1

1 Mà jwo diɲyɛŋi u sìi ke, Jwumpe mpyi wani mà mɔ. Pu mpyi ná Kile e. Puru Jwumpe pu mpyi Kile yabiliŋi. 2 Ŋge u ɲyɛ puru Jwumpe ke, u mpyi wani ná Kile e, mà jwo diɲyɛŋi u sìi ke. 3 Uru cye kurugo Kile à yaayi puni dá. Yaaga maha yaaga k'à dá ke, kuru kà ɲyɛ a dá u baa mɛ. 4 Ur'e shìŋi niŋkwombaaŋ'à fworo, uru u maha bɛ̀ɛnmpe kaan sùpyir'á. 5 Puru bɛ̀ɛnmpe na ɲî numpini i, ŋka numpini ɲyɛ a jà pu na mɛ. 6 Tèni là à pa nɔ, ka Kile si nàŋi wà pyi u tùnntunŋɔ, u mɛge na mpyi Yuhana. 7 U à pa mpa a bɛ̀ɛnmpe kyaa yu, bà sùpyire puni si mpyi si dá pu na u jwumpe cye kurugo mɛ. 8 Uru yabiliŋi bà u mpyi puru bɛ̀ɛnmpe mɛ, u mpyi a pa si mpa pu kyaa jwo kanna. 9 Ŋge u mpyi bɛ̀ɛnmpe sèesee wumpe ke, ur'à pa diɲyɛŋi i mpa bɛ̀ɛnmpe kan sùpyir'á. 10 U mpyi diɲyɛŋi i, diɲyɛŋ'à dá u cye kurugo, lire ná li wuuni mú i, diɲyɛŋi sùpyir'à u cyé. 11 U à pa u yabiliŋi shiinbii yyére, pi ɲyɛ a ɲɛɛ u na mɛ. 12 Ŋka mpii pi à ɲɛɛ u na maa dá u mɛge na ke, u à kuni kan pire pun'á pi pyi Kile pyìi. 13 Pi ɲyɛ a Kile pyìfente ta sùpyire woore taŋkanni na mɛ. Pi ɲyɛ a ta nɔ ná u cwo pyìi taŋkanni na mɛ. Sùpya ɲyii kyaa bà l'à pi pyi amuni mɛ. Ŋka Kile yabiliŋi u à ɲɛɛ maa pi pyi u pyìi. 14 Ɲyɛ puru Jwumpe à pa mpyi sùpya, maa ntɛ̀ɛn wuu shwɔhɔl'e mà tère pyi. Wuu à u pèente ɲya. Uru u ɲyɛ Jyafooŋi niŋkinŋi mà fworo Tufooŋi Kile e ke, ur'e tire pèente ɲyɛ. Uru u à ɲwɔ wuu na sèl'e, maa sèeŋi cyêe wuu na. 15 Ɲyɛ Yuhana à Yesu kyaa jwo. U à jwo fànha na: «Ŋge kyaa mii mpyi a jwo na u sí n‑kwɔ̀ n‑pa mii kàntugo ke, ur'à fànha tò mii na, ɲaha na yɛ mà jwo mii u si ke, u mpyi wani mà kwɔ̀.» 16 U à ɲwɔ wuu na sèl'e maa kacɛnni là tɛ̀g'a kacɛnni là fûnŋɔ wuu á. 17 Yii li cè, Kile mpyi a u Saliyaŋi kan Musa cye kurugo, numɛ u à ɲwɔ wuu na maa sèeŋi cyêe wuu na Yesu Kirisita cye kurugo. 18 Sùpya sàha ŋkwɔ̀ a Kile ɲya a ɲya mɛ. Ŋka Jyafooŋi niŋkinŋi u ɲyɛ Kile yabiliŋi, maa mpyi Tufooŋi Kile taan ke, uru u à Kile pyiŋkanni cyêe wuu na. 19 Ɲyɛ Yahutuubii ɲùŋufeebil'à sáragawwuubii pìi ná Levi tùluge shiinbii pìi yîrige Zheruzalɛmu kànhe e mà tun Yuhana á, pi sà u yíbe na jofoo u ɲyɛ u wi yɛ? 20 Pi à u yíbe ke, u ɲyɛ a yaaga ŋwɔhɔ pi na mɛ, u à tíl'a jwo pi á: «Mii bà u ɲyɛ Kile Niɲcwɔnrɔŋi mɛ.» 21 Ka pi i u yíbe: «Jofoo sí u ɲyɛ mu yɛ? Mu u ɲyɛ Kile tùnntunŋi Eli la?» Ka Yuhana si pi pyi: «Ɔnhɔ, uru bà u ɲyɛ mii mɛ.» Ka pi i núr'a u pyi: «Kile tùnntunŋi wuu na sigili ke, uru u ɲyɛ mu la?» Ka u u núr'a jwo: «Ɔnhɔ.» 22 Ka pi i ŋkànha a jwo: «Jofoo sí u ɲyɛ mu yɛ? Yà jwo wuu á, wuu sà jwo wuu tunveebil'á. Jofoo mu yabiliŋi na maye sɔ̂nŋi yɛ?» 23 Ka Yuhana si pi ɲwɔ shwɔ ná Kile tùnntunŋi Ezayi ɲwɔjwumpe e na: «Mɛjwul'à fworo síwage e fànha na “Yii kuro nintiile yal'a yaha Kafooŋi mɛɛ na.” Ɲyɛ mii Yuhana u ɲyɛ ná lire mɛjwuuni i.» 24 Sùpyire ti mpyi a tun Yuhana yyére ke, Farizhɛɛnbii pìi na mpyi ná pi e. 25 Ka pire si núr'a u yíbe: «Mu bà u ɲyɛ Kile Niɲcwɔnrɔŋi mɛ, mu ɲyɛ Eli mɛ, mu sí ɲyɛ Kile tùnntunŋi nizigiŋi mɛ, ka ɲaha si mu ta mu u sùpyire batizeli yɛ?» 26 Ka Yuhana si pi pyi: «Mii na sùpyire batizeli lwɔhe e kanna. Yii shwɔhɔl'e, nàŋi wà na ɲyɛ wani, yii ɲyɛ a u cè mɛ, 27 uru sí n‑pa mii kàntugo, ŋka mii ɲùŋk'à cyɛ́rɛ u tanhaɲyi mɛɛre zànhaŋi i u tooyi na.» 28 Cyire karigil'à pyi Bɛtani kànhe e, Zhurudɛn baŋi kàntugo. Kuru cyage e, Yuhana mpyi na sùpyire batizeli. 29 Kuru canŋa nùmpanŋa, Yuhana à Yesu ɲya u u sì u yyére ke, maa jwo sùpyir'á: «Yii wíi, Kile Mpabilini li ɲyɛ nde, lire li sí n‑pa diɲyɛ sùpyire kapegigii yàfa ti na. 30 Uru kyaa mii mpyi a fyânha a jwo yii á, tèni i mii à jwo “Nàŋi wà na ma mii kàntugo, ŋka u à pêe mii na, maa mpyi mii yyaha na, ɲaha na yɛ mii à si mà u ta.” 31 Mii yabiliŋi mpyi a cè na uru wi mɛ. Ŋka mii à pa mpa a sùpyire batizeli lwɔhe e, bà Izirayɛli shiinbii si mpyi si u cè mɛ.» 32 Puru kàntugo, mpe Yuhana à jwo: «Mii à Kile Munaani ɲya l'à yîri nìɲyiŋi na mpánmpɔrɔgɔ fiige, mà pa ntɛ̀ɛn Yesu na. 33 Mii yabiliŋi mpyi a u cè mɛ. Ŋka ŋge u à mii tun mii u pa a sùpyire batizeli lwɔhe e ke, uru u à yi jwo mii á na mii aha bú Kile Munaani ɲya l'à tîg'a pa ntɛ̀ɛn ŋgemu na ke, uru u sí raa sùpyire batizeli ná Kile Munaani i. 34 Mii à li ɲya li jwuŋkanni na. Lire e mii à jwo sùpyir'á na “Ŋge nàŋi u ɲyɛ Kile Jyaŋi.”» 35 Kuru canŋa nùmpanŋa, Yuhana mpyi a yyére wani ná u cyelempyiibii pìi shuunni i. 36 Ka u u Yesu nintoroŋi wíi, maa jwo: «Yii wíi, Kile Mpabilini li ɲyɛ nde!» 37 Yuhana cyelempyiibii mpii shuunniŋ'à puru jwumpe lógo ke, maa ntaha Yesu fye e. 38 Yesu à yyahe kɛ̂ɛnŋ'a wíl'a pi ɲya pi à taha uru fye e ke, maa pi yíbe: «Ɲaha yii na ɲcaa yɛ?» Ka pi i u pyi: «Arabi (lire ɲwɔhe ku ɲyɛ cyelentuŋi) taa mu à tîrige ke?» 39 Ka u u pi pyi: «Yii a ma, yii sí ku ɲya.» Ka pi i ŋkàre ná u e, maa sà pyɛnge ɲya, maa ntɛ̀ɛn wani. Canvyinge tèni li mpyi li li, ka pi i canmpaange pyi ná u e. 40 Mpii nàmbaabii shuunniŋi pi mpyi a Yuhana jwumpe lógo, maa ntaha Yesu fye e ke, pire wà mɛge na mpyi Andire, Simɔ Pyɛri sìɲɛɛŋi. 41 Ka Andire si ntíl'a kàr'a sà u sìɲɛɛŋi Simɔ cya a ɲya, maa yi jwo u á: «Wuu à Masiyaŋi ɲya.» (Lire ɲwɔhe ku ɲyɛ Kile Niɲcwɔnrɔŋi.) 42 Maa ntíl'a tòro Simɔ yyaha na mà kàre Yesu yyére. Pi à sà nɔ u na ke, ka Yesu si wá na Simɔ wíi maa ŋkwɔ̀ a jwo: «Mu u ɲyɛ Simɔ, Yuhana jyaŋi, pi sí n‑pa a mu yiri Sefasi.» (Girɛkiibii shɛɛnre e, pi maha jwo: «Pyɛri».) 43 Kuru canŋa nùmpanŋa, ka Yesu si yîri na ŋkɛ̀ɛge Galile kùluni i, mà bɛ̂ ná Filipi i, maa u pyi: «Taha na fye e!» 44 Filipi na mpyi Bɛtisayida kànhe shin. Andire ná Pyɛri kànhe ku ɲyɛ kuru mú. 45 Filipi à sà Natanayɛli ɲya ke, maa u pyi: «Nàŋi kyaa Kile tùnntunŋi Musa à jwo u Saliyaŋi sémɛŋi i, ná Kile tùnntunmpii sanmpii mú à u kyaa jwo ke, wuu à u ɲya. U à yîri Nazarɛti kànhe e, u mɛge ɲyɛ Yesu, Yusufu jyaŋi.» 46 Ka Natanayɛli si jwo: «Yacɛnŋɛ sí n‑sìi n‑jà n‑fworo Nazarɛti i la?» Ka Filipi si u pyi: «Ta ma wuu u shà, mu yabiliŋi sí n‑sà ɲya.» 47 Yesu à Natanayɛli ɲya u u sì u á ke, maa jwo: «Ŋge à sìi Izirayɛli shinŋi yabiliŋi, ɲaha na yɛ u funŋk'à sàa fíniŋɛ.» 48 Ka Natanayɛli si jwo: «Taa mu à mii cè ke?» Ka Yesu si u pyi: «Mii mpyi a mu ɲya fizhiye cige ɲwɔh'i, maa mu cè, ka Filipi si nta a mu yyere.» 49 Ka Natanayɛli si jwo: «Cyelentuŋi, Kile Jyaŋi u ɲyɛ mu, Izirayɛli Saanŋi.» 50 Ka Yesu si u pyi: «Bà mii à mu pyi na mii à mu ɲya fizhiye cige ɲwɔh'i mɛ, lire kanni kurugo mu à dá mii na la? Mu sí n‑pa karigii cyiibɛrɛ ɲya ɲcyiimu cyi à pêe nintoroni na ke!» 51 Maa núr'a jwo: «Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo yii á, canŋka yii sí n‑kwɔ̀ nìɲyiŋi ɲya u à múgo, si Kile mɛ̀lɛkɛɛbii ɲya pi i dùru na ntîri Supyaŋi Jyaŋi ɲuŋ'i.»

2

1 Ɲyɛ canmpyaa shuunn'à tòro, ka pi i wá na cikwɔnrɔ pyi Kana kànhe e, Galile kùluni i. Yesu nuŋi na mpyi wani tire cikwɔɔnre cyage e. 2 Yesu ná u cyelempyiibii mpyi a yyere wani. 3 Ɲyɛ mà pi yaha cikwɔɔnre múguroŋi na, ka ɛrɛzɛn sinmpe si mpa ŋkùuŋɔ. Ka Yesu nuŋi si yi jwo u á: «Pi sinmp'à kwɔ̀.» 4 Ka Yesu si u pyi: «Nufooŋi, mii à mu ɲáare, ma hà ma ɲwɔge le na karigil'e mɛ. Tèni sàha ŋkwɔ̀ a nɔ mii á mɛ.» 5 Ɲyɛ ka u nuŋi si yi jwo báarapyiibil'á: «U aha mpa kyaa maha kyaa jwo yii á ke, yii i lire pyi.» 6 Lir'à cwoyo baani ta wani. Yahutuubii mpyi maha piye jyíi na fíniŋɛ ná yire cwoyi lwɔhe e, mà tàanna ná pi Kile kuni i. Lwɔhe litirii ŋkuu (100) fiige mpyi maha jyè yire cwoyi niŋkin niŋkinŋi i. 7 Ka Yesu si báarapyiibii pyi: «Yii ɲje cwoyi ɲî ɲî lwɔhe na.» Ka pi i yi ɲî fo mà nɔ yi ɲwɔyi na. 8 Lire kàntugo ka Yesu si pi pyi: «Yii kà kwó numɛ, yii sà ŋkan cikwɔɔnre ɲjyìŋi táafooŋ'á.» Ka pi i sà kà kan u á. 9 Ka ɲjyìŋi táafooŋi si lwɔhe bya a wíi, mà ku ta ɛrɛzɛn sinmɛ, u sí ɲyɛ a pu tayirige cè mɛ. Ŋka báarapyiibii pi mpyi a lwɔhe kwó ke, pire mpyi a pu tayirige cè. Ka u u ntíl'a cifɔnŋi pooŋi yyere, 10 maa yi jwo u á: «Sùpyire puni maha fyânha a ɛrɛzɛn sinmpe nintanmpe kan pu byafeebil'á, pi aha niɲyahama bya, mpe pu ɲyɛ pu ɲyɛ a táan amuni mɛ, puru maha nta a kan pi á. Ŋka mu wi ke, ɛrɛzɛn sinmpe nintanmpe mu à yaha kàntugo!» 11 Ɲyɛ lire l'à pyi kyaa niɲcyiile, mà li cyêe na Yesu na ɲyɛ kakyanhala sùpya. Lir'à pyi Kana kànhe e, Galile kùluni i. Lire pyiŋkanni na, Yesu à u sífente cyêe sùpyire na, ka u cyelempyiibii si dá u na. 12 Lire kàntugo Yesu ná u nuŋi ná u cìnmpyiibii ná u cyelempyiibil'à kàre Kapɛrɛnamu kànhe e. Pi ɲyɛ a mɔ wani mɛ. 13 Ɲyɛ Yahutuubii bilereŋkwoŋi kataanni mpyi a byanhara. Ka Yesu si ŋkàre Zheruzalɛmu kànhe e, 14 mà sà sùpyire ta ti i nìiyɛ ná mpàa ná kùmpanhii pɛ́rɛli Kileɲaarebage ntàani na, wyɛ́rɛfaabii nintɛɛnbii na mpyi wani mú. 15 Ka u u mɛɛrɛ pyi kàsoro mà tɛ̀g'a pi puni kɔ̀r'a yige Kileɲaarebage ntàani na, maa pi mpàabii ná pi nìiyi kɔ̀rɔ, maa wyɛ́rɛfaabii wyɛ́rɛŋi lwɔ́ a wu, maa pi tàbalibii ŋɔɔŋ'a cyán cyán. 16 Maa jwo sanmpanmpɛrɛbil'á: «Yii ɲje yaayi lwɔ́ a yige naha, yii àha na Tuŋi bage kɛ̂ɛnŋɛ mpyi yapɛrɛmbaga mɛ.» 17 Yesu à lire pyi ke, ka u cyelempyiibii funŋɔ si ɲcwo li na na l'à sémɛ Kile Jwumpe Semɛŋi i na: «Mu bage kani na mii súuge naŋkyaan fiige.» 18 Ka Yahutuubii ɲùŋufeebii si Yesu yíbe: «Kakyanhala kani ndi mu sí n‑pyi n‑cyêe wuu na, wuu u ɲcè na ɲcyii karigii puni mpyiŋi kun'à kan mu á yɛ?» 19 Ka Yesu si pi pyi: «Yii ŋke Kileɲaarebage jya, mii sí ku núruŋɔ n‑faanra canmpyaa taanre funŋ'i!» 20 Ka pi i jwo: «Ei! Pi à yyee beeshuunni ná baani pyi ŋke Kileɲaarebage vaanraŋi na. Jofoo niŋkin u ɲyɛ mu, si ŋkwɔ̀ mpa ku faanra ŋkwɔ̀ canmpyaa taanre funŋ'i yɛ?» 21 Ŋka Kileɲaarebage kani Yesu à jwo ke, u yabiliŋi cyeere kyaa u mpyi na yu. 22 Ɲyɛ Yesu à pa ɲɛ̀ a fworo kwùŋi i ke, ka li i ntîge u cyelempyiibii funŋ'i na Yesu mpyi a ŋke cyage jwo. Ka pi i dá Kile Jwumpe Semɛŋi ná Yesu ɲwɔjwumpe na. 23 Tèni i Yesu mpyi Zheruzalɛmu i Yahutuubii bilereŋkwoŋi kataanni na ke, shinɲyahara à u kakyanhala karigii ɲya, ka cyire si pi pyi pi à dá u na. 24 Yesu mpyi a pi puni zòompii cè, lire kurugo u mpyi a dá pi na mɛ. 25 U à shin maha shin funŋɔ kani cè, lire kurugo ɲùŋɔ sàha mpyi sùpya u à u supyiɲɛɛŋi yu u á mɛ.

3

1 Farizhɛnŋi wà na mpyi wani, u mɛge na mpyi Nikodɛmu, maa mpyi Yahutuubii ɲùŋufoo. 2 Canŋka numpilage e, u à kàre Yesu á maa sà yi jwo u á: «Cyelentuŋi, wuu à li cè na Kile à mu yaha a pa, mu u mpa a wuu kâlali, ɲaha na yɛ kakyanhala karigii mu na mpyi ke, wà sì n‑jà cyire pyi ná Kile ɲyɛ a sìi ná urufol'e mɛ.» 3 Ka Yesu si u pyi: «Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo mu á, sùpya sì n‑jà n‑jyè Kile Saanre e, ná u ɲyɛ a núr'a si nìɲyiŋi na mɛ.» 4 Ka Nikodɛmu si jwo: «Sùpya ká lyɛ a kwɔ̀, di u sí núru n‑si sahaŋki yɛ? Wà sí n‑jà núru u nuŋi funŋke e si si la?» 5 Ka Yesu si u pyi: «Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo mu á, shin maha shin ká mpyi u ɲyɛ a si lwɔhe ná Kile Munaani fànhe e mɛ, uru sì n‑sìi n‑jà n‑jyè Kile Saanre e mɛ. 6 Ŋgemu ká si sùpyii siŋkanna na ke, urufoo na ɲyɛ shintiiwe, ŋka ŋgemu ká si Kile Munaani síŋi i ke, Kile Munaani na ɲyɛ urufol'e. 7 Mii à jwo na yii núr'a si nìɲyiŋi na ke, lire kà ma kàkyanhala mɛ. 8 Cyage k'à táan kafɛɛg'á ke, wani ku maha fwu na ŋkɛ̀ɛge, mu maha ku fwɔfwɔ tùnmpe núru. Ŋka mu sì ku tayirige cè mɛ, mu mú sì ku takarege cè mɛ. Amuni Kile Munaani maha mpyi sùpyaŋi i.» 9 Ka Nikodɛmu si jwo: «Di cyire karigii sí n‑jà n‑pyi n‑jwo yɛ?» 10 Ka Yesu si u pyi: «Mu u ɲyɛ Izirayɛli shiinbii cyelentu ke, mu yabiliŋi saha ɲyɛ cyire karigii ɲcèmbaa la? 11 Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo mu á, ɲje wuu à cè ke, yire wuu na yu. Ɲje wuu à ɲya ke, yire wuu na yu mú. Ŋka yii la ɲyɛ sì ɲɛɛ wuu niɲjwumpe na mɛ. 12 Mii na ɲìŋke karigii kyaa yu yii á, yii sí ɲyɛ a dá mɛ, mii aha bú mpa a nìɲyiŋi wogigii kyaa yu yii á, di yii sí n‑jà n‑dá n‑jwo yɛ? 13 Mà li ta wà ɲyɛ a dùgo nìɲyiŋi na mɛ, fo ŋge u à yîri wani mà tîge naha ɲìŋke na ke, uru u ɲyɛ Supyaŋi Jyaŋi. 14 Bà Kile tùnntunŋi Musa à dàɲyɛŋi yal'a pyi wwò fiige, maa cyiin cûru, maa u dùrugo sùpyire shwɔhɔl'e mɛ, amuni Supyaŋi Jyaŋi sí n‑sìi n‑dùrugo, 15 bà li si mpyi ŋgemu ká dá u na ke, uru si shìŋi niŋkwombaaŋi ta mɛ.» 16 Kile à sàa diɲyɛ sùpyire kyaa táan uy'á fo u à u Jyaŋi niŋkinŋi kan sáraga, ŋgemu ká dá u na ke, urufoo nùmpanŋke kà ŋkɛ̀ɛge mɛ, ŋka u shìŋi niŋkwombaaŋi ta. 17 Kile ɲyɛ a u Jyaŋi tun diɲyɛŋi i u pa yoge kwɔ̀n sùpyire na mɛ. Ŋka u à u tun, bà sùpyire si mpyi si shwɔ u cye kurugo mɛ. 18 Ŋgemu ká dá u na ke, uru nàzhan ɲyɛ Kile yoge e mɛ. Ŋgemu sí u ɲyɛ u ɲyɛ a dá u na mɛ, yog'à kwɔ̀n urufoo na mà kwɔ̀, ɲaha na yɛ u ɲyɛ a dá Kile Jyaŋi niŋkinŋi mɛge na mɛ. 19 Kile yoge ɲùŋke ku ɲyɛ: bɛ̀ɛnmp'à pa diɲyɛŋi i, ka sùpyire si ɲcyé pu na, maa ntaha numpini fye e, ɲaha na yɛ pi kapyiiŋkii ɲyɛ a ɲwɔ mɛ. 20 Shin maha shin u na kapegigii pyi ke, bɛ̀ɛnmpe ɲyɛ a táan urufol'á mɛ. U ɲyɛ na ɲɛɛg'a fworo bɛ̀ɛnmpe na, sùpyire s'a u kapyiiŋkii ɲaa mɛ. 21 Ŋka ŋgemu ká mpyi sèeŋi ɲuŋ'i ke, uru maha fworo bɛ̀ɛnmpe na, bà sùpyire si mpyi s'a u kapyiiŋkii ɲaa, si ɲcè na u na ɲyɛ Kile kuni i mɛ. 22 Lire kàntugo ka Yesu ná u cyelempyiibii si ŋkàre Zhude kùluni i. U à tɛ̀ɛn wani ná pi e mà canmpyaa pyi, marii sùpyire batizeli. 23 Yuhana mú mpyi na sùpyire batizeli cyage k'e, ɲaha na yɛ lwɔhe mpyi a ɲyaha wani. Kuru cyage mɛge mpyi Enɔni, maa mpyi Salɛmi taan. Ka sùpyire si wá na sì u yyére, u sí i ti batizeli. 24 Lir'à pyi a Yuhana ta u sàha jyè kàsuŋi i mɛ. 25 Canŋka Yuhana cyelempyiibii pìi ná Yahutuŋi wà à nàkaana ta. Tire mpyi a lwɔ́ a pwɔ Yahutuubii Kile kuni ɲjyìviniŋi kyaa na. 26 Tire nàkaante ɲùŋɔ taan, Yuhana cyelempyiibil'à kàr'a sà yi jwo u á: «Wuu cyelentuŋi, mu ná nàŋi u mpyi siɲcyan Zhurudɛn baŋi kùŋke na ke, mu à ŋgemu kyaa jwo ke, u we, u u sùpyire batizeli numɛ. Sùpyire puni mú si wá na ŋkɛ̀ɛge u yyére.» 27 Ka Yuhana si pi pyi: «Kile ká mpyi u ɲyɛ a ndemu le sùpyaŋi i mɛ, u ɲyɛ na lire taa mɛ. 28 Yii yabilimpii na ɲyɛ mii shérii, mii à yi jwo yii á na mii bà u ɲyɛ Kile Niɲcwɔnrɔŋi mɛ, ŋka Kile à mii yaha a pa u yyaha na. 29 Cikwɔɔnre tèepyiini i, cipooŋi ká jwo na uru ná u cifɔnŋ'à bɛ̂, u cevooŋi funŋke maha ntáan sèl'e. Amuni, mii funŋke puni mú maha ntáan, tère o tère e mii à lógo na sùpyire niɲyahara wá a taha Yesu fye e ke. 30 Numɛ, là à yaa l'a bârali Yesu tayyérege na, là s'a fwore mii woge e, 31 ɲaha na yɛ ŋge u à yîri nìɲyiŋi na mà pa ke, uru u ɲyɛ sùpyire puni ɲùŋɔ na. Ŋge u à ta naha ɲìŋke na ke, uru na ɲyɛ ɲìŋke wu, ɲìŋke karigii uru mú sí raa yu. Ŋka ŋge u à yîri nìɲyiŋi na ke, uru u ɲyɛ diɲyɛŋi puni ɲùŋɔ na. 32 Nde u à ɲya, ná nde u à lógo ke, lire u na yu, shinɲyahara sí ɲyɛ a ɲɛɛ u jwumpe na mɛ. 33 Ŋka ŋgemu ká ɲɛɛ u jwumpe na ke, urufol'à li fíniŋ'a cyêe na ur'à dá li na na Kile na sèeŋi yu. 34 Ŋge Kile à tun ke, Kile Munaani à kan ur'á tɛgɛlɛ baa, lire e u à jà na Kile jwumpe yu sùpyir'á. 35 Jyafooŋi kyal'à táan Tufooŋi á, fo ka u u yaayi puni le u cye e. 36 Ŋgemu ká dá Jyafooŋi na ke, urufol'à shìŋi niŋkwombaaŋi ta. Ŋgemu ká ɲcyé u na ke, urufoo sì uru shìŋi niŋkwombaaŋi ta mɛ, ŋka Kile lùuni sí n‑yîri n‑yaha urufoo taan.»

