The New Testament of our Lord and Saviour Jesus Christ

Matéo 1

I qui bi i je ratit u mam i Jesucrísto

1 Iri are i qui bi i je ratit u mam i Jesucrísto chi umuk uxiquin i ujer mam David xak i ujer mam Abraham. 2 I mam Abraham-le are u kajaw i mam Isaac; xoʼon panok, i mam Isaac-le are u kajaw i mam Jacob; teʼuri i mam Jacob-le are i qui kajaw i mam Juda cuʼ i ratz u chaʼ. 3 Teʼuri i mam Juda are qui kajaw i mam Fáres xak i mam Zar, i qui chuch are i ati Támar. Xoʼon panok, i mam Fáres are u kajaw i mam Esrom, teʼuri i mam Esrom are u kajaw i mam Aram. 4 Xoʼon panok, i mam Aram are u kajaw i mam Aminadab; y teʼuri i mam Aminadab are u kajaw i mam Naason; i mam Naason-le are u kajaw i mam Salmon. 5 Xoʼon panok, i mam Salmon are u kajaw i mam Booz, y u chuch are i ati Rahab. Teʼuri i mam Booz are u kajaw i mam Obed, y u chuch are i ati Rut. Teʼuri i mam Obed-le are u kajaw i mam Isai. 6 Y xoʼon panok, i mam Isai are u kajaw i mam Rey David. I mam David-le are u kajaw i mam Salomon, i u chuch i mam Salomon are i rixokil can i ʼetz mam Urías. 7 Xoʼon panok, i mam Salomon-le are u kajaw i mam Roboam; teʼuri i mam Roboam are u kajaw i mam Abías; i mam Abías-le are u kajaw i mam Asa. 8 Xoʼon panok, i mam Asa are u kajaw i mam Josafat, teʼuri i mam Josafat are u kajaw i mam Joram; i mam Joram are u kajaw i mam Uzías. 9 Teʼuri i mam Uzías are u kajaw i mam Jotam; i mam Jotam are u kajaw i mam Acaz; i mam Acaz-le are u kajaw i mam Ezequías. 10 I mam Ezequías are u kajaw i mam Manases, i mam Manases are u kajaw i mam Amon; i mam Amon are u kajaw i mam Josías. 11 I mam Josías are qui kajaw i mam Jeconías cuʼ i ratz u chaʼ. Are je cʼas ique, are ʼuri xe chap i aj Israel winak y xe cʼam bi pa tinimit Babilónia. 12 Teʼuri, xoʼon panok i mam Jeconías are u kajaw i mam Salatiel; teʼuri i mam Salatiel are u kajaw i mam Zorobabel. 13 I mam Zorobabel are u kajaw i mam Abiud; i mam Abiud are u kajaw i mam Eliaquim; i mam Eliaquim are u kajaw i mam Azor; 14 i mam Azor are u kajaw i mam Sadoc; i mam Sadoc are u kajaw i mam Aquim; i mam Aquim are u kajaw i mam Eliud. 15 I mam Eliud are u kajaw i mam Eleázar; i mam Eleázar are u kajaw i mam Matan; i mam Matan are u kajaw i mam Jacob. 16 I mam Jacob are u kajaw i mam Jose; i mam Jose-le are i rachijil i al-Mariy. I al- Mariy are u chuch i Jesus chi Tolke. 17 Chi cakil wi je cajlajuj lemaj chi qui kajawim re can i mam Abraham cʼa ruʼ i mam David; teʼuri xak je cajlajuj tan chic lemaj chi qui kajawim tan chic chi rijil i mam David cʼa xe cʼam bi i aj Israel winak pa tinimit Babilónia. Xak je cajlajuj lemaj tan chic chi rijil i qui ʼenam i aj Israel winak pa Babilónia cʼa xu rik i ʼij chi xalax i Crísto chi Tolke.

Wach i ralaxbal i Jesucrísto

18 I ralaxbal i Jesucrísto, queje iri xoʼono: i al-Mariy, chi u chuch, ya u bim chic che i ma Jose chi que cʼuliʼic. Xui-ri, are maja cacucʼaj quib, ire iwab winak chic rumal u choʼab u Tewal i Dios chi petnak puwi. 19 I ma Jose xu bij pu cʼux chi xa quiqui jach quib ruʼ i al-Mariy aliʼal. ʼUtz laj winak ire, n-craj ta cu ya u qʼuix che chiquiwach conojel i winak. 20 Are ca tijin chu chʼobic ile, jun ángel re i Kajwal xupon ruʼ. I ma Jose xrachicʼaj pu waram chi xu bij i ángel che: —A-Jose, chi at umuk uxiquin can i mam David, ma xij awib che i al-Mariy; cha cʼulaj na awuʼ, lic are awixokil, man i acʼal chi calax na ruʼ, i rajaw are i u Tewal i Dios. 21 I acʼal-le chi calax na, are jun ala. Cha ya pu bi A-JESUS. Queje ni u bi ile, man que resaj u winak chupam i qui mac. (Queje ile xu bij i ángel che.) 22 Queje xe icʼaw wi ique ile; y xeʼelok pacha u bim can i Kajwal ujer. Ire u bim che jun ajbil u tzij: 23 I apoj ali ca qʼuiji ni yobil chirij y calax ni jun ala ruʼ; i ala-le, Emanuel ca bix che. Queje i tzij ile xu tzʼibaj i ajbil u tzij i Dios ujer. I “Emanuel” queʼelok: Dios ʼo kuʼ. 24 I ma Jose, are xcʼun sak chuwach, ʼis xoʼon pacha xbix che rumal i ángel chi taktal li ruʼ rumal i Kajwal Dios; xrucʼaj i al-Mariy chi lic rixokil. 25 Xui-ri, ire toʼ xu chajij i al-Mariy, n-xqʼuiji ta tan ruʼ, cʼa xqʼuiji ni ral acʼal; y xu ya pu bi A-JESUS.

Matéo 2

I nimak tak aj ʼij que upon ruʼ i Jesus

1 Are xalax i Jesus pa tinimit Belen re i jyub Judéa, i ʼatol tzij are i mam Heródes. I mam-le ʼo pu patan pa tinimit Jerusalen; je ʼo juban winak je aj ʼij, je petnak cʼa naj pa oriénte. 2 Are xe upon pa Jerusalen, xqui tzʼonoj chique i winak: —¿Paʼowi i nim laj ʼatol tzij que i aj Israel winak chi xalaxic? Ya xkil i u chʼumil are oj ʼo chila pa oriénte, rumal-i xoj cʼun chu cojic u ʼij —xqui bij. 3 I nim laj ʼatol tzij, mam Heródes, are xu ta rason ile, lic xcʼachir rumal; xak conojel i winak pa tinimit Jerusalen xe cʼachir rumal. 4 Teʼuri i ʼatol tzij xe u siqʼuij i nimak tak sacerdóte que i aj Israel, tak i tijonel re i tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises ujer. Are xe moltajic, xu tzʼonoj chique pa calax na wi i Crísto chi tolque coyʼem. 5 Ique xqui bij ʼuri che: —Calax pa tinimit Belen, u cwenta i jyub Judéa. Queje ile queʼelok, man queje ile tzʼibtal can rumal i ajbil u tzij i Dios ujer. Queje iri xu bij: 6 Yet chi at tinimit Belen, at u cwenta i jyub Juda, ma chʼobo mok n-ti a ʼij yet; ʼo ni a ʼij man chiquixol awacʼal yet queʼelok ʼo ni jun qui cʼambeal; cucʼaw ni u tzam chique in winak, aj Israel. Queje ile tzʼibtal canok —xqui bij i mamʼib. 7 Teʼuri i mam Heródes aliʼal xe u siqʼuij i nimak tak aj ʼij chi je petnak pa oriénte y xu tzʼonoj chique wach xoʼon i icʼ, wach xoʼon i ʼij are xwinakir i chʼumil. 8 Teʼuri, xe u takbi pa Belen. Xu bij chique: —Jix chu tzucuxic i ral acʼal-le; naʼal chi tzucuj. We xi riko, col i bij chwe, man xak yin quin ʼe chu cojic u ʼij —xu bij i mam Heródes. 9 I nimak tak aj ʼij, are xutzin u bixquil ile chique, xqui maj chubi qui be. I chʼumil chi xnabeaj chiquiwach cʼa pa oriénte, xbin chic chiquiwach cʼa xupon pa yatal wi i ral acʼal. Chila xtaqʼui na puwi i ja paʼowi i Jesus. 10 Are xquil i nimak tak aj ʼij chi xtaqʼui i chʼumil, lic xe quicotic. 11 Y xe ʼoc ruʼ ja, xqui rik i acʼal ruʼ u chuch, ixok Mariy, xe xuquiʼic, xqui coj u ʼij i acʼal. Teʼuri, xqui tor i quekan, xquesaj li qui sipon chi cucʼam y xqui ya che. Ile are óro, xak inciénso, xak i mírra. 12 Are xe tzalij chic pa qui tinimit, junwi chic be xqui majo man xbix chique rumal i Dios piqui waram chi me tzalij chic ruʼ i mam Heródes.

I qui camsaxic i acʼalab

rumal i mam Heródes 13 Je ʼenak chic i nimak tak aj ʼij, teʼuri jun ángel re i Kajwal xwinakir pu waram i ma Jose. Xu bij che: —Chat walijok, cha cʼama bi awacʼal, xak i u chuch, y chat ʼanmajok, jat cʼa Egípto. Chat ʼol chila cʼa quin bij na chawe umpa cat petic, man i mam Heródes cu tzucuj ni acʼal, craj cu camsaj —xu bij i ángel che. 14 I ma Jose xwalijic, xu cʼambi i acʼal, xak i u chuch, y xqui majbi qui be chaʼab, xe ʼe cʼa pa Egípto. 15 Chila xe qʼuiji wi cʼa are xcam i mam Heródes. Queje ile xeʼelok xak jun ruʼ pacha u bim can i Kajwal; man i ajbil u tzij i Dios u tzʼibam can i tzij-i chi u bim i Kajwal: “Pa Egípto quin siqʼuij wi in Cʼojol.” (Queje ile tzʼibtal canok.) 16 I mam Heródes, are xu nabej chi xtʼor can cumal i nimak tak aj ʼij, lic xpe roywal che. Rumal ʼuri, xu tak qui camsaxic conojel i ral tak alabom we maja quiqui chap oxib junab, man qui bim che chi colo ʼo chic queb junab che u winakiric i chʼumil. Queje xu tak u ʼanic ile pa tinimit Belen, xak ronojel i jyub chirij chuwach. 17 Queje ile xeʼelok pacha xu bij i tzij tzʼibtal can rumal i mam Jeremías, i ajbil u tzij i Dios ujer. Xu bij ire: 18 Ca tataj jun nim laj oʼej pa tinimit Rama, Are i ixokib aj Israel que siqʼuinic, que oʼic, Man i cacʼal, ya xe camic, ya n-ta chic; Lic n-ca pactaj ti qui bis rumal. (Queje ile tzʼibtal canok.) 19 Xoʼon panok xcam i mam Heródes. Teʼuri, chila pa Egípto, jun ángel re i Kajwal xwinakir ruʼ i ma Jose pu waram. Xu bij che: 20 —Chat walijok, cha cʼama bi acʼal y u chuch, chix tzalij che i jyub Israel; man ya xe cam ique chi cacaj u camsaxic i acʼal. (Queje ile xu bij i ángel che.) 21 Teʼuri i ma Jose xwalijic, xu cʼam bi racʼal, i rixokil y xe tzalij che i jyub Israel. 22 Are que tijin chi be, i ma Jose xu ta rason chi u qʼuexel i mam Heródes are i u cʼojol, ma Arqueláo u bi. Ire xu xij rib che, n-xraj ta xa ʼe jeki pa jyub Judéa rumal. Teʼuri xbix chic che rumal i Dios pu waram wach i cu ʼano; rumal-i, xa ʼe pa jyub Galiléa. 23 Are xe upon chila, xa ʼe jeki pa tinimit Nazaret. Queje ile xeʼelok, pacha qui bim i ajbil u tzij i Dios ujer, chi Jesus “aj Nazaret” ca bix na che.

Matéo 3

I ma Wan, aj kajsanel ya, coc chi chac

1 Xoʼon panok, i ma Wan, aj kajsanel ya, xupon che i chakij jyub tzʼinilic, chila pa jyub Judéa. Are xuponic, xoc chu bixquil u tzij i Dios chique i winak chi xe moltaj ruʼ. 2 —Chi jalwachij i nojbal chuwach i Dios —xu bij chique—. Man i ʼatbal tzij chi ca pe chicaj ya ca jekanic —xu bij. 3 I ma Wan-le are i jun chi ʼax bital wi chi ca cʼunic. Are i bin-nak can ile are i ujer ajbil u tzij i Dios mam Isaías. Ire u tzʼibam canok: Ca tataj u chʼawbal jun ca siqʼuin che i jyub tzʼinilic; cu bij: “¡Ya ca pe i Kajwal! Chi yijba u be chuwach. Chi sucʼba niʼpa i jul, niʼpa i tanalak pu be i Kajwal.” (Queje ile tzʼibtal canok.) 4 I ma Wan, i u ʼuʼ ire xa are i rismal camey ʼantal u ʼuʼ che; i ximbal u pam xa are chʼakap tzʼum. Wach i xu tijo xa are wach i xu rik pa tak ʼes: xa xu tij u waʼal cab, xak xe u tij i ral tak sacʼ. 5 I winak chi xe upon ruʼ chu tayic u tzij, ʼo i je petnak cʼa pa tinimit Jerusalen, xak ʼo i je petnak pa ronojel tak lugar re i jyub Judéa, xak ʼo i je petnak chu nakaj i ya Jordan. 6 Ique, are xqui tzʼonoj ni cuybal mac che i Dios, teʼuri i ma Wan xu kajsaj ya piquiwi pa ya Jordan. 7 Xui-ri, xril ire je qʼui i aj Fariséo winak, xak i aj Saducéo, chi cacaj ique toʼ ca kajsax ya piquiwi. Are ʼuri xu bij chique: —¡Yix xa ix racʼal cumatz! ¿Pachin xbin chiwe yix chi quix totaj chuwach i tojpen chi ca tijin nali piwi? 8 Chi ʼalijinsaj ʼut ruʼ wach tak i qui ʼano we i jalwachim chic i nojbal chuwach i Dios. 9 Mi chʼob yix mok xa n-ca pe tu tojbalil piwi yix xa rumal ix aj Israel winak, xa rumal ix umuk uxiquin can i mam Abraham. Mi chʼob yix chi lic quix totaj na rumal. Quin bij chiwe chi Dios, che i abaj-i, ca tiqui chu ʼonquil uqʼuial aj Israel winak che, we ta craj —xu bij i ma Wan chique. 10 Xak xu bij: —I tojpen ya ca pe piwi, pacha jun icaj yij chic che jun cheʼ, cʼatzbal re i raʼ. Ronojel tak i cheʼ chi n-cu ya tu wach chom, ca cʼatzixic; teʼuri ca porox pa ʼaʼ. 11 Yin, katzij, quin kajsaj ya piwi yix, cʼutbal-re we i jalwachim chic i nojbal chuwach i Dios. Xui-ri, i Jun chi ca cʼun chwijil yin cu kajsaj i u Tewal i Dios piquiwi niʼpa i qui jalwachim qui cʼaslemal; xak cu kajsaj li ʼaʼ piquiwi i je mal. Ire lic nim ni u ʼij chinwach yin; n-ca majaw ta chwe we quin ʼan mocom che wib chirij, mi tene cwucʼaj u xajab, rumal ni u ʼij nim. 12 Col u ʼata tzij piquiwi i winak, pachin i je ʼutz, xak pachin i ne te ʼutz. Ire yij chic pacha coʼon jun ruʼ u pala are cu pu u wach u trígo. Are i ʼutz quel che u trígo, cu molo y cu ya pu cʼolbal. I rij, chi n-ʼus taj, ca porox pa ʼaʼ chi n-tu chupic —xu bij i ma Wan chique.

U kajsaxic ya puwi i Jesus

13 Che tak i ʼij-le, i Jesus xel pa Galiléa, xupon chiya Jordan pa ʼo wi i ma Wan; xupon chu kajsaxic ya puwi rumal ire. 14 I ma Wan xu chʼobo chi n-cu maj taj we are ire ca kajsaw ya puwi i Jesus. Xu bij: —Yet, mas ca majaw chawe chi ca kajsaj ya pinwi yin. N-ca majaw taj we yin quin kajsaw ya pawi yet —xu bij. 15 I Jesus xu bij: —N-ta coʼono. Queje cha ʼana ni ile woʼor, man ca majawic caka ʼan ni ronojel pacha craj i Dios —xu bij. Teʼuri i ma Wan xu ya u wach che, wach i xbix che. 16 I Jesus, are xutzin u kajsaxic ya puwi, xel pa ya. Xak teʼet, xjaktaj i caj, xa ʼiltaj i u Tewal i Dios chi xkaj lok pacha jun palomax sucʼulic puwi Jesus, 17 y xtataj jun chʼawbal chicaj chi xu bij: —Iri lic are i wacʼal chi cʼax quin naʼo; lic quin quicot che, wach u ʼanom.

Matéo 4

Xraj itzel cu tzaksaj i Jesus chupam u mac

1 Are xoʼon ile, i Jesus xcʼam bi rumal i u Tewal i Dios che jun jyub tzʼinilic. Xcʼam bi chila, ʼilbal-re we ca tzaksax chupam u mac rumal itzel. 2 Chila xu chʼij cuarénta ʼij, cuarénta aʼab, lic n-ta xu tijo; teʼuri xpe i numic che. 3 Are ʼuri, xupon itzel ruʼ, tzaksabal-re chupam u mac. Xu bij che: —We katzij at u Cʼojol i Dios, cha bij che i abaj-le chi coʼon wa che rib —xu bij che. 4 I Jesus xu laʼ u wach che itzel y xu bij: —N-quin ʼan taj, man tzʼibtalic chupam u wuj i Dios: “N-xui ta rumal i wa je cʼas i winak; are rumal ronojel u tzij i Dios je cʼaslic.” 5 Teʼuri itzel xu cʼam bi i Jesus che i loʼlaj tinimit, Jerusalen. Xe u ya chila cʼa chu tzam i rachoch i Dios. 6 Teʼuri xu bij che: —We at u Cʼojol i Dios, cha cʼaka bi awib cʼa pulew. N-cat cam taj, man chupam u wuj i Dios, queje iri tzʼibtalic: I Dios cu bij na chique i ángel chi cat qui chajij. Ique lic cat cucʼaj che qui ʼab, mi tene quiqui ya chawe que ʼana cʼax che awakan che abaj. (Queje ile xu bij itzel che.) 7 I Jesus xu laʼ chic u wach che: —Xak tzʼibtal chupam u wuj i Dios chi maka cʼam u pam i Kajwal Dios —xu bij che. 8 Teʼuri itzel xu cʼam chubi i Jesus che jun jyub, naj u wi. Chila xe u cʼutu wi ronojel i tinimit ʼo chuwach i jyub taʼaj, ruʼ tak i qui chomal. 9 Teʼuri xu bij che: —Ronojel iri ʼis quin sipaj chawe, xuiri we yet cat xuqui chinwach chu cojic in ʼij. (Queje ile xu bij itzel che.) 10 I Jesus xu laʼ chic u wach che itzel: —¡Jat, at Satanas! Man chupam u wuj i Dios, queje iri tzʼibtalic: “Xui che i Kajwal Dios cha cojo u ʼij; xui che ire ca ʼan wi a patan,” —xu bij che. 11 Teʼuri itzel xel chuwach i Jesus; are ʼuri xe upon juban ángel ruʼ, xol qui to wach i rajwaxic che.

I Jesus xu jek u chac pa jyub Galiléa

12 Xoʼon panok, xu ta rason i Jesus chi ma wan tzʼapil pa cárcel. 13 Are xu ta ile, xa ʼe tan chic pa jyub Galiléa, xel pa Nazaret, xa ʼe jekel pa tinimit Capernaum. I Capernaum ʼo chu chiʼ i alagun; ʼo che i jyub Zabulon, tak i Neftali. 14 Are xupon i Jesus pa jyub-le, xeʼelok pacha u tzʼibam can i mam Isaías chi ajbil u tzij i Dios ujer. U tzʼibam can ire i tzij-i: 15 Quin bij chiwe wach quiquil na chila pa jyub Zabulon tak pa Neftali, chila pa jyub pa ca ʼe wi i be ruʼ i mar, chila pa jyub chʼaka ya re i Jordan, chila ʼut pa Galiléa, pa je ʼo wi i ne te aj Israel, chi n-quetaʼam ti Dios. 16 I winak chila chi je ʼo pa ʼekumal, quiquil na jun nim laj sak. Ca pe u sakirbal piquiwi niʼpa i toʼ je ʼo chupam qui mac, toʼ je ʼo chuwach i camic. (Queje ile xu tzʼibaj i mam Isaías ujer.) 17 Are xupon i Jesus chila, are ʼuri xu jek u bixquil chique i winak: —Chi jalwachij i noʼoj chuwach i Dios, man i u ʼatbal tzij ya ca jekanic. (Queje ile xu bij i Jesus chique.)

I Jesus xe u siqʼuij cajib achiab, aj chapol car

18 Che tak i ʼij-le, are ca tijin i Jesus chi be chu chiʼ i alagun Galiléa, xe ril queb achiab, catz qui chaʼ quib. I jun are i ma Simon chi xak ma Pédro quiqui bij che; i jun chic are i ma Andres. Ique-le je aj chapol car, y que tijin chu cʼakic i cataraya pa ya. 19 I Jesus xu bij chique: —Chix terej chwij y quin ʼan na chiwe ix aj molol que i winak pacha qui ʼan chique i car —xu bij chique. 20 Are ʼuri, ique xcoʼtaj can i cataraya, y xe ʼe ruʼ. 21 Xoʼon chupan jubiʼ, i Jesus xe ril chic queb achiab catz qui chaʼ quib. Are i ma Jacóbo, xak i ma Wan, je u cʼojol i mam Zebedéo. Ique je ʼo pa bárco ruʼ i qui kajaw, que tijin chu yijbaxic i cataraya are xe u siqʼuij i Jesus ruʼ; 22 juntir xqui canaj can i qui bárco, xqui canaj can i qui kajaw, y xe terej chirij.

I Jesus xe u nawsaj je uqʼuial winak

23 Teʼuri i Jesus xu jek qui solixic ronojel tak i tinimit pa jyub re i Galiléa. Xoc ruʼ tak ja re qui molbalʼib, y xe u nawsaj i winak chi que moltaj chila. Xu paxsaj i ʼutz laj tzij re u ʼatbal tzij i Dios, xak xe rutzirsaj iwabib, bi chi cʼaxil ʼo chique. 24 Xak ronojel i jyub Síria xak xqui ta rason wach ca tijin i Jesus chu ʼonquil pa Galiléa. Xqui jek li qui cʼamic iwabib ruʼ: niʼpa ʼo tak i yobil chique, niʼpa ʼo tak cʼax chique. Xe qui cʼam li ʼo itzel tew chique, xak niʼpa i quiqui tij i camic rumal i atac, xak niʼpa i je sic. I Jesus, niʼpa ile xe rutzirsaj. 25 Je uqʼuial winak xe terej chirij: xe cʼun i aj Galiléa, xe cʼun i aj Decápolis, xe cʼun i aj pa Jerusalen, xak ronojel i Judéa, xak xe cʼun aj chʼakap re i ya Jordan.

Matéo 5

I Jesus xu bij pachin i ca pe ni ʼutz piquiwi

1 I Jesus, are xe ril je uqʼuial winak je teren chirij, xel bi chuwi jun jyub, y xcubi chila. Niʼpa i que tijin qui nawic che u tzij xqui mol quib ruʼ. 2 Teʼuri xu jek qui nawsaxic ruʼ i tzij-i: 3 —ʼUtz que ique chi quetaʼam ʼo rajwaxic piqui cʼux chuwach i Dios, man que oc na ʼuri pa cu ʼat wi tzij i Dios. 4 ʼUtz que ique chi que bisonic, man i Dios cu cubsaj ni qui cʼux. 5 ʼUtz que ique chi ʼo u nimal qui cʼux, man ca yaʼ ni jyub taʼaj chique chi u sujum i Dios. 6 ʼUtz que ique chi lic quiqui rayij u ʼanic wach tak craj i Dios, man ire lic que u to chu ʼonquil. 7 ʼUtz que ique chi quewi ʼo i cʼaxnabal qui cʼux, man i Dios xak cʼax que u na ni ique. 8 ʼUtz que ique chi chʼam i piqui cʼux, man ique quiquil nu wach i Dios. 9 ʼUtz que ique chi que qui chomarsaj i que chʼoʼojinic, man “je wacʼal” cu bij na ʼuri i Dios chique. 10 ʼUtz que ique chi caʼani cʼax chique xa rumal u ʼanic wach craj i Dios chique, man que oc na ʼuri pa cu ʼat wi tzij ire. 11 ʼUtz iwe yix we cʼax que chʼaw ni winak chiwe xa wumal yin. ʼUtz iwe yix we quix qui yoʼya, xak we quiqui bij i mentir chiwij xa rumal quix terej chwij. 12 Mix bisonic, xa chix quicotok, man qui rikbej ʼuri jun nim laj sipon chila chicaj. Cha cʼun chi cʼux, xak queje xqui ʼan li winak ile chique i ajbil u tzij i Dios ujer.

I je re chic i Dios je pacha atzʼam, xak je pacha u tzunbal ʼaʼ

13 Yix ʼut lic qui rik i chac chique i winak waral chuwach i jyub taʼaj; ix pacha i atzʼam chi lic cu rik u chac chique. Xui-ri, i atzʼam, we xsach u jelal, ¿wach ʼuri u yijbaxic chic u jelal ca ʼanic? N-taj. Ile n-cu rik ta chic u chac; xa ca cʼak bic; toʼ ca wachʼalbex chic cumal i winak. 14 Yix ix pacha u tzunbal ʼaʼ waral chuwach i jyub taʼaj. Iwilom ʼut wach oʼonom jun tinimit we ʼo tzam jyub; lic ʼalaj, n-ruwam ta rib. 15 Xak iwetaʼam, we jun cu tzij jun cantil, n-que u mina ta chuxeʼ jun cajon; n-ʼus taj we cruwaj. Are i cu ʼano, cu ya ʼan chicaj paja, man conojel que tzun na rumal. 16 Xak queje chi ʼana yix, chi ix pacha u tzunbal ʼaʼ waral chuwach i jyub taʼaj, chi ya che i tzunbal ca ʼe chiquiwach i winak. Queje ile quiquil na wach tak i ʼutz qui ʼano. Rumal ʼuri, quiqui coj u ʼij i Kajaw yix chila chicaj.

I Jesus aj ʼanol re i mer usucʼ i ujer ʼatbal tzij

17 Mi chʼob yix mok col in sacha u wach i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises ujer; mi tene ile, xak mi tene i qui cʼutunic can i ujer ajbil u tzij i Dios. Yin n-in ta aj sachol re ile. Xa in aj ʼanol re i usucʼ i tzij-le chiwach yix. 18 Katzij iri: tzʼakat cʼo i caj, i jyub taʼaj, n-ca sachsax ti u wach i ujer ʼatbal tzij, mi ta jubiʼ, mi ta jun tzʼib, mi ta pichʼ che jun ral tzʼib. Ile cu chʼij na cʼa ca qʼuis ni ronojel u ʼanic pacha u chʼobom i Dios chi ca ʼani na. 19 N-ca sachsax taj; rumal-i, ʼo u chac qui ʼan na pacha i cu bij ronojel i ʼatbal tzij. We ʼo jun n-xcojon ta che i ral cu jupaj tzij pichʼ re i ʼatbal tzij, xak we xu cʼut ʼuri chique i winak queje quiqui ʼan ile, ire ʼut xa pichʼ queʼelok chiquiwach conojel i juban pa cu ʼat wi tzij i Dios. Xui-ri, we jun xcojon che i mer usucʼ i ʼatbal tzij, xak xu cʼut ʼuri chique i juban chic, ire ʼuri lic nim queʼel na, pa cu ʼat wi tzij i Dios. 20 Lic quin bij chiwe, ʼo u chac chix cojon na che ronojel pacha u bim can i Dios; ʼo u chac mas ʼutz u ʼanic chi ʼana ni yix chiquiwach i je tijonel re i ʼatbal tzij; xak mas ʼutz u ʼanic chi ʼana na chiquiwach i aj Fariséo. We n-qui ʼan taj, n-quix oc ta puʼab i Dios.

I Jesus xu bij chi n-ʼus taj ʼo awoywal che i jun chic

21 I tom yix i ʼatbal tzij bital chique iwatit imam ujer. “Mix camsanic,” bital chique, “man pachin jun ca camsanic, caʼat ni tzij ʼuri puwi,” xbix chique. 22 Xui-ri, yin quin bij ni usucʼ chiwe: pachin jun xa ca pe roywal che jun rachalal, xak ire caʼat ni tzij puwi. Xak pachin jun cu yoʼya i rachalal, ca yaʼ ni ire chiquiwach i nim laj nucʼbal tʼisbal. Xak we ʼo jun cu bij mal laj tzij che i rachalal, chu ʼana cwent ʼuri che rib, mok xa ca ʼe pa ʼaʼ rumal. 23 Rumal-i, we yet a cʼamom li jun a sipon col a ya chuwach i Dios, teʼuri we ca cʼun pa cʼux chi ʼo jun awachalal cu chʼobo ʼo a mac che, 24 cha canaj can ʼuri a sipon chila chuwach i altar, y jat ruʼ awachalal. Chi chomaj iwib chiwach. Teʼuri chat tzalij chic y cha jacha a sipon chuwach i Dios. 25 We ʼo jun u cojom a mac, y craj cat u cʼam bi chuwach i ʼatbal tzij, chi chomaj iwib chiwach pa be. Queje chi ʼana ile, man ire n-cat u ya ta chuwach i ʼatbal tzij. Man i ʼatbal tzij cat u jach na piquiʼab i policía; teʼuri i policía cat u tzʼapij pa cárcel. 26 Katzij iri: n-cat el ta lok, cʼa ca toj ni ronojel a mult. (Rumal-i, weʼ chi chomaj iwib chiwach.)

I pixbanic xoʼon i Jesus chique i je cachijil quib

27 I tom yix wach cu bij i ʼatbal tzij re i mam Moises: “Ma kajsaj a ʼij ruʼ jun ixok, we n-awixokil taj,” cu bij. 28 Xui-ri, yin quin bij ni usucʼ chiwe: we ʼo jun lic cu takej jun ixok, man cu rayij u wach, xeʼel ʼuri pu cʼux xak jun ruʼ pacha i xmacun ruʼ. 29 Rumal-i, quin bij i tzij-i chiwe: we yet toʼ ca takej jun ixok y toʼ ca rayij u wach, mejor chawesaj a baʼwach y cha cʼaka bic Mas ʼutz queʼelok we xa are a baʼwach ca sacho, chuwach i ronojel a chʼacul ca ʼe pa ʼaʼ. 30 We xak are a ʼab wikabim ca ʼanaw chawe cat macunic, cha cʼatzij y cha cʼaka bic. ʼUtz queʼelok we xa are a ʼab ca sacho, chuwach i ronojel a chʼacul ca ʼe pa ʼaʼ. 31 Xak i tom yix iri chi ca bixic: “Jun we cu jach can i rixokil, ʼo u chac cu tzʼibaj jun wuj, cu ya che i rixokil, re i jachbal quib.” ca bixic. 32 Xui-ri, yin quin bij ni usucʼ chiwe: jun, we cu jach can i rixokil, i ixok, we n-tu mac u ʼanom ruʼ jun chic achi, n-ʼus ta xu ʼan ʼuri i rachijil che. Queʼel ʼuri xa are u mac i rachijil che, we i ixok xcʼuli ruʼ jun chic achi; i u mac i ixok ʼo ʼuri chukul i achi chi jachawnak bic. Xak we ʼo jun achi ca cʼuli ruʼ jun ixok chi jachtal bi rumal i rachijil, i achi-le xak ca macun ʼuri chuwach i Dios.

Ma cuxtaj u bi i Dios puwi a tzij

33 Xak i tom yix iri chi bital chique iwatit imam ujer: “ʼO u chac ca ʼan na pacha a sujum che jun winak, we a cuxtam u bi i Kajwal puwi a tzij-le.” (Queje ile tzʼibtal canok.) 34 Xui-ri, yin quin bij ni usucʼ chiwe: n-ʼus taj qui cuxtaj u bi i Dios puwi i tzij che jun winak. Xak mi cuxtaj u bi i caj, man are u qʼuijibal i Dios, pa cu ʼat wi tzij. 35 Xak mi cuxtaj u bi i ulew, man are pa cu ya wi i rakan. Xak mi cuxtaj u bi i tinimit Jerusalen, man are u tinimit i Dios chi ka nim laj ʼAtol Tzij. 36 Xak mi cuxtaj u bi i jolom, man n-quix tiqui ta chu yijbaxic wach ca tzun jun ral ʼis re i wi, we ʼek ʼo we sak quiwaj che. 37 Xui chi bij “are”; o we n-are taj, chi bij “n-are taj”. We ʼo mas tzij qui bij puwi ile, xa ruʼ itzel petnak wi.

Jun, we cu ʼan jun mal chiwe, mi tzalij u wach che

38 Xak i tom yix chi i ujer ʼatbal tzij cu bij: “We ʼo jun u puchʼum a baʼwach yet, xak ca puchʼ ni jun u baʼwach ire ʼuri; xak we u bokom jun a wawe, xak ire ca bok ni jun u ware ʼuri.” Queje ile cu bij i u ʼatbal tzij i mam Moises. 39 Xui-ri, yin quin bij ni usucʼ chiwe: mi tzalij u wach che, wach cu ʼan chiwe. Are i chi ʼana, we ʼo jun cat u chʼay che juperaj a palaj, cha ya i juperaj chic che. 40 We ʼo jun ca ʼe pa ʼatbal tzij, man craj cu maj a camix, cha ya na ʼuri che, xak cha ya bi a chaquet che. 41 We ʼo jun coʼon pen chawe ca cʼam bi jun rekan pa jun kilómetro, yet ja ya che cʼa pa queb kilómetro. 42 We ʼo tak ca tzʼonox chawe, cha ya wach i ca tzʼonoxic. Y we ʼo i ca chiʼmax chawe, cha ya wach i rajwaxic. Cʼax che i na i je aj chʼoʼoj chiwij 43 I tom yix i tzij-i chi ca bixic: “Cʼax cha na i cʼax cat nawic,” quiqui bij, “xak tzel chawila i tzel cat ilawic,” quiqui bij. 44 Xui-ri, yin quin bij ni usucʼ chiwe: cʼax che i na i je aj chʼoʼoj chiwij; chi tzʼonoj i ʼutz piquiwi i que tzʼonow mal piwi yix; chi ʼana ʼutz chique i tzel quix ilawic; chi tzʼonoj che i Dios piquiwi niʼpa i quix qui yoʼya, xak piquiwi niʼpa i cʼax que chʼaw chiwe. 45 Queje ile, quix ʼel na lic ix racʼal i Kajaw yix chila chicaj. Ire ʼut cu ʼan che i ʼij cu tzunsaj piquiwi i je mal, xak jun ruʼ pacha cu ʼan chique i je ʼutz. Xak cu tak li jab piquiwi i je ʼutz, xak piquiwi i je mal. 46 Yix ʼut, we xui cʼax que i na ique chi xak cʼax quix qui na yix, n-ta qui chʼac na ʼuri ruʼ i Dios. Xak i je mal laj tak aj alcawal queje quiqui ʼan ile. 47 Yix, we xui chique iwamig qui ya rutzil qui wach, ¿pa ʼutz wi ʼuri ile? Xak queje quiqui ʼan i winak chi n-quetaʼam tu wach i Dios. 48 Yix, chom ix ʼolok, ronojel niʼpa i qui ʼano, xak jun ruʼ pacha cu ʼan i Kajaw chi ʼo chicaj, chi lic n-ta cʼax che ronojel niʼpa i cu ʼano.

Matéo 6

I tak i ʼutz qui ʼano, mi ʼano xa sicʼbal que i winak

1 We ʼo tak i ʼutz qui ʼano, cojbal-re u ʼij i Dios, mi ʼan ile chiquiwach i winak we xa quiwaj quix quilo. We queje qui ʼan ile, n-ta qui chʼac na ʼuri ruʼ i Ta chicaj. 2 Rumal-i, are que i to i nibaʼib, aliʼal chi ʼana, man n-sicʼbal ta que i winak qui ʼano. Xa are sicʼbal que i winak quiqui ʼan jujun, chi lic je re i Dios quiwil yix, xui-ri, n-katzij taj. Queje quiqui ʼan ique ile pa tak molbalʼib, xak pa tak be. Are quiqui ʼan tak i ʼutz, xa are cacaj ca bix ni ʼutz chiquij. Chitapeʼ, xa are ile quiqui chʼaco, chi que ʼiltaj cumal i winak. 3 Yix, are que i to i nibaʼib, chi ʼana che chi mi jun retaʼam wach i ʼanom, xak mi ne iwachalal. 4 Aliʼal chi ʼana; teʼuri i Kajaw yix chi xrilo wach xi ʼano aliʼal, cu ya ni ʼutz piwi.

I Jesus xu cʼutu wach u tzʼonoxic che i Dios caka ʼano

5 Yix, are qui tzʼonoj che i Dios, mi ʼano pacha quiqui ʼan i jujun chi lic je re i Dios quiwil yix, xui-ri n-katzij taj. Ique, kus quiquilo we je tacʼal chiquiwach i winak are quiqui tzʼonoj che i Dios. Queje quiqui ʼan ile pa tak ja re i molbalʼib, xak i xol tak be, man cacaj ique que ʼiltaj na cumal i winak. Chitapeʼ, xa are ile quiqui chʼaco, chi que ʼiltaj cumal i winak. 6 Yet, are ca tzʼonoj che i Dios, chat oc bi pa ja y cha tzʼapij uchija. Teʼuri cha tzʼonoj che a Kajaw chi ʼo chila awuʼ, xui-ri, n-ca ʼiltaj tu wach. Y a Kajaw chi xrilo wach xa ʼano atuquel, cu ya ni ʼutz pawi. 7 Yix, are qui tzʼonoj che i Dios, mi bij uqʼuial tzij chi toʼ tzij, n-tu chac. Queje quiqui ʼan ique ile chi n-quetaʼam tu wach i Dios. Quiqui bij ique chi cu ta i Dios man qʼui i tzij quiqui bij che. 8 Mi ʼan yix pacha quiqui ʼan ique; i Ta chicaj retaʼam wach i rajwaxic chiwe are maja qui tzʼonoj che. 9 Rumal-i, queje iri chi tzʼonoj che: Ka Kajaw chicaj, chocsax u ʼij a bi. 10 Chapetsax a ʼatbal tzij, cha ʼana na waral chuwach i jyub taʼaj, xak jun ruʼ pacha i ca ʼani chila chicaj. 11 Cha ya na chake wach i caka tijo, wach i rajwaxic chake. 12 Cha cuyu ni ka mac, xak jun ruʼ pacha ka ʼanom yoj, chi ka cuyum ni qui mac niʼpa i je macun-nak chikij. 13 Ma ya chake coj tzak chupam i mac atzalal, xui-ri choj awesaj puʼab itzel. Man yet ʼo i ʼatbal tzij paʼab; nim a choʼab, xak nim a ʼij a chomal. At queje ile queʼe ʼij sak chawij. Amen. 14 (Queje ile chi tzʼonoj che i Dios.) Man yix, we i cuyum chic qui mac i juban chi qui ʼanom qui mac chiwe, xak i Kajaw yix chila chicaj xak cu cuy na i mac yix. 15 Xui-ri, we yix n-qui cuy ti qui mac i juban, xak ire n-cu cuy ta i mac yix.

I Jesus xu cʼutu wach i roʼtaxic ka waʼim caka ʼano

16 Yix, ʼolic quiwoʼtaj i waʼim qui yabejre iwib chu tzʼonoxíc che i Dios. Are qui ʼan ile, mi ʼan che i palaj lic ca bisonic pacha quiqui ʼan i winak chi queb qui palaj. Queje quiqui ʼan ique ile, man quiquil i winak chi quiqui tij uyej rumal qui tzʼonoxic che i Dios. Chitapeʼ, xa are ile quiqui chʼaco chi que ʼiltaj cumal i winak. 17 Xui-ri, yix, are quiwoʼtaj i waʼim chu tzʼonoxic che i Dios, chi chʼaja i palaj, chi xiya i wi, 18 man n-quiquil ti winak wach quix tijin chu ʼanic chuwach i Dios. I Kajaw chi n-caʼiltaj tu wach, ire crilo wach quix tijin chu ʼanic; cu ya na ʼuri i ʼutz piwi.

Chaka tzucuj ka beyomal chila chicaj

19 Mi rayij i beyomal waral chuwach i jyub taʼaj, man xa ca pocʼaric, ca pusiric, xak caquelʼaj iliʼomab chiwe. 20 Are i chi ʼana, chi molo u chiʼ i beyomal chila chicaj, man i chila, n-ca pocʼar taj, xak n-ca pusir taj, xak n-que oc ti iliʼom ruʼ quiqui maj chiwe. 21 Chi cʼolo i beyomal chila chicaj, man pa i cʼolom wi i beyomal, chila ʼuri ʼo wi u cubibal i cʼux. 22 (Chi ta u be i tzij-i:) Rumal i baʼwach, coc i sak che i chʼacul. We ʼutz i baʼwach, ʼo ʼuri i chʼacul pa sak. 23 Xui-ri, we ix potzʼ, ʼo ʼuri i chʼacul pa ekum. We qui bij yix chi ʼo i sak pi cʼux, xui-ri, we i sak chi ʼo pi cʼux xa ʼekum, lic ʼek ʼuri i ʼekumal-le.

N-qui rik ti Dios we xa are qui tzucuj re u wach i jyub taʼaj

24 Mi jun ca tiqui che, we je ʼo queb u patron ca chacun cuʼ. Queʼelok xa jun cʼax cu naʼo, y jun tzel crilo. Xa jun, ʼutz u ʼanic u chac coʼon che; y che i jun, n-kas ta coʼon cas che. N-quix tiqui ta che, we qui ya iwib chu ʼonquil u chac i Dios, xak qui ya iwib chu molic i mer. 25 Rumal-i, mix cʼachir che i cʼaslemal, wach i qui tijo, wach i qui tuʼu; xak mix cʼachir che i ʼuʼ, wach i qui cojo, chʼukbal re iwij. I cʼaslemal, ¿xataba xui i wa cajwax che? Xak i chʼacul, ¿xataba xui i ʼuʼ cajwax che? N-xui taj. 26 Chi chʼobo ʼut wach quiqui ʼan i tzʼiquin chi que bin pa tew. Ique, n-ti quiqui tico, xak n-ti quiqui molo, xak n-ti quiqui cʼol pu cʼolbal-re. Tupu n-quiqui ʼan taj, i Kajaw yix chi ʼo chicaj que u tzuku. Y yix lic nim ni i ʼij chiquiwach ique. 27 We toʼ qui cʼachirsaj iwib, n-ta cu chacuj. Mi jun chiwe ca tiqui chu nimarsaxic u najtil rij, tupu lic ca cʼachir che. 28 ¿Wuchac quix cʼachir chu tzucuxic i ʼuʼ? Chi chʼobo ʼut wach quiqui ʼan i cotzʼij pa tak ʼes. Ique n-que cʼachir ta chu chʼaquic qui ʼuʼ, xak mi ne u yijbaxic. 29 Tupu n-quiqui ʼan taj, lic chom qui ʼuʼ. Quin bij chiwe, chom ni qui ʼuʼ ique chuwach i u ʼuʼ i nim laj ʼatol tzij mam Salomon ujer chi lic beyom. 30 Queje coʼon i Dios ile che i cotzʼij pa tak ʼes, chi xa queb oxib ʼij ʼolic: woʼor cʼaslic, y chwek cʼatnak chic pa ʼaʼ. We ire cu ya i chom laj u ʼuʼ i ral cu cotzʼij-le, ¿xataba n-cu ya ta ʼuri iwe yix? Cu yaʼo pues. ¡Yix cʼo i rajwaxic che u cubibal i cʼux che i Dios! 31 We queje coʼon i Dios ile, mix cʼachir ʼuri; mi bij ʼut, “¿Wach tak caka tijo? o ¿wach tak caka tuʼu? o ¿wach tak u cojic ka ʼuʼ?” 32 Niʼpa tak ile, are i quiqui tzucuj i toʼ winak. Péro yix, ʼo jun i Kajaw chicaj lic retaʼam wach i rajwaxic chiwe. 33 Rumal-i, chi ya iwib che i ʼutz laj ʼatbal tzij re i Dios; chi ya iwib chu ʼonquil wach craj ire; teʼuri ire cu ya na chiwe wach tak i rajwaxic chiwe. 34 Mix cʼachir tan rumal wach i qui rik na chwek. Katzij, chwek mok ʼo ni pen caka riko, xui-ri, mix cʼachir tan chu chʼobic woʼor; xui chi chʼobo i re woʼor.

Matéo 7

Ma ʼat tzij chirij jun chic

1 Mi ʼat tzij piquiwi iwachiʼil, queje ile, i Dios n-cu ʼat ti tzij ʼuri piwi yix. 2 Mi ʼano, man we cʼax u ʼatic tzij qui ʼano, xak cʼax ʼuri u ʼatic tzij coʼon i Dios piwi yix; ire xak jun u ʼonquil coʼono, pacha u ʼonquil xi ʼan yix. 3 ¿Wuchac cat cʼachiric rumal i ral tzʼil ca takej chupam u baʼwach awachiʼil, y n-ca na taj ʼo jun nim laj ʼet chupam a baʼwach yet? 4 ¿Wuchac ʼuri ca bij che awachiʼil: “Cha ya a baʼwach chwe, cwesaj i tzʼil ʼo chupam,” cat cha, we ʼo jun ʼet chupam a baʼwach yet? 5 Yet, ¡n-katzij ti ca ʼano! Nabe chawesaj ni ʼet pa baʼwach yet, teʼuri cat tzun bien cawesaj ni tzʼil ʼo chupam u baʼwach awachiʼil. 6 Mi ya chique i tzʼi wach tak i ʼo u ʼij, man mokxa i tzʼi quiqui cʼak quib chiwij y quix qui raxij. Xak mi ya jun chom laj uwaj chiquiwach i ak, mokxa que oc chu yaʼyaxic.

Dios cu ya ni ʼutz chique i racʼal chi lic qui tzʼonom che

7 We ʼo rajwaxic chiwe, chi tzʼonoj che i Dios y Ire cu ya na chiwe; chi tzucuj, y qui rik na; chi cʼojcʼa i porta, y ca jaki na chiwe. 8 Queje ile chi ʼana, man we jun lic cu tzʼonoj, ca yaʼ che; we lic cu tzucuj, cu rik na; we lic cu cʼojcʼa i porta, ca jaki na che. 9 Yix chi ix kajawxel, we ʼo jun iwacʼal cu tzʼonoj u wa chiwe, ¿xataba qui ya jun abaj che, pu qʼuexel u wa? N-qui ya taj. 10 We xak cu tzʼonoj car chiwe, ¿xataba qui ya jun cumatz che, pu qʼuexel? Xak n-qui ya taj. 11 Yix, chi toʼ ix winak, tupu n-qui ʼan ti ʼutz, xui-ri, lic qui ya ni ʼutz chique iwacʼal. I Kajaw chicaj, mas ʼutz coʼon na chuwach ile; lic cu ya ni ʼutz chique pachin i que tzʼonow che. 12 Chi ʼana chique i winak pacha i quiwaj yix quiqui ʼan na ique chiwe. Are ile are usucʼ i ʼatbal tzij u tzʼibam can i mam Moises, xak are i usucʼ i tzij qui bim can i ajbil u tzij i Dios ujer.

Chix oc che uchija chi xa pichʼ u wach

13 Je queb i be re i cʼaslemal: jun, xa pichʼ u wach y jun chic, nim u wach. Chix oc yix che i uchibe chi pichʼ u wach, man i uchibe chi nim u wach, xa pa ʼaʼ ca ʼe wi. Lic je qʼui que bin na che i be-le. 14 I uchibe, xak i be, chi coj u cʼam bi che i cʼaslemal sakil, xa pichʼ qui wach; ne te qʼui quiqui riko.

Que iwetamaj na pachin je aj tʼoronel, rumal wach tak quiqui ʼano

15 Chi ʼana cwent chique i que upon iwuʼ chi quiqui bij je ajbil u tzij i Dios; pent ne te are. ʼOlic xa je pacha mal laj tak utiw chi qui ʼanom che quib pacha je chij; lic je ʼutz quiwil yix. 16 Que iwetamaj na, je bi chi winakil rumal wach tak i quiqui ʼano. Que iwetamaj na pacha retamaxic u wach i qʼuix. Iwetaʼam chi jun qʼuix n-ta úva cu wachij; xak i jun tzum-tzerek n-ti hígo cu wachij. 17 Quiwil na bi chi winakil, man jun ʼutz laj cheʼ, niʼpa i u wach cu yaʼo ʼis ʼutz; xak jun cheʼ n-ʼus taj, n-ti u wach ʼutz cu yaʼo. 18 I jun cheʼ ʼutz, n-cu ya ti u wach chi n-ʼus taj; xak jun cheʼ n-ʼus taj n-ca tiqui ta chu yaʼic u wach ʼutz. 19 Niʼpa i cheʼ chi n-ti u wach ʼutz cu yaʼo, ca cʼatzix na, y ca porox na pa ʼaʼ. 20 Yix ʼut que iwetamaj na pachin i xa je aj tʼoronel; que iwetamaj na rumal wach quiqui ʼano.

Jun, n-rumal ta wach cu bij ruʼ u chiʼ cu rikbej na re i rocbal chicaj

21 Mok ʼo jun cu bij na, “Wajwal, Wajwal,” cu bij chwe, ire n-coc ta chicaj pa cu ʼat wi tzij i Dios we xa rumal ni ile chi cu bij ruʼ u chiʼ. Xui niʼpa i qui ʼanom pacha craj i Ta chicaj, xui ique que oc ruʼ. 22 Are cu rik i qʼuisbal ʼij, je qʼui na quiqui bij chwe: “Kajwal, Kajwal, choj a to, man are yoj xoj cuxtaw a bi are xka bij u tzij i Dios chique i winak; are yoj xoj cuxtaw a bi are xe kesaj bi itzel tak tew chique i winak; are yoj xoj cuxtaw a bi are xka ʼan uqʼuial milágro.” (Queje ni ile quiqui bij chwe.) 23 Yin quin bij na ʼuri chique: “Lic n-wetaʼam ti wach; ¡chix el chin wach, yix chi ix aj ʼanol mal!” (Queje ile quin bij na chique.)

I queb ja: jun cubam puwi abaj y jun cubam puwi seneb

24 Je niʼpa i que taw in tzij-i, we que cojon che, ʼo qui noʼoj ʼuri. Queje pacha jun achi, ʼo u noʼoj, xu cuba i rachoch pujaʼ abaj. 25 Xoʼon panok, xpe i jab nim, lic xnimar i ya, xak xpe i tew, craj cu tzaksaj i ja pulew péro n-xtzak taj man cul pujaʼ abaj. 26 Xui-ri, je niʼpa i que taw in tzij, we n-que cojon ta che, n-ta qui noʼoj ʼuri. Queje pacha jun achi, n-tu noʼoj, xu cuba i rachoch xa puwi i seneb. 27 Xoʼon panok, xpe i jab; xnimar i ya; xak xpe i tew chirij i rachoch, y xtzak pulew. ¡Lic xoʼon mal! 28 Are xutzin i Jesus chu bixquil chique, i winak lic xqui bisoj wach i cʼutunic xoʼono. 29 Are ca chʼaʼat cuʼ, ʼalaj ʼuri chi lic retaʼam usucʼ wach i xu bij; n-are ta pacha quiqui ʼan i toʼ je tijonel re i ʼatbal tzij.

Matéo 8

I Jesus xrutzirsaj jun achi ʼo yobil lépra che

1 Are xkaj li Jesus tzam jyub, je qʼui i winak je teren chirij. 2 Are ʼuri xcʼun li jun achi, ʼo i tzel laj yobil lépra che. Ire xupon chuwach i Jesus y xuquiʼic. Xu bij che: —Kajwal, we ta cawaj, cawesaj ni itzel cʼax chwe —xu bij. 3 I Jesus xu chap ruʼ u ʼab, y xu bij che: —Cwaj. Chat utzirok. Are xu bij ile che, i achi xutziric. 4 I Jesus xu bij che: —Chatapeʼ, mi jun ma lap wi. Xui-ri, jat, ja cʼutu awib che i sacerdóte chi at ʼutz chic; cha sujuj a sipon chuwach i Dios pacha u bim can i mam Moises. Queje cha ʼana ile man caquetamaj conojel chi at utzirnak chic, chi ya n-ta chic i chʼac chawij —xu bij che.

I Jesus xrutzirsaj i u mocom jun capitan n-aj Israel taj

5 Xoʼon chupanok, are xoc i Jesus pa tinimit Capernaum, jun capitan aj Róma xa ʼe chu cʼulaxic y xu tzʼonoj u tobal che. 6 —Nim laj winak —xu bij che—, ʼo jun in mocom ruʼ ja, lic iwab. ʼO chuwi chʼat, lic siquirnak chic; lic cu tij uyej rumal u cʼaxcʼol —xu bij che. 7 I Jesus xu bij che i achi: —Quin ʼe wutzirsaj —xu bij. 8 —Nim laj winak —xu bij i capitan che—, yet n-ca majaw ta chawe cat oc pa wachoch; n-in ti aj Israel winak. Xui cha bij panok: ¡Chutzirok! Teʼuri in mocom cutzir na. Wetaʼam ʼo paʼab yet u ʼanic ile. 9 Wetaʼam ile man xak yin in ʼo piquiʼab i je wajʼatzil; xak je ʼo jujun soldádo pinʼab yin. We “¡Jat!” quin bij che jun chique, ca ʼec; y we “¡Saʼaj!” quin bij che jun chic, ca petic. We xak quin tak bi wajchac, ire cu ʼan na wach i quin bij che. Wetaʼam chi xak ʼo paʼab yet cawesaj na bi itzel cʼax-le —xu bij i capitan. 10 Are xu ta i Jesus ile, lic xu bisoj. —Chitapeʼ —xu bij chique i je teren chirij—, mi tene jun chique i aj Israel winak cul u cʼux chwe pacha oʼonom i achi-le. 11 Lic quin bij chiwe, je qʼui i ne te aj Israel winak chi lic qui cubam qui cʼux chwe, que pe pa quel wi i ʼij, que pe pa ca kaj wi i ʼij, que oc na ʼuri pa cu ʼat wi tzij i Dios; quiqui tij ni ʼutz chila junam cuʼ i mam Abraham, i mam Isaac, i mam Jacob, i catit qui mam i aj Israel winak. 12 Xui-ri, je qʼui i aj Israel winak n-que oc ta chila cuʼ, tupu que ique i qʼuijibal-le. Ique-le, xa que yaʼ na pa ʼekumal; chila que oʼ wi, lic quiqui kachʼachʼej ni qui waque rumal qui bis —xu bij i Jesus chique i winak. 13 Are ʼuri xu bij che i capitan: —ʼUtz cat ʼe che awachoch, y ca ʼani na che a mocom pacha a tzʼonom; queje ile queʼel na rumal u cubibal a cʼux chwe — xu bij i Jesus che. Lic are ʼor ʼuri xutzir i u mocom i capitan.

I Jesus xrutzirsaj u chuch u jiʼ i ma Pédro

14 Xoʼon panok, xa ʼe i Jesus che i rachoch i ma Pédro. Are xoc paja, xrilo chi iwab u chuch u jiʼ i ma Pédro; ire cotzʼol chuwi chʼat, ʼo ʼaʼ chirij. 15 I Jesus xa ʼe u yina u ʼab; are ʼuri, xchup i ʼaʼ chirij, xwalijic y xoc chu yijbaxic wach i quiqui tijo.

Cʼax i terejic chirij i Jesus

16 Are xoc aʼab, je qʼui i winak xe qui cʼam li iwabib chuwach i Jesus. ʼO jujun ʼo itzel tew chique; i Jesus, xa ruʼ jun tzij xu bij, xe resaj bic; xak xe rutzirsaj niʼpa i iwabib. 17 Are xoʼon ire ile, xeʼelok pacha u bim can i mam Isaías, chi ajbil u tzij i Dios ujer. Ire u bim canok chi i Jesus “Lic are ire aj ʼelsanel bi yobil chake; are ire aj ʼelsanel re i cʼax chake.” (Queje ile u tzʼibam canok.) 18 I Jesus, are xrilo je qʼui i winak je ʼo chirij chuwach, xu bij chique u tijoxelab: —Joʼ, choj ʼax chʼakap re i alagun —xu bij. 19 Are ʼuri, ʼo jun tijonel re i ʼatbal tzij xtejeb ruʼ i Jesus. —Mayes —xu bij che—, cwaj quin ʼe awuʼ xa ipa cat ʼe wi —xu bij. 20 I Jesus xu bij che: —Cʼax i terejic chwij. I yac ʼo qui jul, xak i tzʼiquin ʼo qui soc, xui-ri yin chi in Achi aj Chicaj, n-ta pa quin cotzʼba wi in jolom are quin waric —xu bij che. 21 Teʼuri ʼo jun chique i je teren chirij xu bij: —Nim laj winak, cʼa te quin terej chawij we xcam ni in kajaw —xu bij. 22 I Jesus xu bij che: —Suʼ woʼor chat terej chwij. Niʼpa i je camnak, cha ya can piquiʼab ique quiqui chajij i que camic —xu bij i Jesus che.

I Jesus xu ʼatij i tew-jab

23 Teʼuri i Jesus xoc pa bárco, je rachiʼil u tijoxelab. 24 Xak teʼet xpe jun nim laj tew puwi i alagun; i u wi ya, lic quel chicaj, cʼa puwi i bárco. I Jesus, lic cwaric. 25 Are ʼuri i u tijoxelab xe ʼe qui cʼastaj. —Kajwal —xqui bij che—, ¡Choj a to! ¡Ya coj muktaj pa ya! 26 I Jesus xu bij chique: —¿Wuchac lic qui xij iwib? ¿N-ta u cubibal i cʼux chwe? —xu bij. Are ʼuri, xtaqʼui ʼanok y xu jek u ʼatixic i tew, tak i ya chi quel chicaj; y xe uxlanic, n-que silab ta chic. 27 I rachiʼil lic xqui bisoj wach i xoʼono. —¿Bi chi achial i achi-le chi ʼo i milágro puʼab? —xqui bij chiquiwach—. Ire, i tew, xak i ya, que cojon che, wach i cu bij —que cha.

I Jesus xe rutzirsaj queb achiab ʼo itzel tew chique

28 Are ya xe ʼax chʼaka alagun, xe upon pa jyub Gadára. Are ʼuri xe ʼel li queb achiab pa tak mukbal que i camnak y xe upon ruʼ i Jesus. I queb-le, ʼo itzel tew chique, lic je chʼuj rumal; i winak lic quiqui xij quib chique, rumal-i, mi jun quicʼaw che i be-le. 29 Ique-le xqui jek i sicʼ y xqui bij: —¿Wach col a tzucuj chi kuʼ yoj, Jesus, chi at u Cʼojol i Dios? ¿Xat cʼun na col oj a ya pa cʼax? ¡Maja na cu rik i ʼij! —xqui bij che. 30 Nakaj che i lugar-le, je ʼo juban uqʼuial ak que tijin chi waʼim. 31 Are ʼuri i itzel tew queje iri xqui tzʼonoj che i Jesus: —We coj awesaj na chique i achiab, cha ya chake coj oc chique i ak-le —xe cha. 32 I Jesus xu bij: —Jix ba chique. Teʼuri i itzel tew xe ʼel chique achiab y xe oc chiquipam i ak. Xak teʼet conojel i ak xe kaj bi paʼanem, xe ʼe tzak pa ya y xe jiʼic. 33 Are xqui ʼan ile, i que chajiw i ak lic xqui bisoj. Xe ʼe paʼanem cʼa pa tinimit. Are xe upon chila, xe oc chu bixquil ronojel wach i xquilo; xqui bij wach i xa ʼani chique i queb achiab chi ʼo itzel tew chique. 34 Teʼuri conojel i winak re i tinimit xe ʼe chila paʼowi i Jesus. Are xquil u wach, lic xqui tzʼonoj che chi ca ʼec; n-cacaj ta ca canaj ire pa qui jyub ique.

Matéo 9

I Jesus xrutzirsaj jun achi sic

1 Teʼuri i Jesus xoc chupam jun bárco y xa ʼax chic chʼaka alagun y xupon chic pu tinimit. 2 Are ʼuri cʼamtal bi jun achi ruʼ, siquirnak u chʼacul, ʼo chuwa chʼat. Niʼpa i je cʼamawnak lok, lic cul qui cʼux che i Jesus. Ire, are xril ile, xu bij che i iwab: —Wacʼal, cha cowij a cʼux; niʼpa i a mac ya cuytajnak chic —xu bij che. 3 Je ʼo jujun aj tijonel re i ʼatbal tzij je ʼo chila. Ique xqui bij chiquiwach: “I achi-ri cu kajsaj u ʼij i Dios ruʼ u tzij,” xqui bij. 4 I Jesus retaʼam chic wach que tijin chu chʼobic, rumal-i xu bij chique: —¿Wuchac n-ʼus ta qui chʼobo? —xu bij chique—. 5 Ile, n-cʼax tu bixquil chi “Ya xcuytaj a mac.” Are i cʼax u bixquil are iri: “Chat walijok, y chat binok,” are ile cʼax u ʼonquil che jun winak. 6 Xui-ri, yin chi in Achi aj Chicaj, quin ʼalijinsaj ʼut chi ʼo pinʼab quin cuy ni qui mac i winak waral chuwach i jyub taʼaj —xu bij i Jesus chique. Teʼuri xu bij che i achi chi siquirnak: —Chat walijok, cha yaca bi a soc, y jat che awachoch. 7 I achi sic xwalijic y xa ʼe che rachoch. 8 I winak, are xquilo, xe oc ʼil che y xqui coj u ʼij i Dios man u yom jun chique chi ʼo puʼab que rutzirsaj i winak, xak cresaj i qui mac.

I Jesus xu siqʼuij i ma Matéo

9 I Jesus xel chila; are ca tijin chi be, xril jun aj tzʼonol alcawal, ma Matéo u bi, chi cul pu qʼuijibal. —Chat terej chwij —xu bij i Jesus che. Ire xwalijic y xterej chirij. 10 I Jesus xe ʼe junam cuʼ u tijoxelab pa rachoch i ma Matéo. Are que tijin chi waʼim, xak xe upon juban chic aj tzʼonol alcawal, xak juban chic ajmaquib, que ʼe qui tija qui wa cuʼ. 11 ʼO jujun aj Fariséo winak xe quilo, y xqui bij chique u tijoxelab i Jesus: —¿Wuchac i tijonel yix cu tij u wa cuʼ i mal laj tak aj tzʼonol alcawal, xak cuʼ ajmaquib? —xqui bij. 12 I Jesus xu ta ile chi xqui bij, y xu bij chique: —Quin ʼan iri man je pacha iwabib. Are i je iwab cajwax jun ajcun chique; i ʼutz qui wach n-tu chac ajcun chique. 13 Je i ta u be bien wach usucʼ i tzij-i chi i tzʼibtal can chupam u wuj i Dios chi cu bij: “Are i cwaj yin are quiwil toʼbal qui wach i loʼcʼanij; n-are ti u sujuxic i chicop chinwach.” Queje ile u bim can i Dios —xu bij i Jesus chique—. Yin in cʼun-nak in aj siqʼuil que i ajmaquib, man quiqui jalwachij qui cʼaslemal. N-in ta cʼun-nak cumal i je ʼutz chuwach i Dios —xu bij i Jesus chique.

I costúmbre re ujer n-cumaj ta rib ruʼ u cʼutunic i Jesus

14 Teʼuri i u tijoxelab i ma Wan aj kajsanel ya, xe upon ruʼ i Jesus y xqui bij che: —Yoj, nic are wi caka ʼano, caka chʼij jun ʼij queb ʼij chuwach i Dios, n-ta wa caka tijo; xak queje quiqui ʼan i aj Fariséo. ¿Wuchac ʼuri n-queje ta quiqui ʼan i a tijoxelab yet? —xqui bij che. 15 I Jesus xu bij ʼuri i tijojbal tzij-i chique: —I winak, we que ʼe pa nimaʼij re jun achi ya ca cʼuliʼic, ¿xataba que bisonic? ¿xataba n-quiqui tij ti wa ruʼ? Quiqui tijo pues, tzʼakat ire ʼo cuʼ. Xui-ri, are cu rik i ʼij chi ʼelsam chic i achi chiquixol, teʼuri quiqui mayij qui nimaʼij. 16 —Mi jun cu cʼojoj jun u ʼuʼ ʼel ruʼ jun chʼakap cʼojbal cʼacʼ, man i cʼojbal cʼacʼ xa ca tzajic y cu rakchʼij i cʼul ʼel; ruʼ ile coʼon mas nim i rakchʼijnak. 17 Xak queje ile, mi jun cu cʼol i víno cʼacʼ chupam i ʼel tak surum, man we queje quiqui ʼan ile, xa ca rakchʼij i surum. Queʼelok, coʼon mal i surum, y ca sach i víno. Rumal-i, ʼo u chac cocsax i víno cʼacʼ chupam i surum cʼacʼ; queje ile ʼutz queʼelic che queb —xu bij i Jesus chique.

I Jesus xu walijsaj jun ali camnak, xak xrutzirsaj jun ixok

18 I Jesus, are ca tijin chu bixquil ile chique, xak teʼet xupon jun achi ruʼ, chi nim u patan chiquixol i aj Israel. Xuqui chuwach i Jesus cʼa chuwach ulew y xu bij che: —Cuymac, Ta, jun in miʼal cʼa te xcamic —coʼono—. Xui-ri, we ta cat ʼe yet wuʼ, xui ca ya a ʼab puwi y ca cʼun chic sak chuwach —xu bij. 19 I Jesus xwalijic y xe ʼe ruʼ, junam cuʼ u tijoxelab. 20 Are que tijin chi be, ʼo jun ixok chiquixol i winak chi je teren chirij. I ixok-le, ʼax iwab wi; cablajuj junab ʼo chic che chi cril i riqʼuil congan; n-ca tani taj. Ire xtejeb pan chirij i Jesus y xu yin pan u chiʼ u ʼuʼ, 21 man xu chʼob pu cʼux: “Quin utzir na we tene quin yin pichʼ u ʼuʼ,” xu bij. 22 Are xu chap u ʼuʼ, i Jesus xu naʼo; xu pisquilij rib, xu takej pan i ixok y xu bij che: —Wacʼal, cha cowirsaj a cʼux; ya xat utziric rumal u cubibal a cʼux chwe — coʼono. Are ʼor ʼuri xutzir tan. 23 Xqui maj chubi qui be, y xe upon ruʼ rachoch i achi chi nim u patan. Xril i Jesus chi je yij chic i aj bixanel re i mukunic, xak niʼpa i winak ʼis que siqʼuin che oʼej, 24 xu bij ʼuri chique: —Chix el chi, man i ali n-camnak taj, xa cwaric —xu bij chique. I winak xa xpe qui tzej che. 25 N-ta coʼono, ire xe resaj bic; teʼuri xoc bi pa ja, y xu chap che u ʼab i ali; are ʼuri ire xwalijic. 26 Rumal i u ʼanom-le, weʼ xqui ta rason i winak ronojel i jyub-le, chi Jesus u walijsam i ali.

I Jesus xe rutzirsaj je queb mawach

27 Are xel i Jesus chila, je ʼo queb mawach xe terej chirij; xe oc chi sicʼ che. —¡Nim laj winak, yet at umuk uxiquin i mam David, chawila toʼbal ka wach! —xqui bij. 28 Are xoc i Jesus ruʼ ja, xak i mawach xe tejeb pan ruʼ. Are ʼuri xu bij chique: —¿Cul i cʼux chwe chi quin tiqui na che ile? —coʼono. —Katzij cat tiquiʼic, nim laj winak —xe cha. 29 Teʼuri i Jesus xu yin i qui baʼwach, y xu bij chique, —We qui na pi cʼux chi quix wutzirsaj, queje ca ʼan ni ile chiwe —xu bij chique. 30 Teʼuri i qui baʼwach xutzir na. I Jesus lic xu bij chique: —Chi ʼana cwent, mi lap iri chique i winak, mi xa ta jubiʼ —coʼono. 31 Xui-ri, are xe ʼel bic, xqui jek u bixquil chique conojel i winak re i jyub-le.

I Jesus xrutzirsaj jun mem

32 Are xe ʼe ique, xe cʼun chal juban winak, cucʼam li jun achi mem. Memernak na rumal itzel tew ʼo che. 33 I Jesus xresaj bi itzel tew che, i achi juntir xu jek chʼawic. I winak lic xqui bisoj rumal. Xqui bij: —Lic n-kilom ta pacha ile, mi tene ronojel i jyub Israel —xe cha. 34 Xui-ri, i aj Fariséo xqui bij: —I achi-le cresaj i itzel tew chique i winak xa rumal u choʼab itzel ʼo ruʼ; i choʼab ʼo ruʼ-le, are i cajʼatzil itzel tew yawnak che —xe cha.

I Jesus cʼax que u na i winak chi n-ta ca ucʼaw u tzam chique

35 I Jesus xe u solij ronojel tak i tinimit, ronojel tak i aldéa. ʼIs xoc pa tak molbalʼib que i aj Israel winak, xa ʼe u tijojbej que i winak chila; xa ʼe u paxsaj i ʼutz laj tzij chique i winak, xu bij chi petnak chic i u ʼatbal tzij i Dios chique. Xak xe rutzirsaj bi chi cʼaxil, bi chi yobil, ʼo chique. 36 Are xe ril i winak, lic cʼax xu na pu cʼux, man que cʼachiric, lic n-ta jun que towic; xe rilo pacha juban chij, n-ta que ucʼaw u tzam chique. 37 Are ʼuri xu bij chique u tijoxelab: —Lic ʼo i jachʼic craj; xui-ri, i ajchac ne te qʼui. 38 Rumal-i, chi tzʼonoj che i Rajaw i chac chi que u tak bi mas mocom pa jachʼ —xu bij chique.

Matéo 10

I cablajuj apostelab

1 Teʼuri i Jesus xe u siqʼuij i cablajuj tijoxelab ruʼ y xu ya piquiʼab que tiqui chi relsaxic itzel laj tak tew, xak que tiqui chi rutzirsaxic bi chi cʼaxil, bi chi yobil. 2 Are i qui bi i cablajuj tijoxelab are iri: nabe, are i ma Simon chi xak quiqui bij “ma Pédro” che; teʼuri i u chaʼ, u bi ma Andres; teʼuri, je queb u cʼojol i mam Zebedéo: i ma Jacóbo, chilam i u chaʼ chi ma Wan; 3 teʼuri i ma Felípe, xak i ma Bartolome; teʼuri i ma Tomas, xak i ma Matéo chi aj tzʼonol alcawal; teʼuri i ma Jacóbo chi u cʼojol i mam Alféo; i ma Lebéo chi xak ma Tadéo quiqui bij che; 4 teʼuri i jun chic ma Simon, are i jun chi re i partído cananísta; teʼuri i ma Júdas Iscarióte chi xoʼon panok xcʼayiw i Jesus.

I Jesus xe u tak bi i rapostelab chu bixquil u tzij i Dios

5 I cablajuj-le, Jesus xe u tak bic, y xu bij bi chique: —Are que i solij i tinimit, mix ʼe pa i je jekel wi i ne te aj Israel winak; xak mix oc pa tak tinimit re i Samária. 6 Xui cuʼ i aj Israel winak quix ʼe wi; je pacha juban chij, xa je sachnak. 7 Are quix ʼec, chi paxsaj u tzijol i ʼatbal tzij aj chicaj; chi bij chique chi ya ca jekanic. 8 Che iwutzirsaj iwabib; che i walijsaj i je camnak; chiwesaj i cʼax chique niʼpa ʼo i yobil lépra chique; xak che iwesaj bi itzel tew chique i winak. Queje ile chi ʼana na. Lic sipam chiwe niʼpa quix tiqui yix chu ʼonquil, ni loʼom taj. Xak mi tzʼonoj i rajil, we xi ʼan i pawor chique i winak. 9 Are quix ʼec, n-ti mer nimak rajil qui cʼam bic, xak mi ne chʼutik rajil. 10 Xak mi cʼam bi i teb, xak mi ne jun chic i camix, xak mi ne jumolaj chic i xajab, xak mi ne i chʼamiy. Mi cʼam bi tak ile, man jun ajchac ʼo re che, wach i cajwax che; i winak quiqui ya na chiwe wach rajwaxic chiwe. 11 Yix, are quix upon che jun tinimit, are quix upon che jun aldéa, chi tzucuj jun winak chi quix u cʼulaj che rachoch; chix jekel chila, cʼa te qui canaj canok are quix el chila. 12 Are quix oc ruʼ ja, chi tzʼonoj che i Dios cu ya i uxlambal qui cʼux. 13 I winak chi rajaw ja, we ʼutz i cʼulaxic xqui ʼan chiwe, ca qʼuiji i ʼutz-le piquiwi. We n-ʼus ta i cʼulaxic xqui ʼano, mi tzʼonoj i ʼutz re i Dios piquiwi are quix el ruʼ ja. 14 Ique-le, we n-xix qui cʼulaj taj, xak n-cacaj ti u tayic i tzij chi qui bij chique, chix el ʼuri chila. Are quix el che i ja-le, o we xak che i tinimit-le, chi pu can i ulew che iwakan (cʼutbal-re chique chi cʼo qui mac chiquij). 15 Katzij i quin bij chiwe: pa qʼuisbal ʼij, are ca ʼat tzij piquiwi tak i tinimit, mas nim na i tojpen ca pe piquiwi i tinimit-le chuwach ile chi xpe piquiwi i queb tinimit Sodóma y Gomórra ujer.

Ca pe chʼoʼoj chiquij i je re i Crísto

16 Chitapeʼ, yin quix in tak bi chiquixol i je aj chʼoʼoj chiwij; ix pacha chij ʼuri chiquixol i utiw. Chi ʼana cwent che iwib, pacha coʼon jun cumatz, n-cu ya ta rib che i jun. Xui-ri, chi ʼana che iwib pacha quiqui ʼan i palomax, lic n-ta jun mal quiqui ʼan che jun chic. 17 Chi ʼana cwent, man ʼo ni winak quix qui jach na piquiʼab i ʼatbal tzij, xak quiqui jic i loʼxic pa tak molbalʼib. 18 Xak quix qui cʼam bi chiquiwach i gobernador, xak chiquiwach i nimak tak ʼatol tzij xa wumal yin. Xui-ri, queje ile quin i lap na chiquiwach ique, xak chiquiwach i ne te aj Israel. 19 Are quix jach na piquiʼab i ʼatbal tzij, mix cʼachir chu chʼobic wach i qui bij chique, xak mix cʼachir chu chʼobic wach u bixquil qui bij na. Are cu rik i ʼor-le, Dios cu bij na chiwe wach i qui bij chiquiwach. 20 Man yix, are quix chʼawic, n-are ti yix quix chʼawic, are u Tewal i Ta chicaj ca chʼaw chique. 21 Quiwil na, ʼo i winak que qui jach ni catz qui chaʼ piquiʼab i je aj chʼoʼoj chiquij, camsabal na que; xak je ʼo ni kajawxel queje quiqui ʼan cuʼ i cacʼal. Xak queje i acʼalab, quiqui ʼan che quib je aj chʼoʼoj chiquij i qui kajaw i qui chuch, que qui jach na chique i que camsawic. 22 Conojel i winak tzel quix quil na xa wumal yin: xui-ri pachin i cu chʼijo cʼa pa qʼuisbal ie, que ʼelsax na ʼuri pa cʼax. 23 We ix ʼo che jun tinimit y quiqui ʼan chʼoʼoj chiwij, chix ʼanmajok; jix chic che jun tinimit. Katzij i quin bij chiwe, i Achi aj Chicaj ca cʼun na, are maja quix tzalij li che i qui solixic ronojel tak i tinimit pa Israel. 24 (Qui tij ni cʼax cumal, pacha quiqui ʼan chwe yin.) Jun tijoxel, na nim ti u ʼij chuwach u ʼij u mayes; xak queje jun ajchac, na nim ti u ʼij chuwach u ʼij u patron. 25 Jun tijoxel, ca majaw che chi ca quicot ruʼ, we queʼel na che pacha oʼonom u tijonel; xak queje jun ajchac, ca majaw che chi ca quicot ruʼ we queʼel na che pacha oʼonom u patron. Jun rajaw ja, we quiqui bij ni winak chi ire itzel, xak jun ʼuri quiqui bij na ique chiquij i ralcʼwal. (We queje xqui bij ile chwe yin, xak queje quiqui bij na ʼuri chiwe yix.)

Mi xij iwib chique i winak; are, chi xija iwib che i Dios

26 Rumal-i, mi xij iwib chique i winak, wach quiqui ʼan chiwe. (Chi ʼana co che i cʼux chu bixquil in tzij chique.) Niʼpa i n-ʼalijinsam taj, ca ʼalijinsax na; niʼpa i uwam u wach, ca ʼiltaj ni u wach. 27 Niʼpa i quin bij chiwe chaʼab, chi paxsaj yix pa ʼij; niʼpa i quin bij chiwe aliʼal, chix siqʼuin chu bixquil chique i winak puwi tak ja. 28 Mi xij iwib chique i que tiqui chu camsaxic i chʼacul, xui-ri i iwanima n-que tiqui ta che. Are, chi xija iwib che i Jun, chi ʼo puʼab cu sachsaj u wach i chʼacul xak i iwanima pa ʼaʼ. (Xui i Dios ʼo puʼab cu ʼan ile.) 29 Yix, i Dios lic quix rilo. Iwetaʼam chi are qui loʼ queb tzʼiquin xa jun centávo i cajil. N-ta kas cajil chiwach yix. Xui-ri, i Dios lic que u rilo; mi jun chique ca tzak li pulew we i Kajaw yix chicaj n-cu ya ta che. 30 Xak queje yix, i Dios lic quix rilo. Ire xak retaʼam neri niʼpa i wi ʼo che i jolom chi jujunal. 31 Mi xij iwib ʼuri; yix ʼut, mas ʼo ni ʼij chiquiwach uqʼuial tzʼiquin.

ʼO u chac caka bij na chique i winak we oj re i Crísto

32 Conojel niʼpa i quiqui bij chiquiwach i winak chi ique qui yom qui wach wuʼ, xak queje yin ʼuri, quin bij na che in Kajaw chicaj chi je we yin. 33 Xak niʼpa i quiqui bij chiquiwach i winak chi n-qui yom ti qui wach wuʼ, xak queje yin ʼuri, quin bij na che in Kajaw chicaj chi ne te we yin.

I u cʼutic i sak laj tzij xa cu petsaj i chʼoʼoj

34 Mi chʼob yix chi in cʼun-nak xa que in chomarsaj ni winak chuwach i jyub taʼaj. N-rumal ta ile in cʼun-nak; in cʼun-nak chu petsaxic chʼoʼoj chiquixol i winak. 35 Rumal in cʼunbal, quiqui ʼan ni chʼoʼoj jun achi ruʼ u kajaw, jun ali ruʼ u chuch, jun alibaxel ruʼ u chuch ralib. 36 Queʼelok ʼo ni jujun chique i winak je are quixokil calcʼwal je aj chʼoʼoj chic chiquij. 37 Xui-ri, jun chi we-yin, ʼo u chac cʼax chin u na ni yin chiquiwach u chuch u kajaw. Xak ʼo u chac cʼax chin u na ni yin chiquiwach u miʼal u cʼojol. We n-queje ta coʼon ire ile, lic n-ca majaw ta che ʼuri we we-yin. 38 Jun we-yin ʼo u chac ca terej chwij, tupu ca cam na rumal. Pachin n-craj ti u ʼanic ile, n-ca majaw ta ʼuri che chi we-yin. 39 Pachin jun xa cʼax cu na u cʼaslemal re waral, xa cu sach ʼuri u cʼaslemal chi sakil. Xui-ri, we ʼo jun ca sachsax nu wach u cʼaslemal xa wumal yin, ca yaʼ ʼuri u cʼaslemal sakil.

Pachin quiqui rik ni qui sipon chuwach i Dios

40 Pachin jun quix u cʼulaj ruʼ, queʼel na ʼuri pacha yin quin u cʼulaj na ruʼ. Xak pachin i quin u cʼulaj na yin ruʼ, queʼel na ʼuri chi cu cʼulaj ni Jun chi in takawnak lok. 41 Iwetaʼam chi jun ajbil u tzij i Dios, coʼon panok ca yaʼ ni sipon che rumal i Dios. Xak pachin i cu cʼulaj jun ajbil u tzij i Dios ruʼ, we xa rumal u takon i Dios, ire ca yaʼ ni sipon ʼuri che xak jun ruʼ pacha i ca yaʼ che i ajbil u tzij i Dios. Xak pachin jun cu cʼulaj jun ʼutz laj winak ruʼ, xa rumal ʼutz i jun chuwach i Dios, xak ire ʼuri i Dios cu ya ni ʼutz che pacha i cu ya che i winak jun chi lic ʼutz. 42 Pachin jun cu ya jubiʼ u yaʼ che jun ral in tijoxel yin, we xu ya na che xa rumal teren na chwij, katzij ʼuri xak ca yaʼ ni ʼutz puwi rumal i Dios —xu bij i Jesus chique.

Matéo 11

Wach i xu bij i Jesus chique i u tijoxelab i ma Wan

1 I Jesus queje ile xutzin chu bixquil chique i cablajuj u tijoxelab wach quiqui ʼano. Teʼuri xa ʼe pa tak tinimit re i jyub-le, xa ʼe chi qui tijoxic i winak chu bixquil u tzij i Dios chique. 2 Are ca tijin i Jesus che u chac-le, are ʼuri i ma Wan, aj kajsanel ya, tzʼapim chic pa cárcel. Ire, are xu ta rason wach ca tijin i Crísto chu ʼanic, xe u tak li jujun chique u tijoxelab ruʼ. 3 Are xe upon ruʼ i Jesus, xqui tzʼonoj che: —¿Mok yet i Tolke chi u bim i ma Wan chi cat cʼunic? ¿O xa cakoyʼej chic jun chic? —xqui bij che. 4 I Jesus xu bij chique: —Chix tzalij chic ruʼ i ma Wan; chi bij che wach i xi ta, wach i xiwilo chi quin tijin yin chu ʼonquil. 5 Chi bij che chi i mawach que tzun chic; xak i je sic, que binic; xak i iwabib chi ʼo itzel yobil lépra chique, que utziric; xak i je tac, que tanic; xak i camnak que walijsaxic; xak i nibaʼib qui tom i ʼutz laj tzij re i quelbal pa cʼax. 6 Xak chi bij che chi ʼutz re ire pachin n-cu sach tu cubibal u cʼux chwe —xu bij i Jesus chique u tijoxelab i ma Wan.

I Jesus xu bij chique i winak wach u patan i ma Wan

7 Are xe ʼe ique, i Jesus xu jek u bixquil chique i winak wach oʼonom i ma Wan. —Yix, are xix ʼe che i jyub tzʼinilic chu tayquil i ma Wan, ¿wach xiwoyʼej rilic? ¿Xataba xa xix ʼe chi rilic jun ʼes ca silab rumal i tew? N-are taj. 8 ¿Wach ʼu i xix ʼe chi rilic? ¿Xataba xix ʼe chi rilic jun achi, chom u wikic u ʼanom che rib? Xak n-are taj. Niʼpa i ʼo qui ʼuʼ chom pakalic, ne te ʼo pa taʼaj tzʼinilic, xa je jekel pa rachoch i ʼatol tzij. 9 ¿Wach ʼu xix ʼe chi rilic? ¿Jun ajbil u tzij i Dios? Katzij, are. I jun chi xiwilo-le, lic nim ni u ʼij chiquiwach i je ajbil u tzij i Dios. 10 Man i ma Wan are i jun chi u bim can i Dios chi cu tak na lok. I Dios u bim can chupam u wuj: Yin nabe quin tak nubi jun ajbil in tzij chawach yet, man cu yijba ni a be chawach. (Queje ile u bim can i Dios chupam u wuj.) 11 Katzij i quin bij chiwe: i ma Wan aj kajsanel ya, nim ni u ʼij ire chiquiwach conojel i winak, cʼa chu xebal ʼij sak. Xui-ri, woʼor conojel niʼpa i que oc na pa ʼatbal tzij re i Dios, mas nim ni qui ʼij ique chuwach ire. 12 I ʼatbal tzij re i Dios, je qʼui quiqui ʼan chʼoʼoj chirij. Queje qui ʼanom li ile cʼa are xu jek u chac i ma Wan, cʼa are ʼo wi woʼor. Lic quiqui ʼat qui pen chu ʼatixic. 13 Queje ile quiqui ʼano, man conojel i ajbil u tzij i Dios ujer, xak i ʼatbal tzij re i mam Moises ʼis xqui bij chi ca cʼun ni u ʼatbal tzij i Dios. Queje qui bim ile conojel, xak queje xu bij i ma Wan are xcʼun ire. 14 Y we quiwaj quiwetamaj i sak laj tzij, i ma Wan are i mam Elías chi xqui bij ique ca cʼun na. 15 We yix ʼo i xiquin chu tayic, chi ta u be iri. 16 I winak woʼor, ¿wach nawi que in junamsaj ruʼ? Xa je pacha acʼalab je cul xol tak be; jutzobaj que siqʼuin chique cachiʼil: “Yix lic n-ta ʼo quiwaj,” quiqui bij. 17 “Yoj xka xutʼij i suʼ chiwe, péro n-xiwaj ta xix xajawic. Xak xka bixaj jun bix re i bisonbal, péro n-xix oʼ taj,” quiqui bij. 18 Queje que tijin i winak chu ʼanic woʼor; n-ta ʼo cacaj, man xcʼun i ma Wan chi n-ta kas xu tijo, xak n-ta víno xu tijo, y qui bij yix xa ʼo itzel tew ruʼ. 19 Are xin cʼun yin chi in Achi aj Chicaj, ʼis ronojel quin tijo y quin tuʼu, xui-ri qui bij yix chi lic in aj numel, xak in aj ʼabarel, qui bij yix. Xak qui coj in mac chi yin in cachiʼil i ajmaquib, xak i mal laj tak aj tzʼonol alcawal. Xui-ri, we te xi ta u be wach xoʼon i ma Wan, xak wach i quin ʼan yin, quiwetamaj ʼuri chi Dios lic ʼo u noʼoj.

I tinimit chi n-xqui coj ti Jesus, nim ni tojpen ca pe piquiwi

20 Niʼpa i tinimit pa oʼonom wi uqʼuial milágro i Jesus, i winak chila lic n-xqui jalwachij ti qui cʼaslemal. Rumal-i, xoc ire che i qui yajic. Xu bij: 21 —¡Toʼ i wach yix, ix aj tinimit Corazin! Toʼ i wach yix, ix aj tinimit Betsáida. Nic are wi qui coj qui mac i queb tinimit Tíro y Sidon man n-ta Dios cuʼ qui bij yix. Xui-ri, we te in ʼanom uqʼuial milágro chila pacha in ʼanom iwuʼ yix, ique ʼuri ya qui jalwachim tene chic-i qui cʼaslemal. Xak que bison tene-ri rumal i qui mac. 22 Xui-ri yix, are ca cʼun i qʼuisbal ʼij, nim ni tojpen ca pe piwi yix chuwach i tojpen chi ca pe piquiwi ique chi je aj Tíro, je aj Sidon. 23 Xak yix, chi ix aj tinimit Capernaum, qui chʼob yix lic ix ʼutz, ya mer quix oc chila chicaj, qui bij yix. Xui-ri, ya mer quix kaj pa ʼaʼ. Man i uqʼuial milágro ʼantal chiwach yix, we tene ʼantal ile chiquiwach i aj Sodóma ujer, ique xqui jalwachij tene qui cʼaslemal-i; i qui tinimit-le cʼa ʼo tene-ri woʼor. 24 Xui-ri yix, are ca cʼun i qʼuisbal ʼij, nim ni tojpen ca pe piwi, chuwach i tojpen chi ca pe piquiwi ique chi je aj Sodóma —xu bij chique.

“Chix pet wuʼ; ʼo iwuxlambal” xu bij i Jesus

25 Are ʼuri i Jesus xu coj u ʼij i Dios; xu bij che: —Quin tioxij chawe Ta, chi at rajaw i caj ulew. Quin tioxij chawe, man a yom chique i n-ti qui ʼij chi quiqui ta u be wach a chʼobom yet. Xui-ri, awuwam u wach chique i ʼo qui noʼoj, chique i nimak qui nojbal. 26 Katzij, Ta, queje a ʼanom ile man queje ile cawaj yet —xu bij che. 27 Teʼuri xu bij chique i winak: —Ronojel niʼpa i ʼolic, in Kajaw u yom pinʼab yin. Mi jun retaʼam wach in patan yin chi in u Cʼojol i Dios, xui i Ta chicaj retaʼam. Xak mi jun retaʼam u wach i Dios, xui yin, chi in u Cʼojol wetaʼam u wach; xak niʼpa i winak chi in ʼalijinsam chique, ique ʼut xak quetaʼam u wach. 28 Chix pet na wuʼ yin, iwonojel yix chi ix cosnak na, iwonojel yix chi ʼo iwekan; yin quin ya i uxlanem chiwe. 29 Chi ya iwib che in yucu chi quin coj chiwe; chix naw na chwe yin, man yin nim in cʼux, xak ʼutz in cʼux chiwe. Qui rik ni uxlambal i cʼux ʼuri. 30 I yucu chi quin coj yin, n-cʼax taj quix bin ruʼ, xak iwekan quin yaʼo, n-ʼal taj. (Queje ile xu bij i Jesus chique.)

Matéo 12

I u tijoxelab i Jesus xqui chʼup u wach i trígo pa uxlambal ʼij

1 Xoʼon chupan jubiʼ, pa uxlambal ʼij, i Jesus ca bin cuʼ u tijoxelab pa ticon re i trígo. I u tijoxelab, xpe numic chique; xe oc chu chʼupic u wach i trígo; xe oc chu pochʼic, y xqui tijo. 2 I aj Fariséo winak, are xquil ile, xqui bij che i Jesus: —Chawilapeʼ, i a tijoxelab, n-ʼus taj que chacun woʼor pa uxlambal ʼij. I ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises n-cu ya ta chique quiqui mol cosech woʼor —xe cha. 3 —¿Katzij nawi? —xu bij i Jesus—. ¿Xataba n-iwilom ti yix chupam u wuj i Dios wach xu ʼan i mam David ujer? 4 Ire, cuʼ i rachiʼil are xpe numic chique, xoc pa rachoch i Dios y xu tij i loʼlaj caxlanwa, chi yatal chuwach i Dios. I caxlanwa-le, xui yatal chique i sacerdóte quiqui tijo; n-yatal ta chique i toʼ winak quiqui tijo —xu bij i Jesus chique. 5 ¿Xataba xak ni tom ti yix wach i tzʼibtal can chupam i ʼatbal tzij re i mam Moises? Cu bij chi ʼo u chac que chacun i sacerdóte pa rachoch i Dios pa uxlambal ʼij. N-mac ta ile, tupu n-que uxlan taj. 6 Bay, chi ʼo wi Jun chiwach yix chi nim ni u ʼij chuwach i rachoch i Dios. 7 Yix n-qui ta tu be wach u bim i Dios chupam u wuj. Xu bij iri: “Cwaj yin ʼo ni cʼaxnabal i cʼux; n-are ti toʼ u sujuxic chicop chinwach.” (Queje ile tzʼibtal canok.) We tene qui ta u be ile, n-qui coj ta ʼuri qui mac i winak chi n-ta jun qui mac. (In tijoxelab-le n-ti qui mac que tijin chu ʼanic.) 8 Yin, chi in Achi aj Chicaj xak in ʼo puwi i uxlambal ʼij —xu bij i Jesus chique.

I Jesus xrutzirsaj u ʼab jun achi pa uxlambal ʼij

9 Teʼuri i Jesus xel pa ticon, xa ʼe pa molbal quib i aj Israel. Are ʼo chila, xril jun achi lic chakijnak u ʼab. 10 Chila xak je ʼo juban achiab, quiqui tzucuj u mac i Jesus; xe oc ʼuri chu cʼamic u pam. —¿ʼUtz nawi cutzirsax jun iwab pa uxlambal ʼij? —xqui bij che. 11 I Jesus xu bij chique: —Yix, we ʼo jun i chij, we ca tzak chupam jun siwan che i uxlambal ʼij, ¿xataba n-quiwesaj ta lok, we pa uxlambal ʼij? Quiwesaj pues. 12 ¿Xataba jun achi n-tu ʼij chuwach jun chij? Jun achi mas ʼo u ʼij pues. Rumal-i, yatal ʼuri chake caka ʼan i ʼutz che jun winak pa uxlambal ʼij —xu bij chique. 13 Teʼuri xu bij che i achi: —Cha sucʼba i a ʼab —coʼon che. Are ʼuri i achi xu ji pan u ʼab, y xutziric; xcanajic pacha u ʼanom i jun chi ʼutz. 14 Teʼuri i aj Fariséo winak xe ʼec; xe oc ʼuri chu chʼobic chiquiwach wach u camsaxic i Jesus quiqui ʼano.

Wach xoʼon i Jesus xeʼelok pacha u bim i Dios ujer

15-16 I Jesus, are xu ta wach cacaj quiqui ʼan che, xel chila; y je qʼui i winak xe terej bi chirij. I Jesus ʼis xe u cunaj iwabib, xui-ri, xu bij chique chi n-quiqui bij taj pachin ire. 17 Queje ile xeʼelok xak jun ruʼ pacha u bim can i Dios chupam i wuj tzʼibtal can rumal i mam Isaías. Xu bij: 18 Are iri are i wajchac chi in chom na; ire lic cʼax quin naʼo, lic quin quicot rumal. Quin tak bi in Tewal puwi ire, y que u bij chique conojel i tinimit chi ʼo ni tobal-que chuwach i tojpen chi ca pe na. 19 Ire n-craj ta quiqui chap quib chi tzij, xak n-ca siqʼuin taj; xak n-ca taqʼui ta pa tak be, cu ʼanbej re nimak tak u bixquil chique i winak. 20 Ire n-coʼon ta cʼax che jun chi n-tu choʼab: we ʼo jun winak pacha jun ajij cotquic, ire n-cu qʼuis ti u patzʼic; xak we ʼo jun winak pacha jun cantil cu rayij ca chupic, ire n-cu qʼuis ti u chupic. Queje coʼon ire ile, cʼa ca pe ni ʼutz sucʼulic chuwach i jyub taʼaj. 21 I ronojel tak i tinimit, quiqui cuba ni qui cʼux che ire, chi rumal ire que ʼel ni ique pa cʼax. (Queje ile u tzij i Dios chi u tzʼibam can i mam Isaías.)

Xqui bij i aj Fariséo chi u choʼab i Jesus xa ruʼ itzel petnak wi

22 Teʼuri ʼo jun achi mawach, cʼamtal bi chuwach i Jesus. Ire xak mem, man ʼo jun itzel tew che. I Jesus xu rutzirsaj, teʼuri i achi chi mawach xtzunic, xak xchʼawic. 23 Conojel i winak lic xqui bisoj che, y xqui bij: —¿Mokxa are i Tolke chi koyʼem? —xe cha. 24 Xui-ri, i je aj Fariséo are xqui ta, xqui bij: —N-are taj. I achi-le, i choʼab chi ʼo ruʼ xa ruʼ itzel ca pe wi. Are i rumal ʼuri ca tiqui chi relsaxic bi itzel tew. I choʼab chi ʼo ruʼ, xa ruʼ i Beelzebu ca pe wi, chi ʼo piquiwi itzel tak tew —xqui bij. 25 I Jesus retaʼam wach quiqui chʼobo, y xu bij jun tijojbal tzij chique, cʼutbalre chi n-katzij taj wach que tijin chu bixquil. Xu bij: —I ʼatbal tzij re jun tinimit, we quiqui ʼan tak tzobajil che quib man quiqui ʼanbej chʼoʼoj chiquiwach, xa quiqui sach qui wach ʼuri. Xak queje jun tinimit, xak queje i je alal; we n-junam ti qui wach, we quiqui jach quib chiquiwach, n-que najtin ta ʼuri. 26 Xak queje queʼel ile che i Satanas, man we ʼo jujun itzel quiqui ʼan chʼoʼoj chiquiwach je itzel, n-que najtin ta ʼuri. 27 Qui bij yix chi ruʼ u choʼab i Beelzebu xwesaj bi itzel tew. Bay, xak i tijoxelab yix xak caquesaj bi itzel tew chique i winak; ¿pachin yawnak i qui choʼab ique ʼut? Ile quiqui ʼan i tijoxelab yix; ca ʼalijin ʼuri chiwe chi n-usucʼ taj wach i xi bij. 28 Xui-ri, yin que wesaj bi itzel tak tew rumal u Tewal i Dios chi ʼo wuʼ. Ile ʼut cʼutbal-re chiwe chi i ʼatbal tzij re i Dios ya ʼo chic chi. 29 Qui bij yix chi ruʼ ni u choʼab itzel, xwesaj bi itzel tew-le. Xui-ri, mi jun ca tiqui che oquic pa cu ʼat wi tzij jun (pacha itzel), chi relsaxic wach i ʼo puʼab, we maja u ximom i jun-le. We u ximom chic, teʼuri ca tiqui chi relsaxic wach i ʼo puʼab —xu bij chique. Xak xu bij: 30 —Pachin n-cu ya tu wach wuʼ, ire aj chʼoʼoj ʼuri chwij. Xak pachin jun n-quin u to ta che i molonic, ire xa cu quichersaj bic. 31 Rumal-i quin bij chiwe, chi ʼana cwent xak manal mi bij chirij u Tewal i Dios. I winak, ca cuytaj ni qui mac chique, xak niʼpa i n-ʼus taj chi quiqui bij; xui-ri, we quiqui bij mal laj tak tzij chirij u Tewal i Dios, ile n-ca cuytaj ta chic chique. 32 I winak, we cʼax que chʼaw chwij yin, ile ca cuytaj na chique; xui-ri we cʼax que chʼaw na chirij u Tewal i Dios, i mac-le lic n-ta u cuytajic. N-ca cuytaj ta woʼor, xak mi ne coʼon panok, are cu jek u ʼatbal tzij i Dios.

Jun ʼutz laj winak, ʼutz i cu bij, man ʼutz i ʼo pa ranima

33 Jun cheʼ, we ʼutz laj cheʼ, cu ya u wach ʼutz; xak we n-ʼus ta laj cheʼ, i u wach xak n-ʼus taj. Jun cheʼ ca ʼiltaj na che u wach we ʼutz. 34 ¡Yix ix racʼal cumatz! ¿Wach nawi u bixquil i ʼutz qui ʼan na? man lic ix mal. Jun, are ca chʼawic, wach i quel pu chiʼ, pu cʼux petnak wi, niʼpa u molom rib chila. 35 Jun ʼutz laj winak, ʼutz i cu bij, man ʼutz i ʼo pa ranima; xak jun mal laj winak, n-ʼus ti cu bij, man n-ʼus ti ʼo pa ranima. 36 Y yin quin bij chiwe, are ca cʼun i qʼuisbal ʼij, conojel ʼis quiqui bij na chuwach i Dios wach tak i tzij qui bim chi n-ʼus taj. 37 Rumal wach i a bim, ca ʼat ni tzij pawi, ca ʼiltaj ʼuri we ʼo i a mac, o we n-taj.

I winak xa cacaj rilic jun milágro

38 Je ʼo jujun aj Fariséo winak, tak jujun aj tijonel re i ʼatbal tzij, xqui bij che i Jesus: —Tijonel —xe cha—, cakaj cakil jun milágro, cʼutbal-re chake chi Dios ʼo awuʼ. 39 I Jesus xu laʼ u wach chique: —I winak woʼor, lic je mal na, lic n-quiqui coj ta chic i Dios. Yix qui rayij ca ʼan ni jun milágro chiwach, cʼutbal re u choʼab i Dios wuʼ; xui-ri, n-ta jun milágro ca ʼan ni chiwach. I tom chic wach i milágro xa ʼani che i ma Jonas, chi ajbil u tzij i Dios ujer. Xui i milágrole quiwil na. 40 Ire xu chʼij oxib ʼij, oxib aʼab, chupam i nim laj car; bay, xak queje quin ʼan ni yin, chi in Achi aj Chicaj; quin chʼij ni oxib ʼij, oxib aʼab, quin muktaj na. 41 Are ca pe i ʼij chi ca ʼat ni tzij piquiwi i winak, i aj Nínive chi xe u pixbaj i ma Jonas, quiqui coj na i mac yix ix winak re woʼor. Queje quiqui ʼan ni ile, man i winak aj Nínive xqui jalwachij qui cʼaslemal are xupon i ma Jonas chu bixquil u tzij i Dios chique. Xui-ri, yix lic n-qui jalwachij ti cʼaslemal tupu ʼo Jun chi, mas nim ni u ʼij chuwach i ma Jonas; rumal-i quiqui coj na i mac. 42 Xak i ixok, chi ujer ʼatol tzij re i pa Sur, xak ire cu coj ni i mac yix ix winak re woʼor, are ca pe i ʼij chi ca ʼat ni tzij piquiwi i winak. Queje cu ʼan na ire-le, man yix n-quiwaj ta qui ta i Jun chi ʼo u noʼoj. I ixok-le, lic mas naj xpe wi chu tayic u nojbal i ma Salomon, chi mas ʼo u noʼoj. Y woʼor ʼo Jun chi, nim ni u ʼij chuwach i ma Salomon, péro yix n-quiwaj tu tayic wach i cu bij —xu bij i Jesus chique.

Jun itzel tew cu tzucuj tan chic u tzalijbal che jun winak

43 I Jesus xak xu bij i tzij-i chique: —Jun itzel tew, we xel che jun winak, xa ca bin pa chakij jyub chu tzucuxic pa cuxlan wi, y n-cu rik taj. Teʼuri cu chʼob pu jolom: 44 “Quin tzalij chic che i wachoch pa i xin el wi” cu bij; y ca tzalij chic ʼuri. Are cupon tan chic ruʼ achi, cu riko pacha jun ja n-tu pam, lic josʼim, lic yijbam na che jun rajaw cʼacʼ. 45 Teʼuri i itzel tew que u tzucuj bi rachiʼil, y que u rik je wukub chic, mas je mal chuwach ire. Que u cʼam bi ruʼ, y conojel que oc che achi. Chila que jeki wi. Teʼuri i achile, queʼelok mas mal na chuwach li ujer. Xak queje ile queʼel chique i winak re woʼor (man yix n-ta jun cʼutunic ʼutz qui ya chique, quiqui cʼolbej piqui cʼux —xu bij i Jesus chique i aj Fariséo).

Je pachin i u chuch i u chaʼ i Jesus

46 I Jesus cʼa ca chʼaʼat cuʼ i winak are xe upon u chaʼ, xak i u chuch. Ique je ʼo chi sak, cacaj que lapan ruʼ. 47 Are ʼuri ʼo jun achi xu bij che i Jesus: —I a chuch cuʼ i a chaʼ je ʼo chi sak, cacaj que lapan awuʼ —xu bij che. 48 Xui-ri, i Jesus xu bij che i achi: —¿Je pachin in chuch, je pachin in chaʼ? —coʼono. 49 Are ʼuri, xu cʼut che u ʼab niʼpa i u tijoxelab je ʼo ruʼ, y xu bij: —Ique-le je are in chuch, je in chaʼ — xu bij—. 50 Pachin i que tijin chu ʼanic pacha craj in Kajaw chicaj, je are in chuch ʼuri, je are in chaʼ, je are i wanab —xu bij.

Matéo 13

Jun tijojbal tzij re i ticon

1 Che i ʼij-le, i Jesus xel ruʼ ja, xa ʼe chu chiʼ i alagun, y xcubi chila. 2 Are ʼuri xe moltaj tan chic uqʼuial winak ruʼ. Rumal-i, i Jesus xa ʼan chupam jun bárco, y xcubi chupam. Je niʼpa i winak ʼis xe canaj chi tak seneb. 3 Teʼuri xu jek u cʼutic juban tak tijojbal tzij chique. Xu bij: —ʼO jun achi ca ʼe chu tiquic u ticon. 4 Are xe u quirij i rijaʼ, ʼo jubiʼ xa ʼe tzak pa be. Teʼuri xe cʼun i tzʼiquin y xqui tij bic. 5 Xak ʼo jubiʼ chic xa ʼe tzak pa tak abaj, chi n-ta kas ulew che. I ija-le, juntir xalax lok, man n-muktajnak ta mas. 6 Xui-ri, are xel li ʼij, xchakij na, man n-ta raʼ ʼenak pulew. 7 Xak juban chic xa ʼe tzak pa qʼuix; i qʼuix xqʼuiyic, y xu camsaj i ticon. 8 Xak ʼo ni ija xa ʼe tzak pa ʼutz laj ulew; lic qʼui ni u wach xu yaʼo. ʼO ni rakan xu ya jun ciénto u wach; xak ʼo i xu ya sesénta; xak ʼo i xu ya tréinta —xu bij. Teʼuri xu bij chic: 9 —We yix ʼo i xiquin chu tayic, chi ta u be ʼuri —xcha.

Wach u chac i tak tijojbal tzij xu bij i Jesus chique i winak

10 I u tijoxelab i Jesus, are xu bij ire ile, xe tejeb ruʼ. Xqui tzʼonoj che: —¿Wuchac xa tijojbal tzij ca bij are cat tijin chu cʼutic chique i winak? —xqui bij che. 11 I Jesus xu bij ʼuri chique: —Yix ʼut, i Dios u yom chiwe qui ta u be wach usucʼ i ʼatbal tzij aj chicaj. I juban winak (chi n-que terej ta chwij) n-quiqui ta tu be. 12 Queje oʼonom i Dios ile, man niʼpa i quiqui cʼam na wach cu sujuj ire chique, mas cu ya ʼuri chique; queje ile nim ni ʼo cuʼ. Niʼpa i n-cacaj ti u cʼamic wach cu sujuj i Dios chique, quelsax na ʼuri i jubiʼ chi ʼo cuʼ. 13 Rumal ʼuri, xa ruʼ tijojbal tzij quin cʼut chique i winak, man ique, tupu que tzunic, n-ta quiquilo; tupu que tanic, n-quiqui ta taj, xak n-quiqui ta tu be. 14 Queʼel chique pacha u bim i Dios chupam u wuj u tzʼibam can i mam Isaías chi ajbil u tzij i Dios ujer; ire xu bij: Yix, katzij neri, qui ta na, péro n-qui ta tu be; katzij neri, quix taken na, péro n-ta quiwil na. 15 Man i winak-i, n-cacaj ta quiqui ta u be, xa qui tzʼapim i qui xiquin, xak qui mutzʼum i qui baʼwach, man n-que tzun ta ruʼ qui baʼwach, xak n-que tan ta ruʼ qui xiquin. N-ta quiqui ta u be piqui cʼux, xak n-que cʼun ta wuʼ, col qui cunbej quib. (Queje ile u bim i Dios.) 16 Xui-ri yix, n-ix ta queje ile. Lic ʼutz iwe, man i baʼwach yix que tzunic, xak i xiquin que tanic. 17 Katzij i quin bij chiwe, je qʼui i ajbil u tzij i Dios ujer, xak je qʼui i je terejnak chirij, xcaj te rilic wach quix tijin yix chi rilic woʼor, péro n-xquil taj; xak xcaj u tayic teʼek pacha i quix tijin yix chu tayic woʼor, péro n-xqui ta taj.

I Jesus xu sakij wach i usucʼ i tijojbal tzij u bim

18 Teʼuri Jesus xu bij chique: —Chi ta ʼuri u be wach usucʼ i tijojbal tzij chi xin bij mier re i aj ticol ticon. 19 Niʼpa i winak chi quiqui ta i tzij re i ʼatbal tzij aj chicaj, we n-quiqui ta tu be, queʼelok pacha xoʼon ija chi xtzak pa be. Queje i winak-le, man ca cʼun itzel, y cresaj i ʼutz laj tzij chi tictal piqui cʼux. 20 Xak i ija chi xtzak pa abaj, ile pacha i winak chi quiqui ta i ʼutz laj tzij, y que quicotic xqui cojo. 21 Xui-ri, je pacha jun ticon chi n-naj taj ʼenak i raʼ; n-que najtin taj. Are ca pe i cʼax piquiwi rumal i ʼutz laj tzij qui cojom, xak ca pe i qui yoʼyaxic cumal i winak, xa cacoʼtaj canok. 22 Xak i ija chi xtzak pa qʼuix, ile pacha i winak chi quiqui ta i ʼutz laj tzij, xui-ri, xa que cʼachir rumal i qui cʼaslemal waral chuwach i jyub taʼaj, xak i qui rayijbal re mas ubitak que; ile xa cu chup i ʼutz laj tzij. Rumal-i n-ta ca wachin chique. 23 Are ija chi xe ʼe tzak pa ʼutz laj ulew, ile pacha i winak chi quiqui ta i ʼutz laj tzij, xak quiqui ta u be. Ique lic que wachinic; ʼo jujun chique je pacha i rakan chi xu ya cien u wach; xak ʼo jujun quiqui ya sesénta u wach; xak ʼo jujun quiqui ya tréinta. (Queje ile xu bij i Jesus chique.)

Wach i xoʼon i mal laj ʼes chuxol i trígo

24 I Jesus xu bij chic jun tijojbal tzij chique, are iri: —I ʼatbal tzij re aj chicaj, queʼelok pacha i tzij-i: ʼO jun achi xu tic i trígo pa rulew; chom laj ija xu tico. 25 Xui-ri, are ʼis que war conojel, xcʼun jun aj chʼoʼoj chirij i rajaw, y xu tic can mal laj ticon ruʼ i trígo (pacha trígo ca tzunic, péro n-are taj). 26 Are xe poʼic, junam xe qʼuiyic; xui-ri, are xpe u wach i trígo, are ʼuri xaʼalijin i juban chi n-trígo taj. 27 Teʼuri i ajchaquib xe ʼe chu bixquil ruʼ i rajaw: “Nim laj winak, i ija chi a ticom na, lic chom, ¿pa xpe wi i mal laj ʼes chi ʼo ruʼ?” xe cha. 28 I rajaw xu bij chique: “Xa are jun aj chʼoʼoj chwij xa ʼanaw ile.” Teʼuri i ajchaquib xqui bij che: “¿Cawaj ca ʼe ka michʼa i mal laj ʼes?” xe cha. 29 “Mi michʼo,” xu bij i rajaw, “man we qui michʼ i mal laj ʼes, mokxa ca michʼtaj i trígo ruʼ,” xu bij. 30 “ʼUtz chi ya che ca qʼuiy na, junam ruʼ i trígo. Are cakaj caka jek nu chʼupic u wach i trígo, are ʼuri que in tak bi i aj molonel chi relsaxic i mal laj ʼes. Teʼuri ique quiqui ʼan manoj che, man ca porox na. We xutzin ile, caka mol i trígo y caka ya pu cʼolbal,” xu bij i rajaw. (Are ile are i tijojbal tzij xu bij i Jesus chique.)

I tijojbal tzij re u qʼuiyic i ija re i mostas

31 I Jesus xak xu bij jun chic tijojbal tzij chique. Xu bij: —I ʼatbal tzij re aj chicaj queʼelok pacha coʼon jun ija re i mostas, are jun achi cu tic pa rulew. 32 I ija-le, lic chʼutin na chiquiwach i ronojel ija. Xui-ri, we xpoʼic, mas nim na queʼel chiquiwach i ronojel i ticon. Lic nim queʼelok, pacha jun cheʼ; teʼuri i tzʼiquin que cʼunic y quiqui ʼan qui soc che tak u ʼab.

I tijojbal tzij re i cunbal re i caxlanwa

33 I Jesus xak xu bij jun chic tijojbal tzij chique. Xu bij: —I ʼatbal tzij re aj chicaj coʼon pacha coʼon i cunbal re i caxlanwa. Ile, we jun ixok cu chapo, y cu coj oxib almul arin ruʼ, tupu xa jubiʼ i cunbal ʼo ruʼ, cwalij u wach i ʼor ronojel. (Xak queje ile coʼon i ʼatbal tzij re aj chicaj.)

I Jesus, niʼpa i cʼutunic xoʼono, xa ruʼ i tijojbal tzij

34 I Jesus, ronojel i cʼutunic-le, xu bij chique i winak ruʼ tijojbal tzij; n-ta tzij xu bij chique, we n-are ti tijojbal tzij. 35 Xeʼelok pacha u bim can jun ajbil u tzij i Dios ujer. Xu bij: Ruʼ i tijojbal tzij quin ʼan wi i cʼutunic chique; quin sakirsaj niʼpa tak i uwam u wach, cʼa chu xebal ʼij sak. (Queje ile tzʼibtal canok.)

Xu sakij wach usucʼ i tijojbal tzij re i mal laj ʼes

36 Teʼuri i Jesus xe u ʼijla bi i winak y xoc pa ja. Are ʼuri i u tijoxelab xe tejeb pan ruʼ y xqui tzʼonoj che: —Cha sakij chake wach usucʼ i tijojbal tzij xa bij, che i mal laj ʼes tictal can pa ticon. 37 Teʼuri i Jesus xu bij: —Are i ca ticaw i ʼutz laj ija, are yin chi in Achi aj Chicaj. 38 Are i pa quin tic wi, are i jyub taʼaj. Are i ʼutz laj ija, are i winak chi qui jachom quib pa ʼatbal tzij re i Dios; are i mal laj tak ʼes, are i winak ʼuri chi je re itzel. 39 Are i aj chʼoʼoj chirij i rajaw i ticon, are itzel chi ca ticaw i mal laj ija. Are i molonic re i ticon, are i qui molic i winak pa qʼuisbal ʼij. I ajchaquib chi quiqui mol i ticon, je are i ángel. 40 I mal laj tak ʼes, ca mol u chiʼ, y ca cʼak pa ʼaʼ porobal-re. Xak queje ca ʼan ni ile pa qʼuisbal re u wach i jyub taʼaj. 41 Yin, chi in Achi aj Chicaj, que in tak li in ángel ruʼ in ticon, col qui molbej-que niʼpa i je qui tacpum i cachiʼil pa mal, xak conojel niʼpa i que ʼanaw i mal. 42 Teʼuri que cʼak na pa ʼaʼ pa orno. Chila que oʼ na; xak quiqui kachʼachʼej uwaque rumal ni uyej quiqui tijo. 43 Teʼuri, niʼpa i je ʼutz chuwach i Dios, que qʼuiji pa cu ʼat wi tzij ire. I qui ʼij qui chomal ique, pacha ca tzun i ʼij. We yix ʼo i xiquin chu tayic, chi ta u be ʼuri. (Queje ile xu bij i Jesus chique u tijoxelab.)

I tijojbal tzij re i mer muktalic

44 (Teʼuri xu bij jun chic tijojbal tzij. Xu bij:) —I ʼatbal tzij re aj chicaj queje pacha uqʼuial mer muktal chupam juban ulew. Ca cʼun jun achi y cu riko. N-xresaj ta lok, xa cu muk chic can u wi, y lic ca quicotic ca ʼec; ʼis que u cʼayij na niʼpa i ʼo ruʼ. Teʼuri ca petic y cu loʼ i ulew man ʼo i beyomal chupam. (Queje ile i ʼatbal tzij re aj chicaj.)

I tijojbal tzij re i chom laj ral abaj, pérla ca bix che

45 (ʼO jun chic tijojbal tzij xu bij chique, are iri:) —I ʼatbal tzij re aj chicaj are pacha jun chom laj ral abaj, lic pakal rajil, pérla ca bix che. Jun aj cʼay pérla, ca ʼe chu tzucuxic i tak i pérla, y cu loʼo. 46 Ire, we xu rik jun chi lic chom, lic pakal rajil, ca ʼe chu cʼayixic ronojel i ubitak-re, loʼbalre. (Queje coʼon ire ile man lic chom; xak queje ile i ʼatbal tzij re aj chicaj.)

I tijojbal tzij re i ataraya

47 (Teʼuri xu bij i Jesus chique:) —I ʼatbal tzij re aj chicaj queje pacha jun ataraya. I je aj chapol car, are quiqui cʼak bi i ataraya pa ya, ʼis bi chi caril cu chap lok. 48 Are nojnak chic i ataraya, caquesaj li ʼuri chu chiʼ i ya. Teʼuri que cubi chi qui tzucuxic i ʼutz chique i car. Niʼpa i ʼutz, que qui cʼol na chupam jun chicach; i ne te ʼutz, que qui cʼak bic. 49 Queje coʼon ni ile pa qʼuisbal ʼij; que ʼel ni ángel chi qui chayic i ne te ʼutz chiquixol i je ʼutz. 50 Teʼuri que cʼak na pa ʼaʼ pa orno. Chila que oʼ na; xak quiqui kachʼachʼej uwaque rumal qui bis. (Queje ile i tijojbal tzij xu bij i Jesus chique.)

ʼO i cʼutunic cʼacʼ, xak ʼo i cʼutunic re ujer

51 Teʼuri i Jesus xu tzʼonoj chique: —¿Xi ta u be ronojel iri? —coʼono. Katzij —xqui bij—, xka ta. 52 Teʼuri xu bij chique: —Jun tijonel re i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises, we ire nawnak che i tzij chi quin bij yin re i ʼatbal tzij aj chicaj, ʼutz re ire ʼuri. Queʼel ire pacha jun rajaw ja chi ʼo ubitak-re cʼacʼ, xak ʼo i re ujer. Che i queb-le ʼis cu chapo. (Queje ile xu bij chique u tijoxelab.)

I Jesus n-xajwax ta cumal i rach aj tinimit

53 I Jesus, are xutzin chu bixquil i tak tijojbal tzij-le, xel chila pa Capernaum y xa ʼe pa Nazaret. 54 Chila xoc chu cʼutic chique i aj Israel winak pa qui molbalʼib. Ique, are xqui ta, lic xqui bisoj che. Xqui bij ʼuri: —¿Ipa xa ʼe u nawsaj wi rib i achi-le, chi lic ʼo u nojbal? ¿Wach u tiquilem che i milágro-le? 55 Ire xa are racʼal i mam chi aj ʼanol mexa, xak i u chuch xa are ati Mariy. I je u chaʼ xa are i a-Jacóbo, i a-Jose, xak i a-Simon, i a-Júdas. 56 Xak i ranab je jekel chi kuʼ yoj. ¿Ipa xretamaj wi ʼut ronojel ile? —xqui bij. 57 Rumal-i, lic n-xcaj taj wach i xu bij, wach i xu ʼano. Are ʼuri i Jesus xu bij chique: —Jun ajbil u tzij i Dios, conojel i winak quiqui coj u ʼij, xui i je rach aj tinimit n-quiqui coj tu ʼij, xak queje i je aj ruʼ rachoch —xu bij. 58 Ire n-ta kas milágro ʼuri xu ʼan chila, man ique n-ta u cubibal qui cʼux che.

Matéo 14

Wach u camsaxic i ma Wan aj kajsanel ya

1 Che tak i ʼij-le, i ma Heródes, chi ʼatol tzij re i jyub Galiléa, xu ta rason wach coʼon i Jesus. 2 Xu bij ire chique i rachiʼil: —Ire-le, are i ʼetz ma Wan, aj kajsanel ya, ya walijnak chic che i camic —xu bij—. Are i rumal ʼuri chi ʼo i choʼab ruʼ chu ʼonquil i milágro —xcha. 3 I u camic i ma Wan, queje iri xicʼaw wi: i ma Heródes xu tak u chapic i ma Wan y xqui ximo, y xqui cʼam bi pa cárcel. Queje xoʼon ire ile rumal i rixokil. I ixok-le, ati Erodiys u bi, are i rixokil i ma Felípe chi catz qui chaʼ quib ruʼ i ma Heródes. 4 I ma Wan u bim ujer che i ma Heródes: —N-ʼus taj chi ca ʼan awixokil che i ixok-le —xu bij. 5 Rumal-i, i ma Heródes craj cu camsaj i ma Wan, xui-ri xu xij rib chique i winak. Conojel i winak qui cojom chi i ma Wan lic ajbil u tzij i Dios. 6 Are xcʼun i nimaʼij re u ʼij i ma Heródes, xcʼun i ralit i ati Erodiys, xa xajaw chiquiwach conojel i je ʼo ruʼ. I ma Heródes lic kus xrilo. 7 Rumal-i xu bij che i ali chi cu ya na che pachique tak ca tzʼonox che, y xu cuxtaj u bi i Dios puwi wach i xu bij. 8 I ali, ya bital chic che rumal u chuch wach i cu tzʼonoj; are ʼuri xu bij che i ma Heródes: —Cha ya li u jolom i ma Wan aj kajsanel ya; waral chupam jun plato cha ya chwe —xu bij. 9 I ma ʼatol tzij lic xbisonic are xu ta ile. Xui-ri, xu tak u ʼanic pacha xbix che, man ire xu cuxtaj u bi i Dios puwi wach i xu sujuj che i ali. Xak niʼpa i je ʼo chila ruʼ ʼis xqui ta wach i xu bij; rumal-i, xu ʼano. 10 Are ʼuri xu tak i relsaxic u jolom i ma Wan pa cárcel. 11 Teʼuri xqui cʼam li u jolom chupam jun plato, y xqui ya che i ali; ire xa ʼe u jacha che u chuch. 12 Teʼuri xe upon i u tijoxelab i ma Wan chu cʼamic i u chʼacul; xqui cʼam bic y xqui muku. Teʼuri xe ʼe qui bij che i Jesus chi xcamsax i ma Wan.

Wach i qui tzukic joʼob mil winak xoʼon i Jesus

13 I Jesus, are xu ta ile, xel chila utuquel. Xoc bi chupam jun bárco, xa ʼe che jun jyub tzʼinilic. Xui-ri, i winak lic xqui ta pa xa ʼe wi. Ique xe ʼel pa tak qui tinimit, xe sutin chu chiʼ i ya, xe ʼe chu cʼulaxic i Jesus. 14 Ire, are xel pa bárco, xe ril tan chic uqʼuial winak je ʼo chila. Lic xril toʼbal qui wach, y xe rutzirsaj i iwabib. 15 Are ya coc aʼab, i u tijoxelab xe tejeb pan ruʼ y xqui bij che: —Ya xkaj i ʼij; i waral-i n-ta winak jekel chi. Che a ʼijla bi i winak; cha ya chique que ʼe pa tak aldéa chu loʼic wach i quiqui tijo —xqui bij. 16 I Jesus xu bij chique: —N-tu chac que ʼec; chi ya yix chique wach quiqui tij na —xu bij. 17 —N-ta kuʼ yoj wach caka ya chique; xui joʼob caxlanwa ruʼ queb car —xe cha. 18 —Chi cʼama li waral —xu bij i Jesus chique. 19 Teʼuri xu bij chique i winak chi que cubi chuwach tak qʼuim. Ire xu chap i joʼob caxlanwa xak i queb car, xtzun chicaj y xu tioxij che i Dios. Teʼuri xu pir i caxlanwa y xu ya chique u tijoxelab; ique xqui jach chique i winak. 20 Conojel ʼis xqui tijo, y xe nojic. Xak xsobrin can cablajuj coban. 21 I uqʼuial winak chi xe tzukic, xui achiab ʼo joʼob mil chique, y mas puwi ile je ʼo juban ixokib, tak i acʼalab.

Wach u binic i Jesus chuwi ya

22 Teʼuri Jesus xu bij chique u tijoxelab chi que oc pa bárco, que ʼax chic chʼakap. Xu bij chique que nabeaj nubi chuwach ire, tzʼakat que u ʼijla bi i winak. 23 Xutzin ile, xel bi Jesus chuwi jun jyub utuquel chu tzʼonoxic che i Dios. Are xoc aʼab, utuquel ʼo chila chuwi jyub. 24 Are ʼuri i u tijoxelab je ʼo pa bárco pa nicʼaj ya. I uwi ya lic quel chicaj, quel ʼan chirij i bárco rumal i tew chi lic xpe chirij. 25 Are ya ca pe u sakiric, i Jesus ca tijin chi be chuwi ya, ca tijin u tejebic cuʼ. 26 I u tijoxelab, are xquilo chi ire ca bin chuwi ya, lic xqui xij quib che. Rumal ʼuri, xe siqʼuin chu bixquil: —¡Ile, jun xibinel! —xe cha. 27 Are ʼuri i Jesus xu bij chique: —¡Mi xij iwib! Xa yin. ¡Chi cowirsaj i cʼux! 28 Teʼuri i ma Pédro xu ʼijla y xu bij che: —Kajwal, we lic katzij yet, cha ya na chwe quin bin awuʼ puwi i ya —xu bij. 29 —Saʼaj wuʼ —xu bij i Jesus che. I ma Pédro teʼuri xel chupam i bárco y xu jek bi binic chuwi ya, ca ʼe ruʼ i Jesus. 30 Xak teʼet xrilo chi lic nim i tew, y xu xij rib rumal. Are ʼuri xu ticba sachic pa ya; rumal-i, xsiqʼuin chu bixquil: —¡Kajwal, chin a to! 31 I Jesus juntir xu chap pan che u ʼab. Xu bij che: —A-Pédro, ¿n-tu cubibal a cʼux chwe? ¿Wuchac xa xij awib? —xcha. 32 Are xe oc bi ique pa bárco, i tew xuxlanic. 33 Are ʼuri niʼpa i je ʼo pa bárco, xe xuqui chuwach i Jesus. —Katzij yet at u Cʼojol i Dios —xe cha.

I Jesus xe u cunaj iwabib pa tinimit Genesaret

34 Teʼuri xqui maj chubi qui be puwi ya, y xe upon chu chiʼ i taʼaj Genesaret. 35 I winak chila, are xquetamaj are i Jesus xuponic, xqui paxsaj rason ronojel i taʼajle. Teʼuri xe qui cʼam li niʼpa i iwabib ruʼ i Jesus. 36 Lic xqui tzʼonoj che, chi cu ya na chique i iwabib quiqui yin na jubiʼ u chiʼ u ʼuʼ; y niʼpa i xqui chap ni u ʼuʼ, ʼis xe utzir na.

Matéo 15

Wach ca ʼanaw che jun winak chi n-chʼam taj

1 Teʼuri ʼo jujun chique i aj Fariséo winak xe upon ruʼ i Jesus, xak juban tijonel re i ʼatbal tzij re i mam Moises. Ique je petnak cʼa pa tinimit Jerusalen. Are ʼuri xqui tzʼonoj che i Jesus: 2 —I a tijoxelab yet, ¿wuchac n-quiqui ʼan ti ka costúmbre chi qui cʼutum can i katit kamam? N-quiqui coj ta retalil che i ujer ʼatbal tzij re u chʼajic qui ʼab are quiqui tij i qui wa —xqui bij che. 3 I Jesus xu laʼ u wach chique: —Yix ʼut, ¿wuchac xa quix terej chirij i costúmbre? ¿Wuchac ni cojom ti retalil che i méro tzij u bim can i Dios? Xa i canam can u ʼonquil. 4 I Dios u bim na: “Cha cojo qui ʼij a kajaw a chuch,” xak u bim na: “Pachin cʼax ca chʼaw chiquij u kajaw u chuch, cha camsaxok.” Queje ile u bim i Dios. 5 Xui-ri, yix qui ya na che jun achi cu bij che u kajaw, cu bij che u chuch: “N-cat in to taj,” cu bij che, “man niʼpa i ʼo wuʼ in sujum chic che i Dios,” cu bij che. 6 Yix, we queje cu bij i jun ile, qui bij na ʼuri, n-ta chic chukul que u to u kajaw u chuch. Queʼel ʼut chi i kajsam u ʼij u tzij u pixab i Dios; xa quix terej chirij i costúmbre yix. 7 Yix ¡xa queb i palaj! Lic katzij wach u tzʼibam can i ujer ajbil u tzij i Dios, mam Isaías. Lic u tzʼibam canok wach quix tijin yix chu ʼanic woʼor. Xu bij canok chi Dios u bim na: 8 I winak-i lic quiqui coj in ʼij ruʼ qui chiʼ, xui-ri, ruʼ qui cʼux n-quiqui ʼan taj. 9 I u cojic in ʼij quiqui ʼano, lic n-ta cu chacuj, man i tzij que tijin chu cʼutic, xa cuʼ winak petnak wi. (Queje ile u bim i Dios —xu bij i Jesus chique.) 10 Teʼuri xe u siqʼuij i winak ruʼ y xu bij chique: —Chi ta na wach quin bij; chi bisoj u tayic u be wach ca ʼanaw che jun winak chi n-chʼam taj. 11 N-are ti wach coc pu chiʼ ca ʼanaw che chi n-chʼam taj, xa are i tzij chi quel li pu chiʼ; are ca ʼanaw ʼuri che chi n-chʼam taj —xu bij i Jesus chique. 12 Teʼuri i u tijoxelab i Jesus xe tejeb pan ruʼ, y xqui bij che: —¿Xawil yet chi xpe coywal i aj Fariséo che i tzij-le? —xqui bij che. 13 (—N-ta quin chʼob yin che ile. I qui patan ique, n-ruʼ ti in Kajaw petnak wi.) Xu bij i Jesus: —Niʼpa i ticon chi nu ticom ti in Kajaw chicaj, xa que michʼ na ruʼ i raʼ. 14 Mi coj retalil chique ique; xa je mawach laj tak cʼambeal chique i juban chic mawach. Jun mawach, we cu cʼam bi jun rach mawach, junam ʼuri que ʼe tzak pa siwan —xu bij i Jesus chique. 15 Teʼuri i ma Pédro xu bij che: —Cha sakij ni tijojbal tzij chake chi xa bij-le —coʼono. 16 Are ʼuri i Jesus xu bij: —¿Yix, maja bari qui ta u be wach i quin bij? 17 ¿N-qui ta ta bari u be ile, chi wach tak coc chupam jun winak n-are ti ca ʼanaw che chi n-chʼam taj? Xa coc chupam u chiʼ, y ca ʼe che u pam; xa quicʼawic y quel tan chic. 18 Xui-ri, wach i quel pu chiʼ, pu cʼux ʼuri petnak wi. Are ile are ca ʼanaw chique i winak chi ne te chʼam. 19 Man xa piqui cʼux ca pe wi ronojel tak n-ʼus taj. Are rumal ʼuri ca pe i qui nojbal chi n-ʼus taj; are rumal ʼuri ʼo i camsanic, xak ʼo i je cʼulanic quiqui kajsaj qui ʼij cuʼ i n-cachijil ta quib; xak ʼo i ne te cʼulanic xak quiqui kajsaj qui ʼij chiquiwach; are ile chi ca ʼanaw chique chi ne te chʼam, y piqui cʼux petnak wi. Xak queje iliʼomab, xak queje i je aj ʼanol mentir, xak queje i je aj nucʼul tzij. 20 Are i niʼpa ile are ca ʼanaw chique i winak chi ne te chʼam. We jun n-cu chʼaj tu ʼab are cu tij u wa, ile ʼut n-are ti ca ʼanaw che chi n-chʼam tu pu cʼux. (Queje xu bij i Jesus ile chique.)

Wach rutzirsaxic i ralit jun ixok chi n-aj Israel taj

21 Xoʼon chupanok, i Jesus xel chila, xa ʼe cʼa pa jyub pa ʼo wi i queb tinimit, Tíro y Sidon. 22 Chila jekel wi jun ixok n-aj Israel taj; ire xcʼun ruʼ i Jesus y co xu bij: —¡Nim laj winak! ¡Yet chi at umuk uxiquin can i mam David! ¡Chawila toʼbal in wach! Jun walit lic ʼo itzel tew che, mas cu tij uyej rumal —coʼono. 23 I Jesus n-ta xu bij che. I u tijoxelab xe tejeb ruʼ y lic xqui tzʼonoj che: —Cha taka bi ixok-le, man toʼ ca siqʼuinic teren li chikij —xe cha. 24 I Jesus n-xu laʼ tu wach chique, xa xu bij jun moxbal tzij che ixok: —I Dios in u takom na lok xui chique i je aj Israel winak, chi pacha je chij je sachnak —coʼono. 25 I ixok xtejeb ruʼ y xuqui chuwach. —Nim laj winak, ¡chin a to! —xu bij. 26 I Jesus xu bij jun chic moxbal tzij che ixok: —N-ʼus taj ca maji ni qui wa i acʼalab, we xa ca yaʼ chique i tzʼi —coʼono. 27 —Katzij ile, nim laj winak —xu bij i ixok—, xui-ri, xak i tzʼi xak quiqui mol ni ucʼaj i wa chi ca puk chuxeʼ i mexa re i cajaw —xu bij. 28 I Jesus xu bij ʼuri: —Ixok, ¡lic nim u cubibal a cʼux chwe! Quin ʼan na che awacʼal pacha i cawaj —xu bij. Are xu bij i Jesus ile, juntir xutzir i ralit i ixok.

Wach cutzirsaxic uqʼuial winak chi ne te aj Israel

29 Xoʼon chupanok, i Jesus xel chila y xu tzalej u chiʼ i alagun Galiléa. Teʼuri xel bi puwi jun jyub y xcubi chila. 30 Lic je qʼui i winak xe upon ruʼ. Xqui cʼam bi i je sic, xak i je mawach, xak i je mem, xak i je clis, xak juban chic iwabib, je qʼui. Niʼpa i xe qui ya chuwach i Jesus, conojel xe rutzirsaj. 31 Rumal-i, i winak lic xqui bisoj, man i mem xe chʼaw na; xak i je clis, xe utzir na; xak i je sic, xe binic; xak i mawach, xe tzun na. ʼIs xe oc chu cojic u ʼij i Dios, chi qui Dios i aj Israel.

Wach i qui tzukic cajib mil winak xoʼon i Jesus

32 Xoʼon chupanok, i Jesus xe u siqʼuij i u tijoxelab ruʼ, y xu bij chique: —Toʼ qui wach i winak-i, man are oxib ʼij iri chi je ʼo chi wuʼ; n-ta chic wach quiqui tijo. N-cwaj ta que in tak bi che cachoch we n-ti wa qui tijom bic, mokxa que tzak pa be —xu bij chique. 33 I u tijoxelab xqui bij: —¿Pa coj ʼe wi chu cʼamic i wa waral, tzukbal-que uqʼuial winak-i? N-ta jun jekel waral —xe cha. 34 I Jesus xu tzʼonoj chique: ¿Niʼpa i caxlanwa ʼo iwuʼ? —Wukub —xe cha—, ruʼ jubiʼ ral tak car. 35 Teʼuri i Jesus xu bij chique i winak chi che cubi chuwach ulew. 36 Ire xu chap i wukub caxlanwa, tak i car. Xu tioxij che i Dios, xu piro y xu ya chique u tijoxelab. Ique xqui jach bi chique i winak. 37 Conojel ʼis xqui tijo y xe nojic. Are xquelej ile, i u tijoxelab xqui mol niʼpa i chʼakatak chi xsobrinic; xnoj wukub chicach che. 38 I uqʼuial winak chi xe tzukic, xui achiab ʼo cajib mil chique, y mas puwi ile je ʼo ni ixokib, xak i acʼalab. 39 Are ʼuri i Jesus xe u ʼijla bi i winak, xoc pa bárco, y xa ʼe che i jyub Magdála.

Matéo 16

I aj Fariséo xak i aj Saducéo cacaj rilic jun milágro

1 Xoʼon panok, ʼo jujun aj Fariséo winak cucʼam quib cuʼ juban aj Saducéo xe upon ruʼ i Jesus. Cacaj ique quiqui cʼam u pam i Jesus, rumal-i xqui bij che chi cu cʼut jun milágro chique, cʼutbal-re chi Dios ʼo ruʼ. 2 Ire xu laʼ u wach chique: —Yix lic iwetaʼam usucʼ u wach i caj, wach i coʼono. Are ca kaj i ʼij, we cak, qui bij yix chi “Chwek, chom laj ʼij, man cak i uwacaj,” qui bij. 3 Xak we ʼo jun u sakirbal, i uwacaj lic cak, xak ʼekmuj, qui bij yix ʼuri chi “N-chom ti ʼij woʼor, man i uwacaj xa cak y ʼekmuj,” qui bij. Yix lic quiwil nu be i uwacaj, wach i coʼono; xui-ri, n-quiwil tu be wach ca tijin i Dios chu ʼonquil che tak i ʼij-i. 4 I winak woʼor, lic je mal na, lic n-quiqui coj ta chic i Dios. Yix quiwaj ca ʼan ni jun milágro chiwach, cʼutbal re u choʼab i Dios wuʼ. Xui-ri, n-ta jun milágro ca ʼan ni chiwach, xui pacha i xa ʼan che i ma Jonas ujer. (Queje ile xu bij i Jesus chique.) Teʼuri xe u canaj canok y xa ʼec. 5 Teʼuri i Jesus cuʼ u tijoxelab, xe ʼax chic chʼaka alagun. Ique, xsach chiqui cʼux n-ta qui wa xqui cʼam bic. 6 Are ʼuri i Jesus xu bij chique: —Chitapeʼ, chi ʼana cwent chique i aj Fariséo xak i aj Saducéo; xa je pacha cunbal re i caxlanwa —xu bij chique. 7 I u tijoxelab n-xqui ta tu be; xe oc chu bixquil chiquiwach: —Xu bij ire ile man yoj n-ta ka caxlanwa ka cʼamom lok —xqui bij. 8 I Jesus xu naʼo wach quiqui bij. —¿Wuchac qui bij ile chi n-ta ka caxlanwa? —xu bij chique. ¡Yix n-ta kas u cubibal i cʼux chwe! 9 ¿Maja qui ta u be ʼuri? ¿N-ca cʼun ta bawa chi cʼux chi yin, che i joʼob caxlanwa, xe in tzuk ni joʼob mil achiab? ¿I niʼpa i coban xsobrinic? 10 ¿Xak n-ca cʼun ta chic chi cʼux chi yin, che i wukub caxlanwa, xe in tzuk ni cajib mil achiab? ¿I niʼpa chicach xsobrin ʼuri? 11 ¿Wuchac ʼuri n-qui ta tu be chi n-are ta rumal i caxlanwa xin bij yin ile? ¡Chi ʼana cwent che i cunbal re i caxlanwa que i aj Fariséo xak i aj Saducéo! —xu bij chique. 12 Teʼuri i u tijoxelab xqui ta u be chi ire n-are ti cu bij i cunbal re i caxlanwa. Are i usucʼ i xu bij, are chi qui ʼana cwent che i qui cʼutunic i aj Fariséo xak i aj Saducéo.

Xu bij i ma Pédro chi Jesus are i Tolque chi coyʼem

13 I Jesus, are xe upon pa jyub Cesaréa re i Filípo, xu bij chique u tijoxelab: —¿Wach quiqui bij i winak chi in pachin yin chi in Achi aj Chiaj? ¿Wach quiqui bij ique? —coʼono. 14 I u tijoxelab xqui bij: —ʼO jujun quiqui bij chi yet at i ʼetz ma Wan aj kajsanel ya, quiqui bij. Xak ʼo jujun quiqui bij chi yet at i ujer mam Elías; xak ʼo jujun quiqui bij chi at i ujer mam Jeremías, o mok at jun chic ujer ajbil u tzij i Dios. (Queje ile xqui bij i tijoxelab che i Jesus.) 15 Are ʼuri xu bij chique: —Y yix, ¿wach qui bij chi in pachin yin? —coʼono. 16 I ma Simon Pédro xu bij: —Yet at Crísto (i Tolke chi at koyʼem); at u Cʼojol i Dios cʼaslic —coʼono. 17 —¡ʼUtz awe yet! —xu bij i Jesus che—. ʼUtz i xa bij, a-Simon Bar-Jonas. N-ruʼ ta winak petnak wi i tzij-le; lic ruʼ in Kajaw chicaj petnak wi. 18 Rumal-i, quin bij chawe: yet at a-Pédro, i usucʼ i a bi queʼelok “abaj”; puwi i abaj-le quin yac i wachoch. Niʼpa i je jutzobaj re i Dios, lic n-ca sachsax tu wach i tzobajille; mi tene i u choʼab i camic ca tique che. 19 Yin quin ya i lawe chawe, chi jakbal-re i ocbal pa cu ʼat wi tzij i Dios. Wach tak i ca ʼatij yet waral chuwach i jyub taʼaj, i Dios cu ya u wach awuʼ. Xak wach tak ca ya na yet chique i je re i Dios chi quiqui ʼan waral chuwach i jyub taʼaj, xak ca yaʼ na chique rumal i Dios —xu bij che i ma Pédro. 20 Teʼuri xu bij chique u tijoxelab mi jun quiqui lap wi, we are ire i Tolque chi coyʼem.

I Jesus xu bij chi ca camsax na

21 Teʼuri i Jesus xoc chu sakixic chique u tijoxelab chi ʼo u chac ca ʼe ire pa Jerusalen, xui-ri i nimak tak mamʼib chila, junam cuʼ i cajʼatzil i sacerdóte, tak i je tijonel re i ujer ʼatbal tzij, ire lic cu tij uyej cumal. Xu bij chique chi ca camsax na, y ca walij churox ʼij. 22 Are ʼuri i ma Pédro xu siqʼuij i Jesus ruʼ, y xu bij che: —¡Ay, Kajwal! ¡Ma bij ile! I Dios chu ʼatij ile chi xa bij —coʼon che. 23 I Jesus xu pisquilij rib; xu bij che i ma Pédro: —¡Chat el na chin wach, a-Satanas! Ma ʼan latzʼ che in be. A nojbal yet n-queje ta pacha u chʼobom i Dios. Ca chʼob yet pacha quiqui chʼob i toʼ winak —xu bij i Jesus che. 24 Teʼuri i Jesus xu bij chique u tijoxelab: —Pachin jun craj ca terej chwij, ʼo u chac mu chʼob chic rib, xui-ri cha terej na chwij, tupu ca cam na rumal. 25 Pachin jun xa cʼax cu na u cʼaslemal re waral, xa cu sach ʼuri u cʼaslemal chi sakil. Xui-ri, we ʼo jun ca sachsax nu wach u cʼaslemal waral xa wumal yin, ca yaʼ ʼuri u cʼaslemal sakil. 26 Jun, we cu chʼac ronojel i beyomal re u wach i jyub taʼaj, xui-ri we cu sach u cʼaslemal sakil, n-ta queʼel wi ʼuri, n-ta u chʼacom ʼuri. ¿Wach u tojic ʼuri coʼon na, chʼacbal re u cʼaslemal sakil, we u sachom? N-taj. 27 Man yin, chi in Achi aj Chicaj, quin cʼun na ruʼ u ʼij u chomal in Kajaw, xak cuʼ in ángel. Are ʼuri, quin ya na chique i winak chiqui jujunal wach i tojbal-re niʼpa qui ʼanom na. 28 Sak laj tzij i quin bij chiwe, je ʼo jujun waral chi n-que cam ta tan, cʼa quin quil na are col in ʼana ni in ʼatbal tzij waral —xu bij i Jesus chique.

Matéo 17

Wach u yojtajic u tzunbal i Jesus rumal u chomal i Dios

1 Wakib ʼij ricʼawic ile, i Jesus xe u cʼam bi i ma Pédro, i ma Jacóbo, xak i ma Wan chi u chaʼ i ma Jacóbo, y xe ʼe quituquel che jun nim laj jyub naj u wi. 2 Are je ʼo chila, i u tzunbal i Jesus lic xyojtajic; i u palaj lic pacha u tzunbal ʼij ca walchʼinic; xak i u ʼuʼ lic xoʼon sak, pacha i sak re i ʼij. 3 Xak teʼet, xquil i ʼetz mam Moises, xak i ʼetz mam Elías, que chʼaʼat ruʼ i Jesus. 4 Are ʼuri i ma Pédro xu bij che i Jesus: —¡Mayes, ʼutz xeʼelok chi oj ʼo chi! We cawaj, caka ʼan oxib mujbal waral, jun awe yet, jun re i mam Moises, xak jun re i mam Elías —coʼono. 5 Are ca tijin i ma Pédro chu bixquil ile, xkaj li jutzobaj sutzʼ piquiwi, lic ca walchʼinic, y xe sach chupam. Chupam i sutzʼ-le xqui ta jun chʼawbal: —Iri are in Cʼojol chi lic cʼax quin naʼo —xu bij—, lic quin quicot rumal ire. Chi ta ʼut wach i cu bij —coʼono. 6 I u tijoxelab i Jesus, are xqui ta ile, lic xqui xij quib; xqui jupij bi quib chuwach ulew. 7 Are ʼuri i Jesus xtejeb pan cuʼ; xe u yino y xu bij chique: —Chix walijok; mi xij iwib —coʼono. 8 Ique, are xe tzun ʼanok, n-ta chic xquilo; xui chic i Jesus ʼo cuʼ. 9 Are que tijin li qui kajic tzam jyub, i Jesus xu bij chique: —Niʼpa i xiwil yix, mi lap tan chique i winak, cʼa cu rik niʼ ij are in walijnak chic yin, chi in Achi aj Chicaj —coʼono. 10 Teʼuri i u tijoxelab xqui tzʼonoj che i Jesus: ¿Wuchac quiqui bij i tijonel re i ʼatbal tzij chi nabe ca cʼun i mam Elías? Nabe na cakil u cʼunic i mam Elías chuwach i u cʼunic i ʼatbal tzij aj chicaj, quiqui bij. 11 I Jesus xu bij: —Katzij i quiqui bij chi mam Elías nabe ca cʼun na, col u yijba ni ronojel. 12 Xui-ri, yin quin bij chiwe chi mam Elías ya cʼun-nak chic, péro ique n-xquetamaj tu wach. Xa xqui ʼan che niʼpa i xcaj u ʼanic ique. Xak queje yin, chi in Achi aj Chicaj, quin tij ni uyej piquiʼab ique —coʼono. 13 Teʼuri i u tijoxelab xqui ta u be chi are i ma Wan aj Kajsanel ya chi ca tijin i Jesus chu lapic chique. U sakirsam chique chi ma Wan pacha i mam Elías ya xcʼunic.

I Jesus xrutzirsaj jun ala chi ʼo atac che

14 Teʼuri xe kaj li che i jyub y xe upon chic cuʼ uqʼuial winak chi je moltajnak. Are ʼuri ʼo jun achi xtejeb ruʼ i Jesus y xuqui chuwach. 15 —Nim laj winak —xu bij che—, chawila toʼbal u wach i wacʼal. Ca pe i atac che, y lic cu tij i camic rumal. Qʼuial mul ca tzak pa ʼaʼ, ca tzak pa ya rumal. 16 In cʼamom na li waral cuʼ a tijoxelab, xui-ri n-que tiqui ta chi rutzirsaxic —coʼono. 17 Teʼuri i Jesus xu bij: —¡Ay, yix, n-tu cubibal i cʼux che i Dios; lic ix sachnak na! ¡ʼO tan chi ʼij in ʼo iwuʼ, y yix n-ta i nawic! ¿Niʼpa nawi chic ʼij cʼa craj? —xu bij—. Chi cʼama li acʼal waral —coʼono. 18 Teʼuri i Jesus xu yaj i itzel tew chi ʼo che ala, y xa ʼec. I acʼal juntir xutziric. 19 Teʼuri i u tijoxelab i Jesus, are quituquel chic, xqui tzʼonoj che: —¿Wuchac n-xoj tiqui ti yoj chi relsaxic bi itzel tew-le? —xqui bij. 20 —N-xix tiqui ta che man n-ta kas u cubibal i cʼux che i Dios —xu bij i Jesus chique—. Katzij i quin bij chiwe: i cubibal i cʼux che i Dios, we lic katzij, quix tiqui chu ʼanic milágro ruʼ. N-ta coʼono we xa pichʼ pacha u nimal jun ija re mostas, we lic katzij, quix tiqui ʼuri chi relsaxic jun nim laj jyub rumal. We tene qui bij che i jyub-i: “Chat el chi; jat chila,” qui bij ne che, pues quel ʼuri. ʼIs quix tiqui chu ʼonquil ʼuri. 21 Xui-ri, we quiwaj quiwesaj itzel tew pacha i jun-le, ʼo u chac quix tijin chu tzʼonoxic che i Dios, xak chi mayij ni waʼim rumal —xu bij i Jesus chique.

I Jesus xu bij tan chic chi ca camsax na

22 Xoʼon panok, are que tijin chi be pa jyub Galiléa, i Jesus xu bij chique u tijoxelab chi ire, chi Achi aj Chicaj, ya ca jachtaj na piquiʼab i winak. 23 Ique quiqui camsaj na; xui-ri churox ʼij ca walij na, xu bij. I u tijoxelab, are xqui ta i tzij-le, lic xe oc chi bis.

Wach u tojic i impuésto re i rachoch i Dios

24 I Jesus cuʼ u tijoxelab, are xe upon pa tinimit Capernaum, ʼo jujun aj tzʼonol alcawal xe upon ruʼ i ma Pédro. Que tijin chu tzʼonoxic i alcawal re i rachoch i Dios. Xqui bij che i ma Pédro: —I tijonel yix, ¿xataba n-cu toj ti impuésto re i rachoch i Dios? —xe cha. 25 —Cu tojo pues —xu bij i ma Pédro. Are xoc i ma Pédro paja, i Jesus juntir xu bij che: —¿Wach ca chʼob yet, a-Simon? I ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj, are quiqui tzʼonoj alcawal chique i winak, ¿pachin cuʼ quiqui tzʼonoj wi? ¿Xataba quiqui tzʼonoj chique i je que ique? N-taj. Xui quiqui tzʼonoj chique i ne te cach aj tinimit chi je ʼo chiquixol. 26 —Katzij —xu bij i ma Pédro—. Xui chique i ne te cach aj tinimit quiqui tzʼonoj wi. Are ʼuri i Jesus xu bij: —Entons i je re i ʼatol tzij n-quiqui toj taj. Bay, yoj oj re i ʼatol tzij chi lic katzij —xu bij—. 27 Xui-ri, n-cakaj ta caka petsaj i coywal; ʼutz jat chiya, ja cʼaka awansuélo pa ya. Chawesaj i nabe car we xchaptaj rumal awansuélo. Pu chiʼ, ca rik wi jun sak pwak. Coʼon ile ca tojbej re i impuésto we yin, xak i awe yet. Cha cʼama bic y cha tojo canok —xu bij i Jesus che.

Matéo 18

Pachin mas naj u ʼij pa cu ʼat wi tzij i Dios

1 Are ʼuri xe tejeb pan i u tijoxelab i Jesus ruʼ, y xqui bij che: —I ʼatbal tzij aj chicaj, are ca pe pakawi, ¿pachin ʼuri naj u ʼij queʼelok? —xqui bij che. 2 Are ʼuri i Jesus xu siqʼuij jun acʼal ruʼ, y xu ya chiquiwach. 3 Xu bij chique: —Katzij i quin bij chiwe: yix we n-qui jalwachij ta i nojbal, we n-qui ʼan ta che iwib pacha u noʼoj jun acʼal, n-quix oc ta ʼuri pa ca ʼat wi i tzij chi ca pe chicaj. 4 Queʼel ʼuri chi pachin coʼon che rib pacha u noʼoj i acʼal-i, pachin coʼon chʼutin che rib, ire ʼut are i mas naj u ʼij pa cu ʼat wi tzij i Dios.

Toʼ u wach i jun we xa cu tzaksaj jun chʼutin

5 We ʼo jun cu cʼulaj jun acʼal ruʼ pacha iri, rumal i cʼaxnabal u cʼux chwe yin, quel ʼuri pacha yin quin u cʼulaj. 6 Jun chʼutin chi u cubam u cʼux chwe, we ʼo jun coʼon che chi ca tzak chupam u mac, nim laj mac ʼuri u ʼanom ire. Mas ʼutz queʼel che, we tene ca xim jun caʼ rij u kul y ca cʼak bi pa ya, jiʼbal-re. I camic-le, mas ʼutz chuwach i mac chi u ʼanom che. 7 ¡Toʼ qui wach i winak waral chuwach i jyub taʼaj, man lic ʼo ni tzaksabal-que! Lic ʼo na; xui-ri toʼ u wach i jun chi cu tzaksaj jun chic chupam u mac. ¡Mi ʼan yix ile! 8 We are a ʼab, we are awakan ca ʼanaw chawe cat macunic, suʼ cha cʼupij y cha cʼaka bic. Mas ʼutz ile, ca rikbej re a cʼaslemal, tupu xa jun a ʼab, xa jun awakan. Mas ʼutz ile chuwach i queb a ʼab, queb awakan we xa cat ʼe pa ʼaʼ rumal, i ʼaʼ chi n-tu qʼuisic. 9 Xak we are a baʼwach ca ʼanaw chawe cat macunic, ile suʼ chawesaj y cha cʼaka bic. Mas ʼutz ile, ca rikbej re a cʼaslemal, tupu xa jun a baʼwach. Mas ʼutz ile chuwach i queb a baʼwach we xa cat ʼe pa ʼaʼ re i tojpen rumal.

I tijojbal tzij chirij i chij sachnak

10 Jun chʼutin, mi chʼob yix chi n-ta kas u ʼij. Quin bij ʼu chiwe, i ángel chi je chajal-que nic are wi je ʼo chuwach in Kajaw chicaj. 11 Yin chi in Achi aj Chicaj in cʼun-nak chi qui toʼic niʼpa i je sachnak. 12 ¿Wach i qui bij yix chi cu ʼan jun achi, we je ʼo cien u chij, we xsach jun chique? ¿Wach coʼon na ire ʼuri? ¿Xataba n-que u canaj ta can i novénta y nuéve che i jyub pa i que wa wi, que u tzucbej re i jun chi sachnak? Que u tzucuj na pues. 13 Y we xu riko, mas ca quicot ruʼ i jun-le chiquiwach i novénta y nuéve chi n-xe sach taj. 14 Xak queje coʼon i Kajaw yix chi ʼo chicaj. Craj ire chi mi jun chʼutin pacha iri ca sachic.

Wach u cuyic u mac jun awachalal

15 We ʼo jun awachalal u ʼanom mal chawe, cha ʼijla ʼuri are utuquel; queje ile cha sakirsaj che wach u mac chawe. Ire, we xu ta u be wach i xa bij che, quix canaj chic can ʼuri iwatz i chaʼ iwib. 16 Ire, we n-coʼon ta cas wach i ca bij che, teʼuri che i siqʼuij ni jun chic, queb chic, iwuʼ. Queje ile i je queb oxib quiqui ta wach u cojic u mac ca ʼano. 17 We xak n-coʼon ta cas ire chique ique, cha bij ʼuri pa molbalʼib. We xak n-coʼon ta cas chique pa molbalʼib, chi ʼana ʼuri che pacha lic n-ta Dios ruʼ, o pacha jun mal laj aj tzʼonol alcawal. 18 Katzij i quin bij chiwe: wach tak i qui ʼatij yix waral chuwach i jyub taʼaj, i Dios cu ya u wach iwuʼ, xak cu ʼatij chila chicaj. Xak wach tak qui ya chique i je re i Dios chi quiqui ʼan waral, xak ca yaʼ na li chique rumal i Dios chila chicaj. 19 Xak quin bij chiwe: we je ʼo queb chixol yix waral chuwach i jyub taʼaj lic xak jun i qui nojbal are quiqui tzʼonoj che i Dios, in Kajaw chila chicaj cu ya na chique wach i quiqui tzʼonoj. 20 Queje ile coʼono, man pa je ʼo wi je queb je oxib qui molom na quib wumal yin, xak yin in ʼo na cuʼ ique —xu bij chique u tijoxelab. 21 Teʼuri i ma Pédro xtejeb ruʼ i Jesus y xu bij che: —Wajwal, ¿niʼpa mul quin cuy ni u mac i wachalal we macun-nak chwij? ¿Cʼa wukub mul quin cuy na? —coʼono. 22 I Jesus xu bij: —N-xui ti wukub mul ca cuyu. We a cuyum wukub mul, cha cuyu chic seténta mul i wukub-le —xu bij.

I mocom chi n-xu cuy tu mac i rachiʼil

23 (Teʼuri xu bij jun chic tijojbal tzij chique): —I ʼatbal tzij aj chicaj are pacha xu ʼan jun ʼatol tzij; xe u siqʼuij u mocom ruʼ y xu bij chique chi quiqui toj ni qui cʼas ruʼ. 24 Are xu jek u ʼonquil ile, xqui cʼam li jun ruʼ chi ʼo uqʼuial mil u cʼas u ʼanom ruʼ. 25 I jun-le lic n-ta ca ʼe u cʼama wi, tojbal na re u cʼas u ʼanom. Rumal-i, i ʼatol tzij xu bij chi ca cʼayix na, junam ruʼ i rixokil, tak i racʼal, xak ronojel i ubitak-re, tojbal na re u cʼas. 26 Teʼuri i u mocom-le xa xuqui chuwach u patron y xu bij che: “Nim laj winak, cha ya u nimal a cʼux chwe; coqʼuil quin toj ni ronojel in cʼas chawe,” coʼono. 27 Are ʼuri u patron xril toʼbal u wach, y xu chup u cʼas; teʼuri xroʼtaj bic. 28 Ire xa ʼec; are ʼuri xu cʼulaj jun rach ajchac. I rach ajchac-le, ʼo jubiʼ u cʼas ruʼ; are ʼuri xu chapo y xoc chu chapic pu kul, y xu bij che: “Cha tojo chwe niʼpa a cʼas wuʼ,” coʼon che. 29 I rach ajchac xa xuqui chuwach y xu bij che: “Cha ya u nimal a cʼux chwe; coqʼuil quin toj ni ronojel in cʼas chawe,” coʼono. 30 I jun n-xraj taj; suʼ xu chapo y xu tzʼapij pa cárcel. Chila xu ya wi cʼa cu toj ni u cʼas che. 31 Xak je ʼo juban cach ajchaquib xquilo wach xoʼon i jun che i cachiʼil. Ique lic cʼax xqui naʼo wach i xa ʼani che. Rumal-i, xe ʼe qui bij che i qui patron wach u mac i jun xu ʼano. 32 I qui patron xu tak u siqʼuixic, y xu bij che: “¡Lic at mal laj winak! Yin xin bij na chawe chi niʼpa i a cʼas wuʼ, ʼis xin cuy na chawe, man lic xa tzʼonoj cuybal mac chwe. 33 Rumal-i, ʼo chakul yet queje cha ʼana ni ile, cha cuyu ni u mac i jun we ʼo u cʼas awuʼ. ʼO u chac chawila toʼbal u wach, pacha xin ʼan yin chawe yet, xwil toʼbal a wach.” Queje ile xu bij i ʼatol tzij che. 34 Y lic xpe roywal che. Rumal-i, xu tak u tzʼapixic pa cárcel, cʼa cu toj ni ronojel u cʼas che. (Queje ile i tijojbal tzij xu bij i Jesus chique.) 35 Pa qʼuisbal-re xu bij chique: —Xak queje ca ʼani chiwe yix rumal in Kajaw aj chicaj, we yix chi jujunal n-qui cuy ti qui mac iwachalal ronojel i cʼux — xu bij i Jesus chique.

Matéo 19

N-ʼus taj quiqui jach quib je cʼulanic winak

1 Are xutzin chu bixquil ronojel ile, i Jesus xel pa Galiléa y xa ʼe pa Judéa. Chila xu ʼaxuj i ya re i Jordan. 2 Je qʼui i winak je teren chirij; chila xe rutzirsaj iwabib. 3 Are ʼuri xe upon juban aj Fariséo ruʼ; cacaj quiqui cʼam u pam, tzaksabal-re quiqui ʼano. Y xqui tzʼonoj che: —Jun achi, we craj cu jach can i rixokil, ¿wach cu bij i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises? ¿Xa bi chi maquil ʼutz nawi cu jacho? Queje ile xqui bij che i Jesus. 4 Ire xu laʼ u wach chique: —¿Xataba n-iwetaʼam taj wach i tzʼibtal can chupam u wuj i Dios? Cu bij chi i Dios chu xebal ʼij sak, are xe u ʼan i winak, “jun achi, jun ixok xe u yijba.” 5 Xak xu bij i Dios chi “are i rumal ʼuri chi jun achi ʼo u chac quel cuʼ u kajaw u chuch man cacucʼaj quib ruʼ i rixokil. I je queb-le queʼelok xa je jun chi winak.” (Queje ile tzʼibtal canok.) 6 Rumal-i queʼelok ne te queb chic, ique xa je jun xeʼelok. Rumal-i i winak, n-ta piquiʼab quiqui yoj ile chi u yijbam i Dios xa jun u ʼanom chique. (Queje ile xu bij i Jesus chique i aj Fariséo.) 7 Teʼuri xqui tzʼonoj chic che i Jesus: —¿Wuchac ʼuri xu bij i mam Moises chique i achiab chi ʼo u chac quiqui ya jun wuj chique i quixokil, jachbalque quiqui ʼano? Teʼuri quiqui jach ʼu bic. ¿Wuchac ʼut queje xu bij ire ile, we n-queje ta craj i Dios ile? —xqui bij che i Jesus. 8 Ire xu laʼ u wach chique: —Queje xu ya i mam Moises ile chiwe man yix lic ix buy. Are rumal ʼuri chi xu ya chiwe qui jach ni iwixokil. Xui-ri, chu xebal ʼij sak, n-queje ti ile u chʼobom li Dios. 9 Quin bij iri chiwe: we ʼo jun cu jach nubi i rixokil, y we i rixokil n-tu mac u ʼanom ruʼ jun chic achi, i rachijil teʼek ʼo u mac ʼuri chuwach i Dios we xcucʼaj chic quib ruʼ jun chic ixok. Xak we jun achi ca qʼuiji ruʼ jun ixok we xa jachtal can rumal i rachijil, lic ʼo ni u mac ʼuri i ucab achi chuwach i Dios. (Queje xu bij i Jesus ile chique.) 10 Teʼuri i u tijoxelab xqui bij che: —We queje queʼel ile, jun achi ruʼ jun ixok, mas ʼutz ʼuri we n-cu tzucuj ta rixokil —xe cha. 11 I Jesus xu bij chique: —Colo katzij ile, xui-ri n-conojel taj quiqui chʼijo chi n-ta quixokil; xui ique quiqui chʼijo chi yatal u choʼab i Dios cuʼ. 12 Je ʼo i achiab chi n-quiqui tzucuj ta quixokil: ʼo jujun chique chi n-tzʼakat ti qui chʼacul chi calaxic; xak ʼo jujun chique chi n-tzʼakat ti qui chʼacul man xa ril ʼantal chique; xak ʼo jujun chi n-quiqui tzucuj ta quixokil rumal u chac i Dios, u chac i ʼatbal tzij aj chicaj. We ʼo jun ca tiqui chu chʼijic ile, chu ʼana na —xu bij.

I ʼatbal tzij aj chicaj, que ique chi je pacha acʼalab

13 Je ʼo jujun winak xe qui cʼam li acʼalab ruʼ i Jesus, cu yabej na re u ʼab piquiwi, xak cu tzʼonbej i ʼutz re i Dios piquiwi. Xui-ri, i u tijoxelab xqui jek qui ʼatixic i je ucʼawnak i acʼalab. 14 I Jesus, are xrilo, xu bij chique: —Chi ya chique i acʼalab que cʼun wuʼ; me i ʼatij, man niʼpa i je pacha acʼalab piqui cʼux, ʼo-que che i ʼatbal tzij aj chicaj —xu bij chique u tijoxelab. 15 Are ʼuri xu coj u ʼab piquiwi i acʼalab; teʼuri xel chila.

Jun achi beyom xu tzucuj u cʼaslemal chi n-tu qʼuisic

16 ʼO jun achi, cʼa ala, xupon ruʼ i Jesus y xu bij che: —Nim laj winak, at ʼutz laj tijonel, ¿wach tak i ʼutz quin ʼan na, quin rikbej re in cʼaslemal chi n-tu qʼuisic? —xu bij. 17 I Jesus xu bij che: —¿Wuchac ca bij “ʼutz” chwe yin? N-ta jun chi ʼutz, xui Dios —xu bij—. Xui-ri we cawaj cat oc che i cʼaslemal katzij, cha ʼana pacha cu bij u tzij u pixab i Dios —xu bij che. 18 —¿Pachique che? —xu bij i achi. I Jesus xu bij che: —Mat camsanic; ma kajsaj a ʼij ruʼ jun ixok chi n-awixokil taj; ma ʼan elaʼ; mat tʼoronic; 19 cha cojo qui ʼij a kajaw a chuch; y cʼax cha na a loʼcʼanij pacha cʼax u naʼic awib yet —xu bij i Jesus che. 20 —Ronojel ile ʼis quin tijin chu ʼanic; in ʼanom na lok cʼa are in chʼutin —xu bij i achi che—. ¿Wach cʼa craj quin ʼano? —xu bij. 21 I Jesus xu bij che: —We cawaj lic n-ta chic rajwaxic chawe chuwach i Dios, jat, ja cʼayij niʼpa i ʼo awuʼ, y cha jacha chique i nibaʼib. Ca rik ʼuri a beyomal chicaj. Teʼuri chat petok y chat terej chwij —xu bij i Jesus che. 22 I achi, are xu ta ile, lic ca bisonic, man lic beyom; xu maj bi u be, y xa ʼec. 23 Are ʼuri i Jesus xu bij chique i u tijoxelab: —Katzij i quin bij chiwe: i beyomab, cʼax coquic puʼab i ʼatbal tzij aj chicaj. 24 Quin camulij chic u bixquil: cʼax roquic jun beyom, coc puʼab i Dios; cʼax ni ile chuwach i ricʼawic jun camey che i tel re jun acuxa —xu bij chique. 25 I u tijoxelab, are xqui ta ile, lic xqui bisoj. Teʼuri xe oc chu bixquil chiquiwach: —¿Pachin quelsax na ʼuri chupam u mac? —xe cha. 26 I Jesus xe u takej y xu bij chique: —I winak n-que tiqui ta chu ʼanic ile; xui-ri i Dios ronojel ʼis ca tiqui che —xu bij. 27 Are ʼuri i ma Pédro xu bij che: —Kajwal, yoj, ronojel niʼpa i ʼo kuʼ, xka canaj canok y oj terejnak chawij. ¿Wach i ca yaʼ chake ʼut? —coʼono. 28 I Jesus xu bij chique: —Katzij i quin bij chiwe, are cu rik i ʼij chi ca jaltaj ronojel niʼpa ʼo chuwach i jyub taʼaj, are ʼuri ca yaʼ i ʼij yix. Are ʼo chic i Achi aj Chicaj pa nim laj u ʼatbal tzij, xak yix chi ix terejnak chwij xak ca yaʼ i patan nim u ʼij. Yix ʼuri qui ʼat ni tzij piquiwi i je cablajuj tzobaj aj Israel winak. 29 Conojel niʼpa i coʼtam can ubitak-que wumal yin, nim na quiqui chʼac puwi ile. We ʼo jun u canam can i rachoch, o we i ratz u chaʼ, o we i ranab, o we u chuch u kajaw, o we u canam can rixokil, o we i racʼal, o we i rulew xa wumal yin, nim i cu chʼac na. Ca yaʼ na ʼuri jun ciénto che, puwi niʼpa ile chi xa jun ʼo teʼek ruʼ, xak ca yaʼ jun u cʼaslemal chi n-tu qʼuisic. 30 Xui-ri, niʼpa i je nabe woʼor, je qʼui na que canaj can pa qʼuisbal-re; xak je qʼui chi je ʼo can pa qʼuisbal-re woʼor, are ique are i que nabeaj na —xu bij i Jesus chique.

Matéo 20

I tijojbal tzij re i ajchaquib

1 (Are ʼuri i Jesus xu bij jun chic tijojbal tzij chique, xu bij:) —I ʼatbal tzij aj chicaj coʼon pacha jun rajaw ticon chi que u tzucuj rajchaquib quiqui mol ni u wach i úva. Ire weʼ xa ʼec, que u tzucuj u mocom. 2 Xu rik u mocom y xu bij chique chi are jun sak pwak i cajil re jun ʼij. Teʼuri xe u tak bi pa chac pa rulew. 3 Xoʼon panok, colo a las nuéve re i raʼanbal ʼij, xa ʼe pa qʼuebal. Xe u rika juban achiab n-ta quiqui ʼano. 4 Xu bij chique: “We quiwaj i chac, jix pa wulew, je i molo in cosech; y yin quin toj na pacha ca majaw chiwe,” xu bij chique. Ique xe ʼec. 5 Xak queje xoʼon paʼij, xak queje xoʼon a las tres re u kajbal ʼij. 6 Xak queje tan chic xoʼono are xkaj i ʼij, colo a las cínco: xa ʼe pa qʼuebal, xe u rika juban achiab n-ta quiqui ʼano. Y xu bij chique: “¿Wach qui ʼolba yix chi, jun ʼij? ¿N-ta ba i chac-i?” coʼono. 7 Y xqui bij ique che: “Mi jun u sujum chac chake,” xe cha che. “Jix pa wulew,” xu bij i achi, “je i molo in cosech; yin quin toj na pacha ca majaw chiwe,” xu bij chique. 8 Are ya xoc aʼab, i rajaw i chac xu bij che i ucʼawnak i mocom: “Che a siqʼuij i ajchaquib y che a tojo. Nabe che a tojo bi niʼpa i xe cʼun qʼuisbal-re. Are i je ocnak nabe, qʼuisbal-re che a tojo bic,” xu bij che. 9 Xeʼelok chi are i xe oc a las cínco re i kajbal ʼij, xyaʼ bi jun sak pwak chique. 10 Are i je ocnak nabe, quiqui bij ique mas nim ni quiqui chʼac ique chiquiwach i je ocnak qʼuisbal-re, quiqui bij ique. Xui-ri, xak xa jun sak pwak xyaʼ chique chiqui jujunal. 11 Are xqui chapo, xe oc chu bixquil che i rajaw i chac chi n-ʼus ta xoʼon che i cajil. 12 Xqui bij: “Are i je cʼun-nak qʼuisbal-re, xak jun i qui tojic xa ʼan kuʼ yoj. Ique, xa jun ʼor xe chacunic, y yoj jun ʼij entera xka chʼij i chac, xka chʼij i ʼij,” xqui bij che i rajaw. 13 Ire xu bij che i jun, “Chatapeʼ, yin n-xix in tʼor taj. ¿Xataba n-xka bij ta wa, chi quix chacun jun ʼij chuwach jun sak pwak? Xka bij pues. 14 Cha chapa i awajil y jat. Are i cwaj yin, quin ya na che i jun pacha i xin ya chawe yet; n-ta coʼono we xa pa qʼuisbal-re xoquic. 15 ¿Xataba n-ta we yin che in mer, wach cwaj quin ʼan che? ʼOlic pues. ¿O xa ca titat a pam che, chi ʼutz xin ʼan yin chique i juban?” Queje ile xu bij i rajaw. 16 Are queʼel ʼuri, niʼpa i je pa qʼuisbal-re, queʼelok je nabe; y xak i je nabe, que ʼelok que canaj cʼa pa qʼuisbal-re. Queje queʼel ni ile, man tupu je qʼui i je sicʼtal na, ne te qʼui je chatalic —xu bij i Jesus chique.

I Jesus xu bij tan chic chi ca camsax na

17 Xoʼon panok, i Jesus ca tijin chi be cuʼ u tijoxelab, ʼenam-que pa Jerusalen. Are ʼuri xe u siqʼuij i cablajuj ruʼ, y xe u ʼijla quituquel: 18 —Yix iwetaʼam ya xka maj bi ka be pa Jerusalen. Are coj upon chila, yin chi in Achi aj Chicaj, quin jachtaj na piquiʼab i cajʼatzil i sacerdóte, piquiʼab i tijonel re i ʼatbal tzij. Ique quiqui ʼat na tzij pinwi y quiqui bij na chi ʼo u chac quin camsaxic. 19 Teʼuri quin qui jach na piquiʼab i ne te aj Israel winak: ique ʼut quin qui yoʼya, quin qui chʼay na, quin qui camsaj chuwach cruz. Xui-ri, churox ʼij, quin walijsax tan chic —xu bij i Jesus chique.

Wach i xu tzʼonoj i qui chuch i ma Jacóbo, i ma Wan

20 Teʼuri i qui chuch i ma Jacóbo i ma Wan, chi je u cʼojol i mam Zebedéo, xtejeb pan ruʼ i Jesus je rachiʼil i ralab. Xuqui chuwach i Jesus, tzʼonbal-re jun pawor che. 21 I Jesus xu tzʼonoj che: —¿Wach cawaj yet? —coʼono. I ixok xu bij: —Are at ʼo chic che a ʼatbal tzij, cwaj yin cha ya chique i queb wacʼal-i que cubi jujun pa tak a tzal, jun pa wikabim, y jun pa moxim —xu bij i ixok che. 22 —Yix n-iwetaʼam taj wach i qui tzʼonoj —xu bij i Jesus chique—. Niʼpa i cʼax quin icʼaw na wi yin, ¿quix tiqui yix ʼuri chu chʼijic ile? Niʼpa i uyej chi quin icʼaw na wi yin, ¿quix tiqui yix che ile? —xu bij chique. —Coj tiquiʼic —xe cha. 23 Are ʼuri i Jesus xu bij: —Katzij, yix ʼis quix icʼaw na chupam i cʼax-i, xak qui tij ni uyej pacha quin icʼaw wi yin. Xui-ri, n-ta pinʼab yin quin bij pachin ca cubi pin wikabim xak pin moxim. Xui in Kajaw ʼo puʼab; ire u yijbam chic i cʼolbal-le, ire retaʼam pachin que qʼuiji che —xu bij i Jesus chique. 24 I lajuj chic u tijoxelab, are xqui ta wach i xqui bij i je queb-le chi je catz qui chaʼ quib, ique xpe coywal chique. 25 Are ʼuri i Jesus xe u siqʼuij y xu bij chique: —Yix iwetaʼam chi i nimak tak ʼatol tzij quiqui ʼan che quib pacha je cajaw i winak chi je ʼo piquiʼab; i winak chi nimak qui patan que rajawin piquiwi i cach winak. 26 Xui-ri; n-ix ta queje yix ile. Are i qui ʼan ni yix, pachin craj queʼelok nim u ʼij, cha chacun ʼuri chiquij i rachiʼil. 27 Are pachin craj cu ya rib chu nabeal, chu ʼana ʼuri che rib pacha mocom chiquij i rachiʼil. 28 Chu ʼana ʼuri che rib pacha quin ʼan yin chi in Achi aj Chicaj; in cʼun-nak na, pacha mocom chiquij i winak; n-are ti ique je in mocom yin. In cʼun-nak man quin ya na wib chi camic, tojbal-re i quelbal pa cʼax chique uqʼuial winak —xu bij i Jesus chique.

I Jesus xe rutzirsaj je queb mawach

29 Xoʼon chupanok, ique que tijin quelic pa tinimit Jerico, je qʼui i winak je teren chirij i Jesus. 30 Chila je ʼo wi queb mawach je chʼuquernak pa be. Are xqui ta chi ya quicʼaw i Jesus, ique xe siqʼuin chu bixquil: —¡Nim laj winak! ¡Yet chi at umuk uxiquin can i mam David, chawila toʼbal ka wach! —xqui bij. 31 I winak chi je teren bi chirij i Jesus xe qui yajo y xe qui ʼatij. Xui-ri, ique xa xqui cowij mas u bixquil che i Jesus: —¡Nim laj winak! ¡Yet chi at umuk uxiquin can i mam David, chawila toʼbal ka wach! —xe cha. 32 Teʼuri i Jesus xtacʼ canic y xe u siqʼuij ruʼ. Xu bij chique: —¿Wach quiwaj quin ʼan chiwe? —xu bij.33 Ique xqui bij che: —Nim laj winak, cakaj coj tzunic —xe cha. 34 Are ʼuri i Jesus cʼax xe u naʼo. Xu chap qui baʼwach y juntir xe tzunic. Teʼuri xak ique xe terej bi chirij i Jesus.

Matéo 21

Wach u cojic u ʼij i Jesus are xoc pa Jerusalen

1 Are nakaj chic je ʼo wi pa Jerusalen, xe upon pa tinimit Betfage, pa ʼo wi i ral jyub Olívos. Are ʼuri i Jesus xe u tak bi queb u tijoxelab, 2 xu bij chique: —Jix che i aldéa-le chi ʼo pan chakawach. Chila qui rik wi jun ati asna yukulic, ʼo jun racʼal ruʼ. Chi toro lok, y che i cʼama lok. 3 Y we ʼo ca tzʼonow chiwe wach u chac quix tijin chu toric, chi bij che chi cu rik u chac che i Kajwal, y ire juntir cu tzalij chal chawe, chix chok che —xu bij Jesus chique. 4 Queje xqui ʼan ile, y xeʼel ʼuri pacha u tzʼibam can jun ajbil u tzij i Dios ujer. Ire u tzʼibam canok: 5 Cha bij iri chique i aj tinimit Sion: “I ʼatol tzij yix ya ca cʼun iwuʼ. Ire nu ʼanom ta nim che rib, xa cul chirij jun buru ca cʼunic; ca cʼunic cul chirij jun ral buru, racʼal jun ati asna aj ekan.” (Queje ile u tzʼibam can i ajbil u tzij i Dios ujer.) 6 I u tijoxelab i Jesus xe ʼec y xqui ʼan na pacha i bital chique. 7 Xqui cʼam li ati asna ruʼ i racʼal. Teʼuri xqui coj qui ʼuʼ chiquij; i Jesus xa ʼan chirij. 8 Je qʼui i winak je rachiʼil pa be; ique xqui rip i qui ʼuʼ chuwach, wikbal re i pu be. Xak je ʼo jujun xqui chʼup u xak cheʼ y xqui coj pa be. 9 I winak chi je nabe chuwach, xak i je teren lok, conojel xe oc chi sicʼ: —¡Nim u ʼij ire chi umuk uxiquin i ka rey mam David! ¡Dios chu ya ni ʼutz puwi i jun-i chi u takom na lok! ¡Chocsax ni u ʼij i Dios! (Queje ile xe siqʼuin chu bixquil.) 10 Are xoc bi i Jesus pa Jerusalen, i winak conojel xe chʼujer na rumal i quicotemal. Je qʼui xe tzʼonowic: —¿Pachin i achi-le? —xe cha. 11 —Are i Jesus, chi ajbil u tzij i Dios; ile chi aj Nazaret, u cwenta i Galiléa — xqui bij i winak.

I Jesus xe resaj i je aj cʼay pa rachoch i Dios

12 Teʼuri i Jesus xoc pa rachoch i Dios; are ʼuri ʼis xe resaj niʼpa i aj cʼayinel xak i aj loʼonel je ʼo xe ja. Xe u balʼatij qui mexa i je aj jalwachil u wach qui mer i winak, xak queje i qui tem i je aj cʼay palomax. 13 Xu bij chique: —I Dios, chupam u wuj, u bim can i tzij-i: “I wachoch, lic jun ja re qui tzʼonbal i winak chwe”; xui-ri yix i ʼanom qui jul iliʼomab che —xu bij i Jesus chique. 14 Chila pa rachoch i Dios je ʼo jujun mawach, xak je ʼo jujun je clis je ʼo chila. Ique xe tejeb pan ruʼ i Jesus, y ire xe rutzirsaj. 15 Xak je ʼo jujun acʼalab je ʼo chila que tijin chi sicʼ: “¡Nim u ʼij ire chi umuk uxiquin i ka rey mam David!” xqui bij. I ajwab sacerdóte, xak i je tijonel re i tzij pixab, are xquilo wach xoʼon i Jesus, are xqui ta qui tzij i acʼalab, ique lic xpe coywal. 16 Are ʼuri xqui bij che i Jesus: —¿N-ca ta ti yet wach que tijin chu bixquil? ¿ʼUtz nawi ile, ca bij yet? —xe cha. —Katzij xin ta —xu bij i Jesus chique—. Ique que tijin chu ʼonquil pacha u tzʼibam can jun ajbil u tzij i Dios ujer. Ire xu bij che i Dios: Yet a ʼanom chique i acʼalab, xak chique i cʼa que tzʼumanic lic quiqui bixaj a ʼij (—xu bij). 17 Are ʼuri i Jesus xe roʼtaj canok y xa ʼe cʼa Betánia, que u ʼana jun aʼab chila.

Wach u chakijsaxic jun cheʼ xoʼon i Jesus

18 Are xsakiric, xu maj chubi u be, xa ʼe pa Jerusalen. Are ca tijin chi be, i Jesus xpe u numic. 19 Xak teʼet xril jun cheʼ, u cheʼlal hígo, ʼo xucut be. Ire xa ʼe pan ruʼ i cheʼ; lic n-ti u wach xu rik che, xui u xak. Are ʼuri i Jesus xu bij jun cʼokbal tzij che i cheʼ: —¡Yet n-cat wachin ta chic! —xu bij che. Are ʼuri i cheʼ juntir xchakijic. 20 I u tijoxelab, are xquil ile, lic xqui bisoj. Xqui bij che i Jesus: —¿Wach xa ʼani che i cheʼ-le, chi juntir xchakijic? —xe cha. 21 I Jesus xu bij chique: —Katzij i quin bij chiwe, we lic ʼo u cubibal i cʼux, we lic n-ta cu bij i cʼux, xak yix quix tiqui chu ʼanic pacha i xin ʼan yin che i che-i. Y n-xui ta la ile, xak quix tiqui che, we qui bij che i jyub-i, “Chat el chi, ja cʼaka awib pa mar,” qui bij che, ile lic coʼon na. 22 Yix, wach i qui tzʼonoj che i Dios, we lic qui cojo chi quiwil na, ca yaʼ na ʼuri chiwe —xu bij i Jesus chique.

Xtzʼonox che i Jesus bi chi ʼatbal tzijal ʼo puʼab

23 Teʼuri i Jesus xoc chic pa rachoch i Dios y xoc chi qui tijoxic chila. Are ʼuri xe tejeb pan i cajʼatzil i sacerdóte ruʼ, xak i nimak tak mamʼib que i aj Israel, y xqui tzʼonoj che: —¿Pachin xyaw ile paʼab chi cat tijin chu ʼonquil? —xqui bij che—. ¿Bi chi ʼatbal tzijal ʼo paʼab, chi queje ca ʼan ile? —xe cha. 24 I Jesus xu bij chique: —Xak yin quin tzʼonoj jun tzij chiwe. We qui bij usucʼ chwe, teʼuri xak quin bij yin chiwe bi chi ʼatbal tzijal ʼo pinʼab. 25 Chi bij chwe pachin xyaw puʼab i ma Wan cu kajsaj ya piquiwi i winak. ¿Are i Dios yawnak che, o xa winak yawnak che? —xu bij i Jesus chique. Ique xe oc chu bixquil chiquiwach: —¿Wach caka bij na che? —que cha—. We caka bij chi are i Dios yawnak ni ile puʼab i ma Wan, ire cu bij na ʼuri chake: “¿Wuchac ʼuri n-xi coj taj wach i xu bij?” 26 We xak caka bij chi xa ruʼ winak petnak wi wach i xu bij i ma Wan, lic caka xij kib chique i winak; man conojel i winak quiqui bij chi ma Wan lic ruʼ i Dios petnak wi wach i u bim —xqui bij chiquiwach. 27 Rumal-i xqui bij che i Jesus: —N-ketaʼam taj —xe cha che. —Xak yin n-quin bij ta ʼuri chiwe wach i ʼatbal tzij ʼo pinʼab, chi quin ʼan tak iri —xu bij chique.

Queb alabom chi xe tak rumal qui kajaw

28 Teʼuri i Jesus xu bij chique: —¿Wach qui chʼob yix che i tzij-i? ʼO jun achi, je ʼo queb u cʼojol. I achi xu bij che i jun: “Wacʼal, jat woʼor pa chac chupam in ticon,” xu bij che. 29 I racʼal xu laʼ u wach che: “N-cwaj taj,” xu bij. Xui-ri, xu jalwachij u noʼoj y xa ʼe pa chac. 30 Teʼuri i qui kajaw xak xu ʼijla i jun chic, pacha xoʼon che i nabe. Ire xu bij chi ca ʼec; “Ey,” coʼono, xui-ri, n-xa ʼe taj. 31 ¿Pachique chique i je queb u cʼojol xoʼono pacha craj i qui kajaw? —xu bij i Jesus chique i nimak tak mamʼib. —Are i nabe —xe cha. —Katzij i xi bij —xu bij i Jesus chique—. Xak quin bij na yin chiwe chi ʼo i je mal laj tak aj tzʼonol alcawal, xak ʼo ixokib ajmaquib que tijin coquic puʼab i Dios, y yix n-taj. Ique je pacha i racʼal i achi chi xoʼono pacha craj u kajaw. 32 Xui-ri yix ix pacha i ucab u cʼojol man n-xix cojon ta che u tzij i ma Wan aj kajsanel ya. Xcʼun ire chu cʼutic chiwe wach craj te i cʼaslemal, xui-ri n-xix cojon taj. I je aj tzʼonol alcawal, xak i ixokib ajmaquib, ique xqui cojo. Tupu xiwil yix ile, n-xi jalwachij ti nojbal, cojbal-re u tzij —xu bij i Jesus chique.

Wach xqui ʼan i aj mediant che u cʼojol i rajaw ulew

33 Teʼuri xu bij chique: —Chi ta chic jun tijojbal tzij quin bij na chiwe. ʼO jun achi nim i rulew, u ticom úva chuwach. Teʼuri xu coj coral chirij; xu yijba pa quiqui yitzʼ wi u waʼal i úva, xak xu yijba jun ral ja tacʼtic chupam i ticon, chajbal-re ronojel. Teʼuri xe u coj jujun ajchaquib, je aj a média ruʼ; y xa ʼe ire naj che jun tinimit. 34 Are xu rik i ʼij re i cosech, xe u tak li u mocom chu tzʼonoxic i re ire chique i raj mediant. 35 Are xe upon i mocom, xe qui chapo. I jun, xqui chʼayo; i jun chic, xqui camsaj; i jun chic, xqui coj abaj che. 36 Teʼuri i rajaw ticon xe u tak chali juban chic u mocom, mas je qʼui na chiquiwach i je nabe. Are xe uponic, i je raj mediant xqui ʼan chic chique pacha xqui ʼan chique i juban chi je nabe. 37 Pa qʼuisbal-re, xu tak li i mer u cʼojol. Xu chʼob ire: “Ique lic que cojon na che i wacʼal-i,” xu chʼob ire. 38 Xui-ri, are xquil i u cʼojol i rajaw ulew, xqui bij chiquiwach: “Are ire-le are i rajaw ulew coʼon panok; chaka camsaj,” xe cha, “man yoj coj canajic oj rajaw,” xe cha. 39 Rumal-i xqui chapo, y xquesaj li chuwach ulew, y xqui camsaj. (Queje ile i tijojbal tzij xu bij i Jesus chique.) 40 Teʼuri xu tzʼonoj chique: —Bay, are ca cʼun ni rajaw i ulew, ¿wach coʼon ni ire chique i ajchaquib-le? —xu bij. 41 Ique xqui bij: —Ire lic que u camsaj ni je aj ʼanol mal-le; lic n-cril ta toʼbal qui wach. Teʼuri cu ya i rulew chique juban chic aj mediant, chi quiqui jach i re ire che, are cu rik i ʼij —xe cha i mamʼib che i Jesus. 42 Teʼuri i Jesus xak xu bij chique: —¿Xataba n-iwilom taj wach tzʼibtal can chupam u wuj i Dios? Queje iri cu bij: I abaj chi n-xcaj ti xqui coj i je aj ʼanol ja, are i abaj-le chi xeʼelok lic nim ni u chac che i cubibal ja. Are i xeʼelok-le, are i Kajwal Dios xa ʼanawic, y cakil yoj, lic ʼutz ile chi u ʼanom ire. (Queje ile tzʼibtal canok.) 43 Rumal-i, quin bij chiwe chi Dios cresaj ni u chac piʼab yix y cu ya na piquiʼab juban chic ajchaquib je ʼutz, chi quiqui ya ni cosech che i Dios pacha ca majawic. 44 I abaj-le chi xin bij chiwe, we ʼo jun ca ʼe tzak puwi, xa ca paxic; xak i abaj-le, we ca tzak chirij jun winak, lic coʼon na cʼajcʼaj che —xu bij i Jesus chique. 45 I je ajwab sacerdóte, xak i je aj Fariséo, are xqui ta wach i tijojbal tzij xbix chique, ya xquetamaj chi xa are ique que u lap na. 46 Rumal-i cacaj ique quiqui chapo, xui-ri xqui xij quib chique i uqʼuial winak, man i winak quiqui bij chi Jesus ajbil u tzij i Dios.

Matéo 22

Wach xqui ʼan i je sicʼtal che jun cʼulanquil

1 I Jesus xu jek chic u bixquil i tijojbal tzij chique. Xu bij: 2 —I ʼatbal tzij re aj chicaj, pacha iri: ʼO jun nim laj ʼatol tzij xu yijba i nimaʼij re u cʼulanquil i u cʼojol. 3 Are xu rik i ʼij, xe u tak bi u mocom cuʼ i je siqʼuim chic, queʼe qui bij chique chi ya yij chic i waʼim. Xui-ri, ique n-xcaj ta xe cʼunic. 4 Teʼuri xe u tak chubi juban chic u mocom chi qui siqʼuixic. Xu bij chique: “Ji bij chique niʼpa i je in siqʼuim na, chi ya yij chic i waʼim. Chi bij chique chi je in camsam chic i chicop chi je in tiʼojersam. Ronojel ʼis yij chic; ique che petok, chix chok chique.” 5 Xui-ri, i je siqʼuim na, n-xqui ʼan ta cas chique i takon. ʼO jun chique xa ʼe pa rulew, xak jun chic xa ʼe chi cʼayinic. 6 Xak je ʼo jujun xe qui chap i takon y xqui ʼan cʼax chique y xe qui camsaj. 7 Rumal-i, i ʼatol tzij lic xpe roywal che; xe u tak bi u soldádo chi qui camsaxic niʼpa i xe ʼanaw i camic-le, xak chu poroxic i qui tinimit. 8 Teʼuri xu bij chique u mocom: “Ronojel ʼis yij chic re i nimaʼij, xui-ri ique chi je in siqʼuim na, n-xmajaw ta chique chi que petic. 9 Rumal-i, jix yix pa nimak tak be, y che i siqʼuij che i nimaʼij niʼpa i que i rik chila,” xu bij chique u mocom. 10 Ique ʼis xe ʼel pa tak be, y xe qui mol niʼpa i xe qui cʼulaj. Xe qui mol i je ʼutz laj tak winak, xak i ne te ʼutz. Queje ile xqui nojsaj i u paja. 11 Teʼuri xoc i ʼatol tzij pa je moltajnak wi i je u siqʼuim ruʼ. Are ʼuri xril jun achi cuʼ chi nu cojom ti u ʼuʼ re i nimaʼij. 12 Y xu bij che: “Yet, ¿wach awoquic chi, chi na cojom ti a ʼuʼ re i nimaʼij?” xu bij. I jun n-xu rik taj wach cu bij che. 13 Teʼuri i ʼatol tzij xe u siqʼuij i u mocom, xu bij chique: “Chi xima i u ʼab, i rakan, y chiwesaj bi rija pa ʼekum. Chila coʼ na, xak cu kachʼachʼej ni uware rumal u bis,” xu bij chique. 14 Queje ile queʼelok man tupu je qʼui i je sicʼtal na, ne te qʼui je chatalic. (Queje i tijojbal tzij ile xu bij i Jesus.)

Chi ya che i ʼatol tzij wach ʼo re che; xak queje i Dios, chi ya che wach o re

che 15 Are ʼuri i aj Fariséo xe ʼec y xe oc chu chʼobic chiquiwach wach jun tzij quiqui tzʼonoj che i Jesus, tzaksabal-re quiqui ʼano. 16 Teʼuri xe qui cha jujun je ʼo cuʼ, xak juban chic chi je teren chirij i ma Heródes, y xe qui tak bi ruʼ i Jesus. —Nim laj winak —xqui bij che, are xe upon ruʼ—, ketaʼam chi yet xui i sak laj tzij ca bij. Ketaʼam chi yet katzij ca cʼut i ʼutz laj be re i Dios, lic n-ca ʼan ta cas che wach quiqui bij i winak chawij. Yet n-ca coj ta retalil che, tupu je nimak tak winak. 17 Cha bij ʼu chake, wach i ca bij yet, ¿ʼUtz nawi, caka toj impuésto che i ʼatol tzij, o n-ʼus taj? —xqui bij che. 18 I Jesus xretamaj chi n-ʼus ta quiqui chʼobo are xqui bij ile. Xu bij chique: —Yix, ¡xa queb i palaj! ¿Wuchac xa tzaksabal-we qui ʼano? 19 Chi cʼutu jun sak pwak chwe, chi tojbal re impuésto —coʼono. Y xe qui cʼama jun sak pwak. 20 Are ʼuri i Jesus xu tzʼonoj chique: —¿Pachin u qʼuexwach iri ʼo chuwach? ¿Pachin u bi iri tzʼibtal chuwach? —xu bij chique. 21 —Re i ʼatol tzij —xe cha ique. —Bay, chi ya ʼuri che i ʼatol tzij wach ʼo re ire che, xak chi ya che i Dios wach ʼo re ire che —xu bij i Jesus chique. 22 Ique, are xqui ta ile, lic xqui bisoj che. Are ʼuri xqui canaj canok y xe ʼec.

I Jesus xu sakirsaj chi ʼo ni qui walijbal i camnak

23 Xak are i ʼij-le, je ʼo jujun aj Saducéo xe upon ruʼ. (I aj Saducéo quiqui bij chi i je camnak n-que walij ta chic.) Xqui bij che: 24 —Nim laj winak, i mam Moises u bim canok chi jun achi, we xcamic, we n-ta racʼal ruʼ can i rixokil, ʼo u chac ʼuri ca cʼuli i ratz u chaʼ i achi ruʼ ixok malcan, pu qʼuexel i camnak. Queje ile ca qʼuiji na can racʼal i camnak ruʼ ixok. Je ile u bim canok. 25 Bay, oʼonom lok, je ʼo wukub kuʼ yoj, je catz qui chaʼ quib. I nabe chique xcʼuliʼic, y xoʼon panok xcamic, n-ta racʼal. I ixok malcan xcanaj can ruʼ ucab chaʼaxel. 26 Teʼuri i achi-le xcam chic, i ixok xcʼuli chic ruʼ urox chaʼaxel. I achi-le xak xcamic. Queje xqui ʼan i wukub achiab-le. 27 Xak xoʼon panok, xcam i ixok. 28 Bay, we ta que walij chic i camnak, ¿pachique chique i je wukub-le, chi mer rachijil queʼelok? Man ʼis xcʼuli cuʼ i je wukub achiab-le —xe cha. 29 I Jesus xu laʼ u wach chique: —Yix xa ix sachnak na; n-qui ta tu be wach cu bij u tzij i Dios chi tzʼibtal canok; xak n-iwetaʼam taj wach i nim laj u choʼab i Dios. 30 Are que walij ni camnak, que ʼelok pacha i u ángel i Dios aj chicaj; n-que cʼuli taj. I achiab, i ixokib n-que cʼuli ta chic. 31 I qui walijbal i camnak, katzij ʼolic. ¿Xataba n-iwilom ti yix wach u bim can i Dios chiwe? U bim can ire: 32 “Cʼa in u Dios i mam Abraham, xak i mam Isaac, xak i mam Jacob,” xu bij. I oxib-le je camnak chic are xu bij i Dios ile. Bay, chuwach i Dios, c a je cʼas na; i Dios n-are ti qui Dios i je camnak, are i qui Dios i je cʼaslic —xu bij i Jesus chique. (Queje ile xu sakirsaj chique chi ʼo ni qui walijbal i camnak). 33 I winak, are xqui ta ile, lic xqui bisoj che i cʼutunic xoʼon i Jesus.

Wach i tzij ʼatz u ʼij, re i tzij pixab

34 I aj Fariséo, are xqui ta rason chi Jesus xtiqui chu laʼic u wach i qui chiʼ i je aj Saducéo, xqui mol la quib. 35 ʼO jun chique chi tijonel re i ʼatbal tzij u tzʼibam can i mam Moises. Xraj ire xu tzʼonoj jun tzij che i Jesus, tzaksabal-re coʼono. Xu bij che: 36 —Nim laj winak, ¿pachique tzij re i ʼatbal tzij mas ʼo u chac chi caka cojo? —xu bij. 37 I Jesus xu bij che: —“Chawaj Awajwal Dios ronojel a cʼux, ronojel awanima, ronojel a nojbal.” 38 Are i jun-le chi mas ʼo u chac coj cojon che; are mas ʼo u ʼij ile chiquiwach i juban. 39 Teʼuri i ucab tzij (chi ʼo u chac coj cojon che) laj cu maj i jun-le. Cu bij: “Cʼax che a na a loʼcʼanij pacha cʼax u naʼic awib yet ca ʼano,” cu bij. 40 I queb tzij-le are mer u xebal ronojel tak i ʼatbal tzij u tzʼibam can i mam Moises, xak are u xebal ronojel tak i cʼutunic qui canam can i ajbil u tzij i Dios. (Queje xu bij i Jesus ile chique.)

I Jesus lic Dios; n-toʼ ta umuk uxiquin can i mam David

41 Tzʼakat cʼa qui molom quib i je aj Fariséo, 42 i Jesus xu tzʼonoj chique: —¿Wach qui chʼob yix chirij i Crísto, chi Toliwe iwoyʼem? ¿Pachin i ratit u mam? —xu bij chique. Ique xqui bij: —Ire are ni umuk uxiquin can i mam David —xe cha. 43 Are ʼuri i Jesus xu bij chique: —¿Wuchac ʼuri i mam David xu bij “Wajwal” chirij i Crísto are xu lapo? Lic rumal ni u Tewal i Dios xu bij ile. I mam David xu bij i tzij-i: 44 Xu bij i Kajwal Dios che i Wajwal Crísto: “Chat cul na pin wikabim, cʼa cu rik ni ʼij que in ya na pawakan niʼpa i je aj chʼoʼoj chawij,” xu bij. Queje ile u tzʼibam can i mam David ujer. 45 ¿Wach u ʼonquil ʼuri chi Crísto xa umuk uxiquin i mam David? ¿Wach u ʼonquil ile man lic are i mam David xu bij “Wajwal” che i Crísto? (Queje xu bij i Jesus ile chique i aj Fariséo, cu sakijbejre chique chi Crísto n-toʼ ta winak, lic Dios.) 46 Mi jun chique xu rik chic u laʼic u wach che, mi jupaj. Are xoʼon ile, teʼuri mi jun xu cowij chic u cʼux chu tzʼonoxic mas tzij che i Jesus.

Matéo 23

I Jesus cu coj qui mac i aj Fariséo, xak i nimak tak aj tijonel

1 Teʼuri i Jesus xoc chu bixquil i tzij-i chique i winak, xak chique u tijoxelab: 2 —I je tijonel re i ʼatbal tzij, xak i aj Fariséo, ʼo chiquikul quiqui sakij chiwe wach usucʼ i ʼatbal tzij chi u tzʼibam can i mam Moises. 3 Rumal-i chix cojon na che, lic chi ʼana cas che wach i quiqui bij; xui-ri, mi ʼan yix pacha quiqui ʼan ique. Mi ʼan na, man ique n-quiqui ʼan taj pacha tak i quiqui bij. 4 Ique, nim i ekan quiqui ya chiquij i winak, cʼax u chʼijawic; xak n-que ton ta ruʼ, mi xa ta jubiʼ. 5 Ronojel wach i quiqui ʼano, quiqui ʼan na man xa cacaj que ʼiltaj cumal i winak. Kus quiquil u cʼamic bi jupaj u tzij u pixab i Dios pasim chupam jun ral tzʼum chuwach qui palaj. Xak kus quiquil u batzʼcatixic tzʼum rij tak qui ʼab. I tzʼum-le xak tzʼibtal jutakpaj u tzij i Dios chuwach; kus quiquil ique we nim u wach. Xak i u chiʼ i qui ʼuʼ, lic nimak i rismachiʼ ʼo che, mas nimak chuwach i que i toʼ winak. Queje quiqui ʼan ique ile, quiquilbej na re i winak chi lic je re i Dios, quiqui bij ique. 6 Are que ʼe pa tak nimaʼij, xa quiqui tzucuj i chomik laj tak qʼuijibal. Are que ʼe pa molbalʼib, xak quiqui tzucuj i qui cubibal chi ʼo u ʼij. 7 Are que ʼe pa qʼuebal, lic kus quiqui ta are que tioxix cumal i winak, ocsabal re qui ij. Xak kus quiqui ta are ca bix “nim laj tijonel” chique. 8 Mi ʼan yix pacha ique-le; mi ya chique i winak chi quiqui bij “nim laj tijonel” chiwe. Man iwonojel yix, iwatz i chaʼ iwib; xa jun i Tijonel yix, are i Crísto. 9 Xak mi bij i kajaw che jun winak waral chuwach i jyub taʼaj, cojbal re u ʼij, man xa jun i Kajaw ʼolic, are i Ta chicaj. 10 Xak mi ya chique i winak quiqui bij “kajʼatzil” chiwe, man xui i Crísto are Iwajʼatzil. 11 Pachin coʼon mocom che rib chiquij i juban, are i mer nim ʼuri chixol. 12 Man pachin coʼon nim che rib, ire ʼut xa ca kajsax u ʼij; xak pachin coʼon chʼutin che rib, ire ca nimarsax na ʼuri u ʼij. 13 Toʼ i wach yix, ix tijonel re i ʼatbal tzij, xak yix chi ix aj Fariséo. ¡Xa queb i palaj! N-qui cʼut ti sak laj tzij chique i winak; xa qui tzʼapij i uchija re i ʼatbal tzij aj chicaj are ʼo i cacaj que oc bic. Yix n-quiwaj ta quix oc bic, xak n-qui ya ta chique ique que oc bic. 14 Toʼ i wach yix, ix tijonel re i ʼatbal tzij, xak yix chi ix aj Fariséo. ¡Xa queb i palaj! Xa qui maj i cachoch ixokib malcanib, teʼuri qui ʼan nimak tak i tzʼonbal che i Dios, xa sachsabal-re chiquiwach i winak, wach i ʼanom. Queje ile i nimarsam ni tojpen chi ca pe na piwi. 15 Toʼ i wach yix, ix tijonel re i ʼatbal tzij, xak yix chi ix aj Fariséo. ¡Xa queb i palaj! Lic quix ʼe jela, quix ʼe jewa, che i cʼutunic qui ʼano, chʼacbal na re jun i tijoxel. Xui-ri, we xix tiqui che, queʼel ire ʼuri lic mas mal chiwach yix; ca ʼe pa ʼaʼ nabe chiwach yix, xa rumal i cʼutum che. 16 Toʼ i wach yix chi ix aj cʼambeal chi xa ix mawach. Qui bij yix chi “We jun winak cu cuxtaj u bi i rachoch i Dios puwi i u tzij, n-chukul ta ʼo wi ʼuri u ʼonquil pacha u bim,” qui bij yix. “Péro we cu cuxtaj u bi i óro re i rachoch i Dios, ʼo chukul ʼuri coʼon na pacha i u bim.” Queje qui bij yix ile. 17 ¡Lic ix sachnak na; lic ix mawach! ¿Pachique mas ʼo i u ʼij? ¿Xataba are i óro? N-are taj. Are i rachoch i Dios chi mas ʼo u ʼij, y coʼon che i óro chi xak ʼo u ʼij. 18 Xak qui bij yix chi “We jun winak cu cuxtaj u bi i altar puwi i u tzij, n-chukul ta ʼo wi ʼuri i u ʼonquil pacha u bim,” qui bij yix. “Péro we cu cuxtaj u bi i sipon chi ʼo puwi i altar, ʼo chukul ʼuri coʼon na pacha i u bim.” Queje qui bij yix ile. 19 ¡Lic ix sachnak na; lic ix mawach! ¿Pachique mas ʼo i u ʼij? ¿Xataba are i sipon? N-are taj. Are i altar chi mas ʼo u ʼij, y coʼon che i sipon chi xak ʼo u ʼij. 20 We ʼo jun cu cuxtaj u bi i altar, xeʼel ʼuri xak xu cuxtaj u bi wach tak i ʼo puwi i altar. 21 Xak we jun cu cuxtaj u bi i rachoch i Dios, xeʼel ʼuri xak xu cuxtaj u bi i Dios chi ʼo chila. 22 Xak we jun cu cuxtaj u bi i caj, xeʼel ʼuri xu cuxtaj i u cubibal i Dios, pa cu ʼat wi tzij, xak xu cuxtaj i Dios chi cul chila. 23 Toʼ i wach yix, ix tijonel re i ʼatbal tzij, xak yix chi ix aj Fariséo. ¡Xa queb i palaj! (Qui ʼan pen i cojonic che i ral tzij re i ʼatbal tzij chi n-ta kas ropis.) Niʼpa i ʼo iwuʼ chi n-ta kas u chac, pacha i ral tak arawen, i anix, tak i comin, ile ʼut qui ʼan pen i relsaxic jun tant che i lajuj, y qui ya na che i Dios. Xui-ri, n-qui ʼan ti pen i cojonic che i tzij re i ʼatbal tzij chi lic ʼo u chac qui ʼan na. N-qui ʼan ta pen u ʼanic i sucʼulic cuʼ i winak; n-qui ʼan ta pen rilic tobal qui wach; n-kas ta quix terej chirij i Dios. Are i niʼpa iri, are ʼo u chac qui ʼan na; xak ʼo u chac qui jach i nabe tant che i Dios che i qui chʼaco. 24 ¡Yix xa ix aj cʼambeal lic ix mawach! ¡We ʼo jun ral ʼus chupam i yaʼ re i qui tijo, quiwesaj la ʼut; xui-ri we ʼo jun camey chupam, xa qui tuʼ la bic! 25 Toʼ i wach yix, ix tijonel re i ʼatbal tzij, xak yix chi ix aj Fariséo. ¡Xa queb i palaj! Lic qui ʼan pen u chʼajic i bas, tak i lak, xui-ri n-qui chʼaj ti i pi cʼux yix. I ubitak iwe, toʼ iwelʼam na, xa quix tijin chu molic u chiʼ, xui ile qui chʼobo. Queʼelok pacha xui i rij i bas, xui i rij i lak i chʼajom na, péro i u pam lic tzʼil. 26 Ix mawach laj tak Fariséo, nabe chi chʼaja i u pam i bas, i u pam i lak, man queʼel ʼuri chom na ronojel. 27 Toʼ i wach yix, ix tijonel re i ʼatbal tzij, xak yix chi ix aj Fariséo. ¡Xa queb i palaj! Ix queje pacha jun pantion, lic chom, sak i rij, péro i u pam n-chʼam taj, xa ʼo can u bakil camnak chupam, xa ʼo ca ʼay chupam. 28 Yix ix queje ile; lic ʼutz quix ʼanaw chiquiwach i winak xui-ri i pi cʼux lic n-chʼam taj, xa ix nojnak che i mal; xa queb i palaj i ʼanom che iwib. 29 Toʼ i wach yix, ix tijonel re i ʼatbal tzij, xak yix chi ix aj Fariséo. ¡Xa queb i palaj! Qui ʼan pen u yijbaxic qui pantion i ujer ajbil u tzij i Dios, cojbal re qui ʼij. Qui ʼan pen u wikic qui mukbal i je re i Dios ujer. 30 Teʼuri qui bij ni yix, “We tene yoj oj ʼo che i ʼij-le que i katit kamam, yoj ʼut n-queje tene que ka camsaj-i i ajbil u tzij i Dios,” quix cha. 31 Xui-ri, ruʼ i n-ʼus taj qui ʼano, i ʼalijinsam chi lic ix xak jun cuʼ ique. Lic ix qui muk qui xiquin can ique chi xe qui camsaj i je ajbil u tzij i Dios ujer; xa ix qui cwenta ique. 32 Chi qʼuisa u ʼanic ʼuri wach i xqui jek u ʼanic iwatit i mam. 33 ¡Yix xa ix cumatz! ¡Xa ix racʼal cumatz! N-quix tiqui ta chu jeqʼuic iwib chuwach i tojpen pa ʼaʼ. 34 Que in tak nubi je ajbil u tzij i Dios chiwe, que in tak bi ʼo qui noʼoj, xak i je tijonel que in tak bi iwuʼ. Yix qui camsaj ni jujun chique, xak ʼo jujun que i camsaj chuwach cruz, xak ʼo jujun chic qui ʼan ni cʼax chique pa tak molbalʼib, xak ʼo jujun chic que iwoktaj, n-quix uxlan ta chi coktaxic pa tak tinimit. 35 I mal laj tak ʼanic chi xqui ʼan iwatit i mam ujer, xak are quix tijin yix chu ʼanic woʼor, xak ca pe ni tojpen piwi yix rumal. Lic ix xak jun cuʼ ique chi xe qui camsaj i winak je ʼutz. Are u jekanic, are u camsaxic i a-Abel chi n-tu mac, y queje ile petnak cʼa are ʼo wi chi xi camsaj i mam Zacarías pa rachoch i Dios. 36 Katzij i quin bij chiwe, niʼpa i tojpen re iri ca pe na piquiwi i winak aj woʼor.

Xoʼ i Jesus cumal i aj Jerusalen man n-xcaj ti ʼutz

37 ¡Ay, yix, ix aj Jerusalen! ¡Yix chi que i camsaj i ajbil u tzij i Dios; yix chi toʼ qui coj abaj chique i je u takon i Dios! ¡Qʼuialmul lic in rayim quix in mol wuʼ, pacha coʼon jun ati acʼ cuʼ i racʼal, que u ya chuxeʼ u xicʼ! ¡Queje ile xwaj te yin, y yix n-xiwaj taj! 38 Chitapeʼ, i tinimit yix coʼtax na can rumal i Dios. 39 Quin bij chiwe, queje ile quix eʼel na; n-quiwil ta chic in wach cʼa cu rik ni ʼij chi quin i cʼulaj na iwuʼ. Qui bij na: “¡Chu ya ni ʼutz i Kajwal Dios puwi i Jun chi u takom lok!” quix cha. (Queje xu bij i Jesus ile chique.)

Matéo 24

Wach i retamaxic caka ʼano are ya ca cʼun i qʼuisbal ʼij

1 I Jesus xel pa rachoch i Dios; ya cu maj u be. Are ʼuri xe tejeb i u tijoxelab ruʼ, y xe oc chu cʼutic niʼpa i ja re i rachoch i Dios. 2 I Jesus xu bij chique: —¿Y yix cʼa qui takej niʼpa ile? Katzij i quin bij chiwe: ronojel iri ca wulijsax na. Mi jun abaj ca canaj chic puwi i rachiʼil —xu bij chique. 3 Teʼuri xe ʼe chuwi jyub Olívos i Jesus xcubi chila. Are ʼuri i u tijoxelab xe tejeb pan ruʼ. Xe oc chu tzʼonoxic che, aliʼal: —Cakaj caketamaj umpa ca ʼani ile chi xa bij. ¿Wach cakilo are ya cat cʼunic? ¿Wach cakilo are ya ca cʼun i qʼuisbal re tak i ʼij-i? —xe cha che. 4 I Jesus xu bij: —Chi ʼana cwent iwib, mokxa ʼo quix qui tʼoro. 5 Man je qʼui que cʼun na, y quiqui ʼan che quib pacha yin. “Yin in i Toliwe,” que cha; cumal ique-le, je qʼui que tʼortaj na. 6 Yix xak qui ta ni rason chi ʼo nimak tak chʼoʼoj jela, xak nimak tak chʼoʼoj jewa. Mix cʼachir rumal, man ʼo ni u chac queje ile coʼono; xui-ri, are qui ta i tzij-le, cʼa maja ca cʼun ni qʼuisbal re tak i ʼij-i. 7 ʼO ni tinimit quiqui ʼan chʼoʼoj che jun chic. I winak re jun ʼatol tzij xak quiqui ʼan chʼoʼoj che jun chic nim laj ʼatol tzij. Ca pe waʼjal, ca pe yobil, ca pe i ucabrakan pa tak tinimit. 8 Lic ca cʼun na ile, xui-ri xa are i jekbal re i cʼax chi ca petic. 9 Yix quix chaptaj na, quix yaʼ na pa tojpen, y quix camsax na. Conojel i winak tzel na quix quilo xa wumal yin. 10 Che i ʼij-le, je qʼui na quiqui sach u cubibal qui cʼux che i Dios; xak je qʼui na, tzel na quiquil quib; xak ʼo ni quiqui jach i cachiʼil piquiʼab i tzel que ʼilawic. 11 Xak je qʼui ni aj tʼoronel que cʼun na, quiqui bij chi je ajbil u tzij i Dios; je qʼui ni winak que qui tʼor na. 12 Niʼpa i ca pe ruʼ itzel lic ca qʼuiar na, je qʼui na ʼuri i winak quiqui sach i cʼaxnabal qui cʼux chiquiwach. 13 Xui-ri, pachin i quiqui chʼijo cʼa pa qʼuisbal-re, que ʼel na ʼuri pa cʼax. 14 Xak i ʼutz laj tzij re i ʼatbal tzij re i Dios ca paxsax na, ronojel u wach i jyub taʼaj, man caquetamaj na conojel i tinimit; teʼuri ca pe i qʼuisbal re u wach i jyub taʼaj. 15-16 I ajbil u tzij i Dios, mam Daniel, u tzʼibam canok wach ca cʼunic; xu bij ire chi cocsax na jun tzel laj kajsabal re u ʼij i rachoch i Dios. Are quiwil yix ile tacʼal chila che i lugar ʼo u ʼij pa rachoch i Dios, niʼpa i je ʼo pa jyub Judéa, che ʼanmaj ʼuri chuwa tak jyub. Pachin crajlaj i tzij-i, chu ta usucʼ. 17 Niʼpa je ʼo ʼan puwija re i cachoch, suʼ che kaj la lok; me oc chic chupam, quiqui cʼambej re ubitak-que. 18 Xak niʼpa i je ʼo pa tak ticon, me tzalij lok que qui cʼambej re qui ʼuʼ. ¡Paʼanem che ʼanmajok! 19 Chupam i ʼij-le, toʼ qui wach ixokib chi ʼo i yobil chiquij, xak ique chi ʼo cacʼal que tzʼumanic, cʼax i qui ʼanmajic ique. 20 Chi tzʼonoj che i Dios chi n-joron ti tew are quix ʼanmaj chuwach ile, xak n-are ta chupam i uxlambal ʼij. 21 Man i uyej che tak i ʼij-le, lic cʼax. Cʼa chu xebal ʼij sak, n-ta jun cʼax petnak lic cʼax chuwach ile; xak n-ta chic jun chic ca petic, lic cʼax chuwach ile. 22 Y we i Dios n-coʼon ta che, chi xa ʼatal ʼij ʼo ni cʼax-le, ʼis que cam na conojel. Xui-ri, ire cu ʼatij na; queje coʼon ire ile rumal i cʼaxnabal u cʼux chique i je re ire. 23 Rumal-i, che tak i ʼij-le, we ʼo i que bin chiwe: “Chiwilapeʼ, chi ʼo wi i Tolke,” que cha, o we quiqui bij: “Le i ʼolic-le,” que cha, mi cojo. 24 Man que cʼun ni aj tʼoronel chi quiqui ʼan che quib pacha je toliwe, xak que cʼun jujun quiqui ʼan che quib pacha je ajbil u tzij i Dios. Quiqui ʼan ni milágro, xak nimak tak ʼanic, ʼilbal-re we que tiqui chi qui tʼoric niʼpa i je re i Dios. 25 Ya in bim chic iri chiwe wach i qui cʼulmaj coʼon panok. 26 Rumal-i, we ca bix chiwe: “Chiwilapeʼ chila ʼo wi i Tolke pa taʼaj tzʼinilic,” que cha, mix ʼe chila; xak we ca bix chiwe: “Chiwilapeʼ chi ʼo wi paja,” quiqui bij chiwe, mi cojo. 27 Mi cojo, man i Achi aj Chicaj n-aliʼal taj ca cʼunic. I u cʼunic ire coʼono pacha coʼon jun nim laj u rep ʼaʼ ca repcanic, chi coʼon sak ronojel u wach i caj. 28 (I tojpen lic ca cʼun-na.) Pa ʼo wi jun chʼaculaj camnak, chila que moltaj wi i cʼuch.

Wach i u cʼunic i Achi aj Chicaj

29 Are quicʼaw niʼpa i cʼax re i ʼij-le, are ʼuri i ʼij ca ʼekumaric; i icʼ n-ca tzun ta chic; i chʼumil que tzak na li chicaj; xak wach tak ʼo chicaj que sicsax na. 30 Are ʼuri ca ʼiltaj jun séña chicaj, re in cʼunbal yin chi in Achi aj Chicaj. Y conojel i tinimit chuwach i jyub taʼaj que oʼ na. Y quin quil na chi quin cʼun pa sutzʼ, nim na in choʼab, in chomal. 31 Ca tataj jun nim laj trompet, y que in tak bi in ángel cʼa pa que ʼel wi li i cajib tew cʼulala; que in tak li jewa, xak que in tak bi jela, quiqui molbej-que niʼpa i je in chom, ronojel u wach i jyub taʼaj. 32 Yix iwetaʼam wach i séña quiwil che u cheʼlal hígo are ya ca cʼun i ʼalaj; chix naw che i cheʼ-le. Ile, are quiwilo chi ca pe tan chic u tux, y coʼon rax, iwetaʼam ʼuri ya ca miʼ tan chic i ulew. 33 Xak queje quiwetamaj are ya ca cʼun i qʼuisbal re tak i ʼij-i. Are quiwil yix pacha tak in bim chiwe, chi ta u be ʼuri ya ca pe i ʼij in bim chiwe; ya jekanic cu ʼano. 34 Katzij i quin bij chiwe, ya ca cʼun ronojel niʼpa in bim-le; i winak je re woʼor quiquil na. 35 I caj, i ulew ca sachic, xui-ri in tzij yin n-ca sach taj, ca ʼantaj na ronojel niʼpa in bim chiwe. 36 Mi jun retaʼam pachique ʼij, pachique ʼor, coʼon ile. Xak mi ne i ángel aj chicaj, xak mi ne u Cʼojol i Dios n-retaʼam taj; xui i Ta chicaj retaʼam. 37 I winak n-quiqui yijba ta quib che i ʼij-le are ca cʼun i Achi aj Chicaj. Xa quiqui ʼan na pacha xqui ʼan i winak re tak i ʼij re i mam Noe ujer. 38 Ique ujer, are maja ca pe i nim laj jab chi xu nojsaj u wach i jyub taʼaj che i ya, n-xqui yijba ta quib. Toʼ xqui tzuk quib, toʼ xe tuʼunic, toʼ xqui bisoj i qui cʼulanic; queje xqui ʼan ile tzʼakat xcʼun i ʼij chi xoc i mam Noe pa nim laj bárco. 39 Toʼ queje ile xqui ʼano, y n-xqui na taj, cʼa are xpe i nim laj ya chi ʼis xe u cʼam bic. Xak queje quiqui ʼan na ile are quin cʼun yin chi in Achi aj Chicaj. 40 Chupam i ʼij-le, je ʼo ni queb achiab, que chacun junam pa qui ticon; jun chique ca cʼam nubic; i jun, ca canax canok. 41 Xak je ʼo ni queb ixokib que tijin chi queʼem. Jun chique ca cʼam nubic; i jun ca canax canok. 42 Rumal-i, chix cʼascʼat na, man n-iwetaʼam taj wach oʼonom ʼor ca cʼun i Iwajwal. 43 Cha cʼun chi cʼux wach coʼon jun rajaw ja. Ire we te retaʼam chi chaʼab ca cʼun jun iliʼom ruʼ, we te retaʼam wach oʼonom ʼor ca cʼunic, ire ʼut ca cʼascʼat na. N-cu ya ta che coc paja, crelʼajbej re ubitak-re. 44 Xak queje chi ʼana yix, lic chi yijba iwib chin iwoyʼej na; are n-ti qui chʼob che, are ʼuri quin cʼun yin chi in Achi aj Chicaj.

Jun ajchac, chu ʼana i u chac pusucʼ, tupu naj ʼo wi u patron

45 (I Jesus xu bij chic jun tijojbal tzij chique. Xu bij): —Iwetaʼam wach ca ʼani che jun mocom lic ʼutz, lic ʼo u noʼoj. Ire ca yaʼ na can piquiwi i juban mocom rumal u patron. Chukul ire ʼo wi u yaʼic i qui wa are cu rik i ʼor. 46 ʼUtz re i achi-le, we ca tijin chu ʼonquil wach i rajwaxic chique i mocom are ca cʼun chali i u patron. 47 Katzij i quin bij chiwe, ire ca canax na ʼuri puwi ronojel niʼpa i ubitak-re u patron. 48 Xui-ri, we xa mal laj mocom, xa cu chʼob na: “In patron, n-weʼ taj ca tzalij chalok,” mok cu bij ire. 49 Are ʼuri cu jek qui chʼayic i rach ajchac, xak ca ʼe cuʼ i je ʼabarel laj tak winak: toʼ cuʼ ique ca wa wi, xak ca tuʼun wi. 50 Ire n-retaʼam taj bi chi ʼoril ca cʼun u patron. Are n-ta cu chʼob che, xak teʼet ca cʼun chalok. 51 I u patron cu ya na ʼuri pa nim laj tojpen. Xak jun i tojpen ca yaʼ che pacha ca yaʼ chique i je queb qui palaj. Chila coʼ wi, y cu kachʼachʼej ni uware.

Matéo 25

I tijojbal tzij chiquij i lajuj altom

1 (I Jesus xu bij chic jun tijojbal tzij chique.) Xu bij: I ʼatbal tzij aj chicaj queje pacha iri: Je ʼo lajuj altom xe ʼe che jun cʼulanquil. Xqui cʼam bi qui cantil man que ʼe chu cʼulaxic i achi are ca cʼunic. 2 Je joʼob chique n-ta kas qui noʼoj; i je joʼob chic ʼo qui noʼoj. 3 I joʼob chi n-ta kas qui noʼoj, n-xqui cʼam tubi acéite re i qui cantil we xqʼuis u pam. 4 I joʼob chi ʼo qui noʼoj xqui cʼam bi jujun qui botey acéite, n-xui ti ʼo chupam i qui cantil xqui cʼam bic. 5 I achi chi ca cʼuliʼic xbaytajic. Ique xe u chap waram, y xe waric. 6 Are tiqʼuil aʼab, ʼo i xe siqʼuin chu bixquil: “¡Ya xcʼun i achi; jix chu cʼulaxic!” xqui bij. 7 I lajuj altom xe walijic, xe oc chu yijbaxic qui cantil. 8 Are ʼuri i joʼob chi n-ta qui noʼoj xqui bij chique i je joʼob cachiʼil: “Chi sipaj pichʼ ka acéite re i ka cantil, man ya ca chupic,” xe cha chique. 9 I altom chi ʼo qui noʼoj xqui bij: “N-caka ya taj,” xe cha. “Man we caka yaʼo, n-coʼon ti ke yoj, xak mi ne iwe yix,” xe cha. “Jix chila pa ca cʼayix wi; chi loʼo na iwe yix,” xe cha. 10 Teʼuri ique xe ʼe chu loʼic; are je ʼenak chu loʼic, xcʼun i achi. Niʼpa i altom chi je yijilic, xe oc ruʼ ire pa cʼulanquil, are ʼuri xtzʼapix i uchija. 11 Teʼuri xe upon i joʼob chic, y xqui bij: “¡Nim laj winak! ¡Nim laj winak! ¡Cha jaka i uchija chake!” xe cha che. 12 Ire xu laʼ u wach chique: “N-quin ʼan taj; n-wetaʼam ta i wach,” xu bij. 13 Teʼuri i Jesus xu bij chique u tijoxelab: —Yix, chix cʼascʼat na, man n-iwetaʼam taj pachique ʼij, pachique ʼor, quin cʼun yin chi in Achi aj Chicaj —xu bij chique.

I tijojbal tzij chiquij i oxib mocom

14 (Teʼuri i Jesus xu bij jun chic tijojbal tzij chique. Xu bij): —I ʼatbal tzij re aj chicaj, queje pacha iri: ʼO jun achi ca ʼe che jun tinimit cʼa naj; xe u siqʼuij u mocom y xrokxanij can u mer cuʼ. 15 Jun chique xrokxanij joʼob mil sak pwak ruʼ. Y jun chic, xu ya chic can queb mil sak pwak ruʼ; y jun chic, xu ya can jun mil ruʼ. Queje u yaʼic ile xoʼon chique, pacha i ca majaw chique chi qui jujunal. Teʼuri xu maj u be. 16 I mocom chi xyaʼ can joʼob mil sak pwak che, ire xoc chi chac ruʼ i mer. Queje ile xu chʼac joʼob mil chirij. 17 Xak queje xoʼon i jun chi xyaʼ queb mil che: xak xu chʼac queb mil chirij. 18 I jun chi yatal jun mil che, xa xu ruwaj u mer i u patron; xoʼon jun jul y xu muk pulew. 19 I patron xnajtinic; teʼuri xcʼun chic, y xoc chi rajlaxic u mer cuʼ u mocom. 20 Nabe xupon i jun chi u yom can joʼob mil che. Ire xu jach i joʼob mil chi yatal che, xak xu jach i joʼob mil chi u chʼacom. Xu bij: “Nim laj winak, joʼob mil xa ya chwe, xak joʼob mil chic xin chʼac chirij,” xu bij che. 21 I u patron xu bij: “Lic ʼutz i a ʼanom. Yet at ʼutz laj mocom; lic a yom a cʼux chu ʼonquil pacha i cwaj yin. Lic ʼutz a chac xa ʼan ruʼ i jubiʼ-le, rumal-i, quin ya na mas paʼab puwi ile. Chat oc lok, y chat quicot wuʼ,” xu bij che. 22 Teʼuri xupon i jun chi yatal queb mil che, Xu bij: “Nim laj winak, queb mil a yom chwe, xak ri i queb mil-i xin chʼac chirij,” xu bij che. 23 I u patron xu bij: “Lic ʼutz i a ʼanom. Yet at ʼutz laj mocom; lic a yom a cʼux chu ʼonquil pacha i cwaj yin. Lic ʼutz a chac xa ʼan ruʼ i jubiʼ-le, rumal-i, quin ya na mas paʼab puwi ile. Chat oc lok, y chat quicot wuʼ,” xu bij che. 24 Xak xupon chic i jun chi yatal jun mil che. Xu bij che u patron: “Nim laj winak, wetaʼam chi yet at cʼan che a chac; ca jachʼ i ticon chi na ticom taj, xak ca mol u wach i ticon chi n-yet ti a mulim. 25 Rumal-i xin xij wib; xeʼe wuwaj a mer pulew. Chawila, ri a mer-i chi a yom chwe,” xu bij che. 26 “Yet n-at ta ʼutz laj mocom; lic ca cʼayo,” xu bij u patron che. “We yet awetaʼam chi in cʼan che in chac, 27 ¿wuchac ʼuri n-xa ya ti in mer pa bánco, cu chʼacbej na mas? We ta queje ile xa ʼano, quin chʼac ni yin-i niʼpa i xu chʼaco junam ruʼ ile chi in yom chawe,” xu bij che. 28 Teʼuri xu bij chique i juban je ʼo chila, “Chi cʼama i jun mil-le che; chi ya na che i jun chi ʼo lajuj mil ruʼ. 29 Man jun, we ʼo jubiʼ ruʼ, ca yaʼ na mas che; we jun n-ca chacun ta ruʼ wach ʼo puʼab, niʼpa i ʼo ruʼ quelsax na che. 30 I n-ʼus ta laj mocom-le, chiwesaj bi rija; ʼoj pa ʼekum. Chila coʼ wi, y cu kachʼachʼej ni uware,” xu bij i qui patron chique.

Wach i u jachic quixol i winak ca ʼani pa qʼuisbal ʼij

31 (I Jesus xu bij:) I Achi aj Chicaj, are ca cʼun tan chic, coc pu patan che ʼatol tzij; junam cuʼ u ángel ca cʼunic. Ca qʼuiji na ʼuri pu cubibal chi nim u ʼij. 32 I winak re ronojel tak tinimit chuwach i jyub taʼaj que moltaj na chuwach. Teʼuri coc chi qui jachic qui pam, pacha jun aj chajil chij que u resaj u chij chiquixol i chabat. 33 Que u ya i u chij pu wikabim; i tak i chabat que u ya pu moxim. 34 Teʼuri i ʼAtol Tzij cu bij na chique i je ʼo pu wikabim: “ʼUtz iwe yix; u yom ni utzil chomal in Kajaw piwi. Chix petok, chix oc che i qʼuijibal chi u yijbam ire chiwe cʼa chu xebal ʼij sak. 35 Queje cu ya ire ile chiwe man yix, are xin tij numic, xi ya na chwe wach i quin tijo; are xin cʼatic, xi ya ni in yaʼ; are xin tzucuj in posar, xin i cʼulaj iwuʼ. 36 Are n-ta chic in ʼuʼ, xi ya i chʼukbal wij; are in iwab, xin i chajij; are in tzʼapil pa cárcel, xin i solij na.” Queje ile cu bij ni ʼAtol Tzij chique. 37 Teʼuri, i je ʼutz-le quiqui bij na: “Nim laj winak, ¿umpa xa ʼan ile? ¿Umpa xka ʼano chi cat numic, y xka ya chawe wach ca tijo? ¿Umpa xka ʼano chi cat cʼatic, y xka ya a yaʼ? 38 ¿Umpa xka ʼano chi ca tzucuj a posar y xka ya chawe? ¿Umpa xka ʼano chi n-ta chic a ʼuʼ, y xka ya chʼukbal awij? 39 ¿Umpa xka ʼano chi at iwab, xak at ʼo pa cárcel, y xat ka solij?” Queje ile quiqui bij na che i ʼAtol Tzij. 40 Teʼuri i ʼAtol Tzij cu bij: “Katzij i quin bij chiwe, niʼpa i utzil chomal i ʼanom che jun wachalal, tupu n-ta kas u ʼij, xeʼel ʼuri lic chwe yin i ʼanom wi,” cu bij na chique. 41 Teʼuri i ʼAtol Tzij cu bij na chique i je ʼo pu moxim: “Chix el chi chinwach, yix chi ix cʼoktal rumal i Dios. Jix pa ʼaʼ chi n-tu qʼuisic, chi yijtalic re itzel junam cuʼ i u ángel. 42 Yin, are xin tij numic, yix n-xi ya ta chwe wach i quin tijo; are xin tij cʼatic, n-xi ya ta in yaʼ. 43 Are xin tzucuj in posar, n-xi ya ta chwe. Are n-ta chic in ʼuʼ, xak n-ta in ʼuʼ xi yaʼo. Are in iwab, xak are in ʼo pa cárcel, yix n-xin i solij taj.” Queje cu bij ni ʼAtol Tzij ile chique i je ʼo pu moxim. 44 Teʼuri ique quiqui bij na: “Nim laj winak, ¿umpa xat kilo cat numic, o cat cʼatic, o are ca tzucuj a posar, o xak are n-ta a ʼuʼ, o are at iwab, o xak are at ʼo pa cárcel? ¿Umpa xa ʼan ile chi n-xat ka to taj?” quiqui bij na che. 45 I ʼAtol Tzij cu bij na ʼuri chique: “Katzij i quin bij chiwe: yix are xiwil jun we yin chi ʼo rajwaxic che, y n-xi to taj, tupu n-ta kas u ʼij, xeʼel ʼuri chiwe lic are ni yin chi n-xin i to taj,” cu bij na chique. 46 Teʼuri ique que ʼe pa tojpen chi n-tu qʼuisic; xak i je ʼutz que oc na che i qui cʼaslemal chi n-tu qʼuisic. (Queje ile xu bij i Jesus chique u tijoxelab.)

Matéo 26

Wach u chapic i Jesus xqui chʼob i nimak tak mamʼib

1 I Jesus, are xutzin u bixquil ile chique, teʼuri xu bij chique u tijoxelab: 2 —Iwetaʼam yix, xa queb ʼij chic craj, ca cʼun i nimaʼij páscua. Are ʼuri yin, chi in Achi aj Chicaj quin jachtaj na piquiʼab i je aj chʼoʼoj chwij man quin qui camsaj chuwach cruz —xu bij chique. 3 Xak che i ʼij-le, xqui mol quib i ajwab sacerdóte, xak i je tijonel re i ʼatbal tzij, xak i nimak tak mamʼib que i aj Israel. Xqui mol quib chuwaja re i nim laj ja pa ʼo wi i mam Caifas chi ʼatz laj sacerdóte. 4 Chila xqui yijba wi wach u chapic i Jesus quiqui ʼano aliʼal, xak wach i camsabal-re. 5 Xui-ri, xqui bij chiquiwach: —N-ʼus taj we caka ʼano tzʼakat je qʼui i winak waral re i nimaʼij, mokxa que oc i winak chi chʼokowic —xe cha.

Jun ixok xu coj cunbal muy che u jolom i Jesus

6 I Jesus ʼo pa aldéa Betánia ruʼ i rachoch i achi Simon, chi “Lepróso” ca bix che. 7 Are ʼuri xtejeb jun ixok ruʼ, rucʼam jun chom laj baxo nojnak che acéite lic muy, lic pakal rajil. I Jesus ca tijin chi waʼim, are ʼuri i ixok xu jam bi i cunbal puwi i Jesus. 8 I u tijoxelab, are xquil ile, xpe coywal. —¿Wuchac i ixok-le toʼ xoʼon cʼax che i cunbal muy? —xe cha chiquiwach—. 9 We ta xu cʼayij, nim ni mer cu chap na che, cu tobej que i nibaʼib —xe cha. 10 Xu ta i Jesus wach quiqui bij y xu bij chique: —¿Wuchac queje qui bij ile chirij i ixok-le? I xoʼon ire-le chwe, lic ʼutz. 11 I nibaʼib, queʼe ʼij sak je ʼo na iwuʼ; yin n-naj ta chic in ʼo iwuʼ. 12 I ixok-i, are xu jam i cunbal muy che in chʼacul, ʼutz i xu ʼano, man xu cunaj bi in chʼacul re i mukbal-we. 13 Katzij i quin bij chiwe, xa ipa ca paxsax wi i tzij re i ʼelsabal re i qui mac i winak xak ca tataj ni rason wach u ʼanom i ixok-i chwe. Queje coʼon ile ronojel u wach i jyub taʼaj, cʼunsabal re i ixok-i chi qui cʼux i winak —xu bij i Jesus chique.

Wach u cʼayixic i Jesus xoʼon i ma Júdas

14 Teʼuri, jun chique i cablajuj u tijoxelab, i jun chi ma Júdas Iscarióte u bi, ire xa ʼe lapan cuʼ i ajwab sacerdóte. 15 Xu bij chique: —¿Niʼpa i qui ya chwe we quin jach i ma Jesus piʼab? —xu bij chique. Ique xqui ya tréinta sak pwak che. 16 Are ʼuri i ma Júdas xu jek u tzucuxic wach i jachbal re i Jesus coʼon piquiʼab.

I qʼuisbal waʼim xu tij i Jesus cuʼ u tijoxelab

17 Xcʼun i nabe ʼij re i nimaʼij chi ca tijaw i caxlanwa chi n-ti cunbal che. I u tijoxelab i Jesus xe tejeb ruʼ y xqui bij che: —¿Pa cawaj wi yet queʼe ka yijba wi i a waʼim re i nimaʼij páscua? —xe cha che. 18 —Jix pa tinimit —xu bij chique—. Jix ruʼ jun achi ʼo chila y queje iri chi bij che: “Xu bij li ka tijonel: Ya cu rik i ʼor chwij re in camic, cu bij. Chawachoch yet caka ʼan wi ka waʼim re i nimaʼij páscua, yin cuʼ in tijoxelab, cu bij.” Queje ile chix chok che —xu bij chique. 19 I u tijoxelab xqui ʼano pacha i xbix chique. Xe ʼe chu yijbaxic i waʼim re i nimaʼij. 20 Are xoc aʼab, i Jesus ʼo cuʼ i cablajuj u tijoxelab chi mexa. 21 Are que tijin chi waʼim, xu bij chique: —Katzij i quin bij chiwe, ʼo jun chiwe yix quin u jach na piquiʼab i je aj chʼoʼoj chwij —xu bij. 22 Ique, are xqui ta, lic xe oc chi bis. Chiqui jujunal xe oc chu tzʼonoxic che: —Kajwal, ¿mokxa yin? —xqui bij che. 23 Ire xu bij: —Pachin cu mu u wa pa lak wuʼ yin, are ni ire ʼuri quin jachaw na. 24 Katzij, yin chi in Achi aj chicaj, quin camsax na, pacha tzʼibtal can chupam u wuj i Dios, xui-ri toʼwach i achi chi quin jachaw na piquiʼab i aj chʼoʼoj chwij. Mas ʼutz queʼel che i achi-le ma ta xalaxic —xu bij chique. 25 Teʼuri xchʼaw i ma Júdas, chi ca jachaw ni Jesus: —Tijonel, ¿xataba yin quin ʼanaw ile? —xu bij. I Jesus xu bij che: —Ruʼ a chiʼ xa bij —coʼono. 26 Are que tijin chi waʼim, i Jesus xu chap jun caxlanwa, xu tioxij che i Dios, teʼuri xu piro. Xu ya chique u tijoxelab, y xu bij chique: —Chi tija, are iri are in chʼacul. 27 Teʼuri xu chap jun tuʼbal víno, xu tioxij che i Dios, y xu ya chique. —Chi tuʼu yix iri, iwonojel —xu bij chique—. 28 Are iri are in quiqʼuel chi ca yijbaw ni trat cʼacʼ ruʼ i Dios. Ca turuw na, sachsabal re i qui mac uqʼuial winak. 29 Katzij quin bij chiwe, n-quin tuʼ ta chic u waʼal úva, cʼa cu rik ni ʼij quin tuʼ julaj chic junam iwuʼ yix, pa cu ʼat wi tzij in Kajaw —xu bij chique. 30 Teʼuri xqui bixaj jun bix, cojbal re u ʼij i Dios; are xe utzinic, xe ʼe chuwi jyub Olívos.

I Jesus xu bij che i ma Pédro chi cruwaj ni u wach

31 I Jesus xu bij chique: —Woʼor chaʼab, iwonojel yix quin iwoʼtaj na canok. Wetaʼam queje ile queʼelok, man queje iri u bim can i Dios chupam u wuj: “Quin ya na, chi ca camsax ni aj yuʼul chij,” xu bij, “teʼuri i chij que jacher bic.” Queje ile tzʼibtal canok. 32 Xui-ri, are in walijnak chic che i camic, quin nabeaj na chiwach pa Galiléa —xu bij chique. 33 Are ʼuri xu bij i ma Pédro: —We conojel ʼis cat coʼtaj canok, yin lic n-cat woʼtaj taj —xu bij. 34 I Jesus xu bij che: —Katzij i quin bij chawe, che i aʼab-i, are maja ca chʼaw i acʼ re u sakirbal, oxmul ca bij na, chi n-awetaʼam ta in wach —coʼono. 35 —Yin lic n-cat wuwaj taj —xu bij i ma Pédro— n-ta coʼono we junam awuʼ coj camsaxic. Xak queje ile xqui bij conojel i u tijoxelab.

Wach u tzʼonoxic xoʼon i Jesus pa Getsemani

36 Teʼuri xe ʼe chic che jun lugar, Getsemani u bi. I Jesus xu bij chique u tijoxelab: —Chix cul na can chi, tzʼakat quin ʼe na yin jela chu tzʼonoxic che i Dios —xu bij.37 Teʼuri xe u cʼam bi i ma Pédro, xak i queb u cʼojol i mam Zebedéo ruʼ, y xpe jun nim laj bis, jun nim laj cʼax pu cʼux. 38 Xu bij chique: —I bis ʼo pa wanima, quin cam rumal, quin na yin. Chix canaj yix waral y chix cʼascʼatok —xu bij chique. 39 I Jesus xa ʼe chupan jubiʼ, xu jupij rib pulew, y xoc chu tzʼonoxic che i Dios: —Ta, cwaj yin, we ta ʼo módo, cawesaj i cʼax ʼo chinwach. Xui-ri, ma ya chwe pacha i toʼ cwaj yin; are, cha ʼana pacha i cawaj yet —xu bij. 40 Teʼuri xtzalij chic cuʼ i u tijoxelab; xe u rika que waric. Xu ʼijla i ma Pédro: —¿N-xi chʼij ta bari xix cʼascʼat jun ʼor wuʼ? —xu bij—. 41 Chix cʼascʼat na, y chi tzʼonoj che i Dios man n-quix tzak ta chupam i mac. Katzij, yix piwanima quiwaj quix cʼascʼatic, xui-ri i chʼacul n-tu choʼab —xu bij. 42 Are ʼuri xtzalij chic ucamul chu tzʼonoxic che i Dios. Xu bij: —Ta, we n-ʼus taj chi quelsax ni cʼax chi ʼo chinwach, we lic ʼo ni u chac quin chʼijo, ʼutz ʼuri ca ʼani chwe pacha i cawaj yet —xu bij. 43 Are xtzalij chalok, xe ʼe u rika tan chic u tijoxelab que war tan chic; i qui baʼwach ique lic waram craj. 44 Ire xe u canaj canok, y xa ʼe chic; are uroxmul xa ʼe chu tzʼonoxic che i Dios, xak jun chi tzij xu bij chic che. 45 Teʼuri xa ʼe chic chila cuʼ u tijoxelab. —Bay, chix warok; chix uxlanok —xu bij chique—. Ya xu rik i ʼor chi yin, chi in Achi aj Chicaj, quin jachtaj na piquiʼab i ajmaquib. 46 Chix walijok. Joʼ. Ya xcʼun ire chi quin jachaw na piquiʼab i aj chʼoʼoj chwij —xu bij chique.

Wach u chapic i Jesus xqui ʼano

47 I Jesus cʼa ca tijin chi tzij are xupon i ma Júdas, chi jun chique i cablajuj u tijoxelab. Ire je rucʼam li uqʼuial winak; ʼo i cucʼam chʼichʼ, ʼo i cucʼam cheʼ. Ique je taktal li cumal i ajwab sacerdóte xak i nimak tak mamʼib que i aj Israel. 48 I ma Júdas, chi aj jachanel re i Jesus, u bim can chique wach i séña coʼon chique, cʼutbal re i Jesus: “Are i jun chi quin tzʼubaj, are ile,” u bim chique. “Chi chapa ʼuri,” u bim can chique. 49 I ma Júdas, are xuponic, xtejeb pan ruʼ i Jesus. —Naʼab, in Tijonel —xu bij che. Y xa ʼe u tzʼubaj. 50 I Jesus xu bij che: —Achi, ¿Wach cawaj chwe? —xu bij. Are ʼuri i juban xe tejeb ruʼ i Jesus y xqui chapo; lic co i u chapic xqui ʼano. 51 Are ʼuri, jun chique i rachiʼil i Jesus xresaj li u chʼichʼ y xu cʼatzij u xiquin i aj takon re i ʼatz laj sacerdóte. 52 I Jesus xu bij che: —Cha cʼolo a chʼichʼ pa rachoch, man niʼpa i que ʼanaw chʼoʼoj ruʼ chʼichʼ, xak ruʼ chʼichʼ que camsax wi —xu bij che—. 53 ¿N-awetaʼam ta bari, chi we ta cwaj yin, quin tzʼonoj che in Kajaw y cu tak li uqʼuial ángel chin toʼic? ¡Mas ne chuwach i seténta mil que u tak neli-ri wuʼ! 54 Xui-ri, we ta quin ʼan yin ile, n-queʼel ta ʼuri pacha tzʼibtal can chupam u wuj i Dios. Lic ʼo ni u chac queʼel na pacha i tzʼibtal canok —xu bij che. 55 Teʼuri xu bij chique i winak: —¿Wuchac xix cʼun yix ruʼ i chʼichʼ xak ruʼ i cheʼ, qui cʼambej bi we, pacha qui ʼan che jun iliʼom? Yin ʼij ʼij in cul chixol yix pa rachoch i Dios, quin tijin chu cʼutic chique i winak, y n-xin i chap taj. 56 Xui-ri, ʼo ni u chac ca ʼani iri chwe, pacha qui tzʼibam can i ajbil u tzij i Dios ujer —xu bij chique. Teʼuri, niʼpa i u tijoxelab i Jesus xqui canaj canok y xe ʼanmajic.

Wach i cʼax xu tij i Jesus piquiʼab i nucʼbal tʼisbal

57 Niʼpa i qui chapom i Jesus, xqui cʼam bi che i rachoch i mam Caifas, chi ʼatz laj sacerdóte. Chila qui molom wi quib i je tijonel re i ʼatbal tzij xak i nimak tak mamʼib. 58 I ma Pédro, toʼ chi naj xterej bi chiquij, cʼa xupon chuwaja re i rachoch i mam Caifas. Xoc bi chuwaja, chila xcubi wi cuʼ i policía, cu takejbej-re wach ca ʼani che i Jesus. 59 I cajʼatzil i sacerdóte, xak i nimak tak mamʼib, xak ronojel i nucʼbal tʼisbal, ʼis xqui tzucuj u mac i Jesus. Cacaj ique quiqui coj u mac chuwach i ʼatbal tzij, tupu n-katzij taj, xa camsabel-re cacaj ique. 60 Lic n-ta jun u mac xqui rik chirij, tupu je qʼui xe cʼunic y xqui bij mentir chirij. Pa qʼuisbal-re, xe upon chic queb testígo chi xa mentir quiqui bij. 61 Xqui bij ique: —I achi-ri xu bij: “Yin quin tiqui chu wulijsaxic i rachoch i Dios, teʼuri che oxib ʼij quin walijsaj wi chic,” xu bij —xe cha. 62 Are ʼuri i ʼatz laj sacerdóte xwalijic, y xu bij che i Jesus: —Yet, ¿lic n-ca laʼ tu wach chique? ¿Wach usucʼ ile quiqui bij chawij? —xu bij. 63 I Jesus lic n-xchʼaw taj. Are ʼuri i ʼatz laj sacerdóte xu bij: —Yin, chuwach i Dios cʼaslic, quin ya chakul: cha bij i sak laj tzij chake; cha bij ʼuri we yet at Crísto, chi u Cʼojol i Dios —xu bij che. 64 I Jesus xu bij: —Katzij i xa bij. Xak quin iwil ni yin chi in Achi aj Chicaj, in cul na pu wikabim i Dios chi ʼatz u choʼab; xak quin iwil na quin cʼun chali pa sutzʼ chicaj —xu bij chique. 65 Are ʼuri i ʼatz laj sacerdóte xu rakchʼij u ʼuʼ, cʼutbal-re i roywal. Xu bij: —¡Tzel cu ta i Dios ile! ¡Ya n-ta chic u chac we ʼo juban chic col qui bij u mac! Ya xi ta yix waral wach i itzel tzij xu bij. 66 ¿Wach qui chʼob yix che ile? —xu bij chique i rachiʼil. I juban je ʼo ruʼ xqui bij: —Ire lic ʼo u mac; cu maj che chi ca camsaxic —xe cha. 67 Are ʼuri xqui chubaj qui cʼaxaj chu palaj y xqui chʼayo. ʼO juban chic xqui chʼay chu palaj 68 y xqui bij che: —Yet chi at Crísto, cha bij ʼu chake pachin xat chʼayawic —xe cha che.

I ma Pédro xruwaj u wach i Jesus

69 Tzʼakat are xqui ʼan ile, i ma Pédro cul chuwaja. Are ʼuri, xupon jun ali, aj chac pa rachoch i cajʼatzil i sacerdóte; xu bij che: —Xak yet at rachiʼil i ma Jesus aj Galiléa —xu bij. 70 Xui-ri, i ma Pédro xruwaj u wach chiquiwach conojel: —N-wetaʼam ti yin wach i ca bij —xu bij che i ali. 71 I ma Pédro ya ca ʼec, ʼo chic che uchibe. Are ʼuri xa ʼiltaj chic rumal jun chic. Xu bij ʼuri chique i je ʼo chila: —I achi-le, rachiʼil i ma Jesus chi aj Nazaret —coʼono. 72 I ma Pédro xu bij chic chi n-retaʼam tu wach. Xu cuxtaj u bi i Dios puwi u tzij y xu bij: —Lic n-wetaʼam tu wach i achi-le —xcha. 73 Xoʼon chupan jubiʼ, niʼpa i je ʼo chila xe tejeb ruʼ y xqui bij: —Katzij, xak yet at cachiʼil ique. Ca ʼalijin che a chʼawbal —xqui bij che. 74 Teʼuri i ma Pédro xu bij chique: —Chu ya ni tojpen i Dios pinwi, we n-katzij ti quin bij. Lic n-wetaʼam tu wach i achi-le —xu bij. Are ʼuri xchʼaw jun teren. 75 Juntir xcʼun chu cʼux wach i bital che rumal i Jesus, man u bim che: “Are maja ca chʼaw i acʼ re u sakirbal, quin awuwaj na oxmul,” u bim i Jesus che. Teʼuri i ma Pédro xel chila, lic cʼax xu na u cʼux, lic xoʼ rumal.

Matéo 27

Wach u jachic i Jesus puʼab i ma Piláto

1 Are xsakiric, i cajʼatzil i sacerdóte xak i nimak tak mamʼib que i aj Israel, ique xjunamtaj qui noʼoj wach u camsaxic i Jesus quiqui ʼano. 2 Xqui xim i Jesus y xqui cʼam bi ruʼ i ma Piláto chi gobernador, y xqui jach puʼab.

Wach u camic i ma Júdas

3 I ma Júdas, chi cʼayiwnak i Jesus, are xrilo chi ca camsax na, lic xbison che wach u ʼanom. Are ʼuri xa ʼe u tzalij chic i tréinta sak pwak chique i cajʼatzil i sacerdóte, tak i nimak tak mamʼib. 4 Xu bij chique: —Lic in macun-nak; in jachom jun achi che i camic chi n-tu mac —xu bij. Ique xqui laʼ u wach che: —¿Bi ke-yoj che? —xe cha—. ¡Lic awe yet pa wach wi ile! —xe cha che. 5 Teʼuri i ma Júdas xu jopij i sak pwak pa rachoch i Dios y xel bic. Are ʼuri xa ʼe u jitzʼaj rib. 6 I cajʼatzil i sacerdóte xqui mol i mer y xqui bij: —I mer-i, n-ʼus taj caka ya ruʼ i re i Dios; i ʼatbal tzij re i mam Moises n-cu ya taj, man i mer-i are i rajil u quiqʼuel jun winak —xqui bij. 7 Teʼuri xjunamtaj qui noʼoj quiqui loʼ jun ulew re i qui camposant niʼpa i je aj naj que cam pa Jerusalen. I ulew chi xqui loʼo, xa are pa ca ʼan wi boj ujer; “Ulew re ʼAnbal Boj” u bi. 8 Xui-ri, xqui jalwachij u bi i ulew; “Ulew Quicʼ” xqui bij che, y cʼa are ʼo wi woʼor. 9 Queje ile xeʼelok pacha u bim can i mam Jeremías, chi ajbil u tzij i Dios ujer. Ire u bim canok: “Xqui cʼam bi i tréinta sak pwak chi are i rajil bital che cumal i aj Israel; 10 y ruʼ i mer-le xqui loʼ i ulew pa ca ʼan wi boj ujer. Xeʼelok pacha u bim can i Kajwal chwe.” Queje ile tzʼibtal canok.

I u tzʼonbal i ma Piláto che i Jesus

11 I Jesus xcʼam bi chuwach i gobernador. Ire xu tzʼonoj che i Jesus: —¿Yet at ʼatol tzij que i aj Israel winak? —coʼono. I Jesus xu bij: —Are ile, pacha i xa bij yet —coʼono. 12 Xui-ri, are xocsax u mac cumal i ajwab sacerdóte, xak i nimak tak mamʼib, i Jesus n-ta xu bij. 13 Are ʼuri i ma Piláto xu bij che i Jesus: —¿N-ca ta ta-bari wach tak quiqui bij chawij? —coʼono. 14 Xui-ri, i Jesus xak n-ta xu bij. Are ʼuri, i gobernador lic xu bisoj.

I winak lic xqui tzʼonoj u camsaxic i Jesus

15 Junab chi junab, are ʼo i nimaʼij páscua, i gobernador ʼo puʼab croʼtaj jun prex, pachique quiqui cha i winak. 16 ʼO jun prex, ma Barabas u bi, ire lic ʼetamam u mac cumal conojel i winak. 17 Are je moltajnak chic i winak, i ma Piláto xu tzʼonoj chique: —¿Pachique quiwaj yix cwoʼtaj bi chiwe? ¿Quiwaj i ma Barabas? ¿O quiwaj i ma Jesus chi “Crísto” ca bix che? —xu bij chique. 18 Ire retaʼam chic chi xa tzel quiquil i Jesus; xa rumal ne ile qui cʼamom lo ruʼ. 19 I ma Piláto, are cul pu qʼuijibal, i rixokil xu tak li u bixquil ruʼ; xu bij che: “Ma min awib che u camsaxic i achi-le, man ire n-tu mac. Yin chaʼab xin ʼan jun achicʼ lic xibinʼib rumal ni ire-le y quin cʼachir rumal.” (Queje ile xbix che.) 20 Xui-ri i cajʼatzil i sacerdóte, xak i nimak tak mamʼib, xe qui tun i winak chi quiqui tzʼonoj i roʼtaxic i ma Barabas, xak quiqui tzʼonoj u camsaxic i Jesus. Queje i qui tunic ile xqui ʼano. 21 I gobernador xu tzʼonoj chic chique i winak: —¿Pachique chique i je queb quiwaj yix quin tak nubi roʼtaxic? —xu bij. —A-Barabas —xe cha. 22 I ma Piláto xu tzʼonoj chique: —¿Wach quin ʼan ʼuri che i Jesus-i chi “Cristo” ca bix che? —coʼono. Conojel xqui bij: —¡Cha camsaj chuwach cruz! —xe cha. 23 —¿Wach u mac ʼuri u ʼanom? —coʼono. Ique xa xe siqʼuin tan chic; xqui bij: —¡Cha camsaj chuwach cruz! —xe cha. 24 Xril i ma Piláto ʼuri chi n-tu chac cu tzʼonoj mas tzij chique. Ique toʼ chʼokowic quiqui ʼano. Rumal-i ire xresaj rib chupam; xu tak u cʼamic jun palangan ya, y xu chʼaj u ʼab chiquiwach. Xu bij chique: —N-in mac ti yin we qui camsaj i achiri chi n-tu mac. Chiwach yix ʼo wi wach qui ʼan che —xu bij chique. 25 Conojel i winak xqui laʼ u wach che: —¡Pakawi yoj ca pe wi i tojpen che u camic i achi-ri! ¡Xak piquiwi i kacʼal! — xqui bij. 26 Are ʼuri i ma Piláto xroʼtaj bi a-Barabas; teʼuri xu tak u yaʼic u loʼxic i Jesus y xu jach bi piquiʼab i que camsaw chuwach cruz.

Wach u yoʼyaxic i Jesus xqui ʼan i soldádo

27 Teʼuri i u soldádo i gobernador xqui cʼam bi i Jesus pa palácio. Chila conojel i cachiʼil xqui mol quib chirij chuwach. 28 Xquesaj u ʼuʼ y xqui coj jun chom laj u ʼuʼ cak. 29 Teʼuri xqui coj jun sotosic qʼuix che u jolom, y xqui ya jun cheʼ puʼab wikabim. Teʼuri xe xuqui chuwach, y xe oc chu yoʼyaxic; xqui bij: —¡Naj u ʼij i ʼatol tzij que i aj Israel! — xqui bij. 30 Xqui chubaj qui cʼaxaj chirij, xak xqui maj i cheʼ che, chi qui yom puʼab, y xqui chʼay u jolom ruʼ. 31 Are xe utzin chu yoʼyaxic, xquesaj i cʼul cak chi qui cojom che, y xqui coj chic i u ʼuʼ ire. Teʼuri xqui cʼam bic, xe ʼe chu camsaxic chuwach cruz.

Wach u ripic i Jesus chuwach cruz

32 Are que tijin chi be, xqui cʼulaj jun achi aj Ciréne, chi ma Simon u bi. Xqui ʼan pen che, xu cʼam bi u cruz i Jesus. 33 Queje ile xe upon che jun jyub, Gólgota u bi; i usucʼ i tzij-le queʼelok: “jyub pacha u jolom anma.” 34 Are xe upon chila, xqui sujuj jubiʼ víno che i Jesus, chi ʼo cunbal cʼa che, tobal na re u cʼaxcʼol. I Jesus, are xu naʼo, n-xraj taj. 35 Are qui ripom chic chuwach i cruz, i soldádo xe oc chi saquinic chirij u ʼuʼ i Jesus, ʼilbal-re pachin ca chʼacaw bi chique. Xeʼel ʼuri pacha u bim can i ajbil u tzij i Dios ujer. Xu bij ire: “Xqui jach na in ʼuʼ chiquiwach; xe saquin chirij in ʼuʼ, pachin ca chʼacaw nubic.” Queje ile u tzʼibam canok. 36 Teʼuri xe cubi chila chu chajixic, tzʼakat ca camic. 37 Puwi ʼan i cruz xqui tzʼibaj juban tzij, ʼalijinsabal-re wach u mac. Cu bij i tzʼib: “Are iri, are i Jesus, chi ʼatol tzij que i aj Israel winak,” coʼono. 38 Xak je ʼo queb iliʼomab xe qui rip chuwach qui cruz, junam ruʼ i Jesus. Jun xqʼuiji pu wikabim, y jun pu moxim. 39 Niʼpa i que icʼaw chila, xqui yoʼya. Quiqui sutsa qui jolom 40 y quiqui bij: —Yet a bim na chi ca wulijsaj ni rachoch i Dios, y ca yac chic churox ʼij. ¡Bay, cha to ʼuri awib! We yet at u Cʼojol i Dios, cha kajsaj li awib chuwach i cruz —xe cha. 41 Xak queje xqui ʼan i ajwab sacerdóte, xak i tijonel re i ʼatbal tzij, xak queje i aj Fariséo, xak i nimak tak mamʼib, lic xqui yoʼya na. Ique xqui bij chiquiwach: 42 —Ire-le je qʼui xe u to na, xui-ri n-ca tiqui ta chu toʼic rib. Ire, we lic are i ka ʼatol tzij yoj chi oj aj Israel, cha kaj lo ʼuri chuwach i cruz, teʼuri caka coj na. 43 Ire u cubam u cʼux che i Dios, xak u bim chi ire u Cʼojol i Dios; bay, i Dios ʼut chu to na we cʼax cu naʼo —xe cha. 44 Xak i iliʼomab chi je riptal ruʼ ire, xak ique quiqui yoʼya panok.

Wach u camic i Jesus

45 Are tiqʼuil ʼij, xoʼon ʼekum ronojel u wach i jyub taʼaj; queje xoʼon ile cʼa a las tres re u kajbal ʼij. 46 Are ʼuri, co xchʼaw i Jesus, xu bij: —Eli, Eli, ¿láma sabactáni? —xu bij. I usucʼ i tzij-i queʼelok: Wajwal Dios, Wajwal Dios, ¿wuchac in awoʼtam canok? Queje usucʼ u tzij ile. 47 Je ʼo jujun chila xqui ta; ique xqui bij:— I achi-le cu siqʼuij i ujer ajbil u tzij i Dios, mam Elías —xe cha. 48 Juntir, ʼo jun chique xa ʼe paʼanem, xu mu jun espónja chupam juban víno chʼam. Teʼuri xu chʼap tzam cheʼ y xu ya ʼan che, man cu tzʼub-bej re. 49 I juban xqui bij: —Chawoyʼej na, we kas ca cʼun i mam Elías chu toʼic —xe cha che. 50 Teʼuri i Jesus xsiqʼuin julaj chic y xel u cʼux. 51 Are ʼuri i nim laj cortin pim, pa rachoch i Dios, xel pa nicʼaj, xmajan li pujaʼ, cʼa pulew. I ulew lic xa sicsatic; i tak i abaj xpax u pam. 52 Niʼpa i qui mukbal i camnak xe jaktaj na; je qʼui i creyent je camnak xe walij na. 53 Xe ʼel ʼuri chi sak; y chirijil nu walijic i Jesus, xe oc pa tinimit Jerusalen. Chila xe ʼiltaj wi cumal uqʼuial winak. 54 ʼO jun capitan que tijin chu chajixic i Jesus cuʼ u soldádo. Are xqui na i ucabrakan, xak xquil niʼpa i ʼanic-le, lic xqui xij quib. Xqui bij: —Katzij i achi-ri, lic are u Cʼojol i Dios —xqui bij. 55 Je ʼo uqʼuial ixokib que taken li cʼa naj chi je terejnak chirij i Jesus. Je terejnak li chirij, quiqui tobej na re; cʼa pa Galiléa je terejnak lok. 56 Chiquixol ique je ʼo i ati Mariy Magdaléna, xak i ati Mariy chi qui chuch i ma Jacóbo y ma Jose, xak i qui chuch i u cʼojol i mam Zebedéo.

Wach u mukic i Jesus

57 Are xoc aʼab, xcʼun jun achi beyom aj Arimatéa, ma Jose u bi. I achi-le xak terejnak chirij u cʼutunic i Jesus. 58 Xoc ire ruʼ i ma Piláto y xu tzʼonoj i u chʼacul i Jesus. I ma Piláto xu tak u jachic che. 59 Teʼuri i ma Jose xu cʼam bic y xu pasij bi chupam jun sawan lic chʼam. 60 Teʼuri xe u mina chupam jun pantion re ire; are jun jul chi cʼa te u takom u woric chupam jun péña. Xu tzʼapij can u chiʼ i jul ruʼ jun nim laj abaj, y xa ʼec. 61 I ati Mariy Magdaléna, xak i ati Mariy jun, xe cubi can chila chuwach i jul.

Lic xqui ʼan pen n-ta quelʼaw u chʼacul i Jesus

62 Are xa ʼani ile, are i ʼij chi yijbal na re i uxlambal ʼij. Chucab ʼij ʼuri, i ajwab sacerdóte, xak i aj Fariséo, xe ʼe ruʼ i ma Piláto 63 y xqui bij che: —Nim laj winak, xcʼun chaka cʼux chi i achi aj tʼoronel-le u bim na chi ca cʼun sak chuwach churox ʼij. Queje ile u bim na are cʼa cʼaslic. 64 Rumal-i cha taka u chajixic i jul pa muktal wi, cʼa churox ʼij. Mokxa que cʼun i u tijoxelab chaʼab, caquelʼaj bi u chʼacul, teʼuri quiqui bij chique i winak chi walijnak chic. We queje quiqui ʼan ni ique ile, i mentir-le mas nim na chuwach i-jun chi u bim can i achi. (Queje ile xqui bij che i ma Piláto.) 65 Teʼuri ire xu bij chique: —Che i cʼama bi i soldádo; che i ya chila chu chajixic i jul. ʼUtz u chajixic chi ʼana che —xu bij chique. 66 Ique xe ʼec, que ʼe qui yijba u chiʼ i jul man n-ta jun ca ʼe yinawok. I abaj chi ʼo che u chiʼ i jul, xqui coj cʼam chuwach, xqui nacʼ ixcab che tak u tzam. Queje xqui ʼan ile, ʼilbal-re we n-ta jun ca ʼe yinawok. Xak xe qui canaj can i soldádo chi je chajinel re u chiʼ i jul.

Matéo 28

U walijic i Jesus che u camic

1 Are xicʼaw i ʼij re i uxlambal ʼij, are ya ca pe i u sakiric re i domíngo, are ʼuri i ati Mariy Magdaléna, xak i ati Mariy jun, xe ʼe chu rilic i jul. 2 Are maja que uponic, xpe jun ucabrakan, man ʼo jun ángel re i Kajwal xkaj li chicaj, xresaj i abaj chu chiʼ i jul, y xcubi puwi. 3 I u tzunbal ire ca walchʼinic pacha u rep ʼaʼ; i u ʼuʼ lic sak, sak. 4 I soldádo, are xquil u wach, lic que sicsat rumal qui xibriquil, pacha laj xe cam rumal. 5 Are xe upon i ixokib, i ángel xu bij chique: —Mi xij iwib. Yin wetaʼam chi xix cʼun chu tzucuxic i Jesus chi xcamsax chuwach cruz. 6 Ire n-ta waral; walijnak chubic pacha i u bim. Chix petok, chol iwila u qʼuijibal pa yatal wi canok. 7 Chi bisoj u yaʼic rason chique i u tijoxelab. Chi bij chique: “Ire walijnak chic chiquixol i camnak; ya ʼenak chic pa Galiléa, nabe na chiwach yix; chila quiwil ni u wach,” chix chok chique. Are iri col in bij chiwe —xu bij i ángel chique. 8 Teʼuri i ixokib juntir xe ʼel ruʼ i jul. Lic xqui xij quib xe ʼec, xui-ri xak que quicotic. Paʼanem xe ʼe chu yaʼic rason chique u tijoxelab. 9 Xak teʼet i Jesus xu cʼut rib chique, y xu ya rutzil qui wach. Ique xe tejeb ruʼ y xe xuqui chuwach, cojbal re u ʼij, y xqui chap i rakan. 10 —Mi xij iwib —xu bij i Jesus chique—. Ji bij chique i wachalal che ʼoj ique pa Galiléa; chila quiquil ni in wach —xu bij chique.

