1

1 Tek xtiquir c'a pe ronojel, can c'o chic pe ri Ch'abel; y ri Ch'abel yari' ri Cristo. Riya' can c'o c'a riq'ui ri Dios, y Riya' chuka' can Dios wi. 2 Riya' can c'o riq'ui ri Dios tek xban re ruwach'ulef. 3 Y ruma Riya' tek c'o ronojel. Ruma ri Dios pa ruk'a' ri Cristo xuya' wi riche (rixin) chi xuben ronojel ri c'o chicaj y ri c'o choch'ulef. 4 Riq'ui c'a Riya' c'o wi ri c'aslen. Y re c'aslen re', yac'are' ri Sakil quiche (quixin) ri winek. 5 Y re jun Sakil re', can nisakirisan wi ri pa tak itzel quic'aslen ri winek ri achi'el k'eku'm. Y can majun bey c'a chuptajnek ta pa ruk'a' ri k'eku'm ri'. 6 Y xc'oje' c'a jun achi ri can ya ri Dios takayon pe riche (rixin), ri xubini'aj Juan. 7 Ri Juan c'a ri' xpe riche (rixin) chi xoruk'alajsaj ri Sakil, riche (rixin) chi queri' can quinojel c'a winek tiquinimaj ri nuya' rutzijol chique. 8 Y ma ya ta c'a ri Juan ri Sakil. Riya' xaxu (xaxe) c'a xoruk'alajsaj achique ri' ri Sakil. 9 Y can yac'ari' tek xoka ri Cristo chuwech re ruwach'ulef. Yari' ri kas kitzij Sakil, ri nisakirisan quiche (quixin) ri winek. 10 Can xoc'oje' wi c'a ka chuwech re ruwach'ulef ri banon ruma Riya', pero ri yec'o chuwech re ruwach'ulef re' xa ma xquetamaj ta c'a ruwech tek xoka. 11 Xoka chiquicojol ri israelitas ri can ye ruwinak Riya' mismo. Pero ri winek ri' xa ma xquic'ul ta. 12 Yac'a quinojel ri xec'ulu riche (rixin) tek xoka chuwech re ruwach'ulef, ri xeniman riche (rixin), can xuben c'a chique chi xe'oc ralc'ual ri Dios. 13 Ri xe'oc ralc'ual ri Dios can xe'alex wi chic, pero ma xe'alex ta chic achi'el tek xe'alex riq'ui ri quite' quitata'. Ri c'ac'ac' alaxic ri xquic'ul riye', yari' tek xe'alex achi'el ri ruraybel ri Dios, y ma ruraybel ta chic jun achi. 14 Y ri Ch'abel, ya ri Cristo, ri xoka c'a chuwech re ruwach'ulef y can xoc c'a winek achi'el riyoj. Y can xkatz'et c'a chi xaxu (xaxe) wi Riya' ri Ruc'ajol ri Dios, ruma can xkatz'et chi c'o ruk'ij ruc'ojlen. Y Riya' can nojnek c'a riq'ui utzil y chuka' riq'ui ri kitzij. 15 Y ri Juan ri Bautista xuk'alajsaj c'a ri Cristo. Can riq'ui wi ruchuk'a' tek xubij: Yare' ri ntzijon pe chiwe, tek xinbij chiwe chi chuwij ca riyin c'o c'a jun achi ri xtoka ri sibilaj nim ruk'ij que chinuwech riyin. Ruma Riya' can c'o tek c'a ma jane quinalex ta riyin, xcha' c'a ri Juan ri Bautista. 16 Can konojel c'a riyoj kac'ulun ri rutzil ránima ri Cristo. Can ma nitane' ta c'a chi yeruya' pe ri utzil ri' pa kawi'. 17 Ri Dios ya c'a ri Moisés ri xucusaj riche (rixin) chi xuya' pe ri ley. Yac'a riche (rixin) chi xoka ri utzil y ri kitzij, ya ri Jesucristo ri xucusaj. 18 Can majun c'a winek ri tz'eteyon ta riche (rixin) ri Dios, xa can xu (xe) wi ri Ruc'ajol ri tz'eteyon riche (rixin). Ri Dios xaxu (xaxe wi) jun Ruc'ajol c'o y sibilaj nrajo'. Y yari' ri xok'alajsan ka ri Dios chkawech re wawe' chuwech re ruwach'ulef. 19 Y ri achi'a' israelitas ri can c'o quik'ij chiri' pa tinamit Jerusalem, yec'o c'a achi'a' ri xequitek el c'a riq'ui ri Juan ri Bautista. Xequitek c'a ye sacerdotes y achi'a' ri ye levitas nibix chique, riche (rixin) chi xbequic'axaj chare ri Juan chi tubij wi ya riya' ri Cristo. Y riya' can xuk'alajsaj wi chiquiwech chi ma ya ta riya'. 20 Ri Juan can kitzij wi ri xubij chique, ruma xubij c'a chique: Ma yin ta c'a riyin ri Cristo. 21 Y yac'ari' tek ri achi'a' ri ye takon el, xquic'utuj chic c'a chare: ¿Yit achique c'a riyit? ¿La ma yit ta cami riyit ri profeta Elías ri xk'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca? xecha' chare. Pero ri Juan xubij: Ma yin ta riyin, xcha' chique. C'ac'ari' ri achi'a' ri' xquic'utuj chic c'a jun bey chare: ¿La ma yit ta cami riyit ri profeta ri nik'alajsan ri ruch'abel ri Dios ri kac'axan rutzijol chi nipe? xecha' chare. Pero riya' xubij: Ma yin ta, xcha'. 22 Yac'ari' tek can xquic'utuj chic c'a chare: ¿Yit achique c'a riyit? Ruma riyoj nic'atzin c'a chake chi niketamaj el yit achique c'a riyit, y yari' ri nbekabij chique ri ye takayon pe kiche (kixin). Tak'alajsaj c'a awi' chkawech, xecha' chare. 23 Ri Juan xubij c'a chique ri achi'a' ri': Yin c'a riyin ri' ri xunataj ca ri profeta Isaías chupan ri ruch'abel ri Dios, tek xubij: C'o c'a jun achi ri xturek c'a ruchi' pa jun desierto riche (rixin) chi xtubij chique ri winek ri xque'apon riq'ui: Tichojmirisaj apo rubey ri Ajaf, xticha' chique. Quec'ari' tz'ibatajnek ca, y yin c'a riyin ri', xcha' ri Juan chique. 24 Ri achi'a' c'a ri xetak el riq'ui ri Juan, ye ri ye cachibil ri fariseos. 25 Y riye' xquic'utuj chic c'a chare: ¿Achique c'a ruma tek riyit ye'aben bautizar ri winek, wi xa ma yit ta riyit ri Cristo, ni xa ma yit ta chuka' ri Elías, ni ma yit ta ri profeta ri nik'alajsan ri ruch'abel ri Dios ri kac'axan rutzijol chi nipe na? xecha' chare. 26 Y ri Juan xubij c'a chique: Riyin riq'ui ya' yenben wi bautizar ri winek, pero chicojol riyix c'o c'a jun achi ri ma iwetaman ta ruwech, 27 y Riya' xtipe chuwij ca riyin re chkawech apo, pero can ya Riya' ri c'o nabey que chinuwech riyin. Y riyin can ma yin ruc'amon ta (takal ta chuwij) riche (rixin) chi nquir ri ruximbel ri ruxajab. 28 Y ronojel c'a re', ya ri chiri' pa Betábara xbanatej wi, ri lugar ri c'o juc'an chic ruchi' ri raken ya' Jordán, ri acuchi (achique) yeruben wi bautizar winek ri Juan. 29 Pa ruca'n k'ij tek ri Juan ri Bautista xutz'et chi petenak ri Jesús c'a riq'ui riya', xubij: Yare' xoka ri achi'el Alaj Carne'l ri takon pe ruma ri Dios, riche (rixin) chi nrelesaj quimac ri winek ri yec'o chuwech re ruwach'ulef. 30 Y yare' ri nutzijon chiwe, tek xinbij chi chuwij c'a riyin xtoka na jun achi ri can sibilaj nim ruk'ij que chinuwech riyin, y can c'o tek riyin c'a ma jane quinalex ta. 31 Y riyin ma wetaman ta ruwech achique chi achi ri'. Pero riche (rixin) chi nik'alajsex chare re tinamit Israel, rumari' xipe chi yenben bautizar ri winek riq'ui ya'. 32 Y ri Juan xuk'alajsaj c'a chuka' y xubij: Riyin can xintz'et c'a ri Lok'olaj Espíritu tek xka pe chila' chicaj achi'el nika jun palomax, y xka pa ruwi' y can xc'oje' riq'ui. 33 Y riyin ri chiri' can c'a ma jane c'a wetaman ta ruwech achique chi achi ri'. Pero ri Dios ri yin takayon pe riche (rixin) chi yenben bautizar ri winek riq'ui ya', can ruk'alajsan wi c'a chic chinuwech chi tek xtintz'et chi nika pe ri Lok'olaj Espíritu y xtika pa ruwi' jun achi y can xtic'oje' riq'ui, ya c'a achi ri' ri nibano bautizar quiche (quixin) ri winek riq'ui ri Lok'olaj Espíritu. 34 Wacami xintz'et yan c'a. Y rumari' nk'alajsaj chi ya Riya' ri Ruc'ajol ri Dios. 35 Y pa ruca'n k'ij, ri Juan ri Bautista c'o chic c'a chiri' jun bey, ye rachibilan ye ca'i' chique ri rudiscípulos. 36 Y yac'ari' tek riya' xutz'et chi ri Jesús nik'ax el queri'. Riya' xubij: Titzu', ya achi la', ri achi'el Alaj Carne'l ri takon pe ruma ri Dios. 37 Y ri ye ca'i' rudiscípulos ri Juan tek xquic'axaj c'a ri xubij, riye' xquitzekelbej el ri Jesús. 38 Y tek ri Jesús xtzu'un ca chrij y xerutz'et ri ye ca'i' rudiscípulos ri Juan chi ye tzeketel el chrij, Riya' xuc'utuj c'a chique: ¿Achique nicanoj? xcha' chique. Y riye' xquibij c'a chare ri Jesús: Rabí, riyoj nikajo' niketamaj acuchi (achique) c'o wi ri awachoch, xecha' chare. Rabí ntel chi tzij nimalaj tijonel. 39 Y ri Jesús xubij c'a chique: Jo', y je'iwetamaj ca. Y riye' xebe chiretamaxic ri rachoch. Y xec'oje' c'a ka riq'ui ri k'ij ri', ruma xa can a las cuatro chic ri tikak'ij. 40 Ri jun c'a chique ri ye ca'i' discípulos ri xe'ac'axan el achique ri xubij ri Juan y xquitzekelbej el ri Jesús, ya c'a ri Andrés ri rach'alal ri Simón Pedro. 41 Ri Andrés nabey c'a xberila' ri Simón ri rach'alal y xberubij chare: Xkil ri Mesías. Ri Mesías ntel chi tzij ri Cristo. 42 Y ri Andrés xuc'uaj c'a ri Simón c'a riq'ui ri Jesús. Y tek ri Jesús xutz'et, xubij c'a chare: Yit c'a riyit ri Simón ri ruc'ajol ri Jonás. Wacami xtabini'aj Cefas, xcha' chare. Ri Cefas ntel chi tzij Pedro. 43 Yac'a ri pa ruca'n k'ij, ri Jesús xuch'ob chi nibe c'a pa Galilea. Y chupan c'a ri k'ij ri' ri Jesús xuc'ul jun achi ri Felipe rubi' y xubij chare: Quinatzekelbej. 44 Y ri jun achi ri', ri Felipe rubi', aj pa tinamit Betsaida, ri tinamit ri quitinamit chuka' ri Andrés y ri Pedro. 45 Ri Felipe xuc'ul jun achi ri Natanael rubi', y xubij c'a chare: Riyoj xkil ri jun achi ri achoj chrij tz'ibatajnek wi ca ruma ri Moisés chupan ri ley y tz'ibatajnek chuka' ca cuma ri profetas ri xek'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca, ri kac'axan rutzijol chi nipe, xa c'o chic ajc'a, ya ajc'a ri Jesús ri ruc'ajol ri José aj Nazaret. C'ari' niketamaj ca ruwech, xcha'. 46 Y ri Natanael xubij: ¿La xtel ta c'a pe jun utzilaj achi chiri' pa tinamit Nazaret? xcha'. Pero ri Felipe xubij chare: Wi ma nanimaj ta, catam pe, jo' tikatzu'. 47 Y tek ri Jesús xutz'et ri Natanael chi xa napon yan apo riq'ui, xubij c'a: Titzu' la jun achi la'. Riya' can k'alaj chi kitzij jun israelita. Ruma majun k'oloj riq'ui. 48 C'ac'ari' ri Natanael xuc'utuj c'a chare ri Jesús: ¿Acuchi (achique) xawetamaj wi nuwech? Y ri Jesús xubij c'a chare: Riyin xatintz'et tek c'a yitc'o na chiri' chuxe' ri juwi' higo, tek c'a ma jane carusiq'uij (caroyoj) pe ri Felipe, xcha' ri Jesús chare. 49 Ri Natanael yac'ari' tek xubij: Tijonel, can yit wi riyit ri Ruc'ajol ri Dios. Y can yit wi riyit ri Rey riche (rixin) re tinamit Israel, xcha' chare. 50 Y ri Jesús xubij chare ri Natanael: Riyit can xanimaj chi yin c'a riyin ri Ruc'ajol ri Dios, xa ruma chi xinbij chawe chi chuxe' ri juwi' higo yitc'o wi tek c'a ma jane carusiq'uij (caroyoj) ta pe ri Felipe. Pero yec'o milagros ri más ye nima'k que chuwech re' ri xtatz'et na. 51 Y ri Jesús xubij c'a chuka': Can kitzij re xtinbij chiwe: Riyix can xtitz'et c'a chi ri caj xtijakatej, y chi ri ángeles riche (rixin) ri Dios xquexule' xquejote' pa nuwi' riyin ri C'ajolaxel ri xinalex chicojol.

2

1 Y pa rox k'ij, chiri' pa tinamit Caná ri c'o chiri' pa rucuenta ri Galilea, c'o c'a jun c'ulanen xbanatej. Y ri María ri rute' ri Jesús, c'o c'a chuka' chiri' chupan ri c'ulanen ri'. 2 Y ri Jesús ye rachibilan ri rudiscípulos xesiq'uix (xe'oyox) c'a chuka' riye' chupan ri c'ulanen ri'. 3 Yac'a ri ruya'al uva xa xq'uis yan chanin chupan ri c'ulanen ri'. Y ri María ri rute' ri Jesús, xapon c'a apo riq'ui ri Jesús y xberubij chare: Xa majun chic ri ruya'al uva quiq'ui, xcha'. 4 Pero ri Jesús xubij c'a chare: Nána, ¿achique c'a ri nawajo'? Ri nuhora xa c'a ma jane napon ta, xcha'. 5 Y ri rute' ri Jesús xubij c'a chique ri yeniman ye'ilin chiri': Wi c'o achique xtubij chiwe chi niben, can tibana' c'a, xcha' chique. 6 Y chiri' yec'o c'a waki' yabel ya' ye banon riq'ui abej. Ri israelitas sibilaj yequicusaj yabel ya' ri queri' quibanic, ruma chupan ri yabel tak ya' ri' niquiya' wi ya' ri nic'atzin chique riche (rixin) chi niquiben q'uiy ruwech ch'ajch'ojirisanic achi'el nubij chupan ri ley riche (rixin) ri Moisés. Y ri yabel tak ya' ri', ca'i' o oxi' cucu' quipan. 7 Y ri Jesús xubij chique ri yeniman ye'ilin chiri': Que'inojsaj chi ya' re yabel tak ya' re', xcha' chique. Y riye' can que wi ri' xquiben. 8 C'ac'ari' ri Jesús xubij c'a chique: Wacami tipaja' el juba' y tic'uaj chare ri achi ri nisamej chrij re c'ulanen re', riche (rixin) chi tuna'. Y ri yeniman ye'ilin chiri' can xquiben wi ri xubij ri Jesús chique. 9 Ri achi ri nisamej chrij ri c'ulanen ri', man c'a retaman ta acuchi (achique) petenak wi ri ruya'al uva ri'. Xa can xu (xe) wi c'a ri yeniman ye'ilin chiri' ri xepajo ri ye etamayon. Y tek ri achi ri nisamej chrij ri c'ulanen ri' runa'on chic chi sibilaj jabel ri ruya'al uva ri', xusiq'uij (xroyoj) c'a ri c'ajol ri xc'ule'. 10 Y tek ri c'ajol ri xc'ule' xapon c'a, ri achi ri nisamej chrij ri c'ulanen ri' xubij c'a chare: Tek c'o jun nimak'ij quere', quinojel c'a winek ya ri ruya'al uva ri utz niquiya' nabey mul, y tek q'uiy chic ri quikumun, niquiya' c'a jun ruya'al uva ri ma can ta utz. Pero riyit xa ma que ta ri' xaben. Riyit xa c'ac'ari' xbe'awelesaj pe ri ruya'al uva ri más utz, xcha'. 11 Ri xuben c'a ri Jesús, chi xuben ruya'al uva chare ri relic ya' pa jun c'ulanen chiri' pa Caná ri c'o pa rucuenta ri Galilea, yac'ari' ri nabey milagro ri xuben. Can xuc'ut c'a chi Riya' can c'o ruk'ij ruc'ojlen. Y ri ye rudiscípulos xquicukuba' c'a quic'u'x riq'ui. 12 Tek c'achojnek chic ca ri c'ulanen ri', ri Jesús rachibilan ri rute', ri ye rach'alal y ri rudiscípulos xebe pa tinamit Capernaum. Y xec'oje' c'a ca'i' oxi' k'ij chiri'. 13 Y xa nakaj chic c'a ri k'ij riche (rixin) ri quinimak'ij ri israelitas, ri pascua rubi'. Rumari' ri Jesús xbe c'a pa tinamit Jerusalem, riche (rixin) ri nimak'ij ri'. 14 Y chupan ri lugar ri acuchi (achique) c'o wi rachoch ri Dios ri c'o pa Jerusalem, ri Jesús xeberila' c'a ri yec'ayin wáquix, carne'l, y ri yec'ayin tak palomax. Y xeberila' chuka' ri aj q'uexoy tak puek ri ye tz'uyul ri chiri'. 15 Ri Jesús, xu (xe wi) tek xerutz'et, xberuc'ama' pe ca'i' oxi' tak colo' y xuben c'a jun ruch'aybal y xerokotaj pe quinojel. Xerokotaj c'a pe cachibilan ri quicarne'l y ri quiwáquix ri chiri' chupan ri lugar riche (rixin) ri rachoch ri Dios. Y chique ri aj q'uexoy tak puek, xuc'akala' c'a ca ri quirajil chiquiwech y xerutecmayila' ca ri quimesas. 16 Y chique ri yec'ayin palomax xubij c'a: Que'iwelesaj el re' wawe'. Y ma tiben ta chare ri rachoch ri Nata' Dios, jun c'aybel, xcha' ri Jesús. 17 Rumari' ri rudiscípulos can chanin xoka chiquic'u'x ri jun tzij tz'ibatal ca chupan ri ruch'abel ri Dios. Ri tzij c'a ri' nubij: Sibilaj nik'axo chic wánima ruma ri itzel yetajin chubanic ri winek chupan ri awachoch, nicha'. 18 Yac'ari' tek ri achi'a' israelitas ri can c'o quik'ij, xquibij chare ri Jesús: ¿Achique c'a chi milagro nac'ut chkawech riche (rixin) chi niketamaj chi c'o k'atbel tzij pan ak'a' riche (rixin) chi xe'awokotaj el ri winek wawe'? xecha' chare. 19 Y ri Jesús xubij c'a chique: Tikasaj c'a pan ulef re jay re', jay ri can riche (rixin) wi ri Dios y riyin pan oxi' k'ij npaba' chic jun bey, xcha' chique. 20 Y yac'ari' tek ri achi'a' israelitas ri can c'o quik'ij, xquibij chare ri Jesús: Re jun jay re', cawinek waki' juna' xquiben ri kate' katata' chrij riche (rixin) chi xquipaba'. ¿La yacowin cami riyit napaba' pan oxi' k'ij? xecha' chare. 21 Pero ri jay ri xubij ri Jesús chique ri winek ri', ya ri ruch'acul Riya' mismo. 22 Y rumac'ari', tek ri Jesús xcamisex chuwech ri cruz y pa rox k'ij xbec'astej pe, ri rudiscípulos xoka c'a chiquic'u'x chi ri jun tzij ri' rubin chique ri achi'a' israelitas ri can c'o quik'ij. Y c'ac'ari' xquinimaj ri ruch'abel ri Dios ri tz'ibatal ca, y ri ch'abel ri ye rubin ca ri Jesús. 23 Y chupan c'a ri k'ij tek c'o ri Jesús pa Jerusalem ruma ri nimak'ij pascua, can ye q'uiy wi c'a winek ri xeniman. Ri winek ri' xquinimaj tek xequitz'et ri milagros ri xeruben chiquiwech. 24 Pero ri Jesús man c'a xucukuba' ta ruc'u'x quiq'ui ri winek ri', ruma Riya' can retaman wi ri c'o pa tak cánima quinojel ri winek. 25 Y ma rajawaxic ta c'a chare chi c'o ta jun ri nibin chare achique rubanic ri quic'aslen chiquijujunal ri winek; ruma Riya' can retaman wi achique c'a ri c'o pa tak cánima.

3

1 Y c'o c'a jun achi chiquicojol ri fariseos ri Nicodemo rubi', y ri achi ri' c'o c'a ruk'ij chiquicojol ri rech aj Israel. 2 Y pa jun chak'a', riya' xapon c'a riq'ui ri Jesús y xubij chare: Can nik'alajin wi c'a chi yit jun Tijonel ri yit takon pe ruma ri Dios, ruma ri milagros ri ye'abanala', xaxu (xaxe wi) c'a ri c'o Dios riq'ui ri nicowin nibano quere', xcha'. 3 Y ri Jesús xubij c'a chare ri Nicodemo: Riyin can kitzij c'a re nbij chawe: Ri achique c'a ri ma xtalex ta chic jun bey, ma xtoc ta pa rajawaren ri Dios, xcha' chare. 4 Pero ri Nicodemo xubij chare ri Jesús: ¿La can nicowin cami nalex chic jun bey jun achi ri xa ri'j chic? ¿Y can nicowin cami jun te'ej nralaj chic jun bey jun achi ri xa ri'j chic? xcha'. 5 Ri Jesús xubij c'a: Kas kitzij wi c'a re nbij chawe: Ri ma xtalex ta ruma ri Lok'olaj Espíritu y ruma ya', ma xtoc ta pa rajawaren ri Dios. 6 Ri winek ri xaxu (xaxe wi) alaxnek riq'ui ri ruch'acul, can aj ruwach'ulef wi. Yac'a ri winek ri xalex ruma ri Lok'olaj Espíritu, can riche (rixin) wi ri Lok'olaj Espíritu. 7 Y man c'a tisach ta ac'u'x riq'ui re xinbij chawe, ruma can queri' wi: Can rajawaxic wi chi yatalex chic jun bey. 8 Ri ye'uc'uan ri alaxic riche (rixin) ri Lok'olaj Espíritu, nijalatej ri quic'aslen. Ri Lok'olaj Espíritu man c'a tz'etetel ta, xa can achi'el c'a ri cak'ik' ri xabacuchi (xabachique) nbec'ulun wi pe. Ruma xaxu (xaxe wi) nawac'axaj, pero man c'a awetaman ta acuchi (achique) petenak wi y ma awetaman ta chuka' acuchi (achique) nibe wi, xcha' ri Jesús. 9 Y ri Nicodemo xuc'utuj c'a chare ri Jesús: ¿Achique c'a rubanic ri'? xcha'. 10 Ri Jesús xubij c'a chare: ¿La ma awetaman ta c'a achique rubanic re', y can yit jun tijonel chiquicojol ri kech aj Israel? 11 Kitzij nbij chawe: Ya ri wetaman y ri ntz'eton riyin ri ntzijoj, yac'a riyix ma niwajo' ta ninimaj. 12 Wi riyix ma ninimaj ta re nbij chiwe, y xa cosas riche (rixin) ri ruwach'ulef, ¿achique ta c'a modo xtinimaj, wi ntzijoj chiwe ri cosas ri ye riche (rixin) chila' chicaj? 13 Majun chic c'a jun ri aponak ta chila' chicaj, xa can xu (xe wi) c'a ri C'ajolaxel kajnek pe chila' chicaj. Ri C'ajolaxel ri xalex chicojol ri can c'o wi chila' chicaj riq'ui ri Dios. 14 Y ojer ojer ca ri', tek ri Moisés xc'oje' ri pa jun desierto, riya' xutic c'a jun che' y xuya' anej ruwachbel jun cumatz chutza'n. Y achi'el c'a xban chare ri ruwachbel ri cumatz ri', can queri' chuka' nic'atzin chi niban chare ri C'ajolaxel ri xalex chicojol. 15 Riche (rixin) chi queri' xabachique c'a winek ri xtiniman ri C'ajolaxel, ma xtibe ta pa tijoj pokonal, xa can xtic'oje' ruc'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. 16 Ri Dios can sibilaj yerajo' ri winek ri yec'o chuwech re ruwach'ulef, y rumari' xutek c'a pe ri Ruc'ajol wawe' chuwech re ruwach'ulef. Riya' xaxu (xaxe wi) c'a jun Ruc'ajol c'o, pero xutek pe riche (rixin) chi xabachique c'a winek ri xtiniman riche (rixin), ma xtibe ta pa tijoj pokonal, xa can xtic'oje' c'a ruc'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. 17 Ruma chi ri Dios ma xutek ta pe ri Ruc'ajol wawe' chuwech re ruwach'ulef riche (rixin) chi noruk'ata' tzij pa quiwi' ri winek y noruya' ta ruc'ayewal pa quiwi'. Ma que ta ri'. Ri Dios xutek pe ri Ruc'ajol, riche (rixin) chi yecolotej ri winek chupan ri mac. 18 Y achique winek ri xtiniman ri C'ajolaxel, ma xtika ta ruc'ayewal pa ruwi'. Yac'a ri winek ri ma xtiniman ta riche (rixin), ri ruc'ayewal riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek c'o chic riche (rixin) chi nika pa ruwi', ruma xa can ma xunimaj ta rubi' ri Ruc'ajol ri Dios, y ri Dios xaxu (xaxe wi) jun Ruc'ajol ri c'o. 19 Y quinojel c'a ri ma yeniman ta, can c'o chic riche (rixin) chi nika ri ruc'ayewal pa quiwi'; ruma ri Sakil can xoka wi chuwech re ruwach'ulef, pero riye' xa más xcajo' ri k'eku'm que chuwech ri Sakil, ruma riye' can xu (xe wi) c'a ri etzelal ri yequibanala'. 20 Y quinojel c'a ri yebano ri etzelal, man c'a nika ta chiquiwech ri Sakil, ni ma ye'apon ta chuka' riq'ui ri Sakil; ruma re Sakil re' nuben c'a chi yebek'alajin pe ronojel ri etzelal ri yetajin chubanic. 21 Yac'a ri winek ri can yequibanala' ri kitzij, can yebe chupan ri Sakil, riche (rixin) chi yek'alajin jabel chi yecowin niquiben ri nrajo' ri Dios, ruma xa jun chic quibanon riq'ui Riya'. 22 Y tek banatajnek chic c'a ronojel ri', ri Jesús ye rachibilan ri rudiscípulos xbe pa Judea, y chiri' xebec'oje' wi. Y xe'apon c'a winek chiri' riche (rixin) chi yeban el bautizar. 23 Chupan c'a chuka' ri tiempo ri', ri Juan ri Bautista c'o c'a ri chiri' pa Enón, ri c'o chunakajal ri tinamit Salim. Riya' chiri' c'a yeruben wi bautizar ri winek, ruma chupan ri lugar ri' jabel ya' c'o y ri winek ye'apon c'a riq'ui riche (rixin) chi yeban el bautizar. 24 Chupan ri tiempo ri' ri Juan c'a ma jane c'a titz'apix ta pa cárcel. 25 Y yec'o israelitas ri xquibila' chiquiwech quiq'ui ri rudiscípulos ri Juan chrij ri achique chi bautismo ri más utz. 26 Xepe c'a ri discípulos ri' xebe c'a riq'ui ri Juan y xbequibij chare: Tijonel, ri achi ri Jesús rubi' ri xapon awuq'ui ri juc'an chic ruchi' ya' Jordán, ri xabij chi ya Riya' ri takon pe ruma ri Dios, wacami xa can quinojel chic ri winek ye'apon riq'ui Riya' riche (rixin) chi yeruben el bautizar, xecha'. 27 Ri Juan xubij c'a chique ri rudiscípulos: Majun jun winek nicowin nuben jun samaj queri', wi xa ma ya ta ri Dios yayon pe chare chi nuben queri'. 28 Y riyix mismo iwac'axan achique ri nbin riyin, chi xa ma yin ta riyin ri Cristo, riyin xa yin jun tako'n ri xitak pe nabey chuwech Riya'. 29 Achi'el tek jun c'ajol ri xc'ule' can yetzijon chic c'a riq'ui ri k'opoj ri xoc rixjayil y ri ramigo ri c'ajol can niquicot c'a tek yerac'axaj chi ri c'ajol y ri k'opoj ri xec'ule' yetzijon chiquiwech. Quec'ari' riyin can niquicot ri wánima wacami, ruma xinwac'axaj chi sibilaj ye q'uiy winek ri ye'apon chic riq'ui ri Jesucristo. 30 Ya ri Jesucristo ri ruc'amon (takal chrij) chi ninimirisex ruk'ij, yac'a riyin más utz chi yich'utiner ka. 31 Ri C'ajolaxel ri petenak chila' chicaj yac'ari' ri c'o pa kawi' konojel. Ri ye aj ruwach'ulef xaxu (xaxe wi) riche (rixin) re ruwach'ulef ri yecowin niquitzijoj, ruma xaxu (xaxe wi) ri' quetaman y ma quetaman ta riche (rixin) ri chicaj. Yac'a ri C'ajolaxel ri kajnek pe chila' chicaj, can ya riche (rixin) ri chicaj ri nutzijoj, ruma Riya' c'o pa ruwi' ronojel. 32 Ri C'ajolaxel c'a ri petenak chila' chicaj, can ya c'a ri rac'axan pe y rutz'eton ca, yari' ri noruk'alajsaj ka chake. Pero ri winek ma nicajo' ta c'a niquic'ul ri nuk'alajsaj Riya'. 33 Y ri winek ri niniman ri nuk'alajsaj ri C'ajolaxel ri petenak chila' chicaj, can nuk'alajsaj c'a chi ri Dios can kitzij wi. 34 Ruma ri C'ajolaxel ri xutek pe ri Dios chuwech re ruwach'ulef, can ya wi ri ruch'abel ri Dios ri nutzijoj. Y ri Dios can ruya'on c'a pe ri Lok'olaj Espíritu chare. Y ri Lok'olaj Espíritu ri nuya' pe chare Riya', can ma pajtal ta. 35 Y ri Tata'ixel can sibilaj c'a nrajo' ri Ruc'ajol, y pa ruk'a' Riya' rujachon wi ronojel cosas. 36 Achique c'a winek ri xtiniman riche (rixin) re C'ajolaxel, xtic'oje' c'a ruc'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. Yac'a ri winek ri ma nrajo' ta nunimaj ri Ruc'ajol ri Dios, man c'a xtic'oje' ta ruc'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek; xa can c'o chic c'a chi nika ri royowal ri Dios pa ruwi'.

