The New Testament of our Lord and Saviour Jesus Christ

Matéu 1

1 Anihán híribei lagüchagu Hesukrístu le hádangiñebei meha ladügawagun Dawidi luma Abüraámü: 2 - 6 Añahán lagüchagu lúmagiñe Abüraámü lumoun Dawidi. Abüraámü lúguchibei Isaakü, Isaakü lúguchi Hakobu, Hakobu lúguchi Hudá hau lamulenu, Hudá lúguchi Fáresi luma Sera, Támarü tuguya háguchu; Fáresi lúguchi Esürómu, Esürómu lúguchi Aramü, Aramü lúguchi Aminadábü, Aminadábü lúguchi Naasón, Naasón lúguchi Salümón, Salümón lúguchi Boosu, Raabü lúguchu; Boosu lúguchi Owedi, Rutu lúguchu; Owedi lúguchi Hesé, Hesé lúguchi urúei Dawidi. Añahán lagüchagu lúmagiñe Dawidi lumoun adaürǘni Babilónia. Urúei Dawidi tuma to meha lúmari Uríasi, hagía lagübürigubaña Salomón. 7 - 11 Salomón lúguchibei Roboamü, Roboamü lúguchi Awíasi, Awíasi lúguchi Asá, Asá lúguchi Hosafátü, Hosafátü lúguchi Horamü, Horamü lúguchi Osiasi, Osiasi lúguchi Hotamü, Hotamü lúguchi Akasi, Akasi lúguchi Esekíasi, Esekíasi lúguchi Manasési, Manasési lúguchi Amón, Amón lúguchi Hosíasi; Hosíasi lúguchi Hekoníasi hau lamulenu lidan dan le hanaawagunbei Ísüraelina adaürawagúa Babilónia. 12 - 16 Añahán lagüchagu lúmagiñe adaürǘni Babilónia lumoun lágurahoun Kristu. Hekoníasi lúguchibei Salatiéli, Salatiéli lúguchi Sorobaweli, Sorobaweli lúguchi Abiudu, Abiudu lúguchi Eliakímü, Eliakímü lúguchi Asoru, Asoru lúguchi Sadoku, Sadoku lúguchi Akimu, Akimu lúguchi Eliudu, Eliudu lúguchi Eleasárü, Eleasárü lúguchi Matán, Matán lúguchi Hakobu, Hakobu lúguchi Hosé le túmari María, tuguyati lúguchuboun Hesusu le Wasalbaragüle 17 Katorusuñanu lubeiti linebanfangu Hesusu lúmagiñe Abüraámü lumoun Dawidi, katorusu lúmagiñe Dawidi lumoun hanaawagúniwa Ísüraelina Babilónioun, katorusu lúmagiñe dan ligía lumoun lágurahoun Wasalbaragüle. 18 Ítara liña ligaburi lágurahoun Hesukrístu: María to lúguchu, gadaradunñoun luma Hosé lun tamarieidun luma; lubaragiñeti lagamaridunu, aba tadariragun tungua lau dageinañoun lan lau lubafu Sífiri Sandu. 19 Kei aban lubéi wügüri gudemehabuti Hosé, máhati lasubudirúniwa le asuseredubei tun Maria; busenrügüti lígirunu, míchugunga tidurun. 20 Dan le anihán lubéi aritagua luagu katei le, ligía larufudagun aban lani Wabureme Bungiu ánheli lungua lun lidan luénedü, aba lariñagun lun: «Hosé, ladügawagun Dawidi, manufudedabá lun beresibirunu María keisi búmari, ladüga irahü le lunbei tagaraüdüni, lúmagiñe Sífiri Sandu liabin. 21 Tagaraüdüba aban irahü, ábame bíchuguni liri Hesusu. Ítara luba liri ladüga lasalbarubaña lan lumutuniña lídangiñe hafigoun». 22 Lasuseredunbei sun katei le lun lagunfulirun dimurei le lariñagubei Wabureme Bungiu liyumulugugiñe profeta: 23 «Tadageinaduba aban nibureintu to gañüngiru, ábame tagaraüdün aban irahü; Emanuéli, ligíaba liri». (Mini lan iri ligía, «Bungiu wama»). 24 Dan le lagagudunbei Hosé lídangiñe uénedü ligía, aba ladügüni le lubeibei ánheli ligía lun, aba leresibirunu María keisi lúmari, 25 magamaridúngaloun darí tágurahani furumiñeti tiráü; aba líchugun Hesusu luagu.

Matéu 2

1 Lidan fulasu le gíribei Belén, lumúanrugu Hudéa, ñein lágurahoua Hesusu dan meha le Erodesi lan urúeibei lidan fulasu ligía. Ábati hachülürün fiu wügüriña aturiahatiña waruguma uburugun Herusalén luéigiñe oubaü le ñéingiñe lubéi laboucha weyu. 2 Aba hálügüdahan, hariñaga: —Hagéi san harúeite huríu le águrahoubei? Ariha wamaaru luaruguman luéigiñe oubaü le ñéingiñe lubéi laboucha weyu, wayabiñati lun wáhuduragun lun. 3 Dan le laganbuni urúei Erodesi katei le, aba mederaguagüdünhaali lan, hau sun Herusalénna. 4 Ábati lagúarun houn sun hábutigu fádirigu lidan hafiñen huríu, hama ha arufudahabalin lilurudun Moisesi houn gürigia, aba lálügüdaguniña halíaba lan lágurahoua Kristu. 5 Aba hariñagun lun: —Belén, le lumúanrugubei Hudéa, ladüga ítara liña labürüdüni profeta: 6 “Buguya Belén, lumúanruguna Hudéa, buguya aban lídangiñe uburugu wéirigutimati lidan múa le, lau sun biñüraü, ladüga láfuriduba aban ábuti bídangiñe le lunbei lóunigiruniña numutuniña ha Ísüraelina”. 7 Ábati lagúarun Erodesi houn aturiahatiña waruguma aramudaguarügü, aba lálügüdüniña luágutima dan le tarufudaguagüle waruguma tungua houn. 8 Ábati lóunahaniña Belén, lariñaga houn: —Heiba, ábame háluahani irahü le buidu; danme le darí humaali, hawisaraname, ñüdün náamuga giñe áhuduragua lun. 9 Lárigiñe haganbuni aturiahatiña waruguma lererun urúei, aba houdin. Waruguma bugati to harihuboun le ñéingiñe lubéi laboucha weyu, aba tidin habá habá, darí tararamun lóugiñe fulasu le ñein lubéi irahü le. 10 Dan le harihinu wügüriña ha waruguma, aba hagundaaragun saragu. 11 Danti le hebelurunbei múnadoun, aba harihini irahü le tuma lúguchu to María. Ábati háhuduragun, aba habuluchagun lun. Aba hánhunrenchunu hagafun, aba hedewehan golu luma kupali hémeti lun luma aban luwuyeri árani gífiti. 12 Lárigiñe, aba hawisarúniwa lidan hawenedü lun magiribudún hamá ñéingiñe lubéi Erodesi, aba hagiribudun hageiroun luéigiñe amu üma. 13 Lárigiñe houdin chu tau hagía, aba larufudagun aba lani Bungiu ánheli lungua lun Hosé lidan luénedü, aba lariñagun lun: «Saraba, barübei irahü le tau sun lúguchu, anurabá hau Ehiptun, ábame herederun ñein darime nawisarunibu; ladüga láluahaali Erodesi irahü le lun láfaruni hilagubei». 14 Ábati lásaarun Hosé, aba lanügüni irahü tau sun lúguchu áriebu ligía, aba lidin hau Ehiptun. 15 Aba herederun ñein darí lounwen Erodesi. Lasuseredunbei sun le lun lagunfulirun le lariñagubei Bungiu liyumulugugiñe profeta: «Sagá numuti Niráü Ehiptugiñe». 16 Dan le ladariragunbei Erodesi lungua luagu yeegua hamá lan chu tau, aba lagañidun, aba lóunahan áfaraguaña sun irahüñü ha biántiña irumu hau lun ǘnabun, ha aganóubaña Belén luma sun fulasu geyegua lau, según dan le hariñagubei chu tau luagu lágurahouniwa irahü ligía. 17 Ítara liña lagunfulirun le labürühabei profeta Heremíasi: 18 «Aganbúati lagúarahan aban umalali Ramá lau óunwenbu igarigu, umalali ligía tumalali Rakeli, to ayahuboun hárigi tirahüñü, mabusenrúntu lun támalihóun ladüga hilagua hamá». 19 Lárigiñe lounwen Erodesi, aba liabin aba lani Bungiu ánheli lun Hosé lidan luénedü yágüta Ehiptu, aba lariñagun lun: 20 «Saraba, barübei irahü le tau sun lúguchu, giribu humá hageiroun Ísüraelina ladüga hilagua ha abusenrubaña meha háfaruni irahü le». 21 Aba lásaarun Hosé, aba lanügüni irahü tau sun lúguchu hageiroun Ísüraelina. 22 Dan le lasubudirunbalin Hosé luagu Arükeláu lan agumadihabei Hudéa leweñegua Erodesi le lúguchi, aba lanufudedun lidin ñeinhin; aba lariñawagúniwa lun lidan uénedü lun lidin Galiléoun. 23 Lachülüra ñein, aba lidin aganawa lidan fulasu le gíribei Nasarétü, le lumúanrugubei Galiléa. Lasuseredunbei sun katei le lun lagunfulirun le hariñagubei profetagu luagu Nasarétüna lan Hesusu.

Matéu 3

1 Lidoun dan ligía, aba liabin Huan le abadiseihabei apurichiha lidan fulasu mageirawati, Hudéa; 2 aba lariñagun lidan lapurichihan: «Asaküriha humá, ladüga yarafaali larúeihan Bungiu!» 3 Huan le, ligía le uágubei meha labürüha profeta Isaíasi ítara: «Aganbúati lumalali aban gürigia agúaraha lidan fulasu mageirawati ítara: “Aranse humá üma lubá Wabureme, dará humá üma suruti lubá” ». 4 Lautu lura kameyu ladaüragun Huan; liabin lagürüga liranaagua, gueru; chagagaru léigibaña luma sírudu le áraabuna. 5 Ábaha hayabin uburugugiñe Herusalén, Hudeagiñe luma lubadugiñe duna Hordán aganbei lapurichihan; 6 dántiha le hagufeseruni hafigoun, aba labadiseiruniña lidan duna le gíribei Hordán. 7 Dan le larihinbei Huan luagu saragu haña lan gürigia lídangiñetiña hadamurin fariséugu hama saduséugu ñǘbuintiña lun habadiseirún, aba lariñagun houn: «Harasan hewe huguya le! Ka awisarubalün lun hanurahan luéi lanarime abeichúni luagu figóu le lunbei liabin? 8 Óusera humá buidu, arihúa láamuga furangu luagu asakürihaadün lan. 9 Masaminaradügü humá hídangua: “Ladügawagun Abüraámü wagía”, ladüga nariñahare hun luagu gayara lan ladügün Bungiu ladügawagun Abüraámü lídangiñe dübü le, 10 aranseru harawa lun láchuahoun tídibu wewe, ani sun wewe le mabuidunti lin, cháünwati, aba lagudún. 11 Au, lau duna nabadiseiraün, arufudei luagu asakürihaadün lan; ánheinti le lunbei liabin nárigi, labadiseirubadün lau Sífiri Sandu luma lau watu gemeti. Gabafuti nuéi darí lun madüna nan ni lun nanügünu ligeidin lau. 12 Anuheinharu lichobulin lúhaburugu, larumadagüdübei türigu, ábame lanúadahani lídangiñe sagadi mábeihali. Ábame lareiduni türigu, gudaléime sagadi le mábeihali lidan watu gemeti le méñeguchadibei». 13 Dan le liábinbei Hesusu Galiléagiñe, aba lachülürün luagun duna le gíribei Hordán le ñein lubéi Huan lun labadiseiruni. 14 Máhati yebeti Huan labadiseiruni, aba lariñagun lun Hesusu: —Au lunbei babadiseirunina; buguya lubéi ñübuin nun lun nabadiseirunibu? 15 Aba lariñagun Hesusu lun: —Ítara luba guentó, ladüga lunti wadügüni le lubeibei Bungiu. Aba labadiseirágüdüni Huan Hesusu; 16 lárigiñe labadiseirún Hesusu, aba láfuridun dúnarugugiñe. Sódini aba lánhunrenchagun sielu, aba larihini Hesusu Sífiri Sandu lararirun kamá aban unhun liabin luagun. 17 Aba laganbún lariñagun aban umalali siélugiñe: “Anihán niráü le hínsiñebei nun, le aubei óunwenbu lan nugundan”.

Matéu 4

1 Aba lanügüni Sífiri Sandu Hesusu lidoun fulasu mageirawati lun lóuchaguni Mafia. 2 Lárigiñe lerederun Hesusu bián-wein weyu luma bián-wein áriebu méiginga, aba lalamachun. 3 Ábati liabin Mafia lubadun lun lóuchaguni, lariñaga lun: —Anhein liráü bubéi Bungiu, saliguagüdabéi dübü le feinme. 4 Aba lóunabun Hesusu: Tariñahare Lererun Bungiu: “Mámarügübei tau fein habagarida gürigia; habagariduba giñe lau sun dimurei le lariñagubei Bungiu”. 5 Ábati lanügüni Mafia Hesusu Herusaléun, uburugu le sándubei houn huríu, aba lawariragüdüni tábulugun ténpulu, 6 aba lariñagun lun: —Anhein liráü bubéi Bungiu, chubaba yáagiñe lun ǘnabun, ladüga tariñahare Lererun Bungiu: “Lariñaguba Bungiu houn lani ánheligu lun hóunigirunibu. Hanügübadibu háhaburugu lun machugeragun lan bugudi luagu dübü”. 7 Aba lóunabuni Hesusu lariñaga lun: —Ariñagatu giñe Lererun Bungiu: “Móuchaguabei Babureme Bungiu”. 8 Aba lanügüni Mafia Hesusu luagun aban wübü íñuti, aba larufuduni sun arúeihani le ubouagubei lun luma burí luéirigun; 9 aba lariñagun lun: —Níchugubei sun le bun ánhabu áhuduragua nun. 10 Ábati lariñagun Hesusu lun: —Disebá nuéi, Mafia! Ladüga tariñahare Lererun Bungiu: “Lúnrügüba Babureme Bungiu báhuduragua, lúnrügüba giñe beseriwida”. 11 Ábati ladisedun Mafia luéi, aba hayabin ánheligu eseriwidei. 12 Dan le laganbunbei Hesusu luagu anihein lan Huan furisunrugu, aba lidin lárigoun Galiléoun. 13 Meredeti Nasarétü, aba lidin aganawa Kafarünaumu, aban fulasu le lárubei duna lidan hageira rasa ha Sabulón luma Nefütalí. 14 Lasuseredunbei sun le lun lagunfulirun le labürühabei meha Isaíasi, le meha profeta le ariñagubei: 15 «Lageira Sabulón luma Nefütalí, lidan üma lubadu barana, luéigiñe oubaü le ñéingiñe lubéi laboucha weyu libiti Hordán, Galiléa le ñein lubéi haganawa ha mámabaña huríu: 16 Huguya ha meha lídanbei luburiga arihaadün aban óunwenbu larugounga; huguya le meha lídanbei lamuñounga le lánina óunweni, harugoungagüdawaali hau». 17 Lúmagiñe dan ligía, aba lagumeserun Hesusu apurichiha ñein, lariñaga: «Asaküriha humá, ladüga yarafaali larúeihan Bungiu». 18 Éibugeina liña Hesusu laru laru duna Galiléa, ligía larihin bián gamulenuguátiña; aban hádangiñe, Simón lememe gíribei Féduru, le aban, Andürési. Esenihani habagaribei, háguruñati. 19 Ábati lariñagun Hesusu houn: —Falá humana, ábame mesenihanhadün lan úduraü, anaaharügaadünme gürigia nun lun nánigume. 20 Furese furese aba hígirunu hasenin, aba houdin luma. 21 Lubaruaguóun mémeraü Hesusu, ábaya larihin bián gamulenuguátiña, Hakobu luma Huan, lirahüñü Sebedéu. Tídanñanu aban ugunei luma háguchi aramadahoun hasenin. Aba lagúarun Hesusu houn lun lánime disipulugu; 22 lidan oura ligía aba hígirunu ugunei, ígira háguchi, aba houdin luma Hesusu. 23 Ábahei léibuguni Hesusu sun Galiléa arufudaheina tidan burí haligilisin huríu to lídanboun kada fulasu. Ábaha lapurichihani uganu buiti luagu larúeihan Bungiu, areidaguagüda ligía sun luwuyeri sandi le hawaguti gürigia. 24 Aba laganbúniwa luagu Hesusu lidan sun Siria, aba hanügüniña sun ha asufurirubaña lau ámuñegueinarügü sandi, igarigu, ha gawagubaña lagübüri sífiri, ha góunwehadibaña, hama ha deregüdaaña úgubu; aba lareidaguagüdüniña. 25 Saragu haña gürigia afalaruti Galiléagiñe, lídangiñe burí fulasu Dekapolina, Herusaléngiñe, lóubawagugiñe Hudéa luma luéigiñe oubaü le ñéingiñe lubéi laboucha weyu libiti Hordán.

Matéu 5

1 Dan le larihinbaliña Hesusu sun gürigia hagía, aba lawarirun luagun aban wübü, aba lañuurun ñein. Ábati hóundaragun lani disipulugu geyegua lau, 2 aba lagumeserun arufudaha houn ítara: 3 «Fuleseiwatiña ha asubudirubalin luagu megei hamani lídehan Bungiu, ladüga ménrengubei houn lun hebelurun lidoun larúeihan Bungiu sielu. 4 «Fuleseiwatiña ha ayahubaña, ladüga líchuguba Bungiu gurasu houn. 5 «Fuleseiwatiña ha ǘnabugubaña ani mabafu hagía, ladüga heresibirubei múa keisi alagan. 6 «Fuleseiwatiña ha lamabaña ani mágürabu hagía lun hadügüni lugundan Bungiu, ladüga líderagubaña Bungiu lun hadügüni. 7 «Fuleseiwatiña ha gudemehabubaña, ladüga gudemehabubei giñe Bungiu houn. 8 «Fuleseiwatiña ha harumabaña anigi, ladüga harihubei Bungiu. 9 «Fuleseiwatiña ha awadigimaridubaña luagu darangilaü, ladüga lagúarubaña Bungiu keisi lirahüñü. 10 «Fuleseiwatiña ha asufurirubaña éibaahouni luagu hadügüni lugundan Bungiu, ladüga hebeluruba lidoun larúeihan Bungiu sielu. 11 «Fuleseiwatün dan le hanabagunün gürigia, éibaaha hamáün, ariñaga hagía sun luwuyeri iyeeni huagu, luéigiñe nánigu humá. 12 Gúndaañu humá, ladüga heresibiruba aban óunwenbu fáyeiti sielu; ítara liña meha giñe héibaahouniwa profetagu ha ñǘbuinbaña hubaragiñe. 13 «Aba lasigirun Hesusu ariñaga: Ítara hiña kei salu houn lílana ubóu le; gama lumoun anhein leferidira salu lubasuan, kábagia un hu lan? Úaalime hu lan ni ka un luéidigia lun lagurúniwa, ábame hadügüraguni gürigia. 14 «Ítara hiña kei lanpu houn lílana ubóu le. Aban uburugu le luáguti aban wübü siñati laramudagun; furanguti larihíniwa. 15 Mebedúnti giñe aban lanpu lun lichugúniwa tábugiñe aban gafu; luagu dábula lichugúa lun larugoungadágüdün hau sun ha múnadabaña. 16 Ítara humá giñe, durunguagüda huméi hilanpun hadan gürigia, lun danme lan harihini buiti le hadügübei, ábame giñe hadimurehan buiti luagu Wáguchi Bungiu le siélubei. 17 «Maritagua humatia luagu niábiña lan agidarei lilurudun Moisesi, ni le harufudahabei profetagu; mama niábiña agidarei, niábiña agunfulirei. 18 Ninarün lubeiti hau luagu aniheinguarügaali ligía lan sielu luma ubóu, magidarúnwabei ni aban puntu, ni aban létüra lídangiñe lilurudun Moisesi darime gúnfulihali sun katei. 19 Ligía, le lubéi íchuguti mebereseni luagu furumiñeguarügü gumadi lídangiñe lúrudu, íbini le lan ñǘraütimabei lídangiñe, arufudaha ligía houn gürigia lun hadügüni libe le ladügübei, ñǘraüraübei lanügǘniwa yágüta sielu lidan larúeihan Bungiu. Ánheinti le ñǘdünbei lau sun burí gumadi lidan lúaragun, ítara giñe larufudahan, wéiribei lanügǘniwa yágüta sielu. 20 «Nariñahare hun luagu anhein lan mabuidun ligaburi hóuserun saragu wéiyaasu hawéi arufudahatiña lilurudun Moisesi, hama fariséugu, mebelubadün lidoun larúeihan Bungiu sielu. 21 «Aganba humaali luagu ariñawagúa lan meha houn hagüchagu lun máfarahan hamá, ladüga furumiñeguarügü lan le áfarahati, lasiadirúaba lan. 22 Gama lumoun nariñahare hun luagu furumiñeguarügü lan le agañiduti luma gürigia líledi laguseragüdüwaba. Le anabuti gürigia líledi laguseragüdübei lueirin-agei lúrudu; le ariñaguti lun gürigia líledi, “ibidiougua tau”, luáguñein üma lun máfiougatin. 23 «Ítara liña lubeiti, anhein banüga bidewese luagun lani Bungiu latarü, bau ñein aba baritaguni luagu anihein lan katei lidan furumiñeguarügü gürigia bubá, 24 ígirabei le lunbei bedewehani ñein ligibugiñe latarü, ábame bidin arandara luma gürigia ligía. Lárigiñemeti, gayaraahalime bagiribudun luagun latarü íchigei bidewese. 25 «Anhein abusenra aban gürigia lanügünibu ligibugiñoun lúrudu, beluba lidoun úarani luma luagu héibuguniwagu luéi lederegerunibu lun aguseragüdüti, lederegerabume aguseragüdüti lun súdara, ábame badaürǘn. 26 Ninarün bau, máfuridunbadibu lan ñéingiñe darí bafayeiruni lagumuhóun gáwanaü. 27 «Aganbaadün luagu ariñawagúa lan meha: “Magabaraha humá”. 28 Au nariñahare hun luagu furumiñeguarügü lan le awamadirutu aban würi, agabarahaali tuma tidan lanigi. 29 «Ánhabu lubeiti lafigougüda bagu le bóunwenren, sagabei, fuibei buáriua; buítimati lun beferidirun aban lídangiñe umegeguni le buágubei sügǘ lau bidin lau sun búgubu máfiougatin. 30 Anhein búhabu lubéi le bóunwenren afigougüdübadibu, dürübei, fuibei buáriua; buítimati lun leferidirún aban lídangiñe umegeguni le buágubei sügǘ lau bidin lau sun búgubu máfiougatin. 31 «Ariñawagúati meha giñe luagu furumiñeguarügü lan le ígirutu lúmari lunti líchugun gárada lánina ígiraguni tun. 32 Au nariñahare hun luagu furumiñeguarügü lan wügüri ígirutu lúmari, anhein mama lubéi ladüga tagamaridun ligibuagun, aba taganóun luma amu wügüri, adügagüda lumutu furumiñeti wügüri agabarahani. Le giñe agamaridutu würi ígiraguaaru ladügüña giñe agabarahani. 33 «Aganbaadün giñe luagu ariñawagúa lan meha houn hagüchagu lun hagunfulirun lau le hariñagubei lau áfiñuruni ligibugiñe Bungiu. 34 Au nariñahare hun luagu moun lumuti lan háfiñurun ni ka uagu—ni luagu sielu ladüga ligía lálanabei larúeihan Bungiu, 35 ni luagu múa ladüga ligía lébubei lugudi, ni luagu Herusalén ladüga ligía luburugutebei Warúeite Bungiu le wéirigubei, 36 ni luagu hichügü ladüga siñati ni háharudagüdün ni háwuridagüdün aban ídiburi. 37 Ariñagarügü humá “anha” o “uá”, máfiñurunga ni ka uagu; ladüga furumiñeguarügü amu katei hariñagun luéi lira lúmagiñeti Mafia. 38 «Aganbaadün luagu ariñawagúa lan meha: “Agu luagu agu, ari luagu ari”. 39 Au nariñahare hun lun máguyugüdün humá wuribani luagu wuribani; lubaragiñe lira, anhein íchiga gürigia gufudein luagu aban louba higibu, ruya huméi le aban oubaü lun. 40 Le áluguti lanügünün ligibugiñoun lúrudu tuéigiñe hisimisin, ígira huméi lun giñe lanügünu habiite. 41 Anhaün lafosura aban gürigia lun hanügün aban anügüni luagu aban maili, barǘ huméi luagu bián maili. 42 Furumiñeguarügü le amuriahati aban katei huma, ru huméi lun, míchiga huméi giñe hanagan luagun le afuredeihati huma. 43 «Aganbaadün giñe luagu ariñawagúa lan meha: “Hínsiñela bumada bun, liyereegudáme bágani bun”. 44 Au nariñahare hun: Hínsiñe hamá háganiñu hun, biní humaña ha íñaragubalün, adüga humá buiti houn ha iyereehabúbaña hun, afurieida huguyame lun Bungiu hawagu ha anabagubalün, ha wuribabei óuserunün. 45 Ítara luba lirahüñü humá Húguchi Bungiu le siélubei; le óunahabalin weyu houn buítiña hama wuribatiña, óunahalei huya dandu houn múarantiña keisi houn úaratiña. 46 Anhein hárügübaña lubéi hínsiñehabubaña hun ínsiñeda hun, kábagia fáyeiti heresibira luagu lira? Adüga hamuti giñe salufuritiña ha aguburahabalin liseinsuna gumadi ítara. 47 Anhein hóunrügüñein lubéi humadagu habusuragua, ka buiti hadügübei lau lira? Íbini ha ibidiñehabúbaña lun Bungiu adüga hamuti giñe. 48 Úaragua humá lubeiti keisi úaragua lan Húguchi Bungiu le siélubei.

Matéu 6

1 «Aba lasigirun Hesusu arufudaha houn gürigia wǘbüwagugiñe, lariñaga: —Góunigi humá luéi hadügün katei buiti hagibugiñe gürigia lúnrügü harihinün. Anhein hadüga ítara, míchubei Húguchi Bungiu le siélubei afayeiruahaü hun. 2 Ligía, danme lubéi híderagun aban gudemeti, masubudiragüda huméi lun sun ubóu kei hadüga ha biánguabaña igibu ligilisirugu luma ǘmadarugu. Hagía, hadügüni lira lúnrügü hadimurehan gürigia buidu hawagu. Ninarün hau luagu lau lan hadügüni lira, ibiha hamaali hafayeiruáha. 3 Dan le híchugun aban katei lun gudemeti, masubudiraléi ni besi humada; 4 adüga huméi lábugiñe libidiñewa. Húguchi Bungiu le arihubalin le hadügübei lábugiñe libidiñewa, líchuguba hafayeiruáha. 5 «Dan giñe le hafurieidun lun Bungiu, mítaran humá kei ha biánguabaña igibu ha hínsiñebei houn lun hafurieidun rara tidan haligilisin luma lidan legeyedun üma lun harihiniña gürigia. Ninarün hau luagu lau lan hadügüni lira ibiha hamaali hafayeiruáha. 6 Dan le hafurieidun lun Bungiu, belú humá hirumunrugun, darú humeime hubenari, ábame hafurieidun lun Húguchi Bungiu le lábuguabei huma ñein. Húguchimeti Bungiu, le arihubalin le hadügübei lidan límanin, líchuguba hafayeiruáha. 7 «Lidan le hafurieidun, máguyuguagüda humá dimurei le málati kei hadüga ha ibidiñehabúbaña lun Bungiu; haritaguatiñati luagu laganbubaña lan Bungiu ladüga liibe hadimurehan. 8 Mítaran humá lubeiti kei hagía, ladüga lubaragiñe hafurieidun lun Bungiu subudi laali ka lan habusenrubei. 9 Ítara luba lubeiti hafurieidun: “Wáguchi Bungiu le siélubei, inebewalá biri. 10 Ñǘbuinla barúeihan; adügüwalá bugundan ya ubouagu kei ladügǘniwa sielu. 11 Ruboun weigan fein to lánina sagü weyu woun, uguñe; 12 ferudunabéi wuribati le adüga wamaalibei kei feruduna wamaniña ha adügübaña wuribati woun. 13 Mígira bawa lun wábürühan lidoun óuchawaguni, dísegüdarügü bawa luéi; ladüga buguya le arúeihabei, buguya le Súntibeigabafu, buguya le wéirigubei lun sun dan. Ítarala”. 14 «Ítara liña lubeiti, ánhaña feruduna humá amu luagu wuribati le adüga hamaalibei hun, feruduna lubadün giñe Húguchi Bungiu le siélubei; 15 anhein ua feruduna humá amu, úabei giñe feruduna lani Húguchi Bungiu hifigoun. 16 «Aba lariñagun Hesusu: Huguya, danme le hayunarun, marufuda humá lirun igibu kei hadüga biangua tigibu; hagía hadügünbalin ítara lun harihini gürigia luagu hayunaruña lan. Ninarün hau luagu lau lan hadügüni lira ibiha hamaali hafayeiruáha. 17 Anhein huguya, dan le hayunarun, chibá huméi higibu, aranseragua huguyame hungua, 18 mefén hamaamuga gürigia luagu hayunaruña lan. Húguchirügüba Bungiu le marihínbei gefén luagu hayunaruña lan, ábameti líchugun hafayeiruáha. 19 «Móundaragua humá irisini ya ubouagu le ñein lubéi gayara lan háhüchün hamutiri ani gagahüdadi ligía katei, le giñe ñeinhin lubéi gayara lan hebelurun híwerutiña lun híweruhan. 20 Óundaragua humá irisini sielu, le ñein lubéi siñá lan háhüchün hamutiri, magahüdadi ligía ni kata, mebelu hagía híwerutiña íweruha ñein. 21 Ladüga le ñein lumuti hirisin, ñeinñoun giñe hanigi. 22 «Agu lilanpunbei úgubu, anhein lubeiti buidu lubéi bagu, harugoungabei giñe lau sun búgubu. 23 Gama lumoun anhein sandi lubéi bagu, lídanbei luburiga sun búgubu. Anhein lubeiti luburiga lubéi lanpu le bídanbei ídatima lubati luburiga? 24 «Úati ni aban gayaraati leseriwidun houn bián iyubudirigu, ladüga línsiñeduba aban hádangiñe lun, liyereegudáme le aban lun; úaraguabei luma aban hádangiñe, líchigame mebereseni luagu le aban. Siñati leseriwidúniwa lun Bungiu luma lun seinsu. 25 «Nariñahare lubeiti hun, madiheri humá luagu kaba lan heiga o kaba lan hata lun habagaridun, ni tuagu daüguaü to lunboun hadaürünu. Ma funagia gebegitimati ibagari sügǘ lau éigini, gebegi úgubu sügǘ tau daüguaü? 26 Ariha humá houn dunuru ha áhamahabaña garabalirugu: Mábunagun haña, malubahan, mareidun haméi alubahani lidan lagei; lau sun lira, ruti Húguchi le siélubei éigini houn. Ma funagia gebegitimatün sügǘ hau dunuru? 27 Kagia hídangiñe gayaraabei líchugun bián ugudi lanwoun lúgubu, ka lan yebe lanarimebei láfaagun luagu? 28 «Ka uagu hadiherida tuagu daüguaü? Ariha humá ida liña lan laweinamudun fuluri: lau sun mawadigimari lan, madügün ligía gamisa, 29 ni meha urúei Salomón lau sun luéndegun, mewendenti meha ladaüragun kei fuluri. 30 Ánheinti dáüguagüda lubalin Bungiu híduru ítara le uguñebei láhücha, haruga yebe lagudúña, gúbume san líderaguaün lougua tafiñen huguya le? 31 Madiherida humá lubeiti ariñaga: “Kaba san weiga?” O “Kaba san wata?” O “Kaba san wadaüra?” 32 Gürigia ha lánigu ubóu le, luágunrügüñein burí katei le haritagua; anhein huguya, anihein húguchi Bungiu sielu le subudihabúbalin katei lan hemegeirubei. 33 Áluaha huméi larúeihan luma liricha Bungiu furumiñe; ábame líchuguni sun le hemegeirubei hun. 34 Madiherida humá lubeiti luagu haruga, ladüga barǘ lumuti giñe haruga lidiheridüna lúmagua. Buídurügüti lénrengunga le lanügübei kada weyu lúmagua.

Matéu 7

1 «Aba lasigirun Hesusu ariñaga houn gürigia wǘbüwagugiñe: Míchiga humá hadurun amu, michugúnwa láamuga giñe hidurun, 2 ladüga kei ligaburi híchugun hadurun amu, ítara luba giñe lichugúniwa hidurun; le aubei hamisuraha, lauba giñe lamisurahaün Bungiu. 3 Ka uagu haríaguei liraüraü ifei le lídanbei lagu híbiri ani masandi humuti durusu le lídanbei hagu? 4 O ka uagu hariñaga lun híbiri: “Saganéi liraüraü ifei le bágurugubei”, anihalu aban durusu lidan hagu? 5 Biangua tigibu huguya le! Sagá huméi durusu le lídanbei hagu furumiñe, ítara luba gayara lan harihin buidu lun hasagaruni liraüraü ifei le lídanbei lagu híbiri. 6 «Míchiga huméi katei sagürauti houn ounli, mígirun humeime giñe hani pérüla hagibugiñe buíruhu, dügüguahañalin, garabaguahañein huagun ágüraguaünme. 7 «Hamuriaha, ábame lichugún hun; háluaha, ábame hadarirun, daün humá luagu bena, ábame ladaarúniwa hubá. 8 Ladüga le amuriahati, ibihati; le áluahati, dariti; le adaünhati luagu bena, darawati lubá. 9 «Anihein funagia aban hídangiñe le íchuguti aban dübü lun lisaani dan le lamuriahan fein luma? 10 O líchugun lan aban hewe lun dan le lamuriahan úduraü luma? 11 Anhein lubeiti lau lubéi sun wuriba humá, gíchigaditün katei buiti houn hisaanigu, gúbumegia líchiga Húguchi Bungiu le siélubei katei buiti houn ha amuriahatiña luma! 12 «Súnwandanla lubeiti hadügün houn amu kei le habusenrubei lun hadügün hun; ladüga ligía lariñagubei lilurudun Moisesi tuma haliburun profetagu. 13 «Belú humá lídangiñe bena le bürüraübei. Ladüga bena luma üma le anügübei gürigia lidoun féridiguaü, tulé buriti, gabaranouga ligía ñein; ani saragu haña ebelurutiña lídangiñe. 14 Ánheinti bena luma üma le anügübei gürigia lidoun ibagari le magumuchaditi, bürüraü liña, murugua, míbetiñati adariruti. 15 «Góunigi humá hawéi profetagu yéetiña. Ha ñǘbuinbaña hun kei mudún bóugudigiñe habiti, anhein múnadagiñe, ítara haña kei animaalugu gáñitiña. 16 Huguya, gayaraabei hasubudiruniña luagu le hadügübei; malubahóuntu beibei lídangiñe hiiyu, ni igu tídangiñe guribiwa. 17 Sun lubeiti wewe le buiti, buiti lin; wewe le wuribati, wuribati lin. 18 Wewe le buiti, siñati wuriba lan lin; wewe le wuribati, siñati giñe buidu lan lin. 19 Sun wewe le mabuidunti lin, cháünwati, aba lagudúniwa. 20 Hasubudirubaña lubeiti yéetiña hagía luagu le hadügübei. 21 «Mama sun ha ariñagutiña nun: “Nabureme, Nabureme”, lun hebeluruba lan lidoun arúeihani le siélubei, liña Hesusu. Hárügübaña adügübalin lugundan Núguchi Bungiu le siélubei ebelura. 22 Danme lachülürün weyu lánina aguseragüdüni, saragubaña ariñagutiña nun: “Wabureme, Wabureme, apurichihatiwa méhatia luagu biri, sagá wagía sífirigu wuribatiña lidan biri, adüga wagía saragu milaguru lidan biri”. 23 Ábameti nariñagun houn: “Ibidiñegubeiñadün nun; dise humá nuéi, huguya le adaagubei wuribani!” 24 «Le aganbutina, adügaléi le nubeibei, ítara liña kei aban wügüri gunfurandati le adügübei luban ligibuagu dübü. 25 Aba liábingua huya, aba liñurun duna, fugua garabali tuagun muna tuguya; méiguaduntu ladüga luagu lan dübü tabunúa. 26 Ánheinti le aganbutina gama lumoun madügün lumuti le nubeibei, aban wügüri ibidiougua tau ligía, le ábunagubei ligibuagu sagoun, 27 aba liábingua huya, iñura duna, fugua garabali tuagun muna tuguya; ma lanarime tábürühan!» 28 Dan lásurunbei ladimurehan Hesusu, ma lueirin hanigi gürigia lau le larufudahabei 29 ladüga lau lan ubafu larufudaha, mama kei arufudahatiña lilurudun Moisesi.

Matéu 8

1 Dan le lararirunbei Hesusu luéigiñe wübü, saragu haña gürigia afalaruti. 2 Aba liabin aban wügüri gawaguti lépüra, aba láhuduragun ligibugiñe Hesusu, aba lariñagun lun: —Nabureme, ánhabu busén, gayaraati bareidaguágüdünina. 3 Ábati laguurun Hesusu luagu lau lúhabu, ariñageina ligía: —Busentina, areidaguabá. Kei lariñagun ítara, aba lareidagun sánditi ligía. 4 Aba lariñagun Hesusu lun: —Mariñagabéitia ni ka un, ñǘdünrügüba arufudagua bungua lun fádiri, rubeime idewesei le uágubei lariñaga Moisesi, lun harihini gürigia luagu areidaguaadibu lan. 5 Dan le lebelurunbei Hesusu lidoun fulasu le gíribei Kafarünaumu, aba liabin aban gumadan Rómana lubaroun, 6 aba layumuragun lun ítara: —Nabureme, anihein nubúein roun lau sandi le deregüdaü, luma saragu gáriti luagu. 7 Aba lariñagun Hesusu lun: —Néibuga agaraniha lun. 8 Aba lóunabun gumadan: —Nabureme, madünatina lun bebelurun núbiñoun; ariñagarügübéi dimurei, ábame lareidagun nubúein. 9 Nariñagunbalin lira ladüga au lábugiñeñadina giñe gumadi le íñutimati, ani añahein giñe súdara lábugiñe nagumadihan. Dan le nariñagun lun aban hádangiñe lun lidin, ñǘdünti; dan le nariñagun lun aban lun liabin, ñǘbuinti; dan le nariñagun lun nubúein lun ladügün furumiñeguarügü katei, adüga lumuti. 10 Dan le laganbunbalin Hesusu le lariñagubei gumadan ligía aba taweiridun lanigi, aba lariñagun houn ha afalarubalin: —Ninarün hau luagu madarigidina lan wügüri weiri tafiñen ni hadan numutuniña Ísüraelina kei wügüri le. 11 Nariñahare hun luagu saraguhaba lan ñǘbuintiña luéigiñe oubaü le ñéingiñe lubéi laboucha weyu, luma luéigiñe oubaü le ñeinhin lubéi lálüda, ábame hañuurun eiga luma Abüraámü, Isaakü luma Hakobu lidan arúeihani le siélubei. 12 Ánheinti ha yebe lúnbaña lidan hamá arúeihani ligía hasagarúba bóugudin, ábame hadarúniwa lidoun lueirin-agei luburiga, ábame hayahuahan, ábame lakünrinhan hari le lueirin hagarigu. 13 Aba lariñagun Hesusu lun gumadan ligía: —Beiba búbiñoun; ladügǘba le uágubei bafiñera bun. Aba lareidagun musu ligía lidan oura ligía. 14 Aba lidin Hesusu lúbiñe Féduru, aba ladarirunu límedi Féduru roun lau abiruaü. 15 Aba laguurun luagu túhabu, aba lagidarun abiruaü tuéi; aba tásaarun, aba tagumeserun eseriwidaña. 16 Dan le laguñeedunbei, aba hanügǘn saragu gürigia ha gawagutiña sífirigu wuribatiña lun Hesusu; aba lasagahaniña sífirigu wuribatiña hagía hawéi láurügü aban dimurei, areidaguagüda laña sun ha sándibaña. 17 Lasuseredunbei sun le lun lagunfulirun le meha uágubei ladimureha profeta Isaíasi dan le lariñagunbei luagu Hesusu: «Barǘ lumuti wasandi, gidaléi wagarigu». 18 Dan le larihinbei Hesusu luagu saragu haña lan gürigia geyegu lau, aba líchugun dimurei lun hánhiñuragun loubafurugun duna. 19 Aba layarafadun aban arufudahati lilurudun Moisesi lun Hesusu, aba lariñagun lun: —Máisturu, busentina nafalarunibu le ñeinhin lumuti bidin. 20 Aba lóunabuni Hesusu, lariñaga lun: —Daritiña gasigamu huyu lun haganóun ñein, gádibutiña giñe dunuru; ánheinti au le Wügüri Garaüwarügüti, madaritina ni halíaba lan nabalachagüdei nichügü. 21 Lariñaga aban hádangiñe lani disipulugu lun: —Nabureme, busentina nafalarunibu; lárigiñeme lounwen núguchi, bunanéime, ábame nafalarunibu. 22 Aba lóunabuni Hesusu, lariñaga lun: —Falabana guentó; ígirabaña hilaguaaña lun hábununiña hegeburi. 23 Aba ládinun Hesusu tidoun ugunei, aba houdin lani disipulugu luma. 24 Sódini aba láfuragun aban garabali héreti, aba lebeluhan lugudi barana tidoun ugunei. Larumuguñati Hesusu. 25 Aba hagagudahani lani disipulugu, aba hariñagun lun: —Wabureme, sefubáwa! Wadibiragua! 26 Aba lóunabuniña, lariñaga houn: —Ka san uagu hanufudeda? Lougua tafiñen huguya le! Aba lásaarun, aba ladeinhan lun garabali luma barana, aba lagalumadun. 27 Aba taweiridun hanigi, aba hariñagun: —Katei san wügüri le, aganba lubalin garabali luma barana? 28 Dan le lachülürünbei Hesusu loubafurugun duna, hageiroun Gadarana, aba háfuridun bián wügüriña gabusandugiñe, aba hayabin luagun. Biángubei hagía, háuñanu sífirigu wuribatiña ani hanarimetiti hagañi darí lun siñá lan hásügürün gürigia lídangiñe üma ligía. 29 Ábati hagúarahan, hariñaga: —Ka san uagu bemetera wamoun, Hesusu Liráü Bungiu? Biábiña san asufuriragüdawa lubaragiñe lidaani asufuriruni? 30 Ñéinñanu saragu buíruhu eiga madise ñéingiñe; 31 aba hayumuragun sífirigu wuribatiña hagía lun Hesusu, hariñaga lun: —Ánhawa basagara, ígiraba lun webelurun hadoun buíruhu ha. 32 Aba lariñagun Hesusu houn: —Héibati hadoun! Aba háfuridun sífirigu wuribatiña hagía hádangiñe wügüriña hagía, aba hebelurun hadoun buíruhu; aba háguragun buíruhu hagía houngua luéigiñe aban wübü, aba hábürühan dúnarugun, aba hañaradagun. 33 Aba hanufudedagun ha óunigirubaliña buíruhu, aba héibaagun; dan le hachülürün áüdübu, aba habahüdaguni le asuseredubei houn buíruhu luma houn wügüriña ha buga háubaña sífirigu wuribatiña. 34 Ábati hayabin sun lílana fulasu ligía lumoun Hesusu, aba hayumuragun lun lun láfuridun hageiragiñe.

Matéu 9

1 Ábati ládinun Hesusu tidoun ugunei tuguya, aba lánhiñuragun loubafurugun duna, aba lachülürün lageiroun. 2 Aba hanügün aban wügüri méibugunti lun, roun tidan lubarari. Dan le larihinbalin Hesusu lueirin hafiñen, aba lariñagun lun sánditi ligía: —Ragüba gurasu, niráü, ferudunawati bifigoun. 3 Ñéinñanuti hádangiñe arufudahatiña lilurudun Moisesi, ariñagutiña hóunguarügü: «Lanabaguñeinga wügüri le Bungiu lau dimurei le lariñagubei». 4 Keiti subudi lubalin Hesusu le uágubei hasaminara, aba lariñagun houn: —Ka san uagu luribanbei hisaminan ítara? 5 Kátima san ménrengubei lariñawagúniwa: “Ferudunawati bifigoun”, odi “saraba, béibuga”? 6 Narufudaaliti hun luagu gabafu nan, au le Wügüri Garaüwarügüti, lun feruduna nan figóu. Aba lariñagun lun sánditi ligía: —Saraba, budaboun bubarari, beiba búbiñoun. 7 Aba lásaarun sánditi ligía, aba lidin lúbiñoun. 8 Dan le harihinbalin gürigia katei le, aba taweiridun hanigi, aba híchugun uéiriguni lun Bungiu luagu líchuguni ubafu le houn wügüriña. 9 Aba lidin Hesusu ñéingiñe, aba larihinina, au le gíribei Matéu, le abürühabarun líburu to. Aguburahatina meha liseinsuna gumadi, ñun niña lidan nubara lánina aguburahani weyu ligía dan le lásügürünbei Hesusu ñéingiñe. Aba lariñagun nun: —Falabana. Aba násaarun, aba nafalaruni. 10 Lárigiñe, ñun liña Hesusu eiga, saragu haña giñeti ha aguburahabalin liseinsuna gumadi hama amu gafigountiña eiga luma úara hama lani disipulugu. 11 Danti le harihinbalin fariséugu katei le, aba hariñagun houn lani Hesusu disipulugu: —Ida liña san léiginbei humaisturun hama aguburahatiña liseinsuna gumadi luma hama amu gafigountiña? 12 Aba laganbuni Hesusu, aba lariñagun houn: —Ha magadiñebaña, memegeiruntiña surusia; ha sándibaña, hagía emegeirubaña surusia. 13 Furendei huméi ka lan lanichigubei le uágubei lariñaga Bungiu tidan Lererun: “Busentina lun gudemehabu humá, mama lun hadagaragüdün animaalugu nun”. Mama niábiña áluahaña ha richaguabaña ligibugiñe Bungiu, niábiña áluahaña gafigountiña lun hasansiruni ligaburi hóuserun. 14 Ábati hayabin ha lani Huan le abadiseihabei disipulugu, aba hariñagun lun Hesusu: —An san wagía hama fariséugu ayunara wabéi saragu, ánhaña bani disipulugu mayunaruntiña? 15 Aba líchuguni Hesusu hénpulu le houn, lariñaga: —Gayaraati funagia híruñu hamá ha amisurahóubaña lidoun aban maríei dan le anihán lan adari hama ñein? Lachülürüba weyu lun lúadun adari hama; ligíaalime hayunarun. 16 «Siñati táfadahoun gamisa ñuluharu tau murusun to deregiru ladüga danme le tadiñuragún to deregiruboun ábame taheiridagun to ñuluharuboun; ábatimameti laweiridun héiriti. 17 Siñati giñe teserúniwa diwéin to iserigiru lidoun gueru le binaduhali; anhein adügǘwa ítara, ábame lafáünchün gueru danme le tiñurun diwéin; féridiwa ligíameti gueru, féridiwa diwéin. Ligía lunti lubéi teserúniwa diwéin iseri lidoun gueru iseri; ítara luba leseriwidun biángubei». 18 Dan ñeinñein lubéi Hesusu arufudahei sun burí katei le, ligía liabin aban ábuti hádangiñe huríu, aba láhuduragun ligibugiñe, aba lariñagun lun: —Sun liña tounwen nisaani; gama lumoun ánhabu ñüdün lun bíchuguni búhabu tuagu, táguyuguba. 19 Aba lásaarun Hesusu, aba lidin luma hama lani disipulugu. 20 Ñéinñounti aban würi ǘmada sánditu, duusu irumu tau lau lésehan hitaü tídangiñe; aba tayarafadun lun Hesusu lanagangiñe, aba taguurun luagu taru ladaüragun, 21 tariñaga túnguarügü: «Láurügü naguurun tuagu ladaüragun nareidaguba». 22 Aba lagararaagun Hesusu, aba larihinu, aba lariñagun tun: —Ragüba gurasu niráü, areidaguaadibu ladüga bafiñen. Lúmagiñe oura ligía aba tareidagun. 23 Dan le lachülürünbei Hesusu lúbiñoun buga ábuti ligía, dan le larihinbaliña íñaahatiña aranseña lan lun ábunahani, añaha gürigia ayahuaha, 24 aba lariñagun houn: —Furí humá yáagiñe, móunwengiru irahü to; tarumuguña. Aba héherahan lau. 25 Dan le furigüda laaña sun gürigia, aba lebelurun, aba lárügüdüni túhabu irahü tuguya, aba tásaarun. 26 Aba laburuchagun luagu le asuseredubei lidan sun fulasu ligía. 27 Dan láfuridunbei Hesusu ñéingiñe, aba houdin bián wügüriña marihintiña lárigi, agúaraheina ítara: —Gudeme wamá bun, buguya le ladügawagun Dawidi! 28 Dan lebelurunbei Hesusu múnadoun, aba hachülürün marihintiña hagía lumoun, aba lariñagun houn: —Afiñetün san luagu gayara lan nareidaguagüdünün? Aba hariñagun: —Anha, afiñetiwa, Wabureme. 29 Aba laguuruni Hesusu hagu, aba lariñagun houn: —Ítarala kei ligaburi hafiñen. 30 Aba léfegechun hagu, aba léredun Hesusu hawagu lun houchun lun masubudirúniwa lan luagu ligía lan agaranihabei houn. 31 Kei háfuridun ñéingiñe, aba habahüdaguni le ladügübei Hesusu lidan sun fulasu geyegua lau. 32 Dan le áfurideina hamá, ligía hayabin fiu gürigia lau aban wügüri mariñagaditi, gawaguti aban sífiri wuribati; aba hayabin lau lun Hesusu. 33 Lárigiñe lasagaruni Hesusu sífiri wuribati ligía luéi mariñagaditi ligía, aba lagumeserun adimureha. Aba laweiridun hanigi gürigia, aba hariñagun: —Marihinñahágidiwa libe le hageira Ísüraelina! 34 Hariñagati fariséugu luagu Mafia lan le hábuti sífirigu wuribatiña íchugubei ubafu lun Hesusu lun lasagahaniña. 35 Éibuga lumuti meha Hesusu sun fulasu arufudaheina tidan haligilisin huríu, apurichihei uganu buiti luáguti arúeihani le lánina sielu, areidaguagüdeina sun luwuyeri sandi luma gáriti. 36 Dan larihiniña gürigia, aba hagudemedagun lun, ladüga nidiheri hamá, maguraasun hagía, kamá mudún ha móuniritiña. 37 Aba lariñagun houn lani disipulugu habügürü gürigia hagía: —Saragu haña gürigia busentiña haganbuni uganu luáguti asalbaruni; le linarün katei gíbeti lunti lalubahoun ani lóuguatiña nadagimeintiña. 38 Lunti lubeiti hamuriahan luma Labureme nadü lun lóunahan nadagimeintiña lun halubahan.

Matéu 10

1 Aba lagúarun Hesusu houn lani duusu disipulugu, aba líchugun ubafu houn lun gayara lan hasagahan sífirigu wuribatiña hawéi gürigia luma lun hareidaguagüdün sun luwuyeri sandi luma gáriti. 2 Anihán hiri duusu lani Hesusu apostolugu hagía: Furumiñeti, Simón lememe gíribei Féduru, luma Andürési le lamulen; Santiagu luma Huan le lamulen—lirahüñü Sebedéu; 3 Felipe, Barütolumé, Tomasi, numa, au Matéu le meha aguburahabéi liseinsuna gumadi; Santiagu le liráü Alüféu; Lewéu, lememe gíribei Tadéu; 4 Simón—aban meha wügüri áfaaguti lun hawanserun huríu; luma Húdasi Isükarióte, le alugurubalin Hesusu. 5 Dan lóunahabaliña Hesusu duusu ha apurichiha, aba lariñagun houn: Midin humá le ñein hamuti ha mámabaña huríu, mebelu huguyame lidoun burí fulasu le lani Samaria; 6 habügürülá gürigia féridihaña ha Ísüraelina hidin. 7 Heiba, apurichiheina luagu yarafaali lan larúeihan Bungiu. 8 Areidaguagüda humaña ha gawagutiña lépüra, hama ha gawagutiña amu luwuyeri sandi; saragüda humá hilaaña, sagá humaña sífirigu wuribatiña. Mafayeihantün lun hibihini ubafu le, maguburaha humá giñe luagu. 9 Manüga humá seinsu, 10 manügün huguyame lagei ni kata. Ábanrügüta simisi hanügün, manügün huguyame sabadu ni badun; ladüga le nadagimeinbei garichati lun leigin lídangiñe luadigimari. 11 Danme le hachülürün lidoun aban uburugu o aban lan liraüraü fulasu, ábame hálugun gürigia ha ánhatiña lun heresibirunün ñein, ábame herederun hama hábiñe darí hidin. 12 Danme hebelurun tidoun aban muna, ábame habusurun, ayumaheina darangilaü houn tílana muna tuguya. 13 Anhaün heresibira tílana muna tuguya, lagunfuliruba hayumahan le lánina darangilaü; anhaün meresibirun hamá, meferidirunbadün ni kata. 14 Ánhaünti meresibirun hamá, maha hagía haganbunün, ábame háfuridun tídangiñe muna tuguya o lídangiñe lan fulasu ligía, ábame háfuruduni kaliki luéigiñe hugudi lun harufuduni luagu mabuidun lan hagaburi gürigia hagía, ígira humaña kei hadariragun houngua. 15 Ninarün hau luagu danme lan le lachülürün luéyuri aguseruni, wéiritimabei hasufurirun lílana fulasu ligía sügǘ lau hasufurirun lílana Sodoma luma Gomora. 16 Nóunahaadüntia kei mudún haganaguóun animaalugu gáñitiña. Aranseñu humá lubeiti ítara kei hewe, ani ítara humá kei unhun madügünga wuribani. 17 Góunigi humá ladüga hederegerúaba houn lúrudugu, ábame habeichúniwa tidan burí haligilisin huríu. 18 Hanügǘba hagibugiñoun gumadimatiña luma hagibugiñoun urúeigu luéigiñe heseriwidun nun; ítara luba gayara lan hadimurehan nuagu hagibugiñe, luma hagibugiñe ha mámabaña huríu. 19 Danme le hederegerúniwa houn lúrudugu, máhüchüra humá luagu kaba lan hariñaga o ida luba lan hariñaguni, ladüga danme lachülürün oura lun hadimurehan, líchugubei Bungiu le lunbei hariñaguni hun. 20 Mámaba huguya adimureha, lániba Húguchi Bungiu Sífiri adimureha hídangiñe. 21 Halugurubaña wügüriña hábirigu guánarügü lun hafarún hilagubei, alugura hamañame agübürigu hasaanigu; garabagua hagíame isaanigu hawagun hagübürigu lun háfaragüdüniña. 22 Hiyereegudúba lun sun ubóu nuéigiñe; gama lumoun le áfaaguti darí lumoun lagumuhóun, ligíaba asalbara. 23 Danme le héibaahoun lidan aban fulasu, ábame hanurahan lidoun amu; ninarün hau, niábiyaba, au le Wügüri Garaüwarügüti, lubaragiñe héibuguni sun burí haburugute Ísüraelina. 24 Úati disipulu íñuguti luéi lumaisturun ni musu luéi liyubudiri; ánhana asufurira, lunti giñe hasufurirun. 25 Lunti gunda lan disipulu lau lachülürün ítarada kei lumaisturun, luma musu kei liyubudiri. Anhein ariñawagúa lubéi luagu úguchili luagu hábuti lan máfianu, kábadigiame mariñagun hamá hawagu tílana muna. 26 «Ligía manufudeda humá lubéi hawéi gürigia», liña Hesusu houn lani disipulugu lubaragiñe lóunahaniña apurichiha. «Úati katei daruguati lau lun machülaagunbei lan, ua ni kata le aramudaguati lun masubudirúnwabei lan. 27 Le nariñagubei hun lidan luburiga ariñaga huméi lidan larugounga; le nariñagubei hun ibidiñoun houn amu, wagua huméi íñugiñe tibiti muna. 28 Manufudeda humá hawéi ha gayaraabei háfaruni úgubu hilagubei ani siñati háfarunu uani; Bungiu le gayaraabei lasufuriragüdüni úgubu tuma uani máfiougati lun sun dan, ligía lunbei hanufudedun luéi. 29 «Malugurúntiña funagia bián harahüñü dunuru luagu aban murusun seinsu? Ani mábürühantu ni aban hádangiñe múarugun anhein mabusenrun lubéi Húguchi Bungiu. 30 Íbini ídiburi le hábulugubei, abahüdǘwati aban aban. 31 Manufudeda humá lubeiti, gebegitün sügǘ hau dunuru. 32 «Sun ha arufudagutiña houngua hagibugiñe gürigia luagu númagiñeñanu lan, nariñaguba giñe ligibugiñe Núguchi Bungiu le siélubei luagu nánigu hamá. 33 Ha eyeedagutiña nau hagibugiñe gürigia, neyeedaguba giñe hau ligibugiñe Núguchi Bungiu le siélubei. 34 «Maritagua humatia luagu niábiña lan lúnrügü níchugun gálumaü ubouagu; mama niábiña íchiga gálumaü, niábiña íchiga wuribu. 35 Lau niabin, hafanreinraguba ha mafiñenbaña nuagu hama ha afiñebaña nuagu; lawuribuhaba wügüri luma lúguchi, isaani tuma túguchu, ídiñu tuma tágürü; 36 lagaganiraguba kada aban hama liduheñu. 37 «Le hínsiñehabuti lun lúguchi o lúguchu sügǘ lau nínsiñe lun, madüna lumuti nánigu lan; le hínsiñehabuti houn lirahüñü sügǘ lau nínsiñe lun, madüna lumuti giñe nánigu lan. 38 Le mawandunti asufuriruni libe lasufurirúniwa luagu gurúa lun lafalarunina, madüna lumuti nánigu lan. 39 Le busenbei lesefuragun lungua ya ubouagu leferidirubei ibagari le magumuchadibei sielu; anhein le ánhabei leferidiragun lungua ya ubouagu nuéigiñe, libihubei ibagari magumuchaditi sielu. 40 «Le eresibirutün resibi lumutina; le eresibirutina resibi lumuti le óunahabalina. 41 Le eresibiruti aban profeta ladüga liabin lau liri Bungiu, leresibirubei afayeiruahaü le libihubei aban profeta; le eresibiruti aban wügüri buiti ladüga lubuidun, leresibirubei afayeiruahaü le leresibirubei aban wügüri buiti. 42 Furumiñeguarügü le íchuguti aban weru duna diliti lun aban hádangiñe ǘnabugutiña ha ladüga nánigu hamá, libihubei lafayeiruaha lúmagiñe Bungiu».

Matéu 11

1 Dan le lásurunbei lariñaguni Hesusu le lunbei hadügüni lani disipulugu, aba lidin ñéingiñe lun larufudahan, apurichiha ligíame lidan burí fulasu geyegua lau uburugu le Kafarünaumu. 2 Dan ligía, furisunruguñein Huan; aba laganbun luagu sun le ladügübei Kristu. 3 Aba lóunahan bián hádangiñe lani disipulugu arihei Hesusu lun hálügüdüni ítara: —Buguya san Krístubei le lunbei liabin odi lunti wagurabahan amu? 4 Aba lariñagun Hesusu houn: “Heiba hariñageime le harihubei luma le haganbubei lun Huan. 5 Habahüdaguáme lun luagu arihaaña lan ha meha marihinbaña, éibuga ha meha méibugunbaña, areidagua hagía ha meha gawagubaña lépüra, aganba ha meha maganbunbaña, sará hagía hilaaña, apurichihóua uganu buiti le lánina asalbaruni houn gudemetiña. 6 Ani fuleseiwati le madariti lébuna achugeraguni nidan!” 7 Dan le hóudinbei, aba lagumeserun Hesusu adimureha houn gürigia luagu Huan, aba lariñagun: —Ka san hídinbei meha ariha lidan fulasu mageirawati? Aban wügüri le mederaguagüdünti laritagun keisi aban maburu le lánhingichun garabali? 8 Anhein mama lubéi liña, kati hídinbei ariha? Aban wügüri wéndetu ladaüragun? Subuseti hun luagu ha lan wéndebaña adaüragun, tídanñanu lan haban urúeigu. 9 Káteiti hídinbei ariha? Aban profeta? Anha, ligía, ani aban wügüri wéiriguti sügǘ lau aban profeta Huan. 10 Ladüga ligía uágubei tariñaga Lererun Bungiu: “Nóunahañein nóunagüle bubaragiñe, lun laransehani üma bubá”. 11 Ninarün hau, hadan sun gürigia, úagili ni aban wéiriguti luéi Huan le abadiseihabei; lau sun lira, le ǘnabutimabei lidan arúeihani le siélubei wéirigutimati luéi. 12 Lúmagiñe dan le liábinbei Huan le abadiseihabei darí lumoun dan le, lau áfaaguni hebelura gürigia lidoun larúeihan Bungiu ani hárügüñanu hanarimebei áfaagun ebelura lidoun. 13 Darí lumoun lidaani Huan, adimurehatiña meha profetagu luma lilurudun Moisesi luagu larúeihan Bungiu. 14 Ánheinti busén hubéi hafiñerun, Huan ligía profeta Elíasi le meha lunbei liabin lubaragiñe liabin arúeihani ligía. 15 Ha garigeirugubaña lun haganbun, aganba hamá. 16 «Kaba san uma núaradaguagüdaña gürigia ha lánina dan le? Magundantiña ni ka au; ítara haña kei irahüñü ha añuurubaña adibiriha párükerugu, aba hagúarahan houn híbirigu ítara: 17 “Íñaahatiwa fidu hun, mabinahantün; eremuha wagía uremu híruti hun, mayahuntün”. 18 Ladüga liabin Huan meigin liña buidu kei leigin furumiñeguarügü, matun, aba hariñagun luagu anihein lan sífiri wuribati lidan. 19 Lárigiñe, aba niabin, au le Wügüri Garaüwarügüti; hou au kei leigin furumiñeguarügü, gurá, aba hariñagun luagu géigadi nan, gátadi, hamada lan au gafigountiña hama aguburahatiña liseinsuna gumadi. Weli, ha chúbaña au, subudi hamuti luagu buidu lan le ladügübei Bungiu lau lichú lau». 20 Ábati lagumeserun Hesusu adeinha houn gürigia lidan fulasu burí le ñein lubéi meha ladügei liibe-agei lani milaguru, ladüga masansirun hamagili lan hóuserun. Aba lariñagun: 21 «Fugiabu huguya Korasínna! Fugiabu huguya Betüsáidana! Lun hamuga lidan lan uburugu le gíribei Tiru luma Sidón ladügǘwa milaguru burí le adügǘbei haganagua, binarü hamuga lasansiragua hagaburi lílana, aba hamuga harufuduni lau hadaüragun daüguaü súsutu luma híchaagun baligi hábulugu. 22 Nariñahare hun luagu danme lan lachülürün luéyuri aguseruni, wéiritimabei habeichún sügǘ hau ha Tíruna hama ha Sidonna. 23 Buguyati uburugu le Kafarünaumu, haritaguatibu luagu wéirigubadibu lan keisi sielu? Maweirigúnbadibu ítara kei maweirigun lan máfiougati. Ladüga lun hamuga lidan lan uburugu Sodoma ladügǘwa milaguru le adügǘbei bidan, aniheingua hamuga fulasu ligía lumoun dan le. 24 Nariñahare hun luagu lidan lanme luéyuri aguseruni, wéiritimabei habeichún sügǘ hau Sodomana». 25 Lidan dan ligía, aba lariñagun Hesusu lun Bungiu: «Adimurehatina buiti buagu, Núguchi le Laburemebei sielu luma ubóu, ladüga baramuduni burí katei le hawéi chu tau hama gunfurandatiña, aba barufuduni houn ha mafurendeirungiñabaña keisi irahüñü. 26 Anha, Núguchi, ladüga ítara liña lan babusenruni». 27 «Derege laali Núguchi sun katei nun. Ibidiñeti Bungiu Irahü ni ka un buidu buidu luéidigia lun Bungiu Úguchili; ibidiñeti giñe Bungiu Úguchili ni ka un buidu buidu luéidigia lun Bungiu Irahü hama ha únbaña labusenra Bungiu Irahü lasubudiragüdüni. 28 Higougu numoun, sun huguya ha buchaañabaña uagu lárigi huádigimari luma lihürü hanügün, emeraaguagüda náamugaün. 29 Resibi huméi narufudahan, furendei huguyame númagiñe; lau gaguraasun nan, ñulú tuguya nanigi, ábame hadarirun emeraaguni tun huani. 30 Ménrengunti lun heseriwidun nun, huáliti giñe anügüni le níchugubei hun lun hanügüni».

Matéu 12

1 Luagu aban weyu le emeraaguagülei éibugeina liña Hesusu hama lani disipulugu labadinagua nadü. Aba halamachun lani disipulugu, aba hátühan lílewe türigu, aba héigini lila. 2 Dan le harihinbalin fariséugu katei le, aba hariñagun lun Hesusu: —Añahatia bani disipulugu adüga wadagimanu le moun lumuti ladügǘn lidan luéyuri emeraaguni. 3 Aba lariñagun houn: —Maliihangidün san luagu le meha ladügübei Dawidi luagu aban dan, dan le lalamachunbei, ligía hama ha úarabaña luma? 4 Aba lebelurun tidoun luban Bungiu, aba leigin tídangiñe fein to sagüráuboun to moun lubóun yebe léiginu, ni ligía ni ha úarabaña luma; fádirigurügüñanu lun héiginu fein tuguya según lilurudun Moisesi; ani mámati figóu le ladügübei Dawidi ligibugiñe Bungiu. 5 Odi maliihangidün lidan lilurudun Moisesi luagu nadagimein hamá fádirigu tidan luban Bungiu lidan luéyuri emeraaguni ani mama figóu? 6 Nariñahare hun luagu anihein lan aban wéiriguti sügǘ tau luban Bungiu ya. 7 Huguya, úagili gunfuranda humani le lariñagubei Bungiu tidan Lererun: «Himei numuti lun gudemehabu humá sügǘ lau hadagaragüdün animaalugu nun». Lun hamuga gunfuranda humani, madimurehantün hamuga wuribati hawagu gürigia ha madügünbaña ni kata wuribati. 8 Gabafutina giñe, au le Wügüri Garaüwarügüti, lun nariñagun kaba lan gayara ladügǘniwa lidan luéyuri emeraaguni. 9 Aba lidin Hesusu ñéingiñe, aba lebelurun tidoun haligilisin huríu. 10 Ñeinñein aban wügüri hilaali aban lúhabu; keiti busén hamá fariséugu hama arufudahatiña lilurudun Moisesi hadarirun lidurun Hesusu, aba hariñagun lun: —Gayaraati san lagaranihóun lun aban sánditi lidan weyu le emeraaguagülei? 11 Aba lariñagun Hesusu houn: —Ka hídangiñe, anhein galügün lubéi aban mudún, aba téiguadun lidoun aban fusu lidan luéyuri emeraaguni, lun mídinbei lan asagaroun? 12 Ma gebegitimati aban wügüri sügǘ tau aban mudún! Gayaraati lubeiti ladügǘn buiti lidan luéyuri emeraaguni. 13 Aba lariñagun lun wügüri ligía: —Tulebei búhabu. Dan le látulerunbalin, aba lareidagun kei le aban. 14 Aba háfuridunga fariséugu, aba hagumeserun áluaha ida luba lan háfaruni Hesusu hilagubei. 15 Dan lasubudirunbalin Hesusu katei le, aba lidin ñéingiñe; aba hafalaruni saragu gürigia, aba lareidaguagüdüniña sun sánditiña. 16 Ábaha lariñagun houn lun mariñagun hamani káteiñein lan. 17 Lasuseredunbei lira lun lagunfulirun le meha lariñagubei profeta Isaíasi: 18 «Anihán nubúein le nanúadirubei lun leseriwidun nun, le hínsiñebei nun, le aubei nagundaara, liña Bungiu. Níchugubei nani Sífiri luagu, ábame larufudahan houn néchanigu ida luba lan gayara lan húaradun nigibugiñe. 19 Mageindagunbei, magúaragun, mareinchunbei ǘmada. 20 Gudemehabubei houn gürigia ha gudemebaña keisi aban maburu le baruguaali, luma houn ha débilibaña lidan hafiñen keisi aban lanpu le ñegumemeeli. Ítarameme luba darime adüga laali larúeihan le úaraguabei. 21 Ábame híchuguni néchanigu hemenigin luagu». 22 Ábati lanügǘniwa aban wügüri lun Hesusu, marihin liña, madimurehan, lauñein aban sífiri wuribati. Aba lasagaruni Hesusu sífiri wuribati ligía lídangiñe, aba larihin, adimureha ligía. 23 Aba taweiridun hanigi sun ha ñéinbaña, aba hariñagun: «Anihán funa san ladügawagunbei Dawidi?» 24 Dan le haganbunbalin fariséugu katei le, aba hariñagun: «Wügüri le, lau lubafu Belisebú, le Mafia, le hábuti sífirigu wuribatiña lasagahaña». 25 Kei subudi lubalin Hesusu le haritagubei, aba lariñagun houn: Furumiñeguarügü arúeihani le afanreinraguti lun hageindagun hámagua, lagünrinchaguba; ánhaña giñe afanreinragua lílana aban uburugu o aban lan iduheñu ladüga wuribu, siñabei hadurarun. 26 Ítara liña giñeti, anhein lasagara Mafia mafia líledi, ligía guánarügü afanreinragubei, ani ida lubati ladurarun lubafu ítara? 27 Huguya, ariñagatün luagu lau lan lubafu Belisebú, o Mafia, nasagaha sífirigu wuribatiña; anhein ítara liña lubéi, kati íchugubei ubafu houn ha hánigu lun hasagahaniña, Mafia odi Bungiu? Hagía guánarügü arufuda hamuti luagu bulíeigua humá. 28 Au, lau lubafu lani Bungiu Sífiri nasagaha sífirigu wuribatiña. Arufuda lumuti lira luagu chülühali lan larúeihan Bungiu humoun. 29 Ida lubagia gayara lan lebelurun aban gürigia lúbiñoun aban wügüri héreti lun lanügüni lílagu anhein magüragun lan furumiñe? Ítararügüñein lun gayara lan lanügüni lílagu. 30 Le mámabei númagiñe, náganiñein; le móundaraguagüdünbei numa, chagaguagüdati. 31 Huguya ariñagatün luagu lau lan lubafu Mafia nasagaha sífirigu wuribatiña, ani lau lubafu Sífiri Sandu nasagahaña. Ligía nariñagunbei hun luagu gayara lan ferudunawa lan sun figóu luma sun wuribati le hariñagubei gürigia; anhein lun hadimurehan wuribati luagu Sífiri Sandu, siñabei ferudunawa lan figóu ligía. 32 Furumiñeguarügü giñe le ariñaguti furumiñeguarügü katei wuribati nuagu, au le Wügüri Garaüwarügüti, gayaraati ferudunawa lan; ánheinti le adimurehati wuribati luagu lubafu Sífiri Sandu le nídanbei, úabei ferudunawa lan ni lidan ubóu le, ni lidan le aban. 33 «Anhein buidu lubéi ídibu, buídubei giñe lin; anhein mabuidun lubéi ídibu, mabuidunbei giñe lin. Luagu lin ídibu lasubudirúa ka lan luwuyeribei. 34 Harasan hewe huguya le! Siñati hadimurehan katei buiti; wuribatünga. Katei le buinbei tidan anigi, ligía lariñagubei iyumaü. 35 Gürigia le buídubei, katei buiti lariñagubei ladüga tídanñein lan lanigi ubuiduni; gürigia le wuribabei, katei wuribati lariñagubei ladüga tídanñein lanigi wuribani. 36 Nariñahare hun luagu danme lan lachülürün luéyuri aguseruni, sun gürigia gefenbaña luagu sun dimurei málati le hariñagubei, 37 ladüga luáguba le bariñagubei baguseragüdüwa; ligíaba arufudei anhein gadurun bubéi lumoun madurun ban». 38 Aba hariñagun hádangiñe fariséugu hama arufudahatiña lilurudun Moisesi lun Hesusu: —Máisturu, busentiwa warihin badügün aban seini arufudei luagu lúmagiñe lan Bungiu biabin. 39 Aba lariñagun Hesusu houn: —Gürigia wuribatiña ani magunfuliruntiña amuriahatiña seini; gama lumoun michugúnbei amu seini houn luéi le asuseredubei lun profeta Honasi. 40 Ladüga kei lerederun Honasi ǘrüwa weyu ǘrüwa áriebu lurageirugu udu, ítara luba giñe nerederun, au le Wügüri Garaüwarügüti, lidan numuaha ǘrüwa weyu, ǘrüwa áriebu. 41 Ha meha aganóubaña Níniwe hásaaruba lidan luéyuri aguseruni danme haguseragüdüniwa gürigia ha lánina dan le, ábame híchugun hadurun ladüga sánsiguati hagaburi Níniwena dan le lapurichihanbalin Honasi luganute Bungiu houn; ani anahán, aban wéiriguti sügǘ lau Honasi, ani máhatün haganbunina. 42 Tásaaruba giñe lurúeite Suru lidan luéyuri aguseruni danme le haguseragüdüniwa gürigia ha lánina dan le, ábame tíchugun hadurun; ladüga ñǘbuintu lídangiñe lidise-agei ubóu lun taganbuni lichú lau Salomón, ani anahán, aban wéiriguti sügǘ lau Salomón, ani máhatün haganbunina. 43 «Dan le láfuridun aban sífiri wuribati lídangiñe aban gürigia, aba éibugañaha lan lidan fulasu mábeiti áluaha lemeraagun; dan madari lani, aba lariñagun lúnguarügü: 44 “Nagiribuda tidoun nuban to ñéingiñe lubéi náfurida”. Dan le lagiribudun, aba ladariruni gürigia buga ligía keisi aban muna to málatu, abuidahóuaaru, aranserúa. 45 Ábati lidin, aba liabin hau sedü sífirigu wuribatimatiña sügǘ lau, aba hebelurun sun hagía aganawa lidan gürigia ligia; wuribatimahaliti le gádanbalin sügǘ lau meha furumiñe. Ítara luba giñeti lasuseredun houn gürigia wuribatiña ha lánina dan le». 46 Ñéingili Hesusu adimureha houn gürigia, ligía tiabin lúguchu hau lamulenu. Aba herederun bóugudi, busentiña yebe hadimurehan luma. 47 Aba lariñawagún lun Hesusu: —Anuhán búguchu hama bamulenu ya bóugudi, busentiña hadimurehan buma. 48 Aba lariñagun Hesusu lun le awisarubalin: —Ka núguchuboun, ka namulenubaña? 49 Aba larufudun hawagun lani disipulugu, aba lariñagun: —Añaha núguchubaña, hagía giñe namulenubaña; 50 ladüga furumiñeguarügü le adügüti lugundan Núguchi le siélubei, ligía namulenbei, nitu, núguchu.