Xyaʼ mer chique i soldádo, ʼanbal re chique chi quiqui ʼan i mentir

11 I ixokib xqui maj bi qui be. Are que tijin chi be, xak ʼo jujun chique i soldádo xe ʼe pa tinimit chu bixquil chique i ajwab sacerdóte wach i xquilo. 12 Teʼuri i ajwab sacerdóte xe ʼe chu bixquil chique i nimak tak mamʼib. Xqui junamsaj i qui noʼoj chiquiwach, wach i quiqui ʼano. Teʼuri xqui ya uqʼuial mer chique i soldádo, 13 y xqui bij chique: —Chi bij yix chi xix war chaʼab, y are ʼuri xe cʼun i u tijoxelab i Jesus y xquelʼaj bi u chʼacul ire. Queje ile chi bij na. 14 We xu ta rason i gobernador, mi xij iwib; yoj caka kajsaj ni u cʼux ire; ire n-ta cu ʼan chiwe. (Queje xqui bij i ajwab sacerdóte ile chique i soldádo.) 15 Are ʼuri i soldádo xqui chap i mer, y xqui bij na pacha bital chique. Y queje quiqui bij ni aj Israel winak ile, cʼa are ʼo wi woʼor.

Wach u cʼutic rib xoʼon i Jesus chique u tijoxelab

16 I julajuj u tijoxelab xe ʼe pa Galiléa; xe ʼe che jun jyub pacha bital chique rumal i Jesus. 17 Chila xqui rik wi i Jesus, y are xquilo, xe oc chu cojic u ʼij, tupu ʼo jujun chique n-kas ta quiqui cojo we are i Jesus. 18 I Jesus xtejeb pan cuʼ y xu bij: —Yatal chic pinʼab u ʼatic tzij puwi ronojel niʼpa i ʼolic. ʼO chic pinʼab ronojel i aj chicaj, xak ronojel i aj chuwach i jyub taʼaj. 19 Jix yix cuʼ i winak ronojel u wach i jyub taʼaj. Chi bij in tzij chique man xak ique que u ʼon ni in tijoxelab yin. Chi kajsaj ni ya piquiwi, cʼutbal-re chi je re chic i Ta chicaj, xak je re i u Cʼojol, xak je re i u Tewal i Dios. 20 Chi cʼutu chique chi ʼo u chac que cojon na che ronojel niʼpa in cʼutum yin chiwe yix. Mi sach pi cʼux chi yin in ʼo na iwuʼ ronojel ʼij sak, cʼa pa qʼuisbal re u wach i jyub taʼaj. Amen (katzij).

Marcos 1

I ma Wan, aj kajsanel ya, xe u pixbaj i win ak

1 Are iri are i jekbal re i ʼutz laj tzij chirij i Jesucrísto, chi u Cʼojol i Dios. 2 I jekbal re u chac i Jesus, xak jun ruʼ pacha u tzʼibam can i ujer ajbil u tzij i Dios, mam Isaías. Ire xu tzʼibaj i tzij-i chi Dios xu bij che u Cʼojol: Chatapeʼ —xu bij che— quin tak bi jun in takon ca nabeaj bi chawach, cu yijba a be chawach. 3 Ca tataj u chʼawbal jun ca siqʼuin che i jyub tzʼinilic; cu bij: “¡Ya ca pe i Kajwal! Chi yijba u be chuwach. Chi sucʼba niʼpa i jul, niʼpa i tanalak pu be i Kajwal.” (Queje ile tzʼibtal canok.) 4 Xoʼon panok, queje ile xeʼelok. ʼO jun achi, ma Wan u bi, xoc che jun chakij jyub tzʼinilic. Chila xe u pixbaj wi i winak, xak xu kajsaj ya piquiwi. Xu bij chique: “Chi jalwachij i nojbal y chi tzʼonoj u kajsaxic ya piwi, man i Dios cu cuy na i mac.” (Queje ile xu bij.) 5 Che tak i ʼij-le, je qʼui i winak xe upon ruʼ chila, chu tayiquil u tzij; xe upon i je aj Jerusalen, xak ronojel i juban tinimit re i jyub Judéa. Chila quiqui bij ni qui mac chiquiwach i winak, teʼuri i ma Wan xu kajsaj ya piquiwi chiya Jordan. 6 I ma Wan, i u ʼuʼ ire xa are i rismal camey ʼantal u ʼuʼ che; i ximbal u pam xa are chʼakap tzʼum. Xak i u wa cu tijo xa wach tak i sacʼ, wach tak i u waʼal cab cu rik pa tak ʼes. 7 Are xe u pixbaj i winak, xu bij chique: —ʼO jun ca pe chwijil yin chi nim ni u ʼij chinwach yin. N-ca majaw ta chwe we quin ʼan mocom che wib chirij, rumal u ʼij nim; mi te ne quin chaqui kaj chuwach chu toric u wach u xajab che. 8 Yin, xa ya quin kajsaj piwi, xui-ri ire cu kajsaj ni u Tewal i Dios piwi. (Queje ile xu bij i ma Wan chique i winak.)

Wach u yijbaxic rib i Jesus che u chac

9 Che tak i ʼij-le i Jesus xel pu tinimit Nazaret, u cwenta i Galiléa, y xa ʼe chiya Jordan. Chila, i ma Wan xu kajsaj ya puwi chiya. 10 Xak teʼet, are xel i Jesus pa ya, xril i caj xjaktajic, xak xril i u Tewal i Dios xkaj lok pacha jun palomax. Xcʼunic, y xkaj puwi ire. 11 Are xa ʼantaj ile, ʼo jun chʼawbal xchʼaw chicaj chi xu bij: —Yet at Wacʼal chi lic cʼax cat in naʼo. Lic quin quicot awumal —xu bij.

I itzel xu tzucuj wach tzaksabal re i Jesus cu ʼano

12 Teʼuri i u Tewal i Dios xu cʼam bi i Jesus che jun chakij jyub tzʼinilic. 13 Chila xqʼuiji cuarénta ʼij chiquixol itzel chicop. I itzel, chi Satanas, xupon ruʼ, xraj te ire cu tzaksaj i Jesus chupam jun u mac. Xui-ri, i Jesus n-xtzak taj. Are xicʼaw ile, xe upon juban ángel ruʼ, y xqui to wach i rajwaxic che.

I jekbal re u chac i Jesus pa Galiléa

14 Xoʼon panok, i ma Wan aj kajsanel ya, xtzʼapix pa cárcel. Are ʼuri xa ʼe i Jesus pa Galiléa chu bixquil i ʼutz laj tzij re i Dios chila, wach u ʼatbal tzij i Dios piquiwi i winak. 15 Xu bij chique: —Ya xu rik i ʼij chi u chʼicom i Dios; ya ca jekan ʼuri i ʼutz laj ʼatbal tzij re ire. ¡Chi jalwachij i nojbal chi n-ʼus taj! ¡Chi cuba i cʼux che i tzij re iwelbal chi sak! —xu bij chique.

I Jesus xe u siqʼuij je cajib aj chapol car

16 Xoʼon chupan jubiʼ, i Jesus ca malcat chu chiʼ i alagun, Galiléa u bi. Chila xe ril i ma Simon ruʼ i ma Andres, chi je catz qui chaʼ quib. Que tijin chu cʼakic cataraya pa ya, man je aj chapol car. 17 I Jesus xu bij chique: —Chix pet wuʼ, y quin cʼut chiwe wach qui molic i winak qui ʼano, pacha qui ʼan chique uqʼuial car are qui chapo —xu bij chique. 18 Are xqui ta wach xbix chique, juntir xqui canaj can i cataraya, y xe terej chirij. 19 Xbin chupan jubiʼ, xak xe ril i ma Jacóbo ruʼ i ma Wan chi catz qui chaʼ quib; ique je racʼal i mam Zebedéo. Je ʼo chupam jun bárco, que tijin chu yijbaxic tak i cataraya. 20 I Jesus, are xe rilo, juntir xe u siqʼuij ruʼ. Ique-le, xqui canaj can i qui kajaw ruʼ i qui bárco, xak i qui mocom, y xe terej chirij i Jesus.

I rutzirsaxic jun achi, ʼo itzel tew che

21 Xoʼon chupan jubiʼ, xe upon pa tinimit Capernaum. Are xcʼun i uxlambal ʼij, i Jesus xoc pa molbalʼib que i aj Israel winak, y xoc chu cʼutic chique. 22 Lic xqui bisoj i winak wach i cʼutunic xu ʼan chique, man ire, are ca chʼaʼat cuʼ, ʼalaj ʼuri chi lic retaʼam wach i cu bij; n-are ta pacha xqui ʼan i toʼ je tijonel re i ʼatbal tzij. 23 Chupam i molbalʼib-le, ʼo jun achi ʼo jun itzel tew che. Ire ca siqʼuin chu bixquil: 24 —Yet, Jesus aj Nazaret ¿wuchac col a mina awib kuʼ yoj? ¿Mok xat cʼun na, col a sachbej ka wach? Yin wetaʼam a wach: at are i Jun petnak ruʼ i Dios; ¡lic ʼo re i Dios chawe! (Queje ile ca siqʼuin chu bixquil.) 25 I Jesus xu ʼatij wach i xu bij: —¡Mat chʼawic! —xu bij che—. ¡Chawoʼtaj can i achi-le! —coʼon che. 26 Are ʼuri i achi co xsicsax rumal itzel tew, teʼuri i itzel tew ca siqʼuinic xel che i achi. 27 Conojel i winak lic xqui bisoj, y xe oc chu chʼobic chiquiwach: —¿Wach u ʼonquil ile? ¿Wach usucʼ i cʼacʼ laj cʼutunic coʼon ire-le? I achi-le lic ʼo u choʼab; ʼo puʼab que u tak bi itzel tew, y que cojon che —xqui bij i winak. 28 Y juntir xpax u tzijol i Jesus ronojel i jyub re i Galiléa.

I rutzirsaxic u chuch u jiʼ i ma Pédro

29 Are xel pa molbalʼib, xe ʼe che i cachoch i ma Simon y ma Andres, xak xe ʼe i ma Jacóbo y ma Wan cuʼ. 30 Are xe upon chila, i u chuch u jiʼ i ma Simon iwab, cotzʼol chuwi u chʼat, ʼo ʼaʼ chirij. I je ʼo chila xqui bij che i Jesus chi iwab i ixok. 31 Are ʼuri, ire xtejeb ruʼ ixok; xu chap che u ʼab, y xu walijsaj. Juntir xchup i ʼaʼ chirij. Teʼuri xoc chi qui tzukic.

I Jesus, je qʼui iwabib xe rutzirsaj

32 Are xkaj i ʼij, ya xoc aʼab, teʼuri i winak xqui ticba li u cʼamic iwabib ruʼ i Jesus. Xak xqui cʼam li niʼpa i ʼo itzel tew chique. 33 Conojel i winak re i tinimit xqui rik quib pa ocbal bic ruʼ ja, pa ʼo wi i Jesus. 34 Je qʼui xe rutzirsaj, xa bi chi cʼaxil ʼo chique, xak xe resaj niʼpa itzel tew ʼo chique. Xui-ri, n-xu ya ta chique itzel tew que chʼawic, man iquele quetaʼam u wach.

I Jesus xel chu bixquil u tzij i Dios pa tak tinimit re i jyub Galiléa

35 Sakir chucab ʼij, cʼa ʼekum na, i Jesus xwalijic, xel ruʼ ja, xa ʼe che jun lugar tzʼinilic. Chila xu tzʼonoj wi che i Dios. 36 Teʼuri i ma Simon cuʼ i rachiʼil, xe ʼe chu tzucuxic. 37 Are xqui riko, xqui bij che: —Conojel i winak que tijin cha tzucuxic —xqui bij. 38 Xui-ri, i Jesus xu bij chique: —Coj ʼe chic che juban tak aldéa; ʼo u chac xak quin bij u tzij i Dios chique i winak chila. Are i rumal ile xin petic — xu bij chique. 39 Teʼuri, xe ʼe che ronojel i jyub re i Galiléa, chu bixquil u tzij i Dios chique i winak pa tak molbalʼib que i aj Israel. N-xui ta la ile xu ʼano, xak xe resaj itzel tak tew chique i je niʼpa je chaptajnak cumal.

I rutzirsaxic jun achi ʼo yobil lépra che

40 Xoʼon panok, ʼo jun achi xupon ruʼ i Jesus, ʼo yobil che, lépra ca bixic. Lic xu tzʼonoj utzil chomal che. Xuqui chuwach y xu bij che: —We ta cawaj, cat tiqui chi rutzirsaxic i yobil ʼo chwe —coʼono. 41 I Jesus lic xril toʼbal u wach. Xu yin pan ruʼ u ʼab; xu bij che: —Cwaj —xu bij—. ¡Chel ni yobil ʼo chawe! —xcha. 42 Are xu bij ire ile, juntir xel i yobil che; xcanaj canok chom chic u chʼacul. 43 Teʼuri i Jesus xu ʼijla bic; lic xu pixbaj y xu bij che: 44 —Chatapeʼ, mi jun ma lapla che wach in ʼanom chawe; xui-ri, ja cʼutu awib che i sacerdóte, cʼutbal-re che chi n-ta chic i yobil lépra chawe. Cha jacha can a sipon che, chi cu sujuj chuwach i Dios pacha u bim can i mam Moises ujer. Queje ile caquetamaj i winak chi utzirnak chic i cʼax chawe —xu bij i Jesus che. 45 Xui-ri, i achi, are xa ʼec xoc chu bixquil chique conojel i winak wach i ʼantal che; lic xu paxsaj u tzijol. Rumal ile, lic xe qʼuiar i winak ruʼ i Jesus, xa ipa xa ʼe wi. Rumal-i, ire n-xoc ta chic mer pa tak tinimit, xui xcanaj can pa tak jyub tzʼinilic. Xui-ri, cʼa je qʼui ni winak xe upon ruʼ xa bi chi tinimital.

Marcos 2

I rutzirsaxic jun chi siquirnak u chʼacul

1 Xoʼon chupan jubiʼ chic, i Jesus xtzalij chic pa tinimit Capernaum. Xpax rason chi ire ʼo chic chi rachoch. 2 Juntir xqui mol quib i winak ruʼ, ya n-que oc ta chic paja; que bajbatic cʼa chuxol uchija. I Jesus xoc chu bixquil u tzij i Dios chique. 3 Are ca tijin chu bixquil, xe upon cajib achiab, cucʼam bi jun achi chuwa chʼat, lic siquirnak u chʼacul. 4 Cacaj ique que oc ruʼ i Jesus; xui-ri, cumal i winak je qʼui, n-xe tiqui ta che. Rumal-i, xe ʼel bi chuwi ja y xe oc chu toric i xot mer puwi i Jesus. Teʼuri i je cajib-le xqui kajsaj bi achi chuwa chʼat chuwach i Jesus. 5 Ire, are xrilo chi lic qui cubam qui cʼux che, xu bij che i iwab: —Wacʼal, niʼpa i a mac, ya cuytajnak chic —xu bij che. 6 Xak je ʼo jujun aj tijonel re i u ʼatbal tzij i mam Moises je cul chila. Ique xe oc chu chʼobic pa qui cʼux: 7 “¿Wuchac queje ile cu bij i achi-le? I tzij xu bij ire-le, tzel cu ta i Dios, man mi jun ʼo puʼab cu cuy ni qui mac i winak; xui i Dios ʼo puʼab cu cuy na,” que cha. 8 Juntir xu na i Jesus pu cʼux wach que tijin chu chʼobic; rumal-i xu bij chique: —¿Wuchac qui chʼob ile pi cʼux? 9 Ile, n-cʼax tu bixquil chi “Ya xcuytaj a mac.” Are i cʼax u ʼonquil are iri: “Chat walijok, cha yaca bi a soc, y chat binok.” Are cʼax u ʼonquil ile che jun winak. 10 Xui-ri, yin chi in Achi aj Chicaj, quin ʼalijinsaj na chiwe chi yin ʼo pinʼab quin cuy ni qui mac i winak waral chuwach i jyub taʼaj —xu bij i Jesus chique. Teʼuri xu bij che i achi chi siquirnak: 11 —Yet, chatapeʼ: chat walijok, cha yaca bi a soc, y jat chi awachoch. 12 Juntir xwalij i iwab, xu yac bi u soc, y xa ʼec. Xwalij chiquiwach niʼpa i je ʼo chila y xa ʼec. Ique lic xqui bisoj che y xe oc chu cojic u ʼij i Dios: —Lic n-kilom ta iri —xe cha.

I sisʼbal re i ma Lewi

13 Xoʼon panok, i Jesus xa ʼe chic chu chiʼ i nim laj alagun. Are ʼo chila, je mas i winak xe moltaj ruʼ; ire xoc chic chu cʼutic chique. 14 Teʼuri xbin chic jubiʼ y xu rik jun achi, ma Lewi u bi, chi u cʼojol i ma Alféo. Ire cul pa qʼuijibal chila pa cu tzʼonoj wi i alcawal re i ʼatbal tzij. I Jesus xu bij che: —Chat terej chwij —coʼon che. I ma Lewi juntir xwalijic y xterej chirij. 15 Xoʼon panok, i Jesus cuʼ u tijoxelab que tijin chi waʼim pa rachoch i ma Lewi-le, junam cuʼ juban chic aj tzʼonol alcawal, je qʼui. Xak je ʼo juban winak que tijin chi waʼim cuʼ, chi n-kas ta que cojon che i ʼatbal tzij re i mam Moises; je qʼui je terejnak chirij i Jesus. 16 Chila je ʼo jujun aj Fariséo junam cuʼ i qui tijonel re i ujer ʼatbal tzij; ique, are xquilo chi i Jesus ca tijin chi waʼim cuʼ i winak-le, xe oc chu bixquil chique i u tijoxelab i Jesus: ¿Wuchac i mayes yix cu tij u wa cuʼ i mal laj tak aj tzʼonol alcawal, xak cuʼ juban ajmaquib? —xqui bij chique. 17 I Jesus, are xu ta wach i quiqui bij, xu bij chique: —Quin ʼan iri, man are i je iwab craj jun ajcun chique; i ʼutz qui wach n-tu chac ajcun chique. Yin in cʼun-nak chi qui siqʼuixic i je ajmaquib; n-in cʼun-nak ta chi qui siqʼuixic i je ʼutz laj tak winak. (Queje xu bij i Jesus ile chique.)

I costúmbre re ujer n-cumaj taj cocsax ruʼ i cʼutunic cʼacʼ

18 Xoʼon panok, i u tijoxelab i ma Wan aj kajsanel ya, xak i je aj Fariséo, que tijin che qui costúmbre, ayun u bi. (Are i usucʼ i ayun-le: quiqui chʼij jun ʼij, queb ʼij chuwach i Dios, n-ta wa quiqui tijo.) Che i ʼij-le, je ʼo juban winak xe upon ruʼ i Jesus; xqui tzʼonoj che: —¿Wuchac i a tijoxelab yet n-cacoʼtaj ta jun ʼij, queb ʼij i qui waʼim pacha quiqui ʼan i u tijoxelab i ma Wan, xak i que terej chiquij i aj Fariséo? —xqui bij che i Jesus. 19 I Jesus xu bij chique: —I winak, we que ʼe pa nimaʼij re jun achi ya ca cʼuliʼic, ¿xataba n-quiqui tij ta wa ruʼ? Quiqui tijo pues. N-ʼus taj quiqui xutuj i waʼim, tzʼakat ire ʼo cuʼ. 20 Xuiri, we xu rik i ʼij chi ʼelsam chic i achi chiquixol, teʼuri quiqui mayij i waʼim. (Queje i tijojbal tzij ile xu bij i Jesus chique. Xak ʼo jun chic tijojbal tzij xu bij chique. Are iri:) 21 —Mi jun cu cʼojoj jun u ʼuʼ ʼel ruʼ jun chʼakap cʼojbal cʼacʼ, man i cʼojbal cʼacʼ xa ca tzajic, y cu rakchʼij i cʼul ʼel y ruʼ ile cu nimarsaj i rakchʼijnak. 22 Xak queje ile, mi jun cu coj i víno cʼacʼ chupam i ʼel tak surum. N-quiqui ʼan taj, man i víno cʼacʼ xa cu rakchʼij ni surum. Queʼelok, coʼon mal i surum, xak ca sach i víno. Rumal-i, ʼo u chac qui cʼol i víno cʼacʼ chupam i surum cʼacʼ —xu bij i Jesus chique.

I Jesus rajaw i uxlambal ʼij

23 Xoʼon panok, chupam jun uxlambal ʼij, i Jesus ca bin cuʼ u tijoxelab chupam juban ticon. I u tijoxelab xe oc chu chʼupic u wach i trígo are xe icʼawic. 24 I aj Fariséo xqui bij che i Jesus: —¡Chawilapeʼ! ¿Wuchac i a tijoxelab quiqui ʼan i chac-le che i uxlambal ʼij-i? Ile nim laj mac u bim i mam Moises — xe cha. 25 Teʼuri, ire xu bij chique: —¿Xataba n-iwetaʼam ti yix wach i xoʼon i mam David ujer are xu tij numic? Ire cuʼ i rachiʼil lic que numic, lic ʼo rajwaxic chique. 26 Rumal-i, xoc ire pa rachoch i Dios y xu tij i caxlanwa chi sujtal chuwach i Dios. Are xu ʼan ile, are i mam Abiatar ʼatz laj sacerdóte. I caxlanwa-le, n-ta re i mam David che. Man cu bij i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises, xui i sacerdóte que tijaw i caxlanwale. Péro i mam David xu tijo, xak xu ya chique i je rachiʼil —xu bij i Jesus chique. 27 Xak xu bij chique: —I uxlambal ʼij, Dios u yijbam cumal i winak, ʼanbal ʼutz chique. Mi ʼan jechʼ che; i uxlambal ʼij n-que u rajawij ta piquiwi i winak. 28 Rumal-i, yin chi in Achi aj Chicaj, quin rajawij puwi i uxlambal ʼij —xu bij i Jesus chique.

Marcos 3

I rutzirsaxic i achi chakijnak u ʼab

1 Teʼuri i Jesus xoc chic pa molbalʼib. Chila ʼo wi jun achi, xchakij u ʼab rumal siquirnak. 2 Xak je ʼo jujun chila que tijin chu takexic i Jesus, we crutzirsaj i achi-le pa uxlambal ʼij; cacaj ique quiqui tzucuj u mac. 3 I Jesus xu ʼijla i achi chi chakijnak u ʼab. Xu bij che: —Chat walijok, y chat tacʼal chakaxol —coʼon che. 4 Teʼuri xu bij chique i winak: —I ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises, ¿wach cu bij chake, qui bij yix? Chupam i uxlambal ʼij, ¿ʼutz we caka ʼan jun utzil chomal, o xa caka ʼan i n-ʼus taj? ¿ʼUtz caka to jun chuwach i camic? ¿O xa caka camsaj? Queje ile xu bij i Jesus chique, xui-ri, mi jun xchʼawic. 5 Ire toʼ xe u takej, lic coywaric. Xak lic xbison chique man n-xcaj tu tayic usucʼ. Teʼuri xu bij che achi: —Cha sucʼba i a ʼab —coʼono. I achi xu sucʼba, y juntir xutziric. 6 Are ʼuri i aj Fariséo xe ʼel bic y xe ʼe cuʼ i jutzobaj je u cwenta i ma Heródes.

Junam xe oc chu chʼobic wach u camsaxic i Jesus quiqui ʼano.

Lic je qʼui i winak xe upon ruʼ i Jesus 7 I Jesus xa ʼe chic cuʼ u tijoxelab chu chiʼ i alagun; xak je qʼui i winak re i jyub Galiléa xe terej chirij. 8 Are xqui ta u tzijol wach i nimak tak ʼanic ca tijin i Jesus chu ʼonquil, je qʼui i winak xe cʼun aj pa jyub Judéa, xak aj pa Jerusalen, xak aj pa jyub Iduméa, xak aj chʼakap re i ya Jordan, xak xe cʼun i je re i jyub u cwenta i queb tinimit Tíro y Sidon. 9 I winak je qʼui, lic quiqui pitzʼ i Jesus, rumal-i, xe u tak bi u tijoxelab chu yijbaxic jun bárco che. 10 Je qʼui i winak je rutzirsam, rumal-i, conojel i iwabib ʼis quiqui min quib ruʼ, cacaj quiqui chap na jubiʼ. 11 Niʼpa i ʼo itzel tak tew chique are xquil u wach i Jesus, juntir xe xuqui chuwach y xe siqʼuin chu bixquil: —¡Yet at u Cʼojol i Dios! —xe cha che. 12 Xui-ri, i Jesus xe u yaj i itzel tew; n-xu ya ta chique quiqui bij pachin ire.

Wach qui chayic i cablajuj tijoxelab

13 Xoʼon panok, i Jesus xel bi chuwi jun jyub, y xe u siqʼuij ruʼ pachin craj ire chi que terej chirij; y xe ʼe ruʼ. 14 Chila xe u cha cablajuj chique, chi que terej na chirij, lic rachiʼil na ire. Xu ya qui patan que ʼel chu bixquil u tzij i Dios; (ique “apostelab” ca bix chique). 15 Xak xu ya piquiʼab ique que tiqui chi cutzirsaxic iwabib, xak que quesaj bi itzel tew chiquij i winak. 16 I qui bi i cablajuj-le: jun, ma Simon, chi xak ma Pédro xbix che rumal i Jesus; 17 y queb chic: ma Jacóbo, chilam u chaʼ chi ma Wan, chi je racʼal i mam Zebedéo; i Jesus xu ya pi qui bi “Boanérges” chi queʼelok je achiab pacha u chʼawbal jab. 18 Xak i ma Andres, i ma Felípe, xak i ma Bartolome, i ma Matéo, i ma Tomas, y jun chic ma Jacóbo chi u cʼojol i mam Alféo; xak i ma Tadéo, xak i jun chic ma Simon chi re i partído cananísta, 19 xak ʼo i ma Júdas Iscarióte chi xoʼon panok xu jach i Jesus piquiʼab i tzel que ʼilawic. (Ile je are i cablajuj apostelab je chatal rumal i Jesus.)

ʼO i xe binic chi Jesus coʼon i milágro man u yom u wach ruʼ itzel

I Jesus xtzalij chali cuʼ u tijoxelab ruʼ ja. 20 Are xe uponic, xqui mol tan chic quib i winak ruʼ; ique n-xtijtaj ta chic qui wa cumal. 21 I rachalal i Jesus, are xqui ta rason wach ca tijin chu ʼanic, ique xe ʼe chu cʼamic, man quiqui bij i winak xa chʼujernak, quiqui bij. 22 Xak xe upon i je aj tijonel re i ujer ʼatbal tzij; cʼa pa Jerusalen je petnak wi. Ique xqui bij: —I achi-ri ʼo puʼab i cajʼatzil itzel, chi Beelzebu u bi. Ruʼ u choʼab i itzel-le, ca tiqui chi relsaxic itzel tak tew —xqui bij. 23 Rumal ʼuri, i Jesus xe u siqʼuij ruʼ y xu ya jun tijojbal tzij chique. —I cajʼatzil itzel ¿xataba que resaj i je u takon ire? N-que resaj taj —xu bij i Jesus chique—. 24 Iwetaʼam yix, jun tinimit we quiqui jach quib pa tak tzobajil, y quiqui ʼan chʼoʼoj chiquiwach, n-que najtin taj. 25 Xak queje juban alal, we n-junam ta qui wach, we quiqui jach quib chiquiwach, xak n-que najtin ta ʼuri. 26 Xak queje i itzel cuʼ u takon; we quiqui jach quib chiquiwach, y quiqui ʼan chʼoʼoj chiquiwach, n-que najtin taj, xa que sachic. (Rumal-i, i Satanas, n-que resaj ti u takon ire che jun winak.) 27 Jun, we craj coc pa rachoch jun achi chi lic ʼo u choʼab, cresajbej re ubitakre, ire n-ca tiqui ta che we nu yutʼum ti rajaw ja nabe. We u yutʼum chic, teʼuri ca tiqui chi relsaxic ubitak-re. (Queje xu bij i Jesus ile, cʼutbal-re chique chi ire tiquinak chic che itzel.) 28 —Chitapeʼ —xu bij i Jesus chique i nimak qui patan—, ʼo u cuytajic i qui mac i winak, wach tak quiqui ʼano, wach tak quiqui bij, 29 xui-ri, we cʼax quiqui bij chirij i u Tewal i Dios, ile lic n-tu cuytajic. Pachin i que ʼanaw ile, lic ʼo ni qui mac chiquij ronojel ʼij sak. 30 Queje xu bij i Jesus ile chique; man qui bim ique chi xa are u tewal itzel ʼo ruʼ, xui-ri, are i u Tewal i Dios ʼo ruʼ.

Je pachin i ratz u chaʼ i Jesus, xak pachin i u chuch

31 Teʼuri xe upon i u chuch xak i u chaʼ i Jesus. Xe taqʼui chuwaja y xqui tak u siqʼuixic cuʼ. 32 Chila pa ja, je ʼo uqʼuial winak je chʼuquernak chu tayic u tzij i Jesus. Ique xqui bij: —I a chuch cuʼ i a chaʼ je ʼo chi sak; cat qui tzucuj —xqui bij che. 33 I Jesus xu bij chique: —¿Pachin in chuch, tak i je in chaʼ? — coʼon chique. 34 Teʼuri cʼula xe u takej niʼpa i je chʼuquernak ruʼ y xu bij: —Niʼpa i je ʼo chi ʼis je are in chuch, xak je in chaʼ. 35 Pachin i que tijin chu ʼanic pacha craj i Dios, ique-le je are in chaʼ, xak je are i wanab, xak in chuch — xu bij i Jesus chique.

Marcos 4

I tijojbal tzij re ulew ʼutz, tak i n-ʼus taj

1 Xoʼon panok, i Jesus ʼo chu chiʼ i alagun, ca tijin tan chic chi qui tijoxic i winak. Xe moltaj uqʼuial winak ruʼ, rumal-i, xoc ire chupam jun bárco y xcubi chila. I bárco, ʼo pan jubiʼ pa ya, i uqʼuial winak je ʼo chu chiʼ i ya. 2 Ire, mas tak i cʼutunic xoʼon chila. Are i cʼutunic xu ʼano, xui tak ejémplo xu bij chique, tijojbal que. Jun tijojbal tzij xu bij chique are iri: 3 —Chitape in tzij-i —xu bij chique—. ʼO jun achi xa ʼe chu tiquic u ticon. 4 Are xe u quirij i rijaʼ, ʼo jubiʼ xeʼe tzak pa be; teʼuri xe cʼun i tzʼiquin y xqui tij bic. 5 Xak jubiʼ chic i ija xeʼe tzak pa tak abaj chi n-ta kas ulew che. Juntir xalax lok, man n-naj taj ʼenak wi pulew. 6 Xui-ri, are xel li ʼij, xchakij na, man n-naj taj ʼenak i raʼ. 7 Xak juban chic xeʼe tzak pa qʼuix. Are xpoʼic, xqʼuiy i qʼuix chirij, y xcamic; n-xwachin taj. 8 Xak ʼo ni ija xeʼe tzak che ulew chom. Chila xpoʼ wi, y xqʼuiyic, y xu ya u wach chom. ʼO jujun xu ya tréinta u wach; xak ʼo i xu ya sesénta u wach; xak ʼo i xu ya cien u wach —xu bij i Jesus chique. 9 Are xutzin u bixquil ile chique, xu bij: —We yix ʼo i xiquin chu tayic, chi ta u be ʼuri —xu bij chique.

Wach u chac tak i tijojbal tzij xu bij i Jesus

10 Are utuquel chic i Jesus, xe upon i cablajuj u tijoxelab ruʼ, tak juban chic chique i je terejnak chirij, xol qui tzʼonoj che chi ca sakirsax chique wach usucʼ i tijojbal tzij xu bij-le. 11 Xu bij ʼuri chique: —Yix ʼut, i Dios u yom chiwe qui ta u be wach usucʼ i ʼatbal tzij aj chicaj, chi n-xa ʼetamax ta ujer. Xui-ri, i juban winak (chi n-que terej ta chwij), xa ruʼ tijojbal tzij ca ʼani i cʼutunic chique. 12 (Queʼel chique pacha i tzʼibtal canok rumal i mam Isaías ujer): Quiqui ta neri, péro n-quiqui ta tu be; que tzun neri, péro n-ta quiquilo. Man we ta quiqui ta u be, quiqui jalwachij ʼuri qui cʼaslemal, y ca cuytaj qui mac ʼuri rumal i Dios — xu bij chique.

Wach usucʼ i tijojbal tzij re i aj ticanel

13 Teʼuri i Jesus xu bij chique: —¿Xak yix n-qui ta tu be i tijojbal tzij-le? We n-xi ta tu be i ral tak tzij-le, ¿wach u tayic ʼuri u be i juban tijojbal tzij quin bij na? 14 I aj ticanel re ija-le are aj paxsal u tzij i Dios. 15 I ija-le chi ca tzak pa be, queʼelok pacha quiqui ʼan i winak chi quiqui ta u tzij i Dios, xui-ri, weʼ ca cʼun i Satanas cuʼ, col resaj i tzij chi tictal piqui cʼux. 16 Xak je ʼo jujun pacha xoʼon i ija chi xtzak pa abaj: are quiqui ta u tzij i Dios, que quicotic quiqui cʼam pa canima. 17 Xui-ri, n-naj taj ʼenak i raʼ pa canima, rumal-i, n-quiqui chʼij ta naj. Are ca pe i cʼax piquiwi, xak we ca pe chʼoʼoj chiquij rumal u tzij i Dios, xa cacoʼtaj canok. 18 Xak je ʼo jujun pacha ija xtzak pa qʼuix: quiqui ta u tzij i Dios; 19 xui-ri, xa que cʼachir rumal i cʼaslemal waral chuwach i jyub taʼaj; xak i qui rayijbal re mas i mer, mas i ubitak que, xak u rayijbal re i qui chʼacul, niʼpa tak ile xa cu chup i ʼutz laj tzij. Rumal-i, n-ta ca wachin chique. 20 Xui-ri, je ʼo jujun quiqui ta u tzij i Dios, y quiqui cʼam piqui cʼux. Teʼuri, ca wachin chique pacha xoʼon i ija tictal pa ʼutz laj ulew. ʼO jujun chique je pacha i rakan chi xu ya tréinta u wach, xak ʼo jujun quiqui ya sesénta, xak ʼo jujun quiqui ya cien u wach —xu bij i Jesus chique.

I tijojbal tzij re i cantil

21 I Jesus xak xu bij chic jun tzij chique. —Jun cantil, are qui cʼam lok, ¿xataba qui ya chuxeʼ jun cajon, o chuxeʼ jun chʼat? N-queje ta ile. I ʼaʼ-le ca yaʼ ʼan chicaj, man ca ʼe u tzunbal. 22 Xui-ri, niʼpa i n-ca ʼiltaj taj, ca ʼalijinsax na; xak ronojel niʼpa i uwam u wach ʼis quelsax na chi sak. 23 We yix ʼo i xiquin chu tayic, chi ta u be ʼuri —xu bij chique. 24 I Jesus xak xu bij i tzij-i chique: —Chi cojo retalil che wach quix tijin chu tayic. Ruʼ i pajbal pa quix pajan wi yix, xak ruʼ ile ca paj wi chiwe yix. (We lic qui coj retalil che i sak laj tzij re i Dios, ire cu ya ʼuri mas u nojbal chiwe. Y coʼon panok, mas cu ya na chic chiwe puwi ile.) 25 Jun, we ʼo na chic ʼo ruʼ, ca yaʼ na mas ʼuri che; xak queje i jun, we n-ta ʼo ruʼ, quelsax na i jubiʼ ʼo ruʼ —xu bij i Jesus chique.

I tijojbal tzij re u qʼuiyic jun ija

26 I Jesus xu bij chic jun tijojbal tzij chique. Xu bij: —I ʼatbal tzij re i Dios quin junamsaj ruʼ juban ija tictal na. Queʼelok pacha coʼon jun achi chi cu tic ija pulew. 27 Ire n-cretamaj taj wach i qʼuiyic coʼon u ticon; ire xa cwaric ʼab ʼab, xak cwalij ronojel u sakirbal. Queje coʼon ire ile, tzʼakat quicʼaw i tiémpo. I u ticon ca poʼic y ca qʼuiyic. Ire n-retaʼam taj wach mer rumal xpoʼ u ticon. 28 Utuquel i ulew xoʼon che i ticon chi xqʼuiyic y xwachinic. Nabe, calaxic, teʼuri ca qʼuiy i rakan, ca pe i ochʼ che, y pa qʼuisbal-re, coʼon ʼan. 29 Are ya ʼan chic, ca jachʼic, man ya xu rik i ʼij molbal-re. (Queje i tijojbal tzij ile xu bij i Jesus, wach coʼon i Dios chique i qui jachom chic quib puʼab i u ʼatbal tzij ire.)

I tijojbal tzij re ija mostas

30 Teʼuri i Jesus xu bij chique: —I ʼatbal tzij re i Dios, ¿wach nawi quin junamsaj ruʼ, sakirsabal-re chiwe wach usucʼ? ¿Wach i tijojbal tzij quin bij na chiwe? 31 Quin junamsaj ruʼ jun ija re i mostas. I ija-le ca tiquic, are mer chʼutik chuwach ronojel niʼpa ija. 32 Xuiri, are tictal chic, ca qʼuiyic, y mas nim queʼel chiquiwach i rachiʼil. Ca pe i u ʼab lic nimak, teʼuri que cʼun i tzʼiquin y quiqui ʼan ni qui soc che u mujbal u ʼab. (Queje i tijojbal tzij ile xu bij i Jesus chique, sakirsabal-re wach u qʼuiyaric i u ʼatbal tzij i Dios chique.)

I cʼutunic xoʼon i Jesus chique i winak xa ruʼ tijojbal tzij

33 Queje u cʼutic ile xoʼon i Jesus. Ruʼ uqʼuial ejémplo xe u tijoj che u tzij i Dios, niʼpa tak i tzij chi xe tiqui chu tayic u be. 34 Are i cʼutunic xoʼon ire chique i winak, ʼis ruʼ tijojbal tzij xu bij chique, xui-ri xu sakij ni usucʼ chique u tijoxelab.

I Jesus xu ʼatij i tew, xak u choʼab i ya

35 Che i ʼij-le, are xoc aʼab, teʼuri i Jesus xu bij chique u tijoxelab: —Coj ʼax chʼaka alagun —xu bij. 36 Teʼuri xe qui canaj can i winak y xqui cʼam bi i Jesus chupam i bárco pa cul wi ire; queje ile xqui ticba ʼenam puwi i ya. Xak je ʼo juban chic winak xe ʼe cuʼ chupam juban chic bárco. 37 Are que tijin chi be, xpe jun nim laj tew puwi i ya. I tew lic cu yac u wi i ya chicaj, y xoc chupam qui bárco, laj xnoj rumal. 38 I Jesus xa cwar pan che u je i bárco, u yom u jolom pujaʼ u chʼaquet. Ique xe ʼe qui cʼastaj, y xqui bij che: —Mayes, ¿yet n-ta ca chʼob che we coj muktaj pa ya? —xe cha. 39 I Jesus xwalijic y xu ʼatij i tew. Xak xu bij che i ya: —¡Cha mayij! ¡Chat uxlanok! —xu bij che. Teʼuri i tew juntir xuxlanic; xak i ya n-ca silab ta chic. 40 Teʼuri xu bij chique u tijoxelab: —¿Wuchac xi xij iwib? ¿Wuchac n-tu cubibal i cʼux chwe? —xu bij chique. 41 Ique lic je ocnak ʼil che. Xqui bij chiquiwach: —¿Bi chi achial ile chi que cojon i ya che, xak i loʼlaj tew? —xqui bij chiquiwach.

Marcos 5

Wach i relsaxic itzel tew che achi aj Gadára

1 Teʼuri xe upon chʼaka ya, pa qui jyub i aj Gadára. 2 I Jesus, are xel pa bárco, juntir xcʼun jun achi ruʼ, chi ʼo itzel tew che. I achi-ri petnak pa tak pantion chuwi camnak. 3 Chila jekel wi pa tak pec que i camnak. Ire tijtal u ximic cumal i winak, xui-ri ne te tiquinak che, xak mi ne ruʼ carena. 4 Qʼuialmul qui yutʼum i rakan i u ʼab che carena, xui-ri ire ʼis xu tʼukij, xa xoʼon chʼakatak che. Niʼpa i chʼichʼ qui cojom che i rakan, ʼis ca tiqui chu ʼajic; mi jun winak ca tiqui che ire. 5 Chi paʼij chi chaʼab, ire xmalcat tzam tak jyub xak chuwi camnak, toʼ ca siqʼuinic. Xak cu joy i rij che abaj. 6 Are xril u wach i Jesus cʼa naj panok, xa ʼe paʼanem, y xuqui chuwach. 7 Teʼuri xsiqʼuin chu bixquil i tzij-i: —Jesus, yet chi at u Cʼojol i Dios chi ʼatz u ʼij, ¿wuchac xat cʼun wuʼ? Chuwach i Dios lic quin tzʼonoj chawe, min a ya pa cʼax —xu bij. (Ile are itzel tew xchʼawic.) 8 Queje ile xu bij, man i Jesus ca tijin chu bixquil: —Yet, at itzel tew, ¡chat el che i achi-ri! 9 I Jesus xu tzʼonoj che: —¿Wach a bi? —xu bij che. Ire xu bij: —Are in bi, are “Legion”, man oj qʼui —xu bij. 10 Ire lic xu tzʼonoj che i Jesus: —Moj a tak bi naj che i jyub-i —xu bij. 11 Chu nakaj i jyub-le ʼo juban ak que tijin chi waʼim chuwach jun ral jyub. 12 Are ʼuri i itzel tak tew lic xqui tzʼonoj che i Jesus: —Choj a taka bi cuʼ i ak-le; cha ya chake coj oc chique —que cha. 13 Teʼuri i Jesus xu ya chique pacha i xqui tzʼonoj; xe ʼel ʼuri che achi y xe oc chique i ak. I uqʼuial ak-le, juntir xe ʼe paʼanem chu chiʼ jun siwan; xe tzak bi cʼa pa ya y xe jiʼic. Colo je queb mil i qui qʼuial i ak-le. 14 I aj yuʼul ak lic xqui xij quib. Xe ʼe paʼanem chija, xak pa tak jyub, chu lapic wach i xquilo. Y xe cʼun i winak chi rilic wach i xa ʼani chila. 15 Are xe upon ruʼ i Jesus, xquil i achi chi ʼo te itzel tew che. Xquilo chi toʼ chʼucul chubic, jic chic u nojbal; u cojom chic u ʼuʼ. Rumal-i, i winak-i lic xqui xij quib che i Jesus. 16 Je niʼpa i quilom wach u ʼanom i Jesus che i achi-le, ique xqui lap chique i juban chi cʼa te xe cʼunic. Xqui bij chique wach i quelsaxic itzel tew che i achi, xak wach tak xqui ʼan i ak. 17 Teʼuri i winak xe oc chu tzʼonoxic pawor che i Jesus chi quel chila che i qui jyub. 18 Are ca tijin roquic i Jesus pa bárco, i achi, chi ʼo te itzel tew che, lic craj te ʼenam ruʼ. 19 I Jesus n-xu ya ta che, xui-ri, xu bij che: —Jat che awachoch cuʼ awachalal. Ja lapa chique wach u ʼanom i Awajwal chawe; ja bij chique chi lic xril toʼbal a wach —xu bij i Jesus che. 20 I achi-le xa ʼe chu bixquil wach i utzil chomal u ʼanom i Jesus che. Naj xa ʼec; xbin chupam i lajuj tinimit re i Decápolis chu bixquil. Conojel i winak chila lic xqui bisoj wach i cu bij i achi-ri. Wach i rutzirsaxic u miʼal i ma

Jáiro, xak i rutzirsaxic i ixok chi xu chap u ʼuʼ i Jesus

21 I Jesus, are xa ʼax chali ruʼ u bárco jewa, lic xe moltaj mas i winak ruʼ. Ire xcanaj can chu chiʼ i alagun. 22 Are ʼo chila, xupon jun achi ruʼ, ma Jáiro u bi. Ire jun cajwal re i molbalʼib que i aj Israel. Are xril i Jesus, xuqui chuwach. 23 Lic xu tzʼonoj jun pawor che. Xu bij: —I ral in miʼal ya ca camic —coʼono—. Cha ʼana utzil chomal chwe, jo wuʼ, que a ya a ʼab puwi, cawutzirsabej-re, ca yabej re u cʼaslemal —xu bij. 24 Are ʼuri i Jesus xa ʼe ruʼ i achi. Mas je qʼui i winak je teren chirij; lic ca bajbat i Jesus chiquixol i winak. 25 Xak chiquixol i winak-le, ʼo jun ixok lic iwab. ʼO chic cablajuj junab u jekanic i yobil ʼo che; n-ca tani ta chic u yobil. 26 Ire ʼenak chic cuʼ uqʼuial aj cun, lic u chʼijom i cʼax rumal wach ʼantal che cumal, xak ʼis u sachom chic u mer rumal; xui-ri n-ta xoʼon re che; xa mas cu tzʼabij u yobil. 27 Ire u tom rason wach coʼon i Jesus, rumal-i xe u mina rib chiquixol i uqʼuial winak chirij i Jesus, y xu yin pan u ʼuʼ. 28 Queje xoʼon ire ile, man xu chʼob ire, “We xui quin chap jubiʼ u ʼuʼ i Jesus, quin utzir na.” 29 Are xu chap u ʼuʼ, juntir xtan can u quiqʼuel. Xu na pu chʼacul chi ya xutzir i cʼax che. 30 Xak i Jesus xu naʼo chi xak teʼet, ruʼ u choʼab, rutzirsam jun iwab. Rumal-i, xtzun chirij. —¿Pachin xu yin in ʼuʼ? —xu bij. 31 I u tijoxelab xqui bij che: —Lic je qʼui i winak cat qui pitzʼo, y yet ca bij ¿pachin xu yin in ʼuʼ? ¿Wach retamaxic caka ʼan yoj ile? —xe cha. 32 I Jesus n-xu mayij ti u tzucuxic chiquixol i winak pachin xyinawic. 33 Rumal-i, i ixok lic xu xij rib, man retaʼam wach u ʼanom che. Ca barbatic xa ʼec, y xuqui chuwach i Jesus. Xu bij i sak laj tzij che, ronojel niʼpa i u ʼanom. 34 I Jesus xu bij che: —Wacʼal, at utzirnak chic rumal u cubibal a cʼux chwe. ʼUtz cat ʼec, mat cʼachir chic; ya xutzir i yobil chawij —xu bij i Jesus che. 35 Cʼa ca tijin i Jesus chi tzij, ʼo i xe cʼun pa rachoch i cajwal i molbalʼib. Xqui bij che i qui patron: —I a miʼal ya xcamic. N-ta chic u chac we ca ʼe i Mayes awuʼ —xqui bij. 36 Xui-ri i Jesus n-xoʼon ta cas chique, wach i xqui bij; xa xu bij che i cajwal i molbalʼib: —Mat oc ʼil che, xui-ri, cha cuba a cʼux chwe —xu bij che. 37 I Jesus n-xu ya taj chi que rachiʼilaj bi i winak ruʼ. Xui i ma Pédro, i ma Jacóbo, xak i ma Wan chi u chaʼ i ma Jacóbo, xui ique xe u cʼam bi ruʼ. 38 Are xe upon ruʼ rachoch i cajwal i molbalʼib, xril i Jesus chi toʼ que chʼokowic; i winak toʼ que oʼic, toʼ que siqʼuinic. 39 Are xoc pa ja, xu bij chique: —¿Wuchac xa quix chʼokowic, xa quix oʼic? I ali n-camnak taj; xa cwaric —xu bij chique. 40 Xui-ri, i winak xa xqui tzeʼej che. Are ʼuri i Jesus ʼis xe resaj li chi sak conojel, teʼuri xe u cʼam bi i u kajaw i u chuch i ali, chilam i je rachiʼil bi ire, y xe oc pa ʼo wi ali. 41 Teʼuri xu chap u ʼab i ali, y xu bij pa qui chʼawbal ique: —Talíta cúmi —xu bij. Are i usucʼ i tzij-le: Ali, quin bij chawe, chat walijok, coʼono. 42 Are xu bij ile, i ali juntir xwalijic, y xoc chi binic; i je ʼo chila lic xqui bisoj che. I ali ʼo cablajuj junab che. 43 I Jesus lic xu bij chique chi mi ta jubiʼ quiqui chʼachʼa wach i xquilo. Xak xu bij chique chi quiqui ya u wa i ali.

Marcos 6

I aj Nazaret xqui xutuj u cʼutunic i Jesus

1 Teʼuri, i Jesus xel che i tinimit-le cuʼ u tijoxelab, y xe ʼe pu tinimit ire. 2 Are xu rik i uxlambal ʼij, xoc pa ja re i molbalʼib y xoc chu cʼutic chique i winak chila. Je qʼui i winak je ʼo chila; niʼpa i xqui ta u tzij lic xqui bisoj che. —¿Pa xu tijoj wi rib i achi-le ronojel wach ca tijin chu ʼonquil? —xqui bij—. ¿Wach usucʼ i nojbal chi yatal che? ¿Pa xu nawsaj wi rib ire-le chu ʼonquil i milágro? 3 ¿Xataba n-are ti ire-le i aj ʼanol mexa? Ile xa are i ralab i ati Mariy; xa are i catz a-Jacóbo, i aJose, i a-Júdas, i a-Simon. ¿Xataba i ranab ne te je jekel chi kuʼ yoj? Je jekelic pues. Queje ile xqui bij i winak. Xa xqui xutuj wach i xu bij, wach i xu ʼano. 4 I Jesus xu bij chique: —Conojel quiqui coj u ʼij jun ajbil u tzij i Dios, xui i je rach aj tinimit n-quiqui coj tu ʼij. Xak queje i rachalal, tak i je aj pa rachoch, xak n-quiqui coj tu ʼij —xu bij chique. 5 I winak chila n-xqui cuba ti qui cʼux che, rumal-i, ire n-xtiqui ta chu ʼanic i milágro. Xui je queb oxib winak xu ya u ʼab piquiwi y xe rutzirsaj. 6 Lic xu bisoj man i winak n-xqui cuba ti qui cʼux che. Teʼuri xa ʼe pa tak aldéa nakaj chu cʼutic chique i winak.

I Jesus xe u tak bi u tijoxelab chu paxsaxic u tzij i Dios

7 Xoʼon panok xe u siqʼuij i cablajuj u tijoxelab ruʼ, y pa cacabil xu jek bi qui takic pa tak aldéa. Xu ya piquiʼab caquesaj itzel tak tew chique i winak. 8 Xak xu bij chique n-ta quiqui cʼam bic are quiqui maj qui be, mi tene qui teb, mi tene qui wa, mi tene qui mer; xui qui chʼamiy quiqui cʼam bic. 9 Xak xu bij chique chi toʼ xajab chiqui cojo, xak miqui cʼam chubi jumolaj qui ʼuʼ, xui i jumolaj chi qui cojom bic. 10 Xak xu bij chique: —We ʼo jun winak cu ya i posar, chix ʼol na ruʼ; cʼa te qui canaj we quix el che i aldéale. 11 We ʼo i winak n-quix qui cʼulaj taj, xak n-cacaj ti u tayic i tzij, chix el chila. Che i pu can i ulew che iwakan, cʼutbal-re chique chi cʼo can i qui mac chiquij. I tinimit-le, are ca cʼun i tojpen re qʼuisbal ʼij, sak laj tzij i quin bij chiwe, mas nim ni tojbal mac que ique chuwach i queb tinimit Sodóma y Gomórra —xu bij chique u tijoxelab. 12 Teʼuri ique xe ʼe chu bixquil chique i winak chi ʼo u chac quiqui jalwachij qui nojbal chi n-ʼus taj. 13 Xak xquesaj je qʼui itzel tak tew chique i winak; xak je qʼui iwabib xqui coj acéite piquiwi y xe cutzirsaj.

Wach i camic ʼantal che i ma Wan chi aj kajsanel ya

14 Xoʼon panok, xak i ma Heródes, chi ʼatol tzij piquiwi i aj Israel winak, xak xu ta u tzijol wach i nim laj ʼanic ca tijin i Jesus chu ʼonquil, man conojel i winak quiqui lapo. Ire xu bij: —Are i ʼetz ma Wan aj kajsanel ya, walijnak chic chiquixol i camnak. Are i rumal ʼuri chi ʼo i choʼab ruʼ chu ʼonquil i milágro —xu bij. 15 Xak je ʼo juban chic xqui bij: —Are i ujer ajbil u tzij i Dios mam Elías —xe cha. Xak ʼo i que binic: —Are jun cʼacʼ laj ajbil u tzij i Dios pacha i je re ujer —xe cha. 16 I ma Heródes, are xu ta, xu bij: Ire-le are i ma Wan, chi xin tak u cʼatzixic u jolom; ya walijnak chic chiquixol i camnak —xu bij. 17-18 I ma Heródes u camsam i ma Wan rumal i rixokil, chi ati Erodiys u bi. Are maja ca camsax i ma Wan, i ma Heródes xu maj i ati Erodiys che u chaʼ, chi ma Felípe. I ma Wan xu bij che: —N-ʼus taj cat qʼuiji ruʼ i rixokil a chaʼ —xu bij. Rumal-i, i ma Heródes xu tak u chapic i ma Wan, xu xim ruʼ carena, y xu tzʼapij pa cárcel. 19 I ati Erodiys tzel cril i ma Wan. Craj cu camsaj, xui-ri n-cu rik taj wach u ʼanic cu ʼan che, 20 man i ma Heródes n-xu ya ta che. Retaʼam chi ma Wan, lic sucʼul i cu ʼano; lic chʼam u cʼaslemal. Rumal-i, xu xij rib che. Are i rumal ʼuri n-xu ya ta che ixok coʼon cʼax che. I ma Heródes, are xu ta i u tzij i ma Wan, lic ʼutz xu ta, xui-ri, ʼo ca tiʼan pu cʼux rumal; n-xu rik taj wach i cu ʼano. 21 I ati Erodiys lic xraj u camsaxic i ma Wan, y xoʼon panok xu rik i ʼij che. I ma Heródes xoʼon jun nimaʼij re u ʼij ire. Je qʼui i nimak tak winak xe cʼun chu tijawic cenar ruʼ. Xe cʼun i je rakan u ʼab, xak xe cʼun i je cajʼatzil i u soldádo, xak xe cʼun i nimak qui patan re ronojel i jyub Galiléa. 22 Are que tijin chi waʼim, xoc bi i ralit i ati Erodiys, y xoc chi xajawic chiquiwach. I ma Heródes, cuʼ i je ʼo ruʼ, kus xquilo wach i xajawic xoʼon i ali. Rumal-i xu bij che: —Cha tzʼonoj chwe wach i cawaj quin ya chawe, y yin quin ya na ʼuri chawe — xu bij che ali. 23 Lic xu cuxtaj u bi i Dios chu bixquil. —Yin lic quin ya na chawe pachique tak ca tzʼonoj chwe. N-ta coʼono we ca tzʼonoj i nicʼaj i uqʼuial tinimit chi ʼo pin ʼab —xu bij—, lic quin ya na chawe. Queje ile xu bij i ma Heródes. 24 I ali xe u tzʼonoj che u chuch: —¿Wach quin tzʼonoj che, ca bij yet? —xu bij che. —Cha tzʼonoj u jolom i ma Wan che, chi aj kajsanel ya —xu bij u chuch che. 25 I ali juntir xtzalijic; xa ʼe ruʼ i ma Heródes y xu bij che: —Woʼor tan cwaj i u jolom i ma Wan, aj kajsanel ya; cwaj ca ya li chwe chupam jun plato —xu bij. 26 I ʼatol tzij, are xu ta ile, lic xbison rumal. Xui-ri, ire u bim chic chiquiwach conojel, chi cu ya na che wach i ca tzʼonox che, xak u cuxtam u bi i Dios puwi u tzij. Rumal-i, n-xraj ta ire cu tzalij u tzij. 27 Are ʼuri xu tak-la bi jun soldádo chu cʼamic u jolom i ma Wan. 28 I soldádo xa ʼe ruʼ i cárcel, y xresaj u jolom i ma Wan; xu ya ʼuri pa plato y xu cʼam bi che ali. Ire-le xe u jacha che u chuch. 29 I u tijoxelab i ma Wan, are xqui ta wach xa ʼan che, xe qui cʼama u nimal y xe qui muku.

I qui tzukic joʼob mil winak

30 Xoʼon panok, i u tijoxelab i Jesus xe tzalij chic y xqui mol quib ruʼ i Jesus. Xe oc chu lapic che niʼpa i qui ʼanom y niʼpa i qui cʼutum chique i winak. 31 Teʼuri i Jesus xu bij chique: —Joʼ. Jo che jun lugar pa n-ta wi winak; coj uxlan jubiʼ —coʼono. Queje xraj ire ile, man i winak n-ta qui qʼuisic ruʼ. N-ca tijtaj ta chic u wa cumal. 32 Rumal-i, i Jesus cuʼ u tijoxelab, quituquel xe ʼe chupam jun bárco che jun lugar pa n-ta wi winak. 33 Xui-ri, are xe ʼec, je qʼui i winak xe ʼilawic y xquetamaj chi are i Jesus. Are ʼuri xe ʼe paʼanem chi tak u chiʼ i alagun; nabe xe upon ique chuwach i Jesus. ʼIs pa ronojel tak tinimit je petnak wi. 34 I Jesus, are xel pa bárco, xe ril je uqʼuial winak je ʼo tan chic chila. Cʼax xu na u cʼux chique, man je pacha juban chij n-ta que chajiwic. Rumal-i, xoc chu bixquil uqʼuial cʼutunic chique. 35 Are mer xkaj i ʼij, i u tijoxelab xe tejeb ruʼ y xqui bij che: —Ya xkaj i ʼij, y waral xa tzʼinilic jyub, n-ta winak chi. 36 Cha bij chique i winak ʼutz que ʼe chu tzucuxic qui wa chi tak ja, xak pa tak aldéa nakaj —xqui bij che i Jesus. 37 Xui-ri, ire xu bij chique: —Yix chi ya chique wach quiqui tij na —coʼono. —¿Cawaj bari que ʼe ka loʼo queb ciénto quetzal caxlanwa, tzukbal que i winak-i? —xqui bij che. 38 Ire xu tzʼonoj chique: —¿Niʼpa i caxlanwa ʼo iwuʼ? Je iwilapeʼ. Ique, are xquetamaj niʼpa ʼo cuʼ, xqui bij che: —ʼO joʼob caxlanwa ruʼ queb car —xe cha. 39 Teʼuri i Jesus xe u tak i winak chi que cubi chuwa tak qʼuim pa tak tzobajil. 40 Che tak i tzobajil-le, ʼo jujun chi ʼo i cincuénta chique, xak je ʼo jujun je ʼo jun ciénto chique. 41 Teʼuri i Jesus xu chap i joʼob caxlanwa, xak i queb car; are ʼuri xtzun chicaj xu cʼamwaj xu tioxij che i Dios. Teʼuri xu pir i caxlanwa, y xu ya chique u tijoxelab, quiqui jachbejre chique i winak. Xak i queb car xu ya chique, man xak quiqui ya chique conojel i winak. 42 Conojel ʼis xe waʼic y xe nojic. 43 Are xquelej, i u tijoxelab xqui mol u chiʼ niʼpa i chʼakatak caxlanwa, xak i car chi n-xqʼuis taj. Xnoj cablajuj coban che i chʼakatak chi xsobrinic. 44 Niʼpa i achiab xe tzukic, je joʼob mil.

Wach i binic xoʼon i Jesus puwi ya

45 Are xutzin ile, i Jesus xu bij chique u tijoxelab chi que oc chic pa bárco, que ʼax chʼaka alagun cʼa pa tinimit Betsáida. Queje xu bij ile chi quiqui ʼan ique tzʼakat ire que u ʼijla bi i winak. 46 Are xutzin qui ʼijlaxic i winak, xa ʼe che jun jyub chu tzʼonoxic che i Dios. 47 Are xoc aʼab, i u tijoxelab ya que upon pa nicʼaj alagun; i Jesus utuquel ʼo che i jyub-le. 48 Are ʼo chila, xe ril lok chi u tijoxelab uyej quiqui ʼan chu minic bi qui bárco chuwi ya, rumal i tew chi lic xpe chirij. Are ya ca pe u sakiric, i Jesus ya ca nakajab cuʼ, lic ca bin chuwi ya; ca tijin ricʼawic chiquiwach ique. 49 I u tijoxelab, are xquilo chi ca bin chuwi ya, xqui chʼob ique, mok jun xibinel, y xe siqʼuin rumal. 50 Queje xqui ʼan ile, man conojel xquilo, xak ʼis xe oc ʼil rumal. Xui-ri, ire xe u ʼijla; xu bij chique: —¡Mi xij iwib! Xa yin. ¡Chi cowirsaj i cʼux! —coʼono. 51 Teʼuri xoc cuʼ pa bárco; are ʼuri i tew xuxlanic. I u tijoxelab lic xqui bisoj rumal. 52 Ique n-qui tom tu be wach usucʼ i milágro xoʼon ire che i caxlanwa (chi are ire ʼo puwi ronojel niʼpa i ʼolic). Ique toʼ tzʼapil i qui nojbal.

I Jesus xe rutzirsaj i wabib pa Genesaret

53 Are xe ʼax chʼakap, xe upon chu chiʼ i jyub Genesaret. Chila xqui yukba wi can i qui bárco. 54 Juntir, are xe ʼel pa bárco, i winak je ʼo chila xquilo chi are i Jesus. 55 Rumal-i, ʼis xe ʼe paʼanem chu cʼamic li qui iwabib chuwa chʼat pa ʼo wi i Jesus. 56 Pa tak ca ʼe wi ire, pa tak tinimit, pa tak aldéa, pa tak jyub, ʼis que qui cʼam li iwabib ruʼ. Xe qui ya chi tak be, y lic xqui tzʼonoj che chi ca yaʼ chique quiqui chap jubiʼ u ʼuʼ. Conojel niʼpa i xqui chap u ʼuʼ, xe utziric.

Marcos 7

Wach i ca ʼanaw n-chʼam taj chique i winak

1 ʼO jujun aj Fariséo winak xe tejeb pan ruʼ i Jesus, cucʼam quib cuʼ jujun aj tijonel re i ujer ʼatbal tzij. Ique je petnak pa Jerusalen. 2 Are xe upon ruʼ, xquilo chi ʼo jujun chique u tijoxelab i Jesus chi que wa ruʼ qui ʼab tzʼil, quiqui bij ique, man n-quiqui coj ta retalil chu chʼajic qui ʼab pacha quiqui ʼan i aj Fariséo winak. 3 (I aj Fariséo, xak conojel i juban aj Israel winak quiqui ʼan pacha i qui costúmbre i catit qui mam; n-ca tijaw ti wa we n-quiqui chʼaj ti qui ʼab qʼuialmul. 4 Are que cʼun pa qʼuebal, n-quiqui tij ta tan i wa we n-qui chʼajom ti qui ʼab pacha cu bij i qui costúmbre ique. Xak ʼo chic juban uqʼuial costúmbre je teren chirij: ʼo rawasil che i qui bas, xak che i qui xar, xak queje che i qui pichel chʼichʼ, xak queje che i qui chʼat; ʼis ʼo rawasil che chi quiqui chʼajo.) 5 Rumal-i, i aj Fariséole, xak i aj tijonel re i ujer ʼatbal tzij xqui bij che i Jesus: —I a tijoxelab, ¿wuchac n-quiqui ʼan ta ique pacha qui bim can i katit kamam ujer? ¿Wuchac quiqui tij qui wa, we n-chʼam ti qui ʼab chuwach i Dios? — xqui bij che. 6 I Jesus xu laʼ u wach chique: —Lic katzij xu bij i mam Isaías ujer. Yix xa queb i palaj. Lic quix ʼanawic pacha chom i qui ʼano, xui-ri ire u bim canok wach quix tijin yix chu ʼanic woʼor. U bim canok chi Dios u bim na: I winak-i lic quiqui coj in ʼij ruʼ qui chiʼ, xui-ri, ruʼ qui cʼux n-quiqui ʼan taj. 7 I u cojic in ʼij quiqui ʼano, lic n-ta cu chacuj, man i tzij que tijin chu cʼutic, xa qui tzij i winak, xui-ri, quiqui ʼan che pacha tak u tzij i Dios. (Queje ile u bim i Dios, xu bij i mam Isaías ujer.) 8 Yix n-qui coj ta chic retalil che wach u bim can i Dios chiwe —xu bij i Jesus chique—. Xui quix tijin chu cojic i cʼutunic chi xa ruʼ winak petnak wi. Xui qui coj retalil che wach tak u chʼajic i xar, i bas, xak juban chic ʼanic pacha ile —xu bij chique. 9 Xak xu bij: —I ʼatbal tzij chi u bim can i Dios chiwe, yix quix tijin chu ʼanic pacha n-ta chic u chac chiwe; are i cojom pu qʼuexel xa ruʼ winak petnak wi. 10 I mam Moises u bim can u tzij u pixab i Dios chiwe: “Cha cojo qui ʼij a kajaw a chuch” xu bij; xak xu bij: “Pachin cʼax ca chʼaw chiquij u kajaw u chuch, cha camsaxok”; queje ile u bim can i mam Moises chi ajbil u tzij i Dios. 11 Xui-ri, yix quix tijin chu cʼutic, chi jun achi, ʼo puʼab cu bij che u kajaw xak che u chuch: “N-cat in to taj, man niʼpa i ʼo wuʼ in sujum chic che i Dios” mok cu bij che. 12 Y we queje cu bij ire ile, n-ta chic chukul ʼuri que u to u kajaw u chuch, qui bij yix. 13 Queje ile, yix i kajsam u ʼij i ʼatbal tzij chi u bim can i Dios. Y pu qʼuexel ile, i cojom wi i cʼutunic chi xa winak bin-nak che jun chic. N-xui ta la ile, xak qʼui na qui ʼan yix pacha ile —xu bij i Jesus chique. 14 Teʼuri i Jesus xe u siqʼuij chic i winak ruʼ y xu bij chique: —Chi ta na iwonojel wach i quin bij; chi bisoj u tayic u be. 15 Wach ca ʼe chupam jun winak, n-are ta ca ʼanaw che chi n-chʼam ta ire. Xa are wach ca pe pu cʼux ire, are ca ʼanaw che chi n-chʼam taj. 16 We yix ʼo i xiquin chu tayic, chi ta u be ʼuri —xu bij i Jesus chique. 17 Are xel i Jesus chiquixol i winak y xoc pa ja, i u tijoxelab xqui tzʼonoj che wach usucʼ i tzij-le chi xu bij chique i winak. 18 Ire xu bij chique: —¿Xak yix n-qui ta tu be? ¿N-qui ta tu be chi wach coc chupam jun winak n-are ta ca ʼanaw che chi n-chʼam taj? 19 Man ile n-coc ta pa ranima. Xa che u pam ca ʼe wi, xa quicʼawic y quel tan chic —xu bij i Jesus chique. Queje ile xu sakij chique chi ronojel niʼpa i u yijbam i Dios chi tzukbal-ke ʼis ʼutz, n-ta rawasil che. 20 Xak xu bij chique: —Xa are wach ca pe pu cʼux jun winak, are ca ʼanaw-i che chi n-chʼam taj. 21 Man ile, pa ranima ca pe wi. Piqui cʼux i winak ca pe wi i qui nojbal chi n-ʼus taj; are i rumal ʼuri ʼo i je cʼulanic quiqui kajsaj qui ʼij cuʼ i ne te cachiʼil. Are i rumal ʼuri xak ʼo i ne te cʼulanic quiqui kajsaj qui ʼij chiquiwach; are i rumal ʼuri, ʼo i winak je camsanel, 22 xak ʼo i je iliʼomab, xak ʼo i je rayinel; xak ʼo i je aj ʼanol mal, xak ʼo i je aj tʼoronel; xak ʼo i je aj ʼanol n-ʼus taj; xak ʼo i ca titat qui pam chique i cachiʼil wach i ʼo cuʼ; xak ʼo i je aj nucʼul tzij; xak ʼo i quiqui ʼan nimak che quib; xak ʼo i n-quiqui chʼob ta bien wach quiqui ʼano. 23 Je niʼpa i que ʼanaw queje ile, are i ne te chʼam-i chuwach i Dios, y ronojel i n-ʼus taj-le, xa piqui cʼux petnak wi; n-are ti wach quiqui tijo ca ʼanaw chique. (Queje ile, i Jesus xu sakij i tzij chique u tijoxelab.)

I Jesus xrutzirsaj i ralit jun ixok chi n-aj Israel taj

24 Xoʼon panok, i Jesus xel che i jyuble y xa ʼe che i jyub re i queb tinimit, Tíro y Sidon; chila xoc che jun ja. N-xraj ta ire we ca tatajic pa i ʼo wi, xui-ri, n-xtiqui ta chi ruwaxic rib chiquiwach i winak. 25 ʼO jun ixok, weʼ xu ta rason pa ʼo wi i Jesus. Ire ʼo jun ralit chi ʼo itzel tew che. I ixok-i xupon ruʼ i Jesus y xuqui che rakan. 26 Ire n-aj Israel taj, xa are aj Sirofenis winak. Xtejeb pan ruʼ i Jesus y xu tzʼonoj pawor che chi quelsax ni itzel tew che i ralit. 27 I Jesus xu bij jun moxbal tzij che: —Nabe ʼo u chac que tzuk ni acʼalab, man n-ʼus taj ca maj i wa chique i acʼalab y ca yaʼ chique i tzʼi. (Queje ile xu bij i Jesus che, chi queʼelok: “Nabe que in to ni wach aj Israel.”) I ixok xu bij ʼuri: 28 —Katzij i ca bij, Nim laj Winak; xui-ri, xak i ral tak tzʼi chi je ʼo chuxeʼ i mexa quiqui mol ni ucʼaj qui wa i acʼalab chi tzaknak bic —xu bij. 29 Teʼuri i Jesus xu bij: —ʼUtz i xa bij —coʼon che ixok—. Y woʼor, ʼutz cat ʼe che awachoch; i itzel tew ya ʼelnak chic che awalit —xu bij che. 30 I ixok juntir xa ʼec. Are xupon ruʼ ja, xe u rika i acʼal cotzʼol chuwi chʼat. I mal laj tew ya ʼelnak chic che.

I Jesus xrutzirsaj jun tac chi n-kas ta quel u chʼawbal

31 Teʼuri i Jesus xel che i jyub re i tinimit Tíro, xicʼaw pa tinimit Sidon; teʼuri xicʼaw pa jyub Decápolis, y xupon cʼa chu chiʼ i alagun Galiléa. 32 Chila xqui cʼam li jun achi ruʼ, lic tac u xiquin, xak n-kas ta quel u chʼawbal. Xqui tzʼonoj che chi cu ya ni u ʼab puwi. 33 I Jesus xu cʼam bi i achi, y xe tejeb pan jubiʼ. Xu min u wi u ʼab pa tak u xiquin i achi; teʼuri xu chubaj pichʼ u cʼaxaj, y xu coj u wi u ʼab che u tzamraʼ i achi. 34 Are ʼuri xtzun chicaj, y xu qʼuis u cʼux. Xu bij pa qui chʼawbal ique: —¡Efáta! chi queʼelok: ¡cha jaktajok! 35 Juntir, i u xiquin i achi xe jaktajic; xak xel u chʼawbal, n-ta chic cʼax che u tzamraʼ. 36 I Jesus xu bij chique i winak chi mi jun quiqui lap wi ile; xui-ri, are cu bij queje ile chique, xa mas quiqui paxsaj rason. 37 Conojel lic xqui bisoj che. Xqui bij: —Ronojel niʼpa i cu ʼano, ʼis ʼutz; cu ʼan chique i je tac, chi que tanic; y xak i je mem, que chʼaw rumal —xe cha.

Marcos 8

I Jesus xe u tzuk cajib mil winak

1 Xoʼon panok xe moltaj chic uqʼuial winak ruʼ; ique, xqʼuisic wach quiqui tijo. I Jesus xe u siqʼuij i u tijoxelab ruʼ y xu bij chique: 2 —Toʼ qui wach i winak-i, man are oxib ʼij iri chi je ʼo chi wuʼ; n-ta chic wach quiqui tijo. 3 Woʼor, we que in tak bi che cachoch, lic n-quiqui chʼij ti uponic we n-ta wa qui tijom bic. Man je ʼo jujun chique, naj je petnak wi. (Queje ile xu bij i Jesus chique u tijoxelab.) 4 Ique xqui bij che: —¿Wach qui tzukic i winak caka ʼan ʼuri waral? N-ta ca tijaw chi, che i lugar-i chi lic tzʼinilic —xqui bij u tijoxelab che. 5 I Jesus xu tzʼonoj chique: —¿Niʼpa i caxlanwa ʼo iwuʼ? —xu bij. Ique xqui bij: —Xa wukub —xe cha che. 6 Are ʼuri i Jesus xu bij chique i winak chi que cubi chuwach tak ulew. Teʼuri xu chap i wukub caxlanwa y xu tioxij che i Dios. Teʼuri xu piro, y xu ya chique u tijoxelab. Ique xqui jach chique i winak. 7 Xak ʼo jubiʼ ral tak car cuʼ. I Jesus xu tioxij che i Dios rumal, y xu bij chique u tijoxelab chi que qui jacha chique i winak. 8 Conojel i winak xqui tijo y xe nojic. Are xquelej ile, i u tijoxelab xqui mol niʼpa i chʼakatak chi xsobrinic, xnoj wukub chicach che. 9 I winak chi xe nojic, colo je ʼo cajib mil chique. Teʼuri i Jesus xe u ʼijla canok, 10 y xoc bi pa bárco cuʼ u tijoxelab; xe ʼax ʼuri chʼakap che i jyub Dalmanúta.

I aj Fariséo toʼ xqui tzʼonoj tak milágro che i Jesus

11 Je ʼo jujun aj Fariséo winak xe upon ruʼ i Jesus y xe oc chu chapic quib chi tzij ruʼ. Xqui tzʼonoj che chi cu cʼut jun milágro chique, cʼutbal-re we ʼo u choʼab i Dios ruʼ; ique xa cʼambal u pam quiqui ʼano. 12 I Jesus, lic xu qʼuis u cʼux rumal; xu bij: —¿Wuchac ix winak woʼor xa quiwaj quiwil ni jun milágro, cʼutbal re u choʼab i Dios? Lic quin bij chiwe, lic mi jun cʼutbal re u choʼab ca ʼan na chiwach — xu bij i Jesus chique. 13 Teʼuri xe u canaj canok y xoc pa bárco, y xe ʼax chic chʼaka alagun.

Mi ʼan yix pacha quiqui ʼan i aj Fariséo

14 I u tijoxelab i Jesus xsach i qui wa chi qui cʼux; n-xqui cʼam tu bic wach i rajwaxic quiqui tij pa be. Xa jun caxlanwa qui cʼamom bi cuʼ pa bárco. 15 I Jesus xu bij jun moxbal tzij chique: —Chitapeʼ, chi ʼana cwent che i cunbal re i caxlanwa que i aj Fariséo, xak i re i ma Heródes —xu bij chique. 16 I u tijoxelab xe oc chu bixquil chiquiwach: —Xu bij ire ile man n-ta ka caxlanwa ka cʼamom lok —xe cha. 17 I Jesus xu naʼo wach quiqui bij; xu bij chique: —¿Wuchac quix cʼachir rumal i caxlanwa? ¿Wuchac quix lapan chirij? ¿Maja ba qui ta u be ʼuri? ¿Xix naw ta bawa che, wach xin ʼano? ¿Lic co ba i jolom-i? 18 ʼO i baʼwach, ¿n-quix tzun ta bawa? ʼO i xiquin, ¿n-quix tan ta bawa? ¿N-ca cʼun ta bawa pi cʼux 19 wach xiwilo are xin ya i joʼob pan chique i joʼob mil winak? ¿Niʼpa chicach i chʼakatak xsobrinic? —xu bij chique. —Cablajuj —xqui bij che. 20 —Xak are xin ya i wukub pan chique i cajib mil winak, ¿niʼpa chicach i chʼakatak xsobrinic? —xu bij chique. —Wukub —xqui bij che. 21 Teʼuri xu bij: —¿Maja qui ta ʼuri u be ile? —coʼono.

Wach rutzirsaxic jun mawach pa Betsáida

22 Are xe upon pa tinimit Betsáida, xcʼam li jun mawach ruʼ i Jesus, y xqui tzʼonoj che chi cu chap na ruʼ u ʼab. 23 I Jesus xu chap bi che u ʼab, y xel pa tinimit ruʼ. Teʼuri i Jesus xu coj pichʼ u cʼaxaj che u baʼwach i mawach, y xu ya u ʼab puwi. Teʼuri xu tzʼonoj che we ca tzun jubiʼ. 24 I mawach xu bij: —Que wil i winak —xu bij—. Pacha cheʼ, cwil yin, xui-ri que binic —xu bij. 25 I Jesus xu coj chic u ʼab che u baʼwach; teʼuri i achi xu coj retalil che u takenic, y xutziric. Are ʼuri lic xtzun bien. 26 Teʼuri i Jesus xu tak bi ruʼ rachoch, y xu bij che: —Mat oc pa tinimit, xak ma bij iri chila —xu bij che.

I ma Pédro xu bij chi Jesus are i Crísto chi Tolque

27 Teʼuri i Jesus xa ʼe cuʼ u tijoxelab che tak i aldéa re i tinimit Cesaréa Filípo. Are que tijin chi be, xu tzʼonoj chique u tijoxelab: —I winak, are quin qui lapo, ¿wach quiqui bij ique chi in pachin yin? —xu bij.28 Ique xqui bij che: —ʼO jujun quiqui bij chi yet at ʼetz ma Wan chi aj kajsanel ya, quiqui bij. Xak ʼo i que binic chi yet at ujer mam Elías. Xak je ʼo juban chic quiqui bij chi yet at jun chic ajbil u tzij i Dios, quiqui bij i winak chawij. Queje ile xqui bij u tijoxelab che. 29 Teʼuri i Jesus xu tzʼonoj chique u tijoxelab: —Y yix, ¿wach i qui bij yix chi in pachin yin? I ma Pédro xu bij: —Yet at Crísto (chi Tolke koyʼem) —xu bij che. 30 Xui-ri i Jesus xu bij chique chi mi jun quiqui lap wi pachin ire.

I Jesus xu bij chique wach i camic quicʼaw wi

31 Teʼuri i Jesus xoc chu bixquil chique chi ire, chi Achi aj Chicaj, lic cu tij ni uyej, xak ca xutux na cumal i nimak tak mamʼib, xak cumal i cajʼatzil i sacerdóte, xak cumal i aj tijonel re i ujer ʼatbal tzij. Xu bij chique chi ca camsax na, teʼuri churox ʼij ca walijic. 32 Ile lic sakil xu bij chique. Are ʼuri i ma Pédro xu siqʼuij pan jubiʼ ruʼ, y xoc chu ʼatixic wach i ca tijin chu bixquil. 33 I Jesus xu pisquilij rib, y xe u tzu u tijoxelab. Are ʼuri xu yaj i ma Pédro: —¡Chat el chinwach, a-Satanas! A nojbal yet n-queje taj pacha u chʼobom i Dios. Ca chʼob yet pacha quiqui chʼob i toʼ winak —xu bij che. 34 Teʼuri i Jesus xe u siqʼuij u tijoxelab ruʼ, xak i uqʼuial winak, y xu bij chique: —Pachin jun craj ca terej chwij, ʼo u chac mu chʼob chic rib, xui-ri charekaj bi u cruz, y cha terej na chwij, tupu ca cam na rumal. 35 Queje ile chu ʼana man pachin jun xa cʼax cu na u cʼaslemal re waral, xa cu sach ʼuri u cʼaslemal chi sakil. Xui-ri, pachin jun ca sachsax nu wach u cʼaslemal waral xa wumal yin, xak rumal i ʼutz laj tzij re i Dios, cu rik ʼuri u cʼaslemal sakil. 36 We ʼo jun u chʼacom ronojel i beyomal re u wach i jyub taʼaj, xui-ri we cu sach u cʼaslemal sakil, ile n-ta queʼel wi, n-ta u chʼacom ʼuri. 37 ¿Wach u tojic ʼuri coʼon na, chʼacbal re i u cʼaslemal sakil we u sachom? N-taj. 38 We ʼo jun ca qʼuix na chwe yin, xak che in tzij, chiquiwach i winak re woʼor chi lic je ajmaquib, xak yin quin qʼuix na che ire are quin cʼun tan chic. Yin, chi in Achi aj Chicaj, quin cʼun chic ruʼ u ʼij u chomal in Kajaw, xak cuʼ i loʼlaj ángel —xu bij i Jesus chique.

Marcos 9

1 Xak xu bij chique: —Katzij quin bij chiwe, je ʼo jujun waral chi n-que cam ta tan cʼa quiquil ni u jekanic i ʼatbal tzij re i Dios waral, chi nim u choʼab.

Wach u yojtajic u tzunbal i Jesus xoʼon chiquiwach u tijoxelab

2 Wakib ʼij u ʼonquil ile, i Jesus xe u cʼam bi i ma Pédro, i ma Jacóbo, xak i ma Wan; y xe ʼe quituquel che jun nim laj jyub naj u wi. Are je ʼo chila, i u tzunbal i Jesus lic xyojtajic. 3 I u ʼuʼ lic ca walchʼin rumal u sakil; lic sak ʼotoʼoj ca tzunic. N-ta jun cʼul, tupu lic chʼajtalic, chi ca majaw u sakil ile. 4 Xak xquilo chi xe winakir i mam Moises xak i mam Elías ruʼ i Jesus, que tijin chi lapanic. 5 Are ʼuri i ma Pédro xu bij che i Jesus: —Mayes, lic ʼutz na oj ʼo waral. ʼUtz caka ʼan oxib i mujbal: jun awe yet, jun re i mam Moises, xak jun re i mam Elías —xu bij che. 6 I u tijoxelab, lic je ocnak ʼil che wach xquilo, rumal-i n-xu na ti ma Pédro wach i xu bij. 7 Teʼuri xkaj jutzobaj sutzʼ piquiwi y xqui ta jun nim laj chʼawbal xchʼaw chupam i sutzʼ: —Iri, are in Cʼojol, chi lic cʼax quin naʼo; chi cojo retalil che, wach i cu bij. 8 Are xqui ta ile, juntir cʼula xe tzunic, péro n-ta xquilo, xui chic i Jesus utuquel. 9 Are xe kaj li che i jyub-le, i Jesus xu bij chique u tijoxelab: —Niʼpa i xiwil yix, mi lapo cʼa cu rik ni ʼij chi yin, chi in i Achi aj Chicaj, in walijnak chic che i camic —xu bij chique. 10 Rumal-i, n-xqui bij taj wach i xquilo; xui-ri, xqui tzʼonoj chiquiwach wach usucʼ i tzij-le xu bij, chi ca walij che i camic. 11 Teʼuri xqui tzʼonoj che i Jesus: —I aj tijonel re i ujer ʼatbal tzij, ¿wuchac quiqui bij ique chi nabe ca cʼun i ujer mam Elías? —xqui bij che. 12 I Jesus xu bij: —Katzij i xqui bij-le, nabe ca cʼun i mam Elías, col u yijba ronojel; queje ile tzʼibtal canok. Xak tzʼibtal chic jun tzij chirij i Achi aj Chicaj: cu bij chi cu tij ni uyej xak ca xutux na. 13 Xui-ri, yin quin bij chiwe chi mam Elías ya cʼun-nak chic; i winak xqui ʼan che pacha cacaj ique; xeʼelok pacha i tzʼibtal can chupam u wuj i Dios —xu bij i Jesus chique.

Wach i relsaxic itzel tew che jun ala

14 Teʼuri xe tzalij chic chila pa je ʼo wi i juban u tijoxelab, y xquilo je qʼui i winak je ʼo chic chiquij chiquiwach. Xak je ʼo jujun tijonel chila re i ʼatbal tzij re i mam Moises; ique qui chapom quib chi tzij cuʼ u tijoxelab. 15 I winak, are xquil i Jesus, xqui bisoj, are ʼuri, xe ʼe paʼanem chu yaʼic rutzil u wach. 16 Are ʼuri, ire xu tzʼonoj chique: —¿Wach quix tijin chu lapic cuʼ ique? 17 ʼO jun achi chiquixól xu bij: —Mayes, yin xin cʼam li jun wacʼal awuʼ, ʼo itzel tew che chi u ʼanom mem che. 18 Xa ipa ʼo wi, ca chaptaj rumal itzel tew, y ca tzaksax pulew. Are ʼuri xa ca wokow u cʼaxaj pu chiʼ, xak cu kachʼachʼej uware rumal. Rumal-i, lic n-ta chic u choʼab. Xin tzʼonoj chique a tijoxelab chi caquesaj i mal laj tew che. Xui-ri, n-xe tiqui ta che —xu bij i achi che. 19 Are ʼuri i Jesus xu bij: —¡Ay, yix chi n-tu cubibal i cʼux che i Dios! ¡ʼO tan chi ʼij in ʼo iwuʼ, y yix n-ta i nawic! ¿Niʼpa nawi chic ʼij cʼa craj? —xu bij—. Chi cʼama li acʼal waral —coʼono. 20 Xqui cʼamlok. I itzel tew, are xril i Jesus, xu ya chic atac che i ala. Ire-le xtzak pulew, lic cu balʼatij chic rib chuwach ulew, xak ca wokow u cʼaxaj. 21 Are ʼuri i Jesus xu tzʼonoj che i achi: —¿Niʼpa junab u jekanic i cʼax che? — xu bij. I u kajaw xu bij: —Ire cʼa chʼutin are xu jeko. 22 I itzel tew-le, qʼuialmul u cʼakom pa ʼaʼ, xak pa ya; craj cu camsaj. ¡Chawila toʼbal ka wach! ¡Choj a to na, we cat tiqui che! — xu bij i achi. 23 —Yin quin tiqui che —xu bij i Jesus—, xui-ri we yet cat tiqui chu cubaxic a cʼux chwe. Ronojel ʼis coj tiqui che we ʼo u cubibal ka cʼux —xu bij. 24 Juntir i u kajaw i ala xsiqʼuin chu bixquil: —Cul in cʼux chawe —xu bij—. ¡Chin a to na che, chi quin cuba na mas in cʼux chawe! —xu bij. 25 I Jesus, are xrilo chi que tijin qui moltajic i winak ruʼ, xu yaj i itzel tew y xu bij che: —Yet, at tac y at mem laj itzel tew, quin bij chawe, chat el che i ala-le. Chawoʼtaj, y mat oc chic ruʼ —xu bij che. 26 I itzel tew siqʼuinic xoʼon chic jun atac che i ala, teʼuri xelic. Xcanaj can i ala lic pacha xcamic; rumal-i, conojel xqui bij chi lic xcamic. 27 Xui-ri, i Jesus xu chap che u ʼab y xu yaco; i ala xtaqʼuiʼic. 28 Teʼuri i Jesus xoc pa ja. Are ʼuri i u tojoxelab xqui tzʼonoj che: —¿Wuchac n-xoj tiqui ti yoj chi relsaxic i itzel tew-le? —que cha. 29 Ire xu bij chique: —I mal laj itzel tew pacha i jun-le n-quel taj, xui-ri we lic qui tzʼonoj che i Dios, xak we qui mayij ni waʼim rumal —xu bij.

I Jesus xu bij tan chic chi ca camsax na

30 Are xe ʼel chila, xe ʼax pa Galiléa. I Jesus n-xraj taj we caquetamaj i winak pa ʼo wi ire. 31 N-xraj taj, man ire ca tijin chu cʼutic chique u tijoxelab; ca tijin chu bixquil chique chi i Achi aj Chicaj ca jachtaj na piquiʼab i winak, y ca camsax na cumal, xui-ri che oxib ʼij panok ca walij na. 32 Tupu xu bij ire ile chique, n-xqui ta tu be, xak xqui xij quib chu tzʼonoxic che wach usucʼ.

Pachin mas nim u ʼij, are ajchac ʼuri chiquij i rachiʼil

33 Xoʼon chupanok, xe upon pa Capernaum. Are xe oc pa ja chila, i Jesus xu tzʼonoj chique utijoxelab: —Are coj tijin te chi be, ¿wach i tzij i chapom wi iwib yix puwi? —xu bij chique. 34 Ique lic n-xe chʼaw ta chic. Are i tzij chi qui chapom wi quib ique puwi pa be, are i pachin mas nim u ʼij chique ique. 35 I Jesus xcubiʼic, y xe u siqʼuij i cablajuj u tijoxelab ruʼ. Are ʼuri xu bij chique: —Pachin jun craj cu ya rib chu nabeal, chu ya na rib ʼuri pa qʼuisbal-re chique i conojel, xak chu ʼana che rib pacha mocom chiquij —xu bij. 36 Are ʼuri xu cʼam jun acʼal ruʼ y xu ya chiquiwach. Xu ʼaluj ʼanok y xu bij chique: 37 —Pachin jun cu cʼulaj jun acʼal ruʼ pacha iri rumal i cʼaxnabal u cʼux chwe yin, are yin ʼuri quin u cʼulaj ruʼ. Pachin jun quin u cʼulaj yin ruʼ, n-xui ti yin quin u cʼulaj ruʼ, xak xu cʼulaj ʼuri i Jun chi in takawnak lok —xu bij chique.

Pachin n-coʼon ta chʼoʼoj chikij, u yom ʼuri u wach kuʼ

38 Teʼuri i ma Wan xu bij che: —Mayes, xkil jun achi chi ca tijin chi relsaxic itzel tew ruʼ u cuxtaxic a bi yet. Yoj ʼut xka bij che chu mayij, man n-kachiʼil taj —xu bij che i Jesus. 39 —Ile mi ʼatij —xu bij i Jesus che—, man we ʼo jun coʼon milágro rumal u cuxtaxic in bi yin, n-cu bij ta ʼuri mal laj tak tzij chwij. 40 Pachin jun n-coʼon ta chʼoʼoj chikij, ire-le ka cwenta yoj. 41 Pachin jun coʼon jun utzil chomal chiwe xa rumal ix terejnak chwij, ʼo ni sipon ʼuri cu chʼaco. Queje ile queʼel che, tupu xa jun bas i yaʼ cu ya chiwe wumal yin —xu abij i Jesus chique.

Chawesaj wach tak i cat tzaksaw chupam i mac

42 Xak xu bij chique: —Jun chʼutin chi u cubam u cʼux chwe, we ʼo jun cu ʼan che chi ca tzak chupam u mac, mas ʼutz queʼel che i jun-le we tene ca xim jun caʼ rij u kul y ca cʼak bi pa ya, jiʼbalre. I camic-le mas ʼutz chuwach i camic chi ca pe puwi we cu tzaksaj jun chʼutin chupam u mac. 43 We are a ʼab ca ʼanaw chawe chi cat tzak chupam a mac, suʼ cha cʼupij. Mas ʼutz ca sach a ʼab, tobal re a cʼaslemal, chuwach xa cat ʼe pa ʼaʼ chi n-ca chup taj, ruʼ i queb a ʼab tzʼakat. 44 I amol chi cat qui tij chila lic n-que cam taj, xak i ʼaʼ mi jun ca chupuwic. 45 We are awakan ca ʼanaw chawe cat tzak chupam a mac, suʼ cha cʼupij bic. Mas ʼutz ca sach awakan, tobal re a cʼaslemal, chuwach i xa cat ʼe pa ʼaʼ chi n-ca chup taj, ruʼ i queb awakan tzʼakat. 46 I amol chi cat qui tij chila n-que cam taj, xak i ʼaʼ mi jun ca chupuwic. 47 Xak i a baʼwach, we are ca ʼanaw chawe cat tzak chupam a mac, suʼ chawesaj. Mas ʼutz cat oc pa cu ʼat wi tzij i Dios, tupu xa jun a baʼwach, chuwach i xa cat ʼe pa ʼaʼ ruʼ i queb a baʼwach tzʼakat. 48 I amol chi cat qui tij chila n-que cam taj, xak i ʼaʼ chila mi jun ca chupuwic. 49 Ronojel niʼpa i ca sujux chuwach i Dios, cocsax ʼaʼ che, xak cocsax atzʼam che; xak yix, ʼo u chac pacha cocsax ʼaʼ, pacha cocsax atzʼam chiwe, we ʼutz i yijbaxic chuwach i Dios. 50 I atzʼam, lic cu rik u chac chake. Xui-ri, we xsach i u tzayil, ¿wach u ʼonquil ʼuri caka ʼan tan chic tza che? N-taj. Xak ʼo u chac chi yix ʼo i tzayil (pacha jun sipon sujtal chuwach i Dios; queje ile, ix chom na chiwach); chom chix ʼol chiwach.

Marcos 10

Wach xu bij i Jesus chirij u jachic quib i je cʼulanic

1 Xoʼon panok, i Jesus xel pa tinimit Capernaum, xa ʼe cʼa pa jyub Judéa; xu ʼaxuj i ya Jordan, y xupon che i jyub pa oriénte re i ya. Chila xe moltaj chic uqʼuial winak ruʼ, y ire xoc chic chu cʼutic chique pacha ʼax coʼon wi. 2 Are ʼuri, je ʼo jujun aj Fariséo xe upon ruʼ, xa quiqui tzucuj tzaksabal re. Xqui tzʼonoj che we i ʼatbal tzij cu ya che jun, we craj cu jach i rixokil. Queje ile quiqui cʼambej u pam, xqui bij ique. 3 Are ʼuri i Jesus xu bij chique: —¿Wach xu bij i mam Moises ujer chi qui ʼano? 4 Ique xqui bij: —I mam Moises u yom can chake chi jun achi xa cu tzʼibaj jun wuj y cu ya che i ixok, jachbal-re —xqui bij che. 5 Teʼuri i Jesus xu bij: —I mam Moises xu ya ile chiwe xa rumal n-quiwaj ta qui ʼan pacha craj i Dios. 6 Xui-ri chu xebal ʼij sak, i Dios, are xu yijba ronojel u wach i jyub taʼaj, xak xe u ʼan i winak, “jun achi, jun ixok xe u yijba”. (Queje ile cu bij u wuj i Dios.) 7 “Rumal ʼuri, jun achi ʼo u chac quel cuʼ u kajaw u chuch, man cacucʼaj quib ruʼ i rixokil. 8 Ique che queb, xa jun chʼaculaj queʼelok.” (Queje ile cu bij u wuj i Dios.) Queʼel ʼuri are i je queb, queʼelok xa je jun. 9 Rumal-i, i winak n-ta piquiʼab quiqui yoj ile chi u yijbam i Dios, chi xa jun u ʼanom chique —xu bij i Jesus chique. 10 Are xe oc pa ja, i u tijoxelab xqui tzʼonoj jubiʼ chic che, puwi i tzij-le. 11 Rumal-i, i Jesus xu bij chique: —Pachin jun cu jach i rixokil, we xqʼuiji ruʼ jun chic, queʼel ʼuri chi ʼo u mac i achi chuwach i Dios, xak chuwach i nabe rixokil. 12 Xak queje jun ixok, we cu jach i rachijil y ca qʼuiji chic ruʼ jun achi, ʼo ni u mac ʼuri chuwach i Dios, xak chuwach i nabe rachijil —xu bij i Jesus chique.

I Jesus que raj i acʼalab; xu ya u ʼab piquiwi

13 Xoʼon panok, je ʼo jujun winak xe qui cʼam li cacʼal ruʼ i Jesus, cu yabej na re u ʼab piquiwi. Xui-ri, i u tijoxelab xqui jek qui ʼatixic i je ucʼawnak i acʼalab. 14 I Jesus, are xrilo, xpe roywal y xu bij chique: —Chi ya chique i acʼalab que cʼun wuʼ; me i ʼatij, man ʼo que ique che i ʼatbal tzij re i Dios, xak chique i je pacha acʼalab. 15 Katzij i quin bij chiwe: pachin jun, we n-cu ya ta che i Dios cu ʼat ni tzij puwi, pacha coʼon jun acʼal, lic n-coc ta ʼuri pa cu ʼat wi tzij i Dios —xu bij i Jesus. 16 Teʼuri xe u tzʼulej i acʼalab; xu ya u ʼab piquiwi conojel, y xu tzʼonoj ʼutz piquiwi.

Jun achi beyom xu tzʼonoj wach u rikic u cʼaslemal chi n-tu qʼuisic

17 I Jesus xu maj chubi u be; are ʼuri xcʼun jun achi paʼanem y xuqui chuwach. Xu bij che: —ʼUtz laj Mayes, ¿wach quin ʼan yin, quin rikbej na re in cʼaslemal chi n-tu qʼuisic? —xu bij. 18 —¿Wuchac ca bij “ʼutz” chwe yin? —xu bij i Jesus—. N-ta jun chi ʼutz, xui Dios —xu bij. 19 Yet awetaʼam wach cu bij i lajuj u tzij u pixab i Dios: cu bij “Ma min awib ruʼ jun ixok chi n-awixokil taj; mat camsanic; ma ʼan elaʼ; ma bij mentir chirij jun winak; mat tʼoronic; cha cojo qui ʼij a kajaw a chuch.” Ile awetaʼam chic —xu bij i Jesus che i achi. 20 —Mayes, ronojel ile ʼis quin tijin chu ʼanic; in jekom na lok cʼa are in chʼutin —xu bij i achi che. 21 I Jesus xu maj u takexic i achi; lic cʼax xu naʼo. —Cʼo ni rajwaxic chawe —xu bij—: niʼpa i ʼo awuʼ, ja cʼayij, ca tobej que i nibaʼib. Ca rik na ʼuri a beyomal chicaj. Teʼuri chat petok y chat terej chwij, tupu cat cam na rumal —xu bij i Jesus che. 22 Are xu ta i achi ile, lic xoc ʼil, y ca bisonic xa ʼec, man ire lic beyom. 23 Teʼuri i Jesus cʼula xe u tzu u tijoxelab, y xu bij chique: —I beyomab, cʼax coquic puʼab i Dios —xu bij. 24 I u tijoxelab, are xqui ta ile, lic xqui bisoj. Are ʼuri i Jesus xu bij chic chique: —Ix wacʼal, niʼpa i qui cubam qui cʼux che i qui beyomal, cʼax coquic ʼuri pu ʼatbal tzij i Dios. 25 Cʼax u ʼanic chi jun beyom cu jach rib puʼab i Dios; cʼax ile chuwach i ricʼawic jun camey che i tel re acuxa —xu bij. 26 I u tijoxelab, are xqui ta ile, lic xqui bisoj. Teʼuri xe oc chu chʼobic chiquiwach: —¿Pachin quelsax na ʼuri chupam u mac? 27 I Jesus xu maj qui takexic y xu bij chique: —I winak n-que tiqui ta chu ʼanic ile, xui-ri, i Dios ca tiqui che; ire, ronojel ʼis ca tiqui che —xu bij. 28 Are ʼuri i ma Pédro xu bij che: —Kajwal, yoj, ronojel niʼpa i ʼo kuʼ xka canaj canok y oj terejnak chawij —xu bij. 29 I Jesus xu bij chique: —Katzij i quin bij chiwe, pachin croʼtaj can u bitak-re wumal yin, nim na cu chʼac puwi ile. We ʼo jun cu canaj can i rachoch, xak i rulew, xak i ratz u chaʼ, xak u chuch u kajaw, xak i rixokil ralcʼwal, xa wumal yin, xak rumal u paxsaxic u tzij i Dios, 30 ʼo ni cu chʼac ʼuri woʼor chuwach i jyub taʼaj, xak ʼo ni cu chʼaco coʼon panok. Ca yaʼ na ʼuri jun ciénto che, puwi ile chi xa jun ʼo ruʼ; we are i rachoch xu canaj canok, we are i ratz u chaʼ, we are u chuch, we are i racʼal, we are i rulew xu canaj canok, ca yaʼ na chic jun ciénto puwi; xui-ri, xak cu tij uyej cumal i winak. Péro n-ta coʼono, man coʼon panok, ʼo ni u cʼaslemal chi n-ca qʼuis ta chic. 31 Xui-ri, niʼpa i je ʼo pa nabeal, je qʼui na que canaj can pa qʼuisbal-re; xak je qʼui chi woʼor je ʼo pa qʼuisbal-re, are ique que nabeaj na —xu bij i Jesus chique.

I Jesus, are uroxmul xu bij chic u camic

32 Je ʼo pa be, ʼelic bi que pa Jerusalen, i Jesus nabe chiquiwach u tijoxelab. Ique lic xqui bisoj che, wach ca tijin chu ʼonquil, chi ca ʼe pa Jerusalen; lic qui xim quib xe terej bic. I Jesus xe u siqʼuij juyac chic i cablajuj u tijoxelab ruʼ. Xoc ʼuri chu bixquil chique wach i cʼax quicʼaw wi. 33 —Yix iwetaʼam ya xka maj bi ka be pa Jerusalen. Are coj upon chila, yin chi in Achi aj Chicaj, quin jachtaj na piquiʼab i cajʼatzil i sacerdóte, tak piquiʼab i tijonel re i ʼatbal tzij re i mam Moises. Quiqui ʼat na tzij pinwi, y quiqui bij na chi ʼo u chac quin camsaxic, xak quin qui jach na piquiʼab i ne te aj Israel. 34 Quin yoʼyax na, quin qui chʼay na, xak quiqui chubaj qui cʼaxaj chwe, xak quin camsax na. Xui-ri, churox ʼij quin walij che i camic —xu bij i Jesus chique.

Wach i xqui tzʼonoj i ma Jacóbo, i ma Wan

35 Teʼuri i ma Jacóbo, i ma Wan chi je u cʼojol i mam Zebedéo, xe tejeb ruʼ i Jesus. —Mayes —xqui bij che—, caka tzʼonoj jun pawor chawe —que cha. 36 —¿Wach quiwaj quin ʼan chiwe? — xu bij i Jesus. 37 Ique xqui bij che: —Are at ʼo chic che a ʼatbal tzij, chi nim u ʼij u chomal, cakaj yoj ca ya chake coj qʼuiji ni jujun pa tak a tzal: jun pa wikabim, jun pa moxim —xqui bij che. 38 —Yix n-iwetaʼam taj wach qui tzʼonoj —xu bij i Jesus chique—. ¿Quix tiqui yix chu chʼijic i cʼax, pacha i cʼax quin icʼaw wi yin che? ¿Quix tiqui yix chu chʼijic uyej pacha uyej quin icʼaw wi yin? —xu bij chique. 39 —Coj tiquiʼic —xe cha ique. I Jesus xu bij: —Katzij, yix quix icʼaw na chupam i cʼax-le; xak qui tij ni uyej-le, pacha quin icʼaw na wi yin. 40 Xui-ri, n-pinʼab ti yin ʼo wi u bixquil pachin que cubi pin wikabim, xak pin moxim. Ca yaʼ ni-le chique pachin u chʼobom i Dios cu ya chique —xu bij i Jesus. 41 I je lajuj chic u tijoxelab, are xqui ta qui tzij i ma Jacóbo i ma Wan, xpe coywal chiquij. 42 Are ʼuri i Jesus xe u siqʼuij ruʼ y xu bij chique: —Iwetaʼam yix, niʼpa i je ʼatol tzij piquiwi i tinimit, quiqui ʼan che quib pacha je rajaw piquiwi; xak i winak chi nimak qui patan que rajawin piquiwi i cach winak. 43 Xui-ri, yix n-ix ta queje ile. Are i qui ʼan ni yix, pachin craj queʼelok nim u ʼij, cha chacun ʼuri chiquij i rachiʼil. 44 Pachin craj cu ya rib chu nabeal, chu ʼana ʼuri che rib pacha mocom chiquij conojel. 45 Queje chi ʼana ile, man i Achi aj Chicaj mi te ne ire xcʼun chu tzucuxic pachin ca chacun chirij; xcʼun ire pacha mocom chiquij conojel; xcʼun chu yaʼic rib che i camic, tojbal re i quelbal pa cʼax i je qʼui —xu bij i Jesus chique.

I Jesus xu tzunsaj jun mawach, ma Bartiméo u bi

46 Cʼa que tijin qui ʼenam pa Jerusalen, xe icʼaw pa Jerico. Are ca tijin quelic i Jesus cuʼ u tijoxelab, je qʼui i winak je teren chiquij. ʼO jun mawach, ma Bartiméo u bi, chi u cʼojol i ma Timéo; ire cul pa be, ca tijin chu tzʼonoxic u mer chique i winak. 47 Are xu ta chi are i Jesus aj Nazaret chi ca tijin ricʼawic, ire xsiqʼuin chu bixquil: —¡Kajwal Jesus! ¡Yet chi at umuk uxiquin can i mam David, chawila toʼbal in wach! —xu bij. 48 Je qʼui i winak xe yajawic man cacaj cu mayij siqʼuinic, xui-ri, ire xa xu cowij u bixquil che i Jesus: —¡Yet chi at umuk uxiquin can i mam David, chawila toʼbal in wach! —xu bij. 49 I Jesus, are xu ta, xtacʼ canic y xu bij: —Chi siqʼuij. Teʼuri xqui siqʼuij i mawach y xqui bij che: —Cha cowij a cʼux. Chat walijok man ire cat u siqʼuij —xe cha che. 50 Juntir xu cʼak bi i cʼul u licʼom chirij, y xsacʼlin chicaj. Teʼuri xtejeb pan ruʼ i Jesus. 51 I Jesus xu tzʼonoj che: —¿Wach cawaj quin ʼan chawe? I mawach xu bij che: —Mayes, cwaj yin quin a tzunsaj —coʼono. 52 I Jesus xu bij che: —ʼUtz cat ʼec; ya xat utziric, man xa cuba a cʼux chwe —xu bij. I mawach juntir xtzunic, y xterej bi chirij i Jesus pa be.

Marcos 11

Wach u cojic u ʼij i Jesus are xoc pa Jerusalen

1 Ique, ya nakaj chic je ʼo wi pa Jerusalen; ya xe upon che i queb aldéa Betfage y Betánia, chi je ʼo chuwach i ral jyub Olívos. Are ʼuri i Jesus xe u siqʼuij queb u tijoxelab ruʼ y xu bij chique: 2 —Jix che i aldéa-le chi ʼo chakawach; are quix uponic, qui rik ni jun buru yukul chila, chi cʼa maja cretamaj ca ʼan winak chirij. Chi toro y chi cʼama lok. 3 We ʼo jun ca tzʼonow chiwe wuchac quix tijin chu toric, chi bij che chi cu rik u chac che i Kajwal y weʼ col u ya chic, chix chok che —xu bij i Jesus chique. 4 Ique xe ʼec, xe qui rika i buru yukul pa be chuwach jun ja, y xe oc chu quiric. 5 Je ʼo jujun xe ʼilawic, y xqui bij chique: —¿Wach quix tijin chu ʼanic? ¿Wuchac qui tor i buru? —xe cha. 6 Are ʼuri xqui bij chique pacha u bim bi Jesus chique ique; teʼuri xyaʼ li chique chi xqui cʼam li buru che i Jesus. 7 Are xe uponic, xqui coj qui ʼuʼ chirij, teʼuri xa ʼan i Jesus chirij. 8 Je qʼui i winak xqui rip qui ʼuʼ pa be, xak je qʼui chic xqui cʼatzij u xak cheʼ y xqui coj pa be, wikbal-re. 9 Je qʼui i winak je nabe chuwach i Jesus, xak je qʼui je teren li chirij; conojel xe siqʼuin chu bixquil: —¡Hosánna! (¡Nim u ʼij i Dios!) —xe cha—. ¡Chu ya ni ʼutz i Dios puwi i Jun-i chi u takom li kuʼ! 10 ¡Cʼamori che i Dios! Ya ca jekan u ʼatbal tzij chi coʼon ni Jun-i, chi u muk u xiquin can i ka mam, mam David. ¡Chocsax u ʼij i Dios! (Queje ile xe siqʼuin chu bixquil.) 11 Queje ile i roquic i Jesus pa Jerusalen. Are ʼuri xoc ire pa rachoch i Dios chila. Are xoc paja, cʼula xtzunic, y xtzalij chalok man ya xkaj i ʼij. Teʼuri xa ʼe chic pa Betánia cuʼ i cablajuj u tijoxelab.

Wach xu bij i Jesus che i cheʼ chi n-tu wach

12 Chucab ʼij, are xe tzalij chali pa Betánia, i Jesus xpe numic che. 13 Are ʼuri xril jun u cheʼlal hígo. Tupu cʼa maja cu rik i tiémpo ca wachinic, chi naj panok xrilo chi chom chic u xak; rumal-i, xa ʼe i Jesus chi rilic we ʼo chic echaʼ che. Xui-ri, ile n-ta echaʼ che, toʼ u xak ʼolic. 14 Rumal-i xu bij i Jesus che: —Queʼe ʼij chawij, mi jun col u tija chic jun rechaʼ chawe —xu bij che i cheʼ. I u tijoxelab xak xqui ta wach xu bij.

Wach i quelsaxic i aj cʼayinel pa rachoch i Dios

15 Teʼuri xe upon pa Jerusalen. I Jesus, are xoc pa rachoch i Dios, xoc li chi quelsaxic niʼpa i aj cʼayinel xak i aj loʼonel je ʼo xe ja. Xe u balʼatij qui mexa i je aj jalwachil u wach qui mer i winak. Xak queje xoʼon che i qui tem i je aj cʼay palomax. 16 Xak xe u ʼatij i winak chi n-cacaj ta quiqui sutij i qui be chirij i rachoch i Dios; xa que icʼaw chu nicʼajal uwaja ruʼ wach tak cucʼam. 17 Teʼuri xoc chu cʼutic chique i winak; xu bij: —I Dios, chupam u wuj u bim can i tzij-i: “I wachoch, lic jun ja re qui tzʼonbal i winak chwe, i winak aj pa tak tinimit re ronojel u wach i jyub taʼaj.” Queje ile u bim i Dios, xui-ri, yix i ʼanom qui jul iliʼomab che —xu bij i Jesus chique. 18 I cajʼatzil i sacerdóte xqui ta wach u ʼanom, xak xqui ta rason i je tijonel re i ʼatbal tzij re i mam Moises. Xe oc ʼuri chu tzucuxic wach u camsaxic quiqui ʼano. Queje ile xqui ʼano man xqui xij quib che, man conojel i winak xqui bisoj che, wach i cʼutunic ca tijin chu ʼonquil. 19 I Jesus, are xoc aʼab, xel pa tinimit junam cuʼ u tijoxelab.

Xchakij i u cheʼlal hígo

20 Sakir chucab ʼij xe ʼe chic pa Jerusalen. Are que tijin chi be, xe icʼaw pa ʼo wi i u cheʼlal hígo. Xquilo chi lic chakijnak chic i cheʼ, camnak chic i raʼ. 21 Are ʼuri i ma Pédro xcʼun chu cʼux wach u bim can i Jesus che i cheʼ-le, y xu bij che i Jesus: —Mayes, wilapeʼ. I cheʼ chi xa cʼokoj, ya chakij chic —xu bij che. 22 I Jesus xu bij: —Pachin jun ʼo u cubibal u cʼux che i Dios, ʼis ca tiqui chu ʼonquil. 23 Katzij i quin bij chiwe, we ʼo jun lic cul u cʼux che i Dios, we cu bij na che i nim laj jyub-i, “Chat el na chi, ja cʼaka awib pa mar”, cu bij che, i Dios coʼon na ʼuri ile che. Xui-ri, i jun, ʼo u chac lic n-ta cu bij u cʼux; ʼo u chac lic cul u cʼux che chi cril na pacha i u bim che. 24 Rumal-i, ʼo jun tzij quin bij na chiwe: ronojel niʼpa i qui tzʼonoj che i Dios, we lic cul i cʼux che chi yatal chic chiwe, ile lic quiwil na. 25 Are quix tijin chu tzʼonoxic che i Dios, we ʼo jun u ʼanom mal chiwe, chi cuyu ni u mac che, man i Ta chicaj xak cu cuy ni i mac yix. 26 Man yix, we n-qui cuy ti qui mac i juban, xak i Ta chicaj xak n-cu cuy ta i mac yix —xu bij i Jesus chique.

I nimak tak mamʼib xqui tzʼonoj che i Jesus pachin yawnak puʼab wach tak i cu

ʼano 27 Teʼuri xe oc chic pa Jerusalen y xe oc pa rachoch i Dios. Are je ʼo chila, xe tejeb pan i cajʼatzil i sacerdóte ruʼ i Jesus, xak i je tijonel re i ujer ʼatbal tzij, xak i nimak tak mamʼib je ʼo cuʼ. 28 Ique xqui tzʼonoj che: —¿Bi chi ʼatbal tzijal ʼo paʼab chu ʼanic niʼpa ile? ¿Pachin xyaw ile chawe chi cat tijin chu ʼanic-le? —xqui bij che. 29 I Jesus xu laʼ u wach chique: —Xak yin quin tzʼonoj jun tzij chiwe yix; we qui bij usucʼ chwe, teʼuri xak quin bij yin chiwe bi chi ʼatbal tzijal ʼo pinʼab. 30 Chi bij chwe pachin xtakaw li ma Wan chu kajsaxic ya piquiwi i winak. ¿Are i Dios xtakaw lok? ¿O xa winak? chi bij ʼu chwe —xu bij i Jesus chique. 31 Teʼuri ique xe oc chu chapic quib chiquiwach puwi i tzij. Xqui bij chiquiwach: —Woʼor we caka bij chi Dios takawnak lok, ire cu bij ʼuri chake: “¿Wuchac ʼuri n-xi coj taj?” cu bij na chake. 32 ¿O xataba caka bij che chi winak takawnak lok? —xqui bij chiquiwach. Queje ile xqui bij, man ique quiqui xij quib chique i winak; conojel i winak cul qui cʼux che chi ma Wan lic ajbil u tzij i Dios. 33 Rumal-i, xqui bij che i Jesus: —N-ketaʼam taj —xe cha che. Rumal-i, i Jesus xu laʼ u wach chique: —Xak queje yin, n-quin bij ta chiwe wach i ʼatbal tzij ʼo pinʼab, chi quin ʼan tak iri —xu bij chique.

Marcos 12

I tijojbal tzij re i mal laj tak ajchaquib

1 Teʼuri i Jesus xu jek u bixquil i tijojbal tak tzij chique. Xu bij: —ʼO jun achi xu tic juban u ticon, úva ca bixic, y xu coj coral chirij. Xu yijba pa quiqui yitzʼ wi u waʼal i úva, xak xu yijba jun ral ja tacʼtic chupam i ticon, chajbal re ronojel. Teʼuri xe u coj jujun ajchaquib, je aj a média ruʼ, y xa ʼe ire naj che jun tinimit. 2 Are xu rik i ʼij re i cosech, xu tak li jun u mocom chu tzʼonoxic i re ire chique i raj mediant. 3 Are xuponic, ique xqui chapo, xqui chʼayo, y xqui tzalijsaj chubic, n-ta xqui ya bi che. 4 Teʼuri i rajaw xu tak chal jun chic u mocom. Are xupon ire, xqui coj abaj che, xqui soc u jolom, y xqui yoʼya. 5 I rajaw xu tak chal jun chic u mocom; ire lic xqui camsaj. Teʼuri xe u tak chal juban chic, je qʼui. ʼO jujun chique xqui ʼan cʼax chique; xak ʼo i xe qui camsaj. 6 Xeʼelok, n-ta chic que u tako, xui-ri cʼo jun, ile are u cʼojol chi lic cʼax cu naʼo. Xu bij ire, “Woʼor quin tak bi wacʼal cuʼ; que cojon na ʼuri che in cʼojol”, xu bij; y pa qʼuisbal-re, xu tak bi cuʼ. 7 Xui-ri, are xquil u cʼojol i rajaw ulew, xqui bij chiquiwach: “Ire-le are i rajaw ulew coʼon panok”, xe cha. “Chaka camsaj, y yoj coj canajic oj rajaw”, xe cha. 8 Are ʼuri xqui chapo, y xqui camsaj, y xqui cʼak bi u chʼacul rij coral —xu bij i Jesus chique. 9 Teʼuri xu tzʼonoj chique: —¿Wach coʼon i rajaw ulew ʼuri? Ire ca cʼunic, y que u camsaj i ajchaquib chi je ʼo chuwach ulew; teʼuri cu ya i ulew piquiʼab juban chic. 10 ¿Xataba n-iwilom taj wach i tzʼibtal can chupam u wuj i Dios? Queje iri tzʼibtalic: I abaj chi n-xcaj ti je aj ʼanol cimiénto re ja, are i abaj-le chi xeʼelok lic nim ni u chac. 11 Are i xeʼelok-le, are i Kajwal Dios xa ʼanawic, y cakil yoj, lic ʼutz ile chi u ʼanom ire. Queje ile tzʼibtal canok —xu bij i Jesus chique. 12 I nimak tak mamʼib, are xqui ta ile, laj xqui cʼam bi pa cárcel, man xqui ta ique chi u tzij i Jesus-le lic cojbal qui mac ique. Xui-ri, xqui xij quib chique i winak, rumal-i, xqui canaj canok, y xe ʼec.

I aj Fariséo cacaj quiqui cʼam u pam i Jesus we ʼutz quiqui toj impuésto

13 Xoʼon panok, ʼo jujun aj Fariséo, xak jujun aj u partído i ma Heródes, je taktal bi ruʼ i Jesus, que qui cʼambej u pam, tzaksabal re cacaj ique. 14 Are xe upon ruʼ i Jesus, xqui bij i tzij-i che: —Mayes, ketaʼam chi yet, wach i ca bij, lic sak laj tzij, man yet lic n-ca ʼan ta cas che, wach quiqui bij i winak chawij. Lic n-ta awe che, wach u patan jun winak, we nim, o we n-nim taj, lic ca bij i sak laj tzij che wach craj i Dios. Cha bij ʼu chake, ¿ʼutz nawi caka toj impuésto che i ʼatol tzij pa Róma, o n-ʼus taj? I ujer ʼatbal tzij, ¿cu ya nawi chake caka tojo, o n-taj? —xe cha. 15 Péro i Jesus retaʼam chi xa cʼambal u pam quiqui ʼano. Xu bij chique: —¿Wuchas qui tzucuj tzaksabal we? —xu bij—. Chi cʼama li jun sak pwak, y chi cʼutu chwe —coʼono. 16 Xqui cʼam lok y xqui cʼut che. Are xrilo, i Jesus xu tzʼonoj chique: —¿Pachin u qʼuexwach iri ʼo chuwach? ¿Pachin u bi iri tzʼibtal chuwach? —xu bij.— Re i ʼatol tzij —xqui bij. 17 Are ʼuri xu bij i Jesus: —Chi ya che i ʼatol tzij wach ʼo re ire che; xak chi ya che i Dios wach ʼo re ire che —xu bij chique. Ique lic xqui bisoj che, wach i xu bij.

I aj Saducéo xcaj u cʼamic u pam i Jesus che i qui walijbal i camnak

18 Xoʼon panok, xe upon juban aj Saducéo ruʼ i Jesus. I aj Saducéo, ique quiqui bij chi i camnak n-que walij ta chic. Rumal-i xqui bij i tzij-i che i Jesus: 19 —Tijonel, u tzʼibam can i mam Moises, we ʼo jun achi xcamic, we ʼo can rixokil chi n-ta racʼal ruʼ, we je ʼo can ratz u chaʼ i achi, ʼo junok chique, ʼutz ca cʼuli ruʼ i ixok malcan man ca qʼuiji racʼal ruʼ, pu qʼuexel i achi xcamic. Queje ile u tzʼibam can i mam Moises. 20 Bay, oʼonom-lok, je ʼo wukub achiab catz qui chaʼ quib. Are i ʼatz xcʼuli nabe, y xcamic, n-ta racʼal xqʼuiji canok. 21 I ucab chaʼaxel xcʼuli chic ruʼ ixok malcan, y xak xcamic, xak n-ta racʼal xu canaj can ruʼ ixok. Xak queje xoʼon ruʼ urox chaʼaxel. 22 Queje xqui ʼan ile conojel je wukub, ʼis xe cʼuli ruʼ i ixok-le; n-ta jun cacʼal xqʼuiji ruʼ i ixok malcan. Pa qʼuisbal-re xcam i ixok. 23 Bay, are cu rik i ʼij piqui walijbal i camnak, are que walij niʼpa i camnak, ¿pachinok chique i wukub-le chi mer rachijil i ixok? Man conojel i je wukub-le xe cʼuli ruʼ —xe cha. 24 Teʼuri i Jesus xu laʼ u wach chique: —Yix xa ix sachnak na. Ix sachnak, man n-iwetaʼam taj wach i tzʼibtal can chupam u wuj i Dios, xak n-iwetaʼam taj wach i nim laj u choʼab i Dios. 25 I camnak, are que walij na, queʼelok je pacha i ángel chi je ʼo chicaj; n-que cʼuli taj. I achiab, i ixokib n-que cʼuli ta chic. 26 I qui walijbal i camnak, katzij ʼolic. ¿Xataba n-iwilom ti yix chupam i wuj chi u tzʼibam can i mam Moises wach xu bij i Dios che? I Dios, are xu ʼijla i mam Moises chupam i ʼaʼ chi ca juluw che i ral cheʼ, xu bij che: “Yin cʼa in u Dios i mam Abraham, xak i mam Isaac, xak i mam Jacob”, xu bij che. I oxib-le je camnak chic are xu bij i Dios ile. Bay, chuwach i Dios, cʼa je cʼas na; 27 I Dios n-are ti qui Dios i je camnak, are i qui Dios i je cʼaslic —xu bij i Jesus chique—. Yix, ʼut, xa ix sachnak na. (Queje ile xu sakij chique chi ʼo ni qui walijbal i camnak.)

I lajuj u tzij u pixab i Dios, ¿pachique chique mas ʼo u ʼij?

28 Chila xak ʼo jun mayes re i ujer ʼatbal tzij. Ire ʼis xu ta ile chi xu bij i Jesus chique i aj Saducéo. Xu ta chi Jesus ʼis ʼutz u laʼic u wach xu ʼano. Rumal-i, xtejeb pan ruʼ, y xu tzʼonoj jun tzij che. Xu bij: —I lajuj u tzij u pixab i Dios, ¿pachique chique mas ʼo u chac coj cojon che? —xu bij.29 I Jesus xu bij che: —I jun chique chi mas ʼo u chac are i jun chi queje iri cu bij: “Chitapeʼ, ix aj Israel, i Kajwal Dios, xui ire i Kajwal. 30 Cʼax cha na i Awajwal Dios ronojel a cʼux, ronojel awanima, ronojel a nojbal, ronojel a choʼab”, cu bij. Are i jun-le chi mas ʼo u chac quix cojon che —xu bij i Jesus che—. 31 Teʼuri i ucab tzij (chi ʼo u chac coj cojon che) laj cumaj i jun-le: “Cʼax che a na a loʼcʼanij pacha cʼax u naʼic awib yet ca ʼano”, cu bij. N-ta chic jun chic chiquixol i lajuj tzij pixab nim ni u ʼij chuwach i queb-le —xu bij i Jesus che. 32 Teʼuri i tijonel re i ujer ʼatbal tzij xu bij:— Lic ʼutz i xa bij, Mayes. Lic katzij i xa bij chi xa jun i Dios, n-ta chic jun chic. 33 We cʼax caka na i Dios ronojel ka cʼux, ronojel i ka nojbal, ronojel i kanima, ronojel i ka choʼab, xak we que kaj i kach loʼcʼanij pacha cakaj kib yoj, niʼpa tak ile mas ʼutz chuwach u poroxic tak chicop chuwach i Dios, xak u sujuxic tak sipon chuwach ire —xu bij che i Jesus. 34 I Jesus xu ta chi lic ʼo u noʼoj niʼpa i xu bij, rumal-i xu bij che: —Yet, xa jubiʼ chic craj ca jach awib che u ʼatbal tzij i Dios —xu bij che. Teʼuri, mi jun xu cowij chic u cʼux chu tzʼonoxic mas tzij che i Jesus.

I mam David ujer ʼo u ʼij, xuiri i Crísto ʼo pawi ire

35 Xoʼon chupan jubiʼ, i Jesus ca tijin chu cʼutic chique i winak pa rachoch i Dios. Xu bij chique: —I je tijonel, re i ujer ʼatbal tzij, ¿wuchac quiqui bij chi i Tolque coyʼem, are na jun umuk uxiquin i mam David? 36 ¿Wuchac quiqui bij ile? man lic are i mam David u bim can i tzij-i: Xu bij i Kajwal Dios che i Wajwal Crísto: “Chat cul na pin wikabim cʼa cu rik ni ʼij que in ya na pawakan niʼpa i aj chʼoʼoj chawij”, xu bij. Queje ile u tzʼibam can i mam David ujer, y are u Tewal i Dios yawnak pu jolom chi xu bij i tzij-le. 37 ¿Wach u ʼonquil ʼuri chi i Crísto xa umuk uxiquin i mam David? ¿Wach u ʼonquil ile, man lic are i mam David xu bij “Wajwal” che i Crísto? —xcha. I uqʼuial winak je ʼo chila lic que quicot chu tayic.

I Jesus xu sakij wach i qui mac i je tijonel re i ʼatbal tzij

38 I Jesus, are ca tijin chu cʼutic chique, xe u pixbaj ruʼ tak i tzij-i: —Chi ʼana cwent chique i tijonel re i ujer ʼatbal tzij chi xa kus quiquilo que malcat pa tak be ruʼ qui ʼuʼ naj rakan; xak kus quiqui ta are ca yaʼ rutzil qui wach cumal i winak, ocsabal re qui ʼij. 39 Are que oc pa ja re i molbalʼib, xa quiqui tzucuj qui cubibal chi ʼo u ʼij; are que ʼe pa waʼim re tak nimaʼij, xa quiqui tzucuj qui qʼuijibal ʼo u ʼij. 40 Xak quiqui maj i cachoch ixokib malcanib; teʼuri nim i oracion quiqui ʼan chiquiwach i winak, sachsabal-re chique wach qui ʼanom. Ique ʼut, ca yaʼ jun tojpen chique lic nim na u tojic —xu bij i Jesus chique.

I ixok malcan, nim i sipon xu ya chuwach i Dios

41 I Jesus cul pa rachoch i Dios chuwach li caxa, yabal re qui mer i winak. Are ʼo chila, que u takej i winak are que tijin chu yaʼic qui mer pa caxa. Je qʼui i beyomab, mas i mer xqui yaʼo. 42 Are ʼuri xupon jun ixok malcan lic nibaʼ, xu ya queb u mer chi n-ta kas rajil. 43 Teʼuri i Jesus xe u siqʼuij u tijoxelab ruʼ, y xu bij chique: —Katzij i quin bij chiwe, i ixok nibaʼ-i, i u mer xu yaʼo, mas nim chuwach ile chi qui yom conojel i juban pa caxa. 44 Ique, wach i qui yom, xa are quesam che wach i sobrinak cuʼ; xui-ri, i ixok-le, chi lic nibaʼ, ronojel xu yaʼo, niʼpa i ʼo ruʼ; n-ta chic xu canaj re u cʼaslemal —xu bij i Jesus chique.

Marcos 13

I Jesus xu bij chi i rachoch i Dios ca wulijsax na

1 Are xel i Jesus pa rachoch i Dios, ʼo jun chique u tijoxelab xu bij che: —Mayes, chawila tak i ja-ri re i rachoch i Dios, ¡lic chom! ¡Chawila i abaj ʼo che, lic chomik! 2 I Jesus xu laʼu wach che: —¿Cawil yet niʼpa tak iri lic chom? Ronojel iri ca wulijsax na. Mi jun abaj ca canaj chic puwi i rachiʼil —xu bij che.

Wach i séña cakilo are ya ca cʼun i qʼuisbal ʼij

3 Teʼuri ique xe ʼel bi chuwi jyub Olívos chi ʼo chuwach i rachoch i Dios; chila xcubi wi i Jesus. Are ʼuri je cajib i u tijoxelab xe tejeb pan ruʼ. Je are i ma Pédro, i ma Jacóbo, i ma Wan, i ma Andres. Quituquel xe ʼe chu tzʼonoxic che, aliʼal: 4 —¿Umpa cakil ile chi xa bij? ¿Wach i retalil ca yaʼ chake we ya mer cakil ronojel ile? —xqui bij. 5 I Jesus xu bij chique: —Chi ʼana cwent iwib, mokxa ʼo quix qui tʼoro. 6 Man je qʼui que cʼun na, quiqui bij na chi “Yin in i Toliwe”, que cha. Cumal ique-le je qʼui que tʼortaj na. 7 Yix, are qui ta rason we ʼo nimak tak chʼoʼoj jela, we ʼo nimak tak chʼoʼoj jewa, mix cʼachir rumal; ʼo ni u chac queje ile ca ʼantajic; xui-ri, are qui ta i tzij-le, maja na ca cʼun i qʼuisbal re tak i ʼij-i. 8 ʼO ni tinimit quiqui ʼan chʼoʼoj che chic jun tinimit; ʼo ni winak re jun ʼatol tzij quiqui ʼan chʼoʼoj chiquij i winak re chic jun ʼatol tzij. Xak i nimak tak ucabrakan xa ipa quicʼaw wi, xak queje i waʼjal; xak queje i chʼokowic, xa ipa ca ʼan na wi. Niʼpa ile xa are jekbal re i cʼax chi ca petic. 9 Chi na iwib yix, man ʼo ni winak quix qui cʼam bi chiquiwach i ʼatbal tzij; quiqui jic i loʼxic pa tak qui molbalʼib. Quix siqʼuix na chiquiwach i gobernador, xak chiquiwach i nimak tak ʼatol tzij xa wumal yin. Xui-ri, queje ile quix tiqui na chu bixquil chique wach iwilom, wach i tom, wach iwetaʼam chwij yin. 10 ʼO u chac ca paxsax ni ʼutz laj tzij re i Dios chique conojel i tinimit chuwach i jyub taʼaj, are cʼa maja ca cʼun i qʼuisbal ʼij. 11 Are quix qui chapo, yabal na iwe chiquiwach i ʼatbal tzij, mix cʼachir che, wach qui bij na chiquiwach, xak mix oc chu chʼobic. Xui chi bij na wach cu ya i Dios pi chiʼ are ix ʼo chiquiwach, man n-are ti yix quix nojiw u bixquil, xa are u Tewal i Dios ca binic. 12 ʼO ni jujun que qui jach ni catz qui chaʼ piquiʼab i je aj chʼoʼoj chiquij, camsabal na que; xak je ʼo ni kajawxel queje quiqui ʼan cuʼ i cacʼal. Xak queje i acʼalab, quiqui ʼan che quib je aj chʼoʼoj chiquij i qui kajaw i qui chuch, que qui jach na chique i que camsawic. 13 Conojel i winak tzel quix quil na xa wumal yin; xui-ri, pachin i cu chʼijo cʼa pa qʼuisbal re u chac, quelsax na ʼuri pa cʼax. 14 I ajbil u tzij i Dios, mam Daniel, u tzʼibam canok wach ca cʼunic: xu bij ire chi cocsax na jun tzel laj kajsabal re u ʼij i rachoch i Dios che i lugar chi n-ca majaw ta che. Are quiwil yix ile tacʼal chila, niʼpa i je ʼo pa jyub. Niʼpa i cacajlaj i tzij-i, chiqui ta usucʼ. 15 Chupam i ʼij-le, suʼ chix ʼanmajok. Niʼpa je ʼo ʼan puwija re i cachoch, suʼ che kaj la lok; me oc chic chupam, quiqui cʼambej re ubitakque. 16 Xak niʼpa i que tijin chi chac pa tak ticon, me tzalij lok col qui cʼambej re qui ʼuʼ; ¡paʼanem che ʼanmajok! 17 Chupam i ʼij-le, toʼ qui wach ixokib chi ʼo i yobil chiquij, xak ique chi ʼo cacʼal chi cʼa que tzʼumanic; cʼax i qui ʼanmajic ique. 18 Chi tzʼonoj che i Dios chi n-joron ti tew are quix ʼanmaj chuwach ile, 19 man i uyej che tak i ʼij-le, lic cʼax. Cʼa chu xebal ʼij sak, are xu yijba i Dios i jyub taʼaj, n-ta jun cʼax petnak lic cʼax chuwach ile; xak n-ta chic jun chic ca petic, lic cʼax chuwach ile. 20 Y we i Kajwal n-coʼon ta che, chi xa ʼatal ʼij ʼo ni cʼax-le, ʼis que cam na conojel. Xui-ri, ire u chʼobom chi cu ʼatij na; queje coʼon ire ile, xa rumal i cʼaxnabal u cʼux chique i je re ire, chique i je u chom ire. 21 Rumal-i, che tak i ʼij-le, we ʼo i que bin chiwe: “Chiwilapeʼ, chi ʼo wi i Tolke”, que cha, mi cojo; o we xak quiqui bij: “Le i ʼolic-le”, que cha, mi cojo. 22 Man que cʼun ni aj tʼoronel chi quiqui ʼan che quib pacha je toliwe, xak que cʼun jujun quiqui ʼan che quib pacha je ajbil u tzij i Dios. Quiqui ʼan ni milágro, xak i nimak tak ʼanic, ʼilbal-re we que tiqui chi qui tʼoric niʼpa i je re i Dios, chi je u chom ire. 23 ¡Chi na iwib! Ya in bim chic ronojel chiwe, wach i qui cʼulmaj coʼon panok.

Wach u cʼunic tan chic i Crísto pa qʼuisbal ʼij

24 Are quicʼaw i ʼij re niʼpa i cʼax-le, teʼuri i ʼij ca ʼekumaric, xak i icʼ n-ca tzun ta chic, 25 xak i chʼumil que tzak na li chicaj, xak wach tak ʼo chicaj ca sicsax na. 26 Are ʼuri quiwil ni Achi aj Chicaj; ca cʼun pa sutzʼ ruʼ i nim laj u choʼab, nim laj u chomal. 27 Que u tak bi u ángel cʼa pa que ʼel wi li i cajib tew cʼulala, quiqui molbej-que niʼpa i je u chom i Dios, lic ronojel u wach i jyub taʼaj. 28 Yix iwetaʼam wach i séña cu cʼut u cheʼlal hígo are ya ca cʼun i ʼalaj. Chix naw che i cheʼ-le. Ile, are quiwilo ca pe tan chic u tux, y coʼon rax, iwetaʼam ʼuri ya ca miʼ tan chic i ulew. 29 Queje queʼel tak ile, chi cʼa te xin bij chiwe. Are quiwil yix niʼpa tak ile, chi ta u be ʼuri ya ca pe i qʼuisbal re tak i ʼij-i, ya jekanic coʼono. 30 Katzij i quin bij chiwe, ya ca cʼun ronojel niʼpa in bim-le; ca ʼantaj na, are maja que cam i winak re i woʼor. 31 I caj, i ulew, ca sach na; xui-ri, in tzij yin n-ca sach taj; coʼon na ronojel niʼpa in bim chiwe. 32 Xui-ri, mi jun retaʼam pachique ʼij, pachique ʼor, coʼon ile. Xak mi ne i ángel aj chicaj, xak mi ne yin chi in u Cʼojol i Dios n-wetaʼam taj; xui i Ta chicaj retaʼam. 33 Xui-ri, yix chix cʼascʼatok, chi cʼacʼalij, y mi mayij i tzʼonoxic che i Dios, man n-iwetaʼam taj wach oʼonom ʼor que u rika. 34 Queʼelok pacha jun achi chi ya ca ʼec, naj ca ʼe wi. Que u pixbaj i rajchaquib chi que chajiw can i rachoch. Chi qui jujunal ʼis cu ya can qui chac, xak i aj chajal ja, cu bij can che chi ca cʼascʼat na chu chajixic. 35 Xak queje chi ʼana yix ile, chix cʼascʼatok, man n-iwetaʼam taj wach oʼonom ʼor ca cʼun i rajaw ja. N-iwetaʼam taj we coc aʼab ca cʼunic, o we tiqʼuil aʼab, o are ca chʼaw i acʼ, o we are quel li ʼij. 36 Mok xak teʼet ca cʼunic, y quix u riko xa quix waric. 37 Wach i quin tijin chu bixquil chiwe, xak quin bij chique conojel: “¡Chix cʼascʼatok!” (Queje xu bij i Jesus ile chique.)

Marcos 14

Wach u chapic i Jesus xqui chʼob i aj chʼoʼoj chirij

1 Xa queb ʼij chic craj cu rik i nimaʼij páscua, iʼij chi ca tijaw wi i caxlanwa chi n-ta cunbal ocnak che. I je cajʼatzil i sacerdóte, xak i je tijonel re i ujer ʼatbal tzij, quiqui tzucuj wach i tzaksabal re i Jesus quiqui ʼano, chapbal na re aliʼal, xa camsabal-re. 2 Xui-ri, xqui bij chiquiwach: —Maka ʼan ile pa nimaʼij, mokxa que chʼokow i uqʼuial winak rumal —que cha.

Jun ixok xu coj cunbal muy, pakalic, che u jolom i Jesus

3 I Jesus ʼo pa aldéa Betánia ruʼ rachoch i achi Simon, chi “Lepróso” ca bix che. Are que tijin chi waʼim, xoc bi jun ixok cuʼ. Ire rucʼam jun chom laj baxo, nojnak che acéite lic muy, lic pakal rajil. I acéitele, ʼantal che i cotzʼij, “nárdo” u bi. Xu ʼaj u tzam i baxo, y xu jam i acéite che u jolom i Jesus. 4 ʼO jujun je ʼo chila xpe coywal; xqui bij chiquiwach: —¿Wuchac queje xoʼon ile che i cunbal muy, chi toʼ xsachic? —xqui bij—. 5 Are i rajil ile, mas che oxib ciénto quetzal; mas ʼutz we ta xcʼayixic, cu tobej que i nibaʼib —xqui bij. Y xa que chʼachʼat chirij ixok. 6 Péro i Jesus xu bij: —Coʼon ile. ¿Wuchac quix chʼachʼat chirij? Ile chi xoʼon ire chwe, lic ʼutz. 7 I nibaʼib, queʼe ʼij sak je ʼo na iwuʼ; we quiwaj que i to, pachique ʼij ʼis ʼutz. Xui-ri, yin, n-ronojel ta ʼij in ʼo iwuʼ. 8 I ixok-i xoʼon chwe niʼpa i xtiqui che. Are cʼa maja cu rik i ʼij, xu coj i cunbal muy re i mukbal re in chʼacul. 9 Katzij i quin bij chiwe, xa ipa ca paxsax wi i tzij re i ʼelsabal re qui mac i winak, xak ca tataj ni rason wach u ʼanom i ixok-i chwe. Queje coʼon ile ronojel u wach i jyub taʼaj, cʼunsabal re i ixok-i chi qui cʼux i winak — xu bij i Jesus chique.

I ma Júdas xu sujuj i Jesus piquiʼab i aj chʼoʼoj chirij

10 Teʼuri i ma Júdas Iscarióte, jun chique i cablajuj u tijoxelab, xa ʼe cuʼ i je cajʼatzil i sacerdóte, chu sujuxic i Jesus piquiʼab. 11 Ique, are xqui ta, lic xe quicotic, y xqui bij che chi quiqui ya mer che. Teʼuri i ma Júdas xoc chu tzucuxic wach u jachic i Jesus coʼon piquiʼab ique.

I Jesus xoʼon waʼim cuʼ u tijoxelab re i nimaʼij páscua

12 Xcʼun i nabe ʼij re i nimaʼij chi ca tijaw wi i caxlanwa chi n-ta cunbal che. Are i ʼij-le chi que camsax ni ral tak chij re i ni-maʼij páscua. Chupam i ʼij-le, i u tijoxelab i Jesus xqui bij che: —¿Pa cawaj wi yet caka yijba wi i a waʼim re i nimaʼij páscua? —xe cha che. 13 Ire xe u tak bi queb chique chu yijbaxic. Xu bij chique: —Jix pa tinimit. Chila qui cʼulaj wi jun achi rekam jun ʼekbala ʼo ya chupam. Chix terej chirij. 14 Pa coc wi ire ruʼ ja, chi bij iri che i rajaw ja chila: “Cu bij li ka Mayes, ¿Pa ʼo wi i cuárto pa quin tij wi i waʼim re i páscua cuʼ in tijoxelab? xu bij lok”, chix chok che. 15 Teʼuri ire cu cʼut jun nim laj cuárto chiwe, cʼa pu caleja, yij chic; chila chi yijba wi ka waʼim yoj —xu bij i Jesus chique. 16 I u tijoxelab xe ʼec; are xe upon pa tinimit ʼis xqui riko pacha u bim i Jesus chique. Teʼuri xqui yijba i waʼim re i nimaʼij páscua. 17 Are xoc aʼab xupon i Jesus cuʼ i cablajuj u tijoxelab. 18 Are je ʼo chi mexa, que tijin chi waʼim, i Jesus xu bij chique: —Katzij i quin bij chiwe, ʼo jun chiwe yix, ca tijin chi waʼim wuʼ, chi quin u jach na piquiʼab i je aj chʼoʼoj chwij —xu bij chique. 19 Ique, are xqui ta ile, lic xe oc chi bis. Chi qui jujunal xe oc chu tzʼonoxic che: —¿Mokxa yin? Y xak xu bij jun chic: —¿Mokxa yin? —xu bij. 20 I Jesus xu bij chique: —Are jun chiwe yix ix cablajuj, jun chi cu mu u wa pa lak wuʼ yin. 21 Katzij, yin chi in Achi aj Chicaj, quin camsax na, pacha tzʼibtal can chupam u wuj i Dios. Xui-ri, toʼwach i achi chi quin jachaw na piquiʼab i aj chʼoʼoj chwij. Mas ʼutz queʼel che i achi-le ma ta xalaxic —xu bij chique. 22 Are que tijin chi waʼim, i Jesus xu chap i caxlanwa y xu tioxij che i Dios, teʼuri xu piro. Xu ya chique u tijoxelab y xu bij chique: —Chi chapa; are iri are in chʼacul. 23 Teʼuri xu chap i tuʼbal víno, y xak xu tioxij che i Dios. Teʼuri xu ya chique, y conojel xqui tuʼ che. 24 Xu bij chique: Are iri are in quiqʼuel chi ca yijbaw ni trat cʼacʼ ruʼ i Dios. Ca turuw na, ʼanbal ni ʼutz chique uqʼuial winak. 25 Katzij i quin bij chiwe, n-quin tuʼ ta chic u waʼal úva, cʼa te tan chic quin tuʼ cʼacʼ pa cu ʼat wi tzij i Dios —xu bij.

I Jesus xu bij wach i ruwaxic u wach ca ʼan na rumal i ma Pédro

26 Teʼuri xqui bixaj jun bix, cojbal re u ʼij i Dios. Are xe utzinic, xe ʼe chuwi jyub Olívos. 27 I Jesus xu bij chique: —Woʼor chaʼab, iwonojel yix quin iwoʼtaj na canok. Wetaʼam queje ile queʼelok, man queje iri u bim can i Dios chupam u wuj: “Quin ya na, chi ca camsax ni aj yuʼul chij”, xu bij, “teʼuri i chij que jacher bic.” (Queje ile tzʼibtal canok.) 28 Xui-ri, are in walijnak chic che i camic, quin nabeaj na chiwach pa Galiléa —xu bij chique. 29 Are ʼuri xu bij i ma Pédro: —We conojel ʼis cat coʼtaj canok, yin ʼut n-cat woʼtaj taj —xu bij. 30 I Jesus xu bij chic che: —Katzij i quin bij chawe, che i aʼab-i, are maja ca chʼaw ucamul acʼ, quin awuwaj ni oxmul. 31 I ma Pédro xu camulij u bixquil; xu bij chic: —Yin lic n-cat wuwaj taj, n-ta coʼono we junam awuʼ coj camic —xu bij. Xak queje ile xqui bij conojel.

Wach u tzʼonoxic xoʼon i Jesus che i Dios pa Getsemani

32 Teʼuri xe ʼe chic che jun lugar, Getsemani u bi. I Jesus xu bij chique u tijoxelab: —Chix cul na can chi, tzʼakat quin ʼe yin chu tzʼonoxic che i Dios —xu bij. 33 Teʼuri xe u cʼam bi i ma Pédro, i ma Jacóbo, i ma Wan ruʼ, y xpe jun nim laj bis, jun nim laj cʼax pu cʼux. 34 Xu bij chique: —I bis ʼo pa wanima, laj quin cam rumal, quin na yin. Chix canaj ni yix waral y chix cʼascʼatok —xu bij chique. 35 I Jesus xa ʼe chupan jubiʼ, xu jupij rib pulew, y xoc chu tzʼonoxic che i Dios. Xu bij che we ta ʼo módo, craj quelsax na chuwach i cʼax chi ya cu cʼulmaj. 36 —Ta —xu bij che—, yet ronojel ʼis cat tiqui che. Chawesaj i cʼax ʼo chinwach. Xui-ri, ma ya chwe pacha i toʼ cwaj yin; are, cha ʼana pacha i cawaj yet —xu bij. 37 Teʼuri xtzalij chic cuʼ u tijoxelab, xe u riko que waric. Xu ʼijla i ma Pédro y xu bij che: —A-Simon, ¿cat waric? ¿N-xa chʼij ta bari cat cʼascʼat jun ʼor? 38 Chix cʼascʼat na y chi tzʼonoj che i Dios, man n-quix tzak ta chupam i mac. Katzij, yix piwanima quiwaj quix cʼascʼatic, xui-ri i chʼacul n-cu chʼij taj —xu bij. 39 Teʼuri xtzalij chic ucamul chu tzʼonoxic che i Dios; xak jun chi tzij xu bij chic che. 40 Are xtzalij chalok, xe u rik tan chic u tijoxelab que war tan chic; i qui baʼwach lic waram craj. Ique n-xqui rik taj wach quiqui bij che. 41 Are xtzalij chal che uroxmul, xu bij chique: —Bay, chix warok; chix uxlanok. Ya coʼon ile. Ya xu rik i ʼor chi yin, chi in Achi aj Chicaj, quin jachtaj na piquiʼab i ajmaquib. 42 Chix walijok. Joʼ. Ya xcʼun ire chi quin jachaw na piquiʼab i aj chʼoʼoj chwij —xu bij chique.

Wach u chaptajic bi i Jesus

43 I Jesus cʼa ca tijin chi tzij are xupon i ma Júdas, chi jun chique i cablajuj u tijoxelab. Ire je rucʼam li uqʼuial winak; ʼo jujun cucʼam chʼichʼ, xak ʼo i cucʼam cheʼ. Ique je taktal li cumal i cajʼatzil i sacerdóte, xak i tijonel re i ujer ʼatbal tzij, xak i nimak tak mamʼib. 44 I ma Júdas chi aj jachanel re i Jesus u bim can chique wach i séña coʼon na chique, cʼutbal re i Jesus: —Are i jun chi quin tzʼubaj, are ile —u bim can chique—. Chi chapa, ʼutz u cʼamic bic chi ʼana —u bim chique. 45 Are xuponic, xtejeb pan ruʼ i Jesus y xu bij che: —¡Mayes, Mayes! —xu bij che. Y xu tzʼubaj. 46 Are ʼuri xqui chapo, y xqui cʼam bi chuwach i ʼatz laj sacerdóte. 47 Xui-ri, ʼo jun ʼo chila xresaj li u chʼichʼ y xresaj jun u xiquin i aj takon re i ʼatz laj sacerdóte. 48 Are ʼuri i Jesus xchʼawic; xu tzʼonoj chique i winak: —¿Wuchac xix cʼun yix ruʼ i chʼichʼ, ruʼ i cheʼ, qui cʼambej bi we, pacha qui ʼan che jun iliʼom? 49 ʼIj ʼij in ʼo chixol, pa rachoch i Dios, are quin tijin chu cʼutic chique i winak, y n-xin i chap taj. Xui-ri, ʼo ni u chac ca ʼan na iri chwe pacha i tzʼibtal can chupam u wuj i Dios —xu bij chique. 50 Are ʼuri conojel u tijoxelab i Jesus xqui canaj canok y xe ʼanmajic. 51 Xui-ri, xak ʼo jun ala teren bi chirij, xui jun sawan u licʼom chirij. Ire xchaptajic. 52 Are xqui chapo, xu cʼak can i sawan chique y chʼanalic xa ʼanmajic.

Wach xqui ʼan i aj nucʼbal tʼisbal che i Jesus

53 Teʼuri xqui cʼam bi i Jesus chuwach i ʼatz laj sacerdóte. Chila xqui mol wi quib i je ajwab sacerdóte, xak i nimak tak mamʼib, xak i je tijonel re i ujer ʼatbal tzij. 54 I ma Pédro toʼ chi naj xterej bic, cʼa xupon chuwaja re i rachoch i ʼatz laj sacerdóte. Chila xchʼuqui wi chi ʼaʼ cuʼ i policía, cu miʼsaj rib. 55 I je cajʼatzil i sacerdóte junam cuʼ i je nimak tak aj nucʼbal tʼisbal xqui tzucuj wach u cojic u mac i Jesus quiqui ʼano, camsabal-re, xui-ri, n-xqui rik taj. 56 Je qʼui xqui ʼan mentir chirij, xui-ri niʼpa i xqui bij, n-xak jun tu wach i qui tzij. 57 Je ʼo jujun xe walijic y xqui bij i mentir-i chirij i Jesus: 58 —Lic ka tom yoj chi xu bij ire chi “Yin quin wulijsaj i rachoch i Dios-i, chi qui ʼanom i winak; teʼuri churox ʼij quin yac jun chic rachoch i Dios chi n-winak ta que yacawic”, xu bij —xqui bij ique. 59 Queje xqui ʼan ile pacha i qui chʼobom, xui-ri, n-xak ta jun u wach i qui tzij. 60 Teʼuri i ʼatz laj sacerdóte xwalij chiquixol y xu bij che i Jesus: —¿Yet, wuchac n-ca laʼ tu wach chique? ¿Wach usucʼ ile quiqui bij chawij? —xu bij. 61 I Jesus lic n-xchʼaw taj; n-xu laʼ tu wach. Are ʼuri i ʼatz laj sacerdóte xu jek chic u tzʼonoxic che. Xu bij che: —¿Yet nawi at Crísto, chi u Cʼojol i loʼlaj Dios? —xu bij che. 62 I Jesus xu bij: —Katzij, yin. Xak quin iwil ni yin chi in Achi aj Chicaj, in cul na pu wikabim i Dios chi ʼatz u choʼab; xak quin iwil na are quin cʼun pa sutzʼ chicaj —xu bij chique. 63 Are ʼuri, i ʼatz laj sacerdóte xu rakchʼij u ʼuʼ, cʼutbal re i roywal. Xu bij ʼuri chique i je moltajnak: —Ya coʼon ile. N-ta chic u chac we ʼo juban chic col qui bij u mac. 64 Ya xi ta yix u tzij, chi tzel cu ta i Dios. ¿Wach qui chʼob yix che? —xu bij chique. Ique conojel xqui bij chi ca camsax na. 65 Are ʼuri ʼo jujun chique xqui jek u chubaxic qui cʼaxaj che, xak ʼo i xqui tzʼapij u palaj ruʼ cʼul, y xqui chʼayo. Xqui bij che: —Cha bij pachin xat chʼayawic —xe cha che. Xak i policía xqui chʼay che u palaj.

Wach i ruwaxic u wach i Jesus xoʼon i ma Pédro

66 Tzʼakat queje quiqui ʼan ile, i ma Pédro ʼo kaj chuwaja. Are ʼuri xcʼun jun ali chi aj chac pa rachoch i ʼatz laj sacerdóte. 67 Are xrilo chi ma Pédro ca tijin chu miʼsaxic rib chi ʼaʼ, xu cʼam u takexic y xu bij che: —Xak yet at rachiʼil i ma Jesus aj Nazaret —xu bij che. 68 I ma Pédro xruwaj u wach: —Yin n-wetaʼam tu wach; n-quin ta tu be wach i ca bij —xu bij che. Teʼuri xu jach rib; xa ʼe pan chibe pa ʼelbal bic; are ʼuri xchʼaw jun teren. 69 I ali xu takej chic ucamul, y xu bij chic chique i je ʼo chila: —I achi-ri, lic cachiʼil i juban —xu bij. 70 I ma Pédro xruwaj chic u wach ire. Xoʼon chupan jubiʼ, i je ʼo chila xqui bij chic che i ma Pédro: —Katzij, yet lic at cachiʼil ique-le, man at aj Galiléa, xak i a chʼawbal lic pacha ique-le —xqui bij. 71 I ma Pédro xoc chu cuxtaxic u bi i Dios: —I Dios chin u ya na pa tojpen we n-katzij ti quin bij. Lic n-wetaʼam tu wach i achi-le, chi qui chʼachʼa chwe — xu bij. 72 Are ʼuri, xchʼaw ucamul acʼ. Teʼuri i ma Pédro xcʼun chu cʼux wach i bital che rumal i Jesus, man u bim che: “Are maja ca chʼaw ucamul acʼ, quin awuwaj oxmul”, u bim che. Are xcʼun chu cʼux ile, xoc che oʼej.

Marcos 15

Wach xoʼon i Jesus chuwach i ma Piláto

1 Are xsakiric, are ʼuri i cajʼatzil i sacerdóte xqui mol quib cuʼ i nimak tak mamʼib, xak cuʼ i tijonel re i ujer ʼatbal tzij, xak cuʼ conojel i nimak tak aj nucʼbal tʼisbal. Xqui xim i Jesus y xqui cʼam bi ruʼ i ma Piláto, y xqui jach puʼab. 2 I ma Piláto xu tzʼonoj che: —¿Yet at ʼAtol Tzij que i aj Israel winak? —xu bij. I Jesus xu bij: —Are ile, pacha i xa bij yet —xu bij che. 3 I je cajʼatzil i sacerdóte, qʼui u mac que tijin chu cojic. 4 I ma Piláto xoc chic chu tzʼonoxic che. Xu bij: —¿Yet, wuchac n-ca laʼ tu wach chique? Chatapeʼ, qʼui a mac que tijin chu cojic —coʼono. 5 I Jesus n-xu laʼ tu wach; rumal-i, i ma Piláto lic xu bisoj.

Xqui bij chi ʼo u chac ca camsax ni Jesus

6 Junab chi junab, are ʼo i nimaʼij páscua, i ma Piláto ʼo puʼab croʼtaj bi jun prex, pachique cacaj i winak. 7 ʼO jun achi, ma Barabas u bi, ʼo pa cárcel cuʼ i rachiʼil man xqui mol qui chiʼ i winak chu ʼonquil chʼoʼoj chirij i ʼatol tzij, xak xqui ʼan i camic rumal ile. 8 Are xe cʼun i winak ruʼ i ma Piláto, xe oc chu tzʼonoxic che chi croʼtaj bi jun prex, pacha ʼax coʼon wi. 9 Ire xu tzʼonoj chique: —¿Pachique quiwaj cwoʼtaj bic? ¿Quiwaj cwoʼtaj bi i ʼAtol Tzij yix, ix aj Israel winak? —xu bij chique. 10 Queje ile xu bij chique man retaʼam chi i je cajʼatzil i sacerdóte xa ca titat qui pam che i Jesus; are ne rumal-i qui jachom puʼab ire. 11 Xui-ri, i cajʼatzil i sacerdóte je qui tunum i uqʼuial winak, chi are i ma Barabas coʼtax bic. 12 I ma Piláto xu tzʼonoj chic chique: —¿Wach i quiwaj yix ʼut quin ʼan che i jun-le chi “qui ʼAtol Tzij i aj Israel” ca bix che? 13 Ique xe siqʼuin chu laʼic u wach y xqui bij: —¡Cha camsaj chuwach cruz! —xe cha. 14 I ma Piláto xu bij tan chic chique: —¿Wach u mac u ʼanom? —coʼono. Ique xa xe siqʼuin tan chic: —¡Cha camsax chuwach cruz! —xqui bij. 15 Teʼuri i ma Piláto xroʼtaj bi ma Barabas, man n-craj ti ire chi ca pe i coywal i winak chirij. Teʼuri xu tak u yaʼic u loʼxic i Jesus, y xu jach bi piquiʼab i que camsaw chuwach cruz. 16 Teʼuri i soldádo xqui cʼam bi chuwaja re i rachoch i gobernador. Chila xqui mol wi quib conojel i soldádo cuʼ. 17 Xqui coj jun u ʼuʼ i Jesus, cakcoj ca tzunic, xak xqui coj jun sotosic qʼuix che u jolom. 18 Teʼuri xe oc chi sicʼ: —¡Naj u ʼij i ʼAtol Tzij que i aj Israel! —xe cha. 19 Xe oc chu chʼayic che u jolom ruʼ jun cheʼ; xak xqui chubaj qui cʼaxaj che, y xe xuqui chuwach, ʼanbal-re pacha quiqui coj u ʼij. 20 Are xe utzin chu yoʼyaxic, xquesaj i cʼul cakcoj chi qui cojom che, y xqui coj i u ʼuʼ ire. Teʼuri xqui cʼam bic, y xe ʼe chu camsaxic chuwach cruz.

Wach u ripic i Jesus chuwach cruz

21 Are que tijin chi be, xqui cʼulaj jun achi aj Ciréne, ma Simon u bi, chi qui kajaw i ma Alejándro, i ma Rúfo. I achile cʼunic-re pa tak jyub. Are xqui cʼulaj, xqui ʼan pen che cu cʼam bi u crusil i Jesus. 22 Xqui cʼam bi Jesus che jun ral jyub, Gólgota u bi (i usucʼ i tzij-le queʼel pa ka chʼawbal: “jyub pacha u jolom anma”). 23 Are ʼuri xe oc chu sujuxic víno che, chi ʼo cunbal mírra che (icʼawsabal re u cʼaxcʼol); xui-ri i Jesus n-xu tuʼ taj. 24 Teʼuri xqui rip chuwach cruz. Are ʼuri i soldádo xe oc chi saquinic chirij u ʼuʼ i Jesus, ʼilbal-re pachin ca chʼacaw bi chique. 25 Are i ʼor xqui rip i Jesus chuwach i cruz, are a las nuéve re i raʼanbal ʼij. 26 Pujaʼ ʼan i cruz xqui tzʼibaj juban tzij, ʼalijinsabal-re wach rumal xcamsaxic; queje iri cu bij i tzʼib: “ʼAtol Tzij que i aj Israel winak.” 27 Xak je ʼo queb iliʼomab xe rip chuwach qui cruz junam ruʼ i Jesus: jun pu wikabim, jun pu moxim. 28 Pacha i tzʼibtal can ujer, queje ile xeʼelok, man u bim can i ajbil u tzij i Dios ujer chi “Xqui ʼan che chi xak jun cuʼ i je aj ʼanol mal”. (Queje ile tzʼibtalic.) 29 Niʼpa i winak que icʼaw chila quiqui sutsa qui jolom che, y quiqui yoʼya. Xqui bij che: —Yet a bim na ca wulijsaj ni rachoch i Dios, y ca walijsaj chic churox ʼij. 30 Bay, ¡cha to ʼuri awib! ¡Cha kajsaj li awib chuwach i cruz! —xe cha che. 31 Xak queje xqui ʼan i cajʼatzil i sacerdóte tak i je tijonel re i ujer ʼatbal tzij; xa xqui yoʼya. Xqui bij chiquiwach: —Ire-le xe u to i juban, xui-ri n-ca tiqui ta chu toʼic rib —xe cha—. 32 Chu cʼutu na chake we ire are i Crísto, i ka ʼAtol Tzij yoj oj aj Israel. Chu kajsaj li rib woʼor chuwach i cruz, cu cʼutbej-re chake, teʼuri caka cojo —xqui bij. Xak i iliʼomab chi je riptal ruʼ ire, xak ique xqui yoʼya panok.

Wach i camic xoʼon i Jesus

33 Are tiqʼuil ʼij, xa ʼekumar ronojel u wach i jyub taʼaj; xu chʼij oxib ʼor re u kajbal ʼij. 34 Teʼuri, co xchʼaw i Jesus: —Elói, Elói, ¿láma sabactáni? —xu bij. I usucʼ i tzij-i queʼelok: Wajwal Dios, Wajwal Dios, ¿wuchac in awoʼtam canok? (Queje usucʼ ile i u tzij pa ka chʼawbal.) 35 Je ʼo jujun chila xqui ta; ique xqui bij:— Chitapeʼ, ire cu siqʼuij i ujer ajbil u tzij i Dios, mam Elías —xe cha. 36 Are ʼuri ʼo jun chique xa ʼe paʼanem y xu mu jun espónja chupam juban víno chʼam. Teʼuri xu chʼap tzam cheʼ, y xu ya ʼan che, man cu tzʼub-bej re. Xu bij: —Chiwoyʼej we kas ca cʼun i mam Elías chu kajsaxic —xu bij. 37 Teʼuri i Jesus co xsiqʼuinic, y xcamic. 38 Are ʼuri i nim laj cortin pim chi ʼo pa rachoch i Dios xel pa nicʼaj, majan li pujaʼ, cʼa pulew. 39 ʼO jun qui capitan i soldádo ʼo chi, chuwach i Jesus. Ire, are xu ta wach i sicʼ xoʼon i Jesus, xak xrilo wach u camic, xu bij: —Katzij, i achi-ri, lic are u Cʼojol i Dios —xu bij. 40 Xak je ʼo jujun ixokib que taken li cʼa naj; chiquixol ique je ʼo i ati Mariy Magdaléna, xak i ati Mariy chi qui chuch i ma Jose, xak i ma Jacóbo chi chaʼxel; xak ʼo i ati Salome cuʼ. 41 I ixokib-i, je terej nak li chirij i Jesus cʼa pa Galiléa, quiqui tobej na re. Xak je qʼui ixokib je ʼo cuʼ chi je upon-nak ruʼ pa Jerusalen.

Wach u mukic i Jesus

42-43 ʼO jun achi, ma Jose u bi, aj tinimit Arimatéa. Ire, nim u ʼij chiquixol i je aj nucʼanel aj tʼisanel que i aj Israel winak; ire lic craj cril u jekic i ʼatbal tzij re i Dios. Lic xu cowij u cʼux, xoc bi ruʼ i ma Piláto, y xu tzʼonoj u chʼacul i Jesus, man ya xoc aʼab re i qʼuisbal ʼij chuxeʼ i uxlambal ʼij. Are i ʼij wi chi quiqui yijba qui uxlambal ʼij. 44 I ma Piláto, are xu ta chi ya camnak chic i Jesus, lic xu bisoj che man lic weʼ xcamic; rumal-i xu siqʼuij i capitan y xu tzʼonoj che we katzij camnak chic. 45 Are xu ta wach xu bij i capitan, chi katzij, teʼuri xu ya che i ma Jose que u kajsaj li u chʼacul i Jesus. 46 I ma Jose xu loʼ jun chom laj sawan, xu kajsaj li u chʼacul i Jesus, y xu pasij chupam. Xe u ya chupam jun jul worom pa abaj; teʼuri xu tzʼapij u chiʼ i jul ruʼ jun abaj. 47 I ati Mariy Magdaléna ruʼ i ati Mariy chi u chuch i ma Jose, xquilo pa xqui muk wi.

Marcos 16

Wach i walijic xoʼon i Jesus chiquixol i camnak

1 Are xicʼaw i uxlambal ʼij, i ati Mariy Magdaléna, cuʼ i ati Mariy chi u chuch i ma Jacóbo, xak i ati Salome, xqui loʼ i cunbal muy, quiqui cojbej che i u chʼacul i Jesus. 2 Re u sakirbal domíngo, are xel li ʼij, xe upon pa muktal wi i Jesus. 3 I ixokib que tijin chu bixquil chiquiwach: —¿Pachin nawi coj u to chi relsaxic i abaj chu chiʼ i jul-le? —que cha. 4 Xui-ri, are xqui takej, xquil i nim laj abaj chi cojtal can chu chiʼ i jul, n-ta chic chila pu qʼuijibal. 5 Teʼuri xe oc pa jul y xquil jun achi, cʼa ala, cul pa qui wikabim; i u ʼuʼ naj rakan, lic sak. Ique lic xqui xij quib. 6 —Mi xij iwib —xu bij chique—. Yix quix tijin chu tzucuxic i Jesus aj Nazaret chi xrip chuwach cruz. Ire n-ta chic chi, walijnak chubic; chiwilape pa yatal wi canok. 7 Ji bij chique u tijoxelab, y xak che i ma Pédro, chi i Jesus ya ca ʼe pa Galiléa. “Ire ca ʼe pa Galiléa nabe chiwach yix”, chix chok chique. “Chila quiwil wi pacha u bim can chiwe”, chi bij chique —xu bij. 8 Are ʼuri i ixokib paʼanem xe ʼel ruʼ i jul; lic que barbatic rumal i qui xibriquil. Lic n-ta jun tzij xqui bij chirij, man lic qui xim quib.

I Jesus xu cʼut rib che i ati Mariy Magdaléna

9 I Jesus, are xwalij chiquixol i camnak, are u sakirbal re i domíngo. Nabe xu cʼut rib che i ati Mariy Magdaléna, chi Jesus resam wukub mal laj tak tew che, oʼonom lok. 10 Teʼuri i ixok xa ʼe chu bixquil chique i je terejnak chirij i Jesus. Are xupon cuʼ, xe u riko lic que bisonic, xak que oʼic. 11 Are xqui ta chi cʼaslic, xak ʼiltal u wach rumal i ixokle, n-xqui coj taj. 12 Teʼuri i Jesus, jun wi tan chic u cʼutic rib xoʼon chique i queb chi je cachiʼil ique. Xu cʼut rib chique i queb-le are que tijin chi be ʼenam-que pa jyub. 13 Ique xe tzalij chic; xe ʼe chu bixquil chique i cachiʼil, xui-ri xak chique i queb-le, i juban n-xqui coj taj, wach i xqui bij.

I Jesus xu ya can i chac chique i julajuj u tijoxelab

14 Teʼuri i Jesus xu cʼut rib chique i je julajuj u tijoxelab are que tijin chi waʼim. Xe u yaj jubiʼ man n-tu cubibal qui cʼux che we ca walij na; xak co qui jolom, man n-xqui coj taj wach i xbix chique cumal i xe ʼilaw u wach, are walijnak chic. 15 Xak xu bij chique: —Jix, ji paxsaj u tzijol ronojel u wach i jyub taʼaj wach i ʼelbal chi sak; ji bij chique conojel. 16 Pachin ca cojow i tzij, xak xkajsax ni ya puwi, quel na ʼuri chupam u mac. Xui-ri, pachin i n-cu coj ta i tzij, ca ʼe na ʼuri pa ʼaʼ. 17 Ique chi quiqui coj na, ʼo ni ʼalijinsabal re u choʼab i Dios cuʼ: ique que quesaj ni itzel tew ruʼ u cuxtaxic in bi yin, xak quiqui rik juban chʼawbal cʼacʼ; 18 xak we quiqui chap jun cumatz, o we quiqui tuʼ jun venen, n-ta coʼon chique; xak quiqui ya na qui ʼab piquiwi iwabib, y que utziric —xu bij i Jesus chique.

Wach i ʼelic bic xoʼon i Jesus chicaj

19 I Kajwal Jesus, are xutzin che u tzij cuʼ, xcʼam bi chicaj, y xcubi pu wikabim i Dios. 20 I u tijoxelab xe ʼe chu bixquil u tzij i Dios pa ronojel tak tinimit. I Kajwal xe u to chu bixquil, xak xu ʼan tak i milágro chiquiwach i que tawic, ʼalijinsabal-re chique chi katzij i qui tzij. Amen (katzij).

Lucas 1

1 1-4 Quin tzʼibaj i tzij-i chawe yet, at nim laj winak mam Teófilo. ʼUtz xin chʼob yin, quin tzʼibaj pusucʼ niʼpa iri; cwaj cawetamaj chi lic katzij wach a tom yet chirij i Jesucrísto. Je qʼui qui ʼanom pen u tzʼibaxic pusucʼ wach xa ʼani che tak can i ʼij-i. Qui tzʼibam wach i cʼut-tal chake cumal i xe ʼilaw li cʼa chu xebal, xak cumal i je aj paxsanel re u tzijol. Yin xin taqʼui na pa rakan, cʼa chu xebal lok, wach coj tijin chu tayic; ʼutz u ʼonquil xin ʼan che, rumal-i quin bij yin, ʼutz quin tzʼibaj ni usucʼ chawe yet.

Wach i xu bij i ángel che i ralaxbal i ma Wan

5 Are i ma Heródes are i ʼatol tzij che i jyub Judéa, are ʼuri ʼo jun achi, mam Zacarías u bi. Ire sacerdóte, aj cojol qui tzij i winak chuwach i Dios. Ire-le, qui cwenta i jutzobaj sacerdóte re i mam Abías. I rixokil i mam Zacarías, chi ati Wet, lic u muk u xiquin can i nim laj sacerdóte mam Aaron. 6 I mam Zacarías, i ati Wet, je ʼutz chuwach i Dios. Lic xe cojon che ronojel u tzij u pixab i Kajwal Dios, lic n-ti qui mac che ile. 7 Ique n-ta cacʼal, man i ati Wet n-calan taj; y n-xui ta la ile, xak che queb, je nimak winak chic. 8 Xoʼon panok, i mam Zacarías ca tijin chu ʼonquil u patan chuwach i Dios man ya xu rik i ʼij que i jutzobaj re ire. 9 Niʼpa tak i jutzobaj sacerdóte, are i qui módo quiqui saquij na, quiquilbej-re pachin chirij ca tzak wi, chi cu poroj inciénso chuwach i Dios. Che i ʼij-le, i patan xtzak chirij i mam Zacarías, chi are ire coc pa cuárto naj u ʼij pa rachoch i Kajwal Dios. 10 Xoc i mam chila y are ca tijin chu poroxic i inciénso, i uqʼuial winak chi xcoyʼej can chi sak ʼis que tijin chu tzʼonoxic che i Dios. 11 Xak teʼet, ʼo jun ángel re i Kajwal xwinakir chuwach i mam Zacarías chila paja. I ángel-le tacʼal pa wikabim re i altar, pa ca porox wi i inciénso. 12 I mam Zacarías, are xrilo, lic xoc ʼil che; lic xu xij rib che. 13 I ángel xu bij che: —A-Zacarías, ma xij awib. I Dios u tom wach a tzʼonom che. Yet ruʼ awixokil ati Wet ca qʼuiji jun iwacʼal. Are qui coj u bi, chi ya pu bi, a-Wan. 14 Yet cat quicot na; lic ʼo ni quicotemal awuʼ. Xak je qʼui i winak que quicot na are calaxic, 15 man i a cʼojol-le, nim u patan che i Dios. Ire-le n-cu tij ti víno, n-cu tij ti awarient. Ire, lic pa ralaxbal lok ucʼam na rumal u Tewal i Dios. 16 Rumal u cʼutunic ire, je qʼui aj Israel winak quiqui jek tan chic qui cojonic che i Dios; quiqui ʼan tan chic Cajwal che. 17 Ire ca nabeaj na chuwach i Tolque chi ca cʼunic. Pacha u nojbal i mam Elías ujer, queje ni u nojbal ire; xak pacha i ʼo puʼab i mam Elías, xak queje i ʼo na puʼab ire. Ire cu chomarsaj ni qui nojbal i achiab cuʼ i cacʼal. Rumal ire, niʼpa i n-quiqui coj ti Dios, quiqui jek ni u tayic qui tzij i ʼo qui noʼoj rumal i Dios. Queje cu ʼan ire ile, yijbal que i winak, are ya ca cʼun i Cajwal. (Queje ile xu bij i ángel.) 18 I mam Zacarías xu bij che: —¿Wach i retamaxic quin ʼan yin? Man yin in rij chic; xak i wixokil rij chic —xu bij. 19 I ángel xu laʼ u wach che: —Yin in ángel Gabriel, chi in u takon i Dios. Lic ruʼ ire in petnak wi. Xin u tak lok, col in bij i ʼutz laj tzij-i chawe. 20 Xui-ri, yet n-ca coj taj wach i quin bij chawe, rumal-i cat memer na. N-cat chʼaw ta chic cʼa calax ni awacʼal. Wach in bim chawe, yet cawil na are cu rik i ʼij chi u chʼobom i Dios —xu bij i ángel che. 21 I winak coyʼem i relic i mam Zacarías pa rachoch i Dios; lic xqui bisoj man naj xbaytajic. 22 Are xel lok, n-quel ta chic u chʼawbal. Are ʼuri ique xquetamaj chi rilom jun nim laj ʼil chila pa cuárto naj u ʼij, pa rachoch i Dios. Ire toʼ u ʼab chic cu cʼut chique, man n-quel tu chʼawbal. 23 Are xqʼuis i ʼij re u patan, xa ʼe chi rachoch. 24 Xoʼon panok, xqʼuiji i yobil chirij i ati Wet chi rixokil; i ixok, joʼob icʼ n-xel ta chi rachoch; lic ca quicotic xu bij pu cʼux: 25 “I Kajwal Dios cu ya na jun wacʼal chwe. Queje xu ʼan ni ile chwe tobal we. Xresaj in qʼuix chiquiwach i winak,” xu bij.

Wach i xu bij i ángel che i ralaxbal i Jesus

26 Che i wakib icʼ, i Dios xu tak li ángel Gabriel che i tinimit Nazaret chi u cwenta i jyub Galiléa. 27 Xu tak bi ruʼ jun ʼapoj ali, al-Mariy u bi, que u bij che wach cu ʼan ni Dios che. I ali-le, ya u yom chic u tzij che jun achi, ma Jose u bi, chi ca cʼuli ruʼ. I ma Jose-le, u muk u xiquin can i ujer ʼatol tzij mam David. 28 Xoc i ángel pa ʼo wi i al-Mariy, y xu ya rutzil u wach. Xu bij che: —¡Chat quicotok! ¡ʼUtz awe yet! I kajwal Dios lic ʼo awuʼ. Nim ni ʼutz cu ya i Dios pawi yet chiquiwach i juban ixokib —xu bij i ángel che. 29 I al-Mariy, are xril i ángel, lic xu bisoj i tzij chi xbix che; xu chʼob pu cʼux wuchac queje xu bij i ángel ile che. 30 Rumal-i, i ángel xu bij: —Ma xij awib al-Mariy; i Dios, nim ni rutzil u cʼux chawe. 31 Chatapeʼ, ca pe i yobil chawij; ca qʼuiji jun awacʼal; y ca ya pu bi: A-JESUS. 32 Coʼon panok, nim ni u ʼij; ca bix na che chi u Cʼojol i Dios chi ʼAtz u ʼIj. I Kajwal Dios cu ya puʼab pacha u ʼatbal tzij i u mam, mam David ujer. 33 Ire cu ʼat na tzij piquiwi i aj Israel winak queʼe ʼij sak chirij; i u ʼatbal tzij n-tu qʼuisic. (Queje ile xu bij i ángel.) 34 I al-Mariy xu bij che: —¿Wach u ʼonquil ʼuri? Yin n-ta achi qʼuijinak wuʼ —xu bij. 35 I ángel xu bij che: —I u Tewal i Dios ca cʼun na pawi yet; i u choʼab i Dios chi ʼAtz u ʼIj ca kaj nali pawi. Rumal ʼuri i ral acʼal chi calaxic, lic ʼo na re i Dios che. Lic u Cʼojol i Dios ca bix na che. 36 Xak i awachalal, ati Wet, i Dios u ʼanom jun milágro che; ya xqʼuiji yobil chirij tupu rij chic. Quiqui bij i winak chi n-calan taj, xui-ri, wakib icʼ ʼo chic chirij. 37 Queje ile u ʼanom i Dios che, man i Dios ʼis ronojel ca tiqui che —xu bij i ángel. 38 I al-Mariy xu bij: —Lic in ʼo puʼab i Kajwal Dios; chu ʼana na chwe pacha a bim chwe —xu bij. Are ʼuri xa ʼe i ángel.

I al-Mariy xa ʼe bin ruʼ i tit Wet

39 Xoʼon chupan jubiʼ, che tak i ʼij-le, i al-Mariy xa ʼec; xu bisoj bi u be, xa ʼe che jun tinimit chujyub, u cwenta i Judéa. 40 Are xupon chila, xoc pa rachoch i mam Zacarías y xu tioxij i tit Wet. 41 Ire, are xu ta chi xtioxix rumal i al-Mariy, i acʼal xu yin rib pu chʼacul, xak xcʼun i u Tewal i Dios puwi i tit Wet. 42 Are ʼuri, co xchʼawic y xu bij che i al-Mariy: —I Dios, nim ni ʼutz u yom pawi chiquiwach niʼpa ixokib, xak nim i ʼutz cu ya na puwi awacʼal. 43 Nim ni a ʼij yet chin wach yin, n-ca majaw ta chwe chi yet xat cʼun chin solixic, man at u chuch i Kajwal. 44 Wetaʼam, ʼo ni u ʼij awacʼal, man are xin a tioxij, i wacʼal chi ʼo pin chʼacul, xu yin rib rumal i quicotemal. 45 ʼUtz awe yet man xa cojo chi i Kajwal Dios cu ʼan na pacha u bim chawe —xu bij. 46 Teʼuri, xu bij i al-Mariy: —Yin, ronojel in cʼux, lic quin coj u ʼij i Kajwal Dios. 47 I wanima yin lic ca quicot rumal i Dios Tolwe. 48 Yin n-nim ti in ʼij, xui-ri i Dios xu ya i ʼutz pinwi, tupu xa in rajchac ire. Are ʼo wi woʼor, ronojel ʼij sak, conojel i winak quiqui bij na chi Dios nim i ʼutz u yom chwe. 49 Queje quiqui bij ni ique ile, man i Dios chi ʼAtz u Choʼab, nim ni ʼutz u ʼanom chwe. Lic nim u ʼij u bi. 50 Ire nic are wi cril toʼbal qui wach niʼpa i winak quiqui xij quib chuwach; queje u ʼanom ile chique i katit ka mam; xak queje cu ʼan ile chique i ka muk ka xiquin, we quiqui xij quib chuwach. 51 Ruʼ i nim laj u choʼab, nim i u ʼanom; u kajsam qui ʼij niʼpa i quiqui ʼan nim che quib, man quiqui na ique ʼo qui nojbal. 52 Ire resam i nimak tak ʼatol tzij che qui patan; i niʼpa i n-ti qui ʼij, ire xu ya qui ʼij. 53 Niʼpa i que numic, nim i ʼutz u yom chique; xui-ri i beyomab, lic n-ta xu ya chique. 54 Xoj u to yoj oj aj Israel, chi oj rajchac ire; xcʼun chu cʼux chi cril toʼbal ka wach. 55 Xu ʼan na pacha u bim can chique i katit ka mam, che mam Abraham, xak chique i u muk u xiquin queʼe ʼij sak chiquij. (Queje ile xu bij i al-Mariy.) 56 Ire xcanaj ruʼ i tit Wet colo oxib icʼ, teʼuri xtzalij chi rachoch.

Wach i ralaxbal i a-Wan

57 I tit Wet, are xu rik u ʼij, xiwajic; xqʼuiji jun racʼal, ral ala. 58 Niʼpa i je ʼo chirij chuwach, xak niʼpa i rachalal, ique xqui ta chi nim ni rutzil u cʼux i Kajwal Dios oʼonom che; ʼis xe ʼe quicot ruʼ. 59 Are xtzʼakat i wajxakib ʼij, xe ʼe chu cojic i retal que i aj Israel winak che u chʼacul i acʼal. Cacaj ique quiqui ya pu bi, a-Zacarías, pacha i u bi u kajaw. 60 I u chuch xu bij: —N-are taj. I u bi: a-Wan —xu bij. 61 —¿Wuchac ʼuri? —xqui bij che—. Mi jun chique awachalal ʼo i u bi queje ile —xe cha. 62 Ique teʼuri xqui tzʼonoj che u kajaw ruʼ qui ʼab wach u bi craj cu ya che. 63 Are ʼuri i u kajaw xu tzʼonoj chʼakap wuj chique, man cu tzʼibaj chuwach. “A-Wan u bi,” xu tzʼibaj. Conojel xqui bisoj che, wach i quilom. 64 Are ʼuri i mam Zacarías juntir xel chic u chʼawbal; xu jek chʼaʼatic y xu bij u ʼij i Dios. 65 Niʼpa i je aj chirij chuwach lic xqui bisoj. Xel u tzijol chuwi tak jyub re i Judéa: i winak ʼis xqui lapo wach i xa ʼanic. 66 Niʼpa i winak chi xe taw ile, xe oc chi chʼobonic che, y xqui tzʼonoj chiquiwach: —¿Bi chi acʼalil ile? ¿Wach nawi u patan? —xqui bij. Queje ile xqui bij, man ʼalaj chi i Kajwal Dios lic ʼo ruʼ.

Wach u cojic u ʼij i Dios xu ʼan i mam Zacarías

67 I mam Zacarías, chi u kajaw i a-Wan, xcʼun i u Tewal i Dios puwi, y xu jek ʼuri u bixquil i tzij-i: 68 Chaka bij u ʼij i Kajwal Dios, chi ka Dios oj aj Israel winak; ire xoj ol u to ni yoj, chi oj u winak ire; u tojom i kelsaxic chi sak. 69 U yom jun Tolke chi nim u choʼab; ire-le, u muk u xiquin can i mam David, chi lic rajchac i Dios ujer. 70 Queje ile u bim canok chi cu ʼan na; lic ujer queje ile xu bij chique i je u loʼlaj ajbil u tzij. 71 Ire xu bij chi coj u to na chiquiwach i je aj chʼoʼoj chikij, coj u to na chiquiwach niʼpa i tzel coj quilo. 72 Queje ile u ʼanom chake, man queje ile u bim can chique i katit ka mam rumal i rutzil u cʼux. Queje ile u ʼanom chake man n-cu sach ta chu cʼux wach i trat u ʼanom can cuʼ ique ujer. 73 I trat-le, i Dios lic xu bij che i ka mam, mam Abraham, chi cu ʼan na. 74 Xu bij chi coj resaj piquiʼab i je aj chʼoʼoj chikij man ʼutz n-caka xij ta kib chu ʼanic ka patan che ire; 75 xak caka ʼan ka patan chirij, lic oj chʼam, lic oj ʼutz chuwach, niʼpa i ʼij re i ka cʼaslemal. (Queje ile xu bij i mam Zacarías; teʼuri xu bij che i acʼal:) 76 Xak yet, ral wacʼal, quiqui bij ni winak chi yet at ajbil u tzij i Dios chi ʼAtz u ʼIj. Queje quiqui bij na chawe, man cat nabeaj chuwach i Kajwal, que a yijba i winak chu tayic u tzij. 77 Yet ca cʼut na chique i je re ire chi ʼo ni sachbal qui mac, ʼelsabal-que chi sak. 78 I ka Dios cʼax coj u naʼo, lic cril toʼbal ka wach; rumal ile, cu tak na li jun aj chicaj; i u cʼunic, pacha coʼon i sak re u sakirbal. 79 Ire cu cʼam na li sak chique i je ʼo pa ʼekum; cu cʼam li sak chique i quiqui xij quib che i camic. Coj u cʼam bi pa ʼo wi i quicotemal. (Queje ile xu bij i mam Zacarías.) 80 I acʼal, chi a-Wan, ca tijin u qʼuiyic, xak ca tijin u qʼuiyic u cubibal u cʼux che i Dios. Are achi chic, xa ʼe jekel che i jyub tzʼinilic. Chila xqʼuiji wi cʼa xu rik ni ʼij re u cʼutic rib chique i aj Israel winak.

Lucas 2

I ralaxbal i Jesus

1 Che tak i ʼij-le, are i ʼatz laj ʼatol tzij are i ma Augústo César. Ire xresaj li jun ʼatbal tzij chi ʼis ca tzʼibax qui bi i winak pa qui tinimit, ronojel tak i tinimit chi ʼo puʼab ire. 2 Ile are i nabe rakan chi xu ʼan i ʼatbal tzij-i. Are xu ʼan ile, are i ma Cirénio are i gobernador pa jyub Síria. 3 Conojel i winak ʼis que ʼe ʼuri chu tzʼibaxic qui bi pa tak tinimit pa je petnak wi i catit qui mam. 4-5 I ma Jose, jekel pa tinimit Nazaret, chi u cwenta i Galiléa. Ire, u muk u xiquin can i rey mam David. Rumal i ʼatbal tzij chi xel lok, ʼo ni u chac ca ʼe pu tinimit pa alaxnak wi i mam David ujer. I tinimitle are i Belen, u cwenta i jyub Judéa. Xe ʼe ʼuri i ma Jose pa Belen junam ruʼ i al- Mariy chi yatal chic che chi rixokil. Are xe ʼec, i al-Mariy iwab winak chic. 6 Are je ʼo pa tinimit Belen, xu rik u ʼij chirij i ali-le; 7 chila xqʼuiji wi i nabe racʼal, ral ala. Ique n-xqui rik ti qui qʼuijibal pa meson, rumal-i i al-Mariy xa xu pasij i racʼal pa tak cʼul, y xu cotzʼba pu waybal chicop.

Wach xu bij i ángel chique i je aj yuʼul chij

8 Nakaj che i tinimit Belen, je ʼo juban aj chajil chij pa tak ʼes, que tijin chu chajixic qui chij chaʼab. 9 Xak teʼet, jun ángel re i Kajwal Dios xwinakir chiquiwach. Xak i u chomal i Kajwal Dios lic ca walchʼin chiquij chiquiwach. Ique lic xqui xij quib. 10 I ángel xu bij chique: —Mi xij iwib. Yin xa col in bij jun ʼutz laj tzij chiwe chi ʼis que quicot ni winak rumal. 11 Woʼor xalax jun Toliwe pa Belen, chi u tinimit can i mam David ujer. Are i chatal rumal i Dios: i CRISTO, chi Kajwal. 12 Are i cʼutbal-re chiwe chi katzij i quin bij, we qui tzucuj, qui rik ni acʼal cotzʼbam pa jun u waybal chicop, pasim pa tak cʼul. (Queje ile xu bij i ángel chique.) 13 Are xoʼon ile, xak teʼet xe winakir uqʼuial ángel aj chicaj ruʼ i jun. Ique, que tijin chu cojic u ʼij i Dios; xqui bij: 14 “¡Chocsax u ʼij i Dios chila chicaj! Chuxlan qui cʼux i winak chuwach i jyub taʼaj, chi je u chom ire,” xqui bij i ángel. 15 Are xqui bij ile, xe tzalij chic chicaj; teʼuri i aj chajil chij xqui bij chiquiwach: —Jo pa Belen, cakilbej re wach i xa ʼanic chi u ʼalijinsam i Kajwal Dios chake —xqui bij. 16 Teʼuri i je aj chajil chij xe ʼe paʼanem cʼa Belen. Are xe uponic, xqui rik i al- Mariy ruʼ i ma Jose, xak i acʼal cotzʼbam pu waybal chicop. 17 Are xquilo xqui bij chique i je ʼo chila wach i u bim i ángel chirij i acʼal-le. 18 Conojel i xe tawic lic xqui bisoj wach i xbix chique cumal i je aj chajil chij. 19 I al-Mariy toʼ xu ta wach i xqui bij. Xu cʼol i qui tzij pu cʼux; toʼ xu chʼobo. 20 I je aj chajil chij xe tzalij chic pa i je petnak wi. Are xe ʼec, que tijin chu cojic u ʼij i Dios; xqui bij chi lic nim u ʼij, rumal ronojel i qui tom, xak i quilom. Xeʼelok lic katzij pacha i u bim i ángel chique.

Wach u jachic i acʼal Jesus che i Dios

21 Xel wajxakib ʼij, xqui coj i retal que i aj Israel winak che u chʼacul i acʼal; are ʼuri xqui ya pu bi A-JESUS. Are u bi ile chi bital che i al-Mariy rumal i ángel, are cʼa maja ca qʼuiji i yobil chirij. 22 Are xtzʼakat u ʼij i ixok Mariy, xe ʼe pa Jerusalen, quiqui ʼanbej rawasil re u walijic, pacha cu bij i ujer ʼatbal tzij re i mam Moises. Xe ʼe chu jachic i acʼal che i Kajwal Dios. 23 Queje xqui ʼan ique ile rumal i tzij-i chi tzʼibtal can chupam u ʼatbal tzij i Kajwal Dios; queje iri cu bij: “Are calax i nabe acʼal, we ala, ʼo u chac ca jach na puʼab i Dios.” Queje ile tzʼibtal canok. 24 Rumal ʼuri, xe ʼe chu sujuxic queb palomax o xi n-taj, queb ixcucu, pacha i cu bij u ʼatbal tzij i Kajwal Dios. 25 ʼO jun mam jekel chila pa Jerusalen, mam Simeon u bi. Ire ʼutz laj mam, lic u yom rib puʼab i Dios. Ire royʼem chic i tobal que i aj Israel winak. I mam-le, lic ʼo u Tewal i Dios ruʼ. 26 Rumal u Tewal i Dios, retaʼam chi n-ca cam ta tan, cʼa cril ni u wach i Tolque, i jun chi u bim i Kajwal Dios cu tak na lok. 27 I mam-le xoc pa rachoch i Dios, ucʼam rumal u Tewal i Dios. Are ʼuri i ma Jose i ati Mariy xak qui cʼamom bi i a-Jesus pa rachoch i Dios, chu ʼonquil che pacha i tzʼibtal can chupam u ʼatbal tzij i mam Moises. 28 Are ʼuri i mam Simeon xu ʼaluj i acʼal pu ʼab, xu cʼamwaj che i Dios, y xu bij: 29 Woʼor, Wajwal Dios, xuxlan in cʼux; a ʼanom na, pacha a bim chwe; we cawaj, chin camok. 30 Xuxlan in cʼux man wilom chic wach i tobal-ke a yijbam. 31 Conojel i winak chuwach i jyub taʼaj, a yijbam wach i tobal-que. 32 I tobal-que chi a yijbam, queʼel chique i ne te aj Israel winak pacha sak petnak piquiwi. Y yoj, chi oj aj Israel, oj a winak yet, cocsax ni ka ʼij rumal wach a ʼanom. (Queje ile xu bij i mam Simeon.) 33 I ma Jose, xak i u chuch i a-Jesus, xqui bisoj wach i xqui ta, chi xbix chirij i acʼal. 34 I mam Simeon xu tzʼonoj i ʼutz re i Dios piquiwi. Are ʼuri xu bij jun tzij che ixok Mariy, chi u chuch i acʼal. Xu bij: —I acʼal-i, yatal chakaxol man cu ʼalijinsaj na pachin je re i Dios, xak pachin ne te re. Rumal ire, je qʼui ni aj Israel que totaj na, xak je qʼui xa que tzak pa tojpen rumal. I acʼal-i col u cʼutu u choʼab i Dios, tobal na que i winak, xui-ri, je qʼui quiqui xutuj ni tobal-que le. 35 Queje ile, quiqui ʼalijinsaj na wach i mer qui nojbal. Xui-ri yet, coc i bis pa cʼux pacha chʼichʼ coc ruʼ awanima. (Queje ile xu bij i mam Simeon che.) 36 Xak ʼo jun tit ʼo chila, tit An u bi, chi ajbil u tzij i Dios. Ire u miʼal i ma Fanuel, chi u muk u xiquin can i mam Aser. I tit An-le, nim laj winak chic. Are cʼa ali, xcʼuliʼic, y xcucʼaj quib wukub junab ruʼ i rachijil. 37 Teʼuri, xmalcanij canok, y ʼo chic ochénta y cuátro junab che. Ire n-kas ta xel pa rachoch i Dios, ca tijin chu cojic u ʼij i Dios chi paʼij, chi chaʼab; ʼolic n-cu tij ti u wa xa rumal u tzʼonoxic che i Dios. 38 Are ʼuri ire-le xtejeb pan cuʼ i u kajaw i u chuch i a-Jesus, y xu tioxij che i Dios rumal i acʼal-le. Teʼuri xu paxsaj u tzijol i acʼal chique conojel niʼpa i aj Israel winak chi coyʼem i quelsaxic piquiʼab i aj Róma. 39 I ixok Mariy, i ma Jose, are xe utzin chu ʼonquil pacha usucʼ u ʼatbal tzij i Kajwal Dios, xe tzalij ʼuri pa qui tinimit Nazaret, chi pa jyub Galiléa. 40 Chila xqʼuiy wi i acʼal; xqʼuiji u choʼab, xqʼuiji u nojbal, xak i rutzil i Dios lic ʼo puwi.

Wach xu ʼan i a-Jesus chiquixol i mamʼib pa rachoch i Dios

41 I u kajaw i u chuch i a-Jesus, ronojel junab que ʼe pa Jerusalen chi rilic i nimaʼij páscua. 42 Are ʼo cablajuj junab che i a-Jesus, xe ʼe pa Jerusalen, pacha ʼax quiqui ʼan wi pa nimaʼij. 43 Xqʼuis i nimaʼij, xe tzalij lok, xui-ri, xcanaj i a-Jesus pa Jerusalen. I u kajaw u chuch n-xqui na taj we xcanaj canok; 44 xqui bij ique, xa teren li cuʼ i rachiʼil. Xqui chʼij jun ʼij, toʼ queje ile xqui chʼob ique. Teʼuri xqui jek u tzucuxic chiquixol i rachalal, tak i je rachiʼil, 45 y n-xqui rik taj. Rumal-i xe tzalij chic chu tzucuxic pa Jerusalen. 46 Xicʼaw urox ʼij, teʼuri xqui rik pa rachoch i Dios. Are xqui riko, ire cul cuʼ i je tijonel re i ujer tzij pixab, ca tijin chu tayic qui tzij, xak ʼo i tzij cu tzʼonoj ire chique. 47 Conojel i xqui ta wach i xu bij, lic xqui bisoj u nojbal, wach u tzalixic u wach xoʼon che i qui tzij. 48 I u kajaw i u chuch, are xquil u wach, lic xqui bisoj. I u chuch xu bij che: —Wacʼal, ¿wuchac queje xa ʼan ile chake? Yin, ruʼ a kajaw, lic xoj cʼachir cha tzucuxic —xu bij. 49 —¿Wuchac xa ipa xin i tzucuj wi? —xu bij i a-Jesus chique. ¿N-iwetaʼam ta ba ri, chi yin ʼo i quin ʼan pa rachoch in Kajaw? —xcha. 50 Ique n-xqui ta ti usucʼ wach i xu bij chique. 51 Teʼuri i a-Jesus xa ʼe cuʼ pa tinimit Nazaret; chila xcojon chique pacha ʼax coʼon wi. I u chuch xu cʼol pu cʼux ronojel wach i ʼantalic. 52 I a-Jesus ca tijin u qʼuiyic, xak ca tijin u qʼuiyic u nojbal; wach i xu ʼano, i Dios ʼutz xrilo; xak i winak, ʼutz xquilo.

Wach u pixbanic i ma Wan chique i winak

Lucas 3

3 1-2 Xoʼon panok, i Dios xu ʼijla i ma Wan, chi u cʼojol i mam Zacarías. Are xu ʼan i Dios ile, are i ma Tibério ʼatz laj ʼatol tzij, ʼo chic jolajuj junab che u ʼatbal tzij. Xak i ma Póncio Piláto are i gobernador re i jyub Judéa. Xak che i junab-le, are i ma Heródes are i cajʼatzil i aj Galiléa; xak i u chaʼ chi ma Felípe, are i cajʼatzil i aj Ituréa xak i aj Traconíte; xak i ma Lisánias are i cajʼatzil i aj Abilínia. Xak che i junab-le, i mam Anas, i mam Caifas, che queb, je ʼatz laj sacerdóte. Chupam i junab-le, i Dios xu ʼijla i ma Wan, chi ʼo pa jyub tzʼinilic. 3 Xu tak bi che i jyub chu chiʼ i ya Jordan. I ma Wan, are xupon chila, xoc chu bixquil chique i winak chi ʼo u chac quiqui jalwachij qui noʼoj chi n-ʼus taj chuwach i Dios. Teʼuri, ca kajsax ni ya piquiwi, cʼutbal-re chi qui jalwachim qui noʼoj chuwach i Dios. Queje u rikic ile i cuybal qui mac, xu bij i ma Wan chique i winak. 4 Xeʼelok pacha u bim can i ajbil u tzij i Dios, mam Isaías, chupam u wuj ujer. Ire u tzʼibam can i tzij-i: Ca tataj u chʼawbal jun ca siqʼuin che i jyub tzʼinilic; cu bij: “¡Ya ca pe i Kajwal! Chi yijba u be chuwach. Chi sucʼba niʼpa i jul, niʼpa i tanalak pu be i Kajwal. 5 Niʼpa u xol tak jyub, ca nojsaxic; niʼpa i u tzam tak jyub, ca kajsaxic; xak i ral tak jyub ca kajsax na. Niʼpa i be cotcak, ca sucʼbax na; niʼpa i be tanalak, ca jos na. 6 Teʼuri conojel i winak ʼis quiquil na wach i tobal-que u yijbam i Dios.” (Are i tzij ile u tzʼibam can i mam Isaías ujer, y queje ile xeʼelok.) 7 Je qʼui i winak xe cʼun ruʼ i ma Wan, quiqui tzʼonoj u kajsaxic ya piquiwi. Ire xu bij chique: —¡Yix xa ix racʼal cumatz! ¿Pachin xbin chiwe chi quix totaj chuwach i tojpen chi ca tijin nali piwi? 8 N-ʼus taj we toʼ ca kajsax ya piwi. Chi ʼana i ʼutz, i chom, ʼalijinsabal-re we i jalwachim chic i nojbal chi n-ʼus taj. Mi chʼob yix pi jolom, “Lic oj ʼutz man oj u muk u xiquin can i mam Abraham,” quix cha. Ile n-ta coʼono. Chiwila i abaj-i; i Dios, we ta craj, ca tiqui chu yijbaxic je qʼui u muk u xiquin i mam Abraham che. N-are ti rumal i mam, mam Abraham, quix totajic. 9 Chitapeʼ, i Dios yij chic chu cojic pa tojpen niʼpa i u muk u xiquin i mam Abraham chi n-ʼus ti quiqui ʼano. Lic yij chic chu petsaxic i tojpen-le pacha cu ʼan jun achi yij chic ruʼ i ricaj cʼatzbal-re jun cheʼ. Niʼpa i cheʼ chi n-cu ya ti ʼutz laj echaʼ, ca cʼatzix na; teʼuri cocsax pa ʼaʼ. (Queje ile xu bij i ma Wan chique i winak.) 10 Are ʼuri i winak xqui tzʼonoj che: —¿Wach caka ʼan ʼut? —xe cha. 11 Xu bij chique: —We ʼo queb a camix, cha sipaj jun re i n-tu camix. We ʼo ca tijo, cha ya re i n-ti cu tijo —xu bij chique. 12 Xak ʼo i aj tzʼonol alcawal xe cʼun ruʼ i ma Wan, quiqui tzʼonoj u kajsaxic ya piquiwi. Xqui bij che: —At tijonel, cha bij chake wach nawi caka ʼan yoj —xe cha che. 13 Ire xu bij chique: —Mi tzʼonoj mas mer chique i winak, xui chi tzʼonoj chique pacha cu bij i ʼatbal tzij —xu bij. 14 Xak ʼo i soldádo xe cʼun ruʼ, quiqui tzʼonoj che. —¿Wach caka ʼan yoj, oj soldádo? — xqui bij. —Me i xibij i winak —xu bij chique— xak mi maj qui mer; mi coj qui mac we n-ti qui mac; chix quicot ruʼ iwajil chi qui chʼaco; mi rayij mas. (Queje xu bij i ma Wan ile chique.) 15 I aj Israel winak, ʼis coyʼem chic u cʼunic i Tolque; xqui jek u chʼobic piqui cʼux chi i ma Wan mok are i Tolque-le. 16 Ire xu bij ʼuri chique conojel: —Yin n-in ti Toliwe chi iwoyʼem. Yin, katzij quin kajsaj ya piwi, xui-ri, i jun chi ca cʼun chwijil yin cu kajsaj li u Tewal i Dios piwi; xak cu kajsaj li ʼaʼ piquiwi i je mal. Ire mas nim ni u ʼij chinwach yin; n-ca majaw ta chwe quin ʼan mocom che wib chirij, mi tene quin tor u wach u xajab, rumal ni u ʼij nim. 17 Col u ʼata tzij piquiwi i winak, pachin i je ʼutz, xak pachin i ne te ʼutz. Ire yij chic pacha coʼon jun ruʼ u pubal u wach trígo. Are i ʼutz quel che u trígo, cu molo y cu ya pu cʼolbal. I rij, chi n-ʼus taj, cu poroj pa ʼaʼ chi n-tu chupic —xu bij i ma Wan chique. 18 Ruʼ tak i tzij-le, xe u pixbaj i winak, xak ruʼ juban chic pixbanic. Queje xoʼon ire ile, are ca tijin chu bixquil i ʼutz laj tzij re i Dios chique i winak. 19 Xui-ri, i ma Heródes, chi cajʼatzil i aj Galiléa, xu tzʼapij i ma Wan pa cárcel. Xu tzʼapij, man i ma Wan xu bij che chi n-ʼus ti ca tijin chu ʼanic. Ire u majom i ati Erodiys, chi rixokil u chaʼ, chi ma Felípe; xak ʼo juban chic u mac u ʼanom. 20 Are xyaj rumal i ma Wan, xpe roywal; rumal-i xu min pa cárcel. Are jun chic u mac-i xu ʼano.

Xkajsax ya puwi i Jesus

21 I Jesus, are xkajsax ya piquiwi conojel i winak, xak xkajsax ya puwi ire. Are ʼuri, are ca tijin chu tzʼonoxic che i Dios, xjaktaj i caj, 22 y xkaj li u Tewal i Dios puwi, pacha u qʼuexwach palomax. Xtataj jun chʼawbal chicaj chi xu bij: —Yet lic at in Cʼojol; cʼax cat in naʼo. Lic quin quicot awumal —xcha.

I qui bi i ratit u mam i Jesus

23 I Jesus, are xu jek u chac, colo ʼo chic tréinta junab che. Ire, are u cʼojol i ma Jose, quiqui bij i winak. I ma Jose-le, are u cʼojol i ma Eli. 24 I ma Eli are u cʼojol i ma Matat. I ma Matat are u cʼojol i ma Levi. I ma Levi are u cʼojol i ma Mélqui. I ma Mélqui are u cʼojol i ma Jána. I ma Jána are u cʼojol i ma Jose. 25 I ma Jose are u cʼojol i ma Matatías. I ma Matatías are u cʼojol i ma Amos. I ma Amos are u cʼojol i ma Nahum. I ma Nahum are u cʼojol i ma Esli. I ma Esli are u cʼojol i ma Nagái. 26 I ma Nagái are u cʼojol i ma Maat. I ma Maat are u cʼojol i ma Matatías. I ma Matatías are u cʼojol i ma Seméi. I ma Seméi are u cʼojol i ma Jose. I ma Jose are u cʼojol i ma Juda. 27 I ma Juda are u cʼojol i ma Joána. I ma Joána are u cʼojol i ma Résa. I ma Résa are u cʼojol i ma Zorobabel. I ma Zorobabel are u cʼojol i ma Salatiel. I ma Salatiel are u cʼojol i ma Néri. 28 I ma Néri are u cʼojol i ma Mélqui. I ma Mélqui are u cʼojol i ma Adi. I ma Adi are u cʼojol i ma Cosam. I ma Cosam are u cʼojol i ma Elmodam. I ma Elmodam are u cʼojol i ma Er. 29 I ma Er are u cʼojol i ma Josue. I ma Josue are u cʼojol i ma Eliézer. I ma Eliézer are u cʼojol i ma Jorim. I ma Jorim are u cʼojol i ma Matat. 30 I ma Matat are u cʼojol i ma Levi. I ma Levi are u cʼojol i ma Simeon. I ma Simeon are u cʼojol i ma Juda. I ma Juda are u cʼojol i ma Jose. I ma Jose are u cʼojol i ma Jonan. I ma Jonan are u cʼojol i ma Eliaquim. 31 I ma Eliaquim are u cʼojol i ma Meléa. I ma Meléa are u cʼojol i ma Mainan. I ma Mainan are u cʼojol i ma Matáta. I ma Matáta are u cʼojol i ma Natan. 32 I ma Natan are u cʼojol i ma David. I ma David are u cʼojol i ma Isai. I ma Isai are u cʼojol i ma Obed. I ma Obed are u cʼojol i ma Booz. I ma Booz are u cʼojol i ma Salmon. I ma Salmon are u cʼojol i ma Naason. 33 I ma Naason are u cʼojol i ma Aminadab. I ma Aminadab are u cʼojol i ma Aram. I ma Aram are u cʼojol i ma Esrom. I ma Esrom are u cʼojol i ma Fáres. I ma Fáres are u cʼojol i ma Juda. 34 I ma Juda are u cʼojol i ma Jacob. I ma Jacob are u cʼojol i ma Isaac. I ma Isaac are u cʼojol i ma Abraham. I ma Abraham are u cʼojol i ma Tare. I ma Tare are u cʼojol i ma Nacor. 35 I ma Nacor are u cʼojol i ma Serug. I ma Serug are u cʼojol i ma Ragáu. I ma Ragáu are u cʼojol i ma Peleg. I ma Peleg are u cʼojol i ma Héber. I ma Héber are u cʼojol i ma Sála. 36 I ma Sála are u cʼojol i ma Cainan. I ma Cainan are u cʼojol i ma Arfaxad. I ma Arfaxad are u cʼojol i ma Sem. I ma Sem are u cʼojol i ma Noe. I ma Noe are u cʼojol i ma Lamec. 37 I ma Lamec are u cʼojol i ma Matusalen. I ma Matusalen are u cʼojol i ma Enoc. I ma Enoc are u cʼojol i ma Jared. I ma Jared are u cʼojol i ma Mahalaleel. I ma Mahalaleel are u cʼojol i ma Cainan. 38 I ma Cainan are u cʼojol i ma Enos. I ma Enos are u cʼojol i ma Set. I ma Set are u cʼojol i ma Adan. I ma Adan are u cʼojol i Dios.

Lucas 4

I itzel craj cu cʼam u pam i Jesus

1 I Jesus xel chila che i ya Jordan, lic ʼo u Tewal i Dios ruʼ. Teʼuri xcʼam bi che jun jyub tzʼinilic rumal u Tewal i Dios. 2 Chila xu chʼij cuarénta ʼij, lic n-ta xu tijo. Are ʼo chila, xupon itzel ruʼ; xraj ire cu ʼan che i Jesus chi cu ʼan jun u mac. Are xicʼaw i cuarénta ʼij, xpe i numic che. 3 Are ʼuri, i itzel xu bij che: —We yet at u Cʼojol i Dios, cha bij che i abaj-i coʼon wa che rib —xu bij. 4 I Jesus xu laʼ u wach che: —N-quin ʼan taj —xu bij—. Man chupam u wuj i Dios, queje iri tzʼibtalic: “N-xui ta rumal i wa je cʼas i winak. Xuiri are ronojel u tzij i Dios je cʼasbawnak” —xu bij i Jesus. 5 Teʼuri i itzel xu cʼam bi che jun nim laj jyub. Juntir xu cʼut che i Jesus ronojel i nimak tak tinimit ʼo chuwach i jyub taʼaj. 6 Teʼuri xu bij chic che: —Ronojel iri ʼis ʼo pinʼab yin. Xak ʼo pinʼab quin sipaj che, pachin che cwaj yin. Ronojel iri, ruʼ u chomal, quin sipaj chawe, 7 xui-ri we yet cat xuqui chinwach, y ca coj in ʼij —xu bij itzel che. 8 I Jesus xu laʼ chic u wach che: —Chat el chinwach, a-Satanas, man chupam u wuj i Dios, queje iri tzʼibtalic: “Xui che Awajwal Dios cha cojo u ʼij; xui che ire ca ʼan wi a patan,” queje ile cu bij —xu bij. 9 Teʼuri i itzel xu cʼam bi i Jesus pa Jerusalen. Xe u ya chila cʼa chu tzam i rachoch i Dios. Teʼuri xu bij che: —We yet at u Cʼojol i Dios, cha cʼaka bi awib cʼa pulew. N-cat cam taj, 10 man chupam u wuj i Dios, queje iri tzʼibtalic: I Dios cu bij na chique u ángel cat qui chajij. 11 Ique lic cat cucʼaj che qui ʼab; mi tene quiqui ya chawe que ʼana cʼax che awakan che abaj, cu bij. (Queje ile xu bij itzel che.) 12 I Jesus xu laʼ chic u wach che: —Xak tzʼibtal i tzij-i chupam u wuj i Dios: “Ma cʼam u pam Awajwal Dios,” cu bij. Rumal-i, n-quin ʼan taj —xu bij che. 13 I itzel, ya n-cu rik ta chic wach cu tʼorbej re i Jesus, are ʼuri, xel jun tiémpo chuwach.

Wach i jekbal re u chac i Jesus

14 Teʼuri i Jesus xtzalij pa Galiléa, lic ʼo u Tewal i Dios ruʼ. Ronojel wach i xu ʼano, xel u tzijol ronojel pa tak jyub chirij chuwach. 15 Ire xu cʼut u tzij i Dios chique i winak pa tak molbalʼib, y conojel xqui bij chi nim u ʼij.

I aj Nazaret n-cacaj ti u tzij i Jesus

16 Teʼuri i Jesus xa ʼe pa tinimit Nazaret, pa xqʼuiy wi. Pacha ʼax coʼon wi pa tak uxlambal ʼij, xoc pa molbalʼib. Xqui tzʼonoj che chi crajlaj u tzij i Dios chique i je ʼo chila. 17 Are xtaqʼui chu ʼonquil, xqui ya i wuj che chi u tzʼibam can i mam Isaías, chi ajbil u tzij i Dios ujer. Xu jak i wuj, xu tzucuj y xu riko pa ʼo wi i tzij chi queje iri cu bij: 18 I u Tewal i Kajwal lic ʼo wuʼ, man in u chom yin chu paxsaxic i ʼutz laj tzij chique i nibaʼib; in u takom li chi relsaxic i cʼax piqui cʼux, niʼpa i que bisonic. In u takom li chu bixquil wach i quelbal chi sak, niʼpa i je chaptajnak, xak chu bixquil wach u rikic i qui tzunbal i je mawach. In u takom li chi qui toʼic niʼpa i quiqui tij i cʼax. 19 In u takom li chu bixquil chiwe chi ya xu rik i ʼij chatal rumal i Dios chi cu cʼut chiwe ʼo chic toʼbal i wach. (Are i tzij-le xrajlaj i Jesus chique, chi u tzʼibam can i mam Isaías.) 20 Teʼuri xu bor chic i wuj, y xu ya che i chajinel, y xcubiʼic. Conojel i je ʼo pa ja toʼ xqui maj u takexic. 21 Teʼuri xu jek i chʼaʼatic cuʼ. Xu bij: —Woʼor, chupam i ʼij-i, i Dios ca tijin chu ʼonquil pacha i tzij-le chi tzʼibtal can ujer. Woʼor, quiwil ʼut ʼo chic chi chiwach —xu bij i Jesus chique. 22 Conojel lic ʼutz xe chʼaw chirij i Jesus. Lic chom i u tzij xu bij; lic xqui bisoj rumal. Xqui bij chiquiwach: —Ire-le ¿xataba n-are ti u cʼojol i ma Jose? Are pues —xe cha. 23 I Jesus xu bij chique: —Katzij, yix qui bij na i tzij-i chwe, chi ʼax bital wi: “Ajcun, cha cunaj awib yet,” qui bij na chwe. Xak qui bij na iri chwe: “Niʼpa i ka tom chi a ʼanom chila pa tinimit Capernaum, cha ʼana ni waral chupam a tinimit yet,” qui bij na chwe. (Queje xu bij i Jesus ile chique.) 24 Xak xu bij: —N-quin ʼan taj, man mi jun ajbil u tzij i Dios cocsax u ʼij pu tinimit ire. 25 Quin cʼunsaj na pi cʼux wach xu ʼan i mam Elías, chi ajbil u tzij i Dios ujer. Che tak i ʼij-le, n-xpe ti jab oxib junab ruʼ nicʼaj; rumal-i xpe waʼjal chuwach i jyub taʼaj. Je qʼui ixokib malcanib pa jyub Israel, 26 xui-ri i Dios n-xu tak ti mam chi qui toʼic ique; xa xu tak bi ruʼ jun ixok malcan chi n-aj Israel taj; i ixok-le aj Sarépta, chi re i jyub Sidon. 27 Xak quin cʼunsaj pi cʼux wach xu ʼan i mam Eliséo ujer. Je qʼui je rach aj Israel chi ʼo itzel laj yobil lépra chique. Xui-ri, mi jun xe u cunaj chique, xui i ma Naaman chi aj Síria, xcunaxic; ire n-aj Israel taj. (Queje xu bij i Jesus ile chique.) 28 Are xqui ta wach i xu bij, ʼis xpe coywal niʼpa je ʼo pa molbalʼib. 29 Are ʼuri xe walijic y xquesaj pa tinimit. Xqui cʼam bi tzam jyub re i tinimit, xcaj ique quiqui cʼak li chuwi jyub, 30 xui-ri i Jesus xa xicʼaw chiquixol y xu maj u be.

Wach u cunaxic jun achi ʼo itzel tew che

31 Teʼuri xkaj bi i Jesus pa Capernaum, chi u cwenta i jyub Galiléa. Che i uxlambal ʼij, xe u tijoj i winak. 32 Ique toʼ quiqui bisoj wach i cʼutunic cu ʼano, man i u tzij pacha u tzij jun ʼatol tzij. 33 ʼO jun achi pa molbalʼib, ʼo itzel tew che. Ire xsiqʼuin chu bixquil: 34 —Jesus aj Nazaret, ¿wuchac col a mina awib kuʼ yoj? ¿Mok xat cʼun na col a sachbej ka wach? Yin wetaʼam a wach: yet are i jun at petnak ruʼ i Dios; ¡lic ʼo re i Dios chawe! (Queje ile ca siqʼuin chu bixquil.) 35 I Jesus xu ʼatij i itzel tew che, wach i xu bij. —¡Mat chʼawic! —xu bij—. ¡Chawoʼtaj can i achi-le! —xu bij che. Are ʼuri i itzel tew xu tzaksaj i achi pulew chiquiwach i winak. Teʼuri xel che, n-ta chic jun cʼax xu ʼan che i achi. 36 Conojel i winak xe oc ʼil che y xe oc chu chʼobic chiquiwach: —¿Bi chi tzijol ile xu bij? —xe cha chiquiwach—. I achi-le, u tzij lic ʼo u choʼab; ʼo puʼab que u tak bi itzel tew, ¡y que ʼelic! —xqui bij. 37 Teʼuri xpax u tzijol i Jesus ronojel i jyub re i Galiléa.

Wach i rutzirsaxic u chuch u jiʼ i ma Pédro

38 I Jesus xel pa molbalʼib y xa ʼe chi rachoch i ma Simon. I u chuch u jiʼ i ma Simon lic iwab, nim i ʼaʼ ʼo chirij. Are xoc i Jesus pa ja, xqui tzʼonoj cuybal mac che chi crilo. 39 Are ʼuri xa ʼe tacʼal ruʼ u chʼat y xu ʼatij i ʼaʼ. Juntir xpactaj i ʼaʼ chirij ixok. Are ʼuri ire xwalijic, y xoc chi qui tzukic.

I Jesus xe rutzirsaj i iwabib je qʼui

40 Are kajnak chic i ʼij, i winak xqui ticba li u cʼamic iwabib ruʼ i Jesus. Xa bi chi yobil ʼo chique, ire ʼis xu ya u ʼab piquiwi chi qui jujunal, y xe utziric. 41 Xak je qʼui i winak xelsax itzel tew chique. Are xe ʼelic, xe siqʼuinic: “¡Yet at u Cʼojol i Dios!” xe cha. Ire xe u ʼatij, y xu bij chique, “Mix chʼawic,” xu bij, man ique quetaʼam are ire i Tolque i aj Israel winak.

I Jesus xu bij u tzij i Dios pa tak molbalʼib

42 Sakir chucab ʼij, i Jesus xel pa tinimit, xa ʼe che jun jyub tzʼinilic. I winak lic xqui tzucuj, y xqui riko pa ʼo wi. Cacaj ique ca canaj cuʼ, 43 péro i Jesus xu bij chique: —Quin ʼe chic che juban tak tinimit; ʼo u chac xak quin bij chique ique wach i coquic pa cu ʼat wi tzij i Dios. Are i rumal-i xin u tak li Dios —xu bij chique. 44 Teʼuri, xa ʼe chu bixquil u tzij i Dios chique i winak pa tak molbalʼib, ronojel i jyub que i aj Israel winak.

Lucas 5

Wach i qui chapic uqʼuial car

1 I Jesus tacʼal chiya, Genesaret u bi. Lic je qʼui i winak xe uponic, lic quiqui tacpuj chic quib, man cacaj quiqui ta u tzij i Dios. 2 I Jesus xril queb bárco, ʼo chu chiʼ i ya, pa xqui canaj wi can i aj chapol car. Ique que tijin chu chʼajic i cataraya. 3 I Jesus xoc chupam jun bárco chi re i ma Simon. Teʼuri xu tzʼonoj pawor che i rajaw chi cocsax pan jubiʼ pa ya. Are ʼuri i Jesus xcubi chupam i bárco y xoc chu cʼutic chique i winak. 4 Are xutzin u chʼaʼatic cuʼ i winak, xu bij che i ma Simon: —Cha binsaj bi a bárco pa cho, teʼuri cha cʼaka bi awataraya chila y ʼo ca riko —xu bij. 5 I ma Simon xu bij che: —Nim laj winak, lic coj tijinic jun aʼab, péro n-ti xka riko. Xui-ri, we queje ca bij yet ile, quin ʼan na —xu bij. 6 Teʼuri xqui cʼak bi i cataraya. Lic qʼui i car xu jecʼ li ataraya; xu ticba u rakcrijic rumal. 7 Xqui ʼan pan séña chique i cachiʼil ruʼ chic jun bárco, chi que ol qui to na ruʼ i cataraya. I juban xe cʼunic y xe qui to i cachiʼil; xnoj i queb bárco che i car, laj xe muktaj pa ya rumal. 8 I ma Simon Pédro, are xril ile, xuqui chuwach i Jesus y xu bij che: —¡Chat el chinwach, Kajwal, man yin xa in ajmac laj achi! —xcha. 9 Queje xu bij i ma Simon ile, man lic xu xij rib. Xak niʼpa i je ʼo ruʼ ʼis xe oc ʼil rumal ni uqʼuial car xqui chapo. 10 Xak i juban cachiʼil xqui xij quib, chi je are i ma Jacóbo i ma Wan, chi je u cʼojol i mam Zebedéo. I Jesus xu bij che i ma Simon: —Ma xij awib; woʼor quin ʼan chawe at aj tzucul-que i winak pacha ca ʼan chique i car —xu bij che. 11 Teʼuri xquesaj li qui bárco chu chiʼ i ya; ronojel ʼis xqui canaj canok y xe terej bi chirij.

Wach i rutzirsaxic i achi ʼo yobil lépra che

12 Xoʼon panok, i Jesus, are ʼo che jun tinimit, xupon jun achi ruʼ, ʼo itzel laj yobil che, lépra ca bixic. Ire, are xril i Jesus, xuqui chuwach y xu kajsaj u jolom cʼa chuwach ulew; lic xu tzʼonoj utzil chomal che. Xu bij: —Nim laj winak, we ta cawaj, cat tiqui chi relsaxic itzel laj yobil ʼo chwe —coʼono. 13 Teʼuri i Jesus xu chap ruʼ u ʼab; —Cwaj —xu bij—. ¡Chat utzirok! Are xu bij ile che, juntir xchomar chic u chʼacul i achi. 14 I Jesus xu bij che: —Mi jun ma lap che wach in ʼanom. Xui-ri, jat, ja cʼutu awib che i sacerdóte chi at utzirnak, cha sujuj a sipon chuwach i Dios, pacha u bim can i mam Moises. Queje cha ʼana ile, man caquetamaj conojel i winak chi at utzirnak chic, chʼam chic a chʼacul —xu bij che. 15 Teʼuri i Jesus, mas xpax u tzijol wach ca tijin chu ʼonquil. I winak lic quiqui tzucuj; je qʼui xe moltaj chu tayic u tzij; xak chu tzʼonoxic che, chi que utzirsaxic. 16 Xui-ri, ire ʼolic ca ʼe pa tak jyub tzʼinilic chu tzʼonoxic che i Dios.

Wach i rutzirsaxic jun sic

17 Xoʼon panok, i Jesus ca tijin chu cʼutic chique i winak. Xak chila je cul juban aj Fariséo, xak jujun chique i tijonel re i ujer ʼatbal tzij. Ique je petnak pa ronojel tak i aldéa re i jyub Galiléa, xak i re i jyub Judéa, xak ʼo jujun je petnak cʼa pa tinimit Jerusalen. I Jesus, lic ʼo u choʼab i Dios ruʼ, che i cutzirsaxic iwabib. 18 Are ʼuri, xe upon juban achiab, cucʼam bi jun achi chuwa chʼat, lic siquirnak u chʼacul. Cacaj que oc bi pa ja, quiqui yabej-re chuwach i Jesus. 19 N-xqui rik taj pa que oc wi, cumal i winak lic je qʼui. Rumal ʼuri, xe ʼel chuwi ja y xquesaj i xot. Teʼuri xqui kajsaj bi iwab chuwa chʼat cʼa paja. Lic chiquixol i winak xqui kajsaj wi, mer chuwach i Jesus xqui ya wi. 20 I Jesus xrilo, chi i achiab-le lic qui cubam qui cʼux che. Rumal ʼuri, xu bij che i iwab: —Wacʼal, niʼpa i a mac ya cuytajnak chic —xu bij. 21 Are ʼuri, i tijonel re i ujer ʼatbal tzij, xak i aj Fariséo xe oc chu chʼobic piqui cʼux: “¿Bi ruxic i achi-le? I tzij xu bij-le, cu kajsaj u ʼij i Dios ruʼ. Mi jun ʼo puʼab cu cuy i qui mac i winak; ¡xui i Dios!” xe cha. 22 Xui-ri, i Jesus retaʼam wach quiqui chʼobo. Rumal-i xu bij chique: —¿Wuchac qui chʼob ile pi cʼux? 23 Ile n-cʼax tu bixquil chi “Ya xcuytaj a mac.” Are i cʼax u bixquil are iri: “Chat walijok, y chat binok,” are ile cʼax u ʼonquil che jun winak. 24 Xui-ri yin chi in Achi aj Chicaj quin ʼalijinsaj na chiwe chi ʼo pinʼab quin cuy ni qui mac i winak waral chuwach i jyub taʼaj —xu bij chique. Teʼuri xu bij che i achi chi siquirnak: —Chatapeʼ, chat walijok, cha yaca bi a soc, y jat chi awachoch —xu bij. 25 Juntir xwalij i iwab chiquiwach i winak. Xu yac bi u soc chi cotzʼol te chuwach, y xa ʼe chi rachoch, ca tijin chu cojic u ʼij i Dios. 26 Conojel lic xqui bisoj, y xe oc chu bixquil u ʼij i Dios. Lic je ocnak ʼil, xqui bij: “I kilom woʼor, lic jun milágro,” xe cha.

I sicʼbal re i ma Lewi

27 Are xu ʼan ile, i Jesus xa ʼec. Are ca tijin chi be, xril jun aj tzʼonol alcawal cul pu qʼuijibal. I achi-le, ma Lewi u bi. I Jesus xu bij che: —Chat terej chwij —coʼono. 28 I ma Lewi juntir xwalijic, ʼis xu canaj can ubitak-re, y xterej chirij. 29 Xoʼon panok i ma Lewi xu ʼan jun nim laj cenar che rachoch, cojbal u ʼij i Jesus. Je qʼui i aj tzʼonol alcawal je ʼo cuʼ chi mexa, xak je ʼo chic juban winak cuʼ. 30 I aj Fariséo chila, je cachiʼilam i qui tijonel, chi je ajʼatzil re i ujer ʼatbal tzij. Ique xe oc chi qui chʼachʼaxic u tijoxelab i Jesus. Y xqui bij: —¿Wuchac queje qui ʼan yix ile? Xa qui tij i wa y qui tuʼ i yaʼ cuʼ i aj tzʼonol alcawal, xak i juban ne te ʼutz laj tak winak —xe cha chique. 31 I Jesus xu laʼ u wach chique: —Quin ʼan iri, man are i je iwab craj jun ajcun chique; i ʼutz qui wach, n-tu chac jun ajcun chique. 32 Yin in cʼun-nak chi qui siqʼuixic i je ajmaquib, man quiqui rik ni u jalwachixic i qui cʼaslemal. Niʼpa i je ʼutz, n-tu chac quin ʼat in pen cuʼ —xu bij chique.

I costúmbre re ujer n-cumaj taj cocsax ruʼ i cʼutunic cʼacʼ

33 Teʼuri ique xe oc chu tzʼonoxic che i Jesus: —¿Wuchac i a tijoxelab yet n-cacoʼtaj ta jun ʼij queb ʼij i qui waʼim chuwach i Dios, pacha caka ʼan yoj? —xqui bij—. I u tijoxelab i ma Wan quiqui ʼano; xak queje caka ʼan yoj oj aj Fariséo. Xui-ri, i awe yet n-quiqui ʼan taj; ʼij ʼij que waʼic y que tuʼunic —xqui bij che. 34 I Jesus xu bij chique: —I winak, we que ʼe pa nimaʼij re jun achi ya ca cʼuliʼic, ¿xataba yix qui ʼan chique we n-quiqui tij ti wa ruʼ? Quiqui tijo pues. 35 Xui-ri, we xu rik i ʼij chi ʼelsam chic i achi chiquixol, teʼuri quiqui mayij i waʼim. Queje i tijojbal tzij ile xu bij i Jesus chique. 36 Xak ʼo jun chic tijojbal tzij xu bij chique; are iri: —Jun, we craj cu cʼojoj jun u ʼuʼ ʼel chic, n-cu cʼatzij ti chʼakap che u ʼuʼ cʼacʼ, cu cʼoj-bej re u ʼuʼ ʼel. Mi jun ca ʼanaw ile. We ta queje cu ʼan ile, cu ʼan mal che u ʼuʼ cʼacʼ; xak queje i chʼakap cʼacʼ, n-ʼus ta cu ʼan che u ʼuʼ ʼel. (Queje xu bij i Jesus ile chique, cʼutbal-re chique chi i costúmbre re ujer, n-cu chʼij taj coc ruʼ i cʼutunic cʼacʼ.) 37 —Xak queje ile, mi jun cu coj víno cʼacʼ chupam i ʼel tak surum. N-quiqui ʼan taj man i víno cʼacʼ xa cu rakchʼij i surum. Queʼelok, coʼon mal i surum, xak ca sach i víno. 38 Rumal-i ʼo u chac qui cʼol i víno cʼacʼ chupam i surum cʼacʼ. Queje ile, ca totaj ni víno, xak i surum. Queje ile xu bij i Jesus chique. Xak xu bij: 39 Jun, we ʼax cu tuʼ wi i ujer víno, n-craj ta tan cu tuʼ i cʼacʼ. Cu chʼob ire, “Mas ʼutz i ujer víno,” cu bij ire. (Queje i tijojbal tzij ile xu bij i Jesus chique, cʼutbal-re chique chi cʼax u jalwachixic qui costúmbre re ujer.)

Lucas 6

I Jesus rajaw i uxlambal ʼij

1 Xoʼon panok, chupam jun uxlambal ʼij, i Jesus ca bin cuʼ u tijoxelab chupam juban ticon. I u tijoxelab xe oc chu chʼupic u wach i trígo, y xqui bar piqui ʼab ca quesbej re u solot; teʼuri xqui tijo. 2 Are ʼuri ʼo jujun chique aj Fariséo xqui bij che i Jesus: —¿Wuchac qui ʼan yix i chac-le? N-ʼus taj quix chacun pa uxlambal ʼij, cu bij i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises —xe cha. 3 I Jesus xu laʼ u wach chique: —¿Xataba n-iwetaʼam ti yix wach xu ʼan i mam David ujer are xqui tij numic cuʼ i rachiʼil? 4 Xoc ire pa rachoch i Dios, y xu chap i caxlanwa chi sujtal can chuwach i Dios. Teʼuri, xu tijo, xak xu ya chique i rachiʼil. Queje xu ʼan ire ile, tupu n-ta re che. Man cu bij i ujer ʼatbal tzij chi xui i sacerdóte que tijaw i caxlanwa-le. (Queje ile xu bij i Jesus chique). 5 Xak xu bij: —Yin chi in Achi aj Chicaj xak quin rajawij puwi i uxlambal ʼij —xu bij chique.

I rutzirsaxic i achi chakijnak u ʼab

6 Xu rik chic jun uxlambal ʼij, i Jesus xoc pa molbalʼib y xoc chic chu cʼutic chique i winak. Chila ʼo wi jun achi siquirnak u ʼab wikabim, chakijnak chic. 7 Xak chila je ʼo wi jujun tijonel re i ʼatbal tzij, xak jujun aj Fariséo winak. Ique que tijin chu takexic i Jesus, we crutzirsaj i achi-le pa uxlambal ʼij. Cacaj ique quiqui tzucuj u mac. 8 Ire retaʼam wach quiqui chʼob piqui cʼux; xu bij che i achi chi chakijnak u ʼab: —Chat walijok, y chat tacʼal chakawach —xu bij che. Are ʼuri i achi xwalijic y xtaqʼuiʼic. 9 Teʼuri i Jesus xu bij chic chique i que tzucuw u mac: —ʼO jun tzij cwaj quin tzʼonoj chiwe. I ujer ʼatbal tzij, ¿wach cu bij chake, qui bij yix? Chupam i uxlambal ʼij, ¿ʼutz nawi we caka ʼan jun utzil chomal, o xa caka ʼan i n-ʼus taj? ¿ʼUtz caka to jun chi ya ca camic? ¿O xa caka ya che chi ca camic? (Queje ile xu bij i Jesus chique.) 10 Cʼula xe u takej, teʼuri xu bij che i achi: —Cha sucʼba i a ʼab —coʼono. I achi xu sucʼba u ʼab, y xutziric. 11 Xui-ri, i juban lic xpe coywal; xe oc chu chʼobic chiquiwach, “¿Wach caka ʼan che i achi-le?” xe cha.

Wach u chayic i cablajuj tijoxelab

12 Che tak i ʼij-le, i Jesus xel bi che jun jyub chu tzʼonoxic che i Dios. Xu chʼij jun aʼab ca tijin chu tzʼonoxic che. 13 Are xpe u sakiric, xe u siqʼuij u tijoxelab ruʼ. Teʼuri xe u cha cablajuj chiquixol, chi xu ya can piqui bi, je apostelab. (Queʼel pa ka chʼawbal, je u takon.) 14 Are i qui bi i cablajuj-le are iri: jun, ma Simon, chi xak ma Pédro ca bix che rumal i Jesus. Xak ʼo i ma Andres, chi ratz u chaʼ i ma Pédro. Xak je ʼo i ma Jacóbo, i ma Wan, i ma Felípe, i ma Bartolome. 15 Xak je ʼo i ma Matéo, i ma Tomas; xak i ma Jacóbo chi u cʼojol i ma Alféo; xak ʼo chic jun ma Simon, chi re i partído cananísta. 16 Xak ʼo i ma Júdas chi catz qui chaʼ quib ruʼ i ma Jacóbo. Xak ʼo i ma Júdas Iscarióte chi xoʼon panok xu cʼayij i Jesus. (Ile je are i cablajuj apostelab je chatal rumal i Jesus.)

I Jesus xe u nawsaj je uqʼuial winak

17 Teʼuri i Jesus xe kaj li tzam jyub cuʼ u tijoxelab, y xe qʼuiji che jun uwataʼaj. Je qʼui chic i u tijoxelab xe moltaj cuʼ, xak je qʼui i winak xe cʼun cuʼ, chi je aj ronojel i jyub Judéa, xak xe cʼun i je aj pa tinimit Jerusalen, xak xe cʼun i je aj pa queb tinimit, Tíro y Sidon chi ʼo pa cósta. Naj je petnak wi. Ique je upon-nak chu tayic u tzij i Jesus, xak chu cunaxic i cʼax ʼo chique. 18 Xak niʼpa i ʼo itzel tew chique, xak xe utzirsax na. 19 Conojel i winak cacaj quiqui yin pan i Jesus, man i choʼab ʼo ruʼ ire que u cunaj iwabib.

Pachin ca pe ni ʼutz piquiwi, xak pachin ca pe ni cʼax piquiwi

20 Are ʼuri i Jesus xe u takej i u tijoxelab. Xu bij chique: —ʼUtz iwe yix, ix nibaʼ, man ix ʼo chic puʼab i Dios; ire cu ʼat tzij piwi. 21 ʼUtz iwe yix, chi woʼor quix numic, man quix nojsax na. ʼUtz iwe yix chi woʼor quix oʼic, man quix tzen na. 22 ʼUtz iwe yix we i winak tzel quix quilo xa wumal yin chi in Achi aj Chicaj, xak we quix quesaj chiquixol, xak we quix qui yoʼya, xak we tzel quiqui ta i bi yix, xa wumal yin. 23 Chix quicot ʼuri, ¡chix sacʼlin chicaj! man yix qui chʼac ni nim laj i sipon chila chicaj. Mi bisoj we queje quiqui ʼan ique ile chiwe, man xak queje xqui ʼan i catit qui mam chique i je ajbil u tzij i Dios ujer. 24 Xui-ri, ¡toʼ i wach yix ix beyomab! quix tijin ruʼ i ʼutz chuwach i jyub taʼaj, xui-ri, ya ca qʼuisic. 25 Toʼ i wach yix chi woʼor ix nojnak, man coʼon panok qui tij numic. Toʼ i wach yix chi quix tzen woʼor man coʼon panok quix oʼ na rumal i bis. 26 Toʼ i wach yix we conojel i winak quiqui bij ix ʼutz laj winak. Xak queje xqui bij i catit qui mam chique i je aj tʼoronel ujer (ique chi toʼ xqui ʼan che quib pacha je ajbil u tzij i Dios). (Queje ile xu bij i Jesus chique.)

ʼO u chac cʼax que ka na i aj chʼoʼoj chikij

27 I Jesus xak xu bij chique: —Yix chi quix tijin chu tayic in tzij, cwaj quin bij iri chiwe: Cʼax che i na i aj chʼoʼoj chiwij; chi ʼana i ʼutz chique i tzel quix quilo. 28 Chi tzʼonoj i ʼutz re i Dios piquiwi i que tzʼonow i cʼax piwi yix. Chi tzʼonoj che i Dios piquiwi i quix qui yoʼya. 29 We ʼo jun cat u chʼay che juperaj a palaj, cha sujuj i juperaj chic che. We ʼo jun cu maj a chaquet, xak cha ya che we cresaj bi a camix. 30 We ʼo jun cu tzʼonoj chawe wach i rajwaxic che, cha ya che; xak we ʼo jun cu maj ubitak awe, ma tzʼonoj chic che. 31 Pacha i cawaj yet chi quiqui ʼan i winak chawe, xak queje cha ʼana yet chique. 32 Yix, we xui cʼax que i na ique chi xak cʼax quix qui naʼo, mi chʼob ʼuri we ix ʼutz chuwach i Dios rumal. Xak i ajmaquib queje quiqui ʼan ile. 33 Xak, we xui qui ʼan i ʼutz chique i que ʼanaw i ʼutz chiwe yix, mi chʼob ʼuri we ix ʼutz chuwach i Dios rumal. Xak i ajmaquib queje quiqui ʼan ile. 34 Xak we ʼo i qui ya pa chaʼim xa rumal ca jach na chic chiwe, mi chʼob yix ʼuri quix ʼel ʼutz chuwach i Dios rumal. Xak queje i ajmaquib que chiʼman chiquiwach je ajmaquib, man quetaʼam ca jach na chic chique. 35 Xui-ri yix, cʼax che i na i je aj chʼoʼoj chiwij; chi ʼana i ʼutz chique; xak we ʼo qui ya pa chaʼim, miwoyʼej u qʼuexel. We qui ʼan niʼpa tak ile, nim i sipon qui rik na ʼuri, xak quix ʼelok ix racʼal i Dios chi ʼAtz u ʼIj. Lic ix racʼal ni ire, man xak queje cu ʼan ire, aj ʼanol ʼutz chique i je mal, xak chique i n-quiqui tioxij ta che. 36 Chi ʼana che iwib ʼo i cʼaxnabal i cʼux, xak jun ruʼ i Ta chicaj chi xak ʼo i cʼaxnabal u cʼux.

Ma ʼat tzij chirij jun chic, wach u ʼanom

37 Mi ʼat tzij piquiwi iwachiʼil, wach qui ʼanom, man xak n-cu ʼat ti tzij i Dios piwi yix; xak mi coj qui mac iwachiʼil, man n-cocsax ta i mac yix rumal i Dios. We ʼo i qui ʼanom qui mac chiwe, chi cuyu, man xak ca cuytaj na i mac yix. 38 Che i to niʼpa i ʼo rajwaxic chique, man i Dios xak cu ya na chiwe yix wach i rajwaxic chiwe. Ire qʼui cu ya na chiwe we qʼui i yom yix; lic cu nojsaj i coxtal yix, lic cu chʼaychʼa, xak cu laʼpuj, y mas cu ya puwi, tzubub cu ʼan che. (Queje ile xu bij i Jesus chique.) 39 Teʼuri xu bij chic jun tijojbal tzij chique. Xu bij: —¿ʼO tak wa jun mawach cu binsaj rach mawach? N-taj; we queje ile quiqui ʼano, che queb que tzak bi pa jul. 40 Jun, we are u tijoxel jun chic, n-nim ti u ʼij ire chuwach u tijonel. Xui-ri, i tijoxel, we xutzin u nawsaxic rib che, queʼel na ʼuri pacha u tijonel. 41 Ma takej jun ral tzʼil ʼo chupam u baʼwach awachiʼil, y awe yet n-ca na taj ʼo jun nim laj ʼet chupam. 42 Y yet, we n-ca coj ti retalil che i ʼet ʼo pa baʼwach, ¿wuchac ʼuri ca bij che awachiʼil: “Cuyu in mac, wachalal, cha ya a baʼwach chwe, cwesaj i tzʼil ʼo chupam” cat cha? Yet ¡n-katzij ti ca ʼano! Nabe chawesaj ni ʼet ʼo pa baʼwach yet, teʼuri cat tzun na chi relsaxic i tzʼil ʼo chupam u baʼwach awachiʼil.

Jun cheʼ, ca ʼalijin che u wach we ʼutz laj cheʼ

43 Jun ʼutz laj cheʼ n-tu wach cu yaʼo chi n-ʼus taj; xak i n-ʼus ta laj cheʼ, n-tu wach ʼutz cu yaʼo. 44 ʼIs ca ʼalijin che u wach, we ʼutz laj cheʼ o we n-ʼus taj. Xak queje jun qʼuix: are cu ya u wach, n-cu wachij ti inum; xak queje jun qʼuix rixcʼak sacʼ, n-cu wachij ti tapal. 45 Jun achi we ʼutz, ʼutz i cu bij, man xui i ʼutz ʼo pu cʼux. Xak queje jun achi we n-ʼus taj, xui i n-ʼus taj cu bij, man n-ʼus ti ʼo pu cʼux. Queje ile queʼelok man ruʼ i ka chiʼ caka bij wach i ʼo pa ka cʼux.

I tijojbal tzij re i queb cubibal ja

46 Yix ¿wuchac qui bij chwe, “Lic at Kajwal,” quix cha, xui-ri n-qui coj taj wach quin bij chiwe? 47 Jun, we ca cʼun wuʼ y cu coj retalil che in tzij, xak cu ʼan pacha i quin bij, yin quin bij na chiwe wach ca majaw ire. 48 Ire queje pacha jun aj ʼanol ja chi ʼutz laj cubibal xu coj che i rachoch. Nabe, naj xu wor u pam ulew cʼa xe u rika ni abaj; teʼuri xu coj i cubibal ja puwi abaj. Xoʼon panok, xnimar i ya, y xu ya li u choʼab che i ja. Xui-ri, i ya n-xtiqui ta chu bokic i ja man cul puwi abaj. 49 Xui-ri, jun, we u tom in tzij, péro n-xcojon ta che, ire pacha jun aj ʼanol ja chi n-xu coj ti u cubibal i rachoch. Ire toʼ xu cuba i rachoch chuwach ulew, n-tu cubibal xu yijba. Xoʼon panok, are xnimar i ya, xu ya li u choʼab che i ja; are ʼuri xtzak i ja pulew, y xsach u wach. (Queje i tijojbal tzij ile xu bij i Jesus chique.)

Lucas 7

Wach i rutzirsaxic i u mocom jun capitan n-aj Israel taj

1 I Jesus, are xutzin u chʼaʼatic cuʼ i winak, xoc pa tinimit Capernaum. 2 Chila ʼo wi jun capitan aj Róma winak, chi ʼo jun u mocom ruʼ ja lic cʼax cu naʼo. I u mocom-le, lic iwab, ya ca camic. 3 I capitan, are xu ta u tzijol i Jesus, xe u tak bi jujun nimak tak mamʼib ruʼ, chi je aj Israel winak. (I capitan, n-aj Israel taj.) Xe u tak bi chu tzʼonoxic chi ca ʼe ruʼ ja, ca ʼe cunax i u mocom. 4 Ique, are xe upon ruʼ i Jesus, xe tejeb ruʼ, y ronojel qui cʼux xqui bij che: —I capitan-i lic ca majawic que a to na. 5 Ire lic coj raj yoj chi oj aj Israel, xak xu yijba jun ja re i molbal kib —xqui bij. 6 Teʼuri i Jesus xa ʼe cuʼ. Are ya que upon ruʼ ja, xqui cʼulaj juban chic achiab chi quetaʼam u wach i capitan; ique je taktal li rumal ire. Xol qui bij u tzij i capitan che i Jesus. Queje iri u bim lok: —Nim laj winak, cha cuyu in mac; n-tu chac cat cʼun cʼa ruʼ ja. N-ca majaw ta chwe we cat oc chi wachoch, man n-nim ti in ʼij chawach yet. 7 Rumal-i, n-tu cowil in cʼux quin upon chawach. Xui-ri, we ca bij li yet, cutzir ni in mocom. 8 Wetaʼam ile, man xak yin in ʼo piquiʼab i je wajʼatzil, xak je ʼo juban soldádo pinʼab yin, y we quin bij che jun “¡Jat!”, ca ʼec; y we quin bij che i jun chic, “¡Saʼaj!”, ca petic. We xak quin tak bi jun wajchac, ire cu ʼan na wach i quin bij che. (Queje xqui bij ique ile che i Jesus, chi u bim li capitan.) 9 I Jesus, are xu ta wach u bim li capitan, lic xu bisoj. Xe u tzu i winak chi je teren chirij, y xu bij chique: —Mi tene jun chique i aj Israel winak cul u cʼux chwe pacha u ʼanom i achi-le —xu bij. 10 I ramig i capitan chi je u takom lok, xe tzalij chic ruʼ ja. Are xe uponic, xquil i achi utzirnak chic.

Wach u cʼunsaxic sak chuwach i ralab i ixok malcan

11 Xoʼon chupanok, i Jesus xa ʼe che jun tinimit, Nain u bi, cucʼam quib cuʼ u tijoxelab, xak cuʼ uqʼuial winak. 12 Are ya cuponic xe u cʼulaj juban winak cucʼam jun camnak, ʼenam-que chu mukic. I camnak-i, jun ala, xa jun chirij u chuch, chi ixok malcan. Je qʼui i winak aj tinimit que tijin qui ʼenam ruʼ u chuch chu mukic. 13 I Kajwal Jesus, are xril i ixok, cʼax xu na u cʼux che. —Mat oʼic —coʼon che. 14 Are ʼuri xtejeb pan cuʼ, y xu yin i tzʼalam pa cotzʼol wi i camnak. I je ucʼawnak xe taqʼuiʼic. I Jesus xu bij che i camnak: —Ala, ¡Chat walijok! —coʼon che. 15 I camnak juntir xcubi ʼanok, y xoc chi lapanic cuʼ. Teʼuri i Jesus xu jach bi che u chuch. 16 I winak, are xquil ile, ʼis xe oc ʼil che. Xqui jek u cojic u ʼij i Dios: —Jun nim laj ajbil u tzij Dios cʼun-nak kuʼ yoj —xqui bij—. I Dios xoj ol u tobej yoj oj u winak ire —xe cha. 17 Lic xel u tzijol i Jesus, wach ca tijin chu ʼonquil pa ronojel i jyub que i aj Israel winak, xak i chirij chuwach.

Wach xu bij i Jesus chique u tijoxelab i ma Wan

18 I ma Wan aj kajsanel ya, i u tijoxelab ire qui bim che wach tak cu ʼan i Jesus. Rumal-i, xe u siqʼuij queb chique, 19 xe u tak bi ruʼ i Jesus. Xu bij chique: “Jix ruʼ i Jesus y chi tzʼonoj che we are ire i Tolke chi koyʼem. Mokxa n-are taj, mok cʼa ca koyʼej jun chic,” xu bij. 20 I u takon i ma Wan, are xe uponic, xe tejeb ruʼ i Jesus y xqui bij che: —I ma Wan aj kajsanel ya, xoj u tak lok col ka tzʼonoj jun tzij chawe. ¿Mok yet i Tolke chi u bim i Dios ca cʼunic? ¿O xa cakoyʼej chic jun chic? —xqui bij che. 21 Che i ʼij-le chi xe upon i u takon i ma Wan, i Jesus xe u cunaj uqʼuial iwabib. Niʼpa i cʼax ʼo chique, niʼpa i yobil ʼo chique, niʼpa itzel tew, ʼis xresaj chique. Xak je qʼui i mawach xe u tzunsaj. 22 Rumal-i, i Jesus xu bij chique u takon i ma Wan: —Jix ruʼ i ma Wan y chi bij che wach iwilom, xak wach i tom, chi quin tijin yin chu ʼanic. Chi bij che chi wumal yin, i mawach ya xe tzunic; xak i je sic, xe binic; xak i iwabib chi ʼo itzel cʼax “lepra” chique, xe utziric; xak i je tac, xe tanic; xak i camnak xe walijic; xak i nibaʼib qui tom i ʼutz laj tzij re i quelbal pa cʼax. (Are ile quin tijin chu ʼonquil.) 23 Xak chi bij che, chi ʼutz que ique niʼpa n-quiqui sach ti u cubibal qui cʼux chwe —xu bij i Jesus chique u tijoxelab i ma Wan.

I Jesus xu bij chique i winak wach u patan i ma Wan

24 Are xe ʼe ique chi je u takom li ma Wan, i Jesus xu jek u bixquil chique i winak wach u ʼanom i ma Wan. —Yix, are xix ʼe che i jyub tzʼinilic que i tabej re i ma Wan, ¿wach xi bij yix que iwila? ¿Xix ʼe bawa chi rilic jun ʼes ca silab rumal i tew? N-are taj. 25 ¿Wach i xix ʼe chi rilic? ¿Xataba xix ʼe chi rilic jun achi, chom u wikic rib u ʼanom che u ʼuʼ? N-are taj. Niʼpa i ʼo qui ʼuʼ chom, pakalic, niʼpa i ʼis ʼo cuʼ wach tak quiqui rayij, ique ne te ʼo pa tak jyub, ique je jekel pa rachoch i ʼatol tzij. 26 ¿Wach i xe iwila ʼut? ¿Jun ajbil u tzij i Dios? Katzij, are. I jun chi xiwilo-le, mas nim ni u ʼij chiquiwach i xa je ajbil u tzij i Dios chi je icʼawnak. 27 I ma Wan-le are i jun chi u bim can i Dios chi cu tak na lok, ca nabeaj chuwach i Toliwe. I Dios u bim can chupam u wuj: Yin nabe quin tak na bi jun ajbil in tzij chawach yet, cu yijba ni a be chawach. 28 Chitapeʼ: i ma Wan aj kajsanel ya, nim ni u ʼij ire chiquiwach conojel i winak. Xui-ri, woʼor conojel niʼpa i que oc na pa ʼutz laj ʼatbal tzij re i Dios, mas ʼutz na que ique chuwach ire (man i ma Wan-le n-xril ti ʼatbal tzij re i Dios petnak waral chuwach i jyub taʼaj). (Queje ile xu bij i Jesus chique i winak.) 29 I winak, are xqui ta ile, ʼis xqui bij chi Dios ʼutz i cu ʼano, xak queje xqui bij i aj tzʼonol alcawal ile, man ique ʼis xqui cojo wach i xu bij i ma Wan, xak xqui tzʼonoj u kajsaxic ya piquiwi rumal. 30 Xui-ri, i je tijonel re i ujer ʼatbal tzij, xak i aj Fariséo n-xqui tzʼonoj ti u kajsaxic ya piquiwi. Rumal ʼuri ʼalaj chi xqui xutuj wach u yijbam i Dios chique. 31 I Jesus xak xu bij chique i je ʼo chila: —I winak woʼor ¿wach tak que in junamsaj ruʼ? ¿Wach i que majawic? 32 Ique xa je pacha acʼalab je cul xol tak be; jutzobaj que siqʼuin chique i cachiʼil: “Yix lic n-ta ʼo quiwaj,” quiqui bij. “Yoj xka xutʼij i suʼ chiwe, péro n-xiwaj ti xix xajawic. Teʼuri xka bixaj jun bix re i bisonbal, péro n-xix oʼ taj,” quiqui bij. 33 Queje que tijin i winak chu ʼanic woʼor; n-ta ʼo cacaj, man xcʼun i ma Wan aj kajsanel ya, chi n-ta wa cu tijo, xak n-ta víno cu tuʼu. Y qui bij yix, xa ʼo itzel tew ruʼ. 34 Are xin cʼun yin in Achi aj Chicaj, ʼis ronojel quin tijo y quin tuʼu, y qui bij yix lic in aj numel, xak in aj ʼabarel, qui bij yix. Xak qui coj in mac chi yin in cachiʼil ajmaquib, xak i mal laj tak aj tzʼonol alcawal. 35 Xui-ri, we te xi ta u be wach cu ʼan i ma Wan, xak wach quin ʼan yin, quiwetamaj ʼuri chi Dios lic ʼo u noʼoj.

Jun ixok xu chʼaj i rakan i Jesus ruʼ uwal uwach

36 ʼO jun aj Fariséo ma Simon u bi, u bim che i Jesus que u tija i wa ruʼ. I Jesus xa ʼe ruʼ chi rachoch y xcubi chi waʼim. 37 Che i tinimit-le, ʼo jun ixok chi lic ajmac laj ixok. Are xu ta rason chi i Jesus ca tijin chi waʼim pa rachoch i aj Fariséo, ire xa ʼe cuʼ. Rucʼam bi jun chom laj baxo ʼantal che abaj pacha sakchoʼ, nojnak che cunbal muy. 38 Are xuponic, xqʼuiji che i rakan i Jesus. Xoʼic xqʼuiji chila. Are ʼuri xoc chu chʼajic i rakan i Jesus ruʼ uwal uwach, y xu su ruʼ u wi. Teʼuri xu tzʼubaj u wach rakan i Jesus, xak xu coj i cunbal muy che. 39 I aj Fariséo chi ʼo i Jesus chi rachoch, are xril ire ile, xu bij pu cʼux: “I achi-le, n-ajbil tu tzij i Dios,” xu bij. “We tene are, cretamaj ʼuri bi chi ixokil ile chi cu yin i rakan-le; xak cretamaj ʼuri chi lic ajmac laj ixok.” Queje ile xu chʼob i aj Fariséo pu cʼux. 40 Teʼuri i Jesus xu bij che: —Ma Simon, ʼo jun tzij cwaj quin bij chawe —coʼono. —ʼUtz, Nim laj Winak, cha bij chwe — xu bij i aj Fariséo. 41 Teʼuri i Jesus xu bij jun tijojbal tzij che. Queje iri xu bij: —Je ʼo queb achiab ʼo qui cʼas ruʼ jun achi. I jun ʼo joʼob ciénto u cʼas ruʼ, i jun chic, xa cincuénta u cʼas ruʼ. 42 Ique n-que tiqui ta chic chu tojic; i achi xu cuy ʼuri i qui mac, y xu chup i qui cʼas. Cha bij pe chwe, ¿pachin chique i je queb-le ʼo ni mas cʼaxnabal u cʼux che i xcuyuw qui mac? (Queje xu bij i Jesus ile.) 43 Teʼuri i ma Simon xu bij che: —Quin bij yin are i jun chi mas nim u cʼas chuptalic —xcha. I Jesus xu bij: —ʼUtz i xa bij —coʼono. 44 I Jesus xu takej i ixok, teʼuri xu bij che i ma Simon: —¿Cawil i ixok-i? ʼUtz i ca tijin chu ʼanic. Yet, are xin oc chi, che awachoch, n-ta ya xa ya chwe, chʼajbal re wakan. Xui-ri, i ixok-i, xu chʼaj i wakan ruʼ uwal uwach, y xu su ruʼ u wi. 45 Yet n-xin a tzʼubaj taj, tioxbal-we, are xin a cʼulaj. I ixok-i nu mayim ti u tzʼubaxic i wakan niʼpa i woquic lok. 46 Yet mi tene acéite xa coj che in jolom; xui-ri, ire u jamom ni cunbal muy rij wakan. 47 Queje ile, u ʼalijinsam chi lic cʼax quin u naʼo. I u ʼanom-i, cʼutbal-re che, chi qʼui u mac ya cuytajnak chic. Xui-ri, jun chi n-ta kas u mac cuytajnak che, ire n-ta kas cʼaxnabal u cʼux ʼuri. (Queje xu bij i Jesus ile che i ma Simon.) 48 Teʼuri xu bij che ixok: —I a mac ya cuytajnak chic —coʼono. 49 Teʼuri i juban chi que tijin che i waʼim xe oc chu bixquil chiquiwach: —¿Bi chi achial ire-le, chi xak cu cuy i qui mac i winak? —xe cha. 50 I Jesus n-xu coj ta retalil wach xqui bij ique. Xu bij che i ixok: —At ʼelnak chupam a mac man xa cuba a cʼux chwe. Jat chi awachoch; mat cʼachir chic —xu bij che.

Lucas 8

ʼO jujun ixokib xqui to i Jesus

1 Xoʼon chupan jubiʼ, i Jesus ca tijin chi qui solixic i tinimit, tak i aldéa, chu bixquil u tzij i Dios chique. Xu paxsaj i ʼutz laj tzij re u ʼatbal tzij i Dios chique i aj pa tak tinimit-le. I cablajuj rapostelab xak xe ʼe ruʼ. 2-3 Xak je ʼo jujun ixokib je terejnak bi chiquij chi je utzirsam rumal i Jesus. ʼO jujun chique, ʼelsam ni itzel tew chique, xak ʼo jujun chique chi je utzirsam na che tak yobil. Jun chique are i ati Mariy chi xak Magdaléna ca bix che. Are ire-le chi je wukub itzel tew ʼelsam na che rumal i Jesus. Jun chic chi xa ʼe cuʼ are i ati Wan, chi rixokil i ma Chus, jun achi nim u patan chirij i rey ma Heródes. Jun chic chi xa ʼe cuʼ are i ati Susan. Xak je qʼui chic i ixokib xe ʼe cuʼ, tobal-que ruʼ i qui mer ique wach i rajwaxic chique.

I tijojbal tzij re ulew ʼutz, tak i n-ʼus taj

4 Je qʼui i winak xe ʼel pa qui tinimit chu tayic u tzij i Jesus. Ire, are xrilo xe moltaj mas i winak, xu bij i tijojbal tzij-i chique: 5 —ʼO jun achi xa ʼe chu tiquic u ticon. Are xu quirij bi i rijaʼ, ʼo jubiʼ xtzak pa be. Rumal-i, xa xyaʼyax u wi che akan, xak xe cʼun i tzʼiquin y xqui tij bic. 6 Xak ʼo jubiʼ chic xtzak pa abaj, y are xalax lok, xa xchakijic, man n-chʼenen ti ulew pa i ʼo wi. 7 Xak juban chic xe tzak pa qʼuix; i qʼuix xqʼuiyic y xu camsaj i ticon. 8 Xak ʼo ni ija xe tzak pa ʼutz laj ulew, y are xqʼuiyic xu ya ni u wach chom; ʼo ni rakan xu ya jun ciénto u wach. I Jesus, are xutzin u bixquil ile chique, co xsiqʼuin chu bixquil i tzij-i: —We yix ʼo i xiquin chu tayic, chi ta ʼuri u be —xu bij.

Wach u chac i tak tijojbal tzij xu bij i Jesus

9 Are ʼuri i u tijoxelab xqui tzʼonoj che wach usucʼ i tijojbal tzij-le chi xu bij. 10 Ire xu bij chique: —Yix ʼut, Dios u yom chiwe chi qui ta u be i u ʼatbal tzij ire, chi n-xa ʼetamax ta ujer; xui-ri, i toʼ winak, xa ruʼ tijojbal tzij ca ʼani i cʼutunic chique, man queʼel chique chi que tan neri, péro n-quiqui ta tu be, que tzun neri, péro n-quiquil taj —xu bij.

Wach usucʼ i tijojbal tzij re i ticanel

11 Teʼuri i Jesus xu bij chique: —Quin bij ʼuri chiwe wach usucʼ i tijojbal tzij xin bij-le. I ija-le chi xin bij, queʼelok are u tzij i Dios. 12 Niʼpa i ija chi xtzak pa be, queʼelok are i winak chi quiqui ta, xui-ri, ca cʼun ni itzel, y cresaj i tzij piqui cʼux. N-craj ti ire we quiqui coj i tzij chi qui tom, xak que ʼel chupam i qui mac rumal. 13 Niʼpa i ija xtzak pa abaj, queʼelok are i winak chi quiqui ta i tzij, y que quicotic xqui cojo, péro je pacha ticon n-ta kas raʼ ʼenak pa jyub. Ique xa ʼatal ʼij que cojon che, y are ca pe jun cʼax piquiwi, cacoʼtaj canok. 14 Niʼpa i ija xtzak pa qʼuix je are pacha i winak chi quiqui ta i tzij, xui-ri are que ʼe chic, ʼo i ca chupsaw i ʼutz piqui cʼux: xa que cʼachir rumal i qui cʼaslemal waral chuwach i jyub taʼaj, xa quiqui tzucuj ubitak-que, xak xa quiqui chʼob i qui rayijbal; ile xa cu chup i ʼutz laj tzij piqui cʼux. Queʼelok je pacha ticon chi n-ca wachin taj. 15 Are ija chi xtzak pa ʼutz laj ulew, ile queje pacha i winak chi lic cacaj quiqui ta i ʼutz laj tzij, lic je sicʼaj chu cojic; n-quiqui mayij ti u ʼonquil wach i qui tom, cʼa ca wachin ni ʼutz pi qui cʼaslemal.

I tijojbal tzij re i cantil

16 Yix, are qui tzij jun cantil, n-qui chʼuk ta ʼuri u wi, xak n-qui min ta chuxeʼ i chʼat. Are i qui ʼano, qui ya ʼan chicaj, man niʼpa i que oc bi pa ja que tzun na. 17 Niʼpa i maja ca ʼalijinic, ca ʼalijinsax na; xak ronojel niʼpa uwam u wach ʼis quelsax na chi sak. 18 Rumal-i, chi cojo retalil wach quin bij. Jun, we ʼo na chic ʼo ruʼ, ca yaʼ na mas ʼuri che; xak queje i jun, we n-ta ʼo ruʼ, ca ʼelsax na i jubiʼ che, chi cu bij ire ʼo ruʼ, —xu bij i Jesus chique.

Je pachin i ratz u chaʼ i Jesus, xak i u chuch

19 Teʼuri i je u chaʼ i Jesus, chilam i u chuch xe upon ruʼ ja, pa ʼo wi ire. N-xe oc ta ruʼ, cumal i uqʼuial winak. 20 Teʼuri xbix che i Jesus: —I a chuch je ʼo chi sak, cuʼ a chaʼ —xcha. 21 I Jesus xu bij ʼuri: —Je niʼpa i quiqui coj retalil che u tzij i Dios, xak que cojon che, je are ique je in chuch in chaʼ —xu bij chique.

I Jesus xu ʼatij i tew, xak i u choʼab i ya

22 Che tak i ʼij-le, i Jesus xa ʼan pa bárco cuʼ u tijoxelab. Xu bij chique: —Joʼ, coj ʼax chʼakap che i alagun —xu bij.Xqui jek ʼuri ʼaxic chuwi ya. 23 Are que tijin chi be, i Jesus xwaric. Xak teʼet, xcʼun jun nim laj tew puwi i ya; i bárco xu ticba nojic che i ya. Laj xmuktaj rumal. 24 Are ʼuri ique xe ʼe ruʼ i Jesus y xqui cʼastaj. Xqui bij che: —¡Tijonel! ¡Ka Tijonel! ¡Coj muktaj pa ya! —xqui bij che. I Jesus xwalijic y xu ʼatij i tew, i ya. Are ʼuri i ya n-xsilab ta chic, xak i tew; ʼis xe uxlanic. 25 Teʼuri i Jesus xu bij chique u tijoxelab: —¿Wuchac xi sach u cubibal i cʼux? —coʼono. Ique, are xquilo, lic xqui xij quib, lic xqui bisoj. Xqui bij chiquiwach: —¿Bi chi achial ire-le, chi cu ʼatij i tew, i ya, y que cojon che? —que cha.

Wach i relsaxic itzel tew che achi aj Gadára

26 Que tijin qui ʼenam chuwi ya, cʼa xe upon che i jyub, Gadára u bi. I jyub-le ca canaj chʼakap re i jyub Galiléa. 27 I Jesus, are xkaj li pa bárco, xcʼun jun achi ruʼ, aj Gadára. I achi-le, ya ujer tan, ʼo juban itzel tew che. Rumal-i, lic n-tu ʼuʼ cu cojo, xak n-ruʼ ja ta jekel wi, xa chuwi tak camnak jekel wi. 28 Are xril u wach i Jesus, xu jek siqʼuinic, xuqui la chuwach, y co xu bij: —¿Wach col a tzucuj wuʼ yin, Jesus, chi at u Cʼojol i Dios ʼAtz u ʼIj? Lic quin tzʼonoj chawe, ¡min a ya pa tojpen! 29 Queje xu bij ile che, man i Jesus ca tijin chic chu bixquil che i itzel tew chi quel che achi. I itzel tew-le, nic are wi cu ya i u choʼab che i achi. I winak qʼuialmul qui chapom i achi y qui ximom i rakan y u ʼab ruʼ carena. Ire xa cu rakij, y ca ʼanmaj na pa tak jyub tzʼinilic, cʼamtal bi rumal itzel tew-le. 30 I Jesus xu tzʼonoj che: —¿Wach a bi? —coʼono. —Legion in bi —xu bij. Queje xu bij i itzel tew ile, man je qʼui je ʼo che i achi. 31 I tak itzel tew-le lic xqui tzʼonoj che i Jesus: —Moj a tak bi pa ka cʼujibal pu jyub —xqui bij. 32 Chu nakaj pa que chʼaʼat wi, je ʼo uqʼuial ak, que tijin chi waʼim chuwa tak jyub. I itzel tew lic xqui tzʼonoj che i Jesus chi cu ya chique que oc na chique i ak. Ire xu ya chique pacha xqui tzʼonoj; 33 xe ʼel ʼuri che achi y xe oc chique i ak. Are ʼuri i ak xe ʼe paʼanem, xqui cʼak bi quib pa siwan, y xe tzak pa ya. Xe jiʼic, xe camic. 34 I je aj chajil ak, are xquil ile, xe ʼe paʼanem pa tinimit. Xqui jek u bixquil tzam tak ja, teʼuri xqui paxsaj rason ronojel i tinimit, wach xquilo. 35 I winak, are xqui ta ile, ʼis xe ʼe chi rilic wach i xa ʼantajic. Are xe upon chila pa ʼo wi i Jesus, xquil i achi chi ʼelsam chic itzel tew che. Ire cul chuwach i Jesus; u cojom chic u ʼuʼ, ʼutz chic u noʼoj. I winak lic xqui xij quib rumal. 36 Niʼpa i xquilo wach i xu ʼan i Jesus, xe oc chu bixquil chique i juban wach i rutzirsaxic i achi xu ʼano. 37 Are ʼuri, conojel i aj Gadára lic xqui tzʼonoj pawor che i Jesus chi quel chila pa Gadára, man lic xqui xij quib che. Rumal-i, i Jesus xoc chic pa bárco y xtzalijic. 38 I achi chi xel bi itzel tew che, lic craj ʼenam ruʼ, xui-ri, i Jesus n-xu ya ta che. Xu bij che: 39 —Chat tzalij chi awachoch y cha lapa niʼpa i u ʼanom i Dios chawe —coʼono. Teʼuri i achi xa ʼec; ʼis xu paxsaj pa tinimit wach i nim laj ʼutz xa ʼani che rumal i Jesus.