4

1 Ri Ajaf Jesús xretamaj c'a chi ri achi'a' fariseos quic'axan chic chi Riya' más ye q'uiy winek ri yeruben bautizar y más ye q'uiy ri yetzekelben riche (rixin), que chiquiwech ri winek ri yeruben bautizar ri Juan ri Bautista y ri yetzekelben riche (rixin). 2 Astape' ri Jesús ma ya ta Riya' ri yebano bautizar ri winek, xa yec'a ri ye rudiscípulos ri yebano bautizar. 3 Y tek ri Jesús xretamaj ronojel ri', xel c'a el pa Judea y xtzolin chic jun bey pa Galilea ye rachibilan ri rudiscípulos. 4 Xa yac'a riche (rixin) chi ye'apon c'a pa Galilea, rajawaxic chi yek'ax ri pa Samaria. 5 Ri Jesús ye rachibilan ri rudiscípulos xe'apon c'a pa Sicar. Ri Sicar jun tinamit ri c'o pa rucuenta ri Samaria y c'o c'a apo chunakajal ri ulef ri xuya' ca ri Jacob chare ri José ri ruc'ajol. 6 Y achi'el xa pa nic'aj k'ij chare ri k'ij ri' tek ri Jesús xe'apon chiri' y chiri' c'a c'o wi ri pozo riche (rixin) ri Jacob nibix chare. Chiri' c'a xtz'uye' wi ka ri Jesús, ruma Riya' can sibilaj c'a cosnek chic ruma ri binen ri quibanon pe. 7 Y tek ye benak c'a ri rudiscípulos pa tinamit chulok'ic riche (rixin) ri niquitij, xapon c'a jun ixok aj Samaria chuchi' ri pozo chirelesaxic ruya'. Y ri Jesús xubij c'a chare ri ixok ri': Tasipaj juba' nuya' riche (rixin) chi nkum, xcha' chare. 9 Pero ri ixok aj Samaria xubij c'a chare ri Jesús: Riyit yit jun israelita, ¿y achique ruma tek nac'utuj aya' chuwe riyin, ri xa yin jun aj Samaria? xcha' ri ixok. Riya' xubij queri' ruma chi ri ye israelitas y ri ye aj Samaria ma yech'aben ta qui' (yech'o ta chiquiwech). 10 C'ac'ari' ri Jesús xubij c'a chare ri ixok ri': Wi ta riyit awetaman achique chi sipanic ruya'on pe ri Dios, y awetaman ta chuka' achique c'a ri' ri nic'utun juba' ruya' chawe; xa yit ta riyit ri yac'utun aya' chare, y Riya' can ta nuya' Aya' ri can niya'o c'aslen, xcha' ri Jesús. 11 Y ri ixok xubij c'a chare ri Jesús: Táta, pero re pozo re' nej rupan y ri ya' nej c'o wi ka, y riyit majun c'o ta awuq'ui riche (rixin) chi nawelesaj ka ya'. ¿Acuchi (achique) c'a nac'om wi ri ya' ri niya'o c'aslen ri natzuj (nasuj)? 12 Ruma chupan c'a re jun pozo re' xrelesaj wi ruya' ri kamama' Jacob, quiya' ri ralc'ual y quiya' chuka' quinojel ri chicop ri xeruq'uiytisaj. ¿Acuchi (achique) ta c'a xtac'om wi ri ya' ri natzuj (nasuj)? ¿La más ta c'a nim ak'ij riyit que chuwech ri kamama' Jacob chi ma wawe' ta c'a nac'om wi ri ya'? xcha' ri ixok. 13 Y ri Jesús xubij c'a chare ri ixok: Ri yekumu re ya' re', re ntel chupan re pozo, xa juba' oc nrelesaj ri chaki'j chi' chique. Xa can nic'atzin c'a chi niquikum más ya' riche (rixin) chi nich'uch'u' ka juba' ri chaki'j chi' chique. 14 Yac'a ri xquekumu ri ya' ri nya' riyin majun bey xtichaki'j ta chic quichi', xa xtuben pa cánima achi'el jun ralaxbel (rutz'ucbel) ya' ri can nibulbut (nibulbux) pe riche (rixin) chi yeruc'uaj c'a chupan ri c'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. 15 Y ri ixok can yac'ari' xubij chare ri Jesús: Táta, taya' c'a ri ya' ri' chuwe riyin, riche (rixin) chi queri' majun bey chic c'a xtichaki'j ta nuchi', y riche (rixin) chi majun chic nic'atzin wi chi yipe wawe' chuchi' ri pozo chirelesaxic ya', xcha' ri ixok. 16 Pero ri Jesús xubij c'a chare ri ixok: Cabiyin y tasiq'uij (tawoyoj) ri awachijil, y c'ac'ari' yape chic, xuche'ex el ruma ri Jesús. 17 Ri ixok xubij c'a: Riyin majun wachijil, xcha'. Y ri Jesús xubij chare: Kas kitzij wi ri xabij chi majun awachijil. 18 Ruma can ye wu'o' chic awachijil quec'oje'. Y ri achi ri c'o awuq'ui wacami, xa ma awachijil ta. Rumari' can kitzij wi c'a ri xabij chi majun awachijil. 19 Y can yac'ari' tek ri ixok xubij chare ri Jesús: Táta, riyin nch'ob chi riyit yit jun profeta ri yak'alajsan ri ruch'abel ri Dios. 20 ¿Achique c'a lugar ri ruc'amon chi nikaya' wi ruk'ij ri Dios? Ruma ri kate' katata' ri xec'oje' ojer ca, pa ruwi' re jun juyu' re' c'o wi ri lugar ri xquiya' wi ruk'ij ri Dios. Ya chic c'a riyix israelitas nibij chi quinojel ri winek c'o chi ya ri pa Jerusalem niquiya' wi ruk'ij ri Dios, xcha' ri ixok. 21 Yac'a ri Jesús xubij chare ri ixok ri': Tanimaj c'a re xtinbij chawe. Can xtoka wi c'a jun k'ij tek quinojel ri winek ma ya ta chic pa ruwi' re juyu' re', ni ma pa Jerusalem ta chuka' xtiquiya' wi ruk'ij ri Katata' Dios. 22 Riyix aj Samaria niya' c'a ruk'ij ri Dios pero ma k'axnek ta jabel chiwech achique ri'. Yac'a riyoj israelitas can ketaman wi ri achique ri nikaya' ruk'ij; ruma can ya c'a ri kiq'ui riyoj xtel wi pe ri nicolo quiche (quixin) ri winek chupan ri quimac. 23 Ri jun k'ij ri xinbij chawe chi nipe, wacami ri', tek quinojel ri winek ri can kitzij chi niquiya' ruk'ij ri Katata' Dios, can xtiquiya' wi ruk'ij chi kitzij pan espíritu, astape' ma niquitz'et ta, ruma chi can ye ri yebano queri' ri yerucanoj ri Tata'ixel. 24 Ri Dios can Espíritu wi y rumac'ari' ri winek nic'atzin chi kitzij pan espíritu niquiya' ruk'ij, astape' ma niquitz'et ta. 25 Y ri ixok xubij c'a chare ri Jesús: Riyin wetaman c'a chi c'o na jun k'ij tek xtoka chuwech re ruwach'ulef ri Mesías, ri nibix chuka' Cristo chare. Y ri k'ij tek xtoka Riya', ronojel c'a xtuk'alajsaj chkawech, xcha' ri ixok. 26 Ri Jesús xubij c'a chare: Ri Mesías ri nibij chuka' Cristo chare, yin c'a riyin ri', ri yitzijon awuq'ui, xcha'. 27 Y yac'ari' tek xe'apon ri rudiscípulos y riye' jun wi juba' xquina' ruma nitzijon riq'ui jun ixok aj Samaria. Pero ri discípulos majun xquibij chare ri Jesús: ¿Achique nac'utuj chare? o ¿Achique ri natzijoj riq'ui? Majun c'a xquic'utuj ta chare. 28 Y ri ixok ri' xuya' c'a ca ri rucucu' chiri' y xbe ri pa tinamit. Y xberubij c'a chique ri winek: 29 C'o jun achi xtzijon wuq'ui y xubij c'a chuwe ronojel ri ye nubanalon. ¿La ma ya ta cami re' ri Cristo? Jo', y titz'eta', xcha' chique. 30 Y ri winek ri xe'ac'axan ri', xquiya' ca ri tinamit y xebe c'a acuchi (achique) c'o wi ri Jesús. 31 Y tek c'a ma jane que'apon ta ri winek, ri discípulos xquibij c'a chare ri Jesús: Tijonel, cawa', xecha' chare. 32 Pero Riya' xubij chique: Riyin c'o nuway ri ntij y riyix ma iwetaman ta achique ri', xcha'. 33 Y ri rudiscípulos xquibij ka chiquiwech: ¿La c'o cami jun xc'amo pe ruway? xecha'. 34 Y ri Jesús xubij chique: Ri oconek ruq'uexel nuway riyin ya c'a ri nben ri nrajo' ri yin takayon pe y nq'uis ca rubanic ronojel ri rusamaj ri ruchilaben pe chuwe. 35 Riyix nibij c'a chi c'a c'o na caji' ic' nrajo' riche (rixin) chi nic'ol ruwech ri tico'n. Yac'a riyin nbij chiwe: Quixtzu'un chila' y que'itzu' la winek. Riye' ye achi'el jun tico'n ri k'en chic. Coyoben chic riche (rixin) chi nitzijox ri ruch'abel ri Dios chique, riche (rixin) chi niquinimaj. 36 Ri xquebano c'a ri k'atoj, can c'o c'a rajel ruq'uexel xtiquic'ul; y ri ruwech ri tico'n ri xtiquimol ca, yac'ari' ri winek ri can xtiquic'ul quic'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek, riche (rixin) chi queri', ri ye tiquiyon ca ri ruch'abel ri Dios, y ri yec'olo ruwech ri tico'n ri', junan c'a xtiquicot ri cánima. 37 Wawe' can kitzij c'a ntel wi ri tzij ri nubij: Jun wi c'a ri nibano ca ri ticoj y jun wi chic nic'olo ruwech ri tico'n. 38 Riyin xixintek c'a riche (rixin) chi xaxu (xaxe wi) chic nic'ol ruwech ri tico'n ri ma yix ta riyix ri yix samajiyon. Ruma ye nic'aj chic c'a samajela' ye tiquiyon ca ri tico'n ri', y riyix xaxu (xaxe wi) chic ximol ruwech ri tico'n ri quisamajin riye', xcha' ri Jesús chique ri rudiscípulos. 39 Y chupan c'a ri k'ij ri', ye q'uiy wi ri winek xeniman riche (rixin) ri Jesús ri chiri' pa tinamit Sicar, ri c'o chiri' pa rucuenta ri Samaria. Y ri' ruma chi ri ixok quere' xberubij chique ri winek: Ri Jesús xubij chuwe ronojel ri ye nubanalon, xcha' chique. 40 Y ri ye aj Samaria ri' xbequic'utuj c'a utzil chare ri Jesús chi tic'oje' ka quiq'ui. Y Riya' xc'oje' c'a ka ca'i' k'ij quiq'ui. 41 Y sibilaj ye q'uiy chic winek ri aj chiri' ri xeniman tek xquic'axaj ri ch'abel ri xubij ri Jesús. 42 Ri winek ri' niquibila' c'a chare ri ixok ri xbeya'o rutzijol chique: Wacami ketaman chic y nikanimaj chuka', pero ma xaxu (xe) ta wi ruma ri xabij riyit chake, xa can nikanimaj chuka' ruma ri xkac'axaj riyoj y xketamaj c'a chi kas kitzij wi chi ya Riya' ri Cristo, ri Colonel quiche (quixin) quinojel winek ri yec'o chuwech re ruwach'ulef. 43 Tek k'axnek chic ri ca'i' k'ij ri', xuya' c'a ca ri tinamit Sicar ri c'o pa rucuenta ri Samaria y xuchop chic c'a el ri rubey riche (rixin) chi xbe c'a pa Galilea. 44 Y can ya ri Jesús xk'alajsan chi tek jun profeta nuk'alajsaj ri ruch'abel ri Dios pa rutinamit, xa majun ruk'ij nitz'etetej cuma ri ruwinak. 45 Pero tek ri Jesús xapon pa Galilea, jabel ruc'ulic xban cuma ri winek aj chiri'; ruma ri winek ri' xec'oje' chuka' pa Jerusalem riche (rixin) ri nimak'ij y xquitz'et ri milagros ri xerubanala' ri Jesús chiri'. 46 C'ac'ari' ri Jesús xbe chic c'a jun bey ri pa tinamit Caná ri c'o pa rucuenta ri Galilea, ri acuchi (achique) xuben wi chare ri relic ya' chi xoc ruya'al uva. Y chiri' pa Galilea, pa jun chic tinamit ri Capernaum rubi', c'o c'a jun achi nim ruk'ij, rumozo ri rey, y riya' c'o jun ruc'ajol yawa'. 47 Ri achi ri rumozo ri rey, tek xrac'axaj chi ri Jesús petenak c'a quela' pa Judea y xapon ri chiri' pa Galilea, xbe c'a riq'ui. Riya' xberuc'utuj jun utzil chare riche (rixin) chi nucol ta ri ruc'ajol chuwech ri camic, ruma ri c'ajol ri' ya xa nicom yan ka. 48 Yac'ari' tek ri Jesús xubij c'a chare ri rumozo ri rey: Man ta nitz'et riyix ri milagros ri nben riyin, man ta yininimaj. 49 Pero ri achi ri rumozo ri rey xubij c'a chare ri Jesús: Ajaf, tabana' c'a jun utzil chi caxule' pa tinamit Capernaum, ruma chi ri nuc'ajol ya xa nicom. 50 Y ri Jesús xubij c'a chare: Catzolin. Ri ac'ajol nic'ase', xuche'ex el. Y ri achi ri' can xunimaj wi ri xubij ri Jesús, y xbe. 51 Tek ri achi ri' ruchapon ka rutzolejen, yec'o c'a ri rumozo ri xepe chuc'ulic y xquibij chare: Ri ac'ajol q'ues. Ma xcom ta, xecha' chare. 52 Y riya' xuc'utuj c'a chique ri rumozo chi achique c'a hora tek ri ruc'ajol xk'alajin chi nic'achoj. Y riye' xquibij: Ya ri tikak'ij iwir pa tek a la una, tek xq'uis el ri c'aten chrij, xecha'. 53 Y ri tata'aj ri' chanin c'a xoka chuc'u'x chi ya hora ri' tek ri Jesús xubij chare chi ri ruc'ajol nic'ase'. Y riya' y ri ye aj pa rachoch can xquinimaj c'a ri Jesús. 54 Y yac'are' ri ruca'n milagro ri xuben ri Jesús chiri' pa Galilea, y re' xuben tek tzolijnek chic pe quela' pa Judea.

5

1 Y tek banatajnek chic c'a ronojel ri', yac'ari' tek xa noka yan c'a jun quinimak'ij ri israelitas, y rumari' ri Jesús xbe anej ri pa tinamit Jerusalem. 2 Ri chiri' c'a pa tinamit Jerusalem, ri chunakajal apo ri puerta, puerta quiche (quixin) ri Carne'l nibix chare, c'o c'a jun atinibel. Y chiri' chuchi' ri ya' yec'o c'a wu'o' ruchi' raken jay. Y pa quich'abel ri israelitas niquibij c'a Betesda chare ri lugar ri'. 3 Ri chiri' c'a chuchi' ri raken tek jay ri' yec'o q'uiy yawa'i' ye cotz'ol pan ulef. Yec'o ye moyi', yec'o ri ma choj ta yebiyin ruma chi ye cojo y yec'o ye siquirnek. Y yec'o c'a ri jun wi chic ruwech yabil ntoc chique. Y ronojel c'a quiwech yawa'i' ri yec'o chiri', can coyoben c'a chi nisilox ri ya'. 4 Ruma ri ya' ri' c'o c'a jantek nosilox ca ruma jun ángel ri nipe chila' chicaj. Y ya c'a ri yawa' ri nika ka nabey chupan ri ya' tek silon chic ca, ya c'a yawa' ri' ri nic'achoj. Y xabachique ta na yabil ntoc chare ri yawa', nic'achoj el. 5 Y chiri' chuchi' ri ya' c'o c'a jun achi ri c'o chic treinta y ocho juna' yawa' wi pe. 6 Y jun k'ij tek ri Jesús nik'ax c'a el queri', xutz'et c'a ri achi cotz'ol chiri'. Y Riya' can retaman c'a chi ri achi ri' q'uiy yan chic juna' ri queri' ruc'ulwachin pe. Yac'ari' tek Riya' xuc'utuj c'a chare ri achi ri': ¿Nawajo' yac'achoj? 7 Y ri yawa' ri' xubij c'a chare ri Jesús: Táta, tek nisilon pe ri ya', majun yito'o ta riche (rixin) chi yinapon ta apo c'a chupan. Rumari', astape' ntij nuk'ij chi yibe ta apo, c'a ma jane quinapon ta, tek xa can yari' xapon yan jun chic, xcha' chare ri Jesús. 8 Y ri Jesús xubij chare ri achi: Cayacatej, tac'uaj el la awarabel y cabiyin, xcha' chare. 9 Can xu (xe) wi c'a xubij queri' ri Jesús chare ri yawa', can yac'ari' tek xc'achoj chare ri ruyabil. Xuc'ol c'a el ri ruwarabel y xuchop el binen. Ri k'ij c'a ri', uxlanibel k'ij. 10 Y ri achi'a' israelitas ri c'o quik'ij, xquibij chare ri achi ri xc'achojsex chare ri ruyabil: Wacami uxlanibel k'ij, xajan chi riyit awejkalon la awarabel. 11 Pero riya' xubij c'a chique ri achi'a' ri': Ri xc'achojsan wuche (wixin) xubij chuwe: Tac'olo' el la awarabel y cabiyin. 12 Y ri achi'a' ri' xquic'utuj c'a chare ri achi: ¿Achique c'a ri xbin chawe chi tac'olo' el ri awarabel y cabiyin? xecha' chare. 13 Pero ri achi ri xc'achojsex, ma retaman ta c'a achique ri xc'achojsan chare ri ruyabil; ruma ri Jesús xa ma xc'oje' ta ka chiri' chiquicojol ri winek. Riya' xa xbe el. 14 C'a juba' c'a ri' tek ri Jesús xberila' chic ri achi ri' pa rachoch ri Dios, y xubij chare: Wacami yit utz chic. Man chic c'a camacun ta, riche (rixin) chi queri' ma nipe ta jun cosa ri más chi na itzel chawij, xcha' chare. 15 Y ri achi xtzolin el, y xapon c'a quiq'ui ri achi'a' israelitas ri c'o quik'ij, y xubij chique: Ri xc'achojsan wuche (wixin), ya ri Jesús, xcha' chique. 16 Rumari' tek ri achi'a' israelitas ri c'o quik'ij xeyacatej c'a chrij ri Jesús, y niquich'obola' c'a chi achique ta rubanic niquiben riche (rixin) chi niquicamisaj; ruma ri Jesús c'o milagros yerubanala' chupan ri uxlanibel k'ij. 17 Pero ri Jesús xubij: Ri Nata' Dios can c'a ntajin na nisamej re wacami, y que c'a chuka' ri' riyin, yisamej, xcha'. 18 Y rumac'ari' tek ri achi'a' israelitas ri c'o quik'ij, xa más xquichop ruch'obic chi achique ta rubanic niquiben riche (rixin) chi niquicamisaj ri Jesús; ruma chiquiwech riye', xajan ri yerubanala' chupan ri uxlanibel k'ij. Y chuka' ma xu (xe) ta c'a rumari', xa can ruma c'a chuka' chi ri Jesús nubij Rutata' chare ri Dios; can nuben chi Riya' can junan riq'ui ri Dios. 19 Y yac'ari' tek ri Jesús xubij: Can kitzij c'a re nbij chiwe, chi riyin ri C'ajolaxel ma yisamej ta pa nuyonil; xa ya ri ntz'et riq'ui ri Tata'ixel ri nben. Ronojel ri nuben ri Tata'ixel, yari' chuka' nben riyin ri C'ajolaxel. 20 Y ruma ri Tata'ixel sibilaj yirajo' riyin ri Ruc'ajol, rumari' tek Riya' nuc'ut chinuwech ronojel ri rusamaj. Y yec'o samaj más ye nima'k que chuwech re' ri xtuc'ut chinuwech. Y tek nitz'et ri nben riyin, riyix can xtimey. 21 Y can achi'el c'a nuben ri Tata'ixel tek nuya' quic'aslen ri caminaki' chi yeruyec pe, can queri' chuka' nben riyin ri C'ajolaxel, can nya' c'a chuka' c'aslen chique ri winek ri achoj chique nwajo' nya' wi. 22 Ri Tata'ixel ma ya ta c'a Riya' nik'ato tzij. Can pa nuk'a' c'a riyin ri C'ajolaxel xujech wi chi nk'et tzij. 23 Riche (rixin) chi queri', quinojel tiquiya' nuk'ij riyin ri C'ajolaxel achi'el niquiya' ruk'ij ri Tata'ixel. Ruma achique winek ri ma xtiya'o ta nuk'ij riyin ri C'ajolaxel, ma nuya' ta c'a chuka' ruk'ij ri Tata'ixel ri yin takayon pe. 24 Can kitzij wi ri nbij chiwe, chi ri nac'axan ri nuch'abel y nunimaj ri yin takayon pe, nril ruc'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. Y man c'a xtapon ta chupan ri lugar riche (rixin) tijoj pokonal, ruma colotajnek chic pe chuwech ri camic, y xk'ax chupan ri c'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. 25 Y kitzij c'a re nbij chiwe, chi c'o c'a jun k'ij ri oyoben y yare' xoka; chi ri achi'el ye caminaki' xtiquic'axaj c'a ri nuch'abel riyin ri C'ajolaxel. Y ya c'a ri xque'ac'axan, xtiquil quic'aslen. 26 Ruma can achi'el ri Tata'ixel can nuya' c'aslen, queri' chuka' xuya' chuwe riyin ri C'ajolaxel chi can nya' c'aslen. 27 Y chuka' ri Tata'ixel xuya' k'atbel tzij pa nuk'a' riche (rixin) chi nk'et tzij, ruma can yin c'a riyin ri C'ajolaxel ri xinalex chicojol. 28 Ma tisach ta ic'u'x ruma ri xinbij chiwe, ruma xtapon c'a k'ij tek ri ye caminaki' can c'o c'a chi xtiquic'axaj ri nuch'abel. 29 Y yec'a ri xe'uc'uan jun c'aslen utz chuwech ri Dios, xquebec'astej c'a pe riche (rixin) chi xtiquil jun quic'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. Y ri xa itzel c'aslen xquic'uaj chuwech ri Dios, xquebec'astej c'a pe riche (rixin) chi xquebe pa ruc'ayewal. 30 Riyin ma pa nuyonil ta c'a yisamej, ruma achi'el ri k'atoj tzij ri nibix chuwe, queri' ri nben. Ri k'atoj tzij ri nben riyin can pa ruchojmilal; ruma ma ya ta ri nwajo' riyin ri nben, xa can ya ri nrajo' ri Nata' Dios ri yin takayon pe, yari' ri nben. 31 Y wi xa ta nuyon riyin nk'alajsaj ka wi', ri nbij ka chuwij riyin ri' xa man ta kitzij. 32 Pero can c'o c'a jun ri nik'alajsan wuche (wixin). Y ri nubij riya' chuwij riyin, can kitzij wi. 33 Y riyix can xitek c'a ruc'utuxic chare ri Juan ri Bautista wi ya riya' ri Cristo, pero riya' xa can yin c'a riyin ri xiruk'alajsaj pe chiwe y can ya c'a ri kitzij ri xubij pe chiwe. 34 Pero ri xubij ri Juan o ri nubij jun ta chic achi chuwij riyin, ma rajawaxic ta c'a chuwe riyin. Ri xubij ri Juan nnataj apo chiwe ruma rajawaxic chiwe riyix, riche (rixin) chi yixcolotej. 35 Y ri Juan ri Bautista can xuya' c'a ri sakil chiwe. Can xuben wi c'a achi'el nuben jun k'ak' tek nic'at y nisakirisan. Y riyix xirayij y xixquicot c'a riq'ui ri sakil ri', pero xa jun ca'i' oxi' oc k'ij ri xiben queri'. 36 Pero ri samaj ri yitajin chubanic yari' ri más nik'alajsan wuche (wixin) que chuwech ri xubij ri Juan, ruma ri nben riyin can ya samaj ri' ri rubin pe ri Tata'ixel chuwe. Y ri samaj ri yenben riyin yari' nik'alajsan wuche (wixin) chi can ya ri Tata'ixel ri yin takayon pe. 37 Y ya c'a ri Nata' Dios ri xtako pe wuche (wixin), Riya' can c'o utz ri ruk'alajsan pe chuwij riyin. Y riyix majun bey iwac'axan ta achique rubanic nich'o, ni majun bey chuka' itz'eton ta ruwech. 38 Ri ruch'abel Riya' can man c'o ta pa tak iwánima, ruma chi riyix xa ma yininimaj ta riyin ri xitak pe riche (rixin) chi yinoc'oje' ka chicojol. 39 Can tinic'oj c'a jabel rupan ri ruch'abel ri Dios ri tz'ibatal ca, ruma iwetaman chi chupan ri' niwil wi ri c'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. Y ri ruch'abel ri Dios can ya c'a ri' ri nik'alajsan wuche (wixin) riyin. 40 Xa yac'a riyix ma niwajo' ta nicukuba' ic'u'x wuq'ui, riche (rixin) chi queri' niwil ta ri c'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. 41 Ri ch'abel ri xinbij chiwe ma riche (rixin) ta chi ri winek niquiya' nuk'ij. 42 Riyin xa can wetaman c'a iwech chi riyix xa ma niwajo' ta ri Dios pa tak iwánima. 43 Ruma riyin can pa rubi' ri Nata' Dios yin petenak wi y xa ma yinic'ul ta. Pero xa ta c'o jun chic ri petenak pa rubi' ka riya' y xa ma pa rubi' ta ri Dios petenak wi, yari' can nic'ul wi. 44 Riyix xa ma riq'ui ta ri kitzij Dios nicanoj wi ik'ij, xa chicojol ka riyix mismo nicanoj wi ka ik'ij, y rumari' tek ma nicukuba' ta ic'u'x wuq'ui riyin. 45 Y man c'a tich'ob ta ri pa tak iwánima chi riyin xquitzujun (xquisujun) chiwij chuwech ri Nata' Dios. Ma que ta ri'. Ri xtitzujun (xtisujun) c'a chiwij chuwech ri Dios, ya ri Moisés; ri achoj riq'ui nibij chi can icukuban wi apo ic'u'x. 46 Ruma xa ta can kitzij chi riyix ninimaj ri ye rutz'iban ca ri Moisés, can yininimaj ta chuka' riyin, ruma ri ye rutz'iban ca riya', can chuwij wi riyin yech'o wi. 47 Y wi xa ma ninimaj ta ri ye tz'ibatal ca ruma ri Moisés, ¿achique ta c'a modo tek xtinimaj ri ch'abel ri yenbij chiwe riyin? xcha' ri Jesús.

