaar dɔ nɔɔ dɩ Juifi jɔjʋɔ kɔɔ pɛr Jeju haar sa faa wɩ. 12 A dɩɩ wɩl tibil jɔjʋɔɔkɛ kɔɔ pʋɔnnɩ fɛtɩra, a nɩɛ dɩ wɩ yɩ Jeju na pɔr le Jerujalɛm, 13 wɩ gbaar kalã jɛ̃ɛ a thena dɩ wa-n caanʋʋ, sɩ dɩ wa-n hulẽ aa: “Ojana, bɔnanɛ n hana ʋrɛraakɛ dɔnɩ Ɩjɩrayɛldaraa fãgadaar, kɛ n ɩnanɩ gɩrɛ na Kɔ̃tɩnɩ i.” 14 Dɩ Jeju yɩ kũkə̃ ɓolʋ a jʋʋn tooro, mɔ̃kɛ gɩ kherenɩ Thãgbaa sɛbɛra ayɩ: 15 “Na-n do maar n fʋ na' Sɩyɔ̃dara Nɩ hɩnɛ anɩ fãgadaar n pɔr, a jʋʋn kũkə̃ ɓolʋ.” 16 Sɩ ɔɔ kpãkpãadarasɔ na kɔɔ jɩ thɩ̃ɛsɔɔle kɩrʋ pa', sɩ ɔbɔɔkɛ Jeju kɔɔ birni jʋʋn ɔɔ Thɩɩ dʋɔ pɩ, gɛr wɩ jɩnanɔ dɩ thɩ̃ɛsɔɔkɛ kɔɔ kherenenɩ Thãgbaa sɛbɛra, ɔɔdara gɩ kɔɔ khere, dɩɩ do gɩrɛɛkɛra wɩ cʋʋraanɩ oti gɩ. 17 Dɩ tɩbɩla fɛʋʋkɛ kɔɔ hanɩ kha na Jeju ɔbɔɔkɛ a wenɩ Lajaar kaʋ a ɩɩrʋʋ khirera, wɛr mɩa sobɔ so jɩɩr a pɛ Jejura. 18 Gɛr dɔ nɔɔ dɩ tibil jɔɔle na-n caanʋʋ, gɩdonɩ wɩ kɔɔ nɩɛrɛ nɔ kpaa thɩ̃ɛɛkɛ a kɔɔ cʋʋnɩ. 19 Dɩ jɔfʋ bʋ dʋdarasɔ na-n mɩɩ kha bɩɛlbɩɛl awɩ ha: Nɩ yɩɛrɛ dɩ na puno na cʋʋ thɩ̃ɛ kpɩɩ bã. Nɩ hɩnɛ, tɩbɩla fɛʋ n kpaaraarɛ. 20 Ɩkhaa Gɩrɛkɩsɔɔkɛ hanɩ wɩrɛraakɛ kɔɔ jalanɩ Jerujalɛm fɛtɩ bɔɔ wɩ fʋɔr Thãgba, 21 wɩ pɔr Filipiraakɛ thɛnɩ Galile Bɛcaɩda a bulee: Kɔ̃tɩn, sɩ-n ƴaalɛ sɩ yɩ Jeju. 22 Dɩ Filipi jal so Ãdirera, dɩ Ãdire na Filipi gba jal a so Jejura. 23 Dɩ Jeju birse wi: Nɩ hɩnɛ, bɔɔkɛ mɛr tibili Bikuun teenanɩ ɩ̃ 'lɛ i dʋbɩrɛ daan. 24 Sobɔr mɩ so nar gel, ado ɔljʋ bire na ji thʋnɔ a phu sɩ bire hɩa', a-n toore ɔ bɩɛlla 'lo. Sɩ ado a hɩ a-n ɓaan na sobɔr. 25 Ʋrɛɛkɛ n naannɩ ɔɔ yi, ga ka na buurəəre, sɩ ʋrɛɛkɛ n laarɛnɩ ɔɔ yi thɩɩraakɛ, ɔr na ka na 'lɛ gɩ gɩ do yire khorr. 26 Ado tibil na do mar thɔma, dɔ a na-n kpa mar, dɩ kãkɛ ma hanɩ le ɩ̃ thɔ̃daar na ha dakha. Ado tibil na do ɩ̃ thɔ̃ Thɩrɛ na cʋʋrɛ. 27 Nɛnɛ̃kɛ haar kʋɛ mɛr koo, sɩ anye ma so? Thɩrɛ, taa mɩ bɔ caaraakɛra. Sɩ gelela dɔ nɔɔ dɩ ɩ̃ ɩ̃ a dana bɔ caakɛra. 28 Thɩrɛ, dʋba afɩ i. Dɩ le nʋɔ kɔɔ the ƴũ ayɩ: Mɩ kɔɔ cʋʋ gɛr dɩ gɩ dʋbɩrɔ, sɩ ma bire na cʋʋ gɩ dɩ ga dʋbɩrɔ wo. 29 Dɩ tibil jɔɔkɛ kɔɔ jɩlɛnɩ le, kɛ kɔɔ nɩɛnɛnɩ wɩ sor thãgba tigə. Ɩkhasɔ n yɩ: Thãgbaa thɔ̃thɔ̃daar thu n mɩanaa. 30 Dɩ Jeju so war: Ga do mɛr dɔ nɔɔ dɩ nɔ caakɛ mɩɩrɔa', sɩ nɛr dɔ nɔɔ dɩɩ mɩɩ. 31 Nɛnɛ̃kɛ dʋɔn bɔɔkɛ Thãgba na kɩɩlnanɩ thɩɩkɛ. Nɛnɛ̃kɛ Thãgba na dʋnanɛ ʋrɛɛkɛ dɔnɩ thɩɩkɛɛ fãgadaar na faa. 32 Sɩ me wer, ɔbɔɔkɛ wa khəi mini thɩɩraakɛ, ma hallɛ tɩbɩla fɛʋ wa-n pɔ mar. 33 A so warɛ gelela gɩ nɩna wɩ ga khi caakɛ a na khini. 34 Dɩ tibil jɔɔle birsee: Sɩ nɩɛrɛ dɩ asɩ jɔfʋ so sar ayɩ: Kirisiti na hananɛ yire khorr. Mɔ̃ gɩ fʋ sɩ dɩ fɩ so: Dɔ wɩ khəi tibili Bikuun? Dɩ amɛ dʋɔn tibili Bikuunikɛra? 35 Dɩ Jeju so war: Dahɩrɛ na ha anɩ thɩ̃thɩɩn jɔɔ 'lo bã, sɩ bɔɔ gbe gɩ dɩbara. Na-n ɩrɛ bɔɔkɛ nɩ hananɩ dahɩrɛ dɩ mɛ̃ dabirə na phuro na', gɩdonɩ ʋrɛɛkɛ n ɩrɛnɩ dabirəra, aa-n jɩ kãkɛ a-n jalna'. 36 Bɔɔkɛ nɩ hananɩ dahɩrɛ nɩ pɩɛr dahɩrɛ haar, dɩ mɛ̃ na debi na do dahɩrɛɛ bɩsãsɔ. Ɔbɔɔkɛ Jeju mɩɩnɩ gele pɩ, a gbaar jal ƴɔɔ a wɔ̃ war. 37 Nɔ kpaa thɩ̃ jɔjʋɔɔkɛrakɛ Jeju kɔɔ cʋʋnɩ awɩ ƴɛra, sɩ wa kɔɔ pɩɛ haara', 38 dɩ mɛ̃ ga cʋʋ thɩmɩɩrɩkɛ Thãgbaa bobon Ejaɩ kɔɔ mɩɩnɩ dɩ ga dã oti. Gɩ sor: “Kɔ̃tɩn, amɛ kɔɔ pɩɛr haar asɩ Thãgbaa thɩmɩɩra? Dɩ amɛ Kɔ̃tɩn kɔɔ nɩnanɔ ɔɔ fãga?” 39 Dɩ gɛr gɩ dakha wa puno na pɛr haara', gɩdonɩ Ejaɩra bire so wo ayɩ: 40 “Mɛr Thãgba khaanɛ wɩ yinə, sa cʋʋ awɩ ha dɩɩ dibi. A mɛ̃ gaa, ga hor wa yɩ gɛr na awɩ yi a na jɩna kɩrʋ, a na kɛr na bir mar, dɩ mɛr Thãgba na kpɛɛ wɩ.” 41 Gɛr dʋɔn gɩrɛɛkɛra Ejaɩ kɔɔ mɩɩnɩ ɔbɔɔkɛ a yɩnɩ Jejuu carbara da-n mɩɩna Jejuudara. 42 Sɩ ɔbɔɔlerarakɛ kɔ̃tɩnaa thɩ̃thɩɩn jɔjʋɔ kɔɔ pɛr Jeju haar, sɩɩ do jɔfʋ bʋ dʋdarasɔ dɔ nɔɔ dɩ wa-n 'la na cʋʋ gɩ yɩra', gɩdonɩ a mɛ̃ gaa, wa tiir wer awɩ Thãgba fʋɔr cɔra na faa. 43 Gɩdonɩ wɩ nar tibil i dʋbɩrɛ a jɔ Thãgbaada. 44 Dɩ Jeju hulẽ aa: Ʋrɛɛkɛ pɛ mɩnɩ haar ga do mɛr a pɛ haara', sɩ ʋrɛɛkɛ thɔna mɩnɩ a pɛr haar. 45 Dɩ ʋrɛɛkɛ yɛ mɩnɩ, ʋrɛɛkɛ thɔna mɩnɩ a yɩ. 46 Mɛr dahɩrɛ, mɩ ɩnɛ thɩɩra, dɩ tibil wo tibilikɛ pɛ mɩnɩ haar, a na too dabirəra bã. 47 Ado tibil nɩɛ ɩ̃ thɩmɩɩsɔ sɩ aa-n cʋʋ ga, ga do mɛr na dɔ ɔɔ Kɩɩldaar bã, gɩdonɩ ma ɩ̃ ɩ̃ do tɩbɩla thɩɩraa Kɩɩldaara', sɩ mɩ ɩnɛ ɩ̃ ka ɩ̃ taa tɩbɩla fɛʋ thɩɩra. 48 Ʋrɛɛkɛ bɔ mɩnɩ na ɩ̃ thɩmɩɩsɔɔkɛ aa gba ga, a hananɛ ɔɔ kɩkɩɩlɩkɛ na kɩlɛnaanɩ: Thɩmɩɩrɩkɛ mɩ kɔɔ mɩɩnɩ, gɛr na kɩlɛnaa pɩpɩɩ wire. 49 Gɩdonɩ ɩ̃ thɩmɩɩsɔ na-n the ɩ̃ pa ga, sɩ Thɩrɛɛkɛ kɔɔ thɔna mɩnɩ, ɔɔ thɛthɛ kɔɔ sɔ mar gɩrɛ mɩ teenanɩ ɩ̃ sɔ na mɔ̃kɛ ma sonɩ. 50 Dɩ mɩ jɩrɛ ɔɔ so dʋɔn yire khorr. Dɩ gɛr gɩ gɩrɛ mɩ-n mɩɩnɩ, mɩ-n mɩɩrɛ mɔna Thɩrɛ so marnɩ.