Wach i u cʼunsaxic sak chuwach jun ali, xak i rutzirsaxic jun ixok chi xu chap

u ʼuʼ i Jesus 40 I Jesus, are xa ʼax chic chʼaka ya, i winak lic que quicotic xqui cʼulaj. Conojel lic coyʼem ni u cʼunic. 41 Are ʼuri, xupon jun achi, ma Jáiro u bi; nim u patan pa molbalʼib que i aj Israel winak. Ire xuqui chuwach i Jesus, lic xu tzʼonoj che chi ca ʼe ruʼ pa rachoch. 42 Queje xoʼon ire ile, man ʼo jun u miʼal ya ca camic. I racʼal-le, xa jun chirij, ʼo cablajuj junab che. I Jesus, are ca tijin chi be, je qʼui i winak je teren chirij; ire lic ca pitzʼpat chiquixol. 43 Chiquixol i winak-le, ʼo jun ixok iwab. ʼAx iwab wi; cablajuj junab ʼo chic i yobil che; n-ca tani ta chic. Ire u sachom chic ronojel u mer cuʼ i doctor; mi jun xtiqui chi rutzirsaxic. 44 Ire xtejeb pan chirij i Jesus xu yin pan u chiʼ u ʼuʼ. Are ʼuri xtani i u quiqʼuel. 45 I Jesus xu bij: —¿Pachin xin u yino? Y conojel xqui bij: —N-yoj taj —xe cha. I ma Pédro, cuʼ i rachiʼil xqui bij che i Jesus: —Ka Tijonel, lic je qʼui i winak cat qui pitzʼo, cat qui tacpuj, ¿y yet ca tzʼonoj chake pachin xat u yino? ¿Wach retamaxic caka ʼan yoj? —xe cha. 46 I Jesus xu bij: —Katzij ʼo ni xin yinawic, man xin naʼo ʼo ni xwutzirsaj ruʼ in choʼab —coʼono. 47 I ixok, are xu ta ile, xrilo chi Jesus retaʼam chic wach u ʼanom che. Ire, ca sicsatic, xuqui chuwach i Jesus, y xu bij che chiquiwach conojel i winak wach rumal xu yin u ʼuʼ. Xak xu bij chi juntir xutziric. 48 Teʼuri i Jesus xu bij che: —Wacʼal, xat utziric rumal u cubibal a cʼux chwe. Jat, mat cʼachir chic —coʼono. 49 Cʼa ca chʼaʼat i Jesus are xupon jun aj ruʼ ja re i ma Jáiro chi achi nim u patan pa molbalʼib. Xu bij che u patron: —I a miʼal ya xcamic; n-ta chic u chac we ca ʼe i tijonel awuʼ —xu bij. 50 Are xu ta i Jesus ile, xu bij che i ma Jáiro: —Mat oc ʼil che, xui cha cuba a cʼux chwe, y awacʼal cutzir na —xu bij. 51 Are xupon ruʼ ja, n-xu ya ta chique i winak que oc bi ruʼ pa ja. Xui xoc bi i ma Pédro cuʼ i ma Jacóbo, y ma Wan, xak i u kajaw i u chuch i ali. 52 I winak ʼis que oʼic, que siqʼuinic rumal i camnak. I Jesus xu bij chique: —Mix oʼic; i ali n-camnak taj. Ire xa ca waric —coʼono. 53 I winak xa xqui tzeʼej che, man quetaʼam ique chi camnak chic. 54 I Jesus are ʼo ruʼ i ali, xu chap u ʼab y co xu bij che: —Ali, ¡Chat walijok! —coʼono. 55 Are ʼuri xcʼun sak chuwach, y juntir xwalijic. Teʼuri i Jesus xu bij chique chi quiqui ya u wa i ali. 56 I u chuch u kajaw lic xqui bisoj. I Jesus xu bij chique chi mi xa ta jubiʼ quiqui lapo wach xoʼon che i ali-le.

Lucas 9

I Jesus xe u tak bi u tijoxelab chu paxsaxic u tzij i Dios

1 I Jesus xe u mol i cablajuj u tijoxelab ruʼ y xu ya qui choʼab, xu ya piquiʼab, caquesaj itzel tak tew, que cutzirsaj iwabib. 2 Teʼuri xe u tak bi chu paxsaxic i ʼutz laj tzij re u ʼatbal tzij i Dios, xak chi cutzirsaxic iwabib. 3 Xu bij chique: —Are quix ʼec, n-ta qui cʼam bic re i be, mi tene i chʼamiy, xak mi ne i teb, mi ne i wa, mi ne i mer, xak mi ne ucab i camix qui cʼam bic. 4 We xi riko pa i quix cʼulax wi, chila chix canaj wi cʼa quix el na chila. 5 We ʼo ni tinimit chi n-quix qui cʼulaj taj, chix el chila. Are quix el che i tinimit-le, chi pu can i ulew che iwakan chila, cʼutbal-re chique i winak chi cʼo qui mac chiquij. (Queje u pixbanic i Jesus ile chique u tijoxelab.) 6 Ique xqui maj qui be; xe ʼe chu solixic ronojel tak i aldéa re i jyub-le. Xqui paxsaj u tzijol i ʼutz laj tzij re i Dios, xak xe qui cunaj iwabib ronojel i jyub-le.

Wach i camic ʼantal che i ma Wan aj kajsanel ya

7 I ma Heródes, chi ʼatol tzij, xu ta u tzijol wach ca tijin i Jesus chu ʼonquil. Ire lic xcʼachir chu chʼobic pachin ire-le, man je ʼo jujun quiqui bij chi are i ʼetz ma Wan aj kajsanel ya, xcʼun chic sak chuwach. 8 Xak ʼo juban chic quiqui bij are i ujer ajbil u tzij i Dios, mam Elías, xcʼunic; xak ʼo juban chic quiqui bij are jun chic ajbil u tzij i Dios ujer chi xcʼun chic sak chuwach. 9 I ma Heródes xu bij: —Yin mísmo xin tak i relsaxic u jolom i ma Wan. ¿Pachin ʼuri i achi-le chi qʼui i nimak tak ʼanic u ʼanom, in tom yin? Queje ile xu bij i ma Heródes, y xu tzucuj wach rilic i Jesus cu ʼano.

Wach qui tzukic i joʼob mil winak xu ʼan i Jesus

10 I u tijoxelab i Jesus are xe tzalij li che i qui solinic pa tak tinimit, xqui bij che i Jesus ronojel wach tak i xqui ʼano. Teʼuri ire xa ʼe cuʼ, xe u cʼam bi quituquel cʼa chu nakaj i tinimit Betsáida. 11 Queje ile xqui ʼano, xui-ri, i je uqʼuial winak xqui ta rason, y xe terej bi chiquij. Ire xe u cʼulaj ruʼ, y xoc chu bixquil chique wach u ʼatbal tzij i Dios, xak xe rutzirsaj niʼpa i iwabib. 12 Are ya ca kaj i ʼij, i cablajuj u tijoxelab i Jesus xe tejeb pan ruʼ, y xqui bij che: —Che a ʼijla bi i winak-i. ʼUtz que ʼe chi tak ja pa tak aldéa nakaj, chu tzucuxic wach quiqui tijo, xak pa i que war wi. Waral pa oj ʼo wi lic tzʼinilic jyub —xe cha. 13 I Jesus xu bij: —Chi ya yix chique wach i quiqui tijo —coʼono. Ique xqui bij: —N-ta kuʼ yoj wach caka ya chique; xui joʼob caxlanwa ruʼ queb car ʼolic. ¿Cawaj nawa yet que ka loʼo wach i quiqui tij niʼpa i winak-i? —xqui bij. 14 Colo je joʼob mil qui qʼuial achiab je moltajnak. I Jesus xu bij chique u tijoxelab: —Che i cuba pa tak tzobajil; cincuénta achiab pa tak tzobajil chi ʼana chique —xu bij. 15 Queje xqui ʼan ile, xe cubi conojel. 16 I Jesus xu chap i joʼob caxlanwa ruʼ i queb car; are ʼuri xtzun chicaj y xu tioxij che i Dios puwi. Teʼuri xu piro y xu ya chique u tijoxelab, quiqui jachbej-re chique i winak. 17 Conojel xqui tijo, ʼis xe nojic. Are xquelej, xqui mol i chʼakatak, y xnoj cablajuj coban che i xsobrinic.

I ma Pédro xu bij chi Jesus are i Tolke

18 I Jesus ca tijin chu tzʼonoxic che i Dios; xui i u tijoxelab je ʼo ruʼ. Teʼuri xu tzʼonoj ire chique: —¿Wach quiqui bij i winak chi in pachin yin? —xu bij. 19 Ique xqui bij che: —ʼO jujun quiqui bij chi yet at ʼetz ma Wan aj kajsanel ya, quiqui bij. Xak ʼo jujun quiqui bij chi yet at ujer mam Elías; xak ʼo juban quiqui bij mok at jun chic ujer ajbil u tzij i Dios, y xcʼun chic sak chawach —xqui bij che. 20 Are ʼuri ire xu bij chique: —Y yix, ¿wach i qui bij, in pachin yin? —coʼono. I ma Pédro xu bij: —Yet at Crísto, i Tolke petnak ruʼ i Dios —xu bij che.

I Jesus xu bij chique wach i camic quicʼaw wi

21 Teʼuri i Jesus lic xu bij chique chi mi jun quiqui lap wi we are ire i Tolque chi coyʼem. 22 Xak xu bij chique: —Yin chi in Achi aj Chicaj, ʼo u chac quin tij ni cʼax. Quin qui xutuj ni nimak tak mamʼib, junam cuʼ i cajʼatzil i sacerdóte, xak i je tijonel re i ujer ʼatbal tzij. ʼO u chac quin qui camsaj na, xui-ri, churox ʼij, quin walij tan chic —xu bij chique u tijoxelab. 23 Teʼuri i Jesus xu bij chique conojel i winak: —Jun, we craj ca terej chwij, ʼo u chac mu chʼob chic rib, xui-ri ʼij ʼij ca terej na chwij tupu ca cam na rumal. 24 Queje ile chu ʼana, man jun we xa cʼax cu na u cʼaslemal re i waral, xa cu sach ʼuri u cʼaslemal chi katzij. Xui-ri, we ʼo jun ca sachsax nu wach u cʼaslemal xa wumal yin, ca yaʼ ʼuri u cʼaslemal sakil che. 25 Cha terej chwij, man jun, we cu chʼac ronojel i beyomal re u wach i jyub taʼaj, xui-ri we ca sachsax nu wach ire, o we xa ca sach ire, ¿wach cu chʼac ʼuri? N-taj. 26 (Chi ʼana pen n-ca sachsax ta i wach pa qʼuisbal ʼij.) We ʼo jun ca qʼuix na chwe, we ca qʼuix na che in tzij, xak yin quin qʼuix na che ire are quin cʼun tan chic. Yin ʼut, chi in Achi aj Chicaj, lic quin cʼun chic ruʼ u ʼij u chomal in Kajaw, xak ruʼ qui ʼij qui chomal i loʼlaj ángel. 27 Katzij i quin bij chiwe, je ʼo jujun waral, chi n-que cam ta tan cʼa quiquil ni u jekanic i ʼatbal tzij re i Dios waral —xu bij i Jesus chique.

I u chomal i Dios xkaj li puwi i Jesus

28 Colo wakib ʼij ricʼawic u bixquil ile, i Jesus xel puwi jun jyub chu tzʼonoxic che i Dios. Xe u cʼam bi i ma Pédro, i ma Jacóbo, i ma Wan ruʼ. 29 Tzʼakat ca tijin chu tzʼonoxic che i Dios, i u palaj lic junwi xtzunic, lic chom; i u ʼuʼ xoʼon sak, lic ca walchʼinic. 30 Xak teʼet, xe winakir queb achiab, que chʼaʼat ruʼ; je are i ujer mam Moises, xak i ujer mam Elías. 31 Ique, ʼo jun chom laj sak chiquij chiquiwach y que tijin chu lapic wach i camic quicʼaw wi i Jesus pa tinimit Jerusalen. (Ruʼ u camicle, coʼon na pacha u chʼobom i Dios, tobal que i winak.) 32 I ma Pédro cuʼ i rachiʼil, ya coc qui waram, xui-ri, lic xpactaj i qui wach y xquil i u chomal i Jesus xak i queb achiab chi je ʼo ruʼ. 33 I queb-le are xqui ticba ʼenam, are ʼuri i ma Pédro xu bij che i Jesus: —Ka Tijonel, ¡ʼutz xoʼono oj ʼo chi! caka ʼan oxib i mujbal: jun awe yet, jun re i mam Moises, xak jun chic re i mam Elías —xu bij. I ma Pédro n-xu na taj wach i xu bij. 34 Are ca tijin chi chʼaʼatic, xkaj li jutzobaj sutzʼ y xqʼuiji piquiwi. Lic xqui xij quib are xe sach chupam. 35 Chupam i sutzʼ-le xqui ta jun chʼawbal: “Iri are in Cʼojol chi lic cʼax quin naʼo; chi ta wach i cu bij,” xbix chique. 36 Are xu mayij chʼawic i tzij-i, xquil ique chi Jesus utuquel chic. Wach i xquil chila, ique n-xqui lap taj; che tak i ʼij-le, mi ta che jun xqui lap wi.

Wach i relsaxic itzel tew che jun ala

37 Chucab ʼij, are xe kaj li tzam jyub, xe qui cʼulaj uqʼuial winak, ʼenamque chu cʼulaxic i Jesus. 38 ʼO jun achi chiquixol i winak xsiqʼuin che i Jesus: —Tijonel —xu bij— cha ʼana utzil chomal chwe, chawila ni wacʼal chwe. Xui jun wacʼal ile ʼo chwij. 39 ʼO jun itzel tew cu chapo, y xak teʼet ca siqʼuinic; coc chi sicsatic, y ca wokow u cʼaxaj rumal. Cu ʼan cʼax che, y xak pachalo croʼtaj canok. 40 Lic xin tzʼonoj chique i a tijoxelab caquesaj i itzel tew che, y n-xe tiqui ta che. Queje xu bij i achi ile che i Jesus. 41 I Jesus xu bij: —¡Ay, yix chi n-tu cubibal i cʼux che i Dios; lic ix sachnak na! ʼO tan chi ʼij in ʼo iwuʼ, y yix n-ta i nawic. ¿Niʼpa nawi chic ʼij cʼa craj? —xu bij chique. Teʼuri xu bij che i achi: —Cha cʼama li awacʼal waral —coʼono. 42 I acʼal xu ticba tejeb bic ruʼ i Jesus; are ʼuri, i itzel tew xu tzaksaj chic pulew y xu sicsa tan chic; lic xcʼachir puʼab. I Jesus xu yaj i itzel tew, xrutzirsaj i ala, y xu jach bi che u kajaw. 43 Conojel i winak xqui bisoj i nim laj u choʼab i Dios.

I Jesus xu bij tan chic chi ca camsax na

Tzʼakat xqui bisoj i winak wach i nim laj ʼanic xu ʼan i Jesus, ire xu bij chique u tijoxelab: 44 —Chi ta u be bien wach i quin bij na, ma sach chi cʼux: Yin chi in Achi aj Chicaj, quin qui jach na piquiʼab i winak —xu bij i Jesus chique. 45 I u tijoxelab n-xqui ta tu be wach usucʼ i tzij-le. Maja ca yaʼ chique quiqui ta u be. Xak xqui xij quib chu tzʼonoxic che wach usucʼ i tzij-le chi xu bij.

Pachin mas nim u ʼij, are ajchac ʼuri chiquij i rachiʼil

46 Xoʼon panok, i u tijoxelab i Jesus xe oc chu chapic quib chi tzij pachinok chique mas nim u ʼij. 47 I Jesus xu naʼo wach que tijin chu chʼobic, rumal-i xu cʼam pan jun acʼal y xu ya pu tzal. 48 Teʼuri xu bij chique: —Pachin jun cu cʼulaj i acʼal-i ruʼ, rumal i cʼaxnabal u cʼux chwe yin, are yin ʼuri quin u cʼulaj ruʼ. Pachin quin u cʼulaj yin ruʼ, xak cu cʼulaj ʼuri i Dios ruʼ chi in takawnak lok. Pachin n-tu ʼij chixol yix, are ire ʼatz u ʼij chiquiwach i rachiʼil. (Queje ile xu bij i Jesus chique u tijoxelab.)

Pachin n-coʼon ta chʼoʼoj chikij, ka cwenta yoj ʼuri

49 Teʼuri i ma Wan xu bij che: —Ka Tijonel, xkil jun achi ca tijin chi relsaxic itzel tew ruʼ u cuxtaxic a bi yet. Yoj ʼut xka bij che chi chu mayij, man n-kachiʼil taj —xu bij. 50 Xui-ri, i Jesus xu bij che: —Ile mi ʼatij; man jun, we n-coʼon ta chʼoʼoj chikij, ka cwenta yoj ʼuri —xu bij che.

I Jesus xe u ʼatij i u tijoxelab chi cacaj ca kajsax ʼaʼ piquiwi i winak

51 Are ya cu rik i ʼij re u ʼenbal i Jesus chicaj, xu cowirsaj u cʼux y xu maj u be pa Jerusalen. 52 Xe u nabsaj juban aj takon quiqui tzucuj pan qui posar. Xe ʼe ique che jun aldéa u cwenta i jyub Samária. 53 Xui-ri, i aj Samária n-xqui cʼulaj ta cuʼ man xquilo chi ique je aj Israel winak ʼenam-que cʼa pa Jerusalen. 54 I u tijoxelab, chi ma Jacóbo i ma Wan, are xquilo wach i xqui ʼano, xqui bij che i Jesus: —¿Kajwal, cawaj nawi yet caka kajsaj li ʼaʼ aj chicaj, porobal-que? ¿Caka ʼan na pacha xu ʼan i mam Elías ujer? —xqui bij. 55 I Jesus xu pisquilij rib y xe u yajo. Xu bij: —Yix n-iwetaʼam taj wach u noʼoj i u Tewal i Dios. Yix ix re ire, n-craj ti ire ile. 56 Yin chi in Achi aj Chicaj in cʼunnak n-in ta aj sachol qui wach i winak; xin cʼunic man que wesaj na chupam i cʼax —xu bij. Teʼuri xe ʼax chic che jun aldéa.

ʼO cacaj que terej chirij i Jesus, xui-ri, cʼax i terejic chirij

57 Are que tijin chi be, ʼo jun achi xu bij che i Jesus: —Nim laj winak, quin ʼe na awuʼ xa ipa cat ʼe wi —coʼono. 58 I Jesus xu bij che: —(Cʼax i terejic chwij.) I yac ʼo qui jul; xak i tzʼiquin ʼo qui soc, xui-ri yin chi in Achi aj Chicaj, n-ta pa quin cotzʼba wi in jolom are quin uxlanic —xu bij che. 59 I Jesus xu bij che jun chic: —Chat terej chwij —coʼono. Xui-ri i achi xu bij: —Nim laj winak, cʼa te quin terej chawij we xcam in kajaw —xu bij. 60 I Jesus xu bij che: —Suʼ woʼor chat terej chwij. Niʼpa i je camnak (piqui cʼux), cha ya can piquiʼab ique quiqui muk ni qui camnak. Xui-ri yet ja paxsaj u tzijol i ʼutz laj ʼatbal tzij re i Dios —xu bij che. 61 Teʼuri ʼo jun chic xu bij che: —Nim laj winak, yin quin terej na chawij. Xui-ri, nabe cha ya na chwe que in ʼijla can i je ʼo chi wachoch —xu bij. 62 I Jesus xu bij che: —Suʼ woʼor chat terej chwij. Yet awetaʼam we ʼo jun ʼo rij abixbal, y xa ca taken chirij, n-sucʼul ti u chac quelic. Xak queje ile jun, we coc pu ʼatbal tzij i Dios, n-ʼus taj we cʼa cu takej wach u canam canok —xu bij che.

Lucas 10

I Jesus xe u tak bi je seténta chu paxsaxic u tzij i Dios

1 Teʼuri i Kajwal xe u cha chic je seténta, y xe u tak bi pa cacabil chuwach ire, que ʼe pa tak tinimit, que ʼe pa tak jyub, pa ca ʼe na wi ire. 2 Xu bij chique: —Katzij, lic nim i jachʼ ʼo chakawach, nim i cosech molic craj; i ajchaquib xa je queb oxib. Chi tzʼonoj ʼuri che i Rajaw i chac che u taka li rajchaquib chu ʼonquil. 3 Jix yix pa chac. Quix in tak bic pacha ix ral tak chij chiquixol i utiw. 4 Are qui maj i be, mi cʼam bi wach i qui tijo, xak mi ne i mer, loʼbal-re; xak mi cʼam chubi jumolaj i xajab; xak mi bay iwib pa tak be chi chʼaʼatic. 5 Niʼpa i ja pa quix oc wi, chi tioxij i rajaw ja, chi tzʼonoj i ʼutz re i Dios piquiwi niʼpa i je ʼo ruʼ ja. 6 I rajaw ja, we ʼutz u cʼux, ca qʼuiji i ʼutz-le puwi chi xi tzʼonoj che i Dios. Xak we n-ʼus ta i cʼulaxic quiqui ʼano, mi tzʼonoj ʼuri i ʼutz re i Dios piquiwi. 7 We xi riko pa i quix cʼulax wi, chix ʼol chila cʼa te qui canaj we xix el chila, toʼ mix bin chi tak ja. Wach quiqui sujuj chiwe tzuk-bal-iwe, chi tija y chi tuʼu. ʼUtz we quix qui tzuk na, man jun aj chac ca majaw che chi ca toj na man u chʼacom. 8 Are quix oc che jun tinimit, we quix qui cʼulaj, chi tija wach quiqui sujuj chiwe, xak 9 che iwutzirsaj i iwabib je ʼo chila; chi bij chique i winak: “I ʼatbal tzij re i Dios ya ca jekanic, nakaj chic ʼo wi chiwe,” chix chok chique. 10 Yix, we xix upon che jun tinimit y n-quix qui cʼulaj taj, chix el ʼuri pa be y chi bij chique: 11 “I ulew re i tinimit yix chi xnaqʼui che i kakan, caka pu can chiwach; iri, cʼutbalre chiwe, chikul yix ʼo wi i mac. Xui-ri, cha cʼun chi cʼux, i ʼutz laj ʼatbal tzij re i Dios ka sujum chiwe, y n-xiwaj taj,” chix chok chique. 12 Quin bij iri chiwe: pa qʼuisbal ʼij, nim i tojpen ca tzak na puwi i tinimit-le. Nim ni tojpen ca pe na puwi, chuwach i mal laj tinimit Sodóma —xu bij i Jesus chique u tijoxelab.

I tinimit chi n-xqui coj ti Jesus, nim ni tojpen ca pe piquiwi

13 Xu bij i Jesus chique i winak: —¡Toʼ i wach yix, ix aj tinimit Corazin! ¡Toʼ i wach yix, ix aj tinimit Betsáida! Nic are wi qui coj qui mac i queb tinimit Tíro y Sidon, man n-ta Dios cuʼ qui bij yix. Xui-ri, we tene in ʼanom uqʼuial milágro cuʼ ique pacha in ʼanom iwuʼ yix, ique ʼuri ya qui jalwachim tene chic-i i qui cʼaslemal; xak que bison tene-ri rumal i qui mac. 14 Xui-ri yix ni jalwachim ta i cʼaslemal; are ca cʼun i qʼuisbal ʼij, nim ni tojpen ca pe piwi, chuwach i tojpen chi ca pe piquiwi i je aj Tíro, i je aj Sidon. 15 Xak yix, chi ix aj tinimit Capernaum, qui chʼob yix lic ix ʼutz, ya mer quix oc chila chicaj, qui bij yix. Xui-ri, ya mer quix kaj pa ʼaʼ. (Queje ile xu bij i Jesus chique.) Teʼuri xu bij chique u tijoxelab: 16 —Pachin jun lic cu coj retalil wach i qui bij yix, queʼel ʼuri che chi ca tijin chu cojic wach i quin bij yin; xak pachin jun quix u xutuj yix, queʼel ʼuri chi are yin quin u xutuj. Pachin jun quin u xutuj, queʼelok chi cu xutuj i Dios, chi in takawnak lok. (Queje xu bij i Jesus ile chique.)

Wach xu bij i Jesus chique i seténta are xe tzalij lok

17 Xoʼon panok, xe tzalij li seténta, lic que quicotic. Xqui bij: —Kajwal, nim i choʼab xa ya pakaʼab. Xak ʼo ne li itzel tew xe ʼel chique i winak are xka cuxtaj a bi chique —xqui bij che. 18 I Jesus xu bij chique: —Xak i itzel, chi Satanas, xkaj u choʼab, xwil yin wach u tzakic pacha jun ray aj chicaj. 19 Katzij, nim i choʼab in yom chiwe: quix bin na piquiwi i cumatz, tak i sinaj, y n-ta cʼax quiqui ʼan chiwe. Quix tiqui che itzel, ronojel i u choʼab y n-ta cu ʼan chiwe. 20 Xui-ri, mix quicot che ile. Mix quicot rumal itzel tew chi que cojon chiwe, chi que ʼanmaj chiwach. Are, chix quicot che, chi tzʼibtal chic i bi chila chicaj. (Queje xu bij i Jesus ile chique.)

I Jesus ca quicot rumal wach u ʼanom u Kajaw

21 Are ʼuri, i Jesus lic ca quicot rumal u Tewal i Dios; xu jek chʼaʼatic ruʼ i Dios. Xu bij: —Quin cʼamwaj, quin tioxij chawe, Ta, chi at rajaw i caj, at rajaw i ulew. Quin tioxij chawe man a yom chique i n-ti qui ʼij chi quiqui ta u be wach a chʼobom yet. Xui-ri awuwam u wach chique i ʼo qui noʼoj, chique i nimak qui nojbal. Queje xa ʼan ile, Ta, man queje ile cawaj yet — xu bij i Jesus. 22 Teʼuri xu bij chique i winak: —Ronojel niʼpa i ʼolic, in Kajaw u yom pinʼab yin. Mi jun retaʼam pachin i u Cʼojol i Dios, xui i Ta chicaj. Xak mi jun retaʼam pachin i Ta; xui yin chi in u Cʼojol wetaʼam, xak niʼpa i winak chi quin ʼalijinsaj i Dios chique, quetaʼam. Queje xu bij i Jesus ile chique i winak. 23 Are ʼuri, i Jesus xe u takej i u tijoxelab. Xu bij chique ique quituquel: —ʼUtz iwe yix, rumal wach tak quix tijin chi rilic. 24 Quin bij iri chiwe: Je qʼui ajbil u tzij i Dios ujer, xak i nimak tak ʼatol tzij, xcaj rilic u wach, niʼpa tak i quix tijin yix chi rilic woʼor, péro n-xquil taj; xcaj te u tayic i tzij chi quix tijin yix chu tayic, péro n-xqui ta taj. (Queje ile xu bij i Jesus chique i u tijoxelab.)

Wach i cʼaxnabal cʼuxij xu ʼan i ʼutz laj aj Samária

25 ʼO jun tijonel re i ujer ʼatbal tzij, craj ire cu cʼam u pam i Jesus; xwalijic y xa ʼe ruʼ; xu tzʼonoj che: —Tijonel, ¿Wach i quin ʼan na, quin rikbej re in cʼaslemal chi n-tu qʼuisic? —xu bij. 26 I Jesus xu laʼ u wach che: —¿Wach cu bij i ujer ʼatbal tzij? ¿Wach cawil yet che i wuj-le? —xu bij che. 27 Ire xu bij: —Cu bij i u wuj i Dios, “Chawaj Awajwal Dios ronojel a cʼux, ronojel awanima, ronojel a nojbal, ronojel a choʼab,” cu bij. Xak cu bij: “Chawaj a loʼcʼanij pacha cawaj awib yet,” queje ile tzʼibtal canok —xu bij i achi. 28 Teʼuri i Jesus xi bij che: —ʼUtz i xa bij; we queje ca ʼan yet ile, ca rik ʼuri a cʼaslemal —coʼono. 29 I tijonel re i tzij pixab, craj ire lic ʼo u noʼoj quiquil ni winak; rumal-i xu tzʼonoj chic: —¿Je pachin in loʼcʼanij? —xu bij. 30 Are ʼuri i Jesus xu jek u bixquil jun tijojbal tzij che. Xu bij: —ʼO jun aj Israel xel pa Jerusalen, ʼenam-re pa Jerico. Are ca tijin chi be, xe u cʼulaj juban iliʼomab y xqui chapo. Xquelʼaj ubitak-re, xak i u ʼuʼ. Xqui ʼan cʼax che, laj xqui camsaj canok; y xe ʼec. 31 Jun rat u ʼonquil ile, ʼo jun sacerdóte xicʼaw che i be-le. Are xril i achi chi ʼantal cʼax che, xu sol u be chuwach. 32 Xoʼon chupanok, ʼo jun aj patan pa rachoch i Dios xak xicʼaw che i be-le. Are xupon chila pa ʼo wi i achi, xui xrilo, xak xu sol u be chuwach, y xa ʼec. 33 Xoʼon chupan jubiʼ, ʼo jun achi aj Samária ca tijin chi be, xicʼaw ruʼ. Ire, are xrilo, lic cʼax xu na u cʼux, 34 y xtejeb ruʼ. Xu cunaj i soctajnak che; xu coj acéite che, tak i víno. Y xu xim ruʼ cʼul. Teʼuri xu ya bi chirij u caway y xu cʼam bic; xu tzucuj u posar y xu chajij. 35 Chucab ʼij, are ya cu maj u be, xu ya can mer che i rajaw i posar. Xu bij che: “Ca chajij i achi-ri chwe, y we n-coʼon ti mer-le, are quin tzalij chalok, quin yijba chawe,” xu bij. (Queje i tijojbal tzij ile xu bij i Jesus che i tijonel re i ʼatbal tzij.) 36 Teʼuri xu bij che: —Woʼor cha bij chwe wach ca chʼob yet che ile. ¿Pachin chique i je oxib-le xu ʼan u loʼcʼanij che i achi chi soctajnak cumal iliʼomab? —xu bij. 37 I tijonel re i ʼatbal tzij xu bij: —Are i jun chi cʼax xu na i achi soctajnak —coʼono. Teʼuri i Jesus xu bij che: —Xak yet queje cha ʼana ile —coʼon che.

I ati Mariy xnaw che u tzij i Jesus; i ati Márta xa ca cʼachir che u chac

38 I Jesus xu maj chubi u be, y xupon che jun aldéa pa ʼo wi i rachoch jun ixok, ati Márta u bi. Ire xu cʼulaj i Jesus ruʼ ja. 39 I ixok-le, ʼo jun u chaʼ, ati Mariy u bi. Ire xcubi chi rakan i Jesus, cu tabej-re wach i cu bij. 40 I ati Márta, lic ʼo i cu ʼano, lic ca cʼachir rumal. Are ʼuri ire xtejeb pan ruʼ i Jesus. Xu bij che: —Kajwal, yin lic ʼo ni quin ʼano; in chaʼ n-quin u to taj. ¿N-ta coʼon ile chawe? Cha bij che chi quin u to —xu bij. 41 I Jesus xu bij che: —Ati Márta, lic latzʼabnak a wach ruʼ wach i ca ʼano, lic cat cʼachir rumal. 42 Xa junacos ʼo u chac ca ʼano, pacha ca tijin i ati Mariy chu ʼanic. Ire u chom ni ʼutz chawach yet, chi cajwax che, y mi jun ca majaw che. (Queje xu bij i Jesus ile che.)

Lucas 11

I Jesus xu cʼutu wach u tzʼonoxic caka ʼan che i Dios

1 I Jesus ʼo che jun lugar, ca tijin chu tzʼonoxic che i Dios. Are xutzinic, ʼo jun chique u tijoxelab xu bij che: —Kajwal, cha cʼutu chake wach u tzʼonoxic caka ʼan che i Dios. Cha ʼana pacha i ma Wan, aj kajsanel ya; ire xu cʼut chique u tijoxelab wach u tzʼonoxic che i Dios quiqui ʼano. (Queje ile xu bij che i Jesus.) 2 I Jesus xu bij: Yix, are qui tzʼonoj che i Dios, queje iri chi bij: Ka Kajaw chicaj, chocsax u ʼij a bi. Cha petsax a ʼatbal tzij pakawi; cha ʼana na waral chuwach i jyub taʼaj xak jun ruʼ pacha i ca ʼani chila chicaj. 3 Cha ya na chake i ka wa re woʼor. 4 Cha cuyu ni ka mac man xak yoj caka cuy ni qui mac niʼpa i je macun-nak chikij. Ma ya chake coj tzak chupam i mac atzalal, xui-ri, choj awesaj puʼab itzel. (Queje ile chi tzʼonoj che i Dios —xu bij i Jesus chique.) 5 Teʼuri xak xu bij chique: —We ʼo jun chiwe yix, tiqʼuil aʼab cupon jun rulaʼ, pent n-tu wa tzukbal-re. Rumal ʼuri ca ʼe ruʼ jun u loʼcʼanij y cu bij che: “Cuyu in mac, quin jal oxib a wa,” cu bij che, 6 “man xcʼun jun wulaʼ y n-ti quin ya che, wach i cu tijo.” (Pent queje ile cu bij che.) 7 I u loʼcʼanij chi ʼo paja pent cu bij che, “Min a cʼascʼa. I uchija ʼo chic lawe che; i wacʼal je ʼo wuʼ chuwi chʼat, cʼax quin walij cumal. Rumal-i, n-ti quin ya chawe,” pent cu bij che. 8 Pent ire n-ca walij ta chu ʼanic jun pawor che u loʼcʼanij; xui-ri, we i jun n-cu mayij tu tzʼonoxic, i rajaw ja cawalij na ʼuri. Cu ya na che, wach i rajwaxic, man n-xu mayij tu tzʼonoxic che. 9 ʼO jun tzij quin bij na chiwe: we ʼo rajwaxic chiwe, chi tzʼonoj, y Dios cu ya na chiwe; chi tzucuj, y qui rik na; chi cʼojcʼa i porta, y ca jak na chiwe. 10 Queje ile chi ʼana, man we jun lic cu tzʼonoj, ca yaʼ na che; we lic cu tzucuj, cu rik na; we lic cu cʼojcʼa i porta, ca jak na che. 11 Yix chi ix kajawxel, we ʼo jun iwacʼal cu tzʼonoj u wa chiwe, ¿xataba qui ya jun abaj che, pu qʼuexel u wa? N-queje ti ile. Xak we cu tzʼonoj car chiwe, ¿xataba qui ya jun cumatz che, pu qʼuexel? Xak n-queje taj. 12 Xak we cu tzʼonoj sakmol chiwe, ¿xataba qui ya jun sinaj che? N-queje taj. 13 Yix, chi n-kas ta ix ʼutz, lic ix sicʼaj chu yaʼic i ʼutz chique iwacʼal. Bay, we queje yix ile, chi xa ix winak, mas ʼutz coʼon i Ta chicaj chuwach ile. Lic cu tak li u Tewal chique pachin i que tzʼonow che. (Queje ile xu bij i Jesus chique i je teren chirij.)

Xqui bij i aj Fariséo chi u choʼab i Jesus, xa ruʼ itzel petnak wi

14 I Jesus ca tijin chi relsaxic jun itzel tew che jun mem; are xelic, i achi xchʼawic. I winak lic xqui bisoj ile. 15 Xui-ri, ʼo jujun xqui bij: —I achi-le cresaj i itzel tew chique i winak xa rumal u choʼab itzel ʼo ruʼ. I choʼab ʼo ruʼ, xa re i Beelzebu chi cajʼatzil itzel tak tew —xe cha. 16 ʼO juban chic cacaj quiqui cʼam u pam. Xqui tzʼonoj jun milágro che, cʼutbal-re chique we Dios ʼo ruʼ. 17 Ire retaʼam chic wach que tijin chu chʼobic, rumal-i xu bij chique: —Jun tinimit, we quiqui ʼan tak tzobajil che quib, quiqui ʼanbej chʼoʼoj chiquiwach, xa quiqui sach qui wach ʼuri. Xak queje juban alcʼwalaxel, we n-junam ti qui wach, we quiqui jach quib chiquiwach, ca sach qui wach. 18 Xak queje queʼel ile che i Satanas; we ʼo jujun itzel quiqui ʼan chʼoʼoj chiquiwach je itzel, n-que najtin ta ʼuri. Qui bij yix chi ruʼ u choʼab itzel xwesaj bi itzel tew. 19 Bay, i tijoxelab yix xak caquesaj bi itzel tew chique i winak; ¿pachin ʼuri yawnak ile piquiʼab ique? Ruʼ ile, chi quiqui ʼan i tijoxelab yix, ca ʼalijin ʼuri chiwe chi n-usucʼ taj wach i xi bij. 20 Are i u choʼab i Dios ʼo wuʼ, are i quelsaw bi itzel tak tew. Queje ile ca ʼalijinsax chiwe chi i ʼatbal tzij re i Dios ya ʼo chic chiwach. 21 (Qui bij yix chi ruʼ u choʼab itzel, xwesaj bi itzel tew, péro n-ruʼ taj.) Iwetaʼam yix iri: we ʼo jun achi ʼo u choʼab, we lic cu chajij i rachoch, we xak ʼo ni rucʼam tobal-rib, n-ca sach ta ʼuri ubitak-re. 22 Xui-ri we ca cʼun jun chic mas nim ni u choʼab, ca tiqui na ʼuri che i rajaw ja. ʼIs cu maj na che wach i rucʼam, chajbal re i rachoch; cu maj na che wach i cul u cʼux che, tobal rib. Teʼuri cresaj niʼpa ubitak-re, y cu ʼan na che pacha craj ire. (Are i tijojbal tzij ile xu bij i Jesus chique, cʼutbal-re chique chi nim ni u choʼab ire chuwach itzel.) Teʼuri xu bij chique: 23 —Pachin n-cu ya tu wach wuʼ, ire aj chʼoʼoj ʼuri chwij. Xak pachin jun n-quin u to ta chi qui molic in chij, xa que u quichersaj bi ʼuri qui wach chwe —xu bij chique.

Jun itzel tew cu tzucuj wach tan chic u tzalijbal che jun winak

24 I Jesus xak xu bij i tzij-i chique: —Jun itzel tew, we xel che jun winak, xa ca bin pa chakij jyub chu tzucuxic pa cuxlan wi, y n-cu rik taj. Teʼuri cu bij pu jolom: “Quin tzalij chic che i wachoch pa i xin pe wi,” cu bij, y ca tzalij chic ʼuri. 25 Are cupon tan chic ruʼ achi, cu rik i pu cʼux i achi-le pacha jun ja lic josʼim, lic yijbam na che jun rajaw cʼacʼ. 26 Teʼuri i itzel tew que u tzucuj bi i rachiʼil; que u rik je wukub, mas je mal chuwach ire. Que u cʼam bi ruʼ, y conojel que oc che achi. Chila que jeki wi. Teʼuri i achile, lic mas mal queʼel chuwach li ujer. (Queje xu bij i Jesus ile chique.)

ʼUtz que ique chi quiqui coj u tzij i Dios

27 Are xutzin u bixquil ile chique, ʼo jun ixok ʼo chiquixol i uqʼuial winak, co xu bij: —¡ʼUtz re ixok chi xat alax ruʼ! ¡ʼUtz re ixok chi xat u tzʼumansaj! —xu bij. 28 I Jesus xu laʼ u wach che: —Mas ʼutz que ique chi quiqui ta u tzij i Dios y quiqui cojo —xu bij.

I winak xa cacaj rilic jun milágro

29 I winak lic ca tijin qui moltajic chirij i Jesus. Ire xu jek u bixquil chique: —I winak je re woʼor lic je mal na: xa quiqui tzʼonoj jun milágro chiquiwach, cʼutbal re u choʼab i Dios, péro n-ta jun milágro ca ʼan na chiquiwach, xui ile pacha ʼantal che i ma Jonas, chi ajbil u tzij i Dios ujer; are i milágro-le quiquil na. 30 Wach xa ʼani che i ma Jonas ujer are ʼilbal re i Dios chique i winak aj Nínive. Xak queje ile, wach quin ʼan ni yin, chi in Achi aj Chicaj, are i cʼutbal na re chique i winak re woʼor chi Dios ʼo wuʼ. 31 Cu rik ni ʼij, i winak je re woʼor, ca ʼat ni tzij piquiwi, wach i qui ʼanom. Are ʼuri, i ixok chi ʼatol tzij re i pa Sur ujer, ire cu coj ni qui mac rumal wach que tijin chu ʼonquil woʼor. Ire, ujer lic naj xpe wi chu tayic u nojbal i mam Salomon, chi mas ʼo u noʼoj. Péro i winak re woʼor n-cacaj ta quiqui ta i Jun cʼun-nak chi, chiquixol; nim ni u noʼoj chuwach i mam Salomon. 32 Are ca pe i ʼij chi ca ʼat ni tzij piquiwi i winak je re woʼor, i ujer aj Nínive winak quiqui coj ni qui mac i je re woʼor. Man i aj Nínive xqui jalwachij qui cʼaslemal are xqui ta u tzij i Dios rumal i ma Jonas; xui-ri, i winak re woʼor n-quiqui coj ta i Jun cʼun-nak cuʼ, chi nim ni u ʼij chuwach i ma Jonas. Rumal-i, cocsax ni qui mac —xu bij chique i uqʼuial winak.

We lic caka takej i Dios, queʼel chake pacha lic ʼutz i ka baʼwach

33 —Jun, we cu tzij jun cantil, n-cruwaj taj, xak n-cu min ta chuxeʼ jun cajon. Are i cu ʼano, cu ya ʼan chicaj, man niʼpa i que oc bic que tzun na. 34 I baʼwach pacha jun cantil chiwe; rumal i baʼwach coc i sak che i chʼacul. We lic ʼutz i baʼwach, lic coc i sak ʼuri pi cʼux. Xui-ri, we i baʼwach n-coʼon ti u chac, ix ʼo ʼuri pa ʼekumal. 35 Chi ʼana cwent che i sak ʼo iwuʼ, mokxa toʼ coʼon ʼekumal. 36 We lic ocnak i sak iwuʼ, ronojel i cʼux, ronojel i nojbal, we n-ta pichʼ ʼekumal chiwe, ronojel ʼuri ʼis sak chiwe, pacha coʼon jun cantil lic chom u tzunbal —xu bij chique.

I Jesus xu sakij wach i qui mac i aj Fariséo xak i nimak tak tijonel

37 I Jesus, are xu qʼuis u bixquil chique, are ʼuri ʼo jun aj Fariséo xu siqʼuij ruʼ chi rachoch man cu tij u wa ruʼ. I Jesus xa ʼec, xoc pa ja, y xcubi chi mexa. 38 I aj Fariséo xu bisoj wach xu ʼan i Jesus, man n-xu chʼaj ti u kul u ʼab cʼa pu chʼuc are xoc chi waʼim, pacha quiqui ʼan ique. 39 Are ʼuri i Kajwal xu bij che: —Yix chi ix aj Fariséo winak, lic qui chʼaj i rij i tuʼbal ya, i rij i lak; xak lic qui ʼan pen u chʼajic i ʼab. Xui-ri i pi cʼux, lic tzʼil, niʼpa i ʼo i wuʼ ʼis iwelʼam, lic ix mal. 40 ¡Yix n-ta i noʼoj! ¿N-iwetaʼam ta ba-ri chi n-xui ta i chʼacul u yijbam i Dios? ¡Xak u yijbam i pi cʼux! 41 Che i to i nibaʼib ruʼ u bitak iwe, chi ʼana i ʼutz ruʼ i cʼux; teʼuri xak i pi cʼux, chʼam na queʼelok; n-xui ta i ʼab, chʼam. 42 ¡Toʼ i wach yix, ix aj Fariséo! Niʼpa i ʼo iwuʼ chi n-ta kas u chac, ile ʼut qui ʼan pen i relsaxic jun tant che i lajuj, qui ya na che i Dios. Queje qui ʼan ile ruʼ i arawen, ruʼ i aruta, xak ruʼ i ral tak ʼes chi cu ya ni u jelal i comída. Xui-ri, n-qui ʼan ta pen u ʼanic i sucʼulic chuwach i Dios, xak mi ne i cʼaxnabal i cʼux che. Are ile ʼo u chac qui ʼan na, xak ʼo u chac chi qui jach i nabe tant che i Dios che i qui chʼaco. 43 ¡Toʼ i wach yix, ix aj Fariséo! Cʼax qui na i cubibal ʼo u ʼij pa tak i molbalʼib. Cʼax qui na i tioxixic cumal i winak pa qʼuebal, cojbal re i ʼij. 44 ¡Toʼ i wach yix, ix tijonel re i ʼatbal tzij, xak yix chi ix aj Fariséo! ¡Xa queb i palaj! Ix pacha jul re camnak, n-ca ʼalijin taj we ʼo camnak chupam. Toʼ que bin i winak puwi, y n-quetaʼam taj chi que quitzix na rumal. (Queje xu bij i Jesus ile chique.) 45 ʼO jun tijonel re i ujer ʼatbal tzij xak xu ta wach xu bij i Jesus. Xu bij ʼuri che: —Tijonel, yet are xa bij i tzij-le, xak xoj a chʼachʼa ni yoj. Cʼax caka ta yoj ile —coʼono. 46 I Jesus xu laʼ u wach che: —Xak yix, ¡toʼ ni wach, ix aj tijonel! Yix, qʼui ni ʼatbal tzij qui ya chiquikul i winak, chi quiqui ʼan na; pacha jun ekan lic nim, chi mi jun ca chʼijawic, y yix mi xa ta jubiʼ que i to ruʼ. 47 ¡Toʼ i wach yix! Yix qui yijba i chom laj qui pantion i ujer ajbil u tzij i Dios, xui-ri, lic are iwatit i mam yix xe qui camsaj. 48 Queje ile qui ʼalijinsaj chi yix iwetaʼam wach qui ʼanom, xak i yom ni wach cuʼ. Ique xe qui camsaj; y yix qui yijba qui pantion. 49 I Dios, mas ʼo u noʼoj; retaʼam li ujer wach i qui ʼan ni yix woʼor. Rumal-i xu bij: “Que in tak bi i je ajbil in tzij cuʼ, xak i je wapostelab. Xui-ri, ʼo jujun chique que camsax na; xak je ʼo jujun ca ʼan ni cʼax chique,” xu bij. 50 I winak re woʼor, quiqui toj na i qui camsaxic i je ajbil u tzij i Dios ujer. Je niʼpa i je camsam na cʼa chu xebal ʼij sak, i winak re woʼor quiqui tojo. 51 ʼIs quiqui toj na: quiqui toj ni nabe, chi u camsaxic i a-Abel; queje ile xpetic cʼa are xcamsax i mam Zacarías chi xqui camsaj pa rachoch i Dios, chuwach i lugar ʼo u ʼij. I winak re woʼor, ʼis quiqui toj ni ronojel, niʼpa i petnak lok cʼa chu xebal ʼij sak. 52 ¡Toʼ i wach yix, ix tijonel re i ujer ʼatbal tzij! Yix lic chikul ʼo wi u cʼutic i sak laj tzij chique i winak, xui-ri, n-qui ʼan taj. Queʼel chiwe pacha ʼo jun lawe piʼab, xui-ri n-qui jak ti uchija. Mi tene quix oc bi yix, xak mi ne qui ya chique i juban que oc bic. (Queje ile xu bij i Jesus chique.) 53 Teʼuri lic xpe coywal i je tijonel re i ʼatbal tzij, xak i je aj Fariséo rumal wach i xu bij. Xe oc chu toʼtaxic, y xe oc chu tzʼonoxic uqʼuial tzij che. 54 Quiqui tzucuj tzaksabal-re che u tzij, cojbal re u mac.

Chi ʼana cwent che iwib, mokxa coʼon queb i palaj

Lucas 12

1 Che tak i ʼij-le, je qʼui i winak xe moltaj ruʼ i Jesus, lic je mil, je mil. Que bajbatic rumal qui qʼuial. Are ʼuri i Jesus xu jek chʼaʼatic cuʼ u tijoxelab. —Chi ʼana cwent che iwib, mokxa quix ʼelic pacha i je aj Fariséo, xa queb qui palaj. Ile pacha coʼon i cunbal re i caxlanwa. 2 Niʼpa i n-ʼalijinsam taj, ca ʼalijinsax na; niʼpa i uwam u wach, ca ʼetamax na. 3 Rumal-i, ronojel niʼpa i bim yix pa ʼekumal, ca tataj ni rason chi sak; niʼpa i bim na paja aliʼal, lic tzʼapim i uchija, ʼo i ca siqʼuin na chu bixquil chuwi tak ja —xu bij i Jesus.

Mi xij iwib chique i winak; are, chi xija iwib che i Dios

4 Yix chi ix wachiʼil, quin bij ni iri chiwe: mi xij iwib chique i quiqui camsaj i chʼacul. Xui ile que tiqui chu ʼonquil; n-que tiqui ta chu camsaxic iwanima. 5 Yin quin bij na chiwe pachin che, chi xija iwib: chi xija iwib che i Dios; ire, we xix camsaxic, ʼo puʼab quix u ya pa ʼaʼ. Are, chi xija iwib che ire. 6 (I Dios quix u chajij.) Iwetaʼam chi jun tzʼiquin n-pakal taj, xa queb centávo i cajil je joʼob. Péro i Dios que u chajij, n-que u sach ta pu cʼux. 7 (Xak queje yix, i Dios lic quix u chajij.) Ire ʼis rajlam niʼpa i wi ʼo che i jolom. Mi xij iwib ʼuri; yix ʼut, mas ʼo ni ʼij chiquiwach uqʼuial tzʼiquin —xu bij i Jesus chique.

ʼO u chac caka bij na chiquiwach i winak we oj re i Crísto

8 Teʼuri xu bij chique: —Quin bij iri chiwe: niʼpa i qui yom qui wach wuʼ, we quiqui bij chiquiwach i winak chi je we yin, xak yin quin bij na chiquiwach i ángel re i Dios chi ique je in winak yin. 9 Xui-ri, je niʼpa i quiqui bij chiquiwach i winak chi ne te we yin, xak yin quin bij na chiquiwach i ángel re i Dios chi ique ne te we yin. 10 I winak, niʼpa i cʼax que chʼaw chwij yin, in Achi aj Chicaj, ile ca cuytaj na chique; xui-ri je niʼpa i cʼax que chʼaw chirij u Tewal i Dios, i mac-le, lic n-ta u cuytajic. 11 Coʼon panok, i je aj chʼoʼoj chiwij, quix qui cʼam nubi chuwach i nimak tak mamʼib pa molbalʼib, chuwach i ʼatbal tzij, o xak chiquiwach i ʼatol tzij. Are quiqui ʼan ile, mix cʼachir tan chu chʼobic wach i tobal iwib qui ʼano, mix cʼachir tan wach i qui bij chiquiwach, 12 man i u Tewal i Dios cu cʼut na chiwe wach i qui bij, are cu rik i ʼor-le. (Queje xu bij i Jesus ile chique u tijoxelab.)

Chaka ʼana cwent mokxa oj rayinel

13 ʼO jun achi chiquixol i winak xu bij che i Jesus: —Tijonel, cha bij che i watz chi cu jach ni nicʼaj-we re i ubitak-re in kajaw, chi xcanaj can puʼab ire, are xcamic. 14 Teʼuri i Jesus xu bij che: —Achi, n-are ta in patan yin quin ʼan juez che wib piwi chu yijbaxic ile chiwe —xu bij che. 15 Teʼuri xu bij chique conojel: —Chi ʼana cwent, mokxa qui ʼan che iwib xa ix rayinel, xa ix molonel re ubitak iwe; man n-rumal ti uqʼuial ubitak iwe ʼo i cʼaslemal sakil —coʼono. 16 Are ʼuri xu bij jun tijojbal tzij chique: —ʼO jun achi beyom; i rulew, qʼui i cosech xu yaʼo. 17 Ire xu jek u chʼobic ʼuri: “¿Wach i quin ʼano? ʼUtz we tene mas nim i cʼolbal-re,” xu bij. 18 Teʼuri xu chʼob pu cʼux: “Wetaʼam chic wach i quin ʼano; quin wulijsaj i cʼolbal re in cosech, teʼuri quin ʼan juban chic mas nimak chuwach ile. Quin cʼol niʼpa in cosech chupam, tak i juban ubitak-we. 19 Teʼuri quin bij che wib: lic ʼutz we yin, man ʼo ni ronojel wuʼ, wach i rajwaxic chwe qʼuial junab u wach. N-quin chacun ta chic, toʼ quin uxlanic, xui chic quin tij in wa, quin tij in yaʼ, y quin quicot na. Queje ile quin bij na,” xu bij i achi pu cʼux. 20 Are ʼuri i Dios xu bij che: “Achi, ¡laj at buy! Woʼor chaʼab, cat camic. I niʼpa i ubitak awe chi a cʼolomna ¿pachin nawi re?” xu bij i Dios che. 21 Queje ile queʼel chique niʼpa i toʼ quiqui chʼob u molic i qui beyomal. Xa je nibaʼ ʼuri chuwach i Dios —xu bij i Jesus chique.

I Dios que u chajij i je racʼal ire

22 Teʼuri xu bij chique u tijoxelab: —Rumal-i, mix cʼachir che i cʼaslemal, wach i qui tijo, tzukbal iwib, xak mix cʼachir che i ʼuʼ, wach i qui cojo, chʼukbal i iwij. 23 I cʼaslemal, ¿xataba xui i wa cajwax che? Xak i chʼacul, ¿xataba xui i ʼuʼ cajwax che? N-xui taj. ʼO i mas cajwax na chiwe chuwach i wa, xak i ʼuʼ. 24 Chi chʼobo ʼut wach quiqui ʼan i chʼoc: ique, n-ti quiqui tico, xak n-ti quiqui molo, xak n-ti quiqui cʼol pu cʼolbalre. Tupu n-quiqui ʼan taj, i Dios que u tzuku. Y mas lic nim i ʼij yix chiquiwach ique. 25 We toʼ qui cʼachirsaj iwib, n-ta cu chacuj. Mi jun chiwe ca tiqui chu nimarsaxic u najtil rij, tupu lic ca cʼachir che. 26 We n-quix tiqui ta chu ʼonquil ile chi n-ta kas u chac ¿wuchac ʼuri lic quix cʼachir che wach i qui tijo, xak i chʼukbal iwij? 27 Chi chʼobo ʼut wach quiqui ʼan i cotzʼij. Ique n-que cʼachir ta chu chʼaquic qui ʼuʼ, xak mi ne u yijbaxic. Tupu n-quiqui ʼan taj, lic chom qui ʼuʼ. Quin bij chiwe: chom ni qui ʼuʼ ique chuwach i u ʼuʼ i nim laj ʼatol tzij, mam Salomon ujer, chi lic beyom. 28 Queje cu ʼan i Dios ile chique i cotzʼij pa tak ʼes, chi xa queb oxib ʼij ʼolic: woʼor cʼaslic, y chwek cʼatnak chic pa ʼaʼ. Ire we cu ya i chom laj u ʼuʼ i ral cu cotzʼij-le, ¿xataba n-cu ya ta ʼuri iwe yix? Cu yaʼo, pues. ¡Yix cʼo i rajwaxic che u cubibal i cʼux che i Dios! 29 We queje coʼon i Dios ile, mix cʼachir ʼuri chu tzucuxic wach i qui tijo, wach i qui tuʼu. 30 Niʼpa tak ile, are i quiqui tzucuj i toʼ winak. Péro yix, ʼo jun i Kajaw chicaj lic retaʼam wach i rajwaxic chiwe. 31 Rumal-i, chi ya iwib che i ʼutz laj ʼatbal tzij re i Dios, teʼuri ire cu ya na chiwe wach tak rajwaxic chiwe. (Queje xu bij i Jesus ile chique u tijoxelab.)

Chaka tzucuj i beyomal chila chicaj

32 Teʼuri xu bij chique: —Mi xij iwib, ix ral in tzobajil, yix n-ix ta qʼui. Xui-ri, i Ta chicaj craj cu ya chiwe quix oc che u ʼatbal tzij ire. 33 Chi cʼayij ubitak iwe, y chi jacha i mer chique i ʼo rajwaxic chique. Queje ile qui cʼol i mer pa yabal-re chi n-ca jar taj; queje ile, qui cʼol i beyomal chila chicaj, pa n-ca qʼuis ta wi; chila n-coc ta wi iliʼom, xak n-que oc ti pocʼ ruʼ. 34 Queje chi ʼana ile, man pa ʼo wi i beyomal, chila ʼuri ʼo wi i cubibal i cʼux. (Queje xu bij i Jesus ile chique u tijoxelab.)

Choj ʼolok oj yij chic che u cʼunic i Kajwal

35 Teʼuri xu bij chique: —Chix ʼolok ix yij chic, are ca cʼun i Iwajwal; ix ʼolok i tzijom i cantil chu cʼulaxic. 36 Chi ʼana yix pacha ix aj chajal ja chi coyʼem u cʼunic i qui patron che jun cʼulanquil. Ique je yij chic chu tayic u be; are cuponic, juntir quiqui jak uchija che, are que u ʼijla. 37 ʼUtz que i mocom chi que cʼascʼatic y que chajinic are cupon i qui patron. Quin bij iri chiwe: ire cu bij na chique chi que cubi chi mexa, teʼuri que u tzuk na. 38 Ire mokxa cupon tiqʼuil aʼab, o xa ca pe u sakiric; ʼutz que i rajchaquib we que cʼascʼatic are cuponic —xu bij i Jesus chique. 39 Xak xu bij i tzij-i chique: —Chi ta iri: jun rajaw ja, we retaʼam wach u ʼonom ʼor cupon jun iliʼom ruʼ, ire ca cʼascʼat na ʼuri; n-cu ya ta che coc pa rachoch crelʼaj bi ubitak-re che, man ire yij na chu cʼacʼalixic. 40 Xak yix, chi cʼacʼalij na, man i Achi aj Chicaj ca cʼun na are n-ti qui chʼob che —xu bij i Jesus chique.

Jun ajchac, chu ʼana u chac pusucʼ tupu naj ʼo wi u patron

41 Are ʼuri i ma Pédro xu tzʼonoj che: —Kajwal, i tzij xa bij-le ¿xui chake yoj xa bij, o xak chique i winak conojel? 42 I Kajwal xu bij che: —(Chique niʼpa i je wajchac i xin bijle.) Iwetaʼam wach ca ʼani che jun ajchac lic ʼutz, lic ʼo u noʼoj. Ire ca yaʼ na can piquiwi i juban ajchac rumal u patron. Chukul ire ʼo wi u yaʼic i qui wa are cu rik i ʼor. 43 ʼUtz re i achi-le we ca tijin chu ʼonquil wach i rajwaxic chique i ajchac are ca cʼun chali i u patron. 44 Katzij i quin bij chiwe, ire ca canax na ʼuri puwi ronojel i ubitak re u patron. 45 Xui-ri, we xa cu chʼob na chi u patron n-weʼ taj ca tzalij chalok, mokxa cu jek qui chʼayic i rach ajchaquib, chi achiab, chi ixokib. Mokxa toʼ u waʼim cu bisoj: wach cu tijo, wach cu tuʼu, wach tak ca ʼabar ruʼ. 46 Ire n-retaʼam taj bi chi ʼoril ca cʼun u patron; are n-ta cu chʼob che, xak teʼet ca cʼun chalok. I u patron; cu ya na ʼuri pa nim laj tojpen. Xak jun i tojpen ca yaʼ che pacha ca yaʼ chique i n-quiqui coj ti u tzij i Dios. 47 Jun ajchac chi retaʼam wach craj u patron, ire we n-cu yijba ta rib chu ʼonquil, we xak n-coʼon ta cas che, lic qʼui ni u loʼxic ʼuri cu tij na, tojbal re u mac. 48 Xui-ri, jun ajchac, we n-retaʼam taj wach craj u patron, y we ʼo i u mac, lic ca majaw te che chi cu tij ni tojpen, ire n-mas ti u loʼxic cu tijo. Pachin jun, nim i yatal puʼab, ʼo chukul ʼuri nim cu jach tan chic che i rajaw; pachin jun, nim ni okxanim puʼab, ʼo chukul ʼuri cu jach tan chic che i rajaw, xak cu jach che niʼpa i u chʼacom puwi. (Queje i tzij ile xu bij i Jesus chique.)

I u cʼutic i sak laj tzij re i Dios xa cu petsaj i jachersabal qui wach i winak

49 —Yin in cʼun-nak chuwach i jyub taʼaj, in aj nucʼul ʼaʼ chi; ¡cwaj te yin we ta ca juluw chic! 50 Péro ʼo jun nim laj pen nabe chinwach; ¡lic quin cʼachir rumal, cʼa ca qʼuis ni ile! 51 Mi chʼob yix chi in cʼun-nak xa que in chomarsaj ni winak chuwach i jyub taʼaj. N-rumal ti ile in cʼun-nak; in cʼun-nak xa que in jachersaj qui wach (man rumal u cʼutic i sak laj tzij, are ca paxsaxic, ca pe ni chʼoʼoj chiquixol i winak). 52 Coʼon panok, we je ʼo joʼob cachalal quib, quiqui jachersaj ni quib; i je oxib quiqui junamsaj qui noʼoj chiquiwach i queb; xak i queb quiqui junamsaj qui noʼoj chiquiwach i oxib. 53 Je ʼo ni kajawxel, n-junam ta chic qui noʼoj cuʼ i qui cʼojol; xak queje ni cʼojolxel cuʼ i qui kajaw. Xak je ʼo ni chuchuxel n-junam ta chic qui noʼoj cuʼ i calit; xak queje quiqui ʼan ni calit cuʼ i qui chuch. Je ʼo ni alibaxel n-junam ta chic qui noʼoj cuʼ i qui chuch calib; xak queje quiqui ʼan na ique chique i cali-baxel.

I je buy n-xqui ta tu be wach que tijin chi rilic

54 I Jesus xak xu bij chique i winak: —Yix, are quiwil i sutzʼ quel li pa ca tzak wi i ʼij, juntir qui bij chi ya ca pe i jab, y katzij, queje queʼelok. 55 Xak i tew, we ca cʼun pa sur, qui bij chi ca pe jun ʼij tij, quix cha; y katzij, queje ile queʼelok. 56 Yix, ¡xa queb i palaj! Lic quiwil nu be wach coʼon u wach caj, xak u wach i jyub taʼaj. ¿Wuchac ʼuri n-iwetaʼam taj wach usucʼ iri, chi quix tijin chi rilic che tak i ʼij-i? —xu bij chique.

We ʼo jun aj chʼoʼoj awuʼ, chi chomaj iwib chiwach

57 Teʼuri xu bij chique i winak: —¿Wuchac n-qui chʼob tu be yix mísmo wach ca majaw chiwe qui ʼano? 58 We ʼo jun u cojom a mac, y qui maj bi i be pa ʼatbal tzij, cha ʼana pen u yijbaxic ruʼ, tzʼakat cʼa ix ʼo pa be, man n-cat u cʼam tubi chuwach i juez. Man i juez cat u jach na che i policía, i policía cat u tzʼapij na pa cárcel. 59 Sak laj tzij i quin bij, n-cat el tal chila, cʼa ca toj ni qʼuisbal centávo re a múlta. (Queje ile i tijojbal tzij xu bij i Jesus, cʼutbal re chique chi ʼo u chac weʼ quiqui sucʼba qui cʼaslemal chuwach i Dios man n-que yaʼ ta pa tojpen.)

Lucas 13

ʼO u chac caka jalwachij ka noʼoj chi n-ʼus taj

1 Are ʼuri je ʼo jujun chila xqui jek u bixquil che i Jesus wach u ʼanom i ma Piláto. Xqui bij chi ire je u camsam juban aj Galiléa winak are que tijin chu sujuxic qui sipon chuwach i Dios. Xe u camsaj, y qui quiqʼuel ique, junam xbin wi ruʼ i qui quiqʼuel i chicop chi qui sujum. Queje ile xqui bij i winak che i Jesus. 2 I Jesus xu laʼ u wach chique: —Qui bij yix i je aj Galiléa winak-le lic ʼo qui mac chuwach i Dios; are i rumal ʼuri xqui tij i tojpen-le, qui chʼob yix. Ique mas je ajmac chiquiwach i cach aj Galiléa, qui bij yix. 3 Xui-ri, quin bij chiwe chi n-queje taj. Xak yix, we n-qui jalwachij ti i noʼoj chi n-ʼus taj, xak quix cam ni yix. 4 ¿Xak queje bawa qui bij yix chique i je dieciócho chi xe cam chuxeʼ i ja tacʼtic chi xtzakic? ¿Qui bij bawa yix, mas ʼo ni qui mac ique chiquiwach i juban aj Jerusalen? 5 Yin quin bij chiwe chi n-are taj. Xak yix, we n-qui jalwachij ti i noʼoj chi n-ʼus taj, xak quix cam ni yix. (Queje xu bij i Jesus ile chique.)

I tijojbal tzij re i cheʼ chi n-ca wachin taj

6 I Jesus xu bij chic jun tijojbal tzij chique. Xu bij: —ʼO jun achi ʼo u cheʼlal hígo pa rulew. Xa ʼe chi rilic we ʼo u wach; n-ta xu riko. 7 Are ʼuri xu bij che u mocom: “Wilapeʼ, oxib junab iri quin tzucuj u wach, y n-ta quin rik che. Cha cʼatzij; toʼ coʼon latzʼ waral,” xu bij. 8 I u mocom xu bij: “Nim laj winak, cha ya chic jun junab che. Quin cʼot na jubiʼ chuxeʼ, y quin coj awon che. 9 Queje na ile, mokxa cu ya ni u wach; we n-taj, teʼuri ca cʼatzixic,” xu bij i mocom che. (Queje i tijojbal tzij ile xu bij i Jesus chique.)

I Jesus xrutzirsaj jun ixok pa uxlambal ʼij

10 I Jesus ca tijin chu cʼutic chique i winak pa molbalʼib pa uxlambal ʼij. 11 Chila ʼo wi jun ixok iwab, dieciócho junab ʼo chic che chi toʼ iwab rumal jun itzel tew. Ire toʼ luclic chic rij rumal, n-ca tiqui ta chu sucʼbaxic rij. 12 I Jesus, are xrilo, xu siqʼuij ruʼ y xu bij che: —Nan, ya at utzirnak chic che a yobil —coʼon che. 13 Teʼuri, xu coj u ʼab puwi; are ʼuri i ixok juntir xsuqʼui rij, y xu jek u cojic u ʼij i Dios. 14 Are ʼuri i rajʼatzil i molbalʼib xpe roywal che i Jesus man xrutzirsaj i ixok pa uxlambal ʼij. Xu bij chique i winak: —ʼO wakib ʼij che i seman re i chacbal ʼij. Che i wakib ʼij-le, we quiwaj quix cʼunic qui-wutzirsaj iwabib, chix cʼunok. Xui-ri, mi ʼan ile pa uxlambal ʼij —xu bij chique. 15 Are ʼuri i Kajwal xu laʼ u wach che: —Yix ¡xa queb i palaj! Iwonojel yix, pa uxlambal ʼij qui tor ni jun i chicop, o jun i buru, qui yabej u yaʼ. 16 We queje qui ʼan ile che jun chicop, mas ca majaw che i ixok-le, chi u muk u xiquin i mam Abraham xak jun iwuʼ yix. Mas ca majaw che ire, ca tortaj na pa cʼax. ʼO chic dieciócho junab che, chi yutʼtal u chʼacul rumal itzel. ¿Xataba n-ʼus taj cakesaj i yobil che we pa uxlambal ʼij? —coʼono. 17 Are xu bij i Jesus ile, i je aj chʼoʼoj chirij lic xe qʼuix che. Conojel i winak lic que quicotic rumal i nimak tak ʼanic xu ʼan i Jesus.

I tijojbal tzij chirij u qʼuiyic i ija re i mostas

18 Teʼuri i Jesus xu bij chique: —I ʼatbal tzij re i Dios ¿wach nawi quin junamsaj ruʼ, sakirsabal-re chiwe wach usucʼ? 19 Quin junamsaj ruʼ jun ija re mostas chi jun achi cu tic pa rulew. Ca poʼic, ca qʼuiyic, cu rik u nimal pacha jun cheʼ, teʼuri i tzʼiquin quiqui ʼan qui soc che tak u ʼab. (Queje i tijojbal tzij ile xu bij i Jesus chique, sakirsabal-re wach u qʼuiyaric i u ʼatbal tzij i Dios.)

I tijojbal tzij chirij i cunbal re i caxlanwa

20 I Jesus xak xu bij chique: —I ʼatbal tzij re i Dios ¿wach nawi quin junamsaj ruʼ? 21 Are ca cʼun chiquixol i winak, queje pacha coʼon i cunbal re i caxlanwa. Ile, we jun ixok cu chapo, y cu coj oxib almul arin ruʼ, teʼuri ca walij u wach i ʼor ronojel, tupu xa jubiʼ i cunbal ʼo ruʼ. (Xak queje ile coʼon i ʼatbal tzij re i Dios —xu bij i Jesus chique.)

Choj oc che uchija tzʼakat jakalic

22 I Jesus ʼenam-re pa Jerusalen. Ca tijin chi be, are cupon che jun aldéa, o xak che jun tinimit, ire cu jek u cʼutic chique i winak je ʼo chila. 23 ʼO jun xtzʼonow che: —Nim laj winak, ¿ne te qʼui que ʼel chupam i qui mac? —coʼono. I Jesus xu bij chique i winak: 24 —Chi ʼana pen i oquic che u xol uchija lotʼlic; coʼon panok je qʼui neri cacaj oquic, péro n-que oc taj. 25 I rajaw ja we u tzʼapim chic i uchija, n-cu jak ta chic chiwe. Yix chi ix ʼo can chi sak qui cʼojcʼa na, y qui bij pan che: “¡Nim laj winak, cha jaka i uchija chake!” qui bij na. Ire xa cu bij chiwe: “¿Pa ix petnak wi yix? Yin n-wetaʼam ta i wach,” coʼono. 26 Teʼuri yix qui bij na: “Yoj ka tijom i ka wa awuʼ, xak i ka yaʼ awuʼ; xak at cʼutun-nak pa ka tinimit,” quix cha che. 27 Ire cu bij tan chic chiwe: “N-wetaʼam taj pa tak ix petnak wi. Chix el na chinwach; xa ix aj ʼanol mal,” cu bij na chiwe. 28 Lic quix oʼ na, lic qui kachʼachʼej ni iware are quiwilo chi yix xa chi sak ix ʼo wi, xak quiwilo chi paja je ʼo wi i mam Abraham, i mam Isaac, i mam Jacob; xak conojel i ujer ajbil u tzij i Dios ʼis je ʼo chila pa cu ʼat wi tzij i Dios. 29 Je ʼo ni winak que uponic re ronojel u wach i jyub taʼaj; que uponic niʼpa i je aj pa relbal re i ʼij, i je aj pa kajbal re i ʼij; niʼpa i je aj pa wikabim, i je aj pa moxim; quiqui tij ni wa pa cu ʼat wi tzij i Dios. 30 Chitapeʼ, je ʼo jujun chi woʼor je ʼo pa qʼuisbal-re; coʼon panok que nabeaj na; xak je ʼo jujun chi woʼor je nabe, xui-ri coʼon panok que canaj na pa qʼuisbal-re. (Queje ile xu bij i Jesus chique.)

Xoʼ i Jesus cumal i aj Jerusalen, man n-xcaj ti ʼutz

31 Che i ʼij-le, xe upon jujun aj Fariséo ruʼ, y xqui bij che: —Chat el chi, man i ma Heródes craj cat u camsaj —xe cha che. 32 Ire xu laʼ u wach chique: —Jix yix ruʼ i ma saklej u nojbal-le y chi bij che chi ʼo i quin ʼano. Woʼor y chwek que wutzirsaj i winak, xak cwesaj i mal laj tak itzel tew. Queje ile quin ʼan na, cʼa cabij, teʼuri ca qʼuis in chac. (Queje chi bij ile che.) 33 Xui-ri, yin, ʼenam we pa Jerusalen, woʼor, chwek, y cabij. N-quin mayij taj, man jun ajbil u tzij i Dios n-ca majaw ta che, we n-pa Jerusalen taj ca camsax wi —xu bij i Jesus chique. 34 (Teʼuri xu bij chic:) —¡Ay, yix, ix aj Jerusalen! ¡Yix chi que i camsaj i ajbil u tzij i Dios; yix chi toʼ qui coj abaj chique i je u takon i Dios chiwe! ¡Qʼuialmul lic in rayim quix in mol wuʼ pacha cu ʼan jun ati acʼ cuʼ i racʼal, que u ya chuxeʼ u xicʼ! Queje ile xwaj te yin, y yix n-xiwaj taj. 35 Chitapeʼ, i tinimit yix coʼtax na can rumal i Dios. Quin bij chiwe, queje ile quix eʼel na; n-quiwil ta chic in wach cʼa cu rik ni ʼij chi quin i cʼulaj na iwuʼ. Qui bij na: “¡Chu ya ni ʼutz i Kajwal Dios puwi i Jun chi u takom-lok!” quix cha na. (Queje ile xu bij i Jesus chique.)

Lucas 14

I Jesus xu cunaj jun achi pa uxlambal ʼij

1 Che jun uxlambal ʼij, i Jesus xa ʼe pa waʼim ruʼ jun cajʼatzil i aj Fariséo. Chila pa rachoch i jun-le, xak je ʼo juban chic aj Fariséo, que tijin chu cʼacʼalixic i Jesus, quiqui tzucbej u mac. 2 Xak ʼo jun achi chuwach i Jesus, sipojnak u chʼacul. 3 Are ʼuri i Jesus ʼo jun tzij xu tzʼonoj chique i je tijonel re i ujer ʼatbal tzij, xak chique i aj Fariséo. Xu bij chique. —I ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises, ¿cu ya nawi chake caka cunaj jun iwab pa uxlambal ʼij, o n-cu ya taj? —xu bij. 4 Ique n-xe chʼaw taj. Are ʼuri i Jesus xu chap i achi, y xrutzirsaj, y xu tak bi chi rachoch. 5 Teʼuri xu bij chique i aj Fariséo: —Yix, we ʼo jun i buru, o we ʼo jun i boyex, we tzaknak chupam jun siwan che jun uxlambal ʼij, ¿xataba n-quiwes-la ta-lok? —xu bij chique. 6 Ique n-xqui rik ta chic u laʼic u wach che.

Pachin coʼon chʼutin che rib, are ca nimarsax na ʼuri u ʼij

7 Teʼuri i Jesus xrilo chi ʼo jujun chique je siqʼuim che i waʼim, xa quiqui tzucuj i cubibal ʼo u ʼij are que cubi chi mexa. Are ʼuri xu bij jun tijojbal tzij chique: 8 —Yix, we ʼo jun winak quix u siqʼuij che jun nimaʼij re cʼulanquil, mix cubi che i cubibal mas ʼo u ʼij. Mok ʼo jun ca cʼun na mas ʼo u ʼij chawach yet. 9 Teʼuri ca cʼun i rajaw ja, chi ix u siqʼuim chix queb; mok cu bij chawe: “Cha ya a cubibal che i jun-le,” cu bij. Teʼuri yet toʼ cat qʼuix che, y cat ʼe chu tzucuxic jun a qʼuijibal n-tu ʼij. 10 Are i ca ʼano, we ʼo jun cat u siqʼuij che jun nimaʼij, jat ʼe cul che i qʼuijibal chi n-tu ʼij. We queje ca ʼan yet ile, i rajaw ja ca cʼun ʼuri awuʼ y cu bij chawe: “Ta, saʼaj ni jewa-ri, che jun qʼuijibal mas ʼo u ʼij, cu bij chawe.” Queje ile, cocsax ni a ʼij chiquiwach conojel i je cul awuʼ chi mexa. 11 Man pachin coʼon nim che rib, ire ʼut xa ca kajsax ni u ʼij; xak pachin coʼon chʼutin che rib, are ca nimarsax na ʼuri u ʼij. (Queje xu bij i Jesus ile chique.) 12 Teʼuri xu bij che i jun chi je siqʼuiw-nak: —Yet, are ca ʼan jun waʼim, o jun cenar, me a siqʼuij ique chi at qui siqʼuim ni yet. Me a siqʼuij i xui awetaʼam qui wach, xak awatz a chaʼ; o xak xui i je awachalal, o xak i a loʼcʼanij chi je beyom, man ique xa cat qui siqʼuij tan chic cuʼ chi waʼim, y queʼelok chi qui tojom na chawe wach i xqui tij awuʼ yet. 13 Are i ca ʼano, are ca ʼan jun nim laj waʼim, che a siqʼuij i nibaʼib, che a siqʼuij i je sic, xak i je clis, xak i je mawach. 14 Queje ile, ca pe ni ʼutz pawi. Ique n-que tiqui ta chu tojic chawe, xui-ri i Dios cu toj na chawe are cu rik i ʼij chi que walij niʼpa i je ʼutz chuwach ire. (Queje ile xu bij i Jesus chique.)

Wach u xutuxic xqui ʼan jujun chi je sicʼtal che jun nimaʼij

15 Jun chique i je ʼo chila, are xu ta i tzij-le, xu bij che i Jesus: —¡ʼUtz que ique chi que oc che i nim laj waʼim pa cu ʼat wi tzij i Dios! — coʼono. 16 I Jesus xu bij che: —ʼO jun achi xu yijba jun nim laj waʼim, y xe u siqʼuij uqʼuial winak. 17 Are xu rik i ʼor, xu tak u mocom chu bixquil chique chi ʼis yij chic wach i quiqui tijo. “Chix petok, man ronojel ʼis yij chic,” xu bij chique. 18 Are ʼuri, conojel ʼis xe oc chu tzʼonoxic cuybal mac che. Jun xu bij: “Yin cʼa te in loʼom juban wulew, y ʼo u chac quin ʼe chi rilic; quin tzʼonoj chawe ca cuy na in mac,” xu bij. 19 I jun chic xu bij: “Yin cʼa te in loʼom joʼob yunt in boyexab, y que ʼe wila we je ʼutz che i chac. Quin tzʼonoj chawe, cha cuyu in mac,” xu bij. 20 Jun chic xu bij: “Yin cʼa te in cʼulinak, rumal-i n-quin ʼe taj,” coʼono. 21 I mocom, are xtzalij ruʼ u patron, ʼis xu bij che ronojel ile. Are ʼuri i patron xpe roywal, y xu bij che u mocom: “Cha bisoj, jat pa tak be re i tinimit, xak pa tak chʼut be; che a cʼama li ʼo i rajwaxic chique, xak niʼpa i je sic, xak i je clis, xak i je mawach,” xu bij che. 22 I mocom xa ʼe chu ʼonquil, teʼuri xcʼun chic ruʼ u patron y xu bij che: “Nim laj winak, ya ʼis xin ʼano pacha i xa bij chwe, y cʼo i qʼuijibal n-ta rajaw,” coʼono. 23 Are ʼuri i u patron xu bij chic che: “Jat tzam tak ja, cha tzucuj pa tak be chila, xak pa tak chʼut be, y cha ʼana li pen chique i je ʼo chila, man quin nojsaj ni wachoch. 24 Tapeʼ, ique chi xe in tak qui siqʼuixic nabe, mi jun chique cu tij i waʼim chi in yijbam.” (Queje i tijojbal tzij ile xu bij i Jesus chique.)

Cʼax i terejic chirij i Crísto

25 Je qʼui i winak je teren chirij i Jesus. Ire xu pisquilij rib y xu bij chique: 26 —Jun, we ca cʼun wuʼ, we craj coʼon che rib jun in tijoxel, ʼo u chac mas cʼax chin u na ni yin chiquiwach i u kajaw, i u chuch, xak i rixokil ralcʼwal, xak i ratz u chaʼ, xak i je ranab. Jun n-ca tiqui ta chi terejic chwij, we n-cʼax ta quin u na yin chiquiwach ique. Xak n-ca tiqui ta chi terejic chwij we mas cʼax cu na rib ire chinwach yin. 27 N-xui ta la ile, jun, we we-yin, ʼo u chac ca terej chwij, tupu ca cam na rumal. Pachin n-craj ti u ʼanic ile, n-ca tiqui ta ʼuri chu ʼanic in tijoxel che rib. (Queje xu bij i Jesus ile chique, cʼutbal-re we quiqui chʼij i terejic chirij.) Xak xu bij: 28 —We ʼo jun chiwe craj cu yac jun nim laj rachoch, ire ca cubi na chu chʼobic niʼpa i mer rajwaxic che, mokxa n-coʼon taj cu qʼuisbej-re. 29 Queje ile coʼon-na, man mokxa xui i u cubibal cu yijba, y coʼon panok n-cu qʼuis taj. Niʼpa i que ʼilawic que oc chu yoʼyaxic, 30 y que tzen chu bixquil: “I achi-le xu jek u ʼanic i rachoch y n-xtiqui ta chu qʼuisic,” que cha. 31 Xak we jun ʼatol tzij retaʼam chi petnak jun chic ʼatol tzij chi chʼoʼoj ruʼ, nabe ca cubi na chu chʼobic we ca tiqui che i chʼoʼoj, man ire xa je lajuj mil u soldádo; i jun chi col u ʼana chʼoʼoj, je véinte mil i u soldádo je rucʼam. 32 We cu na u be chi n-ca tiqui ta che, que u tak bi juban u takon ruʼ i ʼatol tzij chi ya ca cʼunic. Tzʼakat i jun cʼa naj ʼo wi cu tzʼonoj che chi quiqui chomarsaj quib chiquiwach. (Queje i tijojbal tzij ile xu bij i Jesus chique i winak, man ʼo u chac quiqui chʼob na we quiqui chʼij i terejic chirij.) 33 Teʼuri xu bij chique: —Queje chi ʼana yix ile; man we n-qui canaj ta ronojel niʼpa ʼo iwuʼ, n-quix tiqui ta chi terejic chwij.

I atzʼam, we xsach u tzayil, n-ta chic u chac

34 I atzʼam, lic cu rik u chac chake, xuiri we xsach i u tzayil, ¿wach u ʼonquil ʼuri coʼon tan chic tza? 35 Lic n-ta chic u chac. We ca coj chuwach ulew, n-cu to tu choʼab i ulew; xak we ca tix puwi juban u mul chʼe-quen re awon, xak n-cu to ta pichʼ u choʼab. Lic n-ta chic u chac; xui cʼakic chubi-re. Pachin ʼo u xiquin chu tayic, chu ta u be —xu bij i Jesus chique.

Lucas 15

I tijojbal tzij chirij i chij sachnak

1 Je qʼui aj tzʼonol alcawal, xak juban chic ajmaquib xe tejeb ruʼ i Jesus quiqui tabej re u tzij. 2 Rumal-i, i aj Fariséo, xak i je tijonel re i ʼatbal tzij xe oc chu chʼachʼaxic i Jesus. —I achi-le que u cʼulaj ajmaquib ruʼ, y n-xui ta la ile, xak cu tij wa cuʼ —xe cha. 3 Are ʼuri i Jesus xu bij jun tijojbal tzij chique: 4 —Chixol yix, we ʼo jun achi je ʼo cien u chij, y we xsach jun chique, ¿wach cu ʼan ʼuri ire? Que u canaj can i novénta y nuéve pa i je ʼo wi, y ca ʼe chu tzucuxic i jun. Cu tzucuj cʼa cu rik na. 5 Are cu riko, ca quicotic cu ya bi xol u teleb, y cu cʼam bi ruʼ ja. 6 Are cupon ruʼ ja, que u siqʼuij i retaʼam qui wach, xak i je u loʼcʼanij, quiqui molbej quib ruʼ ire. Cu bij chique: “Lic quin quicotic, man xin rik in chij chi sachnak teʼek; ¡chix quicot yix wuʼ!” cu bij na chique. 7 Quin bij chiwe, xak queje quiqui ʼan i je aj chicaj ile; lic que quicotic we ʼo jun ajmac cu jalwachij u noʼoj chi n-ʼus taj. Mas que quicot rumal i jun-le, chiquiwach i je novénta y nuéve chi je ʼutz laj tak winak chi n-presis taj quiqui jalwachij i qui noʼoj —xu bij i Jesus chique.

I tijojbal tzij chirij i mer tzaknak

8 (Teʼuri i Jesus xu bij chic jun tijojbal tzij chique.) Xu bij: —We ʼo jun ixok ʼo lajuj sak pwak ruʼ, we xu tzak jun chique i lajuj, ¿wach cu ʼan ʼuri ire? Cu tzij jun cantil, y cu jek u mesic u paja. Naʼal cu tzucuj cʼa cu rik na. 9 Are cu riko, que u siqʼuij i retaʼam qui wach, xak i je u loʼcʼanij, man quiqui molbej quib ruʼ. Cu bij chique: “Lic quin quicotic, man xin rik in mer chi in tzakom teʼek. ¡Chix quicot yix wuʼ!” cu bij chique. 10 I quicotemal-le, xak queje quiqui na i ángel re i Dios; que quicotic we ʼo jun ajmac cu jalwachij u noʼoj chi n-ʼus taj —xu bij i Jesus chique.

I u tzalijic jun cʼojolxel ruʼ u kajaw

11 Teʼuri, i Jesus xu bij chic chique: —ʼO jun achi, je ʼo queb u cʼojol. 12 I chaʼaxel xu bij che u kajaw: “Ta, cha ʼana jun utzil chomal chwe; cha ya ni ubitakwe woʼor pacha a chʼobom ca ya na chwe coʼon panok.” Queje ile xu bij che. Teʼuri i u kajaw xu jach bi ubitak-que chique i queb u cʼojol. 13 Xoʼon chupan jubiʼ i chaʼaxel ʼis xu cʼayij ronojel ubitak-re chi xjach che. Teʼuri xu mol u chiʼ u mer y xa ʼe che jun tinimit cʼa naj. Chila xoc chu qʼuisic u mer, toʼ xak manal xu ʼano, y xu sach ronojel u mer. 14 Are xu qʼuis ronojel, xpe jun nim laj waʼjal che i tinimit-le pa ʼo wi ire; lic xu tij numic rumal. 15 Are ʼuri xa ʼe chu tzucuxic u chac ruʼ jun achi aj chila. I u chac xyaʼ che, xtak bi chi qui chajixic juban ak. 16 Ire lic xu tij numic; lic cu rayij u wach, wach que tijin i ak ruʼ; mi ta jun xtzukuwic. 17 Teʼuri xcʼun chic u noʼoj; xu bij pu cʼux: “Chila ruʼ in kajaw, i u mocom lic cu rik rib wach quiqui tijo. Y yin waral, lic quin cam na rumal numic. 18 Quin tzalij chic ruʼ in kajaw, y quin bij che: Ta, in ʼanom in mac chuwach i Dios, xak chawach yet. 19 N-ca majaw ta chic ca bij awacʼal chwe, xui-ri, cha ʼana na chwe pacha jun a mocom, quin bij che.” Queje ile xu bij pu cʼux. 20 Juntir xu maj u be, y xa ʼe chic chi rachoch u kajaw. Are ya cuponic, xui-ri, cʼa naj panok ʼo wi che i ja, xak teʼet xa ʼiltajic y xa etamax u wach rumal u kajaw. Ire lic cʼax xu na u cʼojol, y xa ʼe paʼanem chu cʼulaxic. Are xu cʼulaj, xu tzʼulej, y xu tzʼubaj u palaj. 21 Teʼuri i u cʼojol xu bij che: “Ta, in ʼanom in mac chuwach i Dios, y xak chawach yet. N-ca majaw ta chic ca bij awacʼal chwe.” Queje ile xu bij che. 22 I u kajaw xa xu bij chique u mocom: “¡Chi bisoj! Chi cʼama li jumolaj ʼuʼ ʼutz, chom, y chi cojo chirij. Chi cʼama li bak re u wi u ʼab, xak i sapatux re i rakan. 23 Je i cʼama i meʼ chi ka tiʼojersam, y chi ʼana-re. ¡Caka ʼan jun nimaʼij! 24 I wacʼal-i, chi camnak teʼek, woʼor cʼas tan chic. I sachnak teʼek, woʼor ya xcʼunic,” Queje ile xu bij u kajaw chique u mocom. Teʼuri xqui jek jun nimaʼij. 25 I racʼal ʼatz n-ta ruʼ ja are xqui jek i nimaʼij, man ʼenak pa tak ticon. Are ca tijin u petic chi rachoch, xu ta i son, xak xu ta ʼo i que xajawic. 26 Rumal-i, xu siqʼuij jun mocom ruʼ, y xu tzʼonoj che wach i que tijin chu ʼanic ruʼ ja. 27 I mocom xu bij che: “I a chaʼ ya xcʼun chic ruʼ ja, rumal-i i a kajaw xu ʼan jun nimaʼij. Xu tak u camsaxic i meʼ tiʼoj, man ʼo tan chic a chaʼ ruʼ, n-ta cʼax che, lic ʼutz u wach,” xu bij i mocom che i ʼatz. 28 Ire lic xpe roywal, y n-xoc ta chubi ruʼ ja. Rumal-i, xel bi i u kajaw, y xu yuʼuj i u cʼojol. 29 Ire-le xu laʼ u wach che u kajaw: “Tapeʼ, lic qʼuial junab in chacun-nak awuʼ pacha jun mocom, mi julaj in kelom a tzij. Y yet, mi ta julaj a yom jun ral chabat chwe, quin ʼanbej jun nimaʼij cuʼ i wachiʼil. 30 Xui-ri, are xcʼun i awacʼal-i chi toʼ xu sach u wach ubitak awe cuʼ i mal laj tak ixokib, yet xa tak u ʼanic-re i meʼ tiʼoj, xa rumal ire.” Queje ile xu bij u cʼojol ʼatz. 31 Teʼuri xu bij i u kajaw: “Wacʼal, yet ʼax at ʼo wi wuʼ. Ronojel niʼpa i ʼo wuʼ, ʼis awe yet. 32 Xui-ri, ʼo u chac caka ʼan jun ka nimaʼij, y choj quicotok rumal a chaʼ. Ire camnak teʼek, y woʼor cʼas tan chic, ire sachnak teʼek, y woʼor ka rikom tan chic.” (Queje ile xu bij i mam che u cʼojol. Are i tijojbal tzij ile xu bij i Jesus chique i winak.)

Lucas 16

I ubitak iwe, chi ʼana ruʼ pacha craj i Dios

1 I Jesus, ʼo jun tzij xu bij chique i u tijoxelab. Xu bij: —ʼO jun achi beyom, ire ʼo jun u mocom u yom puwi ubitak-re. Xoʼon panok, i patron xu ta rason chi xak manal ca tijin chu ʼanic che ubitak-re. 2 Rumal ʼuri, xu siqʼuij i u mocom ruʼ; xu bij che: “¿Wach cat tijin yet chu ʼanic, chi quiqui bij i winak chwe? Ya cat wesaj na che a chac; cha yijba ʼuri jun wuj chwe, ʼalijinsabal-re wach u ʼonom can in chac.” Queje ile xbix che rumal u patron. 3 Are ʼuri i mocom xoc chi chʼobonic: “¿Wach i quin ʼano? man in patron ya quin resaj che in chac,” xu bij pu cʼux. “Yin n-ta in choʼab quin chacun chuwach ulew, xak quin qʼuix che we toʼ quin tzʼonoj mer chique i winak. 4 ¡Ya xcʼun pin jolom wach i quin ʼano! Teʼuri ʼo ni winak quin qui cʼulaj na cuʼ ruʼ ja, are n-ta chic in patron.” Queje ile xu chʼob pu jolom. 5 Teʼuri xe u siqʼuij ruʼ, niʼpa i ʼo qui cʼas ruʼ u patron. I nabe chi xupon ruʼ xu tzʼonoj che: “¿Niʼpa a cʼas ruʼ in patron?” xu bij. 6 “In cʼasom cien lat acéite ruʼ,” xu bij i jun che. Are ʼuri i mocom xu jach jun wuj che y xu bij: “Ri i a wuj-i; chat culok y cha jalwachij i tzʼib chuwach; xa cincuénta cha tzʼibaj chuwach,” xu bij che. 7 Teʼuri xu tzʼonoj che jun chic: “Y yet, ¿niʼpa a cʼas ruʼ in patron?” “Cien tonel trígo in cʼasom ruʼ,” xu bij i jun chic. Ire xu bij ʼuri che: “Ri i a wuj-i; chat culok y cha jalwachij i tzʼib chuwach; xa ochénta cha tzʼibaj chuwach,” xu bij che. 8 I u patron, are xu ta wach u ʼanom i mal laj u mocom, xu bij chi lic ʼo u noʼoj, man u tzucum pa i coc wi, we ʼelsam chic che u chac. (Xu ʼan ire chi ʼo i quiqui cʼulaj cuʼ pa cachoch.) I winak chi toʼ je re u wach i jyub taʼaj, lic je sicʼaj chu tzucuxic wach i rajwaxic che i qui cʼaslemal. Mas je sicʼaj chiquiwach i je re i Dios. 9 Yin quin bij chiwe, niʼpa i ubitak iwe, chi ʼana cwent wach qui ʼan ruʼ. Chi ʼana i ʼutz ruʼ, teʼuri are quix camic, ʼo ni quix cʼulaw ʼuri ruʼ, che i rachoch chila chicaj. 10 Jun, we cu ʼan i ʼutz ruʼ i jubiʼ yatal puʼab, xak cu ʼan ni ʼutz ʼuri ruʼ, we nim i yatal che. Xak queje ile, we ʼo jun, we n-ʼus ti cu ʼan che i jubiʼ ʼo puʼab, xak n-cu ʼan ta ʼutz ʼuri che, we ʼo ni uqʼuial ruʼ. 11 Yix ʼuri, we ni ʼanom ti ʼutz ruʼ ubitak iwe chi xa re u wach i jyub taʼaj, ¿pachin ʼuri cu ya ni beyomal sakil piʼab? Mi jun. 12 We n-qui ʼan ti ʼutz ruʼ ile chi xa okxanim piʼab, ¿xataba ca yaʼ ʼuri piʼab i mer iwe yix? 13 Mi jun ca tiqui che, we je ʼo queb u patron ca chacun cuʼ. Queʼelok, xa jun cʼax cu naʼo, y jun tzel crilo. Xa jun chique, ʼutz u ʼanic u chac cu ʼan che; y che i jun, n-kas ta cu ʼan cas che. N-quix tiqui ta che, we qui ya iwib chu ʼonquil u chac i Dios, xak qui ya iwib chu molic i mer. (Queje ile xu bij i Jesus chique u tijoxelab.) 14 Je ʼo jujun aj Fariséo que tijin chu tayic u tzij-le. Ique xe oc chu yoʼyaxic wach i xu bij, man i aj Fariséo kus quiquil i mer. 15 Are ʼuri i Jesus xu bij chique: —Yix qui ʼan che iwib pacha ix ʼutz chiquiwach i winak, xui-ri, i Dios retaʼam wach ʼo pi cʼux. ʼO tak i qui ʼano chi kus quiquil i winak, xui-ri, tzel cril i Dios.

Are i usucʼ i ujer ʼatbal tzij are u petic i ʼutz laj ʼatbal tzij re i Dios

16 I ujer ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises, xak i qui cʼutunic i ujer ajbil u tzij i Dios, niʼpa ile ʼo piquiwi i winak cʼa xcʼun ni ma Wan, aj kajsanel ya. Teʼuri xpe i ʼutz laj tzij re u jekbal u ʼatbal tzij i Dios; are iri are i ca tijin u paxsaxic woʼor. Y conojel i winak ʼis quiqui ʼan pen que oc che u ʼatbal tzij i Dios. 17 I usucʼ i ujer ʼatbal tzij n-ca jalwachix taj; mi xa ta jubiʼ ca sachsax u wach che. Iwetaʼam yix iri: cʼax u sachsaxic u wach i caj i jyub taʼaj, xui-ri mas cʼax u jalwachixic u wach jun ral tzʼib re i ujer ʼatbal tzij. Lic n-ca jalwachix taj. 18 Jun achi, we cu jach nubi i rixokil y we xcucʼaj chic quib ruʼ jun chic ixok, ʼo u mac ʼuri chuwach i Dios. Xak we jun achi xcʼuli ruʼ jun ixok chi jachtal can rumal i rachijil, ʼo ni u mac i ucab achi chuwach i Dios.

Wach xu ʼan i achi beyom che i achi nibaʼ, ma Lázaro u bi

19 ʼO jun achi beyom, lic chom u ʼuʼ, lic pakalic. Ire, ʼij ʼij, pacha tak ʼo nimaʼij chi rachoch. 20 Xak ʼo jun achi nibaʼ, ma Lázaro u bi, ʼij ʼij cul chila pa ocbal bic che i rachoch i beyom. Ire, lic ʼo chʼac che, ronojel i u chʼacul, 21 y je ʼo tak i tzʼi que tejeb ruʼ y xqui riʼ u wach i chʼac che. I nibaʼ-le lic cu tij numic; cu rayij u wach i u cʼajnil i wa chi ca tzak chuxeʼ u mexa i beyom. 22 Xoʼon panok xcam i nibaʼ, teʼuri i ángel xqui cʼam bi pa glória, pa ʼo wi i mam Abraham. Xoʼon chupanok, xak xcam i beyom, y xmukic. 23 Ire are xupon pa qui qʼuijibal i camnak, lic xu tij uyej. Are ʼo chupam i cʼax-le, xtzun chicaj, y xril i mam Abraham, cʼo li cʼa naj, xak xril u wach i ma Lázaro, ʼo pu tzal. 24 Are ʼuri, xsiqʼuin pan che: “Ta Abraham, chawila toʼbal in wach. Cha taka li a-Lázaro cu mu li u wi u ʼab pa ya, col u jorobsaj i utzamwaʼ. Lic quin tij uyej waral chupam u rep i ʼaʼ.” (Queje ile xu bij.) 25 Teʼuri i mam Abraham xu bij che: “Wacʼal, cha cʼun cha cʼux chi yet, are at cʼas chuwach i jyub taʼaj, xui i ʼutz xa tijo, n-ti xoʼon palt chawe; i ma Lázaro, lic uyej xu tijo. Woʼor, ire ca quicot waral, y yet uyej ca ʼano. 26 Y n-xui ta la ile, ʼo jun nim laj siwan chakaxol iwuʼ yix; we ʼo jun craj ca ʼax jela, n-ta quicʼaw wi; xak i je ʼo jela we cacaj que ʼax li waral, n-ta quicʼaw wi,” xu bij i mam Abraham che. 27 Teʼuri i beyom xu bij chic che: “Cuyu in mac, Ta, lic quin tzʼonoj chic jun pawor chawe: cha taka bi i a-Lázaro pa rachoch in kajaw, 28 man je ʼo joʼob in chaʼ, y che u bij chique ma ta que pe chi, col qui tija i cʼax waral,” xu bij che. 29 Are ʼuri i mam Abraham xu bij che: “Ique qui tom wach u tzʼibam can i mam Moises, xak wach i qui tzʼibam can i je ajbil u tzij i Dios ujer. Chiqui ʼana cas che i tzij-le,” xu bij che. 30 I beyom xu bij ʼuri: “Katzij, Ta Abraham, péro n-coʼon ta ile chique. Xui-ri, we ta ca walij nubi jun camnak y ca ʼe cuʼ, ique quiqui jalwachij ni qui cʼaslemal ʼuri,” xcha. 31 I mam Abraham xu bij che: “Ique, we n-quiqui ʼan ta cas che i tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises, xak cumal i ajbil u tzij i Dios, xak n-quiqui ʼan ta cas ʼuri che u tzij jun camnak walijnak,” xu bij i mam Abraham che. (Queje u tzij i Jesus ile chique i je aj Fariséo winak.)

Lucas 17

Maka tzaksaj jun chupam u mac; xak che ka cuyu niʼpa que macun chake

1 I Jesus xu bij chique u tijoxelab: —I winak waral chuwach i jyub taʼaj, ʼo ni tzaksabal-que. Lic ʼo na, xui-ri, toʼ u wach i jun chi cu tzaksaj jun chic chupam u mac. 2 Mas ʼutz queʼel che, we tene ca xim jun caʼ rij u kul i ca cʼak bi pa mar. I tojpen-le n-cʼax taj chuwach i tojpen chi ca pe na puwi coʼon panok, we xu tzaksaj jun wacʼal chupam u mac. 3 ¡Mi ʼan yix ile! Jun awachalal, we ʼo u mac chawe, cha bij che. Teʼuri we ire cu tzʼonoj cuybal mac, cha cuyu ʼuri che. 4 Ire, we xmacun chawe wukub mul jun ʼij, xak we wukub mul cu bij chawe chi lic n-coʼon ta chic, ʼo chakul ʼuri ca cuy na —xu bij i Jesus chique.

Jun, we ʼo cubibal u cʼux, nim i ca tiqui ʼuri chu ʼonquil

5 I apostelab xqui bij che i Kajwal: —Cha ya mas u cubibal ka cʼux che i Dios —xqui bij. 6 Are ʼuri i Kajwal xu bij chique: —Yix, we tene ʼo pichʼ u cubibal i cʼux che i Dios, we xa pacha u nimal jun ija re mostas, quix tiqui ʼuri chu ʼonquil nimak tak ʼanic. Quix tiqui ʼuri chu michʼic i nim laj cheʼ-i. We qui bij che: “Chat el chi, jat ʼe jekel pa mar,” quix cha che, i nim laj cheʼ-le ca cojon ʼuri chiwe —xu bij i Jesus chique.

Wach i quiqui ʼan i je rajchac i Dios

7 (Teʼuri i Jesus xu bij jun tijojbal tzij chique, cʼutbal re chique wach ʼo chiquikul i je rajchac i Dios.) Xu bij: —¿Wach ca ʼan yet che jun a mocom are ca cʼun che u chac? We xchacun pawabix, o xak we xu chajij juban a chicop, are ca cʼun che u chac ¿xataba ca bij che: “Chat oc la-lok, chat culok, y cha tija a wa,” cat cha? N-queje taj. 8 Are i ca bij che, xa are iri: “Cha yijba chwe wach i quin tijo,” cat cha che. “Teʼuri chin awila na wach i palt chwe, tzʼakat quin tij in wa. We xwelej in waʼim, teʼuri ca tij ni a wa yet,” ca bij che. 9 (ʼO chukul i mocom ca cojon che u patron.) ¿Xataba ca tioxij che, man xu ʼan ire pacha i a bim che? N-ca tioxij taj. 10 Xak queje yix chi ix rajchac i Dios. Are quix utzin che ronojel niʼpa ix u takom bi chu ʼonquil, miwoyʼej i tioxbal che. Are i qui ʼano, chi bij: “Yoj xa oj mocom; n-tu chac cu tioxij chake.Xui xka ʼano wach i bital chake.” Queje ile chi bij. (Are i tijojbal tzij ile xu bij i Jesus chique.)

I Jesus xe rutzirsaj i je lajuj ʼo i yobil lépra chique

11 I Jesus, are ca tijin u ʼenam pa Jerusalen, xicʼaw pa mojon chuxol i Samária, i Galiléa. 12 Are xe upon che jun aldéa, xe ʼel li lajuj achiab chu cʼulaxic. Ique, ʼo i yobil lépra chique, rumal-i xe canaj can cʼa naj, 13 y xe siqʼuin che: —¡Nim laj winak Jesus, chawila ni toʼbal ka wach! —xe cha che. 14 I Jesus, are xe rilo, xu bij chique: —Jix, ji cʼutu iwib che i sacerdóte — xu bij. Ique xqui maj qui be; are que tijin chi be, juntir xutzir i cʼax chique. 15 ʼO jun chique ique, are xrilo chi chom chic u chʼacul, xtzalijic, ca siqʼuin chu cojic u ʼij i Dios. 16 Are xupon ruʼ i Jesus, xuqui chuwach, xu ʼaj rib chuwach cʼa xkaj u palaj pulew. Lic xu tioxij che. I achi-le, aj Samária winak, n-aj Israel taj. 17 Teʼuri i Jesus xu bij: —Je lajuj xe utzir na, ¿pa je ʼo wi i bele-jeb? 18 ¿Xui nawi i jun-i xtzalij lok cu cojbej u ʼij i Dios? ¿Xui ire-le xcʼunic, chi n-kach taj tinimit? —xu bij. 19 Teʼuri xu bij che i achi: —Chat walijok, y jat; xat utziric rumal u cubibal a cʼux chwe —xu bij.

I u cʼunic u ʼatbal tzij i Dios, n-ca ʼiltaj taj

20 ʼO jujun aj Fariséo xqui tzʼonoj che i Jesus umpa ca jekan u ʼatbal tzij i Dios chuwach i jyub taʼaj. Ire xu bij chique: —I u cʼunic u ʼatbal tzij i Dios, n-ca ʼiltaj taj. 21 Mi jun crilo, mi jun cu bij: “¡Ri ʼolic-i!” o xak “¡Le ʼo jela-le!” n-que cha taj; man i ʼatbal tzij re i Dios ya ʼo chic chiquixol i winak, ya ʼo chic piqui cʼux. (Queje xu bij i Jesus ile chique.)

Are ca cʼun i Achi aj Chicaj conojel caquetamaj na

22 Teʼuri xu bij chique i u tijoxelab: —Ca pe tak i ʼij chi yix qui rayij na quiwil jun che tak u ʼij re i Achi aj Chicaj, péro n-quiwil taj. 23 ʼO ni jujun quiqui bij chiwe: “¡Ri ʼolic-i!” que cha; o xak quiqui bij: “¡Le ʼo jela-le!” que cha. Xui-ri, mix ʼec, mix terej chiquij. 24 Are cu rik i ʼij re i Achi aj Chicaj, coʼon na pacha coʼon u wach i caj, are ca pe jun nim laj u rep ray, ca repcan u tzunbal cʼulala. Queje ile u ʼij i Achi aj Chicaj —xu bij. 25 Xak xu bij: —Xui-ri, nabe ʼo u chac cu tij ni cʼax, xak ca xutux na cumal i winak je re i woʼor. 26 Are cu rik i ʼij re i Achi aj Chicaj, quiqui ʼan i winak pacha xqui ʼan che tak i ʼij re i mam Noe ujer. 27 Ique toʼ xqui tij qui wa, xqui tuʼ qui yaʼ, xak toʼ xe cʼuliʼic, chi achiab, chi ixokib. Queje que tijin ile chu ʼanic cʼa xu rik i ʼij are xoc i mam Noe chupam u bárco, are ʼuri xpe i nim laj jab y conojel xe camic. 28 Xak queje ile xqui ʼan i winak ujer, pa tinimit Sodóma are cʼas i mam Lot. Toʼ xqui tij qui wa, xqui tuʼ qui yaʼ; toʼ xe cʼayinic, xe loʼonic; toʼ xe ticanic, xe jachʼanic; xak toʼ xqui yac i cachoch. 29 Xui-ri, are xel i mam Lot pa tinimit Sodóma, juntir xtzak li ʼaʼ chicaj, xak i asufra pacha abaj aʼal; ʼis xe cam conojel. 30 Queje coʼon ile coʼon panok, are ca ʼiltaj u wach i Achi aj Chicaj. 31 Are cu rik i ʼij-le, jun we ʼo puwija re i rachoch (suʼ cha kaj la lok y cha ʼanmajok), ma oc chic pa ja chi relsaxic i ubitak-re ʼo chupam; y xak queje i jun we ʼo pa chac pa tak ʼes, ma tzalij chal ruʼ rachoch. 32 Cha cʼun chi cʼux wach xoʼon i rixokil i mam Lot (are xe ʼanmajic, ire xtaqʼuiʼic, xtzun chirij, y xcam rumal). 33 Pachin jun xa coʼon pen cu tobej u cʼaslemal, xa cu sach ʼuri u cʼaslemal sakil. Xui-ri, we ʼo jun ca sachsax nu wach u cʼaslemal xa wumal yin, ca yaʼ ʼuri u cʼaslemal sakil. 34 Quin bij chiwe: are cu rik i ʼij-le, je ʼo ni queb que war junam chuwi chʼat; jun ca cʼam nubic, y jun ca canax canok. 35 Xak je queb ixokib que tijin chi queʼem junam; jun ca cʼam nubic, y jun ca canax canok. 36 Xak je queb achiab je ʼo pa tak ticon, jun ca cʼam nubic, y jun ca canax canok. (Queje xu bij i Jesus ile chique u tijoxelab.) 37 Are ʼuri xqui bij che: —Kajwal ¿ipa ca ʼani wi i xa bij-le? — xe cha. Ire xu bij chique: —Pa ʼo wi jun chʼaculaj camnak, chila que moltaj wi i cʼuch —xu bij.

Lucas 18

I Dios que u to niʼpa i n-quiqui mayij tu tzʼonixic che

1 I Jesus xu bij chic jun tijojbal tzij chique, cʼutbal-re chique chi ʼo u chac n-quiqui mayij tu tzʼonoxic che i Dios, xak ma baʼcrij qui cʼux. 2 Xu bij chique: —Che jun tinimit ʼo jun juez n-cu xij ta rib che i Dios, xak n-cu coj ti qui ʼij i winak. 3 Che i tinimit-le, xak ʼo jun ixok malcan. Ire cupon ruʼ i juez, cu tzʼonoj ʼatbal tzij puwi jun aj chʼoʼoj chirij. 4 ʼO tan chi ʼij, i juez n-craj ta cu ʼan i ʼatbal tzij che; xui-ri, xu rik i ʼij chi xu bij pu cʼux: “Katzij yin n-quin xij ta wib che i Dios, xak n-quin coj ta qui ʼij i winak, 5 xui-ri i ixok malcan-le n-cu mayij ti cʼunic wuʼ. Rumal-i, quin ʼan ni ʼatbal tzij che, mokxa n-cu mayij ti cʼunic, y crix ni in cʼux che, y n-quin chʼij ta chic ʼuri,” xu bij. (Are i tijojbal tzij ile xu bij i Kajwal chique.) 6 Teʼuri xu bij chique: —Chi ta ʼut wach xu ʼan i mal laj juez: xu to ni ixok malcan. 7 Bay, we queje xu ʼan ni mal laj juez ile, ¿xataba i Dios n-que u to ti je re ire? Ire que u to na niʼpa i quiqui tzʼonoj qui tobal che chi paʼij chi chaʼab. ¿Xataba ca baytaj chu ʼonquil wach quiqui tzʼonoj che? N-ca baytaj taj. 8 Quin bij chiwe: i Dios que u to na; cu ʼan la i ʼatbal tzij chique. Xui-ri, are ca cʼun i Achi aj Chicaj, ¿ʼo nawi ʼuri jujun chi cul qui cʼux che? (Queje ile xu bij i Jesus chique.)

I u tzʼonbal i aj Fariséo che i Dios n-cumaj taj pacha re i aj alcawal

9 Je ʼo jujun winak quiqui bij ique lic je ʼutz, y xa quiqui kajsaj qui ʼij i juban. Cumal i winak-le, i Jesus xu bij i tijojbal tzij-i: 10 —Je ʼo queb achiab xe ʼe chu tzʼonoxic pa rachoch i Dios. I jun are aj Fariséo, i jun chic, aj tzʼonol alcawal. 11 I aj Fariséo, tacʼalic queje iri ca tijin chu bixquil: “Dios, quin tioxij chawe, man yin n-in ta queje pacha i juban winak. Ique xa je iliʼom, je mal laj tak winak, xak quiqui kajsaj qui ʼij cuʼ ixokib ne te quixokil. Lic quin tioxij chawe n-in ta pacha i aj alcawal-i. 12 Camul quin mayij in waʼim pa seman y quin ya wib chu tzʼonoxic chawe. Niʼpa i quin chʼaco, quin ya jun tant re i lajuj chawe.” (Queje xu bij i aj Fariséo ile che i Dios.) 13 I aj tzʼonol alcawal n-queje ta xu ʼan ire ile. Ire, naj xcanaj wi, n-xtzun ta chicaj man xqʼuix che. Cʼax xu na u cʼux, xu chʼay u wach u cʼux y xu bij: “¡Dios, chawila toʼbal in wach, xa in ajmac laj winak!” (Queje u tzij ile xu bij che i Dios.) 14 Yin quin bij chiwe, i aj tzʼonol alcawal xtzalij chi rachoch ʼutz chic chuwach i Dios; n-cumaj taj pacha i aj Fariséo. Queje ile xeʼelok, man pachin coʼon nim che rib, ire ʼut xa ca kajsax ni u ʼij; y pachin coʼon chʼutin che rib, are ca nimarsax na ʼuri u ʼij. (Queje i tijojbal tzij ile xu bij i Jesus chique.)

I Jesus que raj i acʼalab; xu ya u ʼab piquiwi

15 ʼO i winak xe qui cʼam li ral tak cacʼal ruʼ i Jesus man cu ya ni u ʼab piquiwi. I u tijoxelab, are xquilo, xe oc chi qui ʼatixic. 16 Xui-ri, i Jesus xe u siqʼuij i acʼalab ruʼ y xu bij: —Chi ya chique i acʼalab que cʼun wuʼ; me i ʼatij, man niʼpa i je pacha acʼalab piqui cʼux, ʼo que ique che i ʼatbal tzij re i Dios. 17 Sak laj tzij quin bij chiwe, jun we n-cu coj ti u tzij i Dios, we n-cu ʼan ta che u cʼux pacha u cʼux jun acʼal, n-coc ta ʼuri che u ʼatbal tzij i Dios —xu bij chique.

Jun achi beyom xu tzucuj u cʼaslemal chi n-tu qʼuisic

18 Jun achi nim u patan piquiwi i aj Israel winak xupon ruʼ i Jesus y xu tzʼonoj che: —Nim laj winak, at ʼutz laj tijonel, ¿wach i quin ʼan na, quin rikbej re in cʼaslemal chi n-tu qʼuisic? —xu bij. 19 I Jesus xu bij che: —¿Wuchac ca bij chwe chi in ʼutz? N-ta jun chi ʼutz, xui Dios —xu bij—. 20 Yet awetaʼam i lajuj tzij pixab: “Ma min awib ruʼ jun ixok we n-awixokil taj; mat camsanic; ma ʼan elaʼ; ma ʼan mentir chirij jun winak, cha cojo qui ʼij a kajaw a chuch” —xu bij i Jesus che. 21 —Ronojel ile ʼis in ʼanom lok cʼa are in chʼutin —xu bij i achi che. 22 I Jesus, are xu ta ile, xu bij: —Cʼo ni rajwaxic chawe. Cha cʼayij ronojel ubitak awe y cha ya i mer chique i nibaʼib; ca rik ʼuri a beyomal chicaj. Teʼuri chat petok y chat terej chwij —xu bij che. 23 I achi, are xu ta ile, xoc chi bis man lic beyom. 24 I Jesus, are xrilo chi ca bisonic, xu bij: —I beyomab, cʼax u jachic quib puʼab i Dios; cʼax coquic pu ʼatbal tzij i Dios. 25 Cʼax u ʼanic chi jun beyom cu jach rib puʼab i Dios; cʼax ile chuwach i ricʼawic jun camey che i tel re jun acuxa —xu bij chique. 26 Are ʼuri, niʼpa i xqui ta ile xqui bij: —¿Pachin quelsax na ʼuri chupam u mac? —xe cha. 27 I Jesus xu bij chique: —I Dios ca tiqui che, wach i n-que tiqui ti winak chu ʼonquil —coʼono. 28 Teʼuri i ma Pédro xu bij che: —Kajwal, yoj ka canam canok niʼpa i ʼo kuʼ, y oj terejnak chawij —xcha. 29 I Jesus xi bij chique: —Katzij i quin bij chiwe, pachin jun croʼtaj can u bitak-re man cʼax cu na i u ʼatbal tzij i Dios, nim ni cu chʼac na. We cu canaj can i rachoch, o we u chuch u kajaw, o we i ratz u chaʼ, o we i rixokil, o we i racʼal, rumal ni u ʼatbal tzij i Dios, 30 nim i cu chʼac na puwi ile waral chuwach i jyub taʼaj; xak coʼon panok ʼo ni u cʼaslemal chi n-ca qʼuis ta chic —xu bij i Jesus chique.

I Jesus xu bij tan chic chi ca camsax na

31 I Jesus xe u siqʼuij i cablajuj u tijoxelab ruʼ y xu bij chique: —Chitapeʼ, ya xka maj bi ka be pa Jerusalen. Chila ca ʼan na che i Achi aj Chicaj ronojel niʼpa i qui tzʼibam i ujer ajbil u tzij i Dios che. 32 Ire ca jach na piquiʼab i ne te aj Israel winak. Ique quiqui yoʼya na, quiqui bij cʼax che, y quiqui chubaj ni u palaj. 33 Quiqui jic u loʼxic, teʼuri quiqui camsaj, xui-ri churox ʼij ca walij chiquixol i camnak —xu bij i Jesus chique. 34 I u tijoxelab n-xqui ta tu be i xu bijle. N-xquetamaj taj wach usucʼ i xu lapo; n-xqui ta tu be wach i queʼelok.

I Jesus xu tzunsaj jun mawach aj Jerico

35 I Jesus ca tijin chi be, nakaj chic ʼo wi che i tinimit Jerico. ʼO jun mawach cul pa be, ca tijin chu tzʼonoxic mer chique i winak. 36 Are xu ta chi je qʼui i winak ca tijin quicʼawic, “¿Wach copis ile?” xu bij. 37 Xqui bij che chi are i Jesus aj Nazaret ca tijin ricʼawic. 38 Are ʼuri xsiqʼuin che: —¡Kajwal Jesus! ¡Yet chi at u muk u xiquin can i mam David! ¡Chawila toʼbal in wach! —coʼono. 39 I winak chi je nabe bi chuwach i Jesus, xqui yajo man cacaj cu mayij siqʼuinic. Ire xa xu cowij u bixquil che i Jesus: —¡Yet chi at u muk u xiquin can i mam David, chawila toʼbal in wach! —xu bij. 40 Are ʼuri i Jesus xtacʼ canic y xu tak u cʼamic. Are xnakajab ruʼ, xu bij che: 41 —¿Wach cawaj quin ʼan chawe? —coʼono. I mawach xu bij che: —Nim laj winak, cwaj yin quin a tzunsaj —coʼono. 42 I Jesus xu bij che: —¡Chat tzunok! Xat utziric man xa cuba a cʼux chwe —xu bij. 43 Juntir xtzun i mawach y xterej bi chirij i Jesus, ca tijin chu camwaxic, ca tijin chu tioxixic che i Dios. Je niʼpa i winak xe ʼilaw ile xak xqui coj u ʼij i Dios.

Lucas 19

Wach u jalwachixic u cʼaslemal i ma Zaquéo

1 I Jesus xoc pa tinimit Jerico, y ca tijin ricʼawic chila. 2 Che i tinimit-le ʼo jun achi, ma Zaquéo u bi; i u patan ire, are cajʼatzil i je aj tzʼonol alcawal; ire beyom. 3 Craj ire cretamaj u wach i Jesus, xui u ʼanom-i, n-naj ta rij; rumal-i, n-ta módo crilo cumal i uqʼuial winak. 4 Xa ʼe paʼanem, xnabeajic, y xel bi puwi jun cheʼ, u bi sicó-moro ʼo xucut be pa quicʼaw wi i Jesus. 5 Are xicʼaw i Jesus chila, tzun ʼan chicaj y xu bij che i achi: —Ma Zaquéo, chat kaj la lok; ʼo u chac quin qʼuiji can chi awachoch woʼor —coʼono. 6 I ma Zaquéo juntir xkaj lok, y ca quicotic xu cʼam bi i Jesus ruʼ chi rachoch. 7 I winak, are xquil ile, xe oc chu chʼachʼaxic i Jesus, man xa ʼe ruʼ rachoch jun mal laj winak. 8 Chila paja, i ma Zaquéo xtaqʼui ʼanok y xu bij che i Kajwal: —Nim laj winak, niʼpa i ʼo wuʼ, quin ya ni nicʼaj chique i nibaʼib. We ʼo tak in majom chique i winak, quin tzalijsaj chic cajib mul chique —xu bij. 9 I Jesus xu bij ʼuri che: —Woʼor yet junam cuʼ awixokil awalcʼwal i rikom iwelbal chi sak —xu bij. Teʼuri xu bij i tzij-i (cumal i juban chi quiqui chʼachʼa): —Ire xak u muk u xiquin can i mam Abraham pacha yix. 10 Yin chi in Achi aj Chicaj, in cʼun-nak chi qui tzucuxic i je sachnak, ʼelsabal na que chupam i qui mac —xu bij chique.

Wach i rokxanim i Dios kuʼ, ʼo u chac coj chʼacan ruʼ

11 I Jesus, tzʼakat que tijin i winak chu tayic u tzij, xu bij jun tijojbal tzij chique. Queje xoʼon ire ile chique, man ya coc pa tinimit Jerusalen. Quiqui chʼob i winak chi we xoc ire chila, ya cu jek i nim laj ʼatbal tzij re i Dios piquiwi. 12 Rumal-i, ire xu bij i tzij-i chique: —ʼO jun achi, nim u ʼij u patan u kajaw. I achi-le, ca ʼe che jun tinimit cʼa naj, chu cʼamic u patan re ʼatol tzij puwi u tinimit; we ʼo chic puʼab, ca tzalij li ʼuri. 13 Are maja ca ʼec, xe u siqʼuij lajuj rajchaquib ruʼ, y xu ya can jujun sak pwak chique, nimak u wach. Xu bij chique: “Chix chʼacan ruʼ i mer-i, tzʼakat quin cʼun li yin,” coʼono; y xa ʼec. 14 I rach aj tinimit tzel quiquilo, y xe qui tak bi juban aj takon chu bixquil: “N-cakaj ti yoj i achi-le we are ca canaj can re ʼatol tzij pakawi.” (Queje ile xqui bij bic, xuiri, n-ta xoʼon re chique.) 15 I achi, xyaʼ puʼab chi are i ʼatol tzij piquiwi, teʼuri xtzalij pu tinimit. Are xuponic, xe u siqʼuij i rajchac ruʼ, chi u yom can i mer chique. Xu tzʼonoj chique chi qui jujunal niʼpa i qui chʼacom che i qui mer. 16 I nabe xupon ruʼ, y xu bij che: “Nim laj winak, i a mer, in chʼacom chic lajuj tant puwi,” coʼono. 17 I ʼatol tzij xu bij che: “Lic ʼutz ni a ʼanom; at ʼutz laj ajchac. A ʼanom ni ʼutz ruʼ i jubiʼ in yom chawe, rumal-i cat in ya piquiwi lajuj tinimit,” xu bij che. 18 Teʼuri i ucab rajchac xtejeb ruʼ, y xu bij che: “Nim laj winak, i a mer, in chʼacom chic joʼob tant puwi,” xcha. 19 I u patron xu bij che: “Xak yet, cat in ya na piquiwi joʼob tinimit,” xu bij. 20 Teʼuri xtejeb jun chic ruʼ chique i lajuj, y xu bij che: “Nim laj winak, ri a mer-i; in cʼolom can chupam jun sut. 21 Xin cʼolo man quin xij wib chawe; wetaʼam chi at cʼan laj achi. At pacha jun chi cu chapo wach i nu cʼolom taj, o xak cu mol u wach i ticon chi n-xu tic taj,” xu bij che. (Queje ile xu bij i mal laj ajchac; craj cu coj u mac u patron.) 22 Are ʼuri i ʼatol tzij xu yajo. “At mal laj ajchac,” xu bij che, “¡Quin cʼut ni a mac chawe ruʼ i mísmo a tzij yet! Xa bij yet chi in cʼan laj winak, chi quin chapo wach n-in cʼolom taj, o xak quin mol u wach i ticon chi n-in ticom taj, ca bij yet. 23 We queje quin ʼan yin ile, ca bij, ¿Wuchac ʼuri n-xa ya ti in mer cuʼ i quiqui toj i alaj-re? We tene queje ile xa ʼano, are xin cʼunic, ʼo tene-ri in mer, rachiʼil i alaj. ¡Péro n-taj!” xu bij che. 24 Teʼuri xu bij chique i je ʼo pu tzal: “Chi maja i mer che; chi ya na che i jun chi xu chʼac lajuj tant,” coʼono. 25 “Nim laj winak, ya ʼo chic lajuj ruʼ,” xe cha che. 26 I ʼatol tzij xu laʼ u wach chique: “Quin bij chiwe, jun we ʼo na chic ʼo ruʼ, ca yaʼ na mas ʼuri che; i jun chi n-ta kas ʼo ruʼ, ca ʼelsax ni jubiʼ chi ʼo ruʼ,” coʼono. Teʼuri xu bij chique: 27 “Niʼpa i winak chi tzel que in ilawic, chi n-cacaj ta in ʼo piquiwi, che i cʼama lok, y che i camsaj chinwach.” xu bij i ʼatol tzij. (Queje i tijojbal tzij ile xu bij i Jesus chique i winak.)

Wach u cojic u ʼij i Jesus are xoc pa Jerusalen

28 Are xbitaj ile rumal i Jesus, xu maj chubi u be pa Jerusalen, nabe chiquiwach i u tijoxelab. 29 Teʼuri xe upon chu nakaj i queb aldéa, Betfage y Betánia, pa ʼo wi i ral jyub Olívos. Are ʼuri xe u nabsaj bi queb u tijoxelab. 30 Xu bij chique: —Jix che i aldéa ʼo pan chakawachle. Are quix uponic, qui rik ni jun buru yukulic, chi cʼa maja cretamaj ca ʼan winak chirij. Chi quira y chi cʼama lok. 31 We ʼo i ca tzʼonow chiwe wach u chac quix tijin chu toric, chi bij che chi cu rik u chac che i Kajwal, chix chok che. (Queje ile xu bij i Jesus chique i queb-le.) 32 Ique xe ʼec, y xqui rik i ral buru yukulic, pacha u bim bi Jesus chique. 33 Are que tijin chu toric, xe upon i rajaw, y xqui bij chique: —¿Wuchac qui tor bi i buru? —que cha. 34 I tijoxelab xqui bij: —Cu rik u chac che i Kajwal —xe cha. 35 Teʼuri xqui cʼam bi ruʼ i Jesus. Xqui coj qui ʼuʼ chirij i buru, cubibal re i Jesus, y xqui ʼansaj ʼan i Jesus chirij. 36 Are que tijin chi be, i winak xqui licʼ qui ʼuʼ pu be, wikbal-re. 37 Are xe upon chu nakaj i Jerusalen, pa ʼo wi i kajbal lok re i jyub Olívos, conojel niʼpa i je teren chirij xe oc chi sicʼ rumal i quicotemal. Lic xqui coj u ʼij i Dios rumal uqʼuial tak milágro u ʼanom i Jesus chiquiwach. 38 Xqui bij: —¡Nim u ʼij i ka ʼAtol Tzij chi u takom li Kajwal Dios! ¡Cʼamori che i Dios chicaj! ¡Chocsax u ʼij i Dios! (Queje ile xe siqʼuin chu bixquil.) 39 Xak je ʼo juban aj Fariséo chiquixol i winak; are xquilo wach quiqui ʼan i uqʼuial winak, xqui bij che i Jesus: —Mayes, che a ʼatij a tijoxelab —xqui bij. 40 I Jesus xu laʼ u wach chique: —Chitapeʼ, we que in ʼatij, i abaj-i que siqʼuin na ʼuri piqui qʼuexel ique —coʼono. 41 I Jesus cuʼ i je teren chirij xe upon chu nakaj i tinimit Jerusalen. Are xril i tinimit, cʼax xu na u cʼux, y xoʼic. 42 Xu bij:— ¡Toʼ i wach yix ix aj Jerusalen! We tene woʼor quiwetamaj usucʼ wach u rikic i sakil laj uxlambal i cʼux, ʼutz te iwe-ri; xui-ri, n-quiwil taj, xa pacha chʼuktal u wach chiwe. 43 Ya cu rik i ʼij qui tij ni uyej. I aj chʼoʼoj chiwij quiqui coj ni tapia chirij i tinimit man n-ta chic pa i quix el wi. Teʼuri quiqui sutij ni iwij, y ca pe ni chʼoʼoj cʼulala. 44 Quiqui sach na ʼuri u wach i tinimit, y que qui camsaj niʼpa i je jekel che. Are cutzi-nic, mi tene jun abaj pa xan ca canaj puwi i rachiʼil. Queje ni ile queʼelok, man n-xi ta ti usucʼ are xupon i Dios iwuʼ tobal iwe. (Queje xu bij i Jesus ile are xril i tinimit.)

I Jesus xe resaj i aj cʼay pa rachoch i Dios

45 I Jesus xoc pa rachoch i Dios; are ʼuri xu jek li quelsaxic i aj cʼayinel, i aj loʼonel chi je ʼo chila. 46 Xu bij chique: —I Dios, chupam u wuj, u bim can i tzij-i: “I wachoch, lic jun ja re qui tzʼonbal i winak chwe” (queje ile tzʼibtal canok); xui-ri yix i ʼanom qui jul iliʼomab che —xu bij i Jesus chique. 47 ʼIj ʼij, i Jesus ca tijin chu cʼutic chique i winak pa rachoch i Dios. I cajʼatzil i sacerdóte junam cuʼ i tijonel re i ujer ʼatbal tzij, xak qui wi qui jolom i aj Israel, quiqui tzucuj wach u camsaxic i Jesus quiqui ʼano. 48 Xui-ri, n-quiqui rik taj wach u ʼanic quiqui ʼano, man conojel i winak lic qui yom qui cʼux chu tayic u tzij.

Lucas 20

Xtzʼonox che i Jesus bi chi ʼatbal tzijal ʼo puʼab

1 Xoʼon panok, i Jesus ʼo pa rachoch i Dios, ca tijin chu cʼutic chique i winak, xak ca tijin chu bixquil chique wach i quelbal chupam i qui mac. Are ʼuri xe upon i cajʼatzil i sacerdóte, junam cuʼ i je tijonel re i ujer ʼatbal tzij, xak i nimak tak mamʼib. 2 Xqui bij che: —¿Bi chi ʼatbal tzijal ʼo paʼab, chi queje ca ʼan ile? —xqui bij—. ¿Pachin xyaw ile paʼab, chi cat tijin chu ʼonquil? —xe cha che. 3 Are ʼuri i Jesus xu bij chique: —Yin xak quin tzʼonoj jun tzij chiwe. Chi bij chwe: 4 ¿Pachin xyaw puʼab i ma Wan cu kajsaj ya piquiwi i winak? ¿Are i Dios xyaw che, o xa winak xyaw che? —xu bij i Jesus chique. 5 Ique xe oc chu bixquil chiquiwach: —¿Wach nawi caka bij che? —que cha—. We caka bij chi are i Dios xyaw ile puʼab i ma Wan, ire cu bij na chake: “¿Wuchac ʼuri n-xi coj taj wach i xu bij?” 6 We xak caka bij chi xa ruʼ winak petnak wi wach i xu bij i ma Wan, i winak coj qui camsaj ʼuri che abaj, man conojel quiqui bij chi ma Wan lic ruʼ i Dios petnak wi wach i u bim. (Queje ile xqui bij chiquiwach.) 7 Rumal-i xqui bij che i Jesus: —N-ketaʼam taj pachin xyaw che —xe cha. 8 —Xak yin n-quin bij ta ʼuri chiwe wach i ʼatbal tzij ʼo pinʼab, chi quin ʼan tak iri —xu bij i Jesus chique.

Wach i xqui ʼan i mal laj tak ajchaquib che u cʼojol i rajaw ulew

9 Teʼuri i Jesus xoc chu bixquil jun tijojbal tzij chique i winak. Xu bij chique: —ʼO jun achi, ʼo u qʼuial úva u ticom. Ire ʼo u chac ca ʼe che jun viáje, rumal-i xu ya can piquiʼab i raj mediant. Ire xa ʼec, y naj xsachic. 10 Are xu rik i ʼij re i cosech, xu tak bi jun u mocom chu tzʼonoxic i re ire, chique i raj mediant. Are xupon u mocom, xqui chʼayo, lic xqui ʼan cʼax che, y xqui tak bic, n-ta xqui ya bi che. 11 Teʼuri i rajaw i ticon xu tak chal jun mocom; xak queje xqui ʼan chic che: xqui bij cʼax che, xqui chʼayo, xak xqui tak chubic, n-ta xqui ya bi che. 12 I rajaw i ticon xu tak chal jun chic; i aj mediant xak xqui ʼan chic cʼax che, y xquesaj chalok. 13 Are ʼuri i rajaw ulew xu bij: “¿Wach i quin ʼano? Quin tak nubi in cʼojol chi lic cʼax quin naʼo; are quiquil u wach, pent que cojon na che,” xu bij. 14 I aj mediant, are xquilo, xqui bij chiquiwach: “Ire-le, are i rajaw i ulew coʼon panok. Chaka camsaj, man ca canaj can i ulew pakaʼab yoj,” xqui bij. 15 Are ʼuri xquesaj li pa ticon y xqui camsaj. (Are i tijojbal tzij ile xu bij i Jesus chique.) Teʼuri xu tzʼonoj chique: —I rajaw i chac, ¿wach nawi coʼon chique i mal laj tak ajchaquib-le? 16 Ire ca cʼun na, y que u camsaj i ajchaquib; teʼuri cu ya ni ulew piquiʼab juban chic ajchaquib. (Queje ile i moxbal tzij xu bij i Jesus chique.) I winak, are xqui ta ile, xqui bij: —¡Ay, chu ʼatij i Dios ile! —xe cha. 17 Teʼuri i Jesus xe u takej y xu cʼunsaj u tzij i Dios chique wach coʼon na. —Katzij, queje ile ca ʼantaj na. We n-ca ʼantaj taj, ¿wach usucʼ ʼuri i tzij-i chi tzʼibtal can chupam u wuj i Dios? Man cu bij: I abaj chi n-xcaj ti xqui coj i je aj ʼanol ja, are i abaj-le chi xeʼelok lic nim ni u chac che i cubibal ja. (Queje ile tzʼibtal canok.) 18 I abaj-le, we ʼo jun ca ʼe tzak puwi, ca pax che. Xak i abaj-le, we ca tzak chirij jun, lic coʼon cʼajcʼaj che —xu bij i Jesus chique.

Chi ya che i ʼatol tzij wach ʼo re ire che, xak chi ya che i Dios wach ʼo re

ire che 19 I cajʼatzil i sacerdóte, xak i tijonel re i ujer ʼatbal tzij xqui ta u be chi xa are ique que u lap na. Rumal-i, cacaj tan u chapic, xui-ri xqui xij quib chique i winak. 20 Teʼuri xe qui tak bi juban achiab ruʼ i Jesus, quiqui cʼambej u pam. Xe qui tak bi ruʼ pacha je ʼutz lak tak winak, quiqui tzʼonbej juban tzij che, xa tzaksabal-re quiqui ʼano. Cacaj ique ca chap na cumal i rakan u ʼab i ʼatbal tzij, y ca jach na puʼab i gobernador. 21 Are xe upon ruʼ i Jesus, xqui bij che: —Tijonel, ketaʼam chi yet, wach i ca bij, wach i ca cʼutu, lic pusucʼ i ca ʼan wi. Yet lic n-ca ʼan ta cas che, wach u patan jun winak, we nim, o we n-nim taj; lic ca bij i sak laj tzij che, wach craj i Dios. 22 Cha bij ʼu chake: ¿ʼUtz nawi caka toj impuésto che i ʼatol tzij, o n-ʼus taj? —xe cha. 23 I Jesus retaʼam chi xa tzaksabal-re cacaj; xa cʼambal u pam quiqui ʼano. Xu bij chique: —¿Wuchac qui tzucuj tzaksabal-we? — xu bij—. 24 Chi cʼutu jun sak pwak chwe. ¿Pachin u qʼuexwach iri ʼo chuwach? ¿Pachin u bi iri tzʼibtal chuwach? —xu bij.— Re i ʼatol tzij —xqui bij che. 25 —Bay —xu bij i Jesus chique—, chi ya ʼuri che i ʼatol tzij wach ʼo re ire che; xak chi ya che i Dios wach ʼo re ire che —xu bij chique. 26 Ique n-xqui rik taj wach tzaksabal-re quiqui ʼan chiquiwach i winak. Are xqui ta u tzij, ique lic xqui bisoj; n-xe chʼaw ta chic.

I Jesus xu sakirsaj chi ʼo ni qui walijbal i camnak

27 Teʼuri ʼo jujun chique aj Saducéo xe ʼe ruʼ i Jesus. I aj Saducéo quiqui bij chi i je camnak n-que walij ta chic. Rumal-i, are xe uponic, xqui bij che i Jesus: 28 —Tijonel, i mam Moises u tzʼibam canok chi we xcam jun achi, we n-ta racʼal ruʼ can i rixokil, ʼo u chac ʼuri ca cʼuli i ratz u chaʼ i achi ruʼ i ixok malcan. Queje ile ca qʼuiji na racʼal ire ruʼ i ixok, pu qʼuexel i camnak. Queje ile u bim canok. 29 Bay, oʼonom lok, je ʼo wukub achiab catz qui chaʼ quib. I nabe chique xcʼuliʼic, y xoʼon panok, xcamic, n-ta racʼal canok. 30 Teʼuri i ucab chaʼaxel xcʼuli ruʼ ixok malcan. Xoʼon panok, xcam chic ire, n-ta racʼal. 31 Teʼuri i urox xcʼuli chic ruʼ i ixok, xak queje xqui ʼan ile conojel. I je wukub-le ʼis xe cam chuwach i ixok, n-ta cacʼal canok ruʼ. 32 Pa qʼuisbal-re, xcam i ixok. 33 Bay, are cu rik i ʼij re qui walijbal i camnak, ¿pachinok chique i wukub-le queʼelok mer rachijil? Man conojel i je wukub xe cʼuli ruʼ. 34 I Jesus, queje iri xu laʼ u wach chique: —Waral chuwach i jyub taʼaj, katzij que cʼuli i achiab i ixokib; 35 xui-ri, coʼon panok, n-quiqui ʼan ta chic. Niʼpa i ca majaw chique chi que walij chiquixol i camnak y que oc chila chicaj, ique n-que cʼuli ta chic. (N-ta chic u chac ile.) 36 Man n-que cam ta chic. Ique queʼelok je pacha i ángel, y je racʼal chic i Dios, man je walijnak chic. 37 I tzij chi u tzʼibam can i mam Moises cu cʼut chiwe chi que walij ni camnak. Xu tzʼibaj ire wach u tzij i Dios che, are xu ʼijla chupam i ʼaʼ chi ca juluw che i ral cheʼ. Xu bij i Dios chi ire are qui Dios i mam Abraham, i mam Isaac, xak i mam Jacob. (I oxib-le je camnak chic are xu bij i Dios ile, xui-ri, chuwach ire, je cʼaslic.) 38 I Dios n-are ti qui Dios i je camnak, are i qui Dios i je cʼaslic. Chuwach ire, ʼis je cʼaslic conojel —xu bij i Jesus chique. 39 Are ʼari ʼo jujun chique i tijonel re i ujer ʼatbal tzij xqui bij: —Tijonel, ʼutz i xa bij —xe cha. 40 Queje ile xqui bij, man i aj Saducéo winak n-ta chic u cowil qui cʼux chu tzʼonoxic mas che.

I Jesus lic Dios, n-toʼ ta u muk u xiquin can i mam David

41 I Jesus xu bij chique: —¿Wuchac quiqui bij i winak chi i Crísto we xcʼunic, are ni u muk u xiquin i mam David? 42 ¿Wuchac quiqui bij ile? Man lic are i mam David u bim can i tzij-i chupam i wuj u bi Sálmos: I Kajwal Dios xu bij che i Wajwal Crísto: “Chat cul na pin wikabim 43 cʼa cu rik ni ʼij que in ya na pa awakan niʼpa i je aj chʼoʼoj chawij,” xu bij. (Queje ile u tzʼibam can i mam David ujer chirij i Crísto.) 44 ¿Wach u ʼonquil ʼuri chi Crísto xa u muk u xiquin i mam David? ¿Wach u ʼonquil ile? man lic are i mam David xu bij “Wajwal” che i Crísto. (Queje ile xu bij i Jesus chique, cu sakijbej-re chique chi Crísto n-toʼ ta winak, lic Dios.)

I Jesus cu coj qui mac i tijonel re ujer ʼatbal tzij

45 Conojel i winak que tijin chu tayic i Jesus are xu bij chic jun tzij chique u tijoxelab. Xu bij: 46 —Chi ʼana cwent chique i tijonel re i ujer ʼatbal tzij, chi xa kus quiquilo que malcat pa tak be ruʼ qui ʼuʼ naj rakan; kus quiqui ta are ca yaʼ rutzil qui wach cumal i winak pa tak qʼuebal, ocsabal re qui ʼij. Are que oc pa molbalʼib, xa quiqui tzucuj qui cubibal ʼo u ʼij; xak queje quiqui ʼano are que ʼe pa waʼim re tak nimaʼij. 47 Ique quiqui maj i cachoch ixokib malcanib; teʼuri quiqui ʼan nimak tak tzʼonbal che i Dios, chiquiwach i winak, sachsabal-re wach i qui ʼanom. Ique ʼut ca yaʼ ni tojpen chique lic nim na chiquiwach i juban —xu bij i Jesus chique.

Lucas 21

I ixok malcan, nim i sipon xu ya chuwach i Dios

1 I Jesus, are ʼo pa rachoch i Dios xe ril i beyomab que tijin chu yaʼic qui mer pa caxa chila. 2 Are ʼuri xril jun ixok malcan lic nibaʼ, ire xa queb centávo u mer xu yaʼo. 3 Teʼuri i Jesus xu bij chique i je ʼo chuwach: —Katzij i quin bij chiwe, i ixok nibaʼ-i, i u mer xu yaʼo, mas nim chuwach ile chi qui yom conojel i juban. 4 Ique, wach i qui yom, xa are quesam che wach i sobrin-nak cuʼ; xui-ri i ixok-le chi lic nibaʼ, ronojel xu yaʼo, niʼpa i ʼo ruʼ; n-ta chic xu canaj re u cʼaslemal —xu bij i Jesus chique.

I Jesus xu bij chi i rachoch i Dios ca wulijsax na

5 ʼO juban winak que tijin chu lapic i rachoch i Dios, chi lic chom, xqui bij; lic chom laj tak abaj ʼo che, xak lic chom i wikbal-re chi qui sipam i winak chuwach i Dios, xqui bij. Are ʼuri i Jesus xu bij chique: 6 —Niʼpa iri chi quix tijin chu takexic, cu rik ni ʼij ca wulijsax na. Mi jun abaj ca canaj chic puwi i rachiʼil —xu bij chique.

Wach i retamaxic caka ʼano are ya ca cʼun i qʼuisbal ʼij

7 Teʼuri xqui bij che: —Ka Tijonel, ¿umpa ca ʼani ile chi xa bij? ¿Wach i retalil cakil na are ya ca petic? —xe cha. 8 I Jesus xu bij chique: —Chi ʼana cwent iwib, mokxa ʼo quix tʼorowic. Man je qʼui que cʼun na y queje iri quiqui bij: “Yin in i Toliwe,” que cha, xak “Ya ca pe i qʼuisbal ʼij,” que cha na. Xui-ri, mix cojon chique. 9 Yix are qui ta rason chi ca ʼani chʼoʼoj pa tak tinimit, xak we ʼo i quiqui ʼan chʼoʼoj chirij i ʼatol tzij, mi xij iwib rumal. Queje ni ile queʼelok nabe, xui-ri, ile n-are ti mer qʼuisbal ʼij —xu bij i Jesus chique. 10 Xak xu bij chique: —ʼO ni tinimit quiqui ʼan chʼoʼoj che chic jun tinimit; ʼo ni winak re jun ʼatol tzij quiqui ʼan chʼoʼoj chiquij i winak re chic jun ʼatol tzij. 11 Xa ipa ʼo na wi i nimak tak ucabrakan, xak queje i waʼjal, xak queje i yobil. Xak chuwacaj, quiwil nimak tak ʼil, xak nimak tak séña. 12 Xui-ri, nabe na chuwach tak ile, yix quix chaptaj na y quix oktax na. Quix ʼe qui ya pa tak molbalʼib, man quiqui ʼanbej i ʼatbal tzij piwi. Quix qui tzʼapij, quix qui cʼam bi chiquiwach qui ʼatol tzij, xak chiquiwach i qui gobernador xa wumal yin. 13 Xui-ri queje ile quix tiqui na chu bixquil chique wach in patan yin. 14 Chi jicba i noʼoj chi n-quix cʼachir ta tan che, wach i qui bij na, tobal iwib. 15 Mix cʼachir che, man yin quin ya ni i nojbal chiwe wach qui bij chique; i aj chʼoʼoj chiwij n-quiqui rik ta ʼuri wach u laʼic u wach chiwe. 16 Yix quix jach na piquiʼab i aj chʼoʼoj chiwij cumal i kajaw i chuch, cumal iwatz i chaʼ, cumal iwachalal, cumal tak i quetaʼam i wach; ʼo jujun chiwe que camsax na. 17 Conojel i winak, tzel quix quil na xa wumal yin, 18 xui-ri, i Dios lic quix u chajij na; mi tene cu yaʼo we ca sachsax u wach jun i wi re i jolom. 19 Chix ʼolok jiquil i cʼux; we qui chʼijo, qui chʼac na i cʼaslemal sakil. 20 Quiwil ni tinimit Jerusalen je sutinnak uqʼuial soldádo chirij chuwach. Are quiwil ile, iwetaʼam ʼuri ya ca sachsax u wach i tinimit. 21 Are ʼuri, niʼpa i je ʼo pa jyub Judéa, che ʼanmajok, che ʼoj chuwi tak jyub; niʼpa i je ʼo pa tinimit Jerusalen, che ʼelok; niʼpa i je ʼo pa tak ʼes, me tzalij chal pa tinimit. 22 I tak i ʼijle, are i ʼij re nim laj tojpen chi ʼo u chac ca petic man ca ʼantaj na pacha i tzʼibtal can chupam u wuj i Dios. 23 Chupam i ʼij-le, toʼ qui wach ixokib chi ʼo i yobil chiquij, xak ique chi ʼo cacʼal chi cʼa que tzʼumanic; cʼax i qui ʼanmajic ique. Nim i cʼax ca pe na chuwach i jyub-i; nim i cʼokbal ca pe piquiwi i winak-i. 24 ʼO ni jujun que camsax pa chʼoʼoj; ʼo ni jujun que chapi bic y naj que cʼami bi pa ronojel tak tinimit. I tinimit Jerusalen, ca kajsax ni u ʼij cumal i ne te aj Israel winak. Queje quiqui ʼan ique ile, cʼa ca qʼuis ni ʼij yatal piquiʼab rumal i Dios.

Wach i u cʼunic i Achi aj Chicaj

25 Are ya ca cʼun i qʼuisbal ʼij, ʼo ni séña ʼuri che i ʼij, i icʼ, i chʼumil. Waral chuwach i jyub taʼaj, conojel i winak pa tak tinimit ʼis que cʼachiric; ʼis que xibix na, rumal i nim laj u chʼawbal i mar, xak i uwi i ya chi lic quel na chicaj. 26 I winak quiqui tij na camic rumal qui xibriquil, are quiqui chʼob i cʼax chi ca pe na chuwach i jyub taʼaj. Lic quiqui xij quib, man i ʼij, i icʼ, i chʼumil que sicsax na. 27 Teʼuri quiquil ni Achi aj Chicaj ca cʼunic; ca cʼun pa sutzʼ, nim u choʼab, nim i u ʼij u chomal. 28 Niʼpa tak ile, are ca jekan u ʼonquil, yix chi sucʼba iwij; chi yaca i jolom; man iwelbal chi sak nakaj chic ʼo wi. (Queje xu bij i Jesus ile chique u tijoxelab.) 29 Teʼuri xu bij jun tijojbal tzij chique. —Chi chʼobo wach coʼon i u cheʼlal hígo, xak i juban tak cheʼ: 30 are quiwil yix chi ya quel li u tux, iwetaʼam ʼuri ya ca pe i ʼalaj. 31 Xak queje ile, are quiwil yix niʼpa tak i xin bij chiwe, qui ta u be ʼuri ya ca jekan i ʼutz laj ʼatbal tzij re i Dios. 32 Sak laj tzij quin bij chiwe, ca ʼantaj na ronojel niʼpa in bim-le, are cʼa maja que cam i winak je re woʼor. 33 I caj, i ulew que sachsax na, xui-ri in tzij yin n-ca sach taj; ca ʼantaj na ronojel niʼpa in bim chiwe. 34 Chi chajij iwib; mi ʼan che iwib chi n-ti qui chʼob che i ʼij-le, xa rumal tij quix waʼic, o xa quix ʼabaric, o xak mas quix cʼachir che i cʼaslemal waral chuwach i jyub taʼaj. Mok xak teʼet ca pe i ʼij-le piwi are n-ti qui chʼob che. 35 Ca cʼunic pacha coʼon jun laso piquiwi conojel i winak chuwach i jyub taʼaj. 36 Chix cʼacʼali-nok; mi mayij u tzʼonoxic che i Dios. Chi tzʼonoj che chi qui chʼijo, man n-quix tzak ta chupam i mac are ca pe tak i cʼax-le; queje ile, n-ta qʼuixbal chiwe are quix taqʼui chuwach i Achi aj Chicaj. (Queje u tzij i Jesus ile chique.) 37 ʼIj ʼij i Jesus ca tijin chu cʼutic chique i winak pa rachoch i Dios; xui-ri ca kaj tak ʼij, quel pa Jerusalen, ca ʼe war pa jyub Olívos. 38 Are ca sakiric, ca ʼe tan chic pa rachoch i Dios y conojel i winak que upon ruʼ, chu tayic u tzij.

Lucas 22

Wach u chapic i Jesus xqui chʼob i nimak tak mamʼib.

1 Ya xnakajab i nimaʼij páscua, are ʼij chi ca tijaw wi i caxlanwa chi n-ta cunbal ocnak che. 2 I je cajʼatzil i sacerdóte, junam cuʼ i je tijonel re i ujer ʼatbal tzij, quiqui tzucuj wach u camsaxic i Jesus quiqui ʼano, man quiqui xij quib chique i winak. 3 Are ʼuri xoc i itzel pu cʼux i ma Júdas, chi ucab u bi, Iscarióte, are jun chique i cablajuj u tijoxelab i Jesus. 4 Ire xa ʼe cuʼ i cajʼatzil i sacerdóte, xak i nimak qui patan pa rachoch i Dios; xe u ʼijla wach u jachic i Jesus cu ʼan chique. 5 Ique xe quicotic, y xqui bij che chi quiqui ya mer che. 6 Rumal ʼuri i ma Júdas xu junamsaj u wach cuʼ; xoc chu tzucuxic wach i jachbal re i Jesus cu ʼano, xui-ri xa aliʼal chiquiwach i winak.

I qʼuisbal waʼim xu tij i Jesus cuʼ u tijoxelab

7 Xu rik i ʼij re i nimaʼij páscua, chi are i ʼij re u tijawic i caxlanwa pacha xec (chi n-ta levadúra che), xak are i ʼij wi chi ʼo u chac que camsax i ral tak chij chuwach i Dios. 8 Chupam i ʼij-le, i Jesus xu bij chique i ma Pédro y ma Wan: —Je i yijba i ka cenar re i nimaʼij páscua, —coʼono. 9 Ique xqui bij che: —¿Pa i cawaj wi caka yijba? —xe cha. 10 Xu bij chique: —Chitapeʼ: are quix oc pa tinimit, qui cʼulaj ni jun achi rucʼam jun ʼekbala ʼo ya chupam. Chix terej chirij pa coc wi che jun ja. 11 Chi bij che i rajaw ja: —I Tijonel xoj u tak li chu tzʼonoxic chawe, “¿Pa ʼo wi i cuárto pa quin tij wi i waʼim re i páscua cuʼ in tijoxelab? xu bij lok,” chix chok che. 12 Teʼuri ire cu cʼut chiwe jun nim laj cuárto pu caleja, yij chic; chila chi yijba wi i ka waʼim — xu bij i Jesus chique. 13 I u tijoxelab xe ʼec; are xe upon pa tinimit, ʼis xqui riko pacha u bim i Jesus chique. Teʼuri xqui yijba qui waʼim re i nimaʼij páscua. 14 Are xu rik i ʼor, i Jesus xcubi chi mexa, junam cuʼ i rapostelab. 15 Xu bij chique: —Lic in rayim na quin tij i waʼim-i re i páscua iwuʼ, tzʼakat cʼa maja quin camic. 16 Katzij i tzij-i quin bij chiwe: yin n-quin tij ta chic i waʼim-i cʼa ca tzʼakatsax ni u wach in patan pa ʼutz laj ʼatbal tzij re i Dios —xu bij i Jesus chique. 17 Teʼuri xu chap i tuʼbal ya y xu tioxij che i Dios. Teʼuri xu bij chique: —Chi chapa iri, chi jacha chiwach. 18 Quin bij chiwe: n-quin tij ta chic u waʼal úva, cʼa ca cʼun ni ʼutz laj ʼatbal tzij re i Dios —xu bij chique. 19 Teʼuri xu chap i caxlanwa, y xu tioxij che i Dios; xu piro, y xu jach chique. Are ʼuri xu bij chique: —Are iri are in chʼacul chi quin jach na puʼab i camic, tobal iwe yix. Are qui ʼan tak iri, chi ʼana cuxtabal we yin —xu bij.20 Are xquelej i waʼim, queje tan chic xu ʼan che i tuʼbal ya; xu bij: —I vin-i chi caka tij na, are in quiqʼuel ca turuw na, tobal iwe yix; rumal in quiqʼuel-le ca tzʼakat u wach i trat cʼacʼ ruʼ i Dios (queje ile, i trat cʼacʼ ʼo ni u choʼab) —xu bij. 21 I Jesus xak xu bij: —Chitapeʼ: i jun chi quin jachaw na, ʼo chi wuʼ chi mexa. 22 Katzij, yin chi in Achi aj Chicaj, quin cam na pacha ʼax u chʼobom wi i Dios, xui-ri, toʼ u wach i achi chi quin jachaw na piquiʼab i je aj chʼoʼoj chwij —xu bij chique. 23 Teʼuri xqui jek u tzʼonoxic chiquiwach pachin chique ique ca ʼanaw nawi ile.

I je nimak chuwach i Dios quiqui ʼan che quib xa je ajchac chiquij i cachiʼil

24 I u tijoxelab i Jesus, xe oc chu chapic quib chi tzij chi pachin nawi chique ique nim ni u ʼij chiquiwach i rachiʼil. 25 Are ʼuri i Jesus xu bij chique: —I je ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj, ique lic que rajawin piquiwi i winak, xak ca bix chique chi je aj ʼanol ʼutz chique. Queje ile quiqui ʼan i ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj. 26 Xui-ri, yix n-ix ta queje ile. Pachin i nim u ʼij chixol yix, chu ʼana ʼuri chʼutin che rib; pachin iwajʼatzil yix, chu ʼana pacha mocom che rib chiwij. 27 Cwaj quin tzʼonoj jun tzij chiwe: ¿Pachin i nim u ʼij? ¿Are nawi i jun chi ca cubi chi waʼim? ¿O are i ca yaw i wa chuwi mexa? Katzij, are i ca cubi chi mexa, are i nim u ʼij. Xui-ri, yin in ʼo iwuʼ pacha in aj yol i wa chuwi mexa. (Queje u tijojbal tzij ile, cʼutbal-re chique chi niʼpa je nimak chuwach i Dios, je are i je ajchac chiquij i cachiʼil.) 28 —Yix ʼut, n-in ta iwoʼtam can chuwach tak i cʼax in tijom; 29 rumal-i, yin quin ya jun i ʼatbal tzij piʼab yix pacha u yom in Kajaw pinʼab yin. 30 Qui tij i wa, qui tuʼ i yaʼ chuwi in mexa pa in ʼatbal tzij yin. Quix cubi na pi qʼuijibal ʼo u ʼij, y qui ʼan ʼatbal tzij chique i cablajuj tzobajil je qui muk qui xiquin i cablajuj u cʼojol i mam Israel —xu bij i Jesus chique.

I Jesus xu bij che i ma Pédro chi cruwaj ni u wach

31 I Kajwal xak xu bij che i ma Simon Pédro: —¡Ay, a-Simon! ¡Chatapeʼ! I itzel u tzʼonom chi ca yaʼ puʼab cu ʼan cʼax chiwe, ʼilbal-re we quix u tzaksaj na. Craj ire coʼon chiwe, pacha ca ʼani che i aros are ca chʼayic. 32 Xui-ri, yin in tzʼonom che i Dios pawi, chi n-ca sach tu cubibal a cʼux chwe. Y yet, we xicʼaw ile, are ca cʼun chic u cowil a cʼux, che a cowij awachalal —xu bij. 33 Teʼuri i ma Simon xu bij che: —Wajwal, yin in yij chic quin ʼe awuʼ cʼa pa cárcel; o xak we pa camic, quin ʼe awuʼ —xcha. 34 I Jesus xu bij che: —A-Pédro, chatapeʼ, woʼor mísmo, are maja ca chʼaw i teren re u sakirbal, ca bij na oxmul chi n-awetaʼam ti in wach —xu bij.

I u tzij i Jesus chique u tijoxelab are ya ca pe i cʼax puwi

35 Teʼuri i Jesus xu bij chique u tijoxelab: —Are xix in tak bi chu bixquil u tzij i Dios pa tak aldéa, n-xin ya ta chiwe we qui cʼam bi i teb, mi tene yabal i mer, mi tene i xajab. Are xi ʼan yix ile, ¿ʼo nawi xoʼon palt chiwe? —xu bij. —N-taj —xe cha che. 36 Are ʼuri xu bij chique: —Woʼor, n-queje ta chic ile qui ʼano. Are i chi ʼana, pachin i ʼo u teb, chu cʼama bic; xak queje i yabal u mer, chu cʼama bic. Pachin jun n-tu chʼichʼ, chu cʼayij u chaquet, loʼbal re u chʼichʼ. (Man ca pe ni chʼoʼoj chiwij wumal yin.) 37 Katzij i quin bij chiwe, ʼo u chac ca ʼani chwe pacha i tzʼibtal can ujer chupam u wuj i Dios. Cu bij i ujer tzij: “Quiqui bij ni winak chi ire xa aj ʼanol n-ʼus taj, xa cu kel i ʼatbal tzij, quiqui bij na.” Queje ile i tzij tzʼibtal can ujer. Chwij yin tzʼibtal wi ile; y ronojel i tzʼibtal chwij yin, ca ʼani na —xu bij i Jesus chique. 38 Teʼuri xqui bij: —Kajwal, chawilapeʼ, chi ʼo queb espáda —xe cha. —Coʼon ile —xu bij chique.

I Jesus xu tzʼonoj che i Dios pa Getsemani

39 Teʼuri i Jesus xel pa tinimit, xa ʼe chuwi jyub Olívos pacha ʼax coʼon wi. I u tijoxelab xe ʼe ruʼ. 40 Are xupon chila, xu bij chique: —Chi tzʼonoj che i Dios man n-quix tzak ta chupam i mac —xu bij. 41 Xu jach pan jubiʼ rib chique, teʼuri xuquiʼic, y xu tzʼonoj che i Dios. 42 Xu bij: —Ta, we cawaj, chawesaj i cʼax ʼo chinwach. Xui-ri, ma ya chwe pacha i toʼ cwaj yin; are, cha ʼana pacha i cawaj yet chwe —xu bij. 43 Teʼuri, xwinakir jun ángel chicaj, xol u ya mas u cowil u cʼux. 44 I Jesus lic nim i bis ʼo chu cʼux, rumal-i xu cowij u tzʼonoxic che i Dios, y xel u cʼatanal pacha quicʼ ca tzʼujuw pulew. 45 Are xwalij chu tzʼonoxic che i Dios, xa ʼe chic cuʼ u tijoxelab. Xe u riko xa que waric; lic je cosnak rumal qui bis. 46 Xu bij chique: —¿Wuchac quix waric? Chix walijok, chi tzʼonoj che i Dios chi n-quix tzak ta chupam i mac —coʼon chique.

Wach u chapic i Jesus xqui ʼano

47 I Jesus cʼa ca tijin chi tzij are xe upon uqʼuial winak ruʼ. ʼO jun achi nabe chiquiwach: are i ma Júdas, chi jun chique i cablajuj u tijoxelab. Ire xtejeb pan ruʼ i Jesus, tzʼubal-re. 48 I Jesus xu bij che: —A-Júdas, ¿Ruʼ bari jun tzʼubanic ca ʼan-na, ca jach ni Achi aj Chicaj piquiʼab i aj chʼoʼoj chirij? —xu bij che. 49 I u tijoxelab, are xquilo wach quiqui ʼan i je rachiʼilam i ma Júdas, ique xqui tzʼonoj che i Jesus: —Kajwal, ¿ʼutz nawi caka coj chʼichʼ chique? —xe cha che. 50 Y ʼo jun chique xresaj li u chʼichʼ y xu soc i takon re i ʼatz laj sacerdóte; xresaj u xiquin wikabim. 51 Xui-ri, i Jesus xe u ʼatij: —Coʼon ile —xu bij chique. Teʼuri xu chap u xiquin i takon y xrutzirsaj bic. 52 Ique chi je cʼun-nak chu chapic i Jesus je are i ajwab sacerdóte, xak i je cajʼatzil i policía re i rachoch i Dios, xak i nimak tak mamʼib. I Jesus xu bij chique: —¿Wuchac quix cʼun yix ruʼ chʼichʼ, xak ruʼ cheʼ, pacha qui ʼan che jun iliʼom? 53 Yin ʼij ʼij, xin upon iwuʼ pa rachoch i Dios, y yix mi tene xi cowij i cʼux che in chapic. Xui-ri, ya xu rik i ʼor yatal chiwe yix; are i ʼor iri chi qui ʼano pacha i nojim na. Are ʼor iri, yatal che i rajaw i ʼekumal —xu bij chique.

Wach i ruwaxic u wach i Jesus xoʼon i ma Pédro

54 Teʼuri xqui chap i Jesus y xqui cʼam bi pa rachoch i ʼatz laj sacerdóte; i ma Pédro toʼ chi naj xterej bi chiquij. 55 Are xe oc chila, ʼo jujun xqui nucʼ qui ʼaʼ chu nicʼajal uwaja y xe cubi chu chiʼ; xak i ma Pédro xa ʼe cubi cuʼ. 56 Jun ixok ajchac pa rachoch i cajʼatzil i sacerdóte xril i ma Pédro cul chi ʼaʼ; xu maj u takexic y xu bij: —Xak i achi-ri are rachiʼil i jun chi xchaptajic —xcha. 57 I ma Pédro xruwaj u wach i Jesus; xu bij: —Ixok, yin n-wetaʼam tene u wach —coʼono. 58 Xoʼon pan jubiʼ, jun achi xril i ma Pédro y xu bij che: —Xak yet at cachiʼil ique —xu bij. I ma Pédro xu laʼ u wach che: —¡N-in ta cachiʼil! —xu bij. 59 Colo jun ʼor u bixquil, ʼo jun chic lic xu bij: —¡Katzij i achi-ri, lic rachiʼil ire, man xak aj Galiléa! —xcha. 60 I ma Pédro xu bij: —Achi, n-wetaʼam taj wach i ca bij —coʼono. Cʼa ca tijin chi tzij, juntir xchʼaw jun teren. 61 Are ʼuri i Kajwal xu pisquilij u jolom y xu cʼam u takexic i ma Pédro. Are ʼuri i ma Pédro xcʼun u tzij i Kajwal pu jolom, wach u bim che: “Woʼor mísmo, are maja ca chʼaw i teren, quin awuwaj oxmul,” u bim che. 62 I ma Pédro xel chila. Lic cʼax xu na u cʼux; lic xoʼ rumal wach i xu ʼano.

Wach i u yoʼyaxic i Jesus xqui ʼano

63 I achiab chi je aj chajal re i Jesus, xqui yoʼya y xqui chʼayo. 64 Xqui tzʼapij u wach che cʼul y xqui chʼay chu palaj. Teʼuri xqui bij: —Cha bij chake pachin xat chʼayawic —xe cha che. 65 Lic qʼui i tzij xqui bij che, toʼtabal-re.

Wach xqui ʼan i aj nucʼbal tʼisbal che i Jesus

66 Are xel li ʼij, xqui mol quib i nimak tak mamʼib re i tinimit, xak i je cajʼatzil i sacerdóte, xak i tijonel re i ujer ʼatbal tzij. Teʼuri xqui cʼam bi i Jesus pa qui nucʼbal. Are ʼo chiquiwach, xqui tzʼonoj che: 67 —Cha bij chake ¿at are nawi yet i Crísto, i Tolke chi koyʼem? —xe cha. Ire xu bij chique: —We quin bij chiwe, n-qui coj taj. 68 Xak we ʼo jun tzij quin tzʼonoj chiwe, yix n-quix chʼaw taj. 69 Xui-ri, woʼor mísmo i Achi aj Chicaj coc pu qʼuijibal pu wikabim i Dios chi ʼatz u choʼab —xu bij i Jesus chique. 70 Are ʼuri conojel xqui tzʼonoj che: —¿Yet nawi ʼut, at u Cʼojol i Dios? —xe cha che. I Jesus xu bij: —Sak laj tzij i xi bij —coʼon chique. 71 Are ʼuri xqui bij: —¿Wach chic tzij cakaj? N-ta chic u chac we ʼo juban chic winak col qui bij u mac, ¡Yoj mísmo xka ta! Ire ruʼ u chiʼ xu bij —xe cha.

Lucas 23

I nimak tak mamʼib xqui coj u mac i Jesus chuwach i ma Piláto

1 Teʼuri, ʼis xe walij conojel, y xqui cʼam bi i Jesus chuwach i ma Piláto. 2 Chila xqui jek u cojic u mac; xqui bij: —Ka rikom i achi-ri, ca tijin chi qui tunic i kach aj tinimit. U bim chi n-ʼus taj caka toj alcawal che i ʼatol tzij. Xak cu bij chi are ire i Crísto chi queʼelok ʼatol tzij cʼun-nak kuʼ —xe cha. (Queje qui tzij ile, i je aj cojol u mac i Jesus chuwach i ma Piláto.) 3 Ire xu tzʼonoj che i Jesus: —¿Yet at ʼAtol Tzij que i aj Israel winak? —xu bij che. I Jesus xu bij: —Are ile, pacha i xa bij yet —coʼono. 4 Teʼuri ma Piláto xu bij chique i cajʼatzil i sacerdóte xak chique i winak: —N-tu mac i achi-ri quin rik yin —xu bij chique. 5 Ique xa quiqui cowij u cojic u mac. Xqui bij: —Rumal u cʼutunic ire-le, i winak toʼ que chʼokowic ronojel i jyub Judéa. Xu jek u ʼonquil chila pa Galiléa, y woʼor cʼun-nak chi —xe cha.

I ma Heródes, junam cuʼ u soldádo xquetzʼbej u ʼij i Jesus

6 I ma Piláto, are xu ta chi xqui cuxtaj i Galiléa, xu tzʼonoj chique we i Jesus aj Galiléa winak. 7 Are xqui bij chi katzij, aj Galiléa, xu tak bi ʼuri ruʼ i ma Heródes, chi ʼatol tzij puwi i jyub Galiléa. N-cʼax tu ʼonquil ile, man i ma Heródes che tak i ʼij-le ʼo pa Jerusalen. 8 Ire, are xupon i Jesus chuwach, lic ca quicotic; ya ujer tan u rayim rilic u wach, man u tom rason wach ca tijin chu ʼonquil. Craj ire cril jun milágro cu ʼan i Jesus chuwach. 9 Mas i tzij xu tzʼonoj che, xui-ri i Jesus n-xu laʼ tu wach che, mi ta jun tzij xu bij. 10 Teʼuri i cajʼatzil i sacerdóte, xak i je tijonel re ujer ʼatbal tzij lic xqui jek tan chic u cojic u mac. 11 I ma Heródes, junam cuʼ u soldádo, toʼ quiqui tzeʼej i Jesus, toʼ xquetzʼbej u ʼij. Xqui coj li jun u ʼuʼ lic chom, pacha re jun ʼatol tzij, yoʼyabal-re; teʼuri i ma Heródes xu tzalijsaj chubi ruʼ i ma Piláto. 12 Teʼuri i ma Piláto ruʼ i ma Heródes xqui jek u ʼijlaxic quib chiquiwach; man oʼonom-lok n-cacaj ta te quib.

Xqui bij chi ʼo u chac ca camsax ni Jesus

13 I ma Piláto xe u mol qui chiʼ i cajʼatzil i sacerdóte, xak i u wi qui jolom i tinimit, xak i toʼ winak. 14 Xu bij chique: —Yix xi cʼam li achi-ri chinwach y xi bij chwe chi xa que u tun i winak, xi bij. Lic chiwach yix, xin taqʼui na pa rakan, y n-in rikom tu mac pacha u mac i cojom yix. 15 Xak i ma Heródes, n-xu rik tu mac; xa u takom tan chic li wuʼ yin. I achi-ri, n-tu mac u ʼanom we ca camsaxic. 16 Rumal-i, xui quin tak u yaʼic u loʼxic, y cwoʼtaj bic —xu bij i ma Piláto chique. 17 Pa tak nimaʼij páscua, i ma Piláto ʼo chukul croʼtaj bi jun aj prexil chique i winak. 18 Conojel i winak xe siqʼuin chu bixquil: —¡N-cakaj ti achi-le! ¡Cha camsaj! —xe cha—. ¡Chawoʼtaj i ma Barabas chake! —xe cha. 19 I ma Barabas-le, tzʼapilic man xu jek jun chʼoʼoj chirij i ʼatbal tzij pa tinimit, xak u ʼanom i camic. 20 I ma Piláto, craj ire croʼtaj i Jesus, rumal-i xe u ʼijla chic i winak. 21 Xui-ri, ique xa xe siqʼuin che: —¡Cha camsaj chuwach cruz! ¡Cha camsaj chuwach cruz! —xe cha. 22 I ma Piláto xu tzʼonoj uroxmul chique: —¿Wach rumal? N-ta jun u mac xin riko we ca camsax na. Quin tak ʼuri u yaʼic u loʼxic, teʼuri cwoʼtaj bic —coʼon i ma Piláto chique. 23 Ique xa xe siqʼuin mas chu bixquil chi ʼo u chac ca camsax chuwach cruz. Rumal i qui siqʼuinic ique, junam cuʼ i cajʼatzil i sacerdóte, xqui loʼoj pacha i quiqui tzʼonoj. 24 Rumal-i, i ma Piláto xu ʼan ʼatbal tzij che i Jesus pacha i xqui tzʼonoj chirij. 25 Xroʼtaj i ma Barabas pacha xcaj ique, ire-le chi tzʼapil te rumal i chʼoʼoj u yacom, xak rumal i camic u ʼanom. Teʼuri xu jach i Jesus piquiʼab, quiqui ʼanbej che pacha cacaj ique.

Wach u ripic i Jesus chuwach cruz

26 Xqui cʼam bi i Jesus pa i quiqui camsaj wi. Are que tijin chi be, xqui cʼulaj jun achi aj pa tinimit Ciréne, ma Simon u bi; ire te xcʼun pa tak jyub. Xqui tacʼba y xqui ya bi cruz rij u kul; teʼuri xqui ʼan pen che chi ca terej bi chirij i Jesus. 27 Je qʼui i winak je teren chirij; chiquixol i winak-le, je qʼui ixokib que oʼ che i Jesus, que siqʼuinic rumal i qui bis. 28 I Jesus xu pisquilij rib y xu bij chique: —Yix, ix ixokib ix aj Jerusalen, mix oʼ chwe yin. Are, chix oʼ rumal i cʼax chi ca pe na piwi yix, xak piquiwi iwacʼal. 29 Ca cʼun ni ʼij chi qui bij na: “ʼUtz que ique chi n-xqʼuiji ta cacʼal; ʼutz que ique chi n-xe alan taj; ʼutz que ique chi n-qui tzʼumansam ta cacʼal,” qui bij na, rumal i cʼax chi ca pe na piwi. 30 Coʼon panok, i winak quiqui bij na che i nimak tak jyub, “¡Chix tzak li chikij!” Xak quiqui bij na che i ral tak jyub, “¡Choj i chʼuku!” que cha na (man lic quiqui xij quib chuwach i cʼax ca petic). 31 Cʼax iri chi que tijin chu ʼanic chwe yin woʼor; xui-ri, mas cʼax ca ʼan na chique i aj Israel coʼon panok —xu bij i Jesus chique i ixokib. 32 Xak je ʼo queb chic achiab xe qui cʼam bic quiqui camsaj junam ruʼ i Jesus; ique, che queb, ʼo qui mac chuwach i ʼatbal tzij. 33 Are xe upon che jun ral jyub chi “U jolom anma” u bi, i soldádo xqui rip i Jesus chuwach cruz. Xak xe qui rip i queb chi ʼo qui mac, jun pu wikabim i Jesus, i jun chic pu moxim. 34 Are xqui rip i Jesus chuwach cruz, ire xu bij che i Dios: —Ta, cha cuyu qui mac; n-quetaʼam taj wach que tijin chu ʼonquil —xu bij. I soldádo xqui ʼan saquinic chirij u ʼuʼ i Jesus, ʼilbal-re pachin ca chʼacaw bi chique. 35 I winak je tacʼal bic, toʼ que takenic; xak i qui wi qui jolom toʼ que tzen che i Jesus. Xqui bij: —Ire-le ʼo i xe u to na, woʼor ʼuri chu to rib ire, we kas katzij are i Crísto, chi chatal rumal i Dios —xe cha. 36 Xak i soldádo xqui yoʼya u ʼij. Xe tejeb pan ruʼ y xqui sujuj víno chʼam che. 37 Xqui bij che: —We at qui ʼAtol Tzij i aj Israel winak, cha to awib yet —xe cha. 38 ʼO juban tzij tzʼibtal puwi ʼan i cruz, tzʼibtal piqui chʼawbal i aj Griégo, xak piqui chʼawbal i aj Latin, xak piqui chʼawbal i aj Hebréo winak. I tzʼib, queje iri cu bij: “Are iri, are i ʼAtol Tzij que i aj Israel winak,” coʼono. 39 Teʼuri, ʼo jun chique i queb chi je riptal ruʼ, xu yoʼya pan i Jesus: —Yet, we katzij at Tolke, cha to awib y choj a to yoj —xu bij che. 40 Are ʼuri, i rachiʼil xu laʼ u wach che; xu bij: —¿Yet, n-ca xij ta ba awib che i Dios? Xak junam i camic caka ʼan yoj ruʼ i jun-le. 41 Xui-ri, yoj, ca majaw chake caka tij i cʼax-i, xa coj tijin chu tojic i ka mac pacha usucʼ, péro i achi-le n-tu mac u ʼanom —xu bij che i rachiʼil. 42 Teʼuri xu bij che i Jesus: —Ma Jesus, min a sach pa cʼux are cat oc che a ʼatbal tzij —xu bij. 43 I Jesus xu bij che: —Sak laj tzij i quin bij chawe: woʼor cat oc na wuʼ pa glória —coʼono.

I u camic i Jesus

44 Are xticʼoj i ʼij, xoʼon ʼekum ronojel u wach i jyub taʼaj; queje xoʼon ile cʼa a las tres re u kajbal ʼij. 45 Lic xtzʼaptaj u wach i ʼij. Xak i nim laj cortin pim chi ʼo pa rachoch i Dios xrakchʼix pa nicʼaj. 46 Teʼuri, i Jesus co xchʼawic: —Ta —xu bij—, ¡Woʼor cwokxanij i wanima paʼab! Are xu bij ile, xel u cʼux. 47 I cajʼatzil i soldádo, are xrilo wach i xa ʼanic, lic xu coj u ʼij i Dios. Xak xu bij: —Katzij i achi-le lic n-tu mac u ʼanom —coʼono. 48 Niʼpa i winak chi xe moltaj chi rilic u camsaxic i Jesus, are xquilo wach i xa ʼanic, lic xe oc chi bis; rumal-i, que tijin chu chʼayic u wach qui cʼux, xe ʼe chi cachoch. 49 Conojel i quetaʼam u wach i Jesus xa xe taqʼui cʼa naj. Xak queje xqui ʼan i ixokib chi je teren li chirij cʼa pa Galiléa; cʼa naj xe taqʼuiʼic xe taken lok.

Wach u mukic i Jesus

50 ʼO jun achi, ma Jose u bi, lic ʼutz laj achi, sucʼul u cʼux chuwach i Dios. Ire aj Arimatéa, jun tinimit u cwenta i jyub Judéa. Are ire jun chique i aj nucʼanel tʼisanel que i aj Israel winak, xui-ri, 51 ire nu yom tu wach cuʼ i je rachiʼil; n-xraj taj wach xqui ʼan ique che i Jesus. Ire xu rayij chi ca jekan i ʼatbal tzij re i Dios. 52 Ire-le xa ʼe ruʼ i ma Piláto y xu tzʼonoj u chʼacul i Jesus. 53 Teʼuri xa ʼe chu kajsaxic che i cruz, y xu pasij pa sawan. Teʼuri xu ya chupam jun pantion cʼacʼ worom pa abaj chi n-ta winak muktal chupam. 54 I ʼij-le are i ʼij re u yijbaxic i uxlambal ʼij, man ya ca jekan i uxlambal ʼij que i aj Israel. 55 I ixokib chi je cʼunnak ruʼ i Jesus cʼa Galiléa, xe terej bi chi rilic pa i ca muki wi, xak wach u cotzʼbaxic u chʼacul ca ʼanic. 56 Teʼuri xe tzalij che i cachoch y xqui yijba i cunbal muy, xak i acéite que i camnak. Are xjekan i uxlambal ʼij, xe uxlanic, pacha cu bij i ujer ʼatbal tzij.

Lucas 24

Wach u walijic i Jesus che i camic

1 Re u sakirbal domíngo, i ixokib xe ʼe chic pa muktal wi i Jesus; xqui cʼam bi i cunbal muy chi qui yijbam. ʼO juban chic ixokib xe cachiʼilaj bic. 2 Are xe uponic, xquilo chi i abaj tzʼapbal re u chiʼ i jul ya ʼelsam chic pu qʼuijibal. 3 Are ʼuri, xe oc bi chupam, péro n-xqui rik ti u chʼacul i Kajwal Jesus. 4 Lic xqui bisoj rumal, n-quiqui rik taj wach quiqui ʼano. Xak teʼet xe quil queb achiab je tacʼal chila, lic ca walchʼin qui ʼuʼ. 5 Mas xe oc ʼil che, y xqui lucba qui palaj pulew. Are ʼuri i queb achiab xqui bij chique: —¿Wuchac qui tzucuj jun cʼaslic cuʼ i camnak? 6 Ire n-chi ta chic ʼo wi; xcʼun sak chuwach. Cha cʼun chi cʼux wach xu bij chiwe cʼa are ix ʼo pa jyub Galiléa. 7 Xu bij chiwe chi i Achi aj Chicaj ʼo u chac ca jachtaj na piquiʼab i ajmac laj tak winak, xak ca rip na chuwach cruz, xak ca cʼunsax sak chuwach churox ʼij. Queje u tzij ile chiwe —xe cha i ángel chique i ixokib. 8 Are ʼuri xcʼun u tzij i Jesus chi qui cʼux. 9 Teʼuri xe tzalij li chila pa i muktal wi, y xqui ya u tzijol chique i julajuj apostelab, xak i juban chi je terejnak chirij. 10 Are i ixokib chi xe bin chique ique-le, je are ati Mariy Magdaléna, xak ati Wan, xak i ati Mariy chi u chuch i ma Jacóbo. Ique-le cuʼ i juban ixokib xqui bij chique i apostelab wach i xquilo. 11 I qui tzij i ixokib, xa chʼuj laj tzij xqui ta i apostelab; n-xqui coj taj. 12 Xui-ri, i ma Pédro xwalijic, xa ʼe paʼanem pa ʼo wi i pantion. Are xtzun pan chupam, xrilo xui chic i sawan ʼo canok. Teʼuri xa ʼe chi rachoch; lic cu bisoj wach i xa ʼanic.

I Jesus xu cʼut rib chique queb u tijoxelab pa be re Emaus

13 Che i ʼij-i, je queb chique u tijoxelab i Jesus que ʼe che jun aldéa, Emaus u bi; colo oxib légua u najtil che i Jerusalen. 14 Are que tijin chi be, que tijin chu chʼachʼaxic niʼpa i xcʼulmax pa Jerusalen. 15 Are quiqui lap ile, cʼa que tijin chi tzij, are ʼuri i Jesus mísmo xtejeb cuʼ, y xe ʼe junam. 16 Xui-ri ique n-xquetamaj tu wach; xa pacha chʼuktal jubiʼ qui baʼwach. 17 I Jesus xu tzʼonoj chique: —¿Wach i qui lapo are quix tijin chi be? ¿Wuchac quix bisonic? —coʼon chique. 18 Jun chique, ma Cleófas u bi; ire xu laʼ u wach che y xu bij: —Conojel i winak ʼis quetaʼam wach i xa ʼani pa Jerusalen che tak i ʼij-i. Conojel i aj solinel chila quetaʼam chic, ¿xui bari yet n-awetaʼam taj? —xcha. 19 —¿Wach ʼuri? —xu bij i Jesus chique. —Chi xqui ʼan che i ma Jesus aj Nazaret —xqui bij—. Ire jun nim laj ajbil u tzij i Dios. Wach i xu ʼano, wach i xu bij, nim xril i Dios, nim xquil conojel i winak. 20 Xui-ri, i cajʼatzil i sacerdóte junam cuʼ i ka wi ka jolom, xqui jach na puʼab i ʼatbal tzij. Xqui ʼat tzij puwi chi ca camsaxic; y chuwach cruz xqui camsaj wi. 21 Chakawach yoj, mok are ire coj ʼelsaw pa pen oj aj Israel winak, xui-ri, xqui camsaj; are urox ʼij iri u ʼonquil canok. 22 ʼO jujun ixokib je kachiʼilam, xoj qui coj ʼil, man sakiric xe upon pa i muktal wi, 23 y n-xqui rik ti camnak. Xe cʼun kuʼ y xqui bij chake chi xquil queb ángel chila; xbix chique chi ire cʼaslic, que cha. 24 Xe ʼe jujun chake pa i muktal wi; xqui riko xak jun ruʼ pacha xqui bij ixokib, xui-ri, n-xquil tu wach i ma Jesus. (Queje xqui bij i queb achiab ile che i Jesus.) 25 Ire xu bij ʼuri chique: —¡Ay, yix n-qui chʼob taj! ¿Umpa nawi qui coj piwanima niʼpa i xqui bij i ajbil u tzij i Dios ujer? 26 ¿N-iwetaʼam ta bari, chi i Crísto ʼo u chac cu tij ni uyej-le, teʼuri cocsax ni u ʼij? —xu bij chique. 27 Teʼuri xu jek u sakixic chique niʼpa i tzʼibtal ujer chirij ire; nabe, wach u tzʼibam can i mam Moises, teʼuri, wach qui tzʼibam can conojel i ajbil u tzij i Dios. 28 Xe upon che i aldéa pa i que ʼe wi. I Jesus xu ʼano pacha ca ʼe pan jubiʼ chic. 29 Ique n-xqui ya ta che ca ʼec. —Chat canaj kuʼ yoj —xe cha—; ya xkaj i ʼij, ya coc ʼekum —xe cha. Are ʼuri, xoc cuʼ man ca canaj cuʼ chaʼab. 30 Are je cul chi mexa, i Jesus xu chap i caxlanwa, y xu tioxij che i Dios. Teʼuri xu piro y xu jach chique. 31 Are xu ʼan ire ile, pacha tak xjaktaj qui baʼwach y xquetamaj u wach; are ʼuri ire xsach ʼan chiquiwach. 32 Teʼuri xqui bij chiquiwach: —¿Wach xa na yet pa cʼux are xlapan ire kuʼ pa be? ¿Xa na jun nim laj ʼil? ¡Yin xin naʼo! are ca tijin chu sakixic i ujer tzij chake —xe cha chiquiwach. 33 Juntir xe walijic y xe tzalij chic pa Jerusalen. Chila xe qui rik i julajuj apostelab qui molom quib cuʼ juban chic cachiʼil. 34 Ique xqui bij chique i queb: —¡Katzij, i Kajwal xwalijic; xu cʼut rib che i ma Simon! —xe cha. 35 Teʼuri i queb xqui lap chique wach xqui cʼulmaj pa be, xak wach i retamaxic u wach i Jesus xqui ʼano, are xu pir i caxlanwa.

Wach u cʼutic rib xoʼon i Jesus chique u tijoxelab

36 Are que tijin chu chʼachʼaxic tak ile, xak teʼet i Jesus xwinakir ʼan cuʼ, y xu ya rutzil qui wach: —¡Chuxlan i cʼux! —xu bij chique. 37 Ique lic xe oc ʼil; lic xqui xij quib. Quiqui bij ique xa jun anma xquilo. 38 I Jesus xu tzʼonoj chique: —¿Wuchac qui xij iwib? ¿Wuchac ʼo i cu bij i cʼux? —xu bij chique. 39 —Chiwila in ʼab, i wakan, ¡chi lic yin! Chin i chapa, chiwilapeʼ, man jun anma n-tu bakil, n-tu tiʼijlal pacha quiwil chwe yin-i —xcha. 40 Are xu bij ire ile, xu cʼut u ʼab i rakan chique. 41 Ique maja quiqui cojo we are i Jesus ʼo chiquiwach. N-xe tiqui ta chu cojic rumal qui quicotemal lic nim; cʼa je bisor-nak che. Rumal-i, i Jesus xu tzʼonoj chique: —¿ʼO i ca tijaw chi? —xcha. 42 Teʼuri xqui ya chʼakap bolom car che, ruʼ chʼakap ʼakaj ʼo cab che. 43 Ire xu chapo y xu tij chiquiwach. 44 Teʼuri xu bij chique: —Niʼpa iri chi xa ʼani chwe, xak jun ruʼ tak i xin bij chiwe are in ʼo iwuʼ. Niʼpa i tzʼibtal chwij yin, ʼis ʼo u chac ca ʼani na chwe; ronojel tak i u tzʼibam can i mam Moises, xak ronojel tak i qui tzʼibam can i ujer ajbil u tzij i Dios, xak wach i tzʼibtal can chupam i wuj Sálmos —xu bij chique. 45 Teʼuri xu ya qui nojbal, man quiqui ta u be niʼpa i tzʼibtal can ujer chupam u wuj i Dios. 46 Xu bij chique: —Are i tzʼibtal canok are iri: “I Crísto ʼo u chac ca camsaxic, teʼuri ca cʼunsax na sak chuwach churox ʼij.” 47 Xak ca paxsax ni u tzijol i cuybal mac; rumal i Crísto ʼo i cuybal mac chique niʼpa quiqui jalwachij qui cʼaslemal. I u paxsaxic i tzij-le, ca ʼani na cumal i je u takon i Crísto. Pa Jerusalen, ca jekan nu bixquil, teʼuri ca paxsax rason ronojel tak i tinimit chuwach i jyub taʼaj. 48 Yix iwilom wach in ʼanom, ix ajbil-re ʼuri chique i winak. 49 Chitapeʼ, yin ya quin tak li Jun piwi chi u bim chic in Kajaw quix rucʼaj na. Xui-ri, mix ʼe tan, chiwoyʼej na waral pa Jerusalen cʼa ca kaj na li u choʼab i Dios piwi. (Queje xu bij i Jesus ile chique i u tijoxelab.)

Wach i ʼelic bic xoʼon i Jesus chicaj

50 Teʼuri xe ʼel bic, xe u cʼam bi cʼa che i aldéa Betánia; are je ʼo chila xu yac u ʼab y xu tzʼonoj che i Dios piquiwi. 51 Are ca tijin chu tzʼonoxic che i Dios piquiwi, xel chiquixol, y xcʼam bi chicaj. 52 Are ʼuri ique xqui coj u ʼij, teʼuri xe tzalij pa Jerusalen, lic que quicotic. 53 ʼIj ʼij je ʼo pa rachoch i Dios, que tijin chu cojic u ʼij i Dios. Amen (katzij).

Juan 1

U cʼunic i Dios chuwach i jyub taʼ aj

1 Are cʼa maja ca jekan u xebal ʼij sak, i Crísto ʼax ʼo wi. Ire ʼo ruʼ i Dios; ire lic Dios. 2 Cʼa chu xebal, ire ʼax ʼo wi ruʼ i Dios. 3 Ronojel niʼpa i ʼolic, are ire xa ʼanawic junam ruʼ i Dios; n-ta xak ʼolic we n-are ti ire xa ʼanawic. 4 Are ire, are u xebal ronojel i cʼaslemal; i cʼaslemal chi ca pe ruʼ ire, lic are i sak, ca sakirsaw qui nojbal i winak. 5 Are i sak-i, ca tzun chupam i ʼekumal; i ʼekumal n-ca tiqui ta chu chupic i sak-le. 6 Xu rik i ʼij, i Dios xu tak li jun u takon, jun achi, ma Wan u bi. 7 Are u chac i achi-le, are cu bij chique i winak wach usucʼ i sak-le. Xol u bij i tzij chique, ʼutz conojel quiqui coj che pachin ca yaw i sak chique. 8 N-are ti ma Wan ca yaw i sak-le, ire xa col u lapa i Jun chi ca yaw i sak-le. 9 Queje ile xu ʼano man i Jun chi ca yaw i sak-le ya ca nakajab u cʼunic chuwach i jyub taʼaj. (Are ire are i Crísto, chi ca tzunsaw qui nojbal conojel i winak.) 10 Ire xcʼun chuwach i jyub taʼaj; tupu are ire ʼanawnak i jyub taʼaj, xui-ri, i winak n-xquetamaj tu wach. 11 Ire xol ʼol cuʼ i ratz u chaʼ chi je rach aj tinimit, xui-ri, ique n-xqui cʼulaj ta cuʼ. 12 Xui-ri, ʼo jujun xqui cʼulaj cuʼ, y xqui cuba qui cʼux che; ique ʼut, xyaʼ chique xe u ʼon racʼal i Dios. 13 N-queje ta pacha cacʼal toʼ winak, n-queje ta pacha i je alaxnak xa rumal qui rayijbal i winak, n-queje taj; lic are i Dios xoʼon racʼal chique. 14 I Crísto (chi “U Tzij i Dios” bital che) xoʼon achi che rib, y xqʼuiji chakaxol. Lic nim i cʼaxnabal u cʼux; lic xu cʼut i sak laj tzij re i Dios chake ruʼ wach tak i xu ʼano. Yoj kilom u ʼij u chomal chi xui ruʼ ire ʼo wi, chi are i mer Racʼal i Dios; xa jun ʼolic. 15 I ma Wan aj kajsanel ya xu bij pachin ire. Xu bij: —I achi-ri are i Jun chi xin lap chiwe, are xin bij chi ca cʼun Jun chic chwijil yin, ʼatz u ʼij chinwach yin, man ire ʼax ʼo wi are xin alax yin. 16 Lic nim i rutzil u cʼux, rumal-i, qʼui i ʼutz cu ʼan chake; lic u terbalam rib i utzil chomal re ire chake. 17 Man i ʼatbal tzij re i Dios, are i mam Moises xcʼutuw chake; xui-ri, are i Jesucrísto xcʼutuw chake chi Dios cʼax coj u naʼo, xak xu sakij chake wach i sak laj tzij re i Dios. 18 I Jesucrísto, lic xak jun qui cʼux, xak jun qui noʼoj ruʼ i Dios. Mi jun ʼilawnak u wach i Dios; xui-ri, ketaʼam u wach rumal i Racʼal chi lic xa jun chirij, lic ruʼ ire petnak wi.

I ma Wan, aj kajsanel ya, xu bij u cʼunic i Crísto

19 (ʼO jun achi, ma Wan u bi, xnabeaj chuwach i Jesus. Ire ca tijin chu kajsaxic ya piquiwi i winak chu chiʼ i ya Jordan.) Are ʼo chila, xe upon juban sacerdóte, xak juban aj patanib re i rachoch i Dios pa Jerusalen. Ique je taktal bi cumal i qui nimakil i aj Israel winak chu tzʼonoxic che i ma Wan pachin ire (mokxa are i Crísto). 20 Ire n-xruwaj tu wach, xu bij chique chi n-are taj. Ile pusucʼ i xu bij. 21 Teʼuri xqui tzʼonoj chic che: —¿At pachin ʼut; mok yet at ajbil u tzij i Dios mam Elías, mok xat walij chic? — xe cha. I ma Wan xu bij: —N-yin taj —coʼono. Y xqui bij chic che: —¿Mok yet at are i nim laj ajbil u tzij i Dios chi koyʼem? Ire xu bij: —N-yin taj. 22 —¿At pachin ʼut? Man yoj que ʼe ka bij chique i xoj qui tak lok. ¿Wach usucʼ a patan ʼut? —que cha che. 23 I ma Wan xu bij chique: —Yin in are i jun chi xu bij i mam Isaías ujer chi ca cʼun na. In are i jun chi ca siqʼuin chu bixquil i tzij-i pa tak jyub tzʼinilic: “¡Ya ca pe i Kajwal! Chi sucʼba i u be chu wach” —xu bij i ma Wan chique. 24 I achiab, chi xqui tzʼonoj che ma Wan pachin ire, je takom bi cumal i aj Fariséo winak. 25 Teʼuri xqui tzʼonoj chic che: —We n-yet ti at Crísto, mi mam Elías, mi i nim laj ajbil u tzij i Dios chi koyʼem, ¿wuchac ʼut ca kajsaj ya piquiwi i winak? —xe cha. 26 I ma Wan xu bij chique: —Yin, katzij quin kajsaj ya piquiwi i winak, péro chixol yix ʼo jun nim laj winak n-iwetaʼam tu wach. 27 Ire ca cʼun chwijil yin, xui-ri, ʼax ʼo wi chinwach yin. Nim ni u ʼij ire chinwach yin; n-ca majaw ta chwe quin ʼan mocom che wib chirij ire, mi tene ca majaw chwe quin quir u wach u xajab che —xu bij i ma Wan. 28 Ronojel iri xa ʼani che jun taʼaj u bi Betábara, chʼaka ya re i Jordan, chila pa cu kajsaj wi ya i ma Wan.

Are i Jesucrísto are ca tojow i qui mac i winak

29 Chucab ʼij, i Jesus xupon ruʼ i ma Wan. Ire, are xril u wach i Jesus, xu bij chique i winak: —Chiwilapeʼ, are i Jun-i are pacha jun ral chij chi ca camsax chuwach i Dios tojbal re qui mac i winak ronojel u wach i jyub taʼaj. 30 Are ire-le xin lapo are xin bij chi ca cʼun jun chwijil yin chi lic ʼatz u ʼij chinwach yin, man ʼax ʼo wi chinwach. 31 Yin n-wetaʼam ta teʼek pachin ire, xui-ri, xin paxsaj rason chique i aj Israel. Are rumal-i xin cʼunic, xin kajsaj ya piquiwi i winak —xu bij ma Wan chique. 32 Xak xu bij: —I u Tewal i Dios xkaj li chicaj pacha palomax ca ʼanawic. Xkajic y xcanaj puwi i achi-le. Yin mísmo xwilo. 33 Yin n-wetaʼam ta teʼek pachinok, péro i Dios chi xin u tak chu kajsaxic ya piquiwi i winak xu bij chwe: “Coʼon panok, in Tewal ca kaj lok y ca canaj puwi jun achi; are cawil ile, cawetamaj ʼuri chi i achi-le are i ca kajsaw in Tewal piquiwi i winak.” Queje ile xu bij i Dios chwe. 34 Yin wilom chic pacha i xu bij i Dios; rumal-i, quin bij chiwe chi i achi-le lic are i Racʼal i Dios —xu bij i ma Wan chique.

Je queb xqui jek terejic chirij i Jesucrísto

35 Chucab ʼij, ʼo tan chic i ma Wan aj kajsanel ya chu chiʼ i ya-le, xak je ʼo queb u tijoxelab ruʼ. 36 I ma Wan xril u wach i Jesus chi xicʼaw pan chu nakaj; xu cʼut chique i winak y xu bij chique: —Chiwilapeʼ, are ire-le, are i pacha i chij chi u yom ni Dios pa ka qʼuexel, tojbal-re ka mac —xu bij. 37 I queb u tijoxelab i ma Wan, are xqui ta ile, xe terej bi chirij i Jesus. 38 I Jesus xtzun chirij, xe ril i queb chi je teren bi chirij, y xu bij chique: —¿Wach quiwaj wuʼ? —xu bij. Ique xqui bij: —Tijonel ¿Pa at jekel wi? 39 I Jesus xu bij chique: —Chol iwila —coʼono. Teʼuri ique xe ʼe ruʼ y xquilo pa jekel wi. I ʼor-le, colo a las cuátro re u kajbal ʼij, y xe kajsan ʼij ruʼ. 40 Queje ile xqui ʼan i queb chi xqui ta u tzij i ma Wan y xe terej bi chirij i Jesus. Jun chique are i ma Andres, chi ratz u chaʼ i ma Simon Pédro. 41 I ma Andres-le, juntir xa ʼe la chu tzucuxic i ma Simon, y xu bij che: —Ka rikom i Mesías, i Jun chi chatal rumal i Dios chaka toʼic —xu bij. I usucʼ i tzij-le queʼelok “i Crísto”. 42 Teʼuri i ma Andres xu cʼam bi i ma Simon ruʼ i Jesus. I Jesus, are xril u wach, xu bij che: —Yet at a-Simon, racʼal i ma Jonas, péro yin quin ya pa bi woʼor: chi at a-Céfas —xu bij. I tzij a-Céfas xak queʼelok a-Pédro.

I Jesucrísto xe u siqʼuij chic queb ruʼ

43 Chucab ʼij, i Jesus xu chʼob ʼenam pa Galiléa; xu rik chuwach i ma Felípe y xu bij che: —Jo wuʼ —coʼono. 44 I u tinimit i ma Felípe, are i Betsáida, xak jun qui tinimit cuʼ i ma Andres y ma Pédro. 45 Teʼuri i ma Felípe xa ʼe chu tzucuxic i ma Natanael, y xu bij che: —Ya xkil u wach i achi, chi u tzʼibam can i mam Moises ujer chi cakil na. Are i jun chi xak qui tzʼibam i ujer ajbil u tzij i Dios. I achi-le are i Jesus aj Nazaret, chi racʼal i ma Jose —xu bij i ma Felípe. 46 I ma Natanael xu bij che: —¿ʼO nawi jun nim laj winak cwalij che i tinimit Nazaret? —xu bij. I ma Felípe xu bij che: —Chat petok, chol awila —coʼon che; y xa ʼec. 47 I Jesus, are xril u wach i ma Natanael chi ca tijin u tejebic ruʼ, xu bij: —I achi-ri lic ʼutz laj aj Israel; ire n-ca tʼoron taj, mi xa ta jubiʼ —coʼono. 48 I ma Natanael xu tzʼonoj che: —¿Wach retamaxic in wach xa ʼano? I Jesus xu bij che: —Yin xwil a wach are at ʼo chuxeʼ i cheʼ higuéra; xwil a wach are maja cat u siqʼuij i a-Felípe. 49 I ma Natanael xu bij che: —At Tijonel, katzij at Racʼal i Dios; yet at ka ʼAtol Tzij chi koyʼem yoj oj aj Israel —xu bij che. 50 Teʼuri i Jesus xu bij che: —¿Quin a cojo xa rumal xin bij chawe chi xat wil chuxeʼ i cheʼ-le? Mas nim i milágro cawil na chuwach ile, cʼutbal-re in pachin yin. 51 Teʼuri xu bij: —Katzij quin bij chiwe, yix quiwil ni caj jakalic, tak i ángel re i Dios ʼo que ʼel bic, y que kaj li pinwi yin, chi in Achi aj Chicaj —xu bij i Jesus chique.

Juan 2

Wach i milágro xu ʼan i Jesus pa cʼulanquil

1 Churox ʼij, ʼo jun cʼulanquil pa tinimit Cana, u cwenta i jyub Galiléa. I u chuch i Jesus ʼo chila che i cʼulanquil. 2 I Jesus, tak u tijoxelab, xak je siqʼuim rumal i rajaw i cʼulanquil y xe uponic. 3 Are xqʼuis i víno, i u chuch i Jesus xu bij che: —Ya xqʼuis i víno —coʼono. 4 Are ʼuri i Jesus xu bij che: —¿Wuchac ca bij ile chwe yin? Cʼa maja cu rik i ʼij quin ʼalijinsaj wach in patan —xu bij che. 5 Xui-ri, i u chuch xu bij chique i que silab chila: —Chi ʼana wach i cu bij ire chiwe —coʼono. 6 ʼO wakib nimak tak cucub chila, yabal ya; ile ʼantal che abaj. I ya-le, cajwax chique i winak chʼajbal re qui ʼab, chʼajbal re qui lak pacha ʼax quiqui ʼan wi i aj Israel winak chuwach i Dios. Jujun cucub-le cu chʼij colo veinticínco galon ya. 7 I Jesus xu bij chique i takon chi que silab chila: —Chi nojsaj che i ya niʼpa i cucub-i —coʼono. Ique xqui nojsaj i cucub, lic cʼa chu chiʼ. 8 Teʼuri xu bij i Jesus chique: —Woʼor chiwesaj bi jubiʼ, y chi ya che i rajaw i nimaʼij —xu bij. Ique xqui cʼam bic. 9 I rajaw i nimaʼij-le xu tij jubiʼ che i ya chi yijinak chic che i víno. Ire n-retaʼam taj pa xqui cʼam wi; xui i que silab chila quetaʼam, man ique quesam li pa cucub. Are ʼuri i ca ucʼaw u tzam i nimaʼij xu siqʼuij i achi chi ca cʼuliʼic. 10 Are xupon ruʼ, xu bij che: —Conojel i winak, nabe quiqui ya chi tuʼic i jel laj víno. Are ʼut, we qʼui chic qui tuʼum i winak, teʼuri quiqui ya chi tuʼic i víno chi n-kas ta jel. Péro yet, n-are ti xa ʼano; cʼa pa qʼuisbal-re xawesaj li víno chi mas jel —coʼono. 11 Iri chi xu ʼan i Jesus pa tinimit Cana re i Galiléa, are i nabe milágro chi xu ʼano, cʼutbal-re i nim laj u choʼab; chila xu ʼalijinsaj i nim laj u ʼij u chomal. Teʼuri i u tijoxelab mas xqui jicba qui cʼux che. 12 Are xutzin ile, xa ʼe pa tinimit Capernaum, junam ruʼ u chuch, i niʼpa i u chaʼ, xak i u tijoxelab. Chila xcanaj wi queb oxib ʼij.

Wach quelsaxic i aj cʼay xu ʼan i Jesus pa rachoch i Dios

13 Xoʼon panok, ya ca nakajab i nimaʼij que i aj Israel winak, páscua u bi. Rumal i nimaʼij-le, i Jesus xa ʼe pa tinimit Jerusalen. 14 Chila pa rachoch i Dios, i Jesus xe u rik achiab chuwaja que tijin chu cʼayixic boyex, xak i chij, tak i palomax. Xak xe ril qui wach achiab chi tak mexa, quiqui cʼayij mer re i rachoch i Dios. 15 I Jesus, are xrilo wach i quiqui ʼano, xu yijba jun asial, oktabal bi que conojel, niʼpa i chij, niʼpa i boyex xe roktaj bic. Y xupon cuʼ i achiab chi quiqui jalwachij mer, xu pisquilij bi qui mexa chique y xquicher bi qui mer. 16 Xak xe u yaj i aj cʼay palomax, xu bij chique: —¡Chiwesaj bi iri chi! Man i ja-ri, rachoch in Kajaw, ¡mi ʼan qʼuebal che! — xu bij chique. 17 Are ʼuri, xcʼun piqui cʼux i u tijoxelab wach i tzʼibtal chupam u wuj i Dios: “Rumal i cʼaxnabal in cʼux che awachoch, ca sachsax in wach.” Queje ile tzʼibtal canok. 18 ʼO jujun nimak tak aj Israel winak chila; xqui tzʼonoj che: —¿Wach i milágro ca ʼano, cʼutbal-re chake we ʼo paʼab que awoktaj bi i aj cʼay? —xe cha che i Jesus. 19 I Jesus xu laʼ u wach chique: —We tene qui wulijsaj i rachoch i Dios-i, che oxib ʼij quin yac tan chic cʼacʼ —xu bij chique. 20 I aj Israel winak xqui bij: —Cuarentiséis junab xe chacun chu ʼonquil i rachoch i Dios-i; ¿cat tiqui nawi yet chu yaquic che oxib ʼij? 21 (Queje ile xqui bij che, man n-xqui ta tu be u tzij i Jesus.) Are i rachoch i Dios chi xu bij i Jesus, are i mísmo u chʼacul ire. 22 Y xoʼon panok, are xcamsax i Jesus, ire xwalij chiquixol i camnak churox ʼij. Teʼuri i u tijoxelab xcʼun chi qui cʼux wach u bim chila pa rachoch i Dios. Teʼuri xqui jicba qui cʼux che i tzij tzʼibtalic, tak che i tzij chi bital rumal i Jesus.

I Jesucrísto retaʼam qui cʼux i winak

23 I Jesus, are ʼo pa Jerusalen rumal i nimaʼij páscua, je qʼui i winak xqui cuba qui cʼux che ire are xquil i nimak tak milágro xu ʼano. 24 Xui-ri, ire n-xcubi tu cʼux chique, man retaʼam wach i qui nojbal conojel i winak. 25 Lic retaʼam wach i ʼo pa canima i winak, rumal-i n-tu chac we ʼo jun cu bij che wach i qui cʼux i winak.

Juan 3

I winak, ʼo u chac que alax u camul

1 ʼO jun achi, ma Nicodémo u bi, nim u patan chiquixol i aj Israel winak. Ire cachiʼil i aj Fariséo. 2 I ma Nicodémo-le, xa ʼe lapan ruʼ i Jesus chaʼab, y xu bij che: —Nim laj Tijonel, ketaʼam chi Dios at u takom lok, col a cʼutu chake. Ketaʼam ile man niʼpa i ca ʼano, mi jun ca tiqui chu ʼonquil we n-ti u choʼab i Dios ruʼ —xu bij. 3 Are ʼuri i Jesus xu bij che: —Sak laj tzij quin bij chawe: are i n-calax ta chic julaj chic, n-coc ta ʼuri che u ʼatbal tzij i Dios. 4 I ma Nicodémo xu bij che: —¿Wach u ʼonquil ʼuri chi jun achi, nim chic, calax tan chic u camul? ¿Xataba ca tiqui tan chic che i oquic pu chʼacul u chuch, y calax tan chic? —xcha. 5 I Jesus xu bij che: —Katzij quin bij chawe: mi jun coc che u ʼatbal tzij i Dios we n-alaxnak ta jun u cʼaslemal ruʼ ya, xak rumal i u Tewal i Dios. 6 Jun, we xui alaxnak che u chuch u kajaw, toʼ winak ʼuri alaxnak; jun ʼut, we alaxnak u cʼaslemal rumal u Tewal i Dios, ʼo u cʼaslemal ʼuri ruʼ i Dios. 7 Mat oc ʼil che iri chi xin bij chawe: ʼo u chac ʼis que alax tan chic julaj chic. 8 I tew xa ipa quicʼaw wi; yet ca ta are quicʼawic, péro n-awetaʼam taj pa ca pe wi, xak n-awetaʼam taj pa ca ʼe wi. Xak queje coʼon ile chique niʼpa i que alax tan chic rumal i u Tewal i Dios (ʼalaj chi cʼacʼ chic qui cʼaslemal, péro n-awetaʼam taj wach mer u ʼonquil) —xu bij i Jesus che. 9 I ma Nicodémo xu bij chic: —N-quin ta tu be wach u ʼonquil ile. 10 I Jesus xu bij che: —Yet, chi at nim laj tijonel que i aj Israel winak, ¿n-ca ta tu be i quin bij chawe-ri? 11 Sak laj tzij quin bij chawe: yoj caka bij niʼpa i ketaʼam; caka bij wach i kilom, y yix n-qui coj taj wach i caka bij. 12 We n-qui coj taj wach i quin bij chiwe re i cʼaslemal waral chuwach i jyub taʼaj, ¿wach u cojic ʼuri qui ʼano we quin lap chiwe wach usucʼ i cʼaslemal re aj chicaj? 13 Mi jun aj waral chuwach ulew ʼelnak bi chicaj; xui i jun chi kajnak lok rilom i chila chicaj. Ire-le are i Achi aj Chicaj. 14 I mam Moises ujer, are je ʼo che i jyub tzʼinilic, xu ʼan jun u qʼuexwach cumatz xu yac ʼan chicaj chiquiwach i winak. Xak queje ile ʼo ni u chac chi i Achi aj Chicaj ca yactaj ni chicaj chiquiwach i winak. 15 ʼO ni u chac, man queje ile, pachin jun cu cuba u cʼux che, n-ca sachsax tu wach, are, ca yaʼ u cʼaslemal chi n-ca qʼuis ta chic.

Nim i cʼaxnabal u cʼux i Dios chake

16 I Dios lic cʼax xe u na i winak chuwach i jyub taʼaj, rumal-i xu tak li u Cʼojol, chi xa jun ruʼ; queje ile xu ʼano man pachin jun cu cuba u cʼux che, n-ca sachsax tu wach, cu rik u cʼaslemal chi n-ca qʼuis ta chic. 17 I Dios xu tak li u Cʼojol chuwach i jyub taʼaj, ʼelsabal-que i winak chupam i qui mac. Are rumal-i xu tak li u Cʼojol, n-are ti yabal tojbal mac piquiwi. 18 Pachin jun cu cuba u cʼux che Ire, n-cril ti tojbal mac, péro pachin jun n-cu cuba tu cʼux che, ʼo chic i tojbal mac ca pe puwi. Ca pe puwi man nu cubam tu cʼux che u Cʼojol i Dios, chi xa jun ʼolic. 19 I qui mac i winak are iri: are xcʼun i sak chuwach i jyub taʼaj, i winak n-xcaj ta xe qʼuiji pa sak, mas kus xquil i ʼekum chuwach i sak, man niʼpa i quiqui ʼano, xui i mac atzalal. 20 Niʼpa i quiqui ʼan i n-ʼus taj, tzel quiquil i sak, xak n-cacaj ta que oc pa sak, man n-cacaj taj ca ʼiltajic chi n-ʼus ti quiqui ʼano. 21 Niʼpa i quiqui ʼan i ʼutz sucʼulic chuwach i Dios, que tejeb che i sak; ca ʼalijin ʼuri chi niʼpa i que tijin chu ʼanic are i Dios que tow chu ʼonquil.

I ma Wan aj kajsanel ya xu bij u ʼij i Jesucrísto

22 Xoʼon panok i Jesus xa ʼe cuʼ u tijoxelab pa tak jyub re i Judéa. Chila xe najtin jubiʼ, quiqui kajsabej ya piquiwi i winak. 23 Xak queje i ma Wan ca tijin chu kajsaxic ya piquiwi i winak, chila che i jyub Enon, chu nakaj i jyub Salim. Chila xoʼon wi, man qʼui ʼo wi i ya pa jyub-le. I winak, chila que upon wi ruʼ, man ca kajsax ya piquiwi. 24 Queje ile xqui ʼano are cʼa maja ca tzʼapix i ma Wan pa cárcel. 25 I aj Israel winak, ʼo usucʼ chiquiwach quiqui ʼan i rawasil, chʼajbal quib chuwach i Dios. I u tijoxelab i ma Wan, xak juban aj Israel, xe oc chu chapic quib chi tzij puwi i costúmbre-le. 26 Teʼuri xe ʼe ruʼ i ma Wan, y xqui bij che: —Tijonel, ¿ca cʼun cha cʼux i achi chi xupon awuʼ are at ʼo chʼaka ya Jordan? Are i jun chi xa lap chake wach u patan. Chatapeʼ, ire xak cu kajsaj ya piquiwi i winak, y conojel i winak lic que upon ruʼ —xqui bij che. (Ile are i Jesus chi xqui lapo.) 27 I ma Wan xu bij chique: —Mi jun ca tiqui che i patan-le we n-yatal ta che rumal i Dios 28 Lic i tom chic yix are xin bij chi n-yin ti in Crísto; yin xa in taktal li nabe chuwach ire. 29 Xa in aj cojol u tzij chiquiwach i winak. In queje pacha i ramig i achi chi ca cʼuliʼic. Jun achi, we ca cʼuliʼic, re ire i ixok chi ca cʼuli ruʼ. I ramig chi aj cojol u tzij, ca taqʼui chucʼulel chu tayic; are cu ta u chʼawbal, ca quicot rumal. Queje ile quin ʼan yin woʼor, mas quin quicot rumal (man mas que upon i winak ruʼ i Jesus chuwach i wuʼ yin.) 30 I Jesus, ʼo u chac chi ire mas cocsax u ʼij, xak ʼo u chac chi yin coqʼuil ca sach in ʼij —xu bij i ma Wan chique.

Wach coʼon i Jun chi cʼun-nak chicaj

31 I Jun chi petnak chicaj, mas nim u ʼij chiquiwach conojel i winak. I jun chi toʼ winak aj chuwach jyub taʼaj, xa re u wach i jyub taʼaj, xak xui i ʼo chuwach i jyub taʼaj cu lapo. Are i petnak ruʼ i Dios, nim u ʼij chiquiwach conojel i winak. 32 Ire cu bij niʼpa i rilom, niʼpa i u tom chila ruʼ i Dios, xui-ri, n-conojel taj quiqui coj u tzij. 33 We jun cu coj u tzij ire, ʼalaj ʼuri chi cu coj u tzij i Dios. 34 Are i u takom li Dios, cu bij u tzij i Dios, man ʼo i u Tewal i Dios ruʼ. I Dios, are cu ya u Tewal che, n-cu paj taj; lic nim cu yaʼo. 35 I Ta chicaj lic cʼax cu na u Cʼojol, xak u yom puʼab ronojel niʼpa i ʼolic. 36 Pachin i cu cuba u cʼux che u Cʼojol i Dios, ʼo ʼuri u cʼaslemal chi n-ca qʼuis ta chic; pachin i n-cu cuba tu cʼux che u Cʼojol i Dios, n-ta ʼuri u cʼaslemalle; lic cu rik ni tojbal re u mac rumal i Dios. (Queje ile xu bij i ma Wan chique u tijoxelab.)

Juan 4

I Jesucrísto xu tijoj jun ixok aj Samária

1-3 I aj Fariséo winak, xqui ta rason chi je qʼui i winak que terej chirij i Jesus, je qʼui quiqui tzʼonoj u kajsaxic ya piquiwi, mas xe qʼuiar i winak ruʼ i Jesus chuwach quiqui ʼan ruʼ i ma Wan, aj kajsanel ya. Katzij n-are ti Jesus ca kajsaw ya piquiwi i winak, xa are i u tijoxelab. I Jesus, are xretamaj chi xpe coywal i aj Fariséo winak, ire xel pa Judéa, xtzalij chic pa Galiléa. 4 Pu tzalijbal, xicʼaw na pa jyub Samária. 5 Chila pa Samária, xupon che jun tinimit, Sicar u bi. I tinimit-le, ʼo chu nakaj i rulew i mam Jacob ujer; i ulew-le xu ya can che i u cʼojol, chi ma Jose. 6 Chila ʼo wi i cʼotom re can i mam Jacob; (i Jesus, cuʼ u tijoxelab, xe upon chila). I Jesus, cosnak chic che i be, rumal-i, xcubi chu chiʼ i cʼotom. Are oʼonom ʼor-le, colo tiqʼuil ʼij. 7 Cul i Jesus chila, xupon jun ixok aj Samária chu cʼamic u yaʼ pa cʼotom. I Jesus xu bij che: —Cha ya jubiʼ in yaʼ —coʼon che. 8 I u tijoxelab i Jesus je ʼenak tan pa tinimit, chu loʼic wach quiqui tijo. 9 I ixok aj Samária xu laʼ u wach che i Jesus: —Yet at aj Israel winak, ¿wuchac ca tzʼonoj a yaʼ chwe yin chi in aj Samária winak? Queje ile xu bij che man i aj Israel winak n-cacaj ta quib cuʼ aj Samária. 10 I Jesus xu bij che: —N-awetaʼam taj wach cu sujuj i Dios chawe, xak n-awetaʼam taj in pachin yin chi quin tzʼonoj jubiʼ in yaʼ chawe. We tene awetaʼam ile, yet tene-ri ca tzʼonoj a yaʼ chwe yin, y yin quin ya ne ʼuri i cʼaslic ya chawe —xu bij che i ixok. 11 I ixok xu bij che: —Nim laj winak, i cʼotom naj u pam, y cʼa naj ʼo kaj i ya; yet n-ta ne cawesbej li re. ¿Pa ca cʼam wi i cʼaslic ya chi ca ya chwe? 12 I nim laj ka mam, mam Jacob, u yom can i cʼotom-i chake. Che i cʼotom-i xresaj wi u yaʼ ire, tak que i racʼal, tak que u chicop. ¿Xataba mas nim a ʼij yet chuwach i ka mam, mam Jacob? —xu bij i ixok che. 13 I Jesus xu bij che: —Pachin i quiqui tij i ya chi quel pa cʼotom-i, xa ca pe chic i cʼatic chique. 14 We jun cu tuʼ i ya chi quin ya yin che, n-ca pe ta chic i cʼatic che. Man i ya chi quin ya yin che, coʼon pu cʼux pacha jun ralaxbal ya chi lic ca silabic, cu yabej re i cʼaslemal chi n-ca qʼuis ta chic —xu bij i Jesus che. 15 Teʼuri i ixok xu bij che: —Nim laj winak, cha ya i ya-le chwe chi ca sujuj, man n-ca pe ta chic i cʼatic chwe, xak quin mayij cʼunic ʼij ʼij waral chu cʼamic in yaʼ —coʼono. 16 I Jesus xu bij che: —Jat, ja siqʼuij awachijil, teʼuri chix petok —xu bij che. 17 I ixok xu bij che: —Yin n-ta wachijil. Are ʼuri i Jesus xu bij che: —Katzij i ca bij “N-ta wachijil,” cat cha. 18 Man joʼob awachijil je icʼawnak, y are i ʼo awuʼ woʼor, n-awachijil taj. Rumal-i a bim i sak laj tzij —coʼon i Jesus che. 19 I ixok, are xu ta ile, xu bij: —Nim laj winak, woʼor quin ta u be chi yet at ajbil u tzij i Dios. 20 I katit ka mam yoj chi oj aj Samária, chi xqui coj wi u ʼij i Dios puwi i jyub-le; péro yix chi ix aj Israel qui bij chi xui pa Jerusalen coc wi u ʼij i Dios —xu bij i ixok che. 21 I Jesus xu bij che: —Chatape, ixok, cha cojo i quin bij chawe-ri: cu rik ni ʼij n-tu chac quix ʼe chic puwi i jyub-i, xak n-tu chac quix ʼe cʼa pa Jerusalen chu cojic u ʼij i Ta chicaj. 22 Yix chi ix aj Samária, qui coj u ʼij jun Dios chi n-iwetaʼam tu wach. Péro yoj chi oj aj Israel ketaʼam u wach i Dios chi caka coj u ʼij, man i tobal que i winak chi Dios u yijbam, cuʼ i aj Israel winak ca pe wi. 23 Péro cu rik i ʼij, y are chic i ʼij iri, chi conojel niʼpa i lic katzij quiqui coj u ʼij i Ta chicaj, ruʼ qui cʼux quiqui ʼano, lic sakil quiqui ʼano. I Ta chicaj, queje ile craj chique niʼpa i quiqui coj u ʼij ire. 24 I Dios, lic tewal, n-cakil tu wach. Xak queje u cojic u ʼij: niʼpa i quiqui coj u ʼij, ʼo u chac quiqui ʼano lic pa qui cʼux; lic sakil quiqui ʼan na —xu bij i Jesus che ixok. 25 Teʼuri xu bij i ixok che: —Wetaʼam chi ca cʼun i Tolke chatal rumal i Dios, “Crísto” ca bix che. Are ca cʼunic, ire ʼis ronojel cu sakij chake —xu bij ixok che. 26 —Yin ile chi ca bij, chi quin lapan awuʼ —xu bij i Jesus che. 27 Teʼuri xe upon u tijoxelab. Are xquilo chi Jesus ca lapan ruʼ jun ixok, lic xqui bisoj. Mi jun chique xu tzʼonoj che wach craj i ixok; xak n-xqui tzʼonoj ta che wach tak quiqui lap ruʼ. 28 Teʼuri i ixok xu canaj can u cucub, y xa ʼe pa tinimit. Xu bij chique i winak: 29 —Chix petok, chol iwila jun achi chi xu bij chwe ronojel wach in ʼanom. ¿Mok are i Crísto ile? —coʼon chique. 30 Teʼuri i winak xe ʼel pa tinimit, y xe ʼe pa ʼo wi i Jesus. 31 Are cʼa maja que upon i winak, i u tijoxelab i Jesus lic xqui sujuj u wa. Xqui bij che: —Tijonel, cha tija jun a wa —xe cha che. 32 Ire xu bij chique: —Yin, ʼo i quin tijo chi yix n-qui maj ti usucʼ —xu bij. 33 I u tijoxelab xe oc chu bixquil chiquiwach: —¿ʼO nawi jun xcʼamaw li u wa? —xe cha. 34 I Jesus xu bij chique: —Are in wa yin, are iri; chi quin ʼan na pacha i craj i Ta chi in takawnak lok, xak quin qʼuis ni u chac chi u yom pin ʼab. 35 Yix qui bij: “Cʼa pa cajib icʼ, teʼuri ca ʼan i chac re i jachʼanic” quix cha. Xui-ri yin quin bij chiwe: are chic ʼij iri chi ca ʼan i jachʼ. Chiwilapeʼ, i abix ya ʼutz chic ca jachʼic. 36 Pachin jun ca chacun che i jachʼanic-le, ca yaʼ ni rajil. Niʼpa i xe moltajic, que yaʼ pa cʼaslemal chi n-ca qʼuis ta chic. Teʼuri i chacunnak che i jachʼ-le, que quicot na junam ruʼ i ticawnak. 37 Man pacha i cu bij jun tzij: “Jun ca ticanic, y jun chic ca jachʼanic.” Sak laj tzij ile. 38 Yix ix in takom chu molic u wach i ticon chi ni ticom taj. Junwi je ticawnak i ticon-le, y yix xui qui mol u wach i qui chac —xu bij i Jesus chique u tijoxelab. 39 Je qʼui i aj Samária winak xqui cuba qui cʼux che i Jesus rumal i tzij chi xu bij ixok chique: “Ire xu bij chwe ronojel niʼpa in ʼanom,” xu bij chique. 40 Bay, are xe upon i aj Samária ruʼ i Jesus, xqui bij che chi ca canaj na cuʼ pa tinimit. Rumal-i, i Jesus xcanaj cuʼ queb ʼij. 41 Je qʼui chic xqui cuba qui cʼux che, are xqui ta u tzij i Jesus. 42 I winak-i xqui bij che i ixok: —Woʼor lic caka cojo; n-xui ta rumal wach i xa lap yet chake caka cojo, xak yoj mísmo xka ta u tzij ire. Rumal-i, ketaʼam chi lic katzij, ire are i Crísto, are i Tolque i winak chuwach i jyub taʼaj — xqui bij i aj Samária winak.

I Jesus xrutzirsaj i racʼal jun achi, nim u patan

43 Churox ʼij xel i Jesus pa Samária; xu maj chubi u be, xa ʼe pa jyub Galiléa. 44 Man ire mísmo u bim chi jun ajbil u tzij i Dios, n-cocsax tu ʼij pa tinimit pa xqʼuiy wi. 45 Are xupon pa Galiléa, i winak chila lic xqui cʼulaj cuʼ, man ique quilom i milágro u ʼanom pa Jerusalen. Ique je upon-nak chila pa Jerusalen chi rilic i nimaʼij páscua; chupam i ʼij-le, xquilo ronojel wach u ʼanom i Jesus chila. 46 Entónces i Jesus xupon chic che i tinimit Cana, u cwenta i jyub Galiléa; are i tinimit-le pa xu yijba wi i víno che i toʼ ya. ʼO jun achi aj Capernaum, nim u patan chirij i ʼatol tzij; y ʼo jun racʼal iwab. 47 Ire xu ta chi ya xtzalij li Jesus pa Judéa, ya ʼo chic pa Galiléa; rumal-i, xa ʼe ruʼ i Jesus. Xu tzʼonoj pawor che, chi ca ʼe ruʼ chi rachoch, crutzirsaj i racʼal chi ya ca camic. 48 I Jesus xu bij che: —Yix n-quiwaj ta qui cuba i cʼux chwe we n-quiwil ta jun milágro, we n-quiwil ta nimak tak ʼanic chi quin ʼano —xu bij i Jesus. 49 I achi xu bij: —Cuyu in mac, Nim laj Winak, cha bisoj chwe chi cat ʼe wuʼ, man ya ca cam i wacʼal. 50 I Jesus xu bij che: —Jat che awachoch; i awacʼal ca cʼasi na —coʼono. I achi xu cojo wach xu bij i Jesus che, y xa ʼec. 51 Are ca tijin chi be, xa ʼe cʼulax cumal i rajchaquib je aj pa rachoch, y xqui bij che: —I awacʼal ca cʼasi na —xe cha. 52 I achi xu tzʼonoj chique: —¿Wach u ʼonom ʼor xu ticba utziric? Ique xqui bij che: —Iwir a la úna re u kajbal ʼij xchup i ʼaʼ chirij —xe cha che. 53 I u kajaw i iwab, are xu ta i ʼorle, xu nabej chi are ʼor ʼuri are xu bij i Jesus che: “Awacʼal ca cʼasi na.” Teʼuri i achi xu cuba u cʼux che i Jesus junam cuʼ conojel u miʼal ralcʼwal. 54 Are ucab milágro iri, xu ʼan i Jesus, are xel pa Judéa y xa ʼe cʼa pa Galiléa.

Juan 5

I Jesus xu walijsaj jun clis

1 Xoʼon pan jubiʼ, ʼo tan chic jun nimaʼij que i aj Israel winak, rumal-i, i Jesus xa ʼe chic pa Jerusalen. 2 Pa tinimit-le, ʼo jun u chibe, “Ocbal bic que i chij” ca bix che. Chu nakaj ile ʼo jun atinbal, “Betésda” u bi piqui chʼawbal i aj Israel winak; ile ʼo joʼob uwachja che. 3 I chi tak ja-le, chila je cotzʼbam wi u qʼuial iwabib. ʼO i je mawach chique, ʼo i je sic, xak ʼo i lic n-que silab taj. Conojel coyʼem u silabic i ya, 4 man xa coʼon tan ca cʼun jun ángel col u silabsaj i ya. Are ca silab i ya, i nabe iwab chi coc chupam, cutziric, xa bi chi cʼaxil ʼo che. 5 Chiquixol i iwabib chila ʼo jun achi chi ʼo chic tréinta y ócho junab che u jekanic i yobil che. 6 I Jesus xril u wach i achi-le chi cotzʼo-lic, xak xu nabej chi qʼuial chic junab ʼo i yobil che. Are ʼuri xu bij che: —¿Cawaj cat utziric? 7 I iwab xu bij: —Nim laj winak, n-ta jun quin towic quin oc pa ya, are ca silabic. Are quin ʼan pen i oquic pa atinbal, jun chic cu min la rib nabe chinwach yin —coʼono. 8 I Jesus xu bij che: —Chat walijok, cha molo bi a soc, y chat binok. 9 I achi juntir xutziric, xu yac bi u soc, y xoc chi binic. Are i ʼij xa ʼan wi ile, are i uxlambal ʼij. 10 Rumal-i, i nimak tak aj Israel xqui bij che i achi chi utzirnak: —Woʼor uxlambal ʼij, n-ca majaw ta chawe awekam a soc —xe cha che. 11 Ire xu bij chique: —Are i xin utzirsawic, are ire xu bij chwe: “Cha molo a soc y chat binok,” xu bij chwe. 12 Ique xqui tzʼonoj che: —¿Pachin i achi-le chi xu bij chawe, cha molo i a soc y chat binok? —xe cha. 13 I achi n-xretamaj tu wach pachin i xutzirsawic, man i Jesus weʼ xel chiquixol i u qʼuial winak chila. 14 Xoʼon pan jubiʼ, i Jesus xu rik chic i achi pa rachoch i Dios y xu bij che: —Chatapeʼ, woʼor at utzirnak chic. Mat macun chic, man pent ca pe chic jun cʼax chawij, mas nim chuwach ile —xu bij che. 15 I achi xtzalijic, y xu bij chique i nimak tak aj Israel chi are i Jesus are i xutzirsawic. 16 Teʼuri i nimak tak aj Israel xqui jek u tzucuxic chʼoʼoj chirij i Jesus; cacaj quiqui camsaj, man que rutzirsaj i winak pa uxlambal ʼij. 17 I Jesus xu bij chique: —In Kajaw ʼij ʼij ca chacunic (tupu uxlambal ʼij); rumal-i xak queje quin ʼan yin —xu bij. 18 Rumal i tzij-le chi xqui ta, i aj Israel winak xqui cowij u tzucuxic u mac i Jesus, camsabal-re. Xpe coywal che, n-xui ta rumal cu kajsaj u ʼij i uxlambal ʼij, xak rumal cu bij chi i u Kajaw are i Dios; queje ile xu junamsaj rib ruʼ i Dios, xqui bij ique.

I Dios, nim u yom puʼab u Cʼojol

19 I Jesus xu bij chique: —Katzij i quin bij chiwe, yin chi in Racʼal i Dios, n-ta junacos quin ʼano toʼ pin wach wi; quin ʼano pacha cwilo chi coʼon in Kajaw. Man ronojel wach coʼon in Kajaw, xak are quin ʼan yin, chi in u Cʼojol. 20 Man in Kajaw cʼax quin u naʼo, rumal-i u cʼutum chwe ronojel wach coʼon ire. Ire xak cu cʼut na chwe juban chic nimak tak chac chuwach in ʼanomle; y yix, are quiwil ile, quix oc na ʼil che. 21 In Kajaw que u yac chic i je camnak y cu ya qui cʼaslemal, xak queje yin quin ya qui cʼaslemal pachin cwaj quin ya chique. 22 N-xui ta la ile. In Kajaw u yom pinʼab quin ʼan ʼatbal tzij piquiwi i winak; n-are ti ire ca ʼataw tzij piquiwi ique. 23 Queje ile u ʼanom man craj in Kajaw conojel i winak quiqui coj in ʼij pacha quiqui ʼan che ire, quiqui coj u ʼij. Pachin jun n-cu coj ti in ʼij yin, chi in u Cʼojol i Dios, xak n-cu coj ta ʼuri u ʼij in Kajaw chi in takawnak lok. 24 Katzij i quin bij chiwe: we jun cu coj retalil che wach i quin bij, xak cu cuba u cʼux che i Jun chi xin u tak lok, ʼo ʼuri u cʼaslemal chi n-ca qʼuis ta chic. Ire n-coc ta pa tojbal mac, man ire n-ta chic puʼab i camic, ya xa ʼax che u cʼaslemal cʼacʼ. 25 Sak laj tzij i quin bij chiwe, ca cʼun i ʼij, y are chic i ʼij iri, chi niʼpa i je camnak chuwach i Dios quiqui ta na in tzij yin, chi in u Cʼojol i Dios. Niʼpa i quiqui coj in tzij, ca yaʼ qui cʼaslemal. 26 Are in Kajaw ʼo i cʼaslemal ruʼ y xak xu ya chwe yin chi ʼo i cʼaslemal wuʼ. 27 Ire xak u yom pinʼab quin ʼat tzij piquiwi i winak, man in Achi aj Chicaj. 28 Mix oc ʼil che iri chi xin bij, man cu rik ni ʼij chi niʼpa i je camnak quiqui ta na in chʼawbal 29 y que ʼel na lok pa i je muktal wi. Are i xqui ʼan i ʼutz, ca cʼunsax sak chiquiwach, y que cʼasi chic. Are i xqui ʼan i n-ʼus taj, ca cʼunsax sak chiquiwach, xa ya-bal-que pa tojbal qui mac.

ʼO i ca ʼalijinsawic chi nim u ʼij i Jesucrísto

30 Lic n-ta quin ʼano toʼ pin wach wi; yin quin ʼan ʼatbal tzij pacha cu bij i Ta chwe. Are i ʼatbal tzij chi quin ʼan yin, pusucʼ quin ʼan wi, man n-quin ʼan taj pacha i cwaj yin, xa are quin ʼano pacha i craj in Kajaw chi xin takaw lok. 31 We xa yin quin bij chiwe chi nim in patan, n-tu chac ʼuri chiwe wach i quin bij. 32 Xui-ri ʼo jun chic cu bij wach in patan yin; y yin wetaʼam chi niʼpa i cu bij ire, sak laj tzij, ʼalijinsabal-re chiwe, in pachin yin. 33 Yix xi tak u tzʼonoxic che i ma Wan chi aj kajsanel ya; ire, sak laj tzij i xu bij chiwe wach in patan yin. 34 Chwe yin, n-ta coʼono we jun winak cu bij wach in patan yin, xui quin cʼunsaj chi cʼux wach xu bij ire man cwaj yin qui rik iwelbal chi sak. 35 I ma Wan, aj Kajsanel ya, queje teʼek pacha jun ʼaʼ ca juluwic y ca tzunic; y yix kus xiwilo, xui-ri, xa queb oxib ʼij xix quicot che. 36 Péro ʼo jun cʼutbal-re chiwe mas nim chuwach u tzij i ma Wan, chi cu cʼut chiwe in pachin yin. I cʼutbal-re chiwe are i nimak tak ʼanic chi quin ʼano. Are i ʼanic-le, are xin u tak in Kajaw chu ʼonquil. Niʼpa tak i ʼanicle, are ca cʼutuw chiwe chi are i Ta xin takaw lok. 37 Xak i Ta, chi xin takaw lok, u yom retalil in pachin yin. Yix ni tom tu chʼawbal, xak n-iwilom tu wach. 38 U tzij i Dios n-ta piwanima; ʼalaj ʼuri che, man ni cubam ti cʼux chwe yin, chi in u takom li Ta. 39 Yix lic qui nawsaj iwib che u tzij i Dios tzʼibtalic. Queje ile qui ʼano man qui bij yix, rumal i wuj-le qui rik i cʼaslemal chi n-ca qʼuis ta chic. Bay, i tzij chi tzʼibtal chuwach wuj-le, are ca binic wach in patan yin. 40 Xui-ri, yix n-quiwaj ta quix pe wuʼ, qui rikbej re i cʼaslemal-le. 41 Yin n-quin tzucuj tu cojic in ʼij cumal i winak. 42 N-xui ta la ile, xak wetaʼam wach u ʼanom i cʼux yix; wetaʼam chi n-cʼax ta qui na i Dios pi cʼux. 43 Yin in cʼun-nak man xin u tak li in Kajaw, péro yix n-quiwaj ta qui coj in tzij. We tene ʼo jun, toʼ pu wach wi ca cʼunic, bay ile qui coj ʼuri wach i cu bij chiwe. 44 Yix lic ʼutz qui ta, are cocsax i ʼij cumal iwachiʼil, péro n-qui ʼan ta pen u tzucuxic cojbal i ʼij chi ca pe ruʼ i Dios, ire chi xa jun ʼolic. Rumal-i, n-quiwaj ta qui coj in tzij. 45 Mi chʼobo chi mok are yin quin coj i mac yix chuwach in Kajaw; n-yin taj. Are i mam Moises are i ca cojow i mac; are ire chi i cubam i cʼux yix che u tzij. 46 Yix, we ta katzij qui cojo wach xu bij i mam Moises, xak quin i coj ne ʼuri yin wach i quin bij. Man i tzij chi u tzʼibam can i mam Moises, are yin chi xin u lapo. 47 We n-qui coj taj wach i xu tzʼibaj can i mam Moises, ¿wach u cojic ʼuri qui ʼano niʼpa i quin bij yin chiwe? (Queje ile xu bij i Jesus chique i nimak tak aj Israel winak.)

Juan 6

Wach qui tzukic u qʼuial winak xoʼon i Jesus

1 Teʼuri i Jesus xu ʼaxuj i alagun, Galiléa u bi, chi xak Tibérias ca bix che. 2 Je qʼui i winak xe terej bi chirij, man quilom chic i milágro u ʼanom are xe rutzirsaj i iwabib. 3 Teʼuri i Jesus xel bi che jun jyub cuʼ u tijoxelab y xe cubi chila. 4 Ya ca nakajab i niraaʼij chi are i páscua que i aj Israel winak. 5 I Jesus cul chila, xe ril u qʼuial winak ca tijin cuponic ruʼ. Xu bij che i ma Felípe: —¿Pa caka loʼ wi i wa quiqui tijbej re conojel i winak-i? 6 Queje ile xu bij, xa ilbal-re wach cu bij i ma Felípe, man i Jesus u chʼobom chic wach coc chu ʼonquil. 7 I ma Felípe xu bij che: —Mi tene queb ciénto quetzal n-coʼon taj, loʼbal-re i caxlanwa ca yaʼ chique; mi tene we xa jutak biʼ caka ya chique, n-que u ʼon taj —xu bij. 8 Teʼuri xchʼaw i ma Andres chi jun chic chique u tijoxelab i Jesus, chi xak ratz u chaʼ i ma Simon Pédro. Xu bij che i Jesus: 9 —ʼO jun acʼal chi, rucʼam queb car xak joʼob caxlanwa ʼantal che cebáda. Péro we xui ile, n-coʼon taj man je qʼui i winak —xu bij. 10 I Jesus xu bij chique: —Chi bij chique i winak chi que cubiʼic —xu bij. Pa i je ʼo wi-le, chom i qʼuim ʼo che, y conojel xe cubiʼic; colo je joʼob mil achiab. 11 Teʼuri i Jesus xu cʼam i caxlanwa; are ʼuri xu cʼamwaj xu tioxij che i Dios, y xu ya chique u tijoxelab. Ique xqui jach chique conojel i winak chi je culic. Xak queje xoʼon che i car, xu ya chique niʼpa u nimal cacaj. 12 Are xe noj i winak conojel, i Jesus xu bij chique u tijoxelab: —Chi molo ronojel i chʼakatak chi n-xqʼuis taj, n-ʼus taj toʼ ca ʼani cʼax che —xu bij. 13 Are xqui molo, xnoj cablajuj coban che. Ile are i chʼakatak chi n-xqʼuis ta che i joʼob caxlanwa re cebáda. 14 Teʼuri i winak, are xquil i milágro-le chi xoʼon i Jesus chiquiwach, xqui bij: —Katzij, iri are i ajbil u tzij i Dios chi koyʼem u cʼunic chuwach i jyub taʼaj — xe cha. 15 I Jesus xu nabej chi i winak-le cacaj quiqui ʼan pen che, chi quiqui cʼam bic, y quiqui ʼan qui ʼatol tzij che. Rumal-i, xel chiquixol, y xel chubi mas che i jyub utuquel.

Wach u binic i Jesus chuwi ya

16 Are ya coc aʼab, i u tijoxelab i Jesus xe kaj li chu chiʼ i alagun. 17 Teʼuri xe oc chupam jun bárco, y xqui maj bi qui be chuwi ya, ʼenam-que cʼa pa tinimit Capernaum. Ya ocnak chic aʼab, i Jesus cʼa maja ca kaj li che i jyub. 18 Are je ʼo chic chuwi ya, xpe jun tew, nim u choʼab; i uwi ya lic xu ticba silabic rumal i tew. 19 Ique je bin-nak chic chuwi ya, colo jun légua ruʼ nicʼaj. Xak teʼet xquilo chi Jesus ca tijin u tejebic ruʼ i bárco; lic ca bin chuwi ya. Are xquilo, xqui xij quib che. 20 Are ʼuri i Jesus xu bij chique: —¡Mi xij iwib! Xa yin —coʼon chique. 21 Rumal-i xcubi qui cʼux, y xqui cʼulaj i Jesus cuʼ pa bárco. Juntir, xe upon che i lugar pa ʼenam-wi que.

Je ʼo u qʼuial winak xqui tzucuj i Jesus

22 Chucab ʼij, i winak chi xe canaj can chila pa xqui tij wi i caxlanwa, quetaʼam chi xa jun bárco ʼo teʼek chu chiʼ i ya. Xqui nabej chi i u tijoxelab i Jesus xe ʼe chupam i bárco-le, xak xquetamaj chi Jesus n-xa ʼe ta cuʼ. 23 Tzʼakat je ʼo chila, xe upon juban bárco je aj pa tinimit Tibérias. Xe qʼuiji chu nakaj i lugar pa qui tijom wi i caxlanwa, are xutzin i Kajwal chu tioxixic che i Dios. 24 I winak, are xquilo chi Jesus, tak i u tijoxelab, je n-ta chic chila pa xqui tij wi i wa, xe oc chupam tak i bárco-le; teʼuri xe ʼax chʼakap cʼa Capernaum chu tzucuxic i Jesus.

Are i Jesucrísto are i wa re i cʼaslemal

25 I winak-le, are xe upon chʼaka alagun, xqui rik i Jesus. —Tijonel, ¿umpa xat ʼax li chi? —xe cha che. 26 I Jesus xu bij chique: —Katzij i quin bij chiwe, yix quin i tzucuj xa rumal xix in tzuku. Xa rumal xix nojic quin i tzucuj; n-are ta rumal xi ta u be i nimak tak milágro chi in ʼanom. 27 Mi ya i cʼux chu chʼaquic i wa chi xa ca qʼuisic; are chi ya i cʼux chu chʼaquic i wa chi n-ca qʼuis taj; chi chʼaca i wa chi cu ya i cʼaslemal chi n-ca qʼuis ta chic. I wa-le chi quin bij chiwe, ca yaʼ chiwe wumal yin chi in Achi aj Chicaj. Quin tiqui chu yaʼic chiwe man i Dios, chi i Ta Chicaj, u cʼutum chi u yom pinʼab quin ʼan ile —xu bij i Jesus chique. 28 Teʼuri xqui tzʼonoj che: —¿Wach nawi caka ʼano ʼanbal re i chac chi craj i Dios? —xe cha. 29 I Jesus xu bij chique: —I chac yix chuwach i Dios are iri: chi cuba i cʼux chwe yin, man i Dios in u takom lok. 30 Xqui tzʼonoj chic che: —¿Wach i cʼutbal re a choʼab ca ʼan na chakawach, caka cojbej-re a tzij? ¿Wach i nim laj séña ca ʼan na? 31 I katit ka mam ujer, are je ʼo pa jyub tzʼinilic, xe tzuk che i wa aj chicaj, mana u bi. Ketaʼam ile man chuwach i wuj re i Dios, queje iri cu bij: “Xu ya i wa chique chi xpe chicaj, tzukbal que.” Queje ile tzʼibtalic —xqui bij. 32 I Jesus xu bij chique: —(Qui bij yix chi are i mam Moises xyaw i wa-le chique.) Katzij i quin bij chiwe, n-are ti mam Moises xyaw i wa aj chicaj chique; are i Dios. Xui-ri, i wa-le n-xu ya ti qui cʼaslemal chi n-ca qʼuis taj. Péro woʼor in Kajaw cu ya i sakil wa aj chicaj chiwe. 33 Are i sakil wa chi cu ya i Dios, are i Jun chi kajnak li chicaj. Ire cu ya i sakil cʼaslemal chique i winak chuwach i jyub taʼaj —xu bij i Jesus chique. 34 Teʼuri xqui bij che: —Kajwal, cha ya na chake i wa-le ronojel tak ʼij. 35 I Jesus xu bij chique: —Yin i wa-le chi cu ya i sakil cʼaslemal; pachin jun ca cʼun wuʼ, n-ca pe ta chic u numic; pachin cu cuba u cʼux chwe n-ca pe ta chic i cʼatic pu cʼux. 36 Xui-ri yix, pacha xin bij ʼut, n-quix cojon taj, tupu iwilom chic in wach. 37 Conojel niʼpa i que yaʼ chwe rumal in Kajaw, que cʼun wuʼ. Niʼpa i cacaj que terej chwij, n-que in tzalijsaj tubic. 38 Man yin xin pe chicaj, n-are ta col in ʼana pacha i cwaj yin; xa are col in ʼana pacha i craj i Jun chi in takawnak lok. 39 Are i craj in Kajaw chi xin u tak lok are iri: chi mi jun quin sach chique i je u yom chwe; queje ile, que in walijsaj na chiquixol i camnak pa qʼuisbal ʼij. 40 Man are i craj i xin takaw lok are iri: conojel niʼpa i quiquil u be in pachin yin, chi in u Cʼojol i Dios, xak quiqui cuba qui cʼux chwe, ca yaʼ ni cʼaslemal chique chi n-tu qʼuisic. Xak quin cʼunsaj sak chiquiwach chiquixol i camnak pa qʼuisbal ʼij —xu bij i Jesus chique. 41 Are ʼuri i qui nimakil i aj Israel winak xpe coywal che y xe oc chu chʼachʼaxic chiquiwach, man xu bij chique, “Yin i wa chi xpe chicaj,” xu bij. 42 Ique xqui bij: —I achi-ri xa are i ma Jesus, u cʼojol i ma Jose; lic ketaʼam qui wach u kajaw u chuch. ¿Wuchac ʼut cu bij woʼor chi kajnak li chicaj? —xe cha. 43 I Jesus xu bij chique: —Chi mayij in chʼachʼaxic chiwach. 44 N-ta jun ca cʼun wuʼ yin, we n-are ti in Kajaw ca cʼamaw lok, chi in u takom li yin. Xak quin cʼunsaj sak chuwach chiquixol i camnak pa qʼuisbal ʼij. 45 I ajbil u tzij i Dios ujer xqui tzʼibaj i tzij-i: “I Dios que u tijoj na conojel.” Queje ile tzʼibtalic. I tzij-le queʼelok chi conojel niʼpa i quiqui ta u be wach cu bij i Ta, y xak que naw che ire, que cʼun ʼuri wuʼ yin. 46 Katzij mi jun winak rilom u wach i Ta, xa jun ilawnak u wach, xui yin, man in petnak chila ruʼ ire. 47 Sak laj tzij i quin bij chiwe: pachin jun cu cuba u cʼux chwe yin, ʼo u cʼaslemal chi n-ca qʼuis ta chic. 48 Are yin i wa chi cu ya i sakil cʼaslemal. 49 Iwatit i mam ujer, are xe bin pa jyub tzʼinilic, xqui tij i mana chi xpe chicaj; xui-ri i wa-le n-xu ya ti sakil cʼaslemal chique, man are xu rik i ʼij, xe camic. 50 Xui-ri ʼo jun wa petnak chicaj, chi pachin jun cu tijo, lic n-ca cam taj. 51 Yin i wa-le chi petnak chicaj, are yin i wa chi lic cʼaslic. Pachin jun cu tij i wa-ri, i u cʼaslemal n-tu qʼuisic ʼuri. I wa chi quin ya yin are in chʼacul, quin ya wib piqui qʼuexel i winak, yabal-re qui cʼaslemal chuwach i jyub taʼaj —xu bij i Jesus chique. 52 Rumal i tzij-le, i aj Israel winak xe oc chu chapic quib chi tzij chiquiwach: —¿Wach u ʼonquil ile, chi cu ya u chʼacul caka tijo? —xe cha. 53 I Jesus xu bij chique: —Sak laj tzij i quin bij chiwe: we yix n-qui tij ti u chʼacul i Achi aj Chicaj, xak we n-qui tuʼ ti u quiqʼuel, n-ti i cʼaslemal ʼuri. 54 Pachin jun cu tij in chʼacul y cu tuʼ in quiqʼuel, ʼo u cʼaslemal ʼuri chi n-ca qʼuis ta chic. Xak quin cʼunsaj sak chuwach chiquixol i camnak pa qʼuisbal ʼij. 55 Queje ile quin bij, man in chʼacul are i sakil wa; xak in quiqʼuel are i sakil ya. 56 Pachin jun cu tij in chʼacul, xak cu tuʼ in quiqʼuel, ca qʼuiji ʼuri wuʼ yin, xak yin quin qʼuiji ruʼ ire. 57 I Ta chi xin u tak lok, ire cʼaslic; rumal ire, xak yin in cʼaslic. Xak queje ile, we jun cu tzuk rib chwe yin, ca cʼasi na wumal yin. 58 Queje i wa ile chi kajnak li chicaj; i wa-le n-are ta pacha i mana chi xqui tij iwatit i mam, man ique xak xe camic are xu rik qui ʼij. Are i cu tij i wa-ri chi quin ya yin, cu rik u cʼaslemal chi n-ca qʼuis ta chic —xu bij. 59 Are i tzij-le xu bij i Jesus, are xe u tijoj wi i winak pa molbalʼib que i aj Israel pa tinimit Capernaum.

I u tzij i Jesucrísto cu ya i sakil cʼaslemal

60 I je teren chirij, are xqui ta i tzij-le, je qʼui chique xqui bij: —Cʼax u tayiquil i tzij-le; ¿pachin ca chʼijaw u tayic ile? —xe cha. 61 I Jesus xu nabej wach quiqui bij chiquiwach. Rumal-i xu tzʼonoj chique: —¿Tzel qui ta i xin bij-le? 62 ¿Wach nawi qui bij we quin iwilo quin ʼel chubi chicaj pa in ʼo wi teʼek, yin chi in Achi aj Chicaj? 63 Are i ranima jun winak, are i ca yaw u cʼaslemal i u chʼacul; i toʼ chʼaculaj n-ta cu chacuj. Xak queje i tzij ile chi xin bij chiwe, are i ca yaw i sakil cʼaslemal, are i ca yaw i u Tewal i Dios pi cʼux. 64 Xui-ri, cʼo jujun chiwe yix chi n-qui coj taj —xu bij chique. I Jesus retaʼam chu xebal pachin n-cacaj ta que cojonic, xak retaʼam pachin i jun chi ca jachaw na che i camic. 65 Xu bij chic: —Rumal-i, in bim chiwe n-ta jun toʼ ca cʼun wuʼ yin, we n-are ta in Kajaw ca cʼamaw lok —xu bij chique. 66 I je teren chirij, are xqui ta ile, je qʼui xcoʼtaj canok; n-xe terej ta chic chirij. 67 Teʼuri xu bij chique i cablajuj u tijoxelab: —Y yix, ¿mok xak quiwaj ʼenam? —xu bij. 68 Are ʼuri i ma Simon Pédro xu bij che: —Kajwal, ¿Pachin ruʼ coj ʼe wi? Mi jun; xui yet ca bij i tzij chake chi cu ya i cʼaslemal n-tu qʼuisic. 69 Yoj ka cubam chic ka cʼux chawe; ketaʼam chi yet at Crísto, u Cʼojol i Dios chi lic cʼaslic —coʼono. 70 I Jesus xu bij chique: Xix in cha yix, ix cablajuj; tupu yin xix in cha, xui-ri ʼo jun chiwe chi xa itzel —xu bij. 71 I tzij xu bij-le, re i ma Júdas chi u cʼojol i ma Simon Iscarióte. Man i ma Júdas-le, are i ca jachaw na che i camic, tupu are jun chique i cablajuj tijoxelab je chatal rumal i Jesus.

Juan 7

I u chaʼ i Jesus n-xqui coj ti u tzij

1 Teʼuri i Jesus xui chic ca bin pa tak jyub re i Galiléa; n-craj ta ca qʼuiji pa Judéa man i nimak tak aj Israel chila cacaj quiqui camsaj. 2 Teʼuri, ya xnakajab jun chic nimaʼij que i aj Israel winak; are i nimaʼij re i mujbal. 3 Are ʼuri i u chaʼ i Jesus xqui bij che: —Mat canaj waral; jat pa Judéa, cha cʼutu chique i quetaʼam a wach chila wach tak i milágro ca ʼano. 4 Man we jun craj ca ʼetamax u wach u patan, n-coʼon tu chac toʼ aliʼal. Yet chi cat tijin chu ʼonquil nimak tak ʼanic, cha ʼana ʼuri chiquiwach conojel i winak —xe cha che. 5 ʼAlaj ʼuri chi xak mi ne u chaʼ n-xqui coj taj we Tolque. 6 I Jesus xu bij chique: —Maja cu rik i ʼij chinwach chi quin ʼalijinsaj in pachin yin; chiwe yix, pachique ʼij ʼis ʼutz. 7 I winak aj u wach i jyub taʼaj n-tzel ta quix quil yix, péro yin, tzel quin quilo, man quin ʼalijinsaj chique chi n-ʼus taj wach i que tijin chu ʼanic. 8 Jix yix pa nimaʼij-le; yin cʼa maja na quin ʼec, man maja cu rik i ʼij chinwach. 9 Queje ile xu bij chique y xcanaj pa Galiléa.

I u tzij i Jesus petnak ruʼ i Dios

10 Are je ʼenak chic u chaʼ, teʼuri i Jesus xak xa ʼe paʼ nimaʼij. N-xa ʼe ta chiquixol i winak, n-kas ta xu cʼut rib are xa ʼec. 11 I nimak tak aj Israel winak quiqui tzucuj i Jesus pa nimaʼij-le. Quiqui bij: —¿Pa nawi ʼo wi i achi-le? —que cha. 12 I winak pa nimaʼij-le, xa quiqui lap i Jesus chiquiwach. ʼO i que binic: “Ile lic ʼutz laj achi,” que cha. Xak ʼo i que binic: “Ile n-ʼus taj; xa que u tʼor i winak,” que cha. 13 Péro xa aliʼal quiqui lap i Jesus chiquiwach, man quiqui xij quib chique i nimak tak aj Israel. 14 Are nicʼajarnak chic i nimaʼij, i Jesus xoc bi pa rachoch i Dios; teʼuri xoc chi qui tijoxic i winak chila. 15 I nimak tak aj Israel winak xqui bisoj wach tak i xu cʼutu; xqui bij: ¿Wach retamaxic tak ile u ʼanom? Ire n-ta u nawsam wi rib —que cha. 16 I Jesus xu bij chique: —Are i quin tijin chu cʼutic n-are ti yin xin nojij, lic are petnak ruʼ i xin takaw lok. 17 Pachin jun lic craj cu ʼan pacha craj i Dios, cu nabej ʼuri pa xpe wi i cʼutunic quin ʼano; cretamaj we petnak ruʼ i Dios, o xa petnak pin nojbal yin. 18 Jun, we xui cu cʼut u nojbal ire, xa craj ʼuri cocsax u ʼij. Péro jun, we cu tzucuj u cojic u ʼij i Jun chi takawnak lok, cu bij ʼuri i sak laj tzij, xak n-que u tʼor ta i winak. 19 Katzij, i mam Moises xu cʼut i ʼatbal tzij re i Dios chiwe, xui-ri, mi jun chiwe cu ʼano pacha cu bij i ʼatbal tzij-le. Yix quiwaj quin i camsaj (rumal quin cunan pa uxlambal ʼij) —xu bij i Jesus chique. 20 I winak xqui laʼ u wach che: —Xa at chʼuj; ¿pachin craj a camsaxic? —xe cha che. 21 I Jesus xu bij chique: —Chupam jun uxlambal ʼij xin ʼan jun milágro. Yix xi bisoj man pa jun uxlambal ʼij xin ʼan wi. 22 Chiwila ba i qui ʼan yix. ʼOlic qui ʼan retal circuncision che i qui chʼacul acʼalab pa tak uxlambal ʼij. We xel wajxakib ʼij jun ral ala, queje ile qui ʼano, man queje ile xu cʼut i mam Moises chiwe. Katzij, n-are ti mam Moises xjekaw u cʼutic ile, xa are iwatit i mam que ʼanaw chic ile are xu bij i mam Moises i tzij-le. 23 Yix qui ʼan pen u ʼanic pacha xu bij i mam Moises; qui ʼan retal circuncision che i qui chʼacul iwacʼal, tupu xa pa uxlambal ʼij. We queje ile qui ʼan yix, ¿wuchac ʼuri ca pe iwoywal chwe, xa rumal xwesaj ronojel i cʼax che u chʼacul jun achi che i uxlambal ʼij? 24 Mi coj u mac jun winak we n-iwetaʼam taj we kas ʼo u mac. Chiwila u be bien we kas ʼo u mac, teʼuri chi bij u mac —xu bij i Jesus chique.

I Jesus, ruʼ i Dios petnak wi

25 Teʼuri i winak chi je jekel pa Jerusalen xe oc chu bixquil: —¿N-are ta bari i achi-le ca tzucuxic man cacaj quiqui camsaj? 26 Chiwilapeʼ, chi ʼo wi; lic ca chʼaʼat chiquiwach conojel i winak. ¿Wuchac n-ta ca bix che? ¿Xataba i ka wi ka jolom qui cojom chic u tzij? ¿Xataba qui bim ique we are i Crísto, chi Tolke? 27 N-are ti Crísto ile. Yoj, ʼut, ketaʼam pa petnak wi i achi-le; xui-ri, i Crísto, mi jun quetama-nic pa ca pe wi —xe cha. 28 I Jesus xu ta wach i quiqui bij are ca tijin chu cʼutic chique i winak pa rachoch i Dios. Teʼuri co xchʼawic y xu bij:— Qui bij yix iwetaʼam in wach; qui bij yix iwetaʼam pa xin pe wi. Xui-ri, yin n-toʼ ta in cʼun-nak pin wach wi. In cʼun-nak man in taktal li rumal i Jun chi yix n-iwetaʼam tu wach, péro ire sakil. 29 Yin ʼut, wetaʼam u wach, man ruʼ ire in petnak wi, are ire xin takaw lok —xu bij i Jesus chique. 30 Are ʼuri laj xcaj xqui tzʼapij, péro n-ta jun xa ʼanawic, man cʼa maja cu rik i ʼij u chʼicom i Dios. 31 Xui-ri je qʼui i winak xqui cuba qui cʼux che y xqui bij: —Are ca cʼun i Crísto, ¿xataba ʼo mas tan chic i milágro cu ʼano, chuwach i cu ʼan i achi-ri? N-ta chic mas —xe cha.

Je taktal bi i policía chu chapic i Jesus

32 I aj Fariséo xqui ta chi quiqui bij i winak chi Jesus are i Crísto. Rumal-i, ique junam cuʼ i ajwab sacerdóte xe qui tak bi policía chi aj patanib re i rachoch i Dios, que ʼe qui chapr i Jesus. 33 I Jesus xu bij chique i winak: —Xa ʼatal ʼij in ʼo iwuʼ, teʼuri quin tzalij chic ruʼ i xin takaw lok. 34 Yix quin i tzucuj na, péro n-quin i rik taj, man pa i quin ʼe wi yin, n-ca yaʼ ta chiwe quix ʼe chila —xu bij. 35 I qui nimakil i aj Israel winak xqui bij chiquiwach: —¿Pa nawi ca ʼe wi i achi-ri chi yoj n-coj tiqui ta chu rikic? ¿Mok ca ʼe cuʼ i kach aj tinimit chi je ʼenak chiquixol i aj Griégo winak? ¿Mokxa que u cʼutu chique i aj Griégo chila? 36 ¿Wach queʼel i tzij-i chi xu bij chake? Man xu bij: “Quin i tzucuj na, péro n-quin i rik taj, man n-quix oc taj pa i quin ʼe wi yin,” xcha. ¿Wach usucʼ ile? —xe cha.

Niʼpa i cacaj, quiqui rik i cʼaslic ya ruʼ i Jesucrísto

37 I qʼuisbal ʼij re i nimaʼij chila, mas ʼo u ʼij. Chupam i ʼij-le, i Jesus xtaqʼui ʼan chiquiwach i winak y co xu bij: —Pachin jun ca cʼatic, cha pet wuʼ yin, chol u tuʼu i ya chi quin sujuj. 38 We jun coʼon ile, queʼel ʼuri pacha i tzʼibtal can chupam i wuj re i Dios, chi cu bij: “Pachin i cu cuba u cʼux chwe yin, u cʼux ire coʼon pacha ralaxbal ya; pacha ya cʼaslic quel che,” —xu bij i Jesus chique. 39 I tzij chi xu bij i Jesus-le queʼelok: niʼpa i quiqui cuba qui cʼux che ire, coc ni u Tewal i Dios piqui cʼux coʼon panok. Are xu bij ile, cʼa maja ca kaj li u Tewal i Dios chuwach i jyub taʼaj, man cʼa maja coc i Jesus che u ʼij u chomal.

I winak xqui chap quib chi tzij rumal i Jesus

40 ʼO jujun chiquixol i winak, are xqui ta ile, xqui bij chiquiwach: —Katzij, i achi-ri are i ajbil u tzij i Dios chi koyʼem —xe cha. 41 ʼO juban chic xqui bij: —Iri are i Crísto chi koyʼem —xe cha. Xak ʼo juban chic xqui bij: —¿Wach u ʼonquil ile? ¿Xataba ʼo Tolke ca pe pa Galiléa? ¡N-taj! 42 Chupam i wuj re i Dios cu bij: i Crísto chi ca petic, u muk u xiquin i ujer mam David: xak cu bij chi calax na pu tinimit i mam David; ile are i tinimit Belen. Rumal-i, n-are ti achi-le —xe cha. 43 Teʼuri i winak xqui chap quib chi tzij rumal i Jesus. 44 ʼO jujun xcaj teʼek u tzʼapixic, péro n-ta jun xu ya rib chu ʼonquil.

I je rajʼatzil i rachoch i Dios n-xqui coj ti u tzij i Jesus

45 Teʼuri i policía re i rachoch i Dios xe tzalij chal cuʼ i je takawnak bic. I aj Fariséo winak xak i ajwab sacerdóte xqui tzʼonoj chique i policía-le: —¿Wuchac n-xi cʼam ta lok? —xe cha. 46 I policía xqui bij: —N-ta jun chic achi ka tom wi ruʼ, pacha i tzij chi cu bij i achi-le; rumal-i n-xka cʼam ta lok —xe cha. 47 Teʼuri i aj Fariséo xqui bij chique i policía: —¿Xak queje yix xix tʼortaj rumal i achi-le? 48 ¿Xataba ʼo jun chake yoj oj aj Fariséo, u cojom u tzij? Mi jun. Xak mi jun kajʼatzil yoj u cubam u cʼux che i achi-le. 49 I toʼ winak-le, qui cojom; péro ique n-quiqui ta tu be i ʼatbal tzij tzʼibtal canok; ique-le ʼo i cʼokbal-re i Dios piquiwi —xqui bij i aj Fariséo winak. 50 Are ʼuri ʼo jun chiquixol ique xchʼawic. Are i ma Nicodémo chi upon-nak ruʼ i Jesus aliʼal chaʼab. Xu bij chique: 51 —I ka ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises n-cu ya ta chake caka ya jun achi pa tojpen we n-caka ya ta che cu to rib chakawach. ʼO u chac coj taqʼui pa rakan we kas ʼo u mac. 52 I rachiʼil xa xqui yoʼya, y xqui bij che: —¿Xataba yet xak at aj chila pa Galiléa? Cha tzucuj chupam i wuj re i Dios; cawil ʼut chi mi jun ajbil u tzij i Dios ca pe pa Galiléa —xe cha che. 53 Teʼuri, chi qui jujunal wi, xe ʼe chi cachoch.

Juan 8

I u cuytajic u mac jun ixok ajmac

1 Xui-ri, i Jesus xa ʼe che i jyub, Olívos u bi. 2 Chucab ʼij, are xsakiric, xtzalij chic pa rachoch i Dios. Je qʼui i winak xqui mol quib ruʼ; are ʼuri ire xcubiʼic, y xoc chu cʼutic u tzij chique. 3 Are ʼuri ʼo juban aj tijonel re i ujer ʼatbal tzij, xak juban aj Fariséo, xqui cʼam li jun ixok chuwach, quiqui cojbej u mac. I ixok-le xqui riko ca tijin chu ʼonquil u mac ruʼ jun achi chi n-rachijil taj. Xqui ya chiquixol i winak chuwach i Jesus. 4 Queje iri xqui bij che i Jesus: —Tijonel, i ixok-i xka riko are ca tijin chu ʼonquil u mac ruʼ jun achi chi n-rachijil taj. 5 I ʼatbal tzij chi u yom can i mam Moises pakawi cu bij chi caka camsaj che abaj jun ixok pacha ile. Bay, ¿wach ca bij yet che ile? 6 Queje ile xqui bij che, xa cʼambal u pam i Jesus quiqui ʼano, tzucbal re u mac. Are ʼuri i Jesus xchaqui kaj chuwach ulew, y xoc chi tzʼib ruʼ u wi u ʼab. 7 Ique n-quiqui mayij tu tzʼonoxic che, rumal-i xu sucʼba rib y xu bij chique: —We ʼo jun chiwe yix n-tu mac, chu cʼaka i nabe abaj chirij i ixok-le —xu bij chique. 8 Xchaqui chakajok, y xoc chic chi tzʼib pulew. 9 Ique, are xqui ta ile, xqui na piqui cʼux chi xak ʼo qui mac. Xqui ticba ʼenam chi qui jujunal; are i je rijab chiquixol, are i nabe xe ʼec. Are je ʼenak chic conojel, xui chic i Jesus ʼo can ruʼ i ixok chi cʼamtal bi chuwach. 10 I Jesus xu sucʼba chic rib y mi jun chic chique xe rilo, xui chic i ixok. Xu bij che: —Ixok ¿pa je ʼo wi i que cojow te a mac? ¿N-ta jun craj cu coj abaj chawe rumal a mac? —coʼono. 11 —N-taj, nim laj winak; mi jun —xu bij ixok. Are ʼuri i Jesus xu bij che: —Xak mi yin quin bij chi ʼo u chac ca toj a mac. Woʼor, jat; xui-ri cha mayij i macunic —xu bij che i ixok.