Matéu 13

1 Weyu ligía, aba láfuridun Hesusu múnadagiñe, aba lañuurun laru duna. 2 Kei hagibedagun gürigia le ñein lubéi, aba ládinun tidoun aban ugunei, aba lañuurun, aba herederun sun gürigia laru duna. 3 Aba larufudahan saragu katei houn lau hénpulu. Aba lariñagun: «Ñeinñein aban ábunaguti ilaü, aba láfuridun ábunagua. 4 Lidan afuruheina lani lila nadü, aba lábürühan lídangiñe luagun üma, aba hayabin dunuru, aba héigini. 5 Líbiri, aba lábürühan labadinaguóun dübü le ñein lumuti ua lan saragu múa; aba labouchun furese ladüga mahulilin lan múa. 6 Dan le lásüdün weyu, aba lásaürün; keiti málagüle lubéi, aba lounwen. 7 Aba lábürühan líbiri ilaü labadinaguóun hiiyu, aba laweinamudun hiiyu úara luma, aba láfaruni. 8 Ñeinñein lídangiñe, ábürühati lidoun múa buiti, alubahóuati buidu; anihein lídangiñe, íchuguti san in luagu kada aban ilaü, líbiri ruti ǘrüwa-wein, líbiri darandi. 9 Ha garigeirugutiña lun haganbun, aganba hamá». 10 Ábati hayabin disipulugu, aba hariñagun lun Hesusu: Ka san uagu badimureha houn gürigia lau hénpulu? 11 Aba lariñagun houn: «Huguya, subudigüda laali Bungiu sun katei aramudaguati le luáguti larúeihan hun; anhein houn, masubudiragüdün lumuti. 12 Le gámati, lichugúba lanwoun lun, darime lagibedun luma; anhein le mámati, íbini murusun le lúmabei lagidarúba luéi. 13 Ligía nadimurehanbei houn lau hénpulu ladüga ariha hamani le nadügübei, aba herederun kamá marihintiña; aganba haméi le nariñagubei, aba herederun úouga gunfuranda hamá kamá hamuga maganbuntiña. 14 Hawagu lagunfulira le meha lariñagubei profeta Isaíasi dan le lariñagunbei: “Huguya, haganbuba, gama lumoun úabei gunfuranda humá; harihuba, gama lumoun ibidiñebei hun ka lan lílabei le harihubei; 15 ladüga dereeru hanigi gürigia ha, daruhali lau haganbun, ani daruhali giñe hagu. Anhein hamuga mítaranti, arihatiña hamuga lau hagu, aganba hagía hamuga lau harigei, gunfurandatiña hamuga tau hanigi, aba hamuga hayabin nun, aba hamugati nagaranihan houn”. 16 «Ánheinti huguya le nánigubei, fuleseiwatün ladüga arihatün lau hagu, aganba huguya lau harigeirugu. 17 Ninarün hau, saragu haña meha profetagu hama amu gürigia gúnfulitiña luma Bungiu abusenrutiña hamuga harihini le harihinibei guentó, gama lumoun marihin hamuti; busentiña hamuga meha haganbuni le haganbubei, gama lumoun maganbun hamuti. 18 «Aganba humeiti le lílabei hénpulu luáguti ábunaguti ilaü: 19 Ha aganbubalin uganu luáguti arúeihani le lánina sielu ani úati gunfuranda hamani, ítara haña kei lila nadü le ábürühabei lidoun üma; aba liabin Mafia, aba lasagaruni uganu buiti le abunúbei tídangiñe hanigi. 20 Ilaü le ábürühabei lidoun dübü, ítara liña kei gürigia ha aganbubalin uganu, aba heresibiruni lau ugundani; 21 gama lumoun kei málagüle lan, madurati hadan. Danti le lachülürün dan lun hóuchawagun luma héibaahoun luéigiñe uganu ligía, aba hachugeragun. 22 Ilaü le ábürühabei lidoun hiiyu, ítara liña kei gürigia ha aganbubalin uganu, gama lumoun wéiritimati hafuudun luagu katei le lánina ibagari le, aba leyeeduniña irisini. Sun le, aba láfaruni uganu tídangiñe hanigi; mígiruntiti lun lalubahóun hadan gürigia hagía. 23 Gama lumoun ilaü le ábürühabei lidoun múa buiti, ítara liña kei gürigia ha aganbubalin uganu, aba gunfuranda hamani, aba híchugun aban alubahóuni buiti. Añahein, ítara haña kei ilaü le íchugubei san aguu luagu aban, híbiri kei le íchugubei ǘrüwa-wein, híbiri kei le íchugubei darandi». 24 Ábaya líchuguni Hesusu hénpulu le houn, lariñaga: «Ítara liña arúeihani le lánina sielu kei aban wügüri le ábunagubei ilaü buiti licharirugu; 25 dan le añaha lubéi sun ha ñéinbaña arumuga, aba lebelurun aban lágani labureme fulasu ligía, aba lábunun híduru wuribati labadinagua türigu, aba lidin. 26 Dan le laweinamudunbei türigu aba legelewehan, aba giñe lachülaagun híduru wuribati. 27 Aba houdin musu, aba hariñagun lun hayubudiri: “Wayubudiri, anhein buidu lubéi ilaü le bábunagubei bumúanrugu, halíagiñe san lasalira híduru wuribati le?” 28 Aba lariñagun iyubudiri houn: “Ladüga aban ágani le”. Ábati hariñagun musu lun: “Busentibu lun wáhulahani híduru wuribati le?” 29 Aba lariñagun houn: “Uá, ladüga danme háhulahani híduru wuribati, hulahiñalin giñe türigu úara luma. 30 Ígiragubei huméi lun laweinamudun úara darime lidaani alubahani; ábame nariñagun houn nadagimeintiña lun háhulahani híduru wuribati furumiñe, ábame hagüraguni lun lagudúniwa; lárigiñeme, ábame hareiduni türigu tidoun lagei” ». 31 Ru lumuti giñe Hesusu hénpulu le houn, lariñaga: «Ítara liña arúeihani lánina sielu kei aban tila mosutása le lábunubei aban wügüri licharirugu. 32 Tila mosutása, ligía ilaü le ñǘraütimabei lídangiñe sun ilaü, gama lumoun dan labouchun, ligía wéiritimabei lídangiñe sun nadü; aba liabin lun ábanbei lan wewe wéiriti darí lun hayabin dunuru adüga hamasa luagu lilimun». 33 Ru lumuti giñe hénpulu le houn: —Ítara liña arúeihani le lánina sielu kei lébini le tagubudubei aban würi tidan ǘrüwa líburu fulúaru, aba teresirun sun fulúaru tuguya. 34 Lau hénpulu lariñagei Hesusu sun katei le houn gürigia, mariñagunti ni kata houn mayusurunga hénpulu. 35 Sun katei le, lun lagunfulirun le lariñagubei meha Bungiu liyumulugugiñe profeta: «Nadimurehaba lau hénpulu hun; nafuranguagüdübei katei le burí meha aramudaguabei hun lúmagiñe ladügǘn ubóu». 36 Aba lóunahaniña Hesusu gürigia hábiñoun, aba lebelurun múnadoun; aba hayabin lani disipulugu, aba hariñagun lun: —Furanguagüdabéi hénpulu le luáguti híduru wuribati woun. 37 Aba lariñagun Hesusu houn: Au le Wügüri Garaüwarügüti, au le ábunagubalin ilaü buiti; 38 múa, ligía uboubei; ilaü buiti, hagía gürigia ha lílana larúeihan Bungiu; híduru wuribati, hagía gürigia ha lánigu Mafia; 39 áganiti le ábunubalin híduru wuribati, Máfiameme; alubahani, ligía lagumuchunbei ubóu; ha alubahabaña, ánheligu. 40 Ítara kei labudahóuniwa híduru wuribati aba lagurún wáturugun lun lágudun, ítara luba giñe lasuseredun danme lagumuchun ubóu; 41 au le Wügüri Garaüwarügüti, nóunahabaña nani ánheligu asagaraña sun ha afigougüdübaña amu, hama ha adügübaña wuribati, lídangiñe narúeihan, 42 ábame hácharaguniña lidoun watu gemeti lánina máfiougati. Ábame hayahuahan ñein, ábame lakünrinhan hari. 43 Hámeti adügübalin le lubeibei Bungiu, ábame hámiridun kei weyu lidan larúeihan Wáguchi Bungiu. Aganba humana, huguya le garigeirugubei lun haganbun. 44 Ítara liña arúeihani le lánina sielu kei irisini le aramudúañubei lábugiñe múa. Ladarirei aban wügüri irisini ligía, ábaya laramuduni ñeinmeme; le lueirin lugundan, aba lidin, aba laluguruni sun le lúmabei, aba lagañeihani fulasu ligía. 45 Ítara liña giñe arúeihani le lánina sielu kei aban alugurahati le éibugañahabei áluaha pérüla fínuti; 46 danti ladarirun aban le wéiriti lebegi, aba lidin, aba laluguruni sun le lúmabei, aba lagañeihani pérüla ligía. 47 «Ítara liña giñe arúeihani le lánina sielu kei aban seni to agurúboun baranaha, aba tañugun sun hawuyeri úduraü. 48 Dan tabuinchun, aba hachawarunu esenihatiña larun beya, aba hañuurun ñein anúadahaña úduraü; aba hareiduniña ha buídubaña, aba hachagaruniña ha wuribabaña. 49 Ítara luba danme lagumuchun ubóu; hayabiba ánheligu lun hafanreinruniña ha buídubaña hádangiñe ha wuribabaña. 50 Ábame hádaruniña ha wuribabaña lidoun watu gemeti lánina máfiougati; ñeinba lubéi hayahuaha, akünrinhame hari». 51 Ábati lálügüdüniña Hesusu, lariñaga houn: —Gunfuranda humuti san sun katei le? Aba hariñagun: —Anha, Wabureme. 52 Ábati lariñagun houn: —Dan ñein lan aban arufudahati lilurudun Moisesi lun gunfuranda lani luáguti arúeihani le lánina sielu, ítara liña kei aban tabureme muna le areidahaali ani lídangiñe le lareidubei, asagahati katei iseri luma katei binadu. 53 Dan lagumuchunbei líchuguni Hesusu hénpulu burí le, aba lidin ñéingiñe, 54 aba lachülürün lageiroun. Aba lagumeserun arufudaha tidan haligilisin huríu to lídanboun fulasu ligía, aba laweiridun hanigi gürigia; aba hariñagun: —Halía san lafurendeirei wügüri le sun lichú au le? Ida liña san gayara lubalin milaguru burí le adüga? 55 Liraüga sarafangei le, María lúguchuboun, líbugaña Hakobu, Hosé, Simón luma Húdasi; 56 ya giñe haganawa lamulenu hama lítunu waganagua. Halíagiñeti lasubudirei sun le? 57 Aba hamaharun lun heresibiruni. Aba lariñagun Hesusu houn: —Gúndaatiña sun gürigia lau aban profeta, mámarügaali ligía lídangiñeti fulasu le ñein habéi o tílana lan haban. 58 Madügüntiti saragu milaguru ñein ladüga mafiñen hamá luagu.

Matéu 14

1 Lidan dan ligía, aba laganbun Erodesi, le agumadihabei lidan fulasu le gíribei Galiléa, luagu Hesusu; 2 aba lariñagun houn ha lúmabaña: «Huan le abadiseihabei le; sará hádangiñe hilaaña, ligía gabafu lubéi lun ladaagun milaguru». 3 Le meha susereelibei, daü lumuti meha Erodesi Huan, aba lagüraguágüdüni lau güringüri tuéigiñe Erodíasi to meha lúmari Felipe, le lamulen. 4 Ariñagaali meha Huan lun Erodesi luagu moun lani lagamaridunu lúmari lamulen, gama lumoun madügünti Erodesi gasu lau. 5 Busenti yebeti Erodesi láfaruni Huan hilagubei; gama lumoun madügün lumuti meha ladüga lanufude hawéi gürigia, ladüga sun lan gürigia afiñetiña luagu profeta lan Huan. 6 Danti le efeduhani luagu lagunfulirun Erodesi irumu, aba meha tiabin tiráü Erodíasi, aba tabinahan hagibugiñe amisurahóutiña; leti línsiñe tabinahan lun Erodesi, 7 aba meha lariñagun tun lau fiñún luagu líchugubei lan furumiñeguarügü katei le tamuriahan luma tun. 8 Ábati tariñagun túguchu tun lun tamuriahani lábulugu Huan le abadiseihabei, lun híchuguni tun lidan aban asiedu; aba tamuriahani luma ítara. 9 Aba lírudagun Erodesi luéigiñe katei le; gama lumoun kei ariñaga laali lan lau fiñún, aganba haméi amisurahóutiña, aba lariñagun lun lichugúniwa tun. 10 Ábati lariñagun lun ladürürǘniwa lábulugu Huan furisunrugu; 11 aba hanügüni lidan aban asiedu, aba lichugúniwa tun irahü tuguya, aba tíchuguni tun túguchu. 12 Ábati hayabin lánigu Huan, aba hanügüni lúgubu, aba hábununi; lárigiñe, aba houdin awisarei Hesusu. 13 Dan laganbunbalin Hesusu katei le, aba lidin ñéingiñe háurügü lani disipulugu tidan aban ugunei lidoun aban fulasu mageirawati. Aba hasubudiruni gürigia, aba háfuridun lídangiñe burí aüdü, aba houdin lárigi, eibu. 14 Dan lararirunbei Hesusu tídangiñe ugunei, aba larihin luagu saragu haña lan gürigia hagía; aba hagudemedagun lun, aba lareidaguagüdüniña ha sándibaña hadan. 15 Keiti aguñedeinaali lubéi, aba hariñagun lani Hesusu disipulugu lun: —Dárühalitia ani úatiña gürigia aganóutiña lidan fulasu le. Óunaha baña gürigia ha, ñüdün hamaamuga lidoun burí lirahüñü fulasu yarafa agañeiha éigini lun heigin. 16 Aba lariñagun Hesusu houn: —Mídinbaña, ru humá éigini houn. 17 Aba hariñagun lun: —Séingürügüñoun fein wama ya, hama bián úduraü. 18 Aba lariñagun Hesusu houn: —Barǘ humóun nun ñahoun. 19 Aba lariñagun houn gürigia lun hañuurun luagu híduru. Aba lanügünu seingü fein hama bián úduraü hagía lúhaburugu; aba larihin sielun, aba leteingiruni Bungiu tuagu. Ábati lagubachagunu fein, aba líchugunu houn lani disipulugu, aba hafanreinhanu hadan gürigia. 20 Sun hagía hóutiña kimule; lárigiñe, aba habuinchagüdün duusu faniñe tau to ígiragutu. 21 Séingüñanu milu wügüriña éigitiña, bóugudin hawéi würiña hama irahüñü. 22 Aba lóunahaniña Hesusu lani disipulugu lubá tidan ugunei tuguya lun hánhiñuragun loubafurugun sun anihán lan óunahaña gürigia águyu. 23 Lásurun lóunahaniña, aba lamudeirun lábugua luagun wübü afurieida lun Bungiu. Dan le laguñeedunbei, ñeinñein Hesusu lábugua, 24 sun anungura tan ugunei lamidan duna. Aba láfarahan lugudi barana tuagu ugunei ladüga tubarounñein lan garabali. 25 Aba liabin Hesusu hawagun lubá larugan, éibugeina ligibuagu duna. 26 Dan harihinbalin lani disipulugu éibugeina ligibuagu duna, aba hanufudedagun, aba hagúaragun lau anufudei: —Úfiaü! 27 Aba ladimurehan Hesusu houn, aba lariñagun houn: —Gaguraasun humá; au le, manufudeda humá! 28 Aba lariñagun Féduru lun: —Nabureme, anhein buguya lubéi, éibugagüda bana giñe ligibuagu duna chülǘ le ñein bubéi. 29 Aba lariñagun Hesusu lun: —Higabuti. Aba lararirun Féduru tídangiñe ugunei, aba lagumeserun éibuga le ñeinhin lubéi Hesusu ligibuagu duna. 30 Dan le lasandirunbalin lere garabali aba lanufudedagun, aba lagumeserun abulucha; aba lagúaragun, lariñaga: —Sefu bana Nabureme! 31 Aba lárügüdüni Hesusu lúhabu, aba lariñagun lun: —Lóuguati giñe bafiñen! Ka uagu lalouguadúnbei bafiñen? 32 Dan hádinunbei tidoun ugunei, aba lagalumadun garabali. 33 Hati buga tídanbaña ugunei, aba háhuduragun ligibugiñe Hesusu, aba hariñagun: —Inarüni luagu Liráü ban Bungiu. 34 Aba hánhiñuraguni duna, aba hachülürün Henesarétü. 35 Dan le híchugunbei lílana fulasu fe luagu Hesusu lan, aba haburuchaguagüdüni lidan sun fulasu ligía, aba hanügüniña sun sánditiña le ñeinhin lubéi. 36 Aba hayumuragun lun lun lígirun lúnrügü haguuruni taru ladaüragun; sun ha aguurubarun, areidaguátiña.

Matéu 15

1 Aba hayabin fiu fariséugu hama arufudahatiña lilurudun Moisesi; ñǘbuintiña uburugugiñe Herusalén lumoun Hesusu, aba hariñagun lun: 2 —An san háhalachagunbalin bani disipulugu binadu hagaburi wagüchagu? Magunfuliruntiña lau lachibúniwa úhabu lubá éigini, según wagaburi. 3 Aba lariñagun Hesusu houn: —Anti giñe huguya, háhalachagunbalin lererun Bungiu lun hafalaruni binadu higaburi? 4 Lariñahare Bungiu: “Inebe hamá bagübürigu bun; le anabagutiña lagübürigu, lasiadirúba lun lounwen”. 5 Ánheinti huguya, ariñagatün luagu gayara lan lariñagun aban gürigia lun lúguchi o tun lúguchu: “Siñati níderagunibu ladüga sun le númabei, ariñagaadina luagu lun lan níchuguni lun Bungiu”, 6 luagu furumiñeguarügü lan le ariñaguti ítara, mámaali lan lunti líderaguniña lagübürigu. Lau lira mebegigüda humaali lugumadin Bungiu lun hafalaruni binadu higaburi. 7 Biangua tigibu huguya le! Linarün profeta Isaíasi lariñagunbei huagu ítara: 8 «Hayumárurügü gürigia ha híchiga inebesei nun, liña Bungiu; anhein tidan hanigi, meberesentiña nau. 9 Málati háhuduragun nun, ladüga lérügüñein hagumadihan wügüriña harufudaha». 10 Ábati lagúarun houn gürigia, aba lariñagun houn: —Aganba humá, gunfuranda huguyame. 11 Mama éigini le léigibei gürigia awiyedagüdübalin ligibugiñe Bungiu; dimurei wuribati le lariñagubei gürigia, ligía adügübalin lun lawiyedun. 12 Ábati hayabin disipulugu lumoun Hesusu, aba hariñagun lun: —Subuditi san bun luagu wuriba lan lábürühan dimurei le bariñagubei houn fariséugu? 13 Aba lariñagun houn: —Furumiñeguarügü nadü to mama lábunun Núguchi Bungiu le siélubei, tahulúba lau sun tílagüle. 14 Ígira humaña; marihintiña ha adundehatiña marihintiña háledi hagía. Ani anhein adundeha aban marihinti aban marihinti líledi, héiguaduba biángubei hagía lidoun aban huyu. 15 Ábati lariñagun Féduru lun Hesusu: —Furanguagüdabéi hénpulu le woun. 16 Aba lariñagun Hesusu: —Úati giñe gunfuranda humá? 17 Úati gunfuranda humá luagu sun lan le ebelurubei lidoun iyumaü, aba lidin lidoun urageirugu, lárigiñe aba láfuridun lídangiñe úgubu? 18 Anhein dimurei le áfuridubei lídangiñe iyumaü, tídangiñe anigi liabin; ligíati awiyedagüdübalin gürigia ligibugiñe Bungiu; 19 ladüga tídangiñe anigi láfurida saminaü wuribati, áfarahani, agabarahani, agamariduni mamarieidunga, íweru, iyeeni luma lanabúniwa Bungiu. 20 Ligía burí katei le awiyedagüdübalin wügüri; ánheinti leiginiwa machibúnga úhabu según hagaburi huríu mawiyedagüdün lumuti ligibugiñe Bungiu. 21 Aba láfuridun Hesusu ñéingiñe, aba lidin lidoun burí fulasu geyegua lau fulasu le Tiru luma Sidón. 22 Ñeinñoun aban würi Kananna aganóutu lidan fulasu ligía, aba tiabin luagun Hesusu agúaraheina, tariñaga: —Nabureme, ladügawagun Dawidi, gudemená bun! Anihein aban sífiri wuribati tuagu nisaani, wéiriti lasufuriragüdünu. 23 Móunabun lumutu Hesusu. Ábati hayabin disipulugu, aba hayumuragun lun, aba hariñagun: —Ariñagabá tun lun tidin, ladüga anuténtia agúaraheina wárigi. 24 Aba lariñagun Hesusu: —Hóunrügüñein gürigia Ísüraelina ha féridihaña lóunahana Bungiu lun níderaguniña. 25 Aba tiabin würi tuguya, aba táhuduragun ligibugiñe, aba tariñagun: —Nabureme, íderagua bana! 26 Aba lariñagun Hesusu tun: —Lunti níderaguniña numutuniña ha huríu furumiñe; mabuidunti lun tagidarúniwa fein hawéi isaanigu lun tíchugúniwa houn ounli. 27 Aba tariñagun: —Anha, Nabureme; gama lumoun lau sun lira, gayaraati héigini ounli ifei le ábürühati luéigiñe hadabulan haburiña. 28 Ábati lariñagun Hesusu tun: —Würi, wéiriti giñe bafiñen! Suserelá le babusenrubei. Lúmagiñe oura ligía, aba tareidagun tisaani. 29 Aba láfuridun Hesusu ñéingiñe, aba lachülürün larun duna Galiléa; lárigiñe, aba lawarirun luagun aban wübü, aba lañuurun ñein. 30 Aba hayabin saragu gürigia le ñeinhin lubéi barüina hagía méibuguntiña, marihintiña, mariñagaditiña, danimati harüna, hama saragu hawuyeri sánditiña. Aba híchuguniña lubadu lugudi Hesusu, aba lareidaguagüdüniña. 31 Aba laweiridun hanigi gürigia lau harihin adimurehaaña lan ha meha mariñagadibaña, areidagua ha danimabaña arünaü, éibuga ha méibugunñahabaña, ariha ha marihinñahabaña. Aba hagumeserun adimureha wéirigu luagu Habungiute Ísüraelina. 32 Ábati lagúarun Hesusu houn lani disipulugu, aba lariñagun houn: —Gudemetiña gürigia ha nun ladüga ǘrüwaali weyu hau numa ya ani úaali ni kata hama lun heigin. Mabusenruntina nóunahaniña hábiñoun méiginga, dagá liñein falalaü hawagu ǘmada. 33 Ábati hariñagun lani disipulugu lun: —Ida lubati wadarirun éigini houn saragu gürigia ya lidan fulasu le ñein lumuti ua hamá aganóutiña? 34 Aba lálügüdüniña Hesusu, lariñaga houn: —Átiriñoun fein huma? Aba hariñagun: —Sedü, hama bianraü úduraü. 35 Aba lariñagun houn gürigia lun hañuurun múarugu, 36 aba lanügünu sedü fein hama úduraü hagía lúhaburugu, aba leteingiruni Bungiu. Aba lagubachagunu fein, aba líchugunu houn lani disipulugu hau sun úduraü, aba hafanreinhanu houn gürigia. 37 Hóutiña súngubei kimule, buíngüda giñe sedü faniñe tau to ígiraguboun. 38 Gádürüñanu milu wügüriña éigitiña, bóugudin hawéi würiña hama irahüñü! 39 Lárigiñe, aba lóunahaniña Hesusu gürigia águyu, aba ládinun tidoun ugunei, aba lidin lóubawagun Magadán.

Matéu 16

1 Aba houdin fariséugu hama saduséugu arihei Hesusu. Lun hábürügüdüni tidoun sádara, aba hariñagun lun lun larufudun aban seini le siélugiñeti houn, afiñe hamaamuga luagu lúmagiñe lan Bungiu liabin. 2 Aba lariñagun houn: «Rábounweyu, ariñagatün: “Buídubei dan ladüga funati sielu”. 3 Binaafin, ariñagatün: “Wuribabei dan uguñe ladüga funañu liña sielu ani hamuñounga”. Biangua tigibu huguya le! Subuditi luáguti ligaburi dan hun, ani ibidiñeti hun luagu chülühali lan lidaani asalbaruni. 4 Gürigia wuribatiña, múarantiña ha, amuriahatiña seini lun hafiñerun luagu au lan anügübei asalbaruni houn gürigia. Gama lumoun marufudúnbei amu seini houn luéi liseinin Honasi». Aba lígiruniña, aba lidin. 5 Dan le hánhiñuragunbei disipulugu luma Hesusu loubafurugun duna, bulíei hamuti hanügün fein. 6 Ábati lariñagun Hesusu houn: —Góunigigua humatia hungua luéi halebinin fariséugu hama saduséugu. 7 Aba hagumeserun disipulugu ariñaga hámagua: —Ladügatia manügün wamá fein lariñagunbei ítara. 8 Aba lasubudiruni Hesusu haritagun, aba lariñagun houn: —Ka uagu hadiherida luagu ua tan fein huma? Lóuguati giñe hafiñen! 9 Úagili gunfuranda humá, maritagun huguya tuagu seingü fein to nafanreinhaboun hadan seingü milu wügüriña luma átiriñein lan faniñe tau ígiragutu? 10 Bulíeiguaadün funa san tuéi sedü fein to nafanreinhaboun hadan gádürü-milu wügüriña luma átiriñein lan faniñe tau ígiragutu? 11 Ida liñagia mefén hubéi luagu mama lan tuagu fein nadimureha dan le nariñagunbei hun lun hóunigiragun hungua luéi halebinin fariséugu hama saduséugu? 12 Aba gunfuranda hamani luagu mama lan luagu tilebinin fein lariñaga houn, luéi lan harufudahan fariséugu hama saduséugu laweridiraña. 13 Dan le lachülürünbei Hesusu uburugu Sesaréa le Filipu aba lálügüdüniña lani disipulugu, lariñaga houn: —Kátana san lidan haritagun gürigia, au le Wügüri Garaüwarügüti? 14 Aba hariñagun: —Añahein ariñagutiña luagu Huan lan le meha abadiseihabei buguya; híbiri ariñaga luagu Elíasi ban, añahein giñe ariñagutiña luagu Heremíasi ban o amu lan profeta. 15 Ábati lariñagun houn: —Anti huguya, kátanati lidan haritagun? 16 Aba lariñagun Simón Féduru lun: —Kristu le Liráü Bungiu le wínwanbei buguya. 17 Aba lariñagun Hesusu lun: —Fuleseiwatibu Simón, liráü Honasi, ladüga mama lasubudirágüdün ni aban gürigia katei le bun, lasubudirágüdün Núguchi Bungiu le siélubei bun. 18 Nariñahare bun luagu Féduru lan buguya, luáguba dübü le nábunaguoun niligilisin, ani ni íbini óunweni mabafubei tuagu. 19 Níchugubei ligelen arúeihani le lánina sielu bun; ani sun le bagüragun ya ubouagu lagürawaguba giñe sielu; le bafaragadun ya ubouagu lafaragaduba sielu. 20 Ábati lariñagun Hesusu houn lani disipulugu lun mariñagun hamá ni ka un luagu ligía lan Krístubei. 21 Lúmagiñe dan ligía, aba lagumeserun Hesusu ariñaga houn lani disipulugu furangu luagu lunti lan lidin Herusalén, luagu giñe hasufuriragüdübei lan wügüriña wéirigutiña lidan hafiñen huríu, hama hábutigu hafadirinigu huríu, hama arufudahatiña lilurudun Moisesi. Ariñagati houn luagu lafarúba lan hilagubei, gama lumoun lásaaruba lan luagu lǘrüwan weyu. 22 Aba ladiñurun Féduru lau Hesusu ñéingiñe murusun, aba lariñagun lun tau sun lanigi: —Mabusenraléi Bungiu lira, Nabureme! Siñati lasuseredun katei le bun! 23 Aba lagararaagun Hesusu, aba lariñagun lun Féduru: —Disebá nuéi, Mafia! Babusenrúña berederuni ladügǘniwa lugundan Bungiu. Masaminaruntibu kei Bungiu, basaminarun kei wügüri. 24 Ábati lariñagun Hesusu houn lani disipulugu: —Le busenti lafalarunina, bulieiléi káteiñein lan, awandaléi sun luwuyeri asufuriruni le lunbei liabin lun nuéigiñe keisi lanügüni aban wügüri luguruan, falalana. 25 Ladüga le abusenruti lesefuragun lungua ya ubouagu leferidirubei ibagari le magumuchaditi; anhein le ánhabei leferidiruni libagari ya ubouagu nuéigiñe, libihubei ibagari le magumuchaditi sielu. 26 Kagia hu lan lun gürigia lagañeiruni sun le lánina ubóu le, leferidireime lubara sielu? Úati ni kata lánina ubóu le auti gayara lan lagañeihan gürigia libagari. 27 Nagiribuduba, au le Wügüri Garaüwarügüti, úara hama nani ánheligu; niábinba lau uéiriguni lememe lani Núguchi. Ábameti nafayeiruniña gürigia según le hadügübei. 28 Ninarün hau luagu añahein lan hádangiñe ha yáabaña guentó, móunwenbaña darime harihini liabin narúeihan, au le Wügüri Garaüwarügüti.

Matéu 17

1 Sisi weyu lárigiñe, aba lanügüniña Hesusu Féduru, Hakobu, luma Huan le lamulen Hakobu, aba lidin hau luagu aban wübü íñuti; hagíarügüñanu ñein. 2 Aba lámuñedagun larihín Hesusu ñein hagibugiñe, aba lámiridun ligibu kei weyu, aba táharudun ladaüragun kei larugounga. 3 Sódini aba harihini Moisesi luma Elíasi (ha meha abagaridubaña lidan dan le sügühalibei) ayanuha luma Hesusu. 4 Aba lariñagun Féduru lun Hesusu: —Nabureme, lidan dan awanha lan ya! Ánhabu busén, adüga wagíame ǘrüwa dibasein ya, aban bun, aban lun Moisesi, aban lun Elíasi. 5 Dan anihán lubéi Féduru adimureha, aba liabin aban huánriñu miriti, aba lóuburaguniña, aba laganbúniwa lariñagun aban umalali lídangiñe huánriñu ligía: «Anihán niráü le hínsiñebei nun, le aubei óunwenbu lan nugundan; adüga huméi le lubeibei». 6 Dan haganbunbalin disipulugu, aba habuluchagun lau hagibu múarugu le lueirin hanufude. 7 Aba liabin Hesusu hawagun, aba laguurun hawagu, aba lariñagun houn: —Sará humá, manufudeda humá. 8 Dan le harihinbei, marihinhaña amu luéidigia Hesusu. 9 Dan le ararireina hamani wübü, aba lariñagun Hesusu houn: —Mabahüdagua humeitia katei le harihubei ni ka un darime águyuguaadina, au le Wügüri Garaüwarügüti, lídangiñe óunweni lunya nabagaridun. 10 Ábati hariñagun disipulugu lun Hesusu: —Guentó subudi wamaali luagu buguya lan Krístubei. Keiti ítara liña lubéi, kati uagu hariñaga arufudahatiña lilurudun Moisesi luagu lunti lan liabin Elíasi lubaragiñe liabin Kristu? 11 Aba lariñagun Hesusu houn: —Inarüni luagu liábinba lan Elíasi, ábame lichugún sun katei lidoun lubudubu; 12 gama lumoun nariñahare hun luagu ñǘbuinhali lan Elíasi, masubudirun hamuti gürigia; adügarügü hamuti sun le habusenrubei lau. Ítara luba giñe hasufuriragüdünina, au le Wügüri Garaüwarügüti. 13 Ábati hasubudiruni disipulugu luagu Huan lan le meha abadiseihabei, ligía lan Elíasibei le uágubei ladimureha Hesusu. 14 Dan le hachülürünbei le ñeinhin habéi gürigia, aba liabin aban wügüri lumoun Hesusu, aba láhuduragun ligibugiñe, aba lariñagun lun: 15 —Nabureme, gudemelá nisaani bun; góunwehaditi, wéirititi lasufurirun; anihein dan héiguati wáturugun, anihein dan dúnarugun. 16 Barǘ numuti ñahoun houn bani disipulugu, siñá hamuti areidaguagüda. 17 Aba lóunabun Hesusu, lariñaga: —Gürigia mafiñeraditiña, gürigia wuribatiña! Átiribei san dan lun nerederun huma lubá gayara lan hafiñerun nuagu? Ídaame san lagumucha mafiñeni le hídanbei? Barǘ huméi irahü ligía ñahoun. 18 Ábati ladeinhan Hesusu lun sífiri wuribati ligía, aba lasagaruni lídangiñe irahü ligia; lúmagiñe oura ligía, aba lareidagun. 19 Lárigiñe, aba hadimurehan disipulugu luma Hesusu hábugua, aba hálügüdüni, hariñaga lun: —Ka san uagu siñá wabalin sífiri wuribati ligía asagara? 20 Aba lariñagun Hesusu houn: —Ladüga lilouguan hafiñen. Ninarün hau luagu anhein lan ibiha hubéi afiñeni íbini ñǘraüraü lan kei aban tagu mosutása, hariñaguba lun wübü le: “Gidaba yáagiñe, beiba lidoun amu fulasu”, ábame lagidarun wübü ligía. Úabei ni kata hásiñarun anhein ibiha hubéi afiñeni le tímatimaati. 21 Ánheinti hibe sífirigu ha, láurügüñein afurieidúni luma ayunaruni lun Bungiu gayara lan hasagarúniwa. 22 Dan le éibugeina habéi úara lóubawagu Galiléa, aba lariñagun Hesusu houn luagu lederegerúaba lan, ligía le Wügüri Garaüwarügüti, háhaburugun wügüriña wuribatiña, 23 ábame háfaruni hilagubei, gama lumoun lásaaruba lan lídangiñe óunweni luagu lǘrüwan weyu. Aba hírudagun saragu dan le haganbunbalin katei le. 24 Dan lachülürünbei Hesusu Kafarünaumu hama lani disipulugu, aba houdin ha aguburahabalin tiseinsuna ténpulu to Herusalénboun lumoun Féduru, aba hariñagun lun: —Mafayeihanti san humaisturun tiseinsuna ténpulu? 25 Aba lóunabun Féduru, aba lariñagun lun: —Afayeihati. Danti lebelurun Féduru múnadoun, aba lálügüdüni Hesusu Féduru lubaragiñe gayara lan ladimurehan, lariñaga lun: —Ida liña barihin lun le, Simón? Kátaña haguburahabaña urúeigu ha lánina ubóu le, ha san lílana fulasu odi ha terencha? 26 Aba lariñagun Féduru lun: —Ha terencha. Aba lariñagun Hesusu lun: —Hati lílana fulasu moun lumuti lubeiti hafayeihan; au le Liráü Bungiu, moun lumuti nafayeihan tiseinsuna luban Núguchi. 27 Gama lumoun lun magañidagüdün wamá ni aban, beiba, ábame bachüürünu bürünhüre dúnarugun, ábame badigini furumiñeti úduraü le éigiti bun. Badariruba aban seinsu liyumulugu úduraü ligia; buídurügübei lun bafayeihan wawougua, barübei ábame bafayeiruni.

Matéu 18

1 Lidan dan ligía, aba hayabin disipulugu lumoun Hesusu, aba hálügüdüni, hariñaga lun: —Katei san wéirigutimabei lidan larúeihan Bungiu? 2 Aba lanügün Hesusu aban irahü, aba líchuguni hamidan hámagua, 3 aba lariñagun: —Ninarün hau luagu anhaün lan miabin lun hítaradun kei irahüñü, mebelubadün lidoun larúeihan Bungiu. 4 Ítara liña lubeiti, le ñǘraüti lanaagun lungua, ñübuin ligía lun ítarabei lan kei aban irahü, ligía wéirigutimabei lidan arúeihani le siélubei. 5 Gürigia giñe le eresibiruti aban irahü lidan niri resibi lumutina giñe. 6 Furumiñeguarügü le afigougüdüti aban hádangiñe ha iserigiñabaña lidan hafiñen nuagu, buítimati hamuga lun lun lagurúniwa baranahoun lau aban óunwenbu dübü le amuligülei gürañu luagu ligiina sügǘ lau ladügüni katei lira. 7 Wuribati lun ubóu, anihein lan burí katei le afigougüdübaliña gürigia! Súnwandan ñeinbei lan, gama lumoun fugiabu wügüri le lébunabei! 8 Ligía anhein lubéi lafigougüdübadibu lubéi búhabu o bugudi lan, dürübei, fuibei dise buáriua; buítimati lun bebelurun sielun máhabuga o magudiga, sügǘ lau badarún lau biángubei búhabu luma biángubei bugudi máfiougatin le ñein lubéi watu le méñeguchadibei. 9 Anhein bagu lubéi afigougüdübadibu, sagabei, fuibei dise buáriua; buítimati lun bebelurun sielun máguga sügǘ lau badarún lau biángubei bagu máfiougatin. 10 Manüga humá ni aban hádangiñe ha ǘnabugubutiña ha kei ni kata. Nariñahare hun luagu haríaguñein lan hani ánheligu ligibu Núguchi Bungiu le siélubei súnwandan. 11 Ladüga asalbarei le féridihalibei niabin, au le Wügüri Garaüwarügüti. 12 Ida liña harihin lun? Anhein añahein lubéi san mudún luma aban wügüri, teferidira aban hádangiñe, ma lígirubaña híbiri luagu wübü, ábame lidin áluahoun to ayuridaguboun? 13 Ánhounti ladarira, chóuruti luagu gúndaabei lan tau sügǘ hau ha mayuridagunbaña. 14 Ítara liña giñeti, mabusenrunti Húguchi Bungiu le siélubei lun leferidirun ni aban hádangiñe ǘnabugutiña ha. 15 Anhein adüga biduhe wuribani bun, bayanuha luma hábuguarügü, ábame basubudiragüdüni lidurun lun. Anhein adüga gasu bau, gamadaguayaadün. 16 Anhein madügün gasu bau, ábame banügün aban o bián gürigia hanwoun lun sun lan le ariñawagúti, añahein hamaamuga amu gefentiña luagu. 17 Anhein madügün gasu hau, ábame bariñaguni lun hadamurin afiñetiña; anhein madügün gasu lau adamurini, ábame banügüni kei aban mafiñenti luagu Bungiu o kei lan aban aguburahati liseinsuna gumadi, gayara láamuga lasansiruni luriban ligaburi. 18 Ninarün hau luagu le lan hagüragun ya ubouagu, lagürawaguba giñe sielu, ani le hafaragadun ya ubouagu lafaragaduwaba giñe sielu. 19 Nariñahare giñe hun luagu ánhaña lan úarada biama hídangiñe ya ubouagu lun hamuriahan aban katei luma Bungiu le siélubei, líchugubei hun; 20 ladüga le ñein hamuti biama o ǘrüwa óundaragu lidan niri, anahein ñein hamidangua. 21 Aba layarafadun Féduru lun Hesusu, aba lariñagun lun: —Nabureme, átiribei san wéiyaasu ladügün níbiri aban wuribani nun lun ferudunameme nani? Darí san sedü wéiyaasu? 22 Aba lariñagun Hesusu lun: —Mariñaguntina bun luagu darí lan sedü wéiyaasu lunti feruduna bani, darí ǘrüwa-wein-diisi wéiyaasu sedü. 23 Ligía ítara liña lubéi arúeihani le siélubei kei aban urúei le ñǘbuinbei lun laransehan luagu seinsu hama lumusuniña. 24 Danbei lagumeserun adügei, ligía hanügün aban le adúeirubalin saragu míñunu fiádürü; 25 kei maseinsun lubéi lun lafayeihan, aba lariñagun urúei lun lalugurúniwa idamunime ligía tau sun lúmari, lirahüñü, luma sun le lúmabei lun lafayeiruni ladúeihan. 26 Aba láhuduragun musu ligía ligibugiñe urúei, aba layumuragun lun, lariñaga: «Nabureme, gaguraasunbá nubá, nafayeirubei sun le nadueirubei bun». 27 Aba lagudemedagun lun urúei, aba feruduna lani ladúeiruni, aba lígiragüdüni. 28 «Kei láfuridun musu ligía ñéingiñe, ítara ladunragun luma aban musu líledi le adúeirubalin átiri fiádürü. Aba lárügüdüni luéigiñe ligiina, aba lagumeserun achokurei, aba lariñagun lun: “Fáyeibei le badúeirubalina!” 29 Ábati láhuduragun ligibugiñe, aba layumuragun lun, lariñaga lun: “Gaguraasunbá nubá, nafayeirubadibu”. 30 Máhati le aban, ñǘdünrügü ligía aba ládaruni furisunrugun darí lafayeiruni ladúeihan. 31 Dan le harihinbalin ha híbiri musu katei le, aba lagaridun houn saragu; aba houdin, aba habahüdaguni lun urúei. 32 Aba lóunahan urúei ougei, aba lariñagun lun: “Musu wuribati! Feruduna numuti sun badúeihan ladüga bayumuragun nun. 33 Lunti yebe giñe gudemehabu ban lun bouba kei gudemehabu nan bun”. 34 Aba lagañidun urúei saragu, aba líchugun dimurei lun hasufuriragüdüni musu ligía darime lafayeiruni sun ladúeihan». 35 Aba lásurun Hesusu ariñageina: —Ítara luba giñe ladüga Núguchi Bungiu le siélubei hun anhein ua feruduna lani kada aban hídangiñe líbiri tídangiñe lanigi.

Matéu 19

1 Lárigiñe lariñaguni Hesusu sun katei le, aba lidin Galiléagiñe lun lóubawagun Hudéa le luéigiñebei oubaü le ñéingiñe lubéi laboucha weyu libiti Hordán. 2 Saragu haña gürigia afalaruti, aba lareidaguagüdüniña sánditiña ñein. 3 Ábati hayabin fiu fariséugu lumoun Hesusu áluga hábürügüdüni tidoun sádara; aba hálügüdüni, hariñaga lun: —Según baritagun, gayaraati san lígirunu gürigia lúmari luéigiñe furumiñeguarügü katei? 4 Aba lóunabun Hesusu, lariñaga houn: —Maliihangidün san tidan Lererun Bungiu luagu lúmagiñe lan furumiñeti dan, dan le ladügünbaliña Bungiu gürigia, adüga lani wügüri, adüga würi? 5 Ariñagati giñe: “Ligía lígirubei lubéi wügüri lúguchi tuma lúguchu lun laganóuniwa tuma lúmari, ábame herederun kei ábanrügü gürigia”. 6 Mámaaña lubeiti biama, ábanrügaaña. Ligía moun lubéi lafanreinraguni wügüri le ladunraguagüdübei Bungiu. 7 Ábati hálügüdüni, hariñaga lun: —Kati uagu lariñaga lilurudun Moisesi lunti lan tichugúniwa gárada lánina ígiraguni tun würi lun tigirún? 8 Aba lariñagun Hesusu houn: —Ladüga tidere hanigi lánharunbei Bungiu lun hígiragun hama húmarigu; gama lumoun mama liña meha furumiñe. 9 Nariñahare hun luagu furumiñeguarügü lan le ígirutu lúmari aba lagamaridun amu, mámarügaali ligía ladüga tagamaridun ligibuagun, ladügüña agabarahani; le giñe agamariduti würi to ígiraguaaru, ladügüña giñe agabarahani. 10 Ábati hariñagun lani disipulugu lun: —Anhein ítara liña lubéi luáguti wügüri tuma lúmari, buítimati lubéi lun magamaridun hamá gürigia. 11 Aba lariñagun Hesusu houn: —Másutiña gayara habagaridun mámariga, hárügüñanu únbaña líchiga Bungiu ubafu. 12 Ámuñegueinarügüti lébuna magamaridun hamá wügüriña; añahein, ítaragubeiñanu lúmagiñe hágurahoun; híbiri, adügǘwarügüti houn; híbiri, rédeitiña magamaridunga lun hederegeragun houngua sunsuinagubei lun heseriwidun lun Bungiu. Le gabafubei lun magamaridun lan, magamaridalá. 13 Aba hanügǘniwa irahüñü lun Hesusu lun líchuguni lúhabu hawagu luma lun lafurieidún lun Bungiu hawagu; aba hagumeserun disipulugu adeinha houn ha anaahabaliña. 14 Aba lariñagun Hesusu houn: —Ígira humá lun hayabin irahüñü nun, mamahara humá, ladüga ha harumabaña afiñe kei irahüñü, hagía lílanabaña arúeihani le siélubei. 15 Aba líchuguni lúhabu hawagu irahüñü hagía; lárigiñe, aba lidin lídangiñe fulasu ligía. 16 Aba lidin aban wügüri nibureingili arihei Hesusu, aba lariñagun lun: —Máisturu buiti, ka san katei buiti lunbei nadügüni lun nibihini ibagari le magumuchaditi? 17 Aba lariñagun Hesusu lun: —Ka uagu bariñaga nun “buiti”? Ábanrügüñein buiti, Bungiu. Anhein busén bubéi bibihini ibagari magumuchaditi, gúnfuliba luma gumadi. 18 Aba lariñagun nibureingili ligía lun: —Katei burí? Aba lariñagun Hesusu lun: —Máfarahaba, magabarahabá, míweruhaba, madimurehabá iyeeni luagu ni aban; 19 inebe hamá bagübürigu bun; hínsiñe hagíame bíbirigu bun kei bínsiñegua bungua. 20 Aba lariñagun nibureingili ligía lun: —Gúnfuli numuti sun le lúmagiñe ñǘraügidina; kagia amu nemegeirubei? 21 Aba lariñagun Hesusu lun: —Anhein busén bubéi buidu ban sunsuinagubei, alugurabéi sun le búmabei, ábame bíchuguni lebegi houn gudemetiña, ábame bibihin irisini sielu; ábameti biabin, ábame bafalarunina. 22 Dan laganbunbalin wügüri ligía katei le, máhati, ladüga wéiriti lirisin; aba lidin lau íruni. 23 Ábati lariñagun Hesusu houn lani disipulugu: —Ninarün hau luagu hénrengu lan lun lebelurun aban rísiti lidoun arúeihani le siélubei. 24 Ariñagaya numuti hun luagu ménrenguntima lan lásügürün aban kameyu lídangiñe luhuyun aban agusa, sügǘ lau lebelurun aban rísiti lidoun arúeihani le siélubei. 25 Dan haganbunbalin disipulugu katei le, aba taweiridun hanigi saragu, aba hálügüdagun hámagua, hariñaga: —Káteiti gayaraabei lasalbarun? 26 Aba laríaguniña Hesusu, aba lariñagun houn: —Siñati hasalbaragun gürigia houngua; anhein Bungiu, gayara lumuti sun katei adüga. 27 Ábati lariñagun Féduru lun: —Nabureme, wagía, ígira wamaali sun le meha wámabei lun wafalarunibu. Kaba san wibiha? 28 Aba lariñagun Hesusu houn: —Ninarün hau luagu lidan lanme dan ligía danme iseri lan sun katei, danme le nañuurun, au le Wügüri Garaüwarügüti luagu nala yágüta sielu lun narúeihan lau sun nuéirigun, huguya le afalarubalina hañuuruba giñe luagu duusu haláü lun haguseragüdüniña dúusugubei lani Ísüraeli türibu. 29 Sunti ha ígiraañabaña haban, o hamulenu, o hátunu, o hagübürigu, o hasaanigu, o hamúan, nuéigiñe, heresibiruba san wéiyaasu lanwoun, resibi hameime ibagari magumuchaditi. 30 Ani saragu haña ha furumiñetiñábaña guentó, hagíaba agumuhóuni; saragu ha agumuhóunibaña guentó, hagíaba furumiñe.

Matéu 20

1 Aba lariñagun Hesusu: Ítara liña arúeihani le lánina sielu kei aban labureme ichari le áfuridubei binaafingiua áluaha nadagimeintiña lun talubahóun linadürigu. 2 Aba ladügün daradu hama nadagimeintiña lun lafayeiruniña luagu weyu; aba lóunahaniña nadagimein licharirugu. 3 Lárigiñe, ábaya láfuridun kei burí ladaünrün nefu binaafin, ábaya ladarirun amu wügüriña mafisiutetiña, mágidurugu. 4 Aba lariñagun houn: «Heiba giñe nadagimein nicharirugu, ábame nafayeiruni lebegi huádigimari hun». Aba houdin. 5 Ábaya láfuridun amidirugu, furí ligía ladaünrün ǘrüwa rábounweyu, ligiaméme ladüga. 6 Kei burí ladaünrün seingü rábounweyu, ábaya lidin párükerugu, ábaya ladarirun wügüriña mafisiutetiña ñein, aba lariñagun houn: «Ka san uagu ya hubéi sun weyu mawadigimariga?» 7 Aba hariñagun lun: «Úagili ni aban álugutiwa». Aba lariñagun houn: «Heiba giñe nadagimein nicharirugu, ábame nafayeiruni lebegi huádigimari hun». 8 Dan le laguñeedunbei, aba lariñagun labureme ichari lun hábuti nadagimeintiña: «Waba houn nadagimeintiña, fayei báamugaña, bagumeserame hámagiñe ha atatirubaña agumuhóuni, bagumuchame hama ha atatirubaña furumiñe». 9 Ábati hayabin ha atatirubaña nadagimein kei burí ladaünrün seingü rábounweyu, aba hibihini fáyeiti luagu aban weyu. 10 Lárigiñe, dan le lachülürünbei hadaani ha atatirubaña furumiñe, aba haritagun luagu gíbetimabei lan hibihin. Aba giñe hibihini kada aban fáyeiti luágurügü aban weyu. 11 Dan le heresibiruni haseinsun, aba magundan hamá luma labureme ichari, 12 aba hariñagun: «Ha ñǘbuinbaña agumuhóuni, ábanrügüñein oura hawadigimari; aban labu bafayeiruniña kei wagía, wagía le awandubalin wadagimanu luma lísüga sun weyu». 13 Aba lóunabun labureme ichari, aba lariñagun lun aban hádangiñe: «Numada, mama nadügüña ni murusun marichaü hun. Ma funagia luagu fáyeiti luagu weyu hadüga daradu numa? 14 Barǘ huméi hiseinsun, heiba. Nafayeiruñanu ha atatirubaña agumuhóuni kei nafayeirunün ladüga ítara liña lan nabusenrun. 15 Marichatina funagia lun nadügüni le nabusenrun lau niseinsun? Odi gimugatün ladüga nubuidun?» 16 «Ítara liña lubeiti, saragu haña ha agumuhóunibaña guentó, hagíaba furumiñetiña; saragu haña giñe ha furumiñetiñábaña guentó, hagíaba agumuhóuni. Ladüga gíbetiña aguarútiña gama lumoun míbetiña anuadirútiña». 17 Dan le anihán lubéi Hesusu luagu üma lun Herusaléun, aba ladiñurun hau lani duusu disipulugu hawéi ha híbiri gürigia ha luágubaña üma úara hama, aba lariñagun houn: 18 —Kei lubéi harihini, amudeireina waña Herusaléun le ñeinba lubéi nederegerúa, au le Wügüri Garaüwarügüti, houn hábutigu hafadirinigu huríu luma houn arufudahatiña lilurudun Moisesi, ha lúnbaña hasiadirunina lun nounwen. 19 Ábame hederegerunina houn ha mámabaña huríu lun héherahan nau, áfara hamaname, ábame hádaragunina luagu gurúa; gama lumoun násaaruba lídangiñe óunweni luagu lǘrüwan weyu. 20 Ábati tiabin háguchu Hakobu lau Huan, ha lisaanigu Sebedéu, lumoun Hesusu hau tisaanigu, aba táhuduragun lun tamuriahan aban fulesei luma. 21 Aba lariñagun tun: —Ka babusenrubei? Aba tariñagun lun: —Ariñagabá lun hañuurun bián nisaanigu ha, aban luéigiñe bóunwenren, aban luéigiñe bubaünan yágüta lidan barúeihan. 22 Aba lariñagun Hesusu houn: —Ibidiñeti hun ka lan hamuriahabei. Gayaraati san hawanduni lueirin igarigu le lunbei nawanduni, gayara ligíame húaradun numa lidan nasufurirun? Aba hariñagun: —Gayara wabéi. 23 Aba lariñagun houn: —Inarüni, lunti hawanduni igarigu le lunbei nawanduni, úara huguyame numa lidan nasufurirun; ánheinti lun hañuurun luéigiñe nóunwenren luma luéigiñe nubaünan, mama au lunbei níchuguni, lichugúba houn ha ubaabaña laranserei Bungiu. 24 Dan le haganbunbalin híbiri diisi disipulugu katei le, aba hagañidun hama bián amulenugu hagía. 25 Aba lagúarun Hesusu houn, aba lariñagun houn: —Keisi hasubudiruni, ha agumadihabaña hadan ha mámabaña huríu arufudaguatiña houngua kamá hamuga haburiña lílana fulasu ligia; hati wéinamubaña hadan, arufuda hamuti habafu. 26 Anhein hidan, mama luba; le abusenruti lun weiri lan hidan, lunti leseriwiduniña híbiri. 27 Furumiñeguarügü hídangiñe le abusenruti lun ligíaba lan furumiñeti, lunti idamuni lan houn híbiri 28 ítara kei mama lan niábiña, au le Wügüri Garaüwarügüti, lun neseriwidúniwa, niábiña lun neseriwidun luma lun níchuguni nibagari lebegime hasalbarun saragu. 29 Dan le áfurideina lubéi Hesusu hama lani disipulugu Herikógiñe, saragu haña gürigia afalaruti Hesusu. 30 Ñéinñanu bián marihintiña ñun laru üma, dan le haganbunbei luagu Hesusu lan le ásügürübei, aba hagúaragun, hariñaga: —Wabureme, ladügawagun Dawidi, gudeme wamá bun! 31 Aba hadeinhan gürigia houn lun hámanichun, ligíatima hagúaragun: —Wabureme, ladügawagun Dawidi, gudeme wamá bun! 32 Aba lerederagun Hesusu, aba lagúarun houn, aba lariñagun houn: —Ka habusenrubei nadügün hun? 33 Aba hariñagun lun: —Wabureme, busentiwa warihin. 34 Aba hagudemedagun lun Hesusu, aba laguurun luagu hagu. Lúmagiñe oura ligía aba harihin, aba hafalaruni.

Matéu 21

1 Dan le yarafaaña lubéi lun Herusalén, aba hachülürün ligibugiñe fulasu le gíribei Betüfahé, le ǘnabubei libiti wübü le Oliwu; 2 aba lariñagun Hesusu houn bián hádangiñe lani disipulugu: —Heiba lidan liraüraü fulasu le wagibugiñebei; hadariruba aban burigü gürañu ñein lau aban liraüraü burigü tuma, ábame hafaragaduniña, ábame hanügüniña nun. 3 Anhein ñein adimurehati hun luéigiñe hadügüni, ábame hariñagun lun luagu busén lániña Hesusu, gama lumoun láguyugüdübaña lan. 4 Lasuseredunbei lira lun lagunfulirun le meha lariñagubei profeta dan le labürühanbei ítara: 5 «Ariñaga humá lun uburugu Sión: “Anitén Burúeite bun lau ǘnabuguni, wariñu lanagawagu aban burigü; wariñu luagu aban liraüraü burigü, animaalu anaahati ilaü”. » 6 Aba houdin disipulugu, aba hadügüni kei lariñaguni Hesusu houn. 7 Aba hanügünu burigü tuguya lau sun tiráü, aba híchugunu hadaüragun hawagu, aba lawarirun Hesusu. 8 Saragu hañati gürigia, aba hábudunu hadaüragun ǘmadarugu; híbiri, aba háchuahan tilimun wewe, aba híchaahani ǘmadarugu. 9 Dandu gürigia ha ubaraübaña kei ha árigibaña, aba hagumeserun agúaraha, hariñaga: —Uéiriguni lun ladügawagun urúei Dawidi! Biniwati wügüri le ñǘbuinbei lidan liri Wabureme Bungiu! Uéiriguni lun Bungiu! 10 Dan lebelurunbei Hesusu uburugun Herusalén, aba hafuudun sun ha ñéinbaña, aba hariñagun saragu: —Katei san gürigia le? 11 Aba hariñagun gürigia: —Hesusu le, le Nasarétüna, fulasu le lídanbei Galiléa. Aban profeta ligía. 12 Lárigiñe, aba lebelurun Hesusu litenpulunrúgun Bungiu, aba labugaguniña sun alugurahatiña hama agañeihatiña ha ñéinbaña. Aba lagarabaaguni dábula burí le hadabulan ha asansihabaña seinsu ñein, luma hala ha alugurahabaña unhun. 13 Aba lariñagun houn: —Lariñahare Bungiu tidan Lererun: “Lúbaana afurieiduni ligíaba tiri nuban”; anhein huguya, barǘ humaaru kei haban híwerutiña. 14 Aba hayabin fiu marihintiña hama danimatiña lumoun Hesusu ñein ténpulurugu, aba lareidaguagüdüniña. 15 Dan le harihinbalin hábutigu fádirigu hama arufudahatiña lilurudun Moisesi milaguru burí le ladaagubei, luma dan le haganbunbalin hagúarahan irahüñü ténpulurugu: «Uéiriguni lun ladügawagun urúei Dawidi!» Aba hagañidun. 16 Aba hariñagun lun Hesusu: —Aganba bumuti san le hariñagubei ha? Aba lariñagun Hesusu houn: —Anha, aganba numuti. Maliihan humagili san tidan Lererun Bungiu le ñein lubéi lariñawagúa lun Bungiu: “Chülüti buéirigun yagürounmeme luéi sielu ani irahüñü ñǘbürigiña hama ha machularungiña eremuhabalin”. 17 Aba lígiruniña, aba lidin uburugugiñe lun Betanioun, aba lásügürüni áriebu ñein. 18 Larugan binaafin, dan le lagiribudunbei Hesusu uburugun, aba lalamachun. 19 Aba larihin aban tídibu igu laru üma, aba lidin tuagun; madariti ni kata tuagu luéidigia ubanaü. Aba lariñagun tun tídibu igu tuguya: —Magindadigiabá! Lidan oura ligía aba tásaürün. 20 Dan harihinbalin disipulugu katei le, aba laweiridun hanigi, aba hariñagun lun Hesusu: —Ida liña san tásaürünbei tídibu igu to ítara lufuresen? 21 Aba lariñagun Hesusu houn: —Ninarün hau, anhaün afiñe le gumuti, mámarügübei katei libe le nadügübei tun tídibu igu to gayara humá adüga, gayaraabei hariñagun lun wübü le: “Gidaba yáagiñe, dabuba baranahoun”, ábame lasuseredun. 22 Sunme giñe katei le hamuriahan luma Bungiu, anhein afiñe hubéi, hibihubei. 23 Ábati lebelurun Hesusu ténpulurugun; dan anihán lubéi arufudaha ñein, aba hayabin hábutigu fádirigu hama wügüriña ábutigu lidan hafiñen huríu, aba hariñagun lun: —Ariñagabéi woun ka lan birichabei lun badügüni katei le? Ka íchugubalin ubafu le bun? 24 Aba lariñagun Hesusu houn: —Nálügüdaadün giñe aban katei; anhein hóunaba, ábame nariñaguni hun ka lan au ubafu nadügei burí katei le: 25 Ka óunahabalin Huan abadiseiha? Bungiu odi wügüriña? Aba hagumeserun adimureha hámagua, aba hariñagun: «Ánhawa ariñaga luagu Bungiu lan óunahabalin, lariñaguba woun ka lan uagu mafiñerun wabéi lun. 26 Ánhawa ariñaga luagu hóunahan lan wügüriña, hóuserubadiwa gürigia wuriba ladüga afiñetiña sun mutu luagu profeta lan». 27 Ábati hariñagun lun Hesusu: —Ibidiñeti woun. Aba giñeti lariñagun houn: —Mariñagun nubéi giñeti hun ka lan au ubafu nadügei burí katei le. 28 Aba lariñagun Hesusu houn: —Nabahüdagua aban katei hun, hariñageime nun ida liña lan harihin lun. Ñeinñein aban wügüri, biámañanu lisaanigu. Aba lariñagun lun aban hádangiñe: “Niráü, beiba nadagimein uguñe lidan talubahóun ninadürigu beibei”. 29 Aba lariñagun lisaani lun: “Mabusenruntina nidin!” Lárigiñe, aba lasansiragun laritagun, aba lidin nadagimein. 30 Lárigiñe, aba lidin úguchili arihei le aban, ariñageinaléi lememe lariñagubei buga lun le furumiñeti lun. Aba lóunabun le, lariñaga: “Anha, nídiba”. Gama lumoun mídinti. 31 Ariñaga humeiti nun, kagia hádangiñe biángubei adügübalin le labusenrubei úguchili? Aba hariñagun: —Le furumiñeti. Ábati lariñagun Hesusu houn: —Ninarün hau luagu chóurutima lan hebelurun aguburahatiña liseinsuna gumadi hama horu lidoun larúeihan Bungiu sügǘ hau; 32 ladüga ñǘbuinti Huan le abadiseihabei arufudaha hun ida luba lan ligaburi habagaridun, mafiñeruntün lun; ánhañati ha aguburahabaña liseinsuna gumadi hama horu, afiñetiña lun. Huguya, lau sun ariha humani sun lira, masansiragunti higaburi lun hafiñerun lun. 33 Aganba huméi ábaya hénpulu le: Luáguti aban wügüri labureme aban ichari, aba lábunagun tídibu beibei licharirugu; aba ladügün baríeiru lau, adüga ligía aban agei lun laribichawagún tira beibei lidoun luma aban wáyelesi lun gayara lan lóunigiruni sun katei. Aba láhayahani ichari houn nadagimeintiña, aba lidin adüga wéiyaasu. 34 Dan le lachülürün dan lun alubahani, aba lóunahan hádangiñe lumusuniña amuriahei lufanran hámagiñe nadagimeintiña. 35 Ábarüga hárügüdüniña nadagimeintiña musu hagía, bulesei haméi aban, áfara haméi aban hilagubei, chamugua hagía dübü luagu le aban. 36 Ábaya lóunahan labureme ichari gíbetimahaña sügǘ hau ha lóunahabaña furumiñe, ligiaméme hadüga nadagimeintiña houn. 37 Lagumuhóun, aba lóunahani liráü, aba lariñagun lúnguarügü: «Inebebei niráü houn». 38 Dan le harihinbalin nadagimeintiña liráü, aba hariñagun hámagua: «Anihánba le eresibirei alagan; wáfaraali hilagubei, redei wamaamuga lau alagan». 39 Ábati hárügüdüni, aba hasagaruni lídangiñe ichari, aba háfaruni hilagubei. 40 Aba lálügüdahan Hesusu, lariñaga: —Dánmeti liabin labureme ichari, kábagia ladüga hau nadagimeintiña hagía? 41 Aba hariñagun lun: —Láfaragubaña salufuritiña hagía hilagubei, magudemehábubei houn; ábame láhayahani ichari houn amu nadagimeintiña ha lúntiña hederegeruni lufanran lídangiñe alubahani lun lidan dan. 42 Ábati lariñagun Hesusu houn: —Maliihañaha humagiru san Lererun Bungiu? Tariñahare nuagu: “Dübü le meha aubei meberesen hamá ábunagutiña, ligíaali dübü le tímatimaati. Aburemei adügübalin katei le, ani wéiritu wanigi lau”. 43 Ligía nariñagunbei hun luagu lagidarúaba lan larúeihan Bungiu huéi, huguya le wéirigubei lidan hafiñen huríu, ábame lichugúniwa houn gürigia ha ederegeruti alubahani le lani larúeihan Bungiu. 44 Ánheinti au, le dübü ligía, furumiñeguarügü le éiguaduti nuagun lañaünrüdaguba; leti uáguti léiguada nigañi, lagumuchaguagüdübei. Ligíaba asusereda houn gürigia ha máhabaña nun. 45 Dan le haganbunbalin hábutigu fádirigu hama fariséugu hénpulu burí le líchugubei Hesusu, aba hasubudiruni luagu hawagu lan ladimureha. 46 Ábati habusenrun yebe hárügüdüni; gama lumoun madügün hamuti ladüga hanufude hawéi gürigia, ladüga afiñe hamá gürigia luagu profeta lan.

Matéu 22

1 Ábaya lagumeserun Hesusu adimureha houn lau hénpulu, aba lariñagun houn: 2 —Anihánya aban hénpulu luáguti arúeihani le lánina sielu: Ñeinñein aban urúei adügüti aban fedu lubá lamarieidun lisaani. 3 Aba lóunahaniña lumusuniña óugaña amisurahóutiña, máhatiña amisurahóutiña hayabin. 4 Ábaya lóunahan amu musu, aba lariñagun houn: “Ariñaga humá houn amisurahóutiña luagu aranseli lan éigini. Áfaragüda naaña bágasu hama nilügüniña animaalugu dibunetiña, aranseli sun katei; lun hayabin maríeirugun”. 5 Madügüntiña amisurahóutiña gasu. Aba lidin aban hádangiñe licharirugu, ñüdün aban adüga amu wadagimanu, 6 ha híbiri, aba hárügüdüniña lumusuniña urúei, aba hóuseruniña wuriba, aba háfaraguniña hilagubei. 7 Ábati lagañidun urúei saragu, aba lóunahaniña lisudaranigu áfaraguaña gáfarahatiña hagía hilagubei luma águdei hageira. 8 Aba lariñagun houn lumusuniña: “Aranseli sun katei lun maríei, ani amisurahóutiña hagüra madünamatiña lun hamisurahóuniwa. 9 Heiba lubeiti luagu burí larigei üma, ábame hamisurahaniña sun ha úmatiña hadunragua”. 10 Aba houdin musu ǘmadarugu, aba hóundaruniña sun ha úmabaña hadunragua, buítiña hama wuribatiña, aba tabuinchun muna hau gürigia. 11 «Ábati lebelurun urúei arihaña amisurahóutiña, aba larihin aban wügüri le masansiragunti kei lubá aban maríei ñein. 12 Aba lariñagun lun: “Numada, ida liñagia bebelurunbei ñahoun masansiragunga kei lubá aban maríei?” Maní ligía. 13 Aba lariñagun urúei houn ha etenirubaña lun burí dábula: “Güragua huméi lugudi luma lúhabu, fui huméi lidoun luburiga le bóugudibei, le ñeinba lubéi layahuaha, akünrinhame lari”. 14 Aba lariñagun Hesusu houn ha aganbubalin: Gíbetiña aguarútiña lun hebelurun lidoun larúeihan Bungiu, gama lumoun míbetiña anuadirútiña». 15 Aba houdin fariséugu, aba húaradun ariha kaba lan gayara lan hadügün lun hariñagagüdüni Hesusu katei le uáguti gayara lan hadarirun lidurun. 16 Ábati hóunahan hádangiñe hánigu úara hama hádangiñe lánigu Erodesi, ariñaga lun Hesusu: —Máisturu, subudi wamuti luagu inarüni lan bariñagubei, luagu giñe arufuda bani lémeri Bungiu lau inarüni, manufudeuga ni ka uéi, ladüga ni kata lan luéirigun gürigia bun. 17 Rubei lubeiti baritagun woun: Buiti san lun lafayeirúniwa seinsu lun urúei Rómana odi mabuidunti? 18 Aríagu liña Hesusu lun luriban haritagun, aba lariñagun houn: —Biangua tigibu huguya le Ka uagu híchaaha sádara nubá? 19 Arufuda huméi seinsu le aubei lafayeihóua liseinsuna gumadi nun. Aba hanügün aban gáwanaü lun. 20 Dan larihinbalin, aba lálügüdüniña: —Ka iyawa le luágubei seinsu le, luma iri le bürüwañubei luagu? 21 Aba hariñagun lun: —Liyawa luma liri urúei Rómana. Ábati lariñagun Hesusu houn: —Ru humeiti lani urúei lun urúei, ru humeime lani Bungiu lun Bungiu. 22 Dan haganbunbalin le, aba taweiridun hanigi, aba hígiruni, aba houdin. 23 Weyuméme ligía, aba houdin fiu saduséugu arihei Hesusu. Hariñahare saduséugu luagu ua lan ásaaruni lídangiñe óunweni. Ábati hariñagun lun Hesusu: 24 —Máisturu, ariñagati meha Moisesi luagu anhein lan ounwe aban wügüri le maríeiti masaaniguga tau lúmari, lunti lan lamarieidun lamulen tuma würi to ueiboun lounwe, lun gadügawagun lan íbugañaü le hilaalibei. 25 Weli, ñéinñanu méhati sedü gamulenuguátiña ya wadan; aba lamarieidun le furumiñeti, aba lounwen. Kei masaanigu lubéi tau lúmari, aba lígirunu lun lamulen. 26 Ligiaméme susereti lun habiaman, lárigiñe lun háürüwan darí lumoun hasedün. 27 Lárigiñe, aba giñe tounwen würi. 28 Dánmeti hásaarun lídangiñe óunweni, kábati úmari würi tuguya hádangiñe sedü gamulenuguátiña ha, lárigiñe maríei hamá sun hagía tuma? 29 Aba lariñagun Hesusu houn: —Bulíeiguatün ladüga libidiñe tuáguti Lererun Bungiu hun, ni luáguti lubafu Bungiu. 30 Danme le hásaarun hilaaña lunya habagaridun, ámuhalime habagari; mamarieidun haba, míchugun hamañame hasaanigu lun maríei, keisi mamarieidun hamá ánheligu sielu. 31 Ánheinti luagu sará hamá hilaaña lunya habagaridun, maliihan humagili san le lariñagubei Bungiu guánarügü hun? Lariñahare: 32 “Au Lubungiutebei Abüraámü, Lubungiute Isaakü, Lubungiute Hakobu”. Ítara liña lubeiti, anhein hamuga hilañu haña lubéi wügüriña hagía lun sun dan, mariñagunti hamugati Bungiu luagu Habungiute lan, ladüga mama Habungiute hilaguaaña Bungiu, Habungiute wínwangiña. 33 Dan haganbunbalin gürigia katei le, aba taweiridun hanigi lau le larufudahabei. 34 Dan le hasubudirunbalin fariséugu luagu manigüda laaña lan Hesusu saduséugu, aba hóundaragun; 35 ñeinñein aban hádangiñe le arufudahati lilurudun Moisesi, abusenruti lóuchaguni Hesusu, aba lariñagun lun: 36 —Máisturu, ka san gumadi wéirigutimabei lidan lilurudun Bungiu? 37 Aba lariñagun Hesusu lun: —Hínsiñela Babureme le Bubungiute bun tau sun banigi, tau sun buani luma lau sun bisaminan. 38 Anihán gumadi wéirigutimabei, furumiñeti giñe lídangiñe sun lugumadin Bungiu. 39 Ani le libiaman lidan uéiriguni lenege le; ítara liña: “Hínsiñe hamá bíbirigu bun kei bínsiñegua bungua”. 40 Bián gumadi le, ligía ébuubei lun sun lilurudun Moisesi luma harufudahan profetagu. 41 Sun añaha lan fariséugu óundaragu, 42 aba lariñagun Hesusu houn: —Ka san haritagubei libügürü Kristu le lanúadirubei Bungiu lun lasalbaruniña gürigia? Ka san adügawagun? Aba hariñagun lun: —Ladügawagun Dawidi. 43 Ábati lariñagun Hesusu houn: —Ida liñati lagúarunbalin Dawidi kei Aburemei, lau lubafu Sífiri Sandu? Ariñagatiga Dawidi: 44 Lariñahare Bungiu lun Nabureme: «Ñuruba luéigiñe nóunwenren darí níchuguniña báganiñu lábugiñoun bugudi». 45 Ida lubati ladügawagun lan Dawidi Kristu anhein wa lubalin Dawidi guánarügü Kristu Nabureme? 46 Úati ni aban gayaraati lóunabun ni aban dimurei; lúmagiñeti weyu ligía, manigiti ni aban lun liabin álügüdaguei.

Matéu 23

1 Ábati lariñagun Hesusu houn lani disipulugu hama híbiri gürigia ha ñéinbaña: 2 Gabafutiña arufudahatiña lilurudun Moisesi hama fariséugu lun hafuranguagüdüni lila lilurudun Moisesi. 3 Aganba humaña lubeiti, adüga humeime sun le hariñagunbei hun; gama lumoun mafalara huméi le hadügübei ladüga ariñagatiña aban katei, hadüga amu. 4 Ru hamuti gumadi houn gürigia keisi anügüni hǘrüti le siñabei lanügǘniwa; anhein hagía, madügüntiña ni kata lun híderaguniña gürigia luagu burí anügüni lánina lúrudu le híchugubei hawagu. 5 Hadügüni sun katei lun harihiña gürigia: Hínsiñeti houn lun híchugun tirahüñü gafu tau Lererun Bungiu hereberugu luma luagu burí harüna, luma lun hadaüragun daüguaü to dururutu. 6 Busentiña hárügüdüni lubuidun-agei ubaraü lidan éigini luma haláü le hala wéirigutiña tidan haligilisin. 7 Busentiña lun habusurun gürigia houn lau saragu inebesei ǘmada, lun giñe laguarúniwa houn, máisturugu. 8 Anhein huguya, mígira humá lun lariñawagúniwa hun, máisturugu, ladüga sun huguya aban habu, ani ábanrügüñein giñe Humaisturun, au le Krístubei. 9 Mariñaga humá giñe lun ni aban wügüri ubouagu núguchi lidan ligaburi hagúaruni Bungiu le siélubei núguchi. 10 Mígirun huguyame lun lariñawagúniwa hun ábutigu ladüga Kristurügüñein Hábuti. 11 Le eseriwidubei houn híbiri, ligía wéirigutimabei hidan, 12 ladüga le anaaguti lungua weiri, lǘnabudagüdüwaba; anhein le anaaguti lungua ǘnabu, laweiridagüdüwaba. 13 Fugiabugu huguya arufudahatiña lilurudun Moisesi hama fariséugu! Biangua tigibu! Ladüga darú humuti lubenari arúeihani le siélubei luéi hebelurun amu; mebelu huguyati, mígirun lun hebelurun ha busenbaña hebelurun. 14 Fugiabugu huguya, arufudahatiña lilurudun Moisesi hama fariséugu! Biangua tigibu! Gidá humutu haban würiña ha hilaaña hámari hawéi; lunti ibidiñewa lan, aba hadaagun furíeigi le miginaguti lun Bungiu. Ligía wéiritimabei lubéi hasufurirun luéigiñe. 15 Fugiabugu huguya arufudahatiña lilurudun Moisesi hama fariséugu! Biangua tigibu! Éibuga humuti múa, áfayaha huméi barana áluaha gürigia lun hánigume; danti le ibiha humaali le habusenrubei, aba hadügüniña gürigia hagía lun gadünatima hamani máfiougati sügǘ hau. 16 Fugiabugu huguya, adundehatiña marihintiña! «Ariñagatün luagu le lan gürigia íchuguti dimurei, anhein áfiñura tuagu ténpulu, mala lan lira; ani anhein lan áfiñura luagu tigoluna ténpulu, aná lan lira, lunti lan lagunfulirun». 17 Ibidiougua liña hau, marihin! Kagia wéirigutimabei, golu odi ténpulu to adügüboun lun sagüráubei lan golu? 18 Ariñagatün giñe luagu anhein lan íchiga gürigia dimurei lun láfiñurun luagu latarü, mala lan lira; gama lumoun anhein lan áfiñura luagu katei le adagaragüdüwabei luagu latarü, aná lan lira, lunti lan lagunfulirun. 19 Ibidiougua liña hau, marihin! Kagia wéirigutimabei, katei le luágubei latarü odi latarü le adügübalin katei ligía lun sagüráubei lan? 20 Le áfiñurubei luagu latarü, mámarügüñein luagu latarü láfiñurun, láfiñuruña giñe luagu sun le ligibuagubei latarü. 21 Le giñe áfiñurubei tuagu ténpulu, mámarügüñein giñe tuagu ténpulu láfiñura, láfiñuruña giñe luagu Bungiu le aganóubei tidan. 22 Le giñe áfiñurubei luagu sielu, láfiñuruña giñe luagu lala Bungiu, luma luagu Bungiu le añuurubei luagu haláü ligía. 23 Fugiabugu huguya arufudahatiña lilurudun Moisesi hama fariséugu! Biangua tigibu! Adügatün diisi fánreinti lau híduru le menta, anisi, luma kominu lun híchugun aban fánreinti lun Bungiu; ani meberesentün lau arufudahani le wéirigutimabei lidan lilurudun Bungiu, kei burí: Richaguaü, gudemehabu luma gaganbadi. Ligía burí katei le lunbei hadügüni, mígirunga humeime hadügüni le líbiri. 24 Huguya, adundehatiña marihintiña huguya le, áseiha humuti aban minimini ani hulutün aban kameyu! 25 Fugiabugu huguya arufudahatiña lilurudun Moisesi hama fariséugu! Biangua tigibu! Adügatün lun haritagun gürigia luagu buidu lan higaburi. Ítara hiña kei weru luma asiedu le hachibubei bóugudigiñe libiti, anhein múnadagiñe hibiti, buin hiña lau burí íweruni luma igaaduaü. 26 Fariséugu marihintiña: Harumagüda huméi weru luma asiedu lurageirugugiñe furumiñe, ábame giñe larumadun bóugudigiñe libiti. 27 Fugiabugu huguya arufudahatiña lilurudun Moisesi hama fariséugu! Biangua tigibu! Ítara hiña kei umúahaü le afeindihóuti lau haruti bóugudigiñe libiti, wéndeti larihín; anhein lurageirugugiñe, buin liña lau habu hilaaña luma sun luwuyeri iwiyei. 28 Ítara hiña; bóugudigiñe hibiti, ma lubuidun harihíniwa hagibugiñe gürigia; anhein múnadagiñe hibiti, buin hiña lau marasualugu luma figóu. 29 «Fugiabugu huguya arufudahatiña lilurudun Moisesi hama fariséugu! Biangua tigibu! Ru humuti dübü aritaguagüleime luagu hamúaha profetagu, wéndegüda huméi hamúaha gürigia ha meha buídubaña. 30 Ábati hariñagun: “Lun hamuga meha awanheinhadiwa lan le hadaani wagüchagu, míderagun wamutiña hamuga meha áfaraguaña profetagu”. 31 Lau lira, subudiguatün hungua luagu hadügawagunñadün lan ha áfaragubaliña profetagu hagía. 32 Gumú humeiti hadügüni le meha hagumeserubei hagüchagu! 33 «Héwegu huguya le! Harasan héwegu péisinitiña! Ida luba san hesefurun luéi asufuriruni le lánina máfiougati? 34 Ligía nóunahaba lubéi profetagu, hama ha chúbaña aau, hama arufudahatiña, hun. Gama lumoun huguya, háfaragubaña hádangiñe, dagua humañame híbiri luagu gurúa, bei humañame híbiri tidan haligilisin huríu, éibaaha humañame lidan sun fulasu. 35 Ítara luba lábürühan duru huagun luagu sun hitaü le áwiyurubei hádangiñe sun wügüriña buítiña ha áfarawagubaña, lúmagiñé meha Aweli le richaguabei darí lumoun Sakaríasi, le liráü Berekíasi le meha háfarubei tabadinagua ténpulu luma latarü. 36 Ninarün hau luagu lábürühaba lan duru hawagun gürigia ha lánina dan le luagu burí sun katei le. 37 «Huguya Herusalénna! Áfaragua humaaña profetagu, chügua huguya dübü hawagun ha lóunahabaña Bungiu lau uganu buiti hun! Saragu wéiyaasu nálugun nóundarunün kei tóundaruniña gayu tirahüñü lábugiñe tarüna, máhatün! 38 Guentoti teredera huban málouga; 39 ani nariñahare hun luagu marihindigia humaadina lan darime lachülürün dan lun hariñagun: “Biniwati le ñǘbuinbei lidan liri Wabureme Bungiu” ».