13

1 Ɔbɔɔkɛ Pakɩ fɛtɩ na kɔɔ danɩ pa', Jeju jɩrɛ dɩ ɔɔ bɔ daan da the kɛ thɩɩra a na jal Thɩrɛra. Jejuukɛra kɔɔ naannɩ ɔɔdaakɛra hanɩkɛ thɩɩra, a thʋnɛ na wɩ waa a dana pɩpɩɩ paar. 2 Dɩ Jeju na ɔɔ kpãkpãadara har dɩko kho paar. Sɩ Satã kɔɔ 'lire lʋʋn Sɩmɔ̃ɔ bikuun judasɩɩkɛ thɛnɩ Karɩyɔtɩ dɩɩraa hara da liirna Jeju. 3 Mɔ̃ Jeju jɩnɩ dɩ Thɩrɛ pɛr thɩ̃ɛ fɛʋ ɔɔ nyɔ̃kɔɔ, dɩ Thãgbaa pa a kɔɔ the a ɩ̃ dɩ a na bire na jal Thãgbaa pa, 4 le a ɩɩr dɩko kho paar a thʋbɩ ɔɔ kẽkẽsɔ, sa gba yɔ pɩɩndaa a li. 5 Agɩpɩ dɩ gba nyʋɔn a ƴemi tasara, a ma da-n cɔcɔɔ ɔɔ kpãkpãadara nɛɛ sa pɩɩn wɩ na yɔ pɩɩndaakɛ a lini. 6 Dɩ mɛ̃ a pɔ dã Sɩmɔ̃ Pɩɛrɩkɛ buleneeni ayɩ: Fɛr Kɔ̃tɩn na cɔcɔɔnɛ mɩ nɛɛ bɛɛ? 7 Dɩ Jeju birsee: Gɩrɛɛkɛ mɩ-n cʋʋnɩ fa jɩ kɩrʋ nɛnɛ̃ pa', sɩ bɔɔ gbe fa jɩrɛ kɩrʋ. 8 Dɩ Pɩɛr sʋʋraa: Fa-n cɔcɔɔ ɩ̃ nɛ wer yuuraka'. Dɩ Jeju birsee: Ado ma cɔcɔɔ fa' sa puno na bɔ kha ga. 9 Dɩ Sɩnɩɔ̃ Pɩɛr sʋʋraa: Kɔ̃tɩn, ga do nɛɛ dɩbara ga, sɩ na nyɛ̃ɛ na yʋʋ dakha. 10 Dɩ Jeju birsee: Ʋrɛɛkɛ hɔnɩ nyʋɔn, aa hana ƴaalɛ a bir a hʋ nyʋɔn bã, sɩ nɛɛ a na cɔcɔɔ dɩbara gɩdonɩ a phure fɛʋ. Dɩ nɛrɛ dakha nɩ phure, sɩ ga do nɛrɛ fɛʋ ga. 11 Gɩdonɩ Jeju kɔɔ jɩrɛ ʋrɛɛkɛ na lirenaanɩ, gɛr dɔ nɔɔ dɩ so wɛr fɛʋ na phuə'. 12 Ɔbɔɔkɛ a cɔcɔɔ wɩnɩ nɛɛ pɩ, a bire gba kẽkena a to, a too dɩko kho paar sa bule wi: Gɩrɛ mɩ cʋʋ nɩnɩ, nɩ jɩrɛ kɩrʋ bɛ? 13 Nɩ-n we mer Dɩɩrdaar na Kɔ̃tɩn, dɩ sobɔrra nɩ so gɩdonɩ gɛrra mɩ do. 14 Dɩ ado mɛrkɛ dɔnɩ Kɔ̃tɩn na Dɩɩrdaar cɔcɔɔ nɩ nɛɛ, dɔ na-n cɔcɔɔ kha nɛɛ dakha bɩɛlbɩɛl. 15 Gɩdonɩ thɩ̃ nɩrɔrɛ mɩ nɩ nar dɩ nɛrɛ dakha na cʋʋ mɔ̃kɛra mɩ kɔɔ cʋʋ narnɩ. 16 Sobɔr mɩ so nar gel, thɔ̃daar na hale a na kɔ̃tɩ̃ na jɔ ɔɔ kɔ̃tã', dɩ thɔ̃thɔn gɩ a kɔ̃tɩ̃ a jɔ ʋrɛɛkɛ thɔnaana'. 17 Ado nɩ jɩ gele dɩ ado dakha nɩ-n eʋʋ gɛr, ga da narɛ sobɔr. 18 Ga do nɛrɛ fɛʋʋda mɩ-n mɩa', sɩ mɩ jɩrɛ wɩrɛ mɩ kɔɔ phiirni. Dɩ dɔ gɩrɛɛkɛ kɔɔ kherenenɩ Thãgbaa sɛbɛra n dã oti. Gɩ sor: “Ʋrɛɛkɛ n yɔnɩ nyɔ̃kpõ bɩɛl na mɛrɛ, ɔr deba do ɩ̃ lãlaardaar.” 19 Mɩ so narɛ nɛnɛ̃kɛ sɩ thɩ̃ɛɛlera n dã, dɩ ɔbɔɔkɛ ga danɩ mɛ̃ na pɛr haar dɩ mɛr n dʋɔn ʋrɛɛkɛra n dʋɔnnɩ. 20 Sobɔr mɩ so nar gel. ntɛɛkɛ na teanɩ ʋrɛɛkɛ ma thɔnɩ, mɛr a tee. Dɩ ʋrɛɛkɛ tea mɩnɩ, ʋrɛɛkɛ thɔna mɩnɩ a tee dakha. 21 Ɔbɔɔkɛ Jeju mɩɩnɩ thale pɩ, haar kʋɛsʋʋrɛ dɩ so war sobɔr ayɩ: Sobɔr mɩ so nar gel, bɩɛl nɛrɛra na liirna mɛr. 22 Dɩ kpãkpãadara na-n hɩɩn kha bɩɛlbɩɛl dɩ wa-n bulena kha: Amɛɛda a mɩɩ ya fɛ? 23 Dɩ kpãkpãadaar bɩɛlɩkɛ Jeju n nanɩ hale dɩko kho paar, a ƴɛl Jejuu kũkunə. 24 Dɩ Sɩmɔ̃ Pɩɛr kher kpãkpãadaarɩlera, a sʋʋraa a bulene Jeju amɛ a-n so ya; 25 dɩ kpãkpãadaarɩle ƴɛlanɩ Jejuu kũkunə bulee: Kɔ̃tɩn, amɛ gɩ? 26 Dɩ Jeju birsee: Ʋrɛɛkɛ ma kurni buru a na ɓɛna a na ha, ɔr gɩ. Dɩ a kurre burura a ɓɛna a ha Judasɩɩkɛ thɛnɩ Karɩyɔtɩ dɩɩra, Sɩmɔ̃ɔ bikuun. 27 Dɩ ɔbɔɔkɛ Judasɩ teenɩ buru kuruule pɩ dɔrɔɔm Satã lʋʋnaanɛ. Dɩ Jeju sʋʋraa: Gɩrɛra fɩ ƴaalnɩ fɩ cʋʋ, cʋɛ gɩ kɔrɔ. 28 Sɩ wɩrɛ wɩ hananɩ kha dɩko kho paar, bɩɛllakɛ na jɩ gɩrɛ dɔnɩ nɔɔ dɩ sʋʋraa thɩ̃ɛ thala'. 29 Dɩ dakha gɩdonɩ Judasɩ n fɔrɔ lokaar, ɩkhasɔ n kpɩɛrɛ dɩ Jeju sʋʋraarɛ a thɛ gɩrɛ ɩna hananɩ ƴaalɛ fɛtɩra, anaa a sʋʋraarɛ a hana bɔdara dɩkha. 30 Dɩ ɔbɔɔkɛ Judasɩ kɔɔ teenɩ buruule na pɩ, a ther dapaara. Sɩ dɩtɩnɔ gɩ kɔɔ do. 31 Dɩ ɔbɔɔkɛ Judasɩra thenɩ na pɩ, Jeju sor: Nɛnɛ̃ dɩphã, mɛr tibili Bikuun 'lɛr i dʋbɩrɛ, dɩ Thãgba dakha 'lɛr i dʋbɩrɛ dɩɩ do mɛr dɔ nɔɔ. 32 Dɩ ado Thãgba kɔɔ 'lɛr i dʋbɩrɛ dɩɩ do mɛr dɔ nɔɔ, Thãgbaa thɛthɛra na dʋbɩ mɛr dakha, dɩ a na dʋbɩ mɛr dapaara. 33 Ɩ̃ bɩsã bi, bɔɔ gbe mɩ ha kha na nɛrɛ gɩrɛ wo; dɩ na ƴaal mɛr, sɩ mɔ̃ mɩ kɔɔ sonɩ Juifisɔra ayɩ: Kãkɛ mɩ-n jalnɩ wa puno na pɔ la', mɛna mɩ so nar dakha gɩrɛ. 34 Sɩ wo jɔfʋ phaa ha ʋrɛ mɩ-n ha nɩnɩ: Na-n na kha bɩɛlbɩɛl. Mɔ̃kɛ mɩ-n na nɩnɩ, nɛrɛ dakha na-n na kha bɩɛlbɩɛl. 35 Gɛrra tɩbɩla fɛʋ na jɩ dɩ nɛr dʋɔn ɩ̃ kpãkpãadara, ado nɩ-n hananɛ kha naʋ bɩɛlbɩɛl. 36 Dɩ Sɩmɔ̃ Pɩɛr bulee: Kɔ̃tɩn ya, ka fa jal? Dɩ Jeju birsee: Ka mɩ-n jalnɩ fa puno na kpa mar le nɛnã', sɩ dɩkhõo fa kpa mar. 37 Dɩ Pɩɛr bir bulee: Kɔ̃tɩn, anye dɔ nɔɔ dɩ ma puno na kpa far nɛnã? Mee ma faarɛ ɩ̃ yi afɩ sora. 38 Dɩ Jeju birsee: Hãa, fa faarɛ afɩ yi ɩ̃ sora? Sobɔr mɩ so far gel, yɔl kʋʋ na 'lɛ na khɩɩrakɛ sɩ dɩ fa bana balãther nayɩ fa jɩ maa ga.