I Jesucrísto cu sakirsaj qui nojbal i winak

12 Xoʼon panok i Jesus xu bij chic jun tzij chique i winak: —Yin in queje pacha i sak re i paʼij chuwach i jyub taʼaj. Pachin craj ca terej chwij, n-ca bin ta pa ʼekum, xa ca bin pa sak re i cʼaslemal chi quin ya yin —coʼono. 13 Are ʼuri aj Fariséo winak xqui bij che: —N-tu chac i ca bij man xui yet ca bij awib —xe cha. 14 I Jesus xu bij chique: —Tupu quin bij wib yin, n-toʼ ta ca sach in tzij. In tzij, lic usucʼ i quin bij, man yin wetaʼam pa i xin pe wi, xak pa i quin ʼe wi. Yix n-iwetaʼam taj pa i xin pe wi, xak pa i quin ʼe wi. 15 Yix qui coj u mac jun pacha i qui nojij yix ix winak re u wach i jyub taʼaj; yin mi jun quin coj u mac. 16 Xui-ri, we ta quin coj u mac jun, pusucʼ quin ʼan wi, man n-intuquel taj quin ʼano. Junam ruʼ i Ta quin ʼano, chi xin takaw lok. 17 Chupam i ʼatbal tzij yix, tzʼibtal i tzij-i: we ʼo queb winak xak jun quiqui bij wach i quilom, ʼo u chac ʼuri ca cojic wach i quiqui bij. 18 Bay, katzij yin quin bij wib wach in patan; xui-ri, oj queb, man xak i Ta chi xin u tak lok, xak cu cʼut chiwe wach in patan, xak jun i ka tzij ruʼ —xu bij i Jesus chique. 19 Rumal-i xqui bij che: —¿Pa ʼo wi a Kajaw? I Jesus xu laʼ u wach chique: —Yix n-iwetaʼam taj in pachin yin, xak n-iwetaʼam tu wach in Kajaw. We ta iwetaʼam in pachin yin, xak quiwetamaj ʼuri u wach in Kajaw. 20 Queje ile xu bij i Jesus are ca tijin chu cʼutic pa rachoch i Dios. I cʼutunic-le xu ʼan chila pa ʼo wi tak i yabal mer re i rachoch i Dios. Mi jun xchapawic, man cʼa maja cu rik i ʼij chi u chʼicom i Dios.

“Pa i quin ʼe wi yin, n-quix ʼe ti yix chila”

21 I Jesus xu bij chic chique: —Yin quin ʼec, y yix quin i tzucuj na, péro n-quin i rik taj; quix camic cʼo i mac chiwij. Pa quin ʼe wi yin, n-quix ʼe ti yix chila —xcha. 22 Teʼuri i nimak tak aj Israel winak xqui bij chiquiwach: —¿Xataba cu camsaj rib, y rumal-i xu bij chi yoj n-coj ʼe taj pa ca ʼe wi ire? — que cha. 23 I Jesus xu bij chique: —Yix xa ix aj chi; yin in aj chila chicaj. Yix xa ix aj chuwach i jyub taʼaj, yin n-in ta aj chuwach i jyub taʼaj. 24 Rumal-i xin bij chiwe chi quix camic cʼo i mac chiwij. Man we n-qui coj taj in pachin yin, quix camic cʼo i mac chiwij —xu bij i Jesus chique. 25 Teʼuri xqui tzʼonoj che: —¿Wach a patan yet? —que cha. I Jesus xu laʼ u wach chique: —ʼAx in bim wi chiwe chu xebal lok wach in patan. 26 Yin mas ʼo i wetaʼam chiwij yix, cojbal-re i mac, y mas i tzij ʼo u chac quin bij chiwe. Xui-ri, xui quin bij wach in tom che i Jun chi in takawnak lok; Ire xui i sak laj tzij cu bij, y yin, xui u tzij Ire quin bij chique i winak aj chuwach i jyub taʼaj —xu bij i Jesus chique. 27 Péro i nimak tak aj Israel winak n-xqui ta tu be u tzij chi are i Ta chicaj i xu lapo. 28 Rumal-i xu bij chique: —Are quin i yac na ʼan chicaj (yin chi in Achi aj chicaj), cʼa teʼuri quiwetamaj in pachin yin. Xak quiwetamaj ʼuri chi niʼpa i quin ʼan yin, n-toʼ ta in nojim, xak niʼpa i quin bij, are u cʼutum i Ta chwe. 29 I Ta chi in takawnak lok, ʼo wuʼ yin; n-quin roʼtaj taj, man ʼax quin ʼan wi pacha i craj ire. 30 I Jesus, are xu bij i tzij-le, je qʼui i winak xqui cuba qui cʼux che ire.

“I u Cʼojol i Dios quix resaj puʼab i mac atzalal”

31 I aj Israel winak chi xe cojow u tzij i Jesus, ire xu bij chique: —We yix n-qui mayij tu cojic in tzij, katzij ix in tijoxelab ʼuri. 32 Quiwetamaj ni sak laj tzij, y quix quirtaj na rumal; quix el ʼuri puʼab wach ix chapawnak — xu bij chique. 33 ʼO i xqui laʼ u wach che: —Yoj oj u muk u xiquin can i mam Abraham; n-ta jun u yom rib pakawi. ¿Wuchac ʼuri ca bij chi ʼo kelsaxic puʼab i oj chapawnak? —que cha. 34 I Jesus xu bij chique: —Katzij i quin bij: conojel i que macunic, je chaptal rumal i cajaw chi are i mac atzalal. 35 (Quin bij jun chic tzij chiwe): jun, we xa aj takon ruʼ ja, lic re wi n-alcʼwa-laxel taj man ʼo rajaw, péro jun, we u cʼojol i rajaw ja, alcʼwalaxel ʼuri ronojel ʼij sak. 36 Yin, chi in u Cʼojol i Ta, we quix wesaj puʼab i iwajaw chi ix chapawnak, katzij quix el ʼuri chi sak, ix líbre chic. 37 Yin wetaʼam chi ix u muk u xiquin i mam Abraham. Xui-ri, quiwaj quin i camsaj man in tzij n-coc ta piwanima. 38 Niʼpa i quin bij chiwe, are in Kajaw cʼutuw nak chwe. Xak yix, are i quix tijin chu ʼanic, are u bim i kajaw yix chiwe —xu bij i Jesus chique. 39 —Are i ka kajaw yoj are i ujer mam Abraham; oj u muk u xiquin ire —xe cha che. Teʼuri xu bij i Jesus chique: —We tene lic ix u muk u xiquin i mam Abraham piwanima, quix tijin te neri chu ʼanic pacha i xu ʼan ire. 40 Péro n-queje ti ile quix tijin chu ʼanic. Yin, wach in bim chiwe are i sak laj tzij chi Dios u cʼutum chwe. Tupu queje ile quin tijin chu bixquil chiwe, yix quiwaj quin i camsaj. I mam Abraham, lic n-queje ti ile. 41 Yix, are i quix tijin chu ʼanic, are pacha i coʼon i kajaw —xu bij chique. Ique xqui bij: —Yoj n-ta jun chic ka kajaw. Xa jun i ka kajaw, are i Dios —que cha. 42 I Jesus xu bij chique: —We tene are i Dios i kajaw, cʼax ne quin i na yin-i, man yin in petnak ruʼ i Dios; rumal ire in cʼun-nak, n-toʼ ta in nojbal xin cʼunic; Dios in takawnak lok. 43 ¿Wuchac n-qui ta tu be wach i quin bij chiwe? Xa are man n-qui chʼij tu tayic. 44 I kajaw yix are itzel. Yix ix re ire, y quiwaj qui ʼano pacha craj ire. I itzel lic are aj camsanel chu xebal ʼij sak. Ire lic nu yom tu wach ruʼ i sak laj tzij, lic n-craj ta cu bij i sak laj tzij. Ire, are coʼon jun tʼoronic, coʼono man lic re wi. Ire aj tʼoronel, xak are rajaw niʼpa i tʼoronic. 45 Xui-ri, yin quin bij i sak laj tzij, rumal-i, yix n-qui coj taj wach i quin bij. 46 ¿Xataba ʼo jun chiwe yix rilom chi ʼo jun in mac yin? Mi jun. Yin, lic katzij i quin bij, ¿wuchac ʼuri n-quin i coj taj? 47 Jun, we re i Dios, lic cu coj retalil che u tzij i Dios. Yix n-ix ta re i Dios, rumal-i n-quiwaj tu tayic u tzij ire —xu bij chique.

I Crísto ʼax ʼo wi chuwach i mam Abraham

48 Teʼuri i nimak tak aj Israel winak xqui bij che: —¿N-katzij ta bawa caka bij chi yet at aj Samária winak? ¿Chi xak ʼo jun itzel tew pawanima? —xqui bij che. 49 I Jesus xu laʼ u wach chique: —Yin, n-ta itzel tew chwe. Are i quin tijin chu ʼanic, quin tijin chu cojic u ʼij in Kajaw. Y yix xa qui kajsaj in ʼij. 50 Yin, n-quin tzucuj ti u cojic in ʼij; xui-ri, i Ta chicaj craj chi cocsax in ʼij cumal i winak. Ire cu ʼat tzij piquiwi i n-quin qui coj taj. 51 Yin, sak laj tzij i quin bij chiwe; niʼpa i quiqui ʼan i quin bij, ique n-que cam taj ronojel ʼij sak —xu bij chique. 52 Teʼuri i nimak tak aj Israel winak xqui laʼ u wach; xqui bij che: —Woʼor ya xketamaj chi ʼo itzel tew chawe. I nim laj ka mam, mam Abraham, ire xcamic, xak i nimak tak ajbil u tzij i Dios ujer, xe camic. ¿Wuchac ʼuri ca bij yet chi n-ca cam ta jun we cu ʼan pacha cu bij a tzij yet? 53 ¿Xataba yet mas ʼatz a patan chuwach i ka mam, mam Abraham? Ire xcamic, xak i ujer je ajbil u tzij i Dios xe camic. ¿At pachin yet ca ʼan che awib? —xqui bij che. 54 I Jesus xu bij chique: —We yin quin coj in ʼij intuquel, n-ta queʼel wi. Are i ca cojow in ʼij are in Kajaw, chi qui bij yix are i Dios yix. 55 Péro yix n-iwetaʼam tu wach. Yin, lic wetaʼam u wach, y we ta quin bij chi n-wetaʼam tu wach, quin el ʼuri in aj tʼoronel, in xak jun ʼuri iwuʼ yix. Yin, lic katzij wetaʼam u wach, lic quin cojo wach cu bij ire chwe. 56 I mam Abraham, chi iwatit i mam yix, ire retaʼam ujer chi yin quin cʼun na chuwach i jyub taʼaj; lic xquicot ire rumal. Xril ire chi quin cʼunic, y lic xquicot rumal —xu bij chique. 57 Teʼuri i nimak tak aj Israel winak xqui bij che i Jesus: —Yet cʼa maja cincuénta junab chawe. ¿Wuchac ca bij chi awilom u wach i ka mam, mam Abraham? ¿Wach u ʼonquil ʼuri? —xe cha. 58 I Jesus xu bij: —Sak laj tzij i quin bij chiwe: are maja calax i mam Abraham, yin ʼax in ʼo wi chic —xu bij chique. 59 (Teʼuri lic xpe coywal) xqui jek u yaquic abaj, cacaj quiqui coj che, péro i Jesus xu sach rib; xicʼaw chiquixol y xel pa rachoch i Dios.

Juan 9

I Jesus xu tzunsaj jun mawach chi ralaxic

1 Xoʼon panok, i Jesus ca tijin chi be, xril jun mawach; lic mawach chi ralaxic. 2 I u tijoxelab xqui tzʼonoj che: —Tijonel ¿wuchac xalax i achi-le mawach chi ralaxic? ¿Pachin xmacun chique ile? ¿Mokxa qui mac u chuch u kajaw, o xa u mac ire pu wach wi? —xe cha. 3 I Jesus xu bij chique: —N-are ti u mac ire, xak n-are ti qui mac u chuch u kawaw ʼanawnak che. Xa che ire-le i Dios craj cu cʼut i nim laj u choʼab chique i winak. 4 Presis quin ʼan i chac chi Dios in u takom li chu ʼonquil. (We xu rik i ʼij quin camic, ya n-quin chacun ta chic.) Tzʼakat cʼa paʼij, presis coj chacunic; we ya xoc ʼekum, ya n-coj chacun ta chic. 5 Tzʼakat in ʼo chi chuwach i jyub taʼaj, in queje pacha i sak re i paʼij —xu bij chique. 6 Are xrelej u bixquil ile, xu chubaj pichʼ u cʼaxaj pulew, xu yijba pichʼ xoʼol ruʼ, y xu coj che u baʼwach i mawach. 7 Teʼuri xu bij che: —Jat, ja chʼaja a palaj pa ya Siloe — xcha. (I tzij Siloe queʼelok: “Takom”.) I mawach xa ʼec, xe u chʼaja u baʼwach, y are xtzalij lok, ya ca tzun chic. 8 Are ʼuri, niʼpa i je u besin, niʼpa i quilom i mawach oʼonom lok, ique xqui bij: —Cakil yoj, are i achi-le are i mawach chi ca cubi chu tzʼonoxic u mer —que cha. 9 ʼO jujun xe binic: —Lic are ire —xe cha. Xak ʼo i xqui bij: —N-are taj, xui-ri, laj ca majawic —xe cha. Teʼuri i achi xu bij: —Katzij, yin i qui bij —xu bij. 10 Y xqui tzʼonoj che: —¿Wach u ʼonquil xa ʼano chi xat tzunic? —xe cha che. 11 Ire xu bij chique: —Are achi chi “ma Jesus” quiqui bij che, ire xu yijba pichʼ xoʼol y xu coj che in baʼwach. Teʼuri xu bij chwe: “Jat, ja chʼaja a baʼwach pa ya Siloe,” xu bij chwe. Xin ʼe ʼut y xin chʼajo; teʼuri xin tzunic —xu bij i achi chique. 12 —¿Pa ʼo wi i achi-le? —xe cha che. —N-wetaʼam taj pa ʼo wi —xu bij chique.

I aj Fariséo xqui tzʼonoj che i mawach wach u tzunic

13 Teʼuri ique xqui cʼam bi i achi chi mawach teʼek, y xa ʼe qui ya chiquiwach i je aj Fariséo. 14 I Jesus, are xu yijba i xoʼol, xak xrutzirsaj i mawach, che i uxlambal ʼij xoʼon wi. 15 I aj Fariséo, are xupon i achi chiquiwach, xqui tzʼonoj che wach u ʼonquil xu ʼano are xtzunic. I achi xu bij chique: —Xu coj xoʼol che in baʼwach, teʼuri xin chʼajo, y woʼor quin tzunic —xu bij. 16 ʼO jujun chique i aj Fariséo xqui bij: —I achi chi queje ca ʼanaw ile n-re ti Dios, man ca chacun chupam i uxlambal ʼij —xe cha. Xak ʼo juban chic chique xqui bij: —¿Xataba ire ajmac laj winak, we ca tiqui chu ʼonquil tak i milágro pacha ile? —xe cha. Rumal-i xpe coywal chiquiwach. 17 Xqui tzʼonoj chic che i achi: —Yet, ¿wach ca chʼob che i achi-le chi xrutzirsaj a baʼwach? ¿Pachin i achi-le ca bij yet? —xqui bij che. —I achi-le, are jun ajbil u tzij i Dios — xu bij i achi chique. 18 I aj Israel winak n-cacaj ta quiqui cojo chi i achi mawach teʼek, y woʼor ca tzun chic. Rumal-i xqui siqʼuij u kajaw u chuch. 19 (Are xe upon u kajaw u chuch chiquiwach) xqui tzʼonoj chique: —¿Are iwacʼal iri chi qui bij yix lic mawach chi ralaxic? We katzij ile, ¿wach u ʼonquil chi woʼor ca tzunic? —xe cha. 20 I u kajaw u chuch xqui bij chique: —Ketaʼam chi lic are i kacʼal ile; xak ketaʼam chi mawach chi ralaxic. 21 Xui-ri n-ketaʼam taj wach u ʼonquil xu ʼano chi ca tzun chic, xak n-ketaʼam taj pachin xcunaw u baʼwach. Chi tzʼonoj che ire; ire ya nim chic, ʼo chic u junab. Are ire mísmo cu bij chiwe wach u ʼonquil xu ʼano. 22 Queje ile xqui bij u kajaw u chuch chique man xqui xij quib chique i nimak tak aj Israel winak. I je nimak-le qui bim chic chi n-ʼus taj we jun u cojom chi Jesus are i Tolque chatal rumal i Dios. We queje ile u ʼonom jun, n-ca yaʼ ta chic che coc bi cuʼ pa qui molbal quib. 23 Rumal-i, xqui bij u kajaw u chuch: “Chi tzʼonoj che ire, man ire ya tzʼakatnak chic u junab,” xe cha. 24 Teʼuri i aj Fariséo xqui tak chic u siqʼuixic i achi chi mawach teʼek. Xqui bij che: —Cha bij i sak laj tzij chuwach i Dios; man yoj ketaʼam chi i achi-le lic ajmac laj winak —xqui bij che. 25 —Yin n-wetaʼam taj we ajmac, xui wetaʼam chi yin in mawach teʼek, y woʼor quin tzun chic —xu bij. 26 Xak xqui tzʼonoj chic che: —¿Wach xoʼon chawe? ¿Wach u ʼonquil xu ʼano are xat u tzunsaj? —xe cha. 27 Y xu bij chic chique: —Ya xin bij, y n-quiwaj ta qui cojo. ¿Wuchac quiwaj quin bij chic ucamul? ¿Mok quiwaj yix qui ya i wach ruʼ? —xu bij chique. 28 Rumal-i, xqui yoʼya i achi; xqui bij che: —Yet at jun chique u tijoxelab i ajmac-le, péro yoj oj u tijoxelab i mam Moises. 29 Ketaʼam chi Dios xchʼaʼat ruʼ i mam Moises ujer, péro i achi-le, mi pichʼ ketaʼam pa petnak wi —que cha. 30 I achi chi mawach teʼek xu laʼ chic u wach chique: —¿Wach u ʼonquil ile chi yix n-iwetaʼam taj pa petnak wi? ʼAlaj pa petnak wi, man xin u tzunsaj. 31 Ketaʼam chi Dios n-que u ta ti ajmaquib wach i quiqui tzʼonoj che. Xui que u ta pachin i quiqui coj u ʼij, pachin i quiqui ʼan wach craj ire. 32 Cʼa chu xebal ʼij sak n-ka tom taj we ʼo jun cu tzunsaj jun mawach chi ralaxic. 33 I achi-le, we n-ruʼ ti Dios petnak wi, n-ta puʼab-i cu ʼan ile —xu bij i mawach teʼek. 34 Teʼuri i aj Fariséo xqui bij che: —Yet, lic che awalaxic at sachnak chupam a mac. ¿Cawaj yet ca cʼut u tzij i Dios chake yoj? —xe cha che. Teʼuri xquesaj li achi pa molbalʼib, y xqui bij che chi mupon chic chila.

ʼO i je mawach pa canima

35 I Jesus xu ta chi xquesaj li achi mawach teʼek. Are xu cʼulaj chic, xu bij che: —Yet, ¿cul a cʼux che u Cʼojol i Dios? —xu bij. 36 I achi xu bij: —Nim laj winak, cha bij chwe pachinok, man cwaj quin cuba in cʼux che ire. 37 I Jesus xu bij che: —Ya awilom chic; are yin, chi cat lapan wuʼ —xu bij che. 38 —Kajwal, quin cuba in cʼux chawe —xu bij che, y xuqui chuwach i Jesus. 39 Teʼuri i Jesus xu bij che: —Yin xin cʼun chuwach i jyub taʼaj, quin ʼalijinsaj pachin i je re i Dios y pachin i ne re taj. Niʼpa i je mawach pa canima, quin tzunsaj na chique; xak niʼpa i toʼ quiqui bij chi que tzun pa canima, que ʼelok je mawach. 40 I aj Fariséo winak chi je ʼo chila, are xqui ta ile, je ʼo jujun chique xqui tzʼonoj che i Jesus: —¿Xataba yoj xak oj mawach? —xe cha che. 41 I Jesus xu bij chique: —Ma tene iwetaʼam chi ix mawach piwanima, n-ti mac ʼuri chiwij. Xui-ri, qui bij chi quix tzunic; rumal-i ʼo i mac chiwij —xu bij chique.

Juan 10

I je re i Dios quetaʼam u wach i chajinel-que

1 (I Jesus xu bij jun tzij chique tijojbal-que): —Sak laj tzij i quin bij chiwe: jun winak, we craj coc pa coral cuʼ i chij, cu tzucuj i ocbal; we n-coc ta che i ocbal, we xa cu cʼak rib puwi i coral, katzij xa iliʼom ʼuri, xa craj que relʼaj i chij. 2 Jun we che i ocbal coc wi, are aj yuʼul chij ʼuri. 3 I aj chajal re i ocbal retaʼam u wach, y cu ya ʼuri che coquic. Xak i chij quetaʼam u chʼawbal i aj yuʼul-que. Ire cu bij qui bi u chij are que u siqʼuij, y que resaj li pa coral. 4 Are que ʼel li u chij, ire ca nabeaj chiquiwach; y u chij que terej bi chirij, man quetaʼam u chʼawbal. 5 Ique xak n-que terej ta chirij jun we n-quetaʼam tu wach, xa que ʼanmaj chuwach, man n-quetaʼam tu wach u chʼawbal —xu bij i Jesus chique. 6 I tzij-le, are jun tijojbal tzij xu bij i Jesus chique, péro ique n-xqui ta tu be wach usucʼ i xu bij chique.

I Jesucrísto queje pacha ʼutz laj aj yuʼul chij

7 Rumal-i, i Jesus xu bij chic jun tzij chique: —Sak laj tzij i quin bij chiwe: yin in ocbal que i chij. 8 Niʼpa i je cʼunnak nabe chinwach yin, ique xa je iliʼomab, xa elaʼ quiqui ʼano. Xui-ri, i chij n-xquetamaj tu wach i qui chʼawbal. 9 Chwe yin qui rik wi uchibe. Pachin i ca cʼun wuʼ, ca totaj ʼuri. Lic quin chajij; y queʼelok pacha jun chij quelsax bic, ca ʼe waʼok, y cocsax chalok. 10 I iliʼom, we xcʼunic, xui col u ʼana elaʼ, tak i camsanic, col u ʼana cʼax chique i chij. Yin n-queje ta quin ʼan ile. Yin in cʼun-nak quin yabej qui cʼaslemal i winak, jun cʼaslemal tzʼakatnak, lic ʼo u qʼuial u chomalil. 11 Yin in ʼutz laj chajinel que i we yin, queje pacha jun ʼutz laj aj chajil chij. Jun ʼutz laj aj chajil chij cu ya rib chuwach i cʼax, tupu ca camsaxic, cu tobej que u chij. Queje quin ʼan yin ile, que in tobej i winak. 12 Jun toʼ aj chʼacanel, n-cʼax ta que u na i chij. Are crilo ca cʼun li jun itzel chicop, que roʼtaj can i chij, y ca ʼanmajic. Queje ile cu ʼano, man n-are ti mer cajaw i chij, ire xa mocom. Are ʼuri itzel chicop que u chap i chij, y que u quichersaj bic. 13 I achi-le, xa ca ʼanmajic man n-cʼax ta que u na i chij; ire ʼo chila xa rumal i chʼacoj craj. 14-15 (Yin n-in ta pacha i aj chʼacoj-le), in queje pacha i ʼutz laj aj chajil chij man in ʼutz laj chajinel que i winak we yin. Yin lic wetaʼam u wach in Kajaw, xak in Kajaw retaʼam in wach yin. Queje yin ile chique i winak je we yin, wetaʼam qui wach; ique xak quetaʼam in wach yin. Yin xak quin ya wib chi camsaxic, tobal-que i je we yin. 16 Xak je ʼo juban chic winak, ne te aj Israel; ique xak que in siqʼuij wuʼ. Ique quiqui coj ni in tzij; coʼon panok xak jun iwach que u ʼon iwuʼ yix, y xui yin in aj chajal piwi iwonojel. 17 I Ta cʼax quin u naʼo man yin quin ya na wib che i camic, y ca cʼun chic sak chinwach. 18 Mi jun quin u camsaj we n-quin ya ta che cu ʼano, xui-ri, quin ya na wib chi quin camsaxic. Lic ʼo pinʼab chi quin ya wib chi camic, xak ʼo pinʼab quin walij chic. Man queje ile u yom in Kajaw pin ʼab —xu bij i Jesus chique. 19 I nimak tak aj Israel winak, are xqui ta ile, xe oc chu chapic quib puwi u tzij. 20 Je qʼui chique ique xqui bij: —Yix, ¿wuchac qui coj retalil che? I achi-le xa chʼuj; ʼo itzel tew che —xe cha. 21 Je ʼo juban chic chi xqui bij: —We jun achi ʼo itzel tew che, n-cu bij taj pacha i cu bij ire-le. ¿Xataba jun itzel tew ca tiqui chu tzunsaxic jun mawach? —xqui bij chique i cachiʼil.

I qui nimakil i aj Israel n-xqui coj tu tzij i Jesus

22 Chupam i ʼalaj, ʼo jun nimaʼij pa tinimit Jerusalen; are i nimaʼij re i rachoch i Dios chila. 23 Che i rachoch i Dios, ʼo jun u wach ja chi u bi “U wach ja re i mam Salomon”; chila ca malcat wi i Jesus. 24 Xe upon juban nimak tak aj Israel, xqui mol quib ruʼ i Jesus y xqui bij che: —Cʼa koyʼem na umpa ca bij chake chi at pachin yet. Cha bij i sak laj tzij we yet at Tolke chi koyʼem —xe cha che. 25 I Jesus xu bij chique: —Ya xin bij, y n-qui coj taj. Dios u yom chwe quin ʼan nimak tak ʼanic, cʼutbal-re in pachin yin, péro yix n-qui coj taj chi Dios u yom pinʼab. 26 Yix ix queje pacha i chij chi n-quin i coj taj, man n-ix ta we yin; pacha xin bij chiwe oʼonom lok. 27 Niʼpa i je we yin quetaʼam in chʼawbal. Yin wetaʼam qui wach, xak ique que terej chwij pacha quiqui ʼan i chij: quetaʼam u chʼawbal i cajaw, y que terej chirij. 28 Y yin quin ya i qui cʼaslemal chi n-tu qʼuisic. Lic n-que sach taj; xak mi ta jun cu maj chwe. 29 Are in Kajaw je u yom ique chwe. In Kajaw, nim ni u choʼab chiquiwach conojel; mi jun ca tiqui chi qui majic che. 30 Yin, ruʼ in Kajaw, xa oj jun —xu bij i Jesus chique. 31 Rumal-i, i nimak tak aj Israel winak xe oc chic chu yaquic abaj, quiqui coj che, quiqui bij ique. 32 Are ʼuri i Jesus xu bij chique: —Rumal in Kajaw, in ʼanom u qʼuial tak ʼutz chiwach. ¿Pachique che tak i in ʼanomle u petsam iwoywal yix? ¿Wach rumal quiwaj qui coj abaj chwe? —coʼono. 33 Teʼuri i nimak tak aj Israel xqui bij che: —N-rumal ta jun ʼutz a ʼanom chi caka coj abaj chawe. Caka ʼan na chawe man n-ʼus ti a bim chuwach i Dios; yet ca bij chi at xak jun ruʼ i Dios. Queje ile ca bij, y yet xa at jun chi winak —xe cha che. 34 I Jesus xu bij chique: —I ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises, cu bij chi Dios u bim i tzij-i: “Iwonojel yix ix tiox,” xu bij. 35 Ketaʼam chi niʼpa i tzʼibtal chupam i wuj re i Dios, lic katzij. Bay, cu bij chi niʼpa i quiqui cʼam u tzij i Dios pa qui cʼux, ire cu bij chi je tiox. 36 Y yin, Dios in u chom, xak in u takom chuwach i jyub taʼaj. ¿wuchac ʼut qui bij yix chi in kajsam u ʼij i Dios man xin bij chi in u Cʼojol i Dios? 37 Yin we n-quin tijin ta chu ʼanic u chac in Kajaw, min i coj ʼuri. 38 We n-qui cuba ta i cʼux chwe yin, tupu quin ʼan u chac in Kajaw, chi cuba i cʼux che wach tak quin ʼano. We queje ile qui ʼano, lic quiwetamaj ʼuri chi i Ta chicaj ʼo chwe yin, y yin xak in ʼo che ire —xu bij i Jesus chique. 39 Rumal-i, xcaj tan chic i nimak tak aj Israel quiqui tzʼapij i Jesus, péro ire xtiqui chi relsaxic rib chiquixol. 40 Teʼuri, i Jesus xa ʼax chic chʼakap che i ya Jordan. Chila xcanaj wi, pa xu kajsaj wi ya i ma Wan piquiwi i winak oʼonom lok. 41 Je qʼui i winak xe upon ruʼ i Jesus, y xqui bij chiquiwach: —I ma Wan, katzij n-ta jun milágro xu cʼutu, xui-ri niʼpa i xu bij chirij i achi-le, lic sak laj tzij —xe cha. 42 Je qʼui i winak xqui cuba qui cʼux che i Jesus chila.

Juan 11

U camic i ma Lázaro

1 ʼO jun achi, ma Lázaro u bi, lic iwab. Ire are qui xibal i ati Mariy i ati Márta, je jekel pa ral tinimit Betánia. 2 I ati Mariy-le, are ati Mariy chi xoʼon panok, xcojow cunbal muy che rakan i Kajwal, y xu chakijsaj ruʼ u wi. Ire, ranab i ma Lázaro chi iwab. 3 I je queb ranab-le, xqui tak rason ruʼ i Jesus, xqui bij bic: —Kajwal, lic iwab i achi chi cʼax ca naʼo —xqui bij. 4 I Jesus, are xu ta ile, xu bij: —I yobil-le, n-are ta ca qʼuisaw u camic. Are i rumal re, are ca ʼalijinsaw u ʼij u choʼab i Dios, ca ʼalijinsaw u ʼij u choʼab i u Cʼojol i Dios chique i winak —xu bij. 5 I Jesus lic cʼax que u na i oxib alcʼwalaxel- le. 6 (Tupu cʼax que u naʼo), are xu ta chi iwab i ma Lázaro, xcanaj chic queb ʼij chila pa ʼo wi. 7 Teʼuri xu bij chique u tijoxelab: —Coj ʼe chic pa Judéa (pa jekel wi i ma Lázaro). 8 I u tijoxelab xqui bij che: —Tijonel, ¿cawaj bari cat ʼe tan chic chila? Man cacaj teʼek i nimak tak aj Israel chila cat qui camsaj che abaj —xe cha che. 9 (I Jesus xu bij jun tzij chique, ʼilbalre chi maja cu rik i ʼij ca camic.) Xu bij: —¿Xataba n-ta cablajuj ʼor che jun ʼij? ʼOlic pues. We jun ca bin paʼij, n-ta cu taquij wi rib, man ʼo i sak chuwach i jyub taʼaj crilo. 10 Péro we jun ca bin chaʼab, cu taquij rakan, man n-ti sak ruʼ —xu bij. 11 Teʼuri xu bij i Jesus chique: —I kamig ma Lázaro ya xwaric, xui-ri ca ʼe in cʼastaj —xu bij. 12 I u tijoxelab xqui bij che: —Kajwal, we xa cwaric, lic cutzir-i — xe cha. 13 Xui-ri, i usucʼ u tzij i Jesus queʼelok chi ma Lázaro camnak chic. I u tijoxelab xqui chʼob ique chi xa cwaric, man queje ile xu bij i Jesus. 14 Teʼuri i Jesus xu ʼalijinsaj u tzij chique; xu bij: —I ma Lázaro ya xcamic. 15 Quin quicotic chi n-in ta chila are xcamic. ʼUtz queʼel chiwe yix, man ca cowir u cubibal i cʼux chwe, rumal wach i quin ʼan na. Bay. Joʼ, jo kila —xu bij chique. 16 ʼO jun chique i tijoxelab, ma Tomas u bi, xak “a-Yox” quiqui bij che. Ire xu bij chique i juban chic tijoxelab: —Xak choj ʼoj yoj ruʼ, chakachiʼilaj bi i ka Mayes; we quiqui camsaj, xak coj qui camsaj yoj ruʼ —xu bij.

I Jesucrísto are rajaw i cʼaslemal

17 Are xupon i Jesus chila pa Betánia, ʼo chic cajib ʼij che u mukic i ma Lázaro. 18 I ral tinimit Betánia, n-naj ta ʼo wi che i Jerusalen, colo queb kilómetro ruʼ nicʼaj ʼo che u najtil. 19 Rumal-i je qʼui chique i aj Israel winak xe ʼe quila i ati Márta i ati Mariy, que qui pacbej qui bis rumal u camic i qui xibal. 20 I ati Márta, are xu ta chi xupon i Jesus, xa ʼe u cʼulaj; xui-ri, i ati Mariy xcanaj can ruʼ ja. 21 I ati Márta xu bij che i Jesus: —Kajwal, we tene at ʼo chi, n-queje tene ca cam-i in xibal. 22 Péro wetaʼam chi Dios cu ya na chawe wach ca tzʼonoj che —xu bij che i Jesus. 23 I Jesus xu bij che: —I a xibal ca cʼasi chic. 24 I ati Márta xu bij che: —Wetaʼam chi ire cwalij chic are que walij i camnak pa qʼuisbal ʼij —xu bij. 25 Are ʼuri i Jesus xu bij che: —Are yin que in walijsaj i je camnak; are yin in qui cʼaslemal. Pachin cu cuba u cʼux chwe yin, we xcamic, ca cʼun chic sak chuwach. 26 Xak pachin i cʼaslic, we xu cuba u cʼux chwe yin, lic n-ca cam taj. ¿Cat cojon yet che ile? —xu bij che. 27 I ati Márta xu bij: —In cojom ile, Kajwal. Cul in cʼux che chi yet at i Crísto, at Racʼal i Dios; are yet chi ʼax koyʼem wi a cʼunic chuwach i jyub taʼaj —xcha.

I Jesus xoʼ chila pa muktal wi i ma Lázaro

28 Are xbitaj ile, teʼuri i ati Márta xa ʼe chu siqʼuixic u chaʼ, chi ati Mariy. Xu bij che aliʼal: —I ka Tijonel ya xcʼunic y cat u siqʼuij —xu bij. 29 I ati Mariy, are xu ta ile, juntir xwalijic, xa ʼe chu cʼulaxic i Jesus. 30 I Jesus cʼa maja coc che i tinimit; chila ʼo wi pa xcʼulax wi rumal i ati Márta. 31 I aj Israel winak chi je ʼo chi rachoch i ati Mariy, quiqui pacbej u bis, are xquilo chi juntir xa ʼe i ati Mariy, xqui chʼobo chi mok chila ca ʼe oʼ wi pa muktal wi u xibal. Rumal-i ique xe terej bic. 32 I ati Mariy xupon chila ruʼ i Jesus. Are xril u wach, xuqui chuwach y xu bij che: —Kajwal, we tene at ʼo chi, n-queje tene ca cam-i in xibal —xu bij. 33 I Jesus xril ati Mariy coʼic, xak xe ril i juban je ʼo ruʼ que oʼic. Ile n-xu maj tu wach y xa ʼutut u cʼux. 34 Xu tzʼonoj chique: —¿Pa xi muk wi i a-Lázaro? —coʼono. —Kajwal, chol awila —xe cha che. 35 I Jesus xoʼic. 36 Rumal-i, i aj Israel winak xqui bij: —Chiwilapeʼ, lic cʼax cu na i ma Lázaro —xe cha. 37 Xak je ʼo jujun chique xqui bij: —Are ire-le chi xu tzunsaj i mawach. We tene ʼo ire chi ¿ca cam nawi i ʼetz ma Lázaro? —xqui bij chiquiwach.

Wach u walijsaxic i ma Lázaro chiquixol i camnak

38 I Jesus lic xa ʼutut tan chic pu cʼux, y xtejeb pan pa muktal wi i ma Lázaro. I jul pa qui mukum wi qui worom che jun abaj, tzʼapim can u chiʼ ruʼ jun abaj. 39 I Jesus xu bij: —Chiwesaj i abaj-le. I ati Márta, chi ranab i camnak xu bij che i Jesus: —Kajwal, ya n-ʼus ta chic; ya ʼo chic ruxlab man ya ʼo chic cajib ʼij che —coʼono. 40 Are ʼuri i Jesus xu bij: —¿Xataba n-in bim ta chawe, we cul a cʼux chwe, cawil i nim laj u ʼij u choʼab i Dios? —xu bij che. 41 Are ʼuri xquesaj abaj chu chiʼ i jul. I Jesus xtaken chicaj, xu bij: —Ta, quin tioxij chawe man a tom in tzij. 42 Yin wetaʼam chi yet ʼax quin a ta wi, péro xin bij i tzij-le cumal que i winak-i, man ʼutz quiqui coj ique chi yet in a takom lok —xu bij. 43 Are xbitaj ile rumal, teʼuri co xchʼawic; xu bij: —A-Lázaro, ¡chat el lok! —xcha. 44 Juntir xel li camnak, balʼatim i rakan u ʼab pa cʼul; i u palaj xak pasim pa cʼul. I Jesus xu bij: —Chi toro, man ca binic —xu bij chique.

Xqui tzucuj wach u chapic i Jesus

45 I aj Israel winak chi je petnak ruʼ i ati Mariy, je qʼui xqui cuba qui cʼux che i Jesus rumal wach i xquilo. 46 Xui-ri je ʼo jujun chique xe ʼe chu bixquil chique i aj Fariséo wach i xu ʼan i Jesus. 47 Rumal-i, i aj Fariséo, xak cuʼ i ajwab sacerdóte, xe ʼe chu molic quib cuʼ i aj nucʼbal tʼisbal. Are qui molom quib, xqui bij chiquiwach: —¿Wach caka ʼano? I achi-le, mas i milágro ca tijin chu ʼanic. 48 We toʼ queje ile caka canaj, conojel i winak quiqui coj ni u tzij i achi-le. Teʼuri i ʼatbal tzij pa Róma que u tak li rakan u ʼab, quiqui maj i rachoch i Dios waral, xak quiqui ya quib puwi i ka tinimit —xqui bij. 49 Teʼuri, i mer cajʼatzil i sacerdóte che i junab-le, ma Caifas u bi, ire xu bij chique i qui molom quib: —¡Yix n-ta ʼo iwetaʼam! 50 ¿N-qui chʼob ta bari chi ʼutz queʼel chake we ta ca cam jun achi, xa jun, pa qui qʼuexel conojel i winak? Queje ile, n-ca sach tu wach ronojel i ka tinimit —xu bij chique. 51 I mam Caifas, are xu bij i tzij-le, n-toʼ ta pu jolom ire xpe wi; ruʼ i Dios petnak wi u bixquil ile. Dios xa ʼanaw che are xu bij i tzij-le, man i mam-le ʼatz laj sacerdóte che i junab-le. Queje ile, xu ʼalijinsaj chique chi Jesus ca cam na pa qui qʼuexel i aj Israel winak. 52 Y n-xui ta chique i aj Israel; xak ca cam na, junamsabal-que conojel i je racʼal i Dios chi je ʼo chuwach tak i jyub taʼaj. 53 Che i ʼij-le, i nimak tak aj Israel xqui jek u yijbaxic wach u camsaxic i Jesus quiqui ʼano. 54 Rumal-i, i Jesus n-xmalcat ta chic chiquiwach u qʼuial aj Israel winak chila pa Judéa, xui-ri xa ʼe che jun aldéa chi ʼo chu chiʼ i chakij jyub pa n-ta wi winak. I aldéa-le, Efrain u bi. Chila xcanaj wi cuʼ u tijoxelab. 55 Are ya mer cu rik i ʼij re i páscua que i aj Israel winak, je qʼui i winak xe ʼel pa qui tinimit, xe ʼe cʼa Jerusalen. Xe ʼe chu ʼanic rawasil, ʼanbal chʼam che quib chuwach i Dios man ya ca cʼun i nimaʼij páscua. 56 Are xe malcat pa tinimit Jerusalen, xqui tij u takexic chiquixol i winak, ʼilbal-re we ca cʼun i Jesus. Are xe oc pa rachoch i Dios, xqui tzʼonoj chiquiwach: —¿Wach qui chʼob yix? ¿Ca cʼun nawi che i nimaʼij-i? ¿O n-ca cʼun taj? —xe cha. 57 I aj Fariséo, xak cuʼ i ajwab sacerdóte xquesaj u bixquil chique i winak: “We xiwil u wach i Jesus, chi bij chake,” xqui bij. Queje ile xqui bij man cacaj ique quiqui chapo.

Juan 12

U cojic i cunbal muy che i rakan i Jesus

1 Wakib ʼij chuxeʼ li nimaʼij páscua, xa ʼe chic i Jesus pa Betánia, pa jekel wi i ma Lázaro chi walijsam chic rumal i Jesus are xcam teʼek. 2 Are xupon chila, xqui ʼan jun nim laj waʼim cojbal u ʼij i Jesus. I ati Márta ca tijin chi qui tzukic; i ma Lázaro, xak juban chic achiab, je cul chi mexa ruʼ i Jesus. 3 I ati Mariy rucʼam jun lamet cunbal lic muy, ʼantal che jun ʼes, nárdo u bi, pakal rajil. Xu coj i cunbal muy che i rakan i Jesus, y xu chakijsaj ruʼ u wi. I u muyal i cunbal, lic xa ʼe ruxlab paja. 4 I ma Júdas Iscarióte, chi u cʼojol i mam Simon, n-xu ya tu wach che, wach i xu ʼan i ixok. Ire are jun chique i u tijoxelab i Jesus, chi xak xu cʼayij i Jesus xoʼon panok. 5 Ire xu bij: —I cunbal muy-le, ʼutz we tene xu cʼayij y cu cʼam li mer que u tobej que i nibaʼib, man ile, rajil tres ciéntos quetzales —xu bij i ma Júdas. 6 Péro n-are ti tobal-que i nibaʼib xu chʼobo; ire xa iliʼom, craj crelʼaj i mer. Man ire, aj cʼolol mer chiquij i rachiʼil; ʼolic queje coʼon che i mer chi qui molom, xa crelʼaj. 7 Teʼuri i Jesus xu bij che i ma Júdas: —Ma yaj i ixok-i. Ire ʼax u cʼolom wi i cunbal muy-le, cu bacbej re in chʼacul, yij-bal-we che in mukic. 8 I nibaʼib, nic are wi je ʼo iwuʼ, pachique ʼij quiwaj qui ya chique, ʼis ʼutz. Péro yin n-quin najtin ta chic iwuʼ —xu bij i Jesus che.

Xqui tzucuj u camsaxic i ma Lázaro

9 Je qʼui chique i aj Israel winak xqui ta rason chi Jesus ʼo pa Betánia. Xe ʼe chila, n-xui ta rumal cacaj rilic i Jesus, xak cacaj rilic i ma Lázaro chi walijsam chiquixol i camnak rumal i Jesus. 10 Rumal-i, i ajwab sacerdóte xqui bij chiquiwach chi ma Lázaro xak quiqui camsaj na. 11 Queje xqui chʼob ile, man rumal re i ma Lázaro je qʼui i aj Israel winak xqui cuba qui cʼux che i Jesus; xqui mayij can u cojic qui tzij i ajwab sacerdóte.

I u cʼulaxic i Jesus cumal i winak pa Jerusalen

12 Chucab ʼij i Jesus xel pa Betánia y xu maj u be pa Jerusalen. Je qʼui i winak je upon-nak pa Jerusalen chi rilic i nimaʼij páscua. Ique xqui ta rason chi Jesus cupon na chila pa tinimit Jerusalen. 13 Rumal-i, xqui tzucuj u xak pálma, y xe ʼe chu cʼulaxic i Jesus. Are que tijin chi be, xe siqʼuin chu bixquil i tzij-i: —¡Hosánna! ¡Nim u ʼij i Dios! ¡Dios chu ya ni ʼutz puwi i jun-i chi u takom na lok! ¡Chu ya ni ʼutz puwi i jun-i chi ka ʼAtol Tzij yoj oj aj Israel winak! —xe cha. 14 I Jesus xu rik jun buru, y xa ʼan chirij. Xeʼelok pacha i tzʼibtal chupam i wuj ujer, man i Dios u bim canok: 15 Mi xij iwib yix chi ix aj Sion; chiwilapeʼ, ya xcʼun i ʼAtol Tzij yix ʼan-nak chirij jun ral buru. (Queje ile tzʼibtal ujer chupam i wuj re i Dios.) 16 I u tijoxelab i Jesus, are xquil ile, n-xqui ta tu be wach usucʼ. Xoʼon panok, are xocsax u ʼij u chomal, teʼuri xcʼun chi qui cʼux chi are i xeʼelok pacha i tzʼibtal can ujer. 17 I winak chi quilom wach i u ʼanom i Jesus che i ma Lázaro, xqui paxsaj rason wach i quilom: chi Jesus xu siqʼuij i ma Lázaro pa i muktal wi, y xu cʼunsaj sak chuwach. 18 Rumal-i, je qʼui i winak xe walij chu cʼulaxic i Jesus; ique qui tom rason wach i milágro xoʼon che i ma Lázaro. 19 Are ʼuri i Fariséo xqui bij chiquiwach: —Ya xiwilo, lic n-ta queʼel wi wach i caka ʼano. Chiwilapeʼ, conojel i winak que terej chirij —xqui bij.

ʼO i aj Griégo winak xqui tzucuj i Jesus

20 Je qʼui i je upon-nak pa Jerusalen ca ʼe qui cojbej u ʼij i Dios chupam i nimaʼijle. Chiquixol ique je ʼo juban aj Griégo winak. 21 Ique-le xe tejeb ruʼ i ma Felípe chi aj pa tinimit Betsáida re i Galiléa, y xqui bij che: —Nim laj winak, cakaj cakil u wach i Jesus —xe cha. 22 I ma Felípe xa ʼe chu bixquil che i ma Andres. Teʼuri che queb, xe ʼe chu bixquil che i Jesus chi je ʼo i aj Griégo winak quiqui chʼob rakan. 23 Teʼuri i Jesus xu bij chique: —Ya xu rik i ʼij ca ʼalijinsax in ʼij yin chi in Achi aj Chicaj —xcha. 24 (Teʼuri i Jesus xu bij jun tijojbal tzij cumal i aj Griégo:) —Pacha coʼon ija re i trígo are ca tiquic: jun ija, we cu ya u wach, nabe ʼo u chac ca mukic. We n-ca muk taj, n-tu wach cu yaʼo. We xmukic, calax tan chic y cu ya u qʼuial u wach. (Queje coʼon ile chwe yin are quin muktajic.) 25 (Queje ile coʼon i ka cʼaslemal.) Pachin jun toʼ cʼax cu na u cʼaslemal waral chuwach i jyub taʼaj, cu sach u wach u cʼaslemal chila chicaj. Péro we ʼo jun, n-cʼax ta cu na u cʼaslemal waral chuwach i jyub taʼaj, are cu chʼac u cʼaslemal ʼuri chi n-ca qʼuis ta chic. 26 We ʼo jun craj cu ʼan in chac, cha terej chwij, man pa in ʼo wi yin, xak chila ca qʼuiji wi i wajchac. We ʼo jun cu ʼan in chac yin, in Kajaw cu coj na ʼuri u ʼij.

I Jesus xu bij wach i camic quicʼaw wi

27 Woʼor lic ca cʼachir in cʼux. ¿Wach quin ʼan ʼut? ¿Xataba quin bij che in Kajaw: “Chin awesaj chuwach i camic chi ca pe chwij,” quin cha? N-quin bij taj, man xa rumal ile xin cʼun chuwach i jyub taʼaj —xcha. 28 Teʼuri xu bij: —Ta, cha cʼutu li a choʼab, quiqui cojbej ni a ʼij i winak —xu bij. Are ʼuri xtataj jun tzij chi xchʼaw li chicaj: —Ya in ʼanom chic, y quin ʼan tan chic —xu bij i tzij. 29 I winak chi je ʼo chila, are xqui ta i tzij chi xchʼaw li chicaj, xqui bij chi are ray xchʼawic. Xak ʼo xqui bij: —Jun ángel xchʼaw li che —xe cha. 30 I Jesus xu bij chique: —Are i chʼawbal xi ta, n-rumal taj we quin ta yin, xa iwumal yix (man quiwetambej-re in pachin yin). 31 Ya xu rik i ʼij chi Dios cu ʼan ʼatbal tzij puwi i jyub taʼaj; ya xu rik i ʼij chi quelsax itzel chi ʼatol tzij re i jyub taʼaj. 32 Yin, are quin yactaj ʼanok, are ʼuri conojel i winak quin ʼan chique chi que cʼun wuʼ —xu bij. 33 Are i tzij xu bij-le, are tabal-re chique wach u ʼonquil i camic quicʼaw wi. 34 Are ʼuri i winak xqui bij che: —Yoj ka tom chic wach cu bij i tzij chupam u wuj i Dios; cu bij chi Crísto, n-tu qʼuisic u cʼaslemal. ¿Wach u chac ʼuri ca bij yet chi cat yactaj ʼanok (cat camsax chuwach cruz), we yet at i Achi aj Chicaj? ¿Pachin ʼuri i Achi aj Chicajle? —xqui bij che. 35 Teʼuri i Jesus xu bij chique: —Xa queb oxib ʼij chic ʼo i sak iwuʼ (chi are yin). Chix binok, tzʼakat cʼo i sak iwuʼ, mokxa ca pe i ʼekumal piwi. Are i ca bin pa ʼekumal n-retaʼam taj pa ca ʼe wi. 36 Chi cuba i cʼux chwe tzʼakat in ʼo iwuʼ; quix eʼel ʼuri ix wacʼal. I Jesus, are xbitaj ile rumal, xel chiquixol; n-xquetamaj taj pa i xa ʼe wi. 37 I winak, tupu qʼui i milágro u ʼanom i Jesus chiquiwach, mi ne ruʼ ile n-quiqui cuba ta qui cʼux che. 38 Queje ile queʼelok pacha xu bij i mam Isaías ujer. Xu bij: Kajwal, ¿pachin nawi coj cojowic, wach i ka bim? ¿Pachin nawi quiqui ta u be i nimak tak ʼanic chi u ʼanom i Dios? (Queje ile tzʼibtalic.) 39 Rumal-i, n-xqui coj taj, man i qui nojbal queje pacha u tzʼibam i mam Isaías ujer. Xu bij: 40 I Dios xoʼon mawach che i qui nojbal; xak xoʼon chique n-xcaj tu cʼamic u tzij piqui cʼux; queje ile xoʼon chique man n-quiquil tu be usucʼ, xak n-quiqui ta tu be piqui cʼux, xak n-que cʼun ta wuʼ, col qui cunbej quib. 41 I mam Isaías xu bij i tzij-i are xril u wach u chomal i Crísto pu wach. Man i tzij chi xu bij-i, xu lapbej re i Jesus. 42 Katzij pacha i xu bij i mam Isaías ujer; ʼo i n-xe cojon taj, xui-ri, je qʼui i aj Israel winak xqui cojo, xak ʼo i je qui wi qui jolom xe cojowic. Péro n-quiqui ʼalijinsaj taj, man quiqui xij quib chique i aj Fariséo; ique we xquetamaj, n-que qui cʼulaj ta chic cuʼ pa qui molbalʼib. 43 N-xqui ʼalijinsaj taj, man mas quiqui tzucuj u cojbal qui ʼij cumal i winak chuwach u tzucuxic u cojbal qui ʼij rumal i Dios.

Ca pe tojbal mac piquiwi i n-que cojon ta che i u tzij i Jesus

44 I Jesus co xchʼawic, y xu bij: —Are i cu cuba u cʼux chwe yin, queʼelok n-xui ta chwe yin cu cuba wi u cʼux, xak cu cuba u cʼux che i Ta chi in takawnak lok. 45 Are i quin u takej, xak cu takej i xin takaw lok. 46 In cʼun-nak chuwach i jyub taʼaj pacha i sak re i paʼij. Rumal-i, pachin jun cu cuba u cʼux chwe yin, n-ca qʼuiji ta pa ʼekum. 47 We ʼo jun cu ta in tzij quin bij, y n-cu cuba tu cʼux chwe, ʼo ni tojbal-re che, péro n-yin ta quin ʼanaw ʼuri che. Man yin xin cʼun chuwach i jyub taʼaj, n-in ti aj yol tojpen chiquij i winak, man are in chac yin, are ʼelsabal-que chi sak. 48 Pachin n-cu cuba tu cʼux chwe, y xak n-cu coj ta in tzij, ʼo chic ʼuri ca ʼataw tzij puwi. Are in tzij chi in bim che, are ca ʼataw tzij puwi are cu rik i qʼuisbal ʼij. 49 Man niʼpa i tzij chi quin bij, n-in nojbal ti yin. I Ta chicaj chi in takawnak lok are bin-nak chwe wach i quin bij y wach i quin cʼutu. 50 Yin wetaʼam chi i tzij xin u tak li chu bixquil, pachin i xu cojo, cu rik ʼuri u cʼaslemal chi n-ca qʼuis ta chic. Niʼpa i quin bij, ʼis are quin bij pacha xin u tak li Ta chu bixquil —xu bij i Jesus chique.

Juan 13

I Jesus xu chʼaj cakan i u tijoxelab

1 Ya cu rik i ʼor re i cenar re i nimaʼij páscua. I Jesus retaʼam chic chi ya cu rik i ʼor chi quel chi chuwach i jyub taʼaj, y ca ʼe chic ruʼ i Ta chicaj. Ire lic ʼax oʼonom wi lok, cʼax que u na i je re ire waral chuwach i jyub taʼaj; xak cʼax xe u naʼo cʼa pa qʼuisbalre. 2-4 Xui-ri, i ma Júdas Iscarióte chi u cʼojol i ma Simon, yatal chic u noʼoj rumal itzel chi cu jach ni Jesus piquiʼab i que tzucuw chʼoʼoj chirij. I Jesus retaʼam chi i Ta ʼis u yom puʼab ronojel i ʼolic; xak retaʼam chi ruʼ i Dios petnak wi, y ruʼ i Dios ca ʼe wi chic. Rumal-i, are ca tijin che i waʼim cuʼ u tijoxelab, xwalij chiquixol y xu jal jule u ʼuʼ chirij. Teʼuri xu cʼam jun toʼay, y xu xim xe u pam. 5 Teʼuri xu cʼam i ya, xu ya pa jun palangan, y xu jek u chʼajic cakan u tijoxelab; teʼuri xu jek u chakijsaxic i cakan che i toʼay chi u ximom xe u pam. 6 Are xupon ruʼ i ma Simon Pédro, ire xu bij che: —Kajwal, n-ca majaw taj we yet ca chʼaj i wakan —xu bij che. 7 I Jesus xu laʼ u wach che: —Are i quin tijin chu ʼanic, n-ca maj ti usucʼ woʼor. Coʼon panok, teʼuri ca maj usucʼ —xu bij che. 8 I ma Pédro xu bij chic: —¡Lic n-quin ya taj ca chʼaj i wakan yin! I Jesus xu bij che: —We yin n-quin chʼaj ti awakan chawe, n-at ta we yin chic —xu bij. 9 Teʼuri xu bij i ma Simon Pédro che: —Kajwal, we queje usucʼ ile, n-xui ta-ri i wakan; xak cha chʼaja in ʼab, in jolom —xcha. 10 I Jesus xu bij che: —Jun, we atin-nak chic, chʼam chic ʼuri, xui chic i rakan ʼuri craj chʼajic. Yix ix chʼam chic; xui-ri, n-iwonojel taj —xu bij. 11 I Jesus xu bij iri, “n-iwonojel taj ix chʼam”, xcha, man retaʼam pachinok chique ca jachaw ire piquiʼab i je aj chʼoʼoj chirij. 12 I Jesus, are xrelej u chʼajic i cakan u tijoxelab, teʼuri xu coj chic i jule u ʼuʼ chirij. Xcubi chic chi mexa, teʼuri xu tzʼonoj chique: —¿Iwetaʼam usucʼ wach i xin ʼano? 13 Yix qui bij chi in Tijonel chiwe, xak in Iwajwal. Katzij i qui bij-le, man are in patan ile chiwe. 14 We queje ile quin ʼan yin chi in i Tijonel, xak in Iwajwal, xin chʼaj iwakan chiwe, queje ile ʼuri chi ʼana yix; chi chʼaja iwakan chiwach. 15 Yin, xa cʼutbal-re xin ʼan chiwach, man pacha i quin ʼan yin, ʼutz queje qui ʼan ni yix. 16 Sak laj tzij i quin bij chiwe; jun ajchac, n-ʼatz tu ʼij chuwach u patron; xak jun takon, n-ʼatz tu ʼij chuwach i xtakaw bic. 17 Yix, we qui ta u be niʼpa iri, xak we qui ʼano pacha in bim-i, ʼutz ʼuri iwe yix. 18 Péro n-iwonojel taj ix queje ile: yin wetaʼam pachin je in chom. Queʼel na pacha i tzʼibtal chupam i wuj re i Dios; queje iri cu bij: “Jun chi cu tij wa wuʼ yin, xu yac chʼoʼoj chwij yin,” cu bij. 19 Quin tijin iri chu bixquil chiwe woʼor, chi maja ca ʼantajic, man we xiwilo xa ʼantajic, teʼuri qui coj na in pachin yin. 20 Sak laj tzij i quin bij chiwe: pachin jun cu cʼulaj in takon yin, queʼelok chi yin quin u cʼulaj ruʼ. Pachin jun quin u cʼulaj yin, xak cu cʼulaj i Ta chicaj chi xin takaw lok —xu bij.

I Jesus xu bij chi are ma Júdas ca jachaw na che i camic

21 I Jesus, are xrelej u bixquil ile, xa ʼutut pu cʼux. Are ʼuri xu sakij chique: —Katzij i quin bij chiwe, ʼo jun chiwe yix quin u jach na piquiʼab i je aj chʼoʼoj chwij —coʼono. 22 Are ʼuri i u tijoxelab toʼ xqui tzu quib chiquiwach, man n-quetaʼam taj pachinok chique i xu bij i Jesus. 23 ʼO jun chiquixol i u tijoxelab, mas cʼax ca naʼ rumal i Jesus, ire cul pu tzal i Jesus chi mexa. 24 Che i jun-le, i ma Simon Pédro xoʼon pan séña che, chi cu tzʼonoj che i Jesus pachin i xu bij. 25 Are ʼuri, i jun-le xtejeb pan mas ruʼ i Jesus, y xu tzʼonoj che: —Kajwal, ¿pachinok chake chi cat jachaw na? 26 I Jesus xu bij che: —Quin mu ni caxlanwa, y quin jach puʼab junok chiwe. Pachin che quin ya wi ile, are i quin jachaw ʼuri —coʼono. Teʼuri xu mu i caxlanwa, xu jach pan puʼab i ma Júdas Iscarióte, chi u cʼojol i mam Simon. 27 I ma Júdas, are xu chap i caxlanwa, are ʼuri i itzel xoc pu cʼux. Teʼuri i Jesus xu bij che: —Are i a chʼobom chi ca ʼano, jat la chu ʼonquil —xu bij che. 28 Mi jun chique i que tijin chi waʼim xu ta u be wach usucʼ ile chi xu bij che. 29 Chiquixol ique, are i ma Júdas are ca cʼolow i qui mer. Rumal ʼuri ʼo jujun chique xqui chʼobo chi Jesus xu bij che, “Cha loʼo wach i cajwax chake pa nimaʼij,” o “Cha jacha jubiʼ chique i nibaʼib.” Queje ile xqui chʼob ique. 30 I ma Júdas xu cʼam i caxlanwa; are ʼuri xel bi chiquixol y xa ʼec. Ya chaʼab chic.

I Jesus xu bij jun tzij cʼacʼ chi ʼo u chac ca ʼanic

31 Are xel bi i ma Júdas, i Jesus xu bij chique i xe canaj canok: —Woʼor ca ʼalijin ʼut wach in ʼij in chomal yin chi in Achi aj Chicaj. Xak ca ʼalijin chwe yin wach u ʼij u chomal i Dios. 32 Y we ca ʼalijin u ʼij u chomal i Dios chwe yin, xak queje ile cu ʼalijinsaj ni Dios in ʼij in chomal yin. Weʼ tan ile ca ʼanic. 33 Ix ral tak wacʼal, n-naj ta chic in ʼo chixol yix. Quin i tzucuj na, xui-ri, pacha i xin bij chique i qui nimakil aj Israel winak, xak queje quin bij chiwe yix woʼor: pa i quin ʼe wi yin, yix n-quix ʼe taj, n-quix tiqui ta che. 34 ʼO jun tzij pixab cʼacʼ quin bij chiwe, ʼo u chac chi ʼana iri: cʼax chi na iwib chiwach. Pacha i quin ʼan yin, cʼax quix in naʼo, xak queje ile chi ʼana yix, cʼax chi na iwib chiwach. 35 We cʼax qui na iwib chiwach, chi ʼuri caquetamaj conojel i winak chi ix tijoxelab we yin, we queje qui ʼan ile —xu bij chique u tijoxelab.

I Jesus retaʼam chic chi i ma Pédro cu bij na chi n-retaʼam tu wach

36 Teʼuri i ma Simon Pédro xu bij che i Jesus: —Kajwal, ¿pa cat ʼe wi? I Jesus xu bij che: —Ipa i quin ʼe wi yin woʼor, n-quix terej ta bi chwij; cʼa coʼon na panok, teʼuri quix terej chwij —xu bij. 37 I ma Pédro xu bij chic che i Jesus: —Kajwal, ¿wuchac n-quin terej ta bi chawij woʼor? Yin lic quin ya wib chi camic, tobal awe yet —xcha. 38 I Jesus xu bij che: —¿Katzij nawi cat camic tobal we? Sak laj tzij quin bij chawe, woʼor mísmo, are cʼa maja ca chʼaw i ucamul acʼ, cawuwaj na in wach oxmul —xu bij che.

Juan 14

Che i Jesucrísto ʼo wi i be chi ca ʼe ruʼ i Ta chicaj

1 Yix, mix cʼachir pi cʼux; cul i cʼux che i Dios, xak chi cuba i cʼux chwe yin. 2 Ruʼ in Kajaw ʼo u qʼuial qʼuijibal. Ma te queje oʼonom ile, xak quin bij-i chiwe. Xui-ri quin ʼe ʼut que in yijba i qʼuijibal yix. 3 We xin ʼe ʼut, xak we xyiji i qʼuijibal yix, teʼuri quin cʼun chic, y quix in cʼam bi wuʼ, man pa i quin qʼuiji wi yin, xak chila quix qʼuiji wi yix. 4 Yix iwetaʼam chic i pa quin ʼe wi, xak iwetaʼam chic i be —xu bij i Jesus chique. 5 Teʼuri i ma Tomas xu bij che i Jesus: —Kajwal, n-ketaʼam taj pa i cat ʼe wi, ¿wach retamaxic i be caka ʼano? 6 I Jesus xu bij che: —Xui wumal yin qui rik i be; wumal yin qui rik i sak laj tzij, wumal yin qui rik i cʼaslemal. Xui wumal yin ca ʼan oquic ruʼ i Ta chicaj. 7 We iwetaʼam in wach yin, xak iwetaʼam ʼuri u wach in Kajaw chila chicaj. Ya xiwetamaj ʼut woʼor, xak iwilom u wach —coʼono. 8 Teʼuri xu bij i ma Felípe che: —Kajwal, cha cʼutu u wach i Ta chake; xui cakaj-i —xu bij. 9 I Jesus xu bij che: —A-Felípe, ʼo tan chi ʼij in ʼo iwuʼ, ¿cʼa maja ʼuri cawetamaj in wach? We ʼo jun xril in wach yin, queʼelok xril u wach i Ta chicaj. ¿Wuchac ʼuri ca bij yet chwe, “Cha cʼutu u wach i Ta chake,” cat cha? 10 ¿N-ca coj ta ba-ri chi yin in ʼo che i Ta chicaj, xak i Ta chicaj ʼo chwe yin? I tzij chi quin bij yin chiwe, n-yin ta quin nojiwic; are i Ta chicaj ca nojiwic, chi ʼo chwe yin; are u chac ire quin tijin chu ʼanic. 11 Chi cojo in tzij chi yin in ʼo che i Ta chicaj, xak i Ta chicaj ʼo chwe yin. We n-qui coj ta in tzij chi xin bij chiwe, chin i cojo ʼut rumal wach tak i quin ʼano. 12 Katzij i quin bij chiwe, pachin jun cul u cʼux chwe yin, xak coʼon na ʼuri wach tak i quin ʼan yin. N-xui ta la ile coʼon na; mas nim i coʼon na chinwach yin, man yin quin ʼe ruʼ i Ta chicaj. 13 Ronojel niʼpa i qui tzʼonoj pin bi yin, quin ya na chiwe. Quin ʼano, man ca ʼalijin ni nim laj utzil chomal re i Ta chicaj wumal yin, chi in u Cʼojol. 14 We ʼo i qui tzʼonoj pin bi yin, quin ʼan na.

I Jesus xu bij chi cu tak li u Tewal i Dios waral

15 Yix, we cʼax quin i naʼo, chix cojon ʼuri che in tzij yin. 16 Teʼuri quin tzʼonoj che i Ta chicaj cu tak li jun Ucʼanel iwe chi in qʼuexel yin. Ire ca qʼuiji iwuʼ queʼe ʼij sak, tobal iwe. 17 Are ire are u Tewal i Dios chi ca cʼutuw i sak laj tzij chiwe. Are i toʼ je re u wach i jyub taʼaj, n-quiqui cʼulaj ta cuʼ man n-caquil tu wach, xak n-caquetamaj tu wach. Péro yix quiwetamaj u wach, man Ire jekel iwuʼ yix, xak ca qʼuiji pi cʼux queʼe ʼij sak. 18 Yin, n-quix woʼtaj ta canok; quin cʼun chic iwuʼ. 19 Xa jubiʼ chic in ʼo chi; i toʼ winak je re u wach i jyub taʼaj n-caquil ta chic in wach, péro yix quin iwil tan chic; yin in cʼaslic ronojel ʼij sak, rumal-i yix xak quix cʼasi ʼut. 20 We xu rik i ʼij chi quin bij chiwe-ri, teʼuri quiwetamaj chi yin in ʼo che i Ta chicaj, xak yix ix ʼo chwe yin, xak queje yin in ʼo chiwe yix. 21 Pachin retaʼam in tzij yin, xak cu ʼan cas che, ca ʼalijin ʼuri che, chi lic cʼax quin u naʼo. Pachin cʼax quin u naʼo, xak cʼax ca naʼ rumal i Ta chicaj. Xak queje yin cʼax quin naʼo; quin ya na che cretamaj chi in ʼo ruʼ —xu bij i Jesus chique. 22 ʼO jun chique u tijoxelab, ma Júdas u bi (n-are ti ma Júdas Iscarióte), ire xu tzʼonoj che i Jesus: —Kajwal, ¿wach u chac ile xui ca cʼut awib chake yoj, y n-ca cʼut ta awib chique i conojel i winak chuwach i jyub taʼaj? —coʼono. 23 I Jesus xu bij che: —(Man cʼax quin i naʼo.) Pachin cʼax quin u naʼo, cu coj in tzij; cʼax ʼuri ca naʼ rumal in Kajaw. Yin, junam ruʼ in Kajaw, coj cʼun ruʼ, col ka ʼana ka qʼuijibal pu cʼux. 24 Pachin jun n-cʼax ta quin u naʼo, n-cu coj ta ʼuri in tzij. I tzij chi i tom chwe, n-we ti yin, are u tzij in Kajaw chi xin takaw lok. 25 Quin bij iri chiwe tzʼakat in ʼo chi iwuʼ. 26 Coʼon panok, i Ta cu tak li Ucʼanel iwuʼ, chi u Tewal; ire ca cʼun pin qʼuexel yin. Are chic ire ca cʼutuw ronojel iri chiwe, y ca cʼunsaw pi cʼux niʼpa in bim yin chiwe. 27 Quin ya can i uxlambal i cʼux chiwe, woʼor quin ʼec. Are i uxlambal cʼuxij quin ya chiwe, n-are ti uxlambal cʼuxij pacha i quiqui ya i toʼ winak; i uxlambal cʼuxij quin ya yin, lic sakil. Rumal-i, mix cʼachir pi cʼux, xak mi xij iwib. 28 Ya i tom chic wach in bim chiwe, chi quin ʼe ʼut, teʼuri quin cʼun chic iwuʼ. We katzij cʼax quin i naʼo, quix quicot ʼuri che i xin bij, chi quin ʼe ruʼ i Ta chicaj; man ire nim u ʼij u choʼab chinwach yin. 29 Suʼ xin bij iri chiwe, man we xoʼon ile pacha i xin bij; teʼuri qui cojo. 30 Ya n-quin chʼaʼat ta chic mas iwuʼ, man ya ca cʼun itzel chi ʼatol tzij piquiwi i winak re u wach i jyub taʼaj. Tupu ire n-ta re chwe, 31 xui-ri, quin ya wib che, wach coʼon chwe, cʼutbal-re chique i winak chi yin cʼax quin na i Ta chicaj, xak quin ʼano pacha i cu bij ire chwe. Chix walijok; jo ʼut, coj el chi.

Juan 15

I tijojbal tzij bital rumal i Jesus, wach coʼon jun raxcʼam

1 (Quin bij ni jun tzij, tijojbal iwe. Yix iwetaʼam u wach i jun ticon, raxcʼam rakan, úva u bi.) Yin in queje pacha u raxcʼamil i ticon-le, xui-ri, yin in sakil ticon; y are in Kajaw, are ca ʼanaw i chac che i ticon. 2 Ire cresaj bi u ʼab i ticon chi n-ca wachin taj. Xui-ri, i u ʼab i ticon chi ca wachinic, ire cu cʼatzij u tzam, xak cu josʼij, man cu ya mas u wach. 3 Yix ix pacha i u ʼab i ticonle; ya ix josʼim chic rumal in tzij chi ix cojon-nak che. 4 Chix jekel ʼu chwe; queje pacha in ʼanom yin, in jekel chiwe yix. Man i u ʼab i ticon, n-coʼon tu wach utuquel we n-nacʼal ta che u raxcʼamil; xak queje yix ile, n-quix wachin taj we n-quix jeki ta chwe yin. 5 Are yin, pacha in u raxcʼamil i ticon; are yix, pacha ix u ʼab i ticon. Pachin jun ca jeki chwe yin, xak yin quin jeki che ire, lic ca wachin ʼuri che u cʼaslemal. Yix, we xi jecʼ iwib chwe yin, n-ta ʼutz ʼuri qui ʼano. 6 Pachin jun n-cu jekba ta rib chwe yin, quelsax ʼuri y ca cʼak bic. Pacha u ʼab i ticon are quelsax che i raxcʼamil, ca cʼak bic y ca chakijic; teʼuri ca mol u chiʼ, y ca porox ʼu pa ʼaʼ. 7 Yix, we quix jeki chwe yin, xak we ca jeki in tzij pi cʼux, chi tzʼonoj ʼuri wach i quiwaj, y ca yaʼ chiwe. 8 We lic ca wachin i cʼaslemal yix, mas cocsax ʼuri u ʼij in Kajaw; queje ile quix u ʼon na ʼuri ix in tijoxelab sakil. 9 Yin, cʼax quix in na yix, pacha i cʼaxnabal we yin coʼon in Kajaw. Chix ʼol che i cʼaxnabal in cʼux in yom chiwe. 10 We quix cojon che in tzij in pixab yin, quix qʼuiji ʼuri che i cʼaxnabal in cʼux; pacha i quin ʼan yin, quin coj u tzij u pixab in Kajaw, y quin qʼuiji che i cʼaxnabal u cʼux ire. 11 Ronojel iri xin bij chiwe, man cwaj ca qʼuiji i quicotemal iwuʼ chi quin ya yin, queje ile, ca tzʼakat na i quicotemal. 12 (We quiwaj ca tzʼakatsax i quicotemal), chix cojon che in tzij-i: cʼax chi na iwib chiwach, pacha i cʼax i naʼic yix quin ʼan yin. 13 N-ti cʼaxnabal cʼuxij mas nim chuwach iri: we jun cu ya rib chi camic tobal-que pachin i cʼax que u naʼo. 14 Y yix, we quix cojon che niʼpa i quin bij chiwe, cʼax ʼuri quin i naʼo. 15 Yin n-quin bij ta chic we toʼ ix wajchac, man jun ajchac n-retaʼam taj wach coʼon u patron. Xui-ri, in bim chic chiwe chi are yix chi cʼax quix in naʼo, man in ʼalijinsam chiwe ronojel niʼpa xu bij in Kajaw chwe. 16 N-yix taj xin i cha yin, are yin xix in cha yix man quix ʼe chu ʼonquil i chac pa ticon re i Dios chi ca wachinic. Niʼpa i chac qui ʼano, n-ca yojtaj ta chic. Xak niʼpa wach i qui tzʼonoj che i Ta chicaj wumal yin, ire cu ya chiwe. 17 Are iri quin bij chiwe chi ʼo u chac qui ʼano: cʼax chi na iwib chiwach.

I je re u wach i jyub taʼaj tzel que quil i je re i Jesus

18 We i winak tzel quix quil yix, cha cʼun chi cʼux chi nabe tzel xin quil yin chiwach yix. 19 We tene yix ix queje pacha i winak chi n-quin qui coj ti yin, ique cʼax quix qui na ʼuri man ix que ique; péro yix n-ix ta queje ile. Man, yin xix in cha chiquixol i winak, y ix terejnak chwij, rumal-i i winak tzel quix quilo, man n-ix ta chic que ique. 20 Cha cʼun chi cʼux wach i tzij in bim chiwe: chi jun ajchac, n-ʼatz tu ʼij chuwach u patron. We quiqui ʼan chʼoʼoj chwe yin, xak queje ile quiqui ʼan chʼoʼoj chiwe yix. We i winak qui cojom in tzij yin, xak quiqui coj ʼuri wach i qui bij yix. 21 Ronojel ile quiqui ʼan chiwe xa wumal yin; quiqui ʼan ʼuri man n-quetaʼam tu wach i Jun chi xin takaw lok. 22 Ma ta xin cʼun chu bixquil chique i winak-le, n-ti qui mac ʼuri. Péro ʼo qui mac man ya xqui ta wach i xin bij. Rumal ʼuri n-ta caquesaj wi quib chuwach i qui mac. 23 Pachin jun tzel quin ril yin, queʼelok xak tzel cril in Kajaw. 24 Ma ta xin chacuj tak i milágro chiquiwach chi n-ta jun chic winak ca ʼanawic, n-ti qui mac ʼuri. Péro woʼor, ya quilom chic wach i xin ʼano. Tupu quilom chic, tzel quin quilo, xak tzel quiquil in Kajaw. 25 Xui-ri, queje na ile quiqui ʼano, man ca ʼantaj na pacha i tzʼibtal chupam qui wuj re u tzij i Dios. Man queje iri cu bij: “Xak n-ta usucʼ tzel xin quilo.” (Queje ile tzʼibtal canok.) 26 Xui-ri, are, quin tak li Ucʼanel iwuʼ, chi u Tewal i Dios, ire-le cu bij ni usucʼ chiwe in pachin yin. Man ire chi petnak ruʼ i Ta xui i sak laj tzij cu bij. 27 Teʼuri, xak queje yix, quiwesaj ni u bixquil in pachin yin, man ix qʼuijinak wuʼ chu xebal in chac.

Juan 16

1 Xin bij i tzij-i chiwe man n-qui sach tu cubibal i cʼux chwe are quiwil tak iri. 2 Yix qui tij na chi n-quix cʼulax ta chic pa molbalʼib que aj Israel winak. Xak cu rik ni ʼij chi quiqui bij ni winak chi jun utzil chomal quiqui ʼan che i Dios we quix qui camsaj. 3 Queje ile quiqui ʼan na, man mi xa ta jubiʼ quetaʼam u wach in Kajaw, xak n-quetaʼam ti in wach yin. 4 Xin bij iri chiwe, man we xu rik i ʼor quiwil ile, are ʼuri ca cʼun chi cʼux chi ya in bim chic chiwe.

Wach coʼon i u Tewal i Dios are ca cʼunic

N-xin bij ti iri chiwe are xoj jekan wi lok, man in ʼo chi iwuʼ. 5 Xui-ri, woʼor quin tzalij chic ruʼ i Ta chi xin takaw lok; quin bisoj man mi jun chiwe cu tzʼonoj chwe pa i quin ʼe wi. 6 Rumal i tzij in bim chiwe, xa xoc i bis pi cʼux. 7 Péro yin, sak laj tzij i quin bij chiwe, ʼutz queʼel chiwe yix we xin ʼec. Man yin, we n-quin ʼe taj, n-ca cʼun ta ʼuri i u Tewal i Dios chi quix rucʼaj; xui-ri, we xin ʼec, quin tak li iwuʼ. 8 Ire, we xcʼun chi chuwach i jyub taʼaj, mas i cu sakij na chique i winak (chuwach tak i quin ʼan yin chique, man ire coc cʼa piqui cʼux, xak piqui nojbal). Queje ile, cu ʼalijinsaj na chique i winak chi lic je sachnak chupam i qui mac. Xak cu ʼalijinsaj na chique wach i ʼutz, sucʼulic chuwach i Dios; xak cu ʼalijinsaj na chique chi Dios cu ʼan i ʼatbal tzij piquiwi, wach tak quiqui ʼano. 9 I u Tewal i Dios cu ʼalijinsaj chique chi je sachnak chupam i qui mac man n-que cojon ta chwe yin. 10 Ire (pin qʼuexel yin), cu ʼalijinsaj wach i ʼutz, sucʼulic chuwach i Dios, man yin quin ʼe ruʼ i Ta chicaj y n-ca ʼiltaj ta chic in wach. 11 Cu ʼalijinsaj wach u ʼatic tzij cu ʼan i Dios, man i Dios ya u ʼatom chic tzij puwi itzel, chi ʼo piquiwi i winak waral chuwach i jyub taʼaj. 12 Cʼo u qʼuial tzij cwaj quin bij chiwe, péro n-quin bij taj, man n-quix tiqui ta chu tayic u be. 13 Xui-ri, i u Tewal i Dios are aj cʼutunel re i sak laj tzij. Are ca cʼun ire iwuʼ, cu ʼalijinsaj chiwe ronojel i sak laj tzij. Man ire, niʼpa i cu bij, nu nojbal ti ire, man ʼis are cu bij niʼpa i ca bix che. Xak cu bij chiwe wach i ca ʼani na coʼon panok. 14 Ire cu coj ni in ʼij yin, man cu ʼalijinsaj na chiwe wach cwaj u bixquil yin chiwe. 15 Ronojel i ʼo ruʼ i Ta chicaj, xak we yin; rumal-i xin bij chiwe chi u Tewal i Dios cu ʼalijinsaj na chiwe wach i cwaj yin.

I Jesus xu bij u pactajic i bis que u tijoxelab

16 Xa ruʼ jubiʼ chic n-quiwil ta chic in wach, péro jubiʼ panok, quiwil tan chic in wach, man ruʼ i Ta chicaj quin ʼe wi — xu bij i Jesus chique. 17 Are ʼuri ʼo jujun chique u tijoxelab xqui tzʼonoj chiquiwach, xqui bij: —¿Wach usucʼ ile xu bij? “Xa ruʼ jubiʼ chic n-quiwil ta chic in wach, péro jubiʼ panok, quiwil tan chic in wach, man ruʼ i Ta chicaj quin ʼe wi,” xcha. 18 ¿Wach craj u bixquil ile chake chi “jubiʼ panok” xu bij? N-caka ta tu be wach craj cu bij chake —xqui bij chiquiwach. 19 I Jesus xril u be chi ʼo cacaj quiqui tzʼonoj che; are ʼuri xu bij chique: —Are i tzij xin bij chiwe, “Xa ruʼ jubiʼ chic n-quiwil ta chic in wach, péro jubiʼ panok, quiwil tan chic in wach,” ¿are i tzij-le chi qui tzucuj usucʼ chiwach? 20 Sak laj tzij i quin bij chiwe: yix qui tij na quix bisonic, xak qui tij ni oʼej; xui-ri i winak re u wach i jyub taʼaj xa que quicotic. Péro yix, we qui tij na quix bisonic, coʼon panok ca pactaj i bis-le, teʼuri quix quicot tan chic. 21 Queje qui ʼano, pacha jun ixok ca bisonic are cu rik i ʼor ca qʼuiji jun racʼal, man retaʼam cu tij ni cʼax. Xui-ri we ya xqʼuiji i acʼal, teʼuri ca quicot tan chic, xak n-ca cʼun ta chic chu cʼux wach i cʼax xu tijo; ca quicot ʼut rumal i ral acʼal chi xalaxic. 22 Queje ile yix woʼor, quix bisonic, xui-ri cakil tan chic kib, teʼuri lic quix quicot tan chic. I quicotemal-le, n-ta jun ca majaw chiwe. 23 We xu rik i ʼij-le, ya n-ta chic u chac qui tzʼonoj chwe wach usucʼ in tzij in bim chiwe. Sak laj tzij i quin bij chiwe: i Ta chicaj, wach i qui tzʼonoj che pin bi yin, cu ya na chiwe. 24 Cʼa are ʼo wi woʼor, n-ta i tzʼonom che pin bi yin; woʼor chi tzʼonoj ʼut, y ca yataj na chiwe, man mas quix quicot na rumal.

I Jesucrísto resam u choʼab i n-ʼus taj re u wach i jyub taʼaj

25 Niʼpa in cʼutum chiwe, in junamsam ruʼ wach tak iwetaʼam u wach waral chuwach i jyub taʼaj. Xui-ri, cu rik ni ʼij n-ta chic u chac quin junamsaj in cʼutunic chiwe ruʼ wach tak iwetaʼam u wach; lic sakil chic quin lap i Ta chiwe. 26 We xu rik i ʼij-le, are chic yix qui tzʼonoj che i Dios, man queje ile quin ya piʼab qui ʼano. N-ta chic u chac chi yin quin tzʼonoj che i Ta pi qʼuexel yix, 27 man xak i Ta cʼax quix u naʼo. Cʼax quix u naʼo man yix cʼax quin i na yin, xak xi cojo chi yin in petnak ruʼ i Dios. 28 Xwoʼtaj can i Ta man xin cʼun waral chuwach i jyub taʼaj; xui-ri, woʼor cwoʼtaj can u wach i jyub taʼaj, y quin tzalij chic ruʼ i Ta chicaj —xu bij chique. 29 Teʼuri xqui bij u tijoxelab che: —Bay, woʼor lic sakil cat tijin chu bixquil; ya n-ca junamsaj ta chic a tzij ruʼ wach tak i ʼo waral chi ketaʼam u wach. 30 Woʼor, xketamaj chi yet, ronojel ʼis awetaʼam. Yet awetaʼam chic wach cakaj caka tzʼonoj chawe are cʼa maja caka bij, rumal-i, n-tu chac we ʼo jun cu tzʼonoj chawe. Rumal ile, ketaʼam chi at petnak ruʼ i Dios —xqui bij. 31 I Jesus xu bij chique: —¿Lic i cojom woʼor? 32 Ya cu rik i ʼij, y are chic i ʼij iri, iwonojel yix ca quichtaj nubi i wach, chi jujunal. Quin i canaj can intuquel. Xui-ri, n-intuquel taj quin canajic, man i Ta chicaj ʼo wuʼ. 33 Ronojel iri quin bij chiwe, man cwaj cuxlan i cʼux wumal yin. Yix, waral chuwach i jyub taʼaj, qui tij ni cʼax; xui-ri chi cowij i cʼux, man yix ix ʼo pin ʼab yin, y yin in tiquinak che u choʼab niʼpa i n-ʼus taj chi ʼo chuwach i jyub taʼaj —xu bij chique.

Juan 17

I u tzʼonbal i Jesus che i Dios piquiwi u tijoxelab

1 I Jesus, are xu qʼuis u bixquil ile chique, are ʼuri xtaken ʼan chicaj; queje iri xu bij: —Ta, ya xu rik i ʼor. Cha ʼalijinsaj chique i winak wach i nim laj u ʼij Awacʼal. Xak queje ile, yin chi in Awacʼal, quin ʼalijinsaj wach i nim laj a ʼij yet. 2 A yom i ʼatbal tzij pinʼab piquiwi conojel i winak. Queje ile a ʼanom man quin yabej-re i cʼaslemal chique niʼpa i je a yom chwe; are i cʼaslemal chi n-ca qʼuis ta chic. 3 Are usucʼ i cʼaslemal-le are iri: are i retamaxic a wach yet, chi xui yet at sakil Dios, xak i retamaxic u wach i Jesucrísto chi a takom li yet. 4 Yin in cojom a ʼij waral chuwach i jyub taʼaj, xak ya xin qʼuis i chac chi xin a tak chu ʼonquil. 5 Woʼor, Ta, cha ʼana nim in ʼij chwe, chila awuʼ, pacha u nimal in ʼij are in ʼo awuʼ chu xebal ʼij sak, are maja ʼo u wach i jyub taʼaj. 6 Are i xe a cha yet chiquixol i winak, y xe a ya pinʼab, in cʼutum chique at pachin yet. Lic chu xebal lok je awe yet, y yet xat ʼanaw chique chi quiqui cuba qui cʼux chwe yin, y je we yin; xak je cojon-nak che a tzij. 7 Woʼor quetaʼam chic chi niʼpa i xa ya chwe, awuʼ yet petnak wi. 8 Man, i tzij chi xa bij yet chwe, yin in bim chique, xak ique xqui cʼam i tzij-le pa qui cʼux. Xquetamaj ʼut chi lic katzij, awuʼ yet in petnak wi; xak xqui cojo chi yet xin a tak lok. 9 Woʼor quin tzʼonoj chawe, che a to ique; n-are ta quin tzʼonoj piquiwi i winak chi toʼ je re u wach i jyub taʼaj. Are, quin tzʼonoj piquiwi ique chi xe a ya pinʼab, man je awe yet. 10 Niʼpa tak i we yin, xak awe yet; niʼpa tak i awe yet, xak we yin. Ique quiqui ʼalijinsaj in ʼij yin (xak quiqui ʼalijinsaj a ʼij yet). 11 Woʼor quin upon awuʼ, n-quin canaj ta waral chuwach i jyub taʼaj; xui ique que canaj chuwach i jyub taʼaj. Loʼlaj in Kajaw, quin tzʼonoj chawe chi che a chajij ruʼ a choʼab conojel niʼpa i xe a ya chwe. Yin awuʼ, xak jun ka wach; cwaj yin xak queje ique, xak jun qui wach. 12 Tzʼakat xin qʼuiji cuʼ ique chuwach i jyub taʼaj, xe wucʼaj rumal a choʼab yet. Niʼpa i xe a ya pinʼab, xe in chajij. Rumal-i n-ta jun chique xtzak puʼab itzel, xui xtzak i jun chique, chi bital ujer chi ca tzakic, man queʼelok pacha i tzʼibtal can cumal i ajbil a tzij ujer. 13 Yin ya quin upon awuʼ chila pa at ʼo wi, péro quin bij i tzij-i, quiqui tabej-re ique tzʼakat in ʼo chuwach i jyub taʼaj. Man cwaj yin ʼo na qui quicotemal pacha i quicotemal quin na yin. 14 Yin in bim a tzij chique, y xqui cojo. I winak chi toʼ je re u wach i jyub taʼaj, tzel que quilo man ne te cachiʼil chic ique, pacha yin, chi n-in ta cachiʼil i winak chi toʼ je re u wach i jyub taʼaj. 15 Yin, n-are ta quin tzʼonoj chawe chi que awesaj chuwach i jyub taʼaj; xa are quin tzʼonoj chawe chi que a to chuwach itzel. 16 Queje pacha in ʼanom yin, n-in ta re u wach i jyub taʼaj, xak queje qui ʼanom ique ne te re u wach i jyub taʼaj. 17 Cha ʼana chique chi lic je awe yet rumal i sak laj tzij chi quiqui ta. Are i a tzij yet are i sak laj tzij. 18 Pacha i xa ʼan yet chwe yin, xin a tak li chi, chiquixol i winak chuwach i jyub taʼaj, xak queje quin ʼan yin chique ique, que in tak bi chiquixol i winak chuwach i jyub taʼaj. 19 Yin, cumal ique, quin jach in cʼaslemal pa ʼab, man xak ique queʼelok lic je awe yet, rumal i sak laj tzij chi ca pe awuʼ. 20 N-xui ta piquiwi ique quin tzʼonoj iri chawe; xak quin tzʼonoj chawe piquiwi niʼpa i quiqui cuba ni qui cʼux chwe coʼon panok, are quiqui ta ni qui tzij ique-ri. 21 Quin tzʼonoj chawe, Ta, chi conojel ique xak junam ni qui wach. Xak quin tzʼonoj chawe chi ique, junam ni qui wach kuʼ yoj, pacha yet wuʼ yin, xak jun ka wach awuʼ yet. Queje ile, i winak chuwach i jyub taʼaj quiqui coj na chi yet xin a tak lok. 22 I a ʼij a chomal chi a yom yet chwe, xak in yom yin chique ique. Queje ile xin ʼan chique man cwaj yin xak jun qui wach, pacha ka ʼanom yoj awuʼ, xak jun ka wach. 23 Yin in ʼo na chique ique, pacha yet at ʼo chwe yin; queje ile queʼel ni ique lic xak jun qui wach, man ʼutz quiquil i winak chuwach i jyub taʼaj chi yet xin a tak lok, xak quiquilo chi cʼax que a naʼo pacha ca ʼan chwe yin, cʼax quin a naʼo. 24 Ta, yet xe a ya chwe; cwaj yin que qʼuiji na wuʼ chila pa i quin qʼuiji wi yin; man ʼutz quiquil in chomal a yom chwe. I chomal-le a yom chwe man cʼax xin a naʼo chu xebal ʼij sak, are maja ʼo i u wach i jyub taʼaj. 25 Yet Ta, chi lic sucʼul i ca ʼano, i winak chuwach i jyub taʼaj n-quetaʼam ti a wach, péro yin lic wetaʼam a wach; i achiab-i (chi je a yom chwe) quetaʼam chic chi yet xin a tak lok. 26 Xin cʼut chique at pachin yet; xak n-quin mayij tu bixquil at pachin yet, man cwaj yin, pacha i cʼaxnabal we xa ʼano, xak ʼo chique ique, xak yin in ʼo na chique ique —xu bij i Jesus che i Ta chicaj.

Juan 18

I u chapic bi i Jesus

1 I Jesus, are xrelej u tzʼonoxic che i Dios, are ʼuri xe ʼax cuʼ u tijoxelab chʼakap che jun u be ya, Cedron u bi. Chila chʼakap, ʼo jun lugar chom, ticom cheʼ che. Chila xoc wi cuʼ u tijoxelab. 2 I lugar-le, xak retaʼam i ma Júdas, man i Jesus ʼax que upon wi chila cuʼ u tijoxelab. (Are i ma Júdas-le, are ca jachaw i Jesus piquiʼab i je aj chʼoʼoj chirij.) 3 Are je ʼo chila, i ma Júdas xupon cuʼ, je rucʼam bi u qʼuial soldádo, xak juban policía chi aj patanib re i rachoch i Dios. Je takom bi cumal i ajwab sacerdóte, xak cumal i aj Fariséo. Ique qui yijbam bi quib, cucʼam bi qui chʼichʼ, xak i qui ʼaʼ tzam cheʼ, y tak i lámpara, ʼilbal-re qui be pa ʼekum. 4 I Jesus retaʼam chic ronojel wach i quiqui ʼan na che. Xe u cʼulaj panok y xu tzʼonoj chique: —¿Pachin i qui tzucuj? —xu bij. 5 —Caka tzucuj i ma Jesus aj Nazaret —xe cha che. —Are yin i qui bij —xu bij i Jesus chique. I ma Júdas, chi ca jachaw i Jesus piqui ʼab i aj chʼoʼoj chirij, tacʼal cuʼ i soldádo. 6 I Jesus are xu bij: “Are yin”, ique xe tzalij chiquij, y xe tzak pulew. 7 I Jesus xu tzʼonoj chic chique: —¿Pachin i qui tzucuj? Ique xqui bij chic: —Caka tzucuj i ma Jesus, aj Nazaret —xe cha. 8 I Jesus xu bij chic chique: —Ya xin bij chiwe chi are yin. We yin i quin i tzucuj, chi ya bi chique i wachiʼil que ʼec —xu bij. 9 Queje xqui ʼan ile, man ca ʼantaj na pacha u bim i Jesus. Ire u bim: “Ta, n-ta jun xin sach chique niʼpa i xa ya chwe,” u bim na. 10 I ma Simon Pédro ʼo jun chʼichʼ rucʼam; xresaj li pa rachoch y xu coj che jun takon re i ʼatz laj sacerdóte, y xresaj u xiquin wikabim. I achi-le, ma Málco u bi. 11 Are ʼuri i Jesus xu bij che i ma Pédro: —Cha cʼolo i a chʼichʼ pa rachoch. ¿Xataba n-quin icʼaw ta chupam i cʼax-i pacha craj in Kajaw? Quin ʼan na —xu bij i Jesus che.

I u cʼamic bi Jesus chuwach i ma Anas

12 Teʼuri, niʼpa u qʼuial soldádo ruʼ i cajʼatzil, xak i policía que i nimak tak aj Israel winak, xqui chap i Jesus y xqui ximo. 13 Teʼuri xqui cʼam bi chi rachoch i ma Anas. I ma Anas-le, are u kajaw u jiʼ i ma Caifas chi ʼatz laj sacerdóte che i junable. 14 I ma Caifas-le are i yawnak i nojbal chique i rachiʼil, chi mas ʼutz chique ique we xa jun achi ca camsax pa qui qʼuexel conojel i winak.

Xu bij ma Pédro chi n-retaʼam tu wach i Jesus

15 I ma Simon Pédro, tak i jun chic tijoxel, xe terej bi chirij i Jesus. I tijoxel jun-le. chi rachiʼil i ma Pédro, ʼetamam u wach rumal i ʼatz laj sacerdóte. Ire xoc bi ruʼ i Jesus cʼa chuwaja. 16 Péro i ma Pédro xcanaj can che u chibe, pa ocbal bic. Rumal-i, xel li jun, chi ʼetamam u wach rumal i ʼatz laj sacerdóte, y xu tzʼonoj pawor che i ali, chi chajal re i ocbal bic, chi coc bi i ma Pédro. Teʼuri xu cʼam bi i ma Pédro chuwaja. 17 Are ʼuri i ali xu bij che i ma Pédro: —¿Xak at jun yet chique i u tijoxelab i achi-le? —coʼono. —No, n-in ta cachiʼil —xu bij i ma Pédro che. 18 I ajchaquib je ʼo chila, tak i policía, xqui nucʼ ʼaʼ chuwaja man joron tew y xe taqʼui chu chiʼ, quiqui miʼsaj quib. Xak i ma Pédro xtaqʼui pan cuʼ, cu miʼsaj rib chi ʼaʼ.

I u tzij i Jesus chuwach i ma Anas

19 Teʼuri, i ʼatz laj sacerdóte xoc chu tzʼonoxic che i Jesus chiquij u tijoxelab, xak xu tzʼonoj che wach usucʼ u cʼutunic ire. 20 I Jesus xu bij che: —Yin sakil in chʼaʼatnak chiquiwach conojel i winak; sakil in cʼutum pa tak molbalʼib, xak pa rachoch i Dios, pa quiqui mol wi quib i aj Israel winak. Queje ile in ʼanom, n-ta in chʼukum u wach chiwe. 21 ¿Wuchac ca tzʼonoj chwe yin? Cha tzʼonoj chique i je tawnak in tzij; chiqui bij ique wach in cʼutum chique. Ique quetaʼam wach in bim yin —xu bij che. 22 Are xu bij i Jesus ile, ʼo jun chique i policía ʼo chi, xu chʼay che u palaj y xu bij che: —¿Queje u laʼic u wach ile ca ʼan che i ʼatz laj sacerdóte? 23 I Jesus xu bij che i policía: —We n-ʼus ti xin bij, cha bij wach i n-ʼus taj xin bij. We xi ʼutz i xin bij, ¿wuchac xin a chʼayo? —xu bij. 24 Teʼuri i mam Anas xu tak bi i Jesus ruʼ i ma Caifas, chi ʼatz laj sacerdóte; ximtalic xa ʼec.

I ma Pédro xu bij tan chic chi n-retaʼam tu wach i Jesus

25 Are que tijin ile chu ʼonquil, i ma Pédro cʼa tacʼal chu miʼsaxic rib chi ʼaʼ. Are ʼuri xqui bij che: —¿Xak at jun yet chique i u tijoxelab i achi-le? I ma Pédro xruwaj u wach; xu bij: —No, n-in ta cachiʼil —xcha. 26 Péro ʼo jun chique ajchaquib re i ʼatz laj sacerdóte, ire rachalal i jun chi xelsax u xiquin rumal i ma Pédro. Ire xu bij che: —¿N-xwil ta bawa a wach yet, xe tak cheʼ ruʼ ire? Xwilo pues. 27 I ma Pédro xruwaj julaj chic, y juntir xchʼaw i acʼ.

I u tzʼonoxic i ma Piláto che i Jesus

28 Are ya ca pe u sakiric, are ʼuri xquesaj i Jesus chi rachoch i ma Caifas, y xqui cʼam bi pa nim laj rachoch i gobernador. Are xe upon chila, i aj Israel n-xe oc tubi pa ja, man i gobernador n-aj Israel taj. We xe oc bic, queʼelok xa que rawasix rumal i ja; n-ta que ʼuri che i waʼim re qui nimaʼij páscua. 29 Rumal-i, i ma Piláto, chi gobernador-le, xel li chiquiwach, chu tayic wach cacaj. Xu tzʼonoj chique: —¿Wach xu macuj i achi-ri chiwe? —xcha. 30 Ique xqui bij: —We tene n-ti u mac i achi-ri, n-queje tene caka cʼam li ri chawe —xe cha. 31 I ma Piláto xu laʼ u wach chique: —Chi cʼama bi yix; chi ʼana che wach i ʼatbal tzij yix —xu bij. I nimak tak aj Israel winak xqui bij che: —Péro yoj chi oj aj Israel winak, n-ta ʼatbal tzij pakaʼab we caka camsaj jun winak —xqui bij. 32 Queje ile xa ʼani che, pacha u bim i Jesus chique oʼonom lok, wach i camic ca ʼani che. 33 I ma Piláto xoc chu bi pa ja, teʼuri xu siqʼuij i Jesus ruʼ; are ʼuri xu tzʼonoj che: —¿Yet at ʼAtol Tzij que i aj Israel winak? —coʼono. 34 I Jesus xu bij che i ma Piláto: —¿A nojbal yet, wach i ca tzʼonoj chwe-le? ¿O xa bital chawe rumal jun chic? —xu bij. 35 I ma Piláto xu bij che i Jesus: —¿Xataba in aj Israel winak yin? ¿Wach retamaxic ile quin ʼano? Are i xat qui jach pinʼab, are awach aj tinimit junam cuʼ i ajwab sacerdóte. ¿Wach a ʼanom? (¿At ʼAtol Tzij que, a bim yet?) — xu tzʼonoj che. 36 I Jesus xu bij che: —I ʼatbal tzij we yin n-aj chi taj chuwach i jyub taʼaj. We tene aj chi chuwach i jyub taʼaj, niʼpa i que terej chwij xin qui to tene-ri chu ʼonquil i chʼoʼoj, chi n-quin jachtaj ta piquiʼab i cajʼatzil i aj Israel. Péro n-queje ti ile, man in ʼatbal tzij n-aj chi taj —xu bij i Jesus. 37 I ma Piláto xu bij tan chic: —¿Katzij ba-ri chi at ʼatol tzij? —coʼono. I Jesus xu bij che: —Katzij, in ʼatol tzij pacha i xa bij; rumal-i xin alaxic, rumal-i xin cʼun chuwach i jyub taʼaj. Xol in bij wach i sak laj tzij; niʼpa i je re i sak laj tzij quiqui ta usucʼ ʼuri wach i quin bij —xu bij i Jesus. 38 I ma Piláto xu bij: —¿Wach i sak laj tzij? —xcha.

U jachic bi i Jesus che u camsaxic

Are xu bij ile, i ma Piláto xel chal ucamul cuʼ i aj Israel winak. Xu bij chique: —N-tu mac i achi-ri quin rik yin. 39 Yix iwetaʼam chi ʼax quin ʼan wi, are ca cʼun i nimaʼij re i páscua, ʼo junok chique i aj prexil cwoʼtaj bi chiwe. ¿Quiwaj ʼut cwoʼtaj bi i ʼAtol Tzij iwe yix, ix aj Israel winak? —xu bij chique. 40 Teʼuri, xe siqʼuin chu bixquil conojel: —¡Mawoʼtaj bi ire-le! ¡Are, chawoʼtaj bi ma Barabas! —xqui bij. I ma Barabas quiqui bij-le are jun iliʼom.

Juan 19

1 Are ʼuri i ma Piláto xu tak u chʼayic i Jesus. 2 I soldádo xqui yijba jun sotosic qʼuix y xqui coj che u jolom i Jesus. Xqui coj jun u ʼuʼ cakcoj pacha i qui ʼuʼ i nimak tak ʼatol tzij. 3 Teʼuri xe oc chu yoʼyaxic; xqui bij: —¡Naj u ʼij i ʼAtol Tzij que i aj Israel! —xe cha. Are ʼuri quiqui chʼay che u palaj. 4 Teʼuri i ma Piláto xel chal julaj chic. Xu bij chique i winak: —Chiwila, cwesaj chal chiwach, quiwil-bej-re chi yin n-tu mac quin riko. 5 Are ʼuri xel li Jesus pa ʼatbal tzij re i ma Piláto. Cʼo i sotosic qʼuix che u jolom; xak cʼo i u ʼuʼ cakcoj chirij. I ma Piláto xu bij chique: —¡Ri i achi-ri! —xu bij. 6 I ajwab sacerdóte, tak i policía re i rachoch i Dios, are xquil u wach i Jesus, xe siqʼuin chu bixquil: —¡Cha camsaj chuwach cruz! ¡Cha camsaj chuwach cruz! —xe cha. I ma Piláto xu bij chique: —Chi cʼama bi yix; chi ripa yix chuwach cruz, man yin n-quin rik ta jun u mac —xu bij. 7 I winak xqui bij che: —Yoj chi oj aj Israel winak, ʼo ka ʼatbal tzij tzʼibtalic. I ka ʼatbal tzij-le cu bij chi ʼo u chac caka camsaj, man xu bij chi u Cʼojol i Dios —xe cha. 8 I ma Piláto, are xu ta wach i xqui bij-le, xu xij mas rib rumal. 9 Are ʼuri xe oc chubi junam pa ʼatbal tzij; teʼuri xu tzʼonoj tan chic che i Jesus: —¿Ipa mer xat pe wi yet? Péro i Jesus n-xu laʼ tu wach che. 10 Teʼuri i ma Piláto xu bij che: —¿Wuchac n-ca laʼ tu wach chwe yin? ¿N-awetaʼam ta ba-ri, chi yin ʼo pinʼab we cat in rip chuwach cruz, xak ʼo pinʼab we cat woʼtaj bic? —coʼono. 11 Teʼuri i Jesus xu laʼ u wach che: —N-ta yatal paʼab wach cawaj ca ʼan chwe, ma teji u yom li Dios chawe. Rumal ʼuri, pachin i xin jachaw paʼab, nim u mac ire chawach yet —xu bij. 12 Are ʼuri i ma Piláto xu jek u tzucuxic wach i roʼtaxic bi i Jesus cu ʼano. Péro n-xtiqui ta che man i aj Israel winak xe siqʼuin chu bixquil: —We cawoʼtaj bi i achi-le, xa ca kel ʼuri wach cu bij i ʼatz laj ʼatol tzij pawi yet. I achi-le craj coʼon ʼatol tzij che rib; pachin jun coʼon ʼatol tzij che rib, queʼel ʼuri aj chʼoʼoj chirij i ʼatz laj ʼatol tzij pakawi — xe cha che. 13 Are xu ta i ma Piláto wach i xqui bij, are ʼuri xresaj li Jesus chi sak, teʼuri xcubi pu cubibal chija pa cu ʼan wi i ʼatbal tzij. (Are i lugar-le, “Gabáta” u bi pa qui chʼawbal i aj Israel winak; queʼelok “lugar ʼo natril che”.) 14 Are xu ʼan ile, are i ʼij chuxeʼ i nimaʼij páscua, colo tiqʼuil ʼij xqui ʼano. Are ʼuri i ma Piláto xu bij: —¡Ri i ʼAtol Tzij yix-i; chiwila! —xu bij chique. 15 I winak xe siqʼuinic: —¡Cha camsaj! ¡Cha camsaj! ¡Cha ripa chuwach cruz! —xe cha. I ma Piláto xu bij chique: —¿ʼUtz bawa quin camsaj chuwach cruz i ʼatol tzij iwe yix? I ajwab sacerdóte xqui laʼ u wach che: —N-ta chic jun ʼo pakawi yoj; xui i ʼatz laj ʼatol tzij pa Róma cu ʼat tzij pakawi —xqui bij. 16 Are ʼuri, i ma Piláto xu jach i Jesus piquiʼab ique, quiqui camsabej-re chuwach cruz. Teʼuri ique xqui cʼam bic.

Wach u camsaxic i Jesus chuwach cruz

17 Are xqui cʼam bi i Jesus, ire xrekaj bi u cruz xol u teleb. I jyub pa xe ʼe wi, u bi “u jolom anma” chi queʼel pa qui chʼawbal i aj Hebréo, “Gólgota”. 18 Are xe uponic, chila xqui rip wi chuwach cruz. Xak je ʼo queb chic xe rip chuwach i qui cruz, jujun pa tak u tzal xe qʼuiji wi che i Jesus. 19 I ma Piláto xu tak u tzʼibaxic juban tzʼib puwi u cruz i Jesus; queje iri cu bij i tzʼib: “I Jesus aj Nazaret, ʼAtol Tzij que i aj Israel winak.” Queje ile tzʼibtalic. 20 Je qʼui i aj Israel winak xcajlaj u wach i tzʼib-le, man xa nakaj che i tinimit Jerusalen pa xqui rip wi i Jesus chuwach cruz. I tzʼib-le tzʼibtalic pa oxib chʼawbal: piqui chʼawbal aj Hebréo, piqui chʼawbal aj Griégo, xak piqui chʼawbal aj Latin. (Queje ile xqui ta conojel wach i tzʼibtalic.) 21 Rumal-i i ajwab sacerdóte que i aj Israel winak xqui bij che i ma Piláto: —Ma ta queje ile xa tak u tzʼibaxic chi cu bij: “ʼAtol tzij que i aj Israel winak.” N-queje ti ile craj; ca majawic ca tak u tzʼibaxic queje iri: “Ire xu bij chi ʼAtol Tzij que i i aj Israel winak” —xe cha. 22 Teʼuri ma Piláto xu bij chique: —Are i xin tak u tzʼibaxic, n-quin yoj ta chic. (Queje ile xu bij.) 23 I soldádo, are xqui rip i Jesus chuwach i cruz, teʼuri xqui jach u ʼuʼ chiquiwach; xqui ʼan cajib tant che, y xqui jach jujun tant chiquiwach. Xui-ri, ʼo jun che u ʼuʼ, jun chom laj cʼul, naj rakan, n-ta tʼis che. 24 I soldádo-le xqui bij chiquiwach: —Maka rakchʼij, ʼutz we caka saquij chakawach, ʼilbal-re pachinok chake ca cʼamaw bic —xe cha. Queje xqui ʼan ile, man ca ʼantaj na pacha i tzʼibtal ujer chupam u wuj i Dios; queje iri cu bij: “Xqui jach in ʼuʼ chiquiwach; xe saquin chirij.” Y queje xqui ʼan i soldádo ile. 25 ʼO jujun ixokib je ʼo chu nakaj i cruz; je are i u chuch i Jesus, rachiʼil u chaʼ, xak i ixok Mariy chi rixokil i ma Cleófas, xak i ixok Mariy Magdaléna. 26 I Jesus are xril u wach u chuch, xak xril u wach u tijoxel chi cʼax cu na ire, tacʼal ruʼ. Are ʼuri xu bij che u chuch: —Nan, cha ʼana che i achi-le pacha awacʼal yet —xu bij. 27 Xak xu bij che u tijoxel: —Cha ʼana che in chuch pacha a chuch yet —xu bij che. Are ʼij ʼuri, i tijoxel-le xu cʼam bi u chuch i Jesus ruʼ chi rachoch. 28 I Jesus retaʼam chi ya xqʼuisic niʼpa i ʼanic craj. Are ʼuri xu bij: —Quin cʼatic. Queje ile xu ʼano pacha i tzʼibtal ujer chupam u wuj i Dios. 29 ʼO jun xar chila, nojnak che víno, cʼacʼoj ca nawic. Xqui cʼam jun espónja, y xqui mu chupam; teʼuri xqui ya tzam cheʼ, y xqui ya ʼan pu chiʼ. 30 I Jesus xu tzʼub bi i víno; teʼuri xu bij: —Ya xa ʼantajic —xcha. Teʼuri xu lucba u jolom, y xel u cʼux.

Wach u soctajic u cʼalcʼax i Jesus

31 Are xcamsax i Jesus, are jun ʼij chuxeʼ i nimaʼij páscua. I qui nimakil i aj Israel xqui chʼobo chi n-ʼus taj we que canaj i oxib achiab chuwach i qui cruz chucab ʼij, man are i uxlambal ʼij. I uxlambal ʼij-le are qui nimaʼij, lic nim laj ʼij chiquiwach ique. Rumal-i xe ʼe chu tzʼonoxic che i ma Piláto chi cu tak u ʼajsaxic u bakil cakan man weʼ que camic. We queje ile xa ʼani chique, weʼ ʼuri que kajsax lok. 32 Are ʼuri i soldádo xe uponic; nabe xqui ʼajsaj u bakil rakan jun chique i je ʼo pu tzal i Jesus; teʼuri xak queje xqui ʼan chic che jun chic chi xak ʼo pu tzal i Jesus. 33 Are xe upon ruʼ i Jesus, xquilo chi ire ya camnak chic, rumal-i n-xqui ʼajsaj ti u bakil i rakan ire. 34 Xui-ri, ʼo jun chique i soldádo, xu toʼij pu cʼalcʼax i Jesus che jun u tzam chʼichʼ. Juntir xjaktajic, xel u quiqʼuel, ruʼ ya. 35 Y yin chi quin bij iri chiwe, in jun chique i xe ʼilawic; sak laj tzij i quin bij. Quin bij chiwe wach i xwilo man cwaj qui cuba i cʼux che i Jesus. Wetaʼam chi sak laj tzij i quin bij. 36 Queje ile xa ʼani che i Jesus (pacha ca ʼani che i chij are ca cʼamsaxic re i páscua), man ca ʼantaj na pacha i tzʼibtal chupam u wuj i Dios ujer. Cu bij: “N-ca ʼajsax ta jun u bakil ire.” 37 Xak cu bij u wuj i Dios: “I winak quiquil nu wach i jun chi xqui toʼij.” (Queje ile tzʼibtalic.)

Wach u mukic i Jesus

38 Are xutzin u ʼonquil ile, are ʼuri i ma Jose aj Arimatéa xu tzʼonoj utzil chomal che i ma Piláto chi ca yaʼ che chi cu cʼam bi u chʼacul i Jesus. I ma Jose-le are jun terejnak chirij u cʼutunic i Jesus, xui-ri aliʼal man cu xij rib chiquiwach i nimak tak aj Israel. I ma Piláto xu ya che; teʼuri i ma Jose xu cʼam bi u chʼacul i Jesus. 39 Xak xupon i ma Nicodémo chu toʼic i ma Jose. I ma Nicodémo-le are i jun chi ʼe chʼaʼatnak ruʼ i Jesus chaʼab. Ire xuponic, u cʼamom bi colo jun quintal i cunbal lic muy, queb u wach, mírra ruʼ áloes. 40 Teʼuri i ma Jose ruʼ ma Nicodémo xqui cʼam u chʼacul i Jesus, xqui pasij pa sawan, y xqui coj i cunbal muy che, man queje xqui ʼan ile i aj Israel winak che i qui camnak are quiqui muku. 41 Chu nakaj pa xcamsax wi i Jesus chuwach i cruz, ʼo jun ulew, chom i cotzʼij, chom i cheʼ ʼo chuwach. Chila ʼo wi jun abaj worom u pam, mukbal que i camnak. I jul-le cʼacʼ u ʼonquil, cʼa maja ca yaʼ camnak chupam. 42 Chila xqui muk wi i Jesus, man xa nakaj ʼo wi, y ya xcʼun i uxlambal ʼij que i aj Israel winak.

Juan 20

U cʼastajic i Jesus che i camic

1 Are xu rik i ʼij domíngo, nabe ʼij re i seman, are ʼuri i ixok Mariy Magdaléna xupon chila pa muktal wi i Jesus, cʼa ʼekum re u sakiric. Are ʼuri xrilo chi ʼelsam chic i abaj chi tzʼapbal re u chiʼ i jul pa xmuk wi i Jesus. 2 Are xril ile, xa ʼe paʼanem chu bixquil che i ma Simon Pédro, xak che i jun chic tijoxel chi cʼax xnaʼ rumal i Jesus. Xu bij chique: —Xelsax bi u chʼacul i Kajwal pa i xmuk wi; n-ketaʼam taj pa xcʼam wi bic —xu bij. 3 Teʼuri i ma Pédro, tak i jun chic tijoxel, xe walij la, y xe ʼe pa muktal wi i Jesus. 4 Che queb xe ʼe paʼanem, péro i ma Pédro n-cu chʼij ta ʼanem chuwach i jun; i jun-le nabe xupon chila pa i xmuk wi i Jesus. 5 Are i nabe xuponic, xwuʼi chu takexic i jul; xui xril i cʼul ʼo chila, xui-ri n-xoc tubic. 6 Are xupon i ma Simon Pédro chi teren bi chirij i jun, ire xoc bi chupam i jul, xak xrilo chi xui chic i cʼul ʼo chila. 7 Xak xrilo, i cʼul chi ʼo te che u jolom i Jesus, n-xak jun ta chic ʼo wi ruʼ i juban cʼul. U borom chic rib pu wach wi. 8 Teʼuri xoc bi i jun chi xupon nabe; xak xrilo wach oʼonom; are ʼuri xu cojo chi Jesus xwalijic. 9 Cʼa maja quiqui ta u be bien wach i tzʼibtal can chupam u wuj i Dios, chi Jesus ca walij na chiquixol i camnak. 10 Teʼuri, i queb tijoxelab-le xe tzalij chic chi cachoch.

I u cʼutic rib i Jesus che ixok Mariy Magdaléna

11 I ixok Mariy coʼic, ʼo chi sak pa xmuk wi i Jesus. Ca tijin che oʼej, xwuʼi chu takexic upam i jul. 12 Are ʼuri xril qui wach queb ángel, sak qui ʼuʼ. Ique je cul chila pa ʼo wi te u chʼacul i Jesus. Jun ʼo chu jolom; i jun chic ʼo chi rakan. 13 I ángel-le xqui tzʼonoj che: —Ixok, ¿wuchac cat oʼic? Ixok Mariy xu bij chique: —Man xcʼami bi i Wajwal, y n-wetaʼam taj pa xyaʼ wi. 14 Are xu bij ile, xtzun pan chirij; are ʼuri xril u wach i Jesus, ʼo chi ruʼ. Xui-ri n-retaʼam taj we are i Jesus. 15 Are ʼuri i Jesus xu tzʼonoj che: —¿Ixok, wuchac cat oʼic? ¿Pachin ca tzucuj? —xu bij che. I ixok Mariy xu chʼobo mok are i aj chajinel re i ulew-le. Xu bij che: —Ta, we yet xa cʼam bi u chʼacul i Jesus, cha bij chwe pa i xa ya wi, man yin quin cʼam bic —xu bij che. 16 I Jesus xu bij che: —¡Al-Mariy! —xcha. Are ʼuri ixok Mariy xu pisquilij rib. —¡Rabóni! —xu bij. (Ile qui chʼawbal i aj Hebréo, chi queʼelok “¡Tijonel!”) 17 I Jesus xu bij che: —Min a chapo, man cʼa maja quin ʼel bi chila pa ʼo wi in Kajaw. Xui-ri, jat cuʼ i watz in chaʼ (chi je in tijoxelab teʼek). Cha bij chique chi quin ʼel bi chicaj ruʼ in Kajaw yin, chi woʼor xak i Kajaw yix; quin ʼe ruʼ in Dios yin, chi xak i Dios yix. 18 Are ʼuri, ixok Mariy Magdaléna xa ʼe cuʼ u tijoxelab i Jesus. Xu bij chique chi ya xril u wach i Kajwal, xak xu bij chique wach i bital bi che rumal.

I u cʼutic rib i Jesus chique u tijoxelab

19 Are xoc aʼab re i ʼij domíngo-le, i u tijoxelab i Jesus qui molom quib paja, qui tzʼapim li uchija man quiqui xij quib chique i nimak tak aj Israel winak. Are ʼuri xwinakir i Jesus, y xtaqʼui chiquixol u tijoxelab. Xu bij: —Chuxlan i cʼux —xcha. 20 Xbitaj ile chique, xu cʼut i puʼab chique, tak u cʼalcʼax. Ique xe quicotic are xquil u wach i Kajwal. 21 Teʼuri, i Jesus xu bij chic chique: —Chuxlan i cʼux. Pacha xu ʼan i Ta chwe yin, xin u tak lok, xak queje quin ʼan yin chiwe yix, quix in tak bic. 22 Are xu bij ile, xu xutʼij piquiwi u tijoxelab, y xu bij chique: —Quin ya u Tewal i Dios chiwe. 23 Pachinok chique i winak qui cuy qui mac yix, ca cuytaj qui mac ʼuri; xak pachinok chique n-qui cuy ti qui mac yix, xak n-ca cuytaj ti qui mac ʼuri —xu bij chique.

I u cʼutic rib i Jesus che i ma Tomas

24 ʼO jun chique i cablajuj tijoxelab, n-ta cuʼ ique are xcʼun i Jesus. Ire are i ma Tomas, chi “a-Yox” que cha che. 25 Teʼuri i juban tijoxelab xqui bij che: —Ya xkil u wach i Kajwal —xe cha che. Péro i ma Tomas xu bij chique: —N-quin coj taj, cʼa cwil na pa i xoc wi i clawux che u ʼab, xak quin chap na che uwi in ʼab. N-quin coj taj cʼa quin chap na che in ʼab pa ʼo wi i soctajnak che u cʼalcʼax —coʼono. 26 Wajxakib ʼij ricʼawic, i tijoxelab qui molom tan chic quib, are ʼuri ʼo i ma Tomas cuʼ. Tupu tzʼapil uchija pa je ʼo wi, xoc i Jesus cuʼ, y xtaqʼui chiquixol. Xu bij tan chic chique: —Chuxlan i cʼux yix —xcha. 27 Juntir, xu bij che i ma Tomas: —Chawilape in ʼab-i, cha cojo ni uwi a ʼab che. Xak cha cojo ni a ʼab che in cʼalcʼax. Ma chʼob yet we n-katzij taj chi xin walijic, xui-ri cha cojo chi in walijnak chic —xu bij che. 28 Teʼuri i ma Tomas xu bij che i Jesus: —¡At Wajwal! ¡At in Dios! —xu bij. 29 I Jesus xu bij tan chic che: —A-Tomas, xa coj ʼut man xin awilo; xui-ri, mas ʼutz que ique chi quiqui cojo, tupu n-quilom ti in wach —xu bij che.

Wach rumal ʼo i wuj-i

30 I Jesus, qʼui i nimak tak milágro xu ʼan chiquiwach i u tijoxelab chi n-xin tzʼibaj ta chupam i wuj-i. 31 Péro niʼpa i xin tzʼibaj, are quiwetambej-re chi i Jesus are i Tolke, chi u Cʼojol i Dios. We qui coj ile, we qui cuba i cʼux che ire, qui chʼac ʼuri i cʼaslemal ruʼ i Dios. Rumal-i, xin tzʼibaj.

Juan 21

I u cʼutic rib i Jesus chique i wukub u tijoxelab

1 Xoʼon panok, i Jesus xu cʼut chic rib chique u tijoxelab chu chiʼ i alagun, Tibérias u bi. Queje iri xu ʼano: 2 Chila je ʼo wi jutzobaj u tijoxelab i Jesus, ʼo i ma Simon Pédro, xak i ma Tomas chi “a-Yox” que cha che, xak i ma Natanael aj Cana re Galiléa, xak i queb u cʼojol i mam Zebedéo, tak i queb chic u tijoxelab i Jesus. 3 Are ʼuri i ma Simon Pédro xu bij chique i rachiʼil: —Yin quin ʼe pa chapoj car —coʼono. —Xak queje yoj coj ʼe awuʼ —xe cha che. Xe ʼe ʼut, xe ʼan bi chupam jun bárco. Jun aʼab xe chacunic, n-ti xqui riko. 4 Are ʼut xpe u sakiric, xquil u wach jun achi tacʼal chi ya. Are i Jesus, péro n-quetaʼam taj we are ire. 5 Are ʼuri xu bij pan chique: —Achiab, ¿n-ta car i rikom? —xcha. Ique xqui bij li che: —Mi xa ta jun. 6 —Chi cʼaka i ataraya pu wikabim i bárco; chila qui rik wi —xu bij i Jesus chique. Queje ile xqui ʼano, pacha i xbix chique. Are ʼuri, je qʼui i car xqui chapo, n-quiqui chʼij ta chic relsaxic i ataraya pa ya rumal i ralil. 7 Are ʼuri i tijoxel chi cʼax ca naʼ rumal i Jesus xu bij che i ma Pédro: —¡Are i Kajwal! I ma Pédro, are xu ta chi are i Kajwal, xu coj-la u ʼuʼ (man resam u ʼuʼ chirij), teʼuri xu cʼak la bi rib chuwi ya. 8 Colo seténta y cínco xicʼab je ʼo wi che u chiʼ i ya. I juban tijoxelab xqui cʼam bi bárco chu chiʼ i ya, qui jucuquem bi ataraya nojnak u pam. 9 Are xe kaj pulew, xquil jun ʼaʼ nucʼum chila, ca tijin u bolic jun car puwi, xak ʼo juban caxlanwa chila. 10 —Chi cʼama li queb oxib car chi cʼa te xi chapo —xu bij i Jesus chique. 11 I ma Simon Pédro xa ʼan chupam i bárco y xu juquej bi i ataraya cʼa chuwach ulew. I ataraya, nojnak che nimak tak car; je ʼo jun ciénto ruʼ cincuénta y tres chupam. Laj je qʼui, péro n-xrakchʼij ti ataraya. 12 I Jesus xu bij pan chique: —Chix petok, chol i tija i wa —xcha. Mi jun chique u tijoxelab xu cowij u tzʼonoxic che pachin ire, man quetaʼam chi ire are i Kajwal. 13 Are ʼuri i Jesus xa ʼe pan cuʼ, xu cʼam bi caxlanwa pu ʼab, y xu jach chique; xak queje xu ʼan che i car. 14 Are uroxmul iri xu cʼut rib i Jesus chique u tijoxelab, che u walijic chiquixol i camnak.

I Jesus xu pixbaj i ma Pédro

15 Are xquelej i waʼim, i Jesus xu tzʼonoj che ma Simon Pédro: —A-Simon, chi at u cʼojol i ma Jonas, ¿cʼax quin a naʼo? ¿Mas chuwach i cʼaxnabal qui cʼux ique? —xu bij che. —Katzij, Kajwal; yet awetaʼam chi cat waj a —xu bij ma Pédro. I Jesus xu bij che: —Che a tzuku i ral tak in chij —xu bij. (I usucʼ i xu bij-le are iri: “Che a tijoj y che a chajij i je we yin.”) 16 I Jesus xu tzʼonoj chic ucamul che: —A-Simon, chi at u cʼojol i ma Jonas, ¿cʼax quin a naʼo? I ma Pédro xu bij tan chic che: —Katzij, Kajwal; awetaʼam chi cat waj. I Jesus xu bij chic che: —Che a chajij in chij. 17 I Jesus xu tzʼonoj chic uroxmul che ma Pédro: —A-Simon, chi at u cʼojol i ma Jonas, ¿quin awaj? I ma Pédro xbisonic are xu ta chi uroxmul ile chi xtzʼonox che: “¿Quin awaj?” Teʼuri xu bij che: —Kajwal, ʼis ronojel awetaʼam. Yet awetaʼam chi lic cat waj —coʼono. I Jesus xu bij che: —Che a tzuku in chij —xcha. 18 Teʼuri xu bij che; —Katzij iri quin bij chawe: are cʼa at acʼal winak, xa yutʼ a pam che a bant y xat ʼe ʼut pa i xawaj wi ʼenam. We xat rijabic, n-queje ta chic ca ʼan ile, man ca sucʼba ni a ʼab, y jun chic cat ximawic; xak cat u cʼam bic pa n-cawaj ta wi ʼenam. 19 Queje ile xu bij i Jesus, ʼalijinsabalre wach i camic quicʼaw wi i ma Pédro. Ruʼ u camic-le, ca ʼalijinsax ni u ʼij i Dios. Teʼuri i Jesus xu bij che: —Chat terej chwij (min awoʼtaj) —xbix che. 20 I ma Pédro, are xtzun chirij, xrilo chi teren bi jun chic tijoxel b, i jun chi lic cʼax ca naʼ rumal i Jesus. I tijoxel-le are i jun chi xcubi pu tzal i Jesus are xqui ʼan i waʼim re i páscua; are ire chi u bim che i Jesus: “Kajwal, ¿pachinok chake cat u jacho?” 21 I ma Pédro, are xril u wach i tijoxel-le, xu bij che i Jesus: —Kajwal, i jun-i, ¿wach ca ʼani che? 22 I Jesus xu bij che: —We xwaj yin chi ca cʼasi na, cʼa are quin cʼun tan chic, n-ta awe yet che. Xuiri, yet chat terej chwij —xu bij che i ma Pédro. 23 Rumal i tzij-le, xoʼon panok, i winak chi qui cubam qui cʼux che i Jesus xqui bij chi i tijoxel-le n-ca cam taj. Péro i Jesus n-xu bij taj we n-ca cam taj. Xui xu bij: “We xwaj yin chi ca cʼasi na cʼa are quin cʼun tan chic, n-ta awe yet che.” (Queje ile u bim.) 24 Are yin i tijoxel-le chi quin bij chiwe wach xwilo chi xoʼon i Jesus, xak in tzʼibam chupam i wuj-i. Yoj (chi oj u tijoxelab) ketaʼam chi wach i in tzʼibam, lic katzij. 25 Cʼo i xu ʼan i Jesus chi n-tzʼibam ta chupam i wuj-i. We tene xtzʼibax che u jujunal, quin bij yin n-coc ta-ri niʼpa i wuj-le chuwach ronojel i jyub taʼaj. Amen (katzij).

Xqui 'an 1

I Jesucrísto xu bij chi ca cʼun ni u Tewal i Dios

1 Che i nabe wuj xin tzʼibaj chawe, at nim laj winak mam Teófilo, xin bij ronojel wach tak i xu ʼan i Jesus, xak wach tak i xu cʼut canok. Che i wuj-le xin tzʼibaj niʼpa u ʼanom, are xu jek li u chac, 2 cʼa are xel bi chicaj. Are maja ca ʼe chicaj, xe u pixbaj can i rapostelab chi je u chom lok. Rumal u Tewal i Dios ʼo ruʼ, xu bij can chique wach b chiquikul quiqui ʼan na. 3 Qʼuialmul u cʼutum rib chique chi ire lic cʼaslic. Cuarénta ʼij u wach, puwi i ʼij chi xcamsax wi, queje ile xu ʼano, quiquilbej-re chi katzij ire cʼaslic; xak xu lap chique wach usucʼ i ʼatbal tzij re i Dios piqui cʼux i winak. 4 I Jesus, are cʼo cuʼ i rapostelab, xu bij can chique chi me ʼel tan chupam i tinimit Jerusalen. Queje iri xu bij chique: —Chiwoyʼej na, cʼa ca cʼun ni Jun chi u bim in Kajaw cu ya na chiwe, pacha xak in bim yin chiwe chi ca cʼunic. 5 Che tak i ʼij-i, ca kaj na li u Tewal i Dios piwi yix. I ʼetz ma Wan xu kajsaj ya piquiwi i winak, xui-ri i Dios, are i u Tewal ire chi cu kajsaj na li piwi. (Queje xu bij can i Jesus ile chique are maja ca ʼe chicaj.)

I apostelab x quil u ʼenam i Jesucrísto chicaj

6 I apostelab, are cʼa qui molom quib ruʼ i Jesus, xqui tzʼonoj che: —Kajwal, ¿woʼor nawi ca ya na chic chake yoj oj aj Israel, we caka ʼat tan chic tzij puwi i ka jyub pacha i ujer? —xe cha che. 7 I Jesus xu bij chique: —In Kajaw, ʼis ʼo puʼab ire umpa coʼon tak i ʼanic u chʼobom. N-ti iwe yix che i retamaxic pachique ʼij pachique tiémpo coʼon na ire ile. 8 Xui-ri, mas ca yaʼ na i choʼab chiwe are ca cʼun ni u Tewal i Dios piwi. Teʼuri qui paxsaj ni rason wach i tom, xak wach iwilom chi in ʼanom yin. Ca paxsax in tzijol pa Jerusalen, xak ronojel i jyub Judéa, xak pa jyub Samária, xak ronojel u wach i jyub taʼaj —xu bij can i Jesus chique. 9 Are xbitaj ile chique, tzʼakat que takenic, i Jesus xel bi chicaj. Are ʼuri xsach pa sutzʼ; n-xquil ta chic u wach. 10 Are ca tijin u ʼenam, ique que tijin chu takexic chicaj; xak teʼet xe winakir queb achiab cuʼ, sak qui ʼuʼ. 11 —Achiab aj Galiléa —xqui bij—, ¿wach i qui takej chicaj? I Jesus-i chi xcʼam bi chixol yix ca cʼun tan chic; pacha i xiwilo are xa ʼe chicaj, queje tan chic u cʼunic ile —xe cha.

I apostelab xqui cha u qʼuexel i ma Júdas

12 Teʼuri i apostelab xe kaj li tzam jyub pa i je ʼo wi, chi Olívos ca bix che, y xe tzalij chic pa Jerusalen. Ile, n-naj taj ʼo wi, colo jun kilómetro u najtil. 13 Are xe upon pa tinimit, xe oc pa qui posar, xe ʼel bi cʼa pa caleja pa ʼo wi qui qʼuijibal. Are i apostelable je are i ma Pédro, i ma Jacóbo, i ma Wan, i ma Andres, xak i ma Felípe, i ma Tomas, i ma Bartolome, i ma Matéo, xak i ma Jacóbo chi u cʼojol i ma Alféo, xak ʼo i ma Simon (chi jun chique i partído cananísta), xak i ma Júdas chi catz qui chaʼ quib ruʼ i ma Jacóbo. 14 Ique-le ʼis qui yom quib chu molic quib, quiqui tzʼonoj che i Dios. Pacha ʼax quiqui ʼan wi, quiqui mol quib cuʼ i u chaʼ i Jesus, xak ruʼ ixok Mariy chi u chuch i Jesus, xak cuʼ juban chic ixokib. 15 Xu rik jun ʼij, xe moltaj colo ciénto véinte creyent. I ma Pédro xtaqʼui ʼan chiquixol y xu bij chique: 16 —Ix wachalal, ʼo u chac ca ʼantaj na pacha i tzʼibtal can chupam u wuj i Dios ujer. Rumal u Tewal i Dios, i mam David xu tzʼibaj canok wach tak cu ʼan i ma Júdas coʼon panok, chi aj cʼutul re i be chique i que chapaw bi i Jesus. 17 I ma Júdas kachiʼil teʼek; ʼo te u chac kuʼ yoj. 18 Are xu cʼayij i Jesus, xu loʼ rulew che i mer chi xu chʼaco rumal u mac chi xu ʼano-le. Xui-ri, chila ire xulcʼatij lok, xu kajbej u jolom, xrakchʼij u pam, y xel li rixcol. 19 Conojel i aj pa Jerusalen xqui ta rason ile, rumal ʼuri xqui ya pu bi i jyuble, Acéldama, chi queʼel pa ka chʼawbal: jyub pa xturuw wi i quicʼ. 20 ʼO u chac ca ʼantaj na pacha i tzʼibtal ujer chupam i wuj, Sálmos u bi; queje iri cu bij: Ca roʼtaj can i rachoch, mi jun ca qʼuiji chic chupam. (Queje ile tzʼibtal canok.) Xak queje iri cu bij: I u patan, chu cʼama chic jun chic. (Queje ile tzʼibtal can ujer.) 21 Rumal-i, ʼo u chac caka tzucuj chic jun chic, xui-ri we kachiʼilam lok che tak i ʼij are ʼo wi i Kajwal Jesus kuʼ. 22 Chi, je ʼo jujun je ʼo kuʼ are xkajsax ya puwi i Jesus rumal i ma Wan, cʼa are xel bi Jesus chicaj. Caka cha jun chique, ca ʼe kuʼ chu bixquil chi Jesus cʼun-nak chic sak chuwach —xu bij i ma Pédro. 23 Teʼuri, xe qui cha queb; jun ma Matías u bi; jun chic, ma Jose Barsabas chi xak ma Jústo ca bix che. 24 Teʼuri xe oc chu tzʼonoxic che i Dios; xqui bij: —Kajwal, yet awetaʼam i kanima konojel. Cha cʼutu chake pachique a chom yet chique i queb-i. 25 Cha cʼutu chake pachique cawaj yet ca ʼanaw i patan re apóstol chi roʼtam can i ma Júdas, are xoc ire pu qʼuijibal pacha ca majaw che rumal u mac. (Queje xqui bij ile che i Dios.) 26 Are ʼuri xqui ʼan sac piquiwi i queb, y xtzak chirij i ma Matías; teʼuri ire xoc cuʼ ique che i qui patan i julajuj apostelab.

Xqui 'an 2

I u cʼunic i u Tewal i Dios chuwach i jyub taʼaj

1 Are xu rik i nimaʼij Pentecostes, conojel i creyent qui molom quib chupam jun ja. 2 Xak teʼet xqui ta pacha jun nim laj tew coʼ upam, xpe chicaj. Lic xchʼaw chupam i ja pa i je cul wi. 3 Are ʼuri xwinakir pacha tak u rep ʼaʼ xjacher bi piquiwi chi qui jujunal. 4 Teʼuri i u Tewal i Dios xrajawin piquiwi conojel, y xqui jek chʼawic pa qui chʼawbal juban chic winak ne te cach aj tinimit. Are u Tewal i Dios xa ʼanaw chique chi xe tiqui chi chʼawic re i jalajuj tak chʼawbal. 5 Che i tinimit Jerusalen-le, xak je ʼo aj Israel winak je petnak naj nakaj re u wach i jyub taʼaj. Ique qui yom qui cʼux chu cojic u ʼij i Dios. 6 Are xqui ta i que chʼokowic, xqui mol la quib. Xsach qui nojbal che, man ʼis xqui ta chi xe tiqui chi chʼawic piqui chʼawbal ique chi qui jujunal. 7 Xe oc ʼil che; lic xqui bisoj. Xqui bij chiquiwach: —¿Wach u ʼonquil ile? I que chʼaʼatic-i, ʼis je aj Galiléa, ne te kach aj tinimit. 8 ¿Wach u ʼonquil ʼuri chi caka ta chi quiqui rik i ka chʼawbal chaka jujunal yoj? 9 ʼIs jalajuj ka chʼawbal chaka jujunal; ʼo jujun chake oj aj Pártia, xak ʼo i je aj Média, ʼo i je aj Elam, ʼo i je aj Mesopotámia, aj Judéa, aj Capadócia, aj Pónto, aj Asia; 10 xak ʼo i je aj Frígia, aj Panfília, aj Egípto, xak ʼo i je aj Africa cʼa naj chuwach pan i Ciréne. Xak ʼo i je cʼun-nak naj cʼa pa Róma; jujun chique je aj Israel chi calaxic pacha yoj, i juban xak je aj Israel, man qui yom qui wach kuʼ, wach u cojic u ʼij i Dios. 11 Xak je ʼo jujun chi je aj Créta, xak ʼo i je aj Arábia. Lic n-xa ta jun tinimit oj petnak wi, ¿wuchac ʼuri woʼor ʼis caka ta pa ka chʼawbal chaka jujunal, wach i nim laj ʼanic cu ʼan i Dios? —que cha. 12 Conojel lic quiqui bisoj, xsach qui nojbal che. —¿Wach usucʼ ile? —xqui bij. 13 Xak ʼo jujun que yoʼyanic: —Ile xa je ʼabarelab —que cha.

I u tzij i ma Pédro chique i winak

14 Teʼuri i cablajuj apostelab xe taqʼui ʼanok; i ma Pédro co xchʼaw chiquixol: —Yix chi ix aj Judéa winak, yix chi ix jekel waral Jerusalen, ¡chitape wach usucʼ iri! ¡Chi ta na wach i quin bij chiwe! 15 Qui bij yix, i achiab-i je ʼabarelab, péro ne te ʼabarel. Woʼor cʼa weʼ na, maja a las nuéve, ne te ʼabarel ʼuri. 16 Are i quix tijin yix chi rilíc woʼor, are i u bim can i mam Joel, chi ajbil u tzij i Dios ujer. Queje iri u bim canok: 17 I Dios cu bij: Are ca cʼun tak i qʼuisbal ʼij, quin tak bi in Tewal piquiwi i winak conojel; teʼuri i miʼal iwalcʼwal quiqui bij na chique i winak wach in tzij yin chique. I alabom chixol yix, quin cʼut na chique piqui wach, wach in chʼobom chi quin ʼan na; xak i rijab chixol, quiquil na pa cachicʼ wach i quin ʼan na. 18 Che tak i ʼij-le, xak quin tak bi in Tewal piquiwi i je ajchaquib we yin, chi ixokib chi achiab, teʼuri quiqui lap na, niʼpa i quin ʼalijinsaj chique. 19 Ajsic, chuwach i caj, quin cʼut ni nimak tak ʼil chiwe; Iquem, chuwach i jyub taʼaj, quin ʼalijinsaj ni nimak tak séña chiwe. Quiwil quicʼ, quiwil ʼaʼ, quiwil sib pacha sutzʼ ca bukukic. 20 I ʼij ca ʼekumaric; i icʼ coʼon cak pacha quicʼ. Queje ile coʼono chu xeʼel i ʼij re i Kajwal; I ʼij are ca cʼun ire, are jun nim laj ʼij chiquiwach i winak; 21 Chupam i ʼij-le pachin cu tzʼonoj che i Kajwal, ca totaj ʼuri. (Queje ile u tzʼibam can i mam Joel ujer.) 22 Achiab ix aj Israel, chi cojo retalil wach quin bij na chiwe: i Jesus aj Nazaret, lic ruʼ i Dios petnak wi; i Dios lic u cʼutum na ile chiwe. Ire, ruʼ u ʼab i Jesus, qʼui i milágro xu ʼano, cʼutbal re u ʼij i Jesus chiwe. Iwetaʼam chic yix ile; lic chiwach yix xu ʼan wi niʼpa tak ile. 23 Nim i xu ʼano, péro are xjach piʼab, xa xi camsaj. Xjach chiwe pacha u chʼobom i Dios ujer; retaʼam ire wach ca ʼani che. Yix xi chap i Jesus, xi jach piquiʼab itzel tak winak; y xa iwumal yix xqui rip chuwach cruz y xqui camsaj. 24 Péro i Dios xu cʼunsaj sak chuwach; xresaj puʼab i camic. I camic, n-ta módo ca canaj i Jesus puʼab. 25 I mam David ujer u bim chi Dios cu cʼunsaj sak chuwach i Jesus. Xu tzʼibaj i tzij-i chi pacha are i Jesus ca chʼaʼatic; xu bij: Xwil yin, i Kajwal ʼo wuʼ, pacha ʼax ʼo wi; ʼo pin wikabim man mi jun quin u tzaksaj. 26 Rumal ʼuri, in cʼux lic ca quicotic; ruʼ in chiʼ xin bij in quicotemal. N-quin cʼachir taj man we xin camic, yet quin a cʼastaj. 27 Yet n-ca canaj ti wanima pa ʼo wi i canima i je camnak; n-ca ya ta che in chʼacul ca jaric, man lic in awe yet, lic in loʼlaj Awacʼal. 28 A cʼutum i be chwe re i cʼaslemal sakil; lic nim in quicotemal man at ʼo wuʼ. (Queje ile tzʼibtal can rumal i mam David ujer.) 29 Ix wachalal, quin sakij na iri chiwe: i tzij chi xu bij i ka mam, mam David, n-re ti ire wach i xu bij. I mam David xcamic, xmukic, n-xwalij taj; cʼa ʼalaj pa muktal wi. 30 Xui-ri, ire ajbil u tzij i Dios; xu na pu cʼux wach cu ʼan i Dios coʼon panok. Retaʼam ire chi Dios u bim chi katzij cu ʼan na chi jun chique u muk u xiquin i mam David coc pu qʼuijibal ire; coʼon panok, i Crísto, chi are i Chatal rumal i Dios, coc pu patan chi ʼAtol Tzij pacha ire. 31 I mam David pacha rilom chic wach cu ʼan ni Dios, rumal-i xu bij wach u cʼastajbal i Crísto coʼon panok. Xu bij chi i ranima i Crísto n-ca canaj ta cuʼ i que i camnak, xak i u chʼacul n-ca jar taj. 32 Are i Jesus-le chi Dios xu cʼunsaj sak chuwach, y konojel yoj kilom u wach. 33 Teʼuri xcʼam bi chicaj pu wikabim i Dios. Are ʼo chic chila, xyaʼ i u Tewal i Dios che rumal u Kajaw, pacha u bim oʼonom lok. Woʼor, niʼpa i quiwil yix waral, niʼpa i qui ta chi, xa rumal i Jesus, chi u takom li u Tewal i Dios kuʼ. 34 N-are ti ka mam, mam David, xel bi chicaj; are i Jesus xel bi chicaj, man i mam David xu bij: I Kajwal Dios xu bij che i Wajwal: “Chat cul na pin wikabim, 35 cʼa cu rik ni ʼij que in ya na pawakan niʼpa i je aj chʼoʼoj chawij.” (Queje ile xu bij i Dios che i Kajwal Jesus.) 36 Rumal ʼuri iwonojel yix chi ix aj Israel winak, chiwetamaj chi lic katzij iri: i Jesus-i chi xi camsaj yix chuwach cruz, i Dios u yom pa Kajwal, xak u yom pa Tolke. (Queje u tzij i ma Pédro ile chique.) 37 Are xqui ta ile, lic ca ʼutut pa canima. Xqui tzʼonoj che i ma Pédro xak chique i juban apostelab: —Kachalal, ¿wach caka ʼan ʼut? —xe cha. 38 I ma Pédro xu bij chique: —Chi jalwachij u wach i nojbal chuwach i Dios, xak chi ya iwib chu kajsaxic ya piwi, cʼutbal-re chi i yom chic iwib che i Jesucrísto. Te ʼuri i Dios cu cuy na i mac, xak cu tak li u Tewal piwi, chi are u sipon chiwe. 39 Ile, cu ya na chiwe pacha u bim ujer, y n-xui ta chiwe yix cu yaʼo, xak chique i muk i xiquin yix, xak chique i naj je ʼo wi. Conojel niʼpa i que u siqʼuij i Kajwal Dios ruʼ ire, ʼis ʼo que che wach i u sujum —xu bij. 40 Queje xu bij i ma Pédro ile chique; xak ʼo juban chic u tzij chique, yabal-re i qui nojbal. Xu bij chique: —Chi jalwachij i cʼaslemal; chix el chiquixol i winak-i chi je sachnak chupam i qui mac —coʼono. 41 Xeʼelok, niʼpa i xqui coj u tzij i ma Pédro xqui ya quib chu kajsaxic ya piquiwi. Che i ʼij-le, colo oxib mil winak xqui ya qui wach cuʼ i jutzobaj creyent. 42 Conojel lic xqui ya quib chu ʼanic pacha i qui cʼutunic i apostelab. Xai ʼan che quib lic je cachiʼil quib; junam qui ʼan qui tzʼonoxic che i Dios; junam xui ʼan qui waʼim ʼij ʼij.

Lic nam qui wach i creyent

43 Qʼui i nilágro, qʼui i nimak tak ʼanic xqui ʼan i apstelab ruʼ u choʼab i Dios; i winak lic xqubisoj rumal. 44 Conojel niʼpa xqui cuba qucʼux che i Jesus lic je jutzobaj qui ʼanom che quib; xak junam qui wach puwi ubitak-ue. 45 ʼOlic quiqui cʼayij i culew xak i pitak-que, tobal-que pachin ʼo rajwaxic chiqe. 46 ʼIj ʼij quiqui mol quib pa rachoch i Dios, xak xqui tij qui wa junam chi tak cachch. Que quicotic xqui tij qui wa, n-ta jun xoʼon nim che rib. 47 Xqui coj u ʼij i Dios yconojel i winak xqui bij chi i creyent je ʼu; laj tak winak. ʼIj ʼij ca tijin qui qʼuiaric iutzobaj creyent man i Kajwal ca tijin chi ui toʼic i winak, ʼelsabal que chupam i quinac.

Xqui 'an 3

Rutzirsaxic jun clis

1 Xoʼon anok, i ma Pédro i ma Wan xe ʼe pa rahoch i Dios a las tres re u kajbal ʼij, are i ʼr re qui tzʼonbal i aj Israel che i Dios. 2 ʼOjun achi chila, clis i rakan chi ralaxic. Ire ʼi ʼij ʼo i que yaw chuwach jun ocbal bic pa achoch i Dios; i ocbal bic-le, “Chom” ca ix che. Chila yatal wi i achi, man cu tzʼonj mer chique i winak are que oc bi pa rachch i Dios. 3 I ma Pédro, i ma Wan que tijirbi coquic pa rachoch i Dios; i achi clis, are ril qui wach, xu jek u tzʼonoxic mer chique. 4 Ique che queb xqui cʼam u takexic i achi. I ma Pédro xu bij che: —Choj a tzupeʼ —coʼon che. 5 I clis lic xe u tzu, xroyʼej wach ca yaʼ che. 6 Are ʼuri i ma Pédro xu bij che: —N-ta mer wuʼ, xui-ri wach i ʼo wuʼ quin ya chawe. Rumal u choʼab i Jesucrísto aj Nazaret, ʼo pinʼab quin bij chawe: ¡chat walijok y chat binok! —xu bij che. 7 Teʼuri xu chap pan che u ʼab wikabim y xu walijsaj. Juntir xqʼuiji u choʼab u kul tak rakan i clis. 8 Xsacʼcanic xel chicaj y xtaqʼui ʼanok, y xu jek binic. Teʼuri xoc bi cuʼ pa rachoch i Dios; ca binic, ca sacʼlin chicaj, ca tijin chu cojic u ʼij i Dios. 9 Conojel i winak xquilo chi ca binic, y ca tijin chu cʼamwaxic che i Dios. 10 Rumal-i toʼ quiqui bisoj; xe oc ʼil che, wach i ʼantal che i clis. Conojel quetaʼam u wach, chi are ire-le cu tzʼonoj u mer pa ocbal bic che i rachoch i Dios, chi “Chom” ca bix che.

I ma Pédro xu ʼalijinsaj chique i winak wach u patan i Crísto

11 I achi chi xutziric, lic n-que roʼtaj ta chic i ma Pédro i ma Wan. Conojel i winak ʼis xe oc ʼil, xak que cʼun paʼanem cuʼ, pa i je ʼo wi. Xe moltaj che uwach ja, chi “Re i mam Salomon” ca bix che. 12 I ma Pédro, are xrilo chi que moltaj i winak, xu bij chique: —Ix achiab aj Israel, ¿wuchac quix oc ʼil? ¿Wuchac xa coj i takej yoj? Mi chʼob yix chi mas ʼo ka choʼab yoj, rumal-i ca bin i clis-le. Mi chʼob yix mas oj ʼutz chiwach yix y xa rumal-i xutzir i achi. N-are taj. 13 Are i Dios xcunawic; are i Dios chi xak are qui Dios i katit ka mam, mam Abraham, i mam Isaac, i mam Jacob. Queje xoʼon ire ile, cu nimarsabej re u ʼij i Jesus, chi u Cʼojol. Are i Jesus-le chi xi jach yix puʼab i ʼatbal tzij. Teʼuri, are xraj i ma Piláto croʼtaj te bic, yix n-xiwaj taj. 14 N-xiwaj ti roʼtaxic i achi chi ʼo u ʼij rumal i Dios, i achi chi n-tu mac. Are i xiwaj yix, are coʼtax bi achi chi camsanel. 15 Queje xi ʼan yix ile; xeʼel na chi xi camsaj i Jun chi ca yaw i ka cʼaslemal. Xui-ri, i Dios xu cʼunsaj sak chuwach; yoj mísmo kilom ile. 16 Are i Jesus-le xcunaw i achi-ri man lic cul ka cʼux che ire; rumal-i xu cowirsaj i rakan i jun-i. Ya xiwil yix wach u ʼanom che i achi-ri, chi lic iwetaʼam u wach. Are i cubibal ka cʼux che i Jesus are xa ʼanaw che i achi chi xutziric, lic n-ta chic cʼax che, chi xak quix tijin yix chi rilic. 17 Ix wachalal, wetaʼam chi are xi camsaj i Jesus, n-iwetaʼam ti usucʼ wach i xi ʼano, mi yix, xak mi iwajʼatzil. 18 Xuiri, are xi ʼan ile, xeʼelok pacha u bim i Dios ujer. Conojel i ajbil u tzij i Dios qui tzʼibam canok chi i Tolke chatal rumal i Dios cu tij ni cʼax. 19 Chi jalwachij ʼuri i cʼaslemal; chi jacha iwib puʼab i Dios man cresaj i mac chiwij. Teʼuri i Kajwal Dios cu ya ni uxlanem pi cʼux, 20 man ʼo ni i Jesucrísto iwuʼ; are ire, are i Chatal rumal i Dios oʼonom lok, chi quix resaj chi sak. 21 Woʼor, ʼo u chac chi Jesus ca qʼuiji na chicaj cʼa cu rik ni ʼij chi Dios cu ʼan tan chic cʼacʼ che ronojel i ʼolic. Cu ʼan ire ile pacha u bim chake cumal i je loʼlaj ajbil u tzij ujer. 22 Por ejémplo, i mam Moises xu bij chique i katit ka mam: “I Kajwal Dios cu tak li jun ajbil u tzij chiwe, chi jun chique i je kach aj tinimit; cu tak na lok pacha xin u tak li yin. Chi cojo retalil che wach cu bij ire chiwe. 23 Conojel niʼpa i n-que cojon ta che i ajbil u tzij i Dios-le que ʼelsax bi chiquixol i aj Israel winak y ca sachsax ni qui wach,” u bim i mam Moises. 24 Conojel i ujer ajbil u tzij i Dios ʼis xak jun i xqui bij wach ca tijin u ʼonquil woʼor. Ca jekan li ruʼ i mam Samuel, conojel ʼis queje qui bim can ile. 25 ʼO iwe che i ʼutz chi xu bij i Dios ujer cumal i je ajbil u tzij; ʼo iwe che i trat chi xu ʼan i Dios cuʼ i katit ka mam. I Dios xu bij che i ka mam, mam Abraham: “Cumal ni a muk a xiquin yet, quin ya ni ʼutz piquiwi conojel i winak chuwach i jyub taʼaj,” xu bij. 26 Rumal-i, i Dios are xu cha i u Cʼojol y xu tak li chuwach i jyub taʼaj, nabe xu tak li chiwe yix; xraj ire cu ya ni ʼutz piwi yix xak quix u to man qui mayij i macunic —xu bij i ma Pédro chique.

Xqui 'an 4

I ma Pédro, i ma Wan xe yaj cumal i nucʼbal tʼisbal

1 I ma Pédro, i ma Wan, cʼa que tijin chi tzij are xe cʼun li juban winak lic que oywaric. I winak-i je are jujun sacerdóte, xak i cajʼatzil i policía re i rachoch i Dios, xak jujun chique i aj Saducéo. 2 Ique que oywaric man i ma Pédro i ma Wan que tijin chu cʼutic chique i winak chi i camnak ca cʼun chic sak chiquiwach. Quiqui bij chi ʼetamam ni ile man i Jesus walijnak chic che i camic. 3 I policía xe qui chap i ma Pédro i ma Wan y xe qui tzʼapij pa cárcel. Ya xkaj i ʼij, rumal-i cʼa chucab ʼij que ʼelsax-lok, (que yaʼ chuwach i ʼatbal tzij). 4 Xui-ri, je qʼui chique i xqui ta i qui tzij i ma Pédro i ma Wan, xqui cuba qui cʼux che i Jesucrísto. Rumal ʼuri xe qʼuiar i creyent, colo je joʼob mil achiab chique. 5 Chucab ʼij i cajʼatzil i aj Israel winak xqui mol quib pa tinimit Jerusalen junam cuʼ i nimak tak mamʼib, xak cuʼ i tijonel re i ujer ʼatbal tzij. 6 Xak xupon i mam Anas chi ʼatz laj sacerdóte, xak i ma Caifas, i ma Wan, i ma Alejándro, xak conojel i cachalal i cajʼatzil i sacerdóte. 7 Xqui tak qui cʼamic i ma Pédro, i ma Wan. Xe qui tacʼba chiquiwach, y xe oc chu tzʼonoxic chique: —¿Pachin xyaw ile piʼab? ¿Pachin xix takaw chu ʼonquil iri? —xe cha chique. 8 I ma Pédro, lic rumal i u Tewal i Dios ʼo ruʼ, queje iri xu bij chique: —Ix nimak tak kajʼatzil, ix nimak tak mamʼib quin ya rutzil i wach. 9 Yix quix tijin chi tacʼalem pa rakan wach u ʼonquil jun utzil chomal ʼantal che jun achi iwab. Qui tzʼonoj chake wach i utziric xu ʼano. 10 Woʼor caka ʼalijinsaj chiwe. Cakaj caquetamaj conojel i aj Israel winak chi xa rumal u ʼab i Jesucrísto aj Nazaret xutzir i achi-ri chi ʼo chiwach iwonojel; xa rumal i Jesucrísto, yijinak chic u chʼacul. Are i mísmo Jesucrísto chi xi camsaj yix chuwach cruz, chi xak xcʼastax u wach rumal i Dios, are ire ʼanawnak iri. 11 Chupam u wuj i Dios cu bij: I abaj chi xi xutuj yix ix aj ʼanol ja, are i abaj-le chi xeʼelok mas nim ni u chac. (Queje ile tzʼibtal canok. Are i Jesus are i abaj-le chi xutux canok, xui-ri i Dios u ʼanom che chi nim u patan.) 12 Xui i Jesus coj ʼelsaw chupam i ka mac; n-ta chic jun chic chuwach i jyub taʼaj. Xui ire-le yatal puʼab rumal i Dios chi coj u to —xu bij i ma Pédro chique. 13 I nimak tak mamʼib lic xqui bisoj are xquilo chi ma Pédro i ma Wan lic co qui cʼux. Xquil u be chi ne te tijojtalic, n-ti qui patan, toʼ je winak. Teʼuri xquil u be chi je rachiʼil can i Jesus (rumal-i n-quiqui xij ti quib; ʼis quilom niʼpa i xqui bij). 14 N-xui ta la ile, xak i achi chi utzirnak chic, tacʼal chila chiquiwach, rumal-i n-quiqui rik taj wach u laʼic u wach quiqui ʼano. 15 Xe qui tak bi i ma Pédro i ma Wan chi sak, teʼuri xe oc chu bixquil chiquiwach wach quiqui ʼano. 16 Xqui bij: —¿Wach caka ʼan chique i achiab-le? Conojel i winak waral pa Jerusalen quetaʼam wach i nim laj ʼanic xqui ʼano; n-ta queʼel wi we cakuwaj u wach. 17 ¿Wach caka ʼano chi n-ca pax ta rason chiquixol i winak? ʼUtz we que ka xibij; caka bij chique chi miqui lapla chic i Jesus chique i winak. (Queje xqui bij ile chiquiwach.) 18 Teʼuri xe qui siqʼuij chic i ma Pédro i ma Wan chiquiwach, y xqui bij chique chi quiqui mayij i u cʼutic u tzij i Jesus, xak miqui lapla chic wach u ʼanom. 19 I ma Pédro i ma Wan xqui bij chique: —Chi bij pe yix pachique i ʼutz chuwach i Dios, ¿we caka ʼan pacha cu bij i Dios, o caka ʼan pacha i qui bij yix? 20 Yoj n-caka mayij tu bixquil wach i kilom, wach i ka tom, n-coj tiqui ta che —xqui bij chique. 21 Are ʼuri i aj nucʼbal tʼisbal xe qui coj bi ʼil, xui-ri xe coʼtaj bic. N-xqui ʼan ti ʼatbal tzij chique, man xqui xij quib chique i winak. Conojel i winak que tijin chu cojic u ʼij i Dios rumal i milágro u ʼanom, 22 man i achi, are xutzirsaxic, ya nim chic, mas che i cuarénta junab ʼo che.

I creyent xqui tzʼonoj u cowil qui cʼux che i Dios; ire xu ya chique

23 I ma Pédro i ma Wan, are xe oʼtax bic, xe ʼe cuʼ i cachiʼil y xqui bij chique ronojel wach i xqui bij i cajʼatzil i sacerdóte, xak i nimak tak mamʼib. 24 I creyent, are xqui ta ique ile, ʼis xe oc chu tzʼonoxic che i Dios. Xqui bij: —Kajwal Dios, are yet xat ʼanaw i jyub taʼaj, xat ʼanaw i caj, xak i mar; xak ronojel niʼpa i ʼo chupam, ʼis yet xat ʼanawic. 25 Yet xa tak li a Tewal ruʼ i ka mam, mam David ujer, xol u bij a tzij che. Teʼuri i awajchac mam David xu tzʼibaj can i tzij-i: I ne te aj Israel winak, ¿wuchac que chʼujer rumal i coywal? I winak, ¿wuchac quiqui tzucuj tzaksabal re i Kajwal? 26 I je ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj xqui yijba quib; i cajʼatzil i tinimit xqui mol quib quiqui ʼanbej chʼoʼoj chirij i Kajwal Dios, xak chirij i Tolke chatal rumal i Dios. (Queje ile u tzʼibam can i mam David ujer, y queje coj tijin yoj chi rilic woʼor.) 27 Katzij i ma Heródes, junam ruʼ i ma Póncio Piláto, xqui mol quib waral pa Jerusalen cuʼ i ne te aj Israel winak, xak cuʼ i je aj Israel. Xqui tzucuj tzaksabal re i loʼlaj Awacʼal Jesus, i Jun chi a yom yet che i loʼlaj u patan. 28 Are xqui ʼan ique ile, xeʼelok pacha i a nucʼum yet ujer chi ca ʼani na. 29 Woʼor, Kajwal Dios, chawila chi ique coj qui ʼatij, coj qui coj ʼil. Yoj oj a takon, cha ya ʼuri u cowil ka cʼux chu bixquil a tzij chique i winak. 30 Caka tzʼonoj chawe coj a to chi cutzirsaxic iwabib, xak chu ʼonquil i milágro, xak chu ʼonquil i nimak tak ʼanic chiquiwach i winak. Choj a to are caka ʼan tak ile chi yatal chake rumal i loʼlaj Awacʼal Jesucrísto. (Queje ile xqui tzʼonoj che i Dios.) 31 Are xe utzin chu tzʼonoxic che i Dios, xsilab i ja pa qui molom wi quib. Are ʼuri, xcʼun i u Tewal i Dios piquiwi conojel; lic xoc pa qui cʼux. Teʼuri co qui cʼux xqui jek u bixquil u tzij i Dios.

I creyent ʼis junam qui wach puwi ubitak-que

32 I u qʼuial creyent, xak jun qui wach xak jun qui nojbal. Mi jun xoʼon xuy che rib puwi ubitak-re. Niʼpa i ubitak-que, ʼis junam ni qui wach puwi. 33 I apostelab n-xqui mayij tu paxsaxic i tzij chique i winak chi katzij i Kajwal Jesus walijnak chic che i camic. I qui tzij mas ʼo u choʼab; i Dios, nim i ʼutz xu ya piquiwi conojel. 34 Mi jun chique xu tij uyej, man niʼpa ʼo qui jyub, niʼpa ʼo cachoch, quiqui cʼayij tobal que i creyent je nibaʼib. 35 We xcʼaytajic, quiqui cʼam li mer, y quiqui ya na piquiʼab i apostelab. Teʼuri i apostelab quiqui jacho, chirij wach i rajwaxic chique chi qui jujunal. 36 Por ejémplo, ʼo jun chique, ma Jose u bi, queje xu ʼan ire ile. Ire aj Chípre, jun jyub setel chuwi mar; ire jun u muk u xiquin can i mam Lewi. I apostelab xqui ya pu bi: ma Bernabe, chi queʼel pa ka chʼawbal: “aj cubsanel re qui cʼux i winak.” 37 I achi-le xu cʼayij jun rulew, xu cʼam li mer, y xu ya chique i apostelab.

Xqui 'an 5

I ma Ananías, i ati Safíra quiqui ʼan jun tʼoronic, quiqui chʼob ique

1 Xak ʼo jun chic achi, ma Ananías u bi; i rixokil, ati Safíra u bi. Ique xqui cʼayij jun culew; 2 xui-ri, che i rajil i ulew, i achi ʼo i xu cʼol canok, xak ʼo i xu cʼam li cuʼ i apostelab. Xu ʼano pacha are ronojel xu cʼam lok, xui-ri n-ronojel taj. Xak i rixokil retaʼam wach i xu ʼano. 3 I ma Pédro xu bij che: —Ma Ananías, ¿wuchac xa ya che itzel xu yoj a nojbal? ¿Wuchac cawaj ca tʼor i u Tewal i Dios? Yet ʼo i mer a cʼolom canok re i jyub xa cʼayij. 4 I ulew, awe yet teʼek. Are xa cʼayij, xak awe yet i mer. ¿Wuchac xa chʼob i tʼoronic-le? Che i Dios xa ʼan wi i mentir, n-are ta chique i winak —xu bij. 5 I ma Ananías, are xu ta ile, xtzak pulew y juntir xcamic. Niʼpa i xqui ta rason ile, lic xqui xij quib. 6 Teʼuri, xe cʼun juban creyent alabom, xqui yac bi i ma Ananías, xqui pasij y xe ʼe chu mukic. 7 Colo oxib ʼor u ʼonquil iri, xoc chali i rixokil i ma Ananías. N-retaʼam taj wach i xa ʼanic. 8 Are ʼuri i ma Pédro xu bij che: —Cha bij chwe, ¿xi cʼayij iwulew pacha i rajil xi bij chake? —coʼono. Are, —xu bij i ixok—. Are pacha i rajil ka bim chiwe —coʼono. 9 —¿Wuchac xi chʼob yix u ʼanic ile, chi qui cʼam u pam i u Tewal i Kajwal? Ya que tzalij li i xe ʼe chu mukic awachijil; woʼor xak cat qui cʼam chubi yet —xu bij i ma Pédro che i ixok. 10 Are xbitaj che, juntir xtzak pulew chuwach i ma Pédro, y xcamic. Are xe oc chali i alabom, xqui rik tan chic ixok camnak. Xqui cʼam chubic, xe ʼe chu mukic chu cʼulel i rachijil. 11 Conojel i creyent, xak niʼpa i xe tawic, lic xqui xij quib che, wach i xa ʼanic.

Qʼui i milágro xqui ʼan i apostelab

12 I apostelab, mas i milágro, mas i nimak tak ʼanic xqui ʼan chiquiwach i winak. Conojel i creyent nic are wi quiqui mol quib pa rachoch i Dios; quiqui mol quib chila che uwach ja chi “re i mam Salomon” ca bix che. 13 Xqui bij i winak chi i creyent je ʼutz laj tak winak, xui-ri quiqui xij quib quicachʼilaj quib cuʼ. 14 Mas ca tijin qui qʼuiaric i creyent; je qʼui achiab, xak je qʼui ixokib xqui cuba qui cʼux che i Kajwal. 15 I winak xe qui cʼam bi iwabib chi tak be, xe qui ya can chila chuwi tak qui chʼat, chuwach tak qui pop. Queje ile xqui ʼano man we xicʼaw i ma Pédro, tzʼakat ne u mujbal quicʼaw piquiwi, ruʼ ile que utzir na. 16 I tinimit chi nakaj je ʼo wi, je qʼui i winak que qui cʼam li qui iwabib pa Jerusalen; xak que qui cʼam li je chʼujernak cumal itzel tew; conojel xe utzirsax na.

I ma Pédro i ma Wan xyaʼ qui loʼxic rumal u bixquil u tzij i Kajwal

17 Entónces i ʼatz laj sacerdóte, cuʼ i rachiʼil, chi jutzobaj Saducéo, xpe coywal man mas i winak xe terej chiquij i apostelab. 18 Rumal-i xe qui chap i apostelab y xe qui min pa cárcel. 19 Are chaʼab, i Kajwal xu tak li jun ángel, xol u jaka u chiʼ i cárcel, y xe resaj li apostelab. I ángel xu bij chique: 20 —Jix pa rachoch i Dios. Chix tacʼal chiquiwach i winak chila, chi ʼalijinsaj chique wach i mer usucʼ i cʼacʼ laj cʼaslemal —xu bij. 21 I apostelab xqui ʼan pacha i xu bij i ángel. Are xsakiric xe ʼe pa rachoch i Dios y xqui jek u cʼutic chique i winak chila. Tzʼakat que tijin ique chu ʼanic ile, i ʼatz laj sacerdóte, junam cuʼ i je rachiʼil, xe qui mol i nimak tak aj Israel pa nucʼbal tʼisbal. (Ique n-quetaʼam taj wach xu ʼan i ángel chaʼab.) Are xe moltajic, teʼuri xqui tak qui cʼamic i apostelab pa cárcel. 22 I policía, are xe upon pa cárcel, n-xe qui rik ta chic i apostelab. Rumal-i xe tzalij pa nucʼbal tʼisbal y xqui bij chique: 23 —Are xoj upon chu chiʼ i cárcel, lic tzʼapilic xka riko; i je chajal re, ʼis je ʼo chu chiʼ. Xui-ri, i chupam, are xka jak bic, n-ta xka riko. (Queje ile xqui bij i policía chique i qui nimakil.) 24 I cajʼatzil i sacerdóte xak i cajʼatzil i policía pa rachoch i Dios, junam cuʼ i ajwab sacerdóte, are xqui ta ile, lic xqui bisoj. Xqui tzʼonoj chiquiwach: —¿Wach nawi ca ʼe qʼuis wi niʼpa iri? —que cha. 25 Are ʼuri xupon jun achi cuʼ; xu bij chique: —I achiab chi xe i tzʼapij, je ʼo pa rachoch i Dios; que tijin chu cʼutic chique i winak chila —xu bij. 26 I cajʼatzil i policía xe u cʼam bi i rakan u ʼab, xe ʼe qui cʼama i apostelab. Xui-ri, n-xe qui yaj taj, n-xe qui chʼay taj, man quiqui xij quib chique i winak, mokxa cocsax abaj chique. 27 I apostelab, are xe cʼam lok, xe tacʼbax chiquiwach i nimak tak aj nucʼbal tʼisbal. Are ʼuri i ʼatz laj sacerdóte xoc chi qui yajic, xu bij chique: 28 —Yoj lic ka bim chic chiwe chi mi lapla i Jesus-le. Y yix xi kelo. Je i tijojsam chic conojel i winak aj Jerusalen. Xak quiwaj qui ʼabaj u camic i Jesus chikij yoj —que cha chique. 29 Teʼuri i ma Pédro cuʼ i juban apostelab xqui bij chique: —Lic ʼo chakakul caka cojo wach cu bij i Dios chake, n-are ta wach quiqui bij i winak chake. 30 I Kajwal Dios, chi xqui coj u ʼij i katit ka mam, are ire xcʼunsaw sak chuwach i Jesus. Are i Jesus-le chi xi rip yix chuwach cruz, camsabal-re. 31 Are i Jesus-le chi Dios xu ya chicaj pu wikabim, cojbal re u ʼij. Xu ʼan che chi Kajʼatzil yoj, xak Tolke, man queje ile ʼo módo chi yoj oj aj Israel caka jalwachij ni ka nojbal chi n-ʼus taj, xak caka rik u cuytajic ka mac. 32 Yoj waral kilom wach i xa ʼanic; oj ʼo chu bixquil wach i kilom. Xak i u Tewal i Dios cu ʼalijinsaj chi katzij wach coj tijin chu bixquil. I Dios u yom i u Tewal-le chique niʼpa i que cojow u tzij. (Queje i qui tzij i apostelab ile chique.) 33 I achiab chi je ʼo pa nucʼbal tʼisbal, are xqui ta, xpe coywal; cacaj ique que qui camsaj. 34 Xui-ri, ʼo jun achi, mam Gamaliel u bi, xtaqʼui ʼan chiquixol. Ire jun chique i jutzobaj aj Fariséo, jun nim laj cʼutunel re i ujer ʼatbal tzij re i Dios. Ire lic ocsam u ʼij cumal i winak. I mam-le xu bij chi que quesaj bi jubiʼ i apostelab chi sak. 35 Teʼuri xu jek u bixquil chique i nimak tak mamʼib. Xu bij:— Ix wach aj tinimit, chi ʼana cwent wach qui ʼan chique i achiab-le. 36 Cha cʼun chi cʼux, maja naj u ʼanic, ʼo jun achi, ma Téudas u bi, ire xoʼon nim che rib. Xe moltaj u qʼuial achiab ruʼ, colo cajib ciénto, xui-ri, ire xcamsax na, y niʼpa i je teren chirij xe quicher bic. Wach tak u nojim, toʼ xsachic. 37 Xoʼon chupan jubiʼ, are ʼij wi chi xe ʼajlax wi i winak, xak ʼo jun achi aj Galiléa chi xe moltaj u qʼuial achiab ruʼ; ire ma Júdas u bi. Xui-ri, xak xcamsax ire, teʼuri i je teren chirij xak xe quicher bic. 38 I in tzij yin chiwe yix: me i yinya. Chiqui ʼana ni quib. Niʼpa i que tijin chu cʼutic, we xa piqui nojbal winak petnak wi, ca sach ni u wach ʼuri. 39 We ruʼ i Dios petnak wi, n-quix tiqui ta ʼuri chu chupic. Chi ʼana cwent, mokxa chirij i Dios quix tijin wi chi chʼoʼoj —coʼon i mam Gamaliel chique. 40 Conojel i nimak tak mamʼib ʼutz xqui ta ile. Xe qui siqʼuij ʼuri i apostelab, xqui jic qui loʼxic, y xqui bij chique chi miqul lapla chic i Jesus. Teʼuri xe coʼtaj bic. 41 I apostelab, are xe ʼel pa nucʼbal tʼisbal, lic que quicotic, man i Dios u yom utzil chomal chique chi xqui tij ni qʼuix rumal re i Jesus. 42 Ique n-xqui mayij ti u cʼutic chi Jesus are i Tolke. ʼIj ʼij que tijin chu bixquil pa rachoch i Dios, xak pa cachoch i winak.

Xqui 'an 6

Xe qui cha wukub achiab je aj ʼanol opis chiquixol i creyent

1 Pa tak ʼij-le, i creyent ca tijin qui qʼuiaric. Je ʼo juban ixokib malcanib chiquixol; ʼij ʼij, i creyent quiqui ya qui wa. Jujun chique i creyent que chʼaw pa qui chʼawbal i aj Griégo, xak ʼo jujun que chʼaw pa qui chʼawbal i aj Israel. I aj Griégo xe oc chu cojic qui mac i aj Israel; xqui bij chi i malcanib aj Israel mas que tzukic, xui-ri, i malcanib aj Griégo xa jubiʼ i qui wa ca yaʼic, que cha. 2 I cablajuj apostelab xe qui siqʼuij ʼuri conojel i creyent. Xqui bij chique: —N-ca majaw taj we cakoʼtaj ni u bixquil u tzij i Dios rumal u jachic qui wa i winak. 3 Ix kachalal, che i cha ʼuri wukub achiab chixol, chi iwilom yix je ʼutz laj tak achiab. ʼO u chac lic ʼo u Tewal i Dios cuʼ, xak lic ʼo i qui noʼoj. Chi ya ʼuri chique que qui chajij i malcanible. 4 Teʼuri yoj caka ya na kib chu tzʼonoxic che i Dios, xak chu cʼutic u tzij. (Queje ile xqui bij i apostelab.) 5 Conojel i creyent ʼutz xqui ta ile. Are ʼuri xqui cha i ma Estéban; ire lic cul u cʼux che i Dios, xak mas ʼo i u Tewal i Dios ruʼ. Xak xqui cha i ma Felípe, i ma Prócoro, i ma Nicanor, xak i ma Timon, i ma Parménas, xak i ma Nicolas chi aj pa tinimit Antioquía. Ire u yom u wach cuʼ i aj Israel wach u cojic u ʼij i Dios quiqui ʼano. 6 Are xe utzin chi qui chayic i je wukub, xe qui cʼam bi cuʼ i apostelab. Ique xqui tzʼonoj che i Dios piquiwi, xak xqui ya qui ʼab piquiwi. 7 I u tzij i Dios ca tijin u paxic u wach. Pa Jerusalen mas je qʼui i winak xe oc cuʼ i creyent; xak je qʼui i sacerdóte xqui cuba qui cʼux che i Jesus.

Xqui chap i ma Estéban y xqui cʼam bi chiquiwach i nucʼbal tʼisbal

8 I ma Estéban lic ʼo u choʼab i Dios ruʼ, lic ʼo utzil chomal i Dios puwi. Rumal-i, mas i milágro, mas i nim laj ʼanic xu ʼan chiquiwach i winak. 9 Xui-ri, ʼo juban achiab xe oc chu toʼtaxic chi tzij. Ique je re i molbalʼib que i aj Israel chi “Achiab n-ta chic cajaw” ca bix chique. Ique junam cuʼ i je aj pa tinimit Ciréne, xak i je aj pa tinimit Alejandría, xak i je aj pa Cilícia, xak i je aj pa Asia, ʼis xe oc chu chapic quib chi tzij ruʼ i ma Estéban. 10 Xui-ri, n-que tiqui ta che i ma Estéban man ire, are ca chʼawic, are i u Tewal i Dios ca yaw u nojbal che. 11 Ique xe qui tzucuj ʼuri juban aj nucʼul tzij chirij i ma Estéban. Xe qui toj na chi quiqui bij: “Yoj xka ta i achi-le cu bij itzel tzij chirij i ka mam, mam Moises, xak chirij i Dios,” que cha. 12 Ruʼ i tzij-le, xe qui chʼujersaj i winak, xe qui petsaj coywal i nimak tak mamʼib, xak i tijonel re i ujer ʼatbal tzij. Xe ʼe chirij i ma Estéban, xqui chapo, y xqui cʼam bi chuwach i nucʼbal tʼisbal. 13 Xak xe qui coj juban aj tzucul u mac i ma Estéban chi xqui bij: —I achi-ri nic are wi cu bij itzel tzij chirij i loʼlaj rachoch i Dios, xak chirij i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises —que cha—. 14 Ka tom ni ire cu bij chi Jesus aj Nazaret cu wulijsaj ni rachoch i Dios, xak cu jalwachij ni ka costúmbre chi u yom can i ka mam, mam Moises. (Queje ile xqui bij i aj tzucul tzij.) 15 Are ʼuri i nimak tak mamʼib, xak niʼpa i je cul chila, xqui tzu pan i ma Estéban y xquil u palaj pacha u chomal u palaj jun ángel.

Xqui 'an 7

I u tzij i ma Estéban chiquiwach i nucʼbal tʼisbal

1 I ʼatz laj sacerdóte xu bij che i ma Estéban: —¿Sak laj tzij ile, niʼpa i xqui bij? — coʼon che. 2 Ire xu bij: —Nimak tak wachalal, nimak tak mamʼib, chin i ta na peʼ. I ka nim laj Dios, ujer xu cʼut rib che i ka mam, mam Abraham are ʼo pa jyub Mesopotámia. Are xu ʼan i Dios ile, i mam Abraham maja ca ʼe jeki pa jyub Haran. 3 I Dios xu bij che: “Cha canaj can a jyub, cha canaj can awachalal, y jat che jun jyub quin cʼut na chawe,” xu bij. 4 Are ʼuri i mam Abraham xel che i jyub Caldéa y xa ʼe jekel chila pa Haran. Xoʼon panok, xcam u kajaw, teʼuri i Dios xu cʼam li mam Abraham y xol jekel chi, pa oj ʼo wi woʼor. 5 I Dios n-xu ya ta che i mam Abraham we cu chap ni jyub waral, mi xa ta jubiʼ. Xu bij che chi coʼon panok i jyub-i re ni ire, xak que ni u muk u xiquin. Xui-ri, are xu ta i tzij-le, i mam Abraham n-ta racʼal. 6 I Dios, xak xu bij che chi u muk u xiquin que ʼe jekel na che jun tinimit naj, chi n-que taj. Xu bij chi quiqui tij ni uyej piquiʼab i winak chila; i winak-le quiqui ʼan che quib pacha je cajaw piquiwi. Queje ile quiqui tij ni cʼax cajib ciénto junab u wach. 7 “Xui-ri, i tinimit chi que u rajawij, quin ya na pa tojpen,” xu bij i Dios che. “Are que oʼtax a muk a xiquin, que ʼel chila y que pe chi, pa at ʼo wi, y quiqui coj in ʼij waral,” xu bij i Dios che i mam Abraham ujer. 8 Xak xu bij che chi chu ʼana retal che u chʼacul, ʼilbal-re chi lic re i Dios, xak ʼilbal-re chi Dios cu ʼan na pacha i u bim che. I retal-le, circuncision ca bix che. I mam Abraham, are xalax i racʼal, are ʼo chic wajxakib ʼij che, xak xu ʼan i retal che, pacha u bim i Dios. I racʼal, a-Isaac u bi. Are achi chic i ma Isaac, xak queje xu ʼan ire ile che i racʼal, chi a-Jacob u bi. Are achi chic i ma Jacob-le, xak queje xu ʼan ire ile chique i cablajuj racʼal chi xeʼelok je katit ka mam yoj. 9 Xoʼon panok, i racʼal i mam Jacob xpe coywal chirij i qui chaʼ, a-Jose, man ire mas cʼax ca naʼ rumal u kajaw. Rumal-i, xqui cʼayij bi i a-Jose che jun aj naj, chi xu cʼam bi ruʼ cʼa pa Egípto. Xuiri, i Dios ʼo ruʼ i a-Jose, 10 y xresaj chi sak che niʼpa i cʼax xu tijo. Xu ya mas u nojbal i a-Jose, xak xu ʼan che i ʼatol tzij pa Egípto lic cʼax cu na ni a-Jose. I ʼatol tzij, ma Faraon ca bix che, ire xu ya i a-Jose puwi i tinimit, xak piquiwi i je ʼo pa rachoch ire. 11 Xoʼon panok, xcʼun jun nim laj waʼjal; xqui tij uyej i winak pa Egípto, xak pa Canaan pa i je ʼo wi u kajaw i ma Jose, xak i ratz u chaʼ. I katit ka mamle n-xqui rik taj wach quiqui tijo. 12 I ma Jacob, are xu ta rason chi ʼo ixim chila pa Egípto, xe u tak bi u cʼojol chu tzucuxic. (Ique je are i katit ka mam yoj oj aj Israel winak.) Are i nabe cakan ʼuri pa Egípto. 13 Xoʼon panok, che ucamul cakan, i ma Jose xu bij chique chi ire are i qui chaʼ. Cʼa teʼuri i ma Faraon xu ta u be chi ma Jose aj Israel winak. 14 Teʼuri i ma Jose xu tak u cʼamic u kajaw, xak niʼpa i rachalal; i rachalal je seténta y cínco chic. 15 Are u ʼonquil ʼuri xqui ʼan i katit ka mam chi xe ʼe jekel cʼa naj pa tinimit Egípto. Xoʼon panok, xcam i mam Jacob chila, xak queje i ralcʼwal chi je katit ka mam, y xe muk na pa Egípto. 16 Xoʼon panok xquesaj li qui bakil y xqui cʼam li che i camposant re i ʼetz mam Abraham pa jyub Siquem. Oʼonom lok i mam Abraham u loʼom i jubiʼ jyub-le re u camposant; u loʼom chique i racʼal i ma Hamor chi je aj Siquem. 17 Xoʼon panok i aj Israel lic xqʼuiar qui wach chila pa Egípto. Lic je qʼui chic are ya cu rik i ʼij chi Dios craj que resaj piquiʼab i aj Egípto, pacha i u bim che i mam Abraham ujer. 18 Teʼuri xoc chic jun ʼatol tzij piquiwi i aj Egípto chi n-xretamaj tu wach i ʼetz ma Jose. 19 Ire n-ʼus ti xu ʼan chique i kach aj Israel; lic xu ʼan cʼax chique i katit ka mam. I xu ʼan i ʼatol tzij-le are iri: xu bij chi cacoʼtaj can i cacʼal cʼa je nochʼ, camsabal-que. 20 Che tak i ʼij-le, xalax i ka mam, mam Moises. Ire, chom xa ʼiltaj rumal i Dios. I u kajaw u chuch xcuwaj oxib icʼ ruʼ ja. 21 (Are n-quiqui rik ta chic pa cacuwaj wi, xqui yijba jun ral chicach, xqui ya chupam, y xe ʼe qui ya chuwi ya) teʼuri i u miʼal i ʼatol tzij xu riko. Xu cʼam bic y xu qʼuitsaj; xu ʼan pacha racʼal che. 22 Rumal ʼuri, i aMoises, pa rachoch i ʼatol tzij xqʼuiy wi; xnawsax che, ronojel niʼpa i quetaʼam i nimak tak aj Egípto winak. Ire, xnimar u choʼab; niʼpa i cu bij, niʼpa i cu ʼano, ʼis ca tiqui che. 23 Xoʼon panok, are ʼo chic cuarénta junab che, xu chʼob pu cʼux que ʼe rila i rach aj Israel; y xa ʼec. 24 Chila xril wi jun aj Egípto ca tijin chu ʼanic cʼax che jun aj Israel. Xu to i rach aj Israel y xu camsaj i aj Egípto. 25 Xu chʼob ire chi niʼpa i rach aj Israel quiqui ta ni u be chi ire are i tolque, chi rumal ire, i Dios que resaj ique pa cʼax piquiʼab i aj Egípto winak. Péro n-xqui ta tu be. 26 Chucab ʼij, i ma Moises xe u rik chic queb aj Israel winak quiqui ʼan chʼoʼoj chiquiwach. Craj ire quiqui chomaj quib chiquiwach. Rumal-i xu bij chique: “Yix iwachalal iwib. ¿Wuchac ʼuri qui ʼan chʼoʼoj?” xu bij chique. 27 I jun chi u jekom i chʼoʼoj xu tacpuj bi i ma Moises. Xu bij che: “¿Pachin xyaw chawe ca ʼan i ʼatbal tzij pakawi? ¡Mi jun! 28 ¿Cawaj quin a camsaj yin pacha xa ʼan che i aj Egípto iwir?” xu bij che. 29 I ma Moises, are xu ta ile, xa ʼanmajic; xa ʼe cʼa naj che i jyub Madian; chila xjeki wi, n-mer tu tinimit. Are ʼo chila, xe alax queb racʼal. 30 I ma Moises, are ʼo chic cuarénta junab che u jekelem chila pa Madian, ire ca bin che jun taʼaj tzʼinilic chu cʼulel i ral jyub Sinai; xak teʼet xril jun ral cheʼ ca tijin u juluwic, y xwinakir jun ángel chupam i ʼaʼ-le. 31 Ire lic xoc ʼil che, wach i xrilo. Xtejeb pan jubiʼ ruʼ, crilbej-re wach ropis. Are ʼuri xu ta u chʼawbal i Kajwal chi xu bij che: 32 “Yin in Dios que awatit a mam. In qui Dios i mam Abraham, i mam Isaac, i mam Jacob,” coʼono. I ma Moises ca sicsat chic rumal u xibriquil, n-tu cowil u cʼux cu takej. 33 I Kajwal xu bij che: “Waral pa at tacʼal wi, ʼo u ʼij; chawesaj ni a xajab. 34 Yin wilom wach uyej quiqui tij i wacʼal chila pa Egípto; in tom wach oʼej quiqui ʼano. In kajnak lok que ol in to na; que wesaj na chupam i cʼax pa je ʼo wi. Saʼaj wuʼ, cat in tak bi pa Egípto,” xu bij i Dios che i ma Moises. 35 I mam Moises-le, chi chatal rumal i Dios, are i jun chi qui xutum i aj Israel winak. Qui bim che: “¿Pachin xyaw chawe at ʼatol tzij ke yoj? ¿Pachin xyaw chawe ca ʼan i ʼatbal tzij pakawi?” qui bim na che. Are ire-le chi chatal rumal i Dios cu ʼat na tzij piquiwi i aj Israel, xak que resaj pa cʼax. I Dios u takom li ángel ruʼ, che i ral cheʼ chi ca juluwic, xol u bij che wach u patan ca yaʼ che rumal i Dios. 36 Are i mam Moises-le xe resaj li katit ka mam pa Egípto. Are ire-le xa ʼanaw nimak tak milágro nimak tak ʼanic chila pa Egípto, xak che i mar “Cak”, xak chila pa tak jyub tzʼinilic pa xbin wi cuʼ i katit ka mam cuarénta junab. 37 Are i mam Moises-le xu bij chique i aj Israel winak: “Dios cu tak na li jun ajbil u tzij chiwe pacha yin, chi are na jun chique i kach aj tinimit. Chi cojo retalil che wach cu bij na ire chiwe.” Queje ile xu bij i mísmo mam Moises ujer. 38 Are i mam Moises-le ʼo cuʼ i aj Israel winak are qui molom quib che i jyub tzʼinilic. Are ire-le chi xa ʼijlax rumal i ángel che i ral jyub Sinai; are ire-le chi ʼo chila cuʼ i katit ka mam. Che i mam Moises-le, xyaʼ wi i tzij re i ka cʼaslemal, cu yabej-re chake yoj. 39 I mam Moises chatal rumal i Dios, xui-ri i katit ka mam n-xcaj ta quiqui cojo. Xcaj ique caquesaj bi che u patan; xcaj ique que tzalij chic pa Egípto. 40 Are mayal i mam Moises tzam jyub Sinai, ique xqui bij che i mam Aaron; “N-ketaʼam taj wach xa ʼani che i ma Moises-le, chi xoj resaj li Egípto. Mok n-ca cʼun ta chic. Cha ʼana ʼuri juban ka tiox, caka nabsaj bi chakawach,” xe cha. 41 Are ʼuri xqui ʼan jun tiox pacha ral meʼ ca tzunic. Teʼuri xe qui camsaj i chicop quiqui sujuj chuwach. Lic xe quicot ruʼ, wach qui ʼanom ruʼ qui ʼab. 42 Rumal-i, i Dios xu jecʼ rib cuʼ ique. Xe roʼtaj canok; xu ya chique quiqui coj ni u ʼij i chʼumil aj chuwacaj, pacha cacaj ique. Xu ʼan ire chique pacha tzʼibtal can cumal i ajbil u tzij i Dios ujer. Xu bij i Dios: Ix aj Israel winak, che i cuarénta junab chi xix bin pa tak jyub tzʼinilic, ¿xataba chwe yin xi camsaj wi i chicop? ¿Xataba chinwach yin xi poroj wi, cojbal in ʼij yin? N-chwe taj. 43 N-chwe ti yin xi coj wi in ʼij; xa xiwekaj bi i cárpa re i tiox Moloc. Xak xiwekaj bi u qʼuexwach chʼumil, cojbal na re u ʼij i tiox Renfan. I tiox-le, xa yix ix ʼanawnak man qui coj na qui ʼij. Rumal ʼuri, quix wesaj chuwach i jyub yix; quix in tak bi che jun jyub naj, mas cʼa chuwach pan i Babilónia —xu bij i Dios. (Queje ile tzʼibtal canok.) 44 I katit ka mam, are xe bin pa jyub tzʼinilic, ʼo qui cárpa pa quiqui cʼol wi i tzʼalam abaj chi ʼo u tzij u pixab i Dios tzʼibtal chuwach. I cárpa-le are i rachoch i Dios cuʼ ique; i mam Moises xu tak u ʼonquil xak jun ruʼ pacha u bim i Dios che. Xu yijba, lic pacha i u qʼuexwach cʼut-tal che rumal i Dios. 45 I cárpa-le, i katit ka mam xqui ya can piquiʼab i qui muk qui xiquin pa tak lemajil. Queje ile xqui ʼan che cʼa xu rik i ʼij xe oc che i jyub yatal chique rumal i Dios. Xqui cʼam li cuʼ are xe oc li chi, junam ruʼ i ma Josue, chi qui capitan. I aj chʼoʼoj cuʼ, i Dios xe roktaj bi chiquiwach, teʼuri xe jeki i katit ka mam chuwach ulew-i. I cárpa-le are i rachoch i Dios cuʼ, cʼa are xoc i ʼatol tzij mam David. 46 Ire-le, xu rik utzil chomal chuwach i Dios chi xak are i Dios re i ka mam, mam Jacob. I mam David-le xu tzʼonoj che i Dios chi cu ya che cu yijba jun mer rachoch i Dios pu qʼuexel i cárpa. 47 Xui-ri, i Dios n-xu ya ta che we cu yijba; are che u cʼojol xu ya wi, chi ma Salomon. 48 Queje xoʼon ire ile, xui-ri i Dios, chi ʼAtz u ʼIj, n-jekel ta chupam jun ja ʼantalic. Queje pacha u tzʼibam jun ajbil u tzij i Dios ujer, i Dios u bim i tzij-i: 49 I chicaj are in cubibal pa quin ʼat wi tzij; i u wach ulew are u qʼuijibal i wakan. ¿Wach u ʼonquil ni jun wachoch qui ʼan yix? cu bij i Kajwal. ¿Xataba qui yijba jun in muj in soc pa quin uxlan wi? 50 I abaj, i cheʼ, ronojel niʼpa i ʼolic, ¿xataba n-yin ta in yijbawnak? Yin pues. (Queje u tzij i Dios ile chi tzʼibtal canok.) 51 Yix xa ix buy —xu bij i ma Estéban che i ʼatz laj sacerdóte, xak chique i juban aj nucʼbal tʼisbal—, n-quiwaj ta qui ta u be i Dios. Iwanima yix queje pacha i canima i winak chi n-ta Dios cuʼ; xak queje i xiquin. N-quiwaj ti u tayic are ca chʼaw u Tewal i Dios iwuʼ, xak jun ruʼ pacha xqui ʼan iwatit i mam ujer. 52 Conojel i ujer ajbil u tzij i Dios xqui tij cʼax piquiʼab iwatit i mam. Are xqui bij u cʼunic i Jun chi n-tu mac, ʼis xe qui camsaj. Teʼuri are xcʼun i Jun chi qui bim na ique chi ca cʼun na, ¿wach xi ʼan yix che? Xi jach piquiʼab i tzel que ʼilawic, y xi camsaj. 53 Queje xi ʼan yix ile, tupu i Dios xe u tak li u ángel, cu yabej re i loʼlaj u ʼatbal tzij chiwe. Chiwe yix xu ya wi, péro n-quix cojon ta che. (Queje u tzij i ma Estéban ile chique.)

I u camsaxic i ma Estéban

54 Ique, are xqui ta ile, lic xpe coywal. Quiqui kachʼachʼej uwaque chirij i ma Estéban, cʼutbal re i coywal che. 55 Ire lic ʼo i u Tewal i Dios ruʼ, xtzun chicaj y xril i nim laj u chomal i Dios ca walchʼinic. Xak xril i Jesus ʼo pu wikabim i Dios. 56 Xu bij: —¡Chiwilapeʼ, cwil upam i caj! Cwil i Achi aj Chicaj ʼo pu wikabim i Dios —xu bij.57 I nimak tak mamʼib, are xqui ta ile, xe siqʼuinic xqui tzʼapij i qui xiquin y xe ʼe la chirij i ma Estéban. 58 Xquesaj pa tinimit, y xe oc chu cojic abaj che, camsabal-re quiqui ʼano. Xquesaj i qui chaquet y xqui ya can ruʼ jun achi cʼa ala, a-Sáulo u bi. 59 Are que tijin chu cojic abaj che, i ma Estéban xu tzʼonoj che i Kajwal: —Kajwal Jesus, cha cʼama i wanima —xu bij. 60 Are xu bij ile, xuquiʼic; co xchʼawic: —Kajwal, cha cuyu i qui mac-i —xu bij. Are xbitaj ile rumal, xcamic.

Xqui 'an 8

I a-Sáulo ca titat u pam chique i creyent; cu tzucuj chapbal-que

1 I a-Sáulo le, junam u wach cuʼ ique chi xe camsaw i ma Estéban. Are xcamsax i ma Estéban, are ʼij wi xjekan i chʼoʼoj chiquij i creyent pa Jerusalen. Conojel i creyent xe quicher bi pa tak tinimit re i jyub Judéa, xak pa tak tinimit re i jyub Samária. Xui i apostelab n-xe ʼanmaj taj. 2 Je ʼo jujun achiab qui yom quib chi terejic chirij i Dios. Ique xe ʼe qui muku i ma Estéban. Lic xe oʼ che. 3 Xui-ri, i a-Sáulo craj cu sach qui wach i jutzobaj creyent pa Jerusalen. Are i xu ʼano, xoc chi tak ja, que u jucuquej li creyent, chi achiab, chi ixokib, y que u tzʼapij pa cárcel.

I ʼutz laj tzij re i Jesucrísto cupon pa Samária

4 I juban creyent chi xe ʼanmaj Jerusalen, xa ipa xe ʼe wi, que tijin chu bixquil chique i winak wach i ʼutz laj tzij re i quelbal chupam i qui mac. 5 ʼO jun chique, ma Felípe u bi, are xa ʼec, xoc che jun tinimit re i jyub Samária; xu jek u bixquil chique i winak chi Jesucrísto are i Tolque. 6 I winak lic xqui mol quib ruʼ, lic xqui ya quib chu tayic u tzij i ma Felípe. Lic xqui coj retalil che wach i xbix chique, xak xquilo niʼpa tak i milágro xu ʼano. 7 Je qʼui winak xelsax itzel tew chique rumal i ma Felípe. I itzel tew que siqʼuinic xe ʼelic. Xak je qʼui i clis, xak je qʼui i siquirnak xe utzirsaxic. 8 Rumal ʼuri ʼis que quicot i winak pa tinimit Samária. 9 Xak pa tinimit-le, ʼo jun achi, ma Simon u bi, chi aj ʼitz. Ire ʼax coʼon wi chi que u tʼor i aj Samária winak ruʼ nimak tak ʼil chi xu ʼano. Lic xu ʼan nim che rib chiquiwach. 10 Conojel i winak, we ʼo i qui ʼij, o we n-ta qui ʼij, ʼis xqui coj retalil che u tzij i ma Simon. Xqui bij chiquiwach: —I achi-le, mas ʼo u choʼab i Dios ruʼ —que cha. 11 Lic xqui coj retalil che, man ʼo tan chi ʼij je u tʼorom ruʼ i u qʼuial tak ʼanic chi u ʼanom. 12 Xui-ri, are xupon i ma Felípe, xqui coj ʼuri wach cu bij ire. Xu sakij chique wach i ʼutz laj tzij chirij i ʼatbal tzij re i Dios, xak chirij i Jesucrísto. Are xqui ta u tzij, je qʼui xqui cojo, xak xqui tzʼonoj u kajsaxic ya piquiwi, chi achiab, chi ixokib. 13 Xak i ma Simon-le xu cojo y xu tzʼonoj u kajsaxic ya puwi. Teʼuri lic xterej chirij i ma Felípe. Lic xu bisoj are xril i nimak tak ʼanic, i nimak tak milágro xu ʼan i ma Felípe rumal u choʼab i Dios. 14 I apostelab chi xe canaj can pa Jerusalen xqui ta rason chi ʼo chic i aj Samária que tijin chu cojic u tzij i Dios. Rumal-i xe qui tak bi i ma Pédro i ma Wan chila cuʼ. 15 Are xe uponic, xqui tzʼonoj che i Dios chi coc u Tewal piqui cʼux i creyent aj Samária. 16 Xqui ʼan ile man maja ca cʼun i u Tewal i Dios piquiwi; xui kajsam i ya piquiwi, cʼutbalre chi je re chic i Kajwal Jesus. 17 Are ʼuri i ma Pédro i ma Wan xqui ya qui ʼab piquiwi i creyent, teʼuri xoc li u Tewal i Dios piqui cʼux. 18 I ma Simon, are xrilo chi xoc i u Tewal i Dios pa canima are xqui ya qui ʼab piquiwi, xu sujuj mer chique i apostelab. 19 Xu bij chique: —Chi ya na chwe yin wach u ʼonquil ile, man pachin jun quin ya in ʼab puwi, xak ca cʼun ni u Tewal i Dios ruʼ —coʼon chique. 20 I ma Pédro xu laʼ u wach che: —¡Cha porox ni a mer pa ʼaʼ junam awuʼ yet! Xa chʼob yet toʼ ruʼ mer ca loʼ ni u sipon i Dios. 21 Yet n-ta awe che u chac i Dios, mi xa ta jubiʼ; n-awe ti yet u ʼonquil, man awanima n-sucʼul taj chuwach i Dios. 22 Chawoʼtaj i n-ʼus taj-le chi a nojim pa cʼux. Cha tzʼonoj ʼuri che i Dios we cu cuy a mac, wach cat tijin chu chʼobic. 23 Cwil yin mas at rayinel re u wach i n-awe taj, lic cʼa i a cʼux rumal; lic at ʼo puʼab i mac atzalal —xu bij i ma Pédro che. 24 Are ʼuri i ma Simon xu bij: —Chi tzʼonoj che i Kajwal pinwi, man n-quin cʼulmaj ti pacha i xi bij yix-le —coʼono. 25 Teʼuri i ma Pédro i ma Wan xqui bij chique i aj Samária wach tak quilom ique chi u ʼanom i Kajwal Jesus, xak wach tak u bim canok. Teʼuri xqui maj chali qui be pa Jerusalen. Are que tijin chi be, xqui paxsaj i ʼutz laj tzij re i Jesucrísto chique i winak chupam u qʼuial aldéa re i jyub Samária. Teʼuri xe upon pa Jerusalen.

I ma Felípe cu bij usucʼ u tzij i Dios che jun aj Etiopía

26 Xoʼon panok i ma Felípe, ʼo jun ángel re i Kajwal xupon ruʼ y xu bij che: —Cha yijba awib y jat pa sur. Cha maja i be chi queʼel pa Jerusalen, chi ca ʼe kaj cʼa pa tinimit Gáza —coʼono. Are i be ile chi quicʼaw chakij jyub pa n-ta wi winak. 27 I ma Felípe xu yijba rib y xu maj bi u be. Are ca tijin chi be xril pan jun achi aj naj re i jyub Etiopía. Ire-le, nim i u patan, aj chajinel re u mer i ixok chi qui ʼatol tzij i aj Etiopía. I achi-le, xupon chu cojic u ʼij i Dios pa Jerusalen; xutzin u ʼonquil ile, 28 ya tzalijic chic re. Ire ca tijin chi be, cul chupam u careta, ca tijin u jeqʼuic cumal caway. Tzʼakat ca binic, crajlaj u wach i wuj u tzʼibam can i mam Isaías, ajbil u tzij i Dios ujer. 29 Are ʼuri i u Tewal i Dios xu bij che i ma Felípe: —Chat tejeb ruʼ i careta-le y chat bin pu tzal —coʼon che. 30 I ma Felípe xa ʼe paʼanem; are xu riko, xu ta i achi crajlaj u wach i wuj chi u tzʼibam can i mam Isaías. Xu tzʼonoj che i achi: —¿Ca ta u be wach i cawil chuwach i wuj? —coʼon che. 31 —¿Wach u tayic u be quin ʼano we n-ta jun cu bij usucʼ chwe? —xu bij i achi che. Are ʼuri xu bij che i ma Felípe chi ca ʼan chupam u careta, que cubi junam. 32 Are u xak wuj chi cu takej, are i pa tzʼibtal wi i tzij-i: Ire xcʼam bi che u camsaxic pacha jun chij. Jun chij, are ca cʼatzix rismal, n-ca chʼaw taj. Xak queje xu ʼan ire ile: n-ti xu bij; n-xu jak ti u chiʼ (are xqui ʼan cʼax che). 33 Xkajsax u ʼij; mi jun xu ʼan ʼatbal tzij puwi pacha usucʼ. Ire, mi jun u muk u xiquin xu canaj canok, man i u cʼaslemal xelsax che, waral chuwach i jyub taʼaj. Queje i tzij ile u tzʼibam can i mam Isaías. 34 I achi, are xutzin chi rajlaxic u xak i wuj, xu tzʼonoj che i ma Felípe: —Cha ʼana utzil chomal chwe: cha bij chwe, ¿are i tzʼibawnak iri, are ire xu bij rib? ¿O are jun chic xu lapo? —coʼono. 35 Are ʼuri i ma Felípe xu jek u bixquil che wach i ʼutz laj tzij re i Jesus; xu jek u cʼutic che ruʼ i mer jupaj tzij-le pa i xrajlaj wi chuwach wuj. 36 Teʼuri, are que tijin chi be, xe icʼaw pa ʼo wi i ya; are ʼuri i achi xu bij: —Chi ʼo i ya. ¿ʼUtz nawi ca kajsax ni ya pinwi woʼor? ¿ʼO nawi ca ʼatiw u ʼonquil? —coʼon che. 37 I ma Felípe xu bij che: —N-taj; we lic cul a cʼux che i Jesucrísto —coʼono. —Cul in cʼux che chi are i Jesucrísto are u Cʼojol i Dios —xu bij che i ma Felípe. 38 Teʼuri xu tak u tacʼbaxic u careta. Xe kaj bi che queb, xe ʼe chi ya. Are ʼuri i ma Felípe xu kajsaj ya puwi i achi. 39 Are xe ʼel chu chiʼ i ya, i u Tewal i Dios xu cʼam bi i ma Felípe. I achi n-xril ta chic u wach, xui-ri ca quicotic xu maj tan chic u be. 40 I ma Felípe, xril ire chi ʼo pa tinimit Azóto. Are ʼuri xu maj u be che i tinimit Cesaréa. Are ca tijin chi be, xu paxsaj i ʼutz laj tzij re i Jesucrísto pa tak tinimit pa xicʼaw wi.

Xqui 'an 9

I u cʼutic rib i Kajwal che i ma Sáulo

1 I ma Sáulo n-xu mayij tu bixquil i qui camsaxic niʼpa i qui jachom quib puʼab i Kajwal Jesus. Rumal ʼuri xa ʼe ruʼ i ʼatz laj sacerdóte, 2 xe u tzʼonoj u wuj re i rocbal pa tak molbalʼib pa tinimit Damásco, que u tzucbej que i creyent. Craj ire que u cʼam lok, que u tzʼapij pa Jerusalen, chi achiab, chi ixokib. 3 Xui-ri, are ca tijin chi be, ya cupon chu nakaj i tinimit Damásco, xak teʼet xpe jun ʼaʼ chicaj, xrepcan chirij chuwach. 4 I ma Sáulo xtzak pulew; are ʼuri xu ta jun chʼawbal chicaj chi xu bij: —A-Sáulo, a-Sáulo, ¿wuchac ca ʼan chʼoʼoj chwij yin? —xbix che. 5 I ma Sáulo xu tzʼonoj che: —¿At pachin yet, Nim laj Winak? —coʼono. Teʼuri xbix che: —Yin in Jesus; chwij yin cat tijin wi chu ʼanic chʼoʼoj. Xui-ri, xa atuquel yet ca ʼan cʼax che awib, pacha coʼon jun boyex are cu coj akan che jun puyu; utuquel coʼon cʼax che rib, queje ca ʼan yet ile — xbix che. 6 I ma Sáulo ca sicsat rumal u xibriquil. —Kajwal, ¿wach cawaj yet quin ʼano? —xu bij. I Kajwal xu bij che: —Chat walijok, jat pa tinimit. Chila ca bix wi chawe wach i ca ʼano —xbix che. 7 I achiab chi je rachiʼil i ma Sáulo je ocnak ʼil man xqui ta i chʼawbal, xui-ri n-xquil tu wach i xchʼawic. 8 I ma Sáulo xwalij chuwach ulew, péro are xu jak u baʼwach, n-ca tzun ta chic. Rumal ʼuri, xqui chʼelej bi che u ʼab, y xqui cʼam bi pa tinimit Damásco. 9 Chila xu chʼij oxib ʼij n-ca tzun taj; n-cu tij ta chic u wa, n-cu tuʼ ta chic u yaʼ.

I Kajwal cu tak i ma Ananías chi rutzirsaxic i ma Sáulo

10 ʼO jun creyent, ma Ananías u bi, jekel chila pa Damásco. Ire xril pu wach chi i Kajwal xu cʼut rib chuwach. —¡Ananías! —coʼon che. —¿Wach cawaj, Kajwal? —xu bij ire. 11 Are ʼuri i Kajwal xu bij che: —Chat walijok, jat pa be chi “Sucʼulic” ca bix che. Chila, che i rachoch i ma Júdas, cha tzucuj wi jun achi, ma Sáulo u bi, aj pa tinimit Társo. Woʼor ca tijin chu tzʼonoxic che i Dios. 12 I achi-le, at royʼem, man rilom chic pu wach chi cupon jun achi ruʼ, ma Ananías u bi. Xak xin bij che chi yet ca coj ni a ʼab puwi man ca tzun tan chic —coʼon che i ma Ananías. 13 I ma Ananías, are xu ta, xu bij: —Kajwal, je qʼui je bin-nak chwe chi i achi-le, are ʼo pa Jerusalen, mas i cʼax xu ʼan chique i je awe yet. 14 Y ya xcʼun chi, col u chapbej-que niʼpa i quiqui tzʼonoj i tobal-que chawe. I cajʼatzil i sacerdóte xqui ya che chi cu ʼan ile —coʼon i ma Ananías. 15 Are ʼuri i Kajwal xu bij che: —Jat; ya xin cha i achi-le ca ʼe u bij in tzij chique i ne te aj Israel winak, xak chique i qui ʼatol tzij, xak chique i aj Israel. 16 Quin cʼut na che niʼpa u qʼuial i cʼax cu chʼij na xa wumal yin, are cu bij in tzij chique i winak —xu bij i Kajwal che. 17 Teʼuri i ma Ananías xa ʼe ruʼ ja pa ʼo wi i ma Sáulo. Xoc bic, xu ya u ʼab puwi y xu bij che: —Wachalal ma Sáulo, i Kajwal Jesus chi xu cʼut rib chawe pa be, are i xin takaw li awuʼ. Xin u tak lok man cat tzun tan chic, xak coc li u Tewal i Dios pawanima —xu bij i ma Ananías che. 18 Are ʼuri i ma Sáulo pacha xcʼojwan u baʼwach, y xtzun chic. Teʼuri xwalijic, y xkajsax ya puwi. 19 Teʼuri xu tij u wa; xqʼuiji chic u choʼab. Xnajtin jubiʼ chila pa tinimit Damásco cuʼ i creyent.

I ma Sáulo xoc chu cʼutic u tzij i Kajwal pa Damásco

20 I ma Sáulo, are ʼutz chic, juntir xu jek qui solixic i tak molbalʼib que i aj Israel, y xoc chu bixquil chique chi Jesus are u Cʼojol i Dios. 21 Conojel i xe tawic lic xqui bisoj: —I achi-le, ¿xataba n-are ti ire-le chi xu ʼan chʼoʼoj chiquij i creyent? Ire-le, are ʼo pa Jerusalen, xe u chap niʼpa i quiqui tzʼonoj i tobal-que che i Jesus. Teʼuri xcʼun waral que u chapbej bi que i creyent; xraj ire que u cʼam bi pa Jerusalen, que u jacha chique i cajʼatzil i sacerdóte. (Queje xqui bij i winak ile pa molbalʼib.) 22 Xui-ri, i ma Sáulo xa xu cowij mas u cʼutunic chique. Lic xu ʼalijinsaj chique chi are i Jesus are i Tolque chi coyʼem. Xeʼelok chi niʼpa i aj Israel je jekel pa tinimit Damásco n-quiqui rik ta chic wach quiqui bij che.

I ma Sáulo xa ʼanmaj chiquiwach i nimak tak aj Israel

23 Xoʼon chupan jubiʼ, i nimak tak aj Israel xqui junamsaj qui noʼoj chi quiqui camsaj i ma Sáulo, 24 xui-ri, ire xu ta rason wach i qui chʼobom. Ique, chi paʼij chi chaʼab cacoyʼej pa tak ʼelbal bic re i tinimit, quiqui camsabej-re. 25 I creyent xqui to i ma Sáulo; xqui ya chupam jun nim laj chicach chaʼab, y xqui kajsaj chirij i tapia chi u sutim rij i tinimit. Queje u totajic ile xqui ʼano.

Wach i xu cʼulmaj i ma Sáulo pa Jerusalen

26 I ma Sáulo xa ʼe chic pa Jerusalen; are xuponic, craj ire coc cuʼ i creyent. Xui-ri ique xqui xij quib che, n-xqui coj taj we katzij u yom chic rib puʼab i Jesus. 27 ʼO jun creyent, ma Bernabe u bi, xu cʼam bi i ma Sáulo cuʼ i apostelab, man caquetamaj u wach. I ma Bernabe xoc chu bixquil chique wach u cʼulaxic i Kajwal xu ʼan i ma Sáulo pa be, xak wach u ʼijlaxic xu ʼan i Kajwal. Xak xu bij chique chi i ma Sáulo co i u cʼux xu lap i Jesus chique i aj Damásco. 28 Teʼuri i ma Sáulo xnajtin cuʼ i creyent pa Jerusalen; pa i que ʼe wi ique, xak ca ʼe ire cuʼ. 29 Ire lic co u cʼux xu lap i Kajwal chique i winak. Xlapan cuʼ i aj Israel winak chi que chʼaw piqui chʼawbal i aj Griégo; ʼolic xqui chap quib chi tzij cuʼ. Xui-ri, ique xqui tzucuj wach camsabalre. 30 I creyent, are xqui ta ile, xqui cʼam bi che i tinimit Cesaréa, teʼuri xqui tak bi che i tinimit Társo. (Queje u totajic ile xqui ʼano.) 31 Are ʼuri, xuxlan jubiʼ i chʼoʼoj chiquij i tak tzobajil creyent chi je ʼo pa tak tinimit re i jyub Judéa, xak re i Galiléa, xak re i Samária. Ique lic xcowir u cubibal qui cʼux che i Kajwal, lic quiqui coj u ʼij, lic quiqui coj u tzij, xak xe qʼuiar rumal u Tewal i Dios.

I ma Pédro xrutzirsaj jun achi pa tinimit Lída

32 I ma Pédro are ca tijin chi qui solixic i creyent pa tak tinimit, xak xa ʼe bin cuʼ i je ʼo pa tinimit Lída. 33 Chila xu rik wi jun achi, ma Enéas u bi; ʼo chic wajxakib junab che chi cotzʼol puwi u chʼat, siquirnak u chʼacul. 34 I ma Pédro xu bij che: —Ma Enéas, i Jesucrísto cat rutzirsaj. Chat walijok y cha yijba a chʼat —coʼon che. I ma Enéas juntir xwalijic. 35 Conojel i aj pa tinimit Lída xquilo wach i xa ʼanic, xak queje i aj pa taʼaj Saron; rumal ʼuri xqui jalwachij qui nojbal chi n-ʼus taj, y xqui ya quib puʼab i Kajwal.

I ma Pédro xu cʼunsaj sak chuwach i ati Dórcas

36 Che i Lída, nakaj ʼo wi i tinimit Jópe pa jekel wi jun ixok creyent, ati Tabíta u bi. (Piqui chʼawbal i aj Griégo winak, ati Dórcas quiqui bij che.) I ixok-le, ʼutz laj winak, mas que u to i nibaʼib. 37 Che tak i ʼij-le (are ʼo i ma Pédro pa Lída), i ati Dórcas xiwajic y xcamic. ʼO i xchʼajaw u chʼacul y xqui ya pu caleja. 38 I tinimit Jópe n-naj ta ʼo wi che i tinimit Lída, pa ʼo wi i ma Pédro. I creyent pa Jópe quetaʼam chi chila ʼo wi, rumal-i xqui tak u siqʼuixic. Xe qui tak bi queb achiab chu bixquil che chi weʼ u wach cha petok. 39 I ma Pédro xa ʼe cuʼ; are xuponic, xcʼam bi chila pa ʼo wi i camnak. Je qʼui ixokib malcanib que oʼic; xqui mol quib chirij chuwach i ma Pédro. Xqui cʼut che niʼpa i camix, niʼpa i qui ʼuʼ u yijbam, u si pam can i ati Dórcas chique are cʼaslic. 40 I ma Pédro xu bij chique chi que ʼel bi jubiʼ. Teʼuri xuqui ruʼ i camnak y xu tzʼonoj che i Dios. Xu maj u takexic i camnak: —Tabíta, chat walijok —xu bij che. Xak teʼet, i ixok xu jak u baʼwach; are xu takej i ma Pédro, xcubi ʼanok. 41 Teʼuri i ma Pédro xu chap che u ʼab y xu yaco. Xe u siqʼuij i creyent, xak i ixokib malcanib, y xu jach i ati Dórcas chique, cʼas tan chic. 42 Ile, xpax rason ronojel i tinimit Jópe; teʼuri je qʼui i winak xqui cuba qui cʼux che i Kajwal. 43 I ma Pédro xnajtin jubiʼ che i tinimit-le. Xqʼuiji pa rachoch jun aj tucul tzʼum, ma Simon u bi.

Xqui 'an 10

I Dios xu tak bi i ma Pédro ruʼ rachoch i ma Cornélio, chi n-aj Israel taj

1 ʼO jun achi jekel pa tinimit Cesaréa, ma Cornélio u bi. I u patan ire, capitan piquiwi cien soldádo. I u bi i jutzobaj soldádo-le: Italiáno ca bix che. 2 I ma Cornélio-le lic u yom rib che i Dios, lic quiqui coj u ʼij i Dios junam cuʼ i rixokil ralcʼwal. Nic are wi xu tzʼonoj che i Dios, xak xu ya mer, tobal-que i aj Israel winak. 3 Chupam jun ʼij, colo a las tres re u kajbal ʼij, sakil xril ire puwach ʼo jun ángel petnak ruʼ i Dios; xoc ruʼ y xu bij che: —¡Ma Cornélio! —coʼono. 4 Ire, are xrilo, xcanajic toʼ ca takenic rumal u xibriquil. —¿Wach cu bij a cʼux, Nim laj Winak? —xu bij che. I ángel xu bij che: —I Dios, niʼpa i a tzʼonom che, niʼpa i a yom chique i nibaʼib, ʼutz crilo; ya ʼo chic chuwach ire. 5 Che a taka bi ʼuri juban achiab pa tinimit Jópe chu siqʼuixic i ma Simon, chi xak ma Pédro ca bix che. 6 Ire ʼo i u posar chila ruʼ jun chic ma Simon, aj tucul tzʼum; i rachoch ʼo chu cʼulel i mar. Ire col u bij na chawe wach i ca ʼano. (Queje xu bij i ángel ile che i ma Cornélio.) 7 Are xa ʼe i ángel, i ma Cornélio xe u siqʼuij queb u mocom, xak i jun u soldádo chi lic teren chirij, chi lic cu coj u ʼij i Dios. 8 I ma Cornélio xu bij chique ronojel wach i xrilo, wach i xu ta; teʼuri xe u tak bi pa tinimit Jópe. 9 Chucab ʼij, i achiab que tijin chi be, ya que nakajab che i tinimit Jópe. Are tiqʼuil ʼij, i ma Pédro craj cu tzʼonoj che i Dios. Xel bi ʼuri puwi i ja, chi taʼaj u wi. 10 Ire ca num chic, lic craj u wa. Are que tijin chu yijbaxic u wa, ire ʼo i xril puwach. 11 Xril ire pacha xjaktaj i caj y xkaj li pacha jun nim laj cʼul pulew, ximtal pa tak u tzam. 12 Chupam i cʼul xrilo je ʼo u qʼuial chicop qʼui qui wach. ʼO i cajib cakan, xak je ʼo i cumatz, xak je ʼo i tzʼiquin; ʼis qʼuial qui wach. 13 Xu ta ire chi xbix che: —Chat walijok, a-Pédro, cha camsaj y cha tija —cutixic. 14 Ire xu bij: —Cuyu in mac, Kajwal. Yin lic n-quin tij ti n-chʼam ta laj tak chicop. Lic n-quin tij ti awas chicop —coʼon i ma Pédro. 15 Xbix chal che chicaj: —Niʼpa u ʼanom chic chʼam i Dios che, ma bij yet ʼuri che chi n-chʼam taj —cutixic. 16 Queje xbix ile che, oxmul; teʼuri xtzalij chic i cʼul chicaj. 17 I ma Pédro toʼ chʼobonic xcanajic, wach usucʼ ile chi xril puwach. Tzʼakat xu ʼan ire ile, are ʼuri i u takon i ma Cornélio je ʼo chuwach uchija. Que tijin chu chʼobic rakan pa ʼo wi i rachoch i ma Simon. 18 Are je ʼo chuwach uchija, co xe chʼaw pan pa ja: —¿N-chi ta ʼo wi u posar i ma Simon, chi xak ma Pédro ca bix che? —xe cha. 19 I ma Pédro cʼa ca tijin chu chʼobic wach i xril puwach. Are ʼuri i u Tewal i Dios xu bij che: —Tapeʼ, cat qui tzucuj oxib achiab. 20 Chat walijok, chat kaj bic, y jat cuʼ. Ma xij awib, man yin je in takom li awuʼ — coʼon u Tewal i Dios che. 21 I ma Pédro xkaj li ʼuri pa je ʼo wi u takon i ma Cornélio. Xu bij chique: —Yin-i, chi quin i tzucuj. ¿Wach i quiwaj yix wuʼ? —coʼon chique. 22 —Yoj oj u takom li capitan ma Cornélio. Ire ʼutz laj winak; cu coj u ʼij i Dios; lic cajwax cumal i aj Israel winak. Jun ángel re i Dios xbin che chi xoj u tak li cha siqʼuixic yet, man cat ʼe ruʼ chila che i rachoch. ʼO u chac cu ta chawe wach i ca bij na che —xe cha che. 23 I ma Pédro xu bij chique chi que oc ruʼ pa ja; xe canaj ʼuri jun aʼab ruʼ. Chucab ʼij, xa ʼe i ma Pédro cuʼ, xak je ʼo jujun creyent aj Jópe xe ʼe cuʼ. 24 Churox ʼij xe upon pa tinimit Cesaréa. I ma Cornélio je coyʼem chic cuʼ i rachalal, xak cuʼ i quetaʼam qui wach chi je u siqʼuim ruʼ. 25 Are xupon i ma Pédro, xel li ma Cornélio chu cʼulaxic, y xuqui chuwach, cu cojbej re u ʼij. 26 I ma Pédro xu yaco. —Chat walijok —xu bij che—, yin xa in winak pacha yet —coʼono. 27 Que tijin chi tzij, xe oc bi pa ja; are ʼuri xe ril u qʼuial winak qui molom quib, coyʼem ruponic. 28 Teʼuri i ma Pédro xu bij chique: —Yix lic iwetaʼam chi i ka costúmbre yoj oj aj Israel, n-cu ya ta chake coj oc iwuʼ che iwachoch yix chi n-ix ta aj Israel. N-cu ya ta chake cakucʼaj kib iwuʼ yix; xui-ri i Dios u cʼutum chwe chi n-ʼus taj we quin bij itzel winak che chic jun chic. N-ʼus taj we quin bij chi i ne te aj Israel ne te ʼutz chuwach i Dios. Queje ile u cʼutum chwe. 29 Rumal-i, are xin i siqʼuij, juntir xin petic. N-ta coʼono we n-ix ti aj Israel; n-ta xin bij che ile. Cwaj cwetamaj wuchac xin i siqʼuij iwuʼ — coʼon i ma Pédro chique. 30 Teʼuri i ma Cornélio xu bij che: —Che can i cajib ʼij, pacha i ʼor-i, ya coʼon a las tres re u kajbal ʼij, ʼo i xwil pinwach. Yin in ʼo waral ruʼ wachoch; in canam can in waʼim man quin tijin chu tzʼonoxic che i Dios. Xak teʼet, xwinakir jun achi chinwach, i u ʼuʼ lic ca walchʼinic. 31 Xu bij chwe: “Ma Cornélio, Dios u tom wach i ca tzʼonoj che; xcʼun pu cʼux chi lic que a to i nibaʼib,” xu bij chwe. 32 “Cha taka u cʼamic i ma Simon, chi xak ma Pédro ca bix che,” coʼono. “Ire ʼo pa tinimit Jópe; ʼo u posar ruʼ jun chic ma Simon chi aj tucul tzʼum. I rachoch ʼo chu cʼulel i mar. Ire col u bij chawe wach i ca ʼano.” Queje ile xu bij i ángel chwe. 33 Rumal-i, juntir xin tak a siqʼuixic; ʼutz xa ʼano xat cʼunic. Woʼor ka molom kib chi, chuwach i Dios; cakaj caka ta wach ca bij chake, pacha u bim i Dios chawe chi ca bij chake —coʼon i ma Cornélio.

I u tzij i ma Pédro chi rachoch i ma Cornélio

34 Are ʼuri i ma Pédro xoc chu bixquil chique: —Woʼor quin ta u be chi katzij i Dios xak jun kilic cu ʼano. 35 Ire ʼis ʼutz que rilo niʼpa i quiqui coj u ʼij, xak quiqui ʼan i ʼutz; n-ta coʼono bi chi jyubal je petnak wi. 36 Are ile, are i ʼutz laj tzij xu tak bi chique i aj Israel winak; xu bij chi rumal i Jesucrísto, i winak ʼis quiqui rik i chombal quib ruʼ i Dios. Are i Jesucrísto are i Cajwal i winak conojel. 37 Iwetaʼam yix wach i xa ʼani pa ronojel i jyub Israel, chi xjekan li cʼa Galiléa, are xqʼuis u chac i ʼetz ma Wan, chi xu cʼut chique i winak chi ʼo u chac quiqui jalwachij qui cʼaslemal, xak ca kajsax ya piquiwi. 38 Iwetaʼam yix chi Jesus aj Nazaret, i Dios lic xu ya i u Tewal che, xak i u choʼab; ire xbin pa tak tinimit chu ʼonquil i ʼutz, xak chi cutzirsaxic niʼpa i je ʼo puʼab itzel. Xtiqui chu ʼonquil, man i Dios lic ʼo ruʼ. 39 Yoj oj apostelab, ʼis xkilo ronojel wach xu ʼan i Jesus pa tak jyub re i Judéa xak pa tinimit Jerusalen, cʼa are xqui rip chuwach cruz, camsabal re. 40 Are i mísmo Jesucrísto chi Dios xu cʼastaj churox ʼij, y xu winakirsaj chic chakaxol yoj. 41 N-xu cʼut ta chique i winak conojel, xui chake yoj, man yoj oj chatal ujer rumal i Dios, caka yabej rason. Kuʼ yoj xu tij wi u wa, i u yaʼ, are walijnak chic chiquixol i camnak. 42 Xoj u tak yoj chu yaʼic rason chique i winak; xoj u tak bi chu bixquil chi Dios yawnak i Jesus-le aj ʼanol ʼatbal tzij piquiwi i je cʼaslic, xak i je camnak, wach tak i qui ʼanom. 43 Conojel i ajbil u tzij i Dios, ʼax qui bim wi wach u patan i Jesus. Qui bim chi niʼpa i quiqui cuba qui cʼux che ire, ʼis ca cuytaj qui mac; rumal ire que cuytaj na. (Queje i u tzij i ma Pédro ile chique.)

Xcʼun i u Tewal i Dios piquiwi i ne te aj Israel winak

44 Are ca tijin i ma Pédro chi tzij, are ʼuri xcʼun i u Tewal i Dios piquiwi conojel i xe taw u tzij. 45 I aj Israel creyent chi je petnak ruʼ i ma Pédro, ique toʼ xqui bisoj are xkaj u Tewal i Dios piquiwi i ne te aj Israel. (Quiqui bij ique, xui chique i aj Israel winak ca yaʼic, péro n-xui taj.) 46 ʼAlaj chi petnak piquiwi, man xqui ta ique chi junwi chic que chʼawic, xak que tijin chu cojic u ʼij i Dios. 47 Teʼuri i ma Pédro xu bij: —Xak ique xkaj li u Tewal i Dios cuʼ pacha u ʼanom chake yoj. Rumal-i, ʼutz we ca kajsax ya piquiwi —coʼono. 48 Xu tak ʼuri u kajsaxic ya piquiwi, cʼutbal-re chi je re chic i Jesucrísto. Teʼuri, ique xqui tzʼonoj che i ma Pédro chi ca najtin cuʼ.

Xqui 'an 11

I jutzobaj creyent aj Israel xqui ta u be chi xak ʼo i cuybal mac chique i ne

te aj Israel 1 I apostelab chi je ʼo pa Judéa, xak i juban creyent chila, xqui ta rason ʼuri chi ʼo i ne te aj Israel chi xak xqui coj u tzij i Dios. 2 I ma Pédro, are xtzalij pa Jerusalen, xyaj cumal jujun creyent chi je aj Israel winak; cacaj ique chi conojel i creyent ca ʼan i retal circuncision chique. 3 Xqui tzʼonoj che: —¿Wuchac xat ʼe bin cuʼ i ne te aj Israel winak? ¿Wuchac xa tij wa cuʼ? — xe cha che. 4 Are ʼuri i ma Pédro ʼis xu bij chique ronojel wach i xu cʼulmaj. Xu jek u bixquil chique wach u jekanic lok. Xu bij:5 —Yin, are in ʼo pa tinimit Jópe, quin tijin chu tzʼonoxic che i Dios. Are ʼuri ʼo i xwil pin wach. Xwilo chi xkaj li pacha jun nim laj cʼul chicaj, ximtal pa tak u tzam; xkaj li wuʼ, pa in ʼo wi yin. 6 Are xin takej coqʼuil, xwilo je ʼo tak chicop chupam, cajib cakan, jujun chique lic je itzel chicop; xak je ʼo cumatz, xak je ʼo tzʼiquin chupam. 7 Are ʼuri xin ta jun chʼawbal chi xu bij: “Chat walijok, a-Pédro,” xu bij chwe, “cha camsaj y cha tija,” xin utixic. 8 “Cuyu in mac, Kajwal,” xin bij, “yin n-ta xak ocnak pin chiʼ chi n-chʼam taj; lic n-ta xak ocnak pin chiʼ chi awasim chicop,” xin bij che. 9 Are ʼuri i chʼawbal chicaj xin u ʼijla chic; xu bij: “Niʼpa u ʼanom chic chʼam i Dios che, ma bij yet ʼuri che chi n-chʼam taj,” coʼon chwe. 10 Oxmul xu ʼano, teʼuri xel chubi chicaj. 11 Are ʼuri xe upon oxib achiab ruʼ ja. Je taktal bi chin tzucuxic, je petnak cʼa pa tinimit Cesaréa. 12 I u Tewal i Dios xin u tak bi cuʼ, n-ta chic quin na wib che. Xak i wakib aj Israel creyent chi je aj Jópe xe ʼe wuʼ, y konojel yoj xoj oc chi rachoch i achi chi xin u siqʼuij. 13 Ire xu bij chake chi xwinakir jun ángel chi rachoch, chi xu bij che: “Che a taka bi achiab pa Jópe chu tzucuxic i ma Simon chi xak ma Pédro ca bix che. 14 Ire cu bij na chawe wach u rikic a cʼaslemal chi n-tu qʼuisic, yet cuʼ awixokil awalcʼwal.” Queje ile xbix che, xu bij chwe. 15 Are xin uponic y xin jek u cʼutic chique, xcʼun u Tewal i Dios piquiwi, xak jun ruʼ pacha xu ʼano are xcʼun kuʼ yoj are xka jek i ka chac. 16 Teʼuri xcʼun chin cʼux wach u bim can i Kajwal. Xu bij ire chi i ma Wan xu kajsaj ya piquiwi i winak, péro coʼon panok i Dios cu kajsaj li u Tewal piquiwi i winak. (Queje xu bij ire ile chake.) 17 Xwil yin chi xu ʼan i Dios chique ique xak jun ruʼ pacha u ʼanom chake yoj chi ka jachom kib puʼab i Kajwal Jesucrísto. We queje xu ʼan i Dios ile, ¿xataba quin ʼatij yin wach craj i Dios? N-taj. (Queje xu bij i ma Pédro ile chique.) 18 I creyent pa Jerusalen, are xqui ta ile, n-xe chʼaw ta chic, xa xqui cʼamwaj xqui tioxij che i Dios. Xqui bij: —ʼAlaj ʼuri chi Dios xak u yom chique i ne te aj Israel chi quiqui jalwachij qui noʼoj chi n-ʼus taj, chʼacbal re qui cʼaslemal sakil. (Queje ile xqui bij chiquiwach.)

I u qʼuiaric i jutzobaj creyent pa Antioquía

19 I creyent pa Jerusalen, are xcamsax i ma Estéban, xak xpe chʼoʼoj chiquij ique. Rumal-i, xe ʼel chila; ʼo i xe ʼe pa jyub Fenícia, ʼo i xe ʼe pa Chípre, xak ʼo i xe ʼe cʼa pa Antioquía. Are xe upon pa tak jyub-le, xe oc chu bixquil i ʼutz laj tzij re i Jesucrísto; xui chique i aj Israel winak xqui bij wi; n-xqui bij ta chique i ne te aj Israel. 20 Xui-ri, je ʼo jujun creyent aj pa Chípre, xak juban aj pa Ciréne, xe upon che i tinimit Antioquía y xe oc chu cʼutic i ʼutz laj tzij re i Kajwal chique i ne te aj Israel. 21 Are xqui ʼan ique ile, lic ʼo u choʼab i Dios cuʼ. Je mas i winak xqui jach quib puʼab i Kajwal, xak xcoʼtaj can i qui nojbal re ujer. 22 I jutzobaj creyent pa Jerusalen xqui ta rason chi je qʼui aj Antioquía qui jachom quib puʼab i Kajwal; rumal-i xqui tak bi i ma Bernabe cuʼ. 23 Ire, are xupon chila, xrilo chi lic ʼo utzil chomal re i Dios cuʼ, lic xquicot rumal. Teʼuri xe u pixbaj conojel, chi jiquil qui cʼux che ʼolok, lic ma coʼtaj i Kajwal. 24 Queje ile xu bij ire chique, man ire ʼutz laj winak, lic ʼo i u Tewal i Dios ruʼ, xak lic cul u cʼux che i Dios. Rumal-i, mas tan chic i winak xqui jach quib puʼab i Kajwal. 25 Teʼuri i ma Bernabe xa ʼe pa tinimit Társo chu siqʼuixic i ma Sáulo. Are xu riko, xu cʼam li pa tinimit Antioquía. 26 Are xe uponic, xe qʼuiji jun junab cuʼ i jutzobaj creyent chila. Je qʼui i winak xe qui tijoj che i junab-le. I creyent pa Antioquía, “Cristian” ca bix chique cumal i winak. Are i nabe u bixquil ile chique i je re i Jesucrísto. 27 Pa tak ʼij-le, je ʼo juban creyent aj pa Jerusalen xe cʼun pa Antioquía. Je ajbil-re chique i winak wach i ca ʼani na. 28 Jun chique, ma Agábo u bi, xtaqʼui ʼan chiquixol i creyent pa qui molom wi quib; rumal u Tewal i Dios chi ʼo ruʼ, xu bij chique chi ca pe jun waʼjal ronojel u wach i jyub taʼaj. Xoʼon panok, niʼpa i xu bij, queje xeʼelok. Xpe jun waʼjal pa tak ʼij re i ma Cláudio, are ʼatol tzij wi ire. 29 Entónces i creyent pa Antioquía xqui chʼobo chi que qui to pan i creyent aj Judéa. Chi qui jujunal xqui ya qui mer, niʼpa i que tiqui chu yaʼic. 30 I niʼpa i mer chi xqui molo, xqui tak bi chique i qui wi qui jolom i creyent aj Judéa. Piquiʼab i ma Bernabe i ma Sáulo xqui tak wi bic.

Xqui 'an 12

I ma Heródes xu tak u camsaxic i ma Jacóbo, xak i u tzʼapixic i ma Pédro

1 Che tak i ʼij-le, i ʼatol tzij ma Heródes, xu jek chʼoʼoj chiquij jujun creyent. 2 Xu tak u camsaxic i ma Jacóbo ruʼ chʼichʼ; are i ma Jacóbo chi catz qui chaʼ quib ruʼ i ma Wan. 3 I ma Heródes, are xrilo chi que quicot i nimak tak aj Israel rumal ile, xu tak ʼuri u chapic i ma Pédro. Are ʼij chi xu ʼan ire ile, are i nimaʼij que i aj Israel chi ca tijaw wi i caxlanwa n-ta cunbal che. 4 Are xchaptaj i ma Pédro, are ʼuri i ma Heródes xu tzʼapij pa cárcel. Xe u coj cajib tzobaj soldádo chu chajixic; je cajcaj chu chajixic jutak chʼay, chi paʼij chi chaʼab. Xu chʼob i ma Heródes, are ca qʼuis i nimaʼij, cresaj li ma Pédro chiquiwach i winak, man xu chʼob ire quiqui ʼan qui ʼatbal tzij i winak che. 5 Rumal-i, i ma Pédro ʼo pa cárcel, lic chajtalic. Xui-ri, i jutzobaj creyent n-xqui mayij tu tzʼonoxic che i Dios puwi; lic ronojel qui cʼux xqui ʼano.

I relic i ma Pédro pa cárcel rumal i Dios

6 I ma Pédro ʼo pa cárcel, kus u waram chiquixol i queb soldádo. Ire ximom u ʼab ruʼ queb carena chi xak yukul chique i soldádo. Xak je queb chic soldádo je tacʼal xol uchija, quiqui chajij i cárcel. U chʼobom i ma Heródes cu ya i ma Pédro chiquiwach i winak chucab ʼij. 7 (Maja ca pe u sakiric) xak teʼet xwinakir jun ángel re i Kajwal ruʼ i ma Pédro. I pa cárcel lic xoʼon sak rumal. I ángel xu yin pan u cʼalcʼax i ma Pédro y xu cʼastaj. —¡Chat walij la! —coʼono. Are ʼuri, xtzak i carena pulew chi ʼo che u ʼab i ma Pédro. 8 I ángel xu bij che: —Cha bajij a pam, y cha cojo a xajab —coʼon che. Are xu ʼan i ma Pédro ile, teʼuri xu bij i ángel che: —Cha cojo a chaquet, y chat terej chwij —xutixic. 9 I ma Pédro xterej li chirij i ángel, y xel lok. Xu chʼob ire mok n-katzij taj wach ca tijin chi rilic, mokxa xa cachiqʼuic cu bij ire. 10 Xe icʼaw pa je ʼo wi i nabe jutzobaj soldádo, teʼuri xe icʼaw chic che i ucab tzobaj soldádo. Xe upon che uchibe, lic chʼichʼ, xui-ri utuquel xu jak rib. Xe ʼel lok, y xe bin jubiʼ che jun be. Teʼuri i ángel xu canaj can i ma Pédro utuquel pa be. 11 Are ʼuri i ma Pédro xrilo chi katzij wach i ca tijin chi rilic. Xu bij: —Woʼor xwilo chi katzij ile. I Kajwal u takom li u ángel, tobal we chuwach i ma Heródes xak chiquiwach i nimak takaj Israel, wach qui chʼobom quiqui ʼan chwe —coʼono. 12 Ca tijin chu chʼobic queje ile, xa ʼe chi rachoch i ati Mariy, chi u chuch i a-Wan, chi xak a-Márcos ca bix che. Chila qui molom wi quib u qʼuial winak, que tijin chu tzʼonoxic che i Dios. 13 I ma Pédro xu cʼojcʼa i sawan. Are ʼuri xel li jun ali, al-Róde u bi, xol u ta pachinok. 14 Are xu ta u chʼawbal i ma Pédro, xsach u noʼoj rumal u quicotic. Xtzalij la, n-xu jak ti sawan. Xa ʼe paʼanem chu bixquil chique i je ʼo pa ja, chi ma Pédro tacʼal chic pa ocbal bic. 15 Ique xa xqui bij che: —¡At chʼuj! —xe cha che. I ali xu bij chi lic katzij are ire. Ique xqui bij chic chi n-are taj: —Ile xa u ninox —xe cha che. 16 I ma Pédro n-xu mayij tu cʼojcʼaxic i sawan. I creyent, are xqui jak uchibe, xquilo chi katzij are ire; lic xe oc ʼil che. 17 I ma Pédro xu cʼut ruʼ u ʼab chi me chʼawic. Teʼuri xu bij chique wach i relsaxic xu ʼan i Kajwal che, pa cárcel. Xak xu bij chique: —Chi ya rason che i ma Jacóbo, xak chique i juban creyent —coʼono. Teʼuri xel bic, xa ʼe chic che jun tinimit. 18 Are xpe u sakiric, i soldádo lic que cʼachiric; que bisonic man n-ta chic i ma Pédro, n-quetaʼam taj wach relic xu ʼano. 19 I ma Heródes xu tak u tzucuxic coqʼuil, péro n-xqui rik taj. Xu ya quekan ʼuri i soldádo, y xu tak qui camsaxic. Teʼuri xel i ma Heródes pa Judéa; xa ʼe jekel pa tinimit Cesaréa.

I u camic i ma Heródes

20 Xoʼon panok i ma Heródes xpe roywal chique i winak aj pa tak tinimit Tíro y Sidon. Rumal-i, ique xqui yijba chiquiwach chi conojel ʼis que ʼe chuwach i ma Heródes. Ire ʼo jun achi ruʼ, nim u patan, ma Blásto u bi. I winak aj Tíro, i aj Sidon xqui bij che i ma Blásto chi cu coj qui tzij chuwach i ma Heródes, chomarsabal quib ruʼ. ʼO u chac chique quiqui chomaj chic quib ruʼ, man chila pu tinimit i ma Heródes xpe wi wach i quiqui tijo. 21 I ma Heródes xu chʼic ʼuri jun ʼij chique, are quiqui mol quib y quiqui yijba chiquiwach. Are xu rik i ʼij, xu coj u ʼuʼ lic chom y xcubi pu cubibal re u ʼatbal tzij. Xu bij ʼuri jun nim laj bixquil chiquiwach. 22 I winak, are xqui ta, xe siqʼuinic: —¡Ire-le n-toʼ ta winak! ¡Ile lic jun dios! —que cha. 23 Xak teʼet jun ángel re i Kajwal xu petsaj yobil chirij i ma Heródes, man n-xu bij taj chi xa jun i Dios chi ca majawic quiqui coj u ʼij. Rumal-i, xu ʼan che chi xtijaw cumal amol, y xcam rumal. 24 I u tzij i Kajwal ca tijin u paxic u wach; xa ipa ca tataj wi. 25 I ma Bernabe i ma Sáulo, are xqʼuis i qui chac pa Jerusalen, xe ʼel chila, xqui cʼam bi i a-Wan cuʼ, chi xak a-Márcos ca bix che.

Xqui 'an 13

I Dios xe u cha i ma Bernabe i ma Sáulo chu ʼonquil u chac

1 Che i jutzobaj creyent re i tinimit Antioquía, je ʼo jujun ajbil u tzij i Dios, xak je ʼo jujun aj tijonel que i creyent: je are i ma Bernabe, i ma Simon chi xak ma ʼEk ca bix che; xak ʼo i ma Lúcio chi aj tinimit Ciréne; ʼo i ma Manaen (chi xe qʼuitsax junam ruʼ i ma Heródes, chi gobernador pa Galiléa); xak ʼo i ma Sáulo. 2 Xu rik jun ʼij, ique que tijin chu cojic u ʼij i Kajwal, coʼtam qui waʼim rumal u tzʼonoxic che i Dios. Are ʼuri i u Tewal i Dios xe u ʼijla: —Che i jacha i ma Bernabe i ma Sáulo chwe, man ʼo jun qui chac quin yaʼo —coʼono. 3 Are xquelej u tzʼonoxic che i Dios, xak xqʼuis i tiémpo chi coʼtam can i qui waʼim, are ʼuri xqui ya i qui ʼab piquiwi i ma Bernabe, i ma Sáulo, y xe qui ʼijla bi che qui chac.

Jun ajʼitz xoʼon potzʼ rumal u mac

4 Teʼuri i ma Bernabe i ma Sáulo xe ʼe che qui viáje, je taktal bi rumal u Tewal i Dios. Nabe xe ʼe pa tinimit Seléucia. Chila xe oc wi pa bárco, ʼenam que cʼa pa Chípre, jun ral jyub setel chuwi mar. 5 Are xe upon pa Chípre, xe kaj che i tinimit Salamína, pa que cʼun wi i bárco pa mar. Are ʼuri xqui jek u bixquil i u tzij i Dios pa tak molbalʼib que i aj Israel winak. Xak i a-Wan xa ʼe cuʼ, aj tolque. 6 Xe bin pa tak tinimit cʼa xe upon che i tinimit Páfos, chi ʼo chi ya. Chila xqui rik wi jun aj Israel, ma Barjesus u bi, (chi xak ma Elímas ca bix che). I achi-le, ajʼitz; ire xa aj tʼoronel, cu bij chi ajbil u tzij i Dios péro n-are taj. 7 Ire ʼo ruʼ i gobernador, ma Sérgio Páulo, chi lic ʼo u noʼoj. I gobernador xu tak qui siqʼuixic i ma Bernabe i ma Sáulo, man craj cu ta u tzij i Dios. 8 I ajʼitz xu jek u laʼic u wach i qui tzij i ma Bernabe i ma Sáulo; craj ire chi n-cu coj ti gobernador u tzij i Dios. 9 I ma Sáulo (chi xak ma Páblo ca bix che) lic ʼo u Tewal i Dios ruʼ. Xu maj u takexic i ajʼitz; 10 xu bij che: —¡At tʼoronel; lic at mal; at racʼal itzel; at aj chʼoʼoj chirij i ʼutz! ¿Wuchac xa ca jechʼabsaj i sak laj tzij re i Kajwal? 11 Woʼor i Kajwal cat u ya na pa cʼax. Cat potzʼir na; n-cawil ti sak, queb oxib ʼij —coʼono. Juntir xoc i ʼekum che u baʼwach; pacha pa ʼekum ʼo wi. Teʼuri xu tzucuj pachin ca chʼelew bic, man n-ca tzun ta chic. 12 I gobernador, are xril ile, xu coj u tzij i Dios; lic xu bisoj che i cʼutunic re i Kajwal.

I u tzij i ma Páblo xutux cumal i aj Israel re i jyub Pisídia

13 I ma Páblo cuʼ i rachiʼil xe ʼel pa Páfos; xe oc bi pa bárco, xe ʼe cʼa pa tinimit Pérge, u cwenta i jyub Panfília. Xui-ri, i a-Wan (chi xak a-Márcos u bi) n-xa ʼe ta cuʼ; ire xtzalij chic Jerusalen. 14 I juban xe ʼel pa Pérge, xe ʼe che jun chic Antioquía, chi u cwenta i jyub Pisídia. Are xu rik i ʼij chi uxlambal ʼij, xe oc pa ja re i molbalʼib, y xe cubi chila. 15 Xqui coj retalil are xa ʼajlax u wach i wuj pa tzʼibtal wi i ujer ʼatbal tzij xak i qui tzij i ujer ajbil u tzij i Dios. Are xutzin i rajlaxic-le, i cajʼatzil i molbalʼib xqui tak u tzʼonoxic chique i apostelab: —Kachalal, mokxa ʼo jun tzij quiwaj qui bij, pixbal que i winak. ʼUtz qui bij na —xbix chique. 16 Are ʼuri i ma Páblo xwalijic, xu cʼut u ʼab chique chi n-que chʼaw ta chic. Teʼuri xu bij chique i winak: —Ix wach aj Israel, xak yix chi n-ix ta aj Israel chi qui coj u ʼij i Dios, chi ta na peʼ. 17 I ka Dios yoj oj aj Israel, xe u cha i katit i ka mam ujer, cu yabej re i ʼutz piquiwi. Cʼa are je ʼo pa Egípto, naj che i qui tinimit, i Dios xe u qʼuiarsaj, teʼuri ruʼ u choʼab xe resaj pa jyub Egípto. 18 Are xe ʼel pa Egípto, i Dios xu chʼijo wach i xqui ʼano are xe bin pa jyub tzʼinilic cuarénta junab u wach. 19 Xu sach qui wach wukub tinimit, cu yabej re i jyub chique i katit ka mam. Are i jyub-le, are i Canaan. 20 Teʼuri, cajib ciénto cincuénta junab u wach, i Dios xu ya juban aj cʼamol u tzam chique; ique xqui ʼat tzij piquiwi i winak cʼa are xicʼaw i qʼuisbal-re, chi are i nim laj ajbil u tzij i Dios, mam Samuel. 21 Teʼuri i katit ka mam n-xcaj ta chic ile, xqui tzʼonoj jun qui ʼatol tzij piquiwi. I Dios xu ya ʼuri chique wach i xqui tzʼonoj. Cuarénta junab u wach, ʼo jun qui ʼatol tzij, ma Saul u bi. I ma Saul-le, u cʼojol i mam Sis; i mam Sis, jun canok chique u muk u xiquin can i mam Benjamin. 22 Xoʼon panok, i Dios xresaj i ma Saul che u patan, y xu ya can i ma David pu qʼuexel. Xu bij ʼuri: “I a-David le, chi u cʼojol i ma Isai, kus cwil yin u cʼux; cu ʼan na ire ronojel pacha i cwaj yin.” Queje xu bij i Dios ile. 23 Bay, are jun canok chique u muk u xiquin can i mam David-le chi Dios xu cha, tobal ke yoj oj aj Israel, pacha u bim ujer. Ire are i Jesus chi quin bij chiwe woʼor. 24 Are maja cu jek u chac i Jesus, i ʼetz ma Wan xoj u pixbaj yoj oj aj Israel, chi caka jalwachij i ka nojbal chi n-ʼus taj, xak ca kajsax ya pakawi. 25 I ʼetz ma Wan, are ya mer cu rik i ʼij ca qʼuis u cʼaslemal, xu bij: “Qui bij yix mok yin ne i toliwe, péro n-yin taj. Ire ca cʼun cʼa chwijil yin, lic nim ni u ʼij. N-nim ti in ʼij yin chuwach ire, n-ca majaw ta chwe quin ʼan mocom che wib chirij, mi tene quin tor u wach u xajab.” Queje ile xu bij i ʼetz ma Wan. 26 Ix wachalal, chi ix u muk u xiquin can i mam Abraham, xak yix chi n-ix ti aj Israel chi xak qui coj u ʼij i Dios, chiwe yix, i Dios cu tak i tzij-i, man quiwetamaj wach iwelbal chi sak. 27 I aj Jerusalen winak, xak i cajʼatzil ique chi xqui camsaj i Jesus, n-quetaʼam taj chi ire ruʼ i Dios petnak wi. N-xqui ta ti usucʼ i tzij chi cacajlaj pa molbalʼib pa tak uxlambal ʼij. Xeʼelok chi je are ique xe ʼanaw ile pacha i tzʼibtal can ujer; queje ile xeʼelok are xqui tak u camsaxic i Jesus. 28 Ire lic n-tu mac; tupu n-xqui rik tu mac chirij, xqui tzʼonoj che i ma Piláto chi cu tak u camsaxic. 29 Are xqui qʼuis u ʼonquil che, ronojel pacha i tzʼibtal can ujer, teʼuri xqui kajsaj li chuwach i cruz y xqui muku. 30 Xui-ri, i Dios xu cʼunsaj sak chuwach. 31 Teʼuri i Jesus qʼuial ʼij xa ʼiltaj u wach cumal i u tijoxelab. Je are ique-le chi je rachiʼil oʼonom lok. Je teren chirij are xu jek u patan pa Galiléa, cʼa are ʼo wi are xe u qʼuisa pa Jerusalen. Y woʼor, je are iquele que tijin chu bixquil chique i winak wach xu ʼan i Jesus. 32 Woʼor, yoj oj ʼo chi, chu bixquil i ʼutz laj tzij chiwe, chi are iri: i Dios ca tijin chu ʼonquil wach i u bim ujer chique i katit ka mam. 33 Yoj oj qui muk qui xiquin canok; i Dios ca tijin chu ʼonquil pacha i u bim chique ique ujer (chi cu cʼunsaj sak chuwach i Jesus). Xeʼelok pacha cu bij u tzij i Dios tzʼibtal can chupam i wuj Sálmos. Xu bij: “Yet at in Cʼojol; woʼor in yom a cʼaslemal.” (Queje ile tzʼibtal canok.) 34 I Dios u bim ujer chi cu cʼunsaj sak chuwach i Jesus; u bim chi u chʼacul n-ca jar taj, man xu bij chupam u wuj: “Quin ya ni utzil chomal chiwe pacha xin bij che i mam David ujer.” (Queje ile tzʼibtal canok.) 35 ʼO jun chic tzij pa wuj Sálmos cu bij: “Yet n-ca ya ta che, chi ca jar u chʼacul i loʼlaj a takon,” coʼono. 36 (Mix sachic, i tzij-i n-chirij ti mam David tzʼibtal wi; chirij i Jesus tzʼibtal wi.) Katzij, i mam David xcamic are xutzin u patan pacha i u chʼobom i Dios. Xcamic, xmuk chiquixol i ratit u mam, y u chʼacul xjaric. 37 Xui-ri, i Jesus, chi cʼastam rumal i Dios, i u chʼacul ire n-xoʼon ta mal. 38 Wachalal, ʼo u chac chi ta u be chi rumal i Jesus xoj cʼun chu bixquil chiwe wach u rikic i cuybal mac. 39 Niʼpa i winak quiqui cuba i qui cʼux che i Jesus, ca cuy ni qui mac rumal. Rumal ire ʼo i cuybal mac chi oʼonom lok n-cuytajnak ta rumal i ʼatbal tzij chi tzʼibtal can rumal i mam Moises. 40 Chi ʼana cwent mi petsaj i roywal i Dios piwi, pacha qui tzʼibam can i ajbil u tzij i Dios ujer: (I Dios xu bij): 41 ¡Chiwilapeʼ, yix chi ix yoʼyanel che in tzij! Cha sach i nojbal che, cha sachsax i wach rumal i nimak tak ʼanic, rumal i nimak tak xibinʼib, quin ʼan ni yin, in Dios, che tak i ʼij-i, che tak i icʼ-i. N-qui ta ti u be, n-qui coj taj wach i quin ʼan na, tupu ʼo i ca lapaw chiwe. (Queje u tzij i Dios ile chi tzʼibtalic, xu bij i ma Páblo chique.) 42 Teʼuri xel i ma Páblo pa molbalʼib junam cuʼ i rachiʼil. I winak chi ne te aj Israel chi calaxic, lic xqui tzʼonoj chique chi que cʼun chic cuʼ pa wukub ʼij, chi are tan chic i uxlambal ʼij. Cacaj ni u tayic tan chic i qui tzij. 43 Are xe utzinic, xe ʼel li conojel pa molbalʼib, je qʼui xe terej chiquij i ma Páblo i ma Bernabe. Je ʼo i aj Israel winak, xak ʼo i juban chi ne te aj Israel, xui-ri lic xqui coj u ʼij i Dios junam cuʼ. I ma Páblo i ma Bernabe xe qui pixbaj chi quiqui jicba qui cʼux che i rutzil u cʼux i Dios. 44 Che chic i wukub ʼij, xe u rika i ʼij re chic jun uxlambal ʼij. Xqui mol quib laj conojel i winak re i tinimit chu tayic u tzij i Dios. 45 I aj Israel, are xquilo xe moltaj i winak je qʼui, xpe coywal. Xe oc chu laʼic u wach che i ma Páblo, xak xqui yoʼya. 46 I ma Páblo i ma Bernabe, co qui cʼux xqui bij chique: —ʼO u chac xka bij u tzij i Dios chiwe yix nabe, ix aj Israel winak. Xui-ri, cakil yoj chi yix n-quiwaj ti qui cojo; cakil yoj chi qui bij yix n-ca majaw ta chiwe we qui rik i cʼaslemal chi n-ca qʼuis ta chic. Rumal-i coj ʼec; coj ʼe cuʼ i winak ne te aj Israel. 47 Man queje ile xoj u tak i Kajwal chu ʼonquil; ire xu bij can i tzij-i: At in cojom pacha jun ʼaʼ quiquilbej re qui be niʼpa i ne te aj Israel; at in cojom tobal que i winak ronojel u wach i jyub taʼaj chu rikic i quelbal chi sak. (Queje u tzij i Dios ile chi tzʼibtalic, xqui bij i ma Páblo i ma Bernabe chique.) 48 I ne te aj Israel winak, are xqui ta ile, lic xe quicotic. Xe oc chu bixquil chi u tzij i Kajwal lic ʼutz. Are ʼuri niʼpa i je chatal rumal i Dios chi quiqui rik qui cʼaslemal n-tu qʼuisic, ique ʼis xqui coj u tzij i Kajwal. 49 Queje ile xu ʼan i u tzij i Kajwal, lic xpax u wach che i jyub-le. 50 Xui-ri, i aj Israel xe ʼe cuʼ i nimak qui patan pa tinimit, quiqui cojbej re qui mac i ma Páblo i ma Bernabe. Xak xe ʼe cuʼ juban ixokib ʼo qui ʼij chi lic qui yom qui cʼux che i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises. ʼIs xe oc ʼuri chi chʼoʼoj chiquij i ma Páblo i ma Bernabe, y xe quesaj bi che i jyub-le. 51 Ique, are xe ʼel chila xqui su can i ulew che i cakan, cʼutbal re chique chi cʼo can i qui mac chiquij. Teʼuri xe ʼe che i tinimit Icónio. 52 Xui-ri, i creyent chi je ʼo pa Antioquía, lic que quicotic rumal i Kajwal; xak i u Tewal i Dios lic ʼo cuʼ.

Xqui 'an 14

Xpe chʼoʼoj chiquij i ma Páblo i ma Bernabe pa Icónio

1 I ma Páblo i ma Bernabe, are xe upon che i tinimit Icónio, xe oc pa molbalʼib que i aj Israel. Lic ʼutz u bixquil u tzij i Dios xqui ʼano, rumal-i je qʼui aj Israel xqui coj u tzij i Kajwal, xak je qʼui i ne te aj Israel xqui cojo. 2 Xui-ri, i aj Israel chi n-xqui coj taj, xe oc chi qui tunic i ne te aj Israel winak; xqui ʼan chique chi tzel que quil i creyent. 3 Rumal-i i ma Páblo i ma Bernabe xe najtin pa tinimit Icónio; co qui cʼux xe cʼutunic, lic cul qui cʼux che i Kajwal. I Dios xu cʼut chiquiwach i winak chi lic katzij wach i xqui bij, chi nim i utzil chomal re i Kajwal; man xu ya piquiʼab quiqui ʼan i milágro, xak i nimak tak ʼanic chiquiwach i winak. 4 I winak re i tinimit qui ʼanom queb che qui wach: ʼo i qui yom qui wach cuʼ i aj Israel, xak ʼo i qui yom qui wach cuʼ i apostelab. 5 Xeʼelok ʼo i aj Israel, junam cuʼ i ne te aj Israel xe ʼe cuʼ i qui wi qui jolom, y xqui yac chʼoʼoj chiquij i ma Páblo i ma Bernabe. Xqui nucʼ chiquiwach chi que ʼe chiquij xak que qui cʼak che abaj, xqui chʼob ique. 6 Xui-ri, i ma Páblo i ma Bernabe, are xqui ta rason wach i qui nucʼum, xe ʼel chila; xe ʼe cʼa pa tinimit Lístra, xak i tinimit Dérbe; i queb-le, u cwenta i jyub Licaónia; xak xe ʼe che i jyub chirij chuwach. 7 Xak chila xqui bij wi wach i ʼelbal chi sak rumal i Jesucrísto.

Laj xqui camsaj i ma Páblo pa Lístra

8 Pa tinimit Lístra, ʼo jun achi chi n-ca bin taj. Ire clis chi ralaxic, mi xa ta jubʼi bin-nak. 9 Ire ca tijin chu tayic wach cu bij i ma Páblo. I ma Páblo xu takej i achi, xrilo chi lic ʼo u cubibal u cʼux, rumal-i ca tiqui chi rutzirsaxic. 10 Are ʼuri, i ma Páblo co xchʼaw che: —Chat tacʼal ʼanok sucʼulic —coʼon che. I achi xsacʼcanic xel chicaj y xtaqʼui ʼanok; teʼuri xu jek binic. 11 I winak, are xquilo wach i milágro xu ʼan i ma Páblo, xe oc chi sicʼ: —¡Je dios je kajnak li kuʼ yoj! ¡Ique-le je dios pacha que tzun achiab! (Queje ile xqui bij pa qui chʼawbal i aj Licaónia.) 12 Xqui bij chi ma Bernabe are i dios Júpiter; xak xqui bij chi ma Páblo are i dios Mercúrio, man xchʼaw chiquiwach i winak. (I dios Mercúrio quiqui bij che, aj chʼawel, que cha.) 13 I winak-le ʼo i rachoch i qui dios Júpiter tzamja pa ocbal bic. I sacerdóte re i dios-le xe u cʼam li torib xak juban cotzʼij, cojbal re qui ʼij i ma Bernabe i ma Páblo. Craj ire, xak cacaj i winak, quiqui camsaj i torib chiquiwach ique pacha je dios. 14 I ma Páblo i ma Bernabe, are xquilo wach xe oc i winak chu ʼonquil, ique xqui jek u rakchʼixic i qui ʼuʼ (ʼilbal re chi n-ʼus ti que tijin i winak chu ʼanic). Juntir xe oc chiquixol i winak; que siqʼuinic xqui bij: 15 —¡Achiab! ¿Wuchac queje qui ʼan ile? Yoj xa oj winak pacha yix. Naj oj petnak wi, col ka bij chiwe chi ʼo u chac qui mayij u ʼonquil tak ile. Ile n-tu chac, n-tusucʼ. Xol ka bij chiwe chi xui che i Dios cʼaslic chi cojo u ʼij. Are ire ʼanawnak i caj, i jyub, i mar. Are ire ʼanawnak wach tak i ʼo chicaj, wach tak i ʼo chuwach i jyub taʼaj, wach tak i ʼo pa mar. 16 Ujer canok, i Dios u yom chique i winak wach tak i cacaj quiqui ʼano, wach tak i cacaj quiqui chʼobo. 17 Xui-ri, nic are wi, ire xu ʼan i ʼutz i chom chique, cʼutbal-re chique wach ruxic ire. Cu ya li ka jab, cu ya ka ticon; cu ya chake wach caka tijo, cu ya chake wach coj quicot ruʼ —xu bij i ma Páblo chique i winak. 18 Tupu xu bij ire ile, xak pachalo xtiqui chi qui ʼatixic i winak. Lic cacaj quiqui camsaj i torib, cojbal qui ʼij i ma Páblo, i ma Bernabe. 19 Are ʼuri xe cʼun jujun aj Israel winak re i tinimit Antioquía, xak re i tinimit Icónio, col qui tunu i winak chi je ʼo pa Lístra. Teʼuri ʼis xqui coj abaj che i ma Páblo y laj xqui camsaj. Xqui chʼob ique chi ire ya xcamic, rumal-i xqui jucuquej bi tzam tinimit. 20 Teʼuri i creyent xqui mol quib chirij chuwach i ma Páblo; are ʼuri ire xwalijic y xoc chubi pa tinimit. Chucab ʼij, junam xe ʼe ruʼ i ma Bernabe pa tinimit Dérbe. 21 Are xe upon pa Dérbe, xqui bij chique i winak wach i quelbal chi sak u yijbam i Dios. Je qʼui xqui ya quib puʼab i Crísto rumal qui pixbanic. Teʼuri xe tzalij chalok, xe icʼaw chic pa Lístra, pa Icónio, xak pa Antioquía. 22 Xe ʼe qui ya u cowil qui cʼux i creyent pa tak tinimitle, xe ʼe qui bij chique chi miqui sach u cubibal qui cʼux che i Kajwal. “Man ʼo u chac caka chʼij u qʼuial cʼax, we cakaj coj oc pa cu ʼat wi tzij i Dios. Xui-ri, ma baʼcrij i cʼux,” xqui bij chique. 23 Teʼuri xe qui cha juban nimak tak mamʼib, y xe qui ya can piquiwi i jutak tzobaj creyent. Xcoʼtaj i qui waʼim, xqui tzʼonoj che i Dios piquiwi i kachalal; xqui tzʼonoj che chi que u chajij niʼpa i qui jachom quib puʼab.

Qui chac i ma Páblo, i ma Bernabe pa Antioquía re i jyub Síria

24 Xe icʼaw pa tak jyub re i Pisídia, y xe upon pa jyub u cwenta i Panfília. 25 Xqui paxsaj u tzij i Dios pa tinimit Pérge, teʼuri xe ʼe pa tinimit Atália. 26 Teʼuri xe oc pa bárco y xe tzalij chic pa i je ʼelnak wi, chi are i tinimit Antioquía. Are i creyent aj Antioquía chi qui jachom i ma Páblo i ma Bernabe che u chac i Dios; qui tzʼonom che, chi que u to ruʼ qui chac. I chac-le ya xqʼuisic, y xe tzalijic. 27 Are xe upon pa tinimit, xe qui mol qui chiʼ i creyent, y xe oc chu bixquil wach i qui toʼic u ʼanom i Dios chique. Xqui bij chique chi i Kajwal je u tom i ne te aj Israel, man xak ique quiqui ta u be y quiqui rik u cubibal qui cʼux che. 28 Teʼuri i ma Páblo i ma Bernabe xe najtin chila cuʼ i creyent pa tinimit Antioquía.

