1

1 Hatoo kancaalaɣa Tɔm ka wɛnna. Na Ɩsɔ cɔlɔɣɔ Tɔm ka wɛɛ, na Tɔm ɩnɩ ɩ ka tɩɩ kɛ́ Ɩsɔ kɛ́. 2 Ɩsɔ cɔlɔɣɔ ɩ ka wɛ hatoo kancaalaɣa. 3 Ɩ niŋ kɛ Ɩsɔ lapəna pə təna. Pʋlʋ cəcəka fɛɩ mpi pə lapa na ɩ niŋ fɛɩ pə taa tɔ. 4 Ɩnɩ ɩ kiŋ kɛ weesuɣu ka wɛɛ, na weesuɣu ŋkʋ kʋ yelina na kɔkɔ kɔɔ yəlaa kiŋ na pə́ naa-wɛ. 5 Kɔkɔ naakɩ səkpɛtʋɣʋ na səkpɛtʋɣʋ, ta teesi-kɛɣɛ paa pəcɔ maɣamaɣa. 6 Ḿpʋ́ɣʋ́ Ɩsɔ tila ɩ tillu nɔɣɔlʋ, pa yaa-ɩ sɩ Yohaanɩ. 7 Ɩ́lɛ́ ɩ kɔma sɩ ɩ hʋ́lə́ɣɩ́ kɔkɔ ŋka ka naa mpʋ tɔ ka yaasi. Na ɩ kɔntɛ nyʋɣʋ ntɛ́ sɩ ɩ́ yɔɣɔtɩ na yəlaa təna mʋ, na pá təŋ-tɩ. 8 Pə taɣa ɩnɩ ɩ maɣamaɣa ɩ kɛna kɔkɔ ŋkɛ. Ama ɩ kɔmaɣa sɩ ɩ kɛɛsəɣɩ kɔkɔ ŋkɛ ka yaasi. 9 Kɔkɔ ŋkɛ ka tike ka kɛna tampana nyəŋka, na ká kɔɔ antulinya taa na ká yele na yəlaa təna naakɩ. 10 Tɔm ɩnɩ ɩ ka kɔma antulinya taa, paa na mpʋ antulinya tá nyəmɩ-ɩ. Pəyele ɩ niŋ kɛ Ɩsɔ ka lapəna antulinya. 11 Ɩ maɣamaɣa ɩ tɛɣɛ ɩ kɔma. Ama ɩ tɛ nyə́ma ta mʋ-ɩ. 12 Paa na mpʋ lɛlaa mʋ-ɩ na pá tisi ɩ tɔm, ɩlɛna ɩ́ ha-wɛɣɛ toŋ sɩ pá pəsɩ Ɩsɔ piya. 13 Pə taɣa ɩsɩɩ pa lʋla-wɛɣɛ kʋlʋlʋ kɛ Ɩsɔ piya, yaa pə kɛ́ yʋlʋ sɔɔlʋɣʋ tɔm, yaa yʋlʋ nɔkʋɣʋ tɔm. Ama Ɩsɔ lapəna ɩ maɣamaɣa sɩ pá pəsɩ ɩ piya. 14 Tɔm ɩnɩ ɩ pəsa yʋlʋ təkpataa na ɩ́ kɔɔ na ɩ́ caɣa tá hɛkʋ, na ɩ pɛɛlɛɛ na ɩ tampana fɛɩna taka. Tə nawa ɩ teeli kɛ teu, teeli ɩnəɣɩ Tacaa ha Pəyaɣa ɩkpamlɛ. 15 Yohaanɩ ka yɔɣɔta ɩ tɔm na ɩ́ kpaalɩ sɩ: Ɩ tɔm kɛ maa yɔɣɔtaa, sɩ ma waalɩ nɔɣɔlʋ ká tɛ na ɩ́ kɔɔ, ɩlɛ ɩ kəla-m. Pə taɣa pʋlʋ, pa lʋla-m tɔ, ma maɣana-ɩ kɛ́. 16 Ɩ kʋpantʋ sɔsɔɔntʋ tɔɔ, tá təna tə nɩɩ ɩ leleŋ pə tɩɩ fɛɩ. Ɩ lapa-tʋɣʋ kʋpantʋ kɛ təma tɔɔ, tənɛ tə tɛŋ na tənɛ tə lɛɛtəɣɩ. 17 Moisi kiŋ kɛ tə hika kiiŋ. Ɩlɛna Yesu Kilisiti náá kɔna pɛɛlɛɛ na tampana pə tɔm. 18 Too tɔ, nɔɣɔlʋ ta nata Ɩsɔ. Ama Ɩsɔ Pəyaɣa ɩkpamlɛ ŋka ka kɛ́ Ɩsɔ na ká wɛ ka Caa Ɩsɔ kiŋ tɔ, ŋkɛ ka lapəna na yəlaa nyɩ Ɩsɔ. 19 Waatʋ wei Yuta nyʋɣʋ nyə́ma kʋsa kɔtəlaa na Lefii nyə́ma kɛ Yosalɛm na pá tili-wɛ sɩ pá polo pá pɔɔsɩ Yohaanɩ sɩ ɩ kɛ́ awe tɔ, nti Yohaanɩ ɩnɩ ɩ yɔɣɔtaa tɔɣɔlɔ: 20 Yohaanɩ ta kisi cɔʋ, ɩ tisa tampana kɛ́ sɩ: Ma ta kɛ Mesii. 21 Ɩlɛna tillaa mpɛ pá pɔɔsɩ Yohaanɩ sɩ: Ɩlɛ n kɛ́ awe? Ilii? Na ɩ́ cɔ sɩ: Ma ta kɛ Ilii. Pa tasa-ɩ sɩ: Nyaɣalɛ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛləsʋlʋ wei tɔ? Na ɩ́ cɔ sɩ: Aaɩ. 22 Tənaɣa pa taɣana-ɩ tɔm sɩ: Ɩlɛ n kɛ awe? Heeli-tʋ na tə́ polo tə́ heeli mpa pa tila-tʋ tɔ. Nyá maɣamaɣa n yaa nyá tɩ suwe? 23 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yohaanɩ tɔma sɩ: Má, ma kɛ́ nɔɣɔlʋ wei ɩ yɔɣɔtəɣəna nɔɣɔ sɔsɔɣa kɛ wʋlaɣa tɛtʋ taa sɩ pá taɣanɩ Tacaa kɛ mpaaʋ na kʋ́ siɣisi teu. Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛləsʋlʋ Ɩsayii ka yɔɣɔtəna-tɩ. 24 Tillaa mpɛ paa kɛ́ Falisanaa. 25 Na pɛlɛ pa pɔɔsəna-ɩ təcululu sɩ: Ye n ta kɛ Mesii, n ta kɛ Ilii, pəyele n ta kɛ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛləsʋlʋ wei tɔ ɩlɛ, pepe tɔɔ kɛ́ n sɔɔ yəlaa kɛ Ɩsɔ lʋm? 26 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yohaanɩ cɔ-wɛ sɩ: Ma ɩlɛ lʋm kɛ ma sɔɔ-mɛ. Ama nɔɣɔlʋ wɛ mə hɛkʋ taa wei ɩ́ ta nyɩ tɔ. 27 Ma waalɩ ɩ́lɛ́ ɩ kɔŋ, ma ta tala má wɔɣɔsɩ ɩ nɔɔhɛɛ taa ntaŋkpala maɣamaɣa. 28 Pə tənaɣa mpʋ pə lapa Petanii kɛ Yaatanɩ pɔɣɔ waalɩ kɛ́ timpi Yohaanɩ sɔɔkaɣa yəlaa kɛ Ɩsɔ lʋm tɔ. 29 Tɛʋ fema na Yohaanɩ na Yesu na ɩ́ kɔŋ ɩ kiŋ, ɩlɛna ɩ́ tɔ sɩ: Ɩɩ naa Ɩsɔ Ɩwəyaɣa ŋka ka hɩɩsəɣɩ antulinya ɩsaɣatʋ tɔɣɔlɛ? 30 Ɩ tɔm kɛ maa heela-mɛ sɩ: Ma waalɩ nɔɣɔlʋ ká tɛ na ɩ́ kɔɔ, ɩlɛ ɩ kəla-m. Pə taɣa pʋlʋ, pa lʋla má tɔ, ma maɣana-ɩ kɛ́. 31 Ma taa nyɩ sɩ aweɣelɛ pʋntʋ ɩnɩ. Ama ma kɔmaɣa sɩ ma sɔɔ yəlaa kɛ Ɩsɔ lʋm na lʋm sɩ pə́ la na Ɩsɛɣɛlɩ nyə́ma nyəmɩ-ɩ. 32 Yohaanɩ tasa yɔɣɔtʋɣʋ tɔtɔ sɩ: Ma nana ma ɩsəpəle kɛ Ɩsɔ Feesuɣu, na kʋ wɛ ɩsɩɩ alukuku na kʋ tiina ɩsɔ na kʋ caɣa Yesu tɔɔ. 33 Ma taa nyənta Yesu. Ama Ɩsɔ wei ɩ tila-m sɩ má sɔ yəlaa kɛ Ɩsɔ lʋm tɔ ɩnɩ ɩ heelina-m sɩ: Ń kɔma ń ná Feesuɣu tiiwa na kʋ́ caɣa yʋlʋ wei ɩ tɔɔ, pʋntʋ ɩnɩ ɩ́ ká sɔna yəlaa kɛ Ɩsɔ lʋm na Feesuɣu Naŋŋtʋ. 34 Tɔʋ, ma ná mpʋ tɔɣɔ ma yɔɣɔtəɣɩ təcɛɩcɛɩ sɩ ɩnɩ ɩ kɛna Ɩsɔ Pəyalʋ. 35 Tɛʋ fema ɩlɛna Yohaanɩ wɛ təna tɔtɔ, ɩ́ na ɩ ɩfalaa taa naalɛ. 36 Ɩ kɔma na ɩ́ ná Yesu tɛɛ, ɩlɛna ɩ́ tɔ sɩ: Ɩɩ naa Ɩsɔ Ɩwəyaɣa ntɛ́. 37 Yohaanɩ ɩfalaa naalɛ ɩnɩ ɩ nɩɩ mpʋ, ɩlɛna pá təŋ Yesu waalɩ. 38 Yesu pəsəna ɩ waalɩ təkpɛʋ na ɩ́ ná sɩ pa təŋəɣɩ-ɩ, ɩlɛna ɩ́ pɔɔsɩ-wɛ sɩ: Pepeɣe ɩ́ pɛɛkəɣɩ? Ɩlɛna ɩfalaa naalɛ ɩnɩ ɩ́ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Lapi, (Tacaa kɛ pa yaa mpʋ na pa tɛ taa.) Leɣe nyá təyaɣa? 39 Yesu cɔ-wɛ sɩ: Ɩ́ kɔɔ na ɩ́ ná. Ḿpʋ́ɣʋ́ Yohaanɩ ɩfalaa polaa na pá nyɩ Yesu tɛ, na ɩ́ na-wɛ pá la taanaɣa kɛ təna. (Waatʋ ɩnɩ tɔ ilim hʋʋwaɣa.) 40 Mpa pa naalɛ pa nɩɩ Yohaanɩ tɔm na pá təŋ Yesu tɔ pa taa lɛlʋ ntɛ́ Simɔŋ Piyɛɛ neu Antəlɩɩ. 41 Na Antəlɩɩ ɩnɩ ɩ sulina ɩ taalʋ Simɔŋ kɛ kancaalaɣa na ɩ́ heeli Simɔŋ sɩ: Tə hika Mesii. (Kilisiti kɛ pa yaa mpʋ na pa tɛ taa.) 42 Ɩlɛna Antəlɩɩ kpaɣa Simɔŋ na ɩ́ pona Yesu kiŋ. Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu nyəna-ɩ təpiŋŋ na ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: N kɛ́ Yohaanɩ pəyalʋ Simɔŋ kɛ́, ɩlɛ kaɣana paa cuɣusɩ-ŋ sɩ Sefasɩ. (Piyɛɛ kɛ pa yaa mpʋ na pa tɛ taa.) 43 Tɛʋ fema, ɩlɛna Yesu luɣu la sɩ ɩ lɔkɩ ɩ təɣɩ Kalilee. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ sula Filipʋ, na ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Kɔɔ ń təŋɩ-m. 44 Filipʋ ka kɛ́ Antəlɩɩ na Piyɛɛ pa ɩcatɛ Pɛtɛsaita tʋ kɛ́. 45 Pə waalɩ kɛ́ Filipʋ nawa Natanayɛɛ na ɩ́ heeli-ɩ sɩ: Wei ɩ tɔm Moisi ka ŋmaa kʋsəsɩɩtʋ takəlaɣa taa na Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛləsəlaa náá yɔɣɔtɩ tɔtɔ tɔ, tə hika-ɩ pənɛ. Ɩnəɣəlɛ Nasalɛtɩ tʋ Yosɛɛfʋ pəyalʋ Yesu. 46 Tənaɣa Natanayɛɛ nɔɣɔ təkpaʋ sɩ: Kʋpantʋ natəlɩ tə wɛɛ sɩ tɩɩ lɩɩna Nasalɛtɩ? Ɩlɛna Filipʋ cɔ-ɩ sɩ: Kɔɔ na ń nana nyá ɩsəlɛ. 47 Yesu nawa Natanayɛɛ na ɩ́ kɔŋna ɩ tɔɔ, ɩlɛna ɩ́ yɔɣɔtɩ sɩ: Ɩsɛɣɛlɩ tʋ maɣamaɣa ntɔ cənɛ. Pɔpɔtiya tɩɩ fɛɩ ɩ kiŋ kɛ paa pəcɔ. 48 Ḿpʋ́ɣʋ́ Natanayɛɛ pɔɔsa-ɩ sɩ: Leɣe n nyəmna-m? Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-ɩ sɩ: Ma na-ŋ fiki tʋɣʋ tɛɛ na pə́cɔ́ Filipʋ yaa-ŋ. 49 Tənaɣa Natanayɛɛ tɔma sɩ: Ama Tacaa, n kɛ́ Ɩsɔ Pəyalʋ, Ɩsɛɣɛlɩ nyə́ma wulaʋ sɔsɔ kɛ́. 50 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-ɩ sɩ: Ɩsɩɩ ma heeluɣuu-ŋ sɩ ma na-ŋ fiki tʋɣʋ tɛɛ tɔɣɔlɛ n mʋ-tɩ yaa? N ká tɛ na ń na mpi pə kəla tənɛ ɩnɩ təkpataa tɔ. 51 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔma sɩ: Tamapana kɛ ma heeliɣi-mɛ yoo, maa cɛsəɣɩ. Ɩ́ ká tɛ na ɩ́ ná ɩsɔtɔnʋɣʋ tʋlaa na Ɩsɔ ɩsɔtaa tillaa təŋəɣɩ Yʋlʋ Pəyaɣa má na pá kpaa na pá tiiki.

2

1 Kʋyakʋ tooso nyəŋkʋ wule pa kpa pɛɛlɔ kɛ Kalilee Kana taa, na Yesu too polo. 2 Na pá yaa Yesu na ɩ ɩfalaa tɔtɔɣɔ akpaɣalɛ ńtɛ́ tə taa. 3 Tənaɣa sʋlʋm tɛma, ɩlɛna Yesu too heeli Yesu sɩ: Pa sʋlʋm tɛma. 4 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ ɩ too sɩ: Alʋ nyá, nyaa heelina-m na pə́cɔ́ má lá na? Ma waatʋ ta tata. 5 Tənaɣa Yesu too heela təmlɛ nyə́ma sɩ: Ye ɩ́ heela-mɛɣɛ nti ɩ́ la ntɩ. 6 Pɛɛ ŋkpaaŋ naatoso wei ɩ taa Yuta nyə́ma alʋwala lʋm ka wɛɛ tɔ ɩ ka wɛ təna, na paa ɩ taa ŋku kʋ tɔkɩ ɩsɩɩ liitilinaa nɩɩnʋwa (100) kɛ́ mpʋ. 7 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔma təmlɛ nyə́ma sɩ: Ɩ́ suuli ŋkpaaŋ ɩnəɣɩ lʋm. Tənaɣa pa suulina ɩ nɔɔsɩ təke təke. 8 Ɩlɛna ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Tɔʋ, pənɛntɛ ɩ́ cosi lʋm mpɩ na ɩ́ pona kʋtɔɣɔʋ tallʋ ɩlɛ. Ḿpʋ́ɣʋ́ təmlɛ nyə́ma cosaa na pá pona kʋtɔɣɔʋ tallʋ. 9 Ɩlɛna tallʋ təŋ lʋm mpi pə pəsa sʋlʋm kɛ mpʋ tɔ. Ama ɩ ta nyɩ timpi sʋlʋm mpɩ pə lɩɩnaa tɔ. Ɩlɛ təmlɛ nyə́ma mpa paa cosa lʋm tɔ pɛlɛ pa nyəmá. Ḿpʋ́ɣʋ́ tallʋ yaa akpaɣalʋ, 10 na ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Sʋlʋm kʋpam kɛ yəlaa təna caaləɣəna ləsʋɣʋ, na pə́ kɔma na pa təna pá haɣa ɩlɛ, pa təkəna mpi pə ta tʋlɩ tɔ. Ama nyá, nyá sʋlʋm kʋpam ná wɛ haləna nɔɔnɔɔ. 11 Piti təmlɛ kancaalaɣa nyəntɛ nte Yesu lapa Kalilee Kana taa tɔɣɔlɛ. Na piti təmlɛ ntɛɣɛ ɩ hʋləna ɩ teeli, na ɩ ɩfalaa tɛna-ɩ na pa taa. 12 Pəlɛ pə waalɩ ɩlɛ, Yesu na ɩ too na ɩ newaa na ɩ ɩfalaa pa pola Kapənahum na pá caɣa tənaɣa wɛɛ naalɛ, ɩlɛ pa ta taaŋɩ. 13 Yuta nyə́ma Tɛɛʋ acima wʋsaa, ɩlɛna Yesu polo Yosalɛm. 14 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ maɣana naaŋ na heeŋ na alukukunaa pɛɛtəlaa caɣa Ɩsɔ təsɛɛlɛ taa, na liɣitee yɔkəlaa náá caɣa pɛlɛ pa taapələnaa tɛɛ. 15 Tənaɣa Yesu kpaɣa ŋmɩɩsɩ na ɩ́ kuntili-sɩ na ɩ́ tɔɣɔnna pa tənaɣa Ɩsɔ təsɛɛlɛ taa, pa na pa heeŋ na pa naaŋ tɔtɔ. Na ɩ́ ŋmɩɩsɩ liɣitee yɔkəlaa liɣitee kɛ atɛ, na ɩ́ pəsɩ pa taapələnaa kɛ alele. 16 Ɩlɛna ɩ́ holina alukukunaa pɛɛtəlaa sɩ: Ɩ́ ləsɩ-wɛɣɛ cənɛ. Ɩ́ taa pəsɩ ma Caa təyaɣa kɛ kʋyakʋ kɛ mpʋ. 17 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ ɩfalaa tɔɔsaa sɩ pa ŋmaawa Ɩsɔ Tɔm taa sɩ: Haɩ Ɩsɔ, ma luɣu sʋʋ nyá təyaɣa təmlɛ kɛ́ ɩsɩɩ yem na kpɛtɛ. 18 Tənaɣa Yuta nyə́ma təŋa-ɩ təkpɩɩ sɩ: Piti təmlɛ nteɣe n ka la-tʋ na pə́cɔ́ tə́ nyɩ sɩ pə ha-ŋ mpaaʋ sɩ ń la ɩsəntɔ ɩnɩ? 19 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Ɩ́ yɔkɩ Ɩsɔ təsɛɛlɛ tənɛ, na maa taɣanɩ-tɛɣɛ ŋmaʋ kɛ kʋyɛɛŋ tooso taa. 20 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yuta nyə́ma tɔma-ɩ sɩ: Pɩɩsɩ nɩɩlɛ na naatoso kɛ pa ŋma Ɩsɔ təsɛɛlɛ tənɛ, na nyaa ŋmaa-tɛɣɛ kʋyɛɛŋ tooso taa? 21 Ama Yesu maɣamaɣa ɩ təɣɩ ɩ yaakaɣa mpʋ sɩ Ɩsɔ təsɛɛlɛ. 22 Pə tɔɔ kɛ́ waatʋ wei Yesu kɔma na ɩ́ sɩ na ɩ́ fe tɔ, ɩ ɩfalaa tɔɔsaa sɩ ɩ ka yɔɣɔta-tɩ. Haləna pá tɛ pa taa na Ɩsɔ Tɔm na Yesu kʋyɔɣɔtʋtʋ tɔtɔ. 23 Yesu wɛʋ Yosalɛm kɛ Tɛɛʋ acima tɔɔ kɛ́ mpʋ tɔ, yəlaa paɣalɛ nawa piti təma nna ɩ lakaɣa tɔ na pá mʋ-ɩ kpakpaa təkpa sɩ ɩnəɣɩ. 24 Ama Yesu ná tá tɛ-wɛ na ɩ taa. Pə taɣa pʋlʋ, ɩ nyəmá pa tənaɣa teu kɛ́. 25 Pə fɛɩ sɩ nɔɣɔlʋ ɩ́ sɛɣɛsɩ-ɩ pa tɔm na pə́cɔ́. Ɩ maɣamaɣa ɩ nyəmá mpi pə wɛ yʋlʋ taa tɔ.

3

1 Apalʋ nɔɣɔlʋ ɩ ka wɛnna Falisanaa taa na pá yaa-ɩ sɩ Nikotɛm. Ɩ kɛ́ Yuta nyʋɣʋ nyə́ma taa lɛlʋ. 2 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ pola Yesu kiŋ kɛ ahoo naalɩ na ɩ́ yɔɣɔtɩ-ɩ sɩ: Tacaa, tə nyəmá sɩ Ɩsɔ kɔnna-ŋ sɩ ń sɛɣɛsɩ-tʋ. Pə taɣa pʋlʋ, nɔɣɔlʋ fɛɩ wei ɩ pəsəɣɩ na ɩ́ la piti təma ɩsɩɩ n lakʋɣʋ tɔ na pə́ tá kɛna Ɩsɔ toŋ. 3 Yesu cɔ-ɩ sɩ: Tampana kɛ ma heeliɣi-ŋ yoo, maa cɛsəɣɩ, ye pə ta lɛlɩ yʋlʋ kɛ lʋlʋɣʋ, ɩ kaa na Ɩsɔ Kawulaɣa. 4 Tənaɣa Nikotɛm pɔɔsa-ɩ sɩ: Ɩsənaɣalɛ pɩɩ taɣanɩ yʋlʋ kɛ lʋlʋɣʋ na ɩ́ tɛma sɔsɔ kɛ lapʋ? Ama ɩ kaa pəsɩ na ɩ́ lɛlɩ ɩ too lotu taa kɛ́ sʋʋʋ na pə́ taɣanɩ-ɩ lʋlʋɣʋ? 5 Yesu cɔ-ɩ sɩ: Tampana kɛ ma heeliɣi-ŋ yoo, maa cɛsəɣɩ, ye pə ta lʋlɩ-ŋ na lʋm na Feesuɣu, n kaa sʋʋ Ɩsɔ Kawulaɣa. 6 Yʋlʋ kɛ yʋlʋ lʋləɣɩ. Ama Ɩsɔ Feesuɣu lʋlʋɣʋ wɛna pə mpaa, na pəlɛ pə wɛ yʋlʋ taa tɔm kɛ́. 7 Taa la piti na nti ma heela-ŋ sɩ pə wɛɛ sɩ mə təna pɩɩ lɛlɩ-mɛɣɛ lʋlʋɣʋ tɔ tə tɔɔ. 8 Nyənɩ, heelim makɩ timpi pə luɣu wɛɛ tɔɣɔ, na ń nɩɩkɩ pə taŋ. Pəyele n ta nyɩ pə təlɩɩlɛ yaa pə təpote. Wei Ɩsɔ Feesuɣu lʋlaa tɔ ɩ wɛ mpʋ tɔtɔ. 9 Ḿpʋ́ɣʋ́ Nikotɛm tɔma sɩ: Ɩsənaɣalɛ mpʋ? 10 Ɩlɛna Yesu cɔ-ɩ sɩ: Halɩ mɛɣɛlɛ Ɩsɛɣɛlɩ sɛɣɛsəlaa sɔsaa na ń ta cɛkəna tɔm tənɛ? 11 Tampana kɛ ma heeliɣi-ŋ yoo, maa cɛsəɣɩ, tə nyəmá nti tə yɔɣɔtəɣɩ tɔ na nti tə nawa tɔ ntəɣɩ tə kɛɛsəɣɩ-mɛ. Pə na pə mpʋ tɔ mɩɩ caa tá tɔm mʋɣʋ. 12 Ɩsəna pə tɔŋa lapʋ kɛ atɛ cənɛ tɔɣɔlɛ ma heeliɣi-mɛ na ɩɩ saŋ mʋɣʋ. Ɩlɛ ye ma kɛɛsa-mɛɣɛ ɩsəna pə wɛ ɩsɔtaa tɔ, mə taa aweɣelɛ mʋlʋ? 13 Nɔɣɔlʋ ta kpata ɩsɔtaa ye pə taɣa Yʋlʋ Pəyaɣa má wei ma lɩɩna ɩsɔtaa na má tii tɔ ma paasi. 14 Ɩsɩɩ Moisi ka tʋɣʋ nyəɣəlʋɣʋ kʋsɛɛmʋɣʋ tʋm kɛ tesika nyʋɣʋ taa na ɩ́ siki wʋlaɣa tɛtʋ taa tɔ, mpʋ ɩnɩ tɔtɔɣɔ pə wɛɛ sɩ paa kpaasɩ Yʋlʋ Pəyaɣa má. 15 Ɩlɛna yəlaa mpa pa təna paa mʋ ma tɔm tɔ pá hiki weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ tɔ. 16 Pə taɣa pʋlʋ, Ɩsɔ sɔɔla yəlaa tənaɣa sɔsɔm, haləna ɩ́ caŋ ɩ́ ha ɩ Pəyaɣa ɩkpamlɛ, sɩ pa təna mpa paa təŋ ka tɔm tɔ, pá taa sɩ, ama pá hiki weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ tɔ. 17 Pə taɣa ɩsɩɩ yəlaa tɔm kʋɣʋ tɔɔ kɛ́ Ɩsɔ tila ɩ Pəyaɣa. Ama pa nyʋɣʋ yapʋ tɔɔ kɛ́. 18 Paa kʋɣɩ wei ɩ təŋa ka tɔm tɔ pʋntʋ tɔm. Ama wei ɩɩ təŋəɣɩ ka tɔm tɔ, pʋntʋ tɔm tɛma səpʋ, ɩ ta təŋ Ɩsɔ Pəyaɣa ɩkpamlɛ tɔm tɔ pə tɔɔ. 19 Pa tɔm səpa timpi tɔɣɔlɛ sɩ fətəla wei ɩ naakɩ tɔ ɩ kɔma antulinya taa, na yəlaa sɔɔlɩ səkpɛtʋɣʋ na pá kisi-ɩ pa lakasɩ ɩsaɣasɩ tɔɔ. 20 Ye wei ɩ lakɩ ɩsaɣatʋ ɩ taa kpaakəna fətəla ɩnəɣɩ. Ɩɩ kpətəɣəna-ɩ sɩ pə taa kɔɔ na ɩ́ la na pə́ ná ɩ ɩsaɣatʋ tɔɔ. 21 Ama wei ɩ təŋəɣɩ tampana tɔ ɩ kpətəɣəna fətəla ɩnəɣɩ sɩ ɩ́ la na pə́ ná təcɛɩcɛɩ sɩ Ɩsɔ nɩɩnaʋ tɔɔ kɛ́ ɩ lakɩ mpʋ. 22 Pəlɛ pə waalɩ kɛ́ Yesu na ɩ ɩfalaa pa kʋla təna na pá polo Yuta tɛtʋ taa, na ɩ́ na-wɛ pá caɣa tənaɣa wɛɛ naalɛ, na ɩ sɔɔkɩ yəlaa kɛ Ɩsɔ lʋm. 23 Yohaanɩ ná sɔɔkaɣa yəlaa kɛ Ɩsɔ lʋm tɔtɔɣɔ Ayinʋŋ kɛ Salim kiŋ. Lʋm ka wɛ tənaɣa sɔsɔm kɛ́. Yəlaa kɔŋaɣa Yohaanɩ kiŋ na ɩ́ sɔɔkɩ-wɛɣɛ Ɩsɔ lʋm. 24 Waatʋ ɩnɩ tɔ pa ta təkəta Yohaanɩ kɛ saləka. 25 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yohaanɩ ɩfalaa taa lɛlaa na Yuta tʋ nɔɣɔlʋ pa sʋʋ hɔm kɛ Ɩsɔ sɛɛʋ kɔtasɩ nsi yʋlʋ taɣanəɣəna ɩ tɩ tɔ sɩ tɔɔ. 26 Ḿpʋ́ɣʋ́ pa pola Yohaanɩ kiŋ na pá pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Tacaa, n tɔɔsa yʋlʋ wei ɩ tɔm n ka heela-tʋ na nyá na-ɩ ɩ́ ka wɛ Yaatanɩ waalɩ tɔ ɩ tɔɔ? Nyənɩ pənɛntɛ ɩnɩ ɩ sɔɔkəna ntɛɣɛ yəlaa kɛ Ɩsɔ lʋm, na pa təna pá puki ɩ kiŋ. 27 Ɩlɛna Yohaanɩ cɔ-wɛ sɩ: Yʋlʋ ɩɩ hikiɣi pʋlʋɣʋ yem na Ɩsɔ tá ha-ɩ-wɩ. 28 Mə maɣamaɣa ɩ́ pəsəɣɩ na ɩ́ ləsɩ ma aseeta sɩ ma yɔɣɔtaa sɩ ma ta kɛ Mesii. Ama ma tɛɛ ɩ nɔɣɔ kɛ kʋtɛɛ. 29 Akpaɣalʋ tənna asasaalʋ. Ama akpaɣalʋ taapalʋ səŋa təna na ɩ́ kema ŋkpaŋŋ. Pə kɔma na ɩ́ nɩɩ akpaɣalʋ nɔɣɔ, ɩlɛ ɩ laŋlɛ hʋlʋmɩ sɔsɔm. Mpʋ ɩnɩ tɔtɔɣɔ ma laŋlɛ hʋlʋmaa, na pənɛntɛ pə maɣa-m teu. 30 Pə wɛɛ sɩ Yesu ɩ́ pɩɩkəna na maa səkɩ. 31 Wei ɩ lɩɩna ɩsɔtaa tɔ ɩnɩ ɩ kələna pə təna. Na wei ɩ́lɛ́ ɩ wɛ atɛ cənɛ tɔ, ɩ kɛ́ atɛ nyəŋ kɛ́, na atɛ nyəntʋ kɛ ɩ yɔɣɔtəɣɩ. Ama wei ɩ lɩɩna ɩsɔtaa tɔ ɩnɩ ɩ kələna pə təna. 32 Na ɩ yɔɣɔtəɣɩ mpi ɩ nawa na ɩ́ nɩɩ tɔ pə tɔm, ama nɔɣɔlʋ ɩɩ mʋɣɩ ɩ tɔm. 33 Ɩlɛ wei ɩ́ tɩɩ mʋ ɩ tɔm, pʋntʋ tisina ntɛ́ sɩ Ɩsɔ yɔɣɔtəɣɩ tampana. 34 Wei Ɩsɔ tilaa tɔ pʋntʋ yɔɣɔtəɣɩ Ɩsɔ tɔm kɛ́. Pə taɣa pʋlʋ, Ɩsɔ cɛləɣɩ-ɩ ɩ Feesuɣu tənaɣa. 35 Tacaa sɔɔla ɩ Pəyaɣa na ɩ́ tʋ pə tənaɣa ka niŋ taa. 36 Ye wei ɩ́ nɩɩna Pəyaɣa ɩ tɛma weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ tɔɣɔ hikuɣu. Ama wei ɩ́ kisa Ɩsɔ Pəyaɣa kɛ nɩɩnaʋ tɔ ɩ laŋaa kɛ́, na Ɩsɔ mʋna-ɩ na pááná kɛ tam kɛ́ ḿpʋ́ɣʋ́.