14

1 Na-n do haar na-n jẽ na'. Nɩ pɩɛr haar Thãgbara a pɩɛr haar mɛrɛra dakha. 2 Cɔ paar bərəəm hale ɩ̃ Thɩɩ cɔ; a ga ha mã' ma kɔɔ mãa so nar, gɩdonɩ mɩ-n kʋɔn ɩ̃ gbɛbɩ too paar nɛrɛra. 3 Dɩ ɔbɔɔkɛ ma kɔnɩ na gbɛbɩ nar too paar na pɩ, gɛr ma biro na ɩ̃ a na gba nɩ dɩ sa ha kha gɩ do dapaakɛ mɩ hanɩ, le nɩ ha ner. 4 Sɩ kãkɛ mɩ-n jalnɩ, nɩ jɩrɛ hʋɛ. 5 Dɩ Tomasɩ sʋʋraa: Kɔ̃tɩn, sa jɩnɩ ka fɩ-n jalna', mɔ̃ sa fʋ sɩ na jɩ hʋɛ? 6 Dɩ Jeju sʋʋraa: Mɛr dɔ hʋɛ a dona sobɔr na yire. Tibil bɩɛllakɛ na pɔ Thɩrɛra sɩ a na ka mɛrɛra gaaga. 7 Ado nɩ kɔɔ jɩ mɛr, ga dor na kɔɔ jɩrɛ dakha ɩ̃ Thɩ. Dɩ a fʋna nɛnɛ̃kɛrakɛ gɩrɛ, nɩ jɩɩrɛ dɩ dakha nɩ yɩɩrɛ. 8 Dɩ Filipi sʋʋraa: Kɔ̃tɩn, nɛ sar Thɩrɛra dɔrɔɔm gɩ daan. 9 Dɩ Jeju sʋʋraa: Gɩ maanɛ kɛkɛkɛ mɩ hanɩ kha na nɛrɛ, sɩ fa jɩ mɩnakɛ paa bɛɛ Filipi? Ʋrɛɛkɛ yɛ mɩnɩ, Thɩrɛ a yɩ. Mɔ̃ fɩ yɩ ɩ̃ nɛ nar Thɩrɛ? 10 Fa-n pɛr haar, mɩ har Thɩrɛɛ bɩnɔ dɩ Thɩrɛ ha ɩ̃ bɩnɔaa? Thɩmɩaakɛra mɩ-n mɩɩ nɩnɩ ga do ɩ̃ pa gɩ tha'. Thɩrɛɛkɛ hanɩ ɩ̃ bɩnɔ ɔr n dʋɔn ɔɔ thɔ̃ dɩ ga pɩ vʋ̃ʋ. 11 Nɩ pɩɛr haar dɩ mɩ har Thɩrɛɛ bɩnɔ, dɩ Thɩrɛ ha ɩ̃ bɩnɔ. Dɩ agado mɛ̃ gɩ woa', nɩ dɔ ɩ̃ thɩ̃ cʋʋ thɛthɛrakɛ n do nɔɔ nɩ pɛr haar mɛ̃. 12 Sobɔr mɩ so nar gel, ʋrɛɛkɛ pɛ mɩnɩ haar a na cʋʋrɛ dakha thɔmaakɛra mɩ-n cʋʋnɩ, dɩ a na cʋʋrɛrakɛ dɩ ga kɔ̃tɩ̃ na jɔ gɩrɛ, gɩdonɩ mɩ-n kʋɔn Thɩrɛɛ pa. 13 Sɩ thɩ̃ɛ wo thɩ̃ɛɛkɛ na bɩɛlnɩ Thãgbara na ɩ̃ i, ma cʋʋrɛ dɩ mɛ̃ Thɩrɛ na 'lɛ i dʋbɩrɛ, gɩ do mɛr Bikuun dɔ nɔɔ. 14 Ado na bɩɛl thɩ̃ɛ Thãgbara na ɩ̃ i, gɛrra ma-n cʋʋ. 15 Ado nɩ-n na mɛr na-n hɩɩnɛ ɩ̃ so. 16 Sɩ mɛrɛ, ma bɩɛlɛ Thɩrɛ dɩ a na thɔna narɛ Bubul kpɩɩkɛ na tɔɔnɩ kha khorr na nɛrɛ. 17 Thu Phuukɛ dɔnɩ sobɔ Thue gɩɩkɛ wɩrɛ bɔnɩ Thãgba na punoni a na 'la' gɩdonɩ wa yɩa', wa jɩa'. Sɩ nɛrɛ, ner jɩɩrɛ gɩdonɩ a-n toore kha na nɛrɛ, dɩ a na harrakɛ anɩ bɩnɔ. 18 Ma faa nɩ dɩ na ho khilə̃biə', ma bire na ɩ̃ anɩ pa. 19 Kɩɛr na gbe tɩbɩla thɩɩra na yɩ mɩ bã, sɩ nɛrɛ, ner na-n yɩ mɛr; gɩdonɩ yidaar ha mɩ, nɛrɛ dakha na hananɛ yire. 20 Ga wiilera na jɩrɛ dɩ mɛrɛ, Thɩrɛɛ bɩnɔ mɩ ha, dɩ nɛrɛ ha ɩ̃ bɩnɔ dɩ ɩ̃ ha anɩ bɩnɔ. 21 Ʋrɛ hananɩ ɩ̃ so da-n cʋʋ, ɔr n naan mɩ. Dɩ ʋrɛɛkɛ n naan mɩnɩ, ɩ̃ Thɩ na-n naarɛ, dɩ mɛrɛ dakha ma-n naarɛ dɩ ma gbaar dɩbara a na nɩna ntɛ. 22 Dɩ Juudi, ga do Judasɩɩkɛ thɛnɩ Karɩyɔtɩ dɩɩra ga, bule Jeju: Kɔ̃tɩn, anye dɔ nɔɔ dɩ fa gba afɩbara na nɩna sɛrɛ, sɩ fa gba dɩbara na nɩna tɩbɩla thɩɩra ga? 23 Dɩ Jeju birsee: Ado tibil n na mɛr, a na-n hɩɩnɛ ɩ̃ thɩmɩɩ dɩ ɩ̃ Thɩ na-n naarɛ, dɩ sa pɔr ntɛɛ pa a na too ɔɔ bɩnɔ. 24 Ʋrɛ na-n naan mɩna', aa-n lɩɩɩn ɩ̃ thɩmɩa'. Thɩmɩɩrɩkɛ nɩ nɩnɩ, ga do ɩ̃ pa gɩ tha', sɩ Thɩrɛɛkɛ thɔna mɩnɩ ɔɔ pa gɩ the. 25 Mɩ mɩɩ nɛr thɩ̃ɛsɔɔkɛ bɔɔkɛ mɩ toona nɩnɩ kha. 26 Sɩ Bubulikɛ dɔnɩ Thu Phuu, kɛ Thɩrɛ na thɔnɩ ɩ̃ irə, ɔr na dɩrɛ nɩ thɩ̃ɛ fɛʋ a cʋʋna nɩ nɩ jɩna thɩ̃ɛ fɛʋʋkɛ mɩ kɔɔ so narnɩ. 27 Ha ɩɩ mɩ faa nar. Ɩ̃ thɛthɛɛ ha ie mɩ ha nɩ. Ma ha nɩ ha ɩɩ mɔ̃kɛ thɩɩda n 'laana'. Na-n do haar na-n jẽ na', dɩ na-n do nɩaar na-n fʋ nɩ woa'. 28 Nɩ nɩɛrɛ mɔ̃kɛ mɩ so narnr ayɩ: Mɩ-n kʋɔn, sɩ ma bire na ĩ nar. Ado nɩ-n kɔɔ na mɛr, na-n kɔɔ kãkarɛ gɩrɛraakɛ mɩ-n kɔnɩ Thɩrɛɛ pa, gɩdonɩ Thɩrɛ kɔ̃tɩnɛ a jɔ mɩ. 29 Mɩ kɔɔ maanɛ gɩrɛ dɩ ma-n so nar ga thɩ̃sɔɔkɛ sɩ ga dã pa', dɩ mɛ̃ ɔbɔɔkɛ ga-n danɩ na pɛrɛ haar. 30 Ma mɩɩ 'lo jɔɔ na nɛrɛ bã, gɩdonɩ thɩɩkɛɛ fãgadaar n ɩnɛ, sɩ a na puno ma'. 31 Sɩ dɔ tɩbɩla fɛʋ thɩɩra n jɩ mɩ-n nar Thɩrɛ, dɩ mɔ̃ Thɩrɛ so marnɩ, mɛ̃ mɩ-n do ɩ̃ thɔ̃. Nɩ ɩrɛ sɩ the kɩɛrra sɩ jal.

15

1 Mɛr dʋɔn dɩvɛ̃ thɩr kɩra bɔ, sɩ ɩ̃ Thɩ dʋɔn dɩvɛ̃ thɩr hɩ̃daar. 2 Jɛ̃ɛ fɛʋ bɩɛlbɩɛlɩkɛ thaarɛ marnɩ sɩ ga-n se bə', a na kuur ger na faa. Sɩ jɛ̃ɛ fɛʋ bɩɛlbɩɛlɩkɛ n sɛnɩ be, a na khabɩ gɛr gɩ jɩɩ se be ga-n pɛr. 3 Ado nɛr gɩ, nɩ 'lire phur dɩɩ do thɩmɩɩrɩkɛ mɩ kɔɔ mɩɩ nɩnɩ dɔ nɔɔ. 4 Dɔ nɩ too ɩ̃ bɩnɔ ɩ̃ too anɩ bɩnɔ. Mɔ̃kɛ jɔ̃ɔ na punoni dɩbara a na se be, saagado dɩvɛ̃ thɩr kɩra a ɓana gaaga, mɛna gɩ ha dakha na nɛrɛ ado na too ɩ̃ bɩnɔa'. 5 Mɛr dʋɔn dɩvɛ̃ thɩr kɩra, sɩ dɩ nɛr dʋɔn jɛ̃ɛ. Ʋrɛɛkɛ tɔɔnɩ ɩ̃ bɩnɔ dɩ ɩ̃ too ɔɔ bɩnɔ, ɔr na sɩɛn be jɔɔ, gɩdonɩ ado ma hala' na puno thɩ̃ bɩɛllakɛ a na cʋʋ kpɩɩraka'. 6 Ado tibil na too ɩ̃ bɩnɔa', jɩɛra wa dʋnaa jɛ̃ khaa a khɩ; jɛ̃ khɩna wɩ-n khɩɩ, a dʋna dɔɔ a faa dɩɩ hɩ̃. 7 Ado nɩ too ɩ̃ bɩnɔ dɩ ɩ̃ thɩmɩɩsɔ too anɩ bɩnɔ, nɩ bɩɛlnɛ Thãgbara thɩ̃ɛ wo thɩ̃ɛɛkɛ nɩ-n ƴaalnɩ, a na ha nɛr. 8 Gɩrɛ n cʋɛnɩ ɩ̃ Thɩɩ i dɩ ga-n dʋbɩrɔ dʋɔn: Na-n se be jɔɔjɔɔ dɩ mɛ̃ na do ɩ̃ kpãkpãadara. 9 Mɔ̃kɛ Thɩrɛ na mɩnɩ, mɛ̃ dakha mɩ na nɩ. Nɩ tɔɔ ɩ̃ thɛthɛɛ naʋrara. 10 Ado na hɩɩn ɩ̃ jɔfʋ na toore ɩ̃ naʋra, mɔ̃kɛ mɩ hɩɩnnɩ ɩ̃ Thɩɩ jɔfʋ a too ɔɔ naʋra. 11 Mɩ mɩɩ nɛr thaa, daʋʋkɛ dɔnɩ ɩ̃da n puno gɩ ha nar, sɩ dɩ anɩ daʋra n jɩɩ bɔr gɩ ka. 12 Nɩ hɩnɛ, gɩrɛ dɔnɩ ɩ̃ jɔfʋ dʋɔn: Na-n na kha bɩɛlbɩɛl mɔ̃kɛ mɩ na nɩnɩ. 13 Dɩ fa faa afɩ yi afɩ kuunsɔra, naʋ na hale a kɔ̃tɩ̃ jɔ naʋ ca ole bã. 14 Nɛr dʋɔn ɩ̃ kuunsɔ ado nɩ-n cʋʋrɛ gɩrɛ mɩ so narnɩ. 15 Ma we nɩ thɔ̃dara bã, gɩdonɩ thɔ̃daar na-n jɩ gɩrɛ ɔɔ kɔ̃tɩ̃ n cʋʋna'. Sɩ ɩ̃ kuunsɔ ma-n we nɩ, gɩdonɩ mɩ kɔɔ cʋʋ nɛr dɩ nɩ jɩ thɩ̃ɛ fɛʋʋkɛ mɩ nɩnɩ ɩ̃ Thɩɩ pa. 16 Ga do nɛr kɔɔ phire ma', sɩ mɛrɛɛ thɛthɛ kɔɔ phire ni a pɛ thɔmana, dɩ mɛ̃ na jal a na se be, dɩ anɩ birə na toore ƴɛrr, dɩ mɛ̃ thɩ̃ɛ wo thɩ̃ɛɛkɛ na bɩɛlnɩ Thɩrɛra na ɩ̃ i a na ha nɛr. 17 Gɩrɛ mɩ-n bonɩ ma-n ɩɩ nar dʋɔn, na-n na kha bɩɛlbɩɛl. 18 Ado tɩbɩla thɩɩra na laar nɩ, nɩ jɛ gɩ do mɛr wɩ kɔɔ laar ɓo sa pɩɩrɔ nɩ. 19 Ado thɩɩda nɩ kɔɔ dora, thɩɩ na kɔɔ nar gɩrɛ dɔnɩ ɔɔda. Sɩ gɩdonɩ na do thɩɩkɛɛda ga, sɩɩ do mɛr phire ni tɩbɩlaa thɩ̃thɩɩn, gɛr dɔ nɔɔ dɩ tɩbɩla thɩɩra na-n laar nɩ. 20 Na-n jɛna thɩmɩɩrɩkɛ mɩ kɔɔ mɩɩ nɩnɩ ayɩ: Thɔ̃daar na hale a na kɔ̃tɩ̃ na jɔ ɔɔ kɔ̃tã'. Ado wɩ kɔɔ kpoo marɛ, wa kpoo narɛ dakha. Ado wɩ kɔɔ hɩɩnɛ ɩ̃ so, wa hɩɩnɛ anɩda dakha. 21 Sɩ ɩ̃ i dɔ nɔɔ dɩ wa-n cʋʋ nar thɩ̃ɛsɔɔkɛra fɛʋ gɩrɛ, gɩdonɩ wa jɩ ʋrɛ thɔna mɩna'. 22 Ado ma kɔɔ ɩ̃a', dɩ ado ma kɔɔ mɩɩ wɩ thɩ̃a', ga dor wa kɔɔ hana sopugoə'. Sɩ nɛnɛ̃ wa puno na bana awɩ sopugo bã. 23 Ʋrɛ n laarɛ mɩnɩ, mɛ̃ a-n laar ɩ̃ Thɩ dakha. 24 Ado ma kɔɔ cʋʋ thɔmaakɛ tibil bɩɛl na kɔɔ cʋʋnɩ kpɩɩrakɛ awɩ thɩ̃thɩɩnaa ga, ga dor wa kɔɔ hana sopugoə'. Sɩ nɛnɛ̃ wɩ yɩ gɛr, sɩ wa-n laar mɩnakɛ, mɛrɛ na ɩ̃ Thɩ. 25 Dɩ dɔ gɩrɛra kheranɩ awɩ jɔfʋ sɛbɛra n dã oti, gɩ sor: “Wɩ kɔɔ laar mɛr, sɩ kɩrʋ na hala'.” 26 Sɩ ɔbɔɔkɛ Bubulikɛ ma thɔnɩ dɩ na the Thɩrɛɛ pa na ɩ̃, kɛ dɔnɩ sobɔ Thueekɛ thɛnɩ Thɩrɛɛ para, ɔr na-n mɩa sobɔ so jɩɩr a na-n pɛ mar. 27 Sɩ nɛrɛ dakha, na-n mɩɩrɛ sobɔ so jɩɩr na-n pɛ mar, gɩdonɩ nɩ kɔɔ har kha na mɛrɛ kɛkɛkɛ fʋ paar.