6

1 Y tek ye banatajnek chic c'a ca ronojel ri', ri Jesús y ri rudiscípulos xebe c'a juc'an chic ruchi' ri choy Galilea; y ri choy ri' nibix chuka' Tiberias chare. 2 Can ye sibilaj q'uiy winek ri xetzekelben el riche (rixin), ruma ri winek ri' quitz'eton chic c'a ri milagros ri nik'alajsan riche (rixin) chi ya ri Dios takayon pe, milagros ri yerubanala' tek yeruc'achojsaj ri yawa'i'. 3 Ri Jesús y ri rudiscípulos xejote' c'a anej pa ruwi' jun juyu'; y Riya' xtz'uye' c'a chiquicojol ri rudiscípulos. 4 Ri k'ij c'a ri', xa nakaj chic c'a c'o ri jun chique ri quinimak'ij ri israelitas ri pascua rubi'. 5 Y tek ri Jesús xtzu'un apo, xerutz'et c'a chi can sibilaj ye q'uiy winek ri ye aponak riq'ui. Rumari' Riya' quec'are' xubij chare ri jun chique ri rudiscípulos ri Felipe rubi': ¿Acuchi (achique) xtibekalok'o' wi pe caxlan wey riche (rixin) chi yekatzuk quinojel re winek re'? xcha' chare. 6 Quec'are' ri xubij ri Jesús chare ri Felipe, riche (rixin) chi nretamaj achique c'a xtubij ri discípulo ri'. Pero ri Jesús xa can retaman chic achique ri xtuben riche (rixin) chi yerutzuk ri winek ri'. 7 Y ri Felipe xubij c'a chare ri Jesús: Wi ta nikalok' ca'i' ciento denario caxlan wey, ma xqueruben ta. Astape' xa ta juba' oc nikaya' chique chiquijujunal, xcha'. 8 Yac'ari' tek jun c'a chique ri rudiscípulos, ri Andrés rubi', ri rach'alal ri Simón Pedro, xubij: 9 Wawe' c'o jun c'ajol ri c'o wu'o' caxlan wey riq'ui ri banon riq'ui cebada y ca'i' tak car ye ruc'amom pe, pero, ¿la xaxu (xaxe wi) ta c'a oc re' ri xtikaya' apo chiquiwech quinojel re winek re'? xcha' ri Andrés. 10 Yac'ari' tek ri Jesús xubij c'a: Tibij chique ri winek chi quetz'uye' pa ruwi' ri rexlaj k'ayis. Ruma ri lugar ri' can jabel c'a riche (rixin) chi yetz'uye'. Quinojel c'a ri winek quimolon qui' chiri', xetz'uye'. Yec'o achi'el xa ye wu'o' mil xaxu (xaxe wi) ri achi'a'. 11 Y ri Jesús xeruli'ej c'a pa ruk'a' ri wu'o' caxlan wey ri', y tek rumatioxin chic chare ri Dios, c'ac'ari' xujachala' el chique ri rudiscípulos y ri discípulos xbequijachala' ca chique ri winek ri ye tz'uyul. Y ri Jesús can queri' chuka' xuben riq'ui ri ca'i' car. Ri winek can xquic'ul c'a ri janipe' caxlan wey y car ri xcajo'. 12 Y tek ye waynek chic c'a jabel ri winek ri', ri Jesús xubij c'a chique ri rudiscípulos: Tic'olo' c'a pe ronojel ri caxlan wey y car ri ma xq'uis ta, ruma ma nwajo' ta c'a chi c'o ta yec'oje' ca queri'. 13 Ri discípulos can xbequimolo' c'a pe y xquinojsaj cablajuj chaquech riq'ui ri ma xq'uis ta rutijic, tek ye waynek chic quinojel. C'a ya na c'a ri' xmolotej ca chare ri wu'o' tak caxlan wey banon riq'ui cebada. 14 Y ri winek ri', tek xquitz'et ri milagro ri xuben ri Jesús, xquibij c'a: Can kitzij wi chi ya achi re' ri profeta ri c'o yan chic tiempo bin wi pe chi nipe chuwech re ruwach'ulef, xecha'. 15 Ri Jesús ruyon c'a xtzolin anej pa ruwi' ri juyu', ruma xunabej chi ri winek xquepe chuc'amaric riche (rixin) chi niquiben qui-rey chare y astape' ma nrajo' ta Riya'. 16 Y tek ri rudiscípulos ri Jesús xquitz'et chi xoc pe ri ak'a', xexule' ka chuchi' choy. 17 Riye' xe'oc c'a el pa jun jucu' y quichapon c'a bey ye benak pa ruwi' ya' riche (rixin) chi yebe c'a pa tinamit Capernaum, ri c'o c'a juc'an chic ruchi' ya'. Sibilaj chic k'eku'm chiri' y ri Jesús xa ma aponak ta quiq'ui. 18 Y yac'ari' tek xyacatej pe jun nimalaj cak'ik' pa ruwi' ya'; jun cak'ik' ri sibilaj nim ruchuk'a'. Y rumari' ri ya' can sibilaj c'a nisilon. 19 Y tek ye biyinek chic c'a jun wu'o' o waki' kilómetros pa ruwi' ri choy, ri discípulos xquitz'et chi ya ri Jesús ri petenak chraken pa ruwi' ri choy y xa juba' ma yeruk'i'. Y sibilaj c'a xquixibij qui'. 20 Pero ri Jesús xubij c'a chique: Ma tixibij ta iwi'. Xa yin c'a riyin, xcha' chique. 21 Ri discípulos xquic'axaj na c'a chi can ya wi ri Jesús, c'ac'ari' xcuke' ka quic'u'x y riq'ui quicoten xquic'ul apo ri Jesús chupan ri jucu'. Y can yac'ari' tek xe'apon chuchi' ya', ri lugar ri c'o chi ye'apon wi. 22 Pa ruca'n k'ij ri winek ri xec'oje' ca ri juc'an chic ruchi' ya' ri acuchi (achique) xetzuk wi ruma ri Jesús, riye' quetaman chi xa jun jucu' ri xc'oje' chiri' y majun chic jun, y quetaman chi ri Jesús ma xoc ta el quiq'ui ri rudiscípulos tek xebe el ruma xa quiyon c'a ri discípulos ri xebe, y ri Jesús xa xc'oje' ca. 23 Ri k'ij c'a ri', yec'o c'a jucu' ri ye petenak pa tinamit Tiberias ri xe'apon chunakajal ri acuchi (achique) xewa' wi ri winek ri jun k'ij ca, tek xquitij ri caxlan wey ri xuya' ri Ajaf Jesús chique, tek rumatioxin chic chare ri Dios. 24 Y ri winek ri', ruma xquitz'et chi ri Jesús xa man c'o ta chic chiri' y chuka' ri rudiscípulos xa ma yec'o ta chic chiri', riye' chuka' xe'oc el ri pa tak jucu' y xebe pa Capernaum chucanoxic ri Jesús. 25 Tek ri winek ri' xbequila' ri Jesús ri juc'an chic ruchi' choy, xquibij c'a chare: Tijonel, ¿ajan (jampe') catoka wawe'? xecha'. 26 Y ri Jesús xubij c'a chique ri winek ri': Kitzij nbij chiwe, chi riyix yinicanoj pero ma ruma ta xe'itz'et ri milagros ri xenbanala' riyin ri yek'alajsan wuche (wixin) chi ya ri Dios yin takayon pe. Yinicanoj pero xa ruma xixwa' jabel wuq'ui y xixnoj. 27 Quixsamej c'a, pero ma riche (rixin) ta chi nicanoj iway ri xa niq'uis ka. Quixsamej pero riche (rixin) chi nicanoj iway ri nuya' ic'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. Wey ri xtinya' chiwe riyin ri C'ajolaxel ri xinalex chicojol, ruma yin c'a riyin xirutek pe ri Tata'ixel, xcha'. 28 Y ri winek ri' xquibij c'a chare ri Jesús: ¿Achique c'a ri nika chuwech ri Dios chi nikaben riche (rixin) chi queri' nikaben ri nrajo' Riya'? xecha'. 29 Y ri Jesús xubij c'a chique: Ri nika chuwech ri Dios chi niben riyix, ya ri yininimaj riyin ri xitak pe ruma Riya'. 30 Y ri winek xquibij chare ri Jesús: ¿Achique c'a ri yacowin naben? Tabana' jun milagro chkawech riche (rixin) chi queri' nikatz'et y yatkanimaj. 31 Ruma ri ojer tak kati't kamama', tek xek'ax chupan ri jun desierto, ya c'a ri caxlan wey ri xubini'aj maná ri xuya' ri Moisés chique riche (rixin) chi xquitij. Can achi'el wi c'a ri nubij ri ruch'abel ri Dios ri tz'ibatal ca. Chiri' nubij: Caxlan wey c'a ri petenak chila' chicaj ri xuya' chique riche (rixin) chi xquitij. 32 Y ri Jesús xubij c'a chique: Kitzij re xtinbij chiwe: Tiwac'axaj na pe'. Ri caxlan wey ri xpe chila' chicaj, ma ya ta c'a ri Moisés ri xya'o, ya c'a ri Nata' ri xya'o. Ya c'a chuka' Riya' ri niya'o chiwe wacami ri kitzij caxlan wey riche (rixin) chila' chicaj. 33 Ruma ri caxlan wey ri nuya' ri Dios, can ya c'a ri C'ajolaxel ri petenak chila' chicaj. Y yari' ri niya'o c'aslen chique ri winek chuwech re ruwach'ulef, xcha' chique. 34 Tek xquic'axaj queri' ri winek, xquibij c'a chare ri Jesús: Táta, can ronojel k'ij c'a taya' ri caxlan wey ri' chake, xecha'. 35 Y ri Jesús xubij c'a chique: Yin c'a riyin ri caxlan wey ri yiya'o c'aslen. Ri xtucukuba' ruc'u'x wuq'ui, man chic c'a xtinum ta ri ránima. Y chuka' ri xtiniman wuche (wixin), ma xtutij ta chic chaki'j chi' ri ránima. 36 Pero can achi'el c'a ri nbin chiwe, chi astape' riyix can itz'eton ri nben riyin, xa ma yininimaj ta. 37 Quinojel ri winek ri yeyatej na chuwe ruma ri Nata', xquepe chinucanoxic y riyin xquenc'ul; y majun bey xquenwetzelaj ta el. 38 Ruma riyin ma yin kajnek ta pe chila' chicaj chubanic ri nwajo' riyin. Riyin yin kajnek pe chubanic ri samaj ri nrajo' ri yin takayon pe. 39 Y ri nrajo' ri Nata' Dios ri yin takayon pe, ya c'a chi quinojel ri ye ruya'on chuwe, man ta jun xtisach ca, y pa ruq'uisbel k'ij xquenc'asoj el chiquicojol ri caminaki'. 40 Ri nrajo' ri Nata' ri yin takayon pe, ya c'a chi quinojel ri yetz'eto ri C'ajolaxel y niquinimaj, xtic'oje' c'a quic'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek y xquenc'asoj el chiquicojol ri caminaki' ri pa ruq'uisbel k'ij, xcha' ri Jesús chique ri winek. 41 Yac'a ri winek israelitas ri' yexebexot (yexebeloj) apo chrij ri Jesús, ruma Riya' xubij: Riyin ri caxlan wey ri kajnek pe chila' chicaj. 42 Y yequibila' c'a: ¿La xa ma ya ta cami re' ri Jesús ri ruc'ajol ri José? Xa ketaman c'a quiwech ri rute' rutata'. ¿Achique c'a ruma nubij chi Riya' kajnek pe chila' chicaj? 43 Pero ri Jesús xubij c'a chique: Ma quixxebexot (quixxebeloj) ta pe chuwij. 44 Majun winek ri nicowin nipe wuq'ui, wi ma ya ta ri Tata'ixel ri takayon pe wuche (wixin) ri nibano pe chare chi nipe wuq'ui. Y ri yeniman wuche (wixin) xquenc'asoj c'a el chiquicojol ri caminaki' ri pa ruq'uisbel k'ij. 45 Y tz'ibatal chuka' ca cuma ri profetas ri xek'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca, chi quinojel ri winek xquetijox na ruma ri Dios, queri' ri nubij. Y ri achique c'a ri nrac'axaj ri ruch'abel ri Nata' Dios y nretamaj, can xtipe c'a chinucanoxic. 46 Pero majun winek ri tz'eteyon ta riche (rixin) ri Tata'ixel. Xaxu (xaxe wi) riyin ri yin petenak chila' chicaj riq'ui Riya' ri yin tz'eteyon ruwech ri Dios. 47 Can kitzij c'a ri nbij chiwe: Ri niniman c'a wuche (wixin), can c'o ruc'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. 48 Yin c'a riyin ri caxlan wey ri yiya'o ri c'aslen. 49 Tek ri iwati't imama' xek'ax chupan ri desierto, riye' xquitij ri caxlan wey ri xubini'aj maná, pero ma xuya' ta quic'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek, xa xecom. 50 Yac'a ri kas kitzij caxlan wey, ri kajnek pe chila' chicaj, nuben chique ri yetijo chi ma xque'apon ta chupan ri camic riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. 51 Yin c'a riyin ri caxlan wey ri yiya'o c'aslen ri xika pe chila' chicaj. Ri xquetijo c'a re caxlan wey re', xquec'ase' riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. Ri caxlan wey c'a ri xtinya' riyin chique can ya c'a ri nuch'acul, ri xtapon pa camic riche (rixin) chi nuya' quic'aslen ri winek ri yec'o chuwech re ruwach'ulef. 52 Y ri winek israelitas ri', tek xquic'axaj ri xubij ri Jesús, xquichop c'a ch'a'oj chiquiwech ka riye' y niquibila' c'a: ¿Achique c'a rubanic ri' chi Riya' nuya' ri ruch'acul chake riche (rixin) chi nikatij? yecha'. 53 Y ri Jesús xubij c'a chique: Kitzij wi nbij, wi xa ma nitij ta ri nuch'acul y ma nikum ta chuka' ri nuquiq'uel riyin ri C'ajolaxel ri xinalex chicojol, man c'o ta ri ic'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. 54 Ri xtiquitij c'a ri nuch'acul y xtiquikum chuka' ri nuquiq'uel, c'o c'a ri quic'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. Y riyin xquenc'asoj el chiquicojol ri caminaki' ri pa ruq'uisbel k'ij. 55 Ruma ri nuch'acul yari' ri kitzij caxlan wey y ri nuquiq'uel yari' ri kitzij ya' ri can niya'o c'aslen. 56 Ri niquitij c'a ri nuch'acul y niquikum chuka' ri nuquiq'uel, xa jun c'a ri xtikaben quiq'ui. Riye' xquec'oje' wuq'ui riyin y riyin quiq'ui riye'. 57 Ri Tata'ixel ri yin takayon pe, can c'o wi ruc'aslen y ruma chuka' Riya' c'o nuc'aslen. Y can queri' c'a chuka' ri winek ri xquinquic'ul riyin, can xquec'ase' wi wuma riyin. 58 Ri kas kitzij caxlan wey, ri kajnek pe chila' chicaj, ma junan ta riq'ui ri maná ri xquitij ri iwati't imama', ruma riye' xquitij ri maná pero ma riq'ui wi ri', ma xec'ase' ta riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek, xa xecom. Yac'a ri niquitij ri kitzij caxlan wey ri kajnek pe chila' chicaj, xtic'oje' quic'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. 59 Yac'are' ri xubij ri Jesús chique ri winek israelitas ri quimolon qui' chupan ri jay ri kas nic'ut wi ri ruch'abel ri Dios chiri' pa tinamit Capernaum. 60 Y tek ri yetzekelben riche (rixin) ri Jesús quic'axan chic ka ri xubij, ye q'uiy c'a chique riye' ri xquibij: Can c'ayef (cuesta) ruc'uaxic ri xubij. ¿Achique ta c'a xtiniman re tzij re'? xecha' ka. 61 Y ri Jesús can retaman wi ri yetajin niquich'ob pa tak cánima ye q'uiy chique ri yetzekelben riche (rixin), rumari' xubij chique: ¿Achique ruma tek riyix nich'ob chi c'ayef (cuesta) riche (rixin) chi xtinimex ri xinbij? 62 Wi ta yinitz'et riyin ri C'ajolaxel ri xinalex chicojol chi yitzolin chila' riq'ui ri Dios ri acuchi (achique) yin petenak wi, ¿la ma yininimaj ta cami? 63 Ri ruc'aslen ri ich'acul, ya ri ru'espíritu ri niya'o. Ri ich'acul xa majun rejkalen. Yac'a ri ch'abel ri ye nbin chic ka chiwe ye espíritu y ye c'aslen. 64 Pero c'a ye q'uiy na chiwe riyix ri ma yinquinimaj ta, xcha' ri Jesús. Queri' xubij ruma Riya' can pa rutiquiribel retaman chic pe achique winek ri ma xqueniman ta riche (rixin), y ri achique ri xtijacho el riche (rixin) pa quik'a' ri winek. 65 Y ri Jesús xubij c'a: Rumari' xinbij chiwe chi majun winek ri nicowin ta nipe wuq'ui, wi ma ya'on ta pe chare ruma ri Tata'ixel chi nucukuba' ruc'u'x wuq'ui. 66 Ruma c'a ri xubij ri Jesús, ye q'uiy c'a chique ri can yetzekelben riche (rixin), man chic xquitzekelbej ta. Xa can xetzolin ca. 67 Y ri Jesús xubij c'a chique ri cablajuj rudiscípulos: ¿Riyix chuka' niwajo' yixbe ca? xcha' chique. 68 Y ri Simón Pedro xubij c'a chare ri Jesús: Ajaf, ¿achoj riq'ui ta c'a chic yojbe wi? Majun chic jun achoj riq'ui yojbe wi, ruma xaxu (xaxe) wi ri ach'abel riyit ri niya'o c'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. 69 Riyoj can kacukuban kac'u'x awuq'ui y ketaman chi yit c'a riyit ri Cristo, ri Ruc'ajol ri c'aslic Dios. 70 Y ri Jesús xubij c'a: Astape' can yin c'a riyin ri xicha'o iwuche (iwixin) riyix cablajuj, ma riq'ui wi ri', can c'o c'a jun itzel winek xel chicojol, xcha'. 71 Tek ri Jesús xunataj c'a ri jun ri itzel winek, chrij c'a ri Judas Iscariote xch'o wi; ri Judas ri ruc'ajol ri jun achi Simón rubi'. Ri Jesús xunataj c'a ri jun ri', ruma yac'ari' ri xtic'ayin el riche (rixin) ri Jesús. Y riya' can jun c'a chique ri cablajuj rudiscípulos.

7

1 Y c'ac'ari' tek ri Jesús xbe pa tak tinamit ri yec'o pa rucuenta ri Galilea. Man c'a nrajo' ta chic napon pa tak tinamit ri yec'o pa rucuenta ri Judea, ruma ri achi'a' israelitas ri c'o quik'ij, niquicanola' c'a achique ta rubanic niquiben riche (rixin) chi niquicamisaj. 2 Ri k'ij c'a ri', xa can nakaj chic c'a c'o wi ri jun chique ri quinimak'ij ri israelitas; jun nimak'ij tek ri israelitas yec'oje' pa tak ca'aj ri ye banon riq'ui ruk'a' tak che', riche (rixin) chi niquinatabej ri tiempo ri xquik'axaj ri cati't quimama' chupan ri desierto. 3 Y ri ye rach'alal c'a ri Jesús xquibij chare: Catel el juba' re pa Galilea y jet c'a pa Judea, riche (rixin) chi queri' ri winek ri yetzekelben awuche (awixin) ri yec'o chila', niquitz'et ri milagros ri ye'abanala'. 4 Ruma tek c'o jun ri nrajo' nuk'alajsaj ri' chiquiwech ri winek, ma utz ta c'a chi nrewaj ri'. Y riyit ruma chi naben re cosas re', can nic'atzin chi nak'alajsaj awi' chiquiwech ri winek, yecha' chare. 5 Astape' riye' can cach'alal ri Jesús, pero xa man c'a niquinimaj ta. 6 Y yac'ari' tek ri Jesús xubij c'a chique ri ye rach'alal: Riyin ma jane napon ta ri k'ij riche (rixin) chi yibe. Yac'a riyix utz chi xabachique hora yixbe. 7 Riyix majun modo chi xquixetzelex ta cuma ri winek ri xa riq'ui ri ruwach'ulef quicukuban wi quic'u'x. Yac'a riyin can yinquetzelaj wi, ruma riyin can nk'alajsaj ri itzel ri yequibanala'. 8 Jix c'a iyon riyix chupan ri nimak'ij. Riyin xa c'a ma jane yibe ta chupan ri nimak'ij ri'. Ruma ri k'ij riche (rixin) chi nk'alajsaj wi', can c'a ma jane napon ta, xcha' ri Jesús chique. 9 Y tek ri Jesús rubin chic c'a ronojel re' chique ri ye rach'alal, Riya' c'a xc'oje' na ca ri chiri' pa Galilea. 10 Y tek ye benak chic ri ye rach'alal chupan ri nimak'ij ri', c'ac'ari' tek Riya' xbe. Pero xa ma xuc'ut ta ri' tek xbe. 11 Yac'a chupan ri nimak'ij ri', ri achi'a' israelitas ri ye'etzelan riche (rixin) ri Jesús, yexule' yejote' chucanoxic y niquic'utula' c'a chique ri winek: ¿La ma itz'eton ta ri jun achi ri'? yecha'. 12 Y chiquicojol ri winek ri yec'o chupan ri nimak'ij ri', q'uiy c'a ri niquibij chrij ri Jesús. Yec'o ri niquibij chi ri Jesús can utzilaj achi wi. Yec'o ri ma que ta ri' niquibij, xa niquibila' c'a chi ri Jesús xa yeruk'ol ri winek. 13 Pero majun c'a chique ri winek ri yebin queri' ri niquik'alajsaj ta qui', ruma xa niquixibij c'a qui' chiquiwech ri israelitas ri c'o quik'ij. 14 Y yac'a tek nic'ajarnek ri nimak'ij, yac'ari' tek ri Jesús xapon ri pa rachoch ri Dios ri chiri' pa Jerusalem. Y Riya' can nuc'ut c'a ri ruch'abel ri Dios chiquiwech ri winek ri quimolon qui' chiri'. 15 Ri achi'a' israelitas ri can c'o quik'ij, can xquimey c'a ri yerubij ri Jesús, y rumari' niquibij: ¿Achique c'a ruma re achi re' can q'uiy retaman chrij ri ruch'abel ri Dios y xa majun bey xutijoj ta ri'? yecha' c'a. 16 Pero ri Jesús xubij: Ri utzilaj tak ch'abel ri yenc'ut riyin, can ya ri yin takayon pe ri chilabeyon pe chuwe. Re' ma wuche (wixin) ta c'a riyin. 17 Y ri winek ri can nrajo' c'a nuben ri achi'el nrajo' ri Dios, ri winek ri' can xtretamaj c'a, wi ri utzilaj ch'abel ri nc'ut riyin can riq'ui ri Dios petenak wi o xa nuyon riyin yibin. 18 Achique c'a winek ri ruyon riya' nuk'alajsaj ka ri', can nrajo' c'a chi niya'ox (nya') ruk'ij cuma ri winek. Yac'a riyin nwajo' chi riyix niya' ta ruk'ij ruc'ojlen ri Dios ri yin takayon pe. Y yari' nik'alajsan wuche (wixin) chi can kitzij wi ri nbij y majun etzelal wuq'ui. 19 Ri Moisés xuya' ri ley pan ik'a', pero majun chiwe riyix nunimaj ta ri nubij ri ley ri', ruma chi riyix can nitij ik'ij riche (rixin) chi niwajo' yinicamisaj. 20 Y ri winek xquibij c'a: La' xa c'o jun itzel espíritu awuq'ui ri yit ch'ujirisayon. ¿Achique c'a ri najowan nicamisan awuche (awixin)? xecha'. 21 Pero ri Jesús xubij c'a chique: Riyix can ximey tek xitz'et chi riyin pa jun uxlanibel k'ij tek xinben jun milagro. 22 Y ri Moisés tek xuya' ri ley, xubij c'a chi tiban ri circuncisión chique ri tak c'ajola' (alaboni'). Pero xa ma ya ta c'a riya' ri xtiquiriban pe, xa ye ri ojer tak kati't kamama' ri xetiquiriban pe. Y rumari' riyix, tek napon ri wakxaki' k'ij talex wi jun ac'al ti c'ajol (ala'), astape' pa jun uxlanibel k'ij, can niben wi c'a ri circuncisión chare. 23 Riyix nibij chi ma niwajo' ta yixk'ax pa ruwi' ri nubij chupan ri ley ri ruya'on ca ri Moisés, y rumari' astape' pa jun uxlanibel k'ij riyix can niben wi ri circuncisión. ¿Y achique ruma tek xpe iwoyowal chuwe riyin ruma xinc'achojsaj jun achi pa jun uxlanibel k'ij? 24 Man c'a tibij ta chi riyin ma utz ta ri xinben, ruma queri' nitz'et riyix. Xa can tiwetamaj na c'a jabel, la kas queri' o ma que ta ri'; riche (rixin) chi queri' ma yixsach ta riq'ui ri nibij, xcha' ri Jesús. 25 Y yec'o c'a chique ri winek aj chiri' pa tinamit Jerusalem ri niquibila' c'a: ¿La ma ya ta cami c'a achi re' ri nicanox riche (rixin) chi nicamisex? 26 Pero Riya' xa ma rewan ta ri'. Titzu' c'a la', Riya' nich'o chiquiwech ri winek y majun niquibij ta chare. Riq'ui juba' ri aj k'atbel tak tzij ri yec'o chkacojol xa xquetamaj yan chi can ya wi Riya' ri Cristo. 27 Pero ma ya ta Riya' ri Cristo, ruma xa can ketaman c'a acuchi (achique) nipe wi. Ruma tek xtoka ri kitzij Cristo, xa man c'a xtetamex ta achique lugar nbec'ulun wi pe, yecha' ri winek aj Jerusalem. 28 Y ri Jesús nich'o c'a chiquiwech ri winek chiri' pa rachoch ri Dios. Y riq'ui c'a ruchuk'a' xch'o y xubij: Riyix can iwetaman wi nuwech, y chuka' iwetaman acuchi (achique) yipe wi. Pero ma nuyon ta riyin xinben chi xipe chuwech re ruwach'ulef. Ri yin takayon pe ya ri kitzij Dios, xa yac'a chi riyix ma iwetaman ta ruwech. 29 Riyin can wetaman wi c'a ruwech, ruma riq'ui Riya' yin petenak wi; y can ya chuka' Riya' ri yin takayon pe, xcha' ri Jesús. 30 Y can yec'o c'a ri xcajo' chi xquichop ta el, pero majun xunim ta ri' riche (rixin) chi xquichop ta el ri Jesús, ruma ma jane napon ta ri hora riche (rixin) chi nichapatej. 31 Y yec'o c'a ye q'uiy chique ri winek ri xeniman riche (rixin) ri Jesús chupan ri k'ij ri'. Ri winek c'a ri' niquibij: Yare' ri Cristo, ruma majun chic ri xtipe ta ri xtibano milagros achi'el nuben re achi re', xecha'. 32 Y ri fariseos xquic'axaj c'a chi queri' ri yequibila' ri winek chrij ri Jesús. Rumari' ri achi'a' fariseos y ri principali' tak sacerdotes, xequitek c'a el ye aj ch'ame'y chuchapic. 33 Yac'ari' tek ri Jesús xubij: Xa juba' chic c'a ri yic'oje' el iwuq'ui. C'ac'ari' xquitzolin riq'ui ri achique yin takayon pe. 34 Riyix xquinicanoj c'a, y ma xquiniwil ta chic; ruma acuchi (achique) ri xquibec'oje' wi riyin, ma xquixcowin ta xquixapon chinucanoxic, xcha' ri Jesús. 35 Y ri achi'a' israelitas ri c'o quik'ij, niquibila' c'a chiquiwech: ¿Achique cami lugar xtibe wi re achi re'? Ruma nubij chi chiri' ma xtibekila' ta chic. ¿Nibe cami c'a pa nic'aj chic ruwach'ulef quiq'ui ri israelitas ri yec'o chiquicojol ri ma ye israelitas ta o yeberutijoj cami ri ma ye israelitas ta? 36 ¿Achique c'a ntel wi chi tzij re' tek xubij: Xquinicanoj y ma xquiniwil ta, y ri acuchi (achique) xquibec'oje' wi riyin, ma xquixcowin ta xquixapon riyix? yecha' c'a. 37 Chupan c'a ri nimalaj k'ij y ruq'uisbel riche (rixin) ri jun semana nimak'ij ri', ri Jesús xpa'e' anej y riq'ui c'a ruchuk'a' xubij: Wi c'o c'a jun ri can nichaki'j ruchi', tipe c'a wuq'ui riyin, y tuc'uya'. 38 Ri can xtipe c'a wuq'ui riyin riche (rixin) chi yirunimaj, can xtalex c'a ri ya' riche (rixin) c'aslen pa ránima, y can achi'el c'a ri nuben ri raken ya', can queri' xtuben pa ruc'aslen. Queri' nubij chupan ri ruch'abel ri Dios ri tz'ibatal ca. 39 Ri ya' c'a ri xunataj ri Jesús, ya c'a ri nich'o chrij ri Lok'olaj Espíritu; ruma can yac'ari' ri xtiquic'ul ri winek ri yeniman riche (rixin) ri Jesús. Y ri k'ij c'a ri' c'a ma jane tika ta pe ri Lok'olaj Espíritu, ruma c'a ma jane tibe ri Jesús chila' chicaj riche (rixin) chi nuc'ul chic jun bey ri ruk'ij ruc'ojlen. 40 Y yec'o c'a chique ri winek, tek xquic'axaj ka ri ch'abel ri xerubij ri Jesús, xquibij c'a: Kas kitzij wi chi ya profeta la' ri nik'alajsan ri ruch'abel ri Dios; achi'el ri bitajnek ca, ri can c'o chi nipe na. 41 Y yec'o nic'aj ri niquibij: Re Jesús re' yare' ri Cristo. Pero yec'o chic c'a nic'aj ri niquibij: ¿La xa ta pa Galilea c'a nipe wi ri Cristo? yecha'. 42 Ruma ri ruch'abel ri Dios ri tz'ibatal ca nubij chi ri Cristo jun chique ri ye riy rumam ri rey David. Y ri chiri' pa Belén ri tinamit ri xalex wi ri David, chiri' c'o chi nipe wi ri Cristo, yecha'. 43 Can ma junan ta c'a ri niquich'ob chrij ri Cristo; ruma xa jun wi nubij la jun y jun wi chic nubij la jun. 44 Y yec'o c'a nic'aj chic chique ri winek, can xcajo' c'a chi xquichop ta el ri Jesús, pero xa can majun ri xchapo ta el. 45 Yac'a tek xetzolin pe ri ye aj ch'ame'y quiq'ui ri principali' tak sacerdotes y quiq'ui ri achi'a' fariseos ri ye takayon el quiche (quixin), xc'utux c'a chique: ¿Achique ruma tek ma xichop ta pe ri Jesús? xe'uche'ex. 46 Pero ri ye aj ch'ame'y ri' xquibij: Riyoj man c'a xkachop ta pe, ruma ri ch'abel ri yerubij Riya' majun chic c'a achi biyon ta. Can sibilaj jabel, xecha'. 47 Yac'ari' tek ri achi'a' fariseos xquibij c'a chique ri ye aj ch'ame'y: ¿Riyix chuka' xixk'olotej pe pa ruk'a'? 48 ¿La c'o ta cami jun chique ri aj k'atbel tak tzij o c'o ta cami jun chique ri fariseos ri ye nimayon riche (rixin) ri nubij Riya'? 49 Xa ye ri winek ri ma quetaman ta ri ley ri ruya'on ca ri Moisés, xa yeri' ri yeniman riche (rixin) ri Jesús. Y xa xtika ta c'a ri ruc'ayewal pa quiwi' riye', xecha'. 50 Pero ri achi fariseo ri Nicodemo rubi', ri chak'a' xapon riq'ui ri Jesús, xubij c'a chique ri ye rachibil: 51 ¿La utz ta cami chuwech ri kaley chi nibix chi jun achi c'o rumac, tek xa ma etaman ta, ni ma ac'axan ta chuka' chare wi kas kitzij chi c'o mac rubanon o xa ma jun? 52 Y riye' xquibij c'a chare ri Nicodemo: ¿Achique ruma nabij queri'? Riyit ni ma yit ta aj Galilea. Tanic'oj na pe' jabel rupan ri ruch'abel ri Dios y tatz'eta' ri tz'ibatal ca chiri'. Can nik'alajin wi c'a chi ri pa Galilea ma xtel ta c'a pe jun profeta ri nik'alajsan ri ruch'abel ri Dios, xecha'. 53 Y yac'ari' tek ri achi'a' ri quimolon qui', xquitaluj el qui' y xebe chcachoch.