4

1 Falisanaa nɩɩwa sɩ Yesu hikiɣi təŋlaa na ɩ́ sɔɔkɩ-wɛɣɛ Ɩsɔ lʋm na pə́ kələɣɩ Yohaanɩ. 2 Pə́cɔ́ pə taɣa Yesu maɣamaɣa sɔɔkaɣana-wɛɣɛ Ɩsɔ lʋm, ama ɩ ɩfalaa kɛ́. 3 Yesu kɔma na ɩ́ nɩɩ sɩ Falisanaa nɩɩ mpʋ, ɩlɛna ɩ́ kʋlɩ Yuta tɛtʋ taa na ɩ́ mənna Kalilee tɛtʋ taa. 4 Na pə wɛɛ sɩ Samalii nyəŋkʋ kɛ ɩ́ təŋ. 5 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu wʋsəna Samalii ɩcatɛ natəlɩ nte pa yaa sɩ Sikaa tɔ, na tə kpətəna tɛtʋ nti Yakɔpʋ ka ha ɩ pəyaɣa Yosɛɛfʋ tɔ. 6 Na Yakɔpʋ lɔkɔ ka wɛ təna. Tɔntɛ nɩɩ Yesu ɩlɛna ɩ́ caɣa lɔkɔ nɔɣɔ, na waatʋ ɩnɩ ilim sikaa. 7 Ḿpʋ́ɣʋ́ Samalii alʋ nɔɣɔlʋ kɔma lʋm luɣu, na Yesu sələmɩ-ɩ sɩ: Ha-m lʋm na má nyɔɔ. 8 Waatʋ ɩnɩ Yesu ɩfalaa ka tɛma tɛɛʋ kɛ ɩcatɛ taa kɛ́ kʋtɔɣɔʋ yapʋ. 9 Samalii alʋ cɔ-ɩ sɩ: Pepe tɔɔ kɛ́ nyaɣa Yuta tʋ na ń sələməɣɩ-m lʋm sɩ n nyɔɔ. Pə́cɔ́ maɣa Samalii tʋ? (Pə taɣa pʋlʋ tɔɔ, Yuta nyə́ma na Samalii nyə́ma paa suliɣi.) 10 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-ɩ sɩ: Ye n ka cɛkəna mpi Ɩsɔ haakɩ tɔ, na ń ka nyəmá wei má ma sələməɣɩ-ŋ lʋm kʋnyɔnyɔɔm kɛ ɩsəntɔ tɔ, nyá maɣamaɣa n ka laaləna-m sələmʋɣʋ na maa ha-ŋ weesuɣu lʋm. 11 Ḿpʋ́ɣʋ́ alʋ cɔ Yesu sɩ: Ma cɛ, n fɛɩna kʋlulunaʋ ŋku n ká luna tɔ. Pə́cɔ́ lɔkɔ ná tɩɩ lumaa. Ɩlɛ leɣe n ká hiki weesuɣu lʋm mpɩ? 12 Tá lɔŋcɛ Yakɔpʋ hulina lɔkɔ ɩnɛ na táá maɣana-ɩ. Halɩ Yakɔpʋ na ɩ piya na ɩ kaləkəŋ pa nyɔɔ lɔkɔ ɩnɩ ɩ lʋm. Ɩlɛ n hʋʋ sɩ n kəla ɩlɛ? 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ alʋ sɩ: Wei ɩ́ nyɔɔ lɔkɔ ɩnɛ ɩ lʋm lʋkɔtʋ tasəɣɩ-ɩ kpaʋ kɛ́. 14 Ama wei ɩ́ nyɔɔ lʋm mpi maa ha-ɩ tɔ, lʋkɔtʋ ɩɩ lɛləɣɩ-ɩ kpaʋ paa pəlee. Pə taɣa pʋlʋ, lʋm mpi maa ha-ɩ tɔ pɩɩ la ɩ taa kɛ́ lʋm sɛɛlʋ wei ɩ cɛtəɣɩ tɔ. Haləna ɩ́ hiki weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ tɔ na ɩ kiŋ. 15 Ḿpʋ́ɣʋ́ alʋ cɔ Yesu sɩ: Ma cɛ ha-m lʋm mpɩ, ɩlɛ lʋkɔtʋ kaa tasa-m kpaʋ, na má taa tasa cənɛɣɛ məlʋɣʋ kɛ lʋm luɣu. 16 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔma alʋ sɩ: Polo ń yaa nyá paalʋ na nyá na-ɩ ɩ́ kɔɔ cənɛ. 17 Ḿpʋ́ɣʋ́ alʋ cɔwa sɩ: Ma fɛɩna apalʋ. Ɩlɛna Yesu cɔ alʋ sɩ: Tampana kɛ n yɔɣɔtaa sɩ n fɛɩna apalʋ. 18 Pə taɣa pʋlʋ, n tɛma apalaa kakpasɩ kɛ saaʋ, na wei ɩ tɛ n tɩɩ wɛ kaɣana ɩsəntɔ tɔ n wɛ yem, pə taɣa nyá paalʋ. Pə tɔɔ kɛ́ nyá tɔm wɛna tampana. 19 Ḿpʋ́ɣʋ́ alʋ cɔ Yesu sɩ: Tacaa, ma naa sɩ n kɛ́ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛləsʋlʋ. 20 Ta lɔŋcɛnaa sɛɛkaɣa Ɩsɔ kɛ́ pʋɣʋ kʋnɛ kʋ tɔɔ. Ama Yuta nyə́ma mɛ mə tɔŋ sɩ ye paa sɛɛ Ɩsɔ Yosalɛm kɛ́. 21 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ alʋ sɩ: Alʋ nyá nɩɩ ma tɔm, pɩɩ kɔɔ tɔ, Tacaa Ɩsɔ sɛɛʋ kaa wɛɛ təntəmlɛ tɔm, sɩ pʋɣʋ kʋnɛ kʋ tɔɔ yaa Yosalɛm. 22 Samalii nyə́ma mɛ ɩ́ ta nyɩ wei ɩ́ sɛɛkɩ tɔ. Ama Yuta nyə́ma ta tá nyəmá wei tá sɛɛkɩ tɔ. Pə taɣa pʋlʋ, Yuta nyə́ma kiŋ kɛ Ɩsɔ sɛɛʋ mpi pə waasəɣɩ tɔ pə wɛɛ. 23 Ama pə wɛɛ pɩɩ kɔɔ, halɩ pə tɩɩ tɛma kɔntɛ te, na mpa pa sɛɛkɩ Ɩsɔ na tampana tɔ paa sɛɛ-ɩ hatoo pa taa kɛ́ na cɛsʋɣʋ fɛɩ. Ɩsɔ sɛɛlaa ɩsɩɩ mpʋ wɛɣɛ Caa Ɩsɔ sɔɔlaa. 24 Ɩsɔ ɩɩ naa ɩsɛntɔɔ, pə tɔɔ kɛ́ mpa pa sɛɛ-ɩ tɔ, pə taɣa ɩsɛntɔɔ kɛ paa sɛɛ. Ama pa taanaa kɛ́ na cɛsʋɣʋ fɛɩ. 25 Ḿpʋ́ɣʋ́ alʋ cɔ Yesu sɩ: Ma nyəmá sɩ Mesii wei pa yaa sɩ Kilisiti tɔ ɩ ká kɔɔ te, ye ɩ́lɛ́ ɩ kɔma, ɩ ká kilisi-tʋɣʋ pə təna. 26 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ alʋ sɩ: Ma wei ma yɔɣɔtəɣəna-ŋ ɩsəntɔ tɔ, maɣalɛ Mesii ɩnɩ. 27 Yesu na alʋ pa tɔŋna yɔɣɔtaɣa kɛ ḿpʋ́ɣʋ́ ɩlɛna ɩ ɩfalaa tala, na pə́ la-wɛɣɛ piti kɛ́ mpi pə tɔɔ ɩ na alʋ taka pa yɔɣɔtəɣɩ tɔ. Paa na mpʋ pa taa nɔɣɔlʋ ta pɔɔsɩ sɩ: Pepeɣe n caa ɩ kiŋ? Yaa ntiɣi nyá yɔɣɔtəɣəna-ɩ? 28 Tənaɣa alʋ məŋna ɩ həyaɣa na ɩ́ sɩɩ. Ɩlɛna ɩ́ məlɩ ɩcatɛ taa na ɩ́ yaa yəlaa sɩ: 29 Ɩ́ kɔɔ na ɩ́ ná apalʋ nɔɣɔlʋ wei ɩ kpaɣa pə təna mpi tuu ma lapa tɔ na ɩ́ kɛɛsɩ. Ɩ ta kɛ Mesii yee? 30 Ḿpʋ́ɣʋ́ yəlaa lɩɩ ɩcatɛ taa na pá puki Yesu kiŋ. 31 Alʋ ɩnɩ ɩ tɛɛ mpʋ tɔ, na ɩ ɩfalaa náá tɔŋna-ɩ tɛɛkʋɣʋ kɛ́ sɩ: Tacaa n kaa tɔɣɔ mpʋ? 32 Ama Yesu cɔ-wɛ sɩ: Tɔɣɔnaɣa ŋka ma tɔkɩ tɔ ɩ ta nyɩ-kɛ. 33 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu ɩfalaa pɔɔsa təma sɩ: Nɔɣɔlʋ kɔna-ɩ tɔɣɔnaɣa kɛ yee? 34 Tənaɣa Yesu cɔ-wɛ sɩ: Ma tɔɣɔnaɣa ntɛ́ wei ɩ tila-m tɔ ɩ luɣu nyəntʋ lapʋ, na ɩ təmlɛ nte ɩ hʋla-m sɩ má la tɔ tə yoosuɣu. 35 Mɛ mə tɔŋ sɩ: Pə kaasa ɩsɔtʋnaa liɣiti na kʋmtʋ tala. Ama má, ma heeliɣi-mɛ sɩ, ɩ́ kʋsɩ mə ɩsɛ na ɩ́ na ɩsəna kʋtɔɣɔʋ sɛɛna tawa na kʋ taŋa kʋntaa tɔ. 36 Kʋntʋ wei ɩ kʋŋ tɔ, ɩ tɔŋa ɩ kʋfɛlʋɣʋ hikuɣu kɛ́, na ɩ́ nyəkəɣɩ pee tɔtɔɣɔ ɩ weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ tɔ kʋ tɔɔ. Mpʋ pə lakəna na tuulu na kʋntʋ pá kpɛntəɣɩ yɔɔlʋɣʋ. 37 Pə tɔɔ kɛ́ tɔm nti pa yɔɣɔtəɣɩ tɔ tə wɛna tampana sɩ: Lɛlʋ tuuki kɛ́ na lɛlʋ náá kʋ. 38 Mpʋ tɔtɔɣɔ, ma tila-mɛ sɩ ɩ́ kʋ haləm mpi ɩ́ taa hala tɔ. Lɛlaa ná halaa na kaɣana pə waasəɣɩ-mɛ. 39 Ɩcatɛ ńtɛ́ tə taa Samalii nyə́ma paɣalɛ mʋ Yesu tɔm kɛ tɔm nti alʋ ka yɔɣɔtaa təfoo sɩ: Ɩ kpaɣa pə təna mpi tuu ma lapa tɔ na ɩ́ kɛɛsɩ tɔ tə tɔɔ. 40 Waatʋ wei Samalii nyə́ma tala Yesu kiŋ na pá na-ɩ tɔ, pa wiina-ɩ sɩ ɩ́ la wɛɛ naalɛɣɛ pa kiŋ. Ɩlɛna ɩ́ caɣa tənaɣa kʋyɛɛŋ naalɛ. 41 Pə kɔma na pá nɩɩ ɩ maɣamaɣa ɩ kʋyɔɣɔtʋtʋ, ɩlɛna yəlaa samaa kɛ sɔsɔm tasa ɩ tɔm kɛ mʋɣʋ. 42 Na pá tɔŋ alʋ sɩ: Pənɛntɛ pə taɣa nti n heela-tʋ tɔ tə tɔɔ tike kɛ tə mʋ ɩ tɔm. Ama tá maɣamaɣa tə nɩɩna tá ŋkpaŋŋ na tə tɛma tá taa sɩ, tampana ɩ kɛ́ antulinya Waasʋlʋ. 43 Yesu lapa kʋyɛɛŋ naalɛɣɛ təna, ɩlɛna ɩ́ kʋlɩ na ɩ́ tɛɛna Kalilee. 44 Yesu maɣamaɣa ka tɛma yɔɣɔtʋɣʋ sɩ: Nɔɣɔlʋ ɩɩ tʋɣʋna Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛləsʋlʋ kɛ ɩ maɣamaɣa ɩ ɩcatɛ taa. 45 Waatʋ wei Yesu tala Kalilee tɔ, təna nyə́ma mʋ-ɩ teu kɛ niŋ naalɛ. Mpi tɔ pa maɣamaɣa paa pola Tɛɛʋ acima tɔɣɔʋ kɛ Yosalɛm, na pa nawa pə təna mpi ɩ lapa Tɛɛʋ acima anɩ a tɔɔ tɔ. 46 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu məla Kalilee Kana timpi ɩ ka pəsa lʋm kɛ sʋlʋm tɔ. Akewe sɔsɔ nɔɣɔlʋ ɩ ka wɛ təna, na ɩ pəyaɣa wɛ Kapənahum na pə wɩɩkɩ-kɛ. 47 Akewe nɩɩwa sɩ Yesu lɩɩna Yuta na ɩ́ kɔɔ Kalilee, ɩlɛna ɩ́ polo na ɩ́ sələmɩ-ɩ sɩ: Ma pəyaɣa wɛ Kapənahum na ká caa səpʋ, polo ń waasɩ-kɛ. 48 Yesu cɔ-ɩ sɩ: Anɩ tamm mɩɩ ta na piti təma na kɔkɔlɔ nyəm, ɩɩ tisiɣi. 49 Ḿpʋ́ɣʋ́ akewe ɩnɩ ɩ cɔ-ɩ sɩ: Haɩ ma cɛ, tə tɛɛ pə́cɔ́ ma pəyaɣa ɩ́ taa kɔɔ na ká sɩ. 50 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ akewe sɩ: Kpe, nyá pəyaɣa kaa sɩ. Ḿpʋ́ɣʋ́ apalʋ ɩnɩ ɩ mʋ Yesu kʋyɔɣɔtʋtʋ na ɩ́ tʋ mpaaʋ. 51 Akewe kpeŋaɣa, ɩlɛna ɩ təmlɛ nyə́ma səŋɩ-ɩ na pá heeli-ɩ sɩ: Nyá pəyaɣa hika alaafəya. 52 Ḿpʋ́ɣʋ́ akewe pɔɔsa-wɛɣɛ ɩsəna waatʋ pə cɛpa pəyaɣa tɔɔ tɔ. Ɩlɛna təmlɛ nyə́ma cɔ-ɩ sɩ: Tete ilim kpila pəcɔ tɔɣɔ watʋ cɛpa ka tɔɔ. 53 Ḿpʋ́ɣʋ́ pəyaɣa caa tɔɔsa kpakpaa sɩ, tete mpʋ ɩnɩ pə taka teitei kɛ́ Yesu ka heela-ɩ sɩ: Nyá pəyaɣa kaa sɩ. Ɩlɛna ɩ́ na ɩ təyaɣa təna pá tɛ Yesu na pa taa. 54 Yesu piti təma kpɛnta naalɛɣɛlɛ ɩ lɩɩʋ Yuta na ɩ́ kɔɔ Kalilee tɔ.

5

1 Pəlɛ pə waalɩ Yuta nyə́ma Ɩsɔ sɛɛʋ acima naalɩ a talaa, na Yesu polo Yosalɛm. 2 Lɩɩlɛ natəlɩ tə wɛ heeŋ nɔnɔɣɔ cɔlɔɣɔ Yosalɛm, na akelenaa sakasɩ taka kakpasɩ səŋa təna. Tənɛ ɩnəɣɩ pa yaa sɩ Pɛtasata kɛ Alaamee nyə́ma tɔm taa. 3 Na kʋtɔntʋnaa sɛləta laŋasɩ nsɩ sɩ tɛɛ kɛ́ sɔsɔm. Yʋlʋmaa na kaakalasɩ, na mpa kʋtɔməŋ tʋʋlaa tɔ. [Pa taŋa lʋm laŋtʋɣʋ. 4 Pə taɣa pʋlʋ, ɩsɔtaa tillu tiikaɣa waatʋ waatʋ kɛ lɩɩlɛ taa, na ɩ́ lakɩ na lʋm laŋtəɣɩ. Na wei ɩ́ laala tiiu kɛ waatʋ wei lʋm laŋtəɣɩ kpakpaa tɔ pə waa-ɩ, paa ɩ kʋtɔŋ kɛ ŋku.] 5 Apalʋ nɔɣɔlʋ ɩ ka wɛ təna na ɩ hənta kʋtɔŋ tɔ pɩɩsɩ pəlefɛɩ nɩɩlɛ kɔlɔ. 6 Yesu na-ɩ na ɩ́ hənta mpʋ, na ɩ nyəmá sɩ ɩ taaŋa tənaɣa sɔsɔm, ɩlɛna ɩ́ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: N caa pə waa-ŋ kɛ? 7 Ḿpʋ́ɣʋ́ kʋtɔntʋ cɔ Yesu sɩ: Ma cɛ, ma fɛɩna nɔɣɔlʋ sɩ ɩ́ tisi-m lʋm taa kɛ́ waatʋ wei pə laŋtəɣɩ tɔ. Na má polaa sɩ ma tiiki, nɔɣɔlʋ náá laalɩ-m. 8 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu heela-ɩ sɩ: Kʋlɩ na ń kpaɣa nyá kʋhəntʋɣʋ na ń tɔ. 9 Tənaɣa pə waa kʋtɔntʋ kɛ kpakpaa, na ɩ́ kɛlɩ ɩ kʋhəntʋɣʋ na ɩ́ tɔŋ. Pə pamna kʋyakʋ kʋhɛɛsʋɣʋ wule. 10 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yuta nyə́ma tɔma wei pə waa mpʋ tɔ sɩ: Saŋa kʋyakʋ kʋhɛɛsʋɣʋ kɛ́, pə fɛɩ sɩ ń səɣəlɩ nyá kʋhəntʋɣʋ kɛ mpʋ. 11 Ama kʋtɔntʋ na cɔ-wɛ sɩ: Wei ɩ waasa-m tɔ ɩnɩ ɩ heelina-m sɩ má kɛlɩ ma kʋhəntʋɣʋ na má tɔ. 12 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yuta nyə́ma cɔ kʋtɔntʋ sɩ: Aweɣe pʋntʋ na ɩ́ heela-ŋ sɩ ń kɛlɩ nyá kʋhəntʋɣʋ na ń tɔ? 13 Ama wei pə waawa tɔ ɩ ta nyɩ Yesu. Pə taɣa pʋlʋ, ɩ́lɛ́ ɩ ka saala samaa wei ɩ suwa təna tɔ ɩ taa. 14 Pəlɛ pə waalɩ Yesu ná apalʋ ɩnəɣɩ Ɩsɔ təsɛɛlɛ taa na ɩ́ heeli-ɩ sɩ: Nyənɩ, pənɛntɛ pə waa-ŋ ɩsəntɔ tɔ, taa tasa ɩsaɣatʋ lapʋ tɔtɔ. Pə́cɔ́ pə taa kɔɔ na ŋku kʋlɛ kʋ kəla mpʋ tɔ kʋ maɣana-ŋ. 15 Tənaɣa apalʋ ɩnɩ ɩ polaa na ɩ́ heeli Yuta nyə́ma sɩ: Yesu waasəna-m. 16 Pə tɔɔ kɛ́ Yuta nyə́ma sʋʋ Yesu kɛ́ kʋnyɔŋ tʋɣʋ kɛ ɩ lapʋ ḿpʋ́ɣʋ́ kʋyakʋ kʋhɛɛsʋɣʋ wule tɔ pə tɔɔ. 17 Mpʋ pə yelina na Yesu yɔɣɔtɩ sɩ: Ma Caa ná tɔŋa təmlɛ lapʋ kɛ tam kɛ́. Pə tɔɔ kɛ́ ma tɔtɔ ma tɔŋna lapʋ. 18 Tɔm tənɛ tə maɣamaɣa tə tɔɔ Yuta nyə́ma mʋ sɔɣɔna kɛ teu sɩ pa ləsəɣɩ Yesu weesuɣu. Sɩ pə taɣa kʋyakʋ kʋhɛɛsʋɣʋ tike kɛ ɩ wakəlaa, pə kpɛnna ɩsəna ɩ kɛɛsa ɩ tɩ na Ɩsɔ na ɩ́ yaa-ɩ ɩ maɣamaɣa ɩ Caa tɔ pə tɔɔ tɔtɔ. 19 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔma-wɛ sɩ: Tampana kɛ ma heeliɣi-mɛ yoo, maa cɛsəɣɩ. Pəyaɣa ma ma kaa lu natəlɩ na má la. Ama nti ma Caa tɔŋa lapʋ na má naakɩ tɔ ntəɣɩ ma təŋəɣɩ. Ma Caa lakɩ pə təna mpi tɔ, Pəyaɣa ma ma lakɩ-wɩ tɔtɔɣɔ. 20 Pə taɣa pʋlʋ, ma Caa sɔɔla-m kɛ́, na ɩ́ hʋ́lɩ́-m pə təna mpi ɩ lakɩ tɔ. Ɩ ká hʋ́lɩ́-m təma sɔsɔɔna nna a kəla anɛ tɔ sɩ má la, na pɩɩ la-mɛɣɛ ha. 21 Ɩsɩɩ ma Caa feesiɣi sətaa na ɩ́ mənna-wɛɣɛ weesuɣu nyə́ma hɛkʋ tɔ, mpʋ ɩnɩ tɔtɔɣɔ Pəyaɣa má ma tʋɣɩ weesuɣu kɛ mpa ma nɔkaa tɔ. 22 Təlɛ tə paasi ma Caa ɩɩ hʋʋkəna nɔɣɔlʋ. Ama ɩ tʋ hʋʋlɛ tənaɣa Pəyaɣa ma ma niŋ taa. 23 Ɩlɛna pa təna pa se-m ɩsɩɩ pa seekuɣu ma Caa tɔ. Yʋlʋ ɩ́ ta se Pəyaɣa ma, ɩ kaa pəsɩ na ɩ́ se ma Caa wei ɩ tila-m tɔ. 24 Tampana kɛ ma heeliɣi-mɛ yoo, maa cɛsəɣɩ, ye wei ɩ nɩɩ ma tɔm na ɩ́ tɛ ɩ taa na wei ɩ tila-m tɔ, ɩ tɛma weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ tɔɣɔ hikuɣu, pa kaa hʋʋna-ɩ. Ama ɩ tɛma weesuɣu tʋ kɛ pəsʋɣʋ kɛ́. 25 Tampana kɛ ma heeliɣi-mɛ yoo maa cɛsəɣɩ, pə wɛɛ pɩɩ kɔɔ, halɩ pə tɩɩ tɛma kɔntɛ te. Sətaa ká nɩɩ Ɩsɔ Pəyaɣa má ma nɔɣɔ, mpa paa nɩɩ-kɛ tɔ, paa fe na pá kʋləna pa ɩsɛ. 26 Ɩsɩɩ Tacaa Ɩsɔ wɛna weesuɣu kɛ ɩ taa tɔ, mpʋ tɔtɔɣɔ ɩ yelaa sɩ Pəyaɣa ma má wɛɛna weesuɣu kɛ ma taa. 27 Ma kɛ́ Yʋlʋ Pəyaɣa tɔɣɔ ɩ ha-m mpaaʋ sɩ má hʋʋna yəlaa kɛ tɔm. 28 Ɩlɛ pə́ taa la-mɛɣɛ ha. Mpi tɔ pɩɩ kɔɔ na pa təna mpa pa wɛ pəlaaŋ taa tɔ pá nɩɩ ma nɔɣɔ, 29 na pá lɩɩ ɩ taa. Mpa pa lapa kʋpantʋ tɔ paa fe sɩ pá wɛɛ tam tɔɔ. Mpa pɛlɛ pa lapa ɩsaɣatʋ tɔ, paa fe sɩ pá hʋʋna-wɛ na pá tʋ-wɛɣɛ saləka. 30 Maa pəsəɣɩ na má lu tələɣɩ ma maɣamaɣa. Ama ɩsɩɩ Ɩsɔ kɛɛsəɣɩ-m tɔ, ḿpʋ́ɣʋ́ ma hʋʋkəna, na ma hʋʋlɛ tewa. Mpi tɔ, pə taɣa ma maɣamaɣa ma luɣu nyəntʋ kɛ ma pɛɛkəɣɩ lapʋ. Ama wei ɩ tila-m tɔ ɩ luɣu nyəntʋ kɛ́. 31 Ye ma yɔɣɔtəɣɩ ma tɩ tɔm, nɔɣɔlʋ kaa sa tampana wena maa hʋ́lɩ́ tɔ. 32 Ama nɔɣɔlʋ wɛnna na ɩ́lɛ́ ɩ hʋ́lə́ɣɩ́ sɩ ma kɛ́ tampana tʋ. Na ma nyəmá sɩ nti ɩ yɔɣɔtəɣɩ ma tɔɔ tɔ tə wɛ tampana. 33 Halɩ mə maɣamaɣa ɩ́ tila mə tillaa kɛ Yohaanɩ kiŋ na ɩ́lɛ́ ɩ hʋla-mɛɣɛ tampana. 34 Ye ma, pə taɣa ɩsɩɩ ma nyɩɩlaa sɩ yʋlʋ nɔɣɔlʋ ɩ́ hʋ́lɩ́ ma tampana. Ama sɩ pə səna-mɛ na pə ya mə nyʋɣʋ tɔɔ kɛ́ ma yɔɣɔtəɣɩ mpʋ. 35 Yohaanɩ naa wɛ kɛ́ ɩsɩɩ fətəla wei ɩ mʋɣɩ na pə naakɩ tɔ. Ɩ́ tisaa na ɩ́ yɔɔləna fətəla ɩnɩ ɩ naʋ kɛ pəcɔ. 36 Ama ma wɛna mpi pə hʋ́lə́ɣɩ́ ma tampana na pə kəlɩ tə təna nti Yohaanɩ yɔɣɔta ma tɔɔ tɔ. Təma nna ɩnɩ ma Caa hʋla-m sɩ má la na ma tɔŋna a lapʋ kɛ ɩsəntɔ tɔ, anɩ a hʋləɣəna ma tampana sɩ ma Caa tilina-m. 37 Ma Caa wei ɩ tila-m tɔ ɩ hʋ́lə́ɣɩ́ ma tampana tɔtɔ. Mɛ ɩ́ ta nɩɩ ɩ nɔɣɔ kɛ paa tɔm kʋlʋm. Pə́cɔ́ ɩ́ ta loosi ɩ ɩsɛntaa kɛ́ paa tɔm kʋlʋm tɔtɔ. 38 Pəyele ɩɩ saŋ ɩ tɔm mʋɣʋ sɩ tə́ caɣa mə taa kɛ́ paa pəcɔ. Ɩlɛ ɩɩ tɛŋ mə taa na wei Ɩsɔ tilaa tɔ, pə tɔɔ kɛ́ pə wɛ mpʋ. 39 Ɩ́ pɛɛkəɣɩ Ɩsɔ Tɔm takəlasɩ taa təcututu, na ɩ́ tɛɛləɣɩ sɩ pə taa kɛ́ ɩ́ ká hikina weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ tɔ. Anɩ tá takəlasɩ kʋlʋmasɩ nsɩ sɩ yɔɣɔtəɣəna ma tɔm. 40 Pə na pə mpʋ tɔ, ɩɩ saŋ sɩ ɩ́ kɔɔ ma kiŋ na ɩ́ hiki weesuɣu kʋpaŋkʋ. 41 Pə taɣa yəlaa ɩsantɛ kɛ ma pɛɛkəɣɩ. 42 Ama ma nyəma-mɛ, ma nyəmá sɩ ɩɩ caa Ɩsɔ. 43 Ma Caa kɔntɛ kɛ ma kɔma na mɩɩ saŋ ma mʋɣʋ. Ama ye nɔɣɔlʋ ná lɩɩ yem na ɩ́ kɔɔ, ɩ́ mʋ ɩ́lɛ́ təkpa. 44 Mɛ mə sɔɔla mə təma ɩsantɛ kɛ́, ɩɩ pɛɛkəɣɩ Ɩsɔ wei ɩ tike ntɛ́ Ɩsɔ tɔ ɩ nyəntɛ. Ɩlɛ ɩsənaɣa ɩ́ ká la na ɩ́ mʋ ma tɔm. 45 Ɩ́ taa hʋʋ sɩ maa polo má kuli mə waalɩ kɛ́ Ɩsɔ ɩsɛntaa. Ama Moisi wei ɩ́ tɛɛləɣɩ tɔ ɩnɩ ɩ ká kulina mə waalɩ. 46 Ye ɩ́ ka mʋwa Moisi tɔm na tampam, ɩsəntɔ tɔ ɩ́ ka mʋ ma nyəntʋ tɔtɔ. Pə taɣa pʋlʋ, ma tɔm kɛ ɩ́lɛ́ ɩ ŋmaawa. 47 Ɩ́ ta tisi na ɩ́ mʋ nti Moisi ŋmaawa tɔ, ɩlɛ ɩsənaɣa ɩ́ ká tisi na ɩ́ tʋna ma tɔm nti ma heeliɣi-mɛ tɔ.