16

1 Mɩ mɩɩ nɛr thɩ̃ɛsɔɔkɛ thakɛ gɩ cʋʋ nɩ na bara ga. 2 Wa tiir ner awɩ Thãgba fʋɔr cɔsɔra na faa. Bɔ bɩɛl na daannakɛ, dɩ tibil wo tibilikɛ na kɔ nɩnɩ na kpɩɛrɛ gɛr dɔ Thãgbaa thɔ̃ ɩnɩ-n donɩ. 3 Wa cʋʋrɛ mɛ̃ gɩdonɩ wa jɩ Thɩrɛ dɩ mɛr ga. 4 Mɩ-n mɩɩ nɛr thakɛ dɩ a bɔɔra ɩ̃ na dã, nɩ jɩna gɩ dɩ mɛ̃ mɩ kɔɔ so nar. Ma kɔɔ mɩɩ nɩ wer caca fʋ paar thala', gɩdonɩ mɩ kɔɔ har kha na nɛrɛ. 5 Nɛnɛ̃ mɩ-n kʋɔn ʋrɛraakɛ thɔna mɩnɩ, sɩ tibil bɩɛllakɛ anɩ thɩ̃thɩɩn na bule mi ka mɩ-n jalna'. 6 Sɩ gɩdonɩ mɩ kɔɔ mɩɩ nɛr mɛ̃ ayɩ, gbobire hire anɩ hara. 7 Dɩ sobɔrra mɩ so naɩ, gɩrɛ na baan narnɩ dʋɔn, dɔ ɩ̃ kɔ̃ gɩdonɩ ado ma kɔ̃a', Bubul na ɩ̃ nɛrɛra ga. Sɩ ado mɩ kʋɔn, ma thʋɔnɛ nɛrɛra. 8 Dɩ ado a ɩ̃, ɔr na nɛna tɩbɩla fɛʋ thɩɩra gɩrɛ dɔnɩ sopugo, na mɔ̃ Thãgba sarnɩ, na mɔ̃ Thãgbaa kɩɩl hanɩ: 9 Sopugodaara, gɩdonɩ wa-n pɛ mɩ haara'; 10 Thãgbaa sardaara, gɩdonɩ mɩ-n kʋɔn Thɩrɛɛ pa dɩ na yɩ mɩ bã; 11 Thãgbaa kɩɩldaara, gɩdonɩ thɩɩkɛɛ fãgadaar 'lire 'lɛr so heene pɩ. 12 Thɩ̃ jɔjʋɔ hale wo mɩ hananɩ a na so nar, sɩ na mar fɛʋ nɛnã'. 13 Sɩ Thu Phuukɛ dɔnɩ sobɔ Thue, ado a ɩ̃ ɔr na thɔɔ nɩ dɩ na lõ sobɔrra ɓibi. Gɩdonɩ thɩmɩaakɛ a na mɩɩnɩ, ga the ɔɔ thɛthɛɛ pa ga, sɩ gɩrɛ fɛʋʋkɛ a nɩɛnɩ gɛr a na mɩɩ. A na mɩɩna nɛr dakha gɩrɛ na ɩnanɩ. 14 Ɔr thɛthɛ na-n dʋbɩ mɛr, gɩdonɩ gɩrɛ dɔnɩ ɩ̃da a na gba a na-n mɩɩ nɩ. 15 Gɩrɛ fɛʋʋkɛ Thɩrɛ hananɩ, ɩ̃da gɩ. Gɛr dɔ kɩrʋ dɩ ɩ̃ so: A na gbaar gɩrɛ dɔnɩ ɩ̃da a na-n mɩɩ nɩ. 16 Kɩɛr na bɔɔ gbe na yɩ mɩ bã, sɩ bɔɔ gbe wo na bire na yɩ mɩ, gɩdonɩ Thɩrɛɛ pa mɩ-n kɔ̃. 17 Dɩ ɔɔ kpãkpãadaar ɩkhasɔ na-n mɩɩ kha awɩ ha ayɩ: Anye dɔ gelela a sonɩɩ kɩr ya fɛ? Aa, kɩɛr na bɔɔ gbe sa yɩ nɩ bã, sɩ bɔɔ gbe wo sa bire na yɩ nɩ, dɩɩ bo ɩnɩ-n kʋɔn Thɩrɛɛ pa. 18 Dɩ wɩ-n sor: Anye ka do bɔɔ gbe ya fɛ? Sa jɩ thɩ̃ doo a-n mɩɩna'. 19 Mɔ̃ Jeju jɩnɩ dɩɩ do wa bule ner a so warɛ: Nɩ-n bulele khasɔ bɩɛlbɩɛl gɩrɛraakɛ mɩ sonɩ: Kɩɛr na bɔɔ gbe na yɩ mɩ bã, sɩ bɔɔ gbe wo na bire na yɩ mɩ. 20 Sobɔr mɩ so nar gel, ga do narɛ khɩɩrɛ na bɩwɛ sɩɩ do gɛr ka da thɩdarara ka. Na har gbobirera sɩ anɩ gbobira na debire na do daʋ. 21 Ado khɛr na wal, a-n gbobire gɩdonɩ ɔɔ bɔ daan. Sɩ ɔbɔɔkɛ a-n kɔnɩ bi dɩ pɩ, aa-n jɩna ɔɔ gaarɩle bã. Daʋ n fʋʋrɛ gɩdonɩ a kʋɔn tibil yire. 22 Mɛ̃ gɩ nɛrɛ dakha, nɩ har nɛnɛ̃ gbobirera, sɩ na bire na yɩ mɩ wo dɩ daʋ na fʋ nɛr, sɩ tibil bɩɛllakɛ na hale a na puno na tee nar daʋʋla'. 23 Dɩ dawiile na bule mi thɩ̃ bɩɛllakɛ bã. Sobɔr mɩ so nar gel, thĩɛ wo thɩ̃ɛɛkɛ na bɩɛlnɩ Thɩrɛra, a na ha nɛr gɩ do ɩ̃ i dɔ nɔɔ. 24 A dana nɛnɛ̃kɛ, na kɔɔ bɩɛl Thãgbara thɩ̃ɛ na ɩ̃ iə'. Nɩ bɩɛlnɛ na 'lɛr, dɩ mɛ̃ anɩ daʋ na bɔr na thʋ̃ na ka. 25 Sokpaa mɩ-n mɩɩna nɩ gɩrɛ, sɩ bɔ bɩɛl na hale na da kɛ ma-n mɩɩna nɩnɩ sokpaa bã, sɩ casɩ ma mɩɩ nɩ gɩrɛ dɔnɩ Thɩrɛɛda. 26 Ga wiile na bɩɛl Thãgba na ɩ̃ i sɩ ma so nar ayɩ, ma bɩɛlɛ Thɩrɛ ma-n pɛ nara'; 27 gɩdonɩ Thɩrɛɛ thɛthɛrakɛ n na nɛr, gɩdonɩ nɩ-n na mɛr a pɛrna haar dɩ Thãgbaa pa mɩ the ɩ̃. 28 Thɩrɛɛ pa mɩ the a ɩ̃ thɩɩra. Sɩ nɛnɛ̃ mɩ-n ther thɩɩra ɩ̃ bir Thɩrɛɛ para. 29 Dɩ ɔɔ kpãkpãadara sʋʋraa: Nɛnɛ̃ dɩphã waa casɩ fɩ-n mɩɩ. Fa-n mɩɩ dɩkha na sokpaa bã. 30 Nɛnɛ̃ sɩ jɩrɛ dɩphã dɩ fɩ jɩrɛ thɩ̃ɛ fɛʋ, sɩ dɩ fa-n ƴaal tibil n bulene fa'. Dɩ gɛrra dɔ nɔɔ dɩ sɩ pɛr haar Thãgbaa pa fɩ the. 31 Dɩ Jeju birse wi: Nɛnɛ̃ nɩ pɛr haar dɩphã koee? 32 Nɩ hɩnɛ bɔ bɩɛl na daan, dɩrakɛ gɩ daan pɩ, dɩ wa bɩ̃bɩlanɛ nɛrɛ fɛʋ bɩɛlbɩɛl na faa ntɛ le ɔɔ pa, dɩ na sɩ marɛ dɩbara; sɩrakɛ ma ha dɩbara gaa koe, gɩdonɩ Thɩrɛ har kha na mɛrɛ. 33 Mɩ mɩɩ nɛr thɩ̃ɛ thakɛ dɩ na hana ha ɩɩ mɛrɛra. Na-n hananɛ bɔ gaarɛ kɛkɛ thɩɩra, sɩ nɩ pɩɛr 'lar, mɩ punone thɩdaa.