I ma Páblo quiqui mol quib cuʼ i que ucʼaw u tzam i creyent pa Jerusalen

Xqui 'an 15

1 Che tak i ʼij-le, je ʼo jujun achiab je petnak Judéa; xe upon pa tinimit Antioquía y xe oc chu cʼutic chique i creyent chi ʼo u chac ca ʼani i retal circuncision che i qui chʼacul. Xui queje ile que totaj rumal i Dios, xqui bij ique. ʼO u chac quiqui ʼan ni ile pacha u bim can i mam Moises, xqui bij. 2 I ma Páblo i ma Bernabe xe oc chu chapic quib chi tzij cuʼ ique. Rumal ʼuri i jutzobaj creyent xe qui cha i ma Páblo i ma Bernabe cuʼ juban chic achiab, y xe qui tak bi pa Jerusalen. Cacaj ique que ʼe chu tzʼonoxic chique i apostelab, xak i nimak tak mamʼib we ʼo u chac ca ʼan ni retal circuncision che i qui chʼacul i creyent. 3 I jutzobaj creyent pa Antioquía xe qui to bi che i qui viáje. I comision-le, are xe ʼec xe icʼaw pa jyub u cwenta i Fenícia, xak i jyub u cwenta i Samária. Xqui bij chique i tak jutzobaj creyent chila chi je qʼui i ne te aj Israel winak xak qui jachom quib puʼab i Dios. Are xqui ta ile, lic xe quicotic. 4 I ma Páblo i ma Bernabe, are xe upon pa Jerusalen, xe cʼulax cumal i creyent, xak cumal i apostelab, xak i nimak tak mamʼib. Xqui lap ronojel niʼpa i u ʼanom i Dios chique (chi je qʼui i ne te aj Israel winak qui jachom quib puʼab i Kajwal). 5 Xui-ri, jujun aj Fariséo winak chi je creyent chic, xe taqʼui ʼanok y xqui bij: —I ne te aj Israel chi qui yom qui wach kuʼ, ʼo u chac coc i retal que i aj Israel che i qui chʼacul. Xak ʼo u chac quiqui ʼan na pacha i cu bij i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises ujer —xe cha. 6 Teʼuri i apostelab xqui ʼan jun nucʼbal tʼisbal cuʼ i nimak tak mamʼib, chu chʼobic wach i quiqui bij chique i je cʼunnak. 7 Naj xe lapan chiquiwach; are ʼuri i ma Pédro xtaqʼui ʼanok y xu bij chique: —Wachalal, iwilom yix chi oʼonom lok i Dios in u chom yin chixol yix chi quin bij u tzij chique i ne te aj Israel, wach i quelbal chupam i qui mac. Craj i Dios chi xak ique quiqui coj u tzij ire. 8 Ire retaʼam wach ʼo piqui cʼux i winak chi qui jujunal (retaʼam we je re ire piqui cʼux). U ʼalijinsam chake chi xak que u cʼulaj i ne te aj Israel winak ruʼ, man u yom u Tewal chique xak jun ruʼ pacha u yom chake yoj. 9 Ire xu chʼaj i canima ique rumal u cubibal qui cʼux che; queje pacha u ʼanom chake yoj, xak queje xu ʼan chique ique; xak jun kilic u ʼanom. 10 ¿Wuchac ʼuri quiwaj qui yoj wach u ʼanom i Dios? ¿Wuchac quiwaj qui ʼan pen chique chi quiqui ʼan pacha cu bij i ujer ʼatbal tzij? ¿Wuchac qui ya ekan chiquikul, chi me tene yoj caka chʼijo, xak mi tene i katit ka mam? 11 Ile n-tusucʼ. Ketaʼam yoj, oj ʼelnak chi sak xa rumal utzil chomal re i Kajwal Jesus; xak queje ique —xu bij i ma Pédro chique. 12 Conojel niʼpa i je ʼo chila n-xe chʼaw ta chic. Teʼuri xe oc chu cojic retalil che i qui tzij i ma Bernabe i ma Páblo. Xqui ta niʼpa i milágro, niʼpa i nimak tak ʼanic xu ʼan i Dios chique i ne te aj Israel winak, cʼutbal-re chi ire ʼo cuʼ i ma Páblo i ma Bernabe. 13 Are xe utzin ique chi chʼaʼatic, i mam Jacóbo xu bij jun tzij: —Wachalal, chitapeʼ, 14 i ma Simon Pédro ya xu lap chake chi Dios u jekom cucʼaxic i ne te aj Israel winak; ya xu jek qui chayic chiquixol ique niʼpa i que ʼel na, je re ire. 15 I u ʼanom-le xak jun xeʼel ruʼ i tzij pacha tzʼibtal can cumal i je ajbil u tzij i Dios ujer. Qui tzʼibam can i tzij-i chi xu bij i Dios: 16 Coʼon panok, que in to tan chic i aj Israel winak; quin coj tan chic pa qui ʼatol tzij jun u muk u xiquin i mam David. Quin yijba tan chic wach i wulijnak; quin yac tan chic wach i tzaknak. 17 Queje ile quin ʼano, man conojel i winak chi maja quin qui cojo, quin qui tzucuj na. Xak queje i ne te aj Israel chi quiqui jach na quib pinʼab, y quiqui cuxtaj in bi. 18 Queje ile cu bij i Kajwal, ire chi ʼax u ʼalijinsam wi chake wach tak i cakil na. (Queje ile tzʼibtal canok, xu bij i ma Jacóbo; teʼuri xu bij:) 19 Rumal ʼuri, quin bij yin, i ne te aj Israel winak we ya xqui jalwachij i qui nojbal chi n-ʼus taj, y xe terej chirij i Dios, n-ta ʼatbal tzij ʼuri caka ya piquiwi. 20 Xui caka tak bi jun wuj chique, yabal qui noʼoj. Caka tzʼibaj bi chique chi miqui tij tiʼij sujtal chuwach tiox; xak miqui kajsaj qui ʼij cuʼ i n-cachiʼil ta quib. Xak caka tzʼibaj bi chique chi miqui tij u tiʼijlal chicop chi toʼ qui jitzʼam; xak miqui tij quicʼ. 21 Queje ile caka tzʼibaj chique, man i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises, ʼax ca ajlax wi pa tak molbalʼib que i tinimit pa tak uxlambal ʼij chique i aj Israel winak. (N-cakaj ta caka petsaj coywal i creyent chi je aj Israel.) (Queje xu bij i mam Jacóbo ile chique.) 22 Teʼuri i apostelab, xak i nimak tak mamʼib cuʼ conojel i creyent, xe oc chu chʼobic wach quiqui ʼano. Xe qui cha queb cachiʼil, que qui tak bi cuʼ i ma Páblo i ma Bernabe che i tinimit Antioquía. I queb-le je are i ma Sílas, xak i ma Júdas (chi xak ma Barsabas quiqui bij che). Che queb achiab ʼo qui ʼij chiquixol i cachiʼil. 23 Xqui cʼam bi i wuj chi tzʼibtal cumal i nucʼbal tʼisbal. Queje iri cu bij: “Yoj chi oj apostelab, xak i nimak tak mamʼib aj waral, xak i juban iwachalal waral Jerusalen, caka ya pan rutzil i wach yix ix kachalal. Tupu n-ix ti aj Israel winak, ix kachalal chic; caka tak bi i wuj-i chiwe yix, ix aj Antioquía, ix aj Síria, xak ix aj Cilícia. 24 Yoj xka ta rason chi xe ʼel jujun aj waral, xix ʼe qui xibij na, xak xix qui cʼachirsaj na. Xqui bij ique chi ʼo u chac coc i retal circuncision che i chʼacul yix, xak xqui bij chi ʼo u chac qui ʼan pacha i ujer ʼatbal tzij. Xuiri, yoj n-ta je ka takom bi chu bixquil ile chiwe. 25 Rumal-i, junam ka wach xe ka cha bi jujun kachalal chi quix ʼe quila. Que ʼe junam cuʼ i ma Páblo i ma Bernabe, chi lic cʼax que ka naʼo. 26 Ique lic je ʼo chuwach i camic rumal u tzij i Kajwal Jesucrísto. 27 Rumal ile chi xka nucʼu, que ka tak bi i ma Júdas i ma Sílas iwuʼ, chu bixquil chiwe wach ka nucʼum. 28 I u Tewal i Dios n-craj ta cu ya mas ʼatbal tzij piwi, xak yoj n-cakaj taj. Xui queb oxib tzij caka bij chiwe, are iri: 29 Mi tij i tiʼij chi xa camsam rumal u ʼij jun tiox; xak mi tij i quicʼ; xak mi tij i chicop chi toʼ je jitzʼam. Jun achi, jun ixok, miqui kajsaj qui ʼij chiquiwach, we n-cachiʼil ta quib. Yix, we qui ʼan cas che i tzij-le, ʼutz i qui ʼano. Xui ile i ka tzij chiwe. Chiwila iwib.” (Queje ile tzʼibtal chuwach i wuj chi xqui cʼam bic.) 30 I xe cʼamaw bi i wuj, xqui maj qui be, y xe ʼe pa Antioquía. Are xe uponic, xe qui siqʼuij i creyent. Are qui molom chic quib, xqui jach i wuj chique. 31 Teʼuri i creyent xcajlaj u wach i wuj; lic xe quicotic wach i bital bi chique. I tzij-le lic xu cubsaj qui cʼux. 32 I ma Júdas i ma Sílas xak je ajbil u tzij i Dios, man u yom i Dios chique quiqui ta usucʼ wach u ʼalijinsam ire chique y quiqui bij chique i juban creyent. Rumal-i, naj xe lapan cuʼ, cowirsabal re qui cʼux, xak jicsabal re qui cʼux che i Dios. 33 Xe najtin chila, teʼuri i creyent xe qui ʼijla chalok; xqui tzʼonoj i ʼutz re i Dios piquiwi, man que tzalij chic cuʼ i je takawnak bic. 34 Xui-ri, i ma Sílas xu chʼobo chi ʼutz ca canajic. 35 Xak i ma Páblo i ma Bernabe xe canaj ruʼ pa Antioquía. Junam cuʼ u qʼuial cachiʼil, que tijin chu cʼutic u tzij i Kajwal, xak chu paxsaxic u tzij.

I ma Páblo cu jek tan chic qui solixic i jutak tzobaj creyent

36 Xoʼon panok, i ma Páblo xu bij che i ma Bernabe: —ʼUtz coj ʼe chic pa tak tinimit pa i ka bim wi can u tzij i Kajwal; que ʼe kila wach qui ʼanom i creyent —xu bij. 37 I ma Bernabe craj cu cʼam bi i a-Wan cuʼ, chi xak a-Márcos quiqui bij che. 38 I ma Páblo n-craj taj chi quiqui cʼam bic, man xcʼun chu cʼux chi ire je roʼtam canok are je ʼo pa jyub Panfília; i ma Wan Márcos-le xroʼtaj can i chac cuʼ. 39 Xqui chap quib chi tzij rumal. Xeʼelok xa xqui jach qui wach; i ma Bernabe xu cʼam bi i a-Márcos, xe oc bi pa bárco, y xe ʼe pa Chípre. 40 I ma Páblo xu cha i ma Sílas rachiʼil. I creyent xqui tzʼonoj i utzil chomal re i Dios piquiwi, teʼuri xqui maj qui be. 41 Xe ʼe bin pa jyub Síria, xak xe icʼaw pa jyub Cilícia, que tijin chu yaʼic u cowil qui cʼux i kachalal pa tak tzobajil re i Dios pa i que icʼaw wi.

Xqui 'an 16

I a-Timotéo ca ʼe cuʼ i ma Páblo i ma Sílas

1 I ma Páblo i ma Sílas xe upon che i queb tinimit, Dérbe y Lístra. Pa Lístra xqui rik wi jun creyent u bi a-Timotéo. Ire, racʼal jun ixok creyent, aj Israel winak; xui-ri, i u kajaw i achi-le, aj Griégo winak. 2 Niʼpa i creyent pa tinimit Lístra, xak i je ʼo pa tinimit Icónio, quiqui bij chi ʼutz laj achi i a-Timotéo. 3 I ma Páblo craj cu cʼam bi i a-Timotéo ruʼ. Rumal-i, xqui ʼan i retal circuncision che u chʼacul, man ca cʼulax cumal i aj Israel winak xa ipa que icʼaw wi. I aj Israel winak, ʼis quetaʼam chi u kajaw ire aj Griégo winak (y n-quiqui cʼulaj ta cuʼ we n-ʼantal ti circuncision che). 4 Are xe icʼaw pa tak tinimit, xqui bij chique i creyent wach qui nucʼum, wach qui bim i apostelab, junam cuʼ i nimak tak mamʼib pa Jerusalen. Xqui bij chique chi ʼo u chac quiqui ʼan cas wach i qui bim bic. 5 Rumal i qui solinic iquele, i tzobajil creyent mas xjiqui qui cʼux che i Dios. N-xui ta la ile, ʼij ʼij ca tijin qui qʼuiaric.

I ma Páblo crachicʼaj u wach jun aj Macedónia

6 I u Tewal i Dios n-xu ya ta chique xe oc pa jyub Asia chu bixquil u tzij i Dios chila. Rumal-i, xe icʼaw pa jyub Frígia, xak xe icʼaw pa jyub Galácia, 7 y xe upon pa mojon re i jyub Mísia. Quiqui chʼobo chi que ʼax pa jyub Bitínia, xui-ri, i u Tewal i Jesus n-xu ya ta chique chi que oquic. 8 Are u ʼonquil ʼuri n-xe oc ta pa Mísia, xa xe icʼaw sucʼulic. Xe kaj pa tinimit Tróas chu chiʼ i mar. 9 Chila, i ma Páblo xrachicʼaj pu waram chaʼab; xrachicʼaj u wach jun achi aj pa jyub Macedónia, aj chʼaka mar. I achi-le, tacʼal chuwach, cu bij che: “¡Saʼaj! Chat ʼax li kuʼ yoj oj aj Macedónia; choj ol a to,” cutixic, xril ire. 10 Are xrachicʼaj i ma Páblo ile, juntir xka yijba kib, ʼenamke pa Macedónia. Lic ketaʼam chi Dios xoj u siqʼuij bi chila chu bixquil chique wach i ʼelbal chupam i qui mac.

Wach i xqui cʼulmaj i ma Páblo i ma Sílas pa Filípos

11 Teʼuri xoj oc bi pa bárco, y xoj ʼel pa tinimit Tróas. I bárco ʼenam re sucʼulic cʼa che jun ral jyub setel pa nicʼaj mar; i jyub-le u bi Samotrácia. Chucab ʼij, xoj ʼe pa bárco cʼa pa tinimit Neápolis, u cwenta i Macedónia. 12 Teʼuri xoj ʼe pa tinimit Filípos chi xak u cwenta i jyub Macedónia; chila je jekel wi je qʼui aj Róma winak. I tinimit Filípos mas ʼo u ʼij chiquiwach i niʼpa i tinimit chirij chuwach. Xoj qʼuiji qʼuial ʼij chila. 13 Pa uxlambal ʼij, xoj ʼel tzamja re i tinimit, caka tzucuj pa quiqui mol wi quib i aj Israel chu tzʼonoxic che i Dios. Xoj upon chu chiʼ jun ya y xka rik i molbalʼib, pa qui molom wi quib juban ixokib. Xoj cubi cuʼ y xka bij chique wach u patan i Jesucrísto. 14 ʼO jun chique ati Lídia u bi. I ixok-i, aj tinimit Tiatíra, aj cʼay chomik laj tak cʼul, lic pakal rajil. Ire ca tijin chu tayquil wach ca bixic, man ʼax cu coj wi u ʼij i Dios. I Dios xchʼaw ʼuri pa ranima chi cu coj retalil che wach i cu bij i ma Páblo. 15 Teʼuri xu tzʼonoj u kajsaxic ya puwi, y xkajsax ya puwi ire xak piquiwi conojel niʼpa i je ʼo ruʼ ja. Teʼuri xu bij chake: —We yix qui na piwanima chi yin in cojom u tzij i Kajwal, chix pet kuʼ, y quix canaj chi kachoch —xu bij chake. N-xu ya ta chake coj petic, xu ʼan pen chake chi coj canaj cuʼ ruʼ ja. 16 Xoʼon panok, are xoj ʼe chic pa quiqui mol wi quib i winak chu tzʼonoxic che i Dios, xka cʼulaj jun ali chi ʼo itzel tew che. Rumal i itzel tew-le, i ali ca nanic. Je ʼo u patron, péro n-quiqui toj taj, tupu qʼui i mer quiqui chʼac chirij, rumal u nanic. 17 I ali-le xoj u terbej, ca siqʼuin chu bixquil i tzij-i: —I achiab-le je u takon i Dios chi ʼAtz u ʼIj, col qui bij chiwe wach iwelbal chi sak —coʼon i ali. 18 ʼIj ʼij queje ile xu ʼano; i ma Páblo lic xrix u cʼux che. Are ʼuri xu pisquilij rib y xu ʼijla i itzel tew chi ʼo che i ali. Xu bij: —Rumal u choʼab i Jesucrísto chi ʼo wuʼ, quin bij chawe ¡chawoʼtaj can i alile, y jat! —xu bij. I itzel tew juntir xroʼtaj canok. 19 I rajaw i ali xquil ʼuri chi n-ta chic mer quiqui chʼac che. Rumal ʼuri xe qui chap i ma Páblo i ma Sílas y xe qui cʼam bi chiquiwach i ʼatbal tzij. 20 Xe ʼe qui ya chiquiwach i juez y xqui bij: —I achiab-i je aj Israel winak, y xa que qui chʼujersaj i winak pa ka tinimit. 21 Junwi i cʼutunic col qui cʼutu chake; n-ʼus taj coj naw che, man yoj oj aj Róma winak —xe cha. 22 Are ʼuri i winak xpe coywal y xe ʼe chiquij i ma Páblo i ma Sílas. Teʼuri i juez xqui tak i relsaxic qui ʼuʼ, y xqui tak qui chʼayic ruʼ u ʼab cheʼ. 23 Qʼui i qui loʼxic xqui yaʼo, teʼuri xe qui cʼam bic y xe qui tzʼapij pa cárcel. Xqui bij che i aj chajil cárcel chi lic ʼutz i qui chajixic cu ʼano. 24 I aj chajil cárcel are xyaʼ u mantar, xe u tzʼapij cʼa pa qʼuisbal re i cárcel. Chila xu coj wi can i cakan pa cheʼ, man n-que bin ta chic. 25 I ma Páblo i ma Sílas colo tiqʼuil aʼab que tijin chu tzʼonoxic che i Dios, xak quiqui bixaj u ʼij i Dios. I juban chic winak chi je tzʼapil chila que tijin chu tayic. 26 Xak teʼet xcʼun jun nim laj ucabrakan, xu silabsaj u cubibal i cárcel. Are ʼuri niʼpa i uchija xjaktaj utuquel, xak i carena, i cheʼ chi ʼo che i cakan xel chique niʼpa i je tzʼapilic. 27 I aj chajinel, are xcʼun sak chuwach, xrilo chi jaktajnak i cárcel. Cu bij ire chi niʼpa i je tzʼapilic ʼis je ʼanmajnak chubic, rumal-i xresaj li u chʼichʼ cu camsaj rib cu bij ire. 28 Are ʼuri i ma Páblo xsiqʼuin che: —Ma ʼan cʼax che awib, man konojel ʼis oj ʼo chi —xu bij che. 29 I aj chajinel xu tzʼon-la chi ca tzij i ʼaʼ; paʼanem xoc bic y xuqui chi cakan i ma Páblo i ma Sílas, lic ca sicsat rumal u xibriquil. 30 Juntir xe resaj lok y xu tzʼonoj chique: —Nimak tak winak, ¿wach i quin ʼano quin el chupam in mac? —coʼono. 31 —Cha cuba a cʼux che i Kajwal Jesucrísto y cat el ʼuri chupam a mac, xak i awixokil i awacʼal, y niʼpa i je ʼo chi awachoch —xqui bij che. 32 Teʼuri xqui cʼut u tzij i Kajwal che, xak chique conojel niʼpa i je aj pa rachoch. 33 Are ʼuri, cʼa chaʼab, i aj chajinel xoc chu chʼajic pa i soctal wi chique. Teʼuri xkajsax ya puwi achi, xak piquiwi i je aj pa rachoch. 34 Xe u cʼam bi i ma Páblo i ma Sílas chi rachoch y xe u tzuku. I aj chajinel, xak conojel i je ʼo chi rachoch lic que quicotic rumal u cubibal qui cʼux che i Dios. 35 Chucab ʼij, i juez xe qui tak bi jujun policía ruʼ i aj chajil cárcel, xol qui bij chi que oʼtax bi i ma Páblo i ma Sílas. 36 Are ʼuri, ire xu bij che i ma Páblo: —I juez xqui tak li rason wuʼ chi quix woʼtaj bic; quiqui ya chiwe chi quix ʼec, n-ta pen —xu bij chique. 37 Xui-ri, i ma Páblo xu bij chique i policía: —N-coj ʼe taj man n-ʼus ti xqui ʼan chake. Yoj oj cach aj tinimit Róma, péro xoj qui chʼay chiquiwach i winak y xoj qui tzʼapij pa cárcel. N-ta ʼatbal tzij xqui ʼan chake pacha usucʼ, y woʼor cacaj coj coʼtaj aliʼal. Ile n-ca majaw taj; che pet i juez, choj ol quesaj —xu bij. 38 I policía xe ʼe qui bij chique i juez. Ique, are xqui ta chi i ma Páblo i ma Sílas je aj Róma, xqui xij quib. 39 Rumal-i e ʼe cuʼ y xqui tzʼonoj cuybal mac chique. Teʼuri xe quesaj bi i ma Páblo i ma Sílas. Xqui tzʼonoj pawor chique chi que ʼel pa tinimit. 40 Are xe ʼel pa cárcel, xe ʼe chi rachoch i ati Lídia, pa je ʼo wi i creyent. Xqui ya can u cowil qui cʼux, teʼuri xe ʼec.

Xqui 'an 17

Wach i qui chʼujeric i winak pa Tesalónica

1 I ma Páblo i ma Sílas, are xqui maj qui be, xe icʼaw pa tinimit Anfípolis, xak xe icʼaw pa tinimit Apolónia, teʼuri xe upon pa tinimit Tesalónica. Chila ʼo wi jun ja pa quiqui mol wi quib i aj Israel winak. 2 I ma Páblo, ʼax coʼon wi, are ca cʼun i uxlambal ʼij, xa ʼe pa ja re i molbalʼib. Xak queje xu ʼan ile pa tinimit Tesalónica. Pa tak uxlambal ʼij xupon pa molbalʼib; oxmul xu ʼano man que u pixbaj i aj Israel winak. 3 Xu ʼalijinsaj chique wach i cʼut-tal can chupam u wuj i Dios, chi i Tolque coyʼem, ʼo u chac cu tij ni uyej y ca cam na, teʼuri ca walij tan chic. Pa qʼuisbal-re xu bij chique: —I Toliwe-le chi bital na, are i achi Jesus chi quin tijin chu bixquil chiwe —xu bij. 4 Je ʼo jujun chique i aj Israel winak xqui cojo wach i xqui bij, y xqui ya qui wach cuʼ i ma Páblo i ma Sílas. Xak je qʼui i aj Griégo winak chi ʼax quiqui ʼan wi quiqui coj u ʼij i Dios, xak xqui ya qui wach cuʼ. Xak queje xqui ʼan je qʼui ixokib chi ʼo qui ʼij pa tinimit. 5 Xui-ri, je ʼo juban aj Israel winak chi n-cacaj ta quiqui cojo; xpe coywal che chi xe oc i juban cuʼ. Rumal-i, xqui mol qui chiʼ jujun achiab chi ne te ʼutz, xak toʼ que percat pa tak be; xe qui cʼam bi cuʼ chi qui chʼujersaxic i winak y xe oc chu ʼanic chʼoʼoj pa tak be. Xe ʼe qui mina quib pa rachoch jun achi, ma Jason u bi, tzucbal que i ma Páblo i ma Sílas xqui ʼano. Cacaj ique que qui jach piquiʼab i winak. 6 N-xe qui rik taj, rumal-i xqui charej bi i ma Jason, junam cuʼ juban chic creyent chi je ʼo ruʼ, y xe qui cʼam bi chuwach i ʼatbal tzij. Xe siqʼuin chu bixquil i tzij-i: —I achiab-i que tijin chu cʼutic i n-ʼus taj chique i winak ronojel u wach i jyub taʼaj, y woʼor je cʼun-nak chu cʼutic waral. 7 Xak i ma Jason-i je u cʼulam ruʼ chi rachoch. Conojel ique quiqui kel i ka ʼatol tzij, man quiqui bij chi ʼo chic jun chic ʼatol tzij, ma Jesus u bi, que cha. (Queje xqui bij i winak ile.) 8 I winak, xak i aj patanib re i ʼatbal tzij, are xqui ta i tzij-le, pacha xe chʼujer rumal. 9 Teʼuri i je aj patanib xqui bij che i ma Jason junam cuʼ i rachiʼil, chi que tojon na; ique xqui tojo, teʼuri xe oʼtax bic.

I winak aj Beréa lic xqui coj retalil che i u tzij i ma Páblo

10 Are xoc aʼab, i creyent xqui ʼan pen chique i ma Páblo i ma Sílas chi que ʼel che i tinimit-le, que ʼe cʼa che i tinimit Beréa. Are xe upon chila xe ʼe pa molbalʼib que i aj Israel winak. 11 I winak chila mas je ʼutz chiquiwach i je aj Tesalónica pa i je ʼanmajnak wi. Que quicotic, lic xqui coj retalil wach i xbix chique. N-xui ta la ile, ʼij ʼij cacajlaj u wuj i Dios, quiqui tabej-re we katzij wach i xu bij i ma Páblo. 12 Je qʼui i aj Israel chila xqui cuba qui cʼux che i Jesus, xak je qʼui chique i aj Griégo. N-xui ti achiab xqui cojo, xak queje ixokib chi ʼo qui ʼij pa tinimit. 13 Xui-ri, i je aj Israel winak pa Tesalónica, are xqui ta rason chi ma Páblo xak ca tijin chu cʼutic u tzij i Dios pa tinimit Beréa, ique xe ʼe cʼa chila y xe oc chic chi qui chʼujersaxic i winak. 14 Rumal-i, i creyent aj Beréa juntir xqui tak bi i ma Páblo cʼa pa cósta; xui-ri i ma Sílas, ruʼ i a-Timotéo xe canaj pa Beréa. 15 Je ʼo jujun xe ʼe ruʼ i ma Páblo cʼa pa tinimit Aténas. Teʼuri xe tzalij chic pa Beréa. I ma Páblo xu bij bi chique chi quiqui bij pan chique i ma Sílas i a-Timotéo chi weʼ que upon ruʼ.

I u cʼutunic i ma Páblo chique i aj Aténas

16 I ma Páblo, tzʼakat je royʼem i ma Sílas i a-Timotéo pa Aténas, lic xcʼachir na man mas je qʼui i tiox je ʼo chupam i tinimit-le. 17 Rumal-i, lic xe u pixbaj i winak pa qui molbalʼib i aj Israel, xak queje chique i ne te aj Israel chi quiqui coj u ʼij i Dios. Xak ʼij ʼij xa ʼe pa qʼuebal chi lapanic cuʼ i winak chila. 18 I winak chi quiqui chap quib chi tzij ruʼ, je ʼo jujun chique je cachiʼil i je Epicúrios ca bixic, xak ʼo i je cachiʼil i je Estóicos ca bixic. ʼO jujun chique xqui bij: —¿Wach cu bij i achi-le chi toʼ ca loxowic y n-ta retaʼam? —xe cha. Yʼo juban chic que binic: —Caka bij yoj chi xa ajbil que juban chic tiox junwi —xe cha. Queje ile xqui bij man i ma Páblo ca tijin chu paxsaxic rason i Jesus, xak i qui walijbal i camnak. (Quiqui bij ique chi je queb tiox: i Jesus y walijbal.) 19 Teʼuri ique xqui bij che i ma Páblo chi ca ʼe cuʼ pa quiqui mol wi quib pa nucʼbal tʼisbal, chi Areópago u bi. Are xe uponic, xqui bij che: —Cakaj caketamaj wach usucʼ i cʼacʼ laj cʼutunic-le ca ʼano. 20 ʼO i tzij ca bij chi n-caka ta tu be yoj, y cakaj caketamaj wach usucʼ queʼelok —xe cha. 21 Conojel i aj Aténas, xak conojel i winak aj naj chi je jekel chila, ique xui quiqui ya quib chu tayic i cʼacʼ laj tak tzij, xak chu lapic niʼpa tak i nojbal cʼacʼ. 22 Are ʼuri i ma Páblo xtaqʼui ʼan chiquixol ique pa je ʼo wi pa Areópago, y xu bij chique: —Nimak tak winak aj Aténas, cwil yin chi lic qui coj qui ʼij i tiox, 23 man yin, are xin malcat pi tinimit, xwilo chi mas je qʼui i cachoch i tiox pa qui coj wi i qui ʼij. Xak xin rik jun altar i yijbam, ʼo i tzʼib chuwach chi cu bij: “I altar-i, re i Dios chi n-ʼetamam tu wach,” cu bij. Are i Dios-le, chi qui coj u ʼij yix, tupu n-iwetaʼam tu wach, are i quin tijin yin chu bixquil chiwe. 24 I Dios-le, chi yijbawnak i jyub taʼaj xak ronojel niʼpa i ʼo chuwach, ire n-ca qʼuiji ta chupam jun ja chi xa qui yijbam i winak. Ire are rajaw i ulew, rajaw i caj. 25 Are ire yawnak i ka cʼaslemal, yawnak i kuxlab, yawnak ronojel wach i rajwaxic chake. N-ta rajwaxic che ire, wach tak quiqui ya i winak che. 26 Niʼpa i oj winak chuwach i jyub taʼaj, are ire xoj u yijba, xa jun achi i ka xebal konojel, y xu ya chake coj jeki che ronojel u wach i jyub taʼaj. Are ire nucʼuwnak pa i coj qʼuiji wi; are ire nucʼuwnak niʼpa junab coj cʼasi chuwach i jyub taʼaj. 27 Are ire xe u yijba i winak man quiqui tzucuj ire, quiqui ʼan pen u rikic. Queje ile caka tzucuj na, tupu ire n-naj ta ʼo wi chake, chaka jujunal. 28 Katzij, i Dios n-naj ta ʼo wi, man xa rumal i Dios oj cʼaslic, xa rumal i Dios coj binic, xa rumal i Dios oj ʼo chuwach i jyub taʼaj. Katzij i tzij-i, chi cu bij i aj tzʼib iwe yix, chi u tzʼibam canok: “Oj u miʼal ralcʼwal i Dios,” cu bij. 29 Bay, we oj u miʼal ralcʼwal i Dios, maka bij ʼuri chi Dios xa ril ʼantalic; n-piqui nojbal ti winak petnak wi. Ire n-queje taj pacha tak i tiox ʼantal che i óro, ʼantal che i pláta, ʼantal che abaj cumal i winak. 30 Ujer, i Dios toʼ xril qui mac i winak, n-ta xu bij, man n-xqui ta tu be chi n-ʼus ti quiqui ʼano; xui-ri woʼor u bim chique conojel, ronojel u wach jyub taʼaj, ʼo u chac quiqui jalwachij i qui noʼoj chi n-ʼus taj. 31 Lic ʼo u chac ile, man i Dios u chʼicom chic i ʼij chi cu ʼat ni tzij piquiwi i winak, wach i qui ʼanom. Lic pusucʼ cu ʼan na ile; ya u chom chic i Achi chi ca ʼanaw na. I Dios u ʼalijinsam chake yoj konojel chi queje ile cu ʼan na, man u walijsam chic i Achi-le chiquixol i camnak. (Queje ile xu bij i ma Páblo chique i winak pa molbalʼib.) 32 Are xqui ta u cʼastajic qui wach i camnak, ʼo jujun xqui yoʼya, xui-ri je ʼo juban chic xqui bij: —Cʼa te ca bij tan chic chake coʼon panok —xe cha. 33 Rumal-i i ma Páblo xel chiquixol. 34 Xui-ri, je ʼo jujun chique i xe tawic xqui cojo y xqui ya qui wach ruʼ. Jun chique ique, ma Dionísio u bi; ire jun chique i aj nucʼunel re i molbalʼib chi Areópago. Jun chic chi xu ya u wach cuʼ are i ati Dámaris. Xak je ʼo chic juban chic.

Xqui 'an 18

Wach i xu ʼan i ma Páblo pa Corínto

1 Xoʼon chupan jubiʼ, i ma Páblo xel pa tinimit Aténas, y xa ʼe pa tinimit Corínto. 2 Chila xu rik wi jun aj Israel, ma Aquíla u bi; ire pa jyub Pónto alaxnak wi; cʼa te cʼun-nak pa Itália, rachiʼil i rixokil, chi ati Priscíla. Je ʼelnak Itália man i ʼatol tzij, ma Cláudio, xu bij chi conojel i aj Israel winak ʼis que ʼelsax na. I ma Páblo xe u solij. 3 Ique je aj tʼisanel cʼul lic pim re i cárpa, xak queje i ropis i ma Páblo ile. Rumal-i, xa ʼe jekel cuʼ y xe chacun junam. 4 Pa tak uxlambal ʼij, xa ʼe pa qui molbalʼib i aj Israel winak. Chila ca tijin chu cʼutic chique i aj Israel, xak i aj Griégo; cu sakij i usucʼ chique chi ʼo u chac quiqui cuba qui cʼux che i Jesus. 5 Che tak i ʼij-le, xe cʼun i ma Sílas, i aTimotéo, petic-que re i jyub Macedónia. Are xe upon ique, i ma Páblo mas xu ya rib chu cʼutic u tzij i Dios; ronojel tak ʼij lic xu bij chique i je aj Israel chi Jesus are i Tolque chi coyʼem. 6 Xui-ri, ique xe oc chu chapic quib chi tzij ruʼ, y xqui bij itzel tak tzij che. Are ʼuri i ma Páblo xu puqʼuij u ʼuʼ chiquiwach, cʼutbal re chique chi nu mac ta chic ire chique. Xu bij:— Chikul ʼo wi i camic yix chupam i mac; n-in mac ta chic yin chiwe. Woʼor quin ʼe cuʼ i ne te aj Israel winak —xu bij chique. 7 Teʼuri xel pa molbalʼib y xa ʼe chi rachoch jun achi u bi ma Jústo. Ire, are jun achi chi lic cu coj u ʼij i Dios; i rachoch ca canaj chu cʼulel i ja re i molbalʼib. 8 Xui-ri i ma Críspo, chi are i cajʼatzil re i molbalʼib, xu jach rib puʼab i Kajwal Jesus, junam cuʼ conojel i je ʼo pa rachoch. Xak queje xqui ʼan je qʼui aj Corínto; are xqui ta i tzij re i Jesus chi ca tijin i ma Páblo chu cʼutic, xqui cojo y xqui tzʼonoj u kajsaxic ya piquiwi. 9 Che jun aʼab, i ma Páblo xril u wach i Kajwal puwach, y xu ta i tzij-i chi xu bij che: —Ma xij awib; ma mayij u cʼutic in tzij, mat uxlan chu bixquil. 10 Mi jun ca tiqui chu ʼonquil cʼax chawe man yin in ʼo awuʼ. Che i tinimit-i, je qʼui quiqui coj ni in tzij. (Queje ile xu bij i Kajwal che i ma Páblo.) 11 Rumal ʼuri, i ma Páblo xcanaj jun junab ruʼ nicʼaj pa tinimit Corínto ca tijin chu cʼutic u tzij i Dios chique i winak. 12 I tinimit-le u cwenta i jyub Acáya, i gobernador, ma Galion u bi. Pa tak i ʼij-le, i aj Israel winak xqui mol quib, y junam qui wach xqui cʼam bi i ma Páblo chuwach i gobernador-le. 13 Xqui bij che: —I achi-ri ca tijin chi qui tunic i winak; i u cojic u ʼij i Dios chi cu cʼut ire, n-cu maj ta che i ʼatbal tzij —xqui bij. 14 I ma Páblo ya cu jek te chʼawic are xchʼaw i gobernador ma Galion. Ire xu bij chique i aj Israel winak: —We tene ʼo jun u mac u ʼanom chuwach i ʼatbal tzij, o xak we tene jun nim laj mac u ʼanom chirij jun winak, quin min wib ʼuri chixol yix ix aj Israel, man chinkul ʼo wi u ʼonquil i ʼatbal tzij. 15 Xui-ri, ile toʼ tzij, toʼ biaj, toʼ i costúmbre yix, chi yijba ʼuri chiwach. Yin n-cwaj ta quin ʼan juez che wib puwi ile —xu bij i gobernador chique. 16 Teʼuri xe ʼelsax li pa ʼatbal tzij. 17 Are ʼuri i aj Griégo winak xqui chap i ma Sóstenes, chi rajʼatzil i molbalʼib que i aj Israel winak. Xqui ya u loʼxic chuwach i ʼatbal tzij, xui-ri i gobernador ma Galion n-ta xu bij chique wach xqui ʼano.

I ma Páblo xtzalij chic pa Antioquía, jekbal re i oxmul u viáje

18 I ma Páblo xcanaj chic u qʼuial ʼij cuʼ pa Corínto. Teʼuri xe u ʼijla can i kachalal, y xqui maj bi qui be pa Síria, junam cuʼ i ati Priscíla, i ma Aquíla. Xe upon pa tinimit Cencréa chi ʼo chu chiʼ i mar. Chila i ma Páblo xresaj u wi, cʼutbal-re chi lic cu ʼan na pacha jun tzij u bim che i Dios. Teʼuri xe ʼan bi pa bárco, ʼenam-que pa jyub Síria. 19 Are que tijin chi be, xe upon pa tinimit Efeso; i ma Páblo xe u canaj can i ati Priscíla, i ma Aquíla, y xa ʼe pa qui molbalʼib i aj Israel winak. Are xuponic, xoc chi tzij cuʼ i je ʼo chila. 20 Ique, are xqui maj usucʼ, xqui bij che i ma Páblo chi ca canaj cuʼ, péro ire n-xu ʼan taj (man xa icʼawic-re cu ʼan chila). 21 Teʼuri xe u ʼijla canok y xu bij chique: —ʼO u chac quin ʼec, man ya ca cʼun i nimaʼij, y cwaj cwil chila pa Jerusalen. Xui-ri, we craj i Dios, quin cʼun tan chic chi iwilic —xu bij. Teʼuri xa ʼan chic pa bárco y xa ʼec, xel pa Efeso. 22 Are xupon pa tinimit Cesaréa, xel pa bárco, y xa ʼe cʼa Jerusalen chi quilic i jutzobaj creyent chila. Teʼuri xkaj pa tinimit Antioquía. 23 Xoʼon pan queb oxib ʼij chila, teʼuri xa ʼe chu solixic tak i tinimit re i jyub Galácia, xak i jyub Frígia, chu yaʼic u cowil qui cʼux i jutak tzobajil creyent chila.

I ma Apólos ca cʼutun pa Efeso

24 ʼO jun achi, ma Apólos u bi, xupon pa tinimit Efeso. Ire aj Israel winak, alaxnak pa tinimit Alejandría. Ire ʼutz laj aj paxsanel re u tzij i Dios, xak lic retaʼam wach cu bij u wuj i Dios tzʼibtal can ujer. 25 Xak ʼo i cʼutuwnak che wach i cʼunic cu ʼan i Kajwal Jesucrísto pacha u bim i ma Wan aj kajsanel ya. Xui i tzij-le retaʼam ire chirij i Jesucrísto. Lic u yom u cʼux chu paxsaxic wach i retaʼam, y lic usucʼ i cu bij. 26 Ire, co u wach, xoc chu cʼutic pa qui molbalʼib i aj Israel winak pa Efeso. Are ca tijin chi cʼutunic, ʼo i ati Priscíla i ma Aquíla chila. Are xqui ta wach i xu bij, are xrelej u cʼutunic, xqui siqʼuij cuʼ quituquel, y xqui bij mas usucʼ che. 27 Xoʼon panok, i ma Apólos xraj ʼenam pa jyub Acáya, are ʼuri i creyent pa Efeso xqui ya qui wach che u ʼenam, y xqui tzʼibaj bi jun wuj chique i creyent chila. Xqui tak bi u bixquil chique chi ʼutz chiqui cʼulaj i ma Apólos cuʼ. Are xupon pa Acáya, xe u rik i jutzobaj creyent, chi Dios, rumal i rutzil u cʼux je u tom chu cojic u tzij. I ma Apólos xu ya mas u cowil qui cʼux. 28 Chiquiwach conojel i winak, xqui chap quib chi tzij cuʼ i aj Israel, y lic xu ʼalijinsaj chique wach usucʼ i tzij tzʼibtal can chupam u wuj i Dios. Xu ʼalijinsaj chique chi i Jesus are i Tolque chi coyʼem.

Xqui 'an 19

Wach i xu ʼan i ma Páblo pa Efeso

1 Tzʼakat i ma Apólos ʼo pa tinimit Corínto (chi u cwenta i jyub Acáya), i ma Páblo ca solin pa tak jyub ca tijin ruponic pa tinimit Efeso. Are xupon chila, xe u rik juban creyent. 2 Xu tzʼonoj chique: —Yix, are xi coj u tzij i Dios, ¿xi naʼo we xix ucʼax rumal i u Tewal i Dios? —xu bij. Ique xqui bij: —Yoj n-ketaʼam tene-ri we ʼo u Tewal i Dios —xe cha. 3 Are ʼuri i ma Páblo xu tzʼonoj chique: —¿Wach i cʼutunic ʼuri xi cojo are xi tzʼonoj u kajsaxic ya piwi? —xu bij. Ique xqui bij: —Are i cʼutunic chi xu ʼan i ma Wan aj Kajsanel ya —xqui bij. 4 I ma Páblo xu bij chique: —I ma Wan xu kajsaj ya piquiwi niʼpa i xqui jalwachij qui cʼaslemal, xui-ri, xak xu bij chique chi chiqui cuba qui cʼux che i Jun chi ca cʼun chirij ire; i jun-le are i Jesucrísto —xu bij i ma Páblo. 5 Are xqui ta ile, xqui tzʼonoj u kajsaxic ya piquiwi, cʼutbal-re chi je re chic i Kajwal Jesus. 6 Teʼuri i ma Páblo xu ya u ʼab piquiwi, are ʼuri i u Tewal i Dios xe u rajawij, y xqui jek chʼawic che jun chʼawbal cʼacʼ; xak xqui jek u bixquil wach u chʼobom i Dios, chi u ʼalijinsam chique. 7 Colo je cablajuj achiab. 8 Che tak i uxlambal ʼij re i oxib icʼ, i ma Páblo n-xu mayij tiʼenam pa qui molbalʼib i aj Israel. Lic co u wach xu cʼut u tzij i Dios chique; ʼolic xqui chap quib chi tzij rumal usucʼ. Lic xu tij u ʼij chu cʼutic chique wach i ʼatbal tzij re i Dios. 9 Xui-ri, je ʼo jujun chique lic je buy, n-xcaj ta xqui cuba qui cʼux che i Jesus. Xa xe oc chu bixquil chiquiwach conojel i winak chi n-ʼus ti u tzij i ma Páblo chique re u be i Dios. Rumal ʼuri i ma Páblo xel cuʼ, y xe u cʼam bi ruʼ niʼpa i xqui cuba qui cʼux che i Jesus. Xe ʼe chi rachoch jun mayes, chi ma Tiráno u bi; chila i ma Páblo xoc chu cʼutic ʼij ʼij chique i winak. 10 Queb junab u wach, queje ile xu ʼano. Xeʼelok chi conojel niʼpa i je ʼo pa jyub Asia xqui ta i tzij chirij i Kajwal Jesucrísto. N-xui ti je aj Israel winak xqui ta, xak xqui ta i ne te aj Israel. 11 I Dios xu ya puʼab i ma Páblo chi cu ʼan nimak tak milágro. 12 ʼOlic i winak xqui tzʼonoj pawor che i ma Páblo chi cu chiʼmaj u sut chique, o xi n-taj, u relantar, que ʼe quicʼawsaj chique i iwabib, ʼelsabal re i yobil chique. Xak queje xqui ʼan ile, ʼelsabal-re itzel tak tew. 13 ʼO jujun aj Israel winak que bin pa tak tinimit chi relsaxic itzel tak tew chique i winak. Xak xcaj ique quiqui cuxtaj u bi i Kajwal Jesus chi relsaxic pacha cu ʼan i ma Páblo. Are xqui ʼano, xqui bij chique i itzel tak tew: —I Jesus chi cu cuxtaj i ma Páblo, ruʼ u bi i Jesus-le quin bij chiwe, chix el che i achi-le. (Queje ile quiqui bij.) 14 ʼO jun aj Israel, cajʼatzil i sacerdóte, ma Escéva u bi. Ire je ʼo wukub u cʼojol, xak ique-le queje quiqui ʼan ile. 15 Are xqui ʼan ique ile, i itzel tew xu laʼ u wach chique; xu bij: —Wetaʼam u wach i Jesus, xak wetaʼam pachin i ma Páblo, xui-ri, ¿yix ix pachinok? —xu bij chique. 16 Are ʼuri, i achi chi ʼo itzel tew che, xa ʼe chiquij; lic xe u chapo, y xe u chʼayo. Teʼuri i achiab xe ʼanmaj bi che i rachoch i achi, je chʼanalic, lic ʼantal cʼax chique. 17 Conojel i winak je jekel pa tinimit Efeso, niʼpa i aj Israel, xak i ne te aj Israel, ʼis xqui ta rason. Lic xqui xij quib rumal, y xqui bij chi lic nim u ʼij i Kajwal Jesus. 18 Xak je qʼui chique i creyent xe cʼunic xol qui tzʼonoj cuybal mac; xqui bij chiquiwach i winak niʼpa i n-ʼus taj qui ʼanom. 19 Je qʼui chique ique que nanic, xak qui ʼanom pacha tak milágro, péro n-are taj. Ique-le xqui cʼam li qui wuj chi n-ʼus taj pa qui nawsam wi quib che i nanic. Teʼuri xqui poroj chiquiwach conojel i winak. Are xcajlaj niʼpa rajil i wuj-le, xeʼel colo cincuénta mil quetzáles. 20 Queje ile, ʼalaj chi u tzij i Dios lic ʼo u choʼab, ca tijin u paxsaxic u tzijol, xak je qʼui i winak que tijin chu cojic. 21 Are xa ʼantaj ile, i ma Páblo xu chʼobo chi ca ʼe chi qui solixic i tinimit pa jyub Macedónia, xak i jyub Acáya. Xak xu chʼobo we xrelej ile, ca ʼe cʼa Jerusalen. Xak n-xui ti ile, xak xu chʼob ʼenam cʼa pa tinimit Róma. 22 Rumal ʼuri xe u tak bi i queb rachiʼil pa jyub Macedónia; ique je are i a-Timotéo xak i ma Erásto. I ma Páblo xnajtin jubiʼ chic pa jyub Asia.

I ma Demétrio cu yac chʼoʼoj chirij i ma Páblo pa Efeso

23 Che tak i ʼij-le, ʼo jun achi pa Efeso lic cʼax xchʼaw chirij i u tzij i Kajwal. Xe u tun i winak, rumal-i lic xe chʼujeric. 24 I achi-le, ma Demétrio u bi, aj chʼayol re i chom laj chʼichʼ pláta. Are i mas u chac i achi-le, are u ʼonquil ral tak u qʼuexwach jun rachoch tiox chi ʼo pa qui tinimit. I rachoch tiox-le, cojbal u ʼij i ati Diána, chi qui tiox ique. Che i chac-le, niʼpa que chacun ruʼ i ma Demétrio lic nim i quiqui chʼaco. 25 I achi-le xe u mol qui chiʼ i je rachiʼil, xak i juban chic chi que chacun che i chac-le, y xu bij chique: —Achiab, yix iwetaʼam chi, che i kopis-i, lic coj chʼacan chirij. 26 Xak iwilom, i tom wach ca tijin chu bixquil i ma Páblo-le. Ire cu bij chique i winak, niʼpa tak i tiox chi xa je ril ʼantalic n-ta qui ʼij; ne te sakil dios cu bij ire. Y je qʼui chic i winak qui cojom wach ca tijin chu cʼutic. N-xui ti chi, pa Efeso, u cʼutum wi, xak laj ronojel i jyub Asia chikij chakawach queje ile u ʼanom. 27 Ile, lic xibinʼib ruʼ, man i winak que oc-i chu chʼachʼaxic chi n-ʼus ti kopis yoj, y n-ca ʼax ta chic i ka cʼay. N-xui ta la ile, xak i rachoch i ka nim laj tiox ati Diána ca kaj li u ʼij, xak queje ire, ca kaj u ʼij. Ca sach-i u wach u ʼij i ka tiox-le chi lic ʼo u ʼij cumal i winak ronojel i jyub Asia, xak ronojel u wach i jyub taʼaj. (Queje ile xu bij i ma Demétrio.) 28 I winak, are xqui ta ile, lic xpe coywal, y xe siqʼuin chu bixquil: —¡Nim u ʼij i ati Diána! ¡Nim u ʼij i ka tiox yoj oj aj Efeso! —xqui bij. 29 Are ʼuri, lic xpaxtaj i chʼokowic pa tinimit. I u qʼuial winak xe qui chap i queb achiab je rachiʼil i ma Páblo, jun, ma Gáyo u bi, y jun chic, ma Aristárco; ique je aj Macedónia. Are ʼuri i winak xe qui charej bi cʼa ruʼ i ja pa qui molbal quib. 30 I ma Páblo craj te oquic cuʼ, que u ʼijla i winak cu bij ire, xui-ri i creyent n-xqui ya ta che. 31 Je ʼo jujun rakan u ʼab i ʼatbal tzij re i jyub Asia chi je ramig i ma Páblo; xak ique xqui tak bi u bixquil che, chi ma oc bi pa ja cuʼ i winak. 32 Niʼpa i winak je ʼo paja, ʼis que chʼokowic. Conojel que siqʼuinic, xuiri, ʼis junwi i tzij quiqui bij. Katzij je qʼui chique n-quetaʼam tene-ri wach tak rumal qui molom quib. 33 ʼO jun achi chiquixol i winak, ma Alejándro u bi; ire aj Israel. I je rach aj Israel xqui bij che wach usucʼ qui molom quib chila; xqui ʼan pen che, chi ca taqʼui chiquiwach i winak. Ire xu cʼut chique ruʼ u ʼab chi quiqui mayij chʼokowic; xraj ire cu bij jun tzij chique, tobal-que i aj Israel winak. 34 Xui-ri, are xquil u be chi ire xak aj Israel, mas xe oc chi sicʼ, colo queb ʼor xe siqʼuinic. —¡Nim u ʼij i ati Diána! ¡Nim u ʼij i ka tiox yoj oj aj Efeso! —xqui bij. 35 Teʼuri i aj tzʼib re i tinimit xtiqui chi qui ʼatixic i winak, are ʼuri xu bij chique: —Achiab ix aj Efeso, conojel i winak re u wach i jyub taʼaj ʼis quetaʼam chi yoj, chi oj aj Efeso, ʼo chakakul u chajixic i rachoch i nim laj tiox ati Diána, xak i u qʼuexwach chi xtzak li chicaj. 36 Ile, mi jun cu bij chi n-katzij taj. Rumal-i, chix uxlanok; lic chi chʼobo u be wach i qui ʼano, mokxa ca pe jun cʼax piwi rumal. 37 I achiab-i chi yix i cʼamom lok, n-ta jun cʼax qui ʼanom che i tiox-le, xak n-ta cʼax qui bim chirij. 38 I ma Demétrio xak i juban aj ʼanol tiox, we cacaj quiqui coj u mac jun winak, are u chac-i je ʼo i juez, xak ʼo i ʼatbal tzij; we cacaj, che ʼe qui cojo qui mac chiquiwach i que ʼataw tzij; chila ca ʼiltaj wi pachin aj mac. 39 Y we n-are ti ile qui tzʼonoj, yix chi jacha ʼuri chiquiwach i ʼatbal tzij are quiqui mol quib ique. 40 Queje ile chi ʼana, man mokxa quiqui bij xa oj aj chʼoʼoj chirij i ʼatbal tzij rumal tak iri chi ka ʼanom woʼor. Katzij, i ka ʼanom-i, n-ta rumal; y we ca tzʼonox chake, ¿wach u laʼic u wach caka ʼano? —xu bij chique. 41 Are xrelej u bixquil ile, xe u ʼijla bic. U ʼenam i ma Páblo pa

Xqui 'an 20

Macedónia xak pa Grécia

1 Are xuxlan i chʼokowic, i ma Páblo xe u siqʼuij i creyent ruʼ, yabal re qui nojbal. Teʼuri xe u tzʼulej, xe u ʼijla canok, y xa ʼe pa Macedónia. 2 Xe u solij i tak tinimit re i jyub-le, y xu ya u cowil qui cʼux i creyent ruʼ tak u tzij. Teʼuri xa ʼe pa Grécia. 3 Chila xoʼon wi oxib icʼ; teʼuri xu yijba rib, ʼenam-re pa Síria. Are ya ca ʼan te pa bárco, xretamaj chi i aj Israel winak qui yijbam wach u chapic quiqui ʼan che. Rumal-i, xu chʼobo n-ca ʼe ta pa bárco, y xtzalijic; xu maj chubi u be pa jyub Macedónia. 4 Je ʼo jujun creyent xcachiʼilaj bic: jun chique are i ma Sópater, aj Beréa; queb chic je aj Tesalónica, je are i ma Aristárco, i ma Segúndo; jun chic are i ma Gáyo, aj Dérbe; xak ʼo i a-Timotéo; xak je ʼo i ma Tíquico y ma Trófimo chi je aj pa jyub Asia. 5 Xui-ri, ique xe nabej bic, xe ʼe cʼa pa tinimit Tróas; chila xoj coyʼej wi. 6 Yoj xkoyʼej i ricʼawic i nimaʼij chi ca tijaw wi i caxlanwa n-ta cunbal che. Teʼuri xoj ʼan pa bárco y xoj el pa Filípos. Che i joʼob ʼij, xe ʼe ka maja pa Tróas pa oj coyʼem wi; chila xoj qʼuiji wi wukub ʼij.

I qʼuisbal chic cʼutunic xu ʼan i ma Páblo pa tinimit Tróas

7 Che i nabe ʼij re i seman, xka mol kib cuʼ i creyent chu tijawic ka wa. Teʼuri i ma Páblo xoc chu cʼutic chique i je moltajnak. Lic xnajtin chu cʼutic chique, man ʼo tan chic u viáje chucab ʼij. Rumal-i cʼa tiqʼuil aʼab ca tijin chi tzij. 8 I cuárto pa ka molom wi kib ʼo cʼa pa oxleja; chila qʼui i ʼaʼ tzijtalic. 9 ʼO jun ala cul pa wantana, a-Eutico u bi. Ire craj chic waram, man i ma Páblo xnajtin chi chʼaʼatic, y ya naj chic chaʼab. Are u ʼonquil i ala-le lic xoc li u waram y xak teʼet xtzak li cʼa pulew. Are xqui yaco, ya camnak chic. 10 Teʼuri i ma Páblo xkaj lok, xjupi chirij, y xu tzʼulej. Xu bij chique i creyent: —Mi xij iwib; ire cʼaslic —xu bij. 11 Teʼuri xel chubic y xu tij wa cuʼ i creyent. Are xrelej, xoc chic che u cʼutunic chique cʼa che u sakirbal. Teʼuri xa ʼec. 12 I ala chi tzaknak pa wantana, xqui cʼam bi chi rachoch, cʼaslic; conojel xcubi qui cʼux man xcʼasi chic.

U ʼenam i ma Páblo pa Miléto chu nakaj i Efeso

13 Teʼuri xoj ʼe yoj pa bárco cʼa pa tinimit Ason, man i ma Páblo xu chʼobo chi ʼutz coj nabej bi yoj; xui-ri ire n-xicʼaw ta chuwi ya, xa xu ya vuélta che akan y xu bij chi caka rik kib chila pa Ason. Queje ile xka yijba chakawach. 14 Are xka rik kib chila ruʼ ire, xa ʼan bi kuʼ pa bárco, y xoj ʼe junam pa tinimit Mitiléne. 15 Teʼuri xoj ʼec, y chucab ʼij xoj icʼaw chuwach i tinimit Quío. Cʼa che chic jun ʼij xoj upon pa tinimit Sámos, chi ʼo chu chiʼ i mar. Xoj uxlan jubiʼ pa tinimit Trogílio, y chucab ʼij xoj upon pa tinimit Miléto. 16 Queje ile xka ʼano, man i ma Páblo craj uponic weʼ pa Jerusalen, man craj ca ʼe rila i nimaʼij Pentecostes chila. Rumal-i, n-xraj ta ʼenam pa Efeso, y n-xraj ta xu bay mas rib pa jyub Asia. Rumal-i queje ile xka ʼano.

U tzij i ma Páblo chique i je aj cʼamol u tzam i jutzobaj creyent pa Efeso

17 I ma Páblo, are ʼo pa Miléto, xu tak qui siqʼuixic i aj cʼamol u tzam chique i creyent pa tinimit Efeso. 18 Are xe cʼun ruʼ, xu bij chique: —Yix lic iwilom wach in cʼaslemal chiwach; lic iwilom wach in ʼanom chu jekbal lok iwuʼ yix waral pa Asia. 19 Lic xin ya wib chu ʼonquil u chac i Kajwal; n-xin ʼan ta nim che wib chiwach. Queje ile xin ʼano, tupu ʼolic xin oʼ rumal u qʼuial cʼax xpe pin wi cumal i aj Israel chi xcaj in chapic. 20 Xui-ri, n-xin xij ta wib chu bixquil chiwe niʼpa i tzij rajwaxic chiwe, xak n-xin mayij tu cʼutic chiwe wach i ʼutz qui ʼano. Queje ile xin ʼano are i molom iwib, xak queje xin ʼan chi tak iwachoch. 21 Lic xin ʼalijinsaj chiwe chi ʼo u chac qui jalwachij i cʼaslemal chuwach i Dios, xak qui cuba i cʼux che i Kajwal Jesucrísto. Queje ile xin cʼut chique i aj Israel winak xak chique i ne te aj Israel. 22 Woʼor ʼut, quin ʼe Jerusalen, man i u Tewal i Dios quin u tak bi chila. Quin ʼec, tupu n-wetaʼam taj wach quin cʼulmaj chila. 23 Xui-ri, wetaʼam ipa quin ʼe wi pa tak tinimit, quin tij uyej; ʼolic quin qui min pa cárcel. Ile wetaʼam, man i u Tewal i Dios ca bin chwe. 24 Niʼpa ile n-quin cʼachir ta rumal, xak mi ne che in cʼaslemal. N-ta we che, we xin camic, o we in cʼaslic. Are i ʼo we che, are we quin quicotic quin qʼuis u ʼonquil in chac chi u yom i Kajwal Jesus chinkul; i in chac-i are u paxsaxic u tzijol i cʼaxnabal u cʼux i Dios chique conojel. 25 Woʼor wetaʼam chi mi jun chiwe cril chic in wach. In cʼutum chiwe iwonojel wach usucʼ i ʼatbal tzij re i Dios pakawi. 26 Rumal-i, woʼor cwaj quin bij chiwe: we ʼo jun chiwe yix ca sachic, n-in mac ta chic yin. 27 In bim chic ronojel wach u chʼobom i Dios; lic n-ta wuwam u wach chiwe. 28 Chiwila iwib yix, xak che iwila i jutzobaj creyent, man i u Tewal i Dios u yom u chajixic chikul. Che i chajij pacha quiqui ʼan i je aj chajil chij. Queje ile chi ʼana che i jutzobaj re i Kajwal, man ire je u loʼom ruʼ u quiqʼuel. 29 Che iwila, man wetaʼam, are quin ʼe yin, que cʼun juban chic chu quichersaxic i jutzobaj; quiqui ʼan na pacha quiqui ʼan utiw chiquixol jutzobaj chij. 30 Chixol yix mísmo ʼo ni que walij chu tʼoric i jutzobaj creyent, cʼambal bi qui wach. 31 Chi ʼana cwent ʼu iwib; cha cʼun chi cʼux chi yin oxib junab u wach, chi paʼij, chi chaʼab, xin oʼic xix in pixbaj chi jujunal. 32 Woʼor, wachalal, quix in ya can puʼab i Dios chi quix u chajij; chi chʼobo i u tzij man are ile ca ʼalijinsaw i cʼaxnabal u cʼux i Dios chiwe. I tzij-le cu cowirsaj u cubibal i cʼux, xak quix u to chu rikic i ʼutz chi cu ya i Dios piquiwi conojel i je re ire. 33 N-in rayim tu wach u mer jun chic, xak ni u ʼuʼ. 34 Are in ʼanom, in chacun-nak ruʼ in ʼab, chʼacbal re niʼpa i rajwaxic chwe, xak chique niʼpa i que chacun wuʼ. Lic iwetaʼam yix ile. 35 Ile lic ʼax in cʼutum wi chiwe chi ʼo u chac coj chacunic, chʼacbal-re wach caka tobej-que i nibaʼib. Cha cʼun chaka cʼux wach xu bij i Kajwal Jesucrísto. Xu bij: “Jun winak, mas ca quicotic we ca sipanic, chuwach i jun chi cu cʼam i sipon.” Queje ile xu bij Kajwal —xu bij i ma Páblo chique. 36 Are xrelej u bixquil ile, xe xuqui junam, y xqui tzʼonoj che i Dios. 37 Conojel xe oʼic; xqui tzʼulej i ma Páblo, y xqui tzʼubaj. 38 Lic que bisonic, man xu bij chique chi n-caquil ta chic u wach. Teʼuri xcachiʼilaj bic cʼa ruʼ i bárco.

Xqui 'an 21

Uʼenam i ma Páblo pa Jerusalen

1 Teʼuri xe ka ʼijla canok y xoj ʼe pa bárco; sucʼulic xoj ʼe cʼa pa jyub Cos. Chucab ʼij, xoj ʼe pa tinimit Ródas, teʼuri xoj ʼe cʼa pa tinimit Pátara. 2 Chila xka rik wi jun bárco chi ca ʼe pa Fenícia, y xoj oc bi chupam. 3 Xoj ʼec y xoj icʼaw chu cʼulel i jyub Chípre chi setel chuwi mar. Xui xkil panok, y xka canaj can pa moxim, man ʼenam-ke cʼa pa jyub Síria. Are xoj upon chila, xoj oc pa tinimit Tíro man i bárco ʼo ekan cu canaj canok. 4 Chila, xe ka tzucuj i creyent, y xoj canaj wukub ʼij cuʼ. Ique, xbix chique rumal u Tewal i Dios chi ʼo i cu rik i ma Páblo pa Jerusalen; rumal-i xqui bij che chi n-ca ʼe ta chila. 5 Xui-ri, xicʼaw i u wukub ʼij, xoj ʼec. Conojel i creyent xoj ʼe qui jacha tzam tinimit junam cuʼ i quixokil calcʼwal. Are xoj upon chu chiʼ i mar, xoj xuqui junam, y konojel xka tzʼonoj che i Dios. 6 Xe ka tzʼulej, xe ka ʼijla canok, y xoj ʼel bi pa bárco. Teʼuri xe tzalij chic chi cachoch. 7 Xka maj chubi i ka be chuwi mar, y xoj ʼe cʼa pa tinimit Tolemáida; chila xkelej wi i ka be chuwi mar. Chila xe ʼe ka ʼijla i creyent, y xoj canaj cuʼ jun ʼij. 8 Chucab ʼij, i ma Páblo y yoj chi oj rachiʼil, xoj ʼec; xoj ʼe cʼa pa tinimit Cesaréa. Are xoj upon chila, xoj ʼe ruʼ rachoch i ma Felípe; chila xoj canaj wi ruʼ. I u patan ire, aj paxsanel re u tzij i Dios pa tak tinimit. Ire-le, jun chique i wukub je chatal jela canok, je aj ʼanol opis chiquixol i creyent. 9 I ma Felípe je ʼo cajib u miʼal, n-ta cachijil. Ique je ajbil-re chique i winak wach cu ʼalijinsaj i Dios chique. 10 ʼO tan chi ʼij ka ʼolem ruʼ i ma Felípe, are ʼuri xcʼun jun achi, ma Agábo u bi, petnak pa Judéa; ire xak ajbil-re chique i winak wach cu ʼalijinsaj i Dios che. 11 I achi-le xol oj u solij. Xu cʼam i bant re i ma Páblo, y xu yutʼ i rakan u ʼab ire ruʼ. Teʼuri xu bij chake: —I u Tewal i Dios u bim chwe chi i rajaw i bant-i, queje iri ca ʼan che we xupon Jerusalen; ca yutʼ na. Je are i aj Israel winak que ʼanaw che, teʼuri quiqui jach piquiʼab i ne te aj Israel —xu bij i ma Agábo. 12 Yoj, junam cuʼ i creyent aj Cesaréa, are xka ta ile, lic xka tzʼonoj che i ma Páblo chi n-ca ʼe ta Jerusalen. 13 Xui-ri, ire xu laʼ u wach chake: —¿Wach quix tijin chu ʼanic? ¿Wuchac quix oʼic? xa quix tijin chu chupic u cowil in cʼux. Yin in yij chic we cacaj quin qui yutʼu; y n-xui ta la ile, xak in yij chic we quin camsax pa Jerusalen rumal re i Kajwal Jesucrísto —xu bij i ma Páblo. 14 N-xoj tiqui ta chu ʼatixic, rumal-i xka bij: —Chu ʼana ni Dios pacha i craj —xoj cha. Y n-xoj chʼaw ta chic. 15 Teʼuri xka yijba kib, y xka maj bi ka be pa Jerusalen. 16 Xoj cachiʼilaj bi juban creyent aj Cesaréa; xak xa ʼe jun achi kuʼ, ma Nason u bi chi ʼo tan chi junab u cojom u tzij i Kajwal. Ire aj Chípre winak, xui-ri, ʼo rachoch pa Jerusalen y cu ya chake chi coj canaj ruʼ.

I ma Páblo que ʼe u solij i je qui wi qui jolom i creyent pa Jerusalen

17 Are xoj upon Jerusalen, i creyent lic que quicotic xoj qui cʼulaj cuʼ. 18 Chucab ʼij, xoj ʼe ruʼ i ma Páblo chu solixic i ma Jacóbo. Are xoj upon ruʼ, ire je u molom niʼpa qui wi qui jolom i creyent. 19 I ma Páblo xe u tioxij y xoc chu lapic chique ronojel niʼpa u ʼanom i Dios chique i ne te aj Israel, are xu paxsaj u tzijol i Kajwal chique. 20 Are xqui ta, xqui bij chi lic nim u ʼij i Dios. Teʼuri xqui bij che: —Bay, wachalal, awetaʼam chi jé u qʼuial mil aj Israel qui jachom quib pu ʼab i Kajwal. Conojel ique ʼis quiqui bij chi lic ʼo u chac chiqui ʼana pacha u tzʼibam can i mam Moises. 21 Xuiri, ʼo i je bin-nak chique chi yet junwi i cʼutunic a ʼanom chique i aj Israel chi je jekel naj. Qui tom ique chi yet a cʼutum chique i winak chi n-tu chac quiqui ʼano pacha u bim can i mam Moises. Quiqui bij ique chi yet a bim chi n-tu chac we quiqui ʼan i retal circuncision chique i cacʼal. Xak quiqui bij chi yet a bim chi n-tu chac quiqui ʼan pacha qui cʼutum can i katit ka mam. Queje ile quiqui bij ique. 22 ¿Wach caka ʼan ʼut? Man we xquetamaj i winak chi at ʼo chi, quiqui mol quib. 23 ʼUtz, caka bij yoj, we ca ʼan iri pacha i caka bij chawe: cha ʼana jun rawasil pa rachoch i Dios pacha u tzʼibam can i mam Moises. Je ʼo cajib achiab chakaxol cacaj quiqui tzʼakatsaj jun rawasil pacha qui bim che i Dios chi quiqui ʼan na. 24 Are que ʼe ique chi rawasic quib, xak jat yet cuʼ; cha rawasij awib cuʼ y cha tojo niʼpa i quiqui sach che ile. Teʼuri ique, ca ʼelsax qui wi. We queje ile ca ʼan yet, conojel ʼuri quiquil u be chi n-katzij taj niʼpa i qui tom chawij. Quiquil ʼuri chi yet lic ca ʼan pacha i tzʼibtal can chupam i ujer ʼatbal tzij. (Queje ile, i je aj Israel winak, n-ta chic quiqui bij.) 25 Xui-ri, i creyent chi ne te aj Israel winak, ya ka takom chubi jun wuj cuʼ; ka bim bi chique chi n-tu chac quiqui ʼan pen u ʼonquil ronojel pacha i tzʼibtal can chupam i ujer ʼatbal tzij. Xui ʼo u chac chi quiqui ʼan iri: miqui tij i tiʼij chi xa sujtal chuwach jun tiox; xak miqui tij i quicʼ; xak miqui tij i tiʼij re chicop chi xa jitzʼam; xak macucʼaj quib jun achi jun ixok we n-cachiʼil ta quib. Queje ile ka tzʼibam bi chique i creyent chi ne te aj Israel winak, y coʼon ile —xe cha che i ma Páblo.

U chaptajic i ma Páblo pa rachoch i Dios

26 Chucab ʼij, i ma Páblo xe rachiʼilaj bi i cajib achiab; y junam xqui rawasij quib pacha ʼax quiqui ʼan wi i aj Israel winak, ʼanbal chʼam che quib chuwach i Dios. Teʼuri i ma Páblo xa ʼe pa rachoch i Dios chu bixquil che i sacerdóte chi, chupam wukub ʼij, ca qʼuis i ʼij re i qui rawasil; are ca qʼuis i ʼij-le, ique quiqui sujuj ni qui sipon chuwach i Dios. 27 Are ya ca qʼuis i wukub ʼij, i ma Páblo ʼo pa rachoch i Dios. Che i ʼij-le, xak je ʼo juban achiab chila, je cʼun-nak pa Asia. Are xquil u wach i ma Páblo xe oc chi qui chʼujersaxic conojel i winak. Xqui chap i ma Páblo y xe siqʼuin chu bixquil i tzij-i: 28 —Achiab kach aj Israel, ¡choj i to! Are i achi iri chi xa ipa ca ʼe wi chu cʼutic chique i winak chi n-tu chac i ka ʼatbal tzij yoj oj aj Israel winak. Cu bij chi n-tu chac i ujer ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises, xak n-cu coj tu ʼij i ka rachoch i Dios-i. Y n-xui ta la ile, woʼor je u cʼamom li juban achiab ne te aj Israel; je u cʼamom li cʼa paja, kajsabal re u ʼij i lo ʼlaj ka rachoch i Dios —xe cha. 29 Queje xqui bij ile, man quilom i ma Páblo pa tinimit, rachiʼil jun achi n-aj Israel taj. I achi-le chi rachiʼilam, ma Trófimo u bi, jun aj Efeso. Xqui chʼob ique chi are ire-le chi ocnak pa rachoch i Dios ruʼ i ma Páblo, y n-are taj. 30 Are ʼuri lic xpaxtaj i chʼokowic pa tinimit, y conojel i winak xe cʼun paʼanem. Xqui chap i ma Páblo y xqui charej bi chi sak. Teʼuri xqui tzʼap-la i uchija re i rachoch i Dios. 31 Ya quiqui camsaj teʼek, xui-ri xupon rason ruʼ i qui capitan i soldádo re i tinimit. Xupon rason ruʼ chi conojel i winak pa Jerusalen pacha tak je chʼujernak pa tak be. 32 Are ʼuri xu mol qui chiʼ i soldádo, xak i cajʼatzil, y xe ʼe paʼanem pa qui molom wi quib i winak. Ique, are xquil u cʼunic i capitan junam cuʼ u soldádo, xqui mayij u chʼayic i ma Páblo. 33 I capitan xtejeb ruʼ i ma Páblo, xu chapo, y xu tak u ximic ruʼ queb carena; teʼuri xu tzʼonoj chique i winak pachin ire-le, y wach u mac u ʼanom. 34 Xui-ri, i winak lic que chʼokowic, ʼo i que siqʼuin jewa, xak ʼo i que siqʼuin jela; ʼis junwi que siqʼuin chu bixquil. Rumal-i, i capitan n-cu maj ti usucʼ wach quiqui bij, y xu tak u yaʼic pa cuartel. 35 Are xe upon che i cholchol re i cuartel, i winak lic je chʼujernak rumal i coywal, cacaj quiqui camsaj i ma Páblo. Rumal ʼuri i soldádo xqui yac la bi piqui ʼab, tobal-re. 36 Conojel i winak je teren bi chirij, que tijin chu bixquil: —¡Cha camok! —xe cha. 37 Are ya quiqui coj te bi i ma Páblo pa cuartel, ire xu bij che i capitan: —¿Ca ya nawi chwe quin chʼaw jubiʼ? (Ile xu bij pu chʼawbal i capitan.) I capitan xu bij che: —¿Ca rik bari yet i ka chʼawbal yoj chi oj aj Griégo winak? 38 ¿N-are ta bari yet i aj Egípto winak chi, jela canok, xa yac chʼoʼoj chirij i ʼatol tzij, y xa cʼam bi u tzam chique i cajib mil je aj camsanel, chila che i jyub tzʼinilic? —xu bij i capitan. 39 I ma Páblo xu bij che: —N-yin taj. Yin in aj Israel winak; in alaxnak pa tinimit Társo, jun tinimit nim u ʼij re i jyub Cilícia. Quin tzʼonoj utzil chomal chawe, cha ya chwe que in ʼijla i winak —xu bij i ma Páblo. 40 I capitan xu ya che chi ca chʼawic. I ma Páblo xtaqʼui che i cholchol y xu cʼut chique i winak ruʼ u ʼab chi che uxlan che i chʼokowic. Are xe uxlanic, xe u ʼijla piqui chʼawbal i aj Israel y xu bij:

Xqui 'an 22

1 —Ix wachalal, ix nimak tak winak wach aj tinimit, chi ta jubiʼ in tzij, quin sakij chiwe chi n-ta in mac —xu bij chique. 2 Are xqui ta chi xchʼaw i ma Páblo piqui chʼawbal i aj Israel, lic xqui coj retalil che u tzij. Are ʼuri ire xe u ʼijla chic, y xu bij: 3 —Lic in aj Israel winak; in alaxnak pa tinimit Társo, re i jyub Cilícia; xui-ri, waral xin qʼuiy wi pa Jerusalen. Chi xin tijoj wi wib ruʼ i nim laj mayes, mam Gamaliel. Xin naw ruʼ ire chi lic ʼo u chac quin ʼan pacha cu bij i ujer ʼatbal tzij chi mas ocsam u ʼij cumal i katit ka mam. ʼAx quin tijin wi chu ʼonquil in patan chirij i Dios; lic in yom wib chu ʼonquil, xak jun ruʼ pacha quix tijin yix chu ʼonquil woʼor. 4 Yin ujer lic xin ʼan chʼoʼoj chiquij i creyent; xin tzucuj qui camsaxic. Xe in chapo, y xe in min pa cárcel, chi achiab, chi ixokib. 5 I ʼatz laj sacerdóte, xak i nimak tak mamʼib quetaʼam chi ique mísmo xqui ya pinʼab que ʼe in chapa i creyent. Xqui ya bi wuj chwe, cʼutbal re ile chique i kach aj tinimit chila pa tinimit Damásco. Are ʼuri xin ʼe chila tzucbal que i creyent; xwaj que in cʼam li waral Jerusalen, ʼilbal-re wach i tojbal re qui mac quiqui ʼano. 6 Are quin tijin chi be, ya mer quin upon Damásco, colo tiqʼuil ʼij, xak teʼet lic xrepcan u tzunbal jun ʼaʼ chwij chinwach, u petic chicaj. 7 Xin tzak pulew, y xin ta jun chʼawbal chicaj chi xu bij: “A-Sáulo, a-Sáulo, ¿wuchac ca ʼan chʼoʼoj chwij yin?” coʼono. 8 “¿At pachin yet, Nim laj Winak?” xin cha. Are ʼuri xu bij: “Yin in Jesus aj Nazaret. Chwij yin ca ʼan wi chʼoʼoj,” coʼon chwe. 9 I je wachiʼil xquil i ʼaʼ chi xrepcanic, y xqui xij quib che; xui-ri n-xqui ta ti u chʼawbal i Jun chi xin u ʼijla. 10 Are ʼuri, yin xin bij: “¿Wach cawaj quin ʼano, Kajwal?” xin cha. I Kajwal xu bij chwe: “Chat walijok; cha maja chubi a be Damásco. Chila ca bix wi chawe ronojel wach i ca ʼano,” xin utixic. 11 Rumal u rep i ʼaʼ, n-xin tzun ta chic; rumal-i, i wachiʼil xqui chap bi che in ʼab, y xin qui cʼam bi cʼa pa Damásco. 12 Chila jekel wi jun achi, ma Ananías u bi. Ire lic u yom u cʼux chu ʼonquil ronojel i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises. Conojel i aj Israel winak chila pa Damásco quiqui bij chi ire ʼutz laj mam. 13 I ma Ananías-le, xol in u solij. Are xcʼunic, xtaqʼui chin cʼulel y xu bij chwe: “Wachalal ma Sáulo, ¡chat tzunok!” xu bij chwe. Are xbitaj ile rumal, xin tzunic, xwil u wach. 14 Teʼuri xu bij chwe: “I Dios chi qui cojom u ʼij i katit ka mam, ire at u chom yet oʼonom lok chu retamaxic wach craj ire. At u chom yet chi rilic u wach i Jun chi lic ʼutz chuwach i Dios; at u chom yet chu tayic u chʼawbal i Jun-le. 15 Yet ca lap na ire chiquiwach i winak ronojel u wach i jyub taʼaj; ca bij na chique wach awilom, xak wach a tom. 16 Woʼor, ma bay awib. Chat walijok y cha tzʼonoj u kajsaxic ya pawi, cʼutbal re chi cul chic a cʼux che i Kajwal, chi ire cresaj i a mac chawij.” Queje ile xu bij i ma Ananías chwe. 17 Are xin el che i rachoch i ma Ananías, xin pe Jerusalen. Teʼuri xin ʼe pa rachoch i Dios chu ʼonquil in tzʼonoxic che; are in ʼo chila, xwil u wach i Kajwal pinwach. 18 Are xwilo, xu bij chwe: “Cha bisoj awelic chi, Jerusalen; man mi jun aj waral cu coj na retalil che, are quin a lap chique.” Queje ile xu bij i Kajwal chwe. 19 Are ʼuri xin bij yin che: “Kajwal, conojel ique quetaʼam wach i chʼoʼoj xin ʼan yin chiquij i creyent. Conojel ʼis quetaʼam chi yin lic xin ʼe pa tak molbalʼib que i aj Israel, chi qui tzucuxic niʼpa i qui jachom quib chawe. Xe in cʼam bi pa cárcel, y xin ʼan cʼax chique. 20 Are xcamsax i ma Estéban, chi a takon teʼek chu bixquil a tzij chique i winak, are xcamsax ire, yin lic xin ya in wach che; in tacʼal chi rilic are xqui camsaj, xak xin chajij qui ʼuʼ i xe camsawic.” Queje ile xin bij che i Kajwal. 21 Xui-ri, ire xu bij chwe: “Jat, man cat in tak bi cʼa naj, cuʼ i ne te aj Israel chu sujuxic i cuybal mac chique.” Queje ile xu bij i Kajwal chwe —xu bij i ma Páblo chique i winak.

Chaptal i ma Páblo cumal i soldádo

22 I winak que tijin te chu tayic; xui-ri, are xqui ta i tzij chi ma Páblo xtak bi rumal i Kajwal chique i ne te aj Israel winak, xpe coywal. Xe oc chi sicʼ y xqui bij:— I achi-le n-cu maj taj cʼaslic, ¡cha camsaxok! —xqui bij. 23 Lic n-xqui mayij ti sicʼ; xqui puqʼuij qui ʼuʼ, y xqui cʼak ucʼaj ulew chicaj rumal coywal. 24 Are ʼuri i capitan xu tak u yaʼic i ma Páblo pa cuartel, y xu bij chique chi quiqui ya u loʼxic, ʼanbal-re che chi cu bij wach u mac u ʼanom. Craj cretamaj wuchac que siqʼuin i winak chirij. 25 Ximtal chic i ma Páblo, ya quiqui ya te u loʼxic. Are ʼuri ire xu bij che i cajʼatzil i soldádo: —¿ʼO bari piʼab yix qui chʼay jun aj Róma winak? ¡Peor we maja quiwetamaj we kas ʼo u mac! —xu bij chique. 26 I cajʼatzil i soldádo, are xu ta ire ile, xa ʼe u bij che i capitan: —Cha ʼana cwent wach i ca ʼano, man i achi-le xak aj Róma winak —xu bij che. 27 Are ʼuri i capitan xa ʼe u tzʼonoj che i ma Páblo: —¿Katzij ʼuri chi yet xak at aj Róma winak? —coʼono. I ma Páblo xu bij: —Katzij. 28 Teʼuri i capitan xu bij che: —Yin, lic nim i mer xin sacho ʼelsabal re in wuj yin, ʼanbal-re chwe in aj Róma winak —xu bij. I ma Páblo xu bij che: —Yin lic we wi in aj Róma winak chi walaxic cumal in chuch in kajaw —xu bij che. 29 I que chʼayaw te i ma Páblo, are xqui ta ile, xe tzalij chiquij. Xak i capitan, are xu ta chi ma Páblo xak aj Róma winak, xu xij rib man u chapom; n-ca majaw taj ca ʼan queje ile che jun winak aj Róma we n-ʼetamam taj wach u mac.

Wach xu ʼan i ma Páblo chiquiwach i nucʼbal tʼisbal

30 I capitan craj cretamaj wach kas u mac i ma Páblo quiqui bij i aj Israel. Rumal-i, chucab ʼij xu tak qui molic i cajʼatzil i sacerdóte xak conojel i nucʼbal tʼisbal. Teʼuri xresaj i carena che i ma Páblo, xu cʼam bi cuʼ i nucʼbal, y xu tacʼba chiquiwach.

Xqui 'an 23

1 I ma Páblo xu cʼam qui takexic i nucʼbal tʼisbal y xu bij chique: —Wachalal, ʼax in ʼanom wi pen u ʼonquil wach u bim i Dios, man n-ta cu bij in cʼux chuwach —xu bij. 2 Are ʼuri i ʼatz laj sacerdóte, chi ma Ananías u bi, xu bij chique i je ʼo chu cʼulel i ma Páblo chi chiqui chʼaya che u chiʼ. 3 I ma Páblo xu bij che: —Yet ¡xa queb a palaj! At cul chila chu ʼonquil i ʼatbal tzij pusucʼ, y n-ca ʼan taj. I ʼatbal tzij n-cu ya ta chawe ca tak in chʼayic. ¡I Dios cat u chʼay ni yet! (Queje ile xu bij i ma Páblo che.) 4 I je ʼo chila xqui bij che: —¿Queje u laʼic u wach ile ca ʼan che i ʼatz laj sacerdóte, aj patan chirij i Dios? —xbix che. 5 I ma Páblo xu bij chique: —Wachalal, yin n-wetaʼam taj we are ire-le i ʼatz laj sacerdóte; chi cuyu in mac. Wetaʼam chi u tzij i Dios cu bij chake: “Ma bij cʼax chiquij u wi u jolom a tinimit”; queje ile tzʼibtal canok —xu bij i ma Páblo chique. 6 Are ʼuri i ma Páblo xril u be chi ʼo jujun chique i qui molom quib je re i partído “Saducéo” qui bi; xak ʼo i je re i partído “Fariséo” qui bi. Rumal ʼuri, chu ʼonquil, co xu bij chique: —Wachalal, yin in aj Fariséo; xak in chuch in kajaw je aj Fariséo. In sicʼtal chuwach i ʼatbal tzij-i xa rumal cul in cʼux che, chi ca cʼun chic sak chiquiwach i camnak. (Queje ile xu bij i ma Páblo chique.) 7 Are xu bij ire ile, i je aj Fariséo, xak i je aj Saducéo, xe oc chu chapic quib chi tzij. Y xeʼelok, n-junam ta chic qui wach. 8 Xqui chap quib chi tzij man i aj Saducéo quiqui bij chi n-ca cʼun ta chic sak chiquiwach i camnak. Xak quiqui bij chi n-ta ángel, n-ta tewal, n-ta anma. Xui-ri, i aj Fariséo quiqui cojo chi ronojel ile, ʼolic. 9 Conojel ʼis que siqʼuinic. Are ʼuri xe taqʼui ʼan jujun aj tijonel re i ujer ʼatbal tzij chi je re i partído Fariséo. Cacaj quiqui ya qui wach ruʼ i ma Páblo, rumal-i xqui bij: —I achi-ri n-ta jun u mac u ʼanom. Y n-xui ta la ile, mokxa ʼijlam rumal jun ángel, o pent jun chic aj takon re i Dios chi n-ca ʼiltaj tu wach. Y we katzij ile, maka ʼan chʼoʼoj ʼuri chirij i Dios —xqui bij. 10 Lic que chʼokow chi tzij. I capitan xu xij rib chique, mokxa quiqui ʼan chʼakatak che i ma Páblo, xu chʼob ire. Rumal ʼuri xu tak qui siqʼuixic jujun soldádo, caquesbej re i ma Páblo chiquixol i winak, y xu tak chic u yaʼic pa cuartel. 11 I ma Páblo, are ʼo tan chic pa cuartel, i Kajwal xu cʼut rib che chaʼab, y xu bij che: —Cha cowij a cʼux, a-Páblo, man pacha in lapic a ʼanom chi, pa Jerusalen, xak queje in lapic ile ca ʼan na pa Róma —xu bij che.

Quiqui chʼobo wach u camsaxic i ma Páblo quiqui ʼano

12 Chucab ʼij, ʼo jujun aj Israel winak xqui yijba chiquiwach chi quiqui camsaj i ma Páblo. Xqui bij chuwach i Dios chi n-quiqui tij ti qui wa, xak n-quiqui tuʼ ti qui yaʼ cʼa quiqui camsaj na. 13 Je mas che i cuarénta achiab chi xqui chʼob u ʼanic ile. 14 Xe ʼe ʼuri cuʼ i cajʼatzil i sacerdóte, cuʼ i nimak tak aj Israel, y xqui bij: —Yoj ka bim chuwach i Dios chi n-caka tij ti ka wa, n-caka tuʼ ti ka yaʼ, cʼa caka camsaj ni ma Páblo. Ka bim che i Dios chi choj u cʼokoj we n-caka ʼan taj. 15 Are i cakaj yoj, are iri: yix, junam cuʼ iwachiʼil aj nucʼbal tʼisbal, chi tzʼonoj che i capitan chi chwek cu cʼam li ma Páblo chiwach yix. Chi bij che chi quiwaj quix taqʼui pa rakan coqʼuilal we kas ʼo u mac. Y yoj caka yijba kib chu camsaxic are quelsax lok. (Queje ile xqui bij chique i nimak tak mamʼib.) 16 Xui-ri i ricaʼ i ma Páblo xu ta rason wach que tijin chu ʼonquil. Xa ʼe ʼuri pa cuartel chu bixquil che i ma Páblo. 17 Ire, are xu ta, xu siqʼuij jun chique i cajʼatzil i soldádo. Xu bij che: —Cha cʼama bi i ala-ri chuwach i capitan, man ʼo craj cu bij che —xu bij. 18 I cajʼatzil i soldádo xu cʼam bi chuwach i capitan y xu bij che: —I ma Páblo chi tzʼapilic xin u siqʼuij y xu bij chwe chi quin cʼam li ala-ri awuʼ, man ʼo craj cu bij chawe —coʼono. 19 I capitan xu chap bi che u ʼab i ala, y xu cʼam bi ruʼ utuquel; xu tzʼonoj che: —¿Wach cawaj ca bij chwe? —coʼono. 20 Are ʼuri i ala xu bij: —I aj Israel winak qui yijbam chiquiwach chi quiqui tzʼonoj pawor chawe, chi chwek ca cʼam bi ma Páblo chiquiwach i nucʼbal tʼisbal. Quiqui bij na chawe chi cacaj que taqʼui mas pa rakan we kas ʼo u mac. Ile n-katzij taj. 21 Ma coj chique, man je mas che cuarénta achiab qui yom qui wach cuʼ chi quiqui camsaj i ma Páblo. Are cawesaj bi ire, cacuwaj quib chu royʼexic. Qui bim chi n-quiqui tij ti qui wa, xak ni qui yaʼ, cʼa quiqui ʼan ni ile. Qui bim chi che cʼokox rumal i Dios we n-quiqui ʼan taj. Y je yij chic chu ʼonquil ile, xui chic coyʼem a tzij yet. (Queje ile xu bij i ala che.) 22 Are ʼuri i capitan xu ʼijla bi i ala. Xu bij che chi lic mu lapo wach i xol u bij che.

Quiqui tak bi ma Páblo chuwach i gobernador, ma Félis

23 Teʼuri i capitan xe u siqʼuij queb cajʼatzil u soldádo y xu bij chique chi que qui yijba u qʼuial soldádo, cʼambal bi re i ma Páblo pa tinimit Cesaréa. Xu bij chique chi que qui yijba queb ciénto soldádo que ʼe che akan; xak seténta chi que ʼe rij caway, xak queb ciénto chic je aj cʼakol lánza. Xu bij chique chi que ʼel bi chaʼab, a las nuéve. 24 Xak xu tak qui yijbaxic i caway, cʼambal bi re i ma Páblo. Lic xu ya chiquikul u chajixic i ma Páblo, man n-ta xak cu riko, y quiqui jach che i gobernador ma Félis, lic n-ta cʼax che. 25 I capitan xak xu tzʼibaj bi jun wuj che i gobernador; i wuj-le, queje iri tzʼibtal bi chuwach: 26 —Yin in ma Cláudio Lísias chi quin tzʼibaj bi i wuj-i chawe yet, at nim laj gobernador, ma Félis. Quin ya rutzil a wach. 27 I aj Israel winak waral pa Jerusalen xqui chap i achi-ri y cacaj teʼek quiqui camsaj. Xui-ri, are xin ta yin chi ire aj Róma winak, xe in cʼam bi in soldádo y xwesaj piquiʼab. 28 Xwaj retamaxic wach u mac qui cojom, rumal-i xin cʼam bi chiquiwach i nucʼbal tʼisbal que i aj Israel winak. 29 Weʼ xin ta u be chi xa quiqui coj u mac chi ire u kelom i qui ʼatbal tzij ique. Xui-ri, n-ta rumal we ca camsaxic, xak mi ne we ca tzʼapix pa cárcel. 30 Teʼuri xin ta rason chi i aj Israel qui chʼobom u camsaxic, rumal-i quin tak bi awuʼ yet. Xak in bim chique i que cojow u mac, chiqui yijba chawach yet. Xui ile in tzij chawe; chawila awib. (Queje i wuj ile xu tzʼibaj bi i capitan che i gobernador.) 31 Teʼuri i soldádo xqui yijba quib chu ʼonquil pacha i xbix chique. Xquesaj li ma Páblo y xqui cʼam bi chaʼab, cʼa pa tinimit Antípatris. 32 Chucab ʼij, i soldádo chi je ʼenak che akan xe tzalij chal pa cuartel. I je ʼo rij caway xqui maj chubi qui be ruʼ i ma Páblo. 33 Are xe upon pa tinimit Cesaréa, xqui ya i wuj che i gobernador, xak xqui jach can i ma Páblo che. 34 I gobernador, are xrajlaj u wach i wuj, xu tzʼonoj che i ma Páblo aj ipa ire. Are xu ta chi aj pa tinimit Cilícia, 35 xu bij che: —Te cat in siqʼuij we xe cʼun i que cojow a mac —xu bij. Teʼuri xu tak u yaʼic i ma Páblo pa nim laj rachoch i ʼetz ma Heródes, y xu bij chi ca chajix cumal i soldádo.

Xqui 'an 24

I u tzij i ma Páblo, tobal rib chuwach i gobernador

1 Joʼob ʼij u ʼonquil ile, i ʼatz laj sacerdóte, ma Ananías, xupon pa Cesaréa junam cuʼ juban qui wi qui jolom i aj Israel. Xak xa ʼe jun licenciádo cuʼ, ma Tértulo u bi. Ique xe upon chuwach i gobernador, cojbal u mac i ma Páblo. 2 Are xqui cʼam li ma Páblo chiquiwach, i ma Tértulo xu jek u cojic u mac. Xu bij che i ma Félis: —Nim laj winak mam gobernador, cʼamori che, awumal yet lic chom oj ʼolic, yoj chi oj re i jyub-i, n-ta jun cʼax chikij. Rumal i nim laj a noʼoj, ʼutz i ʼatbal tzij cat tijin chu ʼonquil pakawi, y woʼor mas ʼutz caka na che i ka cʼaslemal chuwach i ujer. 3 Queje ile queʼel chake xa ipa oj ʼo wi, y lic caka tioxij chawe ronojel ka cʼux, at nim laj winak mam Félis. 4 Ketaʼam chi lic latzʼ a wach, n-cakaj ta cat ka bay mas. Xui caka tzʼonoj chawe, cha ʼana i pawor choj a ta na jubiʼ. 5 I achi-le lic n-ʼus ta laj winak; kilom chi cu yoj qui nojbal i winak xa ipa ca ʼe wi pa tak tinimit ronojel u wach i jyub taʼaj, cu petsaj chʼoʼoj chiquixol i aj Israel winak y queʼelok quiqui jach qui wach rumal. Ire xak aj cʼamol u tzam chique i jutzobaj winak “aj Nazaren” ca bix chique. 6 Xak xraj te cu kajsaj u ʼij i rachoch i Dios; xui-ri xka chapo, xkaj teʼek caka ʼan ʼatbal tzij puwi pacha cu bij i ka ʼatbal tzij yoj. 7 Xui-ri, i ma Lísias, chi capitan, xu min rib cuʼ u qʼuial soldádo y xu maj pa ka ʼab. 8 Teʼuri xu bij chi je pachin que cojow u mac, ʼo u chac que cʼun awuʼ. Yet mísmo, we ca tzʼonoj che i aj mac-le, cawetamaj na wach usucʼ u mac coj tijin chu cojic. (Que ile xu bij i ma Tértulo che i gobernador.) 9 Xak i aj Israel chi je cʼun-nak ruʼ, quiqui min quib chi chʼaʼatic. Quiqui bij chi lic sak laj tzij ile. 10 Are ʼuri i gobernador xu cʼut ruʼ u ʼab che i ma Páblo chi ca chʼawic. I ma Páblo xu bij: —Lic cul in cʼux quin bij in tzij chawach, tobal wib, man wetaʼam chi qʼuial chic junab ʼo chawe chi ca ʼat tzij pakawi yoj, oj aj Israel re i jyub-i. 11 Yin, cʼa te cablajuj ʼij iri wuponic pa Jerusalen chu cojic u ʼij i Dios. We cawaj cat tiqui chi tacʼalem pa rakan chi sak laj tzij i quin bij. 12 Niʼpa i que cojow in mac, quiqui bij chi are xin uponic, xin quilo coj tijin chu chapic kib chi tzij cuʼ juban chic winak pa rachoch i Dios, xak quin tijin chi qui chʼujersaxic. Xui-ri, n-katzij ti ile. N-ta xak in ʼanom pacha ile, mi ne pa rachoch i Dios, mi ne pa tak molbalʼib que i aj Israel, xak mi ne pa tak be re i tinimit. 13 Niʼpa i que cojow in mac-i, n-que tiqui ta chu ʼalijinsaxic we katzij in ʼanom pacha quiqui bij. 14 Xui-ri, ʼo i in ʼanom, chi n-cacaj ti ique, are iri: are quin coj u ʼij i Dios, chi xak i Dios que i katit ka mam, quin ʼano pacha cu bij i cʼacʼ cʼutunic, y n-ʼus ti cʼutunic-le, quiqui bij ique. Xui-ri, tupu quin coj i tzij-le, xak quin cojo ronojel niʼpa i tzʼibtal can rumal i mam Moises, xak cumal i ujer ajbil u tzij i Dios. 15 Xak cul in cʼux che, chi que walij chic i camnak, niʼpa i je ʼutz, xak niʼpa i ne te ʼutz. Queje ile quin coj yin, xak queje ile quiqui coj i je aj cojol in mac. 16 Rumal ile chi lic quin cojo, ʼax in ʼanom wi pen u ʼonquil wach u bim i Dios, man n-ta cu bij in cʼux chuwach ire, mi xak chiquiwach i winak. 17 Qʼuial junab n-in ta pa Jerusalen; teʼuri xin tzalij lok, wucʼam li jubiʼ mer tobal que i nibaʼib je wach aj Israel. Xak col in ya in sipon chuwach i Dios. 18 Nabe xin ʼan i rawasil pacha caka ʼan yoj oj aj Israel winak, ʼanbal chʼam che kib chuwach i Dios, teʼuri xin ʼe pa rachoch i Dios chu sujuxic in sipon chuwach i Dios. Are quin tijin ile chu ʼonquil, xin ʼiltaj cumal jujun aj Israel je petnak Asia. N-ta u qʼuial winak wuʼ pacha quiqui bij i aj cojol in mac-i, y n-ta xak winak quin tijin chi qui chʼujersaxic. 19 I xe in ʼilaw chila, je are ique ʼo u chac que cʼun chi chawach, cojbal re in mac, we kas ʼo in mac cacaj quiqui cojo. 20 Y we ique n-cacaj taj, niʼpa i je ʼo chi, chiqui bij ʼuri wach in mac xqui riko are in ʼo wi chiquiwach i qui nucʼbal tʼisbal. 21 Xui in mac-i xin ʼan chiquiwach, co xin bij i tzij-i chique: “Woʼor quix tijin chu ʼonquil ʼatbal tzij chwij xa rumal quin cojo chi ca cʼun chic sak chiquiwach i camnak,” xin bij chiquiwach. (Queje u tzij i ma Páblo ile chuwach i gobernador, tobal rib xu ʼano.) 22 I gobernador, ma Félis, retaʼam usucʼ i cʼutunic chirij i Jesucrísto. Are xu ta i u tzij i ma Páblo, xu chʼobo chi n-coʼon ta tan i ʼatbal tzij. Xu bij chique: —Are ca cʼun i capitan, ma Lísias, teʼuri quin qʼuis u ʼonquil i ʼatbal tzij — xu bij chique. 23 Are ʼuri xu tak chic u tzʼapixic i ma Páblo, xui-ri xu bij che i cajʼatzil i soldádo chi ʼutz rilic chiqui ʼana man n-ta uyej cu tijo. Xak xu bij che chi miqui ʼatij i pachin cacaj quiqui sipaj wach i rajwaxic che, i pachin cacaj quiqui solij. 24 Che chic queb oxib ʼij, xe cʼun chic i ma Félis ruʼ i rixokil, ati Drusíla, chi aj Israel ixok. Xu tak u siqʼuixic i ma Páblo man craj cu ta wach usucʼ i cojonic che i Jesucrísto. 25 I ma Páblo, are xuponic, xoc chu cʼutic che; xu bij che chi pachin craj ca terej chirij i Crísto, ʼo u chac chu sucʼba u cʼaslemal, xak ʼo u chac cu jecʼ u rayijbal chi n-ʼus taj. Xak xu bij che chi ca cʼun ni ʼij chi Dios cu ʼat na tzij piquiwi i winak, wach tak qui ʼanom. I ma Félis, are xu ta ile, lic xu xij rib. Xu bij che: —Coʼon ile; ʼutz cat ʼec. Te tan chic cat in siqʼuij are talan in wach —xu bij. 26 Xu chʼob i gobernador mok ca sujux mer che rumal i ma Páblo loʼbal re i relbal pa cárcel. Rumal-i, qʼuial mul xu siqʼuij i ma Páblo ruʼ. 27 Queb junab queje ile xu ʼan i gobernador ma Félis che i ma Páblo, teʼuri xel che u patan; are ʼuri xoc i ma Pórcio Fésto pu qʼuexel. I ma Félis, are xelic, n-xraj taj cu petsaj i coywal i aj Israel, rumal-i, n-xroʼtaj tu bi i ma Páblo.

Xqui 'an 25

I u tzij i ma Páblo chuwach i cʼacʼ gobernador

1 I cʼacʼ gobernador, ma Pórcio Fésto, xoc che u patan. Che urox ʼij, xel pa Cesaréa, xa ʼe Jerusalen. 2 Are xupon chila, i ʼatz laj sacerdóte, xak i nimak tak aj Israel xe upon ruʼ y xqui jek chic u cojic u mac i ma Páblo chuwach ire. 3 Lic xqui tzʼonoj utzil chomal che; cacaj ique cu cʼam li ma Páblo pa Jerusalen, man xqui chʼob ique, we ca cʼam lok, quiqui tak u camsaxic pa be. 4 Xui-ri, i ma Fésto xu bij chique chi ma Páblo pa Cesaréa tzʼapil wi, y xak ire ya ca tzalij chic chila. 5 Xu bij chique: —Niʼpa i nimak qui patan chixol yix, chiqui yijba quib que ʼe wuʼ pa Cesaréa. Chila ʼutz quiqui tzʼonoj wi ʼatbal tzij chirij i achi-le, we ʼo u mac —xu bij. 6 I ma Fésto n-xnajtin ta pa Jerusalen, colo wajxakib ʼij, o lajuj ʼij, xoʼon chila, teʼuri xtzalij chic pa Cesaréa. Chucab ʼij xcubi che u patan, y xu tak u cʼamic i ma Páblo. 7 Are xoc li ire chuwach i gobernador, are ʼuri xe tejeb i aj Israel ruʼ, chi je petnak Jerusalen. Xe oc chu cojic u mac; qʼui i nimak tak u mac u ʼanom, xqui bij ique. Xui-ri, n-ta cʼutbalre xqui ʼano we katzij ile chi xqui bij. 8 Teʼuri i ma Páblo xu jek u tzij tobal rib. Xu bij: —Yin, n-ta in mac in ʼanom; n-in kelom ti ka ʼatbal tzij yoj oj aj Israel, xak n-in kajsam ti u ʼij i rachoch i Dios, xak n-ti in mac in ʼanom chirij i nim laj ka ʼatol tzij pa Róma —xu bij. 9 I ma Fésto craj chi ʼutz ca ʼiltaj cumal i je aj Israel, rumal-i, chu ʼonquil xu bij che i ma Páblo: —¿Cawaj coj ʼe Jerusalen y chila caka ʼan wi i ʼatbal tzij pawi? —xu bij. 10 I ma Páblo xu laʼ u wach che. —¿Xataba n-chuwach ti rakan u ʼab i ka ʼatol tzij in ʼo wi? Chuwach pues. Waral ca majaw wi ca ʼani i ʼatbal tzij pinwi. N-cu maj taj quin ʼe Jerusalen, man n-ta jun in mac in ʼanom chique i aj Israel; awetaʼam yet chi katzij ile. 11 We ʼo jun in mac nim in ʼanom chi ca majawic quin camsax rumal, quin ya wib ʼuri chi camic. Xui-ri, we n-ta in mac in ʼanom pacha quiqui bij ique, n-ta ʼuri jun winak ʼo puʼab quin u jach piquiʼab ique. Quin tzʼonoj pawor chi quin a tak bi ruʼ i ʼatz laj ka ʼatol tzij, cu ʼat na tzij pinwi —xu bij. 12 Are ʼuri i ma Fésto xqui mol quib cuʼ i rakan u ʼab chu yijbaxic chiquiwach wach quiqui ʼano. Teʼuri xu bij che i ma Páblo: —A tzʼonom u ʼatic tzij pawi rumal i ʼatz laj ʼatol tzij; ruʼ ire ʼuri cat ʼe wi —xu bij.

I ʼatol tzij que i aj Israel craj cril u wach i ma Páblo

13 Xicʼaw queb oxib ʼij xe upon i ma Agrípa y ati Bereníce pa Cesaréa chu solixic i ma Fésto, man ire cʼacʼ roquic che u patan. I ma Agrípa-le are i cajʼatzil i aj Israel winak. 14 Xqui ʼan u qʼuial ʼij chila, rumal-i i ma Fésto xoc chu lapic chique wach rumal tzʼapil i ma Páblo. Xu bij:— ʼO jun achi waral, u yom can i ma Félis pa cárcel are xa ʼec. 15 Yin, are jubiʼ woquic che in patan, xin ʼe Jerusalen; are in ʼo wi chila, xe upon i cajʼatzil i sacerdóte wuʼ, xak i nimak tak mamʼib que i aj Israel; xe upon chu cojic u mac i ma Páblo, y xqui tzʼonoj u camsaxic chwe. 16 Xin bij chique chi n-cu maj taj, man n-queje ti ile cu bij i ka ʼatbal tzij yoj oj aj Róma. Jun, we cojtal u mac, ʼo u chac ca yaʼ chiquiwach i que cojow u mac, man cu laʼ u wach chique tobal rib. Queje ile cu bij i ka ʼatbal tzij. 17 Rumal-i, n-xin baytaj ta chu yaʼic i ma Páblo chiquiwach are xe cʼun pa Cesaréa. Chucab ʼij xin cubi che in patan y xin tak u cʼamic i achi. 18 Are ʼo chiquiwach, i nimak tak aj Israel xe oc chu cojic u mac, xui-ri n-are ti u mac xqui cojo pacha in chʼobom yin chi quiqui coj na. 19 Xui xqui chap quib chi tzij chirij i qui cʼutunic wach u cojic u ʼij i Dios, xak wach tak u ʼanom jun achi, ma Jesus u bi. Ire ya xcamic, xui-ri i ma Páblo cu bij chi cʼaslic. 20 Yin n-xin rik taj wach ʼatbal tzij quin ʼano pacha ile, rumal-i xin tzʼonoj che i ma Páblo we craj ʼenam pa Jerusalen, y ca ʼan ʼatbal tzij che chila, rumal u cʼutunic. 21 Ire n-xraj taj, xa xu tzʼonoj chi ca ʼani ʼatbal tzij che rumal i ʼatz laj ka ʼatol tzij, ma Augústo. Rumal-i xin tak chic u tzʼapixic, croyʼej na umpa quin tak bi ruʼ. (Queje ile xu bij i gobernador ma Fésto.) 22 Are ʼuri i ma Agrípa xu bij che i ma Fésto: —Xak yin cwaj quin ta i achi-le —xu bij. I ma Fésto xu bij: —Chwek ca ta ni u tzij —xcha. 23 Chucab ʼij, i ma Agrípa, xak i ati Bereníce, xe oc pa ʼo wi i ma Fésto. Xe oc bi junam cuʼ i nimak tak cajʼatzil i soldádo, xak i nimak qui patan pa tinimit. Are xe oc bic, lic chom i cocbal xqui ʼano; conojel i winak xe taqʼuiʼic, lic xqui coj qui ʼij. Are ʼuri i ma Fésto xu tak u cʼamic i ma Páblo. Xu bij che i ma Agrípa: 24 —Yet, chi at ʼatol tzij chique i aj Israel, xak yix chi ix nimak tak winak i molom iwib chi, ri i achi-ri ʼo chiwach, chi in bim chiwe. Je qʼui i aj Israel quiqui coj u mac, n-quiqui mayij tu bixquil chi cha camsaxok. Queje ile quiqui bij i je ʼo pa Jerusalen, xak queje quiqui bij i aj waral. 25 Xui-ri, cwil yin n-tu mac u ʼanom we ca camsaxic. Ire mísmo xu tzʼonoj chi are i ʼatz laj ʼatol tzij ca ʼanaw ni ʼatbal tzij puwi, rumal-i in chʼobom quin tak bi ruʼ. 26 Yin, ʼo chinkul quin tak bi jun wuj ruʼ, ʼalijinsabal-re wach u mac, xuiri, n-wetaʼam taj wach quin tzʼibaj bic, rumal-i in cʼamom li chiwach. Y yet, ma Agrípa, lic quin tzʼonoj chawe chi cat taqʼui pa rakan we kas ʼo u mac, y ca bij chwe wach quin tzʼibaj bic. 27 Cwil yin, n-cu maj taj quin tak bi jun aj prexil ruʼ i ʼatz laj ʼatol tzij we n-ta wuj quin tak bi ruʼ, ʼalijinsabal re u mac. (Queje ile xu bij i ma Fésto.)

Xqui 'an 26

I ma Páblo cu bij che i ma Agrípa wach ca tijin chu ʼanic

1 Are ʼuri, xu bij i ma Agrípa che i ma Páblo: —ʼUtz cat chʼawic, tobal awib —coʼono. I ma Páblo xu yac u ʼab, y xoc chu bixquil u tzij. Queje iri xu bij: 2 —Nim laj ka ʼatol tzij ma Agrípa, ʼutz we yin, man xyaʼ chwe quin bij in tzij chawach, tobal wib. ʼUtz quin to wib che ronojel i quiqui bij i aj Israel winak chi quiqui coj in mac. 3 Quin quicotic, man yet lic awetaʼam ronojel i ka costúmbre yoj, oj aj Israel winak; xak awetaʼam tak i cʼutunic chi caka chap kib puwi. Rumal-i, quin tzʼonoj utzil chomal chawe, chin a ta ruʼ u nimal a cʼux. 4 Conojel i aj Israel winak quetaʼam, wach ʼax in ʼanom wi lok chiquiwach, cʼa are in ala. Quetaʼam wach in cʼaslemal che i jyub pa in alaxnak wi, xak wach in ʼanom pa Jerusalen. 5 Xak quetaʼam chi yin, cʼa in ala, xin ya li in wach cuʼ i aj Fariséo. We cacaj, chiqui bij ile chi katzij. Quetaʼam chi i je aj Fariséo lic quiqui coj u ʼij i ujer ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises; mi jun chic tzobajil ca ʼanaw mas ile chakawach yoj, oj aj Fariséo. 6 Y woʼor quiqui tzʼonoj ʼatbal tzij chwij xa rumal cul in cʼux che, chi Dios cu ʼan na pacha u bim can chique i katit ka mam. 7 Niʼpa i je qui muk qui xiquin i cablajuj u cʼojol i mam Israel, xak coyʼem wach u sujum can i Dios; rumal-i quiqui ʼan qui patan che, chi paʼij chi chaʼab. Nim laj winak, rumal wach i quin tijin yin chu bixquil chirij ile chi u sujum i Dios, are i rumal-i i aj Israel que tijin chu cojic in mac woʼor —xu bij i ma Páblo. 8 Teʼuri xu bij chique conojel i je ʼo chila: —¿Xataba n-qui coj ti yix chi Dios cu cʼunsaj sak chiquiwach i je camnak? ¿Cʼax bawa u cojic ile? —xu bij. 9 Teʼuri xu bij: —Xak yin ujer xin chʼobo chi ca majawic quin ʼan chʼoʼoj chirij i cʼutunic re i Jesus aj Nazaret. 10 Queje ile xin ʼan pa Jerusalen. I cajʼatzil i sacerdóte xqui ya chwe chi que in chap i creyent y xe in tzʼapij je qʼui pa cárcel. Y are quiqui bij chi que camsaxic, yin xak xin ya in wach che. 11 Qʼuial mul xin ʼan cʼax chique i creyent, ʼanbal re chique chi quiqui bij na chi n-quiqui coj ta chic i Jesus. Queje xin ʼan yin ile pa tak molbalʼib pa Jerusalen. Yin pacha xin chʼujer rumal i woywal chique; y xin terbej chiquij cʼa pa tak tinimit naj.

I ma Páblo cu lapo wach u jalwachixic u nojbal xu ʼano

12 Rumal-i xin maj bi in be pa tinimit Damásco chi qui tzucuxic i creyent. Wucʼam bi jun wuj yatal bi chwe cumal i cajʼatzil i sacerdóte, cʼutbal-re chi ʼo pinʼab que in chap i creyent. 13 Are coj tijin chi be, colo tiqʼuil ʼij, xwil jun nim laj ʼaʼ xtzak li chicaj, pacha u tzunbal i ʼij, xui-ri mas ca walchʼin chuwach ile. Xrepcan chikij chakawach cuʼ i wachiʼil. 14 Are ʼuri, konojel xoj tzak pulew, y yin xin ta jun chʼawbal. ʼO jun xchʼaw chwe pa ka chʼawbal oj aj Israel winak y xu bij chwe: “A-Sáulo, a-Sáulo, ¿wuchac ca ʼan chʼoʼoj chwij? Che awib yet ca ʼan wi i cʼax, pacha cu ʼan i boyex are cu coj akan, xa che u tzam i puyu cu coj wi. Xa queje ile cat tijin yet chu ʼonquil che awib,” xin utixic. 15 Teʼuri xin bij, “¿At pachin yet, Nim laj Winak?” xin cha. I Kajwal xu bij, “Yin in Jesus chi cat tijin chi chʼoʼoj chwij. 16 Xuiri, chat walijok y chat tacʼalok; in cʼutum wib chawe man quin ʼan chawe at ajchac chwij. Ca lap na chique i winak wach awilom chwe yin woʼor, xak wach quin cʼut na chawe coʼon panok. 17 Cat in to na chiquiwach i aj Israel winak, xak cat in to na chiquiwach i ne te aj Israel, chi woʼor cat in tak bi cuʼ. 18 Cat in tak bi cuʼ i je tzʼapim qui baʼwach man que a tzunsaj na y n-que bin ta chic pa ʼekumal, xui-ri que bin chi sak. Cat in tak bi cuʼ i je ʼo puʼab i itzel, man que a ʼatsaj puʼab i Dios. Cat in tak bi cuʼ i je sachnak, man quiqui cuba ni qui cʼux chwe yin, quiqui rikbej re u cuybal qui mac, xak i cocbal cuʼ i je re chic i Dios.” Queje ile xu bij i chʼawbal chwe.

I ma Páblo n-xu kel taj wach i xbix che rumal i Kajwal

19 Rumal-i, nim laj winak ma Agrípa, yin n-in kelom ti chʼawbal chi xin ta chicaj. 20 Are i xin ʼano, nabe xin paxsaj u tzij i Kajwal pa tinimit Damásco, teʼuri xin ʼax pa Jerusalen chu bixquil, teʼuri queje ile xin ʼano ronojel i jyub Judéa, xak xin ʼe cuʼ i ne te aj Israel. Xin bij chique chi ʼo u chac quiqui jalwachij qui cʼaslemal, y quiqui jach quib puʼab i Dios; teʼuri, wach tak quiqui ʼano, chom, quiquilbej re i winak chi qui jalwachim chic qui cʼaslemal. 21 Xa rumal ile, i cajʼatzil i aj Israel xin qui chap pa rachoch i Dios, xin qui tzʼapij, y xqui tzucuj wach in camsaxic quiqui ʼano. 22 Xui-ri, i Dios in u tom y cʼa are in ʼo wi woʼor, jiquil in cʼux che i Kajwal. Quin lap i Kajwal chique conojel, chi nimak chi chʼutik. Are i quin tijin chu bixquil chique, are xak jun ruʼ pacha i xqui bij i ajbil u tzij i Dios ujer, xak i xu bij i mam Moises chi ca ʼani na. 23 Xqui bij chi i Tolke ca camsax na, teʼuri ca cʼun chic sak chuwach; xqui bij chi are ire chi nabe ca cʼunsax ni sak chuwach rumal i Dios, teʼuri cu paxsaj ni u tzijol i elbal chi sak chake yoj oj aj Israel, xak chique i ne te aj Israel —xu bij i ma Páblo. 24 I gobernador, ma Fésto, are xu ta ile chi xu bij i ma Páblo tobal rib, ire co xu bij: —¡A-Páblo, xa at chʼuj! Mas a nawsam awib, y xa at chʼujernak rumal —xu bij. 25 I ma Páblo xu bij che: —N-in ta chʼuj, nim laj winak ma Fésto. Niʼpa i quin bij-i ʼis pusucʼ, ʼis sak laj tzij. 26 Chi ʼo wi i nim laj ʼatol tzij ma Agrípa, ire xak retaʼam niʼpa iri chi xin bij; rumal-i ʼo u cowil in cʼux chu bixquil. Yin wetaʼam chi ire u tom chic niʼpa iri chi quin tijin chu bixquil re i Jesucrísto, man niʼpa tak ile n-ʼantal ta aliʼal —xu bij. 27 Teʼuri xu bij che i ʼatol tzij, ma Agrípa: —Nim laj winak, ¿ca coj yet wach i xqui bij i ajbil u tzij i Dios ujer? Yin wetaʼam chi ca cojo —xu bij. 28 I ma Agrípa xu bij che: —Laj xa ʼan chwe quin ʼan creyent che wib —coʼono. 29 I ma Páblo xu bij che: —N-ta coʼono we xa jubiʼ chic craj, o cʼo mas craj, quin tzʼonoj che i Dios chi ca ʼan creyent che awib; y n-xui ta chawe yet, xak chique conojel i je ʼo waral. Cwaj yin we ta conojel niʼpa i que taw in tzij woʼor quiqui ʼan che quib queje pa ha yin, xui oʼonom-i, n-ta carena che qui ʼab —xu bij. 30 Teʼuri i ʼatol tzij, ma Agrípa, xwalij ʼanok, xak i gobernador, xak i ati Bereníce; xak i niʼpa i je ʼo cuʼ, xe walijic. 31 Are xe el bic, xqui bij chiquiwach: —I achi-le n-tu mac u ʼanom we ca camsaxic, mi ne cu maj che chi tzʼapilic —xe cha. 32 I ma Agrípa xu bij che i ma Fésto: —I achi-le, cu majo we ta ca oʼtax bic, ma ta xu tzʼonoj u ʼenam chuwach i ʼatz laj ʼatol tzij pa Róma —xu bij.

Xqui 'an 27

I ma Páblo ca tak bi pa Róma

1 Xoʼon panok, are xnucʼtajic chi quiqui tak bi i ma Páblo pa Róma (chi u cwenta i jyub Itália), xqui yijba i ka ʼenam pa bárco. Xqui jach i ma Páblo, junam cuʼ juban chic aj prexil, puʼab jun capitan, ma Júlio u bi. Ire cajʼatzil jutzobaj soldádo chi “re i ʼatz laj ʼatol tzij” ca bix chique. 2 Xoj ʼe che jun tinimit chu chiʼ i mar, u bi Adramítio. Are xoj uponic, ʼo jun bárco ya quel bic, ʼenam-re che jujun tinimit pa jyub Asia. Xoj ʼan bi chupam, y xoj ʼec. Xak ʼo i kachalal, ma Aristárco kuʼ chi aj Tesalónica, u cwenta i jyub Macedónia. 3 Chucab ʼij, xoj upon pa tinimit Sidon, chi ʼo chu chiʼ i ya. I capitan, ma Júlio, lic ʼutz che i ma Páblo; xu ya che chi que ʼe u solij i retaʼam qui wach, man quiqui ya che, wach i rajwaxic che. 4 Teʼuri xoj ʼan chic pa bárco, y xoj el pa Sidon. N-xoj ʼe ta sucʼulic rumal jun nim laj tew xpe chakawach; are u ʼonquil xoj icʼaw chirij i jyub Chípre, chi setel chuwi mar pa ka moxim. 5 Xoj bin chuwi mar chuwach i jyub Cilícia, xak chuwach i jyub Panfília, y xoj upon pa tinimit Míra, u cwenta i jyub Lícia. 6 Chila, i capitan que i soldádo xu rik jun bárco aj pa tinimit Alejandría, ʼenam-re pa jyub Itália. Xu bij chake chi coj ʼan bi chupam, caka majbej tan chic re i ka be. 7 Qʼuial ʼij coqʼuil xoj binic: cʼax kuponic chuwach i tinimit Nído. I tew cʼa ca tijin chakawach, rumal-i xka ʼat ka be, y xoj icʼaw chuwach i tinimit Salmon. Teʼuri xoj icʼaw chu cʼulel i jyub Créta, chi setel chuwi mar. 8 Cʼax ka binic xka ʼan chu cʼulel i jyub-le, cʼa xoj upon che jun ral tinimit, Buénos Puértos u bi, chu nakaj che i tinimit Laséa. 9 Qʼuial ʼij icʼawnak chic che i ka be, y cʼax chic coj bin chuwi mar man ya xpe i ʼalaj. Rumal-i i ma Páblo xu ya qui noʼoj; xu bij chique: 10 —Achiab, cwil yin che i ka ʼenam-i, lic xibinʼib ruʼ; ʼo chuwach caka sach ni ekan, xak caka sach ni ka bárco, xak ʼo ne chuwach coj cam yoj —xu bij. 11 Xui-ri i capitan que i soldádo n-xu coj ta retalil che wach xu bij i ma Páblo; xa are xu coj retalil che wach xu bij i rajaw i bárco, xak wach xu bij i ca ucʼaw i bárco. 12 I ral tinimit chu chiʼ i mar, pa i oj ʼo wi, n-kas ta ʼutz we cakoyʼej chila cʼa quicʼaw ni ʼalaj. Rumal-i, laj conojel xqui chʼobo chi ʼutz coj el chila, caka maj chubi i ka be. Cacaj ique coj upon pa tinimit Feníce, we coj tiqui che. I Feníce-le, jun tinimit re i jyub Créta, ʼo chu chiʼ i mar; ʼo queb ocbal bic che, jun pa noroéste, y jun chic pa suroéste. Cacaj ique chila coj canaj wi, cʼa quicʼaw ni ʼalaj.

Xqui tij uyej pa tew jab chuwi mar

13 Xu jek walijic i tew coqʼuil pa sur, rumal-i xqui jek u ʼanic pacha i xqui chʼobo. Are u ʼonquil xqui maj bi qui be, xe bin chuwi mar chu chiʼ i jyub Créta. 14 Xa jubiʼ ka binic, xpe jun nim laj tew, xjekan li pa wikabim jubiʼ re i relbal li ʼij; lic tij u choʼab chirij i bárco. 15 Lic xu charej bic. N-xoj tiqui ta chu binsaxic i bárco sucʼulic, rumal-i xka ya che, xoj cʼam bi rumal i tew. 16 Xoj icʼaw chirij jun ral jyub setel chuwi mar, u bi Cláuda; chila, n-kas ta nim u choʼab i tew. ʼO jun canuw chi ca charex li chirij i bárco; xak pa chalo xoj tiqui chu jeqʼuic kuʼ. 17 Teʼuri xka yaco y xka ʼansaj chupam i bárco; teʼuri, ruʼ juban laso, nimak u pam, xqui batzʼcatij chirij i bárco man n-ca pax ta rumal i tew. Xqui xij quib che, mokxa i tew cu min bi i bárco pa seneb chu chiʼ i mar chila che i lugar “Sírte” ca bix che. Rumal ʼuri xqui kajsaj i nimak tak cʼul riptal puwi i bárco. Teʼuri xqui ya che i tew pa xraj xe u cʼam wi bic. 18 Chucab ʼij, cʼa nim u choʼab i tew; rumal-i xqui jek u cʼakic bi i ekan chuwi ya, ʼobsabal re i ralil i bárco. 19 Churox ʼij, ique mísmo xqui jek u toric u pam i bárco, y xqui cʼak bi chuwi ya. 20 Qʼuial ʼij, n-xa ʼiltaj tu wach i ʼij, xak mi ne i chʼumil. I tew, lic nim u choʼab. Xeʼelok, xka sach u cubibal ka cʼux chi coj totajic. 21 Xak n-ta chic wa caka tijo, rumal-i, i ma Páblo xtaqʼui ʼan chakaxol y xu bij: —Achiab, we tene xi ʼano pacha i xin bij, ma ta xoj el li pa jyub Créta, n-queje tene caka tij i cʼax-i, xak i uyej-i. 22 Xui-ri, chi cowij i cʼux; mi jun chiwe ca camic, xui i bárco ca sach u wach. 23 Chaʼab, i Dios xu tak li jun ángel wuʼ; are i Dios-le chi in ʼo puʼab, xak quin ʼan u chac. 24 I ángel xu bij chwe: “Ma xij awib, a-Páblo, man ʼo u chac cat ʼe cʼa Róma; cat upon chuwach i ʼatz laj ʼatol tzij chila. I Dios, awumal yet, que u to ni niʼpa i je ʼo awuʼ pa bárco.” Queje ile xu bij i ángel chwe. 25 Rumal-i achiab, chi cowij i cʼux man cul in cʼux che i Dios chi cu ʼan na pacha i bital chwe. 26 Xui-ri, i ka bárco que u mina rib pa seneb chu chiʼ jun ral jyub setel chuwi ya. (Queje ile xu bij i ma Páblo chique i rachiʼil.) 27 Xicʼaw queb seman chi xka chʼij i cʼax chuwi ya. Oj ʼo chic pa mar, Adriático u bi, y xa coj retzʼbej i tew. Colo tiqʼuil aʼab, i que ucʼaw i bárco xqui nabej chi ya coj upon chu chiʼ jun jyub. 28 Rumal-i, xqui paj u pam i ya; are xqui pajo, xeʼel treintiséis métros che u choyil i ya. Jubiʼ chupanok, xqui paj chic u pam i ya; xeʼelok xa veintisiéte métros chic u choyil. 29 Quiqui xij quib, mokxa que qui mina quib chuwach abaj, rumal-i xquesaj li cajib nimak chʼichʼ xoc u tzam, xak ʼo laso che u ʼab. Xqui cʼak pa mar, tacʼbal re i bárco pa ya; ʼutz n-ca bin ta chic. Lic qui xim quib, xqui tzʼonoj che i Dios chi weʼ ca sakiric. 30 Xui-ri, i que ucʼaw i bárco xqui chʼobo que ʼanmajic. Xqui jek u kajsaxic i canuw chuwi ya. Xqui ʼan pacha quiqui cʼak chubi juban chic chʼichʼ pa ya chu tzam i bárco; xui-ri, xa chu ʼonquil quiqui ʼano. 31 I ma Páblo xu nabej wach que tijin chu ʼanic, y xu bij che i capitan, xak chique i u soldádo: —I achiab-le, we n-que canaj ta pa bárco, n-quix totaj ta ʼuri yix —xu bij. 32 Teʼuri i soldádo xqui caʼij i laso re i canuw y xtzak bi pa ya. (Queje ile, n-xe ʼanmaj ta chic i que ucʼaw i bárco.) 33 Are ya ca sakiric, i ma Páblo xu bij chique chi quiqui tij qui wa. Xu bij: —Yix, ya coʼon queb seman chi n-ta wa qui tijo, xak n-ix warnak taj. 34 Lic quin tzʼonoj pawor chiwe, chi tija i wa; ile ʼo u chac we quiwaj quix cʼasʼic. Mi jun chiwe ca sachic, mi tene jun i wi che i jolom —xu bij chique. 35 Are xu bij ile, i ma Páblo xu chap jun caxlanwa, y xu tioxij che i Dios chiquiwach conojel. Xu piro, y xu jek u tijawic. 36 Teʼuri, conojel xpe u cowil qui cʼux, y xak xe oc chu tijawic. 37 Niʼpa i oj ʼo pa bárco, oj dosciéntos seténta y séis. 38 Conojel xqui tijo niʼpa i rajwaxic chique; are xquelej, xqui cʼak bi i trígo pa ya, ʼobsabal re i ralil i bárco.

I bárco xpax rumal i tew y xsach u wach

39 Are xsakiric, i que ucʼaw i bárco xquil pan jun jyub, xui-ri n-xquetamaj taj pa i je ʼo wi. Xquilo chi ʼo jun rocbal ya chu chiʼ, y xqui chʼobo quiqui min i bárco chila we que tiqui che. 40 Rumal-i, xqui caʼij i laso re i chʼichʼ chi xoc u tzam, yukbal re i bárco; xak xqui tor i laso ximbal re i tzʼalam pa tak u tzal. (I u chac i tzʼalam-le, cʼambal re u wach i bárco.) Xak xqui yac ʼan i cʼul chicaj, cʼambal bi u wach i bárco rumal i tew. Are ʼuri, i bárco xu jek tejeb bic chu chiʼ i ulew, 41 xui-ri ʼo juban seneb tʼubul chuxeʼ i ya, cʼamtal li rumal queb u be ya. Are xupon i bárco pa ʼo wi i seneb-le, xchʼapi u tzam chupam, lic n-cu yin ta chic rib; i chirij i bárco, xu ticba paxic rumal u wi i ya chi xu ya u choʼab chuwach. 42 I soldádo xqui chʼob qui camsaxic i aj prexil, man mokxa ʼo i que muxic y que ʼanmaj bic, quiqui chʼob ique. 43 I capitan que i soldádo n-xu ya ta chique quiqui ʼan ile, man xril tobal u wach i ma Páblo. Xu bij ire chi niʼpa i quetaʼam que muxinic, chi qui cʼaka bi quib chuwi ya, ʼaxbal-que chuwach ulew. 44 Xak xu bij chi niʼpa i n-quetaʼam ti mux, chiqui chapa juban tak tzʼalam, o xak chʼaka tak cheʼ re i bárco, y che ʼax puwi. Queje ile xka ʼano, y konojel xoj totajic; xka rik i ulew n-ta cʼax chake.

Xqui 'an 28

Wach xu ʼan i ma Páblo are ʼo pa jyub Málta

1 Are oj totajnak chic konojel, xketamaj u bi i jyub pa oj ʼo wi, Málta u bi. 2 I winak chi je aj chila, lic ʼutz kilic xqui ʼano; xqui nucʼ jun nim laj ʼaʼ, man ca tijin i jab, y lic joron tew. Xoj qui siqʼuij cuʼ chi ʼaʼ, miʼsabal kib. 3 I ma Páblo xu mol jubiʼ siʼ chakij; are ca tijin chu cojic pa ʼaʼ, xak teʼet xel li jun cumatz rumal u cʼatanal i ʼaʼ. Xu chap u ʼab i ma Páblo. 4 I winak je aj chila, are xquil i cumatz tzayal che u ʼab i ma Páblo, xqui bij chiquiwach: —I achi-le ʼalaj chi aj camsanel. Tupu xtotaj pa mar, xui-ri n-ca yaʼ ta che ca cʼasʼic. I dios chi aj ʼanol sucʼulic n-cu ya ta che —xqui bij. 5 Xui-ri i ma Páblo xu pu i cumatz che u ʼab, y xtzak pa ʼaʼ. I ma Páblo n-ta xu riko. 6 Conojel ʼis coyʼem umpa ca sipoj ʼanok, o xak ca cam ʼanok. Xui-ri, naj xcoyʼej, y n-ta xu riko. Are u ʼonquil xqui jalwachij qui nojbal, y xqui bij chi i ma Páblo are jun dios. 7 Chu nakaj pa i oj ʼo wi-le, ca canaj i rulew jun achi ʼatz u patan che i jyub-le. I u bi, ma Públio. Ire xoj u cʼulaj ruʼ, y ʼutz kilic xu ʼano che oxib ʼij. 8 I u kajaw i ma Públio, iwab, cotzʼol chuwi u chʼat; ʼo ʼaʼ chirij, ʼo quicʼ puj che. I ma Páblo xa ʼe u solij. Are xuponic, xu tzʼonoj che i Dios, teʼuri xu ya u ʼab puwi, y xrutzirsaj. 9 Are xel rason ile, conojel i iwabib re i jyub-le, xe cʼun ruʼ i ma Páblo y xe utzirsaxic. 10 Mas i utzil chomal xqui ʼan chake, xak ʼo i sipon xqui ya chake, tioxbal-re niʼpa i xa ʼani chique. Are ya coj ʼe tan chic, ʼis xqui ya bi chake niʼpa i rajwaxic re i ka ʼenam.

I qʼuisbal tak ʼij re ruponic i ma Páblo pa Róma

11 Xicʼaw oxib icʼ ka ʼolem chila, teʼuri xoj ʼan bi che jun bárco chi xak xricʼawsaj i ʼalaj chila. I bárco-le petnak che i tinimit Alejandría. Chu tzam i bárco, ʼantal u qʼuexwach queb tiox; i qui bi: Cástor y Pólux. 12 Xoj upon che i tinimit Siracúsa, ʼo chu chiʼ i mar; chila xoj canaj wi oxib ʼij. 13 Teʼuri xoj bin chuwi mar chu cʼulel i jyub cʼa xoj upon che i tinimit Régio. Chucab ʼij xoj ʼe chic y xpe jun tew pa sur, ʼenam re pa ca tijin wi ka ʼenam yoj, (y xoj u to che i ka be). Chucab ʼij tan chic, xoj upon pa tinimit Puteóli chu chiʼ i mar. 14 Chila xoj qui cʼulaj wi juban creyent; xqui bij chake chi coj qʼuiji cuʼ jun seman. Je ile xka ʼano, teʼuri xoj ʼe pa Róma. 15 I creyent pa Róma quetaʼam chic chi coj upon yoj; rumal-i xe pe chaka cʼulaxic. Nim xqui binbej lok, cʼa pa queb tinimit, Fóro de Apio u bi i jun, Tres Tabérnas u bi i jun chic. I ma Páblo, are xe rilo, lic xu tioxij che i Dios, y xqʼuiji mas u cowil u cʼux. Teʼuri konojel xoj ʼe pa Róma. 16 Are xoj upon pa Róma, i capitan xe u jach i aj prexil puʼab i cajʼatzil i guárdia, xui-ri xu ya che i ma Páblo chi ca qʼuiji che jun ja, xa ca chajix rumal jun soldádo.

I ma Páblo, tupu tzʼapil pa Róma, xui-ri cu cʼut u tzij i Dios

17 Xicʼaw oxib ʼij che i kuponic, i ma Páblo xu tak qui siqʼuixic i aj Israel nimak qui patan. Are qui molom chic quib, xu bij chique: —Ix wachalal, yin n-ta in mac in ʼanom chique i wach aj Israel, xak mi chirij i ujer cʼutunic que i katit ka mam. Tupu n-ti in mac, i nimak tak aj Israel pa Jerusalen xin qui jach piquiʼab i rakan u ʼab i ʼatol tzij. 18 Ique, are xquelej u tzʼonoxic chwe, xcaj xin coʼtaj man n-ta in mac xqui riko we quin camsaxic. 19 Xui-ri, i aj Israel n-xqui ya ta qui wach we quin oʼtaxic, rumal-i ʼo u chac xin tzʼonoj in petic waral chuwach i ʼatz laj ʼatol tzij; xwaj chi are ire cu ʼat na tzij pinwi. Are i rumal-i xin petic, n-are ti u cojic qui mac i wach aj tinimit quin ʼano. 20 Rumal niʼpa ile chi xa ʼanic, ix in siqʼuim wuʼ, man cwaj quix wilo y quin chʼaʼat iwuʼ. In tzʼapilic xa rumal cul in cʼux che, chi ya cʼunnak chic i Tolke chi konojel yoj oj aj Israel koyʼem. (Queje ile u tzij i ma Páblo chique.) 21 Teʼuri ique xqui bij che: —N-ta jun wuj taktal li kuʼ yoj cumal i aj Judéa, cojbal re a mac; xak mi jun chique i kach aj tinimit je cʼun-nak waral chu bixquil we ʼo a mac. 22 Cakaj caka ta wach ca chʼob yet, man ketaʼam chi xa ipa, i winak cʼax que chʼaw chirij i cʼacʼ laj cʼutunic-le —xqui bij. 23 Teʼuri xqui chʼic jun ʼij quiqui mol quib ruʼ i ma Páblo. Are xu rik i ʼij, je qʼui i winak xe moltaj ruʼ. Xa ʼan ʼij, i ma Páblo xu jek chʼaʼatic cuʼ, y te xu mayij are xkaj i ʼij; xu bij chique wach usucʼ u ʼatbal tzij i Dios. Ire xu tij u ʼijol chique man quiqui ta u be chi Jesus are i Tolke. Rumal-i, xu cʼunsaj chi qui cʼux wach cu bij i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises, xak i tzij tzʼibtal can cumal i ujer ajbil u tzij i Dios. 24 ʼO jujun xqui cojo wach xu bij i ma Páblo, xui-ri xak ʼo i n-xqui coj taj. 25 Lic n-junam ti qui wach che, wach xu bij i ma Páblo, rumal-i xqui ticba li ʼelic. Are ʼuri i ma Páblo xu bij chique: —I u Tewal i Dios lic pusucʼ xu bij i tzij-i chique i katit ka mam, chi tzʼibtal can rumal i mam Isaías. Xu bij: 26 Jat, y cha bij i tzij-i chique i winak-i: Yix, katzij neri, qui ta na, péro n-qui ta tu be; katzij neri, quix tzunic, péro n-ta quiwil na. 27 Man i winak-i, lic n-ta cu cʼulaj i piqui cʼux, xa qui tzʼapim i qui xiquin, xa qui mutzʼum i qui baʼwach. Rumal-i, n-que tzun ta ruʼ qui baʼwach, xak mi ne que tan ruʼ qui xiquin. N-ta quiqui ta u be piqui cʼux xak n-que cʼun ta wuʼ, col qui cunbej quib. (Queje ile u bim i Dios.) 28 Chiwetamaj ʼuri yix iri: i ʼutz laj tzij re i ʼelbal chi sak chi cu sujuj i Dios, ca sujux na woʼor chique i ne te aj Israel. Ique lic quiqui ta na —xu bij chique. 29 Are xu bij ile, i aj Israel xe oc chu chapic quib chi tzij; xe walijic y xe ʼec. 30 I ma Páblo xqʼuiji queb junab che i ja pa u tojom wi u posar. Niʼpa i que upon chu solixic, ʼis que u cʼulaj ruʼ. 31 Lic xu bij chique wach usucʼ i ʼatbal tzij re i Dios, xak xu ʼalijinsaj wach u patan i Kajwal Jesucrísto. Lic co u wach chu bixquil, xak mi jun xa ʼatiw che.

Róma 1

I ma Páblo xu jek u tzij chique

1 Yin in a-Páblo quin tzʼibaj bi i wuj-i chiwe; in rajchac i Jesucrísto, man i Dios xin u chaʼo; xin u siqʼuij che in patan-i chi in rapóstol, y xin u tak bi chu paxsaxic i ʼutz laj tzij re i ʼelbal chi sak. 2 I Dios ʼax u bim wi chi cu yijba jun ʼelsabal-ke chi sak; i ʼutz laj tzij-le qui tzʼibam i je ajbil u tzij ire ujer chupam i loʼlaj wuj chi xqui tzʼibaj canok. 3 Are i tzij-le, are u cʼunbal i Kajwal Jesucrísto chi u Cʼojol i Dios. Ire, are xalax chuwach i jyub taʼaj, are jun chique u muk u xiquin i mam David, 4 xui-ri, ire lic u Cʼojol i Dios, lic nim u choʼab; ile xa ʼalijinsax chake rumal i loʼlaj u Tewal i Dios are xwalij wi li Jesucrísto chiquixol i camnak. 5 Rumal i Crísto, i Dios u yom chake coj ʼe chu paxsaxic u tzijol i u Cʼojol-le, man niʼpa tak i tinimit chuwach i jyub taʼaj, ʼo ni winak quiqui cuba na qui cʼux che, xak quiqui ʼan na pacha i cu bij, 6 queje pacha yix, man xak ix u siqʼuim ruʼ, coʼonbej chiwe ix re i Jesucrísto. 7 Quin tzʼibaj bi iri chiwe, iwonojel yix ix cristian chila pa Róma; i Dios quix raj, xak ix u siqʼuim ruʼ, ʼanbal chiwe chi lic ix re ire. I Ta chicaj, xak i Kajwal Jesucrísto chiqui ya utzil chomal chiwe, xak i uxlambal i cʼux.

I ma Páblo craj que u solij i cristian aj Róma

8 Nabe cwaj quin bij chiwe chi lic quin tioxij che i Dios rumal u cubibal i cʼux yix che i Jesucrísto; i Crísto mísmo cu ya in tzij-le chuwach i Dios, tioxbal-re. Quin tioxij che man ronojel u wach i jyub taʼaj ʼis quiqui lap u cubibal i cʼux yix che i Jesucrísto. 9 Are quin tzʼonoj che i Dios, nic are wi quin tzʼonoj piwi yix; i Dios quin rilo chi katzij i xin bij-le, y are ire chi yin lic in yom wib chu bixquil i ʼutz laj tzij chirij u Cʼojol. 10 Lic quin tijin chu tzʼonoxic che i Dios chi cu ya na chwe quix ʼe wila pacha in chʼobom wi lok. 11 Lic cwaj quix in solij, yabal jubiʼ i nojbal re i cʼaslemal chuwach i Dios, jicbal re i cʼux che ire. 12 Are i cwaj yin, caka ya ni u cowil ka cʼux chakawach are cakilo wach u cubibal ka cʼux che i Jesucrísto chaka jujunal. 13 Ix wachalal, cwaj quiwetamaj chi qʼuialmul in chʼobom chi quix ʼe wila, xui-ri n-yatal ta chwe. Cwaj yin quin ʼan na chique jujun chila chi xak ique quiqui jach na quib puʼab i Crísto, queje pacha in ʼanom pa tak juban chic tinimit. 14 Yin, chinkul ʼo wi u cʼutic chique conojel, n-ta coʼono we je tijojtalic chi winak, o we ne te tijojtalic, we ʼo quetaʼam, o n-ta quetaʼam, yin pacha ʼo in cʼas cuʼ. 15 Rumal-i, lic cwaj yin xak quin paxsaj i ʼutz laj tzij re i Dios chila pa Róma.

Wach cu ʼan i ʼutz laj tzij re i Dios pa ka cʼaslemal

16 Yin n-quin qʼuix ta chu bixquil wach i ʼutz laj tzij re i Jesucrísto. Cul in cʼux che man i u tzij i Dios-i ʼo puʼab cu ya i sakil cʼaslemal chique niʼpa i quiqui cojo, ʼelsabal-que chi sak. Nabe u sujum ile chique i aj Israel winak, teʼuri chique i ne te aj Israel. 17 I ʼutz laj tzij-le, cu cʼut chake wach u ʼonquil chi n-ta ka mac chuwach i Dios. I u ʼonquil cu ʼan chake, are rumal u cubibal ka cʼux che i Kajwal; xa rumal u cubibal ka cʼux che coj oʼon ʼutz chuwach i Dios. Man queje iri tzʼibtal chupam u wuj i Dios ujer: “Niʼpa i n-ta chic qui mac chuwach i Dios, ʼo qui cʼaslemal sakil rumal u cubibal qui cʼux che i Kajwal.” (Queje ile tzʼibtal canok.)

Conojel i winak ʼo qui mac chuwach i Dios

18 I Dios u cʼutum chake chi ʼo i nim laj tojbal mac ca pe na chicaj piquiwi conojel i je aj ʼanol mac chuwach i Dios, xak i je aj ʼanol mal chique i winak. Ruʼ tak i n-ʼus taj chi quiqui ʼan i winak, quiqui ʼatij i retamaxic i sak laj tzij re i Dios. 19 I Dios cu ya i tojbal mac chique man u ʼalijinsam chique conojel i winak pachin ire; ire mísmo u cʼutum ile chique. 20 I Dios lic ʼolic, xak ʼo u choʼab chi n-tu qʼuisic. Niʼpa ile n-cakil ta ruʼ ka baʼwach, xui-ri lic ketaʼam chi ʼolic, man ʼax u ʼalijinsam wi lok cʼa chu xebal ʼij sak. U ʼalijinsam chake ruʼ niʼpa u yijbam ire; rumal-i, i winak n-ta caquesaj wi quib chuwach. 21 Quetaʼam ʼut chi ire lic Dios, xui-ri n-qui cojom tu ʼij pacha i ca majaw che, xak n-qui tioxim ta che. Rumal-i, xeʼelok chi niʼpa i quiqui chʼobo n-tu chac chique; i qui nojbal xoʼon ʼekum, n-quiquil ta chic u be wach i ʼutz, y wach i n-ʼus taj. 22 Quiqui bij ique lic ʼo qui noʼoj, xui-ri, xeʼelok n-ta quetaʼam. 23 N-xqui coj tu ʼij i cʼaslic Dios chi n-ca cam taj; xa are xqui coj u ʼij qui qʼuexwach winak chi xa que camic, xak qui qʼuexwach itzel tak chicop, pacha tak i tzʼiquin, tak i cumatz, tak i chicop cajib cakan. 24 Rumal-i, i Dios xe roʼtaj i winak chupam i qui mac; xu ya chique wach u rayijbal qui cʼux chi n-ʼus taj; quiqui ʼan tak i n-chʼam taj chiquiwach, chi lic qʼuixbal. 25 Queje ile xqui ʼano man n-qui cojom ti sak laj tzij re i Dios, xa are xqui coj i tʼoronic laj tzij. Xa are qui cojom qui ʼij niʼpa tak i xa je ʼantalic, xa qui ʼanom qui patan chirij tak ile; n-xqui coj tu ʼij i Dios chi xa ʼanaw niʼpa i ʼolic. Are ire lic ca majaw che, caka coj u ʼij queʼe ʼij sak chirij. Amen (katzij). 26 Rumal-i, i Dios je roʼtam chu ʼonquil i n-ʼus ta laj tak u rayijbal i qui chʼacul, chi lic qʼuixbal. I ixokib xqui canaj can usucʼ i qui rayijbal cuʼ achiab y xqui rayij quib chiquiwach. 27 Xak queje i achiab, xqui canaj can usucʼ i qui rayijbal cuʼ ixokib y xqui rayij quib ique je achiab piqui qʼuexel ixokib. Quiqui ʼan nimak tak qʼuixbal chiquiwach; quituquel quiqui petsaj i tojpen piquiwi rumal i n-ʼus taj quiqui ʼano. 28 Ique n-cacaj ta quiqui ta u be usucʼ chi ire lic Dios, rumal-i, xe roʼtaj puʼab i itzel laj tak qui nojbal. Xu ya chique quiqui ʼan na ʼuri wach tak i n-ca majaw taj. 29 Ique lic qui yom quib chu ʼonquil itzel tak ʼanic; ca quetzʼbej qui ʼij chiquiwach cuʼ ixokib; toʼ quiqui ʼan i n-ʼus taj; xak quiqui rayij u wach ubitak-que chiquiwach; quiqui tzucuj i cʼax chiquij i juban; toʼ ca titat qui pam chique i juban; toʼ que camsanic; toʼ chʼoʼoj quiqui ʼano; toʼ que tʼoronic; toʼ quiqui chʼob i n-ʼus taj chiquij i juban, xak je aj tzucul tzij. 30 Toʼ quiqui yac tzij chiquij i juban; tzel quiquil i Dios; je toʼtanel; toʼ nim qui ʼij qui ʼanom che quib; toʼ nim que chʼawic. Je nucʼul re i n-ʼus taj; n-que cojon ta chique i qui kajaw qui chuch. 31 N-cacaj ta quiqui ta u be i ʼutz; n-quiqui ʼan taj pacha i quiqui bij; n-ta cʼaxnabal qui cʼux, mi xa ta che jun; n-que cuyun taj; n-caquil ta toʼbal qui wach i juban. 32 Ique quetaʼam wach u chʼobom i Dios chi cu ʼan na: ire u bim chi niʼpa i que ʼanaw queje ile, ca majawic chi que camic. Ique, bi que che ile; cʼa que tijin chu ʼanic. N-xui ta la ile, xak que quicotic we ʼo juban chic queje quiqui ʼan ile.

Róma 2

I Dios cu ʼat tzij piquiwi conojel i winak

1 Xui-ri, yet cha ʼana cwent awib we ca coj u mac jun chic. N-ta cawesaj wi awib ʼuri chuwach we ca coj u mac i jun, y xak ca ʼan yet pacha coʼon ire. Xa tojbal mac ʼuri ca tzucuj pawi yet atuquel, n-ta coʼono xa at pachinok. 2 Ketaʼam chi Dios lic sucʼul i cu ʼano are cu ya i tojbal mac piquiwi i je aj ʼanol tak i n-ʼus taj-le. 3 Yet we ca ʼat tzij puwi i jun, y xa ca ʼan yet pacha cu ʼan ire, ¿xataba i Dios n-cu ya ti tojbal mac ʼuri chawe? Cu yaʼo pues. 4 Maja na cu ya pawi man ca tijin chu yaʼic u nimal u cʼux chawe. ¿N-awetaʼam ta bawa chi lic nim i rutzil u cʼux i Dios? ¿N-awetaʼam taj chi ire, lic ʼutz u cʼux, at royʼem na chi ca jalwachij a nojbal? ¿N-ta bawa awe che ile? 5 Péro yet, lic at co, n-cawaj ta ca jalwachij a cʼux; rumal-i, xa cat tijin chu nimarsaxic i tojbal a mac chi ca pe na pawi. Ca pe na chupam i ʼij re i juício, are coʼon i Dios i sucʼul laj ʼatbal tzij. 6 Man i Dios cu ya i tojbal-re chake chaka jujunal, rumal wach i ka ʼanom. 7 Cu ya i cʼaslemal chi n-ca qʼuis ta chic chique niʼpa i n-quiqui mayij tu ʼonquil i ʼutz, rikbal re qui ʼij chuwach i Dios, xak i qui quicotemal chila chicaj, tak i ʼutz chi n-ca qʼuis ta chic. 8 Xui-ri, i Dios lic cu tak na li tojpen piquiwi niʼpa i quiqui tzucuj i toʼ que ique, chi n-que cojon ta che i sak laj tzij re i Dios, chi toʼ cacaj i n-ʼus taj. Ca tzak ni roywal i Dios piquiwi ique. 9 Ca pe ni uyej, ca pe ni cʼax piquiwi conojel i winak chi quiqui ʼan i n-ʼus taj; ca pe na piquiwi i ne te aj Israel, xui-ri, mas nim i cʼax ca pe na piquiwi i aj Israel chi quiqui ʼan i n-ʼus taj. 10 Péro je niʼpa i quiqui ʼan i ʼutz, i Dios cu ya chique cocsax ni qui ʼij; cu ya i qui chomal, cu ya i uxlambal qui cʼux. Lic queje ile cu ya chique i aj Israel winak, xak chique i ne te aj Israel. 11 I Dios, xak jun i quilic coʼon chique conojel i winak. 12 I ne te aj Israel winak n-chiquikul ti ique u cojic i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises. Ique, we qui ʼanom qui mac, quiqui toj na, xuiri n-are ti u ʼatbal tzij i mam Moises que u ya pa tojbal mac. I aj Israel winak ʼo chiquikul quiqui coj i ʼatbal tzij-le. Ique, we qui ʼanom qui mac, are i ʼatbal tzij-le cu bij chique chi ca pe ni tojbal mac piquiwi. 13 I winak chi je ʼutz chuwach i Dios je are ique chi quiqui coj niʼpa u tzij ire. I winak chi toʼ quiqui ta i ujer ʼatbal tzij, y n-quiqui ʼan taj, ique n-que ʼel ta ʼutz chuwach i Dios. 14 I winak chi n-ti ujer ʼatbal tzij cuʼ, we xa quituquel quiqui ʼan pacha cu bij i ʼatbal tzij-le, ʼalaj ʼuri chi que-wi quetaʼam piqui cʼux wach craj i Dios chique. 15-16 Are quiqui ʼan queje ile, quiqui ʼalijinsaj ʼuri chi niʼpa i cu bij i ʼatbal tzij re i mam Moises, pacha tak tzʼibtal piqui cʼux. Quiqui na piqui cʼux we ʼutz i qui ʼanom, xak we n-ʼus taj. Are cu rik i ʼij chi Dios cu ʼan u ʼatbal tzij piquiwi i winak, i qui nojbal coʼon chique chi quiqui naʼo we ʼutz i qui ʼanom, o we n-ʼus taj. I Dios cu ya puʼab i Jesucrísto cu ʼat na tzij piquiwi, wach tak qui chʼobom piqui cʼux. Queje ile cu bij i ʼutz laj tzij chi quin tijin chu paxsaxic.

I u tzij i ma Páblo chique i aj Israel winak pa Róma

17 Chitapeʼ; yix qui ʼan nim che iwib xa rumal ix aj Israel winak. Qui ʼan nim che iwib man ix chatal rumal i Dios; cul i cʼux che i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises. 18 Katzij, iwetaʼam wach craj i Dios chiwe; iwetaʼam wach i ʼutz ca majaw chiwe chi qui ʼano, man ʼo i ʼatbal tzij-le iwuʼ. 19 Rumal i ʼatbal tzij-le, qui bij yix lic ix sakil aj ucʼanel-be chique i je mawach; qui bij yix ix pacha ix aj tzijol ʼaʼ chique i je ʼo pa ʼekum. 20 Qui bij yix lic ix ʼutz laj aj cʼutunel chique i n-quiqui ta tu be u tzij i Dios; qui bij yix ix ʼutz laj aj tijonel chique i cʼa te ca tijin qui nawic. Queje ile qui chʼob yix, man iwetaʼam i ʼatbal tzij chi tzʼibtal can rumal i mam Moises. Rumal i ʼatbal tzijle, qui bij yix lic ronojel iwetaʼam, xak ix rajaw i sak laj tzij. (Queje ile qui bij yix.) 21 Yix chi ix aj Israel winak, lic que i tijoj i juban, qui bij yix. ¿Wuchac ʼut n-quix naw ti yix chu ʼonquil pacha i qui cʼutu? Yix qui cʼutu chi n-ʼus taj ca ʼan elaʼ; quin tzʼonoj ʼuri chiwe ¿n-qui ʼan ti elaʼ yix? 22 Yix xak qui cʼutu chi n-ʼus taj we jun cu min rib ruʼ jun ixok we n-rixokil taj. Bay, quin tzʼonoj chiwe ¿n-queje ti qui ʼan yix ile? Qui bij yix chi n-ʼus taj coc qui ʼij niʼpa i qʼuexwach je ʼantalic, ¿wuchac ʼut quix oc pa tak cachoch tiox y quiwelʼaj ubitak-que chique? Ile xak n-ʼus taj. 23 Yix toʼ nim i ʼanom che iwib, man chiwe yix xyaʼ wi i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises. Xui-ri, yix i kajsam u ʼij i Dios man n-quix cojon ta che i u ʼatbal tzij-le. 24 Xeʼelok pacha i tzij tzʼibtal chupam u wuj i Dios chi queje iri cu bij: “I ne te aj Israel winak, cʼax que chʼaw che i Dios iwumal yix.” (Queje ile tzʼibtalic.) 25 Yix chi ix aj Israel achiab, ʼo i retal circuncision ʼantal che i chʼacul chuwach i Dios chi yix ʼo i trat ruʼ ire. ʼUtz iwe yix rumal i retal-le, xui-ri, we lic quix cojon che i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises. We n-quix cojon ta che, queʼelok ix xak jun cuʼ ique chi n-ʼantal ti retal-le che qui chʼacul. 26 Jun winak, we n-aj Israel taj, n-ti retal che u chʼacul, xui-ri we cu ʼan wach cu bij i ujer ʼatbal tzij que i aj Israel, i Dios cril na ʼuri xak jun cuʼ i aj Israel, chi ʼo i retal che i qui chʼacul. 27 Jun winak, we n-ti retal-le che u chʼacul, xui-ri we ca cojon che i ʼatbal tzij, chom queʼel ʼuri chuwach i Dios, chom na ire chiwach yix. Ca ʼalijin na ʼuri chi yix ʼo i mac chiwij, man yix n-quix cojon ta che i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises. N-quix cojon ta che, tupu ʼo i wuj iwuʼ chi tzʼibtal chuwach, tupu xak ʼo retal che i chʼacul. 28 Yix, we ix aj Israel winak chi iwalaxic, ile n-ta coʼono, n-ix ta sakil laj tak aj Israel winak ʼuri we xa rumal iwalaxic. I retal ʼantal chiwe, we xui che i chʼacul, n-are ta sakil laj retal ʼuri chuwach i Dios. 29 Jun, we lic aj Israel winak pu cʼux, lic sakil laj aj Israel ʼuri. I retal chi lic ʼo u chac che, are i retal ʼantal che pa ranima. I retal chi ʼo che u chʼacul, xa rumal i ujer ʼatbal tzij ʼantal che; xui-ri, i retal ʼantal pa ranima, are u Tewal i Dios ʼanawnak. Jun, we ʼutz u cʼux chuwach i Dios, ʼo na ʼuri u ʼij rumal i Dios, n-xui ta cumal i winak ʼo u ʼij.

Róma 3

1 ¿Wach u chac ʼuri chake, we yoj oj aj Israel winak? ¿Wach i ʼutz ʼuri cu ʼan chake we ʼantal i retal circuncision chake? 2 Nim i cu ʼan chake; qʼui i ʼutz petnak pakawi yoj chi oj aj Israel winak. Are i nabe u ʼanom chake are iri: i Dios xu ya u tzij chake yoj chi oj aj Israel. 3 ¿Wach cu ʼan ni Dios we ʼo jujun chake yoj quiqui kel u tzij-le? ¿Xataba cu yojo wach u sujum chake we xa cumal ique? 4 N-cu yoj taj. I Dios lic cu ʼan na pacha i u bim, tupu conojel i winak n-quiqui ʼan taj pacha i qui bim, ʼis toʼ que tʼoronic. Ketaʼam chi i Dios lic cu ʼano pacha i u bim, man queje iri tzʼibtal can chupam u wuj: (I mam David ujer queje xu bij iri che i Dios:) I winak quiqui bij na chi niʼpa i ca bij, lic katzij; are quiqui tzucuj a mac, queʼel na chi n-ti a mac. (Queje ile tzʼibtal canok.) 5 Mok ʼo i quiqui bij: “Bay, i ka mac atzalal yoj cu rik ni u chac che i Dios,” mok que cha. “Cu rik u chac che, man ʼilbal-re chi nim ni rutzil i Dios chuwach i kutzil yoj. We n-caka ʼan ti ka mac, n-ca ʼalijin ta ʼuri we lic ʼutz i Dios. Rumal-i, n-ʼus taj we i Dios coj u ya pa tojpen, man xa are jun pawor ka ʼanom che,” mok que cha. (I xin bij-le are pacha i quiqui bij i winak; n-are ti pacha cu bij i Dios.) 6 N-queje ti usucʼ ile pacha i quiqui bij, man que u ya na pa tojpen. I Dios, we n-que u ya ti ajmaquib pa tojbal qui mac ¿wach u ʼonquil i ʼatbal tzij ʼuri cu ʼan piquiwi i winak chuwach i jyub taʼaj coʼon panok? 7 Mok ʼo jun cu bij, “Bay, i yin, we in aj tʼoronel mas ca ʼalijin ʼuri chi Dios lic ʼutz, man ire lic n-ca tʼoron taj. Rumal-i, mas cocsax ni u ʼij ire rumal in mac yin. ¿Wuchac ʼuri i Dios quin u ya pa tojbal mac?” mok cu bij. 8 Xak mok ʼo i ca binic: “ʼUtz we quin ʼan i n-ʼus taj, man ʼutz cocsax ni u ʼij i Dios rumal i quin ʼano,” cu bij. ¿ʼUtz ile? N-ʼus taj. Xui-ri, ʼo i que binic chi queje ile in bim yin; ique xa tzel quin quilo. Niʼpa i quiqui bij ile, lic ca majawic quiqui toj ni qui mac.

Konojel ʼis oj ajmaquib chuwach i Dios

9 Bay, yoj chi oj aj Israel winak ¿xataba mas oj ʼutz chiquiwach i ne te aj Israel? N-oj ta mas ʼutz chiquiwach. Ya in bim chic chiwe chi n-ta coʼono we oj aj Israel winak, o we n-oj ta aj Israel, ʼis oj ʼo puʼab i mac atzalal. 10 Ketaʼam ile man queje iri tzʼibtal chupam u wuj i Dios: I winak, n-ta jun we n-ti u mac chuwach i Dios, mi ta jun; 11 mi ta jun cu ta u be, mi ta jun cu tzucuj i Dios. 12 Conojel je ʼelnak che u be i Dios; conojel je sachnak chic. Mi ta jun ca ʼanaw i ʼutz, mi xa ta jun. 13 Lic n-ʼus ti que chʼawic; i qui tzij pacha u chuyal u julil camnak, jaktajnak; ruʼi qui chiʼ que qui tʼor i winak. I tzij chi quel pa qui chiʼ pacha venen re jun cumatz; 14 i que chʼawic, toʼ cʼa; toʼ cʼokonic quiqui ʼano. 15 Lic sicʼaj i cakan chi be chu ʼonquil i camic; 16 xa ipa que icʼaw wi, toʼ cʼax, toʼ bis quiqui ya canok; 17 n-que bin ta pa be re i ʼutz chomalil chiquiwach. 18 N-que oc ta ʼil che i Dios, n-quiqui chʼob ta pichʼok. (Queje ile tzʼibtal can chupam u wuj i Dios.) 19 I aj Israel winak, ʼo na que che, ronojel wach cu bij i wuj re u ʼatbal tzij i Dios. Rumal-i, ique xak junam cuʼ conojel i winak chuwach i jyub taʼaj, n-quiqui laʼ tu wach che i Dios are cu ʼat tzij piquiwi. 20 Mi ta jun winak, ʼutz queʼel chuwach i Dios we xa rumal u ʼanom pacha cu bij i ujer ʼatbal tzij. I ʼatbal tzij-le xa cu ʼalijinsaj chique chi ʼo i qui mac.

I kelbal chi sak xa rumal u cubibal ka cʼux che i Jesucrísto

21 Péro woʼor i Dios u ʼalijinsam chake wach i módo coʼonbej oj ʼutz chuwach ire; cakilo chi n-are ti ujer ʼatbal tzij chi ca ʼanaw ʼutz chake chuwach i Dios. I wuj tzʼibtal can cumal i je ajbil u tzij i Dios, xak cu ʼalijinsaj chake wach u ʼonquil ca ʼantajic. 22 Are i módo u yijbam i Dios chi coʼonbej oj ʼutz chuwach ire, are we caka cuba ka cʼux che i Jesucrísto. Que oʼon ʼutz chuwach ire niʼpa i qui cubam qui cʼux che i Crísto, n-ta coʼono xa pachinok. 23 Man conojel i winak je macun-nak; rumal-i, n-ta que che u ʼij u chomal i Dios. 24 Xui-ri i Dios, coʼon chake oj ʼutz chuwach ire, pacha jun sipon u yom chake rumal i rutzil u cʼux. Queje ile xu ʼano xa rumal i Jesucrísto chi u tojom chic i kelbal chi sak. 25 I Dios xu ya i Jesucrísto pacha jun qʼuexelaj; rumal u quiqʼuel ire, ʼo i cuybal ka mac we caka cuba ka cʼux che. Are xcam i Jesucrísto tojbal-re i ka mac, i Dios xu ʼalijinsaj chi lic sucʼul i cu ʼano. Oʼonom-lok, rumal u nimal u cʼux, toʼ xe ril i winak che i qui mac, n-ta xu ʼan chique. 26 Péro woʼor, n-queje ta chic cu ʼan i Dios ile. U chʼobom chi cu ʼalijinsaj chake chi lic sucʼul i cu ʼano. ʼO ni u tojic i ka mac chakawach, xui-ri i Dios u yijbam i tobal-ke chuwach i cʼax-le. Rumal-i, cakil u be chi Dios lic ʼutz, xak coj u yijba chi oj ʼutz chuwach ire, niʼpa i caka cuba ka cʼux che i Jesucrísto. 27 Rumal ʼuri, n-ta chic u chac we caka ʼan nim che kib; maka bij chi ka chʼacom i kelbal chupam i ka mac rumal tak i ʼutz caka ʼan yoj. Ile n-are ta rumal u cojic i ujer ʼatbal tzij, man tojtal chic i ka mac xa rumal u cubibal ka cʼux che i Jesucrísto. 28 Cakil ʼut, chi xa rumal u cubibal ka cʼux che i Jesucrísto chi Dios ʼutz coj rilo; n-are ta rumal i coj tijin chu ʼanic pacha cu bij i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises. 29 I Dios, ¿xataba ire xui i ka Dios yoj chi oj aj Israel winak? ¿Xataba n-are ti qui Dios i ne te aj Israel winak? ¡Are pues! Katzij xak qui Dios ique. 30 Xa jun i Dios; n-ta coʼono we ʼo i retal circuncision chique o we n-taj. Xuiri, je niʼpa i qui cubam qui cʼux che i Jesucrísto, i Dios que u yijba chi je ʼutz chuwach ire. 31 Mok ʼo jun cu bij chi, xa rumal u cubibal ka cʼux che i Jesucrísto, coj tijin chu yojic i ujer ʼatbal tzij. ¡N-caka yoj taj! Xa caka tzʼakatsaj u wach, we caka cuba ka cʼux che ire.

Róma 4

ʼO u chac u cubibal ka cʼux che i Dios pacha xoʼon i mam Abraham

1 I mam Abraham chi ka mam yoj oj aj Israel winak, ¿wach u rikic utzil chomal re i Dios xu ʼano? 2 N-are ta rumal niʼpa tak i xu ʼano chi xa ʼanaw ʼutz che ire chuwach i Dios. We ta queje ile, ʼo ne usucʼ-i we tene xoʼon nim che rib, péro n-ca majaw ta ile chuwach i Dios. 3 ¿Wach cu bij u wuj i Dios? Queje iri cu bij: “I mam Abraham xu cuba u cʼux che i Dios, y Dios ʼutz xu rilo rumal u cubibal u cʼux che.” Queje ile tzʼibtalic. 4 (Ile n-rumal ta jun chac u ʼanom; xa are jun sipon che.) Bay, jun winak, we chacun-nak, are i xyaʼ che, are i rajil u chʼacom; n-are ta jun sipon xyaʼ che. 5 Péro we ʼo jun cu cuba u cʼux che i Dios, i Dios ʼutz crilo rumal u cubibal u cʼux che; n-are ta rumal we u ʼanom jun chac. I Dios cu cʼulaj i ajmac we cu jach rib puʼab. 6 Queʼelok pacha xu lap i mam David ujer re i quicotemal re jun winak pacha ile. N-ta coʼono we n-ta jun chac u ʼanom cu chʼacbej re u cʼaslemal chuwach i Dios; i Dios ʼutz crilo xa rumal u cubibal u cʼux che. 7 I mam David xu bij: ʼUtz que ique chi Dios u cuyum chic i qui mac atzalal, ʼutz que ique chi chuptal chic u wach i qui mac. 8 ʼUtz re ire chi n-cojtal ti u mac rumal i Kajwal. (Queje ile tzʼibtal can chupam u wuj i Dios.) 9 I utzil chomal re i Dios-le ¿xataba xui chique ique chi ʼantal i retal circuncision che i qui chʼacul? N-xui taj. Xak chique i n-ʼantal ti retal chique. Pues ya in bim chic chiwe chi Dios xu ril i mam Abraham ʼutz chuwach, xa rumal u cubibal u cʼux che. 10 ¿Umpa xoʼon i Dios i utzil chomal-le? ¿Xataba chirijil u cojic i retal che? N-chirijil taj; lic nabe. 11 Xoʼon panok, teʼuri xa ʼan i retal che u chʼacul. Are i ʼilbal-re ʼuri chi i mam Abraham ya ʼutz chic chuwach i Dios xa rumal u cubibal u cʼux che. I mam Abraham xu cuba u cʼux che i Dios are maja ca ʼan i retal che u chʼacul. Rumal-i, queʼelok ire xak qui kajaw ique chi ʼo u cubibal qui cʼux che i Kajwal, tupu n-ʼantal ti retal che i qui chʼacul. Rumal u cubibal qui cʼux che i Kajwal, i Dios que rilo pacha n-ta qui mac qui ʼanom. 12 Katzij, i mam Abraham are qui kajaw ique chi ʼo i retal che qui chʼacul, xuiri, n-xui ta rumal i retal-le, chi ʼantal chique, xak ʼo u chac quiqui cuba qui cʼux che i Dios pacha xu ʼan ire are maja ʼo i retal che u chʼacul.

Rumal u cubibal ka cʼux che i Dios, ire cu ya na chake wach u sujum

13 I Dios xu bij che i mam Abraham chi coʼon panok cu ya i jyub taʼaj che, junam cuʼ u muk u xiquin. Queje ile xu bij che, man i Dios ʼutz xrilo rumal u cubibal u cʼux che. Xa rumal ile; n-rumal ti u cojic i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises. 14 We tene xyaʼ i jyub taʼaj chique xa rumal u cojic i ʼatbal tzij, i u cubibal qui cʼux che i Dios n-ta coʼon-re ʼuri chique, xak n-ta queʼel wi ʼuri wach u sujum i Dios chique. 15 We ʼo i ʼatbal tzij, xak ʼo ʼuri i tojbal mac; péro we n-ti ʼatbal tzij, n-ta xak ca kel wi ʼuri. 16 I Dios, wach u sujum che i mam Abraham, xu ʼano man ire lic u cubam u cʼux che i Dios. Queje ile xu ʼan i Dios, ʼalijinsabal-re che, chi i rutzil u cʼux, lic ʼo que che conojel niʼpa i je u muk u xiquin i mam Abraham. Konojel yoj oj u muk u xiquin i mam Abraham we ka cubam ka cʼux che i Kajwal. Wach u sujum i Dios, n-xui ta que ique chi quiqui coj u ʼij i ʼatbal tzij re i mam Moises, xak sujtal chique conojel niʼpa i qui cubam qui cʼux che i Dios pacha xu ʼan i mam Abraham ujer. Ire queʼel ʼuri pacha ka kajaw yoj 17 chuwach i Dios, xa rumal u cubibal ka cʼux pacha xoʼon ire. Man i Dios xu bij che i mam Abraham: “Quin ʼan na chawe at qui kajaw u qʼuial tak winak, xa bi chi tinimital.” Queje ile tzʼibtal can chupam i wuj re i Dios. Chuwach i Dios, oj u muk u xiquin i mam Abraham, chi lic xu cuba u cʼux che ire. Are i Dios-le cu cʼunsaj sak chiquiwach i camnak, xak ca tiqui chu wina-kirsaxic pachique tak i craj, tupu cʼa maja ʼolic. 18 I mam Abraham xu coj i Dios; lic xu cuba u cʼux che, chi cril na wach i bital che rumal i Dios. Queje ile xu ʼano, tupu chuwach ire n-ta módo u ʼonquil. Xui-ri, xoʼon panok i mam Abraham xeʼelok chi qui kajaw ni u qʼuial tak winak, chuwach i jyub taʼaj. Xeʼelok pacha u bim i Dios che, man Ire u bim che chi “Queje ni u qʼuial a muk a xiquin pacha qui qʼuial i chʼumil chila chuwach i caj.” Queje ile u bim che. 19 I mam Abraham n-xu sach tu cubibal u cʼux che u tzij i Dios, tupu laj ʼo chic cien junab che. N-xu sach taj, tupu xril u be chi ya ca camic; xak i ati Sára, chi rixokil, ya rij chic, n-calan taj. 20 I mam Abraham, lic xu coj u tzij i Dios, ire n-ta xu bij pu cʼux we n-katzij ti xbix che rumal i Dios. Xuiri, xu cowij u cubibal u cʼux che, y xu bij u ʼij i Dios. 21 Ire lic cu na pu cʼux chi ca ʼantaj na pacha i bital che, man retaʼam chi Dios lic ʼo u choʼab chu ʼonquil. 22 Rumal-i, i Dios xril i mam Abraham lic ʼutz chuwach, man lic xu cuba u cʼux che. 23 N-xui ta re i mam Abraham, tzʼibtal i tzij-i chi cu bij: “ʼUtz xeʼel chuwach i Dios.” 24 Xak chake yoj tzʼibtal i tzij-le. I Dios ʼutz coj ril chuwach, niʼpa i cul ka cʼux che ire chi xu cʼunsaj sak chuwach i Kajwal Jesus. 25 Are i Jesus-le chi xyaʼ pa camic rumal i ka mac, xak xcʼunsax sak chuwach, ʼanbal re chake chi oj ʼutz chuwach i Dios.

Róma 5

ʼUtz chic coj ril i Dios

1 Woʼor ʼut, xa rumal u cubibal ka cʼux che i Kajwal Jesucrísto, i Dios ʼutz coj rilo; xa rumal i Crísto xka rik i chomarsabal kib ruʼ i Dios. 2 Xa rumal u cubibal ka cʼux-le, oj ocnak che i rutzil i Dios, y coj qʼuiji che. Lic coj quicotic man cul ka cʼux che chi ʼo na ke che u ʼij u chomal i Dios. 3 N-xui ta la ile, xak coj quicot chupam i cʼax chi ca pe pakawi, man ketaʼam we caka chʼijo, i cʼax-le cu ya mas u nimal ka cʼux. 4 We caka chʼij tak i cʼax chi ca pe pakawi rumal u cubibal ka cʼux che i Jesucrísto, ʼutz ʼuri coj ril i Dios. We ʼutz coj rilo, cul ka cʼux ʼuri che chi caka tij ni ʼutz chi u sujum chake. 5 I ʼutz-le chi koyʼem, n-caka sach ta u cubibal ka cʼux che, man lic cakil na. Ketaʼam chi cakil na, man caka na i cʼaxnabal u cʼux i Dios pa kanima rumal u Tewal chi u yom chake. 6 ʼAlaj chi cʼax coj u naʼo, man i Crísto xcamsaxic tobal ke, are n-ta te coj towic. Xui-ri, are xu rik i ʼij chi u chʼicom i Dios, i Crísto xcamic, tobal que ajmaquib. 7 Mi jun craj cu ya rib chi camic, tobal re jun chic, tupu che jun ʼutz laj winak. Colo ʼo jun, co u cʼux, cu ya na rib chi camic tobal re jun ʼutz laj winak. 8 Xuiri, i Crísto xu ya rib chi camic, tobal ke yoj are oj ajmac teʼek. Queje ile, i Dios xu ʼalijinsaj u cʼaxnabal u cʼux chake. 9 Rumal i camic-le chi xicʼaw wi Jesucrísto, oj ʼutz chic chuwach i Dios. Nim i pawor-le u ʼanom chake, xui-ri, i mas nim chuwach ile are iri: xak coj u to na chuwach i tojbal mac chi ʼo te chakawach. 10 Oʼonom lok oj aj chʼoʼoj teʼek ruʼ i Dios, péro woʼor rumal i camic xicʼaw wi i u Cʼojol, xka chomaj kib ruʼ i Dios. N-xui ta la ile xu ʼano, xak coj resaj na chuwach i cʼax chi ca petic, man ire xcʼun chic sak chuwach, y woʼor cʼaslic. 11 Y n-xui ta la ile, lic coj quicot ruʼ i Dios rumal i Kajwal Jesucrísto. Rumal ire, oj chomam chic ruʼ i Dios.

Wach xoʼon i ma Adan, y wach xoʼon i Crísto

12 I mac atzalal, are xjekan chuwach i jyub taʼaj, xa jun achi xcojow lok. (Are i Adan xcojow lok.) Rumal i mac atzalal xoc li camic. I camic-le xa ʼax chiquiwach i winak man conojel xe macunic. 13 Ujer ʼax que macun wi i winak are cʼa maja ʼo i ʼatbal tzij tzʼibtal rumal i mam Moises. Xui-ri, xeʼelok pacha n-ta qui mac, man n-ta ʼatbal tzij. 14 I mac atzalal ʼax ʼo wi are xoc li ʼatbal tzij chi tzʼibtal rumal i mam Moises. Rumal-i, ca tijin qui camic i winak cʼa chu petic lok che i Adan. Xe camic, tupu n-ta jun tzij xqui kelo pacha xoʼon i Adan. I Adan laj ca majaw i jun chi ca cʼunic. (Are i xoʼon i Adan, xe u maj u qʼuial winak; y are xoʼon i Jesucrísto, xak xe u maj u qʼuial winak.) 15 Xui-ri, ile chi xu ʼan i Adan n-cu maj taj pacha i xu ʼan i Dios chake, man rumal i u mac jun achi (chi Adan), conojel i winak xpe i camic piquiwi. Xui-ri, i Dios xu sipaj i ʼelsabal-ke chupam i camic xak rumal xa jun achi, chi are i Jesucrísto; ile lic nim i cu ʼano, man coʼon ʼutz chique u qʼuial winak chuwach i Dios. 16 I u mac i Adan chi xu ʼano-le n-cu maj taj pacha i tobal-ke chi Dios cu ya chake, man i xoʼon i achi-le, xe u cʼokoj conojel i winak rumal jun mac, xa jun, xui-ri, i kelbal chi sak xa sujux chake rumal i Dios, tupu lic qʼui i ka mac ka ʼanom. 17 We rumal u mac xa jun achi oj ʼo puʼab i camic, xak rumal i rutzil chomal jun chic achi oj ʼo puʼab i cʼaslemal. Queje ile coj eʼelok, niʼpa yoj chi xyaʼ i nim laj utzil chomal re i Dios chake, xak oj u yijbam chi oj ʼutz chuwach ire. 18 Xeʼel ʼuri, i u mac jun achi, xa jun, xu petsaj i tojbal mac piquiwi conojel i winak. Xak queje ile xoʼono i ʼutz chi xoʼon jun chic achi xu petsaj i ʼutz piquiwi conojel i winak. Xu petsaj i cuybal qui mac, chi que cʼasi na rumal. 19 Je qʼui i winak, ajmaquib xeʼelok, rumal u mac i Adan; are u mac ire, xu kelo wach xu bij i Dios che. Xak je qʼui i winak, ʼutz queʼel na chuwach i Dios rumal wach xu ʼan i Crísto; ire xu ʼan pacha xu bij i Dios che. 20 Are xoc li ʼatbal tzij re i mam Moises, xa ʼalijin mas i mac atzalal. Xui-ri, tupu xqʼuiar i mac atzalal, mas xqʼuiar i utzil chomal re i Dios chuwach. 21 Oʼonom lok, xui i mac atzalal xrajawin piquiwi i winak, y xu petsaj i camic piquiwi. Xui-ri woʼor, i utzil chomal re i Dios ca rajawin pakawi, we oj ʼutz chic chuwach ire; xak cu ya i ka cʼaslemal chi n-ca qʼuis taj. Queje ile cu ʼan chake rumal i Kajwal Jesucrísto.

Róma 6

Pacha ix camnak chic chuwach i mac atzalal

1 ¿Wach caka bij ʼut? ¿Xataba n-caka mayij ti macunic, man queje ile ca ʼalijin mas i utzil chomal re i Dios chake? 2 ¡N-queje ti ile! Yoj xa pacha oj camnak chic, man i mac atzalal n-ta chic re chake. ¿Wuchac ʼuri caka ya tan chic kib che i macunic? 3 ¿N-iwetaʼam ta ba-ri: are xkajsax ya pakawi, xoj ʼelok ʼo re i Jesucrísto chake? Y we ʼo re ire chake, xeʼel ʼuri junam xoj cam ruʼ. 4 Are xkajsax ya pakawi, are ʼuri xoj muk junam ruʼ i Jesucrísto, pacha oj camnak chic, man coj walij tan chic che jun cʼaslemal cʼacʼ. Ile xak jun ruʼ pacha ʼantal che i Crísto, chi xwalijsax chiquixol i camnak rumal i loʼlaj u choʼab i Ta. 5 Xoj ʼelok, lic ʼo re ire chake; are xcam i Jesucrísto, junam ruʼ xak xoj cam yoj. Bay, we queje ile xeʼelok, xak i u walijbal ʼo re chake. 6 Lic ketaʼam iri: i ka cʼaslemal chi xka ʼan ujer, pacha ya xcamsax junam ruʼ i Crísto are xrip chuwach i cruz. Queje ile xsachbex u wach i n-ʼus ta laj tak u rayijbal i ka chʼacul. ʼO u chac xsachsaxic, man oj n-ta chic ʼuri puʼab i mac atzalal. 7 Man jun we camnak chic, ya ʼelnak chic puʼab i mac atzalal. 8 Y yoj, we oj camnak chic ruʼ i Crísto, cul ka cʼux che chi xak coj cʼasi na ruʼ. 9 Man ketaʼam chi Crísto xcʼunsax chic sak chuwach, xak n-ca cam ta chic; I camic, n-ta chic u choʼab puwi ire. 10 Are xcam ire, xu sachsaj u choʼab i mac atzalal. Xa julaj xcamic, y coʼon ile; y woʼor cʼaslic, ocsabal re u ʼij i Dios. 11 Xak queje yix, chi ʼana che iwib pacha ix camnak chuwach i mac atzalal. Xui-ri, chiwetamaj chi ix cʼaslic junam ruʼ i Jesucrísto chi Tolke, man cocsax ni u ʼij i Dios iwumal. 12 Rumal-i, mi ya che i mac atzalal cu rajawij i chʼacul; mi ya che chi quix u tak chu ʼonquil i n-ʼus ta laj tak i rayijbal. 13 Mi jach i chʼacul puʼab i mac atzalal chu chacuxic i n-ʼus taj. Are, chi jacha i chʼacul che i Dios chu chacuxic i ʼutz. Chi ʼana ile man ix camnak teʼek, y woʼor ix cʼas chic chuwach i Dios. 14 Mi ya che i mac atzalal quix u rajawij, man ix ʼo chic puʼab i rutzil u cʼux i Dios, ix n-ta chic puʼab i ujer ʼatbal tzij tzʼibtalic.

N-oj tu mocom i mac atzalal; oj u mocom chic i ʼutz

15 ¿Wach caka ʼan ʼut? ¿ʼUtz coj macun nawi we n-oj ta ʼo puʼab i ujer ʼatbal tzij? ¿ʼUtz coj macun nawi man i rutzil u cʼux i Dios ʼo pakawi? ¡No, n-queje ta ile! 16 Lic iwetaʼam iri: we qui ya iwib puʼab jun iwajaw chu ʼonquil wach craj ire, quix eʼel ʼuri ix u mocom ire. Xak queje ile we quix cojon yix che i mac atzalal, queʼelok lic ix ʼo puʼab, y quix cam rumal. We quix cojon che i Dios, quix cʼasi na, xak ca sucʼbax i cʼaslemal chiwe. 17 Mantiox che i Dios chi yix n-queje ta chic qui ʼano pacha xi ʼan li ujer. Ujer lic ix u mocom i mac atzalal, péro woʼor ronojel i cʼux i cojom i sak laj tzij lic pacha i cʼut-tal chiwe. 18 Are xix ʼelsax puʼab i mac atzalal, xix oc chu ʼonquil i sucʼulic chuwach i Dios; lic ix mocom che. 19 Cʼax u tayic u be i tak iri chi quin bij chiwe, rumal-i xin bij chi i ka mac pacha ka patron. Yix ujer xi ya i chʼacul puʼab i n-ʼus taj, puʼab i n-chʼam taj, chu ʼonquil i mac atzalal. Xak queje ile woʼor, chi jacha i chʼacul chu ʼonquil i sucʼulic, ʼanbal-re chiwe ix chʼam chuwach i Dios. 20 Yix ujer, are ix u mocom i mac atzalal, i cʼaslemal sucʼulic n-ta re chiwe. 21 Niʼpa i mal xi ʼan li ujer, n-ta xoʼon-re chiwe, y woʼor toʼ quix qʼuix chic che. Xak i mal-le toʼ cu petsaj i camic piwi. 22 Péro woʼor, n-ix ta chic u mocom i mac atzalal, ix u mocom chic i Dios. Woʼor, ile ʼo coʼon-re chiwe man lic i jachom i cʼaslemal che i Dios, xak queʼelok qui rik i cʼaslemal chi n-tu qʼuisic. 23 I mac atzalal que u toj i u mocom; are i tojbal que u mocom cu ʼano, are i camic cu ya chique. I Dios n-queje ta ile; i sipon chi cu ya i Dios chake are ka cʼaslemal chi n-tu qʼuisic junam ruʼ i Jesucrísto, chi Kajwal.

Róma 7

N-ta chic quix ʼatiw che we qui ya iwib puʼab i Jesucrísto

1 Yix, ix wachalal, lic iwetaʼam wach cu ʼan i ʼatbal tzij chi ʼo pakawi. Iwetaʼam yix, i ʼatbal tzij ʼo puwi jun winak are cʼaslic. 2 Cu bij i ʼatbal tzij chi jun ixok ʼo puʼab i rachijil are je cʼaslic, xui-ri, we xcam i rachijil, i ixok n-ta chic ʼatbal tzij puwi re i cʼulanquil. 3 Tzʼakat cʼas i rachijil, we i ixok ca qʼuiji ruʼ jun chic achi, ʼo ʼuri u mac chuwach i ʼatbal tzij re i cʼulanquil. Xui-ri, we xcam i rachijil, i ixok n-ta chic re i ʼatbal tzij-le che; n-tu mac ʼuri we xcʼuli chic ruʼ jun chic achi. 4 Queje yix ile, ix wachalal, ix re chic i Crísto. Ix camnak chic chuwach i ujer ʼatbal tzij. N-ta chic quix ʼatiw che we qui ya iwib che jun chic, man i ujer ʼatbal tzij n-ta chic re chiwe. Woʼor ix re chic i Crísto chi xwalijsax che i camic. Queje ile xoʼon i Dios chake, man caka ʼan ni ʼutz ruʼ ka cʼaslemal, ocsabal re u ʼij i Dios. 5 Tzʼakat are oj ʼo te che i ujer nojbal, i ujer ʼatbal tzij xa xoʼon chake chi mas xka rayij u wach i n-ʼus taj. Ile xoʼon ʼuri chake chi oj camnak teʼek chuwach i Dios. 6 Woʼor oj elnak chic puʼab i ʼatbal tzij man pacha oj camnak chic chuwach. I ʼatbal tzij chi tzʼibtal rumal i mam Moises n-ta chic pakawi. Are i u Tewal i Dios ʼo puwi i ka cʼaslemal cʼacʼ. 7 Mok ʼo jun cu bij: “I ʼatbal tzij n-ʼus taj, man caka ʼan ka mac rumal,” cu bij. ¡N-queje ta ile! Katzij, yin ujer, niʼpa i quin ʼano, n-wetaʼam ti yin we mac atzalal quin ʼano; xui-ri are xwetamaj wach i cu bij i ʼatbal tzij, teʼuri xwetamaj chi n-ʼus ta quin ʼano. Por ejémplo, yin ujer n-wetaʼam taj we n-ʼus taj quin rayij wach ʼo ruʼ in loʼcʼanij. N-wetaʼam taj, cʼa xin ta na wach cu bij i ʼatbal tzij tzʼibtalic; cu bij chi n-ʼus taj ca rayij u wach niʼpa tak i n-awe taj. 8 Teʼuri xeʼel chwe yin, chi i mac atzalal xu ya u chac i ʼatbal tzij tzʼibtalic. Xoʼon chwe chi ronojel i n-ʼus taj, ʼis xin rayij u ʼonquil. Queje ile xoʼon chwe, man ma tiji ʼatbal tzij tzʼibtalic, n-queje tene caketamaj-i u wach i mac atzalal. 9 Oʼonom li ujer, are n-wetaʼam ti usucʼ i ʼatbal tzij, toʼ in cʼaslic. Péro xoʼon panok, xwetamaj wach cu bij i ʼatbal tzij, teʼuri i mac atzalal pin cʼux xcʼun sak chuwach. Teʼuri xin naʼo chi in camnak. 10 I ʼatbal tzij-le, Dios xu ya chake, yabal re ka cʼaslemal. Péro xeʼel chuwi in ʼab yin, re i camic. 11 Are xwetamaj wach cu bij i ʼatbal tzij-le, i mac atzalal pin cʼux xu coj u choʼab chwe, xin u tʼoro, y xin u camsaj rumal i ʼatbal tzij. 12 I ʼatbal tzij-le, n-mal taj, lic re i Dios. U tzij u pixab i Dios, lic ʼutz, lic chom, lic sucʼulic. 13 ¿Xataba are i ʼutz laj ʼatbal tzij-le chi xpetsaw i camic pinwi? Lic n-are taj. Are in mac yin are xa ʼanaw ile chwe; queje ile xu ʼalijinsaj chi i mac atzalal lic re itzel. Xin u camsaj ruʼ jun ʼutz; xin u camsaj ruʼ i ʼatbal tzij. Rumal-i, ʼalaj chi lic mal i mac atzalal.

Are i n-cwaj taj, are i quin ʼano

14 Ketaʼam chi i ʼatbal tzij-le petnak ruʼ i Dios, cʼutbal-re i ʼutz pa ka cʼaslemal. Péro yin, xa in winak, mas ʼo u rayijbal in chʼacul; lic in ʼo puʼab i mac atzalal. 15 Yin, lic n-quin ta tu be wach i quin tijin chu ʼonquil. Are i ʼutz craj in cʼux, yin n-quin ʼan taj. Are i tzel cwilo, are quin ʼano. 16 Bay, wach quin tijin chu ʼanic, we cu na in cʼux chi n-ʼus ti quin ʼano, cu bij ʼuri in cʼux chi ʼutz wach i cu bij i ʼatbal tzij. 17 Rumal-i, n-kas ti yin quin ʼanaw i n-ʼus taj, xa are i mac atzalal ʼo pin cʼux are i ca ʼanaw chwe. 18 Yin wetaʼam chi yin, chi walaxic lok, n-ta ʼutz chwe. Cwaj yin quin ʼan i ʼutz, péro n-quin tiqui ta che. 19 Cwaj quin ʼan i ʼutz, y n-quin ʼan taj; are i n-ʼus taj chi n-cwaj taj, are i quin ʼano. 20 Bay, are quin ʼan i mac-le chi n-cwaj taj, n-kas ti yin ʼuri quin ʼanawic. Xa are i mac atzalal ʼo pin nojbal are i ca ʼanawic. 21 Are i ca tijin chu ʼanic chwe are iri: are cwaj quin ʼan i ʼutz, quin na u be chi xui i mal ʼo pin nojbal. 22 Pin cʼux yin, lic cwaj u ʼatbal tzij i Dios; 23 xui-ri, quin na u be chi ʼo pin chʼacul chi ca ʼatiwic wach i craj in cʼux, ile are i u choʼab i mac atzalal; y in ximtal rumal. 24 Toʼ in wach yin. I u rayijbal in chʼacul toʼ cu petsaj ni camic pinwi. ¿Pachin quin tow ruʼ? 25 Xui i Dios quin u to ruʼ, rumal i Kajwal Jesucrísto, ¡cʼamori che i Dios! Woʼor quin ta u be chi in cʼux cu coj u ʼij i ʼatbal tzij re i Dios, péro in chʼacul cu ya rib puʼab i mac atzalal.

Róma 8

Rumal u Tewal i Dios coj tiqui chu ʼanic i sucʼulic

1 Woʼor ʼut, n-ta chic cʼax chiquij niʼpa i je re i Jesucrísto, niʼpa i n-quiqui ʼan ta chic pacha u rayijbal i qui chʼacul; are, quiqui ʼan u rayijbal u Tewal i Dios chique. 2 Yin, ujer, toʼ xwoyʼej i camic, man in ʼo teʼek puʼab i mac atzalal. Woʼor n-in ta chic puʼab i camic, man in ʼelsam chic chupam in mac. I u Tewal i Dios u yom i cʼaslemal chwe, man ʼo chic re i Jesucrísto chwe. 3 I Dios u ʼanom jun utzil chomal chake, chi i ujer ʼatbal tzij n-xtiqui ta chu ʼonquil. Yoj, tupu xketamaj i ʼatbal tzij-le (chi tzʼibtal can rumal i mam Moises), n-xka chʼij tu ʼanic pacha i cu bij. Xui-ri, xoʼon panok, i Dios xu tak li u Cʼojol kuʼ, man cu tojbej re i ka mac. Rucʼam li u chʼacul pacha qui chʼacul i winak chi je ajmaquib; y ruʼ i mísmo u chʼacul-le, xu toj i ka mac. Queje ile, i Dios xresaj u choʼab i mac atzalal pakawi. 4 Xoʼon i Dios ile, ʼanbal-re chake chi coj tiqui chu ʼonquil pacha cu bij i ujer ʼatbal tzij. Woʼor n-caka ʼan ta chic pacha u rayijbal i ka chʼacul, are caka ʼan i pacha craj u Tewal i Dios chake. 5 Conojel i je re i u Tewal i Dios, quiqui chʼob u ʼonquil wach craj ire. Conojel i ne te re ire, toʼ quiqui chʼob u ʼonquil wach craj i qui chʼacul. 6 Niʼpa i toʼ quiqui chʼob wach craj i qui chʼacul, que cam na. Niʼpa i lic quiqui chʼob wach craj u Tewal i Dios, quiqui rik ni qui cʼaslemal, xak quiqui rik u uxlanem qui cʼux chuwach i Dios. 7 Queje ile queʼelok, man niʼpa i toʼ quiqui chʼobo wach craj i qui chʼacul, je aj chʼoʼoj ʼuri ruʼ i Dios; n-quiqui ya ta quib chu ʼonquil i u ʼatbal tzij i Dios, xak n-que tiqui ta che. 8 Niʼpa i toʼ quiqui ʼan pacha u rayijbal i qui chʼacul, ique-le n-que u maj tu wach i Dios. 9 Péro yix n-ix ta queje chic ile we katzij jekel i u Tewal i Dios piwanima; lic qui ʼan ʼuri pacha cu bij ire chiwe. Jun, we n-ti u Tewal i Crísto pa ranima, n-re ta ʼuri i Crísto. 10 Péro we i Crísto ʼo piwanima, ix cʼas ʼuri rumal. Queje ile queʼelok man i Dios quix rilo ix ʼutz ix chom chuwach. ʼO u cʼaslemal i cʼux, tupu ca cam ni i chʼacul rumal i mac atzalal. 11 I Dios xu cʼunsaj sak chuwach i Jesucrísto are xcamic. We i u Tewal ire jekel piwanima yix, xak queje coʼon che i chʼacul yix are quix camic, cu ya tan chic u cʼaslemal. Queje ile cu ʼan na, ruʼ u Tewal ire chi ʼo piwanima. 12 Rumal-i, wachalal, ʼo chakakul caka ʼano pacha craj i u Tewal i Dios. N-are ti caka ʼano pacha craj u rayijbal i ka chʼacul chi n-ʼus taj. 13 We qui ʼano toʼ pacha u rayijbal i chʼacul, quix cam na ʼuri rumal. Xui-ri, we qui ya che i u Tewal i Dios, quix u to chu chupic i mal laj tak rayijbal re i chʼacul, quix cʼasi na ʼuri. 14 Conojel i je ucʼam rumal u Tewal i Dios, je racʼal ʼuri i Dios. 15 I u Tewal i Dios chi ʼo chic iwuʼ, n-quix u ya ta chic puʼab i xibriquil, xui-ri, lic cu cowirsaj u cubibal i cʼux che i Kajwal. Rumal i u Tewal-le, ix racʼal chic i Dios; xak ʼo u cowil ka cʼux caka bij “ka Kajaw” che i Dios. 16 Xak i u Tewal i Dios cu bij pa ka cʼux chi lic oj racʼal i Dios. 17 Rumal oj racʼal chic i Dios, ire cu ya ni u qʼuial tak utzil chomal chake pacha u bim canok, man oj ralcʼwalxel junam ruʼ i Jesucrísto. Queje ile cu ʼan na chake we caka tij uyej junam ruʼ i Crísto woʼor; coʼon panok xak cocsax ni ka ʼij junam ruʼ ire. 18 Bay, cwil yin, i uyej chi caka tij woʼor lic n-tu nimal chuwach i chomal chi ca yaʼ na chake coʼon panok. 19 Man i caj, i jyub taʼaj, ronojel niʼpa ʼo chuwach, lic craj chic rilic i ʼij are ca ʼalijinsax na, je pachin i je racʼal chic i Dios. 20 Ujer, i u wach i jyub taʼaj lic ʼutz teʼek, lic chom, xui-ri, i Dios xu cʼokoj. N-utuquel ti u wach i jyub taʼaj xu tzucuj u cʼokbal; are i Dios xajwanic. Xui-ri, u chʼobom chi cu yijba tan chic. 21 Cu rik ni ʼij chi coʼon tan chic ʼutz. I Dios coʼon na che i jyub taʼaj pacha coʼon na chique i racʼal. Coʼon panok, ique que ʼelsax na chupam i cʼax; xak queje i caj, i jyub taʼaj, que ʼelsax na chupam i cʼax. 22 Ketaʼam chi niʼpa tak i u yijbam i Dios, que tijin chi rilic i cʼax pacha coʼon jun ixok are calax jun racʼal: ca jilawic, cu tij ni cʼax cʼa are na, we xutziric. Queje ile ca tijin i jyub taʼaj chu ʼanic. 23 Y n-xui ti i jyub taʼaj, xak queje yoj oj ʼo pa cʼax tupu i u Tewal i Dios ʼo chic kuʼ; ire-le are i nabe u sipon i Dios chake; xui-ri cʼo i cu ya chake coʼon panok. Lic coj jilawic, tzʼakat cakoyʼej ni ʼij chi Dios cu ʼalijinsaj chi oj racʼal. Lic cakoyʼej ni ka chʼacul cʼacʼ chi n-cril ta chic i cʼax, xak n-ca cam ta chic. 24 Are xka cuba ka cʼux che i Jesucrísto, ketaʼam chi xak ʼo i cu ya chake coʼon panok. Jun, we ʼo chic puʼab wach i royʼem, ¿wuchac ʼuri croyʼej mas? We ʼo chic ruʼ wach i royʼem, n-ta chic u chac croyʼej. 25 Xui-ri we cul ka cʼux che chi cakil u wach niʼpa tak i koyʼem, ʼo u chac ʼuri ma baʼcrij ka cʼux chi royʼexic. 26 Xak i u Tewal i Dios coj u to, man yoj n-ta kas ka noʼoj chu tzʼonoxic wach tak i rajwaxic chake. Xui-ri, i mísmo u Tewal cu ʼalijinsaj che i Ta pa ka qʼuexel, niʼpa i n-coj tiqui ti yoj chu bixquil. 27 I Ta chicaj lic retaʼam wach caka chʼob pa ka cʼux, cu ta ʼuri wach craj i u Tewal che, man niʼpa i cu tzʼonoj i u Tewal pakawi, xak are craj i Dios. Queje ile coʼon chique i je re ire.

Niʼpa i ca pe pakawi, ʼutz queʼel chake rumal i Jesucrísto

28 Ketaʼam iri: conojel i cʼax quiqui na i Dios, niʼpa tak i ca pe piquiwi, ʼis ʼutz queʼel chique rumal i Dios. Queje ile queʼel chique niʼpa i je sicʼtal rumal i Dios, chi xe u cha pacha u chʼobom ire. 29 I Dios ʼax retaʼam wi lok chu xebal, pachin que ajwan qui siqʼuixic ruʼ. Ire xe u cha, man queʼelok lic je queje pacha i Crísto chi u Cʼojol. Craj ire chi u Cʼojol queʼelok chi are i ʼatz chique u qʼuial rachalal. 30 I Dios, conojel niʼpa i xe u cha, chi que ʼel na chi sak, xak xe u siqʼuij ruʼ. Niʼpa i xe u siqʼuij ruʼ, xak xe u yijba chi je ʼutz chuwach. Xak niʼpa i xe u yijba chi je ʼutz chuwach, xu ya chique chi ʼo qui ʼij ruʼ. 31 ¿Wach chic mas caka bij ʼut? We i Dios coj rucʼaj, ¿pachin ca tiqui ʼuri chake? Mi jun. 32 I Dios xu jach u Cʼojol ire chi ca camsaxic, tobal-ke yoj konojel; tupu lic cʼax xu naʼo, xu ya na chake. We queje ile xu ʼano, ¿xataba n-cu ya ta ʼuri chake ronojel wach i rajwaxic chake? Cu yaʼo pues. 33 I Dios oj u chom chic; xu bij chi n-ta chic ka mac; ¿pachin ʼuri cu cowij u cʼux chu bixquil chi cʼo ka mac? Mi jun. 34 ¿Xataba ʼo ʼuri jun ca bin chake chi caka toj ni ka mac? N-taj. Mi ta are i Crísto ca bin ile, man are ire chi xu ya rib che i camic kumal yoj. Y n-xui ti ile, xak cʼunsam chic sak chuwach, y woʼor ʼo pu wikabim i Dios chila chicaj, are ca cojow ka tzij chuwach i Dios. 35 ¿Pachin ʼuri coj resaj puʼab i cʼaxnabal u cʼux i Crísto? Mi jun. We oj ʼo pa tak cʼax, we caka tij uyej, we caka tij cʼax cumal i winak, ¿xataba i Crísto n-coj raj ta chic? We n-ta ka wa, o n-ta ka ʼuʼ, we oj ʼo chuwach jun pelígro, o we coj qui camsaj, ¿xataba rumal ile i Crísto n-coj raj ta chic? Katzij coj raj. 36 Ketaʼam chi coj icʼaw chupam niʼpa tak i cʼax-le man queje iri cu bij i tzij chi tzʼibtal chupam u wuj i Dios: Kajwal, awumal yet, cacaj coj qui camsaj; ʼij ʼij oj ʼo chuwach i camic. Cʼax quiqui ʼan chake pacha quiqui ʼan che i chij chi quiqui camsaj. (Queje ile tzʼibtalic.) 37 N-ta coʼono caka tij i cʼax-le. Ronojel niʼpa tak ile, n-ca tiqui ta chake; xui-ri, yoj lic coj tiqui na che u choʼab rumal i Crísto chi lic cʼax coj u naʼo. 38 Rumal-i, yin lic wetaʼam chi n-ta chic jun chic coj resaj puʼab i Dios chi lic cʼax coj u naʼo. N-ta coj resaw puʼab ire, mi tene i camic, mi tene i cʼaslemal; mi tene i ángel, mi tene itzel tak tew; mi tene ique chi ʼo qui choʼab (tupu n-ca ʼiltaj ta qui wach); mi tene i tak re i woʼor, mi tene re i ca cʼun lok; 39 mi tene i je aj chuxeʼ i ulew, mi tene i je aj chicaj; mi tene jun chic chique niʼpa i ʼolic n-ca tiqui ta chi kelsaxic puʼab i cʼaxnabal u cʼux i Dios, chi u ʼalijinsam chake rumal i Kajwal Jesucrísto.

Róma 9

I Dios xe u cha i aj Israel winak

1 Woʼor quin bij jun tzij chiwe chi lic katzij; n-quin tʼoron taj man in re i Crísto. Wetaʼam pin cʼux chi lic katzij wach i quin bij chiwe woʼor man are i u Tewal i Dios cu ʼalijinsaj ile chwe. 2 Yin, lic quin bisonic, lic cʼax cu na in cʼux rumal wach tak quiqui ʼan i wach aj Israel winak. 3 We ta ʼo módo que totajic, quin ya ne wib yin-i tobal-que; quin ya ne wib-i pa qui qʼuexel tupu quin sach in cʼaslemal chuwach i Dios, tupu queʼelok n-ta chic we che in cʼaslemal ruʼ i Crísto. Quin ʼan ne-ri ile we ta coʼon ʼutz che i qui cʼaslemal i wach aj Israel, péro n-ta coʼon re. 4 Yoj chi oj aj Israel winak, i Dios xoʼon chake pacha oj mer racʼal ire. I katit ka mam yoj oj aj Israel xkaj li Dios cuʼ, ruʼ i nim laj u ʼij u chomal. I Dios xu yijba u trat cuʼ, xak xu ya i u ʼatbal tzij chique. Chique ique, i Dios xu cʼutu wach u ʼonquil u cojic u ʼij caka ʼano; xak xu bij chi nim ka toʼic coʼon chake. 5 Yoj, xak oj qui muk qui xiquin can i nimak laj tak katit ka mam ujer chi yatal u trat i Dios chique; xak chake yoj, xalax wi i Crísto chi Tolke. Are ire are i Dios puwi ronojel niʼpa i ʼolic, xak cocsax u ʼij queʼe ʼij sak. Amen (katzij). 6 Yin n-xin bij taj chi Dios n-xoʼon taj pacha i xu bij chique i aj Israel winak. Xui-ri, i u muk u xiquin i mam Israel, n-conojel taj je aj Israel chuwach i Dios. 7 Xak queje chique i u muk u xiquin i mam Abraham, n-conojel taj je sakil laj tak racʼal. Man i Dios u bim can che i mam Abraham: “Xui chique ique chi je riumam awacʼal a-Isaac, xui ique quin bij na, chi je a muk a xiquin yet.” (Queje ile xu bij i Dios.) 8 Chi, caka ta wi, maka chʼob ʼuri chi oj racʼal i Dios we xa rumal oj u muk u xiquin i mam Abraham, n-queje taj. Xui ique chi xe alax rumal u tzij i Dios chi xu bij che i mam Abraham, xui ique que ʼiltaj na rumal i Dios pacha je sakil laj tak u muk u xiquin i mam Abraham. 9 Man i tzij chi Dios u bim can che i mam Abraham are iri: “Coʼon panok quin cʼun na, che i ʼij chi in chʼicom, teʼuri i awixokil ati Sára ca qʼuiji na jun awacʼal ruʼ, jun ral ala.” (Queje ile xu bij che.) 10 I acʼal-le are i ka mam, ma Isaac. Y n-xui ta la ile; xoʼon panok, i ma Isaacle, ruʼ i rixokil chi ati Rebéca, xqʼuiji queb cacʼal, je yox. 11 I Dios xu cha jun chique i queb acʼalab-le are maja que alaxic. Ique, n-qui ʼanom ti ʼutz, xak n-qui ʼanom ti mal, xui-ri, i Dios retaʼam qui chayic chiquixol i winak pachin i craj ire; n-are ta pacha i ʼutz quiqui ʼan i winak. 12 ʼIlbal re i tzij-i, queje iri xu bij i Dios che i qui chuch i queb acʼalab-le: “Are awacʼal ʼatz, queʼelok ajchac chirij i chʼutin,” xbix che. 13 Xak cu bij u wuj i Dios: “Cʼax xin na i a-Jacob, chi chaʼaxel; i a-Esau n-xwaj taj”. (Queje ile xu bij i Dios.) 14 ¿Wach caka bij, ʼut? ¿Xataba i Dios n-sucʼul taj wach i cu ʼano? ¡Sucʼulic pues! 15 Xu bij i Dios che i mam Moises ujer: “Cwil toʼbal qui wach pachin chique cwaj quin ʼan wi, xak cʼax ni que in naʼo pachin chique cwaj quin ʼan wi,” xu bij che. 16 Chi caka ta wi chi Dios n-cu ya ti utzil chomal puwi jun we toʼ pacha craj i jun; xak n-cu ya ta che we toʼ cu tij u ʼij chu rikic. I Dios cu ya i utzil chomal chique pachin che craj cu ya wi. 17 Chupam u wuj i Dios cakil wi u tzij che i ma Faraon, chi ʼatol tzij ujer que i aj Egípto winak. I Dios xu bij che: “Chu ʼanic xin ʼan chawe at nim laj ʼatol tzij, man ca ʼiltaj i nim laj in choʼab yin, xak caquetamaj ronojel u wach i jyub taʼaj in pachin yin,” xu bij che. 18 Cakil ʼut chi Dios, pachin che craj wi, cril toʼbal qui wach; xak pachin che craj wi, coʼon buy chique pacha xu ʼan che i ʼatol tzij-le.

I Dios, chuwach ʼo wi wach i cu ʼano

19 Mok ʼo jun cu bij: “We queje coʼon i Dios ile ¿wuchac ʼuri i Dios cu coj u mac i achi? ¿Pachin ca ʼatiw u rayijbal i Dios?” mok cu bij. 20 ¡Cha ʼana cwent! Yet at winak, ma tzucuj u mac i Dios. ¿Xataba ʼo jun boj cu bij che i xyijbawic: “¿Wuchac queje iri xa ʼan chwe?” coʼon che? No, n-cu bij ti ile. 21 I aj ʼanol boj, ʼo puʼab wach craj coʼon che i xoʼol. Che i mísmo xoʼol-le, ca yiji queb boj che. Quel jun che, chi cu rik u chac lic chom, mas ʼo u ʼij; xak quel jun chic che, chi n-kas ta chom u chac yatal che. 22 Xak queje ile i Dios, ʼo puʼab wach craj cu ʼan chique i winak. We craj cu cʼut i roywal chique niʼpa i n-ʼus ti quiqui ʼano, cʼutbal-re u choʼab chique, cu ʼan na. Xak we craj cu ya u nimal u cʼux chique, cu ʼan na. 23 Queje ile xu ʼan chake yoj, ʼalijinsabal re i nim laj u ʼij u chomal. Xril toʼbal ka wach yoj chi oj u yijbam chu xebal lok man caka rikbej re u ʼij u chomal. 24 Man yoj oj u siqʼuim ruʼ. ʼO i oj sicʼtal chiquixol i aj Israel winak, xak ʼo i oj sicʼtal chiquixol i ne te aj Israel. 25 Xeʼelok pacha xu tzʼibaj i mam Oséas ujer chi xu bij i Dios: Ique chi ne te in winak yin, quin ʼan na chique je in winak yin; ique chi n-cʼax ta xe in naʼo, quin bij na chi cʼax na que in naʼo. (Queje ile xu bij.) 26 Pa xu bij wi chique: “Yix n-ix ta winak we yin,” xu bij, coʼon panok, xak chila ca bix wi chique chi je racʼal i Dios cʼaslic. (Queje ile tzʼibtal can chupam u wuj i Dios.) 27 Xak i mam Isaías ujer xu tzʼibaj i tzij-i chiquij i aj Israel: “Coʼon panok, i aj Israel winak, tupu je qʼui pacha u qʼuial seneb chu chiʼ i ya, xui-ri, ne te qʼui que totajic, 28 man i Kajwal are coʼon ni u ʼatbal tzij puwi ronojel i jyub taʼaj, juntir cu ʼano, y lic tzʼakat u wach.” (Queje ile xu bij i mam Isaías.) 29 Xak queje iri xu bij: I Dios, chi ʼatz u choʼab, xresaj can pichʼ kijayil; ma ta queje ile xu ʼano, coj eʼel ne ʼuri pacha i queb tinimit Sodóma y Gomórra chi xsachsax qui wach conojel. (Queje ile xu tzʼibaj canok.)

I ʼutz laj tzij xak que i aj Israel

30 ¿Wach caka bij ʼut? Caka bij na iri: i ne te aj Israel winak, ujer n-xqui tzucuj ti qui yijbaxic chuwach i Dios, xui-ri, woʼor qui rikom chic, rumal u cubibal qui cʼux che i Kajwal. 31 I aj Israel winak junwi xqui ʼano. Ujer xqui tzucuj qui yijbaxic chuwach i Dios rumal u ʼonquil i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises. We tene xe tiqui chu ʼonquil, que ʼel ʼuri je ʼutz chuwach i Dios, péro n-xe tiqui ta che. 32 ¿Wuchac n-xe tiqui ta che? Xa rumal n-xqui cuba ti qui cʼux che i Jesucrísto. Ique xa xqui cuba qui cʼux che wach tak i ʼutz quiqui ʼano. Quiqui bij ique, i Dios ʼutz que rilo rumal ile. Xeʼel chique pacha xqui taquij cakan che jun abaj, tzaksabal que, man n-xqui cuba ti qui cʼux che i Crísto. 33 (Xeʼel ʼuri pacha u bim i Dios. Ire, oʼonom lok xu junamsaj i Jesucrísto ruʼ jun abaj.) Queje iri tzʼibtalic chi xu bij: Quin tak bi jun pa tinimit Sion chi queʼel chique i winak pacha jun abaj pa quiqui taquij wi i cakan, jun abaj chi que tzak na rumal. Xui-ri, pachin i cu cuba u cʼux che ire-le, cril na ʼuri chi sakil wach i xroyʼej che. (Queje ile tzʼibtal canok.)

Róma 10

1 Ix wachalal, ronojel in cʼux quin rayij i quelbal chi sak i wach aj Israel winak. Lic quin tzʼonoj che i Dios chi quiqui rik na. 2 Lic wetaʼam chi ique mas quiqui coj u ʼij i Dios, xui-ri n-quetaʼam taj wach u ʼonquil, n-are ti usucʼ quiqui ʼano. 3 N-quetaʼam taj wach u ʼonquil u chʼobom i Dios, chi coʼonbej chique je ʼutz chuwach. N-qui yom ta quib puʼab i Dios, chu ʼonquil pacha u chʼobom ire; n-quiqui ta tu be wach i sucʼbal-que chuwach i Dios. Xa quiqui tij qui ʼij chu ʼonquil pacha quiqui chʼob ique chi ʼanbal ʼutz che quib chuwach i Dios. 4 Are xcʼun i Crísto, chi xtani wi u ʼonquil i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises man niʼpa i quiqui cuba qui cʼux che i Crísto, que ʼelok je ʼutz chuwach i Dios xa rumal ile.

I ʼelbal chi sak ʼis ke konojel

5 Ujer, i mam Moises xu bij chi jun winak queʼel ʼutz chuwach i Dios we lic ca cojon che ronojel i ʼatbal tzij tzʼibtalic. Ketaʼam ile man ire xu tzʼibaj i tzij-i: “Jun winak, we cojon nak che i ʼatbal tzij, cu chʼac u cʼaslemal rumal.” (Queje ile xu tzʼibaj.) 6 Xui-ri, xak xu bij i tzij-i chirij u sucʼbaxic kib chuwach i Dios rumal u cubibal ka cʼux che i Crísto: “Mu bij a cʼux chi ʼutz we tene ʼo jun quel bi chicaj,” iri: kajsabal li re i Crísto chi, chuwach i jyub taʼaj. 7 Xak mu bij a cʼux, “ʼUtz we tene ʼo jun ca kaj bi cʼa chuxeʼ i jyub taʼaj,” iri: yacbal li re i Crísto chiquixol i camnak. (Ma chʼob ile, man i tobal-ke n-naj ta chic ʼo wi chake.) 8 Are i cu bij u tzij i Dios are iri: “I tzij re i ʼelbal chi sak, nakaj ʼo wi chawe; ca pe u bixquil pa cʼux y quel u bixquil pa chiʼ.” Are ile are i usucʼ i ʼelbal chi sak rumal u cubibal ka cʼux che i Crísto chi coj tijin yoj chu paxsaxic. 9 I Dios cat resaj chupam a mac we ca bij chiquiwach i winak chi are i Jesus are Awajwal, we xak a cojom pa cʼux chi Dios u walijsam chic i Jesus chiquixol i camnak. 10 Man ruʼ ka cʼux caka cojo chi Jesucrísto are i Tolke; are ile ca ʼanaw chake oj ʼutz chuwach i Dios. Xak ruʼ ka chiʼ caka bij chi cul ka cʼux che i Jesucrísto; queje ile caka rik i ʼelbal ke chi sak. 11 Chupam u wuj i Dios, queje iri cu bij: “Niʼpa i quiqui cuba qui cʼux che ire, cril na ʼuri chi sakil wach i xroyʼej che.” (Queje ile cu bij.) 12 I winak, n-ta coʼono we je aj Israel, o we ne aj Israel taj, xa jun i Kajwal ʼo pakawi. Ire, nim i cu ya chique conojel niʼpa i quiqui tzʼonoj qui tobal che. 13 Ketaʼam ile, man chupam u wuj i Dios cakil i tzij-i: “Niʼpa i quiqui tzʼonoj qui tobal che i Kajwal, que totajic.” Queje ile cu bij. 14 Xuiri, ¿wach u tzʼonoxic qui tobal che, we n-qui cubam ti qui cʼux che? Xak ¿wach i u cubaxic qui cʼux che, we n-qui tom ti u tzij? Xak ¿wach u tayic u tzij quiqui ʼano we n-ta jun ca bin chique? 15 ¿Wach u ʼenam jun chu bixquil u tzij i Dios chique, we n-ta jun ca takaw bic? Xui-ri, ketaʼam chi ʼo i que u tako man chupam u wuj i Dios queje iri cu bij: “¡Lic ʼutz lic chom i qui cʼunic i je ucʼawnak li tzij re uxlambal cʼuxij; chom i qui cʼunic i je aj paxsanel re i ʼutz laj tzij!” (Queje ile tzʼibtalic.) 16 Xui-ri, n-conojel taj quiqui coj i ʼutz laj tzij re i tobal-que. Queʼelok pacha xu bij i mam Isaías ujer: “Kajwal, ¿pachin nawi coj cojowic, wach i ka bim?” (Queje ile xu bij che i Dios.) 17 Mi jun cu cuba u cʼux che i Crísto we nu tom taj wach usucʼ. Xak mi jun cu ta usucʼ we n-ta jun ca bin che. 18 Woʼor quin tzʼonoj ʼut: ¿Xataba n-qui tom ti ʼutz laj tzij? ¡Qui tom pues! Ketaʼam chi qui tom, man chupam u wuj i Dios queje iri cu bij: I qui chʼawbal in takon, qui tom chic i winak ronojel u wach i jyub taʼaj; i qui tzij upon-nak chic cʼa naj pa ca ʼe qʼuis wi i jyub taʼaj. (Queje ile xu bij i Dios.) 19 Xak quin tzʼonoj chic: I aj Israel winak, ¿xataba n-xqui ta tu be wach cu ʼan ni Dios? Xqui ta pues. Nabe, i mam Moises mísmo cu ʼalijinsaj ile chake, man xu tzʼibaj i tzij-i chi xu bij i Dios chique i aj Israel: Yin quin ʼan na ʼo ni cʼaxnabal in cʼux chique i ne te aj Israel winak, tupu n-ta que chwe qui bij yix; rumal-i, ca tiʼan na chiwe yix wach i cʼax nabal-que quin ʼano. Yin quin ʼan na chi ca pe ni iwoywal yix cumal i juban tinimit chi n-ta kas qui nojbal, qui bij yix. (Queje ile xu bij i Dios.) 20 Teʼuri i mam Isaías, co u cʼux, xu bij i tzij-i chi xbix che rumal i Dios: Ique chi n-xin qui tzucuj taj, xin qui riko; ique chi n-xqui chʼob ti in tzucuxic, xin cʼut wib chique. (Queje ile xu bij i Dios chiquij i ne te aj Israel winak.) 21 Péro, chiquij i aj Israel winak, Dios cu bij i tzij-i: “Yin n-in mayim ti qui siqʼuixic jun tinimit je kelkel, jun tinimit chi n-cacaj ta que cojon chwe.” (Queje ile xu bij i Dios, chi u tzʼibam i mam Isaías.)

Róma 11

I Dios rilom toʼbal qui wach i aj Israel

1 Rumal-i, mok caka bij yoj, ¿Katzij nawi-ri, chi Dios xe roʼtaj can i aj Israel winak, chi je u tinimit ire? N-xe roʼtaj taj. Xak yin mísmo in aj Israel winak. Yin in u muk u xiquin can i mam Benjamin, chi u muk u xiquin can i mam Abraham. 2 I Dios n-xe roʼtaj ti u winak. Oʼonom li ujer, xu bij can chique i aj Israel winak chi ique je u tinimit ire, xak nu bim taj we que roʼtaj na. ¿Xataba n-iwetaʼam ti yix wach i tzʼibtal can chupam u wuj i Dios chirij i nim laj ajbil u tzij i Dios, mam Elías? Ire, are xu tzʼonoj che i Dios, xu coj qui mac i aj Israel chuwach i Dios. 3 Xu bij che: “Kajwal, ique je qui camsam i ajbil a tzij yet, y xqui wulijsaj i tak awaltar pa quiqui poroj wi i qui sipon i winak chawe. Xui chic yin xin canajic, y xak cacaj quin qui camsaj.” (Queje ile xu bij i mam Elías che i Dios.) 4 Teʼuri, xlaʼ u wach che rumal i Dios. Xbix che: “Yin je wesam chic wukub mil, je we yin. Ique n-xqui coj tu ʼij i tiox Baal (chi qui tiox i cachiʼil), xak n-xe xuqui ta chuwach.” (Queje ile xu bij i Dios che i mam Elías ujer.) 5 Xak queje i woʼor, man je ʼo jujun aj Israel winak chi je re i Dios; ire, rumal i rutzil u cʼux, je u chom. 6 Bay, we ile xa rumal i rutzil u cʼux i Dios, n-rumal ta ʼuri i tak i ʼutz quiqui ʼan ique. We ta xqui chʼac i utzil chomal re i Dios ruʼ tak i qui ʼanom ique, n-are ti utzil chomal re i Dios ʼuri chique. Xuiri, n-queje ti ile; lic are u sipon i Dios chique. 7 ¿Wach ʼut? I aj Israel winak n-xqui rik taj wach i xqui tzucuj, xui-ri, je niʼpa ique chi je chatal rumal i Dios, ique xqui riko; i juban, xa ʼani buy chique. 8 Xeʼelok pacha cu bij chupam u wuj i Dios; queje iri cu bij: “I Dios xoʼon chique pacha je memernak pa qui nojbal, pa qui cʼux. Xoʼon che i qui baʼwach pacha n-ca tzun taj; xak i qui xiquin, xoʼon pacha tac chique. Queje ile cʼa are ʼo wi woʼor.” (Queje ile tzʼibtalic.) 9 Xak i mam David xu bij ujer: I qui nimak tak waʼim quiqui ʼano, chu rika u chac chique chapbal que, chu rika u chac chique tzaksabal que, xak petsabal re i cʼax piquiwi. 10 I qui baʼwach, chu ʼana ʼekum pacha je mawach, chi n-que tzun taj. Chu ʼana na luclic quij chuxeʼ i cucʼan, queje wi ile queʼe ʼij sak chiquij. (Queje ile xu bij i mam David che i Dios.)

Wach i quelbal chi sak i ne te aj Israel

11 Quin tzʼonoj ʼut: I aj Israel winak, are xqui xutuj i Jesucrísto, ¿xataba xe sachic queʼe ʼij sak chiquij? N-queje ti ile. Xui-ri, are xqui xutuj i Tolque-le, xpe ʼuri i tobal que i ne te aj Israel. I Dios queje ile xu ʼano, tiʼan-bal chique i aj Israel, cu ʼanbej chique chi xak ique cacaj quiqui jach na quib puʼab i Jesucrísto. 12 I aj Israel winak, ʼo qui mac, man n-xqui cuba ti qui cʼux che i Crísto; xui-ri, i qui mac-le, xu ʼanbej ʼutz chique conojel i winak chuwach i jyub taʼaj. Are xqui xutuj wach u sujum i Dios chique, ʼutz xeʼel chique i ne te aj Israel winak. We ʼutz xelic are xqui ʼan i qui mac i aj Israel, mas ʼutz ʼuri queʼelok coʼon panok are que tzalij chal ruʼ i Dios. 13 Woʼor xak ʼo jun tzij cwaj quin bij chiwe yix chi n-ix ta aj Israel winak. Are i Dios chi in takawnak li chique i ne te aj Israel, rumal ʼuri, cwaj yin lic ʼutz queʼel in chac. 14 We ʼutz queʼel in chac iwuʼ yix, mok quiqui chʼob u ʼonquil i wach aj Israel winak pacha i ʼanom yix, y que ʼel ni ique chi sak rumal. 15 Are xe oʼtax i aj Israel rumal i Dios, are ʼuri i ne te aj Israel xqui rik u chomarsaxic quib ruʼ i Dios. Lic ʼutz xeʼel ile, péro mas ʼutz queʼel na are que cʼulax tan chic i aj Israel rumal i Dios; ique chi je camnak que cʼasi na. 16 I nabe wa ʼantal che i ʼor ca sujux chuwach i Dios, ʼanbal che i ʼor ronojel chi ʼo u ʼij chuwach i Dios. Xak queje ca ʼan che jun cheʼ are ca tiquic. Bay, we ʼo u ʼij i raʼ chi ca tiquic, xak ʼo ʼuri u ʼij u ʼab i cheʼ. 17 Yix iwetaʼam wach u módo i cheʼ olívo, chi qui tic yix; quin junamsaj cuʼ i aj Israel winak. ʼOlic quelsax u ʼab i cheʼ- le, man n-ca wachin taj; teʼuri cocsax u qʼuexel che, chi re jun u cheʼlal olívo, toʼ aj pa tak ʼes. Queje xoʼon i Dios ile chique i aj Israel winak; ʼo jujun chique xe resaj, yabal-re i cʼolbal yix chi n-ix ta aj Israel. Yix ix pacha u ʼab cheʼ chi toʼ aj pa tak ʼes; i Dios ix u nacʼom chic che u nimal i sakil cheʼ olívo. Yix, woʼor xak jun i choʼab, xak jun i chomal ruʼ i juban u ʼab cheʼ, chi ʼax ʼo wi che u nimal, pa xix nacʼ wi yix. 18 Xui-ri, mi chʼob yix chi mas nim i ʼij chuwach i sakil laj u ʼab cheʼ-le. We qui bij yix chi mas nim i ʼij chuwach, cha cʼun chi cʼux chi are i raʼ i cheʼ are i ca ucʼaw i cʼaslemal; n-are ti yix quix yaw u cʼaslemal i raʼ i cheʼ, man xa ix nacʼtal che. 19 Mi bij yix: “Yoj lic oj ʼutz, man i juban xe ʼelsaxic, yabal-re pa coj qʼuiji wi yoj,” quix cha. N-ʼus taj qui bij yix ile. 20 Katzij, xe ʼelsaxic, xui-ri, xa rumal n-tu cubibal qui cʼux che i Kajwal. Y yix, ʼo i qʼuijibal péro xa rumal u cubibal i cʼux che i Kajwal. Rumal-i, mi ʼan toʼ nim che iwib, xui-ri, chi na iwib. 21 Man iwetaʼam chi Dios n-xe u cuy ti aj Israel winak, chi je sakil laj u ʼab cheʼ, peor yix, n-quix u cuy taj we quiwoʼtaj can u cubibal i cʼux che i Jesucrísto. 22 Chiwilapeʼ, i Dios lic ʼo u cʼaxnabal u cʼux, xui-ri, lic sucʼul i cu ʼano. Ire lic cʼan chique i n-xe cojon ta che. Katzij, cʼax quix u na yix, xui-ri, we n-quiwoʼtaj tu cubibal i cʼux che. We quiwoʼtaj canok, xak yix quix resaj. 23 Xak queje i aj Israel winak, we quiqui jalwachij qui nojbal, we quiqui cuba qui cʼux che i Jesucrísto, xak ique que nacʼbax tan chic che i cheʼ. Man i Dios ʼo puʼab wach qui naqʼuic tan chic cu ʼano. 24 Lic ca tiqui che. Cha cʼun chi cʼux, yix ix u nacʼbam che i cheʼ tupu junwi chi cheʼ ix petnak wi. ¿Xataba cʼax u nacʼbaxic jun u ʼab cheʼ che i mísmo u nimal? N-cʼax taj. Bay, i Dios, ¿xataba cʼax qui cʼulaxic tan chic i aj Israel winak cu ʼano? N-cʼax taj.

I aj Israel que ʼel na chi sak

25 Ix wachalal, ʼo jun tzij chi cʼa te woʼor cu ʼalijinsaj i Dios chake, chi cwaj quiwetamaj man ʼutz n-qui ʼan ta nim che iwib. Are iri: i qui buyal i aj Israel winak ca qʼuis na. Ique woʼor, pacha memernak i qui noʼoj; queje ile que canajic cʼa ca tzʼakat ni qui qʼuial i ne te aj Israel, chi quiqui jach ni qui cʼux che i Jesucrísto. Teʼuri xak queje quiqui ʼan i aj Israel winak. 26 Are quiqui ʼan ile, conojel i aj Israel quiqui rik ni quelbal chi sak. Queje ile queʼelok man queje ile cu bij i tzij chupam u wuj i Dios. Cu bij: I nim laj Tolque ca pe na pa Sion; cresaj ni mac atzalal chiquij i u muk u xiquin i mam Israel. 27 Are ile in trat quin ʼan na cuʼ, are cu rik ni ʼij chi quin sach i qui mac. (Queje ile cu bij i Dios.) 28 I aj Israel winak tzel quiqui ta i ʼutz laj tzij re i Jesucrísto; je aj chʼoʼoj ruʼ i Dios rumal. Péro yix, chi n-ix ta aj Israel winak, mas ʼutz xix el rumal, man xa rumal ile, i rikom iwelbal yix chi sak. Xui-ri, i Dios lic nu mayim ti cʼaxnabal que i aj Israel winak, man je qui muk qui xiquin can i loʼlaj catit qui mam chi xe u cha ujer. 29 Man i Dios, pacha u sujum canok, lic cu ya na. I sicʼbalque chi xu ʼano, i Dios n-cu maj ta chic chique. 30 Yix, oʼonom lok, lic ix kelkel che i Dios. Xui-ri, woʼor i aj Israel winak xak qui ʼanom kelkel che quib; tzʼakat je queje ile, i Dios xril toʼbal i wach yix, y xix totaj rumal. 31 Woʼor are i aj Israel winak chi toʼ je kelkel; queje ile xu ʼan i Dios man coʼon panok, cril tan chic toʼbal qui wach ique, y que totaj na pacha oʼonom chiwe yix. 32 I Dios xu ʼan chake chi konojel oj kelkel laj tak winak, man queje ile xak jun ka totajic coʼon chake konojel. 33 ¡Lic nim i utzil chomal re i Dios chake! Lic ʼo u noʼoj ire; ronojel ʼis retaʼam. Yoj n-coj tiqui ta chu majic usucʼ wach cu chʼob ire; n-caka ta tu be wach i cu ʼano. 34 Chupam u wuj i Dios, queje iri tzʼibtalic: “¿Pachin cu ta u be wach cu chʼob i Kajwal? Mi jun. ¿Xataba ʼo jun ca yaw u nojbal? mi jun. 35 ¿Xataba ʼo jun cu ya jun sipon che i Dios y croyʼej tan chic u qʼuexel ca yaʼ che? Mi jun.” (Queje ile tzʼibtal canok.) 36 Xui-ri, niʼpa i ʼolic ʼis ruʼ i Dios petnak wi. Are ire ʼanawnak ronojel niʼpa i ʼolic; y xu ʼano man cu rik u chac che ire. Chocsax u ʼij queʼe ʼij sak chirij. Amen (queje ile cakaj).

Róma 12

Lic chaka jacha i ka cʼaslemal che i Dios

1 Ix wachalal, i Dios lic rilom toʼbal i wach, rumal-i, lic quin tzʼonoj chiwe chi jacha iwib ronojel i cʼux che i Dios. Chi sujuj iwib che pacha jun sipon ca camsax chuwach, xui-ri, ix cʼaslic. Chi jacha i cʼaslemal che, lic chʼam, lic chom chuwach ire. Ile are sakil laj u cojbal u ʼij i Dios. 2 Mi ʼan che iwib pacha toʼ ix re u wach i jyub taʼaj. Xui-ri, chi ya na che i Dios cu jalwachij i cʼaslemal, rumal i cʼacʼ laj nojbal chi u yijbam ire chiwe. Queje ile quiwetamaj ʼuri wach craj i Dios chiwe; quiwetamaj wach i ʼutz, wach i chom, wach i sucʼulic cril ire. 3 I quin bij na chiwe woʼor, i Dios, rumal i rutzil u cʼux, in u takom chu bixquil; are iri: mi chʼob yix mok mas ix ʼutz (mi rayij jun nim laj patan chixol). Wach tak i yatal chiwe rumal i Dios chi jujunal, chi ʼana ile; we katzij quiwaj qui ʼan jun chac nim, chi na ʼuri u be we i Dios u yom u cowil i cʼux chu ʼonquil. 4 ʼIs jalajuj tak chac yatal chake chaka jujunal, queje pacha u ʼonom i ka chʼacul: ʼo ka jolom, ʼo ka baʼwach, ʼo ka ʼab, ʼo kakan; ile n-xak ta jun i qui chac chi qui jujunal. 5 Xak queje yoj; oj qʼui, péro xa oj jun chʼaculaj ʼantal chake konojel. Xa oj jun chʼaculaj coj eʼelok junam ruʼ i Crísto; konojel ʼis caka rik i ka chac che i chʼaculaj-le. 6 I Dios, rumal i rutzil u cʼux chake, jalajuj i chac u yom chake; we u yom chake chi coj tiqui chu bixquil chique i winak wach u ʼalijinsam ire chake, chaka ʼana ʼuri ruʼ ronojel ka cʼux, rumal i nim laj u cubibal ka cʼux che i Jesucrísto. 7 We i Dios u yom chake chi coj tiqui chi qui toʼic i winak, xak chaka ʼana ruʼ ronojel ka cʼux. We u yom chake oj cʼutunel chique i winak, are ʼuri ile chaka ʼana. 8 We u yom chake chi coj tiqui chu yaʼic u cowil ka cʼux chakawach, chaka ya ʼuri. We u yom chake chi coj tiqui chi qui toʼic i nibaʼib, che ka to ʼuri lic ronojel ka cʼux. Jun, we cajʼatzil, chu ʼana pacha i usucʼ, o we i Dios u yom che chi aj ʼanol ʼutz chique i quiqui tij uyej, cha quicot ʼuri chu ʼonquil ile.

I rajwaxic chi caka ʼan yoj chi oj re i Crísto

9 Chi ʼana che iwib chi ʼo cʼaxnabal i cʼux chiwach, lic sakil. Ronojel niʼpa i n-ʼus taj, tzel chiwila; niʼpa i ʼutz, chi ya i wach che. 10 Cʼax chi na iwib chiwach man iwatz i chaʼ iwib rumal i Crísto. Chi ya i cʼux chu cojic i ʼij chiwach. 11 Lic chi ya i cʼux chu ʼonquil u chac i Kajwal; mi cʼayo. 12 Chix quicotok, man iwetaʼam qui rik ni ʼutz chi u chʼobom i Dios chiwe rumal. We ʼo cʼax ca pe piwi, chi chʼija ruʼ u nimal i cʼux. Mix uxlan chu tzʼonoxic che i Dios. 13 Je niʼpa i je re i Dios, we ʼo uyej quiqui tijo, che i to; xak chi ya i posar chiwach. 14 Yix, we ʼo jun cu tzucuj i cʼax piwi, chi tzʼonoj i ʼutz puwi ire. Mi tzʼonoj i tojpen puwi, xui i ʼutz. 15 We ʼo jun ca quicotic, chix quicot ruʼ; we ca bisonic, xak chix bison yix ruʼ. 16 Chi na xak jun i cʼux chiwach. Mi ʼan toʼ nim che iwib; chi ʼana xak jun che iwib cuʼ i n-ti qui ʼij. Mi chʼob yix ʼis iwetaʼam. 17 We ʼo jun coʼon jun mal chiwe, i yix mi ʼan jun mal che ire. Chi bisoj u ʼonquil i ʼutz chiquiwach conojel i winak. 18 Chi tija i ʼij chu jeqʼuic iwib che tak i chʼoʼoj, man ʼutz, chom quix qʼuiji chiquiwach conojel. 19 Ix wachalal, we ʼo jun cu ʼan u mac chiwe, mi tzalij u wach che. Chi ya puʼab i Dios wach i tojbal-re ca yaʼ che. Man chupam u wuj i Dios, queje iri tzʼibtalic: “Xui pinʼab yin ʼo wi u tzalijbal che, we ʼo jun u ʼanom u mac; xui yin ca majawic quin ya i tojbal-re che, cu bij i Kajwal.” 20 Xak cu bij: “We ʼo jun, tzel cat rilo, we ca numic, cha tzuku; we ca cʼatic, cha ya u yaʼ. We queje ile ca ʼano, cu na u be ʼuri chi qʼuixbal i ca tijin chu ʼanic.” (Queje ile tzʼibtalic.) 21 Mi ya che i n-ʼus taj quix u chʼaco; chi chupu i n-ʼus taj ruʼ i ʼutz.

Róma 13

Chi ʼana wach usucʼ i cʼaslemal chuwach i ʼatbal tzij

1 ʼO u chac qui ya iwib chu cojic i ʼatbal tzij ʼo chuwach i jyub taʼaj, man are i Dios cojownak i ʼatbal tzij piwi. Niʼpa i ʼatbal tzij je ʼolic, ʼis are i Dios je u cojom. 2 Pachin n-cu coj ti ʼatbal tzij, queʼelok cu kelo wach tak u yijbam i Dios. Pachin queje ile cu ʼano, queʼel ʼuri aj mac; xa utuquel cu petsaj i tojbal mac puwi. 3 Man i ʼatbal tzij, n-que u ocsaj ta ʼil niʼpa i quiqui ʼan i ʼutz, xui-ri, niʼpa i quiqui ʼan i mal are i quiqui xij quib che i ʼatbal tzij. We cawaj n-ca xij ta awib che i ʼatbal tzij, cha ʼana ʼuri i ʼutz. We queje ile ca ʼano, at ʼutz ʼuri chuwach. 4 Man i ʼatbal tzij, Dios u yom pawi, ʼanbal ʼutz chawe. Xui-ri, we n-ʼus ti ca ʼano, cha xija awib ʼuri. Ire n-toʼ ta yatal u patan; ʼo u chac che i Dios. Are u chac ire, are ca yaw i tojbal mac chique i quiqui ʼan qui mac. 5 Rumal-i, ʼo u chac chi cojo wach cu bij i ʼatbal tzij. Queje ile, n-ca pe ti tojbal mac piwi; n-xui ti ile, xak chi ʼana man ketaʼam chi queje ile craj i Dios, chi coj cojonic. 6 Are i rumal-i, chi ca toj i impuésto che i ʼatbal tzij; man ire ca tijin che u chac yatal che rumal i Dios.

Wach usucʼ i cʼaxnabal kib chakawach

7 Chi ʼana i usucʼ pacha i ca majawic cuʼ i winak. We tojonic ruʼ i ʼatbal tzij, chi tojo; we ca majawic qui toj i qʼuijibal, chi tojo; we ca majawic quix cojon che i jun, chix co-jonok; we ca majawic qui coj u ʼij i jun, chi cojo u ʼij. 8 We ʼo a cʼas ruʼ jun winak, cha tojo. Xak queje ile, pacha ʼo jun ka cʼas chakawach, are iri: are i cʼax chaka na kib chakawach. Man jun, we cʼax cu na u loʼcʼanij, ca tijin ʼuri chu ʼanic wach usucʼ i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises. 9 Man queje iri cu bij i lajuj tzij pixab: we ʼo winak awuʼ, ma tzucuj chic jun chic; xak cu bij: mat camsanic, ma ʼan ʼelaʼ, ma nucʼ tzij chirij jun chic, ma rayij u wach u bitak re jun chic. Xui-ri we jun lic cʼax cu na u loʼcʼanij pacha cʼax cu na rib ire, ca tijin ʼuri chu ʼonquil wach cu bij i lajuj tzij pixab; ca tijin chu ʼonquil i tzij pixab chi xin bij-le, xak i juban chic. 10 Pachin ʼo cʼaxnabal u cʼux, n-ta xak manal coʼon chique u loʼcʼanij; we lic ʼo u cʼaxnabal u cʼux, ca cojon ʼuri che ronojel u tzij u pixab i Dios. 11 Chi cojo retalil che tak i ʼij chi oj ʼo wi woʼor; ca majawic ca cʼun sak chakawach. Chakila u be chi i kelbal chi sak nakaj chic ʼo wi chake; mas nakaj chic ʼo wi chuwach are xka coj wi li u tzij i Dios. 12 Are i ʼij oj ʼo wi-ri, pacha jun aʼab ya quicʼawic, ya ca pe u sakiric. Rumal-i, ʼo u chac cakoʼtaj can u ʼonquil wach tak i quiqui ʼan i winak pa ʼekumal. Chaka to kib ruʼ u ʼonquil i ʼutz, pacha cu ʼan jun soldádo, cu to rib ruʼ u chʼichʼ. 13 Oj ʼo chic pa sak, chom chaka ʼana ʼuri. Maka ya kib che ʼabaric; maka ya kib chu tzucuxic tak i caʼay chi n-ʼus taj; maka kajsaj ka ʼij cuʼ ixokib; maka ya kib che i n-ʼus taj; maka tzucuj chʼoʼoj; maka ʼan ca titat ka pam che wach tak i ʼo ruʼ i ka loʼcʼanij. 14 Xui-ri, chi cowij iwib che i Kajwal Jesucrísto; y mi chʼob chic u jachic iwib chu ʼonquil i mal laj tak u rayijbal i chʼacul.

Róma 14

Ma ʼat tzij puwi awachalal

1 We ʼo jun winak chi cʼa maja cu ta u be bien i cʼutunic re i Crísto, chi cʼulaj iwuʼ; xak mi ʼan chʼoʼoj ruʼ che tak i cu chʼob ire, we n-kas ta xak jun ruʼ wach i qui chʼob yix. 2 Por ejémplo, ʼo jujun quiqui chʼobo chi ʼis ʼutz wach i ca tijawic, xui-ri, ʼo jujun n-kas ta jiquil qui cʼux y quiqui bij ique chi xui ichaj ʼutz ca tijawic re u tiʼbalil qui wa. 3 Bay, i jun chi cu bij chi ʼis ʼutz wach ca tijawic, mu chʼachʼa i jun chi ʼo i n-cu tij taj. Xak i jun chi ʼo i n-cu tij taj, mu chʼachʼa i jun chi ʼis cu tijo. Mu ʼat tzij che, man i Dios ya u cʼulam chic ruʼ. 4 ¿Ix pachin yix chi qui ʼat tzij puwi i rajchac jun chic? Are i u patron ire ca ʼataw na tzij puwi we ʼutz u chac cu ʼano o we n-ʼus taj. Jun, we sakil laj rajchac i Dios, ʼutz ʼuri queʼel u chac, man ʼo u choʼab i Dios ruʼ, chu ʼonquil u chac. 5 Quin bij chic jun ejémplo: ʼo i kachalal que binic chi ʼo tak i ʼij chi mas nim u ʼij chiquiwach juban chic ʼij. Xak ʼo i que binic chi i tak i ʼij ʼis je xak jun, mi jun ʼo u ʼij. Bay, chaka jujunal wi, chaka chʼobo usucʼ, teʼuri chaka ʼana pacha i caka na pa ka cʼux chi sucʼulic. 6 Pachin ca cojow i nim laj ʼij, chu ʼana man ocsabal re u ʼij i Kajwal. Xak pachin n-ca cojow ti nim laj ʼij-le, chu ʼana man cu na pu cʼux chi are u rayijbal i Kajwal. Xak pachin ʼis cu tijo, xak cu ʼano, ocsabal re u ʼij i Kajwal, man cu tioxij che i Dios rumal u wa. Xak pachin i ʼo i n-cu tij taj, queje ile cu ʼano man xak ocsabal re u ʼij i Kajwal; xak cu tioxij che i Dios. 7 I ka cʼaslemal, n-xui ti yoj ʼo ke che; xak i ka camic, n-xui ti yoj ʼo ke che; man i Kajwal, ʼo re ire che. 8 We oj cʼaslic, are rumal caka cojbej-re u ʼij i Kajwal; we xi coj camic, xak cojbal-re u ʼij i Kajwal. Queʼel ʼuri, we oj cʼaslic, we xi xoj camic, oj re i Kajwal. 9 Man i Crísto xcamic, y xcʼun chic sak chuwach, man queʼelok chi are i Kajwal pakawi, we oj cʼaslic xak we xi oj camnak chic. 10 ¿Wuchac ʼuri ʼo jujun chixol yix quiqui ʼat tzij chique i cachalal; xak ʼo jujun n-que caj ti cachalal? Cu rik ni ʼij, konojel yoj coj eʼel chuwach i Dios man cu ʼatbej tzij pakawi chaka jujunal. 11 Ketaʼam ile, man chupam u wuj i Dios queje iri tzʼibtalic: Cu bij i Kajwal: “Lic katzij i tzij-i, conojel que xuqui na chinwach yin; conojel quiqui bij na chi xui yin in Dios.” (Queje ile tzʼibtalic.) 12 Konojel ʼuri, chaka jujunal, caka bij na chuwach i Dios, wach i ka ʼanom chi, chuwach i jyub taʼaj.

Ma tzaksaj awachalal che tak wach ca ʼano

13 Rumal-i, maka tzucuj chic ka mac chakawach. Are, chaka na u be wach coj tijin yoj chu ʼanic; mokxa ʼo tak i caka ʼano chi xa que tzak i kachalal rumal. 14 Yin wetaʼam chi niʼpa i ca tijawic ʼis ʼutz; rumal i Kajwal Jesucrísto wetaʼam chi n-ta tak i ʼolic chi n-chʼam taj chuwach i Dios. Xui-ri, we ʼo jun cu na pu cʼux we n-chʼam taj, che ire ʼuri, n-chʼam taj. 15 We yet, rumal wach tak i ca tijo, ca ʼan che awachalal chi ca bison ire, n-ta cʼaxnabal a cʼux ʼuri che. I Crísto xcam rumal ire; ma ʼan ʼuri che chi ca sachic xa rumal wach i ca tij yet. 16 N-ta xak ma ʼano we n-ʼus taj chique i juban, tupu awetaʼam yet chi ʼutz. 17 I usucʼ i ka ʼolem pa ʼatbal tzij re i Dios n-are ti wach tak i caka tijo, wach tak i caka tuʼu; xa are wach tak ca pe ruʼ u Tewal i Dios, chi are i ka cʼaslemal sucʼulic, xak i uxlanem pa ka cʼux, xak i quicotemal caka naʼo. 18 We queje ile coj tijin chu ʼanic chuwach i Crísto, i Dios ca quicot ʼuri kuʼ; xak i winak, ʼutz coj quilo. 19 Chaka tzucuj ʼuri u chomalil kib cuʼ i kachalal; chaka tzucuj u toʼic kib chakawach che i ka cʼaslemal chuwach i Dios. 20 Maka yoj u chac i Dios chakaxol xa rumal wach tak i caka tijo. Katzij, ronojel tak i ca tijawic, ʼis chʼam chuwach i Dios, péro n-ʼus ti caka ʼano we ʼo i caka tijo chi xa cu tzaksaj jun kachalal chupam u mac. 21 Mas ʼutz we n-caka tij ti tiʼij, xak we n-caka tuʼ ti víno, xak maka yinya u wach junacos we xa tzaksabal re i kachalal caka ʼano. Maka ʼan tak ile, we xa coc ire chi macunic rumal, o we xak queʼel ire n-jiquil ta chic u cʼux rumal. 22 We ketaʼam pa ka cʼux chi Dios ʼutz crilo wach i coj tijin chu ʼanic, ʼutz ʼuri ke yoj, xui-ri, ʼo u chac xui yoj ketaʼam chuwach i Dios. ʼUtz que i winak chi n-ta cu bij qui cʼux che, wach i que tijin chu ʼanic. 23 Xui-ri, we ʼo cu bij ka cʼux che, wach tak i caka tijo, coj macun ʼuri. Queje ile queʼelok, man caka na pa ka cʼux chi n-ʼus ti caka ʼano. We ʼo tak caka ʼano, y we n-kas ta jiquil ka cʼux che, coj macun ʼuri rumal.

Róma 15

Cha ʼana i ʼutz chiquiwach awachalal

1 Yoj chi jiquil ka cʼux chuwach i Dios, ʼo u chac ʼo u nimal ka cʼux chique i n-kas ta jiquil qui cʼux, tobal na que ruʼ wach tak i que cʼachir che. Maka ʼan tak i xui cu maj ka wach yoj. 2 Chaka jujunal yoj, ʼo u chac caka ʼano pacha i ʼutz quiquil i kachalal. Queje ile chaka ʼana, tobal-que che i qui cʼaslemal chuwach i Dios, xak jicsabal- que piqui cʼux. 3 Chaka ʼana pacha xu ʼan i Crísto. Ire n-xu ʼan taj pacha i toʼ xraj ire. Xui xu ʼano pacha xraj i u Kajaw, tobal ke yoj. Xu chʼijo pacha i tzij-i chi tzʼibtal can chupam u wuj i Dios: “Are xat qui yoʼya, chwij yin xtzak wi i yoʼyanic-le.” (Queje ile tzʼibtalic.) 4 Niʼpa i tzʼibtal can chupam u wuj i Dios, are tijojbal ke yoj. Tzʼibtal canok, man cu tobej-ke che u nimal ka cʼux, xak cu yabej u cowil ka cʼux. Rumal ile, cul ka cʼux che chi lic caka rik ni kelbal chi sak. 5 Ruʼ i Dios ca pe wi i u nimal ka cʼux, xak i u cowil ka cʼux. Quin tzʼonoj che ire, chi quix u to na, chi junam i wach junam i cʼux ix ʼolok, rumal i terejic yix chirij i Jesucrísto. 6 Queje ile quin tzʼonoj che, man iwonojel yix, junam i wach, qui coj ni u ʼij i Dios chi are i u Kajaw i Kajwal Jesucrísto.

I ʼutz laj tzij bital chique i ne te aj Israel

7 Rumal ʼuri chiwaj iwib chiwach; chi cʼulaj iwib chiwach, xak jun ruʼ pacha i Crísto are xoj u cʼulaj ruʼ. Queje ile chi ʼana, cojbal re u ʼij i Dios. 8 Quin bij chiwe, queje ile chi ʼana man i Jesucrísto xoʼon ajchac che rib chiquij i aj Israel winak. Xcʼunic, ʼanbal-re chique pacha u bim i Dios chique can i loʼlaj katit ka mam ujer; xcʼunic cu cʼutbej re chi Dios lic cu ʼan na pacha i u bim canok. (U bim can chique chi cu tak li jun tolque, ile are i Crísto xcʼunic.) 9 Xui-ri, n-xui ta cumal i aj Israel winak xcʼunic, xak cumal i ne te aj Israel winak. Xraj ire chi xak ique quiqui cʼamwaj quiqui tioxij che i Dios, man xril toʼbal qui wach. Chupam u wuj i Dios, queje iri tzʼibtalic: Rumal-i, quin bij a ʼij chiquixol i ne te aj Israel; quin bixaj tak i bix, cojbal re a ʼij. (Queje ile tzʼibtalic.) 10 Xak cu bij jun chic tzij: Yix chi n-ix ta aj Israel winak, xak chix quicot junam cuʼ i je chatal rumal i Dios. (Queje ile tzʼibtalic.) 11 Xak cu bij jun chic tzij: Chi bij ni u ʼij i Kajwal, yix chi n-ix ta aj Israel winak. Chi bij chi lic nim u ʼij, iwonojel yix, xa bi chi ix winakil. (Queje ile tzʼibtalic.) 12 Xak ʼo chic jun tzij; xu bij i mam Isaías: Coʼon panok, ca ʼel na jun chique u muk u xiquin i ma David, chi u cʼojol can i mam Isai; ca yaʼ ni u patan piquiwi i ne te aj Israel winak. I winak-le, cul ni qui cʼux che chi quiqui tij ni ʼutz rumal ire. (Queje ile tzʼibtalic.) 13 Ruʼ i Dios ca pe wi i nabal-re pa ka cʼux chi cakil na wach i cu sujuj chake. Quin tzʼonoj che ire lic quix u quicotsaj, xak cu ya ni uxlambal i cʼux, rumal u cubibal i cʼux che ire. Yix, cul i cʼux che chi qui rik na wach u sujum i Dios chiwe. Quin tzʼonoj che, chi rumal i u Tewal i Dios, ca cowir u cubibal i cʼux-le. 14 Yin, wachalal, cul in cʼux chiwe chi lic nim i rutzil i cʼux chique conojel, xak lic iwetaʼam wach i rajwaxic che i be re i Dios; rumal-i quix tiqui chu yaʼic i nojbal chiwach. 15 Xui-ri, wachalal, xin cowij jubiʼ in wach chu tzʼibaxic i tzij-i chiwe; xin ʼano man n-qui sach ta chi cʼux i tzij cʼut-tal chiwe. Quin ʼano man are in patan chi yatal chwe rumal i utzil chomal re i Dios. 16 In u takom, chi in ajbil u tzij i Jesucrísto chique i ne te aj Israel winak; in patan are u bixquil chique wach i ʼelbal chi sak chi u yijbam i Dios. Queje ile quin ʼano quin yabejque chuwach i Dios pacha jun sipon ʼutz crilo, jun sipon chi ʼantal chom che rumal u Tewal. 17 I in chac chi u yom i Dios chwe, chom ca tijin relic quin bij yin, péro xa rumal i Jesucrísto chi ca tijin chin toʼic. 18 Yin, we ʼo i quin cowij in wach chu bixquil, xui quin bij ile chi u ʼanom i Jesucrísto ruʼ in ʼab yin, ʼanbal-re chique i ne te aj Israel chi que cojon ique che i Dios. Iri, ʼantajnak ruʼ tak in tzij, xak ruʼ wach tak in ʼanom. 19 I nimak tak ʼanic, nimak tak milágro chi in ʼanom, xa ruʼ u choʼab i u Tewal i Dios in ʼanom wi. Lic in paxsam u tzijol wach i ʼelbal chi sak rumal i Jesucrísto. Naj in paxsam wi; xin jek u bixquil pa Jerusalen, teʼuri xak xin bij pa tak aldéa chila, teʼuri xin ʼe cʼa pa jyub Ilírico. 20 Queje ile xin tij in ʼij chu bixquil pa n-paxsam ta wi u tzijol chi ʼo i ʼelbal chi sak rumal i Crísto. N-are ti in patan yin u bixquil u tzij i Crísto pa bital wi chic. 21 Cwaj yin queʼelok pacha i tzij-i chi tzʼibtal chupam u wuj i Dios: Niʼpa i n-qui tom ti u tzijol i Kajwal, quiqui ta na; niʼpa i n-qui tom taj, quiqui ta ni u be. (Queje ile tzʼibtalic.)

I ma Páblo craj ca ʼe cʼa Róma

22 Qʼuial mul xwaj i solixic yix, péro rumal in chac-le, n-xin tiqui ta che. 23 Woʼor ya xin utzin chu solixic niʼpa tak i jyub chi in bim-le. Rumal-i, ya quin ʼano pacha cwaj te li ujer chi quin upon iwuʼ. 24 In chʼobom chi quin icʼaw na iwuʼ are quin ʼe cʼa Espáña; we xix icʼaw wila, mok quin i to jubiʼ che wach i rajwaxic chwe, ʼanbal re in viáje. Teʼuri quin quicotic quin ʼec, man rilom chic rib ka wach iwuʼ. 25 Xui-ri woʼor, ʼo u chac quin ʼe Jerusalen, quin cʼambej bi re jubiʼ mer chi moltajnak, tobal-que i kachalal chila. 26 I kachalal pa Macedónia, xak pa Acáya qui chʼobom chi que qui to pan i kachalal je nibaʼ pa Jerusalen. 27 Xqui na ique chi ʼutz que qui to, man i ne te aj Israel winak pacha ʼo qui cʼas cuʼ i kachalal chi je aj Israel winak, man ique xe cʼutuw i ʼutz laj tzij re i Dios chique i ne te aj Israel. Rumal-i, woʼor ique ca majawic quiqui jach jubiʼ ubitak-que chique i kachalal aj Israel-le. 28 We xutzin in chac-le, we xqʼuis u jachic i sipon chique, teʼuri quin maj in be cʼa Espáña. Are ʼuri quin icʼaw iwuʼ. 29 Are quin upon iwuʼ, wetaʼam chi lic nim i utzil chomal re i Crísto ca pe na pakawi junam iwuʼ. 30 Wachalal, lic quin tzʼonoj utzil chomal chiwe chi quin i to ruʼ in chac re i Dios; chi tzʼonoj che i Dios pinwi rumal re i Kajwal Jesucrísto, xak rumal i cʼaxnabal ka cʼux chi u yom i u Tewal i Dios chake. 31 Chi tzʼonoj che i Dios, quin u to na chiquiwach i aj Judéa winak chila, chi n-cacaj tu cojic u tzij i Crísto. Xak chi tzʼonoj che i Dios puwi i mer chi quin cʼam bi chique i kachalal aj Jerusalen, chi ʼutz u cʼamic quiqui ʼano. 32 We queje queʼel ile, quin quicotic quin upon iwuʼ. We craj i Dios, quin uxlan jubiʼ iwuʼ. 33 I Dios chi cu ya i uxlambal ka cʼux, quin tzʼonoj che, chi ʼo na iwuʼ yix. Amen (queje ile cwaj).

Róma 16

Cu ya pan rutzil qui wach i cachalal

1 Quin tzʼonoj pawor chiwe, chiwila u wach i kachalal ati Fébe are cupon iwuʼ. Ire ʼo u patan cuʼ i jutzobaj kachalal pa tinimit Cencréa. 2 ʼUtz u cʼulaxic chi ʼana iwuʼ rumal re i Jesucrísto. Chi ʼana che pacha usucʼ chiquixol i cachalal quib rumal i Jesucrísto. Chi to ruʼ niʼpa wach i rajwaxic che, man nim i qui toʼic i juban u ʼanom, xak queje yin mísmo, in u tom. 3 Chi ya rutzil qui wach i ati Priscíla i ma Aquíla chila, chi je wachiʼil che i chac re i Jesucrísto. 4 Ique laj xqui ya quib chi camic chin toʼic yin, rumal-i, lic quin tioxij chique; n-xui ti yin quin ʼano, xak i je jutak tzobaj kachalal chi ne te aj Israel, xak quiqui tioxij chique. 5 Xak chi ya rutzil qui wach i kachalal chi quiqui mol quib chi cachoch i ati Priscíla i ma Aquíla; xak chi ya rutzil u wach i ma Epenéto chi lic cwaj. Are ire are i mer nabe xu cuba u cʼux che i Crísto chila pa jyub Acáya. 6 Xak chi ya rutzil u wach i ati Mariy, chi lic chacun-nak tobal iwe. 7 Chi ya rutzil qui wach i wach aj tinimit, ma Andrónico y ma Júnias, chi je wachiʼil are xka tij i cárcel cuʼ. Ique qui cubam chic qui cʼux che i Crísto nabe chin wach yin; lic ʼo qui ʼij chakawach yoj oj apostelab. 8 Chi ya rutzil u wach i ma Amplias chi lic cakaj kib chakawach rumal i Kajwal. 9 Chi ya rutzil u wach i ma Urbáno chi are kachiʼil che i chac re i Jesucrísto. Xak chi ya rutzil u wach i ma Estáquis chi lic cʼax quin naʼo. 10 Chi ya rutzil u wach i ma Apéles. Ire, ʼalijin-nak chic chi lic cul u cʼux che i Crísto. Xak chi ya rutzil u wach i ma Aristóbulo, xak i u miʼal ralcʼwal. 11 Chi ya rutzil u wach i wach aj tinimit, ma Herodion, xak che i ma Narcíso junam cuʼ u miʼal ralcʼwal, chi xak qui cubam qui cʼux che i Kajwal. 12 Chi ya rutzil qui wach i ati Triféna, i ati Trifósa, chi que chacun che u chac i Kajwal. Xak chi ya rutzil u wach i ati Pérsida chi lic cʼax ca naʼ cumal i kachalal; ire lic chacun-nak che u chac i Kajwal. 13 Chi ya rutzil u wach i ma Rúfo chi ʼo u ʼij chiquiwach i kachalal, xak che i u chuch chi lic pacha racʼal xoʼon chwe yin. 14 Chi ya pan rutzil qui wach i ma Asíncrito, i ma Flegónte, i ma Hérmas, i ma Patróbas, i ma Hérmes, xak i juban kachalal chi quiqui mol quib cuʼ ique. 15 Xak chi ya rutzil qui wach i ma Filólogo junam ruʼ i ati Júlia; xak chique i ma Neréo junam ruʼ i ranab, xak che i ma Olímpas junam cuʼ i kachalal chi je ʼo cuʼ. 16 Chuwach i Dios, chi tzʼubaj iwib chiwach, yabal-re rutzil i wach. Conojel i jutak tzobaj kachalal quiqui ya pan rutzil i wach. 17 Wachalal, lic quin bij chiwe, chi ʼana cwent iwib chique pachin cacaj quiqui petsaj chʼoʼoj chixol, pachin cacaj quix qui tzaksaj. I quiqui ʼan ique-le, junwi chuwach i tzij chi cʼut-tal chiwe, mix terej chiquij. 18 Chi jecʼa iwib cuʼ man ique ne te rajchac i Kajwal Jesucrísto. Toʼ quiqui ʼano pacha u rayijbal i qui nojbal ique, xa je aj tʼoronel que i canima i winak. I niʼpa i n-ta kas qui nojbal, quiqui coj i qui tzij man chom, kus quiqui ta ique. 19 Conojel i winak quetaʼam chi lic i cojom i u tzij i Dios, rumal-i, lic quin quicot chiwe. Xui-ri, cwaj yin, lic ix sicʼaj chu ʼonquil i ʼutz; mi xa ta jubiʼ mi chʼob u ʼonquil i n-ʼus taj. 20 I Dios, chi ca yaw i uxlambal ka cʼux, ire cu ʼan na chiwe chi weʼ u wach qui chʼac i chʼoʼoj ruʼ itzel. I Kajwal Jesucrísto chu ya ni utzil chomal chiwe. 21 I a-Timotéo, chi wachiʼil che i chac, cu tak bi rutzil i wach. Xak queje quiqui ʼan i ma Lúcio, i ma Jason, xak i ma Sosípater chi je wach aj tinimit. 22 (Yin in ma Tércio chi xin tzʼibaj i wuj-i re i ma Páblo; xak yin quin ya pan rutzil i wach rumal re i Kajwal.) 23 Xak i ma Gáyo cu tak bi rutzil i wach. Ire u yom in posar ruʼ, xak u yom chique i jutzobaj re i Dios quiqui mol quib ruʼ, chi rachoch, cojbal re u ʼij i Dios. Xak i ma Erásto cu ya pan rutzil i wach, are ire i aj cʼolol mer re i ʼatbal tzij. Xak i kachalal ma Cuárto cu tak bi rutzil i wach. 24 I Kajwal Jesucrísto chu ya ni i utzil chomal piwi yix. Amen (queje ile cwaj).

Ma Páblo cu bij chi nim u ʼij i Dios

25 Chaka bij ni u ʼij i Dios, ire chi lic ca tiqui chu jicbaxic i cʼux yix. Cu ʼan na, pacha i tzij chi quin tijin yin chu paxsaxic, are i ʼutz laj tzij che i Jesucrísto. I tzij-le, n-ʼetamam taj cumal i winak ujer; chu xebal ʼij sak, n-ʼetamam taj cʼa te woʼor. 26 I tzijle xak ʼo can chupam i wuj chi qui tzʼibam i ajbil u tzij i Dios ujer. I Dios, chi n-tu qʼuisic u cʼaslemal, u bim canok chi i ʼutz laj tzij-le ca ʼalijinsax na chique conojel i winak. Craj ire chi conojel quiqui cuba ni qui cʼux che, xak que cojon na che. 27 ¡Xa jun i Dios, xui ire ʼis retaʼam! ¡Chocsax ni u ʼij ire queʼe ʼij sak, rumal wach u ʼanom i Jesucrísto chake! Amen (queje ile cakaj).

1 Corínto 1

1 Yin in a-Páblo chi quin tzʼibaj bi i wuj-i chiwe. In sicʼtal che in patan chi in rapóstol i Jesucrísto man queje ile xraj i Dios chwe. Yin waral, junam ruʼ i kachalal ma Sóstenes, 2 quin tak bi wuj-i chiwe yix chi ix jutzobaj re i Dios chila pa tinimit Corínto. Yix, lic ix re chic i Dios, man ix ʼo chic che i Jesucrísto. I Dios ix u siqʼuim ruʼ man cu ʼanbej chiwe ix ʼutz ix chom, xak jun pacha cu ʼan chique conojel niʼpa i je ʼo chuwach i jyub taʼaj chi quiqui tzʼonoj qui toʼic che i Kajwal Jesucrísto; ire are i Cajwal ique, xak are i Kajwal yoj. 3 I ka Kajaw Dios, xak i Kajwal Jesucrísto, chiqui ya utzil chomal chiwe, xak i uxlambal pi cʼux.

I ma Páblo xu tioxij che i Dios rumal i ʼutz u yom chique

4 Nic are wi quin tioxij che i Dios iwumal yix, man nim i ʼutz u yom chiwe rumal i Jesucrísto. 5 Junam ix ʼo wi che i Jesucrísto, rumal-i, i Dios u ʼanom chiwe lic ix beyom pi cʼux; u yom chiwe lic nim iwetaʼam che ire, xak quix tiqui chu bixquil wach iwetaʼam. 6 Queje ile, rumal i chom laj i cʼaslemal yix, ʼalaj ʼuri chi lic katzij i tzij re i Jesucrísto chi ka cʼutum can chiwe. 7 Ronojel wach cu sipaj i Dios chique i je re ire, lic u yom chic chiwe yix. Ronojel ile ʼo piʼab, tzʼakat quiwoyʼej u cʼunic tan chic i Kajwal Jesucrísto. 8 I Dios cu ʼan na chiwe chi lic ix jiquil pi cʼux cʼa pa qʼuisbal ʼij, rumal-i, queʼel chiwe chi mi jun ca cojow i mac chiwij are ca cʼun chal i Kajwal Jesucrísto. 9 I Dios lic cu ʼan na pacha i u bim chake, y are ire chi ix u siqʼuim yix, xoʼonbej chiwe chi junam i wach ruʼ u Cʼojol, chi Kajwal Jesucrísto.

I ma Páblo xe u pixbaj chi miqui jach quiwach

10 Ix wachalal, lic quin tzʼonoj chiwe rumal i Kajwal Jesucrísto, chi niʼpa i qui bij, chi junamsaj i nojbal che; mi ʼano chi toʼ qui jachersaj bi iwib. Chom chix ʼol chiwach, lic junam i nojbal, xak junam i naʼic chiwach. 11 Xin bij ile chiwe wachalal, man ʼo jun chique i je aj pa rachoch i ati Cloe, u bim chwe chi yix qui rayij chʼoʼoj chixol. 12 In tom yin chi yix n-xak jun ti i nojbal; ʼo i quiqui bij: “Yin quin terej chirij i ma Páblo,” que cha. Xak ʼo i quiqui bij: “Yin quin terej chirij i ma Apólos,” que cha. Xak ʼo i quiqui bij: “Yin quin terej chirij i ma Pédro,” que cha. Xak ʼo i quiqui bij: “Yin quin terej chirij i Crísto,” que cha. 13 Ix wachalal, lic iwonojel yix ix re i Crísto. ¿Xataba i Crísto u ʼanom qʼui che rib? ¿Xataba yin a-Páblo xin camsax chuwach cruz tobal iwe? ¿Xataba xcuxtax in bi yin piwi are xkajsax ya piwi? N-are taj. 14 Mantiox che i Dios man yin n-xin kajsaj ti ya piwi yix, xui piquiwi i ma Críspo i ma Gáyo. 15 Rumal-i, mi jun mu bij chi xin kajsaj ya puwi, we xa chwij yin ca terej wi. 16 Xui-ri, ca cʼun pin cʼux, xak xin kajsaj ya piquiwi i ma Estéfanas ruʼ i rixokil ralcʼwal. Quin bij yin, xui chique ique-le, n-ta chic jun chic. 17 Man i Crísto n-xin u tak ti yin chu kajsaxic ya piquiwi i winak. Are in chac yin, are in ajbil-re wach i ʼelbal chi sak. Craj ire, lic sakil queʼel chique i winak, n-are ti toʼ chom laj tak tzij quin bij, man n-are ti cojbal in ʼij yin, xa are cojbal u ʼij i Crísto, wach xu ʼan ire chuwach i cruz.

Ruʼ i Crísto caka rik wi i sakil laj noʼoj xak i sakil laj choʼab

18 I winak chi ca tijin u sachsaxic qui wach, are quiqui ta wach xoʼon i Crísto chuwach i cruz tobal-que, xa chʼuj laj tzij quiqui ta ique. Xui-ri, yoj chi coj ʼelsax chi sak, are caka ta i tzij-le, chom caka ta yoj, man ketaʼam chi ʼo i u choʼab i Dios che. 19 Queʼelok pacha xu bij i Dios chupam u wuj ujer: Quin sachsaj ni qui noʼoj niʼpa i ʼo i qui nojbal; quin xutuj ni qui nojbal niʼpa i ʼo quetaʼam. (Queje ile tzʼibtal canok.) 20 Rumal-i, jun we toʼ re u wach i jyub taʼaj, n-tu chac we mas ʼo u noʼoj; xak we aj tijonel chic, xak we lic cu rik u lapic nimak tak nojbal, n-tu chac che, man niʼpa i que tijin i winak chi retamaxic, i Dios u ʼanom che chi n-tu chac. 21 I Dios lic ʼo u noʼoj; rumal-i, ʼutz i módo u yijbam chi caketamaj u wach; i retamaxic u wach i Dios, n-ca yaʼ ta che jun xa rumal we ʼo u noʼoj. Man i Dios u chʼobom chi que totajic niʼpa i cul qui cʼux che rumal u tzij chi cʼut-tal chique. Xqui cojo, tupu i juban winak quiqui bij chi xa chʼuj laj tzij, que cha. 22 Niʼpa i queje quiqui bij ile, ʼo jujun chique je aj Israel winak, ʼo jujun chique je aj Griégo winak. I aj Israel n-quiqui coj taj man toʼ cacaj quiquil jun milágro, cʼutbal re u choʼab i Dios chique. I aj Griégo winak n-quiqui coj taj, man toʼ cacaj quiqui ta nimak tak nojbal. 23 Xuiri, yoj xui caka paxsaj wach xu ʼan i Crísto chi xrip chuwach cruz. I aj Israel winak, tzel quiqui ta ile; i aj Griégo winak quiqui bij chi “xa are chʼuj laj tzij qui bij,” que cha chake. 24 Xui-ri, niʼpa i xe cojon che qui siqʼuixic rumal i Dios, we je aj Israel, we xi je aj Griégo winak, ʼis quetaʼam chi i nim laj u choʼab, i nim laj u noʼoj i Dios, ca ʼalijinic rumal i Crísto (rumal wach u ʼanom tobal-que). 25 I u noʼoj i Dios, lic nim, n-cu maj taj pacha qui noʼoj i winak. Are wach u chʼobom ire, chi xa chʼuj laj nojbal quiqui bij i winak, n-chʼuj taj; ile mas nim na chuwach ronojel i qui nojbal i winak. Xak i u choʼab i Dios, lic nim. Are i u ʼanom ire, chi n-ta kas u choʼab quiqui bij i winak, ile mas nim chuwach i qui choʼab conojel i winak. 26 Chi ta u be ix wachalal, yix chi ix sicʼtal rumal i Dios, n-ix ti qʼui chi ʼo i ʼij chiquiwach i winak rumal i noʼoj. Xak n-ix ti qʼui chi ʼo i patan nim; xak n-ix ti qʼui chi ʼo i kajaw i chuch chi nim qui ʼij chiquiwach i winak. 27 Niʼpa i toʼ je re u wach i jyub taʼaj, ique quiqui bij chi yix n-ta i noʼoj, xui-ri, i Dios ix u chom yix, yabal qui qʼuix i juban chi nimak qui noʼoj. Ix u chom yix chi n-nim ta i choʼab, yabal qui qʼuix i juban chi nim i qui choʼab. 28 I Dios xe u cha i n-ta qui ʼij, n-ta qui chac chiquiwach i je re u wach i jyub taʼaj, xe u cha i n-que ajwax taj man xraj ire cu sachsaj u ʼij niʼpa tak i ʼo u ʼij chuwach i jyub taʼaj. 29 Queje ile xu ʼan i Dios, man mi jun winak ca tiqui ʼuri chu ʼanic nim che rib chuwach ire. 30 I Dios u ʼanom chiwe chi ix ʼo chic che i Jesucrísto. Rumal i Crísto, ʼo chic ka nojbal sakil; rumal ire oj ʼutz chic chuwach i Dios; rumal ire oj chʼam chic; rumal ire oj ʼelnak chic puʼab itzel. 31 Rumal-i, pacha cu bij u tzij i Dios tzʼibtal canok: “We ʼo jun craj coʼon nim che rib, are chu bij ʼuri wach i nim laj ʼanic u ʼanom i Kajwal che u cʼaslemal.” (Queje ile tzʼibtal canok.)