4

1 Yesu à pa ɲcè na Farizhɛɛnbil'à pa lógo na uru na cyelempyiibii pìi taa na batizeli, pi mú s'à ɲyaha Yuhana wuubii na. 2 Mà sèeŋi jwo, Yesu yabiliŋi bà u mpyi na sùpyire batizeli mɛ, u cyelempyiibii pi mpyi na li pyi. 3 Yesu à pa pi jwumpe niɲjwumpe lógo ke, maa fworo Zhude kùluni i maa núru na ŋkɛ̀ɛge Galile wuuni i. 4 U niŋkareŋi mpyi a yaa u Samari kùluni jyiile, u u nta a nɔ Galile wuuni na. 5 Ka u u sà nɔ Samari kànhe kà na, kuru mɛge mpyi Sikari. Tèecyiini i, Yahutuubii tulyage Yakuba mpyi a kɛrɛge ŋkemu kan u jyaŋi Yusufu á ke, Sikari na ɲyɛ kuru taan. 6 Yakuba bɛ̀ɛnŋke na mpyi wani. Yesu à ɲaara a kànha ke, maa sà ntɛ̀ɛn kuru bɛ̀ɛnŋke taan. Canŋke mpyi a nɔ ɲùŋɔ niŋi i. 7 Ka Samari shiinbii cwoŋi wà si mpa mpa lwɔhɔ kwó. Ka Yesu si jwo u á: «Lwɔhe kà kan na á, si bya.» 8 Lir'à u cyelempyiibii ta pi à jyè kànhe e si ɲjyì cya zhwɔ. 9 Ka ceeŋi si u pyi: «Na ɲaha? Mu na ɲyɛ Yahutu, mii sí ɲyɛ Samari shin, ɲaha na mu na ma lùbyage ɲáare mii á yɛ?» (Lire kajwuuni ɲùŋke ku ɲyɛ Yahutuubii ná Samari shiinbii ɲyɛ a mpyi na wwùu kyaa na mɛ.) 10 Ka Yesu si ceeŋi pyi: «Yaage Kile maha ŋkaan mana ke, kàmpyi mu mpyi a kuru cè, sùpyaŋi u na mu ɲáare lùbyage na ke, kàmpyi mu mpyi a uru cè, mu u mpyi na sí u ɲáare, u mpyi na sí lwɔhɔ kan mu á, ŋkemu ku maha shìŋi sèe wuŋi kan sùpyaŋ'á ke.» 11 Ka ceeŋi si jwo Yesu á: «Ɲùŋufooŋi, bɛ̀ɛnɲcere ɲyɛ mu á mɛ, ŋke bɛ̀ɛnŋke s'à cûgo sèl'e, taa mu sí kuru lwɔhe ta si ŋkan mii á ke? 12 Wuu tulyage Yakuba u à ŋke bɛ̀ɛnŋke kan wuu á ke, mu à pêe uru na la? U ná u pyìibii ná u yatɔɔre mpyi na ŋke bɛ̀ɛnŋke lwɔhe byii.» 13 Ka Yesu si u pyi: «Shin maha shin u ɲyɛ na ŋke bɛ̀ɛnŋke lwɔhe byii ke, byage saha sí urufoo ta. 14 Ŋka ŋgemu ká mii lùkange bya ke, byage saha sì n‑sìi urufoo ta mɛ. Ɲaha na yɛ lwɔhe mii sí n‑kan u á ke, kuru sí n‑pyi u funŋke e lùbili. Uru lùbiliŋi sí u pyi u shìŋi niŋkwombaaŋi ta.» 15 Ka ceeŋi si jwo: «Ɲùŋufooŋi, kuru lwɔhe kà kan na á, byage kà n‑sìi núru na ta mɛ, mii sàha kà núru mpa lwɔhɔ kwó naha mɛ.» 16 Ka Yesu si jwo: «Sà ma pooŋi yyere, ma a ma.» 17 Ka ceeŋi si u pyi: «Nɔ̀ ɲyɛ mii á mɛ.» Ka Yesu si u pyi: «Mu u jwo na nɔ̀ ɲyɛ mu á mɛ, mu à sèe jwo. 18 Mu à nàmbaya kaŋkuro jyé mà kwɔ̀, ŋge á mu ɲyɛ numɛ ke, uru mú bá ɲyɛ mu poo mɛ. Sèe mu à jwo.» 19 Ka ceeŋi si u pyi: «Ɲùŋufooŋi, mii naha li ɲya, Kile tùnntunŋɔ u ɲyɛ mu. 20 Wuu tulyey'à Kile pêe ŋke ɲaŋke na, ŋka yii Yahutuubii, yii maha jwo na Zheruzalɛmu kanni i Kile tapeeŋke ɲyɛ.» 21 Ka Yesu si u pyi: «Ceewe, ɲje mii sí n‑jwo mu á ke, mu à yaa mu u dá yire na, tèni là sí n‑kwɔ̀ nɔ, yii saha sì raa sì ŋke ɲaŋke na, lire ɲyɛ mɛ Zheruzalɛmu kànhe e si nta raa Tufooŋi pêre mɛ. 22 Yii Samari shiinbii na ŋgemu pêre ke, yii ɲyɛ a uru cè mɛ, wuu Yahutuubii, wuu sí na ŋgemu pêre ke, wuu à uru cè, ɲaha na yɛ Shwofooŋi à fworo Yahutuubil'e. 23 Tèni sí n‑pa nɔ, li bá à nɔ a kwɔ̀, mpii pi ɲyɛ Tufooŋi pèeveebii sèe wuubii ke, Kile Munaani li sí raa sèeŋi cyêre Kile karigii kyaa na pir'á. Tire sùpyire shiŋi Tufooŋi Kile na ɲcaa t'a uru pêre. 24 Kile na ɲyɛ Munaa, wà ɲyɛ na u ɲaa mɛ. Sùpyire sí n‑jà raa u pêre kanna tèni i Kile Munaani sí sèeŋi cyêe ti na ke.» 25 Ka ceeŋi si u pyi: «Mii à cè na Masiyaŋi sí bá n‑pa (ŋge pi na yiri Kile Niɲcwɔnrɔŋi ke). U aha mpa, u sí yaayi puni yyaha jwo wuu á.» 26 Ka Yesu si ceeŋi pyi: «Mii u na yu ná mu i ke, mii u ɲyɛ ure.» 27 Mà Yesu ná ceeŋi yaha puru jwumpe na, ka cyelempyiibii si ntíl'a nɔ wani. Ka li i pi kàkyanhala. Li mpyi pi funŋ'i mà u yíbe ɲaha kurugo u na yu ná ŋge ceeŋi i yɛ, lire ɲyɛ mɛ ɲaha u na ɲcaa u á yɛ, ŋka pi wà ɲyɛ a jà a u yíbe mɛ. 28 Ka ceeŋi si u kucwooni yaha bɛ̀ɛnŋke taan, maa jyè kànhe e, maa yi jwo sùpyir'á: 29 «Yii a ma yii pa wíi. Nàŋi wà u ŋge u à mii kapyiiŋkii puni cè a jwo mii á. Kile Niɲcwɔnrɔŋi kyaa li na yu ke, u sí n‑jà n‑pyi ure.» 30 Ka sùpyire si fworo kànhe e, na ŋkɛ̀ɛge Yesu yyére. 31 Mà ceeŋi yaha kànhe e, ka Yesu cyelempyiibii si yi jwo u á: «Wuu cyelentuŋi, mu à yaa mu u mpa lyî amuni.» 32 Ka u u pi pyi: «Yalyige na ɲyɛ mii á, mii u lyî, yii ɲyɛ a ŋkemu cè mɛ.» 33 Ka u cyelempyiibii si wá na yi yu piye shwɔhɔl'e na wà u à pa yalyire kan u á bɛ? 34 Ka Yesu si jwo: «Ŋge u à mii tun ke, mii u uru ɲyii wuuni pyi, tùnnture u à kan mii á ke, mii u tire pyi fo ti tɛgɛni, mii yalyire ti ɲyɛ tire. 35 Yii maha jwo yiɲyɛ sicyɛɛre yi ɲyɛ nùgunte ná sùmakwɔɔnni shwɔhɔl'e. Ŋka mii sí yi jwo yii á, yii yyahayi yîrige, yii i sùpyire nimpante wíi. Ti na ɲyɛ bà sùma maha nɔ a tɛ̀ɛn kɛrɛge e, na ŋkwɔ̀nŋi sigili mɛ. 36 Ŋge u na sùmaŋi kwùun ke, uru na u sàraŋi tal'a kwɔ̀. Uru sàraŋi u ɲyɛ: sùpyire u na ntaa ke, tir'à shìŋi niŋkwombaaŋi ta. Lire pyiŋkanni na, ɲɛɛnuguŋi ná sùmakwɔnŋi na múgure siɲcyan. 37 Tàanlini l'à jwo na “Wà na núru, wabɛrɛ sí i ŋkwùun” ke, l'à sèe jwo. 38 Mii à yii tùugo yii sà kɛrɛge ŋkemu sùma kwɔ̀n ke, yii ɲyɛ a ku fàa mɛ. Mpii pi à báaraŋi pyi ke, ka yii i pire kanhare tɔ̀ɔnŋi ta.» 39 Ka Samari kànhe sùpyire niɲyahara si dá Yesu na, ceeŋi jwumpe cye kurugo, u mpyi a yi jwo pi á na Yesu à uru kapyiiŋkii puni cè a jwo ur'á. 40 Tire sùpyir'à nɔ Yesu taan ke, maa u ɲáare na u tɛ̀ɛn wani pire yyére, ka u u ntɛ̀ɛn wani mà canmpyaa shuunni pyi, 41 maa jwo ná pi e, ka Samari shiinbii niɲyahamii si dá Yesu na sahaŋki, ɲaha na yɛ u yabiliŋi u à jwo ná pi e. 42 Ka pi i yi jwo ceeŋ'á: «Numɛ wuu saha ɲyɛ a dá Yesu na mu ɲwɔjwumpe kanni kurugo mɛ, wuu à lógo u yabiliŋi ɲwɔ na, wuu à li cè na uru u ɲyɛ diɲyɛŋi Shwofooŋi, sèeŋi na.» 43 Cyire canmpyaagii shuunniŋ'à tòro ke, ka Yesu si yîri wani mà kàre Galile kùluni i ná u cyelempyiibil'e. 44 U à nɔ wani ke, sùpyire ti mpyi a kàre Zheruzalɛmu kànhe e Yahutuubii kataanni cyage e, maa núr'a pa ke, pir'à u bɛ̂ ná funntange e, ŋka lir'à ta pi à Yesu kapyiiŋkii puni ɲya a kwɔ̀ wani. Yesu yabiliŋi mpyi a jwo: «Kile tùnntunŋɔ maha le ɲjire e u tukanhe e mɛ.» 46 Yesu à núr'a pa Kana kànhe e, Galile kùluni i. Wani u mpyi a lwɔhe kɛ̂ɛnŋ'a pyi ɛrɛzɛn sinmɛ. Fànhafembwɔhe kà na mpyi Kapɛrɛnamu kànhe e, u jyaŋi mpyi na yà sèl'e. 47 Kuru fànhafembwɔh'à lógo na Yesu à fworo Zhude kùluni i, mà kàre Galile wuuni i ke, maa ŋkàr'a sà u ɲáare na u shà ná ur'e Kapɛrɛnamu kànhe e u sà uru jyaŋi cùuŋɔ, ɲaha na yɛ u à yà fo sí raa ŋkwûu. 48 Ka Yesu si u pyi: «Yii aha mpyi yii ɲyɛ a kacyeeŋii ná kabwɔhii ɲya mɛ, yii sì n‑sìi n‑dá mɛ.» 49 Ka shinbwoŋi si Yesu pyi: «Ɲùŋufooŋi, ta ma, wuu a sì fwɔfwɔ, fo lire bà mɛ, mii pyàŋi sí n‑kwû.» 50 Ka Yesu si yi jwo u á: «Ta sì, mu jyaŋi na ɲyɛ ɲyii na.» Ka u u dá Yesu jwumpe na, maa ntíl'a yîr'a kàre. 51 Mà u yaha u u ŋkɛ̀ɛge pyɛngɛ, u bilibil'à u ɲùŋɔ bɛ̂, maa yi jwo u á: «Mu pyàŋi na wá ɲyii na!» 52 Ka u u pi yíbe: «Tèni ndire e u à pwɔ́rɔ yɛ?» Ka pi i u pyi: «Cifwur'à u yaha, taɲjaa mà canŋke yaha ɲùŋɔ niŋi i.» 53 Ka tufooŋi funŋɔ si ɲcwo na tèni i Yesu mpyi a u pyi: «Mu jyaŋi na ɲyɛ ɲyii na» ke, lire tèenuuni i pyàŋ'à cùuŋɔ. Ka u ná u pyɛngɛ shiinbii puni si dá Yesu na. 54 Lire l'à pyi kacyeeni kakyanhala wuuni shɔnwuuni nde Yesu à pyi ke, u à li pyi mà u ta u à yîri Zhude kùluni i na ŋkɛ̀ɛge Galile wuuni i.

5

1 Puru ɲwɔhɔ na, Yahutuubii kataanni là mpyi na mpyi Zheruzalɛmu kànhe e, ka Yesu si núr'a kàre wani. 2 Ɲcwɔ̀gɔ na mpyi wani, mpàabii tajyige taan, pi mpyi maha kuru ɲcwɔ̀ge mɛge yiri Eburubii shɛɛnre e: «Bɛtizata». Ŋkubaya kaŋkuro na mpyi wani kuru cyage e. 3 Yamii niɲyahamii mpyi maha sínnini yire ŋkubayi ɲwɔh'i. Pìi na mpyi fyinmii, pìi sí ɲyɛ dìshiyifee, pìi sí ɲyɛ faanlii. [Pi puni mpyi maha sínnini wani na ɲcwɔ̀ge lwɔhe tèeɲyahani sigili, 4 ɲaha na yɛ Kile mɛ̀lɛkɛŋi wà mpyi maha yîri nìɲyiŋi i maha mpa kuru lwɔhe ɲyàha tèrigii cyìl'e. Lwɔhe ká ɲyàha tèni ndemu i ke, yamafoo maha yamafoo ká fyânha a jyè k'e ke, uru wumpe mpyi maha láha u na.] 5 Nàŋi wà na mpyi pi shwɔhɔl'e, u yamp'à u ta fo mà nɔ yyee beɲjaaga ná kɛ ná baataanre na. 6 Yesu à nàŋi nizinniŋi ɲya, maa ɲcè na u à mɔ yampe na mà tòro ke, maa u yíbe: «Mu la ɲyɛ si ɲcùuŋɔ la?» 7 Ka nàŋi si u pyi: «Na cevoo, sùpya ɲyɛ mii á ŋge u sí n‑jà mii lèŋɛ ɲcwɔ̀ge e mɛ. Ku lwɔhe ká ɲyàha tèni ndemu i ke, mii la ká mpyi si jyè, wà maha mii caanra.» 8 Ka Yesu si u pyi: «Yîri, ma a ma yasinniŋke lwɔ́, ma a ɲaare.» 9 Ka nàŋi si ntíl'a cùuŋɔ maa ku lwɔ́ na ɲaare. Ɲyɛ kuru canŋke sí mpyi Yahutuubii canŋɔŋɔ, 10 ka Yahutuubii ɲùŋufeebii pìi si jwo nàŋi niɲcuuŋ'á: «Niɲjaa ɲyɛ canŋɔŋke, mu ɲyɛ a yaa mu u ma yasinniŋke tùgo ma a ɲaare mɛ.» 11 Ka nàŋi si pi pyi: «Ŋge u à mii cùuŋɔ ke, ur'à jwo “Ma yasinniŋke lwɔ́, ma a ɲaare!”» 12 Ka pi i núr'a u yíbe: «Jofoo u à mu pyi “Ma yasinniŋke lwɔ́ ma a ɲaare” yɛ?» 13 Ŋka ŋge u à u cùuŋɔ ke, u sàha mpyi a uru cè mɛ, sùpyire mpyi a ɲyaha kuru cyage e, ka Yesu si mpînni ti shwɔhɔl'e. 14 Lire kàntugo Yesu à sà u ɲya Kileɲaarebage ntàani na, maa u pyi: «Lógo, mu à cùuŋ'a kwɔ̀. Ma hà núru cye le kapiini labɛr'e nde li sí mu pyi mu u kyaa ta nde l'à waha niɲcyiini na mɛ.» 15 Ka nàŋi si ŋkàr'a sà yi jwo Yahutuubii ɲùŋufeebil'á na Yesu u à uru cùuŋɔ. 16 Ka pi i wá na pyiŋkanna caa si kapii pyi Yesu na, ɲaha na yɛ u à wà cùuŋɔ canŋɔŋke e. 17 Ka Yesu si pi pyi: «Mii Tuŋi na báaraŋi pyi tèrigii puni i, lire kurugo mii mú à yaa mii a báare.» 18 Yesu à puru jwo ke, ka Yahutuubii ɲùŋufeebii si nâara na u caa raa bùu, ɲaha na yɛ u kuro ɲyɛ canŋɔŋke e mɛ, maa núr'a jwo na uru Tuŋi u ɲyɛ Kile, maa uye tàanna ná Kile e. 19 Ka Yesu si núr'a jwumpe lwɔ́ maa jwo: «Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo yii á, Jyafooŋi sì n‑jà yaaga pyi uy'á mɛ, u aha ndemu ɲya u Tuŋi u u mpyi ke, lire u maha mpyi. Karigii puni Tufooŋi maha mpyi ke, cyire Jyafooŋi maha mpyi mú, 20 ɲaha na yɛ Jyafooŋi kyal'à táan Tufooŋi á. Lire e u maha u karigii nimpyiiŋkii puni cyêre u na. Karigii cyi à pêe yii niɲyaŋkwɔgigii na ke, u sí cyire cyêe u na u pyi, bà li si mpyi si yii kàkyanhala mɛ. 21 Bà Tufooŋi na sùpyire ɲɛ̀ni na yige kwùŋi i, marii shìŋi kaan t'á mɛ, amuni Jyafooŋi maha shìŋi kaan u ɲyii wuubil'á. 22 Tufooŋi bà u sí sùpyire sâra si ntàanna ná pi kapyiiŋkil'e mɛ, u à kuni kan Jyafooŋi á u a lire pyi, 23 bà sùpyire puni si mpyi s'a Jyafooŋi pêre, Tufooŋi pèeŋkanni na mɛ. Ŋgemu ká mpyi u ɲyɛ na Jyafooŋi pêre mɛ, Tufooŋi u à u tun ke, u mú ɲyɛ na uru pêre mɛ. 24 Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo yii á, ŋgemu ká mii jwumpe lógo maa dá mii tunvooŋi na ke, urufol'à shìŋi niŋkwombaaŋi ta. U nàzhan saha ɲyɛ Kile yoge e mɛ, u à fworo kwùŋi i mà jyè shìŋi niŋkwombaaŋi i mà kwɔ̀. 25 Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo yii á sahaŋki, tèni là na ma, li bá à nɔ a kwɔ̀, kwùubii sí raa Kile Jyaŋi mɛjwuuni núru, mpiimu ká u jwumpe lógo maa ɲɛɛ pu na ke, pire sí shìŋi niŋkwombaaŋi ta. 26 Bà Tufooŋi ɲyɛ shìŋi niŋkwombaaŋifoo mɛ, amuni u à Jyafooŋi pyi uru shìŋi kanfoo mú, 27 maa kuni kan u á u sùpyire sâra u tàanna ná pi kapyiiŋkil'e, ɲaha na yɛ uru u ɲyɛ Supyaŋi Jyaŋi. 28 Jwumpe puni mii à jwo a kwɔ̀ ke, puru kà yii kàkyanhala mɛ, tèni là na ma, kwùubii puni sí raa Supyaŋi Jyaŋi mɛjwuuni núru. 29 Kwùubii puni sí ɲɛ̀ n‑fworo pi fanɲyi i. Mpii pi à kacɛnŋii pyi ke, pire sí shìŋi niŋkwombaaŋi ta, kapimpyiibii nàntanŋi u ɲyɛ kwùŋi. 30 Mii sì n‑jà kyaa pyi naye e mɛ, nde mii Tuŋi à jwo ke, ná lire e mii sí sùpyire sâra si ntàanna ná pi kapyiiŋkil'e. Mii sùpyire sàraŋkann'à tíi, ɲaha na yɛ mii ɲyɛ na li pyi na ɲyii wuuni mɛ, fo na tunvooŋi ɲyii wuuni. 31 Kàmpyi mii yabiliŋi u mpyi na yu naye kyaa na, mii jwumpe mpyi na sì n‑jà n‑pyi sèe mɛ. 32 Wabɛrɛ u à mii kyaa jwo, mii à cè u jwumpe ɲyɛ sèe. 33 Ɲyɛ yii à pìi tun Yuhana á, ka u u sèeŋi kanni jwo pi á mii kyaa na. 34 Mii wi ke, mii ɲyɛ a naye tíiŋɛ sùpya ɲwɔmuguro na mɛ, ŋka mii na ɲcyii karigii yu yii á, bà yii si mpyi si shwɔ mɛ. 35 Yuhana à pyi bà fùkina ɲyɛ na ɲî yii shwɔhɔl'e mɛ. Puru bɛ̀ɛnmpe kurugo yii à tère nimbilere pyi funntange e. 36 Kani là à mii kyaa jwo, lire fành'à ɲyaha mà tòro Yuhana jwumpe na. Karigii Tufooŋi à kan mii á maa jwo na mii u cyi pyi a fûnŋɔ ke, cyire kyaa na mii ɲyɛ. Sèeŋi na, ɲcyii karigil'à li cyêe na Tufooŋi u à mii tun. 37 Tufooŋi u à mii tun ke, uru u maha mii kyaa yu. Ŋka yii sàha u mɛjwuuni lógo mà ɲya mɛ, yii sàha u ɲya mà ɲya mɛ. 38 U jwumpe ɲyɛ a tatɛɛnge ta yii e mɛ, ɲaha na yɛ yii ɲyɛ a dá u tùnntunŋi na mɛ. 39 Yii na Kile Jwumpe Semɛŋi kâlali ná funɲiŋke e, ɲaha na yɛ yii na sɔ̂nŋi na yii sí shìŋi niŋkwombaaŋi ta u e, uru sí u ɲyɛ na mii kyaa yu. 40 Lire ná li wuuni mú i, yii ɲyɛ a ɲɛn'a pa mii á bà yii si mpyi si uru shìŋi ta mɛ. 41 Sùpyire t'a mii pêre, lire bà mii ɲyɛ na ɲcaa mɛ. 42 Mii à li cè mú na tàange ɲyɛ yii zòompii na mà yyaha tíi ná Kile e mɛ. 43 Mii à pa na Tuŋi mɛge na, ka yii i mii cyé, ŋka kàmpyi sùpyaŋi wabɛrɛ u mpyi a pa uye mɛge na, yii mpyi na sí ɲɛɛ uru na. 44 Yii shinɲɛɛbii pi a yii pêre, lire l'à táan yii á. Mà li ta ŋge u à sìi Kile ke, pèente uru maha ŋkaan ke, yii ɲyɛ na tire caa mɛ. Ɲyɛ di yii sí n‑jà n‑dá mii na n‑jwo yɛ? 45 Yii àha raa sɔ̂nŋi na mii u sí na Tuŋi sɔ̀n yii na mɛ. Kile tùnntunŋi Musa na yii sɔ̀nŋɔr'à taha ke, uru u sí u sɔ̀n yii na. 46 Kàmpyi sèeŋi na yii mpyi a dá Musa na, yii mpyi na sí n‑dá mii na mú, ɲaha na yɛ u à mii kyaa jwo u sémɛŋi i. 47 Ɲyɛ yii aha mpyi yii ɲyɛ a dá uru sémɛŋi jwumpe na mɛ, di yii sí n‑jà n‑dá n‑jwo mii ɲwɔjwumpe na yɛ?»