Matéu 24

1 Dan le láfuridunbei Hesusu ténpulurugugiñe, léibuga yebe, ligía hayabin lani disipulugu lumoun, aba harufudun tuagun ténpulu lun. 2 Aba lariñagun Hesusu houn: —Ariha humutu sun to? Ninarün hau luagu meredebei lan ni aban dübü ligibuagu dübü; tagünrinchawagúba sun to. 3 Ábati houdin luagun wübü Oliwu; danti ñun lubéi Hesusu ñein, aba houdin lani disipulugu agülülüha luma, aba hariñagun lun: —Busentiwa lun bariñaguni woun ídaba lan lasusereda sun le ani kaba lan liseinin bagiribudun ubouagun, luma lagumuchagüle ubóu? 4 Aba lariñagun Hesusu houn: —Góunigi humá lun ua lan eyeedutün; 5 ladüga saraguhaba ñǘbuintiña ariñageina: “Au Krístubei”; ani saraguhaba heyeedun. 6 Huguya haganbuba lamuri wuribu yarafa hun luma uganu luáguti burí wuribu dise huéi, gama lumoun manufudedagua humá. Lunti ítara lan, lau sun lira mámagilime lagumuchagüle ubóu. 7 Lageindaguba aban ageiraü luma aban, lawuribuhaba aban fulasu luma aban; ñeinbei ilamaü, sandi, hárabaganali lidan saragu fulasu. 8 Sun lira lagumeseharügügilime le lunbei lasufurirúniwa. 9 «Huguyati, hederegerúaba lun lúrudu lun hasufurirawagüdün, lun giñe háfarawaguniwa hilagubei; hiyereegudúba lun sun ubóu nuéigiñe. 10 Lídanme dan ligía, saraguhaba eferidiruti hafiñen nuagu, ábame heyereegudún hóuniwagua, ábame haluguragun hóuniwagua. 11 Hachülaaguba saragu yéetiña ariñaga luagu profetagu hamá ani saraguhaba gürigia heyeedun. 12 Ñeinbei saragu wuribani darime lun heferidiruni saragu hádangiñe lánigu Bungiu ínsiñehabuni hádangua. 13 Gama lumoun le áfaaguti darí lumoun lagumuhóun, ligíaba asalbara. 14 Lapurichihóuba uganu buiti le luáguti larúeihan Bungiu lidan sun ubóu lun lasubudirúniwa lidan sun fulasu; ligíaalimeti lagumuchun ubóu. 15 «Abürühati meha profeta Danieli luagu katei iyereeguti le gagünrinchaguagüdadibei; danme le harihin chülühali lan katei ligía lidoun fulasu le sánduti—le aliihabei, gunfurandalá—, 16 hámeti Hudeabaña, lúntime hanurahan luagun burí wübü. 17 Leme tábulugubei luban weyu ligía, marariralá asagara ni kata múnadagiñe; 18 le áraabubei, magiribudalá ni anügoun ladaüragun. 19 Fugiabugume würiña ha dageinatiña o ha lan gasaanigutiña ha machulagiña lídounme weyu ligía! 20 Amuriaha humá lubeiti luma Bungiu lun mama lan lidan lidaani huya ni lidan luéyuri emeraaguni hanuraha. 21 Ladüga ñeinbei saragu asufuriruni le úagili libe lúmagiñe lagumeserun ubóu, úabei giñe lárigiñe. 22 Lun hamuga madüraagun lubéi lan Bungiu dan ligía, úati hamuga ni aban asalbaruti; gama lumoun ladüraagubei hawagurügü ha lanúadirubaña lun lánigu hamá. 23 «Anhein lubeiti ariñawagúa hun: “Anihán Kristu” o “Aningitán lan”, mafiñera humá, 24 ladüga hayabinba eyeehatiña lun harufudagun houngua kamá Kristu, kamá burí profetagu; ani hadaaguba óunwenbu burí seini luma milaguru lun heyeeduniña íbini ha anúadira láañabaña Bungiu ánhaña gayara. 25 Ariñaga naali le hun lubaragiñe lasuseredun; 26 ligía lubeiti, anhein ariñawagúa hun: “Anihein Kristu yara lidan fulasu mageirawati”, midin humá ñein; ánhaña ariñaga hun: “Anihán ya rúmurugu”, mafiñera humá. 27 Kei larihíniwa labirichagun luéigiñe aban oubaü libiti sielu lun luagun le aban, ítara luba danme le niabin, au le Wügüri Garaüwarügüti. 28 Le ñein lumuti úgubu hilaali ñein hóundaragua wadubi. 29 «Lárigiñerügüme lásügürün weyu burí lánina asufuriruni ligía, ábame laburigadun weyu, marunihalime hati, ábame hábürühan waruguma ha siélubaña, ábame ladadagarun sun sielu. 30 Ábameti harihini niseinin sielu; sunme gürigia wuribatiña ubouagu, hasakürihaba lau harihini niábinya, au le Wügüri Garaüwarügüti, lidan huánriñu siélugiñe lau óunwenbu ubafu luma uéiriguni. 31 Nóunahabaña nani ánheligu ha siélubaña lau óunwenbu tamuri fidu, lun hóundaruniña nánigu ha anúadira náañabaña lídangiñe gádürü larigei ubóu. 32 «Furendei huméi hénpulu le tuáguti tídibu igu: Dan le ñulugili tilimun bou ligía tubana, aba hasubudiruni luagu yarafaali lan lubachouga. 33 Ítarameme giñe, danme harihini sun burí katei le, subudi huméi luagu yarafaali lan niabin. 34 Ninarün hau, luagu lasusereduba lan sun le lubaragiñe hóunwegun gürigia ha lánina dan le. 35 Lásügürüba sielu luma ubóu, anhein nererun, meredebei magunfulirunga. 36 «Ánheinti luagu weyu luma oura le lunbei nagiribudun ubouagun, ibidiñeti ni ka un, ni houn ánheligu ha siélubaña, ni nun, au le Liráü Bungiu; Búngiurügüñein Úguchili asubudirei. 37 «Ítara kei meha lasuseredun lidan meha lidaani Noé, ítara luba giñe danme le niabin, au le Wügüri Garaüwarügüti. 38 Lidan meha dan ligía, lubaragiñe ladibirun ubóu, heredera meha gürigia eiga, ata, amarieidagua, íchaahaña hasaanigu lun maríei, darí weyu le lebelurunbei Noé tidoun ugunei. 39 Mefentiña, darí ladibirun ubóu, aba hañaradagun súngubei. Ítara luba giñe danme niábinya, au le Wügüri Garaüwarügüti ubouagun. 40 Lídanme dan ligía, ñéinbaña bián wügüriña áraabu; lanügǘba aban, igirúame le aban según hafiñen nuagu. 41 Ñéinbaña bián würiña amuliha; tanügǘba aban, igirúame to aban. 42 «Agagudúañu humá, ladüga ibidiñeti hun kaba lan oura niabin, au le Habureme. 43 Subudi huméi le, luagu anhein lan hamuga lasubudira tabureme aban muna kaba lan oura liabin híweruti áriebu, lerederuña hamuga marumugunga; mígirunti hamuga lun lebelurúniwa íweruha lúbiñe. 44 Ligía aranseñu humá lubéi; ladüga leme oura magaradahan humá, ligíaba niabin, au le Wügüri Garaüwarügüti. 45 «Ítara humá keisi musu úaraguati ani gunfuranda ligía, le lígirubei liyubudiri lun larihin hau ha lúbiñebaña lun líchugun éigini houn lidan dan. 46 Gúndaabei musu ligía danme le liabin liyubudiri anhein ladarira agunfulira lau lifisiute. 47 Ninarün hau luagu líchugubei lan liyubudiri lun larihin lau sun lumegen. 48 Anhein aban lubéi wügüri wuribati musu ligía, ábame laritagun luagu lǘgili lan liabin liyubudiri, 49 ábame lagumeserun óuseraña híbiri musu wuriba, redei ligíame eiga luma ata hama bacharuatiña; 50 ábameti liabin liyubudiri lidan weyu le magaradahan lan, lidan oura le ibidiñeti lun. 51 Ábame líchuguni lueirin-agei abeichúni luagu, lasiadireime lun máfiougatin úara hama biangua tigibu; ñéinbati layahua, akünrinha ligíame lari.

Matéu 25

1 «Aba lariñagun Hesusu: —Ítara lubati arúeihani le lánina sielu kei diisi nibureingiña ha anügübaña halanpun le gálati gasi; aba háfuridun lun hadunragun luma adari, ñüdün hamaamuga úara luma lidoun maríei. 2 Seingü hádangiñe würiña hagía, maranseruntiña, seingü aransetiña. 3 Ha maranserunbaña, dan le hanügünbalin halanpun, manügüntiña amu gasi luéi le lídanbei halanpun; 4 ánhañati ha aransebaña, barütiña habudein lau gasi bóugudin luéi le lídanbei halanpun. 5 Kéisiti ladarasarun adari, aba ladabudunga hagu súngubei, aba harumugun. 6 Kei burí luagu amidi áriebu, ligía laganbúniwa agúaraguni: “Anitén adari, furí humá eresibirei”. 7 Aba hásaarun sun würiña nibureingiña hagía, aba hagumeserun aransehei halanpun. 8 Aba hariñagun ha maranserunbaña houn ha aransebaña: “Ru humá murusun lídangiñe higasin woun, ladüga léñeguchuña walanpun”. 9 Aba hariñagun ha aransebaña houn: “Siñati, ladüga lóuguabei woun, lóuguame hun. Héibagubei le ñein lubéi lalugurahóua agañeiha humaamuga hungua”. 10 Danti añangüra lan ha maranserunbaña agañeiha gasi, ligía liabin adari. Hati aransebaña, aba hebelurun luma lidoun maríei, aba ladourúniwa bena. 11 Lárigiñe, ligía hachülürün híbiri würiña nibureingiña hagía, aba hariñagun: “Wabureme, Wabureme, darabei bena wabá!” 12 Aba lariñagun houn: “Ninarün hau, ibidiñetün nun”. 13 «Ábati lariñagun Hesusu houn: —Agagudúañu humá, ladüga ibidiñeti hun kaba lan weyu, ni kaba lan oura nagiribuda, au le Wügüri Garaüwarügüti, ubouagun. 14 «Ítara liña arúeihani le lánina sielu kei aban wügüri le dan lebei laransehan lun ladügün wéiyaasu lidoun amu fulasu, aba lagúarun houn lumusuniña, aba líchuguni liseinsun lábugiñoun haríaahan. 15 «Ruti kei burí seingü-milu fiádürü lun aban hádangiñe, kei burí bián-milu lun aban, kei burí milu lun aban. Lafanreinhani houn kei habafu lun hawadigimariduni. Ábati lidin luagu luéiyasun. 16 Le musu le eresibirubei seingü-milu fiádürü, aba luadigimariduni, aba lagañeirun seingü-milu fiádürü ligibuagun. 17 Ítarameme le eresibirubei bián-milu, gáñeiti bián-milu lanwoun. 18 Ánheinti le eresibirubei milu, aba lidin, aba lachigin aban huyu, aba laramuduni liseinsun liyubudiri ñein. 19 «Saragu dan lárigiñe, aba lagiribudun iyubudiri, aba lagumeserun aranseha hama luagu seinsu. 20 Furumiñe, aba liabin le eresibirubei seingü-milu fiádürü, aba lederegeruni lun liyubudiri lau seingü-milu le lagañeirubei ligibuagun, aba lariñagun lun: “Niyubudiri, séingüñein-milu fiádürü bíchugun nun, anihán seingü-milu nagañeirun ligibuagun”. 21 Aba lariñagun iyubudiri lun: “Buiti, aban musu buiti ani úaraguati buguya; kei úaragua bubéi lidan le murusunrügüti, níchiga gíbetimati lábugiñoun baríaahan. Keimoun, gunda buguyame úara numa”. 22 Lárigiñe, aba liabin le eresibirubei bián-milu fiádürü, aba lariñagun: “Niyubudiri, biámañein-milu fiádürü bíchugun nun, anihán bián-milu nagañeirun ligibuagun”. 23 Aba lariñagun liyubudiri lun: “Buiti, aban musu buiti ani gúnfuliti buguya; kei gúnfuli bubéi lidan le murusunrügüti, níchiga gíbeti lábugiñe baríaahan. Keimoun, gundaabá úara numa”. 24 «Ligía liabin le eresibirubei milu fiádürü, aba lariñagun lun liyubudiri: “Niyubudiri, subudigubei numuti luagu wügüri ban héreguti, alubaha ban le ñein lumuti mábunagun ban, abudaha buguya le ñein lumuti machagarun ban ni kata. 25 Ligía nanufudedunbei, aba nidin aramudei biseinsun lábugiñe múa. Anihán lubeiti le bani”. 26 Aba lariñagun iyubudiri lun: “Musu salufuriti, móuniti. Subudigubeibiñalin luagu alubaha nan le ñein lubéi mábunagun nan, abudaha au le ñein lubéi machagahan nan ni kata. 27 Ligía lunti lubéi yebe hamuga bíchuguni niseinsun bánkurugun lun dan lan hamuga nagiribudun, neresibiruni le nani lau agañeiruni”. 28 Aba lariñagun houn ha ñéinbaña: “Gidá huméi seinsu le lúmabei luéi, ru huméi lun le laubei diisi-milu; 29 ladüga le adügübei buiti lau le lúmabei, lichugúba lanwoun lun, ábanme lígiragun lun; anhein le madügünbei buiti lau murusun le lúmabei, lagidarúaba luéi. 30 Músuti móuniti le, fui huméi lidoun luburiga le bóugudibei, le ñeinba lubéi layahuaha, akünrinhame lari”. 31 «Danme nagiribudun, au le Wügüri Garaüwarügüti, ubouagun, niábinba kei urúei geyegu ánheligu nau, ábame nañuurun luagu nala lau uéiriguni lun naguseragüdüniña sun gürigia. 32 Ábame hóundaragun gürigia ha lílana sun fulasu nigibugiñe, ábame nafanreinraguniña hawariuagua kei lafanreinraguniña hóuniri mudún, mudún hádangiñe gábara. 33 Ábame níchuguniña ha richaguabaña ligibugiñe Bungiu luéigiñe nóunwenren; ha wuribabaña ligibugiñe Bungiu, luéigiñebaña nubaünan. 34 Nariñagame houn ha luéigiñebaña nóunwenren: “Higougu, huguya le biní laalibei Núguchi; resibi huméi arúeihani le aranselibei hubá lúmagiñe ladügüni Bungiu ubóu. 35 Ladüga dan le nalamachunbei, rutün éigini nun; dan le namagürabudunbei, rutün duna nun; dan le éibugañaha nubéi kei chülüdügüti, rutün muna nun. 36 Dagati madaüraguni nuagu, rutün daüguaü nun; dan le nasandirunbei, ñǘdüntün arihana; dan le nadaürǘnbei, ñǘdüntün arihana”. 37 Ábameti hariñagun richaguatiña hagía nun: “Wabureme, ida bugagia warihabu lau ilamaü, aba wíchugun éigini bun? Ida bugagia warihabu lau mágürabu, aba wíchugun duna bun? 38 Ida bugagia warihabu kei chülüdügüti, aba wíchugun muna bun? O madaüragunga, aba wíchugun daüguaü bun? 39 Ida bugagia warihabu lau sandi o furisunrugu, aba woudin arihabu?” 40 Ábame nariñagun houn: “Ninarün hau, furumiñeguarügü katei le hadügübei lun aban hádangiñe namulenu, ka lan lǘnabunbei, nun giñe hadügei”. 41 «Nariñagameti houn ha luéigiñebaña nubaünan: “Dise humá nuéi, huguya le lunbei hasufurirun lun sun dan; heiba lidoun watu gemeti le méñeguchadibei, le aranserúbei lubá Mafia hau lánigu. 42 Ladüga dan le nalamachunbei, míchutün éigini nun; dan le namagürabudunbei, míchutün duna nun. 43 Éibugatina kei chülüdügüti, míchutün muna nun; mégeitina daüguaü, míchutün nun; sánditina, daüwa au, mídintün arihana”. 44 Ábame hariñagun wuribatiña hagía nun: “Wabureme, ida bugagia warihabu lau ilamaü o mágürabu, o kei chülüdügüti, o madaüragunga, o lau sandi, o furisunrugu, lun míderagun wamanibu?” 45 Nariñagame houn: “Ninarün hau, luagu furumiñeguarügü lan katei le madügün hubéi houn gürigia, ka lan lǘnabunbei, madügün humuti giñe nun”. 46 Ábameti houdin ha máfiougatin lun hasufurirun ñein lun sun dan; hámeti richaguabaña ligibugiñe Bungiu, ábame houdin sielun lun hagundaarun ñein lun sun dan».

Matéu 26

1 Lárigiñe lariñaguni Hesusu sun katei le, aba lariñagun houn lani disipulugu: 2 —Kei hasubudiruni, bián weyu lárigiñe le, ligíame fedu le lánina Luéyuri Esefuruni; ani nederegerúaba, au le Wügüri Garaüwarügüti, lun nádarawaguniwa luagu gurúa. 3 Aba hóundaragun hábutigu fádirigu, arufudahatiña lilurudun Moisesi, hama wügüriña wéirigutiña lidan hafiñen huríu tigibugiñe luban Gáifasi, fádiri le íñutimabei. 4 Ñein heledegua lubá Hesusu lun hárügüdüni lau yeeguaü, lun háfaruni hilagubei. 5 Hariñagati: —Mamalátia lidan fedu luéi hachagaragun gürigia. 6 Betaniañein Hesusu, lúbiñe Simón le meha gawagubei lépüra; 7 aba tiabin aban würi luagun, gámeina tuguya aban lagei ibiñein le wéiriti liserun. Dan luáguñein lubéi dábula Hesusu, aba téseruni ibiñein ligía lábulugun. 8 Dan harihinbalin disipulugu katei le, aba magundan hamá, hariñaga: —Kame san leferidirúa le ítara? 9 Gayaraati hamugagu lalugurúniwa le luagu saragu seinsu lun híderawagun gudemetiña. 10 Aba laganbuni Hesusu le hariñagubei, aba lariñagun houn: —Ka uagu hañawariha tun würi to? Buiti katei le tadügübei. 11 Súnwandan yáabaña lan gudemetiña huma; anhein au, mámaba súnwandan huma nan. 12 Le tadügübei würi to lau téseruni ibiñein le nuagun, taranseruñádina lubá nabunúniwa. 13 Ninarün hau luagu le lan ñein lumuti lapurichihóua uganu luáguti asalbaruni lidan sun ubóu, labahüdawagúba giñe le tadügübei würi to, lun laritawagún tuagun. 14 Aba lidin aban hádangiñe duusu disipulugu, le gíribei Húdasi Isükarióte, adimureha hama hábutigu fádirigu. 15 Aba lariñagun houn: —Átiribei híchugun nun anhein nederegera Hesusu hun? Aba híchugun darandi murusun pülata lun. 16 Lúmagiñeti oura ligía, aba láluahan Húdasi ida luba lan lederegeruni Hesusu houn. 17 Le furumiñeti weyu lidan fedu le ñein lubéi teigua fein maganatu lébini, aba hayabin disipulugu lumoun Hesusu, aba hariñagun lun: —Halía babusenra waranserun lun ñeinba lan wadügei éigini le lánina Luéyuri Esefuruni? 18 Aba lariñagun houn: —Heiba uburugu, lúbiñe ítaga wügüri, ábame hariñagun lun: “Ítara liña lariñagun Máisturu: Yarafaali nóurate, búbiñeba nefeduhei Luéyuri Esefuruni hama nani disipulugu”. 19 Aba hadügüni disipulugu kei lariñaguni Hesusu houn, aba haranseruni éigini le lánina Luéyuri Esefuruni. 20 Dan le laguñeedunbei, aba lañuurun Hesusu luagu dábula hama lani duusu disipulugu; 21 sunti añaha lan eiga, aba lariñagun houn: —Ninarün hau luagu lalugurubadina lan aban hídangiñe. 22 Ábati hahirudagun, aba hagumeserun álügüdei aban aban: —Nabureme, au funa san? 23 Aba lariñagun houn: —Le éderutu leigan fein úara numa lidan ábanmeme asiedu, ligíaba alugurana. 24 Nídiña, au le Wügüri Garaüwarügüti, luagu üma le uágubei tariñaga Lererun Bungiu; gama lumoun fugiabutia wügüri le alugurutina! Buítimati hamuga buga lun lun mágurahouniwagubei lan. 25 Ábati ladimurehan Húdasi, aba lálügüdahan: —Máisturu, au funa san? Aba lariñagun Hesusu lun: —Buguya guánarügü ariñagubalin. 26 Dan añaha lubéi eiga, aba lanügünu Hesusu fein lúhaburugu, aba leteingiruni Bungiu tuagu; lárigiñe lagubachagunu, aba líchugunu houn lani disipulugu, ariñageina: —Hou humá; núgubu le. 27 Lárigiñe, aba lárügüdün aban weru buin tau diwéin lúhaburugu, aba leteingiruni Bungiu tuagu, aba lásügüragüdüni houn, ariñageina: —Gurá humá lídangiñe le, sun huguya. 28 Nita le, le añuuragüdübalin iseri daradu, le giñe áwiyurubei hawagu saragu gürigia lun ferudunawa lan hafigoun. 29 Nariñahare hun luagu mátundigiaadina lan diwéin darime weyu le lunbei nátunu iseri tuwuyeri diwéin huma lidan larúeihan Núguchi Bungiu. 30 Lárigiñe heremuhani sálumu, aba houdin luagu wübü Oliwu. 31 Aba lariñagun Hesusu houn lani disipulugu: —Hasandiraguba sun huguya hungua lau maguraasuni nuagu áriebu to, ladüga lariñahare tidan Lererun Bungiu: “Náfarubei hóuniri mudún hilagubei, ábame herederun mudún chagagu”. 32 Lárigiñeme násaarun lídangiñe óunweni, nídiba Galiléa hubaragiñe. 33 Aba lariñagun Féduru lun: —Gayaraati hígirunibu súngubei bábugua, anhein au mígirun nubadibu. 34 Ábati lariñagun Hesusu lun: —Ninarün bau luagu áriebumeme lan le, lubaragiñe layuguruhan gayu, beyeedaguba nau ǘrüwa wéiyaasu. 35 Aba lariñagun Féduru lun: —Gayaraati nounwen buma, meyeedagunbadina bau. Ligiaméme giñe hariñaga sun disipulugu. 36 Lárigiñe aba lachülürün Hesusu hau lani disipulugu lidoun aban fulasu gíriti Hetüsemaní, aba lariñagun houn: —Ñurú humá ya, néibuga afurieida lun Bungiu yara. 37 Aba lanügüni Féduru hama bián lirahüñü Sebedéu lúmagua, aba lagumeserun asandira íruni luma idiheri. 38 Ábati lariñagun houn: —Sanditina aban íruni le lánina óunweni tidan nuani. Redei humá ya, agagudúañu huguyame numa. 39 Ábati lidin Hesusu lubaruaguóun mémeraü, aba láhuduragun lau ligibu múarugun, aba lafurieidún lun Bungiu, lariñaga: —Bungiu Baba, gayara bumuti sun katei; sefubána luéi uniñein gífiti le; gama lumoun mamalá kei nabusenrun, keilá babusenrun. 40 Ábati lagiribudun le ñeinhin habéi lani disipulugu, aba ladariruniña arumuga; aba lariñagun lun Féduru: —Siñati san buga herederun agagudúañu numa ni aban oura? 41 Agagudúañu humá, afurieida huguyame, mábürühan humaamuga lidoun óuchawaguni. Inarüni luagu anha tan huani lun katei le buídubei; ánheinti húgubu, débiliti. 42 Ábaya lidin luagu libiaman wéiyaasu, aba lafurieidún, lariñaga: —Núguchi, anhein siñá lubéi masufurirun nani le lunbei nasufuriruni, adügüwalá bugundan. 43 Ábaya lagiribudun, ábaya ladariruniña lani disipulugu arumuga ladüga wéirihali lidabu hagu. 44 Aba lígiruniña, ábaya lidin afurieida luagu lǘrüwan wéiyaasu, ariñageinamemelei dimurei ligía. 45 Ábati lidin le ñeinhin habéi lani disipulugu, aba lariñagun houn: —Harumuguñameme san, emeraagua huguya? Chülühali oura lun nederegerúniwa, au le Wügüri Garaüwarügüti, háhaburugun gafigountiña. 46 Sará humá, keimoun, yarafaali le lunbei lalugurunina. 47 Ñéingili Hesusu adimureha, ligía liabin Húdasi, le ábanbei hádangiñe duusu disipulugu, hau saragu gürigia tau eféin luma wewe. Hayabin luéigiñe hóubadina hábutigu fádirigu hama wügüriña wéirigutiña lidan hafiñen huríu. 48 Ariñagaaliti buga Húdasi houn: —Le nachuurun, ligia; hárügüdeime. 49 Ábati layarafadun lun Hesusu, aba lariñagun: —Buiti guñoun, Máisturu! Aba lachuuruni. 50 Aba lariñagun Hesusu lun: —Numada, ka bálugubei? Ábati hayabin, aba hárügüdüni Hesusu, aba hanügüni adaüra. 51 Ábati lasagarunu aban hádangiñe lani Hesusu disipulugu lefeinte, aba láchuguni aban larigei lubúein fádiri le íñutimabei. 52 Aba lariñagun Hesusu lun: —Areidabóun befeinte; ladüga sun ha áfarahatiña tau eféin, tauba giñe eféin hafarúa. 53 Ibidiñeti bun luagu ánhana lan hamuga busén, gayara lan namuriahan ǘrüwa-wein-diisi-milu hádangiñe lani Núguchi ánheligu, ani lóunahañanu lan hamuga? 54 Gama lumoun anhein nadüga ítara, ida lubagia lagunfulirun le tídanbei Lererun Bungiu to ariñaguboun luagu lunti lan lasuseredun le ítara? 55 Ábati lariñagun Hesusu houn mutu hagía: —Hiábiñati tau eféin luma wewe lun hárügüdünina kamá hamuga híwerutina? Ságüñaha weyu nañuurun ténpulurugu haganagua arufudaha, madáü humutina. 56 Gama lumoun lasuseredunbei sun le lun lagunfulirun le hariñagubei profetagu tidan Lererun Bungiu. Ábati hígiruni sun disipulugu Hesusu lábugua, aba hanurahan. 57 Ha adaürübalin Hesusu, aba hanügüni ligibugiñoun Gáifasi, fádiri le íñutimabei, le ñein lubéi hadamuridagua arufudahatiña lilurudun Moisesi hama wügüriña wéirigutiña lidan hafiñen huríu. 58 Ánheinti Féduru, falá lumuti dísegiñe darí tibürürünrugun luban fádiri le íñutimabei le ñeinhin lubéi lebelura; aba lerederun ñun hama óunigirutiña ténpulu lun larihin halíaba lan lébeda katei le. 59 Háluahati hábutigu fádirigu, hama sun híbiri liñun-agei lúrudu lidurun Hesusu lau iyeeni lun gayaraabei lan hasiadiruni lun lounwen; 60 gama lumoun madaritiña lidurun lau sun saragu haña lan gürigia ñǘdüntiña ariñaga iyeeni luagu. Lagumuhóun oura, ligía hayabin bián yéetiña íchiga fe luagu; 61 aba hariñagun: —Ariñagati wügüri le luagu gayara lan lagünrinchagunu litenpulun Bungiu, ábaya lanme lararamagüdünu lidan ǘrüwa weyu. 62 Ábati lararamun fádiri le íñutimabei, aba lariñagun lun Hesusu: —Móunabuntibu san ni kata? Káteigia le, le ariñawagúbei buagu? 63 Gama lumoun móunabunti Hesusu. Ábati lariñagun fádiri le íñutimabei lun: —Luagu liri Bungiu le wínwanbei nariñaguña bun lun bariñaguni inarüni. Ariñagabéi woun anhein buguya lubéi Krístubei le Liráü Bungiu. 64 Aba lariñagun Hesusu lun: —Buguya guánarügü ariñagubalin. Ariñagatina giñe hun luagu harihubadina lan, au le Wügüri Garaüwarügüti, ñun luéigiñe lóunwenren Bungiu le Suntigabafu; harihubei giñe niabin lidan huánriñu siélugiñe. 65 Ábati laheiridagunu fádiri le íñutimabei ladaüragun, le ligañi, aba lariñagun: —Anaba laali wügüri le Bungiu lau lererun! Mabusenrunhadiwa amu lun líchugun fe luagu; aganba humaali anabaguni le lariñagubei; 66 ida liña harihin lun? Aba hariñagun: —Gadurunti, lunti lounwen. 67 Ábati hásueraguni ligibu, bulesei haméi; híbiri, aba hagayuahan ligibuagun, 68 aba hariñagun lun: —Kei buguya lan Krístubei le profeta, ariñagabéigia ka la agayuahabei buagu! 69 Sunti lasuseredun sun katei le, ñun liña Féduru bóugudi tibürürünrugu luban fádiri le íñutimabei; aba tiabin aban eseriwihatu luagun, aba tariñagun lun: —Buguya, lúmañadibutia giñe Hesusu le Galiléana. 70 Aba leyeedagun Féduru hagibugiñe súngubei, aba lariñagun: —Ibidiñeti nun ka lan uagu badimureha. 71 Léibuga yebe Féduru luagun bena, ligía tarihini ábanya, aba tariñagun houn ha ñéinbaña: —Eyeri le, lúmañahañeintia giñe Hesusu le Nasarétüna. 72 Ábaya leyeedagun Féduru lau fiñún, aba lariñagun: —Ibidiñeti wügüri ligía nun. 73 Murusun lárigiñe, aba hayabin ha ñéinbaña lumoun Féduru, aba hariñagun lun: —Inarüni luagu aban lan hádangiñe buguya; arihúati luagu ligaburi badimurehan. 74 Aba lagumeserun íñaragua lungua ariñaga lau fiñún: —Ibidiñeti gürigia ligía nun! Lídanmeme oura ligía, aba layuguruhan aban gayu. 75 Ábati laritagun Féduru luagu le lariñagubei Hesusu lun: “Lubaragiñe layuguruhan gayu, ǘrüwaalime wéiyaasu beyeedagun nau”. Aba láfuridun Féduru ñéingiñe, aba layahuahan lau igarigu.

Matéu 27

1 Dan larugadunbei, aba hadamuridagun sun hábutigu fádirigu hama wügüriña wéirigutiña lidan hafiñen huríu ariha kaba lan hadüga lun háfaruni Hesusu. 2 Aba hanügüni güragu, aba hederegeruni lun Ponsiu Pilatu le gumadimati. 3 Dan le larihinbei Húdasi, le alugurubalin Hesusu, luagu siadi hamaali lan Hesusu lun lounwen, aba lasakürihan, aba láguyugüdüni darandi murusun pülata ligía houn hábutigu fádirigu luma houn wügüriña wéirigutiña; 4 aba lariñagun houn: —Afigouhaadina lau nederegerun aban wügüri madurunti lun lounwen. Aba hariñagun lun: —Kámegia le wama? Buguya lun barihin lau lira! 5 Aba lachagaruni Húdasi seinsu ñein ténpulurugu, aba lidin átigiragua lungua. 6 Aba habuduni hábutigu fádirigu seinsu ligía, aba hariñagun: —Siñati wíchuguni seinsu le tidoun gafu to lagei liseinsuna Bungiu ladüga lebegi óunweni. 7 Aba húaradun lun lagañeihóun lufulasun aban wügüri le adaagubei katei lauti múa lau seinsu ligía lun hábunahoun terencha ñein. 8 Ligía Lufulasun Hitaü lubéi líribei fulasu ligía chülǘ lumoun dan le. 9 Ítara liña lagunfulirun le meha lariñagubei profeta Heremíasi: «Barǘ hamuti darandi murusun pülata ligía, ebegi le híchugubei Ísüraelina luagu wügüri ligía, 10 aba hagañeihani lufulasun aban wügüri le adaagubei katei lauti múa lau, kei lariñaguni Nabureme nun». 11 Barüwati Hesusu ligibugiñoun gumadimati, le álügüdübalin, lariñaga lun: —Buguya san Harúeitebei Huríu? Aba lariñagun Hesusu lun: —Buguya guánarügü ariñagubalin. 12 Dan buriti híchugun hábutigu fádirigu hama wügüriña wéirigutiña lidurun, móunabuntiha Hesusu ni kata. 13 Ábati lariñagun Pilatu lun: —Maganbun bumuti san le hariñagubei buagu? 14 Móunabunti Hesusu ni kata; ábati taweiridun lanigi gumadimati. 15 Gagaburi lumuti méhati gumadimati lígiragüdün aban adaürǘti houn gürigia lidan fedu, furumiñeguarügü adaürǘti le hamuriahan luma. 16 Ñéinñeinti aban adaürǘti, díseti léibaahan liri, gíriti Barawási; 17 danti le damuriñu haña lubéi sun gürigia, aba lálügüdüniña Pilatu, lariñaga houn: —Ka habusenrubei nígiragüdün hun, Barawási, odi Hesusu le unbei lariñawagúa Kristu? 18 Líridunbalin giñe Hesusu ladüga subudi laali lan luagu ladüga lan hagimugan lun hederegerei. 19 Sun ñun lan Pilatu luagu lala le lánina aguseruni, aba tóunahan lúmari ariñaga lun: «Madügabá ni kata lau gürigia úaraguati le, ladüga gewenedütina buga aban uénedü wuribati áriebu buga ladüga gürigia le». 20 Aba hádaruni hábutigu fádirigu hama wügüriña wéirigutiña hadoun gürigia lun hamuriahan lun láfuridun Barawási, lun lafarún Hesusu. 21 Ábaya ladimurehan gumadimati houn sun gürigia hagía, aba lariñagun houn: —Ka hádangiñe biángubei habusenrubei lun nígiragüdüni hun? Aba hariñagun: —Barawási. 22 Aba lariñagun Pilatu houn: —Kábati nadüga lau Hesusu le unbei lariñawagúa Kristu? Aba hóunabun súngubei, aba hariñagun: —Dáguabei luagu gurúa! 23 Aba lariñagun Pilatu houn: —Kati wuribati ladügübei? Ábatima hagúaragun, ariñaga: —Dáguabei luagu gurúa! 24 Dan le larihinbalin Pilatu luagu siñá lan ladügün ni kata luéidigia chagaguaü, aba lamuriahan duna, aba lachibuni lúhabu hagibugiñe gürigia, ariñageina: —Mama au lunbei narihin lau lounwen wügüri madurunti le; huguya lun harihin lau. 25 Aba hariñagun sun gürigia: —Wagia hama warahüñü, wanügüba furumiñeguarügü duru wawouguoun luagu lounwen! 26 Ábati lígiragüdüni Pilatu Barawási; aba lóunahan abeichei Hesusu, aba lederegeruni lun ládarawaguniwa luagu gurúa. 27 Lárigiñe, aba hanügüni lisudaranigu gumadimati Hesusu tidoun luban Pilatu, aba hóundaraguagüdüniña sun súdara geyegua lau. 28 Aba haragachunu ladaüragun, aba hadaürün aban daüguaü funatu luagu; 29 aba híchugun aban ridi lauti hiiyu lábulugu, luma aban maburu lúhaburugu le lóunwenren. Ábati háhuduragun ligibugiñe, aba héherahan lau, aba hariñagun lun: —Gabagarilá Harúeite Huríu! 30 Aba giñe hásueraguni, hanügeiha maburu ligía, híchaaguei lábulugu. 31 Lárigiñe héherahan lau ítara, aba haragachunu daüguaü funatu luéi, aba hadaürünu ladaüragun luagu. Aba hanügüni lun ládarawaguniwa luagu gurúa. 32 Dan le áfurideina haña lubéi, aba hadunragun luma aban wügüri Sirenena, gíriti Simón; aba hafosuruni lun lanügüni luguruan Hesusu. 33 Ítara liña hachülürün lidoun aban fulasu gíriti Gólugota (mini lan lira, «Lubara Labu Ichügü»). 34 Ñein híchiga diwéin mígisiñu lau katei gífiti lun Hesusu lun látunu; hóucharügü lumutu, matun lumutu. 35 Dan le dagua hamaali Hesusu luagu gurúa, aba háhurerun súdara ubunuruni lun hafanreinhanu ladaüragun hádangua. Ítara liña lagunfulirun le meha labürühabei profeta: «Áhureratiña ubunuruni lun harihin kaba lan hádangiñe eredera tau nadaüragun». 36 Aba hañuurun ñein lun hóunigiruni. 37 Aba híchugun aban abürühóuni lóugiñe lichügü le ñein lubéi lariñaga ka lan lidurunbei. Ítara liña abürühóuni ligía: «Hesusu le, le harúeite huríu». 38 Dáwaguatiña giñe bián híwerutiña luagu gurúa úara luma, aban luéigiñe lóunwenren, aban luéigiñe lubaünan. 39 Ha buriti ásügürübaña ñéingiñe, aba hanabuni, aba hánhingichuni hachügü, 40 ariñageina: —Buguya le gayaraabei bágurunu ténpulu ábaya bararamagüdünu lidan ǘrüwa weyu, sálbaguaba bungua. Anhein Liráü bubéi Bungiu, rariba luéigiñe gurúa. 41 Ítara liña giñe héherahan hábutigu fádirigu hama arufudahatiña lilurudun Moisesi, fariséugu, hama wügüriña wéirigutiña, lau; ábaha hariñagun hámagua: 42 —Sálbati amu; anhein lungua, siñati lasalbaragun. Anhein ligía lubéi Harúeitebei Ísüraelina, rarila luéigiñe gurúa, afiñe wamaamuga luagu. 43 Ru laali lafiñen luagu Bungiu; sálbaleiti Bungiu guentó anhein inarüni lubéi luagu hínsiñe lan lun, kei ariñagaali lubéi woun luagu Liráü lan Bungiu. 44 Anaba hamuti giñe híwerutiña ha dáwaguñubaña luagu haguruan úara luma. 45 Ábati laburigadun sun fulasu lúmagiñe amidirugu darí ladaünrün ǘrüwa rábounweyu. 46 Kei burí ouraméme ligía, aba lagúaragun Hesusu here, lariñaga: —Elí, Elí, lemá sabaktani? (mini lan lira: «Nubungiute, Nubungiute, ka san uagu bígirana?») 47 Ñéinñanu hádangiñe ha ñéinbaña aganbuti, aba hariñagun: —Laguahaña wügüri le lun profeta Elíasi. 48 Aba lidin aban hádangiñe éibaagueina anüga aban mudusi; lárigiñe ladüdüragüdüni tau diwéin garühütu aba líchuguni luagu aban wewe, aba línchunu lun lun latun. 49 Gama lumoun aba hariñagun ha híbiri: —Ígirabei; wariha anhein ñübuin Elíasi asalbarei. 50 Ábaya ladügün Hesusu aban agúaraguni héreti, ábati lounwen. 51 Lidan oura ligía, aba taheiridagun tubelun ténpulu lidan bián murusun, íñugiñe lun ǘnabun. Aba ladagarun aban hárabaganali, aba labouhan dübü. 52 Aba lánhunrenchunga umúahaü; águyuguatiña saragu hádangiñe afiñetiña luagu Bungiu ha meha hilaguaañabaña. 53 Aba háfuridunga lídangiñe hamúaha lárigiñe lásaarun Hesusu lídangiñe óunweni. Aba hebelurun lidoun uburugu Herusalén le biniwabei, le ñein lubéi harihaña saragu gürigia. 54 Leti hábuti súdaragu hama súdaragu ha óunigirubalin Hesusu, dan hasandirunbalin hárabaganali luma dan harihinbalin líbiri burí katei le asuseredubei, aba hanufudedagun saragu, aba hariñagun: —Inarüni, Liráü Bungiu wügüri le. 55 Ñéinñanu saragu würiña aríagua dísegiñe, ha afalarubalin Hesusu lúmagiñe Galiléagiñe íderagua haméi. 56 Ñeinñoun María Mágüdalena hadan, María to lúguchu Hakobu luma Hosé tuma háguchu lirahüñü Sebedéu. 57 Dan le aguñedeina lubéi, aba liabin aban wügüri rísiti gíriti Hosé; lídangiñeti fulasu le gíribei Arimatéa, hádangiñeti giñe ha afalarubalin Hesusu. 58 Ábati lidin lumoun Pilatu, aba lamuriahani lúgubu Hesusu luma. Ábati lariñagun Pilatu lun lichugúniwa lun; 59 aba lanügüni Hosé, aba lóuburaguni tidan aban gamisa harumatu. 60 Aba líchuguni lidoun lumuaha iseri le yebe lachigagüdübei lubarua luagu dübü. Lárigiñe ladouruni umúahaü lau aban dübü wéiriti luagu lubenari, aba lidin. 61 Ñéinñounti María Mágüdalena tuma to aban María ñun ligibugiñe umúahaü. 62 Larugan, lárigiñe aransehani lubá luéyuri emeraaguni, aba houdin hábutigu fádirigu hama fariséugu lumoun Pilatu; 63 aba hariñagun lun: —Wábuti, haritagua wamuti luagu ariñaga lan meha yeeti lügüra dan meha móunwengili luagu lásaaruba lan luagu lǘrüwan weyu lárigiñe lounwen. 64 Óunahagubeiba achoururei umúahaü darime lǘrüwan weyu, miabin hamaamuga lani disipulugu áriebu íweruhei lúgubu, ábame hariñagun houn gürigia luagu saraali lan. Wéiritimahalimeti lagumuhóun iyeeni le sügǘ lau le furumiñeti. 65 Aba lariñagun Pilatu houn: —Barǘ humá fiu súdara, heiba chouru huméi umúahaü le lubuidun-agei huáraati. 66 Ábati houdin, aba hachoururuni dübü le luágubei umúahaü, aba hígiruniña súdaragu lun hóunigiruni.

Matéu 28

1 Dan le lásügürünbei luéyuri emeraaguni ani arugadeina liña weyu dimaasu, aba tidin María Mágüdalena tuma to aban María arihei umúahaü. 2 Sódini, aba ladagarun aban hárabaganali héreti oura ligía lau lararirun aban lani Wabureme ánheli siélugiñe; aba liabin luagun umúahaü, aba lagidaruni dübü le aubei ladourúa, aba lañuurun luagu. 3 Miriti ánheli ligía kei aban labirihaniga; tiabin ladaüragun, ma lanarime tíharun. 4 Dan le harihinbalin súdaragu, aba hadadagarun lau anufudei, aba herederun kamá hilaguaaña. 5 Ábati lariñagun ánheli ligía houn würiña hagía: —Manufudeda humá. Subuseti nun luagu háluahañein lan Hesusu le ádarawagubei luagu gurúa. 6 Úati ya, saraali kei lariñaguni. Higougu harihei fulasu le ñeinhin lubéi lichugúa; 7 ábame hidin furese, ábame hariñagun houn lani disipulugu luagu saraali lan, luagu aningirán lan hubá hubá Galiléoun; ñeinba harihei. Anihán buga uganu le lunbei níchuguni hun. 8 Aba houdin würiña hagía óufudagueina, lau anufudei luma saragu ugundani; aba houdin éibaagueina ariñagei houn disipulugu. 9 Sunti añaha lan luagu üma, ligía larufudagun Hesusu lungua houn, aba labusurun houn. Ábati hayarafadun lun, aba háhuduragun lun, aba hóuburuni lugudi. 10 Aba lariñagun houn: —Manufudeda humá. Heiba awisaraña nánigu lun houdin Galiléoun, luagu ñeinba lan harihana. 11 Dan le hóudiña lubéi würiña, ligía houdin hádangiñe súdara ha óunigirubaña, aba houdin uburugu, aba habahüdaguni le asuseredubei houn hábutigu fádirigu. 12 Aba houdin ábutigu ha adimureha hama wügüriña wéirigutiña lidan hafiñen huríu lun hebelurun hama lidoun aban úarani; aba híchugun saragu seinsu houn súdara, 13 aba hariñagun houn: —Hariñagame luagu dan lan le aünha lan arumuga áriebu, aba lan hayabin lani Hesusu disipulugu, aba híweruhani lúgubu. 14 Anhein lasubudira gumadimati katei le, wadimurehaba luma luagu hufulesein lun madügǘn lan ni kata hau. 15 Ábati heresibiruni súdara hagía seinsu, aba houdin adügei le uágubei lariñawagúa houn. Ítara liñati hariñaguni huríu chülǘ lumoun dan le. 16 Aba lubeiti houdin unsu disipulugu Galiléoun luagu wübü le meha uágubei lariñaga Hesusu houn lun houdin. 17 Danti le harihinbalin Hesusu, aba háhuduragun lun; lau sun añahein lan hádangiñe, lóuguati hafiñen luagu ligía lan. 18 Aba liabin Hesusu hawagun, aba lariñagun houn: —Rúaali sun ubafu nun sielu luma ubouagu. 19 Heiba lubeiti habügürü gürigia ha lílana sun fulasu, adüga humaña nánime disipulugu; badisei humaña lidan liri Bungiu Úguchili, liri Bungiu Irahü, luma liri Sífiri Sandu. 20 Arufudaha huguyame houn lun gaganbadi hamá lun sun le uágubei nariñaga hun. Subudi huméi luagu anahein lan huma sagü weyu darime lagumuchun ubóu. Ítarala.

Márükosu 1

1 Anihán uganu buiti luáguti Hesukrístu, le Liráü Bungiu. 2 Bürüwañu liña tidan liliburun profeta Isaíasi: «Nóunahañein nóunagüle bubaragiñe, lun laransehani üma lubá biabin. 3 Aganbúati aban umalali lidan fulasu mageirawati, lariñaga: “Aranse humá üma lubá Wabureme, dará humá üma suruti lubá” ». 4 Ani ítara liña liábinbei Huan lidoun fulasu mageirawati, apurichiha houn gürigia lun hasakürihan lun ferudunawa lan hafigoun, badiseiwa hagíame. 5 Ábatiha hayabin lídangiñe sun Hudéa luma sun Herusalén aganbei lapurichihan. Dántiha le hagufeseruni hafigoun, ábahei labadiseiruniña Huan lidan duna le gíribei Hordán. 6 Lautu meha lura kameyu ladaüragun Huan, lauti gueru lagürüga liranaagua; chagagaru léigibaña luma sírudu le áraabuna. 7 Lariñagaha houn gürigia lidan lapurichihan: «Anitebei aban le gabafutimati nuéi, darí lun madüna nan ni lun nélemuchun afaragadei tagürüga ligeidin. 8 Au, lau duna nabadiseiraün; anhein ligía, labadiseirubadün lau Sífiri Sandu». 9 Lidoun buga dan ligía, aba lidin Hesusu Nasarétügiñe, fulasu le lídanbei lumúan Galiléa, aba labadiseiruni Huan lidan duna le gíribei Hordán. 10 Dan le láfuridunbei Hesusu dúnarugugiñe, aba ladaaragun sielu, aba larihin lararirun Sífiri Sandu luagun kei hamuga aban unhun. 11 Aba laganbúniwa lariñagun aban umalali siélugiñe: «Buguya niráü le hínsiñebei nun; le aubei óunwenbu lan nugundan». 12 Lárigiñe, aba lanügüni Sífiri Sandu Hesusu lidoun fulasu mageirawati, 13 aba lerederun Hesusu bián-wein weyu ñein haganagua animaalugu gáñitiña, ábati lóuchaguni Mafia ñein; lárigiñe, aba hayabin ánheligu lun heseriwidun lun. 14 Lárigiñe ladaürǘniwa Huan, aba lidin Hesusu Galiléa apurichihei uganu buiti lúmagiñeti Bungiu. 15 Aba lariñagun: «Chülühali dan, yarafaali larúeihan Bungiu; asaküriha humá, afiñe humá luagu uganu le lánina asalbaruni». 16 Luagu aban weyu, éibugeina liña Hesusu laru laru duna le gíribei Galiléa, aba larihini Simón luma Andürési le lamulen. Esenihani lubeigia hawadigimaribei, háguruñati oura ligía. 17 Aba lariñagun houn: —Higougu, falá humana; ábame nadügün lun hadiahan gürigia nun. 18 Aba hígirunu hasenin furese furese, aba houdin luma. 19 Ábati léibugun Hesusu murusunraüya, aba larihini Santiagu le liráü Sebedéu, luma Huan le lamulen; tídanñanu aban ugunei aramadahoun hasenin. 20 Aba lagúarun houn, aba hígiruni háguchi tidan ugunei hama ha íderagubaliña, aba houdin luma Hesusu. 21 Aba hachülürün lidoun fulasu le gíribei Kafarünaumu lidan luéyuri emeraaguni, aba lebelurun Hesusu tidoun haligilisin huríu, aba lagumeserun arufudaha houn. 22 Wéiritu hanigi gürigia lau sun le lariñagubei Hesusu houn ladüga larufudahan houn lau ubafu, mama kei harufudahan arufudahatiña lilurudun Moisesi. 23 Ñeinñein aban wügüri tidan ligilisi tuguya lau aban sífiri wuribati, aba lagúaragun, lariñaga: 24 —Kame san bemetera wamoun, Hesusu Nasarétüna? Biábiña san lun bagünrinchaguniwa? Subudi numuti kátabu lan, luagu buguya lan Liráü Bungiu le Sándubei. 25 Aba ladeinhan Hesusu lun sífiri wuribati ligía, lariñaga lun: —Maniba, furiba lídangiñe gürigia le! 26 Aba lóunwehagüdüni sífiri wuribati ligía gürigia ligía, aba láfuridun lídangiñe, wágueina. 27 Sun ha ñéinbaña, aba taweiridun hanigi, aba hálügüdagun hámagua: —Katei san le? Katei san iseri arufudahani le? Gürigia le, gabafuti giñe lun lagumadiruniña sífirigu wuribatiña ani aganba hamuti! 28 Aba laganbahóuniwa luagu Hesusu lidan sun Galiléa furese furese. 29 Dan le háfuridunbei tídangiñe ligilisi tuguya, aba lidin Hesusu, Santiagu luma Huan hábiñe Simón luma Andürési. 30 Roun tiñati límedi Simón, tabiruahaña; aba hariñagun lun Hesusu luagu sándiñoun lan. 31 Ábati lidin tuagun, aba lárügüdüni túhabu, aba liñuragunu; lídanmeme oura ligía aba tareidagun, aba tásaarun, aba tetenirun houn. 32 Dan le lálüdün weyu, gúñeeli, aba hanügǘniwa sun sánditiña hama sun ha gawagubaña sífirigu wuribatiña lun Hesusu, 33 aba hóundaragun sun lílana fulasu lubadu bena. 34 Areidaguagüdati Hesusu saragu sánditiña ha láutiña ámuñegueinarügü luwuyeri sandi, sagá ligía saragu sífirigu wuribatiña hawéi gürigia. Mígirunti méhati lun hadimurehan sífirigu hagía, ladüga subudi hamani káteiñein lan. 35 Lubá larugan, dan le búrigagili, aba lásaarun Hesusu, aba láfuridun bóugudin luéi uburugu lidoun aban fulasu le mageirawati lun lafurieidún lun Bungiu ñein. 36 Aba lidin Simón hama líbirigu áluahei. 37 Dan le hadarirunbálin, aba hariñagun lun: —Añaheintia saragu gürigia áluahabu. 38 Aba lariñagun houn: —Keimoun lidoun burí líbiri fulasu le yarafabei, apurichiha náamuga giñe ñein, ladüga lun lira niabin ubouagun. 39 Ítara liña lubeiti éibuga lumuti Hesusu sun Galiléa apurichiheina tidan burí haligilisin huríu lidan sun fulasu, asagaheina ligía sífirigu wuribatiña hawéi gürigia. 40 Aba liabin aban gürigia sánditi lau lépüra, aba láhuduragun ligibugiñe Hesusu, aba layumuragun lun, lariñaga: —Gayaraati bareidaguágüdünina ánhabu busén. 41 Aba lagudemedagun lun Hesusu, aba laguuruni lau lúhabu, aba lariñagun: —Busentina, areidaguabá. 42 Kei lariñagun ítara, aba lareidagun sánditi ligía. 43 Ábati lóunahani Hesusu ñéingiñe lárigiñegua, ariñageina lun: 44 —Mabahüdaguabéitia ni ka un; ñǘdünrügüba arufudagua bungua lun hafadirin huríu, ábame bíchuguni badagaragüdün luagu barumadun keisi lariñaguni lilurudun Moisesi. Ítara luba harihini gürigia luagu areidaguaadibu lan. 45 Ábarüga lidin, aba labahüdaguni sun le asuseredubei lun houn sun gürigia; ligía lébubei lásiñarun lan lerederun Hesusu furangu lidan ni aban fulasu; aba lerederun le ñein lumuti ua hamá gürigia. Lau sun lira, ñǘbuinmemetiña lídangiñe sun fulasu arihei.

Márükosu 2

1 Átiri weyu lárigiñe, ábaya lagiribudun Hesusu uburugun Kafarünaumu, aba haganbun gürigia luagu giribuhali lan. 2 Aba hóundaragun saragu gürigia darí lun mabaraaña lan ni bénabu; aba lapurichihani uganu buiti lúmagiñeti Bungiu houn. 3 Ábati hayabin gádürü wügüriña barüina hagía aban wügüri le deregüdaali lúgubu. 4 Keiti siñá lubéi hachülürün le ñein lubéi Hesusu ladüga hiibe gürigia, aba hagidarun murusun luéigiñe tábulugu muna lóugiñe le ñein lubéi Hesusu, aba harariragüdüni sánditi ñéingiñe tidan lubarari. 5 Dan le larihinbalin Hesusu hafiñen, aba lariñagun lun le sándibei: —Niráü, ferudunawaali bifigoun. 6 Ñéinñanu hádangiñe arufudahatiña lilurudun Moisesi ha ñúnbaña ñein, aba hasaminarun: 7 «Ka san uagu ladimureha ítara? Lanabaguñeinga le Bungiu, ladüga úati ni aban gayaraati feruduna lan figóu luéidigia Bungiu». 8 Subudi lumutiti Hesusu le hasaminarubei, aba lariñagun houn: —Ka san uagu hasaminara ítara? 9 Káteitima san ménrengubei lariñawagún lun sánditi le: “Ferudunawaali bifigoun”, o lariñawagún lun: “Saraba, budaboun bubarari, beiba?” 10 Narufudaaliti hun luagu gabafu nan, au le Wügüri Garaüwarügüti lun feruduna nan figóu. Aba lariñagun lun sánditi: 11 —Saraba, budaboun bubarari, beiba búbiñoun. 12 Aba lásaarun sánditi lidan oura ligía, aba labudunu lubarari, aba láfuridun ñéingiñe, aríagu sun ha ñéinbaña lun. Wéiritu hanigi ha ñéinbaña lau katei le, aba híchugun uéiriguni lun Bungiu, ariñageina: —Marihinñahágidiwa katei ítara buriti kei le! 13 Ñéingiñe, ábaya lidin Hesusu larun duna; dan le hayarafadunbei saragu gürigia lubadun, aba larufudahan houn. 14 Lásurun larufudahan houn, aba lasigiruni léibugun; aba larihini Lewí, le liráü Alüféu, ñun liña le ñein lubéi laguburahóua liseinsuna gumadi. Aba lariñagun lun: —Falabana. Aba lásaarun Lewí, aba lafalaruni. 15 Lárigiñeti, ñeinñein Hesusu eiga lúbiñe Lewí; ñéinñanu gíñeti saragu aguburahatiña liseinsuna gumadi, hama amu gafigountiña ñun luagu dábula úara luma, hama lani disipulugu, ladüga saragu haña afalaruti. 16 Dan le harihinbalin arufudahatiña lilurudun Moisesi, ha fariséugu ka lan uma leiga, aba hariñagun houn lani disipulugu: —Ida liña san léiginbei humaisturun hama aguburahatiña liseinsuna gumadi luma hama gafigountiña? 17 Dan le laganbunbalin Hesusu katei le, aba lariñagun: —Ha masandibaña memegeiruntiña surusia; ha sándibaña, hagía mégeibaña surusia. Mama lubeiti niábiña áluaha gürigia richaguatiña, niábiña áluahaña ha gafigounbaña. 18 Luagu aban weyu, dan le hayunarun lánigu Huan hama fariséugu lun hagunfulirun luma Bungiu, aba hayabin fiu gürigia álügüdei Hesusu, hariñaga lun: —Ka san uagu hayunara lánigu Huan hama fariséugu lun hagunfulirun luma Bungiu, ánhaña bani disipulugu mayunaruntiña? 19 Aba lóunabun Hesusu: —Gayaraati funagia hayunarun amisurahóutiña lidoun aban maríei dan le anihein lan adari ñein hama? Anhein anihein lubéi adari ñein, siñati hayunarun, lunti heigin. 20 Lachülürüba dan lun lanügǘniwa adari hámagiñe; ligíameti hadaani lun hayunarun. 21 «Máfadahountu daüguaü binaduharu tau gamisa iseri, ladüga lememe tife gamisa to iserigiru taheiridaguboun to binaduharuboun danme le tadiñuragun, laweiridatimabati héiriti. 22 Meserúnwatu giñe diwéin to iserigiru lidoun aban agei gueru le binaduhali ladüga tabouchagubei diwéin iseri gueru binadu danme le tiñurun. Féridimeti diwéin, féridi gueru. Ligía lubeiti lunti teserúniwa diwéin iseri lidoun gueru iseri». 23 Luagu aban luéyuri emeraaguni, éibugeina liña Hesusu hau lani disipulugu labadinagua nadü, aba hátühan lani disipulugu türigu dan le hásügürün. 24 Aba hariñagun fariséugu lun Hesusu: —Arihabá houn bánigu! Ka san uagu hadüga wadagimanu le moun lumuti ladügǘniwa lidan luéyuri emeraaguni? 25 Aba lariñagun houn: —Maliihangidün luagu le meha ladügübei Dawidi luagu aban dan, dan le lalamachunbei, ligía hau sun líbirigu? 26 Aba lebelurun lúbiñoun Bungiu dan le Abiatárü lan fádiribei le íñutimabei, aba léiginu fein to sagüráuboun, to máhawaboun héiginu amu gürigia haweidigia fádirigu según lilurudun Moisesi; ani ru ligía houn gürigia ha lúmabaña. 27 Aba giñe lariñagun Hesusu houn: —Lun wügüri ladügǘwa luéyuri emeraaguni, mama wügüri adügǘbei lun weyu ligía. 28 Ligía gabafutina giñe, au le Wügüri Garaüwarügüti luagu luéyuri emeraaguni.

Márükosu 3

1 Ábaya lebelurun Hesusu tidoun aban haligilisin huríu; ñéinñeinti aban wügüri hilaali aban lúhabu. 2 Ñéinñanuti fiu gürigia ariha anhein lagaranihaba lubéi Hesusu lun lidan luéyuri emeraaguni, lun hadarirun lidurun. 3 Aba lariñagun Hesusu lun le hilaalibei úhabu: —Saraba, ráramaba ya hagibugiñe súngubei. 4 Aba lálügüdüniña ha híbiri, lariñaga houn: —Ka lunbei ladügǘniwa lidan luéyuri emeraaguni, buiti odi wuribati, lesefurúniwa ibagari odi lagidarún? Sun hagía, aba hámanichun. 5 Ábati laríaguniña Hesusu lau igañi luma íruni ladüga tidere hanigi. Aba lariñagun lun wügüri ligía: —Tulebei búhabu. Aba látuleruni, aba lareidagun. 6 Ábati háfuridun fariséugu, aba hagumeserun adimureha hámagua luma hama lánigu Erodesi ida luba lan háfaruni Hesusu hilagubei. 7 Aba lidin Hesusu hau lani disipulugu larun duna, aba hafalaruni saragu gürigia Galiléana. 8 Dan le laganbúnbei luagu óunwenbu burí katei le ladügübei, aba hayabingua gürigia Hudeagiñe, Herusaléngiñe, Iduméagiñe, loubafurugugiñe duna Hordán, Tírugiñe, luma Sidongiñe lun harihini. 9 Ligía lariñagunbei Hesusu houn lani disipulugu lun aranseñu hamá aban ugunei lubá luéi hámurudaguni saragu gürigia hagía; 10 ladüga kei gíbeeña lubéi lareidaguagüdün, sun sánditiña, aba háguragun houngua luagun lúnrügü haguuruni lun lareidaguagüdüniña. 11 Dántiha le harihini ha gawagubaña sífirigu wuribatiña, ábaha háhuduragun ligibugiñe, aba hagúaragun sífirigu hádangiñe, hariñaga: —Liráü Bungiu buguya! 12 Aba leweridiruniña Hesusu lun mariñagun hamani káteiñein lan. 13 Lárigiñe, aba lamudeirun Hesusu luagun aban wübü ñein lubéi lagúara houn ha únbaña labusenra. Dan le óundara laaña 14 aba lanúadirun duusu hádangiñe lun lúmabaña lan súnwandan luma lun lóunahaniña apurichiha. 15 Aba líchugun ubafu houn lun hareidaguagüdün sánditiña luma lun hasagahan sífirigu wuribatiña. 16 Anihán hiri duusu wügüriña hagía: Simón, le unbei lagúaha Hesusu Féduru; 17 Santiagu lau Huan le lamulen, ha lirahüñü Sebedéu, ha únbaña lagúaha Hesusu Boanerühesi (mini lan lira, «Lirahüñü Wayuhuru»); 18 Andürési, Felipe, Barütolumé, Matéu, Tomasi, Santiagu le liráü Alüféu; Tadéu, Simón—aban meha wügüri le áfaaguti lun hawanserun huríu, 19 luma Húdasi Isükarióte le alugurubalin Hesusu. 20 Lárigiñe, aba hagiribudun hárigoun, aba hebelurun tidoun aban muna, ábaya hóundaragun saragu gürigia ñein darí lun madaani hamá ni lun heigin. 21 Dan le hasubudirunbalin liduheñu Hesusu ka lan suserebei, aba hayabin lun yebe hanügüni, ladüga hariñagun gürigia luagu lǘlühali lan lau. 22 Ñéinñanu arufudahatiña lilurudun Moisesi ha achülürübaña Herusaléngiñe, aba hariñagun: «Wügüri le, anihein Belisebú, le Mafia, le hábuti sífirigu wuribatiña, luma; lau lubafu Mafia lasagaha sífirigu wuribatiña». 23 Ábati lagúarun Hesusu houn lun hayarafadun lubadun, aba líchugun aban hénpulu houn, aba lariñagun: —Ida luba gayara lan lasagaruni Mafia Mafia guánarügü? 24 Furumiñeguarügü arúeihani le afanreinraguti lun hageindagun hámagua, lagünrinchaguba; 25 ani siñabei giñe hadurarun iduheñu keisi iduheñu ánhaña afanreinragua. 26 Anhein hamugati afanreinragua Mafia, lageindaguame lúmagua, siñabei ladurarun, lagumuchaguagülerügübei lira. 27 Úati ni aban lun lebelurun lúbiñoun aban wügüri le héreti lun lanügüni lílagu anhein magüragun lan wügüri héreti ligía furumiñe. Ítararügüñein gayara lan líweruhani lílagu. 28 «Ninarün hau luagu gayara lan ferudunawa lan sun figóu luma sun wuribani le hariñagubei gürigia, 29 luéidigia lun hadimurehan wuriba luagu Sífiri Sandu; siñabei ferudunawa lan figóu lira, lerederuba hadurun lun sun dan». 30 Lariñagunbalin Hesusu lira, ladüga hariñagun luagu lubafu lan Mafia lubafu Sífiri Sandu le lídanbei. 31 Lárigiñe, aba tachülürün lúguchu Hesusu hau lamulenu le ñein lubéi Hesusu, aba herederun bóugudi, aba hóunaagüdün luagu. 32 Hati ñúnbaña geyegu lau Hesusu, aba hariñagun lun: —Anuhántia búguchu hau bamulenu bóugudi, háluahañadibu. 33 Aba lariñagun houn: —Kagia núguchuboun hama namulenu? 34 Aba laríagun hawagun ha ñúnbaña geyegu lau, aba lariñagun: —Añaha núguchu hama namulenu, 35 ladüga furumiñeguarügü ha adügüti lugundan Bungiu, hagía namulenubaña, nítunu tuma núguchu.

Márükosu 4

1 Ábaya lagumeserun Hesusu arufudaha laru duna, aba hóundaragun saragu gürigia le ñein lubéi. Kei gíbeyaaña lubéi gürigia ñein, aba ládinun Hesusu tidoun aban ugunei to ñeinboun dúnarugu. Aba lañuurun tidan, aba herederun sun gürigia laru duna. 2 Ábati larufudahan saragu katei houn lau hénpulu, lariñaga houn: 3 «Aganba humana: Ñeinñein aban ábunaguti, aba láfuridun ábunagua. 4 Lidan afuruheinalani lila nadü, aba lábürühan lídangiñe luagun üma; aba hayabin dunuru, aba héigini. 5 Líbiri, aba lábürühan labadinaguóun dübü le ñein lumuti ua lan saragu múa; aba labouchun furese ladüga mahulilin lan múa. 6 Dan le lásüdün weyu, aba lásaürün; keiti málagüle lubéi, aba lounwen. 7 Líbiri ilaü, aba lábürühan labadinaguóun hiiyu, aba laweinamudun hiiyu úara luma, aba lañaradaguagüdüni; maginduntiti nadü ligía. 8 Aniheinti lídangiñe, ábürühati lidoun múa buiti, aba labouchun, aba laweinamudun, ma lubuidun alubahóuti lídangiñe! Anihein lídangiñe, íchuguti darandi in luagu kada aban ilaü, líbiri ruti ǘrüwa-wein, líbiri, san». 9 Ábati lariñagun houn: —Ha garigeirugubaña lun haganbun, aganba hamá. 10 Lárigiñe, dan le lerederunbei Hesusu lábugua, aba hayabin duusu apostolugu hama híbiri lánigu, aba hálügüdüni ka lan lílabei hénpulu le. 11 Aba lariñagun houn: «Huguya, subudigüda laali Bungiu katei aramudaguati le lánina larúeihan hun; ánhaña ha meberesenbaña lau lererun, lau hénpulu lariñawagúa katei luáguti larúeihan houn, 12 lun danme lan harihin, ibidiñe láamuga houn ka lan lanichigubei katei le harihubei; danme haganbun, ua láamuga gunfuranda hamá, lun lásiñarun hagiribudun lun Bungiu lun ferudunawa lan hafigoun». 13 Aba lariñagun houn: «Úati san gunfuranda humani le? Ida lubati gunfuranda humani líbiri hénpulu? 14 Le ábunagubalin lila nadü, ítara liña kei le apurichihabalin Lererun Bungiu. 15 Añahein gürigia, ítara haña kei lila nadü le ábürühabei lidoun üma; aba haganbuni Lererun Bungiu; lárigiñe haganbuni, aba liabin Mafia, aba lagidaruni dimurei le abunúbei tidan hanigi. 16 Híbiri gürigia, ítara haña kei ilaü le abunúbei laganagua dübü; aba haganbuni Lererun Bungiu, aba heresibiruni lau ugundani, 17 gama lumoun kei málagüle lubéi, mederebuguduntiña; danti le hóuchawaguniwa, o héibaahouniwa lan luéigiñe Lererun Bungiu, aba heferidiruni hafiñen. 18 Hayabin híbiri, ítara haña kei ilaü le abunúbei laganagua hiiyu; aba haganbuni Lererun Bungiu, 19 gama lumoun wéiritimati hafuudun luagu katei le lánina ibagari le, aba leyeeduniña línsiñehabu irisini, aba habusenrun gama hamani sun katei. Sun le, aba láfaruni Lererun Bungiu tídangiñe hanigi; mígiruntiti lun lalubahóun hadan gürigia hagía. 20 Gama lumoun añahein giñe gürigia, ítara haña kei ilaü le abunúbei lidan múa buiti; aba haganbuni Lererun Bungiu, aba heresibiruni, alubahóuati katei buiti hádangiñe, kei lila nadü le íchugubei darandi aguu luagu aban ilaü, o ǘrüwa-wein, o san». 21 Aba lariñagun houn: «Béwati funagia aban lanpu lun lichugúniwa tábugiñe aban gafu o tábugiñe lan gabana? Uá! Luagu dábula lichugúa lun larugoungadágüdün múnada. 22 Úati lubeiti ni kata le aramudaguati lun mafurangudúnbei lan, ua ligía ni kata le ibidiñewati lun masubudirúnwabei lan. 23 Ha garigeirugubaña lun haganbun, aganba hamá». 24 Ariñagati giñe houn: «Teni humatia lun le haganbubei. Ladüga le auti hamisuraha amu, lauba giñe hamisurahóua, rúaraüya ligíame murusun lanwoun. 25 Ítara liña lubeiti, le gámati, lichugúba lanwoun lun, anhein le mámati, íbini murusun le lúmabei lagidarúba luéi». 26 Ariñagati giñe Hesusu: «Ítara liña larúeihan Bungiu kei le asuseredubei lun aban wügüri le ábunubei lila nadü lidan múa; 27 ligiaméme lun arumugañu lan o agagudúañu lan, áriebu lan yebe o wéyuagu yebe, boumemeti nadü ani weiri ligía, gama lumoun ibidiñeti lun ábunaguti ida liña lan lasuseredun. 28 Múa guánarügü arandarati; furumiñe aba láfuridun ídibu, ñéingiñe aba legelewehan, ñéingiñe aba labuinchun ílewei lau ilaü. 29 Danti le funaali lila nadü, aba látühouniwa ladüga chülühali lan lidaani lalubahóun». 30 Ariñagati giñe Hesusu: «Ka san lenegebei larúeihan Bungiu, o ka hamuga hénpulu gayaraabei wayusurun lun warufuduni? 31 Ítara liña kei aban tila mosutása le abunúti lidan múa. Ligía aban lídangiñe ilaü le ñǘraütimabei ubouagu; 32 gama lumoun dan le labunún, aba laweiridun, ligía wéiritimabei tídangiñe sun híduru geigúaditu to lídanboun ichari; wéinamuti lilimun darí lun gayara lan hemeraagun dunuru lábugiñe lamuñounga le líchugubei». 33 Ítara liñaha larufudahan Hesusu luagu larúeihan Bungiu houn lau saragu hénpulu libe le darí le ñein lumuti gayara lan gunfuranda hamá. 34 Marufudahanti ni kata houn luagu larúeihan Bungiu mayusurunga hénpulu. Aba lafuranguagüdüni sun hénpulu houn lani disipulugu dan le hagíarügü lan luma. 35 Weyuméme ligía, dan le laguñeedunbei, aba lariñagun Hesusu houn lani disipulugu: —Keimoun loubafurugun lagunu. 36 Ábati hígiruniña sun gürigia hagía, aba hanügüni Hesusu tidan ugunei to gádanbaliña. Ñeinñoun burí giñe amu ugunei úara hama. 37 Aba láfuragun aban garabali héreti, aba lebeluhan duna tidoun ugunei darí lun yebe tabuinchun. 38 Larumuguñati Hesusu tiyuna ugunei balañu tuagu aban ichügübarari. Aba hagagudahani, aba hariñagun lun: —Máisturu! Mebereseguntibu san lau wadibiragua lan? 39 Aba lásaarun Hesusu, aba ladeinhan lun garabali, aba lariñagun lun lagunu: —Maniba! Deregüdaguabá! Aba lagalumadun garabali, aba darangila lan sun katei. 40 Ábati lariñagun houn lani disipulugu: —Ka san uagu luéirinbei hanufude? Ka san uagu mafiñen hubéi? 41 Aba herederun lau óunwenbu anufudei, aba hálügüdagun hámagua: —Katei funa san le, íbini lubéi garabali luma barana adüga hamuti le lubeibei?

Márükosu 5

1 Aba hachülürün loubafurugun lagunu lidoun fulasu le gíribei Gadara. 2 Lárigiñerügü láfuridun Hesusu tídangiñe ugunei, aba liabin aban gürigia gawaguti aban sífiri wuribati luagun, gürigia ligía gabusandugiñe láfurida, 3 ladüga ñein lan laganóua ani úati ni aban gayaraati lagüraguni, ni lau güringüri. 4 Lau sun güraguañaha hamaali lan lugudi luma lúhabu lau güringüri, súnwandan látumuraguni; úati ni aban gayaraati lagalumaruni. 5 Súnwandanha léibugun áriebu wéyuagu agúaraheina luagu burí wübü luma burí gabusandu íbaagueina ligía lungua lau dübü. 6 Dan le larihinbalin gürigia ligía Hesusu dísegiñe, aba léibaagun lubaroun, aba láhuduragun ligibugiñe, 7 aba lagúaragun lun: —Ka san uagu bemetera numoun, Hesusu Liráü Bungiu le Íñutimabei? Ayumuraguatina bun luagu liri Bungiu lun masufuriragüdün bánina. 8 Lariñagunbei ítara ladüga gumeseeli lan Hesusu ariñaga lun: —Sífiri wuribati, ígirabei gürigia le! 9 Aba lálügüdüni Hesusu: —Ka biri? Aba lóunabun, lariñaga: —Lehión niña ladüga gíbetiwa. 10 Aba hayumuragun sífirigu hagía lun Hesusu lun móunahan lániña bóugudin luéi fulasu ligía. 11 Keiti ñéinñanu lubéi saragu buíruhu eiga ñein luagu wübü, 12 aba hayumuragun sífirigu wuribatiña hagía lun, hariñaga lun: —Óunahabawa hadoun buíruhu hara; ruba üma woun lun webelurun hadoun. 13 Ábati líchugun Hesusu üma houn, aba háfuridun luéi gürigia ligía, aba hebelurun hadoun buíruhu. Ñéinñanu hawara bián-milu buíruhu. Aba háguragun buíruhu hagía houngua luéigiñe wübü, aba hábürühan baranahoun, aba hañaradagun. 14 Ábati hanufudedagun ha óunigirubaliña buíruhu hagía, aba héibaagun abahüdaguei le asuseredubei uburugu luma áraabu. Aba hayabingua gürigia arihei ka lan asuseredubei. 15 Dan le hachülürünbei le ñein lubéi Hesusu, aba harihini gürigia le meha gawagubei sífirigu wuribatiña ñun liña, tauñein giñe ladaüragun, areidaguaali; aba hanufudedagun. 16 Hati arihubalin, aba habahüdaguni le asuseredubei lun gürigia le buga gawagubei sífirigu wuribatiña luma hawaguti buíruhu, houn. 17 Ábati hayumuragun lun Hesusu lun láfuridun lídangiñe hageira. 18 Dan le ládinunbei Hesusu tidoun ugunei, aba layumuragun wügüri le bugaha gawagubei sífirigu wuribatiña lun lun lidin luma; 19 máhati Hesusu, ariñagarügüti lun: —Beiba búbiñoun hamoun biduheñu, ábame babahüdaguni sun le ladügübei Babureme Bungiu buagu lau lugudemehabu bun. 20 Aba lidin, aba lagumeserun abahüdaguei sun le ladügübei Hesusu luagu lidan sun fulasu Dekapolisi; aba taweiridun hanigi súngubei. 21 Dan le lagiribudunbei Hesusu tidan ugunei loubafurugun duna, aba hayabingua bürübünu gürigia le ñeinhin lubéi, aba lerederun ñein laru duna. 22 Ábati liabin aban hádangiñe tábuti haligilisin huríu, gíriti Hairu. Dan le larihinbalin wügüri le Hesusu, aba láhuduragun lubadu lugudi, 23 aba layumuragun lun, lariñaga: —Anuhein niráü tounwe; keimoun bíchigei búhabu tuagu, areidagua táamuga ani gabagari tuguyame. 24 Aba lidin Hesusu luma, saraguhaña gürigia afalarutiña; aba buriti hámurudaguni Hesusu. 25 Hádanti saragu gürigia ha, ñeinñoun aban würi sánditu, duusu irumu tau lau lésehan hitaü tídangiñe. 26 Súfuriharu saragu hámagiñe surusiagu ani wesi taali sun le túmati, mareidaguntu, gánwoungueinarügü ligía tisandi. 27 Aba taganbun ladimurehóun luagu Hesusu, aba tiabin lanagangiñe hadan saragu gürigia, aba taguurunu ladaüragun, 28 ladüga tariñagun túnguarügü: «Láurügüme naguurunu ladaüragun nareidaguba». 29 Lidan oura ligía, aba lerederun lésehan hitaü tuéi, aba tasandiragun tungua luagu areidaguaaru lan. 30 Ábati lasandiruni Hesusu luagu areidaguagüdaali lan gürigia lau lubafu, aba lagararaagun hawagun gürigia ha lanagangiñebaña, aba lálügüdahan, lariñaga: —Ka aguurubei tuagu nadaüragun? 31 Aba hariñagun lani disipulugu lun: —Aríagubiñatia lun hiibe gürigia ya luagu murugu haña lan, álügüdahagidibu ka lan aguurubei buagu? 32 Aba laríagun Hesusu geyegua lau áluaha ka lan aguurubei luagu. 33 Aba tiabin würi tuguya adadagareina lau anufudei, subudiñutéi le asuseredubei tun; aba táhuduragun ligibugiñe, aba tariñaguni sun inarüni lun. 34 Aba lariñagun Hesusu tun: —Niráü, areidaguaadibu ladüga bafiñen. Beiba lau darangilaü, areidaguñu lídangiñe bisandi. 35 Ñéingili Hesusu adimureha, ligía hayabin lúbiñegiñe wügüri le buga ñǘdünbei ougei luagu tisandi liráü, aba hariñagun lun túguchi irahü tuguya: —Hilatia biráü, ígiragubeibei Máisturu lungua guentó. 36 Aganba lumuti Hesusu le hariñagubei, aba lariñagun lun wügüri ligía: —Manufudedabá, afiñerügübá. 37 Máhatiti houdin amu luma luéidigia Féduru, Santiagu luma Huan le lamulen Santiagu. 38 Dan le lachülürünbei lúbiñoun wügüri ligía, aba larihini chagaguaü hama gürigia ha ayahubaña, agúaraha. 39 Aba lebelurun, aba lariñagun houn: —Ka san uagu hareincha, ayahuaha burí huguya ítara? Móunwentutia irahü to, tarumugarügüña. 40 Aba héherahan lau. Ábati láfuridagüdüniña Hesusu súngubei ñéingiñe, aba lanügüni túguchi irahü tuma túguchu hama ha ñǘdünbaña luma, aba lebelurun le ñeinhin tubéi irahü. 41 Aba lárügüdüni túhabu, aba lariñagun tun: —Talita kumi (mini lan lira: Niráü, bun nariñaga, saraba). 42 Lidan oura ligía, aba tásaarun irahü tuguya, aba téibugun. Wéiriaraüharu, duusu irumu tau. Aba taweiridun hanigi gürigia ha ñéinbaña. 43 Aba líchugun Hesusu dimurei héreti houn lun mabahüdagun hamani ni ka un, aba giñe lariñagun houn lun híchugun éigini tun.