8

1 Ri Jesús xbe c'a pa ruwi' ri juyu' ri Olivos rubi'. 2 Y nimak'a' yan, Riya' xapon chic c'a ri pa rachoch ri Dios. Y ri winek xe'apon c'a riq'ui. Y tz'uyul tek nubij ri ruch'abel ri Dios chique ri winek ri quimolon apo qui' chiri'. 3 Yac'ari' tek ri achi'a' fariseos y ri aj tz'iba' xe'apon c'a riq'ui ri Jesús; quic'uan apo jun ixok ri nimacun riq'ui jun achi ri xbe'ilitej pe. Xbequipaba' chuwech ri Jesús, chiri' pa quinic'ajal. 4 Ri fariseos y ri aj tz'iba' ri' xquibij c'a chare ri Jesús: Tijonel, re jun ixok re kapaban chawech, nimacun riq'ui jun achi ri xilitej pe. 5 Chupan ri ley ri ruya'on ca ri Moisés, nubij chi ri yebano quere', quecamisex chi abej. ¿Achique c'a nabij riyit? ¿Utz o ma utz ta nikacamisaj chi abej re jun ixok re'? xecha' chare. 6 Ri achi'a' ri' queri' xquibij chare riche (rixin) chi niquitojtobej ri Jesús; riche (rixin) chi queri' yecowin yetzujun (yesujun) chrij. Pero ri Jesús xa xluque' ka, y c'o c'a xerutz'ibaj ka pan ulef riq'ui ri ruwi' ruk'a'. 7 Y ruma c'a chi ri achi'a' ri' can sibilaj c'a niquic'utuj apo chare ri Jesús, wi nicamisex o ma nicamisex ta ri ixok ri', Riya' xtz'uye' anej choj y xubij: Achique chiwe riyix ri majun rumac, yari' ri tichapo c'a ruc'akic chi abej re ixok re', xcha' chique. 8 Y ri Jesús xluque' chic c'a ka jun bey y xuchop chic c'a tz'ibanic riq'ui ri ruwi' ruk'a', ri chiri' pan ulef. 9 Tek ri ye tzujunel (sujunel) chrij ri ixok xquic'axaj c'a ri xubij ri Jesús, ri cánima xubij chique chi riye' chuka' ye aj maqui'; y chi jojun xe'el c'a el chiri'. Xenabeyej el ri rijita'k, y c'ac'ari' xebe ri c'a ye ac'ala' na. Xa can xu (xe wi) chic c'a ri ixok ri xbequipaba' pa nic'aj ri xc'oje' ca chiri' chuwech ri Jesús. 10 Y tek ri Jesús xtz'uye' chic anej choj, xutz'et c'a chi xaxu (xaxe wi) chic ri ixok ri pa'el ca chiri'. Rumari' xuc'utuj c'a chare ri ixok ri': ¿Y ri winek ri yetzujun (yesujun) chawij? ¿Majun ri xc'oje' ca riche (rixin) chi yarucamisaj? xcha' ri Jesús. 11 Y ri ixok ri' xubij: Ajaf, majun chic c'o ca, xcha'. Y ri Jesús xubij c'a chare: Ni xa ta riyin nbij chi yacamisex. Wacami xa catzolin, y ma camacun ta chic. 12 Tek ri Jesús xch'o chic c'a jun bey chique ri winek, xubij c'a: Yin c'a riyin ri yisakirisan quic'aslen ri winek ri yec'o chuwech re ruwach'ulef. Ri nitzekelben wuche (wixin), can xtril ri sakil riche (rixin) ri ruc'aslen wuq'ui. Y riya' man chic c'a xtibiyin ta pa k'eku'm. 13 Yac'ari' tek ri achi'a' fariseos ri yec'o c'a chiri', xquibij apo chare ri Jesús: Riyoj ma nikanimaj ta chi kitzij ri nabij chawij, ruma xa yit c'a riyit ri yabin ka. 14 Pero ri Jesús xubij c'a chique ri achi'a' fariseos: Astape' chi xa yin c'a riyin ri yik'alajsan ka wi', can kitzij wi c'a ri nk'alajsaj ka chuwij. Ruma riyin wetaman achique lugar yin petenak wi, y can chiri' c'a chuka' xquitzolin wi. Yac'a riyix ma iwetaman ta acuchi (achique) yipe wi, ni ma iwetaman ta c'a chuka' acuchi (achique) xquibe wi. 15 Y tek riyix nibij chrij jun winek chi c'o rumac, ri' xa ina'oj riyix nicusaj. Yac'a riyin ma que ta ri' nben. 16 Y wi riyin nk'et tzij chrij jun winek, can pa ruchojmilal c'a nben; ruma ma nuyon ta riyin, xa can wachibil c'a ri Nata' ri yin takayon pe. 17 Chupan ri iley, tz'ibatajnek c'a chi tek yec'o ye ca'i' winek ri junan niquibij, can kitzij wi ri niquibij. 18 Ri nbij ka chuwij riyin can kitzij wi, y ri Nata' ri yin takayon pe, chuka' Riya' can kitzij ri nubij chuwij, xcha' ri Jesús. 19 Ri achi'a' fariseos xquibij c'a chare ri Jesús: ¿Acuchi (achique) c'a c'o wi ri Atata'? xecha' chare. Y ri Jesús xubij c'a: Riyix ma iwetaman ta ruwech ri Nata', ruma ma iwetaman ta nuwech riyin. Wi ta iwetaman nuwech riyin, can iwetaman ta chuka' ruwech ri Nata'. 20 Y ya c'a ch'abel re' ri xerubij ri Jesús chique ri winek tek ruchapon quitijoxic, tek quimolon qui' ri acuchi (achique) yeyalox wi ca ri ofrenda chiri' pa rachoch ri Dios. Y astape' xerubila' ch'abel queri' chique ri winek, can majun ri xchapo ta el ri Jesús, ruma ri hora c'a ma jane napon ta. 21 Y jun bey chic, ri Jesús xubij c'a chique: Riyin can xquitzolin wi c'a, y tek riyix xquinicanoj, man c'a xquiniwil ta. Xa can chupan c'a ri imac xquixcom wi. Y ri achique lugar yibe wi riyin, riyix ma yixcowin ta yixapon, xcha' ri Jesús. 22 Y yac'ari' tek ri achi'a' ri c'o quik'ij chiquicojol ri israelitas, niquibila' c'a chiquiwech: ¿La xtucamisaj cami c'a ri'? Ruma nubij: Ri acuchi (achique) xquibe wi riyin, riyix ma yixcowin ta yixapon, xcha', yecha' c'a ri achi'a' ri'. 23 Pero ri Jesús xubij c'a chique: Riyix can yix aj ruwach'ulef wi y riyin yin aj chila' chicaj. Can yix riche (rixin) wi re ruwach'ulef, yac'a riyin ma yin riche (rixin) ta re ruwach'ulef. 24 Y can rumari' xinbij c'a chiwe chi chupan ri imac yixcom wi, ruma wi xa ma yininimaj ta yin achique c'a riyin, can xquixcom na wi chupan ri imac, xcha'. 25 Yac'ari' tek ri achi'a' ri' xquibij chic c'a chare ri Jesús: ¿Yit achique c'a riyit? Y ri Jesús xubij chique: Riyin, can yac'a tek nchapon pe tzij iwuq'ui, can yac'ari' tek nbin pe chiwe yin achique riyin. 26 Can c'o c'a q'uiy ri nbij chiwij riche (rixin) chi nk'et tzij pan iwi' ruma ma utz ta ri yixtajin chubanic. Pero ri yin takayon pe, can kitzij wi y ya ri wac'axan pe riq'ui Riya', yari' nbij chiwe riyix y chique quinojel ri winek ri yec'o chuwech re ruwach'ulef, xcha' ri Jesús. 27 Pero riye' ma xk'ax ta chiquiwech ri xbix chique ruma ri Jesús, chi can chrij ri Tata'ixel nich'o wi. 28 Ri Jesús xubij chic c'a: Ri k'ij c'a tek xquinijotoba' chuwech cruz riyin ri C'ajolaxel ri xinalex chicojol, c'a yac'ari' tek xtiwetamaj yin achique c'a riyin. Y xtiwetamaj chuka' chi ronojel ri nben riyin, xa ma nben ta pa nuyonil. Xa can achi'el ri rubin pe ri Nata' chuwe riyin, can queri' chuka' nbij riyin chiwe riyix. 29 Ri Nata' ri yin takayon pe, can c'o wuq'ui. Man c'a yiruya' ta ca nuyon, ruma riyin can nben wi ri nika chuwech Riya', xcha' ri Jesús. 30 Y ruma c'a re tzij re xerutzijola' ri Jesús chique ri winek, ye q'uiy c'a ri xeniman riche (rixin). 31 Yac'ari' tek ri Jesús xubij c'a chique ri achi'a' israelitas ri c'o quik'ij ri xeniman riche (rixin): Wi riyix can xquixc'oje' jabel chupan ri nuch'abel, can xquixoc c'a kitzij tzekelbey wuche (wixin). 32 Xtiwetamaj c'a chuka' achique ri kas kitzij; y ri kas kitzij xtuben c'a chiwe chi xquixtotej chuwech ronojel. 33 Y ri winek ri' xquibij c'a: Riyoj can yoj riy rumam ca ri Abraham, y rumari' ma xojc'oje' ta chuxe' quitzij nic'aj chic winek. ¿Achique c'a ruma tek nabij chake chi yojtotej chuwech ronojel? 34 Pero ri Jesús xubij chique: Can kitzij c'a re nbij chiwe: Quinojel c'a winek ri yemacun, can nik'alajin chi ye ximil pa ruk'a' ri mac. 35 Y jun mozo ri ximil pa samaj riq'ui jun patrón ma xtic'oje' ta ka jurayil pa rachoch ri patrón ri' ruma xa xtelesex el. Can queri' wi niban chare jun ri ma riche (rixin) ta ri Dios. Yac'a ri jun ri can ralc'ual wi ri Dios, yari' majun bey xtelesex ta el. 36 Rumac'ari' wi riyin ri C'ajolaxel ri yicolo iwuche (iwixin) pa ruk'a' ri mac, kas kitzij wi chi xquixtotej chuwech ronojel. 37 Riyin wetaman chi yix riy rumam ca ri Abraham, xa yac'a chi riyix xa nicanola' achique rubanic niben riche (rixin) chi yinicamisaj. Re' nuc'ut c'a chi riyix ma iya'on ta k'ij chare ri nuch'abel chi oconek ta ri pa tak iwánima. 38 Ronojel c'a ri nbij riyin, can ya c'a ri Nata' ri c'utuyun pe chinuwech. Y queri' chuka' riyix. Can ya ri iwac'axan riq'ui ri oconek itata' ri yixtajin chubanic. 39 Y riye' xquibij c'a chare ri Jesús: Ri Abraham yari' ri katata' riyoj, xecha'. Y ri Jesús xubij chique: Xa ta yix ralc'ual ri Abraham, can ta ya ri utz ri xerubanala' riya', can ta yari' ri yixtajin chubanic riyix. 40 Pero ma que ta ri' niben. Riyix xa nicanoj achique rubanic niben riche (rixin) chi yinicamisaj riyin ri ntzijoj ri kitzij chiwe ri wac'axan pe riq'ui ri Dios. Ri Abraham ma xuben ta achi'el ri niben riyix, y riyix nibij chi yix riy rumam ca riya'. 41 Riyix xa ya c'a ri nuben ri jun ri oconek itata', xa yari' ri niben, xcha' ri Jesús chique. Y riye' xquibij c'a chare: Riyoj ma ca'i' oxi' ta ri katata'. Xa can xu (xe wi) c'a Jun ri Katata', y ri' ya ri Dios, xecha'. 42 Yac'ari' tek ri Jesús xubij c'a chique ri winek ri': Xa ta can ya ri Dios ri Itata', can ta nik'alajin, ruma yiniwajo' ta y yinic'ul ta jabel; ruma riyin can riq'ui ri Dios yin elenak wi pe y xinoc'ulun chicojol. Y ma nuyonil ta riyin xinch'ob chi xipe chuwech re ruwach'ulef. Can ya wi ri Dios ri yin takayon pe. 43 ¿Achique c'a ruma tek riyix ma nik'ax ta chiwech ri nbij chiwe? Ruma ma niwajo' ta niwac'axaj ri nuch'abel. 44 Ri itata' riyix xa ya ri itzel winek y can yix riche (rixin) c'a riya'; y ya ri nika chuwech riya', yari' ri yixtajin chubanic. Ri itzel winek can pa rutiquiribel ruchapon wi pe nicamisan. Man c'a xc'oje' ta chic chupan ri kitzij, ruma xa can majun c'a ri kitzij ri c'o ta riq'ui. Xa can riche (rixin) wi chi jun aj tz'ucuy tzij. Can quitata' c'a quinojel ri ye aj tz'ucuy tak tzij. 45 Y riyin ma yininimaj ta ruma can ya ri kitzij ri nbij chiwe. 46 ¿La c'o cami jun ri nibin pe chuwe wacami achique mac ye nubanalon? Y wi can jabel nik'alajin chi majun mac pa nuc'aslen y can ruyon kitzij ri nbij, ¿achique c'a ruma tek ma yininimaj ta? 47 Ruma ri jun winek ri can riche (rixin) chic c'a ri Dios, ya ri nubij ri ruch'abel ri Dios ri nuben. Yac'a riyix ma niben ta ri nbij, ruma ma yix riche (rixin) ta ri Dios, xcha' ri Jesús. 48 Y ri achi'a' israelitas ri c'o quik'ij, xquibij c'a chare ri Jesús: Kitzij wi c'a ri nikabij chawij chi riyit xa yit jun winek ri yape pa Samaria y c'o itzel espíritu awuq'ui, xecha' chare. 49 Pero ri Jesús xubij c'a chique ri achi'a' ri': Riyin majun itzel espíritu ri c'o ta wuq'ui. Riyin ya c'a ri Nata' ri nya' ruk'ij, pero chiwech riyix xa ma que ta ri'. Rumari' tek riyix niben chuwe chi majun nuk'ij. 50 Riyin ma ncanoj ta nuk'ij nuc'ojlen, yac'a ri Nata' nrajo' chi quinojel winek niquiya' ta nuk'ij nuc'ojlen. Y ya c'a chuka' Riya' ri xtik'ato tzij. 51 Can tiwac'axaj c'a jabel re xtinbij chiwe: Achique c'a winek ri can nunimaj ri nuch'abel, man c'a xtril ta ri jun camic riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek, xcha' ri Jesús. 52 Y ri achi'a' israelitas ri c'o quik'ij xquibij c'a chare ri Jesús: Wacami ketaman chic chi can c'o itzel espíritu awuq'ui; ruma nabij chi achique ri yeniman ri ach'abel, man c'a xquecom ta riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek, yacha'. Tatz'eta' c'a ri katata' Abraham y ri profetas ri xek'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca, xa xecom. 53 ¿La más ta c'a c'o ak'ij riyit que chuwech ri katata' Abraham? Riya' xa xcom, y queri' chuka' ri profetas ri xek'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca, xecom. ¿Achique ta c'a abanic nabij riyit? 54 Y ri Jesús xubij: Wi xa ta nuyon c'a riyin nya' nuk'ij nuc'ojlen, xa majun c'a nic'atzin wi. Pero ri nuk'ij nuc'ojlen riyin, ya c'a ri Nata' niya'o. Ri Nata' yac'ari' ri nibij i-Dios chare. 55 Y astape' riyix queri' nibij chare, pero ma iwetaman ta ruwech. Yac'a riyin can wetaman wi ruwech. Y xa yinoc c'a jun aj tz'ucuy tzij achi'el riyix, wi ta nbij chi ma wetaman ta ruwech. Pero riyin can wetaman wi ruwech y can nben wi c'a ri nubij ri ruch'abel Riya'. 56 Ri Abraham ri tata'aj iwuche (iwixin) riyix sibilaj c'a xquicot ránima ri ojer ca, tek xk'ax chuwech chi c'o chi nutz'et na ri nuk'ij. Y riya' can xutz'et na wi, y rumari' sibilaj c'a xquicot ránima, xcha' ri Jesús. 57 Yac'ari' tek ri achi'a' israelitas ri c'o quik'ij xquibij chare ri Jesús: Riyit nabij chi xatz'et ri katata' Abraham, pero riyit xa c'a yit ac'al na. Xa c'a ma jane c'o ta nic'aj ciento ajuna'. 58 Pero ri Jesús xubij chique ri achi'a' ri': Can kitzij wi nbij chiwe chi riyin can yinc'o wi pe, tek c'a ma jane c'o ta rutzijol chi nalex ri Abraham, xcha'. 59 Y ri achi'a' ri' can yac'ari' tek xbequisiq'uila' pe abej riche (rixin) chi yequiq'uek chrij. Pero ri Jesús xrewala' pe ri' chiquicojol ri winek, xel pe chiri' pa rachoch ri Dios y xbe.

9

1 Ri Jesús ruchapon bey nik'ax c'a el queri'. Yac'ari' tek xutz'et c'a jun achi ri can moy pe tek xalex. 2 Y ri discípulos xquic'utuj c'a chare ri Jesús: Tijonel, ¿achique c'a ri xmacun riche (rixin) chi quere' xalex re jun achi re'? ¿Ye ri rute' rutata' o ya riya'? xecha'. 3 Pero ri Jesús xubij: Majun c'a chique ta riye' ri xmacun, riche (rixin) chi quere' xuc'ulwachij re jun achi re'. Ni riya', ni ri rute' rutata'. Riya' can quec'are' rubanon pe pa ralaxic, riche (rixin) chi xtik'alajin ri samaj ri xtuben ri Dios riq'ui. 4 Riyin nic'atzin chi nben ri rusamaj ri yin takayon pe, ruloman chi c'a ma jane ntoc ta pe ri ak'a', ruma tek ntoc pe ri ak'a', majun chic nicowin nisamej. 5 Ruloman chi c'a yinc'o na chuwech re ruwach'ulef, yin c'a riyin ri Sakil riche (rixin) ri quic'aslen quinojel ri winek, xcha'. 6 Tek ri Jesús ye rubin chic c'a ka ri ch'abel ri', xchuban c'a ri pan ulef. Y riq'ui ri ruchub (ruc'axej) ri xka pan ulef, xuben juba' ti ch'abek. C'ac'ari' ri ch'abek ri' xuquil el chrij runak' ruwech ri moy. 7 Y xubij chare: Wacami cabiyin c'a, y jach'aja' ri runak' awech chupan ri atinibel ri Siloé rubi'. Ri Siloé c'a ri' ntel chi tzij Tako'n. Ri achi ri' can xbe c'a chuch'ajic ri runak' ruwech, y tek xtzolin pe, nitzu'un chic. 8 Yac'ari' tek ri winek ri ye ruvecino ri achi ri' y ri nic'aj chic winek ri ye tz'eteyon riche (rixin) chi can moy wi, niquibila' c'a: ¿La ma ya ta cami achi re' ri katz'eton chi nitz'uytaj y nuc'utula' limosna? yecha' c'a. 9 Y yec'o c'a winek ri yebin: Xa can ya achi la'. Nic'aj chic niquibij: Ma ya ta la', xa junan yetzu'un riq'ui ri achi ri', yecha'. Pero riya' can nubij c'a: Yin c'a riyin ri'. 10 Y ri winek niquic'utuj c'a chare ri achi ri': ¿Achique c'a rubanic xban chawe, rumari' tek yatzu'un chic re wacami? xecha' c'a chare. 11 Ri achi xubij chique: Ri jun achi ri Jesús rubi' xuben juba' ti ch'abek y yari' ri xuquil chrij ri runak' nuwech, y c'ac'ari' xubij chuwe: Cabiyin y jach'aja' ri runak' awech chupan ri atinibel ri Siloé rubi'. Y riyin can xibe wi y xinch'ej ri runak' nuwech y yac'ari' tek xitzu'un. 12 Pero ri winek xquic'utuj chare: ¿Acuchi (achique) c'a c'o wi ri Jesús wacami? xecha' chare. Y riya' xubij: Ma wetaman ta. 13 Y ri winek xquic'uaj c'a el ri achi ri moy tek rubanon ca, c'a chiquiwech ri achi'a' fariseos. 14 Ri k'ij c'a tek ri Jesús xuben ri juba' ti ch'abek y xuben chare ri achi moy chi xtzu'un, can jun uxlanibel k'ij. 15 Ri achi ri moy tek rubanon ca, tek c'o chic c'a apo chiquiwech ri achi'a' fariseos, xquic'utuj c'a chare chi achique rubanic xban chare riche (rixin) chi wacami nitzu'un chic. Y riya' xubij: Ri xbano c'a chuwe chi yitzu'un chic, xuya' juba' ti ch'abek chrij runak' nuwech, xinch'ej, y yare' yitzu'un chic, xcha' chique. 16 Y yec'o c'a achi'a' fariseos ri xquibij: Ri achi ri', ri Jesús rubi', ma riq'ui ta ri Dios petenak wi; ruma ma nuchajij ta ri uxlanibel k'ij, yecha'. Pero yec'o c'a nic'aj chic fariseos ri xquibij: ¿Can nicowin ta cami yeruben milagros jun achi aj mac, achi'el xuben riq'ui ri achi moy? yecha'. Ri achi'a' fariseos ri' ma junan ta c'a ri niquich'ob chrij ri Jesús. 17 Yac'ari' tek ri achi'a' fariseos xquic'utuj c'a chare ri achi ri moy tek rubanon ca: ¿Achique cami chi achi ri xbano chawe chi yatzu'un chic, nach'ob riyit? Y ri achi ri' xubij: Riyin nch'ob chi Riya' jun profeta ri nik'alajsan ri ruch'abel ri Dios, xcha' chique. 18 Yac'a ri achi'a' israelitas ri c'o quik'ij, ma niquinimaj ta c'a chi ri achi ri' can moy wi tek xalex y wacami xa nitzu'un chic. Rumari' can xequisiq'uij (xecoyoj) na c'a ri rute' rutata' ri achi ri ya nitzu'un chic. 19 Y ri achi'a' ri' xquic'utuj c'a chique ri rute' rutata' ri achi: ¿La ya iwalc'ual re', ri nibij chi can moy tek xalex? Wi moy c'a tek xalex, ¿achique c'a ruma tek nitzu'un chic wacami? xecha' chique. 20 Y ri rute' rutata' ri achi xquibij c'a chique ri achi'a' ri': Ketaman chi ya kalc'ual re' y moy tek xalex. 21 Yac'a ri ma ketaman ta riyoj, ya ri achique rubanic xuben riche (rixin) chi nitzu'un chic wacami. Y wi c'o jun ri xbano chare riche (rixin) chi nitzu'un chic, chuka' ma ketaman ta riyoj. Tic'utuj chare riya'; ruma xa can c'o chic rujuna', y riya' nicowin nubij chiwe ri achique xbanatej riq'ui, xecha' riye'. 22 Quec'ari' xquibij ri rute' rutata' ri achi chique ri achi'a' israelitas ri c'o quik'ij, ruma quixibin qui' chiquiwech. Ruma ri achi'a' ri' quiya'on chic rubixic chiquiwech chi xabachique jun winek ri xtibin chi ri Jesús yari' ri Cristo, ri winek ri' can nokotex c'a pe chupan ri jay ri kas nic'ut wi ri ruch'abel ri Dios. 23 Xa rumari' tek ri rute' rutata' ri achi ri nitzu'un chic, xaxu (xaxe) xquibij chi tiquic'utuj chare riya', ruma riya' c'o chic rujuna'. 24 Y ri achi'a' ri' xquisiq'uij (xcoyoj) chic c'a jun bey ri achi ri nitzu'un chic, y xquibij chare: Ya ri Dios taya' ruk'ij ruc'ojlen. Riyoj ketaman chi ri achi Jesús xa jun aj mac, xecha'. 25 Y ri achi xubij c'a chique ri achi'a' ri': Riyin ma wetaman ta wi ri achi ri' jun aj mac o ma aj mac ta. Ri wetaman riyin chrij Riya', yac'a chi xic'achoj ruma; ruma tek rubanon ca ma yitzu'un ta, y wacami yitzu'un chic, xcha'. 26 Y ri achi'a' ri' xquic'utuj chic c'a chare ri achi: ¿Achique ri xeruben chawe riche (rixin) chi queri' xacowin xatzu'un? xecha'. 27 Riya' xubij c'a chique ri achi'a' ri': Pero ri' xinbij yan chiwe y xa ma xiwajo' ta xiniwac'axaj. ¿Achique c'a ruma tek wacami riyix niwajo' chi riyin ncamuluj chic rubixic chiwe? ¿La niwajo' c'a chi yixoc rudiscípulos Riya'? xcha' chique. 28 Pero ri achi'a' ri' xa xquichop yeyok'on pe chare y xquibij: Riyit xa yit jun rudiscípulo Riya', yac'a riyoj can yoj rudiscípulos ri Moisés. 29 Riyoj ketaman wi c'a chi ri Moisés can xch'o wi ri Dios riq'ui, yac'a ri achi ri' xa ma ketaman ta acuchi (achique) tipe wi, xecha'. 30 Y ri achi xch'o apo chique y xubij c'a: Re' sibilaj nmey riyin, ruma riyix ma iwetaman ta acuchi (achique) nipe wi, pero riyin xujek ri runak' nuwech, rumari' wacami yitzu'un chic. 31 Ruma ketaman chi ri Dios ma nrac'axaj ta ri niquic'utuj ri aj maqui' chare. Pero jun winek ri can nuxibij ri' chi nimacun chuwech ri Dios y can nuben chuka' ri nrajo' ri Dios, can nac'axex wi ruma ri Dios, y nibanatej ri nuc'utuj. 32 Can majun bey c'a tz'eton ta o ac'axan ta chi c'o ta jun ri nibano chare jun moy chi nitzu'un ri can moy pe tek xalex. 33 Y wi ta ri achi ri' man ta riq'ui ri Dios petenak wi, man ta xcowin xuben ri milagro wuq'ui riyin, xcha'. 34 Pero ri achi'a' ri' xquibij chare ri achi ri nitzu'un chic: Riyit can yit aj mac pe tek xatalex, ¿y nawajo' yojatijoj riyoj? xecha' chare. Y xquelesaj c'a pe ri achi ri', ri chiri'. 35 Ri Jesús xrac'axaj c'a chi ri achi ri' xelesex pe. Rumari', tek xquil qui' riq'ui ri achi ri', xubij c'a chare: ¿La nanimaj cami riyit ri Ruc'ajol ri Dios? xcha' ri Jesús chare. 36 Y ri achi ri nitzu'un chic xubij c'a chare ri Jesús: Táta, ¿achique c'a ri' ri Ruc'ajol ri Dios riche (rixin) chi riyin nnimaj? Ma wetaman ta achique chi achi ri'. Tabij c'a chuwe, xcha'. 37 Y ri Jesús xubij c'a chare: Riyit atz'eton chic c'a ri Ruc'ajol ri Dios. Y ri' can ya c'a ri ntajin nich'ob awuq'ui, xcha'. 38 Ri achi can yac'ari' tek xubij: Ajaf, riyin yatinnimaj, xcha'. Y ri achi ri' can xuya' c'a ruk'ij ri Jesús. 39 Y ri Jesús xubij: Riyin xipe c'a chuwech re ruwach'ulef riche (rixin) chi xtik'alajin achique quibanon ri winek. Riche (rixin) chi queri' ri winek ri xa ye achi'el moyi' quibanon, can xquetzu'un, y ri winek ri niquibij chi can yetzu'un, xa xque'oc achi'el moyi'. 40 Y yec'o c'a achi'a' fariseos ri yec'o apo chiri' riq'ui ri Jesús, y tek xquic'axaj ri xubij ri Jesús, xquibij: ¿La yoj moy ta c'a chuka' riyoj, rumari' tek queri' nabij? xecha'. 41 Y ri Jesús xubij chique: Xa ta yix moyi', jabel ta, ruma man ta jun imac. Pero ruma chi riyix nibij chi can yixtzu'un, rumari' tek ri imac can c'o wi.

10

1 Y can kitzij c'a re xtinbij chiwe: Ya c'a ri ma pa ruchi' ta ri quicoral ri carne'l ntoc wi, y xa pa juc'an chic ri ntoc wi, ya c'a ri' xa alek'om, y xa achi'el jun ri nalek' ca pa tak bey. 2 Yac'a ri ntoc pa ruchi' ri coral, can ya wi ri' ri aj yuk' quiche (quixin) ri carne'l. 3 Y ri nichajin quiche (quixin) ri carne'l nujek c'a pe ri ruchi' ri coral chuwech ri aj yuk', y ri carne'l can quetaman chic ri ruch'abel ri cajyuk'. Riya' yerusiq'uij (yeroyoj) chiquijujunal riq'ui ri quibi' y yerelesaj c'a el. 4 Tek ri aj yuk' ye relesan chic c'a el quinojel ri rucarne'l, ninabeyej c'a el chiquiwech y ri carne'l yetzeke' el chrij. Ri carne'l can queri' wi niquiben, ruma quetaman c'a ruch'abel ri cajyuk'. 5 Yac'a ri ma quetaman ta ruwech, ma xtiquitzekelbej ta el. Xa ye'anmej chuwech, ruma ri carne'l ri' ma quetaman ta achique rubanic yech'o ri nic'aj chic ri xa ma ye cajyuk' ta. 6 Ri Jesús xubij c'a re jun c'ambel tzij re' chique ri achi'a' fariseos, yac'a riye' ma xk'ax ta chiquiwech achique ntel wi chi tzij ri xubij chique. 7 C'ac'ari' ri Jesús xch'o chic jun bey chique ri achi'a' fariseos ri', y xubij: Can kitzij c'a nbij chiwe: Yin c'a riyin ri Ruchi' ri coral ri acuchi (achique) ye'oc wi apo ri tak carne'l. 8 Y ye q'uiy c'a ri xec'oje' yan nabey que chinuwech riyin, ri xa ye junan quiq'ui ri alek'oma' y xa ye achi'el ri ye'elek' ca pa tak bey. Pero ma xetzekelbex ta cuma ri tak nucarne'l. 9 Yin c'a riyin ri Ruchi' ri coral. Ri xtoc c'a wuq'ui riyin, can xticolotej y nril ri nic'atzin chare. Achi'el nuben ri carne'l ntel ntoc chupan ri coral, y nril k'ayis riche (rixin) chi nutij. 10 Ri alek'om nipe riche (rixin) chi nalek' y nicamisan ca y nuyoj ronojel. Yac'a riyin, xipe riche (rixin) chi nya' ri c'aslen; jun c'aslen ri ma juba' ta oc. 11 Y yin c'a riyin ri utzilaj Aj Yuk'. Ri utzilaj Aj Yuk', can nuya' wi ri ruc'aslen cuma ri rucarne'l. 12 Ma que ta ri' nuben ri xa ma kitzij ta chi aj yuk', ri niyuk'un xa ruma chi tojon. Riya' xa ma cajaf ta ri carne'l y tek nutz'et c'a chi petenak ri utif (coyote), xa ya riya' ri nucol el ri' nabey y yerumalij ca ri carne'l. Y ri utif (coyote) c'o carne'l yeruc'uaj el y ri nic'aj chic yerutaluj ca. 13 Ri oconek aj yuk', xa ruma chi tojon, xa nanmej el. Queri' nuben ruma majun c'a pena chare wi c'o niquic'ulwachij ca ri carne'l. 14 Yin c'a riyin ri utzilaj Aj Yuk', y wetaman quiwech ri ye nucarne'l, y riye' quetaman c'a chuka' nuwech riyin. 15 Can queri' chuka' nbanon riyin riq'ui ri Nata'. Riya' retaman nuwech riyin, y riyin wetaman ruwech Riya'. Y riyin nya' c'a nuc'aslen cuma ri nucarne'l. 16 Y ma xu (xe) ta c'a nucarne'l re' ri yec'o, xa can yec'o c'a chuka' nic'aj chic nucarne'l ri ma jane yec'o ta wawe' chupan re jun coral re'. Rajawaxic chi yenc'om pe, y xtiquic'axaj chuka' ri nuch'abel. Y xa jumoc carne'l xtiquiben, y xa jun Aj Yuk' xtiyuk'un quiche (quixin). 17 Ri Nata' Dios can yirajo' wi ruma chi riyin nya' wi' chi yicamisex pa quiq'uexel ri nucarne'l, riche (rixin) chi nic'oje' chic el jun bey ri nuc'aslen. 18 Ri nuc'aslen riyin, majun c'a xtelesan ta, can yin c'a riyin ri yiya'o. Can pa nuk'a' c'a riyin c'o wi riche (rixin) chi nya' y pa nuk'a' chuka' riyin c'o wi riche (rixin) chi nic'oje' chic el jun bey ri nuc'aslen. Quec'ari' ri rubin pe ri Nata' chuwe, xcha' ri Jesús. 19 Y yac'ari' tek ri achi'a' israelitas ri c'o quik'ij, ma junan ta quiwech xquiben chic jun bey, ruma ma junan ta xquich'ob chrij ri ch'abel ri xerubij ri Jesús. 20 Ye q'uiy chique riye' ri xquibij chrij ri Jesús: Xa ch'ujernek la'. Xa itzel espíritu ri c'o riq'ui, y riyix, ¿achique ruma ninimaj ka ri nubij? xecha'. 21 Yac'a ri nic'aj chic xquibij: Jun ri c'o itzel espíritu riq'ui, ma nicowin ta nubij utzilaj tak ch'abel achi'el ri xerubij ka ri Jesús. ¿La nicowin cami chuka' jun ri c'o itzel espíritu riq'ui chi nuben chare jun moy chi nitzu'un? yecha'. 22 Y pa ruk'ijul c'a ri job, yac'ari' tek ntajin ri nimak'ij ri Dedicación rubi'; nimak'ij riche (rixin) chi niquinatabej ri k'ij tek xchojmirisex chic ri rachoch ri Dios ri c'o chiri' pa tinamit Jerusalem. 23 Y ri Jesús nibiyaj chupan ri rachoch ri Dios. Y pa jun ruchi' raken jay Riche (Rixin) ri Salomón rubi', chiri' c'a c'o wi. 24 Ri achi'a' ri c'o quik'ij chiquicojol ri israelitas xe'apon riq'ui ri Jesús, xquisutij qui' chrij, y c'ac'ari' xquibij c'a chare: ¿Achique c'a ruma tek nasech kac'u'x, ruma majun bey nawajo' nak'alajsaj awi' chkawech? Wi can yit c'a riyit ri Cristo, tabij c'a chake. 25 Y ri Jesús xubij c'a chique ri achi'a' ri': Nbin chic c'a chiwe y ma iniman ta. Y ronojel ri samaj ri yenben, can pa rubi' c'a ri Nata' Dios yenben wi. Y ri samaj ri' can nuk'alajsaj wi c'a yin achique riyin. 26 Xa yac'a riyix ma yininimaj ta, ruma riyix xa ma yix nucarne'l ta; can achi'el wi c'a ri xinbij yan chiwe. 27 Ri ye nucarne'l can quetaman ri nuch'abel, y can yinquitzekelbej y riyin can wetaman chuka' quiwech riye'. 28 Riyin xa can xtinya' quic'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. Y majun bey xquesach ta ca. Ni majun achique ta ri xticowin xque'elesan ta el pa nuk'a'. 29 Ri Nata' Dios ri xeya'o pa nuk'a' riyin, yari' ri más nim ruchuk'a' que chuwech xabachique y majun c'a nicowin ye'elesan ta el pa ruk'a' Riya'. 30 Riyin y ri Nata', xa yoj jun, xcha' ri Jesús. 31 Y yac'ari' tek ri achi'a' israelitas ri c'o quik'ij, xebequisiq'uila' chic c'a pe abej chrij ri Jesús, riche (rixin) chi niquicamisaj. 32 Pero ri Jesús xubij c'a chique ri achi'a' ri': Can q'uiy c'a utzilaj tak samaj ri ye nubanalon chiwech ruma ri uchuk'a' ri ruya'on pe ri Nata' chuwe. ¿Achique c'a jun chique ri utzilaj tak samaj ri nbanon ri ma nika ta chiwech, y rumari' niwajo' yinicamisaj chi abej? xcha' ri Jesús. 33 Y ri achi'a' ri c'o quik'ij chiquicojol ri israelitas xquibij chare ri Jesús: Riyoj ma yatkaq'uek ta chi abej ruma jun utzilaj samaj. Riyoj yatkaq'uek chi abej ruma nabij chi yit junan riq'ui ri Dios. Ruma jun achi ri nibin queri', xa nuyok' rubi' ri Dios, xecha'. 34 Pero ri Jesús xubij c'a chique: Chupan ri iley ri tz'ibatajnek ca, ri Dios nubij: Chi'iwonojel riyix can yix dios chuka'. 35 Riya' can xubij dios chique ri achoj chique xuya' wi ri ruch'abel, y majun modo nibix chi ma kitzij ta nubij ri ruch'abel ri Dios ri tz'ibatal ca. 36 Rumari' wi queri' xubij ri Dios, ¿achique c'a ruma tek riyix nibij chi riyin xinyok' rubi' ri Dios ruma xinbij chi yin c'a riyin ri Ruc'ajol? Riya' can xirucha' pe riche (rixin) chi xirutek pe chuwech re ruwach'ulef. 37 Y wi xa ma nben ta c'a ri ruchilaben pe ri Nata' Dios chuwe ri c'o chi nben, man c'a quininimaj ta. 38 Pero wi ya ri samaj ri ruchilaben pe ri Dios chuwe ri nben; astape' ma yininimaj ta riyin, pero tinimaj c'a chi ri samaj ri nben riyin can ya wi ri ruchilaben pe ri Dios chuwe. Tinimaj c'a riche (rixin) chi tiwetamaj chi ri Nata' Dios can c'o wi wuq'ui riyin y riyin chuka' can yinc'o wi riq'ui ri Nata' y xa yoj jun, xcha' ri Jesús. 39 Can sibilaj xcajo' ri achi'a' ri' chi xquichop ta el ri Jesús, pero xa ma xecowin ta chic jun bey; ruma xa xbe el chiquiwech. 40 Y ri Jesús xk'ax chic apo juc'an ruchi' raken ya' Jordán y xc'oje' c'a ka q'uiy k'ij ri chiri'; ri acuchi (achique) xeruben wi bautizar winek ri Juan ri Bautista, pa nabey mul. 41 Y ye q'uiy c'a winek ri xe'apon riq'ui ri Jesús, ri chiri'. Y ri winek ri' niquibila' c'a: Ri Juan ri Bautista can kitzij wi chi majun milagro ri xuben ta, pero ronojel c'a ri tzij ri xerubij ca chrij re achi re', can kitzij wi, yecha' c'a ri winek ri'. 42 Y ye q'uiy c'a winek ri xeniman riche (rixin) ri Jesús chiri' chuchi' ri raken ya' Jordán.