6

1 Pəlɛ pə waalɩ kɛ́ Yesu taɣana Kalilee teŋku waalɩ kɛ́ tɛsʋɣʋ. (Lɛlaa yaa sɩ Tipeliyatɩ teŋku). 2 Na yəlaa samaa hu ɩ waalɩ. Pə taɣa pʋlʋ tɔɔ, pa ná piti təma nna ɩ waakaɣana kʋtɔntʋnaa tɔ. 3 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu na ɩ ɩfalaa pa kpa pʋɣʋ tɔɔ na pá caɣa təna. 4 Na Yuta nyə́ma acima wena pa yaa sɩ Tɛɛʋ acima tɔ a wʋsaa. 5 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu nyəna ɩ taa na ɩ waalɩ na ɩ́ ná sɩ samaa sɔsɔ tɔŋna ɩ kiŋ kɛ kɔntɛ. Tənaɣa ɩ pɔɔsa Filipʋ sɩ: Leɣe tɩɩ ya kʋtɔɣɔʋ na tə́ cɛla samaa ɩnɛ ɩnɩ na ɩ təna ɩ́ tɔɣɔ? 6 Yesu yɔɣɔta mpʋ sɩ ɩ́ nɩɩ nti Filipʋ ká cɔ tɔ. Tɔfɔ ɩ maɣamaɣa ɩ tɛma ɩsəna ɩ ká la tɔɣɔ nyəm. 7 Ḿpʋ́ɣʋ́ Filipʋ cɔwa Yesu sɩ: Paa liɣitee nyəɣətʋ ŋmʋnʋɣʋ (200) maɣamaɣa kɛ tə yapa kʋtɔɣɔʋ, kɩɩ haŋna yəlaa panɛ pa tiili? 8 Ɩlɛna Yesu ɩfalaa taa nɔɣɔlʋ wei pa yaa sɩ Antəlɩɩ na ɩ́ kɛ́ Simɔŋ Piyɛɛ neu tɔ ɩ́ cɔ-ɩ sɩ: 9 Ɩwaasəlɛ natəlɩ tə wɛ cənɛ na tə tɔka potopotonaa kɛ kakpasɩ na tiina kɛ naalɛ. Ama pəlɛ pɩɩ la-weɣe samaa tuutuuma ɩnɛ? 10 Tənaɣa Yesu tɔma sɩ: Ɩ́ heeli pa təna sɩ pá caɣa atɛ. (Pə pamna nyɩɩtʋ ka pɔ atɛɣɛ tənaɣa sɔsɔm, ɩlɛna pá caɣa.) Pa taa apalaa nyɔɔŋ tala ɩsɩɩ iyisi kakpasɩ (5000). 11 Tənaɣa Yesu kpaɣa potopotonaa mpɛ na ɩ́ sɛɛ Ɩsɔ kɛ́ ɩ́ na təmlɛ kɛ pa tɔɔ, ɩlɛna ɩ́ tala mpa pa caɣaa tɔ. Na ɩ́ tala-wɛɣɛ tiina kɛ mpʋ tɔtɔ, na paa wei ɩ́ haɣa. 12 Waatʋ wei pa haɣaa tɔ, ɩ tɔma ɩ ɩfalaa sɩ: Ɩ́ tɔɔsɩ potopotonaa hɔɣɔləŋ wei ɩ kaasaa tɔ, na pʋlʋpʋ ɩ́ taa le. 13 Ɩlɛna ɩ ɩfalaa tɔɔsɩ hɔɣɔləŋ ɩnɩ, na pə́ su tɔkəŋ naanʋwa na naalɛ. Potopotonaa kakpasɩ ɩnɩ ɩ kpisina ḿpʋ́ɣʋ́ waatʋ wei pa tɛma tɔɣɔʋ tɔ. 14 Waatʋ wei yəlaa ná Yesu piti təmlɛ ńtɛ́ tɔ, pa tɔma sɩ: Tampana Yʋlʋ ɩnɛ ɩnəɣəlɛ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛləsʋlʋ wei ɩ tɔm paa yɔɣɔtaa sɩ ɩ ká kɔɔ antulinya taa tɔ. 15 Yesu nyəmá sɩ pa sɔɔlʋ pɩɩwa sɩ paa kpa-ɩ wulaʋ na toŋ kɛ tənɛ ɩnəɣɩ kpakpaa. Ɩlɛna ɩ́ ŋmɛlɩ təkɛʋ na ɩ́ kpa pɔ́ɔ́ŋ tɔɔ kɛ́ ɩ tike. 16 Pə kɔma na pə taanɩ, ɩlɛna ɩ ɩfalaa tii lʋm nɔɣɔ, 17 na pá kpa kpɩɩlʋɣʋ taa sɩ pa tɛsəɣɩ Kapənahum. Halɩ pə́ caŋ pə́ yu Yesu ta kɔnta pa kiŋ. 18 Ḿpʋ́ɣʋ́ heelim sɔsɔɔm mapa na pə laŋtəɣɩ teŋku lʋm kɛ sɔsɔm. 19 Yesu ɩfalaa tɔma lʋm taa ɩsɩɩ kilomɛɛtələnaa kakpasɩ yaa naatoso, ɩlɛ pa na Yesu kɛlɛ na ɩ́ tɔŋ lʋm tɔɔ na ɩ́ kɔŋna pa tɔɔ tɔɔ. Tənaɣa sɔɣɔntʋ kpa-wɛ. 20 Ama Yesu heela-wɛ sɩ: Sɔɣɔntʋ ɩ́ taa la-mɛ, maɣa. 21 Yesu ɩfalaa luɣu lapa na pá kpaɣa Yesu kɛ kpɩɩlʋɣʋ taa. Tete ɩsɩɩ saŋa tɔ, pa tɛma tatɛ kɛ timpi pa pukaɣa tɔ. 22 Kʋ fema ɩlɛna samaa wei pə yela teŋku waalɩ tɔ, ɩ́ ná sɩ kpɩɩlʋɣʋ kʋlʋmʋɣʋ ka kaasəna təna. Pə́cɔ́ pa nyəmá sɩ Yesu na ɩ ɩfalaa pa ta kaa kpɩɩlʋɣʋ. Ama pɛlɛ pa tike pa tɛɛna. 23 Paa na mpʋ kpɩɩləŋ lɛləŋ wei ɩ lɩɩna Tipeliyatɩ tɔ ɩ kɔma, na ɩ ta hatələna timpi Tacaa ka sɛɛ Ɩsɔ kɛ́ ɩ na təmlɛ na pə́cɔ́ pá tɔɣɔ potopotonaa tɔ. 24 Samaa ɩnɩ ɩ nawa sɩ Yesu na ɩ ɩfalaa pa taa nɔɣɔlʋ fɛɩ təna, ɩlɛna pá kpa kpɩɩləŋ ɩnɩ ɩ taa na pá tɛɛ Kapənahum kɛ Yesu pɛɛkʋɣʋ. 25 Samaa kɔma na pá na-ɩ teŋku waalɩ ɩlɛna pá pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Tacaa, pəlee kɛ́ n kɔma cənɛ? 26 Tənaɣa Yesu cɔwa samaa sɩ: Tampana kɛ ma heeliɣi-mɛ yoo, maa cɛsəɣɩ, pə taɣa ɩsɩɩ ɩ́ ná ma piti təma tɔɣɔ ɩ́ pɛɛkəɣɩ-m. Ama ɩ́ tɔɣɔ potopotonaa na ɩ́ haɣa tɔɣɔ. 27 Ɩ́ taa nɔkɩ na ɩ́ kana kʋtɔɣɔʋ ŋku kʋ tɛŋ tɔɣɔ pɛɛkʋɣʋ. Ama ɩ́ lʋ ŋku kʋ wɛ tam na kʋ kɔŋna weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ tɔ kʋ tɔɔ. Yʋlʋ Pəyaɣa má maa hana-mɛɣɛ kʋtɔɣɔʋ ŋkʋ. Pə taɣa pʋlʋ, Tacaa Ɩsɔ tɛma-m ɩ toŋ cacaalaɣa tʋɣʋ. 28 Ḿpʋ́ɣʋ́ samaa pɔɔsa Yesu sɩ: Pepeɣe tɩɩ la na pə́cɔ́ tə́ la təma nna Ɩsɔ caakɩ tɔ? 29 Ɩlɛna Yesu cɔ samaa sɩ: Təmlɛ nte Ɩsɔ caa sɩ ɩ́ lapɩ-ɩ tɔɣɔlɛ sɩ ɩ́ mʋ ɩ tillu tɔm. 30 Ḿpʋ́ɣʋ́ samaa pɔɔsa Yesu tɔtɔ sɩ: Ɩlɛ n kaa la piti təmlɛ natəlɩ na tə ná na pə́cɔ́ tə mʋ nyá tɔm? Tɔʋ, təmlɛ nteɣe n ka la? 31 Ta caanaa caanaa tɔɣɔna manna kɛ wʋlaɣa tɛtʋ taa, ɩsɩɩ pa ŋmaaʋ Ɩsɔ Tɔm taa tɔ sɩ: Ɩ tisa ɩsɔtaa kʋtɔɣɔʋ na ɩ́ cɛla-wɛ na pá tɔɣɔ. 32 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ samaa sɩ: Tampana kɛ ma heeliɣi-mɛ yoo, maa cɛsəɣɩ, mpi Moisi cɛla-mɛ tɔ pə ta kɛ ɩsɔtaa kʋtɔɣɔʋ kɛ təna. Ama pənɛntɛ ɩsɔtaa kʋtɔɣɔʋ maɣamaɣa kɛ ma Caa cɛləɣɩ-mɛ. 33 Na kʋtɔɣɔʋ ŋku Ɩsɔ cɛləɣɩ-mɛ tɔɣɔlɛ ŋku kʋ lɩɩna ɩsɔtaa na kʋ tii na kʋ haakɩ yəlaa tənaɣa weesuɣu tɔ. 34 Tənaɣa samaa cɔ Yesu sɩ: Tacaa, haakɩ-tʋɣʋ kʋtɔɣɔʋ ŋkʋɣʋ tam. 35 Ɩlɛna Yesu cɔ samaa ɩnɩ sɩ: Ma maɣamaɣa kɛlɛ kʋtɔɣɔʋ ŋku kʋ haakɩ weesuɣu tɔ. Ye wei ɩ́ kɔma ma kiŋ nyɔɣɔsɩ kaa kpa pʋntʋ paa pəcɔ. Pəyele wei ɩ mʋ ma tɔm tɔ, lʋkɔtʋ kaa kpa pʋntʋ tɔtɔ. 36 Ama ma tɛma-mɛɣɛ-təɣɩ heeluɣu sɩ ɩ́ na-m, pə́cɔ́ ɩ́ tá mʋ ma tɔm. 37 Pa təna mpa ma Caa haa-m tɔ, pa kɔŋ ma kiŋ kɛ́. Ma kaa tɔɣɔnɩ wei ɩ kɔŋ ma kiŋ tɔ. 38 Pə taɣa pʋlʋ, ma tiina ɩsɔ kɛ́ sɩ ma lakɩ wei ɩ tila-m tɔ ɩ luɣu nyəntʋ, pə taɣa ma maɣamaɣa ma nyəntʋ. 39 Wei ɩ tila-m tɔ ɩ luɣu nyəntʋ ntɛ́ sɩ má taa yele na mpa ɩ cɛla-m tɔ pa taa nɔɣɔlʋ le. Ama sɩ má kʋsɩ pa tənaɣa sətaa taa kɛ́ kʋyakʋ kantəkaɣa nyəŋkʋ wule kɛ́. 40 Ma Caa luɣu nyəntʋ ntɛ́ sɩ mpa mpa pa ná Pəyaɣa má na pá mʋ ma tɔm tɔ, pʋntʋnaa ɩ́ hiki weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ tɔ, na maa feesi-wɛɣɛ kantəkaɣa kʋyakʋ wule. 41 Ɩsɩɩ Yesu yɔɣɔtʋɣʋ mpʋ sɩ ɩnəɣəlɛ kʋtɔɣɔʋ ŋku kʋ tiina ɩsɔtaa tɔ, sɛsɛ pə ta maɣa Yuta nyə́ma ntɛ́. 42 Tənaɣa pa tɔma sɩ: Ɩsɩɩ Yosɛɛfʋ pəyalʋ Yesu kɛlɛ? Tə nyəmá ɩ caa na ɩ too mɛɛ. Ɩlɛ ntiɣi ɩ yɔɣɔtəɣɩ sɩ ɩnɩ ɩ tiina ɩsɔtaa? 43 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ Yuta nyə́ma sɩ: Ɩ́ taa miitina-m mpʋ. 44 Tacaa wei ɩ tila-m tɔ ɩ́ yaa wei, pʋntʋ tike kɔŋna ma kiŋ, na maa feesi-ɩ kantəkaɣa kʋyakʋ wule. 45 Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛləsəlaa ŋmaa tɔm tənɛ sɩ: Yəlaa təna ká wɛɛ Ɩsɔ kʋsɛɣɛsaa. Pə tɔɔ kɛ́ yəlaa təna mpa pa nɩɩkəna Tacaa Ɩsɔ na pá mʋ ɩ kʋsɛɣɛsətʋ tɔ, pa kɔŋ ma kiŋ. 46 Ɩlɛ pə taɣa ɩsɩɩ nɔɣɔlʋ tɛma Tacaa Ɩsɔ kɛ́ naʋ se. Ye pə taɣa wei ɩ lɩɩna Ɩsɔ kiŋ tɔ ɩnɩ ɩ nana-ɩ. 47 Tampana kɛ ma heeliɣi-mɛ yoo, maa cɛsəɣɩ, wei ɩ mʋ ma tɔm, pʋntʋ tɛma weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ tɔɣɔ hikuɣu kɛ́. 48 Maɣalɛ kʋtɔɣɔʋ ŋku kʋ haakɩ weesuɣu tɔ. 49 Mə caanaa caanaa tɔɣɔna manna kɛ wʋlaɣa tɛtʋ taa, pəyele pa səpa. 50 Ama kʋtɔɣɔʋ ŋku kʋ lɩɩna ɩsɔtaa tɔ, ŋkʋɣʋ yʋlʋ ɩ́ tɔɣaa ɩ kaa sɩ. 51 Maɣalɛ kʋtɔɣɔʋ ŋku kʋ tiina ɩsɔtaa na kʋ haa weesuɣu tɔ. Ye wei ɩ tɔɣɔ kʋtɔɣɔʋ ŋkʋ, pʋntʋ ká wɛɛ tam kɛ́, ɩɩ tasəɣɩ səpʋ. Kʋtɔɣɔʋ ŋku maa ha tɔɣɔlɛ ma maɣamaɣa ma tɔnʋɣʋ nantʋ. Ma haakɩ-təɣɩ sɩ yəlaa təna ɩ́ hiki weesuɣu. 52 Tənaɣa Yuta nyə́ma sʋʋ tə tɔɔ kɛ́ hɔm na ɩsəlɛ kʋsɛɛmlɛ kɛ pa taa pa tike sɩ: Ɩsənaɣa ɩnɩ ɩ ká kpaɣa ɩ maɣamaɣa ɩ tɔnʋɣʋ nantʋ na ɩ́ ha-tʋ sɩ tə́ tɔɣɔ? 53 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔwa sɩ: Tampana kɛ ma heeliɣi-mɛ yoo, maa cɛsəɣɩ, ye ɩ ta tɔɣɔ Yʋlʋ Pəyaɣa má ma tɔnʋɣʋ nantʋ, na ɩ́ ta nyɔɔ ma caləm, ɩ́ kaa hiki weesuɣu kɛ mə maɣamaɣa. 54 Ye wei ɩ tɔkɩ ma tɔnʋɣʋ nantʋ na ɩ́ nyɔɔkɩ ma caləm, pʋntʋ tɛma weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ tɔɣɔ hikuɣu kɛ́, na maa feesi-ɩ sətaa taa kɛ́ kantəkaɣa kʋyakʋ wule. 55 Pə taɣa pʋlʋ, ma tɔnʋɣʋ nantʋ kɛ kʋtɔɣɔʋ kʋpaŋkʋ kɛ́, na ma caləm kɛ kʋnyɔnyɔɔm kʋpam tɔtɔ. 56 Ye wei ɩ́ tɔɣɔ ma tɔnʋɣʋ nantʋ, na ɩ́ nyɔɔ ma caləm, ma na pʋntʋ tɩɩ wɛɛ təma taa kɛ́. 57 Tacaa Ɩsɔ wei ɩ tila-m tɔ, ɩ wɛna ɩ weesuɣu, na ɩ tɔɔ kɛ́ ma wɛna ma weesuɣu tɔtɔ. Pə tɔɔ kɛ́ wei ɩ́ tɔɣɔ-m, pʋntʋ wɛɛna weesuɣu kɛ ma tɔɔ tɔtɔ. 58 Tɔʋ, kʋtɔɣɔʋ ŋku kʋ lɩɩna ɩsɔ tɔɣɔlɛ. Kʋ ta kɛ ŋku mə caanaa caanaa ka tɔɣaa na kaɣana pa fɛɩ tɔ. Ama ye wei ɩ tɔkɩ kʋtɔɣɔʋ kʋnɛ, pʋntʋ ká wɛɛna ɩ weesuɣu kɛ tam. 59 Kapənahum kɛ Yesu sɛɣɛsa tɔm tənɛɣɛ Yuta nyə́ma təkotile taa. 60 Waatʋ wei Yesu ɩfalaa nɩɩ tɔm tənɛ tɔ, pa taa paɣalɛ tɔma sɩ: Tɔm tənɛ tə kəla katɛ. Awe ná pəsəɣɩ tə nɩɩʋ? 61 Yesu nawa sɩ tɔm tənɛ tə ta maɣa ɩ ɩfalaa, ɩlɛna ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Ɩsɩɩ tɔm tənɛ tə kəla-mɛɣɛlɛ yaa? 62 Na ɩ́ ká kɔɔ na ɩ́ na Yʋlʋ Pəyaɣa má na má kpaa timpi maa wɛɛ tɔ, ɩlɛ ɩsənaɣalɛ ɩ́ ká la? 63 Ɩsɔ Feesuɣu haakəna weesuɣu, yʋlʋ tɔnʋɣʋ kʋnɛ kʋlɛ kɩɩ waasəɣɩ pʋlʋ. Tɔm nti ma heela-mɛ ɩsəntɔ tɔɣɔlɛ Feesuɣu nyəntʋ, na ntɩ ɩnɩ tə haakəna weesuɣu. 64 Paa na mpʋ, mə taa lɛlaa ɩɩ tʋɣʋna-tɩ. (Pə taɣa pʋlʋ, hatoo kancaalaɣa Yesu ka nyəmá mpa pa kaa tɔkɩ ɩ tɔm tɔ. Halɩ ɩ nyəmá wei ɩ ká lapɩ-ɩ kɔlɔmɔtɔ tɔ.) 65 Yesu sɔɔsa lɛntɩ sɩ: Pə maɣamaɣa pə tɔɔ kɛ́ maa heela-mɛ sɩ: Nɔɣɔlʋ kaa pəsɩ na ɩ́ kɔɔ ma cɔlɔ, na pə tá kɛna sɩ Ɩsɔ hana-ɩ pə mpaaʋ. 66 Pə kpaɣaʋ kʋyaŋkʋ tɔɣɔ Yesu ɩfalaa taa lɛlaa yela-ɩ, pa ta tasa-ɩ təŋʋɣʋ. 67 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu pɔɔsa pa naanʋwa na naalɛ wei ɩ kaasaa tɔ sɩ: Na mɛ se, mɩɩ tɛɛ mə nyəŋkʋ? 68 Tənaɣa Simɔŋ Piyɛɛ cɔwa Yesu sɩ: Tacaa, awe kiŋ kɛ tɩɩ polo? Nyá tɔm pee haakəna weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ tɔ ɩlɛ. 69 Na pənɛntɛ tə mʋwa na tə́ tɛ tá taa sɩ n kɛ́ Yʋlʋ Naŋŋtʋ ɩnɩ, na n lɩɩna Ɩsɔ kiŋ. 70 Ɩlɛna Yesu naa tɔ ɩ ɩfalaa sɩ: Mə naanʋwa na naalɛ ɩnɛ pə taɣa má ləsəna-mɛ? Pə́cɔ́ mə taa lɛlʋ ná kɛ́ ɩlɔɣɔʋ. 71 Simɔŋ Ɩsəkaleeu pəyalʋ Yutaasɩ tɔm kɛ Yesu yɔɣɔtaɣa mpʋ. Paa na ɩ kɛ́ pa naanʋwa na naalɛ taa lɛlʋ tɔ, kʋlʋm ɩnɩ ɩ kɔmna na ɩ́ lapɩ-ɩ kɔlɔmɔtɔ.

7

1 Pəlɛ pə waalɩ Yesu cɔɔkaɣa Kalilee tɛtʋ taa. Ɩ luɣu fɛɩ Yuta tɛtʋ taa kɛ́ cɔɔʋ. Pə taɣa pʋlʋ tɔɔ, Yuta nyə́ma pɛɛkaɣa ɩ kʋɣʋ. 2 Yuta nyə́ma acima wena pa yaa sɩ coka acima tɔ a wʋsaa. 3 Ɩlɛna ɩ newaa tɔmɩ-ɩ sɩ: Kʋlɩ cənɛ na ń polo Yuta na nyá ɩfalaa na təma nna n lakɩ tɔ tɔtɔ. 4 Ye yʋlʋ caa sɩ pá nyəmɩ-ɩ ɩɩ ŋmɛsəɣɩ ɩ təma. Ye n lakɩ təma anəɣɩ mpʋ ɩlɛ, yele na yəlaa təna nyɩ-ŋ mɛɛ. ( 5 Pə taɣa pʋlʋ, Yesu newaa maɣamaɣa ná tá mʋ ɩ tɔm tɔtɔ.) 6 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Pə ta maɣata-m na pə́cɔ́. Ama ye mɛ, paa pəlee pə maɣa-mɛɣɛ. 7 Pə taɣa pʋlʋ, antulinya nyə́ma taa kaa kpana-mɛ. Ama pa taa kpaana má. Mpi tɔ, ma hʋ́lə́ɣɩ́ sɩ pa kʋlapʋtʋ fɛɩ teu. 8 Mɩɩ kpa tənaɣa acima. Ye ma, ma kaa polo. Pə taɣa pʋlʋ, pə ta maɣata má. 9 Yesu tɛma-wɛɣɛ heeluɣu kɛ mpʋ ɩlɛna ɩnɩ ɩ́ saalɩ Kalilee. 10 Yesu newaa kɔma na pá kpa acima tɔɣɔʋ, ɩlɛna Yesu maɣamaɣa polo. Ama ɩ ta yele sɩ nɔɣɔlʋ ɩ́ nyɩ, ɩ pola ɩŋmɛlaʋ kɛ́. 11 Yuta nyə́ma pɛɛkaɣa-ɩ acima wɛɛ taa, na pá tɔŋna təmaɣa pɔɔsʋɣʋ sɩ: Ɩlɛ leɣe ɩ wɛɛ? 12 Halɩ samaa wɛlətaɣa Yesu tɔm kɛ pa taa pa tike kɛ sɔsɔm. Lɛlaa sɩ: Yʋlʋ kʋpaŋ kɛ́. Lɛlaa sɩ: Aaɩ, ɩ kɛ́ yʋlʋ tʋsʋlʋ kɛ́. 13 Paa na mpʋ Yuta nyə́ma sɔɣɔntʋ tɔɔ nɔɣɔlʋ taa yɔɣɔtəɣɩ təfoo. 14 Pə kɔma na acima haɣa hɛkʋ, ɩlɛna Yesu polo na ɩ́ sʋʋ Ɩsɔ təsɛɛlɛ taa na ɩ́ sɛɣɛsəɣɩ. 15 Ḿpʋ́ɣʋ́ pə lapa Yuta nyə́ma kɛ piti, na pá tɔŋ sɩ: Ɩsənaɣa pə lapa na ɩ́ nyɩ pə tənaɣa mpʋ pə́cɔ́ ɩ ta la ceu? 16 Tənaɣa Yesu cɔ-wɛ sɩ: Nti ma sɛɣɛsəɣɩ ɩsəntɔ tɔ, ma ta lu-təɣɩ kʋlupu. Ama wei ɩ tila-m tɔ ɩnɩ ɩ hʋləna-m-tɩ. 17 Ye wei ɩ sɔɔla Ɩsɔ luɣu nyəntʋ təŋʋɣʋ, pʋntʋ tike ka nyəna sɩ ma kʋsɛɣɛsətʋ lɩɩna Ɩsɔ kiŋ yaa ma maɣamaɣa ma kaŋkantɛ kɛ ma lakəna. 18 Wei ɩ lakəna ɩ kaŋkantɛ tɔ, ɩ maɣamaɣa ɩ sam kɛ ɩ pɛɛkəɣɩ. Ama wei ɩ pɛɛkəɣɩ ɩ tillu sam, pʋntʋ ntɛ́ tampana tʋ, pɔpɔtʋ fɛɩ ɩ kiŋ. 19 Ntɔŋ Moisi hʋla-mɛɣɛ Ɩsɔ sɛɛʋ kʋsəsɩɩtʋ təna na? Pə́cɔ́ paa mə taa kʋlʋm ɩɩ təŋəɣɩ-tɩ. Aŋha, na ɩ́ caa ɩ́ kʋ-m suwe? 20 Ḿpʋ́ɣʋ́ samaa cɔwa Yesu sɩ: N nyəna alɔɣaa kɛ? Awe caa ɩ kʋ-ŋ? 21 Tənaɣa Yesu cɔwa sɩ: Pə taɣa pʋlʋ, wule təlɩ ma lapa təmlɛ sɔsɔɔlɛ natəlɩ na piti kpa mə təna. 22 Moisi ná tʋ-mɛɣɛ pɛlʋɣʋ, (pəyele pə ta tɩɩ kɛʋ Moisi kiŋ kɛ pə lɩɩnaa. Ama hatoo mə caanaa caanaa kiŋ kɛ́,) na paa kʋyakʋ kʋhɛɛsʋɣʋ wule ɩ́ pɛləɣɩ pəyaɣa kɛ́. 23 Ye ɩ́ pɛləɣɩ pəyaɣa kɛ kʋhɛɛsʋɣʋ wule sɩ pə taa kɔɔ na ɩ́ yɔkɩ Moisi kʋsəsɩɩtʋ. Pepe tɔɔ kɛ́ má waa yʋlʋ pilimile təcu kɛ kʋhɛɛsʋɣʋ wule na mɩɩ mʋ-m na pááná? 24 Ɩ́ taa nyənəɣɩ tɔɔ tike. Ama ɩ́ təŋəɣɩ tampana na pə́cɔ́ ɩ́ yɔɣɔtəɣɩ. 25 Yosalɛm nyə́ma napəlɩ pa yɔɣɔtaɣa sɩ: Pə taɣa wei pa pɛɛkaɣa sɩ pa kʋɣɩ tɔɣɔlɛ? 26 Ɩ́ nyənɩ ɩ́lɛ́ ɩ məlaa na ɩ́ yɔɣɔtəɣəna-wɛ na ɩɩ nyaŋna pʋlʋ, na pá suma. Ɩsɩɩ tá sɔsaa mpɛ pa tɛŋ pa taa sɩ ɩ kɛ́ Mesii kɛlɛ yaa? 27 Tə nyəmá sɩ waatʋ wei Mesii ká kɔɔ tɔ, nɔɣɔlʋ ɩɩ nyəŋ ɩ tɛ. Tɔfɔ ye pə kaasa ɩnɛ ɩlɛ, tə nyəmá ɩ́lɛ́ ɩ təlɩɩlɛ mɛɛ. 28 Yesu tɔŋna sɛɣɛsʋɣʋ kɛ ḿpʋ́ɣʋ́ Ɩsɔ təsɛɛlɛ taa, ɩlɛna ɩ́ pɔɔsɩ-wɛ na nɔɣɔ sɔsaɣa sɩ: Mɛ sɩ ɩ́ nyəma-m, na ɩ́ nyəmá ma təlɩɩlɛ yaa? Aaɩ, ma ta kɔɔ ma maɣamaɣa ma kɔntɛ se. Ama wei ɩ tila-m tɔ ɩ wɛɛ na ɩ kɛ́ tampana tʋ. Ɩlɛ mə ta nyəmɩ-ɩ. 29 Ama ma, ma nyəma-ɩ, pə taɣa pʋlʋ tɔɔ, ɩ kiŋ kɛ ma lɩɩnaa, na ɩnɩ ɩ tilina-m. 30 Yəlaa luɣu lapa sɩ pá kpa-ɩ, ɩlɛ nɔɣɔlʋ ta tʋ niŋ kɛ ɩ tɔɔ, ɩ wʋlɛ ta tata tɔ pə tɔɔ. 31 Paa na mpʋ samaa ɩnɩ ɩ taa paɣalɛ mʋ Yesu tɔm na pá tɛ pa taa. Haləna pá tɔŋ sɩ: Mesii ɩ kɔma ɩ ká la piti təma na a kəlɩ ɩnɛ ɩ nyəna na? 32 Pə kɔma na Falisanaa nɩɩ nti samaa miitiɣi Yesu tɔɔ tɔ, ɩlɛna pá na kɔtəlaa sɔsaa pá tili filisinaa sɩ pá polo pá kpa-ɩ. 33 Tənaɣa Yesu tɔma sɩ: Pə kaasa-m wɛɛ naalɛɣɛ mə hɛkʋ kɛ́, ɩlɛna má məlɩ wei ɩ ka tila-m tɔ ɩ kiŋ. 34 Ɩ́ ká pɛɛkɩ-m ɩ́ kaa na-m. Pə taɣa pʋlʋ, ɩ́ kaa pəsɩ na ɩ́ kɔɔ timpi maa wɛɛ tɔ. 35 Tənaɣa Yuta nyə́ma pɔɔsa təma sɩ: Leɣe Yesu ká polo na tə́ kaa na-ɩ? Ɩ ká polo Yuta nyə́ma mpa pa yawa na pá polo tuu Kəlɛɛkɩ acalɛɛ taa tɔ pa kiŋ na ɩ́ paasəna Kəlɛɛkɩ nyə́ma yaa ɩsəna? 36 Ye pə taɣa mpʋ, ntiɣilɛ ɩ yɔɣɔtəɣɩ mpʋ sɩ: Tɩɩ pɛɛkɩ-ɩ tə kaa na-ɩ? Tə kaa pəsɩ na tə́ polo timpi ɩ ka wɛɛ tɔ? 37 Acima kʋyakʋ kantəkaɣa nyəŋkʋ ŋku kʋ kɛ kʋyakʋ sɔsɔɔʋ tɔ kʋ wule, Yesu səŋa ɩsɔ na ɩ́ kpaalɩ sɩ: Ye lʋkɔtʋ ɩ́ wɛna wei, pʋntʋ ɩ́ kɔɔ ma kiŋ na ɩ́ nyɔɔ. 38 Wei ɩ́ mʋ ma tɔm weesuɣu lʋm pusi ká lɩɩkəna ɩ taa na pə́ kpeŋ, ɩsɩɩ pa yɔɣɔtʋɣʋ Ɩsɔ Tɔm taa tɔ. 39 (Mpa pa mʋ Yesu paa kɔɔ pá hiki Ɩsɔ Feesuɣu ŋku tɔ, kʋ tɔm kɛ ɩ yɔɣɔtaɣa. Mpi tɔ, waatʋ ɩnɩ Ɩsɔ Feesuɣu taa kɔnta. Pə taɣa pʋlʋ, Yesu taa sʋʋta ɩ teeli taa tɔ pə tɔɔ). 40 Samaa ɩnɩ ɩ taa yəlaa nɩɩ mpʋ, ɩlɛna pá tɔ sɩ: Ɩnəɣəlɛ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛləsʋlʋ wei tɔ. 41 Ḿpʋ́ɣʋ́ lɛlaa sɩ: Mesii kɛ́. Na lɛlaa náá tɔŋ sɩ: Kalilee kɛ Mesii ká lɩɩna? 42 Ɩsɔ Tɔm takəlasɩ taa wɛɛ sɩ: Mesii ka wɛɛ Tafiiti lʋlʋɣʋ taa tʋ kɛ́. Pɛtəlɛhɛm timpi Tafiiti ka wɛɛ tɔɣɔ ɩ ká lɩɩna. 43 Ḿpʋ́ɣʋ́ samaa faɣa Yesu tɔɔ. 44 Pa taa lɛlaa luɣu lapa sɩ pá kpa Yesu. Ama nɔɣɔlʋ ta tʋ niŋ kɛ ɩ tɔɔ. 45 Ḿpʋ́ɣʋ́ filisinaa məla kɔtəlaa sɔsaa na Falisanaa pa kiŋ na pɛlɛ pá pɔɔsɩ-wɛ sɩ: Pepe tɔɔ kɛ́ ɩ́ tá kɔna-ɩ? 46 Tənaɣa filisinaa cɔwa sɩ: Tuu tɔ yʋlʋ nɔɣɔlʋ ɩ ta yɔɣɔtəta ɩsɩɩ ɩnɩ. 47 Ḿpʋ́ɣʋ́ Falisanaa pɔɔsa-wɛ sɩ: Ɩ kpɛnna-mɛ na ɩ́ puɣusi tɔtɔɣɔ? 48 Wulee ɩ́ keesa tá sɔsaa yaa Falisanaa taa nɔɣɔlʋ na pʋntʋ təŋəɣɩ-ɩ? 49 Samaa wei ɩ ta nyɩ Moisi kʋsəsɩɩtʋ kɛ mpʋ tɔ, sɔntɔ nyə́ma kɛ́. 50 Falisanaa taa lɛlʋ wei pa yaa sɩ Nikotɛm na ɩ́ ka pola Yesu kiŋ kɛ ahoo tɔ, ɩ́lɛ́ ɩ tɔma-wɛ sɩ: 51 Anɩ ɩ nyəmá sɩ, ta kʋlapʋtʋ taa pə fɛɩ sɩ tə kʋ yʋlʋ tɔm kɛ mpʋ, na tə tá caɣa na tə nɩɩ pə təna na tə cɛkəna mpi ɩ wakəlaa tɔ. 52 Ḿpʋ́ɣʋ́ Falisanaa cɔwa Nikotɛm sɩ: Sɛsɛ Kalilee nyə́ma mpɛɣɛlɛ na nyaɣa? Wiili Ɩsɔ Tɔm taa na ń ná, tuu tɔ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛləsʋlʋ nɔɣɔlʋ ta tɛnta lɩɩʋ na Kalilee se. [ 53 Pəlɛ pə waalɩ kɛ́ pa yawa na paa wei ɩ́ məlɩ ɩ təyaɣa.