17

1 Ɔbɔɔkɛ Jeju mɩɩnɩ thɩmɩaakɛ thale pɩ, a gbaar ƴɩɛ ƴũ sa so: Thɩrɛ, bɔɔra daan. Dʋba mɛrkɛ dɔnɩ afɩ Bikuun, dɩ mɛrkɛ dɔnɩ afɩ Bikuun n dʋbɩ afɩ i dakha, 2 gɩ ha mɔna fɩ ha mɩnɩ punone tɩbɩlala fɛʋ, dɩ ma ha wɩrɛ fɛʋʋkɛ fɩ ha mɩnɩ yire khorr. 3 Dɩ yire khorra dʋɔn wɔɔ, wɩ jɛ fɩ fɛrkɛ dɔnɩ Thãgba bɔ bɩɛl dɩbara 'lẽ'lẽ'lẽ, na ʋrɛɛkɛra fɩ thɔnɩ kɛ dɔnɩ mɛr Jeju Kirisiti. 4 Mɩ dʋbɩrɛ afɩ i kɛ thɩɩra, dɩ mɩ pɩrɛ thɔmaakɛra fɩ kɔɔ ha mɩnɩ ɩ̃ cʋɛ. 5 Dɩ nɛnɛ̃ fɛr Thɩrɛ, cʋɛ mɩ ɩ̃ 'lɛ i dʋbɩrɛ fɛrɛɛ thɛthɛɛ pa, kɛ dɔnɩ i dʋbɩrɛɛkɛra mɩ kɔɔ maanɩ hana afɩ pa sɩ dɩ thɩɩ na kɔɔ ti pa'. 6 Mɩ cʋʋrɛ tɩbɩlaakɛ fɩ kɔɔ phiirni tɩbɩlaa thɩ̃thɩɩn a ha mɩ dɩ wɩ jɩ afɩ i. Afɩda wɩ kɔɔ do dɩ fɩ ha mɩ, dɩ wɩ kɔɔ cʋʋrɛ afɩ so. 7 Nɛnɛ̃ wɩ jɩrɛ dɩ thɩ̃ɛ fɛʋʋkɛ fɩ ha mɩnɩ, afɩ pa gɩ the. 8 Gɩdonɩ mɩ mɩɩ wɛr thɩmɩaakɛ fɩ kɔɔ mɩɩ mɩnɩ dɩ wɩ kɔɔ ture, sa jɩ waa na sobɔr dɩɩ do afɩ pa mɩ the, dɩ wɩ pɛrɛ haar dakha dɩ fɛr kɔɔ thɔna mɩ. 9 Wɛr dɩbara mɩ-n bɩɛl fɩ gɩrɛ dɩ ma-n pɛ. Ga do tɩbɩla fɛʋra mɩ-n bɩɛl fɩ dɩ ma-n pa', sɩ mɩ bɩɛl fɛr dɩ ma-n pɛ wɩrɛra fɩ kɔɔ lɩa mɩnɩ, gɩdonɩ afɩda wɛ. 10 Dɩ gɩrɛ fɛʋʋkɛ dɔnɩ ɩ̃da, afɩda gɩ. Dɩ gɩrɛ fɛʋʋkɛ̃ dɔnɩ afɩda, ɩ̃da gɩ. Dɩ mɩ 'lɛr i dʋbɩrɛ dakha dɩɩ do wɛr dɔ nɔɔ. 11 Ma ha thɩɩraakɛ bã, sɩ wɛr wɩ har thɩɩra, sɩ dɩ ma-n pɔ far gɩrɛ. Thɩ phuu, dɔ afɩ i n do nɔɔ fɩ bɛr wɩrɛɛkɛra fɩ kɔɔ ha mɩnɩ, dɩ mɛ̃ wa do bɩɛl asɩ kha. 12 Ɔbɔɔkɛ mɩ kɔɔ hanɩ kha na wɛr, mɩ kɔɔ bɛrɛ afɩ irə wɩrɛɛkɛra fɩ kɔɔ ha mɩnɩ, dɩ bɩɛl wɛrra na buə', bu paarɩ bikuun dɩbara gɩ, gɩ do nɔɔ̃ gɩ ha mɔna gɩ kherenɩ Thãgbaa sɛbɛra. 13 Sɩ nɛnɛ̃ mɩ-n pɔ farɛ sɩ dɩ ma-n mɩɩ thɩ̃ɛ thaa, gɩdonɩ mɩ har thɩɩra 'lo, gɩ do nɔɔ ɩ̃ daʋ n thʋ̃ gɩ bɔ war gɩ ka. 14 Mɩ kɔɔ mɩɩ wɛr afɩ so, sɩ tɩbɩla thɩɩra n laar wɛr gɩdonɩ wa do thɩɩkɛɛda ga, mɔ̃kɛ mɛrɛ ma donɩ thɩɩkɛɛda ga. 15 Ma-n bɩɛl fɩ fɩ te wɩ thɩɩraaka', sɩ fa-n bɛra wɩ puu cʋʋ hɩ̃daarra. 16 Wa do thɩɩkɛɛda ga, mɔ̃kɛ mɛrɛ ma donɩ thɩɩkɛɛda ga. 17 Gba sobɔr a leana wɩ kpɩɩ. Afɩ thɩmɩɩ dʋɔn sobɔr. 18 Mɔ̃kɛ fɩ kɔɔ thɔ̃ mɩnɩ dɩ ɩ̃ ɩ̃ thɩɩra, mɛrɛ dakha mɩ-n thɔ̃ wɛr ɔmɛ̃ dɩ wa jal tɩbɩlala fɛʋ thɩɩra. 19 Dɩ mɛrɛɛ thɛthɛ mɩ faarɛ ɩ̃bara koo Thãgbara dɩɩ do awɩ so dɔ nɔɔ, dɩ mɛ̃ wɛr dakha na faa awɩbara koo Thãgbara gɩ do sobɔr dɔ nɔɔ. 20 Ga do wɛr dɩbara mɩ bɩɛl fɩ gɩrɛ dɩ ma-n pa', sɩ mɩ bɩɛl fɛr dakha dɩ ma-n pɛ wɩrɛraakɛ awɩ thɩmɩɩ na donɩ nɔɔ wɩ pɛ mɩ haar, 21 dɩ mɛ̃ wɛr fɛʋ na do bɩɛl, mɔ̃kɛ fɛr Thɩrɛ hanɩ gɩrɛ ɩ̃ bɩnɔ dɩ ɩ̃ ha afɩ bɩnɔ, wɛr dakha n ha asɩ bɩnɔ, dɩ mɛ̃ tɩbɩla fɛʋ thɩɩra na jɩ dɩ fɛr kɔɔ thɔna mɩ. 22 Dɩ mɩ kɔɔ eʋʋ wɛr dɩ wɩ jɩ i dʋbɩrɛɛkɛ fɩ kɔɔ ha mɩnɩ, dɩ mɛ̃ wa do bɩɛl mɔ̃kɛ sɩ donɩ bɩɛl, 23 mɛrɛ awɩ bɩnɔ, sɩ fɛrɛ ɩ̃ bɩnɔ, dɩ mɛ̃ wa jɩɩ do bɩɛl bɔɔbɔɔ koo, dɩ mɛ̃ tɩbɩla fɛʋ thɩɩra na jɩ dɩ fɛr thɔna mɩ dɩ fɩ na wɛr mɔ̃kɛ fɩ na mɩnɩ. 24 Thɩrɛ wei, mɩ-n ƴaalɛ dɩ ka mɩ hanɩ, wɩrɛ fɩ ha mɩnɩ n hanale dapa nakha mɛrɛ, dɩ mɛ̃ wa-n hɩɩnna dabɔr ɩ̃ carbara, kɛ dɔnɩ gɩrɛ fɩ kɔɔ ha mɩnɩ gɩdonɩ fɩ kɔɔ na mɛr sɩ thɩɩkɛ na kɔɔ hɩɩr tir pa'. 25 Thɩ sarʋ, tɩbɩla thɩɩra na kɔɔ jɩ fa', sɩ mɛrɛ, mɩ kɔɔ jɩ fɛr dɩ wɩrɛ dakha jɩ gɩrɛ dɩ fɛr thɔna mɩ. 26 Mɩ cʋʋ wɛr dɩ wɩ jɩ afɩ i, sɩ ma bire na cʋʋ wɩ dɩ wa jɩ gɩ wo, dɩ mɛ̃ ga cʋʋ naʋʋkɛ fɩ kɔɔ na mɩnɩ n ha awɩ bɩnɔ, mɛrɛ dakha n ha awɩ bɩnɔ.

