1

Uŵilizyi wa Yohane Mbatizi

1 Kutatika kwa Uthenga Uweme wa Yesu Kristu, Mwana wa Mulungu. 2 Ngani Malembo a Mneneli Yesaya onena kuti, “Mulungu olaŵila kuti, ‘Nikatume mtumiki wangu pa nthangu panu kuti akawamye mseu wakuti mukapitemo.’ 3 Lizu ya oŵilikizya mu malambo, kuti, ‘Wamyani mseu wakuti akapitemo Leza Lungamikani mseu wakuti azepitemo.’” 4 Zamene izi zechitika chendi pechifwika Yohane Mbatizi mu malambo, notatika kuŵilizya. Enzouzya ŵanthu kuti, “Lekani viipa vanu, mubatiziwe, na kuti Mulungu akulekeleleni ku machimo ŵanu.” 5 Ŵanthu ofumila mu chalo cha Yudeya na a ku Yelusalemu enzokuya kwake. Wove enze kuti akaulula machimo ŵawo, yove enzowabatiza mu mumana wa Yolodani. 6 Yohane enzovwala vovwala va usako wa ngamila, nomangila muluunda bande wa chikumba. Chakulya chake chenze zombe na uchi wamsanga. 7 Mukuŵilizya kwake enze kuti, “Pa vuli pangu pakuza munthu muyakine wamphamvu wopula newo, mwakuti newo nine wosawamila kuŵelama no masula myando za nkhwaŵilo zake. 8 Newo nukubatizani na manzi, koma yove azekubatizeni na Mzimu Utuŵa.”

Kubatiziwa na kuyezyewa kwa Yesu

9 Paliyopite nsita ikulu Yesu ewela kufumila ku Nazaleti, ku munzi wa ku Galileya, nipo Yohane embatiza mu mumana wa Yolodani. 10 Penzofuma mu manzi Yesu ewona Kululu kwekezuka, na Mzimu Utuŵa eseluka pa yove ngani nkhunda. 11 Tetyo kwimvwika malizu kufumila Kululu kuti, “Wewo niwe Mwana wangu wotemweka. Nusangalala nawe ngako.” 12 Nsita yamene iyo Mzimu Utuŵa etwala Yesu ku malambo. 13 Kwechinkhala masiku makumi anai, penzoyezyewa na Satana. Kwenze nyama za msanga, koma angelo enzomuyavya.

Yesu otatika nchito yake ku Galileya

14 Yohane pechipozewa mu ndende, Yesu eluta ku Galileya kuyoŵilizya Uthenga Uweme wa Mulungu. 15 Enze kuti, “Nsita yakwana; Ufumu wa Mulungu uli pafupi. Lekani viipa vanu nochetekela Uthenga Uweme uyu.”

Yesu oita okata masaŵi anai

16 Yesu penzoyenda mu mbali mwa Chimumana cha Galileya, ewona ŵanthu aŵili, Simoni na mkwawo Andeleya, enzopoza makombe pa manzi, pakuti enze okata masaŵi. 17 Yesu eŵauzya kuti, “Mwewo munikonkhe, nikakusambizyeni kunkhala okata ŵanthu noŵaleta ku Ufumu wa Mulungu.” 18 Pameneapo esiya makombe ŵawo nomukonkha. 19 Pechiyenda patontho Yesu ewona Yakobe na Yohane ŵana ŵa Zebediyo, aŵa enze mu ngalawa, enzowamya makombe ŵawo. 20 Nsita yamene iyo yove eŵaita. Pameneapo eŵasiya mu ngalawa ausu wawo a Zebediyo pamo na ŵanthu aganyu, nokonkha Yesu.

Yesu ochizya munthu wokatiwa na chiŵanda

21 Wonse aŵa eluta ku Kapilinamu. Peifwika nsiku ya Sabata, Yesu eloŵa mu kachisi wa Ayuda notatika kusambizya. 22 Vosambizya vake venzoŵakata mitima ngako ŵanthu, chikomo chakuti enzosambizya mowonesha ulamulilo, kusiyana na mwenzochitila Asambizyi a Malamulo. 23 Mu kachisi wa Ayuda mwala mwiloŵa munthu wokatiwa na chiŵanda. Elaŵila moŵilikizya kuti, 24 “Kansi takuifyilani chinji Yesu wa ku Nazaleti? Kansi mwewela kuzoticheneka? Nakuziŵani, nimwe Mtuŵa Mwana wa Mulungu.” 25 Koma Yesu elamulila chiŵanda kuti, “Nkhala chelele, fuma mwa uyu munthu.” 26 Apo chiŵanda chala chemusungʼuzya ngako wala munthu, nipo cheŵilikizya koyofya, nofuma. 27 Ŵanthu wonse ŵala etatika kulaŵila, nokonshana kuti, “Kansi ichi ni chinji? Kansi ni ma sambizyi alomba! Uyu munthu ali na ulamulilo pa viŵanda nipo vumumvwa chendi.” 28 Mumangu mbili yake yewanda paliponse ku mbali yonse ya ku Galileya.

Yesu ochizya ŵanthu anyinji

29 Pa vuli pake Yesu, pamo na Yakobe na Yohane, efuma mu kachisi wa Ayuda na kuyoloŵa mu ngʼanda ya Simoni na Andeleya. 30 Anyavyala wa Simoni enze lele, enzolwala malungo. Yesu pechifwika ŵanthu emuuzya za ulwele wawo. 31 Yesu eluta noŵakata pa kwanja nowausha, nipo malungo ŵala esila. Pameneapo wove etatika kuŵawamyila chakulya. 32 Mchingulo mwamene umo, zuŵa peiloŵa ŵanthu wonse na ayawo otamana, na okatiwa na viŵanda ewela kwa Yesu. 33 Ŵanthu a mu munzi wonse eunjikana panja pa ngʼanda. 34 Yesu echizya anyinji enzotamana na malwele wosiyana–siyana, nipo efumya viŵanda vinyinji. Koma viŵanda vala evilesha kuulula, chikomo chakuti venzomuziŵa.

Yesu akuyoŵilizya ku Galileya

35 Mu mamawa, kukaliye kucha, Yesu euka noluta kwayeka kusapita–pita ŵanthu, kwamene uko elomba. 36 Simoni na ayakine echiyomusakila. 37 Pechimufwana emuuzya kuti, “Ŵanthu wonse okusakilani.” 38 Koma yove eŵauzya kuti, “Tiyeni tilute ku minzi iyakine kufupi nakuno, nikaŵilizye malizu nako, pakuti niye chenizila.” 39 Tetyo eluta noŵilizya mu makachisi ŵa Ayuda ku Galileya konse, nipo enzofumya viŵanda.

Yesu ochizya munthu wa mambombo

40 Munthu muyakine wa mambombo ewela kwa Yesu. Emufukamila nomusenga. Echiti, “Mukapangwa munganisuke.” 41 Yesu emchitila chitinthi. Eimya kwanja nomukumya nolaŵila kuti, “Nupangwa, sukiwa!” 42 Pameneapo mambombo ŵala esila, nipo esukiwa chendi. 43 Lomba Yesu emulamula kuti alute, emuuzya malizu amphamvu. 44 Echiti, “Chenjela, usauzye aliyense za ichi, ingoluta kwa wansembe akakuwone, nipo ukatwale nsembe yechilamula Mose. Yamene iyo inkhale mboni yosimikizya kuti wachila chendi.” 45 Koma wala munthu pechifuma pala eluta notatika kuŵilizya paliponse za nkhani yala, ni chikomo chake Yesu aliyewonekele soti ku ŵanthu a mu minzi iliyonse. Enzonkhala kuyakine, ku malo kosapita–pita ŵanthu, koma ŵanthu enzokuza mphela kwa yove kufumila ku mbali zinyinji.

2

Yesu ochizya munthu wavizo vakufwa

1 Pechipita masiku atontho, Yesu ewelela soti ku Kapilinamu, nipo mbili imvwika kuti wawela. 2 Ŵanthu anyinji eungana pamo, na kuti malo na pa mulyango kumo penzeve. Yesu enzoŵilizya malizu kwa wove. 3 Ŵanthu ayakine ewela kwa Yesu, anai awove alunyamule munthu wavizo vakufwa. 4 Chikomo cha ŵanthu enzepo anyinji ŵala ŵanthu aliyokwanishe kumutwala kwa Yesu munthu wavizo vakufwa. Tetyo ekwela pa mutenje nobowola chiboo nopitisha machila peenzelele wala munthu kutwala kwa Yesu. 5 Pechiwona chichetekelo cha ŵala ŵanthu, Yesu emuuzya wala munthu wavizo vakufwa kuti, “Mwana wangu, machimo ŵako alekelelewa.” 6 Asambizyi a Malamulo ayakine enzepo, etatika kuzikonsha mu mtima kuti, 7 “Chikomo ni chinji yove angalaŵile teti? Aŵa ni manyozo! Ni Mulungu yeka angalekelele machimo!” 8 Pameneapo Yesu eziŵa mu mtima mwake venzolingilila asambizyi, tetyo eŵakonsha kuti, “Chikomo ni chinji mulingilila ivo mu mtima mwanu? 9 Chapafupi ni chini: kumuuzya uyu munthu kuti, ‘Machimo ŵako alekelelewa,’ keno kunena kuti, ‘Uka, nyamula machila ŵako tatika kuyenda’? 10 Nikuonesheni nipo, kuti Mwana wa Munthu ali na ulamulilo pa chalo kulekelela machimo.” Tetyo emuuzya wala munthu wavizo vakufwa kuti, 11 “Nukuuzya, uka, nyamula machila ŵako nkhoya ku ngʼanda.” 12 Wala munthu euka, nonyamula machila ŵake na kuya ku ngʼanda. Ŵanthu wonse ololesha. Wonse ekanganishiwa notwala mchinzi kwa Mulungu, nonena kuti, “Tikaliyowonapo chinthu ngani ichi!”

Kuitiwa kwa Levi

13 Yesu ewelela soti ku mbali kwa Chimumana cha Galileya. Ŵanthu anyinji ewela kwa yove, na kuti etatika kuŵasambizya. 14 Penzoyenda ewona Levi mwana wa Alifeyo ali mu ngʼanda ya msonkho kusonkhesha msonkho. Yesu emuuzya kuti, “Nikonkhe.” Levi eima nomukonkha. 15 Yesu penzokulya mu ngʼanda mwa Levi, ŵanthu anyinji osonkhesha misonkho na ŵanthu wochimwa emukonkha nakulya naye pamo na asambili ŵake. 16 Asambizyi a Malamulo amene enze Afalisi pechiwona kuti Yesu akulya pamo na ŵanthu wochimwa na osonkhesha msonkho, ekonsha asambili ŵake kuti, “Chikomo ni chinji Yesu akulya na ŵanthu wochimwa na osonkhesha msonkho?” 17 Yesu pechimvwa eŵayasuka kuti, “Munthu wosalwala angapangwelini singʼanga koma wolwala. Newo niliyozile ŵanthu olungama koma wochimwa.”

Yesu okonshewa za kupunguza

18 Nsita iyakine asambili a Yohane Mbatizi na Afalisi enzopunguza. Ŵanthu ayakine ewela kwa Yesu nomukonsha kuti, “Chikomo ni chinji asambili a Yohane Mbatizi na asambili ŵa Afalisi opunguza, koma ŵanu opunguzalini?” 19 Yesu eŵayasuka kuti, “Kansi oitiwa ku ukwati angafumeko na njala pamene mukwati alipo?” Yai! Malinga ali na mukwati angachitelini kupunguza. 20 Koma ikafwike nsita yati mukwati akatolewe kufuma kwa wove, niye patiakapunguze. 21 “Paliye angaŵile chigamba cha nyula yalomba pa chovwala chakale. Chikomo chakuti chigamba chalomba chufuma nopangilako chinthuli kuŵa chikulu kupula kale. 22 Nipo paliye munthu othila vinyu walomba mu nkhomwa ya kale. Chikomo chakuti akatetyo, vinyu ungʼamba nkhomwa na kuti vonse vinyu na nkhomwa vunkhala viliye nchito. Tetyo vinyu walomba outila mu nkhomwa yalomba.”

Konsho pa za nsiku ya Sabata

23 Nsiku iyakine pa Sabata ya Ayuda Yesu na asambili enzopita mu munda wa tiligu. Penzopita tetyo, asambili ŵake etatika kutyola nsonga za tiligu. 24 Afalisi emuuzya Yesu kuti, “Onani, chikomo ni chinji asambili ŵanu ochita chosalolewa pa Sabata?” 25 Yesu eŵayasuka kuti, “Kansi muliyoŵelenge chechichita Davide pechimvwa njala yove na ayakine? 26 Mu masiku a Abiyatala wansembe mkulu, siwala eloŵa mu Ngʼanda ya Mulungu nakulya mkate wotwaliwa kwa Mulungu. Kulingana na Malamulo, ni ansembe ŵeka ololewa kulya mkate, koma Davide echilya nopako ayakine.” 27 Tetyo eŵauzya wove kuti, “Sabata ipangiwa kuŵa ya ŵanthu, osati ŵanthu kunkhala ŵazya ŵa Sabata. 28 Tetyo Mwana wa Munthu na Asikulu ali na ulamulilo na za pa nsiku ya Sabata.”

3

Yesu ochizya munthu wolemala kwanja

1 Yesu eluta soti kuyoloŵa mu kachisi wa Ayuda, mwechifwana munthu wolemala kwanja. 2 Ŵanthu ayakine enzemo enzopangwa kuyopezyela Yesu kuchita viipa; tetyo enzomulolesha kuti awone keno achizye wala munthu pa nsiku ya Sabata. 3 Yesu euzya wala munthu wolemala kwanja kuti, “Wela kuno ku nthangu.” 4 Lomba Yesu ekonsha ŵanthu kuti, “Kansi chiweme ni chotyani pa Sabata? Kuchita chiweme keno kuchita chiipa? Kupulumusha moyo wake keno kuucheneka?” Koma ŵanthu ŵala enkhala chelele. 5 Yesu eŵalolesha na ukali ŵala ŵanthu, noŵachitila chitinthi, chikomo enze ayumu mitima. Na kuti emuuzya wala munthu kuti, “Tambulula kwanja yako.” Eitambulula kwanja yake nipo yenkhala soti luweme. 6 Tetyo Afalisi efuma mu kachisi nokuyopanga kaupo na a mu chipani cha Helode, kuti amvwane njila yopailamo Yesu. Winji wa ŵanthu ukonkha Yesu 7 Yesu na asambili ŵake eluta ku Chimumana cha Galileya, na winji wa ŵanthu a ku Galileya enzoŵakonkha. 8 Ewela chikomo chakuti enzokumvwa venzochita, anyinji ewela kufumila ku Yudeya, ku Yelusalemu, ku Idumeya na ku minzi ya ku mbali ya ku Yolodani na kuzunguluka ku Tilo na Sidoni. 9 Chikomo cha winji wa ŵanthu, Yesu euzya asambili ŵake kuti amuwamyile ngalawa kuti ankhalemo, kuyopa ŵanthu kuti angamufyanthe. 10 Chikomo chochizya ŵanthu anyinji, wonse enze olwala enzokankhana kuti afwane njila yakuti amukateko. 11 Viŵanda venze kuti vikamuona, venze kuŵa pansi pafupi na yove noŵilikizya kuti, “Mwewo nimwe Mwana wa Mulungu.” 12 Koma yove evichenjezya kuti visamuulule.