11

1 Chupan c'a ri aldea ri Betania rubi' ri quitinamit ri María y ri Marta ri cach'alal qui', c'o c'a jun yawa'. Ri yawa' ri' Lázaro rubi'. 2 Ri María ri', yac'ari' ri xya'o ak'om ri jubul ruxla' chrij ri raken ri Ajaf Jesús y xerusu' riq'ui ri rusmal tak ruwi'. Xa ruxibal c'a riya' ri' ri Lázaro, ri yawa'. 3 Y ri María y ri Marta ri ye rana' ri Lázaro, xquitek c'a rubixic chare ri Jesús: Ajaf, wacami c'a nikaya' rutzijol chawe chi ri kaxibal Lázaro, ri sibilaj nawajo' riyit, yawa'. 4 Y tek ri Jesús xrac'axaj c'a ri takon el rubixic chare, Riya' xubij: Ri Lázaro yawa', pero ma riche (rixin) ta camic. Xa riche (rixin) chi xtik'alajin na c'a ri ruchuk'a' ri Dios, riche (rixin) chi queri' riyin ri Ruc'ajol ri Dios xtiya'ox (xtya') ta c'a nuk'ij nuc'ojlen, xcha' ri Jesús. 5 Ri Jesús can sibilaj wi c'a yerajo' ri Lázaro, ri Marta y ri María. 6 Y tek Riya' xrac'axaj chi ri Lázaro yawa', ma can ta xbe chanin chutz'etic, xa xc'oje' na chic ca'i' k'ij chiri' ri acuchi (achique) c'o wi. 7 Y yac'a tek k'axnek chic ri ca'i' k'ij, ri Jesús xubij chique ri discípulos: Wacami kojtzolin c'a pa Judea. 8 Y ri rudiscípulos xquibij c'a chare: Tijonel, xa c'are' ca tek ri achi'a' israelitas ri c'o quik'ij quic'ualon chic abej chawij riche (rixin) chi yatquicamisaj. ¿Can nawajo' c'a chi yatzolin chic chila'? xecha' chare. 9 Pero ri Jesús xubij chique: Ri jun k'ij ruc'uan c'a cablajuj horas. Ri nibiyaj pak'ij, man c'a xtuchak'ila' (xtutoch') ta raken, ruma can c'o ri sakirisayon riche (rixin) re ruwach'ulef. Can ronojel wi c'a nutz'et ruma ri sakil ri'. 10 Yac'a ri nibiyaj chak'a', can nuchak'ila' (nutoch') wi ri raken; ruma xa majun ri sakil riq'ui. 11 Y tek ri Jesús rubin chic ka ronojel re', xch'o chic jun bey chique ri rudiscípulos y xubij: Ri Lázaro ri ketaman ruwech, xa warnek. Rumac'ari' wacami yac'are' yibe chuc'asoxic. 12 Y yac'ari' tek ri rudiscípulos xquibij chare: Ajaf, wi ri Lázaro xa warnek, xa can xtic'achoj wi c'a ri', xecha'. 13 Y ri Jesús xa chrij c'a ri rucamic ri Lázaro xch'o wi tek xubij chi xa warnek, pero ri rudiscípulos xk'ax chiquiwech chi can waran wi. 14 Yac'ari' tek ri Jesús can jabel c'a k'alaj rubixic ri xubij chique tek xubij: Ri Lázaro, xa caminek chic. 15 Y can sibilaj c'a yiquicot ruma ma pa Betania ta yinc'o wi tek xcom ri Lázaro, riche (rixin) chi queri' riyix yininimaj. Wacami, jo' c'a pa Betania, ri acuchi (achique) c'o wi ri Lázaro, xcha' ri Jesús. 16 Yac'a ri discípulo ri Tomás rubi', y nibix chuka' Dídimo chare; riya' xubij c'a chique ri rech discípulos: Jo' c'a, tikatzekelbej ri Jesús, riche (rixin) chi wi Riya' xticamisex, can kojcamisex chuka' riyoj junan riq'ui Riya', xcha'. 17 Y ri Jesús y ri rudiscípulos xe'apon c'a pa Betania. Ri k'ij c'a tek xe'apon riye', c'o chic caji' k'ij timuk wi ri Lázaro. 18 Ri tinamit Betania ma nej ta c'o wi chare ri tinamit Jerusalem. Ri quicojol xa juba' ruwi' nic'aj legua. 19 Y ye q'uiy c'a chique ri israelitas ri xepe chiri' y xe'apon riche (rixin) chi noquibochi'ij ránima ri Marta y ri María, ruma xcom ri quixibal. 20 Tek xapon c'a rutzijol riq'ui ri Marta chi petenak ri Jesús, junanin (anibel) xel el riche (rixin) chi xbe chuc'ulic. Y ri María man c'a xunabej ta, xa xc'oje' ca ri chiri' pa jay. 21 Y ri Marta tek xapon c'a riq'ui ri Jesús, riya' xubij chare: Ajaf, ri nuxibal xcom. Xa ta wawe' yitc'o wi, c'a q'ues ta na ri nuxibal. 22 Pero riyin wetaman chi ri xtac'utuj chare ri Dios wacami, ri Dios can xtuya' wi chawe, xcha' ri Marta chare ri Jesús. 23 Yac'ari' tek ri Jesús xubij chare ri Marta: Ri axibal Lázaro xtic'astej, xcha' ri Jesús. 24 Y ri Marta xubij chare ri Jesús: Ja' (je), riyin can wetaman chi xtic'astej; tek xtapon ri ruq'uisbel k'ij, tek quinojel c'a ri caminaki' xquec'astej, xcha'. 25 Ri Jesús xubij c'a chare ri Marta: Riyin can yicowin wi yenc'asoj ri ye caminek chic el, y can yicowin wi nya' c'aslen. Rumari' ri niniman wuche (wixin), astape' nicom el, xtic'astej chic pe jun bey. 26 Xabachique c'a winek ri c'a c'o na ruc'aslen chuwech re ruwach'ulef y yirunimaj riyin, man c'a xticom ta riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. ¿La nanimaj c'a riyit re'? xcha' ri Jesús chare ri Marta. 27 Y ri Marta xubij chare ri Jesús: Ja' (je), Ajaf. Riyin can nnimaj c'a achi'el ri xabij; ruma can nuniman wi chi yit c'a riyit ri Cristo ri Ruc'ajol ri Dios, ri xape wawe' chuwech re ruwach'ulef, xcha' ri Marta. 28 Tek ri Marta rubin chic c'a ca re ch'abel re' chare ri Jesús, xbe chusiq'uixic (chroyoxic) ri María ri rach'alal. Y tek xapon c'a, ri Marta xubij pan ekal chare ri María: Ri Ajaf xoka y wacami yarusiq'uij (yaroyoj), xcha' chare. 29 Ri María, can xu (xe) wi c'a xrac'axaj el queri', can yari' xyacatej el ri acuchi (achique) tz'uyul wi y chanin xbe. Riya' xbe c'a acuchi (achique) c'o wi ri Jesús. 30 Ri Jesús can c'a ma jane c'a ntoc ta apo chupan ri aldea ri Betania rubi', xa can c'a c'o na ca chiri' ri acuchi (achique) xbe'ilitej wi ca ruma ri Marta. 31 Y ri winek ri ye israelitas ri yec'o chiri' pa jay, ri yebochi'in ránima ri María, tek xquitz'et chi chanin xyacatej, xel el y xbe; ri winek ri' can xquitzekelbej c'a el, ruma riye' xquich'ob chi ri María nibe chuchi' ri jul riche (rixin) chi nrok'ej ri ruxibal. 32 Yac'a tek ri María xapon acuchi (achique) c'o wi ri Jesús y xutz'et, xxuque' xmaje' ka chuwech y xubij chare: Ajaf, xa ta wawe' yitc'o wi, man ta xcom ri nuxibal, xcha'. 33 Yac'a tek ri Jesús xutz'et chi ri María ntok' y que chuka' ri' ye'ok' quinojel ri israelitas ri ye tzeketel el chrij ri María, ri ránima ri Jesús jun wi xuben xuna' Riya' y xpe c'a bis chare. 34 Y c'ac'ari' xuc'utuj chique: ¿Acuchi (achique) ximuk wi ri Lázaro? xcha'. Y riye' xquibij: Ajaf, jo' y nbekac'utu' chawech, xecha'. 35 Y ri Jesús xok'. 36 Yac'ari' tek ri israelitas xquibila' c'a: Titzu' la Jesús, nrok'ej ri Lázaro. Nik'alajin chi can sibilaj xrajo', xecha'. 37 Yac'ari' tek yec'o c'a chique ri winek ri' xquibila' c'a chrij ri Jesús: Riya' can xcowin c'a xuben chare ri moy riche (rixin) chi xtzu'un. ¿La man ta cami xcowin xuben ta chare ri Lázaro chi man ta xcom? xecha'. 38 Tek ri Jesús xapon c'a chuchi' ri jul, xpe chic c'a jun bey ri bis chare. Ri jul ri mukul wi ca ri Lázaro c'oton chuwech jun juyu', y tz'apel ca ruchi' riq'ui jun abej. 39 Y yac'ari' tek ri Jesús xubij: Tiwelesaj la abej tz'apebel ruchi' la jul, xcha'. Yac'a ri Marta, ri rana' ca ri caminek, xubij chare ri Jesús: Ajaf, can c'o chic caji' k'ij ticom wi el, y ri' xa can c'o chic ruxla', xcha'. 40 Pero ri Jesús xubij chare ri Marta: Riyin can nbin chic c'a chawe chi wi xtanimaj, can xtatz'et c'a ri nuben ri ruchuk'a' ri Dios, xcha' chare. 41 Y yac'ari' tek xquelesaj c'a ri abej tz'apebel ruchi' ri jul acuchi (achique) c'o wi ri caminek. C'ac'ari' ri Jesús xtzu'un c'a chicaj y xubij: Nata', matiox nya' chawe, ruma can xinawac'axaj c'a pe. 42 Riyin wetaman chi can yinawac'axaj wi pe. Y ronojel c'a re', nbij cuma re winek re quimolon pe qui' wuq'ui wacami, riche (rixin) chi tiquinimaj chi can yit c'a riyit ri xatako pe wuche (wixin) chuwech re ruwach'ulef. 43 Tek ri Jesús rubin chic c'a ka re ch'abel re', xurek ruchi' y xubij: Lázaro, cayacatej y catel pe, xcha'. 44 Y ri Lázaro, ri caminek chic el, xbe'el pe. Ri ruk'a' raken jabel c'a pison pa tak tziek, y cuchun c'a rupalej riq'ui jun su't. C'ari' ri Jesús xubij: Que'isolo' ca la tziek chrij, riche (rixin) chi utz nibiyin y nicowin nitzolin el, xcha'. 45 Yac'ari' tek ye q'uiy israelitas ri ye aponak riq'ui ri María, xquinimaj ri Jesús tek xquitz'et ri xuben, chi xuc'asoj ri caminek. 46 Pero yec'o nic'aj chique riye' ri xebe quiq'ui ri achi'a' fariseos y xbequitzijoj chique ri achique ri xuben ri Jesús. 47 Y can yac'ari' tek ri principali' tak sacerdotes y ri achi'a' fariseos xquimol qui' y xequisiq'uij (xecoyoj) chuka' ri nic'aj chic achi'a' ri pa moc (comon) yek'ato tzij quiq'ui, y xquibij chique: ¿Achique c'a nikaben? Ruma re achi re' ruchapon samaj y q'uiy milagros ri yerubanala' chiquiwech ri winek riche (rixin) chi niquinimaj. 48 Y wi xtikaya' c'a k'ij chare, can quinojel c'a ri winek xqueniman riche (rixin). Y tek xtiquinabej pe ri winek romanos, xtoquiwulaj ca ri lok'olaj jay ri acuchi (achique) nikaya' wi ruk'ij ri Dios y xkojquiq'uis ca chuka' riyoj ri yojc'o chupan re ruwach'ulef re', xecha'. 49 Yac'ari' tek c'o jun ri xch'o. Ri xch'o ya c'a ri Caifás ri nimalaj sacerdote chupan ri tiempo ri'. Riya' c'o c'a ri chiri', ruma riya' jun chique ri can c'o quik'ij. Y tek riya' xch'o, xubij c'a: Xa majun iwetaman riyix. 50 Can ma nich'ob ta c'a juba' chi xa más utz chake riyoj chi xaxu (xaxe wi) ri jun nicom pa kaq'uexel konojel y ma yojcom ta konojel xaxu (xaxe wi) ruma ri jun ri', xcha'. 51 Ri Caifás tek xch'o y xubij queri', ma ya ta ri nuch'ob ka riya' ri xubij, ma que ta ri'. Ri ch'abel ri xerubij riya', can ya c'a ri Dios ri xya'o pe chare. Y ruma chi can ya c'a riya' ri nimalaj sacerdote chupan ri tiempo ri', rumari' tek ri Dios xuya' c'a k'ij chare chi xubij yan apo chi ri Jesús c'o c'a chi nicom na pa quiq'uexel ri winek riche (rixin) ri ruwach'ulef Israel. 52 Y ri Jesús can ma xu (xe) ta c'a pa quiq'uexel ri winek israelitas tek xticom, xa can xticom c'a riche (rixin) chi yerumol quinojel ri winek ri can ye ralc'ual wi ri Dios ri quiquiran qui' chuwech re ruwach'ulef. 53 Y can ya c'a k'ij ri' tek xquiya' yan c'a chiquiwech chi xtiquicamisaj ri Jesús. 54 Rumac'ari', ri Jesús ma xtz'etetej ta chic cuma ri achi'a' israelitas ri c'o quik'ij. Riya' xa xbe c'a pa jun chic tinamit. Xbe pa jun tinamit Efraín rubi', y ri tinamit c'a ri' c'o apo chunakajal ri desierto. Y xc'oje' c'a ka chiri' ye rachibilan ri rudiscípulos. 55 Y xa napon yan ri k'ij riche (rixin) ri pascua, ri jun quinimak'ij ri israelitas. Rumari' can ye q'uiy winek ri ye elenak pe pa tak quitinamit, riche (rixin) chi xebe pa tinamit Jerusalem. Can xebe yan c'a ruma c'o chi nbequich'ajch'ojsaj qui' chuwech ri Dios. 56 Y ri winek niquicanola' c'a ri Jesús. Riye' ye pa'el chupan ri rachoch ri Dios y niquic'utula' c'a chiquiwech: ¿Achique c'a nich'ob riyix? ¿Xtipe cami chupan re nimak'ij re'? yecha' c'a ri winek ri'. 57 Yac'a ri principali' tak sacerdotes y ri achi'a' fariseos, can quelesan chic rubixic chi xabachique c'a winek ri xtetaman acuchi (achique) c'o wi ri Jesús, tubij chique riye', riche (rixin) chi niquichop.

12

1 Tek xa waki' chic c'a k'ij nrajo' riche (rixin) chi ma napon ri k'ij riche (rixin) ri nimak'ij pascua, ri Jesús xbe pa tinamit Betania, ri rutinamit ri Lázaro; ri Lázaro ri xcom el y xbec'asox pe chiquicojol ri caminaki' ruma ri Jesús. 2 Y ri chiri' xban c'a jun nimawa'in, ruma xapon ri Jesús. Y ya c'a ri Marta ri niniman nilin apo pa mesa. Y chuka' ri Lázaro tz'uyul chiquicojol ri winek ri ye tz'uyul apo pa mesa riq'ui ri Jesús. 3 Xpe c'a ri María rana' ri Lázaro, xberuc'ama' c'a pe jun libra ak'om ri jubul ruxla' ri nardo rubi', ri sibilaj jotol rajel y xuya' chrij raken ri Jesús y xerusula' ca riq'ui ri rusmal tak ruwi'. Y ri jay ri' can xnoj c'a riq'ui ri ruxla' ri ak'om ri'. 4 Y c'o c'a jun chique ri discípulos ri ma xka ta chuwech chi queri' xban chare ri ak'om jubul ruxla', y ri' ya ri Judas Iscariote ri ruc'ajol ri jun achi ri Simón rubi'; ri discípulo ri xtijacho na riche (rixin) ri Jesús pa quik'a' ri winek. Riya' xubij c'a: 5 ¿Achique c'a ruma tek xa ma xc'ayix ta re jubulaj ak'om re'? Re ak'om re' xa xbe ta chi oxi' ciento denarios, y ri puek ri' xya'ox (xya') ta chique ri pobres, xcha'. 6 Tek riya' xubij queri', ma ruma ta c'a chi yerajo' ri pobres, y nrajo' ta yeruto', ma que ta ri'. Xa ruma c'a chi ya riya' ri yacol puek y c'o c'a nrelek'aj el, ruma chi riya' can alek'om wi. 7 Can yac'ari' tek ri Jesús xubij chare ri Judas: Ma tanek ta. Xa taya' c'a ca chi tubana' na ri nrajo' ri ránima. Ruma re ak'om re' can ruyacon pe riche (rixin) chi nuya' chuwij tek xa napon ri k'ij chi xquibemuk ca. 8 Ruma ri pobres xa can yec'o wi iwuq'ui y xabachique k'ij utz niben utzil chique. Yac'a riyin ma ronojel ta tiempo xquic'oje' iwuq'ui, xcha' ri Jesús. 9 Tek ri Jesús xnabex c'a pe cuma ri rech aj Israel chi c'o pa Betania, xepe. Y sibilaj c'a ye q'uiy winek ri xepe. Quinojel c'a ri winek ri' xepe ruma ri Jesús y riche (rixin) chuka' chi niquitz'et ca ri Lázaro, ri xc'asox pe ruma ri Jesús chiquicojol ri caminaki'. 10 Pero ri principali' tak sacerdotes xquiya' chiquiwech chi nicajo' niquicamisaj chuka' ri Lázaro. 11 Ruma chi xa can rumac ri Lázaro tek ye q'uiy quech aj Israel ri ye'el el quiq'ui riye' ruma niquinimaj ri Jesús. 12 Pa ruca'n k'ij, ri chiri' pa tinamit Jerusalem, can ye sibilaj c'a ye q'uiy winek yec'o. Quinojel c'a ri' ye aponak chiri' ruma ri nimak'ij. Y tek xquic'axaj c'a chi benak apo ri Jesús, 13 xequic'uaj apo ruxak tak che' ri nibix palma chare, xebe chuc'ulic y riq'ui c'a quichuk'a' niquibij: ¡Matiox chi petenak re jun achi re'! ¡Yare' ri Rey riche (rixin) re katinamit Israel, y can banon pe bendecir ruma ri Ajaf Dios, y can pa rubi' ri Ajaf Dios petenak wi! yecha'. 14 Y ri Jesús can c'o c'a jun ti alaj bur ri xril, riche (rixin) chi xuch'ocolbej, can achi'el wi c'a ri nubij chupan ri ruch'abel ri Dios ri tz'ibatal ca. Chiri' nubij: 15 Man c'a tixibij ta iwi' riyix ri yix riche (rixin) chic ri tinamit Sion; ruma yac'are' petenak ri Rey riche (rixin) re itinamit, ch'ocol pe chrij jun ti alaj bur. Quec'ari' ri tz'ibatal ca. 16 Y pa nabey mul, ronojel re' man c'a xk'ax ta chiquiwech ri rudiscípulos. Y xk'ax chiquiwech can c'a ya tek ri Jesús c'astajnek chic el chiquicojol ri caminaki' y tek c'o chic ruk'ij ruc'ojlen. C'ac'ari' tek xnatej chique chi ronojel re' can tz'ibatajnek wi ca; y can queri' wi ri xbanatej. 17 Y ri winek c'a ri xetz'eto riche (rixin) ri Jesús tek xusiq'uij (xroyoj) ri Lázaro ri caminek chic el riche (rixin) chi xc'astej pe chiquicojol ri caminaki', can niquitzijola' c'a chique ri nic'aj chic winek. 18 Y rumac'ari', tek ri Jesús xa nakaj chic c'o wi apo chare ri tinamit Jerusalem, ri winek can xepe c'a riche (rixin) chi noquic'ulu', ruma can quic'axan chic c'a ri milagro ri xuben riq'ui ri Lázaro. 19 Yac'a ri achi'a' fariseos niquibila' c'a chiquiwech: Titzu' la' xa majun nikach'ec, ruma xa ma niquinimaj ta katzij y xa quinojel ri winek ye benak riq'ui, yecha'. 20 Y chiquicojol c'a quinojel ri winek ri ye aponak pa tinamit Jerusalem riche (rixin) chi niquiya' ruk'ij ri Dios chupan ri nimak'ij, yec'o chuka' ye ca'i' oxi' winek griegos. 21 Re ca'i' oxi' c'a winek re', xe'apon apo riq'ui ri Felipe ri aj Betsaida ri tinamit ri c'o pa rucuenta ri Galilea, riche (rixin) chi niquic'utuj jun utzil chare; ruma riya' jun rudiscípulo ri Jesús. Ri winek ri' xquibij c'a chare: Táta, riyoj nikajo' yojch'o riq'ui ri Jesús. 22 Ri Felipe xbe y xberubij c'a chare ri Andrés ri can discípulo chuka'. C'ari' chi ye ca'i' xebe apo c'a riq'ui ri Jesús y xquibij chare: Yec'o ca'i' oxi' winek griegos ri nicajo' yech'o awuq'ui. 23 Y ri Jesús can yac'ari' xubij chique ri ca'i' discípulos ri': Ya xapon ri k'ij, riche (rixin) chi riyin ri C'ajolaxel ri xinalex chicojol xtiya'ox (xtya') chic nuk'ij nuc'ojlen chila' chicaj. 24 Can kitzij c'a re xtinbij chiwe: Jun ruwech trigo wi ma nimuk ta ka pan ulef, ri ti ruwech ri trigo ri' xa choj c'a queri' xtic'oje'. Pero wi nimuk ka pan ulef, ri ti ruwech trigo ri', xtiq'uis c'a chuxe' ri ulef, pero xtitz'uc pe y xtuya' ruwech. 25 Y que chuka' ri' ri winek ri sibilaj nupokonaj ri ruc'aslen wawe' chuwech re ruwach'ulef, ma xtril ta ruc'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. Yac'a ri ma nupokonaj ta ri ruc'aslen wawe' chuwech re ruwach'ulef wuma riyin, can jun c'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek ri nuyec apo. 26 Wi can c'o c'a jun winek ri nrajo' nuben ri nusamaj, can quirutzekelbej c'a. Y ri acuchi (achique) c'a yinc'o wi riyin, can chiri' c'a chuka' xtic'oje' wi riya'. Ri can xtibano c'a ri nusamaj, xtiya'ox (xtya') c'a ruk'ij ruma ri Nata'. 27 Riyin can sibilaj c'a nik'axo ri wánima wacami. ¿Pero la xtinbij ta c'a chare ri Nata': Quinacolo' c'a chuwech re k'axomal re'? Tek xa can rumari' xinoka. Rumari' tek c'a yinc'o na wacami. 28 Yac'ari' tek Riya' xubij: Nata', can tabana' c'a chi xtik'alajin ta ri ak'ij ac'ojlen, xcha'. Y can yac'ari' tek c'o jun ch'abel xpe chila' chicaj y xubij: Can nbanon chic c'a queri'. Y xtinben chic c'a jun bey, chi can xtik'alajin wi ri nuk'ij nuc'ojlen. 29 Y tek xac'axex c'a ri ch'abel ri' cuma ri sibilaj ye q'uiy winek ri yec'o chiri', yec'o q'uiy xebin chi xa jun coklajay ri xquic'axaj. Yac'a ri nic'aj chic xquibij chi jun ángel ri xch'o pe chare. 30 Y ri Jesús xubij c'a chique: Ri ch'abel ri xiwac'axaj ri xpe chila' chicaj, xch'o pe iwuma riyix y ma wuma ta riyin. 31 Wacami can k'ij chic chi ri Dios nuk'et tzij pa ruwi' re ruwach'ulef, y ri itzel winek ri chapayon re ruwach'ulef, can xtelesex c'a el. 32 Y tek riyin xquijotobex chuwech cruz, ri winek can xquepe c'a wuq'ui; ruma riyin can xquisamej pa tak cánima, xcha'. 33 Ri Jesús xubij c'a queri', riche (rixin) chi xuk'alajsaj c'a achique rubanic xtiban chare chi xticamisex. 34 Ri winek xquibij c'a chare: Riyoj ketaman ri nubij chupan ri ruch'abel ri Dios chi tek xtipe ri Cristo, can xtic'oje' riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. Riyit abin chi yit c'a riyit ri C'ajolaxel ri xatalex chkacojol, ¿achique c'a ruma nabij chi yajotobex chuwech cruz? Can tak'alajsaj c'a chkawech achique c'a chi achi ri' ri C'ajolaxel. 35 Yac'ari' tek ri Jesús xubij chique: Ri Sakil can c'a c'o na juba' iwuq'ui. Can chupan c'a ri Sakil ri' quixbiyin wi, ruloman chi c'a c'o na iwuq'ui. Ruma wi ma xtiben ta queri', c'a tek xtina', nik'ekumer pe chiwech; y ri xa pa k'eku'm nibiyin wi, ma retaman ta acuchi (achique) benak wi. 36 Rumari', tek c'a c'o na re Sakil iwuq'ui, can ticukuba' ic'u'x riq'ui, riche (rixin) chi yixoc ralc'ual ri Sakil ri'. Quec'ari' ri xerubij ri Jesús chique ri winek. C'ac'ari' xeruya' ca, y majun c'a xetaman ta acuchi (achique) xbe wi. 37 Ri Jesús can xerubanala' wi q'uiy milagros chiquiwech ri winek. Pero ma riq'ui wi ri' riye' ma xquinimaj ta. 38 Y quec'ari' xbanatej, ruma c'o c'a chi nibanatej na ri rutz'iban ca ri profeta Isaías ri xk'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca. Riya' rutz'iban c'a ca: Ajaf, ri ach'abel ri xkatzijoj chique ri winek, ¿la can c'o cami jun ri xniman? ¿C'o cami c'a jun ri xk'ax yan chuwech, ruma xutz'et ri awuchuk'a'? Queri' nubij ri rutz'iban ca ri Isaías. 39 Re winek re' can ma yecowin ta niquinimaj, ruma chupan ri rutz'iban ca ri Isaías nubij chuka': 40 Can banon c'a chique riye' chi ma yetzu'un ta y cowirnek ri cánima; riche (rixin) chi ma niquitz'et ta ri nic'ut chiquiwech, ma nika ta ka pa tak cánima, y ma nitzolin ta pe quic'u'x riche (rixin) chi riyin nchojmirisaj ri quic'aslen, nicha' ri Ajaf. Queri' ri tz'ibatal ca ruma ri Isaías. 41 Ri profeta Isaías, ri achi ri xk'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca, xubij quere' tek xutz'et yan c'a ruk'ij ruc'ojlen ri Ajaf Jesús, y chrij c'a Riya' ch'onak wi ca. 42 Pero ma riq'ui wi ri', ye q'uiy chique ri achi'a' ri pa moc (comon) yek'ato tzij chiquicojol ri israelitas ri xeniman riche (rixin) ri Jesús. Xa yac'a chi ma xquik'alajsaj ta qui', ruma niquixibij qui' chiquiwech ri fariseos, chi man xa que'okotex pe chupan ri jay ri kas nic'ut wi ri ruch'abel ri Dios. 43 Queri' xquiben, ruma riye' más nika chiquiwech ri quik'ij ri niya'ox (nya') cuma ri winek, que chuwech ri quik'ij ri niya'ox (nya') ruma ri Dios. 44 Y ri Jesús riq'ui c'a ruchuk'a' xch'o y xubij: Ri niniman c'a wuche (wixin) riyin, ma xu (xe) ta c'a riyin ri yirunimaj, xa can nunimaj c'a ri Dios ri yin takayon pe. 45 Ri nitz'eto wuche (wixin), can nutz'et c'a chuka' ri Dios ri yin takayon pe. 46 Ruma yin c'a riyin ri Sakil ri xipe chuwech re ruwach'ulef riche (rixin) chi achique c'a ri xtiniman wuche (wixin), ma xtic'oje' ta ca chupan jun k'ekumlaj c'aslen. 47 Y ri winek ri nrac'axaj ri nuch'abel y xa ma nuyec ta pa ránima y ma nuben ta ri nrac'axaj; ma yin ta c'a riyin ri xquik'ato tzij pa ruwi'. Ruma riyin xipe chuwech re ruwach'ulef, ma riche (rixin) ta chi nk'et tzij pa quiwi' ri winek. Riyin xipe riche (rixin) chi yencol ri winek. 48 Ri netzelan c'a wuche (wixin) y ma nuc'ul ta ri nuch'abel pa ránima, pa ruq'uisbel k'ij can xtik'at na c'a tzij pa ruwi'. Ri xtik'ato tzij pa ruwi' can ya ri ch'abel ri xenk'alajsaj. 49 Ruma ri ch'abel ri xenk'alajsaj chiwech, can ya c'a ri Nata' ri biyon pe chuwe, y xa ma yin ta riyin yibin. Can ya c'a Riya' ri yin takayon pe y rubin c'a pe chuwe achique chi ch'abel ri nonbij y nonk'alajsaj chiwe. 50 Y can wetaman c'a chi ri rubin pe ri Nata' Dios chuwe, can nuya' wi c'a c'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. Rumari' re ch'abel re nonbij c'a chiwe, can achi'el ri rubin pe ri Nata' chuwe riyin, can queri' rubixic xonbana' chiwe riyix.