18

1 Ɔbɔɔkɛ Jeju mɩɩnɩ thale pɩ, a ther na ɔɔ kpãkpãadara a jal Sedʋrɔ̃ iiro kãkɛ nãkʋɔr hanɩ, dɩ a lʋʋn le ɔr nakha ɔɔ kpãkpãadara. 2 Judasɩɩkɛ na lirenaanɩ kɔɔ jɩrɛ paarɩle, gɩdonɩ liir Jeju na ɔɔ kpãkpãadara na-n pɩ la'. 3 Dɩ Judasɩ kpar sɔrasɛsɔ, na gardɛsɔɔkɛ bonɩ jidaar kɔ̃tɩnasɔ na jɔfʋ bʋ dʋdarasɔ kɔɔ thɔnɩ, dɩ wɩ kɔɔ pɔr le na lãphãsɔ, na hɔ̃ lesɔ, na ko ke thɩ̃ɛsɔ. 4 Mɔ̃ Jeju jɩnɩ gɩrɛ fɛʋʋkɛ na danaanɩ a tɔr thɔɔ sa bule wi: Amɛ nɩ-n ƴaal? 5 Dɩ wɩ birsee: Najarɛtɩ Jeju gɩ. Dɩ so war: Dɩ mɛrra ha ʋ. Dɩ Judasɩɩkɛ na lirenaanɩ kɔɔ har kha na wɛr. 6 Ɔbɔɔkɛ Jeju so warnɩ pɩ aa, ɩnɛrra ha ʋ, wɩ tɔr birnə khiru a jiir thʋnɔ. 7 Sɩ a bire bule wi wo: Amɛ nɩ-n ƴaal? Dɩ wɩ birsee: Najarɛtɩ Jeju gɩ. 8 Dɩ Jeju birse wi: Ma kɔɔ so nar ayɩ: Mɛrra ha ʋa'. Dɩ ado mɛr nɩ-n ƴaal, nɩ sɩɛr wɩrɛɛkɛ n jal. 9 Dɩ mɛ̃ thɩmɩɩrɩkɛ a kɔɔ mɩɩnɩ na dã oti. Gɩ sor ayɩ: Wɛkɛ fɩ kɔɔ ha mɩnɩ, ma kɔɔ faa bɩɛllakɛ dɩ buə'. 10 Dɩ Sɩmɔ̃ Pɩɛrɩkɛ hananɩ bajɩna, a kɔɔ pher a cɩna gbõdaarɩ thɔ̃daar nyɔ̃bɔ nũu a kur. Thɔ̃daarɩlee irə n dʋɔn Malkusi. 11 Dɩ Jeju so Pɩɛrra: Birəna afɩ bajɩna a tʋɔr khal kpara. Thɩ̃ yɔnanɛɛkɛra Thɩrɛ ha mɩnɩ ɩ̃ yɔ, ma bor yʋɔr kã? 12 Le sɔrasɛsɔ na awɩ sɛfʋ, na Juifisɔɔ gardɩsɔ kɔɔ fʋ Jeju a li, 13 a kpaa jalna Anɩ pa ɓo, gɩdonɩ Kaɩfɩɩkɛ kɔɔ dɔnɩ gbõdaar ga yɛɛlee thɛɛ a do. 14 Kaɩfɩ dɔ ʋrɛ kɔɔ dɩrɛnɩ Juifisɔ fɩlɛ ayɩ: Gɩrɛ baannɩ dʋɔn, dɔ tɩɩ bɩɛl n khi tɩbɩla fɛʋʋ sora. 15 Sɩ Sɩmɔ̃ Pɩɛr na kpãkpãadaar kpɩɩ kɔɔ kpaanɛ Jejura. Gbõdaarra kɔɔ jɩrɛ kpãkpãadaar kpɩɩlera, dɩ ɔr kɔɔ lona kha na Jeju gbõdaarɩ gbayara. 16 Sɩ Pɩɛr wer jɩɩl phiilo lõfonʋɔra. Dɩ kpãkpãadaar kpɩɩle gbõdaarɩle jɩnɩ ther a mɩɩna khɛrɩkɛ dɔnɩ lo bɛrdaar, dɩ sɩ Pɩɛrra dɩ lõ. 17 Dɩ thɔ̃daar khɛrɩlera n bɛranɩ loo bule Pɩɛr: Fɛrɛ dakha, ga do kuunikɛɛ kpãkpãadaar ha faa? Dɩ birsee: Ma do ɔɔ kpãkpãadaara'. 18 Dɩ gɩdonɩ ie kʋ bɔɔ gɩ, thɔ̃dara na gardɛsɔ kɔɔ gbɔɔrɛ dɔɔ a too le dɩ wa-n ɩɩr, dɩ Pɩɛr dakha kɔɔ toore kha na wɛr da-n ɩɩr dɔɔra. 19 Dɩ gbõdaar kɔɔ bulele Jeju thɩ̃ɛ, mɔ̃ gɩ hanɩ na ɔɔ kpãkpãadara na mɔ̃ ɔɔ dɩɩr hanɩ. 20 Dɩ Jeju birseere ayɩ: Casɩ mɩ-n kɔɔ mɩɩ thɩ̃ɛ tɩbɩlala fɛʋ, dɩ mɩ-n kɔɔ dɩɩrɛ thɩ̃ɛ wire wire Juifisɔɔ Thãgba fʋɔr cɔsɔra, na Juifisɔɔ Thãgba fʋɔr cɔ kɔ̃tɩɩna, ka Juifisɔ n gbɛbɩnɩ kha fɛʋ, dɩ ma kɔɔ mɩɩ thɩ̃ɛ wolonena ga. 21 Mɔ̃ dɔ kɩrʋ dɩ fa-n bule mi? Bulene wɩrɛɛkɛ kɔɔ pɛ mɩnɩ nũu gɩrɛɛkɛ mɩ kɔɔ mɩɩ wɩnɩ. Wɛr thɛthɛ jɩɛn gɩrɛɛkɛ mɩ mɩɩnɩ. 22 Mɔ̃ Jeju mɩɩnɩ thale, gɛr gardɩ bɩɛlɩkɛ hanɩle ɓaaraa sa so: Thale fa birse gbõdaar bɛɛ? 23 Dɩ Jeju birsee: Ado puure mɩ mɩɩ, nɛ mar puurera mɩ mɩɩnɩ ɩ̃ hɩɩn. Sɩ ado dabʋɔ mɩ mɩɩ, anyeraakɛ fɩ ɓa mɩ? 24 Le An lii a thɔna Kaɩfɩraakɛ dɔnɩ gbõdaar. 25 Sɩ Sɩmɔ̃ Pɩɛr wer toore lerakɛ da-n ɩɩr dɔɔ. Dɩ wɩ bulee ayɩ: Fɛrɛ dakha, ga do ɔɔ kpãkpãadaar bɩɛl ha faa? Dɩ bana sa so: Ma do ɔɔ kpãkpãadaara'. 26 Dɩ tibilikɛ Pɩɛr kɔɔ kurni nũu, ɔɔ tibil bɩɛl hale a do gbõdaarɩ thɔ̃daar, ɔr sɔ Pɩɛrra: Sɩ ma kɔɔ yɩ fɩ nakha Jeju nãkʋɔrra gaa? 27 Dɩ Pɩɛr bir bana wo, dɩ dapaara yɔl kʋʋ khɩɩ. 28 Dɩ Juifisɔ kɔɔ thenanɛ Jeju Kaɩfɩɩ pa a kpaa jalna gobanɛrɩ cɔ. Sɩ duuro gɩ kɔɔ do. Ga do wɛr thɛthɛ kɔɔ lona gobanɛrɩ cɔ, gɩ ho wa bisere gɩ tɔ̃ wɩ Pakɩ dɩko khora'. 29 Dɩ gɛr gɩ Pɩlatɩ the a jal awɩ pa a bule wi ayɩ: Anye dɔ sorɩkɛra nɩ-n pɛnɩ kuunnaakɛra thaa? 30 Dɩ wɩ birsee: Ado puu cʋʋdaar a kɔɔ doa' ga do sa kɔɔ fʋʋrɛ na ha fa'. 31 Dɩ gɛr gɩ dɩ Pɩlatɩ so war: Dɩ a thale gɩ, nɛrɛɛ thɛthɛ n gbaanɛɛ anɩbara a kɩlɛnaa mɔ̃ anɩ jɔfʋ hanɩ. Dɩ Juifisɔ sʋʋraa: Sa hana hʋɛ a na kʋ tibilə'. 32 Dɩ mɛ̃ thɩmɩɩrɩkɛ Jeju kɔɔ sonɩ na dã oti, gɩ do gɩ nɩnanɛ khi ca gɩrɛ a na khini. 33 Dɩ Pɩlatɩ bir lõ gobanɛrɩ cɔ a we Jeju a bulee: Sɩɩ do fɛr dʋɔn Juifi fãgadaarɩ? 34 Dɩ Jeju birsee: Afɩbara fɩ jɩ gɩ mɩɩ yaa, agɩbo ɩkhasɔ ba gbaan ɩ̃da a mɩɩ fɩ? 35 Dɩ Pɩlatɩ birsee wo ayɩ: Fɩ yɩ mɛr dɩ ɩ̃ do Juifi ya? Mee, afɩ ca na bonɩ jidaar kɔ̃tɩna fʋɔn fɩ a ha mɩ. Anye fer kɔɔ cʋʋ? 36 Dɩ Jeju birsee: Ɩ̃ fãgadaarɩ dɩ, ga do thɩɩkɛɛda ga. Ado ɩ̃ fãgadaarɩ dɩ kɔɔ dor thɩɩkɛɛda, ga dorra ɩ̃ thɔ̃dara na kɔɔ kɛ̃kɛrɛnɛ na pɛ mar, gɩ dora wa kɔɔ puno na fʋ mɩ na ha Juifisɔa'. Sɩ ga ha thala', ɩ̃ fãgadaarɩ dɩ na do thɩɩkɛɛda ga. 37 Dɩ Pɩlatɩ bulee: Fãgadaar ka ha fɩ ya? Dɩ Jeju birsee: Gɛrra fɩ soo le, fãgadaar ha mɩ. Dɩ gɛrra dɔ nɔɔ dɩ wɩ kɔɔ kɔ̃ mɩ, gɛrra dɔ nɔɔ dɩ ɩ̃ ɩ̃ kɛ thɩɩra ɩ̃ mɩɩ sobɔ so jɩɩr ma-n pɛ sobɔrra. Dɩ tibil wo tibilikɛ dɔnɩ sobɔdaar, a-n pɛr ɩ̃ nɔ nũu. 38 Dɩ Pɩlatɩ bulee: Anye n dɔ sobɔr? Ɔbɔɔkɛ Pɩlatɩ mɩɩnɩ thale pɩ, a ther wo a jal Juifisɔɔ pa a so war: Mɛrɛ, ma yɩɩraa thɩ̃ɛɛkɛ teananɩ wɩ heenuu sora'. 39 Sɩ gɩdonɩ nɩ mɩlna gɛr dɩ ɩ̃ faa khaɩdaar bɩɛl dɩ ɩ̃ ha nɩ Pakɩ fɛtɩra fɛʋ, nɩ-n ƴaalɛ ɩ̃ faa Juifi fãgadaarra a ha nɩ yaa? 40 Sɩ wɩ bire hulẽ wo ayɩ: Kpei, ga do ɔr ga, sɩ Barabasɩ. Sɩ yu hɔ̃hʋɔldaar Barabasɩ kɔɔ do.