Yesu osalula wotumiwa kumi na aŵili

13 Yesu ekwela ku mbali ya lupili noita ŵanthu ŵenzopangwa pa winji wa ŵanthu ŵeenze nawo. Wove enzokuya kuli yove. 14 Esalula ŵanthu kumi na aŵilli noŵaika kuŵa wotumiwa kuti aonkhala naye na kuti aoŵatuma kuyoŵilizya 15 noŵapasa ulamulilo wofumya viŵanda. 16 Aŵa niye ŵanthu kumi na aŵili ŵechisalula: Simoni (wechipasa zina yakuti Petulo); 17 Yakobe mwana wa Zebediyo na mkwawo Yohane (aŵa eŵapasa zina yakuti a Boanege, kunena kuti “oyofya ngani nikaleza”); 18 Andeleya, Filipo, Batulumeyo, Mateyo, Thomase, Yakobe mwana wa Alifeyo, Thadeyo, Simoni wa mu chipani cha Zelote 19 na Yudasi Iskalioti wamene emutwala kwa alwani.

Yesu na Belezebule

20 Yesu ewelela ku ngʼanda. Winji wa ŵanthu weungana soti pa ngʼanda, chakuti Yesu na asambili ŵake enzeve nsita ya kulya. 21 Enekwawo pechimvwa ichi, ewela kuti amutole, pakuti ŵanthu ayakine enzolaŵila kuti, “Wasiluka.” 22 Asambizyi ayakine a Malamulo efuma ku Yelusalemu enzolaŵila kuti, “Wakatiwa na Belezebule! Ni mkulu wa viŵanda enzomupa ulamulilo wovifumya.” 23 Tetyo Yesu eŵaita nolaŵila nawo mu myambi, enze kuti, “Kansi Asatana angafumyane ŵeka–ŵeka? 24 Keno ufumu watatika kutatikana weka–weka, ungakoselini, 25 nipo keno ŵanthu a mu banja imo atatika kuukilana, banja yala ingakoselini. 26 Na kuti keno Asatana aukilana nosushana ŵeka– ŵeka, angapanamelini; niye kuti asila. 27 Paliye angaloŵe mu ngʼanda mwa munthu wokosa noiŵa vinthu vake, koma keno amumangilila wala munthu. Niye pangamuiŵile mu ngʼanda mwake. 28 Nukuuzyani vyendi kuti munthu angalekelelewe machimo ŵake wonse na viipa vonse vangalaŵile, 29 koma aliyense wolaŵila viipa pa Mzimu Utuŵa akalekelelewelini, chikomo chakuti wachita chimo chosasila.” 30 Yesu enena ivi chikomo chakuti ŵanthu enze kuti, “Wakatiwa na viŵanda.”

Anyina na enekwawo a Yesu

31 Nipo anyina na enekwawo a Yesu ewela, nopanama panja, notuma munthu kuti akamuite. 32 Ŵanthu anyinji enkhala pansi nomuzunguluka nomuuzya kuti, “Lola, anyoko na enekwanu ali panja, okupangwa.” 33 Yesu aŵayasuka kuti, “Amama ni ŵani? Akwasu ni ŵani?” 34 Elolesha ŵanthu enzomuzunguluke nonena kuti, “Lolani! Aŵa niye amama na enekwasu! 35 Aliyense ochita vakupangwa Mulungu niye mkwasu, mlongosi, na amama.”

4

Mwambi wa womwazya mbuto

1 Yesu etatika soti kusambizya ku mbali kwa Chimumana cha Galileya. Umba ya ŵanthu iungana kwa yove, tetyo yove eloŵa mu ngalawa, nonkhala pansi. Umba yonse ipanama pa silya mu mbali mwa chimumana. 2 Eŵasambizya vinyinji kupitila mu myambi, enzoŵauzya kuti, 3 “Mvwani! Munthu muyakine eluta kuyomwazya mbuto. 4 Pechimwazya mbuto mu munda mwake, ziyakine ziponela mu mseu, nipo tunyoni twiwela nakulya zonse. 5 Ziyakine ziponela pa myala penzeve lito inyinji. Tetyo mbuto zala zimela mangu chikomo cha lito itontho 6 koma peiwela zuŵa tumumela twala twichipya chikomo chakuti mizyu iliyoloŵe pansi ngako nipo twiyuma. 7 Ziyakine ziponela pa minga, yamene ikula nocheneka tumbuto twala, na kuti tuliyotwale vitwalo. 8 Koma ziyakine ziponela pa chonde chiweme, nomela, nokula, notwala vitwalo: ziyakine zenze na vitwalo makumi atatu, ziyakine makumi asano na imo, na ziyakine zenze na makumi kumi.” 9 Yesu enena soti kuti, “Ali na matu akumvwa, amvwishishe!”

Chilingo cha myambi

10 Yesu penze pa yeka, asambili ŵala kumi na aŵili pamo na ŵanthu ayakine ŵenzonkhala nawo emukonsha za myambi yala. 11 Yesu eŵayasuka kuti, “Mwewo mwepasiwa chisinsi cha Ufumu wa Mulungu, koma ayakine ali kunja akumvwa zonse mu myambi tyala, 12 kuti tetyo, ‘Kulolesha angaloleshe chendi, koma osaona kanthu; na kuti kumvwa angamvwe, koma osamvwisha kanthu. Kuti akatetyo, angatembenuke mitima, nipo Mulungu angaŵalekelele.’”

Yesu olaŵila tanthauzo ya mwambi wa womwazya mbuto

13 Pa vuli pake Yesu eŵakonsha kuti, “Kansi mukumvwalini tanthauzo ya uyu mwambi? Niye kuti mungamvwe tyani tanthauzo ya mwambi uliwonse? 14 Womwazya mbuto wala ni womwazya Malizu a Mulungu. 15 Ŵanthu ayakine ali ngani mbuto zoponela mu mseu; mwangamvwile Malizu a Mulungu, Satana akuza na kuzoŵafumya. 16 Ayakine ali ngani mbuto zoponela pa myala penzeve lito, mwangamvwile Malizu, oŵapokelela na chimwemwe. 17 Koma ozyikalini mizyu soti onkhalishalini mu mitima yawo. Tetyo mavuto na manzunzo akaza chikomo cha Malizu, ŵanthu ŵala otaya chichetekelo. 18 Ŵanthu ayakine ali ngani mbuto zoponela pa minga. Aŵa ni ŵala akumvwa Malizu, 19 koma otangwanishiwa na za pa chalo, kutemwa chuma na viyakine vukumbwilika noluŵisha Malizu ŵala, tetyo osatwala vitwalo. 20 Koma ŵanthu ayakine ali ngani mbuto zoponela pa chonde chiweme. Akumvwa Malizu, noŵapokelela, notwala vitwalo: ayakine makumi atatu, ayakine makumi asano na imo, na ayakine makumi kumi.”

Za nyale yovwinikila na nongo

21 Lomba Yesu eŵakonsha kuti, “Kansi munthu angatole nyale noivwinikila na nongo keno kuiika ku nyansi kwa kama? Kansi oiikalini poika nyale? 22 Chilichonse chofisika chikaonekele patuŵa, chilichonse chovwinikilika chikavunukuliwe. 23 Ali na matu akumvwa, amvwishishe!” 24 Eŵauzya soti kuti, “Ikani nzelu ku vamukumvwa! Malamulo ŵamuseŵenzesha kupingula ayanu Mulungu akaŵaseŵenzeshe kupingula mwewo, koma mwewo chikaŵe nyanye. 25 Wala ali na vinthu kale akamupasilepo viyakine, koma aliye kalikonse akamupoke na katontho kalinako.”

Mwambi wa mbuto zumela nokula

26 Yesu epitilizya kuti, “Ufumu wa Mulungu uli teti. Munthu emwazya mbuto mu munda mwake. 27 Enzolala usiku, kuuka mu zuŵa, na kuti nsita yonse iyo mbuto zala zenzomela nokula, koma yove enzoziŵalini mwavenzochitikila. 28 Lito yumelesha nokulisha mbuto mpaka kutwala. Yutatika kumela, nofumya ngalangala na kuzotwala vitwalo. 29 Pameneapo vitwalo vikapya, wala munthu otola jeko yoseŵela, pakuti nsita yowezya yafwika.”

Mwambi wa mbuto ya mpilu

30 Yesu ekonsha kuti, “Kansi Ufumu wa Mulungu tingaulinganizye na chinji? Ngani mwambi wotyani watingaseŵenzeshe kuti tiutanthauzile? 31 Uli ngani mbuto ya mpilu. Munthu otola mbuto itontho ngako mu chalo, noikomola pa lito. 32 Pakapita nsita, yukula nonkhala mumela ukulu ngako pa vumela vonse. Yukuŵa na misambo ikulu chakuti tunyoni tuwela nopangamo tuvumbo mu chimfule chake.” 33 Yesu enzolaŵila na ŵanthu Malizu a Mulungu poseŵenzesha myambi inyinji ngani iyi; enzoŵauzya vinyinji vakuti amvwishishe. 34 Enzolaŵilalini nawo kosaseŵenzesha myambi, koma akaŵa yeka na asambili ŵake, enzowatanthauzila vonse.

Yesu olesha chinkhuka

35 Mu chingulo mwa nsiku yamene yala Yesu euzya asambili ŵake kuti, “Tiyeni titaukile kusilya iyakine ya chimumana.” 36 Tetyo eisiya umba yala; asambili eloŵa mu ngalawa mwenze nkhezi Yesu noluta naye. Penze mangalawa ayakine enzoŵakonkha. 37 Movundumukizya chinkhuka choyofya chewela, na kuti matambazi etatika kuloŵa mu ngalawa, nipo mwetatika kuzula manzi. 38 Yesu enze ku vuli kwa ngalawa, enze lele na mutu wake wenze pa chosamilapo. Asambili ŵake emuusha, echiti, “Asambizyi, kansi musamalalini kuti tikufwa?” 39 Yesu euka nolamulila chinkhuka nouzya matambazi kuti, “Leka! Nkhala chelele!” Chinkhuka chala chileka, nipo matambazi enkhala chelele. 40 Lomba Yesu euzya asambili ŵake kuti, “Ni chinji muchita mwezo? Kansi nalomba muliye chichetekelo?” 41 Koma enze echita mwezo nokanganishiwa tetyo ekonshana kuti, “Kansi uyu munthu ni ŵani? Wakuti ngankhale chinkhuka na matambazi vumumvwila!”

5

Yesu ochizya munthu okatiwa na viŵanda

1 Yesu na asambili ŵake efwika ku mbali iyakine ya Chimumana cha Galileya, ku mbali ya ku Geleseni. 2 Yesu pechingofuma mu ngalawa ekumana na munthu efumila ku manda. Munthu uyu enzokatiwe na viŵanda 3 na kuti enzonkhala ku manda pa ndili. Paliye munthu soti enzokwanisha kumumanga unyolo. 4 Nsita zinyinji mendo ŵake na manja enzokuŵa omanga, koma nsita zonse enzotenda nofwaya unyolo wakumendo kwake. Enze na mphamvu ngako chakuti kwenzeve munthu enzomukwanisha. 5 Enzoyenda pa ndili na mu malupili usiku na mzuŵa, kuŵilikizya nolicheka na myala. 6 Pechiwona Yesu patali chiŵanda chala, chemuutukila, nofukama pafupi na yove, 7 noŵilikizya kuti, “Yesu Mwana wa Mulungu wa Kululu! Mupangwanji kuli newo? Mzina ya Mulungu, nukusengani osanitamanisha!” 8 Chenena teti chikomo chakuti Yesu enzolaŵila kuti, “Chiŵandawe fuma mwa munthu uyu!” 9 Tetyo Yesu echikonsha kuti, “Zina yako niwe ŵani?” Chove cheyasuka kuti, “Nine ‘Chiumba’ chikomo chakuti tilimo anyinji.” 10 Na kuti chepapatila Yesu kuti, asachifumye ku malo ŵala. 11 Pafupi na wove penze nkhumba zinyinji, zenzokulya ku mbali kwa lupili. 12 Tetyo viŵanda vala vipapatila soti Yesu kuti, “Titumeni mu nkhumba, kuti tiloŵemo.” 13 Yesu echilola, kuti viŵanda vala vifume mwa munthu na kuyoloŵa mu nkhumba. Nkhumba zonse zenzepo pafupi–fupi zikwi ziŵili zeutuka kuseluka lupili na kuyoloŵa mu chimumana nakufwa. 14 Ŵanthu enzoŵetela nkhumba zala eutuka noŵilizya mbili yala mu minzi na mu minda monse. Ŵanthu eluta kuyowona chechitika. 15 Na kuti pechifwika kwa Yesu, ewona munthu enzonkhala na chigulu cha viŵanda, enze nkhezi pameneapo, wovwalikiwa na kuti enze luweme; nipo wonse echita mwezo. 16 Ŵala ŵanthu ewona euzyako ayawo vechitika ku munthu wa viŵanda na ku nkhumba. 17 Tetyo euzya Yesu kuti afumeko ku mbali ya kwawo. 18 Penzoloŵa mu ngalawa Yesu, munthu enze na viŵanda wala emusenga kuti, “Lekani nilute namwe!” 19 Koma Yesu aliyomuvomelezye. Emuuzya kuti, “Nkhoya ku ngʼanda ku banja yako ukaŵauzye vinyinji vakuchitila Asikulu na lusungu yakuchitila.” 20 Wala munthu eluta chendi ku Minzi Kumi, kulaŵila chechimuchitila Yesu. Na kuti wonse emvwako ekanganishiwa.

Yesu ochizya mwanakazi muyakine na mwana wa Yailo

21 Yesu ewelela soti ku mbali iyakine ya chimumana. Kwala umba ya ŵanthu eungana soti kwa yove. 22 Yailo, yumo wa akulu ampingo akwamene kwala, ewela, nipo pechiwona Yesu, elipoza pafupi na mendo ŵake 23 nompapatila kuti, “Mwana wangu mwanakazi mtontho ni wolwala ngako. Tiyeni mukaike manja ŵanu pa yove kuti ankhale luweme na kuti ankhale na moyo!” 24 Yesu etatika kuya naye wala munthu. Ŵanthu anyinji enzokuya naye na kuti enze omuzunguluka ku mbali zonse. 25 Penze mwanakazi enzovutika na ulwele wa mlopa kwa vyaka kumi na viŵili, 26 ngankhale kuti enzoyavyiwa na singʼanga zinyinji. Eseŵenzesha ndalama zake zonse, koma mu malo mochila enzolwalilako nsita zonse. 27 Enze echimvwa za Yesu, tetyo echizoloŵa pa winji wala ku vuli kwake, 28 mu mtima mwake enzolaŵila kuti, “Nikakata tyala chovwala chake ninkhale luweme.” 29 Ekata chovwala chake, nipo ulwele wala wileka pameneapo; enzokumvwa mu mtima mwake kuti wapulumushiwa ku matamano ŵake. 30 Pameneapo Yesu eziŵa kuti mphamvu zafumamo mwayove, tetyo echeukila gulu yala nokonsha kuti, “Ni ŵani wakata chovwala changu?” 31 Asambili ŵake eyasuka kuti, “Muwonalini ŵanthu mwakuzungulukilani: mukonshelanji wakukatani?” 32 Koma Yesu epitilizya kulolesha–lolesha kuti awone echita vamene vala. 33 Mwanakazi wala azindikila vemuchitikila, tetyo ewela, wotutumila na mwezo nofukama pafupi na Yesu, nomuuzya vyendi. 34 Yesu emuuzya kuti, “Mwana wangu, chichetekelo chako chakupulumusha. Nkhoya mu mtendele. Ulwele wako wasililatu.” 35 Akalulaŵila tetyo Yesu, kwiwela ŵanthu ofumila ku ngʼanda kwa Yailo nomuuzya kuti, “Mwana wako wamwalila. Osapitilizya kuŵatamanisha Asambizyi.” 36 Yesu aliyoikeko nzelu ku venzolaŵila, emuuzya Yailo kuti, “Osachita mwezo, nkhala tyala na chichetekelo.” 37 Tetyo aliyozomezya aliyense kuya naye koma tyala Petulo, Yakobe na mkwawo Yohane. 38 Pechifwika ku ngʼanda ya Yailo, Yesu ewona mpilingu–pilingu nakulila koŵilikizya. 39 Eloŵa mu ngʼanda noŵakonsha kuti, “Ngani uyu mpilingu–pilingu ni chinji? Mulilanji? Uyu mwana aliyoufwe, waingoyona!” 40 Koma pameneapo ŵala ŵanthu etatika ku muchita msikila nomuseka, tetyo Yesu eŵafumya wonse notola awisi na anyina awala mwana pamo na asambili ŵake ŵala atatu na kuya nawo ku chipinda kweenzelele wala mwana. 41 Emukata kwanja wala mwana nomuuzya kuti, “Talita, koum,” kunena kuti, “Mwanawe, nukuuzya, uka!” 42 Euka pameneapo notatika kuyenda–yenda. Enze na vyaka kumi na viŵili. Pevichitika ivi, ŵanthu enkhala odabwishiwa ngako. 43 Koma Yesu elamula kuti asauzye aliyense, nipo enena kuti, “Mpeni vakulya alye.”