6

1 Lire kàntugo Yesu à kàre Galile baŋi kùŋke na, uru baŋi mɛge mú na ɲyɛ Tibɛriyadi. 2 Shinɲyahara mpyi a taha u ɲwɔh'i, ɲaha na yɛ u mpyi na kakyanhala karigii ɲcyiimu pyi na yampii cùuŋi ke, pi ɲyii mpyi cyire na. 3 Pi à nɔ baŋi kùŋke na ke, ka Yesu ná u cyelempyiibii si sà dùgo ɲaŋke kà na, maa ntɛ̀ɛn wani. 4 Yahutuubii bilereŋkwoŋi kataanni sí mpyi a nɔ a kwɔ̀. 5 Mà pi yaha wani, Yesu à wíl'a sùpyire niɲyahara ɲya ti i sì u yyére, ka u u jwo Filipi á: «Taa wuu sí bwúuru ta n‑shwɔ n‑kan nte sùpyire puni ti lyî ke?» 6 Yesu à puru jwo si Filipi zò shwɔ. Sèeŋi na, u mpyi a u nimpyiini cè a kwɔ̀. 7 Ka Filipi si u pyi: «Wuu mɛ́ɛ ká sà shin niŋkin canmpyaa ŋkwuu shuunni (200) báara sàra tɛ̀g'a bwúuru shwɔ mà pa ntáa nte sùpyire na, ti puni sì bwúuru kwɔnrɔ ta mɛ.» 8 Mà pi yaha puru jwumpe na, Yesu cyelempyaŋi pi maha mpyi Andire, Simɔ Pyɛri sìɲɛɛŋi ke, ka uru si jwo Yesu á: 9 «Mii à bwúuru ɲùnyɔ kaŋkuro ná fyapyaa shuunni ɲya nàɲjiibilini là á naha. Ŋka ɲaha yire sí n‑jà ɲwɔ nte sùpyire puni na yɛ?» 10 Ka Yesu si pi pyi: «Yii sùpyire pyi ti tɛ̀ɛn.» Ka ti i ntɛ̀ɛn ɲyɛge na, ɲaha na yɛ kuru cyage ɲyɛge mpyi a ɲyaha. Nàmbaabii mpyi a kampwɔhii kaŋkuro (5.000) kwɔ̀. 11 Ka Yesu si bwúuru ɲùɲyi lwɔ́ maa fwù kan Kile á, maa yi kan pi à táa sùpyire nintɛɛnre na, maa fyaabii kan pi à táa ti na mú. Ka ti puni si lyî a tìn. 12 Ti pun'à lyî a tìn ke, ka u u jwo u cyelempyiibil'á: «Paanyi y'à kwôro ke, yii yire kuu, bà yi si mpyi y'àha ŋkɛ̀ɛge mɛ.» 13 Ka pi i yire kul'a tɛ̀g'a shàhii kɛ ná shuunni ɲî. 14 Lire kakyanhala kani Yesu à pyi ke, sùpyir'à lire ɲya, maa jwo: «Sèeŋi na, ŋge u ɲyɛ Kile tùnntunŋi, ŋge kyaa l'à jwo na u sí n‑pa diɲyɛŋi i ke.» 15 Yesu à li ɲya na sùpyire la ɲyɛ si uru cû fànhe e si mpyi saanŋi ke, ka u u yîri ti taan, maa núr'a dùgo ɲaŋke ɲuŋ'i uye niŋkin. 16 Yàkoɲwɔɔr'à nɔ ke, ka Yesu cyelempyiibii si ŋkàre baŋi ɲwɔge na. 17 Numpilag'à wwɔ̀ a Yesu yaha u sàha ŋkwɔ̀ a nɔ pi yyére mɛ. Ka pi i bakwɔɔge kà lwɔ́ si jyiile s'a ŋkɛ̀ɛge Kapɛrɛnamu kànhe e. 18 Mà pi yaha bakwɔɔge e ka kafeebwɔhɔ si yîri na lwɔhe ɲyàha sèl'e. 19 Pi à culumɛtirii kaŋkuro pyi na sì baan'á lwɔhe ɲuŋ'i ke, ka pi i Yesu ɲya u u ɲaare lwɔhe ɲuŋ'i, na sì pi á, ka fyagare si pi cû sèl'e. 20 Ka Yesu si pi pyi: «Yii àha vyá mɛ, mii wi.» 21 Lire tèni i, l'à táan pi á Yesu u jyè ná pire e bakwɔɔge e, ka pi i ntíl'a nɔ pi tashage e. 22 Kuru canŋa nùmpanŋa, sùpyire ti mpyi a kwôro wani baŋi kùŋke na ke, ka tire si ɲcè na bakwɔɔgɔ niŋkin ku mpyi wani, maa ɲcè na Yesu ɲyɛ a jyè kur'e ná u cyelempyiibil'e mɛ, ɲaha na yɛ pire kanni pi à jyè a kàre. 23 Ŋka bakwooyi yabɛrɛ mpyi a yîri Tibɛriyadi kànhe e. Kafooŋi Yesu à fwù kan Kile á, maa bwúuruŋi táa táa sùpyire na cyage ŋkemu i ke, yi mpyi a yyére kuru cyage taan. 24 Ɲyɛ sùpyir'à pa li ɲya na Yesu ɲyɛ wani mɛ, u cyelempyiibii mú sí ɲyɛ wani mɛ, maa jyè yire bakwooyi i mà kàre Kapɛrɛnamu kànhe e Yesu tacyage e. 25 Pi à sà Yesu ɲya baŋi kùŋke sanŋke na ke, maa jwo: «Cyelentuŋi, tèni ndire e mu à pa naha yɛ?» 26 Ka Yesu si pi pyi: «Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo yii á, kakyanhala karigii yii à ɲya mii u mpyi ke, cyire kurugo bà yii na mii caa mɛ, ŋka yalyire yii à lyî fo mà tìn ke, tire kurugo yii na mii caa. 27 Yalyire ti na fwɔ́nre ke, yii àha raa báare tire kurugo mɛ, nte ti ɲyɛ ti ɲyɛ na fwɔ́nre mɛ, ná ti maha shìŋi niŋkwombaaŋi kaan ke, yii a báare tire kurugo. Supyaŋi Jyaŋi u ɲyɛ tire yalyire kanvooŋi, ɲaha na yɛ Tufooŋi à uru cwɔɔnr'a yaha lire mɛɛ na.» 28 Ka pi i Yesu yíbe: «Ɲaha wuu à yaa wuu a mpyi Kile ɲyii kani yɛ?» 29 Ka Yesu si pi pyi: «Kile ɲyii kani li ɲyɛ yii dá u tùnntunŋi na.» 30 Ka pi i núr'a u pyi: «Kakyanhala kani ndire mu sí n‑pyi n‑cyêe wuu na, wuu u jà a dá mu na yɛ? Ɲaha mu sí n‑pyi yɛ? 31 Mà wuu tulyeyi yaha síwage e, pi à maniŋi lyî bà l'à sémɛ Kile Jwumpe Semɛŋi i “U mpyi maha yalyire kaan pi i lyî ntemu t'à yîri nìɲyiŋi i ke.”» 32 Ka Yesu si núr'a pi pyi: «Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo yii á, yalyire t'à yîri nìɲyiŋi i ke, Kile tùnntunŋi Musa bà u à tire kan mɛ. Ŋka mii Tuŋi kanni u maha sèe yalyire kaan, ntemu t'à yîri nìɲyiŋi i ke. 33 Ɲaha na yɛ yalyire Kile maha ŋkaan ke, tire ti ɲyɛ nte t'à yîri nìɲyiŋi i ke, tire ti maha shìŋi niŋkwombaaŋi kaan diɲyɛ sùpyir'á.» 34 Ka pi i u pyi: «Kafooŋi, mu à yaa mu a tire yalyire kaan wuu á tèrigii puni i.» 35 Ka Yesu si pi pyi: «Mii u ɲyɛ yalyire nte ti maha shìŋi niŋkwombaaŋi kaan sùpyir'á ke. Ŋgemu ká mpa mii á ke, katege saha sì n‑sìi urufoo ta mɛ; ŋgemu ká dá mii na ke, byaga saha sì n‑sìi urufoo ta mɛ. 36 Bà mii à yi jwo yii á mà kwɔ̀ mɛ, yii à mii ɲya, yii sí sàha ɲɛn'a dá mii na mɛ. 37 Mpii mii Tuŋi na ŋkaan mii á ke, pire puni sí raa ma mii á. Ŋgemu ká mpa mii á ke, mii sì n‑sìi uru kɔ̀rɔ n‑yige cyíinŋi na mɛ. 38 Mii ɲyɛ a yîri nìɲyiŋi na mà pa ɲìŋke na si mpa a na ɲyii wuuni pyi mɛ, mii à pa mpa a na tunvooŋi ɲyii wuuni pyi. 39 Mii tunvooŋi ɲyii wuuni li ɲyɛ, mpii puni u à kan mii á ke, mii àha zìi ŋkwɔ̀ pi wà niŋkin yaha u pînni mɛ, ŋka mii u pi puni ɲɛ̀ a yige kwùŋi i diɲyɛ canŋkwɔge. 40 Nde li ɲyɛ mii Tuŋi ɲyii wuuni ke, lire li ɲyɛ shin maha shin ká Jyafooŋi ɲya, maa dá u na ke, urufoo sí shìŋi niŋkwombaaŋi ta, mii mú sí urufoo ɲɛ̀ n‑yige kwùŋi i diɲyɛ canŋkwɔge.» 41 Yesu à jwo na uru u ɲyɛ yalyire t'à yîri nìɲyiŋi i ke, ka puru jwumpe si mpɛn Yahutuubii ɲùŋufeebil'e, ka pi i wá na ŋkunni piye shwɔhɔl'e. 42 Maa jwo: «Yusufu jyaŋi Yesu bàl'à? Wuu à u tuŋi cè mà u nuŋi cè, ka u u mpa a ŋko na ur'à yîri Kile yyére la?» 43 Ka Yesu si jwo: «Yii kunuŋke ɲwɔ yaha. 44 Sùpya sì n‑pa mii á, Tufooŋi u à mii tun ke, ná uru bà u à pa ná u e mɛ. Urufoo ká mpa mii á, mii sí u ɲɛ̀ n‑yige kwùŋi i diɲyɛ canŋkwɔge. 45 Kile tùnntunmpii sémɛbil'e, yii sí mpe jwumpe ta wani “Kile yabiliŋi sí pi puni kâla.” Shin maha shin ká Tufooŋi jwumpe lógo, maa ɲɛɛ pu na ke, uru sí n‑pa mii á. 46 Ŋka lire ɲyɛ a li cyêe na wà a Tufooŋi ɲya mɛ, fo ŋge u à yîri Kile yyére ke. Uru u à Tufooŋi ɲya. 47 Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo yii á, ŋgemu u à dá mii na ke, shìŋi niŋkwombaaŋi na ɲyɛ urufol'á. 48 Yalyire ti maha shìŋi niŋkwombaaŋi kaan sùpyir'á ke, mii u ɲyɛ tire. 49 Mà yii tulyeyi yaha síwage e, pi à maniŋi lyî. Lire ná li wuuni mú i, pi à kwû. 50 Ŋka nte t'à yîri nìɲyiŋi na mà tîge ɲìŋke na ke, ŋgemu ká tire lyî ke, u saha sì n‑kwû mɛ. 51 Mii u ɲyɛ tire yalyire shìŋi woore mà yîri nìɲyiŋi na. Shin maha shin u à tire yalyire tà lyî ke, urufoo sí shìŋi niŋkwombaaŋi ta. Yalyire mii sí n‑kan diɲyɛŋi si shìŋi niŋkwombaaŋi ta ke, mii cyeere ti ɲyɛ tire.» 52 Yesu à yire jwo ke, ka nàkaante si yîri Yahutuubii shwɔhɔl'e na: «Di ŋge nàŋi sí n‑jà u cyeere kan wuu lyî yɛ?» 53 Ka Yesu si núr'a yi jwo pi á: «Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo yii á, yii aha mpyi yii ɲyɛ a Supyaŋi Jyaŋi kyaare kyà, maa u sìshange bya mɛ, yii sì shìŋi niŋkwombaaŋi ta mɛ. 54 Ŋgemu ká mii cyeere kyà maa mii sìshange bya mú ke, shìŋi niŋkwombaaŋi na ɲyɛ urufol'á. Mii sí urufoo ɲɛ̀ n‑yige kwùŋi i diɲyɛ canŋkwɔge, 55 ɲaha na yɛ mii cyeere ti ɲyɛ yalyire sèe woore, mii sìshange mú sí ɲyɛ lùbyage sèe woge. 56 Ŋgemu ká mii cyeere kyà maa mii sìshange bya ke, urufoo sí n‑kwôro mii wwoɲɛɛge e, mii mú sí n‑kwôro urufoo woge e. 57 Tufooŋi u ɲyɛ shìŋifoo ke, ur'à mii tun, ur'e mii à shìŋi ta, lire pyiŋkanni na, ŋgemu ká mii cyeere kyà ke, urufoo sí shìŋi sèe wuŋi ta mii cye kurugo. 58 Yalyire t'à yîri nìɲyiŋi na ke, tire ti ɲyɛ nte. Yii tulyey'à ntemu lyî maa ŋkwû ke, ti ɲyɛ tire fiige mɛ. Ŋgemu ká tire yalyire lyî ke, urufoo sí shìŋi niŋkwombaaŋi ta.» 59 Ɲyɛ Yesu à sùpyire kâla ná mpe jwumpe e Kapɛrɛnamu kànhe Kile Jwumpe kàlambage e. 60 Ɲyɛ Yesu à puru jwumpe jwo amuni ke, ka u cyelempyiibii niɲyahamii si jwo: «Sèeŋi na, mpe jwump'à waha a tòro. Jo u sí ɲɛɛ mpe e yɛ?» 61 Yesu à cè na ɲje ur'à jwo ke, na yir'à waha u cyelempyiibii na, lire e pi na ŋkunni, ka u u yi jwo pi á: «Mpe jwump'à yii yà mú la? 62 Yii aha bá Supyaŋi Jyaŋi ɲya u u dùru u tayirige e nìɲyiŋi na de? Ɲaha yii sí n‑jwo yɛ? 63 Kile Munaani li maha shìŋi sèe wuŋi kaan sùpyaŋ'á, ná lire bà mɛ, sùpyaŋi yabiliŋi fànhe sì n‑jà yaaga pyi mɛ. Jwumpe mii à jwo yii á ke, p'à fworo Kile Munaani i, pu sí maha uru shìŋi kaan. 64 Ŋka pìi na ɲyɛ yii e, pi ɲyɛ a dá mɛ.» Ɲyɛ mà lwɔ́ fo tasiige e, mpii pi ɲyɛ pi ɲyɛ a dá mɛ, ná ŋge u sí Yesu le cye e ke, u mpyi a pire cè. 65 Ka Yesu si núr'a pi pyi: «Lire kurugo mii à yi jwo yii á na sùpya sì n‑jà n‑pa mii á ná Tufooŋi Kile ɲyɛ a li fànhe kan urufol'á mà yɛ.» 66 Mà lwɔ́ kuru canŋke na, u cyelempyiibii niɲyahamil'à núru u fye e, pi saha ɲyɛ a ɲɛn'a taha u ɲwɔh'i mɛ. 67 Ka Yesu si u cyelempyiibii kɛ ná shuunniŋi pyi: «Yii sí de, yii sí ɲɛɛ n‑kàre mú la?» 68 Ka Simɔ Pyɛri si u pyi: «Kafooŋi, jofoo yyére wuu sí raa ŋkɛ̀ɛge, shìŋi niŋkwombaaŋi jwumpe sí ɲyɛ mu á yɛ? 69 Wuu à li cè maa dá li na na ŋge u à fworo Kile e ke, uru u ɲyɛ mu.» 70 Ka Yesu si pi pyi: «Tá mii bà u à yii kɛ ná shuunniŋi cwɔɔnrɔ mɛ? Ŋka yii wà niŋkin na naha zàmpɛn.» 71 Simɔ Isikariyoti jyaŋi Zhudasi kyaa Yesu mpyi a jwo ke, uru u sí n‑pa u le cye e, maa li ta u na ɲyɛ cyelempyiibii kɛ ná shuunniŋi niɲcwɔnrɔbil'e.

7

1 Lire kàntugo Yesu à tòro ná ɲani i Galile kùluni i, u ɲyɛ a ɲɛn'a jyè Zhude kùluni i mɛ, ɲaha na yɛ Yahutuubii ɲùŋufeebii mpyi na u caa si mbò. 2 Yahutuubii vùnɲyi kataanni mpyi a byanhara a kwɔ̀. 3 Ka Yesu cìnmpyiibii si mpa u fye e, maa yi jwo u á: «Mu à yaa mu u yîri naha numɛ mà kàre Zhude kùluni i, bà mu cyelempyiibii pi ɲyɛ kuru cyage e ke, pire si mpyi si mu kakyanhala karigii ɲya mɛ. 4 Ŋgemu la ká mpyi sùpyire si u cè ke, uru ɲyɛ a yaa u a karigii pyi ŋwɔhɔre e mɛ. Ɲcyii kakyanhala karigii mu na mpyi amɛ ke, li pyi bà diɲyɛŋi puni si mpyi si cyi ɲya mɛ.» 5 Yesu cìnmpyiibii mpyi na puru puni yu, ɲaha na yɛ pi ɲyɛ a dá u na mɛ. 6 Ka Yesu si pi pyi: «Lire tèepyiini sàha ŋkwɔ̀ a nɔ mii á mɛ. Tère o tère l'à táan yii á ke, yii maha yii ɲyii wuuni pyi. 7 Yii kyaa sì n‑jà n‑pɛn diɲyɛ sùpyir'á mɛ, ŋka mii kyal'à pɛn t'á, ɲaha na yɛ mii na li yu t'á na ti kapyiiŋkii ɲyɛ a ɲwɔ mɛ. 8 Yii pi ke, yii a sì kataann'á. Ŋka mii wi ke, mii kɛ̀ɛge numɛ mɛ, ɲaha na yɛ tèni sàha nɔ mii á mɛ.» 9 U à yire jwo pi á ke, maa ntɛ̀ɛn wani Galile kùluni i. 10 Ɲyɛ Yesu cìnmpyiibil'à kàr'a kwɔ̀ kataann'á ke, ka Yesu si ŋwɔh'a kàre uye niŋkin. 11 Lir'à ta Yahutuubii ɲùŋufeebii mpyi na u caa sùpyire shwɔhɔl'e, fo na yíbili: «Taa u ɲyɛ ke?» 12 Sùpyire shwɔhɔl'e, jwumɔ niɲyahama mpyi na ŋkunni Yesu kyaa na. Pìi mpyi na ŋko: «Ŋge nàŋi ɲyɛ sùpya niɲcɛnŋɛ» pìi sí i ŋko: «Sèe bà mɛ, u na sùpyire leni kuni nimpiini i.» 13 Mpe jwumpe puni mpyi na ŋwɔhɔni na yu, ɲaha na yɛ pi mpyi na fyáge Yahutuubii ɲùŋufeebii na. 14 Tèni i kataann'à nɔ niŋke e ke, ka Yesu si ŋkàre Kileɲaarebage ntàani na, maa cye le na sùpyire kâlali. 15 Ka Yahutuubii ɲùŋufeebii si wá na ŋkyáali marii ŋko: «Di ŋge nàŋ'à pyi maa Kile Jwumpe Semɛŋi cè na yu amɛ, wà sí ɲyɛ a u kâla pu na mà yɛ?» 16 Ka Yesu si jwo pi á: «Jwumpe na mii na sùpyire kâlali ke, mii wumɔ bà mɛ, mii tunvooŋi wumɔ pi. 17 Ŋgemu la ká mpyi s'a Kile ɲyii wuuni pyi ke, urufoo sí n‑pa n‑cè kampyi mii kàlaŋ'à fworo Kile e, lire ɲyɛ mɛ mii yabiliŋi i u à fworo. 18 Ŋgemu ká a yu u yabiliŋi mɛge na ke, uye pèente urufoo maha ɲcaa. Ŋka ŋgemu la ká mpyi u tunvooŋi s'a mpêre ke, urufoo cye e sèeŋi ɲyɛ. Kafinara ɲyɛ urufoo karigil'e mɛ. 19 Kile tùnntunŋi Musa bà u à Saliyaŋi kan yii á mà? Yii wà sí ɲyɛ na cyire karigii kuni ɲaare mɛ. Ɲyɛ ɲaha na yii sí na mii caa raa bùu yɛ?» 20 Ka pìi si jwo sùpyire shwɔhɔl'e: «Jínacyan u ɲyɛ mu, sùpya ɲyɛ na mu caa raa bùu mà dɛ!» 21 Ka Yesu si pi pyi: «Mii à sàa ta naha kabwoo niŋkin pyi canŋɔŋke e ke, ka lire si yii kàkyahanla la? 22 Yii maha pùnampyire kwùun canŋɔŋke e, maa jwo na Musa u à lire kuni kan yii á (mà li ta Musa bà u à ŋkwɔ̀nŋi sìi mɛ, ŋka yii tulyeyi yi.) 23 Ná yii maha pùnampyire kwùun canŋɔŋke e, si nta raa Musa Saliyaŋi kuni ɲaare, ɲyɛ ɲaha na yii na ntîri mii na na mii à sùpya nimpuŋɔ cùuŋɔ canŋɔŋke e yɛ? 24 Yii àha raa sùpyire la wwû kaɲyaani kanni na mɛ, ŋka yii fyânha a sèeŋi cya yii cè, yii i nta a pà jwo.» 25 Mà Yesu yaha jwumpe na, Zheruzalɛmu kànhe shiinbii pìi mpyi na ŋko: «Tá nàŋi pi na ɲcaa si mbò ke, uru bà u ɲyɛ ŋge mɛ? 26 Ŋka u we, u u yu sùpyire shwɔhɔl'e, pi s'à fyâha maa u yaha wani. Kampyi wuu ɲùŋufeebil'à tɛ̀ɛn li taan na Kile Niɲcwɔnrɔŋi kyaa l'à jwo ke, na uru wi de? 27 Wuu s'à ŋge nàŋi tayirige cè, mà li ta Kile Niɲcwɔnrɔŋi ká mpa, sùpya niŋkin sì u tayirige cè mɛ.» 28 Ɲyɛ mà Yesu yaha kàlaŋi na Kileɲaarebage e, u à jwo fànha na: «Yii à mii cè, maa mii tayirige cè mú la? Ŋka mii ɲyɛ a pa nay'á mɛ, sèeŋi na wà u à mii tun, yii ɲyɛ a u cè mɛ. 29 Mii s'à u cè, ɲaha na yɛ mii à yîri u yyére, uru mú sí u à mii tun.» 30 Yesu à yire jwo ke, pi la mpyi si u cû. Ŋka sùpya ɲyɛ a jà mɛ, ɲaha na yɛ u tèecûni mpyi na sàha ŋkwɔ̀ a nɔ mɛ. 31 Lire ná li wuuni mú i, sùpyire shwɔhɔl'e shinɲyahara à dá Yesu na, tire sùpyire mpyi na ŋko: «Kile Niɲcwɔnrɔŋi ká bú mpa, kakyanhala kani ndire u sí n‑pa n‑pyi mà núr'a tòro ŋge nàŋi wuuni taan yɛ?» 32 Mpe sùpyire mpyi na ŋkunni Yesu kyaa na ke, p'à jyè Farizhɛɛnbii niŋgyigigil'e. Ɲyɛ ka Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebii ná Farizhɛɛnbii si Kileɲaarebage saɲcwɔnsigibii pìi tun pi sà Yesu cû. 33 Ka Yesu si jwo: «Mii saha sí tère nimbilere pyi yii shwɔhɔl'e, lire ká ntòro, mii sí núru na tunvooŋi yyére. 34 Yii sí raa mii caa, yii sì mii ɲya mɛ, ɲaha na yɛ cyage e mii sí n‑pyi ke, yii sì n‑jà nɔ wani mɛ.» 35 Ka Yahutuubii ɲùŋufeebii si wá na ŋko piy'á: «Lire tèni i ke, taa ŋge nàŋi la ɲyɛ s'a ŋkɛ̀ɛge, marii ŋko na wuu sì n‑jà uru ɲya mà yɛ? Yahutuubii pi à caala a kàr'a sà ntɛ̀ɛn Girɛkiibii shwɔhɔl'e ke, kampyi pire yyére u la ɲyɛ s'a ŋkɛ̀ɛge, si sà a pi kâlali de? 36 Di mpe jwumpe ɲwɔhe ɲyɛ yɛ “Yii sí raa mii caa, yii sì mii ɲya mɛ, ɲaha na yɛ cyage e mii sí n‑pyi ke, yii sì n‑jà nɔ wani mɛ”?» 37 Ɲyɛ kataanni canzanŋk'à nɔ ke, kuru sí k'à pyi canmbwɔhe, ka Yesu si yîr'a yyere sùpyire yyaha na, maa jwo fànha na: «Byaga ká wà ta, urufoo u a ma mii yyére, u u mpa bya. 38 Ŋgemu ká dá mii na ke, lwɔhe ku maha shìŋi kaan ke, kuru sí raa fwu raa fwore urufoo funŋke e ba fiige, bà l'à sémɛ Kile Jwumpe Semɛŋi i mɛ.» 39 Kile Munaani li mpyi na sí n‑pa n‑kan dánafeebil'á ke, lire kyaa Yesu mpyi na yu amɛ. Lire tèni i Kile Munaani mpyi na sàha ŋkan mɛ, ɲaha na yɛ Yesu mpyi na sàha dùgo nìɲyiŋi na u pèente e mɛ. 40 Sùpyire shwɔhɔl'e, shinɲyahara à Yesu jwumpe lógo ke, ka pìi si wá na ŋko: «Nàkaana ɲyɛ mɛ, Kile tùnntunŋi wuu na sigili ke, uru u ɲyɛ ŋge nàŋi.» 41 Pìi bá mpyi na ŋko na Kile Niɲcwɔnrɔŋi wi. Ka pìi si jwo: «Di Kile Niɲcwɔnrɔŋi sí n‑jà n‑yîri Galile kùluni i n‑jwo yɛ? 42 Li ɲyɛ a sémɛ Kile Jwumpe Semɛŋi i na Kile Niɲcwɔnrɔŋi sí n‑fworo saanŋi Dawuda tùluge e mà? Maa núr'a sémɛ “U sí n‑yîri Dawuda kànsege na, Bɛtilɛhɛmu kànhe e.”» 43 Ka sùpyire funzɔnŋɔre si ntáa Yesu kyaa na. 44 Pìi mpyi wani sùpyire shwɔhɔl'e, pire la mpyi si u cû, ŋka pi wà ɲyɛ a cye taha u na mɛ. 45 Ka Kileɲaarebage saɲcwɔnsigibii si núr'a kàre Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebii ná Farizhɛɛnbii yyére. Ka pire si pi yíbe: «Di k'à ta a jwo, ka yii i mpa maa u yaha yɛ?» 46 Ka pi i pi pyi: «Wuu sàha ŋkwɔ̀ a ŋge nàŋi jwumpe fiige lógo wuu niŋgyigigil'e mɛ!» 47 Ka Farizhɛɛnbii si pi pyi: «Yii mú à yiye yaha u à wurugo la? 48 Tá yii sàha ŋkwɔ̀ a lógo na wuu ɲùŋufooŋi wà niŋkin, lire ɲyɛ mɛ Farizhɛnŋi wà niŋkin à dá u na? 49 Mpii pi à dá u na ke, pire wà ɲyɛ a yaage cè Musa Saliyaŋi i mɛ, pi pun'à láŋa.» 50 Pi wà na mpyi wani, uru mɛge mpyi Nikodɛmu. Uru u mpyi a shà Yesu yyére canŋka numpilage e. Ka uru si jwumpe lwɔ́, maa jwo Farizhɛɛnbil'á: 51 «Mà tàanna ná wuu Saliyaŋi i, wuu sì n‑sìi n‑jà yoge kwɔ̀n shin na, mà li ta wuu ɲyɛ a fyânha a lógo u ɲwɔ na, lire ɲyɛ mɛ wuu ɲyɛ a u kapyiini cè mɛ.» 52 Ka pi i u pyi: «Lire e ke Galile kùluni shin mú u ɲyɛ mu la? Sà Kile Jwumpe Semɛŋi wíi, mu sì n‑sìi li ɲya wani na Kile tùnntunŋi wà sí n‑yîri Galile e mɛ.» [ 53 Pi à puru jwo ke, ka pi puni si yîr'a caala mà kàre pi pyɛnyi i.