19

1 Le Pɩlatɩ gba Jeju a ciil na khasa. 2 Dɩ sɔrasɛsɔ kɔɔ gba uu a kɛr dɩɩ ho fãgadaar kpɩɛr, dɩ wɩ subuu yʋɔ, sa gba darã sɩɛ a tʋʋ; 3 agɩpɩ dɩ wɩ tɔ wɔrɔ̃ɔ sɩ wa-n sʋʋraa: Gba fʋɔrɛ Juifi fãgadaar; sɩ agɩpɩ dɩ wa-n ɓaalɛɛ. 4 Dɩ Pɩlatɩ bir the wo a so Juifisɔra ayɩ: Nɩ hɩnɛ, mɩ thenaanɛ dɩ mɛ̃ na jɩ dɩ ma yɩɩraa thɩ̃ɛɛkɛ teananɩ wɩ heenuu sora'. 5 Dɩ mɛ̃ Jeju the a suu uu yʋɔ dɩɩ ho fãgadaar kpɩɛr, a tona darã sɩɛ. Dɩ Pɩlatɩ so war: Nɩ hɩnɛ kuunnaakɛ. 6 Ɔbɔɔkɛ bonɩ jidaar kɔ̃tɩna na gardɛsɔ yɩɩnɩ, wɩ hulene ayɩ: Gbaanɛɛ kpa kʋkʋ thɩrʋra. Gbaanɛɛ kpa kʋkʋ thɩrʋra. Dɩ Pɩlatɩ so war: Nɩ gbaanɛɛ anɩbara a kpa kʋkʋ thɩrʋrara, gɩdonɩ me wer, ma yɩɩraa thɩ̃ɛɛkɛ teananɩ wɩ heenuu sora'. 7 Dɩ Juifisɔ birsee: Sɩ hananɛ jɔfʋ, dɩ ado mɔ̃ asɩ jɔfʋ hanɩ gɩ, gɩ teenanɛ a khi gɩdonɩ ayɩ, Thãgbaa Bikuun ha nɩ. 8 Dɩ ɔbɔɔkɛ Pɩlatɩ nɩɛnɩ thɩmɩɩrɩle, maar fʋʋrɛ dɩ ga-n pɛr. 9 Dɩ a bire lõ gobanɛrɩ cɔ a bule Jeju: Ka fɩ therakɛ tɔr? Sɩ Jeju na deeraa nʋɔa'. 10 Le Pɩlatɩ sʋʋraa: Mɛr mɩana fɩ dɩ fɩ pɩr pɔbɩ? Fa jɩ dɩɩ do mɩ hananɛ punone a na faana fɩ, dɩ mɩ hananɛ punone wo a na kpana fɩ kʋkʋ thɩrʋra gaa? 11 Dɩ Jeju birsee: Fa hana punone mɛrɛra saagado Thãgba hana faa ga. Gɛr gɩ ʋrɛɛkɛ kɔɔ gbaan mɩnɩ a ha fɩ, a cʋʋrɛ sopugo dɩɩ kɔ̃tɩ̃ a jɔ. 12 Dɩ a fʋna ga bɔɔlera Pɩlatɩ n ƴaalɛ hʋɛ sɩ a fagʋʋ, sɩ Juifisɔ na-n hulẽ aa: Ado fɩ fagʋʋ, fa do Sejaarɩ kuuna'. Mee, tibil wo tibilikɛ yɛnɩ fãgadaar ha nɩ, Sejaarɩ lãlaardaar a do. 13 Ɔbɔɔkɛ Pɩlatɩ nɩɛnɩ ga thɩmɩɩle, a kpar Jeju a thena phiilo a toona kɩɩl paar, paar gɩɩkɛ wɩ mɩnɩ na bokana, kɛ wɩ-n wenɩ na ebirə thɩmɩɩr Gabata. 14 Sɩ Pakɩ gbɛbɩ bɔɔ gɩ kɔɔ do, dɩ gɩ thɔɔrɛ ʋlkhɔɔ. Dɩ a sor Juifisɔra: Nɩ yɛ anɩ fãgadaarra. 15 Sɩ wɩ hulene: Kʋɔ, kʋɔ, gbaanɛɛ kpa kʋkʋ thɩrʋra. Dɩ Pɩlatɩ bir bule wi: Ɩ̃ kpa anɩ fãgadaar kʋkʋ thɩrʋra ya? Sɩ bonɩ jidaar kɔ̃tɩnasɔ birsee ayɩ: Sa hana fãgadaar kpɩɩ saagado Sejaar gaaga. 16 Liir a faa Jeju a ha wɩ wɩ kpaanɛɛ kʋkʋ thɩrʋra. Dɩ mɛ̃ wɩ kpa Jeju a jalna. 17 Dɩ Jeju gba ɔɔ kʋkʋ thɩr a thena a jalna paarɩkɛ wɩ-n wenɩ Yʋ khubu, sɩ wa-n wena ebirə thɩmɩɩr Gɔlgɔta. 18 Liir wɩ kɔɔ kpaa kʋkʋ thɩrʋra na tɩbɩla yenyɔ, bɩɛl ʋ̃ gɛllɔ, bɩɛl ʋ̃ gɛllɔ, sa pɛ Jeju thɩ̃thɩɩn. 19 Dɩ Pɩlatɩ kherere dakha sɛbɛ a ɓã kʋkʋ thɩrʋra ƴũ. Khererera sor ayɩ: Najarɛtɩ Jeju, Juifi fãgadaar. 20 Juifisɔ jɔɔjɔɔ n kɔɔ sor sɛbɛɛlera kheranɩ, gɩdonɩ paarɩkɛra wɩ kɔɔ kpanɩ Jeju na kɔɔ hʋnɔna Jerujalɛm dɩa'; dɩ dakha, ebirə thɩmɩɩr gɩ kɔɔ kherena, na latɛ̃ thɩmɩɩr, na gɩrɛkɩ thɩmɩɩr. 21 Dɩ Juifisɔɔ bonɩ jidaar kɔ̃tɩ̃sɔ so Pɩlatɩra: Fa-n khere thale ayɩ: Juifi fãgadaar ga, sɩ kherene, ɔr yɛ Juifi fãgadaar ha nɩ. 22 Dɩ Pɩlatɩ birse wi: Gɩrɛ mɩ 'lini kherere, mɩ kherere dɛ. 23 Dɩ ɔbɔɔkɛ wɩ kɔɔ kpanɩ Jeju kʋkʋ thɩrʋra pɩ, sɔrasɛsɔ kɔɔ gbaar ɔɔ kẽkẽsɔ a tɩnɛ tɩnɛ paar yenã. Sɔrasɛ bɩɛlbɩɛl 'lɛr oti fɛʋ. Wɩ gbaar dakha ɔɔ delkeba, kɛ bɛbɩ paar na harna', kẽkẽ bɩɛlla gɩ a fɩ fʋ jɩɩlna ƴũ sɩ dɩɩ dã thɩɩ. 24 Dɩ sɔrasɛsɔ mɩɩrɛ kha ayɩ: Sa-n ɓəərə', sɩ lɩɩ n lɛ sɩ jɩ ʋrɛ na 'lɛnɩ. Gɩ har mɛ̃ gɩ cʋʋ gɩrɛ kɔɔ kherenenɩ Thãgbaa sɛbɛra gɩ dã oti, gɩ sor: “Wɩ kɔɔ tɩnɛnɛ ɩ̃ kẽkẽsɔ, sɩ lɩɩ wɩ kɔɔ lɩ ɩ̃ delkebara.” Dɩ thalera sɔrasɛra kɔɔ cʋʋ. 25 Sɩ Jejuu nɩ, nakha Marɩ, na Jejuu nɩɩ õkhɛrɩkɛ dɔnɩ Kʋlopasɩɩ khɛr, na Magɩdala Marɩ kɔɔ hale a jɩɩl kʋkʋ thɩr kɩrɔ. 26 Mɔ̃ Jeju yɩnɩ ɔɔ nɩ, na kpãkpãadaarɩkɛ Jeju nanɩ, kɛ jɩlɛnanɩ ɔɔ nɩ, a sor ɔɔ nɩra: Khɛr, hɩnɛ ʋrɛ dɔ afɩ bikuun. 27 Agɩpɩ dɩ so kpãkpãadaarraale: Hɩnɛ, ʋrɛ dɔ afɩ nɩ. Dɩ a funa ɔbɔɔlera, kpãkpãadaarɩle kpaa kɔna ɔɔ pa. 28 A gele pɩ, mɔ̃ Jeju jɩnɩ dɩɩ do thɩ̃ɛ fɛʋ daan pɩ, dɩ mɔ̃ na dɔnɩ nɔɔ gɩrɛ Thãgbaa sɛbɛ sonɩ n ha oti, a sor: Yɔlkhaa fʋ mɛr. 29 Dɩ daa kɔɔ hale a hinə ta ƴʋ̃ɔ. Dɩ sɔrasɛsɔ gbaar thɩ̃ɛɛkɛ hɔnɩ tabɩhʋɛ, a mʋʋ ta ƴʋɔna a gar ɩjopɩ ɓalʋʋ, a 'laa tʋʋ nʋɔ. 30 Ɔbɔɔkɛ Jeju 'lɛnɩ ta ƴʋɔna a sor: Thɩ̃ɛ fɛʋ pɩrɛ mɛ̃. Sɩ agɩpɩ dɩ gʋɛ yʋʋ sa 'laa ɔɔ thu. 31 Sɩ hɩɩr wi dɛɛsɩ wire gɩ kɔɔ do, dɩ ga do wa faarɛ khire kʋkʋ thɩrʋra dawiila', gɩdonɩ wi kɔ̃tɩ̃ɩ hɩɩr wireele do, dɩ gɛr gɩ dɩ Juifisɔ kɔɔ bɩɛl Pɩlatɩ ayɩ, ado wɩ khaar wɩrɛ wɩ kpanɩ thɩrʋraale nɛɛ pɩ wɩ hɛla wɩ. 32 Dɩ gɛr gɩ dɩ sɔrasɛsɔ jal a khaar cacadaar nɛɛ, agɩpɩ na balanyɔdaar, kɛ wɩ kɔɔ kpananɩ Jeju kʋkʋ thɩrʋra. 33 Sɩ ɔbɔɔkɛ wɩ danɩ Jeju a yɩɩ dɩɩ do a 'lire khir, wa khaarʋʋ nɛa'; 34 sɩ sɔrasɩ kũu bɩɛl kɔɔ gʋɔrɛ gɛlʋ na kpɩla, dɩ dapaara tɔmɩn na nyʋɔn the. 35 Dɩ ʋrɛ kɔɔ yɛ gɩnɩ a mɩɩ gɛr, dɩ ɔɔ thɩmɩɩlera a mɩɩnɩ sobɔr gɩ do, dɩ ɔɔ thɛthɛ jɩrɛ dɩ sobɔr ɩnɩ so, dɩ mɛ̃ ga do nɔɔ dɩ nɛrɛ dakha na pɛr haar. 36 Gelela daan thale gɩ cʋʋ gɩrɛ Thãgbaa sɛbɛ sonɩ gɩ ha oti, gɩ sor: “Ɔɔ khunbɩɩ bɩɛllakɛ na kha ga.” 37 Dɩ Thãgbaa sɛbɛ bire so pa kpɩɩ wo ayɩ: “Ʋrɛɛkɛ wɩ kɔɔ gɔnɩ, wa bir wa-n hɩɩn.” 38 A gele pɩ, Jojɛfɩɩkɛ thɛnɩ Arɩmate, kɛ dʋɔnnɩ Jejuu kpãkpãadaar wolonena gɩdonɩ Juifisɔ n kʋɔ maar, ɔr bɩɛlnɛ Pɩlatɩra hʋɛ sa a hɛl Jejuu forra. Dɩ Pɩlatɩ kɔɔ haarɛ hʋɛ. Dɩ gɛr gɩ dɩ jal a hɛl Jejuu forra. 39 Nɩkɔdɛmɩkɛ kɔɔ jalanɩ Jejuu pa mamara dɩtɩnɔ, kɔɔ gbaar thɩ̃ɛɛkɛ hɔnɩ latɩkolo ni caar, kɛ nyanyaananɩ tomɩ bʋl thɩɩ, kɛ thɔɔnɩ kilə kpelẽ yʋɔr a pɔna. 40 Dɩ wɩ kɔɔ gba Jejuu forra a paarna kẽkẽ gborõbireekɛ wɩ pɛrnɩ thɩɩsɔɔlera, gɩdonɩ thale Juifisɔɔ fɩl ha wɩ-n dʋnanɩ khire. 41 Sɩ nãkʋɔr kɔɔ hale kãkɛra wɩ kɔɔ kpanɩ Jejura kʋkʋ thɩrʋra. Dɩ le nãkʋɔrraalera ka phaa kɔɔ hale ka wa kɔɔ dʋunɩ tibil pa'. 42 Gɩdonɩ Juifisɔɔ hɩɩr wi dɩɛsɩ wi gɩ, dɩɩ do kaa hale a wɔrɔ̃, gɛr gɩ dɩ wɩ gba Jeju a dʋ le.

20

1 Wire makonyɔɔ caca wi, Marɩɩkɛ thɛnɩ Magɩdala kɔɔ jaal kaara duuro phiphiphi ɔbɔɔkɛ gɩ hanɩ jilə jilə 'lo. Dɩ a yɩɛrɛ dɩɩ do bokaar hɛlɛlɛ sa faa ka nʋɔ. 2 Dɩ a car jal a yɩ Sɩmɔ̃ Pɩɛr na kpãkpãadaar kpɩɩkɛ Jeju nanɩ, a so war ayɩ: Wɩ tire Kɔ̃tɩn kaʋ sɩ dɩ sa jɩ ka wɩ pɩɛna'. 3 Dɩ Pɩɛr na kpãkpãadaar kpɩɩle ther jal kaara. 4 Dɩ wɛr yenyɔ car jal. Sɩ kpãkpãadaar kpɩɩle car ka Pɩɛr a kɔɔ dã kaara caca, 5 a gʋɛ a yɩ kẽkẽ gborõbesɔ thɩɩra, sɩ aa lõa'. 6 Dɩ Sɩmɔ̃ Pɩɛrɩkɛ n kpaaraanɩ daan, a lõ kaʋ a yɩ kẽkẽ gborõbe haarsɔ thɩɩra, 7 na kẽkẽ ʋrɛ wɩ parnɩ Jeju yʋʋ dɩ ga ha kha na kẽkẽ gborõbesɔa', sɩ gɩ gbɛlɛlɛ a thɩɩn pa kpɩɩ. 8 Dɩ kpãkpãadaar kpɩɩle kɔɔ dananɩ kaara cacaca lʋʋn dakha a yɩɛ a pɛr haar. 9 Gɩdonɩ wa kɔɔ jɩ gɩrɛɛkɛ Thãgbaa sɛbɛ sonɩ kɩrʋ, dɩ Jeju na ɩɩrɛ na the khirera pa'. 10 Dɩ kpãkpãadara kɛrrɛ bir awɩ pa. 11 Sɩ Marɩ or jɩɩlɛ le ka nʋɔra jɩɛra da-n khɩɩ. Sɩ mɔ̃ a-n khɩɩnɩ, a gʋɛrɛ a kpu da-n hɩɩn kaʋ, 12 a yɩ Thãgbaa thɔ̃thɔ̃daar thu yenyɔ dɩ wɩ to kẽkẽ bulona, sa too ka wɩ kɔɔ pɛnɩ Jejuu for, bɩɛl yʋ khʋra bɩɛl nɛ khʋra. 13 Dɩ wɩ bulee: Khɛr, anye fɩ-n khɩɩrɔ? Dɩ birse wi: Gɩdonɩ ɩ̃ Kɔ̃tɩ̃ wɩ ti kaʋ dɩ ma jɩ ka wɩ pɩɛna', gɛr gɩ. 14 Mɔ̃ a-n mɩɩnɩ thale, a na kɩɩlɛ a yɩ Jeju dɩ jɩɩl, sɩ aa jɩ dɩɩ do Jeju ga. 15 Dɩ Jeju bulee: Khɛr, mɔ̃gɩdo dɩ fa-n khɩɩ? Amɛ fɩ-n ƴaal? Sɩ Marɩ wer kpɩɛrɛ a ka jɩna nãkʋɔrdaar gɩ, a sʋʋraa: Kɔ̃tɩn, ado fɛr gbaanɛɛ sɔ mar kãkɛ fɩ pɩɛnɩ ɩ̃ jal ɩ̃ gba. 16 Dɩ Jeju wɩɩ: Marɩ. Dɩ a kɩɩlɛ a sʋʋraa na ebirə thɩmɩɩr: Rabʋnɩ. Kɩrʋ dʋɔn Dɩɩrdaar. 17 Dɩ Jeju sʋʋraa: Fa-n tha mara', gɩdonɩ ma jʋʋn ɩ̃ Thɩra pa'. Sɩ jala ɩ̃ omisɔɔ pa a sɔ war ayɛ: Mɩ-n jʋʋnɛ ɩ̃ Thɩra, kɛ dɔnɩ dakha anɩ Thɩ, ɩ̃ Thãgbara kɛ dɔnɩ dakha anɩ Thãgba. 18 Dɩ Marɩɩkɛ thɛnɩ Magɩdala jaal a mɩɩ kpãkpãadara ayɩ, ɩnɩ yɩrɛ Kɔ̃tɩn dɩ ɔr mɩɛnɛ nɩ ga thɩ̃sɔɔle. 19 Ga wiile dʋɔrɔ, kɛ dɔnɩ wire makonyɔɔ caca wi, kpãkpãadara kɔɔ har duu sa khaan loo gɩdonɩ maar kɔɔ fuɔn wɩ Juifisɔra; dɩ Jeju pɔr a jɩɩl awɩ thɩ̃thɩɩn sa so war: Nɩ hanana ha ɩɩ. 20 Ɔbɔɔkɛ a sonɩ gele pɩ, a nɩna wɛr ɔɔ nyɛ na ɔɔ gɛl, dɩ daʋ fʋrɛ kpãkpãadara mɔ̃ wɩ yɩnɩ Kɔ̃tɩn. 21 Dɩ Jeju bir so war wo: Nɩ hanana ha ɩɩ. Mɔ̃kɛ Thɩrɛ thɔ̃ mɩnɩ mɛ̃ mɛrɛ dakha thɔ̃ nɩ. 22 Ado a mɩɩ thale pɩ, a phʋʋrɛ pɛ war sa so war: Nɩ tea Thu Phuu. 23 Wɩrɛ nɩ faanɩ awɩ sopugosɔ, Thãgba na faarɛ, sɩ wɩrɛɛ sopugosɔɔkɛ na-n faana', Thãgba na fa ga. 24 Tomasɩɩkɛ wɩ-n wenɩ Didim, kɛ dɔnɩ dakha bɩɛl kpãkpãadaar yʋɔr yenyɔra na kɔɔ ha kha na wɛr ɔbɔɔkɛ Jeju pɔna'. 25 Dɩ wɩ̃ kpãkpãadara sʋʋraarɛ: Sɩ kɔɔ yɩrɛ Kɔ̃tɩn. Sɩ dɩ so war: Ado ma yɩ pɔ̃tɩ kpa paar ɔɔ nyɛna ga, dɩ ado ma tor ɩ̃ nyɛ̃bi pɔ̃tɩ kanana ga, dɩ ado ma tharna ɩ̃ nyɛ̃ ɔɔ gɛlla ga, ma pɛr haar yuuraka'. 26 A wire makõther ka, Jejuu kpãkpãadara bire ha cɔ bɩnɔ wo, dɩ Tomasɩ kɔɔ har kha dɩphã na wɛr. Dɩ lõfonʋɔ kɔɔ khaanɛ, sɩ Jeju pɔr a jɩɩl awɩ thɩ̃thɩɩn sa so war: Nɩ hanana ha ɩɩ. 27 Agɩpɩ dɩ so Tomasɩra: 'Laanɛ kɛ afɩ nyɛ̃bi, dɩ hɩnɛ dakha ɩ̃ nyɛ̃sɔ. 'Laanɛ dakha afɩ nyɔ̃ a thaar ɩ̃ gɛlla, sɩ fa-n baalɔ bã sɩ pɩɛr haar. 28 Dɩ Tomasɩ sʋʋraa: Ɩ̃ Kɔ̃tɩ̃, na ɩ̃ Thãgba. 29 Dɩ Jeju sʋʋraa: Gɩdonɩ fɩ yɩ mɛr dɩphã, gɛr gɩ dɩ fɩ pɛr haar. Sɩ ga dar wɩrɛraakɛ na yɛ mɩna' sa pɛr haar. 30 Jeju cʋʋrɛ wo ɔɔ kpãkpãadaraa ƴɛ thɩ̃thɩɩn nɔ kpaa thɩ̃ jɔjʋɔɔkɛ na kheranɩ sɛbɛraaka'. 31 Sɩ ga thɩ̃sɔɔkɛ kherere, dɩ mɛ̃ na pɛr haar dɩ Jeju dʋɔn Kirisiti, Thãgbaa Bikuun, dɩ mɔna nɩ pɛrnɩ haar, na hananɛ yire gɩ do ɔɔ i dɔ nɔɔ.