6

Yesu okaniwa ku Nazaleti

1 Yesu efumako kwala, nowelela ku Nazaleti ku munzi kwawo. Asambili ŵake emukonkha. 2 Peifwika nsiku ya Sabata etatika kusambizya mu kachisi wa Ayuda. Ŵanthu anyinji enzemo; nipo pechimumvwa ekanganishiwa. Enzokonshana kuti, “Kansi evitola kuni vonse ivi? Ni nzelu zotyani izi zechipasiwa? Ochita tyani vokanganisha? 3 Kansi uyu ni misililini, mwana wa Maliya, mkwawo wa Yakobe, Yosefe, Yudasi na Simoni? Kansi alongosi ŵake onkhalalini kuno?” Tetyo eipilwa naye nipo emukana. 4 Yesu eŵayasuka kuti, “Mneneli opasiwa mchinzi kulikonse kwangalute koma okaniwa na a ku munzi kwawo na enekwawo.” 5 Aliyochite vinthu vinyinji vodabwisha kwala, koma eika tyala manja ŵake pa ŵanthu atontho olwala nipo ewachizya. 6 Ekanganishiwa ngako powona kusoŵa chichetekelo kwa ŵala ŵanthu.

Yesu otuma asambili ŵake ŵala kumi na aŵili

Yesu eluta na kuyosambizya ŵanthu a ku minzi yozunguluka kwawo. 7 Eita asambili ŵake ŵala kumi na aŵili wonse pamo noŵatuma aŵili–aŵili. Eŵapasa ulamulilo pa viŵanda 8 nowalamulila kuti, “Osatola kalikonse pa ulwendo uyu koma tyala ndodo, osatola mkate keno chola chapaulwendo, keno ndalama mu matumba mwanu. 9 Vwalani nkhwaŵilo, koma osanyamula mkanjo uyakine.” 10 Eŵauzya soti kuti, “Kulikonse kwatiakakupokeleni luweme, mukankhale kwamene kwala mpaka mukaweleko. 11 Koma kulikonse kwati akakupokelenilini luweme keno kusakumvwilani, mukofumako nokunkhumula lukungu ya ku mendo kwanu. Iyo ikankhale chenjezyo kwa wove!” 12 Tetyo asambili eluta na kuyoŵilizya kuti ŵanthu aleke viipa vawo. 13 Efumya viŵanda vinyinji, notila mafuta ŵanthu anyinji olwala nipo enzochila.

Za imfwa ya Yohane Mbatizi

14 Mfumu Helode echimvwa za Yesu, chikomo chakuti mbili yake imvwika paliponse. Ŵanthu ayakine enzolaŵila kuti, “Yohane Mbatizi euka kwa akufwa, niye chikomo chake ali na mphamvu zochita zodabwisa.” 15 Ayakine soti enze kuti, “Ni Eliya,” na ayakine soti enzolaŵila kuti, “Ni mneneli, ngani ŵala aneneli a masiku akale.” 16 Helode pechimvwa kuti ni Yohane Mbatizi enena kuti, “Yohane Mbatizi, wenitenda mutu, wauka soti kwa akufwa!” 17 Yove Helode niye etuma asilikali ŵake kuti akakate Yohane, nomumangilila nomuika mu ndende. Helode echita teti chikomo cha Helodiya, wenzolungule, ngankhale kuti enze mwanakazi wa mkwawo Filipo. 18 Yohane Mbatizi enzomuuzya Helode kuti, “Ni chiwemelini kulungula mwanakazi wa mkwanu.” 19 Tetyo Helodiya eipilwa na Yohane nopangwa kumupaya, koma enzokwanishalini chikomo cha Helode. 20 Helode enzoyopa Yohane chikomo chakuti enzoziŵa kuti enze munthu muweme na kuti enze wolungama na mtuŵa, tetyo enzomusunga luweme. Enzotemwa kumumvwila ngankhale kuti enzokanganishiwa malingililo nsita zonse akamumvwa. 21 Lomba mpata weoneka kwa Helodiya wopailamo Yohane. Penze pa nsiku yokumbukila za nsiku yovyalika ya Helode, yove epanga malyelelo ku akulu a Boma, akulu ŵa asilikali na nzika zotangulila za ku Galileya. 22 Mwana mwanakazi wa Helodiya echizovina, nipo emumvwisha luweme Helode na oitiwa ku malyelelo ŵala. Tetyo amfumu emukonsha wala msimbi kuti, “Upangwa kuti nikupase chinji? Nikupase chilichonse cha utiusenge.” 23 Emuuzya tetyo wala msimbi na vilumbilo, “Nulumbila kuti nikupase chilichonse chauti usenge, ngankhale kuyaŵa chalo changu pakati.” 24 Tetyo wala msimbi echiyokonsha anyina kuti, “Nisenge chinji?” Anyina emuyasuka kuti, “Usenge mutu wa Yohane Mbatizi.” 25 Msimbi wala eutuka kuya soti kwa Helode nomuuzya kuti, “Nupangwa kuti munipase mutu wa Yohane Mbatizi pa mbale lomba teti.” 26 Ichi chipanga a Mfumu kuŵa osatemwa, koma chikomo cha vilumbilo vechipanga pa menso pa oitiwa aliyopangwe kumukanila. 27 Tetyo elamulila akaphaso ŵake kuti akatole mutu wa Yohane Mbatizi. Akaphaso eluta ku ndende, na kuyotenda mutu wa Yohane Mbatizi, 28 nouleta pa mbale nopasa wala msimbi, wala msimbi eutwala kwa anyina. 29 Asambili ŵa Yohane pechimvwa izi echizotola mtembo wake, na kuyouika ku manda.

Yesu olyesha ŵanthu opula zikwi zisano

30 Wotumiwa ŵala ewelela kwa Yesu nomuuzya vonse vechichita nosambizya. 31 Kwenze ŵanthu anyinji enzokuza noluta chakuti Yesu na asambili ŵake enzeve nsita yakulya. Tetyo Yesu eŵauzya asambili ŵake kuti, “Tiyeni ku malo kwaseka kusapitapita ŵanthu kuti mukapumuleko.” 32 Tetyo eloŵa mu ngalawa na kuya ku malo kwaŵeka kusapita–pita ŵanthu. 33 Ŵanthu anyinji eŵawona penzopita noŵaziŵa. Tetyo efuma mu minzi noutuka kupita mbali mwa chimumana noluta kweenzokuya Yesu na asambili ŵake. 34 Pechifuma mu ngalawa Yesu ewona winji wa ŵanthu nochita chitinthi, chikomo chakuti wonse enze ngani mbelele ziliye chiŵeta. Tetyo etatika kuŵasambizya vinthu vinyinji. 35 Pekwenzofipa, asambili ŵake ewela kuli yove nomuuzya kuti, “Lolani kwafipa kale ngako, na kuti kuno ni kusanga, 36 auzyeni ŵanthu aŵekuya, auzyeni alute ku minda ili pafupi na mu minzi ili pafupi kuti akasiteko vakulya kuti alye.” 37 Koma Yesu eŵayasuka kuti, “Mwamene mwewo apeni vakulya.” Asambili ekonsha Yesu kuti, “Kansi mupangwa kuti tiseŵenzeshe ndalama zinyinji zokwanila mazana aŵili za siliva kuti tisite vakulya va aŵa ŵanthu?” 38 Tetyo Yesu eŵakonsha kuti, “Muli na mikate ingananji? Kawoneni.” Pechiyowona, emuuzya kuti, “Tili nayo isano na masaŵi aŵili.” 39 Lomba Yesu euzya asambili ŵake kuti aike ŵanthu mu magulu na kuti ankhale pansi pa mauzu. 40 Tetyo ŵanthu ŵala enkhala pansi, mu magulu a ŵanthu ayakine makumi kumi na ayakine soti makumi asano. 41 Lomba Yesu etola mikate isano na masaŵi aŵili, nololesha kululu, notembezya Mulungu. Esuna mikate yala nopasa asambili ŵake kuti ayaŵile ŵanthu, etola soti masaŵi aŵili ŵala noyaŵila ŵanthu. 42 Aliyense echilya nipo ekuta. 43 Asambili etola vitundu kumi na aŵili avakulya vesalako. 44 Analume ŵeka ŵechilyesha enze zikwi zisano.

Yesu oyenda pa manzi

45 Mu chingulo mwamene umo Yesu elamulila asambili ŵake kuti aloŵe mu ngalawa, atangule alute ku silya iyakine ya chimumana, ku Betisaida, pameneapo yove enzouzya ŵanthu kuti aŵekuya kwawo. 46 Pechilailana nawo ŵala ŵanthu, Yesu eluta ku lupili kuyolomba. 47 Pekwefwika mchingulo ngalawa yenze pakati pa chimumana, koma Yesu enze pa silya. 48 Ewona asambili ŵake otamana kupalasa ngalawa chikomo chakuti enzokuya kwenzofumila mphepo. Mu mamawa ku matemwakucha Yesu ewela kwa wove oyenda pa manzi. Enzoŵapitilila, 49 koma pechimuwona oyenda pa manzi eyezya kuti ni chimuuka, tetyo eŵilikizya. 50 Wonse echimvwa mwezo pechimuwona. Pameneapo Yesu eŵauzya kuti, “Kosani mitima, osachita mwezo, ninewo!” 51 Tetyo eloŵa mu ngalawa pamo na asambili nipo chimphepo chesila. Asambili enze wokanganishiwa ngako, 52 chikomo chakuti aliyomvwishishe zolyesha ŵanthu zikwi zisano; nzelu zawo zenze zosinkha.

Yesu ochizya wolwala ku Genezaleti

53 Etauka chimumana nofwika kusilya ya ku Genezaleti, kwechimangilila ngalawa. 54 Pechisiya ngalawa yala, ŵanthu emuziŵa Yesu pameneapo. 55 Tetyo eutukila kulikonse kwechimvwa kuti niye kwa ali, noleta ŵanthu wolwala alilele pa machila ŵawo. 56 Kulikonse kwenzopita Yesu ku minzi na ku minda – ŵanthu enzoleta wolwala ku misika. Emusenga Yesu kuti aŵalole wolwala akate msono wachovwala chake, na kuti wonse enzokata msono wala enzochila.

7

Za myambo ya avyazi ŵa Ayuda

1 Nsiku iyakine Afalisi ayakine pamo na Asambizyi ayakine a Malamulo ofumila ku Yelusalemu, eungana pamo kwa Yesu. 2 Wove ewona kuti asambili ŵake enzoingokulya chosasamba ku manja. (Kunena kuti aliyosamalile mwambo wosamba ku manja.) 3 Apa, Afalisi na Ayuda ayakine wonse enzokulyalini akaliyosamba ku manja mu njila yololewa. Enzochita tetyo kuti asunge mwambo wa makolo ŵawo. 4 Enze kuti akafuma ku msika, enzokulyalini mpaka kusamba ku manja. Enzosunga soti myambo iyakine inyinji yechiŵasiyila makolo ŵawo ngani kusuka cheso, mbale, vopikilamo vamkuŵa, na mipando yonkhalapo pakulya. 5 Lomba Afalisi na Asambizyi ŵala emukonsha Yesu kuti, “Chikomo ni chinji asambili ŵanu osungalini mwambo wa makolo, oingokulya chakulya osasamba ku manja mosalolewa?” 6 Yesu eŵayasuka kuti, “Nimwe ŵanthu muliye vyendi, chendi–chendi Mneneli Yesaya enena vyendi ngani Malembo onena kuti, ‘Ŵanthu aŵa onichinzika tyala na pa kamwa, koma mtima wawo uli kutali na newo. 7 Onilambila inde, koma kulambila kwawo kuliye phindu, chikomo chakuti vakusambizya ni vyendilini ni malamulo a ŵanthu tyala!’” 8 Pa vuli pake Yesu echiti, “Mwewo musiya Malamulo a Mulungu, nosunga myambo ya ŵanthu.” 9 Yesu epitilizya kulaŵila nawo kuti, “Muli nayo njila yanu yochenjela yosiiyilamo Malamulo a Mulungu kuti musunge myambo yanu. 10 Mose elamula kuti, ‘Upase mchinzi anyoko na awuso,’ soti, ‘Wonyoza awisi keno anyina, okopayiwa.’ 11 Koma mwewo munena kuti, ‘Munthu akauzya avyazi ŵake kuti, “Pepani, ndalama yenenze kuti nikuyavyeni nayo yatwaliwa chawanzi kwa Mulungu.” 12 Lomba mumulolalini kuti ayavye awisi keno anyina.’ 13 Pochita tetyo Malizu a Mulungu muŵayezya kunkhala atyala–tyala, chikomo cha mwambo wanu wamusiilana–siilana. Koma lomba muchita soti vinyinji votetyo.”

Vinthu vuyifya munthu

14 Pa vuli pake Yesu eita soti ŵanthu kuti awele pafupi, eŵauzya kuti, “Mumwvishishe monse. 15 Paliye chinthu chufumila kunja noloŵa mu kati mwa munthu chingamuifye. Koma zufumila mu kati mwa munthu niye zingamuifye. 16 Ali na matu akumvwa, amvwishishe!” 17 Yesu esiya winji wala ya ŵanthu na kuyoloŵa mu ngʼanda, asambili ŵake emukonsha za mwambi uyu. 18 Yesu eŵayasuka kuti, “Chilichonse chofumila kunja, nakuloŵa mu munthu chingamuifyelini. 19 Chikomo chuloŵalini mu mtima koma mu mala, pa vuli pake nofumila kunja kwa muŵili.” (Ponena tetyo emasula kuti vakulya vonse ni viweme.) 20 Enena soti kuti, “Zufuma mu kati mwa mtima niyezumuyifya. 21 Chikomo zufuma mu kati mwa mitima ya ŵanthu ni izi: malingililo ayipa, kachenche, unjivi, kupaya, 22 uchende, kulitemwa, kuyipa mitima, wenye, kukumbwila komvwisha nsoni, luipilwa, manyozo, kuzikuzya na uchizende. 23 Viipa vonse ivi vufuma mu kati mwa munthu, niyevumuyifya.”