Márükosu 6

1 Aba lidin Hesusu ñéingiñe, aba lagiribudun lageiroun; aba houdin lani disipulugu luma. 2 Dan lachülürünbei luéyuri emeraaguni, aba larufudahan tidan haligilisin huríu; saraguhaña gürigia aganbei, aba taweiridun hanigi lau larufudahan, aba hariñagun: —Halía funa san lafurendeirei gürigia le sun le? Ka san luwuyeri lichú aau le luágubei? Ida liña san gayara lubéi ladaagun milaguru? 3 Sarafangeiga le tiráü María le, líbugaña Santiagu, Hosé, Húdasi luma Simón; ani wámañanu giñe lítunu. Aba híchugun mabahüdǘni luagu. 4 Aba lariñagun Hesusu houn: —Gúndaatiña sun gürigia lau aban profeta, mámarügaali ligía lídangiñeti hageira o haduhe lan o tílana lan haban. 5 Ligía lásiñarunbei ladügün amu milaguru ñein luéidigia líchugun lúhabu hawagu bianraü sánditiña, aba lareidaguagüdüniña. 6 Wéirituti lanigi lau mafiñen hamá. Lárigiñe, aba léibuguni lirahüñü fulasu, arufudaheina. 7 Aba lóunahan hawagu duusu lani disipulugu lun lagumeserun óunahaña bián bián; aba líchugun ubafu houn lun gayara lan hasagahan sífirigu wuribatiña. 8 Ruti dimurei houn lun manügün hamá ni kata luagu héibugun luéidigia badun; moun lumuti giñe hanügün ni fein, ni sagü, ni seinsu, 9 lun geidi tan hasabadun, lun mabiaman tan hasimisin. 10 Ariñagati giñe houn: —Danme le hebelurun tidoun aban muna apusaraha, redei humá ñein tídanmeme muna tuguya darí háfuridun lídangiñe fulasu ligía. 11 Ánhaünti meresibirúniwa lidan aban fulasu, maha hagía haganbunün, furí humá ñéingiñe, ábame háfuruduni kaliki luéigiñe hugudi, liseininme magundani hau lílana fulasu ligía, ígira humaña kei hadariragun houngua. Ninarün hau luagu danme lan lachülürün luéyuri Bungiu lun laguseragüdüniña sun gürigia, maweirinbei habeichúniwa Sodomana hama Gomorana kei lílana fulasu le meresibirunbalün. 12 Ábati háfuridun, aba hapurichihan houn gürigia luagu lunti lan hasansiruni ligaburi hóuserun. 13 Sagatiña giñe saragu sífirigu wuribatiña hawéi gürigia, hurugua hagía garaba hawagu saragu sánditiña, aba hareidaguagüdüniña. 14 Keiti aganbahóuaali lubéi luagu Hesusu lidan sun fulasu, aba giñe lachülürün larigeirugun urúei Erodesi. Saragu haña ariñagutiña: «Saraya Huan le abadiseihabei lídangiñe óunweni, ligía luéirinbei lubafu». 15 Híbiri ariñaga: «Elíasi le meha profeta le». Híbiri ariñaga: «Aban profeta kei ha binadu». 16 Dan le laganbunbalin Erodesi sun le, aba lariñagun: —Huan le meha nadürüragüdübei ichügü le, saraya lídangiñe óunweni. 17 Le meha asuseredubei, óunahaali meha Erodesi adaürei Huan, aba lagüraguni lau güringüri furisunrugu tadüga Erodíasi. Würi tuguya, lani meha Felipe, le lamulen Erodesi, weiriou; aba lanügünu Erodesi lúmarime. 18 Aba meha lariñagun Huan lun Erodesi: «Moun lumuti bagamaridunu lúmari bamulen». 19 Aba layereegudun Huan tun Erodíasi, aba tabusenrun táfaruni hilagubei; 20 gama lumoun siñá tumuti ladüga hanufudeti meha Erodesi luéi, ladüga aban lan wügüri richaguati ani sánduti Huan, ábatiha lóunigiruni. Lau sun dan lan laganbuni Erodesi le lariñagubei Huan aba lerederun ibidiñounga lun kaba lan ladüga, aganba lumuti lau ugundani. 21 Aba tadariruni Erodíasi tichansin dan le lagunfulirunbei Erodesi irumu, aba ladügün fedu houn gumadimatiña hama hábutigu súdaragu hama amu burí gürigia wéirigutiña ha Galiléabaña. 22 Aba tebelurun tiráü Erodíasi ñein lubéi fedu le, aba tabinahan; gúndaatiti Erodesi hama sun ha ñéinbaña eiga luma lau tabinahan irahü to, aba lariñagun tun: —Amuriahabéi le babusenrun numa, níchugubei bun. 23 Ru lumuti lererun tun luagu líchugubei lan furumiñeguarügü katei le tamuriahan luma tun, íbini lan tamuriahaní lamidan larúeihan. 24 Aba táfuridun, aba tariñagun tun túguchu: —Kaba san namuriaha luma? Aba tariñagun tun: —Amuriahabéi lichügü Huan le abadiseihabei luma. 25 Aba tebelurun irahü to furese le ñeinhin lubéi urúei, aba tariñagun lun: —Busentina lun bíchuguni lichügü Huan le abadiseihabei nun lidan aban asiedu guenlé guenlé. 26 Aba lírudagun urúei saragu; gama lumoun kei ru laali lubéi lererun ani aganbagu haña amisurahóutiña lun, máhati lun michu lubéi lan le tamuriahabei luma tun. 27 Furese furese, aba lóunahan urúei aban súdara lau dimurei lun lanügüni lichügü Huan lun. 28 Aba lidin súdara ligía furisunrugu, aba ladürürüni lichügü Huan, aba lanügüni lidan aban asiedu. Aba líchuguni tun irahü tuguya, aba tíchuguni tun túguchu. 29 Dan le haganbunbalin lánigu Huan, aba hayabin lun hanügüni lúgubu, aba hábununi. Ítara liña lounwen Huan 30 Lárigiñe hagiribudun lani Hesusu apostolugu lídangiñe hapurichihan, aba hóundaragun luma, aba habahüdaguni sun le hadügübei luma le harufudahabei, lun. 31 Aba lariñagun Hesusu houn: —Higougu, keimoun wemeraagua lidan aban fulasu le darangilati. Lariñagunbalin lira ladüga ñéinñanu lan saragu gürigia, híbiri ñüdün, híbiri ñübuin, darí lun madaani lan Hesusu hama lani disipulugu ni lun heigin. 32 Aba lubeiti houdin tidan aban ugunei lidoun aban fulasu mageirawati. 33 Gama lumoun saragu haña hádangiñe ha arihibalin houdin asubudirútiña, ábati hayabingua lídangiñe sun lirahüñü fulasu éibugeina, aba hachülürün lubaragiñe lachülürün Hesusu hau lani disipulugu. 34 Dan le lararirunbei Hesusu tídangiñe ugunei, aba larihin luagu hagurabahañein lan saragu gürigia, aba hagudemedagun lun ladüga ítara haña lan kei mudún ha móuniritiña. Aba lagumeserun arufudaha saragu katei houn. 35 Dan le tárühali, aba hayabin lani disipulugu, aba hariñagun lun: —Tárühalitia ani úatiña aganóutiña lidan fulasu le. 36 Óunahabaña gürigia ha lun houdin lidoun burí lirahüñü fulasu le yarafabei lun hagañeihan fein, ladüga úati ni kata ya lun heigin. 37 Aba lariñagun Hesusu: —Ru humá éigini houn. Aba hariñagun lun: —Gayaraati funagia woudin agañeiha fein houn? Busenwati hamuga lebegi bián-san weyu wadagimanu lun tagañeihóun fein houn súngubei. 38 Lariñaga Hesusu houn: —Átiriñoungia fein huma? Heiba arihoun. Dan le harihinbarun, aba hariñagun lun: —Seingü fein hama bián úduraü. 39 Aba lañuuragüdüniña gürigia sagadirugu. 40 Aba hañuurun san san luma dimí dimí-san, keisi lariñagun houn. 41 Aba lanügünu Hesusu seingü fein to lúhaburugu hama bián úduraü ha, aba larihin sielun, aba leteingiruni Bungiu tuagu, aba lagubachagunu; lárigiñe, aba lamurusuhanu lun líchugunu houn lani disipulugu lun hafanreinhanu hadan gürigia hagía; fánreingua hamaña giñe bián úduraü hagía hadan súngubei. 42 Hóutiña sun hagía kimule. 43 Lárigiñe, aba habuinchagüdün duusu faniñe lau tife fein luma úduraü ígiraguti. 44 Séingüñanu-milu wügüriña éigitiña, bóugudin hawéi würiña hama irahüñü. 45 Aba ládinagüdüniña Hesusu lani disipulugu tidoun ugunei lun hánhiñuragun lubá lun hachülürün Betüsáida, sun anihán lan ayouragua houn gürigia. 46 Dan le ñǘdünhaña, aba lidin luagun wübü afurieida lun Bungiu. 47 Dan le laguñeedunbei, lamidanharu duna ugunei hau disipulugu, Hesusurügaali buga lábugua múarugu. 48 Aba larihin luagu hénrenguhaali lan houn lun hénheunhan ladüga habarounñein lan garabali. Lubá larugan, aba lidin Hesusu hawagun éibugeina ligibuagu duna, lásügüra yebe hau. 49 Dan le harihinbalin éibuga ligibuagu duna, aba haritagun luagu ufiaü lan; aba hagúaragun, 50 ladüga sun hagía ariha hamuti, aba hanufudedagun. Aba ladimurehan houn, aba lariñagun: —Ganigi humá! Manufudeda humá, au le! 51 Aba ládinun tidoun ugunei hamoun, aba lagalumarun garabali. Aba taweiridun hanigi lau, 52 ladüga úagili lan gunfuranda hamani milaguru le ladügübei tau fein, luagu gabafu lan lun sun katei; deregiru hanigi. 53 Aba hánhiñuraguni duna, aba hachülürün Henesarétün, aba hagüürünu ugunei laru duna. 54 Kei le aubei harariragun tídangiñe ugunei, ítara hasubudiruni lílana fulasu luagu Hesusu lan. 55 Aba héibaagun lidoun sun fulasu ariñaga luagu chülühali lan, aba hagumeserun gürigia anaaha sánditiña tidan habarari le ñeinhin lubéi haganba luagu anihein lan Hesusu ñein. 56 Sunti fulasu ñeinhin lumuti lebelura, uburugu yebe, lirahüñü yebe fulasu, áraabu yebe, aba híchaahoun sánditiña ǘmada, aba hamuriahan luma lun lígiruniña lúnrügü haguurun sánditiña hagía luagu taru ladaüragun. Sunti ha aguurubaña luagu, areidaguátiña.

Márükosu 7

1 Aba hayabin fariséugu hama hádangiñe arufudahatiña lilurudun Moisesi ha ñǘbuinbaña Herusaléngiñe, luagun Hesusu. 2 Aba harihin luagu añahein lan hádangiñe disipulugu magunfuliruntiña lau échuni le lánina arumaduni ligibugiñe Bungiu, hóuntiña machibunga haméi háhabu. 3 (Falá hamuti fariséugu hama híbiri huríu binadu hagaburi hagüchagu lun meigin hamá, magunfulirunga hagía lau échuni le lánina lachibún úhabu kei lubudubu. 4 Dan le hayabin mágidurugugiñe, méiginbaña machibunga haméi háhabu. Anihein burí giñe saragu luwuyerigu échuni hafalarun, kei burí lachibúniwa weru, sóudieru, boulu, asiedu.) 5 Ábati hálügüdüni fariséugu hama arufudahatiña lilurudun Moisesi hagía, Hesusu, hariñaga lun: —Ka san uagu mafala habalin bani disipulugu binadu hagaburi wagüchagu, héiginbei lau liwiye háhabu? 6 Aba lóunabuniña Hesusu: —Linarün profeta Isaíasi, dan le lariñagunbei huagu luagu biangua lan higibu. Lariñahare: “Gürigia ha, hayumárurügüñein híchiga inebesei nun, ánhounti hanigi, dísetu nuéi. 7 Málati háhuduragun nun, ladüga lérügüñein hagumadin wügüriña harufudaha”. 8 Aba lariñagun Hesusu: Ígira humaali lugumadin Bungiu lun hafalaruni binadu hagaburi binadu gürigia: Lachibúniwa sóudieru, weru luma katei líbeina lira. 9 —Maísturugu giñe buítiña huguya, ígira humuti lugumadin Bungiu lun hafalaruni binadu higaburi! 10 Ariñagati meha Moisesi: “Inebe hamá bagübürigu bun; le anabagutiña lagübürigu, hilala”. 11 Ánheinti huguya, ariñagatün luagu gayara lan lariñagun aban gürigia lun lúguchi o tun lúguchu: “Siñati níderagunibu ladüga sun le númabei ariñagaadina luagu lun lan níchuguni lun Bungiu”, 12 luagu furumiñeguarügü lan le ariñaguti ítara, mámaali lan lunti líderaguniña lagübürigu. 13 Lau lira, mebegigüda humaali lugumadin Bungiu lun hafalaruni binadu higaburi; adüga huguya saragu katei líbeina lira. 14 Ábaya lagúarun Hesusu houn gürigia ha ñéinbaña, aba lariñagun houn: —Aganba humana, sun huguya, gunfuranda humaname: 15 Úati ni kata ebeluruti lidoun gürigia lun lawiyedagüdüni ligibugiñe Bungiu; le áfuridubei tídangiñe lanigi gürigia, ligía awiyedagüdübalin ligibugiñe Bungiu. 17 Dan le lígiruniña Hesusu gürigia hagía, aba lebelurun múnadoun, aba hálügüdüni lani disipulugu luagu hénpulu le. 18 Aba lariñagun houn: —Úati san giñe gunfuranda humá? Úati san gunfuranda humani luagu sun lan le ebelurubei bóugudigiñe lidoun gürigia siñá lan lawiyedagüdüni ligibugiñe Bungiu 19 ladüga mebeluti tidoun lanigi; lurageirugun lebelura, ñéingiñe ábaya láfuridun lídangiñe? Lau lira lariñaguña luagu haruma lan sun éigini ligibugiñe Bungiu. 20 Ariñagati giñe: —Anati le áfuridubei lídangiñe gürigia, wíyedagüda lumuti ligibugiñe Bungiu, 21 ladüga lídangiñe gürigia o tídangiñe hanigi láfurida lagübüri saminaü, agabarahani, salufuri, áfarahani, 22 íweruhani, igaaduaü, iyereehabúni, iyeeni, maricharagun lan ibagari, gimugaü, marasualugú, anaaguni unguaü, libidiounigan aau. 23 Sun burí katei wuribati le, tídangiñe hanigi gürigia liabin, ligíati awiyedagüdübaliña. 24 Aba lidin Hesusu ñéingiñe lóubawagun Tiru luma Sidón. Aba lebelurun tidoun aban muna ani mabusenrunti yebe lun lasubudiruni ni aban. Gama lumoun siñati laramudagun; 25 furese furese, aba taganbun aban würi luagu, túguchu aban irahü gawagutu aban sífiri wuribati. Aba tiabin, aba táhuduragun ligibugiñe Hesusu. 26 Würi tuguya, mama huríu, Siru-Fenisiana. Aba tamuriahan luma Hesusu lun lasagaruni sífiri wuribati le tuéi tiráü. 27 Aba lariñagun Hesusu tun: —Lunti níderaguniña numutuniña ha huríu furumiñe; mabuidunti lun tagidarúniwa fein hawéi isaanigu lun tichugúniwa houn ounli. 28 Aba tóunabuni, tariñaga: —Anha Nabureme; gama lumoun íbini ounli ha lábugiñebaña dábula gayaraati giñe heigin tídangiñe tife fein to háguhaboun isaanigu. 29 Ábati lariñagun Hesusu tun: —Adimurehaadibu buidu; gayaraahali bidin, furiha sífiri wuribati tídangiñe biráü. 30 Dan le tachülürünbei múnada, aba tadarirunu irahü gabanarugu; furihali sífiri wuribati tídangiñe. 31 Aba láfuridun Hesusu lóubawagugiñe Tiru, aba lásügürün Sidongiñe luma lídangiñe burí fulasu lánina Dekapolisi, aba lachülürün luagun lagunu Galiléa. 32 Ñein hanüga aban wügüri maganbaditi, dagadaga lererun; aba hamuriahan luma lun líchuguni lúhabu luagu lun lareidaguagüdüni. 33 Aba ladiñurun Hesusu ñéingiñe lau hawéi gürigia, aba ládaruni bián lirahüñü lúhabu larigeirugun, aba lásuerun, aba láhurudunu liñeñe lau arürei. 34 Aba larihin sielun, aba lagúaragun, aba lariñagun: «Efatá!» (Mini lan lira: «Daraba!») 35 Aba ladaarun larigeirugu maganbaditi ligía, aba tánhingichun liñeñe lun ladimurehan buidu. 36 Aba lariñagun Hesusu houn lun mabahüdagun hamani ni ka un; dántima lariñagun houn lun mabahüdagun hamani, ligíatima habahüdaguni. 37 Ábati burí taweiridun hanigi saragu, aba hariñagun: «Adüga lumuti sun katei buidu, darí lun laganbagüdüniña maganbaditiña, adimuregüda laña mariñagaditiña!»

Márükosu 8

1 Lidan dan ligía, ábaya hóundaragun saragu gürigia ani úati ni kata hama lun heigin. Aba lagúarun Hesusu houn lani disipulugu, aba lariñagun houn: 2 —Gudemetiña gürigia ha nun ladüga ǘrüwa weyu hau numa ya ani úaali ni kata hama lun heigin. 3 Ánhaña nóunaha águyu méiginga, ladagaruba falalaü hawagu ǘmada, ladüga añahein hádangiñe, díseti ñéingiñe lumuti hayabin. 4 Aba hóunabuni lani disipulugu, hariñaga lun: —Ida lubati héigagüdüniwa ya lidan fulasu mageirawati le? 5 Aba lálügüdüniña Hesusu, lariñaga houn: —Átiriñoun fein huma? Aba hariñagun lun: —Sedü. 6 Aba lañuuragüdüniña gürigia múarugu, aba lanügünu sedü fein tuguya lúhaburugu, aba líchugun eteingiruni lun Bungiu. Aba lagubachagunu, aba líchugunu houn lani disipulugu, aba hafanreinhanu hadan gürigia hagía. 7 Ñéinñanu giñe fiu harahüñü úduraü hama, aba líchugun eteingiruni hawagu, aba lafanreinragüdüniña. 8 Hóutiña sun hagía kimule; buíngüda hagía sedü faniñe tau tife to ígiraguboun. 9 Hawarañanu gádürü-milu. Aba lóunahaniña Hesusu águyu, 10 aba ládinun tidoun ugunei hama lani disipulugu, aba houdin uburugun Dalimanúta. 11 Aba hayabin fariséugu, aba hagumeserun asigeneha luma Hesusu. Lunti hóuchaguni, aba hamuriahan lun larufudun aban milaguru houn, siélugiñe. 12 Aba lawaragun Hesusu weiri, aba lariñagun: —Ka san uagu hamuriaha gürigia ha lánina dan le milaguru? Ninarün hau luagu marufudúnbei lan milaguru hun. 13 Aba lígiruniña Hesusu, ábaya ládinun tidoun ugunei, aba lidin loubafurugun lagunu. 14 Bulíei hamutiti disipulugu hanügün éigini; ábanrügüñounti fein hama tidan ugunei. 15 Aba leweridiruniña Hesusu, lariñaga houn: —Góunigi humatia luéi halebinin fariséugu luma lilebinin Erodesi. 16 Aba hariñagun disipulugu hádangua: —Ladügatia manügün wamá fein lariñagunbei ítara. 17 Aba lasubudiruni Hesusu haritagun, aba lariñagun houn: —Ka uagu hariñaga luagu manügün humá fein? Úagili gunfuranda humá, mefén huguya? Ítara liña san tidere hanigi? 18 Marihintün san lau hagu, maganbuntün san lau harigeirugu? Maritagun humaali san? 19 Dan le nafanreinhanbarun seingü fein hadan seingü milu wügüriña, átiriñoun faniñe tau tife habudun? Aba hariñagun: —Duusu. 20 —Angia dan le nafanreinhanbarun sedü fein hadan gádürü milu, átiriñeingia faniñe buin habudun? Aba hariñagun: —Sedü. 21 Aba lariñagun houn: —Uamemegili san gunfuranda humá? 22 Lárigiñe, aba hachülürün Betüsáidoun; aba lanügǘniwa aban marihínti lun Hesusu, aba hayumuragun lun lun laguurun luagu. 23 Aba lubeiti lárügüdüni Hesusu marihinti ligía, aba lanügüni bóugudin luéi fulasu ligía. Aba láhurudagun arürei luagu lagu, aba líchuguni lúhabu luagu, aba lálügüdüni anhein gayaraaraü lubéi larihin. 24 Aba larihin, aba lariñagun: —Ariha numutiña wügüriña, gama lumoun narihiniña kei tídibu wewe, éibugeina. 25 Ábaya líchuguni Hesusu lúhabu luagu lagu, aba larihin gürigia ligía lau góunigi, aba lareidagun, aba larihini sun katei furangu. 26 Aba lóunahani Hesusu águyu, ariñageina lun: —Mebelurabátia uburugun; mariñagunbéime lun ni aban ñein. 27 Lárigiñe, aba lidin Hesusu hau lani disipulugu lidoun burí lirahüñü fulasu le geyegubei lau uburugu Sesaréa le Filipubei. Ǘmada, aba lálügüdüniña lani disipulugu, lariñaga houn: —Kátana san hariñagun gürigia? 28 Aba hóunabun, hariñaga lun: —Añahein ariñagutiña luagu Huan lan le abadiseihabei buguya; híbiri ariñaga luagu profeta ban Elíasi; añahein giñe ariñagutiña luagu amu lan profeta buguya. 29 Aba lariñagun houn: —Anti huguya, kátanati lidan haritagun? Aba lariñagun Féduru lun: —Buguya Krístubei. 30 Ábati lariñagun Hesusu houn lun mariñagun hamani ni ka un. 31 Aba lagumeserun Hesusu arufudaha houn, lariñaga: —Lunti nasufurirun saragu, au, le Wügüri Garaüwarügüti, wéiribei híchugun wügüriña wéirigutiña lidan hafiñen huríu mebereseni nau; ítara luba giñe hóuserunina hábutigu fádirigu hama arufudahatiña lilurudun Moisesi. Nariñahare hun luagu nafarúba lan hilagubei, gama lumoun násaaruba lídangiñe óunweni luagu lǘrüwan weyu. 32 Furanguti lariñaguni le houn. Ábati lanügüni Féduru Hesusu ñéingiñe, aba lagumeserun adeinha lun. 33 Aba lagararaagun Hesusu, aba larihin hawagun lani disipulugu; aba lébechuni Féduru, aba lariñagun lun: —Disebá nuéi, Mafia! Buguya, masaminaruntibu kei lasaminarun Bungiu, basaminarun kei wügüriña. 34 Ábati lagúarun Hesusu houn lani disipulugu hama híbiri gürigia lun hayarafadun lun, aba lariñagun houn: —Le busenti lafalarunina, bulieiléi káteiñein lan, barülei luguruan, falalana. 35 Ladüga le abusenruti lesefuruni libagari, leferidirubei; ánheinti le eferidiruti libagari ya ubouagu nuéigiñe luma luégiñe uganu lánina asalbaruni, lasalbarubei. 36 Kagia hu lan lun gürigia lagañeiruni sun ubóu, leferidirounme luani? 37 Úati ni kata lánina ubóu le, le gayaraati líchuguni gürigia luagu tesefurun luani. 38 Le anügüti busiganu nuagu luma luagu nererun hagibugiñe gürigia múarantiña ani gafigountiña ha, nanügüba giñe busiganu lau, au le Wügüri Garaüwarügüti, danme le niabin siélugiñe lau luéirigun Núguchi, hau ánheligu ha sándubaña.

Márükosu 9

1 Ariñagati giñe Hesusu houn: —Ninarün hau, luagu añahein lan hádangiñe ha yáabaña guentó, móunwenbaña darí harihini lachülürün larúeihan Bungiu lau ubafu. 2 Sisi weyu lárigiñe, aba lanügüni Hesusu Féduru, Santiagu, luma Huan luagun aban wübü íñuti; aba lámuñedagun larihín ñein hagibugiñe. 3 Aba támiridun ladaüragun; wéiriti tíharun darí lun ua hamá gürigia ubouagu gayaraati hachibun gamisa lun táharudun ítara. 4 Aba harihini Elíasi luma Moisesi ayanuha luma Hesusu; 5 aba lariñagun Féduru lun Hesusu: —Máisturu, lidan dan awanha lan ya! Adüga wamá ǘrüwa dibasein, aban bun, aban lun Moisesi, aban lun Elíasi. 6 Lariñagunbalin lira ladüga hanufude disipulugu, ani ibidiñeti lun Féduru ka lan lariñagubei. 7 Aba lararirun dúeri le ñeinhin habéi, aba ladouragun hau, aba laganbúniwa aban umalali lídangiñe dúeri ligía le ariñagubei: «Anihán Niráü le hínsiñebei nun; adüga huméi le lubeibei». 8 Lidan oura ligía, dan le harihinbei geyegu ñein, marihinhaña amu ñein luéidigia Hesusu. 9 Dan le ararireina hamá luéigiñe wübü, aba léredun Hesusu hawagu lun mabahüdagun hamani le harihibei ni ka un darime saraali lídangiñe óunweni, ligía le Wügüri Garaüwarügüti. 10 Ligía hareidunbalin katei le hádangua, álügüdaharügütiña hámagua katei lan funa ásaarunibei lídangiñe óunweni. 11 Ábati hálügüdüni Hesusu, hariñaga lun: —Ka san uagu hariñaga arufudahatiña lilurudun Moisesi luagu lunti lan liabin Elíasi furumiñe lubaragiñe liabin le Krístubei? 12 Aba lóunabuniña, lariñaga houn: —Inarüni le hariñagubei luagu Elíasiba lan ñübuin furumiñe ani laranserubei lan sun katei. Kagia tariñagubei Lererun Bungiu nuagu, au le Wügüri Garaüwarügüti? Ariñagatu luagu nasufuriruba lan saragu ani mabahüdǘnwabadina lan. 13 Nariñahare hun luagu ñǘbuinhali lan Elíasi, aba hadügüni gürigia sun le habusenrubei lau, kei tariñaguni Lererun Bungiu luagu ítara luba lan lasuseredun lun. 14 Lárigiñe, aba hagiribudun le ñeinhin habéi híbiri disipulugu, aba harihin saragu gürigia geyegu hau. Ñéinñanu giñe arufudahatiña lilurudun Moisesi asigeneha hama. 15 Dan le harihinbalin Hesusu, aba taweiridun hanigi lau harihini ñein, aba héibaagun abusura lun. 16 Ábati lálügüdüniña, lariñaga houn: —Ka uagu hasigeneha hama? 17 Aba lóunabun aban hádangiñe ha ñéinbaña, aba lariñagun: —Máisturu, anihán niráü nanügün bun; anihein aban sífiri wuribati luagu, mererungüdalá. 18 Ñein lumuti lárügüdei sífiri wuribati ligía, láhuchuruni múarugun, aba láfurihan hakutaü liyumulugugiñe, aba lakünrinhan lari. Ledebiliduñati ítara. Amuriahaadina hama bani disipulugu lun hasagaruni sífiri wuribati le luéi, siñá hamuti. 19 Aba lóunabun Hesusu, aba lariñagun: —Gürigia mafiñeraditiña! Átiribei san dan lun nerederuni huma? Ídaame lagumucha mafiñeni le hídanbei? Barǘ huméi irahü ligía ñahoun. 20 Aba hanügüni lun. Dan le larihinbalin sífiri wuribati ligía Hesusu, aba lóunwehagüdüni irahü ligía, aba léiguadun múarugun, aba lagarabahan, aba láfurihan hakutaü liyumulugugiñe. 21 Aba lálügüdüni Hesusu lúguchi, aba lariñagun lun: —Átiri dan lau ítara? Aba lariñagun lúguchi: —Lúmagiñe ñǘraügili. 22 Gíbeeli wéiyaasu láhuchuruni sífiri wuribati ligía wáturugun o dúnarugun lan lun yebe láfaruni hilagubei. Anhein lubeiti anihein lubeiti gayara lubéi badügün somu katei, gudeme wamá bun, íderagua bawa. 23 Aba lariñagun Hesusu lun: —Ka uagu bariñaga “anhein gayara lubéi”? Sun katei gayaraati lun le afiñebei. 24 Aba lagúaragun lúguchi irahü ligía: —Afiñetina; íderagua bana lúntima laganwoundun nafiñen! 25 Dan le larihinbei Hesusu luagu furesetimáhali lan hagibedun gürigia, aba ladeinhan lun sífiri wuribati ligía, aba lariñagun: —Sífiri maganbaditi, mariñagadi, ariñagatina bun lun báfuridun; ígirabei irahü le ani mebeluradigiabá lidoun. 26 Aba lagúaragun sífiri, ábaya lóunwehagüdüni irahü ligía, aba láfuridun; aba lerederun irahü ligía kamá hilaali. Saragu haña ariñagutiña luagu hilá lan. 27 Aba lárügüdüni Hesusu luéigiñe lúhabu, aba liñuraguni, aba lararamun. 28 Ábati lebelurun Hesusu múnadoun; aba hálügüdüni lani disipulugu dan le hábuguarügaaña luma, aba hariñagun lun: —Ka san uagu siñá wabalin sífiri wuribati ligía asagara? 29 Aba lariñagun houn: —Lugundun libe sífiri le, láurügüñein furíeigi luma ayunaruni lun Bungiu gayara lan láfuridun. 30 Dan le houdin ñéingiñe, aba hásügürün Galiléagiñe; 31 mabusenrúntiti Hesusu lun lasubudirúniwa halíañein lan ladüga larufudahaña lan houn lani disipulugu, ariñageina ligía luagu lederegerúaba lan, ligía le Wügüri Garaüwarügüti, háhaburugun wügüriña wuribatiña ani háfarubei lan hilagubei, ábame lan lásaarun lídangiñe óunweni luagu lǘrüwan weyu. 32 Úati gunfuranda hamani le lariñagubei houn, ani hanufudetiña lun hálügüdüni. 33 Aba hachülürün uburugu Kafarünaumu; múnada, aba lálügüdüniña Hesusu: —Ka san buga uagu hadimureha dan éibugeina humá? 34 Aba herederun maniñu ladüga adimureheina haña buga ǘmada luagu ka lan hádangiñe wéirigutimabei. 35 Ábati lañuurun Hesusu, aba lagúarun houn dúusugubei disipulugu lubadun, aba lariñagun houn: —Le abusenruti ligía lan furumiñeti, lunti agumuhóuni lan hadan súngubei, lun giñe leseriwidun houn súngubei. 36 Aba lanügün aban irahü, aba líchuguni hamidangua; aba lanügüni lúhaburugu, aba lariñagun houn: 37 —Gürigia le eresibiruti aban irahü kei le lidan niri, resibi lumutina, ani mámarügüñein au leresibira, resibi lumuti giñe Núguchi le óunahabalina. 38 Aba lariñagun Huan lun: —Máisturu, arihatiwa aban wügüri asagahati sífirigu wuribatiña lidan biri; kei mama lan wámañein, aba weweridiruni lun madügündügüya lani. 39 Aba lariñagun Hesusu: —Meweridira huméi, ladüga úati ni aban le adügüti milaguru lidan niri lun ladimurehan wuriba nuagu. 40 Le mámabei wágani, wámagiñeñein. 41 Ninarün hau luagu furumiñeguarügü lan le íchuguti aban weru duna hun lidan niri ladüga lánigu humá Kristu, libihuba afayeiruahaü buiti. 42 Furumiñeguarügü le afigougüdüti aban hádangiñe ha iserigiñabaña lidan hafiñen nuagu, buítimati hamuga lun lun lagurúniwa baranahoun lau aban óunwenbu dübü le amuligülei gürañu luagu ligiina sügǘ lau ladügüni katei lira. 43 Ánhabu lafigougüda búhabu guánarügü, buítimati hamuga lun bíbuguni, ladüga buítimati hamuga bidin sielun láurügü aban úhabu sügǘ lau hamuga badarún lau biángubei búhabu máfiougatin, 44 ñein lubéi mounwen hamá héweraü ha éigibalin hágubu hilaaña, méñeguchadi ligía watu. 45 Ánhabu giñe lafigougüda bugudi guánarügü, buítimati hamuga giñe lun bíbuguni, ladüga buítimati hamuga bebelurun sielun lau aban ugudi sügǘ lau badarún máfiougatin lau biángubei bugudi, 46 le ñein lubéi mounwen hamá héweraü, méñeguchadi ligía watu. 47 Ánhabu giñe lafigougüda bagu, buítimati lun basagaruni, ladüga buítimati hamuga bebelurun lidoun larúeihan Bungiu lau aban aguu sügǘ lau hamuga badarún máfiougatin lau biángubei bagu, 48 le ñein lubéi mounwen hamá héweraü, méñeguchadi ligía watu. 49 «Ladüga houchúaba súngubei lau watu gemeti. 50 Buiti salu; gama lumoun anhein leferidira lubasuan, kábagia un hu lan? Memegeiralá lubeiti salu hidan gayara láamuga haganóun lidan darangilaü húmagua».

Márükosu 10

1 Aba láfuridun Hesusu Kafarünaumugiñe, aba lidin lóubawagun Hudéa luma luagun oubaü le ñéingiñe lubéi laboucha weyu libiti duna Hordán. Ábaya hóundaragun gürigia le ñein lubéi, ábaya larufudahan houn kéiñaha ligaburi. 2 Ábati hayabin hádangiñe fariséugu luagun Hesusu áluga hóuchaguni lau hálügüdüni anhein mariban lubéi lun lígiragun wügüri tuma lúmari. 3 Aba lariñagun Hesusu houn: —Ka méhagia lariñagubei Moisesi hun? 4 Aba hariñagun lun: —Ariñagati Moisesi luagu gayara lan tichugúniwa gárada lánina ígiraguni tun úmari. 5 Aba lariñagun Hesusu houn: —Líchugunbalin Moisesi gumadi lira hun ladüga tidere hanigi. 6 Anhein meha, dan le ladügünbalin Bungiu sun katei, “wügüri tuma würi ladügaña. 7 Ligía lígirubei lubéi wügüri lúguchi tuma lúguchu lun laganóuniwa tuma lúmari, 8 ábame herederun kei ábanrügü gürigia”. Mámaaña lubeiti biama, ábanrügaaña. 9 Ligía moun lubéi lafanreinraguni wügüri le lóundarubei Bungiu. 10 Dan le múnada hamá, ábaya hálügüdüni disipulugu luagu katei le; 11 aba lariñagun Hesusu houn: —Le ígirutu lúmari, aba lagamaridun amu, lagabarahañoun. 12 Anhein giñe tígira würi túmari, aba tagamaridun amu, tagabarahañein giñe. 13 Aba hanaahan gürigia irahüñü lun Hesusu lun laguurun hawagu; aba hagumeserun disipulugu adeinha houn ha anaahabaliña. 14 Dan le larihini Hesusu, magundanti lau, aba lariñagun houn: —Ígira humá lun hayabin irahüñü numoun, mamahara humá, ladüga ha ítarabaña kei irahüñü, hagía lílanabaña larúeihan Bungiu. 15 Ninarün hau luagu le lan marufudunti aban igaburi ǘnabugubuti keisi aban irahü, siñabei lebelurun lidoun larúeihan Bungiu. 16 Aba lanügüniña larünarugu, aba labiniruniña lau líchuguni lúhabu hawagu. 17 Dan le lasigirunbalin Hesusu luéiyasun, aba liabin aban wügüri éibaagueina lubaroun, aba láhuduragun ligibugiñe, aba lálügüdüni, lariñaga lun: —Máisturu buiti, ka san katei buiti lunbei nadügüni lun nibihini ibagari le magumuchaditi? 18 Aba lariñagun Hesusu lun: —Ka uagu bariñaga nun “buiti”? Ábanrügüñein buiti, Bungiu. 19 Subuditi gumadi bun: “Magabarahabá, máfarahaba, míweruhaba, madimurehabá iyeeni luagu ni aban, meyeedabaña gürigia, inebe hamá bagübürigu bun”. 20 Aba lariñagun wügüri ligía: —Máisturu, gúnfulitina lau sun le lúmagiñe ñǘraügidina. 21 Aba laríaguni Hesusu lau ínsiñeni, aba lariñagun lun: —Aban katei mégeibei lun badügüni: Beiba, alugurabéi sun le búmabei, ábame bíchuguni lebegi houn gudemetiña, ábame bibihin irisini sielu. Lárigiñe biábinme, ábame bafalarunina. 22 Dan le laganbunbalin wügüri ligía katei le, aba lírudagun, aba lidin lau íruni ladüga gíbeti buga lirisin. 23 Aba larihin Hesusu hawagun súngubei, aba lariñagun houn lani disipulugu: —Lanarime san lénrengu hebelurun rísitiña lidoun larúeihan Bungiu! 24 Aba taweiridun hanigi disipulugu lau le lariñagubei; ábaya lariñagun houn: —Nirahüñü, lénrengu san lun lebelurúniwa lidoun larúeihan Bungiu! 25 Mérenguntimati lun aban kameyu lun lásügürün lídangiñe luhuyun aban agusa sügǘ lau lebelurun aban rísiti lidoun larúeihan Bungiu. 26 Dan haganbunbalin katei le, aba taweiriduntima hanigi, aba hálügüdagun hámagua: —Kábati asalbara? 27 Ábati laríaguniña Hesusu, lariñaga houn: —Siñati hasalbaragun gürigia houngua; anhein Bungiu, gayaraati lasalbaruniña ladüga úati ni kata lásiñarun Bungiu. 28 Ábati lariñagun Féduru: —Wabureme, wagía, ígira wamaalitia sun meha le wámabei lun wafalarunibu. 29 Aba lariñagun Hesusu: —Ninarün hau luagu furumiñeguarügü lan le ígirutu luban, o lamulenu, o líbugañanu, o lítunu, o lúguchi, o lúguchu, o lirahüñü, o lufulasun nuéigiñe o luéigiñe lan uganu le lánina asalbaruni, 30 leresibiruba san wéiyaasu sügǘ lau guentó lidan ubóu le: Muna, amulenu, íbugañanu, ítunu, úguchurugu, isaanigu, luma fulasu, lau sun léibaahouniwa; resibi ligíame ibagari magumuchaditi sielu. 31 Saraguhaña ha furumiñetiñábaña guentó, hagíaba agumuhóuni; ani saragu ha agumuhóunibaña, hagíaba furumiñetiña. 32 Luáguñanu üma lun Herusaléun, Hesusu habá habá lani disipulugu; láuñanu tueirin anigi, ani híbiri gürigia ha afalarubaliña, láuñanu anufudei. Ábayati ladiñurun Hesusu hau lani duusu disipulugu hawéi híbiri gürigia, aba lagumeserun ariñagei le lunbei lasuseredun lun houn. 33 Aba lariñagun houn: «Kei le aubei harihei, wamudeiruña lun Herusaléun, le ñeinba lubéi nederegerúa, au le Wügüri Garaüwarügüti, houn hábutigu hafadirinigu huríu luma houn arufudahatiña lilurudun Moisesi, ha lúnbaña hasiadirunina lun nounwen. 34 Ábame hederegerunina houn ha mámabaña huríu lun héherahan nau, habeichubadina, hásueragubadina, ábame háfarunina hilagubei; luágume lǘrüwan weyu, ábame násaarun lídangiñe óunweni». 35 Ábati hayabin Santiagu luma Huan, ha lirahüñü Sebedéu, aba hariñagun lun Hesusu: —Máisturu, busentiwa lun badügün aban fulesei woun. 36 Ábati lariñagun houn: —Kagia habusenrubei lun nadügün hun? 37 Aba hariñagun lun: —Lun danme lan barúeihan lau sun buéirigun, lun bañuuragüdüniwa, aban luéigiñe bóunwenren, aban luéigiñe bubaünan. 38 Aba lariñagun Hesusu houn: —Ibidiñeti hun ka lan hamuriahabei. Gayaraabei funagia hátuni uniñein gífiti le lunbei nátuni, odi habadiseirún lau badisei le lunbei nibihini? 39 Aba hóunabun, hariñaga: —Gayara wabéi. Aba lariñagun houn: —Lunti hátuni uniñein gífiti le lunbei nátuni, badiseiwa huguyame lau badisei le lunbei nibihini; 40 anhein lun hañuurun aban luéigiñe nóunwenren, aban luéigiñe nubaünan, mama au lunbei níchuguni; lichugúba houn ha ubaabaña laranserei Bungiu. 41 Dan le haganbunbalin ha híbiri diisi disipulugu, aba hagañidun luma Santiagu labu Huan. 42 Aba lagúarun Hesusu houn súngubei lubadun, aba lariñagun houn: —Kei hasubudirun, ha agumadihabaña hadan ha mámabaña huríu, arufudaguatiña houngua kamá hamuga haburiña lílana fulasu ligia; hati wéinamubaña hadan, arufuda hamuti habafu. 43 Anhein hidan, mama luba; le abusenruti lun wéirigu lan hidan, lunti leseriwiduniña híbiri. 44 Furumiñeguarügü hídangiñe le abusenruti lun ligíaba lan furumiñeti, lunti idamuni lan houn híbiri, 45 ítara kei mama lan niábiña, au le Wügüri Garaüwarügüti, lun neseriwidúniwa, niábiña lun neseriwidun luma lun níchuguni nibagari lebegime hasalbarun saragu gürigia. 46 Ábati hachülürün Herikó. Dan le áfurideina lan Hesusu lídangiñe fulasu ligía hau lani disipulugu hama saragu gürigia, ñeinñein aban marihinti gíriti Barütiméu, liráü Timéu, ñun laru üma amuriaha. 47 Dan le laganbunbei luagu yarafaali lan Hesusu le Nasarétüna, aba lagumeserun marihinti ligía agúaraha, lariñaga: —Hesusu, ladügawagun Dawidi, gudemená bun! 48 Saraguhaña adeinhatiña lun lun lámanichun, ligíatima lagúaragun: —Ladügawagun Dawidi, gudemená bun! 49 Aba lararamagun Hesusu, aba lariñagun: —Wa humá lun lun liabin nun. Aba hagúarun lun marihinti ligía, aba hariñagun lun: —Ragüba gurasu, saraba, lagúahaña bun. 50 Aba lachüürünu lidáü, aba lachubarun, aba layarafadun lun Hesusu. 51 Aba lálügüdüni Hesusu, lariñaga lun: —Ka babusenrubei nadügün bun? Aba lóunabun marihinti ligía, lariñaga: —Máisturu, águyugüdabei narihin nun. 52 Aba lariñagun Hesusu lun: —Gayaraati bidin; areidaguaadibu ladüga afiñeedibu nuagu. Lidan oura ligía, ábaya gayara lan larihin marihinti ligía, aba lidin lárigi Hesusu.

Márükosu 11

1 Dan le yarafaaña lubéi lun Herusalén, aba hachülürün ligibugiñe fulasu burí le Betüfahé luma Betania, le ǘnabubei libiti wübü Oliwu; aba lariñagun Hesusu houn bián hádangiñe lani disipulugu: 2 Heiba lidan liraüraü aüdü le wagibugiñebei; danme le hachülürün ñein, hadariruba aban burigü gürañu le mawarirúngili ni aban wéiyaasu. Hafaragadeime, ábame hanügüni ñahoun. 3 Anhaün álügüdüwa ka lan uagu hadügei le, hariñagame luagu busén lani Hesusu, luagu láguyugüdübei lan furese. 4 Aba houdin, aba hadariruni burigü ligía gürañu lubadu aban bena, bóugudi luagu üma; aba hafaragaduni. 5 Aba hariñagun hádangiñe ha ñéinbaña ǘmadarugu houn: —Ka hadügübei? Kame hafaragadei burigü le? 6 Aba hóunabuniña kei lariñaguni Hesusu houn, aba hígiruniña lun houdin lau. 7 Aba hanügüni burigü lun Hesusu, aba híchugunu hadáü luagu burigü ligía, aba lawariruni Hesusu. 8 Saraguhaña átulerutu hadáü ǘmadarugu; híbiri, aba háchuahan tilimun wewe, aba hachagahani luagu üma lubá lásügürün Hesusu ligibuagugiñe. 9 Ha ubaraübaña hama ha árigibaña, aba hagumeserun agúaraha: Uéiriguni lun Bungiu! Biniwati wügüri le ñǘbuinbei lidan liri Wabureme Bungiu! 10 Biniwati arúeihani le ñǘbuinbei, le lunbei ítara lan keisi meha larúeihan wáguchi Dawidi. Uéiriguni lun Bungiu lidan liñun-agei sielu! 11 Lárigiñe, aba lebelurun Hesusu Herusaléun, belú ligía ténpulurugun; lárigiñe larihini sun katei, aba lidin Betanioun hau duusu disipulugu ladüga tárühali lan. 12 Larugan, dan le háfuridunbei Betaniagiñe, aba lalamachun Hesusu. 13 Dísegiñe, aba larihin aban tídibu igu gabanatu. Aba lidin ariha anhein gin tubéi, gama lumoun ubanaürügüñein ladarira tuagu ladüga mámagili lan lidaani tagindun. 14 Ábati lariñagun Hesusu lun tídibu igu ligía: —Magindadigiabá! Aba haganbuni lani disipulugu. 15 Dánbeiti hachülürün Herusaléun; aba lebelurun Hesusu ténpulurugun, aba labugaguniña ha alugurahabaña hama ha agañeihabaña ñein. Aba lagarabahani hadabulan ha asansihabaña seinsu houn gürigia luma hala ha alugurahabaña unhun. 16 Mígiruntiha lun hásügürün gürigia ténpulurugugiñe lau hanügün. 17 Aba lariñagun lidan larufudahan houn: —Lariñahare Bungiu tidan Lererun: “Lúbaana afurieiduni ligíaba tiri nuban houn sun néchani”; anhein huguya, barǘ humaaru kei haban híwerutiña. 18 Aba haganbun hábutigu fádirigu hama arufudahatiña lilurudun Moisesi luagu le lariñagubei, aba hagumeserun áluaha ida luba lan háfaruni hilagubei, ladüga hanufudetiña luéi, lugundun sun gürigia wéiritu hanigi lau le larufudahabei. 19 Dan le laguñeedunbei, aba láfuridun Hesusu fulasurugugiñe. 20 Larugan binaafin, aba lásügürün Hesusu hama duusu lani disipulugu lídangiñememe üma ligía, aba harihinu tídibu igu luagu saüha lan lúmagiñe tílagüle. 21 Aba laritagun Féduru luagun buga le asuseredubei, aba lariñagun lun Hesusu: —Máisturu, arihabá tun tídibu igu to bíñaraguboun gúñaarü; saüha! 22 Aba lariñagun Hesusu houn súngubei: —Afiñe humá luagu Bungiu. 23 Ninarün hau luagu furumiñeguarügü lan le ariñaguti lun wübü le: “Gidaba yáagiñe, dabuba baranahoun”, anhein ua lubéi lilouguan afiñeni tidan lanigi ani afiñe ligía luagu lagunfuliruba lan le lariñagubei, ítara luba. 24 Ligía nariñagunbei hun luagu sun lan le hamuriahan luma Bungiu, anhein afiñe hubéi luagu resibi humaali lan, ítara luba. 25 Danme le hafurieidúña lan, anhein anihein lubéi ladüga aban gürigia hun le mínsiñeti hun, feruduna huméi lun giñe feruduna lanün Húguchi Bungiu le siélubei. 26 Anhein ua feruduna humá, úabei giñe feruduna lani Húguchi Bungiu le siélubei hifigoun. 27 Aba hagiribudun Herusaléun. Dan le éibugeina lubéi Hesusu ténpulurugu, aba hayabin hábutigu fádirigu, arufudahatiña lilurudun Moisesi, hama amu wügüriña ha wéirigutiña lidan hafiñen huríu, 28 aba hálügüdüni, hariñaga lun: —Ka au ubafu badaaguei sun le, o ka íchugubei ubafu bun lun badügüni? 29 Aba lóunabuniña Hesusu, ariñageina ligía houn: —Nálügüdaadün giñe aban katei; ánhana hóunaba, nariñagubei hun ka lan au ubafu nadügei burí katei le. 30 Ka óunahabalin Huan abadiseiha? Bungiu, odi wügüriña? 31 Aba hagumeserun adimureha hámagua, aba hariñagun: «Ánhawa ariñaga luagu Bungiu lan óunahabalin, lariñaguba woun ka lan uagu mafiñerun wabéi lun Huan». 32 Ánhawa ariñaga luagu hóunahan lan wügüriña, fugiabugu wagía. Lun hamuga hóunabun ítara, hanufudetiña hawéi gürigia, ladüga subudi hamani sun gürigia luagu profeta lan Huan. 33 Ábati hariñagun lun Hesusu: —Ibidiñeti woun. Ábati giñe lariñagun Hesusu houn: —Mariñagun nubéi giñe hun ka lan au ubafu nadügei katei le.

Márükosu 12

1 Ábati lagumeserun Hesusu adimureha houn gürigia ha ñéinbaña lau hénpulu, aba lariñagun houn: —Ñeinñein meha aban wügüri ábunaguti tídibu beibei licharirugu. Aba layaraagun lau, adüga ligía aban ágeidinaü lun laribichawagún tira beibei lidoun tuma aban muna lun óunigihati. Aba láhayahani lichari houn nadagimeintiña, aba lidin gaweiyasun. 2 Dan le lachülürünbei dan lun alubahani, aba lóunahan aban lumusun amuriahei lufanran hámagiñe nadagimeintiña. 3 Ábarüga hárügüdüni musu ligía, aba habuleseiruni, aba hóunahani lárigoun, míchutiña ni kata lun. 4 Ábaya lóunahan labureme ichari ábanya musu; aba hachamuragun dübü luagu, bougua haméi lichügü, anaba haméi. 5 Ábaya lóunahan labureme ichari ábanya, aba háfaruni hilagubei. Lárigiñe, aba lóunahan saragu; bulesei hamaña híbiri, áfaragua híbiri hilagubei. 6 Aniheinguati buga aban lun lóunahani, aban liráü hínsiñeti lun; lagumuhóun oura aba lóunahani, aba laritagun luagu inebebei lan houn ladüga liráü lan. 7 Aba hariñagun nadagimeintiña hámagua: «Anihán le lunbei libihini alagan; wáfaraali hilagubei, wagía láamuga laburiña sun katei». 8 Ábati hárügüdüni, aba háfaruni hilagubei, aba hasagaruni lídangiñe fulasu ligía. 9 Ábati lálügüdahan Hesusu: «Kábati ladüga labureme ichari? Liábinba, ábame láfaraguniña nadagimeintiña hilagubei, ábame líchuguni ichari houn amu. 10 Maliihan humagili san le tariñagubei Lererun Bungiu: “Dübü le meha aubei meberesen hamá ábunagutiña, ligíaali dübü le tímatimaati. 11 Aburemei adügübalin katei le, ani wéiritu wanigi lau” ». 12 Aba habusenrún yebe hadaürüni Hesusu ladüga hasubudiruni luagu hawagu lan layusurei hénpulu le. Kei hanufudebei hawéi gürigia, aba hígiruni lungua, aba houdin. 13 Lárigiñe, aba hounahóuniwa hádangiñe fariséugu hama hádangiñe lánigu Erodesi lumoun Hesusu lun hariñagagüdüni somu katei le gayaraati híchugun lidurun lau. 14 Aba hayabin, aba hariñagun lun: —Máisturu, subudi wamuti luagu ariñaga bani inarüni, manufudeuga luéi ni aban ladüga ni kata lan luéirigun gürigia bun; ani barufudahani lémeri Bungiu lau inarüni. Ariñagabá aban katei woun: Buiti san lun lafayeihóun seinsu lun warúeite le Rómana odi mabuidunti? 15 Subudi lumuti Hesusu luagu biangua lan hagibu; aba lariñagun houn: —Kame san híchaaha sádara nubá? Barǘ humá aban lídangiñe seinsu ligía nun, ariha náamugei. 16 Aba hanügüni lun. Dan le larihini, aba lálügüdüniña: —Kagia iyawa luma iri le luágubei? Aba hariñagun lun: —Liyawa luma liri urúei Rómana. 17 Aba lariñagun houn: —Ru humeiti lani urúei lun urúei, ru humeime lani Bungiu lun Bungiu. Aba taweiridun hanigi lau ligaburi lóunabuniña. 18 Aba houdin fiu saduséugu arihei Hesusu. Afiñetiñati saduséugu luagu ua lan ásaaruni lídangiñe óunweni. Aba lubeiti hariñagun lun: 19 —Máisturu, abürühati meha Moisesi woun luagu anhein lan ounwe aban wügüri le maríeiti masaaniga tau lúmari, lunti lan lamarieidun líbiri tuma würi to ueiboun lounwe, lun gasaanigu lan líbugaña le óunwebei. 20 Ñéinñanu méhati sedü gamulenuguátiña; le furumiñeti, aba lamarieidun, aba lounwen marahüñüga. 21 Le habiaman, aba lamarieidun tuma würi to buga lúmari líbugaña, aba giñe lounwen marahüñüga; ligiaméme asusereda luma le háürüwan. 22 Maríeitiña sédügubei hagía tuma, úati ni aban garaüti tau. Lagumuhóun oura, aba giñe tounwen würi tuguya. 23 Anihán le uágubei wálügüdaha: Danme le hásaarun hilaaña lídangiñe óunweni lunya gabagari hamá, kábagia úmari würi tuguya hádangiñe sedü íbirigu ha, lárigiñe maríei hamá sun hagía tuma? 24 Aba lariñagun Hesusu houn: —Bulíeiguatün ladüga libidiñe tuáguti Lererun Bungiu hun, ni luáguti lubafu Bungiu. 25 Danme le hásaarun hilaaña lunya habagaridun, ámuhalime habagari; mamarieidun haba, míchugun hamañame hasaanigu lun maríei, keisi mamarieidun hamá ánheligu sielu. 26 Ánheinti luagu sará hamá hilaaña lunya habagaridun, maliihan humagiru liliburun Moisesi luagu ladimurehan Bungiu lun lídangiñe aban búbugati durungu umuti? Lariñahare lun: «Au Lubungiutebei Abüraámü, Lubungiute Isaakü, Lubungiute Hakobu.» 27 Ani mama Habungiute hilaguaaña Bungiu, Habungiute wínwangiña. Ítara liña lubeiti, huguya wéiriti habulieidagun. 28 Ñeinñein aban hádangiñe arufudahatiña lilurudun Moisesi le aganbubalin hadimurehan; keiti subudi lani luagu óunaba lániña Hesusu buidu, aba liabin lubaroun, aba lálügüdüni, lariñaga lun: —Katei san lídangiñe lilurudun Bungiu wéirigutimabei? 29 Aba lariñagun Hesusu lun: —Anihán le wéirigutimabei: “Aganba humana, huguya Ísüraelina; Wabureme Bungiu, ligíarügüñein Aburemei. 30 Hínsiñela lubeiti Babureme le Bubungiute bun tau sun banigi, tau sun buani, lau sun bisaminan, lau sun bere”. Ligía gumadi le wéirigutimabei; 31 ani le libiaman lidan uéiriguni lenege le furumiñeti: “Hínsiñela bíbiri bun kei bínsiñegua bungua”. Úati amu gumadi wéiriguti luéi biama le. 32 Aba lariñagun arufudahati ligía lun: —Buiti bariñaguni, máisturu. Binarün luagu ábanrügüñein lan Bungiu, luagu ua lan amu; 33 ani lunti hínsiñe lan Bungiu woun tau sun wanigi, lau sun wasaminan, tau sun wawani, lau sun were, lun giñe hínsiñe hamá wíbirigu woun keisi wínsiñegua woungua. Gebegiti sun lira ligibugiñe Bungiu sügǘ lau sun wadagaragüdün lun luma sun katei le agudúbei luagu latarü. 34 Danti le laganbun Hesusu lóunabun lau lichú aau, aba lariñagun lun: —Madiseedibu luéi lílana ban larúeihan Bungiu. Aba manigihaña lan lun hálügüdahan. 35 Larufudahaña Hesusu ténpulurugu, lariñaga: —Ida liña san hariñagunbei arufudahatiña lilurudun Moisesi luagu ladügawagun lan Dawidi Kristu? 36 Dawidi guánarügü lau lubafu Sífiri Sandu ariñagati ítara: Lariñahare Bungiu lun Nabureme: «Ñuruba luéigiñe nóunwenren darí níchuguniña báganiñu lábugiñoun bugudi». 37 Ida lubati ladügawagun lan Dawidi Kristu anhein wa lubalin Dawidi guánarügü Kristu, «Nabureme»? Aba haganbahani bürübünu gürigia hagía lau ugundani. 38 Ábaha lariñagun Hesusu houn lidan larufudahan: «Góunigi humatia hawéi arufudahatiña lilurudun Moisesi; hínsiñeti houn lun héibugun tau daüguaü dururutu luma lun labusurúniwa houn ǘmada lau saragu inebesei. 39 Áluaha hamuti haláü le hala wéirigutiña tidan haligilisin huríu, luma lubuidun-agei ubaraü lidan adineruni. 40 Gidá hamutu haban würiña ha hilaañabaña úmarigu hawéi; lunti hadouragun lau sun lira, aba hadügün afurieidúni le miginaguti. Wéiribei hasufurirun luagu sun le hadügübei». 41 Luagu aban weyu, ñun liña Hesusu ténpulurugu tigibugiñe gafu to lagei seinsu, aríaguei híchaahan gürigia seinsu tidoun. Gíbetiña rísitiña íchugutiña saragu seinsu. 42 Ligía tiabin aban fugiabu würi to hilaaru úmari, aba tíchugun bián gáwanaü tidoun gafu tuguya. 43 Aba lagúarun Hesusu houn lani disipulugu lubadun, aba lariñagun houn: —Ninarün hau luagu gíbetima lan tíchugun würi to sügǘ hau sun ha íchugubaña seinsu tidoun gafu to; 44 ladüga sun hagía, lídangiñe le ígiragubei hama híchiga; anhoun tuguya, lau tugudemen ru tumuti sun le túmabei lun yebe tawinwandun.

Márükosu 13

1 Dan le láfuriduña lan Hesusu ténpulurugugiñe, aba lariñagun aban hádangiñe lani disipulugu lun: —Máisturu, arihabá tun tubuidun watenpulun luma burí dübü le aubei tadügǘwa! Ma lanarime burí! 2 Aba lóunabuni Hesusu: —Aríagu hiña san tun tanarime ténpulu to? Meredebeitia ni aban dübü ligibuagu aban; lagünrinchaguba sun le. 3 Ábati houdin luagu wübü le gíribei Oliwu le tigibugiñebei ténpulu. Danti le ñun liña lubéi Hesusu ñein, aba liabin Féduru, Santiagu, Huan luma Andürési, aba hariñagun lun, hagíaguarügü: 4 Busentiwa lun bariñaguni woun ídaame lan lasusereda sun le tun ténpulu to. Kaba san seini luagu chülühali lan dan lun lagunfulirun sun burí katei le? 5 Aba lariñagun Hesusu houn: Góunigi humá, meyeedagualáün ni aban, 6 ladüga saraguhaba ñǘbuintiña, hariñagame: «Au Krístubei»; ani saraguhaba heyeedun. 7 Huguya, danme le haganbuni layanuhóun luagu wuribu yarafa hun luma uganu luáguti burí wuribu díseti huéi, manufudedagua humá, ladüga ñeinbei wuribu súnwandan; gama lumoun mámagilime lagumuchun ubóu lira. 8 Lageindaguba aban fulasu luma aban, awuribuha ligíame aban ageiraü luma amu. Ñeinbei hárabaganali lidan saragu fulasu, ilamaü, chagaguaü; ani sunme burí katei le, lagumeseharügügilime le lunbei lasufurirúniwa. 9 Góunigigua humá hungua ladüga hederegerúaba lun lúrudu, ábame habuleseirunün tidan burí haligilisin huríu; hanügǘba lun haguseragüdüniwa hagibugiñe gumadimatiña luma hagibugiñe urúeigu, nuéigiñe; ítara luba gayara lan hadimurehan nuagu, hagibugiñe. 10 Lubaragiñe lagumuchun ubóu, lapurichihóuba uganu luáguti asalbaruni houn sun néchanigu. 11 Dánmeti le hanügǘniwa lun hederegerúniwa houn lúrudugu, magibedalá haritagun luagu kaba lan hariñaga, masaminaragubei huméi. Ariñaga huméi le lariñagun Bungiu hun lidan oura ligia; ladüga mámaba huguya adimureha, Sífiri Sandu, ligíaba adimureha. 12 Hederegerubaña wügüriña hamulenu hama hábugaña lun hafarúniwa hilagubei, derege hamañame agübürigu hasaanigu; hagarabaaguba isaanigu hawagun hagübürigu ábame hafaraguniña hilagubei. 13 Hiyereegudúba lun sun ubóu nuéigiñe; le áfaaguti darí lumoun lagumuhóun, ligíaba asalbara. 14 Abürühati profeta Danieli luagu katei iyereehabúti le gagünrinchaguadibei; danme le harihini katei ligía le ñein lubéi moun lan lun ñein lan—le aliihabei, gunfurandalá—hámetia Hudeabaña, lúntimetia hanurahan luagun wübü. 15 Gürigia ha bóugudibaña, mebelura hamatia múnadoun asagara ni kata; 16 ha áraabubaña, magiribuda hamá águyu ni anügoun hadaüragun. 17 Fugiabugume würiña ha dageinatiña lidoun weyu ligía hama ha garahüñütiña ha guragiña. 18 Amuriaha humá luma Bungiu lun mama lan gunuburugu lasusereda sun le, 19 ladüga lidaanibei asufuriruni kei le masuseredungili lúmagiñe ladügüni Bungiu ubóu, masuseredundigiaalime giñe lárigiñe. 20 Anhein hamuga madüraagun lanme Habureme Bungiu dan ligía, úabei hamuga ni aban esefuruti; gama lumoun ladüraagubei luagu línsiñehabu houn lánigu, ha anúadira láañabaña. 21 Ánheinti ariñawagúa hun: «Ariha humá, anihán Krístubei» o «aningitán», mafiñera humá; 22 ladüga hayabinba eyeehatiña ariñaga hawougua luagu Kristu lan hagía; híbiri, ariñaga hagíame luagu profetagu hamá, ani hayeenime. Hadügüba seini luma milaguru lun heyeedaguniña íbini ha anúadira láañabaña Bungiu anhein gayara. 23 Aranseñu humá; ariñaga naali hun lubaramegiua. 24 Lídounme weyu ligía, lárigiñeme asufuriruni ligía, ábame laburigadun weyu, marunidunhaalime hati. 25 Héiguaduba waruguma siélugiñe, ábame ladadagarun sun sielu. 26 Ábameti narihíniwa, au le Wügüri Garaüwarügüti, niabin lidan dúeri lau óunwenbu ubafu luma uéiriguni; 27 ábame nóunahaniña ánheligu óundaraña sun ha nanúadirubaña lídangiñe gádürü larigei ubóu, lúmagiñe lidise-agei ubóu darí lumoun lidise-agei sielu. 28 Gunfuranda huméi hénpulu le tuáguti tídibu igu: Dan le ñulugili tilimun, aba labouchun tubana, ábati hasubudiruni luagu aniteeli lan lidaani lubachouga. 29 Ítarameme, danme giñe harihini sun burí katei le, subudi huméi luagu yarafaali lan niabin. 30 Ninarün hau, luagu lasusereduba lan sun le lubaragiñe hóunwegun gürigia ha lánina dan le. 31 Lásügürüba sielu luma ubóu, anhein nererun, meredebei magunfulirunga. 32 Ánheinti weyu luma oura le lunbei lasuseredun sun katei le, ibidiñeti ni ka un, ni houn lani Bungiu ánheligu ha siélubaña, ni lun Liráü; Búngiurügüñein le Úguchili asubudirei. 33 «Lunti lubeiti aranseñu humá, agagudúañu, afurieida lun Bungiu, ladüga ibidiñeti hun ídaame lan lachülüra oura ligía. 34 Ítara luba kei aban wügüri le ñǘdünbei luagu aban wéiyaasu díseti; lubaragiñe láfuridun lúbiñegiñe, aba líchuguni sun katei háhaburugun lumusuniña ani ru ligía hawadigimari, ariñaga ligía lun le luágubei bena lun lóunigirun. 35 Agagudúañu humá lubeiti, ladüga ibidiñeti hun kaba lan oura nagiribuda, anhein gúñounba lubéi lumoun áriebuba lan, o lubá lan larugan o binaafin lan; 36 ñǘbuindügüniñein sódini, nadariraünme arumuga. 37 Le nariñagubei hun ariñaga numuti houn súngubei: Agagudúañu humá!»

Márükosu 14

1 Biánrügaali weyu lubá Luéyuri Esefuruni, lidaani giñe fedu le ñein lubéi teigua fein to maganatu lébini. Ábati háluahan hábutigu fádirigu hama arufudahatiña lilurudun Moisesi ida luba lan hárügüdüni Hesusu lau eyeerawaguni lun háfaruni hilagubei. 2 Aba hariñagun: —Márügüda waméi lidan fedu luéi hafuudun gürigia. 3 Betaniañein Hesusu lúbiñe Simón le meha gawagubei lépüra; danti le ñun liña lubéi luagu dábula, aba tiabin aban würi lau aban budéin buin lau ibiñein le hémeti, le séruti. Aba tadaaruni budéin, aba téseruni ibiñein lábulugun Hesusu. 4 Aba hagañidun hádangiñe ha ñéinbaña, aba hariñagun hámagua: —Kame san leferidirúa ibiñein hémeti le? 5 Gayaraati hamugagu lalugurún luagu saragu seinsu, lun híderawagun gudemetiña. Aba hébechunu, 6 aba lariñagun Hesusu: —Ígira humóun. Ka uagu hañawariha tun? Aban katei buiti le tadügübei nun. 7 Súnwandan ñéinbaña lan gudemetiña huma lun híderaguniña dan le habusenrun; anhein au, mámaba súnwandan huma nan. 8 Adüga taali würi to le tiyaraabei; huruguaaru ibiñein luagu núgubu lubá nábunahoun, 9 ani ninarün hau luagu lidan lan furumiñeguarügü fulasu lidan sun ubóu le ñein lumuti lapurichihóua uganu le lánina asalbaruni labahüdawagúba giñe le tadügübei würi to lun laritawagún tuagun. 10 Ábati lidin Húdasi Isükarióte, le aban hádangiñe duusu lani Hesusu disipulugu, adimureha hama hábutigu fádirigu lun ladügün daradu hama lun lederegeruni Hesusu houn. 11 Dan le haganbubalin, aba hagundaaragun, aba hariñagun lun luagu híchuguba lan seinsu lun. Aba lagumeserun Húdasi áluaha ida luba lan lederegeruni Hesusu houn. 12 Le furumiñeti weyu lidan fedu le ñein lubéi teigua fein to maganatu lébini, luéyuri lafarún mudún le lánina Luéyuri Esefuruni, aba hálügüdüni disipulugu Hesusu: —Halía san babusenra lun woudin aransera wabarua lun wéigini éigini le lánina Luéyuri Esefuruni? 13 Aba lóunahan bián hádangiñe lani disipulugu, aba lariñagun houn lubaragiñe houdin: —Heiba uburugu, hadunraguba luma aban wügüri ñein tau aban diná lau duna, hídinme lárigi, 14 lémeti ñeinhin lumuti lebelura, ábame hariñagun lun tabureme muna: “Lariñahare máisturu: Hagóun nege rumu to lunboun ñein lan leigei éigini le lánina Luéyuri Esefuruni hau lani disipulugu?” 15 Ábame larufudun aban rumu wéiritu hun, tóugiñegua muna, to aranseñutiña; ábameti haranseruni éigini wabá ñein. 16 Aba háfuridun disipulugu, dan hachülürün uburugun, aba hadariruni súngubei kei lariñaguni Hesusu houn; aba haranseruni éigini lánina Luéyuri Esefuruni ñein. 17 Dan le laguñeedunbei, aba lachülürün Hesusu hau duusu disipulugu. 18 Danti le luáguñanu lubéi dábula eiga, aba lariñagun houn: —Ninarün hau luagu lalugurubadina lan aban hídangiñe, aban le éigibei numa. 19 Ábati hírudagun, aba hagumeserun álügüdaguei aban aban, hariñaga: —Au funa san? 20 Aba lariñagun Hesusu houn: —Aban hídangiñe dúusugubei. Le éderutu leigan fein numa lidan asiedu. 21 Nídiña lubeiti, au le Wügüri Garaüwarügüti, lau le tariñagubei Lererun Bungiu nuagu; gama lumoun fugiabutia le alugurutina! Buítimati hamuga lun wügüri ligía lun mágurahouniwagubei lan. 22 Dan le añaha lubéi eiga, aba lanügünu Hesusu fein lúhaburugu, aba leteingiruni Bungiu tuagu; lárigiñe lagubachagunu aba líchugunu houn, ariñageina: —Hou humá, núgubu le. 23 Lárigiñe, aba lanügün aban weru tau diwéin lúhaburugu; lárigiñe leteingiruni Bungiu tuagu, aba líchugunu houn, aba hatun sun hagía tídangiñe diwéin tuguya. 24 Aba lariñagun houn: —Nita le, le lánina iseri daradu, le giñe áwiyuruabei hawagu saragu. 25 Ninarün hau luagu mátundigiaadina lan diwéin darime weyu le lunbei nátunu iseri tuwuyeri diwéin lidan larúeihan Bungiu sielu. 26 Lásurun heremuhani uremu lun Bungiu, aba houdin luagun wübü le gíribei Oliwu. 27 Ábati lariñagun Hesusu houn: —Sun huguya hanurahaba, ígira humaname áriebu le, ladüga tariñahare Lererun Bungiu: «Náfarubei hóuniri mudún hilagubei, ábame herederun mudún chagagu». 28 Lárigiñeme násaarun lídangiñe óunweni, nídiba Galiléa hubaragiñe. 29 Ábati lariñagun Féduru lun: —Gayaraati hígirunibu sun ha, anhein au, mígirun nubadibu. 30 Aba lariñagun Hesusu lun: —Ninarün bau, áriebumeme le, lubaragiñe layuguruhan gayu bián wéiyaasu, ǘrüwaalime wéiyaasu beyeedagun nau. 31 Aba lariñagun: —Ni anhein lun lubéi nounwen buma, meyeedagunbadina bau. Ligiaméme giñe hariñaga súngubei. 32 Ábati hachülürün lidoun aban fulasu gíriti Hetüsemaní, aba lariñagun Hesusu houn lani disipulugu: —Ñurú humá ya, néibuga afurieida lun Bungiu. 33 Aba lanügüniña Féduru, Santiagu, luma Huan lúmagua. Aba ladiheridun laritagun saragu, sandí ligía aban igarigu wéiriti tidan lanigi. 34 Aba lariñagun: —Sanditina aban íruni wéiriti le lánina óunweni tidan nuani. Redei humá ya, ani agagudúañu humá. 35 Ábati lidin Hesusu lubaruaguóunmemeraü, aba labuluchagun múarugun, aba lamuriahan luma Bungiu anhein gayara lubéi masufurirun lani le lunbei lasuseredun lun lidan oura ligía. 36 Aba lariñagun lidan lafurieidun: «Bungiu Baba, gayara bumuti sun katei; sefubána luéi uniñein gífiti le; gama lumoun mamalá kei nabusenrun, keilá babusenrun». 37 Aba lidin, aba ladariruniña disipulugu arumuga; aba lariñagun lun Féduru: —Simón, barumuguña san? Siñati san buga berederun ni aban oura agagudúañu? 38 Agagudúañu humá, afurieida huguyame luéi héiguadun lidoun óuchawaguni. Inarüni luagu aranseñu liña lan sífiri, anhein úgubu, débiliti. 39 Ábaya lidin afurieida lun Bungiu, ariñageinamemelei dimurei le lariñagubei furumiñe. 40 Danya lagiribudun, ábaya ladariruniña arumuga ladüga lueirin lidabu hagu. Ibidiñetiti houn kaba lan hóunabagüle lun. 41 Ábaya lidin lǘrüwan wéiyaasu, aba lariñagun houn: —Harumuguñameme san, emeraagua huguya? Buídurügaali; chülüha oura lun nederegerúniwa, au le Wügüri Garaüwarügüti, háhaburugun gafigountiña. 42 Sara humá, keimoun; aniteeli le lunbei lederegerunina. 43 Ñéingili Hesusu adimureha, ligía lachülürün Húdasi, le aban hádangiñe duusu disipulugu; liabin hau saragu gürigia tau eféin luma wewe. Hóunahan hábutigu fádirigu, arufudahatiña lilurudun Moisesi, hama amu wügüriña wéirigutiña lidan hafiñen huríu. 44 Ariñagaaliti buga Húdasi houn ítara: «Le wügüri le nachuurun, ligia; ábame hárügüdüni, ábame hanügüni». 45 Ítara liña lubeiti, dan le lachülürünbei, aba layarafadun Húdasi lun Hesusu, aba lariñagun lun: —Máisturu! Aba lachuuruni. 46 Ábati hárügüdüni Hesusu, aba hanügüni adaüra. 47 Gama lumoun aba láluguchunu aban hádangiñe ha ñéinbaña lefeinte, aba líbuguni aban larigei lumusun fádiri le íñutimabei. 48 Ábati lariñagun Hesusu houn gürigia hagía: —Ka uagu hiabin tau eféin luma wewe lun hanügünina adaüra, kamá hamuga híwerutina? 49 Ságüñaha weyu huma nan ténpulurugu arufudaha hun, madáü humutina. Gama lumoun lasuseredunbei le lun tagunfulirun Lererun Bungiu. 50 Ábati hígiruni sun disipulugu Hesusu lábugua, aba hanurahan. 51 Ñeinñein aban nibureinti afalaruti Hesusu, darugu laugua táurügü aban sidi, aba hárügüdüni. 52 Gama lumoun aba lesefurun hawéi, aba léibaagun surusu, ígira sidi. 53 Ábati hanügüni Hesusu ligibugiñoun fádiri le íñutimabei; aba hóundaragun sun hábutigu fádirigu hama arufudahatiña lilurudun Moisesi, hama amu wügüriña ha wéirigutiña lidan hafiñen huríu. 54 Ábati lafalaruni Féduru Hesusu dísegiñe chülǘ tibürürünrugun luban fádiri le íñutimabei, aba lerederun ñun hama óunigirutiña ténpulu abacharagua larügürügü watu. 55 Háluahati hábutigu fádirigu luma sun liñun-agei lúrudu lidurun Hesusu lun gayaraabei lan hasiadiruni lun lafarúniwa hilagubei; gama lumoun madaritiña lidurun. 56 Saraguhaña yebe adimurehatiña iyeeni luagu, múaraduntiña lau le hariñagubei. 57 Ñéinñanu yéetiña ásaarutiña ariñaga: 58 —Aganbatiwa lariñagun: «Nagünrinchaguboun ténpulu to, to hadügüboun wügüriña, ábame nararamagüdün aban ténpulu lidan ǘrüwa weyu to mama hadüga wügüriña». 59 Ni ítara, múaraduntiña lau le hariñagubei. 60 Ábati lásaarun fádiri le íñutimabei hádangiñe sun hagía, aba lariñagun lun Hesusu: —Móunabuntibu san ni kata? Ida liña san le hariñagubei buagu? 61 Aba lerederun Hesusu maniñu, móunabunga ni kata. Ábaya lálügüdüni fádiri íñutimati: —Buguya san Krístubei le Liráü Bungiu, le lunbei lasalbaruniña gürigia lídangiñe hafigoun? 62 Aba lariñagun Hesusu lun: —Anha, au. Ani huguya, harihubadina, au le Wügüri Garaüwarügüti, ñun luéigiñe lóunwenren Suntigabafu, ariha humeime niabin lidan dúeri siélugiñe. 63 Ábati laheiridagunu fádiri íñutimati ladaüragun, le ligañi; aba lariñagun: —Ka amu wabusenrubei lun líchugun fe luagu guentó? 64 Aganba humuti lanabaguni Bungiu lau lererun. Ida liña harihin lun lira? Aba habuduhan súngubei lun lafarúniwa hilagubei. 65 Aba buriti hagumeserun híbiri ásueraguei, adouragua lau ligibu, abuleseirei, hariñagati: —Ariñagabéigia katei lan agayuahabei buagu! Aba burí hagayuahan súdaragu ligibuagun. 66 Ñeinñein Féduru bürürürugu, ligía tiabin aban lumusun fádiri le íñutimabei. 67 Dan le tarihinbalin abacharagua larügürügü watu, aba taríaguni, aba tariñagun lun: —Ma lúmañadibu giñe buga Hesusu le Nasarétüna? 68 Aba leyeedagun Féduru, lariñaga: —Ibidiñeti gürigia ligía nun; ibidiñegubéiti nun ka lan uagu badimureha. Aba ladireirun lídangiñe fulasu le ñein lubéi labacharagua lun yarafa lan lun lubenari barieiru; ábati layuguruhan aban gayu. 69 Ábaya tarihini musu tuguya, aba tariñagun houn ha ñéinbaña: —Aba giñetia hádangiñe lánigu Hesusu le. 70 Ábaya leyeedagun. Murusun oura lárigiñe, ábaya hariñagun ha ñéinbaña lun Féduru: —Inarüni, buguya aban hádangiñe, ladüga Galiléana buguya; ítara liña badimurehan kei hagía. 71 Aba lagumeserun Féduru íñaragua luma áfiñura: —Ibidiñeti gürigia le uágubei hadimureha nun! 72 Lidan oura ligía, aba layuguruhan gayu luagu libiaman wéiyaasu. Ábati laritagun Féduru luagu le lariñagubei buga Hesusu lun: «Lubaragiñe layuguruhan gayu bián wéiyaasu, beyeedaguba nau ǘrüwa wéiyaasu». Danti le laritagun luagun, aba layahun.