8

1 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu ná kpa Olifinaa pʋɣʋ. 2 Tɛʋ fema ɩlɛna ɩ́ kʋlɩ lɔŋ kɛ tanaŋ tɛɛ na ɩ́ məlɩ Ɩsɔ təsɛɛlɛ taa na samaa təna kɔɔ ɩ kiŋ. Ɩlɛna ɩ́ caɣa na ɩ́ sɛɣɛsəɣɩ-wɛ. 3 Tənaɣa Ɩsɔ Tɔm sɛɣɛsəlaa na Falisanaa pa kɔna-ɩ alʋ nɔɣɔlʋ wei pa kpəlaa na ɩ́ lakɩ wasaŋkalətʋ tɔ. Ḿpʋ́ɣʋ́ pa səŋsa-ɩ samaa hɛkʋ taa. 4 Ɩlɛna pá tɔ Yesu sɩ: Tacaa, tə kpəla alʋ ɩnɛ ɩnɩ na ɩ́ lakɩ wasaŋkalətʋ. 5 Moisi yɔɣɔta ɩ kʋsəsɩɩtʋ taa sɩ, alʋ ɩ́ lapa mpʋ pə taka, tə yaɣa-ɩ pɛɛ na tə́ kʋ-ɩ. Nyá ná we? 6 Pa nyəpa Yesu kɛ tɔm kɛ kʋnyəpʋ kɛ ḿpʋ́ɣʋ́ sɩ pá hiki timpi paa tʋna-ɩ taalɩ tɔ. Ama Yesu luŋaa na ɩ́ ŋmaana mpəle kɛ atɛ. 7 Pa tɔŋna-ɩ pɔɔsʋɣʋ ɩlɛna ɩ́ kʋlɩ na ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Mə taa wei ɩ nyəmá sɩ tuu tɔ ɩ ta lata ɩsaɣatʋ, pʋntʋ ɩ́ caalɩ-ɩ pəlɛ lɔɣɔʋ. 8 Ɩlɛna Yesu tasa luŋuɣu na ɩ́ ŋmaa atɛ. 9 Waatʋ wei pa nɩɩ tɔm tənɛ ɩlɛna, pá sʋʋ lɔɔlʋɣʋ kɛ kʋlʋm kʋlʋm. Pə kpaɣaʋ sɔsaa na pə́ polo piya tɔ. Halɩ pə́ kɔɔ pə́ yele Yesu tike na alʋ ɩnɩ, na ɩ́ səŋa tənaɣa tam. 10 Yesu kɔma na ɩ́ kʋlɩ ɩlɛna ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Alʋ nyá, nyá yəlaa mpɛ pa wele? Ntɔŋ nɔɣɔlʋ ta la-ŋ pʋlʋ? 11 Ɩlɛna alʋ cɔ sɩ: Nn Tacaa. Yesu cɔ-ɩ sɩ: Tɛɛ, ma tɔtɔ ma kaa yɔɣɔtɩ sɩ pá la-ŋ pʋlʋ. Ama taa tasa ɩsaɣatʋ kɛ́.] 12 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu məla ɩ sɛɣɛsʋɣʋ taa sɩ: Ma wɛɛ kɛ́ ɩsɩɩ kɔkɔ ŋka ka naa yəlaa tɔ. Ye wei ɩ təŋəɣɩ-m, kɔkɔ ŋka ka kɔŋna weesuɣu tɔ kaa naa-ɩ na ɩ́ tɔŋ. Ɩ kaa fɛlɩ səkpɛtʋɣʋ taa kɛ́ nɔɔhəlɛ kɛ paa pəcɔ təta. 13 Tənaɣa Falisanaa tɔma-ɩ sɩ: Ɩsɩɩ n kɛɛsʋɣʋʋ nyá tɩ tɔm kɛ mpʋ tɔ, pə fɛɩna nyʋɣʋ se. 14 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Paa ma kɛɛsəɣɩ ma tɩ tɔm, tə wɛ tampana tɔɣɔ. Pə taɣa pʋlʋ, ma nyəmá timpi ma lɩɩnaa tɔ, pə́cɔ́ ma nyəmá timpi ma puki tɔ. Ama mə ta nyɩ ma təlɩɩlɛ, pəyele ɩ́ ta nyɩ ma təpote. 15 Mə hʋʋkɩ yʋlʋhʋʋlɛ kɛ yem kɛ́. Ama ma ɩlɛ maa hʋʋkɩ nɔɣɔlʋ tɔm kɛ ma taa. 16 Ɩlɛ paa ma tɩɩ hʋʋwa, tampana tɔɔ kɛ́. Pə taɣa pʋlʋ, ma fɛɩ ma tike tɔ se: Ama má na ma Caa wei ɩ tila-m tɔɣɔ. 17 Pa ŋmaawa mə kʋsəsɩɩtʋ takəlasɩ taa sɩ: Ye yəlaa naalɛ ləsa aseeta kʋlʋm, pa aseeta ɩnɩ ɩ wɛ tampana. 18 Ma, ma yɔɣɔtəɣɩ ma tɩ tɔm na ma Caa wei ɩ tila-m tɔ, ɩ́lɛ́ ɩ yɔɣɔtəɣɩ ma tɔm kɛ mpʋ tɔtɔ. 19 Ḿpʋ́ɣʋ́ Falisanaa pɔɔsa Yesu sɩ: Leɣe nyá Caa ɩnɩ ɩ wɛɛ? Tənaɣa Yesu cɔ Falisanaa sɩ: Ɩ́ ta nyɩ má, pəyele ɩ ta nyɩ ma Caa. Ye ɩ́ ka nyəma-m, ɩ́ ka nyəmá ma Caa tɔtɔ. 20 Yesu yɔɣɔta tɔm tənɛɣɛ ɩ sɛɣɛsʋɣʋ taa kɛ́ Ɩsɔ təsɛɛlɛ taa kɛ́ kʋcɔɔŋ tətʋlɛ cɔlɔ. Na nɔɣɔlʋ ta kpa-ɩ, ɩ wʋlɛ ta tata tɔ pə tɔɔ. 21 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tasa-wɛɣɛ heeluɣu sɩ: Ma tɛɛkɩ na ɩ́ ká pɛɛkɩ-m. Ama ɩ́ ká sɩ mə ɩsaɣatʋ taa. Mpi tɔ, ɩ́ kaa pəsɩ na ɩ́ polo timpi ma puki tɔ. 22 Tənaɣa Yuta nyə́ma tɔma sɩ: Ɩ ká kʋ ɩ tɩ, yaa ɩsənaɣalɛ ɩ tɔŋ sɩ tá kaa pəsɩ na tə́ polo timpi ɩ puki tɔ? 23 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔma Yuta nyə́ma sɩ: Mə kɛ́ atɛ nyə́ma kɛ́. Ama má, ma kɛ́ ɩsɔtaa tʋ. Mə kɛ́ antulinya ɩnɛ ɩ nyə́ma. Ama má tá kɛ́ antulinya ɩnɛ ɩ nyəŋ. 24 Pə tɔɔ ɩnəɣɩ ma heeliɣi-mɛ sɩ, ɩ́ ka sɩ mə ɩsaɣatʋ taa. Ye ɩ ta tisi sɩ tampam ma wɛɛ, ɩ́ ká sɩ mə ɩsaɣatʋ taa. 25 Ɩlɛna pá pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Ɩlɛ n tɩɩ kɛ́ aweɣe təkpem ye? Tənaɣa Yesu cɔ Yuta nyə́ma sɩ: Ma kɛ́ wei ɩ tɔm maa heela-mɛɣɛ hatoo kancaalaɣa tɔ. 26 Ma wɛna tɔm paɣalɛ nti maa yɔɣɔtɩ mə tɔɔ na nti maa hʋʋna-mɛ tɔ. Ɩlɛ wei ɩ tila-m tɔ ɩ kɛ́ tampana tʋ, na nti ma nɩɩ ɩ kiŋ tɔ, tə tike kɛ ma heeliɣi antulinya taa. 27 Pa ta cɛkəna sɩ Tacaa Ɩsɔ tɔm kɛ ɩ heeliɣi-wɛ. 28 Tənaɣa Yesu tɔma-wɛ sɩ: Waatʋ wei ɩ́ ká kpaasɩ Yʋlʋ Pəyaɣa má ɩlɛ, waatʋ ɩnəɣɩ ɩ́ ká nyɩ sɩ, maɣalɛ wei ɩnɩ tɔ. Na ɩ́ ká nyɩ tɔtɔ sɩ, maa lakɩ pʋlʋ na ma maɣamaɣa ma kaŋkantɛ. Ama nti Tacaa Ɩsɔ sɛɣɛsa-m tɔɣɔ ma lakɩ. 29 Wei ɩ tila-m tɔ ɩ wɛ ma waalɩ, ɩ ta yele-m ma tike. Mpi tɔ, ɩ luɣu tɛɛ nyəntʋ kɛ ma lakɩ. 30 Yesu yɔɣɔta mpʋ ɩlɛna paɣalɛ mʋ-ɩ. 31 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu heela Yuta nyə́ma mpa pa mʋ-ɩ tɔ sɩ: Ye ɩ́ təŋəɣɩ ma tɔm kɛ teu, ɩ́ ká pəsɩ ma ɩfalaa na tampana. 32 Na ɩ́ ká nyɩ tampana, na tampana anɩ a ká cɛna-mɛɣɛ mə yomle taa. 33 Ḿpʋ́ɣʋ́ pɛlɛ pa cɔ-ɩ sɩ: Tə kɛ́ Apəlaham lʋlʋɣʋ kɛ́, nɔɣɔlʋ taa kpa-tʋɣʋ yomle kɛ paa pəcɔ. Ɩlɛ pepe cɛpʋ kɛ n tɔŋ sɩ pɩɩ cɛ-tʋ? 34 Tənaɣa Yesu cɔ-wɛ sɩ: Tampana kɛ ma heeliɣi-mɛ yoo, maa cɛsəɣɩ, wei ɩ lakɩ ɩsaɣatʋ tɔ, pʋntʋ pəsa tə yom kɛ́. 35 Na yom ná wɛ saŋa kɛ́, ɩ fɛɩ cele. Ama təyaɣa pəyaɣa ná wɛ tam. 36 Ɩlɛ ye Pəyaɣa má ma hɛta-mɛ, mə yomle tɛma tampana tɛm kɛ́. 37 Ma nyəmá sɩ ɩ́ kɛ́ Apəlaham lʋlʋɣʋ nyə́ma te. Paa na mpʋ, ɩ́ pɛɛkəɣɩ ma kʋɣʋ. Pə taɣa pʋlʋ, ɩ́ kisiɣi ma kʋsɛɣɛsətʋ. 38 Nti ma Caa ná hʋla-m tɔɣɔ ma yɔɣɔtəɣɩ, na mɩɩ lakɩ nti mə caa ná heela-mɛ tɔ. 39 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yuta nyə́ma cɔ-ɩ sɩ: Aaɩ tá caa kɛlɛ Apəlaham. Tənaɣa Yesu cɔ-wɛ sɩ: Ye tampana ɩ́ ka kɛ́ Apəlaham piya, ɩsəntɔ ɩ́ ka lakaɣa Apəlaham kʋlapʋtʋ mɛɛ. 40 Anɩ tampana nna ma nɩɩ Ɩsɔ kiŋ tɔ, a tike kɛ ma heela-mɛ, pə́cɔ́ paa na mpʋ ɩ́ caa ɩ́ kʋ-m təkpem. Ɩlɛ Apəlaham ná taa la mpʋ. 41 Mə caa kʋlapʋtʋ kɛ ɩ́ lakɩ. Tənaɣa Falisanaa cɔ Yesu sɩ: Tə ta kɛ apalaa naalɛ piya se. Ama ta Caa kɛ kʋlʋm kɛ́, ɩnəɣəlɛ Ɩsɔ. 42 Ɩlɛna Yesu tɔ Falisanaa sɩ: Ye tampana, Ɩsɔ ka kɛ́ mə Caa, ɩ́ ka sɔɔla-m. Mpi tɔ, ɩ kiŋ kɛ ma lɩɩnaa, na ɩ kɔntɛ kɛ ma kɔma. Ma ta kɔɔ ma maɣamaɣa ma kɔntɛ. Ama ɩnɩ ɩ tilina-m. 43 Pə taɣa pʋlʋ tɔɔ kɛ́ ɩɩ cɛkəɣəna ma kʋyɔɣɔtʋtʋ, ɩɩ caa tə nɩɩʋ kɛ paa pəcɔ tɔɣɔ. 44 Mə Caa kɛlɛ Ɩlɔɣɔʋ, na ɩ luɣu nyəntʋ kɛ mə sɔɔla lapʋ. Hatoo kancaalaɣa ɩ́lɛ́ ɩ kɛ́ yʋlʋkʋlʋ kɛ́, ɩɩ caa tampana təŋʋɣʋ kɛ paa pəcɔ. Pə taɣa pʋlʋ, ɩ maɣamaɣa ɩ ta kɛ tampana tʋ tɔ pə tɔɔ. Waatʋ wei ɩ yɔɣɔtəɣɩ pɔpɔtʋ tɔ, ɩ tənaɣalɛ təna. Mpi tɔ, ɩ maɣamaɣa ɩ kɛ́ pɔpɔtʋ, na pɔpɔtʋ təna caa kɛ́. 45 Ye ma, tampana kɛ ma yɔɣɔtəɣɩ. Pə maɣamaɣa pə tɔɔ kɛ́ ɩɩ mʋɣɩ ma tɔm. 46 Mə taa awe pəsəɣɩ na ɩ́ hʋ́lɩ́ ma təpəntəlɛ? Tɔʋ, na ma tɩɩ yɔɣɔtəɣɩ tampana tɔ, pepe tɔɔ kɛ́ ɩɩ saŋ mʋɣʋ? 47 Wei ɩ kɛ́ Ɩsɔ nyəŋ tɔ, pʋntʋ nɩɩkɩ Ɩsɔ Tɔm kɛ́. Ama mə tá kɛ́ Ɩsɔ yəlaa napəlɩ, na pə tɔɔ ɩnəɣɩ ɩɩ tɩɩ nɩɩkɩ. 48 Tənaɣa Yuta nyə́ma cɔ-ɩ sɩ: Pə taɣa ɩsəntɔ tɔɔ kɛ́ tɩɩ tɔma sɩ n kɛ́ Samalii tʋ, pə́cɔ́ n hii alɔɣaa? 49 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Ma ta hii alɔɣaa kɛ paa pəcɔ. Ama ma Caa kɛ ma seeki. Na mɛ, mɩɩ nyənəɣɩ-m yem təkpataa. 50 Pə taɣa ɩsɩɩ má pɛɛkəɣəna ma maɣamaɣa ma teeli kɛ ma tɩ. Nɔɣɔlʋ tʋɣʋna-m teeli na ɩ́ haakɩ-m tampana. 51 Tampana kɛ ma heeliɣi-mɛ yoo, maa cɛsəɣɩ, ye wei ɩ tɔkəɣɩ ma tɔm, pʋntʋ kaa sɩ. 52 Tənaɣa Yuta nyə́ma tɔma Yesu sɩ: Pənɛɣɛlɛ tə nyəmá təkpataa sɩ n kɛ́ ɩlɔɣɔhilu. Apəlaham səpa, na Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛləsəlaa náá sɩ tɔtɔ, ɩlɛna náá tɔŋ sɩ, wei ɩ́ tɔka nyá tɔm pʋntʋ kaa sɩ? 53 Ta caa Apəlaham ná səpa, ye mpʋ nyá hʋʋ sɩ n kəla ɩlɛɣɛlɛ? Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛləsəlaa maɣamaɣa ná səpa tɔtɔ. Ɩlɛ n nyənəɣɩ nyá təɣɩ we? 54 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔwa sɩ: Ye maa tʋkaɣana ma təɣɩ teeli, ɩlɛ ma teeli ɩnɩ ɩ taa kɛ́ pʋlʋ se. Ama ma teeli tʋlʋ ntɛ́ ma Caa, wei mə tɔŋ sɩ ɩ kɛ́ mə Ɩsɔ tɔ. 55 Pəyele ɩnəɣɩ ɩ́ tá nyɩ. Ama má nyəma-ɩ. Haləna ye ma kpɛɛsaa sɩ ma ta nyəmɩ-ɩ, ma pəsa pɔpɔtʋ kɛ teitei ɩsɩɩ mɛɣɛ. Ama ma nyəma-ɩ, na ma təŋəɣɩ ɩ kʋheelitu na má lakɩ. 56 Mə caa Apəlaham laŋlɛ naa hʋlʋma teu. Pə taɣa pʋlʋ tɔɔ, ɩ tɛɛlaɣaa sɩ ɩ ká ná ma kɔntɛ. Na ɩ tɩɩ na-tɛ, na pə hɛɛsɩ ɩ laŋlɛ kɛ teu. 57 Tənaɣa Yuta nyə́ma cɔ-ɩ sɩ: Nyá pɩɩsɩ ná ta tɩɩ tata nɩɩlɛ na naanʋwa na ń tɔŋ sɩ n tɛma Apəlaham kɛ naʋ na? 58 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ Yuta nyə́ma sɩ: Tampana kɛ ma heeliɣi-mɛ yoo, maa cɛsəɣɩ tuu na pə́cɔ́ pá lʋlɩ Apəlaham tɔ, ma wɛɛ kɛ́. 59 Tənaɣa pa kpaɣa pɛɛ sɩ pa yakɩ-ɩ. Ama Yesu ŋmɛlaa na ɩ́ lɩɩ Ɩsɔ təsɛɛlɛ taa.

9

1 Yesu tɛɛkaɣa ɩlɛna ɩ́ ná yʋlʋ wei pa lʋləna yʋlʋmtʋ tɔ. 2 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu ɩfalaa pɔɔsa Yesu sɩ: Tacaa, apalʋ ɩnɛ ɩnɩ ɩ lapəna ɩsaɣatʋ yaa ɩ caanaa na pá lʋlɩ-ɩ mpʋ? 3 Tənaɣa Yesu cɔ-wɛ sɩ: Pə ta kɛ ɩsɩɩ ɩnɩ ɩ lapəna ɩsaɣatʋ yaa ɩ caanaa. Ama pə lapa ḿpʋ́ɣʋ́ pə́cɔ́ Ɩsɔ toma nana nti ɩ ka lapɩ-ɩ tɔ tə kiŋ. 4 Pə nəɣəsəna tə lakɩ wei ɩ tila-m tɔ ɩ təma kɛ ilim taa. Pə taɣa pʋlʋ, ahoo caa yuɣu, ɩlɛ təmlɛ kaa wɛɛ pəsʋɣʋ tɔtɔ. 5 Kʋyɛɛŋ wei ɩ taa ma wɛ antulinya taa cənɛ tɔ, maɣalɛ kɔkɔ ŋka ka naa yəlaa təna tɔ. 6 Yesu tɛma ḿpʋ́ɣʋ́ yɔɣɔtʋɣʋ, ɩlɛna ɩ́ tɔ ntaɣama kɛ atɛ, na ɩ́ lá tɛɛliya, na ɩ́ taa yʋlʋm ɩnɩ ɩ ɩsɛ. 7 Na ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Polo na ń saŋ nyá ɩsɛ kɛ Silowee lɩɩlɛ taa. (Hətɛ tənɛ tə hʋwɛɛ wɛɛ sɩ: Pa tilaa.) Yʋlʋm polaa na ɩ́ saŋ ɩ ɩsɛ, ɩlɛna ɩ́ məlɩ na ɩ́ naakɩ təcɛɩcɛɩ. 8 Ḿpʋ́ɣʋ́ yʋlʋm cɔlɔ nyə́ma mpa paa nyəma-ɩ lɔŋ sɩ ɩ kɛ́ pala latʋ tɔ, pa tɔma sɩ: Pə taɣa ɩnɛ ɩnɩ ɩ ka cakaɣana na ɩ́ lakɩ pala? 9 Lɛlaa sɩ ɩnəɣɩ. Lɛlaa sɩ: Aaɩ pə taɣa ɩnɩ, ɩ nəɣəsəlɛ kɛ́. Ama apalʋ ɩnɩ ɩ cɔwa sɩ: Ma maɣamaɣa kɛ́. 10 Tənaɣa pa pɔɔsa-ɩ sɩ: Ɩsənaɣa n lapa na nyá ɩsɛ anɩ a kuli? 11 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ cɔ-wɛ sɩ: Apalʋ wei pa yaa sɩ Yesu tɔ, ɩnɩ ɩ lapəna tɛɛliya na ɩ́ taa ma ɩsɛ, na ɩ́ tɔ-m sɩ má polo Silowee lɩɩlɛ taa na má saŋ ma ɩsɛ. Ma polaa na ma saŋ, ɩlɛna má sʋʋ naʋ. 12 Tənaɣa pa pɔɔsa-ɩ sɩ: Leɣe apalʋ ɩnɩ ɩ wɛɛ? Ɩlɛna ɩ́ cɔ sɩ: Ma ta nyɩ. 13 Ḿpʋ́ɣʋ́ pa kpaɣa wei ɩnɩ ɩ ka kɛ́ yʋlʋm tɔ na pá pona-ɩ Falisanaa kiŋ. 14 Pə taɣa pʋlʋ, kʋyakʋ kʋhɛɛsʋɣʋ wule kɛ Yesu lapa tɛɛliya na ɩ́ kulina apalʋ ɩnɩ ɩ ɩsɛ. 15 Pə tɔɔ ɩnɩ ɩ maɣamaɣa kɛ Falisanaa ná lɛla-ɩ pɔɔsʋɣʋ kɛ ɩsəna pə lapa na ɩ ɩsɛ kuli tɔ. Ɩlɛna yʋlʋm cɔ-wɛ sɩ: Tɛɛliya kɛ ɩ taa ma ɩsɛ, ɩlɛna má saŋ na pənɛ má naakɩ. 16 Tənaɣa Falisanaa taa lɛlaa ná tɔma sɩ: Pə taɣa Ɩsɔ kiŋ kɛ apalʋ wei ɩnɩ ɩ lakɩ mpʋ tɔ ɩ lɩɩnaa. Mpi tɔ, ɩɩ təŋəɣɩ kʋyakʋ kʋhɛɛsʋɣʋ kiiŋ. Lɛlaa sɩ: Ye ɩ ka kɛ́ ɩsaɣaʋ ɩsənaɣa ɩ ka pəsaa na ɩ́ lá piti təma anɛ a takanaa kɛ mpʋ? Halɩ pá caŋ pa faɣa pa taa pa tike. 17 Ḿpʋ́ɣʋ́ Falisanaa tasa yʋlʋ wei ɩ ɩsɛ pə kula mpʋ tɔɣɔ pɔɔsʋɣʋ sɩ: Na nyá hʋʋkɩ suweɣe apalʋ wei ɩnɩ n tɔŋ sɩ ɩ kula nyá ɩsɛ tɔ ɩ tɔɔ? Ɩ́lɛ́ ɩ cɔ-wɛ sɩ: Ɩ kɛ́ Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛləsʋlʋ kɛ́. 18 Ama Yuta nyə́ma mpɛ pa ta mʋ-tɩ sɩ apalʋ ɩnɩ ɩ ka kɛ́ yʋlʋm kɛ́ na ɩ ɩsɛ kuli, haləna pá kɔna ɩ caa na ɩ too. 19 Na pá pɔɔsɩ-wɛ sɩ: Ntɔŋ mə pəyaɣa kɛ ɩnɛ ɩnəɣɩ təkpem na? Pə́cɔ́ ɩ́ tɔŋ sɩ ɩ́ lʋla-ɩ na yʋlʋmtʋ yɛɛ? Tɔʋ, ɩlɛ ɩsənaɣa pə lapa na ɩ́ naakɩ pənɛ? 20 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ nyə́ma ná cɔwa sɩ: Tə nyəma-ɩ sɩ tá pəyaɣa kɛ-ɩ. Pə́cɔ́ tə lʋla-ɩ na yʋlʋmtʋ. 21 Ama tə ta nyɩ ɩsəna pə lapa na kaɣana ɩ́ naakɩ tɔ. Pəyele tə ta nyɩ wei ɩ kula ɩ ɩsɛ tɔ. Ɩ maɣamaɣa ɩ ta kɛ pəyaɣa, ɩ́ pɔɔsɩ-ɩ ɩ ká heeli-mɛɣɛ ɩsəna pə lapa tɔ. 22 Yʋlʋm nyə́ma ná yɔɣɔta mpʋ, mpi tɔ, pa see Yuta nyə́ma. Pə taɣa pʋlʋ, Yuta nyə́ma ka pɛɛla nɔɣɔ sɩ, ye wei ɩ tɛma ɩ taa na ɩ́ tisi sɩ Yesu kɛ́ Mesii, paa ləsɩ pʋntʋ kɛ pa təkotile taa. 23 Pə tɔɔ kɛ́ ɩ nyə́ma ná tɔma sɩ: Ɩ maɣamaɣa ɩ ta kɛ pəyaɣa, ɩ́ pɔɔsɩ-ɩ. 24 Ḿpʋ́ɣʋ́ Falisanaa tasa apalʋ wei ɩ ka kɛ yʋlʋm tɔɣɔ yaaʋ na pá tɔmɩ-ɩ sɩ: Ama na Ɩsɔ tɔɔ yɔɣɔtɩ tampana. Tə nyəmá apalʋ ɩnɛ ɩ tɔɔ sɩ ɩ kɛ́ ɩsaɣaʋ kɛ́. 25 Tənaɣa apalʋ ɩnɩ ɩ cɔ Falisanaa sɩ: Ma ta nyɩ sɩ ɩ kɛ́ ɩsaɣaʋ yaa ɩ kɛ́ kʋpaŋ tɔ. Ama kʋlʋmtʋ tike kɛ ma nyəmá sɩ, maa kɛ́ yʋlʋm na pənɛ pə taa ma naakɩ. 26 Ɩlɛna pá pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Pepeɣe ɩ lapa-ŋ? Ɩsənaɣa ɩ lapa na pə́cɔ́ nyá ɩsɛ kuli? 27 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ cɔ-wɛ sɩ: Ma tɛma-mɛɣɛ heeluɣu na ɩ́ tá mʋ. Ɩlɛ pepe tɔɔ kɛ́ ɩ́ caa ɩ́ tasa-təɣɩ nɩɩʋ? Yaa mə caa ɩ́ sɔɔsɩ ɩ ɩfalaa tɔɔ tɔtɔ? 28 Tənaɣa Falisanaa tʋʋ-ɩ na pá tɔ sɩ: Nyá kɛna yʋlʋ ɩnɩ ɩ ɩfalʋ. Ama ta kɛ́ Moisi ɩfalaa kɛ́. 29 Tə nyəmá sɩ, Ɩsɔ yɔɣɔtəna Moisi. Ama pə kaasʋɣʋ yʋlʋ ɩnɩ tɔ, tə ta tɩɩ nyəm ɩ təlɩɩlɛ. 30 Ḿpʋ́ɣʋ́ apalʋ ɩnɩ ɩ cɔ-wɛ sɩ: Ama nti tə wɛ piti tɔɣɔlɛ sɩ, mə tá nyɩ ɩ təlɩɩlɛ, pəyele ɩ kula maɣa ma ɩsɛ. 31 Tə nyəmá sɩ Ɩsɔ ɩɩ mʋɣɩ asaɣaa nɔɔsɩ. Ama wei ɩ tʋɣɩ-ɩ teeli na ɩ́ lakɩ ɩ luɣu nyəntʋ tɔ, pʋntʋ nɔɣɔ kɛ ɩ mʋɣɩ. 32 Tuu tɔ, tə ta nɩɩta sɩ nɔɣɔlʋ kula yʋlʋ wei pa lʋləna yʋlʋmtʋ tɔ ɩ ɩsɛ. 33 Pə tɔɔ kɛ́ ye apalʋ ɩnɛ ɩ taa kɛ́ Ɩsɔ nyəŋ ɩ taa pəsɩ na ɩ́ la pʋlʋ. 34 Ḿpʋ́ɣʋ́ Falisanaa cɔ yʋlʋm sɩ: Hatoo pa lʋlʋɣʋ nyá tɔ, ɩsaɣatʋ tike kɛ nyá nyəmá, na nyaa caa n sɛɣɛsɩ ta na? Ɩlɛna Falisanaa tɔɣɔnɩ-ɩ pa Ɩsɔ təsɛɛlɛ taa. 35 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu nɩɩwa sɩ pa tɔɣɔna yʋlʋm ɩnɩ, ɩlɛna ɩ́ kɔɔ ɩ́ suli-ɩ na ɩ́ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: N mʋ Yʋlʋ Pəyaɣa tɔm na? 36 Tənaɣa yʋlʋm cɔ-ɩ sɩ: Tacaa, hʋlɩ-m wei pa yaa mpʋ tɔ na má mʋ. 37 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔma sɩ: N na-ɩ mɛɛ, ɩ maɣamaɣa kɛlɛ ma wei ma yɔɣɔtəɣəna-ŋ ɩsəntɔ tɔ. 38 Ɩlɛna yʋlʋm tɔ sɩ: Tacaa, ma mʋwa. Na ɩ́ luŋi-ɩ atɛ. 39 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔma sɩ: Ma kɔma antulinya taa cənɛɣɛ sɩ ma fakɩ tampana nyə́ma na tasəkəlɛ nyə́ma, na mpa paa naakɩ tɔ pá ná, na mpa pa naakaɣa tɔ pá yʋlʋmɩ. 40 Falisanaa napəlɩ paa wɛ təna na pá nɩɩkɩ tɔm ntɩ, ɩlɛna pá pɔɔsɩ Yesu sɩ: Pə kpɛŋna tá, tá kɛ́ yʋlʋmaa tɔtɔ? 41 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ Falisanaa sɩ: Ye tampana ɩ́ ka kɛ́ yʋlʋmaa, ɩ́ taa wɛna ɩsaɣatʋ. Ama ɩsɩɩ ɩ tɔŋʋɣʋ sɩ ɩ́ naakɩ tɔ, pə tɔɔ kɛ́ mə ɩsaɣatʋ wɛ tam.