Chichetekelo chokosa cha mwanakazi muyakine

24 Yesu enyamuka kuluta ku mbali iyakine ya ku Tilo. Enkhala ku ngʼanda iyakine, yove aliyopangwe kuti ŵanthu aziŵe kuti aliko. Koma aliyofisike. 25 Pa nsita yamene iyi, mwanakazi muyakine, mwana wake mwanakazi enzotamana na chiŵanda. Pechimvwa za yove, ewela kwa Yesu nomfukamila. 26 Mwanakazi uyu enzelini Muyuda, enze wa mtundu wa ŵanthu aku Silo-Fenisiya. Mwanakazi uyu esenga Yesu kuti afumye chiŵanda mu mwana wake. 27 Koma Yesu emuyasuka kuti, “Yai, ŵalekeni ŵana alye akute. Ni chiwemelini kutola chakulya cha ŵana kutaila imbwa.” 28 Mwanakazi wala echiti, “Ni chendi, Asikulu, ngankhale kuti zilitetyo nazo imbwa zunkhala mu nyansi mwa gome kutolako mapona–pona ŵakutaya ŵana.” 29 Nsita yamene yala Yesu emuuzya kuti, “Chikomo cha malizu yamwanena, nkhoyani chiŵanda chafuma mu mwana wanu.” 30 Mwanakazi wala ewelela ku ngʼanda kwake nofwana kuti mwana wala alilele pa kama, chiŵanda chala chafuma.

Yesu ochizya munthu osalaŵila

31 Yesu efumako soti ku mbali yala ya ku Tilo, eyenda kutulikila mbali ya ku Sidoni, noluta ku Chimumana cha Galileya, kupitila ku mbali ya Minzi Kumi. 32 Ŵanthu ayakine ewela kwa yove na munthu wamene enzokumvwalini na kuti enze silaŵila. Ŵanthu ŵala esenga Yesu kuti achizye wala munthu poyika manja pa yove. 33 Yesu etola wala munthu pa mbali kumufumya pa winji wa ŵanthu. Eyika vikumo vake mu matu a wala munthu notila mata pansi, nokata pa lulimi pa wala munthu. 34 Elolesha Kululu nonena malizu kuti, “Efata!” kunena kuti “Zulika!” 35 Nsita yamene iyo matu a wala munthu ezulika, na chenzo mu manga lulimi chemangusuka na kutatika kulaŵila luweme. 36 Yesu elamulila ayake a wala munthu kuti, “Osati akauuzyeko munthu aliyense zachitika.” Koma ngakhale kuti eŵalesha nogogomezya izi, wove echiyoŵilizya chechiwona. 37 Ŵanthu enkhala odabwa ngako. Echiti, “Uyu munthu zonse ochita luweme. Ngankhale osamvwa ochizya na kumvwa, na osalaŵila oŵalaŵilisha.”

8

Yesu olyesha ŵanthu zikwi zinai

1 Paliyopite nsita itali ŵanthu anyinji eungana soti. Yesu pechiwona kuti ŵanthu ŵala aliye chakulya eita asambili ŵake noŵauzya kuti, 2 “Nukumvwa nawo chitinthi ŵanthu chikomo ankhala nane masiku atatu osalya kalikonse, na kuti lomba paliye vakulya. 3 Nikaingoŵawezya ku munzi kwawo na njala yawo alefuke pa mseu, pakuti ayakine afumila kutali.” 4 Asambili ŵake emukosha kuti, “Ŵanthu anyinji teti, munthu angakwanishe tyani kuŵasakilila vakulya kuno kusanga?” 5 Yesu eŵakonsha kuti, “Muli na mikate ingananji?” Wove echiti, “Tili nayo isano na iŵili.” 6 Pa nsita iyi Yesu eŵauzya ŵanthu ŵala kuti ankhale pansi. Pa vuli pake etola mikate yala notembezya Mulungu, noisunasuna noitwala kwa asambili ŵake kuti aŵayaŵile ŵanthu ŵala. Asambili ŵala echita mwechiŵauzyila. 7 Enze soti na tusaŵi tutontho, Yesu etembezya soti Mulungu chikomo cha tusaŵi tutontho twala, eŵauzya soti asambili ŵake kuti aŵape ŵanthu ŵala. 8 Ŵanthu echilya nokuta. Vesala vakulya vezula vitundu visano na viŵili. 9 Ŵanthu enzepo okwanila zikwi zinai. 10 Pa vuli pake Yesu elailana nawo ŵanthu ŵala, noloŵa mu ngalawa pamo na asambili ŵake noluta ku malo a Dalamanuta.

Afalisi opangwa kuwona chiziŵikilo chodabwisa

11 Nsita iyakine Afalisi ewela notatika kusushana na Yesu, nomusenga kuti aŵaoneshe chiziŵikilo chodabwisa chofumila ku Kululu. Potetyo enzopangwa kumuyezya. 12 Yesu engʼutila mu mtima kuti, “Kansi ninchiji ŵanthu a luko ya nsita zino opangwa kuwona chiziŵikilo chodabwisa? Nukuuzyani vyendi kuti ŵanthu a luko ino akachiwonelini chiziŵikilo chakupangwa.” 13 Pechichita teti Yesu eŵasiya na kuyoloŵa mu ngalawa notaukila silya iyakine.

Visambizyo vawenye va Afalisi na Helode

14 Asambili a Yesu eluŵa kutakula mkate, koma mu ngalawa enze na mkate umo tyala. 15 Nsita iyi Yesu eŵapa malango mochenjezya kunena kuti, “Munkhale menso na chofufumisha mkate cha Afalisi na cha Helode.” 16 Asambili ŵala etatika kulaŵizyana ŵekaŵeka kuti, “Wotetyo chikomo chakuti tiliye mkate.” 17 Yesu eziŵa zenzolaŵila, eŵakonsha kuti, “Chikomo ni chinji munena za kuti muliye mkate? Kansi mpaka lomba muwonalini keno kumvwisha? Mwa mitima yanu ni iyumu? 18 Kansi menso muli nawo koma muloleshalini na matu muli nawo koma mumvwishishalini? Kansi mukumbukilalini? 19 Penesuna–suna mikate isano kwa ŵanthu zikwi zisano, zosalila mwetola vitundu vingananji?” Asambili ŵake eyasuka kuti, “Kumi na viŵili.” 20 Yesu eŵakonsha kuti, “Nga penesunila mikate isano na iŵili kwa ŵanthu wokwanila zikwi zinai, mwetola vitundu vingananji azosalila?” Wove eyasuka kuti, “Vitundu visano na viŵili.” 21 Yesu echiti, “Mpaka lomba mumvwishalini?”

Yesu ochizya mpofu ku Betisaida

22 Yesu na asambili ŵake efwika ku Betisaida, kwamene kwala ŵanthu eleta mpofu, esenga Yesu kuti amuchizye pomukumya na kwanja. 23 Yesu emukata pa kwanja, nofuma naye kunja kwa munzi. Etila mata mu menso mwa mpofu, na kumuika manja nomukonsha kuti, “Kansi uwona kanthu?” 24 Wala munthu eŵinuka nonena kuti, “Nuwona ŵanthu oyenda, koma owoneka ngani vimiti.” 25 Yesu emuika soti manja pa menso pake. Wala munthu echila notatika kulolesha zonse paweme. 26 Yesu emuuzya kuti alute kwawo, nomulamulila kuti, “Usaloŵe soti mu munzi umu.”

Petulo osimikizya kuti Yesu ni Messiya wa Mulungu

27 Yesu na asambili ŵake eluta ku minzi ya ku Kaisaliya-Filipi. Pa mseu Yesu eŵakonsha asambili ŵake kuti, “Kansi ŵanthu onena kuti nine ŵani?” 28 Wove eyasuka kuti, “Ayakine onena kuti nimwe Yohane Mbatizi, ayakine onena kuti nimwe Eliya, ayakine soti onena kuti nimwe muyakine mwa aneneli.” 29 Yesu eŵakonsha kuti, “Nga mwewo mukuti nine ŵani?” Petulo eyasuka kuti, “Nimwe Messiya, Mpulumushi Wolonjezewa wa Mulungu.” 30 Yesu eŵalamulila kuti, izi zinkhale za chisinsi.

Yesu onenelatu za matamano na imfwa yake

31 Yesu etatika kusambizya asambili ŵake kuti, “Nsita ikafwike yakuti Mwana wa Munthu akanzuzike ngako. Akulu ŵa Ayuda, na akulu ŵa ansembe na Asambizyi a Malamulo azemukane. Uyu azepayiwe, koma pakazopita masiku atatu azeuke.” 32 Izi ezinena mosafisila. Tetyo Petulo emtola noluta naye pa mbali, notatika kumzuzula. 33 Yesu echeuka, nololesha asambili ŵake ŵala, nsita iyi ezuzula Petulo kuti, “Fuma apa wewo Satana! Malingililo ŵako ni wa Mulungulini, ni wa ŵanthu tyala.”

Kutakula mtanda nomukonkha Yesu

34 Pa vuli pake, Yesu eita winji wa ŵanthu pamo na asambili ŵake kuti awele pafupi na yove, eŵauzya kuti, “Munthu opangwa kukonkha newo azikane yeka na kuti amanthe mtanda wake nokonkha newo. 35 Chikomo chakuti opangwa kupulumusha moyo wake autaye, koma uyo otaya moyo wake chikomo cha newo na Uthenga Uweme, apulumushe moyo wake. 36 Ngani munthu ophindula vinji ponkhala navo vonse vapachalo chapansi, koma notaya moyo wake? 37 Munthu angalipilenji chakuti awombolele moyo wake? 38 Lomba munthu, keno ochita nsoni na newo koma soti na malizu ŵangu, pa menso pa ŵanthu ochita viipa na osachetekeleka, Mwana wa Munthu akachite naye nsoni akayowela, ali mu ulemelelo wa Ausu wake na angelo atuŵa.”

9

1 Yesu epitilizya kulaŵila kuti, “Nukuuzyani vyendi kuti, alipo ayakine pano afwelini mpaka akawone Ufumu wa Mulungu wawela na mphamvu zake.”

Yesu oyaluka mu mawonekelo ŵake

2 Pa vuli pa masiku asanu na imo, Yesu etola Petulo, Yakobe na Yohane nokwela nawo pa lupili itali kwa ŵeka. Akali kwamene uko mawonekelo a Yesu eyaluka, wove ololesha. 3 Vovwala vake veyaluka vongʼanimila notuŵa kuti mbee, kupula mwamene munthu aliyense angatuŵishile nyula pansi pano. 4 Nsita iyi asambili ŵake ŵala ewona Eliya na Mose wolaŵila na Yesu. 5 Petulo euzya Yesu kuti, “Asambizyi, ni chiweme kuti tili namwe pano. Tusenga kuti timange misasa itatu uyakine wanu uyakine wa Mose uyakine wa Eliya.” 6 Enena tetyo chikomo chakuti echita mwezo ukulu ngako. 7 Pameneapo pefwika mukumbi, noŵavwinikila, mwimvwika malizu onena kuti, “Uyu ni Mwana wangu wotemweka, mukomumvwila.” 8 Mosaziŵa luweme, pechilolesha pa malo ŵala efwana kuti penzeve munthu aliyense, koma Yesu enze naye. 9 Penzoseluka kufuma pa lupili, Yesu eŵapasa lamulo yakuti osati auzyeko munthu aliyense vechiwona, mpaka Mwana wa Munthu akauke kwa akufwa. 10 Ichi echisunga ngani chisinsi kwa woveŵeka, etatika kulaŵila za tanthauzo ya “kuuka kwa akufwa.” 11 Asambili ŵake emukonsha Yesu kuti, “Ni chinji Asambizyi a Malamulo onena kuti Eliya opangwika kunkhala otatika kuwela?” 12 Yesu eyasuka kuti, “Chendi chake ni chakuti, Eliya opangwika kunkhala otatika kuwela, kuzowamya vinthu vonse. Ni chikomo ni chinji kwelembewa kuti Mwana wa Munthu akasaushiwe ngako nokaniwa? 13 Koma newo nukuuzyani kuti, Eliya ewela kale, nipo wove echita naye vilivonse venzopangwa, ngani Malembo olaŵila za yove.”

Kuchizyiwa kwa mulumbwana wa chiŵanda

14 Yesu na asambili atatu ŵala pechiwelela kwa asambili ŵala ayakine, efwana winji wa ŵanthu uluŵazunguluke. Asambizyi a Malamulo nsita iyi enzosushana na asambili ŵala. 15 Pechiwona Yesu ŵala, ŵanthu enze etemwa ngako, emuutukila kuti ampase moni. 16 Yesu eŵakonsha kuti, “Musushana nawo za vinji?” 17 Munthu muyakine pa winji wala eyasuka kuti, “Asambizyi, naleta mwana wangu kuti mumuchizye. Uyu ekatiwa na chiŵanda, chimulonda lizu. 18 Ichi chiŵanda chikamukata, chumuwishila pansi notatika kufuma povu ku kamwa nokukuta menu na kuti muŵili wake uyuma gwa! Nenze nasenga asambili ŵanu kuti afumye chiŵanda koma akangiwa.” 19 Yesu echiti, “Nimwe luko iliye chichetekelo! Ninkhale namwe kufwika nsita yotyani? Mukalungame nsita yanji, na kuti nipilile mpakalini? Muleteni kuno mwana uyo.” 20 Mulumbwana wala emuleta kwa Yesu. Chiŵanda chala pechewona Yesu chempoza pansi wala mwana nipo etatika kunyukuma, nomvumvulika uku povu yufuma ku kamwa. 21 Yesu ekonsha awisi kuti, “Mwa izi zetatika lini?” Awisi echiti, “Kutatika akali mtontho. 22 Chiŵanda ichi nsita zinyinji chankala chumuwisha, payakine pa manzi, payakine pa mulilo kupangwa kumpaya. Koma mwewo keno mungakwanishe, mungachitepo chilichonse. Tapapata muchite nase lusungu, tiyavyeni.” 23 Yesu echiti, “‘Mungakwanishe!’ Mukaikilanji? Vinthu vonse vokwanishika kwa ali nacho chichetekelo.” 24 Awisi a wala mwana elaŵila moŵilikizya kuti, “Nili nacho chichetekelo koma ni patontho. Niyavyeni kuti ninkhale nacho chichetekelo chikulu.” 25 Yesu pechiwona kuti winji wa ŵanthu watatika kupapatizyana, ezazila chiŵanda chala kuti, “Wewo chiŵanda cholesha kulaŵila na kumvwa, nukupingula kuti ufume mwa uyu mwana, osati ukaloŵemo soti mwa yove.” 26 Chiŵanda chala cheŵilikizya nomuzungulusha mwamphamvu mwana wala, pa vuli pake nofuma. Mwana wala mwechiwila chelele, ewoneka mongawafwa, ayakine mwa ŵala ŵanthu enzonena kuti wasilizyika. 27 Koma Yesu emukata pa kwanja nomuusha, mwana wala epanama. 28 Yesu pechiloŵa mu ngʼanda, asambili ŵake emukonsha penze paŵeka kuti, “Ngasewo takangiwa tyani kufumya chiŵanda ichi?” 29 Yesu eyasuka kuti, “Chiŵanda cha mtundu woteti, chipangwika mwatatika mwalomba, pa vuli pake niyepochifumya.”