21

1 A gele pɩ, Jeju bire nɩna ɔɔbara wo ɔɔ kpãkpãadara Tɩbɛrɩadɩ mɩɩr nɔ gẽgerena. Nɩ hɩnɛ mɔ̃kɛ a nɩnanɩ dɩbarara. 2 Sɩmɔ̃ Pɩɛr, na Tomasɩɩkɛ wɩ-n wenɩ Didim, na Natanayɛlɩkɛ thɛnɩ Galile Kana, na Jebedee bikuunsɔ, na ɔɔ kpãkpãadaar ɩkhasɔ yenyɔ kɔɔ har kha pa bɩɛl. 3 Dɩ Sɩmɔ̃ Pɩɛr so war ayɩ: Ma jaal na pher thʋma. Dɩ wɩ sʋʋraa: Sa jaal kha dakha na fɛrɛ. Dɩ wɩ ther a lõ gboroona a jal, sɩ ga dɩtɩnɔɔle wa kɔɔ fʋ thɩ̃a'. 4 Ɔbɔɔkɛ dɩɩ wɩlnɩ duuro, Jeju har gẽgerẽ nʋɔra, sɩ kpãkpãadara na kɔɔ jɩ dɩ Jeju ga. 5 Dɩ Jeju bule wer: Bɩsana, nɩ hananɛ thɩ̃ɛ a na kho bɛ? Dɩ wɩ birsee: Kpei. 6 Dɩ so war: Dɩ nɩ dɔna thʋ̃ pherdaa gborõ nyɔ̃bɔɔra, na yɩɛrɛ. Dɩ wɩ dʋnanɛ, sɩ wa bir puno a na hal na ti bã gɩdonɩ thʋma və̃viəne. 7 Le kpãkpãadaarɩkɛ Jeju nanɩ so Pɩɛrra: Kɔ̃tɩn gɩ. Dɩ ɔbɔɔkɛ Sɩmɔ̃ Pɩɛr nɩɛnɩ dɩ Kɔ̃tɩn gɩ, gɩdonɩ tomɩ bire a kɔɔ hana, a tɔr ɔɔ kẽkẽ a linə lophɛrɛ sa bɩ̃ ji mɩɩrɔ. 8 Dɩ wɩ̃ kpãkpãadara pɔr na gborõo a hal thʋ̃ pherdaakɛ thʋma hironi, gɩdonɩ wɩ wɔrɔnɛ na thɩɩ dɩɩ thɔɔ mɛtɛrɛ tamaa. 9 Ɔbɔɔkɛ wɩ gbuni thɩɩra, wɩ kɔɔ yɩrɛ dɔɔkɛ wɩ gbɔɔnɩ na khana a 'warɔ thʋma na buru, 10 dɩ Jeju so war: Nɩ ɛna thʋ̃ ɩkha thʋmanaakɛra nɩ fʋnɩ nɛnɛ̃. 11 Dɩ Sɩmɔ̃ Pɩɛr lõ gboroona, a hal thʋ̃ pherdaakɛ thʋ̃ kɔ̃tɩna tamaa na kpalanyɔ yʋɔr yẽther hironi a thena, wɩ 'lɛnɩnakɛ thale sɩ thʋ̃ pherdaa na kʋɛa'. 12 Dɩ Jeju so war: Nɩ ɩna khɔ dɩkor. Sɩ kpãkpãadaar bɩɛllakɛ na-n 'la na bulee, amɛ a do yaa ga, gɩdonɩ wɩ jɩrɛ dɩ Jeju Kɔ̃tɩn gɩ. 13 Dɩ Jeju tɔr pɔ a gba buru a ha wɩ, a hana wɩ dakha thʋmana. 14 Gɛr dʋɔn balãtherdaakɛ Jeju nɩnanɩ ɔɔbara ɔɔ kpãkpãadara, a fʋna bɔɔkɛ a kɔɔ ɩɩrnɩ a the khirera. 15 Ɔbɔɔkɛ wɩ khonɩ dɩkɔ a pɩ, Jeju bulele Sɩmɔ̃ Pɩɛr ayɩ: Sɩmɔ̃ Jonasɩɩ bikuun, fɩ na mɛr a jɔ wɩrɛ bɛ? Dɩ birsee: Ɔɔ Kɔ̃tɩn, fɩ jɩrɛ dɩ mɩ na fɛr. Dɩ Jeju sʋʋraa: Dɩ na khɛ ɩ̃ bana bi. 16 Dɩ Jeju bire bulee balanyɔ wo: Sɩmɔ̃ Jonasɩɩ bikuun, fɩ na mɛr bɛ? Dɩ Pɩɛr birsee: Ɔɔ Kɔ̃tɩn, fɩ jɩrɛ dɩ mɩ na fɛr. Dɩ Jeju sʋʋraa: Dɩ dɔ fɩ do ɩ̃ banasɔɔ hɩɩndaar. 17 Dɩ a buleele balãther: Sɩmɔ̃ Jonasɩɩ bikuun, fɩ na mɛr bɛ? Dɩ Pɩɛr gbobi gɩrɛraakɛ Jeju buleeni balãther ɓoɓo: Fɩ na mɛr ya? Dɩ a birseere ayɩ: Kɔ̃tɩn, fɩ jɩrɛ thɩ̃ɛ fɛʋ. Fɩ jɩrɛ dɩ mɩ na fɛr. Dɩ Jeju sʋʋraa: Dɩ na khɛ ɩ̃ banasɔ. 18 Sobɔr mɩ so far gel, ɔbɔɔkɛ fɩ kɔɔ donɩ daɓolbir fɛr n kɔɔ saa thɩ̃ɛ dɩbara, dɩ fɩ jal ka fɩ-n ƴaalnɩ. Sɩ ɔbɔɔkɛ fa tɩnɩ fa khəire nyɛ̃ɛ, sɩ tɩɩ kpɩɩ na saa fɩ saa gba fɩ a jalna ka fa-n ƴaalna'. 19 Thale a sonɩ dʋɔn, gɩ nɩnanɛ ga khi caakɛ Pɩɛr na khini a na dʋbɩ Thãgbaa i. Ɔbɔɔkɛ a mɩɩnɩ thale pɩ a sʋʋraarɛ: Na kpa mar. 20 Dɩ Pɩɛr kɩɩlɛ a yɩ kpãkpãadaarɩkɛ Jeju nanɩ da-n kpa war, ɔr dʋɔn kpãkpãadaarɩkɛ n kɔɔ ƴɛlanɩ kũkunə dɩko kho paar, kɛ kɔɔ buleneni aa: Kɔ̃tɩn, amɛ dɔ ʋrɛ na lirena fɩnɩ? 21 Ɔbɔɔkɛ Pɩɛr yɩɩnɩ a bulele Jeju: Kɔ̃tɩn, sɩ ʋrɛɛkɛ, anye na danaa? 22 Dɩ Jeju birsee: Ado mɩ ƴaal a tɔɔ phaphapha ɩ̃ bir ɩ̃ ɩna, gɩ ba fɛr ya? Fɛrɛ, na kpa mar dɔrɔɔm. 23 Liir tutugore kpaar omɩnaa thɩ̃thɩɩn aa: Kpãkpãadaarɩle na khə'. Sɩ Jeju na kɔɔ so dɩ a na khəə ga, sɩ ayɩ aa, ado ɩnɩ ƴaal a tɔɔ a danana ɩnɩ bir ɩ̃ bɔɔ, gɩ baarɛ ya? 24 Ɔr dɔ kpãkpãadaarɩkɛ mɩanɩ ga thɩ̃sɔɔkɛ sa khere gɩ. Dɩ sɩ jɩrɛ dɩ ɔɔ sobɔ so jɩ thɩmɩɩra a mɩɩnɩ, sobɔr gɩ do. 25 Jeju cʋʋrɛrakɛ wo thɔ̃ kpɩɩsɔ jɔɔjɔɔ. Ado wɩ yɩ wɩ khera gɩ fɛʋ kpa kha kpa kha, ma pɛr haar thɩɩ thɛthɛfɛkɛrakɛ yɛrɛ na marrɛ na fʋrɔ gelela wa kherena'.