Márükosu 15

1 Larugan binaafin, aba hóundaragun hábutigu fádirigu hama arufudahatiña lilurudun Moisesi, hama amu wügüriña ha wéirigutiña lidan hafiñen huríu luma sun líbiri liñun-agei lúrudu, ariha kaba lan hadüga lun lasiadirúniwa Hesusu. Aba hanügüni güragu, aba hederegeruni lun Pilatu. 2 Aba lálügüdüni Pilatu Hesusu, lariñaga lun: —Buguya san Harúeitebei Huríu? Aba lóunabun Hesusu, lariñaga: —Buguya guánarügü ariñagubalin. 3 Aba buriti híchugun hábutigu fádirigu saragu lidurun. 4 Ábayati lálügüdüni Pilatu, aba lariñagun lun: —Móunabuntibu san ni kata? Arihabá átiriñein lan bidurun ichugúti. 5 Mounabunmémeti Hesusu ni kata, aba taweiridun lanigi Pilatu lau lira. 6 Héchutiti Pilatu ígiragüda aban adaürǘti sagü fedu le Luéyuri Esefuruni, le hamuriahan gürigia hádangiñe adaürǘtiña. 7 Ñéinñeinti aban adaürǘti gíriti Barawási úara hama amu ha áfarahabaña gürigia hilagubei lidan iñuraguni luagun gumadi. 8 Ábati hayabin gürigia, aba hariñagun lun Pilatu lun ladügüni kéiñaha ladüga. 9 Aba lálügüdüniña: —Busentün san lun nígiragüdüni Harúeite Huríu? 10 Lariñagunbalin Pilatu lira ladüga subudi lani luagu ladüga lan gimugaü hederegerei hábutigu fádirigu. 11 Furugüda hamaña hábutigu fádirigu gürigia, hariñaga houn lun hamuriahan lun lígiragüdüni Barawási. 12 Ábati lariñagun Pilatu: —Kati habusenrubei nadügün lau le uágubei hariñaga Harúeite Huríu? 13 Aba hagúaragun: —Dáguabei luagu gurúa! 14 Aba lariñagun Pilatu houn: —Kati wuribati ladügübei? Ábaya hagúaragun: —Dáguabei luagu gurúa! 15 Keiti busén lan Pilatu lerederun buidu hama gürigia, aba lígiragüdüni Barawási; lárigiñeti lóunahan abeichei Hesusu, aba lederegeruni lun ládarawagun luagu gurúa. 16 Ábati hanügüni súdaragu lidoun tibürürün luban urúei, aba houndarúniwa sun súdaragu. 17 Aba hadaüraguagüdüni tau aban daüguaü funatu, aba hadügün aban ridi lauti hiiyu, aba híchuguni lábulugu. 18 Aba hagumeserun agúaraha lun, hariñaga: —Gabagarilá Harúeite Huríu! 19 Aba hagayuahan lábulugun lau aban wewe, aba hásueraguni, aba háhuduragun abusura lun. 20 Lárigiñe héherahan lau ítara, aba haragachunu daüguaü funatu to hadaürüboun luagu, aba hadaürünu ladaüragun luagu. Aba hasagaruni lun hádaraguni luagu gurúa. 21 Ñeinñein aban wügüri Sirenena, gíriti Simón, lúguchi Alehánduru luma Rufu, liábiña áraabugiñe; dan le lásügürünbei ñéingiñe, aba hafosuruni lun lanügüni luguruan Hesusu. 22 Aba hanügüni Hesusu lidoun aban fulasu gíriti Gólugota (mini lan lira, «Lubara Labu Úgubu».) 23 Aba híchugun diwéin mígisiñu lau mira lun, gama lumoun matun lumutu. 24 Ábati hádaraguni luagu gurúa; aba háhurerun súdara ubunuruni lun harihin kaba lan hádangiñe eredera tau ladaüragun. 25 Ladaünrün nefu binaafin hádaraguei Hesusu luagu gurúa. 26 Aba labürüdǘniwa lidurun ñein: «Harúeite Huríu». 27 Dáguatiña giñe bián híwerutiña luagu gurúa úara luma, aban luéigiñe lóunwenren, aban luéigiñe lubaünan. 29 Dan le buriti hásügürün gürigia, aba hánhinhani hachügü lau, aba hanabuni, hariñaga: —Buguya le ariñagubei luagu fuibounme lan ténpulu, ábaya lanme bararamagüdünu lidan ǘrüwa weyu, 30 sefuguabá bungua; rariba luéigiñe gurúa! 31 Aba giñe héherahan hábutigu fádirigu hama arufudahatiña lilurudun Moisesi lau, aba hariñagun hámagua: —Séfuti amu, ani siñati lesefuragun lungua! 32 Rarila Kristu, Harúeite Ísüraelina, luéigiñe gurúa guentó wagibugiñe, afiñe wamaamuga luagu! Anaba hamuti giñe ha dáwaguñubaña luagu gurúa úara luma. 33 Amidirugu, aba laburigadun sun ubóu darí ladaünrün ǘrüwa rábounweyu. 34 Ligía lagúaragun Hesusu, lariñaga: «Eloí, Eloí, lamá sabaktani?» (mini lan lira: «Nubungiute, Nubungiute, ka san uagu bígirana?») 35 Ñéinñanu hádangiñe ha ñéinbaña aganbuti, aba hariñagun: —Aganba humá, lagúahaña lun profeta Elíasi. 36 Aba léibaagun aban hádangiñe, aba ladüdüragüdün aban mudusi tau diwéin garühütu, aba líchuguni luagu aban wewe, aba línchuni lun Hesusu lun lachuurunu; lariñagati: —Ígira waméi guentó, wariha anhein ñübuin Elíasi arariragüdei. 37 Ábati ladügün Hesusu aban agúaraguni héreti, aba lounwen. 38 Aba taheiridagun tubelun ténpulu lidan bián murusun íñugiñe lun ǘnabun. 39 Dan laganbunbalin hábuti súdaragu Rómana le rárabei ligibugiñe Hesusu lagúaragun, arihaléi ida liña lan lounwen, aba lariñagun: —Inarüni luagu Liráü lan Bungiu wügüri le. 40 Ñéinñanu giñe würiña, aríagutiña dísegiñe; ñeinñoun María Mágüdalena, Salomé tuma María to lúguchu Santiagu le ñǘraütimagilibei, lúguchu giñe Hosé. 41 Würiña ha, falá hamuti Hesusu ani íderagua hamuti dan meha le Galiléañein lubéi. Ñéinñanu giñe saragu amu würiña ha ñǘbuinbaña Herusaléun úara luma Hesusu. 42 - 43 Lubaragiñe lálüdün weyu, aba liabin Hosé, aban wügüri inebewati hádangiñe liñun-agei lúrudu, le agurabahabálin lagumeserun larúeihan Bungiu tau sun lanigi; lílana fulasu le gíribei Arimatéa. Keiti luéyuri lubéi aransehani lubá luéyuri emeraaguni, aba lebelurun le ñeinhin lubéi Pilatu amuriahei lúgubu Hesusu; úouga ni murusun anufudei lidan. 44 Aba taweiridun lanigi Pilatu dan le laganbunbei luagu hilá lan Hesusu, aba lóunahan luagu aban hábuti súdaragu lun lálügüdüni anhein inarüni lubéi luagu hilá lan. 45 Dan le lariñagunbei lun luagu inarüni lan, aba líchuguni Pilatu lúgubu Hesusu lun Hosé. 46 Ábati lagañeihan Hosé aban gamisa fínutu, aba larariragüdüni lúgubu Hesusu luéigiñe gurúa, aba lóuburaguni tau. Aba líchuguni lidoun aban umúahaü achigiti luagu dübü, aba ladouruni lau aban dübü. 47 Aba tidin María Mágüdalena tuma María to lúguchu Hosé arihei fulasu le ñein lubéi labunúa Hesusu.

Márükosu 16

1 Dan le lásügürünbei luéyuri emeraaguni, aba hagañeihan María Mágüdalena, María to lúguchu Santiagu, tuma Salomé ibiñein lun houdin áhurudei luagu lúgubu Hesusu. 2 Weyu dimaasu, láfunaduña larugan, aba houdin luagu lumuaha; 3 ábati hariñagun hámagua: —Kaba san agidarei dübü luéigiñe lubenari umúahaü? 4 Dan le harihinbei, úaali óunwenbu dübü ligía lidan lubara. 5 Aba hebelurun lidoun umúahaü, aba harihin aban wügüri nibureingili ñun ñein luéigiñe lóunwenren tau aban gounu harutu. Aba hanufudedagun; 6 aba lariñagun houn: —Manufudedagua humá. Háluahañein san Hesusu le Nasarétüna le ádarawagubei luagu gurúa? Úati ya, sará lídangiñe óunweni. Ariha huméi san fulasu le ñein lubéi lichugúa. 7 Heiba, hariñagame houn lani disipulugu, lúntima Féduru, luagu aningira lan luagu üma lun Galiléoun hubaragiñe. Harihibei ñein kei lariñaguni hun. 8 Aba houdin würiña hagía éibaagueina ñéingiñe ladüga lebelurun aban óunwenbu anufudei houn. Mariñaguntiñati ni kata ni ka un ladüga hanufude. 9 [Lárigiñe lásaarun Hesusu lídangiñe óunweni, dimaasu binaafin, aba larufudagun lungua furumiñe tun María Mágüdalena, to meha ueiboun lasagara sedü sífirigu wuribatiña. 10 Aba tidin, aba tawisaruniña ha éibugubaña meha luma. Dan le tadarirunbáliña, hayahuahaña ladüga lanarime íruni hadan luagu lounwen. 11 Dan le haganbunbei luagu wínwanyaali lan, luagu ariha tani, mafiñentiña. 12 Lárigiñe, aba larufudagun Hesusu lungua houn bián hádangiñe ha meha éibugubaña luma; hóudiña áraabun. 13 Aba houdin, aba hawisaruniña ha híbiri; gama lumoun ni houn, mafiñentiña. 14 Lárigiñe, ligía larufudagun Hesusu lungua houn unsu disipulugu hagía dan le ñun hamá luagu dábula; aba ladeinhan houn luagu lilouguan hafiñen luma tidere hanigi, ladüga mafiñen hamá houn ha arihubalin lárigiñe lásaarun lídangiñe óunweni. 15 Aba lariñagun houn: «Heiba lidan sun ubóu apurichihei uganu luáguti asalbaruni houn sun gürigia. 16 Ha afiñerutiña luagu, badisei hagíame, hasalbaruba; ha mafiñentiña, hasiadirúaba. 17 Anihán seini le lunbei harufuduni ha afiñebaña nuagu: Hasagahaba sífirigu wuribatiña hawéi gürigia lidan niri, hadimurehaba amu dimurei luéi hererun; 18 ánhaña árügüda hewe háhaburugu o ánhaña lan ata katei le péisiniti, madügünbei wuribani houn; lanwoun sun lira, híchugubei háhabu hawagu sanditiña, ábame hareidagun». 19 Lárigiñe ladimurehan houn, aba liñurúniwa Hesusu sielun, aba lañuurun luéigiñe lóunwenren Bungiu. 20 Aba háfuridun disipulugu, aba hapurichihani uganu luáguti asalbaruni lidan sun fulasu. Hesusuméme íderagua lumutiña, ani chóurugüdalei uganu le hapurichihabei lau milaguru le burí hadügübei.]

Lúkasi 1

1 Lun Teófilu le wéirigubei: Gíbeeña gürigia óuchutiña habürühani katei le burí ladügübei Bungiu waganagua; 2 áfaaguatiña habürühani ítara kei harufudahani ha arihubalin burí katei ligía lúmagiñe lagumeserun, apurichiha hagía luagu. 3 Au, álügüdahaadina giñe buidu buidu libügürü sun katei le asuseredubei lúmagiñe lagumeserun, ani afiñetina luagu mariban lan lun nabürühanu gárada to bun kei lubudubu, 4 subudi báamugei linarün katei le arufudúaalibei bun buidu buidu. 5 Dan meha le Erodesi lan urúeibei Hudéa, ñeinñein meha aban fádiri lánina hafiñen huríu, gíriti Sakaríasi; hádangiñeti fádirigu ha lánigu Abíasi. Isawéli tíribei lúmari, hádangiñetu giñe ladügawagun Aarón. 6 Biángubei hagía, richaguatiña ligibugiñe Bungiu; gúnfulitiña luma, adüga haméi sun le lubeibei lugumadin Aburemei. 7 Masaanigutiña ladüga siñá lan tagaraüdün Isawéli, ani derebugugaaña giñe biángubei. 8 Luagu aban weyu, lidan lidaani heseriwidun lánigu Sakaríasi kei fádirigu ligibugiñe Bungiu, 9 según hagaburi, aba hanúadahan kaba lan ebelura lidoun fulasu le sándutimabei ténpulurugu águdaha kupali ligibugiñe Bungiu, aba lábürühan luagun Sakaríasi. 10 Sunti anihán lan kupali águdahoua, añaha gürigia bóugudi afurieida lun Bungiu. 11 Ábati lasaliragun aban lani Wabureme ánheli lun Sakaríasi, rara luéigiñe lóunwenren latarü le ñein lubéi kupali. 12 Dan le larihinbalin Sakaríasi ánheli ligía, aba taweiridun lanigi, aba lanufudedun. 13 Aba lariñagun ánheli ligía lun: —Manufudedabá, Sakaríasi, ladüga aganba laali Bungiu bayumuragun; tagaraüdüba búmari aban irahü, ábame bíchugun Huan lírime. 14 Tabuinchuba banigi lau ugundani luagu, ani saraguhaba giñe agundaarutiña lau lágurahoun, 15 ladüga wéirigubei biráü ligibugiñe Bungiu. Mátunbei diwéin ni binu, ani buin luba lau Sífiri Sandu lúmagiñe lubaragiñe lágurahoun. 16 Ladügüba lun hagiribudun saragu hádangiñe Ísüraelina lun Habungiute; 17 lídiba lubá lubá Aburemei lau lubafu luma lani profeta Elíasi sífiri, lun larandaragüdüniña agübürigu hama isaanigu, lun giñe hafurendeirun ha mabuchahabaña lun gaganbadibaña lan. Ítara luba laranseruniña lubá heresibiruni Habureme. 18 Aba lariñagun Sakaríasi lun ánheli ligía: —Ida lubagia nachoururuni katei le? Au tau sun númari, derebugugaadiwa. 19 Aba lariñagun ánheli ligía lun: —Gabüriéli au, lubúein Bungiu; ligía óunahabalina adimureha bun lun níchuguni uganu buiti le bun. 20 Guentó, kei mafiñerun bubéi luagu le nariñagubei bun, beredera mererunga darime lágurahoun biráü. Lagunfuliruba katei le lidan lidaani. 21 Sun dan le, añahati buga gürigia bóugudi agurabahei Sakaríasi; wéirituti hanigi luagu lilü sanduariurugu. 22 Dan le láfuridunbei, siñá ladimurehan houn; ábati hasubudiruni luagu saligua lan somu katei lun, sanduariurugu. Ladimurehati houn lau seini, ladüga mariñagadihaali. 23 Dan le lagumuchunbei dan le lunbei leseriwidun Sakaríasi ténpulurugu, aba lidin lúbiñoun. 24 Lárigiñe katei le, aba tadageinadun Isawéli, to lúmari, aba máfuridun tan túbiñegiñe luagu seingü hati; tariñagati túnguarügü: 25 «Ladügüñein Bungiu lubuidun katei le nun guenlé lun lagidaruni nibusigari hagibugiñe gürigia». 26 Sisi hati lárigiñe, aba lóunahani Bungiu ánheli Gabüriéli lidoun aban luburugute Galiléa, gíriti Nasarétü, 27 lun lidin bisidoun aban nibureingiru to láugiru tiñǘn, gíritu María. Würi tuguya, gadaradunñoun luma aban wügüri gíriti Hosé lun tamarieidun luma; ladügawagun urúei Dawidi wügüri ligía. 28 Ábati lebelurun ánheli ligía le ñeinhin tubéi, aba lariñagun tun: —Fuleseiwatibu, María! Anihein Aburemei buma; 29 Dan le taganbunbálin ánheli ligía, aba taweiridun tanigi lau le lariñagubei, aba tálügüdagun tungua ka lan uagu labusura tun ítara. 30 Ábati lariñagun ánheli ligía tun: —Manufudedabá María, fulesei láadibu Bungiu; 31 badageinadá, ábame bagaraüdün aban irahü, ábame bíchugun Hesusu luagu. 32 Wéirigubei, Liráü Bungiu le íñubei luba laguarúniwa, ani larúeigüdübei Wabureme Bungiu lidan lubara larúeihan Dawidi, le lagücha. 33 Lagumadirubei Ísüraeli lun sun dan, ani magumuchadibei larúeihan. 34 Ábati tariñagun María lun ánheli ligía: —Ida lubagia lasuseredun katei le, mámarigidinagu? 35 Aba lariñagun ánheli ligía tun: —Liábinba Sífiri Sandu buagun, ábame lóuburagunibu lubafu Bungiu le Íñugutimabei. Ligía sándubei lubéi irahü le lunbei bagaraüdüni, Liráü Bungiu luba laguarún. 36 Tiabin biduhe to Isawéli, dageinaaru giñe lau sun wéiyaaru lan, ítara liña lubeiti, to meha uáguboun hariñaga luagu siñá lan tagaraüdün, anihein sisi hati dageinaü tuagu. 37 Ladüga úati ni kata lásiñarun Bungiu. 38 Ábati tariñagun María: —Lidamun Nabureme Bungiu nuguya; adügaléi le bariñagubei nau. Lárigiñe, aba lidin ánheli. 39 Lidoun dan ligía, aba tidin María furese lidoun aban uburugu le labadinaguabei burí wübü Hudéa, 40 aba tebelurun lúbiñoun Sakaríasi, aba tabusurun tun Isawéli. 41 Dan le taganbunbálin Isawéli tabusurun, aba lánhingichagun tiráü turageirugu, aba liabin Sífiri Sandu tuagun. 42 Ábati tariñagun lau umalali héreti: —Biní laadibu Bungiu sügǘ hau sun hiñaruñu, biní laali giñe irahü le bídanbei! 43 Kátañadina lun tiabin lúguchu Nabureme bisidana? 44 Lau naganbuni babusurun, aba lánhingichagun niráü nurageirugu lau ugundani. 45 Fuleseiwatibu buguya le afiñerubei luagu lagunfuliruba lan katei le lariñagubei Wabureme bun. 46 Ábati tariñagun María: Rutu nuani uéiriguni lun Nabureme; 47 gúndaagua tuguya nanigi lidan Bungiu le Nasalbaragüle, 48 lugundun gudemehabuhaali nun, nuguya le lidamun. Lúmagiñe guenlé, hariñaguba sun gürigia luagu fuleseiwaadina lan, 49 ladüga adügaali Bungiu, le Suntigabafu, katei wéinamu buriti nidan; sánduti liri, 50 ani súnwandan gudemehabubei lan houn ha inebehabubaña lun. 51 Adügaali óunwenbu burí katei lau lubafu; adügaali lun ni kata hamá ha barüguabaña houngua. 52 Gidá laaña ha gabafubaña lídangiñe haweirigun; aba ladügüniña ha ǘnabugubaña lun wéirigu hamá. 53 Ha buga lamabaña, buíngüda lumutiña lau ílagu; ánheinti ha rísibaña, míchuti ni kata houn. 54 Íderagua lumutiña Ísüraelina, ha lubúeingu; lun larufuduni lugudemehabu, 55 kei meha lidaradun hama wagüchagu, Abüraámü luma houn ladügawagun lun sun dan. 56 Aba terederun María kei burí ǘrüwa hati ñein; lárigiñe, aba tagiribudun hábiñoun. 57 Aba lagunfulirun dan lun tagaraüdün Isawéli, aba tagaraüdün aban wügüri irahü. 58 Dan le haganbunbei tubesinanigu hama tiduheñu luagu lubuidun katei le ladügübei Bungiu tun, aba hagundaarun úara tuma. 59 Luagu liwidün weyu, aba leresibiruni seini tuagu lóustarun. Busentiña yebeti híchugun Sakaríasi luagu kei liri lúguchi; 60 aba tariñagun lúguchu: —Uá, Huanba liri. 61 Aba hariñagun tun: —Kagia uagu? Úati ni aban hádangiñe biduheñu gíriti Huan. 62 Aba hálügüdüni lúguchi irahü lau seini ka lan iri labusenrubei líchugun luagu. 63 Aba lamuriahan aban murusun fulansu, aba labürüdün luagun: «Huan líribei». Aba taweiridun hanigi súngubei lau katei le. 64 Lídanmeme oura ligía, aba gayaraahali lan ladimurehan Sakaríasi, aba líchugun uéiriguni lun Bungiu. 65 Aba taweiridun hanigi besinagu lau katei le, aba labahüdawagún katei le lidan sun fulasu le geyegubei hau. 66 Sun ha aganbubalin, aba herederun asaminara, aba hálügüdagun hámagua, hariñaga: «Káteibei funa san irahü le?» Ladüga arufuda lumuti Bungiu lubafu lidan. 67 Aba labuinchun Sakaríasi le lúguchi irahü ligía lau Sífiri Sandu, aba lagumeserun ariñaga: 68 «Alawaha waméi Wabureme le Habungiute Ísüraelina, ladüga ñǘbuinhali woun, wagía le lánigu, ani salba láadiwa! 69 Ladüga rúhali aban esefuragülei le gabafuti woun hádangiñe ladügawagun Dawidi, le meha lubúein. 70 Ítara liña meha füramase lani Bungiu hádangiñe lánigu profeta, lúmagiñe meha binadu dan, 71 luagu lasalbarubadiwa lan hawéi wáganiñu luma hawéi sun ha iyereehabúbaña woun. 72 Ítara liña gudemehabu lan Bungiu houn wagüchagu, arufudaléi luagu mabulieidagun lan luéi lidaradun le sándubei. 73 Anihán le meha lariñagubei lun wáguchi Abüraámü: 74 Luagu lesefurubadiwa lan hawéi wáganiñu, lun gayaraabei lan weseriwidun lun manufudeuga, 75 lau úarani, deregeguñu wagía woungua lun, sun dan le wabagaridubei. 76 Ani buguya nisaaniraü, lani Bungiu le íñubei profeta luba baguarúniwa; ladüga baransehaba üma lubá Wabureme, 77 subudigüda báamugei houn lánigu, luagu feruduna lani hafigoun, ru ligía asalbaruni houn. 78 Lámirigüdübei Wabungiute lileitin wawagun siélugiñe, lau línsiñehabu luma lugudemehabu, 79 lun larugoungadágüdün hau ha lídanbaña luburiga luma hau ha lídanbaña lamuñan le lánina óunweni, luma lun ladundehani wéibugun lidoun üma le lánina darangilaü». 80 Aweirideina ligíati irahü ligía, éredeina ligía giñe lidan Sífiri. Aba laganóun lidan fulasu mageirawati darí lumoun weyu le larufudagunbei lungua houn Ísüraelina.

Lúkasi 2

1 Lidoun buga dan ligía, aba lariñagun urúei Augustu lun habahüdǘn sun gürigia ha lábugiñebaña lagumadihan urúei Rómana. 2 Furumiñe meha hadügüni katei le, dan meha le Sireniu lan agumadihabei Siria. 3 Sunti gürigia mosu houdin hageira lun ñein lan habahüdǘwa. 4 Ligía láfuridunbei Hosé Nasarétügiñe, lóubawagugiñe Galiléa; aba lidin lóubawagun Hudéa lidoun fulasu le gíribei Belén, le ñein lubéi lágurahoua Dawidi, kei ladügawagun lubéi Dawidi Hosé. 5 Aba lidin Belén lun labahüdǘn úara tuma María to gadaradunboun luma lun hamarieidun, ani dageinañoun. 6 Danti le añaha lan ñein Belén, aba lachülürün dan lun tágurahan María. 7 Aba tagaraüdüni tígirama ñein; aba tóuburaguni tidan lagei, aba tarounragüdüni ñein lidan fulasu le héigagüle ibiñanigu ladüga úati ubaraü houn tidan haban chülüdügütiña. 8 Áraabu bóugudi luéi Belén, ñéinñanu hóuniri mudún, bou larugan hau óunigiraña halügüniña mudún. 9 Sódini, aba lasaliragun aban lani Wabureme Bungiu ánheli siélugiñe houn, aba larugoungadagüdün luéirigun Bungiu hau; aba hanufudedagun. 10 Aba lariñagun ánheli ligía houn: «Manufudeda humá, ladüga anihein uganu buiti nanügün hun, lébunabei saragu ugundani houn sun gürigia: 11 luagu águrahouaali lan aban asalbaragülei hun uguñe, lageira Dawidi, Kristu le Habureme. 12 Kei liseinin le lariñagubei hun; hadarirubei irahü ligía hóuburagu tidan lagei, roun lidan héigagüle ibiñanigu». 13 Lidan oura ligía, aba hasaliragun saragu ánheligu lurugabu furumiñeti ánheli, aba híchugun uéiriguni lun Bungiu, hariñaga: 14 «Uéiriguni lun Bungiu lidan liñun-agei sielu; darangilaü múarugu hadan gürigia ha ibihubalin lufulesein!» 15 Danti le hagiribudunbei ánheligu hárigoun sielun, aba hariñagun hóuniri mudún hámagua: —Keimoun Belén arihei katei le asuseredubei, le uágubei lasubudiragüda Wabureme Bungiu woun. 16 Aba houdin furesegueina, aba hadarirunu María luma Hosé, luma irahü roun lidan héigagüle ibiñanigu. 17 Dan le harihinbalin irahü ligía, aba habahüdaguni le ariñawagúbei houn libügürü. 18 Sunti ha aganbubaliña, wéiritu hanigi lau le hariñagubei hóuniri mudún. 19 Ánheinti María, areidañutiñalin sun katei le tidan tanigi, samina tuguya libügürü. 20 Ábati hagiribudun hóuniri mudún, eremuheina luma íchigeina uéiriguni lun Bungiu, luagu sun le haganbubei luma le harihibei, ladüga lasuseredun ítara kei lariñawagúniwa houn. 21 Luagu liwidün weyu, aba leresibiruni seini tuagu lóustarun; aba híchugun Hesusu luagu, írimeme le líridubei ánheli tun María lubaragiñe tadageinadun. 22 Dan le lagunfulirunbei lidaani harumadun lagübürigu Hesusu según lilurudun Moisesi, aba hanügüni irahü ligía uburugun Herusalén lun hanúadiruni lun Bungiu. 23 Hadügünbalin lira ladüga lariñahare tidan lilurudun Bungiu: «Sun wügüri irahü le ígiramaü lanuadirúaba lun Aburemei». 24 Aba lubeiti houdin adagaragüdei le uágubei lariñaga lilurudun Bungiu: Bián wagugua o bián lan harahüñü unhun. 25 Lidan meha dan ligía, ñeinñein meha aban wügüri Herusalén gíriti Simeón. Wügüri ligía aban wügüri richati ani gudemehabuti, wéiriti lederegeragun lungua lun Bungiu, ani aguraba lumuti liabin hesefurun Ísüraelina. Ñeinñein Sífiri Sandu luma Simeón, 26 ani arufuda laali lun luagu móunwenbei lan marihingaléi Kristu le lunbei lóunahani Wabureme Bungiu. 27 Aba ladundehani Sífiri Sandu wügüri ligía lun lidin ténpulurugun. Danti le hóudinbei lagübürigu Hesusu lau ténpulurugun lun larufudún, 28 aba lóuyuahani Simeón, aba líchugun eteingiruni lun Bungiu, ariñageina ligía: 29 «Nabureme, gayaraahali bígirunina lun nounwen lau darangilaü, au le bubuein, ladüga gúnfuli baali le füramase bubéi nun. 30 Ariha naali Wasalbaragüle lau nagu, 31 Asalbaragülei le bóunahabei houn sun gürigia. 32 Ítara luba keisi aban lanpu lun larufuduni inarüni houn ha mámabaña huríu; ru ligíame uéiriguni houn Ísüraelina, ha bumutuniña». 33 Aba taweiridun lanigi Hosé tau sun María lau le lariñagubei Simeón luagu irahü le. 34 Ábati labiniruniña Simeón, aba lariñagun tun María, to lúguchu Hesusu: —Irahü le, lébunabei achugeraguni houn saragu Ísüraelina; lébunabei giñe asalbaruni houn híbiri. Ítara luba keisi aban seini le lunbei gibe hamá máhatiña heresibiruni. 35 Ítara luba lasubudirúniwa le laritagubei kada aban tidan lanigi luagu Kristu. Ani ítara luba sun katei le bun kei aban eféin to áchourutu tuagu buani. 36 Ñeinñoun giñe aban würi profeta, gíritu Ana; würi tuguya liráü Penueli, hádangiñe ladügawagun Aserü. Wéiyaaru würi tuguya; ani nibureingiru meha tamarieidunbei, sédüñein irumu tau luma túmari, aba lounwen; 37 guentó, gádürü-wein-gádürü irumu tau. Máfuriduntuti ténpulurugugiñe, aba terederun ñein eseriwida lun Bungiu áriebu wéyuagu, ayunara luma afurieida lun. 38 Aba tiabin Ana lídanmeme oura ligía, aba teteingiruni Bungiu luagu Hesusu, adimureha tuguya luagu houn sun ha agurabahabálin lasalbarúniwa Herusalén. 39 Lárigiñe hagunfulirun lau sun le lariñagubei lilurudun Bungiu, aba tagiribudun María, Hosé luma Hesusu Galiléoun lidoun hageira le gíribei Nasarétü. 40 Aweirideina ligíati irahü le, éredeina ligía, abuincheina ligía lau lichú au; ani biní lumutiha Bungiu saragu. 41 Ságüha irumu houdin lagübürigu Hesusu uburugu Herusalén lubá lufedun Luéyuri Esefuruni; 42 dan le lagunfulirunbei Hesusu duusu irumu, aba houdin súngubei Herusalén kei le hagaburi lidan fedu ligía. 43 Danti le hagiribudunbei lárigiñe lagumuchun fedu, aba lerederun Hesusu Herusalén, ibidiñoun houn lagübürigu; 44 haritagun yebe luagu anite lan hadan gürigia ha hárigibaña. Ítara liña hadügün aban weyu éibuguni; dan le háluahanbalin hadan haduheñu luma hadan hasubudiragun, 45 madari hamuti. Ábati hagiribudun uburugun Herusalén áluahei. 46 Ǘrüwa weyu luéigiñe, ligía hadariruni ténpulurugu ñun hadan arufudahatiña lilurudun Moisesi, aganbahaña luma álügüdaguaña. 47 Sunti ha aganbubalin, wéiritu hanigi luagu lichú lau luma luagu burí lóunabagüle. 48 Dan le harihinbalin lagübürigu, aba taweiridun hanigi, aba tariñagun lúguchu lun: —Kame san badügei katei le woun, niráü? Nuguya luma búguchi, wáluahañadibutia lau idiheri. 49 Ábati lariñagun Hesusu houn: —Kagia uagu háluahana? Ibidiñeti san hun luagu lunti lan netenirun lun katei le lani Núguchi? 50 Úati gunfuranda hamani le lariñagubei houn. 51 Ábati lagiribudun hama, Nasarétün, aba lasigirun laumeme laganbadi houn. Ábati burí tareiduni lúguchu sun katei le tidan tanigi. 52 Anihamémeti Hesusu aweirideina dandu lidan úgubu keisi lidan saminaü, ani richati dandu ligibugiñe Bungiu kei hagibugiñe gürigia.

Lúkasi 3

1 Lidan likeinsin lirumudiri lagumadihan Tiberiu, Ponsiu Pilatu meha gumadanbei Hudéa, Erodesi gumadan Galiléa, Felipe le lamulen, ligía meha gumadanbei Iturea luma Türakonítide, Lisaníasi gumadan Abilene; 2 Anasi luma Gáifasi, hagía fádirigu íñutimabaña lidan hafiñen huríu. Ábati líchugun Bungiu aban uganu lun Huan, le liráü Sakaríasi, lidan fulasu mageirawati; 3 aba léibuguni Huan sun fulasu burí le lubadubei duna le Hordán, ariñageina houn gürigia luagu lunti lan hasakürihan lídangiñe hafigoun, lun ferudunawa lan hafigoun. 4 Susereti katei le ítara kei meha labürüdüni profeta Isaíasi, lariñaga: «Aganbúati aban umalali agúaraha lidan fulasu mageirawati: “Aranse humá üma lubá Wabureme, dará humá üma suruti lubá. 5 Labuinchawagüdüba sun fulasu wayati, sun wübü, lararirawagüdüba, üma burí le segebei, lásuurawagüdüba, üma burí le múaragunti, lúarawaguagüdüba. 6 Larihubei sun ubóu asalbaruni, le lóunahabei Bungiu woun” ». 7 Danha le hayabin saragu gürigia lun Huan lun labadiseiruniña; ábaha lariñagun houn: «Harasan hewe huguya le! Ka ariñagubei hun gayara lan hesefurun luéi lanarime abeichúni le yarafaalibei? 8 Ígira huméi binadu higaburi, abagarida humá lun gayara lan larihín buidu luagu sánsiguaali lan higaburi. Mariñaga humá hídangua: “Ladügawagun Abüraámü wagía!” Ladüga ninarün hau, luagu gayara lan ladügün Bungiu ladügawagun Abüraámü lídangiñe burí dübü le. 9 Aranseru giñe harawa lun táchuguni tídibu wewe lúmagiñe lílagüle. Sun ídibu le mabuidunti lin lachugúba, ábame lagudún». 10 Ábati hariñagun gürigia hagía lun: —Káteiti lunbei wadügüni? 11 Aba lariñagun Huan houn: —Le biámabei isimisin, lunti líchugun aban lun le úaboun ni aban luma; le géiginbei, lunti lafanreinraguni luma le méiginbei. 12 Ñǘbuintiña giñe aguburahatiña liseinsuna gumadi lun habadiseirún, aba hariñagun lun: —Máisturu, katei lunbei wadügüni? 13 Lariñaga Huan houn: —Maguburaha humá lóugiñe le lunbei haguburahani. 14 Ariñagatiña giñe fiu súdaragu lun: —Angia wagía, kagia lunbei wadügüni? Lariñaga houn: —Magidara humá ni kata ni ka uéi, ni lau siadi, ni lau híchugun lidurun gürigia le madurunti; gufuruma humá lau hafayeiruáha. 15 Añahati gürigia mederaguagüdünha aritagua luma álügüdagua houngua anhein Huan lubéi Krístubei; 16 aba lariñagun Huan houn: «Au, lau duna nabadiseiraün; gama lumoun anitebei aban le lunbei labadiseirúnün lau Sífiri Sandu luma lau watu gemeti; ligía Krístubei. Gabafutimati nuéi darí lun madüna nan ni lun nafaragaduni tagürüga ligeidin. 17 Anuheinharu chóbuli lúhaburugu, lun larumadagüdüni türigu, ábame lanúadiruni lídangiñe ifei, ábame lareiduni türigu tidoun lagei, ábame láguduni ifei lidan watu gemeti le méñeguchati». 18 Lau igaburi le luma lau burí amu eweridihani líchigei Huan uganu buiti houn gürigia. 19 Ererati giñe lun Erodesi le meha agumadihabei lidan dan ligía luagu laganóun tuma Erodíasi to lúmari Felipe le líbiri, luma luagu amu burí katei wuribati le ladügübei. 20 Lubaragiñe ladügün Erodesi gasu lau, adügarügü ligía aban katei wuribatimati: Ládaruni Huan furisunrugun. 21 Lubaragiñebei ladaürǘniwa Huan, dan le labadiseihaniña gürigia, badiseiwati giñe Hesusu. Danti le anihán lan Hesusu afurieida lun Bungiu, aba ladaarun sielu, 22 aba larihíniwa lararirun Sífiri Sandu luagun kamá hamuga aban unhun; aba laganbúniwa lariñagun aban umalali siélugiñe: —Buguya Niraübei le hínsiñebei nun; le aubei nagundaara. 23 Kei burí darandi irumu lau Hesusu dan le lagumeserunbalin luadigimari. Haritawagúati luagu liráü lan Hosé; Hosé, liráü Elí; ani añahán lagüchagubaña Hosé: 24 Elí, Matatü, Lewí, Melükí, Hanai, 25 Hosé, Matatíasi, Amosu, Naún, Esülí, 26 Nagai, Maatü, Matatíasi, Seméi, Hosekü, 27 Hoyadá, Hoanán, Resá, Sorobaweli, Salatiéli, 28 Nerí, Melükí, Adí, Kosamü, Elimadamü, 29 Erü, Hesusu, Elisérü, Horimü, 30 Matatü, Lewí, Simeón, Hudá, Hosé, Honamü, 31 Eliakímü, Meleá, Mená, Matatá, 32 Natán, Dawidi, Hesé, Owedi, Boosu, Sela, 33 Naasón, Aminadábü, Adümín, Arüní, Erüsón, Fáresi 34 Hudá, Hakobu, Isaakü, Abüraámü, Tera, 35 Naoru, Serugu, Ragáu, Pelegü, Éberü, 36 Sela, Kainán, Arüfasádü, Semü, Noé, 37 Lamekü, Matusalén, Enoku, Héredi, Maalaléli, 38 Kainán, Enosu, Setü, Adán, Bungiu.

Lúkasi 4

1 Buinñu Hesusu lau lubafu Sífiri Sandu, aba lagiribudun lóubawagugiñe duna Hordán, aba lanügüni Sífiri Sandu lidoun fulasu mageirawati. 2 Rédeiti Hesusu bián-wein weyu ñein lau Mafia óuchaguei. Méiginti ni kata lidan sun bián-wein weyu ligía, aba lasandirun aban óunwenbu ilamaü. 3 Ábati lariñagun Mafia lun: —Anhein Liráü bubéi Bungiu, saliguagüdabéi dübü le feinme. 4 Lariñaga Hesusu lun: —Tariñahare Lererun Bungiu: “Mámarügüba tau fein habagarida gürigia; habagariduba giñe lau hagunfuliruni dimurei le lariñagubei Bungiu”. 5 Lárigiñe, aba lanügüni Mafia Hesusu luagun aban wübü íñuti, aba larufuduni sun fulasu le ubouagubei lun lidan aban. 6 Aba lariñagun lun: —Níchugubei sun ubafu luma sun uéiriguni le bun, ladüga ibiha naali sun le, ani gayaraati níchuguni lun le unti nabusenra. 7 Ánhabu lubeiti áhuduragua nigibugiñe bánibei súngubei. 8 Aba lariñagun Hesusu lun: —Disebá nuéi Mafia, ladüga tariñahare Lererun Bungiu: “Lúnrügüba Bungiu le Babureme báhuduragua; ani lúnrügüba giñe beseriwida”. 9 Lárigiñe, aba lanügüni Mafia uburugun Herusalén, aba lawariragüdüni tábulugun ténpulu, aba lariñagun lun: —Anhein Liráü bubéi Bungiu, chǘguaba bungua yáagiñe lun ǘnabun; 10 ladüga tariñahare Lererun Bungiu: “Lóunahabaña Bungiu lani ánheligu lun hóunigirunibu; 11 hanügübadibu háhaburugu luéi lachugeragun bugudi luagu dübü”. 12 Aba lariñagun Hesusu lun: —Tariñahare giñe Lererun Bungiu: “Móuchaguabei Aburemei le Bubungiute”. 13 Danti le madarihali Mafia kaba lan luwuyeri óuchawaguni ladüga lun Hesusu, aba lígiruni lungua luagu átiri dan. 14 Aba lagiribudun Hesusu Galiléoun buin lau lubafu Sífiri Sandu, ábati ladimurehóun luagu lidan sun fulasu le geyegubei lau. 15 Arufudahatiha tidan haligilisin huríu lidan kada fulasu; ani buiti hadimurehan sun gürigia luagu. 16 Ábati lidin Hesusu Nasarétün, fulasu le ñein lubéi laweirida; aba lebelurun tidoun haligilisin huríu lidan luéyuri emeraaguni kei ligaburi, aba lararamun lun laliihan tidan Lererun Bungiu. 17 Aba híchugunu liliburun profeta Isaíasi lun; dan le ladaarunbarun, aba ladariruni le ñein lubéi lariñaga ítara: 18 «Anihein lani Bungiu Sífiri Sandu nuagu, ladüga anúadira láadina lun níchuguni uganu buiti houn gudemetiña; óunaha láadina lun námalihaniña ha nidiheribaña tidan hanigi, lun náfuridagüdüniña adaürǘtiña, lun níchugun arihini houn marihintiña, lun nesefuruniña ha ouserúabaña wuriba, 19 luma lun nadimurehan luagu lidaani lufulesein Bungiu houn gürigia». 20 Aba ladourunu Hesusu líburu, aba líchugunu lun ídehati ténpulurugu, aba lañuurun. Keiti hasigirun sun ha ñéinbaña aríaguei, 21 aba lagumeserun adimureha; lariñaga: —Gúnfulihali dimurei le higibugiñe uguñe. 22 Adimurehatiña súngubei buidu luagu Hesusu; wéirituti hanigi luagu lubuidun burí dimurei le lariñagubei. Hálügüdagua buriti hámagua: —Mama san le liráü Hosé le? 23 Aba lariñagun Hesusu houn: —Subuseti nun luagu hariñaguba lan nun: “Surusia, agaraniguabá bungua”; hariñaguba giñe nun: “Aganbaadiwa luagu burí katei le adüga báalibei Kafarünaumu, adügabéi giñe ya bageira”. 24 Aba lasigirun adimureha, lariñaga: —Ninarün hau luagu ua lan ni aban profeta eresibirúati buidu lageira. 25 Chouru numuti luagu añahein lan meha saragu würiña ha hilaguaañabaña úmarigu hadan Ísüraelina lidan meha lidaani profeta Elíasi, lídanbei máhuyun lan huya luagu ǘrüwa irumu dimí, aba ñein lan saragu ilamaü fulasurugu; 26 ani móunahan lumuti Bungiu Elíasi tumoun ni aban hádangiñe würiña hilaguaaña úmarigu hagía ha aganóubaña Ísüraeli; lóunahei tumoun aban to aganóuboun Sarepüta, yarafa lun uburugu Sidón. 27 Ñéinñanu meha giñe saragu gawagutiña lépüra Ísüraeli lidan lidaani profeta Eliséu; úati ni aban hádangiñe areidawaguagüdüti luéidigia Naamán le Síriana. 28 Dan le haganbunbalin sun ha ñéinbaña ténpulurugu katei le, aba hagañidun saragu. 29 Aba hiñuragun, lun hasagaruni Hesusu bóugudin luéi fulasu, aba hanügüni lárurugun fulasu le íñutimabei lun háhuchuruni ñéingiñe. 30 Aba lásügürün Hesusu haganaguagiñe, aba lidin. 31 Ábati lidin Hesusu Kafarünaumu, aban fulasu le lídanbei Galiléa, aba larufudahan houn gürigia ñein lidan luéyuri emeraaguni. 32 Wéirituti hanigi lau ligaburi larufudahan, ladüga lau ubafu ladimureha. 33 Ñéinñeinti aban wügüri ligilisirugu, gawaguti sífiri wuribati, aba lagúaragun ítara: 34 —Ígira bawa! Kame san bemetera wamoun, Hesusu Nasarétüna? Biábiña san agünrinchaguawa? Subudi numutibu, ani subudi numuti luagu buguya lan Liraübei Bungiu le sándubei. 35 Aba ladeinhan Hesusu lun sífiri wuribati ligía, aba lariñagun lun: —Maniba, furiba lídangiñe wügüri le! Ábati láhuchuruni sífiri wuribati ligía wügüri ligía múarugun hagibugiñe súngubei, aba láfuridun lídangiñe, mabuleseirungalei. 36 Aba taweiridun hanigi súngubei, aba hariñagun hámagua: —Ka burí san dimurei le? Adimurehati wügüri le lau gumadi luma ubafu houn sífirigu wuribatiña, aba háfuridun! 37 Adimurehóuatiti buidu luagu Hesusu lidan sun fulasu. 38 Ábati láfuridun Hesusu tídangiñe haligilisin huríu, aba lidin lúbiñoun Simón. Sándiñounti límedi Simón, tabiruahaña; aba hayumuragun lun Hesusu lun lareidaguágüdünu. 39 Aba lélemuchun Hesusu tuagun, aba ladeinhan lun abiruaü, aba lagidarun abiruaü tuéi. Lídanmeme oura ligía aba tásaarun, aba tagumeserun eseriwida houn. 40 Sun ha gámabaña sánditiña hábiñe, aba hanügüniña lun Hesusu dan le lálüdün weyu lun lareidaguagüdüniña; aba líchuguni lúhabu hawagu kada aban hádangiñe, aba lareidagun furumiñeguarügü sandi le hawaguti. 41 Saragu haña giñe ha uéitiña hasagarúa sífirigu wuribatiña, aba burí hagúaragun ítara: —Buguya Liraübei Bungiu! Aba ladeinhan Hesusu houn sífirigu wuribatiña hagía; mígirun lumutiña lun hadimurehan, ladüga subudi hamani luagu ligía lan Krístubei. 42 Dan le larugadunbei, aba láfuridun Hesusu bóugudin luéi uburugu lidoun aban fulasu mageirawati. Aba háluahani gürigia, aba hachülürün le ñeinhin lubéi; busentiña yebe herederuni luéi lidin; 43 aba lariñagun houn: —Gasu giñe níchuguni uganu le luáguti larúeihan Bungiu houn lílana líbiri fulasu, ladüga lun lira nounahóua. 44 Ítara liña lidin apurichiheina tidan burí haligilisin huríu, Galiléa.

Lúkasi 5

1 Luagu aban weyu, ñeinñein Hesusu laru lagunu le gíribei Henesarétü; ábati hayabingua saragu gürigia darí lun hámurudaguni, ladüga busén hamá haganbuni lererun Bungiu. 2 Aba larihin Hesusu bián ugunei málatu béyabu, rariguaaña esenihatiña tídangiñe, hachibuñounti hasenin. 3 Ábati ládinun Hesusu tidoun aban tídangiñe ugunei tuguya to luguneboun Simón, aba lariñagun lun lun ladisedun murusun luéi laru beya. Ábati lañuurun Hesusu tidan ugunei, aba lagumeserun arufudaha houn gürigia ñéingiñe. 4 Dan le lásurunbei ladimurehan, aba lariñagun lun Simón: —Héibameme anagün, ábame hágurunu hisenin ñein. 5 Lariñaga Simón lun: —Máisturu, nadagimeinhaadiwa sun áriebu, ani mañuguntiwa ni kata; gama lumoun kei buguya lubéi ariñagubalin, wágura. 6 Aba hágurun; dan le hiñuragunbarun seni, ñéinñanu saragu úduraü tidan darí yebe lun taheiridagun. 7 Ábati hadügün seini houn híbirigu ha tídanbaña to aban ugunei lun hayabin íderaguaña. Aba hayabin, aba habuinchagüdünu biángubei ugunei darí yebe lun tadibiragun. 8 Dan le larihinbalin Simón Féduru katei le, aba láhuduragun ligibugiñe Hesusu, aba lariñagun lun: —Disebá nuéi, Nabureme, ladüga aban wügüri gafigounti au! 9 Lariñagubálin Simón lira ladüga taweiridun lanigi, hau sun ha úarabaña luma, luagu añuguni le hadügübei. 10 Wéiritu giñe lanigi Santiagu luma Huan, ha lirahüñü Sebedéu, ha lúmabaña Simón. Aba lariñagun Hesusu lun Simón: —Manufudedabá; lúmagiñe guentó gürigiahañame badíaha. 11 Lárigiñeti hátürün, aba hígiruni sun katei, aba houdin luma Hesusu. 12 Luagu aban weyu, lídanñein aban fulasu Hesusu, le ñein lubéi aban wügüri gawaguti lépüra. Dan le larihinbalin wügüri ligía Hesusu, aba láhuduragun darí ladagarun lerebe múarugu, aba layumuragun lun ítara: —Nabureme, gayaraati bareidaguágüdünina ánhabu busén. 13 Ábati laguuruni Hesusu lau lúhabu, aba lariñagun: —Busentina, areidaguabá. Kei lariñagun ítara, aba lagidarun lépüra luéi wügüri ligia; 14 ábati lariñagun Hesusu lun lun mabahüdagun lani katei le ni ka un. Lariñaga lun: —Ñǘdünrügüba, arufudagua bungua lun fádiri, rubeime idewesei le uágubei lariñaga lilurudun Moisesi luagu barumadun, ariha hamaamugei gürigia luagu areidaguaadibu lan. 15 Eibu dan, eibu laburuchaguntima luagu Hesusu; saragu hañatiha gürigia óundaragutiña lun haganbuni luma lun lareidaguagüdüni hasandi. 16 Ábaha lidin Hesusu le ñeinhin lumuti úa hamá gürigia lun lafurieidún lun Bungiu. 17 Luagu aban weyu, ñeinñein Hesusu arufudaha; ñéinñanuti fariséugu hama arufudahatiña lilurudun Moisesi, ñǘbuintiña lídangiñe lirahüñü burí fulasu le lani Galiléa, Hudéa luma Herusalén. Anihati lubafu Bungiu arihúa luagu Hesusu lau lareidaguagüdüniña sánditiña. 18 Ábati hayabin fiu wügüriña barüina aban wügüri deregüdaali tidan aban ubarari; hálugati hebelaagüdüni le ñeinhin lubéi Hesusu lun larihini. 19 Gama lumoun madaritiña halíagiñeba lan hebelura ladüga hiibe gürigia; ábati hawarirun tábulugun muna, aba hagidarun murusun luéigiñe tábulugu muna lóugiñe le ñein lubéi Hesusu, aba harariragüdüni sánditi tidan lubarari ligibugiñoun. 20 Dan le larihinbalin Hesusu afiñeni le hawagubei, aba lariñagun lun sánditi ligía: —Niráü, ferudunawaali bifigoun. 21 Ábati hariñagun arufudahatiña lilurudun Moisesi hama fariséugu hóunguarügü: «Katei san gürigia le, le minebenehabubei lun Bungiu lau ligaburi ladimurehan? Úati amu gayaraati feruduna lan figóu luéidigia Bungiu». 22 Subudi lumutiti Hesusu ka lan hasaminanbei, aba lariñagun houn: —Ka san uagu hasaminara ítara? 23 Kátima ménrengubei lariñawagún: “Ferudunawaali bifigoun? Odi saraba, béibuga?” 24 Narufudaaliti hun luagu gayara lan feruduna nan figóu, au le Wügüri Garaüwarügüti. Ábati lariñagun lun le sándibei: —Saraba, barüboun bubarari, beiba búbiñoun. 25 Lidan oura ligía, aba lásaarun sánditi ligía hagibugiñe, aba labudunu lubarari to buga ídanboun larounra, aba lidin lúbiñoun adimureheina luagu luéirigun Bungiu. 26 Aba taweiridun hanigi súngubei, aba hadimurehan luagu luéirigun Bungiu, aba hariñagun lau tueirin anigi: —Arihaadiwa katei wéiriguti uguñe. 27 Lárigiñe katei le, aba láfuridun Hesusu lídangiñe fulasu ligía, aba larihin aban aguburahati liseinsuna gumadi, gíriti Lewí, ñun liña lidan lubara le ñein lubéi laguburaha; aba lariñagun Hesusu lun: —Falabana; keimoun numa keisi nani disipulu. 28 Ábati lásaarun Lewí, aba lígiruni sun katei lánina binadu libagari, aba lidin luma Hesusu keisi lani disipulu lúmagiñe oura ligía. 29 Lárigiñe, aba ladügün Lewí aban óunwenbu fedu lun Hesusu, lúbiñe; ñéinñanuti saragu aguburahatiña liseinsuna gumadi hámaya amu gürigia ñun luagu dábula hama. 30 Aba hagumeserun fariséugu hama arufudahatiña lilurudun Moisesi adimureha luagu Hesusu hama lani disipulugu; aba hariñagun houn: —Ka san uagu héiginbei hama aguburahatiña liseinsuna gumadi luma hama amu gafigountiña? 31 Lariñaga Hesusu houn: —Ha magadiñebaña, memegeiruntiña surusia; ha sándibaña hagía mégeibaña surusia. 32 Mama lubeiti niábiña áluaha gürigia richaguatiña, niábiña áluahaña ha gafigounbaña lun hasakürihaba lan. 33 Ábati hariñagun lun Hesusu: —Ka san uagu hayunara lánigu Huan hama fariséugu, afurieida hagía saragu lun Bungiu, ánhaña bani disipulugu, hóutiña, gurá hagía súnwandan? 34 Aba lariñagun Hesusu houn: —Gayaraati funagia hayunaragüdüniña gürigia ha hamisurahan lidoun aban maríei sun anihán lan adari hama ñein? 35 Lachülürüba dan lun lidin adari; ábameti hayunarun. 36 Ruti giñe Hesusu aban hénpulu houn, lariñaga: —Úati íbuguti murusun gamisa tuéigiñe aban dúnigu iserigiru lun láfadarun aban dúnigu ñuluharu tau; anhein ladüga ítara, tagadeiruboun to iserigiruboun, ani meredeboun giñe murusun gamisa iseri tuguya buidu tuagu daüguaü ñuluharu tuguya. 37 Michugúntu giñe diwéin iseri lidoun gueru binaduhali; anhein adügǘwa ítara, taheiridagubei diwéin iseri gueru binaduhali; féridimeti diwéin, féridi gueru. 38 Ligía lunti lubéi tichugún diwéin iseri lidoun gueru iseri; ítara luba leseriwidun gueru, seriwime diwéin. 39 Úati giñe átuti diwéin to binadu lun labusenruba lan to iseri lárigiñe; lariñaguba: «Buítimatu to binadu».

Lúkasi 6

1 Luagu aban weyu le luéyuri emeraaguni, éibugeina liña Hesusu labadinagua nadü hama lani disipulugu, átüheina hagíati disipulugu türigu, aba héferehani lau háhabu, aba héigini lila. 2 Ábati hariñagun hádangiñe fariséugu houn: —Ka san uagu hadüga wadagimanu le moun lumuti ladügǘn lidan luéyuri emeraaguni? 3 Lariñaga Hesusu houn: —Maliihangidün san luagu le ladügübei Dawidi luagu aban dan, dan le lalamachunbei hau sun ha úarabaña luma? 4 Aba lebelurun tidoun luban Bungiu, aba lanügün tídangiñe fein to sagüráuboun, hou ligía tídangiñe, ru ligía houn ha úarabaña luma, lau sun fádirigurügüñanu lan yebe lúnbaña heigin tídangiñe fein tuguya. 5 Ariñagati giñe houn: —Gabafutina, au le Wügüri Garaüwarügüti íbini luagu luéyuri emeraaguni. 6 Lídanya aban weyu le emeraaguagülei, aba lebelurun Hesusu tidoun haligilisin huríu, aba lagumeserun arufudaha. Ñeinñein aban wügüri hilaali lúhabu le lóunwenren; 7 añahati arufudahatiña lilurudun Moisesi hama fariséugu aríaahei Hesusu anhein lagaranihaba lubéi lun lidan luéyuri emeraaguni, lun hadarirun lidurun. 8 Subudi lumutiti Hesusu ka lan haritagubei, aba lariñagun lun wügüri le hilaalibei úhabu: —Saraba, ráramaba wagibugiñe. Aba lásaarun, aba lararamun. 9 Ábati lariñagun Hesusu houn híbiri: —Nálügüdaadün luagu aban katei: Ka gayaraabei ladügǘn lidan luéyuri emeraaguni, buiti odi wuribati? Lasalbarúniwa ibagari odi lagidarún? 10 Ábati laríaguniña Hesusu sun ha geyegubaña lau, aba lariñagun lun wügüri ligía: —Tulebei búhabu. Aba látuleruni, aba lareidagun. 11 Ha híbiri, aba hagañidun saragu, aba hagumeserun álügüdagua hámagua ida luba lan gayara lan hagumuchun lau Hesusu. 12 Lidoun dan ligía, aba lidin Hesusu luagun aban wübü afurieida lun Bungiu. 13 Dan le larugadunbei, aba lagúarun houn lani disipulugu, aba lanúadahan duusu hádangiñe, ha únbaña lagúara apostolugu. 14 Anihán híribei: Simón, lememe Féduru; Andürési, le lamulen Simón; Santiagu luma Huan; Felipe luma Barütolumé; 15 Matéu luma Tomasi; Santiagu, le liráü Alüféu; Simón, le áfaagubei lun hawanserun huríu; 16 Húdasi, le lamulen Santiagu; luma Húdasi Isükarióte, le alugurubalin Hesusu. 17 Aba lararirun Hesusu hau luéigiñe wübü, aba lerederagun hau lidan aban fulasu wásati; ñéinñanu giñe saragu gürigia ñǘbuintiña lóubawagugiñe Hudéa, Herusalén, luma lárurugugiñe Tiru luma Sidón. Sun gürigia ha, hayabiña lun haganbuni lapurichihan Hesusu luma lun lareidaguagüdüni hasandi. 18 Ha burí asufurirubaña hau sífirigu wuribatiña, areidaguátiña giñe. 19 Álugatiña sun gürigia haguurun luagu Hesusu, ladüga areidaguagüda lumutiña súngubei lau lubafu. 20 Ábati larihin Hesusu hawagun lani disipulugu, aba lariñagun houn: —Fuleseiwatün, huguya le gudemebei, ladüga hánihali larúeihan Bungiu. 21 Fuleseiwatün, huguya le áfagubei ilamaü guentó, ladüga hakimuleduba. Fuleseiwatün, huguya le ayahubei guentó; ladüga héherahaba. 22 Fuleseiwatün dan le iyereegu humá houn gürigia nuéigiñe, dan le habugagunün hawariua, dan le hanabagunün, dan le hanügüni hiri kei ni kata, kei wuribati, nuéigiñe, au le Wügüri Garaüwarügüti. 23 Gunda humá saragu, buin humá lau ugundani lidan weyu ligía, ladüga hibihuba aban óunwenbu afayeiruahaü sielu; ítarameme liña meha hadüga hagüchagu gürigia ha houn profetagu. 24 Fugiabugu huguya le rísibei, ladüga ibiha humaali sun ugundani le lunbei hibihini. 25 Fugiabugu huguya ha kimulebaña, ladüga halamachuba. Fugiabugu huguya ha éherahabaña guentó, ladüga hayahuahaba lau íruni! 26 Fugiabugu huguya dan le hadimureha sun gürigia buidu huagu; ítara liña meha hadimurehan hagüchagu buidu hawagu profetagu yéetiña! 27 Anihán nererun hun, huguya le aganbubalina: Hínsiñe hamá háganiñu hun, adüga humá buiti houn ha iyereehabúbaña hun, 28 biní humaña ha íñaragutün, afurieida huguyame hawagu ha anabagutün. 29 Anhein agayuaha aban gürigia luagu aban louba bigibu, rubei giñe le aban louba lun; le anügütu babite buéi, ruboun giñe bisimisin lun. 30 Furumiñeguarügü le amuriahati buma, ruba lun; le anügüti bumegen, málugabei luma. 31 Le katei le babusenrubei ladügǘn bun, ligialá badüga houn amu. 32 Anhein hárügüñanu lubéi hínsiñehabubaña hun ínsiñeda hun, ka buiti hadügübei lau lira? Ladüga íbini gafigountiña, ítara liña giñe hadüga. 33 O anhaün lan adüga buiti hóunrügü ha adügübaña buiti hun, ka buiti hadügübei lau lira? Ladüga ítara liña giñe hadüga gafigountiña. 34 Anhaün afuredeiha houn ha uágubaña haritagua luagu hibihuba lan hámagiñe, ka buiti hadügübei lau lira? Afuredeihatiña giñegu gafigountiña hámagua, agurabañu hagía heresibirun murusunraüya lanwoun. 35 Ánheinti huguya, lunti hínsiñe hamá háganiñu hun; adüga huguyame buiti; afuredeiha huguyame, magurabahanga ni kata leweñegua. Ítara luba weiri lan hafayeiruáha lúmagiñe Bungiu le íñugubei, ani lirahüñübadün giñe le tímatimaati; ladüga ligía, fuleseihabúti giñe houn ha meteingiradibaña luma houn ha wuribabaña. 36 Gudemehabu humá, kei gudemehabu lan húguchi Bungiu. 37 «Míchiga humá hadurun amu, michugúnwa láamuga giñe hidurun, masíadiha humá, masiadirúnwa humaamuga giñe; feruduna humá, ferudunawa humaamuga. 38 Ru humá, rúa láamuga giñe hun. Líchuguba Bungiu saragu hun; ladügüba hun kéigubeirügü hadüga houn amu». 39 Ru lumuti Hesusu hénpulu le houn: —Gayaraati funagia ladundehan aban marihinti aban marihinti líledi? Ma héiguaduba biángubei lidoun ábanmeme huyu? 40 Úati ni aban disipulu wéiriguti luéi lumaisturun; íbini anhein lagumucha laturiahan, ítararügübei kei lumaisturun. 41 Ida liña gayara bubalin liraüraü ifei le lídanbei lagu bíbiri ariha, ani masandi bumuti durusu le lídanbei bagu? 42 Ida liña gayara lubéi bariñagun lun bíbiri: «Saganéi liraüraü ifei le bágurugubei», ani masandi bumuti durusu le bágurugubei? Biangua tigibu buguya le! Sagabei durusu le bágurugubei furumiñe, gayara láamuga barihini liraüraü ifei le lágurugubei bíbiri buidu lun basagaruni. 43 Úati tídibu wewe buiti lun wuriba lan lin; úati giñe tídibu wewe wuribati lun buidu lan lin. 44 Sun tídibu wewe subudiwati luagu lin; mátühountu igu luéigiñe hiiyu, ni beibei tuéigiñe guribiwa. 45 Gürigia le buídubei, katei buiti lariñagubei ladüga katei lan buiti tídanbei lanigi; gürigia le wuribabei, katei wuribati lariñagubei ladüga katei lan wuribati tídanbei lanigi. Ladüga luagu le gíbebei tidan banigi layanuha biyuma. 46 «Ka san uagu hariñaga luagu au lan Haburemebei ani madügün humuti le nubeibei? 47 Nariñagaali hun ida liña lan le ñǘbuinbei nun ani adügaléi le nubeibei: 48 Ítara liña kei aban wügüri le ábunagubei aban muna; achíahati hulili furumiñe, aba lábununi wagabu lidan dübü derebuguti. Dan le liñurunbei duna, aba liabin fuludu lau erei tuagun muna tuguya; siñá lumutu ánhingicha ladüga luáguñoun lan ebu derebuguti. 49 Ánheinti le aganbubalina ani madügün lumuti le nubeibei, ítara liña kei aban wügüri le ábunubarun luban ligibuagu sagoun, mawagaburiga; danti le liñurunbei duna, aba liabin fuludu lau erei tuagun, aba téiguadun, aba tagünrinchagun sunsuinagubei».

Lúkasi 7

1 Lásurunbei ladimurehan Hesusu houn gürigia, aba lidin Kafarünaumu. 2 Ñeinñein aban úfisi Rómana ñein, lau aban lumusun wéiriti línsiñe lun; sándiñein musu ligía, yarafaali lun lounwen. 3 Dan le laganbunbei úfisi ligía luagu Hesusu, aba lóunahan fiu hádangiñe wügüriña wéirigutiña lidan hafiñen huríu lun hayumuragun lun Hesusu lun lidin areidaguagüdei lumusun. 4 Aba houdin lumoun Hesusu, aba hagumeserun ayumuragua lun tau sun hanigi, hariñaga lun: —Gadünati lun bíderaguni úfisi le, 5 ladüga hínsiñetiwa lun, ani ligía guánarügü ábunaguagüdübarun waligilisin. 6 Ábati lidin Hesusu hama; dan le yarafaaña tun luban úfisi ligía, aba lóunahan úfisi hádangiñe lumadagu ariñaga lun Hesusu: «Nabureme, madünatina lun bebelurun núbiñoun; 7 ligía midin nubéi álugabu nungua. Rúrügübei dimurei, ábame lareidagun numusun. 8 Ladüga au giñe, lábugiñeñadina gumadi íñutimati, ani añahein giñe súdaragu lábugiñe nagumadihan. Dan le nariñagun lun aban hádangiñe lun lidin, ñǘdünti; dan le nariñagun lun le aban lun liabin, ñǘbuinti; dan le nariñagun lun numusun lun ladügün furumiñeguarügü katei, adüga lumuti». 9 Dan le laganbunbalin Hesusu katei le, wéiritu lanigi lau wügüri ligia; aba larihin hawagun gürigia ha afalarubalin, aba lariñagun houn: —Ninarün hau, ni íbini hadan Ísüraelina madarigidina afiñeni wéiriti kei lafiñen wügüri le. 10 Danti le hachülürünbei wügüriña ha ñǘdünbaña álugei Hesusu hárigoun lúbiñoun úfisi, areidaguaali lumusun. 11 Lárigiñe katei le, aba lidin Hesusu lidoun aban uburugu gíriti Naín, úareina haña lani disipulugu luma, hama saragu gürigia. 12 Dan le lachülürünbei yarafa lun lubenari uburugu ligía, aba larihin houdin ábunaha aban hilaali le ligíarügüti tiráü lúguchu to hilaaru úmari. Saragu haña lílana fulasu ñüdün ábunaha tuma. 13 Dan le larihinbarun Wabureme Hesusu, aba tagudemedagun lun, aba lariñagun tun: —Mayahuahabá. 14 Aba layarafadun, aba laguurunu ganhun, aba hararamagun ha anügübalin. Aba lariñagun lun hilaali: —Irahü, bun nariñaga saraba! 15 Ábati lásaarun le buga hilaalibei, aba lagumeserun adimureha. Aba lederegeruni Hesusu tun lúguchu. 16 Dan le harihinbalin gürigia katei le, aba hanufudedagun, aba hagumeserun íchiga uéiriguni lun Bungiu, ariñageina: —Chülügua aban profeta wéiriguti waganaguóun. Ariñagatiña giñe: —Ñǘbuinha Bungiu íderaguawa, wagía le lumutuniña. 17 Aba laganbúniwa katei le ladügübei Hesusu lidan sun Hudéa luma geyegua lau. 18 Aganbati Huan luagu sun katei le, abahüdagua hamuti lánigu lun. Ábati lagúarun houn biama hádangiñe, 19 aba lóunahaniña álügüdei Wabureme Hesusu anhein ligía lubéi Krístubei le lunbei liabin, o anhein lan hagurabahaba lubéi amu. 20 Dan le hachülürünbei le ñein lubéi Hesusu, aba hayarafadun, aba hariñagun lun: —Lóunahañadiwa Huan le abadiseihabei álügüdabu anhein buguya lubéi Krístubei le lunbei liabin, o anhein lun lubéi wagurabun amu. 21 Lídanmeme oura ligía, areidaguagüdati Hesusu saragu gürigia lídangiñe hasandi luma hasufurirun, luma hádangiñe sífirigu wuribatiña, arihagüda ligía giñe saragu marihintiña. 22 Aba lubeiti lariñagun houn: —Heiba, hariñageime le harihubei luma le haganbubei lun Huan. Habahüdaguáme lun luagu arihaña lan marihintiña, éibugaaña lan méibuguntiña, areidaguaaña lan láutiña lépüra, aganbaaña lan ha maganbunñáhabaña, águyuguaaña lan hilaaña, luma luagu lichugún uganu luáguti asalbaruni houn gudemetiña. 23 Fuleseiwati giñe gürigia le meferidirunbalin lafiñen nuagu! 24 Lárigiñe houdin ha buga lóunahabaña Huan, aba lagumeserun Hesusu adimureha luagu Huan houn gürigia, lariñaga: «Ka san hídinbei ariha lidan fulasu mageirawati? Aban san maburu le lánhinhan garabali? 25 Anhein mama lubéi ítara liña, kati hídinbei ariha? Aban wügüri tau daüguaü wéndegutu? Subudi humuti luagu ha lan wéndegubaña adaüragun, aganawa hagía buidu, tídanñanu lan haban urúeigu. 26 Lidan linarün katei, ka hídinbei ariha? Aban san profeta? Anha, inarüni; ani aban wéirigutimati sügǘ lau profeta. 27 Huan, ligía óunagülei le uágubei tariñaga Lererun Bungiu: “Nóunahañein nóunagüle bubaragiñe lun laransehani üma bubá”. 28 Kei nariñaguni hun, úagili profeta wéiriguti luéi Huan hadan sun gürigia; ani lau sun lira, wéirigutimati le ǘnabutimabei lidan larúeihan Bungiu sügǘ lau». 29 Dan le haganbunbalin sun gürigia, hama ha aguburahabaña liseinsuna gumadi, katei le, aba hariñagun luagu richá lan Bungiu lau lariñagun liyumulugugiñe Huan luagu lunti lan hasansiruni ligaburi hóuserun. Gürigia hagía, resibi hamaali meha labadiseihan Huan; 30 ánhañati hiibe-agei fariséugu hama arufudahatiña lilurudun Moisesi, máhatiña meha lun labadiseiruniña Huan; ani meresibirun hamuti le labusenrubei Bungiu ladügün luagu hafulesein. 31 Aba lariñagun Hesusu: «Ida liña san hagaburi gürigia ha lánina dan le? Ka san lenegebei? 32 Ítara haña kei irahüñü ha añuurubaña párükerugu áhurera, aba hagúarahan hámagua: “Íñaahatiwa fidu hun, mabinahantün; eremuhatiwa uremu híruti hun, ani mayahuahantün”. 33 Ladüga ñǘbuinti Huan le abadiseihabei, le meha méiginbei fein, matun ligía diwéin, ariñagatün luagu gawagu lan sífiri wuribati. 34 Lárigiñe, aba niabin, au le Wügüri Garaüwarügüti; le éigibei ani gurá ligía. Hariñaga luagu géigadi nan, gátadi nuguya, ani luagu hamada lan gafigountiña hama aguburahatiña liseinsuna gumadi au. 35 Gama lumoun, ha chúbaña aau, subudi hamuti luagu buidu lan le ladügübei Bungiu lau lichú lau». 36 Aba lamisurahani aban hádangiñe fariséugu Hesusu lun lidin eiga lúbiñe; aba lidin Hesusu lúbiñe fariséu ligía, aba lañuurun eiga luagu lidabulan. 37 Ñéinñounti aban würi gafigountu lidan uburugu ligia; dan le taganbunbei luagu lidin Hesusu eiga lúbiñe fariséu ligía, aba tidin lau aban lagei ibiñein hémeti. 38 Aba tararamun lanagangiñe Hesusu, lóugiñe lugudi, aba tadüdüragüdüni lugudi lau táguira. Anuha ayahuaha, anuha aragahei lau tídiburi, anuha achuuhei lugudi, aba téseruni ibiñein luagun. 39 Dan le larihinbalin fariséu le amisurahabalin Hesusu katei le, lariñaga lúnguarügü: «Lun hamuga inarüni lan luagu profeta lan wügüri le, lasubudiruñein hamuga ka lan tuwuyeri würi to aguuruboun luagu, luagu aban lan gafigountu». 40 Ábati lariñagun Hesusu lun fariséu ligía: —Simón, anihein aban katei lun nariñaguni bun. Lariñaga fariséu: —Ariñagabéi nun, máisturu. 41 Lariñaga Hesusu lun: —Ñéinñanu bián wügüriña dúeitiña seinsu lun aban afuredeihati. Aban hádangiñe, dúeiti seingü-san denariu, le aban, dimí-san. 42 Keiti siñá lubéi hafayeiruni, aba feruduna lani afuredeihati ligía hadúeihan biángubei. Ariñagabéiti nun: Kábagia hádangiñe hínsiñehabutima lun afuredeihati ligía? 43 Lariñaga Simón lun: —Lidan naritagun, le gíbetimabei ladúeihan. Lariñaga Hesusu lun: —Richati le bariñagubei. 44 Aba larihin Hesusu tuagun würi tuguya, aba lariñagun lun Simón: —Aríagu biña san tun würi to? Belutina búbiñoun, míchutibu duna nun lun nachibuni nugudi; ánhounti würi to, ágawagüda tumuti nugudi lau táguira, aba tamabeidagüdüni lau tídiburi. 45 Machú bumutina; anhoun tuguya, lúmagiñe nebelurun, meredegili tachuuhani nugudi. 46 Míchutibu garaba nábulugu; anhoun tuguya, túguatu ibiñein hémeti luagun nugudi. 47 Ligía nariñagunbei bun luagu arufuda lani lueirin tínsiñehabu luagu ferudunawa lan liibe tifigoun; ánheinti gürigia le míbeti ferudunawa lan, míbeti ínsiñeni larufudun. 48 Ábati lariñagun Hesusu tun würi tuguya: —Ferudunawaali bifigoun. 49 Ábati hagumeserun amisurahóutiña ha ñúnbaña luma ñein ariñaga hámagua: —Katei san wügüri le, íbini lubéi figóu ferudunati? 50 Aba lariñagun Hesusu tun würi tuguya: —Sálbawaadibu lídangiñe bifigoun ladüga bafiñerun nuagu; beiba darangilañu.

Lúkasi 8

1 Lárigiñe katei le, ñǘdünti Hesusu lidoun saragu uburugu luma burí lirahüñü fulasu íchigei uganu buiti luagu larúeihan Bungiu. 2 Ñǘdüntiña duusu disipulugu luma, hama würiña ha lareidaguagüdübaña hádangiñe sífirigu wuribatiña luma sandi. Ñeinñoun María to gíriboun Mágüdalena hadan, to ídangiñeboun háfurida sedü sífirigu wuribatiña; 3 ñeinñoun giñe Huana, to lúmari Kusa, le óunigirubárun luban Erodesi, ñeinñoun Susana, hámaya saragu amu ha íderagubaliña lau le hámati. 4 Saragu haña gürigia ñǘbuintiña lídangiñe saragu fulasu lun harihini Hesusu; danti le óundaraguaaña, aba ladimurehan Hesusu houn lau hénpulu. Lariñaga houn: 5 «Furiti aban ábunaguti ábunagua lila nadü; dan le afuruheina lani, aba lábürühan lídangiñe luagun üma, aba hadügüraguni ásügürütiña, aba héigini dunuru. 6 Líbiri, aba lábürühan labadinaguóun dübü; danti le labouchun, aba lásaürün ladüga lumabein fulasu. 7 Aba lábürühan líbiri labadinaguóun hiiyu, aba láfaruni hiiyu le áhüchübei úara luma. 8 Gama lumoun ñeinñein giñe lídangiñe, ábürühati lidoun múa buiti; dan le laweinamudunbei, gin ligía, buiti lalubahóun; kada ilaü ruti san aguu». Lárigiñe lariñaguni Hesusu katei le, aba lariñagun houn lau umalali héreti: —Ha garigeirugutiña lun haganbun, aganba humana! 9 Ábati hálügüdüni lani disipulugu ka lan lílabei hénpulu le. 10 Lariñaga houn: —Huguya, subudigüda laali Bungiu katei aramudaguati le luágutibei larúeihan hun; ánhaña ha meberesenbaña lau lererun, lau hénpulu lariñawagúa katei luáguti larúeihan Bungiu houn lun ibidiñebei lan lila katei le harihibei houn, lun giñe ua lan gunfuranda hamani katei le haganbubei. 11 Aba lariñagun Hesusu houn: —Anihán lila hénpulu ligía: Lila nadü, lererun Bungiu; 12 ílaüti le ábürühabei lidoun üma, hagía gürigia ha aganbubalin Lererun Bungiu, aba liabin Mafia, aba lagidaruni tídangiñe hanigi lun mafiñerun hamá, masalbarun hagíame. 13 Ilaü le ábürühabei laganaguoun dübü, hagía gürigia ha aganbubalin Lererun Bungiu, aba heresibiruni lau ugundani, gama lumoun málagületi hadan buidu; afiñetiña luagu murusun dan gama lumoun dan le hóuchawagun, mawandun hamuti. 14 Lila nadü le ábürühabei lidoun hiiyu, hagía gürigia ha aganbubalin Lererun Bungiu, gama lumoun murusun, murusun, aba abulieideina hamalin ladüga idiheri, irisini luma ugundani le lánina ubóu le, siñatiti lalubahóun hádangiñe. 15 Ánheinti lila nadü le ábürühabei lidoun múa buiti, hagía gürigia ha aganbubalin Lererun Bungiu tau anigi buitu, adüga hagía gasu lau lererun, éibuga hagía kei lubudubu, alubahouati katei buiti hádangiñe. 16 Aba lariñagun Hesusu: —Úati gürigia ébeduti lanpu, aba ladouragun lau lau somu katei o líchuguni lan tábugiñe gabana; iñu líchigei lun larugoungadágüdün múnada, lun gayara lan harihin ha ebelurubaña habarua. 17 Úati lubeiti ni kata aramudaguati lun mafurangudúnbei lan, ua ni kata le ibidiñewati lun machülübei lan dan lun lasubudirúniwa luma lun lafurangudun. 18 «Aganba humá lubeiti buidu; le gámati, libihuba lanwoun le lúmabei; ánheinti le mámabei, íbini le uágubei laritagua luagu anihein lan luma, lagidarúaba luéi». 19 Ábati tachülürün lúguchu Hesusu hama lamulenu le ñeinhin lubéi Hesusu; siñati hayarafadun lun ladüga hiibe gürigia. 20 Aba lariñawagún lun: —Anuhántia búguchu hama bamulenu bóugudi ani busentiña harihinibu. 21 Aba lariñagun houn: —Ha aganbubalin lererun Bungiu, ani adüga haméi le lubeibei, hagía núguchubaña hagía namulenu. 22 Luagu aban weyu, aba ládinun Hesusu tidoun aban ugunei hau lani disipulugu, aba lariñagun houn: —Keimoun loubafurugun lagunu. Aba houdin. 23 Dan le añaha lubéi ánhiñuragua, aba larumugun Hesusu. Aba láfurun aban garabali héreti hau, lagunurugu, aba lagumeserun duna ebeluha tidoun hagune yarafa lun hadibiragun. 24 Ábati houdin agagudahei Hesusu, aba hariñagun lun: —Máisturu! Máisturu! Wadibiragua! Ábati lásaarun Hesusu, aba ladeinhan lun garabali luma lun lugudi barana; aba lagalumougadun, aba darangila lan sun katei. 25 Ábati lariñagun houn disipulugu: —Hagéi san hafiñen? Aba hálügüdagun hámagua lau anufudei luma tueirin anigi, hariñaga: —Katei funa san wügüri le, gumadi lubalin garabali luma duna ani aganba haméi? 26 Aba hachülürün lóubawagun Gerasa, le loubafurugubei lagunu, ligibugiñe Galiléa. 27 Dan le lararirunbei Hesusu, aba liabin aban wügüri lílana fulasu ligía lubadun. Lǘhali wügüri ligía hau sífirigu wuribatiña. Madaüti daüguaü, maganóun ligía tidan muna; gabusandu laganawa. 28 Dan le larihinbalin wügüri ligía Hesusu, aba láhuduragun ligibugiñe, aba lagúaragun, lariñaga: —Ka uagu bemetera numoun, Hesusu Liráü Bungiu le Íñugutimabei? Ayumuraguatina bun lun masufuriragüdün bánina. 29 Lariñagunbei ítara ladüga lagumadiruñein lan Hesusu sífiri ligía lun láfuridun lídangiñe. Saraguha wéiyaasu lárügüdüni sífiri wuribati ligia; ábaha hagüraguni gürigia lúhabu luma lugudi lau güringüri lun lederaguagüdün; ábaha látumuraguni, aba lanuraagüdüni sífiri lidoun fulasu mageirawati. 30 Aba lariñagun Hesusu lun: —Ka biri? Aba lariñagun: —Lehión níribei. Lariñagunbei luagu ligía lan líribei ladüga gíbeeña sífirigu wuribatiña ha ebelurubaña lidoun. 31 Aba hamuriahan sífirigu hagía luma Hesusu lun móunahan lániña máfiougatin. 32 Keiti ñéinñanu lan saragu buíruhu eiga luagu aban wübü yarafa, aba hayumuragun sífirigu hagía lun lun lóunahaniña hadoun buíruhu hagía; aba lánharun Hesusu. 33 Ábati háfuridun sífirigu wuribatiña hagía luéi wügüri ligía, aba hebelurun hadoun buíruhu, ábati háguragun buíruhu hagía houngua luéigiñe aban gudungu, aba hábürühan lidoun lagunu, aba hañaradagun. 34 Dan le harihinbalin ha óunigirubaliña buíruhu katei le asuseredubei, aba hanufudedagun, aba héibaagun abahüdaguei uburugu luma áraabu. 35 Ábati hóudingua gürigia arihei katei le asuseredubei. Dan le hachülürünbei le ñein lubéi Hesusu, aba hadariruni wügüri le ídangiñebei háfurida sífirigu wuribatiña ñun lubadu lugudi Hesusu, tau ladaüragun, areidaguaali; aba hanufudedagun. 36 Hati buga arihubalin, aba habahüdaguni luáguti lareidagun wügüri le buga gawagubei sífirigu wuribatiña houn; 37 aba hayumuragun lílana fulasu ligía lun Hesusu lun lidin ñéingiñe, ladüga hanufude. Ábati ládinun Hesusu tidoun ugunei lun lidin; 38 aba layumuragun wügüri le ídangiñebei háfurida sífirigu lun lun lidin luma, aba lariñagun Hesusu lun lun lerederun, lariñaga lun: 39 —Giribubá búbiñoun, ábame babahüdaguni sun le ladügübei Bungiu bun. Aba lidin, aba labahüdaguni le ladügübei Hesusu lun lidan sun fulasu ligía. 40 Dan le lagiribudunbei Hesusu loubafurugun lagunu, aba heresibiruni gürigia lau ugundani ladüga sun hagía agurabañu hañalin. 41 Ábati liabin aban wügüri gíriti Hairu, aban hádangiñe tábutigu haligilisin huríu; aba láhuduragun lubadu lugudi Hesusu, aba layumuragun lun lun lidin lúbiñe, 42 ladüga ábanrügüñoun liráü, kei burí duusu irumu tau, tounwe. Dan le lídinbei Hesusu, aba hafalaruni saragu gürigia darí lun hámurudaguni. 43 Ñéinñounti aban würi hadan, duusu irumu tau lau lésehan hitaü tídangiñe. Wesi taali sun tiseinsun hawagu surusiagu, siñá hamutu areidaguagüda. 44 Aba tayarafadun lun Hesusu lanagangiñe, aba taguuruni taru ladaüragun; lídanmeme oura ligía aba tareidagun. 45 Ábati lariñagun Hesusu: —Ka aguurubei nuagu? Kei sun lan hagía ariñaga luagu maguurúniwa lan luagu, aba lariñagun Féduru hama líbirigu: —Máisturu, murugu wañatia ya ladüga hiibe gürigia, álügüdahagidibu ka lan aguurubei buagu? 46 Aba lariñagun Hesusu: —Gurúaali nuagu, ladüga sanditina láfuridun ubafu nídangiñe. 47 Dan le tasubudirunbalin würi tuguya luagu subudiwaali lan, aba tiabin adadagareina, aba táhuduragun lubadu lugudi Hesusu; aba tagufeserun lun hagibugiñe sun gürigia ka lan lébubei taguurun luagu ani aba lan tareidagun lídanmeme oura ligía. 48 Ábati lariñagun Hesusu tun: —Niráü, areidaguaadibu ladüga bafiñerun nuagu. Beiba darangilañu. 49 Ñéingili Hesusu adimureha, ligía lachülürün aban lúbiñegiñe Hairu, aba lariñagun lun Hairu: —Hilá biráü, meberesehadigiabá lun Máisturu. 50 Dan le laganbunbalin Hesusu le, aba lariñagun lun: —Manufudedabá, afiñerügübá, ábame tareidagun biráü. 51 Dan le lachülürünbei Hesusu lúbiñoun Hairu, mígirunti lun hebelurun amu luma luéidigia Féduru, Santiagu luma Huan hama tagübürigu irahü tuguya. 52 Hayahuña sun ha ñéinbaña tárigi; aba lariñagun Hesusu houn: —Mayahua humá; móunwentu, tarumugarügüña. 53 Aba héherahan lau ladüga subudi hamani luagu hilá tan. 54 Ábati lárügüdüni Hesusu túhabu, aba lariñagun lau umalali héreti: —Irahü, saraba. 55 Aba táguyugun, aba tásaarun lídanmeme oura ligia; aba lariñagun Hesusu lun híchugun éigini tun. 56 Wéiritu hanigi tagübürigu; aba lariñagun Hesusu houn lun mabahüdagun hamani le asuseredubei ni ka un.