Yesu olaŵila soti za imfwa na kuuka kwake

30 Pechifuma ku malo aŵa, Yesu na asambili ŵake epitila mu chalo cha Galileya. Koma yove aliyopangwe kuti ŵanthu aziŵe, 31 chikomo chakuti pa nsita iyi, enzosambizya asambili ŵake. Enzoŵauzya kuti, “Mwana wa Munthu akatwaliwe mu manja mwa alwani, nipo wove akamupaye. Pa vuli pake yove akauke pakayopita masiku atatu.” 32 Asambili ŵake aliyomvwishishe vechinena Yesu, koma enzochita mwezo kuti amukonshe.

Mukulu ni ŵani mu Ufumu wa Mulungu

33 Yesu na asambili ŵake efwika ku Kapilinamu. Pechiloŵa mu ngʼanda, yove eŵakonsha kuti, “Kansi pa mseu pala mwenzosushananji?” 34 Asambili ŵala enzechelele, chikomo chakuti zenzosushana zenze zakuti mkulu ni ŵani pakati pawo. 35 Yesu enkhala pansi noŵaita asambili ŵake ŵala kumi na aŵili, noŵauzya kuti, “Keno kuli opangwa kunkhala mkulu, opangwika kuti alichefye, notumikila wonse.” 36 Pechinena tetyo etola mwana, nomunkhazika penze wove nomufukatila, noŵauzya kuti, 37 “Munthu wopokelela luweme mwana ngani uyu chikomo cha newo, niye kuti wopokelela luweme newo wamene. Uyo wopokelela newo luweme, niyelini kuti wapokela newo koma Atata enituma.”

Osasushana na sewo tili naye pamo

38 Yohane euzya Yesu kuti, “Asambizyi, tawona munthu muyakine ofumya viŵanda mu zina yanu, koma sewo tamulesha chikomo chakuti oyendalini na sewo.” 39 Koma Yesu echiti, “Osamulesha yayi, chikomo chakuti munthu angachitelini kuti wachita chodabwisha mu zina yangu, nsita yamene iyo noninyoza. 40 Chikomo chakuti munthu uyu osushanalini nase koma okatizyana nase. 41 Nukuuzyani vyendi kuti, munthu wamene okupasani cheso cha manzi chikomo chakuti nimwe ŵake ŵa Kristu, wamene uyo akakangiwelini kupokela mphaso yake.”

Zotaishana chichetekelo

42 “Aliyense olengesha ŵana atontho ngani aŵa kutaya chichetekelo muli newo, ni chiweme munthu uyu kumangiwa mphelo mu mukosi notayiwa mu chimumana. 43 Keno kwanja yako yukutaisha chichetekelo, uyitende. Ni chiweme kuyoloŵa ku moyo wosasila na kwanja kumo kupula kuti ukaloŵe ku ngʼanjo yosasila, uli na manja aŵili. 44 Kwamene uku vikusi voŵatamanisha vukufwalini, nawo mulilo woŵashoka uzimalini. 45 Keno kwendo yako yukutaisha chichetekelo, uyitende. Ni chiweme kuyoloŵa ku moyo wosasila na kwendo kumo kupula kuti ukaloŵe ku ngʼanjo yosasila, uli na mendo aŵili. 46 Kwamene uku vikusi voŵatamanisha vukufwalini, nawo mulilo woŵashoka uzimalini. 47 Keno linso yako yukutaisha chichetekelo, uikoloŵole. Ni chiweme kuyoloŵa mu Ufumu wa Mulungu na linso imo, kupula kuti ukaloŵe ku ngʼanjo yosasila, uli na menso aŵili. 48 Kwamene uku vikusi voŵatamanisha vukufwalini, nawo mulilo woŵashoka uzimalini. 49 Wonse akatuŵishiwe na mulilo ngani nsembe yutuŵishiwa na munyu. 50 “Munyu ni uweme, koma keno munyu wala wasila mphamvu zake, ungaziwezyelemo tyani? Moyo wanu ukonkhala ngani munyu, nonkhala soti na mtendele na aliyense.”

10

Zolekana mwanalume na mwanakazi

1 Yesu efuma ku Kapilinamu kutauka mumana wa Yolodani kufwika ku mbali ya ku Yudeya. Ŵanthu anyinji ewela soti kwa yove, koma ngani mwachiyoŵelezi, etatika soti kuŵasambizya. 2 Apo kwiwela Afalisi ayakine nomukonsha kuti, “Kansi ni chololewa kuti munthu alekane na mwanakazi wake?” Pomukonsha teti, enzopangwa kumuyezya. 3 Koma Yesu poyasuka echiti, “Ngani Mose ekulembelani zotyani?” 4 Wove eyasuka kuti, “Mose echilola kuti munthu okolembela mwanakazi wake kalata wolekana naye, pa vuli pake nomufumyapo pa ngʼanda.” 5 Yesu echiti, “Mose ekulembelani lamulo iyi chikomo cha kuyuma mitima kwanu nosasambizyika. 6 Koma potatika pala elenga ŵanthu aŵili, mwanakazi na mwanalume. 7 Ni chikomo chake mwanalume okosiya awisi na anyina na kuyopatikizyana na mwanakazi wake, 8 nipo aŵili aŵa akuŵa muŵili umo. Tetyo alilini aŵili koma yumo. 9 Lomba vonse Mulungu vechilundika pamo, munthu asati avipatule.” 10 Pechiloŵa mu ngʼanda asambili wake, emukonsha soti Yesu za nkhani iyi. 11 Yove eŵauzya kuti, “Munthu oleka mwanakazi wake nolungula muyakine, ochita uchende. 12 Naye soti mwanakazi keno waleka mwanalume pa vuli pake nolunguliwa na muyakine na yove, ochita uchende.”

Yesu odalisa ŵana

13 Ŵanthu ayakine enzoleta ŵana kwa Yesu kuti aŵakumye na kuŵadalisa, koma asambili ŵake eŵazazila avyazi wala. 14 Yesu pechiwona izi eŵakalipila kuti, “Ŵalekeni ŵana aŵa awele kwa newo, musaŵaleshe. Pala Ufumu wa Mulungu ni wa ŵanthu ngani aŵa. 15 Nukuuzyani vyendi kuti, wamene atiakanopokelela Ufumu wa Mulungu ngani mwana, wamene uyo akaloŵemolini.” 16 Pechinena izi eŵafukatila ŵana, eŵasanzyika manja nowadalisa.

Munthu muyakine wolemela

17 Yesu penzofumako ku malo wala, munthu muyakine emuutukila. Emufukamila nomukonsha kuti, “Asambizyi aweme, mwa nichite vinji kuti nikaloŵe ku moyo wosasila?” 18 Yesu emuyasuka kuti, “Uniyitilanji muweme? Muweme ni Mulungu yeka kwasila. 19 Malamulo uŵaziŵa: Osapaya, osachita uchende, osayiŵa, osachita umboni wa wenye, osatola chilichonse cha mwine monyempha, chinzika auso na anyoko.” 20 Ŵala munthu echiti, “Asambizyi, izi zonse nankhala nuzichita kutatika nikali mwana.” 21 Yesu pechimulolesha mwa chinthemwa mu mtima mwake, emuuzya kuti, “Ukalusoŵa chinthu chiyakine: nkhoya ukasitishe vonse va uli navo. Nipo ndalama zauti ukafwane ukapase ŵanthu otamana, nipo chuma ukachifwane Kululu. Pa vuli pake uwele unikonkhe.” 22 Pechimvwa izi wala munthu ezyolika chinso chake, nofumapo koma enze otamana mu mtima, chikomo enze wachuma chinyinji. 23 Yesu elolesha–lolesha noŵauzya asambili ŵake kuti, “Ni chapatali kwa ŵanthu achuma kuti akaloŵe mu Ufumu wa Mulungu.” 24 Asambili ŵala ekanganishiwa ngako na malizu ŵake. Yesu ewelezya soti malizu wala echiti, “Ni chendi, mwewo mweŵana ŵangu, ni chapatali kuloŵa mu Ufumu wa Mulungu. 25 Ni chapafupi kuti ngamila ikapite pa kachiboo ka nsingano, kupula munthu wachuma kuti akaloŵe mu Ufumu wa Mulungu.” 26 Nsita yamene iyo asambili ŵala, ichi cheŵakanganisha, etatika kukonshana kuti, “Ngani angapulumuke ni ŵani?” 27 Yesu eŵalolesha nonena kuti, “Ichi ku ŵanthu ni chosakwanishika, koma na Mulungu ni chokwanishika. Chikomo chakuti vonse na Mulungu ni vokwanishika.” 28 Petulo elaŵila naye, echiti, “Sewo pala tesiya zonse kuti tikukonkheni.” 29 Yesu echiti, “Nukuuzyani vyendi kuti aliyense osiya ngʼanda keno akwawo, alongosi, anyina, awisi, ŵana, keno minda chikomo cha newo, koma keno chikomo cha Uthenga Uweme, 30 munthu uyu pansi pano akapokele zonse mwawinji kupula kale: ngʼanda, akwawo, alongosi, anyina, ŵana, minda, koma soti manzunzo. Nipo ku nthangu akapokele moyo wosasila. 31 Anyinji otatikila lomba akankhale osililila nipo ali osililila akankhale otatikila.”

Yesu onena kachitatu za imfwa na kuuka kwake

32 Penze pa ulwendo wokwezeka kuya ku Yelusalemu, Yesu enzoyenda pa nthangu pa asambili ŵake. Asambili wala enze na mwezo ngako. Ŵanthu enzoŵakonkha mu vuli mwawo enze na mwezo. Yesu eŵaita soti pa mbali asambili kumi na aŵili wala, nipo eŵauzya vamene vitivikamuchitikile. 33 Echiti, “Tili pa ulwendo wa kuya ku Yelusalemu, kwamene uko Mwana wa Munthu akatwaliwe mu manja mwa akulu ŵa ansembe na Asambizyi a Malamulo. Wove akamupingule kuti akapayiwe, nipo akatwaliwe mu manja mwa ŵanthu asali Ayuda. 34 Ŵanthu aŵa akachite naye msikila, kumutila mata, kumukwapula, nomupaya. Koma pakazopita masiku atatu, yove azeauke.”

Zosenga za Yakobe na Yohane

35 Yakobe na Yohane, ŵana ŵa Zebediyo echizouzya Yesu kuti, “Asambizyi, sewo tenze kuti tikusengeni kanthu, mwa mungatichitile?” 36 Yesu naye ekonsha soti, “Mwewo mwenzopangwa kuti nimuchitileni vinji?” 37 Wove echiti, “Tenzopangwa kuti mukazowela mu ulemelelo wanu, muzetiyike muyakine ku kwanja kwanu kwendi, muyakine ku kwanja ya manzyele.” 38 Yesu echiti, “Muziŵalini vumusenga. Kansi mwewo mungakwanishe kumwa nane pamo cheso cha manzunzo chamene chiti nikamwe? Kansi mwewo mungakwanishe kupokela nane ubatizo wa manzunzo wamene witinikapokele?” 39 Wove ŵala eyasuka kuti, “Eee, tingakwanishe.” Yesu echiti, “Ni chiweme, cheso chitinikamwelemo newo niye chiti mukamwelemo, nipo ubatizo witinikapokele, namwe mukaupokele. 40 Koma newo niliye ulamulilo wosalulila munthu kuti ankhale ku kwanja kwangu kwendi keno ku kwanja ya manzyele. Mulungu niye opasa malo aŵa kwa wove ŵechikonzela yove mwine.” 41 Pechimvwa izi wala kumi ayakine, echipya nawo mtima ŵanthu aŵili ŵala, Yakobe na Yohane. 42 Yesu eŵaita asambili ŵake, noŵauzya kuti, “Pakati pa ŵanthu akunja, ŵanthu ŵamene ŵakunena kuti ni wopingula, olyela ŵanthu masuku pa mutu. Akuluakulu ŵawo soti owonesha chendi, mphamvu zawo pa ŵanthu ŵawo. 43 Koma pakati panu osati pankhale zoteti. 44 Uyo opangwa kunkhala chitangulila pakati pa mwewo ankhale muzya wa monse. 45 Tetyo muchite ngani mwechichitila Mwana wa Munthu: ewela osati kuti ayakine amutumikile yai, koma kuti yove ankhale otumikila ŵanthu na kutwala moyo wake kuti awombole ŵanthu anyinji.”

Yesu ochizya mpofu

46 Yesu na asambili ŵake pamo na winji wa ŵanthu efwika ku munzi wa Yeliko. Penzofuma mu munzi ukulu wala, efwana mpofu ongosenga–senga mu mbali mwa mseu. Munthu uyu zina yake niye Batimeyo, mwana wa Timeyo. 47 Pechimvwa kuti ni Yesu wa ku Nazaleti, eŵilikizya kuti, “Yesu Mwana wa Davide! Munichitile lusungu.” 48 Ŵanthu anyinji emuzazila kuti ankhale chelele. Koma yove epitilizya kuŵilikizya kuti, “Mwana wa Davide! Munichitile lusungu.” 49 Yesu epanama, nouzya ŵanthu kuti, “Muuzyeni awele kuno.” Ŵanthu ŵala emuita mpofu wala nomuuzya kuti, “Kosa mtima, panama okuita.” 50 Potetyo etaya mkanjo wake noutukila kwa Yesu. 51 Yesu emukonsha kuti, “Kansi upangwa kuti nikuchitile chinji?” Wala mpofu eyasuka kuti, “Asambizyi, nupangwa kuti niloleshe.” 52 Yesu emuuzya kuti, “Chiweme, nkhoya, chichetekelo chako chakupulumusha.” Nsita yamene yala elolesha nokonkha Yesu pa ulwendo wala.

11

Yesu oloŵa na mchinzi mu Yelusalemu

1 Yesu na asambili ŵake penze kufupi na ku Yelusalemu, kufupi na Betifage na Betaniya, minzi ya ku Lupili ya Olivi. Yesu etuma aŵili mwa asambili ŵala, 2 noŵauzya kuti, “Nkhoyani mu munzi umuwona. Mukaingoloŵa mukafwane mwana wa bulu alumangilile wamene paliye munthu ekwelapo mpaka lelo. Mukamumangulule na kuza naye. 3 Munthu aliyense akakukonshani kuti, ‘Mwewo! Muchitilanji tetyo?’ Mwewo mukanene kuti, ‘Asikulu ali naye na nchito, nipo akasilizyana naye amuwezye posataya nsita.’” 4 Asambili wala eluta, nopeza mwana wa bulu wala, womangilila pa mulyango mu mbali mwa mseu, nipo wove emumangulula. 5 Ŵanthu enzepo eŵakonsha kuti, “Mwewo! Muchitilanji tetyo, kansi bulu mumangululilanji?” 6 Asambili eyasuka ngani mwechiŵauzyila Yesu. Ŵanthu wala eŵalola kuti amumangulule. 7 Pechimutwala kwa Yesu mwana wa bulu wala, eyanzika vovwala pa mu msana pa bulu wala nipo Yesu ekwelapo. 8 Ŵanthu anyinji enzoyanzika vovwala vawo mu mseu, ayakine misambo na vitepo vake venzothyola kusanga. 9 Ŵanthu enze pa nthangu na enze ku vuli enzoŵilikizya kuti, “Mchinzi kwa Mulungu!” “Ni wodalisika wove amene okuza mu zina ya Leza!” 10 “Udalisike Ufumu wa ausu wasu Davide wamene utiuwele lomba!” “Mchinzi kwa Mulungu Kululu!” 11 Yesu pechiloŵa mu Yelusalemu, echiyoloŵa mu Ngʼanda ya Mulungu, nololesha ichi na ichi mu malo wonse. Zuŵa peyeloŵa ku mchingulo Yesu eyima kuluta ku Betaniya pamo na asambili ŵake kumi na aŵili ŵala.