8

1 Ka Yesu si ŋkàr'a sà dùgo Olivye cire ɲaŋke na. 2 Kuru canŋa nùmpanŋa ɲyɛ̀sɔɔge na, maa núr'a pa Kileɲaarebage ntàani na. Shinɲyahara à pa bínni u taan, ka u u ntɛ̀ɛn na pi kâlali. 3 Mà u yaha u u sùpyire kâlali, Kile Saliyaŋi cyelentiibii pìi ná Farizhɛɛnbii pìl'à shà ná ceewe e u yyére, na u à ta a cû ná nàŋi w'e jacwɔrɔ na. Pi à u yyéeŋɛ Yesu taan, sùpyire shwɔhɔl'e, 4 maa jwo: «Wuu cyelentuŋi, ŋge ceeŋ'à ta a cû ná nàŋi w'e u u jacwɔɔre pyi. 5 Mà li ta Kile tùnntunŋi Musa s'à jwo Saliyaŋi i na uru ceeŋi shiŋ'à yal'a wà a bò ná kafaay'e. Ɲaha mu s'à jwo yɛ?» 6 Kànhaŋa pi à cyán Yesu na ná ŋke yibige e, bà pi si mpyi si u ta ɲcû u yabiliŋi ɲwɔjwumpe kurugo mɛ. Ŋka Yesu à lyêele na sémɛni ɲìŋke na ná kampeeni i. 7 Ka pi i ŋkwôro na u yíbili. Ka u u ŋkwɔ̀ a yîr'a yyére maa pi pyi: «Ŋge u ɲyɛ yii shwɔhɔl'e kapii baa ke, uru u fyânha a kafaaga lwɔ́ a tɛ̀g'a u wà.» 8 Yesu à puru jwo ke, maa núr'a lyêele na sémɛni ɲìŋke na. 9 Mpii pi à pa ná ceeŋi i ke, pir'à Yesu ɲwɔjwumpe lógo ke, ka pi i wá na fwore niŋkin niŋkin, mà lwɔ́ nàŋkolyeebii na fo mà pa nɔ kàntugo wuubii na. Yesu kanni u à kwôro wani ná ceeŋi i. 10 Yesu à pa ɲùŋke yîrig'a wíi, u ɲyɛ a sùpya ɲya ná ceeŋi i mɛ, maa jwo: «Ceewe, mpii pi à mu la wwû ke, taa pi ɲyɛ ke? Wà ɲyɛ a jwo mu à yaa mu u bò mà?» 11 Ka ceeŋi si Yesu pyi: «Kafooŋi, wà ɲyɛ a yire jwo mɛ.» Ka Yesu si jwo: «Ɲyɛ mii mú sì n‑jwo mu à yaa mu u bò mɛ. Ta sì, ŋka ma hà núru lire kapiini fiige pyi mɛ.»] 12 Lire kàntugo Yesu à núr'a jwumpe lwɔ́ maa jwo sùpyir'á: «Mii u ɲyɛ diɲyɛŋi bɛ̀ɛnmpe. Ŋgemu ká ntaha mii fye e ke, urufoo saha sì n‑sìi ɲaare numpini i mɛ, ŋka urufoo sí n‑pyi bɛ̀ɛnmpe e mpe pu sí shìŋi niŋkwombaaŋi nɔ urufoo na ke.» 13 Ka Farizhɛɛnbii si u pyi: «Mu yabiliŋi kanni u ɲyɛ na maye kyaa yu, mu jwump'à wuu pɛn.» 14 Ka Yesu si pi pyi: «Mii yabiliŋi mɛ́ɛ ká sí i na naye kyaa yu, sèeŋi mii na yu yii á, ɲaha na yɛ mii à naye tayirige cè, maa na takarege cè. Yii sí pi ke, yii ɲyɛ a mii tayirige cè mɛ, yii mú ɲyɛ a mii takarege cè mɛ. 15 Yii na mii karigii wíi mà tàanna ná sùpyire sɔ̀nŋɔŋkanni i. Mii wi ke, mii ɲyɛ na sùpya kapyiŋii wíi lire pyiŋkanni na mɛ. 16 Mii aha a sùpyire karigii kataampe cwɔɔnre tèni ndemu i ke, mii maha li pyi ná ntìiŋi i, ɲaha na yɛ mii kanni bà u maha mpyi mɛ, Tufooŋi u à mii tun ke, uru maha mpyi ná mii i. 17 L'à sémɛ yii yabilimpii Saliyaŋi i, na shiin shuunni ɲwɔjwumpe ká mpyi niŋkin kyaa na, lire li ɲyɛ sèeŋi. 18 Mii yabiliŋi na naye kyaa yu, Tufooŋi u à mii tun ke, uru mú na mii kyaa yu.» 19 Ka pi i Yesu pyi: «Taa mu tuŋi ɲyɛ ke?» Ka u u pi pyi: «Yii ɲyɛ a mii yabiliŋi cè mɛ, si nta ɲjyére mii Tuŋi na la? Yii n'a mpyi a mii cè, yii mpyi na sí mii Tuŋi cè mú.» 20 Yesu à mpe jwumpe puni jwo mà u yaha Kileɲaarebage ntàani na u u kàlaŋi pyi Kile bùɲyɛŋi yaayi yaleŋke taan. Sùpya ɲyɛ a jà a u cû mɛ, ɲaha na yɛ u tèecûni mpyi na sàha ŋkwɔ̀ a nɔ mɛ. 21 Ka Yesu si núr'a jwo: «Mii sí n‑pa n‑kàre, mii sí ká bú n‑kàre, yii sí n‑pa a mii caa. Ŋka yii sí n‑kwû ná yii kapegigii tugure e. Cyage e mii kɛ̀ɛge ke, yii sì n‑jà nɔ wani mɛ.» 22 U à puru jwo ke, ka Yahutuubii ɲùŋufeebii si wá na yu piy'á: «Taha u sí uye bò maa ŋko na cyage e uru sí n‑kàre ke, na wuu sì n‑jà nɔ wani mɛ?» 23 Ka Yesu si pi pyi: «Yii à ta naha ŋke ɲìŋke na, mii s'à yîri nìɲyiŋi na. Naha ŋge diɲyɛŋi wuu pi ɲyɛ yii, ŋka mii ɲyɛ naha diɲyɛŋi wu mɛ. 24 Lire na, mii à yi jwo yii á na yii sí n‑kwû ná yii kapegigii tugure e. Yii aha mpyi yii ɲyɛ a dá li na na “Mii u ɲyɛ ŋge u ɲyɛ ke” mɛ, yii sí n‑kwû ná yii kapegigii tugure e.» 25 Ka pi i Yesu pyi: «Jo u ɲyɛ mu lire sanni i yɛ?» Ka u u pi pyi: «Mii ɲyɛ ŋgemu ke, mii à fyânha a yire jwo yii á. 26 Karii niɲyahagii na ɲyɛ mii u jwo yii á si yii cɛ̂ɛgɛ yii kapyiiŋkii niɲyahagil'e. Ɲje mii à lógo na tunvooŋ'á ke, yire mii na yu diɲyɛ sùpyire pun'á. Mii tunvooŋi u ɲyɛ sèeŋifoo.» 27 Pi ɲyɛ a mpyi a li cè na Yesu na yu Tufooŋi Kile kyaa na mɛ. 28 Lire kurugo ka Yesu si yi jwo pi á: «Yii aha mpa Supyaŋi Jyaŋi yîrige nìɲyiŋi na tèni ndemu i ke, yii sí n‑ta n‑cè na “Mii u ɲyɛ ŋge u ɲyɛ ke.” Yii sí n‑ta n‑cè na mii ɲyɛ a sìi na yaage pyi nay'á mɛ, nde na Tufooŋi à mii kâla ke, lire kanni mii na mpyi. 29 Sèe, mii tunvooŋi ɲyɛ ná mii i, u ɲyɛ a mii yaha naye niŋkin mɛ, ɲaha na yɛ nde l'à bɛ̂ u á ke, lire mii maha mpyi tèrigii puni i.» 30 Yesu à puru jwo ke, ka shinɲyahara si dá u na. 31 Yahutuubii pi à dá Yesu na ke, ka u u jwo pir'á: «Yii aha mii ɲwɔjwumpe cû, sèeŋi na yii à pyi mii cyelempyii. 32 Lire tèni i, yii sí sèeŋi cè, sèeŋi mú sí yii yige bilere e.» 33 Ka Yahutuubii ɲùŋufeebii si u pyi: «Wuu na ɲyɛ Ibirayima tùluge shiin. Wuu ɲyɛ a sàa pyi a ɲya wà biliwe mɛ, ka ɲaha sí mu ta mu à jwo na wuu sí n‑fworo bilere e yɛ?» 34 Ka Yesu si pi pyi: «Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo yii á, ŋgemu ká ŋkwôro na kapegigii pyi ke, urufoo na ɲyɛ kapegigii biliwe. 35 Mà li ta biliŋi ɲyɛ pyɛnge ŋkemu i ke, u ɲyɛ a sìi na jìn'a pyi kuru pyɛnge shin mɛ, ŋka pyɛngefoo jyaŋi u à sìi pyɛnge shinŋi yabiliŋi. 36 Jyafooŋi ká yii shwɔ kapegigii bilere na, lire e yii sí n‑sìi n‑fworo t'e. 37 Mii à li cè na yii na ɲyɛ Ibirayima tùluge shiin, lire ná li wuuni mú i, yii na ɲcaa si mii bò, ɲaha na yɛ mii jwumpe ɲyɛ a tatɛɛngɛ wwû yii e mɛ. 38 Mii wi ke, karigii mii à ɲya na Tuŋi á ke, cyire mii na yu. Ɲcyii yii mú à lógo yii tuŋ'á ke, cyire yii na mpyi.» 39 Ka pi i u pyi: «Wuu tuŋi u ɲyɛ Ibirayima.» Ka Yesu si pi pyi: «Yii n'a mpyi sèeŋi na Ibirayima pyìi, karigii u mpyi na mpyi ke, yii mú mpyi na sí raa cyire pyi. 40 Mà jwo yii pi à lire pyi ke, ka yii i wá na mii caa raa bùu na mii na sèeŋi yu yii á, bà mii à u lógo Kile á mɛ. Ibirayima sí ɲyɛ a lire fiige pyi mà ɲya mɛ. 41 Yii tuŋi maha karigii ɲcyiimu pyi ke, cyire yii maha mpyi.» Ka pi i u pyi: «Wuu ɲyɛ kàsɔɔgɔ kùŋɔ pyìi mɛ. Wuu Tuŋi na ɲyɛ niŋkin, Kile wi.» 42 Ka Yesu si pi pyi: «Kàmpyi sèe Kile u ɲyɛ yii Tuŋi, mii kyaa mpyi na sí n‑táan yii á, ɲaha na yɛ mii à fworo Kile e, uru u à mii yaha a pa naha. Mii ɲyɛ a pa nay'á mɛ, uru u à mii tun. 43 Ɲaha na yii ɲyɛ na mii jwumpe yyaha cìni mà yɛ? Mii à li ta, yii la ɲyɛ sì pu lógo mɛ. 44 Sitaanniŋi u ɲyɛ yii tuŋi, lire e l'à táan yii á, yii pi a u ɲyii wogigii pyi. Supyiboŋɔ u ɲyɛ u wi, fo mà lwɔ́ tasiige e, u sàha ntêl'a sèeŋi jwo a ɲya mɛ, ɲaha na yɛ sèebili niŋkin ɲyɛ u funŋke e mɛ. U aha fini, u maha jwo a tàanna ná u funŋɔ sɔ̀nŋɔre e, ɲaha na yɛ kafinare jwufoo wi, kafinare tuŋi mú wi. 45 Ŋka mii wi ke, sèeŋi kanni mii na yu, lire kurugo yii ɲyɛ a dá mii na mɛ. 46 Yii puni shwɔhɔl'e, jofoo niŋkin u sí n‑jà li cyêe na mii à kapii pyi yɛ? Mii sí i sèeŋi yu yii á, ka yii i mpyi yii ɲyɛ a dá mii na ɲaha na mà yɛ? 47 Ŋgemu ká mpyi Kile wu ke, urufoo maha Kile jwumpe núru. Mu aha yii ɲya yii ɲyɛ na pu núru mɛ, yii ɲyɛ Kile wuu mɛ.» 48 Ka Yahutuubii ɲùŋufeebii si Yesu pyi: «Wuu tànga na ɲyɛ mà jwo mu na ɲyɛ Samari shin kanna, jína na ɲyɛ mu i.» 49 Ka Yesu si pi pyi: «Jína ɲyɛ mii i mɛ. Sèeŋi na, mii na na Tuŋi pêre, yii sí ɲyɛ na mii pêre mɛ. 50 Mii ɲyɛ na na yabiliŋi mpèeŋi caa mɛ, ŋka wà u ɲyɛ wani, uru u ɲyɛ na mii mpèeŋi caa, uru u sí n‑pa tànge kan mii á. 51 Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo yii á, ŋgemu ká mii jwumpe lógo maa ɲɛɛ pu na ke, urufoo sì n‑sìi n‑kwû mɛ.» 52 Ka Yahutuubii ɲùŋufeebii si Yesu pyi: «Numɛ wuu à li cè sèeŋi na na jína na ɲyɛ mu i. Ibirayima à kwû, Kile tùnntunmpii puni mú à kwû, ka mu u ɲɛn'a jwo na ŋgemu ká mu jwumpe lógo maa pu kurigii ɲaare ke, urufoo saha sì n‑kwû mɛ. 53 Mu à pêe wuu tulyage Ibirayima na la? Ur'à kwû, Kile tùnntunmpii mú à kwû. Jofoo mu na maye sɔ̂nŋi yɛ?» 54 Ka Yesu si pi pyi: «Mii n'a mpyi na naye pêre, mii mpèeŋi mpyi na sì là ɲwɔ mɛ. Ŋka mii Tuŋi u na mii pêre. Yii à jwo na uru u ɲyɛ yii Kileŋi, 55 mà li ta, yii ɲyɛ a u cè mɛ, mii s'à u cè. Mii n'a mpyi a jwo na mii ɲyɛ a u cè mɛ, mii mpyi na sí n‑pyi yii fiige kafiniviniwe. Ŋka mii à u cè, maa u jwumpe kurigii ɲaare. 56 L'à táan yii tulyage Ibirayima á mà mii canmpaŋke ɲya. U à ku ɲya ke, ka u funŋke si ntáan sèl'e.» 57 Ka Yahutuubii ɲùŋufeebii si Yesu pyi: «Ei! mu sàha yyee beeshuunni ná kɛ ta mɛ, maa jwo mu à Ibirayima ɲya la?» 58 Ka Yesu si pi pyi: «Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo yii á, mà Ibirayima ta u sàha si mɛ “Mii u ɲyɛ.”» 59 Puru jwumpe kurugo, ka pi i kafaaya lwɔ́ si ntɛ̀gɛ Yesu wà, ŋka u à ŋwɔh'a fworo Kileɲaarebage e mà kàre.

9

1 Yesu nintoroŋ'à fyinŋi wà ɲya, uru nàŋi fyin wuŋi u à si. 2 Ka Yesu cyelempyiibii si u yíbe: «Wuu cyelentuŋi, ɲaha k'à ŋge nàŋi fyin wuŋi pyi u à si yɛ? U kapegigii fyè wi laa, u sifeebii wogigii fyè?» 3 Ka Yesu si pi pyi: «U fyinnte ná u kapegigii ná u sifeebii wogigii ɲyɛ cyiye kur'e mɛ, l'à pyi si Kile sífente cyêe. 4 Wuu à yaa wuu mii tunvooŋi tùnnture pyi canŋke e, lire tèni ká ntòro wuu taan, numpilage sí n‑wwɔ̀, báara saha sì n‑jà n‑pyi mɛ. 5 Mà mii yaha naha diɲyɛŋi i, mii u ɲyɛ diɲyɛŋi bɛ̀ɛnmpe.» 6 Yesu à puru jwo ke, maa ntilwɔhe cyán ɲìŋke na mà tɛ̀g'a pworo fànhara, maa tire tɛ̀g'a fyinnaŋi ɲyiigii cwuugo, 7 maa yi jwo u á, na u sà u yyahe jyé Silowe ɲcwɔ̀ge e (Silowe ɲwɔhe ku ɲyɛ: «tùnntunŋɔ»). Ka fyinŋi si ŋkàr'a sà ku jyé, ka u ɲyiigii si múgo, ka u u núru. 8 Ɲyɛ u tɛɛnɲɛɛbii ná mpii pi mpyi maha u nintɛɛnŋi ɲaa u u sùpyire ɲáare ke, ka pire si piye yíbe: «Ei! Tá ŋge nàŋi bà wuu mpyi maha ɲaa u à tɛ̀ɛn na ɲáare mɛ?» 9 Ka pìi si jwo: «Uru wi» ka pìi si jwo: «Uru bà mɛ, u málwɔrɔ ti kanna.» Ka nàŋi yabiliŋi si mpa jwo: «Mii wi.» 10 Ka pi i u yíbe: «Di mu ɲyiigil'à pyi maa múgo yɛ?» 11 Ka u u jwo pi á: «Nàŋi pi maha mpyi Yesu ke, uru u à pworo fànhara a tìri mii ɲyiigii na, maa jwo na mii i sà yyahe jyé Silowe ɲcwɔ̀ge e. Ka mii i ŋkàr'a sà ku jyé. Mii à ku jyé ke, ka mii i ntíi na ɲaa na ɲcwúu.» 12 Ka pi i u yíbe: «Taa uru nàŋi ɲyɛ ke?» Ka u u pi pyi: «Mii ɲyɛ a u takarega cè mɛ.» 13 Ɲyɛ nàŋi ɲyiigii cyi à múgo ke, ka pi i ŋkàre ná u e Farizhɛɛnbii yyére. 14 Canŋke Yesu à pwoore fànhara a tɛ̀g'a u ɲyiigii tìri cyi i nta a múgo ke, kuru na mpyi Yahutuubii canŋɔŋɔ. 15 Lire kurugo Farizhɛɛnbii mú à u yíbe ɲyiigii múguŋkanni na. Ka u u jwo pi á: «Pworo u à fànhara a tìri mii ɲyiigii na, ka mii i sà yyahe jyé maa ntíi na ɲaa.» 16 Ka Farizhɛɛnbii pìi si jwo: «Nàŋi u à fyinŋi cùuŋɔ ke, u sì n‑jà n‑yîri Kile yyére mɛ, ɲaha na yɛ u ɲyɛ a canŋɔŋke le dá e mɛ.» Ŋka pìl'à jwo: «Kàmpyi u mpyi kapimpyi, u mpyi na sì n‑sìi n‑jà ɲcyii kakyanhala karigii pyi mɛ.» Lire pyiŋkanni na, pi ɲyɛ a jà a bɛ̂ niŋkin na mɛ. 17 Ka pi i núr'a nàŋi yíbe: «Mu wi ke, ɲaha mu na sɔ̂nŋi ma ɲyiigii múgufooŋi kyaa na yɛ?» Ka u u pi pyi: «Kile tùnntunŋɔ wi.» 18 Ŋka Yahutuubii ɲùŋufeebii ɲyɛ a ɲɛn'a dá li na na u à si fyin, kàntugo ka u ɲyiigii si nta a múgo mɛ. Lire e pi à u sifeebii yyere, 19 maa pi yíbe: «Sèe wi ŋge nàŋi ɲyɛ yii jya la? Sèe u fyin wuŋi u à si la? U aha nta u à si fyin, di u à pyi marii ɲaa numɛ yɛ?» 20 Ka u sifeebii si jwo: «Wuu à li cè na wuu pyà wi, maa li cè wuu à u si fyin. 21 Ŋka bà u à pyi marii ɲaa numɛ mɛ, wuu ɲyɛ a cè mɛ. Wuu mú sí ɲyɛ a u ɲyiigii múgufooŋi cè mɛ. U saha ɲyɛ pyà mɛ, yii à yaa yii i u yíbe, u yabiliŋi sí yi jwo yii á.» 22 Nàŋi sifeebil'à yire jwo Yahutuubii ɲùŋufeebii yyaha fyagare na. Pi mpyi a jwo a bɛ̂ li na na ŋgemu ká jwo na Yesu u ɲyɛ Kile Niɲcwɔnrɔŋi ke, pi sí urufoo kɔ̀rɔ n‑yige Kile Jwumpe kàlambage e. 23 Lire na, u sifeebil'à jwo na u saha ɲyɛ pyà mɛ, pi u yíbe. 24 Ka Farizhɛɛnbii si núr'a nàŋi yyere, maa u pyi: «Sèeŋi jwo Kile yyahe taan, nàŋi u à mu ɲyiigii múgo ke, wuu à u cè kapimpyi.» 25 Ka nàŋi si jwo: «U à pyi kapimpyi yo, u ɲyɛ a pyi kapimpyi mà yo, mii ɲyɛ a yire cè mɛ, ŋka kani niŋkinŋi mii à cè ke, lire li ɲyɛ mii mpyi fyin, ŋka numɛ mii na ɲaa na ɲcwúu.» 26 Ka pi i núr'a u yíbe: «Ɲaha u à pyi mu na yɛ? Di u à mu ɲyiigii múg'a jwo yɛ?» 27 Ka nàŋi si pi pyi: «Mii à yi jwo yii á mà kwɔ̀, ŋka yii ɲyɛ a lógo mii ɲwɔ na mɛ, ɲaha yyaha yii la ɲyɛ mii u núr'a jwo yii á yɛ? Taha yii la mú ɲyɛ si mpyi u cyelempyii la?» 28 Ka pi i u cyahala, maa jwo: «Mu u ɲyɛ u cyelempyaŋi, wuu sí na ɲyɛ Kile tùnntunŋi Musa cyelempyii. 29 Wuu à cè na Kile à jwo ná Musa e, ŋka ŋge nàŋi wi ke, wuu bá ɲyɛ a u tayirige cè mɛ.» 30 Ka u u pi pyi: «Nde ɲyɛ kakyanhala dɛ! Yii à jwo na yii ɲyɛ a u tayirige cè mɛ, u s'à mii ɲyiigii múgo. 31 Wuu pun'à cè na Kile ɲyɛ na núru kapimpyi á mɛ. Ŋge u na u pêre marii u ɲyii wogigii pyi ke, uru ɲwɔ na u maha núru. 32 Mà lwɔ́ diɲyɛ tasiige e, wuu sàha sàa lógo na sùpyaŋi u à si fyin ke, na wà à jà a uru ɲyiigii múgo mɛ. 33 Kàmpyi ŋge nàŋi mpyi a fworo Kile e mɛ, u mpyi na sì n‑jà yaaga pyi mɛ.» 34 Ka Farizhɛɛnbii si jwo nàŋ'á: «Mu à si kapimpyi, tacɛnŋɛ ɲyɛ mu i mɛ! Ka mu u ŋkwɔ̀ a pa a wuu leni kure e la?» Maa u kɔ̀rɔ. 35 Ɲyɛ Yesu à pa lógo na pi à nàŋi kɔ̀rɔ ke, maa sà u yíbe: «Mu à dá Supyaŋi Jyaŋi na la?» 36 Ka nàŋi si u yíbe: «Wuu cyelentuŋi, jofoo kyaa na mu ɲyɛ yɛ? Mii la ɲyɛ si u cè si dá u na.» 37 Ka Yesu si u pyi: «Uru mu à ɲya amɛ, u u yu ná mu i.» 38 Ka nàŋi si jwo: «Kafooŋi, mii à dá mu na» maa niŋkure sín Yesu taan. 39 Lire tèni i, ka Yesu si jwo: «Mii à pa diɲyɛŋi i si mpa sùpyire kapyiiŋkii kataampe cwɔɔnrɔ, bà fyinmpii si mpyi s'a ɲaa, ɲyafeebii si mpyi fyinmii mɛ.» 40 Farizhɛɛnbii pi mpyi wani maa puru lógo ke, ka pire si u pyi: «Mà tàanna ná mu jwuŋkanni i, wuu mú na ɲyɛ fyinmii bɛ?» 41 Ka Yesu si pi pyi: «Yii n'a mpyi fyinmii, yii kapegigii tugure mpyi na sí n‑láha yii na, ŋka yii na sɔ̂nŋi na yii ɲyiigil'à múgo ke, lire e yii kapegigii tugure sí n‑kwôro yii na.»