13

1 Y tek xa napon yan ri nimak'ij pascua, ri Jesús retaman chic c'a chi napon yan ri hora riche (rixin) chi Riya' ntel el wawe' chuwech re ruwach'ulef y nitzolin chila' chicaj riq'ui ri Dios, ri Rutata'. Ri Jesús sibilaj c'a ye rajowan pe quinojel ri can ye riche (rixin) chic Riya' ri yec'o wawe' chuwech re ruwach'ulef, y can achi'el ye rajowan pe, can quec'ari' xuq'uis pa ruwi'. 2 Ri Jesús y ri rudiscípulos quichapon c'a wa'in. Yac'a ri Judas Iscariote, ri ruc'ajol ri jun achi ri Simón rubi', nisamej chic c'a ri itzel winek pa ránima, y yac'ari' ri nibin chare chi tujacha' ri Jesús. 3 Y astape' ri Jesús can retaman wi chi ronojel jachon pa ruk'a' ruma ri Dios ri Rutata', y chiri' riq'ui ri Dios petenak wi y chiri' chic nitzolin wi el; 4 pero ma riq'ui wi ri' Riya' ma xupokonaj ta xuya' ca ri ruwa'in y xyacatej pe. Riya' xrelesaj c'a ca ri tziek ri ruya'on chrij, xberuc'ama' pe jun toalla, y xuxim xerupan. 5 C'ac'ari' xuya' chuka' ya' chupan jun palangana y xuchop ruch'ajic ri caken chiquijujunal ri rudiscípulos y nusula' c'a ri caken riq'ui ri toalla ri ruximon xerupan. 6 Yac'a tek xapon riq'ui ri Simón Pedro riche (rixin) chi nuch'ej ri raken, ri Pedro xubij chare ri Jesús: Ajaf, ¿can nach'ej c'a chuka' waken riyin? xcha'. 7 Y ri Jesús xubij c'a chare ri Pedro: Re nch'ej re iwaken wacami, ma jane c'a nik'ax ta chiwech achique ruma tek nben. Pero can xtik'ax c'a chiwech ri más chkawech apo. 8 Yac'a ri Pedro xubij: Riyin ma juba' xtinya' ta k'ij chi can yit c'a riyit yach'ajo re waken, xcha'. Y ri Jesús xubij c'a chare: Wi man c'a naya' ta k'ij riche (rixin) chi nch'ej ri awaken, xa ma yit ta chic nudiscípulo c'a ri', xcha' ri Jesús. 9 Rumac'ari' ri Simón Pedro xubij chare ri Jesús: Ajaf, wi queri', man c'a xaxu (xaxe) ta wi re waken nach'ej, xa can tach'aja' c'a chuka' re nuk'a' y re nujolon (nuwi'), xcha' ri Pedro. 10 Pero ri Jesús xubij chare: Ri ruch'ajch'ojsan chic ri', xaxu (xaxe) wi c'a ri raken ri rajawaxic chi nuch'ej, ruma riya' can ch'ajch'oj chic. Riyix can yix ch'ajch'oj chic, astape' ma chi'iwonojel ta, xcha' ri Jesús. 11 Riya' xubij c'a queri', ruma can retaman achique ri xtijacho el riche (rixin) pa quik'a' ri winek. Y rumari' tek xubij: Ma chi'iwonojel ta yix ch'ajch'oj. 12 Y tek ri Jesús ruch'ajon chic c'a caken ri rudiscípulos, xberuc'ama' chic c'a pe ri tziek ri relesan ca chrij, xbetz'uye' chic pa mesa y xubij c'a: ¿Xk'ax chiwech achique ruma tek riyin xinch'ej ri iwaken? 13 Riyix nibij Katijonel y Kajaf chuwe. Can utz wi ri nibij, ruma can yin wi. 14 Y ruma wi riyin ri Itijonel y ri Iwajaf xinch'ej ri iwaken, can queri' c'a chuka' tibana' riyix. Man c'a tipokonaj ta nich'ajla' iwaken chi'iwachibil iwi'. 15 Riyin xinc'ut yan c'a ca chiwech. Can achi'el c'a ri xinben riyin iwuq'ui riyix, queri' chuka' tibana' riyix quiq'ui ri nic'aj chic. 16 Can kitzij c'a nbij chiwe: Ma ya ta ri mozo ri más nim ruk'ij que chuwech ri rupatrón; ni ma ya ta ri jun ri nitak, ma ya ta chuka' ri' ri más nim ruk'ij que chuwech ri takayon riche (rixin). 17 Wi riyix can xiwetamaj c'a ca ronojel re' y can niben c'a re xiwetamaj, can jabel c'a ruwa'ik'ij. 18 Can nbij c'a chi ma iwonojel ta xquixbano queri', ruma riyin can wetaman iwech chi'iwonojel ri xixincha'. Y chuka' ri tz'ibatal ca, c'o c'a chi nibanatej na. Achi'el ri nubij: Ri jun c'a ri can xwa' wuq'ui, xyacatej c'a chuwij. Queri' nubij chupan ri ruch'abel ri Dios. 19 Y wacami can nya' yan c'a apo rutzijol chiwe ri xtibanatej, riche (rixin) chi queri' tek xtapon ri k'ij chi xtibanatej re', xtinimaj c'a chi can yin c'a riyin ri Cristo. 20 Can kitzij wi c'a nbij chiwe, ri xtic'ulu c'a riche (rixin) ri ntek el riyin, can yin c'a riyin ri yiruc'ul. Y ri xquic'ulu c'a riyin, xa can xtuc'ul c'a chuka' ri yin takayon pe. 21 Y tek ri Jesús rubin chic c'a ronojel re', ri ránima can achique na c'a xuben xuna' Riya', ruma ri bis. Riya' can xuk'alajsaj c'a achique ruma tek sibilaj bis c'o pa ránima y xubij c'a: Kas kitzij c'a ri nbij chiwe, chi jun chiwe riyix ri xquijacho el pa quik'a' ri winek, xcha' chique. 22 Can yac'ari' tek ri ye rudiscípulos xquitzula' quiwech, y ma niquil ta c'a achique niquich'ob; ruma ma quetaman ta achoj chrij xch'o wi ri Jesús. Can man c'a quetaman ta achique ri xtijacho el riche (rixin). 23 Yac'a ri jun chique ri rudiscípulos, ri sibilaj najowex ruma ri Jesús, ye rak'el c'a junan riq'ui ri Jesús. 24 Y chare c'a ri jun discípulo ri', ri xuben wi apo retal ri Simón Pedro. Riya' xubij c'a apo chare chi tuc'utuj chare ri Jesús chi achique c'a ri' ri xtijacho el riche (rixin), ri xa c'ari' nubij ka chique. 25 Y ri discípulo ri rak'el c'a apo chunakajal ri ruwaruc'u'x ri Jesús, yac'ari' tek xuc'utuj c'a chare: Ajaf, ¿achique c'a ri' ri jun ri xtijacho el awuche (awixin)? xcha' chare ri Jesús. 26 Ri Jesús can yac'ari' tek xubij chare ri discípulo ri': Ri achoj chare xtinya' wi ri caxlan wey muban, yac'ari' ri xtijacho el wuche (wixin), xcha'. Y Riya' xumuba' c'a ri caxlan wey y xuya' chare ri Judas Iscariote ri ruc'ajol ri jun achi Simón rubi'. 27 Y tek ri Judas Iscariote ruq'uison chic c'a ka ri juwech' caxlan wey ri', can xoc wi c'a ri Satanás pa ránima. C'ac'ari' tek ri Jesús xubij chare: Ri ach'obon chic chi naben, tabana' c'a chanin, xcha' el chare. 28 Yec'a ri rudiscípulos ri yec'o apo ri pa mesa riq'ui ma xk'ax ta chiquiwech achique ruma tek xubij el queri' chare ri Judas. 29 Yec'o xech'obo chi xtak el ruma ri Jesús chulok'ic ronojel ri nic'atzin chique chupan ri nimak'ij ri'. Y yec'o chic nic'aj chique ri discípulos xech'obo chi xtak el riche (rixin) chi c'o nberuyala' ca chique ri pobres, ruma ri discípulos can quetaman wi chi ya ri Judas ri yacol puek. 30 Ri Judas xa can xu (xe) wi c'a tek xuq'uis el ri juwech' caxlan wey, xa can yac'ari' tek xel el. Tek xel c'a el riya', xa can chak'a' chic. 31 Y tek ri Judas elenak chic c'a el, yac'ari' tek ri Jesús xubij: Yac'are' xoka yan ri k'ij chi riyin ri C'ajolaxel ri xinalex chicojol xtik'alajin chi can c'o wi nuk'ij nuc'ojlen. Y can queri' c'a chuka' ri Dios; can xtik'alajin ri ruk'ij ruc'ojlen wuma riyin. 32 Y ruma chi ri Dios can xtik'alajin ri ruk'ij ruc'ojlen wuma riyin; rumari' Riya' can xtuben c'a chi nik'alajin ri nuk'ij nuc'ojlen riyin. Y ri' man c'a ajan (jampe') ta na, xa can ya c'a re k'ij re'. 33 Juba' chic c'a oc re yic'oje' el iwuq'ui riyix ri can achi'el tak walc'ual nbanon chiwe. C'ac'ari' xquinicanoj. Pero re wacami can nbij c'a ca chiwe, achi'el ri nbin chique nic'aj aj Israel, chi ri xquibec'oje' wi riyin, ma xquixcowin ta xquixapon chinucanoxic. 34 Y riyin can nya' ca jun c'ac'ac' pixa' chiwe. Riyin nbij c'a chiwe chi can tiwajo' iwi'. Riyin can yixinwajo' wi. Can queri' c'a chuka' tibana' riyix. Can tiwajo' c'a iwi' chi'iwachibil iwi'. Yac'are' ri nbij ca chiwe wacami. 35 Y wi can xtiwajo' c'a iwi' chi'iwachibil iwi', ri winek can xtiquetamaj c'a chi yix nudiscípulos, xcha' ri Jesús. 36 Yac'ari' tek ri Simón Pedro xubij chare ri Jesús: Ajaf, ¿acuchi (achique) c'a yabe wi? xcha'. Y ri Jesús xubij chare: Wacami ma jane yacowin ta yinatzekelbej ri acuchi (achique) xquibe wi riyin. Yac'a tek xtapon ri k'ij, can xquinatzekelbej wi el, xcha' chare ri Pedro. 37 Y ri Pedro xubij chare: Ajaf, ¿achique c'a ruma tek ma yicowin ta yatintzekelbej el wacami? Ruma wi nic'atzin, can nya' c'a ri nuc'aslen awuma riyit, xcha'. 38 Y ri Jesús xubij chare: ¿La naya' cami ri ac'aslen wuma riyin? Riyin can kitzij wi c'a nbij chawe, chi tek c'a ma jane tisiq'uin ta pe ri ec', riyit oxi' yan mul abin chic chi ma awetaman ta nuwech, xcha' ri Jesús chare ri Pedro.

14

1 Man c'a tisach ta ic'u'x, xcha' ri Jesús chique ri rudiscípulos. Riyix can iniman ri Dios y can queri' chuka' quininimaj riyin, xcha' chique. 2 Ri chila' chicaj ri acuchi (achique) c'o wi ri Nata', c'o c'a sibilaj q'uiy c'ojlibel ri xquec'oje' wi ri ye'apon riq'ui. Wi xa man ta kitzij chi queri', riyin xinbij yan ta chiwe. Wacami yibe chubanic y chuchojmirisaxic ri ic'ojlibel chila' chicaj riq'ui ri Nata'. 3 Chubanic c'a ic'ojlibel tek yibe, y can yipe c'a chuka' chic jun bey, y yixinc'uaj wuq'ui; riche (rixin) chi queri' ri acuchi (achique) yic'oje' wi riyin, chiri' chuka' xquixc'oje' wi riyix. 4 Can iwetaman wi c'a ri acuchi (achique) yibe wi riyin, y chuka' iwetaman ri bey, xcha' ri Jesús chique ri rudiscípulos. 5 Yac'a ri discípulo ri Tomás rubi' xubij chare ri Jesús: Ajaf, riyoj ma ketaman ta acuchi (achique) yabe wi. ¿Achique ta c'a rubanic nikaben riche (rixin) chi niketamaj ri bey? xcha'. 6 Y ri Jesús xubij: Yin c'a riyin ri bey, yin c'a riyin ri kitzij, y chuka' yin c'a riyin ri c'aslen. Majun c'a achique ta nicowin napon riq'ui ri Nata' wi ma yirunimaj ta riyin. 7 Y wi can iwetaman c'a nuwech riyin, can iwetaman c'a chuka' ruwech ri Nata'. Re wacami can itz'eton chic, y chuka' iwetaman chic ruwech, xcha' ri Jesús. 8 Y can yac'a chuka' ri' tek jun chic chique ri discípulos, ri Felipe rubi' xubij c'a chare ri Jesús: Ajaf, tac'utu' c'a ri Tata'ixel chkawech, y riq'ui ri' xticuke' kac'u'x, xcha'. 9 Yac'ari' tek ri Jesús xubij chare: Felipe, ¿la ma awetaman ta c'a nuwech? Riyin can c'o chic juna' yinc'o pe iwuq'ui. Ri can yin rutz'eton riyin, can rutz'eton c'a chuka' ri Nata'. ¿Achique c'a ruma tek riyit nabij chi nc'ut ri Nata' chiwech? 10 ¿La man c'a nanimaj ta riyit chi ri Nata' c'o wuq'ui riyin, y riyin yinc'o riq'ui Riya'? Ri ch'abel c'a ri xink'alajsaj chiwech, can riq'ui c'a ri Nata' petenak wi, ruma Riya' c'o wuq'ui riyin. Can ya c'a Riya' ri nibano re samaj re'. 11 Can quininimaj c'a chi riyin yinc'o riq'ui ri Nata' y Riya' c'o wuq'ui riyin. Y wi ma yininimaj ta ruma re nbij chiwe, quininimaj c'a ruma ri samaj ri yenben chiwech. 12 Can kitzij wi c'a ri nbij chiwe: Ri can yirunimaj c'a riyin, can xtiyatej wi c'a chare chi can xquerubanala' c'a chuka' ri samaj ri xenben riyin; y más c'a nima'k tak samaj ri xquerubanala', que chuwech ri xinben riyin, ruma riyin xa yibe riq'ui ri Nata' chila' chicaj, 13 y ronojel c'a ri xtic'utuj chare ri Tata'ixel pa nubi' riyin, can xtinya' wi c'a chiwe. Riche (rixin) chi queri' nik'alajin ri ruk'ij ruc'ojlen ri Nata' wuma riyin. 14 Wi c'o c'a ri xtic'utuj pa nubi' riyin, can xtinya' wi pe chiwe. 15 Wi yiniwajo', can tibana' c'a ri nubij ri nupixa' ri xenbij chiwe. 16 Y riyin xtinc'utuj c'a chare ri Nata', y Riya' can xtutek c'a pe jun chic ri nito'o iwuche (iwixin); Jun ri can xtic'oje' wi iwuq'ui riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. 17 Y ri' can ya c'a ri Lok'olaj Espíritu, ri xtic'utu ri kitzij chiwech. Y ri winek ri xa riq'ui re ruwach'ulef quicukuban wi quic'u'x, ma yecowin ta niquic'ul, ruma ri Lok'olaj Espíritu xa ma niquitz'et ta y ni xa ta quetaman ruwech. Yac'a riyix ri can iniman chic, ma que ta ri'. Riyix can iwetaman chic ruwech, ruma can c'o chic chicojol. Y Riya' can xtic'oje' c'a pa tak iwánima. 18 Riyin astape' xquibe, ma xquixinmalij ta ca; ma xquixc'oje' ta ca achi'el jun meba', ruma xa can yipe chic iwuq'ui. 19 Yac'a ri winek ri xa riq'ui ri ruwach'ulef quicukuban wi quic'u'x, xa juba' chic c'a re xquinquitz'et el. Yac'a riyix can xquinitz'et chic na jun bey. Y ruma chi riyin can c'o nuc'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek, rumari' riyix can xtic'oje' c'a chuka' ic'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek. 20 Y chupan c'a ri k'ij ri' tek xtik'alajin jabel chiwech chi riyin can yinc'o wi c'a riq'ui ri Nata', y riyix yixc'o wuq'ui riyin y riyin iwuq'ui riyix. 21 Ri can c'o ri nuch'abel pa ránima y can yeruben wi ronojel ri pixa' ri yenbij, can yirajo' wi c'a ri'. Y ri can yirajo' riyin, can xtajowex c'a ruma ri Nata', y riyin chuka' can xtinwajo' y xtink'alajsaj wi' chuwech, xcha' ri Jesús. 22 Yac'ari' tek ri Judas ri jun discípulo, pero ma ya ta ri Judas Iscariote, xuc'utuj c'a chare ri Jesús: Ajaf, ¿achique c'a ruma tek xaxu (xaxe wi) chkawech riyoj xtak'alajsaj wi awi'? ¿Y achique c'a ruma tek ma nak'alajsaj ta awi' chiquiwech ri winek ri xa riq'ui ri ruwach'ulef quicukuban wi quic'u'x? xcha'. 23 Y ri Jesús xubij chare: Ri can yirajo' c'a riyin, can nuben c'a ri nubij ri nuch'abel. Ri jun winek c'a ri xtibano queri', can xtajowex c'a ruma ri Nata'. Y ri Nata' y riyin can xkojpe riq'ui y xtikaben c'a kachoch pa ránima. 24 Yac'a ri ma yirajo' ta riyin, ma nuben ta ri nubij ri nuch'abel. Y ri ch'abel ri iwac'axan wuq'ui riyin, ma wuche (wixin) ta riyin. Can ya c'a ri Nata' ri yin takayon pe ri biyon pe re ch'abel re' chuwe. 25 Y ronojel c'a re ch'abel re', can ye nk'alajsan wi pe chiwech re yinc'o pe iwuq'ui. 26 Y tek riyin ma yinc'o ta chic iwuq'ui, ri Nata' xtutek pe ri Lok'olaj Espíritu riche (rixin) chi yixruto'. Y ya Riya' ri xtic'oje' iwuq'ui pa nuq'uexel riyin. Y can ya c'a chuka' Riya' xquixtijon, y xquerunataj ronojel ri ch'abel ri nbin ca chiwe. 27 Ri uxlanibel c'u'x ri c'o wuq'ui riyin, can yac'ari' ri nya' ca chiwe. Ri uxlanibel c'u'x c'a ri nya' ca riyin pa tak iwánima riyix ri iniman chic, man achi'el ta c'a ri uxlanibel c'u'x ri niquitzuj (niquisuj) ri winek ri xa riq'ui re ruwach'ulef quicukuban wi quic'u'x. Can man c'a tisach ta ic'u'x, y ma tixibij ta iwi'. 28 Xa can iwac'axan chic c'a ri nbin: Riyin can xquibe wi, pero yipe chic c'a iwuq'ui. Y wi riyix can yiniwajo', niquicot ta c'a ri iwánima, ruma riyin can riq'ui c'a ri Nata' yitzolin wi. Ruma Riya' can más wi nim ruk'ij que chinuwech riyin. 29 Re' nya' yan ca rutzijol chiwe, riche (rixin) chi queri' tek xtapon ruk'ijul chi xtibanatej re', xa can xtinimaj wi ri nbin ca chiwe. 30 Y re wacami xa ma q'uiy ta chic ch'abel re xtinbij ca chiwe, ruma ri itzel winek ri chapayon re ruwach'ulef xa nuk'alajsaj yan pe ri'. Pero astape' can ya riya' ri chapayon re ruwach'ulef, pero riya' majun ruk'atbel tzij pa nuwi' riyin. 31 Ri nben, can ya c'a ri Nata' ri xitako pe chubanic, riche (rixin) chi ri winek ri xa riq'ui re ruwach'ulef quicukuban wi quic'u'x, tiquetamaj chi riyin nwajo' ri Nata'. Kojyacatej c'a el y koj-el el wawe', xcha'.

15

1 Y yac'ari' tek ri Jesús xubij: Yin c'a riyin ri kitzij chi yin achi'el juwi' uva, y ri Nata' yari' ri achi'el aj samajel chrij ri uva. 2 Ruma tek juwi' uva yec'o ruk'a' ri xa ma yewachin ta, ye'elesex el. Yac'a ri ruk'a' ri can yewachin, yejosk'ix jabel, riche (rixin) chi yewachin jabel. Can que c'a chuka' ri' riyin. Ri Nata' yerutz'et quinojel ri yec'o wuq'ui y yerelesaj el ri ma niwachin ta ri quic'aslen. Yac'a ri niwachin ri quic'aslen, xqueruch'ajch'ojsaj, riche (rixin) chi sibilaj xtiwachin ri quic'aslen. 3 Riyix ri can nk'alajsan wi pe ri ch'abel chiwech, can yix ch'ajch'oj chic c'a ruma ri ch'abel ri'. 4 Can quixc'oje' c'a wuq'ui jurayil, riche (rixin) chi queri' riyin can yic'oje' c'a chuka' iwuq'ui riyix. Ruma ri ruk'a' ri uva ma niwachin ta, wi xa man c'o ta riq'ui ri ruchi'el. Can nic'atzin chi jun ruk'a' uva c'o riq'ui ri ruchi'el, riche (rixin) chi queri' niwachin. Can queri' chuka' riyix, rajawaxic chi can quixc'oje' wuq'ui. 5 Yin c'a riyin ri achi'el juwi' uva, y riyix ri ruk'a'. Ri can jurayil nic'oje' wuq'ui, y riyin riq'ui riya', ri ruc'aslen can xtiwachin wi. Ruma ri xa ma xtic'oje' ta wuq'ui, majun c'a ri xticowin ta xtuben. 6 Ri xa ma nic'oje' ta c'a wuq'ui jurayil, xtuc'ulwachij c'a achi'el nuc'ulwachij ri ruk'a' uva ri xa ma niwachin ta. Ye'elesex el ruma ma yewachin ta, y tek ye chaki'j chic, yebemol pe, y yec'ak pa k'ak', y chiri' yec'at wi. 7 Yac'a riyix can quixc'oje' wuq'ui jurayil, y tic'oje' ri nuch'abel pan iwánima. Wi queri' xtiben, tic'utuj c'a chare ri Dios achique ri nrajo' ri iwánima, y can xtuya' wi c'a pe chiwe ri nic'utuj. 8 Wi can niwachin jabel ri ic'aslen, can nik'alajin wi chi yix tzekelbey wuche (wixin), y ri winek ri xquixtz'eto, can xtiquiya' c'a ruk'ij ruc'ojlen ri Nata'. 9 Can achi'el c'a yirajo' ri Nata', can queri' chuka' yixinwajo' riyin. Can quixc'oje' c'a jurayil chupan re ajowanic re'. 10 Y wi riyix can niben ri nubij ri nupixa', can xquixc'oje' c'a jurayil chupan ri ajowabel wuche (wixin) riyin. Achi'el ri nbanon riyin; can nben ri yerubij ri Nata', y rumari' can jurayil yinc'o chupan ri ajowabel riche (rixin) Riya'. 11 Y ronojel c'a ri nbin chic chiwe, can riche (rixin) c'a chi tiquicot ri iwánima, can achi'el ri quicoten ri c'o wuq'ui riyin. Y can tz'aket ta c'a chuka' ri quicoten xtic'oje' pa tak iwánima. 12 Y riyin nya' c'a ca re pixa' re' chiwe, chi can tiwajo' c'a iwi'; can achi'el ri yixinwajo' riyin. 13 Majun chic jun ri can más ta nim ri ajowabel c'o riq'ui, que chuwech jun ri can nuya' ruc'aslen pa quiq'uexel ri ramigos. 14 Y riyix can yix nu'amigos, wi niben ronojel ri nbij chiwe ri c'o chi niben. 15 Ruma riyin can amigos chic nbanon chiwe, ruma can ronojel ri ruk'alajsan pe ri Nata' chuwe riyin, can xink'alajsaj c'a chuka' chiwe riyix. Y ma yix achi'el ta chic mozos nbanon chiwe. Ruma jun mozo ma retaman ta achique nuch'ob ri rupatrón. 16 Ri xcha'o iwuche (iwixin) riyix, yin c'a riyin, y xa ma yix ta c'a riyix ri xixcha'o wuche (wixin) riyin. Y riyin xixincha' riche (rixin) chi yixintek chubanic ri nusamaj y riche (rixin) chuka' chi ri ic'aslen niwachin, y jurayil ta c'a xtiwachin ri ic'aslen, riche (rixin) chi queri' xabachique c'a ri xtic'utuj chare ri Nata' pa nubi' riyin, can xtuya' pe chiwe. 17 Can nchilabej c'a chiwe chi tiwajo' c'a iwi' chi'iwonojel. 18 Y wi yixetzelex cuma ri winek ri xa riq'ui re ruwach'ulef quicukuban wi quic'u'x, tinatej chiwe chi ma xu (xe) ta wi chiwe riyix queri' niquiben, xa can queri' chuka' quibanon pe chuwe riyin. 19 Wi riyix xa ta yix junan quiq'ui ri winek ri xa riq'ui re ruwach'ulef quicukuban wi quic'u'x, can ta yixcajo' jabel. Pero riyin can xixincha' yan pe chiquicojol y ma yix junan ta chic quiq'ui, y rumari' yixquetzelaj. 20 Can tinatej c'a chiwe ri xinbij chiwe, chi ri mozo ma ya ta ri' ri más ta nim ruk'ij que chuwech ri patrón. Y wi riyin ri Iwajaf yinetzelex cuma ri winek y c'o pokon niquiben chuwe, riyix chuka' xa can queri' xtiban chiwe. Pero ri winek ri niquiben ri nubij ri nuch'abel riyin, xa can niquiben chuka' ri nibij riyix chique. 21 Ronojel c'a ri pokonal ri' xtic'ulwachij pa quik'a', ruma ma quetaman ta ruwech ri Dios ri yin takayon pe, y rumari' yixquetzelaj, ruma icukuban ic'u'x wuq'ui riyin. 22 Y wi man ta xipe riyin chuwech re ruwach'ulef chuk'alajsaxic ri nuch'abel, riye' can ta yecowin niquibij chi majun quimac. Yac'a re wacami, ruma riyin xipe chuwech re ruwach'ulef y xinquetzelaj, rumari' riye' can ma xquecowin ta xtiquibij chi majun quimac. 23 Ri can ye'etzelan wuche (wixin) riyin, can ma xu (xe) ta c'a riyin ri yinquetzelaj, xa can nik'alajin c'a chi queri' chuka' niquiben chare ri Nata'. 24 Y man ta jun quimac, wi ta riyin man ta nbanon nima'k tak milagros chiquiwech, milagros ri majun chic jun banayon ta. Yac'a re wacami riye' can xquitz'et yan ri milagros ri' y ma riq'ui wi ri' xa yinquetzelaj riyin y niquetzelaj chuka' ri Nata'. 25 Ronojel c'a re', can ntajin chic rubanic, can achi'el nubij ri tz'ibatal ca chupan ri ruch'abel ri Dios: Yinquetzelaj y xa ma k'alaj ta achique ruma, ruma majun numac. Quec'ari' ri tz'ibatajnek ca. 26 Yac'a tek riyin yin tzolijnek chic chila' chicaj riq'ui ri Nata', xtintek c'a pe ri Lok'olaj Espíritu ri xtito'o iwuche (iwixin), y xquixrutijoj c'a riq'ui ri kitzij. Y ri Lok'olaj Espíritu ri' riq'ui c'a ri Nata' nipe wi, y tek xtipe, can xquiruk'alajsaj chuka' riyin. 27 Y riyix can xquinik'alajsaj c'a chuka' chiquiwech ri winek; ruma chi can pa rutiquiribel pe ri yixc'o pe wuq'ui.