1 Corínto 2

ʼO i ʼelbal chi sak xa rumal u camic i Jesucrísto

1 Ix wachalal, are in ʼo wi chila iwuʼ, are xin paxsaj i sak laj tzij re i Dios chiwe, n-ta xak chomik tak tzij, chomik tak nojbal xin bij chiwe. 2 N-taj, man lic xin chʼob yin, n-ta jun chic nojbal quin cʼut chiwe tzʼakat in ʼo iwuʼ, xui re i Jesucrísto, xak wach u camic chuwach i cruz. 3 Are xin upon iwuʼ, n-ta kas in choʼab, laj quin sicsat rumal in xibriquil. 4 Are xix in ʼijla, are xin bij u tzij i Dios chiwe, n-xin bij ti toʼ chomik laj tak tzij chi xa sujbal re in nojbal chiwe. Are i xin bij, xiwil u be chi ʼo u Tewal i Dios wuʼ, cu yabej re u choʼab in tzij chiwe. 5 Queje xin ʼan ile chiwe, man ʼutz qui cuba ni i cʼux che i Kajwal xa rumal u choʼab i Dios, n-rumal ta jun nojbal petnak ruʼ winak.

Rumal u Tewal i Dios caketamaj wach u nojbal ire

6 Xui-ri, katzij chi caka lap nimak tak nojbal chique niʼpa i jiquil chic qui cʼux che i Dios. Xui-ri, i nojbal chi caka lap yoj, n-petnak ta cuʼ winak, xak n-petnak ta cuʼ i ʼatol tzij je re u wach i jyub taʼaj, man ique-le ya ca sach qui wach. 7 Are i nojbal chi caka bij yoj, are u nojbal i Dios chi ujer aliʼal ʼolic, are i nojbal chi n-quiqui ta tu be i winak. I nojbal-le, u chʼobom i Dios ujer are maja cu yijba i jyub taʼaj; u chʼobom ʼut wach i yabal-ke pa chom. 8 I je ʼatol tzij, chi toʼ je re u wach i jyub taʼaj, mi jun chique xqui ta u be ile chi u chʼobom i Dios; we tene xqui ta u be ile, n-queje tene xqui camsaj-i i Kajwal chuwach cruz, ire chi lic nim u ʼij u chomal. 9 N-xqui ta tu be man xeʼelok pacha i tzij-i chi tzʼibtal can chupam u wuj i Dios; cu bij: Mi jun rilom, mi jun u tom, xak mi jun u chʼobom wach i ʼutz u yijbam i Dios chique ique chi cʼax quiqui na ire. (Queje ile tzʼibtal canok.) 10 Woʼor, niʼpa ile, i Dios u yom chake yoj chi caka ta u be rumal u Tewal. I u Tewal i Dios ʼis retaʼam ronojel, retaʼam wach u chʼobom i Dios chi cʼax i retamaxic usucʼ cumal i winak. 11 I yoj, chi oj winak, mi jun chake retaʼam wach ʼo pu cʼux jun chic, xui ire retaʼam, xui i kanima yoj retaʼam wach i caka chʼobo. Xak queje i Dios ile, xui u Tewal ire retaʼam wach i cu chʼobo. 12 I u Tewal i Dios cʼun-nak kuʼ yoj, lic ruʼ i Dios petnak wi; n-are ta jun chi toʼ re u wach i jyub taʼaj. I Dios xu tak lok man craj ire caketamaj ronojel i ʼutz chi u yijbam chake. 13 Are wach i u ʼalijinsam chake rumal u Tewal, are i coj tijin yoj chu cʼutic. I tzij chi caka lap yoj, n-are ta ruʼ nojbal chi xa re u wach i jyub taʼaj. I ka tzij yoj yatal chake rumal u Tewal i Dios. Queje ile caka lap tak i re i Dios chique i je re chic ire. 14 Jun winak, we n-tu Tewal i Dios ruʼ, n-cu coj taj we jun cu lap u nojbal i Dios che; xa chʼuj laj tzij cu ta ire. N-cu ta tu be, man n-ti u Tewal i Dios ruʼ. 15 Péro jun chi ʼo u Tewal i Dios ruʼ, retaʼam wach i katzij y wach i n-katzij taj. We ʼo u Tewal i Dios ruʼ, mi jun winak ca ʼataw tzij puwi, wach ʼo pu cʼux ire. 16 N-que tiqui ta che, man queʼelok pacha cu bij i tzij-i chi tzʼibtal can chupam u wuj i Dios:¿Xataba ʼo jun winak etamawnak wach u nojbal i Kajwal? ¿Xataba ʼo jun ca yaw u noʼoj ire? N-taj. (Queje ile tzʼibtal canok.) Péro yoj katzij ʼo i u nojbal i Crísto kuʼ.

1 Corínto 3

I apostelab xa je ajchaquib re i Dios

1 Wachalal, are in ʼo iwuʼ ujer, ʼo u chac xin chʼaʼat iwuʼ pacha xin chʼaʼat cuʼ i toʼ winak. N-xix in tijoj taj pacha quin ʼan chique i winak chi je ucʼam chic rumal u Tewal i Dios. ʼO ni u chac xin lapan iwuʼ pacha xa ix chʼutik, pacha cʼa te xi jek binic chuwach i Crísto. 2 Coqʼuil u cʼutic xin ʼan chiwe. Xin ʼan chiwe pacha jun acʼal cʼa cu tij tzʼum ruʼ u chuch pu qʼuexel u wa; man yix ujer pacha n-quix tiqui ta chu tijawic i wa. Xui-ri, cwil yin, xak cʼa maja quix tiqui chu tijawic. 3 Queje ile quin bij, man yix cʼa qui ʼano pacha quiqui ʼan i toʼ winak: ca titat i pam che iwachiʼil, toʼ qui ʼan chʼoʼoj chixol, xak qui rayij qui jachersaj bi iwib chiwach. We queje ile quix tijin chu ʼanic, ʼalaj ʼuri chi n-kas ta qui chʼob i Dios; quix tijin chu ʼanic pacha quiqui ʼan i toʼ winak. 4 We ʼo jun chiwe cu bij: “Yin in re i ma Páblo,” xak we ʼo jun chic cu bij: “Yin in re i ma Apólos,” coʼono, n-ʼus ta ile. We queje ile qui bij, ʼalaj ʼuri chi quix tijin chu ʼanic pacha quiqui ʼan i toʼ winak. 5 ¿Wach in ʼij yin, in a-Páblo? Xak i ma Apólos, ¿wach u ʼij ire? Yoj n-ta ka ʼij; xa oj rajchac i Dios. Rumal i ka chac-le, yix xi cuba i cʼux che i Kajwal; yoj chaka jujunal xa xka ʼan i u chac i Kajwal chi u yom chake. 6 Are caka ʼan u chac i Dios, queje pacha quiqui ʼan aj ticol awex. Yin, are xin paxsaj u tzij i Dios chiwe, are ʼuri xe in tica. Teʼuri, i ma Apólos, are xu bij chic chiwe, junam ruʼ pacha xu ʼan i chac che i abix chi in ticom can yin; xui-ri, are i Dios xqʼuiysawic. 7 Pachin i xticawic, xak pachin i xa ʼanaw i chac che, ique-le n-ta qui ʼij; xui i Dios ʼo u ʼij, man are ire chi ca qʼuiysawic. 8 Pachin i xticawic, xak pachin i xa ʼanaw i chac che, xak jun qui ʼij, xui-ri, i Dios que u toj che i qui chac chi qui jujunal, pacha i ca majaw chique. 9 Are i Dios are i rajaw i chac; i yix, pacha ix rabix; i yoj xa oj kachiʼil kib che u chac chixol yix. Xak ix queje pacha jun ja chi Dios xu tak u yijbaxic. 10 Are ire u yom in patan pacha aj ʼanol ja. Are xin paxsaj u tzij i Dios chiwe, are pacha xin coj i cubibal ja; y woʼor, ʼo chic juban chic quiqui coj xan puwi. Xui-ri, pachin quiqui coj i xan puwi, chiqui ʼana cwent, ʼutz u cojic chiqui ʼana. 11 Chiqui ʼana cwent, man i u cubibal ja-le chi cojtal chic, are i Jesucrísto; n-ta chic jun chic. 12 ʼO i ʼutz que yacaw ja, chi lic óro quiqui coj che, xak pláta quiqui coj che, xak chomik laj tak abaj lic pakal rajil quiqui coj che. ʼO i xak que cojow toʼ kej, toʼ patzʼan, toʼ ʼes. 13 Xui-ri, ca ʼalijin ʼut wach i qui cojom che are ca cʼun i qʼuisbal ʼij, man i ʼij-le, ruʼ jun ʼaʼ nim ca petic. I qui chac-le, ca ʼiltaj na pa ʼaʼ we cu chʼijo, o we n-cu chʼij taj. 14 Niʼpa i chac qui yijbam, we xu chʼij i ʼaʼ-le, we nxcʼat taj, ique quiqui chʼac ʼuri i cajil, tojbal re i qui chac. 15 Péro we jun, i u chac u yijbam, we xa xcʼatic, nim i cu sach ʼuri; xui-ri, ire ca totajic, pacha jun chi xak pachalo ca totaj chuxeʼ i rachoch we xcʼatic. 16 ¿Xataba n-iwetaʼam taj chi yix ix rachoch i Dios, xak i u Tewal i Dios jekel iwuʼ yix? 17 Jun, we cu sach u wach i rachoch i Dios, xak ca sachsax ʼuri u wach ire rumal i Dios. Man i rachoch i Dios, lic ʼo u ʼij; y yix ix rachoch i Dios-le. 18 Mi jun chiwe mu tʼor rib. Mok ʼo jun cu bij chi ire mas nim u noʼoj, man ʼis retaʼam; xui-ri, chu ʼana che rib chi n-tu noʼoj chiquiwach i toʼ winak, man cu rik ʼuri u nojbal sakil. 19 I nojbal chi ʼo u ʼij chique i toʼ winak, ile xa chʼuj laj nojbal cril i Dios; chupam u wuj i Dios queje iri cu bij: Pachin mas ʼo i qui noʼoj tzaksabal que i cachiʼil, i Dios coʼon chique chi xak que tzak na rumal i qui nojbal-le. (Queje ile tzʼibtalic.) 20 Xak cu bij: I Kajwal retaʼam wach i quiqui chʼob i winak chi mas ʼo qui noʼoj; retaʼam chi n-tu chac i qui noʼoj ique. (Queje ile tzʼibtal canok.) 21-22 Rumal-i, n-ʼus taj we jun cu bij: “ʼUtz in ʼanom man yin in aj ruʼ i achile.” Mi bij ile man konojel yoj chi oj apostelab coj chacunic ʼanbal re i ʼutz chiwe yix iwonojel. I ma Apólos, xak i ma Pédro, xak i yin chi in a-Páblo, konojel oj aj chac chiwe yix. Xak ronojel niʼpa i ʼolic ʼis iwe yix; iwe yix i jyub taʼaj, iwe yix i cʼaslemal, iwe yix i camic, iwe yix i ʼij re woʼor, xak iwe yix i ronojel ʼij chi ca petic. Ronojel ʼis iwe yix, 23 man yix ix re i Crísto; i Crísto xak re i Dios.

1 Corínto 4

I ma Páblo xu bij wach copis i apostelab

1 Rumal-i, mi coj ka ʼij yoj, man yoj xa oj rajchac i Crísto, xa oj ajbil re chiwe niʼpa i u nojbal i Dios chi oʼonom lok uwam u wach chique i winak. 2 Xuiri, jun we yatal jun chac chukul, ʼo ni u chac chu ʼana na lic pacha bital che rumal u patron. 3 In chac yin, are i Kajwal cu solij. Rumal-i, n-quin cʼachir ta che, wach i qui chʼob yix che in chac; wach quiqui bij i winak chwe n-ta kas quin chʼob yin che ile. Xak n-yin ta quin ʼataw tzij puwi, we ʼutz in chac, we xi n-ʼus taj. 4 Quin na yin chi ʼutz in ʼanom, xui-ri, mokxa n-ʼus taj. Xui wetaʼam iri, are i Kajwal, are i ca ʼataw tzij pinwi. 5 Rumal-i, mi ʼat tan tzij puwi jun chic; chiwoyʼej na, cʼa ca cʼun ni Kajwal. Ire cu sakij na wach i ka chʼobom konojel pa ka cʼux; cu ʼalijinsaj wach usucʼ i coj tijin chu ʼonquil. Teʼuri i Dios cu ya ni ka ʼij pacha ca majaw chake, chaka jujunal. 6 Wachalal, are xin lap tak ile chi xin ʼan yin, xak i xu ʼan i ma Apólos, xin bij ʼut, man coʼonbej ʼutz chiwe yix. Cwaj quix naw ʼuri che, chi o u chac qui ʼan yix pacha i tzʼibtal can chupam u wuj i Dios. Cwaj quix naw che, chi n-ʼus taj qui ya i cʼux che jun ajchac re i Dios. N-ʼus taj we ʼo jun cu bij: “ʼUtz in ʼanom man yin in teren chirij i achi-ri, xui-ri i jun-le n-cwaj taj,” quix cha. 7 N-ʼus taj we queje ile qui bij. ¿Pachin xa ʼanaw mas ʼutz chiwe yix chiquiwach iwachiʼil? Mi jun. Niʼpa i ʼo iwuʼ woʼor, are i Dios yawnak. Bay, we xa yatal chiwe, ¿wuchac ʼut laj qui ʼan nim che iwib pacha tak i rikom yix pi wach wi? 8 ¿Xataba n-ta chic ʼo rajwaxic chiwe? ¿Xataba ix beyom chic chuwach i Dios? ¿Xataba ix nimak tak ʼatol tzij chic? ¿Xataba xix nabeaj chakawach yoj? ʼUtz te-ri we kas ix ʼatol tzij chic, man xak queje ne yoj-i, oj ʼatol tzij junam iwuʼ. 9 Cwil yin, yoj chi oj apostelab, i Dios oʼonom chake chi n-ta ka ʼij. Xa pacha oj prex chi coj camsax na chiquiwach conojel i winak. Coj qui takej pacha quiqui ʼan jun caʼay chake; coj qui takej conojel i winak, conojel i ángel. Queje ile quin na yin. 10 Yoj chi oj apostelab xa oj tont coj quil i winak, man lic ka yom ka cʼux che i Crísto; péro yix, qui bij chi mas ʼo i noʼoj (man n-kas ta ʼalaj we ix teren chirij i Crísto). Y qui bij chake chi n-ta kas ka choʼab, péro yix, lic mas ʼo i choʼab, qui bij. I winak n-coj caj ti yoj, xui yix quiqui coj i ʼij. 11 Niʼpa oj ticarnak lok, ka tijom numic, ka tijom cʼatic, ka tijom n-ta ka ʼuʼ, y cʼa are ʼo wi woʼor. Caka tij i cʼax cumal i winak; xak n-ta jun kachoch pa coj jeki wi; 12 xak lic coj cos che i chac, chʼacbal-re i ka wa. Are coj yoʼyax cumal i winak, xa caka tzʼonoj i ʼutz re i Dios piquiwi; are caka tij i cʼax cumal i winak, caka chʼijo. 13 Are quiqui bij cʼax chake, yoj caka bij i ʼutz chique. Quiqui ʼan chake pacha oj tzʼil chi mestal bic, pacha i n-chʼam taj chi quiqui cʼak bi i winak pa ʼes. Queje qui ʼanom ile chake, y cʼa are ʼo wi woʼor. 14 I in tzij-le, n-are ti yabal i qʼuix quin bij; xa quix in pixbaj pacha ix wacʼal lic cʼax quix in naʼo. 15 Man xui yin pacha in i kajaw yix, chi i cubam i cʼux che i Crísto. Tupu ne je ʼo lajuj mil mayesab iwuʼ, que tijin chu cʼutic u tzij i Crísto chiwe, ique ne te i kajaw, xui yin, man wumal yin xi ta wach iwelbal chi sak rumal i Jesucrísto. 16 Rumal-i, lic quin tzʼonoj chiwe chi ʼana yix pacha i quin ʼan yin. 17 Queje ile cwaj qui ʼano, rumal-i xin tak bi a-Timotéo iwuʼ. Are ire pacha wacʼal rumal i Kajwal, lic cʼax quin naʼo. Ire, lic u yom u cʼux chu ʼonquil wach i craj i Kajwal. Are cupon ire iwuʼ cu cʼunsaj chi cʼux wach in cʼaslemal yin chuwach i Crísto, chi xak quin tijin chu cʼutic chique i kachalal pa tak tzobajil xa ipa je ʼo wi. 18 Je ʼo jujun chiwe yix, toʼ nim qui ʼanom chic che quib; quiqui bij ique chi n-quin upon ta iwuʼ (man quin xij chic wib chique quiqui bij ique). 19 Xui-ri, ya quix ʼe wila we queje ile craj i Kajwal chwe. Teʼuri, cwil na we kas ʼo i qui choʼab ique chi qui ʼanom nimak che quib; mokxa toʼ qui chiʼ. 20 Man i usucʼ i u ʼatbal tzij i Dios pa ka cʼux n-are ti wach tak caka bij, xa are wach i choʼab ʼo kuʼ. 21 ¿Wach quiwaj yix chwe are quin upon iwuʼ? ¿Quiwaj quix ʼe in yaja? ¿O quiwaj quin upon iwuʼ ruʼ cʼaxnabal in cʼux, lic ʼutz in cʼux chiwe are quin uponic?

1 Corínto 5

Xe u pixbaj chi chaquesaj chiquixol niʼpa i n-ʼus ti quiqui ʼano

1 Conojel i winak quetaʼam, ʼo jun chiwe chi u ʼanom rixokil che ucab u chuch. Ile, lic n-ʼus taj, lic nim laj mac chique i winak; n-queje tene quiqui ʼan ique chi ne te aj cojol u ʼij i Dios. 2 Xui-ri ¡yix toʼ qui ʼan nim che iwib! ¿Wuchac n-quix bison ta che ile? I achi chi ca tijin chu ʼanic ile, ¿wuchac n-iwesam ta chixol? 3 Katzij, n-in ta chila iwuʼ, péro in noʼoj ʼo iwuʼ. Ya in chʼobom chic wach i tojbal u mac i achi-le, lic pacha in ʼo chila iwuʼ. 4 Yix chi molo iwib rumal ile; y xak in noʼoj yin ʼo na iwuʼ chila. Are qui mol iwib, chi tzʼonoj i tobal iwe che i Kajwal Jesucrísto; i u choʼab i Kajwal Jesus ʼo na ʼuri iwuʼ. 5 I achi-le, chiwesaj chixol; chi ya can puʼab i Satanas (chi itzel), man i u chʼacul ca sachsax ni u wach, xui-ri i ranima ca totaj na, are ca cʼun chal i Kajwal Jesucrísto. 6 Yix, n-cu maj taj qui ʼan nim che iwib. We ʼo jun chixol lic ca tijin chu ʼanic u mac, we n-quiwesaj taj, i juban quiqui ʼan tan chic que. Queʼelok pacha i tzij chi lic iwetaʼam yix: “I cunbal re i caxlanwa, we cocsax jubiʼ che i arin, juntir ca ʼe chupam ronojel.” 7 Chiwesaj chixol, man cwaj yin ix jutzobaj lic ix chʼam. Ix pacha i caxlanwa chi ca tijaw chupam ka nimaʼij páscua; i caxlanwa-le, ca ʼani che i ʼor cʼacʼ, n-ta pichʼ cunbal coc che. Yoj wachalal, are i ʼij iri oj ʼo che i ka nimaʼij páscua, man i ka qʼuexel yoj ya camsam chic chuwach i Dios. Are i ka qʼuexel-le, are i Crísto. 8 Rumal-i, caka ʼan che i ka cʼaslemal ʼij ʼij pacha jun nimaʼij chuwach i Dios; n-cu maj taj caka ʼan i n-ʼus taj pacha i ujer. Chaka mayij u ʼonquil i mal, xak i mac atzalal. Chaka ʼana i ʼutz i chom ronojel ka cʼux; maka ʼan queb che ka palaj. 9 Che chic jun in wuj, in bim chiwe chi miwachiʼilaj iwib cuʼ winak chi quiqui kajsaj qui ʼij cuʼ i n-cachiʼil ta quib. 10 N-xin bij taj we suʼ quix ʼel chiquixol conojel i je ʼo chuwach i jyub taʼaj chi quiqui ʼan i n-ʼus tajle, xak niʼpa i toʼ cacaj ca qʼuiar qui beyomal, xak niʼpa i quiqui ʼan elaʼ, xak niʼpa i quiqui coj u ʼij jun tiox xa ril ʼantalic. Ique-le, n-ta módo quix ʼel chiquiwach, xui we quix ʼel chi, chuwach i jyub taʼaj. 11 I usucʼ i xin bij are iri: miwachiʼilaj iwib ruʼ jun chi pacha tak coʼon kachalal che rib we xa coʼon i n-ʼus taj ruʼ u chʼacul, o xa cu rayij i n-re taj, xak niʼpa i quiqui coj u ʼij jun tiox xa ril ʼantalic, xak niʼpa i cʼax que chʼawic; xak niʼpa je ʼabarel laj tak winak, o we xak xa je iliʼom; mi tene qui tij i wa cuʼ tak ique-le. 12-13 Man yin, n-we tu ʼatic tzij piquiwi i ne te kachiʼil; are i Dios ca ʼataw tzij piquiwi ique. Xuiri yix, chikul ʼo wi u ʼatic tzij chique i je ʼo pi tzobajil, Rumal-i, chiwesaj chixol yix i achi-le chi aj ʼanol mac.

1 Corínto 6

I je cristian, n-cu maj taj que ʼe chuwach i ʼatbal tzij

1 We ʼo jun chiwe yix coʼon u mac che jun kachalal, chi yijba chiwach yix. Qʼuixbal cu ʼano we ca ʼe chuwach i ʼatbal tzij chi n-re ti Dios. ʼO u chac qui tzʼonoj u ʼatic tzij chiwach yix chi ix re i Dios. 2 ¿N-iwetaʼam ta bawa yix, niʼpa i je re i Dios, coʼon panok quiqui ʼat na tzij piquiwi conojel i toʼ je re u wach i jyub taʼaj? Bay, we yix qui ʼat ni tzij puwi ronojel i jyub taʼaj, ¿xataba n-quix tiqui ta chu ʼatic tzij che i ral tak chʼoʼoj chixol yix? Quix tiquiʼic pues. 3 ¿N-iwetaʼam ta bawa yix chi xak cu rik ni ʼij chi yoj coj ʼataw ni tzij piquiwi i ángel, wach qui ʼanom? ¿Xataba n-coj tiqui ta ʼuri che i ke yoj waral chuwach i jyub taʼaj? Coj tiquiʼic pues. 4 We yix ʼo i chʼoʼoj che tak i xa re waral chuwach i jyub taʼaj, ¿wuchac ʼuri qui tzʼonoj ʼatbal tzij chique i winak chi n-ta que chiwe yix ix re i Dios? 5 Quin bij ile chiwe, yabal i qʼuix, man sucʼbal iwe. ¿Xataba n-ta jun chiwe yix lic ʼo u noʼoj, chi cu rik u ʼatic tzij chique i kachalal? 6 ¿Ca majaw nawi ʼuri we jun kachalal que u ya párte chirij jun rachiʼil? N-ca majaw taj. Lic qʼuixbal ile, we que u ya párte chuwach jun ʼatbal tzij chi nu yom ta rib puʼab i Jesucrísto. 7 We ʼo chʼoʼoj chixol yix, ʼalaj ʼuri chi ya xix jechʼabic. Are i ca majawic, chi chʼija we ʼo jun cu ʼan u mac chiwe. Xak ca majawic, chi ya che we cu maj ubitakiwe; mas ʼutz ile, chuwach i quix ʼe yix pa ʼatbal tzij. 8 Péro yix xa i pisquilim u ʼonquil. Yix mísmo qui ʼan i n-sucʼul taj; yix mísmo qui maj ubitak que i juban, y chique iwachalal mísmo qui ʼan wi. 9 ¿N-iwetaʼam ta bawa yix, niʼpa i je aj ʼanol mal, n-ta que che i ʼatbal tzij re i Dios? Mix tʼortajic, niʼpa i caquetzʼbej qui ʼij cuʼ i n-cachiʼil ta quib, xak niʼpa i que cojow qui ʼij tak i xa ril je ʼantalic, xak niʼpa i achiab chi quiqui ʼan pu qʼuexel jun ixok chiquiwach je achiab, je niʼpa i que ʼanaw tak ile n-ta que che i ʼatbal tzij re i Dios. 10 Xak queje niʼpa i je iliʼomab, xak niʼpa i toʼ cacaj ca qʼuiar qui beyomal, xak niʼpa i que ʼabaric, xak niʼpa i je aj tzucul tzij, xak niʼpa i caquesaj ubitak re jun chic; je niʼpa i que ʼanaw ile, n-ta que che i ʼatbal tzij re i Dios. 11 ʼO jujun chiwe yix queje xqui ʼan ile ujer, péro woʼor ix chʼajtal chic pi cʼux, ix jachtal chic che i loʼlaj u chac i Dios; woʼor i Dios u ʼanom chiwe ix ʼutz chic chuwach, rumal wach u ʼanom i Kajwal Jesus, xak rumal wach u ʼanom i u Tewal i ka Dios chiwe.

Chaka cojo u ʼij i Dios ruʼ i ka chʼacul, ruʼ i kanima, n-xui ta ruʼ i ka chiʼ

12 Mok ʼo jun chiwe cu bij: “Yin ʼis yatal chic chwe pachique cwaj quin ʼano,” cu bij. Katzij i cu bij-le, xui-ri, mok ʼo i quiwaj qui ʼano chi n-ca majaw taj. Katzij, ʼis yatal chic chake pachique cakaj caka ʼano, péro maka ya che i ka rayijbal we coj u rajawij. 13 ʼO i quiqui bij: “Are u chac i ka wa, cu nojsaj i ka pam, xak i u chac i ka pam, xa yabal re i ka wa,” que cha. Katzij ile, xui-ri, coʼon panok, i queb cos-le ca sachsax ni u wach rumal i Dios. I ka chʼacul, n-are ti u chac ile chi toʼ caka ʼan i n-chʼam taj ruʼ chic jun chic. Are u chac i ka chʼacul, are cu ʼanbej u chac i Kajwal; are u chac i Kajwal, cu to ni ka chʼacul. 14 Pacha xu ʼan i Dios che i Kajwal, xu walijsaj chiquixol i camnak, xak queje cu ʼan ile chake yoj, coj u walijsaj na ruʼ u choʼab. 15 ¿N-iwetaʼam ta bawa yix, chi i ka chʼacul xak u cwenta i u chʼacul i Crísto? U cwenta pues. Bay, in chʼacul yin, we u cwenta i u chʼacul i Crísto, ¿ʼutz na wi cwesaj che, quin yabej che jun mal laj ixok? N-ʼus taj. 16 ¿N-iwetaʼam ta bawa yix, jun achi, we xe u mina rib ruʼ jun mal laj ixok, queʼel ʼuri i qui chʼacul xa jun chʼaculaj? Ketaʼam ile, man i u tzij i Dios cu bij: “Che queb, queʼelok xa jun chʼaculaj.” (Queje ile tzʼibtal canok.) 17 Xak queje ile, we jun u yom u cʼux che i Kajwal, y we i Kajwal ʼo pu cʼux ire, xak queʼelok xa je jun piqui cʼux. 18 Mi ʼan i n-chʼam taj ruʼ i chʼacul; chi jecʼa iwib che ile. I juban chic mac qui ʼano, n-ta re i chʼacul che. Péro we xix macun ruʼ i chʼacul, i chʼacul queʼelok n-chʼam ta chic. 19 ¿N-iwetaʼam taba yix, are i chʼacul are i rachoch i u Tewal i Dios? I Dios u yom u Tewal chiwe, chi qʼuijinak chic pi cʼux. Yix n-iwe ta chic iwib; ix re chic i Dios, 20 man i Dios ix u loʼom, u tojom chic iwajil. Rumal-i, chi cojo u ʼij i Dios ruʼ i chʼacul xak ruʼ iwanima, man che queb je re i Dios.

1 Corínto 7

I pixbanic chique i je cʼulanic, xak chique i ne te cʼulanic

1 Woʼor cwaj quin bij chiwe wach i tzʼonom li chwe are xi tak li i wuj. Jun achi, ʼutz queʼel che we n-ta rixokil. 2 Xui-ri, je qʼui quiqui ʼan i n-chʼam taj ruʼ i qui chʼacul, rumal-i, mas ʼutz we i achiab chi qui jujunal ʼo i quixokil; xak i ixokib chi qui jujunal, ʼo i cachijil. 3 I achi chu ya rib ʼuri che i rixokil pacha usucʼ; xak i ixok chu ya rib che rachijil pacha usucʼ. 4 I ixok, n-rajaw ti u chʼacul, are i rachijil are i rajaw; xak queje i achi, n-rajaw ti u chʼacul ire mísmo, are rajaw i u chʼacul are i rixokil. 5 Che queb, miqui ʼatij qui rayijbal chiquiwach, xui-ri, mok xqui chʼobo quiqui mayij jubiʼ che, man cacaj quiqui ya mas quib chu tzʼonoxic che i Dios. Ile ʼutz, xui-ri, xa ʼatal ʼij, n-mas taj. Teʼuri, chiqui ya tan chic quib chiquiwach, man mok i itzel coʼon chique que macunic. 6 I tak in tzij-le chiwe, xa yabal re i nojbal; we ʼutz qui na yix, chi ʼana ʼuri. N-suʼ ta xin bij we lic ʼo pen qui ʼano. 7 ʼUtz quin bij yin we ta iwonojel yix ix pacha yin chi n-ta wixokil. Xui-ri, i Dios u yom chaka jujunal wach caka chʼijo; katzij n-xak ta jun caka ʼano. 8 I yix chi ituquel, xak yix chi ix ixokib malcanib, quin bij chiwe, ʼutz quix qʼuiji ituquel pacha yin. 9 Xui-ri, we n-quix tiqui ta chu ʼatixic u rayijbal i chʼacul, pues ʼutz chix cʼulanok. N-ʼus taj we toʼ quix cʼachir rumal u rayijbal i chʼacul; mas ʼutz quix cʼuliʼic chuwach ile. 10 I yix chi i rikom chic iwib, ʼo u chac chi i ixok mu canaj i rachijil. I tzij-i, n-are ta toʼ in tzij yin, iri lic u bim i Kajwal. 11 Xui-ri, we jun ixok xu jach can i rachijil, mu tzucuj chic jun achi. We xi craj tan chic jun rachijil, chiqui chomaj chic quib chiquiwach ruʼ i rachijil. Xak queje jun achi, mu jach i rixokil. 12 ʼO chic jupaj tzij quin bij chiwe yix chi i rikom chic iwib. I tzij-i chi quin bij na chiwe n-are ti u tzij i Kajwal; are in tzij yin chiwe. Are iri: we jun kachalal ʼo rixokil chi nu jachom ta rib puʼab i Crísto, we i ixok-le n-craj ta cu jach canok, i achi mu jach i rixokil ʼuri. 13 Xak queje jun ixok we kachalal, we i rachijil n-kachalal taj, we i achi n-craj ta cu jach canok, i ixok mu jach i rachijil ʼuri. 14 Mu jacho, man i achi-le chi maja cu jach rib che i Crísto, ʼo chic u chomal chuwach i Dios rumal i rixokil. Xak queje jun ixok chi maja cu jach rib che i Crísto, ʼo chic u chomal chuwach i Dios rumal i rachijil chi re chic i Crísto. Queje ile queʼelok, man we n-queje ta ile, xak iwacʼal yix xak jun ʼuri queʼel cuʼ i cacʼal i ne te re i Dios. Xui-ri, i iwacʼal yix ʼo chic qui chomal chuwach i Dios iwumal yix. 15 We ʼo jun ixok, chi u yom chic rib puʼab i Crísto, we i rachijil n-kachalal taj, we craj cu jach i rixokil, chu jacha. Xak queje jun achi, we u yom chic rib puʼab i Crísto, we i rixokil craj cu jach i achi, chu jacha. Teʼuri i jun chi xjach canok, n-ta chic re i jun che. Are i craj i Dios, chom oj ʼol chakawach, rumal-i oj u siqʼuim ruʼ. 16 I yix ix ixokib, n-iwetaʼam taj mok coʼon panok iwachijil quiqui jach quib puʼab i Jesucrísto iwumal yix. Xak queje yix ix achiab, n-iwetaʼam taj mok coʼon panok iwixokil quiqui jach quib puʼab i Crísto iwumal yix. 17 Yix chi jujunal, chix canaj ruʼ wach u yom i Kajwal chiwe; chix canaj che pa ix ʼo wi are xix cojon che i siqʼuixic ruʼ i Dios. Queje ile quin bij chique conojel i tak tzobajil re i Dios. 18 Jun chi ʼo retal circuncision che u chʼacul, we i Dios u siqʼuim ruʼ, ma cʼachir chu sachsaxic i retal-le. Xak i jun chi n-ta retal-le che u chʼacul, we xcojon che u siqʼuixic ruʼ i Dios, ma cʼachir chu cojic i retal che u chʼacul. 19 N-ta coʼono we jun ʼo retal che u chʼacul, xak we n-taj; are i mer rajwaxic, chix cojon che pacha u bim can i Dios. 20 Rumal-i, conojel chi qui jujunal, che canajok pacha oʼonom are xe cojon che i qui siqʼuixic ruʼ i Dios. 21 Yet, are xat cojon che a siqʼuixic ruʼ i Dios, we at mocom at ʼo puʼab jun awajaw, mat cʼachir rumal, n-ta coʼon ile chuwach i Dios. Xui-ri, we xu bij a patron chi cat elic, chat el ʼut. 22 Jun, n-ta coʼono we ʼo rajaw puwi are xcojon che u siqʼuixic che i Kajwal; xeʼel ʼuri líbre chic chuwach i Kajwal, man n-ajchac ta chic puʼab i mac atzalal. Xak we ʼo jun n-ta rajaw, ire we xcojon che u siqʼuixic che i Kajwal, ʼo rajaw ʼuri queʼelok; are i rajaw are i Crísto. 23 Nim i rajil u tojom i Dios, ʼelbaliwe chi sak; rumal-i mi ya chic iwib puʼab jun chic iwajaw. 24 Wachalal, chix canaj che, pacha i ʼanom are xix siqʼuix rumal i Dios, are xi jek i binic ruʼ i Dios. 25 Cwaj quin lap jubiʼ chique i cʼa maja que cʼuliʼic. I Kajwal nu bim taj, xui-ri, wach i quin chʼob yin che ile, quin bij chiwe. Quin bij yin, ʼutz we qui cuba i cʼux che in tzij, man nim u chac i Dios oʼonom pin cʼux. 26 Quin bij yin, ʼutz we jun achi ca canajic pacha oʼonom, man mas i cʼax coj tijin chi rilic woʼor. 27 Yet, we ʼo chic awixokil, ma chʼob u jachic; we xak n-ta awixokil, ma chʼob u tzucuxic. 28 We xak cat cʼuliʼic, ile n-mac taj. Xak jun ali, we ca cʼuliʼic, xak n-mac ta ile. Xui-ri, are i que cʼuliʼic, mas quiqui tij ni cʼax piqui cʼaslemal; cwaj yin, chi yix n-qui tij ti uyej-le. 29 Wachalal, ʼo jun tzij cwaj quin bij chiwe, are iri: xa ʼatal chic ʼij ʼo chakawach, rumal-i, niʼpa i ʼo quixokil, n-xui ta chic i quixokil quiqui chʼobo, xak chiqui chʼobo i Dios. 30 Niʼpa i que oʼic, chiqui ʼana pacha n-ti qui bis; xak niʼpa i que quicotic, miqui ya qui cʼux xui che i quicotemal; xak niʼpa i quiqui loʼ ubitak-que, miqui chʼob xui loʼoj. 31 Niʼpa i quiqui chacuj wach tak ʼo chuwach i jyub taʼaj, cha cʼun piqui cʼux, n-xui ta ile ʼo u chac chique, man i jyub taʼaj chi cakil woʼor, ya ca qʼuisic. 32 Cwaj yin chi yix, lic n-ta quix cʼachir che. Jun achi chi n-ta rixokil, cu ya mas rib chu ʼonquil u chac i Kajwal, xak chu ʼanic i chom chuwach. 33 We cʼulinak chic, ire xui cu chʼob u cʼaslemal chuwach i jyub taʼaj, xui cu chʼob u ʼonquil wach cu maj u wach i rixokil. 34 Xak queje chique ixokib: jun ixok we cʼulinak chic, junwi cu chʼob ire chuwach i jun chi n-ta rachijil. I jun chi n-ta rachijil, ire cu ya mas rib chu ʼonquil u chac i Kajwal; craj ire re i Kajwal i u cʼux, xak i u chʼacul. Péro n-queje ta ile che i jun chi ʼo rachijil; ire xui cu chʼob i ropis ruʼ ja, xui cu chʼob u ʼonquil wach cu maj u wach i rachijil. 35 Xin bij iri chiwe, ʼanbal ʼutz chiwe yix, n-toʼ ta jecʼbal iwe xin bij. Xuiri, cwaj yin chi yix ix ʼutz ix chom, lic i yom i cʼux chu ʼonquil wach craj i Kajwal, n-ta quix ʼatiw chu ʼonquil. 36 Mok ʼo jun achi, cu bij chi ʼutz ca cʼuli u miʼal man ya quicʼaw u ʼapojil; we cu bij ire ʼo u chac ca cʼuliʼic, chu ʼana pacha cu chʼobo. ʼUtz cha cʼulanok, man ile n-mac taj. 37 Xak mok ʼo jun achi cu bij chi n-presis taj ca cʼuli u miʼal. We queje ile cu chʼobo, chu ʼana ʼuri wach i cu bij, we n-ta ca ʼatiwic; chu ʼana ʼut we lic jiquil u cʼux che, wach u chʼobom. ʼUtz i cu ʼan i achi-le. 38 Queʼelok, pachin i cu bij we ca cʼuli u miʼal, ʼutz-i, xui-ri we n-ca cʼuli taj, mas ʼutz. 39 Jun ixok, we ʼo rachijil, ʼo re i ʼatbal tzij che, tzʼakat je cʼaslic. We xcam i rachijil, ʼo puʼab ʼuri we craj ca cʼuli tan chic; xui-ri, cha cʼuli ruʼ jun achi chi u yom rib puʼab i Kajwal. 40 Péro quin bij yin mas ca quicotic we ca canaj utuquel queje ile. Quin na yin ʼo u Tewal i Dios pin nojbal che i xin bij-le.

1 Corínto 8

I tiʼij sujtal chiquiwach i tiox

1 Woʼor quin ya i nojbal chiwe, chirij u tijawic i wa chi sujtal chiquiwach tak i tiox. Konojel ʼis ketaʼam chi ne te cʼaslic. Mok ʼo jujun chiwe chi lic quetaʼam ile; ique ʼo ʼuri qui noʼoj, xuiri, we n-ta cʼaxnabal qui cʼux, toʼ quiqui ʼan nim ʼuri che quib rumal i quetaʼam-le. Are i cʼaxnabal cʼuxij mas cu rik u chac chakaxol. 2 Pachin jun cu bij chi lic ʼo u noʼoj, ʼalaj ʼuri chi maja cu rik i sakil nojbal. 3 Xui-ri, jun we cʼax cu na i Dios, i Dios retaʼam chi i jun-le re ire. 4 Woʼor ʼut quin bij usucʼ chiwe che i wa chi sujtal chiquiwach tak i tioxle: yoj ketaʼam chi xa jun i Dios, n-ta chic jun chic; i juban ne te sakil. 5 Je ʼo i winak que binic chi je ʼo juban chic tiox: ʼo i je ʼo chuwach i jyub taʼaj, xak ʼo i je ʼo chicaj, quiqui bij. Lic je qʼui i qui tiox, xak je qʼui i cajwal. 6 Xui-ri, chake yoj, xa jun i Dios ʼolic, ire are i Ta chicaj. Are ire ʼanawnak ronojel wach i ʼolic, y yoj oj ʼolic man coj ajwax che. Xak xa jun i Kajwal, are i Jesucrísto. Are ire yijbawnak ronojel i ʼo chuwach i jyub taʼaj, y xa rumal ire ʼo ka cʼaslemal yoj. 7 Xui-ri, n-conojel taj quetaʼam ile. ʼO jujun chique i kachalal, oʼonom lok ique lic xqui coj qui ʼij tak i tiox, y woʼor, quiqui na ique que macunic we quiqui tij i tiʼ sujtal chuwach jun tiox. We quiqui tij i tiʼ-le, que tijin chu cojic u ʼij i tiox quiqui na ique, man ique maja kas jiquil qui cʼux. 8 Katzij, n-are ti wach i caka tijo chi ca ʼanaw chake we ʼutz coj ril i Dios, xak we xi n-ʼus taj. N-ta coʼono we caka tijo, we xi n-caka tij taj; n-are ti ile ca ʼanaw chake we oj ʼutz chuwach i Dios. 9 Yix wi, wach i qui tijo, xui-ri, chi ʼana cwent che, mokxa rumal i qui ʼanole, que i tzaksaj i iwachalal chi n-kas ta jiquil qui cʼux. 10 Yix chi iwetaʼam usucʼ, mok quix oc pa rachoch jun tiox, quix upon chu tijawic i wa cuʼ i quiqui ʼan u ʼij i tiox. We jun kachalal quix rilo, chi n-kas ta jiquil u cʼux, mok ire xa cu cowij u cʼux chu tijawic i tiʼ chi cojbal u ʼij i tiox. 11 Xa rumal wach iwetaʼam yix-le, qui tzaksaj ʼuri i kachalal chi Crísto xak xu ya rib chi camic rumal ire. 12 Jun kachalal chi n-kas ta jiquil u cʼux, we xa iwumal yix coʼon u mac cu na ire, queʼel ʼuri i ʼanom i mac che ire, xak i ʼanom i mac chuwach i Crísto. 13 Rumal-i, yin, we ʼo jun wachalal ca tzak chupam u mac xa rumal wach i quin tijo, quin mayij ʼuri u tijawic i tiʼ rumal ire.

1 Corínto 9

I apostelab ca majawic que toʼ che qui tzukic

1 ¿Xataba n-ta pinʼab yin wach i quin ʼano? ʼOlic pues. ¿Xataba n-in ti rapóstol i Kajwal? In rapóstol pues. ¿Xataba n-wilom tu wach i Jesus chi Kajwal? Wilom. ¿Xataba n-rumal ti in chac yin chi yix xi cuba i cʼux che i Kajwal? Rumal. 2 Mok ʼo jujun quiqui bij chi n-in ta mer rapóstol i Kajwal; xui-ri, chiwe yix ʼut lic in rapóstol. Lic ca ʼalijinic chi in apóstol re i Kajwal man ire oʼonom chiwe chi wumal yin xi jach iwib puʼab ire. 3 Pachin i cʼax que chʼaw chwe, chique ique quin bij iri: 4 ¿Xataba n-usucʼ taj quin qui tzuk i kachalal? Usucʼ pues. 5 ¿Xataba n-ta we yin chu ʼonquil pacha quiqui ʼan i juban chic apostelab? Yin we tene ʼo wixokil chi xak creyent, ¿xataba n-usucʼ taj we xak quin cʼam bi wuʼ are quin ʼe chi qui solixic i kachalal? Usucʼ pues, ʼo we che, xak jun ruʼ pacha quiqui ʼan i ma Pédro, xak i juban chic apostelab, xak i je u chaʼ i Kajwal. 6 Mok qui bij yix xui yin ruʼi ma Bernabe ʼo u chac coj chacunic, chʼacbal re wach i caka tijo y teʼuri caka paxsaj u tzij i Dios. 7 ¿Xataba ʼo jun soldádo cu tojo wach i cu tijo? N-cu toj taj. Xak i rajaw i ticon, ¿xataba n-cu tij ti u wach i u ticon? Cu tijo pues. Xak i rajaw i chicop ¿xataba n-cu tij ti leche chi cu yitzʼo? Cu tijo pues. (Xin bij ile chiwe cʼunsabal chi cʼux, chi yin ʼo we che wach i tzukbal we.) 8 Xak n-toʼ ta pu nojbal winak ca pe wi i xin bij-le, man queje cu bij i ʼatbal tzij chi tzʼibtal canok. 9 I wuj re i mam Moises cu bij, “Mi coj u bosal jun boyex we ca tijin chi chac chi relsaxic u wach i trígo,” (n-ta coʼono we cu tijo). ¿Xataba xu bij i Dios ile man cʼax que u na i boyexab? 10 N-are taj, xa are kumal yoj xu bij i Dios i tzij-le; xa kumal yoj tzʼibtal can i tzij-le. Pachin ca chacun pa abixbal, xak pachin ca jachʼawic, ca majawic quiqui tij nu wach i qui ticon. 11 Xak queje yoj, ʼo ka ticom chiwe yix; are u tzij i Dios. ¿Qui na bawa yix chi n-cu maj taj we ca yaʼ chake wach caka tijo pacha ka cosech? Ca majawic pues. 12 I juban tijonel, we que i tzuku, mas ʼo ne ke yoj-i chiquiwach ique, che i ka tzukic. Xak ʼo ke yoj caka tzʼonoj te chiwe, xui-ri n-xka tzʼonoj taj. Ronojel xka chʼijo, man ʼutz n-ta ca ʼatiw i cojonic yix che i ʼutz laj tzij re i Crísto. 13 Iwetaʼam ʼut, niʼpa i je aj patanib pa rachoch i Dios, niʼpa i je aj cojol qui sipon i winak pa altar chuwach i Dios, xak ca yaʼ chique wach i quiqui tijo; quiqui tzukbej quib che tak i wa chi quiqui sipaj i winak chila. 14 Xak queje yoj, i Kajwal u bim canok chi yoj chi oj aj paxsanel re u tzijol i ʼelbal chi sak, caka tzukbej kib che i ka chac-le. 15 ʼO te we yin che ile, xui-ri yin n-in tzʼonom ta chiwe. I tzij-i chi quin tzʼibaj chiwe, n-tzʼonbal ta re, we ʼo qui ya chwe. N-in tzʼonom taj, y lic quin quicot rumal. I quicotemal-le, mi jun cu maj chwe; mas ʼutz we tene quin cam rumal i numic chuwach ile. 16 Yin n-quin ʼan ta nim che wib rumal in aj paxsanel i ʼutz laj tzij re i Dios, man quin na yin chi lic chinkul ʼo wi u bixquil. ¡Toʼ in wach yin we n-quin paxsaj tu tzijol i ʼelbal chi sak! 17 We tene toʼ in rayijbal yin quin ʼan i chac-le, ca yaʼ ni tojbal re ʼuri chwe. Xui-ri, quin ʼan in chac-le man lic chinwach ʼo wi u ʼonquil; i Dios u yom u ʼanic chinkul. Are i rumal-i quin tijin chu ʼonquil. 18 ¿Wach i tojbal-we ʼut quin riko? Are i tojbalwe are i quicotemal chi ca pe pinwi are xin paxsaj u tzijol u tzij i Dios chi n-ta tojbal-we xin tzʼonoj rumal. Quin quicotic man n-quin tzʼonoj taj wach ca yaʼ chwe rumal in chac chi quin paxsaj u tzijol i ʼutz laj tzij re i Crísto.

I ma Páblo xu ʼano pacha i ca majaw chiquiwach i rachiʼil

19 Yin, n-ta jun winak ʼo pinwi chi quin u tako, xui-ri, in ʼanom che wib in qui mocom conojel i winak, ʼanbal-re chi quiqui jach na quib che i Crísto. 20 Are in ʼo cuʼ i aj Israel winak, quin ʼan che wib pacha ique, man queje ile quiqui jachbej quib che i Crísto. Tupu n-in ta chic puʼab i ʼatbal tzij u tzʼibam can i mam Moises, xui-ri, are in ʼo cuʼ i aj Israel, xak quin ya wib puʼab i ʼatbal tzij-le, ʼanbal chique chi quiqui jach quib che i Crísto. 21 Xak are in ʼo cuʼ i ne te aj Israel winak, xak quin ʼan che wib pacha ique, n-quin coj ta retalil i ʼatbal tzij que i aj Israel. Queje ile quin ʼano, ʼanbal chique chi quiqui jach na quib che i Crísto. Xui-ri, lic quin coj i ʼatbal tzij re i Dios man in yom wib puʼab i ʼatbal tzij re i Crísto. 22 Xak are in ʼo cuʼ i kachalal chi n-kas ta jiquil qui cʼux, xak quin ʼan che wib pacha ique, xa tobal-que. Queʼel ʼuri, in ʼanom che wib pacha tak i ʼutz quiquil conojel, chʼacbal re i quelbal chi sak jujun chique. 23 Ronojel ile quin ʼano rumal u paxsaxic u tzijol i ʼelbal chi sak; cwaj yin junam caka rik ni ʼutz chi ca pe pakawi rumal i tzij-le. 24 Iwetaʼam yix, niʼpa i quiqui paj quib che i ʼanem, je qʼui que ʼe pa ʼanem, xuiri, xa jun chique cu chʼac i sipon. Xak queje yix ile, chi bisoj u chʼaquic i sipon chi cu ya i Dios. 25 Niʼpa i quiqui yijba quib che i ʼanem, ique lic quiqui jecʼ quib che niʼpa i n-coʼon ta ʼutz chique, man queje ile ca qʼuiar qui choʼab. Lic uyej quiqui ʼan chu chʼaquic jun sipon tupu n-ca najtin taj. Xui-ri, i sipon chi caka chʼac ni yoj oj re i Crísto, lic ca najtinic queʼe ʼij sak. 26 Rumal-i, yin lic quin tij in ʼij chu chʼaquic i sipon; quin ʼe paʼanem; sucʼulic quin ʼe cʼa pa ca ʼe qʼuis wi i be. Queje ile quin ʼano, n-toʼ ta quin etzʼanic; lic ronojel in choʼab quin ʼano. 27 Are i quin ʼano, lic quin ya in chʼacul pa cʼax, lic quin pecʼ u choʼab in chʼacul. Queje quin ʼan ile, mokxa n-quin rik ta chic i sipon re i Dios. Man yin ne li in cʼutum chique i winak wach i quelbal chi sak, rumal-i, toʼ in wach ʼuri we n-quin rik ta chic i we yin.

1 Corínto 10

Maka coj qui ʼij i tiox chi xa ril je ʼantalic

1 Ix wachalal, cwaj yin quiwetamaj wach xqui ʼan i katit ka mam ujer. Je conojel ique xe bin chuxeʼ i sutzʼ re i Dios; xak conojel ique xe totaj rumal i Dios are xe ʼax che i mar Cak. 2 Conojel ʼuri xkajsax ya piquiwi rumal i sutzʼ, xak rumal i mar; rumal-i xeʼel chique je re i mam Moises. 3 Xak conojel ique xqui tij i wa chi xwinakir cuʼ rumal i Kajwal. 4 Xak i qui yaʼ yatal chique rumal i Kajwal, conojel ique xqui tuʼu. I yale, xel che i abaj chi xbin cuʼ ique pa xe bin wi; i abaj-le, are i Crísto. 5 Ique tupu xquil ronojel ile, laj conojel xqui petsaj i roywal i Dios piquiwi. Rumal-i, xe cam can che i jyub tzʼinilic pa i xe bin wi. 6 Queje xa ʼani ile, cʼutbal re chake yoj, maka rayij tak i n-ʼus taj, pacha xqui ʼan ique. 7 Xak maka coj qui ʼij i tiox chi xa ril je ʼantalic, pacha xqui ʼan jujun chique ique. Xqui ʼan pacha i tzʼibtal can chupam i wuj re i Dios chi cu bij: “I winak xe cubi chu tijawic i qui wa, i qui yaʼ; teʼuri xe walijic, y xe oc chi xajawic (chuwach i qui tiox re óro).” Queje ile tzʼibtal canok. 8 Xak maka ʼan i n-chʼam taj ruʼ i ka chʼacul pacha xqui ʼan jujun chique ique, y xe cam je veintitres mil chique che jun ʼij. 9 Maka tij u ʼijol i Kajwal cakilbej-re we ca pe roywal; queje ile xqui ʼan jujun chique ique, y xe camsax ʼuri cumal i cumatz. 10 Mi bij yix chi n-ʼus ti coʼon i Dios chiwe; queje xqui bij jujun chique ique, y xe camsax ʼuri rumal i ángel aj camsanel. 11 Queje xe icʼaw wi i katit ka mam ile ujer, xak tzʼibtal ile chupam u wuj i Dios, cʼutbal-re chake yoj. Are ile, are cuxtabal-re chake yoj chi oj ʼo pa qʼuisbal tak ʼij re u wach i jyub taʼaj. 12 Rumal-i, we ʼo jun, cu na ire chi ʼutz ʼolic, chu ʼana cwent che rib, mokxa ca tzak chupam i n-ʼus taj pacha xqui ʼan ique. 13 ʼOlic ca pe u tijawic i ʼijol yix, xui-ri, niʼpa ile chi ca pe piwi, ʼis queje que icʼaw wi i winak conojel. Xui-ri, i Dios quix u to na chuwach ile, man queje ile u bim chake. Ire retaʼam u nimal u cowil i cʼux, rumal-i xa ʼatalic wach tak ca pe piwi, ʼilbal re u cubibal i cʼux. Ire xak cu ya na chiwe wach iwelbal chupam, queje ile n-quix tzak ta rumal. 14 Yix, chi lic quix waj, iwetaʼam chi i katit ka mam xe tzakic, rumal-i mi ya iwib chu cojic u ʼij jun tiox chi xa ril ʼantalic pacha xqui ʼan ique. 15 Quin bij iri chiwe, man yix ix winak chi ʼo i noʼoj; chi chʼobo ʼut wach i quin bij-i, we lic usucʼ. 16 Are caka tuʼ i víno chi cuxtabal re u quiqʼuel i Crísto, caka tioxij che i Dios rumal; are caka ʼan ile, queʼel ʼuri ʼo re i Crísto chake. Xak queje i caxlanwa chi caka pir chakawach y caka tijo, cuxtabal re u chʼacul i Crísto, xak queʼel chake chi ʼo re i Crísto chake are caka ʼan ile. 17 Xa jun chi caxlanwa caka tij konojel, tupu oj qʼui; rumal-i coj eʼelok xa oj jun chʼaculaj. 18 Chiwila ba i aj Israel winak, wach usucʼ chique are quiqui tij che i tiʼ chi sujtal chuwach i Dios; queʼel chique junam qui wach ruʼ i Dios. 19 Xak queje i tiʼ chi sujtal che jun tiox. Pues n-are ta xin bij chi ʼo u ʼij jun tiox chi xa ril ʼantalic, xak n-tu ʼij i tiʼ chi qui yom i winak chuwach. 20 Are i quin bij are iri: niʼpa i n-quetaʼam ti Dios, are quiqui ya jun sipon che jun tiox chi xa ril ʼantalic, n-che ti Dios quiqui ya wi, xa chique itzel tak tew quiqui ya wi. N-cwaj taj we qui ya i wach cuʼ itzel tak tew-le. 21 Yix, chi qui tij i víno cojbal u ʼij i Kajwal, n-camajaw taj we xak qui tuʼ i víno chi cojbal qui ʼij itzel tak tew. Qui tij i caxlanwa re i Kajwal, n-ca majaw ta ʼuri we xak qui tij i caxlanwa que itzel tak tew. 22 ¿Xataba cakaj ʼuri, caka petsaj roywal i Kajwal chikij rumal i tiox chi xa ril ʼantalic? ¿Xataba mas ʼo ka choʼab yoj chuwach i Dios? Lic n-taj.

Maka ʼan pacha i toʼ cakaj yoj; chaka ʼana wach i ʼutz queʼel chique i kachalal

23 Mok ʼo jun cu bij: “ʼIs yatal chic chwe pachique cwaj quin ʼano,” cu bij. Katzij ne-ri, ʼis yatal chic chake, xui-ri mok ʼo i n-ca majaw taj. Katzij ʼis yatal chic chake wach i caka ʼano, xui-ri mok ʼo i caka ʼano chi mi jun ʼo coʼon re che. 24 Mi tzucuj xui tak i ʼutz chiwe yix; are, chi ya i cʼux chu ʼonquil wach i queʼel ʼutz chique i iwachiʼil. 25 Yix are qui loʼ i tiʼ pa qʼuebal, mi tzʼonoj we xa are sujtal chuwach i tiox, xui-ri, chi tija n-ta xak mu bij i cʼux che. 26 Man i jyub taʼaj, xak ronojel niʼpa i ʼo chuwach, ʼis re i Kajwal. 27 Xak we ʼo jun chi n-kachalal taj, we xu bij chiwe que i ʼana jun waʼim ruʼ, pues we quiwaj, quix ʼe ruʼ. Chi tija wach cu ya chiwe; mi tzʼonoj che we are i tiʼ sujtal chuwach i tiox. 28 Xui-ri, we ʼo jun cu bij chiwe: “I tiʼ-i, are sujum chiquiwach i tiox,” coʼono, mi tij ʼuri i tiʼ-le. Queje chi ʼana ile, mi tijo, rumal re ire, man ʼutz n-ti cu bij u cʼux rumal. 29 Are u cʼux ire, xin bij chiwe, man i cʼux yix n-ti cu bij che. Mok ʼo jun chiwe cu bij: “Bay, ʼo pinʼab yin pachique i cwaj quin ʼano, ¿wuchac ʼuri ʼo i n-quin ʼan taj, xa rumal ʼo cu bij u cʼux i jun? 30 I yin, wach i quin tijo, quin tioxij che i Dios rumal, ¿wuchac ʼut quin qui chʼa-chʼa wach i quin tijo?” mok cu bij. 31 Ix wachalal, ronojel wach i qui ʼano, chi ʼana cojsabal u ʼij i Dios: wach i qui tijo, wach i qui tuʼu, xak wach i qui ʼano. 32 Chi ʼana cwent che wach i qui ʼano, mokxa que i tzaksaj i je re chic i Dios, o xak ique chi cʼa maja je re i Dios; we je aj Israel winak, o we ne te aj Israel. 33 Xak queje quin ʼan yin; ronojel wach i quin ʼano, quin ʼan pen chi ʼutz queʼel chique conojel. N-xui ti wach i queʼel ʼutz chwe yin quin tzucuj, xak quin tzucuj wach i queʼel ʼutz chique i juban, quiqui rikbej re i quelbal chi sak.

1 Corínto 11

1 Chi ʼana yix pacha i quin ʼan yin, chi quin ʼano pacha xoʼon i Crísto.

I ca majawic chi quiqui ʼan ixokib pa molbalʼib

2 Ix wachalal, quin quicot iwuʼ man nic are wi quin i cʼunsaj pi cʼux, xak quix tijin chu ʼanic pacha i xin cʼut can chiwe. 3 Woʼor cwaj yin qui ta u be chi i Dios are u wi u jolom i Crísto; xak i Crísto are qui wi qui jolom i achiab; xak i achiab je qui wi qui jolom i quixokil. 4 Jun achi, are cu tzʼonoj che i Dios pa molbalʼib, are xak cu bij chique wach u ʼalijinsam i Dios che, we u chʼukum u jolom, qʼuixbal queʼel ile che i Crísto, man ire u wi u jolom i achi. 5 Xui-ri, jun ixok, are ca chʼaʼat ruʼ i Dios pa molbalʼib, are xak cu bij chique wach u ʼalijinsam i Dios che, ire we nu chʼukum ti u jolom, qʼuixbal queʼel ile che i rachijil, man i rachijil are u wi u jolom ire. Xak jun queʼelok pacha elsam bi u wi ronojel. 6 Jun ixok, we n-cu chʼuk ti u jolom, mas ʼutz ʼuri we tene ca cʼatzix u wi ronojel. We lic qʼuixbal che jun ixok chi ca cʼatzix u wi ronojel, we xi ʼelsam u wi ruʼ nawax, xak qʼuixbal ʼuri che we nu chʼukum ti u jolom are ca chʼaʼat pa molbalʼib. 7 Jun achi, n-ʼus taj cu chʼuk u jolom; n-cu maj taj man queje ca majawic pacha i Dios, xak ca ʼalijin u ʼij u chomal i Dios che. Xak queje i ixok, ca ʼalijin u ʼij u chomal i rachijil che. 8 Man i Dios are xoʼon i nabe achi, n-che ti ixok xel wi, are i ixok xel che achi. 9 I ixok ʼantalic rumal re achi; i achi n-ʼantal taj rumal re ixok. 10 ʼO u chac ʼuri cu chʼuk u jolom i ixok, ʼilbal-re che chi i rachijil ʼo puwi, man xak coj quil i ángel. 11 Xui-ri, chuwach i Kajwal, xak jun ka ʼij, man ma teji ixokib, n-ti achiab ʼuri; xak ma teji achiab, n-ti ixokib ʼuri. 12 Katzij, i nabe ixok xel che i nabe achi; xui-ri, woʼor, i achi ruʼ ixok calax wi; y ronojel ʼis ruʼ i Dios ca pe wi. 13 Jun ixok, are cu tzʼonoj che i Dios, we nu chʼukum ti u jolom, ¿ʼutz ile qui bij yix? 14 Wachalal, lic ke-wi ketaʼam chi lic qʼuixbal che jun achi we nimak u wi. 15 Xui-ri, jun ixok we nimak u wi, n-qʼuixbal taj, ʼo u ʼij rumal, man i Dios u yom u wi che, chʼukbal-re u jolom. 16 We je ʼo jujun, junwi quiqui chʼob che ile, yin ʼut xui quin bij chique chi yoj ʼax caka ʼan wi ile; xak queje ile quiqui ʼan i jutak tzobaj re i Dios.

Chaka ʼana cwent kib are caka mol kib chu tijawic i waʼim re i Kajwal

17 Are i quin bij chiwe woʼor, ʼo u chac quix in yaj jubiʼ, man wach i quix tijin chu ʼonquil are qui mol iwib, n-ta ʼutz coʼon chiwe rumal; lic n-ʼus ta queʼel chiwe. 18 Nabe quin bij chiwe chi yin in tom rason, ʼo jujun chiwe chi n-junam ti wach are qui mol iwib pa rachoch i Dios; colo katzij ile quin bij yin. 19 Katzij ʼo jujun chiwe quiqui jecʼ na quib chixol, man ca ʼalijin na pachin chiwe lic je re i Crísto, péro n-are ta ile quin tijin chu bixquil. 20 Yix, are qui mol iwib chi waʼim, “Are i waʼim re i Kajwal,” qui bij che. Xui-ri, we n-quiwachiʼilaj ta iwib chu ʼanic, n-are ti cojbal u ʼij ʼuri i Kajwal qui ʼano. 21 Are cu rik i ʼor re i waʼim, ʼo i quiqui min la quib nabe chu tijawic qui wa, ʼo i xak que canajic cʼa que numic, xak ʼo i xa ʼabaric quiqui ʼano. 22 ¿Xataba n-ti iwachoch, pa qui tij wi i wa, i yaʼ? ʼOlic pues. Are i quix tijin chu ʼanic-le, xa qui xutbej bi que i qui molom quib pa cojbal u ʼij i Dios. Xa qui ya qui qʼuix i je nibaʼ. N-quin rik taj wach quin bij na chiwe rumal. ¿Xataba quin bij chiwe chi ʼutz quix tijin chu ʼanic? Lic n-quin bij taj.

I usucʼ i waʼim are cuxtabal re u camic i Kajwal

23 I cʼutunic chi in yom can chiwe, ruʼ i Kajwal petnak wi. Queje xu ʼan ire iri: are aʼab wi chi xjachtaj i Kajwal Jesus piquiʼab i aj chʼoʼoj chirij, are maja ca chaptajic, ire xu chap i caxlanwa, 24 y xu cʼamwaj, xu tioxij che i Dios; teʼuri xu piro, y xu bij: “Chi tija; iri are in chʼacul chi ca pirtaj na, ʼanbal ʼutz chiwe yix. Queje iri chi ʼana, cuxtabal we yin.” (Queje ile xu bij chique u tijoxelab.) 25 Xak queje xu ʼan che i víno are xutzin i waʼim; xu chap i bas y xu bij chique: “I vin-i, are in quiqʼuel cʼutbal re i trat cʼacʼ chi coʼon i Dios cuʼ i winak; i in quiqʼuel, are aj ucʼanel re i trat-le. Are qui tij tak iri, chin i cʼunsaj chi cʼux.” (Queje ile xu bij i Jesus chique.) 26 Rumal-i, are qui tij i caxlanwa ruʼ i víno, quix tijin ʼuri chu cʼutic chique i winak chi are u camic i Kajwal are i tobal-ke. Queje ile queʼelok cʼa are ca cʼun tan chic i Kajwal.

Are caka tij i waʼim re i Kajwal, chaka chʼobo wach usucʼ

27 Rumal ʼuri, we ʼo jun chi n-kas ta cu coj u ʼij i Kajwal are cu tij i caxlanwa ruʼ i víno, xa ca tijin ʼuri chu kajsaxic u ʼij i u chʼacul i Kajwal, xak i u quiqʼuel. 28 Rumal ʼuri, yix, are qui tij i caxlanwa, xak qui tuʼ i víno, chi na u be we ʼutz i cʼux, o we n-ʼus taj. 29 We ʼo jun toʼ cu tijo, toʼ cu tuʼu, n-cu chʼob taj chi are u chʼacul i Kajwal, xa cu petsaj ʼuri u tojic u mac chirij. 30 Yix, queje ile quix tijin chu ʼanic, rumal-i je qʼui chiwe ix iwab, n-ta i choʼab, xak ʼo jujun chiwe je camnak rumal. 31 Xui-ri, we lic caka naʼo wach coʼon i ka cʼux, y caka sucʼba, n-ta tojbal ka mac ʼuri cu tak li Kajwal pakawi. 32 I Kajwal, are cu rik i ka mac, coj u ya jubiʼ pa cʼax, sucʼbal-ke coʼono, man ʼutz n-ca sachbex ti ka wach cuʼ i toʼ je re u wach i jyub taʼaj. 33 Rumal ʼuri, ix wachalal, chiwoyʼej na iwib chiwach, are qui mol iwib che i waʼim. 34 We ʼo jun lic ca numic, chu tija bi u wa chi rachoch; queje ile chi ʼana, man n-qui petsaj ti u tojbalil i mac chiwij. ʼO chic juban tzij cwaj quin bij chiwe, xui-ri, cʼa te quin bij are quin upon iwuʼ.

1 Corínto 12

I u Tewal i Dios cu ya i ka chac chaka jujunal

1 Ix wachalal, niʼpa tak i u yom u Tewal i Dios chake, ʼanbal re u chac, cwaj yin lic qui ta usucʼ, 2 Lic iwetaʼam, yix ujer are cʼa maja qui cuba i cʼux che i Crísto, xi ya iwib chi terejic chiquij tak i tiox chi xa je mem. 3 Woʼor ix re chic i Dios, rumal-i cwaj quiwetamaj iri: we ʼo jun cu bij, “¡Cha cʼokox i Jesus-le!” cu bij, ire-le n-ucʼam ta ʼuri rumal u Tewal i Dios. Xak we ʼo jun cu bij, “Are i Jesus are i Kajwal,” ire-le ucʼam ʼuri rumal u Tewal i Dios. 4 I tak i patan chi cu ya i Dios chake, lic n-xak ta jun u wach, xui-ri, i u Tewal i Dios chi ca jachaw chake, xa jun. 5 ʼIs jalajuj u wach i ka patan che i Kajwal, xui-ri, xa jun i Kajwal chi coj tijin chu ʼanic u chac. 6 I u chac, ʼis jalajuj u ʼonquil caka ʼan che; xui-ri are i Dios ca ʼanaw i chac-le. 7 I Dios cu ya jun ka patan chaka jujunal, chi are u sipon chake, ʼalijinsabal-re chi ʼo u Tewal kuʼ, xui-ri, craj ire chi ʼutz queʼel chique conojel ruʼ i sipon-le. 8 Are i u Tewal i Dios cu ya chique jujun, chi wach i quiqui bij, lic ʼo u nojbal che i qui tzij; xak queje juban chic, wach i quiqui bij, are ʼalijinsabal-re chique i winak wach i sak laj tzij re i Dios; xak ique, xa rumal u Tewal i Dios que tiqui che i chac-le. 9 Xak ʼo juban chic, chi rumal u Tewal i Dios, lic nim i u cubibal qui cʼux che i Dios. Xak are i mísmo u Tewal i Dios chi cu ya chique i juban chic chi que cutzirsaj iwabib. 10 Xak rumal ire ʼo jujun ʼo piquiʼab quiqui ʼan tak i milágro; xak ʼo jujun je ajbil re chique i winak wach u ʼalijinsam i Dios chique. Xak ʼo juban chic chi que tiqui chi retamaxic wach ʼo ruʼ jun winak, we are u Tewal i Dios, o we xa are itzel tew ʼo ruʼ. Xak ʼo juban chic, chi rumal u Tewal i Dios, quiqui rik jun chʼawbal chi n-quiqui ta tu be. Xak ʼo juban chic, chi rumal u Tewal i Dios, que tiqui chu ʼalijinsaxic wach usucʼ i tzij-le. 11 Xui-ri, niʼpa i ca ʼanic-i, xa are u Tewal i Dios ca ʼanaw ronojel. Ire, xa jun; are ire ca jachaw chake chaka jujunal wach caka ʼano, pacha craj ire cu ya chake.

Oj u chʼacul i Crísto

12 Are oʼonom i Crísto, queje pacha jun chʼaculaj. Jun chʼaculaj, qʼui u wach; ʼo u ʼab, ʼo rakan, ʼo u jolom, n-xak ta jun u wach; xui-ri, xa jun chi chʼaculaj oʼonom. 13 Konojel yoj, xoj eʼelok oj u chʼacul i Crísto, xa jun xeʼelok. N-ta coʼono we oj aj Israel winak, xak we oj aj Griégo winak; n-ta coʼono we xa oj u mocom jun chic, ʼo we n-ta kajaw. Are xkajsax ya pakawi, xa oj jun chʼaculaj xoj eʼelok rumal u Tewal i Dios; xak xa jun u Tewal yatal chake chaka jujunal. 14 Yoj chi oj re i Crísto oj pacha jun chʼaculaj. Jun chʼaculaj, qʼui u wach, n-xak ta jun. 15 I rakan i chʼaculaj, we cu bij: “Yin n-in ta ʼabaj, rumal-i n-in ta re i chʼaculaj,” mok cu bij, ¿xataba n-re ta ʼuri i chʼaculaj? Re pues. 16 Xak i u xiquin i chʼaculaj, we cu bij: “Yin n-in ta u baʼwach, rumal-i n-in ta re i chʼaculaj,” mok cu bij, ¿xataba n-re ta ʼuri i chʼaculaj? Re pues. 17 We tene ronojel i ka chʼacul ʼis ka baʼwach, ¿wach i tanic ʼuri caka ʼano? We tene ronojel i ka chʼacul ʼis ka xiquin, ¿wach i sikanic ʼuri caka ʼano? 18 Xui-ri, i Dios ʼis u yijbam pacha craj ire; ʼis pa ropis-wi, pa xe u coj wi che i ka chʼacul. 19 We tene ronojel xa jun u wach, n-ta ne ka chʼacul-i. 20 Xui-ri, n-queje ti ile xelic; tupu qʼuial u wach ʼo che, xa jun chʼaculaj ʼelnak ronojel. 21 Rumal-i, i ka baʼwach n-cu bij ta che i ka ʼab: “Yet, n-ta a chac chwe.” Xak queje i ka jolom, n-cu bij ta che i kakan: “Yix, n-ti i chac chwe.” N-cu bij ta ile. 22 Niʼpa i ʼo che i ka chʼacul, ʼo jujun chique chi n-ta kas qui choʼab, caka bij yoj; xui-ri, ile mas quiqui rik u chac chake. 23 Xak niʼpa i ʼo che i ka chʼacul chi coj qʼuix che, mas caka chajij; xak niʼpa ile chi n-ca majaw taj ca ʼiltajic, pues caka chʼuku. 24 Xak ile chi ʼutz we ca ʼiltajic, n-tu chac caka chʼuku. Queje ile xu yijba i Dios i ka chʼacul; niʼpa i ʼo che chi n-ta kas u ʼij, u yom ʼuri mas u ʼij. 25 Queje xoʼon i Dios ile che i ka chʼacul; craj ire niʼpa tak i ʼo che n-quiqui ʼan ta chʼoʼoj chiquiwach, xa quiqui to quib chiquiwach. 26 We ʼo cʼax che jun kakan jun ka ʼab, xak ronojel i ka chʼacul cu na u cʼaxcʼol. Xak queje ile, we xyaʼ u ʼij i kakan, we xi ka ʼab, xak ca quicot ronojel i ka chʼacul. 27 Yix junam ʼuri ix u chʼacul i Crísto, y niʼpa i ʼo che, ʼis ʼo ropis. 28 Rumal ʼuri i Dios u yom i chac chi jujunal chi ix jutzobaj re ire: nabe, je ʼo i apostelab; ucab, ʼo jujun je ajbil re chique i winak wach u ʼalijinsam i Dios chique; urox, je ʼo i tijonel que i kachalal; teʼuri ʼo jujun quiqui ʼan i milágro; teʼuri ʼo jujun que cutzirsaj iwabib; teʼuri je ʼo jujun lic que tonic; teʼuri ʼo i que ucʼaw u tzam chique i je re i Dios, teʼuri ʼo i quiqui rik jun chʼawbal chi n-quiqui ta tu be. 29 ¿Je conojel tak wa, je apostelab? ¿Xataba conojel je ajbil u tzij i Dios? ¿Xataba xak conojel ʼis je tijonel que i kachalal? ¿Xataba conojel quiqui ʼan i milágro? 30 ¿Je conojel tak wa quiqui rik utzirsaxic iwabib? ¿Je conojel tak wa quiqui rik jun chʼawbal chi n-quiqui ta tu be? ¿Xataba conojel ʼis quiqui rik u ʼalijinsaxic i tzij-le chi junwi? N-conojel taj. 31 Ix wachalal, chi ya i cʼux chu rikic tak i sipon-le chi mas ʼutz; xui-ri, ʼo jun chic mas nim u chac chuwach niʼpa tak ile, chi ʼo u chac chi ya i cʼux che; ile are i cʼaxnabal cʼuxij.

1 Corínto 13

Chuwach i Dios, mas nim u chac i cʼaxnabal ka cʼux

1 We tene quin rik qui chʼawbal conojel i winak chuwach i jyub taʼaj, xak i qui chʼawbal i ángel, xui-ri, we n-ta cʼaxnabal in cʼux chique i winak, n-ta queʼel wi ʼuri; xa queʼel ʼuri pacha jun tambor toʼ ca punpatic, xak pacha jun campan toʼ ca chʼinawic. 2 Xak we tene i Dios cu ya jun tzij chwe, chi que in bij chique i winak; we tene xak quin ta u be wach u ʼanom i Dios chi n-quiqui ta tu be i juban; xak we tene ronojel ʼis wetaʼam; xak we tene quin tiqui chi relsaxic nimak tak jyub pu qʼuijibal rumal u cubibal in cʼux che i Dios; xuiri, we n-ta cʼaxnabal in cʼux chique in loʼcʼanij, n-ta queʼel wi ʼuri niʼpa tak i quin ʼano-le. 3 We ʼis quin jach bi ronojel ubitak-we chique i nibaʼib, we xak quin ya wib chi ca porox na in chʼacul rumal u cubibal in cʼux che i Kajwal, xui-ri we n-ta cʼaxnabal in cʼux, n-ta coʼon re chwe. 4 Jun, we ʼo cʼaxnabal u cʼux, ʼo u nimal u cʼux ʼuri chique i winak, xak aj ʼanol ʼutz chique conojel; xak n-ca pe ti roywal we jun rachiʼil cu rik i ʼutz; xak n-cu tzucuj ti u cojic u ʼij ire, xak n-coʼon ta nim che rib. 5 We ʼo i cʼaxnabal u cʼux, chom ʼuri wach i cu ʼano, n-toʼ ta xui re ire cu chʼobo, n-toʼ ta ca pe roywal. Jun, we ʼo i cʼaxnabal u cʼux, n-cu cʼol ti u mac u loʼcʼanij pu cʼux. 6 Xak n-ca quicot ta che i n-sucʼul taj, xui ca quicot che i ʼutz sucʼulic. 7 Jun, we ʼo i cʼaxnabal u cʼux, nim i cu cuyu; xak cul u cʼux che u tzij i rachiʼil; xak cul u cʼux che chi ronojel ʼis ʼutz quelic; xak cu chʼij niʼpa i cʼax ca pe puwi. 8 I cʼaxnabal cʼuxij ʼo ni u chac chake queʼe ʼij sak. Xui-ri, cu rik ni ʼij chi n-ta chic u chac we oj ajbil u tzij i Dios; cu rik ni ʼij chi n-ta chic u chac we coj chʼaw che i chʼawbal chi n-caka ta tu be; xak n-ta chic u chac we ʼo i ka noʼoj. 9 Woʼor, xa jubiʼ ketaʼam, n-ronojel taj; woʼor xa jubiʼ u bim i Dios chake chi caka paxsaj chique i winak. 10 Xui-ri, are cu rik i ʼij chi Dios coʼon chake oj tzʼakat, n-ta chic u chac chake pacha i caka ʼan woʼor, ile toʼ quicʼawic. 11 (Queʼel na chake pacha xeʼel chake yoj, are oj chʼutik): yin, are cʼa in acʼal, xin chʼawic lic acʼal, i in noʼoj pacha acʼal, wach xin chʼob pin jolom, pacha acʼal. Xui-ri, are xin achiaric, ʼis xin canaj can ile. 12 Are i coj tijin chi rilic woʼor, are pacha coj taken chupam jun espej chi n-kas ta ʼutz, man n-kas ta sakil cakilo; xui-ri coʼon panok, cakil u wach i mer sakil. Are i wetaʼam woʼor, xa jubiʼ; n-ronojel taj quin ta u be che i Dios. Xui-ri, coʼon panok, ronojel ʼis cwetamaj che, xak jun ruʼ pacha i Dios ʼis retaʼam chwe yin. 13 I u cubibal ka cʼux che i Kajwal, xak i u cubibal ka cʼux che i ʼutz chi cakil na, xak i cʼaxnabal ka cʼux, i oxib-le n-tu qʼuisic; xui-ri, are i cʼaxnabal ka cʼux are i mas ʼo rajwaxic chake.

1 Corínto 14

ʼO u chac ca ʼalijinsax usucʼ jun chʼawbal we n-ca tataj tu be

1 Chi ʼana pen ʼuri u cʼaxnabal i cʼux che i loʼcʼanij, teʼuri chi rayij u rikic tak i sipon re i Dios. Che i siponle chi Dios cu jacho, are i mas ʼutz, are u rikic u bixquil chique i winak wach u bim i Dios chiwe. 2 We ʼo jun ca chʼaw che jun chʼawbal chi n-ca tataj tu be, xui ruʼ i Dios ʼuri ca lapan wi; n-cuʼ ti winak ca lapan wi, man ique n-quiqui ta tu be. Ile chi ca tijin chu bixquil are rumal u Tewal i Dios, xui-ri, i usucʼ i tzij-le xa uwam u wach. 3 Péro n-queje ti ile coʼon i jun chi cu bij chique i winak wach u ʼalijinsam i Dios che. I u tzij chique, are tobal-que che qui cʼaslemal chuwach i Dios, are yabal re u cowil qui cʼux, xak cubsabal re qui cʼux. 4 We ʼo i tzij quel pu chiʼ jun chi n-ca tataj tu be, xui che ire i ʼutz; péro we ʼo jun chi ʼo cu bij chique i kachalal chi u ʼalijinsam i Dios che, ire que u to ʼuri che i qui cʼaslemal chuwach i Dios. 5 Cwaj yin, we ta iwonojel yix qui rik jun i chʼawbal junwi, xui-ri, are mas cwaj yin, are u rikic u bixquil chique i kachalal wach u tzij i Dios chique. Mas ʼutz iri chuwach i tzij chi n-quiqui ta tu be i winak. N-tu chac ile chique we n-ta jun ca bin chique wach usucʼ. Xui-ri, we ʼo jun ca bin chique, cu rik ʼuri u chac chique che i qui cʼaslemal chuwach i Dios. 6 Ix wachalal, rumal-i, we tene quix ʼe in solij, we quin chʼaʼat iwuʼ che i chʼawbal chi n-ca tataj tu be, n-cu rik tu chac chiwe. Xui-ri, we que in bij chiwe wach u ʼalijinsam i Dios chwe, ile ʼut cu rik u chac chiwe. Xak we quin cʼut chiwe wach i wetaʼam yin che i sak laj tzij re i Dios, cu rik ʼuri u chac chiwe. Xak we quin bij jun tzij chiwe chi petnak ruʼ i Dios, xak we quix in tijoj che i be re i Dios, ile cu rik ʼuri u chac chiwe. 7 I chʼawbal chi n-ca tataj tu be, quin junamsaj ruʼ jun suʼ, xak ruʼ jun quitara; ile we n-ʼus ti u chʼawsaxic ca ʼanic, n-ca tataj taj wach usucʼ i bix ca chʼawsaxic. 8 Xak queje jun trompet que i soldádo, we n-ʼus ti u chʼawsaxic ca ʼanic, i soldádo n-que walij la ta ʼuri che i chʼoʼoj. 9 Xak queje yix, wach i quel pi chiʼ, we n-sakil tu bixquil, ¿pachin quix taw ʼuri che i tzij? I xi bij, toʼ ca cʼami bi rumal i tew. 10 Katzij ne-ri, lic qʼuial u wach i ka chʼawbal chi, chuwach i jyub taʼaj; xak niʼpa i coj chʼawic ʼis ʼo usucʼ. 11 Xui-ri yin, we n-quin ta tu be u chʼawbal jun, quin eʼel che ire pacha in aj naj, xak ire, queʼel chwe yin, n-wach ta aj tinimit. 12 Rumal ʼuri, yix chi lic qui rayij tak i sipon re u Tewal i Dios, chi tzʼonoj che niʼpa tak ile chi cu rik u chac che i qui cʼaslemal i jutzobaj kachalal. 13 Rumal ʼuri, we ʼo jun ca chʼaw che jun chʼawbal chi n-cu ta tu be, chu tzʼonoj ʼuri che i Dios chi ca ʼalijinsax na che, wach usucʼ queʼel i tzij-le, man cu ʼalijinsaj chique i kachalal. 14 Yin, we quin chʼaʼat ruʼ i Dios pa chʼawbal chi n-quin ta tu be, are i wanima ca chʼaʼat ruʼ i Dios, xui-ri, i in noʼoj n-ta coʼon re che. 15 ¿Wach quin ʼan ʼut? Quin tzʼonoj na che i Dios ruʼ i wanima, xui-ri, xak ruʼ in noʼoj quin tzʼonoj na che. Quin bixan na ruʼ i wanima, xui-ri, xak ruʼ in noʼoj quin bixan na. 16 Yet, are ca cʼamwaj ca tioxij che i Dios, we xui ca bij ruʼ i tzij chi n-ca tataj tu be, i jun chi toʼ cu ta, ¿wach u yaʼic u wach ʼuri awuʼ chu tioxixic ile? N-cu ya taj, man n-cu ta tu be wach i ca bij. 17 Mok i a tioxbal-le che i Dios lic ʼutz, lic chom, xui-ri i jun-le, n-ta coʼon re che u cʼaslemal chuwach i Dios. 18 Yin quin tioxij che i Dios man u yom chwe mas quin chʼaʼat che i tzij chi n-ca tataj tu be, mas quin tiqui yin che ile chiwach yix iwonojel. 19 Xui-ri yin, are quin chʼaʼat pa qui molbalʼib i je re i Crísto, are i cwaj yin, quin bij i tzij chi quiqui ta u be, tijojbal-que. Mas ʼutz queje ile quin ʼano, tupu xa joʼob tzij quin bij; ʼutz na ile chuwach i quin bij lajuj mil tzij chi n-quiqui ta tu be. 20 Ix wachalal, mi ʼano pacha ix chʼutik che i chʼobonic. Katzij, ʼutz we ix pacha ix chʼutik chi cʼa maja que macunic, xuiri chi ʼana che i noʼoj pacha ix achiab chic. 21 Chupam u wuj i Dios, queje iri cu bij: Che i tinimit-i, quin ya ni in tzij chique ruʼ qui chiʼ i junwi qui chʼawbal. Quin ya in tzij chique ruʼ qui chiʼ i ne te cach aj tinimit. Tupu queje ile quin ʼan chique, ique n-quiqui coj ti retalil che wach i quin bij. (Queje ile xu bij i Kajwal.) 22 Che i tzij-le chi tzʼibtalic, cakil yoj iri: jun chʼawbal chi n-ca tataj tu be, ile ʼut are cʼutbal-re chique niʼpa cʼa maja que cojon che i Kajwal; n-are ta cʼutbal-re chique i je cojon-nak chic. Xui-ri, i je cojon-nak chic, ca yaʼ chique chi quiqui bij chique i cachalal wach i tzij chi u ʼalijinsam i Dios chique; n-are ta chique i maja que cojonic. 23 Yix, are ix moltajnak, we iwonojel quix oc che i chʼawbal chi n-ca tataj tu be, y we xe oc juban winak iwuʼ chi ni cwenta taj, o we n-que cojon ta che i Kajwal, quiqui bij na ʼuri chi xa ix chʼuj, (rumal i chʼawballe chi n-quiqui ta tu be). 24 Xui-ri, we quix tijin chu bixquil wach u ʼalijinsam i Dios chiwe, we coc jun iwuʼ chi ni cwenta taj, we xi maja cu jach rib che i Kajwal, ire cu na ʼuri u mac pu cʼux, are cu ta wach quix tijin chu bixquil. Ire, iwumal yix, cu na ʼuri u be chi aj mac. 25 Queʼel ʼuri che, wach i ruwam rib pu cʼux ca ʼalijinsax che. Teʼuri, ire ca xuquiʼic, y cu coj u ʼij i Dios; cu bij chi i Dios lic ʼo iwuʼ yix.

Are caka mol kib, moj chʼokowic

26 ¿Wach ʼut, ix wachalal? Are qui mol iwib, je ʼo ni quiqui bixaj ni u ʼij i Dios, xak je ʼo ni quiqui cʼut chique i juban; xak je ʼo ni quiqui bij wach u ʼalijinsam i Dios chique. Xak je ʼo ni quiqui bij na jun tzij chiwe che i chʼawbal chi n-ca tataj tu be; xak je ʼo ni quiqui bij na chiwe wach usucʼ i tzij-le. Xui-ri, ronojel tak ile, chu rika u chac che i cʼaslemal yix chi ix jutzobaj re i Dios. 27 We ʼo i que chʼaw che i chʼawbal chi n-ca tataj tu be, chiqui jala na quib che i chʼaʼatic; xui-ri xa je queb, o xa je oxib que chʼawic, me chʼaw qʼui. Xak ʼo u chac ʼo jun chic cu sakij chique conojel wach i xqui bij-le. 28 We n-ta jun ca sakiw chique wach i quiqui bij, me chʼaw ʼuri pa molbalʼib; xui che chʼaʼat ruʼ i Dios quituquel. 29 Xak queje ique chi quiqui bij wach u ʼalijinsam i Dios chique, chiqui ʼana xa je queb oxib; i juban ʼo u chac chiqui ta u be we lic ruʼ i Dios petnak wi wach i xqui bij, o we n-ruʼ taj. 30 Ique chi je cul chu tayic, we xak teʼet ʼo jun chique chi ʼo i cu bij i Dios che, i jun chi ca tijin chi tzij, chuxlan na ʼuri che u tzij. 31 We queje ile, iwonojel yix chi ʼo i tzij u ʼalijinsam i Dios chiwe, quix tiqui chu bixquil we qui jal iwib chu ʼonquil. We queje ile qui ʼano, conojel que nawic, xak conojel ca qʼuiar u cowil qui cʼux. 32 Niʼpa i je ajbil re i tzij chi ca ʼalijinsax chique rumal i Dios, we xpe jun tzij re i Dios piqui jolom, are ique je rajaw umpa quiqui bij na, xui-ri chacoyʼej na. 33 Man we coj chʼokowic, n-are ta re i Dios ile; are i craj i Dios, ʼutz chom oj ʼolic. Chi ʼana yix pacha quiqui ʼan i je re i Crísto pa ronojel tak tzobajil pa quiqui mol wi quib; 34 i ixokib me chʼawic are i molom iwib, man n-yatal ta chique we que chʼawic. ʼO u chac que cojon chique i cachijil pacha cu bij i ujer ʼatbal tzij. 35 I ixokib, we ʼo cacaj caquetamaj, chique tzʼonoj chique i cachijil ruʼ ja; n-cu maj ta chique we que chʼaw pa molbalʼib. 36 ¿Xataba iwuʼ yix xpe wi i u tzij i Dios? N-iwuʼ taj. ¿Xataba xui chiwe yix yatal wi? N-xui taj. 37 We ʼo jun chiwe yix, cu na ire chi ʼo puʼab cu bij u tzij i Dios chique i winak, we xi jun chic patan yatal che rumal u Tewal i Dios, chu ta u be ʼuri iri: i tzij-i chi xin tzʼibaj chiwe, are u bim i Kajwal chi qui ʼano. 38 Xui-ri, we ʼo jun n-coʼon ta cas che wach in bim, mi ʼan cas ʼuri che ire. 39 Ix wachalal, chi ya iwib chu bixquil u tzij i Dios (are ile mas cu rik u chac chique iwachalal); xui-ri, me i ʼatij i que chʼaw che i chʼawbal chi n-ca tataj tu be. 40 Xui-ri, ronojel wach i qui ʼano, chi ʼana pacha ca majawic; mix chʼokowic.

1 Corínto 15

I Jesucrísto walijnak chiquixol i camnak

1 Ix wachalal, cwaj quin cʼunsaj chi cʼux i tzij chi xin bij can chiwe che i ʼelbal chi sak; cwaj quin bij usucʼ chiwe. I tzij-le are i tzij chi xi coj yix, xak cʼa are ʼo wi woʼor chi lic jiquil i cʼux che. 2 Rumal i tzij-le, quix el yix chi sak, xui-ri, we n-qui sach ti u cubibal i cʼux che wach i xin bij, o we xa junwi xi cojo. 3 Nabe, i tzij chi xin cʼut chiwe, xak jun ruʼ i cʼut-tal chwe yin; are iri: i Crísto xcamic tojbal-re i ka mac, pacha i tzʼibtal can ujer cumal i ajbil u tzij i Dios (are cʼa maja calax wi i Crísto). 4 Xin bij chiwe chi ire xmukic, xak xwalij churox ʼij, lic queje pacha cu bij i tzij chi tzʼibtal canok. 5 Xak xin bij chiwe chi xu cʼut rib che i ma Pédro, teʼuri xu cʼut chic rib chique i juban u tijoxelab. 6 Teʼuri xu cʼut rib chique i kachalal, mas che i quiniénto cucʼam quib conojel. Chique ique je qʼui cʼa je cʼaslic, xui-ri je ʼo jujun je camnak chic. 7 Teʼuri xak xu cʼut rib che i ma Jacóbo, y teʼuri chique conojel i apostelab. 8 Teʼuri, pa qʼuisbal re, xak xu cʼut rib chwe yin. Chupam i ʼij-le, in pacha jun nochʼ n-tzʼakat tu ʼij, xak teʼet xalaxic. 9 Yin, n-ta kas in ʼij pacha qui ʼij i juban apostelab; n-kas ta ca majawic ca bix “apóstol” chwe, man xin ʼan chʼoʼoj chiquij i je jutak tzobaj re i Dios. 10 We ʼo jubiʼ in ʼij, xa are rumal i rutzil u cʼux i Dios chwe. I rutzil u cʼux u yom chwe, n-toʼ ta xu ya chwe, lic xu rik u chac chwe man yin mas xin chacun chiquiwach i juban apostelab. Xui-ri, n-yin ta xin ʼanawic, are i Dios xa ʼanawic rumal i rutzil u cʼux chwe. 11 N-ta coʼono we are yin quin paxsaj i tzij, o we je are ique quiqui paxsaj, xak jun chi tzij caka paxsaj, xak mísmo are i tzij chi i cojom yix.

I je camnak ca cʼun chic sak chiquiwach

12 Bay, i tzij chi ka bim can chiwe are iri: chi i Crísto walijnak chic chiquixol i camnak, ¿wuchac ʼuri ʼo jujun chiwe que tijin chu bixquil chi i camnak n-que walij ta chic? 13 We ta katzij chi i camnak n-que walij ta chic, xak n-queje tene xwalij-i i Jesucrísto. 14 Ma ta xcʼun chic sak chuwach i Jesucrísto, n-tu chac ʼuri coj tijin chu paxsaxic u tzijol; xak i u cubibal i cʼux yix, n-tu chac ʼuri queʼel chiwe. 15 We ta queje ile, niʼpa ʼuri i ka bim chiwe chirij i Dios, queʼelok xa tʼorbal tzij, man ka bim chic chiwe chi Dios xu cʼunsaj sak chuwach i Crísto. We n-katzij taj chi i camnak ca cʼunsax chic sak chiquiwach, xak queje ʼuri i Jesucrísto, n-xcʼunsax tene sak-i chuwach. 16 I camnak, we n-que walij ta chic, xak n-xwalij tene-ri i Crísto. 17 Ma ta xwalij i Crísto, i u cubibal i cʼux yix, n-tu chac ʼuri queʼel chiwe, xak cʼo tene i mac-i chiwij. 18 We ta queje ile, xak i kachalal chi je camnak chic, xe sachsax tene-ri pa tojbal mac. 19 Toʼ ne ka wach yoj-i we ta xa waral chuwach i jyub taʼaj ʼo wi i ʼutz chi koyʼem che i Crísto; lic toʼ ka wach ʼuri chiquiwach conojel i winak. 20 Xui-ri, lic katzij chi i Crísto xcʼun chic sak chuwach; are ire i nabe xwalijic, ʼalijinsabal-re chake chi conojel i camnak que walij na. 21 Rumal jun achi xoc li camic chakaxol; xui-ri xak rumal jun achi que walij ni camnak. 22 Conojel que camic man ʼo re i Adan chique; xak conojel (i je re i Crísto) que cʼasi chic man ʼo re i Crísto chique. 23 N-xak jun taj coj walijic, man nabe xwalij i Crísto; xui-ri are ca cʼun chalok, teʼuri coj walij yoj chi oj re ire. 24 Teʼuri pa qʼuisbal re, i Crísto cu kajsaj ʼuri qui choʼab conojel niʼpa i je ʼo piquiwi i winak, niʼpa i pacha nimak tak ʼatol tzij, niʼpa tak i ʼo qui choʼab chi n-ca ʼiltaj ta qui wach. Teʼuri are tiquinak chic che i qui choʼab, cu jach i ʼatbal tzij puʼab i ka Kajaw Dios. 25 Man i Crísto n-quel ta che u patan chi ʼatol tzij cʼa cu rik ni ʼij we xkajsax ni qui choʼab conojel i je aj chʼoʼoj chirij. 26 I qʼuisbal-re chique chi ca sachsax ni u wach, are i camic. 27 Man i Dios, ʼis ronojel cu ya na puʼab i Crísto; queje ile tzʼibtal can chupam i wuj re i Dios; xui-ri are cu bij chi ʼis ronojel cu ya puʼab, n-cu bij taj chi Dios mísmo coc puʼab i Crísto, man are i Dios are yawnak ronojel che i Crísto. 28 I Crísto, are cu rik i ʼij chi are ʼis ʼo chic puʼab, teʼuri ire, chi u Cʼojol i Dios, cu jach rib puʼab u Kajaw, man are ire yawnak ronojel puʼab u Cʼojol. Teʼuri i Dios ca qʼuiji puwi ronojel i niʼpa i ʼolic. 29 ʼO jujun quiqui tzʼonoj ca kajsax ya piquiwi, tobal-que i je camnak chic quiqui bij ique. Bay, we xak quiqui bij chi n-que walij ta chic i camnak, ¿wuchac ʼut queje quiqui ʼan ile? I camnak, we n-ca cʼun ta chic sak chiquiwach, ¿wuchac ʼut quiqui tzʼonoj u kajsaxic ya piquiwi piqui qʼuexel i camnak? 30 We n-katzij taj chi que walij chic i camnak, yoj n-tu chac ne-ri we caka ya kib pa camic chu bixquil i tzij-le. 31 Ix wachalal, ʼij ʼij in ʼo chuwach i camic. Lic katzij ile, xak jun ruʼ lic katzij chi nim in quicotemal iwumal yix chi ix re chic i Kajwal Jesucrísto. 32 We tene n-katzij taj chi coj walij chic, ¿wach u chac ʼuri xin tij uyej pa Efeso, pacha jun achi ca tijin chi chʼoʼoj cuʼ itzel chicop? We tene n-katzij taj chi coj walij chic, toʼ quin ʼan ne we-ri pacha quiqui bij i winak: “Choj waʼok, choj ʼabarok, man chwek ya oj camnak chic,” que cha. 33 Mi ya chique quix qui tʼoro, mokxa queʼelok pacha cu bij jun tzij: “Jun ʼutz laj winak, we que rachiʼilaj i ne te ʼutz, cu sach ʼuri u ʼonquil i ʼutz,” ca bixic. 34 Chi jicba i nojbal; chi mayij i quix macunic, man je ʼo jujun chiwe yix n-quetaʼam ti Dios; quin bij ile chiwe, yabal re i qʼuix, sucʼbal iwe.

Are coj walij tan chic, i ka chʼacul n-cu maj taj pacha i re woʼor

35 Mok ʼo jujun chiwe que binic, ¿wach u cʼunic tan chic sak chiquiwach i camnak? ¿Wach ca tzun tan chic i qui chʼacul? mok que cha. 36 Ile xa tont laj tzij quiqui bij. Iwetaʼam yix, jun ija, are ca tiquic, ca muk na, teʼuri ca poʼ tan chic y ca cʼasi chic. 37 N-are ti queycak chic ca tiquic, xa are i ral ija ca tiquic; queje i aros ile, xak queje i juban chic ija. 38 I Dios coʼon panok, che i ija-le, coʼon queycak che pacha u chʼobom ire; coʼon che chi qui jujunal pacha ca majaw chique. 39 Niʼpa i chʼaculaj, n-xak ta jun ca tzunic; i qui chʼacul i winak, winak que tzunic; i qui chʼacul i chicop, chicop que tzunic; xak queje i tzʼiquin, xak queje i car, junwi que tzunic. 40 ʼO i chʼaculaj aj chicaj, xak ʼo i chʼaculaj aj chuwach i jyub taʼaj. Xui-ri, i qui chomal i je aj chicaj, n-xak ta jun ruʼ i ka chomal yoj oj aj pulew. 41 Xak i u chomal i ʼij, n-xak ta jun ruʼ i u chomal i icʼ, xak queje i chʼumil, n-xak ta jun ruʼ u chomal i ʼij, i icʼ. Xak queje tak i chʼumil, n-xak ta jun i qui chomal chiquiwach. 42 Xak queje coʼon i ka chʼacul ile are ca walij tan chic. Niʼpa i muktalic, ile ca ʼayic; xui-ri are ca cʼunsax sak chuwach, i chʼaculaj-le junwi chic, n-ca cam ta chic. 43 Wach i muktalic, n-tu ʼij, xui-ri we xcʼunsax sak chuwach, i chʼaculaj-le lic nim u chomal. Wach i muktalic, n-tu choʼab, xui-ri we xcʼunsax sak chuwach, lic ʼo ni u choʼab. 44 Wach i muktalic, toʼ ka chʼacul re waral; we xcʼun sak chuwach, are chic i ka chʼacul aj chicaj. ʼO i ka chʼacul toʼ re u wach i jyub taʼaj, xak ʼo i ka chʼacul re aj chicaj. 45 Ketaʼam ile, man i tzij chi tzʼibtal chupam u wuj i Dios cu bij: “I Adan, chi nabe achi, xyaʼ u cʼaslemal che u chʼacul,” queje ile cu bij. Xui-ri, i Crísto chi qʼuisbal Adan caka bij che, are ire are ca yaw i sakil cʼaslemal. 46 Chi caka ta wi, i nabe ka chʼacul, xa re u wach i jyub taʼaj; teʼuri ca yaʼ i ka chʼacul re i chicaj. 47 I nabe achi, yijbam che ulew, ire xa re u wach i jyub taʼaj; i ucab achi, chi are i Jesucrísto, ire aj chicaj. 48 I ka chʼacul re u wach i jyub taʼaj, xak jun u ʼanic pacha i u chʼacul i achi chi ʼantal che ulew; xak i ka chʼacul aj chicaj queje pacha re i jun chi cʼun-nak chicaj. 49 Woʼor coj majaw ruʼ i achi ʼantal che ulew; xak coʼon panok coj majaw ruʼ i achi aj chicaj. 50 Ix wachalal, are i quin bij-i are iri: i ka chʼacul chi toʼ bak, toʼ tiʼ, n-coc ta chila chicaj ruʼ i Dios. N-coc taj, man niʼpa tak i n-ca najtin taj, n-ta re che ile chi n-tu qʼuisic. 51 Chitapeʼ, quin ʼalijinsaj na jun tzij chiwe chi ujer uwam u wach. Are iri: n-konojel taj coj cam na, xuiri konojel ca jalwachix ni ka chʼacul. 52 Juntir coʼon ile chake, are ca chʼaw i trompet re i qʼuisbal ʼij; xa juntir pacha u ʼonquil jumutzʼaj ka baʼwach, queje coʼon ka jalwachixic ile. Are ca chʼaw ni trompet, niʼpa i je camnak, ca cʼun sak chiquiwach, y yoj, chi niʼpa i oj cʼaslic, ca jalwachix ni ka chʼacul. 53 Ronojel i ʼo chake chi n-cu chʼij ta naj, ʼo u chac ca jalwachix na ruʼ ile chi n-ca qʼuis taj. I ka chʼacul chi toʼ ca camic, ʼo u chac ca jalwachix na ruʼ i chʼaculaj chi n-ca cam taj. 54 Niʼpa i ʼo chake chi toʼ ca ʼayic, ca jalwachix na che ile chi n-ca ʼay ta chic; i ka chʼacul chi toʼ ca camic, ca jalwachix na che i n-ca cam ta chic. Are cakil ile, caketamaj chi n-ta chic camic; queʼelok pacha cu bij u wuj i Dios: “I camic ya chuptal chic; ya xkajsax u choʼab.” 55 (Queʼelok pacha caka bij queje iri che i camic): “Yet, at ma Camic, ¡ya n-ta chic paʼab ca ʼan cʼax chake! Yet, at ma Pantion, xa chʼob yet cat tiqui na chake, péro n-xat tiqui taj,” coj cha na che. 56 Queje ile queʼel chake, man we n-ta chic ka mac chikij, n-coj canaj ta can ʼuri che i camic. I macunic, n-ta chic u choʼab pakawi man oj ʼo chic puʼab i Jesucrísto, oj n-ta chic puʼab i ujer ʼatbal tzij. 57 Cʼamori che i Dios, man rumal i xoʼon i Kajwal Jesucrísto, i Dios u yom chake chi coj tiqui na che i u choʼab i camic. 58 Rumal-i, ix wachalal chi quix waj, lic chi jicba i cʼux; co chix tacʼalok. Chi cowij mas u ʼonquil i u chac i Kajwal. Iwetaʼam yix, ʼutz queʼel i chac-le chi quix tijin chu ʼanic junam ruʼ i Kajwal.

1 Corínto 16

I mer chi quiqui molo, tobal pan que i cachalal

1 Woʼor quin bij chiwe che i mer chi ca molic, tobal pan que i kachalal chila pa Jerusalen: chi ʼana yix pacha in bim chique i kachalal pa tak tzobajil pa jyub Galácia. 2 Pa tak domíngo, yix chi jujunal, niʼpa i chʼacom pa seman, chi jacha niʼpa i quiwaj qui yaʼo, y chi cʼolo. We queje qui ʼan ile, are quin uponic, ʼis yij chic ʼuri iwumal, n-cʼa te ta quix oc chu ʼanic are quin uponic. 3 Che i cha yix pachin que ʼe chu yaʼic i mer chique i kachalal cʼa pa Jerusalen. Are quin upon iwuʼ, que in tak bic, xak quin tzʼibaj bi jun wuj chi quiqui cʼam bi cuʼ. 4 We ca majawic chi yin quin ʼec, xak que ʼe ique wuʼ. Xu ya pan rason chique chi cupon cuʼ 5 Que in solij ni jutak tzobajil kachalal pa jyub Macedónia, teʼuri quin upon iwuʼ yix, are in icʼawnak chic chila. 6 We xin uponic, cwaj quin najtin jubiʼ iwuʼ, colo cʼa quicʼaw ni ʼalaj. Teʼuri, mokxa qui ya jubiʼ u cowil in cʼux are quin maj tan chic in be. 7 N-quin icʼaw ta iwuʼ woʼor, man n-cwaj ti yin we toʼ quix ʼe wila; cwaj quin qʼuiji qʼuial ʼij iwuʼ, we cu ya i Kajwal chwe. 8 Xui-ri, quin qʼuiji na waral pa Efeso, cʼa quicʼaw ni nimaʼij Pentecostes, 9 man ca tijin relic ʼutz in chac waral, tupu je qʼui cacaj quiqui ʼatij u tzij i Dios. 10 Are cupon i a-Timotéo iwuʼ, ʼutz u cʼulaxic chi ʼana man n-ca qʼuix ta chixol; cha cʼun chi cʼux chi ire xak ca chacun che u chac i Kajwal pacha quin ʼan yin. 11 Rumal-i, mi jun chiwe mu xutuj, man ʼutz ca quicot u cʼux are ca cʼun tan chic wuʼ. Are cu maj chali u be, chi to che wach i rajwaxic che; cwoyʼej ni u cʼunic junam cuʼ i juban kachalal. 12 Xak i kachalal ma Apólos, lic in tzʼonom che chi que rachiʼilaj bi i juban kachalal are que ʼe iwuʼ, péro ire n-xraj ta tan ʼenam woʼor; coʼon panok, teʼuri cupon iwuʼ.

I ma Páblo xutzin chu tzʼibaxic u wuj chique

13 Chix cʼascʼat na pi cʼux, lic chi jicba iwib chuwach i Dios, chi cowij i cʼux chupam u chac i Kajwal, co chix tacʼalok. 14 Niʼpa i qui ʼano, chi ʼana rumal i cʼaxnabal i cʼux. 15 Wachalal, iwetaʼam yix, chila pa jyub Acáya, are i nabe kachalal qui jachom quib che i Crísto, je are i ma Estéfanas ruʼ i rixokil ralcʼwal. Ique lic qui yom qui cʼux chi qui toʼic i je re i Crísto. 16 Niʼpa i je pacha ique, lic quin tzʼonoj chiwe, chix cojon che wach tak i quiqui bij chiwe. Xak chix cojon chique conojel niʼpa i qui yom qui cʼux che u chac i Kajwal xak che i qui toʼic i kachalal. 17 Lic quin quicotic, man xin qui solij i ma Estéfanas, xak i ma Fortunáto, xak i ma Acáico. Ique lic xin qui to, xqui ʼan pacha i qʼuexel yix. 18 Lic xqui ya u cowil in cʼux, xak jun ruʼ pacha qui ʼanom chiwe yix. Lic ca majawic we conojel i kachalal quiqui tioxij na chique. 19 I kachalal pa tak tzobajil pa jyub Asia, quiqui ya pan rutzil i wach yix. Xak i ma Aquíla ruʼ i rixokil chi ati Priscíla, xak conojel i kachalal chi quiqui mol quib pa cachoch ique, conojel quiqui ya pan rutzil i wach rumal i Kajwal. 20 Xak conojel i kachalal waral quiqui ya pan rutzil i wach. Chuwach i Dios, chi tzʼubaj iwib chiwach w. 21 Yin in a-Páblo, quin tak bi rutzil i wach; y ruʼ in ʼab yin mísmo xin tzʼibaj bi ile chiwe. 22 We ʼo jun, n-cʼax ta cu na i Kajwal, ¡cha cʼokox na! ¡Kajwal, weʼ chat cʼunok! 23 I utzil chomal re i Kajwal Jesucrísto ʼol na piwi. 24 Chiwe yix iwonojel, quin tak bi i cʼaxnabal in cʼux rumal i Jesucrísto. Amen (katzij).

2 Corínto 1

1 Yin in a-Páblo chi quin tak bi i wuj-i chiwe, oj junam ruʼ i kachalal a-Timotéo. In rapóstol i Jesucrísto man queje ile xraj i Dios chwe. Quin tak bi i wuj-i chiwe yix, ix jutzobaj re i Dios chila pa tinimit Corínto, xak chique conojel i je re i Dios chila pa jyub Acáya pa ix ʼo wi yix. 2 Quin tzʼonoj i utzil chomal re i ka Kajaw Dios, xak i re i Kajwal Jesucrísto piwi; xak quin tzʼonoj chique chi quiqui ya i uxlambal i cʼux.

I Dios cu cubsaj ka cʼux we caka tij uyej

3 Chaka cojo u ʼij ire chi are i u Dios xak i u Kajaw i Kajwal Jesucrísto; are ire are i Ta chi cril toʼbal ka wach; xak are ire are i Dios chi nic are wi cu cubsaj ka cʼux. 4 Cu cubsaj ka cʼux are oj ʼo puʼab i cʼax, man queje ile xak yoj caka cubsaj ni qui cʼux niʼpa i je ʼo pa cʼax. Caka bij na chique wach i cubsabal re ka cʼux u ʼanom i Dios chake yoj. 5 (I Crísto lic xu tij i cʼax kumal yoj, xak yoj caka tij i cʼax junam ruʼ ire.) We nim i cʼax caka tijo, xak nim u cubsabal ka cʼux cu ya i Crísto chake. 6 Yoj, we xka tij i cʼax, chiwe yix i ʼutz, man quix el ni yix chi sak rumal, xak ca cubsax i cʼux yix we ix ʼo pa cʼax. Xak queje ile, we i Dios u cubsam ka cʼux yoj, xak cu cubsaj i cʼux yix are ca pe i cʼax piwi pacha i xoj icʼaw wi yoj; ruʼ u nimal i cʼux qui chʼij na. 7 Lic cul ka cʼux che, chi n-quix sach taj. Ketaʼam chi qui tij ni cʼax xa rumal i Crísto, xui-ri, xak quiwil u cubsabal i cʼux chi ca pe ruʼ i Dios. 8 Wachalal, cakaj quiwetamaj niʼpa i cʼax xkil chila pa jyub Asia. Niʼpa i cʼax-le, lic nim; laj n-xka chʼij ti u choʼab, rumal-i, xka na yoj ya n-coj el ta chic chuwach. 9 Xka na yoj pacha are ʼo pakawi chi coj camsaw na, xui-ri, ʼutz xeʼelok man rumal ile mas xka cuba ka cʼux che i Dios chi que walijsaw i camnak. Xka na ʼuri chi n-tu chac we caka cuba ka cʼux che kib. 10 I Dios xoj resaj puʼab i camic-le chi oj ʼo te chuwach; y xak cʼa ca tijin che ka toʼic. Cul ka cʼux che chi coʼon na chake pacha ʼax oʼonom wi lok. 11 N-cu mayij ti ka toʼic we yix n-qui mayij ti u tzʼonoxic che. We je qʼui i kachalal quiqui tzʼonoj che i Dios pakawi, xak je qʼui ʼuri quiqui tioxij che rumal i ʼutz cu ya na chake.

I ma Páblo xu bij chique wach rumal n-xe u solij taj

12 Y woʼor, kachalal, ʼo i lic coj quicot rumal; are iri: ketaʼam pa ka cʼux chi yoj, waral chuwach i jyub taʼaj, ʼutz sakil i ka ʼanom chiquiwach conojel; n-ta jun ka tʼorom, ʼe te le chic ʼuri chiwe yix. I Dios, rumal i rutzil u cʼux, oj u tom chu ʼonquil ile, man jun winak utuquel n-ca tiqui ta chu ʼonquil. 13 Niʼpa tak i wuj ka tzʼibam bi chiwe, lic are wach tak i caka chʼobo chi cu sakirsaj chiwe. Chi cuba i cʼux che, wach tak i quiwil chuwach i ka wuj, xak wach i qui ta che. Are i cakaj yoj, chi lic qui ta u be wach i ka chʼobom. 14 Yix ya xi ta jubiʼ u be, wach i caka ʼano. We lic xi ta u be, teʼuri quix quicot kuʼ, wach coj tijin chu ʼonquil. Cakaj yoj quix quicot na chake are ca cʼun chal i Kajwal Jesucrísto, xak jun pacha ni ka quicotemal yoj chiwe yix. 15-16 Yin, cul te in cʼux chiwe chi quix quicot na wuʼ; rumal-i xin chʼobo, are quin ʼe pa Macedónia, nabe quin icʼaw iwuʼ yix, xin chʼob te yin. Xak xin chʼob teʼek, are quin cʼun chic, quin icʼaw julaj chic iwuʼ man mas quix quicot rumal. Xak xin chʼobo mok quin i to che in be are quin ʼe cʼa pa Judéa. 17 ¿Xataba xa chu ʼonquil xin chʼob ile? ¿Xataba quin ʼan yin pacha quiqui ʼan jujun winak chi n-jic taj wach i quiqui bij? 18-19 I Dios retaʼam chi yoj ruʼ i ma Silváno, xak i a-Timotéo n-oj ta queje pacha ique, chi ʼo i caka bij y n-caka ʼan taj. N-oj ta queje ile, man oj u takon i Jesucrísto, chi u Cʼojol i Dios. Ire n-xoʼon ta ile, chi cu bij na, y n-coʼon taj, y are ire-le chi xka paxsaj u tzijol chiwe yix. I Jesucrísto, niʼpa i cu bij, ʼis katzij. 20 Xa rumal ire, caka rik ronojel niʼpa u sujum i Dios chake. Rumal ʼuri, are caka coj u ʼij i Dios, caka bij “Amen (katzij)” rumal ire. 21 Are i Dios mísmo chi u ʼanom chake, chi yoj junam iwuʼ yix, oj jiquil che i Crísto; xak oj u chom che u chac ire. 22 Xak are i Dios chi u cojom retal pa ka cʼux chi oj re chic ire, xak u yom u Tewal pa kanima, ʼetambal-re chake chi cu ʼan na pacha i trat u ʼanom kuʼ. 23 Yin oʼonom lok xin chʼob ʼenam iwuʼ chila pa Corínto, péro n-xin ʼe taj. Xui-ri, i Dios quin rilo, xa rumal xwil toʼbal i wach yix n-xin ʼe taj; Dios retaʼam in cʼux, n-xwaj taj quix ʼe in yaja. 24 Yoj n-cakaj ta caka ʼan pen chiwe che wach tak i qui cojo, man yix, jiquil chic i cʼux che i Crísto. Are i cakaj, xa quix ka to chu rikic mas i quicotemal.

2 Corínto 2

1 Rumal-i, xin chʼobo n-xin ʼe ta chic iwuʼ we toʼ bis que in ya chiwe. 2 We yix xa quix bison wumal, ¿pa ca pe wi ʼuri in quicotemal yin? Chiwe ne yix ca pe wi in quicotemal yin; xui-ri, n-quin quicot taj we yix xa quix bisonic. 3 Rumal-i, xin tzʼibaj bi i wuj-le chiwe, sucʼbal pan iwe quin ʼano. N-xwaj ta ʼenam iwuʼ we xa bis qui ya chwe, man mas ca majawic quin quicot na iwumal yix. Wetaʼam, we quin quicot yin, xak iwonojel yix quix quicot wuʼ. 4 Are xin tzʼibaj i wuj-le chiwe, lic xin cʼachir iwumal; mas xin bison chiwe yix, mas xin oʼ rumal. Xui-ri, xin tzʼibaj bi i wuj-le chiwe, n-petsabal ta bis chiwe, xa xin ʼano cʼutbal-re chiwe chi nim ni cʼaxnabal in cʼux chiwe.

Xu bij chi chiqui cuyu u mac i jun chi u mayim chic u mac

5 We ʼo jun chila chi u petsam in bis rumal u mac, n-xui ta chwe yin u petsam wi, xak chiwe yix laj iwonojel u petsam i bis. N-xin bij taj we lic iwonojel yix, xui-ri “laj iwonojel” xin bij; we tene xin bij chi ʼis iwonojel, queʼel ʼuri chi lic cʼax in tzij-le che ire. 6 I achi-le, chi ajmac teʼek, ix qʼui chi xi ya pa tojbal u mac, pacha ca majaw che; xui-ri, ya coʼon ile. 7 Woʼor, ʼo u chac chi cuyu u mac, xak chi cubsaj u cʼux, man ʼutz n-ca sach ta chupam u bis. 8 Rumal-i, quin tzʼonoj i utzil chomal chiwe, chi ʼalijinsaj tan chic i cʼaxnabal i cʼux che. 9 Are xin tzʼibaj bi i wuj-le chiwe, chi sucʼbal re u cʼaslemal i achi-le, are ilbal-re chiwe xin ʼano, we lic ronojel in tzij quix cojon che. 10 We yix qui cuy u mac jun winak, xak yin quin cuyu. We ʼo jun quin cuy ni u mac, quin ʼano tobal iwe yix iwonojel; lic chuwach i Crísto quin ʼan wi. 11 Chaka cuyu u mac i kachalal man ʼutz n-ca tiqui ti itzel chake; ketaʼam chi ire lic saklej u nojbal, xa tzaksabal-ke cu tzucuj.

I ma Páblo xcʼachir chique i aj Corínto

12 Are xin upon chu bixquil u tzij i Crísto chila pa tinimit Tróas, xwil yin chi lic chom i jekbal re in chac rumal i Kajwal. 13 Xui-ri, mas xin cʼachiric man n-xin rik ti kachalal ma Títo chila pacha i ka bim wi ruʼ. Rumal-i, n-xin qʼuiji ta chila, xe in ʼijla canok, y xin ʼe pa jyub Macedónia.

Rumal i Crísto n-ta coj chʼacawic

14 Cʼamori che i Dios man rumal ire, yoj chi oj re i Jesucrísto n-ta coj chʼacawic. Xak u ʼanom chake chi ca paxsax u tzijol i Crísto kumal yoj; ca paxsaxic pacha jun muy chi ca ʼe chuwach i jyub taʼaj. 15 I yoj oj pacha u muyal inciénso chi cu sujuj i Crísto chuwach i Dios. I u muyal-le ca ʼe chiquixol conojel i winak: ca ʼe chiquixol niʼpa i que totaj na, xak chiquixol niʼpa i n-que totaj taj. 16 Niʼpa i que totaj na rumal, queʼel chique pacha jun muyal chi cu ya qui cʼaslemal. I niʼpa i n-que totaj ta rumal, queʼel chique ique pacha jun chu chi que cam rumal. Rumal-i, lic xibinʼib i chac-le chi ca tzijox u tzij i Crísto; rumal-i n-conojel taj que tiqui chu ʼonquil. 17 Je qʼui que tijin chu bixquil u tzij i Dios, xa chʼacbal re qui mer; yoj ʼut n-oj ta queje pacha ique-le chi xa quiqui yoj u tzij i Dios pacha cacaj ique. Yoj, sakil coj chʼaw chuwach i Dios; queje ile caka ʼano, man are i Dios oj takawnak chu bixquil, xak oj rajchac i Crísto.

2 Corínto 3

I trat cʼacʼ n-tu qʼuisic

1 Are xin bij ile chiwe, mok ʼo i quiqui bij na chi xa u cojic in ʼij yin, quin ʼan tan chic chiwach. Wetaʼam je ʼo jujun cʼutunel que upon iwuʼ, cucʼam i qui wuj cojbal re qui ʼij chiwach, man cacaj que i cʼulaj na iwuʼ. Yin n-in ta queje pacha ique; n-tu chac quin cʼut jun wuj chiwach; xak n-ta wuj quin tzʼonoj chiwe yix, cojbal re in ʼij chiquiwach i winak pa tak tinimit. 2 N-tu chac i wuj-le chwe, man yix ix are in wuj; niʼpa u ʼanom i Dios chiwe, lic tzʼibtal pin cʼux. Xak conojel i winak quix quilo; quix qui takej pacha ca ʼani che jun wuj ca takex u wach. 3 Lic ca ʼalijinic chi yix ix pacha jun cárta tzʼibtal rumal i Crísto chi quin cʼut chique i winak; xui-ri, n-are ta ruʼ tínta ix tzʼibtal wi, xa are ruʼ u Tewal i Dios cʼaslic ix tzʼibtal wi. I tzʼib-le chi u ʼanom, n-ʼantal ta chuwach abaj (pacha i ujer ʼatbal tzij); woʼor piqui cʼux i winak u tzʼibam wi. 4 Lic cul in cʼux che i Dios rumal i Crísto, chi katzij ile, 5 man xa are i Dios cu ya chake coj tiqui chu ʼanic u chac ire. We toʼ katuquel yoj, mi xa ta jubiʼ-i coj tiqui chu ʼonquil. 6 Are ire xu ya chake ronojel wach i rajwaxic che u chac re i cʼacʼ laj trat. I ujer trat, xa are jun tzij tzʼibtalic, xa are jun ʼatbal tzij piquiwi i winak. Xui-ri, woʼor are i trat cʼacʼ are i u Tewal i Dios ca chacun pa ka cʼux. I ujer trat xu petsaj i camic pakawi; i cʼacʼ laj trat cu petsaj i u Tewal i Dios pakawi, yabal re i cʼaslemal chake. 7 I ujer trat chi u yom i Dios che i mam Moises, tzʼibtal can chuwach abaj; are xu jach che i mam Moises, i nim laj u chomal i Dios xwalchʼin che i mam Moises y lic xcanaj che. Teʼuri i aj Israel n-xqui chʼij tu takexic i u chomal i Dios che u palaj i mam Moises, tupu coqʼuil xchup che. I ujer trat-le, nim i u chomal i Dios rucʼam lok, xui-ri, xa xu petsaj i camic pakawi. 8 Nim i u chomal i Dios rucʼam, péro mas nim ni u chomal ca pe pakawi rumal i u Tewal i Dios chi ucʼanel re i trat cʼacʼ. 9 I ujer trat lic nim i u chomal i Dios rucʼam, tupu xu petsaj i camic pakawi; xui-ri, mas nim na ʼuri i u chomal i Dios rucʼam i tzij cʼacʼ chi coj u yijba oj ʼutz chuwach i Dios. 10 I ujer trat chi chom teʼek, n-chom ta chic chuwach i trat cʼacʼ chi mas lic nim u chomal. 11 I ujer trat, tupu xa ʼatal u ʼij, nim i u chomal i Dios rucʼam, xui-ri mas nim ni u chomal i trat cʼacʼ chuwach i jun-le, man queʼe ʼij sak chirij. 12 Lic cul ka cʼux che ile, chi n-tu qʼuisic, rumal-i co ka cʼux chu bixquil wach i trat cʼacʼ. 13 N-tu chac caka ʼan pacha xoʼon i mam Moises ujer; ire xu chʼuk u palaj ruʼ jun cʼul man n-craj taj we ca ʼiltaj cumal i aj Israel are ca chup u chomal i Dios che. Man i chomal-le, n-naj taj cu chʼijo. 14 Xui-ri, i aj Israel, n-xqui ta tu be ile, (chi xa ʼatal u ʼij i trat-le). Xak cʼa are ʼo wi woʼor, n-quiqui ta tu be ile. Cʼa are ʼo wi woʼor, are cacajlaj i ujer trat, xui che i tzij-le quiqui coj wi u ʼij; queʼel chique junam ruʼ pacha chʼuktal qui wach ruʼ cʼul. I pacha cʼul-le, n-quel ta che qui wach we ne te re i Crísto. 15 Cʼa are je ʼo wi woʼor; are cacajlaj i tzij chi u tzʼibam can i mam Moises, queʼel chique pacha jun cʼul u chʼukum i qui nojbal. 16 Xuiri, we ʼo junok chique cu jach rib che i Kajwal, i cʼul-le quelsax ʼuri che, chi u chʼukum u nojbal. 17 Are i Kajwal-le chi xin bij, are u Tewal i Dios. Jun, we ʼo u Tewal i Kajwal ruʼ, ʼelnak chic ʼuri chi sak. 18 Konojel yoj, n-chʼuktal ta chic i ka palaj; oj queje chic pacha jun espej, chi ca ʼalijin u chomal i Kajwal chake; coqʼuilal coj jalwachixic cʼa coj majaw na pacha i Kajwal. Ile ca ʼani chake rumal i Kajwal, chi are u Tewal i Dios.

2 Corínto 4

1 Yoj n-caka sach ti u cowil ka cʼux man are i Dios chi, rumal i rutzil u cʼux, oj u takom chu bixquil i trat cʼacʼ. 2 Ka canam can niʼpa tak i xa aliʼal ca ʼanic, xak i qʼuixbalil. Are i caka ʼan yoj, n-ruʼ ti saklej laj nojbal caka cʼut chique i winak, xak n-caka jechʼabsaj ti u tzij i Dios. Are i caka ʼano, xui i sak laj tzij caka sakij; queje ile caka ʼano man conojel i winak ca cubi ni qui cʼux chake, chi ʼutz i caka bij chique chuwach i Dios. 3 Are caka paxsaj i u tzij i Dios, we ʼo jujun quiqui bij chi n-kas ta sakil i caka bij, queje ile queʼel chique ique man lic que-wi toʼ ca tijin qui sachic; rumal-i n-quiqui ta tu be. 4 Are i n-quiqui coj taj wach i caka bij, xa chʼuktal qui nojbal rumal itzel, chi woʼor u ʼanom dios che rib waral chuwach i jyub taʼaj. U chʼukum qui nojbal, man craj ire n-quiquil ti sak, n-quiqui ta ti usucʼ i ʼutz laj tzij re i Crísto chi lic nim u ʼij u chomal, ire chi xak are u qʼuexwach i Dios. 5 Are caka bij u tzij i Dios, n-yoj ta caka bij kib; are i Crísto caka bij, chi are i Kajwal pakawi; xak caka ʼan che kib xa oj mocom chiwij yix rumal re i Jesus. 6 I Dios, chi chu xebal lok, xu tzunsaj i sak pa ʼekumal chuwach i jyub taʼaj, xak u tzunsam i sak re ire pa kanima yoj, man ruʼ i u sakil-le, caketamaj ni u chomal i Dios chi ca ʼiltaj che i Jesucrísto.

ʼO u cowil ka cʼux man cul ka cʼux che i Kajwal

7 I u chomal i Dios-le, queje pacha tak i pakal rajil chi cʼoltalic, y yoj oj cʼolbalre; xui-ri, xa oj queje pacha tak i boj ʼantal che i xoʼol, chi n-kas ta co. Queje u ʼanom i Dios ile chake, ʼalijinsabal-re chi ruʼ ire ca pe wi i ka choʼab, n-kuʼ ti yoj ca pe wi. 8 Oj ʼo chupam tak i cʼax, lic chikij chakawach, xui-ri, n-ca tiqui ta chaka chʼaquic; coj cʼachiric, xui-ri, n-caka sach ti u cubibal ka cʼux. 9 Je ʼo quiqui tzucuj chʼoʼoj chikij, xui-ri, i Dios n-oj roʼtam taj. Coj qui tzaksaj pulew, xui-ri, ne tiquinak ta chi ka camsaxic. 10 Xa ipa coj ʼe wi, i ka chʼacul ʼo chuwach i camic, pacha xoʼon i Jesus. Caka chʼij ile man ca ʼiltaj u cʼaslemal i Jesus che i ka cʼaslemal yoj. 11 Tzʼakat oj cʼaslic, ʼij ʼij oj ʼo chuwach i camic rumal re i Jesus. Queje ile caka ʼano, man ca ʼiltaj u cʼaslemal i Jesus che i ka chʼacul, chi toʼ bak, toʼ tiʼ, n-cu chʼij ta naj. 12 Rumal u bixquil u tzij i Dios, yoj oj ʼo chuwach i camic, xui-ri xeʼel chiwe yix lic rikbal re i cʼaslemal. 13 Xui-ri, ʼo u cubibal ka cʼux xak jun ruʼ pacha jun tzij tzʼibtal can ujer chi xu bij: “Yin, cul in cʼux che i Dios, rumal-i xin bij u ʼij chique i winak.” (Queje ile tzʼibtal canok.) Xak queje yoj, ka cojom, rumal-i xak caka bij ile chi ka cubam ka cʼux che. 14 Man ketaʼam chi i Dios chi xcʼunsaw sak chuwach i Kajwal Jesus chiquixol i camnak, xak coj u walijsaj na, pacha xoʼon che i Jesus. Teʼuri, coj u cʼam bi chila ruʼ, junam iwuʼ yix. 15 Niʼpa i cʼax caka chʼijo, xa are ʼanbal re i ʼutz chiwe yix; ketaʼam we je qʼui quiqui rik i rutzil u cʼux i Dios, xak je qʼui ʼuri que tioxiw che, xak mas cocsax ni u ʼij i Dios rumal. 16 Rumal-i, caka chʼijo; lic n-caka sach ti u cowil ka cʼux. Tupu i ka chʼacul ca tijin u rijabic, xui-ri i pa ka cʼux n-ca rijab taj; ʼij ʼij ca tijin u ʼonquil cʼacʼ. 17 Niʼpa i cʼax caka tij waral, n-tu nimal, xa weʼ quicʼawic; xui-ri, i cʼax-le rucʼam li ʼutz i chom chake, chi xak n-tu qʼuisic. 18 Yoj ʼut, n-caka ya ti ka cʼux che, wach i ca ʼiltaj chi chuwach i jyub taʼaj; are i caka coj retalil che, are ile chi n-ca ʼiltaj ta waral. Niʼpa tak i ca ʼiltaj u wach waral, toʼ ca jaric, toʼ ca qʼuisic; are i n-ca ʼiltaj ti u wach, are ile chi n-tu qʼuisic queʼe ʼij sak chirij.

2 Corínto 5

1 Ketaʼam chi i ka chʼacul xa ca sachic, xa pacha coʼon jun ral ja, xa ʼes u wi, chi n-cu chʼij ta naj. Xui-ri, i Dios u yijbam jun ka chʼacul chila chicaj, lic n-ca jar taj queʼe ʼij sak chirij. Ile, are i Dios yijbawnak; n-winak ta yijbawnak. 2 Yoj, tzʼakat oj ʼo che i ka chʼacul waral, i kanima ca jilawic, ca bisonic man lic craj chic ʼolem che i ka chʼacul aj chicaj. 3 Are ile, i Dios u yijbam, chʼukbal rij i kanima, pacha u ʼuʼ. 4 Tzʼakat oj ʼo che i ka chʼacul re i waral, coj cʼachiric, coj jilawic. Katzij, n-kas ta cakaj coj ʼel chupam i ka chʼacul; are i cakaj yoj we ta ca pe i ka chʼacul cʼacʼ chirij i ka chʼacul re i waral. We ta queje ile, i ka chʼacul chi toʼ ca camic, xa ca chupsax nu wach ʼuri che i ka chʼacul chi n-ta chic u camic. 5 Are i Dios oj yijbawnak chu rikic i ka chʼacul cʼacʼ, xak u yom u Tewal pa kanima, ʼilbal-re chake chi lic cu ya na chake pacha i u sujum. 6 Rumal-i, n-caka sach ti u cowil ka cʼux. Ketaʼam, tzʼakat oj ʼo che i ka chʼacul re i waral, n-oj ta ʼo che i ka chʼacul re aj chicaj, oj n-ta ʼuri ruʼ i Kajwal. 7 (Tzʼakat coj bin chi chuwach i jyub taʼaj, n-cakil tu wach i Kajwal.) Wach tak i caka ʼano, caka ʼano xa rumal u cubibal ka cʼux che ire, n-rumal ta cakilo. 8 N-ka sachom ti u cowil ka cʼux. Cakaj ne yoj-i, cakoʼtaj can i ka chʼacul aj waral y cakaj coj ʼe jeki chila ruʼ i Kajwal. 9 Rumal ʼuri caka ya ka cʼux chu ʼanic wach i chom cril ire, tupu cʼa oj ʼo waral che i ka chʼacul, xak we xi oj ʼo chic chila ruʼ. 10 Man konojel yoj chaka jujunal, coj eʼel chuwach i Crísto, man cu ʼat na tzij pakawi wach i ka ʼanom are oj ʼo che i ka chʼacul waral chuwach i jyub taʼaj, we ʼutz i ka ʼanom, o we n-ʼus ti ka ʼanom.

I Crísto coj u chomarsaj ruʼ i Dios

11 Rumal ile, caka xij jubiʼ kib chuwach i Kajwal, y caka bisoj u bixquil u tzij i Dios chique i winak. I Dios retaʼam i ka nojbal, chi sucʼul i caka ʼano; ʼutz we ta xak queje ile iwetaʼam yix. 12 Mi chʼob yix mokxa coj tijin tan chic chu bixquil kib chiwe. Xui cakaj quix ka to chi retamaxic wach i caka ʼano, man ʼutz n-quix qʼuix ta chake. Teʼuri quix tiqui chu bixquil wach i ʼutz caka ʼan yoj, laʼbal na re u wach chique ique chi quiqui coj qui ʼij man chom que chʼawic, xui-ri, n-ta cu chacuj. 13 Mix qʼuix chake rumal wach i caka ʼano. We oj chʼuj qui bij yix, xa rumal i Dios ʼuri oj queje ile. We xak n-oj ta chʼuj, xak ʼutz queʼel chiwe yix. 14 Queje caka ʼan ile, man cakaj u ʼanic pacha craj i Crísto chake, man lic nim i cʼaxnabal u cʼux chake. Ketaʼam chi ʼo jun xcam pa ka qʼuexel konojel; xeʼel ʼuri chake pacha xoj cam yoj konojel. 15 I Crísto xcam pa ka qʼuexel konojel, man niʼpa i je cʼas rumal u camic ire, n-quiqui ʼan ta chic pacha i toʼ cacaj ique. Are i quiqui ʼano, are pacha craj i jun chi xcamic y xcʼun chic sak chuwach tobal-que. 16 Yoj woʼor, are caka ʼat tzij che u ʼij jun winak, n-caka ʼan ta chic pacha quiqui ʼan i toʼ je re u wach i jyub taʼaj. Katzij, yoj ujer, xka ʼat tzij che u ʼij i Crísto pacha quiqui ʼan ique, n-xka coj tu ʼij. Xui-ri, woʼor ketaʼam chic u wach, y ka cojom u ʼij. 17 Jun, we ʼo chic che i Crísto, queʼel ʼuri cʼacʼ laj winak chic. I tak re ujer xu canaj canok; ronojel ʼis cʼacʼ chic che. 18 Ronojel ile, are i Dios ca ʼanaw chake. U ʼanom chake, oj u chomam chic ruʼ, rumal wach xoʼon i Crísto. Xak xu ya i chac chakakul chi que ka to conojel i winak chi qui chomarsaxic quib ruʼ ire. 19 Caka bij chique chi Dios ʼo che i Crísto, are ʼo wi chi chuwach i jyub taʼaj, chi qui chomarsaxic i winak ruʼ i Dios. Xak caka bij chique chi Dios n-cu cʼol ti qui mac pu cʼux; xak oj u takom yoj chu bixquil ile chique i winak. 20 Rumal-i, yoj chi oj u takon i Crísto, oj pacha u qʼuexel ire chiwach yix. Niʼpa i caka bij, queʼel chiwe pacha are i Dios ca chʼaʼat iwuʼ. Rumal ʼuri, woʼor pu qʼuexel i Crísto, caka bij chiwe: chi chomaj iwib ruʼ i Dios. 21 Quix tiqui che ile, xa rumal wach oʼonom i Crísto; ire, n-tu mac xu ʼano; xui-ri, i Dios xoʼon che, chi ire ʼis xrekaj ronojel i ka mac. Queje xoʼon ile, man yoj, we xka jach kib che i Crísto, teʼuri i Dios coʼon chake chi n-ta chic ka mac, man coj u junamsaj ruʼ i Crísto.

2 Corínto 6

1 Yoj chi oj rachiʼil i Dios che u chac, ʼo jun tzij lic cakaj caka bij na chiwe: i Dios, nim i utzil chomal u ʼanom chiwe; mi ʼan yix ʼuri pacha n-tu chac chiwe. 2 Cha cʼun pi cʼux wach u bim can i Dios chi tzʼibtal canok; xu bij: Are cu rik i ʼij re i wutzil chomal chawe, cat in ta; are cu rik i ʼij ʼelsabal awe chi sak, lic cat in to. (Queje ile tzʼibtal canok.) Bay, caka bij chiwe, are i ʼij iri woʼor re i utzil chomal re i Dios chiwe; are i ʼij iri woʼor re i ʼelbal iwe chi sak. 3 Lic caka na kib che, wach i caka ʼano man n-ʼus taj we ʼo jujun que tzak na kumal yoj, we ʼo jujun quiqui bij chi n-ʼus ti ka chac. 4 Niʼpa i coj icʼaw che ʼis caka ʼan pen u ʼonquil chi ca ʼiltajic lic oj rajchac i Dios. Ruʼ u nimal ka cʼux ka chʼijom niʼpa i uyej petnak pakawi, niʼpa i pen, niʼpa i cʼax. 5 Ka tijom ka loʼxic, ka tijom cárcel; ka tijom i que chʼokow chikij; ka tijom i cʼax laj tak chac; ka chʼijom waram; ka tijom numic; xui-ri, n-xka sach ti u nimal ka cʼux chupam. 6 Xak lic caka ʼan chʼam che i ka cʼaslemal, ʼalijinsabal-re chi oj rajchac i Dios. Xak ca ʼalijinic, man lic ketaʼam i sak laj tzij re i Dios, xak ʼo u nimal ka cʼux, xak lic oj ʼutz chique i winak. Ca ʼalijinic chi oj rajchac i Dios man i u Tewal oj rucʼam; xak ca ʼalijinic man ʼo i cʼaxnabal ka cʼux lic sakil. 7 Xak caka ʼalijinsaj chi oj rajchac i Dios man caka paxsaj i tzij chi sak laj tzij; xak ʼo u choʼab i Dios kuʼ. Iwetaʼam, jun soldádo crucʼaj u chʼichʼ pu ʼab wikabim, cu ʼanbej chʼoʼoj; xak crucʼaj jun tzʼalam chʼichʼ pu ʼab moxim, tobal rib. I ka chʼichʼ yoj pacha ile, are i ka cʼaslemal chom, sucʼulic. 8 ʼOlic cocsax i ka ʼij; ʼolic xa ca kajsax i ka ʼij. Je ʼo i ʼutz que chʼaw chikij, xak je ʼo i cʼax que chʼaw chikij. ʼOlic quiqui bij chake chi oj aj tʼoronel, xui-ri xui i sak laj tzij caka bij. 9 ʼOlic quiqui ʼan chake pacha n-quetaʼam ti ka wach, xui-ri, lic ʼetamam i ka wach. ʼOlic caka tij i camic, xui-ri, n-coj cam taj. ʼOlic mas caka tij i ka loʼxic, xui-ri n-oj ta qui camsam. 10 Tupu coj bisonic, n-caka sach ti ka quicotemal. Tupu oj nibaʼ, je qʼui que ka ʼan beyom chique. Tupu n-ta ubitak ke, ʼis ke yoj ronojel niʼpa i ʼolic. 11 Ix kachalal chila pa Corínto, ka sakim chic ronojel i ka nojbal chiwe; lic n-ta kuwam u wach chiwe. 12 Péro cakil yoj chi ʼo tak cu bij i cʼux chikij yoj, tupu ya iwetaʼam chic wach i ka cʼux yoj chiwe, chi lic cʼax quix ka naʼo. 13 Woʼor quin bij chiwe, pacha in i kajaw: xak jun u cʼaxnaʼic kib chaka na; chaka cuba ka cʼux chakawach.

Yoj oj pacha rachoch i Dios cʼaslic

14 Wachalal, miwachiʼilaj mas iwib cuʼ i ne te re i Crísto; mokxa queʼel chiwe pacha coʼon jun caway ruʼ jun boyex, n-cachiʼil ta quib que oc pa yucu. Mi ʼan queje ile, man i ʼutz n-ta re che i n-ʼus taj; xak i sak n-ta re che i ʼekumal. 15 Xak i Crísto, n-ta re che itzel; xak i jun chi cu coj i Crísto, n-ta re che i jun chi n-cu coj taj. 16 Xak i rachoch i Dios, n-ta re chique i tiox chi xa ril je ʼantalic. Y yix ix rachoch chic i Dios cʼaslic. Ketaʼam ile, man queje ile cu bij u tzij chi tzʼibtal canok; queje iri cu bij: Yin quin jeki cuʼ; quin bin chiquixol; (quin ʼan pacha je wachoch chique). Queʼelok chi yin in Dios chique ique, xak ique je in winak yin. (Queje ile xu bij i Dios.) 17 Xak xu bij: Chix ʼel chiquixol i je aj ʼanol i n-ʼus taj; miwachiʼilaj iwib cuʼ. Mi min iwib che i n-chʼam taj. Teʼuri yin quix in cʼulaj wuʼ. 18 Yin ʼut quin canajic in i Kajaw yix, y quix eʼelok, ix in miʼal walcʼwal. Queje ile cu bij i Kajwal chi ʼatz u choʼab.

2 Corínto 7

1 Wachalal, are ile u sujum i Dios chake. Rumal-i, chaka ʼana che kib oj chʼam pa ka cʼux, oj chʼam che ka chʼacul; chaka jecʼa kib che i n-chʼam taj. Chaka xija kib chuwach i Dios che niʼpa i caka ʼano; chaka ʼana che i ka cʼaslemal lic chʼam chuwach ire.

Ca quicot i ma Páblo cuʼ i aj Corínto, man xqui jalwachij qui noʼoj

2 Cʼax choj i na na. Mi jun winak ka ʼanom i mal che, mi jun tzaknak chupam u mac kumal, mi jun ka tʼorom. 3 Are xin bij ile chiwe, n-are ti cojbal i mac xin ʼano, man lic cʼax quix in naʼo, pacha ʼax in bim wi chiwe ujer. Yin, we in cʼaslic, we xi in camnak chic, in cʼux lic ʼo iwuʼ. 4 Lic cul in cʼux chiwe, rumal-i quin sakij u wach in nojbal chiwe; are quin lapan cuʼ i winak, lic quin coj i ʼij yix. Iwumal yix, ʼo u cowil in cʼux chupam i cʼax; lic quin quicot iwumal. 5 Are xoj upon pa jyub Macedónia, n-ta uxlanem xka tijo; toʼ cʼax xka rik cʼulala, toʼ chʼoʼoj xpe chikij, toʼ xibinʼib xpe pa ka cʼux. 6 Xui-ri i Dios, chi cu cubsaj qui cʼux niʼpa i que bisonic, xak xu cubsaj ka cʼux yoj are xcʼun i ma Títo kuʼ. 7 N-xui ta rumal u cʼunic xoj quicotic, xak rumal wach i xu bij chake, chi yix lic ʼutz i quix tijin chu ʼanic, lic quiwaj ni rilic in wach, lic xix bison rumal i bis chi xi petsaj chwij, lic quix cʼachir chwe. Are xin ta ile, mas xpe in quicotemal. 8 Are xin tak bi i nabe wuj chiwe, xix bison rumal; xak yin xin bison rumal, man n-cwaj ta yin we quix bisonic. Xui-ri, woʼor yin n-quin bison ta chic man ʼutz xelic. Katzij xix bison rumal in wuj, xui-ri, xa ʼatal ʼij. 9 Woʼor ʼut, lic quin quicotic; tupu xix bison jubiʼ rumal in wuj, i bis-le, ʼutz xoʼon chiwe, man rumal i bis-le, xi mayij u ʼonquil i n-ʼus taj. Are xi chʼij i bis, wach i xi ʼan rumal, ʼutz xeʼel chiwe chuwach i Dios. Xeʼel ʼuri n-ta jun cʼax xin ʼan pan chiwe. 10 Jun, we ʼo chupam i bis, we xu chʼijo pacha craj i Dios, ʼutz queʼel che, man cu mayij i macunic, y quel ʼuri chi sak. Mi jun ca bison rumal ile. Xui-ri, we jun toʼ ca bison rumal i cʼax chi petnak puwi rumal u mac u ʼanom, we n-cu jalwachij ti u nojbal, n-ta queʼel wi ʼuri che; toʼ cu petsaj ʼuri i camic puwi. 11 Yix, are xi chʼij i bis, xi ʼan ʼuri lic pacha craj i Dios, y woʼor ¡lic ʼutz xeʼel chiwe! Xoʼon chiwe, chi xi coj retalil che i n-ʼus taj chixol, y xi bij la chiwach chi n-quiwaj taj. Xpe iwoywal che i n-ʼus taj-le, xak xix oc na ʼil che. Teʼuri xiwaj quiwil ni in wach, xak xi bij la chi ca majawic cu toj u mac i aj ʼanol mal-le. Queje ile i ʼalijinsam chi yix n-ta chic i mac che tak ile. 12 Rumal-i, niʼpa i xin tzʼibaj bi chiwe xa are ʼanbal re i ʼutz chiwe yix. N-rumal ti ajmac xin tzʼibaj ile, xak n-rumal ti i jun chi xa ʼan i mal che, xa iwumal yix xin tzʼibaj. Xa are xwaj quin sakirsaj chiwe wach qui na pi cʼux, are iri: yix chuwach i Dios n-quiwaj taj we coj bison iwumal. 13 ʼUtz xeʼelok, rumal-i, cubinak chic in cʼux iwumal. N-xui ta rumal ile xpactaj in bis, xak quin quicot rumal i nim laj u quicotemal i ma Títo iwumal yix, man ʼutz u cʼulaxic xi ʼano. 14 Yin in bim che i ma Títo chi yix ix ʼutz, y n-quin qʼuix ta che in bimle, man ire rilom chic chi katzij i xin bij. Yin, xui i sak laj tzij in bim chiwe yix, xak lic sak laj tzij i xin bij che i ma Títo are xin bij che chi yix ix ʼutz. 15 Ire woʼor ca tijin mas u qʼuiaric i cʼaxnabal u cʼux chiwe yix, man ca cʼun chu cʼux chi iwonojel xi ʼan cas che, wach xu bij chiwe. Xak chom u cʼulaxic xi ʼan iwuʼ; ʼo u ʼij chiwach; xak xi xij jubiʼ iwib chuwach, are ʼo chila iwuʼ. 16 Mas quin quicotic man cul in cʼux che, chi ʼutz i qui ʼano.

2 Corínto 8

Craj i Dios chi n-oj ta xuy chi qui toʼic niʼpa i ʼo rajwaxic chique

1 Wachalal, cwaj quiwetamaj wach utzil chomal u ʼanom i Dios chique tak i jutzobaj creyent pa jyub Macedónia. U ʼanom chique chi lic ʼutz qui cʼux. 2 ʼAlaj ile man tupu je ʼo chupam u qʼuial cʼax, mas que quicotic; tupu je nibaʼ, lic nim i mer qui yom chi qui toʼic i juban kachalal; i qui sipon, lic nim, pacha je beyomab. 3 Yin mísmo xwilo lic ronojel qui cʼux xqui ya qui mer, ronojel niʼpa i xe tiqui che; xak ʼo mas u wi xqui ya bic. 4 Lic xqui tzʼonoj pawor chake chi caka ya chique que qui to pan i je re i Dios chila pa Jerusalen. 5 N-xui ta xqui yaʼo pacha i ka chʼobom yoj, mas xqui ya bi puwi ile. Queje ile xeʼelok, man nabe xqui ya quib che i Kajwal, teʼuri xak xqui ya quib chake yoj pacha u chʼobom i Dios. 6 Queje qui ʼanom i kachalal ile pa Macedónia, rumal-i, xin bij yin che i ma Títo chi ʼutz we yix qui qʼuis ni u molic i mer chi xu jek te u molic ire chixol yix oʼonom lok. Ile ʼalijinsabal re i cʼaxnabal i cʼux chique i kachalal. 7 Yix, lic ʼutz i qui ʼano: mas lic nim u cubibal i cʼux che i Kajwal; lic ix ʼutz chu bixquil wach u chʼobom i Dios, xak lic qui ta u be u tzij, xak ix sicʼaj chu ʼanic pacha craj ire, xak lic cʼax coj i naʼo. Lic ʼutz ca tijin relic ronojel wach i qui ʼano, rumal-i cwaj yin xak ix ʼutz chu sipaxic i mer, tobal que i kachalal. 8 Ile, wachalal, suʼ ta quin ʼan pen chiwe we qui ʼan ile. Xui quin bij chiwe wach quiqui ʼan i juban chic creyent chi lic je sicʼaj chi qui toʼic i cachalal. Xin bij ile chiwe, ʼilbal-re we katzij ʼo i cʼaxnabal i cʼux yix. 9 Lic iwetaʼam wach i nim laj rutzil u cʼux i Kajwal Jesucrísto. Ire beyom, xui-ri, xoʼon nibaʼ che rib, ʼanbal re i ʼutz chiwe yix. Queje xoʼon ire ile man quix beyomar ni yix rumal u nibaʼil ire. 10 Woʼor quin bij na chiwe wach in nojbal yin che u yaʼic i mer tobal que i kachalal; ca majaw chiwe we qui ʼan na pacha xi jek li u ʼonquil. Ronojel i cʼux xi jek te li u molic i mer junabir; n-xoʼon ta queb i cʼux chu ʼonquil. 11 Xui-ri, woʼor chi qʼuisa u ʼonquil; xak chi ʼana ronojel i cʼux, pacha u jekic xi ʼano. Che i mer yix, chi jacha niʼpa i quix tiqui che. 12 We jun lic craj ca tonic, y cu yaʼo niʼpa i ca tiqui che, i Dios cu cʼamo niʼpa i cu yaʼo; n-cu tzʼonoj ta mas che, we n-ta ruʼ. 13 N-are ti xin bij we qui tij ni uyej rumal qui toʼic i kachalal. 14 Are cwaj yin mi jun cu tij uyej, mi yix mi xak are ique. Woʼor, niʼpa i mer chi ca sobrin chiwe yix cu rik ni u chac chique ique, wach i rajwaxic chique. Mok coʼon panok, mok ʼo ca sobrin tan chic chique ique, teʼuri quix qui to tan chic yix. We queje i ʼanom ile, queʼelok i tobalam iwib ʼuri chiwach. 15 Queʼel ʼuri pacha cu bij u wuj i Dios ujer: “Are i jun chi mas ʼo ruʼ, n-ta xsobrin che; xak i jun chi xa jubiʼ ʼo ruʼ, xak n-ta xoʼon palt che.” (Queje ile tzʼibtal can chupam u wuj i Dios.)

Ca ʼe chic i ma Títo pa Corínto

16 Cʼamori che i Dios man u ʼanom che i ma Títo chi xak craj ire quix u to queje pacha i cwaj yin. 17 Are xin bij che, chi ca ʼe iwuʼ, ire lic xraj ca ʼe chiwilic man xak u chʼobom chi ʼutz quix u to na. 18 Are ca ʼe ire, xak caka tak bi jun chic kachalal ruʼ, chi lic ʼutz laj aj paxsanel re u tzij i Dios; conojel queje ile quiqui bij che, pa tak tzobajil re i Dios. 19 N-xui ta la ile, xak i jutak tzobajil-le xqui bij na chi ʼutz we ca ʼe ire kuʼ chu jachic i mer chique i kachalal je nibaʼ. I jachbal re i mer-le, caka ʼano cojbal re u ʼij i Kajwal, xak cʼutbal-re chique chi yix lic quiwaj que i to. 20 Que ʼe ni juban kachalal kuʼ man ʼutz mi jun cu tzucuj tzij chikij wach caka ʼan che u qʼuial mer moltajnak. 21 Niʼpa i caka ʼano, caka ʼan pen chi pusucʼ caka ʼan wi, n-xui ta chuwach i Kajwal, xak queje chiquiwach i winak. 22 Are que ʼe i queb-le iwuʼ chu molic i mer, xak caka tak chubi jun chic kachalal cuʼ. Ya kilom chic qʼuialmul chi ire lic sicʼaj chi qui toʼic i kachalal, y woʼor lic craj ca ʼe iwuʼ man cul u cʼux chiwe, wach i qui ʼan na. 23 I ma Títo, mok ʼo i quiqui tzʼonoj pachin ire; chi bij chique chi ire wachiʼil che u chac i Kajwal, tobal iwe yix; ire in qʼuexel chiwach. Xak i juban chic kachalal chi que rachiʼilaj bic, mok ca tzʼonox chiwe je pachinok; chi bij chi je taktal bi iwuʼ cumal i jutak tzobaj re i Dios waral. Rumal wach i quiqui ʼan iqueri, lic cocsax u ʼij i Crísto. 24 Chi cʼutu i cʼaxnabal i cʼux chique, man je niʼpa i jutak tzobaj re i Dios caquetamaj na chi lic katzij, cʼax que i naʼo. Xak caquetamaj na chi katzij i xka bij, chi yix ix ʼutz laj tak kachalal.

2 Corínto 9

Craj i Dios chi ronojel ka cʼux que ka to i nibaʼib

1 I u molic i mer, tobal pan que i kachalal, n-ta kas u chac quin tzʼibaj bi chiwe, cʼunsabal-re pi cʼux. 2 N-ta kas u chac man wetaʼam lic quiwaj qui toʼic i kachalal pa Jerusalen. ʼAx quin bij wi chique i kachalal pa jyub Macedónia chi yix, chi ix aj Acáya, junabir canok ix yij chic chu ʼonquil ile. Iwumal yix, laj conojel i kachalal pa Macedónia xak cacaj que qui to pan i kachalal pa Jerusalen. 3 Woʼor quin tak bi ma Títo iwuʼ, junam cuʼ i queb kachalal, cʼunsabal-re chi cʼux chi qui mol ni mer. N-cwaj ti yin we n-sak laj tzij taj queʼelok pacha in bim, chi yix ix sicʼaj chi qui toʼic i nibaʼib; cwaj yin chi yij chic i mer pacha in bim. 4 Are quin upon yin chi solixic, we je ʼo jujun kachalal aj Macedónia que ʼe na wuʼ, are coj uponic, we yix ni molom ti mer, lic qʼuixbal queʼel na chwe yin, man lic in cubam in cʼux chiwe chi qui ʼan na. Y n-xui ta chwe yin, xak qʼuixbal queʼel chiwe yix. 5 Rumal-i, in chʼobom yin, ca nabeaj bi ma Títo cuʼ i juban kachalal, que qui bij na chiwe chi qui bisoj u molic i mer, pacha i bim te yix chi qui ʼano. We yij chic i mer are coj uponic, ca ʼalijin ʼuri chi ronojel i cʼux xi ʼano, n-are ta pacha xin ʼan pen yin chiwe. 6 Iwetaʼam iri: jun, we xa jubiʼ cu tico, xak xa jubiʼ ni cu chʼac che. Jun, we nim i cu tico, xak nim ni cu chʼac che. 7 Rumal-i, chi jujunal wi, chi chʼobo niʼpa i mer qui yaʼo; teʼuri chi ya ruʼ ronojel i cʼux; mi ʼan ile chi xa queb i cʼux chu yaʼic; mi ʼano pacha tak ʼo jun coʼon pen chiwe. Pachin i cu ya ruʼ ronojel u cʼux, cʼax ca naʼ ʼuri rumal i Dios. 8 Wachalal, wach i rajwaxic chiwe, i Dios ca tiqui chu yaʼic chiwe, y n-xui ta la ile, xak cu ya mas puwi ile. Queje ile, yix xak quix tiqui chu ʼanic u qʼuial ʼutz chique i kachalal, man lic cu rik na rib wach i ʼo iwuʼ. 9 Cha cʼun chi cʼux i tzij-i chi tzʼibtal can chupam u wuj i Dios: I jun-le n-xu xuyaj taj, lic xu ya chique i nibaʼib; niʼpa i ʼutz u ʼanom, n-ca sachsax tu wach ronojel ʼij sak. (Queje ile tzʼibtal canok.) 10 I que ticanic, are i Dios ca yaw i ija chique, teʼuri, xak cu ya chique wach i quiqui tijo. Xak are i Dios ca yaw chiwe yix wach i rajwaxic chiwe; ire xak cu qʼuiarsaj u wach niʼpa tak i qui tico, niʼpa tak i qui molo. (Queje ile, nim ni tonic quix tiqui chu ʼanic ruʼ, teʼuri niʼpa i ʼutz i ʼanom ruʼ, queʼel pacha jun nim laj cosech elnak che i ija chi u yom i Dios chiwe.) 11 I Dios, nim cu ya chiwe; ʼis xa biruxic cu ya chiwe, man xak yix, nim ni tonic qui ʼano, ronojel i cʼux. Are queje ile caka ʼano, niʼpa i que ka to lic quiqui cʼamwaj quiqui tioxij che i Dios. 12 I mer, chi caka jach nubic, cu rik ni u chac chique i kachalal, wach i rajwaxic chique, xak cu rik u chac che i Dios man je qʼui quiqui tioxij che rumal. 13 Ique quiqui coj ni u ʼij i Dios, man i qui toʼic i ʼanom yix, cu ʼalijinsaj chique chi yix lic quix cojon che i ʼutz laj tzij re i Crísto, xak qui ʼano pacha i cu bij, man ix sicʼaj chi qui toʼic ique, xak chique conojel i kachalal. 14 Teʼuri, lic quiqui tzʼonoj na che i Dios piwi, cutbal re i cʼaxnabal qui cʼux chiwe, xak quiqui tioxij che i Dios rumal i rutzil i cʼux u yom chiwe. 15 Cʼamori che i Dios rumal i loʼlaj u sipon chake; lic n-caka rik taj wach u lapic u chomal caka ʼano.

2 Corínto 10

Are i Dios yawnak u patan i ma Páblo

1 Yin, chi in a-Páblo, ʼo jun pawor quin tzʼonoj chiwe chuwach i Crísto. Yix iwetaʼam chi ire lic nim u cʼux, lic ʼo i cʼaxnabal u cʼux. ʼO jujun chiwe quiqui bij chi yin lic n-ta quin bij chiwe are in ʼo iwuʼ, xui-ri, are naj in ʼo wi, lic in cʼan chiwe, quiqui bij. 2 Bay, quin tzʼonoj pawor chiwe, mi ʼan chwe chi quin ʼan cʼan che wib chiwe. ʼO jujun chiwe quiqui bij chi wach quin tijin chu ʼanic, xui chwe yin i ʼutz, pacha tak quiqui ʼan i winak toʼ je re u wach i jyub taʼaj. Miqui bij ile, mokxa coʼon na cʼan chwe are quin upon iwuʼ. We cacaj ʼut, quiquil na chi ʼo ni u cowil in cʼux chi qui yajic, péro lic quin tzʼonoj chiwe, mi petsaj ile pakawi. 3 Katzij oj ʼo chuwach i jyub taʼaj, xui-ri, i chʼoʼoj chi caka ʼan yoj n-are ta pacha i quiqui ʼan i toʼ je re u wach i jyub taʼaj. (I chʼoʼoj caka ʼan yoj, chirij i mac atzalal caka ʼan wi.) 4 Are caka ʼan i chʼoʼoj-le, n-ruʼ ti ka nojbal yoj, n-ruʼ ti ka choʼab yoj, caka ʼan wi; are ruʼ u choʼab i Dios, rumal-i, coj tiqui na che qui choʼab niʼpa i je aj chʼoʼoj chirij i Dios. 5 Coj tiqui bi chu ʼatixic tak i tzij chi xa ruʼ winak petnak wi; xak cakesaj ronojel tak i n-ca yaw ta chique i winak chi caquetamaj u be i Dios. Xak niʼpa tak i nojbal chi xa ruʼ winak petnak wi, ʼis caka ʼatsaj puʼab i Crísto, man cu ʼan na che pacha craj ire. 6 Teʼuri, are cakilo chi yix qui ʼan chic pacha i cu bij i Dios, are ʼuri oj yij chic que ka ya pa tojbal mac niʼpa i n-cacaj ta que cojonic. 7 Jun rajchac i Dios, chi takej che, wach i ʼo pa ranima; n-are ta toʼ qui takej wach i ca tzunic. We ʼo jun chila chi cu bij: “Yin lic in re i Crísto,” bay, xak chu chʼobo ʼuri chi yin xak in re i Crísto. Pacha oʼonom ire, chi re chic i Crísto, xak queje in ʼanom yin, lic in re i Crísto. 8 Mok qʼuialmul in bim chiwe chi yin in ʼo piwi yix; xui-ri, n-quin qʼuix ta chu ʼonquil ile, man are i Kajwal yawnak pinʼab, tobal iwe yix che i cʼaslemal chuwach ire; n-in ta ʼo piwi we xa tzaksabal iwe quin ʼano. 9 N-cwaj ti yin mok qui chʼob yix, chi tak i wuj quin tzʼibaj bi chiwe toʼ xib-bal iwe quin ʼano. 10 ʼO jujun quiqui bij: “Niʼpa tak i u wuj i ma Páblo, lic co i ca chʼaw chake, lic ʼo u choʼab, ca ta yet; péro are ʼo ire chakawach y ca chʼaʼat kuʼ, n-tu choʼab, xak i u tzij n-ta coʼon re.” Queje ile quiqui bij. 11 Niʼpa i quiqui bij ile, chiqui ta u be ʼuri: are quin upon iwuʼ, quiquil na ʼuri chi ʼo in choʼab; quiquil nu wach in choʼab pacha in bim chupam in wuj chi in tzʼibam are naj in ʼo wi. 12 Niʼpa i tijonel je ʼo iwuʼ, lic quiqui coj qui ʼij quib. N-quin bij ti yin we ʼo mas in ʼij chiquiwach ique; n-quin junamsaj ti in ʼij yin cuʼ ique. Xui-ri, i u pajic qui ʼij chi quiqui ʼan ique, toʼ quiqui takej quib chiquiwach, xui quiqui ʼan-i. Niʼpa i quiqui ʼan queje ile, n-ta qui nojbal. 13 Yin n-quin coj ti in ʼij wib che i chac chi n-we ti yin; xui-ri, are i Dios u yom chwe pa quin chacun wi; are ire yawnak chwe chi quin chacun chixol yix chila pa Corínto. 14 Rumal-i, ʼo we che, chi quin lap na wib wach in ʼanom chiwe yix; ma ta in upon-nak iwuʼ, n-ta we ʼuri che. Xui-ri, yin in upon-nak nabe chu yaʼic i ʼutz laj tzij re i Crísto chiwe yix. 15 Yin n-cwaj ta quin coj in ʼij che u chac jun chic pa chacun-nak wi ire, xuiri, ʼo we chiwe yix. Are i cwaj yin, are u cowiric u cubibal i cʼux yix che i Crísto, teʼuri quin tiqui na chu ʼanic mas in chac chixol; xui-ri, xui quin ʼano pacha u yom i Dios chwe. 16 We xutzin in chac chixol yix, teʼuri quin ʼe chic chu bixquil i ʼutz laj tzij re i Crísto mas cʼa naj chuwach ix ʼo wi yix. Xui-ri, n-que in mina ta wib che u chac jun chic, we xa cojbal in ʼij quin ʼan ruʼ u chac ire. 17 We ʼo jun craj coʼon nim che rib (rumal jun chac u ʼanom), are chu bij ʼuri wach i nim laj chac u ʼanom i Kajwal. 18 We xa cu coj u ʼij utuquel, n-ta queʼel wi; xui-ri, we i Kajwal ca cojow u ʼij, ʼalaj ʼuri chi ʼutz i u ʼanom.

2 Corínto 11

I ma Páblo, n-coʼon ti ire pacha quiqui ʼan i aj tijonel ne te sakil

1 Chi ya u nimal i cʼux che, wach i quin oc chu bixquil chiwe; tupu xa chʼuj laj tzij qui ta yix, chi cuyu ni in mac che. 2 Yin lic cʼax quix in naʼo, y cwaj yin chi xui chirij i Crísto quix terej wi; i cʼaxnabal in cʼux-le, lic ruʼ i Dios petnak wi. In pacha jun kajawxel u yom u miʼal che jun achi; lic ʼapoj laj ali u yom che, man xui ruʼ ire ca qʼuiji wi. Queje yin ile; yin ix in yom che i Crísto, xui che ire ix in yom wi. 3 Xui-ri, quin bison chiwe, man mokxa ca yojtaj na i nojbal, y qui canaj can i Crísto; mokxa n-qui coj ta chic u ʼij ronojel i cʼux. Mokxa quix tʼortaj na, pacha xoʼon i ixok Eva ujer, xtʼortaj rumal i cumatz chi xa saklej u nojbal. 4 Niʼpa i que upon iwuʼ, tupu lic junwi quiqui bij chirij u patan i Jesus, lic ʼutz qui ta yix. Tupu ya i cʼulam chic i u Tewal i Dios iwuʼ, xui-ri xa quix tijin tan chic chu cʼulaxic jun chic; xak quix tijin chu cojic jun tzij chi n-are ti tzij in cʼutum yin chiwe re i ʼelbal chi sak. 5 Niʼpa i tijonel chi mas nim qui ʼij qui bij yix, ¿xataba xa pichʼ in ʼij yin chiquiwach ique? N-pichʼ taj. 6 Tupu n-quin rik taj pacha quiqui ʼan i juban chic chi lic chom u bixquil quiqui bij, xui-ri yin ʼo in noʼoj; lic wetaʼam usucʼ niʼpa i quin bij. Ile, lic iwetaʼam yix chi sak laj tzij; ʼax iwilom wi ile chwe, ronojel niʼpa in ʼanom. 7 Yin n-xin tzʼonoj ta wajil chiwe are xin bij chiwe wach i iwelbal chi sak; queje ile xin ʼano: xin kajsaj in ʼij yin, nimarsabal re i ʼij yix. ¿Xataba n-ʼus ta xin ʼano-le? 8 Are xin bij u tzij i Dios chiwe yix, xin tzukbej wib che i mer yatal chwe cumal jutzobaj kachalal aj naj. Xeʼelok pacha ʼo welʼam chique, tobal iwe yix. 9 Are in ʼo iwuʼ, n-ti xin tzʼonoj chiwe wach i rajwaxic chwe; are i kachalal aj Macedónia, are ique xqui cʼam li chwe wach i rajwaxic chwe. Queje ile n-xin ya ta wib chikul; n-ta tzukbal wib xin tzʼonoj chiwe; ile lic n-quin mayij tu ʼonquil. 10 Mas quin quicot rumal, we n-quin tzʼonoj ta wajil che in chac. In quicotemal-le, mi jun chila pa Acáya quelsaw chwe. Sak laj tzij i xin bij-le, xak jun ruʼ pacha i sak laj tzij re i Crísto chi ʼo pin cʼux. 11 ¿Wuchac n-xin tzʼonoj ta wajil chiwe? ¿Xataba n-cʼax ta quix in na yix? ¡Dios retaʼam chi cʼax quix in naʼo! 12 N-quin mayij tu ʼonquil in chac pacha quin tijin chu ʼanic, chi n-ta wajil quin tzʼonoj; queje ile n-quin ya ta chique i juban aj tijonel we quiqui bij, “Yoj lic ʼutz i caka ʼano man xak jun coj tijin chu ʼanic pacha cu ʼan i ma Páblo,” mok que cha. N-ta queʼel wi ile man i qui chac ique je tojtal ruʼ. 13 Ique-le n-katzij taj we je u takon i Dios; xa je aj tʼoronel. Quiqui ʼan che quib pacha je rapostelab i Crísto, péro ne te are. 14 Mix upon chuwach, we queje ile quiqui ʼano, man i itzel mísmo xak queje coʼon ile; coʼon che rib pacha jun sak laj ángel re i Dios. 15 Rumal-i, mix upon chuwach chi niʼpa i que ʼanaw u chac itzel, xak quiqui ʼan che quib pacha je aj ʼanol ʼutz. Xui-ri, pa qʼuisbalre, ca pe ni tojbalil qui mac chiquij pacha i ca majawic.

Wach i cʼax xicʼaw wi i ma Páblo chu ʼanic u chac i Crísto

16 Julaj chic quin bij chiwe, mi chʼob yix mokxa in chʼuj. Xui-ri, we queje ile qui chʼobo, chi ta na pe jubiʼ in tzij; chi ya na chwe quin lap na jubiʼ wib yin. 17 Are i quin bij chiwe woʼor, pacha chʼuj laj tzij; i Kajwal nu bim ta chwe we ʼutz quin ʼan queje iri, chi xa u cojic in ʼij yin quin ʼano. 18 Xui-ri je qʼui i toʼ winak chi quiqui ʼan nimak che qui ʼij, wach qui ʼanom waral chuwach i jyub taʼaj; bay, xak queje quin ʼan ni yin woʼor, quin coj ni in ʼij-i. 19 Queje quin ʼan ile man yix lic qui ya u nimal i cʼux chu tayic qui tzij i je chʼuj, tupu yix lic ʼo i nojbal, qui bij yix. 20 Cwil yin xa qui ya u nimal i cʼux chique i qui yom quib piwi; xa que i cuy niʼpa i quiqui qʼuis ubitak iwe; xa que i cuy niʼpa i que rajawin piwi; xa qui ya u nimal i cʼux chique i quiqui ʼan nim che quib, xak chique i quix qui chʼay che i palaj; toʼ que i chʼijo. 21 Yin ʼut, quin qʼuix che, chi n-ta u cowil in cʼux chu ʼanic chiwe pacha i quiqui ʼan ique. Péro ique, we lic quiqui coj qui ʼij, xak yin quin cowirsaj ni in cʼux chu cojic in ʼij, xui-ri quin na yin, xa chʼuj laj tzij quin tijin chu bixquil. 22 Quiqui bij ique nim ni qui ʼij man je aj Hebréo winak; bay, xak queje yin, in aj Hebréo winak. Quiqui coj qui ʼij man je aj tinimit Israel; bay, xak queje yin, in aj Israel. Xak quiqui coj qui ʼij man je u muk u xiquin can i mam Abraham; xak queje yin, in u muk u xiquin canok. 23 Xak quiqui bij chi je aj ʼanol u chac i Crísto; bay, yin ʼut mas in aj ʼanol u chac i Crísto chiquiwach ique. Xui-ri, are quin lap wib queje ile, quin na yin xa chʼuj laj tzij quin bij. Yin, mas in chacunnak chiquiwach ique; mas in tijom in loʼxic chiquiwach ique; mas in tijom i cárcel chiquiwach ique, xak qʼuialmul xin qʼuiji chuwach i camic. 24 I aj Israel winak jobmul xqui coj tréinta y nuéve asial chwe re jutak yac. 25 Xak i aj Róma winak, oxmul in qui chʼayom ruʼ cheʼ; xak juyac laj in camsam ruʼ abaj. Oxmul laj in jiʼnak pa ya, are xmuktaj i bárco chi in ʼo chupam; julaj xin chʼij jun aʼab ruʼ jun ʼij chi toʼ quin muxin chic chuwi mar (man xmuktaj i bárco pa ya). 26 Mas in malcatnak chu ʼonquil u chac i Dios, laj in camnak pa tak ya; laj in camnak piquiʼab tak iliʼomab; laj in qui camsam i je wach aj tinimit, xak i ne te wach aj tinimit. Xin qʼuiji na chuwach i camic pa tak tinimit, xak pa tak ʼes, xak pa mar. Xak in tijom i cʼax piqui ʼab i juban chi quiqui bij je kachalal, xui-ri, ne te kachalal. 27 Lic mas in chacun-nak, ʼolic laj in camnak rumal i cosic. Qʼuialmul toʼ in cʼascʼatnak; in tijom i numic y cʼatic; woʼtam in waʼim rumal in chac; in chʼijom joron tew; xak ʼolic lic n-ti in ʼuʼ. 28 Xak ʼo chic juban cʼax in tijom; y n-xui ta la ile, ʼij ʼij lic quin cʼachir chique i je niʼpa tak tzobaj re i Dios; ile pacha jun ekan ʼo chin kul quin na yin. 29 We ʼo jun kachalal, n-kas ta jiquil u cʼux, quin na yin lic are yin n-kas ta jiquil in cʼux. We ʼo jun kachalal mintal na chupam u mac, yin ca pe ni woywal rumal, xak quin qʼuix na che junam ruʼ ire. 30 We ʼo u chac quin lap na wib yin, xui quin lap tak ile chi cu ʼalijinsaj chi yin n-ta in choʼab. 31 I Dios, chi u Kajaw i Kajwal Jesucrísto, retaʼam chi sak laj tzij i quin bij-le; che ire, chocsax u ʼij queʼe ʼij sak chirij. 32 Yin ujer, are in ʼo pa tinimit Damásco, i gobernador, chi rakan u ʼab i rey mam Arétas, xraj ire quin u tzʼapij pa cárcel. Xu coj chajal pa tak ocbal bic pa tinimit, chapbal-we, quiqui bij ique. 33 Xui-ri, i kachalal xin quesaj pa wantana; xin qui kajsaj pa chicach rij tapia. Queje ile xin el chi sak; n-are ta rumal in choʼab yin.

2 Corínto 12

I Dios xoʼon che i ma Páblo xa ʼe rila i chicaj

1 N-ta queʼel wi we jun cu coj u ʼij rib, xui-ri yin woʼor ʼo u chac quin ʼano. Quin bij na ʼut wach u ʼanom i Kajwal chwe, wach i wilom pin wach rumal, xak wach u ʼalijinsam chwe. 2 ʼO jun achi, lic wetaʼam u wach, lic re chic i Crísto. Ire, pa cajlajuj junab canok, xak teʼet xcʼam bi cʼa pa urox caj. Yin n-wetaʼam taj we xa ʼe u chʼacul ruʼ, o we xui i ranima xa ʼec, xui i Dios retaʼam. 3 Xui-ri, lic wetaʼam chi i achi-le, cʼamom nubi chicaj. N-wetaʼam taj we xcʼam bi u chʼacul ruʼ, o we n-xcʼam tubic, xui i Dios retaʼam ile. 4 I achi-le cʼamtal bi chicaj, pa xu ta wi tak i tzij chi mi jun winak ca rikaw u bixquil; xak we ta cu rik u bixquil, i Dios cu ʼatij che. 5 Yin ʼut, lic quin bij ne u ʼij-i jun winak we ʼantal che pacha i achi-le; xui-ri n-quin lap ta wib yin, wach i ʼutz quin ʼan yin. Xui quin lap tak ile chi n-ti in ʼij, n-ti in choʼab. 6 Katzij we ta cwaj quin coj in ʼij (rumal wach xa ʼe wila, pues ʼo usucʼ man are i achi quin bij, yin ile) n-are ta chʼuj laj tzij quin bij, xa are i sak laj tzij. Xui-ri, yin n-cwaj ta quin lap wib, man n-cwaj taj we xa rumal i quin bij-le quiqui bij ni winak chi yin mas ʼo ni in ʼij. Xui cwaj yin toʼ quin quilo, toʼ quin qui ta, teʼuri quiqui bij na, we ʼutz i quin tijin chu ʼonquil. 7 Niʼpa i xa ʼe wila chila chicaj, lic nim u ʼij u chomal. Colo rumal-i xpe jun cʼax chwe, pacha jun qʼuix ʼo chupam in chʼacul; pacha jun u takon itzel, cu ʼanbej cʼax chwe, man ʼutz n-quin coj ti in ʼij che, wach xa ʼe wila na. 8 I cʼax-le, oxmul lic in tzʼonom che i Kajwal cresaj chwe. 9 Xui-ri, i Kajwal u bim chwe: “(N-cwesaj taj.) I wutzil chawe lic cu rik rib awuʼ; are ile ʼo u chac chawe; i in choʼab mas cu rik u chac chawe are n-ta kas a choʼab yet.” Queje ile xu bij chwe. Rumal-i, quin quicotic, man wetaʼam chi ʼutz we n-ti in choʼab, man queje ile ca ʼalijin ni u choʼab i Crísto chwe. 10 Rumal-i, quin quicot na, are ca ʼalijinic chi n-ta kas in choʼab; xak quin quicot na, are quin yoʼyax cumal i winak; xak we ʼo rajwaxic chwe; xak we ʼo quiqui tzucuj chʼoʼoj chwij; xak we quin tij i cʼax. Lic quin quicot chu chʼijic ronojel ile rumal i Crísto, man we n-ta kas in choʼab, are ʼuri queʼel chwe ʼo mas in choʼab rumal ire.

I ma Páblo ca cʼachir na cuʼ i aj Corínto

11 Iwumal yix, xin lap wib cojbal re in ʼij yin. Xa pacha in tont xin lapan iwuʼ, xui-ri, are te yix qui bij we ʼutz in ʼanom yin. Yix lic i cojom qui ʼij i juban tijonel, xui-ri ique n-nim ti qui ʼij chuwach in ʼij yin. Katzij ile, tupu n-ta kas in ʼij yin. 12 Are xin chacun iwuʼ ruʼ u nimal in cʼux, xa ʼalijinsax chiwe chi lic in u takon i Dios: xiwil tak i milágro, xak i nimak tak ʼanic re i Dios, xak xiwil juban chic cʼutbal-re chi i Dios ʼo wuʼ. 13 ¿Xataba n-junam ta iwilic xin ʼano? Lic xak jun xin ʼan chiwe yix pacha quin ʼan chique i juban je jutak tzobajil re i Dios. Xui-ri, n-xin tzʼonoj ta tzukbal wib chiwe yix, n-xin ya ta wib chikul. We n-ʼus ti ile xin ʼano, ¡pues chi cuyu in mac! 14 Woʼor in yij chic che uroxmul wakan chi quin ʼe chi solixic; we xin upon iwuʼ, n-quin tzʼonoj ta tzukbal wib chiwe. Are yix quix waj; n-are ti ubitak iwe. Jun kajawxel n-cu tzʼonoj ta tzukbal rib chique i chʼutik; are i kajawxel que u tzuk i racʼal. 15 Yin lic ronojel in cʼux quin qʼuis ni in mer, quin qʼuis ni in choʼab, tobal iwe; queje yin ile chiwe. Xui-ri, cwil yin we mas nim i cʼaxnabal in cʼux chiwe, are ʼuri xa mas coʼon pichʼ i cʼaxnabal i cʼux yix chwe yin. 16 Yix, mokxa qui bij ʼut chi katzij n-ta xin tzʼonoj chiwe, xui-ri, mok ʼo jujun chiwe quiqui bij chi xa saklej in nojbal chu ʼonquil ile; xa quin tijin chi tʼoric che i mer chi woʼor coj tijin chu molic, mok quiqui bij. 17 ¿Xataba ʼo jun in takom bi iwuʼ xa tʼorbal iwe que u ʼana? Mi jun. 18 Xin bij che i ma Títo chi quix ʼe u solij, xak xin tak bi i kachalal jun ruʼ. Iwonojel yix iwetaʼam chi i ma Títo mi julaj ix u tʼorom. Xak iwetaʼam chi xak jun i ka cʼux yoj ruʼ i ma Títo, xak jun i caka ʼano. 19 Wachalal, ronojel i xin bij-le, mok qui bij yix xa tobal wib chiwach quin tijin chu ʼonquil. Péro n-rumal ti ile xin bij, xa are rumal u nojbal i Crísto; lic chuwach i Dios xin bij ile. Wachalal chi quix waj, ronojel wach i quin ʼano, xa are ʼanbal ʼutz chiwe yix. 20 Man quin chʼob yin, are quin upon iwuʼ, mok quix ʼe in rika n-ʼus ta i ʼanom, n-quix tijin ta chu ʼanic pacha i cwaj yin chiwe. We queje i ʼanom ile, xak n-quix quicot ta ʼuri yix chwe yin, man xa yaj que in ʼana ʼuri chiwe. Quin chʼob yin, are quin uponic, mokxa toʼ chʼoʼoj quix tijin chu ʼanic; mokxa ca titat i pam che iwachiʼil chi ʼo u ʼij; mokxa toʼ qui petsaj iwoywal; mok quix ʼe in rika xa i jachom bi iwib pa tak tzobajil. Quin chʼob yin mokxa quix tijin chu nuqʼuic tzij chiwach; mokxa qui yoʼya iwib chiwach; mokxa toʼ nim qui ʼan che iwib; mokxa quix tijin chu ʼanic pacha i toʼ qui chʼob yix chi jujunal. 21 Quin chʼob yin, are quin upon julaj chic iwuʼ, pent i Dios coʼon tan chic chwe chi quin qʼuix na iwumal yix, wach i qui ʼano. Pent ix qʼui quin oʼ na iwumal, rumal i mac re ujer chi n-iwoʼtam ta canok. Pent ni mayim ta can u ʼonquil i n-chʼam taj, xak i u ʼonquil i toʼ u rayijbal i chʼacul. Mok queje ile quix ʼe in rika quin chʼob yin.

2 Corínto 13

I ma Páblo, qʼuisbal pixbanic xoʼon chupam u wuj chique i aj Corínto

1 Are uroxmul wakan iri chi quin ʼe chi solixic. We xin uponic, we ʼo jun u ʼanom u mac, que ka tzucuj je queb oxib (pacha cu bij u tzij i Dios), y caka tzʼonoj na chique we katzij ʼo u mac u ʼanom. 2 ʼO jun tzij quin bij na chique i je macunnak lok, xak chiwe yix iwonojel: we xin upon juyac chic iwuʼ, macoyʼej ʼuri we ʼutz qui ʼijlaxic quin ʼano. Ile lic xin bij chiwe, are in ʼo che ucamul wakan iwuʼ. Woʼor, quin camulij chubi u bixquil chiwe, tupu cʼa naj in ʼo wi. 3 Yix, xa ʼalijinsabal-re quiwaj rilic chwe, we in tzij chiwe we kas are u tzij i Crísto; bay, lic quiwil na chi katzij. I Crísto, ʼo u choʼab chi sucʼbaxic; are coʼon ire ile, ca ʼalijin ʼuri u choʼab chixol yix. 4 Lic ʼo u choʼab tupu n-ta kas u choʼab are xrip chuwach i cruz; xui-ri xcʼasi rumal u choʼab i Dios. Xak queje yoj ile; n-ta kas ka choʼab quiqui bij i winak, xui-ri, junam ruʼ i Crísto, oj cʼaslic rumal u choʼab i Dios, xak ʼo ka choʼab chu ʼonquil pacha i ca majaw chiwe. 5 I u cubibal i cʼux yix che i Crísto, chix taqʼui na pa rakan, we lic katzij; xak chi na iwib yix wach ʼo piwanima. ¿N-iwetaʼam ta ba-ri, chi Jesucrísto ʼo chiwe yix? Ire lic ʼo chiwe we katzij i jachom iwib che. 6 Cwaj yin quiwil ni u be chi yin lic ʼo u choʼab i Crísto wuʼ. 7 Coj tijin chu tzʼonoxic che i Dios piwi yix, man n-quix tzak ta chupam i mac. Queje ile caka ʼano, man chiwe yix i ʼutz; n-are ta rumal we cocsax ni ka ʼij yoj; xa are rumal qui ʼanbej yix i ʼutz. N-ta coʼono we ʼo jujun quiqui bij na chi n-tu choʼab i Crísto wuʼ. 8 We ʼutz i quix tijin chu ʼanic, n-tu chac ʼuri quix in sucʼba. Yin n-ca pe ta woywal che ile; n-quin oywar ta chique i que tijin chu ʼanic i ʼutz, i sak laj tzij. 9 Rumal-i, quin quicotic we n-tu chac quix in sucʼba; quin quicotic we ca ʼiltaj na chi pacha n-ta kas in choʼab are quin upon iwuʼ, xui-ri, we ca ʼiltaj na chi lic ʼo i choʼab yix chu ʼonquil i ʼutz. Yin n-quin mayij tu tzʼonoxic che i Dios piwi yix; man ʼutz quix eʼel na lic ix ʼutz ix chom, n-ta cʼax chiwe chuwach i Dios. 10 Nabe na quin tak bi i wuj-i chiwe, are ya quin ʼe chi solixic; n-cwaj ti yin are quin uponic we toʼ yaj quin ʼan chiwe. I Kajwal u yom chwe chi in ʼo piwi yix tobal re i cʼaslemal, n-are ti sachbal iwe quin ʼano. 11 Wachalal, xui ile quin bij chiwe woʼor. Chi bisoj u ʼanic i ʼutz che i cʼaslemal man ʼutz n-ta cʼax chiwe chuwach i Dios; chi cubsaj i cʼux chiwach; chi junamsaj i nojbal; ʼutz chix ʼol chiwach. I Dios ca qʼuiji ʼuri iwuʼ, chi are u xebal i quicotemal, xak u xebal i cʼaxnabal cʼuxij. 12 Chuwach i Dios, chi tzʼubaj iwib chiwach. 13 Je conojel i kachalal waral quiqui ya pan rutzil i wach. 14 Wachalal, quin tzʼonoj che i Dios chi ʼo ni rutzil u cʼux i Kajwal Jesucrísto piwi, xak i cʼaxnabal u cʼux i Dios; xak ʼo ni u Tewal i Dios iwuʼ. Amen (queje ile cwaj).

Galácia 1

1 Yin in a-Páblo chi quin tak bi i wuj-i chiwe: in apóstol, lic in taktal rumal i Jesucrísto. In patan yin, n-petnak ta piqui nojbal winak, xak n-winak ta xin takawic; are i Jesucrísto xin takawic, xak i ka Kajaw Dios chi xcʼunsaw sak chuwach i Jesucrísto are camnak. 2 Yin, cuʼ conojel i kachalal chi je ʼo wuʼ, caka ya pan rutzil i wach yix, ix jutak tzobaj re i Dios chila pa jyub Galácia. 3 I ka Kajaw Dios, xak i Kajwal Jesucrísto, chiqui ya utzil chomal chiwe, xak i uxlambal pi cʼux. 4 Are i Jesucrístole chi xu ya rib che i camic rumal i ka mac pacha u chʼobom i ka Kajaw Dios. Queje ile xu ʼano, ʼelsabal-ke chupam niʼpa i n-ʼus taj chi woʼor ʼo chuwach i jyub taʼaj. 5 ¡Chocsax u ʼij i Dios queʼe ʼij sak chirij! Amen (queje ile cakaj).

I tzij re i kelbal chi sak, xa jun ʼolic

6 Lic xin bison che, wach quix tijin chu ʼanic, chi quix tijin chi roʼtaxic can i Dios, y cʼa te ix ocnak puʼab. Ire xix u siqʼuij ruʼ, ʼanbal-re utzil chomal chiwe rumal i Jesucrísto, péro woʼor quix tijin chu cojic retalil che jun chic tzij, chi ʼelsabal iwe chi sak, qui bij yix. 7 Xui-ri, n-ta chic jun tzij lic re iwelbal chi sak, xui i jun chi xin cʼut yin chiwe. Are i ʼanom, je ʼo ni jujun je upon-nak iwuʼ xa quix qui tunu; cacaj ique quiqui yoj i ʼutz laj tzij re i Crísto. 8 We ʼo jun cu cʼut jun chic tzij chiwe, junwi chuwach ile chi ka cʼutum can yoj chiwe, cha cʼokox na ʼuri rumal i Dios. N-ta coʼono we xa yin, o xak we jun ángel aj chicaj ca ʼanawic, cha cʼokox na ʼuri. 9 In bim chic iri chiwe, xak quin camulij chic u bixquil: we ʼo jun cu cʼut i tzij re i ʼelbal chi sak junwi chuwach ile chi i cojom yix, cha cʼokox rumal i Dios. 10 Bay, we queje xin bij ile chiwe, ʼalaj ʼuri chi n-quin tzucuj tu cojic in ʼij cumal i winak; xui cwaj quin ʼan pacha craj i Dios. ¿Xataba cwaj cocsax in ʼij cumal i winak? N-cwaj taj. We tene cʼa cwaj coc in ʼij cumal i winak, n-queje tene in yom wib-i chu ʼonquil u chac i Jesucrísto.

I u patan i ma Páblo, ruʼ i Dios petnak wi, n-ruʼ ta jun winak

11 Ix wachalal, cwaj quiwetamaj iri: i tzij re i ʼelbal chi sak, chi quin tijin yin chu bixquil, n-are ti u nojim jun winak. 12 I tzij-le n-xyaʼ ta chwe rumal jun winak, xak n-xcʼut ta chwe cumal i winak. Lic are i Jesucrísto xa ʼalijinsaw chwe. 13 Cwaj quin sakij ile chiwe. I tom yix chi oʼonom lok, lic in yom in cʼux che ile chi quiqui coj i aj Israel winak. Lic ronojel in cʼux xin chʼoʼojin chiquij i jutak tzobaj je re i Dios; lic xin tzucuj u sachsaxic qui wach. 14 Lic in sicʼaj chu ʼonquil pacha i cʼutunic ke yoj chi oj aj Israel, mas na chiquiwach i je wachiʼil. Lic mas xin ya in cʼux chu ʼonquil pacha i cʼutunic xqui ya can i katit ka mam ujer. 15 Xui-ri, i Dios in u chom chic are maja quin alaxic; rumal i nim laj cʼaxnabal u cʼux xin u siqʼuij ruʼ. Teʼuri, are xraj ire, 16 xu ʼalijinsaj u Cʼojol pin wach, xak pin cʼux man quin paxsaj ni u tzijol chique i ne te aj Israel winak wach i quelbal chi sak. Yin, are xwetamaj u wach i Jesucrísto, n-xe in tzʼonoj ta in nojbal che jun winak, 17 xak n-xin ʼe ta pa Jerusalen chi quilic i apostelab chi ʼax je apostelab wi chic chinwach yin. Are i xin ʼano, juntir xin ʼe naj cʼa pa jyub Arábia. Xoʼon panok, xin tzalij chic pa tinimit Damásco. 18 Xicʼaw oxib junab, teʼuri xin ʼe pa Jerusalen, cwetambej re u wach i ma Pédro. Jolajuj ʼij xin ʼan chila ruʼ. 19 Xuiri, are in ʼo chila, n-xwil ti qui wach niʼpa i juban apostelab, xui i ma Jacóbo, u chaʼ i Kajwal. 20 Iri, chi quin tijin chu tzʼibaxic chiwe, i Dios retaʼam chi ʼis sak laj tzij; lic queje ile xin ʼano. 21 Teʼuri xin el pa Jerusalen y xin ʼe cʼa pa jyub Síria, y xak che i jyub Cilícia. 22 Xui-ri, i jutak tzobaj je re i Crísto pa jyub Judéa cʼa maja caquetamaj in wach. 23 Ique xui qui tom ile wach qui bim i juban kachalal; qui bim: “I ma Páblo chi aj chʼoʼoj teʼek chikij, woʼor ca tijin chu paxsaxic i tzij re i ʼelbal chi sak rumal i Crísto. I tzij-le, chi xraj teʼek cu chup u wach, woʼor ca tijin chu paxsaxic.” Queje ile qui tom ique chwe. 24 Rumal-i, lic xqui coj u ʼij i Dios rumal wach u ʼanom chwe.

Galácia 2

Xqui bij i juban apostelab chi ʼutz u chac i ma Páblo

1 Cʼa xicʼaw ni cajlajuj junab, teʼuri xin ʼe chic pa Jerusalen, junam ruʼ i ma Bernabe; xak xin cʼam bi i ma Títo kuʼ. 2 Xoj ʼe chila man i Dios xu ʼalijinsaj pin nojbal chi ʼo u chac quin ʼec. Chila pa Jerusalen, xka mol kib xui cuʼ i qui nimakil i kachalal; chique ique xin ʼalijinsaj wach i tzij chi quin tijin chu cʼutic chique i ne te aj Israel winak, wach i ʼelbal-que chi sak. Xin bij ile chique man n-cwaj taj chi toʼ ca sach u wach niʼpa in ʼanom, xak niʼpa i quin tijin chu ʼonquil chiquixol i ne te aj Israel. 3 ʼUtz xqui ta wach i xin bij, rumal-i n-xqui ʼan ta pen che i ma Títo chi wachiʼil, we coc i retal circuncision che u chʼacul. N-xa ʼan ta pen che, tupu ire n-ti retal-le che man n-aj Israel winak taj. 4 Katzij je ʼo jujun chila chi cacaj ca ʼan i retal circuncision che i ma Títo. Ique n-mer ta je kachalal, xa je ocnak chakaxol aliʼal, ʼilbal re wach tak i caka ʼan yoj chi ka yom chic kib puʼab i Jesucrísto. Ique n-cu maj ta qui wach chi oj ʼelnak puʼab i ujer ʼatbal tzij. Cacaj ique coj qui min tan chic puʼab i ujer cʼutunic. 5 Xui-ri, mi xa ta jubiʼ xka ya chique we quiqui ya quib pakawi. N-xka ya ta chique, man n-cakaj ti yoj we ca yojtaj i usucʼ i ʼutz laj tzij chi quix tijin yix chu cojic. 6 Are xin utzin chu bixquil chique i ka nimakil, n-ta jun chic nojbal xqui bij chwe. Tupu nimak qui ʼij, xui-ri, n-ta we yin che ile; are i quin chʼob yin are wach i craj i Dios. Man i Dios, xak jun kilic cu ʼan chake. 7 Ique ʼut, n-ta xqui bij, we ʼo u chac quin jalwachij wach i quin tijin chu cʼutic. N-ta xqui bij chwe, man xquilo chi i Dios u yom pinʼab quin cʼut i ʼelbal chi sak chique i ne te aj Israel winak. Queje u ʼanom i Dios chwe yin pacha u ʼanom che i ma Pédro; xui-ri i ma Pédro taktal bi chique i je aj Israel winak. 8 I Dios xu ʼan chwe yin chi in apóstol, xak jun ruʼ pacha xu ʼan che i ma Pédro chi apóstol; xu ya u patan ire, chiquixol i aj Israel winak, xak queje xu ʼan chwe yin, xu ya in patan chiquixol i ne te aj Israel. 9 Rumal-i, i ma Jacóbo, i ma Pédro, i ma Wan, chi lic are mer qui nimakil chila, xquilo chi lic are i Dios u yom i patan-le pinʼab. Rumal-i, xqui ya qui ʼab chake ruʼ i ma Bernabe, ʼalijinsabal-re chi oj ʼutz chakawach cuʼ ique. Xqui chʼob ique chi ʼutz coj ʼe yoj cuʼ i ne te aj Israel winak, tzʼakat que ʼe ique cuʼ i je aj Israel. 10 Xui-ri, xqui bij chake chi que ka chajij i je nibaʼib. Ile ʼutz xin ta yin, man lic are in yom in cʼux chu ʼonquil ile.

I ma Páblo xu yaj i ma Pédro man n-ʼus ti xu ʼano

11 Xoʼon panok, are xcʼun i ma Pédro pa tinimit Antioquía, xin yaj jubiʼ man ire n-usucʼ ti ca tijin chu ʼonquil. 12 I xu ʼano are iri: i ma Pédro, are xcʼun tan, ʼutz i xu ʼano man xwa cuʼ conojel i kachalal, tupu je ʼo jujun chique ne te aj Israel winak. Queje ile ca tijin chu ʼonquil, xui-ri, are xe cʼun i jujun je taktal li rumal i ma Jacóbo, i ma Pédro xoc chu jeqʼuic rib chi waʼim cuʼ i ne te aj Israel. Xu xij rib cumal i xe cʼunic man ʼo jujun que binic chi ʼo u chac i retal circuncision chique i ne te aj Israel. 13 Coqʼuilal i juban kachalal chi je aj Israel winak, xak xqui ya qui wach ruʼ i ma Pédro, xqui jecʼ quib che i waʼim cuʼ i kachalal chi ne te aj Israel, tupu quetaʼam chi n-sucʼul taj we quiqui jecʼ quib. Xui-ri, queje ile xqui ʼano, y xeʼelok chi xak i ma Bernabe xu ya u wach cuʼ chu ʼonquil ile. 14 Xwil yin chi n-usucʼ ti que tijin chu ʼonquil, lic n-crucʼaj ta rib ruʼ i ʼutz laj tzij re i Dios. Xin bij ʼuri che i ma Pédro chiquiwach conojel i jutzobaj: “Yet, chi at aj Israel winak, ʼax cat tijin wi chu ʼanic pacha quiqui ʼan i ne te aj Israel, ¿wuchac ʼut cawaj ca ʼan pen chique ique chi quiqui ʼan pacha qui cʼutunic i aj Israel winak?” xin cha che.

Xak jun i quelbal chi sak i aj Israel cuʼ i ne te aj Israel

15 Katzij yoj ruʼ i ma Pédro oj aj Israel winak chi kalaxic, n-oj ta queje pacha i ne te aj Israel chi n-ti Dios cuʼ. 16 Tupu n-oj ta queje pacha ique, ile n-ta coʼono; ketaʼam chi yoj xak ʼo ni u chac caka cuba ka cʼux che i Jesucrísto. Xui queje ile coj eʼel ʼutz chuwach i Dios. We toʼ caka coj i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises, n-ta coʼon-re chake. Rumal-i, xak yoj ka cubam ka cʼux che i Jesucrísto, man coj eʼel na ʼutz chuwach i Dios. Are i u cubibal ka cʼux che i Crísto are i ca ʼanaw ʼutz chake; i u cojic i ujer ʼatbal tzij, mi jun winak queʼel ʼutz chuwach i Dios rumal. 17 Yoj ʼut caka ʼan pen caka cuba ka cʼux che i Crísto, coʼonbej chake oj ʼutz chuwach i Dios. Are caka ʼan ile, ʼalaj ʼuri chi oj xak jun cuʼ i ne te aj Israel winak, xak oj ajmaquib pacha ique. ¿Xataba are i Crísto ca ʼanaw chake chi oj ajmaquib? N-are taj. 18 Kilom chic chi i ujer ʼatbal tzij n-coj resaj ta chi sak, rumal-i yin xwoʼtaj canok. Xui-ri, we quin jek tan chic u cojic u ʼij pacha ʼelsabal-we chi sak, lic ʼo ni in mac ʼuri queʼelok. 19 Yin xwoʼtaj can i ujer ʼatbal tzij; woʼor pacha in camnak chic chuwach. Mísmo are i ʼatbal tzij-le xa ʼanaw chwe; woʼor xeʼelok in cʼaslic ʼanbal-re wach craj i Dios. 20 Are xcam i Crísto chuwach i cruz, xeʼel chwe pacha junam xin cam ruʼ ire; rumal-i, n-yin ta chic in cʼaslic, are chic i Crísto cʼas pin cʼux. I cʼaslemal chi ʼo che in chʼacul woʼor, are i u Cʼojol i Dios ca yaw chwe, rumal u cubibal in cʼux che ire. Ire, lic cʼax xin u naʼo, xak xu ya rib chi camic wumal yin. 21 I Dios, rumal i rutzil u cʼux chake, xu tak li u Cʼojol tobal-ke; rumal-i n-quin xutuj ti rutzil u cʼux i Dios chi u sujum chake. Jun winak n-quel ta ʼutz chuwach i Dios we xa rumal u cojic i ujer ʼatbal tzij. We ta queje ile, queʼel ʼuri n-tu chac i camic xicʼaw wi i Crísto.

Galácia 3

I tobal-ke, n-are ti ʼatbal tzij, xa are i u cubibal ka cʼux che i Crísto

1 Yix chila pa Galácia, ¡lic ix buy! ¿Pachin yojownak i jolom? ¿Wuchac quix tijin chi roʼtaxic can i sak laj tzij? Chupam i cʼutunic ka ʼanom yoj chiwe, lic ka ʼalijinsam i Jesucrísto chiwe, wach u camsaxic xa ʼan chuwach cruz, tobal iwe yix. 2 Woʼor chi bij ʼu chwe wach i roquic i u Tewal i Dios iwuʼ. ¿Xataba xoc iwuʼ rumal i u cojic i ujer ʼatbal tzij? N-are taj. Xui-ri, xoc iwuʼ xa rumal xi cuba i cʼux che i tzij re i Jesucrísto. 3 ¿Wuchac lic ix buy? Iwetaʼam xa rumal i u Tewal i Dios xix tiqui chu majic u be i Dios; ire lic ix u tom ruʼ, ¿wuchac ʼut qui chʼob woʼor chi xa ituquel quix tiqui chu qʼuisic? 4 Niʼpa i xix icʼaw chupam, ¿xataba n-ta xoʼon re chiwe? ¡Cwaj yin we ta xix naw jubiʼ rumal ile! 5 I Dios, are cu ya i u Tewal chiwe, are xak cu ʼan nimak tak ʼanic chiwe, ¿wach rumal cu ʼan ile chiwe? ¿Xataba cu ʼano xa rumal quix tijin chu ʼanic pacha cu bij i ujer ʼatbal tzij? N-are taj. Ire cu ʼan i ʼutz-le chiwe xa rumal xi cuba i cʼux che i Jesucrísto are xi ta u tzijol. 6 Cha cʼun chi cʼux, i mam Abraham ujer xak queje ile xu ʼano, lic xu cuba u cʼux che i Dios; rumal-i, i Dios lic ʼutz laj mam xrilo. 7 ¿N-iwetaʼam ta bari chi niʼpa i quiqui cuba qui cʼux che i Dios, je are ique i je u muk u xiquin i mam Abraham chuwach i Dios? 8 Chupam u wuj i Dios, tzʼibtal jun tzij lic chu xebal lok, cu ʼalijinsaj chake chi xak i ne te aj Israel winak queʼel na je ʼutz chuwach i Dios we quiqui cuba qui cʼux che i Kajwal. Chu xebal, i Dios xu bij i ʼutz laj tzij-i che i mam Abraham: “Awumal yet, conojel i winak chuwach i jyub taʼaj ca yaʼ ni ʼutz piquiwi.” (Queje ile xu bij i Dios che.) 9 I mam Abraham xu cuba u cʼux che i Dios, wach i bital che; rumal-i, nim i ʼutz xpe puwi. Xak queje ile, conojel niʼpa i quiqui cuba qui cʼux che i Dios, ca yaʼ ni ʼutz piquiwi, xak jun ruʼ pacha i mam Abraham. 10 Niʼpa i quiqui cuba qui cʼux chu ʼonquil niʼpa i tzʼibtal chupam i ujer ʼatbal tzij, n-que ʼel ta ʼuri chi sak, xa que yaʼ pa tojpen. Queje ile queʼel na, man chupam u wuj i Dios cu bij: “Que yaʼ na pa tojpen conojel niʼpa i n-quiqui ʼan taj pacha cu bij ronojel i ʼatbal tzij tzʼibtal canok. ʼO u chac ronojel ʼij quiqui ʼan na pacha cu bij ronojel i ʼatbal tzij.” (Queje ile tzʼibtalic, xui-ri mi ta jun ca tiqui chu ʼanic.) 11 ʼAlaj ʼuri chi n-ta jun queʼel ʼutz chuwach i Dios we xa rumal u ʼanic pacha cu bij i ujer ʼatbal tzij. Ketaʼam ile man chupam u wuj i Dios queje iri cu bij: “Niʼpa i je ʼutz chuwach i Dios xa rumal u cubibal qui cʼux che ire, ique ʼut quiqui rik ni qui cʼaslemal.” (Queje ile tzʼibtal canok.) 12 Xui-ri, i ujer ʼatbal tzij n-queje ti ile. Are i cu bij, queje iri: “We jun lic cu ʼan ronojel i ʼatbal tzij, cu rik u cʼaslemal ʼuri rumal,” cu bij. I ʼatbal tzij-le n-cu bij taj we xa rumal i cubibal ka cʼux che i Kajwal. 13 Xui-ri, i Crísto xoj resaj puʼab i cʼaxle chi oj ʼo te chuwach. Oʼonom lok, we n-caka ʼan ta ronojel pacha cu bij i ʼatbal tzij tzʼibtalic, i cʼokbal re i Dios ʼo ʼuri pakawi. Xui-ri, i Crísto xresaj i cʼokbal-le chake; ire xu ya rib chu chʼijic i tojpen pa ka qʼuexel yoj. I tojpen re i Dios chi ca pe te pakawi yoj, are ire xtojowic. Ketaʼam queje ile xeʼelok man queje iri tzʼibtal chupam u wuj i Dios: “Jun, we tzaybam che jun cheʼ, cʼoktal ʼuri rumal i Dios.” (Queje ile tzʼibtal canok.) 14 Queje xu ʼan i Jesucrísto ile, yabal re i ʼutz piquiwi i ne te aj Israel winak, pacha u bim can i Dios che i mam Abraham ujer. Xak xu chʼij i cʼax-le, man queje ile ca tiqui ni u Tewal i Dios chi oquic kuʼ konojel yoj chi ka cubam ka cʼux che, pacha u bim can i Dios.

I u sipon i Dios mas ʼo u choʼab chuwach i ujer ʼatbal tzij

15 Ix wachalal, are u ʼanom i Dios, cwaj quin junamsaj ruʼ wach quiqui ʼan i winak: jun achi, we ʼo jun u trat, o xak we cu tzʼibaj can u tzij chuwach jun wuj, y we xak u tzʼibam can u bi ruʼ, n-ta jun ʼuri ca sachsaw chic u wach i u tzij-le, xak n-ta chic jun tzij cocsax ruʼ. 16 Bay, i Dios xu ʼan pacha jun trat ujer. Xu ya u tzij che i mam Abraham, xak che u muk u xiquin i mam-le. I u wuj i Dios n-cu bij taj we “chique i je u muk u xiquin,” (pacha cawil je qʼui). Xui-ri, cu bij: “Xu ya che u muk u xiquin”. Iri queʼelok, xa jun; are i Crísto. 17 Are i quin tijin chu bixquil chiwe are iri: i Dios xu ʼan pacha jun trat ruʼ i mam Abraham ujer y xu ya can u tzij che; teʼuri xu bij che chi ʼo u choʼab i trat-le. (Mi jun ca yojow chic i trat-le, xak mi ne i ʼatbal tzij re i mam Moises n-ca tiqui ta che.) I trat chi u sujum i Dios ʼax ʼo wi chic chuwach i ʼatbal tzij; cajib ciénto ruʼ tréinta junab u ʼonquil can u trat i Dios chuwach i tzij chi xu tzʼibaj i mam Moises. I ʼatbal tzij-le n-ca tiqui ta chu sachsaxic u wach i trat chi xu ʼan i Dios ruʼ i mam Abraham. 18 Niʼpa i cu sipaj i Dios chake, we ta caka chʼaco ruʼ i ka cojonic che i ʼatbal tzij re i mam Moises, n-sipon ta ʼuri ile. I u sipon i Dios che i mam Abraham lic n-ta rajil, xa xu sipaj che man queje u bim can ile che chi cu ʼan na. 19 Mok ʼo jujun quiqui bij, “¿Wach u chac ʼuri i ʼatbal tzij re i mam Moises?” Are i u chac, xu ʼalijinsaj wach i qui mac i winak. Are i rumal ʼuri chi xoʼon panok i Dios xu ya i ʼatbal tzij-le che i mam Moises; xui-ri, xa ʼatal ʼij ʼo u choʼab. Are xcʼun i Crísto, i tzij-le n-ta chic u choʼab man are i Crísto are “u muk u xiquin” can i mam Abraham chi u bim can i Dios. Are xyaʼ i ʼatbal tzij che i mam Moises, je are i ángel re i Dios xe yaw che, teʼuri i mam Moises xoʼon pacha aj cojol u tzij i Dios chique i winak. 20 Xuiri, n-queje ta xu ʼan i Dios ile ruʼ i mam Abraham. Are xu ya u tzij che ire, n-ta jun xoc chiquixol; lic are i Dios xu bij i u tzij che i mam Abraham. (ʼAlaj ʼuri chi u tzij i Dios che i mam Abraham mas ʼo u ʼij chuwach i ʼatbal tzij re i mam Moises.)

ʼO u chac i ujer ʼatbal tzij

21 I ʼatbal tzij chi u tzʼibam can i mam Moises ¿xataba aj chʼoʼoj ruʼ i tzij u bim can i Dios? N-aj chʼoʼoj taj. We ta ʼo jun ʼatbal tzij chi cu ya i cʼaslemal chake, i u cojic i ʼatbal tzij-le coj u yijba tene-ri oj ʼutz chuwach i Dios. 22 Xui-ri, i wuj re i Dios cu ʼalijinsaj chake chi conojel i winak lic je ʼo puʼab i mac atzalal. Queje ʼuri ile, man i ʼutz chi u sujum i Dios chake xui caka rik na ʼuri we caka cuba ni ka cʼux che i Jesucrísto. 23 Oʼonom lok, are maja ʼo i ʼelbal chi sak rumal i Crísto, pacha oj ʼo te prexil puʼab i ʼatbal tzij tzʼibtal can ujer. Queje ile oj ʼo te wi, cʼa xcʼun ni i Crísto, teʼuri xa ʼalijinsax chake chi ʼo ni kelbal chi sak we caka cuba ka cʼux che ire. 24 I ʼatbal tzij chi u tzʼibam can i mam Moises xeʼel ʼuri chake pacha jun aj yuʼul acʼal; xoj u chajij pacha oj acʼalab, cʼa xcʼun ni Jesucrísto. Queje ile xu ʼano man coj eʼel ʼutz chuwach i Dios we caka cuba ka cʼux che i Crísto. 25 Woʼor, n-queje ta chic pacha i ujer. Woʼor ʼo i kelbal chi sak rumal u cubibal ka cʼux che i Jesucrísto. Oj n-ta chic puʼab i ujer ʼatbal tzij chi xa coj u chajij pacha oj acʼalab. 26 Iwonojel yix ix racʼal chic i Dios, rumal u cubibal i cʼux che i Jesucrísto. 27 Yix chi i kajsam chic ya piwi, ʼo re i Crísto chiwe; woʼor lic ix chʼuktal rumal ire, pacha i ʼuʼ chi cu chʼuk i iwij. 28 Rumal-i, chuwach i Dios, n-ta chic jun mas naj u ʼij chuwach jun chic: n-ta coʼono we aj Israel winak, we xi n-aj Israel taj; n-ta coʼono we jun ʼo puʼab jun u patron pacha rajaw, we xi n-ta rajaw; n-ta coʼono we achi, we xi ixok; man konojel yoj, we oj ʼo chic che i Jesucrísto, ʼis oj xak jun ʼuri chakawach. 29 Bay, we ix re chic i Crísto, ix u muk u xiquin ʼuri i mam Abraham; xak ca yaʼ ni utzil chomal chiwe chi u bim can i Dios che i mam Abraham.

Galácia 4

1 Quin sakirsaj na jubiʼ chiwe: jun acʼal, we ca yaʼ can u bitak-re rumal u kajaw, xui-ri cʼa croyʼej na we xnimaric. Tupu ire rajaw ronojel i u bitak-re chi yatal che, n-ta puʼab man maja ca nimaric; ire xak jun ʼuri pacha toʼ jun mocom ruʼ ja. 2 I acʼal-le, ʼo i que chajiw na, xak queje i u bitak-re. Ire ca qʼuiji na piquiʼab i je yatal puwi, cʼa cu rik ni ʼij chʼictal rumal u kajaw. 3 Xak yoj, ujer cʼa are oj chʼutik, oj queje pacha ile. Ujer oj ʼo te puʼab jun cʼutunic chi n-tzʼakat taj. 4 Xui-ri, are xu rik i ʼij chi u chʼicom i Dios, ire xu tak li u Cʼojol chuwach i jyub taʼaj. Xalax che jun ixok pacha ka ʼanom yoj; xalaxic lic aj Israel winak, rumal-i xu coj i ujer ʼatbal tzij que i aj Israel. 5 Ire xcʼunic xu tojbej re i quelbal chi sak niʼpa je ʼo puʼab i ujer ʼatbal tzij. Queje ile xu ʼano man coj u cʼulaj i Dios ruʼ y coj u ʼon racʼal ire. 6 Teʼuri i Dios xu tak li u Tewal u Cʼojol pa ka cʼux, aj ucʼanel-ke, cʼutbalre chi oj racʼal chic i Dios. Rumal i u Tewal-le, caka bij che i Ta chicaj: “¡Ta, lic at in Kajaw!” 7 Queje ile ʼut, ʼalaj chi at racʼal chic i Dios, n-at toʼ ta mocom chic. We at racʼal chic, ire cu ya na ʼuri chawe niʼpa i u yijbam chique i racʼal; ca yaʼ na chawe rumal i Crísto.

I ma Páblo ca cʼachir chique i jutak tzobaj re i Dios

8 Oʼonom lok, are maja iwetaʼam u wach i Dios, ix ʼo te piquiʼab i diosil yix chi n-katzij taj. 9 Péro woʼor iwetaʼam chic i Dios; xui-ri, are i Dios chi retaʼam chic i wach yix. We queje ile, ¿wuchac quiwaj qui ya chic iwib puʼab juban chic cʼutunic chi n-tu ʼij, chi n-tzʼakat taj? ¿Wuchac quiwaj quix oc chic puʼab ile? 10 Yix lic qui coj retalil che tak i nimaʼij, xak che tak i icʼ chi ʼo u ʼij, xak che tak i junab chi ʼo u ʼij. (Qui bij yix chi ʼutz quix ril i Dios rumal tak ile.) 11 Yin quin cʼachir chiwe rumal ile. Lic in tijom in ʼij chu cʼutic i sak laj tzij chiwe; ¿xataba niʼpa in cʼutum chiwe n-ta queʼel wi? 12 Ix wachalal, lic quin tzʼonoj chiwe, chi ʼana che iwib pacha yin, mi ya iwib puʼab i ujer ʼatbal tzij. Yin ʼut in ʼanom che wib pacha yix chi n-ix ta aj Israel winak. (Chi ʼana pacha xi ʼan ujer, chi n-ta iwe che i ujer ʼatbal tzij.) Yix, n-ta jun cʼax i ʼanom chwe. 13 Cha cʼun chi cʼux, are nabe xin bij i tzij chiwe re i iwelbal chi sak, xin canaj iwuʼ rumal jun yobil chi xin u chapo. 14 Rumal i yobil-le, cʼax ni u cʼutic xin ʼan chiwe. Xui-ri, n-tzel ta xin iwilo rumal ile, xa xin i cʼulaj iwuʼ. Xin i cʼulaj iwuʼ pacha u cʼulaxic jun ángel re i Dios xi ʼano, pacha lic are i Jesucrísto xi cʼulaj. 15 Woʼor, ¿pa xi canaj wi i quicotemal-le chi xi naʼo are in ʼo wi iwuʼ? I cʼaxnabal i cʼux yix chwe yin lic ʼalaj teʼek. Che tak i ʼij-le, we ta ʼo módo, xiwesaj tene-ri i baʼwach yix yabal na-re chwe, rumal i cʼaxnabal i cʼux. 16 Woʼor ¿xataba in aj chʼoʼoj iwuʼ, xa rumal xin bij i sak laj tzij sucʼbal iwe? N-in ta aj chʼoʼoj. 17 I winak chi je cʼun-nak iwuʼ, cʼax quix qui naʼo que ʼanawic; péro n-ruʼ ti rutzil qui nojbal quiqui ʼano. Cacaj ique quix quesaj chakaxol yoj, ʼanbal-re chiwe chi cʼax que i na ique. 18 ʼUtz we ʼo i cacaj quix qui to, n-ta coʼono we in ʼo yin iwuʼ, we xi n-in taj, xui-ri, chiqui ʼana na ruʼ rutzil qui nojbal. 19 Ix wacʼal, lic quin cʼachir chiwe; in ʼo tan chic pa cʼax iwumal. I cʼax-le queje pacha i cʼax cu tij jun ixok are calax jun racʼal. Queje ile quin naʼo cʼa quix u ʼan na pacha i Crísto. 20 Cwaj yin we tene in ʼo iwuʼ woʼor man cwaj quin chʼaʼat iwuʼ; colo junwi ne jubiʼ-i quin chʼaw chuwach iri. Woʼor, lic quin cʼachir pan chiwe.

I queb u trat i Dios ca junamsax cuʼ i ati Sára i ati Agar

21 Yix chi quiwaj qui ya iwib che i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises, ¿xataba ni tom ti yix wach u tzʼibam can ire? 22 Ire u tzʼibam can iri chirij i mam Abraham ujer: i mam Abraham, xe qʼuiji queb racʼal, je alabom. Jun xalax ruʼ ixok chi xa ajchac ruʼ ja: i jun chic xalax ruʼ i mer rixokil chi rajaw ja, ire n-ajchac taj. 23 I racʼal ruʼ i mer rixokil, xalax rumal u choʼab i Dios pacha u bim can i Dios che i mam Abraham; xui-ri i racʼal chi xalax ruʼ i ixok chi ajchac cuʼ, ile toʼ qui rayijbal ique. 24 I xin bij-le chi xa ʼanic, ʼo i cu cʼut chake. I queb ixokib-le quin junamsaj ruʼ i queb trat ʼantal ujer rumal i Dios. I ixok Agar, chi toʼ ajchac ruʼ ja, quin junamsaj ruʼ i ujer trat chi xu ʼan i Dios ruʼ i mam Moises chila tzam jyub Sinai. I trat-le are i ujer ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises. Niʼpa i je ʼo puʼab i trat-le pacha je ʼo puʼab jun cajaw. 25 I ixok Agar-le xin junamsaj ruʼ i trat ʼantal tzam jyub Sinai chila pa Arábia, y niʼpa i je ʼo che i trat-le, woʼor je re i Jerusalen. Ique je pacha i racʼal i ixok Agar chi xa ajchac ruʼ ja, man xak ique je queje pacha mocom chi je ʼo puʼab i cajaw. Lic ʼo chiquikul quiqui ʼan ronojel wach i cu bij i ʼatbal tzij. 26 Xuiri, yoj pacha oj racʼal chic i ixok chi rajaw ja; oj re chic i cʼacʼ laj Jerusalen chicaj. Niʼpa oj re i tinimit-le oj elnak chic puʼab i ujer ʼatbal tzij. 27 Are ile are usucʼ i tzij chi tzʼibtal can chupam u wuj i Dios ujer. Queje iri cu bij: Yet at ixok chi n-cat alan taj, chat quicotok; yet chi n-ta awacʼal, mat bisonic. Yet chi na nom ti u cʼaxcʼol u ralaxic jun acʼal, chat siqʼuin na rumal a quicotemal. Man quin ya na mas awacʼal chuwach i ixok chi toʼ ajchac ruʼ i rajaw. (Queje ile tzʼibtal canok.) 28 Wachalal, yoj woʼor oj queje pacha i a-Isaac; oj alaxnak rumal u choʼab i Dios pacha u bim can che i mam Abraham. 29 Xak ca ʼan chake xak jun pacha i xa ʼani che i a-Isaac; i acʼal chi toʼ xalax ruʼ i ixok ajchac, xu ʼan chʼoʼoj che i a-Isaac chi xalax rumal u choʼab i Dios. Xak queje i woʼor; yoj chi oj racʼal i Dios, tzel coj quil i toʼ winak. 30 Xui-ri, ʼutz coj eʼelok, man chupam u wuj i Dios queje iri cu bij: “Chawesaj bi ixok chi toʼ ajchac ruʼ ja, xak i racʼal. Man i racʼal i ixok-le, n-ti ubitak re ca yaʼ che rumal u kajaw. Xui che i jun chi racʼal i ixok chi mer rixokil, ca yaʼ can ubitak re rumal u kajaw.” (Queje ile tzʼibtal canok.) 31 Xak queje yoj wachalal, yoj oj queje pacha i racʼal i mer rixokil i mam Abraham; n-oj ta queje pacha i racʼal i ixok chi toʼ ajchac ruʼ ja.

Galácia 5

Maka ya kib puʼab i ujer ʼatbal tzij

1 I Crísto xoj resaj puʼab i ujer ʼatbal tzij, xoʼonbej chake chi n-ta chic pakawi; rumal-i yix chix ʼol queje ile, mi ya chic iwib piquiʼab ique chi que terej chirij i ʼatbal tzij-le. 2 Chitapeʼ. Yin in a-Páblo quin bij iri chiwe: we yix qui ya iwib ca ʼani i retal circuncision che i chʼacul, queʼel ʼuri n-tu chac i Crísto chiwe. 3 Xak quin bij chic chiwe chi pachin jun cu ya rib chi ca ʼani i retal che u chʼacul pacha que i aj Israel, ʼo chukul ʼuri cu ʼan na pacha i cu bij ronojel i ʼatbal tzij que ique. 4 ʼO jujun chiwe yix quiqui chʼobo chi que eʼel ʼutz chuwach i Dios xa rumal u ʼonquil niʼpa i ʼatbal tzij-le. We queje qui ʼan yix ile, iwoʼtam can ʼuri i Crísto; iwoʼtam can i utzil chomal sujtal chiwe rumal i Dios. 5 Péro yoj n-oj ta queje ile. Rumal u Tewal i Dios, cul ka cʼux che chi coj eʼel ʼutz chuwach i Dios xa rumal u cubibal ka cʼux che i Crísto. 6 Man we yoj oj ʼo che i Jesucrísto, n-ta coʼon ʼuri we ʼo i retal che i ka chʼacul, xak we n-taj. Are i mer rajwaxic, are i u cubibal ka cʼux che i Crísto, xak we ʼo u cʼaxnabal ka cʼux rumal. 7 I yix, ʼutz i ʼanom teʼek. ¿Pachin xa ʼanaw chiwe chi xi mayij u cojic i sak laj tzij? ¿Pachin xix tunuwic? 8 N-are ti Dios xa ʼanawic, man are ire chi quix u siqʼuij ruʼ. 9 Cha cʼun chi cʼux wach coʼon i cunbal re i caxlanwa: xa pichʼ coc ruʼ i ʼor, péro ronojel i ʼor ca walij rumal. 10 Xui-ri yin, cul in cʼux che chi qui chʼob ni yix pacha i quin chʼob yin man xa jun i Kajwal ʼo pakawi. Xui-ri, i Dios cu ya na pa tojpen pachin ca tijin chu yojic i nojbal yix, n-ta coʼono xa pachinok. 11 Ix wachalal, i tzij chi quin tijin yin chu paxsaxic, are iri: chi xa rumal u camic i Crísto chuwach i cruz ʼo i kelbal chi sak. N-quin bij ta chic we ʼo u chac cʼa caka coj i retal che i ka chʼacul. We tene cʼa quin bij ile, n-queje tene quiqui ʼan chʼoʼoj-i i aj Israel winak chwij. 12 Je niʼpa i quix qui cʼachirsaj chu cojic i retal che i chʼacul yix, mas ʼutz we tene suʼ quiqui jaqʼuij i u cwenta i qui chʼacul ique. 13 Yix ix wachalal, ix sicʼtal rumal i Dios, ʼelsabal iwe puʼab i ujer ʼatbal tzij. Xui-ri mi chʼob yix mokxa ix oʼtam chu ʼanic ronojel tak u rayijbal i nojbal; n-are taj. Are i rumal ix oʼtam, are tobal na re iwib chiwach rumal u cʼaxnabal i cʼux. 14 Cʼax chi na iwib chiwach, man ronojel i usucʼ i ʼatbal tzij re i mam Moises queje pacha queʼel i jun-i: “Cʼax cha na a loʼcʼanij pacha cʼax u naʼic awib yet ca ʼano.” I jun tzij-le, we at cojon-nak che, xak jun queʼel ʼuri pacha at cojonnak che ronojel i ʼatbal tzij. 15 Yix ʼut, we toʼ chʼoʼoj qui ʼan chiwach, we toʼ qui raxij iwib chiwach, we toʼ qui biʼ iwib chiwach, chi ʼana cwent ʼuri, mokxa qui sachsaj iwib chiwach.

I toʼ ka rayijbal yoj n-cacaj ta quib ruʼ u Tewal i Dios

16 Are i cwaj quin bij chiwe are iri: chi ya iwib puʼab i u Tewal i Dios; queje ile n-qui ya ta ʼuri iwib che i toʼ i rayijbal yix. 17 Man yoj chi oj winak, lic ke wi, i toʼ ka rayijbal yoj coʼon chʼoʼoj chirij i u Tewal i Dios. Xak i u Tewal i Dios coʼon chʼoʼoj chirij i toʼ ka rayijbal yoj. I queb-le n-cacaj ta quib; are i craj i u Tewal i Dios chi caka ʼano, yoj n-cakaj taj. Rumal-i n-quix tiqui ta chu ʼonquil pacha i quiwaj yix. 18 Xui-ri, we are i u Tewal i Dios ucʼawnak i wach, n-tu chac ʼuri qui ʼan pen u cojic i ʼatbal tzij re i mam Moises. 19 Lic ca ʼalijinic wach tak i n-ʼus taj quiqui ʼan i winak chi toʼ je teren chirij i qui rayijbal ique: ʼo i achiab quiqui min quib cuʼ ixokib chi n-quixokil taj, xak ʼo i ixokib queje ile quiqui ʼano; ʼo i quiqui ʼan i n-chʼam taj ruʼ i qui chʼacul; ʼo i quiqui ya quib chu ʼonquil tak i qʼuixbalil; 20 ʼo i quiqui coj qui ʼij i tiox chi xa ril je ʼantalic; ʼo i que ʼe cuʼ i aj cojol ʼaʼ, cuʼ i aj ʼitz; ʼo i tzel quiquil jun chic; ʼo i je aj chʼoʼoj; ʼo i ca titat qui pam che i cachiʼil we ʼutz u ʼanom; ʼo i juntir ca pe coywal. I je teren chirij i qui rayijbal, xui chique ique cacaj i ʼutz; ʼo i quiqui tzucuj wach i jachbal quixol quiqui ʼano; xa cacaj quiqui ʼan jutak tzobaj che quib. 21 Xa quiqui rayij wach ʼo puʼab jun chic; xak ʼo i je aj camsanel; ʼo i que ʼabaric; ʼo i quiqui ya quib chu ʼanic tak qui nimaʼij, n-quiqui na ta pichʼ quib chu ʼonquil. Queje ile quiqui ʼan i winak chi quiqui ya quib chu ʼanic i toʼ qui rayijbal ique, xak ʼo mas quiqui ʼan chuwach ile. Quin bij chic pacha ʼax in bim wi: niʼpa i quiqui ʼan queje ile, n-ta que che i ʼatbal tzij re i Dios. 22 Xui-ri, niʼpa i quiqui ya quib che u Tewal i Dios, ire cu ya chique chi ʼo u cʼaxnabal qui cʼux, xak ʼo qui quicotemal, xak ʼo u chomal qui cʼux chiquiwach, xak ʼo u nimal qui cʼux, xak je ʼutz chique i winak, xak quiqui ya quib chi qui toʼic i winak, xak je sucʼul laj tak winak, 23 xak n-quiqui ʼan ta nim che quib, xak que tiqui chu ʼatixic u rayijbal qui chʼacul. Ronojel iri, are u Tewal i Dios ca yawic. Ronojel niʼpa i ʼutz-le, mi jun ʼatbal tzij ca ʼatiw na. 24 Niʼpa i je re chic i Crísto, ʼis coʼtam can u ʼonquil pacha tak i ʼo piqui cʼux i toʼ winak; ʼis qui camsam canok. I tak rayijbal chi n-ʼus taj, xak i itzel tak nojbal, ʼis ʼelsam chic u choʼab chique. 25 I u Tewal i Dios u yom jun ka cʼaslemal cʼacʼ; cu maj ʼuri caka ya che ire chi aj cʼamol ka wach. 26 Maka ʼan nim che kib; maka ʼan tak ile chi xa petsabal coywal i kachalal; xak ma titat ka pam che i kachiʼil we ʼo ʼutz petnak puwi.

Galácia 6

Chi to iwib chiwach

1 Ix wachalal, we quiwil jun kachalal u ʼanom jun u mac, yix chi u cʼamom chic rib chiwe chi quix cojon che i u Tewal i Dios, chi to ʼuri chu sucʼbaxic u cʼaslemal. Xui-ri, mi ʼan nim che iwib chu ʼonquil; chi ʼana cwent iwib, mokxa yix xak quix tzak na chupam i mac. 2 Chi to iwib chiwach; we ʼo jun pa cʼax, chi to. Queje ile, quix tijin ʼuri chu ʼanic pacha i cʼut-tal chake rumal i Crísto. 3 We jun cu chʼobo chi naj u ʼij, xui-ri we n-tu ʼij, xa cu tʼor rib ʼuri utuquel. 4 Chaka jujunal wi, chaka na u be wach coj tijin chu ʼonquil; we katzij ʼutz coj tijin chu ʼanic chuwach i Dios, choj quicot ʼuri. Xui-ri maka junamsaj kib ruʼ jun kachiʼil, ʼilbal-re we mas oj ʼutz chuwach ire; xui chaka na u be we ʼutz coj tijin yoj chu ʼonquil. 5 Chaka jujunal wi ʼo chakakul wach i ka ʼanom. 6 Yix, we ʼo jun ca tijin chu cʼutic u tzij i Dios chiwe, ca majawic qui ya jubiʼ u bitak-iwe che. 7 Mix tʼortajic, mi chʼob yix mokxa qui tʼor i Dios, xui-ri mi jun ca tʼorowic. Man wach tak i qui tico, xak queje u wach qui molo. 8 We toʼ qui ʼan u rayijbal i chʼacul, ile xa cu ya ni camic chiwe. Xuiri, we qui ʼan pacha u rayijbal u Tewal i Dios, ile cu ya ni i cʼaslemal chiwe chi n-ca qʼuis ta chic. 9 Ma rix ka cʼux chu ʼonquil niʼpa i ʼutz, man we n-ca baʼcrij ta ka cʼux chu ʼonquil i ʼutz, cu rik ni ʼij ʼuri ca tzalijsax nu wach chake. 10 Rumal-i, chaka ʼana i ʼutz chique conojel are coj tiqui tak che, xui-ri, mas ʼo u chac queje caka ʼan ile chique i je kachalal rumal i Crísto.

I qʼuisbal u tzij i ma Páblo chique

11 Chiwila wach i tzʼib-i chi quin ʼan chiwe, ¡lic nimak! man quin tijin chu tzʼibaxic queb oxib tzij ruʼ in ʼab yin. 12 I winak chi quiqui ʼan pen chiwe qui coj i retal que i aj Israel che i chʼacul yix, ique-le xa are cacaj queʼel ʼutz chiquiwach i aj Israel. Xa quiqui xij quib chu bixquil chi ʼo i cuybal mac xa rumal u camic i Crísto chuwach i cruz. 13 Mi tene ique, chi ʼo i retal-le che i qui chʼacul, n-quiqui ʼan ta pacha cu bij ronojel i ujer ʼatbal tzij. Xui toʼ cacaj chi yix qui ya iwib chu cojic i retal-le chiwe; queje ile cocsax ni qui ʼij ique. Mas quiqui ʼan nim che quib we yix qui ya iwib chu cojic i retal-le che i chʼacul. 14 Péro yin, n-cwaj ta quin ʼan nim che wib, xui-ri, we cwaj quin ʼan nim che wib, xa are quin bij wach i utzil chomal u ʼanom i Kajwal Jesucrísto chwe chuwach i cruz. Rumal ile chi xu ʼan i Jesus, ronojel tak i toʼ re u wach i jyub taʼaj, ʼis camnak chic ʼuri chinwach yin. Xak yin in camnak chic chuwach ronojel niʼpa i toʼ re u wach i jyub taʼaj. 15 Man yoj chi oj re i Jesucrísto, lic n-ta coʼono we ʼantal i retal che i ka chʼacul, we xi n-ʼantal taj. Are mer ʼo u chac, we oj cʼacʼ laj winak chic. 16 Quin tzʼonoj che i Kajwal chi cu ya ni uxlambal qui cʼux, xak cril ni tobal qui wach, niʼpa i que tijin chu ʼonquil pacha i tzij-i, xak conojel niʼpa i je re chic i Dios. 17 Woʼor, mi jun mu tzucuj chic chʼoʼoj chwij; lic ca ʼalijinic chi in rajchac i Kajwal Jesucrísto man niʼpa i yuc ʼo che in chʼacul are ca ʼalijinsaw ile. 18 Ix wachalal, quin tzʼonoj che i Kajwal Jesucrísto chi cu ya ni rutzil u cʼux chiwe iwonojel. Amen (queje ile cwaj).

Efeso 1

1 Yin in a-Páblo chi quin tzʼibaj bi i wuj-i, in rapóstol i Jesucrísto man queje ile xraj i Dios chwe. Quin tak bi i wuj-i chiwe yix pa tinimit Efeso chi ix re chic i Dios, yix chi lic quix cojon che i Jesucrísto. 2 I ka Kajaw Dios, xak i Kajwal Jesucrísto, chiqui ya ni utzil chomal piwi, xak i uxlambal i cʼux.

Qʼui i utzil chomal yatal chake rumal i Jesucrísto

3 Chaka cojo u ʼij i Dios chi u Kajaw i Kajwal Jesucrísto, man qʼui i utzil chomal u yom pa ka cʼux yoj chi oj ʼo che i Crísto; niʼpa u qʼuial ʼutz re i chicaj, xak ca pe na pakawi yoj waral. 4 Ire, are maja cu yijba u wach i jyub taʼaj, ʼax oj u chom wi yoj chi woʼor oj ʼo che i Crísto; xoj u cha, coʼonbej na chake lic oj re ire, xak coʼonbej chake chi n-ta ka mac chuwach ire. 5 I Dios, nim i cʼaxnabal u cʼux; rumal-i, u chʼobom chu xebal lok chi coʼon na racʼal ire chake, xa rumal i Jesucrísto. Are iri, are u chʼobom i Dios chi coʼon na; are i xraj ire ile. 6 Rumal-i, caka coj u ʼij i Dios; caka tioxij che man i rutzil u cʼux chake, mas lic nim. Nim i utzil chomal u ʼanom chake man xoʼon junam chake ruʼ u Cʼojol, chi cʼax cu naʼo. 7 Rumal u camic i u Cʼojol, ʼo u cuytajic i ka mac, xak ʼo i kelbal chi sak. Queje ile u ʼanom chake rumal i nim laj rutzil u cʼux chake. 8 I Dios lic u ʼalijinsam i cʼaxnabal u cʼux chake; u yom chake chi caka ta u be, xak u yom chake chi ʼo i ka noʼoj. 9 U yom chake caketamaj wach u chʼobom pu cʼux chi craj ire coʼon na; xu ya chake chi caka ta u be wach u chʼobom ire mísmo. 10 Are u chʼobom i Dios are iri: ronojel niʼpa i ʼo chicaj, xak niʼpa i ʼo chuwach i jyub taʼaj, ʼis junam cu ya na puʼab i Crísto. Queje coʼon ni Dios ile are cu rik i ʼij chi u chʼicom na. 11 Rumal i ka ʼolem che i Crísto, caka rik i ke yoj che ile chi cu ya i Dios chique i je re ire; ire oj u chom chu xebal lok caka rikbej re ile, man queje u chʼobom li ile; ire, coʼon ronojel pacha i cu maj u wach. 12 Rumal-i, yoj chi oj nabe chu cubaxic i ka cʼux che i Crísto, niʼpa i caka ʼano, chom chaka ʼana che, man quiqui bij ni winak chi nim u ʼij u chomal i Dios. 13 Xak queje yix; are xi ta u tzijol i sak laj tzij, are xi ta wach i ʼelbal chi sak, are xi cuba i cʼux che i Crísto, xeʼel ʼuri ʼo re i Crísto chiwe, y xoc i u Tewal i Dios pi cʼux, cʼutbalre chi ix re chic i Dios. Queje xu ʼan i Dios ile chiwe, pacha u bim canok. 14 I u Tewal i Dios pa kanima are u xebal i sipon chi cu ya na ire chake. We u yom ile pa ka cʼux, ketaʼam ʼuri chi coʼon panok ronojel niʼpa i ke yoj ca yataj na pakaʼab are cutzin i kelsaxic chi sak. Queje cu ʼan i Dios ile chake, ocsabal re u ʼij u chomal.

I ma Páblo xu tzʼonoj che i Dios chi cu ya ni qui noʼoj i creyent

15-16 Rumal-i yin, are xin ta chi lic i cubam i cʼux che i Kajwal Jesus, xak mas cʼax que i na conojel i je re i Dios, lic xin tioxij che i Dios, y n-quin mayij tu ʼonquil. Are quin tzʼonoj che i Dios, xak quin tzʼonoj piwi yix. 17 Quin tijin chu tzʼonoxic che i nim laj ka Kajaw Dios, chi xak u Dios i Kajwal Jesucrísto, chi cu ya na jun i noʼoj chi ca pe ruʼ ire. Queje ile quin tzʼonoj che, man qui ta ni u be ronojel wach i cu ʼalijinsaj ire chiwe, xak lic quiwetamaj ni u nojbal ire. 18 Quin tzʼonoj che chi cu sakirsaj na i nojbal yix, ʼanbal-re chiwe chi qui ta ni u be wach i ʼutz quiwil ni yix chi ix sicʼtal rumal i Dios. Cwaj quiwetamaj wach u nimal, wach u chomal i u qʼuial ʼutz chi cu ya ni Dios chique i je re ire. 19-20 Xak cwaj quiwetamaj niʼpa i u nimal i nim laj u choʼab i Dios; ire ronojel ʼis ca tiqui che. I nim laj u choʼab-le, ʼo chic kuʼ yoj chi oj cojon nak chic che ire. Are i mísmo u choʼab-le chi lic xu ʼalijinsaj are xu walijsaj i Crísto chiquixol i camnak, y xu cuba pu wikabim ire chila chicaj. 21 Chila nim ni u patan chiquiwach conojel i je ʼo chicaj chi ʼo qui patan: niʼpa i que takanic, niʼpa i que ʼataw tzij, niʼpa i je cajʼatzil, xak niʼpa i que rajawinic. Are ire nim u ʼij piquiwi conojel i niʼpa tak ʼo qui ʼij, n-xui ti woʼor, xak che tak i ʼij ca cʼunic. 22 I Dios ʼis u yom ronojel puʼab i Crísto, xak u yom che chi ka wi ka jolom yoj oj jutzobaj re i Dios. 23 I jutzobaj-le, queʼelok are u chʼacul i Crísto. Jun chʼaculaj, n-tzʼakat tu wach we n-tu jolom; xak queje jun jolomaj, n-tzʼakat tu wach we n-tu chʼacul. Queje ile ca tzʼakat na i Crísto rumal i jutzobaj je re i Dios; xui-ri, are i Crísto coʼon tzʼakat che ronojel niʼpa i ʼolic.

Efeso 2

I Dios xoj u to rumal i cʼaxnabal u cʼux

1 Yix, oʼonom lok, ix camnak te chuwach i Dios rumal i mac i ʼanom, xak rumal toʼ ix kelkel che i Dios. 2 Xa xix terej chirij pacha quiqui ʼan i toʼ je re u wach i jyub taʼaj, xa xi ʼano pacha craj itzel, chi cajʼatzil i itzel tak tew. Irele are i ca yaw qui nojbal i toʼ je kelkel che i Dios. 3 Katzij ʼis queje xka ʼan ile konojel, toʼ xka ʼan pacha ka rayijbal yoj; xa xka ya kib chu ʼonquil pacha craj i ka chʼacul, i ka nojbal. Rumal-i xmajaw te chake chi i Dios coj u ya pa tojbal mac, pacha ca majaw chique i toʼ je re u wach i jyub taʼaj. 4 Xui-ri, i Dios lic rilom tobal ka wach, lic cʼax xoj u naʼo, 5 rumal-i, xu ya ka cʼaslemal junam ruʼ i Crísto, tupu oj camnak teʼek chuwach i Dios rumal i mac atzalal. Quiwil ʼuri chi xa rumal i rutzil u cʼux i Dios ix totajnak. 6 Y n-xui ta la ile, xak xoj u walijsaj junam ruʼ i Crísto, y xoj u cuba junam ruʼ, chila chicaj. 7 Queje xu ʼan i Dios ile chake, cʼutbal-re queʼe ʼij sak, wach i nim laj u cʼaxnabal u cʼux chake; ile ca ʼiltajic rumal i nim laj utzil chomal chi xu ʼan i Jesucrísto chake. 8 Xa rumal i rutzil u cʼux i Dios ix totajnak, xa rumal i cubam i cʼux che i Jesucrísto. N-rumal ta tak wach i ʼanom xi rik iwelbal chi sak, ile lic siptal chiwe rumal i Dios. 9 N-rumal ta jun ʼutz caka ʼano, chʼacbal-re i kelbal chi sak, xa are jun sipon chake; queje ile, n-ta jun coʼon nim che rib rumal tak i ʼutz u ʼanom. 10 We coj tiqui chu ʼanic i ʼutz, ile xa rumal wach u ʼanom i Dios chake; xu ʼan chake oj cʼacʼ rumal i Jesucrísto. Xu ʼan ile, ʼanbal re chake chi caka ʼan i ʼutz pacha ʼax u chʼobom wi lok.

Conojel i qui cojom chic i Crísto, i Dios oʼonom jutzobaj chique

11 Rumal-i, yix chi n-ix ta aj Israel winak, cha cʼun chi cʼux, chi oʼonom lok, n-ix ta re i tinimit chatal rumal i Dios. I aj Israel winak quiqui coj qui ʼij man ʼo i retal circuncision che i qui chʼacul, cʼutbal-re chi je jun tinimit chatal rumal i Dios. Yix, n-ti retal-le chiwe, rumal-i, quiqui bij ique chi yix n-ti Dios iwuʼ; queje ile quiqui bij. 12 Cha cʼun chi cʼux chi ujer, che tak i ʼij-le, maja ix re i Crísto; ix aj naj che i tinimit chatal rumal i Dios, lic n-ta iwe che u trat i Dios cuʼ i aj Israel, xak wach i u sujum chique. Toʼ ix cʼas te chuwach i jyub taʼaj, n-ta jun ʼutz xiwoyʼej ca pe piwi, n-ti Dios iwuʼ. 13 Xui-ri, woʼor ix ʼo chic che i Jesucrísto, rumal-i, n-naj ta chic ix ʼo wi che i Dios. Are u camic i Crísto, are xix u nakajabsaj ruʼ i Dios. 14 Are i Crísto are i rajaw i chombal kib; are ire xe u chomarsaj i aj Israel winak cuʼ i ne te aj Israel. Oʼonom lok, tzel te cakil kib chakawach iwuʼ yix chi n-ix ta aj Israel; xui-ri i Crísto resam chic wach i ʼo chakaxol chi n-xyaw ta chake cakaj kib. Che i queb tinimit, xa jun xoʼon chique. 15 I Crísto, are xu ya u chʼacul pa camic, are ʼuri xresaj u choʼab i ʼatbal tzij que i aj Israel winak chi toʼ tzij tzʼibtal canok, chi ʼo u chac quiqui ʼan ni winak. Che i queb tinimit-le, xa jun xoʼon che, junam ruʼ ire, lic cʼacʼ laj tinimit xeʼelok. Queje ile xe u chomaj. 16 I Crísto, are xcamsax chuwach i cruz, xresaj i chʼoʼoj chiquixol i queb tinimit-le, y xu ʼan chique xa je jutzobaj, xak xe u chomarsaj chuwach i Dios. 17 I Crísto, are xcʼun chu bixquil wach i chombal kib chuwach i Dios, xol u bij i ʼutz laj tzij-le chique conojel i winak. N-xui ta chique i aj Israel winak, chi nakaj je ʼo wi che i Dios, xak xol u bij chiwe yix chi n-ix ta aj Israel, chi naj ix ʼo wi te che i Dios. 18 Xa rumal i Crísto konojel coj tejeb chuwach i ka Kajaw Dios, n-ta coʼono we oj aj Israel winak, we xi n-oj ta aj Israel; xui-ri xa jun u Tewal i Dios ca ʼanaw chake chi coj tejeb ruʼ. 19 Rumal-i, yix n-ix ta chic aj naj, ix re chic i tinimit chatal rumal i Dios; ix junam chic cuʼ i je re i Dios, iwatz i chaʼ chic iwib cuʼ conojel i je re ire. 20 Yix junam kuʼ yoj, konojel oj pacha juban xan re jun ja chi Dios ca tijin chu ʼanic. Ire ca tijin chi ka cojic puwi i cubibal ja chi qui cojom can i je ajbil u tzij ujer, xak i apostelab. I abaj re i cubibal ja-le chi mas nim u chac, are i Jesucrísto. 21 I tak i xan chi cojtal puwi i abaj-le chi nim u chac, lic qui chapom quib, que ʼelok jun nim laj ja, nim u ʼij rumal i Kajwal. 22 Queje yix ile cuʼ i juban, junam chic ix ʼo che i Crísto; queʼel na chiwe ix rachoch chic i u Tewal i Dios.

Efeso 3

1 Are i rumal ʼuri chi yin (in a-Páblo) quin tzʼonoj che i Dios piwi. Woʼor in ʼo pa cárcel rumal re i Jesucrísto, man quin tijin chu bixquil u tzij i Dios chiwe yix chi n-ix ta aj Israel winak. 2 Quin bij yin, i tom chic yix wach i yatal chinkul rumal i Dios; i u yom chinkul are u bixquil i utzil chomal re ire chiwe yix. 3 Oʼonom lok, i Dios u chʼobom chi xak que u to i ne te aj Israel winak, xui-ri, n-xu ʼalijinsaj ti usucʼ; cʼa te woʼor xu ʼalijinsaj ile; chwe yin xu ʼalijinsaj wi. Ya in tzʼibam chic jubiʼ chiwe puwi ile. 4 Yix, we xiwajlaj u wach i wuj in tzʼibam chiwe, qui ta u be ʼuri chi yin wetaʼam usucʼ wach coʼon i Crísto chi u chʼobom i Dios. 5 Ujer, nu ʼalijinsam ta ile, xui-ri woʼor xa ʼalijinsax ile chake rumal u Tewal i Dios; xu ʼalijinsaj chique i je ajbil u tzij, xak chique i loʼlaj apostelab. 6 I usucʼ i tzij chi u ʼalijinsam chake are iri: rumal i ʼutz laj tzij re i Jesucrísto, n-xui ti aj Israel winak quiqui rik ni utzil chomal re i Dios, xak i ne te aj Israel quiqui rik na, y queʼelok xak je re i jutzobaj re i Dios; xak ʼo que che ronojel niʼpa i u sujum i Dios chique i je re i Jesucrísto. 7 I Dios, rumal i rutzil u cʼux, u yom chwe quin ʼe chu paxsaxic i ʼutz laj tzij-le; xak xu ya u choʼab chwe chu ʼonquil. 8 Queje xoʼon i Dios ile chwe. Oj niʼpa oj re i Dios, conojel i wachiʼil lic ʼo na qui ʼij ique chinwach yin. Xui-ri, tupu n-ta mas in ʼij yin, i Dios, rumal i rutzil u cʼux, u yom chwe chi quin paxsaj u tzijol i Crísto chique i ne te aj Israel winak. Quin bij chique wach i nim laj ʼutz chi cu sujuj i Crísto chique; i u qʼuial i ʼutz-le, mi jun ca tiqui chi rajlaxic. 9 U yom i Dios chinkul quin ʼalijinsaj chique conojel i winak wach u chʼobom lok cʼa chu xebal. Ire, chi ʼis u yijbam ronojel niʼpa i ʼolic, cʼa te woʼor u ʼalijinsam ile chake chi u chʼobom. 10 Craj ire chi kumal yoj oj jutzobaj re ire, ca ʼalijinsax ni u wach, wach u qʼuial u nojbal ire. Woʼor niʼpa i je tewalil chi nim qui patan, nim qui choʼab, quiquil na wach i nim laj u nojbal ire (man u ʼanom chi junam chic ka wach iwuʼ). 11 I Dios queje xoʼon ile pacha u chʼobom lok chu xebal ʼij sak. Ile chi u chʼobom, xa ʼantajic rumal wach xoʼon i Kajwal Jesucrísto. 12 Yoj chi oj ʼo chic che i Crísto, chi ka cubam chic ka cʼux che ire, n-caka xij ta chic kib che i tejebic ruʼ i Dios; lic cul ka cʼux che chi coj u cʼulaj na are coj tejeb ruʼ. 13 Rumal ronojel ile, lic quin bij chiwe mi sach u cowil i cʼux. Mi sacho, tupu in ʼo pa cʼax xa rumal xix in to yix; are i ca majawic, chix quicot che chi ʼo i ʼij chinwach (rumal wach in ʼanom chiwe).

I ma Páblo xu bij wach i cʼaxnabal re i Crísto chake

14 Rumal-i quin xuquiʼic, cojbal re u ʼij u Kajaw i Kajwal Jesucrísto. 15 Are ire, je ralcʼwalim niʼpa i alcʼwalxelab chi je ʼo chuwach i jyub taʼaj, xak niʼpa i je ʼo chicaj. 16 Ire, nim i ʼutz i chom ʼo puʼab; quin tzʼonoj ʼuri che, cu ya ni u Tewal chiwe, yabal re i choʼab, xak i u cowil i cʼux. 17 Queje quin tzʼonoj ile che, man ca qʼuiji na i Crísto piwanima rumal i cubibal i cʼux yix che, xak quix qʼuiji na che i cʼaxnabal i cʼux pacha oʼonom jun cheʼ chi ʼenak i raʼ pa jyub. 18 Queje cwaj yin ile chiwe yix, man yix, junam cuʼ conojel i je re i Dios, lic qui ta ni u be wach u nimal i cʼaxnabal u cʼux i Crísto; are iri: nim u wach, naj rakan, naj kajnak bic, xak naj ʼelnak bic; queje ile u nimal i cʼaxnabal u cʼux i Crísto chake. 19 Quin tzʼonoj che i Dios, chi quiwetamaj na wach i cʼaxnabal cʼuxij-le, tupu n-coj tiqui ta chi retamaxic ronojel u nimal. Xuiri, we quix tijin chi retamaxic i cʼaxnabal u cʼux i Crísto, queʼel na ʼuri chiwe chi niʼpa i ʼo che i Dios lic ʼo na chiwe yix. 20 Cʼamori che i Dios chi ca tiqui chu ʼonquil pa ka cʼux mas puwi ronojel tak i caka tzʼonoj che, mas puwi ronojel tak i caka chʼobo; cu ʼano ruʼ u choʼab u Tewal chi ca chacun pa ka cʼux. 21 Che ire chocsax u ʼij ronojel ʼij sak kumal yoj chi oj jutzobaj re ire, xak rumal i Jesucrísto. Amen (queje ile cakaj).

Efeso 4

I u Tewal i Dios u ʼanom chake xa oj jutzobaj; chaka bisoj ʼuri rucʼaxic kib

1 Yin, chi in ʼo pa cárcel xa rumal u chac i Kajwal, lic quin bij chiwe: chi ʼana i ʼutz i chom, man ix chatal rumal i Dios; niʼpa i je chatal rumal, ca majaw chique chi quiqui ʼan i ʼutz i chom. 2 Mi ʼan nim che iwib, xak chi ʼana che iwib ʼutz i cʼux chiwach; xak chi ʼana ʼo u nimal i cʼux, chi chʼija ruʼ i cʼaxnabal i cʼux wach tak i qui ʼan chiwach. 3 I u Tewal i Dios cu ʼan na chiwe ix jutzobaj. Chi bisoj ʼuri u rucʼaxic iwib; quix tiqui na che we chom ix ʼo chiwach. 4 Chuwach i Dios xa oj jun tzobaj, xak i u Tewal i Dios chi ʼo kuʼ, xa jun. Xak xa jun i ʼutz koyʼem konojel, chi u sujum i Dios chake are xoj u siqʼuij ruʼ. 5 Xa jun i Kajwal ʼo pakawi, xa jun i cʼutunic ka cojom, xa jun i Crísto xoj terej chirij are xkajsax ya pakawi. 6 Xa jun i Dios, chi ka Kajaw konojel; are ire ʼo pakawi konojel; ire ca tijin che u chac ruʼ i ka ʼab konojel; are ire ʼo pa ka cʼux konojel. 7 Xui-ri, n-xak ta jun u wach i sipon u yom i Crísto chake, n-xak ta jun u wach i ka patan u yom chaka jujunal, u yom chake pacha u chʼobom chi ca majaw chake chaka jujunal. 8 Rumal-i, xeʼelok pacha i tzʼibtal can chupam u wuj i Dios ujer; cu bij: Ire, are xel bi chila chicaj, xe u cʼam bi ruʼ niʼpa i aj prex (chi je aj chʼoʼoj teʼek ruʼ); are ʼuri xu ya li sipon waral chique i winak. (Queje ile tzʼibtal canok c.) 9 ¿Wach usucʼ i tzij-le chi xu bij “xel bi chicaj”? Are iri: nabe xkaj lok, n-xui ta waral xkaj wi lok, xak xkaj cʼa naj xe ulew. 10 Are i jun chi xkaj lok, xak are i xel chubi chicaj, y mas xel bi puwi i caj-le. Queje ile xu ʼano, cu ʼalijinsabejre chi ire xa ipa ʼo wi. 11 (Xak ¿wach usucʼ i tzij-le chi xu bij “xu ya i sipon chique i winak”? Are iri): ʼis xu ya qui patan; xu ya chique jujun je apostelab; xak xu ya chique jujun, je ajbil-re chique i winak wach u ʼalijinsam ire chique; xak xu ya chique jujun, je aj paxsanel tzij re i ʼelbal chi sak; xak xu ya chique jujun, je aj chajinel que i kachalal; xak xu ya chique jujun, je cʼutunel re u tzij. 12 Queje xoʼon i Dios ile, yijbal-que i je re ire chu ʼonquil qui patan, tobal-que i cachalal che qui cʼaslemal chuwach i Dios. 13 Queje caka ʼan ile, junamsabal kib chakawach. Craj ire xak jun ka wach che u cubibal ka cʼux che i Kajwal, xak jun ka wach che i retamaxic i u Cʼojol ire. Coj eʼel na ʼuri oj nimak chic pa ka cʼaslemal chuwach i Dios; coj eʼel na ʼuri pacha i Crísto. 14 Queje ile n-caka ʼan ta chic pacha quiqui ʼan acʼalab chi toʼ ca etzʼan qui nojbal che wach tak i quiqui cojo. N-caka ʼan ta chic chi coj ʼe jela, coj ʼe jewa che tak i ka cojonic. Ya n-coj tzak ta chic piquiʼab i je aj tʼoronel chi lic saklej qui nojbal, chi xa pa sachsabalke coj qui cʼam wi bic. 15 Are i chaka ʼana, chaka to na kib chakawach: chaka bij ni sak laj tzij re i Dios, xui-ri ruʼ i cʼaxnabal cʼuxij chaka bij na; coj eʼel na ʼuri pacha i Crísto. Are ire are i ka jolom, y yoj oj u chʼacul. 16 Rumal ire, niʼpa tak i ʼo che i chʼaculaj-le ʼis u chapom rib chiquiwach, niʼpa tak i ʼo che, ʼis quiqui to quib chiquiwach; queje i chʼaculaj ile chi oj jutzobaj re i Dios. Chaka jujunal, ʼis ʼo ka chac; we coj tijin che i ka chac ruʼ i cʼaxnabal cʼuxij, ca tijin ʼuri ka cowiric, pacha coʼon jun chʼaculaj ca cowiric.

ʼO u chac caka jalwachij i ka nojbal re ujer

17 Woʼor cwaj yin quin bij jun tzij chiwe, pacha in u qʼuexel i Kajwal. Chitapeʼ: chi mayij u ʼanic yix pacha i quiqui ʼan ique chi ne te re i Dios; mi chʼob yix pacha quiqui chʼob i toʼ winak chi n-sucʼul ti qui nojbal. 18 Ique lic ʼekum pa qui nojbal. N-ta que ique che i cʼaslemal chi ca pe ruʼ i Dios; n-quiqui ta tu be, man lic je buy. 19 Xak manal quiqui ʼano, n-que qʼuix ta pichʼ che; lic qui yom quib puʼab i n-ʼus taj; n-quiqui jecʼ ta pichʼ quib chu ʼanic ronojel niʼpa tak i n-chʼam taj. 20 Xui-ri n-queje ta ile u cʼutum i Crísto chiwe yix, 21 we katzij i tom u tzij ire, xak we kas xi ya che chi xu cʼut chiwe wach i sak laj tzij re ire. 22 Are i chi ʼana, chiwoʼtaj can niʼpa i nojbal re ujer, xak i cʼaslemal chi i ʼanom lok. I nojbal-le xa ca tijin chi yojic, xa quix u tʼoro, xa cu ya i mal laj tak rayijbal chiwe. 23 ʼO u chac ca jalwachix na i nojbal re ujer, xak i pi cʼux; cha jalwachix na che i cʼacʼ. 24 Xak ʼo u chac chi jalwachij i cʼaslemal re ujer; chi ʼana che iwib pacha ix cʼacʼ laj tak winak chic, pacha craj i Dios. Ca ʼalijin na ʼuri chiwe jun cʼaslemal lic chʼam, lic sucʼulic pacha cu bij i sak laj tzij re i Dios. 25 Rumal-i, mi tʼor iwatz i chaʼ, mi tʼor i loʼcʼanij; are quix lapan chiwach, xui i sak laj tzij chi lapa, man yoj konojel xa oj jutzobaj, xa oj jun chʼaculaj. 26 We ca pe i iwoywal, mi ya che chi quix macun rumal. Juntir chi paca i iwoywal, tzʼakat cʼa maja ca kaj i ʼij, 27 man we toʼ quix oywaric, n-cʼax ta ʼuri i roquic itzel iwuʼ. 28 We ʼo jun chiwe we toʼ elaʼ xu ʼano, mu ʼan chic; xa chu tzucuj u chac. Chu ʼana jun u chac lic sakil, chʼacbal re u mer; ʼo na ʼuri ruʼ wach cu tobej que i nibaʼib. 29 Mi bij itzel laj tak tzij; are, chi bij i chom laj tak tzij, man que u to na i que tawic che i qui cʼaslemal chuwach i Dios, xak cu petsaj i ʼutz piquiwi. 30 Mi petsaj u bis i loʼlaj u Tewal i Dios chi ʼo iwuʼ, man are cʼutbal-re chi ix re chic i Dios. Rumal ire, ca ʼiltaj na chi ix re i Dios are cu rik i ʼij chi quiwil ni iwelbal chi sak; rumal-i, mi ya ire pa bis. 31 Chiwoʼtaj canok niʼpa i n-chom taj: mi ʼan ile toʼ ix cʼa pi cʼux; toʼ quix oywaric, toʼ quix siqʼuin rumal i iwoywal; xak chi mayij i quix toʼtanic, quix chʼaminic; xak chi mayij ronojel tak i n-ʼus taj chique i loʼcʼanij. 32 Are i chi ʼana: chi ʼana chi ʼutz i cʼux chiwach; xak chiwila tobal i wach chiwach; xak chi cuyu na iwib chiwach, pacha u ʼanom i Dios chiwe yix, xix u cuy na rumal i Crísto.

Efeso 5

Chaka ʼana pacha ca majaw chake chi oj racʼal chic i Dios

1 Yix ix racʼal chic i Dios chi lic cʼax quix u naʼo; rumal-i chi bisoj u ʼanic pacha ire. 2 Ronojel i qui ʼano, chi ʼana rumal i cʼaxnabal i cʼux, pacha xoʼon i Crísto, cʼax xoj u naʼo; rumal-i xu ya rib chi camic pa ka qʼuexel yoj. Xu ya rib pa ka qʼuexel, xu sujuj rib chuwach i Dios, tojbal re i ka mac. I Dios ʼutz xrilo, pacha jun sipon lic muy. 3 Yix ix re chic i Dios, rumal-i n-cu maj taj we qui ʼan tak i n-ʼus taj; miwucʼaj iwib we n-iwachijil ta iwib; xak mi min iwib che i n-chʼam taj; xak mi rayij u wach i n-iwe taj. Mi tene qui lapla tak ile chiwach. 4 Are quix lapanic, mi bij i tzij chiwach chi xa qʼuixbalil, tak i tzij chi n-ti usucʼ, tak n-chʼam taj, man n-ca majaw ti ile chiwe. Are i chi ʼana, chi tioxij che i Dios chiwach. 5 Ya iwetaʼam chic, jun, we cu min rib ruʼ jun winak, we n-rixokil taj, o we n-rachijil taj, n-ta re ʼuri che i ʼatbal tzij re i Crísto ruʼ i Dios. Xak queje queʼel chique niʼpa i que tijin chu ʼanic i n-chʼam taj. Xak queje i toʼ quiqui rayij u wach i n-que taj, man ile xak jun ruʼ pacha que tijin chu cojic qui ʼij tak i xa ril je ʼantalic. Ique-le n-ta que ique che i ʼatbal tzij re i Crísto ruʼ i Dios. 6 Wachalal, niʼpa i xin bij-le, chi ʼana cwent iwib che, mokxa ʼo jun coc na chi tunic, xa tʼorbal iwe cu ʼano. Xui-ri, niʼpa i n-ʼus taj-le chi xin bij chiwe, we ʼo jun queje cu ʼan ile, ca pe ni nim laj tojbal-re puwi, man queje cu ʼan i Dios ile chique i je kelkel. 7 Miwachiʼilaj iwib cuʼ niʼpa i que ʼanaw queje ile. 8 Yix ujer, ix ʼo te pa ʼekumal, xui-ri woʼor ix ʼo chic pa sak rumal i Kajwal. Rumal-i, chi ʼana pacha i ca majaw chique i je re i sak. 9 Niʼpa i je re i sak, ca ʼalijin ʼuri chique chi quiqui ʼan i ʼutz, quiqui ʼan i sucʼulic, quiqui ʼan pacha cu bij i sak laj tzij re i Dios. 10 Chi bisoj u nawsaxic iwib che ile chi chom cril i Kajwal. 11 Mi ʼan chic pacha quiqui ʼan i je re i ʼekumal, niʼpa tak i quiqui ʼano chi n-ta pichʼ u chac. Are i chi ʼana, che i ya pa sak niʼpa i n-ʼus ta que tijin chu ʼonquil. 12 Niʼpa i quiqui ʼan ique aliʼal, lic n-ʼus taj; qʼuixbal ne u lapic ile. 13 (Chi sakij chique chi n-ʼus ti quiqui ʼano.) Ronojel niʼpa i ʼolic, we yatal pa sak, lic ca ʼalijin na ʼuri we n-ʼus taj. Queje cu ʼan i sak ile, cu ʼalijinsaj ronojel. 14 Rumal ʼuri, queje iri tzʼibtal chupam u wuj i Dios: Yet chi cat waric, cha cʼun sak chawach; chat walij chiquixol i camnak, teʼuri i Crísto cu tzunsaj ni sak chawe. (Queje ile tzʼibtal canok.) 15 Rumal-i, chi cojo retalil che wach i qui ʼano. Mi ʼan ile chi pacha n-qui ta tu be wach craj i cʼaslemal; chi ʼana yix pacha ca majaw chiwe chi ʼo i noʼoj. 16 Mi ʼan ile chi toʼ ix ʼolic, man i mac atzalal chuwach i jyub taʼaj ca tijin u qʼuiyic ʼij ʼij; are, chi ya i cʼux chu ʼonquil i ʼutz. 17 Mi ʼan che iwib chi n-ti nojbal; are, chi bisoj u tayic u be wach craj i Kajwal chiwe. 18 Mi ya iwib chi ʼabaric, man ile xa uyej cu petsaj piwi; are, chi ya iwib che u Tewal i Dios. 19 Are quix chʼaʼat chiwach, chi cuxtaj i bix cojbal u ʼij i Dios, are niʼpa tak i bix tzʼibtal chupam u wuj i Dios, xak niʼpa i bix re i bixambal. Xak chi bixaj u ʼij i Kajwal pi cʼux, cojbal re u ʼij. 20 Ronojel niʼpa i qui riko, chi tioxij che i ka Kajaw Dios rumal, xak chi cuxtaj u bi i Kajwal Jesucrísto are quix tijin chu ʼonquil.