10

1 Ɲyɛ ka Yesu si núr'a jwo: «Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo yii á, ŋgemu ká a ɲcaa si jyè mpàbage e, u sí ɲyɛ a jyè mpàbage ɲwɔge e mɛ, maa dùgo kàsɔɔge na a jyè ke, urufoo na ɲyɛ nàŋkaawa, maa mpyi nàŋkalyɛga. 2 Ŋka ŋgemu ká jyè mpàbage ɲwɔge e ke, uru u ɲyɛ mpànahaŋi yabiliŋi. 3 Mpàbage kàanmucyafooŋi maha yîr'a ku múgo u á. Mpàabii maha u mɛjwuuni núru, u maha u yabiliŋi mpàabii yiri niŋkin niŋkin pi mɛyi na, maha yige ntàani na. 4 U aha u wuubii nâha a yige ntàani na, u maha ɲaare pi yyaha na pi a sì ntaha u fye e, ɲaha na yɛ pi à têe u mɛjwuuni na a kwɔ̀. 5 Pi sì n‑sìi n‑taha nàmpɔnŋɔ fye e mɛ, pi bá sí raa fî u yyaha na, ɲaha na yɛ pi ɲyɛ a u mɛjwuuni cè mɛ.» 6 Yesu à ŋke bàtaage jwo pi á, ŋka pi ɲyɛ a ku ɲwɔhe cè mɛ. 7 Ɲyɛ ka Yesu si núr'a pi pyi: «Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo yii á, mii u ɲyɛ mpàbage ɲwɔge. 8 Mpii pi à pa mii yyaha na ke, pire puni na ɲyɛ nàŋkaalii, pi mú na ɲyɛ nàŋkalyɛye, ŋka mpàabii ɲyɛ a lógo pi á mɛ. 9 Mii sí u ɲyɛ mpàbage ɲwɔge. Ŋgemu ká jyè mii i ke, urufoo sí n‑shwɔ. Uru sí raa jyè, s'a fwore u ɲɛɛmpe. Mii sí raa yalyire kaan urufol'á mú. 10 Nàŋkaaŋi kapani li ɲyɛ nàŋkaage ná boore ná kakyaare kanni. Ŋka mii wi ke, mii à pa si shìŋi niŋkwombaaŋi ná fɛrɛmpe kan na mpàabil'á. 11 Mii u ɲyɛ mpànahaŋi niɲcɛnŋi. Mpànahaŋi niɲcɛnŋi maha u múnaani kan bà u mpàabii si mpyi si shwɔ mɛ. 12 Sàrampanahawa ɲyɛ mpàabii foo mɛ. U aha sige yaaga ɲya, u maha fê maa mpàabii yaha. Sige yaage maha pìi cû, pi sanmpil'a sì ɲcaala. 13 Sàrampanahaŋi sí n‑fê, ɲaha na yɛ wyɛ́rɛ u caa, u kuro ɲyɛ mpàabil'e mɛ. 14 Mii wi ke, mii u ɲyɛ mpànahaŋi niɲcɛnŋi. Bà Tufooŋi Kile à mii cè, ka mii mú si u cè mɛ, amuni mii à na mpàabii cè, mii mpàabii s'à mii cè mú. Mii sí na múnaani kan na mpàabii kurugo. 16 Mpàabii pìi na ɲyɛ mii á, pi ɲyɛ ŋke mpàbage e mɛ. Mii à yaa mii i pi nâha a pa, pi i mpa mii mɛjwuuni lógo. Lire e pi puni sí n‑pa wà piye na mpyi mpàbaga niŋkin, mpànahawa niŋkin sí n‑pyi pi ɲùŋɔ na. 17 Mu aha mii Tuŋi ɲya u à mii kyaa táan uy'á, lir'à ta mii sí na múnaani kan, si núru li shwɔ. 18 Sùpya sì n‑jà mii múnaani wwû mii i fànhe e mɛ. Mii sí li kan nay'á. Síŋi ɲyɛ mii á mà li kan, síŋi ɲyɛ mii á mà li shwɔ sahaŋki. Yire mii Tuŋi à jwo mii u pyi.» 19 Yesu ɲwɔjwumpe mpe kurugo, Yahutuubii ɲwɔmyahigil'à táa sahaŋki. 20 Niɲyahara mpyi na ŋko: «Jína na ɲyɛ u e, sìcyere mú na ɲyɛ u e. Ɲaha kurugo yii à yyére marii u jwumpe núru yɛ?» 21 Ka pìi si jwo: «Ei! mpe ɲyɛ jínacyan jwumɔ mɛ. Jínacyan sí n‑jà fyinmii pyi pi a ɲaa la?» 22 Ɲyɛ Yahutuubii Kileɲaarebage kataanni li maha mpyi Zheruzalɛmu kànhe e yyee maha yyee ke, lir'à pa nɔ mà bɛ̂ ná wyeere tèni i. 23 Mà pi yaha lire kataanni na, ka Yesu si wá na ɲaare na mâre Kileɲaarebage ntàani na, saanŋi Solomani ŋkubabwɔhe ɲwɔh'i. 24 Ka Yahutuubii ɲùŋufeebii pìi si mpa Yesu kwûulo maa u yíbe: «Ɲaha tère e mu sí wuu yige numpini i yɛ? Kampyi mu u ɲyɛ Kile Niɲcwɔnrɔŋi, yire fíniŋ'a jwo wuu á.» 25 Ka Yesu si pi pyi: «Mii à yi jwo yii á mà kwɔ̀, ŋka yii ɲyɛ a dá mii na mɛ. Karigii mii na mpyi na Tuŋi mɛge na ke, cyire maha mii kyaa yu. 26 Ŋka lire ná li wuuni mú i, yii ɲyɛ a dá mii na mɛ, ɲaha na yɛ yii ɲyɛ mii mpàabii pìi mɛ. 27 Mii mpàabii na mii mɛjwuuni núru, mii à pi cè, pi maha ntaha mii fye e mú. 28 Mii sí shìŋi niŋkwombaaŋi kan pi á, pi nùmpanŋke sì n‑kɛ̀ɛge mɛ. Sùpya saha sì n‑jà pi dìri n‑shwɔ mii na mɛ. 29 Mii Tuŋi u à pi kan mii á ke, ur'à pêe diɲyɛŋi yaayi puni na. Wà mú sì n‑jà pi dìri n‑shwɔ Tufooŋi na mɛ. 30 Mii ná Tufooŋi na ɲyɛ niŋkin.» 31 Yesu à puru jwo ke, ka Yahutuubii ɲùŋufeebii si núr'a kafaaya bíle si ntɛ̀gɛ u wà mbò. 32 Ka Yesu si pi pyi: «Kacɛnŋkii niɲyahagii mii à ta Tufooŋi á, maa cyire pyi yii ɲyii na ke, cyire shwɔhɔl'e li ndi kurugo yii la ɲyɛ si mii wà mbò yɛ?» 33 Ka pi i u pyi: «Mu kacɛnni là kurugo bà mɛ, ŋka mu Kile mɛkɛɛgɛ jwumpe kurugo. Mu shintiiwe, ka mu u wá na maye pyi Kile.» 34 Ka Yesu si pi pyi: «Li ɲyɛ a sémɛ yii yabilimpii Saliyaŋi i na Kile à jwo “Yii na ɲyɛ kileebii pìi” mà? 35 Wuu s'à li cè na Kile Jwumpe Semɛŋi sì n‑jà n‑kɛ̂ɛnŋɛ mɛ, Kile s'à jwumpe kan mpiimu á ke, u na pire yire “kileebii” pìi. 36 Mii wi ke, Tufooŋi à mii cwɔɔnr'a tun naha diɲyɛŋi i. Mii à jwo na mii u ɲyɛ Kile Jyaŋi ke, ka yii i mpyi di mà jwo na mii na Kile mɛge kɛ̀ɛge yɛ? 37 Karigii mii à pyi ke, kampyi yii à li ɲya na cyire ɲyɛ mii Tuŋi wogigii mɛ, yii àha ndá na jwumpe na mɛ. 38 Ŋka yii aha nta yii à cè na mii à ɲcyii karigii pyi mà tàanna ná Kile ɲyii wuuni i, yii mɛ́ɛ ká mpyi yii ɲyɛ a dá mii na mɛ, yii dá li na na cyire karigil'à fworo Kile e. Lire tèni i yii sí li cè na sèeŋi na, mii ná Tufooŋi à sàa wwɔ̀.» 39 Lire tèni i, ka pi i núr'a yîri s'a Yesu cwôre puru jwumpe kurugo, ŋka u à shwɔ pi na. 40 Ka Yesu si núr'a kàr'a sà ntɛ̀ɛn Zhurudɛn baŋi kùŋke na, cyage e Yuhana mpyi a fyânha na sùpyire batizeli ke. 41 Ka sùpyire niɲyahara si shà u yyére kuru cyage e. Marii ŋko tiy'á: «Yuhana ɲyɛ a kakyanhala karii pyi wuu á mɛ, ŋka yaaga maha yaaga u à jwo ŋge nàŋi kyaa na ke, yire pun'à pyi sèe.» 42 Ka pi niɲyahara si dá Yesu na wani.

11

1 Bɛtani kànhe e, sìɲɛɛ taanre na mpyi wani: Mariyama ná Marita ná Lazari. Mariyamaŋi u mpyi a sìnmpe nùguntanga wumpe wu Kafooŋi Yesu tooyi na, maa pu cwuugo ná u ɲùɲjoore e ke, uru sìɲɛɛŋi Lazari mpyi na yà sèl'e. 3 Ka sìɲɛɛbii pùcɛribii si wà tun u sà yi jwo Yesu á: «Kafooŋi, mu cevooŋi naha a pyi yampi.» 4 Yesu à tire tùnnture lógo ke, maa jwo: «Mpe yampe ɲyɛ a pa si Lazari bò mɛ. Ŋka p'à pa si pèenɛ taha Kile mɛge na, bà pèenɛ si mpyi si ntaha Kile Jyaŋi na mú mɛ.» 5 Marita ná Mariyama ná Lazari, pire shiin taanreŋi kyaa mpyi a táan Yesu á. 6 U à Lazari yampe kyaa lógo ke, maa ntɛ̀ɛn wani kuru cyage e, mà canmpyaa shuunni pyi. 7 Lire kàntugo maa jwo u cyelempyiibil'á: «Yii a wá, wuu núru wuu a sì Zhude kùluni i.» 8 Ka u cyelempyiibii si jwo: «Cyelentuŋi, li ɲyɛ a mɔ mɛ, Zhude shiinbii la mpyi si mu wà mbò ná kafaayi i, ka mu u núr'a jwo wuu a sì wani la?» 9 Ka u u jwo: «Tá bɛ̀ɛnmpe ɲyɛ canŋke e mà lwɔ́ ɲyɛ̀ge na fo yàkoŋke na mɛ? Ɲyɛ ŋge u na ɲaare canŋke e ke, u uye burugumɔ ɲyɛ a táan mɛ, ɲaha na yɛ diɲyɛŋi bɛ̀ɛnmpe na ɲyɛ wani. 10 Ŋka sùpya ká a ɲaare numpini i, u uye burugumɔ ɲyɛ a pɛn mɛ, ɲaha na yɛ bɛ̀ɛnmpe ɲyɛ wani mɛ.» 11 Puru ɲwɔhɔ na, ka Yesu si pi pyi: «Wuu cevooŋi Lazari à ŋɔ́ɔ, mii sí n‑sà u ɲɛ̀.» 12 Ka cyelempyiibii si jwo: «Kafooŋi, kampyi ŋɔɔmpe kanni pi, u sí n‑yîri.» 13 Lazari kwùŋi kyaa Yesu mpyi na yu, ŋka u cyelempyiibii mpyi na sɔ̂nŋi na ŋɔɔmpe yabiliŋi kyaa u na yu. 14 Ka Yesu si núr'a yi fíniŋ'a jwo pi á: «Lazari à kwû. 15 L'à pyi mii kàntugo na ke, l'à táan mii i, ɲaha na yɛ nde sí yii pyi yii i dá mii na. Numɛ yii a wá, wuu a sì u taan.» 16 Cyelempyaŋi mɛge ku ɲyɛ Tomasi, ná pi maha u pyi: «Ŋaŋi» ke, ka uru si jwo u shɛ̀rɛfeebil'á: «Yii a wá, wuu a sì ná wuu cyelentuŋi i, wuu u sà ŋkwû ná u e.» 17 Ɲyɛ Yesu à nɔ Bɛtani kànhe e, mà pi ta pi à Lazari le fanŋke e, canŋke sicyɛɛre woge e u à nɔ wani. 18 Bɛtani ná Zheruzalɛmu kànhe laage ɲyɛ a mpyi a tɔɔn mɛ. Ku laage ɲyɛ a tòro culumɛtirii taanre na mɛ. 19 Yahutuubii niɲyahamii mpyi a shà Marita ná Mariyama yyére mà sà fwù pyi, pi sìɲɛɛŋi ŋkwùŋi na. 20 Marita à pa lógo na Yesu na ma, u s'à byanhara kànhe na ke, maa yîr'a sà u ɲùŋɔ bɛ̂, ka Mariyama si ntɛ̀ɛn bage e. 21 Marita à sà nɔ Yesu na ke, maa jwo: «Kafooŋi, kàmpyi mu mpyi naha, mii sìɲɛɛŋi mpyi na sì n‑kwû mɛ. 22 Ŋka mii à cè, cyage e wuu ɲyɛ amɛ ke, mu aha kyaa maha kyaa ɲáare Kile á ke, u sí lire pyi mu á.» 23 Ka Yesu si jwo: «Marita, mu sìɲɛɛŋi sí ɲɛ̀ n‑fworo kwùŋi i!» 24 Ka Marita si jwo: «Mii à cè diɲyɛ canŋkwɔge kwùubii ká mpa a ɲɛ̀ni, mii sìɲɛɛŋi mú sí ɲɛ̀.» 25 Ka Yesu si jwo: «Mii u ɲyɛ kwùubii ɲɛ̀fooŋi maa mpyi shìŋi niŋkwombaaŋifooŋi. Ŋgemu ká dá mii na ke, urufoo mɛ́ɛ ká ŋkwû, u sí shìŋi niŋkwombaaŋi ta. 26 Ŋgemu ká uru shìŋi ta maa dá mii na ke, urufoo saha sì n‑sìi n‑kwû mɛ. Marita, mu à dá lire na la?» 27 Ka u u jwo: «Ɔɔn Kafooŋi, mii à dá li na na mu u ɲyɛ Kile Niɲcwɔnrɔŋi, Kile Jyaŋi, ŋge u mpyi a yaa u pa diɲyɛŋi i ke.» 28 Ɲyɛ Marita à puru jwo ke, maa núr'a kàre pyɛnge e, maa sà u sìɲɛɛŋi Mariyama ŋwɔh'a yyere maa yi jwo u á: «Wuu cyelentuŋ'à pa, u à jwo mà shà.» 29 Mariyama à yire lógo ke, maa yîri fwɔfwɔ mà kàre Yesu yyére. 30 Lir'à Yesu ta u sàha jyè kànhe e mɛ. Cyage e Marita à u bɛ̂ a ta ke, wani u saha mpyi. 31 Yahutuubii pi mpyi na Mariyama fɔ̀ɔnŋi bage e ke, pir'à u ɲya u à pâl'a fworo ke, maa yîr'a taha u fye e mú, pi mpyi na sɔ̂nŋi na u à kàre fanŋke na zà a mɛɛ súu. 32 Mariyama à sà nɔ Yesu na ke, maa ɲcwo u fere e, maa jwo: «Kafooŋi, kàmpyi mu mpyi naha, mii sìɲɛɛŋi mpyi na sì n‑kwû mɛ.» 33 Yesu à Mariyama ɲya u u mɛɛ súu, Yahutuubii pi mpyi wani kuru cyage e ke, maa pire ɲya pi i mɛɛ súu mú ke, ka u lùuni si yîri, ka u u yyahe tanha, 34 maa pi yíbe: «Taa yii à Lazari buwuŋi yaha ke?» Ka pi i jwo: «Kafooŋi, pa ku cyage wíi.» 35 Ka Yesu si mɛɛ sú. 36 Yahutuubii pi à Yesu mɛɛsuwuŋi ɲya ke, ka pire si jwo: «Yii wíi, ŋge nàŋi kyaa mpyi a táan u á dɛ!» 37 Ka pìi si jwo: «Uru u à fyin nàŋi ɲyiigii múgo, u mpyi na sì n‑jà Lazari sige kwùŋi na mà?» 38 Puru jwumpe saha à Yesu lùuni yîrige sèe sèl'e. Ɲyɛ pi à sà nɔ fanŋke na, kur'à pyi kafawyige, maa kafaaga tɛ̀g'a ku tò. 39 Ka Yesu si pi pyi: «Yii kafaage láha fanŋke ɲwɔge na.» Buŋi sìɲɛɛŋi Marita mpyi wani, ka uru si Yesu pyi: «Kafooŋi, mu sí u nùge ta ku u fwore, u canmpyaa sicyɛɛre cyi ɲyɛ niɲjaa fanŋke e.» 40 Ka Yesu si u pyi: «Mii ɲyɛ a yi jwo mu á na mu aha dá mii na na mu sí Kile sífente ɲya mà?» 41 Ka pi i kafaage láha fanŋke ɲwɔge na. Ka Yesu si ɲùŋke dùrugo nìɲyiŋi i, maa jwo: «Tufooŋi, mii fwù ɲyɛ mu na, ɲaha na yɛ mu à mii ɲarege shwɔ. 42 Mii wi ke, mii à cè na mu maha ɲɛɛge mii ɲareyi puni i, ŋka mii na yu amɛ, bà sùpyire puni ti naha a mii kwûulo ke, tire si mpyi si dá li na na mu u à mii tun mɛ.» 43 U à puru jwo ke, maa jwo fànha na: «Lazari, yîr'a fworo naha!» 44 Ka u u ntíl'a fworo fanŋke e, u tooyi ná u cyeyi mpyi a pwɔ, u yyahe s'à tò ná vàanɲyi i, ka Yesu si pi pyi pi yire puni sànhana a láha u na, pi i u yaha u a sì. 45 Yahutuubii pi mpyi a kàre Mariyama yyére, maa Yesu kapyiiŋkii ɲya ke, pi niɲyahara à dá u na. 46 Ŋka pire pìl'à kàr'a sà Yesu kapyiiŋkii kyaa jwo Farizhɛɛnbil'á. 47 Ɲyɛ ka Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebii ná Farizhɛɛnbii si piye ɲya, maa wwɔ̀ a jwo ná yukyaala kuruŋke e Yesu kakyanhala karigii kyaa na. Pi mpyi na piye yíbili: «Ŋge nàŋ'à kakyanhala karii niɲyahagii pyi! Ɲaha wuu sí n‑pyi yɛ? 48 Wuu aha u yaha u u ɲcyii karigii pyi, sùpyire puni sí n‑dá u na. Lire e ke Ɔrɔmu shiinbii sí n‑pa wuu Kileɲaarebage jya, si wuu shiŋi puni bò.» 49 Wà na mpyi pi e, pi maha uru pyi Kayifu. Uru u mpyi Kile sáragawwuubii ɲùŋufembwɔhe lire yyeeni. Ka uru si pi pyi: «Yii ɲyɛ a yaage cè mɛ! 50 Yii ɲyɛ a cè shin niŋkin u kwû kìni puni kurugo, lir'à pwɔ́rɔ kìni sùpyire puni ti kɛ̀ɛgɛ mà?» 51 Ɲyɛ Kayifu mpyi a puru jwumpe yige uye e mɛ. Bà u mpyi sáragawwuubii ɲùŋufembwɔhe lire yyeeni mɛ, lire kurugo Kile à puru jwumpe le u ɲwɔge e, u jwo na Yesu à yaa u kwû Izirayɛli kìni sùpyire cyaga. 52 Ŋka Izirayɛli sùpyire kanni kurugo bà u sí n‑kwû mɛ. Kile pyìibii pi ɲyɛ diɲyɛ yyaha kurugo ke, u à yaa u kwû si pire puni wà piye na, si mpyi niŋkin. 53 Kuru canŋke, Yahutuubii ɲùŋufeebil'à bɛ̂ li na na Yesu à yaa u bò. 54 Ka Yesu si láha uye ɲcyèeŋi na sùpyir'á. Maa yîri wani mà kàre kànhe kà na síwage taan, kuru mɛge ɲyɛ Efirayimu, mà sà tère pyi wani ná u cyelempyiibil'e. 55 Ɲyɛ Yahutuubii bilereŋkwoŋi kataanni mpyi a byanhara, ka shinɲyahara si yîri cyeyi yabɛre e mà pa Zheruzalɛmu kànhe e mà kataanni ta li sàha nɔ mɛ, si mpa piye fíniŋɛ Kile yyahe taan. 56 Pi mpyi na Yesu caa, maa ŋkàre Kileɲaarebage ntàani na. Maa wá na piye yíbili: «Di ku ɲyɛ yɛ? Lire e ke u sì n‑pa kataanni na mà?» 57 Lir'à Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebii ná Farizhɛɛnbii ta pi à yi jwo sùpyir'á mà kwɔ̀ na shin maha shin ká Yesu saha cè ke, urufoo u sà yi jwo pir'á, bà pire si mpyi si u ta ɲcû mɛ.

12

1 Yahutuubii bilereŋkwoŋi kataanni mpyi a byanhara, ku sanŋa mpyi canmpyaa baani. Ka Yesu si núr'a kàre Bɛtani kànhe e. Lazari u mpyi a ɲɛ̀ a yige kwùŋi i ke, uru na mpyi kuru kànhe e. 2 Ka pi i yal'a shwɔhɔ Yesu á kuru kànhe na, Marita u mpyi na tire yalyire karigii cwɔɔnre. Lazari mú na mpyi ná Yesu i talyige e. 3 Mà pi yaha pi i lyî, Mariyama à sìnmɛ nùguntan wumɔ loŋgara wumɔ bwuu wu Yesu tooyi na, maa u ɲùɲjoore tɛ̀g'a yi cwuugo. Ka sìnmpe nùge si bage funŋke puni ɲî. 4 Yesu cyelempyaŋi mɛge ku ɲyɛ Zhudasi Isikariyoti, ŋge u mpyi na sí n‑pa Yesu le cye e ke, ka uru si jwo: 5 «Ɲaha na mpe sìnmpe ɲyɛ a pɛ́rɛ maa pu wyɛ́rɛŋi kan fòŋɔfeebil'á mà yɛ? Pu lwɔɔre mpyi na sí n‑jà shin niŋkin yyee niŋkin báara sàra kwɔ̀.» 6 Zhudasi mpyi a puru jwumpe jwo fòŋɔfeebii kurugo mɛ, u na mpyi nàŋkaawa, uru u mpyi na wyɛ́rɛŋi bégeli, u mpyi maha wyɛ́rɛŋi lwúu. 7 Ka Yesu si jwo: «Láha ceeŋi na! Mii canntoŋke kurugo u à nde pyi. 8 Fòŋɔfeebii ɲyɛ naha ná yii e tèrigii puni i, mii sí sì n‑pyi ná yii e tèrigii puni i mà dɛ!» 9 Ɲyɛ Yahutuubil'à lógo na Yesu na ɲyɛ Bɛtani kànhe e ke, ka pi niɲyahamii si ŋkàre wani. Pi ɲyɛ a mpyi a kàre Yesu yabiliŋi kanni ɲyaŋi kurugo mɛ, ŋka Lazari u à ɲɛ̀ a yige kwùŋi i ke, si uru ɲya mú. 10 Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebil'à puru lógo ke, maa jwo: «Kampyi lire li, wuu sí Lazari bò» 11 ɲaha na yɛ Lazari kurugo Yahutuubii niɲyahamii mpyi na dániyaŋi pyi Yesu na, marii fwore pire ɲwɔh'i. 12 Ɲyɛ kuru canŋke nùmpanŋa na, shinɲyahara na mpyi Zheruzalɛmu kànhe e Yahutuubii bilereŋkwoŋi kataann'á, pi à lógo na Yesu na wá kuro na. 13 Ka pi i sháhaŋkeɲyi kyɛɛgɛ maa fworo na Yesu bêni. Pi mpyi na ŋko fànha na: «Yabwɔhe! Ŋgemu u ɲyɛ na ma Kafooŋi Kile mɛge na ke, Kile u jwó le u á! Izirayɛli saanŋi wi.» 14 Yesu à dùfaanɲjaaga ta a dùg'a tɛ̀ɛn, mu à jwo bà l'à sémɛ Kile Jwumpe Semɛŋi i na: 15 «Siyɔn kànhe pyìibii, yii àha raa fyáge mɛ! Yii wíi, yii saanŋi na ma, u à tɛ̀ɛn dùfaanɲjaaga ɲuŋ'i.» 16 Cyelempyiibii ɲyɛ a mpyi a pu yyaha cè lire tèni i mɛ, ŋka Yesu à pa ɲɛ̀ a fworo kwùŋi i, mà jyè Kile pèente e ke, lire kani li mpyi a sémɛ u kyaa na ke, ka pi funɲyi si nta a cwo lire na, maa li ɲya na l'à tòro li jwuŋkanni na. 17 Ɲyɛ sùpyire ti mpyi ná Yesu i, Lazari buwuŋi taɲɛŋke e fanŋke na ke, tire mpyi na lire kani yyaha yu. 18 Lire kakyanhani Yesu à pyi ke, lire kyaa sùpyir'à lógo maa fwor'a kàr'a sà u ɲùŋɔ bɛ̂. 19 Farizhɛɛnbil'à lire ɲya ke, maa wá na yu piy'á: «Yii yabilimpii ɲyii wà u na kɛ! Ali yafyin, wuu sì n‑jà li pyi ŋge nàŋi na mɛ, ɲaha na yɛ diɲyɛ pun'à taha u fye e.» 20 Kataanni tèni i, mpii pi mpyi a pa Zheruzalɛmu i mpa Kile ɲáare ke, Girɛkiibii pìi na mpyi pire shwɔhɔl'e. 21 Ka pire Girɛkiibii pìi sí yîr'a nɔ Filipi na, ŋge u mpyi na yîri Bɛtisayida kànhe e, Galile kùluni i ke, maa jwo: «Wuu na mu ɲáare, wuu la ɲyɛ si Yesu ɲya.» 22 Ka Filipi si ŋkàr'a sà yi jwo Andire á, ka pi mú shuunni si yîr'a kàre Yesu yyére, mà sà yi jwo. 23 Ka Yesu si pi pyi: «Tèn'à nɔ numɛ, Supyaŋi Jyaŋi u jyè u pèente e.» 24 Maa núr'a jwo: «Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo yii á, sùmabilini ká mpyi li ɲyɛ a jyè ɲìŋke e maa fwɔ́nhɔ mɛ, li maha ŋkwôro liye niŋkin, ŋka l'aha jyè ɲìŋke e maa fyîn a fworo, li maha yasɛrɛ niɲyahara pyi. 25 Ŋgemu la ká mpyi si u niɲjaaŋi yaa ɲwɔ ke, urufoo sì nùmpanŋa ta mɛ, ŋka ŋgemu ká kàntugo wà u niɲjaaŋ'á ke, urufoo sí nùmpanŋa ta. 26 Shin maha shin la ká mpyi s'a báare mii á ke, u à yaa u taha mii fye e. Cyage e mii ɲyɛ ke, mii báarapyiŋi sí n‑pyi wani mú. Ŋgemu ká a báare mii á ke, Tufooŋi sí urufoo pêe.» 27 Ka Yesu si núr'a jwo: «Numɛ, mii funŋk'à pɛn, tá mii ɲyɛ a yaa mii u Tufooŋi ɲáare u na shwɔ nde tèni yyefuge na mɛ? Ŋka mii à pa diɲyɛŋi i nde tèni yyefuge mɛɛ na. 28 Tufooŋi, ma mɛge mpèeŋi cyêe.» Ka mɛjwuu si yîri nìɲyiŋi na: «Mii à ku pêe mà kwɔ̀, ŋka mii sí ku pêe sahaŋki.» 29 Sùpyire ti mpyi wani kuru cyage e, maa lire mɛjwuuni lógo ke, ka pìi si jwo: «Kileŋ'à tîn.» Ka pìi si jwo: «Kile mɛ̀lɛkɛŋi wà u à jwo ná u e.» 30 Ka Yesu si pi pyi: «Nde mɛjwuuni ɲyɛ a fworo nìɲyiŋi na mii kurugo mɛ, yii kurugo l'à fworo. 31 Numɛ Kile sí yoge kwɔ̀n diɲyɛ sùpyire na, si ŋge diɲyɛŋi ɲùŋufooŋi kɔ̀rɔ ɲjîrige u ɲùŋufente na. 32 Mii aha bú yîri ɲìŋke na mà dùgo nìɲyiŋi na, mii sí sùpyire puni yyaha kɛ̂ɛnŋɛ naye yyére.» 33 Yesu mpyi na sí n‑kwû pyiŋkanni ndemu na ke, lire u mpyi a jwo a cyêe sùpyire na amɛ. 34 Ka sùpyire si u pyi: «L'à sémɛ Kile Jwumpe Semɛŋi i na “Kile Niɲcwɔnrɔŋi sì n‑sìi n‑kwû mɛ.” Ŋka mu à jwo na Supyaŋi Jyaŋi à yaa u lwɔ́ a yîrige nìɲyiŋi na. Lire tèni i ke, jo u ɲyɛ Supyaŋi Jyaŋi yɛ?» 35 Ka Yesu si pi pyi: «Bɛ̀ɛnmpe saha ɲyɛ yii shwɔhɔl'e, pu sì mɔ sahaŋki mɛ, yii a ɲaare pu na, bà numpini si mpyi l'àha bú mpâa yii e mɛ, numpini ɲaarafooŋi ɲyɛ a u tashage cè mɛ. 36 Bɛ̀ɛnmpe na ɲyɛ yii shwɔhɔl'e numɛ, ŋge u à puru bɛ̀ɛnmpe kan ke, yii dá uru na, bà yii si mpyi si mpyi puru bɛ̀ɛnmpe e mɛ.» Yesu à puru jwo ke, maa yîri pi taan ma kàre cyage kabɛr'e, maa sà ŋwɔhɔ wani. 37 Yesu mɛ́n'à kakyanhala karii niɲyahagii pyi sùpyire ɲyii na ke, lire ɲyɛ a pi pyi pi à dá u na mɛ. 38 Lir'à pyi ke, Kile tùnntunŋi Ezayi à jwumpe mpemu jwo tèecyiini i ke, pur'à fûnŋɔ na: «Kafooŋi Kile, jofoo u à dá wuu jwumpe na yɛ? Jofoo na Kafooŋi Kile à u sífente cyêe yɛ?» 39 Nde li mpyi a pi pyi pi sì n‑jà n‑dá mɛ, Ezayi à lire yyaha jwo. U à jwo: 40 «Kile à pi pyi fyinmii, maa pi funɲyi tò, ɲaha na yɛ nde pi la ɲyɛ si zìi vyìinnɛ ke, lire li ɲyɛ ɲyiɲyaani ná karigii yyahe ɲcèŋi ná pi mpaŋi mii Kile yyére si ticuumpe ta.» 41 Ezayi mpyi a Yesu pèente ɲya, maa u kyaa jwo, lire kurugo u mpyi a puru jwumpe jwo. 42 Ŋka puru jwumpe ná pu wuuni mú i, Yahutuubii ɲùŋufeebii niɲyahamil'à dá Yesu na, ŋka Farizhɛɛnbii yyaha fyagare kurugo, pi ɲyɛ a ɲɛn'a yi jwo a yige mɛ, pi àha bú ŋkwɔ̀ pi kɔ̀re ɲjige Kile Jwumpe kàlambage e mɛ. 43 Sùpyire t'a Yahutuubii ɲùŋufeebii pêre, lir'à táan pi á mà tòro Kile u a pi pêre. 44 Canŋka Yesu à jwo fànha na: «Ŋgemu ká dá mii na ke, urufoo ɲyɛ a dá mii kanni na mɛ, urufoo mú à dá mii tunvooŋi na. 45 Ŋgemu ká mii ɲya ke, urufoo mú à mii tunvooŋi ɲya. 46 Mii wi ke, mii à pa ŋge diɲyɛŋi i si mpyi bɛ̀ɛnmɛ, bà shin maha shin u à dá mii na ke, urufoo kà núru ɲaare numpini i mɛ. 47 Ŋgemu ká mii jwumpe lógo, u sí ɲyɛ na pu kurigii ɲaare mɛ, mii bà u sí yoge kwɔ̀n urufoo na mɛ. Mii ɲyɛ a pa si mpa yoge kwɔ̀n diɲyɛŋi na mɛ, mii à pa si mpa u shwɔ. 48 Ŋgemu ká mii ná na jwumpe cyé ke, yoge sí n‑kwɔ̀n urufoo na. Mii jwumpe niɲjwumpe pu sí yoge kwɔ̀n urufoo na diɲyɛŋi canŋkwɔge. 49 Mii ɲyɛ a jwo naye ɲùŋɔ kurugo mɛ, mii Tuŋi u à mii tun ke, uru u à mii jwumpe niɲjwumpe puni cyêe mii na. 50 Mii mú s'à cè na puru jwumpe pu maha shìŋi niŋkwombaaŋi kaan sùpyaŋ'á. Tufooŋi à yi jwo mii á jwuŋkanni ndemu na ke, amuni mii à yi taha yii á.»