Yesu oshamika chimuti cha nkhuyu

12 Mu mawa mwake, penzofumila ku Betaniya, Yesu echimvwa njala. 13 Pechiwona chimuti cha nkhuyu patali poteti, chili na vitepo vake, elutapo kuti keno angafwanemo vitwalo, koma aliyofwanemo kanthu chikomo chakuti yenzelini nsita yotwala vitwalo ivi. 14 Yesu euzya chimuti chala kuti, “We chimuti! Kutatikila lelo mpaka mutatakuya paliye atiakalyeko vitwalo vako.” Asambili ŵake eŵamvwa malizu aŵa.

Yesu ofumya ŵanthu ositishila mu Ngʼanda ya Mulungu

15 Yesu na asambili ŵake efwika ku Yelusalemu, nipo Yesu eloŵa mu Ngʼanda ya Mulungu, etatika kufumya ŵanthu enzochitila malonda mkati. Egudubula magome ya osinthisha ndalama, na mipando ya ositisha nkhunda. 16 Aliyolole munthu aliyense kupita pa malo aŵa alutwike chinthu. 17 Pa vuli pake etatika kuŵasambizya noŵauzya kuti, “Pala Malembo onena kuti, ‘Ngʼanda yangu ikayitiwe Ngʼanda ya malombelo ya ŵanthu a mitundu yonse.’ Koma mwewo mwaiyaluzya kuŵa ‘malo ya anyankapondo.’” 18 Akulu a Ansembe na Asambizyi a Malamulo pechimvwa ivi, esakila njila yakuti amupayilemo. Koma enzochita naye mwezo powona kuti ŵanthu wonse enzokanganishiwa navo venzoŵasambizya. 19 Pekwetatika kufipa, Yesu na asambili ŵake efumamo mu mzinda mwala.

Sambilo ya nkhuyu woshamikiwa

20 Mu mawa mwake nsiku yokonkhapo, penzoyenda mu mseu, ewona nkhuyu yala yayumilatu yonse na mizyu kumo. 21 Petulo ekumbukila zechitika, nipo euzya Yesu kuti, “Asambizyi, onani! Nkhuyu yala yemweshamika kuti yayuma.” 22 Yesu eyasuka kuti, “Mukokuŵa na chichetekelo mwa Mulungu. 23 Nukuuzyani vyendi kuti aliyense angalamule lupili iyi kuti, ‘Fuma apa, nkhoya uzitaye mu chimumana,’ osakayika mu mtima mwake, na kuti ali na chichetekelo, vonse valaŵila vuchitika. 24 Nukuuzyani kuti, mu malombelo ŵanu mukasenga Mulungu chinthu chilichonse, mukokuŵa nacho chichetekelo kuti mwapokela, nipo mukochipokelela chendi. 25 Na pamupangwa kuti musenge, chotatika nikulekelelako muyanu ku viipa keno emuifyilani. Mukatetyo, nawo Atata ali Kululu amulekeleleni ku machimo ŵanu. 26 Koma mwewo keno mulekelelakolini ayanu, ku machimo ŵawo namwe Atata ali Kululu amulekelelenilini machimo ŵanu.”

Yesu okonshewa za ulamulilo wake

27 Yesu efwika soti ku Yelusalemu nipo penzoziyendela mu Ngʼanda ya Mulungu, akulu ŵa ansembe na Asambizyi a Malamulo pamo na akulu ŵa Ayuda emukonsha kuti, 28 “Kansi ulamulilo wamuchitila voteti mweutola kuni?” 29 Yesu echiti, “Nane soti nikuti nikukonsheni konsho imo. Mukaniyasuka, niye pati nikuuzyeni kwenetola ulamulilo wanuchitila voteti. 30 Kansi Yohane penzobatiza, ulamulilo wala eutola kwaŵani, kwa Mulungu keno ku ŵanthu? Niyasukeni.” 31 Wove etatikolaŵizyana kuti, “Tikalaŵila kuti ezitola kwa Mulungu, yove anene kuti, ‘Chikomo ni chinji, muliye muchetekele Yohane?’ 32 Koma soti tikati ezitola ku ŵanthu, apo soti nimwamenelini.” Enena tetyo pochita mwezo na ŵanthu, chikomo chakuti ŵanthu wonse enze kuti Yohane enze Mneneli ngaye–ngaye. 33 Niye eyingomuyasuka Yesu kuti, “Kaya nase tuziŵalini.” Yesu echiti, “Nane soti nuziŵalini kwenetola ulamulilo wanuchitila voteti.”

12

Mwambi wa anchito olima mu munda wa mpesa

1 Yesu etatika kulaŵila nawo mu myambi. Echiti, “Munthu muyakine ekomola mpesa mu munda mwake, nomanga mpanda kuzunguluka munda wake, ekumba nkhuti yokonzelamo mpesa, nomanga tala yopokela munda. Pa vuli pake wala munda euzyamika kwa alimi, yove echiya pa ulwendo utali ku chalo chiyakine. 2 Nsita yowezya vitwalo peyifwika, wala munthu etuma wanchito wake kuli ŵala ŵechizyamika munda, kuti akampaseko vitwalo va mu munda wala. 3 Koma alimi ŵala emkata nyanchito nomunyata, nomuwezya chimanja–manja. 4 Wala munthu etuma soti wanchito muyakine, koma ŵala ŵechizyamika munda emutema nomutamanisha. 5 Koma wala munthu etuma soti wanchito muyakine koma yove niye wechingopayilatu. Echita chimozi–mozi na anyanchito anyinji, ayakine eŵanyata noŵapayilatu. 6 “Wala munthu esala na munthu yumo tyala, mwana wake wa pa mtima, wotemweka chendi. Niye kuti pa vuli pake atume mwana wake, echiti, ‘Mwana wangu azemchitile mchinzi.’ 7 “Koma anyanchito ŵala etatika kuuzyana kuti, ‘Wamene uyu niye watiazesiile chuma. Tiyeni timpaye kuti chuma chizaŵe chasu.’ 8 Tetyo emukata, nomupaya nomtayila kunja kwa munda wa mpesa. 9 “Kansi mwine wa munda wa mpesa azechite tyani? Ni chendi azeŵapaye ŵala anyanchito, na munda wala akauzyamike kwa alimi ayakine. 10 Muliyoŵelenge Malembo ŵala onena kuti, ‘Mwala wamene amisili omanga ngʼanda eukana, wamene uyo wayaluka mwala wapangondya, wopangwika ngako. 11 Leza Mulungu niye echita zamene izo, nipo zetikanganisha ngako.’” 12 Akulu ŵa Ayuda pechiwona kuti mwambi wenzonena za wove, epangwisha ngako kuti amukate, koma enzochita mwezo na umba ya ŵanthu. Tetyo eingomuleka nofumapo.

Okonsha Yesu zosonkha msonkho

13 Ŵanthu ayakine a mu chipani cha Afalisi, na ayakine a mu chipani cha Helode, etumiwa kuti akatape Yesu mu kamwa. 14 Pechifwika echiti, “Asambizyi tuziŵa kuti mwewo mulaŵila vyendi nipo muyopalini munthu aliyense. Muliye salulo koma musambizya Malamulo a Mulungu mu vyendi. Ngani lomba Malamulo a Mulungu ololezya kuti tiwosonkha misonkho ku mfumu ya Aroma, keno yayi? 15 Kansi tiwosonkha keno osasonkha?” Koma Yesu poziŵa kuti malingililo ŵawo ni ŵa wenye, echiti, “Chikomo ni chinji muniyeselalona? Nipeni ndalama niiwone.” 16 Wove emupa ndalama. Lomba yove aŵakonsha kuti, “Kansi chinso chili apa ni chaŵani? Ngani zina ni ya ŵani?” Wove echiti, “Vonse ni va Kaisala, mfumu ikulu ya Aroma.” 17 Pameneapo Yesu eŵauzya kuti, “Tetyo mutwale ku mfumu za ufumu wake, na kwa Mulungu za umulungu wake.” Pechimvwa tetyo ŵala ŵanthu esila nzelu.

Konsho ya zouka kwa akufwa

18 Pa vuli pake, wanthu ayakine a mu chipani cha Asaduki ayakine ewela kwa Yesu. Wove onena kuti akufwa akaukelini. Emukonsha echiti, 19 “Asambizyi, Mose etilembela lamulo yakuti, ‘Keno munthu wamwalila, nosiya mkazi wake, koma aliye ŵana, mkwawo wa uyo wamwalila aloŵe chokolo, kuti amuvyalilemo ŵana mkwawo.’ 20 Tetyo penze ŵanthu asano na aŵili pokŵaŵo. Wotatika elungula mwanakazi wala, yove nomwalila aliye mwana. 21 Wa chiŵili emulungula wala mwanakazi naye emwalila osasiyamo mwana. Wa chitatu naye echita chimozi–mozi. 22 Kufwikila asano na aŵili emwalila osasiyamo mwana. Posilizyila mwanakazi wala emwalila. 23 Lomba pa nsiku youka kwa akufwa, mwine wa mwanakazi azaŵe ŵani? Poona kuti enekwawo wonse asano na aŵili ŵala emulungulapo.” 24 Yesu eŵayasuka kuti, “Ni pamene pamupumvya, chikomo chosaziŵa Malembo na mphamvu za Mulungu? 25 Pakuti pouka kwa akufwa kuliye kulungula keno kulunguliwa. Wonse ali ngani angelo a Kululu. 26 Tetyo zakuti ŵanthu azeauke kwa akufwa kansi muliyoŵelenge mu buku ya Mose, pala pakunena zasanga yoyaka? Nipalalini Mulungu pechimuuzya Mose kuti ‘Newo nine Mulungu wa Abulamu nine Mulungu wa Isaki, nine Mulungu wa Yakobo?’ 27 Niye kuti ni Mulungulini wa ŵanthu akufwa koma wa ŵanthu amoyo. Mwewo nimwe opumvyika ngako.”

Lamulo ikulu

28 Msambizyi muyakine wa Malamulo eŵamvwa kuti osushana. Pechiwona kuti Yesu eŵayasuka luweme Asaduki ŵala, ewela pafupi, nomukonsha kuti, “Kansi pa malamulo wonse aŵa ikulu ni yotyani?” 29 Yesu emuyasuka echiti, “Lamulo ikulu ni iyi, ‘Mvwani mwewo Aisilayeli, Leza Mulungu wasu, yove yeka niye Mulungu. 30 Tetyo wotemwa Leza, Mulungu wako, na mtima wako wonse, na moyo wako wonse, na nzelu zako zonse, na mphamvu zako zonse.’ 31 Na lamulo ya chiŵili ni iyi, ‘Wotemwa muyako ngani mwaulitemwela wamwine.’ Paliye lamulo ikulu iyakine yopula malamulo amene aŵa.” 32 Msambizyi wa Malamulo wala echiti, “Yai Asambizyi, mwayasuka luweme. Ngani mwamwalaŵilila ni vyendi kuti Mulungu ni yumo, nipo paliye muyakine koma yove yeka. 33 Mwalaŵila luweme kuti chinthu chopulamo nikumutemwa Mulungu na mtima wonse, na mphamvu zonse, soti kutemwa muyako ngani mwaulitemwela wemwine. Kuchita tetyo kupula kutwala nsembe zoshoka keno nsembe ziyakine zonse.” 34 Yesu ewona kuti wala munthu wayasuka mwa nzelu. Tetyo emuuzya kuti, “Wewo ulilini kutali na Ufumu wa Mulungu.” Kutatikila pameneapo penzeve muyakine eyezya kumukonsha kanthu kalikonse.

Messiya ni mwana wa ŵani?

35 Yesu penzosambizya ŵanthu mu Ngʼanda ya Mulungu, eŵakonsha echiti, “Kansi ni chinji Asambizyi a Malamulo onena kuti Messiya – Mpulumushi Wolonjezewa – ni mwana wa Davide? 36 Pala Davide, na nzelu zofuma ku Mzimu Utuŵa, echiti, ‘Leza euzya Asikulu kuti, “Nkhala ku kwanja kwangu kwendi, mpaka nikayike alwani ŵako kuti aŵe ngani chokandapo mendo ŵako.”’ 37 Davide mwine onena Mpulumushi Wolonjezewa wala kuti na Asikulu ŵake. Lomba angaŵe tyani soti mwana wake?”

Yesu ochenjezya ŵanthu za Asambizyi a Malamulo

Ŵanthu anyinji ŵala esangalala ngako pakumvwa malizu ŵake. 38 Yesu penzoŵasambizya echiti, “Ŵani menso nawo Asambizyi a Malamulo. Otemwa kuyenda–yenda aluvwale mikhanjo itali, kuti ŵanthu okoŵapokelela mwa mchinzi pa misika. 39 Otemwa mipando ya mchinzi ngako mu kachisi wa Ayuda, na mu malo mwamchinzi pa malyelelo. 40 Soti oŵalyela chuma chawo anakazi wofwilwa, polaŵila malombelo atali ngako aliye vyendi. Ŵanthu woteti akalangiwe ngako.”

Chopeleka cha mwanakazi wofwilwa

41 Nsiku iyakine Yesu enkhala pansi mololesha thumba ya zopeleka ku Ngʼanda ya Mulungu, kulolesha ŵanthu mwenzopozelamo ndalama zawo zinyinji. 42 Koma pechifwika mwanakazi muyakine wofwilwa wozingwa eingopozamo tundalama tuŵili. 43 Tetyo Yesu eita asambili ŵake noŵauzya kuti, “Nukuuzyani vyendi kuti mwanakazi wofwilwa wozingwa, wapozamo kupula ŵanthu wonse aŵa ayakine aikamo mu thumba umu. 44 Chikomo aŵa aingoikamo zatapamo mu zinyinji za ali nazo. Koma mwanakazi uyu mukuzingwa kwake wapozamo zonse zenze nazo, zakuti angasitile chakulya.”

13

Yesu olaŵila zochenekeka kwa Ngʼanda ya Mulungu

1 Yesu penzofuma mu Ngʼanda ya Mulungu, yumo wa asambili ŵake emuuzya kuti, “Wonani, Asambizyi! Kuwama kwa myala iyi na vimango ivi!” 2 Yesu eŵauzya kuti, “Kansi muwona vimango ivi vikulu teti? Pakankhalelini mwala weka umo pa lulu pa uyakine; zonse zizegumuliwe.”