I qui pixbaxic i je cʼulanic winak

21 Chi cojo iwib chiwach, cojbal re u ʼij i Dios. 22 Ix ixokib, chi ya iwib piquiʼab i iwachijil pacha u yaʼic iwib che i Kajwal. 23 Chi ʼana ile, man i achiab je qui wi qui jolom i quixokil, xak jun ruʼ pacha i Crísto, qui wi qui jolom i jutzobaj re i Dios. N-xui ta qui wi qui jolom, xak Tolque i jutzobaj-le chi je u chʼacul. 24 Xui-ri, i jutzobaj-le quiqui ya quib che i Crísto, xak queje chiqui ʼana i ixokib, chiqui ya quib piquiʼab i cachijil, ronojel wach quiqui ʼano. 25 Xak i achiab, cʼax che qui na i quixokil, xak jun ruʼ pacha xoʼon i Crísto, lic cʼax que u na i jutzobaj re i Dios; rumal-i xu ya rib chi xcamsaxic, tobal que i je re i Dios. 26 Queje xoʼon i Crísto ile, yabal na que chuwach i Dios je chʼam chic. Xoʼon chʼam chique i jutzobaj-le ruʼ qui chʼajic pa ya, xak ruʼ u tzij. 27 Xe u chʼajo, yijbal-que lic nim qui ʼij qui chomal, lic n-ta mac n-ta cʼax chiquij, lic n-ta ʼo chique, ronojel ʼis chʼam, ʼis chom. 28 Jun achi, ʼo u chac cʼax chu na i rixokil, pacha coʼon che rib ire, cʼax cu na rib. We jun cʼax cu na i rixokil, queʼel ʼuri pacha ire cʼax cu na rib, man cu bij i Dios xa je jun chʼaculaj je ʼelnak. 29 Mi jun, tzel cril u chʼacul; are i cu ʼano, lic cu tzuku, cu chajij; xak queje coʼon i Crísto ile chique i je jutzobaj re i Dios, 30 chi je u chʼacul. Y yoj oj ʼo che i chʼaculaj-le, lic oj re u bakil u quiqʼuel. 31 Ketaʼam chi jun achi ruʼ i rixokil queʼelok xa jun chʼaculaj, man queje iri u bim i Dios: “Jun achi, are ca cʼuliʼic, quel chi cachoch u kajaw u chuch man quiqui ʼan quib ruʼ i rixokil, y queʼelok xa jun chʼaculaj.” (Queje ile cu bij u wuj i Dios.) 32 I tzij-le cu ʼalijinsaj jun nojbal chi lic ʼo u chac chake. Quin bij yin are ʼilbal-re chake chi yoj oj jutzobaj re i Dios, xa jun chʼaculaj oj ʼelnak ruʼ i Crísto. 33 Xui-ri, ile xak are ʼilbal-re chake, chi jun achi ʼo u chac lic cʼax chu na i rixokil; cʼax chu na, pacha coʼon che rib ire, cʼax cu na rib. Xak i ixok, chu cojo u ʼij i rachijil.

Efeso 6

I qui pixbaxic i kajawxel, xak i alcʼwalxel

1 Yix chi ix alcʼwalxel, ʼo chikul quix cojon chique i chuch i kajaw we ix re chic i Crísto; ile lic ca majaw chiwe, man are usucʼ. 2-3 Ca majaw chiwe, man i u tzij u pixab i Dios cu bij: “Cha cojo qui ʼij a kajaw a chuch, man cat quicot na, xak naj na cat cʼasi waral chuwach i jyub taʼaj.” (Queje ile tzʼibtal can chupam u wuj i Dios.) Are ile are i nabe che i tzij pixab chi cu petsaj ni ʼutz re i Dios piwi pacha u sujum canok. 4 Xak yix chi ix qui chuch qui kajaw, are que i sucʼba i iwacʼal, mi petsaj i coywal. Are i chi ʼana, che i sucʼba, che i pixbaj pa ʼutz; queje ile quiqui jach na quib che i Kajwal; queje ile che i qʼuitsaj ni iwacʼal.

I qui pixbaxic i mocom, xak i qui patron

5 Xak queje yix chi ix ajchaquib; che i cojo i patron yix waral chuwach i jyub taʼaj. Chi xija jubiʼ iwib chiquiwach, xak chi cojo qui ʼij. Chi ʼana qui chac, xa jun i nojbal chu ʼonquil, pacha qui ʼan che u chac i Crísto. 6 Mi ʼano chi xui ʼutz quix chacunic are quix qui takej; mok quiqui chʼob na, qui bij yix, chi yix ix ʼutz laj tak ajchaquib. Chi ʼana che i chac pacha ix u mocom i Crísto. Ronojel i cʼux chi ʼana pacha craj i Dios. 7 Niʼpa i chac qui ʼano, chix quicot na chu ʼonquil; lic pacha u chac i Kajwal qui ʼan che, n-pacha ta u chac jun winak qui ʼano. 8 Cha cʼun chi cʼux, i Kajwal cu tzalij nu wach chake, niʼpa i ʼutz ka ʼanom; n-ta coʼono we oj ʼo puʼab jun patron, o we n-ta ka patron, xak jun i kilic cu ʼano. 9 Xak yix chi ix patron, chi ʼana che iwib ʼutz i cʼux chique i mocom, me iwocsaj ʼil. Chi cʼunsaj chi cʼux, xak yix junam cuʼ ique ʼo i Patron chila chicaj; ire, xak jun iwilic cu ʼan cuʼ ique.

Chaka chapa i tobal kib u yom i Dios chake che i chʼoʼoj ruʼ itzel

10 Woʼor wachalal, pa qʼuisbal-re quin bij chiwe: chi tzucuj i choʼab ruʼ i Kajwal. Ire, nim u choʼab; chi ya che cu cowirsaj i choʼab yix. 11 Chi ʼana yix pacha cu ʼan jun soldádo. Ire, we ʼo chuwach i chʼoʼoj, qʼui i tobal rib ʼo ruʼ. Xak queje yix, chi chapa ronojel wach u yijbam i Dios chiwe chi tobal iwib, man n-quix tzak ta rumal itzel are craj quix u tʼoro. 12 Man i aj chʼoʼoj chikij, ne te winak, xa je are i mal laj tak tew je aj chuwacaj; chique ique-le ʼo i je pacha ʼatol tzij, xak je ʼo i nimak qui patan, xak je ʼo i mas ʼo qui choʼab. Ique-le woʼor que tijin chu ʼanic pacha i cacaj waral chuwach i jyub taʼaj, tzʼakat cʼa oj ʼo che tak i ʼij-i re i ʼekumal. 13 Rumal-i, chi chapa ronojel u yijbam i Dios chiwe chi tobal iwib, man are cu rik i ʼij chi que cʼun i aj chʼoʼoj iwuʼ, quix tiqui ʼuri chu toʼic iwib chiquiwach. Are quix tiqui na che i chʼoʼoj-le, quix eʼel ʼuri lic ix jiquil na. 14 Chix ʼol ʼut lic ix jiquilic; quix tiqui na che we lic i yijbam iwib pacha coʼon jun soldádo. Chix ʼol che i sak laj tzij re i Dios, man cajwax chiwe pacha jun sinch nim u wach chi jun soldádo cu xim xe u pam tobal re u chʼacul. Chi ʼana i ʼutz chuwach i Dios, man ile quix u to na pacha coʼon jun soldádo ʼo jun u ʼuʼ chʼichʼ chuwach u cʼux, tobal rib. 15 Chi yijba iwib chu paxsaxic u tzijol i ʼutz laj tzij chi chombal kib, pacha jun soldádo u cojom u xajab, yijilic. 16 Xak mi sach u cubibal i cʼux che i Kajwal, man ile cu rik u chac chiwe pacha jun tzʼalam chʼichʼ cu tobej u wach u cʼux jun soldádo, are ca cʼun i flécha ʼo ʼaʼ chu tzam, chi ca chup wi chuwach. Xak queje i flécha ile re itzel chi ca cʼun iwuʼ yix, ca chup na rumal u cubibal i cʼux che i Kajwal. 17 Ix ʼelsam chic puʼab i mac atzalal; ruʼ ile qui tobej iwib pacha coʼon jun soldádo, cu coj u xamparel chʼichʼ che u jolom, tobal rib. Xak i u tzij i Dios cu rik u chac chiwe pacha jun i chʼichʼ ʼo pi ʼab tobal iwib, yatal chiwe rumal u Tewal i Dios. 18 Ronojel i in bim-le, chi ʼana, xui-ri tzʼakat quix tijin chu ʼonquil, xak chi tzʼonoj che i Dios. Niʼpa i qui riko, chi tzʼonoj tobal iwe che i Dios; i u Tewal Ire quix u to na che u tzʼonoxic-le. Chi tzʼonoj che chi pa ʼij chi chaʼab; ma baʼcrij i cʼux chu tzʼonoxic. Xak mi mayij u tzʼonoxic che piquiwi conojel i je re ire. 19 Xak chi tzʼonoj che i Dios pinwi yin, chi cu ya ni u tzij chwe are quin oc chu bixquil chique i winak wach u chʼobom ire; xak chin u to na chi ʼo ni u cowil in cʼux chu bixquil wach i mer usucʼ i ʼutz laj tzij re i ʼelbal chi sak. 20 I Dios in u takom yin pu qʼuexel ire chu paxsaxic i ʼutz laj tzij-le. Xa rumal u bixquil i tzij-le, woʼor in ʼo pa cárcel. Chi tzʼonoj che i Dios pinwi, man are quin tijin chu bixquil u tzij, chu ya ni u cowil in cʼux chu bixquil pacha i ca majawic.

I ma Páblo xu tzʼonoj i ʼutz piquiwi i aj Efeso

21 I kachalal ma Tíquico chi cʼax caka naʼo, cu ya ni u tzijol chiwe wach in ʼanom yin, xak wach i quin tijin chu ʼonquil. Ire, ʼutz laj aj tolwe che i chac re i Kajwal. 22 Rumal ʼuri, quin tak nubi iwuʼ yix, que u bij na chiwe wach ka ʼanom yoj waral, teʼuri i yix ca cowir na i cʼux rumal. 23 Quin tzʼonoj che i ka Kajaw Dios junam ruʼ i Kajwal Jesucrísto chi quiqui ya ni quicotemal pi cʼux yix chi ix kachalal; xak quin tzʼonoj chi quiqui ya ni cʼaxnabal iwib chiwach, xak quiqui ya ni u cubibal i cʼux. 24 Niʼpa yix chi cʼax qui na i Kajwal Jesucrísto ruʼ i cʼaxnabal cʼuxij chi n-ca qʼuis taj, quin tzʼonoj che i Dios chi cu ya ni ʼutz piwi. Amen (queje ile cwaj).

Filípos 1

1 Yin, chi in a-Páblo, oj rajchac i Jesucrísto junam ruʼ i a-Timotéo, caka tzʼibaj bi i wuj-i chiwe yix ix kachalal chila pa tinimit Filípos: chiwe yix ix aj ucʼanel, xak chiwe yix ix aj patan chila, ʼis chiwe iwonojel yix chila chi ix re chic i Crísto, caka tzʼibaj bi iri. 2 I ka Kajaw Dios, xak i Kajwal Jesucrísto, chiqui ya utzil chomal chiwe, xak i uxlambal i cʼux.

I ma Páblo xu tzʼonoj che i Dios piquiwi i je re i Crísto

3 Are quix cʼun chin cʼux, quin tioxij che in Dios iwumal. 4 Are quin tzʼonoj che i Dios, nic are wi quin tzʼonoj che piwi yix iwonojel. Lic quin quicotic are quin ʼano, 5 man nim in toʼic i ʼanom chu paxsaxic u tzij i Dios. Queje ile xi jek li u ʼonquil are xi jach wi iwib puʼab i Crísto, y cʼa are ʼo wi woʼor. 6 I Dios ca tijin chu ʼanic u chac pi cʼux, y cul in cʼux che chi n-cu mayij tu ʼanic cʼa ca tzʼakat ni u wach, are ca cʼun chal i Jesucrísto. 7 Niʼpa i quin chʼobo-le, lic ca majawic man lic cʼax quix in naʼo. Yix iwonojel, junam ix ʼo wi wuʼ che u chac i Dios chi u yom chwe rumal i rutzil u cʼux. Junam na i wach wuʼ we in ʼo na pa cárcel, xak we xi quin tijin chu bixquil chique i winak chi lic katzij i ʼutz laj tzij re i Dios, chi lic cu rik u chac chique. 8 Retaʼam i Dios chi yin lic quix waj iwonojel. I nim laj cʼaxnabal in cʼux chiwe lic ruʼ i Jesucrísto petnak wi. 9 Are quin tzʼonoj che i Dios piwi, quin tzʼonoj che chi ca nimar na mas i cʼaxnabal i cʼux, xak ca qʼuiar na mas i nojbal, xak lic qui ta na mas u be i cʼaslemal. 10 Teʼuri quiwetamaj ni u chayic wach i ʼutz chuwach i Dios. Queje ile, quiwucʼaj jun i cʼaslemal lic ʼutz, lic chʼam, lic n-ta cʼax che are ca cʼun chal i Crísto; 11 xak i cʼaslemal yix ca ʼalijin ni ʼutz che chi ca pe ruʼ i Jesucrísto; queʼelok qʼui ni ʼutz qui ʼan rumal. Rumal ile, cocsax ni u ʼij i Dios; quiqui bij ni winak chi ʼutz i Dios rumal i ʼutz chi qui ʼan ni yix.

In cʼaslemal ʼo che i Crísto, we in cʼaslic, xak we xin camic

12 Ix wachalal, cwaj quiwetamaj iri: niʼpa tak in icʼawnak chupam, ʼis ʼutz xelic, man mas xpax ni u wach i ʼutz laj tzij re i Dios rumal. 13 Xin qui tzʼapij waral xa rumal quin paxsaj u tzij i Crísto. Xui-ri ʼutz xeʼelok, man woʼor conojel ʼis quetaʼam wach rumal in tzʼapil waral, xak i soldádo pa rachoch i ʼatol tzij, xak quetaʼam. 14 Y n-xui ta la ile, xak niʼpa tak i kachalal, laj conojel xcowir qui cʼux chu bixquil u tzij i Dios. N-quiqui xij ta chic quib chu ʼonquil, xak xcowir qui wach chu bixquil, rumal wach i ʼantal chwe yin. 15 Katzij, ʼo jujun quiqui bij u tzij i Crísto man cacaj qui patan pacha in patan yin; xa ca titat qui pam chwe. Xui-ri, xak je ʼo jujun ne te queje pacha ique; lic quiqui paxsaj u tzij i Crísto man ʼutz qui cʼux. 16 Niʼpa i quiqui bij u tzij i Crísto, chi xa quiqui tzucuj u cojic qui ʼij, n-ruʼ ti rutzil qui cʼux quiqui ʼano. Xa cacaj quiqui petsaj mas in bis yin waral pa cárcel. 17 Xui-ri, ique chi ʼutz qui cʼux, xa rumal i cʼaxnabal qui cʼux quiqui paxsaj u tzijol i Crísto. Quetaʼam ique chi yin in ʼo pa cárcel waral xa rumal quin bij chi lic katzij i ʼutz laj tzij re i Dios. 18 Chwe yin, n-ta coʼono wach rumal quiqui paxsaj u tzijol i Crísto, we ʼutz qui cʼux, we xi n-ʼus taj; xa quin quicotic we que tijin chu paxsaxic u tzijol. Xak quin quicot na mas puwi ile, 19 man wetaʼam chi ronojel niʼpa i quin tijin chi rilic woʼor, ʼutz queʼel chwe yin, man yix quix tijin chu tzʼonoxic che i Dios pinwi, xak i u Tewal i Jesucrísto quin u to na. 20 Are in rayijbal yin che in chac, n-ta jun qʼuixbalil queʼel che; cul in cʼux che i Dios chi queje ile queʼelok. Are i cwaj yin, ʼo ni u cowil in cʼux pacha oʼonom lok, n-ta coʼono we in cʼaslic, o xak we xin camic, xui-ri ronojel niʼpa i quin ʼano, queʼelok cojbal na re u ʼij i Crísto. 21 Chwe yin, we in cʼaslic, are i Crísto cʼas chwe yin; xak we xin camic, xak ʼutz queʼel na chwe yin, man pacha jun sipon quin chʼaco. 22 Xui-ri, we i Dios cu ya ni in cʼaslemal ruʼ in chʼacul waral, quin chacun na ʼuri che u chac i Kajwal pacha oʼonom lok. We ta chinkul yin ʼo wi u chayic i cʼaslemal, o we are i camic, n-wetaʼam taj pachique ni ʼutz chique i queb-le. 23 Ile, cʼax u chayic chique i queb-le. Quin rayij na quin camic, man quin ʼe ʼuri chila ruʼ i Crísto; ʼutz queʼel na ile chwe yin; 24 xui-ri, mas ʼutz queʼel chiwe yix we quin cʼasi na ruʼ in chʼacul waral. 25 Lic wetaʼam ile, rumal-i, wetaʼam chi cʼa maja na quin camic; quin qʼuiji na waral iwuʼ chi toʼic yix ruʼ i cʼaslemal chuwach i Dios, xak quix in to na che u qʼuiarsaxic mas i quicotemal rumal u cubibal i cʼux che i Kajwal. 26 Are quin upon tan chic chila iwuʼ, yix qui coj na mas ʼuri u ʼij i Jesucrísto rumal ile. 27 Xui-ri, chi ʼana pen i rucʼaxic jun i cʼaslemal lic ʼutz pacha ca majaw chiwe chi ix terejnak chirij i ʼutz laj tzij re i Crísto. We queje qui ʼan ile, n-ta coʼono we xin upon iwuʼ, xak we n-xin upon taj, yin quin ta ni rason ʼuri chi yix ix jiquil pi cʼux, xak lic junam i wach iwonojel. Xak quin ta ni rason ʼuri chi yix lic quix chacun junam chu cʼutic i ʼutz laj tzij re i ʼelbal chi sak. 28 Xak cwaj quin ta na chi yix n-qui xij ti iwib chique i aj chʼoʼoj chiwij. Queje ile quiquil na ʼuri chi xa ca sachsax ni qui wach ique, xui-ri, yix quix ʼelsax na chi sak. Are i Dios ca ʼanaw ile. 29 Ire u ʼanom jun utzil chomal chiwe, are iri: u yom chiwe qui coj u tzij i Crísto, y n-xui ta la ile, xak u yom chiwe chi qui tij ni uyej rumal re i Crísto. 30 Yix xiwil li ujer chi lic in tijom in ʼij che u chac i Kajwal, xak i tom rason chi cʼa queje ile quin tijin chu ʼonquil woʼor, xak queje yix ix ʼo wuʼ che i chac-i.

Filípos 2

Chi ʼana che i nojbal yix pacha u nojbal i Jesucrísto

1 Yix chi ix re chic i Crísto, we ʼo u cowil i cʼux u yom chiwe, we cuxlan i cʼux rumal i cʼaxnabal u cʼux ire chiwe, we ʼo i u Tewal i Dios iwuʼ, we quiwaj iwib chiwach, we xak quiwil tobal iwib chiwach, 2 xa jubiʼ chic ʼuri craj che u tzʼakatsaxic u wach in quicotemal iwuʼ; are i craj are iri: chi ʼana che iwib lic junam i wach, xak jun i cʼaxnabal i cʼux chiwach, xak jun i nojbal, xak jun iwanima che wach i qui ʼano. 3 Ronojel niʼpa i qui ʼano, mi ʼano we xa rumal i ʼutz quiwaj ca pe piwi yix, xak we xa cojbal re i ʼij yix qui ʼano. Xui-ri, niʼpa i qui ʼano, mi ʼan nim che iwib chu ʼonquil; chi ʼana che iwib chi ʼo mas qui ʼij i iwachiʼil chiwach yix. 4 Chi tzucuj u petsaxic i ʼutz piquiwi i juban, mi ʼan ile chi xui piwi yix quiwaj i ʼutz. 5 Chi ʼana che i nojbal yix xak jun pacha u nojbal i Jesucrísto. 6 Ire ʼut, xak jun ruʼ i Dios, xui-ri, n-xu ʼan ta nim che rib rumal ile; n-xu chʼob ti u cojic u ʼij pacha i re i Dios. 7 Are i xoʼon ire, xu ya can u ʼij y xoʼon che rib pacha winak; lic xoʼon pacha mocom che rib. 8 Are xcʼun waral, n-xoʼon ta nim che rib, xuiri, lic xcojon che i Ta chicaj, lic xu ya na rib chi camic. I camic chi xicʼaw wi, lic qʼuixbalil, man xcamsax chuwach cruz. 9 Rumal niʼpa i u ʼanom-le, i Dios xu ya che chi ʼatz u ʼij, xak xu ya che chi caka bij Kajwal che. I u bi-le, ʼatz u ʼij chiquixol ronojel tak i biaj. 10 Queje xoʼon i Dios ile, man conojel que xuqui na are quiqui ta u bi i Kajwal Jesus; conojel i je aj chicaj, xak conojel i je aj chuwach i jyub taʼaj, xak conojel i je aj chuxeʼ i jyub taʼaj. 11 ʼIs conojel quiqui bij na chi are i Jesucrísto are i Rajwal ronojel niʼpa i ʼolic. Queje ile quiqui bij na, ocsabal re u ʼij i ka Kajaw Dios.

Chi ʼana che iwib pacha ix chʼumil ca tzun pa ʼekumal

12 I Jesucrísto lic xcojon che i Ta chicaj, rumal-i xak chix cojon yix ix wachalal chi lic quix waj. Lic xix cojonic are in ʼo wi iwuʼ; woʼor chi naj in ʼo wi chiwe, chi cowirsaj ni i cojonic-le. Chi ya iwib chu ʼonquil wach i cʼa cajwax chiwe re i iwelbal chi sak. Chi xija jubiʼ iwib chuwach, xak mi ʼan nim che iwib, 13 man are i Dios ca tijin che u chac pi cʼux yabal re i ʼutz laj tak i rayijbal chu ʼonquil pacha i craj ire, xak cu yaʼo wach i rajwaxic chiwe chu ʼonquil ile. 14 Ronojel niʼpa i qui ʼano, chi ʼana ronojel i cʼux, mi coj u chʼojil, mi tzucuj tzij. 15 Queje ile chi ʼana, man quix eʼel na ix chʼam ix ʼutz chiquiwach i winak; chi ʼana chi lic ix racʼal i Dios chi n-ti mac chiwij, tupu niʼpa i je ʼo chiwij chiwach je mal laj tak winak, toʼ jechʼ qui nojbal. Y yix ix ʼo na chiquixol ique pacha ix chomik laj tak chʼumil que juluw pa ʼekum. 16 Queje quix tzun ni yix ile chiquixol ique are qui ʼalijinsaj ni tzij chique re i cʼaslemal chi ca pe ruʼ i Dios. We queje qui ʼan ile che iwib, yin n-quin qʼuix ta ʼuri are ca cʼun chal i Crísto. N-quin qʼuix taj, man ca ʼalijin na ʼuri chi ʼutz ʼelnak in chac chixol; n-toʼ ta in qʼui-som in choʼab che. 17 N-ta coʼono we xin camsax na rumal i toʼic yix, xa quicotemal ile chwe yin. I u cubibal i cʼux yix che i Kajwal, queʼelok pacha jun sipon chuwach i Dios; we xin camsax yin iwumal, in camic-le queʼelok pacha quicʼ ocnak puwi i sipon-le. We queje ile cwil na, xa quin quicot na ʼuri rumal, xak cwaj yin chi quix quicot ni yix wuʼ. 18 Rumal-i, chix quicotok; chix quicot ni yix junam wuʼ yin.

Xu chʼob i ma Páblo que u tak bi a-Timotéo xak i ma Epafrodíto cuʼ i aj Filípos

19 We i Kajwal Jesus cu ya na chwe, cwaj quin tak bi a-Timotéo iwuʼ weʼ na, ca ʼe u cʼama rason wach i ʼanom yix. We xin ta wach i ʼanom, mas ca cowir in cʼux rumal. 20 N-ta chic jun chic pacha ire-le chi lic junam ka cʼux che i ka chac; n-ta chic jun chic chi ca cʼachir na chiwe yix. 21 Conojel i juban, xa are i que ique que tijin chu chʼobic; n-quiqui coj ta retalil che i chac re i Jesucrísto. 22 Xui-ri, yix ya iwilom chic chi a-Timotéo ʼutz laj ajchac. Iwetaʼam chi ire lic ca chacun wuʼ, pacha jun ala ca chacun ruʼ u kajaw. Queje ile coj tijin chu paxsaxic i ʼutz laj tzij re i Kajwal. 23 Rumal-i, cwaj yin weʼ quin tak bi iwuʼ, xui-ri cʼa cwil na wach ca ʼani chwe yin waral. 24 Xui-ri cul in cʼux che i Kajwal chi xak yin weʼ quix ʼe wila na. 25 Xak in chʼobom chi ʼo u chac quin tak chubi i kachalal ma Epafrodíto iwuʼ chi i takom li chin toʼic. Ire-le, lic wachiʼil che i chac; lic u yom u choʼab chu ʼonquil i chac wuʼ, wach i rajwaxic chwe. 26 Ire lic craj chic rilic i wach yix iwonojel. Lic ca cʼachiric man yix i tom rason chi iwab teʼek ire. 27 Katzij, ire lic xu rik jun yobil, laj xcamic; xui-ri, i Dios xril tobal u wach. Xak xril tobal in wach yin, man we ta xcam ire waral, xa cu petsaj jun chic bis pinwi. 28 Rumal-i, lic cwaj quin tak chubi iwuʼ man cu yabej i quicotemal yix are quiwil tan chic u wach. Xak queje yin, ca pactaj ni in bis we xa ʼe iwuʼ. 29 Are cupon iwuʼ, chi cʼulaj iwuʼ ronojel i cʼux y chix quicot ruʼ rumal i Kajwal. Chi cojo ni qui ʼij conojel i je pacha ire, 30 man ire laj xcam chu ʼanic u chac i Crísto. Xu ya rib chuwach i camic tobalwe; are xcʼun waral chin toʼic, xol u ʼana i qʼuexel yix chwe yin, niʼpa i rajwaxic chwe.

Filípos 3

Yoj ketaʼam wach u rikic i ka chomal chuwach i Dios

1 Woʼor ix wachalal, chix quicot na rumal i Kajwal. ʼO chic jun tzij quin bij chiwe; tupu in tzʼibam chic tak i tzij-i chiwe, yin n-ca rix ta in cʼux chu bixquil, man lic cu rik u chac chiwe. 2 Chi ʼana cwent chique ique chi quiqui bij chi yix ʼo u chac qui coj i retal circuncision che i chʼacul; ique-le n-ʼus ta quiqui ʼano; toʼ cacaj quiqui caʼij i chʼacul. 3 Oj are yoj iwuʼ yix, chi ʼo i retal circuncision chake chi lic sakil, man yoj caka coj u ʼij i Dios paka cʼux, xak cul ka cʼux xui che i Jesucrísto. N-caka cuba ti ka cʼux che tak i séña we ʼantal che i ka chʼacul, o we n-taj. 4 Yin, we ta cwaj, quin cuba ne ʼuri in cʼux che ile, man in ʼanom chic ronojel pacha i quiqui bij ique-le. Mi jun chique ique u ʼanom na mas ile chinwach yin. 5 (Ique quiqui coj qui ʼij man ʼo i retal circuncision che i qui chʼacul.) Bay, yin, are ʼo wajxakib ʼij chwe, xa ʼan i retal-le chwe. Lic in aj Israel winak, in u muk u xiquin can i mam Benjamin; lic in aj Hebréo winak chi walaxic, in kajaw in chuch je aj Hebréo winak; lic xin coj u ʼij i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises, man in aj Fariséo, y lic xin ya in cʼux che ile. 6 Lic xin ya in wach cuʼ ique chi quiqui ʼan cʼax chique i je re i Crísto. We ta ʼo módo caka ʼan ʼutz che kib xa rumal i ka cojonic che i ujer ʼatbal tzij, yin ne ʼuri lic in ʼutz, man lic xin cojon che ile. Lic mi jun in mac xriktaj chupam ile. 7 Ronojel i xin ʼan li ujer, chi xin chʼob yin mok quin chʼac ni ʼutz rumal, woʼor n-quin coj ta chic u ʼij. Woʼor wetaʼam chi ronojel ile n-tu chac chwe rumal re i Crísto. 8 N-xui ta la ile, xak ronojel niʼpa i ʼolic n-ta chic u chac chwe; xui i retamaxic u nojbal i Jesucrísto chi Wajwal, are ile cu rik u chac chwe. Ronojel niʼpa i ʼolic xin canaj canok rumal re i Crísto; pacha tzʼil xin ʼan che, lic xin cʼak canok xa rumal u rikic i Crísto, 9 man cwaj yin in ʼo na che ire. Rumal-i, n-quin ya ta chic in choʼab chu cojic i ujer ʼatbal tzij, ʼanbal ʼutz che wib chuwach i Dios. Cwaj yin ʼutz in ʼo chuwach i Dios xa rumal u cubibal in cʼux che i Crísto; are in yijbaxic-i cwaj yin, chi ca pe ruʼ i Dios. 10 Are i cwaj yin, cwaj cwetamaj mas i Crísto, xak cwaj quin na ni u choʼab che in cʼaslemal, chi choʼab chi ʼo ruʼ rumal u walijic che i camic. Xak cwaj quin ya na wib chu tijic i cʼax pacha xu ʼan ire. Xak cwaj quin ʼan na che wib pacha ire, are xu ya rib che i camic, 11 man cwaj ni u rikic in walijsaxic che i camic.

Chaka tija ka ʼij chu rikic wach u yom i Crísto chakawach

12 Yin n-xin bij taj we in rikom chic ronojel ile, xak n-xin bij taj we lic in ʼutz chic. Xui-ri, quin tijin chi be, quin tij u ʼijol wib, cwilbej re we quin eʼelok pacha u chʼobom i Crísto are xin u siqʼuij ruʼ. 13 Ix wachalal, yin n-xin bij taj we ya in rikom chic ile; xui-ri, are i quin ʼano, quin sachsaj chin cʼux niʼpa i ca canaj can chwij; are i quin ʼano, quin ya ni in choʼab chu rikic ile chi ʼo chinwach. 14 Lic sucʼulic quin ʼe chila pa ca ʼe qʼuis wi in be, man quin chʼacbej-re i sipon chi coj u siqʼuij i Dios chu rikic chila chicaj, rumal i Jesucrísto. 15 Konojel niʼpa i jiquil ka cʼux chupam i sak laj tzij re i Dios, ʼo u chac caka chʼobo pacha i xin bij-le. We ʼo i junwi qui chʼob yix che ile, i Dios xak cu ʼalijinsaj ni ile chiwe. 16 Xui-ri, chaka maja ka be, chaka chʼobo y chaka ʼana pacha craj i ka cʼaslemal cʼacʼ chi ka cojom lok. 17 Ix wachalal, chi ʼana yix iwonojel pacha i quin ʼan yin, xak chi cojo retalil chique i juban chi quiqui ʼano pacha caka ʼan yoj chi oj rajchac i Crísto; (queje ile chi ʼana man niʼpa tak i coj tijin chu ʼanic are i cʼutbal-re chiwe yix). 18 Chi ʼana pacha caka ʼan yoj, man je qʼui je aj chʼoʼoj che i utzil chomal chi xoʼon i Crísto chuwach i cruz. Qʼuialmul in bim chic ile chiwe, y laj quin oʼ chu bixquil tan chic chiwe. 19 Ique chi queje que ʼanaw ile, ca sachsax ni qui wach man i qui diosil ique xa are u rayijbal i qui chʼacul. Wach tak i quiqui ʼano, ile ca majawic que qʼuix na che, xui-ri ique-le xa quiqui ʼan nim che quib rumal. Ique toʼ quiqui chʼob i qui cʼaslemal waral chuwach i jyub taʼaj. 20 Xui-ri, yoj oj re i tinimit chila chicaj; xak lic koyʼem ni u cʼunic i Tolke aj chila chicaj, chi are i Kajwal Jesucrísto. 21 Col u jalwachij i ka chʼacul chi n-tu ʼij, coʼonbej na che xak jun ruʼ pacha i re ire, chi lic nim u ʼij u chomal. Ire ca tiqui na che rumal i nim laj u choʼab; i u choʼab-le xak ca tiqui che ronojel niʼpa i ʼolic.

Filípos 4

Chix quicotok rumal i Kajwal

1 Ix wachalal, nim i ʼutz-le cakil na, rumal-i lic chi jicba iwib che i Kajwal. Yix chi lic quix waj, lic quin rayij rilic i wach. Mas quin quicot yin iwumal, xak quin na yin chi i Dios cu coj in ʼij iwumal yix, rumal wach i qui ʼano. Yix chi quix waj, chix ʼolok jiquil na i cʼux che i Kajwal. 2 Lic quin tzʼonoj utzil chomal chique i ati Evódia xak i ati Síntique, chi quiqui chomaj quib chiquiwach, pacha ca majaw chique i je re i Kajwal. 3 Xak quin tzʼonoj chawe yet, at wachalal (chi lic at wachiʼil che in chac), che a to chi qui chomarsaxic quib chiquiwach, man ique che queb lic xe chacun wuʼ chu paxsaxic u tzijol i ʼelbal chi sak. Ique-le je chacunnak kuʼ yoj junam ruʼ i ma Cleménte, xak i juban chic chi je kachiʼil che i chac-i. Conojel ique-le, tzʼibtal chic qui bi chupam i wuj re i Dios pa tzʼibtal wi qui bi conojel niʼpa i je cʼas chuwach ire. 4 Chix quicotok rumal i Kajwal; mi mayij ile. Quin bij julaj chic: ¡Chix quicotok! 5 Chi ʼana che iwib lic ʼutz i cʼux chique conojel i winak man quiquil ni conojel chi lic ix ʼutz. I Kajwal nakaj ʼo wi. 6 Mix cʼachir rumal wach i rajwaxic chiwe, xui-ri, ʼis chi bij che i Dios. ʼIs chi tzʼonoj che, xak ʼis chi tioxij che. 7 Teʼuri i Dios cu ya ni nim laj uxlambal i cʼux chiwe chi mas nim na chuwach ronojel niʼpa i quix tiqui yix chu chʼobic. Ile quix u chajij pi cʼux, xak pi nojbal, man ix ʼo che i Jesucrísto.

Chi ya iwib chu chʼobic i ʼutz

8 Ix wachalal, pa qʼuisbal re in tzij, quin bij iri chiwe: chi ya na i jolom chu chʼobic xui i sak laj tzij, xui tak i ʼo u ʼij, xui tak i sucʼulic, xui tak i chʼam, xui tak i chom, xui tak i ʼutz quiquil i winak; ronojel niʼpa i xin bij-le, chi ya i jolom che. Niʼpa tak i ʼutz, xak niʼpa tak ile chi ca majawic cocsax u ʼij, are chi ya i jolom chu chʼobic. 9 Chi ʼana pacha in cʼutum chiwe: ronojel niʼpa ix in nawsam can che, ronojel niʼpa i xi ta chi xin bij, xak ronojel niʼpa i xiwilo chi xin ʼano, chi ʼana yix ile; i Dios ʼo na ʼuri iwuʼ, chi lic cu ya uxlambal i cʼux chiwe.

I ma Páblo cu tioxij chique i aj Filípos rumal i qui sipon che

10 Yin lic quin quicotic quin tioxij che i Kajwal man xin i cʼunsaj chic pi cʼux. Yix ʼut, n-in ta sachnak pi cʼux; xui-ri, cʼa te woʼor xi riko wach in toʼic xi ʼano, cʼutbal re i cʼaxnabal i cʼux chwe. 11 Are xin bij ile, n-are ta rumal wach tak i rajwaxic chwe, man yin n-quin bison ta rumal ile. Yin u cʼamom chic rib chwe chi quin quicotic we ʼo rajwaxic chwe, xak we xi n-taj. 12 Yin in tijom i nibaʼil, in tijom i beyomal. In nawsam wib che, chi quin ya wib chuwach ronojel niʼpa i ca cʼunic, we ʼutz, we xi n-ʼus taj. In tijom i numic, in tijom chi cu rik rib wach i quin tijo. U cʼamom rib chwe chi quin quicotic we ʼo i ʼo wuʼ, xak we n-ta ʼo wuʼ. 13 Quin tiqui chu yaʼic wib chuwach ronojel niʼpa i ca cʼunic man are i Crísto ca yaw in choʼab chi quin chʼijo. 14 Xui-ri, ʼutz xi ʼan yix are xiwil toʼbal in wach y xin i to che, wach i rajwaxic chwe. 15 Yix chi ix aj Filípos, xui yix xin i to ruʼ in viáje ujer. Lic iwetaʼam yix chi are xin el yin chila pa Macedónia, are xin ʼe chu paxsaxic u tzijol wach i ʼelbal chi sak, mi jun chic chique i jutak tzobajil re i Dios xin qui to ruʼ wach i rajwaxic chwe; xui yix xin i to. Xui yix xi tak li sipon chwe, chi pacha tioxbal-re wach i cʼutunic in ʼanom chiwe. 16 Xak n-xui ta la ile, xak are in ʼo pa tinimit Tesalónica, yix camul oxmul xi tak bi sipon chwe tobal we, wach i rajwaxic chwe. 17 Yin n-xui ta toʼ cwaj i sipon; are i cwaj yin, are mas cu maj u wach i Dios wach i qui ʼano. 18 Niʼpa tak i sipon i takom li chwe, ʼis in cʼamom chic, cwil yin, lic qʼui na. Ruʼ ile chi i takom li ruʼ i ma Epafrodíto, ya xu rik rib wuʼ. Are i sipon i takom li yix are pacha u muyal inciénso chuwach i Dios, pacha jun sipon lic chom cril ire, chi ca majawic cu cʼam na. 19 Xak i in Dios lic cu ya na chiwe yix ronojel wach i rajwaxic chiwe. I Dios lic mas ʼo ruʼ; che ile, ire lic cu ya na chiwe rumal i Jesucrísto ronojel wach i rajwaxic chiwe, xak che i cʼaslemal chuwach ire. 20 Chocsax u ʼij i ka Kajaw Dios queʼe ʼij sak chirij. Amen (queje ile cakaj).

Cu ya pan rutzil qui wach

21 Chi ya rutzil qui wach conojel i je kachalal rumal i Jesucrísto. Xak i kachalal chi je ʼo wuʼ quiqui ya pan rutzil i wach yix. 22 Conojel i je re i Dios waral xak quiqui ya pan rutzil i wach; xak i kachalal chi je ʼo pa rachoch i ʼatz laj ʼatol tzij lic mas xcaj u yaʼic pan rutzil i wach. 23 I Kajwal Jesucrísto chu ya ni utzil chomal piwi yix iwonojel. Amen (queje ile cwaj).

Colósas 1

1 Yin in a-Páblo chi quin tzʼibaj i wuj-i, junam ruʼ i kachalal a-Timotéo. In rapóstol i Jesucrísto man queje ile xraj i Dios chwe. 2 Quin tzʼibaj bi chiwe yix chi ix re chic i Dios chila pa tinimit Colósas, yix chi ix kachalal lic ix terejnak chirij i Crísto. I ka Kajaw Dios chu ya ni utzil chomal piwi, xak i uxlambal pi cʼux.

I ma Páblo lic cu tzʼonoj che i Dios piquiwi

3 Are caka tzʼonoj che i Dios piwi yix, nic are wi caka tioxij che ire chi u Kajaw i Kajwal Jesucrísto, 4 man ka tom rason chi yix lic cul i cʼux che i Jesucrísto, xak lic cʼax que i na conojel niʼpa i qui yom quib che i Dios. 5 Queje ile quix tijin chu ʼanic man cul i cʼux che chi quiwil na wach u cʼolom i Dios chiwe chila chicaj. Xi ta usucʼ ile wach u cʼolom chiwe are xi ta i tzij chi sak laj tzij; i tzij-le are i ʼutz laj tzij re i ʼelbal chi sak chi u yijbam i Dios chake. 6 I tzij-le chi bital can chiwe, ca tijin u paxic u wach ronojel u wach i jyub taʼaj; lic je qʼui i winak que tijin chu cojic. Lic je qʼui chic que tijin chu ʼonquil i ʼutz rumal i tzij-le, xak jun ruʼ pacha i ʼanom li yix are lic xi ta u be i tzij re i cʼaxnabal u cʼux i Dios. 7 Are i ma Epáfras xcʼutuw ile chiwe, ire chi lic cʼax caka naʼo. Lic chacun-nak kuʼ yoj, xak ʼutz u ʼanom che u chac i Crísto chixol yix. 8 Are ire u bim chake wach i nim laj cʼaxnabal i cʼux chiwach, man ʼo i u Tewal i Dios iwuʼ. 9 Rumal-i, are xka ta wi li rason, n-ka mayim tu tzʼonoxic che i Dios piwi; caka tzʼonoj che, chi cu ʼan chiwe lic qui ta ni u be ronojel wach craj ire chiwe, xak cu ya ni i nojbal, xak cu cʼut na chiwe wach cu chʼob ire. 10 Queje ile caka tzʼonoj che, man ʼutz qui ʼan na che iwib pacha ca majaw chiwe yix chi ix re chic i Kajwal. Queje ile, lic ca quicot ire iwuʼ, wach i qui ʼano. Xak niʼpa tak i chom ca ʼanic, yix quix tijin ni chu ʼanic, xak quix tijin na chi retamaxic wach u nojbal i Dios. 11 I u choʼab i Dios, lic nim, lic chom. Caka tzʼonoj che chi cu cowirsaj na i choʼab yix ruʼ u choʼab ire-le, man qui chʼij na wach i qui cʼulmaj. N-qui sach ta ʼuri u nimal i cʼux chuwach tak ile, xak n-qui sach ti i quicotemal chupam, 12 xak qui tioxij che i Ta, man ire ix u yijbam chu rikic ni ʼutz chi cu ya ire chake yoj chi oj re ire. Cu ya na chake, junam cuʼ conojel i je re ire chi je ʼo pa sak. 13 I Dios oj resam puʼab i ʼekumal, y oj u ocsam pa cu ʼat wi tzij i u Cʼojol chi are i Crísto, chi cʼax cu naʼo. 14 Rumal u camic ire, ya tojtajnak chic i kelbal chi sak; xeʼelok chi cuytajnak chic niʼpa i ka mac.

Xa rumal i Crísto oj chomtajnak ruʼ i Dios

15 I Dios, n-ʼiltal ti u wach, xui-ri, xa ʼiltaj che u Cʼojol. I u Cʼojol-le, ʼax ʼo wi chiquiwach conojel, ʼatz u ʼij chuwach ronojel niʼpa tak i ʼolic, 16 man ruʼ u ʼab ire, i Dios xu ʼan ronojel i ʼo chicaj, xak ronojel i ʼo chuwach i jyub taʼaj. Ruʼ u ʼab ire, xu yijba ronojel i cakilo, xak ronojel niʼpa i n-que ʼiltaj taj, chi xa je ʼo pa tewal, xak ronojel niʼpa tak i ʼo piquiʼab i ʼatol tzij, xak niʼpa i nimak qui patan; xak niʼpa tak i je tewalil chi je pacha ʼatol tzij, xak niʼpa i nimak qui choʼab. Ronojel niʼpa i ʼolic, are ire ʼanawnak; xu ʼano man cu rik u chac che ire. 17 I Crísto, ʼax ʼo wi chuwach ronojel niʼpa i ʼolic; are ire ca ucʼaw ronojel pusucʼ. 18 Y n-xui ta la ile, are ire are ka wi ka jolom yoj chi oj jutzobaj re i Dios, y yoj oj pacha u chʼacul. Ire, chi aj yol re u cʼaslemal i jutzobaj-le, xak are i nabe chi walijnak chiquixol i camnak. Queje ile ʼantal che man queʼel na chi ire ʼo puwi ronojel niʼpa i ʼolic. 19 Queje ile xu ʼan i Ta chicaj man xraj ire chi u Cʼojol xak jun ruʼ pacha ire. 20 Xak xraj chi u Cʼojol-le que u chomarsaj conojel i winak ruʼ i Ta, xak queje ronojel i ʼolic, we aj chicaj, xak we aj chuwach i jyub taʼaj. Are u camic i Crísto chuwach i cruz, are i chomsabalque xu ʼano. 21 Xak xix u chomarsaj yix ruʼ. Yix ujer lic ix aj naj teʼek chuwach i Dios, xak ix aj chʼoʼoj teʼek ruʼ piwanima, rumal i n-ʼus taj xi ʼano. Xui-ri, woʼor ya ix u chomarsam chic ruʼ ire, 22 rumal u camic u Cʼojol, are xcʼun wi chi chuwach i jyub taʼaj. Queje ile xu ʼano, man quix eʼel yix lic chom i cʼux, chʼam ix ʼolic, lic n-ti mac chiwij are quix u ya i Crísto chuwach i Dios. 23 Queje ile queʼel chiwe, xui-ri we n-qui mayij ti u cubibal i cʼux che i Crísto, we lic ix jiquil che, xak we n-ca baʼcrij ta i cʼux chi royʼexic i ʼutz chi ca pe na piwi pacha i tom lok. I ʼutz laj tzij chi i tom lok-le, are i tzij chi woʼor ca tijin u bixquil ronojel u wach i jyub taʼaj; y yin in a-Páblo xak in jun chique i je aj paxsanel-re.

I ma Páblo ajchac chiquij i jutzobaj re i Dios

24 Yin woʼor, uyej cu tij in chʼacul, ʼanbal ʼutz chiwe yix. Xui-ri, quin quicot rumal, man queje ile quin tijin chu toʼic i Crísto ruʼ wach tak i uyej cʼa craj, tobal que i je jutzobaj re i Dios, chi are u chʼacul i Crísto. 25 I Dios u ʼanom chwe chi in rajchac chiquij i jutzobaj-le, ʼanbal ʼutz chiwe yix. U yom chinkul, chi quin paxsaj ronojel i u tzij. 26 I usucʼ i tzij-le, uwam u wach ujer; queje u ʼanom ile u qʼuial junab, lic chu xebal lok. Xui-ri, woʼor i Dios u ʼalijinsam usucʼ chique i je re ire. 27 Queje ile u ʼanom i Dios man xraj cu ʼalijinsaj na wach i nim laj ʼutz u chʼobom chiwe yix chi n-ix ta aj Israel winak. I usucʼ i xin bij-le are iri: chi i Crísto ʼo piwanima yix, rumal ʼuri, quiwil ni nim laj chomal chi iwoyʼem na. 28 Yoj caka paxsaj u tzijol wach cu ʼan i Crísto. Que ka pixbaj conojel i winak, xak caka cʼut chique conojel man lic quiqui ta ni u be. Queje ile caka ʼano, ʼanbal-re chique chi lic je jiquil piqui cʼux rumal i Jesucrísto. 29 Rumal-i, lic quin chacunic, lic quin ya in choʼab chu ʼonquil. Quin chacun ruʼ ronojel in choʼab chi yatal chwe rumal i Crísto chu ʼonquil in chac.

Colósas 2

1 Cwaj yin quiwetamaj na chi lic quin tij in ʼij che in chac, tobal iwe yix, xak tobal que i kachalal chila pa tinimit Laodicéa, xak tobal que niʼpa i kachalal chi cʼa maja caquetamaj in wach. 2 Queje ile quin ʼano, yabal re u cowil qui cʼux, xak tobal que chi xak jun qui nojbal chiquiwach rumal i cʼaxnabal qui cʼux. Cwaj yin lic quiqui ta u be wach u chʼobom li Dios chi cʼa te u ʼalijinsam, man ca cowir na mas u cubibal qui cʼux che. Ile chi u ʼalijinsam are i ʼelbal chi sak rumal i Crísto. 3 Xa rumal i Crísto caka rik i ka noʼoj chi lic katzij; xa rumal ire caka ta u be i mer sak laj tzij. 4 Iri quin bij pan chiwe, man ʼutz mi jun quix u tʼor ruʼ chom laj tak tzij. 5 Yin, naj in ʼo wi chiwe, xui-ri in noʼoj chila ʼo wi iwuʼ. Quin quicotic man quix tijin chu ʼanic pacha i usucʼ, xak lic jiquil i cʼux che i Crísto. 6 Yix ʼut, i jachom chic iwib che i Kajwal Jesucrísto; chix ʼol ʼuri junam che ire. 7 Queje pacha jun cheʼ naj ʼenak i raʼ pa jyub, xak queje chi ʼana yix che i Crísto pi cʼux; chi bisoj u jicbaxic iwib che ire pacha i cʼut-tal chiwe, xak chi cʼamwaj chi tioxij che i Dios lic ronojel i cʼux.

Yoj junam xoj cam ruʼ i Crísto, woʼor oj cʼas na ruʼ

8 Chi ʼana cwent iwib, mix terej chiquij ique chi cacaj toʼ quix qui tʼor ruʼ tak i qui nojim ique, ruʼ tak i qui cʼutunic chi n-tu chac. Wach i quiqui cʼut ique, xa re u wach i jyub taʼaj, toʼ qui nojim i ujer tak winak, n-petnak ta ruʼ i Crísto. 9 Mi ya chique quix qui tʼoro, man ronojel niʼpa i ʼo che i Dios xak ʼo che i Crísto, 10 y yix, xak ʼo re i Dios chiwe man ix ʼo che i Crísto. Are ire chi ʼo piquiwi conojel i je ʼo pa tewal chi nim qui choʼab, xak i nimak qui patan. 11 Yix ix ʼo chic che i Crísto, rumal-i queʼel chiwe pacha ʼantal chic i retal circuncision que i aj Israel winak che i chʼacul. Xui-ri, i retal chi ʼantal chiwe rumal i Crísto n-che ti chʼacul cojtal wi, are che i nojbal, che i cʼux, cojtal wi. I mal laj tak i nojbal re ujer ya ʼelsam chic chiwe rumal i Crísto. Are i retal-le chi u ʼanom ire chiwe. 12 Yix, are xkajsax ya piwi, xeʼelok chi junam xix muksax ruʼ i Crísto, xak junam xix walijsax chic ruʼ che i cʼaslemal cʼacʼ. Queje ile xeʼelok rumal u cubibal i cʼux che u choʼab i Dios chi xu cʼunsaj sak chuwach i Crísto chiquixol i camnak. 13 Yix, ujer, ix camnak te chuwach i Dios rumal i mac, xak rumal n-ti retal circuncision che i chʼacul, man n-ix ta aj Israel winak. Xui-ri, woʼor ʼo chic i cʼaslemal junam ruʼ i Crísto, yatal chiwe rumal i Dios. Ire u cuyum chic ronojel niʼpa i ka mac. 14 Yoj ujer, ʼo te i tojbal mac pakawi, man n-xka coj ti ʼatbal tzij re i Dios chi tzʼibtalic; xui-ri, i Dios xresaj i ka cʼas chikij, lic xu chup u wach, are xcam i Crísto chuwach cruz. 15 Are xu ʼan i Crísto ile, xresaj qui choʼab i je ʼo pa tewal chi nimak qui patan, chilam i je pacha rey chi n-que ʼalijin taj; xu kajsaj qui ʼij chiquiwach conojel i winak, xe resaj che i qui patan rumal u camic chuwach i cruz.

Chi tzucuj i ʼutz chi ʼo chicaj; mi chʼob chic i toʼ re u wach i jyub taʼaj

16 Rumal ile chi u ʼanom i Dios chake, mi coj retalil chique i quiqui tzucuj i mac rumal wach tak i qui tijo, wach tak i qui tuʼu. Xak we ʼo tak i quix qui chʼachʼa we n-qui coj tu ʼij tak i nimaʼij, tak i uxlambal ʼij, tak i rajlajbal icʼ; mi ya i xiquin chu tayic ile. 17 Ronojel ile n-ta chic u chac, xa are pacha u ninox jun winak chi coc lok. Wach tak i qui tijo, wach tak i nimaʼij qui cojo, xa pacha ninox; jun ninox ca sachic are ca cʼun i mer winak. Queje ile xsach i ujer tak costúmbre are xcʼun i Crísto. 18 Mi ya i xiquin chique tak i quiqui bij chi xa ix sachnak; mokxa qui sach i sipon cumal, chi nabe chiwach. Ique quiqui ʼan pen u ʼonquil chi n-quiqui ʼan ta nimak che quib; xak lic quiqui coj qui ʼij i ángel. Ique quiqui min quib chu bixquil tak i n-quilom tu wach, xak qui ʼanom nim che quib rumal wach tak i qui chʼobom piqui nojbal ique. 19 Queje ile que tijin chu ʼanic, man xqui jecʼ quib ruʼ i Crísto. Are ire are i ka jolom yoj; rumal ire, ca tijin ka tzʼakatic yoj chi oj u chʼacul. Rumal ire xak jun ka wach, pacha craj i Dios; coj eʼelok pacha jun chʼaculaj, lic qʼuitsam bien, lic u chapom rib ruʼ u gonsil, xak ruʼ i ribochʼil. 20 Yix ya xix cam ruʼ i Crísto, rumal-i, niʼpa i toʼ petnak piqui nojbal i winak, n-ta chic re chiwe. ¿Wuchac ʼut, cʼa qui ya iwib puʼab i qui nojbal i toʼ je re u wach i jyub taʼaj? Yix, ix n-ta chic puʼab wach tak i quiqui bij ique. 21 Quiqui bij ique: “Mi yinya ile,” xak “Mi tij ile,” xak “Mi chap ile ruʼ i ʼab,” que cha. 22 Yix, mi coj retalil che i quiqui bij-le, man toʼ tzij, xa ruʼ winak petnak wi i cʼutunic-le. I awas tak cos-le chi quiqui bij ique, lic n-tu ʼij; we qui tijo, xa ca sachic, n-ta jun cʼax coʼon chiwe. 23 Niʼpa i cʼutunic chi quiqui bij ique, chom u tayic, péro n-tu chac. Chom quiqui ta i winak are quiqui bij i je tʼoronel-le chi ʼo u chac caka coj qui ʼij i ángel; xak quiqui bij chi ʼo u chac n-caka ʼan ta nimak che kib; xak quiqui bij chi ʼo u chac caka ʼan cʼax che i ka chʼacul. Queje qui cʼutunic ile, xuiri, i qui cʼutunic-le n-que u to ti winak chu jeqʼuic quib che i mal laj tak qui rayijbal.

Colósas 3

1 Yix ʼut, ya ix walijnak chic che i camic junam ruʼ i Crísto, rumal-i, mi rayij chic i toʼ re u wach i jyub taʼaj; are chi rayij niʼpa ʼo chicaj pa cu ʼat wi tzij i Crísto ruʼ i Dios. 2 Chi chʼobo i ʼutz chi ʼo chicaj, mi chʼob chic i toʼ re u wach i jyub taʼaj. 3 Man yix ya xix cam junam ruʼ i Crísto, y woʼor i cʼaslemal ʼo che ire, xak ire ʼo che i Dios. 4 Che i Crísto ʼo wi i cʼaslemal yix, rumal-i, are ca cʼun tan chic ire, xak queje yix quix cʼun junam ruʼ. Niʼpa i u ʼij u chomal ire, xak ʼo chiwe yix are ca cʼun chalok.

Chi canaj can i nojbal re ujer; are, cʼax chi na iwib chiwach

5 Rumal-i, chi chupu pi cʼux niʼpa i n-re ti Dios, niʼpa i xa re u wach i jyub taʼaj; por ejémplo: jun achi mu min rib ruʼ jun ixok we n-rixokil taj, xak queje jun ixok; xak mi ʼan chic i n-chʼam taj; mi ya iwib che i mal laj tak i rayijbal, xak mi rayij u ʼonquil i n-ʼus taj. Mi rayij i n-iwe taj man i mac-le xak jun ruʼ pacha u cojic u ʼij jun tiox chi xa ril ʼantalic. 6 Mi ʼan tak ile, man ca pe i roywal i Dios piquiwi conojel niʼpa i quiqui ʼan ile, niʼpa i n-que cojon ta che ire. 7 Xak yix queje xi ʼan li ile ujer, are ix ʼo chupam i ujer cʼaslemal. 8 Xui-ri, woʼor chi canaj niʼpa tak i n-ʼus taj-i: mix oywar chic, mi ʼan cʼan che iwib, mi chʼob u ʼanic cʼax che jun chic, mix toʼtanic, mi ya i chiʼ chu bixquil i mal laj tak tzij. 9 Xak mi tʼor iwib chiwach, man i canam chic niʼpa i n-ʼus taj i ʼanom ujer; i jalwachim chic i nojbal re ujer. 10 I jalwachim chic che jun cʼacʼ nojbal. I cʼacʼ laj i nojbal-le, are i Dios xa ʼanawic, xak ca tijin chu yijbaxic pacha u nojbal ire. Queje ile ca tijin chu ʼonquil chiwe, man craj lic quiwetamaj u nojbal ire. 11 Niʼpa i ʼo qui nojbal cʼacʼ, n-ta coʼono we je aj Israel, we xi ne te aj Israel; n-ta coʼono we ʼo i retal circuncision che qui chʼacul, we xi n-taj; n-ta coʼono we je aj naj, xak we je chicop laj tak winak caka bij yoj; n-ta coʼono we je ajchac piquiʼab i cajaw, we xi n-ta cajaw. (N-ta coʼono xa bi chi winakil.) Conojel je ʼo che i Crísto, y Crísto ʼo chique conojel; are ile are i ʼo u chac. 12 Yix ix chatal rumal i Dios; u ʼanom chiwe lic ix re ire; lic cʼax quix u naʼo. Rumal-i, chi ya iwib chi rilic toʼbal qui wach i winak, chi ʼana chi ʼutz i cʼux chique, mi ʼan nim che iwib, chi ʼana ʼal i cʼux che iwib, xak mi sach u nimal i cʼux chuwach i cʼax. 13 Chi ya u nimal i cʼux chiwach; chi cuyu i mac chiwach; chi ʼana pacha i xu ʼan i Crísto chiwe yix, xu cuy i mac; xak queje ile chi ʼana yix. 14 Xui-ri, are i mas ʼo u chac qui ʼano, are i cʼaxnabal iwib chiwach, man we ʼo cʼaxnabal i cʼux chiwach, quix tijin ʼuri chu ʼanic ronojel tak ile chi xin bij chiwe. 15 Chi ya che i Dios quix u to man ʼutz n-ta chʼoʼoj ca pe chixol. Queje chi ʼana ile man i Dios ix u chom chu ʼonquil ile; u ʼanom xa jun chiwe pacha jun chʼaculaj. Xak chi tioxij che, ronojel wach u ʼanom chiwe. 16 Chi ya che i u tzij i Crísto ca qʼuiji pi cʼux. Chi nawsaj iwib chiwach, xak chi ya u cowil i cʼux chiwach, xui-ri, chi ʼana ruʼ i nojbal chi ca pe ruʼ i Dios. Chi bixaj i tioxbal che i Dios, n-ta coʼono we are i bix tzʼibtal chupam u wuj i Dios ujer, o we are juban bix chi cojbal u ʼij i Dios; xui-ri, chi tioxij che, ronojel i cʼux. 17 Yix iwucʼam u bi i Kajwal Jesucrísto, rumal-i, ronojel i qui bij, ronojel i qui ʼano, chi ʼana ʼut pacha i craj ire. Chi tioxij che i ka Kajaw Dios; ile quix tiqui che rumal i Jesucrísto.

I pixbanic chique i je cʼulanic, chique i nimak i chʼutik, chique i je mocom,

i je patron 18 Yix chi ix ixokib, we ʼo iwachijil, chi ya iwib piquiʼab; mas ca majaw ile man iwucʼam u bi i Kajwal. 19 Xak yix ix achiab, cʼax che i na iwixokil; mi ʼan toʼ quix yajan chique. 20 Xak yix ix acʼalab, chi cojo i chuch i kajaw ronojel wach cacaj ique chiwe, man queje ile chom cril i Kajwal. 21 Xak yix chi ix kajawxel, mi ʼan toʼ qui petsaj coywal iwacʼal, mokxa ca baʼcrij qui cʼux iwumal. 22 Xak yix ix ajchaquib, che i cojo i patron waral chuwach i jyub taʼaj ronojel wach i cacaj. Mi ʼano chi xui ʼutz quix chacunic are quix qui takej mok quiqui chʼob na chi ix ʼutz laj tak ajchaquib (qui bij yix). Chi ʼana i chac ronojel i cʼux, man i Dios quix rilo. 23 Niʼpa i qui ʼano, chi ʼana ronojel i cʼux. Chi ʼana che pacha u chac i Kajwal; n-are ta pacha re jun winak qui ʼan che. 24 Queje ile chi ʼana man iwetaʼam chi i Kajwal cu ya ni sipon chiwe chi u sujum chique i je re ire. Man are i Kajwal Jesucrísto are i mer i patron yix; are u chac ire quix tijin chu ʼanic. 25 Xui-ri, niʼpa i quiqui ʼan i n-sucʼul taj, quiqui toj na niʼpa i n-ʼus taj quiqui ʼano. Quiqui toj na, man i Dios xak jun quilic coʼon chique i winak conojel.

Colósas 4

1 Xak yix chi ix patron, chi ʼana i ʼutz i sucʼulic chique i mocom. Cha cʼun chi cʼux, xak yix ʼo i Patron chila chicaj.

Chi ya iwib chu tzʼonoxic che i Dios, xak chom chix ʼolok

2 Lic chi ya iwib chu tzʼonoxic che i Dios. Are quix tijin chu ʼanic, chi na u be pi cʼux wach i qui tzʼonoj, xak chi cʼamwaj chi tioxij che. 3 Xak chi tzʼonoj che i Dios pakawi yoj, chi lic cu ya na chake caka bij u tzij chique i winak wach u patan i Crísto, chi cʼa te u ʼalijinsam chake wach usucʼ. Xa rumal u paxsaxic i tzij-i in tzʼapil pa cárcel. 4 Chi tzʼonoj che i Dios pinwi, man are quin bij i tzij-i, lic sakil quelic pacha i ca majawic. 5 Chom chix ʼol chiquiwach i ne te re i Crísto. Mi ʼan ile toʼ ix ʼolic, chi bij chique wach u patan i Crísto. 6 Are quix lapanic, xui i chom laj tak tzij chi bij, chi ʼutz ca tawic. ʼO u chac quiwetamaj wach i ca majawic chi qui bij, we ʼo tzij ca tzʼonox chiwe.

I qʼuisbal tzij re u wuj chique

7 I kachalal ma Tíquico chi lic cakaj, ya cupon iwuʼ; cu bij na chiwe ronojel wach i ʼantal chwe yin waral. Ire ʼutz laj ajchac re i Kajwal; lic ca chacun junam wuʼ yin. 8 Rumal-i, quin tak bi iwuʼ, man que u bij chiwe wach ka ʼanom yoj waral, xak que u ya u cowil i cʼux. 9 Xak ca ʼe i ma Onésimo ruʼ, chi iwach aj tinimit yix. Ire jun kachalal, lic cʼax caka naʼo, lic u yom u wach ruʼ i Kajwal. Ique quiqui bij na chiwe wach coj tijin yoj chi rilic waral. 10 I kachalal ma Aristárco chi wachiʼil waral pa cárcel, xak cu ya pan rutzil i wach. Xak i a-Márcos chi rachalal i ma Bernabe cu ya pan rutzil i wach. Ya in bim chic chiwe wach qui ʼano we cupon ire iwuʼ; ʼutz u cʼulaxic chi ʼana. 11 Xak i ma Jústo (chi xak ma Jesus u bi) xak cu ya pan rutzil i wach. Waral, niʼpa i kachalal aj Israel, xui ique que chacun wuʼ chu paxsaxic wach usucʼ i ʼatbal tzij re i Dios; ique lic qui yom u cowil in cʼux. 12 Xak i ma Epáfras, chi iwach aj tinimit yix, xak cu ya pan rutzil i wach; ire lic ajchac chirij i Crísto. Nic are wi cu tzʼonoj che i Dios piwi yix ronojel u cʼux. Craj ire chi lic jiquil i cʼux ix ʼolic, xak lic i yom i cʼux chu ʼonquil ronojel wach craj i Dios. Queje ile cu tzʼonoj che i Dios piwi. 13 Xin bij ile chiwe man wilom yin chi i ma Epáfras lic cu ya rib chu tzʼonoxic piwi. Xak n-xui ta piwi yix, xak piquiwi i aj Laodicéa, xak i aj Hierápolis. 14 Xak i ma Lúcas chi ajcun chi lic cʼax caka naʼo, xak ire cu ya pan rutzil i wach, xak queje i ma Démas. 15 Chi ya pan rutzil qui wach i kachalal chila pa Laodicéa. Chi ya rutzil u wach i ati Nínfas, xak conojel i je re i Dios chi quiqui mol quib pa rachoch ire. 16 We xutzin u rajlaxic u wach i wuj-i chiwach, teʼuri chi taka bi cuʼ i jutzobaj je re i Dios chila pa Laodicéa. Xak i wuj chi in tzʼibam bi chique ique, chi cʼama li yix, y chiwajlaj u wach chixol yix. 17 Chi bij iri che i ma Arquípo: “Cha qʼuisa u ʼanic ronojel i chac u yom i Kajwal paʼab.” Queje ile cwaj qui bij che. 18 Woʼor, in a-Páblo, yin mísmo quin tzʼibaj i qʼuisbal tzij-i, yabal rutzil i wach. Mi sach pi cʼux chi in ʼo pa cárcel. Chu ya ni ʼutz i Dios piwi. Amen (queje ile cwaj).

1 Tesalónica 1

1 Yin in a-Páblo, junam cuʼ i ma Silváno xak i a-Timotéo, caka tak bi i wuj-i chiwe yix ix jutzobaj re i ka Kajaw Dios xak i Kajwal Jesucrísto chila pa tinimit Tesalónica. I ka Kajaw Dios, xak i Kajwal Jesucrísto, chiqui ya utzil chomal chiwe, xak i uxlambal i cʼux.

ʼUtz xqui ʼan i cristian aj Tesalónica

2 Nic are wi caka tioxij che i Dios iwumal yix iwonojel; are caka tzʼonoj che ire, xak quix ka cʼunsaj chaka cʼux. 3 Are coj tijin chu tzʼonoxic che i ka Kajaw Dios, ca cʼun chaka cʼux chi yix lic i ʼalijinsam i cubibal i cʼux che i Kajwal ruʼ wach tak i qui ʼano. Xak i ʼalijinsam chi ʼo i cʼaxnabal i cʼux che ire man lic quix tijin chu ʼanic u chac. Xak i ʼalijinsam chi jiquil i cʼux che chi quiwil na wach u sujum i Kajwal Jesucrísto chiwe. 4 Yix ix wachalal, i Dios cʼax quix u naʼo, xak ketaʼam chi ix u chom. 5 Ketaʼam ile, man are xka bij u tzij i Dios chiwe, n-are ti toʼ ka chiʼ yoj xbin i ʼutz laj tzij-le, ʼo u choʼab u Tewal i Dios kuʼ, are xka bij chiwe. Xak lic jiquil ka cʼux che, chi niʼpa i xka bij, lic sak laj tzij. Rumal-i, lic xka na kib che, wach xka ʼano man ʼanbal re i ʼutz chiwe yix; ile lic iwetaʼam yix. 6 Xak xi ʼan yix pacha xiwil chake yoj, xak pacha xu ʼan i Kajwal Jesucrísto. Katzij ile, man are xi ta wach xka bij chiwe, lic quix quicotic xi cojo tupu lic xi tij i cʼax rumal. I quicotemal-le, lic are i u Tewal i Dios xyaw chiwe. 7 Lic ʼutz i xi ʼano; xeʼelok chi xak i juban kachalal chila pa jyub Macedónia, xak pa jyub Acáya, xqui ta rason wach i xi ʼan yix y xak xqui ʼan ique. 8 Queje ile, i u tzij i Kajwal ya paxsam chic rumal wach i ʼanom yix. N-xui ta chila pa Macedónia tak i Acáya, xak xpax u tzijol ronojel u wach i jyub taʼaj wach i ʼanom yix. ʼIs quetaʼam chic conojel wach u cubibal i cʼux yix che i Dios; ya n-ta chic u chac caka bij yoj chique. 9 Xa are ique quiqui bij chake yoj wach i ka cʼulaxic xi ʼan yix are xix ʼe ka solij. Xak quiqui bij chake wach i roʼtaxic can i tiox xi ʼano are xix terej chirij i Dios; quiqui bij chi queje ile xi ʼano are xi jek u cojic u ʼij i Dios cʼaslic, i Dios chi lic sakil. 10 Xak quiqui bij chake chi yix lic i cʼacʼalim chic u cʼunic i Jesus chicaj, chi u Cʼojol i Dios. Are irele chi xwalijsax rumal i Dios chiquixol i camnak; xak are ire chi coj u to na chuwach i nim laj tojpen chi ca cʼunic.

I ma Páblo xu cʼunsaj chi qui cʼux wach i chac u ʼanom chiquixol

1 Tesalónica 2

1 Ix wachalal, yix iwetaʼam chi i ka solinic iwuʼ n-toʼ ta xsachic; lic ʼutz xelic. 2 Xak iwetaʼam are cʼa maja coj upon iwuʼ yix, xka tij ni cʼax, xak xka tij ni ka yoʼyaxic chila pa tinimit Filípos. Xui-ri, are xoj upon iwuʼ, i Dios xu ya u cowil ka cʼux chu bixquil u tzij chiwe re i ʼelbal chi sak, tupu xak je qʼui xqui tzucuj chʼoʼoj chikij. 3 Queje ile xeʼelok, man yoj are caka bij i tzij re i ʼelbal chi sak, n-oj ta sachnak, xak n-oj ta ʼo pa tak ka rayijbal chi n-ʼus taj, xak n-coj tʼoron taj. 4 N-queje ta ile, man yoj xui caka bij pacha i craj i Dios, man are ire xoj u cha y xu ya chakakul u paxsaxic i tzij re i ʼelbal chi sak. N-cakaj ta caka bij i tzij we xui kus quiqui ta i winak; xui cakaj we ʼutz queʼel chuwach i Dios, man ire crilo wach ʼo pa ka cʼux. 5 Iwetaʼam yix chi n-ta xak chomik laj tak tzij xka bij chiwe majbal i wach; xak n-ta tzij xka bij chiwe chi xa chʼacbal re i ka mer caka ʼano; i Dios retaʼam ile. 6 N-xka tzucuj ti cojbal ka ʼij cuʼ i winak; mi iwuʼ yix, xak mi ruʼ jun chic. 7 Yoj, we ta xkaj xka ʼano, ʼo neri pakaʼab quix ka tako, man lic oj u takon i Crísto. Xui-ri, n-xka ʼan taj; lic coqʼuil u cʼutic xka ʼan chiwe pacha jun chuchuxel que ril i racʼal, coqʼuil u cʼutic coʼon chique. 8 Rumal i nim laj cʼaxnabal ka cʼux chiwe, xoj canaj na iwuʼ chila chi toʼic yix. N-xui ta xa ʼe ka bij u tzij i Dios chiwe, xak xka ya kib chi toʼic. Queje i cʼaxnabal ka cʼux ile chiwe. 9 Kachalal, yix ca cʼun chi cʼux chi yoj, are oj ʼo chila, lic xoj chacun pa re i ka cʼaslemal, rumal u chʼaquic wach i caka tijo. Xoj chacunic, chi paʼij chi chaʼab, man n-xkaj ta xka ya jun ekan chikul yix re i tzukbal kib. Queje xka ʼan ile, tzʼakat coj tijin chu bixquil u tzij i Dios chiwe. 10 Yix iwilom chic wach ka ʼanom, xak i Dios rilom wach ka ʼanom iwuʼ yix chi i cubam i cʼux che i Crísto. I ka cʼaslemal chiwach, lic chʼam, lic sucʼulic, lic n-ta cʼax che. 11 Xak iwetaʼam chi lic ka yom u cowil i cʼux, ka yom u cubsabal i cʼux iwonojel, pacha coʼon jun kajawxel chique i racʼal. 12 Xak lic xix ka pixbaj chu ʼonquil i ʼutz pacha i ca majaw chiwe chi ix re chic i Dios. Ca majawic queje qui ʼan ile man ire quix u siqʼuij ruʼ, che i iwocbal pa cu ʼat wi tzij ire, xak qui rikbej i ʼij i chomal chi ʼo ruʼ ire. 13 N-caka mayij tu tioxixic che i Dios rumal wach i ʼanom, man yix, are xka bij u tzij i Dios chiwe, xi coj retalil che, n-xi chʼob taj mokxa n-are ti u tzij i Dios caka bij; lic xi cʼulaj iwuʼ, n-queje taj pacha i tzij chi xa cuʼ winak petnak wi. Katzij, lic are u tzij i Dios xka bij chiwe, y woʼor ca chacun piwanima yix, chi i cubam i cʼux che i Kajwal. 14 Kachalal, are xi tij i cʼax cumal i iwach aj tinimit, ile ʼut xak jun ruʼ pacha xqui cʼulmaj tak i jutzobaj je re i Dios chila pa Judéa; niʼpa i je re i Jesucrísto chila, xak xqui tij i cʼax cumal i aj Israel chi je cach aj tinimit. 15 Xak je are i aj Israel-le chi xqui camsaj i Kajwal Jesus, xak xe qui camsaj i je ajbil u tzij i Dios ujer, xak xoj coktaj yoj. Niʼpa i que tijin chu ʼanic-le, tzel cril i Dios. Toʼ je aj chʼoʼoj chiquij conojel i winak, 16 man coj qui ʼatij are caka bij i tzij re i ʼelbal chi sak chique i ne te aj Israel. Queje ile mas que tijin chu qʼuiarsaxic i qui mac, xui-ri, ya ʼo chic i nim laj tojbal qui mac chi ca pe ruʼ i Dios; lic ca pe na.

I ma Páblo craj que u solij tan chic

17 Wachalal, are xix ka canaj canok, tupu n-cril ta rib ka wach, yix lic ix ʼo pa ka cʼux; weʼ xkaj rilic tan chic i wach. 18 Lic xkaj ni i solixic; y yin, chi in a-Páblo, qʼuialmul lic xin chʼobo chi quix ʼe wila na, xui-ri i Satanas, chi itzel, xin u ʼatij. 19 Queje te ile xwaj u ʼanic, man lic quin quicot iwumal. Lic cul in cʼux che, chi iwumal yix cocsax ni in ʼij are ca cʼun tan chic i Kajwal Jesucrísto; iwumal yix quin quicot na chuwach ire; xak quin na na chi ʼutz xeʼel in chac. 20 Katzij, iwumal yix caka na na chi ʼo ka ʼij; xak coj quicot na iwumal.

1 Tesalónica 3

1 Are oj ʼo pa tinimit Aténas, lic n-xka chʼij ta chic u rayixic rilic i wach, are ʼuri xka chʼobo chi ʼo u chac coj canaj can katuquel pa tinimit-le, 2 y xka tak bi i kachalal a-Timotéo iwuʼ. Ire-le lic jun rajchac i Dios chi chacun-nak kuʼ yoj chu bixquil i ʼutz laj tzij re i Crísto. Xka tak bi iwuʼ yix man quix u jicba na che u cubibal i cʼux che i Crísto, xak cu ya ni u cowil i cʼux. 3 Queje xka ʼan ile, man mi jun chiwe cu sach u cubibal u cʼux chuwach tak i cʼax chi quix tijin chi rilic woʼor. Lic iwetaʼam yix chi ʼo u chac caka tij tak i cʼax pacha ile. 4 Are cʼa oj ʼo iwuʼ xka bij chiwe chi ca pe ni cʼax pakawi, y ya iwilom chic chi queje ile xeʼelok. 5 Rumal-i, lic xwaj retamaxic wach u ʼanom u cubibal i cʼux yix. Are n-xin chʼij ta chic, xin tak bi a-Timotéo iwuʼ chi retamaxic. Xin chʼob yin mokxa xix u min itzel chupam i n-ʼus taj, xak i ka chac chixol mokxa u sachsam chic u wach. 6 Xui-ri woʼor, i a-Timotéo ya xix u solij, xak xu cʼam li rason chi yix ʼutz u ʼanom u cubibal i cʼux, xak ni sachom ti u cʼaxnabal i cʼux. Xak xu bij ire chi yix lic n-coj i sach ta pi cʼux, lic cʼax coj i naʼo. Xak xu bij chi quiwaj chic rilic ka wach, pacha caka ʼan yoj, cakaj chic rilic i wach yix. 7 Rumal-i, wachalal, i u cubibal i cʼux yix che i Kajwal, u cubsam ʼuri ka cʼux yoj chupam ronojel tak i cʼax, ronojel tak uyej chi caka tijo. 8 Are xka ta rason chi lic ix jiquil chuwach i Kajwal, lic xoj quicot na iwumal pacha jun cʼacʼ laj cʼaslemal xka naʼo. 9 N-caka rik taj wach i tioxbal-re caka ʼan chuwach i Dios iwumal yix; n-caka rik tu bixquil che wach i nim laj ka quicotemal chi caka na iwumal yix. 10 Chi paʼij chi chaʼab coj tijin chu tzʼonoxic che i Dios chi cu ya na chake quix ʼe kila; cakaj caka tzʼakatsaj wach i cʼa craj che u cubibal i cʼux che i Kajwal. 11 Lic caka rayij chi i ka Kajaw Dios xak i Kajwal Jesucrísto coj qui to na chi quix ʼe ka solij. 12 Cakaj chi i Kajwal coʼon chiwe chi ca qʼuiar mas u cʼaxnabal i cʼux chiwach, xak cʼax que i na conojel i winak. Cakaj chi lic nim i cʼaxnabal i cʼux yix pacha u cʼaxnabal ka cʼux yoj chiwe yix. 13 Cakaj yoj chi i Kajwal coʼon chiwe lic ix jiquil pi cʼux, lic ix chʼam, lic n-ta cʼax chiwe chuwach i ka Kajaw Dios are ca tzalij chic i Kajwal Jesus cuʼ conojel niʼpa i je re ire.

1 Tesalónica 4

I cʼaslemal chi chom cril i Dios

1 Woʼor kachalal, ʼo jun tzij lic caka bij chiwe chi ʼo u chac qui ʼan na, lic caka ya chikul rumal i Kajwal Jesus. Cha cʼun chi cʼux, yix xix naw chikij yoj wach u ʼanic qui ʼano chi chom i cʼaslemal chuwach i Dios; chi cowirsaj mas u ʼonquil ile. 2 Yix iwetaʼam wach ka bim can chiwe chi qui ʼan na; lic ruʼ i Kajwal Jesus petnak wi i tzij-le. 3 Are i craj i Dios che i cʼaslemal yix, are ix chʼam: jun achi, mu min rib ruʼ jun ixok we n-rixokil taj; xak queje i ixokib. 4 Ix achiab, chix naw che i rucʼaxic i iwixokil, man ʼutz chʼam i cʼaslemal cuʼ, n-ta qʼuixbalil che. 5 Queje ile chi ʼana; mi ʼan toʼ pacha i rayijbal yix chique, pacha quiqui ʼan i toʼ winak chi n-quetaʼam ti Dios. 6 Mi jun mu tʼor jun rachalal che tak ile, xak mu ʼan i n-ʼus taj che, man i Kajwal cu ya na pa tojpen rumal ile. Ile, ʼax ka bim wi chic chiwe. 7 Man i Dios n-oj ta u siqʼuim chu ʼonquil i n-chʼam taj; are i oj u siqʼuim chu ʼanic, are i chʼam chuwach ire. 8 Queʼel ʼuri we ʼo jun cu xutuj i cʼutunic-i, n-are ti ajbil re i tzij-le cu xutuj, xa are i Dios ca tijin chu xutuxic, i Dios chi ca yaw i loʼlaj u Tewal pa kanima. 9 Quin bij yin n-ta kas u chac quin tzʼibaj chiwe re i cʼaxnabal i cʼux chiwach, man i Dios u cʼutum chiwe wach i cʼaxnabal iwib qui ʼan chiwach. 10 Queje ile quix tijin chic chu ʼonquil chique conojel i kachalal chila, che ronojel i jyub Macedónia. Xui-ri, lic caka tzʼonoj chiwe, chi cowij mas u ʼonquil ile. 11 Chix ʼol che i cʼaslemal chom; mi min iwib chupam tak i n-ta iwe che; xak chix chacunok, qui chʼacbej-re wach i qui tijo, pacha i ka bim chiwe. 12 Queje chi ʼana ile, man n-ta rajwaxic chiwe, xak niʼpa i ne te creyent, chom quiquil ni i cʼaslemal yix.

Wach u cʼunic tan chic i Kajwal

13 Ix wachalal, cakaj yoj chi quiwetamaj wach ca ʼani chique i kachalal chi je camnak. N-cakaj taj we quix bison chique pacha quiqui ʼan i winak chi ne te re i Crísto. Ique ʼut toʼ que bison chique i qui camnak, man ique n-ta u cubibal qui cʼux pacha yoj chi oj re chic i Crísto. 14 Yoj ka cojom chi Jesus are xcamic, xak xwalij chic; xak queje ile cul ka cʼux che chi i Dios que u walijsaj niʼpa i je camnak chi qui jachom quib puʼab i Jesus. 15 Woʼor caka bij ni jun tzij chiwe chi petnak ruʼ i Kajwal: yoj chi cʼa oj cʼaslic are ca cʼun i Kajwal, i ka ʼenam yoj ruʼ n-coj nabeaj ta chiquiwach i je camnak. 16 N-coj nabeaj taj, man are cu rik i ʼij, i Kajwal co ca chʼaw li chicaj, walijsabal que i camnak; xak ca tataj u chʼawbal jun ángel nim u patan, xak i u chʼawbal i trompet re i Dios. Are ʼuri, ca kaj li Kajwal chicaj; teʼuri niʼpa i camnak chi qui jachom quib puʼab i Crísto, que walijic. 17 Teʼuri yoj chi cʼa oj cʼaslic, coj yactaj bi chicaj junam cuʼ ique; caka cʼulaj i Kajwal pa sutzʼ, y coj ʼe qʼuiji ruʼ queʼe ʼij sak chikij. 18 Rumal-i, chi ya u cowil i cʼux chiwach che i tzij-le.

1 Tesalónica 5

1 Kachalal, n-tu chac caka tzʼibaj chiwe chirij i ʼij re u cʼunic i Kajwal, pachique ʼij, pachique icʼ ca cʼunic. 2 N-tu chac, man lic iwetaʼam chi mi jun retaʼam i ʼij-le. Are n-ta caka chʼob che, are ʼuri cu rik i ʼij ca cʼun lok; i u cʼunic, pacha u cʼunic jun iliʼom chaʼab. 3 Are que tijin i winak chu bixquil: “Woʼor ronojel ʼis ʼutz ʼis chom, n-ta tak coj cʼachir rumal,” quiqui bij ique, are ʼuri, xak teʼet ca pe i tojpen piquiwi. Ca pe piquiwi pacha coʼon i cʼax che jun ixok are ca qʼuiji racʼal. Lic n-que totaj ta chuwach. 4 Xui-ri, yix chi ix kachalal, ya iwetaʼam chic ile, ix n-ta chic pa ʼekumal; rumal-i i u cʼunic i ʼij-le, n-coʼon ta ʼuri chiwe pacha u cʼunic jun iliʼom chi n-xi chʼob ti u cʼunic; iwetaʼam chi lic ca cʼun ni ʼij-le. 5 Iwonojel yix ix re i sak; ix re i paʼij. N-oj ta re i chaʼab; n-oj ta re i ʼekumal; 6 rumal-i moj waric pacha quiqui ʼan i toʼ winak. Are, choj cʼascʼatok, xak cha cʼascʼat i ka nojbal. 7 Niʼpa i que waric, chaʼab que waric; xak i que ʼabaric, chaʼab que ʼabaric; 8 xui-ri yoj chi oj re i paʼij, ʼo u chac lic cʼas ni ka nojbal. Maka sach u cubibal ka cʼux che i Kajwal, xak i cʼaxnabal ka cʼux, man i queb-le coj u to na che i chʼoʼoj ruʼ itzel, pacha coʼon jun soldádo, ca totaj rumal u ʼuʼ chʼichʼ chi ʼo chuwach u cʼux. Xak maka sach u cubibal ka cʼux che, chi lic cakil ni kelbal chi sak chupam i qʼuisbal ʼij. I u cubibal ka cʼux-le cu rik u chac chake pacha coʼon jun soldádo, ca totaj rumal u xamparel chʼichʼ. 9 I Dios n-xoj u siqʼuij ta ruʼ we xa yabal-ke pa tojpen; oj u chom man caka rikbej re i kelbal chi sak rumal i Kajwal Jesucrísto. 10 Ire xcam kumal yoj man craj ire coj jeki junam ruʼ, n-ta coʼono we oj cʼaslic, we xi oj camnak chic. 11 Rumal-i, chi ya u cowil i cʼux chiwach, xak chi to iwib chiwach, pacha i quix tijin chic chu ʼonquil.

I qʼuisbal pixbanic xoʼon i ma Páblo chique

12 Kachalal, lic caka tzʼonoj pawor chiwe, chi cojo qui ʼij niʼpa i que chacun iwuʼ, ique chi que ucʼaw u tzam chiwe, chi xak quix qui pixbaj rumal i Kajwal. 13 Ca majaw chique qui coj qui ʼij, xak cʼax che i na rumal i chac que tijin chu ʼonquil chixol. Chom chix ʼol chiwach. 14 Xak lic caka bij chiwe ix kachalal, che i pixbaj niʼpa i n-cacaj ta chac; chi ya u cowil qui cʼux niʼpa i n-ta kas u cowil qui cʼux; xak che i to niʼpa i n-kas ta jiquil qui cʼux; xui-ri, chi ya u nimal i cʼux chique conojel. 15 Jun, we u ʼanom i mal chiwe, mi tzalij chic u wach che; are, chi tija i ʼij chu ʼonquil i ʼutz chiwach, xak chique conojel. 16 Chix ʼolok quix quicotic. 17 Chix ʼol chu tzʼonoxic che i Dios. 18 Chi tioxij che i Dios, ronojel niʼpa qui cʼulmaj. Are iri are craj i Dios chi qui ʼan na, yix chi ix re i Jesucrísto. 19 Mi ʼatij i u Tewal i Dios, wach craj coʼono. 20 Mi xutuj qui tzij i kachalal chi quiqui bij chiwe wach u ʼalijinsam i Dios chique. 21 Xui-ri, chi cojo retalil we katzij wach i quiqui bij; niʼpa i ʼutz che, chi cojo. 22 Chi jecʼa iwib che niʼpa tak i n-ʼus taj. 23 I Dios chi ca yaw i uxlambal ka cʼux chake, quin tzʼonoj che chi ire coʼon chiwe lic ix chʼam na pi cʼux. Quin tzʼonoj che chi lic quix u chajij cʼa ca cʼun na chal i Kajwal Jesucrísto man ʼutz lic n-ta cʼax cu rik chiwe, mi piwanima, mi pi cʼux, mi ta che i chʼacul. 24 Ire chi xix u siqʼuij ruʼ, lic re wi cu ya i ʼutz chique i je re ire; ire ʼut coʼon na ronojel niʼpa ile. 25 Kachalal, chi tzʼonoj che i Dios pakawi yoj. 26 Yix chi iwachalal iwib, chuwach i Dios chi tzʼubaj iwib chiwach. 27 Quin ya chikul chi quiwajlaj u wach i wuj-i chique conojel i kachalal; ʼo pinʼab quin bij ile chiwe, man lic in u takon i Kajwal. 28 I Kajwal Jesucrísto chu ya ni ʼutz piwi. Amen (queje ile cwaj).

2 Tesalónica 1

1 Yin in a-Páblo, junam cuʼ i ma Silváno xak i a-Timotéo, caka tak bi i wuj-i chiwe yix ix jutzobaj re i ka Kajaw Dios xak i Kajwal Jesucrísto chila pa tinimit Tesalónica. 2 I ka Kajaw Dios, xak i Kajwal Jesucrísto, chiqui ya utzil chomal chiwe, xak i uxlambal i cʼux.

I Dios cu ʼat ni tzij piquiwi ajmaquib are ca cʼun chal i Crísto

3 Ix kachalal, ʼo u chac nic are wi caka tioxij che i Dios iwumal yix. Lic ca majaw ile, man i u cubibal i cʼux yix che i Kajwal mas ca tijin u qʼuiyic, xak i cʼaxnabal i cʼux chiwach xak ca tijin u nimaric. 4 Rumal ile chi quix tijin chu ʼanic, lic coj tijin chu cojic i ʼij yix are oj ʼo cuʼ i kachalal pa tak tzobajil re i Dios. Caka bij chique chi yix lic ʼo u nimal i cʼux chupam tak uyej chi quiqui ʼan i winak chiwe, xak lic ʼo u cubibal i cʼux che i Kajwal chupam tak i cʼax. 5 Niʼpa ile cu ʼalijinsaj chi Dios lic ʼutz u noʼoj, lic sucʼul i cu ʼano, man niʼpa i uyej quix tijin chu chʼijic, xa ʼanbal ʼutz chiwe, man ʼo na iwe che u ʼatbal tzij i Dios. 6 I Dios, lic sucʼul niʼpa i cu ʼano, rumal-i cu petsaj ni uyej piquiwi ique chi qui petsam uyej piwi yix. 7 Woʼor ix ʼo chupam uyej, xui-ri, quix u ya na pa uxlanem; xak queje coʼon na chake yoj. Queje coʼon ire ile are cu rik i ʼij chi ca cʼun chal i Kajwal Jesus chupam pacha u rep ʼaʼ. Ire ca winakir na chicaj cuʼ u ángel, nim qui choʼab. 8 Teʼuri cu ya ni tojbal mac chique i n-xcaj ta xquetamaj u wach i Dios, xak chique ique chi nxqui coj ta retalil che i ʼutz laj tzij re i Kajwal Jesucrísto. 9 I tojbal mac chi ca pe piquiwi are iri: lic je sachnak na queʼe ʼij sak chiquij, xak que yaʼ na naj che i Kajwal. N-quiquil ta chic u wach i Kajwal, xak mi ne u chomal, xak mi ne u choʼab. 10 Queje ile ca ʼani na, are cu rik i ʼij chi ca cʼun i Kajwal. Chupam i ʼij-le, cocsax ni u ʼij cumal i je re ire, lic quiqui coj ni u ʼij conojel i je cojonnak che. Xak yix ix ʼo na cuʼ ique chu cojic u ʼij, man i cojom ni tzij chi ka bim chiwe. 11 Rumal-i, nic are wi caka tzʼonoj che i Dios piwi yix. Caka tzʼonoj che chi lic ix ʼutz na pacha ca majaw chiwe chi ix sicʼtal rumal ire. Man yix quiwaj u ʼanic i ʼutz; rumal-i caka tzʼonoj che i Dios chi ruʼ u choʼab ire, cu ya na chiwe pacha i quiwaj u ʼanic yix-le, xak chi quix u to na chu ʼanic niʼpa i chac chi quix tijin chu ʼonquil rumal u cubibal i cʼux che i Kajwal. 12 Queje ile, cocsax ni u ʼij i Kajwal Jesucrísto rumal wach i qui ʼan yix, xak cocsax ni i ʼij yix man ix re ire. Queje ile queʼelok rumal i rutzil u cʼux i ka Dios xak i Kajwal Jesucrísto.

2 Tesalónica 2

I itzel laj achi nabe ca cʼun chuwach i Crísto

1 Woʼor wachalal, cwaj quin lap chiwe wach u cʼunic i Kajwal Jesucrísto, xak wach i ka molic coʼon chake. Lic quin tzʼonoj pawor chiwe, 2 chi ʼana cwent, mi ʼano chi toʼ qui sach la i nojbal, xak mix cʼachir che we ʼo i quiqui bij chi ya xu rik i ʼij re u cʼunic i Kajwal Jesucrísto. Mi coj ile, tupu ʼo jun ca binic chi lic are u Tewal i Dios u bim ile che; xak mi cojo we ʼo jun tzij ca bix na chiwe, we xi ʼo jun wuj pacha tak kuʼ yoj ʼelnak wi. 3 Mi xa ta jubiʼ qui ya iwib chique chi quix qui tʼoro. Chi cʼunsaj iri chi cʼux: are cʼa maja cu rik i ʼij re u cʼunic i Kajwal, nabe cu rik i ʼij chi laj conojel i winak quiqui xutuj ni Dios, are ca winakir i jun chi itzel laj achi, chi xa pa ʼaʼ ca ʼe wi. 4 Ire lic are i aj chʼoʼoj chirij i Dios, xak chiquij conojel i qui dios i winak, xak chirij ronojel i ʼo u ʼij cumal ique. Ire cu ʼan na che rib chi nim u ʼij chuwach ronojel niʼpa i ʼolic, y n-xui ta la ile, xak ca cubi na pa rachoch i Dios y cu ʼan pacha Dios che rib. 5 ¿N-ca cʼun ta bawa chi cʼux, chi are in ʼo wi iwuʼ, ʼis xin bij iri chiwe? 6 Woʼor ʼo i ca ʼatiw u petic i n-ʼus taj-le; iwetaʼam chic yix wach i ca ʼatiwic. Rumal-i, i itzel laj achi n-ca cʼun ta tan cʼa cu rik ni ʼij chi u chʼicom i Dios. 7 Niʼpa tak i n-ʼus taj-le, ya u jekom chic u ʼonquil aliʼal, xui-ri, n-mer ta ca tiqui chu ʼonquil cʼa quelsax ni Jun chi woʼor ʼatiwnak. 8 Cʼa teʼuri ca ʼalijinsax i itzel laj achi. Teʼuri, ca cʼun i Kajwal Jesus ruʼ i nim laj u ʼij u chomal, y cu sach u wach; cu xutʼij ruʼ i ruxlab y ca camic. 9 I u cʼunic i itzel laj achi-le, xa rumal i Satanas, xak i nim laj u choʼab ruʼ i Satanas ca pe wi. Coʼon ni u qʼuial milágro, u qʼuial séña chi n-katzij taj. 10 ʼIs coʼon ronojel tak i n-ʼus taj, cu tʼorbej que i winak. Xui-ri, niʼpa i que u tʼoro, xa je are ique chi n-xcaj ti sak laj tzij; we ta xqui cojo, que totaj neri rumal; ique-le ca sachsax ni qui wach. 11 Lic n-cacaj ti sak laj tzij, rumal-i, i Dios cu ya chique chi toʼ que sach na rumal i tʼoronic; coʼon chique chi quiqui coj ni n-sak laj tzij taj. 12 Queʼel ʼuri chique chi que ʼe na pa ʼaʼ man n-xcaj ti u cojic i sak laj tzij, xa are kus xquil u ʼanic i mac atzalal.

I Dios ix u chom yix, ʼelsabal iwe chi sak

13 Ix wachalal, ʼo u chac lic are wi caka tioxij che i Dios iwumal yix chi cʼax quix u na i Kajwal. Caka tioxij che, man i Dios ix u chom li yix cʼa chu xebal ʼij sak; ix u chom na, ʼelsabal iwe chi sak. Queje u ʼanom ile chiwe rumal u Tewal chi cu ʼan chʼam chiwe pi cʼux; xak u ʼanom ile chiwe rumal u cubibal i cʼux che i sak laj tzij. 14 I Dios xix u siqʼuij chu rikic iwelbal chi sak rumal i ʼutz laj tzij chi xka bij yoj chiwe. Xix u siqʼuij chu rikic i chomal re i Kajwal Jesucrísto chi ʼo iwe che. 15 Rumal-i, ix wachalal, chi jicba iwib; mi sach pi cʼux wach i cʼutunic ka bim can chiwe, chi xak ka tzʼibam chiwe chuwach wuj. 16-17 I Kajwal Jesucrísto mísmo chu ya ni u cowil i cʼux, xak chix u jicba mas, man qui bij ni ʼutz, xak qui ʼan na ronojel tak i ʼutz. Xak queje quin tzʼonoj che i ka Kajaw Dios chi cʼax oj u naʼom rumal i rutzil u cʼux, xak u yom u cowil ka cʼux, xak u yom u cubibal ka cʼux che i ʼutz chi cu ya na chake.

2 Tesalónica 3

Chi tzʼonoj che i Dios pakawi

1 Pa qʼuisbal-re, wachalal, chi tzʼonoj che i Dios pakawi yoj, man weʼ ca pax ni ʼutz laj tzij re i Kajwal; xak cakaj yoj ʼutz u cʼulaxic quiqui ʼan i que tawic, pacha i xi ʼan yix. 2 Xak chi tzʼonoj che i Dios chi coj u to na chiquiwach i mal laj tak winak chi lic n-ta ʼutz cacaj. Queje chi ʼana ile, man n-conojel taj ʼo u cubibal qui cʼux che i Kajwal. 3 Xui-ri, i Kajwal lic cu ʼano pacha u bim, rumal-i quix u jicba ni yix xak quix u to na chuwach i n-ʼus taj. 4 I yoj, cul ka cʼux che i Kajwal chi yix quix tijin chu ʼonquil pacha i ka bim chiwe, xak n-qui mayij tu ʼonquil. 5 Caka tzʼonoj che i Kajwal chi quix u to chu nimarsaxic i cʼaxnabal i cʼux yix pacha u cʼaxnabal i Dios chiwe, xak quix u to chu chʼijic wach tak ca pe piwi, pacha xoʼon i Crísto.

ʼO u chac coj chacunic, chʼacbal re i ka wa

6 Wachalal, craj i Kajwal caka bij i tzij-i chiwe: chix el cuʼ i kachalal chi n-cacaj ta que chacunic, xak n-quiqui ʼan ta pacha i cʼutunic chi ka bim can chiwe. 7 Lic iwetaʼam wach i qui ʼan na we quix terej chirij wach i xka ʼan yoj; lic xoj chacunic, n-toʼ ta xka cʼayo are oj ʼo wi iwuʼ. 8 ʼIs xka tojo ronojel wach i xka tijo. Are i xka ʼano, lic xoj chacun chi paʼij chi chaʼab; lic xka tij ka ʼij che, man n-xkaj ta xka ya jun ekan chikul yix. 9 Tupu ʼo ke che chi caka tzʼonoj ni ka wa chiwe, n-xka tzʼonoj taj. Are i xka ʼano, lic xoj chacunic, cʼutal-re chiwe wach i ʼutz qui ʼan ni yix. 10 Man are oj ʼo wi iwuʼ, xka bij i tzij-i chiwe: Are i n-craj ta ca chacunic, n-ta wa ʼuri cu tijo. Queje ile xka bij chiwe. 11 Xui-ri, woʼor ka tom rason chi ʼo jujun chiwe toʼ je cʼaslic, n-cacaj ta que chacunic; toʼ que ʼe qui mina quib che i n-ta que che. 12 Que ka pixbaj ʼut, y caka ya chiquikul chi che chacunok. ʼO pakaʼab caka bij ile chique rumal i Kajwal Jesucrísto. Che ʼoj ique-le pa chac, chʼacbal re qui wa; y jic che ʼolok. 13 Yix chi ix wachalal, ma baʼcrij i cʼux chu ʼanic i ʼutz. 14 We ʼo jun n-coʼon ta cas che wach i ka tzʼibam bi chuwach i wuj-i, chi cojo retalil pachinok; ile, chi jecʼa iwib ruʼ, yabal-re u qʼuix ire. 15 Xui-ri, mi ʼan aj chʼoʼoj che iwib ruʼ ire; are i chi ʼana, chi pixbaj, pacha jun kachalal.

I qʼuisbal tzij xu bij

16 Quin tzʼonoj che i Kajwal cu ya ni uxlambal cʼuxij chiwe queʼe ʼij sak chiwij, n-ta coʼono wach i qui cʼulmaj. Lic che ire quin tzʼonoj wi ile, ire chi u xebal i uxlambal cʼuxij. Xak quin tzʼonoj che chi ca canaj iwuʼ yix iwonojel. 17 Woʼor, yin chi in a-Páblo, ruʼ in ʼab yin, quin tzʼibaj i tzij-i, yabal pan rutzil i wach. Queje quin ʼan ile che tak in wuj, niʼpa i quin tak bic; queje u tzʼibaxic ile quin ʼano. 18 I Kajwal Jesucrísto chu ya ni ʼutz piwi yix iwonojel. Amen (queje ile cwaj).

1 Timotéo 1

1 Yin in a-Páblo chi quin tzʼibaj bi i wuj-i chawe yet a-Timotéo; in rapóstol i Jesucrísto, in taktal rumal i Dios chi Tolke, xak rumal i Jesucrísto, chi aj cubsanel re ka cʼux. 2 Quin tzʼibaj i wuj-i chawe, chi lic pacha at wacʼal rumal u cubibal a cʼux che i Kajwal xak jun ruʼ pacha in ʼanom yin. I ka Kajaw Dios, xak i Kajwal Jesucrísto chiqui ya i utzil chomal pawi, xak i uxlambal a cʼux, xak chiquila toʼbal a wach.

Cha chajij awib chique i aj tʼoronel

3 Woʼor quin camulij chic u bixquil chawe pacha i xin bij can chawe are xin ʼe pa Macedónia: chat canaj pa tinimit Efeso man que a ʼatij ni ique chi junwi quiqui cʼutu. 4 Lic cha bij chique chi quiqui mayij u cojic retalil che tak i ujer tzij chi toʼ qui nojim can i catit qui mam, xak chiqui mayij u cojic retalil che tak i wuj pa tzʼibtal wi u qʼuial biaj que i catit qui mam, man n-ta queʼel wi chique. Niʼpa tak ile, xa are ca petsaw tzij chiquixol i je re i Dios. I cʼutunicle n-que u to ti jutzobaj re i Dios chu ʼonquil u chac ire; niʼpa tak i caka ʼano rumal i u cubibal ka cʼux che i Jesucrísto, are ile are craj i Dios. 5 Queje cha bij ile chique man are i ʼo u chac chake, are i cʼaxnabal kib chakawach. I cʼaxnabal cʼuxij-le ca pe kuʼ we oj chʼam paka cʼux, xak we niʼpa i caka ʼano we are tak ile chi ketaʼam pa ka cʼux chi lic ʼutz; xak we ʼo i u cubibal ka cʼux lic sakil. 6 Xui-ri, ʼo jujun n-quiqui ʼan ta chic wach i mas ʼo u chac chuwach i Dios, xa are quiqui lap tak ile chi n-tu chac chique i kachalal. 7 Cacaj ique quiqui ʼan tijonel che quib re i ujer ʼatbal tzij, xui-ri n-quiqui ta tu be wach tak i quiqui bij; lic co qui wach que tijin chu cʼutic, xui-ri mi ne ique quiqui ta usucʼ. 8 I ʼatbal tzij-le chi u tzʼibam can i mam Moises, ketaʼam chi ʼutz, we pusucʼ ca ʼani wi. 9 Xui-ri, maka sach pa ka cʼux, i ʼatbal tzij n-yabal ta re i cʼax chique i je ʼutz. N-cumal ti ique ʼo i ʼatbal tzij, xa cumal i je aj ʼanol mal: niʼpa i quiqui laʼ u wach chique i u wi u jolom i tinimit, xak niʼpa i n-que cojon ta chique ique; xak ʼo u chac i ʼatbal tzij chique niʼpa i n-ta Dios cuʼ, xak niʼpa i je aj ʼanol mac; xak ʼo u chac chique i n-quiqui coj ti u ʼij i Dios, xak chique i n-quiqui chʼob ti Dios; xak ʼo u chac chique pachin quiqui camsaj i qui chuch i qui kajaw, xak chique conojel i je aj camsanel. 10 I ʼatbal tzij xak ʼo u chac che i achi chi cu min rib ruʼ jun ixok chi n-rixokil taj, xak queje i ixokib; xak chique i achiab chi quiqui ʼan che quib pu qʼuexel jun ixok quiqui kajsabej qui ʼij chiquiwach; xak ʼo u chac chique i que quelʼaj winak; xak ʼo u chac chique i je aj tʼoronel; xak chique i je aj ʼanol mentir chuwach i ʼatbal tzij. Xak ʼo u chac sucʼbal-que i je kelkel che i ʼutz laj cʼutunic. 11 I ʼutz laj cʼutunic-le, are i tzij chi quin tijin yin chu paxsaxic, chi ʼelsabal-ke chi sak. Are i ka loʼlaj Dios u yom chinkul quin paxsaj i chom laj tzij-le.

I ma Páblo xu tioxij che i Dios man ʼilom toʼbal u wach

12 Lic quin tioxij che i Kajwal Jesucrísto chi u yom in choʼab chu ʼonquil i chac-i. Quin tioxij che, man ire cul u cʼux chwe chi quin ʼan ni u chac, y xu ya chinkul. 13 Queje ile xu ʼan ire chwe, tupu yin ujer xin bij mal laj tak tzij chirij, xak xin ʼan cʼax chique i je teren chirij, xak xin yoʼya u ʼij. Tupu queje xin ʼan ile, i Dios rilom toʼbal in wach, man cʼa maja in cubam in cʼux che, n-xwetamaj ta ʼuri wach i quin tijin chu ʼanic. 14 Xui-ri, i Kajwal Dios lic xu ya i rutzil u cʼux chwe, lic xu ya u cubibal in cʼux che i Jesucrísto, xak xu ya i cʼaxnabal in cʼux. Queje ile cu ʼan ire chique i je ʼo chic che i Jesucrísto. 15 ʼO jun tzij lic katzij, y ca majawic lic konojel caka cojo; are iri: i Jesucrísto xcʼun chuwach i jyub taʼaj, tobal que i ajmaquib. Y yin, mas in ajmac chiquiwach conojel. 16 Xui-ri, i Dios xril toʼbal in wach; i Jesucrísto xu ʼalijinsaj wach u nimal u cʼux chwe, tupu lic mas in ajmac chiquiwach conojel. Queje xu ʼan ire ile chwe, cʼutbal-re i rutzil u cʼux chique niʼpa i quiqui cuba ni qui cʼux che ire, rikbal re i qui cʼaslemal chi n-tu qʼuisic. 17 Rumal ʼuri chaka cojo u ʼij i ka Dios queʼe ʼij sak chirij, chi are i ka ʼAtol Tzij; chaka bij u ʼij ire chi n-tu qʼuisic u ʼatbal tzij, xak n-tu camic, xak n-ca ʼiltaj tu wach. Chocsax u ʼij ire chi mer Dios sakil, ire chi lic ʼo u noʼoj. Amen (queje ile cakaj). 18 Yet, a-Timotéo, chi at pacha jun wacʼal, quin ya chakul chi ca bij chique i je jutzobaj re i Dios chila, wach in bim chawe. Ma sach pa cʼux wach i tzij xqui bij li kachalal pawi ujer, chi petnak ruʼ i Dios. Cha cowirsaj a cʼux che ile, xak cha ya a choʼab chu ʼonquil a chac rumal. Tzʼakat ca ʼan ile, cha cuba a cʼux che i Kajwal, xak cha ya awib chu ʼanic i ʼutz pacha cu bij a cʼux chawe. 19 ʼO jujun n-xqui ʼan ta cas che, wach i ʼutz xu bij i qui cʼux, rumal-i xe sachic n-que tijin ta chic chu cojic i sak laj tzij. 20 Queje ile xqui ʼan i ma Himenéo xak i ma Alejándro. Rumal-i, je in jachom che itzel, sucʼbal-que, ʼutz n-quiqui bij ta chic itzel tzij chirij i Dios.

1 Timotéo 2

I ma Páblo xu bij chique wach u tzʼonoxic quiqui ʼan che i Dios

1 Woʼor ʼo queb oxib tzij cwaj quin bij chawe: nabe, cha bij chique conojel i je re i Dios chi ʼo ni u chac coj chʼaʼat ruʼ i Dios, chaka tzʼonoj che piquiwi i winak, chaka tzʼonoj che wach i rajwaxic chique, xak chaka tioxij che cumal. Queje ile chaka ʼana piquiwi conojel i winak. 2 Chaka tzʼonoj che i Dios piquiwi i ʼatol tzij, xak piquiwi i rakan u ʼab, man chom na ʼuri coj qʼuijiʼic, xak n-ta chʼoʼoj ca pe pakawi. N-ta coj ʼatiw ʼuri chu ʼonquil pacha craj i Dios xak chu ʼonquil ronojel pacha i ca majawic. 3 We queje caka ʼan ile, ʼutz ʼuri queʼelok, xak chom cril i Dios chi Tolke. 4 Craj ire chi conojel que ʼel na chi sak; xak lic caquetamaj ni sak laj tzij. 5 Xa jun i Dios ʼo pakawi konojel, xak xa jun i coj chomarsaw chuwach i Dios; are ile, are i Jesucrísto, chi ʼantal achi che. 6 Ire lic xu ya rib chi camic, tojbal re i kelbal chi sak konojel. Are xu rik i ʼij chi u chʼicom i Dios, queje ile xa ʼantajic, cʼutbal re chake chi craj i Dios chi konojel coj ʼel na chi sak. 7 Rumal-i, xin u cha yin chu bixquil i tzij-le; xu ʼan apóstol chwe, y xin u tak bi chu cʼutic chique i ne te aj Israel winak wach i u cubibal qui cʼux che i Jesucrísto, xak wach i sak laj tzij re i Dios. Katzij i xin bij-le; n-quin tʼoron taj. 8 Rumal-i, cwaj yin chi pa ronojel tak tzobajil re i Dios chiqui tzʼonoj ni achiab che i Dios. Xui-ri, are quiqui ʼano, ʼo u chac lic je chʼam pa canima, n-ta coywal piqui cʼux, n-ta chʼoʼoj chiquixol. 9 Xak i ixokib, chiqui ʼana che i qui ʼuʼ pacha ca majaw chique chi je re i Dios. Miqui bisoj u cojic chomik tak cʼul; chiqui cojo pacha usucʼ chʼukbal quij, n-are ti majbal qui wach i winak quiqui ʼano. Xak miqui bisoj mas u ʼanic chom che i qui wi; miqui bisoj u wikic quib ruʼ i óro, ruʼ tak i pérla, xak ruʼ tak qui ʼuʼ chi pakalic, chi xa kus quiquil i winak. 10 Miqui bisoj u ʼanic ile; are, chiqui bisoj u ʼanic chom che quib ruʼ wach tak i quiqui ʼano. Ile lic are ca majaw chique ixokib chi je re i Dios. 11 Pa molbalʼib, ʼo u chac me chʼaw i ixokib; are i quiqui ʼano xa chiqui ta i cʼutunic, miqui ʼan nimak che quib. 12 Yin n-quin ya ta chique ixokib quiqui cʼut pa molbalʼib; xak n-quin ya ta chique we are ique que ucʼaw u tzam chique i achiab. Xui-ri, me chʼawic; are, che naw che wach que tijin chu tayic. 13 Quin bij ile man are i achi Adan nabe ʼantal rumal i Dios, teʼuri xyijbax i ati Eva. 14 Xak n-are ti ma Adan xtʼortaj rumal itzel, xa are i ati Eva; ire xu kel ʼuri u tzij i Dios. 15 (I Dios xu cʼokoj i ixok rumal u mac-le; ruʼ u cʼaxcʼol calax ni racʼal.) Xui-ri, i ixok cu rik ni relbal chi sak rumal u qʼuitsaxic racʼal, xak we lic ʼo ni u cubibal u cʼux che i Dios, we ʼo ni u cʼaxnabal u cʼux chique i winak, we chʼam ni u cʼux chuwach i Dios, xak we chom ʼolic.

1 Timotéo 3

Wach coʼon ni jun we aj cʼamol u tzam chique i jutzobaj je re i Dios

1 ʼO jun tzij ca bixic chi lic katzij; are iri: “Jun, we craj coc che u patan chi aj cʼambeal que i winak, ʼutz laj patan ʼuri cu rayij,” ca bixic. 2 Xuiri, jun we aj cʼamol u tzam chique i kachalal, lic ca majaw ʼuri che chi ʼutz ʼolok, man n-ta jun ca cojow u mac. ʼO u chac xa jun i rixokil, xak lic u yom u cʼux che u patan, xak ca tiqui chu ʼatixic tak u rayijbal chi n-ʼus taj; xak chu ʼana che rib pacha ca majawic. Xak ʼo u chac cu ya qui posar i winak, xak ʼo u chac ca tiqui chi qui tijoxic i winak. 3 Jun aj cʼamol u tzam chique i kachalal, n-ca majaw taj we ʼabarel laj achi, we xi aj tzucul chʼoʼoj, we xi aj rayinel re i mer chi nu chʼacom taj. Are, chu ʼana che rib ʼutz u cʼux chique i winak, mu tzucuj chʼoʼoj chiquij, xak mu rayij i mer. 4 ʼO u chac ʼutz u cʼamic u tzam coʼon chique i rixokil ralcʼwal, xak chu ʼana chique i racʼal chi que cojonic, xak quiqui coj u ʼij ire. 5 Man we jun n-ca tiqui ta chu cʼamic u tzam chique i rixokil ralcʼwal, xak n-ca tiqui ta ʼuri chu cʼamic u tzam chique i jutzobaj re i Dios. 6 Jun we ca ucʼaw u tzam chique i jutzobaj je re i Dios, n-cu maj taj we cʼa te u jachom u cʼux che i Kajwal. Ire, we xa cʼacʼ laj creyent, mok coʼon nim che rib rumal u patan, y xa ca pe i tojpen puwi, xak jun pacha xoʼon i Dios che itzel chi xu ya pa tojpen man xoʼon nim che rib. 7 Jun aj cʼamol u tzam chique i jutzobaj re i Dios, ʼo u chac lic ʼutz ʼolok, man ʼo na ʼuri u ʼij cumal i ne te kachalal. Man we n-chom tu cʼaslemal chiquiwach ique, n-ta ʼuri u ʼij; mokxa ca tzak ʼuri chupam i trámpa re itzel.

Wach quiqui ʼan ique chi je aj tolque i aj cʼambeal que i creyent

8 Xak i je tolque i je aj cʼamol u tzam que i kachalal, ʼo u chac lic je ʼutz laj tak achiab; ʼo u chac chi niʼpa tak i quiqui bij n-toʼ ta qui chiʼ; xak n-que ʼabar taj, xak n-quiqui rayij ti mer chi n-qui chʼacom taj. 9 Xak chiqui cojo, chiqui cʼutu i sak laj tzij chi u ʼalijinsam i Dios chake. Queje chiqui ʼana ile man ʼutz n-ta cu bij qui cʼux rumal. 10 I achiable, ʼo u chac que ʼiltaj na we je ʼutz; we n-ta qui mac, ʼutz ʼuri que oc che i qui patan. 11 Xak i ixokib, ʼo u chac je ʼutz laj tak winak. ʼO u chac ne te aj nucʼul tzij, xak jic je ʼolic, xak lic je tzʼakat chu ʼanic niʼpa tak i quiqui ʼano. 12 Jun, we tolque i aj cʼamol u tzam que i kachalal, ʼo u chac xa jun i rixokil, xak ʼutz i rucʼaxic u tzam coʼon chique i rixokil ralcʼwal. 13 I je aj patanible, we ʼutz u ʼanic i qui chac quiqui ʼano, ca nimar i qui ʼij ʼuri chiquiwach i winak, xak ca qʼuiji ni u cowil qui cʼux chu bixquil wach rumal cul qui cʼux che i Jesucrísto.

Wach i mer usucʼ i tzij chi ka cojom

14 Lic cwaj yin, weʼ na cat ʼe wila; xuiri, mokxa quin baytajic, rumal-i quin tak bi i wuj-i chawe, 15 man cawetambej re wach u ʼanic i ʼutz quiqui ʼan na, pacha ca majaw chique i je u miʼal ralcʼwal chic i Dios. Man je are ique i je jutzobaj re i Dios cʼaslic; je are i aj chajinel, aj ucʼanel re i sak laj tzij re i Dios. 16 Katzij, lic nim i sak laj tzij-le chi u cʼutum i Dios chake chi n-ʼalijinsam ta ujer. U cʼutum iri chake: I Crísto xcʼun chi, chuwach i jyub taʼaj, i u chʼacul queje pacha i ka chʼacul yoj, xak niʼpa i xu ʼano, niʼpa i xu bij, lic sucʼulic; xa ʼalijinsax ile chake rumal u Tewal i Dios. Niʼpa i xu ʼano, xak xa ʼiltaj cumal i ángel. Xak xpaxsax ni rason ire chique i winak chi n-quetaʼam ti Dios. Xak ronojel i u wach i jyub taʼaj, ʼo i qui cubam qui cʼux che. Xak xoʼon panok, xcʼam bi chila chicaj. Queje usucʼ i sak laj tzij ile chi u ʼalijinsam i Dios chake.

1 Timotéo 4

ʼO jujun que sach na man xa que terej chiquij i je aj tʼoronel

1 I u Tewal i Dios lic u sakim chake chi are ca cʼun i qʼuisbal tak ʼij, je ʼo ni jujun cacoʼtaj can u cubibal qui cʼux che i Jesucrísto. Xa que oc chu cojic qui tzij i mal laj tak tew chi je tʼoronel; xa que terej chirij i cʼutunic chi petnak cuʼ itzel tak tew. 2 I cʼutunic-le, ca pe na cuʼ i winak chi xa queb qui palaj, xa je aj tʼoronel; n-quiqui na ta chic we ʼo qui mac man i piqui cʼux lic pacha siquirnak chic. 3 N-quiqui ya ta chique niʼpa i je teren chiquij we que culiʼic, xak quiqui bij na chi ʼo tak i tiʼbalil qui wa chi n-ʼus taj ca tijawic. I cʼutunic quiqui bij-le, n-katzij taj, man i Dios ʼis xu yijba ile tzukbal kib yoj chi oj re chic i Crísto, xak ketaʼam chic i sak laj tzij. Ire u yom chake caka tijo, xui-ri, caka tioxij na che rumal. 4 Queje ile caka ʼano man ronojel niʼpa u yijbam i Dios ʼis ʼutz, n-ʼus taj we caka xutuj; xui-ri, chaka tija y chaka tioxij che. 5 (N-ca majaw taj caka xutuj, man i Dios u bim chi ʼis ʼutz, xak caka tzʼonoj che ire puwi, are caka tijo.) I u tzij i Dios, junam ruʼ i ka tzʼonoxic che, coʼonbej ʼutz che.

Wach coʼon jun ʼutz laj rajchac i Jesucrísto

6 Yet, we queje ca cʼut ile chique i kachalal, at ʼutz laj ajchac ʼuri re i Jesucrísto, xak ca qʼuiji a choʼab rumal i tzij chi a cubam a cʼux che, chi xak are i ʼutz laj tzij chi at terejnak chirij. 7 Xui-ri, ma ʼan cas che tak i tzij chi n-ti usucʼ, chi xa cuʼ i winak petnak wi chi n-ta Dios cuʼ. Cha tija a ʼij chu nimarsaxic a choʼab che a cʼaslemal chuwach i Dios. 8 Queje ile cha ʼana, man jun, we cu nimarsaj u choʼab che u chʼacul, ʼutz queʼel che, xui-ri, mas ʼutz queʼel che we cu nimarsaj u choʼab che u cʼaslemal chuwach i Dios. Man ile cu rik u chac che, n-xui ta waral chuwach i jyub taʼaj, xak cu rik u chac che u cʼaslemal chi ca petic. 9 I xin bij-le, lic katzij; lic ca majawic conojel quiqui coj na. 10 Are rumal ile chi yoj caka tij ka ʼij chu ʼanic i chac, xak caka chʼij i ka yoʼyaxic cumal i winak. Caka chʼij ronojel ile man cul ka cʼux che i Dios cʼaslic. Are ire, Tolque conojel i winak, ʼe te le chic-i niʼpa i qui cubam qui cʼux che i Crísto. 11 Niʼpa tak in bim-le, cha cʼutu chique i jutzobaj re i Dios, xak cha bij chique chi ʼo u chac que cojon na che. 12 Yet cʼa at ala, xui-ri, ʼutz cha ʼana che awib, mokxa ʼo i quiqui bij chi n-at ta ʼutz laj tijonel man xa cʼa at acʼal, mok quiqui bij. Xui-ri cha ʼana che awib chi at aj cʼutul ʼutz chique i je re i Dios. Ronojel wach i ca bij, ronojel wach i ca ʼano, xui i ʼutz, xui i chom cha ʼana; cʼax che a na i winak, y ma baʼcrij a cʼux chu ʼonquil. Ronojel wach i ca ʼano, cha ʼana chi lic cʼutbal re u cubibal a cʼux che i Kajwal, xak cha ʼana che awib chi lic chʼam a cʼaslemal. Cha ʼana niʼpa tak ile, cʼutbal re i ʼutz chique i kachalal. 13 Tzʼakat quin upon iwuʼ, chawajlaj ni u tzij i Dios chique i kachalal are je ʼo pa molbalʼib; xak cha ya u cowil qui cʼux, xak che a nawsaj. 14 Mawoʼtaj can tak ile chi siptal chawe rumal i Dios, tobal awe che a chac. Niʼpa ile, i Dios xu ya chawe are xqui coj qui ʼab i mamʼib pawi, chi je re i jutzobaj re i Dios pa at petnak wi. Are xqui ʼan ile, xqui bij chawe wach i chac ca ʼan na coʼon panok. 15 Cha ʼana i xin bij-le, lic cha ya awib chu ʼonquil, teʼuri ʼis quiquil conojel chi yet coqʼuil mas ʼutz cat tijin chu ʼonquil che a chac. 16 Cha ʼana cwent che awib, wach i ca ʼano, xak wach i cat tijin chu cʼutic chique i kachalal; ma mayij u ʼonquil. We queje ca ʼan ile, cat totaj na ʼuri, xak queje ique chi que taw a tzij, xak que totaj na.

1 Timotéo 5

I rucʼaxic u tzam chique i jutzobaj re i Dios

1 Jun nim laj winak, we cawaj ca pixbaj, ma yajo, xa cha ya u nojbal pacha a kajaw. I alabom, che a pixbaj pacha je awatz a chaʼ. 2 Xak i ixokib chi je nimak, cha ya qui noʼoj pacha je a chuch. I altom, che a pixbaj pacha je awanab, xak cha ʼana che awib lic chʼam a nojbal chique. 3 Che i to i ixokib malcanib we lic katzij n-ta que chajiwic. 4 Xui-ri, jun ixok malcan, we je ʼo racʼal, we je ʼo riumam, ʼo u chac are ique-le que qui chajij i qui chuch, i catit. Queje ile, quiqui tzalbej u wach che i qui qʼuitsaxic. Ile ʼutz chom ca ʼiltaj rumal i Dios. 5 Jun ixok, we katzij malcan, we katzij xcanaj can utuquel, lic che i Dios ʼuri cul wi u cʼux, xak n-cu mayij tu tzʼonoxic che i Dios chi paʼij, chi chaʼab. 6 Xui-ri, jun ixok malcan chi xa cu ya rib chu tzucuxic u quicotemal ire, tupu cʼa cʼaslic, queʼel ʼuri camnak chuwach i Dios. 7 Niʼpa i xin bij-le, cha bij na chique i je re chic i Crísto, man ʼutz n-ta jun ca cojow qui mac. 8 Jun, we n-que u chajij ti rachalal, queʼel ʼuri chi u xutum i cʼutunic re i Kajwal; we n-que u chajij ti je ʼo che i rachoch ire, nim ni u mac ʼuri queʼel chuwach i qui mac i winak chi n-quiqui coj ti u tzij i Crísto. 9 I je jutzobaj re i Dios chila, ique ʼo qui wuj pa quiqui tzʼibaj wi qui bi ixokib malcanib. Xui-ri, chiqui tzʼibaj u bi jun ixok xui we ʼo chic sesent junab che, xak we xa jun i rachijil qʼuijinak ruʼ. 10 Niʼpa i tzʼibal qui bi, ʼo u chac je ʼetamam cumal i winak chi lic je aj ʼanol ʼutz pacha iri: we ʼutz u qʼuitsaxic i cacʼal qui ʼanom, we je ajyol posar, we lic qui yom quib chi qui toʼic i je re i Crísto, xak niʼpa i quiqui tij uyej; we xi qui yom quib chu ʼonquil juban chic utzil chomal. 11 Xui-ri, miqui tzʼibaj qui bi i malcanib chi maja je rijab. Man jun ixok we n-rij taj, coʼon panok cu rayij tan chic jun rachijil, mok cu canaj can ʼuri u chac i Crísto. 12 Queʼelok ʼo ni u mac, man n-xoʼon taj pacha u bim lok. 13 N-xui ta la ile, man we que toʼic, queʼelok xa ca pe qui cʼayil, y toʼ wacatic quiqui ʼan chi tak ja, xak quiqui ʼan che quib je aj nucʼul tzij, xak toʼ quiqui min tak quib che i n-ca majaw taj; toʼ quiqui bij i tzij chi n-ca majaw tu bixquil. 14 Rumal-i, i malcanib chi cʼa maja je rijab, cwaj yin che cʼulanok, cha qʼuiji cacʼal, xak chiqui chajij i cachoch. Chiqui xija jubiʼ quib che wach quiqui ʼano; queje ile, i je aj chʼoʼoj chikij yoj chi oj re chic i Crísto n-coj qui chʼachʼa taj. 15 Xin bij ile chawe man je ʼo jujun chique i ixokib malcanib ya xcoʼtaj can i Crísto, xa xqui maj u be i Satanas, chi itzel. 16 Jun creyent, we achi we xi ixok, we je ʼo ixokib malcanib je rachalal, che u tzuku ʼuri; me u ya chiquikul i jutzobaj je re i Dios. Queje ile, i jutzobaj-le ʼo ni qui mer ʼuri chi qui toʼic i malcanib chi lic quituquel je ʼolic. 17 I qui wi qui jolom i jutzobaj, we ʼutz qui ʼanom che i qui patan, ca majaw ʼuri lic cocsax ni qui ʼij cumal i jutzobaj, xak que toʼ na ruʼ wach i rajwaxic chique; ile mas ca majaw chique i je aj paxsanel u tzij i Dios chi xak je aj tijonel. 18 Queje ile cu bij i u tzij i Dios chi tzʼibtal canok. Cu bij: “Mi coj teb che u tzam jun boyex, are ca tijin chi chac che i ticon,” cu bij. Xak cu bij: “Jun ajchac, ʼo u chac ca tojic.” (Queje ile tzʼibtal canok.) 19 We ʼo jun cu coj u mac jun u wi u jolom i jutzobaj, ma ʼan cas che, xui-ri we je queb oxib que binic wach u mac, teʼuri cha cojo retalil che. 20 We ʼo jun u wi u jolom i jutzobaj chi ca macunic, cha pixbaj ʼuri chiquiwach i je jutzobaj re i Dios. Queje ile, xak i juban qui wi qui jolom, ʼutz queʼel na chique man quiqui xij na jubiʼ quib ique. 21 Yin lic quin bij na chawe chuwach i Dios, xak chuwach i Kajwal Jesucrísto, xak chiquiwach i ángel chi je chatal rumal, lic cha cojo na wach in bim chawe. Xui-ri, xak jun quilic i kachalal cha ʼana; ronojel wach i ca ʼano, junam ni quilic cha ʼana. 22 We cawaj cawocsaj jun che u patan chi aj cʼamol u tzam chique i jutzobaj je re i Dios, mat cʼachir la chu ʼanic; coqʼuilal chawila pachin i ʼutz chique. Man we ca coj la jun, mokxa queʼelok ajmac laj winak, xak chakul yet ʼuri ʼo wi u mac ire. Xui-ri, mat tzak chupam i n-ʼus taj. 23 Yet, nic are wi, cʼax a pam. Rumal-i, ʼutz we ca tij jubiʼ i víno, cunbal re a pam, n-xui ti ya ca tijo. 24 (Cha ʼana pacha i xin bij chawe: ma cha tan jun aj cʼamol u tzam chique i jutzobaj je re i Dios.) Katzij je ʼo jujun quiqui ʼan i qui mac chiquiwach conojel i winak, y conojel ʼuri quetaʼam wach u mac are cʼa maja ca ʼan tacʼalem pa rakan. Xak je ʼo jujun quiqui ʼan qui mac aliʼal, y mi jun ʼetamawnak, cʼa coʼon na panok, teʼuri ca ʼetamaxic. 25 Xak queje ile, ʼo jujun quiqui ʼan i ʼutz y conojel quetaʼam wach i ʼutz qui ʼanom. Xak je ʼo jujun, are quiqui ʼan i ʼutz, xa aliʼal quiqui ʼano, xui-ri, quel ni rason wach i ʼutz qui ʼanom; ile n-ca canaj ta aliʼal.

1 Timotéo 6

1 Niʼpa i je re chic i Dios, we je mocom, chiqui cojo qui ʼij i qui patron. ʼO u chac queje quiqui ʼan na ile, man i winak n-que chʼachʼat ta ʼuri chirij i Dios, xak n-que chʼachʼat ta chirij wach tak i coj tijin yoj chu cʼutic. 2 Jun ajchac, we i u patron u jachom chic rib puʼab i Crísto, mu chʼob ire we cu mayij u cojic u ʼij u patron xa rumal je cachalal chic quib, cu bij ire. Are i chu ʼana, cha cojon na mas che, man i rajaw i chac-i, xak cu coj u tzij i Dios, xak kachalal chi cʼax caka na ʼo. I tzij-i chi xin bij, are i cha cʼutu, xak are i cha bij chique i kachalal.

Oj beyom we coj quicot na che niʼpa ʼo kuʼ

3 We ʼo jun ca cʼutuw i tzij chi n-sak laj tzij taj, we n-xak ta jun ruʼ i cʼutunic sucʼulic re i Kajwal Jesucrísto, we nu yom tu wach che i tzij chi ka cojom yoj, 4 xa cojbal u ʼij ire ʼuri coʼono; lic n-ta retaʼam. Xui craj cu coj u chʼojil chirij wach usucʼ i ral tak tzij; ire xa pacha cʼalwachirnak chu bixquil. Niʼpa i quiqui ʼan queje ile queʼelok xa je ajsacʼ che i ʼutz chi ʼo ruʼ jun chic; xak queʼelok xa je aj chʼoʼoj; xak xa je aj yoʼyanel; xak n-cul ti qui cʼux chique i cachiʼil, wach i quiqui ʼano; 5 xak nic are wi quiqui tzucuj chʼoʼoj cuʼ i juban winak chi xa jechʼ i qui nojbal, man n-quetaʼam ti sak laj tzij. Quiqui chʼob ique chi que beyomar na rumal i tzij chi que tijin chu cʼutic. Cha jecʼa awib yet chiquiwach ique chi queje que ʼanaw ile. 6 Katzij, ʼo i ka beyomal niʼpa i coj terej chirij i sakil cʼutunic, xui-ri, we coj quicot che niʼpa i ʼo kuʼ. 7 Lic n-ta kucʼam are xoj cʼun chuwach i jyub taʼaj; xak n-ta caka cʼam bic are coj ʼec. 8 Rumal-i, we ʼo i caka tijo, xak we ʼo i ka ʼuʼ, choj quicot ʼuri ruʼ ile. 9 Xui-ri, ʼo jujun cacaj quiqui ʼan beyom che quib; rumal u rayixic ile, xa que tzak chupam qui mac, que tzak chupam i u qʼuial tak qui rayijbal chi n-tusucʼ. Quiqui rayij tak ile chi xa tzaksabal-que coʼono. I qui rayijbal que u cʼam bi ʼuri che i sachsabal-que. 10 Queje ile queʼelok, man we jun lic cu rayij mas i mer, ca pe ʼuri ronojel tak i mac atzalal chirij. ʼO jujun chi xa rumal qui rayijbal che i mer, qui canam can i ʼutz laj be; rumal ile qʼui ni uyej qui petsam piquiwi.

I ma Páblo xu ya u cowil u cʼux i a-Timotéo

11 Xui-ri, yet chi at rajchac i Dios cha jecʼa awib chuwach tak ile. Cha ya awib chu ʼonquil i sucʼulic, chu ʼonquil i chom chuwach i Dios; xak cha cuba a cʼux che ire; cʼax che a na i winak; xak cha ya u nimal a cʼux che, wach i ca cʼulmaj; xak cha ʼana che awib ʼutz a cʼux. 12 Cha ya ronojel a choʼab chu ʼonquil pacha i ʼutz laj cʼutunic chi a cojom. Cha tija a ʼij che a cʼaslemal chi n-ca qʼuis ta chic. Xin bij ile chawe man i Dios xat u siqʼuij chu rikic i cʼaslemal-le. N-xui ta la ile, xak yet a bim chic chiquiwach u qʼuial winak chi lic a cojom chic i sak laj tzij; rumal-i, queje ile cha ʼana che a cʼaslemal. 13 ʼO jun tzij lic quin bij chawe; quin bij na chawe chuwach i Dios chi yawnak i cʼaslemal che ronojel wach i ʼolic; xak quin bij na chawe chuwach i Jesucrísto chi n-xu xij ta rib chu bixquil i sak laj tzij chuwach i ma Póncio Piláto. 14 Lic quin bij chawe: cha ʼana pacha i bital chawe; ma jechʼabsaj. ʼUtz cha ʼana che, man n-ta jun ca cojow a mac. Cha ʼana ile tzʼakat cu rik ni ʼij are ca cʼun chal i Kajwal Jesucrísto. 15 Are cu rik i ʼij chi chʼictalic, i Dios coʼon na che chi ca cʼunic. Xui ire loʼlaj Dios, lic nim u choʼab; xui ire ʼo puwi ronojel. Are ire ʼAtol Tzij piquiwi conojel i je ʼatol tzij; are ire i Cajwal conojel i que rajawinic. 16 Xui ire n-ca cam taj; ʼo che i nim laj sak chi mi jun ca chʼijaw i tejebic ruʼ. Mi jun winak rilom u wach, xak mi jun ca tiqui chi rilic. Lic chocsax u ʼij ronojel ʼij sak; ma qʼuis i u ʼatbal tzij queʼe ʼij sak chirij. Amen (queje ile cakaj). 17 Niʼpa i beyomab waral chuwach i jyub taʼaj, cha bij chique miqui coj qui ʼij quib, xak miqui cuba qui cʼux che ubitakque, man ile n-ca najtin taj. Are i chiqui ʼana, chiqui cuba qui cʼux che i Dios cʼaslic. Are ire ca yaw ronojel tak i rajwaxic chake, ʼanbal re chake chi coj quicotic; lic u paxsam u wach chake. 18 Xak cha bij chique chiqui ʼana i ʼutz; chiqui bisoj u ʼonquil wach craj i Kajwal, ile are i beyomal sakil. Miqui ʼan xuy che quib, are, chiqui ʼana aj sipanel che quib. 19 Queje ile ʼo ni qui beyomal ʼuri quiqui cʼolo re i coʼon panok, chi ca majawic quiqui cuba qui cʼux che. We queje ile quiqui ʼano, quiqui rik na ʼuri qui cʼaslemal chi n-ca qʼuis taj.

I qʼuisbal pixbanic xoʼon i ma Páblo che i a-Timotéo

20 Yet, a-Timotéo, cha chajij na wach u yom i Dios paʼab. Ma ya a xiquin chu tayic wach tak i ca lapic chi n-ta queʼel wi, chi toʼ re u wach i jyub taʼaj; xak ma ya a xiquin che i cʼutunic chi n-ta ʼutz rucʼam. ʼO i que binic chi lic nim i rucʼam, xui-ri, n-tu chac. 21 ʼO jujun je terejnak chirij i nojbal-le; xcoʼtaj can ʼuri i sak laj tzij chi ka cubam ka cʼux che. I Dios chu ya ni ʼutz pawi. Amen (queje ile cwaj).

2 Timotéo 1

1 Yin in a-Páblo chi quin tzʼibaj bi i wuj-i chawe yet a-Timotéo. In rapóstol i Jesucrísto, in taktal rumal i Dios chu bixquil wach i cʼaslemal ca yaʼ na chake we junam oj ʼo wi che i Jesucrísto. 2 Yet, a-Timotéo, at pacha wacʼal lic cat waj. Quin tzʼonoj che i ka Kajaw Dios xak i Kajwal Jesucrísto chi quiqui ya i utzil chomal pawi, xak quiquil toʼbal a wach, xak quiqui ya i uxlambal a cʼux chawe.

I ma Páblo cu ya pan u cowil u cʼux i a-Timotéo

3 Nic are wi cat cʼun chin cʼux are quin tijin chu tzʼonoxic che i Dios; quin tioxij che awumal, chi paʼij, chi chaʼab. Quin na yin, lic ʼutz u ʼonquil in patan quin ʼan chirij i Dios, pacha xqui ʼan i watit in mam ujer. 4 N-ca sach ta chin cʼux wach oʼej a ʼanom, y lic cwaj rilic tan chic a wach, man quin quicot na mas ʼuri. 5 Ca cʼun chin cʼux chi yet lic sakil i u cubibal a cʼux che i Kajwal. Queje ile u cubibal u cʼux i awatit ati Lóida, xak i a chuch ati Euníce. Xak wetaʼam chi i u cubibal a cʼux yet xak queje pacha i que ique. 6 Rumal-i, quin bij chawe, chat chacun mas ruʼ i sipon chi u yom i Dios chawe ʼanbal re u chac. I sipon-le, xyaʼ chawe rumal i Dios are xin ya in ʼab pawi; woʼor cha juluwsaj ʼut pacha jun ʼaʼ cʼaslic. 7 I Dios nu ʼanom ta chake chi caka xij kib, man u yom u Tewal chake, rumal, ʼuri ʼo i ka choʼab, ʼo i cʼaxnabal ka cʼux, xak coj tiqui chu ʼatixic kib che i n-ʼus taj. 8 Rumal-i, mat qʼuix chu bixquil wach u ʼanom i Kajwal; xak mat qʼuix chwe yin chi in ʼo pa cárcel rumal re ire. Are, cha chʼija niʼpa i uyej ca pe pawi xa rumal u paxsaxic i tzij re i ʼelbal chi sak. Cha chʼija ruʼ i choʼab chi cu ya i Dios chawe. 9 Queje cha ʼana ile man i Dios xoj u to y xoj u siqʼuij ruʼ man caka ʼan u chac ire, lic chʼam i ka cʼaslemal chu ʼanic. Queje xoʼon ile chake, n-rumal ta jun ʼutz ka ʼanom yoj, xa rumal queje xraj ire ile chake, xak rumal i rutzil u cʼux chake man junam chic oj ʼo wi ruʼ i Jesucrísto. I rutzil u cʼux i Dios-le, ʼax u chʼobom wi, cʼa chu xebal ʼij sak, 10 xui-ri, woʼor u ʼalijinsam i cʼaxnabal u cʼux chake ruʼ u cʼunic i Jesucrísto chi Tolke. Ire-le ya resam chic u choʼab i camic, xak u ʼalijinsam chake wach i ka cʼaslemal sakil, chi n-ca sachsax tu wach. U ʼalijinsam ile chake rumal i u tzij chi ʼelsabal-ke chi sak. 11 I Dios in u chom yin chu bixquil i ʼutz laj tzij-le; xak in u chom chi in u takon, tijojbal que i winak chi ne te aj Israel. 12 Are i rumal-i quin tij ni uyej-i. Xui-ri, n-quin qʼuix ta che, man lic wetaʼam pachin che in yom wi in cʼux; lic wetaʼam chi ire ʼo u choʼab chi cu chajij wach i wokxanim ruʼ cʼa pa qʼuisbal ʼij. 13 Mawoʼtaj i sak laj tzij chi in cʼutum can yin chawe. Pacha i xin cʼut chawe, cha ʼana ruʼ i cʼaxnabal a cʼux, xak ruʼ i u cubibal a cʼux chi ʼo che i Kajwal; cat tiqui che man at ʼo che i Jesucrísto. 14 I ʼutz laj tzij chi u yom i Dios chakul, ma ya che chi jun chic ca yojowic; i u Tewal i Dios chi ʼo kuʼ, cat u to chu chajixic ile. 15 Awetaʼam ʼut, laj conojel i je ʼo pa jyub Asia in coʼtam canok; queje qui ʼanom i ma Figélo y ma Hermógenes chi queb chique ique. 16 Xui-ri, i ma Onesíforo n-queje ta ile xu ʼano; ire n-xqʼuix ta chwe chi in ʼo pa cárcel. Qʼuialmul in u tom ruʼ wach i rajwaxic chwe; rumal-i, quin tzʼonoj chi ca pe ni utzil chomal re i Dios puwi ire xak i rixokil ralcʼwal. 17 Are i xu ʼano, are xcʼun waral pa Róma, xu jek in tzucuxic, y n-xu mayij taj cʼa xin u rik na. 18 Xak yet awilom chi nim i ka toʼic xoʼon ire chila pa Efeso; cwaj yin ca ʼil ni toʼbal u wach rumal i Kajwal pa qʼuisbal ʼij.

Cha ʼana che awib pacha jun ʼutz laj soldádo re i Jesucrísto

2 Timotéo 2

1 Yet, chi pacha at wacʼal, cha qʼuiji ni a choʼab rumal i utzil chomal chi cu ya i Jesucrísto chawe. 2 A tom chic wach i cʼutunic in ʼanom yin chiquiwach je u qʼuial winak. I cʼutunic-le, cha ya chiquikul juban chic achiab chi lic cul a cʼux chique chi que tiqui chu cʼutic. 3 Yet, lic cha chʼija ʼuri niʼpa i cʼax ca tijo pacha jun ʼutz laj soldádo re i Jesucrísto. 4 Jun soldádo, ʼo chukul ca cojon na che wach ca bix che rumal i rajʼatzil; n-cumaj taj we coʼon che u cʼaslemal pacha coʼon jun toʼ winak. 5 Xak niʼpa i quiqui paj quib che ʼanem, ʼo u chac quiqui ʼan pacha i usucʼ re. We n-quiqui ʼan taj, n-ta que ʼuri che i sipon. 6 Xak jun ajchac, we craj ʼo cu chʼac che u ticon, ʼo u chac ca chacun na nabe. 7 Cha chʼobo bien wach i xin bij-le; i Kajwal cat u to na ʼuri chu tayic u be ronojel. 8 Cha cʼunsaj cha cʼux i tzij re i ʼelbal chi sak chi quin tijin yin chu paxsaxic, chi i Jesucrísto xwalij che i camic, chi xak are i u muk u xiquin can i mam David chi koyʼem te u cʼunic. 9 Rumal u bixquil i tzij-le, quin tijin chu tijic i cʼax, xak in ximtal ruʼ carena pacha jun aj ʼanol mal; xui-ri, i u tzij i Dios n-ximtal taj, xa ipa cupon wi. 10 Yin n-ta coʼono niʼpa i cʼax quin tijo, quin chʼij na, ʼanbal ʼutz chique niʼpa i je u chom i Dios. Queje ile quin ʼano man xak ique quiqui rik ni chom laj quelbal chi sak chi n-tu qʼuisic; quiqui rik na we je ʼo che i Jesucrísto. 11 ʼO jun tzij lic katzij; are iri: We oj camnak chic ruʼ ire, xak ruʼ ire coj cʼasi na; 12 We caka chʼij ni uyej rumal re ire, xak ʼo ni ka patan che u ʼatbal tzij ire. We caka bij chi n-oj ta re ire, xak ire cu bij na ʼuri chi n-oj ta re ire. 13 We n-caka ʼan taj pacha ka bim che, ire ʼut coʼon na pacha i u bim, man ire n-cu tzalij ti u tzij, wach u bim.

Cha ya awib che a chac man chom cat ril ni Dios

14 Cha cʼunsaj tak ile piqui cʼux i kachalal chila, xak che a pixbaj chuwach i Kajwal chi chiqui mayij chʼoʼoj chirij wach usucʼ i jutak paj tzij; lic cha pixbaj ile chique. Niʼpa i quiqui chʼachʼa-le, lic n-tu chac, xa mas yojbalque cu ʼan chique i que tawic. 15 Xui-ri, yet cha ya awib che a chac man chom cat ril ni Dios; cha ʼana pacha coʼon jun ʼutz laj ajchac, chi n-ta rumal ca qʼuix che u chac, man ʼutz u ʼanom che. Cha ʼana cwent awib chu cʼutic i sak laj tzij; lic pusucʼ cha cʼutu wi. 16 Cha jecʼa awib che tak i lapanic chi n-ocsabal ti u ʼij i Dios xak n-tu chac chique i que tawic. Ile xa que u cʼam bi i winak mas naj che i Dios. 17 I cʼutunic queje ile, xa pacha jun chʼac chi xa ca nimaric, y xa mas cu ʼaysaj jun chʼaculaj. Queje qui cʼutunic i ma Himenéo ile, xak i ma Filéto. 18 Ique n-quiqui ta tu be i sak laj tzij; xa que tijin chu bixquil chi ya kilom chic i ka walijbal, quiqui bij. Xa que tijin chu yojic u cubibal qui cʼux jujun chique i kachalal. 19 Xui-ri, i Dios u yom i sak laj tzij chake chi n-ca yojtaj tu wach. Chupam u wuj i Dios queje iri cu bij: “I Kajwal retaʼam pachin i je re ire.” Queje ile tzʼibtalic; xak cu bij: “Conojel niʼpa i quiqui bij chi je re i Crísto, chiqui canaj can ʼuri niʼpa i n-ʼus taj.” 20 Iwetaʼam yix, i rachoch jun beyom, qʼuial u wach i lak ʼo chupam. ʼO jujun lic chomik, lic óro, lic pláta, xak ʼo jujun xa cheʼ, xa xoʼol. ʼO re i chac chom, xak ʼo re i chac n-chom taj. 21 Jun, we craj ca yaʼ u chac chom rumal i Kajwal, chu ʼana chʼam che rib, chu jecʼa ʼuri rib che ronojel niʼpa i n-ʼus taj; queʼel ʼuri lic re u chac i Kajwal, lic yij chic chu ʼonquil ronojel tak i ʼutz. 22 Cha jecʼa awib chu ʼonquil i n-ʼus taj, ma ʼan awe pacha tak quiqui ʼan i alabom che i toʼ qui rayijbal. Cha ya awib chu ʼonquil i sucʼulic; cha ʼana pen u cubaxic a cʼux che i Kajwal, cʼax che a na i kachalal; xak chom at ʼol cuʼ conojel. Cha ʼana pen u ʼonquil ronojel ile junam cuʼ ique chi chʼam qui cʼux quiqui tzʼonoj qui toʼic che i Kajwal. 23 Ma min awib cuʼ i toʼ quiqui chap quib chi tzij puwi tak i n-tu chac xak n-ta queʼel wi. Awetaʼam chi xa chʼoʼoj ca pe chiquixol niʼpa i quiqui ʼan queje ile. 24 Jun, we aj ʼanol u chac i Kajwal, mu tzucuj chʼoʼoj ʼuri; ʼo u chac chi ʼutz u cʼux chique conojel, xak ʼo u chac chi sicʼaj chu cʼutic chique i kachalal, xak ʼo u chac ʼo u nimal u cʼux chique. 25 Ruʼ rutzil u cʼux, che u pixbaj i je kelkel, mokxa i Dios que u to chu jalwachixic qui nojbal, xak chi retamaxic i sak laj tzij. 26 Pent que ʼel na chupam i trámpa re i itzel, pa je chaptal wi; man woʼor xa je ʼo puʼab chu ʼonquil pacha craj ire chique.

2 Timotéo 3

Wach i quiqui ʼan ni winak are ca nakajab i qʼuisbal ʼij

1 Chawetamaj chi pa qʼuisbal tak ʼij, ca cʼun tak i cʼax chuwach i jyub taʼaj. 2 Man i winak, xui i que ique quiqui chʼob na; xui quiqui ya quib chu tzucuxic i mer, toʼ nim quiqui ʼan na che quib, xui qui ʼij ique quiqui coj na. Xak cʼax que chʼaw na chirij i Dios, n-que cojon ta chic chique i qui kajaw qui chuch, n-quiqui chʼob ta chic u tioxixic jun utzil chomal; xak lic n-quiqui coj ta chic u ʼij i Dios. 3 Che tak i ʼij-le, i winak n-ta chic rutzil qui cʼux chiquiwach, xak n-ta chic toʼbal qui wach chiquiwach; toʼ je aj tzucul tzij, n-quiqui jecʼ ta chic pichʼ quib che i n-ʼus taj; xa je aj ʼanol cʼax, xa tzel quiquil ni ʼutz. 4 Che tak i ʼij-le i winak xak quiqui jach ni cachiʼil piquiʼab i aj chʼoʼoj chirij; co qui wach xa ipa quiqui min wi quib; toʼ nim quiqui ʼan na che quib; xa are quiqui tzucuj qui rayijbal ique, n-are ta quiqui tzucuj i Dios. 5 Che tak i ʼij-le i winak xak quiqui ʼan na che quib pacha je re i Dios, xui-ri, n-quiqui ya ta che i Dios coʼon u chac pa canima. Cha jecʼa awib cuʼ i queje que ʼanaw ile. 6 ʼO jujun chique ique quiqui ʼan na che quib pacha je ʼutz, y que oc ruʼ tak ja chi qui tʼoric ixokib chi n-ta kas qui noʼoj. I ixokib-le lic je ajmaquib, toʼ que wi que terej tak chiquij i je aj tʼoronel, man ique toʼ je ʼo puʼab tak i qui rayijbal. 7 Lic que wi, que tijin chu tayic tak i cʼutunic, xui-ri, n-quiqui ta tu be i sak laj tzij. 8 I je aj tʼoronel-le quiqui ʼan na pacha xqui ʼan i queb aj ʼitz, ma Jánes i ma Jámbres ujer chi xcaj te ique quiqui ʼatij u tzij i mam Moises. Xak queje quiqui ʼan ique ile, cacaj quiqui ʼatij ni u wach i sak laj tzij; xa je achiab chi sachnak qui nojbal; i cʼutunic quiqui ʼano n-cumaj taj pacha i sak laj tzij re i Dios. 9 Xui-ri, n-kas te qʼui i winak que qui tʼor na, man conojel quiquil na chi ique-le lic n-ta qui noʼoj, xak pacha xquil i winak chique i ma Jánes i ma Jámbres chi xqui ʼan chʼoʼoj che i mam Moises ujer.

I qʼuisbal pixbanic xoʼon i ma Páblo che i a-Timotéo

10 Xui-ri yet, lic awilom wach i quin ʼan yin (chi n-in ta queje pacha ile). Awilom wach i cʼutunic quin ʼano, xak wach i chac cwaj quin ʼano tzʼakat in cʼaslic. Awilom wach u cubibal in cʼux che i Kajwal, xak wach u nimal in cʼux che; awilom wach i cʼaxnabal in cʼux, xak wach tak in chʼijom. 11 Awetaʼam niʼpa i cʼax ʼantal chwe, xak niʼpa uyej in tijom. Awetaʼam wach xin cʼulmaj pa tinimit Antioquía, xak pa tinimit Icónio, xak pa Lístra; awetaʼam niʼpa i cʼax xin chʼij pa tak tinimit-le, xui-ri i Kajwal xin u to chuwach ronojel tak i cʼax-le. 12 Katzij, niʼpa i cacaj que terej chirij i qui cʼaslemal chʼam ruʼ i Jesucrísto, quiqui tij ni cʼax rumal. 13 Xui-ri, i je aj ʼanol n-ʼus taj, i je aj tʼoronel, xa mas quiqui cowirsaj u ʼonquil i mal; que qui tʼor na mas i winak, xak que tʼortaj na ique mísmo. 14 Xui-ri yet, cha jicba awib che i tzij chi at nawnak che, chi lic a nom pa cʼux chi sak laj tzij. Awetaʼam bien pachin je cʼutuwnak ile chawe. 15 Are cʼa at chʼutin xat naw che u wuj i Dios, lic awetaʼam lok wach i cu bij. Cu ya i a nojbal chi cat ʼelsaw na chi sak rumal u cubibal a cʼux che i Jesucrísto. 16 Ronojel niʼpa i tzʼibtal can chupam u wuj i Dios ʼis ruʼ i Dios petnak wi; cu rik u chac chawe are que a tijoj i kachalal, xak are que a jecʼo, xak are que a sucʼba, xak are que a nawsaj che i cʼaslemal chi lic sucʼulic. 17 I u wuj i Dios lic cu rik u chac chake man niʼpa i je rajchac i Dios lic je yij na chu ʼonquil u chac, xak que tiqui chu ʼonquil ronojel tak i ʼutz.

2 Timotéo 4

1 Woʼor ʼo jun chac quin ya chakul chuwach i Dios xak chuwach i Jesucrísto chi coʼon panok coʼon ni ʼatbal tzij piquiwi i je cʼaslic xak i je camnak, chirij wach tak i qui ʼanom. Rumal u cʼunic i Jesucrísto, xak rumal u ʼatbal tzij ire, lic quin bij chawe: 2 cha paxsaj u tzij i Dios; cha ʼana che awib at sicʼaj chu bixquil; we cʼax ca tzijoxic, cha ʼana pen u bixquil; we xak n-cʼax taj, xak cha bij. Cha yuʼuj qui xiquin i winak; che a jecʼa, xak che a pixbaj. Queje cha ʼana ile, ma baʼcrij a cʼux chu cʼutic i sak laj tzij chique. 3 Queje cha ʼana ile, man ca cʼun ni ʼij chi i winak lic n-cacaj ta chic u tayic i ʼutz laj cʼutunic; xa are quiqui tzucuj na wach i kus quiqui ta ique. Xa que oc chu tzucuxic u qʼuial tak tijonel chi quiqui cʼut tak ile chi chom cu ta i qui jolom. 4 Quiqui tzʼapij ni qui xiquin chu tayic i sak laj tzij; xa are i quiqui coj retalil i tzij chi toʼ qui nojim i winak. 5 Xui-ri yet, wach i ca cʼulmaj, ma sach a noʼoj rumal; cha chʼija niʼpa uyej ca pe pawi; cha ya awib chu paxsaxic i ʼutz laj tzij re i ʼelbal chi sak; ʼutz u ʼonquil cha ʼana che i chac yatal chawe rumal i Dios. 6 Y yin, ya ca pe i ʼij re in camic, in cʼaslemal ya ca yaʼ chuwach i Dios pacha jun sipon che ire. 7 Lic in yom in choʼab chu ʼonquil u chac i Kajwal; xin qʼuis u ʼanic ronojel pacha u chʼobom i Dios chwe chi quin ʼan na; y n-in sachom ti u cubibal in cʼux che i sak laj tzij re i Dios. 8 Rumal-i, i sipon chi ca yaʼ chique i je sucʼulic chuwach i Dios, i we yin ya yij chic; ca yaʼ na chwe rumal i Kajwal are cu rik ni i ʼij chi cu ʼat tzij puwi i ka chac. Ire lic sucʼul i ʼatbal tzij coʼon pakawi. N-xui ti chwe yin cu yaʼo, xak cu ya que conojel niʼpa i lic quiqui rayij u cʼunic i Kajwal.

I ma Páblo cu tak u siqʼuixic i a-Timotéo

9 Cha ʼana pen weʼ col in awila na. 10 I ma Démas xin u canaj canok, man ire xa cʼax cu na wach tak re u wach i jyub taʼaj; rumal-i ʼenak pa Tesalónica. I ma Crecénte in takom bi pa jyub Galácia, i ma Títo ʼenak pa jyub Dalmácia (chu ʼonquil u chac i Dios). 11 Xui i ma Lúcas ʼo chi wuʼ. Cha tzucuj i ma Márcos, y cha cʼama li waral, col u tobej na we che in chac. 12 I ma Tíquico, in takom bi pa Efeso. 13 Yet, are cat petic cha cʼama li in chaquet, chi xin canaj can pa Tróas pa rachoch i ma Cárpo; xak cha cʼama li tak in líbro, chilam in wuj chi lic ʼo u chac chwe. 14 Cha ʼana cwent che i ma Alejándro chi aj chʼayol chʼichʼ. Lic nim i mal u ʼanom chwe; i Kajwal cu tzalij nu wach che wach i u ʼanom. 15 Cha ʼana cwent awib che ire-le, man lic cu tzucuj chʼoʼoj chirij i tzij chi coj tijin yoj chu paxsaxic. 16 Are nabe tan xin to wib chuwach i ʼatbal tzij, mi jun xu ya u wach wuʼ chu ʼanic; conojel xin qui canaj canok. Cwaj chi ca cuytaj ni qui mac-le rumal i Dios. 17 Xui-ri, i Kajwal xin u to na, xak xu ya in choʼab chu bixquil u tzij. Rumal-i, ʼis tzʼakat u wach ronojel niʼpa i xin bij chique; ʼis xqui ta u tzij i Dios conojel i ne te aj Israel. Queje ile xin u to i Kajwal chuwach i cʼax, 18 xak wetaʼam chi quin resaj na puʼab ronojel tak i mal, xak quin u chajij na cʼa quin oc na ruʼ pa cu ʼat wi tzij chila chicaj. ¡Chocsax u ʼij ire queʼe ʼij sak chirij! Amen (queje ile cwaj).

I qʼuisbal tak rutzil qui wach i creyent pa Efeso

19 Cha ya rutzil qui wach i ati Prísca i ma Aquíla, xak che i ma Onesíforo y rixokil ralcʼwal. 20 I ma Erásto xcanaj can pa Corínto. I ma Trófimo, xin canaj can pa tinimit Miléto man iwab. 21 Cha bisoj na li a petic chuxeʼ i ʼalaj. I ma Eubúlo, i ma Pudénte, i ma Líno, i ati Cláudia xak conojel i kachalal quiqui tak pan rutzil a wach. 22 I Kajwal Jesucrísto cha qʼuiji awuʼ, xak i Dios chu ya ni ʼutz piwi yix iwonojel. Amen (queje ile cwaj).

Tito 1

1 Yin in a-Páblo chi quin tzʼibaj bi i wuj-i chawe yet a-Títo; in rajchac i Dios, xak in rapóstol i Jesucrísto. In u takom chique i je chatal rumal i Dios, man que in to chu cubaxic qui cʼux che i Kajwal, xak que in to chi retamaxic i sak laj tzij re i ka cojonic che i Dios. 2 We caka ta u be i sak laj tzij-le, cul ʼuri ka cʼux che chi cakil ni ka cʼaslemal chi n-ca qʼuis ta chic. Cakil na, man queje ile xu bij i Dios chu xebal ʼij sak, y ire lic re wi n-ca tʼoron taj. 3 I Dios, chi Tolke, are xu rik i ʼij chi ʼax u chʼicom wi, xu ʼalijinsaj u tzij chake, wach u chʼobom; are ʼuri xu ya chinkul quin ʼe chu bixquil i tzij-le. 4 I wuj-i, quin tzʼibaj bi chawe yet a-Títo, chi at wacʼal quin na yin, man yoj oj queb awuʼ ka cubam ka cʼux che i Kajwal Jesucrísto. Cha qʼuiji ni ʼutz pawi, xak i toʼbal a wach, xak i uxlambal a cʼux chi ca pe ruʼ i ka Kajaw Dios xak ruʼ i Kajwal Jesucrísto chi Tolke.

I ma Títo xcuxtax u chac che rumal i ma Páblo

5 Yet, xat in canaj can chila pa Créta cuʼ i kachalal, man ca sucʼba na niʼpa i cʼa craj che i qui cʼaslemal. Xak xin bij can chawe chi que a cha ni nimak tak mamʼib man cacucʼaj u tzam i jutak tzobaj kachalal pa tak tinimit chila. 6 Jun aj patan pacha ile, ʼo u chac ʼutz cha ʼolok, man mi jun ca cojow u mac. ʼO u chac xa jun i rixokil, xak ʼo u chac chi i racʼal qui yom quib che i Kajwal, xak chom che ʼolok, xak ʼo u chac ne te kelkel. 7 Man jun, we ʼo u chac i Dios chukul, presis ʼuri chi ʼutz ʼolok. Mu ʼan che rib chi lic n-ta coc ruʼ cu na ire; xak n-ʼus taj we toʼ cʼan laj winak, we toʼ ʼabarel laj winak, we toʼ aj tzucul chʼoʼoj, we toʼ u chʼaquic u mer cu chʼobo. 8 Are i chu ʼana, chu ya qui posar i winak, chu ya u cʼux chu ʼonquil i ʼutz, chu chʼobo coqʼuilal wach i cu ʼano, chu ʼana pacha i usucʼ, chu ya rib chu ʼonquil u chac i Kajwal, chu jecʼa rib che i n-ca majaw taj. 9 Mu roʼtaj can i tzij chi lic katzij, i tzij chi xak jun ruʼ pacha i cʼut-tal che. Ruʼ i sak laj tzij-le, cu yabej u cowil qui cʼux i rachiʼil, xak cu yuʼuj qui xiquin ique chi je aj laʼol u wach. 10 Cha tzucuj jun aj cʼamol u tzam chique i kachalal lic ʼutz, man je qʼui chic qui ʼanom kelkel che quib, ʼe te le chic ʼuri niʼpa i quiqui coj u chʼojil i retal circuncision. Ique, toʼ tzij quiqui bij, y que tʼortaj i winak cumal. 11 ʼO u chac ca laʼpux qui chiʼ, man xa que tijin chi qui tunic i kachalal; lic quiqui jechʼabsaj qui nojbal i kachalal cuʼ conojel i quixokil calcʼwal, toʼ chʼacbal-re qui mer quiqui ʼano; ile lic qʼuixbalil. 12 ʼO jun achi chi cach aj tinimit i aj Créta, jun nim laj aj pixbanel que; ire xu bij: “I wach aj tinimit, xa je aj tʼoronel, xa je itzel chicop; toʼ waʼim cacaj, n-cacaj ta que chacunic.” Queje ile xu bij. 13 Y lic katzij i xu bij-le. Rumal-i, che a yaja jubiʼ i kachalal chila, sucʼbal que che i qui cojonic che i Dios. 14 Cha bij chique, chiqui mayij u tayic i toʼ qui tzij, toʼ qui nojbal i aj Israel winak; miqui coj retalil che i qui tzij qui pixab ique-le chi n-quiqui coj ti u ʼij i sak laj tzij. 15 Niʼpa i je chʼam pa canima, chique ique, ʼis chʼam ʼuri ronojel. Xui-ri, niʼpa i ne te chʼam pa canima, niʼpa i n-quiqui coj ti sak laj tzij re i Dios, chique ique, ronojel ʼuri ʼis n-chʼam taj. Queje ile queʼel chique man n-chʼam ti qui nojbal, xak n-quiqui na ta chic we n-ʼus ta quiqui ʼano. 16 Quiqui bij ique chi quetaʼam u wach i Dios, xui-ri, rumal wach i quiqui ʼano, ca ʼiltaj chique chi n-katzij taj. Je itzel laj tak winak, toʼ je kelkel, lic n-ta qui chac chu ʼonquil i ʼutz.

Tito 2

Xbix che i ma Títo que u pixbaj i creyent chiqui ʼana pacha i cʼutunic re i

Dios 1 Xui-ri, niʼpa i ca cʼut yet, ʼo u chac xak jun ruʼ i sak laj tzij re i Dios. 2 I achiab chi je nimak chic, cha bij chique miqui ʼan che quib pacha i acʼalab chi toʼ etzʼanem quiqui ʼano, xak chiqui ʼana pacha i ca majawic man cocsax ni qui ʼij; chiqui chʼobo coqʼuilal wach i quiqui ʼano, xak che ʼolok je sucʼulic che i qui cojonic che i Dios; che ʼolok sakil u cʼaxnabal qui cʼux chique conojel, xak ma baʼcrij qui cʼux are ca pe i cʼax piquiwi che u be i Dios. Queje ile cha cʼutu chique. 3 Xak i ixokib chi je nimak chic, cha bij chique chi chiqui ʼana che quib je aj cojol u ʼij i Dios ruʼ ronojel wach tak i quiqui ʼano, xak miqui tzucuj tzij chiquij i winak, xak me ʼabaric. Chiqui ʼana che quib je aj cʼutunel re i ʼutz i chom ruʼ niʼpa i quiqui ʼano. 4 Chiqui cʼutu chique i altom chi je cʼulinak chic chi ʼo u chac cʼax chiqui na i cachijil, xak cʼax chiqui na i cacʼal. 5 Xak chiqui cʼutu chique chi ʼo u chac chiqui chʼobo coqʼuilal wach i quiqui ʼano, xak che ʼolok je jic laj tak ixokib, xak chiqui ya quib chu ʼonquil i copis ruʼ ja, xak chiqui ʼana che quib je ʼutz laj tak winak, xak lic chiqui cojo qui ʼij i cachijil. We queje quiqui ʼan i ixokib ile, n-ta jun ʼuri cʼax ca chʼaw chirij u tzij i Dios. 6 Xak queje i alabom, che a pixbaj chi quiqui chʼob coqʼuilal wach i quiqui ʼano; 7 xak queje yet, ronojel niʼpa i ca ʼano, cha ʼana cʼutbal-re i ʼutz i chom chiquiwach. Are cat tijin chi qui pixbaxic, are i sucʼul laj tak tzij cha bij chique; ma ʼano chi xa ʼetzʼanem laj tak tzij ca bij. 8 Niʼpa i tzij ca bij chique, xui i sak laj tzij cha bij, man mi jun cu bij na ʼuri chi i a tzij n-katzij taj. We queje ca ʼan ile, we ʼo jun craj cu tzucuj tzij chiwij, xa u qʼuix ʼuri cu tzucuj. Queʼel che ire, n-cu rik ta chic wach i mac cu tzucuj chiwij. 9 Xak i je mocom, che a pixbaj man que cojon che qui patron ronojel wach i quiqui ʼano, xak chiqui ʼana pen che quib chom che ʼolok; miqui ʼan che quib je aj laʼol u wach. 10 Miqui ʼan i elaʼ chique i qui patron, xui-ri, chiqui ʼana lic pacha i ca majawic, man ca ʼalijin na ʼuri chi lic ʼutz lic chom i cʼutunic re i Dios chi Tolke. 11 Queje chiqui ʼana ile man i Dios u ʼalijinsam chake wach i nim laj rutzil u cʼux; rumal ile, ʼo i kelbal chi sak konojel. 12 I rutzil u cʼux i Dios-le, cu cʼut chake chi caka canaj can ronojel i n-ʼus taj, xak caka canaj can i ka rayijbal chi toʼ re u wach i jyub taʼaj. Xak cu cʼut chake, chi tzʼakat oj ʼo chi chuwach i jyub taʼaj, caka jecʼ na kib che i n-ʼus taj, xak caka ʼan i ʼutz sucʼulic; lic caka ya kib chu ʼonquil ronojel wach craj i Dios chake. 13 Queje chaka ʼana ile, tzʼakat cakoyʼej i chom laj ʼij are ca cʼun tan chic i Jesucrísto chi ka nim laj Dios chi xak Tolke. Are ca cʼunic ca ʼiltaj ni nim laj u ʼij u chomal. 14 Ire xu ya rib puʼab i camic kumal yoj, ʼelsabal-ke che ronojel i mac atzalal, xak ʼanbal-re chake chi oj chʼam laj tak winak, lic oj re ire. Queje xoʼon ire ile, ʼanbal-re chake chi oj sicʼaj chu ʼonquil i ʼutz. 15 Ile, are i cha cʼutu chique. Cha ya u cowil qui cʼux chu ʼonquil, xak cha ʼalijinsaj chique we n-ʼus ta quiqui ʼano; lic ʼo paʼab chu bixquil ile. Queje cha ʼana ile man ʼutz mi jun chique cu bij chi n-ta a ʼij.

Tito 3

Niʼpa i cul qui cʼux che i Dios, chiqui ya quib chu ʼonquil i ʼutz

1 Cha cuxtaj chique, chiqui ya quib puʼab i ʼatbal tzij, xak piquiʼab i rakan u ʼab; che cojon chique; xak ʼo u chac je sicʼaj chu ʼonquil niʼpa tak i ʼutz. 2 Miqui chʼachʼa jun chic, xak miqui tzucuj chʼoʼoj; xui-ri, chiqui ʼana che quib chi ʼutz qui cʼux chique i winak, xak chiqui ʼana i chom chique conojel. 3 ʼO u chac ca cʼut chique, man xak yoj ujer, oj queje te ile; n-ta ka nojbal, xa oj kelkel che i Dios, xak xa oj sachnak. Oʼonom lok oj pacha u mocom niʼpa i ka rayijbal chi n-ʼus taj, lic ka yom kib chu ʼonquil ronojel wach cakaj u ʼanic. Oʼonom lok, toʼ oj mal laj tak winak pa ka wach wi, xak toʼ xka rayij ubitak-que i ka loʼcʼanij. Toʼ tzel xe kil i winak, xak ique tzel xoj quilo. 4 Péro i Dios chi Tolke xu ʼalijinsaj i rutzil u cʼux chake, xak xu cʼut i cʼaxnabal u cʼux chique conojel i winak. 5 Ruʼ ile, xoj resaj chi sak. N-are ta rumal jun ʼutz xka ʼan chuwach, xa rumal xril toʼbal ka wach, rumal-i xu ʼano. Are i kelbal chi sak chi xoʼon chake, are u chʼajic rij i kanima ʼelsabal re i ka mac. Ruʼ u chʼajic i kanima-le, i u Tewal i Dios coʼon chake chi coj alax ucamul, xak cu ya jun ka cʼaslemal cʼacʼ. 6 I Dios, rumal i Jesucrísto chi Tolke, u yom u Tewal chake, y lic nim i u choʼab ʼo kuʼ; 7 queje ile coj u yijba oj ʼutz chuwach ire. Xa rumal i rutzil u cʼux queje xoʼon ile chake, man caka rik ni ka cʼaslemal chi koyʼem, chi n-tu qʼuisic. 8 Niʼpa i xin bij-le ʼis katzij. Lic cha bij ronojel ile chique i kachalal chila, man niʼpa i cul qui cʼux che i Dios chiqui ya quib chu ʼonquil i ʼutz. Niʼpa tak i ʼanicle, ʼis ʼutz, xak coʼon ʼutz chique conojel. 9 Xui-ri, cha jecʼa awib che, we ʼo i quiqui chap tak quib chi tzij chi n-ta rokxic; xak ma coj retalil che tak ujer tzij chi toʼ xqui chʼob i catit qui mam; xak niʼpa i toʼ quiqui rayij chʼoʼoj, cha jecʼa awib cuʼ. Xak ma coj retalil chique i toʼ quiqui tzucuj chʼoʼoj chirij usucʼ i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises. Ma min awib cuʼ niʼpa i quiqui ʼan queje ile, man n-tu chac tak ile, xak n-ta jun ʼutz coʼon chiwe. 10 Xui-ri, we ʼo jun chi toʼ aj yacol chʼoʼoj chiquixol i kachalal, cha pixbaj jumul o camul chi cu mayij u ʼonquil. We n-cu coj taj, teʼuri chawesaj bic. 11 Queje cha ʼana ile che, man rumal i wach ca tijin chu ʼonquil, awetaʼam ʼuri chi yojtajnak chic u nojbal. Are i mísmo u mac-le cu ʼalijinsaj che chi ʼo u chac ca ʼelsax bic.

I qʼuisbal pixbanic che i ma Títo

12 Yin in chʼobom chi quin tak bi i ma Artémas awuʼ, o pent are i ma Tíquico. Are cuponic, yet cha ʼana pen cat cʼun wuʼ chila pa tinimit Nicópolis, man in chʼobom chi in ʼo chila pa ʼalaj. 13 I licenciádo ma Zénas, xak i ma Apólos, che a to ruʼ i qui viáje wach i rajwaxic chique; che a to che, niʼpa i cat tiqui che, man ʼutz n-ta coʼon palt chique. 14 I katz ka chaʼ chila, cwaj yin que naw chu yaʼic quib chu ʼonquil i ʼutz, xak chiqui toʼic pachin ʼo rajwaxic chique. We xe naw che, queʼel ʼuri je ʼutz che u chac i Kajwal.

I ma Páblo cu tzʼonoj i ʼutz re i Dios piquiwi

15 Niʼpa i je ʼo wuʼ yin waral quiqui ya pan rutzil a wach. Xak cha ya rutzil qui wach niʼpa i cʼax que ka na chila chi xak jun u cubibal ka cʼux cuʼ che i Kajwal. Quin tzʼonoj che i Dios, chu ya ni rutzil u cʼux piwi yix iwonojel. Amen (queje ile cwaj).

Filemon 1

1 Yin in a-Páblo chi in ʼo pa cárcel rumal re i Jesucrísto. Junam ruʼ i kachalal a-Timotéo, quin tzʼibaj bi i wuj-i chawe yet, ma Filemon; yet lic at kachiʼil che i ka chac, chi lic cʼax cat ka naʼo. 2 Xak caka ya pan rutzil qui wach i jutzobaj je re i Dios chi quiqui mol quib pawachoch yet, xak che i kachalal ati Apia, xak che i ma Arquípo, chi lic kachiʼil che u chac i Kajwal. 3 Cwaj yin ca qʼuiji ni ʼutz piwi, xak ca qʼuiji ni quicotemal pi cʼux chi ca pe ruʼ i ka Kajaw Dios, tak i Kajwal Jesucrísto.

I ma Filemon, nim i cʼaxnabal u cʼux, xak lic cul u cʼux che i Kajwal

4 Yin, nic are wi, are quin tzʼonoj che i Dios, xak quin tioxij che awumal yet, 5 man in tom rason chi nim i cʼaxnabal a cʼux chique conojel i je re i Dios, xak lic cul a cʼux che i Kajwal Jesus. 6 Yin lic quin tijin chu tzʼonoxic che i Dios piquiwi niʼpa i qui cubam qui cʼux che i Kajwal rumal i nim laj u cubibal a cʼux yet che. Quin tzʼonoj che chi que u to chu tayic u be ronojel tak i ʼutz chi ca pe pakawi rumal i Kajwal Jesucrísto. 7 Lic quin quicotic xak ʼo mas u cowil in cʼux rumal i cʼaxnabal a cʼux yet chique i je re i Dios; awumal yet wachalal, lic ʼo u cowil qui cʼux ique.

I ma Páblo xu tzʼonoj jun pawor che i ma Filemon, tobal re i a-Onésimo

8 Rumal ile, ʼo jun pawor cwaj quin tzʼonoj chawe. Katzij, yin rumal in patan u yom i Crísto chwe, ʼo pinʼab cat in tako wach i rajwaxic ca ʼano, 9 xui-ri, n-quin ʼan taj, xa quin tzʼonoj pawor chawe chi ca ʼan na chwe xa rumal i cʼaxnabal a cʼux. Yin, chi in a-Páblo, in rij chic, xak in ʼo prexil rumal re i Jesucrísto, 10 quin tzʼonoj chawe cha ʼana jun ʼutzil chomal che i a-Onésimo. Ire-le xeʼel chwe pacha mer wacʼal rumal i Jesucrísto; queje ile xeʼel chwe waral pa cárcel. 11 Jela canok i a-Onésimo-le, xoʼon che rib lic n-ʼus ta laj mocom chawe, xui-ri woʼor cu rik tan chic u chac chawe, y xak chwe yin. 12 Woʼor quin tak chubi awuʼ. Cha cʼulaj na awuʼ pacha in cʼulaxic yin ca ʼano. 13 Lic xwaj te yin chi ire ca canaj wuʼ pacha a qʼuexel yet, cu tobej-we. Lic cu rik te u chac chwe tzʼakat in ʼo pa cárcel; in tzʼapilic xa rumal i ʼutz laj tzij chi quin paxsaj. 14 Xui-ri, n-xwaj ta xin ʼano chi ca canaj wuʼ, we n-queje ti ile ca chʼob yet. N-cwaj ta quin ʼan pen chawe we ca ʼan i pawor-le chwe; n-cwaj taj we n-are ti a rayijbal yet. 15 Mokxa queje xraj i Dios ile che i a-Onésimo: chi xel jubiʼ awuʼ man woʼor ca ʼe chic awuʼ y ca qʼuiji awuʼ ronojel ʼij sak. 16 Ire woʼor, n-toʼ ta mocom chic, mas ʼo chic u ʼij; ire lic jun awachalal chi lic cʼax na ca naʼo. Yin katzij lic cʼax quin naʼo, xui-ri yet lic mas cʼax ca na ni ire chinwach yin. Cʼax ca na na man ʼutz laj mocom, péro mas cʼax ca na na woʼor man awachalal chic rumal i Kajwal. 17 Yet, we lic in awachiʼil chi cʼax quin a naʼo, cha ʼana i pawor-i chwe: cha cʼulaj i a-Onésimo awuʼ; cha ʼana che pacha yin quin a cʼulaj. 18 We ʼo u mac u ʼanom chawe, xak we ʼo u cʼas awuʼ, yin quin tojo. 19 Quin tzʼibaj i tzij-i ruʼ in ʼab yin: Yin, chi in a-Páblo, lic quin toj na. Queje ile quin ʼan na tupu yet ʼo i pacha a cʼas wuʼ, man wumal yin a rikom a cʼaslemal chuwach i Dios. Ile n-tu chac quin cʼunsaj cha cʼux, xui-ri, xin bij na. 20 Rumal-i wachalal, cha ʼana i pawor-le chwe rumal re i Kajwal; cha cubsaj in cʼux pacha ca majawic man oj kachalal kib rumal i Crísto. 21 Quin tzʼibaj iri chawe, man wetaʼam chi lic cat cojon na che in tzij, xak ca ʼan na mas puwi ile chi in tzʼonom chawe. 22 Xak cha yijba pa quin qʼuiji wi are quin upon tan chic iwuʼ. Queje cha ʼana ile, man cul in cʼux che chi Dios cu ya na chiwe wach i tzʼonom che, chi quin upon na chi solixic.

Qʼuisbal rutzil u wach

23 Xak i ma Epáfras chi ʼo wuʼ cu ya pan rutzil a wach; ire wachiʼil pa cárcel rumal re i Jesucrísto. 24 Xak i ma Márcos cu ya pan rutzil a wach, xak queje i ma Aristárco, xak i ma Démas, xak i ma Lúcas chi quin qui to ruʼ u chac i Kajwal. 25 Cha qʼuiji ni ʼutz re i Kajwal Jesucrísto piwi yix. Amen (queje ile cwaj).

Hebréo 1

I u tzij i Dios, lic are u Cʼojol ire xol u bij chake

1 I Dios, are xraj cu bij u tzij chique i katit ka mam ujer, xu ya u tzij piqui jolom i je ajbil u tzij, teʼuri ique xqui bij u tzij chique i winak. Qʼuialmul xu bij jutak paj tzij chique, jalajuj tak u ʼonquil xu ʼano are xu ya wi u tzij chique. 2 Xui-ri woʼor, pa tak qʼuisbal ʼij, lic are u Cʼojol xol u bij u tzij i Dios chake. Are u Cʼojol-le xyijbaw i caj, i jyub taʼaj, i ʼij, i icʼ, i chʼumil. Xak u bim can i Dios chi coʼon panok, ʼis cu ya puʼab u Cʼojol wach tak i ʼolic. 3 Che i u Cʼojol-le cakil wi u tzunbal u chomal i Dios; che ire cakil wi i nim laj u ʼij i Dios. Pacha i Jesucrísto, xak queje i Dios. Are i Jesucrísto ca ucʼaw ruʼ u tzij ronojel wach i ʼolic, ruʼ u tzij chi lic nim u choʼab. Are xutzin che u patan, chi are i relsaxic i ka mac chikij, teʼuri xa ʼe chicaj, y xcubi pu wikabim i ka nim laj Dios chila.

I u Cʼojol i Dios, ʼatz u ʼij chiquiwach i ángel

4 Xa ʼalijinic chi u Cʼojol i Dios, ʼatz u ʼij chiquiwach i ángel, man i u Kajaw u yom u patan chi mas ʼo u ʼij chuwach i que ique. 5 I Dios xu bij che: Yet at in Cʼojol; woʼor in yom a cʼaslemal. Queje ile xu bij che u Cʼojol, péro mi ta julaj u bim ile chique i ángel. Xak xu bij i Dios i tzij-i: Quin ʼan che wib in u Kajaw ire; ire are ni in Cʼojol. (Queje ile tzʼibtal canok.) 6 Xoʼon panok, i Dios, are xu tak li u Cʼojol chi ʼatz u ʼij, waral chuwach i jyub taʼaj, xak xu bij: Conojel i ángel chiqui cojo u ʼij i wacʼal. (Queje ile tzʼibtalic.) 7 I wuj re i Dios xak queje iri cu bij: I Dios cu ʼan chique i ángel chi je u takon; je pacha tew; je pacha u rep ʼaʼ. 8 Xui-ri, che u Cʼojol, queje iri cu bij: Yet at Dios, i a patan are i ʼatbal tzij chi n-tu qʼuisic. I ʼatbal tzij chi ca ʼano, lic sucʼulic. 9 Yet lic cawaj i sucʼulic, tzel cawil i n-sucʼul taj, rumal-i i Dios, chi a Dios yet, at u chom, xak u yom jun nim laj quicotemal chawe, mas nim a quicotemal chiquiwach awachiʼil, man yet at ʼatol tzij. (Queje ile tzʼibtal chupam i wuj re i Dios.) 10 Xak cu bij: Yet, Kajwal, chu xebal ʼij sak, xa yijba i jyub taʼaj; xak ruʼ a ʼab xa yijba i caj. 11 Niʼpa ile ca qʼuisic, péro yet n-ta a qʼuisic. Ronojel ile ca ʼelabic, pacha jumolaj cʼul. 12 Ronojel ile, ca bus na pacha ca ʼan che jun cʼul; ronojel ile ca jaltajic pacha jun winak cu jal u ʼuʼ. Péro yet n-cat jaltaj taj, xak i a cʼaslemal n-tu qʼuisic. (Queje ile tzʼibtalic.) 13 I Dios mi ta julaj u bim iri che jun ángel: Chat cul pin wikabim, cʼa que in ya na pawakan i je aj chʼoʼoj awuʼ. Xui che u Cʼojol xu bij i Dios ile. 14 Conojel i ángel xa je tewalil, je rajchac i Dios; que u tak chi qui toʼic i winak pachin que ʼel na chi sak.

Hebréo 2

Makoʼtaj can i tzij chi ʼelsabal-ke chi sak

1 ʼAlaj ʼuri chi nim ni u ʼij i u Cʼojol i Dios chiquiwach i ángel, rumal-i ʼo u chac caka coj retalil che i sak laj tzij chi ka tom che i Jesucrísto, queje ile n-cakoʼtaj ta can i ʼutz laj be. 2 Oʼonom lok, i ángel xqui bij u tzij i Dios chique i winak; xa ʼalijinic chi sak laj tzij. Niʼpa i xqui kelo, niʼpa i n-xqui coj taj, xqui toj i qui mac pacha ca majawic. 3 Bay, i tzij chi ka tom yoj, nim ni u ʼij chuwach i tzij chi xqui ta ique; lic are i tzij re i kelbal chi sak. Rumal ʼuri, nim ni tojbal mac ca pe pakawi yoj we n-caka ʼan ta cas che. Are nabe xelsax u bixquil i kelbal chi sak-le, lic are i Kajwal xbinic. Xoʼon panok, niʼpa i qui tom wach i xu bij ire, xquilo chi sak laj tzij i xu bij; teʼuri ique xqui cʼut chake. 4 N-xui ta ique xqui cʼut chake chi lic katzij i tzij-le, xak i Dios mísmo u cʼutum ile chake ruʼ nimak tak milágro, ruʼ nimak tak séña, xak nimak tak ʼanic, cʼutbal-re u choʼab; xak xu ya i u Tewal chake, tobal-ke chu ʼonquil wach tak craj i Dios chake.

I Jesucrísto, chi rajaw i ʼelbal chi sak, lic winak xa ʼan che

5 I Dios nu yom ta piquiʼab i ángel we que rajawin puwi i jyub taʼaj chi cakil na coʼon panok, are ile are i jyub taʼaj chi quin tijin chu bixquil-i. 6 Ne te are ique; xeʼelok pacha xu bij i achi ujer chi tzʼibtal canok: Kajwal, ¿Wach nawi ka ʼij yoj oj winak, chi nic are wi oj ʼo pa cʼux? ¿Wach nawi ka ʼij yoj chi toʼ oj winak, chi lic ca tij a ʼij che i ka chajixic? 7 I qui ʼij i winak laj xak jun ruʼ qui ʼij i ángel, xui-ri xa ʼatal ʼij chi i ka ʼij yoj n-nim taj chuwach i que ique. A yom chique i winak chi ʼo na qui ʼij lic nim, xak a yom chique chi que ʼataw na tzij puwi ronojel i a ʼanom. 8 Ronojel wach i ʼolic, a yom piquiʼab. (Queje ile tzʼibtal canok.) Chi caka ta wi chi ronojel niʼpa ʼolic, i Dios u yom piquiʼab i winak; n-ta xak ʼantalic we n-ca yaʼ ta piquiʼab. Katzij, maja na ca ʼiltajic chi caka ʼat tzij puwi ronojel wach i ʼolic, 9 xui-ri coj tijin chi rilic i Jesus. Are ire chi i Dios xu ʼan achi che, péro xa ʼatal ʼij; xa ʼatal ʼij xkaj jubiʼ u ʼij chiquiwach i ángel. I Dios, rumal u cʼaxnabal u cʼux chake, xu yaʼo chi i Jesus ca camsax piqui qʼuexel conojel i winak. Woʼor cocsax i nim laj u ʼij u chomal rumal i uyej xu tij kumal yoj. 10 Ronojel wach i ʼolic, are i Dios ʼanawnak, man queje ile xraj ire, xak cu rik u chac che. Xak craj i Dios chi je niʼpa i racʼal ʼis ʼo que ique chila chicaj ruʼ ire. Rumal-i xoʼon che i Jesucrísto chi xu tij ni uyej waral chuwach i jyub taʼaj, tzʼakatsabal re u patan chi u chʼobom i Dios. Queje ile xeʼelok chi Tolke lic tzʼakatnak u chac. 11 Ire chi ca ʼelsaw i ka mac chikij, xak yoj chi coj resaj chupam i ka mac, konojel ʼis oj racʼal i Dios junam ruʼ ire. Rumal-i, i u Cʼojol i Dios n-ca qʼuix ta chu bixquil chi oj katz ka chaʼ kib ruʼ ire. 12 Ketaʼam ile, man queje iri u bim: Cat in lap na chique i watz in chaʼ, xak quin bixaj a ʼij chiquiwach niʼpa i qui molom quib, quin cojbej-re a ʼij. (Queje ile xu bij.) 13 Xoʼon panok, xu bij tan chic: Yin, quin cuba ni in cʼux che i Dios, cu tobej na we. Xak xu bij: Chi in ʼo wi cuʼ i wacʼal chi i Dios u yom chwe. (Queje ile tzʼibtalic.) 14 I racʼal chi cu bij-i, je winak, ʼo qui chʼacul; xak i Jesucrísto are xcʼun chi chuwach i jyub taʼaj, xak ʼo u chʼacul pacha que i winak. Queje ile xcʼunic cu yabej rib che i camic, kajsabal re u choʼab i jun chi rajaw i camic. Are i junle are itzel. 15 Queje xu ʼan i Jesucrísto ile, ʼelsabal-que chi sak niʼpa i je chaptal rumal i qui xibriquil; man ique, chi calaxic lok, lic xqui xij quib che i camic. 16 Katzij, i Jesucrísto n-are ti aj tolque i ángel, ire aj tolque i winak; ire xcʼunic, que u tobej i je u muk u xiquin i mam Abraham. 17 Rumal-i, ʼo u chac xyiji chi winak pacha yoj, chi oj katz ka chaʼ kib ruʼ. Queje ile ca majawic chi xu ʼano, man are xu rik i ʼij chi coc che u patan chi ʼatz laj aj cojol ka tzij chuwach i Dios, lic cril na toʼbal ka wach, lic ca bison na rumal wach tak i rajwaxic chake. I camic chi xu jach wi rib, are i tojbal re i ka mac yoj chuwach i Dios. 18 Woʼor que u to pachin i je ʼo pa tak ʼilbal-re we n-que tzak ti ique chupam i qui mac, man xak ire xu tij uyej, xu tij i cʼax, ʼilbal-re we n-ca tzak ta chupam jun mac.

Hebréo 3

I Jesucrísto, ʼatz u ʼij chuwach i mam Moises

1 Ix watz in chaʼ, chi lic ix re chic i Dios, ix sicʼtal rumal i Ta chicaj, rumal-i, chix chʼobon che i Jesucrísto: are ire taktal lok rumal i Ta, are ire i ʼatz laj aj cojol ka tzij chuwach i Dios niʼpa i ka yom ka cʼux che u cʼutunic ire. 2 I Jesucrísto lic xu tzʼakatsaj u patan yatal che rumal i Dios, pacha xoʼon i mam Moises ujer, chi lic xu ʼan u patan chuwach i Dios, lic xrucʼaj u tzam chique i racʼal i Dios ujer. 3 I Jesucrísto mas ʼo u ʼij chuwach i mam Moises, pacha jun aj ʼanol ja, mas ʼo u ʼij chuwach i ja chi cu ʼano. 4 I tak i ja, ʼo ni que ʼanawic, xui-ri are i Dios are xa ʼanaw ronojel wach tak i ʼolic. 5 I mam Moises, pacha ʼutz laj ajchac, ʼutz u patan u ʼanom chique i racʼal i Dios. Are i u patan i mam Moises, xu cʼut jubiʼ chique wach cu ʼalijinsaj ni Dios chique coʼon panok. 6 Xui-ri, i Jesucrísto n-are ta toʼ ajchac, lic are u Cʼojol i Dios, chi mer Rajaw ja. Lic ʼutz u patan cu ʼan piquiwi i racʼal i Dios, y yoj i oj racʼal-le, xui-ri we n-caka sach ti u cubibal ka cʼux che i Kajwal, chilam i quicotemal chi caka na woʼor rumal i ʼutz chi caka tij ruʼ i Kajwal coʼon panok.

I winak je re i Dios, quiqui rik i uxlanem ruʼ

7 Rumal-i, chaka ʼana pacha cu bij u Tewal i Dios. Chupam u wuj i Dios cu bij i tzij-i: Woʼor we yix qui ta u chʼawbal i Dios, 8 mi ʼan co che iwib, mi kel ʼuri u tzij pacha xqui ʼan iwatit i mam ujer pa tak jyub tzʼinilic. Ique xqui tij u ʼijol i Dios, (y xqui petsaj i roywal). 9 (I Dios xu bij): I iwatit i mam chila xqui tij wi in ʼijol, tupu cuarénta junab xquil u qʼuial milágro chi xin ʼano, tobal-que. 10 Rumal-i xpe woywal chique i winakle. Xin bij: “Ique lic quewi je sachnak piqui cʼux; n-cacaj ta que bin chupam i ʼutz laj be we yin,” xin cha. 11 Rumal-i, xpe woywal chique, y xin bij: “Katzij, lic n-quin ya ta chique chi que oc che i uxlanem wuʼ yin.” (Queje u tzij i Dios ile chi tzʼibtal canok.) 12 Wachalal, chi ʼana cwent iwib, mok ʼo jun chiwe, chi n-ʼus ti u nojbal. Mok rumal ile, n-craj ta cu cojo, y croʼtaj can ʼuri i Dios cʼaslic. 13 Are i chi ʼana, chi ya u cowil i cʼux chiwach ʼij ʼij. Miwoyʼej jun chic ʼij; chi ʼana woʼor, mokxa ʼo jun chiwe ca tʼortaj na rumal i mac atzalal, y coʼon co che rib xa rumal. 14 Man ʼo ke yoj ruʼ i Crísto we lic n-caka sach ti u cubibal ka cʼux che; pacha u jekic xka ʼano, xak queje chaka qʼuisa wi. 15 Cha cʼun chi cʼux i tzij-i chi tzʼibtal chupam u wuj i Dios: Woʼor, we yix qui ta u chʼawbal i Dios, mi ʼan co che iwib; mi kel ʼuri u tzij pacha xqui ʼan iwatit i mam ujer. (Queje ile tzʼibtalic.) 16 Quin tzʼonoj ʼut: ¿Pachin queje xe ʼanaw ile? ¿Pachin xqui ta u tzij i Dios y xoʼon panok n-xqui ʼan ta chic cas che? Je are ique mísmo chi mam Moises xe resaj li pa tinimit Egípto. 17 ¿Je pachin i winak chi cuarénta junab xpe roywal i Dios chique? Je are ique mísmo chi qui tom u tzij i Dios péro xe macunic y xe cam chila pa jyub tzʼinilic. 18 ¿Je pachin i winak u bim i Dios chi lic n-quiqui rik ti uxlanem ruʼ? Mísmo je are ique chi xqui kelo. 19 Chi ʼuri, cakil wi chi n-xyaʼ ta chique xe oquic, man n-xqui cuba ti qui cʼux che u tzij i Dios.

Hebréo 4

1 Maka ʼan yoj ʼut pacha xqui ʼan ique, chi xqui kelo wach xu bij i Dios chique. I Dios xu sujuj i uxlanem chique ujer, xak u sujum jun ka uxlanem yoj. Xui-ri, chi ʼana cwent mokxa ʼo jujun chiwe chi n-que oc ta che i uxlanem-le. 2 Xak yoj, oj queje pacha i katit ka mam, i Dios u bim chake chi coj resaj na chi sak. Xui-ri, maka ʼan yoj pacha xqui ʼan ique; ique n-ta xu chacuj chique; tupu xqui ta u tzij, n-xqui coj taj. 3 Xui niʼpa i ka cubam ka cʼux che i Kajwal Dios coj oc na che i uxlanem chi sujtal rumal ire. Ketaʼam ile, man i Dios xu bij i tzij-i: Xpe woywal chique y xin bij: “Katzij, lic n-quin ya ta chique que oc che i uxlanem wuʼ yin.” (Queje ile xu bij, man ique n-xqui cuba ti qui cʼux che.) I Dios, are xu bij i tzij-le, ʼax u yijbam wi i uxlanem-le, cʼa chu xebal li ʼij sak. 4 Ketaʼam ile, man chupam u wuj i Dios queje iri tzʼibtalic: I Dios xu ʼan ronojel u chac, teʼuri che wukub ʼij xuxlanic. (Queje ile tzʼibtalic.) 5 Y cakil chic jun tzij chi cu bij: N-quin ya ta chique que oc che i uxlanem chi in yijbam chique. (Queje ile xu bij i Dios.) 6 Craj i Dios chi ʼo i cʼa que oc na che i uxlanem-le, man i winak chi xqui ta i ʼutz laj tzij re i Dios ujer, n-xqui ʼan ta cas che, rumal-i, n-xe oc ta che i uxlanemle. 7 Xui-ri, i Dios u chʼicom jun chic ʼij. Xoʼon panok xu bij chic i tzij-i chique i winak; “woʼor” xcha. I tzij-le xu ya pu jolom i mam David. Rumal-i, i mam David xu bij i tzij-i chique i winak: Woʼor, we yix qui ta u chʼawbal i Dios, mi ʼan co che iwib. (Queje ile xu bij.) 8 (Rumal-i, ketaʼam chi cʼo i ocbal che i uxlanem, man xu bij i mam David i tzij-le.) Katzij, i qui cʼambeal i catit qui mam ujer, chi mam Josue u bi, xe u cʼam bi che jun cʼolbal uxlambal que. Xui-ri, n-are ti mer uxlanem chi cu bij i Dios waral-i. We tene are ile, n-xu bij tene i Dios-i, chi ʼo chic jun ʼij. 9 Rumal-i ketaʼam cʼo jun uxlanem sakil que i winak chi je re i Dios 10 man niʼpa i que oc pa uxlanem chi u yijbam i Dios, que uxlan ʼuri che tak wach i quiqui ʼano, pacha i Dios; ire uxlan-nak chic che u chac. 11 Chaka ʼana pen ʼuri koquic che i uxlanem sujtal chake rumal i Dios. Maka ʼan pacha xqui ʼan i katit ka mam chi xqui kel u tzij i Dios y xe sach rumal. 12 Man i u tzij i Dios lic cʼaslic; lic ʼo u choʼab. I u tzij i Dios xak jun ruʼ pacha jun chʼichʼ jutut u tzam, chi cʼulala ʼo u ware; naj coc wi chupam i ka cʼux, chupam i kanima. Cu ʼalijinsaj wach tak u rayijbal i kanima, xak wach tak i cu chʼob i ka jolom. 13 Ronojel niʼpa i ʼolic, n-ta xak cruwaj rib chuwach Dios man ʼis are ire ʼanawnak. Ronojel ʼis ʼo chi sak, ʼis chʼanalic; chuwach ire n-ta chʼuktal u wach. Coʼon panok konojel caka bij na chuwach ire wach i ka ʼanom chi chuwach i jyub taʼaj.

Are i Jesucrísto are i ʼatz laj aj cojol ka tzij chuwach i Dios

14 Yoj woʼor, ʼo jun ʼatz laj aj cojol ka tzij chuwach i Dios; are ile, are i Jesucrísto chi u Cʼojol i Dios. Ire xoc chila ruʼ i Dios, ocsabal ke yoj. Rumal-i chaka jicba i cubibal ka cʼux che i cʼutunic chi ka cojom. 15 Are ire, are jun aj cojol ka tzij chi cril toʼbal ka wach, man retaʼam xa oj winak, chi n-ta kas ka choʼab. Xak ire lic xu naʼo niʼpa tak i cʼax caka tij yoj, ʼilbal-re che we ca macunic; xui-ri, n-ta jun u mac xu ʼano. 16 Rumal-i chaka cowirsaj ka cʼux che i tejebic ruʼ i Dios, chi cʼax coj u naʼo. Ire cril ni toʼbal ka wach y cu ya ni utzil chomal chake, are ʼo tak rajwaxic chake.

Hebréo 5

1 I ʼatz laj aj cojol qʼuexelaj que i aj Israel are jun achi chatal chiquixol i winak. Ire, are yatal chic u patan, cu coj qui tzij i winak chuwach i Dios, cu coj qui qʼuexel, cu sujuj chicop chi cu poroj chuwach i Dios, tojbal re qui mac i winak. 2 I aj cojol qʼuexelaj-le, lic winak, n-ta kas u choʼab; rumal-i ʼo u nimal u cʼux chique i winak chi que macunic, chi n-kas ta quetaʼam i sak laj tzij, xa je sachnak. 3 I aj cojol qʼuexelajle, xa winak, rumal-i ʼo u chac cu sujuj u qʼuexel ire mísmo chuwach i Dios, tojbal re u mac; queje u cojic u qʼuexel cu ʼano pacha cu ʼan chique i juban winak. 4 Mi jun toʼ coʼon ʼatz laj aj cojol qʼuexelaj che rib; n-ca majaw taj. Xui i Dios ca yaw i nim laj patan-le, pacha xu ya che i mam Aaron ujer. 5 Xak queje i Jesucrísto. Ire n-toʼ ta xu min rib che i patan-le, are i Dios xyaw i nim laj u patan-le che, man u bim che: Yet at in Cʼojol; woʼor in yom a cʼaslemal. (Queje ile xu bij.) 6 Xak ʼo jun chic tzij chupam i wuj re i Dios chi cu bij queje iri: Yet at aj cojol qui qʼuexel i winak chinwach chi n-tu qʼuisic a patan. Xak jun a patan pacha re i mam Melquisedec ujer. (Queje ile tzʼibtalic.) 7 Oʼonom lok, i Jesucrísto are ʼo chi chuwach i jyub taʼaj, retaʼam chi i Dios ʼo puʼab cu to chuwach i camic. Rumal-i, xoʼic xu tzʼonoj u tobal che; co xchʼawic are xu tzʼonoj che. I Dios lic xu ta wach i xtzʼonox che, man i Jesucrísto u yom rib puʼab, wach craj i Dios. 8 N-rumal ta che we u Cʼojol i Dios, lic xu tij ni uyej chi chuwach i jyub taʼaj; xoʼon cas che i Dios, tupu xu tij uyej chu ʼanic ile. 9 Queje ile, i Jesucrísto xeʼelok jun Tolke chi lic n-ta palt che, rumal-i, ire rajaw i quelbal i winak chi sak. Niʼpa i quiqui coj u tzij ire, quiqui rik jun qui cʼaslemal n-tu qʼuisic. 10 Rumal-i, i Dios xu ya u patan chi ʼatz laj aj cojol qui qʼuexel i winak chuwach ire, pacha u patan i mam Melquisedec ujer.

Chi ʼana cwent mokxa quiwoʼtaj can i Jesucrísto

11 Cʼo te mas cwaj quin bij chiwe che ile, xui-ri, n-quin bij taj; cʼax u ʼalijinsaxic chiwe, man cʼax u majic usucʼ qui ʼano. 12 Ujer tan, quix tijin chu tayic u tzij i Dios; ca majawic ix aj cʼutunel chic-re. Xui-ri, n-queje ti ile; xa ʼo u chac ca jek tan chal u cʼutic chiwe niʼpa tak i n-cʼax ta ca ʼanic. Ix pacha ix ral tak acʼalab chi cʼa que tzʼumanic, chi cʼa maja quiqui tij wa. 13 Ique chi cʼa maja quiqui ta u be pachique i ʼutz chuwach i Dios, cʼa pacha que tzʼumanic, n-ti qui noʼoj. 14 We quiqui tij chic i wa, ya je nimak chic, ʼo chic ʼuri qui noʼoj. Ya ujer tan u cʼamom chic rib chique chi quiqui cha i ʼutz; n-cacaj ta chic i mal.

Hebréo 6

1 Rumal-i, chaka maja bi ka be; choj qʼuiyok cʼa coj oʼon na achiab. Ya iwetaʼam chic i nabe cʼutunic che i Jesucrísto; chix icʼaw chuwach i nabe tak tzij-le; chi nawsaj mas iwib puwi tak ile. Maka camulij chic u bixquil i ʼax ketaʼam wi. Ya ujer tan xiwoʼtaj can u ʼonquil tak i n-ta coʼon-re chiwe. Ya ujer tan ix nawnak chic chi ʼo u chac qui cuba i cʼux che i Dios. 2 Xak ujer tan ix nawnak chic che wach usucʼ i u kajsaxic ya piwi. Ujer tan iwetaʼam chic usucʼ u yaʼic i ʼab piquiwi iwachalal, petsabal re u Tewal i Dios piquiwi. Ya ujer tan i tom yix chi ca cʼun chic sak chiquiwach i camnak; xak iwetaʼam wach i tojbal mac chi n-tu qʼuisic ca pe na piquiwi i ne te re i Dios. Ya ujer tan iwetaʼam ronojel ile. Ile xa are u xebal i tzij cʼut-tal chiwe. 3 Choj icʼaw che i nabe tzij-le, chaka maja chubi juban chic, we cu ya i Dios chake caka ʼano. 4 Chi ʼana cwent, man niʼpa i cacoʼtaj can i Dios ¿wach nawi i cuponic tan chic ruʼ? Man xe bin teʼek chi sak, xak qui nom i utzil chomal re ire chique, xak qui nom i u Tewal pa canima. 5 Quilom chi u tzij i Dios, lic ʼutz. Xak qui nom i u choʼab i u Tewal i Dios che i cʼacʼ laj qui cʼaslemal chi u yom i Crísto che tak i ʼij-i. 6 Pachin i cacoʼtaj can ile, xa xqui xutuj ʼuri i utzil chomal re i Crísto, rumal-i, n-ta chic quelbal chi sak. N-taj, man pacha que tijin tan chic chu camsaxic u Cʼojol i Dios chuwach i cruz, xa que tijin chu yaʼic u qʼuix chiquiwach i winak. 7 Je pacha ulew chi n-tu chac, chi n-coʼon ti ticon che, tupu qʼuialmul cu tij jab. Xui-ri, i ulew chi cu ya i ticon chique i que chacun chuwach, ile ʼutz laj ulew ʼuri; i Dios cu ya ʼuri utzil chomal che. 8 Péro i u wach ulew we xa qʼuix cu yaʼo, we xi xa mal laj ʼes cu yaʼo, n-tu chac ʼuri; ʼo na ʼuri chuwach ca cʼokox rumal i Dios, y pa qʼuisbal-re, ca poroxic.

I Dios katzij coʼon na pacha i u bim chake

9 Katzij, queje in bim ile chiwe, ix wachalal, xui-ri n-kas ta quin cʼachir chiwe yix chi lic quix waj. Cul in cʼux che chi quix tijin chu ʼanic i ʼutz chi ca majaw chiwe; qui ʼano man ix ʼelnak chupam i mac. 10 Man i Dios, sucʼul i cu ʼano. N-cu sach ta chu cʼux wach i ʼutz i ʼanom yix; n-cu sach ta chu cʼux i cʼaxnabal i cʼux yix chique i je re i Crísto chi quiqui tij uyej. Xi ʼalijinsaj chi lic cʼax qui na i Dios are xe i to ique. Xak cʼa are quix tijin chu ʼanic woʼor. 11 Lic cwaj yin chi yix chi jujunal mi sach i rayijbal chu ʼonquil i ʼutz-le. We queje i cʼux yix ile cʼa pa qʼuisbal ʼij, iwetaʼam ʼuri chi qui rik ni chomal chi iwoyʼem. 12 Cwaj yin mi cʼayo, chi ʼana pacha quiqui ʼan ique chi qui rikom ronojel i u sujum i Dios chique. Xqui rik na, man xcubi qui cʼux che i Kajwal, xak n-xbaʼcrij ti qui cʼux chi royʼexic ile. Queje ile chi ʼana yix. 13 Queje ile xu ʼan i mam Abraham ujer. Dios u bim can che i mam Abraham chi coʼon panok cu ʼan nim laj utzil chomal che. Are xu bij i tzij-le, i Dios xu cuxtaj rib, man n-ta jun chic ʼatz u ʼij chuwach ire. Queje ile xu ʼano, cʼutbal-re chi katzij i xu bij che i mam Abraham. 14 Xu bij che: “Katzij, nim laj utzil chomal quin ʼan na chawe y quin ya na chawe que qʼuiar ni a muk a xiquin,” xu bij. 15 I mam Abraham n-xbaʼcrij tu cʼux chi royʼexic wach u bim i Dios che. Xoʼon panok, xu rik i utzil chomal chi bital che rumal i Dios. 16 I winak, are cacaj quiqui ʼalijinsaj chi katzij wach i quiqui bij, quiqui cuxtaj u bi jun chic chi ʼatz u ʼij chiquiwach ique. We xqui bij ile, teʼuri cuxlan i tzij. 17 Queje xu ʼan i Dios ile. Xraj ire chi caquetamaj i u muk u xiquin i mam Abraham chi katzij cu ʼan ni ire pacha i u bim, pacha i u chʼobom. Rumal-i, n-xui ta xu bij chique wach i cu ʼan na, xak xu cuxtaj rib ire chique, cʼutbal-re chique chi quiqui rik na wach u sujum chique. 18 Queb tzij ʼuri xu bij i Dios. Nabe, xu bij chique chi cu ʼan utzil chomal chique; i Dios n-ca tʼoron taj. Teʼuri, i ucab, xu cuxtaj u bi ire mísmo puwi u tzij-le, chi cu ʼan na pacha i u bim chique. I queb tzij-le n-ca jalwachix taj. Rumal-i, yoj chi ka rikom ka toʼic ruʼ i Dios lic cul ka cʼux che chi cakil na pacha i u bim chake. 19 Rumal u cubibal ka cʼux-le, lic jiquil i kanima. Lic jiquil oj ʼolic pacha oʼonom jun bárco yukul rumal u taqʼuibal, áncla u bi. I bárco n-ca silab ta chic we chʼaptal u áncla che jun nim laj abaj. Xak queje yoj ile: ʼo i ka yukibal chʼaptal che i Jesucrísto, pa xoc wi chupam i loʼlaj qʼuijibal chuwach i Dios, rumal-i jiquil i kanima. 20 I Jesus chila xoc wi, jakbal re i ka be yoj. Queje xoʼon ire ile, chi ocnak che u patan chi ʼatz laj aj cojol ka tzij chuwach i Dios. I u patan n-tu qʼuisic, queje pacha i u patan i mam Melquisedec ujer.

Hebréo 7

Wach usucʼ i u patan i mam Melquisedec

1 I mam Melquisedec-le, queb u patan. Are ʼatol tzij pa tinimit Salem ujer, xak are aj cojol qui tzij i winak chuwach i ka nim laj Dios. Oʼonom lok i mam Abraham, are xchʼacan che i chʼoʼoj, xtzalij lok. Are ca tijin chi be, i mam Melquisedec xa ʼe chu cʼulaxic y xu tzʼonoj i ʼutz re i Dios puwi. I mam Abraham ya xtiqui chique i ʼatol tzij chi quiqui ʼan chʼoʼoj ruʼ. 2 Ire niʼpa i xu chʼac che i chʼoʼoj-le, xoʼon lajuj mutzaj che, y xu jach jun mutzaj che i mam Melquisedec. I u bi i mam Melquisedec queʼelok: “Jun ʼatol tzij lic sucʼulic.” I tinimit pa xu ʼat wi i tzij, Salem u bi, chi queʼelok: “Pa uxlanem.” Queje usucʼ u bi ile. I mam Melquisedec xak are i ʼatol tzij ʼuri puwi i uxlanem. 3 I mam Melquisedec-le, n-ta tzʼibawnak we ʼo u kajaw u chuch, we ʼo ratit u mam; xak n-ta tzʼibawnak wach alaxic xoʼono, xak wach i u camic xoʼono. Xui-ri, i u patan ire aj cojol tzij chi n-tu qʼuisic, laj queje pacha u patan i u Cʼojol i Dios. 4 Chi caka ta wi chi i mam Melquisedec lic nim u ʼij, man i nim laj katit ka mam, mam Abraham, qʼui xu ya che. ʼIs xu ya jun mutzaj che re i lajuj chi u chʼacom che i chʼoʼoj. 5 Katzij, xoʼon panok i u muk u xiquin i mam Levi ʼo que che quiqui cʼam jun mutzaj re i lajuj chi quiqui chʼac i juban aj Israel winak. ʼO que che we je aj cojol qui qʼuexel i winak chuwach i Dios. Queje ile cu bij i ʼatbal tzij chi tzʼibtalic. N-ta coʼono we je cach aj tinimit, n-ta coʼono we xak jun quijayil, n-ta coʼono we conojel je u muk u xiquin i mam Abraham, lic re wi ʼo que che chi quiqui cʼam i tzukbal quib chique. 6 Xui-ri, i mam Melquisedec-le, nu muk nu xiquin ti mam Levi, man ire mas ujer chuwach i mam Levi. Xuiri i mam Melquisedec xu cʼam i jun mutzaj re i lajuj che i nim laj ka mam, mam Abraham. Ire nim laj mam, man are ire chi i Dios u sujum i nim laj utzil chomal che. I mam Melquisedec xak xu ya u ʼab puwi i nim laj mam Abraham-le. 7 Konojel ketaʼam chi we ʼo jun cu ya u ʼab puwi jun rachiʼil, ire mas nim u ʼij. (Rumal-i, ketaʼam chi i mam Melquisedec, ʼatz u ʼij chuwach i nim laj ka mam, mam Abraham.) 8 Chi, chakaxol yoj, niʼpa i aj cojol ka qʼuexel chuwach i Dios ʼis que camic are cu rik i ʼij. I mam Melquisedec, junwi na, man tzʼibtal chupam u wuj i Dios chi pacha cʼa cʼaslic. 9 Ya i tom chic chi i mam Abraham xu ya jun mutzaj che i mam Melquisedec. I mam Abraham-le, are u mam i mam Levi. Queʼel ʼuri chi i mam Levi pacha xak xu toj u tant che i mam Melquisedec. Are i mam Levi-le, are i qui mam i aj cojol i qʼuexel yix chi quiqui cʼam qui tant chiwe woʼor. 10 I mam Levi-le, cʼa maja calaxic are xcʼulax i u mam, mam Abraham, pa be rumal i mam Melquisedec. Rumal-i xeʼelok xak pacha are i mam Levi xtojowic, man cʼo pu chʼacul i u mam. 11 Are i mam Levi-le, are qui mam i aj cojol qui qʼuexel i winak ujer. Je are ique chi xqui cʼut u tzij u pixab i Dios chique i aj Israel winak. Péro i qui chac ique, n-xtiqui ta chi qui yijbaxic i winak chuwach i Dios. We ta ʼutz xelic, n-tu chac ʼuri ca cʼun jun chic chi coj u yijba oj ʼutz chuwach i Dios. Xui-ri, xcʼun chic jun, i u patan ire queje pacha u patan i mam Melquisedec. Ire n-are ti jun chique i u muk u xiquin can i mam Aaron (chi u muk u xiquin i mam Levi). 12 Bay, i patan chi cojbal qui tzij i winak chuwach i Dios, xelsax piquiʼab i u muk u xiquin i mam Levi, rumal ʼuri xak xjalwa-chix i ujer ʼatbal tzij chi cu ya i patan-le chique. ʼAlaj ʼuri chi jalwachim chic i ʼatbal tzij-le, man i Kajwal Jesucrísto chi ocnak chic che i patan-le, nu muk nu xiquin ti mam Levi, ire u muk u xiquin can i mam Juda. Ujer, mi jun chique u muk u xiquin i mam Juda xqui coj qui qʼuexel i winak chuwach i Dios, man i mam Moises n-xu ya ta can i patan-le piquiʼab. Xui-ri, woʼor, ya jalwachim chic.

I u patan i Jesucrísto laj queje pacha u patan i mam Melquisedec ujer

15 Lic ca ʼalijinic chi jalwachim chic i ujer nojbal, man i cʼacʼ laj aj cojol ka qʼuexel lic junwi u patan. I u patan ire queje pacha u patan i mam Melquisedec ujer. 16 I Jesucrísto, xyaʼ u patan, n-rumal ta que i ratit u mam, xui-ri, yatal u patan rumal u cʼaslemal chi ʼo u choʼab chi n-ca qʼuis taj. 17 Man queje iri xu bij i Dios che i Jesucrísto: Yet at aj cojol qui qʼuexel i winak chinwach chi n-tu qʼuisic a patan. Xak jun a patan pacha re i mam Melquisedec ujer. (Queje ile tzʼibtal chupam u wuj i Dios.) 18 Queje ile ʼuri, i nojbal ujer xcanaj canok, man n-tu choʼab, xak n-tu chac che i qui toʼic i winak. 19 I ujer tak tzij chi u bim can i mam Moises n-xtiqui ta chi qui yijbaxic i winak chuwach i Dios. Péro woʼor, ʼo chic jun tzij chi ʼutz, lic ka cubam ka cʼux che; woʼor ʼo chic módo coj tejeb ruʼ i Dios. 20 I Dios, are xu ʼan ile, xu cuxtaj u bi ire mísmo puwi u tzij, cʼutbal-re chi katzij i xu bij. 21 Péro n-queje ta ile xu ʼano are xyaʼ qui patan i juban aj cojol qui qʼuexel i winak. Xui che i Jesucrísto, i Dios xu cuxtaj u bi puwi u tzij are xu ya u patan-le; xu bij che: Xin cuxtaj in bi are xin bij in tzij chawe, y n-quin jalwachij ta in nojbal. Xin bij: “Yet at aj cojol qui qʼuexel i winak chinwach chi n-tu qʼuisic a patan. Xak jun a patan pacha re i mam Melquisedec ujer.” (Queje ile tzʼibtal chupam u wuj i Dios.) 22 Ile lic ʼutz chuwach i ujer tzij. I Dios lic coʼon na pacha u sujum chake, man i Jesus chi Tolke ʼo chic chuwach, cu cojbej re ka tzij. 23 I juban aj cojol qui qʼuexel i winak, ʼo u chac je qʼui, man xa que qʼuisic. Que camic, y n-quiqui ʼan ta chic qui patan. 24 Xui-ri, i Jesus n-ca cam taj, rumal-i n-cu jach ti u patan che jun chic. 25 Woʼor, ronojel ʼij sak, ca tiqui chi quelsaxic chi sak conojel i que tejeb ruʼ i Dios rumal u cubibal qui cʼux che ire. Ca tiqui che man cʼaslic ronojel ʼij sak, cu cojbej qui tzij chuwach i Dios. 26 Xeʼel ʼuri, i Jesucrísto are i ʼatz laj aj cojol ka tzij chi lic cajwax te chake. Ire lic ʼutz, lic chʼam, n-ta mac atzalal chirij. Ire junwi chiquiwach i ajmaquib; ʼelsam chic chiquixol, xcʼam bi chicaj, y chila ʼo wi ruʼ i Dios. 27 I juban ʼatz laj aj cojol qui qʼuexel i winak quiqui camsaj chicop ʼij ʼij quiqui sujuj chuwach i Dios. Queje ile quiqui ʼano tojbal re qui mac ique; teʼuri queje quiqui ʼan chique i winak, quiqui coj qui qʼuexel, tojbal re qui mac. Péro i Jesus n-tu chac queje ile cu ʼano. Ire xu sujuj rib che i camic, tojbal re qui mac i winak queʼe ʼij sak. Ile xa julaj xu ʼano. 28 I ʼatbal tzij u tzʼibam i mam Moises ujer, cu ya i patan re aj cojol qui tzij i winak piquiʼab achiab chi xa je ajmaquib. Xui-ri, xoʼon panok, i Dios xu ya i patan-le puʼab u Cʼojol. Xu cuxtaj u bi ire mísmo, chi sak laj tzij i cu bij are xu ya u patan puʼab. I u Cʼojol i Dios lic ʼutz che u patan, y are wi queʼe ʼij sak.

Hebréo 8

Are i Jesucrísto are i aj cojol ka tzij

1 Niʼpa in bim chiwe, are i mas ʼo u chac chi qui ta u be are iri: ʼo jun ʼatz laj aj cojol ka tzij lic ʼutz, are i Jesucrísto chi cubinak chic pu wikabim i Dios chila chicaj. 2 Ire coʼon u patan chila pa mer rachoch i Dios; i rachoch-le lic ʼo mas u ʼij man are i Dios yijbawnak, ne achiab ta je yijbawnak. 3 Conojel i ʼatz laj aj cojol qui tzij i winak, yatal qui patan chi quiqui sujuj qui sipon i winak, xak quiqui camsaj i chicop chuwach i Dios. Rumal-i ʼo u chac chi i Jesucrísto xak ʼo i cu sujuj chuwach i Dios, man are ire i ʼatz laj aj cojol ka tzij chila chicaj. 4 We tene ʼo chi chuwach i jyub taʼaj, n-aj cojol ta ka qʼuexel ʼuri man nu muk nu xiquin ti mam Levi. Xui i u muk u xiquin i mam Levi ʼo piquiʼab quiqui ʼan i patan-le. Queje pacha u bim can i mam Moises ujer. 5 Xui-ri, ique quiqui ʼan qui patan chi xa pacha u qʼuexwach i patan chi ca ʼantaj chila chicaj. Ketaʼam ile man i mam Moises, are xu jek u yijbaxic i rachoch i Dios ujer, xu ta u tzij i Dios. Queje iri xbix che: “Cha ʼana pen awib chu yijbaxic ronojel pacha ca ʼanaw i xin cʼut chawe chila tzam jyub.” Queje ile xu bij i Dios che. 6 Xui-ri, i u patan i Jesus, mas nim u ʼij chuwach i qui patan i aj cojol qui tzij i winak-le, man ire aj ucʼanel re jun ka trat ruʼ i Dios mas ʼutz chuwach i jun ujer. Mas ʼutz man i Dios u bim chi lic coj u to. 7 I ujer trat we tene ʼutz xelic, n-tu chac ʼuri jun chic trat cʼacʼ. 8 Péro n-kas ta ʼutz xelic, rumal-i i winak n-ʼus taj xe ʼel chuwach i Dios. Chupam u wuj i Dios, queje iri tzʼibtalic: I Kajwal Dios cu bij: cu rik ni ʼij quin ʼan chic jun trat cʼacʼ cuʼ i aj Israel winak, cuʼ i aj Juda winak. 9 N-are ta pacha i trat chi xin ʼan cuʼ i catit qui mam ujer. I trat-le, xin ʼan cuʼ chupam i ʼij chi are xin chap che i qui ʼab, ʼelsabal-que pa jyub Egípto. Péro ique xcoʼtaj can u ʼonquil in trat; rumal-i xe woʼtaj canok. (Queje ile cu bij i Kajwal Dios.) 10 Xak cu bij: Are cu rik chic i ʼij, quin ʼan chic jun trat cʼacʼ cuʼ i aj Israel winak. I trat chi quin ʼan cuʼ are iri: quin ya in ʼatbal tzij piqui jolom ique; quin tzʼibaj in noʼoj pa canima ique. Teʼuri, quin ʼan che wib lic in Dios que ique; xak ique lic je winak we yin. 11 Coʼon panok, conojel caquetamaj in wach, mi jun quin u cʼut chic chique i rachiʼil, n-quin u cʼut ta chic chique i ratz u chaʼ. N-ta chic ʼuri u chac, man conojel caquetamaj ni in wach, chi chʼutik, chi nimak caquetamaj ni in wach. 12 Quin cuy ni qui mac, n-quin cʼunsaj ta chic chin cʼux niʼpa i mac atzalal qui ʼanom. (Queje ile tzʼibtal chupam u wuj i Dios.) 13 We xu bij i Dios chi ʼo chic jun trat cʼacʼ, ʼalaj ʼuri chi ya xa ʼelab i nabe trat. Niʼpa tak i ca tijin u ʼelabic, chi n-kas ta ʼutz chic, weʼ ʼuri ca sachic.

Hebréo 9

Wach u cojic u ʼij i Dios ujer

1 I ujer trat chi xu ya can i Dios cuʼ i winak, ʼo i usucʼ chupam re i cojbal u ʼij ire, xak ʼo jun rachoch i Dios ʼantal cumal i winak. 2 I u yijbaxic qui ʼanom che i rachoch-le, queje iri: ʼo jun cuárto nabe; chila xqui coj wi jun u taqʼuibal wukub cantil chom, xak ʼo jun mexa chila chi are u qʼuijibal i caxlanwa chi qui jachom che i Dios. I u bi i cuártole: “Loʼlaj qʼuijibal”, u bi. 3 Xak ʼo chic jun ral cuárto chirij panok, rumal jun cʼul cojtal pa nicʼaj. I u bi i ucab cuártole: “Qʼuijibal ʼatz u ʼij.” 4 Chila ʼo wi jun altar, óro u wach, pa quiqui poroj wi i inciénso. Xak chila ʼo wi jun caxa, i chirij chuwach, lic óro, xak queje i chupam. Quiqui bij che i caxa-le: “U caxa i ka trat ruʼ i Dios.” Chupam i caxa-le ʼo jun boj óro, ʼo mana chupam. Xak chupam i caxa ʼo can u chʼamiy i mam Aaron chi xpe u tux ujer. Xak chupam i caxa ʼo can i queb tzʼalam abaj chi tzʼibtal i lajuj u tzij u pixab i Dios chuwach; ile u yom i Dios chique are xu yijba u trat cuʼ. 5 Puwi i caxa ʼo queb qui qʼuexwach ángel, “querubínes” ca bix chique. Are u chac ile, cʼutbal-re chique i winak chi i Dios ʼo chila cuʼ. I qui xicʼ ique qui licʼom puwi i caxa. I u wi i caxa, “Qʼuijibal re i cuybal mac” ca bix che. Péro n-tu chac mas quin bij puwi ile woʼor. 6 Queje ile xqui yijba i qʼuijibal pa quiqui coj wi u ʼij i Dios. Que oc i aj cojol qui qʼuexel i winak pa nabe cuárto chu ʼonquil i qui patan ʼij ʼij. 7 Péro mi jun coc che ucab cuárto, xui i ʼatz laj aj cojol qui qʼuexel i winak coc chila; xa julaj che jun junab coquic. Are coquic, ʼo u chac cu cʼam bi u quiqʼuel chicop, cu sujuj chuwach i Dios. Are i quicʼ-le are tojbal u mac ire, xak tojbal qui mac i winak. 8 Ruʼ tak ile, i u Tewal i Dios cu cʼut chake chi tzʼakat ʼo i u choʼab ujer trat, n-ti ocbal que i winak cʼa chuwach i Dios. 9 Ronojel niʼpa i xqui ʼan ique, xa xu qʼuexwachij chake yoj woʼor. Niʼpa i qui sipon, niʼpa i qui qʼuexel chi xqui camsaj chuwach i Dios, n-xtiqui ta chi qui toʼic i winak; ique cʼa xqui na i qui mac piqui cʼux. 10 Niʼpa tak i costúmbrele, n-xe u to taj, man xa re i qui chʼacul: wach i quiqui tijo, wach i quiqui tuʼu, wach i costúmbre re i chʼajbal i qui chʼacul. Ronojel ile n-ta chic u chac are cu rik i ʼij chi Dios cu jalwachij i ujer tak costúmbre.

N-ta chic u chac ca sujux ka qʼuexel waral

11 Lic katzij, ile jaltajnak chic, man i Crísto ya cʼun-nak chic. Ire ca tijin chu ʼonquil u patan chi are ʼatz laj aj cojol ka tzij chuwach i Dios; caka rik i utzil chomal re i Dios rumal. I qʼuijibal pa coʼon wi u patan i Crísto, mas ʼutz, mas chom chuwach i jun, man n-ʼantal ta cumal i winak, xak n-aj chi taj chuwach i jyub taʼaj. 12 I Crísto ya ocnak chic che i mer qʼuijibal chi ʼatz u ʼij, chila chicaj; xa julaj xoquic, y n-ta chic u chac coʼon chic ile. Are xoquic, mas ʼutz i xu sujuj ire che i Dios. N-are tu quiqʼuel jun ral chabat, xak mi u quiqʼuel jun ral meʼ xu sujuj, lic are u quiqʼuel ire xu sujuj, tojbal re i ka mac yoj. U tojom i kelbal chi sak chi n-tu qʼuisic. 13 I winak, we ʼo jun chi n-kas ta chʼam chuwach i Dios, ca ʼani ʼuri rawasil che, chi ca quirix i u chajil jun ral meʼ chirij, we xi u quiqʼuel jun toro, we xi re jun ral chabat. Teʼuri coʼon chic chʼam laj winak. 14 Bay, we are i quicʼ-le coʼonbej chʼam chique i winak, are mas ʼutz ʼuri u quiqʼuel i Crísto coʼonbej chʼam che i ka cʼux yoj. I Crísto, ucʼam rumal i u Tewal i Dios, xu sujuj rib tojbal re ka mac chuwach i Dios. Ire chom, n-ta tzʼil, n-ta mac che. I u quiqʼuel ire cresaj ni ka mac pa ka cʼux. Teʼuri caketamaj pa ka cʼux chi n-ta chic ka mac chikij. N-caka ʼan ta chic i ujer tak costúmbre chi n-tu chac, chi n-ta coʼon-re chake, man xui che i Dios cʼaslic caka ʼan ni u chac, caka coj ni u ʼij. 15 Ujer, i winak ʼo qui mac man n-xqui ʼan taj pacha i cu bij i nabe u trat i Dios cuʼ; woʼor ʼo chic jun trat cʼacʼ. Are i Jesucrísto are i aj ucʼanel re i trat-le. Rumal-i, niʼpa i oj sicʼtal rumal i Dios caka rik ni ka cʼaslemal ruʼ. I Dios u bim chake chi cu ya jun ka cʼaslemal chi n-ca qʼuis ta chic. Caka riko man xa ʼan jun camic tobal ke yoj: i camic-le are i camic xicʼaw wi i Jesucrísto, tojbal re i kelbal chupam i ka mac. 16 Wach u sujum i Dios chake, n-queje tene ca yataj-i chake ma ta xcam i Jesucrísto. Iwetaʼam chi jun kajawxel que u pixbaj i racʼal pa que canaj wi che ubitak que chi qui jujunal. Péro ique n-ta piquiʼab quiqui chap tan, cʼa cacoyʼej na we xcam i qui kajaw. 17 Wach i u sujum chique, n-quiqui chap ta tan, man cʼa cʼas i nim laj winak. We xcam ʼut, teʼuri ʼo chic piquiʼab quiqui chapo wach yatal can chique. 18 Xak queje xoʼon li nabe trat ile ruʼ i Dios, n-tu choʼab, cʼa xe camsax ni juban chicop chuwach i Dios. 19 Cha cʼun pi cʼux wach xqui ʼano: xe qui camsaj juban ral tak meʼ xak juban ral tak chabat chuwach i Dios. Teʼuri i mam Moises xu bij chique i winak ronojel i tzij pixab re u ʼatbal tzij i Dios. Are xqʼuis ile, xu chap i qui quiqʼuel i chicop y xu coj ya ruʼ. Teʼuri xu chap jun u ʼab cheʼ, hisópo u bi, xak jubiʼ rismal chij, cak catzunic; xu chʼensaj i u ʼab cheʼ ruʼ i quicʼ-le, y xu quirij chuwach i mísmo wuj pa tzʼibtal wi u ʼatbal tzij i Dios, xak xu quirij bi piquiwi i winak. 20 Are ca tijin chu ʼonquil ile, xu bij i tzij-i chique: “I u cojic i quicʼ-i, cu ya u choʼab i ka trat ruʼ i Dios. Lic are i Dios u bim chi chaka ʼana pacha cu bij i trat-i.” Queje ile xu bij i mam Moises chique. 21 Xak xu quirij i quicʼ-le che i cárpa chi rachoch i Dios. Teʼuri xu quirij puwi tak i ʼo chila chi cu rik u chac re cojbal u ʼij i Dios. 22 I u ʼatbal tzij i Dios cu bij chi laj ronojel craj u ʼanic chʼam che ruʼ quiqʼuelaj. We n-ta jun ca yaw i quicʼ, n-ta cuybal mac ʼuri.

I Jesucrísto xicʼaw che i camic ʼelsabal re qui mac i winak

23 Rumal-i, oʼonom lok xe qui camsaj i chicop y xqui quirij i quicʼ puwi ronojel tak ile, coʼonbej chʼam che. I cárpa chi rachoch i Dios, ruʼ niʼpa tak i ʼo chupam, xa u qʼuexwach i mer u qʼuijibal i Dios chila chicaj. Xui-ri, wach tak i ʼo chila chicaj mas ʼo u ʼij, rumal-i, xajwaxic xsujux i quiqʼuelaj chi mas ʼutz chuwach i qui quiqʼuel i chicop. 24 Man n-are ti pa rachoch i Dios waral chuwach i jyub taʼaj pa xoc wi i Crísto chu sujuxic u quiqʼuel; ire lic chila chicaj xoc wi, pa mer ʼo wi i Dios. I rachoch i Dios chi, chuwach i jyub taʼaj, xa yijbam cumal i winak, xa u qʼuexwachim i mer u qʼuijibal i Dios. Chila chicaj, i Jesucrísto ʼo chuwach i Dios cojbal-re i ka tzij yoj chuwach. 25 Waral chuwach i jyub taʼaj, i ʼatz laj aj cojol qui tzij i aj Israel winak chi junab junab coc pa Qʼuijibal ʼatz u ʼij, chu sujuxic u quiqʼuel chicop chuwach i Dios. Péro i Crísto n-queje ti ile xu ʼano. Ire, are xu sujuj i quicʼ chuwach i Dios, lic are u quiqʼuel ire xu sujuj. Xa julaj xu ʼano, n-qʼuialmul taj. 26 We tene ʼo u chac chi qʼuialmul cu sujuj rib i Crísto, xu jek tene li u ʼonquil-i chu xebal li ʼij sak. Péro n-queje ta xu ʼan ile. Woʼor, che tak i qʼuisbal ʼij-i, i Crísto cʼun-nak chu sujuxic rib; ile xa julaj xu ʼano, n-ta chic mas u chac cu ʼan ile. Are u camicle, are i ʼelsabal re i ka mac; rumal-i xcʼunic. 27 Conojel i winak, xa julaj que camic, teʼuri ca ʼan ni ʼatbal tzij piquiwi. 28 Queje ile i Crísto xa juyac xcamic, crelsabej qui mac u qʼuial winak. Coʼon panok ca winakir chalok. N-are ta rumal i relsaxic qui mac i winak are ca winakir tan chic, man u ʼanom chic ile. Ca cʼun chu tzʼakatsaxic i quelbal chi sak niʼpa i coyʼem ire.

Hebréo 10

1 I ujer ʼatbal tzij chi xu tzʼibaj i mam Moises xa pacha u qʼuexwach i mer sakil chi xcʼun chirijil; xa toʼ u nabeal i mer usucʼ. I ujer ʼatbal tzij-le n-ca tiqui ta chi qui sucʼbaxic i winak chuwach i Dios. Tupu chi junab junab quiqui sujuj u quiqʼuel chicop chuwach, xui-ri n-ca tiqui ta chi qui sucʼbaxic niʼpa i que tejeb ruʼ i Dios. 2 We tene are u quiqʼuel chicop xtiqui chi qui sucʼbaxic i winak, ya tzʼakatnak tene chic ʼuri, xa julaj tene-ri xqui ʼano. I winak chi quiqui sujuj chicop chuwach i Dios, we tene xresaj i qui mac, quiqui na ne u be-ri piqui cʼux chi n-ta chic qui mac chiquij. 3 Péro n-queje ti ile. I u sujuxic u quiqʼuel chicop junab junab, n-xresaj ti qui mac; i costúmbre-le xa cu cʼunsaj tan chic piqui cʼux chi ʼo qui mac. 4 Man i u quiqʼuel i toro, xak i ral tak chabat n-ca tiqui ta chi relsaxic i qui mac i winak. 5 Rumal-i, are ya ca pe i Jesucrísto chi chuwach i jyub taʼaj, queje iri xu bij che i Dios: Yet n-cawaj ti u quiqʼuel chicop ca sujux chawe; xak n-cawaj ti toʼ wach tak i ca sujux chawach. Pu qʼuexel ile a yijbam in chʼacul (chi ca sujux na chawe). 6 N-cu maj ta a wach ca porox chicop chawach; n-cu maj ta a wach ca sujux qʼuexelaj chawe, ʼelsabal qui mac i winak. 7 Rumal-i xin bij: “Nim laj Dios, chi in ʼo wi, in cʼun-nak chu ʼanic wach i cawaj yet; quin ʼano pacha i tzʼibtal can chupam i ujer wuj chi quin ʼan na.” (Queje ile xu bij i Jesucrísto che i Dios.) 8 Che i tzij-le, caka ta wi chi Jesucrísto nabe xu bij chi i Dios n-craj ta chic u quiqʼuel chicop, xak mi ne wach tak i quiqui sujuj chuwach. N-craj ta ca sujux chicop, xak n-craj ta ca porox chicop chuwach, ʼelsabal qui mac i winak. N-craj taj, tupu i ujer ʼatbal tzij xbin ile chi quiqui ʼano. 9 Teʼuri xu bij: “Nim laj Dios, chi in ʼo wi, in cʼun-nak chu ʼanic wach i cawaj yet,” xcha. Caka ta ʼuri chi i Dios xresaj i nabe costúmbre re u camsaxic chicop, y xu ya u camsaxic i Jesucrísto pu qʼuexel ile. 10 I Jesucrísto xu ʼano wach i xraj i Dios. Rumal-i konojel yoj oj chom chic pa kanima, man ire xu sujuj u chʼacul tojbal ka mac. Xa julaj xu ʼano, y n-ta chic mas u chac cu ʼan ile. 11 Conojel i aj cojol qʼuexelaj que i aj Israel winak, quiqui ʼan qui patan ʼij ʼij. Nic are wi quiqui sujuj qui quexel i winak, péro n-ta queʼel wi chique, man n-ca tiqui ta chi relsaxic qui mac i winak. 12 Péro i Jesucrísto n-queje ti ile xu ʼano. Xa julaj xu sujuj rib, ʼelsabal qui mac i winak, y xoʼon ile. Teʼuri xcubi pu wikabim i Dios chila chicaj. 13 Chila croyʼej wi, cʼa cu rik ni ʼij are que yaʼ ni aj chʼoʼoj pa rakan uʼab. 14 Xa julaj xu sujuj rib; queje ile xe u chomarsaj queʼe ʼij sak chiquij niʼpa i je re ire. Xoʼon chique chi n-ta chic mas cajwax chique chuwach i Dios. 15 Xak u Tewal i Dios cu ʼalijinsaj chake chi sak laj tzij ile. Nabe, cu bij: 16 Coʼon panok are i trat quin ʼan cuʼ ique are iri: quin ya in ʼatbal tzij pa canima ique; wach in noʼoj yin, quin tzʼibaj piqui nojbal ique. (Queje ile xu bij i Kajwal.) 17 Xak cu bij: N-quin cʼunsaj ta chic chin cʼux niʼpa i mac atzalal qui ʼanom. (Queje ile xu bij.) 18 Bay, we ʼelsam chic i ka mac chikij, n-ta chic u chac ʼuri we ca sujux tak i sipon, tojbal re i ka mac.

Choj tejeb ruʼ i Dios

19 Rumal-i, wachalal, rumal u quiqʼuel i Jesucrísto, coj tiqui chi oquic chuwach i Dios pa Qʼuijibal ʼatz u ʼij, lic n-caka xij ta kib chi oquic. 20 I Crísto u jakom jun cʼacʼ laj kocbal bic chuwach i Dios, jun ocbal bic cʼaslic. Rumal u chʼacul ire, jaktal i ocbal-le chake. 21 Are i Jesucrísto are i ʼatz laj aj cojol ka qʼuexel yoj pa rachoch i Dios chila chicaj. 22 Choj tejeb ruʼ i Dios lic ruʼ ronojel ka cʼux; maka ʼan queb ka palaj chu ʼonquil, chaka ʼana ruʼ u cubibal ka cʼux sakil. Ire u ʼanom chic chʼam che i kanima, rumal-i, cu na ka cʼux chi n-ta chic ka mac; xak i ka chʼacul chʼajtal chic ruʼ i chʼam laj ya. 23 Choj ʼolok jiquil ka cʼux che, chi cakil na wach tak u sujum i Dios chake. Makoʼtaj can i cubibal ka cʼux che, xak ma baʼcrij ka cʼux chi royʼexic, man i Dios lic coʼon na wach u sujum chake. 24 Chaka to kib chakawach chu nimarsaxic i cʼaxnabal ka cʼux, xak chu ʼanic i ʼutz. 25 Xak are wi, chaka molo kib; maka mayij u ʼonquil. Katzij, je ʼo jujun n-quiqui mol ta chic quib kuʼ. Péro ʼutz caka mol kib yoj man queje ile caka ya u cowil ka cʼux chakawach, ʼe te le chic-i woʼor, man ya ca nakajab i ʼij re u cʼunic tan chic i Kajwal. 26 Yoj chi ketaʼam chic i sak laj tzij, we xa chu ʼonquil coj oc tan chic chi macunic, n-ta chic jun chic ka qʼuexel ʼuri, tojbal re i ka mac. 27 We queje ile caka ʼano, makoyʼej ʼuri chi Dios cril toʼbal ka wach; xa cakoyʼej i nim laj tojbal mac ca pe na pakawi. Xa cakoyʼej i ʼaʼ chi cu sachsaj ni qui wach niʼpa i je aj chʼoʼoj ruʼ i Dios. 28 I aj Israel winak, we jun chique croʼtaj can u ʼonquil i ʼatbal tzij tzʼibtal can rumal i mam Moises, ca camsaxic. We je queb oxib xqui bij chi queje oʼonom ile, ca camsax ʼuri rumal u mac. N-ta toʼbal u wach. 29 Bay ¿wach nawi ʼuri ca majawic we jun u jachom rib puʼab u Cʼojol i Dios, teʼuri cu kel canok? Ca majaw ʼuri cu tij i tojbal mac, man xa ca tijin chu kajsaxic u ʼij u quiqʼuel i Jesucrísto chi elsawnak u mac. Are u quiqʼuel i Crísto are i cʼutbal-re chake chi i Dios coj u to na pacha u bim chake. Péro i achi-le u yoʼyam i loʼlaj u Tewal i Dios chi u cʼutum i utzil chomal re i Dios che. 30 Cu toj na ʼuri u mac. Ketaʼam ile man i Kajwal Dios xu bij: “I tzalijbal u wach chique, wach i qui ʼanom, we-yin u ʼonquil ile. Yin quin yaw i tojbal mac chique, wach i qui ʼanom.” Queje ile xu bij; i u wuj i Dios xak cu bij; “I Kajwal Dios cu ʼan ni ʼatbal tzij piquiwi i winak je re ire.” Queje ile cu bij. 31 I jun chi xa cu petsaj roywal i cʼaslic Dios ¡toʼwach ire are ca tzak na pu ʼab! (Cʼax u tojic u mac cu ʼano.) 32 Cha cʼun chi cʼux wach iwilom ujer, are cʼa te xi coj i sak laj tzij; nim i cʼax xpe chiwij, xui-ri xi chʼijo ruʼ u cowil i cʼux. 33 ʼO jujun chiwe yix chi xix qui toʼta, xix qui yoʼya chiquiwach conojel i winak. Xak ʼo jujun chiwe chi xi junamsaj i wach cuʼ i que tijin chi rilic i cʼax-le; rumal-i xak yix xi tij i cʼax cuʼ. 34 Xe i to i je tzʼapilic man xiwil toʼbal qui wach. Niʼpa i tzel quix quilo xqui maj ubitak iwe; xui-ri, xix quicotic xi chʼijo. N-xix bison taj man iwetaʼam chi ʼo ubitak iwe chila chicaj chi mas ʼutz na chuwach ile chi xmaj chiwe; ile lic n-ca qʼuis ta chic. 35 Rumal-i, mi sach u cowil i cʼux, man nim i cu sipaj i Dios chiwe rumal. 36 Ma baʼcrij i cʼux chupam i cʼax, xa chi chʼija cʼa qui qʼuis ni u ʼanic niʼpa i craj i Dios chiwe chi qui ʼan na. Teʼuri ca yaʼ na chiwe wach u sujum ire. 37 Chupam u wuj i Dios, queje iri cu bij: N-qʼuial ta chic ʼij ca canajic, teʼuri i jun chi ca cʼunic, ca cʼun na; n-ca baytaj taj. 38 I winak chi qui jachom quib pinʼab, chi ʼutz qui cʼux chinwach, ique ʼo ni qui cʼaslemal rumal u cubibal qui cʼux chwe. Péro we jun ca tzalij tan chic, yin n-quin quicot ta ʼuri ruʼ. (Queje ile cu bij i Dios.) 39 Péro yoj n-oj ta cachiʼil ique chi que tzalij chiquij; n-oj ta queje pacha ique chi ca sachsax qui wach. Yoj oj cachiʼil i juban chi qui cubam qui cʼux che i Kajwal, rumal-i coj ʼel na chi sak junam cuʼ.

Hebréo 11

Wach usucʼ i cubibal cʼuxij che i Dios

1 Jun, we ʼo u cubibal u cʼux che i Dios, lic cu na ʼuri pu cʼux chi cril na wach i royʼem. N-ta coʼono we cʼa maja crilo, xui-ri retaʼam chi katzij cril na. 2 I katit ka mam, lic ʼo i u cubibal qui cʼux che i Dios, rumal-i i Dios ʼutz xe rilo. 3 Rumal u cubibal ka cʼux che i Dios, ketaʼam chi ire, ruʼ u chʼawbal, xu winakirsaj i caj, i jyub taʼaj. Rumal-i, niʼpa i cakil woʼor, are i Dios xu yijba ruʼ u chʼawbal, n-che ta tak wach ca ʼiltaj u wach xu yijba wi. 4 Ujer i a-Cain, i a-Abel xqui sujuj qui sipon chuwach i Dios. I a-Abel, lic xu cuba u cʼux che i Dios, rumal-i, wach i xu sujuj che i Dios mas ʼutz xelic chuwach i xu sujuj i a-Cain. Rumal-i, i Dios ʼutz xril i a-Abel, xak ʼutz xril i u sipon che. Rumal-i, i a-Abel tupu ujer tan camnak chic, yoj woʼor ketaʼam wach i mer ʼutz laj cubibal cʼuxij, rumal wach xu ʼan ire. 5 Xak i mam Enoc, lic xu cuba u cʼux che i Dios. Rumal-i, lic cʼaslic, xcʼam bi chicaj rumal i Dios. Rumal-i, n-xriktaj ti u chʼacul chi, man i Dios u cʼamom bic. Are cʼa maja ca cʼam bi i mam Enoc rumal i Dios, niʼpa i xu ʼano, ʼutz xril i Dios. Queje ile tzʼibtal chupam u wuj i Dios. 6 Xui-ri, we n-cul ti ka cʼux che i Dios, n-coj tiqui ta ʼuri chu ʼanic wach cu maj u wach. We cakaj coj tejeb ruʼ i Dios, ʼo u chac caka cojo chi katzij ʼo i Dios; xak ʼo u chac chi cul ka cʼux che, chi ire cu ya i ʼutz chique niʼpa i quiqui tzucuj. 7 I mam Noe ujer, lic cul u cʼux che i Dios. Rumal-i, are xbix che rumal i Dios chi ʼo tak i ca petic chi n-rilom taj, i mam Noe xu cojo. Xoc ʼil che wach i xbix che, y xu yijba jun nim laj bárco pacha xbix che rumal i Dios. Chupam i bárco-le xe u cʼol wi i rixokil ralcʼwal. I mam Noe, lic cul u cʼux che i Dios, péro i juban winak n-ti u cubibal qui cʼux che, rumal-i, xe camic; queje ile xa ʼalijinic chi ique lic ʼo qui mac. Péro i mam Noele, ʼutz xeʼel chuwach i Dios, man queje cu ʼan i Dios ile chique niʼpa i cul qui cʼux che. 8 Xak i mam Abraham ujer, lic cul u cʼux che i Dios. Rumal-i, are xsiqʼuix rumal i Dios, xu cojo wach i xbix che. Xel pu tinimit y xu maj bi u be, n-retaʼam taj pa i ca ʼe wi. Xui-ri, xa ʼec man cul u cʼux che i Dios chi ca cʼam bi che i jyub chi xsujux che rumal i Dios. 9 I mam Abraham xa ʼe jekel che i jyub chi Dios u sujum che; chila xqʼuiji wi pacha jun aj naj petnak, pacha n-re ti jyub-le. Xu chʼijo man cul u cʼux che i Dios; retaʼam chi coʼon panok ca yaʼ na che, niʼpa i sujum che. I rachoch chila, n-xan taj, toʼ pacha lon. Xak queje i rachoch a-Isaac chila, chi racʼal; xak queje i rachoch i a-Jacob chi riumam. Xak chique ique, i Dios u sujum i jyub-le. 10 Queje ile xu ʼan i mam Abraham, man royʼem chic roquic che jun chom laj tinimit chila chicaj. Chila, ʼo u qʼuijibal n-toʼ ta lon ʼantal che, ʼo u cubibal chi n-ca qʼuis ta chic; man i tinimit-le are i Dios chʼobow-nak u ʼonquil; xak are ire xu yijba. 11 Xak i ati Sára (chi rixokil i mam Abraham) ʼo i u cubibal u cʼux che i Dios, rumal-i, tupu ire n-calan taj, i Dios xu ya u choʼab che. Teʼuri xqʼuiji racʼal, tupu nim laj winak chic. Queje ile xu ʼan i Dios che, man xu cojo chi i Dios lic cu ʼan na pacha u bim che. 12 Queje ile, i mam Abraham, pu rijal xqʼuiji i racʼal. Xoʼon panok lic xe qʼuiar u muk u xiquin pacha u qʼuial i chʼumil, pacha u qʼuial i seneb chu chiʼ i ya. 13 I mam Abraham, ruʼ u cʼojol, xak ruʼ i riumam, n-xqui sach ti u cubibal qui cʼux che i Dios. N-xqui sach taj, cʼa are wi xe camic, tupu cʼa maja ca yaʼ piquiʼab wach u sujum i Dios chique. Xeʼelok pacha cʼa naj xquil panok wach u sujum i Dios chique, y xqui cuba qui cʼux che. Lic xe quicotic are xquilo. Xqui bij ique chi i qui tinimit n-chi taj chuwach i jyub taʼaj. Xqui bij ique chi waral pacha toʼ je aj naj je cʼun-nak, toʼ je aj icʼawel waral, ne te aj chi. 14 Pachin cu bij queje ile, ʼalaj ʼuri chi cʼa maja cu rik i mer u tinimit, cʼa ca bin chu tzucuxic. 15 Ique n-xqui chʼob ta chic qui tinimit pa je petnak wi. We tene xqui chʼob chic tzalijic chila, xe tzalij tene-ri. 16 Xui-ri, xqui rayij jun qui tinimit lic ʼutz na chuwach i pa xe ʼel wi, man xqui rayij i qui tinimit chila chicaj. Rumal-i, i Dios n-ca qʼuix ta che, are ca bixic chi ire qui Dios ique. ʼAlaj chi n-ca qʼuix ta che man u yijbam jun qui tinimit. 17 I mam Abraham ujer, are xtijaw u ʼijol rumal i Dios, ʼilbal-re we ʼo u cubibal u cʼux che, ire xu cʼutu chi katzij lic cul u cʼux che i Dios. ʼAlaj ile, man xu sujuj u camsaxic u cʼojol chi a-Isaac, pacha jun u sipon chuwach i Dios. Queje ile xu ʼano, tupu xa jun i u cʼojol. Are i racʼal-le, i Dios u bim canok chi que qʼuiar ni u qʼuial u muk u xiquin i mam Abraham rumal. 18 Ujer, i Dios u bim che: “Rumal awacʼal a-Isaac, que qʼuiar i a muk a xiquin.” 19 I mam Abraham retaʼam chi ʼo puʼab i Dios cu cʼunsaj sak chuwach jun camnak. Xeʼel ʼuri chi i mam Abraham pacha xril u cʼojol camnak teʼek, y cʼunnak chic sak chuwach. 20 Xoʼon panok, xak i mam Isaac xu ʼalijinsaj u cubibal u cʼux che i Dios: xu bij chique i racʼal chi katzij ca yaʼ na chique niʼpa i u sujum i Dios chique. I qui bi i racʼal-le: jun, a-Jacob; i jun a-Esau. 21 Xoʼon panok, i mam Jacob-le xu ʼalijinsaj u cubibal u cʼux che i Dios. Are ya ca camic, xu cʼam u choʼab che u chʼamiy, xu xucba u jolom, y xu coj u ʼij i Dios. Xu ya u ʼab piquiwi i riumam y xu bij chique wach i ʼutz coʼon i Dios chique coʼon panok. I riumam-le, je racʼal i ma Jose. 22 Xoʼon panok, xak i mam Jose-le xu ʼalijinsaj u cubibal u cʼux che i Dios are ya ca camic. Xu bij chi coʼon panok i aj Israel winak que ʼelsax na piquiʼab i aj Egípto. Xu bij canok chi chiqui cʼama bi u bakil cuʼ, are que ʼec. 23 Xoʼon panok, xak i u kajaw u chuch i a-Moises xqui ʼalijinsaj u cubibal qui cʼux che i Dios. Che tak i ʼij-le, xel jun tzij rumal i ʼatol tzij, chi je niʼpa i ral tak alabom que alaxic, que camsaxic. Are xalax i a-Moises, xquil u kajaw u chuch chi lic chom laj acʼal. Lic cul qui cʼux che i Dios chi que u to na; rumal-i, n-xqui xij ta quib che i ʼatbal tzij-le. Ique, oxib icʼ xcuwaj i acʼal-le. 24 Xoʼon panok, xak i mam Moises-le xu ʼalijinsaj u cubibal u cʼux che i Dios. Are achi chic, xroʼtaj can i u patan pa rachoch i ʼatol tzij man ire pacha ralab i u miʼal i ʼatol tzij pa Egípto. 25 Ire xu chʼobo chi n-ʼus taj cu tij i ʼutz i chom cuʼ i ne te re i Dios man ile xa quicʼawic, xa ca sachic. Xu chʼob ire, chi mas ʼutz cu tij ni cʼax cuʼ i winak chi je re i Dios. 26 Xu chʼob ire, ʼutz we cu tij uyej rumal u cubibal u cʼux che i Crísto. Queje ile xu chʼobo man royʼem na wach u sujum i Dios che. Xu chʼob ire, mas ʼutz ile chuwach ronojel tak i beyomal chila pa Egípto. 27 Rumal u cubibal u cʼux che i Dios, xel i mam Moises pa jyub Egípto. N-xu xij ta rib che i roywal i ʼatol tzij, xui-ri, jiquil u cʼux xa ʼec, pacha xril u wach i Dios. 28 Xoʼon panok, i mam Moises xu ʼalijinsaj tan chic u cubibal u cʼux che i Dios are xu bij chique i aj Israel winak chila pa Egípto wach u bim i Dios che. Xu bij chique, chiqui camsaj jun ral chij, y chiqui quirij u quiqʼuel che tak uchija che i cachoch. Xu bij chique, chi queje ile mi ta jun cacʼal ca camic are quicʼaw i ángel aj camsanel que acʼalab ʼatzib. 29 Xoʼon panok, xak i aj Israel winak xak xqui ʼalijinsaj u cubibal qui cʼux che i Dios are xe icʼaw chupam i Mar Cak. Cha cʼun chi cʼux, are xe oc bi chu chiʼ i ya, are ʼuri i Dios xu jak u pam i mar; queje ile, chakij i qui be xe ʼax chʼakap. Xui-ri, i aj Egípto winak, are xqui tij te icʼawic, xe muktaj can pa ya. 30 Xoʼon panok, i aj Israel winak xqui ʼalijinsaj tan chic u cubibal qui cʼux che i Dios are xe sutin chirij i tinimit Jerico. Are xel wukub ʼij i qui sutinic, xwulij bi i nim laj tapia re i tinimit-le, are ʼuri xe oc pa tinimit. 31 Xak i ixok Rahab xu ʼalijinsaj u cubibal u cʼux che i Dios. Ire ajmac laj ixok, chuwach u chʼacul cu chʼac wi u mer, péro ʼutz xu ʼano are xe u to i winak re i Dios. Je queb takon je aj Israel, xe oc pa Jerico (chi u tinimit ixok Rahab), quiqui tzucuj wach chʼacbal re i tinimit-le quiqui ʼano. Ixok Rahab xe u to; rumal-i, n-xcamsax taj are xe camsax i juban chi n-xqui ʼan ta cas i Dios. 32 ¿Wach chic mas quin bij chiwe? Xui ile. Man n-ta tiémpo quin bij chiwe wach i xqui ʼan i ka mam ma Gedeon, xak i mam Barac, xak i mam Sanson; xak wach i xqui ʼan i mam Jefte, i mam David, i mam Samuel, xak i tak ajbil u tzij i Dios. 33 Ique, rumal u cubibal qui cʼux che i Dios, ʼo jujun chique xe tiqui che i chʼoʼoj cuʼ juban chic tinimit. ʼO jujun chique ʼo qui patan re ʼatol tzij chi lic sucʼulic xqui ʼan che i qui patan. Rumal u cubibal qui cʼux, i Dios xe u to chu rikic pacha i u bim can chique. Xak ʼo jujun xe ʼe min cuʼ i coj, péro i Dios xe u to rumal u cubibal qui cʼux che, y xu tzʼapij qui chiʼ i coj. 34 ʼO jujun xe min pa ʼorno, xui-ri n-xe cam taj tupu nim i u choʼab i ʼaʼ; ʼo jujun laj xe camsax ruʼ chʼichʼ, péro i Dios xe u to. ʼO i n-ta qui choʼab, péro rumal u cubibal qui cʼux che i Dios, lic xqʼuiji qui choʼab. Xak ʼo jujun, are xqui ʼan i chʼoʼoj cuʼ i aj naj, ʼutz xe ʼelic; xe coktaj bi je aj chʼoʼoj chiquij. 35 Rumal u cubibal qui cʼux che i Dios, je ʼo ixokib chi xquil i cacʼal je camnak teʼek, xe cʼun chic sak chiquiwach rumal i Dios, y xe yaʼ tan chic chique. Xak je ʼo jujun xa ʼani cʼax chique y xe camic; xqui xutuj i quelbal chuwach i cʼax-le, y n-xcoʼtaj ta can i Dios. Queje ile xqui ʼan ique, chʼacbal re qui cʼaslemal chom na chuwach re i waral. 36 ʼO juban chic xqui chʼijo xe yoʼyaxic, xak xqui chʼij qui loʼxic; y n-xui ta la ile, xak xqui chʼijo chi xe xim che carena, xak xe tzʼapix pa cárcel. 37 ʼO juban chic xe camsax ruʼ abaj, xak je ʼo jujun xe pir pa nicʼaj ruʼ siérra. Xqui tij i cʼax man n-xqui mayij tu cojic u ʼij i Dios; xak je ʼo jujun xe camsax ruʼ chʼichʼ. ʼO jujun xe ʼe jela, xe ʼe jewa, n-ta qui ʼuʼ, toʼ u tzʼumlil chij, u tzʼumlil chabat xqui cojo; lic je nibaʼ, xak xe ocsax ʼil, y xak manal xa ʼan chique. 38 Ique-le toʼ que bin pa tak jyub tzʼinilic, xak pa tak cʼachelaj; que war pa tak jul, pa tak pec. Ique-le lic je ʼutz; n-ca majaw ta chique que qʼuiji cuʼ i juban winak chuwach i jyub taʼaj. 39 I Dios lic ca quicot cuʼ ique man xrilo chi cul qui cʼux che ire. U bim chi cu ya ni utzil chomal piquiwi; xui-ri, cʼa maja ca yaʼ na chique. 40 U chʼobom i Dios chi cu ya ni utzil chomal-le chique, xui-ri junam kuʼ yoj. N-craj ta ire we xui ique quiqui rik i ʼutz-le. Craj ire xak yoj junam cuʼ ique cakil ni ʼutz-le.

Hebréo 12

Choj chʼobon che i Jesus

1 Cakilo chi lic je qʼui ique xqui ʼalijinsaj u cubibal qui cʼux che i Dios. Chikij chakawach cakilo wach qui ʼanom ique. Rumal-i yoj chaka bisoj bi ka be chakawach. Chaka canaj canok niʼpa i coʼon latzʼ chake, xak i ka mac chi craj cu batzʼcatij tan chic rib chikij, y chaka chʼija i ka be lic co ka cʼux chu ʼanic. 2 Maka mayij u takexic i Jesus, man are ire xyaw u cubibal ka cʼux chu xebal lok, xak are ire ca yaw na chake chi caka rik na wach i ka cubam ka cʼux che. I Jesus xu tij uyej chuwach i cruz. I u camsaxicle chi xqui ʼan che, lic nim laj qʼuixbal che ire, xui-ri, xu ya rib che, man retaʼam we xicʼaw che ile, teʼuri nim laj quicotemal cu tij na. Are xicʼaw ile, xa ʼe cubi pu wikabim i Dios chila chicaj. 3 Chix chʼobon ʼuri che wach xoʼon i Jesus. Ire, nim i uyej xu tij piquiʼab i ajmaquib laj tak winak. Rumal-i, yix ma baʼcrij i cʼux, xak mi sach u cowil i cʼux. 4 Yix ʼut n-iwilom ti i camic rumal i chʼoʼoj qui ʼan chirij i mac atzalal, pacha xicʼaw wi ire. 5 ¿Xataba ya xsach pi cʼux wach cu bij i Dios? Quix u pixbaj pacha jun kajawxel que u pixbaj i racʼal. Chupam u wuj cu bij: Wacʼal, ma xutuj a sucʼbaxic chi ca yaʼ chawe rumal i Kajwal, man xa tijojbal awe chu ʼonquil i ʼutz. Ma sach u cowil a cʼux are ca tij yaj rumal. 6 I Kajwal que u sucʼba niʼpa i cʼax que u naʼo; cu ya qui loʼxic niʼpa i je racʼal chic. (Queje ile tzʼibtal chupam u wuj i Dios.) 7 Chi cuyu niʼpa i cʼax qui tijo sucʼbal iwe, man i Dios queje coʼon chiwe pacha coʼon jun kajawxel chique i racʼal. ¿Xataba ʼo jun acʼal n-cu tij tu loʼxic rumal u kajaw? Cu tijo pues. 8 I Dios que u sucʼba conojel i racʼal, tijojbal-que chi quiqui ʼan i ʼutz. Péro yix, we n-ca yaʼ ta i loʼxic nawsabal iwe, ile cʼutbal-re ʼuri chi n-ix ta mer racʼal i Dios; quix ʼanawic pacha ix racʼal ire, xui-ri, n-ix ta racʼal. 9 Are oj chʼutik, i ka kajaw ka chuch waral chuwach i jyub taʼaj xoj qui chʼayo sucʼbal-ke; xui-ri, xka coj qui ʼij, tupu xoj qui chʼayo. We queje xka ʼan ile cuʼ ique, ¿wuchac ʼut n-caka ya ta kib puʼab i Ta chicaj wach craj cu ʼan chake? Man ile yabal re i ka cʼaslemal. 10 Are oj chʼutik, i ka kajaw ka chuch xoj qui sucʼba. Xqui ʼan chake pacha i xmajawic chi ʼutz xqui chʼob ique. Péro katzij, are i cu ʼan i Dios chake, are ʼanbal re i ʼutz chake. Craj ire, oj chʼam pa ka cʼux pacha ire. 11 Katzij, are caka tij ka loʼxic, n-cakaj taj, xa coj bison rumal. Péro we nim ka cʼux xka chʼijo, coj qʼuiji ʼuri che i ka cʼaslemal chom sucʼulic.

Miwetzʼbej u ʼij i Dios

12 Rumal-i, chi cowij i cʼux. Chi ya i choʼab che i ʼab chi cosnak, xak che iwakan chi n-craj ta ca binic. 13 Chix ʼol che i be sucʼulic. We queje ile qui ʼano, we ʼo jun kachalal quix rilo chi n-ta kas u choʼab, cu cowij ʼuri u binic chuwach i Dios y n-quel ta chupam i ʼutz laj be. 14 Chi tija i ʼij chi chom ix ʼolok; mi ʼan chʼoʼoj ruʼ jun chic. Chiwucʼaj jun i cʼaslemal lic chʼam, lic n-ta macunic che, man we n-ix ta chʼam piwanima, n-quiwil tu wach i Kajwal. 15 Chi ʼana cwent chi mi jun cu canaj can i utzil chomal re i Dios, mokxa ʼo na jun chiwe ca yojtaj u cʼaslemal y coʼon pacha jun ticon lic cʼa, chi coʼon cʼa chique i rachiʼil. 16 Chi ʼana cwent chi mi jun chiwe cretzʼbej u ʼij i Dios; mu min rib ruʼ jun ixok chi n-rixokil taj; xak queje i ixokib; xak mi xutuj wach i sujtal chiwe rumal i Dios. Cha cʼun chi cʼux, wach xu ʼan i ma Esau ujer; xroʼtaj can wach i ʼo re che rumal i Dios. Ire ʼo te u ʼij rumal i Dios, man ʼatz chiquixol i rachalal. Péro xu cʼayij u ʼij che u chaʼ xa rumal jun waʼim. 17 Iwetaʼam yix chi xoʼon panok xa ʼe ruʼ u kajaw, cu tzʼonoj i re te ire che, péro n-xyaʼ ta chic che. Tupu lic xoʼic, n-xtiqui ta chic chu tzalixic u wach, wach i u ʼanom. 18 Miwoʼtaj can i qʼuijibal u yom i Dios chiwe. Man mas nim ni u ʼij pa ix ʼo wi yix, chuwach u ʼij pa xe upon wi i aj Israel winak ujer. Ique xe upon chuxeʼ i jyub chi Sinai u bi are xyaʼ wi u tzij u pixab i Dios chique. I jyub-le, xa chi ʼo wi, chuwach i jyub taʼaj. Chila xquilo chi ca juluw i ʼaʼ, xa ʼekumaric, lic ʼekmuj xoʼono; xak ca jucʼcan i tew. 19 Y xqui ta u chʼawbal jun trompet, xak i u chʼawbal i Dios chi ca chʼaʼat cuʼ. Niʼpa i xqui ta u chʼawbal, lic xqui tzʼonoj che chi chu mayij i chʼaʼatic. 20 Queje ile xqui ʼano, man lic xe cʼachir che i tzij chi u bim chique: “Mi jun chiwe, xak mi jun chicop, col ʼel waral che i jyub-i. We n-xcojon ta che ile, ca camsaxic; cu tij abaj, cu tij chʼichʼ,” u bim. 21 Mas xqui xij quib che, wach i xquilo. I mísmo mam Moises xu bij: “Lic quin sicsat rumal in xibriquil,” xcha. 22 Péro yix chi ix re i Crísto ix tejebnak chic che jun jyub mas nim u ʼij chuwach i jyub chi xe upon wi ique. Ix tejebnak chuxeʼ i jyub Sion, chi queʼelok u tinimit i Dios cʼaslic, xak Jerusalen aj chicaj ca bix che. Chila qui molom wi quib u qʼuial mil ángel chi quiqui cʼamwaj che i Dios. 23 Ix tejebnak chic che i molbalʼib que i racʼal i Dios, niʼpa i tzʼibtal qui bi chuwach i wuj chila chicaj. Ix tejebnak ruʼ i Dios chi cu ʼan ni ʼatbal tzij piquiwi conojel i winak, wach i qui ʼanom. Ix tejebnak ruʼ i canima i je ʼutz laj tak winak chi tzʼakatnak chic i qui cʼaslemal rumal i Dios. 24 Ix tejebnak ruʼ i Jesucrísto chi aj ucʼanel re i cʼacʼ laj trat ruʼ i Dios; xak cul i cʼux che u quiqʼuel ire chi quitztalic, chʼajbal re i mac atzalal. I u quiqʼuel ire n-ca majaw taj pacha u quiqʼuel i ma Abel ujer. (I u quiqʼuel i ma Abel xu coj u mac i ma Cain chuwach i Dios, xui-ri, i u quiqʼuel i Jesucrísto cu tzʼonoj i cuybal ka i mac yoj chuwach i Dios.) 25 Chi ʼana cwent, mi xutuj ʼuri ire chi coj u ʼijla. I iwatit i mam xqui xutuj wach i xu bij i mam Moises chique, are xe u pixbaj waral chuwach i jyub taʼaj; rumal-i lic xqui toj i qui mac. Bay, we lic xqui toj i qui mac ique, ¿xataba n-caka toj ti ka mac yoj we caka xutuj i jun chi ca chʼaw li chicaj? Caka tojo pues. 26 Ujer, are xchʼaw i Dios puwi i jyub Sinai, xsilab i jyub rumal u chʼawbal. Péro woʼor, u bim chic i Dios chake: “Juyac tan chic quin silabsaj i jyub taʼaj, y n-xui ti ile, xak quin silabsaj i caj”, coʼono. 27 Are xu bij “juyac chic”, caka ta ʼuri chi niʼpa tak i u ʼanom i Dios chi ca silabsaxic, ile quelsax na; niʼpa tak i n-ca silab taj, ile n-quicʼaw taj, n-ca sach ta chic u wach. 28 I ʼatbal tzij re i Dios chi cu ya pa ka cʼux, ile n-ca silabsax taj, xak n-quelsax taj. Chaka tioxij ʼuri rumal ile, y chaka cojo u ʼij i Dios ruʼ ronojel ka cʼux, xak choj oc ʼil chuwach pacha i ca majawic. 29 Man i Dios, pacha jun ʼaʼ chi cu poroj niʼpa i n-ʼus taj ʼo chuwach.