13

1 Yahutuubii bilereŋkwoŋi kataanni mpyi a nɔ a kwɔ̀, Yesu mpyi a cè na uru tèefworon'à nɔ ŋge diɲyɛŋi i s'a ŋkɛ̀ɛge u Tuŋi Kile yyére. Ɲyɛ ka u u u tàange tɛgɛlɛ baa woge cyêe u diɲyɛŋi tàanɲɛɛbii na. 2 Yesu ná u cyelempyiibii mpyi na numpilaga lyìge lyî, lir'à Sitaanniŋi ta u à sɔ̀nŋɔre le Simɔ Isikariyoti jyaŋi Zhudasi i u u Yesu le cye e. 3 Yesu mpyi a cè na Tufooŋi à sífente puni le uru cye e, maa ɲcè mú na ur'à fworo Kile e, na uru sí núru n‑kàre Kile yyére. 4 Ka u u yîri talyige e, maa u vàanntinmbwɔhe wwû mà yaha, maa vàanŋke kà lwɔ́ mà tɛ̀g'a uye bînni. 5 Maa lwɔhe kà le yaage k'e mà tɛ̀gɛ na u cyelempyiibii puni niŋkin niŋkinŋi tooyi jyíi, maa yi cwuuge ná vàanŋke e. 6 U à pa nɔ Simɔ Pyɛri na ke, ka uru la si mpyi si ɲcyé, maa jwo: «Kafooŋi, mu yabiliŋi u sí mii tooyi jyé la?» 7 Ka Yesu si u pyi: «Nde mii na mpyi ke, mu sì n‑jà lire ɲwɔhe cè numɛ mɛ, fo kàntugo yyére.» 8 Ka Pyɛri si jwo: «Ɔnhɔ! Mu sì n‑sìi mii tooyi jyé mɛ.» Ka Yesu si jwo: «Mii aha mpyi mii ɲyɛ a mu tooyi jyé mɛ, mii ná mu kawwoo saha ɲyɛ mɛ.» 9 Ka Simɔ Pyɛri si jwo: «Kafooŋi, l'aha mpyi amuni, ma hà na tooyi kanni jyé mɛ, mii cyeyi ná ɲùŋke mú jyé.» 10 Ka Yesu si jwo: «Ŋgemu u à wùl'a cwó ke, urufoo tɛgɛni li ɲyɛ mà tooyi jyé. Ɲyɛ yii s'à fíniŋɛ, ŋka yii puni bà mɛ.» 11 Yesu mpyi a cè na wà sí uru le cye e, u bá mpyi a urufoo cè, lire na u à jwo pi puni ɲyɛ a fíniŋɛ mɛ. 12 Yesu à pi tooyi jyé a kwɔ̀ ke, maa u vàanntinŋke le maa ntɛ̀ɛn talyige e maa pi yíbe: «Nde mii à pyi yii na numɛ ke, yii à lire ɲwɔhe cè la? 13 Yii maha mii yiri “Cyelentuŋi” ná “Kafooŋi.” Yii tànga na ɲyɛ, mii u ɲyɛ ure. 14 Ɲyɛ mii u ɲyɛ yii Kafooŋi ná Cyelentuŋi ke, mii à yii tooyi jyé, kuru cyage e yii mú à yaa yii a yiye tooyi jyíi. 15 Mii à nde pyi a cyêe yii na, bà mii à li pyi mɛ, yii mú s'à li pyi ná yiye e. 16 Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo yii á, báarapyiŋi sì n‑jà n‑pêe u ɲùŋufooŋi na mɛ, tùnntunŋi mú sì n‑jà n‑pêe u tunvooŋi na mɛ. 17 Numɛ, yii à ɲcyii karigii cè, yii aha ɲɛɛ na ntùuli cyi jwuŋkanni na, yii wuuni sí ɲwɔ. 18 Yii puni kyaa na bà mii ɲyɛ mɛ, mpii mii à cwɔɔnrɔ ke, mii à pire cè. Ŋka Kile Jwumpe Semɛŋi à mpemu jwo ke, p'à yaa pu fûnŋɔ. L'à sémɛ “Mii lyìɲɛɛŋ'à mii tɔɔge lwɔ́.” 19 Mii na puru yu yii á numɛ, si yaa ná li tèepyiini i l'à nɔ, l'aha bú nɔ, bà yii si mpyi si ɲcè na “Mii u ɲyɛ ŋge u ɲyɛ ke.” 20 Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo yii á, ŋgemu ká ɲɛɛ mii tùnntunŋi na ke, urufol'à ɲɛɛ mii na, ŋgemu sí ká ɲɛɛ mii na ke, urufol'à ɲɛɛ mii tunvooŋi na mú.» 21 Ɲyɛ Yesu à puru jwumpe jwo ke, ka u funŋke si mpɛn sèl'e. Ka u u pu fíniŋ'a jwo pi á: «Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo yii á, shin niŋkin na naha yii shwɔhɔl'e, ŋge u sí n‑pa mii le cye e ke.» 22 U à puru jwo ke, ka cyelempyiibii si wá na piye wíi, shinŋi kyaa na Yesu ɲyɛ ke, pi ɲyɛ a cè mɛ. 23 Yesu cyelempyaŋi kyaa li mpyi a táan u á sèl'e ke, uru u mpyi a tɛ̀ɛn u taan talyige e. 24 Ka Simɔ Pyɛri si cyɛge yîrige u á, na u Yesu yíbe shinŋi kyaa na u ɲyɛ ke. 25 Ka uru cyelempyaŋi si fɛ̂ɛn Yesu kàmpanŋke na, maa u yíbe: «Kafooŋi, jofoo kyaa na mu ɲyɛ yɛ?» 26 Ka Yesu si u pyi: «Mii sí ŋke bwúurukwɔnge fyinmɛ. Mii aha ku kan ŋgemu á ke, urufoo kyaa li. Amuni u à bwúuruŋi lwɔ́, maa u kan Simɔ Isikariyoti jyaŋi Zhudasi á.» 27 Cyage e bwúuruŋ'à kan Zhudasi á ke, ka Sitaanniŋi si ntíl'a jyè u e. Ka Yesu si u pyi: «Nde mu la ɲyɛ si mpyi ke, li pyi fwɔfwɔ.» 28 Ŋka Yesu lyìɲɛɛŋi wà mpyi a mpe jwumpe ɲwɔhɔ cè mɛ. 29 Zhudasi u mpyi na wyɛ́rɛŋi bégeli ke, ka pìi si wá na sɔ̂nŋi na Yesu à u tun u sà kataanni yaayi yà shwɔ, lire ɲyɛ mɛ u sà fòŋɔfeebii pìi kan. 30 Zhudasi à bwúurukwɔnge shwɔ a lyî cyage ŋkemu i ke, maa ntíl'a funŋke wyɛ̀rɛŋ'a fworo. Numpilage mpyi a wwɔ̀ a kwɔ̀. 31 Ɲyɛ Zhudasi Isikariyoti à fworo ke, ka Yesu si jwo u cyelempyiibil'á: «Supyaŋi Jyaŋi sí u pèente ta numɛ, Kile pèente sí raa ɲaa u e. 32 Lire ká mpyi, li saha sì mɔ mɛ, Kile sí u sífente kan Supyaŋi Jyaŋi á pi ŋgwòŋi funŋke e. 33 Mii pyìibii, mii saha sì mɔ ná yii e mɛ. Yii sí raa mii caa, ɲje mii à jwo Yahutuubii ɲùŋufeebil'á ke, mii sí yire jwo yii á numɛ mú, cyage e mii na ŋkɛ̀ɛge ke, yii sì n‑jà nɔ wani mɛ. 34 Lire kurugo mii sí to nivɔnŋɔ kan yii á. Yii yiye kyaa táan yiy'á. Bà yii kyal'à táan mii á mɛ, yii yiye kyaa táan yiy'á lire pyiŋkanni na. 35 Tàange ká mpyi yii shwɔhɔl'e, lire e sùpyire puni sí n‑cè na yii ɲyɛ mii cyelempyii.» 36 Ka Simɔ Pyɛri si Yesu yíbe: «Kafooŋi, lire tèni i ke, taa mu kɛ̀ɛge ke?» Ka Yesu si u pyi: «Mu sì n‑jà n‑pa mii fye e numɛ mɛ, kàntugo yyére, mu sí n‑ta n‑pa mii fye e.» 37 Ka Pyɛri si núr'a u pyi: «Kafooŋi, ɲaha kurugo mii sì n‑jà n‑pa mu fye e numɛ mà yɛ? Mii à tɛ̀ɛn li tɛɛnl'e si na múnaani kan mu kurugo.» 38 Ka Yesu si u pyi: «Sèe la? Mu sí ɲɛɛ ma múnaani kan mii kurugo la? Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo mu á, ŋkùpecyiini sí mu ta mu à jwo a nɔ tooyo taanre na na mu ɲyɛ a mii cè mɛ.»

14

1 Lire kàntugo Yesu à jwo u cyelempyiibil'á: «Yii àha kyaa tɛ̀gɛ yiye funŋɔ pɛn mɛ. Yii dá Kile na, yii dá mii na mú. 2 Mii Tuŋi pyɛnge e, tatɛɛngɛ na ɲyɛ wani sèl'e, kàmpyi lire bà mɛ, mii mpyi na sì ɲɛɛ n‑jwo na mii sí tatɛɛngɛ bégele n‑yaha yii yyaha na mɛ. 3 Mii aha cyage bégel'a kwɔ̀, mii sí núru n‑pa yii fye e, si yii lwɔ́ si ŋkàre cyage e mii sí n‑pyi ke. 4 Cyage e mii na ŋkɛ̀ɛge ke, yii à lire kuni cè a kwɔ̀.» 5 Ka Tomasi si Yesu pyi: «Kafooŋi, wuu bá ɲyɛ a mu tashage cè mɛ, di wuu sí n‑pyi si kuni cè yɛ?» 6 Ka Yesu si u pyi: «Mii u ɲyɛ kuni, mii u ɲyɛ ná sèeŋi i, mii u ɲyɛ shìŋi niŋkwombaaŋifooŋi. Sùpya sì n‑jà nɔ Tufooŋi yyére ná urufoo ɲyɛ a tòro mii yyére mɛ. 7 Kàmpyi yii mpyi a mii cè, yii mpyi na sí mii Tuŋi cè mú. Numɛ yii à u cè, yii à u ɲya mú.» 8 Ka Filipi si jwo: «Kafooŋi, Tufooŋi cyêe wuu na, lire kanni sí wuu tìn.» 9 Ka Yesu si u pyi: «Filipi, niɲjaa kyaa bà l'à mii ná yii yaha siɲcyan mɛ, mu sí sàha ŋkwɔ̀ a mii cè mà? Shinŋi u à mii ɲya ke, urufol'à Tufooŋi ɲya mú. Ka mu u núr'a jà a jwo na mii u Tufooŋi cyêe yii na la? 10 Lire tèni i ke, mu ɲyɛ a dá li na na mii ná Tufooŋi à sàa wwɔ̀ mà? Mpe mii na yu yii á ke, mii ɲyɛ na pu yige naye e mɛ. Mii ná Tufooŋi u à wwɔ̀, ka u u wá na u karigii pyi mii cye kurugo. 11 Yii dá na jwumpe na na mii ná Tufooŋi a sàa wwɔ̀. Mii jwumpe ká mpyi pu ɲyɛ a yii tìn mɛ, yii dá li na mii kapyiiŋkii kurugo. 12 Mii kɛ̀ɛge Tufooŋi yyére, lire kurugo sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo yii á, ŋgemu ká dá mii na ke, karigii mii na mpyi ke, urufoo mú sí n‑jà raa cyire pyi, urufoo sí n‑pa raa cyìi pyi ɲcyiimu cyi à pêe ndògogii na ke. 13 Yii aha kyaa maha kyaa ɲáare Tufooŋi á ná mii mɛge e ke, mii sí lire pyi, bà Jyafooŋi si mpyi si Tufooŋi pèente cyêe sùpyire na mɛ. 14 Yii aha kyaa maha kyaa ɲáare ná mii mɛge e ke, mii sí lire pyi. 15 Kampyi mii kyal'à táan yii á, yii sí raa mii toŋi kurigii ɲaare. 16 Mii sí Tufooŋi ɲáare u u Tɛgɛfooŋi wabɛrɛ kan yii á, bà uru si mpyi si ŋkwôro ná yii e tèrigii puni i mɛ. 17 Kile Munaani li ɲyɛ uru Tɛgɛfooŋi. Lire maha sèeŋi yu, diɲyɛ sùpyire sì n‑jà li ta mɛ, ɲaha na yɛ pi ɲyɛ na li ɲaa, nta ɲjyére si li cè mɛ. Ŋka yii pi ke, yii à li cè, ɲaha na yɛ li ɲyɛ yii taan maa mpyi yii e mú. 18 Mii sì yii yaha círimii fiige mɛ. Ŋka mii sí núru n‑pa yii fye e. 19 Li saha sì mɔ mɛ, diɲyɛ sùpyire saha sì raa mii ɲaa mɛ, ŋka yii pi ke, yii sí raa mii ɲaa. Mii sí bá ɲɛ̀ n‑fworo kwùŋi i, lire kurugo yii mú sí shìŋi niŋkwombaaŋi ta. 20 Kuru canŋke ká nɔ, yii sí n‑cè na mii à wwɔ̀ ná Tufooŋi i, yii sí n‑cè na yii à wwɔ̀ ná mii i mú, mii mú s'à wwɔ̀ ná yii e. 21 Ŋgemu ká mii toŋi karigii lógo, maa cyi kurigii ɲaare ke, urufol'à mii kyaa táan uy'á. Ŋgemu ká mii kyaa táan uy'á ke, mii Tuŋi mú sí urufoo kyaa táan uy'á, mii mú sí urufoo kyaa táan nay'á, si naye cyêe urufoo na.» 22 Yesu cyelempyaŋi wà mɛge na mpyi Zhudasi, uru ná Zhudasi Isikariyoti ɲyɛ shinnu mɛ, ur'à jwo: «Kafooŋi, ɲaha na mu sí maye cyêe wuu na, si mpyi mu sì maye cyêe diɲyɛ sùpyire na mà yɛ?» 23 Ka Yesu si u pyi: «Ŋgemu ká mii kyaa táan uy'á ke, urufoo sí raa mii jwumpe kurigii ɲaare. Mii Tuŋi mú sí urufoo kyaa táan uy'á. Wuu sí n‑pa n‑tɛ̀ɛn urufoo yyére. 24 Ŋgemu u ɲyɛ u ɲyɛ a mii kyaa táan uy'á mɛ, urufoo sì raa mii jwumpe kurigii ɲaare mɛ. Mpe yii na núru mii ɲwɔ na ke, mii ɲyɛ a pu yige naye e mɛ, Tufooŋi u à mii tun ke, ur'e p'à fworo. 25 Mii na ɲje puni yu yii á, mà mii yaha ná yii e sahaŋki. 26 Tufooŋi sí n‑kwɔ̀ Tɛgɛfooŋi ŋgemu tun yii á mii mɛge na, ná uru u ɲyɛ Kile Munaani ke, karigii puni mii à jwo yii á ke, uru sí yii funŋɔ cwo cyire na. 27 Mii kɛ̀ɛge, ŋka mii sí yyeɲiŋke kan yii á. Yyeɲiŋke ku ɲyɛ mii á ke, kuru ná diɲyɛŋi woge ɲyɛ niŋkin mɛ, lire e yii funmpɛɛnre ná fyagare láha yiye na. 28 Yii à yi lógo mii ɲwɔ na mà kwɔ̀ na mii na ŋkɛ̀ɛge, ŋka mii sí núru n‑pa yii yyére. Kampyi yii à mii kyaa táan yiy'á, yii sí raa múgure na mii kɛ̀ɛge Tufooŋi yyére, ɲaha na yɛ Tufooŋ'à pêe mii na. 29 Mii à yii sɔ̂nŋ'a yaha numɛ, si yaa ná ɲcyii karigii tèepyiini i l'à nɔ, bà yii si mpyi si dá mii jwumpe na li tèepyiini i mɛ. 30 Mii saha sì n‑jwo ná yii e si mɔ mɛ, ɲaha na yɛ ŋge diɲyɛŋi ɲùŋufooŋ'à yîri mii fye e. Ŋka lire ɲyɛ a li cyêe na u à fànha ta mii na mɛ. 31 Nde Tufooŋi à jwo mii á ke, lire mii maha mpyi, bà diɲyɛ sùpyire si mpyi si ɲcè na mii à Tufooŋi kyaa táan nay'á mɛ.» Yesu à puru jwo ke, maa jwo: «Yii a wá, wuu yîri naha.»

15

1 Ka Yesu si núr'a jwo: «Mii u ɲyɛ ɛrɛzɛn cige sèe woge, mii Tuŋi u ɲyɛ ku faafooŋi. 2 Ŋkéŋɛ maha ŋkéŋɛ ku ɲyɛ mii na, ku sí ɲyɛ na yasɛrɛ pyi mɛ, u sí kuru kwɔ̀n n‑wà. Ŋka ŋkéŋɛ maha ŋkéŋɛ ku ɲyɛ mii na, marii seni ke, u sí kuru bînni, là s'a bârali ku zeŋi na. 3 Kàlaŋi mii à kan yii á ke, uru kurugo yii à fíniŋ'a kwɔ̀ Kile yyahe taan. 4 Yii tɛ̀ɛn mii wwoɲɛɛge e, mii sí n‑tɛ̀ɛn ná yii e mú. Ɛrɛzɛnŋi ŋkéŋke sì n‑jà n‑se ná ku ɲyɛ a ta cige na mà yɛ. Amuni yii ɲyɛ, ná yii ɲyɛ a tɛ̀ɛn mii wwoɲɛɛge e mɛ, yii sì n‑jà yafyin pyi Kile a mɛ. 5 Mii u ɲyɛ ɛrɛzɛn cige, yii pi ɲyɛ ku ŋkéɲyi. Ŋgemu ká ntɛ̀ɛn mii wwoɲɛɛge e, ka mii i ntɛ̀ɛn urufoo woge e ke, urufoo sí raa kacɛnŋii niɲyahagii pyi Kile á. Mii aha mpyi mii ɲyɛ ná yii e mɛ, yii sì n‑jà yafyin pyi Kile á mɛ. 6 Ŋgemu ká mpyi u ɲyɛ a ɲɛn'a tɛ̀ɛn mii wwoɲɛɛge e mɛ, urufoo sí n‑wà cyíinŋi na, bà ɛrɛzɛnŋi ŋkéɲyi maha ŋkwɔ̀n a wà mɛ. Yi sí n‑waha, pi sí yi lwɔ́ n‑wà nage e. 7 Yii aha ntɛ̀ɛn mii wwoɲɛɛge e, ka mii jwumpe si ŋkwôro yii funŋ'i, kyaa maha kyaa yii na ɲcaa ke, yii aha lire ɲáare, li sí n‑pyi yii á. 8 Yii aha kacɛnŋii niɲyahagii pyi Kile á, lire li sí li cyêe na yii ɲyɛ mii cyelempyii. Lire e mii Tuŋi mɛge sí n‑pêe. 9 Bà mii kyal'à táan na Tuŋi á mɛ, amuni yii kyal'à táan mii á. Yii tɛ̀ɛn mii tàange e. 10 Yii aha a mii toŋi kurigii ɲaare, yii sí n‑kwôro mii tàange e, bà mii à na Tuŋi wuŋi kurigii ɲaara maa ŋkwôro u tàange e mɛ. 11 Mii na mpe puni yu bà funntange ku ɲyɛ mii i ke, kuru si mpyi si yii ɲî mɛ. Lire e yii funntange sí n‑fûnŋɔ. 12 Mii toŋi u ŋge: yii yiye kyaa táan yiy'á, bà yii kyal'à táan mii á mɛ. 13 Mà ma múnaani kan kwùŋ'á ma ceveebii kurugo, tàange sì n‑tòro kuru na mɛ. 14 Nde mii à jwo yii á ke, yii aha a lire pyi, lire e yii sí n‑pyi mii cevee. 15 Mii saha sì raa yii yiri na báarapyii mɛ, ɲaha na yɛ báarapyiŋi sì n‑jà u kàfooŋi karigii puni cè mɛ. Ŋka mii à yii pyi na ceveebii, ɲaha na yɛ kyaa maha kyaa mii à ta na Tuŋi á ke, mii à yii kâla cyire puni na. 16 Yii bà pi à mii cwɔɔnrɔ mà dɛ! Ŋka mii u à yii cwɔɔnrɔ mà pyi tùnntunmii, yii raa báare Kile á, u u mpyi báara ŋgemu tɔ̀ɔnŋi u ɲyɛ u sì n‑kwɔ̀ mɛ. Lire pyiŋkanni na, yii aha kyaa maha kyaa ɲáare mii Tuŋi á ná mii mɛge e ke, u sí lire kan yii á. 17 Nde mii na ɲcaa yii á ke, lire li ɲyɛ yii yiye kyaa táan yiy'á.» 18 «Yii kyaa ká mpɛn diɲyɛ sùpyir'á, yii li cè na mii kyal'à fyânha a pɛn pi á. 19 Yii ná diɲyɛ sùpyire n'a mpyi niŋkin, yii kyaa mpyi na sí n‑táan pi á, ɲaha na yɛ yii mpyi na sí n‑pyi pi á. Ŋka yii saha ɲyɛ pi á mɛ, mii à yii cwɔɔnrɔ pi shwɔhɔl'e. Lire kurugo yii kyal'à pɛn pi á. 20 Jwumpe mii à fyânha a jwo yii á ke, yii funŋke cwo puru na na báarapyiŋi sì n‑jà n‑pêe n‑tòro u ɲùŋufooŋi na mɛ. Ná pìl'à mii kyérege, pìi sí yii kyérege mú. Ná pìl'à ɲɛɛ mii jwumpe na, pìi sí ɲɛɛ yii wumpe na mú. 21 Ɲyɛ cyire karigii puni sí n‑pyi yii na mii mɛge kurugo, ɲaha na yɛ ŋge u à mii tun ke, pi ɲyɛ a uru cè mɛ. 22 Mii n'a mpyi mii ɲyɛ a pa maa jwo ná pi e mɛ, làwwugo mpyi na sì n‑jà n‑cyán pi na mɛ. Ŋka numɛ tashwɔgɔ ɲyɛ pi na mɛ. 23 Mii kyal'à pɛn ŋgemu á ke, mii Tuŋi kyaa mú à pɛn urufol'á. 24 Karigii cyi à sìi sùpya sàha cyi pyi a ɲya mɛ, kàmpyi mii mpyi a cyire pyi a cyêe pi na mɛ, pi kapegigii yoge sàha mpyi na sì n‑jà n‑kwɔ̀n pi na mɛ. Ŋka numɛ, pi mɛ́n'à cyi ɲya ke, lire ná li wuuni mú i, pi à mii ná Tufooŋi kyaa pɛn piy'á. 25 Lire pyiŋkanni na, ɲje yi mpyi a sémɛ pi Kile Jwumpe Semɛŋi i na “Pi à mii kyaa pɛn piy'á ɲùŋɔ baa” ke, yir'à fûnŋɔ. 26 Ɲyɛ Tɛgɛfooŋi mii sí n‑tun yii á, si ɲjîri Tufooŋi yyére ke, uru u ɲyɛ Kile Munaani, li maha sèeŋi yu. L'aha mpa, li sí raa mii kyaa yu sùpyir'á. 27 Yii mú sí raa mii kyaa yu sùpyir'á, ɲaha na yɛ mii ná yii na ɲyɛ siɲcyan fo mii karigii tasiige e.»