10

1 Tampana kɛ ma heeliɣi-mɛ yoo, maa cɛsəɣɩ, wei ɩ́ yela heeŋ kaləkʋ nɔnɔɣɔ kɛ sʋʋnaʋ na ɩ́ ŋmaana tiili tɔɔ na ɩ́ sʋʋ tɔ, pʋntʋ kɛ́ ŋmɩɩlʋ na wakəllʋ kɛ́. 2 Ama wei ɩ təŋəɣəna nɔnɔɣɔ na ɩ́ sʋʋ tɔ, pʋntʋ ntɛ́ tiikulu. 3 Nɔnɔɣɔ taŋlʋ tʋləɣɩ-ɩ na ɩ́ sʋʋ. Heeŋ nyəmá ɩ nɔɣɔ. Ɩ kaləɣɩ ɩ heeŋ həla kɛ kʋlʋm kʋlʋm na ɩ́ lɩɩkəna-ɩ awalɩ. 4 Waatʋ wei ɩ tɛŋ ɩ heeŋ ɩnɩ ɩ tənaɣa lɩɩnaʋ tɔ, ɩlɛna ɩ́ tɛɛ-ɩ nɔɣɔ na heeŋ naa tʋ ɩ waalɩ. Pə taɣa pʋlʋ, ɩ nyəmá ɩ nɔɣɔ tɔ pə tɔɔ. 5 Ama ye kpaɩ tʋ, ɩ kaa təŋ ɩ́lɛ́, halɩ ɩ ká se-ɩ sɔsɔm kɛ́. Mpi tɔ, ɩ ta nyɩ kpaɩ nyəmá nɔɔsɩ tɔ se. 6 Yesu kɛɛsa-wɛɣɛ tənɛ ɩnɩ. Ama pa ta cɛkəna tə hʋwɛɛ. 7 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tasa yɔɣɔtaɣa sɩ: Tampana kɛ ma heeliɣi-mɛ yoo, maa cɛsəɣɩ. Maɣalɛ heeŋ kaləkʋ ŋkʋ kʋ nɔnɔɣɔ. 8 Pa təna mpa pa laala-m kɔntɛ tɔ, paa kɛ́ ŋmɩɩlaa na wakəllaa kɛ́, heeŋ ta tɩɩ nɩɩna-wɛ. 9 Maɣalɛ nɔnɔɣɔ, wei ɩ́ təŋna ma tɔɔ na ɩ́ sʋʋ, pɩɩ ya ɩ nyʋɣʋ. Ɩ ká sʋʋkɩ na ɩ́ lɩɩkɩ, na ɩ́ hikiɣi nyɩɩtʋ kʋpantʋ. 10 Nmɩɩlʋɣʋ na lɛntʋɣʋ na wakəlʋɣʋ tɔɔ tike kɛ ŋmɩɩlʋ ná kɔŋ. Ama ma kɔmaɣa sɩ ma heeŋ ɩ́ wɛɛ alaafəya taa kɛ́ tam təpɔkɛɛɛ. 11 Má kɛna ntɛɣɛ tiikulu kʋpaŋ ɩnɩ. Wei ɩ kɛ tiikulu kʋpaŋ tɔ, pʋntʋ ɩnɩ ɩɩ kisiɣi ɩ heeŋ səm səpʋ. 12 Apaa tʋ wei ɩ ta kɛ tiikulu, na ɩ́ ta tɩ heeŋ tɔ, ye ɩ na taalɛ haɣa kɔŋ ɩ see kɛ́, na taalɛ haɣa kɔɔ na ka kpa heeŋ na ka yasɩ-ɩ yem yem. 13 Apaa tʋ seeki tɔ, pə taɣa pʋlʋ tɔɔ, liɣitee tɔɔ kɛ́ ɩ lakɩ, na heeŋ ɩnɩ ɩ tɔm ɩɩ caaləɣɩ-ɩ. 14 Má kɛna ntɛɣɛ tiikulu kʋpaŋ ɩnɩ. Ma nyəmá ma heeŋ na ma heeŋ nyəma-m, 15 teitei ɩsɩɩ ma Caa nyəmɩ-m na maa nyəma-ɩ tɔ. Ma sɔɔlʋ pɩɩwa sɩ má sɩ ma heeŋ səm. 16 Ma wɛna heeŋ lɛləŋ wei ɩ fɛɩ kaləkʋ kʋnɛ kʋ taa tɔ, na ɩnɩ ɩnɩ, ɩsɩɩ ma polaa na ma kɔna-ɩ. Ɩ ká nyɩ ma nɔɣɔ na ɩ́ kpɛntɩ kaləkʋ kʋlʋmʋɣʋ na tiikulu kʋlʋm. 17 Ma lɔɔ ma weesuɣu kɛ́ sɩ cele má taɣanɩ-kʋɣʋ hikuɣu. Ma sɔɔlʋ pɩɩwa sɩ má la mpʋ tɔɣɔ ma Caa luɣu wɛ-m. 18 Pə taɣa ɩsɩɩ nɔɣɔlʋ lɛɛkəɣɩ-m-kʋɣʋ kʋlɛɛkʋ se. Ama na ma luɣu kɛ ma lɔɔna-kʋ. Ma wɛna pəsʋɣʋ sɩ má lɔ-kʋ. Pə́cɔ́ ma wɛna pəsʋɣʋ sɩ má taɣanɩ kʋ hikuɣu. Ḿpʋ́ɣʋ́ ma Caa heela-m sɩ má la. 19 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ tɔm tənɛ tə tɔɔ Yuta nyə́ma tasa faɣaʋ kɛ pa taa pa tike. 20 Pa taa paɣalɛ ná tɔŋaɣa sɩ: Ɩ hii alɔɣaa, pə́cɔ́ ɩ sʋʋ kpaŋʋɣʋ. Pepe tɔɔ kɛ́ ɩ́ nɩɩkɩ ɩ tɔm? 21 Lɛlaa sɩ pə taɣa ɩlɔɣɔhilu kʋyɔɣɔtʋtʋ ntɛ́ tənɛ ɩnɩ. Ɩlɔɣɔʋ ká pəsɩ na ɩ́ kuli yʋlʋmaa ɩsɛ na? 22 Pa lakaɣa Yosalɛm kɛ Ɩsɔ təsɛɛlɛ taɣanʋɣʋ acima na pə pamna watʋ waatɩ. 23 Na Yesu cɔɔkɩ Ɩsɔ təsɛɛlɛ taa kɛ́ Salʋmɔŋ laŋaɣa tɛɛ. 24 Tənaɣa Yuta nyə́ma tama-ɩ kotaɣa na pá pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Ye tampana nyaɣalɛ Mesii, pəlee kɛ́ n ka heeli-tʋ təfoo na tə hɛɛsɩ liɣiliɣi ɩnɛ? 25 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Ma tɛma-mɛɣɛ heeluɣu ɩ́ ta mʋ. Təma nna ma lakəna ma Caa toŋ tɔ, alɛ a hʋləɣɩ ma kɛ́ wei tɔ. 26 Ama ɩɩ saŋ mʋɣʋ, pə taɣa pʋlʋ, ɩ́ tá kɛ́ ma heeŋ tɔ se. 27 Ma heeŋ nyəmá ma nɔɣɔ, na ma nyəma-ɩ, na ɩ́ təŋəɣɩ-m. 28 Na má haa-ɩ weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ tɔ, ɩ kaa le, pə́cɔ́ nɔɣɔlʋ kaa lɛɛkɩ-ɩ ma niŋ taa. 29 Ma Caa wei ɩ hamɩ-ɩ tɔ ɩ kəla pə təna, na nɔɣɔlʋ kaa pəsɩ ɩ́ lɛɛkɩ-ɩ ma Caa niŋ taa. 30 Ma na ma Caa tə wɛ kʋlʋm. 31 Tənaɣa Yuta nyə́ma tasa pɛɛ kɛ kpaɣaʋ sɩ pa yakɩ-ɩ. 32 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔma-wɛ sɩ: Ma hʋla-mɛɣɛ təma kʋpana paɣalɛ nna ma lakəna ma Caa toŋ tɔ, a taa nte tə tɔɔ kɛ́ ɩ́ caa-m pɛɛ yaɣaʋ? 33 Ɩlɛna Yuta nyə́ma cɔ-ɩ sɩ: Aaɩ, ta paa fɛɩna nyá təma kʋpana. Ama ɩsɩɩ n tɩɩ kpaʋ Ɩsɔ tɔɔ tɔɣɔ. Pə taɣa pʋlʋ, nyaɣa yʋlʋ na ń kɛɛsəɣəna Ɩsɔ kɛ́ nyá tɩ. 34 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Pa ŋmaawa mə kʋsəsɩɩtʋ takəlasɩ taa maɣamaɣa sɩ Ɩsɔ yɔɣɔta napəlɩ sɩ pa kɛ́ ɩsɔnaa. 35 Tɔʋ, pa ta kisi mpa pa heela Ɩsɔ tɔm tɔɣɔ yaaʋ sɩ ɩsɔnaa pə́cɔ́ tə nyəmá sɩ Ɩsɔ Tɔm Nmaatʋ kaa laɣasɩ, 36 na má wei Tacaa paasaa na ɩ́ ləsɩ-m na ɩ́ tisi atɛ cənɛ tɔ ma yɔɣɔtaa sɩ ma kɛ́ Ɩsɔ Pəyalʋ, ɩlɛ pepe tɔɔ kɛ́ ɩ́ tɔŋ sɩ ma kpaa Ɩsɔ tɔɔ? 37 Ye pə taɣa ma Caa təma kɛ ma lakɩ, ɩ́ taa mʋ ma tɔm. 38 Ama ye ma tɔŋa ma Caa təma kɛ lapʋ, ɩ́ mʋ-yɛ, paa ɩ́ kaa mʋ ma maɣamaɣa. Ɩlɛ ɩ́ ká cɛkəna kpakpaa kɛ tam tɔɔ sɩ má na ma Caa tə wɛ təma taa. 39 Tənaɣa pa tasa ŋmiluɣu sɩ pa kpaa-ɩ. Ama ɩ fita pa niŋ taa. 40 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu kʋlaa na ɩ́ məlɩ Yaatanɩ waalɩ, timpi Yohaanɩ ka caala Ɩsɔ lʋm sɔʋ tɔ, na ɩ́ caɣa təna. 41 Na yəlaa paɣalɛ polo ɩ kiŋ na pá tɔŋ sɩ: Yohaanɩ ná táá lá piti təmlɛ natəlɩ. Ama nti ɩ tɩɩ yɔɣɔta apalʋ ɩnɛ ɩ tɔɔ tɔ tə wɛ tampana. 42 Na yəlaa paɣalɛ mʋ ɩ tɔm kɛ təna.

11

1 Pə wɩɩkaɣa apalʋ nɔɣɔlʋ, pa yaa-ɩ sɩ Lasaa, na ɩ́ wɛ Petanii ɩcatɛ taa, timpi Malɩ na ɩ kɔɣɔ Maləta pa wɛɛ tɔ. 2 Malɩ ɩnɩ ɩ ka pələna Tacaa nɔɔhɛɛ tɔɔ kɛ́ tulaalʋ na ɩ́ hɩɩsɩ-yɛ na ɩ nyɔɔsɩ. Ɩ neu Lasaa kɛ pə wɩɩkaɣa. 3 Ḿpʋ́ɣʋ́ alaa mpɛ pa tilaa na pá heeli Yesu sɩ: Tacaa, nyá taapalʋ fɛɩna alaafəya. 4 Waatʋ wei Yesu nɩɩ mpʋ tɔ, ɩ tɔma sɩ: Pə taɣa kʋtɔŋ ŋkʋɣʋ ɩ ká səna. Ama kʋ kiŋ kɛ yəlaa ká nana Ɩsɔ teeli, na kʋ kiŋ tɔtɔɣɔ Ɩsɔ Pəyaɣa má maa hikina teeli. 5 Ama Yesu ka sɔɔla Maləta na ɩ neu Malɩ na Lasaa kɛ teu. 6 Waatʋ wei Yesu nɩɩwa mpʋ sɩ Lasaa fɛɩna alaafəya tɔ, ɩ tasa caɣaʋ kɛ kʋyɛɛŋ naalɛɣɛ timpi ɩ ka wɛɛ tɔ. 7 Pəlɛ pə waalɩ ɩ tɔma ɩ ɩfalaa sɩ: Tə́ məlɩ Yuta. 8 Tənaɣa Yesu ɩfalaa tɔma sɩ: Tacaa nɔɔnɔɔ kɛ́ pɛlɛ pa kʋlaa sɩ pa yakɩ-ŋ pɛɛ, na ń caa tənaɣa məlʋɣʋ na? 9 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ ɩ ɩfalaa sɩ: Ilim na pə tɛm, pə taɣa kalufunaa naanʋwa na naalɛ wɛnna? Ye wei ɩ tɔŋ ilim, pɩɩ tuɣuliɣi-ɩ, ilim lakɩ na pə təna pə́ naa antulinya ɩnɛ ɩ taa tɔ pə tɔɔ. 10 Ye yʋlʋ ɩ́ tɔŋ ahoo pɩɩ tuɣuli-ɩ, ɩ fɛɩna kɔkɔ tɔ pə tɔɔ. 11 Yesu tɛma tɔm tənɛɣɛ yɔɣɔtaɣa, ɩlɛna ɩ́ heeli ɩ ɩfalaa sɩ: Ta taapalʋ Lasaa toowa, ɩlɛ maa polo má feesi-ɩ. 12 Tənaɣa Yesu ɩfalaa tɔma sɩ: Tacaa, ye Lasaa hikiɣi tom, alaafəya caa kɔntɛ kɛ́. 13 Ama Lasaa səm tɔm kɛ Yesu ka heela ɩ ɩfalaa. Ɩlɛ mpɛ pa nyəmá sɩ tom maɣamaɣa kɛ́. 14 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu heela-wɛ təfoo sɩ: Lasaa səpa. 15 Na pə lapa mpʋ na má fɛɩ tɔ, mə tɔɔ ma laŋlɛ hɛɛwa. Pɩɩ la na ɩ́ tɛna-m na mə taa kɛ́ teu. Tɔʋ, tə́ polo tə́ na-ɩ. 16 Tənaɣa Tomaa wei pa yaakaɣa tompu tɔ ɩ tɔma Yesu ɩfalaa lɛlaa sɩ: Aŋha tə́ təŋ Tacaa na tá na-ɩ tə́ kpɛntɩ səm ɩlɛ. 17 Yesu tala Petanii, ɩlɛna ɩ́ maɣana sɩ pa pim Lasaa kɛ pəlaaʋ taa tɔ kʋyɛɛŋ liɣiti kɔlɔ. 18 Na ɩsɩɩ Petanii ɩcatɛ ta hatələna Yosalɛm tɔ, halɩ pə ta tɩɩ talʋ kilomɛɛtələnaa tooso kɛ teitei. 19 Pə tɔɔ kɛ́ Yuta nyə́ma paɣalɛ polaa sɩ pa səŋna Maləta na Malɩ kɛ pa neu ləyaɣa caɣaʋ. 20 Waatʋ wei Maləta nɩɩwa sɩ Yesu kɔŋ tɔ, ɩ kʋlaa na ɩ́ səŋɩ-ɩ, na Malɩ náá caɣa təyaɣa. 21 Tənaɣa Maləta tɔma Yesu sɩ: Haɩ ma Cɛ, ye n ka wɛ cənɛ, ma neu taa sɩ. 22 Paa na mpʋ ma nyəmá sɩ nɔɔnɔɔ ɩsəntɔ ń sələma mpiɣi Ɩsɔ, ɩ ká ha-ŋ-wɩ. 23 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu heela Maləta sɩ: Nyá neu ka fe. 24 Tənaɣa Maləta cɔwa sɩ: Ma nyəmá sɩ ɩ ká fe kantəkaɣa kʋyakʋ ŋku kʋ wule sətaa ká fe tɔ. 25 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu heela-ɩ sɩ: Ma maɣamaɣa ma tənna sətaa kʋsʋɣʋ na weesuɣu haʋ. Wei ɩ́ tɛma-m na ɩ taa pʋntʋ ká wɛɛna weesuɣu, paa ɩ səpa. 26 Na wei ɩ́ wɛna weesuɣu na ɩ́ tɛŋna-m na ɩ taa, ɩ kaa sɩ paa pəlee. Ɩlɛ nyá tisa mpʋ? 27 Maləta cɔ-ɩ sɩ: Nn ma Cɛ, ma tisaa sɩ n kɛ́ Ɩsɔ Pəyalʋ Mesii wei pɩɩ wɛɛ sɩ ɩ ká kɔɔ antulinya taa tɔ. 28 Maləta tɛma yɔɣɔtʋɣʋ kɛ mpʋ, ɩlɛna ɩ́ tɛɛ, na ɩ́ polo ɩ́ yaa ɩ neu Malɩ na ɩ́ wɛlətɩ-ɩ sɩ: Tacaa wɛ cənɛ na ɩ́ pɔɔsəɣɩ nyá tɔɔ. 29 Waatʋ wei Malɩ nɩɩ mpʋ tɔ ɩ kʋlaa təwaka na ɩ́ polo Yesu kiŋ, 30 na Yesu ta sʋʋta ɩcatɛ taa. Ama timpi Maləta ka səŋa-ɩ tɔ tənaɣa ɩ wɛɛ na ɩ́ səŋa mpʋ. 31 Yuta nyə́ma mpa paa kɔma na pá səŋna Malɩ kɛ ləyaɣa caɣaʋ tɔ, pa na ɩ kʋla mpʋ təwaka na ɩ́ lɩɩ, ɩlɛna pá təŋɩ-ɩ. Pə taɣa pʋlʋ pa hʋʋwa sɩ ɩ puki pəlaaʋ tɔɔ kɛ́ wula kɛ́. 32 Waatʋ wei Malɩ tala Yesu kiŋ na ɩ́ na-ɩ tɔ, ɩ hota ɩ nɔɔhɛɛ tɛɛ na ɩ́ tɔ sɩ: Haɩ ma Cɛ, ye n ka wɛ cənɛ ma neu taa sɩ. 33 Yesu na-ɩ na ɩ́ wiiki na pə kpɛŋna Yuta nyə́ma mpa ɩ́ na-wɛ paa polaa tɔ, ɩlɛna ɩ laŋlɛ wakəlɩ sɔsɔm na pə pɛkəlɩ-ɩ pə tɩɩ fɛɩ. 34 Ɩlɛna ɩ́ pɔɔsɩ-wɛ sɩ: Leɣe ɩ́ pima-ɩ? Ḿpʋ́ɣʋ́ pa cɔ-ɩ sɩ: Tacaa kɔɔ na ń ná. 35 Ɩlɛna Yesu sʋʋ wula. 36 Tənaɣa Yuta nyə́ma tɔma sɩ: Ɩ́ nyənɩ ɩsəna ɩ ka sɔɔla-ɩ tɔ. 37 Ɩlɛna pa taa lɛlaa náá tɔ sɩ: Ɩnɩ wei ɩ kula yʋlʋm ɩsɛ tɔ, pɩɩ lapa ɩsəna na ɩ́ yele na yʋlʋ ɩnɛ ɩ́ sɩ? 38 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu laŋlɛ tasa wakəlʋɣʋ kɛ sɔsɔm, ɩlɛna ɩ́ polo pəlaaʋ tɔɔ. Kɩɩ kɛ́ kʋkpamʋɣʋ tɛɛ pʋ́ʋ́ɣʋ́ kɛ́ na pá təka pɩɩʋ. 39 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔma sɩ: Ɩ́ kuli pɩɩʋ ŋkʋ. Tənaɣa sətʋ ɩnɩ ɩ kɔɣɔ Maləta tɔma sɩ: Tacaa, ɩsəntɔ ɩ tɛma sɔŋʋɣʋ, pə taɣa pʋlʋ, pa pima-ɩ tɔ ɩ kʋyɛɛŋ liɣiti kɔlɔ. 40 Ɩlɛna Yesu tɔmɩ-ɩ sɩ: Ma taa heeli-ŋ sɩ ye n tɛma-m na nyá taa n ká ná Ɩsɔ teeli? 41 Ḿpʋ́ɣʋ́ pa kula pɩɩʋ, ɩlɛna Yesu teki ɩ ɩsɛ na ɩsɔ na ɩ́ tɔ sɩ: Tacaa, n mʋ ma nɔɣɔ tɔ ma sɛɛ-ŋ. 42 Ye má, ma nyəmá sɩ tam kɛ́ n mʋɣɩ ma nɔɣɔ. Ama yəlaa mpa pa cɔɔna-m ɩsəntɔ tɔ, pa tɔɔ kɛ́ ma yɔɣɔta mpʋ, ɩlɛna pá tʋna sɩ nyá tilina-m. 43 Yesu yɔɣɔta mpʋ ɩlɛna ɩ́ holi sɔsɔm sɩ: Lasaa lɩɩ. 44 Ɩlɛna sətʋ ɩnɩ ɩ́ lɩɩ, na saalasɩ hɔka ɩ nɔɔhɛɛ na ɩ niŋ, na pʋʋɣʋ hɔka ɩ ɩsɛntɔɔ. Ɩlɛna Yesu tɔ sɩ: Ɩ́ hɛtɩ-ɩ na ɩ́ yele-ɩ na ɩ́ tɛɛ. 45 Yuta nyə́ma mpa paa kɔma Malɩ tɛ tɔ, pa ná mpi Yesu lapa mpʋ tɔ, ɩlɛna pa paɣalɛ mʋ ɩ tɔm. 46 Ama pa taa lɛlaa ná lɩɩwa na pá polo pá maɣana Falisanaa, na pá heeli-wɛɣɛ mpi Yesu lapa tɔ. 47 Tənaɣa Falisanaa na kɔtəlaa sɔsaa pa kota pa kotuɣu sɔsɔɔʋ, na pá tɔ sɩ: Ɩsɩɩ apalʋ ɩnɛ ɩ lakʋɣʋ piti təma paɣalɛ kɛ ɩsəntɔ tɔ, ɩsənaɣa tɩɩ la ɩ tɔm? 48 Pə taɣa pʋlʋ, ye tə yela-ɩ na ɩ́ lakɩ mpʋ, yəlaa təna ká mʋ ɩ tɔm, na Lom tɛtʋ sɔsaa ká kɔɔ na pá sʋʋ pə taa, na pá wakəlɩ tá Ɩsɔ təsɛɛlɛ sɔsɔɔlɛ na pá sɔ́ ta tɛtʋ. 49 Kotuɣu sɔsɔɔʋ nyə́ma taa nɔɣɔlʋ ka kɛ́ kɔtʋlʋ sɔsɔ kɛ pənaɣa ŋkɛ, pa yaa-ɩ sɩ Kayifi. Tənaɣa ɩ́lɛ́ ɩ kʋlaa na ɩ́ tɔ sɩ: Ɩ́ tá cɛkəna kɛ? 50 Ɩ́ tá cɛkəna sɩ pə kəla teu sɩ yʋlʋ kʋlʋm ɩ́ sɩ yəlaa təna səm na mpi tá tɛtʋ təna ká la yem tɔ? 51 Nti ɩ yɔɣɔta mpʋ tɔ tə ta lɩɩna ɩ maɣamaɣa ɩ kiŋ. Ama ɩ kɛ́ kɔtʋlʋ sɔsɔ kɛ pənaɣa ŋkɛ tɔɣɔ ɩ na nti tɩɩ kɔɔ cele tɔ, sɩ Yesu ká sɩ Yuta nyə́ma səm. 52 Pə taɣa pəlɛ pə tɔɔ tike, sɩ ɩ́ kpɛntɩ Ɩsɔ piya təna mpa pa yawa tɔ na pá pəsɩ kʋlʋm tɔtɔ. 53 Pə kpaɣaʋ kʋyaŋkʋ tɔ Yuta toŋtʋnaa tʋ ɩ pəlɛ ntɛ́ sɩ pa kʋɣɩ-ɩ. 54 Pə tɔɔ kɛ́ Yesu tá tasa lɩɩʋ kɛ Yuta nyə́ma samaa taa təyɛkɛɛ. Ama ɩ tuusina wʋlaɣa tɛtʋ kiŋ kɛ ɩcatɛ nte pa yaa sɩ Ɩfəlayim tɔ tə taa, na ɩ́ na ɩ ɩfalaa pá caɣa təna. 55 Yuta nyə́ma acima wena pa yaa sɩ Tɛɛʋ acima tɔ a wʋsaa, na yəlaa lɩɩkaɣana acalɛɛ acalɛɛ sɩ pa puki Yosalɛm kɛ pa nyɔɔŋ tɔɔ asilima kɛɛlʋɣʋ kɔtasɩ lapʋ na pə́cɔ́ acima anɩ a tala. 56 Na pá pɛɛkəɣɩ Yesu na pá pɔɔsəɣɩ təmaɣa Ɩsɔ təsɛɛlɛ taa sɩ: Ɩlɛ ɩ́ hʋʋ suwe? Ɩ ká kɔɔ acima yaa ɩ kaa kɔɔ? 57 Na kɔtəlaa sɔsaa na Falisanaa paa tʋwa nɔɣɔ sɩ ye wei ɩ nyəmá timpi ɩ wɛɛ tɔ ɩ́ kulisi ɩ tɔɔ na pá polo pá kpa-ɩ.

12

1 Pə kaasa kʋyɛɛŋ naatoso sɩ Tɛɛʋ acima ɩ́ tala, ɩlɛna Yesu məlɩ Petanii ɩcatɛ taa timpi Lasaa wei ɩ ka feesa sətaa taa tɔ ɩ wɛɛ tɔ. 2 Na tənaɣa pa lapa-ɩ ɩkɔntʋ, na Maləta náá pukina kʋtɔɣɔʋ. Lasaa wɛ ɩ́ na mpa pa caɣa tətɔɣɔlɛ tɔ pa taa. 3 Ḿpʋ́ɣʋ́ Malɩ kpaɣa liɣitee tulaalʋ nɔɣɔlʋ na akpaləpa. Ɩ wɛ ɩsɩɩ liitili titite. Tʋɣʋ ŋku pa yaa sɩ naatɩ tɔɣɔ pa lapa tulaalʋ ɩnɩ. Ḿpʋ́ɣʋ́ Malɩ pəla-ɩ Yesu nɔɔhɛɛ tɔɔ, na ɩ́ taɣanɩ-yɛɣɛ hɩɩsʋɣʋ na ɩ nyɔɔsɩ. Ɩlɛna tulaalʋ sɔɔsʋŋ nyaləna təyaɣa təkpɛmm. 4 Yesu ɩfalaa taa lɛlʋ, Ɩsəkaleeu pəyalʋ Yutaasɩ wei ɩ ká tɛ na ɩ́ lapɩ-ɩ kɔlɔmɔtɔ tɔ, ɩ tɔma sɩ: 5 Pepe tɔɔ kɛ́ pa taa pɛɛtɩ tulaalʋ ɩnɩ ɩsɩɩ liɣitee nyəɣətʋ ŋmʋnʋɣʋ na nɩɩnʋwa (300) na pá ha kʋnyɔntʋnaa? 6 Pə taɣa ɩsɩɩ ɩ wiikaɣa kʋnyɔntʋnaa tɔɣɔ ɩ yɔɣɔta mpʋ, ama ɩ kɛ́ ŋmɩɩlʋ tɔɣɔ. Halɩ ɩnɩ ɩ tɔkaɣana huluɣu, na ɩ ŋmɩɩlaɣa mpi pa tʋɣʋ kʋ taa tɔ. 7 Ama Yesu tɔma sɩ: Ɩ́ yele-ɩ təkpi yoo, ma kʋyakʋ kʋpimuɣu tɔɔ kɛ́ ɩ sɩɩ tulaalʋ ɩnɛ. 8 Mə na kʋnyɔntʋnaa ɩ́ wɛ tam kɛ́. Ama má na-mɛ tə fɛɩ tam. 9 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yuta nyə́ma samaa tuutuuma nɩɩwa sɩ Yesu wɛ Petanii ɩcatɛ taa, ɩlɛna pá kɔɔ. Pə taɣa Yesu tike tɔɔ kɛ́ pa kɔma. Ama na Lasaa wei ɩ ka feesa sətaa taa tɔ ɩ naʋ tɔɔ tɔtɔ. 10 Tənaɣa kɔtəlaa sɔsaa tʋ Lasaa pəlɛ sɩ pa kʋɣɩ ɩ́lɛ́ tɔtɔ. 11 Pə taɣa pʋlʋ, ɩ tɔɔ kɛ́ Yuta nyə́ma paɣalɛ lɩɩkaɣa pa hɛkʋ na pá təŋəɣɩ Yesu. 12 Pə fema ɩlɛna yəlaa samaa paɣalɛ mpa pa kɔma Tɛɛʋ acima tɔ pá nɩɩ sɩ Yesu tɔŋna Yosalɛm kɛ kɔntɛ. 13 Ɩlɛna pá kpaɣa pacʋntʋ na pá səŋəɣɩ-ɩ, na pá yɔɣɔtəɣəna nɔɔsɩ sɔsɔɔnsɩ sɩ: Paa wei ɩ́ tʋ Ɩsɔ kɛ́ teeli. Ɩsɔ ɩ́ wɛɛ wei ɩ kɔŋna Tacaa toŋ tɔ ɩ waalɩ. Ɩnəɣəlɛ Ɩsɛɣɛlɩ wulaʋ sɔsɔ. 14 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu hika kpaŋaɣa na ɩ́ caɣa ka tɔɔ, ɩlɛna pə́ lɩɩ teitei ɩsɩɩ paa ŋmaaʋ Ɩsɔ Tɔm taa tɔ sɩ: 15 Siyɔŋ ɩcatɛ nyə́ma mɛ, ɩ́ taa nəɣəsɩ. Ɩ́ nyənɩ, mə wulaʋ kɔŋna ntɛ́, na ɩ́ caɣa kpaŋaɣa pile. 16 Yesu ɩfalaa ná tá cɛkəna-tɩ na pə́cɔ́. Ama pə kɔma na Yesu tɛ ɩ teeli taa kɛ́ sʋʋʋ tɔɣɔ pa tɔɔsaa sɩ paa kɛɛsa-təɣɩ Ɩsɔ Tɔm taa. Halɩ pa tɩɩ tɛma-ɩ pə tənaɣa ḿpʋ́ɣʋ́ lapʋ. 17 Pa təna mpa paa wɛ waatʋ wei Yesu yaa Lasaa kɛ pəlaaʋ taa na ɩ́ feesi-ɩ tɔ, pa yɔɣɔtaɣa pə təna mpi pa nawa tɔ. 18 Pə tɔɔ kɛ́ samaa səŋa-ɩ. Pə taɣa pʋlʋ tɔɔ, pa nɩɩwaɣa sɩ ɩ lapa piti təmlɛ tənɛ. 19 Ḿpʋ́ɣʋ́ Falisanaa tɔma sɩ: Ɩ́ nawaa, tə wɩɩ ɩ tɔm ntɛ́. Samaa təna pəsəna ɩ tɔɔ kɛlɛ fa. 20 Kəlɛɛkɩ nyə́ma napəlɩ paa wɛ mpa pa kɔma acima tɔɔ sɩ pa sɛɛ Ɩsɔ tɔ pa taa. 21 Ḿpʋ́ɣʋ́ pa kpətəna Filipʋ wei ɩ kɛ́ Kalilee Pɛtɛsaita ɩcatɛ tʋ tɔ, na pá tɔmɩ-ɩ sɩ: Tacaa, tə caa tə́ ná Yesu. 22 Tənaɣa Filipʋ polaa na ɩ́ heeli Antəlɩɩ, na pa naalɛ pá polo pá heeli-təɣɩ Yesu. 23 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-wɛ sɩ: Pə tala Yʋlʋ Pəyaɣa má ma teeli taa sʋʋ ntɛ́. 24 Tampana kɛ ma heeliɣi-mɛ yoo, maa cɛsəɣɩ, ye tɔɣɔnaɣa pile nte pa tuuwa tɔ tə ta tasa, kʋfatɛ ɩɩ laɣasəɣɩ. Ama ye tə tasaa, pə lʋləɣɩ teu kɛ́ təyʋʋ. 25 Ye wei ɩ sɔɔla ɩ weesuɣu, pʋntʋ ká le. Ama wei ɩ́ lapa ɩ weesuɣu kɛ awusa kɛ atɛ cənɛ, kɩɩ wɛɛ tamm kʋ kaa tɛ, paa pəlee. 26 Ye wei ɩ caakɩ ma təmlɛ lapʋ, ɩsɩɩ pʋntʋ təŋa-m, na timpi maa wɛɛ tɔ ɩ ka wɛɛ təna tɔtɔ. Ye wei ɩ lakɩ ma təmlɛ ma Caa ká samɩ-ɩ. 27 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔma sɩ: Pənɛntɛ pə pɛkəla-m ma hʋwɛɛ taa kɛ́, pə tɩɩ fɛɩ. Ɩlɛ ntiɣi maa yɔɣɔtɩ? Maa yɔɣɔtɩ sɩ: Ma Caa ya-m mpi pə kɔŋ ɩsəntɔ tɔ pə niŋ taa? Ama kʋnyɔŋ kʋnɛ kʋ maɣamaɣa kʋ tɔɣɔʋ kɛ ma tɩɩ kɔma. 28 Ma Caa, ma caa kɛ́ sɩ, ń yele na nyá hətɛ yaa. Tənaɣa pə yɔɣɔtəna ɩsɔtaa sɩ: Ma yelaa na ma hətɛ yaa, na maa yele na tə tasa yaaʋ. 29 Samaa wei ɩ ka wɛ təna na ɩ́ nɩɩkɩ tɔ, ɩ yɔɣɔtaa sɩ: Tɛʋ hola kɛ́. Lɛlaa sɩ ɩsɔtaa tillu yɔɣɔtənana-ɩ. 30 Tənaɣa Yesu tɔma-wɛ sɩ: Pə taɣa ma tɔɔ kɛ́ pə yɔɣɔtaa yoo, ama mə tɔɔ kɛ́. 31 Pənɛntɛɣɛlɛ paa kʋ antulinya ɩnɛ ɩ tɔm. Pənɛntɛɣɛ paa tɔɣɔnɩ wei ɩ tɔkɩ kawulaɣa kɛ antulinya ɩnɛ ɩ taa tɔ. 32 Na waatʋ wei paa tɛ maɣa kpaasʋɣʋ na ɩsɔ tɔ, maa hɔ yəlaa tənaɣa ma kiŋ. ( 33 Ɩsəna pɩɩ la na Yesu sɩ tɔɣɔ ɩ kɛɛsa mpʋ.) 34 Ḿpʋ́ɣʋ́ samaa cɔ-ɩ sɩ: Tuu ta kʋsəsɩɩtʋ takəlasɩ taa tə nɩɩwa sɩ: Mesii ká caɣa tam. Ɩlɛ ɩsənaɣa nyá tɔŋ sɩ pə wɛɛ sɩ paa kpaasɩ Yʋlʋ Pəyaɣa? Aweɣelɛ Yʋlʋ Pəyaɣa ŋkɛ ɩlɛ? 35 Tənaɣa Yesu tɔma-wɛ sɩ: Kɔkɔ ŋka ka naa-mɛ tɔ pə kaasa-kɛɣɛ wɛɛ naalɛ tike kɛ mə hɛkʋ kɛ́. Pə tɔɔ ɩlɛ ɩ́ kaasɩ mə təɣɩ waatʋ wei ka tɔŋna-mɛɣɛ naʋ tɔ. Pə́ taa kɔɔ na səkpɛtʋɣʋ tuti-mɛ. Pə taɣa pʋlʋ, wei ɩ tɔŋna səkpɛtʋɣʋ, ɩ ta nyɩ timpi ɩ puki tɔ. 36 Ɩ́ təŋəɣɩ kɔkɔ kʋnanaɣa ŋkɛɣɛ waatʋ wei ka wɛ mə cɔlɔ tɔ, na ɩ́ ká pəsɩ kɔkɔ ŋkɛ ka nyə́ma. Yesu tɛma-təɣɩ yɔɣɔtʋɣʋ, ɩlɛna ɩ́ polo pooluŋ na ɩ́ ŋmɛlɩ-wɛ. 37 Paa na ɩ ka lapa piti təma kɛ sɔsɔm kɛ pa ɩsɛntaa tɔ, pa ta mʋ-ɩ. 38 Pə lapa mpʋ sɩ pə la teitei na tɔm nti Ɩsɔ kʋyɔɣɔtʋtʋ tɛləsʋlʋ Ɩsayii ka yɔɣɔtaa tɔ sɩ: Haɩ, Tacaa, pa taa kʋlʋm tɩɩ mʋ tá tɔm ntɔ? Pa taa nɔɣɔlʋ tɩɩ hika Ɩsɔ toŋ ntɔ? 39 Pa ta tɩɩ pəsʋ na pá mʋ ɩ tɔm tɔtɔ. Halɩ Ɩsayii tasa yɔɣɔtʋɣʋ sɩ: 40 Ɩsɔ yʋlʋsa pa ɩsɛ, na ɩ́ kʋ pa ləmaɣasɛɛ, sɩ pa ɩsɛ ɩ́ taa ná, na pá taa cɛkəna pə yaasi. Pa taa kɔɔ na pá pəsəna ma tɔɔ sɩ má la na pə́ waa-wɛ. 41 Pə taɣa pʋlʋ tɔɔ kɛ́ Ɩsayii yɔɣɔta mpʋ, ɩ nawa Yesu teeli, na ɩ kɛɛsaɣaa Yesu ɩnɩ ɩ tɔm tɔɣɔ. 42 Waatʋ ɩnɩ ɩ taa Yuta nyʋɣʋ nyə́ma maɣamaɣa taa paɣalɛ mʋ ɩ tɔm. Ama Falisanaa tɔɔ pa ta hɛtɩ pa tɩ. Pə taɣa pʋlʋ tɔɔ, pa nəɣəsaɣa sɩ pə́ taa kɔɔ pá tɔɣɔnɩ-wɛɣɛ Yuta nyə́ma təkotilenaa taa. 43 Paa sɔɔla yəlaa ɩsantɛ na pə́ kəlɩ Ɩsɔ nyəntɛ tɔɣɔ. 44 Yesu yɔɣɔtəna nɔɣɔ sɔsaɣa sɩ: Wei ɩ́ mʋ ma tɔm pə taɣa ma tike ma nyəntʋ kɛ pʋntʋ mʋwa. Ama na wei ɩ tila-m tɔ ɩ nyəntʋ tɔtɔɣɔ. 45 Na wei ɩ́ na-m, ɩ na wei ɩ tila-m tɔtɔɣɔ. 46 Ma kɔma antulinya taa kɛ́ ɩsɩɩ kɔkɔ ŋka ka naa yəlaa tɔ, sɩ ye wei ɩ təŋa-m, pʋntʋ ɩ́ taa saalɩ səkpɛtʋɣʋ tɛɛ. 47 Ye wei ɩ nɩɩkɩ ma tɔm na ɩɩ tɔkəɣɩ-tɩ, pə taɣa maa kʋna pʋntʋ tɔm. Pə taɣa pʋlʋ, ma ta kɔɔ yəlaa tɔm kʋɣʋ tɔɔ, ama pa yapʋ tɔɔ kɛ́. 48 Wei ɩ́ kisa-m na ɩ́ lɔɔ ma kʋyɔɣɔtʋtʋ pʋntʋ tɔm kʋlʋ wɛ ɩ tɛɛ tənaɣa. Pə taɣa pʋlʋ, tɔm nti ma kpaalaa tɔ, ntɩ ɩnɩ tɩɩ kʋna pʋntʋ tɔm kɛ kʋyakʋ kantəkaɣa nyəŋkʋ wule. 49 Pə taɣa ma maɣamaɣa ma kaŋkantɛ nyəntʋ kɛ ma yɔɣɔtaa. Ama Tacaa wei ɩ tila-m tɔ ɩnɩ ɩ maɣamaɣa ɩ kɛɛsəna-m nti maa yɔɣɔtɩ na má hʋ́lɩ́ yəlaa tɔ. 50 Ma nyəmá sɩ ɩ kʋtʋtʋtʋ yekina na tə lataa hikiɣi weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ tɔ. Ye mpʋ tə təna nti ma yɔɣɔtəɣɩ tɔ tə wɛ teitei kɛ́ ɩsɩɩ nti Tacaa heela-m sɩ má yɔɣɔtɩ tɔ.