Lúkasi 9

1 Aba lóundaruniña Hesusu lani duusu disipulugu, aba líchugun ubafu luma gumadi houn lun hasagarun sun hawuyeri sífirigu wuribatiña luma lun hareidaguagüdün sánditiña. 2 Aba lóunahaniña apurichihei uganu luáguti larúeihan Bungiu luma areidaguagüdaña sánditiña. 3 Lariñaga houn: —Manüga humá ni kata húmagua luagu huéiyasun—ni badun, ni sagü, ni fein, ni seinsu, ni amu daüguaü tuéi to huáguboun. 4 Furumiñeguarügü muna to ñeinhin lumuti hachülüra, redei humá ñein darí hidin lídangiñe fulasu ligía. 5 Le ñein lumuti meresibirúniwa humá, danme le háfuridun lídangiñe fulasu ligía, ábame háfuruduni kaliki luéigiñe hugudi, arufuda humaamugei luagu magundan humá lau hagaburi lílana fulasu ligía, ígira humaña kei hadariragun houngua. 6 Ábati háfuridun disipulugu hagía, aba héibuguni sun lirahüñü fulasu apurichiheinei uganu luáguti asalbaruni, areidaguagüdeina hagía sánditiña lidan sun fulasu le ñein lumuti houdin. 7 Aba laganbun gumadimati Erodesi luagu sun katei le ladügübei Hesusu; ibidiñetiti lun kaba lan laritagua, ladüga ñéinñanu ariñagutiña luagu saraali lan Huan lídangiñe óunweni, 8 híbiri ariñaga luagu profeta lan Elíasi achülaagubei; híbiri ariñagatiña luagu aban lan hádangiñe híbiri binadu profetagu le ásaaruti lídangiñe óunweni. 9 Aba lariñagun Erodesi: —Au guánarügü óunahabei adürürei lichügü Huan. Katei funati le, le uágubei naganba labahüdawagún saragu katei? Ábati louchun Erodesi larihini Hesusu. 10 Dan le hagiribudun apostolugu, aba habahüdagun lun Hesusu luagu sun le hadügübei. Ábati lanügüniña lidoun fulasu mageirawati yarafa lun Betüsáida. 11 Dan le hasubudirunbalin gürigia, aba hafalaruni; aba leresibiruniña Hesusu, aba ladimurehan houn luagu larúeihan Bungiu, areidaguagüda laña sánditiña. 12 Dan le lagumeserunbei adarüda, aba hayabin lani Hesusu duusu disipulugu lumoun, aba hariñagun lun: —Óunaha baña gürigia ha, ñüdün hamaamuga áluga habara lun hemeraagun, áluaha hagíame éigini lidan burí lirahüñü aüdü luma lidan burí fulasu yarafati, ladüga úati ni kata ya. 13 Lariñaga Hesusu houn: —Ru humá éigini houn. Hariñaga lun: —Séingürügüñoun fein wama hama bián úduraü, ánhawagubeirügü ñüdün agañeiha éigini houn sun gürigia ha. 14 Hawarañanu seingü milu wügüriña. Aba lariñagun Hesusu houn lani disipulugu: —Ñurugüda humaña dimí dimí-san. 15 Aba hadügüni ítara, aba hañuurun súngubei. 16 Ábati lanügünu Hesusu seingü fein tuguya lúhaburugu hama bián úduraü, aba larihin sielun, aba leteingiruni Bungiu. Lárigiñe lagubachagunu fein luma úi, aba líchuguni houn lani disipulugu lun hafanreinhani hadan gürigia. 17 Hóutiña súngubei kimule; dan le habudahanbarun ígiragutu, buíngüdatiña duusu faniñe tau. 18 Luagu aban weyu dan le lafurieiduña lubéi Hesusu lábugua, ñéinñanu lani disipulugu díseraü luéi, aba lariñagun houn: —Ida liña san haritagun gürigia nuagu? Kátana san, según hagía? 19 Aba hariñagun lun: —Añahein, ariñagutiña luagu Huan lan le abadiseihabei buguya; híbiri, ariñaga Elíasi; añahein giñe ariñagutiña luagu aban lan hádangiñe binadu profetagu ásaaruti lídangiñe óunweni buguya. 20 Ábati lariñagun houn: —Angia huguya, kátanagia lidan haritagun? Lariñaga Féduru lun: —Kristu, le lóunahabei Bungiu lun lasalbaruniña gürigia, buguya. 21 Aba lariñagun Hesusu houn lau éregu lun mariñagun hamani katei le ni ka un. 22 Aba lariñagun houn: —Nasufuriruba saragu, au le Wügüri Garaüwarügüti. Hanügübadina wügüriña wéirigutiña lidan hafiñen huríu, hábutigu fádirigu, hama arufudahatiña lilurudun Moisesi, kei ni kata. Nafarúaba hilagubei, ábame násaarun lídangiñe óunweni luagu lǘrüwan weyu. 23 Lárigiñe, aba lariñagun houn súngubei: —Le busenti lafalarunina, bulieiléi káteiñein lan, barülei luguruan, falalana. 24 Ladüga le abusenruti lesefuruni libagari, leferidirubei; anhein le eferidiruti libagari nuéigiñe, lesefurubei. 25 Kagia hu lan lun gürigia lagañeiruni sun ubóu, anhein eferidira o lagünrinchagun lan lungua? 26 Le anügüti busiganu nuagu luma luagu nererun, au le Wügüri Garaüwarügüti, nibusigaribadina giñe lau danme le niabin kei urúei lau luéirigun Núguchi hama ánheligu ha sándubaña. 27 Ninarün hau luagu añahein lan hádangiñe ha yáabaña guentó, móunwenbaña marihinga haméi larúeihan Bungiu. 28 Kei burí widü weyu lárigiñe lariñaguni Hesusu katei le, aba lamudeirun luagun aban wübü afurieida lun Bungiu; barǘ lumutiña Féduru, Santiagu, luma Huan lúmagua. 29 Dan le anihán lubéi Hesusu afurieida, aba lámuñedagun ligibu, aba táharudun ladaüragun, aba támiridun. 30 Ábati hasaliragun Moisesi luma Elíasi ayanuha luma, 31 geyegu liña aban larugounga wéiriti hau; hayanuhaña libügürü óunweni le lunbei lasufuriruni Hesusu, Herusalén. 32 Lau sun lueirin lidabu lagu Féduru hama líbirigu, marumuguntiña; ariha hamuti luéirigun Hesusu hama bián wügüriña ha lúmabaña. 33 Dan le adisedeinaaña bián wügüriña hagía luéi Hesusu, aba lariñagun Féduru lun: —Máisturu, lidan dan awanha lan ya! Adüga wamá ǘrüwa dibasein ya—aban bun, aban lun Moisesi, tuma aban lun Elíasi. Gama lumoun ibidiñeti meha lun Féduru ka lan lariñagubei. 34 Sunti anihán lan adimureha, aba liabin aban dúeri óuburaguaña, aba hanufudedagun ladüga hadariragun houngua lurageirugu dúeri ligía. 35 Ábati haganbun aban umalali ariñaguti lídangiñe dúeri ligía: «Anihán niráü le hínsiñebei nun; aganba huméi le lubeibei». 36 Lárigiñe ladimurehan umalali ligía, aba harihin disipulugu luagu lábuguarügaali lan Hesusu. Aba herederun maniñu, mariñagun hamuti katei le harihubei lun ni aban lidan dan ligía. 37 Larugan, dan le hararirunbei luéigiñe wübü, saragu haña gürigia ñǘdüntiña lubaroun Hesusu. 38 Ábati lagúaragun aban wügüri hádangiñe lau umalali héreti, lariñaga: —Máisturu, fuleseihabubá nun, arihabéi niráü le ligiarügüñeibei; 39 anihein aban sífiri wuribati luagu; dan le lárügüdüni, aba lagúaraguagüdüni, aba lóunwehan, áfuriha ligía hakutaü liyumulugugiñe. Añawariha lumuti ani máhati lígiruni. 40 Ayumuraguaadina houn bani disipulugu lun hasagaruni sífiri wuribati le luéi, siñá hamuti. 41 Aba lóunabun Hesusu, lariñaga: —Huguya gürigia mafiñeraditiña ani wuribatiña! Átiribei san dan nerederun huma lubá gayara lan hafiñerun nuagu? Ídaame lagumucha mafiñeni le hídanbei? Barübei biráü ñahoun. 42 Dan yebe le lidin irahü ligía lun, aba láhuchuruni sífiri wuribati múarugun, aba lóunwehagüdüni; aba ladeinhan Hesusu lun sífiri wuribati ligía, aba lareidaguagüdüni irahü, aba lederegeruni lun lúguchi. 43 Aba taweiridun hanigi súngubei lau luéirigun Bungiu. Sun añaha lan lau tueirin hanigi lau le ladügübei Hesusu, aba lariñagun houn lani disipulugu: 44 —Aganba huméi katei le buidu: Nederegerúaba, au le Wügüri Garaüwarügüti, háhaburugun náganiñu. 45 Úati gunfuranda hamani disipulugu le lariñagubei, ladüga daruñu liña hasaminan lun katei le, ani hanufudetiñati lun hariñagun lun lun lafuranguagüdüni le lariñagubei, houn. 46 Ábati hagumeserun disipulugu asigeneha hámagua luagu ka lan wéirigutimabei hadan; 47 kei lasubudiruni Hesusu hasaminan, aba lanügün aban irahü lubadun, 48 aba lariñagun houn: —Le eresibiruti aban irahü keisi irahü le lidan niri, resibi lumutina; le eresibirutina, resibi lumuti giñe le óunahabalina. Le lubeiti ǘnabugutimabei hidan, ligía wéirigutimabei. 49 Ábati lariñagun Huan lun Hesusu: —Máisturu, arihatiwa aban wügüri asagahati sífiri wuribatiña lidan biri; aba weweridiruni ladüga mama lan aban wádangiñe. 50 Lariñaga Hesusu lun: —Meweridira huméi, ladüga le mámabei wágani, wámagiñeñein. 51 Dan le layarafadunbei dan lun lanügǘniwa Hesusu sielun, aba lárügüdün anigi lun ladügüni luéiyasun Herusaléun. 52 Aba lóunahan lóunagülegu lubá, aba houdin lidoun aban liraüraü fulasu lani Samaria lun háluahan muna lubá; 53 máhatiña Samariana heresibiruni ladüga harihin luagu léibuga lan Herusaléun. 54 Dan le harihinbalin Santiagu luma Huan luagu maha hamá Samariana heresibiruni, aba hariñagun lun: —Wabureme, busentibu san lun wamuriahan lun lararirun watu gemeti siélugiñe lun lagumuchun hau kei meha ladügüni profeta Elíasi. 55 Ábati ladigiragun Hesusu hawagun, aba ladeinhan houn. 56 Mama niábiña, au le Wügüri Garaüwarügüti, agünrinchaguei habagari gürigia, niábiña asalbaraña. Ábati houdin lidoun amu liraüraü fulasu. 57 Sun éibugeina hamá, aba lariñagun aban wügüri lun Hesusu: —Nabureme, busentina nafalarunibu le ñeinhin lumuti bidin. 58 Lariñaga Hesusu lun: —Daritiña gasigamu huyu lun haganóun ñein, gádibu hagía dunuru; anhein au le Wügüri Garaüwarügüti, úati ni halíaba lan nabalachagüdei nichügü. 59 Lariñagaya Hesusu lun aban: —Falabana. Lariñaga lun: —Nabureme, ígiraba lun nábununi núguchi, lárigiñeme, ábame nafalarunibu. 60 Aba lariñagun Hesusu: —Ígirabaña hilaguaaña lun hábunahaniña hegeburi; anhein buguya, beiba apurichihei uganu luáguti larúeihan Bungiu. 61 Ábayati lariñagun aban lun: —Nabureme, busentina nafalarunibu, gama lumoun neiba yebe ayouragua houn ha wábiñebaña. 62 Lariñaga Hesusu lun: —Le íchuguti lúhabu luagu awouhagülei, lárigiñe aba larihin lárigoun, mabuidunti lun lílaname larúeihan Bungiu.

Lúkasi 10

1 Lárigiñe katei le, aba lanúadirun Hesusu ǘrüwa-wein-duusu hádangiñe lánigu; aba lóunahaniña lubarua, bián bián, lidoun sun ageiraü luma fulasu le lunbei lidin ñein. 2 Lariñaga houn: Inarüni, gíbeti nadü le lunbei lalubahóuniwa, ani lóuguatiña nadagimeintiña. Ligía lunti lubéi hamuriahan luma Bungiu lun lóunahan nadagimeintiña haganaguóun. 3 Heiba; nóunahañadün keisi mudún hadoun animaalugu gáñitiña. 4 Manüga humá sagü húmagua, ni seinsu, ni geidi; merederagun huguyame ayanuha ni ka uma ǘmadarugu. 5 Danme le hebelurun tidoun aban muna, busú humá furumiñe, hariñagame: «Darangilaü houn tílana muna to». 6 Anhein añahein lubéi gürigia hínsiñehabutiña lun darangilaü tidan muna tuguya, heresibirubadün lau ugundani. Anhein ua habéi, giribugüda huméi abusuruni. 7 Redei humá tidan muna tuguya to ñein lubéi heresibirúa, hou humeime, gurá le ichugúti hun úouga busiganu, ladüga garichati nadagimeinti lun lafayeiruaha. Masansiha humá muna. 8 Danme le hachülürün lidoun aban ageiraü le ñein lumuti heresibirúa, hou huméi le ichugúti hun; 9 areidaguagüda humaña sánditiña ha ñéintiña, hariñagame houn lílana fulasu ligía: «Yarafaali larúeihan Bungiu hun». 10 Anhaün achülüra lidoun aban ageiraü le ñein lumuti meresibirúniwa humá, furí humá lidoun burí üma, hariñagame: 11 «Íbini likalikin hageira le luágubei wagudi furú wamuti lun warufuduni hun luagu magundan wamá lau higaburi! Ani subudi huméi luagu yarafaali lan larúeihan Bungiu hun». 12 Nariñahare hun luagu lidan lanme weyu ligía, hanarimetimabei habeichúniwa lílana fulasu ligía sügǘ lau habeichún lílana uburugu le Sodoma. 13 Fugiabu huguya lílana Korasín! Fugiabu huguya lílana Betüsáida! Ladüga lun hamuga uburugu lan Tiru o Sidón ladügǘwa burí milaguru le adügǘbei lidan huburugute, binarü hamuga lasansiragua hagaburi lílana, aba hamuga harufuduni lau hadaüragun ludu luma hañuurun lidan baligi. 14 Anhein huguya, lídanme luéyuri aguseruni, wéiritimabei habeichúniwa sügǘ hau gürigia Tíruna hama Sidonna. 15 Buguyati, uburugu le Kafarünaumu, haritaguatibu san luagu liñurúaba lan biri keisi liñun sielu? Lararirawagüdüba biri ǘnabun keisi lǘnabun máfiougati! 16 Aba lariñagun Hesusu houn ǘrüwa-wein-duusu disipulugu ha lóunahabaña apurichiha luagu larúeihan Bungiu: —Le aganbutün, aganba lumutina; le máhati laganbunün, máhati giñe laganbunina; ani le máhati laganbunina, máhati giñe laganbuni Núguchi le óunahabalina. 17 Aba hagiribudun ǘrüwa-wein-duusu disipulugu hagía lídangiñe haweiyasun lau ugundani, ariñageina hagía: —Wabureme, íbini sífirigu wuribatiña aganba hamutiwa dan le wasagaruniña lidan biri! 18 Lariñaga Hesusu houn: —Anha, ariha numuti ligaburi léiguadun Mafia siélugiñe kei aban labirihaniga. 19 Subudi huméi lubeiti luagu rúhadina lan ubafu hun lun hadügüragun hewe, águru, luma sun lubafu ágani masuseredunga ligía ni kata hun. 20 Lau sun lira, magundaara humá luagu haganbunün sífirigu wuribatiña, gunda humá luagu anihein lan hiri bürüwañu sielu. 21 Lidan oura ligía, aba labuinchagüdüni Sífiri Sandu Hesusu lau ugundani, aba lariñagun: —Rútina uéiriguni bun núguchi, buguya le labureme sielu luma múa, ladüga aramuda baali katei le hawéi ha chúbaña aau luma hawéi furendeitiña, aba bafuranguagüdüni houn ha ítarabaña kei irahüñü. Anha, Núguchi, ladüga ítara liña babusenruni. 22 «Derege laali Núguchi sun katei nun. Úati ni aban subudihabúti kátana lan luéidigia Núguchi; úati giñe ni aban subudihabúti káteiñein lan Núguchi nuéidigia hama ha úntiña nabusenra nasubudiragüdüni». 23 Ábati ladigiragun adimureha hóunrügü lani disipulugu, lariñaga: «Fuleseiwatiña ha arihubalin katei le harihubei; 24 ladüga nariñahare hun luagu saragu haña lan urúeigu hama profetagu abusenrutiña yebe meha harihini le harihubei guentó, gama lumoun marihin hamuti; busentiña meha giñe yebe haganbuni le haganbubei guentó, ani maganbun hamuti». 25 Ñeinñein aban arufudahati lilurudun Moisesi, abusenruti lóuchaguni Hesusu; aba lásaarun, aba lariñagun lun: —Máisturu, kaba san nadüga lun gayara lan nibihini ibagari magumuchaditi? 26 Lariñaga Hesusu lun: —Káteigia bürüwañubei lidan lilurudun Moisesi? Ida liñagia baliihan ñein? 27 Aba lóunabun, lariñaga: —Hínsiñela Babureme le Bubungiute bun tau sun banigi, tau sun buani, lau sun bere, luma lau sun bisaminan; hínsiñe hagíame bíbirigu bun kei bínsiñegua bungua. 28 Ábati lariñagun Hesusu lun: —Buiti bóunabun; anhein badüga ítara, bibihubei ibagari magumuchaditi. 29 Keiti busén lan arufudahati ligía larufuduni luagu buidu lan lálügüdahan, aba lariñagun lun Hesusu: —Kátañagia níbirigubaña? 30 Ábati lóunabuni Hesusu, lariñaga lun: —Ñeinñein aban wügüri aragachuti Herusaléngiñe lun uburugun Herikó; luagu luéiyasun aba hárügüdüni híwerutiña, aba híweruhani sun le lúmabei tuma ladaüragun, bulesei haméi, aba hígiruni hilamémeeli. 31 Aba lásügürün aban hafadirin huríu lídangiñememe üma ligia; dan le larihinbalin wügüri ligía, aba legeyedun luéi, aba lasigiruni léibugun. 32 Sügǘ ligía aban hádangiñe ladügawagun Lewí ñéingiñe; dan giñe le larihinbalin, aba giñe legeyedun luéi, aba lasigiruni léibugun. 33 Ábati lásügürün aban wügüri Samariana aweiyasuhati lídangiñe üma ligia; dan le larihinbalin, aba lagudemedagun lun. 34 Aba liabin, aba lagaranihan lun biti burí le luágubei lau garaba tuma diwéin, aba lagüraguni. Aba lawariragüdüni luagun lilügün burigü, aba lanügüni tidoun haban chülüdügütiña, aba lóunigiruni. 35 Larugan, dan le léibuga lan Samariana ligía, aba láluguchun bián seinsu le denariu, aba líchuguni lun tabureme muna, lariñaga lun: «Góunigibei wügüri le; ánhabu agastara amu luéi le níchugubei bun luagu, nafayeirubei bun danme le nagiribudun». 36 Ábati lálügüdüni Hesusu arufudahati ligía: —Kagia hádangiñe ǘrüwa wügüriña ha arufudubalin luagu líbiri lan le ueibei líweruhoua, lidan baritagun? 37 Lariñaga lun: —Le gudemehabubei lun. Lariñagati Hesusu lun: —Beiba ani ligiamemelá badüga. 38 Aba lasigirun Hesusu luagu luéiyasun, aba lachülürün lidoun aban liraüraü fulasu le ñein lubéi teresibirei aban würi gíritu Marta, túbiñe. 39 Ñeinñoun aban tamulelua Marta gíritu María, aba tañuurun lubadu Hesusu lun taganbuni le lariñagubei; 40 ánhounti Marta, wéiriti tetenirun lun tuberesegun. Aba tariñagun Marta lun Hesusu: —Nabureme, meberesentibu san lau tígirunina namulelua adügei sun beresegu nábugua? Ariñagabá tun lun tíderagunina. 41 Aba lóunabunu Hesusu, lariñaga tun: —Marta, Marta, nidiheritibu ani bafuuduña luagu saragu katei; 42 gama lumoun ábanrügüñein katei mégeiwatima. Ani anúadira taali María lubuidun-agei katei le lunbei magidarúnbei lan tuéi.

Lúkasi 11

1 Luagu aban weyu, lafurieiduña Hesusu lun Bungiu lidan aban fulasu; dan le lásurun, aba lariñagun aban hádangiñe lani disipulugu lun: —Nabureme, arufudahabá afurieidúni woun kei larufudahan Huan houn lani disipulugu. 2 Lariñaga Hesusu lun: —Danme le hafurieidun lun Bungiu, hariñagame ítara: «Wáguchi Bungiu le siélubei, inebewalá biri. Ñǘbuinla barúeihan woun. 3 Ruboun weigan fein to lánina sagü weyu woun. 4 Ferudunabéi wuribati le adüga wamaalibei kei feruduna wamaniña ha adügübaña wuribati woun. Mígira bawa lun wábürühan lidoun óuchawaguni, dísegüdarügü bawa luéi». 5 Ariñagati giñe Hesusu houn: —Lun hamuga lidin aban hídangiñe lúbiñe aban lumada amidi áriebu, aba lariñagun lun: “Numada, furedeibá ǘrüwa fein nun, 6 ladüga sun liña lachülürün aban numada núbiñoun ani úati ni kata numa lun níchugun lun”. 7 Ábati lóunabun le aban múnadagiñe: “Meberesehabá nun; darú naali nubenari, ani róunhadina hau sun nisaanigu; siñati násaarun íchiga ni kata bun”. 8 Nariñahare hun luagu íbini lan hamuga másaarun lan íchigoun lun ladüga lumada lan, lásaaruña hamuga íchigoun lun luéi lasigirun ebereseha lun ani líchugubei sun lemegeirubei lun. 9 Nariñahare lubeiti hun: Hamuriaha, ábame líchugun Bungiu hun; háluaha, ábame hadarirun; hadaünha luagu bena, ábame ladaarúniwa hun. 10 Ladüga sun le amuriahati, ibihati; le áluahati, dariti; le adaünhati luagu bena, darawati lubá. 11 «Samina humá, lun hamuga úguchili lan aban hídangiñe, aba hamugati lamuriahan lisaani fein luma, líchuguba funagia dübü lun? O lamuriahan lan aban úduraü luma, líchuguba funagia hewe lun luagu úduraü ligía? 12 O anhein lan amuriaha aban gañé luma líchuguba funagia aban águru lun? 13 Gíchigadihadün ligía katei buiti houn hirahüñü lau sun huriban, gúbumeti líchigei Húguchi Bungiu le siélubei Sífiri Sandu houn ha amuriahabalin!» 14 Ñeinñein Hesusu asagara aban sífiri wuribati luéi aban wügüri le madimuregüdün láalibei yebe sífiri ligia; danti le láfuridunbei sífiri wuribati ligía, aba gayara lan ladimurehan mariñagaditi ligía. Aba taweiridun hanigi gürigia lau katei le. 15 Gama lumoun ñéinñanu ariñagutiña: «Lau lubafu Belisebú, le hábuti máfianu, lasagaha wügüri le sífirigu wuribatiña». 16 Híbiri, lun hóuchaguni, aba hamuriahan milaguru luma lun larufuduni luagu lúmagiñe lan Bungiu liabin lubafu. 17 Keiti subudi lani Hesusu ka lan haritagubei, aba lariñagun houn: Furumiñeguarügü arúeihani le afanreinraguti lun hageindagun hámagua, lagünrinchaguba; ani tábürühaba giñe sun haban tuouguoun. 18 Anhein giñe anihein lubéi fánreinguaü lidan Mafia hama lánigu, ida lubagia ladurarun larúeihan? Nariñagunbalin le, ladüga hariñagun luagu lau lan lubafu Mafia nasagaha sífirigu wuribatiña; 19 ani anhein ítara liña lubéi, kagia íchugubei ubafu houn hánigu lun hasagahan sífirigu wuribatiña? Hagíaba lubeiti aguseragüdaün. 20 Le linarün aban katei, lau lubafu Bungiu nasagaha sífirigu wuribatiña, ani arufuda lumuti lira luagu chülühali lan larúeihan Bungiu lidoun fulasu le. 21 Aban wügüri héreti, dan le aranseñu lan, góunigiloun luban buidu, chóuruti sun le lúbiñebei. 22 Gama lumoun anhein ñübuin aban héretimati luéi aba láfarahani, lagidaruboun sun lárumate to uáguboun lemenigida luéi; ábame lanügüni le labusenrun, aba lafanreinraguni hama lumadagu. 23 Le mámabei númagiñe, náganiñein; le móundaraguagüdünbei numa, chagaguagüdati. 24 Aba lariñagun Hesusu: «Dan le láfuridun aban sífiri wuribati lídangiñe aban gürigia, éibugañahadügü liña lidan burí fulasu mábeiti áluaha lemeraagun; danti le madari lan lemeraagun, aba lariñagun lúnguarügü: “Nagiribudayá tidoun nuban to ñéingiñe lubéi náfurida”. 25 Danti le lagiribudun, aba ladariruni gürigia buga ligía kei aban muna to buídawaaru, ani aranserúaaru. 26 Ábati lidin, aba liabin hau sedü sífirigu wuribatimatiña luéi, aba hebelurun aganawa lidan gürigia ligia; wuribatimahaliti le gádanbalin wügüri ligía luéi buga furumiñe áugiñe». 27 Dan le anihán lubéi Hesusu ariñagei katei le, aba tagúaragun aban würi haganaguagiñe gürigia, tariñaga: —Fuleseiwatu hiñaru to águrahabalibu; fuleseiwatu to átagüdübalibu! 28 Aba lariñagun Hesusu: —Fuleseiwatimatiña ha aganbubalin ani adüga haméi le lubeibei Bungiu! 29 Añahaméme gürigia óundaragua geyegu lau Hesusu, aba lagumeserun adimureha, lariñaga: —Wuribatiña gürigia ha lánina dan le, ani hamuriaha milaguru numa; gama lumoun michugúnbei amu seini houn luéi le luáguti meha Honasi. 30 Ítara kei meha aban lan seini Honasi houn Níniwena, ítara luba giñe ábanbadina lan seini, au le Wügüri Garaüwarügüti, houn gürigia ha lánina dan le. 31 Danme le laguseragüdüniña Bungiu gürigia ha lánina dan le, tásaaruba lurúeite Suru lun tasiadiruniña; ladüga tuguya, ñǘbuintu lídangiñe lidise-agei ubóu lun taganbuni lichú lau Salomón; ani anihán aban ya le wéirigutimati luéi Salomón. 32 Lídanme aguseruni ligía, hásaaruba giñe Níniwena, ábame hasiadiruniña ha lánina dan le; ladüga sánsiguati hagaburi Níniwena lárigiñe lapurichihani Honasi luganute Bungiu houn; ani anihán aban ya le wéirigutimati luéi Honasi. Aba lasigirun Hesusu ariñaga: 33 «Úati ébeduti aban lanpu líchigei lidan fulasu aramudaguati, ni tábugiñe aban gafu; íñuba líchigei lun larugoungadun houn ha ebelurutiña. 34 Ítara liña aguu kei aban lanpu lun úgubu; anhein buidu lubéi bagu, harugoungabei giñe lau sun búgubu. Anhein sandi lubéi bagu, lídanbei luburiga sun búgubu. 35 Góunigiba lun mama lan luburiga lanpu le bídanbei. 36 Anhein harugounga lubéi lau sun búgubu, úouga ni murusun luburiga, barihubei sun katei furangu kei dan le larugoungadagüdün aban lanpu bau lau lileitin». 37 Dan le lagumuchunbei ladimurehan Hesusu, aba lamisurahani aban fariséu eiga lúbiñe. Aba lebelurun Hesusu, aba lañuurun luagu dábula. 38 Aba taweiridun lanigi fariséu ligía lau magunfulirun lan Hesusu lau igaburi le lánina lachibún úhabu lubá éigini. 39 Aba lariñagun Wabureme lun: —Huguya fariséugu ragá humuti weru luma asiedu bóugudigiñe libiti, gama lumoun múnadagiñe hibiti buin hiña lau igaaduaü luma saragu luwuyeri wuribani. 40 Ibidiougua tau huguya le! Ibidiñeti hun luagu le lan adügübalin le bóugudigiñebei, ligía lan giñe adügübalin le múnadagiñebei? 41 Rúrügü humá houn gudemetiña múnadagiñe hibiti, ítara luba haruma humá giñe sunsuinagubei. 42 Fugiabugu huguya fariséugu! Adügatün diisi fánreinti lau híduru le menta, ruda, luma amu luwuyeri híduru lun híchugun aban fánreinti lun Bungiu; ani madügüntün gasu lau ísuruni luma línsiñehabu Bungiu. Ligía lunbei hadügüni, mígirunga humeime hadügüni le aban. 43 Fugiabugu huguya fariséugu! Busentün hárügüdüni ubaraü le habara ha wéirigutimabaña tidan hiligilisin, busén huguya lun labusurún hun lau saragu inebesei ǘmada. 44 Fugiabugu huguya fariséugu, biangua tigibu! Ladüga ítara hiña kei umúahaü le marihínti; sügütiña gürigia ligibuagugiñe ibidiñoun houn. 45 Ábati lóunabun aban hádangiñe arufudahatiña lilurudun Moisesi; lariñaga: —Máisturu, banabaguñadiwa gíñetia dan le badimurehan ítara. 46 Aba lariñagun Hesusu: —Fugiabugu giñe huguya, arufudahatiña lilurudun Moisesi! Híchigei lilurudun Bungiu keisi aban anügüni hǘrüti houn amu, ani huguya, miñurutün ni íbini aban ifingaü lun híderaguniña. 47 Fugiabugu huguya! Ladüga ru humuti dübü aritaguagüleime luagu hamúaha profetagu ha meha háfaragubaña hagüchagu. 48 Lau lira, arufuda humuti luagu gunda humá lau le hadügübei hagüchagu; hagía áfaragubaliña, huguya ewendedagüdei hamúaha. 49 Ligía lariñagunbei meha Bungiu lau lichú lau: «Nóunahaba profetagu hama apostolugu houn; ábame háfaraguniña híbiri hilagubei, éibaaha hamañame híbiri». 50 Ligía laguseragüdübaña lubéi Bungiu gürigia ha lánina dan le luagu hata profetagu ha áfarawagubaña lúmagiñe ladügǘn ubóu, 51 lúmagiñe lita Aweli lumoun lita Sakaríasi le háfarubei labadinagua latarü tuma ténpulu. Ligía nariñagunbei hun luagu haguserawagüdüba lan gürigia ha lánina dan le luagu sun lira. 52 «Fugiabugu huguya arufudahatiña lilurudun Moisesi! Ladüga óuyedaadün lau ligelen lubenari subudi; mebelurun hiña, mígirun huguya lun hebelurun ha busenbaña hebelurun». 53 Dan le láfuridunbei Hesusu ñéingiñe, aba hagañidun arufudahatiña lilurudun Moisesi hama fariséugu luma, ábati hagumeserun añawarihei lau saragu burí álügüdahani 54 íchaaheina sádara lubá, lun harihin ánhaña adarira lidurun lau lererun guánarügü.

Lúkasi 12

1 Aba hóundaragun saragu gürigia; gíbetiña darí lun habuguhan hawougua. Aba lagumeserun Hesusu adimureha houn lani disipulugu furumiñe: «Góunigi humatia luéi halebinin fariséugu, lememe biangua lan igibu. 2 Ladüga úati ni kata daruguati lau lun mafurangudúnbei lan, ua ligía ni kata aramudaguati lun masubudirúnwabei lan. 3 Ítara liña lubeiti, sun le hariñagubei lábugiñe luburiga, laganbúaba lidan larugounga; le hariñagubei darugu bena hau, laguarahóuba tábulugugiñe muna. 4 «Nariñahare hun, numadagu, moun lumuti hanufudedun hawéi gürigia ha gabafubaña lun háfarunün hilagubei, lárigiñe lira siñá hadügün amu katei hau. 5 Nariñagaali hun ka lan uéi lunbei hanufudedun: Hanufude humá luéi le gabafubei lun lóunahanu huani máfiougatin, lárigiñe lagidaruni hibagari. Lueilá hanufudeda. 6 «Ma alugurúatiña seingü dunuru luagu bián gáwanaü? Lau sun lira, mabulieidunti Bungiu ni aban hádangiñe. 7 Ánheinti huguya, íbini ídiburi le hábulugubei abahüda laali Bungiu aban aban. Manufudeda humá lubeiti, gebegitün sügǘ hau saragu dunuru. 8 «Nariñahare hun luagu sun lan ha agufeserútiña hagibugiñe gürigia luagu nánigu hamá, nariñaguba giñe luagu nánigu hamá hagibugiñe lani Bungiu ánheligu. 9 Ánhaña ha ariñagubaña hagibugiñe gürigia luagu mama hamá nánigu, nariñaguba giñe hagibugiñe lani Bungiu ánheligu luagu mama hamá nánigu. 10 «Furumiñeguarügü le ariñaguti katei wuribati nuagu, au le Wügüri Garaüwarügüti, gayaraati ferudunawa lan; anhein le anabaguti Sífiri Sandu, siñati ferudunawa lan. 11 «Danme le hanügǘn ligibugiñoun lúrudu lun haguserun, o hagibugiñoun lan tábutigu haligilisin huríu, madiherida humá luagu kaba lan hóunaba o kaba lan hariñaga; 12 danme le lachülürün oura lun hadimurehan, larufudubei Sífiri Sandu le lunbei hariñaguni hun». 13 Aba lariñagun aban hádangiñe gürigia hagía lun Hesusu: —Máisturu, ariñagabá lun níbugaña lun líchuguni nufanran nun lídangiñe alagan. 14 Lariñaga Hesusu lun: —Kagia íchugubalina kei aguseragüdüti o kei afanreinhati hidan? 15 Ariñagati giñe ítara: —Góunigigua humá hungua luéi igaaduaü, ladüga mama luéigiñe liibe lúmati gürigia labagarida. 16 Ábati líchuguni hénpulu le houn, lariñaga: «Ñeinñein meha aban wügüri rísiti, aba líchugun lichari alubahóuni buiti. 17 Ábati lariñagun rísiti le lúnguarügü: “Kaba san funa nadüga? Ibidiñeti nun halíaba lan nareidei sun le nalubahabei”. 18 Aba lariñagun: “Subudi naali kaba lan nadüga; nagünrinchaguaru sun nareidaagüle ilaü, ábame nadügün amu wéinamutimatu, ábame nareiduni nalubahan luma sun le númabei tidan. 19 Ábameti nariñagun núniwagua: Buiti dan bun; anihein saragu katei areidañu buma lun saragu dan; emeraaguabá, houba, guraba, gundaaguabá”. 20 Gama lumoun lariñaga Bungiu lun: “Wügüri ibidiougua tau; bounwe áriebu to, ani sun le búmabei areidañu, kaba san un leredera?” 21 Ítara liña lasuseredun lun gürigia le óundaraguagüdüti irisini lúniwagua, gama lumoun gudemeti ligibugiñe Bungiu». 22 Aba lariñagun Hesusu houn lani disipulugu: «Ariñagatina lubeiti hun: Madiherida humá luagu hibagari, kaba lan heiga, ni luagu húgubu, kaba lan hadaüra. 23 Gebegitimati ibagari sügǘ lau éigini, gebegi úgubu sügǘ tau daüguaü. 24 Ariha humá houn dunuru: Mábunaguntiña, malubahan, magei ligía heigin; lau sun lira, hóugüda lumutiña Bungiu. Mebegitimatün funagia sügǘ hau dunuru! 25 Úati ni aban hídangiñe gayaraati líchugun ni íbini aban oura lanwoun libagari ka lan yebe lueirin lidiheri luagu. 26 Anhein lubeiti siñá lubéi hadügüni le ménrengubei, ka uagu hadiherida luagu burí líbiri katei? 27 «Ariha humá ida liña lan láhüchün fuluri: Mawadigimariti, máhüchagun ligía ladaüragun, ani lau sun lira, kei nariñaguni hun, ni meha urúei Salomón lau sun luéndegun, mewendedunti kei aban lídangiñe. 28 Ánheinti ítara liña lubéi ladaüraguagüdüni Bungiu sagadi, le aniheinbei uguñe áraabu, ani haruga lagudúña, huguyadigiame san madaüraguagüdün lan, lougua tafiñen huguya le! 29 Madiherida humá lubeiti luagu ni kata, ni luagu kaba lan heiga, ni luagu kaba lan hata. 30 Ladüga lirahüñü ubóu le, lárigiñanu burí katei le; anhein huguya, anihein aban Húguchi le subudihabúbei lun sun hemegeirun. 31 Áluaha huméi lubeiti larúeihan Bungiu furumiñe, ábame líchuguni sun le hemegeirubei hun. 32 «Manufudeda humá, nirahüñü; lau sun mibe humá, gúndaati Bungiu lun líchuguni larúeihan hun. 33 Alugura huméi le húmati, híchigeime lebegi houn gudemetiña; lau lira, hadügüñoun lagei seinsu to maweiyadaditu, luma irisini magumuchaditi yágüta sielu, le ñein lubéi siñá lan hebelurun híwerutiña, ua hagía hamutiri ñein lun héigini. 34 Nariñagubalin le hun ladüga le ñein lumuti hirisin, ñeinboun giñe hanigi. 35 «Aranseñu humá, durungu hilanpun, lubá nagiribudun siélugiñe. 36 Ítara humá kei musu ha agurabañubaña liabin hayubudiri lídangiñe aban maríei lun hadaaruni bena lubá, le oura lagúarun. 37 Fuleseiwabaña musu ha ladarirubaña hayubudiri agagudúañu dan le lachülürün; ninarün hau, iyubudirimeme lañuuragüdübaña luagu dábula, ábame léheraagun houn, 38 íbini amidi lan áriebu lachülüra o lubá lan larugan, ánhaña ladarira agagudúañu, fuleseiwabaña musu hagía. 39 Subudi huméi luagu lun lan hamuga subudi lani tabureme muna kaba lan oura lachülüra híweruti íweruha, agagudúañu liña hamuga; mígirunti hamuga lun tadaarún luban lun líweruhoun lumegen. 40 Huguya, aranseñu humá giñe, ladüga lídanme magaradahan humá ligíame nagiribudun ubouagun, au le Wügüri Garaüwarügüti». 41 Ábati lálügüdüni Féduru Hesusu, lariñaga lun: —Nabureme, wóunrügüñein bíchigei hénpulu le odi houn súngubei? 42 Lariñaga Wabureme Hesusu lun: —Lun furumiñeguarügü óunigiruti gúnfuliti, gunfuranda ligía, le lígirubei liyubudiri lun larihin hau tílana luban, lun léigagüdüniña lidan dan. 43 Fuleseiwabei musu le ladarirubei liyubudiri agunfulira lau luadigimari dan le lachülürün. 44 Ninarün hau, luagu líchugubei lan liyubudiri lun ligía lan ariha lau sun lumegen. 45 Anhein aritagua musu ligía luagu lǘgili lan liabin liyubudiri, ábame lagumeserun óuseraña híbiri musu ha lábugiñebaña laríaahan wuriba, lerederame eiga, ata, abacharuada; 46 ligíame liabin liyubudiri lidan magaradahan lan, lidan aban oura le ibidiñeti lun. Ábame líchuguni lueirin-agei abeichúni luagu, lasiadireime lun lasufuriruni le hasufurirubei ha magunfulinbaña. 47 Musu le subudihabúbei lun ka lan labusenrubei liyubudiri ani maranserunti, mabahüdünléi, labeichúba saragu. 48 Ánheinti musu le ibidiñeti lun, aba ladügün katei le burí lunti labeichún luéigiñe, maweirinbei labeichún. Le unti lichugúa gíbeti, gíbebei alugúti lúmagiñe; le gíbeti igirúti lábugiñe laríaahan, gíbetimabei alugúti lúmagiñe. 49 «Niábiña, aduranguagüda watu ubouagu. Ani busenhadina hamuga durunguaali lan watu ligía! 50 Lunti násügürün luéigiñe aban óunwenbu óuchawaguni; memeniha nanigi lagumuchun! 51 Haritaguatün san luagu niábiña lan íchiga darangilaü ubouagun? Manügüntina darangilaü, fánreinguaü nanügübei. 52 Lúmagiñe guentó, séingügua tidan aban muna, hafanreinraguba ǘrüwa hawéi biama, biama hawéi ǘrüwa, nuéigiñe. 53 Lagarabaaguba úguchili luagun liráü, isaani luagun úguchili; úguchuru tuagun tiráü, isaani tuagun túguchu, ídiñu tuagun tágürü, ágürü tuagun tídiñu». 54 Ariñagati giñe Hesusu houn gürigia ítara: —Dan le harihin laburigadun sielu, aba hariñagun luagu láhuya lan huya, ani ligía asusereda. 55 Danti le láfurun suedi, aba hariñagun luagu lárougada lan, ani ligía asusereda. 56 Biangua tigibu huguya le! Subudi humuti luáguti ligaburi lasansiragun dan sielu luma múarugu, ka uagu ibidiñe lubéi luáguti ligaburi dan le gádanbalün hun? 57 «Ka uagu siñá lubéi hasubudiruni katei le úaraguabei hungua? 58 Anhein agúaragüda aban gürigia buagu, aba bidin luma ligibugiñóun lúrudu, houchabá baranseragun bungua luma luagu üma lubaragiñe hachülürün, manüga láamugabu ligibugiñoun aguseragüdüti, luéi lederegerunibu aguseragüdüti lun súdara, ábame ládarunibu furisunrugun. 59 Nariñahare bun luagu máfuridunbadibu lan ñéingiñe darí bafayeiruni lagumuhóun bigawanün».

Lúkasi 13

1 Lidoun meha dan ligía, aba hayabin gürigia abahüdagua lun Hesusu hawagu wügüriña Galiléana ha láfaragubaña Pilatu úara hama animaalugu ha áfarawagubaña lun adagaragüdüni lun Bungiu. 2 Aba lariñagun Hesusu houn: «Haritaguatün san luagu ladüga lan lueirin hafigoun Galiléana hagía sügǘ hau ha híbiri lílana hageira lasuseredunbei lira houn? 3 Uá mama luéigiñe lira; lau sun lira, nariñahare hun luagu anhaün lan masakürihan, hóunweguba giñe sun huguya. 4 Angia disiwídü hagüra ha óunwegubaña dan le lábürühanbei wáyelesi le Siloebei hawagun, haritaguatün luagu wéiritima lan hadurun sügǘ hau ha híbiri ha aganóubaña Herusalén? 5 Mama liña giñe; lau sun lira, nariñahare hun luagu anhaün lan masakürihan, hóunweguba giñe sun huguya». 6 Ábati labahüdaguni Hesusu hénpulu le houn, lariñaga: «Ñeinñein aban wügüri, ganadüriti aban tídibu igu; aba lidin ariha anhein gin tubei, madariti ni kata tuagu. 7 Ábati lariñagun lun le óunigirubalin lichari: “Arihabá san, ǘrüwaali irumu gabügürügua niabin áluaha igu tuagu ídibu to, madaritina. Cháünboun; kaba uagu teredera ñein luagu ni kata?” 8 Aba lóunabuni le óunigirubalin ichari, aba lariñagun: “Niyubudiri, ígirayaboun lau irumu le; níchaagua múa luagun tugudina, awouha aume tau. 9 Háfuga tagindun ítara; anhoun magindun, ábame táchugún”. » 10 Luagu aban weyu le emeraaguagülei, ñeinñein Hesusu arufudaha tidan haligilisin huríu; 11 ñeinñounti aban würi, disiwídü irumu tau lau aban sífiri wuribati tuagu; lemuharu ladüga sífiri ligía, siñá tásuurun ni murusun. 12 Dan le larihinbarun Hesusu, aba lagúarun tun, lariñaga tun: —Würi, areidaguaadibu. 13 Ábati líchuguni lúhabu tuagu; lidan oura ligía aba tásuurun, aba tagumeserun adimureha buidu luagu Bungiu. 14 Ábati lagañidun tábuti ténpulu ladüga lareidaguágüdünu Hesusu lidan luéyuri emeraaguni; aba lariñagun houn gürigia ha ñéinbaña: —Anihein sisi weyu lidan dimaasu lun gayara lan luadigimaríniwa; ñübuin humá lidan sisi weyu ligía lun lagaranihóun hun, mama lidan luéyuri emeraaguni. 15 Aba lariñagun Wabureme Hesusu lun: —Biangua tigibu huguya le! Ma farara humuti hilügün bágasu o hilügün lan burigü lun hanügüni ata duna lidan luéyuri emeraaguni? 16 Würi to, ladügawagun Abüraámü; ragǘ laaru Mafia lau sandi, disiwídü irumu tau lau, moun lumuti funagia yebe lun tareidawaguagüdün lidan luéyuri emeraaguni? 17 Dan le lariñagunbalin Hesusu katei le, aba nibusigarigua hamá sun láganiñu; ánhaña sun híbiri gürigia, gúndaatiña lau katei wéiriguti le ladügübei Hesusu. 18 Ábati lariñagun Hesusu: «Ida liña ligaburi larúeihan Bungiu? Ka katei úmounbei gayara lan nóuchaguei? 19 Ítara liña kei aban liraüraü tila mosutása le lábunubei aban wügüri licharirugu; aba labouchun, aba laweiridun darí lun liabin lun ábanbei lan tídibu wewe, aba hadügün dunuru hádibu luagu luburébu». 20 Ábaya lariñagun Hesusu: «Ka katei úmounbei gayara lan nóuchaguni larúeihan Bungiu? 21 Ítara liña kei lébini le tíchugubei aban würi tidoun ǘrüwa líburu fulúaru, aba teresirun súngubei». 22 Aba lasigiruni Hesusu luéiyasun Herusaléun, arufudaheina ligía lidan burí sun aüdü luma lirahüñü fulasu le ídangiñebei lásügüra. 23 Aba lariñagun aban wügüri lun Hesusu: —Nabureme, míbetiña san ha lúnbaña hasalbarun? Aba lóunabuni Hesusu: 24 —Bürüraüti lubenari sielu; houcha humá lun gayaraabei lan hebelurun lídangiñe, ladüga kei nariñaguni hun, saraguhaba busentiña hebelurun, siñabei. 25 Lárigiñe ladouruni tabureme muna lubenari, huguya le bóugudibei hadaünhaba luagu bena, hariñagame: “Wabureme, daraba bena wabá”. Ábame lóunabunün, lariñagame hun: “Ibidiñetün nun; ibidiñeti giñe nun halíana humá”. 26 Ábameti hagumeserun ariñaga: “Hóuhadiwa, gurá wagía buma, arufudaha buguya woun ǘmadarugu”. 27 Ábameti lóunabunün, lariñagame: “Ariñaga naali hun luagu ibidiñe humá nun, ibidiñe nun halíana humá. Dise humá nuéi, sun huguya le adügübei wuribani”. 28 Ligíaba hayahuahan, akünrinhame hari danme harihini Abüraámü, Isaakü luma Hakobu, hama híbiri profetagu lidan larúeihan Bungiu, huguyame asagarúa bóugudin. 29 Hayabiba gürigia luéigiñe oubaü le ñéingiñe lubéi laboucha weyu luma luéigiñe le ñéingiñe lubéi lálüda, luéigiñe nórute luma luéigiñe suru lun hañuurun eiga lidan larúeihan Bungiu. 30 Ñéinbañati hádangiñe ha agumuhóunibaña guentó, hagíaba furumiñetiña; hámeti furumiñetiñábaña guentó, hagíaba agumuhóuni. 31 Lídanmeme weyu ligía, aba hayabin fariséugu, aba hariñagun lun Hesusu: —Beiba yáagiñe, ladüga busenti Erodesi láfarunibu hilagubei. 32 Aba lariñagun houn: —Heiba, hariñagame lun wügüri bíbuti ligía: “Uguñe luma haruga nasagahan sífirigu wuribatiña hádangiñe gürigia, areidaguagüda aume sánditiña; lárigiñe haruga, lásura nuadigimari”. 33 Lunti nasigiruni nuéiyasun uguñe, haruga, luma lárigiñe haruga, ladüga mama lunti lafarúniwa aban profeta hilagubei bóugudi luéi Herusalén. 34 Aba layahun Hesusu hawagu lílana Herusalén ítara: —Huguya Herusalénna! Áfaragua humaaña profetagu, chamugua huguya dübü hawagun ha lóunahabaña Bungiu lau uganu buiti hun! Saraguñein wéiyaasu nálugun nóunigirunün kei tóunigiruniña gayu tirahüñü lábugiñe tarüna, máhatün! 35 Ígira laadün Bungiu; ani nariñahare hun luagu marihindigia humaadina lan darime lachülürün dan lun hariñagun: “Biniwati le ñǘbuinbei lidan liri Wabureme”.

Lúkasi 14

1 Luagu aban weyu le emeraaguagülei, aba lidin Hesusu eiga lúbiñe aban fariséu wéiriguti; ani sun ha ñéinbaña, aba haríaguni Hesusu. 2 Ñeinñein giñe aban wügüri sándiñein lau ginenei; 3 ábati lálügüdüniña Hesusu arufudahatiña lilurudun Moisesi hama fariséugu, lariñaga houn: —Gayaraati lareidawaguágüdün aban wügüri lidan luéyuri emeraaguni odi siñati? 4 Aba herederun maniñu. Ábati lanügüni Hesusu sánditi ligía, aba lareidaguagüdüni, aba lariñagun lun lun lidin. 5 Aba lariñagun houn fariséugu: —Furumiñeguarügü hídangiñe, anhein éiguada lilügün bágasu o lilügün lan burigü lidoun aban fusu lidan luéyuri emeraaguni, lasagarubei ñéingiñe furese. 6 Aba hásiñaragun houngua lun hóunabuni. 7 Dan le larihinbei Hesusu hanúadahani amisurahóutiña ubaraü burí le habara ha wéirigubaña, aba lariñagun houn: 8 —Danme le bamisurahóun lidoun aban fedu lánina maríei, máluahabei lubuidun-agei ubaraü, ñübuin liñein ábanya amisurahóuti wéirigutimati buéi; 9 ábame liabin le amisurahabalün, lariñagame bun: “Rubei bubara lun wügüri le”. Ábameti bidin lau busiganu añuura lidan lǘnabun-agei ubaraü. 10 Danme le bamisurahóun lidoun aban fedu, ñuruba lidan lǘnabun-agei ubaraü, lun danme lan le liabin le amisurahabalibu, lariñagame bun: “Numada, sügüba lidoun aban ubaraü wéirigutimati”. Ítara luba beresibirun inebesei hagibugiñe sun ha ñúnbaña luagu dábula. 11 Le íñubei lanaagun lungua, lǘnabudagüdüwaba; le ǘnabuti lanaagun lungua, wéiribei lanügǘn. 12 Ariñagati giñe lun wügüri le amisurahabalin: —Danme le bíchugun aban adineruni o fedu, mamisuraha baña bumadagu, ni bamulenu, ni bíbugañanu, ni híbiri biduheñu, ni bubesinanigu ha rísitiña, ladüga hamisurahabadibu giñe, bibihubati bafayeiruaha. 13 Danme le badügün fedu, amisuraha baña ha gudemebaña, ha siñaguabaña ungua, ha danimabaña, hama ha marihinbaña. 14 Ábame gunda ban, ladüga siñati hafayeirunibu; bibihubeiti bafayeiruaha danme le hásaarun ha richaguabaña lídangiñe óunweni. 15 Dan le laganbunbalin aban hádangiñe ha ñúnbaña luagu dábula katei le, aba lariñagun lun Hesusu: —Fuleseiwabaña gürigia ha éigibaña lidan larúeihan Bungiu. 16 Ábati lariñagun Hesusu lun: —Ñeinñein aban wügüri, íchuguti aban óunwenbu adineruni, aba lóunahan amisuraha saragu gürigia. 17 Dan le chülühali oura lun adineruni, aba lóunahani lumusun ariñaga houn amisurahóutiña: “Keimoun, aranseli sun katei”. 18 Sun hagía, aba hariñagun luagu siñá lan houdin. Lariñaga furumiñeti: “Sun liña nagañeihan aban fulasu, mosu nidin arihei; feruduna bana, siñati nidin”. 19 Lariñaga aban: “Agañeihaadina seingü feru bágasu lánina wadagimanu, néibuga óuchaña; adügabá fulesei nun, feruduna bana, siñati nidin”. 20 Lariñagaya aban: “Sun liña namarieidun, ligía siñá lubéi nidin”. 21 Dan le lagiribudunbei musu, aba labahüdaguni sun katei le lun liyubudiri. Ábati lagañidun liyubudiri, aba lariñagun lun musu: “Beiba lidan sun üma le uburugubei, banügañame ha gudemebaña, ha siñaguabaña ungua, ha danimabaña, hama ha marihinbaña”. 22 Lárigiñe ladügüni, aba lariñagun musu lun liyubudiri: “Nabureme, adüga naali le bubeibei nun ani anihamémegua ubaraü”. 23 Ábati lariñagun iyubudiri lun musu ligía: “Beiba lidan sun üma bóugudin luéi uburugu, luma sun fulasu geyegua lau, ábame bafosuruniña sun ha badarirun lun hayabin lidoun nufedun, buin táamuga nuban. 24 Ladüga nariñahare hun luagu úabei lan ni aban hádangiñe ha namisurahabaña éigiti lidan nadineragüdün”. 25 Saragu haña gürigia afalaruti Hesusu, aba lagararaagun, aba lariñagun houn: 26 —Siñati nánigubei lan le hínsiñehabutimati lun lúguchi, o lúguchu, o lúmari, o lisaanigu, o líbugañanu hama lamulenu, o lítunu, o libagari guánarügü, sügǘ nau. 27 Le giñe manügünti luguruan ani aba lafalarunina, siñati nani lan disipulu. 28 Anhein aritagua aban hídangiñe ladügün aban wáyelesi, mañuurunbei funagia furumiñe asaminara átiribei lan lagastarun lun larihini anhein gabafubei lubéi lun lagumuchuni? 29 Ladüga anhein líchiga ebu, lárigiñeme lásiñarei wadagimanu agumucha, héherahaba ha arihubalin lau; 30 hariñagame: “Gumeseti wügüri le aban wadagimanu, siñá lumuti agumucha”. 31 Anhein lawuribuha lubéi aban urúei luma amu urúei, ma funagia ñuruti furumiñe lun lasaminarun anhein gayaraabei lubéi lageindagun hau diisi-milu súdaragu luma le haubei wein-milu? 32 Ánheinti aritagua luagu siñabei lan, danme le dísegili le aban urúei, ábame lóunahan ariñaga lun lun mawuribuhan hamá, lun hebelurun lidoun darangilaü. 33 Ítara liña lubeiti, furumiñeguarügü hídangiñe le mígirunti sun le lúmabei lun lafalarunina, siñati nánibei lan disipulu. 34 «Buiti salu; gama lumoun anhein leferidira lubasuan, kábagia un hu lan? 35 Mabuidunhalime ni lun lábunawagun nadü lidan, ni lun labuiduragüdüni múa lun bunaguaü; fuíwarügaalime. Ha garigeirugubaña lun haganbun aganba hamá».

Lúkasi 15

1 Luagu aban weyu, aba hayarafadun saragu aguburahatiña liseinsuna gumadi hama gafigountiña lun Hesusu lun haganbuni. 2 Aba hadimurehan fariséugu hama arufudahatiña lilurudun Moisesi luagu Hesusu luéigiñe katei le, hariñaga: —Wügüri le, resibi lumutiña gafigountiña, hou ligía hama. 3 Ábati líchuguni Hesusu hénpulu le houn, lariñaga: 4 Ka hídangiñe, lun hamuga galügüniña lan san mudún, teferidira hamuga aban hádangiñe, mígirun lubaña funagia gádürü-wein-disinéfu ñein, lubarua, lun lidin áluahoun mudún to eferidiruboun darí ladarirunu? 5 Dan le ladarirunu, aba lanügünu légewagu lau ugundani. 6 Dan le lachülürün lúbiñoun, aba lóundaruniña lumadagu hama lubesinanigu, lariñaga houn: “Gunda humá úara numa, ladüga darina nilügün mudún to yebe eferidiruboun nuéi”. 7 Nariñahare hun luagu ítarameme liña wéiritima lan ugundani sielu luagu aban gafigounti le asakürihati, sügǘ lau hawagu gádürü-wein-disinéfu gürigia richaguatiña ha memegeirúnbaña hasakürihan. 8 «Ka hamugagia würi to aniheinti hamuga diisi murusun seinsu tuma, leferidira aban lídangiñe tuéi, lun mébedunboun lan lanpu, aba tabuidahanu muna áluahei buidu darí tadariruni? 9 Dan le tadariruni, aba tóundaruniña tumadagu hama tubesinanigu, tariñaga houn: “Gunda humá numa, ladüga darina seinsu le yebe neferidirubei”. 10 Nariñahare hun luagu ítara liña lan giñe ugundani hadan lani Bungiu ánheligu luagu aban gafigounti le asakürihati». 11 Ru lumuti giñe Hesusu hénpulu le houn, lariñaga: «Ñeinñein meha aban wügüri biámañanu lirahüñü. 12 Aba lariñagun le amuleñein lun lúguchi: “Núguchi, rubei alagan le yuubei nun guentó”. Aba lafanreinhani úguchili alagan hadan biángubei. 13 Málüti lúmagiñe, aba laluguruni amuleñein lufanran, aba lidin dise lidoun amu fulasu; aba lachagaraguni liseinsun ñein lidan aban ibagari mabuidunti. 14 Dan le gumuhali sun liseinsun, aba ladagarun aban ümi lidan fulasu ligía, aba ladariragun lungua lidan aban óunwenbu mégeiguaü. 15 Ábati lidin áluaha wadagimanu luma aban lílana fulasu ligia; aba lóunahani wügüri ligía óunigiraña lilügüniña buíruhu. 16 Keiti weiri lan lilama darí lun lawamaadun lun lun léigini heigin buíruhu, gama lumoun michugúnwati lun. 17 Yágütaguarügü ligía lasaminarun, lariñaga: “Saragu haña nadagimeintiña lúbiñe núguchi géigintiña darí lun lígiragun houn; auti ya, ounwe nilama! 18 Nagiribuda lubeiti lúbiñoun núguchi, nariñagame lun: Núguchi, afigouhaadina ligibugiñe Bungiu luma bigibugiñe. 19 Madünaadina lun nanaagun nungua keisi biráü; barübana kei aban hádangiñe nadagimeintiña buma”. 20 Aba lárügüdün üma lun lagiribudun lúbiñoun lúguchi. Dísegi liña, aba larihini úguchili irahü le, aba lagudemedagun lun. Aba léibaagun lubaroun, aba lóuburuni, aba lachuuruni. 21 Ábati lariñagun isaani lun: “Núguchi, afigouhaadina ligibugiñe Bungiu luma bigibugiñe; madünaadina lun nanaagun nungua keisi biráü”. 22 Aba lariñagun úguchili houn lubúeingu: “Sagá humoun tubuidun-agei daüguaü furese, dáüguagüda huméi. Daü humá giñe aban bagü luagu lúhabu tuma geidi luagu lugudi. 23 Áfara huméi liraüraü bágasu le dibunetimabei. Wefeduhaali katei le lau aban adineruni! 24 Ladüga anihán niráü le, hilaali yebe gama lumoun nibagariya; féridihali yebe gama lumoun darí wamá”. Aba hagumeserun efeduha. 25 «Sunti buga dan le, anihein buga íbugañaü áraabu. Danti le lagiribudúnbei, dan lachülürün tubadun muna, aba laganbuni áfaruni luma abinahani. 26 Ábati lagúarun lun aban hádangiñe musu, aba lálügüdüni ka lan suserebei. 27 Aba lariñagun lun: “Chülühali bamulen; áfaragüdala búguchi liraüraü bágasu le dibunetimabei, ladüga lachülürün lau magadiñein”. 28 Aba lagañidun íbugañaü, máhaali lebelurun. Aba láfuridun lúguchi, aba layumuragun lun lun lebelurun. 29 Aba lariñagun lun lúguchi: “Subudi bumuti luagu seriwihadina lan bun saragu dan, madüraagunganei le bubeibei ni aban wéiyaasu; ani lau sun lira míchugidibu ni aban liraüraü gábara nun lun nefeduhan hama numadagu. 30 Guentoti, lau lagiribudun biráü le, le achagarubalin biseinsun hama horu, áfaragüdaba bágasu le dibunetimabei!” 31 «Ábati lóunabuni lúguchi: “Niráü, buguya númañadibu súnwandan; sun le nani, bani. 32 Gama lumoun lunti buga wefeduhani le asuseredubei guentó lau adineruni luma lun wagundaarun ladüga bamulen le yebe hilaalibei, gama lumoun nibagariya; féridihali yebe, gama lumoun darí wamá”. »

Lúkasi 16

1 Ariñagati giñe Hesusu houn lani disipulugu: «Ñeinñein meha aban iyubudiri rísiti, ñeinñein giñe aban lúniri lumegen; aba hayabin ariñaga lun luagu lachagaruñein lan óunigiruti ligía lirisin. 2 Ábati lagúarun iyubudiri lun, aba lariñagun lun: “Ida liña san katei le ariñawagúbei nun buagu? Ariñagabéi nun ida liña lan léibugun buadigimari, ladüga masigihadibu óunigirei numegen”. 3 Ábati lerederun óunigiruti ligía asaminara, lariñaga lúnguarügü: “Kábati nadüga guentó lárigiñe gidala lan niyubudiri wadagimanu nuéi? Méretina lun nuadigimariduni múa, ani nibusigaritina lun namuriahan. 4 Subudi naali kaba lan nadüga lun ñein hamá eresibirutina hábiñe danme mawadigimarihadina”. 5 Aba lóunahan hawagu ha adúeirubalin liyubudiri lun hayabin lun aban aban. Aba lálügüdüni le furumiñeti, lariñaga lun: “Átiriñein badúeiruni niyubudiri?” 6 Aba lariñagun lun: “Dúei numuti san barín garaba”. Ábati lariñagun óunigiruti ligía lun: “Anuhán bigaradan, ñuruba furese, badügame aban luágurügü dimí-san”. 7 Lárigiñe, ábaya lálügüdün aban, lariñaga lun: “Angia buguya, átiriñein badúeihan?” Lariñaga lun: “San sagü türigu”. Lariñagati lun: “Anuhán bigaradan; adügabá aban luágurügü gádürü-wein”. 8 Aba lasubudiruni iyubudiri luagu chu lan lau óunigiruti ligía lidan ligaburi ladügüni katei. Ábati lasigirun Hesusu ariñaga: 9 ariñagatina lubeiti hun lun hayusuruni hirisin le ubouaguna lun hadügün buiti, lun danme lan le lagumuchun irisini lun ñein hamá eresibirutün tidan muna to lánina sun dan. 10 Le gúnfulibei lidan le míbebei, gúnfulibei giñe lidan le gíbebei; le maricharagunbei lidan le míbebei, maricharagunbei giñe lidan le gíbebei. 11 Anhaün lubeiti magunfulirun lau burí irisini le mámabei tímatimaati le lánina ubóu le, kábagia afiñera huagu lun lederegerun irisini le tímatimaati le lánina sielu lábugiñe haríaahan? 12 Ánhaünti magunfulirun lau hamegen amu, kábagia íchigei le hani guánarügü hun? 13 «Siñati leseriwidun aban gürigia houn bián iyubudirigu, ladüga liyereeguduba aban lun, línsiñedame le aban lun; o úarabei lan lun aban, lanügeime le aban kei ni kata. Siñati leseriwidúniwa lun Bungiu luma lun irisini». 14 Aganbagu haña fariséugu lun sun katei le, aba héherahan lau Hesusu, ladüga hínsiñe lan seinsu houn. 15 Ábati lariñagun Hesusu houn: «Huguya arufudagubaña hungua kei buítiña hagibugiñe gürigia; ánheinti Bungiu, subudi lumutu hanigi. Le katei le hanügübei gürigia kei katei wéiriti línsiñe houn, iyereeguti lun Bungiu. 16 «Lúmagiñe lilurudun Moisesi luma harufudahan profetagu darí lumoun lidaani Huan, lapurichihóuña uganu buiti le luáguti larúeihan Bungiu; ani sun gürigia hóuchatiña lun hebelurun lidoun. 17 «Ménrenguntimati lun lagumuchagun sielu luma ubóu, lubaragiñe magunfulirun lan aban létüra lídangiñe lilurudun Bungiu. 18 «Anhoun lígira aban wügüri lúmari, lun lagamaridun amu, ladügüñein figóu le gíribei agabarahani; le giñe agamariduti aban würi to ígiraguaaru, ladügüña giñe agabarahani. 19 «Ariñagati giñe Hesusu: —Ñeinñein meha aban wügüri rísiti, daüguaü fínutu to wéndegutu ladaüraguboun; ságüha weyu ladineragüdün lau saragu wéndegu. 20 Ñeinñein giñe aban gudemeti gíriti Lásaru; sun lura lau guméi, 21 lañuurati burí múarugu tubenari luban rísiti ligía áluga léigini life éigini le éiguaduti luéigiñe lidabulan rísiti. Ábatiha hayabin ounli éheluhei lugumein. 22 Luagu aban weyu, aba lounwen gudemeti ligía, aba hanügüni ánheligu lumoun Abüraámü; aba giñe lounwen rísiti, aba labunún. 23 «Dan le lasufuriruña lan rísiti ligía lidan fulasu le ñein habéi hilaaña, aba liñuruni larihin, aban larihini Abüraámü dísegiñe, luma Lásaru ñun lóubagiñe. 24 Ábati lagúaragun, lariñaga: “Núguchi Abüraámü, gudemená bun! Óunahabei Lásaru lun ladüdüragüdüni ligibu lúhabu lau duna, ñübuin láamuga éderei tuagu niñeñe, ladüga nasufuriruña saragu lidan watu gemeti le”. 25 Aba lariñagun Abüraámü lun: “Niráü, haritaguabá luagu buidu lan meha dan bun lidan bibagari; anhein lun Lásaru, wuribati meha dan. Guentó, buiti dan lun ya, buguya asufurira. 26 Bóugudin giñe luéi lira, anihein aban gudungu afanreinraguáwa huma; ha hamuga busentiña houdin yáagiñe lun ñeinhin, siñati; ni ha ñéinbaña, siñati hayabin ñahoun”. 27 «Ábati lariñagun rísiti: “Amuriahatina buma, Núguchi Abüraámü, lun bóunahani Lásaru lúbiñe núguchi; 28 añahein seingü namulenu ñein, lun ladimurehan houn, miabin hamaamuga giñe lidoun fulasu lánina asufuriruni le”. 29 Aba lariñagun Abüraámü lun: “Anihein le labürühabei Moisesi hama profetagu hama ñein; adüga hamá gasu lau!” 30 Aba lóunabun rísiti, lariñaga: “Binarün, núguchi Abüraámü; gama lumoun, anhein ñüdün aban hádangiñe hilaaña adimureha houn, hasakürihaña hamuga”. 31 Lariñaga Abüraámü lun: “Anhein maha habéi hadügün gasu lau le lariñagubei Moisesi hama profetagu, mafiñenbaña giñe ni anhein ásaara aban hádangiñe hilaaña lun lidin adimureha houn”. »

Lúkasi 17

1 Aba lariñagun Hesusu houn lani disipulugu: «Súnwandan aniheinbei lan burí katei afigougüdüti gürigia; gama lumoun fugiabu gürigia le afigougüdüti amu! 2 Buítimati hamuga lun, lun lagurún baranahoun lau aban dübü gürañu luagu ligiina sügǘ lau lafigougüdün aban hádangiñe ñǘbürigiñabaña ha. 3 Góunigi humá lubeiti! «Anhein adüga bamulen o bíbugaña wuribani bun, wéridibei; anhein asaküriha, ferudunabéi; 4 anhein adüga wuribani bun sedü wéiyaasu lidan aban weyu, sedü wéiyaasu liabin ariñaga bun luagu asakürihaali lan, lunti feruduna bani». 5 Aba hariñagun apostolugu lun Hesusu: —Wabureme, ruba lanwoun wafiñen. 6 Ábati lariñagun Wabureme Hesusu houn: —Lun hamuga anihein lan murusunraü afiñeni hidan—íbini hamuga ñǘraüraü lan keisi aban tila mosutása—gayaraati hamuga hariñagun tun tídibu wewe to: “Gidaba yáagiñe lau sun bílagüle, beiba áhücha baranaha”, ani lasusereduña hamuga. 7 «Anihein funagia aban hídangiñe ariñaguti lun lumusun, dan le lagiribudun áraabugiñe lárigiñe lawouhan o lóunigiruniña ibiñanigu: “Beluba, ñuruba eiga”? 8 Uá, ariñagarügübéi lun: “Aransebéi neigin, aranseñu buguyame lun betenirun nun sun anaha lan eiga luma ata; lárigiñeme, gayaraahalime beigin luma batun”. 9 Seremei lumuti funagia iyubudiri musu luagu ladügüni le lubeibei lun? Uá. 10 Huguya giñeti, danme lásurun hadügüni le uágubei lariñaga Bungiu hun lun hadügüni, lunti hariñagun: “Musu móunitiña wagía, ladüga lérügüñein lunbei wadügüni wadüga” ». 11 Lidan lasigiruni Hesusu luéiyasun Herusaléun, aba lásügürün labadinaguagiñe Samaria luma Galiléa. 12 Dan le lachülürünbei lidan aban liraüraü fulasu, aba hayabin diisi wügüriña gawagutiña lépüra, lubaroun. Aba herederun dise luéi, 13 aba hagúaragun lun ítara: —Hesusu, Máisturu, gudeme wamá bun! 14 Dan le larihinbaliña Hesusu, aba lariñagun houn: —Heiba arufudagua hungua houn fádirigu. Danti le hóudiña lubéi, aba hareidagun. 15 Ñéinñeinti aban hádangiñe, dan le larihinbei luagu areidaguaali lan, aba lagiribudun le ñeinhin lubéi Hesusu, adimureheina buiti luagu Bungiu lau umalali héreti. 16 Aba láhuduragun darí ladagarun ligibu múarugu lun líchugun eteingiruni lun. Ani Samariana wügüri ligía. 17 Ábati lariñagun Hesusu: —Ma díisiñanu areidagutiña? Hagañagia ha híbiri nefu? 18 Anihángubeirügü lubéi terencha le agiribuda eteingirei Bungiu? 19 Ábati lariñagun lun wügüri ligía: —Saraba, beiba; areidaguaadibu ladüga bafiñen. 20 Aba hálügüdüni fariséugu Hesusu ídaba lan lagumesera larúeihan Bungiu; aba lariñagun houn: —Danme le lagumeserun larúeihan Bungiu, marihínbei; 21 mariñawagúnbei: “Anihán”, o “aningitán”; ladüga lidan linarün katei, aniheinhali larúeihan Bungiu haganagua. 22 Ábati lariñagun houn lani disipulugu: —Lachülürüba dan lun memeniha lanme hanigi lun húmabadina lan, íbini luágurügü aban weyu; gama lumoun masuseredunbei lidan dan ligía. 23 Lariñawagúba hun: “Anihán Kristu ya”, o “aningitán yágüta”. Midin humá hárigi, mafalarun humañame. 24 Ladüga ítara kei larihín aban labirihaniga luéigiñe aban louba sielu lun luagun le aban, ítara luba danme le nagiribudun ubouagun, au le Wügüri Garaüwarügüti. 25 Ani lunti nasufurirun saragu furumiñe, meberesen hagíame gürigia ha lánina dan le nau. 26 Kei meha lasuseredun lidan lidaani Noé, ítara luba giñe lasuseredun lidan burime weyu le niábingüle, au le Wügüri Garaüwarügüti. 27 Dan meha ligía, heredera meha gürigia eiga, ata, amarieida, íchaahaña harahüñü lun hamarieidun darí weyu le lebelurun Noé tidoun ugunei. Aba liabin guran, aba hañaradagun súngubei. 28 Ítara luba giñe kei lasuseredun lidan lidaani Lotu: Heredera gürigia eiga, ata, agañeiha, aluguraha, ábunagua, adaagua muna. 29 Dan le láfuridunbei Lotu uburugugiñe Sodoma, aba lábürühan watu gemeti luma súfuru siélugiñe, aba láfaraguniña súngubei. 30 Ítara luba danme le niabin, au le Wügüri Garaüwarügüti. 31 Lídanme weyu ligía, le gürigia le bóugudibei tuéi luban, anhein anihein lubéi lumegen múnada, mebeluralá asagarei. Le gürigia le áraabubei lidan oura ligía, magiribudalá lúbiñoun. 32 Haritagua humá luagu le asuseredubei tun lúmari Lotu. 33 Le áluguti lesefuruni libagari ya ubouagu, leferidirubei; le eferidiruti libagari ya ubouagu, nuéigiñe, libihuba ibagari magumuchaditi. 34 «Nariñahare hun luagu áriebu lanme ligía, ñéinbaña bián gürigia arumuga tidan ábanmeme gabana, lanügǘba aban hádangiñe, igirúame le aban. 35 Ñéinbaña bián würiña amuliha lidan aban; tanügǘba aban hádangiñe, igirúame to aban. 36 Ñéinbaña bián wügüriña áraabu; lanügǘba aban hádangiñe, igirúame le aban». 37 Dan le haganbunbalin katei le, aba hálügüdüni, hariñaga lun: —Halíaba san lasusereda katei le, Wabureme? Lariñaga houn: —Le ñein lumuti lúgubu hilaali, ñeinba hóundaragua wadubi.