Za mavuto na manzunzo

3 Pa vuli pake Yesu enkhala pansi, pa Lupili ya Olivi kuloleshana na Ngʼanda ya Mulungu. Tetyo Petulo, Yakobe, Yohane na Andeleya emukonsha paŵeka, echiti, 4 “Tiuzyeni luweme, zamene izi, zizechitikelini? Tizeziŵe tyani kuti zonse zili pafupi kuchitika?” 5 -6 Yesu etatika kuŵauzya kuti, “Ŵanthu anyinji akawele mu zina yangu nonena kuti, ‘Newo nine Kristu Messiya.’ Azeluvizye ŵanthu anyinji koma ŵani menso kuti osati azemuluvizyeni. 7 Koma mukazokumvwa za nkhondo, keno mbili ya nkhondo, kosati muzechite mwezo. Zamene izi zuwamila kuchitika, koma niyelini kusila kwa chalo yayi. 8 Pakuti mtundu uzewukilane na mtundu uyakine, na ufumu uzewukilane na ufumu uyakine. Kukaŵe vivomezi na njala mbali zonse. Zonse izi zizenkhale ngani kuŵaŵa kotatika kwa kuvyala. 9 “Koma ŵani menso. Pakuti azeamutwaleni ku maumba ŵa aweluzi, na kuti azemuniyateni mu makachisi ŵa Ayuda. Muzepaname pa menso pa azibwanamkubwa na mafumu chikomo cha newo, kutwala umboni pa menso pawo pakuti mwewo munikonkha. 10 Ikaliyofwika nsita yosilizya Uthenga Uweme upangwika kuŵilizyiwa ku mitundu yonse. 11 Tetyo azemukateni, nomtwalani ku ngʼanda ya milandu, osati mukankhale na mwezo nolingilila kuti, ‘Kansi tilaŵile vinji?’ Yai mwewo mukaingolaŵila zatiakakuuzyeni Mulungu pa nsita yamene iyo. Pakuti atiakalaŵile ni mwewolini yai, koma ni Mzimu Utuŵa. 12 “Mkwawo akotwala mkwawo kuti akapaiwe, awisi akotwala ŵana ŵawo. Ŵana akoukila avyazi ŵawo, kufwikila kuŵapayisha. 13 Ŵanthu wonse azemtinkheni chikomo cha newo. Koma wala atiazekoselele kufwikila ku nsilililo, niye atiazepulumushiwe.”

Chocheneka cha maloza

14 Yesu epitilizya kulaŵila kuti, “Wewo uŵelenga na ŵala akumvwa amvwishishe. Mukazowona kuti chocheneka cha maloza chala, chapanama pa malo pa chuwamilalini kuŵapo, mwewo muli mu Yudeya muzeutukile ku malupili. 15 Ŵala wonse ali panja asaloŵe mu mangʼanda ŵawo kutola kanthu kalikonse. 16 Ŵala wonse ali ku munda osati akawelele ku ngʼanda kuti akatole mikhanjo. 17 Anashamu anakazi amene atiakaŵe na pakati, na ŵala atiakonyonsha ŵana pa nsita zamene izo. 18 Lombani kwa Mulungu kuti zamene izi osati zikaoneke pa nsita ya mainza, 19 chikomo manzunzo atiazewoneke pa nsita iyo, akaliyowonekapo kufuma pa chilengelo cha chalo chapansi, kufwika lomba vikaonekepolini soti. 20 Tetyo Asikulu akaleka kuŵachefya masiku a manzunzo, paliye munthu angankhale yumo angapulumushiwe. Koma yove eŵachefya chikomo cha ŵanthu amene ŵechisalula. 21 “Pa nsita yamene iyo, muyakine akazomuuzyani kuti, ‘Ali pano Kristu wala,’ keno kuti, ‘Uyo ali apo,’ osamuchetekela. 22 Chikomo kuzewoneke ŵanthu awenye olaŵila kuti, ‘Ninewo Kristu wala,’ keno kuti, ‘Nine mneneli.’ Amene awo ŵanthu azochita milimo ya mphamvu nipo na zinthu zodabwisa, kuti keno ni chololeka angaluvizye na ŵala ŵanthu kumo wosaluliwa na Mulungu. 23 Koma mwewo ŵani menso. Newo nakuuzyilantoni zonse.

Za kuza kwa Mwana wa Munthu

24 “Mu masiku amene awo manzunzo akayosila, zuŵa ikafipe, mwezi ukaleke kutuŵa. 25 Nyenyezi zizezipone kufuma Kululu, nipo mphamvu za Kululu zizezisungʼuzyiwe. 26 “Pameneapo Mwana wa Munthu akawonekele akuza mu mikumbi, na mphamvu zikulu na ulemelelo. 27 Tetyo yove azetume angelo ŵake kuti akasonkhanishe wosalulika ŵake kufuma ku mbali zonse, kutatikila ku nsilililo iyakine ya chalo cha pansi kufwikila ku nsilililo iyakine soti.”

Sambilo ya nkhuyu

28 Yesu epitilizya kunena kuti, “Sambililankoni ku chimuti cha nkhuyu. Mukawona kuti misambo yatatika kumela nipo vitepo viyakine vatatika kutumba, muziŵe kuti mainza afwika. 29 Tetyo mukazowona zala zanalaŵila zuchitika muzemuziŵe kuti Mwana wa Munthu ali pafupi, ali pa mulyango pene–pene. 30 Nukuuzyani vyendi kuti zonse izi zizewoneke ŵanthu a luko ino akaliyomwalila wonse. 31 Kululu na chalo cha pansi zikasile, koma malizu ŵangu akasilelini mphamvu.”

Nsiku yosilizya yuziŵikalini

32 “Paliye oziŵa za nsiku yake na nsita yake. Angankhale angelo a Kululu oziŵalini. Angankhale newo ŵamene nuziŵalini, oziŵa na Atata tyala. 33 Tetyo ŵani menso, ŵani chelu pakuti muziŵalini nsita pa itiikakwanile. 34 Pakuti chili ngani asikulu wamene akuya pa ulwendo, kufuma ku ngʼanda kwake. Osiya zinthu zonse mu manja mwa nyanchito ŵake, nipo ouzya malonda wa pa mulyango kuti aŵekuŵa menso. 35 “Na mwewo soti mwakuŵa menso, pakuti muziŵalini nsita mwine wa ngʼanda yati akawelelemo, keno ni mu chingulo, keno ni pakati pa usiku, keno ni kombwe wotatika, keno ku matemwakucha. 36 Angawele movundumukizya, tetyo osati akamfwaneni muli mutulo. 37 Izi zanulaŵila nuuzyalini mwewo mweka yayi, koma nuuzya ŵanthu wonse kuti, ‘Ŵani menso.’”

14

Kaupo kopangana zopaya Yesu

1 Kwenze kwisala tyala masiku aŵili kuti chifwike chisangalalo cha Pasaka na chisangalalo cha masiku akulya mkate uliye chofufumisha. Akulu ŵa ansembe na asambizyi a Malamulo enzopangwa njila yofisika yakuti amukatilemo Yesu nomupaya. 2 Koma emvwana kuti, “Tisachite zoteti pa nsita ya chisangalalo, pangazochitika vyongo pa winji wa ŵanthu.”

Mwanakazi muyakine oŵilikizya Yesu ku Betaniya

3 Nsiku iyakine Yesu enze ku Betaniya, mu ngʼanda ya Simoni woitiwa wa Mambombo. Penzokulya kwiwela mwanakazi muyakine enze na nsupa ya mafuta onunkhila a nada amtengo wapatali. Mwanakazi wala efwaya nsupa yala nozoleka mafuta ŵala pa mutu pa Yesu. 4 Ŵanthu ayakine pameneapo eipilwa nonena kuti, “Chikomo ni chinji kucheneka mafuta onunkhila teti? 5 Mafuta amene aŵa sembe esitishiwa pa mtengo wa ndalama zinyinji zokwanila mazana atatu za siliva, nopasa ndalama izi ku ŵanthu wozingwa.” Nipo ŵanthu ŵala emukalipila mwanakazi wala . 6 Koma Yesu enena kuti, “Mulekeni mwanakazi uyu. Mumsaushilanji? Vawanichitila ni viweme ngako. 7 Ŵanthu wozingwa muli nawo nsita zonse. Tetyo pamupangwa kuŵachitila za lusungu mungaŵachitile. Koma newo muzenkhalelini nane nsita zonse. 8 Uyu wachita zenzowamila kuchita. Wazolekelatu muŵili wangu na mafuta onunkhila, kuti auŵamyiletu paukaliyoikiwa mu manda. 9 Nukuuzyani vyendi kuti kuli konse kwamene ŵanthu okoŵilizya Uthenga Uweme pa chalo chonse cha pansi, okolaŵilapo pa zawachita mwanakazi uyu, kuti ŵanthu okomukumbukila.”

Yudasi opangana na akulu ŵa Ansembe zotwala Yesu

10 Pa vuli pake, Yudasi Iskalioti, yumo mwa asambili kumi na aŵili, eluta kwa akulu ŵa ansembe kuti akamutwale Yesu kuli wove. 11 Akulu ŵa ansembe pechimvwa izi esangalala ngako nipo emulonjeza kuti azempase ndalama. Tetyo yove etatika kusakila mpata wakuti amutwalilemo kwa wove.

Yesu ochita chisangalalo cha Pasaka na asambili ŵake

12 Pa nsiku yotatika ya chisangalalo cha masiku akulya mkate uliye chofufumisha, pamene ŵanthu penzopaya mbelele zochitila chisangalalo cha Pasaka, asambili ŵa Yesu echizomukonsha kuti, “Kansi tikawamyile kuni malo olyelamo chisangalalo cha Pasaka?” 13 Yesu etuma asambili aŵili, noŵauzya kuti, “Nkhoyani mu mzinda. Mukakumane na mwanalume alutwike nongo ya manzi. Mukamukonkhe. 14 Mu ngʼanda mwamene mwatiakaloŵe, mukamuuzye mwine wa ngʼanda kuti, ‘Asambizyi okonsha kuti, chipinda cha alwendo chakuti Asambizyi azelyelemo chisangalalo cha Pasaka na asambili ŵake chili kuni?’ 15 Yove akakuwonesheni chipinda chikulu chapalulu, mwamene mwawamyiwa zonse zupangwika. Mwamene umo niye mwamuti mukawamyile vakulya.” 16 Asambili ŵala esiya Yesu noloŵa mu mzinda wala nipo efwana ngani mwechiŵauzyila Yesu. Nipo ewamya chisangalalo cha Pasaka. 17 Pekwifipa Yesu ewela na asambili ŵake ŵala kumi na aŵili. 18 Wonse pechinkhala pansi notatika kulya, Yesu echiti, “Nukuuzyani vyendi kuti yumo wa mwewo wanikulya naye anitwale kwa alwani ŵangu.” 19 Asambili ŵala echimvwa chitinthi, etatika kumkonsha kuti, “Kansi ningaŵe newo?” 20 Yesu eŵayasuka kuti, “Ni yumo wa mwewo otoŵela nane mu mbale imo. 21 Mwana wa Munthu akuyopayiwa kulingana na mwakulaŵilila Malembo pa za yove. Koma anashamu munthu wamene atiakatwale Mwana wa Munthu. Chenze chiweme kuti munthu woteti aliyovyalike.”

Mgonelo wosilizya wa Asikulu

22 Wove penzokulya, Yesu etola mkate, notembezya Mulungu, nousuna–suna, noyaŵila asambili ŵake ŵala na kuti, “Aneni, uyu ni muŵili wangu.” 23 Etola soti cheso, notembezya Mulungu, nochitwala kwa asambili ŵake, na kumwa wonse. 24 Nipo eŵauzya kuti, “Uyu ni mlopa wangu wosimikizyila chipangano cha Mulungu. Mlopa wamene uyu nuutaya chikomo cha ŵanthu anyinji. 25 Nukuuzyani vyendi kuti nikamwepolini soti vinyo wa mpesa kufwikila pa nsiku yamene nizamwe walomba mu Ufumu wa Mulungu.” 26 Pechiimba nzimbo efuma na kuya ku Lupili ya Olivi.

Yesu olaŵililatu kuti Petulo azeamukane

27 Pa vuli pake Yesu eŵauzya asambili ŵake kuti, “Mwewo monse muniwutuke nonisiya neka. Pala Malembo onena kuti, ‘Nipaye chiŵeta, kuti mbelele zangu zikamwazike.’ 28 Koma nikazouka kwa akufwa nizenitangule ni newo kuya ku Galileya.” 29 Petulo echiti, “Ngakhale wonse autuke nomusiyani, newo neka yai.” 30 Yesu emuuzya kuti, “Nukuuzyani vyendi kuti lelo yamene na usiku wamene uno, kombwe akaliyolila kachiŵili, unikane katatu kuti uniziŵalini.” 31 Petulo elaŵila soti mosimikizyila kuti, “Ngankhale anipayile pamo na mwewo, newo nikamkanenilini” Asambili ayakine wonse ŵala elaŵila chimozi–mozi.

Yesu olomba ku Gesemani

32 Yesu na asambili wake echiya ku malo ayakine, oitiwa Gesemani. Tetyo eŵauzya asambili ŵala kuti, “Mwewo nkhalani pano. Newo nikuyolomba.” 33 Etola Petulo, Yakobe na Yohane. Yesu ekatiwa na chitinthi novutika mu mtima. 34 Eŵauzya kuti, “Mu mtima mwangu muli chitinthi chikulu ngako chakufwa nacho. Mwewo nkhalani pamene pano, nipo ŵani menso.” 35 Eluta pa nthangu patontho, noliponya pansi, notatika kulomba. Echiti, “Keno ni chololewa nsita yoyofya ino inipitilile.” 36 Enena soti kuti, “Abba, Atata, mwewo mungachite chilichonse; munifumyilepo cheso ichi chamatamano. Koma muchite cha mupangwa mwewo, osati chanupangwa newo.” 37 Pechiwelela kwa asambili ŵala eŵafwana ali mtulo. Tetyo ekonsha Petulo kuti, “Simoni, kansi uli mtulo na wewo? Kansi wakangiwa kunkhala menso pa kansita katontho teti? 38 Ŵani menso mwewo mwakulomba, kuti mungapone mu mayezyelo. Mtima upangwisisha, koma muŵili ni woŵeŵa.” 39 Efumapo soti na kuyolomba na malizu amene wala. 40 Pechiwelela soti, eŵafwana ali mtulo, chikomo vikope vawo venze voŵeŵa na tulo. Tetyo wove esoŵa choyasuka. 41 Pechiwelako kachitatu, echiti, “Kansi mukalilele nopumula? Kwasila. Koma lomba, nsita yala yafwika. Mwana wa Munthu otwaliwa ku ŵanthu wochimwa. 42 Ukani, tiyeni takuya. Uyu wazonitwala wala wafwika.”

Yesu okatiwa

43 Yesu akalulaŵila teti, nsita yamene iyo nipechifwika Yudasi, yumo wa asambili wake kumi na aŵili wala. Ewela na winji wa ŵanthu alunyamule vingwandali na nkholi. Ŵala ŵanthu eŵatuma na akulu ŵa ansembe, Asambizyi a Malamulo, na akulu a mpingo. 44 Wamene enzokuzo mutwala eŵauzya mwati akamziŵile kuti, “Wamene wati ni kafyofyone, ni wamene uyo. Mukamukate na kuya naye, osamutaya.” 45 Pechiwela Yudasi, eingofwikila pa Yesu, nonena kuti, “Asambizyi!” Pechichita tetyo emufyofyona. 46 Ŵala ŵanthu emukata Yesu nomumanga. 47 Koma muyakine wa asambili esolola chingwandali notema wanchito wa Mkulu wa ansembe, mpaka nomutenda kwatu. 48 Yesu eŵakonsha ŵala ŵanthu kuti, “Chikomo ni chinji mwachito nitolela vingwandali na nkholi, ngani kuti nine nyankapondo? 49 Nsiku na nsiku nenze namwe mu ngʼanda ya Mulungu nosambizya, mwewo muliyowele kuti munikate? Koma izi zuchitika teti kuti zikwanishile Malembo mwechinenela.” 50 Pameneapo asambili ŵake ŵala wonse eutuka nomsiya yeka. 51 Mulumbwana muyakine enzokonkha Yesu, enze evwinikila nyula yeka, aliye chovwala chiyakine. Ŵanthu ŵala epangwa kumkata. 52 Koma yove eingoikolopola nyula yala noutuka chinthaku.