13

1 Pəlɛ pə waalɩ pə tala kʋyakʋ ŋku kʋ yakaɣa sɩ pə fe Tɛɛʋ acima tɔɣɔlɛ. Yesu nyəmá sɩ ɩ waatʋ talaa sɩ ɩ́ kʋlɩ atɛ cənɛ na ɩ́ kpa Tacaa kiŋ. Ɩ ka sɔɔla ɩ nyə́ma mpa pa wɛ atɛ cənɛ tɔɣɔ tam kɛ́, na mpʋ ɩnɩ tɔtɔɣɔ ɩ tɩɩ sɔɔla-wɛ haləna tənaɣa. 2 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu na ɩ ɩfalaa pa caɣa tɔɣɔʋ. Ɩlɔɣɔʋ ka tɛma hɔkʋɣʋ sɩ Simɔŋ Ɩsəkaleeu pəyalʋ Yutaasɩ ká lana-ɩ kɔlɔmɔtɔ. 3 Yesu nyəmá sɩ Tacaa tʋ pə tənaɣa ɩ niŋ taa, na ɩ nyəmá tɔtɔ sɩ, ɩ maɣamaɣa ɩ lɩɩna Ɩsɔ kiŋ, na Ɩsɔ kiŋ tənaɣa ɩ ká məlɩ. 4 Tənaɣa Yesu kʋla tətɔɣɔlɛ na ɩ́ hɔɣɔsɩ ɩ wontu pə tɔɔ nyəntʋ, na ɩ́ kɛlɩ papaʋ na ɩ́ tɔɣɔlɩ. 5 Ɩlɛna ɩ́ cosi lʋm kɛ nyanaɣa taa, na ɩ́ sʋʋ ɩ ɩfalaa nɔɔhɛɛ kɛ kɔʋ, na ɩ́ hɩɩsɩ-yɛ na papaʋ wei ɩ ka tɔɣɔlaa tɔ. 6 Ɩ kɔma ɩ tala Simɔŋ Piyɛɛ kiŋ, ɩlɛna ɩ́lɛ́ ɩ tɔmɩ-ɩ sɩ: Nyaɣa Tacaa na ń kɔɔ ma nɔɔhɛɛ na? 7 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-ɩ sɩ: N ta cɛkənta nti ma lakɩ tɔ. Ama n ká tɛ na ń cɛkəna-tɩ. 8 Tənaɣa Piyɛɛ tɔma-ɩ sɩ: Aaɩ, pə fɛɩ sɩ ń kɔ ma nɔɔhɛɛ kɛ paa pəcɔ. Yesu cɔ-ɩ sɩ: Ye ma ta kɔ-ŋ, pə faɣa ma na-ŋ kɛlɛ mpʋ. 9 Tənaɣa Simɔŋ Piyɛɛ tɔma sɩ: Tacaa, ye mpʋ pə taa wɛɛ ma nɔɔhɛɛ tike. Ama na ma niŋ na ma nyʋɣʋ tɔtɔ. 10 Yesu tɔma-ɩ sɩ: Wei ɩ tɛma sɔʋ tɔ ɩɩ lɛləɣɩ sɔʋ. Ama ɩ nɔɔhɛɛ kɛ ɩ kɔɔ kʋkɔʋ. Pə taɣa pʋlʋ, ɩ tɔnʋɣʋ təna wɛ tənaŋŋ tɔ se. Mɛ mə wɛ tənaŋŋ tɔtɔ, ɩlɛ pə taɣa mə təna. ( 11 Yesu tɛma nyəm kɛ wei ɩ ká lapɩ-ɩ kɔlɔmɔtɔ tɔ. Pə tɔɔ kɛ́ ɩ cuɣusaa sɩ: Pə taɣa mə təna.) 12 Yesu tɛma pa nɔɔhɛɛ kɔʋ na ɩ́ suu ɩ wontu, ɩlɛna ɩ́ taɣanɩ tətɔɣɔlɛ kɛ məlʋɣʋ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ pɔɔsa-wɛ sɩ: Ɩ́ cɛkəna nti ma lapa-mɛ tɔ? 13 Pə taɣa pʋlʋ, ɩ́ yaakʋɣʋ-m mə Caa mə Caa na mə Sɔsɔ tɔ, ɩ́ wɛna tampana. Ma kɛ́ mə Caa na mə Sɔsɔ kɛ́. 14 Tɔʋ, ye maɣa mə Sɔsɔ na mə Caa na má kɔ mə nɔɔhɛɛ, ɩlɛ mɛ tɔtɔ ɩ́ kɔɔkɩ mə təmaɣa mpʋ. 15 Ma lapaɣa sɩ ɩ́ ná na ɩ́ lá ḿpʋ́ɣʋ́ teitei ɩsɩɩ ma lapʋ-mɛ tɔ. 16 Tampana kɛ ma heeliɣi-mɛ yoo, maa cɛsəɣɩ. Təmlɛ tʋ nɔɣɔlʋ ɩ fɛɩ wei ɩ kəla ɩ caa tɔ. Pə́cɔ́ tillu nɔɣɔlʋ ná fɛɩ wei ɩ kəla ɩ sɔsɔ tɔ. 17 Tɔʋ, pənɛntɛ ɩsɩɩ ɩ́ nyəm tənɛ ɩnɩ tɔ, ye ɩ́ tɔka-tɩ, ɩ́ kaa laŋ leleŋ nɩɩʋ. 18 Ɩlɛ pə taɣa mə tənaɣa ma yɔɣɔtəɣɩ yoo, ma nyəmá mpa ma ləsaa tɔ. Ama pə wɛɛ kɛ́ sɩ pɩɩ la teitei na nti paa ŋmaaʋ Ɩsɔ Tɔm taa tɔ sɩ: Wei ɩ tɔkɩ ma tɔɣɔnaɣa tɔ ɩ pəsa ma kolontu. 19 Ma laalaa na má heeli-mɛɣɛ-təɣɩ nɔɔnɔɔ na tə́ ta lata, sɩ ye pə tɩɩ kɔma na pə́ la ɩlɛ ɩ́ ká tisi sɩ ma wɛɛ. 20 Tampana kɛ ma heeliɣi-mɛ yoo, maa cɛsəɣɩ. Ye wei ɩ mʋ wei ma tilaa tɔ, maɣa pʋntʋ mʋwa. Na wei ɩ́ mʋ má, pʋntʋ mʋ wei ɩ tila má tɔɣɔ. 21 Yesu tɛma ḿpʋ́ɣʋ́ yɔɣɔtʋɣʋ, ɩlɛna pə́ pɛkəlɩ-ɩ ɩ hʋwɛɛ taa kɛ́ sɔsɔm. Ɩlɛna ɩ́ tɔ sɩ: Tampana kɛ ma heeliɣi-mɛ yoo, maa cɛsəɣɩ. Mə taa nɔɣɔlʋ ká lana-m kɔlɔmɔtɔ. 22 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ ɩfalaa caa təma ɩsɛntaa. Mpi tɔ, pa ta cɛkəna wei ɩ tɔm ɩ yɔɣɔtəɣɩ tɔɣɔ paa pəcɔ. 23 Yesu ɩfalaa taa lɛlʋ wei ɩ ka sɔɔlaa tɔ, ɩ caɣa ɩ kɔŋkɔŋ taa. 24 Ḿpʋ́ɣʋ́ Simɔŋ Piyɛɛ cəpəla-ɩ ɩsɛ sɩ ɩ́ pɔɔsɩ Yesu sɩ awe tɔm kɛ ɩ yɔɣɔtəɣɩ. 25 Tənaɣa ɩfalʋ ɩnɩ ɩ wɛɛla Yesu laŋlɛ tɔɔ na ɩ́ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Tacaa, aweɣe ye? 26 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ ɩfalʋ ɩnɩ sɩ: Maa lii potopoto hɔɣɔlaɣa ye ma cɛla-kɛɣɛ wei, ɩnəɣəlɛ. Ɩ tɛma-kɛɣɛ liiu, ɩlɛna ɩ́ cɛla-kɛɣɛ Simɔŋ Ɩsəkaleeu pəyalʋ Yutaasɩ. 27 Tuu ɩsɩɩ Yutaasɩ mʋɣʋ potopoto hɔɣɔlaɣa ŋkɛ tɔ, Satanɩ tɔka-ɩ kɛlɛ kpakpaa ɩnɩ. Tənaɣa Yesu tɔma-ɩ sɩ: Nti n caa lapʋ tɔ, la-təɣɩ lɔŋ. 28 (Ama pa təna mpa pa caɣa tətɔɣɔlɛ tɔ, pa taa nɔɣɔlʋ ta nyɩ mpi pə tɔɔ ɩ yɔɣɔta Yutaasɩ kɛ mpʋ tɔ. 29 Halɩ pa taa lɛlaa hʋʋkaɣa sɩ, ntanyɩ, Yutaasɩ tɔkaɣa huluɣu tɔ, Yesu caa kɛ́ sɩ ɩ́ polo na ɩ́ ya pʋlʋ na pá tɔɣɔna acima tɔɣɔ ɩ yɔɣɔta-ɩ mpʋ. Yaa ɩ heela-ɩ kɛ́ sɩ ɩ́ ha pʋlʋɣʋ kʋnyɔntʋnaa.) 30 Yutaasɩ mʋ potopoto hɔɣɔlaɣa ŋkɛ ɩlɛna ɩ́ lɩɩ kpakpaa. Waatʋ ɩnɩ tɔ ahoo tɛma yuɣu. 31 Waatʋ wei Yutaasɩ lɩɩwa, ɩlɛna Yesu yɔɣɔtɩ sɩ: Pənɛntɛɣɛlɛ Yʋlʋ Pəyaɣa má ma teeli ká ná te. Ɩsɔ teeli ká tɩɩ na teu kɛ ma kiŋ. 32 Ye pə kɔma na Ɩsɔ teeli na ma kiŋ ɩlɛ, Ɩsɔ ká yele na ma teeli na ɩ maɣamaɣa ɩ kiŋ, na ɩ ká la nɔɔnɔɔ. 33 Ma piya mɛ, wɛɛ naalɛ tike kɛ pə kaasa-m mə hɛkʋ. Pə waalɩ ɩ́ ká pɛɛkɩ-m. Ama ɩ́ kaa pəsɩ na ɩ́ polo timpi ma puki tɔ. Halɩ ḿpʋ́ɣʋ́ maa tɩɩ heela Yuta nyə́ma, na ntɩ ɩnəɣɩ ma lɛləɣɩ-mɛɣɛ heeluɣu tɔtɔ. 34 Ma tʋɣɩ-mɛɣɛ kʋsəsɩɩtʋ kʋfatʋ natəlɩ tɔtɔ, sɩ ɩ́ sɔɔləɣɩ mə təma. Ɩsɩɩ ma sɔɔlʋɣʋ-mɛ ɩsəntɔ tɔ, pə wɛɛ kɛ́ sɩ mɛ tɔtɔ mɩɩ sɔɔlɩ mə təmaɣa mpʋ. 35 Ye ɩ́ tɔka mə təma sɔɔlʋɣʋ ɩlɛ, ḿpʋ́ɣʋ́ yəlaa təna ká nyɩ sɩ ɩ́ kɛ́ ma ɩfalaa. 36 Ḿpʋ́ɣʋ́ Simɔŋ Piyɛɛ cɔwa Yesu sɩ: Tacaa, leɣe n puki? Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔwa sɩ: N kaa pəsɩ na ń təŋɩ-m nɔɔnɔɔ kɛ́ timpi ma puki tɔ. Ama n ká tɛ na ń təŋɩ-m. 37 Tənaɣa Piyɛɛ cɔ Yesu sɩ: Tacaa, pepe tɔɔ kɛ́ ma kaa pəsɩ má təŋɩ-ŋ nɔɔnɔɔ? Halɩ ma sɔɔlʋ nyá pɩɩwaɣa sɩ paa nyá səm má sɩ yaa. 38 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔwa sɩ: Nyá sɔɔlʋ pɩɩwa sɩ ń sɩ ma səm na? Ama tampana kɛ ma heeliɣi-ŋ yoo, maa cɛsəɣɩ. Mpi pɩɩ takɩ kampaaʋ koou kɛ saŋa tɔ, n tɛma-m tɔm tooso kɛ kpɛɛsʋɣʋ sɩ n ta nyɩ-m kɛ́ n ta nyɩ-m.

14

1 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔma-wɛ sɩ: Pə taa pɛkəlɩ-mɛɣɛ mpʋ. Ɩ́ tɛna Ɩsɔ kɛ́ mə taa, na ɩ́ tɛna má tɔtɔ. 2 Ma Caa təyaɣa taa lona tɔɔwaɣa. Ɩlɛ ma puki na má taɣanɩ-mɛɣɛ mə nyəna. Ama ye pə taa wɛɛ mpʋ, ma taa nɔkɩ-mɛɣɛ pə tɔm heeluɣu. 3 Ye ma polaa na má tɛma mə lona anəɣɩ taɣanʋɣʋ, ɩlɛ maa məlɩ na má kpaɣa-mɛ, na má sɩɩ-mɛɣɛ ma kiŋ na ɩ́ wɛɛ timpi ma wɛɛ tɔ. 4 Ɩ́ nyəma timpi ma puki tɔ pə mpaaʋ. 5 Ḿpʋ́ɣʋ́ Tomaa cɔ Yesu sɩ: Tacaa, tə ta nyɩ nyá təpote, ɩlɛ ɩsənaɣa tə lapa na tə́ nyɩ mpaaʋ? 6 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ-ɩ sɩ: Maɣalɛ mpaaʋ, ma kiŋ kɛ tampana wɛɛ, má haana weesuɣu. Nɔɣɔlʋ kaa tala Tacaa na ɩ́ tá təŋna ma kiŋ. 7 Ye ɩ nyəma-m ɩ́ nyəmá ma Caa tɔtɔɣɔ. Na pə kpaɣaʋ pənɛntɛ tɔ ɩ́ nyəma-ɩ na ɩ́ na-ɩ. 8 Ḿpʋ́ɣʋ́ Filipʋ cɔ Yesu sɩ: Tacaa, ye n hʋla-tʋɣʋ Tacaa Ɩsɔ pə maɣana-tʋ. 9 Tənaɣa Yesu cɔ Filipʋ sɩ: Filipʋ tuu má na-mɛ tə wɛʋ tɔ n ta nyənta-m kɛlɛ? Wei ɩ́ na-m ɩ na Caa Ɩsɔ kɛ́. Ɩlɛ ɩsənaɣa nyá tɔŋ sɩ má hʋ́lɩ́-mɛɣɛ Tacaa Ɩsɔ? 10 N ta nyɩ taa sɩ má na Tacaa Ɩsɔ tə wɛ kʋlʋm? Tɔm nti ma heeliɣi-mɛ tɔ tə ta kɛ ma maɣamaɣa ma kʋluputu. Tacaa Ɩsɔ wei ɩ wɛ ma kiŋ kɛ tam tɔ, ɩnɩ ɩ lakəna ɩ maɣamaɣa ɩ təma. 11 Nti ma yɔɣɔtəɣɩ sɩ má na Tacaa Ɩsɔ tə wɛ kʋlʋm tɔ, ɩ́ nɩɩ ntɩ. Paa pə kəlɩ we, təma anɛ a maɣamaɣa a tɔɔ ɩ́ mʋ-tɩ. 12 Tampana kɛ ma heeliɣi-mɛ yoo, maa cɛsəɣɩ. Ye wei ɩ́ mʋ ma tɔm, pʋntʋ ká la tɔtɔɣɔ təma nna ma lakɩ tɔ, halɩ ɩ ká la a kʋkəlɛɛ. Pə taɣa pʋlʋ, ma puki Tacaa kiŋ tɔ se. 13 Na pə təna mpi ɩ́ ká sələmɩ ma tɔɔ tɔ, maa la-wɩ na Tacaa teeli na pəyaɣa ma ma kiŋ. 14 Ye ɩ́ yaana ma hətɛ na ɩ́ sələmɩ mpi, maa la-wɩ. 15 Ye ɩ́ sɔɔləɣɩ-m ɩ́ ká tɔkəɣɩ ma kʋsəsɩɩtʋ kɛ́. 16 Na má maa sələmɩ Tacaa na ɩ́ ha-mɛɣɛ lɛlʋ wei ɩ ká səŋna-mɛ tɔ. Lɛlʋ ɩnəɣəlɛ Feesuɣu ŋku kʋ kɛ tampana tʋ tɔ, na kʋ caɣa mə kiŋ kɛ tam. 17 Antulinya kaa pəsɩ na ɩ́ hiki tampana tʋ ɩnɩ. Pə taɣa pʋlʋ, ɩɩ naakɩ-ɩ pəyele ɩ taa nyəmɩ-ɩ tɔ pə tɔɔ kɛ́. Ama mɛ mə nyəma-ɩ, mpi tɔ, ɩ wɛ mə kiŋ kɛ tam, na ɩ caɣa mə taa maɣamaɣa. 18 Maa yeki-mɛɣɛ suluwaa se. Ama maa məlɩ mə kiŋ. 19 Pə kaasa pəcɔ antulinya kaa tasa-m naʋ, ama mɛ mɩɩ na-m. Pə taɣa pʋlʋ, ma wɛna weesuɣu na mɛ mɩɩ wɛɛna weesiŋ tɔ pə tɔɔ. 20 Waatʋ ɩnəɣəlɛ ɩ́ ká cɛkəna sɩ ma na Tacaa tə wɛ kʋlʋm, na ɩ́ ká cɛkəna tɔtɔ sɩ ma na-mɛ tə kpɛntaa. 21 Ye wei ɩ tisa ma kʋsəsɩɩtʋ na ɩ́ təŋəɣɩ-tɩ, pʋntʋ sɔɔləna-m. Na wei ɩ sɔɔla-m mpʋ tɔ ma Caa ká sɔɔlɩ-ɩ, na maa sɔɔlɩ-ɩ tɔtɔ. Maa yele na pʋntʋ nyɩ-m. 22 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yuti pɔɔsa Yesu sɩ: (Yuti wei ɩ pɔɔsa-ɩ mpʋ tɔ, ɩ́lɛ́ na ɩ mpaa na Ɩsəkaleeu pəyalʋ Yutaasɩ.) Ɩ pɔɔsa-ɩ kɛ́ sɩ: Tacaa, ɩsənaɣa pɩɩ la na ń yele na táá nyɩ-ŋ na antulinya ná kaa nyɩ-ŋ? 23 Yesu cɔ-ɩ sɩ: Wei ɩ́ sɔɔla-m ɩ tɔkəɣɩ ma tɔm kɛ́. Na ma Caa ká sɔɔlɩ-ɩ tɔtɔ, na má na ma Caa tɩɩ kɔɔ pʋntʋ kiŋ na tə́ caɣa tənaɣa tam. 24 Wei ɩɩ sɔɔləɣɩ-m ɩ́lɛ́ ɩɩ tɔkəɣɩ ma kʋheelitu. Tɔm nti ɩ́ nɩɩkɩ ma yɔɣɔtəɣɩ tɔ, tə ta kɛ ma maɣamaɣa ma kʋluputu. Ama ma Caa wei ɩ tila-m tɔ ɩ nyəntʋ kɛ́. 25 Tɔʋ, ma heela-mɛɣɛ-təɣəlɛ na tə ta yata təma. 26 Wei ɩnɩ ɩ ká səna-mɛɣɛ mpʋ tɔ, ɩnəɣəlɛ Feesuɣu Naŋŋtʋ wei Tacaa ka kɔna-mɛ na ma hətɛ tɔ. Ɩ́lɛ́ ɩ ká hʋləna-mɛɣɛ tə təna, na ɩ ká tɔɔsɩ-mɛɣɛ tə təna nti maa heela-mɛ tɔ. 27 Ma yekina-mɛɣɛ hɛɛsʋɣʋ ntɛ́. Ɩlɛ hɛɛsʋɣʋ ŋku kʋ wɛ ma maɣamaɣa ma kiŋ tɔɣɔ maa tɛləsɩ-mɛɣɛ mpʋ. Ɩlɛ pə taɣa ɩsɩɩ antulinya haakʋɣʋ ɩ nyəŋkʋ tɔɣɔ maa tɛləsɩ-mɛ. Pə tɔɔ tɔ pə́ taa pɛkəlɩ-mɛ, pəyele ɩ́ taa nyá. 28 Tɔʋ, ɩ́ tɛma nɩɩʋ kɛ nti maa heela-mɛ tɔ sɩ ma tɛɛkɩ, ɩlɛ maa taɣanɩ mə kiŋ kɛ məlʋɣʋ tɔ. Ye ɩ́ sɔɔla-m mə laŋa ká hʋlʋməna Tacaa kiŋ pote ńtɛ́. Pə taɣa pʋlʋ, Tacaa kəla-m tɔ se. 29 Ma laalaa na má heeli-mɛɣɛ pə tənaɣa pənɛntɛ na pə́ ta lata. Sɩ ye waatʋ wei pə kɔma na pə la ɩ́ mʋ-tɩ. 30 Nɔɔnɔɔ maa pəsəɣɩ na má tasa-mɛɣɛ yɔɣɔtənaʋ kɛ sɔsɔm. Pə taɣa pʋlʋ, wei ɩ tɔkɩ kawulaɣa kɛ antulinya ɩnɛ ɩ tɔɔ tɔ, ɩ kɔŋna ntɛ́. Ɩlɛ ɩ kaa tɩɩ kpaɣa pʋlʋɣʋ ma tɔɔ. 31 Ama pə wɛɛ sɩ antulinya ɩ́ nyɩ sɩ ma sɔɔla Tacaa, na pə maɣamaɣa pə tɔɔ kɛ́ ma lakɩ pə təna mpi ɩ heeliɣi-m tɔ. Ɩlɛ ɩ́ kʋlɩ tə tɛɛ.

15

1 Ma kɛna tʋɣʋ ŋku pa yaa sɩ lɛsɛŋ tɔ kʋ kʋpaŋkʋ maɣamaɣa, na ma Caa kɛlɛ kʋ tʋ. 2 Pəliŋasɩ təna nsi sɩ hɛla ma tɔɔ na sɩɩ lʋləɣɩ tɔ ɩ sɛtəɣɩ-səɣɩ. Na pəliŋasɩ təna nsi sɩ lʋləɣɩ tɔ, ɩ pasəɣɩ-səɣɩ kɔʋ kɛ́ sɩ sɩ te, na sɩ sɔɔsɩ lʋlʋɣʋ kɛ sɔsɔm tɔtɔ. 3 Kʋsɛɣɛsətʋ nti ma sɛɣɛsa-mɛ tɔ, ntɩ tə lapəna na mə maɣamaɣa mɩɩ te teu kɛ mpʋ tɔtɔ. 4 Ɩ́ kpɛntəna-m teu na máá kpɛntəna-mɛɣɛ teu tɔtɔ. Na tə wɛɛ ḿpʋ́ɣʋ́ tam. Pə taɣa pʋlʋ ye pəliŋa ta tamsəna tʋɣʋ, kaa pəsəɣɩ na ká lʋlɩ pee kɛ yem. Mpʋ tɔtɔɣɔ na mɛ, ɩ́ ta kpɛntəna-m tam ɩ́ kaa pəsɩ na ɩ́ la pʋlʋ. 5 Maɣalɛ tʋɣʋ, na mɛɣɛlɛ pəliŋasɩ. Ye wei ɩ tamsəna-m na maa tamsəna-ɩ, na tə wɛ tam kɛ mpʋ, pʋntʋ lʋləɣɩ pee kɛ sɔsɔm kɛ́. Pə taɣa pʋlʋ, ye ma fɛɩ, mə taa nɔɣɔlʋ kaa pəsɩ na ɩ́ lá pʋlʋɣʋ ɩ tike. 6 Ye wei ɩ́ ta kpɛntəna-m tam, pa lɔɔ-ɩ taalɛ na waalɩ kɛ́ ɩsɩɩ pəliŋa na ɩ́ wʋlɩ. Pəliŋasɩ nsi sɩ wʋlaa tɔ, pa kpeɣeliɣi-səɣɩ, na pá sɔ kɔkɔ na sɩ nyaɣa. 7 Ye ɩ́ kpɛntəna-m tam na ɩ́ tɔka ma tɔm kɛ teu, ɩ́ sələmɩ mpi ɩ caa tɔ, na ɩ́ ká hiki-wɩ. 8 Ye ɩ lʋləɣɩ pee kɛ sɔsɔm pə hʋləɣɩ sɩ ɩ́ kɛ́ ma ɩfalaa, na mpʋ pə tʋɣʋna ma Caa kɛ teeli. 9 Ɩsɩɩ Tacaa sɔɔlʋɣʋ-m tɔ, ḿpʋ́ɣʋ́ ma maɣamaɣa ma sɔɔla-mɛ. Ɩlɛ pə wɛɛ kɛ́ sɩ tə sɔɔləɣɩ təmaɣa tam kɛ́ mpʋ. 10 Ye ɩ tɔka ma kʋsəsɩɩtʋ ɩ́ kaa lɩɩ-m luɣu kɛ paa pəlee. Na pɩɩ la teitei ɩsɩɩ ma tɔka ma Caa kʋsəsɩɩtʋ na má ta lɩɩ-ɩ luɣu kɛ paa pəcɔ tɔ. 11 Ma heela-mɛɣɛ tɔm tənɛɣɛ sɩ ma laŋhʋlʋmlɛ ɩ́ tɛləsɩ-mɛ, na ɩ́ wɛɛ laŋhʋlʋmlɛ taa tike. 12 Ma kʋsəsɩɩtʋ ntɛ́ sɩ ɩ́ sɔɔləɣɩ mə təma ɩsɩɩ ma sɔɔlʋɣʋ-mɛ tɔ. 13 Sɔɔlʋɣʋ nakʋlɩ kʋ ta kəlɩ ɩsɩɩ yʋlʋ sɔɔlʋɣʋ ɩ taapalaa haləna ɩ́ sɩ pa səm tɔ. 14 Ye ɩ təŋəɣɩ mpi ma tʋ-mɛ tɔ na ɩ́ lakɩ-wɩ, mɛɣɛlɛ ma taapalaa. 15 Ɩlɛ pənɛntɛ ma kaa tasa-mɛɣɛ nyənʋɣʋ ɩsɩɩ ma təmlɛ nyə́ma. Pə taɣa pʋlʋ, təmlɛ tʋ kaa nyɩ ɩ caa kʋlapəlɛ. Maa nyənɩ-mɛɣɛ ma taapalaa kɛ́. Mpi tɔ, ma tɛləsa-mɛɣɛ pə təna mpi ma hika ma Caa kiŋ tɔ. 16 Pə taɣa mə ləsəna-m, ama má ləsəna-mɛ, na má tʋ-mɛ sɩ ɩ́ polo na ɩ́ lʋlɩ pee nna a ka wɛɛ tam tɔ. Ye ɩ lakɩ mpʋ, ma Caa ka ha-mɛɣɛ pə təna mpi ɩ́ ká yaana ma hətɛ na ɩ́ sələmɩ-ɩ tɔ. 17 Ɩlɛ nti ma tɩɩ tʋ-mɛ tɔɣɔlɛ sɩ ɩ́ sɔɔləɣɩ mə təma. 18 Ye antulinya ɩnɛ ɩ yəlaa taa kpana-mɛ, ɩ́ nyɩ sɩ maɣa pa taa ka kpanaa na pə́cɔ́ pə takɩ-mɛ. 19 Ye ɩ́ ká kɛ antulinya ɩnɛ ɩ nyə́ma, ɩ taa yəlaa mpɛ pa taa taa kpana-mɛ. Mpi tɔ, mə na-wɛ ɩ́ pəsa kʋlʋm tɔ pə tɔɔ. Ama ɩ́ ta tɩɩ kɛʋ ɩ nyə́ma, pə taɣa pʋlʋ, ma ləsa-mɛɣɛ pa taa tɔ se. Pə tɔɔ maɣamaɣa kɛ pa taa kpaana-mɛ. 20 Ɩ́ tɔɔsɩ tɔm nti maa heela-mɛ sɩ ɩfalʋ nɔɣɔlʋ ɩ fɛɩ wei ɩ kəla ɩ caa tɔ. Pə taɣa pʋlʋ, ɩsəna pa tʋ maɣa kʋnyɔŋ tɔ, mpʋ ɩnɩ tɔtɔɣɔ paa tʋ-mɛ. Ye paa mʋ ma kʋsəsɩɩtʋ, paa mʋ mə nyəntʋ tɔtɔ. 21 Paa la-mɛɣɛ pə tənaɣa ḿpʋ́ɣʋ́ ma tɔɔ, ɩlɛ pə taɣa pʋlʋ, pa ta nyɩ wei ɩ tila-m tɔɔ kɛ́. 22 Ye ma taa kɔɔ na má yɔɣɔtəna-wɛ, pa taa yaa-wɛɣɛ ɩsaɣalataa. Ɩlɛ pənɛntɛ pa fɛɩna nti paa yɔɣɔtɩ pa ɩsaɣatʋ tɔɔ tɔ. 23 Ye wei ɩ taa kpaana-m, pʋntʋ taa kpaana ma Caa tɔtɔɣɔ. 24 Ye ma taa la pa hɛkʋ taa kɛ́ təma nna nɔɣɔlʋ ta lata tɔ, ɩsəntɔ pa taa yaa-wɛɣɛ asaɣaa. Ama pənɛntɛ pa na-yɛ, pə na pə mpʋ pa kisa má na ma Caa. 25 Ama pə lapa ḿpʋ́ɣʋ́ sɩ pə la ɩsɩɩ pa ŋmaaʋ pa kʋsəsɩɩtʋ takəlaɣa taa tɔ sɩ: Pa kisa-m yem təfaa. 26 Wei ɩnɩ ɩ ká səna-mɛɣɛ mpʋ tɔ, ɩ ká kɔɔ. Ɩnəɣəlɛ Feesuɣu ŋku kʋ kɛ tampana tʋ na kʋ lɩɩna Tacaa kiŋ tɔ. Tacaa ká cɛlɛ-mɩ-ɩ na má tisi-mɛɣɛ-ɩ. Ye ɩ kɔma ɩ ká yɔɣɔtɩ ma tɔm. 27 Na mɛ tɔtɔ ɩ́ ká yɔɣɔtɩ ma tɔm. Mpi tɔ ma na-mɛ tɩɩ wɛnna hatoo kancaalaɣa.