Lúkasi 18

1 Aba labahüdagun Hesusu aban hénpulu houn, lun larufudahan houn luagu lunti lan hafurieidun lun Bungiu súnwandan, meferidirunga haméi haguraasun. 2 Lariñaga houn: «Ñeinñein meha aban aguseragüdüti lidan aban fulasu, mineben liña Bungiu lun, meberesen ligía lau ni aban gürigia. 3 Ñeinñoun giñe aban würi lidan fulasu ligía, hilá meha túmari; sagü weyu tidin lumoun aguseragüdüti le lun líchuguni tiricha tun luagu aban tuwuribun luma tágani. 4 Luagu saragu dan, máhati yebe letenirun tun; lárigiñe, aba lariñagun lúnguarügü: “Lau sun mineben lan Bungiu nun, mineben hagía gürigia nun, 5 kei anuhaméme lan würi to ásüdagüdei nichügü, níchigaali tiricha tun, hebé láamuga tiabin, gumú liñein nuguraasun” ». 6 Aba lariñagun Hesusu: «Anihán lariñagubei aguseragüdüti le wuribabei, 7 gúbumeti líchigei Bungiu haricha lánigu houn, ha ayumuragutiña lun áriebu, wéyuagu. Lálüdüba funagia lubá lóunabuniña? 8 Nariñahare hun, luagu líchugubei lan haricha houn ani madarasahanbei. Gama lumoun, danme le nagiribudun, au le Wügüri Garaüwarügüti, ubouagun, nadariruba funa san afiñeni hadan gürigia ha ubouagubaña?» 9 Rúyati Hesusu aban hénpulu houn ha haritaguabaña luagu richagua hamá ligibugiñe Bungiu, hanügaña amu gürigia kei ni kata. Lariñaga: 10 «Aba houdin bián wügüriña ténpulurugu afurieida lun Bungiu; aban fariséu, luma aban aguburahati liseinsuna gumadi. 11 Le fariséu, rara liña lafurieidún, lariñaga: “Bungiu, seremei numutibu luagu mítaran nan kei híbiri gürigia—híwerutiña, salufuritiña, gagabarahatiña; ni kei aguburahati liseinsuna gumadi le. 12 Ayunaratina bián wéiyaasu lidan dimaasu lun nagunfulirun buma, ru numuti giñe diisi lídangiñe kada san le ebelurubei nun, bun”. 13 Ánheinti aguburahati liseinsuna gumadi, aba lerederun dise; mabusenrunti ni lun liñuruni larihin sielun, le lueirin lǘnabun lanaagun lungua. Abouharügüléi laniguagu lau igarigu, lariñaga: “Bungiu, gudemená bun, au le gafigounti!” 14 Nariñahare hun luagu giribu lan aguburahati ligía lúbiñoun, resibiñuléi Bungiu; mama fariséu ligía. Ladüga le anaaguti lungua weiri, ǘnabubei lanügǘn; anhein le ǘnabubei lanaagun lungua, wéiribei lanügǘn». 15 Anaahóuatiña giñe irahüñü lun Hesusu lun laguurun hawagu; dan le harihinbalin disipulugu katei le, aba hadeinhan houn ha anaahabaliña irahüñü. 16 Aba lariñagun Hesusu houn lun hasigirun anaahaña harahüñü lun, aba lariñagun houn lánigu: —Ígira humá lun hayabin irahüñü numoun, mamahara humá, ladüga ha ítarabaña kei irahüñü, hagía lílanabaña larúeihan Bungiu. 17 Ninarün hau luagu le lan meresibirun lumuti larúeihan Bungiu kei aban irahü, mebelubei lidoun. 18 Aba lálügüdüni aban hádangiñe ábutigu Hesusu, lariñaga lun: —Máisturu buiti, ka lunbei nadügüni lun gayara lan nibihini ibagari magumuchaditi? 19 Lariñaga Hesusu lun: —Ka uagu bariñaga nun buiti? Ábanrügüñein buiti, Bungiu. 20 Subudi bumuti gumadi: “Magabarahabóun búmari, máfarahaba, míweruhaba, meyeehabá luagu ni aban, inebe hamá bagübürigu bun”. 21 Lariñaga wügüri ligía lun: —Gúnfulitina lau sun le lúmagiñe ñǘraügidina. 22 Dan laganbunbalin Hesusu katei le, aba lariñagun lun: —Mégeigili aban katei lun badügüni: Alugurabéi sun le búmabei, ábame bíchuguni lebegi houn gudemetiña, ábame garisin ban sielu. Ábame bagiribudun, ábame bafalarunina. 23 Dan le laganbunbalin wügüri ligía katei le, aba lírudagun, ladüga gíbeti lirisin. 24 Dan le larihinbalin Hesusu lírudagun, aba lariñagun: —Hénrenguti lun hebelurun rísitiña lidoun larúeihan Bungiu! 25 Ménrenguntimati lun lásügürün aban kameyu lídangiñe luhuyun aban agusa sügǘ lau lebelurun aban rísiti lidoun larúeihan Bungiu. 26 Aba hariñagun ha aganbubalin: —Káteiti gayaraabei lasalbarun? 27 Lariñaga Hesusu houn: —Le hásiñarubei gürigia adüga, gayara lumuti Bungiu. 28 Lariñaga Féduru lun: —Wabureme, ígira wamaali sun le wámati lun wafalarunibu. 29 Aba lariñagun Hesusu houn: —Ninarün hau luagu furumiñeguarügü lan le ígiruti luban, o lagübürigu, o líbugañanu, o lamulenu, o lúmari, o lirahüñü luagu larúeihan Bungiu, 30 libihubatíma saragu wéiyaasu lóugiñe lidan ubóu le, ibihaléime ibagari magumuchaditi yágüta sielu. 31 Aba lagúarun Hesusu houn lani duusu disipulugu hábugua, aba lariñagun houn: «Wéibuga Herusaléun guentó, le ñeinba lubéi lagunfulira sun le habürühabei profetagu nuagu, au le Wügüri Garaüwarügüti. 32 Hederegerubadina houn ha mámabaña huríu, héherahaba nau, anaba hamaname, suegua. 33 Habeichubadina, lárigiñeme, ábame háfarunina hilagubei; gama lumoun násaaruba lídangiñe óunweni luagu lǘrüwan weyu lunya nabagaridun». 34 Úati gunfuranda hamá ni kata lídangiñe katei le, ibidiñegubéiti houn ka lan uagu ladimureha houn; daruguati lanichigu katei le lariñagubei, houn. 35 Dan le achülüreinaali Hesusu uburugun Herikó, ñeinñein aban marihinti ñun laru üma amuriaha. 36 Dan le laganbunbei marihinti ligía hásühan saragu gürigia, aba lálügüdahan ka lan suserebei. 37 Aba hariñagun lun luagu anihán lan Hesusu le Nasarétüna ásügüra ñéingiñe. 38 Ábati lagúaragun, lariñaga: —Hesusu, ladügawagun Dawidi, gudemená bun! 39 Ha lubá lubaabaña, aba hadeinhan lun lun lámanichun; ligíatima lagúaragun: —Ladügawagun Dawidi, gudemená bun! 40 Ábati lararamagun Hesusu, aba lóunahan anügei. Dan le yarafaali lun, aba lariñagun lun: 41 —Ka babusenrubei nadügün bun? Aba lariñagun lun: —Nabureme, busentina narihin. 42 Lariñaga Hesusu lun: —Ibihabéi barihin! Areidaguaadibu ladüga bafiñen. 43 Lídanmeme oura ligía, aba larihin marihinti ligía, aba lafalaruni Hesusu íchigeina uéiriguni lun Bungiu. Sun gürigia ha arihubalin katei le, aba giñe híchugun uéiriguni lun Bungiu.

Lúkasi 19

1 Ábati lebelurun Hesusu uburugun Herikó, aba lagumeserun ásügüra uburugugiñe. 2 Ñeinñein aban wügüri rísiti, gíriti Sakéu, hábuti aguburahatiña liseinsuna gumadi. 3 Busentiti Sakéu larihini Hesusu lun lasubudiruni; siñati larihini ladüga ñǘraüraüti lúgubu, ani gíbetiña gürigia. 4 Lunti gayara lan larihini, aba léibaagun lun lawanserun habá, aba lawarirun tuagun aban tídibu wewe sikomoru yarafa lun üma le ñéingiñeba lubéi lásügüra Hesusu. 5 Dan le lásügürünbei Hesusu ñéingiñe, aba larihin iñun, aba lariñagun lun Sakéu: —Sakéu, rariba furese, ladüga lunti nerederun búbiñe uguñe. 6 Ábati lararirun Sakéu furese, aba leresibiruni Hesusu lúbiñe lau ugundani. 7 Danti le harihini híbiri gürigia katei le, aba hagumeserun adimureha luagu lidin Hesusu eredera lúbiñe aban gafigounti. 8 Ábati lararamun Sakéu, aba lariñagun lun Hesusu: —Nabureme, níchiga lamidan le númabei houn gudemetiña; ani anhein íweruhaadina lubéi luéi somu gürigia lau eyeeraguni, náguyugüdüba gádürü wéiyaasu sügǘ lau lun. 9 Lariñaga Hesusu lun: —Chülühali asalbaruni tidoun muna to uguñe, lugundun ladügawagun giñe Abüraámü buguya. 10 Ligía niábinbei ubouagun, au le Wügüri Garaüwarügüti, lun náluahaniña luma lun nasalbaruniña ha yebe féridihañabaña. 11 Dan le añaha lubéi gürigia aganbahei lariñaguni burí Hesusu katei le, aba labahüdagun aban hénpulu houn, ladüga ayarafadeinaali lan lun Herusalén ani haritaguatiñati luagu lagumesera lan larúeihan Bungiu dan ligía. 12 Ábati lariñagun houn: Ñeinñein aban wügüri íñugutiña liduheñu; léibugati wügüri ligía lidoun amu fulasu díseti lun lichugúniwa lurúeiteme lageira, ábayame lagiribudun. 13 Lubaragiñe láfuridun, aba lóunahan hawagu diisi hádangiñe lumusuniña, aba lederegerun aban seinsu le gebegiti saragu lun kada aban, aba lariñagun houn: «Agarabaha huméi seinsu le darí nagiribudun». 14 Keiti liyereegunbei wügüri ligía houn lílana fulasu, aba hóunahan lárigi lun hariñagun lun le lunbei líchuguni ubaraü lun luagu mabusenrun hamani lun harúeiteme. 15 «Lau sun lira, rúati urúeime, aba lagiribudun lageiroun. Dan le lachülürünbei, aba lóunahan hawagu lumusuniña ha buga únbaña líchigei seinsu lun lasubudiruni átiriñein lan lagañeirun kada aban. 16 Aba liabin le furumiñeti, aba lariñagun: “Nabureme, gáñeitina diisi wéiyaasu ligibuagun biseinsun”. 17 Lariñaga urúei lun: “Buiti; aban musu buiti buguya. Kei gúnfuli bubéi lidan le murusunrügüti, níchigaadibu agumadiha lidan diisi fulasu”. 18 Ábaya liabin habiaman, aba lariñagun: “Nabureme, gáñeitina seingü wéiyaasu ligibuagun biseinsun”. 19 Aba giñe lariñagun lun: “Bagumadiha lidan seingü fulasu”. 20 Ábati liabin aban, aba lariñagun: “Nabureme, anihán biseinsun; areida numuti tidan aban pakiti ladüga nanufude buéi, 21 ladüga aban ban wügüri dereti lagumadihan; rédeitibu lau katei le mawadigimaritibu luagu, alubaha buguya le ñein lumuti mábunagun ban”. 22 Ábati lariñagun urúei lun: “Musu wuribati, luagu guánarügü bererun naguseragüdabu. Kei subudi bubalin luagu aban nan wügüri deré tugumadin, luagu redei nan lau katei le mawadigimaritina luagu, alubaha au le ñein lumuti mábunagun nan, 23 kati uagu míchububalin niseinsun bánkurugun lun hamuga laganwoundun dan le nagiribudun?” 24 Aba lariñagun houn ha ñéinbaña: “Gidá huméi seinsu luéi, ru huméi lun le díisibei luma”. 25 Aba hariñagun lun: “Wabureme, aniheinhali diisi luma”. 26 Aba lariñagun urúei: “Nariñahare hun luagu sun lan le gámati, lichugúba lanwoun lun, le mámati, íbini le lúmabei, lagidarúba luéi. 27 Ánhañati náganiñu, ha yebe mabusenrunbaña lun urúei nan, barǘ humaña ñahoun; áfaragua humaña hilagubei nigibugiñe” ». 28 Lárigiñe lariñaguni Hesusu katei le, aba lasigiruni luéiyasun Herusaléun hau lánigu, ligía habá habá. 29 Dan le chülümémeeli lidoun burí fulasu le Betüfahé luma Betania, yarafa lun wübü le gíribei Oliwu, 30 aba lariñagun houn bián hádangiñe lani disipulugu: —Heiba lidan liraüraü fulasu le wagibugiñebei; danme le hachülürün ñein, hadariruba aban burigü gürañu le mawarirúngili. Hafaragadeime, ábame hanügüni ñahoun. 31 Anhaün álügüdüwa ka lan uagu hafaragadei, hariñagame luagu busén lani Habureme. 32 Aba houdin, aba hadariruni ítara kei lariñaguni Hesusu houn. 33 Danti le añaha lubéi afaragadei burigü, aba hálügüdüniña laburiña, hariñaga houn: —Ka uagu hafaragadei burigü le? 34 Aba hóunabuniña, hariñaga houn: —Ladüga megei lani Wabureme. 35 Ábati hanügüni lun Hesusu, aba híchugunu hadaüragun lanagawagun burigü, aba hawariragüdüni Hesusu luagun. 36 Kei awansereina lan Hesusu, átuleheina hamóun hadaüragun ǘmadarugu lubá. 37 Dan le yarafaaña lun lararirún wübü le Oliwu, aba hagumeserun sun ha afalarubalin agúaraha lau ugundani luma adimureha luagu luéirigun Bungiu, luagu burí milaguru le harihibei. 38 Hariñaga: —Biniwati urúei le ñǘbuinbei lidan liri Wabureme! Ñein lan darangilaü sielu luma uéiriguni lidan liñun-agei! 39 Ábati hariñagun fariséugu ha ñéinbaña haganagua gürigia lun: —Máisturu, ariñagabá houn bánigu lun hámanichun. 40 Lariñaga Hesusu houn: —Ninarün hau luagu ánhaña lan ámanicha ha, lagúarahaba lan burí dübü nuagu. 41 Dan le layarafadúnbei lun Herusalén, dan le larihinbalin uburugu ligía, aba layahuahan hawagu lílana fulasu ligía, lariñaga: 42 «Lun hamuga gunfuranda humani uguñe ka lan gayaraabei líchugun darangilaü hun, buiti hamuga! Gama lumoun aramudagu liña huéi ani siñati harihini. 43 Ligía lachülürüba lubéi weyu burí wuribati hun; hadügame háganiñu aban baríeiru geyegua lau huburugute lun siñá lan háfuridun ñéingiñe; ábame hageindagun huma lídangiñe sun oubaü. 44 Hagünrinchagubei hufulasun sunsuinagubei, mígirunbaña ni aban dübü ligibuagu dübü, hafarawaguba sun huguya; ladüga meberesen humá lau oura le liábinbei Bungiu asalbaraün». 45 Ábati lebelurun Hesusu ténpulurugun, aba lasagaruniña ha alugurahabaña ñein. 46 Lariñaga houn: —Lariñahare tidan Lererun Bungiu: “Lúbaana afurieiduni ligíaba tiri nuban”, anhein huguya, barǘ humaaru kei haban híwerutiña. 47 Sagü burí weyu larufudahan Hesusu ténpulurugu; añahati hábutigu hafadirinigu huríu hama arufudahatiña lilurudun Moisesi, hama giñe lábutigu fulasu áluaha ida luba lan háfaruni hilagubei; 48 madaritiña ida luba lan hadügüni ladüga weiri lan hóurabahouniwa sun gürigia lun haganbuni lererun.

Lúkasi 20

1 Luagu aban weyu, dan le ténpuluruguñein lubéi Hesusu arufudaha houn gürigia, apurichihei uganu luáguti asalbaruni, ligía hayabin hábutigu hafadirinigu huríu, hama arufudahatiña lilurudun Moisesi, hama wügüriña wéirigutiña lidan hafiñen huríu, 2 aba hariñagun lun: —Ariñagabéi woun ka lan au ubafu badügei katei le. Ani ka lan íchugubalin ubafu le bun? 3 Ábati lariñagun Hesusu houn: —Nálügüdaadün giñe aban katei; óunaba humana: 4 Ka óunahabalin Huan abadiseiha? Lóunahan Bungiu odi hóunahan wügüriña? 5 Aba hagumeserun ariñaga hámagua: «Kaba san wariñaga? Ánhawa ariñaga luagu lóunahan lan Bungiu, lariñaguba woun ka lan uagu mafiñerun wabéi lun. 6 Ánhawa ariñaga luagu hóunahan lan wügüriña, hachamuraguba gürigia dübü wawagun; ladüga chouru hamuti luagu profeta lan meha Huan». 7 Ábati hariñagun luagu ibidiñe lan houn ka lan meha óunahabalin Huan abadiseiha. 8 Ábati lariñagun Hesusu houn: —Mariñagun nubéi gíñeti hun ka lan au ubafu nadügei burí katei le. 9 Aba lagumeserun Hesusu adimureha houn gürigia, aba labahüdagun aban hénpulu le gíbebei lanichigu, houn. Anihán hénpulu ligía: «Ñeinñein meha aban wügüri ábunaguti beibei licharirugu; lárigiñe, aba láhayahani lichari houn nadagimeintiña, aba lidin lidoun amu fulasu luagu saragu dan. 10 Dan le lachülürün lidaani alubahani, aba lóunahan aban lumusun anügei lufanran; aba habuleseiruni nadagimeintiña musu ligía, aba hóunahani lárigoun, míchuga ni kata lun. 11 Ábayati lóunahan ábanya musu; aba giñe hanabuni, bulesei haméi, óunaha haméi, míchuga ni kata lun. 12 Ábaya lóunahan ábanya, ábaya giñe habuleseiruni, aba habuguni ñéingiñe. 13 «Aba lariñagun labureme ichari lúnguarügü: “Kaba funa san nadüga? Nóunahaali niráü le hínsiñetimabei nun; háfuga inebebei houn”. Aba lóunahani. 14 Dan le harihinbalin, aba hariñagun hámagua: “Anihán le lunbei leresibiruni alagan; wáfaraali hilagubei, wagía láamuga laburiña sun katei”. 15 Ábati hasagaruni lídangiñe fulasu ligía, aba háfaruni hilagubei. «Ábati lálügüdahan Hesusu, lariñaga: Kábati ladüga labureme ichari? 16 Liábinba, ábame láfaraguniña nadagimeintiña hagía hilagubei, ábame líchuguni ichari houn amu». Dan le haganbunbalin katei le, aba hariñagun: —Masusereda láamuga ítara! 17 Aba laríaguniña Hesusu, aba lariñagun houn: —Kati lílabei le bürüwañubei tidan Lererun Bungiu le ñein lubéi lariñaga: “Dübü le meha aubei meberesen hamá ábunagutiña, ligíaali dübü le tímatimaati?” 18 Furumiñeguarügü le achugeraguti luagu dübü ligía lañaünrüdaguba; leti uágunti lábürüha, laburechagubei. 19 Lídanmeme oura ligía, aba hálugun hábutigu hafadirinigu huríu hama arufudahatiña lilurudun Moisesi hárügüdüni Hesusu, ladüga hasubudiruni luagu hawaguti lan hénpulu le lariñagubei; gama lumoun madügün hamuti ladüga hanufude hawéi gürigia. Ábati hagurabahan amu dan. 20 Ábati hóunahan fiu gürigia ha afamurutiña kamá hamuga harumatiña lun haríaahani Hesusu, lun hariñagagüdüni katei le auti gayara lan híchugun lidurun lun hederegeruni lun gumadimati. 21 Ligía hálügüdünbalin, hariñaga lun: —Máisturu, subudi wamuti luagu inarüni lan le bariñagubei luma le barufudahabei; ladüga masuesihantibu kaba lan un bariñagei inarüni, ani lau inarüni barufudahei lémeri Bungiu. 22 Ariñagabá aban katei woun: Buiti funa san lun wafayeihan liseinsuna gumadi lun urúei odi mabuidunti? 23 Aba lasubudiruni Hesusu luriban haritagun, aba lariñagun houn: —Ka san uagu habusenra híchugun sádara nubá? 24 Arufuda humá aban lídangiñe seinsu ligía nun. Kagia iyawa luma iri le bürüñubei luagu? Hariñaga lun: —Liyawa urúei luma liri. 25 Ábati lariñagun houn: —Le lani urúei ru huméi lun urúei; le lani Bungiu ru huméi lun Bungiu. 26 Siñá hamutiti ábürügüda tidoun hasadaran lau le burí lariñagubei hagibugiñe gürigia; wéirirügütu hanigi lau lóunabagüle houn, aba hámanichun. 27 Lárigiñe, aba houdin saduséugu arihei Hesusu. Hariñahare saduséugu luagu másaarunbaña lan hilaaña lídangiñe óunweni. Ábati hariñagun lun Hesusu: 28 —Máisturu, lariñahare Moisesi woun tidan liliburun, luagu anhein lan ounwe aban wügüri, aba lígirunu lúmari marahüñüga ligía tau, lunti lan lamarieidun líbiri tuma lun garahüñü lan tau, gadügawagun láamuga líbiri le óunwebei. 29 Ñéinñanu méhati sedü wügüriña gamulenuguátiña; aba lamarieidun le furumiñeti, aba lounwen marahüñüga. 30 Aba lamarieidun le habiaman tuma buga lúmari íbugañaü, aba giñe lounwen marahüñüga. 31 Ábati lamarieidun le háürüwan tuma, chülǘ lumoun le hasedün, hilaguaméme hagía, marahüñüga tau. 32 Lárigiñe aba giñe tounwen würi tuguya. 33 Ariñagabá aban katei woun: Dánmeti le hásaarun lídangiñe óunweni, kábati túmari würi to hádangiñe, lárigiñe maríei tan hama sédügubei? 34 Aba lariñagun Hesusu houn: —Lidan ubóu le, maríeitiña wügüriña hama würiña; 35 anhein lídanme dan le lunbei liabin, úabei amarieiduni sielu hadan ha garichabaña lun ásaaruni lídangiñe óunweni luma lun hebelurun sielun aganawa ñein lun sun dan. Mamarieidunbaña ñein, míchaahan hamañame harahüñü lun maríei, 36 ladüga móunwendigiaañame gürigia sielu; ítaraañame kei ánheligu; lirahüñü hañame Bungiu ha saraaña lídangiñe óunweni. 37 Moisesi guánarügü arufuda lumuti luagu anihein lan ásaaruni lídangiñe óunweni lidan le labürühanbei libügürü búbugati durungu-umuti. Lariñahare ñein luagu Bungiu lan Lubungiutebei Abüraámü, Isaakü luma Hakobu. 38 Lau dimurei ligía, arufuda lumuti Moisesi luagu wínwangiña lan Abüraámü, Isaakü luma Hakobu, lau sun hilá lan hágubu; ladüga mama Habungiute hilaaña Bungiu, Habungiute ha wínwangiñabaña. Wínwangiña lanügüniña Bungiu sun gürigia! 39 Ábati hariñagun arufudahatiña lilurudun Moisesi: —Buiti bariñaguni, Máisturu. 40 Aba málügüdagun hamaali lan. 41 Aba lariñagun Hesusu houn: —Ida liña san hariñagunbei luagu ladügawagun lan Dawidi Kristu? 42 Lariñahare Dawidi guánarügü tidan líburu to gíriboun Sálumu: Lariñahare Bungiu lun Nabureme: «Ñuruba luéigiñe nóunwenren, 43 darí níchuguniña báganiñu lábugiñoun bugudi». 44 Ida lubati ladügawagun lan Dawidi Kristu, ani ariñagati Dawidi guánarügü lun Kristu «Nabureme»? 45 Ñéinñanu saragu gürigia aganbahei Hesusu; aba haganbun lariñagun houn lani disipulugu: 46 «Góunigigua humá hungua hawéi arufudahatiña lilurudun Moisesi; ganigitiña héibugun tau daüguaü dururutu, busén hagía lun labusurún houn lau inebesei ǘmadarugu; áluaha haméi ubaraü le habara wéirigutiña ténpulurugu luma lubuidun-agei ubaraü lidan adineruni. 47 Gidá hamutu giñe haban würiña ha hilaañabaña úmarigu hawéi; lunti hadouragun lau luriban hadaagun, aba hadügün furíeigi miginaguburiti. Wéiritimabei habeichún luagu sun le hadügübei».

Lúkasi 21

1 Aba larihin Hesusu híchaahan rísitiña seinsu tidoun burí gafu to lagei seinsu ténpulurugu; 2 ariha lumuti giñe tíchugun aban würi gudemetu to hilaali túmari, bián gáwanaü tidoun gafu. 3 Aba lariñagun Hesusu: —Ninarün hau luagu gíbetima lan tíchugun fugiabu würi to sügǘ hau súngubei; ladüga sun hagía, lídangiñe le ígiragubei hama híchiga; 4 anhoun tuguya, lau tugudemegun tíchigei sun le túmabei lun yebe tawinwandun. 5 Hadimurehaña fiu gürigia tuagu ténpulu, luagu tubuidunmeraü lau lubuidun burí tidübüri luma burí katei le híchugubei gürigia lun tawendedun. Ábati lariñagun Hesusu: 6 —Lachülürüba weyu lun lagünrinchawagun sun le harihubei guentó; meredebei ni aban dübü ligibuagu dübü. 7 Ábati hálügüdüni, hariñaga lun: —Máisturu, ídaame san lasusereda burí katei le? Kaba san seini wariha luagu lúnhali lan lasuseredun? 8 Aba lariñagun Hesusu: «Góunigi humá, meyeedúa humá. Ladüga hayabinba saragu ariñageina lidan niri: “Au Krístubei”; “Anihán dan ligía”. Gama lumoun mafalara humaña. 9 Danme le haganbun ladimurehoun luagu awuribuhani luma hawagu gürigia agarabaagua luagun harúeite, manufudedagua humá; lasusereduba le furumiñe, gama lumoun mámagilime lagumuchun ubóu lira». 10 Aba lasigirun ariñaga houn: Lageindaguba aban fulasu luma aban, awuribuha ligíame aban ageiraü luma amu. 11 Ñeinbei óunwenbu burí hárabaganali, ilamaü, sandi, lidan ámuñegueinarügü fulasu; larihúba burí katei hanufunati sielu luma óunwenbu burí seini. 12 Lubaragiñe lasuseredun sun le, hárühouba, éibaahoua huguyame. Hanügǘba agusera tidan haligilisin huríu, hádarawaguba furisunrugun, barüwa huguyame hagibugiñoun urúeigu hama gumadimatiña, nuéigiñe, 13 ligíameti hidaani lun hadimurehan luagu nufulesein. 14 Gama lumoun subudiñu huméi mama lan mosu haranseruni kaba lan hariñaga huéigiñegua; 15 níchuguba dimurei luma lichú aau hun le lásiñarun ni aban hádangiñe háganiñu asigenera ni óunaba. 16 Halugurubadün hagübürigu guánarügü, híbugañanu, hamulenu, hiduheñu hama humadagu. Ñéinbaña hídangiñe afarútiña, 17 hiyereegudúba houn sun gürigia, nuéigiñe. 18 Gama lumoun meferidirunbei ni aban lugule ídiburi hábulugugiñe. 19 Anhaün deregüdagumeme, hibihubei ibagari magumuchaditi. 20 Danme harihin geyegua hamá lan súdaragu uburugu Herusalén, subudi huméi luagu yarafaali lan lagünrinchawagun uburugu ligía. 21 Hámeti gürigia ha Hudeabaña, lunti hanurahan luagun burí wübü; ha uburugubaña Herusalén, lunti háfuridun ñéingiñe; ha áraabubaña, magiribuda hamá uburugun. 22 Luéyuri buribei hafayeirun gürigia luagu wuribati le hadügübei, lun lagunfulirun sun le bürüwañubei tidan Lererun Bungiu. 23 Fugiabugume würiña ha dageinatiña lidan dan ligía, o ha lan garahüñütiña ha guragiña! Ladüga ñeinbei saragu igarigu ubouagu; larufudubei Bungiu lueirin ligañi luagu hafigoun gürigia ha. 24 Ñéinbaña óunwegutiña wuriburugu, híbiri hanaawaguba adaürawagúa lidoun amu ageiraü; ábame hagünrinchaguni ha mámabaña huríu uburugu Herusalén darime lagumuchun dan le ichugúbei houn lun hadügüni. 25 «Lasaliragubati burí seini luagu weyu, luagu hati luma hawagu waruguma; hadiheriduba néchanigu ubouagu, ábame hanufudedagun luagu lanarime lahuuhan luma labounhan lugudi barana. 26 Ladagaruba falalaü hawagu gürigia luma anufudei, lau hasaminarun luagu katei le lunbei lasuseredun, ladüga hánhingichuaba sun waruguma ha siélubaña. 27 Ábameti larihín niabin, au le Wügüri Garaüwarügüti, lidan dúeri lau sun nubafu luma óunwenbu nuéirigun. 28 Danme le lagumeserun burí katei le asusereda, derebuguñu humá lidan hafiñen, iñuragua humeime hichügü, ladüga madiseelime luéyuri hasalbarun». 29 Ru lumuti giñe hénpulu le houn: —Ariha humóun tídibu igu, o furumiñeguarügü tídibu wewe. 30 Dan le harihin labouchun tubana, subudi humuti luagu yarafaali lan lidaani lubachouga. 31 Danme giñe le harihini lasuseredun burí katei le, subudi huméi luagu madiseeli lan lidaani Bungiu lun larúeihan. 32 Ninarün hau luagu lagünrinchawaguba lan sun uburugu le Herusalén lubaragiñe hóunwegun gürigia ha lánina dan le. 33 Lagumuchaguba sielu luma ubóu; anhein nererun, laduraruba lun sun dan. 34 «Góunigi humá, mígira humá lun tabuinchun hanigi lau katei málati kei saragu fedu, bacharuaü, luma burí idiheri luagu burí katei lánina ibagari le, márügüdün láamugaün weyu le nagiribudagüle ubouagun lidan magaradahan humá, 35 kei aban sádara. Ladüga ítara luba liabin weyu ligía hawagun sun ha aganóubaña lidan sun fulasu ya ubouagu. 36 Aranseñu humá lubeiti, afurieida huguyame lun Bungiu sun dan, gayara láamuga hibihin ubafu lun hawanduni sun burí katei le lunbei lasuseredun, lun giñe gayaraabei lan harufudagun hungua nigibugiñe». 37 Ábaha larufudahan Hesusu ténpulurugu wéyuagu; áriebutiha aba lidin eredera luagu wübü le Oliwu. 38 Ábaha chülügiñe hamá gürigia ténpulurugun sagü binaafin lun haganbuni.

Lúkasi 22

1 Yarafaali fedu le lidaani teiginiwa fein to maganatu lébini, lememe lufedun Luéyuri Esefuruni. 2 Ábati háluahan hafadirinigu huríu hama arufudahatiña lilurudun Moisesi ida luba lan háfaruni Hesusu hilagubei, ibidiñounga houn gürigia, ladüga hanufude hawéi. 3 Ábati lagañeiruni Mafia laritagun Húdasi Isükarióte, le aban hádangiñe lani Hesusu disipulugu; 4 aba lidin adüga daradu hama hábutigu hafadirinigu huríu hama hábutigu tisudaranigu ténpulu lun lederegeruni Hesusu houn. 5 Aba hagundaaragun, aba hariñagun lun Húdasi luagu híchuguba lan seinsu lun; 6 aba ladügün daradu hama, aba lagumeserun áluaha ida luba lan gayara lan lederegeruni houn danme le ua hamá gürigia. 7 Aba lachülürün fedu le ídanbei teigua fein maganatu lébini, ñein lubéi giñe ladagarawagüdüwa mudún le lánina Luéyuri Esefuruni. 8 Aba lariñagun Hesusu lun Féduru luma Huan: —Heiba aranserei éigini le lánina Luéyuri Esefuruni. 9 Aba hálügüdüni: —Halíagia babusenra waranseruni? 10 Lariñaga houn: —Danme le hebelurun uburugun, hadunraguba luma aban wügüri lau aban ágeidinaü lau duna, hasigireime chülǘ tidoun muna to ñeinhin lumuti lebelura. 11 Hariñagame lun tabureme muna: “Lariñahare Máisturu: Hagóun rumu to ñeinba lubéi gayara lan néigini éigini le lánina Luéyuri Esefuruni hau nani disipulugu?” 12 Ábame larufudun aban rumu wéiritu hun tóugiñegua muna, aranseñu tiña, haransereime éigini ñein. 13 Aba houdin, aba hadariruni sun katei kei lariñaguni Hesusu houn, aba haranseruni éigini lánina fedu ñein. 14 Dan le lachülürünbei oura, aba lañuurun Hesusu hau lani apostolugu luagu dábula, 15 ábati lariñagun houn: —Óunwenbu nabusenrun néigini éigini lánina Luéyuri Esefuruni le huma lubaragiñe nounwen! 16 Ladüga nariñahare hun luagu méigindigia naali lan éigini le lánina Luéyuri Esefuruni le darime lagunfulirun lidan larúeihan Bungiu. 17 Ábati lanügün aban weru tau diwéin lúhaburugu, aba leteingiruni Bungiu, lariñaga: —Barǘ huméi le, fánreingua huméi hídangua; 18 nariñahare hun luagu mátundigiaadina lan diwéin darime liabin larúeihan Bungiu. 19 Lárigiñe, aba lanügünu fein lúhaburugu, aba leteingiruni Bungiu tuagu, aba lagubachagunu, aba líchugunu houn, ariñageina: —Núgubu le, le lunbei lederegerún huagu. Lúmagiñe guentó, adüga huméi le, haritaguagüleme nuagun. 20 Ítarameme giñe, lárigiñe heigin, aba lanügüni weru tau diwéin, aba lariñagun: —Anihán nita le lunbei láwiyurun lídangiñe núgubu huagu, lun lagunfulirun iseri daradu. 21 Anihán wügüri le lunbei lederegerunina wama ya luagu dábula; 22 luáguhadina lubeiti üma le aranserúaalibei nubá, au le Wügüri Garaüwarügüti, gama lumoun fugiabutia wügüri le lunbei lalugurunina! 23 Ábati hagumeserun álügüdagua hádangua kaba lan funa alugurei. 24 Aba hasigenehan lánigu luagu kaba lan hádangiñe wéirigutima. 25 Aba lariñagun Hesusu houn: —Lidan arúeihani lánina ubóu le, agumadihatiña ha burí lurúeitegu fulasu, kamá hamuga labureme hagía; ha burí lábutigu fulasu, ariñawagúati hawagu luagu wügüriña hamá ha gadügaditiña fulesei houn gürigia. 26 Gama lumoun mítarala hidan; lubaragiñe lira, le wéirigutimabei le tímatimaati hidan lunti lanaagun lungua kei le ǘnabutimabei; le agumadihabei, lunti ítara lan kei le eseriwidubei. 27 Kagia wéirigutimabei, le añuurubei eiga luagu dábula, odi le eseriwidubei? Ma funagia le añuurubei luagu dábula? Ani au, ítara niña hidan kei le eseriwidubei. 28 «Huguya meha úarabaña numa lidan nóuchawagun; 29 ligía níchugunbadün lun harúeihan kei líchugunina Núguchi lun narúeihan. 30 Héigiba, gurá huguyame luagu nidabulan yágüta sielu lidan narúeihan, ñurú huguyame luagu burí lala urúei lun haguseragüdüniña dúusugubei lani Ísüraeli türibu». 31 Ariñagati giñe Wabureme Hesusu: —Simón, Simón, amuriahaali Mafia üma luma Bungiu lun gayaraabei lan lóuchagunün kei lewenihóun türigu; 32 ibiha lumuti, gama lumoun ayumuraguaadina buagu lun Bungiu lun meferidirun bani bafiñen nuagu lídanme oura ligía. Ani danme le bagiribudun nun, bíchigame dǘgüdaguaü houn bíbirigu. 33 Lariñaga Simón lun: —Nabureme, aransetina lun nidin buma furisunrugun, o lun lan nounwen buma. 34 Lariñaga Hesusu lun: —Féduru, uguñeméme, beyeedaguba nau ǘrüwa wéiyaasu lubaragiñe layuguruhan gayu, bariñaguba luagu ibidiñe nan bun. 35 Ábati lariñagun Hesusu houn: —Dan le nóunahanbalün masagüteiga, ni lau lagei seinsu, ni geidi, ñeinñein funagia hemegeirun? Aba hariñagun: —Uá Máisturu, memegeiruntiwa ni kata. 36 Ábati lariñagun houn: —Ánheinti guentó, le gasagüteti, barüloun, barǘ ligíame lagei seinsu; le mefeinteti, aluguralóun labiite lun lagañeihan lefeinte. 37 Nariñahare hun luagu lagunfuliruba lan le tariñagubei Lererun Bungiu nuagu: «Abahüdǘwati hadan wuribatiña». Sun le bürüwañubei nuagu lagunfuliruña guentó. 38 Ábati hariñagun: —Wabureme, anuhán bián eféin ya. Aba lariñagun houn: —Buídurügaali. 39 Ábati láfuridun Hesusu, aba lidin luagun wübü Oliwu kei ligaburiñaha; aba houdin lani disipulugu luma. 40 Dan le hachülürünbei lidan fulasu ligía, aba lariñagun houn: —Hafurieida, mábürühan humaamuga lidoun óuchawaguni. 41 Aba ladisedun Hesusu hawéi murusunraü, aba láhuduragun afurieida lun Bungiu; 42 lariñaga: «Núguchi, ánhabu busén, sefu bana luéi uniñein gífiti le; gama lumoun madügüwalá le nabusenrubei, leelá babusenrubei adügǘwa». 43 Ábati liabin aban ánheli siélugiñe lun líchugun erei lun. 44 Dan létima laweiridun ligarigu, ligíatima lafurieidun lau erei; lédedehati lárouga luéi kamá hamuga óunwenbu lédedehan hitaü, múarugun. 45 Dan le lásaarunbei lídangiñe lafurieidun, aba ladariruniña disipulugu arumuga, larumaagüdün íruni. 46 Ábati lariñagun houn: —Ka uagu harumuga? Sará humá, hafurieida, mábürühan humaamuga lidoun óuchawaguni. 47 Ñéingili Hesusu adimureha, ligía hayabin saragu gürigia; Húdasi, le aban hádangiñe duusu disipulugu, habá habá. Aba layarafadun lun Hesusu lun lachuuruni. 48 Ábati lariñagun Hesusu lun: —Húdasi, lau san aban chuuti balugurana, au le Wügüri Garaüwarügüti? 49 Danti le harihinbalin ha lúmabaña Hesusu kaba lan asusereda, aba hariñagun lun: —Wabureme, áfaragua wamaña san tau eféin? 50 Aba líbuguni aban hádangiñe lánigu Hesusu larigei lumusun fádiri íñutimati, le lóunwenren. 51 Aba lariñagun Hesusu: —Ígira humaña; buídurügaali. Ábati laguuruni Hesusu larigei musu ligía, aba lareidagun. 52 Aba lariñagun houn hábutigu fádirigu, houn wügüriña wéirigutiña lidan hafiñen huríu, luma houn hábutigu tisudaranigu ténpulu, ha ñǘbuinbaña anügei: —Hiábiña san nuagun tau eféin luma wewe kamá hamuga híwerutina? 53 Dan le meha huma nan ténpulurugu sagü weyu, márügüdün humutina; gama lumoun anihán hidaani lun hadügüni hugundan nau; óuraali lun lagumadihan le laburemebei luburiga. 54 Ábati hárügüdüni Hesusu, aba hanügüni lúbiñoun fádiri le íñutimabei; ábati lafalaruni Féduru dísegiñe. 55 Aba háfuragun watu ñein lamidangua bürürü, aba hañuurun geyegu lau; aba giñe lañuurun Féduru hadan. 56 Keiti tarihini aban musu ñun larügürügü watu, aba terederun aríaguei, aba tariñagun: —Lúmañein buga giñe Hesusu gürigia le. 57 Aba leyeedagun Féduru, lariñaga: —Ibidiñeti wügüri ligía nun. 58 Málüti luéigiñe, ábaya larihini aban, aba lariñagun: —Hánigu giñe buguya. Aba lariñagun Féduru: —Mama hánigu au. 59 Kei burí aban oura lárigiñe, ábaya lariñagun aban: —Inarüni luagu lúmañahañein lan wügüri le ladüga Galiléana giñe. 60 Ábati lariñagun Féduru: —Ibidiñeti nun ka lan uagu badimureha. Lídanmeme oura ligía, dan le anihagua lan Féduru adimureha, aba layuguruhan aban gayu. 61 Aba ladigiragun Wabureme Hesusu ariha luagun Féduru; aba laritagun Féduru luagu le buga lariñagubei Hesusu lun: “Lubaragiñe layuguruhan gayu uguñe, beyeedaguba nau ǘrüwa wéiyaasu”. 62 Ábati láfuridun Féduru, aba layahun lau igarigu. 63 Éherahatiña wügüriña ha óunigirubalin Hesusu lau, bulesei haméi. 64 Aba hagüraguni lagu, aba hagayuahan ligibuagun, ariñageina hagía: —Kei buguya lan Krístubei le profeta, ariñagabéigia ka lan agayuahabei buagu! 65 Aba burí hanabuni lau hariñagun saragua amu katei. 66 Dan le larugadunbei, aba hóundaragun wügüriña wéirigutiña lidan hafiñen huríu, hábutigu hafadirinigu huríu hama arufudahatiña lilurudun Moisesi; aba hanügüni Hesusu ligibugiñoun hadamurin le liñun-agei lúrudu. Aba hariñagun lun ñein: 67 —Ariñagabéi woun, buguya san Krístubei? Aba lariñagun houn: —Ánhana ariñaga hun luagu au lan, mafiñenbadün nun; 68 anhaün nálügüdagua, móunabun hubadina, mígiragüdün humaname. 69 Nariñaga aban katei hun: Lúmagiñe guentó, nañuuruba, au le Wügüri Garaüwarügüti, luéigiñe lóunwenren Bungiu le Sunti Gabafuti. 70 Ábati hálügüdüni súngubei: —Buguya lubeiti Liraübei Bungiu? Aba lariñagun Hesusu houn: —Huguya guánarügü ariñaga humaali luagu au lan. 71 Ábati hariñagun: —Mabusenrunhadiwa gefén hamá amu woun; wagía guánarügü aganba wamaali liyumulugugiñe.

Lúkasi 23

1 Ábati hásaarun súngubei aba hanügüni Hesusu ligibugiñoun Pilatu; 2 aba hagumeserun íchiga lidurun, hariñaga: —Darí wamaali wügüri le achagaraguágüdaña gürigia; lariñahare luagu moun lan lun wafayeihan seinsu lun urúei Rómana, ariñagati giñe luagu ligía lan Krístubei le lanúadirubei Bungiu lun lasalbaruniña gürigia, ariñaga ligía luagu urúei lan. 3 Ábati lariñagun Pilatu lun: —Buguya san Harúeitebei Huríu? Lariñaga Hesusu lun: —Buguya guánarügü ariñagubalin. 4 Ábati lariñagun Pilatu houn hábutigu fádirigu luma houn híbiri gürigia: —Madaritina duru luagu wügüri le. 5 Ábatima hariñagun here: —Lachagaraguágüdüñanu sun gürigia Hudeana lau ligaburi larufudahan; lagumesera Galiléagiñe, anihamémegua adügei chülǘ ñahoun. 6 Dan le laganbunbalin Pilatu katei le, aba lálügüdahan anhein Galiléana lubéi wügüri ligía. 7 Danti le hariñagun lun luagu Galiléana lan, aba lóunahani lun Erodesi, le gumadan Galiléa, ladüga ñeinñein Erodesi Herusalén lidan dan ligía. 8 Aba lagundaaragun Erodesi dan le larihini Hesusu, ladüga aganbañahaali lan luagu ani lüha labusenrun larihini; agurabatiti larihin ladügün milaguru. 9 Aba lálügüdaguni luagu saragu katei; móunabunti Hesusu ni kata. 10 Ñéinñanu hábutigu fádirigu hama arufudahatiña lilurudun Moisesi, magumuti híchugun lidurun. 11 Ábati lóuseruni Erodesi hau lisudaranigu kei ni kata, éheraha hagía lau. Ábati hadaüraguagüdüni tau daüguaü wéndegutu kei ladaüragun urúei, ábaya lóunahani Erodesi lun Pilatu. 12 Weyu ligía, aba gamadagua lan Erodesi luma Pilatu; ladüga gáganiguañahatiña lubaragiñe lira. 13 Ábati lóundaruniña Pilatu hábutigu fádirigu hama lúrudugu, hama burí amu gürigia, 14 aba lariñagun houn: —Huguya anügübalin wügüri le nun, hariñaga luagu chagaguagüda lániña gürigia; álügüdagua naali higibugiñe, ani ariha humuti luagu madari nan ni murusun duru luagu lídangiñe le hariñagubei luagu. 15 Madariti giñe Erodesi lidurun, giribugüdalá woun. Ariha humaali luagu madügün lan ni kata le lunti láfarun hilagubei luéigiñe; 16 nabeichagüdaali lubeiti, lárigiñeme, ábame nígiragüdüni. 17 Gagaburititi Pilatu lunha lígiragüdün aban adaürǘti fédurugu, 18 aba hagúarahan súngubei lidan aban: —Áfarabei le! Ígiragüdabei Barawási! 19 Barawási ligía, ladaürǘña ladüga ligía aban hádangiñe ha iñuragubaña houngua luagun gumadi, luma luéigiñe láfarahan. 20 Busenti yebe Pilatu lígiragüdüni Hesusu, ábaya ladimurehan houn; 21 ligíatima hagúaragun: —Dáguabei luagu gurúa! Dáguabei luagu gurúa! 22 Aba lariñagun Pilatu houn luagu lǘrüwan wéiyaasu: —Kati wuribati ladügübei? Madaritina lébuna lafarún hilagubei. Nabeichagüdali, ábame nígiragüdüni. 23 Ábatima hagúarahan lun ládarawagun luagu gurúa; héretiti hagúarahan hagía hama hábutigu fádirigu, aba habihini le habusenrubei. 24 Ábagubeiti ladügüni Pilatu le habusenrubei; 25 ábati lígiragüdüni wügüri le habusenrubei, le adaürǘbei luéigiñe iñuraguni luma áfarahani, ábati lederegeruni Hesusu houn lun hadügüni hagundan lau. 26 Dan le hóudiña lan lau Hesusu lun ládarawagun luagu gurúa, aba hárügüdün aban wügüri Sirenena gíriti Simón, liábiña áraabugiñe; aba hanügagüdüni gurúa lun, aba lidin lau lárigi lárigi Hesusu. 27 Saragu haña gürigia afalaruti hama saragu würiña hadan ayahuaheina, agúaraheina lau íruni luagu. 28 Aba ladigiragun Hesusu hawagun, aba lariñagun houn: —Würiña Herusalénna, mayahuaha humá nuagu, hayahua huougua luma hawagu hirahüñü; 29 ladüga liábinba weyu danme le lariñawagún: “Fuleseiwatiña ha siñabei hagaraüdün hama giñe ha marahüñühañábaña, hama ha mátagüdahanbaña”. 30 Ábameti hariñagun gürigia lun wübü íñuti: “Ábürühaba wawagun”, ariñaga hagíame lun wübü ǘnabuti: “Daruguabá wau”. 31 Ladüga anhein adüga habalin sun le lau tídibu wewe le dǘdügili, kábagia madügün hamá lau le mábeihali? 32 Barütiña giñe bián gáfarahatiña lun hafarún úara luma Hesusu. 33 Dan le hachülürünbei lidoun fulasu le gíribei Lubara Labu Úgubu, aba hádaraguni Hesusu luagu gurúa hama giñe bián gáfarahatiña hagía, aban luéigiñe lóunwenren, aban luéigiñe lubaünan. 34 Danti le añaha lan ádaraguei Hesusu luagu gurúa, aba lariñagun: «Núguchi, feruduna baña ladüga ibidiñeti houn ka lan hadügübei». Aba háhurerun súdaragu ubunuruni lun harihin kaba lan un hádangiñe teredera ladaüragun Hesusu. 35 Ñéinñanu gürigia aríagua, ñéinñanu giñe gumadimatiña éheraha lau, hariñaga: —Sálbati amu, salbagualá giñeti lungua, anhein inarüni lubéi luagu ligía lan Krístubei le lanúadirubei Bungiu lun lasalbaruniña gürigia. 36 Éherahatiña giñe súdaragu lau, lau hayarafadun íchiga binigá lun lun látunu, 37 hariñaga burí lun: —Anhein Harúeite bubéi huríu, sálbaguaba bungua! 38 Ñéinñeinti aban abürühani lóugiñe lichügü, lariñahare ñein: «Anihán Harúeite Huríu». 39 Aba lanabuni aban hádangiñe gáfarahatiña ha dáwaguñubaña luagu gurúa Hesusu, lariñaga: —Anhein buguya lubéi Krístubei, sálbaguaba bungua, salba báwame! 40 Aba ladeinhan le aban lun louba, lariñaga lun: —Manufudetibu san luéi Bungiu, buguya le lábugiñebei ábanmeme súfuri luma? 41 Wagía, gadünatiwa lun wasufurirun ladüga wafayeihaña luagu wadüga; ánheinti wügüri le, madügünti ni kata wuribati. 42 Ábati lariñagun: —Hesusu, haritaguabatia nuagun danme le lagumeserun barúeihan. 43 Lariñaga Hesusu lun: —Ninarün bau luagu númabadibu lan sielu, uguñeméme. 44 Amidirugu, aba laburigadun sun ubóu darí ladaünrün ǘrüwa rábounweyu. 45 Aba laburigadun weyu, aba taheiridagun tubelun ténpulu tamidan túmagua. 46 Ábati lagúaragun Hesusu: —Núguchi, derege numutu nuani búhaburugu! Kei lariñagun ítara, aba lounwen. 47 Dan le larihinbalin hábuti súdaragu Rómana le asuseredubei, aba líchugun uéiriguni lun Bungiu, lariñaga: —Inarüni, madurunti buga wügüri le. 48 Sun gürigia ha ñéinbaña, ha arihubalin le asuseredubei, aba houdin ñéingiñe, áfaraheina haméi haniguagu. 49 Ánhaña sun lumadagu Hesusu hama giñe würiña ha ñǘbuinbaña úara luma Galiléagiñe, aba herederun dise arihei burí katei le. 50 Ñeinñein aban wügüri gíriti Hosé, lídangiñeti fulasu le gíribei Arimatéa, le hafulasun huríu. Buiti ligaburi wügüri ligía, richaguati ligibugiñe Bungiu; lídanñein liñun-agei halurudun huríu. 51 Agurabañu liñalin larúeihan Bungiu; magundanti lubeiti lau katei le ladügübei liñun-agei lúrudu lau Hesusu. 52 Ábati lidin lumoun Pilatu, aba lamuriahani lúgubu Hesusu luma. 53 Lárigiñe larariragüdüni luéigiñe gurúa, aba lóuburaguni tau aban gamisa, aba lácharuni lidoun aban umúahaü achigiti luagu aban dübü le ñein lubéi úagili lan ni aban abunúti. 54 Wándaradi weyu ligía, luéyuri aransehani luba luéyuri emeraaguni, ani yarafaali buga lagumeserun. 55 Aba hafalaruni würiña ha ñǘbuinbaña luma Hesusu Galiléagiñe Hosé, ariha haméi umúahaü, ariha haméi buidu ida liña lan lichugún lúgubu Hesusu lidoun umúahaü. 56 Dan le hagiribudunbei hábiñoun, aba haranseruni ibiñein burí le ichugúbei hawagu hilaaña; ábati hemeraagun lidan weyu le emeraaguagülei kei lariñaguni lilurudun Moisesi.

Lúkasi 24

1 Weyu dimaasu, aba hagiribudun würiña luagun umúahaü, binaafingiua, barüina haméi ibiñein le haranserubei hámagua. 2 Dan le hachülürünbei, mámaali lidan lubara dübü le lidáü umúahaü. 3 Aba hebelurun lidoun umúahaü ligía, madari hamuti lúgubu Wabureme Hesusu ñein. 4 Sunti añaha lan ñein aritagua hagéi lan funa, ligía harihin bián wügüriña rara harugabu tau daüguaü miritu. 5 Keiti habuluchagun lau hagibu ǘnabun, buin lau anufudei, aba hariñagun wügüriña hagía houn: —Ka uagu háluahei le wínwanbei hadan hilaaña? 6 Úati ya, saraali lídangiñe óunweni. Haritagua humá luagu le meha lariñagubei hun dan le Galiléa lubéi meha, luagu le lunbei lasuseredun lun, ligía le Wügüri Garaüwarügüti; 7 lunti lan lederegerún háhaburugun gafigountiña, ábame hádaraguni luagu gurúa, ábame lásaarun lídangiñe óunweni luagu lǘrüwan weyu. 8 Ábati haritagun luagun dimurei le lariñagubei Hesusu. 9 Lárigiñeti hagiribudun lídangiñe umúahaü, aba habahüdaguni sun katei le asuseredubei houn unsu apostolugu luma houn híbiri lánigu Hesusu. 10 Ha anügübalin uganu le houn apostolugu, María Mágüdalena, Huana, María to lúguchu Santiagu, hama ha híbiri würiña. 11 Dan le hariñagunbalin burí katei le houn apostolugu, aba hanügüni kei lílülün aau; mafiñentiña houn. 12 Aba láfuridun Féduru, aba lidin éibaagueina luagun umúahaü; dan le larihinbei lurageirugun, gamisarügaaru ñein; úaali úgubu. Aba lidin lúbiñoun lau tueirin anigi lau katei le larihubei. 13 Luaguméme weyu ligía, hóudiña bián hádangiñe lánigu Hesusu lidoun aban liraüraü fulasu gíriti Emaúsu, ǘrüwa oura éibuguni Herusaléngiñe; 14 adimureheina haña luagu sun katei le asuseredubei. 15 Sunti adimureheina hamá, aba layarafadun Hesusu houn, aba lagumeserun éibuga úara hama. 16 Lau sun ariha hamani, siñati hasubudiruni luagu Hesusu lan. 17 Ábati lariñagun houn: —Ka san le uágubei hadimureha, sun éibugeina humá? 18 Aba hararamagun lau íruni; aba lóunabun aban hádangiñe, gíriti Küleofási, aba lariñagun: —Sun gürigia subudi hamuti le asuseredubei Herusalén lidoun burí weyu le. Buguyagubeirügü hádangiñe terencha ha ñéinbaña ibidiñehabu lun? 19 Ábati lariñagun houn: —Kagia asuseredubei? Hariñaga lun: —Luáguti Hesusu le Nasarétüna, aban meha profeta lau ubafu luagu le ladügübei luma luagu lererun ligibugiñe Bungiu luma hagibugiñe sun gürigia. 20 Ábati hederegeruni hábutigu wafadirinigu hama wani gumadimatiña lun lasiadirúniwa lun lounwen luma lun ládarawagun luagu gurúa. 21 Ru wamuti yebe wemenigin luagu ligíaba lan esefurei Ísüraeli. Ǘrüwa weyu guentó luéigiñe lasuseredun katei le. 22 Gama lumoun, wéirigüda hamaaru hádangiñe würiña ha wámabaña wanigi lau houdin buga arihei umúahaü lubá larugan; 23 gama lumoun madari hamuti lúgubu ñein. Danbei hagiribudun, aba hayabin abahüdagua woun luagu ariha hamá ánheligu ñein, ariñaga hamá houn luagu winwan lan Hesusu. 24 Aba houdin hádangiñe wíbirigu arihei umúahaü, aba hadariruni ítara kei hariñaguni würiña hagía, marihin hamuti Hesusu. 25 Ábati lariñagun Hesusu houn: —Lóuguati giñe gunfuranda humá, lüti giñe lubá hafiñerun luagu le meha hariñagubei profetagu! 26 Ma funagia lunti meha lasufuriruni Kristu sun katei le lubaragiñe leresibiruni luéirigun? 27 Ábati lagumeserun afuranguagüdei sun le tariñagubei Lererun Bungiu luagu houn, lagumesera túmagiñe burí liliburun Moisesi tumoun sun haliburun profetagu. 28 Dan le hachülürünbei lidoun fulasu le ñéinhinbaña lubéi, aba ladügün Hesusu kamá hamuga lasigiraali léibugun. 29 Aba héredun luagu lun lerederun hama; hariñaga lun: —Redeibá wama, ladüga latarüdüña ani guñemémeeli. Ábati lebelurun Hesusu lun lerederun hama. 30 Danti le ñuruhali hama luagu dábula, aba lanügünu fein lúhaburugu, aba leteingiruni Bungiu tuagu, aba lagubachagunu, aba líchugunu houn. 31 Lidan oura ligía, aba ladaarúniwa hagu aba hasubudiruni luagu Hesusu lan; gama lumoun aba lagumuchagun hagibugiñe. 32 Ábati hariñagun hámagua: —Ma sanditiwa tádühan wanigi le wagundan dan le adimureheina lubéi woun ǘmada, ariñagaléi tila Lererun Bungiu woun? 33 Ábati magurabahanhaña lan, aba hárügüdüni üma lun hagiribudun uburugun Herusalén le ñein lubéi hadariraña unsu apostolugu óundaragu hama giñe híbiri lánigu. 34 Aba hariñagun ha óundaraguñubaña ñein houn: —Inarüni luagu saraali lan Wabureme Hesusu lídangiñe óunweni lunya labagaridun; ariha laali Simón. 35 Ábati habahüdaguni bián wügüriña hagía le asuseredubei houn ǘmada, luma luagu hasubudiruni luagu Hesusu lan dan le lagubachagunbarun fein. 36 Ñéingiña adimureha luagu burí katei le, ligía lachülaagun Hesusu haganaguóun, aba labusurun houn, ariñageina: —Darangilaü hun. 37 Aba tabuinchun hanigi lau saragu anufudei; haritagun luagu pantu lan harihubei. 38 Aba lariñagun Hesusu houn: —Ka uagu hanufudedagua? Ka uagu lilouguanbei afiñeni tidan hanigi? 39 Ariha huméi núhabu luma nugudi; aumeme le. Gurú humana; mágürügüti pantu, mabu ligia; anati au. 40 Dan lariñagunbalin lira, aba larufuduni lúhabu luma lugudi houn. 41 Keiti mafiñenmémegiña lan ladüga ugundani luma tueirin anigi le hawagubei, aba lariñagun Hesusu houn: —Anihein san éigini huma ya? 42 Aba híchugun murusun úduraü süti lun luma sírudu; 43 aba lanügüni, aba léigini hagibugiñe sun hagía. 44 Lárigiñe, aba lariñagun houn: —Le asuseredubei nun, ligía le meha uágubei nariñaga hun dan meha le humagidina, luagu lagunfulirúaba lan sun le bürüwañubei nuagu tidan liliburun Moisesi, tidan haliburun profetagu, luma tidan líburu to gíriboun Sálumu. 45 Ábati ladaaruni hasaminan lun gunfuranda hamanu Lererun Bungiu, 46 aba lariñagun houn: —Bürüwañu liña luagu lunti lan lounwen Kristu, aba lanme lásaarun lídangiñe óunweni luagu lǘrüwan weyu lunya labagaridun; 47 lunti lan giñe lapurichihóun lidan liri houn sun gürigia ubouagu lun hasakürihan lun ferudunawa lan hafigoun, lagumeseruña apurichihani ligía uburugugiñe Herusalén. 48 Huguya gefentün luagu burí katei le. 49 Nóunahabei Sífiri Sandu, le füramase lubéi Núguchi Bungiu hun; ítara liña lubeiti, redei humá ya uburugu Herusalén darime heresibiruni ubafu lúmagiñe Bungiu le siélubei. 50 Ábati lanügüniña Hesusu bóugudin luéi uburugu chülǘ Betania; aba liñuruni lúhabu, aba labiniruniña. 51 Sunti anihán lan abiniraña, aba ladiñurun hawéi, aba lanügǘniwa sielun. 52 Lárigiñe háhuduragun lun, aba hagiribudun hárigoun uburugun Herusalén, ma hagundan! 53 Súnwandanti ténpuluruguñanu lan íchiga uéiriguni lun Bungiu.

Huan 1

1 Dan le lagumeserunbei sun katei, aniheinhali meha Dimurei, ani lúmañein Bungiu le Dimureibei, ani Búngiumeme Dimurei. 2 Lidan lubeiti lagumeserunbei sun katei, lúmañein Bungiu Úguchili Dimurei. 3 Lídangiñe ladügei Bungiu sun katei; úati ni kata adügǘti le mama ladüga. 4 Ligía íchugubei ibagari lun sun katei, ani ligía arugoungadagüdübei hau gürigia. 5 Harugoungadagüdati lanpu ligía lidan luburiga, ani siñá lágili luburiga lanpu ligía éñegucha. 6 Ñeinñein meha aban wügüri lóunahan Bungiu, gíriti Huan, le ñǘbuinbei 7 lun líchugun fe luagu larugounga, lun gayaraabei lan hafiñerun sun gürigia lídangiñe. 8 Mama Huan le lunbei larugoungadágüdün hau gürigia; aban wügüri ligía le ounahóubei lun ladimurehaba lan luagu larugounga. 9 Liábinñameti lanpu tímatimaati le arugoungadagüdübei hau sun gürigia ubouagu. 10 Lídanhali meha ubóu; ani lau sun lídangiñe lan ladügei Bungiu ubóu, masubudirun hamuti ubouaguna. 11 Lageiroun yebe liabin, gama lumoun meresibirun hamuti lílana lageira. 12 Ánheinti houn ha eresibirubalin, afiñe hagía luagu; ru lumuti ubafu houn lun lirahüñübaña lan Bungiu. 13 Lirahüñü Bungiu hagía, mama luagu águrahoua hamá kei furumiñeguarügü gürigia o lau lan lugundan aban wügüri, lirahüñü habéi Bungiu ladüga ladügüniña lirahüñüme. 14 Leti Dimureibei, saliguati wügürime, aba labagaridun waganagua. Ariha wamaali luéirigun, uéiriguni le leresibirubei lúmagiñe Bungiu Úguchili, ladüga ligía lan Liraübei le ábanrügüti, le buinbei lau ínsiñeni luma inarüni. 15 Adimurehati Huan luagu, aba lariñagun: —Anihán léñaha uágubei nadimureha hun dan le nariñagunbei luagu le lan ubaabei naranseha üma, wéirigutima lan sügǘ nau, ladüga aniheinhali lan meha nubaragiñebei. 16 Sun wagía ibihaadiwa saragu abiniruni lídangiñe lueirin lirisin. 17 Ladüga lúmagiñe Moisesi leresibirúa lilurudun Bungiu; ánheinti ínsiñeni luma inarüni, lídangiñe Hesukrístu liabin. 18 Úagili ni aban arihiti Bungiu; Liráü le ábanrügübei le yarafabei tun lanigi, ligía arufudubalin ida liña lan. 19 Anihán lariñagubei Huan danbei hóunahan huríu ha Herusalénna, fádirigu hama wügüriña hádangiñe ladügawagun Lewí álügüdei káteiñein lan. 20 Aba lariñagun houn furangu: —Mama au Krístubei. 21 Ábayati hálügüdüni: —Kátabuti? Profeta Elíasi buguya? Lariñaga houn: —Uá, mama au. Ábaya hariñagun lun: —Buguya san profeta ligira le lunbei liabin? Aba lariñagun houn: —Mama giñe au. 22 Ábati hariñagun lun: —Kátabuti? Mósutia wanügüni bóunabagüle houn ha óunahabaliwa. Kagia gayaraabei bariñagun woun buougua? 23 Aba lóunabuniña laumeme dimurei le meha lariñagubei profeta Isaíasi: —Au umalali le agúarahabei lidan fulasu mageirawati: “Dará humá üma suruti lubá liabin Wabureme”. 24 Ha ñǘdünbaña adimureha luma Huan, lánigu hadamurin fariséugu; 25 ábati hariñagun lun: —Ánheinti mama bubéi Kristu, ni Elíasi, ni profeta ligía, kati uagu babadiseiha? 26 Aba lariñagun houn: —Au, lau duna nabadiseiha; anihein aban ibidiñeti hun haganagua, 27 liábinba nárigiñe; wügüri ligía, madünatina ni lun hamuga nafaragaduni tagürüga ligeidin. 28 Sun katei le, lidan fulasu le gíribei Betania lasusereda, luéigiñe oubaü le ñéingiñe lubéi laboucha weyu libiti duna Hordán, le ñein lubéi labadiseiha Huan. 29 Larugan, aba larihin Huan liabin Hesusu ayarafadeina lun, aba lariñagun houn lánigu: —Anihán mudún le lóunahabei Bungiu lun lagidaruni hafigoun gürigia. 30 Luáguñaha nadimureha dan le nariñagunbei: “Liábinba aban wügüri nárigiñe le wéiriguti sügǘ nau, ladüga aniheinhali lan meha nubaragiñe”. 31 Ni au, ibidiñeti meha wügüri ligía nun; gama lumoun abadiseihaadina lau duna lun hasubudiruni Ísüraelina. 32 Ariñagati giñe Huan: —Ariha numuti Sífiri Sandu kamá aban unhun, lararirun siélugiñe, aba lararamagun lábulugu. 33 Ibidiñeti yebe nun katei lan wügüri ligia; ariñagarügüti meha le óunahabalina abadiseiha lau duna, nun: “Danme le barihin lararirun Sífiri Sandu ábame lararamun lábulugu ítaga wügüri, ligía wügüri ligía le abadiseihabei lau Sífiri Sandu”. 34 Ariha náaliti, gefén au luagu ligía lan Liraübei Bungiu. 35 Larugan, ñéinñeinya Huan hama bián hádangiñe lánigu. 36 Dan le larihinbei Huan lásügürün Hesusu, aba lariñagun: —Anihán Mudún le lanúadirubei Bungiu. 37 Aba haganbuni bián lani Huan disipulugu lariñagun ítara, aba hafalaruni Hesusu. 38 Ábati ladigiragun Hesusu lárigoun; kei larihin hafalaruni, aba lariñagun houn: —Ka haríaahabei? Aba hariñagun lun: —Máisturu, halía baganawa? 39 Aba lariñagun Hesusu houn: —Higougu harihei. Aba houdin, aba harihini halía lan laganawa, aba hásügürüni líbiri weyu ligía luma, ladüga kéiburihali lan gádürü rábounweyu oura ligía. 40 Andürési, le lamulen Simón Féduru, ligía aban hádangiñe bián ha aganbubalin le lariñagubei Huan aba hafalaruni Hesusu. 41 Lubaragiñe amu katei, aba lidin Andürési áluahei Simón Féduru le líbugaña, aba lariñagun lun: —Darí wamaali Kristu. 42 Aba lanügüni Andürési Simón le ñeinhin lubéi Hesusu; aba laríaguni Hesusu Simón ligibuagun, aba lariñagun lun: —Simón buguya le liráü Huan; guentó Séfasiba biri (mini lan iri le: Féduru). 43 Larugan, aba laritagun Hesusu lidin lóubawagun Galiléa; aba ladunragun luma Felipe, aba lariñagun lun: —Falabana. 44 Felipe ligía, Betüsáidana le ñein lubéi giñe laganawa Andürési lau sun Féduru. 45 Ábati lidin Felipe áluahei Natanaéli, aba lariñagun lun: —Ariha wamaali wügüri le uágubei labürüha Moisesi tidan líburu to lánina lilurudun Bungiu, le giñe uágubei habürüha profetagu—Hesusu le liráü Hosé le Nasarétüna. 46 Aba lariñagun Natanaéli: —Anihein funagia Nasarétüna buiti? Aba lariñagun Felipe lun: —Higabu bariha. 47 Dan le larihin Hesusu layarafadun Natanaéli, aba lariñagun: —Anitén aban ladügawagun Ísüraeli le tímatimaati; úati yeeguaü lidan. 48 Aba lariñagun Natanaéli lun: —Ida liñagia basubudirunina? Aba lariñagun Hesusu lun: —Ariha numutibu lubaragiñe lagúarun Felipe bun, dan le tábugiñeñadibu lan tídibu igu. 49 Ábati lariñagun Natanaéli lun: —Máisturu, buguya Liraübei Bungiu; buguya Harúeitebei Ísüraelina. 50 Aba lariñagun Hesusu lun: —Bafiñerunbei nun ladügarügü nariñagun bun luagu ariha nánibu tábugiñe tídibu igu? Barihubati katei wéinamutimati luéi le. 51 Ariñagati giñe Hesusu: —Ninarün hau, luagu harihubei lan sielu daragu, añahame lani Bungiu ánheligu amudeiha luma arariha nóugiñe, au le Liráü Wügüri.

Huan 2

1 Ǘrüwa weyu lárigiñe, ñeinñein aban maríei lidan aban fulasu gíriti Kaná, le lídanbei Galiléa. Ñéinñounti lúguchu Hesusu, 2 amisurahóuati gíñeti Hesusu hau sun lani disipulugu lidoun maríei ligía. 3 Aba tagumuchun diwéin; aba tariñagun lúguchu Hesusu lun: —Gumuhatia diwéin. 4 Aba lariñagun Hesusu tun: —Kagia uagu bariñagei le nun, núguchu? Machülügili nidaani. 5 Aba tariñagun houn ha éheeragubaña: —Adüga huméi sun le lariñagubei hun. 6 Ñeinñein sisi ágeidinaü lauti dübü libe le hayusurubei huríu lun hachibuni háhabu luma hagudi según hagaburi. Kada aban ágeidinaü ligía barüti wein o darandi galun duna. 7 Aba lariñagun Hesusu houn éheeragutiña: —Buíngüda huméi sun ágeidinaü le lau duna. Aba habuinchagüdüni buidu buidu. 8 Ábati lariñagun Hesusu houn: —Dabú humati murusun lídangiñe, ábame hanügüni lun le arihubei lau fedu. Aba hadügüni ítara. 9 Ábati lóuchuni le arihubei lau fedu duna ligía saligua lun diweinme, ibidiñoun lun halíagiñeti lan; hárügüñanu éheeragubaña asubudirei, ladüga hagía lan adaburubalin duna. Ábati lagúarun le arihubei lau fedu lun le amarieidubei, 10 aba lariñagun lun: —Sun gürigia seriwi hamutu tubuidun-agei diwéin furumiñe, danti le gíbeeli hatun amisurahóutiña, ligía héheeragun diwéin to furumiñeguarügü; ánheinti buguya, aba bareidunu tubuidun-agei diwéin, darí guentó basagaroun. 11 Katei le, le ladügübei Hesusu lidan fulasu le gíribei Kaná le lídanbei Galiléa lasusereda, ligía furumiñetibei milaguru le aubei larufudei luéirigun, aba hafiñerun lani disipulugu luagu. 12 Lárigiñe katei le, aba lidin lidoun fulasu le gíribei Kafarünaumu, úara tuma lúguchu, lamulenu, hama lani disipulugu; aba herederun átiri weyu ñein. 13 Ábati lidin Hesusu uburugu Herusalén ladüga yarafaali lan hafedun huríu le Luéyuri Esefuruni. 14 Ñein ladariraña ha alugurahabaña bágasu, mudún, unhun, hama burí ha ñúnbaña lidan habara le ñein lubéi hasansiha seinsu houn gürigia. 15 Dan le larihinbalin Hesusu katei le, aba ladügün aban abeigülei lau gúrudu, aba labugaguniña sun hagía lídangiñe tibürürün ténpulu hau sun halügüniña mudún hama bágasu, chagalei haseinsun ha asansihabaña seinsu, garabagualéi hadabulan. 16 Aba lariñagun houn ha alugurahabaña unhun: —Sagá huméi sun katei le yáagiñe! Manüga humóun luban Núguchi lun mágidume! 17 Ábati haritagun lani disipulugu luagu lariñawagún tidan líburu to Lererun Bungiu: «Lagumuchaguagüdüñadina nemeidin tau buban». 18 Ábati hariñagun huríu lun: —Ka seini barufudubei woun lun wasubudiruni anhein garicha bubéi lun badügüni katei le? 19 Aba lariñagun Hesusu houn: —Günringua humóun ténpulu to, ábayame nararamagüdünu lidan ǘrüwa weyu. 20 Aba hariñagun huríu lun: —Bián-wein-sisi irumu hanügün adügoun ténpulu to; lun gayara bubóun lan araramagüda lidan ǘrüwa weyu? 21 Lúgubu guánarügü Hesusu ténpulu to uáguboun ladimureha houn. 22 Ligía danbei lubéi lásaarun lídangiñe óunweni, aba haritagun luagu dimurei le meha lariñagubei, aba hafiñerun luagu sun le tídanbei líburu to Lererun Bungiu luma luagu dimurei burí le meha lariñagubei houn. 23 Dan le Herusalén lubéi Hesusu lidan fedu le lánina esefuruni, saragu haña afiñerutiña luagu dan harihinbalin seini burí le ladaagubei lun larufuduni luagu ligía lan Krístubei. 24 Ánheinti Hesusu, mafiñenti hawagu ladüga subudi lániña kátañanu lan. 25 Memegeirunti lariñawagúniwa lun ida haña lan gürigia; ligía guánarügü subudi lumuti katei lan tídanbei hanigi.

Huan 3

1 Ñeinñein aban wügüri lídangiñeti hadamurin fariséugu, aban hádangiñe hábutigu huríu, gíriti Nikodému. 2 Aba lidin Nikodému ayanuha luma Hesusu guñoun, aba lariñagun lun: —Máisturu, subudi wamuti luagu Bungiu lan óunahabalibu arufudaha woun, ladüga úati ni aban lun gayara lan larufuduni lubafu lau seini kei badügüni anhein ua lubéi Bungiu luma. 3 Aba lariñagun Hesusu lun: —Ninarün bau luagu le lan mágurahounwayati, siñati lebelurun lidoun larúeihan Bungiu. 4 Aba lariñagun Nikodému lun: —Ida lubagia lágurahounwaya aban wügüri wéiyaali? Gayaraati funagia lebelurunya turageirugun lúguchu lunya tágurahani? 5 Aba lariñagun Hesusu lun: —Ninarün bau luagu le lan mágurahounti lídangiñe duna luma lídangiñe Sífiri Sandu, siñati lebelurun lidoun larúeihan Bungiu. 6 Le águrahoubei hádangiñe agübürigu ha gürigiabaña, ítara liña ligaburi keisi hagaburi gürigia; le águrahoubei lídangiñe Sífiri Sandu, ítara liña ligaburi keisi ligaburi Sífiri Sandu. 7 Maweiridatá lubeiti banigi luagu nariñagun bun luagu lunti lanya hágurahouniwa sun gürigia. 8 Ítara kei láfurun garabali le ñéingiñe lumuti labusenra, aganbabéi lamuri, ani ibidiñeti bun halíagiñe lan liabin ni haliñoun lan lidin, ítara haña giñe sun ha águrahoubaña lídangiñe Sífiri Sandu. 9 Ábayati lariñagun Nikodému lun: —Ida luba san katei le? 10 Aba lariñagun Hesusu lun: —Aba óunwenbu máisturu Ísüraelina buguya, ibidiñeti katei le bun? 11 Ninarün bau luagu le lan wasubudirubei, ligía lan wadimurehabei, gefén wagía luagu le ariha wamaalibei; huguya fariséugu, mafiñentün luagu le wariñagubei hun. 12 Anhein mafiñen hubéi nun dan le nadimurehan hun luagu burí katei le lánina ubóu, ida lubagia hafiñerun luagu le lánina sielu? 13 «Úagili ni aban amudeiruti sielun, lárigiñe aba lararirun ñéingiñe lun gayara lan gefén lan luagu, nuéidigia, au le Liráü Wügüri. 14 Ítara kei meha liñurunu Moisesi tiyawa hewe luagu wewe lidan fulasu mageirawati lun hasalbaruba lan sun ha arihitiña tuagun, ítara liña giñe niñurúaba lan luagu gurúa 15 lun sun lan le afiñeruti nuagu, meferidirun hamaamuga, gabagarirügü hamaamuga aban ibagari le magumuchaditi». 16 Aba lasigirun Hesusu ariñaga: «Ladüga wéiriti hínsiñe gürigia ha ubouagubaña lun Bungiu darí lun lóunahani Liráü le ábanrügüti, lun lounwen luagu hafigoun, lun sun lan ha afiñerutiña luagu, meferidirun hamaamuga, gabagarirügü hamaamuga aban ibagari le magumuchaditi. 17 Móunahan lumuti Bungiu Liráü ubouagun lun líchugun hadurun gürigia; lóunahani lun hasalbarun ha ubouagubaña luagu. 18 «Le afiñeti luagu, masiadirúnwati; anhein le mafiñenti, siádiwaali ladüga mafiñen lan luagu Liráü Bungiu le ábanrügüti. 19 Ha mafiñenbaña, siádiwaaña ladüga dan buga le liábinbei larugounga ubouagun lun narugoungadágüdün lau ubóu, hímeitima hamuti lílana ubóu luburiga sügǘ lau larugounga, ladüga katei lan wuribati hadaagubei. 20 Sun ha adügübaña katei wuribati, iyereeguti larugounga houn, aba hadisedun luéi larugounga ligía, luéi lasubudirúniwa katei wuribati le hadügübei. 21 Ha adügübalin lugundan Bungiu, hínsiñeti houn lun lidan hamá larugounga lun larihíniwa luagu haruma lan le hadügübei, lau lubafu Bungiu». 22 Lárigiñe sun katei le, aba lidin Hesusu hau lani disipulugu Hudeoun, aba lerederun átiri dan ñein, abadiseiha. 23 Ñeinñein giñe Huan abadiseiha lidan fulasu le gíribei Enón, yarafa lun Salimü, ladüga ñeinñein lan saragu duna; aba buriti hayabingua gürigia, aba habadiseirún. 24 Lubaragiñe ladaürǘn Huan lasusereda sun katei le. 25 Ábati hagumeserun hádangiñe lánigu Huan asigeneha luma aban huríu luagu igaburi le lánina arumaduni. 26 Ábati houdin ariñaga lun Huan: —Arihabá san máisturu, wügüri le buga búmabei luagu oubaü le ñéingiñe lubéi laboucha weyu libiti duna Hordán, ligira le meha uágubei badimureha woun, guentó labadiseihaña gürigia ani hafalaruñeinti sun gürigia. 27 Aba lariñagun Huan houn: —Siñati leresibirun gürigia ni kata anhein mama lubéi líchugun Bungiu lun. 28 Aganba humuti lubeigia nariñagun hun furangu luagu mama lan au Krístubei, luagu au lan aban le ounahóubei lubá. 29 Lidan aban maríei, adari taubei ladari. Leti lumada adari, le ñeinbei aganbei, wéiriti lugundan lau laganbuni ladimurehan. Ítara niña gíñeti, dayarühali nugundan guentó; 30 ligía lunti laweirigudúntima, au lun nǘnabuduntima. 31 Hesusu, le ñǘbuinbei siélugiñe, hóugiñeñein sun gürigia. Anhein le ubouaguna lérügüñein lánina ubóu gunfuranda lan ani luagu layanuha. Anhein le ñǘbuinbei siélugiñe, hóugiñeñein sun gürigia, 32 luagu giñe le ariha láalibei luma le aganba láalibei ladimureha; gama lumoun míbetiña afiñerutiña luagu le lariñagubei. 33 Ánheinti le afiñeruti, lachoururubei luagu inarüni lan le lariñagubei Bungiu. 34 Le lóunahabei Bungiu, lererun Bungiu ladimurehabei, ladüga mébehati líchuguni Bungiu lani Sífiri lun. 35 Hínsiñeti Liráü Bungiu lun, rúhali giñe ubafu lun luagu sun katei. 36 Le afiñebei luagu Liráü Bungiu, gabagariti le magumuchaditi; ánheinti le máhabei lafiñerun luagu Liráü Bungiu, mabagaribei libe ibagari ligía ani mebelubei sielun; lábürüharügüba ligañi Bungiu luagun.