16

1 Y ronojel c'a re', can xinbij c'a chiwe, riche (rixin) chi riyix niwetamaj yan ca y man ta jun nibano chiwe chi yixtzak. 2 Xquixokotex c'a pe pa tak jay ri kas nic'ut wi ri ruch'abel ri Dios. Y can xtapon wi c'a chuka' ri k'ij tek ri winek xquixquicamisaj y pa quic'u'x riye' chi can rusamaj ri Dios yetajin chubanic. 3 Quec'ari' ri xquequibanala' ri winek chiwe, ruma ma quetaman ta ruwech ri Nata' y ma quetaman ta chuka' nuwech riyin. 4 Can ronojel c'a re' nbij yan ca chiwe, riche (rixin) chi tek xtapon ri k'ij ri', xa can yac'ari' tek xtinatej chiwe chi can ronojel ri' xa can nbin chic ca chiwe. Ronojel re' can ma xinya' ta c'a rubixic chiwe ri pa rutiquiribel pe, ruma can c'a yinc'o na iwuq'ui. 5 Y re wacami, can yac'are' yitzolin riq'ui ri yin takayon pe. ¿Achique c'a ruma tek majun chic chiwe riyix nudiscípulos ri nic'utun ta pe chuwe: Acuchi (achique) c'a yabe wi? 6 Pero pa ruq'uexel chi que ta ri' nic'utuj pe chuwe, ri iwánima xa xnoj riq'ui bis, ruma ri xinbij ka chiwe. 7 Pero riyin can ya c'a ri kitzij ri nbij chiwe: Jabel nuben chiwe, wi yibe yan; ruma wi ma yibe ta, ma xtipe ta ri Lok'olaj Espíritu ri noto'o iwuche (iwixin). Yac'a wi yibe yan, can yac'ari' ntek pe. 8 Y tek xtipe c'a ri Lok'olaj Espíritu, can xtuk'alajsaj c'a chiquiwech ri winek ri xa riq'ui re ruwach'ulef quicukuban wi quic'u'x chi can ye aj maqui' wi, chi can c'o jun chojmilaj bey riche (rixin) c'aslen, y chi ri Dios can xtuk'et wi tzij pa quiwi' ri winek. 9 Riya' xtuk'alajsaj c'a chiquiwech ri winek chi ye aj maqui', ruma ma yinquinimaj ta riyin. 10 Can xtuk'alajsaj c'a chuka' chiquiwech ri winek ri chojmilaj bey riche (rixin) ri c'aslen, ruma riyin riq'ui ri Tata'ixel yibe wi. Y yac'ari' tek riyix ma xquinitz'et ta chic. 11 Y chuka' Riya' can xtuk'alajsaj chi ri Dios can xtuk'et wi tzij pa quiwi' ri winek, ruma wacami ya k'aton chic tzij pa ruwi' ri itzel winek ri chapayon riche (rixin) re ruwach'ulef. 12 Can q'uiy c'a ri ma nbij ta chic ca chiwe, ruma ma nik'ax ta chiwech y ma yixcowin ta chuc'uaxic. 13 Yac'a tek xtipe ri Lok'olaj Espíritu, can xquixrutijoj y xquixruc'uaj chupan ri kitzij. Riya' ma pa ruyonil ta c'a xtich'o; ruma ri ch'abel c'a ri xtuyala' chiwe, can ya c'a ri' ri bin pe chare chila' chicaj. Y rumari' tek Riya' xqueruk'alajsaj yan c'a chiwe ri xquebanatej ri chiwech apo. 14 Y ri Lok'olaj Espíritu can xtuya' c'a nuk'ij nuc'ojlen riyin; ruma xtuc'ul ri can wuche (wixin) wi riyin y xtuk'alajsaj chiwech. 15 Ruma ronojel c'a ri c'o riq'ui ri Nata' Dios, can wuche (wixin) chuka' riyin, rumari' tek xinbij yan chiwe chi ri Lok'olaj Espíritu can xtuc'ul ri can wuche (wixin) wi riyin y xtuk'alajsaj chiwech. 16 Xa juba' chic c'a ri yic'oje' chicojol y ma xquinitz'et ta chic pake' juba'. Pero juba' chic apo xquinitz'et chic jun bey. Queri' nbij chiwe ruma riyin yibe riq'ui ri Tata'ixel, xcha' ri Jesús. 17 Y nic'aj chique ri discípulos tek xquic'axaj ri xubij ri Jesús, xquic'utula' c'a chiquiwech. Riye' xquibij c'a: ¿Achique c'a ri xrajo' xubij chake riq'ui ri ch'abel ri xerubij, ruma xubij: Xa juba' chic c'a ri yic'oje' chicojol y ma xquinitz'et ta chic pake' juba'. Pero juba' chic apo, xquinitz'et chic jun bey, ruma riyin xa yibe riq'ui ri Tata'ixel? xcha', xecha' c'a ri discípulos chiquiwech. 18 Ri discípulos ri' c'a niquibila' na c'a chiquiwech: ¿Achique c'a ri nrajo' nubij riq'ui re tzij re', tek nubij: Xa juba' chic c'a? Xa ma yek'ax ta chkawech ri nubij, yecha'. 19 Y ri Jesús can chanin c'a xunabej chi ri rudiscípulos c'o ri nicajo' niquic'utuj chare, rumari' Riya' xubij: Riyix niwajo' niwetamaj achique ri xinbij, chi xa juba' chic c'a yic'oje' chicojol y ma xquinitz'et ta chic pake' juba', pero juba' chic apo xquinitz'et chic jun bey. 20 Can kitzij c'a nbij chiwe: Riyix can xquixok' y xquixbison ruma ri xtinc'ulwachij riyin. Yac'a ri winek ri xa riq'ui re ruwach'ulef quicukuban wi quic'u'x, riye' xa xquequicot. Yac'a riyix astape' can c'o chic bis ri pa tak iwánima, ri bis c'a ri' xa xtijalatej, xa can xtoc quicoten. 21 Ri bis c'a ri' junan riq'ui ri k'axon ri nuk'axaj jun ixok tek napon ri ruk'ijul riche (rixin) chi nralaj jun ac'al. Pero tek ri ac'al alaxnek chic, ri te'ej ri' man c'a noka ta chic chuc'u'x achique chi k'axomal ri xuk'axaj, ruma sibilaj niquicot ri ránima chi xalex chic jun ac'al chuwech re ruwach'ulef. 22 Can quec'ari' riyix, wacami c'o chic bis pa tak iwánima, pero riyin yipe chic jun bey chi'itz'etic. Y yac'ari' tek xtitzolin chic pe ri quicoten pa tak iwánima, y ri quicoten ri' can majun c'a xtelesan ta iwuq'ui. 23 Y chupan ri k'ij ri', majun chic ri xtiwac'axaj ta pe chuwe. Pero can kitzij nbij chiwe, chi ronojel c'a ri xtic'utuj chare ri Nata' pa nubi' riyin, can xtuya' wi c'a pe chiwe. 24 C'a re wacami can majun c'a ri ic'utun ta chare ri Nata' pa nubi' riyin. Can tic'utuj c'a y xtic'ul, riche (rixin) chi queri' can nitz'aket ta c'a ri quicoten pa tak iwánima. 25 Ronojel c'a ri nbin chic ka chiwe, can riq'ui c'ambel tak tzij nbin wi, pero xtoka c'a ri k'ij tek ma riq'ui ta chic c'ambel tak tzij xquich'o wi iwuq'ui. Xa can k'alaj k'alaj chic c'a ri rubixic xtinben chiwe chrij ri Tata'ixel. 26 Y chupan c'a ri k'ij ri', can pa nubi' c'a riyin xtic'utuj wi chare ri Nata', y Riya' can xtuya' c'a pe chiwe ri nic'utuj chare. Y ma rajawaxic ta chic chi c'a yin na riyin ri yic'utun pan iq'uexel riyix. Ma que ta ri'. 27 Ri Nata' can nuya' wi chiwe ri nic'utuj, ruma yixrajo'. Y Riya' yixrajo', ruma riyix yiniwajo' riyin y ninimaj chi riyin riq'ui Riya' yin petenak wi. 28 Can riq'ui wi c'a ri Tata'ixel yin petenak wi, riche (rixin) chi xinoka chuwech re ruwach'ulef. Y re wacami, can riq'ui c'a chuka' Riya' yitzolin wi, y nya' ca re ruwach'ulef, xcha' ri Jesús. 29 Y ri rudiscípulos xquibij c'a chare: Can kitzij wi chi re wacami ma riq'ui ta chic c'ambel tak tzij yach'o wi chkawech, xa can k'alaj ri ye'abij. 30 Wacami c'a nik'ax chkawech chi riyit can ronojel wi c'a awetaman. Ma rajawaxic ta chi c'a nikac'utuj na chawe, riyit xa awetaman ri nikach'ob. Y rumari' riyoj can nikanimaj wi chi riq'ui ri Dios yit petenak wi, xecha'. 31 Y ri Jesús xubij c'a chique: ¿La ninimaj cami? 32 Can kitzij nbij chiwe chi ri jun k'ij ri' can nipe wi, y can hora chic, chi can xtibanatej c'a chi riyix xa xtitaluj el iwi' y xa xquiniya' ca nuyon riyin. Pero ma nuyon ta chuka' yic'oje' ca, ruma ri Tata'ixel can c'o wi wuq'ui. 33 Y ronojel c'a re', can nk'alajsaj yan ca chiwe, riche (rixin) chi can c'o ta c'a ri uxlanibel c'u'x pa tak iwánima. Y ri uxlanibel c'u'x ri' xtic'oje' ri pa tak iwánima, wi icukuban ic'u'x wuq'ui. Y nbij c'a chuka' ca chiwe, chi chuwech re ruwach'ulef can c'o tijoj pokonal ri xtik'axaj. Pero can ticukuba' ic'u'x, ruma riyin xich'acon yan chrij ri itzel winek ri chapayon riche (rixin) re ruwach'ulef.

17

1 Y tek ri Jesús rubin chic c'a ronojel re' chique, Riya' xtzu'un c'a chicaj, y xubij c'a: Nata', ri nuhora can yac'are' xoka. Wacami can tabana' c'a chuwe riyin ri Ac'ajol chi nik'alajin ri nuk'ij nuc'ojlen; riche (rixin) chi queri', riyin ri Ac'ajol can queri' chuka' xtinben awuq'ui riyit, chi can xtink'alajsaj ak'ij ac'ojlen. 2 Ruma can aya'on wi pe uchuk'a' pa nuk'a' riche (rixin) chi yic'oje' pa quiwi' quinojel ri winek, y chi nya' ri c'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek chique quinojel winek ri can ye aya'on chic chuwe. 3 Yac'are' ri kitzij c'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek: Chi tiquetamaj awech riyit kitzij Dios y chuka' tiquetamaj nuwech riyin. Ruma yit c'a riyit ri kitzij Dios y majun chic jun Dios c'o, y riyin ri Jesucristo ri xinatek pe chuwech re ruwach'ulef. 4 Riyin xinya' yan ak'ij ac'ojlen wawe' chuwech re ruwach'ulef. Y xinq'uis yan c'a chuka' rubanic ronojel ri samaj ri achilaben pe chuwe riche (rixin) chi nben. 5 Wacami c'a, Nata', taya' chic c'a ri nuk'ij nuc'ojlen chi'anakajal riyit, can achi'el c'a ri nuk'ij nuc'ojlen ri c'o tek yinc'o awuq'ui, tek c'a ma jane c'o ta re ruwach'ulef. 6 Can xink'alajsaj c'a ri abi' chique ri achi'a' ri xe'aya' chuwe ri ye acha'on chic pe chiquicojol ri winek chuwech re ruwach'ulef, ri can ye awuche (awixin) c'a riyit y wacami riye' can niquiben c'a ri nubij ri ach'abel. 7 Y wacami c'a re achi'a' re' can quetaman chic chi ronojel ri aya'on pe chuwe riyin, can yit c'a riyit yit yayon pe chuwe. 8 Ruma can ya ri ch'abel ri aya'on pe chuwe riyin riche (rixin) chi nk'alajsaj, can ya c'a ri' ri xink'alajsaj chiquiwech re achi'a' re'. Y riye' can xquic'ul c'a ri ach'abel pa tak cánima, y can xquetamaj wi c'a chi kitzij chi awuq'ui riyit Nata' Dios yin petenak wi. Can xquinimaj c'a chi yit c'a riyit yit takayon pe wuche (wixin). 9 Riyin can nc'utuj c'a jun utzil chawe riyit pa quiwi' riye' re wacami, y ma pa quiwi' ta ri winek ri xa riq'ui re ruwach'ulef quicukuban wi quic'u'x. Can pa quiwi' c'a re achi'a' re xe'aya' chuwe nc'utuj wi chi taya' ri awutzil pa quiwi', ruma can ye awuche (awixin) chuka' riyit. 10 Y quinojel c'a ri can ye wuche (wixin) riyin, can ye awuche (awixin) c'a chuka' riyit, y ri awuche (awixin) riyit, can ye wuche (wixin) chuka' riyin. Y can xk'alajin yan c'a ri nuk'ij nuc'ojlen riyin cuma riye'. 11 Lok'olaj Nata' Dios, can pan ak'a' c'a yenjech wi ca re achi'a' re xe'aya' chuwe. Que'achajij c'a riche (rixin) chi queri' junan ta c'a quiwech y xa jun ta c'a xtiquiben. Can xtiquiben ta c'a achi'el kabanon riyoj. Ruma riyit y riyin xa yoj jun. Can que'achajij c'a, ruma riye' can c'a yec'oje' na ca chuwech re ruwach'ulef, y riyin ma que ta ri'. Riyin xa yitzolin chic awuq'ui. 12 Y riyin, can ye nuchajin wi pe re achi'a' re xe'aya' chuwe. Re k'ij re yinc'o pe quiq'ui chuwech re ruwach'ulef, can xenchajij riq'ui ri awuchuk'a' riyit. Y can majun chic c'a ri xsach ta ca chique, xa can xu (xe) wi ri jun ri c'o chi nutz'ila' ri', can achi'el ri tz'ibatajnek ca. 13 Riyin xa can yitzolin yan c'a awuq'ui, Nata' Dios, pero riq'ui c'a re c'a yic'oje' na juba' chic chuwech re ruwach'ulef, nc'utuj c'a jun utzil chawe riyit pa quiwi' riye', ruma nwajo' chi can ta tz'aket ri quicoten nic'oje' ca pa tak cánima, achi'el ri quicoten ri c'o wuq'ui riyin. 14 Re achi'a' re xe'aya' chuwe, can nya'on wi c'a ri ach'abel chique. Rumari' tek xe'etzelex cuma ri winek ri xa riq'ui re ruwach'ulef quicukuban wi quic'u'x, ruma re achi'a' re xe'aya' chuwe ma ye riche (rixin) ta chic re ruwach'ulef. Can ye achi'el chic c'a riyin chi ma yin riche (rixin) ta re ruwach'ulef. 15 Man c'a nc'utuj ta chawe Nata' Dios chi que'awelesaj yan el chuwech re ruwach'ulef riche (rixin) chi ye'acol. Ri nc'utuj c'a chawe, chi xa que'ato'. Ma taya' ta k'ij chi ri itzel winek nich'acon chiquij. 16 Re achi'a' re xe'aya' chuwe, ma ye riche (rixin) ta chic c'a re ruwach'ulef, achi'el riyin. Riyin ma yin riche (rixin) ta chuka' re ruwach'ulef. 17 Can tabana' ch'ajch'ojlaj tak winek chique chupan ri kitzij ach'abel. Ruma ri ach'abel yari' ri kitzij. 18 Y can achi'el rubanic ri xaben pe chuwe riyin riche (rixin) chi xinatek pe chubanic ri asamaj chuwech re ruwach'ulef, can queri' c'a chuka' nben riyin chique re achi'a' re xe'aya' chuwe. Can ye ntakon wi c'a chubanic ri asamaj chuwech re ruwach'ulef. 19 Cuma c'a riye' tek riyin can njachon ri nuc'aslen pan ak'a' riche (rixin) chi can ta queri' chuka' niquiben riye'. Can ta niquijech qui' chupan ri kitzij ach'abel. 20 Nata' Dios, riyin ma xu (xe) ta wi c'a pa quiwi' re achi'a' re xe'aya' chuwe ri nc'utuj wi jun utzil, xa can queri' c'a chuka' nc'utuj jun utzil chawe pa quiwi' quinojel ri xqueniman c'a wuche (wixin) riyin; ruma ri ch'abel ri xtiquitzijoj riye'. 21 Riche (rixin) chi quinojel can ta junan quiwech. Xa jun ta c'a xtiquiben. Can ta xtiquiben achi'el ri kabanon riyoj. Ruma riyit y riyin xa yoj jun. Ruma riyit Nata' Dios can yitc'o wuq'ui riyin, y riyin, can yinc'o chuka' awuq'ui riyit. Queri' ri nwajo' chi niquiben ta riye' kiq'ui riyoj. Can ta nik'alajin chiquiwech ri winek ri xa riq'ui re ruwach'ulef quicukuban wi quic'u'x, chi riyin, can yit c'a riyit ri xatako pe wuche (wixin), ruma niquitz'et chi can junan quiwech quibanon ri yec'o kiq'ui riyoj. 22 Ri ak'ij ac'ojlen riyit ri aya'on chuwe riyin, can xinya' chuka' chique riye'. Rumari' can c'o chic c'a quik'ij quic'ojlen chuka', y can queri' nbanon chique riche (rixin) chi queri' xa jun ta c'a xtiquiben, achi'el kabanon riyoj. Ruma riyit y riyin xa yoj jun. 23 Can xquic'oje' wi c'a quiq'ui riye' y riyit wuq'ui riyin, riche (rixin) chi queri' riye' xa jun ta c'a xtiquiben. Y cuma riye' xtetamex ta c'a cuma ri winek ri xa riq'ui re ruwach'ulef quicukuban wi quic'u'x, chi riyin, can yit c'a riyit Nata' Dios ri xatako pe wuche (wixin). Y ruma c'a chuka' ri' xtetamex cuma ri winek chi can ye'awajo' wi, achi'el yinawajo' riyin. 24 Nata' Dios, riyin can nwajo' c'a chi quinojel ri ye aya'on chuwe xquebec'oje' ta c'a wuq'ui chila' chicaj; riche (rixin) chi niquitz'et ta c'a ri nuk'ij nuc'ojlen ri aya'on; ruma can yin awajowan wi pe tek c'a ma jane c'o ta re ruwach'ulef. 25 Nata' Dios, riyit ri yit choj riq'ui ronojel, man c'a etaman ta awech cuma ri winek ri xa riq'ui re ruwach'ulef quicukuban wi quic'u'x. Pero riyin can wetaman wi awech, y re achi'a' re xe'aya' chuwe, can xquetamaj c'a chuka' chi yit c'a riyit ri xatako pe wuche (wixin). 26 Can nk'alajsan wi c'a ri abi' riyit chique, y can c'a xtink'alajsaj na wi; riche (rixin) chi queri' achi'el yinawajo' riyin queri' ta chuka' xticajo' qui' riye'. Y xquic'oje' ta c'a riyin quiq'ui riye'.

18

1 Y tek ri Jesús rubin chic c'a ronojel re', Riya' ye rachibilan ri rudiscípulos xe'el el chiri'. Y xebe juc'an chic ruchi' ri jun ti raken siwan ri Cedrón rubi', pa jun ulef ri acuchi (achique) c'o wi cotz'i'j y q'uiy che' ri niquiya' quiwech; y chiri' c'a xoc wi apo ri Jesús ye rachibilan ri rudiscípulos. 2 Ri Judas ri nijacho riche (rixin) ri Jesús pa quik'a' ri winek, can retaman c'a chuka' ri lugar ri' ri acuchi (achique) xe'apon wi ri Jesús y ri rudiscípulos, ruma ri Jesús q'uiy mul ye ruc'uan ri rudiscípulos chiri'. 3 Rumari' ri Judas chupan c'a ri lugar ri' xeruc'uaj jumoc soldados y jumoc aj ch'ame'y ri xequiya' el ri principali' tak sacerdotes y ri achi'a' fariseos. Ri soldados y ri ye aj ch'ame'y can quic'ualon c'a k'ak' riche (rixin) sakil y chuka' quic'ualon camisabel ri yequicusaj riche (rixin) ch'a'oj. 4 Y ri Jesús retaman chic c'a ronojel achique ri xqueruc'ulwachij. Rumari' tek Riya' can xbe c'a chiquic'ulic ri ye chapoy riche (rixin) y xuc'utuj c'a chique: ¿Achique c'a ri nicanoj? xcha' chique. 5 Riye' xquibij c'a: Riyoj ya ri Jesús aj Nazaret ri nikacanoj, xecha'. Y ri Jesús yac'ari' tek xubij chique: Yin c'a riyin ri', xcha'. Y ri Judas ri nijacho el riche (rixin) ri Jesús pa quik'a' ri winek, can c'o chuka' apo quiq'ui ri winek ri'. 6 Y yac'a tek ri Jesús xubij chique: Yin c'a riyin ri'; yac'ari' tek ri winek ri' xetzolin chiquij, y c'awel xetzak pan ulef. 7 Yac'ari' tek ri Jesús xuc'utuj chic chique: ¿Achique c'a ri nicanoj? xcha' chique. Y ri winek ri' xquibij chic c'a: Riyoj ya ri Jesús aj Nazaret ri nikacanoj, xecha'. 8 Y ri Jesús xubij c'a chique: Can xiwac'axaj yan c'a ri xinbij chiwe chi yin c'a riyin ri'. Y wi can yin c'a riyin ri yinicanoj, tiya' c'a k'ij chique re ye wachibilan chi quebe na el. 9 Ri Jesús quec'ari' ri xubij, riche (rixin) chi queri' nibanatej na c'a achi'el ri rubin. Riya' can rubin wi c'a: Chique ri xe'aya' chuwe, majun chic c'a ri xsach ta ca. 10 Pero ri Simón Pedro ruc'uan c'a jun espada, y yari' ri xrelesaj pe y xusoc ri rumozo ri nimalaj sacerdote. Y can ya c'a ri ruxquin ri c'o pa rajquik'a' ri xuchoy. Y ri mozo ri' Malco rubi'. 11 Yac'a ri Jesús xubij chare ri Simón Pedro: Tayaca' la awespada pa ruvaina. ¿La nach'ob cami riyit chi riq'ui la xaben, riyin can yicolotej chuwech ri tijoj pokonal ri rubin pe ri Tata'ixel ri can c'o chi nk'axaj? xcha' chare. 12 Y yac'ari' tek xepe ri jumoc soldados y ri achi ri nim ruk'ij chiquicojol riye', y chuka' ri jumoc aj ch'ame'y ri ye quiya'on pe ri achi'a' israelitas ri c'o quik'ij, xquichop c'a ri Jesús y xquixim el. 13 Nabey c'a xquic'uaj ri Jesús c'a chuwech ri Anás, ruma ri Anás ri' rujinan ri Caifás. Y ri juna' ri' ya c'a ri Caifás ri nimalaj sacerdote. 14 Y ya c'a ri Caifás biyon chique ri achi'a' israelitas ri can c'o quik'ij, chi más utz chi xaxu (xaxe wi) jun ri nicom que chuwech yecom quinojel ri winek. 15 Ri Simón Pedro rachibilan jun chic discípulo, can ye tzeketel c'a el chrij ri Jesús. Y ri jun discípulo ri', ri rachibilan ri Simón Pedro, can etaman c'a ruwech ruma ri nimalaj sacerdote, rumari' tek choj xoc apo chuwarachoch ri nimalaj sacerdote ri acuchi (achique) c'o wi ri Jesús. 16 Yac'a ri Pedro xcanaj ca ri chiri' pa puerta. Y ri discípulo ri etaman c'a ruwech ruma ri nimalaj sacerdote, xbe'el chic c'a pe y xch'o c'a riq'ui ri ixok ri chajinel ri c'o chiri' pa puerta, y xucusaj c'a apo ri Pedro. 17 Y can yac'ari' tek ri ixok ri chajinel ri chiri' pa puerta xubij chare ri Pedro: ¿La ma yit ta cami chuka' jun chique ri rudiscípulos re achi re chapatajnek pe? xcha'. Pero ri Pedro xubij: Mani, riyin ma yin ta rudiscípulo, xcha'. 18 Yec'a ri ye mozos chupan ri jay ri' y ri ye aj ch'ame'y ri xebechapo pe ri Jesús, quiboxon c'a jun k'ak' y ye pa'el apo chuchi' ri k'ak' riche (rixin) chi niquimek' qui', ruma chi c'o tef ri ntajin. Y chuka' ri Pedro pa'el c'a apo quiq'ui, rumek'on apo ri' chuchi' ri k'ak'. 19 Y ri Anás ri jun nimalaj sacerdote ri rubanon ca, tek xbepabex c'a ri Jesús chuwech, c'o c'a ri xrac'axaj chare. Riya' xrac'axaj c'a chare ri Jesús ri achique rubanic quic'aslen ri yetzekelben riche (rixin) y chuka' xrac'axaj chare achique rubanic chi ch'abel ri nuc'ut chiquiwech ri winek. 20 Xpe ri Jesús xubij c'a: Riyin ma pan ewel ta yin ch'onak wi chique quinojel ri winek. Yin ch'onak chiquiwech ri pa rachoch ri Dios y ri pa tak jay ri niquimol wi qui' quinojel ri israelitas riche (rixin) chi niquic'axaj ri ruch'abel ri Dios. Can ma pan ewel ta c'a yin ch'onak wi chique. 21 ¿Achique c'a ruma tek riyit xa chuwe riyin ri nac'utuj wi? Tac'utuj chique ri ye ac'axayon wuche (wixin). Tac'utuj chique achique ri ye nbin, y natz'et na c'a chi riye' jabel quetaman achique ri nbin riyin chique. 22 Y yac'a tek ri Jesús rubin chic ka re', jun chique ri ye aj ch'ame'y ri can c'o apo chiri' xupak'ij rupalej ri Jesús chi k'a'. Y ri aj ch'ame'y ri' xubij chare ri Jesús: ¿Achique ruma tek quere' xabij apo chare la nimalaj sacerdote? xcha'. 23 Pero ri Jesús xubij c'a chare ri aj ch'ame'y ri': Wi c'o c'a ch'abel ri ma ya ta rubixic xinben apo chare, tabij c'a achique ri ma utz ta ri xinbij apo. Y wi ronojel ri xinbij apo, xa can utz, ¿achique c'a ruma xinach'ey? xcha' ri Jesús. 24 C'ac'ari' ri Anás xutek c'a apo ri Jesús chuwech ri Caifás ri nimalaj sacerdote. Y ri Jesús ximil c'a tek xuc'uex el. 25 Yac'a ri Pedro pa'el apo chuchi' ri k'ak' rumek'on ri'. Y yec'o c'a ri xec'utun chare: ¿La ma yit ta cami rudiscípulo re jun achi re chapatajnek? xecha' chare. Y ri Pedro xrewaj. Riya' xa xubij: Ma yin ta, xcha'. 26 Y jun c'a chique ri rumozos ri nimalaj sacerdote, rach'alal juba' ri achi ri xelesex ruxquin ruma ri Pedro, xubij c'a chare ri Pedro: ¿La ma yit ta c'a riyit ri xatintz'et chi yitc'o riq'ui ri Jesús ri chiri' acuchi (achique) xbekachapa' wi pe? xcha' chare. 27 Yac'a ri Pedro xa xubij chic jun bey chi riya' ma rudiscípulo ta ri Jesús. Y can yac'ari' tek xbesiq'uin pe ri ec'. 28 Y ri Jesús xelesex c'a el pa rachoch ri Caifás, y xuc'uex pa palacio riche (rixin) chi xbejach pa ruk'a' ri aj k'atbel tzij ri Pilato rubi'. Y nimak'a' c'a tek xbanatej ri'. Y ri ye uc'uayon apo riche (rixin) ri Jesús man c'a xe'oc ta apo ri pa palacio, ruma chiquiwech riye' can xajan. Y chuka' riche (rixin) chi queri' riye' ma xajan ta c'a niquitij ri achique ri nitij chupan ri nimak'ij pascua. 29 Y ri Pilato, ri aj k'atbel tzij, xbe'el c'a pe y xuc'utuj c'a chique ri ye uc'uayon apo riche (rixin) ri Jesús: ¿Achique c'a chi tzujunic (sujunic) ic'amom pe chrij re jun achi re'? xcha' chique. 30 Y ri winek ri ye uc'uayon apo riche (rixin) ri Jesús chuwech ri aj k'atbel tzij, xquibij chare: Wi ta re achi re' man ta banoy etzelal, man ta xokajacha' pan ak'a', xecha' chare. 31 Yac'ari' tek ri Pilato, xubij chique: Tic'uaj chic c'a el riyix re achi re' y tik'ata' tzij pa ruwi' can achi'el ri nubij ri iley, xcha' chique. Pero ri achi'a' israelitas ri c'o quik'ij, xquibij c'a chare: Riyoj majun k'atbel tzij pa kak'a' riche (rixin) chi yoj c'a riyoj yojbin chi ticamisex jun winek. 32 Y can yac'are' nibanatej ri rubin chic ri Jesús, chi achique rubanic chi camic ri xtuc'ulwachij el. 33 Y ri Pilato xoc chic c'a apo ri pa rupalacio. Y xusiq'uij (xroyoj) c'a ri Jesús y c'ac'ari' xuc'utuj chare: ¿Yit c'a riyit ri qui-Rey ri israelitas? xcha' chare. 34 Yac'a ri Jesús xubij c'a chare: ¿Re xac'utuj chuwe, can pan ajolon c'a riyit xpe wi, o xa nic'aj chic winek ri ye biyon chawe? xcha'. 35 Yac'ari' tek ri Pilato xubij chare ri Jesús: Riyin ma yin israelita ta, xa ye ri awinak y ri principali' tak sacerdotes ri xejacho awuche (awixin) pa nuk'a'. Ruma achique na ri quitz'eton chawij. ¿Achique c'a ri amac ri abanon chiquiwech? xcha' chare. 36 Yac'a ri Jesús xubij c'a chare ri Pilato: Riyin ma yin rey ta riche (rixin) chuwech re ruwach'ulef. Ruma wi ta riyin yin rey riche (rixin) chuwech re ruwach'ulef, quinojel ta ri ye nusamajel, yetajin ta chic chi ch'a'oj, riche (rixin) chi ma yijach ta el pa quik'a' ri achi'a' israelitas ri c'o quik'ij. Riyin can ma yin rey ta c'a riche (rixin) chuwech re ruwach'ulef. 37 Pero ri Pilato xubij c'a chare ri Jesús: ¿Can yit Rey wi c'a riyit? xcha'. Y ri Jesús yac'ari' tek xubij chare: Ja' (je), queri'. Riyin can yin Rey wi achi'el ri xabij. Riyin xinalex riche (rixin) chi nk'alajsaj ri kitzij chiquiwech ri winek, y rumari' tek xipe chuwech re ruwach'ulef. Y quinojel c'a ri yeniman y ye riche (rixin) chic ri kitzij, can niquiben wi ri nubij ri nuch'abel, xcha'. 38 Y ri Pilato xuc'utuj c'a chare ri Jesús: ¿Achique c'a ri' ri kitzij? Y tek rubin chic c'a ca queri' chare ri Jesús, ri Pilato xel chic c'a el ri chiri' pa rupalacio riche (rixin) chi xbech'o chique ri winek israelitas y xubij chique: Riyin majun achique ta mac nwil ta chrij re jun achi re'. 39 Pero riyix ruc'ulun chic chiwe chi ronojel juna' chupan ri nimak'ij pascua, c'o jun preso ri nelesex el pa cárcel. ¿Niwajo' riyix chi riyin ncol el re achi re' ri i-Rey riyix israelitas? xcha' chique. 40 Yac'a ri winek ri', can riq'ui c'a ronojel quichuk'a' xech'o apo chare ri Pilato y xquibij c'a: Ya ri Barrabás tawelesaj el y ma ya ta re achi re', xecha'. Y ri Barrabás xa jun alek'om.