16

1 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔma sɩ: Ma laalaa kɛ́ na má heeli-mɛɣɛ ɩsəntɔ sɩ pə́ taa kɔɔ na pʋlʋpʋ la-mɛ na ɩ́ kpisi Ɩsɔ sɛɛʋ. 2 Paa tɔɣɔnɩ-mɛɣɛ pa təkotilenaa səkpena taa. Halɩ pɩɩ kɔɔ na wei ɩ pɛɛkəɣɩ mə kʋɣʋ tɔ, ɩ ka hʋʋ sɩ Ɩsɔ təmlɛ kɛ ɩnɩ ɩ tɔŋa lapʋ. 3 Pa pəsəɣɩ pa lá mpʋ, pə taɣa pʋlʋ, pa ta nyɩ má na ma Caa tá taa nɔɣɔlʋ tɔ se. 4 Ɩlɛ ma heela-mɛɣɛ ḿpʋ́ɣʋ́ sɩ pə́ kɔma na pə́ tala pə waatɩ, ɩ́ ká tɔɔsɩ sɩ maa tɛma-mɛɣɛ-təɣɩ heeluɣu. Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔma sɩ: Má na-mɛ tɩɩ wɛ təma kiŋ tɔɣɔ ma taa hulina-mɛɣɛ-təɣɩ heeluɣu. 5 Ama pənɛntɛ ma mələɣɩ wei ɩ tila-m tɔ ɩ kiŋ. Mə taa nɔɣɔlʋ kaa pɔɔsɩ-m sɩ: Leɣe n puki? 6 Ama ma heeluɣu-mɛɣɛ-tɩ tɔ, pə wakəla mə laŋa kɛ sɔsɔm. 7 Paa na mpʋ tampana kɛ ma heeliɣi-mɛ yoo, pə kəla teu sɩ má tɛɛ. Pə taɣa pʋlʋ, ye ma ta tɛɛ, wei ɩnɩ ɩ ká səna-mɛɣɛ mpʋ tɔ ɩ kaa kɔɔ. Ɩlɛ ye ma tɛɛwa, maa yele na ɩ́ kɔɔ-mɛ. 8 Na waatʋ wei ɩ ká kɔɔ tɔ, ɩ ká hʋ́lɩ́ antulinya samaa kɛ ɩsəna pa liɣitaa na pá tá cɛkəna ɩsaɣatʋ na tampana təŋʋɣʋ na Ɩsɔ hʋʋlɛ pə tɔm tɔ. 9 Pa ta mʋ ma tɔm tɔɣɔ pa liɣita ɩsaɣatʋ tɔm. 10 Na ma mələɣɩ ma Caa kiŋ na ɩ́ kaa tasa-m naʋ tɔɣɔ pa liɣita tampana təŋʋɣʋ tɔm. 11 Pə́cɔ́ pa tɛma antulinya ɩnɛ ɩ wulaʋ tɔm kɛ kʋɣʋ tɔɣɔ pa liɣita hʋʋlɛ tɔm. 12 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔma sɩ: Tɔmnaa mpa pə kaasa-m sɩ má heeli-mɛ tɔ, tə tɔɔ paɣalɛ. Ama tə mʋɣʋ kɛ ɩ́ kaa pəsɩ nɔɔnɔɔ. 13 Feesuɣu ŋku kʋ kɛ́ tampana tʋ tɔ kʋ kɔma na kʋ kɔɔ ɩlɛ, kɩɩ hʋ́lɩ́-mɛɣɛ tampana təna təcɛɩcɛɩ. Pə taɣa kʋ maɣamaɣa kʋ kaŋkantɛ nyəntʋ kɛ kɩɩ yɔɣɔtɩ. Ama nti kʋ nɩɩwa tɔɣɔ. Pəyele kɩɩ hʋ́lɩ́-mɛɣɛ nti tɩɩ kɔɔ tɔ. 14 Kɩɩ tʋ-m teeli, ɩlɛ pə taɣa pʋlʋɣʋ ma tɔŋ mpʋ, nti ma kaɣa ma heeli-mɛ tɔ, ntɩ tə maɣamaɣa kɛ kɩɩ kpaɣa na kʋ tɛləsɩ-mɛ. 15 Ma Caa nyəm təna kɛ ma nyəm kɛ́. Pə tɔɔ kɛ́ ma yɔɣɔtaa sɩ, nti ma kaɣa-mɛɣɛ heeluɣu tɔ tə maɣamaɣa kɛ kɩɩ kpaɣa na kʋ tɛləsɩ-mɛ. 16 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔma sɩ: Pə kaasa wɛɛ naalɛ, na ɩ́ kaa tasa-m naʋ, pə́cɔ́ pə kaa la wɛɛ naalɛ na ɩ́ taɣanɩ-m naʋ. 17 Tənaɣa ɩ ɩfalaa taa napəlɩ pa pɔɔsa təma sɩ: Wentiɣilɛ ɩ yɔɣɔta mpʋ sɩ pə kaasa wɛɛ naalɛ na tə kaa tasa-ɩ naʋ, pə́cɔ́ pə kaa la wɛɛ naalɛ na tə taɣanɩ-ɩ naʋ? Sɩ ɩnɩ ɩ puki Tacaa kiŋ tɔ pə tɔɔ? 18 Pepeɣelɛ ɩ yaakɩ wɛɛ naalɛ kɛ cənɛ? Tə ta cɛkəna nti ɩ yɔɣɔta mpʋ tɔ. 19 Yesu cɛkənaa sɩ ɩ tɔm ntɩ tə lapa-wɛɣɛ piti na pa caakaɣa-ɩ tə pɔɔsʋɣʋ, ɩlɛna ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Ɩ́ pɔɔsəɣɩ təmaɣa nti ma yɔɣɔtaa sɩ, pə kaasa wɛɛ naalɛ na ɩ́ kaa tasa-m naʋ na pə kaa la wɛɛ naalɛ na ɩ́ taɣanɩ-m naʋ tɔɣɔ? 20 Tampana kɛ ma heeliɣi-mɛ yoo, maa cɛsəɣɩ, ɩ́ ká wii na ɩ́ sɩ, na yəlaa ká woŋ teu. Ɩ́ ká wɛɛ laŋwakəllɛ taa, ama mə laŋwakəllɛ ká pəsɩ laŋhʋlʋmlɛ. 21 Saa wei alʋ nɩɩkɩ lʋlʋɣʋ wʋsasɩ tɔ, ɩ wɛ piti taa kɛ́ sɔsɔm. Ama pə́ kɔma na pə́ tɔ-ɩ, ɩ sɔɔkɩ ɩ wʋsasɩ tɔɔ kɛ́. Pə taɣa pʋlʋ, ɩ laŋlɛ hɛɛkɩ sɔsɔm sɩ ɩ kɔna mʋʋlʋ tɔ pə tɔɔ. 22 Teitei kɛ ḿpʋ́ɣʋ́ na mɛ, ɩsɩɩ ɩ́ wɛʋ laŋwakəllɛ taa kɛ́ ɩsəntɔ tɔ. Pə taɣa ɩ́ ká saalɩ mpʋ se, ama mə laŋa ká tɛ na a hʋlʋmɩ, haləna nɔɣɔlʋ kaa tasa mə laŋa kɛ wakəlʋɣʋ. Maa tasa-mɛɣɛ naʋ tɔ pə tɔɔ. 23 Yesu sɩ: Pə wule ntɛ́ ɩ́ kaa tasa-m natələɣɩ pɔɔsʋɣʋ tɔtɔ. Tampana kɛ ma heeliɣi-mɛ yoo, maa cɛsəɣɩ. Pə təna mpi ɩ́ ká sələmɩ ma Caa na ɩ́ yaakɩ ma hətɛ tɔ, ɩ́ ká hiki-wɩ. 24 Haləna saŋa ɩ́ ta yaata ma hətɛ na ɩ́ sələmɩ pʋlʋ. Ɩ́ sələmɩ ɩ́ ká hiki, na pɩɩ la na mə laŋa hʋlʋmɩ sɔsɔm kɛ tam tɔɔ. 25 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔma sɩ: Atuwa kɛ ma tukiɣi-mɛɣɛ kʋtuku kɛ tɔm tənɛ tə təna. Pɩɩ kɔɔ na ma kaa tasa-mɛɣɛ atuwa tukuɣu kɛ mpʋ. Ama maa tʋləsɩ-mɛɣɛ Tacaa tɔm kɛ kpakpaa təfoo. 26 Pə wule ɩ́ talaa, ɩ́ ká yaa ma hətɛ na ɩ́ sələmɩ ma Caa, ma kaa heeli-mɛ sɩ maa sələməna-mɛɣɛ-ɩ. 27 Ɩlɛ pə taɣa pʋlʋ tɔɔ, ma Caa maɣamaɣa sɔɔla-mɛɣɛ. Ɩlɛ mə sɔɔla-m na ɩ́ tʋɣʋna sɩ ɩ cɔlɔɣɔ ma lɩɩnaa tɔɣɔ ɩ sɔɔla-mɛ. 28 Ma Caa cɔlɔɣɔ ma lɩɩnaa na má tii atɛ cənɛ. Pənɛntɛ maa kʋlɩ atɛ cənɛ na má məlɩ ma Caa kiŋ. 29 Tənaɣa Yesu ɩfalaa tɔma-ɩ sɩ: Aŋha, pənɛntɛ n yela atuwa tɔm, na ń tʋləsɩ-tʋɣʋ kpakpaa təfoo. 30 Nɔɔnɔɔ tə nawa sɩ n nyəmá pə təna, na n cɛkəɣəna nti yʋlʋ caa-ŋ pɔɔsʋɣʋ tɔ na ɩ́ ta tɩɩ pɔɔsəta-ŋ-tɩ. Pə tɔɔ kɛ́ tə tɛma ta taa sɩ n lɩɩna Ɩsɔ kiŋ. 31 Tənaɣa Yesu cɔwa sɩ: Mɛ sɩ pənɛntɛ ɩ́ tɛma-m na mə taa yaa? 32 Ɩ́ yele ma heeli-mɛ, pə wɛɛ pɩɩ kɔɔ, halɩ pə tɩɩ tɛma kɔntɛ te. Ɩ́ ká ya mə təna na ɩ́ məlɩ mə tɛɛsɩ taa, na ɩ́ lɔ-m ma tike. Pə na pə mpʋ tɔ, n wiila teu n ká na sɩ pə ta yele-m ma tike. Ama má na ma Caa tə wɛnna. 33 Tɔʋ, ma heela-mɛɣɛ pə tənaɣa ḿpʋ́ɣʋ́ sɩ má na-mɛ tá təma kpɛntənaʋ ɩ́ la na mə laŋa hʋlʋmɩ. Ɩ́ ká ná kʋnyɔməŋ kɛ antulinya taa cənɛ te. Ama paa na mpʋ ɩ́ tɔkɩ tɔnəŋ, ma kəla antulinya.

17

1 Yesu tɛma ḿpʋ́ɣʋ́ yɔɣɔtaɣa, ɩlɛna ɩ́ teki ɩ ɩsɛ na ɩsɔ na ɩ́ tɔ sɩ: Ma Caa, wʋlɛ pʋwaɣalɛ pənɛ. Kʋsɩ nyá Pəyaɣa má ma nyʋɣʋ, na nyá Pəyaɣa má maa kʋsɩ nyá nyʋɣʋ tɔtɔ. 2 Pə taɣa pʋlʋ tɔɔ, n sɩɩ-m yəlaa təna sɔsɔ sɩ má ha pa təna mpa n cɛla-m tɔɣɔ weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ tɔɣɔ. 3 Na weesuɣu ŋku kɩɩ tɛŋ mpʋ tɔ kʋ nyʋɣʋ ntɛ́ sɩ, pá nyɩ sɩ nyá tike təkoŋ ntɛ́ tampana Ɩsɔ, na pá nyɩ nyá tillu Yesu Kilisiti má ma tɔɔ tɔtɔ. 4 Ma kʋsa nyá nyʋɣʋ kɛ yəlaa taa. Ma tɛma təmlɛ nte n tʋ-m sɩ má la tɔ. 5 Ma Caa, pənɛntɛ kʋsɩ ma nyʋɣʋ kɛ nyá kiŋ ɩsɩɩ maa wɛʋ hatoo lɔŋ kɛ nyá kiŋ na pə́cɔ́ pá lá antulinya tɔ pə taka. 6 Ma lapa na yəlaa mpa n ləsa lɛlaa hɛkʋ na ń cɛlɛ-m tɔ pá nyɩ-ŋ. Nyaa tənna-wɛ, ɩlɛna ń məŋna-wɛ na ń cɛlɛ-m, na pá nɩɩna nyá tɔm. 7 Pənɛntɛ pa cɛkənaa sɩ pə təna mpi n cɛla-m tɔ pə lɩɩna nyá kiŋ. 8 Pə taɣa pʋlʋ tɔɔ, tɔm nti n heela-m tɔ, ma heela-wɛɣɛ-tɩ na pá mʋ. Pa nawa sɩ tampana nyá kiŋ kɛ ma lɩɩnaa, na pa tɛma pa taa sɩ nyá tilina-m. 9 Mpɛ pa tɔɔ kɛ́ ma sələməɣɩ-ŋ. Maa sələməɣəna yəlaa tənaɣa yem. Ama mpa n cɛla-m tɔ mpɛɣɛ ma sələməɣəna, pa kɛ́ nyá nyə́ma tɔ pə tɔɔ. 10 Pə taɣa pʋlʋ, pə təna mpi ma tɩ tɔ, nyá tənna, na pə təna mpi n tɩ tɔ má tənna. Ma nyʋɣʋ ká kʋləna pa kiŋ. 11 Ma kʋləɣɩ atɛ cənɛ, na má məlɩ nyá kiŋ, ama mpɛɣɛ pə yeki. Ma Caa kʋpaŋ, tɔkɩ-wɛ na nyá hətɛ toŋ wei n ha-m tɔ. Pá pəsɩ kʋlʋm ɩsɩɩ ma na-ŋ tə wɛʋ kʋlʋm tɔ. 12 Má na-wɛ tɩɩ wɛʋ tɔ, nyá toŋ wei n ha-m tɔ ɩ tɔɔ kɛ́ ma tɔka-wɛ. Ma kenta pa tɔɔ kɛ́ teu, pa taa nɔɣɔlʋ ta la asaala. Ye pə taɣa wei pɩɩ wɛɛ sɩ ɩ ká le yem tɔ ɩ tike təkoŋ. Tuu lɔŋ paa ŋmaa-təɣɩ ḿpʋ́ɣʋ́. 13 Pənɛntɛ ma mələɣɩ nyá kiŋ. Pə tɔɔ kɛ́ ma tɩɩ yɔɣɔtəɣɩ-tɩ na má ta kʋləta atɛ cənɛ, sɩ má tɛləsɩ-wɛɣɛ ma laŋhʋlʋmlɛ na pa laŋa hʋlʋmɩ teu. 14 Ma heela-wɛɣɛ nyá tɔm na antulinya yəlaa kisi-wɛ təpʋlʋpʋlʋ. Pa ta kɛ antulinya nyə́ma, ɩsɩɩ má tá kɛ́ antulinya tʋ tɔ. 15 Maa sələməɣɩ-ŋ sɩ ń ləsɩ-wɛɣɛ antulinya taa. Ama hatələna-wɛ na ɩsaɣaʋ kɛ́. 16 Ɩsɩɩ ma ta kɛ antulinya tʋ tɔ, mpʋ tɔtɔɣɔ pɛlɛ pa ta kɛ antulinya nyə́ma. 17 Nyá tɔm kɛna tampana, ɩlɛ yele na tampana anɩ a pəsɩ-wɛɣɛ nyá nyə́ma təkpataa. 18 Ɩsɩɩ n tila-m antulinya taa tɔ, mpʋ tɔtɔɣɔ ma tiliɣi-wɛɣɛ antulinya yəlaa taa. 19 Ma kpaɣa ma tɩ təkpataa na má tʋ nyá niŋ taa kɛ́ pa tɔɔ, sɩ pá pəsɩ nyá nyə́ma təsiɣisiɣi. 20 Pə taɣa pa tike pa tɔɔ kɛ́ ma sələməɣɩ. Ama ma sələməɣəna tɔtɔɣɔ mpa paa kɔɔ na pá nɩɩ pɛlɛ pa waasʋ na pá mʋ ma tɔm tɔ. 21 Ma sələmʋɣʋ ntɛ́ sɩ, pa təna pá kpɛntɩ nɔɣɔ kʋlʋmaɣa. Haɩ, Tacaa, tá na-wɛ tə́ kpɛntɩ kʋlʋm ɩsɩɩ ma na-ŋ tə kpɛntʋɣʋ təmammam tɔ. Pá kpɛntɩ kʋlʋm, ɩlɛna antulinya ná sɩ nyá tilina-m. 22 Ma kʋsa pa nyɔɔŋ ɩsɩɩ nyaa kʋsa ma nyəŋkʋ tɔ, sɩ pá kpɛntɩ kʋlʋm ɩsɩɩ má na-ŋ tə kpɛntʋɣʋ kʋlʋm tɔ. 23 Ma na-ŋ tə kpɛnta ɩsəna tɔ, má na-wɛ tə́ kpɛntɩ mpʋ. Ɩlɛna mpɛ pá kpɛntɩ kʋlʋm təkpataa, na yəlaa təna ná sɩ nyá tilina-m, na n sɔɔla-wɛ ɩsɩɩ n sɔɔlʋɣʋ-m tɔ. 24 Ma Caa, ma luɣu wɛɛ sɩ má na mpa n cɛla-m tɔ tə́ wɛɛ təntəmlɛ kɛ timpi ma wɛɛ tɔ, na pá ná ma teeli wei n tʋ-m tɔ. Teeli ɩnɩ, n sɔɔla-m tuu lɔŋ na pə́cɔ́ pá lá antulinya tɔɣɔ n tʋ-mɩ-ɩ. 25 Ma Caa, tampana təŋlʋ, antulinya yəlaa ta nyɩ-ŋ. Ama má má nyəma-ŋ, na panɛ ɩnɩ pɛlɛ pa nyəmá sɩ nyá tilina-m. 26 Ma lapa na pá nyɩ-ŋ, na maa la na pá tasa-ŋ nyəm. Ɩlɛna sɔɔlʋɣʋ ŋku n sɔɔla-m tɔ ń yele na kʋ wɛɛ pa hɛkʋ tɔtɔ, na ma maɣamaɣa ma na-wɛ tə́ kpɛntɩ kʋlʋm.

18

1 Yesu tɛma tɔm tənɛ tə tənaɣa yɔɣɔtʋɣʋ, ɩlɛna ɩ́ na ɩ ɩfalaa pá kʋlɩ na pá tɛɛ, na pá tɛsɩ Setəlɔŋ lɔɔʋ waalɩ. Ɩlɛna pá sʋʋ tɩɩŋ taalɛ natəlɩ nte tɩɩ wɛ təna tɔ tə taa. 2 Ɩ kɔlɔmɔtɔ tʋ Yutaasɩ nyəmá tənɛ ɩnɩ. Mpi tɔ, tənaɣa Yesu na ɩ ɩfalaa pa kotaɣa tam tam. 3 Yutaasɩ kpaɣa yoolaa na Ɩsɔ təsɛɛlɛ taŋlaa kɛ caŋa, mpa kɔtəlaa sɔsaa na Falisanaa pa tilaa tɔ, na pá polo təna na pá tɔka yoou wontu na fətəlanaa na kahulasɩ. 4 Yesu nyəmá pə təna mpi pɩɩ maɣana-ɩ tɔ, ɩlɛna ɩ́ kpətəna-wɛ na ɩ́ pɔɔsɩ-wɛ sɩ: Aweɣe ɩ́ pɛɛkəɣɩ? 5 Ḿpʋ́ɣʋ́ Ɩsɔ təsɛɛlɛ taŋlaa mpɛ pa cɔ-ɩ sɩ: Nasalɛtɩ Yesu. Tənaɣa Yesu tɔma-wɛ sɩ: Maɣalɔ. Yesu kɔlɔmɔtɔ tʋ Yutaasɩ ka wɛ pa hɛkʋ taa təna. 6 Tuu ɩsɩɩ Yesu heeluɣu-wɛ sɩ: Maɣalɔ tɔ, pa sʋʋ tapəŋ tuluɣu ntɛ́ na pá hoti atɛ. 7 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tasa-wɛɣɛ pɔɔsʋɣʋ sɩ: Aweɣe ɩ́ pɛɛkəɣɩ ye? Ɩlɛna taŋlaa mpɛ pá cɔ-ɩ sɩ: Nasalɛtɩ Yesu. 8 Yesu cɔ-wɛ sɩ: Ma tɛma-mɛɣɛ heeluɣu sɩ maɣalɔ. Ye maɣa ɩ́ pɛɛkəɣɩ, ɩlɛ ɩ́ yele panɛ na pá tɛɛ. 9 Yesu yɔɣɔta mpʋ, sɩ pə́ la teitei na nti ɩ ka yɔɣɔtaa tɔ sɩ: Mpa n ha-m tɔ pa taa nɔɣɔlʋ ta la asaala. 10 Simɔŋ Piyɛɛ ka wɛna laɣatɛ. Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ kpɛɛ-tɛ na ɩ́ sɛtɩ kɔtʋlʋ sɔsɔ təmlɛ tʋ ŋkpaŋʋɣʋ ntɔɣɔŋ nyəŋkʋ. (Pa yaa təmlɛ tʋ ɩnɩ sɩ Maləkusi.) 11 Tənaɣa Yesu tɔma Piyɛɛ sɩ: Məŋna nyá laɣatɛ kɛ tə suɣute taa. N hʋʋ sɩ ma kaa tɔɣɔ wahala sɔsɔ wei ma Caa tʋ-m sɩ má tɔɣɔ tɔ? 12 Ḿpʋ́ɣʋ́ yoolaa caŋa təna, na pa sɔsɔ, na Yuta nyə́ma filisinaa pa kpa Yesu na pá hɔkɔ-ɩ. 13 Ɩlɛna pá laaləna-ɩ Ana tɛɣɛ ponaʋ, na Ana ɩnɩ ɩ ka kɛ Kayifi wei pa kpa pənaɣa ŋkɛ ka taa kɔtʋlʋ sɔsɔ tɔ ɩ yətɩ. 14 Na Kayifi ɩnɩ ɩ ka sɛɣɛsəna Yuta nyə́ma sɩ: Pə kəla teu sɩ yʋlʋ kʋlʋm ɩ́ sɩ yəlaa təna səm. 15 Simɔŋ Piyɛɛ na Yesu ɩfalʋ lɛlʋ pa təŋaɣa ɩ waalɩ. Kɔtʋlʋ sɔsɔ ɩsəm kɛ ɩfalʋ ɩnɩ tɔɣɔ ɩ pəsaa na ɩ́ təŋ Yesu na ɩ́ sʋʋ ɩ taɣa tɔɔ. 16 Ama Piyɛɛ ná maləna nɔnɔkeelasɩ na awalɩ tɔɔ. Ɩfalʋ wei na kɔtʋlʋ sɔsɔ pa wɛ ɩsəmlɛ kɛ mpʋ tɔ, ɩ lɩɩwa na ɩ́ yɔɣɔtəna alʋ wei ɩ taŋa nɔnɔɣɔ tɔ, na ɩ́lɛ́ ɩ́ yele na Piyɛɛ sʋʋ. 17 Tənaɣa təmlɛ tʋ alʋ nyəŋ nɔnɔɣɔ taŋlʋ ɩnɩ ɩ pɔɔsa Piyɛɛ sɩ: Ɩsɩɩ apalʋ ɩnɩ ɩ ɩfalaa mə taa wɛɣɛlɛ? Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ cɔwa sɩ: Aaɩ, ma fɛɩ pa taa yoo. 18 Ḿpʋ́ɣʋ́ təmlɛ nyə́ma na taŋlaa mpa paa wɛ təna tɔ pa taɣana kɔkɔ na pá holiɣi, watʋ ka wɛɛ tɔ pə tɔɔ. Na Piyɛɛ ka səŋa pa hɛkʋ na ɩ́ holiɣi tɔtɔ. 19 Ḿpʋ́ɣʋ́ kɔtʋlʋ sɔsɔ pɔɔsa Yesu kɛ́ ɩ ɩfalaa na ɩ kʋsɛɣɛsətʋ pə tɔɔ. 20 Ɩlɛna Yesu cɔ-ɩ sɩ: Ma yɔɣɔta samaa taa təfoo, na tam ma sɛɣɛsaɣa Yuta nyə́ma təkotilenaa taa na Ɩsɔ təsɛɛlɛ taa, timpi Yuta nyə́ma kotiɣi tɔ, ma ta ŋmɛsɩ natəlɩ. 21 Pepe tɔɔ kɛ́ n pɔɔsəɣɩ-m mpʋ? Pɔɔsɩ mpa pa nɩɩ ma tɔm tɔɣɔ nti ma heela-wɛ tɔ. Pɛlɛ pa nyəmá teu kɛ nti ma heela-wɛ tɔ. 22 Yesu cɔ mpʋ, ɩlɛna taŋlʋ nɔɣɔlʋ wei ɩ ka səŋa təna tɔ ɩ́ casa-ɩ kataŋa, na ɩ́ tɔ sɩ: Kɔtʋlʋ sɔsɔ kɛ n cɔ mpʋ? 23 Tənaɣa Yesu tɔma-ɩ sɩ: Ma yɔɣɔtʋɣʋ mpʋ tɔ, ye ma lapa taalɩ hʋ́lɩ́-tʋɣʋ timpi ma lapəna taalɩ tɔ. Na ye taalɩ fɛɩ nti ma yɔɣɔtaa tɔ tə taa, ɩlɛ pepe tɔɔ kɛ́ n mapa-m? 24 Ḿpʋ́ɣʋ́ Ana kpaɣa Yesu na ɩ́ pona-ɩ kɔtʋlʋ sɔsɔ Kayifi na ɩ hɔkətʋ kɛ mpʋ. 25 Pə́ na pə lapʋ tənaɣa mpʋ tɔ, Simɔŋ Piyɛɛ wɛɛ na ɩ́ holiɣi kɔkɔ. Ḿpʋ́ɣʋ́ pa pɔɔsa-ɩ sɩ: Hei nyá tɔ, pə taɣa apalʋ ɩnɩ ɩ ɩfalaa mə taa wɛɣɛlɛ? Tənaɣa Piyɛɛ kpɛɛsaa sɩ: Ma fɛɩ pa taa yoo. 26 Kɔtʋlʋ sɔsɔ təmlɛ nyə́ma taa nɔɣɔlʋ, wei ɩ lʋlʋɣʋ tʋ ŋkpaŋʋɣʋ Piyɛɛ ka sɛtaa tɔ, ɩ pɔɔsa-ɩ sɩ: Pə taɣa nyá na-ɩ kɛ́ ma ná tɩɩŋ taalɛ ńtɛ́ tə taa təna? 27 Ḿpʋ́ɣʋ́ Piyɛɛ tasa kpɛɛsʋɣʋ sɩ: Aaɩ. Ɩlɛna kampaaʋ koo kpakpaa. 28 Pəlɛ pə waalɩ pa kpaɣa Yesu kɛ́ Kayifi tɛɣɛ tanaŋ ahula tɛɛ na pá pona-ɩ kʋfənɛɛ tɛ. Ama pa maɣamaɣa pa ta sʋʋ təhʋʋlɛ taa, sɩ pə́ taa kɔɔ na pá taa pa təɣɩ asilima na pá yele Tɛɛʋ acima tɔɣɔʋ. 29 Pə tɔɔ kɛ́ kʋfənɛɛ Pilatɩ lɩɩwa na ɩ́ səŋ-wɛɣɛ kʋsəŋ na ɩ́ pɔɔsɩ-wɛ sɩ: Suweɣe mə na apalʋ ɩnɩ? 30 Tənaɣa Yuta nyə́ma cɔ Pilatɩ sɩ: N nyəmá sɩ ɩ́ taa kɛ́ ɩsaɣaʋ ɩlɛ tɩɩ kɔna-ŋɩ-ɩ kɛ? 31 Ɩlɛna Pilatɩ tɔ Yuta nyə́ma sɩ: Ɩ́ kpaɣa Yesu kɛ mə maɣamaɣa na ɩ́ təŋ ɩsəna mə seliya wɛɛ tɔ na ɩ́ hʋʋna-ɩ. Ḿpʋ́ɣʋ́ Yuta nyə́ma tɔma Pilatɩ sɩ: Tə fɛɩna mpaaʋ sɩ tə́ kʋ nɔɣɔlʋ. 32 Pə lapa ḿpʋ́ɣʋ́ sɩ pə la teitei na tɔm nti Yesu ka yɔɣɔta saa wei ɩ kɛɛsaɣaa səm mpi ɩ ka sɩ tɔ. 33 Ḿpʋ́ɣʋ́ Pilatɩ məla təyaɣa na ɩ́ yaa Yesu na ɩ́ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Nyaɣalɛ Yuta nyə́ma wulaʋ sɔsɔ na? 34 Tənaɣa Yesu cɔwa Pilatɩ sɩ: Nyá hʋʋna-təɣɩ nyá maɣamaɣa yaa nɔɣɔlʋ heelina-ŋ ma tɔm kɛ kʋheelu? 35 Ɩlɛna Pilatɩ cɔ Yesu sɩ: Ha, nyá Yuta tʋ ntɛ́ ma na? Nyá piitim nyə́ma maɣamaɣa na kɔtəlaa sɔsaa kɔnna-ŋ ma kiŋ. N wakəla we? 36 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔwa sɩ: Ma kawulaɣa ta kɛ atɛ cənɛ nyəŋka. Ye ma kawulaɣa ka kɛ́ cənɛ nyəŋka, ma ɩfalaa ka yoo ma yoou, sɩ má taa sʋʋ Yuta nyə́ma niŋ taa. Ama, pə taɣa atɛ cənɛ kawulaɣa kɛ ma tɔkɩ. 37 Tənaɣa Pilatɩ tɔma Yesu sɩ: Sɛsɛ n kɛ́ wulaʋ kɛ? Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu cɔ Pilatɩ sɩ: Ntəɣəlɛ n yɔɣɔta mpʋ, ma kɛ́ wulaʋ sɔsɔ. Tampana yɔtɔtʋɣʋ tɔɔ kɛ́ pa lʋla-m, na pə maɣamaɣa pə tɔɔ kɛ́ ma tɩɩ tii atɛ cənɛ. Mpa pa təŋəɣɩ tampana tɔ pa nɩɩkɩ ma tɔm. 38 Tənaɣa Pilatɩ nɔɣɔ təkpaʋ sɩ: Pepeɣe nyá tɩɩ yaa tampana ye? Ɩ tɛma ḿpʋ́ɣʋ́ yɔɣɔtaɣa, ɩlɛna ɩ́ tasa lɩɩʋ kɛ Yuta nyə́ma tɔɔ na ɩ́ heeli-wɛ sɩ: Ma ta na ɩsaɣatiya ŋka ɩ lapa na ɩ́ mʋna səm tɔ. 39 Pə wɛɛ sɩ paa Tɛɛʋ acima nna ma cɛ-mɛɣɛ saləka tʋ tɔ, ɩlɛ ɩ́ caa sɩ má cɛ-mɛɣɛ mə Yuta nyə́ma wulaʋ sɔsɔ na? 40 Tənaɣa pa tasa kokoole sɩ: Tɩɩ caa ɩnɩ. Ama Palapaasɩ kɛ tə caa n cɛ. Pəyele Palapaasɩ ka kɛ́ ŋmɩɩlʋ kpitikpiti kɛ́.