Hebréo 13

Chaka ʼana pacha i chom cril i Dios

1 Wachalal, mi mayij chi quiwaj iwib chiwach pacha iwatz i chaʼ iwib. 2 Mi sach pi cʼux, niʼpa i que upon iwuʼ ruʼ ja, ʼutz qui cʼulaxic chi ʼana. ʼO i qui ʼanom queje ile, y xeʼelok chi are i ángel xqui cʼulaj cuʼ, tupu n-xquetamaj taj. 3 Mi sach pi cʼux niʼpa i je tzʼapilic; xak chi na yix pacha ix tzʼapil cuʼ. Cha cʼun chi cʼux niʼpa i quiqui tij i cʼax, mokxa qui tij ni cʼax yix pacha ique. 4 Jun achi, ʼutz we ʼo rixokil, xui-ri, n-ʼus taj we ca ʼe chic ruʼ jun chic ixok. Xak i rixokil, xak n-ʼus taj we ca ʼe chic ruʼ jun chic achi. I Dios cu ʼan ʼatbal tzij piquiwi ique chi quiqui kajsaj qui ʼij chiquiwach. 5 Mix cʼachir chu rayixic ubitak iwe; chix quicot che niʼpa ʼo iwuʼ, man i Dios are ire quix u chajij. Ire u bim: “N-cat in canaj ta canok; n-cat woʼtaj taj”, xu bij. 6 Rumal-i, co ka cʼux chaka bij i tzij-i chi tzʼibtalic: Are i Kajwal, are i quin towic; n-quin xij ta wib wach cu ʼan jun winak chwe. (Queje ile tzʼibtal chupam u wuj i Dios.) 7 Che i cʼunsaj chi cʼux i je aj cʼamol u tzam chiwe chi xqui bij u tzij i Dios chiwe. Chi chʼobo wach i qui cʼaslemal ique, chi lic xqui cubsaj qui cʼux che i Kajwal; queje chi ʼana yix ile. 8 I Jesucrísto n-ca jaltaj taj. Pacha oʼonom li ujer, xak are oʼonom woʼor, y xak queje ile queʼe ʼij sak. 9 Rumal-i, mix terej chirij wach tak i tʼoronel tzij ca petic, mix terej chirij i tzij junwi. Are i ca jicbaw i kanima are i utzil chomal re i Dios, n-are ti wach tak i tiʼ chi ca sujux chuwach i Dios, xak wach tak i caka tijo. Ile n-ta coʼon-re chake, xak n-ta coʼon-re chique i qui yom qui cʼux chu sujuxic tak ile. 10 Yoj, ʼo i ka altar x pa sujtal wi i ka qʼuexel chuwach i Dios. Xui-ri, i ka qʼuexel yoj, are ile chi n-ca tijaw tu chʼacul cumal i aj cojol qʼuexelaj waral pa rachoch i Dios. 11 Chi chuwach i jyub taʼaj, i ʼatz laj aj cojol qʼuexelaj, are cu sujuj u quiqʼuel chicop chuwach i Dios, cu cʼam bi pa qʼuijibal chi ʼatz u ʼij pa rachoch i Dios. Chila, cu sujuj wi chuwach i Dios, tojbal re qui mac i winak; xui-ri, i u chʼacul i chicop chi xcamsaxic, ca porox chirij i tapia re i tinimit. 12 Xak queje xoʼon i Jesucrísto. Ire xcamsax chirij i tapia re i tinimit. Are ire xoʼon ka qʼuexel, y are u quiqʼuel ire are tojbal re i ka mac, chombal-ke xu ʼano. 13 Choj oj ʼuri ruʼ i Jesus chirij i tinimit. Chaka ya ka wach ruʼ; chaka chʼija i yoʼyabal-ke rumal re ire. 14 Man waral chuwach i jyub taʼaj, n-ta jun ka tinimit chi n-ca sach tu wach. Are i caka tzucuj, are i ka tinimit chi ca cʼun na. 15 Rumal-i, chaka cojo u ʼij i Dios rumal i Jesucrísto. Are ile cu qʼuexelaj i chicop chi xe sujux chuwach ujer; maka mayij ʼuri u bixquil wach u ʼanom chake. ¡Chaka cojo u ʼij ruʼ ka chiʼ! 16 Ma sach chi cʼux, chi ʼana i ʼutz, xak chi to iwib chiwach ruʼ ubitak iwe. Queje ile, ʼutz cril i Dios, xak are ile u qʼuexel i ka sipon chuwach. 17 Chi ʼana cas chique i je ucʼawnak u tzam chiwe; chi ya iwib piquiʼab. Man ique quiqui chajij i cʼaslemal yix chuwach i Dios. Lic quiqui ya quib chu ʼanic i qui patan, man quetaʼam chi quiqui jach ni tzij chuwach i Dios. We que i cojo, que quicot ʼuri che i qui patan. We n-qui coj ti qui tzij, que bisonic; ile n-ʼus ta queʼel ʼuri chiwe yix. 18 Chi tzʼonoj che i Dios pakawi. Ketaʼam chi ʼutz i ka cʼux man cakaj caka ʼan i ʼutz sucʼulic, ronojel niʼpa i caka ʼano. 19 Lic quin tzʼonoj chiwe chi qui tzʼonoj che i Dios pinwi, man weʼ quin upon tan chic iwuʼ.

I ka nim laj Dios chu ya i ʼutz piwi

20 I Dios chi ca yaw i uxlambal ka cʼux xu cʼunsaj sak chuwach i Kajwal Jesucrísto chi are i ʼatz laj Chajinel pakawi. Are xcam irele, xu ya u choʼab i ka trat ruʼ i Dios, i trat chi n-tu qʼuisic. 21 Quin tzʼonoj che i Dios chi coʼon chiwe ix sicʼaj chu ʼonquil i ʼutz, man qui ʼanbej re pacha craj ire. Wach i ʼutz craj ire chake, chu ʼana pa ka cʼux rumal i Jesucrísto, chi aj ʼanol u chac i Dios pa ka cʼux. ¡Chocsax u ʼij ronojel ʼij sak! Amen (Queje ile cakaj).

Qʼuisbal tzij re i wuj

22 Ix watz in chaʼ, chi cuyu in mac, chi chʼija wach in bim chiwe, xa jubiʼ i pixbanic xin ʼan chiwe, n-nim ti in tzʼib xin ʼano. 23 Cwaj quiwetamaj chi i kachalal a-Timotéo ya xel li pa cárcel. We ca cʼun weʼ wuʼ yin, coj ʼe junam chi solixic yix. 24 Chi ya rutzil qui wach conojel i que ucʼaw u tzam chiwe chila. Xak chi ya rutzil qui wach conojel i je katz ka chaʼ rumal u cubibal qui cʼux che i Crísto. Niʼpa i iwatz i chaʼ aj Itália quiqui tak bi rutzil i wach. 25 Quin tzʼonoj che i Dios chi cu ya ni ʼutz piwi iwonojel. Amen (Queje ile cwaj).

Santiágo 1

1 Yin in a-Santiágo chi quin tzʼibaj i wuj-i; in rajchac i Dios xak i Kajwal Jesucrísto; lic in yom wib piquiʼab. Woʼor quin ya rutzil i wach ix cablajuj tzobajil aj Israel winak chi ix jachernak bi chuwach i jyub taʼaj.

I nojbal chi ca pe ruʼ i Dios

2 Ix wachalal, mix cʼachiric, chix quicotok are ix ʼo chupam i jalajuj tak cʼax, 3 man niʼpa i cʼax qui tijo, xa ʼilbalre we ʼo u cubibal i cʼux che i Kajwal. Iwetaʼam yix, are qui tij tak i cʼax-le, we qui chʼijo, are ca yaw mas u cowil i cʼux. 4 Xui-ri, chi ya che u cowil i cʼux ca qʼuiar chuwach i cʼax, cʼa quix u tzʼakatsaj na pi cʼux, xak pi nojbal; n-ta rajwaxic ʼuri chiwe chuwach i Dios. 5 We ʼo jun chiwe yix craj u nojbal, chu tzʼonoj che i Dios; ire cu ya che, man i Dios, n-xuy taj. Cu ya chique conojel niʼpa quiqui tzʼonoj che, n-ta xak cu cʼutbej u wach chique. 6-7 Xui-ri, lic chu cuba u cʼux che i Kajwal are cu tzʼonoj che; man jun winak, we queb u cʼux chu tzʼonoxic, ire queje ʼuri pacha u wi ya, chi toʼ ca etzʼansax rumal i tew. Queje ile coʼon i ka nojbal yoj we toʼ ca etzʼanic; i Kajwal n-cu ta taj wach i caka tzʼonoj che, man n-ta u cubibal ka cʼux. 8 Jun winak we xa ca etzʼan u nojbal, n-jic ta ʼuri wach i cu ʼano, wach i cu chʼobo. 9 I kachalal je nibaʼ, ique chi n-nim ti qui ʼij, che quicotok man ʼo qui ʼij rumal i Dios; 10 xak i kachalal je beyom, che quicotok we i Dios cu kajsaj qui ʼij. Man ique, toʼ je winak, xa que sachic, xa que camic, pacha jun u sij ʼes n-cu chʼij ta naj. 11 Are quel li ʼij lic tij u choʼab, ca chakij i ʼes y ca tzak u sij; xa ca sach u chomal. Queje i beyomab ile, que sach chuxol niʼpa i quiqui ʼano, y que camic.

Chi ya che i Dios crilbejre chi ʼo i choʼab

12 ʼUtz re i achi chi cu chʼijo wach i ca pe puwi, ʼilbal-re we n-cu sach ti u cubibal u cʼux che i Dios. We xqʼuis i ʼilbal-re le, we n-xroʼtaj ta can i Dios rumal, ca yaʼ na ʼuri u cʼaslemal sakil chi u sujum i Dios chique pachin i cʼax quiqui na ire. 13 Jun, we cu chʼob u ʼonquil i n-ʼus taj, mu ya rekan i Dios. Man i Dios, n-tu mac cu ʼano, xak n-cu min ta jun winak chupam u mac. 14 Xui-ri, are caka naʼo chi ʼo i coj minaw chupam i mal, xa are i mal laj u rayijbal ka cʼux ca ʼanawic; are ile ca ʼanaw chake chi coj tzak chupam i mac. 15 I u rayijbal i ka cʼux chi n-ʼus taj, cu mol rib che i ka mac. I ka mac, we caka ya kib che, coj u cʼam bi che i camic. 16 Ix wachalal chi lic quix waj, mix tʼortajic. 17 Niʼpa i ʼutz yatal chake, niʼpa i chom ʼo kuʼ, i ka Kajaw chicaj ʼis are yawnak chake, chi xa ʼanaw i ʼij, i icʼ, i chʼumil. Ique xa quiqui jal quib, péro i Dios n-cu jal ta rib, n-cu jalwachij tu nojbal. 18 Ire pacha u chʼobom wi lok, u yom ka cʼaslemal sakil; xoj alaxic rumal u tzij chi lic sak laj tzij. Queje xu ʼan ire ile, man coj eʼelok oj pacha i nabe jal re u jachʼ chuwach ronojel niʼpa i u ticom.

I ma Santiágo cu bij wach i ka patan chuwach i Dios

19 Ix wachalal, ma sach pi cʼux, ʼo u chac lic chi ya i xiquin chu tayic wach ca bix chiwe; mix cʼachir tan chi chʼawic, xak mi ya che chi weʼ ca pe i iwoywal. 20 Man we ca pe i koywal, caka sach u ʼonquil i ʼutz chi craj i Dios chake. 21 Rumal-i, chi canaj niʼpa i mac atzalal, chi ʼatij i n-ʼus taj chi craj ca qʼuiar piwanima. Chi ya iwib chu ʼonquil wach cu bij i tzij chi u ticom i Dios piwanima. I tzij-le ca tiqui che i iwelsaxic chi sak. 22 Xui-ri chi ʼana wach cu bij i tzij-le, mi ʼan ile chi toʼ qui ta. Man we toʼ qui ta, we n-qui ʼan ta cas che, xa quix tijin ʼuri chu tʼoric iwib. 23 Man jun we toʼ cu ta u tzij i Dios, y n-cu coj taj, queje pacha jun achi chi toʼ cu takej u palaj pa espéjo. 24 Cu takej wach i ca tzunic, y ca ʼec. Xui-ri, weʼ ca sach chu cʼux wach i ca tzunic. 25 Péro we jun u jicbam rib chu takexic i chom laj tzij chi coj resaj chi sak, we lic u tijom u ʼij chu cojic retalil che i tzij-le, xak we lic n-ca sach ta chu cʼux wach i cu ta, y cu ʼano wach i cu ta che, i Dios cu ya ni ʼutz ʼuri puwi, ronojel niʼpa i cu ʼano. 26 We jun cu chʼobo chi lic cu coj u ʼij i Dios, we cu bij chi i Dios chom crilo wach i cu ʼano, péro we n-cu jecʼ ti utzamraʼ chu bixquil i n-ʼus taj, xa cu tʼor rib ʼuri utuquel. Queʼel ʼuri, niʼpa u cojic u ʼij i Dios cu ʼano, n-tu chac che. 27 I winak chi katzij cu ʼano pacha i craj i Kajwal Dios, cu ʼan iri: que u to i nibaʼib chi n-ta chic qui kajaw qui chuch, xak ixokib malcanib chi lic uyej quiqui tijo. Xak i ka patan chuwach i Dios are iri: caka chajij kib che i n-ʼus taj re u wach i jyub taʼaj man n-coc ta pa kanima.

Santiágo 2

Xak jun quilic i winak chi ʼana

1 Ix wachalal, yix chi i cubam i cʼux che i nim laj Kajwal Jesucrísto, n-ʼus taj we n-xak jun ta quilic i winak qui ʼano. 2 Por ejémplo, we que oc queb achiab pa molbalʼib, jun beyom, y jun nibaʼ, we i beyom-le chom u ʼuʼ, ʼo bak che u ʼab, péro i nibaʼ xa cʼojcʼoj u ʼuʼ, 3 we yix xui ʼutz quiwil i jun chi chom u ʼuʼ, n-ʼus ta ʼuri qui ʼano. We qui bij che i beyom: “Chat cul yet chi, chupam i chom laj cubibal-i”, teʼuri qui bij che i nibaʼ: “Chat tacʼal ni yet chila, o chat cul na pulew”, quix cha che, 4 we queje ile qui ʼano, n-ʼus taj, man n-junam ti quilic i winak qui ʼano, chi que upon iwuʼ. Quix tijin ʼuri chu ʼonquil pacha quiqui ʼan i juez chi n-sucʼul ti ʼatbal tzij quiqui ʼano. 5 Ix wachalal chi quix waj, chi ta peʼ: i Dios je u chom i je nibaʼ chuwach i jyub taʼaj, cu yabej re u cubibal qui cʼux lic nim; are ile are i qui beyomal ique. Xak i ʼatbal tzij re i Dios ʼo que ique che, man u bim can i Dios chi cu ya chique niʼpa i cʼax quiqui na ire. 6 Xui-ri yix xa junwi u ʼonquil qui ʼano; xa qui ya qui qʼuix i nibaʼib, y qui coj qui ʼij i beyomab. ¿Xataba n-are ti beyomab quix qui ya pa cʼax? Cumal ique qui tij uyej; ¿xataba n-are ti ique quix qui cʼam bi chuwach i ʼatbal tzij? 7 ¿Xataba n-are ti beyomab quiqui yoʼya i loʼlaj u bi i Jesucrísto, chi Toliwe? 8 Cu bij u tzij i Dios: “Cʼax cha na a loʼcʼanij queje pacha i cʼax u naʼic awib yet ca ʼano.” Are ile are i ʼatz laj ʼatbal tzij re i Dios. We lic qui ʼan cas che i tzij-le, ʼutz ʼuri i qui ʼano. 9 Xui-ri, we n-xak jun ta quilic i winak qui ʼano, quix tijin ʼuri chu ʼonquil i mac, xak ʼo i mac chuwach i ʼatbal tzij re i Dios. 10 Jun, we ca tijin chu ʼanic ronojel pacha cu bij i lajuj tzij pixab re i Dios, péro we cu canaj can u ʼonquil jun che, queʼel ʼuri ʼo u mac chuwach ronojel i lajuj tzij pixab. 11 Man are i Dios chi xu bij i tzij-i: “Jun winak, we cʼulanic, mu min rib ruʼ chic jun chic;” xak are ire xu bij: “Mat camsanic.” Bay, jun achi, tupu n-cu min ta rib ruʼ jun chic ixok, xui-ri we cu ʼan i camic, siémpre ʼo u mac; queʼelok chi n-coʼon ta cas ʼuri che ronojel tak i tzij pixab. 12 Yix ix ʼelsam puʼab i ujer ʼatbal tzij; woʼor ix ocsam puʼab i ʼatbal tzij cʼacʼ chi quix resaj chi sak. Rumal-i chi na iwib wach i qui bij, xak wach i qui ʼano, man ca ʼat ni tzij piwi ruʼ i mísmo tzij chi xix resaj chi sak. (Rumal i cʼaxnabal u cʼux i Dios, xix ʼel chi sak; rumal-i xak ʼo u chac chi yix ʼo u cʼaxnabal i cʼux.) 13 Man i Dios n-cril ta toʼbal u wach jun winak we n-rilom ta toʼbal u wach i rachiʼil. Xui-ri, we yoj kilom toʼbal qui wach i winak, i Dios cril ʼuri toʼbal ka wach yoj are cu ʼan i ʼatbal tzij chake.

Wach u ʼalijinsaxic u cubibal ka cʼux

14 Wachalal, n-tu chac we caka bij chi ʼo u cubibal ka cʼux che i Dios we n-caka ʼalijinsaj taj ruʼ wach tak i caka ʼano; we queje u cubibal ka cʼux ile, n-ta coʼon re ʼuri chake. (Lic ʼo u chac chi ʼo u cʼaxnabal ka cʼux chique i winak.) 15 Por ejémplo, we ʼo jun kachiʼil, lic nibaʼ, n-tu wa, n-tu ʼuʼ, 16 we caka bij che: “Chawila awib; cwaj yin n-ta tew ca tijo, n-ta numic ca tijo,” coj cha che, péro we n-caka ya ta che wach i rajwaxic che, n-ta queʼel wi ʼuri. 17 Mokxa caka bij chi ʼo u cubibal ka cʼux che i Kajwal, péro we n-ta jun ʼutz caka ʼan chique i winak, n-tu chac ʼuri; n-ca ʼalijin taj we oj re i Kajwal. 18 Pent ʼo jun cu bij: “Yet ca coj u ʼij i Dios ruʼ tak i ʼutz ca ʼano; yin quin coj u ʼij i Dios ruʼ u cubibal in cʼux che. Cha ʼalijinsaj chwe chi katzij ʼo u cubibal a cʼux che,” mok cu bij. Yin quin laʼ ʼuri u wach che: Yin quin cʼut chawe chi ʼo u cubibal in cʼux che i Kajwal man quin ʼan i ʼutz chique i winak; xui-ri i u cubibal a cʼux yet che i Kajwal n-ca ʼalijin taj. 19 Yet ca bij chi cul a cʼux chi xa jun i Dios; pues ʼutz i ca chʼobo-le, xui-ri, xak i itzel quiqui coj ile, y que sicsat chuwach rumal qui xibriquil. 20 Ma ʼan tont che awib; cha ta u be: i u cubibal ka cʼux n-ta queʼel wi we n-ta jun ʼutz caka ʼano, ʼalijinsabal-re u cubibal ka cʼux che i Dios. 21 Ujer, i ka mam, mam Abraham, ʼutz xeʼel chuwach i Dios rumal wach i xu ʼano, man xu ʼan cas che i Dios, are xtzʼonox i racʼal che, chi a-Isaac u bi. Xu sujuj u camsaxic i racʼal puwi i altar chuwach i Dios. 22 Chawila ʼut: i mam Abraham xu cʼutu chi ʼo u cubibal u cʼux rumal wach i xu ʼano. Queje ile xu tzʼakatsaj u cubibal u cʼux ruʼ wach i xu ʼano. 23 Queje ile xeʼelok pacha i tzʼibtalic: “I mam Abraham xu coj i Dios, rumal-i i Dios xu bij chi ʼutz xeʼel chuwach ire.” Rumal-i, ca bixic chi i mam Abraham, ramig i Dios. 24 Chi, quiwil wi chi jun achi, ʼutz queʼel chuwach i Dios, n-xui ta rumal u cubibal u cʼux, xak rumal i ʼutz cu ʼano. 25 Xak queje ile i ati Rahab ujer, jun ixok lic ajmac, xui-ri, i Dios ʼutz xrilo rumal wach i xu ʼano. Ire xu ya qui posar i winak chi je re i Dios, xe u to y xe resaj aliʼal piquiʼab i winak chi je aj chʼoʼoj chiquij. Rumal-i, i Dios ʼutz xrilo. 26 I cubibal cʼuxij queʼel ʼuri pacha coʼon jun chʼaculaj. Jun chʼaculaj, we n-ta ranima, camnak ʼuri. Xak queje ile coʼon i u cubibal ka cʼux; we n-caka ʼan ti ʼutz rumal, camnak ʼuri u cubibal ka cʼux.

Santiágo 3

Chi ʼana cwent che utzamiwaʼ

1 Ix wachalal, mok ix qʼui qui rayij qui ʼan ix tijonel che iwib. Xui-ri iwetaʼam, yoj chi oj tijonel ʼo chakakul niʼpa u chac i Dios. We n-ʼus ti caka ʼano, mas nim i ka mac queʼel chuwach i Dios, chiquiwach ique chi ne te tijonel. 2 Konojel, ʼolic coj macunic. We jun n-coʼon tu mac ruʼ wach tak i cu bij, lic n-tu mac ʼuri chuwach i Dios, man ca tiqui chu ʼatixic ronojel u chʼacul. 3 Jun caway, caka coj ral fréno pu chiʼ, pecʼbal u kul pa i cakaj coj ʼe wi. Queje ile coj tiqui chu ʼatixic ronojel u chʼacul. 4 Xak queje jun nim laj bárco. ʼO jun ral timon che, xa rumal-i, ca tiqui i rajaw chu peqʼuic pa i craj ca ʼe wi. N-ta coʼono we nim i tew chuwi ya chi ca retzʼbej i bárco, i rajaw ca tiqui chu peqʼuic ruʼ i ral timon-le. 5 Xak queje utzamkaʼ ile. N-nim taj, péro ʼolic nim i cʼax cu ʼano, nim i tzij cu bij. Queje pacha i ʼaʼ, tupu xa jubiʼ ca jekanic, nim i cu cʼato; ca tiqui chu poroxic jun nim laj jyub. 6 Ketaʼam chi utzamkaʼ queje pacha jun ʼaʼ. Rumal utzamkaʼ, mas itzel tak tzij caka bij, rumal-i, coj u min chupam i mal. I utzamkaʼ ca juluw ruʼ i ʼaʼ chi lic ruʼ itzel petnak wi; coj u min pa cʼax, coj u min pa ʼaʼ. 7 Yoj coj tiqui chi qui peqʼuic xa bi chi chicopil chuwach i jyub taʼaj: itzel chicop, tzʼiquin, cumatz, car; ʼis coj tiqui chique. 8 Xui-ri i utzamkaʼ n-coj tiqui ta chu peqʼuic. I utzamkaʼ queje pacha jun cumatz nojnak che benen, xa pachinok ca tiqui chu camsaxic. 9 Ruʼ i utzamkaʼ caka coj u ʼij i ka Kajaw Dios, xak ruʼ i utzamkaʼ que ka cʼokoj i winak chi i Dios je u ʼanom pacha ca tzun ire. 10 Ruʼ i ka chiʼ caka coj u ʼij i Dios, xak ruʼ i ka chiʼ caka bij itzel tak tzij. Ix wachalal, n-ca majaw taj caka ʼan queje ile. 11 Jun ralaxbal ya, xa jun u wach u jelal i ya quel che. We cʼa i ya quel che, n-quel ta ʼuri i qui che. 12 Ix wachalal, jun u cheʼlal aran-xex, are cu ya u wach, ¿xataba mángo cu yaʼo? N-queje taj. Xak jun u cheʼlal mángo, are cu ya u wach, n-cu ya ti tulul. Xak queje i ralaxbal ya, xa jun u wach quel che, n-quel ta ya qui che junam ruʼ i ya tza. (Queje yoj ile, we ʼutz ka cʼux, xui i ʼutz laj tzij caka bij.)

I u módo jun winak chi ʼo u noʼoj sakil

13 We jun chiwe yix ʼo u nojbal, we lic cu ta u be, chu ʼana i ʼutz ʼuri, ʼalijinsabal re u noʼoj. We n-coʼon ta nim che rib, cu ʼalijinsaj ʼuri chi ʼo u noʼoj. 14 Xui-ri, we xa ix cʼa pi cʼux, we ix rayinel re u ʼij jun chic, we qui ʼan tak i ʼutz xa rumal ʼo i quiwaj, mi bij ʼuri chi ʼo i nojbal petnak ruʼ i Dios, man n-taj. Xa quix tʼoron ʼuri, xa quiwuwaj u wach i sak laj tzij. 15 Man n-are ti nojbal ile chi ca pe ruʼ i Dios; ile xa nojbal re u wach i jyub taʼaj; xa are pacha quiqui chʼob i toʼ winak. I nojbal-le xa ruʼ itzel petnak wi. 16 Queje ile queʼelok, man we caka rayij wach ʼo ruʼ jun chic, xak we caka ʼan tak i ʼutz xa rumal ʼo i cakaj, n-jic ta ʼuri i ka nojbal, xa ca pe i n-ʼus taj chakaxol. 17 Xui-ri, we ruʼ i Dios petnak wi i ka nojbal, i nabe cʼutbal-re are jun ka cʼaslemal chʼam; n-xui ta la ile, n-cakaj ti chʼoʼoj, xak ʼutz ka cʼux chique conojel, xak oj sicʼaj chu tayic jun chic, xak cakil toʼbal qui wach conojel, xak caka ʼan i utzil chomal. We petnak i ka nojbal ruʼ i Dios, xak jun quilic caka ʼano, n-coj tʼoron taj, lic sakil i caka bij. 18 Pachin i cu rayij chi i rachiʼil chom je ʼo chiquiwach, chu ʼana che rib ire chi chom ʼolok. We queje ile quiqui ʼan conojel, queʼel ʼuri chi ʼis sucʼul i qui cʼaslemal conojel.

Santiágo 4

Chi ʼana cwent wach i qui rayij

1 ¿Wuchac ca pe i chʼoʼoj chixol? ¿Wuchac n-quix quicot ta chiwach? Are u rayijbal i cʼux ca ʼanaw chiwe. I mal laj tak rayijbal ca tijin chi chac pi cʼux, rumal-i, queje ile qui ʼano. 2 Yix, ʼo i quiwaj, xui-ri, n-ca yaʼ ta chiwe, rumal-i quix camsanic. ʼO i lic qui rayij, xui-ri, n-quix tiqui ta chu rikic, rumal-i ca pe i chʼoʼoj chixol. N-ca yaʼ ta chiwe wach i qui rayij, man n-qui tzʼonoj ta che i Dios. 3 Y are qui tzʼonoj, n-ca yataj ta chiwe, man n-ʼus ti qui tzʼonoj; xa re i rayijbal yix qui tzʼonoj. 4 Yix iwoʼtam can i Dios pacha coʼon jun cʼulanic winak cu canaj can i rachijil rumal jun chic. ¿N-iwetaʼam ta bari, we xa cʼax qui na i toʼ re u wach i jyub taʼaj, tzel ʼuri quiwil i Dios? Pachin i xa cʼax cu na i toʼ re u wach i jyub taʼaj, queʼelok xa aj chʼoʼoj ʼuri ruʼ i Dios. 5 Rason bari i tzij-i chi cu bij i wuj re i Dios: “I u Tewal i Dios chi ʼo pa kanima, cʼax coj u naʼo, xak craj chi yoj cʼax caka na i Dios ronojel i ka cʼux,” cu bij. 6 I Dios lic coj u to rumal i rutzil u cʼux chake. Xak queje iri cu bij u wuj: “I Dios que u ʼatij i quiqui ʼan nim che quib, péro niʼpa i n-quiqui ʼan ta nim che quib, i Dios que u to rumal i rutzil u cʼux chique”; queje ile tzʼibtalic. 7 Rumal-i, chi ya iwib puʼab i Dios. Chi ʼatij i itzel, y ire ca ʼanmaj ʼuri chiwach. 8 Chi tejebsaj iwib ruʼ i Dios, xak ire ca tejeb ʼuri iwuʼ yix. Yix chi ix ajmac, chiwoʼtaj can i n-ʼus taj. Yix chi qui bij chi cʼax qui na i Dios, péro xak cʼax qui na i toʼ re u wach i jyub taʼaj, chi josʼij ʼuri iwanima. 9 Chix bisonok, chix oʼok, cʼax chu na i cʼux rumal i mac i ʼanom. Are i tzej, chi jalwachij che oʼej; are i quicotemal, chi jalwachij che i bis. 10 Chi ʼana chʼutik che iwib chuwach i Kajwal, ire ʼuri coʼon nim chiwe.

Mi ʼan i ʼatbal tzij piquiwi iwachiʼil

11 Ix wachalal, me i chʼachʼa iwachiʼil chiwach. Pachin i cu chʼachʼa jun rachiʼil, o we cu ʼat tzij puwi wach u ʼanom, queʼelok ca tijin ʼuri chu chʼachʼaxic i ʼatbal tzij re i Dios; queʼelok pacha cu bij chi i ʼatbal tzij re i Dios, n-ʼus taj. (Man i u tzij i Dios cu bij: “Chiwaj iwib chiwach”; queje ile tzʼibtalic.) N-are ti iwopis yix, qui ʼat tzij; are iwopis yix, are qui ʼan cas che u tzij u pixab i Dios. 12 Man xui i Dios, chi yawnak i tzij pixab, xui ire ʼo puʼab cu ʼat tzij puwi jun winak. Are ire ʼo puʼab we cu sach ka wach o n-taj. Xui-ri, yet ¿at pachinok chi ca ʼat tzij puwi jun winak?

N-ketaʼam taj wach caka rik chwek

13 Chi ta iri: ʼo jujun chiwe chi quiqui bij: “Woʼor, o chwek, coj ʼe che i tinimit; chila coj qʼuiji wi jun junab. Chila caka ʼan ni ka cʼay, caka chʼac ni u qʼuial ka mer,” que cha. 14 ¿Xataba ketaʼam wach i caka rik chwek? N-ketaʼam taj. ¿Wach u nimal i ka cʼaslemal? N-tu nimal. Queje pacha i ma-yuy, jun rat ʼolic, jun rat ya n-ta chic, xsachic. 15 ʼUtz we queje iri qui bij: “We craj i Kajwal, oj cʼas chwek, y caka ʼan ʼuri wach i ka chʼobom.” Queje ile chix chokok. 16 Péro n-queje ti ile qui bij yix; yix lic nim i quix chʼawic; ile n-ʼus taj. 17 Are i retaʼam u ʼonquil i ʼutz, y n-cu ʼan taj, ajmac laj winak ʼuri quelic.

Santiágo 5

I u tzij i ma Santiágo chique i beyomab

1 Yix ix beyomab, ¡chi ta iri! Chix oʼok, chix siqʼuinok rumal i cʼax ca pe na piwi. 2 I ubitak iwe chi i cʼolom, xa ʼaynak chic; xak i ʼuʼ chom chi i cʼolom, xa pocʼarnak chic. 3 Xak i mer i cʼolom, i ʼan pwak i sak pwak, xa pusirnak chic. Are i pus-le, are cʼutbal-re chi ʼo i mac. Are ca pe i juício, i mer chi ʼo pus che cu coj na i mac; cu cʼatsaj ni i chʼacul pacha ʼaʼ. Yix woʼor xa quix tijin chu molic i mer re coʼon panok, xui-ri ya oj ʼo chic pa tak qʼuisbal ʼij. 4 I cajil i mocom chi xi tij yix, ca tzʼonow i cʼax piwi, tojbal re i mac. I nim laj Kajwal u tom chic i qui jilawic i mocom-le chi n-xe i toj taj man xi tij i cajil. 5 Yix, waral chuwach i jyub taʼaj, n-ti uyej i tijom, toʼ i tijom i ʼutz, toʼ i yom iwib chu rikic tak i rayijbal. I tzukum iwib pacha que tzuk i chicop chi que tiʼojirsaxic; xui-ri ya cu rik i ʼij, chi ca ʼani iwe. 6 Xak i tzucum qui mac ique chi n-ti qui mac y je i camsam; ique n-xqui to ta quib chiwach.

Coqʼuil cakoyʼej ni u cʼunic i Kajwal Jesus

7 Ix wachalal, chi ya u nimal i cʼux chi royʼexic u cʼunic i Kajwal Jesus. Chi ʼana yix pacha coʼon jun ajchac; coqʼuil croyʼej ni jab. We xpetic, ca ticanic; teʼuri coqʼuil croyʼej u wach i loʼlaj u ticon. 8 Queje ile chi ʼana yix. Mix cʼachiric, ma baʼcrij i cʼux, man i Kajwal ya mer ca cʼun tan chic. 9 Ix wachalal, are qui tij i cʼax, mi ya iwekan chiwach. Man jun, we cu coj u mac i rachiʼil, i Dios cu ʼan i ʼatbal tzij ʼuri che ire. Chi ʼana cwent, i Dios ya mer cu ʼan i ʼatbal tzij pakawi. 10 Ix wachalal, chiwila pacha xqui ʼan i ajbil u tzij i Dios ujer. Ique xqui tij i cʼax rumal u bixquil u tzij i Kajwal, péro nim i qui cʼux che wach tak i xqui riko, n-xe cʼachir taj. 11 Ketaʼam pachin i quiqui tij i cʼax rumal u cubibal qui cʼux che i Dios, coʼon panok quiqui tij ni ʼutz. Iwetaʼam yix wach xu ʼan i mam Job ujer: are xu tij i cʼax, n-xbaʼcrij ti u cʼux che; rumal-i i Kajwal, lic nim i xu ya che. Queje i Kajwal ile, lic nim i rutzil u cʼux chake, lic cril toʼbal ka wach. 12 Ix wachalal, chitapeʼ: mi cuxtaj u bi i Dios puwi i tzij, cʼutbal re we sak laj tzij i qui bij, xak mi cuxtaj u bi i caj ulew, xak mi cuxtaj jun chic biaj. Xui-ri, we ʼo i qui bij chi katzij, chi bij: “Lic katzij.” We xi n-katzij taj, chi bij: “Lic n-katzij taj.” Xui ile chi bij; queje ile i Dios n-quix u cʼokoj taj. 13 We ʼo jun chiwe ʼo pa cʼax, chu tzʼonoj u choʼab che i Dios. We ʼo jun chiwe ca quicotic, chu bixaj u ʼij i Dios. 14 We ʼo jun iwab chiwe, che u siqʼuij i qui nimakil i kachalal ruʼ, man quiqui bacbej-re u chʼacul ruʼ acéite y quiqui tzʼonoj che i Kajwal puwi. 15 Are quiqui tzʼonoj che i Kajwal, we lic cul qui cʼux che, i iwab cutziric, man i Kajwal cresaj ni yobil che. Xak we ʼo u mac u ʼanom, ca cuytaj na. 16 Rumal-i, chi bij chiwach we ʼo i mac i ʼanom. Niʼpa i je iwab chixol, chi tzʼonoj che i Dios piquiwi man que utziric. Jun kachalal, we sucʼul u cʼux chuwach i Dios, we ronojel u cʼux cu tzʼonoj che i Kajwal, lic ʼo i ca yaʼ ʼuri che rumal i Dios. 17 Cha cʼun chi cʼux wach xu ʼan i mam Elías, chi ajbil u tzij i Dios ujer. Ire xa winak queje pacha yoj, xui-ri, ronojel u cʼux xu tzʼonoj che i Dios chi n-ta jab ca petic; rumal-i, i Dios xu ya che wach i xu tzʼonoj. Oxib junab ruʼ nicʼaj, n-xpe ti jab chuwach i jyub taʼaj. 18 Teʼuri, xu tzʼonoj chic i jab, y xpe chic. Teʼuri i ticon xu ya chic u wach. 19 Ix wachalal, we ʼo jun chiwe yix quel chupam i ʼutz laj be, y we jun chic chiwe cu ʼan che chi ca tzalij chalok, 20 ma sach chi cʼux, i achi-le ca ʼelsax ʼuri i ranima puʼab i camic, xak qʼui i mac atzalal ca sachsax na rumal ile.

1 Pédro 1

1 Yin in a-Pédro, in rapóstol i Jesucrísto chi quin tzʼibaj i wuj-i chiwe yix chi naj ix ʼo wi che i tinimit yix. Ix jachernak bi pa jyub Pónto, pa jyub Galácia, pa jyub Capadócia, xak pa Asia, xak cʼa pa Bitínia. 2 Ix chatal rumal i ka Kajaw Dios pacha u nojim lok chu xebal ʼij sak, chi qui jach ni iwib puʼab. Woʼor ix u yijbam chic rumal u Tewal chi lic ix re chic ire. Queje ile xu ʼano, ʼanbal-re chiwe chi yix qui ʼan na pacha craj ire, xak xu ʼan chiwe chi ix chʼajtajnak rumal u quiqʼuel i Jesucrísto. Quin tzʼonoj che i Dios chi cu ya ni u qʼuial utzil chomal chiwe, xak i uxlambal i cʼux.

Ketaʼam chi i Dios cu ya ni chom pakawi

3 Chʼaka cʼamwaj chaka tioxij che i Dios chi u Kajaw i Kajwal Jesucrísto. Ire lic rilom toʼbal ka wach, rumal-i, xu ʼan chake chi xoj alax tan chic oj cʼacʼ. I kalaxic-le xka riko rumal u walijbal i Jesucrísto chiquixol i camnak. Rumal-i, lic cul ka cʼux che i ʼutz chi yatal chake; lic cʼas ile pa ka cʼux. 4 I Dios, wach cu ya chake coʼon panok, u cʼolom chake chila chicaj; ile, n-ca sach tu wach, xak n-coc ta cʼax che, xak n-ca chup tu wach. 5 Rumal u cubibal ka cʼux che i Dios, ire coj u chajij ruʼ i nim laj u choʼab cʼa ca tzʼakat ni kelbal chi sak pa qʼuisbal tak ʼij. 6 Rumal-i, chix quicotok, tupu qui tij ni uyej queb oxib ʼij. Pent ʼo u chac qui tij ni cʼax, ʼilbal-re we lic i cubam i cʼux che i Kajwal. 7 I u cubibal i cʼux-le, quin junamsaj ruʼ i óro chi ʼo u chac quicʼaw pa ʼaʼ, ʼilbal-re we sakil. I cʼax chi quix icʼaw wi yix waral, queje pacha i ʼaʼ pa quicʼaw wi i óro. I u cubibal i cʼux, nim ni u ʼij chuwach i óro, man i óro xa ca sachic. Rumal ʼuri, we n-xi sach ti u cubibal i cʼux chupam i cʼax-le, cocsax na i ʼij are ca cʼun tan chic i Jesucrísto. Cocsax na i ʼij, cocsax na i chomal, xak ca bix ʼuri chiwe chi ʼutz i ʼanom. 8 Yix, tupu n-iwilom tu wach i Jesucrísto, lic cʼax qui naʼo; tupu woʼor n-quiwil tu wach, cul i cʼux che, xak lic quix quicotic. N-qui rik taj wach u bixquil i nim laj quicotemal-le, xak i nim laj chomal chi qui naʼo. 9 Quix quicotic man i rikom i tobal re i iwanima; are rumal u rikic na ile xi cuba i cʼux che i Jesucrísto. 10 Oʼonom li ujer, i je ajbil u tzij i Dios xqui bij chi ʼo ni jun nim laj utzil chomal cu ʼan ni Dios chiwe; xqui bij chi cu rik ni ʼij, ca cʼun jun Tolque i winak. Ique lic xqui tzucuj wach usucʼ; lic xqui tij qui ʼij chu majic usucʼ wach i ʼelbal chi sak chi ca petic. 11 I Jesucrísto, are cʼa maja ca cʼun chuwach i jyub taʼaj, i u Tewal xu bij piqui nojbal ique wach cu ʼan ire coʼon panok. Xu bij chique chi i Crísto cu tij ni cʼax, teʼuri cocsax ni u ʼij. Ique xqui ʼan pen i retamaxic pachin i ca cʼunic xak cacaj caquetamaj umpa ca cʼun ire-le chi bital chique rumal u Tewal chi ʼo pa canima. 12 Teʼuri i Dios xu bij chique chi ique n-quiquil ta bi u cʼunic, xa are ni yoj cakilo. Y woʼor i tom chic yix wach iwelbal chi sak, man ʼo i qui bim i ʼutz laj tzij-le chiwe. Are xqui ʼan ile, lic ʼo i u Tewal i Dios cuʼ chi taktal li chicaj. Niʼpa tak ile, xak i ángel cacaj caquetamaj usucʼ.

Craj i Dios chi caka ʼan i ʼutz i sucʼulic, pacha cu ʼan ire

13 Yix iwetaʼam chic usucʼ, rumal-i chix cʼascʼat pi nojbal, chi ya i cʼux chu ʼonquil i sucʼulic. Lic chi cuba i cʼux che i ʼutz chi ca pe na piwi are ca cʼun chal i Jesucrísto. 14 Chi ʼana che iwib ix ʼutz laj tak racʼal i Dios chi lic quix cojon che; mi ya chic iwib chu ʼonquil i mal laj tak i rayijbal pacha re ujer are cʼa maja quiwetamaj u wach i Dios. 15 Are i chi ʼana, chi ʼana che iwib ix chom ix chʼam, ronojel niʼpa i qui ʼano, man i Dios chi ix u siqʼuim ruʼ, ire lic chom lic chʼam. 16 Chupam u wuj i Dios, queje iri cu bij; “Chi ʼana che iwib ix chom ix chʼam, man yin in chom in chʼam.” (Queje ile xu bij i Dios.) 17 Yix, are qui ʼijla i Dios, “Ta” quix cha che. We queje ile qui bij che, chi na iwib ʼuri wach i qui ʼano, man niʼpa i qui ʼano, i Dios crilo, xak cu ʼat tzij piwi; lic sucʼul u ʼatbal tzij cu ʼan chake konojel. Rumal-i, chi xija iwib chuwach, tzʼakat ix cʼas chuwach i jyub taʼaj. 18 Yix iwetaʼam chi ix resam chic che i be n-ʼus taj chi qui cʼutum can iwatit i mam chiwe. Xak iwetaʼam wach u tojic xu ʼano are xix resaj che ile. I u tojic xu ʼanom n-are ta ruʼ i sak pwak, mi ruʼ i óro, chi xa ca sachic. 19 I u tojic u ʼanom, are ruʼ i loʼlaj u quiqʼuel i Jesucrísto. Ire xu ya rib chuwach i Dios pacha jun chij pa ka qʼuexel yoj, jun ka qʼuexel lic chom, lic n-ta cʼax che. 20 I Crísto ʼax chatal wi rumal i Dios cʼa chu xebal ʼij sak chu ʼonquil i patan-le. Xui-ri, cʼa te woʼor pa qʼuisbal tak ʼij, i Dios xu tak li waral chuwach i jyub taʼaj, xol u ʼana utzil chomal chiwe. 21 Rumal i Crístole, yix i cubam i cʼux che i Dios, i Dios chi xcʼunsaw sak chuwach i Jesucrísto chiquixol i camnak, xak xu ya u ij. Rumal-i, cul i cʼux che i Dios, xak i rikom i ʼutz chi iwoyʼem teʼek. 22 Yix, are xi ta i sak laj tzij re i Dios, xix cojon che, xa rumal u Tewal i Dios. Queje ile, iwesam i mac chiwij, xak xi jek u cʼaxnabal i cʼux chique i iwachalal. Cʼax chi na ʼuri iwib chiwach, ronojel i cʼux, ronojel i choʼab. 23 Yix, cʼacʼ tan chic iwalaxic, xui-ri n-are ta pacha i alaxic xi ʼan cuʼ i chuch i kajaw, man ique xa je winak chi que camic. Xix alaxic xa rumal u tzij i Dios chi lic cʼaslic, lic n-tu qʼuisic. 24 Ketaʼam ile, man queje iri tzʼibtal chupam u wuj i Dios: Je niʼpa i winak, je pacha i ʼes, i qui ʼij qui chomal, pacha u sij i ʼes. I ʼes ca chakij i rakan, xak ca chakij u sij y ca pukic; 25 xui-ri, i u tzij i Kajwal Dios n-tu qʼuisic. Are i tzij-le, are i ʼutz laj tzij re iwelbal chi sak, chi bital chic chiwe.

1 Pédro 2

1 Rumal-i, chi mayij ronojel i n-ʼus taj: mix tʼoronic; mi ʼan queb che i palaj, lic ronojel i cʼux chi ʼana i ʼutz; xak chi mayij i rayinic che, wach ʼo puʼab jun chic; xak mi chʼachʼa jun chic. 2 Iwetaʼam chi jun acʼal, we cʼa te alaxnak, lic ca cʼachiric craj u tzʼum. Queje ile chi ʼana yix che u tzij i Dios man quix u qʼuitsaj na che i cʼaslemal chuwach i Dios. 3 Queje ile chi ʼana yix, we katzij i nom chic wach ca naw utzil chomal re i Kajwal.

Lic nim u ʼij i Jesucrísto rumal i Dios

4-5 I Dios craj cu ʼan chiwe pacha cu yijba jun ja; craj ire ix pacha abaj re i ja-le, xui-ri yix ix cʼaslic. I Dios xu tak li Jesucrísto pacha i nabe abaj chi cʼaslic; chix tejeb ʼuri ruʼ ire. I winak xqui xutuj i Jesucrísto, péro i Dios u chom na, man nim u patan u yom che, lic nim u ʼij crilo. Xak yix, chi ya che i Dios quix u yijba na ix aj patan chuwach ire, lic ix chom ix u yijbam che i chac-le. I patan yix, are u sujuxic sipon chuwach i Dios, xui-ri i sipon-le chi qui sujuj chuwach, are i cʼaslemal yix, xak i iwanima. I Dios ʼutz cril i sipon chi qui sujuj chuwach rumal i Jesucrísto. 6 Ketaʼam ile, man queje iri tzʼibtal chupam u wuj i Dios: Chitapeʼ, pin tinimit Sion, quin coj jun, pacha quin coj jun abaj nim u chac re u cubibal ja, are i jun-le, in chom yin, lic naj u ʼij. Pachin i cu cuba u cʼux che ire-le, cril na ʼuri chi sakil wach i xroyʼej che. (Queje ile u bim i Dios.) 7 I jun-le, lic nim u chac chiwe yix chi i cubam i cʼux che. Xui-ri, i juban chi n-qui cubam ti qui cʼux che, xa que tzak che. Ketaʼam ile, man chupam u wuj i Dios, queje iri tzʼibtal canok: I abaj chi xqui xutuj i je aj ʼanol ja, are i abaj-le chi xeʼelok lic nim ni u chac che i cubibal ja. (Queje ile tzʼibtal canok.) 8 Xak xu bij: I abaj-le, je ʼo ni winak quiqui taquij cakan che; que tzak na rumal i abaj-le. (Queje ile tzʼibtalic.) Ique que tzak ʼut man n-quiqui coj ti u tzij i Dios; are qui wach ile.

Yix lic ix winak re i Dios

9 (Ujer, are i aj Israel winak je u chom te i Dios. Xui-ri, ique xcoʼtaj can i qui ʼij.) Woʼor yix ix winak ix u chom i Dios, yix ix aj cojol sipon chuwach ire chi ka ʼAtol Tzij. Yix ix jun loʼlaj tinimit chuwach i Dios; ix winak lic ix re ire. Queje ile u ʼanom chiwe man qui bij na chique i winak wach i nimak tak ʼanic u ʼanom i Dios chi ix u siqʼuim ruʼ. Xix u siqʼuij ruʼ, ʼelsabal iwe pa ʼekumal, ocsabal iwe pa chom laj sak re ire. 10 Yix, ujer toʼ ix winak, péro woʼor ix u tinimit chic i Dios. Yix, ujer mi jun xril toʼbal i wach, péro woʼor i Dios rilom chic toʼbal i wach.

Chom chix ʼol chuwach i Dios, xak chiquiwach i winak

11 Ix wachalal chi quix waj, waral chuwach i jyub taʼaj, ix pacha ix winak aj naj, winak chi ne te aj chi. Rumal-i, lic quin tzʼonoj chiwe, chi ʼatij i rayijbal chi xa re i chʼacul, man i rayijbal-le xa cu ʼan chʼoʼoj ruʼ i iwanima. 12 I winak chi n-quetaʼam ti Dios, quiqui bij chi yix ix mal laj tak winak. Xui-ri, chom chix ʼol chiquiwach ique, queje ile quiquil na chi ʼutz quix tijin chu ʼonquil; teʼuri quiqui bij chi chom u ʼanom i Dios, are cu rik i ʼij chi ca cʼun i Dios. 13 Cwaj yin quiquil i winak chi lic ʼutz i Kajwal, rumal-i chi ya iwib piquiʼab i cajʼatzil i winak. Chi cojo i ʼatol tzij, man ire lic ʼatz, 14 xak chi cojo i rakan u ʼab i ʼatol tzij, man ique quiqui ya i tojbal-re chique i winak chi n-ʼus ti quiqui ʼano, xak quiqui coj qui ʼij i winak chi ʼutz i quiqui ʼano. 15 I Dios craj chi yix lic qui ʼan i ʼutz, ʼatbal-que i je sachnak chi quix qui chʼachʼa; teʼuri quiqui mayij u bixquil i tontil laj tak tzij. 16 Yix n-ix ta ʼo puʼab jun chic winak, xui-ri n-ca majaw taj we qui bij, “Nta ʼo pakawi, rumal-i n-ta coʼono we xak manal caka ʼano,” mok quix cha. N-ca majaw taj qui bij ile. Cha cʼun chi cʼux chi ix rajchac i Dios, ix ʼo puʼab ire; rumal-i ca majawic chi qui ʼan i ʼutz. 17 Chi cojo qui ʼij i winak chiwach: cʼax che i na i iwachalal; chi xija iwib chuwach i Dios; chi cojo u ʼij i ʼatol tzij chiwach.

Chaka chʼija i cʼax pacha xu ʼan i Jesucrísto

18 Yix, chi ix mocom, chi ya iwib piquiʼab i patron; lic che i cojo n-ta coʼono we lic je cʼan, o we je ʼutz je chom. 19 ʼUtz qui ʼano we qui chʼij niʼpa tak i cʼax ca yaʼ piwi tupu n-ta i mac. We queje ile qui ʼano man quiwaj u ʼanic i chom chuwach i Dios, i Dios ʼutz ʼuri crilo. 20 Péro yix, we ʼo i mac i ʼanom, y qui ya iwib chu tojic rumal, ¿pa ʼutz wi ʼuri? Mi chʼob ʼuri we chom quix ril i Dios rumal ile, man i cʼax xi tijo, xa rumal i mac i ʼanom. Xui-ri, we qui tij i cʼax tupu n-ta mac i ʼanom, y we qui ya iwib chu chʼijic, chom ʼuri cril i Dios ile. 21 Queje ile craj i Dios, rumal-i xix u siqʼuij ruʼ. Cha cʼun chi cʼux, i Crísto xu tij uyej tobal ke yoj. Queje ile u cʼutum can chake wach usucʼ i terejic chirij. 22 Ire, n-tu mac u ʼanom, xak n-ta jun tʼoronic u ʼanom. 23 Are xyoʼyax cumal i winak, ire n-xu tzalij tu wach chique. Are xqui ʼan cʼax che, ire n-ta jun tzij ocbal ʼil xu bij chique; xa xu cuba u cʼux che i Dios, man retaʼam chi u ʼatbal tzij i Dios lic sucʼulic. 24 Lic are i Jesucrísto xrekaj i ka mac che u chʼacul are xu ya rib chi camsaxic chuwach i cruz. Queje ile xu chup i ka mac, ʼanbal re chake chi coj cam na chuwach i mac atzalal, xak coj cʼasi na che jun cʼaslemal ʼutz sucʼulic. I Jesucrísto xu chʼijo chi xsoctajic tobal ke yoj. 25 Oʼonom lok, yix pacha ix chij ix sachnak, péro woʼor ix ʼo chic ruʼ i Crísto, chi aj chajal re i iwanima. Ire quix u chajij pacha jun aj yuʼul chij chi que u chajij u chij.

1 Pédro 3

I qui pixbaxic i je cʼulanic winak

1 Yix ix ixokib, chix cojon chique i iwachijil. We ʼo i iwachijil n-quiqui coj ti u tzij i Dios, mok quiqui jach quib puʼab i Jesucrísto rumal i ʼutz i chom qui ʼan yix chiquiwach. N-tu chac ʼuri que i pixbaj. 2 N-tu chac, man quiquil ique chi chom ix ʼolic, n-ta xak manal qui chʼobo. 3 Are qui wik iwib are chi wika i pi cʼux, n-xui ta qui wik iwij. Mix cʼachir chu yijbaxic i wi we chom qui ʼan che, xak mix cʼachir che i ʼuʼ chi chom, xak mix cʼachir che i arit, tak i uwaj chom, pakal rajil. 4 Are, chi bisoj u ʼanic ix chom pi cʼux, man i chomal-le n-ca sach taj. Chix ʼol che u nimal i cʼux; xak chix quicot piwanima. Are ile chi chom cril i Dios. 5 Man queje ile xqui ʼan i ixokib ujer chi lic qui yom qui cʼux che i Dios. Ique xqui cuba qui cʼux che i Dios, xak xe cojon chique i cachijil; queje u wikic quib ile xqui ʼano. 6 Queje ile xu ʼan i ati Sára ujer, xcojon che i rachijil, chi mam Abraham: “At wajwal”, xu bij che. Yix, quix eʼelok pacha i ati Sára-le we qui ʼan i ʼutz, y n-ta xak cu na iwij. 7 Xak yix ix achiab, chiwila qui wach i iwixokil; chi chajij pacha jun cristal n-co taj. Ique n-nim ti qui choʼab, xui-ri, i Dios u ʼanom chique xak jun pacha u ʼanom chique i achiab: u yom qui cʼaslemal chi n-ca qʼuis ta chic. Queje ile chi ʼana chique, man are qui tzʼonoj che i Dios, n-ta xak ca ʼatiw i tzij; ire lic quix u ta.

ʼOlic caka tij i cʼax rumal jun ʼutz caka ʼano

8 Pa qʼuisbal-re ʼut, quin bij chiwe iwonojel: chi ʼana xak jun i nojbal chiwach; we ʼo jun chiwe ca bisonic, xak chi ya i wach ruʼ, wach tak u bis; cʼax chi na iwib chiwach man yix iwatz i chaʼ iwib. ʼUtz rilic i wach chi ʼana chiwach; mi ʼan nim che iwib. 9 We ʼo jun ʼo u mac chiwe, mi tzalij u wach che. We xak ʼo quix u yoʼya, mi laʼ u wach che. Mi tzalij u wach che, are i chi ʼana, chi tzʼonoj che i Dios chi cu ya i ʼutz puwi. We ix ʼutz chique conojel, i Dios cu ya ʼuri i ʼutz piwi yix; rumal ile xix u siqʼuij ruʼ. 10 Ketaʼam ile, man cu bij u wuj i Dios: We jun craj u cʼaslemal chom, we craj lic ca quicotic, chu ʼatij utzamraʼ; mu bij tak itzel tzij; chu ʼatij u chiʼ; mu ʼan tak i tʼoronic. 11 Mu min rib chu ʼonquil i n-ʼus taj, xa are chu ʼana i ʼutz. Chu tzucuj i módo chi chom ʼol cuʼ conojel; lic chu ya rib chu ʼonquil. 12 Man i Kajwal que u chajij i je aj ʼanol ʼutz, lic cu ta wach quiqui tzʼonoj che, xui-ri, tzel que rilo niʼpa i n-ʼus ta quiqui ʼano. (Queje ile tzʼibtal chupam u wuj i Dios.) 13 ¿Xataba ʼo jun cu ʼan i mal chiwe, we yix lic qui ya i cʼux chu ʼonquil i ʼutz? N-taj. 14 Xui-ri, we ʼo na jun quix u ya pa cʼax xa rumal i ʼutz qui ʼano, ʼutz iwe yix ʼuri. Mi xij iwib che jun winak; mix cʼachir che we quix u ocsaj ʼil. 15 Xui-ri, lic chi cojo u ʼij i Kajwal, chi ya che cu rajawij i cʼux. We ʼo jun cu tzʼonoj chiwe wuchac i cubam i cʼux che i Kajwal, chix ʼolok ix yij chu bixquil wach usucʼ, xui-ri, chi bij usucʼ che, ruʼ rutzil i cʼux, mi ʼan nim che iwib. 16 Mi ʼan i n-ʼus taj, man queje ile, i cʼux ʼutz cu naʼo we n-ti mac i ʼanom. We ʼo jun cu nucʼ tzij chiwij xa rumal ix re i Crísto, che ire i qʼuixbal. Cu ya u qʼuix utuquel, man yix ʼutz i qui ʼano. 17 We qui tij i cʼax xa rumal u ʼonquil i ʼutz, we queje ile craj i Dios chiwe, ʼutz ʼuri. ʼUtz na ile chuwach u tijawic i cʼax we xa rumal jun mal qui ʼano. 18 Cha cʼun chi cʼux, i Crísto xak xu tij i cʼax are xcamsaxic rumal i ka mac yoj. Are xu ʼan ile, xa julaj xu ʼano, n-qʼuial mul taj. Ire n-tu mac, xui-ri xu tij i cʼax, tobal ke yoj chi oj ajmaquib. Queje ile xu ʼano, cʼambal bi ke yoj ruʼ i Dios. Tupu xcam i u chʼacul, i ranima n-xcam taj. 19 I ranima-le xa ʼec, xe u ʼijla i canima i camnak pa je tzʼapil wi. 20 I je tzʼapilic-le, je are i winak chi qui kelom u tzij i Dios ujer. Ique-le je cʼaslic are ca tijin i mam Noe chu yijbaxic i nim laj bárco. I Dios xe royʼej na, tzʼakat ca tijin u ʼonquil i bárco man nim u cʼux chique, mokxa quiqui jalwachij i qui nojbal chi n-ʼus taj. Xui-ri, ique n-xqui coj ti u tzij. Niʼpa i xe cojonic, xa je wajxakib; ique xe oc pa bárco. Are i xe totaj ʼuri rumal i ya. 21 I ya-le, xu rik u chac chique i winak ujer chi xe totajic; xak chake yoj, ʼo usucʼ i ya tobal-ke. Are ca kajsax ya pakawi, i mer usucʼ n-are ti u chʼajic i ka chʼacul, are tzʼonbal-re che i Dios chi cu chʼaj i ka cʼux. I u kajsaxic ya-le ʼo coʼon re chake xa rumal u walijic i Jesucrísto. 22 Ire xel bi chicaj; ʼo chic pu wikabim i Dios. ʼO chic piquiwi niʼpa i ángel, niʼpa i tew nawalil chicaj, xak conojel niʼpa i ʼo qui choʼab chi n-ca ʼiltaj ta qui wach; ʼis je ʼo chic puʼab.

1 Pédro 4

Niʼpa i u yom i Dios pakaʼab, chaka ʼana u chac ruʼ

1 Cha cʼun chi cʼux, i Crísto xu chʼij niʼpa i cʼax xu tijo, tobal ke yoj. Xak queje yix, chi cowij i cʼux chupam i cʼax chi qui tijo. Niʼpa i qui cojom i Crísto, we quiqui chʼij i cʼax waral chuwach i jyub taʼaj, ʼalaj ʼuri chi xqui canaj can i mac atzalal. 2 Queje ile chi ʼana yix, tzʼakat ix ʼo chi chuwach i jyub taʼaj. Chi ʼana ʼut wach craj i Dios; mi ʼan iwe yix pacha quiqui ʼan i winak chi toʼ qui rayijbal ique quiqui ʼano. 3 Oʼonom lok, xi ʼan yix pacha i quiqui ʼan ique chi n-quetaʼam ti Dios; ya coʼon ile, mi ʼan chic. Yix ujer xix bin chupam i n-ʼus taj; toʼ ʼutz chiwe wach quiwaj xi ʼano; lic ix ʼabarel laj tak winak; xak manal xi jaluj; toʼ xi mol iwib chi ʼabaric. Xak xi coj qui ʼij niʼpa tak i xa ril je ʼantalic y xi ʼan i dios chique; lic qʼuixbal xi ʼano. 4 Niʼpa i n-quetaʼam ti Dios, woʼor toʼ quiqui bisoj chic man yix n-quiwachiʼilaj ta chic iwib cuʼ ique. N-quiwucʼaj ta chic iwib cuʼ chu ʼonquil i n-ʼus taj. Rumal-i, cʼax que chʼaw chiwe. 5 Xui-ri, ique chi quix qui chʼachʼa, lic quiqui bij ni qui mac chuwach i Dios. Ire yij chic chu ʼatic tzij piquiwi i je cʼaslic, xak i je camnak. 6 Ya mer cakil ni u ʼatic tzij-le; rumal-i, i ʼutz laj tzij re i ʼelbal chi sak, ya bital chic chique i winak are cʼa maja que camic. Rumal ʼuri, n-ta coʼono we i qui chʼacul xu tij i cʼax pacha quiqui ʼan i winak conojel, xui-ri, i canima cu rik jun u cʼaslemal pacha i re i Dios. 7 Nakaj chic ʼo wi i qʼuisbal ʼij re u wach i jyub taʼaj. Rumal-i, chi chʼobo na wach qui ʼano, xak chi ya i cʼux chu tzʼonoxic che i Dios. 8 Lic ʼo u chac cʼax chi na iwib chiwach, ronojel i cʼux. Mi mayij ile, man we cʼax qui na iwib chiwach, ca sach ʼuri u wach u qʼuial mac chiwach. 9 Chi ya i posar chiwach ruʼ ronojel i cʼux; mi ʼan ile chi queb i cʼux chu cʼulaxic. 10 Konojel yoj, ʼo tak i sipon yatal chic chake chaka jujunal rumal i Dios. Ile yatal pakaʼab, tobal que i winak, ʼo u chac ʼuri caka chacuj wach i yatal pa ka ʼab, tobal que. We queje caka ʼan ile, oj ʼutz laj tak aj chaquib ʼuri ruʼ i sipon chi u yom chake. 11 Jun, we are u patan cu bij u tzij i Dios, chu bij ʼuri pacha are i Dios ca binic. We are u patan que u to i winak, chu ʼana ruʼ ronojel u choʼab chi u yom i Dios che. Niʼpa i qui ʼano, chi ʼana ruʼ rutzil i cʼux, teʼuri quiqui bij ni winak chi Dios nim u ʼij, man are i Jesucrísto ʼanawnak chiwe chi ʼo rutzil i cʼux. Ire, nim ni u ʼij i u choʼab queʼe ʼij sak che. Amen (katzij).

Chix quicotok we qui tij uyej rumal i Crísto

12 Yix wachalal, ya ca pe juban cʼax piwi chi nim u choʼab. Mix oc ʼil che, man che ile ca ʼiltajic we cul i cʼux che i Crísto. 13 Xui-ri, chix quicotok man yatal chiwe chi junam ruʼ i Crísto qui tij uyej pacha u tijom ire. We qui tij uyej rumal i Crísto, xak quix quicot na are ca ʼalijinsax i nim laj u ʼij u chomal ire. 14 We cʼax que chʼaw i winak chiwe xa rumal ix re i Crísto, ʼutz iwe yix rumal ile. Quiwetamaj ʼuri chi ix ucʼam rumal u Tewal i Dios chi nim u ʼij u chomal. Katzij, ique quiqui yoʼya u Tewal i Dios, péro yix qui coj u ʼij. 15 Chi ʼana che iwib ʼutz ix ʼolok, man we ʼo jun chiwe cu tij i cʼax, n-are ta ʼuri rumal jun mac u ʼanom, pacha jun camsanic, o jun elaʼ, o jun cʼax u ʼanom che jun chic, o we rumal cu min tak rib che i n-ta re che. 16 Xui-ri, we yix qui tij cʼax xa rumal ix re i Crísto, mix qʼuix ʼuri che ile. Xa chi cʼamwaj chi tioxij che i Dios rumal. 17 Ya cu rik i ʼij ca pe i cʼax pakawi yoj chi oj re i Dios. Nabe ca jekan chake yoj, péro coʼon panok, mas quiqui tij i cʼax ique chi n-qui cojom ti ʼutz laj tzij re i Dios. 18 Ketaʼam ile, man i wuj re i Dios queje iri cu bij: Niʼpa i je ʼutz, xak pachalo que ʼel na chi sak, ¿Ipa nawi ʼuri que ʼe qui qʼuisa wi niʼpa i je mal, niʼpa i je ajmaquib? (Queje ile tzʼibtal canok.) 19 Rumal-i yix, we quix tijin chu ʼonquil i ʼutz, y we cu ya i Dios chiwe chi qui tij i cʼax rumal, chi chʼija, xak mi mayij u ʼonquil i ʼutz; xa chi ya mas iwib puʼab i Dios chi ix ʼanawnak, man ire n-quix roʼtaj taj.

1 Pédro 5

I ma Pédro que u pixbaj i winak je re i Crísto

1 Woʼor cwaj quin bij jun tzij chiwe yix ix aj cʼamol u tzam re i jutak tzobaj re i Dios. Xak queje yin in aj cʼamol u tzam pacha yix, xui-ri yin xwilo are xu tij uyej i Crísto waral chuwach i jyub taʼaj. Yin, junam iwuʼ yix, ʼo na ke che are ca ʼalijinsax ni nim laj u ʼij u chomal i Crísto coʼon panok. 2 Lic quin bij chiwe: che i chajij i jutzobaj re i Dios chi je ʼo piʼab; che i chajij pacha jun aj yuʼul chij que u chajij u chij. Chi ʼana ronojel i cʼux; mi ʼan yix pacha jun chi n-kas ta craj u patan, pacha toʼ chʼacbal u mer cu ʼano. Chi ʼana ruʼ rutzil i cʼux man lic quiwaj que i to. 3 Mi ʼano chi toʼ que i rajawij i je ʼo piʼab. Chi bisoj u ʼonquil i ʼutz chiquiwach, cʼutbal-re chique wach i ca majawic quiqui ʼano. 4 We ʼutz qui chajixic qui ʼano, cocsax ni i ʼij i chomal are ca cʼun chal i Jesucrísto chi ʼAtz laj aj Chajal piwi; i ʼij chomal-le lic n-tu qʼuisic. 5 Xak queje yix chi ix alabom: chi cojo wach i qui tzij i nimak tak winak. Iwonojel yix chi cojo iwib chiwach; mi ʼan nim che iwib, man i wuj re i Dios queje iri cu bij: I Dios que u ʼatij i quiqui ʼan nim che quib, xui-ri, niʼpa i n-quiqui ʼan ta nim che quib, i Dios que u to rumal i rutzil u cʼux chique. (Queje ile tzʼibtalic.) 6 Chi ya ʼuri che i Dios cu kajsaj na i ʼij; mi ʼan nim che iwib, man coʼon panok i Dios cu nimarsaj na i ʼij. 7 Wach tak i quix cʼachir rumal, ʼis chi ya puʼab i Dios man ire ʼutz i chajixic cu ʼano. 8 Chix cʼascʼat pi nojbal, chi chajij iwib, man i itzel chi aj chʼoʼoj chiwij, ca tijin chi tzucuxic. Ire ca wacatic pacha jun coj, coʼic cu tzucuj pachin i cu tijo. 9 Chi ʼatij i itzel; chi jicba u cubibal i cʼux che i Jesucrísto. Are ca pe i cʼax piwi, cha cʼun chi cʼux chi i cʼax-le ʼis quiqui tij conojel iwatz i chaʼ chuwach i jyub taʼaj. 10 Waral chuwach i jyub taʼaj, xa ʼatal ʼij qui tij ni cʼax; we xix el pa cʼax-le, i Dios mísmo quix u to; cu jicba i cʼux, lic cu ya na i choʼab, xak co quix u tacʼba pi be. Ire, lic nim i rutzil u cʼux chake, oj u siqʼuim ruʼ man caka tij i ʼutz ruʼ chila chicaj, junam ruʼ i Jesucrísto. 11 Cakaj yoj ʼo ni u ʼij, ʼo ni u choʼab ronojel ʼij sak. Amen (katzij). 12 I ral wuj-i, xin u to i ma Silváno chu tzʼibaxic; wilom yin, ire ʼutz laj kachalal. Quin tak bi chiwe, yabal u cowil i cʼux man ʼutz quiwetamaj iri: niʼpa i utzil chomal petnak piwi, cu ʼalijinsaj chi i Dios lic cʼax quix u naʼo. Chi jicba i cʼux che ile. 13 I je jutzobaj kachalal waral pa Babilónia quiqui ya pan rutzil i wach. I Dios xak je u chom ique pacha u ʼanom chiwe yix. Xak i a-Márcos chi lic pacha wacʼal, xak cu ya pan rutzil i wach. 14 Chuwach i Dios, chi tzʼubaj iwib chiwach, yabal re rutzil i wach p. I Dios chu ya i uxlambal i cʼux iwonojel yix chi ix re i Jesucrísto. Amen (queje ile cwaj).

2 Pédro 1

1 Yin in a-Simon Pédro, in rapóstol i Jesucrísto, in rajchac lic in yom wib puʼab. Quin tzʼibaj bi i wuj-i chiwe yix chi i rikom i loʼlaj u cubibal i cʼux che i Kajwal Jesucrísto, chi xak jun ruʼ pacha u cubibal ka cʼux yoj. Queje ile petnak pakawi man i Jesucrísto chi ka Dios, xak Tolke, lic sucʼul i cu ʼano. 2 Quin tzʼonoj che i Dios chi cu ya ni u qʼuial utzil chomal chiwe, xak i uxlambal i cʼux chi ca pe piwi rumal i retamaxic u nojbal i Dios, xak i Kajwal Jesucrísto.

Wach craj i Dios chi quiqui ʼan i winak je re ire

3 I Dios, ruʼ i nim laj u choʼab, u yom chic chake ronojel wach i rajwaxic che i ka cʼaslemal, ronojel wach i rajwaxic che i ka be chuwach ire. Queje ile xeʼelok are xu ʼan chake chi caketamaj u wach ire chi xoj u siqʼuij ruʼ rumal i nim laj u ʼij u chomal, xak i nimak tak u ʼanic. 4 Queje ile u ʼanom chiwe, chi quix u to pacha u sujum lok. I tak u sujum-le, lic nim i rucʼam, lic ʼo u chac chiwe. Ire u yom ile, man i nojbal yix queʼel na pacha u nojbal ire xak quix ʼel chupam i mac atzalal chi ʼo chuwach i jyub taʼaj. Are u xebal i mac atzalal-le are i mal laj tak rayijbal ke yoj oj winak chuwach i jyub taʼaj. 5 Rumal-i, yix chi cul i cʼux che i Kajwal, chi ʼana pen u ʼonquil ix ʼutz chiquiwach i winak; y n-xui ta ile, xak chi bisoj u nawsaxic iwib che i Dios, wach craj ire qui ʼano; 6 xak chi ʼana pen u jeqʼuic iwib che tak i n-ʼus taj; y n-xui ta ile, xak chi bisoj u cowil i cʼux chuwach i cʼax, man n-qui sach tu nimal i cʼux; xak chi chʼobo i Dios. 7 Xak n-xui ti Dios qui chʼobo, xak chi chʼobo iwachalal, chi iwatz i chaʼ iwib rumal i Crísto. We cʼax qui na iwib chiwach, xak cʼax che i na i winak. 8 We qui ʼan ronojel tak ile, qui cowij ʼuri mas u ʼonquil i u chac i kajwal, ʼalaj ʼuri chi ʼo xoʼon re chiwe are xi ya iwib puʼab i Kajwal Jesucrísto. 9 We ʼo jun n-queje ta cu ʼan ile, ire n-ca tzun ta ʼuri cʼa naj, xa pacha mawach. Jun pacha ile, xsach ʼuri pu cʼux chi i Dios resam chic u mac chi u ʼanom ujer. 10 Rumal-i wachalal, chi ʼana pen chi ca ʼalijinic rumal wach tak i qui ʼano, chi katzij ix sicʼtal rumal i Dios xak lic ix chatal rumal ire. We qui ʼan ronojel tak ile chi in bim chiwe, queʼelok chi i jicham ʼuri i cʼux y n-quix tzak taj. 11 We queje ile qui ʼano, lic nim lic chom ni i cʼulaxic ʼuri rumal i Tolke chi Kajwal Jesucrísto, che u ʼatbal tzij ire chi n-tu qʼuisic. 12 Rumal-i, n-quin mayij tu cuxtaxic ronojel ile pi cʼux, tupu ʼis iwetaʼam chic ile, xak ix jiquil che i sak laj tzij cʼut-tal chiwe. 13 Quin bij yin, ca majawic quin cuxtaj ile pi cʼux ruʼ in pixbanic, tzʼakat in cʼaslic. 14 Man i Kajwal Jesucrísto u ʼalijinsam chwe chi quin camic. 15 Rumal-i quin ya in cʼux chu cuxtaxic iri chiwe. Teʼuri, we xin camic, cʼa cʼas can ronojel iri pi cʼux, que u rika tak i ʼij, chi cu rik u chac chiwe.

I ma Pédro xrilo are xocsax i nim laj u ʼij u chomal i Jesucrísto

16 Ka bim chiwe wach i u winakiric i Kajwal Jesucrísto, xak wach i nim laj u choʼab. Are xka cʼut ile chiwe, n-toʼ ta xka nojij u bixquil; lic ruʼ ka wach xkilo chi lic nim u ʼij u chomal. 17 Yoj lic oj ʼo ruʼ i Kajwal Jesucrísto are xocsax u ʼij u chomal rumal i ka Kajaw Dios, are xpe i chom laj chʼawbal chicaj chi xu bij: “Iri, are in Cʼojol chi lic cʼax quin naʼo; lic quin quicot rumal ire.” Queje ile xu bij. 18 Yoj lic xka ta i u chʼawbal-le chi xpe chicaj are oj ʼo wi ruʼ i Jesucrísto chila che i loʼlaj tzam jyub. 19 Ile chi xkilo cu ʼalijinsaj chake chi i tzij xqui tzʼibaj can i ajbil u tzij i Dios ujer, lic katzij. Yix, ʼutz i qui ʼano chi lic qui coj retalil che wach i qui tzʼibam can ique. Niʼpa i tzʼibtal can cumal ique-le queje pacha jun u tzunbal ʼaʼ tzijtal pa ʼekum, ca tzunic cʼa ca sakiric, cʼa are quel li nim laj chʼumil re u sakirbal. I u cʼunic i Kajwal Jesucrísto piwanima, queje pacha i nim laj chʼumil re u sakirbal- le. 20 ʼO u chac quiwetamaj iri: niʼpa i xqui tzʼibaj can i je ajbil u tzij i Dios ujer, mi jun winak ʼo puʼab cu bij wach queʼel usucʼ pacha toʼ cu chʼob ire utuquel. 21 Man mi jun ajbil u tzij i Dios toʼ xu tzʼibaj wach i u nojbal ire. Xui-ri ique, niʼpa i xqui bij, lic are u tzij i Dios, man ique lic xqui ya quib puʼab i Dios, y wach i xqui bij, lic are u Tewal i Dios xyaw chique.

2 Pédro 2

Chi ʼana cwent chique i tijonel chi xa je tʼoronel

1 Xui-ri, xak ʼo i je aj tʼoronel chiquixol i aj Israel winak ujer chi xqui bij chi je ajbil u tzij i Dios, péro ne te are. Xak queje ile, je ʼo ni aj tijonel que walij na chixol yix chi xa je tʼoronel. Ique, sak laj tzij ni quiqui bij qui ta yix; xui-ri xa coqʼuil que oc na chu bixquil i tʼorbal tzij, sachbal iwe. Xak quiqui xutuj i Kajwal chi xu toj i quelbal chi sak (quiqui bij na ique chi ire n-tu chac); rumal ile, xak teʼet ca pe ni u sachic qui wach. 2 Je qʼui que terej na chiquij chu ʼonquil i mac atzalal pacha i quiqui ʼan ni ique. Rumal i quiqui ʼano-le, cʼax que chʼaw ni winak che i sakil laj be re i Dios. 3 I je aj tʼoronel, xa rumal chʼacbal qui mer quiqui ʼano, quiqui bij ni tʼorbal tzij chiwe. Xui-ri, i sachbal qui wach lic ca pe na piquiwi; i Dios ʼax u bim wi chi quiqui tij ni tojbal mac. 4 ¿Xataba cu cuy qui mac ique we n-xu cuy ti qui mac i ángel ujer chi xqui ʼan qui mac? I ángel-le xe u cʼak bi pa infiérno, xe u tzʼapij pa ʼekum; chila je ximtal wi ruʼ carena, cʼa cu rik ni ʼij chi ca ʼat na tzij piquiwi. 5 Xak i mal laj tak winak ujer che tak i ʼij re i mam Noe, i Dios n-xu cuy ta qui mac ique; xa xu tak li nim laj jab chuwach i jyub taʼaj, camsabal que. Xui i mam Noe xtotajic, junam cuʼ wukub chic winak chi je ʼo ruʼ. I mam Noe-le, are maja ca pe wi i jab, xe u pixbaj niʼpa i je ajmac chi ʼo ni u chac quiqui sucʼba qui cʼaslemal. 6 Xak i queb tinimit ujer, Sodóma y Gomórra, i Dios xu sach qui wach rumal qui mac i winak. Xe u poroj, lic xe u ʼon chaj, cʼutbal-re chique i winak woʼor chi ca pe ni cʼax piquiwi we n-quiqui coj ti u ʼij i Dios. 7 Xui i mam Lot xtotaj chuwach i ʼaʼ-le rumal i Dios, man ʼutz laj winak; ire ʼax ca bison-wi rumal i n-ʼus taj chi quiqui ʼan i mal laj tak winak. 8 I ʼutz laj mam Lot jekel chiquixol ique, xui-ri ʼij ʼij, ca bisonic are xrilo, are xu ta, niʼpa i n-ʼus taj quiqui ʼano. 9 Chi, cakil wi chi i Dios lic ca tiqui chi qui toʼic chuwach i cʼax niʼpa i qui jachom quib puʼab ire. Xak ca tiqui chi qui yaʼic pa cʼax conojel niʼpa i n-ʼus ta quiqui ʼano, quiqui tij ni cʼax tzʼakat cʼa ca cʼun i juício pa qʼuisbal ʼij. 10 Queje cu ʼan ni Dios ile, ʼe te le chic-i chique ique chi quiqui ʼan tak i qui rayijbal chi n-chʼam taj, xak quiqui yoʼya u ʼij i Kajwal. Lic co qui wach, toʼ quiqui ʼan pacha cacaj ique; n-quiqui xij ta quib chu yoʼyaxic i nimak qui ʼij, i nimak qui choʼab chi n-ca ʼiltaj ti qui wach. 11 Queje quiqui ʼan ique ile, xui-ri, mi ne i ángel chi mas ʼo qui ʼij qui choʼab chiquiwach ique, mi ne ique que qui yoʼya chuwach i Kajwal. 12 Péro i achiab-i toʼ que yoʼyan chirij tak i n-quetaʼam taj wach usucʼ. Je pacha chicop chi n-ta qui noʼoj; je pacha itzel chicop chi n-ti qui chac, toʼ ʼutz we que chapic, que camsaxic. Queje ique ile, ca sachsax ni qui wach pacha i chicople. 13 Quiqui tij ni cʼax, rumal i cʼax qui ʼanom ique chique i juban chic. Woʼor, i qui quicotemal ique are i toʼ quiqui ʼan ʼanok wach tak u rayijbal qui cʼux. Are quiqui mol quib iwuʼ pa tak nimaʼij, lic je ajyol qʼuix; toʼ quiqui ʼan i n-ʼus taj, y lic que quicot chu ʼonquil. (Ne te sakil, xa je aj tʼoronel.) 14 Are quiquil u wach jun ixok, lic quiqui rayij u wach; n-ca rix ta qui cʼux chu ʼonquil i qui mac. Xak i winak chi n-kas ta jiquil qui cʼux che i Dios, ʼutz quiqui ta i tunbal tzij quiqui bij, y que terej chirij. I je aj tʼoronel-le lic u cʼamom rib chique quiqui rayij u wach i n-que taj; ique-le, xa pa ʼaʼ que ʼe qui qʼuisa wi. 15 Je ʼelnak che i be sucʼulic, je sachnak chic. Qui majom i be n-ʼus taj, pa xbin wi i ma Balaam ujer, chi u cʼojol i mam Beor. I ma Balaam-le, lic xu rayij i mer, rumal-i, xu min rib chupam i n-ʼus taj. 16 Xui-ri, i ma Balaam xu tij yaj rumal u mac. Xak teʼet i u buru xchʼawic pacha winak, ʼatbal re i ma Balaam chu ʼanic i n-ʼus taj. 17 I je aj tʼoronel chi que in lap chiwe je pacha ralaxbal ya chakijnak; n-ta coʼon-re chiwe. Xak je pacha sutzʼ chi xa ca cʼam bi rumal i tew. I Dios u yijbam jun cʼolbal-que, lic ʼekum pa i que yaʼ wi; n-ta chic quelic lok chila. 18 Toʼ nim que chʼawic, péro i qui tzij n-ta coʼon-re chiwe. Quiqui bij chi ʼutz we qui ʼan wach tak i toʼ quiwaj yix, xak wach tak cu rayij i chʼacul. Rumal i qui tzij-le, que qui tʼor i winak chi cʼa te je ʼelnak chiquixol i je ajmaquib. 19 I je aj tʼoronel-le quiqui sujuj iwelbal chi sak: “N-ta chic iwajaw piwi,” que cha. Péro ʼalaj chi n-katzij taj, man ique mísmo ʼo na jun cajaw piquiwi; je ʼo puʼab i n-ʼus taj. Man jun, we u yom rib puʼab jun chic, ʼo ʼuri rajaw. 20 Queje i winak ile chi qui jachom chic quib che i Kajwal Jesucrísto chi Tolke, je ʼelnak chic ʼuri puʼab i n-ʼus taj re u wach i jyub taʼaj. Xui-ri, we coʼon panok quiqui ya tan chic quib puʼab i n-ʼus taj, que chaptaj tan chic ʼuri rumal i qui mac, que ʼel ʼuri mas ne te ʼutz chuwach li ujer. 21 Niʼpa i xqui maj te i be sucʼulic, y xa xe tzalij chic che i n-ʼus taj man xcoʼtaj can i loʼlaj tzij yatal chique, mas ʼutz ʼuri chique ma ta qui jekom i be sucʼulic. 22 Are i qui ʼanom ique are pacha i tzij-i chi caka bij konojel: “Jun tzʼi que u biʼa tan chic u xabum canok; xak jun ak, tupu chʼajom chic rij, xa que u mina chic rib pa xoʼol.”

2 Pédro 3

Ca nakajab i qʼuisbal ʼij re i jyub taʼaj

1 Ix wachalal chi quix waj, i wuj-i are ucab quin tzʼibaj chiwe. Chupam i queb in wuj, in ʼanom pen quix in to chu sucʼbaxic i nojbal. 2 Chi cʼunsaj pi cʼux niʼpa i qui bim can i loʼlaj ajbil u tzij i Dios ujer, xak niʼpa i tzij pixab u bim can i Kajwal chi Tolke, chi cʼut-tal chiwe yix kumal yoj oj rapostelab. 3 Nabe ʼo u chac chiwetamaj iri: are ca pe i qʼuisbal tak ʼij, que cʼun i aj yoʼyanel re wach i cojom yix, xak toʼ quiqui ʼan qui rayijbal ique chi n-ʼus taj. 4 Quiqui bij na chiwe chi n-katzij taj we ca cʼun tan chic i Jesucrísto. “N-ta jun retalil kilom we ca cʼun tan chic, man u wach wi u ʼanom wi lok cʼa chu xebal. Xak u wach wi u ʼanom are xe icʼaw wi i katit ka mam, y cʼa are ʼo wi woʼor,” que cha na. 5 N-cacaj ta ʼut quiqui cʼunsaj piqui cʼux wach u ʼanom i Dios; chu xebal, ire ruʼ u chʼawbal xu yijba i caj, i jyub taʼaj. Xel i jyub taʼaj che i ya, y n-xui ta ile, xak ucʼam rumal i ya. 6 Xak xoʼon panok, i Dios xu sach u wach i jyub taʼaj ruʼ jun nim laj ya. 7 I caj, i jyub taʼaj re woʼor, je ucʼam rumal i mísmo u tzij i Dios; n-que sachsax ta qui wach cʼa cu rik ni ʼij re i juício. Are ca cʼun i ʼij-le, ca sachsax ni qui wach rumal i ʼaʼ, xak ca sachsax ni qui wach i winak chi n-qui cojom tu ʼij i Dios. 8 Yix, chi quix waj, cha cʼun chi cʼux iri: i Kajwal, jun ʼij chuwach ire, xak jun ruʼ jun mil junab; xak jun mil junab chuwach ire, xak jun ruʼ jun ʼij. 9 ʼO i quiqui chʼobo chi i Kajwal lic baytajnak chu ʼonquil wach i u bim ujer; ire n-baytajnak taj. Cʼa maja cu sach u wach i jyub taʼaj xa rumal u nimal u cʼux chake man craj ire mi jun ca sachsax ni u wach: craj chi conojel i winak quiqui jach quib puʼab ire tzʼakat cʼo i ʼij. 10 Are cu rik i ʼij re i Kajwal, xak teʼet ca cʼunic, pasha u cʼunbal jun iliʼom chaʼab. Xui-ri, che i ʼij-le, i caj ca sach u wach, y nim u chʼawbal cu ʼan na. I ʼij, i icʼ, i chʼumil que cʼatic y que sachic; xak i jyub taʼaj ca cʼatic ruʼ ronojel niʼpa i ʼo chuwach. 11 Bay, we iwetaʼam yix chi ronojel ile ca sachic, lic ʼo u chac ʼuri chʼam chix ʼolok, chom i cʼaslemal; chix ʼolok lic i yom i cʼux che i Dios. 12 Queje ile chi ʼana, tzʼakat quiwoyʼej u cʼunic u ʼij i Dios. Chi tija i ʼij chu ʼonquil chi weʼ ca cʼunic. Katzij, chupam i ʼij-le i caj ca cʼatic y ca sachic. I ʼij, i icʼ, i chʼumil xak cu maj ʼaʼ, lic que jaric. 13 Teʼuri cakil ni caj cʼacʼ, xak i jyub taʼaj cʼacʼ chi u bim i Dios chake. Chupam i caj cʼacʼ xak chupam i jyub-le, ronojel ʼis ʼutz ʼis sucʼulic. 14 Rumal-i, yix chi quix waj, tzʼakat iwoyʼem i nim laj ʼij-le, chi chomaj iwib ruʼ i Dios xak i chiwach yix; chi bisoj u ʼonquil ix chʼam pi cʼux, man n-ta mac atzalal chiwij are ca cʼun i Kajwal. 15 Chiwetamaj chi xa rumal u nimal u cʼux i Kajwal, cʼo i ʼij yatal chique i winak chi que, ʼel na chi sak. Xak i kachalal ma Páblo chi lic cakaj, queje ile u tzʼibam chiwe. Niʼpa i xu tzʼibaj chiwe are i nojbal petnak ruʼ i Dios. 16 Laj ronojel u wuj ire, ʼis queje ile cu bij. Katzij, ʼo jujun u tzij, cʼax u majic usucʼ. ʼO i winak chi n-kas ta quiqui ta u be u tzij i Dios, xak n-jiquil ti qui cʼux che; ique quiqui yoj ʼuri u tzij i ma Páblo, queje pacha quiqui yoj juban chic tzij tzʼibtal chupam u wuj i Dios. Queje ile xa quiqui petsaj i sachbal qui wach quituquel. 17 Rumal-i, yix chi quix waj, iwetaʼam chic wach ca petic; rumal-i chi chajij iwib chique i mal laj tak aj tʼoronel, mokxa quix tʼortajic y quix tzak che i cojonic che i sak laj tzij. 18 Chi ʼana pen quiwetamaj mas u nojbal i Kajwal Jesucrísto chi Tolke; chi ya che ire cu ʼan ni u chac pi cʼux. Chocsax u ʼij, n-xui ta woʼor, xak ronojel ʼij sak. Amen (queje ile cakaj).

1 Juan 1

I Jun chi ca yaw i cʼaslemal

1 Caka tzʼibaj chiwe chirij i Jun chi ʼax ʼo wi chu xebal li ʼij sak. Ire, ka tom wach i xu bij, xak kilom ruʼ ka baʼwach; katzij kilom u wach, xak ka chapom ruʼ ka ʼab. Caka tzʼibaj chiwe chirij i Jun chi are i Tzij chi cu ya i cʼaslemal. 2 I Rajaw i cʼaslemal xcʼun chuwach i jyub taʼaj; yoj xkilo, rumal-i caka bij chiwe wach i kilom, y woʼor caka ʼalijinsaj i cʼaslemal-le chiwe chi n-tu qʼuisic. I Rajaw i cʼaslemal-le ʼax ʼo wi ruʼ i Ta chicaj, y xu cʼut rib chake. 3 Niʼpa i kilom, niʼpa i ka tom, caka ʼalijinsaj chiwe, man cakaj qui ya i wach kuʼ. Yoj ka yom ka wach ruʼ i Ta chicaj, xak ruʼ i Jesucrísto chi u Cʼojol; rumal-i, cakaj chi yix qui ya i wach kuʼ. 4 Caka tzʼibaj iri chiwe, man cakaj ca nimar mas i quicotemal yix, xak queje yoj.

ʼO u chac coj bin pa sak

5 Woʼor caka bij chiwe wach i tzij cʼuttal chake yoj rumal i Jesucrísto; are iri: i Dios, lic pacha i paʼij lic sak, n-ta pichʼ ʼekumal che. 6 We caka bij chi junam i ka wach ruʼ i Dios, xui-ri we coj bin che i be n-ʼus taj, oj ʼo ʼuri pa ʼekumal, n-sakil ti caka bij, n-sakil ti caka ʼano. 7 Xui-ri, we ʼis coj bin ruʼ i Dios pa sak, man ire ʼo pa sak, junam ʼuri ka wach yoj niʼpa i kachalal kib; xak i u quiqʼuel i Jesucrísto chi u Cʼojol i Dios, cresaj ronojel niʼpa i ka mac. 8 We caka bij chi n-ta ka mac, xa caka tʼor kib ʼuri; n-sakil ti caka ʼano. 9 Péro we caka jach i ka mac che i Dios, ketaʼam chi cu cuy na chake, xak cresaj niʼpa i mac atzalal pa kanima. Man ire lic cu ʼan na pacha i u bim; lic sucʼul i cu ʼano. 10 We caka bij chi n-oj macunnak taj, xa coj tijin ʼuri chu bixquil chi Dios aj tʼoronel (man ire u bim chi ʼo ka mac); xak queʼelok chi u tzij ire n-ta pa ka cʼux.

1 Juan 2

I Jesucrísto aj cojol ka tzij chuwach i Dios

1 Yix chi ix wacʼal, quin tzʼibaj iri chiwe man ʼutz n-quix macun taj. Xui-ri, we ʼo jun cu ʼan jun u mac, ʼo jun ʼutz laj aj cojol ka tzij chuwach i Ta chicaj. Are ire are i Jesucrísto, chi n-ta jun u mac. 2 Ire xoʼon ka qʼuexel, man xu ya rib xcamsaxic, tojbal ka mac yoj. N-xui ta rumal ka mac yoj, xak rumal i qui mac conojel i winak chuwach i jyub taʼaj. 3 We caka ʼan cas che u tzij i Dios, ca ʼiltaj ʼuri chi ketaʼam u wach ire. 4 We ʼo jun cu bij: “Yin wetaʼam u wach i Dios,” coʼono, péro we n-cu ʼan ta cas u tzij i Dios, xa ca tʼoronic; n-sakil ti cu ʼano. 5 Xui-ri, we jun ca tijin chu ʼonquil wach cu bij i Dios, ca ʼalijin ʼuri chi tzʼakatnak i cʼaxnabal u cʼux che i Dios. We queje ile caka ʼano, ketaʼam ʼuri chi oj ʼo che i Dios. 6 Pachin i cu bij chi ire ʼo che i Dios, chu ʼana ʼuri pacha xu ʼan i Jesucrísto.

I tzij chi nim u chac

7 Ix wachalal, n-are ti cʼacʼ laj tzij in tzʼibam chiwe, xa are i tzij chi ʼax ʼo wi piwi. I tzij-i are i tom yix are xi ya iwib puʼab i Dios. 8 Katzij, i tzij chi quin tzʼibaj chiwe, pacha cʼacʼ laj tzij qui na yix. Queje ile qui naʼo man ya ca pactaj i ʼekumal chiwach; i sak chi lic sakil, ca tijin u tzunic pi cʼux. I tzij-le, are i Jesucrísto xu ʼalijinsaj chi sak laj tzij, xak yix quix tijin chu ʼalijinsaxic chi sak laj tzij. 9 We ʼo jun cu bij chi ʼo pa sak, xuiri we tzel cril i rachalal, cʼa ʼo ʼuri pa ʼekumal. 10 We ʼo jun, cʼax que u na i rachalal, ʼo ʼuri pa sak; we ʼo pa sak, n-ca tzak ta chupam i mac atzalal. 11 Xui-ri we tzel cril i rachalal, ʼo ʼuri pa ʼekumal; toʼ pa ʼekum ca binic. N-retaʼam taj pa ca ʼe wi, man i ʼekum-le u ʼanom mawach che. 12 Ix wacʼal, quin tzʼibaj iri chiwe, man i Dios u cuyum chic i mac rumal re i Jesucrísto. 13 Yix chi ix kajawxel, quin tzʼibaj iri chiwe, man iwetaʼam u wach i Jesucrísto, chi ʼax cʼas wi chu xebal ʼij sak. Ix alabom, xak quin tzʼibaj chiwe yix, man ix tiquinak chu kajsaxic u choʼab itzel. Ral tak wacʼal, in tzʼibam chiwe yix man iwetaʼam u wach i Ta chicaj. 14 Yix chi ix kajawxel, xak in tzʼibam chiwe, man iwetaʼam u wach i Jun chi ʼax ʼo wi chu xebal ʼij sak. Ix alabom, xak chiwe yix in tzʼibam man ʼo i choʼab, xak ʼo i u tzij i Dios pi cʼux, xak ix tiquinak chu kajsaxic u choʼab itzel. 15 Wachalal, mi ya i cʼux che u wach i jyub taʼaj, xak cʼax mi na tak i xa re u wach i jyub taʼaj. Jun, we cʼax cu na u wach i jyub taʼaj, n-ta cʼaxnabal u cʼux ʼuri che i Ta chicaj. 16 Man i n-ʼus taj chi ʼo chuwach i jyub taʼaj, n-ruʼ ti Ta petnak wi. ʼO i mal laj tak rayijbal re i ka chʼacul; ʼo i rayijbal re tak i kus cakilo; ʼolic caka ʼan nim che kib xa rumal ʼo ubitak ke. Niʼpa ile n-ca pe ta ruʼ i Ta chicaj; xa chuwach i jyub taʼaj ca pe wi. 17 I u wach i jyub taʼaj xa ca qʼuisic. Xak ca qʼuis i niʼpa tak ʼo chuwach chi xa caka rayij waral. Péro i winak chi quiqui ʼan pacha craj i Dios, i qui cʼaslemal ique n-tu qʼuisic.

Mix tzak piquiʼab i aj tʼoronel

18 Ral tak wacʼal, oj ʼo chic pa tak qʼuisbal ʼij. Bital chic chiwe chi ca cʼun jun aj tʼoronel chi aj chʼoʼoj chirij i Crísto. Woʼor, je qʼui chic i aj chʼoʼoj je walijnak chirij i Crísto, rumal-i, ketaʼam chi oj ʼo chic pa tak qʼuisbal ʼij. 19 Ique je kachiʼil teʼek, xui-ri katzij, ne te ka cwenta. We tene je ka cwenta, xe qʼuiji tene-ri kuʼ yoj. Queje ile xa ʼanic, ʼalijinsabal-re chi mi ta jun chique ique je ke yoj. 20 Xui-ri, yix n-ix ta queje ile; i Crísto u takom li u Tewal i Dios chiwe, rumal-i iwetaʼam i sak laj tzij. 21 In tzʼibam tak iri chiwe man iwetaʼam i sak laj tzij. Ma tene iwetaʼam ile, n-queje tene quin tzʼibaj-i chiwe. Yix iwetaʼam chi n-ta jun mentir ca winakir che i sak laj tzij. 22 ¿Pachin i aj tʼoronel? Are i winak chi cu bij chi Jesus n-are ti Tolke; ire aj chʼoʼoj ʼuri chirij i Crísto. Xa cu kajsaj u ʼij i Crísto chi u Cʼojol i Dios, xak cu kajsaj u ʼij i Ta chicaj. 23 I jun chi n-cu coj ti u ʼij u Cʼojol i Dios, n-cu coj ta ʼuri u ʼij i Ta chicaj; pachin i cu coj u ʼij u Cʼojol-le, xak cu coj ʼuri u ʼij i Ta chicaj, re ʼuri i Ta chicaj. 24 Rumal-i, chi cʼolo pi cʼux i tzij chi i tom lok are xi jek li u cojic. We ca qʼuiji pi cʼux niʼpa i tom lok are xjekan li u bixquil chiwe, quix qʼuiji ʼuri puʼab u Cʼojol, xak quix qʼuiji puʼab i Ta chicaj. 25 Are ile are i cʼaslemal n-tu qʼuisic chi u bim i Jesucrísto chi cu ya chake. 26 Je ʼo i winak cacaj quix qui tʼoro, rumal-i in tzʼibam iri chiwe. 27 Xui-ri, yix ʼo i u Tewal i Dios iwuʼ, chi u yom i Jesucrísto chiwe. Rumal-i n-tu chac jun chic col u cʼutu chiwe, man are u Tewal i Dios ca cʼutuw chiwe ronojel wach i rajwaxic chiwe. Niʼpa i cu cʼut ire, lic sak laj tzij, n-tʼoronic taj. Rumal-i, chix ʼol che i Crísto pacha cu cʼut u Tewal i Dios chiwe. 28 Ix wacʼal, chix ʼol puʼab i Crísto, man ʼo ni u cowil ka cʼux are ca winakir tan chic, xak n-coj qʼuix ta chuwach are ca cʼun tan chic ire. 29 Yix iwetaʼam chi i Jesucrísto, sucʼul wach i cu ʼano; chiwetamaj ʼuri niʼpa i quiqui ʼan i sucʼulic, je racʼal i Dios.

1 Juan 3

I qui módo i racʼal i Dios

1 Chiwilapeʼ, i Ta chicaj lic cʼax coj u naʼo; ʼalaj ile, man cu bij chi oj racʼal ire. Y katzij lic oj re ire. I winak chi toʼ je re u wach i jyub taʼaj, n-quetaʼam taj bi kuxic yoj, man n-quetaʼam ti Dios. 2 Ix wachalal chi quix waj, woʼor oj racʼal chic i Dios; maja cakilo wach mer coj ʼanawic, xui-ri, ketaʼam chi are ca cʼun i Jesucrísto, coj eʼelok pacha ire, man cakil na wach ca tzun ire. 3 Niʼpa i qui cubam qui cʼux che ile, chiqui cowij ʼuri u ʼonquil chʼam che qui cʼux pacha u cʼux i Jesucrísto, lic chʼam. 4 Niʼpa i quiqui ʼan qui mac, n-quiqui ʼan ta ʼuri pacha i cu bij i ʼatbal tzij re i Dios; man i mac atzalal, xa are u kelic u ʼatbal tzij. 5 Yix iwetaʼam chi i Jesucrísto xcʼun chuwach i jyub taʼaj chi relsaxic i ka mac. Xak iwetaʼam chi ire n-tu mac. 6 Rumal-i niʼpa i que qʼuiji puʼab i Jesucrísto, quiqui mayij que macunic. Jun, we cʼa ca macunic, ʼalaj ʼuri chi nu rikom ti Jesucrísto, xak n-retaʼam tu wach. 7 Yix chi ix wacʼal, mix tʼortajic, pachin ca tijin chu ʼonquil i ʼutz, sucʼul laj winak ʼuri; queʼelok pacha i Jesucrísto chi lic sucʼulic. 8 Xui-ri jun we toʼ ca macunic, xa re itzel ʼuri, man itzel lic re-wi ajmac chu xebal li ʼij sak. Xui-ri, i u Cʼojol i Dios xcʼun chuwach i jyub taʼaj, xol u sacha u wach niʼpa u ʼanom itzel. 9 Jun, we racʼal chic i Dios, u mayim i macunic, man ʼo re i Dios che; n-ca macun taj, xak n-ca tiqui ta che, man alaxnak chic ruʼ i Dios. 10 Ca ʼalijin ʼuri, pachin je racʼal i Dios, xak pachin je racʼal itzel: niʼpa i n-quiqui ʼan ti ʼutz, niʼpa i n-cacaj ti cachalal, ique ne te re i Dios. ʼO u chac cʼax caka na kib chakawach 11 I tzij chi xi ta lok are xi ya iwib puʼab i Jesucrísto, are iri: ʼo u chac cʼax caka na kib chakawach. 12 Maka ʼan ke yoj pacha xu ʼan i a-Cain; ire xa re itzel y xu camsaj u chaʼ. ¿Wuchac xu camsaj? Tzel xrilo rumal i ʼutz xu ʼan i u chaʼ, péro i a-Cain, n-ʼus ti xu ʼano. 13 Ix wachalal, mix oc ʼil che we tzel quix quil i winak chi ne te re i Dios. 14 Ketaʼam chi xoj el che i be chi coj u cʼam bi te che i camic, y xka jek i be re i cʼaslemal. Ketaʼam chi ka rikom i be re i cʼaslemal, man cʼax que ka na chic i kachalal. Are i n-cʼax ta quiqui na i cachalal, cʼa je ʼo ʼuri pa be re i camic. 15 Pachin tzel cril i rachalal, aj camsanel ʼuri. Iwetaʼam yix, jun aj camsanel nu rikom ti u cʼaslemal chi n-tu qʼuisic. (Xak jun ruʼ ile, pachin tzel cril i rachalal, nu rikom ti u cʼaslemal ʼuri.) 16 Ketaʼam wach usucʼ i cʼaxnabal cʼuxij, man i Jesucrísto xu ʼalijinsaj chake are xu ya rib che i camic tobal ke yoj. Xak yoj, ca majawic caka ya kib che i camic, cʼaxnabal que i kachalal. 17 We ʼo jun, n-ta rajwaxic che, y cril i rachalal uyej cu ʼano, we ire n-cu to ti rachalal, ¿xataba cʼax cu na ʼuri i Dios? N-cʼax taj. 18 Ix wacʼal, we katzij ʼo cʼaxnabal ka cʼux, n-xui ta ruʼ ka chiʼ caka bij. ʼO u chac ca ʼiltajic chi ʼo u cʼaxnabal ka cʼux sakil, rumal i ʼutz caka ʼano.

¿Wach nawi caka ʼano man n-coj qʼuix ta chuwach i Dios?

19 Queje ile ketaʼam chi oj re i sak laj tzij, xak caka naʼo chi oj ʼutz chuwach i Dios. 20 We cu bij ka cʼux chi ka ʼanom ka mac, xak i Dios retaʼam chi ka ʼanom ka mac, man ire ronojel ʼis retaʼam. 21 Ix wachalal chi quix waj, we caka na pa ka cʼux n-ta ka mac, ʼo u cowil ka cʼux ʼuri chuwach i Dios. 22 Queje ile wach i caka tzʼonoj che, ire cu ya na chake, man caka coj u tzij u pixab, xak caka ʼan pacha i chom cril ire. 23 I Dios u bim chake chi chaka cuba ka cʼux che i Jesucrísto chi u Cʼojol, xak cʼax chaka na kib chakawach pacha xoj u tak ire chu ʼonquil. 24 We caka ʼan cas u tzij u pixab i Dios, coj qʼuiji ʼuri puʼab ire, xak ire ʼo pa ka cʼux yoj. Rumal i u Tewal chi ʼo kuʼ, ketaʼam chi i Dios ʼo pa ka cʼux.

1 Juan 4

Chiwila u be pachin ʼo i u Tewal i Dios ruʼ

1 Ix wachalal chi quix waj, mi coj u tzij jun winak we xa rumal cu bij chiwe chi ʼo u Tewal i Dios ruʼ. Chix tacʼal na pa rakan we katzij are u Tewal i Dios ʼo ruʼ. Je qʼui i je aj tʼoronel que bin chic chuwach i jyub taʼaj; quiqui bij ique chi je ajbil u tzij i Dios, péro ne te re i Dios. 2 ʼO i ʼilbal-re we katzij ʼo u Tewal i Dios cuʼ, man we lic je re i Dios, quiqui bij na chi i Jesucrísto katzij xoʼon achi che rib y xcʼun chuwach i jyub taʼaj. 3 We xa cacuwaj ile, n-ti u Tewal i Dios ʼuri cuʼ; xa are u tewal i jun chi aj chʼoʼoj chirij i Crísto, are ile ʼo cuʼ. Yix i tom rason chi ca cʼun jun aj chʼoʼoj chirij i Crísto; ʼo chic u tewal chuwach i jyub taʼaj. 4 Ix wacʼal, yix ix re i Dios; ix tiquinak chique i aj tʼoronel-le. Xix tiqui chu ʼonquil man ʼo u Tewal i Dios iwuʼ; ire, lic nim ni u choʼab chuwach i jun chi ʼo cuʼ ique, chi toʼ je re u wach i jyub taʼaj. 5 I aj tʼoronel-le, i qui nojbal ique xa qui nojbal toʼ winak; rumal-i, niʼpa i quiqui cʼutu xa re u wach i jyub taʼaj. I winak chi toʼ je re u wach i jyub taʼaj, kus quiqui ta i qui tzij. 6 Péro yoj n-oj ta queje pacha ique; yoj oj re i Dios. Pachin retaʼam u wach i Dios, cu ya u xiquin chaka tayic yoj. Pachin i n-re ti Dios n-coj u ta ta ʼuri. Queje ile ketaʼam pachin ʼo i u Tewal i Dios ruʼ, xak pachin ʼo i u tewal i tʼoronel ruʼ.

I Dios rajaw i cʼaxnabal cʼuxij

7 Ix wachalal chi quix waj, ʼo u chac cʼax chaka na kib chakawach, man i cʼaxnabal cʼuxij, ruʼ i Dios ca pe wi. Pachin ʼo i cʼaxnabal u cʼux, retaʼam ʼuri u wach i Dios, xak alaxnak chic ruʼ i Dios. 8 Pachin n-ta cʼaxnabal u cʼux, ʼalaj ʼuri chi n-retaʼam tu wach i Dios, man i Dios are u xebal i cʼaxnabal cʼuxij. 9 ʼAlaj chi Dios cʼax coj u naʼo, man xu tak li u Cʼojol chuwach i jyub taʼaj chaka toʼic yoj. Xa jun i Racʼal; xui-ri, xu tak li chi, cu yabej re i ka cʼaslemal sakil. 10 Quin bij chiwe wach i mer usucʼ i cʼaxnabal cʼuxij: i Dios cʼax coj u naʼo y xu tak li u Cʼojol, tojbal re i ka mac. Queje ile xu ʼalijinsaj i cʼaxnabal u cʼux chake. N-are ti yoj cʼax xka na i Dios; are ire cʼax xoj u na yoj. 11 Ix wachalal chi quix waj, we queje i cʼaxnabal u cʼux i Dios ile chake, ʼo u chac xak yoj cʼax chaka na kib chakawach. 12 Mi jun ʼilawnak u wach i Dios; xui-ri, we cʼax caka na kib chakawach, ca ʼalijin ʼuri chi ʼo i Dios kuʼ, xak i cʼaxnabal cʼuxij chi ca pe ruʼ ire ca tijin che u chac pa ka cʼux. 13 Ketaʼam chi oj ʼo che i Dios, xak i Dios ʼo kuʼ yoj, man ire u yom u Tewal pa kanima. 14 I Ta chicaj u takom li u Cʼojol ʼelsabal que i winak chupam i qui mac. Ile lic kilom yoj, xak caka paxsaj u tzijol chique i winak wach i kilom. 15 Pachin cu cojo chi Jesus are u Cʼojol i Dios, xak queje ile cu bij chiquiwach i winak, ire-le ʼo che i Dios, xak i Dios ʼo che ire. 16 Rumal-i ketaʼam, xak caka cojo, chi Dios cʼax coj u naʼo. I Dios are u xebal i cʼaxnabal cʼuxij. Pachin i ca ʼalijin che chi ʼo i cʼaxnabal u cʼux, ʼo ʼuri che i Dios, xak i Dios ʼo che ire. 17 Rumal-i, i cʼaxnabal cʼuxij chi ca pe ruʼ i Dios ca tijin u tzʼakatic pa ka cʼux. We tzʼakat na, n-caka xij ta kib ʼuri chuwach i Dios are cu ʼan i ʼatbal tzij. N-caka xij taj, man oj queje pacha i Jesucrísto waral chuwach i jyub taʼaj. 18 Yoj, we cʼax caka na jun chic, n-ta xak caka xij kib ʼuri che. We tzʼakat i cʼaxnabal ka cʼux che i Dios, ca chup ʼuri i ka xibriquil. We cʼa caka xij kib, xa are caka chʼob ʼuri chi Dios coj u ya na pa cʼax. Rumal-i, jun we toʼ cu xij rib, n-tzʼakat ta ʼuri i cʼaxnabal u cʼux che i Dios. 19 I Dios cʼax oj u naʼom lok, rumal-i, cʼax caka na ire. 20 We ʼo jun cu bij: “Yin cʼax quin na i Dios,” coʼono, xui-ri we tzel cril jun rachalal, ire xa ca tʼoron ʼuri. Jun, we n-cʼax ta que u na i rachalal chi je ʼo chirij chuwach, ¿wach cʼax u naʼic i Dios ʼuri cu ʼano, chi n-ca ʼiltaj tu wach? 21 Ire u bim i tzij-i chake: pachin i cʼax cu na i Dios, ʼo u chac ʼuri cʼax che u na i rachalal.

1 Juan 5

Wach i kelic puʼab i n-ʼus taj chuwach i jyub taʼaj

1 Pachin i cu cojo chi i Jesus are i Tolke, alaxnak chic ruʼ i Dios. Pachin cʼax cu na jun kajawxel, xak cʼax que u na ʼuri i racʼal i kajawxel-le. 2 We cʼax caka na i Dios, xak we caka ʼano pacha coj u tak chu ʼonquil, ketaʼam ʼuri chi cʼax que ka na i racʼal ire. 3 ʼAlaj chi ʼo i cʼaxnabal ka cʼux che i Dios we ronojel ka cʼux caka ʼano pacha i cu bij ire; ile n-cʼax tu ʼonquil caka na yoj. 4 N-cʼax taj, man konojel niʼpa i oj alaxnak ruʼ i Dios coj tiqui chu kajsaxic u choʼab i toʼ re u wach i jyub taʼaj. Coj tiqui che rumal u cubibal ka cʼux che i Jesucrísto. 5 ¿Pachin ca tiqui chu kajsaxic u choʼab i toʼ re u wach i jyub taʼaj? Xa are ire chi u cubam u cʼux che, chi Jesus are u Cʼojol i Dios.

I retamaxic chi Jesucrísto racʼal i Dios

6 I u Tewal i Dios cu ʼalijinsaj chake chi Jesucrísto are i Tolke chi lic tzʼakat. Ire are i cʼun-nak ruʼ ya, xak ruʼ quiqʼuelaj; n-xui ta ruʼ ya, xui-ri are ruʼ ya, xak ruʼ quiqʼuelaj. I u Tewal i Dios rilom, xak cu bij chake chi katzij ile, y ketaʼam chi ire n-ca tʼoron taj. 7 Je oxib je ʼo chicaj chi quiqui bij chi lic katzij ile; i oxib-le are i Ta, i Tzij, xak i u Tewal i Dios. I je oxib-le xa je jun. 8 Xak je ʼo oxib waral chuwach i jyub taʼaj chi quiqui bij chi lic katzij ile; ique je are i u Tewal i Dios, xak i ya, xak i quiqʼuelaj. 9 Yoj caka cojo wach tak quiqui bij i toʼ winak, mas ʼo ʼuri u chac chaka cojo u tzij i Dios; rumal-i ʼo u chac caka cojo wach cu bij chirij u Cʼojol. 10 Pachin i cul u cʼux che u Cʼojol i Dios, retaʼam ʼuri pu cʼux chi Jesucrísto are u Cʼojol i Dios. Pachin n-cu coj ti ile chi u bim i Dios, pacha cu bij ʼuri chi Dios xa ca tʼoronic. Queje ile queʼelok, man nu cojom taj wach u bim i Dios chirij u Cʼojol. 11 Are iri, are usucʼ i u bim i Dios, chi ire u yom i ka cʼaslemal n-tu qʼuisic, y caka rik i cʼaslemal-le rumal u Cʼojol. 12 Pachin i u cʼulam u Cʼojol i Dios pa ranima, ʼo ʼuri u cʼaslemal sakil; pachin i n-ti u Cʼojol i Dios pa ranima, n-ta ʼuri u cʼaslemal sakil.

Qʼuisbal tak tzij

13 Quin tzʼibaj iri chiwe yix, chi i cubam i cʼux che i u Cʼojol i Dios, man cwaj quiwetamaj chi ʼo chic i cʼaslemal yix chi n-tu qʼuisic. 14 Cul ka cʼux che i Dios man ketaʼam chi ire cu ta wach i caka tzʼonoj che, xui-ri we caka tzʼonoj wach tak i craj ire chake yoj. 15 We ketaʼam chi cu ta wach i caka tzʼonoj che, xak ketaʼam ʼuri chi cu ya na chake wach i caka tzʼonoj che. 16 Jun kachalal, we quiwil yix chi ca tijin chu ʼonquil u mac, chi tzʼonoj u tobal i Dios puwi, y Dios cu ya ni u cʼaslemal, xui-ri, we i u mac ca tijin chu ʼanic we n-are ta ca cʼamaw bi che i camic. Man ʼo i mac chi que u cʼam bi ajmaquib che i camic; ile n-quin bij taj we qui tzʼonoj che i Dios piquiwi ique. 17 Niʼpa i n-ʼus taj chi ca ʼanic, ʼis mac atzalal, xui-ri ʼo i mac chi n-coj u cʼam tu bi che i camic. 18 Ketaʼam chi niʼpa i je alaxnak ruʼ i Dios, qui mayim que macunic, man i u Cʼojol i Dios que u chajij; rumal-i n-que yin ta rumal itzel. 19 Ketaʼam chi oj re chic i Dios, tupu ronojel i jyub taʼaj ʼo puʼab itzel. 20 Xak ketaʼam chi u Cʼojol i Dios cʼun-nak, xak u yom ka nojbal man caketambej re u wach i Dios sakil. Oj ʼo che i sakil Dios, man oj ʼo che u Cʼojol chi Jesucrísto. Ire lic are i Dios, xak are rajaw i cʼaslemal chi n-ca qʼuis ta chic. 21 Ix wacʼal, mi coj qui ʼij tak i tiox chi xa ril je ʼantalic. Amen (queje ile cwaj).

2 Juan 1

ʼO u chac caka ʼan pacha i sak lak tzij re i Dios

1 Yin, chi in jun chique i aj nucʼbal tʼisbal quin tzʼibaj i wuj-i chiwe yix chi ix jutzobaj re i Dios, chatal rumal ire. Quin tzʼibaj iri chiwe yix chi cʼax quix in naʼo, y n-xui ti yin cʼax quix in naʼo, xak cʼax quix qui na conojel i qui cojom i sak laj tzij. 2 Cʼax quix in naʼo rumal i sak laj tzij ʼo pa ka cʼux, chi ca qʼuiji kuʼ ronojel ʼij sak. 3 I Dios chi ka Kajaw, xak i Kajwal Jesucrísto chi u Cʼojol, chiqui ya ni ʼutz chiwe, chiquila ni toʼbal i wach, xak chiqui ya ni uxlambal i cʼux. Queje ile cwaj chiwe tzʼakat quix terej chirij i sak laj tzij, xak i cʼaxnabal cʼuxij. 4 Lic quin quicotic man xe in rik jujun je re i tzobajil yix que tijin chi terejic chirij i sak laj tzij pacha u bim i Ta chake. 5 Ix wachalal, woʼor quin tzʼonoj utzil chomal chiwe chi cʼax chaka na kib chakawach. Iri chi quin tzʼibaj chiwe n-cʼacʼ laj tzij taj, lic are i tzij bital li chake are xka ya kib puʼab i Jesucrísto. (I tzij-le are iri: chakaj kib chakawach.) 6 We lic ʼo cʼaxnabal ka cʼux, coj tijin ʼuri chu ʼanic pacha coj u tak i Dios chu ʼonquil. I u tzij chi oj u takom chu ʼonquil are i cʼaxnabal kib chakawach; i tzij-le ʼax i tom wi lok are xi ya iwib puʼab i Jesucrísto.

Moj tzak piquiʼab i aj tʼoronel

7 Woʼor je qʼui i aj tʼoronel que bin chuwach i jyub taʼaj. Ique quiqui bij chi Jesucrísto, are xcʼun chuwach i jyub taʼaj, n-mer ta sakil winak. Pachin i ca cʼutuw ile, xa aj tʼoronel ʼuri, xak aj chʼoʼoj chirij i Crísto. 8 Chi ʼana cwent chique, mix qui tʼoro; mi sach u wach i chac chi quix tijin chu ʼonquil. Chi ʼana pen u chʼaquic ronojel wach i u sujum i Dios chiwe. 9 I Crísto u cʼutum chake wach i sak laj tzij re i Dios; we ʼo jun cu bij chi cʼo mas craj che u cʼutunic i Crísto, n-ti Dios ʼuri ruʼ. Xui-ri, pachin i ca qʼuiji che wach u cʼutum i Crísto, ire-le ʼo ʼuri i Dios ruʼ, xak ʼo i u Cʼojol i Dios ruʼ. 10 We ʼo jun cupon iwuʼ yix, we wach coc chu cʼutic chiwe n-queje ta pacha u cʼutum i Crísto chake, mi ya che coc pa ja iwuʼ, xak mi ya rutzil u wach. 11 Man we qui cʼulaj iwuʼ, queʼelok ix rachiʼil ire che i n-ʼus taj chi ca tijin chu ʼonquil.

Qʼuisbal tak tzij

12 Qʼui i tzij cʼa cwaj quin bij chiwe, xui-ri n-cwaj ta quin tzʼibaj chuwach wuj. Cwoyʼej na quin ʼe bin iwuʼ, teʼuri coj lapan chakawach; queje ile ca tzʼakat ni ka quicotemal. 13 I je jutzobaj waral chi xak je chatal rumal i Dios, quiqui tak pan rutzil i wach. Amen (katzij).

3 Juan 1

Ca bix i ʼutz laj tzij chirij i ma Gáyo

1 Yin, chi in jun chique i aj nucʼbal tʼisbal quin tzʼibaj i wuj-i chawe, wachalal ma Gáyo, chi lic cʼax cat in naʼo. 2 Wachalal chi cat waj, quin tzʼonoj che i Dios chi n-ta ca riko, ʼutz at ʼolok. Wetaʼam chi lic ʼutz a cʼaslemal chuwach i Dios, y quin tzʼonoj che chi xak lic ʼutz a wach. 3 Xe cʼun juban kachalal wuʼ; y yin lic xin quicotic are xqui bij chi yet lic a yom a cʼux chu ʼonquil wach craj i Dios, xak cat tijin chu ʼanic pacha i sak laj tzij re i Dios. 4 Mas quin quicotic are quin ta rason chi niʼpa i wacʼal quiqui ʼan pacha i sak laj tzij re i Dios. 5 Wachalal chi cat waj, lic cat tijin chu ʼonquil pacha craj i Dios man lic que a to i kachalal. Queje ile cat tijin chu ʼonquil chique conojel, tupu je aj naj. 6 Waral pa caka mol wi kib yoj oj jutzobaj re i Dios, xqui bij chake chi yet lic nim i cʼaxnabal a cʼux. Niʼpa i que bin chu bixquil u tzij i Dios, quin tzʼonoj pawor chawe, che a to che, wach i rajwaxic che i qui ʼenam. Cha ʼana chique pacha ca majaw chique i je u takon i Dios. 7 Ique xe ʼe che u chac i Jesucrísto rumal i cʼaxnabal qui cʼux che. N-ta xak tobal-que quiqui cʼam chique i winak chi n-quetaʼam tu wach i Dios. 8 Yoj chi oj re i Dios, ʼo chakakul que ka to. Queje ile coj tijin ʼuri chi chac cuʼ ique chu paxsaxic i sak laj tzij re i Dios.

N-ʼus ti cu ʼan i ma Diótrefes

9 Oʼonom lok, xin tzʼibaj bi jun wuj chique i jutzobaj re i Dios chila. Xui-ri, i ma Diótrefes, craj ire mas nim u ʼij chiquiwach i juban, rumal-i, n-cu ʼan ta cas in wuj chi xin tak bic. 10 Are quin ʼe na chila, teʼuri quin bij che wach u bim chikij, man xa coj u chʼachʼa, xak cu bij i chubal laj tak tzij chikij. N-xui ti ile cu ʼano, xak n-que u cʼulaj ti kachalal aj naj are que uponic. Xak que u ʼatij i juban kachalal we cacaj que qui cʼulaj cuʼ. We quiqui ʼan ile, cu bij chi que resaj chiquixol i jutzobaj re i Dios. 11 Wachalal chi cat waj, ma ʼan i n-ʼus taj pacha i quiqui ʼan i jujun; are, cha ʼana i ʼutz. Pachin cu ʼan i ʼutz, re ʼuri i Dios; pachin cu ʼan i n-ʼus taj, n-retaʼam ta Dios.

ʼUtz i cu ʼan i ma Demétrio

12 I achi Demétrio, conojel quiqui bij chi ʼutz laj winak, ca ʼalijin i sak laj tzij re i Dios che u módo. Xak yoj caka bij chiwe chi ire cu ʼan i ʼutz; yix iwetaʼam chi wach i caka bij yoj, ʼis sak laj tzij.

Qʼuisbal tak tzij

13 Cʼo mas tzij cwaj quin bij chawe, péro n-cwaj ta quin tzʼibaj chuwach wuj. 14 Cwoyʼej na, man quin bij yin weʼ quin ʼe bin awuʼ, teʼuri coj lapan chakawach. 15 Quin tzʼonoj che i Dios chu ya ni uxlambal a cʼux. Niʼpa i quetaʼam a wach waral xak quiqui tak bi rutzil a wach. Quin tzʼonoj pawor chawe, cha ya rutzil qui wach chi qui jujunal, niʼpa i wetaʼam qui wach chila.

Júdas 1

1 Yin in a-Júdas chi quin tzʼibaj i wuj-i chiwe; in rajchac i Jesucrísto xak in u chaʼ i ma Jacóbo. Quin tzʼibaj iri chiwe yix chi ix sicʼtal rumal i ka Kajaw Dios, xak ix yijbam chic ix re ire, xak ix chajim rumal i Jesucrísto. 2 Cwaj yin chi i Dios lic cril ni toʼbal i wach, xak chu ya ni uxlambal i cʼux, xak lic cʼax chix u na na.

I qui módo i je aj cʼutunel re i n-usucʼ taj

3 Ix wachalal chi quix waj, in chʼobom te yin, quin tzʼibaj bi jun wuj chiwe chirij usucʼ i ʼelbal chi sak chi u ʼanom i Dios chwe yin, xak chiwe yix; queje ile xwaj te yin quin tzʼibaj chiwe. Xui-ri woʼor cwil yin ʼo u chac junwi quin tzʼibaj chiwe. Mas ʼo u chac quin bij chiwe, chi ʼana pen u chajixic i sak laj tzij chi cʼut-tal can chiwe ujer, man ʼutz n-ta jun ca yojowic. I tzij-le chi i cubam i cʼux che, are i tzij chi yatal can chique i je re i Dios; n-ta chic mas tzij puwi ile. 4 ʼO u chac quin tzʼibaj iri chiwe, man je ʼo jujun mal laj tak winak je ocnak iwuʼ, chi ne te i nabem yix. Xui-ri, ujer tan tzʼibtal canok chi i winak-le que yaʼ na pa tojpen pacha ca majaw chique. Je mal laj tak achiab; que tijin chu bixquil chi n-ta coʼono bi chi maquil quiqui ʼano, man i Dios ʼis cu cuy ni qui mac, niʼpa i quiqui ʼano, quiqui bij ique. Quiqui xutuj i Dios chi xui ire lic Dios; xak quiqui xutuj i Kajwal Jesucrísto. 5 Cwaj quin cʼunsaj pi cʼux wach xu ʼan i Kajwal Dios ujer, tupu ya iwetaʼam chic. Ire xe resaj i aj Israel winak piquiʼab i aj Egípto; xui-ri xoʼon panok xu sach qui wach niʼpa ique chi n-xe cojon ta che u tzij. 6 Xak cha cʼun chi cʼux wach xu ʼan chique i ángel ujer chi n-xe qʼuiji ta che i qui qʼuijibal, xa xe ʼel che, pa i je jekel wi. Woʼor i Dios je u yom ʼuri prexil cʼa ca cʼun ni nim laj ʼij re i juício; je ximom pa ʼekum; mi jun que ʼelsa-wic cʼa ca cʼun ni ʼij-le. 7 Xak cha cʼun chi cʼux wach xu ʼan i Dios ujer che i queb tinimit Sodóma y Gomórra, xak i juban tinimit chi je ʼo chu nakaj. I winak pa tak tinimit-le, xqui ʼan i n-ʼus taj ruʼ qui chʼacul; xa xqui ʼan ile chi n-pusucʼ ta chic que qʼuiji wi. Rumal-i, xyaʼ jun tojbal-re chique y xe ʼe pa ʼaʼ chi lic n-ca chup ta chic. Ile chi xqui cʼulmaj, are jun chic ejémplo chake yoj konojel. 8 Xui-ri, i mal laj tak achiab chi je ocnak iwuʼ n-qui cojom ta retalil che wach u ʼanom i Dios-le. Ique xa quiqui ʼan tak i n-ʼus taj chi cu ya rib piquiwach; xa quiqui quitzij i qui chʼacul; n-quiqui ya ta che i Kajwal que u rajawij; que qui yoʼya i je aj chicaj chi ʼo qui ʼij. 9 Queje quiqui ʼan ique ile, xui-ri mi tene i ángel Miguel, chi ʼatz u patan, n-queje ta cu ʼan ile. Ire, are xu ʼan chʼoʼoj ruʼ itzel, ʼilbal-re pachin chique ca chʼacaw u chʼacul i mam Moises, ire n-xoʼon ta nim che rib man n-xu coj tu mac itzel ruʼ u yoʼyaxic. Xui xu bij che: “Chat u yaja ni Kajwal,” xu bij. 10 Xui-ri, i achiab-le cʼax que chʼaw chirij niʼpa tak i n-quiqui ta tu be. Are i tak i quiqui ta u be ique, xa are ile chi xak quiqui chʼob i chicop chi n-ti qui nojbal. Xa quiqui ya quib chu ʼonquil pacha i quiqui chʼobo, y xa ca sachsax na qui wach rumal ile. 11 Toʼ qui wach ique, man que tijin chu ʼonquil pacha xu ʼan i ma Cain ujer. Qui canam can i qui be xa rumal cacaj i mer, pacha xu ʼan i mam Balaam ujer. Ca tijin u sachsaxic qui wach pacha xa ʼani che i ma Core ujer, chi xoʼon kelkel che rib y xcam rumal. 12 Are quiqui mol quib iwuʼ chi waʼim, cojbal re u ʼij i Kajwal, lic qʼuixbal queʼel chiwe yix; toʼ que chʼokowic are que tijin chi waʼim, lic n-tu ʼij chiquiwach. Xui i que ique quiqui chʼobo; je pacha aj yuʼunel chi n-quiqui chʼob ti qui chij. Ique lic n-ta qui chac; je pacha sutzʼ chi n-ta jab rucʼam, toʼ ca cʼam bi rumal i tew. Je pacha cheʼ chi n-tu wach cu yaʼo are cu rik i ʼij; junam ʼuri ruʼ pacha camul je camnak. Je pacha tak cheʼ xchakijic y michʼtal chic. 13 I achiab-le je pacha i u wi ya re i mar are quel chicaj. Niʼpa i qʼuixbal quiqui ʼano ca ʼalijinic pacha u wokow i mar chi lic tzʼil. Xak je pacha chʼumil chi coʼtam can qui be. Niʼpa i achiab-le, i Dios que u ya na che jun ʼekum lic mas ʼek. Chila que qʼuiji wi queʼe ʼij sak chiquij. 14 I ma Enoc ujer xak xu bij wach quiqui cʼulmaj ni winak-le. Che i u muk u xiquin i ma Adan, i ma Enoc are wukub kajawxel chique niʼpa i je icʼawnak. Xu bij ire: “Chitapeʼ, yin xwil pin wach chi xcʼun i Kajwal waral cuʼ u qʼuial mil ángel. 15 Xcʼunic, col u ʼata tzij piquiwi conojel i winak, ʼilbal-re pachin i je ʼutz, pachin i je mal, xak que u ya pa tojpen niʼpa i je aj ʼanol mal. Queje cu ʼan ile chique rumal i mac atzalal qui ʼanom, xak rumal i cʼax laj tak tzij qui bim chirij ire.” Queje ile u bim can i ma Enoc ujer. 16 Woʼor, i je ocnak chixol yix, toʼ cʼax que chʼawic; lic n-que quicot ta chique i cachiʼil. Toʼ quiqui tzucuj i mal laj tak qui rayijbal ique. Lic quiqui coj qui ʼij quib, xak quiqui coj qui ʼij i juban, xui-ri, xa cʼambal qui wach quiqui ʼano, man ʼo cacaj chique.

Chi jicba i cʼux che i tzij cʼut-tal can chiwe

17 Wachalal chi quix waj, cha cʼun chi cʼux, queje i tom yix ile ujer chi cakil na. 18 Niʼpa i je u takon i Kajwal Jesucrísto qui bim can chiwe chi “Are ya ca cʼun i qʼuisbal ʼij, je ʼo ni winak chi toʼ quiqui yoʼya niʼpa tak i ʼo u ʼij rumal i Dios; toʼ quiqui ʼan i mal laj tak qui rayijbal.” 19 Je are ique chi que qui jachersaj bi i jutzobaj je re i Dios; xak toʼ quiqui ya quib che i qui rayijbal; lic n-ti u Tewal i Dios cuʼ. 20 Ix wachalal chi quix waj, are i chi ʼana yix, chi jicba i cʼux che i loʼlaj tzij chi cʼut-tal can chiwe. Xak chi tzʼonoj che i Dios ruʼ i choʼab chi ca pe ruʼ u Tewal ire. 21 Chix ʼol che i cʼaxnabal u cʼux i Dios, tzʼakat quiwoyʼej i cʼaslemal chi n-tu qʼuisic; i cʼaslemal-le, cu ya ni Kajwal Jesucrísto chake man ire cril toʼbal ka wach. 22 ʼO jujun n-kas ta jiquil qui cʼux; rumal-i, che i to chu cubaxic qui cʼux che i sak laj tzij. 23 Che i to, che i jecʼa, man n-que ʼe ta pa ʼaʼ. Xak je ʼo jujun chi ʼo u chac chiwila toʼbal qui wach, xui-ri chi ʼana cwent chique, mokxa quix quiquitzij ni yix; tzel chiwila ni qui mac chi que tijin chu ʼonquil. 24 I Dios lic ʼo i u choʼab quix u to na, man n-quix tzak ta chupam i mac; ʼo u choʼab quix u ya na chuwach ire, lic n-ta cʼax chiwe. Quix u to, man quix quicotic quix upon chila chuwach, pa ʼo wi i nim laj u chomal ire. 25 Xui ire lic Dios, lic ʼo u nojbal, lic are ire i Tolke. Cakaj yoj caka coj u ʼij rumal i Kajwal Jesucrísto; cakaj ca qʼuiji i nim laj u chomal, ca qʼuiji i nim laj u ʼij, ca qʼuiji i nim laj u choʼab, xak ca canaj i nim laj ʼatbal tzij puʼab queʼe ʼij sak chirij. Pacha oʼonom chu xebal ʼij sak, xak queje woʼor, xak queje ile queʼe ʼij sak chirij; queje ile cakaj. Amen (katzij).

ʼAlijinsam 1

1 I tzij-i are i u ʼalijinsam i Dios che i Jesucrísto, man craj ire caquetamaj i je re ire wach i ca ʼani tan. I Jesucrísto xu tak li u ángel wuʼ yin, in ma Wan, chi in rajchac ire. Queje xu ʼan ire ile, cu ʼalijinsabej re chwe wach cakil na. 2 Yin in tzʼibam ronojel wach i wilom, wach in tom, chi u bim i Dios, xak i Jesucrísto; lic sak laj tzij ile. 3 ʼUtz re ire chi crajlaj i tzij-i chi u ʼalijinsam i Dios chake, xak ʼutz que ique chi quiqui ta i rajlaxic, xak quiqui cojo, man ya caka jek rilic niʼpa tak iri.

I ma Wan xu tzʼibaj bi wuj chique i wukub tzobaj re i Dios

4 Yin in ma Wan, quin tzʼibaj bi i tzij-i chiwe yix ix wukub tzobaj re i Dios pa tak tinimit re i jyub Asia. Cwaj yin ʼo ni ʼutz re i Dios piwi, xak ʼo ni quicotemal pi cʼux chi ca pe ruʼ ire chi ʼax ʼo wi, xak cʼa are ʼo wi woʼor, xak are wi queʼe ʼij sak chirij. I ʼutz, xak i quicotemal-le, ruʼ i Dios ca pe wi, xak cuʼ i wukub tewalil chi je ʼo chuwach i chom laj cubibal, pa cul wi ire; 5 xak ruʼ i Jesucrísto ca pe wi. Are ire-le u ʼalijinsam i sak laj tzij re i Dios chake; are ire i nabe xwalij che i camic; are ire ʼo puʼab cu ʼat tzij piquiwi i nimak tak ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj. Are ire, cʼax coj u naʼo, xak oj resam chupam i ka mac rumal u camic. 6 Are ire u ʼanom chake oj ʼatol tzij, xak u ʼanom chake oj aj cojol qui tzij i winak chuwach i Dios, coʼonbej-re chake oj aj patanib chirij u Dios ire, chi xak are u Kajaw. ¡Chocsax u ʼij ire queʼe ʼij sak chirij; chu ʼana u ʼatbal tzij ronojel ʼij sak! Amen (queje ile cakaj). 7 ¡Chitapeʼ, i Crísto ca cʼun pa sutzʼ! Conojel lic quiquil na; xak queje ique chi xe ʼanaw cʼax che, xak quiquil ni u wach. Conojel i winak chuwach i jyub taʼaj que oʼ na, are quiquil u wach. Katzij, queje ni ile queʼelok. 8 Cu bij i Kajwal: “Yin in u xebal ronojel i ʼolic, xak yin in qʼuisbal-re. In pacha i queb tzʼib A y Z.” Queje ile cu bij i Kajwal Dios chi ʼatz u choʼab, ire chi ʼax ʼo wi cʼa chu xebal ʼij sak, xak cʼa are ʼo wi woʼor, xak are wi queʼe ʼij sak chirij.

I ma Wan xril i Crísto puwach

9 Yin, chi in ma Wan, lic in iwachalal; lic junam iwuʼ yix coj tijin chu tijic uyej; xak junam iwuʼ yix ʼo ke che i ʼatbal tzij re i Dios; xak junam iwuʼ yix ʼo i u nimal ka cʼux chi ca pe ruʼ i Jesucrísto. In ʼo te prexil che i jyub Pátmos u bi, xa rumal u paxsaxic u tzij i Dios, xak rumal u bixquil i sak laj tzij chi u ʼalijinsam i Jesucrísto chake. 10 Are in ʼo wi chila, chupam jun domíngo xcʼun u Tewal i Dios wuʼ, y xrajawin pinwi. Are ʼuri, xin ta jun nim laj chʼawbal chwij, pacha u chʼawbal jun trompet. 11 Xu bij i tzij-i: —Yin in u xebal ronojel i ʼolic, xak yin in qʼuisbal-re; in pacha i queb tzʼib A y Z —xcha—. Cha tzʼibaj chuwach wuj wach i cawil na, teʼuri cha taka bi cuʼ i wukub tzobaj re i Dios pa jyub Asia. Cha taka bi chique i je ʼo pa tinimit Efeso, xak pa tinimit Esmírna, xak pa tinimit Pérgamo, xak cha taka bi chique i je ʼo pa tinimit Tiatíra, xak pa tinimit Sárdis, pa tinimit Filadélfia, xak pa tinimit Laodicéa —xu bij chwe. 12 Are ʼuri xin pisquilij wib, quin takejbej-re pachin ca chʼaʼat wuʼ. Are xin ʼan ile, xwil wukub ticbal cantil, lic óro. 13 Pa nicʼaj re i wukub ticbal cantil-le, xwil jun, pacha achi; i u ʼuʼ lic kajnak cʼa chuwi rakan; i yutʼbal u wach u cʼux, lic óro. 14 I u wi che u jolom, lic sak ʼotoʼoj, pacha ca tzun i rismal chij, xak pacha u sakil i sutzʼ. Y u tzunbal i u baʼwach, pacha ca tzun u rep ʼaʼ. 15 I rakan lic ca walchʼinic, pacha chʼichʼ ca walchʼinic chi lic ʼuytal rij; pacha jun chʼichʼ ʼelnak pa ʼaʼ, lic ca walchʼinic. I u chʼawbal, lic nim, pacha u chʼawbal jun nim laj ya coʼ u pam. 16 Pu ʼab wikabim, rucʼam wukub chʼumil. Pu chiʼ xel jun espáda, jutut u tzam, lic ʼo u ware cʼulala. I u palaj, lic ca walchʼinic, pacha u tzunbal i ʼij are lic saʼij. 17 Yin, are xwilo, xin tzak chuwach ire pacha xin camic. Ire xu coj u ʼab wikabim pinwi, y xu bij chwe: —Ma xij awib chwe; yin in u xebal ronojel i ʼolic, xak yin in qʼuisbal-re. 18 Yin i jun chi lic in cʼaslic, tupu xin camic; xuiri woʼor, lic in cʼaslic ronojel ʼij sak. Yin, ʼo i ʼatbal tzij pinʼab puwi i camic, xak puwi i qui qʼuijibal i camnak. 19 Cha tzʼibaj ʼut, wach cat tijin chi rilic; quin ʼalijinsaj na chawe wach ca tijin u ʼanic woʼor, xak wach tak ca pe na. 20 Woʼor quin bij chawe wach usucʼ i wukub chʼumil awilom pin ʼab wikabim, xak i wukub ticbal cantil óro. I wukub chʼumil-le, je are qui ángel i je wukub tzobaj re i Dios chila pa Asia. Xak i wukub ticbal cantil, je are i wukub tzobaj-le.

ʼAlijinsam 2

I u tzij i Crísto chique i cristian aj Efeso

1 Cha tzʼibaj i tzij-i che i aj cʼamol u tzam i jutzobaj re i Dios chila pa tinimit Efeso; cha bij chique: “Iri are u tzij i jun chi rucʼam i wukub chʼumil pu ʼab wikabim, chi xak ca bin chiquixol i wukub ticbal cantil lic óro. 2 Ire cu bij: Yin ʼis wetaʼam wach i quix tijin chu ʼanic; wetaʼam chi lic i tijom i ʼij che in chac, xak lic i yom u nimal i cʼux chuwach i cʼax. Xak n-qui ya ta che jun aj ʼanol n-ʼus taj ca qʼuiji iwuʼ. I je aj tʼoronel chi qui bim na je apostelab, yix i ʼanom pen i quilic we je sakil, xui-ri iwilom chi ne te sakil. 3 Yix, nim i cʼux; i chʼijom uyej xa wumal yin, xak mas ix chacun-nak wumal, y n-rixnak ti i cʼux che. 4 Xui-ri, ʼo na jun i mac chi quin bij chiwe: yix, n-queje ta chic u cʼaxnabal i cʼux chwe pacha te i ʼanom li chwe ujer. 5 Cha cʼun chi cʼux wach i cʼaxnabal i cʼux chwe oʼonom lok. Rumal-i, chi jalwachij chic i nojbal y chi ʼana pacha i ʼanom li ujer. We n-quiwoʼtaj ta can i mac, juntir cwesaj u taqʼuibal i cantil pu qʼuijibal. 6 Xui-ri, ʼo jun ʼutz, chi quix tijin chu ʼanic: yix tzel quiwilo wach quiqui ʼan ique chi que tijin chi qui tunic i creyent. Quiqui bij ique n-ta coʼono we jun creyent cu ʼan i n-ʼus taj, que cha. Xak yin, tzel cwil ile. 7 Pachin ʼo u xiquin, chu ta i tzij-i chi cu bij u Tewal i Dios chique i jutak tzobaj creyent: Niʼpa i quiqui kajsaj ni u choʼab itzel, yin quin ya na chique quiqui tij u wach i cheʼ re i cʼaslemal, chi ʼo chila pa jekel wi i Dios.” (Queje ile cha tzʼibaj chique.)

I u tzij i Crísto chique i cristian aj Esmírna

8 Xak cha tzʼibaj i tzij-i che i aj cʼamol u tzam i jutzobaj re i Dios chila pa tinimit Esmírna; cha bij chique: “Iri are u tzij i jun chi are u xebal ronojel niʼpa i ʼolic, xak are i qʼuisbal-re; i jun chi xcamic, y xak xcʼun chic sak chuwach. 9 Ire cu bij: Yin ʼis wetaʼam wach i quix tijin chu ʼanic; wetaʼam wach tak i cʼax quix tijin chi rilic. Wetaʼam chi lic ix nibaʼ, xui-ri, yix ʼo i beyomal sakil. Wetaʼam chi xak je ʼo ni jujun cʼax que chʼaw chiwe; quiqui bij ique chi je re i Dios, xui-ri, xa je jutzobaj re itzel. 10 Mi xij iwib che wach i cʼax ca pe na piwi, man ʼo na jujun chiwe yix, quix u min ni itzel pa cárcel; craj ire iwonojel quix tzak na rumal. I uyej qui tij na, xa lajuj ʼij u wach, xui-ri, min iwoʼtaj, tupu quix camsaxic. We queje ile qui ʼano, quin ya ni sipon chiwe, chi are i cʼaslemal sakil. 11 Pachin ʼo u xiquin, chu ta i tzij-i chi cu bij u Tewal i Dios chique i jutak tzobaj creyent: Niʼpa i quiqui kajsaj ni u choʼab itzel, n-quiqui tij ti cʼax che i ucab camic”. (Queje ile cha tzʼibaj chique.)

I u tzij i Crísto chique i cristian aj Pérgamo

12 Xak cha tzʼibaj i tzij-i che i aj cʼamol u tzam i jutzobaj re i Dios chila pa tinimit Pérgamo; cha bij chique: “Iri are u tzij i jun chi ʼo i espáda ruʼ, chi lic jutut u tzam, xak ʼo u ware cʼulala. 13 Ire cu bij: Yin ʼis wetaʼam wach i quix tijin chu ʼanic; wetaʼam chi yix ix jekel che jun tinimit lic n-ʼus taj, lic puʼab i Satanas ʼo wi. Xui-ri yix lic ix teren na chwij; n-in ta iwoʼtam canok, mi tene are xcamsax iwachalal ma Antípas chixol. Ire-le, lic xu jicba u cʼux chwe; n-xu mayij tu bixquil in tzij, tupu xcamsax rumal. Queje xqui ʼan ile pi tinimit, pa jekel wi i Satanas. 14 Xui-ri, ʼo jujun i mac cwaj quin bij chiwe: ʼo jujun chiwe yix que tijin chu ʼonquil pacha u cʼutunic i ma Balaam ujer. Ire xu bij che i ma Balac wach i tzaksabal que i aj Israel cu ʼano. Rumal-i, i aj Israel xqui tijo wach tak i sujtal chiquiwach i tiox chi xa ril je ʼantalic, xak xqui kajsaj qui ʼij cuʼ i mal laj tak ixokib. 15 Xak ʼo jujun chiwe yix chi que terej chirij qui cʼutunic i je nicolaítas, chi lic tzel cwilo. 16 Chi jalwachij i noʼoj ʼuri. We n-qui ʼan taj, juntir quin upon iwuʼ; quin ʼe chiquij i je ajmac, y quin ʼan chʼoʼoj ruʼ i espáda chi quel pin chiʼ. 17 Pachin ʼo u xiquin, chu ta i tzij-i chi cu bij u Tewal i Dios chique i jutak tzobaj creyent: Pachin jun cu kajsaj u choʼab itzel, yin quin ya na che chi cu tij i wa aj chicaj chi uwam na; xak quin ya na jun ral abaj che, lic sak. I abaj-le, ʼo ni jun biaj cʼacʼ tzʼibtal chuwach; mi jun quetamawic bi chi biajil, xui i jun chi yatal i abaj-le che.” (Queje ile cha tzʼibaj chique.)

I u tzij i Crísto chique i cristian aj Tiatíra

18 Xak cha tzʼibaj i tzij-i che i aj cʼamol u tzam i jutzobaj re i Dios chila pa tinimit Tiatíra; cha bij chique: “Iri are u tzij u Cʼojol i Dios chi u baʼwach pacha u tzunbal u rep ʼaʼ, xak i rakan ca walchʼinic, pacha chʼichʼ ca walchʼinic chi lic ʼuytal rij. 19 Ire cu bij: Yin ʼis wetaʼam wach i quix tijin chu ʼanic; wetaʼam chi lic ʼo u cʼaxnabal i cʼux, lic ʼo u cubibal i cʼux chwe; lic quix chacunic tobal que i juban, xak lic nim i cʼux chupam i cʼax. Xak woʼor mas chic i ʼutz quix tijin chu ʼanic chuwach li ujer. 20 Xui-ri, ʼo ni jun i mac cwaj quin bij chiwe: yix n-iwesam ti mal laj ixok chi ʼo chixol. Cu bij ire chi ajbil u tzij i Dios, xui-ri, ruʼ u cʼutunic chi n-ʼus taj, xa que u tʼor niʼpa i je teren chwij. Rumal ire, je ʼo jujun quiqui ʼan i n-chʼam taj ruʼ i qui chʼacul; xak ʼo i quiqui tijo wach tak i sujtal chiquiwach i tiox chi xa ril je ʼantalic. 21 Yin in yom u nimal in cʼux che i ixok-le, woyʼem na chi croʼtaj can u mac. Xui-ri ire n-craj ta croʼtaj canok. 22 Woʼor, yin quin ya na jun nim laj yobil chirij; quin ʼan che chi ca qʼuiji na chuwi u chʼat. I pachin i que ʼanaw i n-ʼus taj, pacha i coʼon ire-le, quin ʼan na chique ique chi quiqui tij ni jun nim laj uyej. Queje quin ʼan ile chique niʼpa i qui ʼanom i n-ʼus taj ruʼ ire, we n-cacoʼtaj ta can i qui mac. 23 Xak lic que in camsaj niʼpa i que terej chirij i u cʼutunic ire-le. Queje ile, i jutak tzobaj je re i Dios quiqui ta u be chi yin lic cwilo wach i ʼo piqui jolom ique, xak i piqui cʼux. Yin quin ya ni tojbal-re chiwe chi jujunal, pacha i ca majaw chiwe, wach i ʼanom. 24 Xui-ri, ʼo jujun chiwe yix chila pa tinimit Tiatíra, ni ʼanom taj pacha i qui ʼanom ique-le. N-ix ta terejnak chirij i mal laj cʼutunic-le; xak n-ix ta nawnak che u nojbal i Satanas chi lic sakil nojbal quiqui bij ique. Yin, n-ta chic jun ekan quin ya chikul, 25 xui-ri, mi mayij u cojic i ʼutz laj tzij chi i cojom, tzʼakat quin cʼun chal i yin. 26 Niʼpa i quiqui kajsaj u choʼab itzel, niʼpa i quiqui ʼan pacha i cwaj yin cʼa pa qʼuisbal ʼij, ique-le, quin ya piquiʼab quiqui ʼat ni tzij piquiwi ronojel tak i tinimit. 27 ʼO ni ʼatbal tzij piquiʼab pacha u yom in Kajaw chwe yin. Lic ʼo ni qui choʼab chu ʼatic ni tzij piquiwi i tinimit chi je aj chʼoʼoj chirij i Dios. Quiqui ʼan na chique pacha juban boj quiqui paxij; quiqui ʼan chʼakatak chique. 28 Xak quin ya qui ʼij pacha u chomal i nim laj chʼumil re u sakirbal. 29 Pachin ʼo u xiquin, chu ta i tzij-i chi cu bij u Tewal i Dios chique i jutak tzobaj creyent.” (Queje ile cha tzʼibaj chique.)

ʼAlijinsam 3

I u tzij i Crísto chique i cristian aj Sárdis

1 Xak cha tzʼibaj i tzij-i che i aj cʼamol u tzam i jutzobaj re i Dios chila pa tinimit Sárdis; cha bij chique: “Iri are u tzij i jun chi je ʼo wukub u Tewal i Dios ruʼ; xak ʼo i wukub chʼumil pu ʼab. Ire cu bij: Yin ʼis wetaʼam wach i quix tijin chu ʼanic, xak wetaʼam chi ix camnak, tupu quix quil i winak ix cʼaslic. 2 ¡Chi ʼana pen u cʼunsaxic sak chiwach! Chi walijsaj i pichʼ cʼaslemal chi cʼo pi cʼux chi ya ca chupic. Wilom yin chi niʼpa tak i qui ʼano lic cʼo ni craj che chuwach i Dios. 3 Cha cʼun chi cʼux wach i cʼutunic xix naw li che; chi ʼana pen ʼuri i terejic chirij, y chi jalwachij i nojbal chi n-ʼus taj. We n-qui ʼan ta pen u cʼunsaxic sak chiwach, yin quin upon na ʼuri iwuʼ pacha coʼon jun iliʼom; n-iwetaʼam taj wach oʼonom ʼor cuponic. 4 Xui-ri, ʼo jujun chixol yix chila pa Sárdis chi n-ta tzʼil piqui cʼux. Ique que bin na ʼuri wuʼ yin, lic sak qui ʼuʼ, man queje ile ca majaw chique. 5 Niʼpa i quiqui kajsaj u choʼab itzel, are i ʼo ni qui ʼuʼ ʼuri sak. Xak n-quin chup ti qui bi chi tzʼibtal chupam i wuj pa tzʼibtal wi qui bi niʼpa i ʼo qui cʼaslemal sakil. Quin bij na chuwach in Kajaw chi iquele lic je we yin, xak queje quin bij na chiquiwach u ángel. 6 Pachin ʼo u xiquin, chu ta i tzij-i chi cu bij u Tewal i Dios chique i jutak tzobaj creyent.” (Queje ile cha tzʼibaj chique.)

I u tzij i Crísto chique i cristian aj Filadélfia

7 Xak cha tzʼibaj i tzij-i che i aj cʼamol u tzam i jutzobaj re i Dios chila pa tinimit Filadélfia; cha bij chique: “Iri are u tzij i jun chi lic ʼo re i Dios che, i jun chi lic sakil. Ire-le, ʼo i lawe pu ʼab chi ʼo te pu ʼab i mam David ujer. Ire, we cu jak jun ocbal bic, mi jun ca tiqui chu tzʼapixic; xak we cu tzʼapij i ocbal bic, xak mi jun ca tiqui chu jakic. 8 Ire cu bij: Yin ʼis wetaʼam wach i quix tijin chu ʼanic; chitapeʼ, yin in jakom ni uchija chiwe chi lic n-ta jun ca tzʼapiwic. Yix, tupu n-ta kas i choʼab, xui-ri ix cojonnak che in tzij, xak n-iwuwam tu wach chi ix we yin. 9 Chitape wach quin ʼan na chique i jutzobaj re itzel chixol yix. Ique quiqui bij chi je re i Dios, xui-ri, ne te re; xa je aj tʼoronel. Quin ʼan na chique que xuqui na chiwach yix. Queje ile, caquetamaj na chi yin cʼax quix in naʼo. 10 Yix i ʼanom pen ʼo u nimal i cʼux chuwach i cʼax, pacha in bim chiwe; rumal-i, quix in chajij na are ca cʼun i nim laj uyej chuwach ronojel i jyub taʼaj. I uyej-le, ca tzak piquiwi conojel i je re u wach i jyub taʼaj, ʼilbal-re pachin i je re i Dios. 11 Ya mer quin uponic. Miwoʼtaj wach i cojom, mokxa ʼo i que ʼanaw na chiwe chi n-qui chʼac ti sipon chi u sujum i Dios chiwe. 12 Niʼpa i quiqui kajsaj u choʼab itzel, yin quin ʼan na chique pacha oʼonom jun utun xan ʼo pu qʼuijibal pa chom laj rachoch in Dios; lic ruʼ in Dios que qʼuiji wi, n-que ʼel ta chic chuwach queʼe ʼij sak chiquij. Chi qui jujunal, quin tzʼibaj u bi in Dios chique, cʼutbal-re chi je re ire. Xak quin tzʼibaj u bi u tinimit in Dios chique, chi are i Jerusalen cʼacʼ. I cʼacʼ laj Jerusalen-le ca kaj na li chicaj ruʼ in Dios, y ique, ʼo na que ʼuri che i tinimit-le. Xak quin tzʼibaj in bi yin chique, chi are in bi cʼacʼ. 13 Pachin ʼo u xiquin, chu ta i tzij-i chi cu bij u Tewal i Dios chique i jutak tzobaj creyent.” (Queje ile cha tzʼibaj chique.)

I u tzij i Crísto chique i cristian aj Laodicéa

14 Xak cha tzʼibaj i tzij-i che i aj cʼamol u tzam i jutzobaj re i Dios chila pa tinimit Laodicéa; cha bij chique: “Iri are u tzij i jun chi aj ʼalijinsanel re i sak laj tzij re i Dios; lic sucʼul u ʼalijinsaxic cu ʼano, n-ca tʼoron taj. Are ire are u xebal ronojel niʼpa u yijbam i Dios. 15 Ire cu bij: Yin ʼis wetaʼam wach i quix tijin chu ʼanic. Wetaʼam chi yix pi cʼux n-ix ta joron, xak n-ix ta cʼatan; mi ne quin i cojo, xak mi ne quin iwoʼtaj canok. Cwaj yin we ta lic ix joron, we xi lic ix cʼatan. 16 Xuiri, xa ix sakliʼ: n-ix ta cʼatan, xak n-ix ta joron; rumal-i, xa quix in xabuj lok. 17 Qui bij yix lic ix beyom; lic ix beyomarnak na, lic n-ta rajwaxic chiwe qui bij yix, xui-ri n-qui na taj lic n-ta ʼo iwuʼ, mas ʼo i rajwaxic chiwe. ¡Toʼ i wach! lic ix nibaʼ, lic ix mawach, lic ix chʼanalic. 18 Rumal-i, quix in pixbaj, chi loʼo i óro wuʼ yin chi lic sakil; queje ile, katzij ʼuri ʼo i beyomal. Chi loʼo i ʼuʼ wuʼ yin chi lic sak, chʼukbal re iwij chʼanalic, ʼelsabal na re i qʼuix. Chi loʼo i cunbal wuʼ yin re i baʼwach; queje ile quix tzun na. 19 Queje ile quin bij chiwe, man yin ʼis que in yajo, y que in jecʼ ruʼ qui loʼxic conojel niʼpa i cʼax que in naʼo. Rumal ʼuri, chi ʼana che iwib ix re chic i Dios ronojel i cʼux; chi jalwachij i nojbal chi n-ʼus taj. 20 Chitapeʼ, in tacʼal chuwach uchija re iwachoch, quin tijin chi ʼijlaxic. We ʼo jun cu ta in chʼawbal, y cu jak i uchija chwe, yin quin oc ʼuri ruʼ paja, y caka tij wa junam ruʼ. 21 Niʼpa i quiqui kajsaj u choʼab itzel, quin ya chique que cubi na pin tzal pa quin ʼat wi tzij. Queje pacha in ʼanom yin, in kajsam u choʼab itzel, xak in cubinak chic pu tzal in Kajaw, pa cu ʼat wi tzij ire. 22 Pachin ʼo u xiquin, chu ta i tzij-i chi cu bij u Tewal i Dios chique i jutak tzobaj creyent.” (Queje ile cha tzʼibaj chique, xu bij chwe.)

ʼAlijinsam 4

I ma Wan xrilo wach u cojic u ʼij i Dios quiqui ʼan i aj chicaj

1 Are ʼuri xin tzun chicaj; xwil uchija re i caj jaktalic. Xin ta chic i chʼawbal chi chʼawnak chwe, chi pacha u chʼawbal jun trompet. Xu bij chwe: —Chat ʼel li waral; yin quin cʼut na chawe wach ca ʼani na coʼon panok —xu bij.2 Are ʼuri xcʼun i u Tewal i Dios wuʼ, y xrajawin pinwi. Xwil jun chom laj cubibal re jun ʼatol tzij chila chicaj, xak xwilo chi ʼo jun cul chupam. 3 I u tzunbal ire chi cul chila lic ca repratic, lic pacha jun chom laj abaj, jáspe ca bix che, o xak pacha i jun chic abaj, cornalína ca bix che. Xak ʼo jun xocaʼab u sotom rib chirij u cubibal. I xo-caʼab-le lic ca repratic pacha i chom laj abaj, esmerálda ca bix che. 4 Chirij chuwach i cubibal-le, xwil veinticuátro qui cubibal ʼatol tzij. Che tak i cubibal-le, je cul je veinticuátro nimak tak winak, sak qui ʼuʼ, xak ʼo i qui coron che i qui jolom, lic óro. 5 Che i jun chi cul pa cubibal chom, xwil pacha u rep ray che, lic ca repratic, xak xin ta juban chʼawbal, xak xin ta juban chic pacha u chʼawbal jab. Chuwach i chom laj cubibal, xak xwil wukub u taqʼuibal cantil ca juluwic; je are i wukub u tewal i Dios. 6 Xak chuwach i cubibal-le, xwil i pacha nim laj mar; pacha espej ca tzunic, lic ca cʼarin u wach. Xak xe wil cajib je pacha ángel je ʼo chirij chuwach i chom laj cubibal-le, xui-ri, ʼis junwi que tzunic. Ique ʼis ʼo qui baʼwach chiquij chiquiwach; 7 i nabe chique, pacha ca tzun jun coj; i ucab chique, pacha ca tzun jun toro; i urox, pacha ca tzun u palaj jun winak; i ucaj, pacha ca tzun jun águila ca rupupic. 8 Chi qui jujunal, ʼo wakib qui xicʼ; i qui xicʼ-le, ʼis ʼo qui baʼwach chirij, xak i chuxeʼ. Ique-le n-que uxlan ta chu bixquil i tzij-i chi paʼij, chi chaʼab: Lic chom, lic chʼam, lic nim u ʼij i Kajwal Dios chi ʼatz u choʼab. Ire ʼax ʼo wi, xak cʼa are ʼo wi woʼor, xak are wi queʼe ʼij sak chirij. (Queje ile quiqui bixaj.) 9 I cajib-le nic are wi quiqui coj u ʼij, quiqui bij u chomal, xak quiqui tioxij che ire chi cul pa chom laj u cubibal, ire chi cʼaslic queʼe ʼij sak chirij. Are queje quiqui ʼan ique ile, 10 i veinticuátro nimak tak mamʼib que xuqui chuwach y quiqui coj u ʼij ire chi lic cʼaslic queʼe ʼij sak chirij. Quiqui ya i qui coron chuwach u cubibal y quiqui bij che: 11 Kajwal Dios, chawe yet ca majawic coʼsax a ʼij, xak ca bix a chomal, xak ca bix a choʼab. Man yet xat ʼanaw ronojel niʼpa i ʼolic; Xa rumal queje xawaj ile chi je ʼo na, xak je a yijbam na. (Queje ile quiqui bij che i Dios.)

ʼAlijinsam 5

Are i Tolke ca majaw na che, cu jak i wuj

1 Teʼuri xwilo, i jun chi cul pa chom laj cubibal, ʼo jun wuj pu ʼab wikabim. I wuj-le, ʼis ʼo tzʼib che cʼulala, y borom u wach, xak nacʼom wukub séllo chu chiʼ, tzʼapbal-re. 2 Are ʼuri xwil jun ángel, nim u choʼab, ca siqʼuin chu bixquil: ¿Pachin nawi ca majaw che, cu jak i wuj-i? ¿Pachin ca majaw che, cu rakchʼij i tak i tzʼapbal-re ʼo che? —xu bij. 3 Xui-ri, n-ta jun xriktajic chi ca tiqui chu jakic i wuj-le y cu takej na wach ʼo chuwach; lic n-taj, mi tene chiquixol i je aj chicaj, xak mi ne chiquixol i je aj chuwach i jyub taʼaj, xak mi ne chiquixol i je camnak. 4 Yin lic xin oʼic, man n-ta jun ca majaw che cu jak i wuj-le, crajlajbej-re wach ʼo chuwach, mi tene cu takej. 5 Teʼuri ʼo jun chique i nimak tak winak xu bij chwe: —Cha mayij oʼej. Chi ʼo wi ire chi ca majaw che cu jak i wuj. Ire-le are i Tolque i aj Israel winak chi coyʼem, are i jun chi u muk u xiquin can i rey David. Ire-le u kajsam u choʼab itzel; rumal ʼuri ʼo puʼab cu rakchʼij i wukub séllo y cu jak i wuj —xu bij chwe. 6 Are ʼuri xin takej, y xwil pacha jun ral Chij, ʼalaj che chi camsam na, xui-ri, cʼaslic tacʼal chila. Chila tacʼal wi ruʼ i nim laj cubibal, chiquiwach i cajib je pacha ángel, xak chiquiwach i nimak tak winak. I Chij-le, wukub rucʼaʼ, xak wukub u baʼwach. I u baʼwach-le are i wukub u tewal i Dios u takom li chuwach ronojel i jyub taʼaj. 7 Are ʼuri i Chij xtejeb ruʼ i jun chi cul pa chom laj u cubibal; xu cʼam i wuj chi ʼo pu ʼab wikabim. 8 Are xu ʼan ire ile, are ʼuri i cajib je pacha ángel xe xuqui chuwach i Chij; xak queje xqui ʼan i je veinticuátro nimak tak mamʼib. I je nimak tak mamʼib, chi qui jujunal ʼo qui árpa, xak ʼo qui lak, lic óro, nojnak che inciénso, porobal re chuwach i Dios. I inciénsole are qui tzʼonbal i creyent che i Dios. 9 Xqui bixaj jun bix lic cʼacʼ; are iri: Yet ca majaw chawe ca cʼam ni wujle y ca rakchʼij ni séllo chi ʼo che; Man yet at camsam na chuwach i Dios, y rumal ni a camic xe a loʼ ni winak, yabal na que che i Dios. Je a loʼom re ronojel tak tinimit, ronojel tak jyub, ronojel tak quijayil, ronojel tak chʼawbal. 10 A yom chique je aj patan chirij i ka Dios: a ʼanom chique je ʼatol tzij, xak je aj cojol sipon chuwach i Dios, a yom chique quiqui an ni ʼatbal tzij chuwach i jyub taʼaj. (Queje ile xqui bixaj i nimak tak mamʼib.) 11 Teʼuri xin takej, y xin ta qui chʼawbal u qʼuial ángel; ique qui sutim quij i nimak tak mamʼib, xak i cajib je pacha ángel, xak i jun chi cul pa chom laj cubibal. I qui qʼuial i ángel-le, lic n-ta cokxic. 12 Ique xe siqʼuin chu bixquil i tzij-i: I Chij chi camsam na, ca majaw che chi cocsax u ʼij rumal wach ʼo puʼab, rumal wach u beyomal, rumal wach u nojbal, rumal wach u choʼab. Ca majaw che chi cocsax ni u ʼij, ca bix ni u chomal, ca bix ni u nimal u ʼij. (Queje ile xqui bij i u qʼuial ángel.) 13 Teʼuri conojel niʼpa i je ʼolic, ʼis xin ta i qui chʼawbal. Xin ta conojel i je ʼo chicaj, xak conojel i je ʼo chuwach i jyub taʼaj, xak conojel niʼpa je ʼo chuxeʼ ulew, xak niʼpa je ʼo pa mar; ʼis xin ta i qui chʼawbal conojel niʼpa i je ʼolic. Xqui bij: Che ire, chi cul pa chom laj cubibal, xak che ire chi ral Chij ca bix che, Caka bij ni qui ʼij, caka bij ni qui chomal, caka bij ni qui choʼab, Caka coj ni qui ʼij rumal wach ʼo piquiʼab queʼe ʼij sak chiquij. (Queje ile xqui bij conojel.) 14 Are ʼuri i je cajib je pacha ángel xqui bij:— ¡Katzij, queje ile! —xe cha. Are ʼuri i je veinticuátro nimak tak mamʼib xe xuquiʼic, y xqui coj u ʼij ire chi n-ca qʼuis ti u cʼaslemal queʼe ʼij sak chirij.

ʼAlijinsam 6

Wach xa ʼiltajic are xrakchʼix i tzʼapbal re u chiʼ i wuj

1 Teʼuri, xwil i ral Chij (chi are i Kajwal Jesucrísto) xu rakchʼij i nabe séllo che i wukub. Are ʼuri xin ta u chʼawbal jun chique i cajib chi je pacha ángel; i u chʼawbal pacha u chʼawbal jab. Xu bij: —¡Saʼaj y chawila! —coʼono. 2 Teʼuri xin takej, y xwil jun caway, sak rij. ʼO jun, cul chirij, ʼo jun cʼakbal chʼab pu ʼab. Xak xyaʼ jun coron che pacha ca ʼani che i aj chʼacanel chʼoʼoj. Teʼuri, xa ʼe chi chʼoʼoj chi cu chʼac na. 3 Teʼuri, xak xwil chic i Kajwal xu rakchʼij i ucab séllo. Are ʼuri xin ta u chʼawbal i ucab chique i cajib chi je pacha ángel. —¡Saʼaj y chawila! —xu bij. 4 Xel chal jun chic caway, cak rij. ʼO jun, cul chirij, xyaʼ puʼab cu petsaj chʼoʼoj chuwach i jyub taʼaj; ʼo puʼab cu ʼan chique i winak quiqui camsaj quib chiquiwach. Che ire-le, yatal jun nim laj espáda pu ʼab. 5 Teʼuri, xak xwil chic i Kajwal xu rakchʼij i urox séllo. Are ʼuri xin ta u chʼawbal i urox chique i cajib chi je pacha ángel. —¡Saʼaj y chawila! —xu bij. Xin takej, y xwil jun caway, ʼek rij. ʼO jun, cul chirij, ʼo jun pexu pu ʼab. 6 Are ʼuri xin ta jun chʼawbal chiquixol i je cajib chi je pacha ángel. Xu bij: —I waʼjal ca pe na; jun sak pwak are ni rajil i queb líbra trígo, o xak are i rajil wakib líbra cebáda. Xui-ri, ma sach u wach i acéite, xak i víno —xu bij. 7 Teʼuri, xak xwil chic i Kajwal xu rakchʼij i ucaj séllo. Are ʼuri xin ta u chʼawbal i ucaj chique i cajib chi je pacha ángel. —¡Saʼaj y chawila! —xu bij. 8 Xin takej, y xwil jun caway, ʼan rij. ʼO jun, cul chirij, chi “Camic” u bi. Xak ʼo jun, teren chali chirij, chi rajaw i qui qʼuijibal i camnak. Chique i queble, xyaʼ piquiʼab quiqui camsaj u qʼuial winak. (Conojel i winak chuwach i jyub taʼaj, we ca ʼani cajib tzobaj chique, que camsax ni jun tzobaj che i cajib. Are ile i qui qʼuial i winak que camsax na.) I camsabal-que quiqui ʼano: ruʼ chʼoʼoj, ruʼ waʼjal, ruʼ yobil, xak ruʼ tak itzel chicop re u wach i jyub taʼaj. 9 Teʼuri, xak xwil chic i Kajwal xu rakchʼij i ujob séllo. Are ʼuri xwil chuxeʼ i altar, chila ʼo wi i canima ique chi xe camsax na xa rumal u tzij i Dios; ique n-xqui mayij tu bixquil u tzij tupu xe camsax rumal. 10 Xe siqʼuin chu bixquil: —Loʼlaj Kajwal, lic ca ʼan na pacha i a bim. ¿Umpa nawi ca ʼan i a ʼatbal tzij piquiwi i winak re u wach i jyub taʼaj chi xoj qui camsaj? ¿Umpa que a ya pa tojpen rumal i qui mac-le? —xqui bij. 11 Teʼuri xyaʼ qui ʼuʼ sak, xak xbix chique chi che uxlan jubiʼ chic, cʼa ca tzʼakat ni u qʼuial qui wach i cachalal chi que camsax na pacha ique rumal u chac i Kajwal. 12 Teʼuri, xak xwil chic i Kajwal xu rakchʼij i uwakib séllo. Are ʼuri xpe jun nim laj ucabrakan; i ʼij xa ʼekumar u wach pacha jun cʼul lic ʼek; i icʼ xoʼon cak u wach pacha quicʼ, 13 xak i chʼumil chicaj xe tzak li chuwach ulew. Xoʼono pacha u cheʼlal hígo are quicʼaw jun tew nim, que u puksaj li u wach cʼa rax, rumal u choʼab. 14 I caj juntir xsachic pacha jun wuj xu bor rib. Ronojel i nimak ta jyub xe ʼelsax na piqui qʼuijibal, xak queje i ral tak jyub je setel chuwi mar. 15 I nimak tak ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj xcuwaj quib pa tak jul, xak chuxeʼ tak abaj re i nimak tak jyub. Xak queje xqui ʼan ni nimak qui patan, xak i je beyom, xak i cajʼatzil i soldádo, xak i nimak qui choʼab, xak i ʼo cajaw, xak i n-ta cajaw; ʼis queje xqui ʼan ni conojel. 16 Y xqui bij chique i nimak tak jyub xak chique i nimak tak abaj: —¡Chix tzak li chikij! ¡Choj iwuwaj chuwach i jun chi cul pa chom laj u cubibal! ¡Choj i to chuwach i tojpen chi ca pe ruʼ i Kajwal chi ral Chij ca bix che! 17 Ya xu rik i ʼij re i nim laj tojpen; lic n-ta jun cu chʼij u cʼulaxic —xqui bij.

ʼAlijinsam 7

Je ciénto cuarénta y cuátro mil aj Israel cocsax u retalil i Dios chique

1 Teʼuri xe wil chic cajib ángel je tacʼal jujun pa tak cajib esquin re u wach i jyub taʼaj. Ique-le que tijin chu ʼatixic i tew che i cajib esquin. N-quiqui ya ta che chi ca pe chuwach i jyub taʼaj, xak mi ne puwi i mar, xak mi ne chirij i cheʼ. 2 Are ʼuri xwil chic jun ángel, xel lok, pa quel wi li ʼij. I u patan ire, are u cojic i retalil re i Dios chuwach qui crusil i winak, niʼpa i je re i Dios cʼaslic. Ire rucʼam pu ʼab, i cojbal re i retalille. I ángel-le, co xsiqʼuin chique i cajib ángel, chi ʼo piquiʼab quiqui ʼan cʼax che u wach i jyub taʼaj, xak che i mar. 3 Xu bij chique: —Mi ʼan tan cʼax che i u wach i jyub taʼaj, xak mi che i mar, xak mi che i cheʼ. Mi ʼan tan ile, cʼa caka coj ni retalil chuwach qui crusil je niʼpa i je rajchac i ka Dios —xu bij chique. 4 Xak xin ta niʼpa qui qʼuial chi coc ni retalil chique: je ciénto cuarénta y cuátro mil. Je aj ronojel tak tzobaj je qui muk qui xiquin i u cʼojol i mam Israel ujer: 5 Je cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Juda, xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Ruben, xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Gad, 6 xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Aser, xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Neftali, xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Manases, 7 xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Simeon, xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Levi, xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Isacar, 8 xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Zabulon, xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Jose, xak cablajuj mil chique u muk u xiquin i mam Benjamin.

Ma Wan xe ril je u qʼuial winak sak qui ʼuʼ

9 Teʼuri xin takej tan chic, y xe wil u qʼuial winak je tacʼal chiquiwach i je queb (i jun chi cul pa chom laj u cubibal, xak i jun chi ral Chij ca bix che.) I winak-le je petnak pa ronojel tak tinimit, pa ronojel tak jyub, pa ronojel tak quijayil, pa ronojel tak chʼawbal. Lic je qʼui i winak-le, mi jun ca tiqui chi rajlaxic qui qʼuial. Sak i qui ʼuʼ; ʼis cucʼam u xak pálma piqui ʼab. 10 Ique xe siqʼuin chu bixquil i tzij-i: I kelbal chupam i cʼax, xa cumal i queb-le chi are i ka Dios chi cul pa chom laj u cubibal, xak i Crísto, chi ral Chij ca bix che. (Queje ile xe siqʼuin chu bixquil.) 11 Conojel i ángel je tacʼal bic, qui sutim rij i chom laj cubibal, xak i nimak tak mamʼib, xak i je cajib je pacha ángel. Xqui xucba qui jolom cʼa chuwach ulew, chuwach i chom laj cubibal, y xqui coj u ʼij i Dios; 12 xqui bij: ¡Amen (katzij iri)! I ka Dios lic ca majaw che chi caka bij u ʼij, caka bij u chomal, caka bij wach i nim laj u nojbal, xak caka tioxij che. Ca majaw che chi caka coj u ʼij rumal wach ʼo puʼab, xak rumal u choʼab. Queje i ka Dios ile queʼe ʼij sak chirij. Amen (queje ile cakaj). (Queje ile xqui bij i ángel.) 13 Are ʼuri ʼo jun chique i nimak tak mamʼib xu tzʼonoj chwe: —¿Awetaʼam yet je pachin ique-le chi sak qui ʼuʼ? ¿Awetaʼam pa je petnak wi? —xu bij chwe. 14 Yin xin bij che: —Nim laj winak, n-wetaʼam taj. Yet awetaʼam —xin bij. Ire xu bij: —Je are ique chi je ʼelnak chupam i nim laj uyej chi xicʼaw chuwach i jyub taʼaj. (Qui jachom quib puʼab i Tolque.) Qui chʼajom i qui ʼuʼ, y qui sakirsam chic che u quiqʼuel i ral Chij. 15 Are rumal ʼuri je ʼo chuwach i chom laj u cubibal i Dios, xak quiqui ʼan qui patan chirij. Chi paʼij chi chaʼab quiqui ʼan qui patan pa chom laj rachoch i Dios; xak ire, chi cul pa chom laj u cubibal, que u chajij na. 16 Ique n-quiqui tij ta chic numic, mi cʼatic; xak n-quiqui tij ta chic uyej rumal i ʼij; n-que cʼatsax ta chic rumal u choʼab. 17 Queje ile ca ʼani chique, man ire chi ral Chij ca bix che (chi xak ʼo ruʼ i chom laj cubibal re i Dios), ire que u chajij na pacha je u chij; que u cʼam bi che tak ralaxbal ya, y quiqui tuʼ ni ya chi cu ya qui cʼaslemal. Niʼpa ni uwal qui wach, i Dios cu su na chique.

ʼAlijinsam 8

Wach xa ʼiltajic are xrakchʼix i uwuk séllo tzʼapbal re u chiʼ i wuj

1 Ire, chi ral Chij ca bix che, xu rakchʼij i uwuk séllo; are ʼuri lic xtzʼini chila chicaj; xu chʼij nicʼaj ʼor lic tzʼinilic. 2 Teʼuri, xe wil i je wukub ángel chi je tacʼal chuwach i Dios. Are ʼuri, xyaʼ wukub trompet chique. 3 Teʼuri xcʼun jun chic ángel, rucʼam jun porobal inciénso pu ʼab, lic óro. Xol tacʼal chuwach i altar, chi xak lic óro, chi ʼo chuwach i chom laj cubibal. Are ʼuri, qʼui inciénso xyaʼ che, man cu ya puwi i altar junam ruʼ i qui tzʼonbal i creyent, pacha jun sipon chuwach i Dios. 4 I sib re i inciénso chi ʼo pu ʼab i ángel xel bi chicaj chuwach i Dios, junam ruʼ i qui tzʼonbal i winak chi je re i Dios. 5 Teʼuri i ángel xu nojsaj i porobal inciénso che i aʼal chi ʼo puwi i altar; y xu jopij bi chuwach i jyub taʼaj. Are ʼuri xtataj u chʼawbal jab, xak juban chic chʼawbal, xak xpe juban u rep ray, y xpe jun nim laj ucabrakan.

Wach xa ʼiltajic are xchʼawsax i wukub trompet

6 Are ʼuri i je wukub ángel chi yatal wukub trompet chique, xqui yijba quib chu chʼawsaxic. 7 Teʼuri i nabe ángel xu chʼawsaj u trompet. Are ʼuri xu ticba li tzakic i nimak tak sakbach, xak i ʼaʼ, xak i quicʼ chuwach i jyub taʼaj. Are ʼuri i ulew xu maj ʼaʼ, laj pa nicʼaj xcʼatic, xak queje i cheʼ, xak i ʼes rax. 8 Teʼuri i ucab ángel xu chʼawsaj u trompet. Are ʼuri, ʼo pacha jun nim laj jyub ca juluwic xcʼak bi pa mar; laj nicʼaj che i mar xquiqʼuer u wach. 9 Niʼpa i chicop je cʼas chupam, laj nicʼaj chique xe camic. Xak niʼpa i bárco ʼo puwi, laj pa nicʼaj chique xsach qui wach. 10 Teʼuri i urox ángel xu chʼawsaj u trompet. Are ʼuri jun nim laj chʼumil xtzak li chuwach i jyub taʼaj, lic ca juluwic pacha chaj. Xtzak puwi laj nicʼaj che tak i ya, xak laj nicʼaj che tak i ralaxbal ya. 11 I u bi i chʼumil-le, “Cʼa” ca bix che. Laj pa nicʼaj re i tak i ya xoʼon cʼa che, xak i ralaxbal ya. Je qʼui i winak xe cam rumal i ya-le, chi lic cʼa. 12 Teʼuri i ucaj ángel xu chʼawsaj u trompet. Are ʼuri, xoʼon mal i ʼij; laj pa nicʼaj xoʼon ʼekum che. Xak queje xoʼon che i icʼ, xak che i chʼumil; laj pa nicʼaj xu sach u wach qui tzunbal. Rumal ʼuri, laj pa nicʼaj re i paʼij n-xoʼon ta sak, xak queje xoʼon che i chaʼab, man n-ta kas u tzunbal i icʼ, i chʼumil. 13 Teʼuri xin taken chicaj, y xin ta u chʼawbal jun ángel chi ca rupup chicaj. Are ʼuri ire xsiqʼuin chu bixquil: —¡Ay! ¡Toʼ qui wach ique chi je re u wach i jyub taʼaj! ¡Toʼ qui wach ique are quiqui chʼawsaj qui trompet i oxib chic ángel! ¡Lic toʼ qui wach ique! —xu bij.

ʼAlijinsam 9

1 Teʼuri i ujob ángel xu chʼawsaj u trompet. Are ʼuri xwil jun chʼumil tzaknak li chuwach i jyub taʼaj. I chʼumil-le, yatal jun lawe che, chi are i jakbal re i jul chi lic naj kajnak bi pa jyub. 2 Teʼuri, xu jak i jul; are xjaktajic, xel li sib pacha coʼon jun nim laj ʼorno, chi xu ʼekumarsaj u wach i ʼij, xak ronojel i sak re i paʼij. 3 I sib-le, xe ʼel u qʼuial sacʼ che, que rupup chuwach i jyub taʼaj. I sacʼ-le, yatal chique que chʼopinic pacha quiqui ʼan i sinaj re u wach i jyub taʼaj. 4 Xui-ri, n-xyaʼ ta chique chi quiqui ʼan cʼax che tak i ʼes, che tak i cheʼ, xak niʼpa i rax chi ʼo chuwach i jyub taʼaj. Xui chique i winak quiqui ʼan ni cʼax chique, niʼpa i n-ti retalil re i Dios chuwach qui crusil. 5 Xui-ri, n-xyaʼ ta chique we que qui camsaj. Xui xyaʼ chique chi joʼob icʼ u wach quiqui ya ni u cʼaxcʼol chique. I u cʼaxcʼol-le, queje pacha re jun sinaj are cu chʼopij jun winak. 6 Che i joʼob icʼ-le, i winak lic quiqui tij ni uyej cumal, lic cacaj ni camic, xui-ri, n-que cam taj. Tupu lic quiqui tzucuj qui camic, n-quiqui rik taj. 7 I sacʼ-le que majawic pacha caway chi je yijil na che i chʼoʼoj. Che i qui jolom ʼo ni pacha jun coron óro. I qui palaj, pacha u palaj winak. 8 I qui wi, pacha u wi ixok; i u waque, pacha u waque i coj. 9 I u wach qui cʼux, chʼuktal ruʼ pacha chʼichʼ. Are que rupupic, nim u chʼawbal i qui xicʼ, pacha u chʼawbal u qʼuial caway ruʼ qui careta are que ʼe paʼanem pa chʼoʼoj. 10 I sacʼ-le, xak ʼo qui je, pacha qui je i sinaj, xak ʼo qui chʼut. Ruʼ qui chʼut-le, quiqui ʼan cʼax chique i winak joʼob icʼ u wach. 11 I sacʼ, ʼo jun cajʼatzil; are jun ángel nim u patan pa jul chi naj kajnak pa jyub. I u bi i ángel-le pa qui chʼawbal i aj Hebréo winak: Abadon, y pa qui chʼawbal i aj Griégo winak: Apolion, chi queʼelok “aj sachsanel”. 12 Xwil ʼuri, ya xicʼaw i nabe cʼax chi u bim i ángel, xui-ri cʼa ʼo queb chic ca cʼun na. 13 Teʼuri i uwak ángel xu chʼawsaj u trompet; are ʼuri xin ta jun chʼawbal, xchʼaw chiquixol i cajib esquin re i altar lic óro, chi ʼo chuwach i Dios. 14 I chʼawbal-le xu bij jun tzij che i uwak ángel chi rucʼam u trompet; xu bij: —Che awoʼtaj bi i cajib ángel chi je ximtal chila che i nim laj ya chi Eufrates u bi —coʼono. 15 Teʼuri xe oʼtax bi i cajib ángel, camsabal que i winak. I ángel-le, are qui wach je yijbam na che i ʼij-le. Xe oʼtax bi chu camsaxic laj nicʼaj chique i winak. 16 (Teʼuri xe wil je u qʼuial soldádo, je ʼo rij caway.) Xin ta niʼpa i qui qʼuial: je queb ciénto miyon. 17 Queje que ʼanaw i caway iri, chi xe wil pin wach; i soldádo, chi je ʼan-nak chiquij, i u wach qui cʼux, qui chʼukum ruʼ chʼichʼ. I chʼukbal re u wach qui cʼux, ʼo i cak, ʼo i azul, ʼo i ʼan che, queje ile ca tzunic. I qui jolom i caway pacha qui jolom coj; i piqui chiʼ, xel li ʼaʼ, xel li sib, xel li asufra. 18 Laj pa nicʼaj chique i winak xe camsax rumal i oxib n-ʼus tajle, chi xel piqui chiʼ i caway. Xe camsax rumal i ʼaʼ, rumal i sib, xak rumal i asufra. 19 I caway-le, i ʼanbal cʼax ʼo cuʼ, piqui chiʼ ʼo wi, xak ʼo che i qui je, man i qui je, pacha cumatz ca tzunic; i u tzam i qui je, pacha u jolom cumatz. Ruʼ i qui je-le, xqui ʼan cʼax chique i winak. 20 Xui-ri, i winak, niʼpa i n-xe camsax ta rumal i n-ʼus taj-le, n-xqui jalwachij ti qui cʼaslemal. N-xqui mayij tu ʼanic pacha i toʼ qui nojim ique. N-xqui mayij tu cojic qui ʼij i mal laj tak itzel tew, xak i qui tiox chi xa ril je ʼantalic. I qui tioxle, je ʼantal che i óro, xak i pláta, xak i brónce, xak che i abaj, xak che i cheʼ; ile n-que tzun taj, n-que tan taj, n-que bin taj. 21 I winak xak n-xqui mayij tu camsaxic quib chiquiwach; xak n-xqui mayij tu cojic qui costúmbre chi ʼo rawasil chiquiwach, xak n-xqui mayij tu ʼanic i n-chʼam taj ruʼ qui chʼacul, xak n-xqui mayij ti elaʼ.

ʼAlijinsam 10

I ma Wan xu tij i wuj chi xyaʼ che rumal i ángel

1 Teʼuri, xwil chic jun ángel, nim u choʼab, ca tijin li u kajic chicaj. Ire, chʼukum rij che i sutzʼ, xak ʼo jun xocaʼab puwi u jolom. I u palaj, pacha u tzunbal ʼij ca walchʼinic, xak i rakan, pacha ca tzun jun ʼaʼ ca juluwic. 2 Xak ʼo jun ral wuj pu ʼab, jakalic. Are xkajic, xu ya i rakan wikabim puwi i mar; i rakan moxim xu ya puwi ulew. 3 Are ʼuri, co xsiqʼuinic, pacha u chʼawbal jun coj. Are xu ʼan ire ile, are ʼuri xtataj wukub chʼawbal pacha u chʼawbal jab. 4 Are xuxlan ile, yin laj xin jek u tzʼibaxic wach i xqui bij, xui-ri, xin ta jun chʼawbal aj chicaj chi xu bij chwe: —Ma tzʼibaj ile. Ma ʼalijinsaj chique i winak wach tak qui bim i wukub u chʼawbal jab-le —xbix chwe. 5 Teʼuri i ángel-le chi xwilo tacʼal puwi i mar, xak puwi ulew, ire xu yac u ʼab wikabim chicaj, 6 y xu cuxtaj u bi i Dios puwi u tzij chi ya cu bij na. Xu cuxtaj u bi i Dios chi cʼaslic queʼe ʼij sak chirij, chi xak xa ʼanaw i caj, xak i u wach i jyub taʼaj, xak i mar, xak ronojel niʼpa i ʼolic. Queje iri xu bij: —Ya n-ca baytaj ta chic mas. 7 Are cu chʼawsaj u trompet i uwuk ángel, are i cʼutbal-re ʼuri chi Dios ya xutzin chu yijbaxic wach u chʼobom na. Pacha i u bim chique i je rajchac ujer, chi je ajbil u tzij, queje cu ʼan na ile. (Queje ile xu bij i ángel.) 8 Teʼuri, i chʼawbal chi in tom chicaj, xin u ʼijla chic. Xu bij chwe: —Jat ruʼ i ángel-le chi tacʼal puwi i mar xak puwi ulew. Ja cʼama i ral wuj jakalic chi ʼo pu ʼab —xu bij. 9 Are ʼuri xin ʼe ruʼ i ángel, y xin tzʼonoj i ral wuj che. Ire xu bij chwe: —Cha chapa y cha tija. Ile coʼon na che i pa chiʼ pacha u jelal cab, xui-ri, are ʼo chic che a pam, coʼon na cʼa —xu bij chwe. 10 Teʼuri xin chap i wuj ʼo pu ʼab, y xin tijo. I pin chiʼ xoʼono pacha u jelal cab, xui-ri, are xtijtajic, lic xu ya ni u cʼayil chin pam. 11 Teʼuri xbix chwe: —Yet, ʼo u chac ca paxsaj chic u tzijol wach coʼon ni Dios che u qʼuial tak tinimit, u qʼuial tak jyub, u qʼuial tak ʼatol tzij, u qʼuial tak winak, xak i jalajuj que chʼawic —xbix chwe.

ʼAlijinsam 11

Wach ca ʼani chique i queb je ajbil u tzij i Dios

1 Are ʼuri xyaʼ jun pajbal pin ʼab, pacha jun tani, y xbix chwe: —Chat walijok, je a paja i rachoch i Dios, xak i altar, xak chawajlaj niʼpa i winak que tijin chu cojic u ʼij i Dios chila. 2 Xui-ri, ma paj uwaja re i rachoch i Dios, man ile yatal chique i winak chi n-ta Dios cuʼ. Ique, oxib junab ruʼ nicʼaj quiqui kajsaj ni u ʼij i loʼlaj tinimit. 3 Xuiri, yin que in tak bi queb chi quetaʼam in wach, chu bixquil chique i winak wach in chʼobom. Ique, ʼek qui ʼuʼ pacha re i bis; quin qui lap na chique i winak oxib junab ruʼ nicʼaj. (Queje xu bij i Dios ile chwe.) 4 I je queb ajbil u tzij i Dios-le, je are i pacha queb u cheʼlal olívo chi je ʼo chuwach i Dios, xak i queb taqʼuibal cantil chi xak ʼo chuwach Ire, chi Rajaw i jyub taʼaj. 5 We ʼo jun craj cu ʼan cʼax chique, n-ca tiqui ta chu ʼonquil, man ʼo ni ʼaʼ quel piqui chiʼ ique, porobal-re pachin craj cu ʼan cʼax chique. Queje ni qui camsaxic ile quiqui ʼan chique niʼpa i je aj chʼoʼoj cuʼ. 6 Xak ʼo piquiʼab quiqui ʼatij i jab, tzʼakat quiqui ʼan qui patan chu bixquil u tzij i Dios. Xak ʼo piquiʼab quiqui ʼan quicʼ che u wach i ya, xak quiqui coj itzel tak cʼax chuwach i jyub taʼaj xa niʼpa tak mul cacaj u ʼonquil. 7 Xui-ri, are cutzin i qui patan, ʼo ni jun ca tiqui chique ique. Jun pacha nim laj itzel chicop quel na pa jyub chi jaktal canok; coʼon ni chʼoʼoj cuʼ, y ca tiqui na chique, y que u camsaj na. 8 Teʼuri i qui chʼacul toʼ ca canaj can pa be chila pa nim laj tinimit Jerusalen, pa xcamsax wi i Kajwal. I tinimit-le, queʼel na lic mal; ca majaw na ʼuri che, ca bix “Sodóma” che, we xi ca bix “Egípto” che. 9 Niʼpa i winak re ronojel tak tinimit, ronojel tak jyub, ronojel tak quijayil, ronojel tak chʼawbal, ique toʼ que qui takej i camnak je ʼo pa tak be; queje quiqui ʼan ni ile oxib ʼij ruʼ nicʼaj. N-quiqui ya taj chi que mukic. 10 Niʼpa i je re u wach i jyub taʼaj lic que quicot na rumal i qui camic i queb-le. Rumal i qui quicotemal, quiqui ya qui sipon chiquiwach, man i winak re u wach i jyub taʼaj lic xe cʼachir na cumal i queb ajbil u tzij i Dios-le. 11 Xuiri, xwil pinwach chi are xicʼaw oxib ʼij ruʼ nicʼaj, i Dios xu cʼunsaj chic sak chiquiwach, y xe walij na; y niʼpa i xquil ile ʼis xqui xij na quib rumal. 12 Teʼuri i queb ajbil u tzij i Dios-le, xqui ta ni jun nim laj chʼawbal chicaj chi ca bix chique: —Chix ʼel na li chicaj —xbix chique. Ique xe ʼel nubi chicaj pa sutzʼ. I je aj chʼoʼoj chiquij xe qui takej na, are xe ʼel bic. 13 Are ʼuri juntir xpe jun nim laj ucabrakan; niʼpa i ja pa tinimit, xe wulij nubi jun tant che i lajuj. Je wukub mil i winak xe cam na rumal i ucabrakan-le. Niʼpa i winak xe canajic, lic xqui xij ni quib; teʼuri lic xqui coj ni u ʼij i Dios aj chicaj. 14 Queje ile xqʼuis ni ucab cʼax chi u bim i ángel, xui-ri, juntir ca cʼun chic i urox cʼax.

Wach xa ʼiltajic are xchʼawsax i uwuk trompet

15 Teʼuri i uwuk ángel xu chʼawsaj u trompet, y xtataj juban chʼawbal chila chicaj. Co xqui bij: I ʼatbal tzij re ronojel i tinimit chuwach i jyub taʼaj ʼo chic puʼab i Kajwal Dios, xak puʼab i jun chi Tolke. Ire coʼon ni ʼatbal tzij queʼe ʼij sak chirij. (Queje ile xqui bij.) 16 Teʼuri i veinticuátro nimak tak mamʼib chi je cul pa chom laj qui cubibal chuwach i Dios, ique xe xuqui chuwach i Dios; xqui kajsaj qui jolom cʼa chuwach ulew y xqui coj u ʼij. 17 Xqui bij: Yet, Kajwal Dios chi ʼatz a choʼab, yet, chi ʼax at ʼo wi, xak cʼa are at ʼo wi woʼor, y xak at are wi queʼe ʼij sak, caka tioxij chawe man a majom i nim laj a ʼatbal tzij, xak a jekom u ʼonquil. 18 I winak chuwach i jyub taʼaj, petnak coywal, xui-ri, n-ta coʼono man ya xu rik i ʼij chi ca petsaj i tojpen chiquij. Ya xu rik i ʼij ca ʼat ni tzij piquiwi i je camnak, wach i qui ʼanom. Ya xu rik i ʼij chi ca ya ni qui sipon i je aj ʼanol a chac, ique chi qui bim a tzij chique i winak, ique chi qui jachom qui cʼaslemal chawe, ique chi quiqui coj a ʼij, niʼpa i nimak, xak i chʼutik. Ya xu rik i ʼij ca sach ni qui wach ique chi que tijin chu yojic u wach i jyub taʼaj. (Queje ile xqui bij i nimak tak mamʼib chuwach i Dios.) 19 Teʼuri, xin takej, y xwil i chom laj rachoch i Dios chila chicaj, jakal na; y chila paja, xwil wi i caxa ʼo u ʼij, chi ʼo i u trat i Dios chupam. Are ʼuri, xpe u rep ʼaʼ, xak xpe pacha u chʼawbal jab, xak juban chic chʼawbal, xak xpe jun ucabrakan, xak xpe jun nim laj jab, lic sakbach u pam.

ʼAlijinsam 12

I ma Wan xril puwach, wach xu ʼan i pacha itzel cumatz che i ixok

1 Teʼuri xa ʼalijin jun nim laj ʼil chuwacaj: ʼo jun ixok, i u ʼuʼ are i ʼij; xak ʼo jun coron che u jolom, ʼo cablajuj chʼumil che; xak i icʼ ʼo chuxeʼ i rakan. 2 I ixok-i, iwab winak, ca siqʼuin rumal u cʼaxcʼol; lic uyej cu tij rumal i ralaxbal i racʼal. 3 Are ʼuri xa ʼalijin jun chic ʼil chuwacaj: are pacha jun itzel cumatz, lic nim, cak rij. ʼO wukub u jolom, lajuj rucʼaʼ, xak ʼis ʼo i coron che i wukub u jolom. 4 Ruʼ u je, xu mes li u qʼuial chʼumil chicaj; laj pa nicʼaj xu mes lok, y xu cʼak li chuwach i jyub taʼaj. I chicop-le xqʼuiji chuwach i ixok chi ya ca qʼuiji racʼal, ajbiʼol na re i acʼal we xqʼuijiʼic. 5 Teʼuri i ixok, xqʼuiji ni racʼal, ral ala. I u patan i racʼal-le, are u ʼatic tzij piquiwi ronojel tak i tinimit, y lic cu ʼan na chique chi que cojon che. Xui-ri, xak teʼet i racʼal i ixok xmaj bi che, y xcʼam bi ruʼ i Dios, chila pa ʼo wi i chom laj cubibal. 6 Teʼuri i ixok xa ʼanmajic, xa ʼe pa chakij jyub tzʼinilic chi u yijbam i Dios, tobal na re. Chila na, ca qʼuiji wi oxib junab ruʼ nicʼaj; ʼutz u chajixic ca ʼani na. 7 Teʼuri xwil jun nim laj chʼoʼoj chila chicaj. Xe cʼun u qʼuial ángel junam ruʼ i cajʼatzil, chi are i Miguel; y xqui ʼan chʼoʼoj chirij i nim laj cumatz. Ire, xak je ʼo u ángel ruʼ, xak xqui ʼan chʼoʼoj chiquij i juban. 8 Xui-ri, i Miguel cuʼ u ángel xe tiqui chique, y n-xqui ya ta chic chique que qʼuiji chila chicaj. 9 I nim laj itzel cumatz xcʼak li ʼuri chuwach i jyub taʼaj. Ire-le are i itzel cumatz chi ʼax ʼo wi; are ire chi “itzel” ca bix che, xak “Satanas” ca bix che. Ire-le are aj tʼoronel re ronojel u wach i jyub taʼaj. Xe cʼak na li chuwach i jyub taʼaj junam cuʼ u ángel. 10 Teʼuri xin ta jun nim laj chʼawbal chicaj. Xu bij: —¡Ya ʼo chic i ʼelbal chi sak! ¡I Dios u ʼalijinsam i nim laj u choʼab! ¡U ʼalijinsam chi ire are i nim laj ʼAtol Tzij! ¡Xak u ʼalijinsam i u ʼatbal tzij chi ʼo puʼab i Jun chi chatal rumal ire! ʼAlaj chic ile, man ya resam chubi itzel, chi toʼ cu coj qui mac i kachalal; ire-le toʼ cu coj qui mac chuwach i Dios chi paʼij chi chaʼab. 11 Xui-ri, i kachalal qui kajsam chic u ʼij; xe tiqui che rumal u camsaxic i ral Chij chi Tolke, xak xe tiqui che man qui ʼalijinsam ruʼ wach tak qui ʼanom, chi u tzij i Dios lic katzij. Ique, n-cʼax ta xqui na i qui cʼaslemal chuwach i jyub taʼaj, are i xqui ʼano, xqui ya quib chuwach i camic rumal u tzij i Dios. 12 ¡Yix, chix quicotok, chi ix aj chicaj! Xui-ri ¡toʼ i wach yix chi ix jekel chuwach i jyub taʼaj, xak ix aj pa mar! Man itzel kajnak chic iwuʼ yix. Ire, lic nim ni roywal petnak, man retaʼam chi n-qʼuial ta chic ʼij ca canaj chuwach. (Queje ile xin ta che i chʼawbal chicaj.) 13 I nim laj itzel cumatz, are xu naʼo chi xa ʼelsax li chicaj, y xa chuwach i jyub taʼaj ʼo wi, xu jek ʼuri i roktaxic i ixok chi xalax i ral ala ruʼ. 14 Xui-ri, i ixok, xyaʼ queb u xicʼ che, pacha u xicʼ jun nim laj águila. Are ʼuri, ca rupupic xa ʼe che i u qʼuijibal che i jyub tzʼinilic; naj xel chuwach itzel cumatz-le. Chila na, ca chajix wi oxib junab ruʼ nicʼaj. 15 I itzel cumatz xu xabuj jun nim laj ya pu chiʼ, cu cʼambej na re i ixok. 16 Xui-ri, i u wach ulew xu to i ixok; xu jak rib y xu biʼ bi i ya chi xel pu chiʼ i itzel cumatz. 17 Rumal-i, i itzel cumatz, lic xpe i roywal che i ixok, y xa ʼe chu ʼanic chʼoʼoj chiquij i juban u muk u xiquin i ixok-le. Ique-le je are i que cojon che wach u bim i Dios; je teren chirij i sak laj tzij chi u ʼalijinsam i Jesucrísto.

ʼAlijinsam 13

Wach xqui ʼan i queb itzel chicop

1 Xin ʼe tacʼal chu chiʼ i mar, y xwil jun itzel chicop xel li pa mar. I itzel chicop-le, wukub u jolom, xak lajuj i rucʼaʼ, xak ʼo jujun coron che i lajuj rucʼaʼ. Y che i wukub u jolom ʼis ʼo tak biaj tzʼibtal chuwach, kajsabal re u ʼij i Dios. 2 I itzel chicop-le chi xwilo, laj ca majaw jun nim laj balam. I rakan, nimak, pacha rakan jun óso; i u chiʼ, pacha u chiʼ jun coj. I itzel chicop jun, chi pacha nim laj cumatz, xa ʼe chu yaʼic u choʼab che i jun chi xel li pa mar. Mísmo are u choʼab ire xu ya che, i ʼatbal tzij ʼo puʼab xak xu ya che. Xak xu ya che chi ca cubi che u cubibal ire. 3 I jun chi xel li pa mar, ʼalaj chi lic soctal jun u jolom, lic pacha ca cam rumal, xui-ri, i soctalic-le xutzir na, n-xcam ta rumal. Teʼuri conojel i winak xe oc ʼil che, y xqui ticba terejic chirij. 4 Xak xqui coj u ʼij i jun chi laj ca majaw jun nim laj cumatz, man are ire u yom i ʼatbal tzij puʼab i jun. Xak xqui coj u ʼij i jun-le chi xel li pa mar; xqui bij: —¿Xataba ʼo jun ca majawic pacha ireri? Mi jun. ¿Xataba ʼo jun cu chʼij chʼoʼoj ruʼ ire? N-taj —xe cha. 5 Xak yatal che i itzel chicop-le chi nim ni cu bij; xoʼon nim che u ʼij, xak ʼo u qʼuial tzij xu bij, kajsabal re u ʼij i Dios. ʼO ni ʼatbal tzij puʼab, oxib junab ruʼ nicʼaj. Queje ile yatal che. 6 Queje xu ʼan ire ile; cʼax xchʼaw na chirij i Dios, xak chirij u bi, xak chirij i loʼlaj rachoch i Dios, xak chiquij i je aj chicaj. 7 Xak xyaʼ che chi cu ʼan ni chʼoʼoj chiquij niʼpa i je re i Dios, xak xyaʼ che chi ca tiqui na chique. Xak yatal che chi cu ʼan ni ʼatbal tzij piquiwi ronojel tak tinimit, ronojel tak jyub, ronojel tak quijayil, ronojel tak chʼawbal. 8 Conojel i winak chuwach i jyub taʼaj xqui coj u ʼij i itzel chicop-le; xui-ri, je are ique chi n-tzʼibtal ti qui bi chupam i wuj chi ʼo puʼab i ral Chij chi xcamsaxic. Chupam i wuj-le, tzʼibtal wi qui bi niʼpa i ʼo ni qui cʼaslemal sakil; ʼax tzʼibtal wi chic qui bi chu xebal ʼij sak. 9 Pachin ʼo u xiquin, chu ta u be i tzij-i: 10 pachin cu cʼam bi jun winak pa cárcel, xak ca ʼe ire ʼuri pa cárcel. Xak pachin cu ʼan i camic ruʼ chʼichʼ, xak ruʼ chʼichʼ ca camsax na ire. Rumal-i, niʼpa i je re i Dios, chiqui ʼana nim che qui cʼux chuwach i cʼax, xak miqui sach u cubibal qui cʼux che i Kajwal. 11 Teʼuri xwil jun chic itzel chicop, xel li pulew. ʼO queb rucʼaʼ, pacha ca tzun re jun ral chij; xui-ri, i u chʼawbal pacha u chʼawbal i nim laj itzel cumatz jun. 12 Nim i ʼatbal tzij ʼo puʼab chi yatal che rumal i jun chi xel li pa mar. Lic cu ʼat tzij piquiwi i winak are ʼo chuwach. Lic xoʼon pen che ronojel u wach i jyub taʼaj, xak niʼpa je ʼo chuwach, quiqui coj ni u ʼij i jun chi xel li pa mar. Are i jun-le chi soctal u jolom, xui-ri xutzir na, y n-xcam ta rumal. 13 I itzel chicop chi ʼo rucʼaʼ pacha chij, xu ʼan nimak tak milágro, nimak tak ʼanic; lic chiquiwach i winak xu kajsaj li ʼaʼ chicaj chuwach i jyub taʼaj. 14 Xyaʼ puʼab chi cu ʼan tak i milágro, are ʼo chuwach i itzel chicop jun, chi xel li pa mar. Rumal i nimak tak milágro xu ʼano, xe u tʼor ni winak chuwach i jyub taʼaj. Xak xu bij chique chi quiqui ʼan jun u qʼuexwach i itzel chicop chi xel li pa mar, cojbal re u ʼij; are i jun chi n-xcam taj, tupu lic soctajnak ruʼ chʼichʼ. 15 I chicop chi ʼo rucʼaʼ pacha chij, ire yatal u choʼab chi cu ya u cʼaslemal i u qʼuexwach itzel chicop chi ʼantalic. Teʼuri, i qʼuexwach-le ca chʼawic, xak cu tak qui camsaxic niʼpa i n-quiqui coj ti u ʼij i chicop chi xel li pa mar. 16 Y n-xui ta la ile, xak xu tak u ʼanic chique i winak chi cocsax retal che qui ʼab wikabim, o xak chuwach qui crusil. Queje xu ʼan ile chique conojel; chi nimak chi chʼutik, xak we nibaʼ o we beyom, xak we ʼo rajaw o we n-ta rajaw, ʼis xu coj retal chique. 17 We jun n-ti retal che, n-xyaʼ ta che chi ca loʼonic, xak we ca cʼayinic. I retal-le, are u bi i itzel chicop, o xak i rajlabal re tak i tzʼib re u bi. 18 I u tayic u be iri, lic noʼoj craj. Pachin cu ta u be, crajlaj ʼuri tak i tzʼib re u bi i itzel chicop-le; are i queʼelok xa are u bi jun winak; y are i rajlabal queʼelok are i séis ciéntos sesénta y séis.

ʼAlijinsam 14

I qui bix i ciénto cuarénta y cuátro mil winak

1 Teʼuri xin takej chic, xwil i Tolke, chi ral Chij ca bix che, ire tacʼal chuwi i jyub Sion. Xak je ʼo ciénto cuarénta y cuátro mil winak ruʼ. Ique, ʼo i tzʼib chuwach qui crusil chi are u bi i Tolke, xak i u bi u Kajaw i Tolke. 2 Teʼuri xin ta jun chʼawbal aj chicaj, pacha u chʼawbal u qʼuial ya, coʼ u pam, xak pacha u chʼawbal jab ca wululic. I xin tale, are pacha u chʼawbal juban árpa, are ca ʼojmaxic. 3 Xak que bixan chuwach i jun chi ʼo pa chom laj u cubibal, xak chiquiwach i cajib je pacha ángel, xak chiquiwach i veinticuátro nimak tak mamʼib. Xqui bixaj jun bix cʼacʼ chi mi jun ca naw che, xui i je ciénto cuarénta y cuátro mil que naw che, chi je ʼelsam pa cʼax chuwach i jyub taʼaj. 4 Ique-le n-qui kajsam ti qui ʼij cuʼ ixokib; lic je chʼam, n-qui sachom ti qui chʼamil. Ique que terej chirij i Tolke, chi ral Chij ca bix che; xa ipa ca ʼe wi que terej chirij. Je are ique-le chi je ʼelsam na chiquixol i juban winak, ya tojom chic i quelbal chi sak, y je ʼo chic chuwach i Dios, pacha jun sipon chuwach. Je pacha i nabe molic re i cosech, sujtal chuwach i Dios, xak chuwach i Tolke, chi ral Chij ca bix che. 5 Ique, n-ta tʼoronic qui ʼanom, mi julaj. N-ta pichʼ tzʼil chique, je ʼo chuwach i Dios.

I qui tzij i oxib ángel

6 Teʼuri x wil chic jun ángel ca rupup chicaj, rucʼam i tzij chi n-tu qʼuisic re i kelbal chupam i ka mac. I tzij-le, que i winak pa ronojel tak tinimit, ronojel tak jyub, ronojel tak quijayil, ronojel tak chʼawbal. 7 I ángel xsiqʼuin chu bixquil i tzij-i: —¡Chi xija iwib che i Dios! ¡Chi bij u ʼij! Ya xu rik i ʼij chi cu ʼat ni tzij piquiwi i winak, wach qui ʼanom. Chi cojo u ʼij i jun chi xu yijba i caj, i u wach i jyub taʼaj, xak i mar, xak i ralaxbal tak ya — xu bij. 8 Xcʼun jun chic ángel chirijil i jun; xu bij:— ¡Ya xkaj u ʼij i tinimit chi aj chʼoʼoj chirij i Dios, chi Babilónia ca bix che! ¡Ya xkaj u ʼij! I tinimit-le pacha je u ʼabarsam i juban tinimit ruʼ i víno chi lic ʼo u choʼab. Xu ʼan chique chi quiqui ʼan ique xak jun pacha xqui ʼan i je re i tinimit-le. Xu cʼut chique chi quiqui ʼan i mal laj tak qui rayijbal —xu bij i ángel. 9 Teʼuri xpe i urox ángel y xsiqʼuin chu bixquil i tzij-i: —Pachin quiqui coj u ʼij i itzel chicop-le chi xel li pa mar, xak che u qʼuexwach, xak we quiqui ya na chi cocsax u retal chuwach qui crusil, o xak che qui ʼab, 10 ique ʼut lic quiqui tij ni uyej rumal i nim laj tojpen chi ca pe ruʼ i Dios. Quiqui tij ni tojpen u yijbam i Dios rumal i roywal. Que cʼachir na pa ʼaʼ, xak chupam i asufra chi ca juluwic. Quiqui tij ni uyej-le chiquiwach i loʼlaj ángel xak chuwach i jun chi ral Chij ca bix che. 11 I sib re i ʼaʼ pa que cʼachir wi, quel bi chicaj queʼe ʼij sak chirij. Niʼpa i xqui coj u ʼij i itzel chicop-le, xak che u qʼuexwach, o xak xqui ya na chi cocsax i retal re u bi chuwach qui crusil, o xak che qui ʼab, ique-le n-ta cuxla-nic che qui cʼachiric, chi paʼij chi chaʼab —xu bij i ángel. 12 Queje ile ca ʼan na chique; rumal-i, niʼpa i je re i Dios, niʼpa i que cojon che u tzij u pixab, niʼpa i jic qui cʼux che i Jesus, ʼo u chac quiqui ʼan nim che qui cʼux chuwach i cʼax. 13 Teʼuri xin ta jun chʼawbal chicaj; xu bij chwe: —Cha tzʼibaj i tzij-i: “Woʼor, ʼutz que ique chi que cam na, we je re i Kajwal.” —xu bij chwe. I u Tewal i Dios cu bij: —Katzij ile, man que uxlan che i qui chac; xak i ʼutz chi qui ʼanom chuwach i jyub taʼaj quiqui cʼam bi cuʼ —cu bij.

Wach u molic i cosech re u wach i jyub taʼaj

14 Teʼuri xin taken chic, y xwil jun sutzʼ lic sak; ʼo jun xwilo, cul puwi, pacha jun achi. ʼO jun coron che u jolom, lic óro, xak ʼo jun jos pu ʼab, lic ʼo u ware. 15 Are ʼuri, xcʼun chic jun ángel, xel li pa chom laj rachoch i Dios chila. Xsiqʼuin che i jun chi cul puwi i sutzʼ; xu bij che: —Cha chapa i a jos, y cha molo i cosech. Ya xu rik i ʼij; i cosech re u wach i jyub taʼaj, rij chic —xu bij i ángel che. 16 Teʼuri i jun chi cul puwi i sutzʼ xricʼawsaj u jos puwi ulew y xu mol i cosech re u wach i jyub taʼaj. 17 Teʼuri xel chal jun ángel pa chom laj rachoch i Dios chila chicaj; ire xak rucʼam jun jos pu ʼab, lic ʼo u ware. 18 Are ʼuri xel chal jun ángel pa ʼo wi i altar, chi cu rajawij i ʼaʼ puwi i altar. Ire xsiqʼuin che i ángel jun chi rucʼam i jos lic ʼo u ware: —Cha chapa i a jos chi lic ʼo u ware y cha molo i cosech re i úva chuwach i jyub taʼaj man ya rij chic —coʼono. 19 Teʼuri i jun-le xricʼawsaj u jos puwi ulew, y xu mol i úva re u wach i jyub taʼaj. Teʼuri xu cʼak bi chupam jun nim laj yitzʼbal-re. I pacha cosech-le, xak i yitzʼbal-re, are i tojpen chi ca pe ruʼ i Dios rumal i roywal. 20 I u yitzʼic i pacha úva-le, xu ʼan tzam ja. I quicʼ xel che, are xyitzʼic, queje pacha jun nim laj ya. I u choyil u pam, colo wukub cuárto ʼo che; i u najtil rakan, setenticínco légua ʼo che.

ʼAlijinsam 15

I ma Wan xe ril wukub ángel cucʼam wukub tojpen

1 Teʼuri xwil jun chic nim laj ʼil chicaj, lic xibinʼib ruʼ. Je ʼo wukub ángel cucʼam wukub qʼuisbal tak tojpen chi cu ya ni Dios piquiwi i je re u wach i jyub taʼaj rumal i roywal. 2 Xak xwil jun mar, pacha u tzunbal espej chi ca juluw ʼaʼ chupam. Xak xe wil juban winak je tacʼal chu chiʼ i mar. Ique-le are i je tiquinak chu kajsaxic u ʼij itzel chicop, xak i u qʼuexwach. N-xqui ya ta che chi cu coj u bi chuwach qui crusil. Ique-le cucʼam i qui árpa chi yatal chique rumal i Dios. 3 Xqui bixaj u bix i mam Moises, chi rajchac i Dios ujer; xak are i bix re i Tolke chi ral Chij ca bix che. Xqui bij: Yet at Kajwal Dios chi ʼatz a choʼab, ¡Ronojel tak i ca ʼano, lic nim lic chom! Yet at ʼAtol Tzij piquiwi ronojel i nimak tak tinimit, ¡Ronojel i ca ʼano, lic sucʼulic, lic sak laj tzij! 4 Kajwal, ¿ʼo nawi jun n-cu xij ta rib chawe? N-taj. ¿ʼO nawi jun n-cu bij ti a ʼij? N-taj. Xui yet at loʼlaj Dios, rumal-i, conojel niʼpa i tinimit chuwach i jyub taʼaj que cʼun na chawach y quiqui coj ni a ʼij, conojel quilom chi niʼpa i a ʼanom ʼis ʼutz, ʼis sucʼulic. (Queje ile xqui bixaj chuwach i Dios.) 5 Teʼuri, xin taken chic y xwil i rachoch i Dios chila chicaj; xak teʼet, xjaktaj i uchija. Cʼa paja xwil wi, pa ʼo wi i cuárto chi ʼo u ʼij, pa cʼolom wi i lajuj tzij pixab chi tzʼibtalic. 6 Che i cuárto-le, xe ʼel li wukub ángel chi cucʼam wukub tojpen. I qui ʼuʼ, ʼantal che i cʼul sak, líno ca bix che; lic ca walchʼinic. Xak i yutʼbal u wach qui cʼux, lic óro. 7 Teʼuri, ʼo jun chique i cajib chi je pacha ángel, xu ya jujun lak, lic óro, chique i wukub ángel-le. I lak-le, nojnak che i tojpen re i Dios, ire chi cʼaslic queʼe ʼij sak chirij. 8 I rachoch i Dios xnoj che i sib rumal i nim laj u ʼij i nim laj u choʼab ire. Mi jun coc chila, cʼa cutzin ni wukub tojpen chi qui cʼamom bi i wukub ángel.

ʼAlijinsam 16

I u petic i cʼax che i wukub lak

1 Are ʼuri xin ta jun nim laj chʼawbal, xchʼaw pa chom laj rachoch i Dios. Queje iri xu bij chique i wukub ángel: —I tojpen re i Dios chi ʼo chupam i wukub lak-i, che i jopij bi chuwach i jyub taʼaj —xbix chique. 2 Xa ʼe i nabe ángel y xu jopij bi wach ʼo chupam u lak chuwach i jyub taʼaj. I niʼpa i winak chi ʼo u bi itzel chicop chuwach qui crusil, xak qui cojom u ʼij i u qʼuexwach, ique-le xpe chʼac che i qui chʼacul. Ile, lic itzel chʼac, lic cʼax. 3 I ucab ángel xu jopij bi i re ire puwi i mar. Are ʼuri i mar lic xoʼon quicʼ, pacha u quiqʼuel jun camnak. Niʼpa i je cʼas pa mar ʼis xe camic. 4 I urox ángel xu jopij bi i re ire puwi tak i ya, xak pa tak ralaxbal ya; are ʼuri xoʼon quicʼ u wach. 5 Teʼuri xin ta u chʼawbal i ángel chi cu rajawij i ya; xu bij: —Yet Kajwal, at loʼlaj Dios, yet ʼax at ʼo wi cʼa chu xebal ʼij sak, xak cʼa are at ʼo wi woʼor. I a tojpen a yom piquiwi ique-le, lic ʼutz, lic ca majaw chique. 6 Ique xqui turuwsaj i qui quiqʼuel niʼpa i je awe yet, xak i je ajbil a tzij. Woʼor a ʼanom chique chi quiqui tuʼ ni ya chi quiqʼuernak chic u wach; lic ca majaw ni ile chique —xu bij. 7 Xak xin ta jun chʼawbal, xchʼaw li pa ʼo wi i altar. Xu bij che i Dios: —Katzij ile, Kajwal Dios, yet chi ʼatz a choʼab; i ʼatbal tzij ca ʼano, lic ʼutz, sucʼulic —xu bij. 8 Teʼuri i ucaj ángel xu jopij bi wach ʼo chupam u lak puwi i ʼij. Xu ya ʼuri che i ʼij chi que u cʼatsaj ni winak ruʼ u tzunbal. 9 Conojel lic xe cʼat na rumal, xui-ri, n-xqui jalwachij ti qui cʼaslemal. Xak n-xqui bij ti u ʼij u chomal i Dios, xa cʼax xe chʼaw chirij ire chi ʼo puʼab cu tak li tojpen-le piquiwi. 10 I ujob ángel xu jopij bi i re ire puwi i nim laj u cubibal i itzel chicop; are ʼuri ʼis xa ʼekumar u wach tak i tinimit chi ʼo puʼab i itzel chicop. I winak lic xqui tij uyej, lic xqui cachʼachʼej u tzamcaʼ rumal u cʼaxcʼol. 11 Xui-ri, lic n-xqui mayij tu ʼanic i n-ʼus taj chi quiqui ʼano, xa cʼax xe chʼaw chirij i Dios aj chicaj rumal i chʼac ʼo chique, xak rumal tak u cʼaxcʼol. 12 I uwak ángel xu jopij bi i re ire puwi i nim laj ya, Eufrates u bi. Are ʼuri, i ya xtza-jic; i u beya xeʼelok jun nim laj qui be juban ʼatol tzij chi que cʼun pa orient. 13 Are ʼuri xwil oxib itzel tew pacha je tutzʼ que tzunic. Jun xel pu chiʼ i nim laj itzel cumatz; jun chic pu chiʼ i itzel chicop jun; y jun chic pu chiʼ i jun chi oʼonom che rib pacha ajbil u tzij i Dios. 14 I oxib itzel tew-le are i qui tewal itzel chi quiqui ʼan tak i milágro, cʼutbal re qui choʼab. Ique que ʼe na, quiqui mol qui chiʼ i je nimak tak ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj. Que qui mol na, re i chʼoʼoj chi ca ʼani na pa qʼuisbal ʼij, chi u ʼij i Dios ʼatz u choʼab. 15 Cu bij i Kajwal: “Chitapeʼ, yin quin upon na iwuʼ are n-ti qui chʼob che, pacha rocbal jun iliʼom. ʼUtz re ire chi lic ca cʼascʼatic in royʼem, u yijbam chic u ʼuʼ, are quin uponic. Queje ile n-chʼanal ta ʼuri ca binic, n-ca qʼuix ta ʼuri chiquiwach i winak.” (Queje cu bij i Kajwal ile.) 16 Teʼuri i oxib itzel tew xe qui mol i nimak tak ʼatol tzij che i jyub chi Armagedon ca bix che cumal i aj Israel winak. (Queje ile xwilo.) 17 Teʼuri i uwuk ángel xu jopij bi pa tew wach i ʼo chupam u lak. Are ʼuri xtataj jun nim laj chʼawbal pa chom laj rachoch i Dios chila chicaj; lic ruʼ i jun xpe wi, chi cul pa chom laj u cubibal. Xu bij: —Ya xa ʼantaj ile —xcha. 18 Are ʼuri xpe juban u rep ray, xak xtataj pacha u chʼawbal jab, xak xtataj juban chic chʼawbal. Xpe jun nim laj ucabrakan. I ucabrakan-le, mas nim chuwach tak i ucabrakan chi icʼawnak lok, are je ticarnak wi li winak chuwach i jyub taʼaj. 19 I nim laj tinimit lic xrakchʼijic, xoʼon oxib tant che. Ronojel i tinimit chuwach i jyub taʼaj xe wulij na. I Dios xcʼun chu cʼux u qʼuial mac re i nim laj tinimit Babilónia; nim i roywal che, rumal ʼuri, nim i tojpen xu petsaj puwi. 20 Ronojel i nimak tak jyub xe sachic, xak queje ronojel i ral tak jyub chi setel puwi i mar. 21 Xak xtzak li nimak tak sakbach chicaj piquiwi i winak; i ralil jun, colo ʼo jun quintal che. I winak xa cʼax xe chʼaw chirij i Dios rumal i sakbach-le; man ile jun tojpen lic nim.

ʼAlijinsam 17

I mal laj tinimit pacha jun ajmac laj ixok

1 Teʼuri xcʼun jun chique i wukub ángel, chi cucʼam te i qui lak piqui ʼab. —Saʼaj wuʼ —xu bij chwe—, quin cʼut ni tojpen chawe chi ca pe na puwi i nim laj tinimit chi ʼo chucʼulel u qʼuial ya. I tinimit-le lic pacha jun ajmac laj ixok chi n-chʼam tu cʼaslemal. 2 I je ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj qui ʼanom i n-ʼus taj chuwach i Dios rumal i tinimit-le; xeʼelok pacha quiqui ʼan i achiab ruʼ jun n-chʼam ta laj ixok. Niʼpa i winak re u wach i jyub taʼaj qui ʼanom i n-ʼus taj junam ruʼ i tinimit-le; xe ʼelok pacha xe ʼabar che i víno chi u yom ire chique. (Queje ile xu bij i ángel chwe.) 3 Are quin tijin ile chi rilic pinwach, i u Tewal i Dios xu ʼan chwe chi xin cʼami bi che jun jyub tzʼinilic rumal i ángel-le. Chila xwil wi jun ixok, ʼan-nak chirij jun pacha itzel chicop cak rij. I itzel chicople, ʼo u qʼuial tak biaj tzʼibtal chuwach ronojel u chʼacul, chi lic kajsabal re u ʼij i Dios. I u jolom, je wukub, xak ʼo lajuj rucʼaʼ. 4 I ixok chi ʼan-nak chirij, lic u wikom rib, lic chom u ʼuʼ, queb u wach ca tzunic: ʼo i cak che, lic cak; xak ʼo i cakcoj pacha morádo. Xak ʼo u qʼuial ruwaj, ʼo rarit, ʼo u qʼuial bak che u ʼab, ʼis pakal rajil. Xak ʼo jun tuʼbal ya pu ʼab, lic óro. Xui-ri, i tuʼbal ya-le, nojnak che i n-ʼus taj, xak che i n-chʼam taj chi petnak ruʼ i mal laj cʼaslemal re i ixok-le. 5 I ixok ʼo jun biaj tzʼibtal chuwach u crusil, are jun biaj chi n-etamam ti usucʼ. Queje iri cu bij: “Iri are i nim laj Babilónia, chi qui chuch conojel i je ajmac laj tak ixokib, xak conojel i je aj ʼanol n-ʼus taj chuwach i jyub taʼaj.” Queje ile tzʼibtal chuwach u crusil. 6 Are ʼuri xwilo chi i ixok lic ʼabarel, xui-ri, ire ʼabarel rumal i qui quiqʼuel i je re i Dios, xak rumal i qui quiqʼuel ique chi je camsam na rumal u cojic u tzij i Jesus. Are xwilo, lic xin bisoj. 7 Teʼuri i ángel xu bij chwe: —¿Wuchac xa bisoj? —coʼono—. Yin quin sakij chawe wach usucʼ i ixok-le, xak i itzel chicop chi ucʼawnak chi ʼo wukub u jolom, xak ʼo lajuj rucʼaʼ. 8 I itzel chicop-le chi xawilo, cʼas teʼek, y woʼor n-ta chic. Xui-ri ya quel chali pa jul chi naj kajnak pa jyub, teʼuri ca sachsax ni u wach. I winak chi toʼ je re u wach i jyub taʼaj quiqui bisoj na, are quiquil u wach. Je are ique chi n-tzʼibam ti qui bi chupam i wuj pa tzʼibtal wi qui bi niʼpa i ʼo qui cʼaslemal sakil. I wuj re i cʼaslemal ʼax ʼo wi cʼa chu xebal ʼij sak. Niʼpa i n-tzʼibtal ti qui bi chupam i wujle, quiqui bisoj na are quiquil u wach ire chi cʼas te ujer, y woʼor n-ta chic, xui-ri, ya ca cʼun tan chic —xcha. (Xak xu bij:) 9 —Are i quin bij chawe-ri, are craj ʼo a noʼoj chu tayic u be. I wukub u jolom i itzel chicop-le are i wukub u wi jyub re i nim laj tinimit chi in bim na. 10 I wukub jolomaj-le xak queʼelok are wukub nimak tak ʼatol tzij. Joʼob chique je camnak chic, y jun cʼa ca tijin che u ʼatbal tzij; i jun chic cʼa maja ca cʼunic. Are ca cʼun i jun chi qʼuisbal-re, n-cu chʼij ta naj. 11 Teʼuri ca cʼun i uwajxak ʼatol tzij, chi are itzel chicop chi cʼas te ujer, y woʼor n-ta chic. I uwajxak-le, are jun chique i wukub ʼatol tzij chi icʼawnak chic. We xcʼunic, xa ca sachsax ni u wach. 12 I lajuj ucʼaʼ awilom, queʼelok je are lajuj ʼatol tzij chi cʼa maja quiqui jek i qui ʼatbal tzij. Ca yaʼ na chique chi je ʼatol tzij, xui-ri, xa queb oxib ʼij quiqui ʼat na tzij. Junam ruʼ itzel chicop quiqui ʼat ni tzij. 13 I lajuj ʼatol tzij-le, xak jun qui noʼoj chiquiwach: quiqui ya na qui ʼatbal tzij puʼab i itzel chicop; lic quiqui to na. 14 Quiqui ʼan ni chʼoʼoj chirij i jun chi ral Chij ca bix che. Xui-ri ire, junam cuʼ i je teren chirij, que tiqui na chique, man ire ca rajawin piquiwi conojel i que rajawinic; ire are i nim laj ʼatol tzij piquiwi conojel i je ʼatol tzij, niʼpa i je teren chirij ire, je chatal y je sicʼtal rumal i Dios; ique n-cacoʼtaj taj. 15 I ángel xu bij chic chwe: —I u qʼuial ya xawilo, pa cul wi i n-chʼam ta laj ixok queʼelok je are u qʼuial tak winak aj pa u qʼuial tak tinimit, aj pa u qʼuial tak jyub, u qʼuial tak quijayil, u qʼuial tak chʼawbal. 16 I je lajuj ʼatol tzij in bim chawe, coʼon panok tzel quiquil ni ixok-le. Ique xa cacoʼtaj canok; quiqui canaj canok lic chʼanalic. Quiqui tij ni u tiʼijlal, y quiqui poroj na. 17-18 I Dios u yom piqui nojbal chi quiqui sach u wach. I ixok-le chi xawilo are i nim laj tinimit chi cu rajawij piquiwi i ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj. I je lajuj ʼatol tzij-le, are i Dios u yom piqui nojbal chi quiqui ʼan xak jun che quib y quiqui jach ni qui ʼatbal tzij puʼab i itzel chicop. Queje quiqui ʼan ique ile cʼa ca tzʼakat na ronojel pacha u bim i Dios. (Queje xu bij i ángel ile chwe.)

ʼAlijinsam 18

I ma Wan xril puwach wach i tojpen ca pe puwi i mal laj tinimit

1 Teʼuri xwil chic jun ángel ca tijin li u kajic chicaj, nim i u ʼatbal tzij. I u wach i jyub taʼaj xoʼon sak rumal u walchʼinic. 2 Ire xsiqʼuin chu bixquil: —¡Ya wulijsam chic i tinimit; ya wulijsam chic i nim laj tinimit Babilónia! Woʼor xa je are chic itzel je jekel chila, xa are qui qʼuijibal chic itzel tak tew, xa are qui qʼuijibal chic i itzel tak tzʼiquin, xak ne te chʼam laj tak tzʼiquin. 3 Conojel i tinimit re u wach i jyub taʼaj xqui ʼan pacha xe ʼabar che i víno chi u sujum i tinimit-le chique; i pacha vin-le xa are i mal laj tak qui rayijbal. I je ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj qui ʼanom i n-ʼus taj chuwach i Dios ruʼ i tinimit-le; je pacha achiab chi quiqui ʼan i n-ʼus taj ruʼ jun n-chʼam ta laj ixok. I je aj cʼay re u wach i jyub taʼaj lic xe beyomaric rumal u qʼuial u rayijbal i tinimit Babilónia. (Queje xu bij i ángel ile chwe.) 4 Teʼuri xin ta jun chic chʼawbal xchʼaw chicaj: —Chix el chupam i tinimit-le, niʼpa ix we yin —xu bij—. Chix el chila, mokxa quix macun na pacha quiqui ʼan ique, mokxa qui tij ni tojpen pacha i quiqui tij na ique. 5 Man lic qʼui ni qui mac, pacha u molom rib ʼelnak bi cʼa chicaj. I Dios, xcʼun chu cʼux wach i qui mac. 6 Chi tzalij u wach ʼuri che i tinimit Babilónia, niʼpa i cʼax u ʼanom ire chique i juban; queb tant chi tzalij u wach che. Ire u ʼanom chiwe chi qui tuʼ i víno cʼa; chi tzalij ʼuri u wach che, queb tant u cʼayil chi ya che. 7 I tinimit Babilónia lic xoʼon nim che u ʼij; xa xu tzucuj u chomal. Pacha u nimal u ʼij u chomal, xak queje u nimal i tojpen chi ya che, xak queje i cʼax. I tinimit-le, queje pacha jun ixok chi cu bij pu cʼux: “In cul chi, in pacha jun nim laj ʼatol tzij; n-in ta pacha jun ixok malcan; yin lic n-quin tij tubi uyej,” cu bij. 8 Rumal ile, qʼui i cʼax ca pe puwi che jun ʼij. Ca pe i camic, ca pe i uyej, ca pe i numic, y ca porox na pa ʼaʼ. Queje ile ca pe puwi i tinimit-le, man nim u choʼab i Kajwal Dios chi cu ya na pa tojpen rumal u mac. (Queje ile xu bij i tzij chi xchʼaw chicaj.) 9 I je ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj xqui ʼan i n-ʼus taj chuwach i Dios rumal i tinimit-le; xqui ya quib chu tzucuxic qui chomal xak i qui rayijbal. Ique que oʼ na are quiquil i sib re i nim laj tinimit chi ca tijin u cʼatic; lic cacoʼej na. 10 Que taqʼui na cʼa naj rumal qui xibriquil; lic quiqui xij na quib che i tojpen chi ca pe puwi i tinimit-le, y quiqui bij na: —¡Ay, toʼ a wach yet, at nim laj tinimit Babilónia! ¡Yet chi nim a choʼab, xa juntir xpe i tojpen pawi! —quiqui bij na. 11 Xak queje i je aj cʼay re u wach i jyub taʼaj, que oʼ na y que bison na rumal, man ique n-ta chic ca loʼow qui cʼay. 12 N-ta chic ca loʼow i qui óro, i qui pláta, i cuwaj chi chom pakalic, tak i qui bak. N-ta chic ca loʼow i cʼul ʼo cuʼ chi chom, pakalic. N-ta chic ca loʼow i qui cheʼ chom, lic muy, pakal rajil. N-ta chic ca loʼow i chomik tak etzʼbal chique, chi ʼantal che i marfil, xak ʼantal che i cheʼ chom, muy; xak ʼantal che i brónce, xak ʼantal che i chʼichʼ, xak che i mármol. 13 Xak n-ta chic ca loʼow i qui canéla, tak i juban cunbal re i comída, xak i qui inciénso, i qui mírra, tak i juban cunbal muy. N-ta chic ca loʼow i víno, i acéite, i arin, i trígo. N-ta chic ca loʼow i qui chicop, i qui chij, i qui caway, i qui careta. N-ta chic ca loʼow i qui mocom (ile are qui cʼaslemal i winak quiqui cʼayij.) Lic n-ta chic ca loʼow i qui cʼay. 14 Ca bix na che i tinimit: —Ronojel niʼpa i chom chi lic xa rayij u wach, ya n-ta chic. Xsach ni u wach a beyomal, xsach u wach i chom laj awetzʼbalil queʼe ʼij sak chawij —ca bix na che. 15 I je aj cʼay re niʼpa tak ile, chi lic xe beyomar rumal i qui cʼay che i tinimit-le, que taqʼui na cʼa naj rumal qui xibriquil; lic quiqui xij na quib che i tojpen chi ca pe puwi i tinimit. Xa que oʼ na y que bison na rumal. 16 Quiqui bij na: —¡Ay, toʼ u wach i nim laj tinimit! Ile, pacha te jun ixok chom u ʼuʼ, lic pakalic; lic cak ca tzunic, xak morádo ca tzunic. Lic u wikom rib ruʼ óro, xak ruʼ chom laj ruwaj, xak ruʼ rarit, xak ruʼ bak pakal rajil. 17 Xui-ri, niʼpa i u beyomal ¡juntir xqʼuisic! —quiqui bij na. Xak conojel i quiqui chʼac qui mer ruʼ qui bárco, que canaj cʼa naj che i tinimit chi ca poroxic; niʼpa i que ucʼaw i bárco, xak i je aj chaquib piquiʼab, xak i toʼ winak chi je ʼo chupam, ʼis que canaj na cʼa naj. 18 Are quiquil i sib re i nim laj tinimit ca tijin u cʼatic, ique que siqʼuin na:— ¡N-ta jun chic tinimit pacha i nim laj tinimit-le! —quiqui bij na. 19 Lic que bisonic; que oʼ na, lic cacoʼej na. Que siqʼuin na chu bixquil: —¡Ay, toʼ u wach i nim laj tinimit! Oʼonom lok, ruʼ u beyomal xoʼon beyom chique niʼpa ʼo i qui bárco, chʼacbal re qui mer. Y xa juntir xsachsax u wach — quiqui bij na. 20 Xui-ri, yix ix aj chicaj, chix quicotok rumal wach ca ʼani na che i tinimitle. Chix quicot ni yix ix apostelab, xak queje yix chi ix ajbil u tzij i Dios, xak queje yix iwonojel chi ix re ire. I Dios cu ya ni tojpen puwi i tinimit-le rumal wach u ʼanom chiwe yix. (Queje ile xu bij i chʼawbal chi xchʼaw chicaj.) 21 Teʼuri, jun ángel nim u choʼab xu yac jun nim laj abaj y xu cʼak bi pa mar. Teʼuri xu bij: —Queje iri ca ʼani na che i nim laj tinimit Babilónia; ca cʼak nubi iquem, y n-ca ʼiltaj ta chic u wach. 22 Awuʼ yet, Babilónia, n-ca tataj ta chic i u chʼawbal i árpa, xak i suʼ, xak i trompet chila awuʼ; n-ta chic jun ca chacun pa re u chac; n-ca tataj ta chic u chʼawbal i caʼ. 23 Chila awuʼ, ya n-ta chic jun ʼaʼ pa ca tzun wi, xak n-ca tataj ta chic jun nimaʼij re i cʼulanquil awuʼ. Queje ile cat eʼel na, tupu oʼonom lok i aj loʼonel i aj cʼayinel awuʼ mas nim te qui ʼij chiquiwach conojel i cachiʼil chuwach i jyub taʼaj. Queje ile cat eʼel na, man i winak re u wach i jyub taʼaj lic xe terej chawij; xqui coj a ʼij xa rumal pacha ʼitz xa coj chique. (Queje ile xu bij i ángel che i tinimit.) 24 I tinimit Babilónia ca yaʼ pa tojpen man je u camsam niʼpa i je ajbil u tzij i Dios, xak i winak je re i Dios. Xak i juban tinimit xqui ʼan que pacha i tinimit Babilónia; rumal ʼuri, i camsanic xqui ʼan ique chique i je re i Dios, xak ʼo chukul i tinimit-le —xu bij i ángel.

ʼAlijinsam 19

1 Teʼuri xin ta i nim laj qui chʼawbal je u qʼuial winak chila chicaj; xqui bij: ¡Cʼamori che i Dios! ¡Are ire ca ʼanaw na chi ronojel ʼis ʼutz queʼelok! ¡Lic nim u ʼij, nim u choʼab i ka Dios! 2 Man ire cu ʼat tzij lic pusucʼ; lic sak laj tzij u ʼatic cu ʼano. Sucʼul i u ʼanom, man u yom i nim laj tinimit pa tojpen, chi xe u nawsaj ronojel u wach i jyub taʼaj che i n-ʼus taj. I Dios xu ya i tinimit-le pa tojpen man xe u camsaj i je ajbil u tzij ire. Queje ile xe siqʼuin chu bixquil. Teʼuri xe siqʼuin tan chic: 3 —¡Cʼamori che i Dios! ¡I sib re i tinimit-le lic quel na chicaj ronojel ʼij sak! —xqui bij. 4 Are ʼuri i je veinticuátro nimak tak mamʼib, junam cuʼ i cajib je pacha ángel, ʼis xqui xucba qui jolom cʼa chuwach ulew, y xqui coj u ʼij i Dios chila pa chom laj u cubibal. Xqui bij: —¡Katzij ile! ¡Cʼamori che i Dios! —xe cha. 5 Are ʼuri, xtataj jun chʼawbal pa ʼo wi i chom laj u cubibal i Dios; xu bij: Chi bij u ʼij i ka Dios, iwonojel yix chi ix ajchac chirij. Chi bij u ʼij, iwonojel yix chi qui xij iwib chuwach ire, chi ix nimak, chi ix chʼutik. (Queje ile xu bij i chʼawbal.)

I nimaʼij re u cʼulanic i Tolke

6 Teʼuri xin ta pacha qui chʼawbal je u qʼuial winak; xin ta yin pacha u chʼawbal u qʼuial ya, coʼ u pam, xak pacha coʼon u chʼawbal jab lic coʼ u pam. Queje iri xqui bij: ¡Cʼamori che i Dios, man i Kajwal ya xu jek u ʼatbal tzij, ire chi ka Dios chi ʼatz u choʼab! 7 ¡Choj quicotok! ¡Lic choj quicotok! ¡Chaka bij u ʼij, man ya xcʼun i ʼij re u cʼulanquil i Tolke, chi ral Chij ca bix che! Are i ca cʼuli ruʼ ire, u yijbam chic rib; 8 I Dios u yom che chi cu coj jun u ʼuʼ ʼantal che i cʼul líno ca bixic. Lic chom, lic chʼam, lic ca walchʼinic. Queje ile yatal che, man i je re i Dios, niʼpa i ʼutz qui ʼanom queʼelok are u ʼuʼ i ixok, lic chʼam, lic sak. (I ixok-le, je are conojel i creyent.) 9 Teʼuri i ángel xu bij chwe: —Cha tzʼibaj i tzij-i: “ʼUtz que ique chi je siqʼuim che i cenar re u cʼulanquil i Tolque,” chi ral Chij ca bix che. Queje ile cha tzʼibaj —xu bij i ángel chwe. Teʼuri xu bij chic chwe: —I tzij-i, lic sak laj tzij, lic u tzij i Dios —coʼono. 10 Teʼuri xin xuqui chuwach i ángel, cojbal re u ʼij; are ʼuri xu bij ire chwe: —Ma ʼan ile, man yin xa in rajchac i Dios, xak jun pacha yet, xak jun pacha i awatz a chaʼ, niʼpa i quix terej chirij i sak laj tzij chi u ʼalijinsam i Jesucrísto. Are i Dios cha cojo u ʼij —xu bij chwe. Man i sak laj tzij chi u ʼalijinsam i Jesucrísto, are ile chi ca yaw piqui cʼux i ajbil u tzij i Dios chi quiqui bij u tzij.

I ma Wan xril u wach jun, cul chirij jun caway sak rij

11 Teʼuri xwil i caj jakalic, y xwinakir jun caway, sak rij. ʼO jun cul chirij, i u bi queje iri: “Aj ʼanol re pacha i u bim,” xak “Aj ʼanol re i sak laj tzij.” Queje u bi ile, man sucʼul i ʼatbal tzij cu ʼano; xak i chʼoʼoj cu ʼano, xa are tobal re i ʼutz. 12 I u tzunbal u baʼwach, pacha ca tzun u rep ʼaʼ; i u jolom, qʼui i coron ʼo che. Xak ʼo jun biaj tzʼibtal che, chi xui ire retaʼam usucʼ. 13 I u ʼuʼ chi u cojom, mubam pa quicʼ. I u bi ire, “U Tzij i Dios” ca bix che. 14 ʼO u qʼuial ángel xe terej chirij pacha u qʼuial soldádo je teren chirij i cajʼatzil. I qui ʼuʼ, lic chom, lic sak, lic chʼam. Je ʼan-nak chiquij juban caway sak quij. 15 I jun chi xe terej ique chirij, ire xel jun espáda pu chiʼ, lic ʼo u ware. Ruʼ i espáda-le, ca tiqui na chique i tinimit re u wach i jyub taʼaj, teʼuri cu ʼat ni tzij piquiwi; lic cu ʼat na. Cu ʼan na chique pacha cu ʼan jun aj yitzʼol úva, are cu wachʼ i úva ruʼ i rakan chupam jun perol. Queje coʼon i Dios ile chique rumal i roywal, i Dios chi ʼatz u choʼab. 16 I jun-le chi xwilo, ʼo u bi tzʼibtal chuwach u ʼuʼ, xak chuwach u waraʼ; i u bi-le are iri: “I nim laj ʼAtol Tzij piquiwi conojel i je ʼatol tzij, xak Cajwal piquiwi niʼpa i que rajawinic.” (Queje ile tzʼibtal che.) 17 Teʼuri xwil jun ángel tacʼal chuwach i ʼij; xsiqʼuin chique conojel i tzʼiquin chi que rupup chuwacaj. Xu bij: —¡Chix petok! Chi molo iwib, tijbal na re i nim laj cenar ruʼ i Dios. 18 Chix petok, chol i tija qui tiʼijlal i ʼatol tzij, qui tiʼijlal i cajʼatzil i soldádo, qui tiʼijlal i achiab chi ʼo u cowil qui cʼux. Chi tija qui tiʼijlal i caway junam ruʼ qui tiʼijlal i cajaw. Chol i tija qui tiʼijlal conojel, n-ta coʼono we ʼo cajaw, o we n-ta cajaw; n-ta coʼono we je nimak o we je chʼutik —xu bij i ángel chique i tzʼiquin. 19 Teʼuri xwil chic u wach itzel chicop; ire u molom chic qui chiʼ i u soldádo. Xak i je ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj, xak qui molom chic qui chiʼ i qui soldádo ique. Ique qui yom qui wach ruʼ i itzel chicop-le, man quiqui ʼanbej chʼoʼoj chirij i jun chi cul chirij i caway sak rij, xak chiquij i u soldádo. 20 (Xuiri, n-xe tiqui ta chique.) I itzel chicop xchaptajic. Xak i rachiʼil xchaptajic, chi pacha ajbil u tzij i Dios, xui-ri xa aj tʼoronel. Are ire-le chi u ʼanom i milágro rumal u choʼab i itzel chicop are ʼo wi chuwach. Rumal i milágro-le, je qʼui i winak je u tʼorom, xui-ri xa je are ique chi ʼo chic retal re i itzel chicop chique, xak qui cojom u ʼij i u qʼuexwach. Teʼuri i itzel chicop, xak i rachiʼil chi aj tʼoronel, ique-le je cʼaslic xe cʼak bi chupam i ʼaʼ. I ʼaʼ-le pacha u wi i mar ca juluwic; rumal i asufra ca juluwic. 21 I juban chi cachiʼilam i queb-le, xe camsax ruʼ i espáda chi xel pu chiʼ i jun chi ʼan-nak chirij i caway sak rij. Teʼuri conojel i tzʼiquin lic xe noj na che i qui tiʼijlal i je camnak.

ʼAlijinsam 20

I mil junab

1 Teʼuri xwil jun ángel xkaj li chicaj, rucʼam jun lawe, xak ʼo jun nim laj carena pu ʼab. I lawe-le, jakbal re u chiʼ i jul chi naj kajnak wi pa jyub. 2 I ángel-le xu chap i jun chi pacha nim laj itzel cumatz; are i itzel cumatzle chi ʼax ʼo wi; are ire chi “itzel” ca bix che, xak “Satanas” ca bix che. I ángel xu xim ruʼ i carena; jun mil junab u wach cu chʼij na, ximtalic. 3 Are ʼuri xu cʼak bi pa jul chi naj kajnak wi pa jyub, y xu tzʼapij u chiʼ i jul; teʼuri xu coj jun retal chuwach i tzʼapbal-re, man mi jun cu jako. Queje xu ʼan ile che, man n-quel ta chal chi qui tʼoric i tinimit chuwach i jyub taʼaj. Queje u wach ile jun mil junab, xui-ri, are ca tzʼakat i jun mil junab, ʼo u chac coʼtax jubiʼ chic. 4 Teʼuri xwil juban chom laj cubibal que ʼatol tzij. I je cul chila je are ique chi Dios u yom i ʼatbal tzij piquiʼab man quiqui ʼat na tzij piquiwi i winak, wach tak i qui ʼanom. Xak xwil i canima niʼpa i je camsam na rumal u bixquil i sak laj tzij chi u ʼalijinsam i Jesus. Je are ique chi cʼatztal qui jolom rumal u bixquil u tzij i Dios. Ique je are i n-qui cojom ti u ʼij i itzel chicop, xak mi ne che u qʼuexwach. Xak n-qui yom ta quib chi cocsax u retal chuwach qui crusil, xak mi che qui ʼab. Ique xe cʼasi chic, y xqui ʼan ʼatbal tzij junam ruʼ i Crísto, jun mil junab u wach. 5 Xui-ri, i juban camnak n-que cʼastaj taj, cʼa ca tzʼakat ni mil junab-le. I walijbal que i camnak chi ca pe chuxeʼ i mil junab-le, are i nabe walijbal. 6 ¡ʼUtz que ique chi que walij na che i nabe walijbal! ¡Lic je re i Dios! Ique-le lic n-ta que che i ucab camic; are, je aj cojol sipon chuwach i Dios y chuwach i Crísto, xak quiqui ʼan ni ʼatbal tzij junam ruʼ, jun mil junab u wach. 7 Are ca qʼuis i mil junab, are ʼuri coʼtax li Satanas pa tzʼapil wi. 8 Ire ca ʼe chi qui tʼoric i Gog y Magog, chi are niʼpa tak i tinimit ronojel u wach i jyub taʼaj. Teʼuri cu mol qui chiʼ i qui soldádo, lic je qʼui, pacha i u qʼuial i seneb re i mar. Que u mol na chu ʼonquil i chʼoʼoj. 9 Teʼuri, xwil pinwach chi lic xqui mol quib chirij i tinimit pa je ʼo wi i je re i Dios, lic nojnak u wach ulew chirij chuwach i tinimitle chi cʼax cu na i Dios. Xui-ri i Dios xu kajsaj li ʼaʼ piquiwi; ʼis xe u poroj conojel. 10 I itzel, chi je u tʼorom na, xcʼak bi pa nim laj ʼaʼ, chi pacha u wi i mar ca juluwic rumal i asufra. I ʼaʼ-le are i ʼaʼ pa xcʼak wi i jun chi pacha itzel chicop, xak i rachiʼil chi xa aj tʼoronel. Chila quiqui tij ni cʼax chi paʼij chi chaʼab queʼe ʼij sak chiquij.

I camnak, ca ʼat ni tzij piquiwi, wach i qui ʼanom

11 Teʼuri xwil jun nim laj cubibal re ʼatol tzij, lic sak; xak xwilo chi ʼo jun cul chila. Ire, lic nim i u ʼij u chomal; i caj i jyub taʼaj xe sach na chuwach, n-ta chic pa que qʼuiji wi. 12 Xak xe wil i je camnak je tacʼal chuwach i Dios; ʼo i je nimak, xak ʼo i je chʼutik, je tacʼal chuwach. Niʼpa i qui ʼanom, tzʼibtal chupam juban wuj. I wuj-le, ʼo i xjakawic; teʼuri xjaktaj jun chic wuj, pa tzʼibam wi qui bi niʼpa i ʼo qui cʼaslemal sakil. Teʼuri i je camnak, xa ʼat ni tzij piquiwi, wach i qui ʼanom, pacha i tzʼibtal chupam i wuj. 13 I camnak chi je ʼo pa jul, xak i je ʼo pa mar, xwilo je walijnak na, je tacʼal na chuwach i Dios. Conojel ique xa ʼat na tzij piquiwi, wach i qui ʼanom. 14 Teʼuri, i camic xsachsax nu wach, xak i qui qʼuijibal i camnak xak xsachsax nu wach chupam u rep ʼaʼ chi pacha u wi i mar. I ʼaʼ-le, are i ucab camic ca bixic. 15 Chupam i ʼaʼ-le, xe cʼak bi niʼpa i n-tzʼibam ti qui bi chupam i wuj re i cʼaslemal sakil. (Queje ile xa ʼalijinsax chwe.)

ʼAlijinsam 21

ʼO ni caj cʼacʼ, xak i jyub taʼaj cʼacʼ

1 Teʼuri xwilo chi cʼacʼ chic i caj, xak i jyub taʼaj, man i nabe caj xsachsax u wach, xak queje i jyub taʼaj; xak queje i mar xsachsax u wach. 2 Teʼuri yin, chi in ma Wan, xwil i loʼlaj tinimit chi are i Jerusalen cʼacʼ. I tinimit-le ca tijin li u kajic chicaj; lic ruʼ i Dios ca tijin li u petic. Lic chom ni u yijbaxic ʼantalic, pacha coʼon jun ali lic u wikom rib are ya ca cʼuliʼic. 3 Xin ta jun nim laj chʼawbal xchʼaw chicaj; xu bij: —Chitapeʼ, woʼor ca jeki i Dios cuʼ i winak. Ire ca jeki na cuʼ, y coʼon u winak chique. Lic are i Dios ca qʼuiji na cuʼ, y are ire qui Dios na ique. 4 Ire cu su na ronojel uwal qui wach; coʼon na chi n-ta chic camic, n-ta chic oʼej, n-ta chic i bis, n-ta chic i cʼax, man ronojel niʼpa i ʼo ujer ya n-ta chic, ya xicʼawic. (Queje ile xu bij i tzij chi xchʼaw chicaj.) 5 Are ʼuri, i jun chi cul pa chom laj u cubibal xu bij: —Chatapeʼ, woʼor quin ʼan na cʼacʼ che ronojel niʼpa i ʼolic —xu bij. Xak xu bij chwe: —Cha tzʼibaj iri, man i tzij-i quin bij chawe lic katzij, ʼutz ca cuba a cʼux che —xu bij. 6 Teʼuri xu bij chwe: —Ya xutzinic. Yin in u xebal ronojel i ʼolic, xak yin in qʼuisbal-re; in pacha i queb tzʼib A y Z. Pachin i ca cʼatic, yin quin ya che cu tuʼ ni u yaʼ pa ralaxbal ya re i cʼaslemal, xak n-quin tzʼonoj ta rajil che. 7 Queje ile quin ʼan na che pachin u kajsam ni u choʼab itzel; ire queʼel na ʼuri, wacʼal; y yin in u Dios na ire. 8 Xui-ri, niʼpa i quiqui xij quib chi terejic chwij yin, ique que ʼe pa ʼaʼ chi pacha mar ca juluwic. Xak chila que ʼe wi ique chi n-qui cojom ti in tzij; xak queje ique chi n-ʼus ta qui ʼanom ruʼ qui cʼaslemal; xak queje ique chi qui ʼanom i camic; xak queje ique chi quiqui ʼan i n-chʼam taj ruʼ qui chʼacul, xak queje ique chi quiqui ʼan i ʼitz; xak queje ique chi quiqui coj u ʼij i qui tiox chi xa ril ʼantalic; xak conojel i je aj tʼoronel. ʼIs que ʼe ique pa ʼaʼ chi pacha u wi i mar ca juluwic; rumal asufra lic ca juluwic. Ile are ucab camic. (Queje ile xu bij i jun chwe, chi cul pu cubibal chom.)

Wach ca tzun i cʼacʼ laj tinimit Jerusalen

9 Teʼuri xcʼun jun ángel wuʼ; are jun chique i wukub ángel chi cucʼam te i qui lak, nojnak che i wukub qʼuisbal cʼax. Xin u ʼijla y xu bij chwe: —Saʼaj wuʼ; quin cʼut ni ali chawe chi ca cʼuli ruʼ i jun chi ral Chij ca bix che —xu bij. 10 Are ʼuri i u Tewal i Dios xrajawij pinwi; xin naʼo chi i ángel xin u cʼam bi che jun nim laj jyub tacʼtic. Chila xu cʼut wi i tinimit chwe chi are i loʼlaj tinimit Jerusalen, xkaj li chicaj; lic ruʼ i Dios xpe wi. 11 I tinimit-le lic ca repratic rumal u chomal i Dios, pacha ca tzun u walchʼinic jun chom laj abaj, jun usalʼij, o xak pacha jun woʼ, lic ca cʼarinic. 12 I chirij chuwach, ʼis cojtal tapia che, lic nim, lic naj u wi. Xak ʼo cablajuj uchibe che i tapia-le, xak je cablajuj ángel quiqui chajij i cablajuj uchibe-le. Chi qui jujunal i uchibe ʼo jujun tzij tzʼibtal che. Chique i cablajuj uchibe, ʼo i qui bi i cablajuj tzobaj que i aj Israel winak tzʼibtal che. 13 I uchibe re i tapia, je oxib que tzun pa quel wi li ʼij; xak oxib que tzun pu kajbal ʼij; xak oxib que tzun pa wikabim; xak oxib que tzun pa moxim. 14 I u cubibal i tapia re i tinimit, are cablajuj nimak tak abaj. Xak ʼo i qui bi i cablajuj apostelab tzʼibtal chuwach. I apostelab-le, je are u tijoxelab i Tolke, chi ral Chij ca bix che. 15 I ángel chi xchʼaʼat wuʼ, ʼo jun tani pu ʼab, lic óro, cu pajbej re i tinimit, xak i uchibe, xak i tapia. 16 I tinimit, xak jun u wach ruʼ i rakan. I ángel xu paj i tinimit ruʼ u tani; xeʼelok queb mil kilómetro ruʼ queb ciénto, are u najtil i rakan, xak queje u najtil u wach, xak queje u najtil ʼelnak bi chicaj. 17 Are ʼuri xu paj u najtil rij i tapia; xeʼelok sesénta y cuátro métro u najtil rij. I pajbal-le chi xu bij i ángel chwe, are i pajbal chi quiqui ta usucʼ i winak. 18 I tapia, ʼantal che i chom laj abaj, jáspe ca bix che. I tinimit, lic óro, ca cʼarinic pacha espej. 19 I abaj re u cubibal i tapia, lic wiktal ruʼ chom laj tak abaj, pakal rajil. I nabe abaj, wiktal rij ruʼ i chom laj abaj, jáspe; i ucab abaj, wiktal ruʼ chom laj abaj, zafíro ca bix che; i urox, wiktal ruʼ i chom laj abaj ágata ca bix che. I ucaj, wiktal ruʼ i chom laj abaj, esmerálda ca bix che. 20 I ujob, wiktal ruʼ i chom laj abaj, ónice ca bix che; i uwak, wiktal ruʼ i chom laj abaj, cornalína ca bix che; i uwuk, wiktal ruʼ i chom laj abaj, crisólito ca bix che; i uwajxak, wiktal ruʼ i chom laj abaj, berílo; i ubelej, wiktal ruʼ i chom laj abaj, topácio; i lajuj abaj, wiktal ruʼ i chom laj abaj, crisoprása; i julajuj, wiktal ruʼ i chom laj abaj, jacínto; i ucablajuj, wiktal ruʼ i chom laj abaj, amatísta ca bix che. 21 I cablajuj uchibe, are cablajuj chomik tak abaj, pérla ca bix che. I uchibe-le, chi qui jujunal, are jun pérla. I nim laj be, chi mer re u pam i tinimit, lic óro, ca cʼarinic pacha espej. 22 Che i tinimit-le, n-ta ja pa que oc wi i winak chu cojic u ʼij i Dios. N-tu chac jun ja pacha ile, man che i tinimitle, ʼis xa ipa ʼo wi i Kajwal Dios chi ʼatz u choʼab, xak i Tolke chi ral Chij ca bix che. 23 I tinimit-le, n-tu chac i u tzunbal i ʼij che, xak mi ne u tzunbal i icʼ, man are i u tzunbal i Dios ca ʼanaw sak che, xak i u tzunbal i Tolke, chi ral Chij ca bix che. 24 I winak re ronojel i tinimit chuwach i jyub taʼaj (chi je ʼelsam chic chupam i qui mac), ique que bin na ʼuri chuwach i sak re i tinimit-le. Xak i nimak tak ʼatol tzij re u wach i jyub taʼaj quiqui cʼam li qui ʼij qui chomal che i tinimit-le. 25 I uchibe pa ocbal bic re i tinimit, paʼij jakal na; xak lic n-ca tzʼapix taj, man n-coc ti aʼab chila. 26 Conojel i tinimit re u wach i jyub taʼaj, niʼpa i ʼutz i chom ʼo cuʼ, quiqui cʼam bi che i tinimit-le; 27 xui-ri, n-ta xak coc chila chi n-chʼam taj. Xak n-ta jun winak coc chila we xa qʼuixbal wach tak i cu ʼano, o we xak toʼ ca tʼoronic. Xui que ʼoc ique chi tzʼibtal qui bi chupam i wuj chi ʼo pu ʼab i Tolke, chi ral Chij ca bix che. Che i wuj-le ʼo qui bi niʼpa i ʼo qui cʼaslemal sakil.

ʼAlijinsam 22

Nakaj chic ʼo wi u cʼunic i Crísto

1 Teʼuri i ángel xu cʼut jun rakana chwe; are i ya chi u xebal i cʼaslemal. I ya-le, lic chʼam, lic ca cʼarin u wach; calax li chila pa chom laj cubibal pa que cubi wi i Dios xak i Tolke, chi ral Chij ca bixic. 2 Cʼulala che i ya, ʼo i cheʼ chi u cheʼlal i echaʼ re i cʼaslemal; xak xqʼuiy che i nim laj be re i tinimit. I cheʼ-i, cablajuj mul cu ya u wach che jun junab; icʼ icʼ cu ya u wach. I u xak i cheʼ cu rik u chac utzirsabal que i winak, xa bi chi tinimital je petnak wi. 3 Che i loʼlaj tinimit-le, n-ta xak coc chila we ʼo cʼokbal re i Dios puwi. Xak chila ʼo wi i chom laj cubibal pa que cubi wi i Dios xak i Tolke chi ral Chij ca bixic. Conojel i rajchaquib quiqui coj u ʼij. 4 Lic quiquil na rib qui wach ruʼ i Dios, xak ʼo ni u bi ire chuwach qui crusil. 5 Che i tinimit-le, n-coc ta chic aʼab; niʼpa i je ʼo chila, n-ta chic u chac i ʼaʼ chique, xak n-ta chic u chac u tzunbal i ʼij chique. N-ta chic u chac, man are u tzunbal i Kajwal Dios are ca ʼanaw sak che, pa i je ʼo wi. Niʼpa i je ʼo chila quiqui ʼat ni tzij ronojel ʼij sak. 6 Are ʼuri, i ángel xu bij chwe: —I tzij-i chi a tom, lic katzij, ʼutz ca cojo wach cu bij; lic ruʼ i Kajwal Dios petnak wi. Ire in u takom chu ʼalijinsaxic chique i je rajchac, wach i ca ʼani na, weʼ tan. Are ire, are i mísmo Dios chi cu ya u tzij piqui jolom i je ajbil u tzij, man quiqui paxsaj na —xu bij i ángel chwe. 7 —Chitapeʼ —cu bij i Jesus—, ¡ya mer quin upon iwuʼ! —cu bij. ʼUtz que ique chi quiqui ʼan cas che i tzij chi u ʼalijinsam i Dios chawe, chi tzʼibtal che i wuj-i —xu bij. 8 Yin in ma Wan, lic xin ta, xak xwilo, niʼpa tak in bim-i. Are xwelej u tayic, tak i rilic niʼpa ile, are ʼuri xin xuqui chuwach i ángel chi u ʼalijinsam ile chwe, cojbal re u ʼij. 9 Xui-ri, ire xu bij chwe: —Ma ʼan ile, man yin xa in rajchac i Dios, xak jun pacha yet, xak junam cuʼ i je awach ajbil u tzij i Dios; xa in xak jun cuʼ je niʼpa i que cojon che i tzij tzʼibtal chupam i wuj-i. Ma coj in ʼij yin; are, cha cojo u ʼij i Dios —xu bij chwe. 10 Xak xu bij chwe: —Niʼpa iri chi u ʼalijinsam i Dios chawe, niʼpa a tzʼibam che i wuj-i, mawuwaj u wach; ya cu rik i ʼij chi ca ʼantaj na. 11 Xui-ri, tzʼakat cawoyʼej i ʼij-le mat cʼachiric, i je aj ʼanol mal, quiqui ʼan na pacha ʼax quiqui ʼan wi; xak niʼpa i n-chʼam ti qui cʼaslemal, xa quiqui ʼan i n-chʼam taj. Xak niʼpa i je ʼutz, xak chiqui ʼana ni ʼutz, xak niʼpa i chʼam qui cʼaslemal, ʼis chʼam i chiqui ʼana ʼuri — xu bij chwe. 12 —Chitapeʼ —cu bij i Jesus—, ¡ya mer quin upon iwuʼ! Quin cʼam nubi wach tak quin ya na chique i winak chi qui jujunal; quin ya na pacha ca majaw chique, wach i qui ʼanom. 13 Yin in u xebal ronojel i ʼolic, xak yin in qʼuisbalre r; in pacha i queb tzʼib A y Z —xu bij i Jesus. 14 ʼUtz que ique chi quiqui chʼaj ni qui mac s; man ʼo na que che u wach i cheʼ re i cʼaslemal; xak ca yaʼ na ʼuri chique, que oc che uchibe re i tinimit. 15 Xui-ri, n-que oc tubi niʼpa i lic n-ʼus ti qui cʼaslemal; xa que canaj chi sak; xak queje ique chi quiqui ʼan i ʼitz, xak queje ique chi quiqui ʼan i n-chʼam taj ruʼ qui chʼacul; xak queje ique chi quiqui ʼan i camic; xak queje ique chi quiqui coj u ʼij tak ile chi xa ril ʼantalic; xak queje ique chi cʼax quiqui na i tʼoronic, y xa tʼoronic quiqui ʼano. Ique-le ʼis n-que oc tubic. 16 I Kajwal cu bij: —Yin, chi in Jesus, in takom in ángel chawe, quin paxsabej re ronojel iri chique i jutak tzobaj re i Dios. Yin in u muk u xiquin i rey mam David; xak in u qʼuexel t. Yin in queje pacha i chʼumil re u sakirbal chi lic ca jululic —cu bij. 17 I u Tewal i Dios, xak conojel i je jutzobaj re i Dios u, quiqui bij: —¡Chat petok! —que cha. Conojel i quiqui ta in tzij-i, chiqui bij: —¡Chat petok! Pachin ca cʼatic, we craj ca petic, cha petok, chol u tija i ya re i cʼaslemal chi n-ta rajil. 18 Conojel niʼpa i quiqui ta i tzij tzʼibtal che i wuj-i, chi u ʼalijinsam i Dios chwe, ʼo i quin bij chique: miqui coj chic jun tzij ruʼ iri chi in tzʼibam. Pachin jun cu coj chic jun tzij ruʼ i tzij-i, i Dios cu petsaj tak i cʼax ʼuri puwi, chi bital chupam i wuj-i. 19 Xak we ʼo jun cresaj jun tzij chupam i wuj-i chi u ʼalijinsam i Dios chwe, i Dios cresaj ʼuri u bi che i wuj pa tzʼibtal wi qui bi niʼpa i ʼo qui cʼaslemal sakil, xak n-ta re ʼuri che i loʼlaj tinimit chi bital chupam i wuj-i. 20 Ire chi u bim iri chwe, xak cu bij: —Katzij, ¡ya quin uponic! —cu bij. ʼUtz-i, Kajwal Jesus. ¡Chat petok! 21 I Kajwal Jesus chu ya ni ʼutz piwi yix iwonojel. Amen (queje ile cwaj).