Yesu ku Kaupo Kakulu ka Ayuda

53 Tetyo ŵala ŵanthu eluta naye Yesu kwa Mkulu wa ansembe. Kwamene kwala kwiungana wonse Akulu ŵa ansembe, akulu ŵa Ayuda, na Asambizyi a Malamulo. 54 Petulo enzomukonkhelela Yesu patali, mpaka kunja kwa ngʼanda ya Mkulu wa ansembe wala. Enkhala pansi pamo na amalonda enzoyota nawo mulilo. 55 Akulu ŵa ansembe ŵala na wonse a mu Kaupo Kakulu ka Ayuda enzosakila umboni wonenela Yesu kuti amupaye, koma aliyoufwane. 56 Ŵanthu anyinji enzomulaŵilila za wenye, umboni wawo uliyokatizyane. 57 Ayakine epanama notatika kumunenela za wenye. 58 Echiti, “Uyu munthu sewo timumvwa kulaŵila kuti, ‘Newo nizenipasule Ngʼanda iyi ya Mulungu, yomangiwa na ŵanthu tyala nipo pakayopita masiku atatu nizenimange iyakine yosamangiwa na ŵanthu.’” 59 Koma angankhale ni tetyo zolaŵila zawo zenzelini zokatizyana. 60 Mkulu wa ansembe wonse epanama pa menso pawo, nomkonsha Yesu kuti, “Kansi wewo uliye choyasuka? Ni zotyani aŵa ŵanthu zakukunenela?” 61 Yesu eingonkhala chelele, osayasuka kanthu. Pameneapo Mkulu wa ansembe wala emukonsha soti kuti, “Kansi ni wewo chendi Messiya, Mpulumushi Wolonjezewa, Mwana wa Mulungu wochinzikiwa?” 62 Yesu eyasuka kuti, “Eee, ninewo. Nipo muzemuwone Mwana wa Munthu ali nkhezi ku kwanja kwendi ya Mulungu wamphamvu zonse. Muzemumuwone akuza mu mikumbi.” 63 Tetyo Mkulu wa ansembe wala ekezula vovwala vake, na kuti, “Kansi pamene apa tingapangwe soti mboni ziyakine? 64 Mwazimvwila mweka kunyoza Mulungu. Mulingilila tyani?” Wonse elamula kuti owamila kupayiwa. 65 Ayakine etatika kumtila mata, nomuvwinikila ku menso, nomunyata mbama, nonena kuti, “Lotela, ni ŵani wakunyata?” Amalonda ŵala nawo etatika kumunyata.

Petulo okana Yesu

66 Petulo enze kunja kwa mpanda. Msimbi muyakine nyanchito wa Mkulu wa ansembe efwika pameneapo. 67 Pechiwona Petulo oyota mulilo, emulolesha, nonena kuti, “Na mwewo mwenze na Yesu wa ku Nazaleti.” 68 Koma Petulo ekana kuti, “Zamene izo newo nuziziŵalini, nipo nuzimvwishalini.” Nipo efuma na kuya cha ku mulyango. Pameneapo kombwe elila. 69 Koma msimbi wala emuona, nouzyake amene enze pameneapo kuti, “Uyu naye enze mu umba imo.” 70 Koma Petulo ekana soti. Pepepita ka nsita, ŵanthu enze pameneapo emuuzya Petulo kuti, “Ni chendi nawe soti niwe wa umba yamene yala. Kansi kwanu wewo ni ku Galileyalini?” 71 Koma Petulo etatika kulishamika nolapa, “Ni chendi, munthu wa munena newo numziŵalini.” 72 Nsita yamene iyo, kombwe elila kachiŵili. Tetyo Petulo ekumbuka malizu ŵala a Yesu onena kuti, “Kombwe akaliyolila kachiŵili, unikane katatu kuti uniziŵalini.” Pameneapo Petulo etatika kulila.

15

Yesu ku ngʼanda ya milandu ya Pilato

1 Mu mamawa akulu ŵa ansembe na akulu ŵa Ayuda na Asambizyi a Malamulo, pamo na ayakine wonse a mu Kaupo Kakulu ka Ayuda emvwana. Emumanga Yesu na kuya naye kwa Bwanamkubwa Pilato. 2 Pilato emukonsha Yesu kuti, “Kansi wewo niwe mfumu ya Ayuda?” Yesu emuyasuka kuti, “Mwalaŵila mweka.” 3 Akulu ŵa ansembe ŵala emunenela zinyinji. 4 Pilato emukonsha soti kuti, “Kansi uliye choyasuka? Ona zonse izi zakukulaŵilila.” 5 Koma aliyoŵayasuke soti kali konse, tetyo Pilato ekanganishiwa.

Pilato opingula kuti Yesu apayiwe

6 Pa nsita ya chisangalalo cha Pasaka, Pilato enzoŵamangululila yumo wa akaidi wamene wa angasenge Ayuda. 7 Penze munthu muyakine, zina yake Balaba, amene enze mu ndende pamo na ŵanthu ayakine chikomo choukila Boma nopaya ŵanthu. 8 Tetyo winji ŵanthu wechizosenga Pilato kuti aŵachitile chamene chechiyoŵelela. 9 Pilato aŵakonsha kuti, “Kansi mupangwa kuti nikumasulileni mfumu ya Ayuda iyi?” 10 Echita tetyo chikomo eziŵa Akulu ŵa ansembe kuti Yesu akuzo mutwala chikomo cha nsanje tyala. 11 Koma Akulu ŵa ansembe enze euzya ŵanthu ŵala kuti aŵamasulile Balaba. 12 Tetyo Pilato eŵakonsha soti kuti, “Lomba mupangwa kuti tichite naye vinji uyu wamene wamukuti ni mfumu ya Ayuda?” 13 Eŵilikizya ngako kuti, “Mpachikeni pa mtanda!” 14 Pilato eŵakonsha kuti, “Waifyanji?” Koma wove ekuwa ngako kuti, “Mpachikeni pa mtanda!” 15 Tetyo Pilato, popangwa kutemwesha ŵanthu, eŵamasulila Balaba, nolamula kuti Yesu akwapuliwe. Pa vuli pake emutwala kuti akapachikiwe pa mtanda.

Asilikali ochita Yesu msikila

16 Pameneapo asilikali eloŵesha Yesu ku msumba wa linga wa bwanamkubwa, noleta gulu yonse ya asilikali ayao. 17 Emuvwalika chovwala chisweta cha mfumu, noluka chisote cha minga noika pa mutu pake. 18 Tetyo etatika kumupasa moni kuti, “Timuwoneni, mfumu ya Ayuda.” 19 Enzomunyata mu mutu na ndodo, nomtila mata, nomfukamila momufweya. 20 Pechiseŵela naye mwankhanza tetyo, emuvula chovwala chala, nomuvwalika soti vovwala vake. Emutola, na kuya naye kuti akampachike pa mtanda.

Yesu opachikiwa pa mtanda

21 Pa mseu ekumana na munthu muyakine, enzolumpha pameneapo kufuma ku minzi. Uyo munthu enze Simoni wa ku Kileniya, na usuwake ŵa Alekizanda na Lufu. Tetyo asilikali wala emkakamizya kuti anyamule mtanda wa Yesu. 22 Wove echiya naye ku malo oitiwa Gologota, (niye kuti Malo a Chibade Chamutu). 23 Epangwa kumupasa vinyo woyavizya na mule kuti amwe, koma yove ekana. 24 -25 Empachika pa mtanda pa nsita ya 9 koloko mu mawa. Eyaŵana vovwala vake nochita maele kuti awone aliyense vangatolepo. 26 Malizu owonesha mulandu wompayila, elemba moteti, “Mfumu ya Ayuda.” 27 Yesu epachikiwa pamo na vinyamkapondo viŵili chiyakine ku kwanja kwendi, na chiyakine ku kwanja ya manzyele. 28 Tetyo zichitika chendi zechinena Malembo kuti, “Emuyesa muyawo wa ŵanthu ofwaya malamulo.” 29 Ŵanthu enzopita pameneapo enzomunena. Enzopukusa mitu nonena kuti, “Ha, siwewo wenze kuti, ‘Nikapasule Ngʼanda ya Mulungu noimanga soti pa masiku atatu’? 30 Zipulumushe weka, seluka pa mtanda apo!” 31 Nawo soti akulu ŵa ansembe enzomuseka, ouzyana na Asambizyi a Malamulo kuti, “Epulumusha ŵanthu ayakine, okwanishalini kulipulumusha yove yeka! 32 Wala enze kuti, ‘Nine Messiya, Mpulumushi Wolonjezewa, Mfumu ya Aisilayeli,’ aseluke lomba pa mtanda, kuti tiwone nomuchetekela!” Nipo amene epachikiwa naye pamo wala enzomunyoza.

Kufwa kwa Yesu

33 Nsita peikwana 12 koloko mu zuŵa, pepona chimfinzi pa chalo chonse cha pansi kufwika nsita ya 3 koloko. 34 Pa nsita ya 3 koloko, Yesu eŵilikizya ngako kuti, “Eloi, eloi, lama sabakatani?” (niye kuti, “Mulungu wangu, Mulungu wangu, mwanisiyilanji?”) 35 Pechimvwa malizu awo ayakine amene enze epanama pameneapo echiti, “Mvwani, oita Eliya.” 36 Tetyo muyakine ewutuka nosunsika nkhupule mu vinyo wosasa, nosomeka ku tete nompasa kuti amwe. Ayakine echiti, “Panama, tiwone keno Eliya wamene uyo awele kuzomuselusha.” 37 Koma Yesu eŵilikizya ngako nosilizyika. 38 Chinyula chochingilizya cha mu Ngʼanda ya Mulungu chingʼambika pakati kufumila kululu nofwika pansi. 39 Mkulu wa asilikali wamene enze epanama pameneapo kuloleshana naye, ewona kuti Yesu wasilizyika moŵilikizya teti, echiti, “Ni chendi uyu munthu enze Mwana wa Mulungu.” 40 Patali teti penze pepanama anakazi, enzoingololesha. Ayakine mwa wove enze Maliya Magadalena, na Salomi, na Maliya anyina a Yakobe mtontho na Yosefe. 41 Aŵa anakazi enzomukonkha Yesu penze ku Galileya nomutumikila. Penze soti anakazi ayakine ewela naye kufuma ku Yelusalemu.

Yesu oikiwa mu manda

42 -43 Pechifwika chingulo kwiwela Yosefe wa ku Alimatiya. Enze munthu wochinzikiwa wa Kaupo Kakulu ka Ayuda, wamene enzolindila Ufumu wa Mulungu. Yenze nsiku ya chisano, yokonzekela nsiku ya Sabata ya Ayuda, tetyo Yosefe ekosa mtima na kuya kwa Pilato nomusenga kuti amupe mtembo wa Yesu. 44 Pilato edabwa kumvwa kuti Yesu wafwa kale. Tetyo eita mkulu wa asilikali wala, nomkonsha kuti, “Kansi ni chendi kuti Yesu wafwa kale?” 45 Mkulu wa asilikali wala pechivomela, Pilato emulola Yosefe kuti angatole mtembo wala. 46 Yosefe wala esita nyula ituŵa yosalala, noselusha mtembo wala nouvwinikila nyula yamene iyo. Ewuika mu manda wochitosema mu mwala, nokankhilapo chimwala pa mulyango kuvala pa manda. 47 Maliya Magadalena, na Maliya anyina a Yosefe, ewona kwechimuika Yesu.

16

Yesu ouka kwa akufwa

1 Nsiku ya Sabata peipita, Maliya Magadalena, na Maliya anyina ŵa Yakobe, pamo na Salomi echiyosita mafuta onunkhila kuti akazoleke mtembo wa Yesu. 2 Mu mamawa, zuŵa ikaliyofuma, pa nsiku yokonkhapo Sabata iyo, echiya ku manda kwala. 3 Enzokonshana kuti, “Kansi ni ŵani atiakatifumyile chimwala pa mulyango pa manda ŵala?” 4 Koma pololesha ewona kuti chimwala chikulu ngako chala chakankhiwa kale. 5 Pechiloŵa mu manda mwala ewona mulumbwana enze nkhezi pansi ku mbali ya ku kwanja kwendi, enzovwale mkanjo utuŵa. Ŵala anakazi ezizimuka. 6 Koma mulumbwana wala eŵauzya kuti, “Musachite mwezo. Nuziŵa mupangwa Yesu wa ku Nazaleti, wala wechipachika pa mtanda. Wauka, muliye muno. Onani, ni apa pechimuika. 7 Koma mwewo nkhoyani mukauzye asambili ŵake, makamaka Petulo kuti, ‘Yove wathangula kuya ku Galileya. Mukamuone kwamene uko, ngani mwechimuuzyilani.’” 8 Anakazi ŵala enze ekatiwa na mwezo, tetyo eutuka kufuma ku manda. Chikomo cha mwezo aliyouzyeko munthu aliyense.

Yesu owonekela kwa Maliya Magadalena

9 Yesu pechiuka kwa akufwa, mu mawa nsiku yokonkha Sabata ya Ayuda, potatikila ewonekela kwa Maliya Magadalena wala wechifumya viŵanda visanu na viŵili. 10 Maliya wamene uyu echiyouzya ŵala enzonkhala na Yesu, enzolila. 11 Ngankhale echimvwa kuti Yesu ali moyo, na kuti Maliya wamuwona, wove aliyochetekele.

Yesu owonekela kwa asambili ŵake aŵili

12 Pa vuli pake Yesu, penze wa mawonekelo wosiyana, ewonekela kwa asambili ŵake ayakine aŵili, amene awo enze pa ulwendo kunja kwa mzinda wa Yelusalemu. 13 Asambili ŵala ewelela kuyouzya ayawo, koma nawo aliyoŵachetekele.

Yesu otuma asambili ŵake

14 Posilizyila Yesu ewonekela kwa asambili kumi na yumo penzokulya. Eŵakalipila chikomo chosachetekeleka noyuma mitima kwawo chikomo aliyochetekele ŵala emuwona kuti yove wauka. 15 Tetyo eŵauzya kuti, “Nkhoyani ku chalo chonse cha pansi, mukaŵilizye ku ŵanthu wonse Uthenga Uweme. 16 Amene atiazechetekele nobatiziwa, azepulumuke, koma amene atiazechetekelelini azepezewe ni wochimwa. 17 Ochetekela azochita zodabwisha zoteti: okofumya viŵanda potomola zina yangu, akolaŵila malulimi alomba. 18 Nipo akakate njoka, keno kumwa chakumwa chingaŵapaye akachenekekelini, akaika manja pa ŵanthu olwala, akochila.”

Yesu otolewa kuya Kululu

19 Asikulu Yesu pechilaŵila nawo, etolewa kuya Kululu, nonkhala ku kwanja kwendi kwa Mulungu. 20 Tetyo asambili ŵala eluta noŵilizya kulikonse. Asikulu enzoseŵenza nawo pamo, nipo enzowonesha kuti venzoŵilizya venze vyendi na vodabwisa venzochita.