19

1 Ḿpʋ́ɣʋ́ Pilatɩ tɔma Yuta nyə́ma sɩ pá pona Yesu na pá casa-ɩ akpatɛɛ. 2 Ɩlɛna yoolaa lʋʋ sɔwa kɛ ntenuɣu na pá te ɩ nyʋɣʋ, na pá suu-ɩ kpaɩ kʋsɛɛm. 3 Ɩlɛna pá sʋʋ ɩ tɛɛ na pá sɛɛkɩ-ɩ sɩ: Yuta nyə́ma wulaʋ, fɔɔ. Na pá makɩ-ɩ kataasɩ. 4 Ḿpʋ́ɣʋ́ Pilatɩ taɣana samaa tɔɔ kɛ́ lɩɩnaʋ. Ɩlɛna ɩ́ tɔ sɩ: Ɩ́ nɩɩ yee. Maa ləsɩ apalʋ ɩnəɣɩ awalɩ cənɛ, ɩlɛna ɩ́ cɛkəna teu sɩ ma ta na ɩsaɣatiya ŋka ɩ lapa na ɩ́ mʋna səm tɔ. 5 Tənaɣa Yesu lɩɩwa na ɩ sɔwa ntenuɣu na ɩ kpaɩ kʋsɛɛm ɩnɩ. Ɩlɛna Pilatɩ heeli samaa sɩ: Mə yʋlʋ ntɔ. 6 Waatʋ wei kɔtəlaa sɔsaa na taŋlaa pa na-ɩ tɔ, pa naala kakiisasɩ sɩ: Ɩsɩɩ pa kama-ɩ səm tesika tɔɔ. Ɩsɩɩ pa kama-ɩ səm tesika tɔɔ. Ḿpʋ́ɣʋ́ Pilatɩ cɔ samaa sɩ: Ye mpʋ ɩ́ pona-ɩ na ɩ́ kamɩ-ɩ tesika tɔɔ kɛ́ mə maɣamaɣa. Tɔfɔ ye má, ma ta na ɩsaɣatʋ nti ɩ lapa na ɩ́ mʋna səm tɔ. 7 Tənaɣa Yuta nyə́ma cɔwa sɩ: Ta kiiu nakʋlɩ kʋ wɛɛ, na kʋ tɔɔ, ɩsɩɩ tə kʋ-ɩ. Kʋŋkʋɣʋlɛ sɩ ɩ yaa ɩ tɩ sɩ Ɩsɔ Pəyalʋ. 8 Waatʋ wei Pilatɩ nɩɩ tɔm tənɛ tɔ, sɔɣɔntʋ sɔɔsa-ɩ kpaʋ. 9 Ɩlɛna ɩ́ məlɩ kpaaŋ taa na ɩ́ pɔɔsɩ Yesu sɩ: Leɣe nyá tɛ? Ama Yesu tá cɔ-ɩ paa fəŋ. 10 Tənaɣa Pilatɩ pɔɔsa-ɩ sɩ: Má pɔɔsəɣəna-ŋ na nn cɔɔkɩ? N ta nyɩ taa sɩ ye ma nɔkaa ma kaŋɩ-ŋ, pə́cɔ́ ye ma nɔkaa ma yele-ŋ na ń tɛɛ? 11 Ɩlɛna Yesu cɔ Pilatɩ sɩ: N fɛɩna nyá təɣɩ ma tɔɔ, ye pə taɣa ɩsɩɩ Ɩsɔ hana-ŋ pə toma. Pə tɔɔ kɛ́ wei ɩ kpa-m na ɩ́ cɛlɛ-ŋ tɔ, pʋntʋ ntɛ́ ɩsaɣaʋ na pə́ kəlɩ nyá. 12 Tuu ɩsɩɩ Pilatɩ nɩɩʋ tɔm ntɩ tɔ ɩ sɔɔsa ɩsəlɛ ntɛ́ sɛɛsʋɣʋ kɛ ɩsəna ɩ ká la na ɩ́ yele-ɩ tɔ. Ama Yuta nyə́ma nika kiisuɣu sɩ: Ye n yela-ɩ, pə wɛ ɩsɩɩ nyaa təŋəɣɩ Lom wulaʋ sɔsɔ ɩkpatɛ ntɛ́. Yʋlʋ ɩ́ cɔɔkɩ na ɩ́ heeliɣi sɩ ɩ kɛ́ wulaʋ, pʋntʋ na Lom wulaʋ sɔsɔ pa wɛ koloŋa kɛ́ mɛɛ. 13 Pilatɩ nɩɩ mpʋ, ɩlɛna ɩ́ lɩɩna Yesu kɛ́ awalɩ taɣa tɔɔ. Ɩlɛna ɩ maɣamaɣa ɩ́ kpa hʋʋlɛ kumte tɔɔ na ɩ́ caɣa. (Alaamee nyə́ma ná yaa-tɛ sɩ Kapata na pa tɛ taa.) 14 Pə pamna kʋyakʋ ŋku kʋ yakaɣa sɩ pə fe Tɛɛʋ acima tɔ kʋ wule, na waatʋ ɩnɩ tɔ, ilim puki sikuɣu. Ḿpʋ́ɣʋ́ Pilatɩ tɔma Yuta nyə́ma sɩ: Mə wulaʋ ntɔ. 15 Ɩlɛna Yuta nyə́ma naalɩ kakiisasɩ sɩ: N ká kʋ-ɩ kɛ́. N ká kʋ-ɩ kɛ́. Ɩsɩɩ n kama-ɩ səm tesika tɔɔ. Ḿpʋ́ɣʋ́ Pilatɩ pɔɔsa-wɛ sɩ: Ɩ́ tɛŋ mə taa sɩ má ka mə wulaʋ na? Ḿpʋ́ɣʋ́ kɔtəlaa sɔsaa cɔwa Pilatɩ sɩ: Lom wulaʋ sɔsɔ tike kɛ tə nyənəɣɩ ta wulaʋ, nɔɣɔlʋ fɛɩ tɔtɔ. 16 Ḿpʋ́ɣʋ́ Pilatɩ cɛla-wɛɣɛ Yesu sɩ pá kamɩ-ɩ tesika tɔɔ. Ḿpʋ́ɣʋ́ pa kpa Yesu na pá tɛɛna-ɩ. 17 Yesu lɩɩ ɩcatɛ taa na ɩ́ səɣəla ɩ səm tesika sɩ ɩ pukina timpi pa yaa sɩ nyʋmpɔɣɔlaɣa tɛ tɔ. (Alaamee nyə́ma yaa tənɛ ɩnɩ sɩ Kɔləkɔta na pa tɛ taa.) 18 Tənaɣa yoolaa kama-ɩ səm tesika tɔɔ, na pá ka yəlaa kɛ naalɛ kɛ pɛlɛ pa nyəŋsɩ tɔɔ tɔtɔ. Ɩnɛ na cənɛ, ɩnɛ na cənɛ, na pá tʋ Yesu kɛ́ hɛkʋ. 19 Ḿpʋ́ɣʋ́ Pilatɩ yɔɣɔtaa sɩ pá ŋmaa tɔm na pá matɩ Yesu tesika tɔɔ sɩ: Yuta nyə́ma wulaʋ sɔsɔ Nasalɛtɩ Yesu kɔlɔ. 20 Yuta nyə́ma paɣalɛ kalaɣa tɔm tənɛ. Mpi tɔ, ɩcatɛ nɔɣɔ kɛ paa kama Yesu. Pə́cɔ́ paa ŋmaa-tɩ na Alaamee taa, na Lom taa, na Kəlɛɛkɩ taa. 21 Tənaɣa Yuta nyə́ma kɔtəlaa sɔsaa polaa na pá yɔɣɔtɩ Pilatɩ sɩ: Pə fɛɩ sɩ ń tʋ mpʋ sɩ Yuta nyə́ma wulaʋ sɔsɔ. Ama n ká ŋmaa kɛ́ sɩ ɩ maɣamaɣa ɩ yɔɣɔtəna sɩ ɩnəɣəlɛ Yuta nyə́ma wulaʋ sɔsɔ. 22 Ḿpʋ́ɣʋ́ Pilatɩ tɔma Yuta nyə́ma sɩ: Nti ma ŋmaawa mpʋ tɔ, ntɩ tə caɣana. 23 Yoolaa tɛma Yesu kɛ́ kam kɛ mpʋ, ɩlɛna pá kpaɣa ɩ wontu na pá tala-təɣɩ tɔm liɣiti na paa wei ɩ́ kuu. Ḿpʋ́ɣʋ́ pa kpaɣa ɩ capa tɔtɔ. Ɩlɛ capa ɩnɩ pa ta nyala-ɩ kʋnyalʋ. Ama pa lʋʋ-ɩ kʋlʋʋ kɛ ɩtamsaʋ kɛ yem kɛ́ pə kpaɣaʋ ɩ luɣu na pə tii ɩ atɛ tɔɣɔ. 24 Ɩlɛna pá tɔ təma sɩ: Tə́ taa cəlɩ-ɩ. Ama tə́ tɔ tɛtɛ na tə́ ná sɩ awe ká tɔɣɔ-ɩ. Pa lapa mpʋ sɩ pə la teitei na nti paa ŋmaa Ɩsɔ Tɔm taa tɔ sɩ: Pa tala ma wontu, pa tɔ́ tɛtɛ kɛ́ ma capa tɔɔ. Mpi yoolaa pɛlɛ pa lapa tɔɣɔlɛ. 25 Yesu too na ɩ́lɛ́ ɩ neu, na Kolopasɩ alʋ Malɩ, na Makətala Malɩ, pa təna pa səŋa Yesu tesika kiŋ təna. 26 Yesu nawa ɩ too səŋa təna, na ɩ ɩfalʋ wei ɩ ka sɔɔlaa tɔɣɔ ɩ too kɔŋkɔŋ taa təna. Ɩlɛna ɩ́ heeli ɩ too sɩ: Alʋ nyá, nyá pəyalʋ kɛlɛ. 27 Na ɩ́ heeli ɩ ɩfalʋ sɩ: Nyá too kɛlɛ. Pə wule ntɛɣɛ ɩ ɩfalʋ ɩnɩ ɩ kpeena-ɩ ɩ tɛ. 28 Pəlɛ pə waalɩ, waatʋ wei Yesu nawa sɩ pə təna pə maɣaa, ɩlɛna ɩ́ yɔɣɔtɩ sɩ: Lʋkɔtʋ wɛna-m. Ɩ yɔɣɔta mpʋ sɩ pə́ la teitei ɩsɩɩ paa ŋmaaʋ Ɩsɔ Tɔm taa tɔ. 29 Lʋm kʋnyəŋəm napəlɩ pɩɩ su fulaɣa nakələɣɩ təna təpam. Ḿpʋ́ɣʋ́ yoolaa caa saŋ na pá ŋmilisi lʋm mpɩ pə taa na pá tʋʋ tʋɣʋ ŋku pa yaa hisɔpʋ tɔ kʋ piliŋa tɔɔ na pá hʋləna ɩ nɔɣɔ. 30 Yesu mʋsa lʋm mpɩ, ɩlɛna ɩ́ tɔ sɩ: Pə təna pə maɣaa kɛlɛ. Ɩlɛna ɩ́ ká ɩ nyʋɣʋ na ɩ́ hɛɛ. 31 Pə pamna kʋyakʋ ŋku kʋ yakaɣa sɩ pə fe na pá sʋʋ Tɛɛʋ acima tɔɣɔʋ taa tɔ kʋ wule. Yuta nyə́ma luɣu fɛɩ sɩ pə fe pa kʋyakʋ kʋhɛɛsʋɣʋ na yəlaa mpɛ pa wɛ pa tesikasɩ tɔɔ kɛ mpʋ. Pə taɣa pʋlʋ, kʋyakʋ kʋhɛɛsʋɣʋ ŋkʋ kʋ kɛ pa kʋyakʋ sɔsɔɔŋkʋ kɛ́. Pə tɔɔ kɛ́ pa sələma Pilatɩ sɩ ɩ́ yele na pá pɛlɩ mpa pa kama mpʋ tɔ pa nɔɔhɛɛ na pá tisi-wɛ. 32 Ɩlɛna yoolaa polo na pá pɛlɩ Yesu na mpa paa kama tɔ pa taa lɛlʋ nɔɔhɛɛ. Ɩlɛna pá tɛɛsɩ lɛlʋ nyəna. 33 Pa kɔma pa polo Yesu nyəna tɛɛsʋɣʋ, ɩlɛna pá maɣana ɩ tɛma səpʋ, ɩlɛna pá yele-yɛ. 34 Ɩlɛna yoolaa taa nɔɣɔlʋ sɔ ɩ kɔŋkɔŋ taa kɛ́ ŋmantaaɣa, na caləm na lʋm pə lɩɩ təyaa. 35 Yʋlʋ wei ɩ na tɔm tənɛ na ɩ ɩsəpəle tɔ ɩnɩ ɩ heelina-mɛɣɛ pə tampana. Pə tɔɔ kɛ́ ɩ tampana heeluɣu pənɛ pə maɣaa. Ɩ heela-mɛɣɛ tampana kɛ ḿpʋ́ɣʋ́ sɩ ɩ́ mʋ-tɩ. 36 Pə ta lɩɩ ḿpʋ́ɣʋ́ yem, pa ŋmaawa Ɩsɔ tɔm taa kɛ́ tuu lɔŋ kɛ́ sɩ: Pa kaa pɛlɩ Yesu mʋɣʋlɛ natəlɩ. 37 Na Ɩsɔ Tɔm ntɩ tə taa kɛ́ tiili tɔtɔ sɩ: Paa tɛ na pá ná wei paa tʋlaa tɔ. 38 Pa tɛma mpʋ, ɩlɛna Alimatee Yosɛɛfʋ polo na ɩ́ sələmɩ Pilatɩ sɩ ɩ kpakəɣɩ Yesu. (Yosɛɛfʋ ɩnɩ ɩ ka kɛ́ Yesu təŋlʋ kɛ́. Ama ɩ nyaŋaɣana Yuta nyə́ma, ɩlɛna ɩ́ ŋmɛsəɣɩ ɩ tɩ.) Ḿpʋ́ɣʋ́ Pilatɩ tisaa, ɩlɛna Yosɛɛfʋ polo ɩ́ kpaɣa Yesu. 39 Tənaɣa Nikotɛm wei ɩ ka pola Yesu kiŋ kɛ ahoo taa tɔ ɩ́lɛ́ ɩ kɔna tulaalʋ miili na alʋwɛɛ na pə sitaa na pə wɛ kiloonaa ɩsɩɩ hiu na naanʋwa. 40 Ḿpʋ́ɣʋ́ pa naalɛ pa kpaɣa sətʋ na pá mɛɛlɩ-ɩ kpoŋkpontu toŋ nyəntʋ pʋŋkahʋlʋŋa saalasɩ na pá yɔɣɔləɣɩ tulaalʋnaa. Yuta nyə́ma ɩ́ piŋ yʋlʋ ḿpʋ́ɣʋ́ pa lakɩ. 41 Timpi paa kama Yesu kɛ́ səm tesika tɔɔ kɛ́ mpʋ tɔ haləm napəlɩ pɩɩ wɛ təna, na pə taa ka wɛ pəlaaʋ kʋfalʋɣʋ ŋku kʋ taa pa ta pinta nɔɣɔlʋ tɔ. 42 Ḿpʋ́ɣʋ́ pa pona-ɩ na pá pimi-ɩ kʋ taa kɛ́ kʋ ta hatələna təna tɔ pə tɔɔ. Pəyele pə tɩɩ feŋaɣa Yuta nyə́ma kʋyakʋ kʋhɛɛsʋɣʋ kɛ́.

20

1 Makətala Malɩ kʋla lɔŋ kɛ cimaasɩ tanaŋ ahula tɛɛ, na ɩ́ polo pəlaaʋ tɔɔ na ɩ́ maɣana sɩ pɩɩʋ fɛɩ pʋ́ʋ́ɣʋ́ nɔɣɔ. 2 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ kpaɣa asewa na ɩ́ polo Simɔŋ Piyɛɛ na ɩfalʋ lɛlʋ wei Yesu sɔɔlaa tɔ pa kiŋ, na ɩ́ heeli-wɛ sɩ: Pa ləsa Tacaa kɛ pəlaaʋ taa tə ta nyɩ timpi pa sɩɩ-ɩ tɔ. 3 Tənaɣa Piyɛɛ na ɩfalʋ lɛlʋ pa lɩɩwa na pá polo pəlaaʋ tɔɔ. 4 Pa naalɛ pa seekaɣa. Ama ɩfalʋ lɛlʋ ɩnɩ ɩ kəla Piyɛɛ kɛ sewa, na ɩ́ laalɩ-ɩ pəlaaʋ kiŋ kɛ tatɛ. 5 Ɩ luŋaa na ɩ́ wiili, ɩlɛna ɩ́ ná kponkpontu toŋ nyəntʋ saalasɩ kɛ atɛ. Ama ɩ ta tii pə taa. 6 Simɔŋ Piyɛɛ kɔma na ɩ́ tala, ɩlɛna ɩ́ tii pəlaaʋ taa kɛ́ kpakpaa na ɩ́ ná saalasɩ nsəɣɩ atɛ. 7 Na saalaɣa ŋka paa taka Yesu nyʋɣʋ tɔɔ tɔ. Saalaɣa ŋkɛ ka fɛɩ saalasɩ lɛŋsɩ kiŋ. Ama pa kpila-kɛ na pá sɩɩ-kɛ na ka mpaa. 8 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩfalʋ wei ɩ ka laala pəlaaʋ kiŋ kɛ tatɛ tɔ, ɩ́lɛ́ ɩ tɛɛsa tiiu na ɩ́ ná na ɩ́ tisi. ( 9 Pə taɣa pʋlʋ, tuu tɔ pa ta cɛkənta nti pa ŋmaa Ɩsɔ Tɔm taa sɩ Yesu ká sɩ na ɩ́ fe tɔ tə tɔm.) 10 Tənaɣa ɩ ɩfalaa mpɛ pa məla pa tɛɣɛ pa naalɛ. 11 Ḿpʋ́ɣʋ́ Malɩ ná saala pəlaaʋ tɔɔ na ɩ́ wiiki. Ɩ wiikaɣa mpʋ, ɩlɛna ɩ́ luŋ na ɩ́ wiili pəlaaʋ taa. 12 Ɩlɛna ɩ́ ná ɩsɔtaa tillaa kɛ naalɛ na pá suu wontu kʋhʋlʋmtʋ na pá caɣa timpi paa hɩɩsa Yesu tɔ, lɛlʋ kɛ ɩ nyʋɣʋ tɔɔ, na lɛlʋ na ɩ nɔɔhɛɛ kiŋ. 13 Tənaɣa ɩsɔtaa tillaa mpɛ pa pɔɔsa-ɩ sɩ: Alʋ nyá, pepe lapa-ŋ na ń wiiki? Ḿpʋ́ɣʋ́ alʋ cɔ-wɛ sɩ: Ma Caa kɛ pa ləsa pəlaaʋ taa, ma ta nyɩ timpi pa sɩɩ-ɩ tɔ. 14 Ɩ yɔɣɔtaɣa mpʋ, ɩlɛna ɩ́ pəsɩ ɩ waalɩ na ɩ́ na Yesu səŋaa. Ama ɩ ta nyɩ sɩ ɩnɩ. 15 Tənaɣa Yesu pɔɔsa-ɩ sɩ: Alʋ nyá, pepe lapa-ŋ na ń wiiki mpʋ? Aweɣe n pɛɛkəɣɩ? Alʋ hʋʋkaɣa sɩ haləm tʋ kɛ́. Ɩlɛna ɩ́ tɔmɩ-ɩ sɩ: Ye nyá kpaɣana-ɩ, heeli-m timpi n sɩɩ-ɩ tɔ na má polo má kpaɣa-ɩ. 16 Tənaɣa Yesu yaa-ɩ sɩ: Malɩ. Ɩlɛna Malɩ pəsəna Yesu tɔɔ na ɩ́ yaa-ɩ na Hepəla taa sɩ: Laponi, Tacaa kɛ pa yaa mpʋ na Hepəla taa. 17 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔma-ɩ sɩ: Yele-m, taa tɔkɩ-m mpʋ. Ma ta kpata ma Caa kiŋ na pə́cɔ́. Ama polo na ń heeli ma taapalaa sɩ ma kpaa ma Caa na ma Ɩsɔ wei ɩ kɛ́ mə Caa na mə Ɩsɔ tɔtɔ tɔ ɩ kiŋ. 18 Tənaɣa Makətala Malɩ kʋlaa na ɩ́ polo ɩ́ heeli ɩ ɩfalaa sɩ: Ma nawa Tacaa. Ɩlɛna ɩ́ kɛɛsɩ-wɛɣɛ nti Yesu ka heela-ɩ tɔ. 19 Cimaasɩ ɩnɩ ɩ taanaɣa tɔɔ ɩ ɩfalaa ka kota kutuluɣu nakʋlɩ kʋ taa, na pá kaləsɩ pa tɔɔ kɛ́ pa nyaŋaɣana Yuta nyə́ma tɔ pə tɔɔ. Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu lɩɩ pa hɛkʋ taa təsɛlɩ, ɩlɛna ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Ɩsɔ ɩ́ hɛɛsɩ laŋa. 20 Ɩ tɛma-wɛɣɛ sɛɛʋ kɛ mpʋ, ɩlɛna ɩ́ hʋlɩ-wɛɣɛ ɩ ntantakəŋ na ɩ kɔŋkɔŋ. Ɩ ɩfalaa na-ɩ mpʋ, ɩlɛna pa laŋa hʋlʋmɩ teu. 21 Na Yesu tasa-wɛɣɛ sɛɛʋ na ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Ɩsɔ ɩ́ hɛɛsɩ mə laŋa. Ɩsɩɩ ma Caa tila-m tɔ, ma maɣamaɣa ma tiliɣi-mɛɣɛ mpʋ tɔtɔ. 22 Ɩ tɛma ḿpʋ́ɣʋ́ yɔɣɔtaɣa, ɩlɛna ɩ́ woso heelim kɛ pa tɔɔ, na ɩ́ heeli-wɛ sɩ: Feesuɣu Naŋŋtʋ ɩ́ tii mə tɔɔ. 23 Mpa mpa paa la ɩsaɣatʋ na ɩ́ hʋlɩ-wɛɣɛ suulu tɔ, paa na suulu. Ama mpa mpa ɩ́ kaa hʋlɩ suulu tɔ pɛlɛ pa kaa na suulu. 24 Yesu kɔm pa naanʋwa na naalɛ kiŋ tɔ, pa taa lɛlʋ Tomaa (wei ɩ kɛ́ tompu tɔ,) ɩ fɛɩ pa hɛkʋ. 25 Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩfalaa lɛlaa heela Tomaa sɩ: Tə nawa Tacaa. Tənaɣa Tomaa tɔma sɩ: Ye ma ta na ɩ ntantakəŋ taa kɛ́ nyəma lona, na má tʋ ma mpəle kɛ lona anɩ a taa, na má takɩ ɩ kɔŋkɔŋ taa, ma kaa mʋ-təɣɩ paa pəcɔ. 26 Cimaasɩ sikaa, ɩlɛna Yesu ɩfalaa tasa kotuɣu kɛ təyaɣa taa na Tomaa wɛ pa hɛkʋ. Na Yesu lɩɩ pa hɛkʋ təsɛlɩ na ɩ́ səŋ, na nɔnɔɔsɩ kaləsa mpʋ. Na ɩ́ tɔ-wɛ sɩ: Ɩsɔ ɩ́ hɛɛsɩ laŋa. 27 Ɩlɛna ɩ́ tɔ Tomaa sɩ: Tʋ nyá mpəle kɛ cənɛ, na ń ná ma niŋ taa. Na ń kɔna nyá niŋ na ń takɩ ma kɔŋkɔŋ taa. Taa la sika tɔtɔ, ama tisi. 28 Ḿpʋ́ɣʋ́ Tomaa tɔma sɩ: Haɩ ma Caa na ma Ɩsɔ. 29 Na Yesu pɔɔsɩ-ɩ sɩ: N na-m tɔɣɔlɛ n tisaa? Mpa pa ta na-m pə́cɔ́ pa tisaa tɔ, pa nɩɩ leleŋ kɛ́. 30 Yesu lapa ɩ ɩfalaa ɩsɛntaa kɛ́ piti təma paɣalɛ tɔtɔ, nna pa ta ŋmaa takəlaɣa kanɛ ka taa tɔ. 31 Ama pa ŋmaa tənɛ təlɛɣɛ sɩ, pə la na ɩ́ tisi sɩ Yesu kɛlɛ Ɩsɔ Pəyaɣa Mesii. Na ɩ́ tisa mpʋ ɩ́ hiki weesuɣu kɛ ɩ tɔɔ.

21

1 Pəlɛ pə waalɩ Yesu tasa lɩɩʋ kɛ ɩ ɩfalaa tɔɔ kɛ́ Tipeliyatɩ teŋku nɔɣɔ. Ɩsəna ɩ lɩɩ pa tɔɔ tɔɣɔlɔ. 2 Kʋyakʋ nakʋlɩ Simɔŋ Piyɛɛ, na (tompu) Tomaa, na (Kalilee Kana tʋ) Natanayɛɛ, na Sepetee pəyalaa, na Yesu ɩfalaa taa napələɣɩ naalɛ pa kotaa na pá caɣaa. 3 Ḿpʋ́ɣʋ́ Simɔŋ Piyɛɛ tɔma-wɛ sɩ: Maa polo tiina kpaʋ. Tənaɣa ɩ ɩfalaa pɛlɛ sɩ: Tɩɩ təŋɩ-ŋ. Ɩlɛna pá kʋlɩ na pá polo pá kpa kpiiliya taa, na ahoo anɩ pa ta hiki paa pʋlʋ cəcəka. 4 Pə kɔma sɩ pə nyaaləɣɩ, ɩlɛna Yesu kɔɔ na ɩ́ səŋ kʋteŋ tɔɔ. Ama ɩ ɩfalaa ta nyɩ sɩ ɩnɩ. 5 Tənaɣa Yesu kpɛɛsa-wɛ sɩ: Ma pəyalaa mɛ, ɩ́ ta hiki pʋlʋ taa? Ɩlɛna pɛlɛ pa cɔ-ɩ sɩ: Aaɩ yoo. 6 Ɩlɛna Yesu tɔ ɩ ɩfalaa sɩ: Ɩ́ pɛtɩ puluɣu na kpiiliya ntɔɣɔŋ tɔɔ, ɩ́ ká hiki tiina. Ḿpʋ́ɣʋ́ pa pɛta-kʋ na pá kpisi kʋ ləsʋɣʋ kɛ lʋm taa. Tiina su katatəlaɣa tɔ pə tɔɔ. 7 Tənaɣa ɩfalʋ wei Yesu sɔɔlaa tɔ ɩ tɔma Piyɛɛ sɩ: Tacaa kɛ́. Tuu ɩsɩɩ Simɔŋ Piyɛɛ nɩɩʋ mpʋ sɩ Tacaa tɔ, tənaɣa ɩ copa ɩ wontu na ɩ́ tɔɣɔlɩ na ɩ́ ŋmaa lʋm taa. (Mpi tɔ, pɩɩ pamna ɩ ka caɣa kpɛtɛ kɛ́.) 8 Yesu ɩfalaa lɛlaa kɔmna kpiiliya na pá hɔŋ puluɣu na kʋ suna tiina. Pa taa hatələna kʋteŋ, pɩɩ wɛ ɩsɩɩ mɛɛtələnaa nɩɩnʋwa (100). 9 Pa tala kʋteŋ tɔɔ, ɩlɛna pá maɣana mamala na a tɔɔ kɛ́ tiina na potopotonaa sɩ pə haŋ. 10 Tənaɣa Yesu tɔma-wɛ sɩ: Tiina nna ɩ́ kpawa nɔɔnɔɔ tɔ, ɩ́ ləsɩ a taa naalɩ na ɩ́ kɔna. 11 Ḿpʋ́ɣʋ́ Simɔŋ Piyɛɛ kpa kpiiliya taa na ɩ́ tuu puluɣu na ɩ́ ləsɩ tɛtʋ tɔɔ, na kʋ suna tiina kʋyasəlɛɛ, na a nyʋɣʋ wɛ nɩɩnʋwa na nɩɩlɛ na naanʋwa na tooso (153). Paa na a tɔɔʋ kɛ mpʋ tɔ, puluɣu ta cəlɩ. 12 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tɔma-wɛ sɩ: Ɩ́ kɔɔ na ɩ́ ləsɩ sɔntɔ. Ama Yesu ɩfalaa taa nɔɣɔlʋ ta nɔkɩ-ɩ pɔɔsʋɣʋ sɩ: Aweɣe-ɩ? Pa nyəma-ɩ sɩ Tacaa tɔ pə tɔɔ. 13 Tənaɣa Yesu tuusaa na ɩ́ kpaɣa potopotonaa na ɩ́ cɛlɛ-wɛ, na ɩ lapa tiina kɛ mpʋ tɔtɔ. 14 Ɩ fem waalɩ, tɔm tooso nyəm ntɔ ɩ lɩɩkʋɣʋ ɩ ɩfalaa tɔɔ tɔ. 15 Yesu ɩfalaa tɛma tɔɣɔʋ, ɩlɛna Yesu pɔɔsɩ Simɔŋ Piyɛɛ sɩ: Yohaanɩ pəyalʋ Simɔŋ, n sɔɔla-m na pə́ kəlɩ panɛ? Ḿpʋ́ɣʋ́ ɩ cɔ-ɩ sɩ: Nn Tacaa, nyá maɣamaɣa n nyəmá sɩ ma luɣu wɛ-ŋ. Tənaɣa Yesu tɔma Piyɛɛ sɩ: Paasəna ma ɩwɛɛsɩ. 16 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tasa Piyɛɛ kɛ pɔɔsʋɣʋ sɩ: Yohaanɩ pəyalʋ Simɔŋ, n sɔɔla-m? Ɩlɛna Piyɛɛ cɔ-ɩ sɩ: Nn Tacaa, nyá maɣamaɣa n nyəmá sɩ ma luɣu wɛ-ŋ. Ɩlɛna Yesu tɔ Piyɛɛ sɩ: Paasəna ma heeŋ. 17 Ḿpʋ́ɣʋ́ Yesu tasa-ɩ pɔɔsʋɣʋ kɛ tɔm tooso nyəm sɩ: Yohaanɩ pəyalʋ Simɔŋ, nyá luɣu wɛ-m? Tənaɣa Piyɛɛ laŋlɛ wakəlaa, ɩsɩɩ Yesu tasʋɣʋ-ɩ pɔɔsʋɣʋ kɛ tɔm tooso nyəm sɩ: Nyá luɣu wɛ-m tɔ. Ɩlɛna ɩ́ cɔ-ɩ sɩ: Tacaa, n nyəmá pə təna. N nyəmá sɩ ma luɣu wɛ-ŋ. Ɩlɛna Yesu cɔ Piyɛɛ sɩ: Tɔʋ, paasəna ma heeŋ ɩlɛ. 18 Tampana kɛ ma heeliɣi-ŋ yoo, maa cɛsəɣɩ. Waatʋ wei n ka kɛ́ ɩfepu tɔ, n ləlaɣa nyá təɣɩ nyá tampala na ń tɛɛkɩ timpi n sɔɔlaa tɔ. Ama ń kɔma ń kpatəlɩ, n ká kpaasɩ nyá niŋ na lɛlʋ ká ləlɩ-ŋ nyá tampala na ɩ́ pona-ŋ timpi n ta sɔɔlɩ tɔ. 19 (Yesu yɔɣɔta mpʋ sɩ ɩ hʋ́lə́ɣɩ́ səm mpi Piyɛɛ ká sɩ na pə kʋsɩ Ɩsɔ nyʋɣʋ tɔ.) Yesu tɛma ḿpʋ́ɣʋ́ yɔɣɔtaɣa, ɩlɛna ɩ́ heeli Piyɛɛ sɩ: Təŋɩ-m. 20 Piyɛɛ pəsaa, ɩlɛna ɩ́ ná ɩfalʋ wei Yesu sɔɔlaa tɔ na ɩ́ təŋəɣɩ pa waalɩ. (Ɩfalʋ ɩnɩ ɩ ka wɛɛləna Yesu laŋlɛ tɔɔ kɛ́ tətɔɣɔlɛ taa na ɩ́ pɔɔsɩ-ɩ sɩ: Tacaa awe ká lana-ŋ kɔlɔmɔtɔ?) 21 Piyɛɛ nawa Yesu ɩfalʋ ɩnɩ, ɩlɛna ɩ́ pɔɔsɩ Yesu sɩ: Tacaa, na ɩnɛ se, ɩ́lɛ́ ɩ ká tɛna we? 22 Tənaɣa Yesu cɔ Piyɛɛ sɩ: Ye ma nɔkaa sɩ ɩ́ caɣa mpʋ haləna ma kɔntɛ, nyá nyəntʋ suweɣe pə taa? Nyaa təŋɩ-m te. 23 Tənaɣa ta taapalaa tɛɛna-tɩ sɩ Yesu ɩfalʋ ɩnɩ ɩ kaa sɩ. Pəyele Yesu ná tá heeli Piyɛɛ sɩ ɩ kaa sɩ. Ama ɩ tɔmaɣa sɩ: Ye ma nɔkaa sɩ ɩ́ caɣa mpʋ haləna ma kɔntɛ, nyá nyəntʋ suweɣe pə taa? 24 Yesu ɩfalʋ ɩnɩ ɩ maɣamaɣa ɩ kɛɛsəna tɔm tənɛ na ɩ́ tʋ-təɣɩ takəlaɣa taa. Na tə nyəmá sɩ pə təna mpi ɩ tɔma sɩ pə lapa tɔ, tampana ḿpʋ́ɣʋ́ pə lapa. 25 Yesu lapa təma paɣalɛ paɣalɛ lɛnna, na ye paa tɔma sɩ pá ŋmaa a təna təcɛɩcɛɩ kɛ takəlasɩ taa, ma ta hʋʋ sɩ sɩɩ maɣa antulinya ɩnɛ ɩ təna ɩ taa.