16

1 Ka Yesu si núr'à jwo: «Mii à ɲcyii karigii puni jwo yii á, bà li si mpyi, tèni ká nɔ, yaaga kà ɲjà yii kɛ̂ɛnŋɛ ɲjige Kile kuni i mɛ. 2 Pi sí n‑pa raa yii kɔ̀re s'a yige Kile Jwumpe kàlambayi i. Tèni labɛrɛ sí n‑pa nɔ, ŋgemu ká jà a yii wà bò ke, urufoo sí raa sɔ̂nŋi na ur'à báara Kile á amuni. 3 Pi sí cye le cyire karigii puni i s'a mpyi yii na, ɲaha na yɛ pi ɲyɛ a Tufooŋi Kile cè mɛ, pi ɲyɛ a mii cè mú mɛ. 4 Mii à ɲcyii karigii puni jwo yii á mà yaha, li ɲùŋke ku ɲyɛ cyi tèepyiini ká nɔ, yii i li cè na mii à cyi jwo yii á mà kwɔ̀. Mii ɲyɛ a cyi jwo yii á fo tasiige e mɛ, ɲaha na yɛ mii mpyi ná yii e. 5 Numɛ mii kɛ̀ɛge na tunvooŋi yyére, sùpya ɲyɛ a ta yii e mà mii takarege yíbe mɛ. 6 Ŋka mii à jà a mpe jwumpe jwo ná yii e ke, ka yii yyahayi si ntanha. 7 Lire ná li wuuni mú i, sèeŋi mii na yu, mii ŋkàreŋ'à pwɔ́rɔ yii á, ɲaha na yɛ ná mii ɲyɛ a kàre mɛ, Tɛgɛfooŋi sì n‑pa yii á mɛ. Ŋka mii aha ŋkàre, mii sí u tùugo yii á. 8 U aha mpa, u sí diɲyɛ sùpyire kapegigii cyêe pi na, si li cyêe pi na na pi ɲyɛ a tíi Kile yyahe taan mɛ, pi karigii sɔ̀nŋɔŋkanni sí ɲyɛ a ɲwɔ mɛ. 9 U sí pi kapiini cyêe pi na, ɲaha na yɛ pi ɲyɛ a dá mii na mɛ. 10 U sí li cyêe pi na na pi ɲyɛ a tíi mɛ, ɲaha na yɛ mii sí núru n‑kàre na Tuŋi yyére, yii saha sì mii ɲya mɛ. 11 U sí li cyêe pi na na pi sɔ̀nŋɔŋkanni ɲyɛ a ɲwɔ mɛ, ɲaha na yɛ yog'à kwɔ̀n a kwɔ̀ ŋge diɲyɛŋi ɲùŋufooŋi na. 12 Karii niɲyahagii na ɲyɛ mii u jwo yii á sahaŋki, ŋka cyi fành'à pêe yii na numɛ. 13 Lire e Kile Munaani li maha sèeŋi cyêre ke, lire ká mpa, li sí yii yyaha cû, si sèeŋi puni cyêe. Li jwumpe sì raa fworo li yabiliŋi i mɛ. Mpe li sí n‑lógo ke, puru li sí n‑jwo yii á. Li sí raa karigii nimpaaŋkii yu yii á mú. 14 Li sí pèente taha mii na, ɲaha na yɛ mii jwumpe li sí raa yu yii á. 15 Yaaga maha yaaga ku ɲyɛ Tufooŋi á ke, kuru na ɲyɛ mii á. Lire kurugo mii à jwo na Kile Munaani li sí mii jwumpe lwɔ́ s'a yu yii á.» 16 Yesu à jwo u cyelempyiibil'á: «Ɲcyɛ̀rɛ, yii saha sì mii ɲya mɛ. Ɲcyɛ̀rɛ, yii sí mii ɲya sahaŋki.» 17 Yesu à puru jwo ke, ka u cyelempyiibii pìi si wá na piye yíbili: «Ɲje u à jwo ke, yire ɲwɔhe ku ɲyɛ ɲaha yɛ? U à jwo “Ɲcyɛ̀rɛ yii saha sì mii ɲya mɛ, ŋka lire kàntugo, ɲcyɛ̀rɛ yii sí mii ɲya.” U à jwo mú “Mii kɛ̀ɛge Tufooŋi yyére.” 18 Uru ɲcyɛ̀rɛŋi ɲwɔhe ku ɲyɛ ɲaha yɛ? Wuu ɲyɛ a uru yyaha cè mɛ.» 19 Yesu à cè na pi sí raa uru yíbili ke, maa jwo: «Mii à jwo “Ɲcyɛ̀rɛ yii saha sì mii ɲya mɛ, maa núr'a jwo ɲcyɛ̀rɛ yii sí mii ɲya ke” lire na yii na yiye yíbili la? 20 Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo yii á, yii sí mɛɛ sú, yii sí n‑paara, ŋka diɲyɛ sùpyire sí múguro. Yii yyahayi sí n‑tanha, ŋka yii yyetanhare sí n‑kɛ̂ɛnŋɛ mpyi funntanga. 21 Ceeŋi yaceni ká yîri, li ziŋi funmpɛɛnre maha u pyi u a yyahe tanha, ɲaha na yɛ pyàŋi tèesini yyefug'à nɔ u na. Ŋka u aha si a kwɔ̀, kuru funntange cye e, u maha funŋɔ wwɔ̀ yyefuge na. 22 Amuni yii wuuni sí n‑pyi. Yii sí yyaha tanha numɛ, ŋka mii saha sí yii ɲya. Lire tèni i, yii ná funntange ku sí n‑pyi, sùpya sì n‑jà kuru shwɔ yii na mɛ. 23 Kuru canŋke ká nɔ, yii saha sì yaaga yíbe mii á mɛ. Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo yii á, yii aha mii Tuŋi ɲáare kyaa maha kyaa na ná mii mɛge e ke, u sí lire pyi yii á. 24 Yii sàha ŋkwɔ̀ a yaaga ɲáare Tufooŋi á ná mii mɛge e mɛ. Yii u ɲáare, u sí yii kan. Lire ká mpyi, yii funntange sí n‑fûnŋɔ. 25 Ɲyɛ mii à jwo ná yii e tàanliŋkil'e, ŋka tèni là sí n‑pa nɔ, mii saha sì raa yu ná yii e amuni mɛ, mii sí raa fíniŋi raa yu yii á Tufooŋi kyaa na. 26 Kuru canŋke ká nɔ, yii sí raa Tufooŋi ɲáare ná mii mɛge e, li saha sì nɔ mii u a u ɲáare yii kyaa na mɛ. 27 Ɲaha na yɛ Tufooŋi yabiliŋ'à yii kyaa táan uy'á, na yii á mii kyaa táan yiy'á, maa dá li na na mii à fworo ur'e. 28 Sèe wi, mii à fworo Tufooŋi i, maa mpa diɲyɛŋi i, numɛ mii na yîri diɲyɛŋi i s'a ŋkɛ̀ɛge Tufooŋi yyére.» 29 Yesu à puru jwo ke, ka cyelempyiibii si jwo: «Wíi, mu na fíniŋi na yu, mu saha ɲyɛ na tàanliŋii yu mɛ. 30 Numɛ wuu à cè na mu à karigii puni cè a kwɔ̀, mu saha ɲyɛ na ntɛ̀n pi i mu yíbe mɛ, lire e wuu à dá na mu à fworo Kile e.» 31 Ka Yesu si pi pyi: «Sèe yii à dá mii na numɛ la? 32 Ɲyɛ tèni là sí n‑pa nɔ, li bá à nɔ a kwɔ̀, yii puni sí n‑fê n‑caala, shin maha shin sí n‑kàre u pyɛnge e, si mii kanni yaha. Ŋka sèeŋi na, mii kanni bà u sì n‑pyi mɛ, Tufooŋi ɲyɛ ná mii i. 33 Mii à mpe jwo, bà yii si mpyi si yyeɲiŋke ta mii ná yii wwoɲɛɛge e mɛ. Yii sí n‑kyaala naha diɲyɛŋi i, ŋka yii màban le yiye e, mii à fànha ta diɲyɛŋi na mà kwɔ̀.»

17

1 Yesu à puru jwo ke, maa u ɲyiigii yîrige nìɲyiŋi na, maa jwo: «Tufooŋi, tèn'à nɔ numɛ, mu u pèenɛ taha ma Jyaŋi na, bà u si mpyi si pèenɛ taha mu na mú mɛ. 2 Ɲyɛ mu à fànhe kan u á sùpyire puni ɲùŋɔ na, mpii mu à kan u á ke, u u shìŋi niŋkwombaaŋi kan pir'á. 3 Pi shìŋi niŋkwombaaŋi sí u ɲyɛ pi mu kanni cè Kileŋi sèe wuŋi, pi i mu tùnntunŋi Yesu Kirisita cè mú. 4 Mii à mu pêe naha ɲìŋke na. Tùnnture mu mpyi a kan mii á ke, t'à fûnŋɔ. 5 Tufooŋi, na pêe maye yyére numɛ, bà mii mpyi a pêe mu taan mà diɲyɛŋi ta u sàha sìi mɛ. 6 Sùpyire mu à cwɔɔnrɔ diɲyɛŋi i mà kan mii á ke, mii à mu mɛge cyêe ti na. Pi mpyi mu wuu, mu s'à pi kan mii á, pi mú s'à ɲɛɛ mà mu jwumpe yaha piye funŋ'i. 7 Numɛ, pi à cè na yaaga maha yaaga mu à kan mii á ke, na kur'à fworo mu i. 8 Jwumpe mu à jwo mii á ke, puru mii à jwo pi á mú, pi s'à ɲɛɛ pu na. Pi à tɛ̀ɛn li taan sèeŋi na na mii à yîri mu yyére, maa dá li na na mu u à mii tun. 9 Mii ɲyɛ na mu ɲáare diɲyɛ sùpyire kyaa na mà dɛ. Mpii mu à kan mii á ke, pire kyaa na mii na mu ɲáare, ɲaha na yɛ pire pi ɲyɛ mu wuubii. 10 Yaaga maha yaaga ku ɲyɛ mii á ke, kuru na ɲyɛ mu wogo, yaaga maha yaaga ku ɲyɛ mu á ke, kuru mú na ɲyɛ mii wogo. Mii cyelempyiibii pi sí mii pèente pyi ti cè. 11 Mii sí n‑fworo ŋge diɲyɛŋi i, mii kɛ̀ɛge mu yyére, pi sí n‑kwôro naha. Tufooŋi niɲcɛnŋi, pi mâra ma tàanna ná ma mɛge mpèeŋi i, mu a kuru ŋkemu kan mii á ke, bà pi si mpyi si mpyi niŋkin mii ná mu fiige mɛ. 12 Tèni i mii mpyi ná pi e ke, mii à pi mâra mà tàanna ná mu mɛge mpèeŋi i, mu à ŋkemu kan mii á ke. Mii à pi puni kàanmucya maa pi shwɔ, pi wà ɲyɛ a pînni mɛ, fo li mpyi a jwo a yaha ŋge u sí n‑pînni ke, mpe pu mpyi a sémɛ Kile Jwumpe Semɛŋi i ke, ka lire si puru pyi p'à fûnŋɔ. 13 Ŋka numɛ mii kɛ̀ɛge mu yyére, mii na ɲcyii puni yu mà mii yaha naha diɲyɛŋi i, bà pi si mpyi si mii funntange puni ta mɛ. 14 Mii à pi kâla mu jwumpe na. Pi kyal'à pɛn diɲyɛ sùpyir'á ɲaha na yɛ pi ɲyɛ ŋge diɲyɛŋi wuu mɛ, bà mii ɲyɛ mii ɲyɛ ŋge diɲyɛŋi wu mɛ. 15 Mii ɲyɛ na mu ɲáare maa pi lwɔ́ a yige naha diɲyɛŋi i mà dɛ, mii na mu ɲáare ma raa pi kàanmucaa Sitaanniŋi na. 16 Pi ɲyɛ ŋge diɲyɛŋi wuu mɛ, bà mii mú ɲyɛ mii ɲyɛ ŋge diɲyɛŋi wu mɛ. 17 Sèeŋi cyêe pi na, bà pi si mpyi si piye puni kan mu á mɛ. Mu jwumpe pu ɲyɛ uru sèeŋi. 18 Bà mu à mii tun diɲyɛŋi i mɛ, amuni mii à pi tun wani mú. 19 Mii à naye puni kan mu á pi kurugo, bà pi mú si mpyi si piye puni kan mu á mɛ. 20 Mii ɲyɛ na mu ɲáare pire kanni kyaa na mɛ, mpii pi sí n‑dá mii na pi jwumpe kurugo ke, mii na mu ɲáare pire kyaa na mú, 21 bà pi puni si mpyi si mpyi niŋkin mɛ. Tufooŋi, mii ná mu à sàa wwɔ̀ pyiŋkanni ndemu na ke, pi puni pi pyi niŋkin ná wuu e amuni, lire e diɲyɛ sùpyire sí n‑dá li na na mu u à mii tun. 22 Pèente mu à kan mii á ke, tire mii à kan pi á, bà pi si mpyi si wwɔ̀ si mpyi niŋkin mii ná mu fiige mɛ. 23 Pyiŋkanni na mii ná pir'à wwɔ̀ mà pyi niŋkin, ka mii ná mu si wwɔ̀ mà pyi niŋkin ke, pi wwɔ̀ pi i mpyi niŋkin amuni. Lire ká mpyi, diɲyɛ sùpyire sí n‑cè na mu u à mii tun, si ɲcè na mu à pi kyaa táan may'á, bà mu à mii kyaa táan may'á mɛ. 24 Tufooŋi, mii aha mpyi cyage ŋkemu i ke, sùpyire mu à kan mii á ke, mii la ɲyɛ tire ti tɛ̀ɛn, tir'à mii pèente wíi wani, mu à tire ntemu kan mii á ke, ɲaha na yɛ mu à mii kyaa táan may'á, mà diɲyɛŋi ta u sàha sìi mɛ. 25 Tufooŋi, mu u à tíi ke, diɲyɛ sùpyire ɲyɛ a mu cè mɛ, ŋka mii wi ke, mii à mu cè, mii cyelempyiibii mú à cè na mu u à mii tun. 26 Mii à pi pyi pi à mu cè, mii sí pi pyi pi mu cè sahaŋki. Bà mu à mii kyaa táan may'á mɛ, kuru tàange fiige ku pyi pi shwɔhɔl'e, mii ná pire si wwɔ̀ wuu u mpyi niŋkin.»

18

1 Ɲyɛ Yesu à puru jwumpe jwo ke, ka u ná u cyelempyiibii si fwor'a kàre Sedɔrɔn dùge kàntugo. Cikɔɔgɔ na mpyi kuru cyage e, ka pi i jyè kuru funŋke e. 2 Yesu mpyi a têe na sì ná u cyelempyiibil'e kuru cyage e. Ɲyɛ Zhudasi u mpyi na sí Yesu le cye e ke, uru mpyi a kuru cyage saha cè. 3 Mà Yesu ná u cyelempyiibii sanmpii yaha kuru cyage e, ka Zhudasi si nɔ wani. Sòrolashikuruŋɔ ná Kileɲaarebage saɲcwɔnsigibii pìi na mpyi ná Zhudasi i. Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebii ná Farizhɛɛnbii pi mpyi a pire tun ná Zhudasi i. Fùkinahii ná bɛ̀ɛnmɛ yaayi yabɛrɛ ná kàshikwɔnyaaya na mpyi pi cye e. 4 Karigii cyi mpyi na sí Yesu ta ke, u mpyi a cyire cè a kwɔ̀. Ka u u file pi na, maa pi yíbe: «Jofoo yii na ɲcaa yɛ?» 5 Ka pi i u pyi: «Nazarɛti kànhe shinŋi Yesu.» Ka Yesu si pi pyi: «Mii u ŋge!» Lir'à ta Zhudasi u mpyi na sí Yesu le cye e ke, uru mpyi pi shwɔhɔl'e. 6 Tèni i Yesu à jwo: «Mii u ŋge!» ke, ka pi i wá na núruli kàntugo fo mà sà ɲcwo ɲìŋke na. 7 Ka u u núr'a pi yíbe: «Jofoo yii na ɲcaa yɛ?» Ka pi i jwo: «Nazarɛti kànhe shinŋi Yesu.» 8 Ka u u núr'a pi pyi: «Mii ɲyɛ a jwo yii á mà kwɔ̀ na mii u ŋge mà? Kampyi mii yii saha na ɲcaa, yii na fyèɲwɔhɔshiinbii yaha pi a sì.» 9 Lir'à pyi ke, jwumpe Yesu à jwo na: «Mii Tuŋi, shin maha shin mu à kan mii á ke, u wà ɲyɛ a pînni mɛ» ka puru si fûnŋɔ. 10 Lir'à Simɔ Pyɛri ta ná kàshikwɔnŋwɔɔg'e, ka u u ku dìr'a wwû mà tɛ̀g'a Kile sáragawwuubii ɲùŋufembwɔhe báarapyiŋi kàniŋɛ niŋgeŋke kwɔ̀n a cyán. Uru báarapyiŋi mɛge na mpyi Malikusi. 11 Ka Yesu si Pyɛri pyi: «Ŋwɔɔni le li fwuuni i. Lire sanni i ke, kyaage lwɔhe mii Tuŋi à yaha mii mɛɛ na ke, mu la ɲyɛ mii u ku bya mà?» 12 Ɲyɛ Yesu à puru jwo ke, ka sòrolashiibii ná pi ɲùŋufooŋi ná Kileɲaarebage saɲcwɔnsigibii si u cû maa u cyeyi pwɔ. 13 Maa fyânha a kàre ná u e Ana yyére, Kayifu nafenaŋi u ɲyɛ ure. Kayifu u mpyi sáragawwuubii ɲùŋufembwɔhe lire yyeeni. 14 Uru u mpyi a Yahutuubii ɲùŋufeebii yɛrɛ na: «L'à pwɔ́rɔ shin niŋkin kanna u kwû sùpyire puni cyaga.» 15 Pi niŋkaribii ná Yesu i, Simɔ Pyɛri ná cyelempyaŋi wabɛr'à taha pi fye e, màceŋɛ na mpyi uru cyelempyaŋi ná sáragawwuubii ɲùŋufembwɔhe shwɔhɔl'e. Lire kurugo u mú à jyè ná pi e Kile sáragawwuubii ɲùŋufembwɔhe pyɛnge e. 16 Pyɛri mpyi a kwôro pyɛnge ɲwɔge na, cyíinŋi na. Ŋge cyelempyaŋi u mpyi sáragawwuubii ɲùŋufembwɔhe shinceŋi ke, ka uru si fworo cyíinŋi na, bilicwoŋi u mpyi na pyɛnge ɲwɔge kàanmucaa ke, maa jwo ná ur'e, maa Pyɛri lèŋɛ pyɛnge funŋke e. 17 Ɲyɛ Pyɛri niɲjyiŋi, ka uru bilicwoŋi si jwo u á: «Tá mu mú ɲyɛ ŋge nàŋi cyelempyaŋi wà mɛ?» Ka Pyɛri si jwo: «Ɔnhɔ, mii ɲyɛ u wà mɛ!» 18 L'à pyi wyeere tèni i, báarapyiibii ná Kileɲaarebage saɲcwɔnsigibii mpyi a yyére na kyànhigii nage ware, Pyɛri mú mpyi a yyére na ku ware ná pi e. 19 Ɲyɛ Kile sáragawwuubii ɲùŋufembwɔh'à Yesu yíbe u cyelempyiibii ná u kàlaŋi kyaa na. 20 Ka Yesu si u pyi: «Mii ɲyɛ a kyaa jwo ŋwɔhɔre e mɛ. Tère maha tère mii mpyi maha sùpyire kâlali Kile Jwumpe kàlambayi ná Kileɲaarebage e, cyeyi i Yahutuubii maha piye bínnini ke. Mii ɲyɛ a yafyin jwo ŋwɔhɔre e mɛ. 21 Ɲaha kurugo mu saha na mii yíbili yɛ? Mpii pi à ɲɛn'a mii jwumpe lógo ke, sà pire yíbe ɲje mii à jwo pi á ke, pir'à yi lógo fo mà ɲwɔ.» 22 Yesu à puru jwo ke, Kileɲaarebage kàanmucyafooŋi u mpyi a yyére u taan ke, ka uru si kantawaa bwɔ̀n u e, maa u pyi: «Sáragawwuubii ɲùŋufembwɔhe ɲwɔ mu à shwɔ amɛ la?» 23 Ka Yesu si nàŋi pyi: «Kampyi jwumpimɛ mii à jwo, cyage k'à pu pi ke, kuru jwo na á. Kampyi jwumpimɛ bà mɛ, ɲaha na mu à mii bwɔ̀n yɛ?» 24 Ɲyɛ ka Ana si u cyempwɔ wuŋi tùugo sáragawwuubii ɲùŋufembwɔhe Kayifu yyére. 25 Mà Simɔ Pyɛri yaha u u nage ware, wà à u pyi: «Tá mu mú ɲyɛ ŋge nàŋi cyelempyaŋi wà mɛ?» U ɲyɛ a tɛ̀ɛn li taan mɛ, maa jwo: «Ɔnhɔ, mii ɲyɛ u wà mà dɛ!» 26 Ɲyɛ nàŋi niŋgeŋke Pyɛri a kwɔ̀n ke, Kile sáragawwuubii ɲùŋufembwɔhe báarapyiŋi wà na mpyi uru cìnmpworo. Ka uru báarapyiŋi si Pyɛri pyi: «Lire sanni i ke, mii yabiliŋi ɲyiigii ɲyɛ a kànha a mu ná uru ɲya cikɔɔge e mà?» 27 Ka Pyɛri si núr'a yi kyáala. Ka ŋkùpooŋi si ntíl'a mɛɛ sú. 28 Lire kàntugo pi à yîri ná Yesu i Kayifu yyére maa ŋkàre fànhafooŋi pyɛngɛ. L'à pyi ɲyɛ̀sɔɔge na. Ŋka Yahutuubii ɲyɛ a ɲɛn'a jyè fànhafooŋi pyɛnge e mɛ. Lir'à pyi bà pi fwɔnrɔ baa wuubii si mpyi si bilereŋkwoŋi kataanni ɲjyìŋi lyî Kile yyahe taan mɛ. 29 Lire kurugo fànhafooŋi Pilati à fworo pi fye e cyíinŋi na, maa pi yíbe: «Ŋge nàŋi làwwuge ɲùŋke ku ɲyɛ ŋkire yii á yɛ?» 30 Ka pi i u pyi: «Ŋge nàŋi n'a mpyi u ɲyɛ a kapii pyi mɛ, wuu mpyi na sí u le mu cye e mɛ.» 31 Ka Pilati si pi pyi: «Yii yabilimpii pi u cû yii i u kataanmpe cwɔɔnrɔ yii tàanna ná yii Saliyaŋi i.» Ka Yahutuubii ɲùŋufeebii si u pyi: «Kuni ɲyɛ a kan wuu á, wuu sùpya bò mɛ.» 32 Lir'à pyi ke, jwumpe Yesu mpyi a jwo u mbòŋi kyaa na ke, ka puru si fûnŋɔ. 33 Lire tèni i, ka Pilati si núr'a jyè u bage e, maa Yesu yyere, maa u yíbe: «Yahutuubii Saanŋi u ɲyɛ mu la?» 34 Ka Yesu si u pyi: «Mu à yi jwo maye e laa, pìi pi à yi jwo mu á mii kyaa na?» 35 Ka Pilati si u pyi: «Mu à mii ɲya Yahutu la? Mu kìni shiinbii ná Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebii pi à mu le mii cye e. Ɲaha mu à pyi yɛ?» 36 Ka Yesu si u pyi: «Mii Saanre ɲyɛ naha diɲyɛŋi woro mɛ. Kàmpyi ti mpyi naha woro, mii fyèɲwɔhɔshiinbii mpyi na sí kàshige kwɔ̀n, bà Yahutuubii ɲùŋufeebii si mpyi pi àha ɲjà mii cû mɛ, ŋka sèeŋi na, mii Saanre ɲyɛ naha woro mɛ.» 37 Ka Pilati si u pyi: «Lire e ke saanwa u ɲyɛ mu la?» Ka Yesu si u pyi: «Mu yabiliŋi u à jwo na mii ɲyɛ saanwa! Mii à pa si diɲyɛŋi i, si sèeŋi cyêe sùpyire na. Shin maha shin la ku ɲyɛ s'a ɲaare sèeŋi fye e ke, urufoo sí ɲɛɛ raa mii jwumpe núru.» 38 Ka Pilati si jwo: «Ɲaha k'à sìi sèeŋi yɛ?» U à puru jwo ke, maa fwor'a kàre Yahutuubii yyére sahaŋki, maa sà yyére pi yyaha na, maa pi pyi: «Mii nàha sàa tìgire cyage ta ŋge nàŋi na mɛ! 39 Ɲyɛ ná lire na ɲyɛ kalyee, yyee maha yyee bilereŋkwoŋi kataanni ká nɔ, mii maha yii sùpya yige kàsuŋi i, li sí n‑bɛ̂ yii á mii u Yahutuubii Saanŋi yige la?» 40 Ka Yahutuubii si jwo fànha na: «Ɔnhɔ, uru yaha wani! Barabasi yige!» Mà li ta uru ŋge na mpyi kapimpyi.