19

1 Y rumac'ari' ri Pilato xutek ruch'ayic ri Jesús. 2 Y ri soldados xquipach'uj chuka' jun k'ayis ri c'o sibilaj ruq'uixal. Xquiben jun corona chare, y c'ac'ari' xquiya' pa rujolon (ruwi') ri Jesús. C'ac'ari' xquiya' chuka' jun tziek morado chrij ri Jesús, can achi'el wi ri yequicusala' ri reyes. 3 Y ri soldados can niquiben c'a chi achi'el niquiya' rutzil ruwech ri Jesús y niquibila' c'a chare: ¡Caquicot c'a riyit ri qui-Rey ri israelitas! yecha' c'a chare. Y can niquipak'ila' c'a rupalej chi k'a'. 4 Yac'ari' tek ri Pilato xel chic pe jun bey ri pa rupalacio riche (rixin) chi xoch'o chique ri winek, y riya' xubij c'a chique: Titzu', re achi re' nwelesaj pe chiwech, riche (rixin) chi tiwetamaj chi Riya' xa majun achique ta mac nwil ta chrij, xcha'. 5 Y tek ri Jesús xbe'el c'a pe, rucusan c'a ri jun achi'el corona ri banon riq'ui ri jun k'ayis ri c'o ruq'uixal, y rucusan chuka' ri tziek ri morado nitzu'un. Y yac'ari' tek ri Pilato xubij chique ri winek: Yac'are' ri achi, xcha'. 6 Can xu (xe) wi c'a xquitz'et ri Jesús, ri principali' tak sacerdotes y ri ye aj ch'ame'y, can riq'ui c'a ronojel quichuk'a' xquirek quichi' y xquibij: ¡Tataka' rucamisaxic chuwech cruz! ¡Tataka' rucamisaxic chuwech cruz! xecha'. Y yac'ari' tek ri Pilato xubij chique: To'ic'ama' c'a riyix y tiripa' chuwech cruz, ruma chi riyin majun achique ta mac nwil ta chrij, riche (rixin) chi ntek ta rucamisaxic chuwech cruz, xcha'. 7 Pero ri achi'a' israelitas ri c'o quik'ij, xquibij c'a apo chare ri aj k'atbel tzij: Riya' nubij chi Ruc'ajol ri Dios, y rumari' c'o chi nicamisex, ruma can queri' nubij ri kaley, xecha'. 8 Ri Pilato tek xrac'axaj ri xquibij ri winek, chi ri Jesús nubij chi Ruc'ajol ri Dios, xpe c'a más xibinri'il chare. 9 Yac'ari' tek riya' xoc chic c'a apo ri pa rupalacio y xuc'utuj c'a chare ri Jesús: ¿Achique tinamit cape wi riyit? xcha' chare. Y ri Jesús majun c'a ch'abel xubij ta chare. 10 Yac'ari' tek ri Pilato xubij chare ri Jesús: ¿Achique c'a ruma tek majun tzij nabij pe chuwe? Riyin can c'o c'a ri xinc'utuj chawe. ¿La ma awetaman ta c'a chi riyin c'o k'atbel tzij pa nuk'a' riche (rixin) chi nbij chi yacamisex chuwech cruz o riche (rixin) chi yatincol el? xcha'. 11 Y ri Jesús xubij: Man ta jun ak'atbel tzij pa nuwi', wi man ta ruma ri Dios ri c'o chila' chicaj. Ruma can ya Riya' ri yayon pe k'atbel tzij pan ak'a', y rumari' tek c'o ak'atbel tzij pa nuwi'. Y wi xquinatek pa camic, can c'o c'a amac, pero ri más c'o rumac ya ri xijacho pan ak'a', xcha' ri Jesús. 12 Can yac'ari' tek ri Pilato ri aj k'atbel tzij xutij ruk'ij riche (rixin) chi nucol ta el ri Jesús. Pero ri winek israelitas riq'ui quichuk'a' xech'o, y xquibij: Wi xtacol el, ma yit ramigo ta chic ri César. Ruma wi c'o chic jun winek ri nupo' anej ri' chi ntoc rey, xa itzel c'a nuna' chare ri César, xecha' chare. 13 Yac'a tek ri Pilato xrac'axaj c'a ri tzij ri xquibij ri winek chare, can yari' xberelesaj pe ri Jesús. Y xbetz'uye' ri acuchi (achique) can tuk'et wi tzij; lugar ri banon empedrar, y pa ch'abel hebreo nibix Gabata chare. 14 Ri k'ij ri', yac'ari' tek nichapatej c'a ri jun chique ri quinimak'ij ri israelitas, ri pascua rubi', y tek quinojel winek niquibanala' chic ruchojmil ronojel ri xtic'atzin chique. Y achi'el xa pa nic'aj k'ij chare ri k'ij ri' tek ri Pilato xubij chique ri israelitas: Yac'a i-Rey re', xcha' chique. 15 Pero ri winek ri quimolon apo qui', riq'ui c'a quichuk'a' xquirek apo quichi' y xquibij: ¡Ticamisex! ¡Ticamisex! ¡Ticamisex chuwech cruz! xecha' apo. Y ri Pilato xubij c'a chique: ¿Ya ri i-Rey ri niwajo' chi ntek rucamisaxic chuwech cruz? Pero ri achi'a' principali' tak sacerdotes xa xquibij c'a apo: Majun chic jun ka-rey riyoj. Xaxu (xaxe) wi ri César, xecha'. 16 Y yac'ari' tek ri Pilato can xujech c'a el ri Jesús pa quik'a' ri xquecamisan riche (rixin) chuwech cruz; y riye' xquic'uaj c'a el. 17 Y ri Jesús ruc'uan c'a el ri cruz. Riya' ruchapon c'a el bey, riche (rixin) chi napon pa ruwi' jun juyu'. Ri juyu' ri' achi'el rubakil rujolon (ruwi') caminek nibix chare. Y pa quich'abel ri israelitas Gólgota rubi'. 18 Tek xe'apon c'a pa ruwi' ri juyu' ri', xquibajij c'a ri Jesús chuwech ri cruz. Y chupan c'a ri hora ri', can queri' chuka' xban chique ye ca'i' chic achi'a'. Y pa quinic'ajal ri ye ca'i' achi'a' ri ye bajin chuwech ri quicruz, chiri' c'a xya'ox (xya') wi ri Jesús bajin chuwech ri cruz. 19 Y ri Pilato ri aj k'atbel tzij, c'o c'a jun tzij ri xutz'ibaj el chuwech jun tz'alan ri xc'oje' pa ruwi' ri cruz. Ri tzij c'a ri c'o el chuwech ri tz'alan nubij c'a: JESUS AJ NAZARET, QUI-REY RI ISRAELITAS, nicha'. 20 Ri tzij ri', q'uiy c'a chique ri israelitas yetz'eto ca, ruma ri acuchi (achique) ri xbajix wi ri Jesús chuwech ri cruz, xa can nakaj chare ri tinamit Jerusalem. Y ri tzij ri', can pan oxi' c'a ch'abel ri tz'iban wi el. Can tz'iban c'a pa quich'abel ri israelitas, pa quich'abel ri aj Grecia y pa quich'abel chuka' ri winek aj Roma. 21 Yac'a ri principali' tak sacerdotes quiche (quixin) ri israelitas xbequich'ojij chare ri Pilato: Man ta xatz'ibaj ri tzij ri nubij: Qui-Rey ri israelitas; ruma xa ma que ta ri'. Xa tatz'ibaj chi xa ya Riya' ri xbin chi qui-Rey ri israelitas, xecha'. 22 Pero ri Pilato xubij c'a chique ri principali' tak sacerdotes ri': Ri xintz'ibaj yan, can tz'ibatal chic c'a ri'. Ma nic'atzin ta c'a chi njel rubixic, xcha' chique. 23 Yac'a tek ri soldados quibajin chic ri Jesús chuwech ri cruz, xebequic'ama' c'a pe ri rutziak ri Jesús; tziek ri ye quelesan ca chrij. Ri tziek c'a ri' xquijech pa caji' y xquijech c'a chiquiwech. Ruma ye caji' riye'. Xa yac'a ri jun tziek ri nibix túnica chare, ma jun rut'isbal (rutz'isbal). Can pa ruquemic banon chare chi xa jun rubanic. 24 Rumari' tek riye' xquibila' c'a chiquiwech: Ma tikaretz (tikatzer) ta re jun tziek re'. Xa kojsaquin chrij riche (rixin) chi queri' xa jun ri nuc'uan el, xecha'. Ri xbanatej c'a riq'ui ri rutziak ri Jesús, can tz'ibatal wi ca chupan ri ruch'abel ri Dios tek nubij: Xequijachala' ri nutziak chiquiwech y chuka' xesaquin chrij. Y can queri' wi xquiben ri soldados. 25 Ri chiri' riq'ui apo ri cruz ri bajin wi ri Jesús, c'o c'a apo ri María ri rute', y chuka' ri ruch'itite', María ri rixjayil ri achi ri Cleofas rubi' y c'o chuka' apo ri María Magdalena. 26 Y tek ri Jesús xutz'et c'a pe ri rute' y ri rudiscípulo ri sibilaj nrajo', xubij c'a chare ri rute': Nána, ya la' ntoc ca awal, xcha'. 27 Yac'ari' tek xubij c'a chuka' chare ri rudiscípulo: Ya ate' la', xcha' chare. Y ri discípulo can xunimaj wi ri xbix chare. Rumari' tek can ya c'a hora ri' xuc'uex el ri María ruma ri discípulo riche (rixin) chi xbec'oje' pa rachoch ri discípulo ri'. 28 Y ruma ri Jesús can retaman chic c'a chi ronojel xc'achoj yan y ruma can c'o chi nibanatej ronojel ri tz'ibatal ca chupan ri ruch'abel ri Dios, rumac'ari' xubij: Chaki'j nuchi', xcha'. 29 Y chiri' c'o c'a apo jun yabel ya' nojnek riq'ui ch'omilaj ruya'al uva. Y ri soldados chupan ri' xquimuba' wi el jun esponja, y xquiya' el chutza'n jun ti che' ri hisopo rubi', y c'ac'ari' xquiya' chare riche (rixin) chi nutz'ub (nutz'ubaj). 30 Y tek ri Jesús rutz'uban chic c'a ca ri ch'omilaj ruya'al uva, Riya' xubij c'a: Ya xc'achoj c'a ronojel. Y can yac'ari' tek xulucuba' pe ri rujolon (ruwi') y xujech ri ránima pa ruk'a' ri Dios y xcom ka. 31 Ri k'ij ri', quinojel ri winek israelitas niquibanala' chic ruchojmil ronojel ri nic'atzin chique chupan ri nimak'ij pascua. Y rumari' tek ri achi'a' israelitas ri c'o quik'ij xebe riq'ui ri Pilato y xbequic'utuj chare riche (rixin) chi tik'ip (tik'apux) caken ri yec'o chuwech cruz, riche (rixin) chi queri' ye'elesex c'a el chuwech ri cruz. Ruma ma ruc'amon ta c'a chi ri achi'a' ri' yec'oje' ca chuwech tak cruz chupan ri nimalaj nimak'ij pascua y can uxlanibel k'ij chuka'. 32 Y ri soldados can xe'apon wi c'a quiq'ui ri yec'o chuwech ri quicruz. Xepe riye' xquik'ip (xquik'apuj) c'a raken ri nabey y can queri' chuka' xquiben riq'ui ri jun chic. 33 Yac'a tek xe'apon riq'ui ri Jesús, ma xquik'ip (xquik'apuj) ta chic ri raken, ruma xquitz'et chi xa caminek chic. 34 Astape' xquitz'et chi ri Jesús caminek chic, jun c'a chique ri soldados xuju' ri rutza'n ri rulanza pa rupox (ruc'alc'a'x) ri Jesús, y can yac'ari' tek xbe'el pe quic' y ya'. 35 Y ri xtz'eto chi queri' xbanatej, can nuk'alajsaj c'a, y ri nuk'alajsaj riya' can kitzij wi. Ri can rutz'eton y retaman, can kitzij wi ri nutzijoj chupan re wuj re', riche (rixin) chi iwonojel riyix ninimaj chuka'. 36 Ruma ri xbanatej, can xbanatej riche (rixin) chi queri' kitzij ntel ri nubij chupan ri ruch'abel ri Dios. Ruma ri tz'ibatal ca, nubij: Can majun c'a rubakil Riya' ri xtik'ip (xtik'apux) ta. 37 Y c'o c'a jun chic chuka' ri tz'ibatal ca chupan ri ruch'abel ri Dios chrij ri Jesús, y nubij: Xtiquitzu' c'a ri Jun ri xquitek'uj el ri ruch'acul. 38 Y tek banatajnek chic ronojel ri', yac'ari' tek c'o jun achi aj pa tinamit Arimatea, ri José rubi', ri xapon riq'ui ri Pilato. Ri achi ri' astape' majun bey xuk'alajsaj ta ri' chi jun tzekelbey riche (rixin) ri Jesús, ruma nuxibij ri' chiquiwech ri israelitas ri c'o quik'ij, pero riya' xberuc'utuj utzil chare ri Pilato riche (rixin) chi tuya' ri ruch'acul ri Jesús chare riche (rixin) chi numuk. Y ri Pilato xuya' k'ij chare. Xpe c'a ri José, xberukasaj pe ri ruch'acul ri Jesús y xuc'uaj el riche (rixin) chi xumuk. 39 Y chuka' ri jun achi ri Nicodemo rubi', ri achi ri xapon riq'ui ri Jesús pa jun chak'a', xapon c'a chupan ri hora ri', ruc'uan apo mirra xolon riq'ui nic'aj chic quiwech ak'om ri jubul ruxla'. Y ruc'uan c'a apo achi'el xa jun quintal ri ak'om ri'. 40 Xepe c'a ri José y ri Nicodemo, xquibor ri ruch'acul ri Jesús pa tak tziek ri can c'o ri ak'om ri jubul ruxla' chrij. Riye' can quec'ari' xquiben chare ri ruch'acul ri Jesús, ruma ri winek israelitas queri' niquiben chare ri quicaminak. 41 Pa ruwi' c'a ri juyu' ri xbajix wi ri Jesús chuwech ri cruz, ri chunakajal apo, c'o c'a jun ulef ri ticon ruwech riq'ui cotz'i'j y che' ri niquiya' quiwech. Y chiri' c'o c'a jun jul c'oton riche (rixin) chi niya'ox (nya') caminek chupan y ri jul ri c'ac'ac'. Can c'a ma jane jun caminek ri ya'on ta chupan. 42 Y chiri' chupan c'a ri jul ri' xquiya' wi ri ruch'acul ri Jesús, ruma nakaj c'o wi ri jul ri' y ruma chuka' chi ri quinimak'ij ri israelitas ri pascua rubi', nichapatej yan; y ri winek niquibanala' chic ruchojmil ronojel ri nic'atzin chique.

20

1 Y nimak'a' yan c'a chupan ri nabey k'ij chare ri semana, ri María Magdalena xbe c'a chuchi' ri jul, y can c'a mukmuj na tek xbe. Y yac'ari' tek xutz'et chi ri abej tz'apebel ruchi' ri jul, xa elesan chic el. 2 Riya' junanin (anibel) c'a xtzolin y xbe c'a riq'ui ri Simón Pedro y riq'ui chuka' ri jun chic discípulo ri sibilaj xajowex ruma ri Jesús. Ri María Magdalena xuya' c'a rutzijol chique y xubij c'a: Yec'o xe'elesan el ri ruch'acul ri Ajaf Jesús pa jul, ruma man c'o ta chic. Y wacami ma ketaman ta acuchi (achique) xbequiya' wi ca, xcha'. 3 Ri Pedro y ri jun chic discípulo, can xu (xe) wi xquic'axaj ri xubij ri María Magdalena chique, can yac'ari' xe'el el y xebe chuchi' ri jul. 4 Junanin (anibel) xebe chi ye ca'i'. Xa yac'a ri jun chic discípulo can aninek nibiyin, rumari' xuya' ca ri Pedro, y yari' ri xapon nabey chuchi' ri jul. 5 Ri discípulo ri' xluque' c'a ka riche (rixin) chi nitzu'un apo pa jul; y riya' xerutz'et c'a ri tziek yec'o ca chiri', pero ma xoc ta apo chupan ri jul. 6 Y tek ri Simón Pedro xapon, ruma can tzeketel apo chrij ri discípulo ri xapon nabey, ri Simón Pedro can choj c'a xoc apo ri pa jul, y xutz'et c'a ri tziek ri yec'o ca chiri'. 7 Yac'a ri tziek ri xpisbex rujolon (ruwi') ri Jesús, can juc'an chic c'o wi ca, banon ca ruchojmil. Can ma junan ta c'o ca quiq'ui ri nic'aj chic tziek. 8 C'ac'ari' xoc c'a chuka' apo ri jun chic discípulo, ri xapon nabey chuchi' ri jul. Y tek riya' oconek chic apo, xutz'et c'a ronojel y xunimaj chi can xc'astej wi el ri Jesús. 9 Ri discípulos can c'a ya tek xquitz'et na, c'ac'ari' tek xquinimaj; ruma xa ma k'axnek ta chiquiwech ri nubij chupan ri ruch'abel ri Dios ri tz'ibatal ca chrij ri Jesús, chi can c'o chi nic'astej pe chiquicojol ri caminaki'. 10 Y ri ca'i' discípulos, can yac'ari' tek xetzolin el chcachoch. 11 Yac'a ri María Magdalena ntok' xc'oje' ca ri chiri' chuchi' ri jul. Y tek riya' ntok' c'a, xluque' ka riche (rixin) chi nitzu'un oc chupan ri jul. 12 Y yac'ari' tek xerutz'et oc ye ca'i' ángeles ri ye quicusalon sakilaj tak tziek. Ri ca'i' ángeles ri' ye tz'uyul c'a. Jun tz'uyul pa ruwi' y jun tz'uyul pa raken ri acuchi (achique) xli'e' wi ri Jesús. 13 Y ri ca'i' ángeles ri' xquic'utuj c'a pe chare ri María Magdalena: Nána, ¿achique ruma tek yatok'? xecha' chare. Y riya' xubij c'a chique: Riyin yinok', ruma yec'o xe'elesan el ri ruch'acul ri Wajaf Jesús y ma wetaman ta acuchi (achique) xbequiya' wi ca, xcha' chique. 14 Y tek riya' rubin chic c'a ka ri ch'abel ri', xtzu'un ca chrij. Riya' can xutz'et wi c'a chi c'o jun ri pa'el apo chiri', pero ma xretamaj ta ruwech chi ya ri Jesús ri c'o apo chiri'. 15 Yac'ari' tek ri Jesús xuc'utuj chare ri María Magdalena: ¿Nána, achique c'a ri nacanoj y achique chuka' ruma tek sibilaj yatok'? xcha' chare. Y ri María Magdalena xuch'ob c'a chi ri nich'o apo riq'ui, ya ri nisamajin ri ulef ri', ri ticon ruwech riq'ui cotz'i'j y che'; rumari' tek riya' xubij c'a chare: Wi yit c'a riyit ri xatuc'uan el ri ruch'acul ri Wajaf Jesús, tabij c'a chuwe acuchi (achique) xaya' wi, y riyin xtincanoj c'a acuchi (achique) xtinya' wi, xcha' chare. 16 Pero ri Jesús xch'o chic c'a apo chare y xubij c'a: María, xcha'. Y ri María Magdalena can yac'ari' xretamaj chi ya ri Jesús ri nich'o pe riq'ui, y rumari' xtzu'un chic apo riq'ui y xubij chare: Raboni, xcha'. Re jun ch'abel re' ntel chi tzij Tijonel. 17 Y ri Jesús xubij c'a chare ri María Magdalena: Ma quinak'etej ta. Riyin can c'a ma jane quibe ta riq'ui ri Nata' chila' chicaj. Xa cabiyin chubixic chique ri can ye wach'alal chic, chi riyin can yibe c'a riq'ui ri Nata', ri can Itata' chuka' riyix. Can yibe c'a riq'ui ri nu-Dios, ri i-Dios chuka' riyix, xcha' chare. 18 Y ri María Magdalena, can xbe na wi quiq'ui ri discípulos, riche (rixin) chi xberuya' rutzijol chique chi xutz'et ri Ajaf Jesús, y riche (rixin) chuka' chi xberuya' rutzijol chique ri bin el chare ruma ri Jesús. 19 Y tek xoc c'a pe ri ak'a' chupan ri k'ij ri', ri nabey k'ij chare ri semana, ri discípulos quimolon qui', pero can ye quitz'apilon c'a ri ruchi' ri jay ri yec'o wi; ruma riye' can quixibin c'a qui' chiquiwech ri israelitas, ri ye quiwinak. Y c'a tek xquitz'et, xa c'o chic ri Jesús chiri' chiquicojol y xubij c'a chique: Ya ta c'a ri uxlanibel c'u'x ri xtic'oje' pa tak iwánima chi'iwonojel, xcha'. 20 Tek Riya' rubin chic c'a ka ri ch'abel ri' chique ri quimolon qui' chiri', can xeruc'utula' c'a ri rusocotajic, can xeruc'utula' c'a ri ruk'a' y ri rupox (ruc'alc'a'x) chiquiwech. Y ri discípulos sibilaj c'a xequicot, ruma xquitz'et chi can ya wi ri Ajaf Jesús. 21 C'ac'ari' ri Jesús can xubij chic c'a jun bey chique ri rudiscípulos: Ya ta c'a ri uxlanibel c'u'x xtic'oje' pa tak iwánima chi'iwonojel. Wacami c'a, can yixintek el, achi'el xitak pe riyin ruma ri Nata' chubanic ri rusamaj. 22 Y tek rubin chic c'a ka ri ch'abel ri', Riya' xeruxupuj y xubij chique: Can tic'ulu' c'a ri Lok'olaj Espíritu. 23 Y wi riyix can nicuy c'a rumac jun winek, can xticuyutej wi c'a rumac chuka' chuwech ri Dios. Yac'a ri xa ma xticuy ta rumac, ri Dios can ma xtucuy ta chuka' rumac ri winek ri', xcha' ri Jesús. 24 Yac'a ri Tomás, ri jun chique ri cablajuj rudiscípulos ri Jesús, ri nibix chuka' Dídimo chare, xa man c'o ta quiq'ui ri rachibil, tek ri Jesús xoc'ulun chiquicojol. 25 Y rumari' ri discípulos ri ye rachibil ri Tomás xquibij chare: Riyoj xkatz'et ri Ajaf Jesús. Y ri Tomás xubij chique: Wi ma xtintz'et ta ri socotajic ri xeruc'uaj ri ruk'a' cuma ri láwux, y ma xtinju' ta ri ruwi' nuk'a' pa tak socotajic ri c'o pa ruk'a' y chuka' wi ma xtinju' ta ri nuk'a' pa rupox (ruc'alc'a'x) chupan ri socotajic ri xuben ri lanza, ma xtinimaj ta chi ya Riya', xcha'. 26 Tek k'axnek chic c'a wakxaki' k'ij, ri discípulos quimolon chic c'a qui' jun bey, y c'o c'a ri Tomás quiq'ui, quitz'apilon ruchi' ri jay. Yac'ari' tek xapon chic ri Jesús pa quinic'ajal y xubij chique: Ya ta c'a ri uxlanibel c'u'x xtic'oje' pa tak iwánima chi'iwonojel, xcha'. 27 Y can yac'ari' tek xubij chare ri Tomás: Taju' pe ri ruwi' ak'a' wawe' y que'atzu' re nuk'a' ye socotajnek. Taya' pe la ak'a' pa nupox (nuc'alc'a'x) y taju' pe chupan re socotajic re xuben ri lanza. Can tanimaj c'a, y ma taben ta achi'el niquiben ri nic'aj chic winek, ri xa ma yinquinimaj ta, pero riyit quinanimaj. 28 Y yac'ari' tek ri Tomás xubij c'a chare ri Jesús: Can yit c'a riyit ri Wajaf, can yit c'a riyit ri nu-Dios, xcha'. 29 Pero ri Jesús xubij chare ri Tomás: C'a ya tek xinatz'et na, c'ac'ari' xinanimaj; pero ri yinquinimaj y xa ma yinquitz'et ta, jabel c'a ruwaquik'ij, xcha' ri Jesús. 30 Ri Jesús c'o q'uiy nic'aj chic milagros ri xerubanala' chiquiwech ri ye rudiscípulos, ri ma ye tz'ibatal ta ca chupan re wuj re'. 31 Yac'a ri ye tz'ibatal ca chupan re wuj re', can ye tz'ibatal ca riche (rixin) chi riyix ninimaj c'a chi ri Jesús yari' ri Cristo ri Ruc'ajol ri Dios, y riche (rixin) chuka' chi tek riyix xtinimaj, xtic'ul ri c'aslen riche (rixin) xtibe k'ij xtibe sek, ruma can xicukuba' c'a ic'u'x riq'ui.

21

1 Y tek banatajnek chic ronojel ri', yac'ari' tek ri Jesús xuc'ut chic c'a ri' jun bey chiquiwech ri rudiscípulos. Riya' can ya c'a ri chuchi' choy ri Tiberias rubi', chiri' xuc'ut wi ri' chiquiwech. Y quec'are' rubanic tek Riya' xuc'ut ri' chiquiwech: 2 Can quic'uan c'a qui' ri Simón Pedro, ri Tomás ri nibix chuka' Dídimo chare, ri Natanael ri aj pa tinamit Caná ri c'o quela' pa rucuenta ri Galilea, ri ye ca'i' ruc'ajol ri Zebedeo y ye ca'i' chic discípulos. 3 Y yac'ari' tek ri Simón Pedro xubij chique ri rachibil: Riyin yibe na chuchapic car, xcha'. Y ri rachibil xquibij: Riyoj chuka' yojbe awuq'ui. Y can quinojel c'a xebe y xe'oc el pa jun jucu'. Riye' astape' jun ak'a' xec'ase' chuchapic car, majun car ri xquichop ta. 4 Yac'a tek xpe rusekeric, ri Jesús xapon y xbepa'e' c'a chiri' chuchi' ri choy. Yac'a ri discípulos xa man c'a xquetamaj ta pe ruwech ri Jesús. 5 Y Riya' xch'o apo chique y xubij c'a: Walc'ual, ¿la c'o chic car ichapon riche (rixin) chi nitij? xcha' apo chique. Y ri discípulos xquibij pe chare: Majun, xecha'. 6 Xpe ri Jesús xubij c'a apo chique: Tic'aka' ka ri ya'l chapabel car re quere' pa rajquik'a' ri jucu' y can yec'o c'a car xque'ichop, xcha'. Y ri discípulos can yac'ari' xquiq'uek ka ri ya'l chapabel car pa ya'. Y can ma yecowin ta chic niquelesaj pe ri ya'l pa ya', ruma can sibilaj ye q'uiy car ri xquiya' pe qui'. 7 Y ri jun discípulo ri sibilaj xajowex ruma ri Jesús, can yac'ari' tek xubij apo chare ri Pedro: Ri xch'o pe chake, ya ri Ajaf Jesús, xcha'. Y ri Simón Pedro, can xu (xe) wi xrac'axaj queri', can yari' xucusaj pe ri rutziak ri relesan ca chrij y xropin ka pa ya' riche (rixin) chi ntel pe. 8 Yac'a ri nic'aj chic discípulos can c'a ya na ri pa jucu' xepe wi, y quikiriren c'a pe ri ya'l nojnek chi car. Ma can ta nej c'a ye oconek apo pa ruwi' ya'. Achi'el xa c'o jun oxi' raken c'an. 9 Y tek ri nic'aj chic discípulos xe'oka chuchi' ya' y xe'el pe ri pa jucu', xquitz'et c'a chi c'o rachek k'ak'. Y ri pa rachek k'ak' c'o jun car sa'on ka, y c'o chuka' caxlan wey. 10 Ri Jesús xubij c'a chique: Ri car ri c'ari' ye'ichop pe, que'ic'ama' c'a pe ca'i' oxi', xcha' chique. 11 Ri Simón Pedro xbe c'a y xjote' ri pa jucu'. Y xberelesaj pe ri ya'l nojnek chi car. Can ye q'uiy wi c'a car nima'k yec'o chupan ri ya'l. Yec'o c'a ciento cincuenta y tres ri xquiya' pe qui'. Xa matiox chi ma xretzetej (xtzeretej) ta ruwech ri ya'l, ruma sibilaj ye q'uiy car yec'o pe chupan. 12 Y ri Jesús xubij c'a chique ri rudiscípulos: Quixan c'a pe y quixwa', xcha' chique. Y quinojel c'a ri discípulos ri' majun xbano cowil chi xc'utun ta apo chare ri Jesús: ¿Yit achique c'a riyit? ruma can quetaman c'a chi ya Riya' ri Ajaf Jesús. 13 Xpe ri Jesús y xuchop c'a rujachic ri caxlan wey chiquiwech, y can queri' chuka' xuben riq'ui ri car. Xujachala' c'a chiquiwech, riche (rixin) chi yewa'. 14 Y yac'are' ri rox mul chi ri Jesús xuc'ut ri' chiquiwech ri ye rudiscípulos tek c'astajnek chic pe chiquicojol ri caminaki'. 15 Y tek xec'achoj chare ri wa'in quinojel, ri Jesús xuc'utuj chare ri Simón Pedro: Riyit Simón ri yit ruc'ajol ri Jonás, ¿la yinawajo' cami más que chiquiwech quinojel re'? xcha' chare. Y ri Simón Pedro xubij c'a: Ja' (je), can queri' wi, Ajaf. Riyit awetaman chi yatinwajo'. Y ri Jesús xubij chare: Wi can yinawajo', can que'ayuk'uj c'a ri alaj tak nucarne'l, xcha'. 16 C'ac'ari' ri Jesús xuc'utuj chic c'a jun bey chare: Riyit Simón ri yit ruc'ajol ri Jonás, ¿la can yinawajo' c'a? xcha' chare. Y ri Pedro xubij c'a: Ajaf, can queri' wi. Riyit awetaman chi yatinwajo', xcha'. Y ri Jesús xubij: Wi can yinawajo' c'a, que'ayuk'uj c'a ri nucarne'l. 17 Y pa rox mul, ri Jesús xubij c'a chare: Riyit Simón ri yit ruc'ajol ri Jonás, ¿la can yinawajo' c'a? xcha'. Y ri Pedro can xpe c'a bis pa ránima, ruma can rox mul ri xc'utux chare ruma ri Jesús: ¿La can yinawajo' c'a? Yac'ari' tek ri Pedro xubij: Ajaf, riyit can ronojel c'a awetaman. Can awetaman c'a chi yatinwajo'. Y ri Jesús xubij chic c'a chare: Can que'ayuk'uj c'a ri nucarne'l. 18 Can kitzij c'a ri nbij chawe: Tek can c'a yit c'ajol na, can ayon c'a riyit nabetz' apan y xabacuchi (xabachique) c'a nawajo' yabe wi, can yabe wi c'a. Yac'a tek xcarijix, xa xque'aric' ri ak'a' chuwech jun chic riche (rixin) chi nubetz' apan, y xcaruc'uaj acuchi (achique) ri xa ma nawajo' ta yabe wi, xcha' chare. 19 Ri xubij c'a ri Jesús, can riche (rixin) c'a chi xuk'alajsaj ri achique chi camic ri xtuc'ulwachij el ri Pedro, riche (rixin) chi nuya' ruk'ij ruc'ojlen ri Dios. Y tek ri Jesús rubin chic c'a ronojel ri', xubij c'a chuka' chare ri Pedro: Quinatzekelbej c'a, xcha'. 20 Y tek ri Jesús y ri Pedro ye benak c'a, ri Pedro xtzu'un ca chrij y xutz'et c'a chi c'o jun chic discípulo ri benak chiquij. Y ya discípulo ri' ri sibilaj xajowex ruma ri Jesús y ya chuka' riya' ri xrak'e' apo chunakajal ri ruwaruc'u'x ri Jesús tek xquiben ri lok'olaj wa'in, ri xc'utun c'a chare ri Jesús: Ajaf, ¿achique c'a ri xtijacho awuche (awixin)? 21 Tek ri Pedro xutz'et c'a ri discípulo ri', xuc'utuj c'a chare ri Jesús: Ajaf, y riya', ¿achique c'a xtuben ca? xcha'. 22 Y ri Jesús xubij c'a chare ri Pedro: Wi riyin nwajo' chi riya' c'a q'ues na tek xquipe chic jun bey, ma rajawaxic ta chi yari' ri nach'ob. Ri ruc'amon chi naben riyit ya ri quinatzekelbej, xcha' ri Jesús. 23 Ri jun c'a tzij ri xubij ri Jesús, can xetamex c'a cuma ri kach'alal. Y ri kach'alal can xquich'ob c'a chi ri jun discípulo ri' can man c'a xticom ta. Pero ri xubij ri Jesús xa ma que ta ri' ntel wi chi tzij, ruma Riya' xa xubij c'a: Wi riyin nwajo' chi riya' c'a q'ues na tek xquipe chic jun bey, ma rajawaxic ta chi yari' ri nach'ob. 24 Ri discípulo ri c'a ninatex ka, can ya c'a riya' ri tz'ibayon ronojel re c'o chupan re jun wuj re'. Can ketaman c'a chi kitzij ronojel ri nuk'alajsaj; ruma riya' can xutz'et ri xbanatej. 25 Y can c'a c'o na c'a q'uiy samaj ri xerubanala' ri Ajaf Jesús ri ma ye tz'ibatal ta ca chupan re wuj re'. Ruma wi ta can chi jojun ri samaj ri xerubanala' ri Jesús yetz'ibex, nch'ob chi re ruwach'ulef ma nuben ta riche (rixin) chi yeyac ronojel ri wuj ri yetz'ibex wi ri samaj ri'; ruma can sibilaj wi q'uiy wuj ri'. Amén.