19

1 Ɲyɛ Pilati à yi ɲya amuni ke, maa jwo na pi Yesu cû, pi i u bwɔ̀n ná kàsor'e. 2 Ka sòrolashiibii si ŋguro cîn mà pyi saanra ɲùntoŋɔ mà tò u na, maa saanlii vàanntinmbwɔhɔ niɲyɛga le u na. 3 Maa file u na, marii ŋko: «Yahutuubii Saanŋi, wuu à mu shɛ́ɛre!» Maa wá na kantawahigii bwùun u e. 4 Ka Pilati si núr'a fworo cyíinŋi na, maa sùpyire pyi: «Mii sí yii yaha yii fworo ná u e tafage e, bà yii si mpyi si ɲcè na mii nàha a sàa tìgire cyaga ta u na mɛ.» 5 Ka Yesu si fworo tafage e, ŋgure nìntoŋke ɲyɛ u ɲùŋke na, saanbii vàanntinmbwɔhe sí ɲyɛ u yacige e. Ka Pilati si jwo sùpyir'á: «Nàŋi u ŋge.» 6 Tèni i Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebii ná Kileɲaarebage saɲcwɔnsigibii ɲyiigil'à tɛ̀gɛ Yesu na ke, ka pi i jwo fànha na: «U kwòro cige na! U kwòro cige na!» Ka Pilati si jwo: «Yii yabilimpii pi u cû, yii sà ŋkwòro cige na, mii nàha a sàa tìgire cyaga ta u na mɛ.» 7 Ka Yahutuubii ɲùŋufeebii si Pilati pyi: «Saliyaŋi wà na ɲyɛ wuu á, mà tàanna ná ur'e, u à yaa u bò, ɲaha na yɛ u à jwo uru u ɲyɛ Kile Jyaŋi.» 8 Pilati à puru lógo ke, ka là si bâra u fyagare na sahaŋki. 9 Ka u u núr'a jyè ná Yesu i bage e, maa u yíbe: «Taa mu à yîri ke?» Ka Yesu si fyâha u na. 10 Ka Pilati si u pyi: «Mu à fyâha mii na la? Mu ɲyɛ a cè na síŋi ɲyɛ mii á mà mu yaha, lire ɲyɛ mɛ mà mu kwòro cige na mà?» 11 Ka Yesu si u pyi: «Kile u à uru síŋi kan mu á niɲjaa. Ná lire bà mɛ, mu mpyi na sì n‑jà kyaa pyi mii na mɛ. Lire e ŋge u à mii cû mà le mu cye e ke, urufoo u kapiin'à pêe mu wuuni na.» 12 Yesu à puru jwo ke, ka Pilati si wá na kaɲuŋɔ caa si Yesu ta ɲjaha. Ŋka Yahutuubii saha mpyi ŋko fànha na: «Mu aha ŋge nàŋi yaha, mu saha sì n‑pyi Ɔrɔmu saanbwɔhe Sezari cevooŋi mɛ. Shin maha shin u à uye pyi saanwa ke, urufoo sí n‑pyi Sezari zàmpɛn.» 13 Kuru canŋke nùmpanŋa na mpyi bilereŋkwoŋi kataanni. Canvwuge na, Pilati à puru jwumpe lógo ke, maa Yesu yige cyíinŋi na sahaŋki. Tafabwɔhɔ na mpyi wani, k'à yaa ná kafaayi i, Eburubii shɛɛnre e ku mɛge ɲyɛ: «Gabata». Ka Pilati si ntɛ̀ɛn wani u yukyaala tatɛɛnge e, maa jwo Yahutuubii ɲùŋufeebil'á: «Yii saanŋi u ɲyɛ ŋge!» 15 Ka pi i wá na ŋko fànha na: «Yii u bò! Yii u bò! Yii u kwòro cige na!» Ka Pilati si pi pyi: «Mà yii saanŋi yabiliŋi kwòro cige na la?» Ka Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebii si u pyi: «Saanwa ɲyɛ wuu á mà tòro Sezari na mɛ!» 16 Kàntugo ka Pilati si Yesu yaha pi á pi sà ŋkwòro kworokworocige na. Ka sòrolashiibii si Yesu cû a kàre. 17 Maa fworo ná u e kànhe kàntugo, maa u kworokworocige tɛ̀gɛ u yabiliŋi ɲuŋ'i. Ka pi i ŋkàre cyage k'e, pi maha kuru yiri: «Ɲuŋkwɔɔge Cyage» Eburubii shɛɛnre e pi maha ku yiri: «Gɔlikota». 18 Kuru cyage e pi à Yesu kwòro cige na, maa shiin shuunni kwòro ciyi na u taan. Wà mpyi u kàniŋke na, u sanŋi sí ɲyɛ u kàmɛni na. 19 Ka Pilati si pi pyi pi à sémɛrɛ pyi mà dùrugo Yesu kworokworocige na na: «YESU NAZARƐTI KANHE SHINŊI, YAHUTUUBII SAANŊI.» 20 Yahutuu niɲyahara à tire sémɛre kâla, ɲaha kurugo yɛ Yesu takworoge ná kànhe laage mpyi a tɔɔn mɛ. Mà bâra lire na, tire sémɛre mpyi a sémɛ Eburubii ná Ɔrɔmu shiinbii ná Girɛkiibii shɛɛnre e. 21 Ka Kile sáragawwuubii ɲùŋufeebii si ŋkàr'a sà yi jwo Pilati á na u mpyi a yaa u sémɛ: «Yahutuubii Saanŋi» mɛ, u mpyi a yaa u sémɛ na ŋge nàŋ'à jwo na uru u ɲyɛ Yahutuubii Saanŋi. 22 Ka Pilati si pi pyi na nte t'à sémɛ a kwɔ̀ ke, tire ti sí n‑sìi n‑yaha wani. 23 Ɲyɛ sòrolashiibil'à Yesu kwòr'a kwɔ̀ cige na ke, maa u vàanɲyi lwɔ́ a táa tataayi sicyɛɛre, pi shin maha shin à taaga lwɔ́, ka pi i u vàanntinmbwɔhe lwɔ́ mú, kuru na mpyi jwòoŋkuriibaa. 24 Maa jwo piy'á na pi àha kuru vàanntinŋke táa mɛ, na pi ŋkyaanlwooni pyi, ŋge u sí ku ta ke, urufoo sí n‑cè. Jwumpe p'à sémɛ Kile Jwumpe Semɛŋi i ke, lir'à pyi bà puru si mpyi si fûnŋɔ mɛ. L'à sémɛ: «Pi à mii vàanɲyi táa piye na, maa ŋkyaanlwooni pyi mii vàanntinmbwɔhe kurugo.» Lire nde sòrolashiibil'à pyi. 25 Yesu nuŋi ná u nuŋi sìɲɛɛŋi ná Kilopasi cwoŋi Mariyama ná Mariyama mà yîri Magidala kànhe e, pire mpyi a yyére Yesu kworokworocige taan. 26 Yesu à u nuŋi ɲya, maa u ɲyii cyelempyaŋi ɲya u taan ke, maa jwo nufooŋ'á: «Nàa, mu jyaŋi u ɲyɛ ŋge.» 27 Maa núr'a jwo u cyelempyaŋ'á: «Mu nuŋi u ɲyɛ ŋge.» Mà lwɔ́ kuru canŋke na, ka cyelempyaŋi si u kɛ̂ɛnŋɛ uye yyére. 28 Lire kàntugo mà Yesu yaha u à cè na karigii pun'à fûnŋɔ, u à jwo: «Byage naha mii na.» U à puru jwo bà Kile Jwumpe Semɛŋi si mpyi si fûnŋɔ mɛ. 29 Lir'à cwooni là ta wani, l'à ɲî lùtanhaga na. Ka sòrolashiibii si sìcogo fyinmɛ kuru lwɔhe e mà dùrugo kàbii na, mà yaha Yesu ɲwɔge taan, lire kàbiini na mpyi izope cige. 30 Yesu à kuru lùtanhage nɛ́ɛnɛ ke, maa jwo: «Numɛ cyi pun'à fûnŋɔ.» Lire kàntugo u à ɲùŋke sôgo maa u múnaani kan Kile á. 31 Ɲyɛ kuru canŋke nùmpanŋa mpyi Yahutuubii canŋɔŋɔ, kuru mpyi a pêe canŋɔɲyi sanɲyi na. Lire kurugo Yahutuubii ɲùŋufeebii la ɲyɛ a mpyi pi kwôro ciyi na canŋɔŋke e mɛ. Ka pi i ŋkàre Pilati á maa sà u ɲáare na u pire yaha pi sà pi tooyi bwɔ̀n a kyɛɛgɛ, pi i wyɛ̀r'a kwû, pi i pi buwuubii tîrige ciyi na. 32 Ka sòrolashiibii si ŋkàre, mpii shuunniŋi pi mpyi a kwòro Yesu taan ke, ka pi i niɲcyiiŋi tooyi kyɛɛgɛ, maa nta a shɔnwuŋi wuyi kyɛɛgɛ. 33 Pi à nɔ Yesu na ke, mà uru ta u à kwû a kwɔ̀. Lire kurugo pi saha ɲyɛ a uru u tooyi kyɛɛgɛ mɛ. 34 Lire ná li wuuni mú i, sòrolashiŋi wà à Yesu sú a fûru ŋkere na ná tàanbil'e. Ka sìshange ná lwɔhe si ntíi na fwore kuru tafuruge e. 35 Sùpyaŋi u à ɲcyii karigii sémɛ ke, uru yabiliŋi u à cyi ɲya, u jwumpe mú na ɲyɛ sèe. U à cè cɛcɛ na sèeŋi uru na yu, bà yii si mpyi si dá mú mɛ. 36 Ɲyɛ ɲcyii karigii mpyiŋ'à Kile Jwumpe Semɛŋi fûnŋɔ. L'à sémɛ: «U kaciige kà sì n-kebe mɛ.» 37 L'à sémɛ Kile Jwumpe Semɛŋi cyage k'e mú na: «Ŋge pi à sú a fûru ke, pi sí n‑pa yyahayi le u e si raa wíi.» 38 Lire kàntugo Arimati kànhe shinŋi Yusufu à kàre Pilati yyére si Yesu buwuŋi ɲáare u á. Yesu cyelempyaŋi wà u mpyi u wi, ŋka u mpyi na uye ŋwɔhɔni Yahutuubii ɲùŋufeebii yyaha fyagare na. Pilati à ɲɛɛ ke, ka Yusufu si ŋkàr'a sà Yesu buwuŋi lwɔ́. 39 Ɲyɛ Nikodɛmu, ŋge u ná ntêl'a kàre Yesu fye e canŋka numpilage e ke, ka uru si mpa ná miri ná aloyesi sìnmɛ lwɔhe e, pu nùg'à táan, pu s'à wùrugo, pu s'à cúluyi beɲjaaga ná kɛ kwɔ̀. 40 Ka pire shiin shuunniŋi si pi pyi pi à Yesu buwuŋi lwɔ́, maa u le u tòto vàanɲyi i, maa puru sìnmpe nùguntanga wumpe wu u na, bà Yahutuubii maha pi kwùubii bégeli mà jwo pi pi tò mɛ. 41 Cyage e Yesu à kwòro cige na ke, cikɔɔgɔ na mpyi wani, fanŋa nivɔnŋɔ na mpyi kuru cikɔɔge e, bu mpyi na sàha ŋkwɔ̀ a tò kur'e mà ɲya mɛ. 42 Kuru yàkoŋke ku mpyi Yahutuubii canŋɔŋke zɔ̀nŋɔŋi. Kuru fanŋke laage mú sí ɲyɛ a mpyi a tɔɔn mɛ, lire kurugo ka pi i Yesu buwuŋi le wani.

20

1 Cibilaage canɲcyiige ɲyɛ̀sɔɔge na, ɲyɛge mpyi na sàha jà a cwó mɛ, Magidala Mariyama à kàre fanŋke na mà sà li ta kafaage pi mpyi a tɛ̀g'a ku ɲwɔ tò ke, kur'à lwɔ́ wani. 2 Ɲyɛ ka u u fê a kàre Simɔ Pyɛri ná cyelempyaŋi kyaa li mpyi a táan Yesu á sèl'e ke, pire yyére, maa pi pyi: «Pi à Kafooŋi buwuŋi lwɔ́ a yige fanŋke e, wuu sí ɲyɛ a u tayahaga cè mɛ.» 3 Ka Pyɛri ná uru cyelempyaŋi si fworo na ŋkɛ̀ɛge fanŋke na. 4 Pi mú shuunni mpyi na fî, ŋka cyelempyaŋ'à Pyɛri caanra fanŋke na. 5 U à lyêele ke, maa lempe ɲya ɲìŋke na, ŋka u ɲyɛ a jyè mɛ. 6 Li ɲyɛ a mɔ mɛ, ka Simɔ Pyɛri si nɔ wani, maa ntíl'a jyè fanŋke e, maa lempe wíi. 7 Vàanɲyi yi mpyi a tɛ̀g'a Yesu ɲùŋke tò ke, yire na mpyi a kúrul'a yaha yi mɛgɛ cyage e, yi ná lempe ɲyɛ a mpyi tanuge e fanŋke e mɛ. 8 Ɲyɛ cyelempyaŋi u mpyi a fyânha a nɔ ke, ka uru mú si jyè maa ɲya, maa dá. 9 Fo mà sà nɔ lire tèni na, cyelempyiibii ɲyɛ a mpyi a yi yyaha cè na Kile Jwumpe Semɛŋi à jwo na Yesu mpyi na sí n‑sìi ɲɛ̀ n‑fworo kwùŋi i mɛ. 10 Puru ɲwɔhɔ na, cyelempyiibii mú shuunn'à núr'a kàre pyɛngɛ. 11 Ɲyɛ ka Mariyama si mpa yyére fanŋke ɲwɔge na, maa mɛɛ le na súu. Ka u mɛɛsuwuŋi si ŋkwɔ̀ a lyêel'a wíi fanŋke e, 12 mà Kile mɛ̀lɛkɛɛbii pìi shuunni ɲya ná vàanvyinɲyi i, pi à tɛ̀ɛn Yesu buwuŋi tasinnage e. Pi wà à tɛ̀ɛn Yesu ɲùŋke tayahage e, ka u sanŋi si ntɛ̀ɛn Yesu tooyi woge e. 13 Ka pi i u yíbe: «Ceewe, ɲaha na mu na mɛɛ súu yɛ?» Ka u u pi pyi: «Pi à mii Kafooŋi buwuŋi lwɔ́ a yige, mii sí ɲyɛ a u tayahaga cè mɛ.» 14 U à ta u puru jwo a kwɔ̀ ke, maa yyaha kɛ̂ɛnŋ'a wíi mà Yesu ɲya u à yyére, ŋka u ɲyɛ a mpyi a cè na uru wi mɛ. 15 Ka Yesu si jwo: «Ceewe, ɲaha na mu na mɛɛ súu yɛ? Jofoo mu na ɲcaa yɛ?» Ka u u wá na sɔ̂nŋi na cikɔɔge faafooŋi wi, ka u u u pyi: «L'aha nta mu u à Yesu lwɔ́, u saha cyêe na na si sà u lwɔ́.» 16 Ka Yesu si jwo: «Mariyama!» Ka u u yyaha kɛ̂ɛnŋɛ Yesu yyére maa jwo Eburubii shɛɛnre e: «Araboni!» Lire ɲwɔhe ku ɲyɛ: «Cyelentuŋi!» 17 Ka Yesu si u pyi: «Ma hà na cû n‑yaha mɛ, mii sàha ŋkwɔ̀ a dùgo Tufooŋi yyére mɛ, ŋka sà yi jwo mii cìnmpyiibil'á na mii naha na dùru na Tuŋi yyére, uru mú sí u ɲyɛ yii Tuŋi, na mii naha na dùru na Kileŋi yyére, uru mú sí u ɲyɛ yii Kileŋi.» 18 Ka Mariyama si ŋkàr'a sà a yi yu cyelempyiibil'á: «Mii à Kafooŋi ɲya!» Ɲje Yesu à jwo u á ke, maa wá na yire yu. 19 Kuru cannuge, cibilaage canɲcyiige yàkoŋke, Yesu cyelempyiibii mpyi a bínni bag'e, maa ku shwɔ̂hɔ piye na Yahutuubii ɲùŋufeebii yyaha fyagare na. Ka Yesu si mpa yyére pi shwɔhɔl'e maa pi pyi: «Kile u yyeɲiŋke kan yii á.» 20 Mà u yaha puru na, u à u kantahigii ná u kàmpanŋke cyêe pi na. Cyelempyiibil'à Kafooŋi ɲya ke, ka pi funŋke si ntáan sèl'e. 21 Ka Yesu si núr'a pi pyi: «Kile u yyeɲiŋke kan yii á! Bà Tufooŋi à mii tun mɛ, amuni mii à yii tun.» 22 Yesu à puru jwo a kwɔ̀ ke, maa ɲwɔge kafɛɛge fwɔ pi na, maa pi pyi: «Yii Kile Munaani ta.» 23 Yii aha mpiimu kapegigii yàfa pi na ke, pire wogigii sí n‑yàfa pi na, yii aha ɲcyé mpiimu wogigii na ke, pire wogigii sí n‑kwôro pi na. 24 Yesu à uye cyêe u cyelempyiibii kɛ ná shuunniŋi na canŋke ŋkemu i ke, ŋge mɛge ku ɲyɛ pi e Tomasi ná pi maha u pyi: «Ŋaŋi» ke, uru ɲyɛ a mpyi ná pi e mɛ. 25 Ka cyelempyiibii sanmpii si u pyi: «Wuu à Kafooŋi ɲya!» Ka u u pi pyi: «Mii aha mpyi mii ɲyɛ a sìkanŋkii fyèŋi ɲya u cyeyi i mɛ, mii sí ɲyɛ a na kampeeni tɛ̀gɛ fyèŋi na, maa bwɔ̀n u ŋkèni tafuruge nɔɔpiige na mɛ, mii sì n‑dá mɛ.» 26 Cibilaaga niŋkin à tòro ke, ka cyelempyiibii si núr'a piye bínni bage e, maa ku shwɔ̂hɔ piye na, Tomasi na mpyi ná pi e lire tèni i, ka Yesu sí mpa yyére pi shwɔhɔl'e, maa jwo: «Kile u yyeɲiŋke kan yii á.» 27 Maa Tomasi yyere na u file uru na, maa jwo: «Kampeeni taha naha, na cyeyi wíi, ma cyɛge file, maa ku le na ŋkèni tafuruge e. Fworo dánabaare e, ma a dá.» 28 Ka Tomasi si u pyi: «Mii Kafooŋi ná mii Kileŋi!» 29 Ka Yesu si u pyi: «Mu à mii ɲya ke, lire e mu à dá, mpii pi à dá mii na, mà li ta pi ɲyɛ a mii ɲya mɛ, pire wuun'à ɲwɔ.» 30 Ɲyɛ Yesu à kakyanhala karii niɲyahagii pyi u cyelempyiibii ɲyii na, cyire kyaa ɲyɛ a jwo ŋge sémɛŋi i mɛ. 31 Ŋka ɲcyii cyi à sémɛ ke, cyir'à sémɛ bà yii si mpyi si dá li na na Yesu u ɲyɛ Kile Niɲcwɔnrɔŋi ná Kile Jyaŋi mɛ. Yii aha dá u na, yii sí shìŋi niŋkwombaaŋi ta u mɛge kurugo.

21

1 Ɲyɛ cyire karigii kàntugo, Yesu à uye cyêe u cyelempyiibii na sahaŋki Tibɛriyadi baŋi ɲwɔge na. Amɛ u à uye cyêe pi na: 2 kuru cyage e, Yesu cyelempyiibii pìi baashuunni na mpyi wani, pire e Simɔ Pyɛri, ná Tomasi pi maha mpyi: «Ŋaŋi» ke, ná Natanayɛli u à yîri Galile kùluni i Kana kànhe e ke, ná Zebede jyaabii mú shuunni. 3 Ka Simɔ Pyɛri si pi pyi: «Mii na ŋkɛ̀ɛge fyaa tacuŋi i.» Ka cyelempyiibii sanmpii si jwo: «Wuu mú na ŋkɛ̀ɛge ná mu i.» Ka pi i fworo lire e, mà sà jyè bakwɔɔge e na cwòobii wàa lwɔhe e, ŋka kuru canŋke numpilage e, pi ɲyɛ a fya niŋkin ta mɛ. 4 Ɲyɛ̀g'à pa múgo ke, ka pi i Yesu niɲjyereŋi ɲya baŋi ɲwɔge na, ŋka pi ɲyɛ a núr'a u cè mɛ. 5 Ka Yesu si pi pyi: «Na pyìi, yii à fyaabii pìi ta la?» Ka pi i u pyi: «Wuu ɲyɛ a yaaga ta mɛ.» 6 Ka Yesu si pi pyi: «Yii cwòŋi wà bakwɔɔge kàniŋke na, yii sí pìi ta.» Pi à cwòŋi wà ke, fyaabii ɲyahaŋi cye e pi ɲyɛ a jà a cwòŋi dìr'a yige lwɔhe e mɛ. 7 Cyelempyaŋi kyaa li mpyi a táan Yesu á ke, ka uru si jwo Pyɛri á: «Kafooŋi wi!» Simɔ Pyɛri u mpyi a u vàanɲyi wwû marii fyaabii caa ke, tèni i u à lógo: «Kafooŋi wi!» ke, ka u u láha a yi le maa jyè lwɔhe e. 8 Ka cyelempyiibii sanmpii si wá na ŋkɛ̀ɛge bakwɔɔge e kùmpoge yyére, cwòŋi mpyi a ɲî fyaabii na, ka pi i wá na u dìrili. Pi ná lwɔhe ɲwɔge laage mpyi a tɔɔn mɛ, ku mpyi a kuye wwû mɛtirii ŋkul'e (100) mɛ. 9 Pi à nɔ kùmpoge na maa ntîge ke, ka pi i naŋkyanhii ɲya, fyaa sí ɲyɛ cyi ɲuŋ'i, bwúuru mú na mpyi wani. 10 Ka Yesu si pi pyi: «Yii a ma ná yii fyaabii niɲcumpii pìl'e.» 11 Ka Simɔ Pyɛri si dùgo kùmpoge na, maa cwòŋi dìr'a yige ná fyabwoyi i. Pi puni na mpyi ŋkuu ná beeshuunni ná kɛ ná taanre (153) ŋka fyaabii na pi ɲyahaŋi mú i, cwòŋi ɲyɛ a cwɔn mɛ. 12 Ka Yesu si pi pyi: «Yii a ma, yii pa lyî.» Cyelempyaŋi wà ɲyɛ a ɲɛn'a u yíbe na: «Jo u ɲyɛ mu yɛ?» mɛ, ɲaha na yɛ pi mpyi a cè na Kafooŋi wi. 13 Ka Yesu si file, maa bwúuruŋi lwɔ́, maa u táa pi na, maa fyaabii mú kan pi á. 14 Kuru k'à pyi Yesu tontanrawoge mà uye cyêe u cyelempyiibii na, mà lwɔ́ u à ɲɛ̀ a fworo kwùŋi i ke. 15 Pi à lyî a kwɔ̀ ke, ka Yesu si jwo Simɔ Pyɛri á: «Yuhana jyaŋi Simɔ, tàange ku ɲyɛ mu i mà yyaha tíi ná mii i ke, tá kur'à pêe mà tòro ŋke ku ɲyɛ pi sanmpil'e mà yyaha tíi ná mii i bɛ?» Ka Pyɛri si u pyi: «Ɔɔn, Kafooŋi! Mu yabiliŋi ɲyɛ a cè na mu kyal'à táan mii á mà?» Ka Yesu si jwo u á na u a uru mpàpyiyi ɲwɔ caa. 16 Maa núr'a jwo tozhɔnwogo: «Yuhana jyaŋi Simɔ, mii kyal'à táan mu á la?» Ka u u jwo: «Ɔɔn, Kafooŋi! mu à cè na mu kyal'à táan mii á.» Ka Yesu si yi jwo u á na u a uru mpàabii kàanmucaa. 17 Ka Yesu si núr'a jwo tontanrewogo: «Yuhana jyaŋi Simɔ, mii kyal'à táan mu á la?» Ka Pyɛri si yyaha tanha na Yesu à uru yíbe a ta taanre na u kyal'à táan ur'á la, maa Yesu pyi: «Kafooŋi, mu à karigii puni cè, mu à cè na mu kyal'à táan mii á.» Ka Yesu si yi jwo u á na u a uru mpàabii ɲwɔ caa. 18 Maa núr'a u pyi: «Sèeŋi na mii sí n‑sìi yi jwo mu á, mu nàɲjiiwe wuŋi mpyi maha vàanntinŋke le, maa maye pwɔ, cyage k'à táan mu á ke, maa ŋkàre wani. Ŋka mu aha mpa lyɛ, mu sí cyeyi yîrige, wabɛrɛ sí mu vàanntinŋke le mu na, si mu pwɔ si ŋkàre ná mu i cyage ku ɲyɛ ku ɲyɛ a táan mu á mɛ.» 19 Kwùŋkanni na Pyɛri mpyi na sí n‑kwû si pèenɛ taha Kile na ke, lire Yesu mpyi na yu ná mpe jwumpe e. Puru ɲwɔhɔ na, ka Yesu si Pyɛri pyi: «Taha na fye e.» 20 Cyelempyaŋi kyaa li mpyi a táan Yesu á ke, Pyɛri à yyaha kɛ̂ɛnŋ'a wíi mà uru ɲya u u ma pi kàntugo. Canŋka mà pi yaha pi i numpilaga lyìge lyî, uru cyelempyaŋi u ná mpyi a tɛ̀ɛn maa fɛ̂ɛn Yesu kàmpanŋke na, maa u yíbe: «Kafooŋi, jofoo u sí mu le cye e yɛ?» 21 Ɲyɛ Pyɛri à uru cyelempyaŋi ɲya ke, maa jwo Yesu á: «Kafooŋi, ŋge de, ɲaha ku sí uru ta yɛ?» 22 Ka Yesu si u pyi: «Mii la ká mpyi uru u kwôro kwùmbaa fo mii cannuruge, mu ɲaha ku ɲyɛ lire e yɛ? Mu wi ke, taha mii fye e kanna.» 23 Puru jwumpe cye kurugo, dánafeebil'à jwo cyeyi puni i na uru ŋge cyelempyaŋi sì n‑kwû mɛ. Mà li ta Yesu ɲyɛ a jwo Pyɛri á na u sì n‑kwû mɛ. Mpe Yesu à jwo ke, puru p'à pyi: «Mii la ká mpyi u kwôro kwùmbaa fo zà nɔ mii cannuruge na, mu ɲaha ku ɲyɛ lire e yɛ?» 24 Uru cyelempyaŋi ninuŋi u à ɲcyii karigii puni jwo, uru mú sí u à cyi sémɛ. Wuu mú s'à cè na cyi na ɲyɛ sèe. 25 Ɲyɛ Yesu à karigii cyiibɛrii niɲyahagii pyi. Li n'a mpyi a yaha na cyire karigii cyi le cyi mɛgɛ sémii niŋkin niŋkin i, mii na sɔ̂nŋi pire sémɛbii tayahaga mpyi na sì n‑ta diɲyɛŋi i mɛ.