Huan 4

1 Aba haganbun fariséugu luagu gíbetima hamá lánigu Hesusu sügǘ hau lánigu Huan, ani gíbetima hamá gürigia ñǘbuintiña lun, lun habadiseirún, 2 lau sun mama lan Hesusu abadiseihabei, lánigu abadiseihabaña. 3 Dan le lasubudirunbalin Hesusu katei le, aba láfuridun Hudeagiñe lun lagiribudun Galiléoun. 4 Lásügürübati lóubawagugiñe Samaria lidan wéiyaasu ligía. 5 Ítara liñati lachülürün lidoun aban fulasu Samaria gíriti Síkarü, yarafa lun múa le meha lígirubei Hakobu lun Hosé le liráü. 6 Ñeinñein fusu le unbei hagúara lufusun Hakobu; keiti buchá lan luagu Hesusu éibuga, aba lañuurun laru fusu ligía. Kei burí amidirugu oura ligía. 7 Ábati tiabin aban würi Samariana adabura duna lídangiñe fusu le, aba lariñagun Hesusu tun: —Ruba murusun duna nun. 8 Añangürati buga lani disipulugu agañeiha éigini uburugu. 9 Ábati tariñagun würi Samariana to lun Hesusu: —Ida liñagia bamuriahanbei duna numa, lárigiñe huríu ban, nuguya Samariana? (Mínsiñeguatiñati huríu houngua hama Samariana.) 10 Aba lariñagun Hesusu tun: —Lun hamuga subudi bani edewehani le líchugubei Bungiu, subudibéi hamuga katei lan le amuriahabei duna buma, bamuriahaña hamuga numa, aba hamuga níchugun aban luwuyeri duna le gayaraati líchugun ibagari bun, bun. 11 Aba tariñagun lun: —Úagubeiti kaba lan au badabura duna ani huliliti fusu le, ida lubati bíchuguni luwuyeri duna ligía nun? 12 Hakobu, le meha wagücha, ígirubalin fusu le woun, gurati meha duna lídangiñe hau sun lirahüñü hama libiñanigu. Wéirigutibu funagia sügǘ lau Hakobu? 13 Aba lariñagun Hesusu tun: —Sun ha átutiña lídangiñe duna le, hamagürabudáyaba; 14 anhein le átuti lídangiñe duna le níchugubei, masandirundigiaalime mágürabu, ladüga duna le lunbei níchuguni lun, gésesenbei lidan lun líchugun ibagari magumuchaditi lun. 15 Ábati tariñagun lun: —Rubei duna ligía nun, masandirundigiaadina láamuga mágürabu, miabin nuguyame ya fúsurugu adabura duna. 16 Aba lariñagun Hesusu tun: —Beiba ougei búmari, ábame biabin. 17 Aba tariñagun lun: —Mámaritina. Ábati lariñagun Hesusu tun: —Binarün lau bariñagun luagu mámari ban, 18 ladüga séingühaña wügüriña úmatiña baganawa, ani mama búmari le úmabei baganawa guentó. Inarüni bariñagubei. 19 Dan taganbunbalin würi to katei le, aba tariñagun lun: —Afiñetina luagu profeta ban. 20 Wagüchagu ha Samariana, huduguatiña meha lun Bungiu ya luagu wübü lígita; anhein huguya huríu, ariñagatün luagu Herusalén lan fulasu le lunbei ñein lan wáhuduragua lun Bungiu. 21 Aba lariñagun Hesusu tun: —Afiñebá nun luagu anitebei lan dan lun háhuduragun lun Bungiu mídinga huguya luagun wübü lígita, ni hidin Herusalén. 22 Huguya Samariana, ibidiñeti hun ka lan un háhuduragua; anhein wagía, subudi wamuti ka lan un wáhuduragua ladüga hádangiñe huríu liabin asalbaruni. 23 Lachülürüba oura, ani anihán oura ligía, lun láhudurawaguba lan lun Bungiu lau sífiri luma inarüni, ladüga ítara liña labusenrun Úguchili lun láhudurawagun lun. 24 Sífiri Bungiu; ani ha áhuduragubaña lun, lunti hadügüni lau sun hani sífiri luma hanarün. 25 Aba tariñagun lun: —Subuditi nun luagu liábinba lan Kristu; dánmeti liabin, lafuranguagüdübei sun katei woun. 26 Aba lariñagun Hesusu tun: —Au Krístubei, lememe ayanuhabei buma. 27 Ligíati hachülürün lani disipulugu, aba taweiridun hanigi lau hadariruni Hesusu adimureha tuma aban würi; úati ni aban ganigiti lun lálügüdahan ka lan tabusenrubei o ka lan uagu layanuha tuma. 28 Ábati tígiruni würi tuguya tágeidina, aba tidin uburugun óugaña gürigia, aba tariñagun houn: 29 —Higougu hariha aban eyeri ariñaguti sun katei le adüga náalibei nun. Mámadügü funa san ligía Krístubei? 30 Ábati hóudingua uburugugiñe lun le ñeinhin lubéi Hesusu. 31 Añahati buga disipulugu ayumuragua lun Hesusu lun leigin. 32 Lariñaga houn: —Anihein aban éigini numa le ibidiñeti hun. 33 Ábati hagumeserun disipulugu álügüdagua hámagua, aba hariñagun: —Máfuna san barühaña éigini lun? 34 Aba lariñagun Hesusu houn: —Nadügüni lugundan le óunahabalina, luma nagumuchuni luadigimari, ligía néiginbei. 35 Huguya ariñagatün: “Mégeigili gádürü hati lubá alubahani”. Anhein au, nariñahare hun: Ariha huméi nadü, lidaanihali lalubahóun. 36 Resibi laali alubahati lafayeiruaha ani alubahaali in lánina ibagari magumuchaditi. Guentoti dandu ábunaguti kei alubahati gúndaaguatiña lidan aban. 37 Kei lubeibei lariñawagún: “Amu le ábunagubei, amu le alubahabei”. 38 Óunaha naadün alubaha le ñein lubéi mábunagun humá; amu nadagimeinbaña, ani huguya alubahabalin lebegi hawadigimari. 39 Saragu haña lílana fulasu ligía le lani Samaria afiñerutiña luagu Hesusu lau tariñagun würi tuguya houn luagu ariñaga lani sun le adüga táalibei tun. 40 Danti le hachülürünbei Samariana le ñein lubéi Hesusu, aba hayumuragun lun lun lerederun hama. Aba lerederun bián weyu ñein, 41 ábaya hafiñerun saragu gürigia dan le haganbunbalin le lariñagubei. 42 Ábati hariñagun tun würi tuguya: —Mámarügaali luagu le bariñagubei woun wafiñera, ladüga aganba wamaali giñe lúmagiñe, ani subudi wamuti luagu ligía lan Krístubei le lasalbaha ubóu. 43 Bián weyu lárigiñe, aba láfuridun Hesusu Samariagiñe, aba lasigiruni luéiyasun lóubawagun Galiléa; 44 mídinti lageira kei lariñaguni Hesusu guánarügü luagu meberesenwati lan lau aban profeta lageira guánarügü. 45 Dan lachülürünbei Galiléa, resibi hamuti lílana fulasu buidu, ladüga ñüdün hamá giñe lidan lufedun luéyuri esefuruni Herusalén ani ariha hamuti sun le ladügübei lidan fedu ligía. 46 Ábayati lagiribudun Hesusu lidoun fulasu le Kaná le lídanbei Galiléa, le ñein lubéi lasaliraguagüda duna lun diweinme. Ñéinñeinti aban wügüri wéiriguti, nadagimeinti luma urúei, anihein aban liráü sánditi lidan fulasu le gíribei Kafarünaumu. 47 Dan laganbunbei wügüri ligía luagu ñǘbuinhali lan Hesusu Hudeagiñe lun Galiléoun, aba lidin arihei, aba layumuragun lun lun lidin lúbiñe lun lareidaguagüdüni liráü, ladüga madiseeli lan lun lounwen. 48 Aba lariñagun Hesusu lun: —Huguya, anhaün marihin seini luma milaguru, mafiñentün. 49 Lariñaga wügüri ligía lun: —Keimoun furese lubaragiñe lounwen niráü. 50 Ábati lariñagun Hesusu lun: —Giribubá búbiñoun, areidaguaali biráü. Aba lafiñerun wügüri ligía luagu le lariñagubei Hesusu lun, aba lidin. 51 Dan layarafadunbei tun luban, aba hayabin lumusuniña lubaroun, aba hariñagun lun: —Areidaguaali biráü. 52 Aba lálügüdüniña ka lan oura lagumesera liráü areidagua, aba hariñagun lun: —Gúñaarü ladaünrün aban rábounweyu lagidara abiruaü luéi. 53 Aba laritaguni luagu ligía lan oura lariñagun Hesusu lun luagu areidaguaali lan liráü; aba lafiñerun luagu Hesusu hau sun tílana luban. 54 Ligía libiaman seini le ladügübei Hesusu dan le lagiribudunbei Hudeagiñe lun Galiléoun.

Huan 5

1 Lárigiñe katei le, ñeinñein aban hafedun huríu, aba lagiribudun Hesusu Herusaléun luagu fedu ligía. 2 Ñein Herusalén, yarafa lun bena le gíribei Habenari Mudún, anihein aban fusu wéiriti, Betüsatá líribei lidan hererun huríu, séingüñein lubenari. 3 Saragu haña sánditiña roun ñein múarugu; ñéinñanu marihintiña, méibuguntiña, hama fadaguaaña, hagurabahañein lánhingichagun duna. 4 Ladüga aniheinha dan, liabin aban ánheli siélugiñe, aba lánhingichaguni duna le lídanbei fusu ligia; leti furumiñeti sánditi le adaburuti lidoun fusu ligía lárigi lánhingichagun, aba lareidagun furumiñeguarügü sandi le luágubei. 5 Ñéinñeinti aban wügüri, darandi-widü irumu lau lau sandi; 6 dan larihinbalin Hesusu wügüri ligía roun, subudiléi átiri lan dan lau ítara, aba lariñagun lun: —Busentibu bareidagun? 7 Aba lóunabun le sándibei: —Úati kaba lan anügana lidoun duna dan le lánhingichagun. Sagü nálugun nadaburun, dabuhali amu nubaragiñe. 8 Aba lariñagun Hesusu lun: —Saraba, budaboun bubarari, beiba. 9 Lidan oura ligía, aba lareidagun, aba labudunu lubarari, aba lagumeserun éibuga. Keiti luéyuri lubéi emeraaguni weyu ligía, 10 aba hariñagun huríu lun le areidagubei: —Luéyuri emeraaguni uguñe, moun lumuti banügünu bubarari. 11 Aba lariñagun houn: —Le areidaguagüdübalina ariñagubei nun: “Budaboun bubarari, beiba”. 12 Aba hariñagun lun: —Káteigia le ariñagubei bun: “Budaboun bubarari, beiba”? 13 Ibidiñetiti lun ka lan areidaguagüdübalin, ladüga gíbetiña gürigia ñein ani ñǘdünha bugati Hesusu. 14 Lárigiñe, aba ladunragun Hesusu luma, ténpulurugu, aba lariñagun lun: —Guentó, kei areidaguaadibu lubéi, mafigouhandügüyabá luéi ladagarun amu katei hanarimetimati buagu. 15 Ábati lidin, aba lawisaruniña huríu luagu Hesusu lan areidaguagüdübalin. 16 Ligía lébubei héibaahani huríu Hesusu lun háfaruni hilagubei ladüga burí ladaaguni katei libe le lidan luéyuri emeraaguni. 17 Aba lariñagun Hesusu houn: —Nadagimeinti Núguchi chülǘ lumoun dan le, au nadagimeintina giñe. 18 Ligíatimati habusenrubei huríu háfaruni hilagubei, mámarügü ladüga láhalachaguni lúrudu le lánina luéyuri emeraaguni, ladüga giñe líchaagun lungua kei Bungiu lau lariñagun luagu Bungiu lan lúguchibei. 19 Ábati lariñagun Hesusu houn: «Ninarün hau, luagu siñá lan nadügün, au le Liráü Bungiu, ni kata le nani nungua; lérügüñein narihubei ladügün Núguchi, nadüga. Sun le ladügübei Bungiu Úguchili, adüga numuti giñe, au le Bungiu Irahü, 20 ladüga hínsiñetina lun Bungiu, sun le ladügübei arufuda lumuti nun; ani larufuduba katei wéinamutimati nun, le lunti taweiridun hanigi lau. 21 Ítara kei lásaaragüdüniña Bungiu Úguchili hilaaña lídangiñe óunweni aba líchugun ibagari houn, ítara liña giñe níchugun, au le Bungiu Irahü, ibagari houn ha nabusenrun. 22 Maguseragüdünti Bungiu ni aban, rúrügü lumuti sun ubafu nun, au le Liráü, lun nadügüni, 23 lun sun lan gürigia íchigei ábanmeme inebesei le híchugubei lun Bungiu Úguchili nun. Le míchuti inebesei nun, au le Bungiu Irahü, míchuti giñe inebesei lun Bungiu Úguchili le óunahabalina. 24 «Ninarün hau, luagu le lan aganbuti le nariñagubei lun, afiñe ligía luagu le óunahabalina, gabagariti le magumuchaditi; masiadirúnwabei giñe, sügühali lídangiñe óunweni lidoun ibagari le magumuchaditi. 25 Ninarün hau luagu anitebei lan dan, ani anihán dan ligía, danme le haganbuni hilaaña numalali; ha ñǘdünbaña lau le nubeibei, gabagaribaña. 26 Ladüga ítara kei gabagari lan Bungiu Úguchili, ítara liña giñe ladügün lun gésesen lan ibagari nidan, au le Bungiu Irahü; 27 rúhali giñe ubafu nun lun naguseragüdüniña gürigia ladüga Liráü Wügüri au. 28 Maweiridatá hanigi luagu le, ladüga lachülürüba dan lun haganbuni sun hilaguaaña numalali, 29 ábame háfuridunga lídangiñe hamúaha. Ha meha arufudubalin luagu nánigu hamá lau hadügüni buiti ubouagu, hásaaruba lun haganóun luma Bungiu lun sun dan; ánhañati ha arufudubalin luagu lánigu hamá Mafia lau hadügüni wuribani, hásaaruba lun hasiadirúniwa. 30 «Siñati nadügün ni kata lau nani nungua. Kei lariñawagúniwa nun, ítara liña naguseragüdün; ani buiti ligaburi naguseragüdün ladüga mouchun nan lun nadügüni le nabusenrubei, luéidigia le labusenrubei Núguchi le óunahabalina. 31 Anhein auba lubéi gefén nuougua, málati le nariñagubei. 32 Anihein amu le gefenbei luagu nufulesein, subuditi nun luagu le lan lariñagubei nuagu, gebegiti. 33 Huguya óunahatün álügüdei Huan nuagu, ani le lóunabagülebei hun, inarüni. 34 Au magurabuntina ladimurehan ni aban wügüri luagu nufulesein; naritaguagüdarügüñadün luagu le lariñagubei Huan nuagu lun hasalbaruba lan. 35 Ítara liña meha Huan kei aban lanpu le durunguati, ru ligía larugounga, ani huguya aranseñu hiña méhati lun heresibiruni larugounga ligía luagu murusun dan. 36 Anihein aban katei luagu nufulesein buítimati sügǘ lau le lariñagubei Huan: Le burí katei le nadügübei, lememe burí uágubei lariñaga Núguchi nun lun nadügüni, arufuda lumuti luagu Núguchi lan óunahabalina le tímatimaati. 37 Núguchi guánarügü le óunahabalina, adimurehaali luagu nufulesein. Maganbun humagili lumalali, marihin huméi, 38 mebelu ligía lererun hidoun, ladüga mafiñentün nuagu, au le lóunahabei. 39 Aturiaha humutu Lererun Bungiu lau saragu góunigi, ladüga aguraba humá hadariruni ibagari le magumuchaditi tidan; lau sun lira, líburu tuguya adimurehaboun nuagu, 40 ani máhatün hiabin numoun lun hibihini ibagari ligía. 41 «Máluahantina lun wéirigu lan hanügünina gürigia. 42 Gama lumoun, subudi numutün, ani subudi numuti luagu mínsiñen lan Bungiu hun. 43 Au, lau liri Núguchi niabin, ani meresibirun humutina; anhein ñübuin amu lau liri lungua, ligíaba heresibira. 44 Ida luba san hafiñerun nuagu, resibitünga uéiriguni húmagiñegua, máluahan humuti uéiriguni le lúmagiñeti Bungiu le ábanrügüti? 45 Maritagua humatia luagu níchuguba lan hidurun ligibugiñe Núguchi; Moisesi guánarügüba íchiga hidurun, le guánarügü uágubei híchigei hemenigin. 46 Ladüga, lun hamuga afiñe humá luagu le lariñagubei Moisesi, hafiñeruña hamuga giñe nun, ladüga abürühati Moisesi nibügürü. 47 Anhein mafiñen hubéi luagu le labürühabei, ida lubati hafiñerun luagu le nariñagubei hun?»

Huan 6

1 Lárigiñe, aba lidin Hesusu loubafurugun duna le Galiléa, lememe giñe duna le gíribei Tiweriasi. 2 Saragu haña gürigia afalaruti ladüga harihini burí milaguru le ladaagubei, lau lareidaguagüdüniña sánditiña. 3 Ábati lawarirun Hesusu luagun aban wübü, aba lañuurun ñein hama lani disipulugu. 4 Dan ligía, yarafaali Luéyuri Esefuruni, le hafedun huríu. 5 Dan larihinbei Hesusu luagu saragu haña lan gürigia afalaruti, aba lariñagun lun Felipe: —Halíaba san wagañeiha éigini houn sun gürigia ha? 6 Lariñagunbalin lira lúnrügü laganbun kaba lan lariñaga Felipe; Hesusu, subudi laali buga kaba lan ladüga. 7 Ábati lariñagun Felipe lun: —Ni bián-san fiádürü fein lóuguaboun lun tafanreinhóuniwa murusun murusun hadan sun gürigia ha. 8 Ábati lariñagun Andürési, aban giñe hádangiñe disipulugu, le lamulen Simón Féduru, lun: 9 —Anihán aban irahü ya, anuhein seingü fein luma, hama bián úduraü; gama lumoun lóuguabei lira houn saragu gürigia ha. 10 Ábati lariñagun Hesusu: —Ariñaga humá houn súngubei lun hañuurun. Ñéinñanu hawara seingü-milu wügüriña bóugudin hawéi würiña hama irahüñü. Keiti ñeinñein lan saragu sagadi lidan fulasu ligía, aba hañuurun. 11 Ábati lanügünu Hesusu fein lúhaburugu; lárigiñe líchugun eteingiruni lun Bungiu, aba líchugunu houn lani disipulugu, aba hafanreinhanu disipulugu hadan sun ha ñúnbaña. Ligiaméme ladüga hau úduraü, rúinalei sun le habusenrubei houn. 12 Dan le kimuleña, aba lariñagun Hesusu houn lani disipulugu: —Abudaha huméi sun le ígiragubei, meferidirun láamuga ni kata. 13 Aba habudahani, aba habuinchagüdün duusu faniñe lau tife fein le ígiragubei tídangiñe seingü fein. 14 Danti le harihinbalin gürigia milaguru le ladügübei Hesusu, aba hariñagun: —Inarüni luagu anihán lan profeta le meha lunbei liabin ubouagun. 15 Keiti lasubudiruni Hesusu luagu busén hamá hanügüni lau erei lun hadügüni urúeime, aba lidin lábugua luagun wübü. 16 Dan le laguñeedunbei, aba haragachun lani Hesusu disipulugu larun duna, 17 aba hádinagun tidoun aban ugunei, aba hagumeserun ánhiñuragua lun hachülürün Kafarünaumu. Búrigaaliti, machülüti Hesusu hamoun. 18 Aba lagumeserun garabali áfuragua here, aba lérougadun. 19 Dan le awanseña luara seingü o sisi kilometuru, ligía harihin liabin Hesusu tuagun ugunei, éibugeina ligibuagu duna; aba hanufudedagun. 20 Aba lariñagun houn: —Manufudeda humá, au le. 21 Ábati heresibiruni lau ugundani tidan ugunei, aba hachülürün lidoun fulasu le ñeinhin lubéi houdin lidan murusun oura. 22 Larugan, aba harihin gürigia ha erederubaña loubafurugu luagu ñǘdünha lan buga disipulugu tidan ugunei to ñeinboun ani tuguyarügüñoun ñein, ani midin lan Hesusu hama. 23 Sunti dan ligía, aba tiábingua ugunei uburugugiñe Tiweriasi lun lidoun aban fulasu yarafa lun le ñein lubéi heigoun fein lárigi leteingirun Hesusu tuagu. 24 Danti harihinbei gürigia luagu ua lan Hesusu ñein, ni lani disipulugu, aba hádinagun tidoun ugunei burí tuguya, aba houdin Kafarünaumu áluahei. 25 Dan le hachülürünbei loubafurugu duna, aba hadariruni Hesusu, aba hariñagun lun: —Máisturu, ida buga san biabin? 26 Aba lariñagun Hesusu houn: —Ninarün hau luagu ladüga lan heigin darí lun hakimuledun háluahana, mama ladüga gunfuranda humani lanichigu burí milaguru. 27 Madiherida humá luagu éigini le gagumuchaditi; áluaha huméi éigini le lánina ibagari magumuchaditi. Ligía éigini le lunbei níchuguni hun, au le Liráü Wügüri, ladüga ru laali Bungiu Úguchili ubafu nun lun níchuguni ibagari ligía. 28 Ábati hariñagun lun: —Ida luba san wadüga lun woudin lau le lubeibei Bungiu? 29 Aba lariñagun Hesusu houn: —Le labusenrubei Bungiu, lun hafiñerun nuagu, au le lóunahabei. 30 Hariñagati lun: —Kábagia seini gayara barufudun woun lun wafiñerun buagu? Kagia katei badügübei? 31 Hou hamutu meha wagüchagu fein to gíriboun maná lidan fulasu mageirawati, kei tariñaguni Lererun Bungiu: “Hóugüda lumutiña fein to siélugiñetu”. 32 Aba lariñagun Hesusu houn: —Ninarün hau luagu mama lan Moisesi íchugubarun fein siélugiñetu tuguya houn, Núguchi íchugubarun fein siélugiñetu to tímatimaatu hun. 33 Ladüga fein to líchuguboun Bungiu, tuguya to arariruboun siélugiñe ani rutu giñe ibagari houn lílana ubóu. 34 Ábati hariñagun lun: —Ruboun fein tuguya woun súnwandan. 35 Aba lariñagun Hesusu houn: —Au fein to íchuguboun ibagari. Le ñǘbuinti numoun, malamadügüyaalime; le afiñeruti nuagu, mamagürabudügüyaalime giñe. 36 Kei le nubeibei hun, huguya mafiñentün lau sun ariha humaadina lan. 37 Sun gürigia ha líchugubaña Núguchi nun, ñǘbuintiña nun; hati ñǘbuintiña numoun mabugun nubaña. 38 Mama niábiña siélugiñe lun nadügüni nugundan; niábiña lun nadügüni lugundan le óunahabalina. 39 Leti labusenrubei Núguchi le óunahabalina, lun meferidirun nan ni aban hádangiñe ha líchugubaña nun, lun saragüdarügü nániña lídangiñe óunweni lídanme lagumuhóun weyu. 40 Le labusenrubei le óunahabalina, lun sun lan ha anügütina keisi Liráü Bungiu, afiñe hagía nuagu, lun gabagari hamá le magumuchaditi; ani násaaragüdübaña lídangiñe óunweni lidan lagumuhóun weyu. 41 Aba hagumeserun huríu agülülüha luagu Hesusu ladüga lariñagun luagu ligía lan fein to arariruboun siélugiñe. 42 Aba hariñagun: —Ma funagia Hesusu le liráü Hosé le? Subudi wamuti lúguchi tuma lúguchu. Ida liñati lariñagunbei luagu siélugiñe lan lararira? 43 Ábati lariñagun Hesusu houn: —Magülülüha humá nuagu. 44 Siñati liabin ni aban numoun anhein mama lubéi lanügün Bungiu Úguchili le óunahabalina; ani násaaragüdübei lídangiñe óunweni lidan lagumuhóun weyu. 45 Lariñahare tidan líburu to hererun profetagu: “Larufudahaba Bungiu houn súngubei”. Sun lubeiti ha aganbubalin Bungiu Úguchili, furendei hagía lúmagiñe, ñǘbuintiña numoun. 46 «Mama hamugatia luagu anihein lan arihiti Bungiu Úguchili; au le ñǘbuinbei lúmagiñe Bungiu, áurügüñein arihei. 47 Ninarün hau luagu le lan afiñeti nuagu, gabagariti le magumuchaditi. 48 Au fein to íchuguboun ibagari. 49 Hóutiña hagüchagu fein to maná lidan fulasu mageirawati ani lau sun luwuyeri hilaguatiña. 50 Gama lumoun anuhán fein to arariruboun siélugiñe, móunwegun hamaamuga ha éigitiña tídangiñe. 51 Aumeme fein wínwantu tuguya to arariruboun siélugiñe; le éigiti tídangiñe fein tuguya, labagariduba lun súnwandan. Fein to lunboun níchugunu, núgubu guánarügü, níchugubei lun gayaraabei lan habagaridun gürigia». 52 Ábati herederun huríu adimureha hámagua, aba hariñagun: —Ida luba san léigagüdüni le lǘgürügü guánarügü woun? 53 Lariñaga Hesusu houn: —Ninarün hau luagu anhaün lan meigin lídangiñe núgubu, au le Liráü Wügüri, matun humeime nita, mabagaribadün. 54 Le éigiti nǘgürügü, guraléi nita, gabagariti le magumuchaditi, ani násaaragüdübei lídangiñe óunweni lidan lagumuhóun weyu. 55 Lugundun éigini le tímatimaati núgubu, uniñein le tímatimaati nita. 56 Le éigiti nǘgürügü, guraléi nita, lídanñein aban numa, lidan nuguya aban luma. 57 Ítara kei lóunahanina Úguchili wínwanti ani gabagari nuguya lídangiñe; ítarameme giñe, le éigiti nídangiñe, gabagaribei nídangiñe. 58 Anuhán fein to arariruboun siélugiñe. Hóutiña hagüchagu fein to maná, lau sun luwuyeri hilaguatiña; le éigiti tídangiñe fein to, labagariduba lun sun dan. 59 Lidan adamuridaguni tidan haligilisin huríu to Kafarünaumuboun larufudahei Hesusu katei le. 60 Saragu haña hádangiñe ha afalarubalin Hesusu, dan le haganbunbalin arufudahani le, aba hariñagun: —Hénrenguti arufudahani le, kaba san ánhara lun? 61 Aba lasubudiruni Hesusu luagu hagülülühaña lan luagu katei ligía, aba lariñagun houn: —Chugeguagüda lumutün san lira? 62 Kaba hamuga funati asusereda ánhana hamuga hariha, au Wügüri Garaüwarügüti, amudeira nárigoun sielun le meha ñein nubéi furumiñe? 63 Ruti sífiri ibagari, anhein ǘgürügü mebegiti ni kata. Ani sun burí katei le nariñagubei hun, lánina sífiri luma ibagari. 64 Ani añaheingua hídangiñe, mafiñentiña. Ladüga lúmagiñe furumiñeti dan, subudi laña Hesusu kátaña lan mafiñenbaña, luma kaba lan alugurei. 65 Aba lariñagun: —Ligía nariñagunbei hun luagu siñá lan liabin ni aban numoun anhein mama lubéi Núguchi Bungiu agúarubei lun. 66 Lúmagiñe dan ligía, saragu haña hádangiñe ha afalarubalin Hesusu, aba hígiruni, aba méibugunhaña lan luma. 67 Ábati lariñagun Hesusu houn duusu disipulugu: —Angia huguya, busentün giñe hidin nuéi? 68 Aba lóunabun Simón, lariñaga: —Kábagia umoun woudin? Dimurei burí le bariñagubei, lánina ibagari magumuchaditi. 69 Wagía afiñeediwa, ani subudi wamuti luagu buguya lan Krístubei le Liráü Bungiu wínwanti. 70 Aba lariñagun Hesusu houn: —Ma san au anúadahabalün dúusugubei huguya? Lau sun lira, anihein aban hídangiñe lani Mafia. 71 Dan lariñagunbalin Hesusu lira, luáguñein Húdasi, le liráü Simón Isükarióte, ladüga ligíaba lan buga alugurei, lau sun aban lan hádangiñe duusu disipulugu.

Huan 7

1 Lárigiñe sun katei le, aba éibugañaha lan Hesusu lóubawagu Galiléa; mabusenrunti lerederun Hudéa ladüga habusenrun huríu háfaruni hilagubei. 2 Keiti yarafaali lan aban lídangiñe hafedun huríu le gíribei tufedun Dibasein, 3 aba hariñagun lamulenu lun: —Merederabá ya; beiba Hudeoun ariha hamaamugei giñe bánigu ha ñéinbaña katei le burí badügübei. 4 Dan le busén lan aban gürigia lasubudirúniwa, madügün lumuti burí katei aramudaguarügü. Keiti adüga ban katei líbeina le, adügabéi ligibugiñe sun ubóu. 5 Ni íbini lamulenu mafiñentiña luagu. 6 Ábati lariñagun Hesusu houn: —Machülügili dan lun nidin Herusalén luagu fedu ligia; anhein hun, buiti furumiñeguarügü oura. 7 Siñati hiyereegudún houn ha lánina ubóu le; anati au, iyereegutina houn, ladüga arufuda numuti luagu wuriba lan burí katei le hadügübei. 8 Heiba lidan fedu, au mídinbadina guentó; machülügili nidaani lun nidin. 9 Lárigiñe lariñaguni sun le houn, aba lerederun Galiléa. 10 Lárigiñe houdin lamulenu, ligía lidin Hesusu lidan fedu ligía, mafurangunrügü liña, kamá hamuga mabusenrunti larihíniwa. 11 Ítara liña háluahani huríu lidan fedu ligía, aba hariñagun: —Hagéi funa san wügüri le? 12 Saragu hañati agülülühatiña luagu hadan gürigia. Ñéinñanu ariñagutiña luagu aban lan wügüri buiti ligía, híbiri ariñaga: «Mabuidunti, eyeeha lumutiña gürigia». 13 Úati ni aban adimurehati furangu luagu, ladüga hanufude hawéi huríu. 14 Lamidounhali fedu lúmagua, ligía lebelurun Hesusu ténpulurugun, aba lagumeserun arufudaha. 15 Aba taweiridun hanigi huríu, aba hariñagun: —Ida liña san lasubudirunbei le saragu katei, maturiahanga ligía? 16 Aba lariñagun Hesusu houn: —Le narufudahabei, mama númagiñeti, lúmagiñeti le óunahabalina. 17 Anhein anihein lubéi aban le aranseti lun ladügüni le labusenrubei Bungiu, lasubudirubei anhein lúmagiñeti lubéi Bungiu le narufudahabei lumoun luagu lan nani nungua nadimureha. 18 Le adimurehabei luagu lani lungua, ladügüni lun luéirigun guánarügü; le áluahabei uéiriguni lun le óunahabalin, ligía ariñagubalin inarüni, ani úati marichaü lidan. 19 «Ma inarüni luagu ru lani Moisesi lúrudu hun? Lau sun lira, úati ni aban hídangiñe úaraduti luma lúrudu ligía. Ka uagu habusenra háfarunina hilagubei?» 20 Aba hariñagun lun: —Anihein sífiri wuribati bidan; ka busenbei láfarunibu hilagubei? 21 Aba lariñagun Hesusu houn: —Luágurügü aban katei le nadügübei lidan luéyuri emeraaguni taweirida hanigi sun huguya. 22 Arufudaha lumuti Moisesi luáguti hagaburi huríu le seini tuagu óustaruni, (lau sun mama lan ligía agumeserubalin igaburi ligía, hagumeserun lagüchagu lubaragiñe); ligía lébubei leresibirun aban irahü seini tuagu lóustarun íbini lidan lan luéyuri emeraaguni. 23 Anhein adüga hubalin lira íbini lidan lan luéyuri emeraaguni luéirügü hadüraaguni lilurudun Moisesi, kati uagu hagañida numa luéigiñe nareidaguagüdün aban wügüri dayarügubei lidan luéyuri emeraaguni? 24 Maguseragüda humá luagu le harihubei, laulá irichaü haguseragüda. 25 Ábati hagumeserun hádangiñe ha aganóubaña Herusalén álügüdaha, hariñaga: —Ma san anihán le háluahabei lun háfaruni hilagubei? 26 Anihánga adimureha ligibugiñe guririguaü, ani úati ni aban ariñaguti ni kata lun. Le funa san afiñe hamá gumadimatiña luagu wügüri lan le Krístubei? 27 Subuditi woun halíagiñe lan liabin le; ánheinti danme le liabin Kristu, ibidiñebei ni ka un halíagiñe lan liabin. 28 Dan laganbubalin Hesusu katei le, dan larufudahaña lubéi ténpulurugu; aba lariñagun lau umalali héreti: —Subudi humutina lubeiti, subudi huméi halíagiñe lan niabin! Mama lau nani nungua niabin; aban le inarünibei luagu anihein lan, ligía óunahabalina, ani ibidiñeti hun. 29 Au, subudi numuti ladüga lúmagiñe lan niabin, ani ligía óunahabalina. 30 Aba yebeti habusenrun hadaürüni; úati ni aban aguuruti luagu ladüga machülügili lan lidaani. 31 Saragu haña afiñerutiña luagu, aba hariñagun: —Danme le liabin Kristu, ladügüba funagia amu milaguru sügǘ lau wügüri le? 32 Aba haganbuni fariséugu le hariñagubei gürigia luagu Hesusu; hagía hama hábutigu fádirigu, aba hóunahan súdaragu ténpulurugugiñe lun hadaürüni. 33 Ábati lariñagun Hesusu: —Murusunrügübei dan nerederun huma ya, ábame nagiribudun lumoun le óunahabalina. 34 Háluahabadina, gama lumoun madari hubadina, ladüga siñabei lan hidin le ñéinhinbadina lubéi. 35 Ábati hagumeserun huríu álügüdagua hámagua: —Haliñounba funa san lidin le siñabei lubéi nege wadariruni? Léibuga funa san hamoun huríu ha Güresiabaña? 36 Ka mini lan lau lariñagun woun: “Háluahabadina, gama lumoun madari hubadina ladüga siñabei lan hidin le ñéinhinbadina lubéi”? 37 Le lagumuhóun weyu lidan fedu ligía, ligíatima wéirigubei. Lídanti weyu ligía, aba lararamun Hesusu, aba lariñagun lau umalali héreti: —Le mágürabuti, ñǘbuinla numoun, gurala. 38 Le afiñeti nuagu, láwiyuhaba duna wínwanti tídangiñe lanigi, kei tariñaguni Lererun Bungiu. 39 Lariñaguña Hesusu lau lira luagu ha lan afiñerutiña luagu, heresibirubei lan Sífiri Sandu; dan ligía, miábingili meha Sífiri Sandu ladüga magiribudúngili lan Hesusu lárigoun sielun lidoun luéirigun. 40 Ñéinñanu hádangiñe gürigia, dan le haganbunbalin katei le, aba hariñagun: —Inarüni luagu anihán lan profeta le meha lunbei liabin. 41 Hariñaga híbiri: —Anihán Krístubei. Hariñaga híbiri: —Ida luba san Galiléanabei lan Kristu? 42 Tariñahare Lererun Bungiu luagu ladügawagunbei lan urúei Dawidi Kristu, ani Belengiñetibei lan, fulasuméme le ñéingiñeti lubéi Dawidi. 43 Aba lubeiti hafanreinragun gürigia luéigiñe Hesusu. 44 Ñéinñanu yebe abusenrutiña hadaürüni, úati ni aban adügüti. 45 Aba hagiribudun súdaragu ha tánina ténpulu hárigoun hamoun fariséugu hama hábutigu fádirigu. Aba hariñagun houn súdaragu: —Ka uagu manügün hubalin? 46 Aba hariñagun súdaragu: —Úagili ni aban adimurehati kei ladimurehan wügüri le! 47 Ábati hariñagun fariséugu houn: —Ígiraguagüdaadün giñe hungua lun leyeedunün? 48 Anihein funagia aban hádangiñe wábutigu o hádangiñe lan fariséugu afiñeruti luagu? 49 Ánhaña gürigia ha, ha afalarubalin wügüri ligía, ha ibidiñehabúbaña lun lúrudu, íñarawaguaaña. 50 Nikodému, le ñǘdünbei adimureha luma Hesusu guñoun, ligía aban hádangiñe fariséugu; aba lariñagun houn: 51 —Según walurudun, siñati wasiadiruni aban wügüri maganbunga waméi furumiñe lun wasubudiruni ka lan lidurunbei. 52 Ábati hariñagun lun: —Galiléana giñe buguya, badimurehanbei luagu lufulesein? Aturiahabóun Lererun Bungiu, basubudirubei luagu úagili lan ni aban profeta Galiléana. 53 [Aba houdin súngubei hábiñoun.

Huan 8

1 Ánheinti Hesusu, aba lidin luagun wübü le gíribei Oliwu. 2 Larugan binaafin, aba lagiribudun ténpulurugun; aba hayabin sun gürigia lubadun, aba lañuurun, aba lagumeserun arufudaha houn. 3 Ábati hanügün arufudahatiña lilurudun Moisesi hama fariséugu aban würi hadariragun agabarahei túmari. Aba híchugunu hamidangua hámagua ha ñéinbaña, 4 aba hariñagun lun Hesusu: —Máisturu, anuhán würi to, dariguawaaru agabarahei túmari. 5 Lariñahare lilurudun Moisesi hawagu hibe würiña ha, lun lachamurawagún dübü hawagu darí hóunwegun. Angia buguya ka bariñagubei? 6 Hariñagunbalin lira lun hóuchaguni, lun gébuna lan híchugun lidurun. Ábati lélemuchun Hesusu, aba labürühan múarugu lau lúhabu. 7 Keiti hasigirun álügüdaguei, aba lararamun, aba lariñagun houn: —Furumiñeguarügü hídangiñe le mafigounti, chülei furumiñeti dübü tuagu. 8 Ábaya lélemuchun, aba lasigirun abürüha múarugu. 9 Dan haganbunbalin le lariñagubei, aba háfuridunga aban aban, hagumesera hámagiñe ha wéinamutimahañabaña. Hesusurügüñein eredera tuma würi tuguya. 10 Ábati larihin tuagun, aba lariñagun tun: —Hagaña san buga ha íchugubaña bidurun? Úati san ni aban asiadirutibu? 11 Aba tariñagun lun: —Uá, úati ni aban Nabureme. Ábati lariñagun Hesusu tun: —Ni au, masíadirun nubadibu; beiba, mafigouhadigiabá.] 12 Ábaya ladimurehan Hesusu houn gürigia, aba lariñagun: —Au lilanpunbei ubóu; le afalarutina, méibugunbei lidan luburiga, ibiharügü lubéi larugounga le íchugubei ibagari. 13 Ábati hariñagun fariséugu lun: —Buguya, badimurehaña buiti buougua, mebegiti lira. 14 Aba lariñagun Hesusu houn: —Lau sun au lan adimurehabei buiti nuougua, gebegiti le nariñagubei. Au, subudi numuti halíagiñe lan niabin luma haliñounba lan nidin; anhein huguya, ibidiñeti hun halíagiñe lan niabin ni haliñounbadina lan. 15 Huguya, haguseragüdün kei hasaminarun ubouaguna; au, maguseragüdüntina ni aban. 16 Ánhana hamuga aguseragüda, nadügüñein hamuga lau úarani, ladüga mámarügüba au aguseragüda, Núguchi le óunahabalina laguseragüdüba giñe numa. 17 Bürüwati lidan hilurudun luagu dan lan gefén hamá bián gürigia luagu ábanmeme katei, gebegi lan le hariñagubei. 18 Ítara liñati au adimurehabei luagu nufulesein; Núguchi le óunahabalina, adimurehati giñe luagu nufulesein. 19 Ábati hariñagun lun: —Hageigia Búguchi? Aba lariñagun houn: —Ibidiñetina hun, ni Núguchi, ibidiñeti giñe hun; lun hamuga subudi humanina, subuditi hamuga giñe Núguchi hun. 20 Lidan lariñagunbalin Hesusu katei le, larufudahaña ténpulurugu lidan fulasu le ñein tubéi burí gafu to lagei seinsu. Madaürün lumuti ni aban ladüga machülügili lan lidaani. 21 Ábaya lariñagun Hesusu houn: —Au, néibuga, ani háluahabadina, gama lumoun hóunweguba lidan hifigoun; siñati hidin le ñéinhinba lubéi nidin. 22 Ábati hariñagun huríu: —Láfaragua funa san lungua, lariñagunbei: “Siñati hidin le ñéinhinba lubéi nidin?” 23 Ábati lariñagun Hesusu houn: —Ǘnabuna huguya; anhein au, yágütana iñu au. Lani ubóu le huguya; anhein au, mama lani ubóu le au. 24 Ligía nariñagunbei hun luagu hóunweguba lan lidan hifigoun, ladüga anhein mafiñen hubéi luagu au lan au, hóunweguba lidan hifigoun. 25 Ábati hariñagun lun: —Kátabuti? Aba lariñagun houn: —Le nariñagubei hun lúmagiñe binarü. 26 Gíbeti katei lunti nariñagun hun luma lun naguseragüdün hidan; le óunahabalina ariñaga lumuti inarüni, ani káteirügübei le naganbubei lúmagiñe le óunahabalina nariñaga houn lílana ubóu. 27 Gama lumoun úati gunfuranda hamani luagu lan Úguchili ladimureha houn. 28 Ligía lariñagunbei houn: —Danme le hiñurunina, au le Liráü Wügüri, ligíame hasubudiruni luagu au lan au, ani madügün nan ni kata lidan niri, luéidigia le larufudahabei Núguchi nun. 29 Ladüga númañein le óunahabalina; mígirun lágidina Núguchi nábugua, ladüga adüga nani le aubei lagundaara súnwandan. 30 Dan le lariñagunbalin Hesusu katei burí le, aba hafiñerun saragu luagu. 31 Aba lariñagun Hesusu houn huríu ha afiñeeñabaña luagu: —Anhaün agunfulira lau nererun, hiábinba lun nani humá disipulugu le tímatimaati. 32 Ábame hasubudiruni inarüni, ábame lesefurunün inarüni. 33 Aba hariñagun lun: —Ladügawagun Abüraámü wagía, ani meredegidiwa idamunime ni ka un. Ida liñati bariñagunbei luagu wesefuruba lan? 34 Aba lariñagun Hesusu houn: —Ninarün hau, luagu sun lan ha adaagubaña figóu, lidamun figóu hagía. 35 Aban idamuni, mama hádangiñeti tílana muna; ánheinti aban isaani, hádangiñeti tílana muna súnwandan. 36 Anhaün lubeiti nesefura, au le Bungiu Irahü, hesefuruba le tímatimaati. 37 Subudi naali luagu ladügawagun humá Abüraámü; lau sun lira, busentün háfarunina, ladüga maha humá lun le nubeibei hun. 38 Au nadimurehaña luagu le larufudubei Núguchi nun, huguya hadügüñein le hafurendeirubei lúmagiñe húguchi. 39 Aba hariñagun lun: —Abüraámü wáguchibei. Aba lariñagun Hesusu houn: —Lun hamuga inarüni lan luagu lirahüñü humá Abüraámü, hadügüñein hamuga le ladügübei. 40 Lau sun ariñaga naali lan inarüni le larufudahabei Bungiu nun hun, busentün háfarunina. Madügünti meha Abüraámü ni kata libe lira! 41 Lememe ladügübei húguchi, ligía hadügübei. Ábati hariñagun lun: —Mámatia wagía bástadi; ábanrügüñein wáguchi, Bungiu. 42 Aba lariñagun Hesusu houn: —Anhein hamuga Bungiu lubéi húguchibei, hínsiñetina hamuga hun, ladüga lúmagiñe Bungiu niabin, ani anaha ya. Mama lau nani nungua niabin, Bungiu óunahabalina. 43 Ka uagu lásiñarunbei gunfuranda humani le nariñagubei? Ladüga mabusenrun humá haganbuni nererun. 44 Mafia húguchibei; lánigu huguya, ani busentün hadügüni lugundan. Gáfarahadigubeiñein Mafia lúmagiñe furumiñeti dan. Márügüdünti luéigiñe inarüni, mariñagunti giñe inarüni. Lidan le lariñagun iyeeni ladimurehaña kei ligaburi, ladüga yeeti ani ligía lúguchibei iyeeni. 45 Ánheinti au, kei inarüni lubéi nariñagubei, mafiñentün nun. 46 Ka hídangiñe gayaraabei larufuduni luagu gafigoun nan? Ánheinti inarüni lubéi nariñagubei, kati uagu mafiñen hubéi nun? 47 Le lánibei Bungiu, aganba lumuti lererun Bungiu; ánheinti huguya, kei mama hubéi lani Bungiu, ligía maha hubéi haganbuni. 48 Ábati hariñagun huríu lun: —Wanarün lau wariñagun luagu Samariana ban, luagu giñe anihein lan aban sífiri wuribati bidan. 49 Aba lariñagun Hesusu houn: —Úati sífiri wuribati nidan. Le nadügübei, níchuguña inebesei lun Núguchi; huguya, íchiga minebeni nun. 50 Máluahantina inebesei nungua, lau sun anihein lan aban áluga lumuti ninebese, ani ligía le aguseragüdübei. 51 Ninarün hau luagu le lan adügüti gasu lau le nubeibei, móunwenbei lan. 52 Ábati hariñagun huríu lun: —Anati guentó, chouru wamaali luagu anihein lan sífiri wuribati bidan. Hilati Abüraámü, hilagua profetagu, ani ariñagagidibu luagu le lan adügüti gasu lau le bubeibei, móunwenbei lan. 53 Wéirigutibu funagia luéi wáguchi Abüraámü? Hilati Abüraámü, hilagua profetagu. Kátañadibugia? 54 Aba lariñagun Hesusu houn: —Ánhana íchiga uéiriguni nuougua, málabei; ánheinti Núguchi, lememe uágubei hariñaga luagu ligía lan Hubungiutebei, ligía íchugubei uéiriguni nuagu. 55 Huguya, ibidiñeti hun; anati au, subuditi nun, ani ánhana hamuga ariñaga luagu ibidiñe lan nun, yéetina hamuga giñe kei huguya. Gama lumoun subuditi nun le tímatimaati ani adüga numuti le lubeibei. 56 Abüraámü le meha hagücha, gúndaati meha lau lasubudiruni luagu larihibei lan nuéyuri; ani ariha lumuti aba lagundaarun. 57 Ábati hariñagun huríu lun Hesusu: —Úagubeigili ni dimí-san irumu bau, ani ariñagatibu luagu ariha bani Abüraámü? 58 Aba lariñagun Hesusu houn: —Ninarün hau luagu lubaragiñe lan ñein lan Abüraámü, anaheinhadina meha. 59 Aba habudahan dübü lun hachamuraguni luagu; aba laramudagun, aba láfuridun ténpulurugugiñe.

Huan 9

1 Lidan le lásügürünbei Hesusu lídangiñe aban fulasu, aba larihin aban wügüri marihinti lúmagiñe lágurahoun. 2 Aba hariñagun lani disipulugu lun: —Máisturu, ka san uagu lágurahounbei wügüri le marihinga? Ladüga san hafigoun lagübürigu, odi ladüga lifigoun guánarügü? 3 Aba lariñagun Hesusu houn: —Mama ladüga lifigoun, mama giñe ladüga hafigoun lagübürigu; lasuseredunbei ítara lun larihíniwa le liyaraabei Bungiu adüga. 4 Lunti wadügüni luadigimari le óunahabalina luagu wéyuagugili lan; gúñeeli ligíame, siñaame wadügüni. 5 Sun anaha lan ligibuagu ubóu le, au lilanpunbei ubóu. 6 Lárigiñe lariñaguni Hesusu katei le, aba lásuerun múarugun, aba ladügün murusun baribarabu lau larüre, aba láhuruduni luagu lagu le marihinbei, 7 aba lariñagun lun: —Beiba achibei bigibu lidan duna le gíribei Siloé (mini lan lira, “Ounahóuti”). Aba lidin marihinti ligía, aba lachibuni ligibu ñein; dan le lagiribudunbei, arihaali. 8 Hati lubesinanigu hama gürigia háñaha arihañahabálin amuriaha, aba hariñagun: —Ma san anihán léñaha añuurubei amuriaha seinsu? 9 Ñéinñanu ariñagutiña: —Anha, ligía. Hariñaga híbiri: —Mama ligía, lenege. Aba lariñagun wügüri ligía: —Anha, au. 10 Ábati hariñagun lun: —Ida liñati arihaadibu lubéi? 11 Aba lariñagun houn: —Wügüri le gíribei Hesusu, ligía adügübei murusun baribarabu, aba láhuruduni luagu nagu, aba lariñagun nun: “Beiba lidan duna le gíribei Siloé, ábame bachibuni bigibu ñein”. Ábati nidin, lásurun nachibuni nigibu, aba narihin. 12 Ábati hariñagun lun: —Hageigia wügüri ligía? Lariñaga houn: —Ibidiñeti nun hagéi lan. 13 Ábati hanügüni wügüri le meha marihinbei hagibugiñoun fariséugu. 14 Keiti lidan lan luéyuri emeraaguni ladügei Hesusu baribarabu le aubei lareidaguagüdei marihinti ligía, 15 aba giñe hálügüdüni fariséugu wügüri ligía ida liña lan gayaraahali lubéi larihin. Aba lariñagun houn: —Aba líchugun baribarabu luagu nagu, aba nachibuni nigibu, guentó arihaadina. 16 Ábati hariñagun hádangiñe fariséugu: —Le wügüri le adügübalin katei le, siñati lóunagüle lan Bungiu ladüga minebenti luéyuri emeraaguni lun. Hariñagati híbiri: —Ida liñati ladaaguni burí milaguru le, anhein gafigoun lubéi? Aba lubeiti ñein lan fánreinguaü hadan. 17 Ábaya hálügüdüni le meha marihinbei: —Angia buguya, kagia bariñagubei luagu wügüri le, keisi buguya lubéi larihagüdübei? Aba lariñagun: —Au, nariñahare luagu aban lan profeta. 18 Máhatiña yebe fariséugu hafiñerun luagu marihin lan meha wügüri ligía ani arihaali lan guentó, darí lun hagúarun houn lagübürigu, 19 aba hariñagun houn: —Anihán san hiráü le uágubei hariñaga luagu marihingubeiñein lan lúmagiñe lágurahoun? Ida liñati arihaali lubéi guentó? 20 Aba hariñagun lagübürigu: —Subudi wamuti luagu waráü lan le, ani marihin lan dan le lágurahounbei; 21 ibidiñeti woun ida liña lan arihaali lubéi, ni ka lan arihagüdübalin. Álügüda huméi; wéiriyaali, gayaraati lóunabun luéigiñegua. 22 Anufudeiti ariñagagüdübalin lira houn lagübürigu wügüri ligía, ladüga ariñagaaña lan fariséugu luagu sun lan ha afiñerutiña luagu Hesusu lan Krístubei, habugúba lan tídangiñe haligilisin huríu. 23 Ligía hariñagunbei lagübürigu: «Álügüda huméi, wéiriyaali». 24 Ábayati hagúarun huríu lun wügüri le meha marihinbei, aba hariñagun lun: —Ariñagabéi inarüni woun ligibugiñe Bungiu, subuditi woun luagu gafigoun lan wügüri lira. 25 Ábati lariñagun houn: —Ibidiñeti nun anhein gafigoun lubéi lumoun mafigoun lan. Le nasubudirubei, luagu marihin nan meha, ani guentó arihaadina. 26 Ábaya hariñagun lun: —Ka san ladügübei bau? Ida liña san ladüga lun larihagüdünibu? 27 Aba lariñagun houn: —Ariñaga naali hun, mebereseguntün nau; kati uagu habusenra nariñaguniya hun? Odi busentün giñe hafalaruni? 28 Ábati hanabuni, aba hariñagun lun: —Buguya, falá bumuti larufudahan wügüri ligia; anhein wagía, larufudahan Moisesi wafalarubei. 29 Subuditi woun luagu adimureha lan meha Bungiu lun Moisesi; anhein le, ibidiñegubéiti woun halíagiñeti lan. 30 Ábati lariñagun wügüri ligía houn: —Anihán katei le buídutimabei, ibidiñe lan hun halíagiñeti lan, ani arihagüda láadina! 31 Subuditi woun luagu maganbun lániña Bungiu gafigountiña; hárügüñanu áhuduragubaña lun hama ha adügübalin lugundan, laganba. 32 Maganbúnñahagili luagu ni aban arihagüdüti aban gürigia le águrahouti marihinga. 33 Lun hamuga mama lan lúmagiñe Bungiu liabin wügüri le, siñati hamuga ladügün ni kata. 34 Ábati hariñagun lun: —Buguya san le águrahoubei buin lau figóu, busentibu barufudahan woun? Aba habuguni tídangiñe haligilisin. 35 Aba laganbun Hesusu luagu bugá hamani marihinti le meha lareidaguagüdübei; danti le ladunragunbei luma, aba lariñagun lun: —Afiñetibu luagu Liráü Wügüri? 36 Aba lariñagun wügüri ligía lun: —Ariñagabéi nun katei lan, afiñe náamuga luagu. 37 Aba lariñagun Hesusu lun: —Ariha baali, au, le úmabei badimureha. 38 Aba láhuduragun ligibugiñe Hesusu, aba lariñagun: —Afiñetina, Nabureme. 39 Aba lariñagun Hesusu: —Niábinbei ñahoun ubouagun lun nadügün irichaü, lun harihin ha marihinbaña luma lun marihingüda nániña ha arihabaña. 40 Dan le haganbunbalin hádangiñe fariséugu ha ñéinbaña katei le, aba hariñagun lun: —Bariñaguñati luagu marihin wamá? 41 Lariñaga Hesusu houn: —Lun hamuga marihin humá, mafigountün hamuga; gama lumoun kei hariñagun luagu ariha humá, gafigouhadün.

Huan 10

1 «Ninarün hau luagu le lan mebeluti luéigiñe lubenari hafarügan mudún, lun lebelurun luéigiñe amu oubaü, híweruti. 2 Ánheinti le ebelurubei luéigiñe bena, ligía hóuniribei mudún. 3 Aba ladaarun óunigihati bena lubá, lun lebelurun, subudi hamuti giñe mudún lumalali. Aba lagúahan houn lau hiri, aba lasagaraguniña fárügarugugiñe. 4 Lárigiñe lasagaraguniña súngubei, aba lidin éibugeina habá habá, aba hafalaruni ladüga subudi hamani lumalali. 5 Mídintiña lárigi aban le ibidiñeti houn, anuraharügütiña luéi ladüga ibidiñeti hamalali amu gürigia houn». 6 Ru lumuti Hesusu hénpulu le houn, gama lumoun úati gunfuranda hamani le labusenrubei lariñagun houn. 7 Ábayati lariñagun Hesusu houn: «Ninarün hau, au bena le ñéingiñe lubéi hebelura mudún. 8 Sun ha ñǘbuinbaña nubaragiñe, ítara haña keisi híwerutiña mudún; gama lumoun madügüntiña mudún gasu hau. 9 Au bénabei; le ebeluruti nuéigiñe, lasalbaruba. Ítara luba kei aban mudún le ebeluruti furí ligía fárügarugugiñe, darí ligía sagadi lun leigin. 10 «Híweruti, liábinrügüña lun líweruhan, lun láfarahan luma lun lagünrinchagun; anhein au, niábiña lun hibihin ibagari, ani lun hibihini gibe. 11 Au hóuniribei mudún buiti, aban hóuniri mudún buiti ru lumuti libagari hawagu mudún. 12 Anhein le nadagimeinrügüti luagu fáyeiti, dan le larihin liabin animaalu gáñiti le habisa mudún, aba lígiruniña mudún, aba léibaagun, ladüga mama lan óunigiruti buiti ligía, mama giñe lilügüniña mudún. Ábati liabin habisa mudún, aba lawaraüdaguagüdüniña. 13 Wügüri ligía éibaaguati ladüga luadigimariña lan luágurügü fáyeiti, meberesegúnti hau mudún. 14 - 15 «Au hóuniribei mudún le buídubei. Ítara kei nisubudin lun Núguchi ani subudi lana Núguchi, ítara liña giñe nasubudiruniña nilügüniña mudún, subudi hamana giñe. Ru numuti nibagari hawagu nilügüniña mudún. 16 Añahein giñe amu mudún numa ha mámabaña lídangiñe fárüga le; lunti giñe nanügüniña lun nánigubaña lan. Haganbubadina, ábame herederun súngubei lidan aban fárüga luma aban óunigiruti. 17 «Hínsiñetina lun Núguchi ladüga níchuguni nibagari, lunya neresibiruni. 18 Magida lubéi ni aban gürigia nibagari, lauba nugundan níchigei. Garichatina lun níchuguni luma lunya neresibiruni. Ligía katei le uágubei lariñaga Núguchi nun lun nadügüni». 19 Dan le haganbunbalin huríu dimurei burí le, ábaya hafanreinragun. 20 Saragu haña hádangiñe ariñagutiña: —Ka san uagu hadüga gasu lau, aniheingu san sífiri wuribati lidan ani lǘlühali lau? 21 Hariñaga híbiri: —Úati ni aban le lauti sífiri wuribati lun gayara lan ladimurehan ítara. Gayaraati funagia larihagüdün sífiri wuribati marihintiña? 22 Dan ligía lidaani luribougan, ladügǘñati fedu le lánina tederegerún ténpulu Herusalén lun Bungiu. 23 Ñéinñeinti Hesusu ténpulurugu éibugañaha lidan Lubarandan Salomón. 24 Aba haguriridágun huríu lau, aba hariñagun lun: —Darí san ídaba bígirawa lau machouruni? Anhein buguya lubéi Krístubei, ariñagabéi woun furangu. 25 Aba lariñagun Hesusu houn: —Ariñaga naali, mafiñentün nun. Sun burí katei le nadaagubei lidan liri Núguchi, arufuda lumuti furangu. 26 Huguya, mafiñentün ladüga mama humá hádangiñe nilügüniña mudún kei buga nariñaguni hun. 27 Subudi hamuti nilügüniña mudún numalali, subudi numutiña giñe, ani falá hamutina, 28 rútina ibagari magumuchaditi houn ani meferidirunbaña; úabei giñe agidarutiña núhaburugugiñe. 29 Núguchi le wéiribei hawéi súngubei, ligía íchugubaliña nun, ani úati ni aban lun lagidaruniña lúhaburugugiñe. 30 Au luma Bungiu Úguchili ábanmeme wagía. 31 Ábayati habudahan huríu dübü lun hachamuraguni luagu. 32 Aba lariñagun Hesusu houn: —Gíbeeli katei buiti nadüga higibugiñe lau lubafu Núguchi; kábagia lídangiñe uagu hachamuragua dübü nuagu? 33 Aba hariñagun huríu lun: —Machamuragunbadiwa dübü buagu luagu ni kata buiti badüga, ladügaba anaba baali lan Bungiu lau bererun. Wügürirügüñadibu, ani bíchaaguña bungua kei Bungiu. 34 Ábati lariñagun Hesusu houn: —Bürüwati lidan hilurudun luagu ariñaga lan Bungiu: «Búngiugu huguya». 35 Subuditi woun luagu siñá lan leyeedawagún lau le tariñagubei Lererun Bungiu, ani ariñagatu líburu tuguya luagu wa lániña Bungiu gürigia ha eresibirubalin lererun lun híchuguni houn gürigia, kei búngiugu. 36 Ánheinti anúadira lubalina Bungiu, aba lóunahanina ubouagun, ida liñati hariñagunbei luagu anaba nani lau nariñagun luagu Liráü nan Bungiu? 37 Anhein madügün nan katei le burí ladügübei Núguchi, mafiñera humá nun; 38 anhein nadüga, íbini mafiñerun humá nun, afiñe humá luagu burí katei le nadügübei, subudi humaamugei luagu anihein lan Núguchi nidan, ani anahein lan giñe lidan Núguchi. 39 Ábaya hálugun hadaürüni, aba lesefurun hawéi. 40 Ábati lagiribudun Hesusu loubafurugun duna Hordán, aba lerederun ñein lidan fulasu le ñein lubéi meha labadiseiha Huan. 41 Saragu haña gürigia ñǘdüntiña arihei, aba burí hariñagun: —Lau sun madügün lan Huan ni aban milaguru, inarüni sun le lariñagubei luagu wügüri le. 42 Aba hafiñerun saragu gürigia luagu Hesusu lidan fulasu ligía.

Huan 11

1 Ñeinñein aban wügüri sánditi, gíriti Lásaru, lílana fulasu le gíribei Betania, le tageira María tuma Marta to tíbugaña. 2 María tuguya, to litu Lásaru le sándibei, tuguya to éseruboun ibiñein luagun lugudi Hesusu, aba tamabeidagüdüni lau tídiburi. 3 Ábati hóunahan bián ítunu ha, ariñaga lun Hesusu: —Hesusu, sándiñeintia bumada. 4 Dan laganbunbalin Hesusu katei le, aba lariñagun: —Mámabei óunweni lébeha sandi le; lúntibei larihíniwa luéirigun Bungiu, luma giñe lun larihíniwa luéirigun Liráü Bungiu lídangiñe. 5 Lau sun weiri lan hínsiñe Marta, María, luma Lásaru lun Hesusu, 6 dan le lariñawagúnbei lun luagu sándiñein lan Lásaru, rédeigili bián weyu lidan fulasu le ñein lubéi. 7 Lárigiñe, aba lariñagun houn lani disipulugu: —Kéimounya Hudéa. 8 Ábati hariñagun lun: —Máisturu, málügili lúmagiñe hálugun huríu hachamuragun dübü buagu ñein; busenyadibu bidin ñein? 9 Aba lariñagun Hesusu houn: —Ma dúusuñein oura lidan aban weyu? Anhein lubeiti éibuga aban gürigia wéyuagu, machugeragúnbei, ladüga larihubei lan larugounga le yaabei ubouagu; 10 anhein éibuga áriebu, lachugeraguba ladüga luburiga. 11 Lárigiñe, aba lariñagun Hesusu houn: —Arumuga wamada Lásaru, néibuga agagudahei. 12 Ábati hariñagun disipulugu lun: —Máisturu, anhein arumuga lubéi, lareidaguárügü liña. 13 Mini lanti Hesusu lau lira luagu hilá lan Lásaru, haritagunti disipulugu luagu lan furumiñeguarügü arumuguni ladimureha. 14 Ábati lariñagun Hesusu houn, furangu: —Hilá Lásaru, 15 ani gúndaatina lau ua nan ñein, ladüga buítimati ítara hun, afiñe humaamuga. Keimoun warihei. 16 Ábati lariñagun Tomasi, le unbei hariñaga Madou, houn híbiri disipulugu: —Keimoun giñe, hilá wamaamuga úara luma. 17 Dan le lachülürünbei Hesusu, gádürühali weyu lúmagiñe labunún Lásaru. 18 Lidise Betania luéi Herusalén kei bián kilometuru dimí. 19 Saragu hañati hádangiñe huríu ñǘdüntiña Herusaléngiñe bisidoun Marta tuma María lun hámalihaniña luagu lounwen hamulen. 20 Dan taganbunbei Marta luagu aniteeli lan Hesusu achülüreina, aba táfuridun lubaroun; anhoun María, aba terederun múnada. 21 Aba tariñagun Marta lun Hesusu: —Lun hamuga yáañadibuti, móunwenti hamuga namulen; 22 ani subuditi nun luagu líchugubei lan Bungiu sun le bamuriahan luma bun. 23 Lariñaga Hesusu tun: —Láguyuguba bamulen. 24 Tariñaga Marta lun: —Anha, subuditi nun luagu láguyuguba lan lídanme hásaarun hilaaña lídanme lagumuhóun weyu. 25 Ábati lariñagun Hesusu tun: —Au águyugunibei, au ibagari. Le afiñeti nuagu, íbini lounwen, labagaridayaba; 26 ani sun le wínwangilibei ani afiñe ligía nuagu, móunwenbei lun sun dan. Afiñe bumuti san lira? 27 Tariñaga lun: —Anha, Nabureme, afiñetina luagu buguya lan Krístubei le Liráü Bungiu, le meha lunbei liabin ubouagun. 28 Lárigiñe tariñaguni Marta le, aba tidin ougoun María, aba tariñaagun tuma: —Anihein Máisturu ya lun nege bidin lun. 29 Kei taganbuni María katei le, aba tásaarun, aba tidin furese arihei Hesusu. 30 Mebelugiliti Hesusu uburugun, lídangili fulasu le ñein lubéi tadarirei Marta. 31 Ñéinñanu gürigia múnada ámalihoun María, dan le harihinbei tásaarun aba táfuridun furesegueina, aba houdin tárigi; haritagun yebe luagu téibuga lan ayahuaha luagu umúahaü. 32 Danti le tachülürünbei María le ñeinhin lubéi Hesusu, aba táhuduragun ligibugiñe, aba tariñagun: —Nabureme, lun hamuga yáañadibu, móunwenti hamuga namulen. 33 Dan le larihinbei Hesusu tayahun María hama gürigia ha ñǘbuinbaña tuma, aba lírudagun tidan lanigi, 34 aba lariñagun houn: —Halía san hábunei? Aba hariñagun lun: —Higabu barihei. 35 Aba layahun Hesusu. 36 Ábati hariñagun gürigia: —Ariha humá lueirin meha línsiñe lun! 37 Ñéinñanu hádangiñe ariñagutiña: —Anihán le arihagüdübalin wügüri le marihinbei, siñati hamuga funa san ladügün lun mounwen lan Lásaru? 38 Ábaya tírudagun lanigi Hesusu, aba layarafadun lun umúahaü. Umuahaü ligía aban huyu luagu dübü, ñeinñein aban dübü lidaüme. 39 Aba lariñagun Hesusu: —Gidá huméi dübü. Aba tariñagun Marta lun: —Mósutia híngihali lan ladüga gádürü weyu guenlé lúmagiñe lounwen. 40 Aba lariñagun Hesusu tun: —Ma san ariñagatina bun luagu ánhabu lan afiñe nuagu, barihubei lan luéirigun Bungiu? 41 Ábati hagidaruni dübü, aba larihin Hesusu sielun, aba lariñagun: —Núguchi, teinki numutibu luagu baganbunina. 42 Subudi numuti luagu aganba bánina súnwandan; nariñaguñein lira hawagu gürigia ha yáabaña, lun hafiñerun luagu buguya lan óunahabalina. 43 Lárigiñe lariñaguni katei le, aba lagúaragun: —Lásaru, furiba ñéingiñe! 44 Aba láfuridun hilaali lau lúhabu luma lugudi güragu tau gamisa, güragu ligibu tau aban gafamelu. Aba lariñagun Hesusu houn: —Farara huméi, ígira huméi lun lidin. 45 Lau lasuseredun lira, saragu hádangiñe gürigia ha ñǘdünbaña arihoun María, ariha haméi le ladügübei Hesusu, aba hafiñerun luagu. 46 Ñéinñanu hádangiñe, aba houdin hamoun fariséugu, aba habahüdaguni le ladügübei Hesusu houn. 47 Ábati hayabin fariséugu hama hábutigu fádirigu, aba hóundaragun hama hiñun-agei agumadihatiña, aba hariñagun: —Kaba san wadüga? Ladaaguñatia wügüri le saragu milaguru. 48 Ánheinti wígira ítara, hafiñeruba sun gürigia luagu; ábameti hayabin gumadimatiña Rómana, ábame hagumuchaguagüdünu watenpulun lau sun warasan. 49 Ñeinñein aban hádangiñe, gíriti Gáifasi, ligía hábutibei fádirigu lidan irumu ligía, aba lariñagun houn: —Ibidiñeti ni kata hun; 50 marihin huméi luagu buítima lan woun lun lounwen ábanrügü wügüri hawagu híbiri, mama lun lagünrinchawagun sun warasan. 51 Mama lau lani Gáifasi lungua lariñagei lira; ladüga kei ligía lan fádiri le íñutimabei lidan irumu ligía, aba lariñagagüdüni Bungiu lun, luagu lóunweba lan Hesusu hawagu huríu; 52 ani mámarügü hawagu huríu, lun giñe lóundaruniña sun lirahüñü Bungiu ha díseguabaña hawariuagua. 53 Lúmagiñeti weyu ligía, aba hagumeserun agumadihatiña aranseha lun háfaruni Hesusu hilagubei. 54 Ligía aba lubéi méibugunhaali lan Hesusu furangu hadan huríu; aba láfuridun Hudeagiñe, aba lidin lidoun aban fulasu gíriti Éfürain, yarafa lun fulasu mageirawati. Aba lerederun ñein hama lani disipulugu. 55 Yarafaaliti hafedun huríu le gíribei Luéyuri Esefuruni, saragu haña gürigia ñüdün Herusalén lun hadügüni igaburi le lánina harumadun lubaragiñe fedu ligía. 56 Háluahañeinti Hesusu; danti le ténpuluruguñanu lan, aba hálügüdahan hámagua: —Ka hariñagubei? Liábinba lidan fedu, odi miábinbei? 57 Rúhañati fariséugu hama hábutigu fádirigu dimurei lun le lan asubudiruti halíañein lan Hesusu, lun lan lariñaguni, barǘ hamaamugei adaüra.

Huan 12

1 Sisi weyu lubaragiñe Luéyuri Esefuruni, aba lidin Hesusu Betania, le ñein lubéi laganawa Lásaru le lásaaragüdübei hádangiñe hilaaña. 2 Aba hadügün aban adineruni ñein luagu lufulesein; Marta, tuguya éheeraguboun, Lásaru aban hádangiñe ha ñúnbaña luagu dábula luma Hesusu. 3 Ábati tanügün María aban budéin ibiñein le séruti, aba táhurudaguni lugudi Hesusu lau, aba taragahani lau tídiburi, aba lehemougadun ibiñein ligía ñein múnada. 4 Aba lariñagun Húdasi Isükarióte, le liráü Simón, aban hádangiñe lani Hesusu disipulugu, lememe lunbei laluguruni: 5 —Ka san uagu malugurún lubéi ibiñein le luagu ǘrüwa-san fiádürü lun híderawagun gudemetiña? 6 Lariñagunbei Húdasi ítara, mama luagu berese lan hau gudemetiña, lariñagunbei ítara ladüga híweru lan; ani keiti ligía lan gámabarun lagei seinsu, ábaha líweruhan lídangiñe le ichugúbei tidoun. 7 Ábati lariñagun Hesusu lun: —Ígiraboun; taranseruñádina lubá lachülürün luéyuri nabunúniwa. 8 Súnwandan ñéinbaña lan gudemetiña haganagua; ánheinti au, mámabadina huma súnwandan. 9 Aba hasubudiruni saragu hádangiñe huríu luagu anihein lan Hesusu Betania, aba houdin ñein, mámarügü lun harihini, lun giñe harihini Lásaru le lásaaragüdübei Hesusu hádangiñe hilaaña. 10 Aba giñeti húaradun hábutigu fádirigu lidan aban lun giñe háfaruni Lásaru, 11 ladüga gíbetiña lan huríu adisedutiña hawéi lun hafiñerun luagu Hesusu, lídangiñeti Lásaru. 12 Saragu haña gürigia ñǘdüntiña Herusalén lubá fedu le Luéyuri Esefuruni; larugan, aba hasubudiruni luagu lachülürüba lan Hesusu ñeinhin uburugun. 13 Ábati hátühan tubana fáluma, aba háfuridun lubaroun Hesusu agúaraheina: —Uéiriguni lun Bungiu! Biniwati le ñǘbuinbei lidan liri Wabureme! Biniwati lurúeite Ísüraeli! 14 Aba ladarirun Hesusu aban burigü, aba lawariruni kei lariñagun tidan Lererun Bungiu: 15 Manufudedabá, uburugu Sión; anitén burúeite wariñu luagu aban liraüraü burigü. 16 Úati yebe gunfuranda hamani lani disipulugu katei le weyu ligia; lárigiñe, dan le beluhali Hesusu lidoun luéirigun yágüta sielu, aba haritagun luagu bürüwa lan sun katei le luagu, ani ítara liña lan lasuseredun. 17 Gürigiati buga ha ñéinbaña dan le lagúarunbei Hesusu lun Lásaru lídangiñe lumuaha lun láguyuguagüdüni, abahüdagua hamuti le harihubei. 18 Ligía lébubei háfuridun gürigia eresibirei Hesusu, ladüga haganbun luagu milaguru le ladügübei. 19 Ábati hariñagun fariséugu hámagua: —Ariha humaali luagu siñá lan ladügǘniwa ni kata; hafalaruñein sun gürigia. 20 Ñéinñanu Güriegu hadan gürigia ha ñǘdünbaña Herusalén lun háhuduragun lun Bungiu lidan fedu ligia; 21 aba hayabin Güriegu hagía lumoun Felipe, le Betüsáidana, ñein Galiléa, aba hariñagun lun: —Busentiwa warihini Hesusu. 22 Aba lidin Felipe, aba lariñaguni lun Andürési, aba houdin biángubei hagía abahüdaguei lun Hesusu. 23 Ábati lariñagun Hesusu houn: —Chülüha oura lun lichugúniwa uéiriguni nun, au le Liráü Wügüri. 24 Ninarün hau luagu anhein lan mábürühan aban lagu türigu múarugun lun lounwen, ábanmemebei aguu; anhein ounwe, lalubahóuba saragu lídangiñe. 25 Le hínsiñehabuti lun libagari, leferidirubei; anhein le meberesenti lau libagari lidan ubóu le, lareidubei lubá ibagari le magumuchaditi. 26 Le busenti leseriwidunina, lunti lafalarunina; ani le ñein numuti, ñeinbei giñe le eseriwidubalina. Le eseriwidutina, ladügüba núguchi lun inebewa lan. 27 «Anihein aban lanarime idiheri nuagu guentó. Kaba san nariñaga? Nariñaguba funa san: “Núguchi, salba bana lídangiñe idiheri le guentó?” Uá, lun lira niabin. 28 Núguchi, rualá uéiriguni lun biri nídangiñe». Ábati laganbúniwa lariñagun aban umalali siélugiñe: —Rúaali uéiriguni lun niri bídangiñe, ani lichugúayaba. 29 Ábati hariñagun gürigia ha ñéinbaña aganbaha luagu wayuhuru lan, híbiri ariñaga: —Aban ánheli adimurehabei lun. 30 Ábati lariñagun Hesusu houn: —Mámatia luagu nufulesein laganbúa umalali le, luagu hufulesein. 31 Anihán dan ligía lun laguserawagüdün ubóu, ani guentoba leferidirei Mafia, le agumadihabei lidan ubóu le, lubafu. 32 Dánmeti le niñurúniwa múarugugiñe, nanügübaña súngubei númaguoun. 33 Lau lira lariñaguñein ida luba lan buga lounwen. 34 Aba hariñagun gürigia lun: —Aganbaadiwa laliihóun tidan waliburun to lánina lilurudun Moisesi luagu labagariduba lan Kristu lun sun dan. Ida liñati bariñagunbei luagu liñurúaba lan Liráü Wügüri? Káteigia Liráü Wügüri ligía? 35 Ábati lariñagun Hesusu houn: —Anihamémegua larugounga haganagua lau sun luágurügaali lan murusun dan. Éibuga humá lubeiti sun anihagua lan larugounga haganagua, márügüdün láamugaün luburiga; ladüga le éibuguti lidan luburiga, ibidiñeti lun haliñouñein lan. 36 Afiñe humá lubeiti luagu larugounga sun anihagua lan huma lun lirahüñü humá larugounga. Lárigiñe lariñaguni Hesusu sun burí katei le, aba lidin, aba laramudagun hawéi. 37 Lau sun adüga lan Hesusu saragu milaguru hagibugiñe, mafiñentiña luagu. 38 Lau lira hagunfulirei le lariñagubei profeta Isaíasi: Nabureme, ka san afiñerubei luagu uganu le wíchugubei? Ka un larufudei Wabureme Bungiu lubafu? 39 Ligía mafiñerun habéi, ladüga abürühati giñe Isaíasi ítara: 40 Darú lumuti Bungiu harihin, deregüdalóun hanigi, lun marihin hamá lau hagu, úame gunfuranda hamá, miabin hagíame nun lun nareidaguagüdüniña. 41 Lariñagunbalin Isaíasi le luagu Hesusu ladüga ariha laali lan luéirigun. 42 Lau sun lira, saragu haña hádangiñe huríu afiñerutiña luagu Hesusu íbini hádangiñe ábutigu; ani mariñagun hamuti bóugudi, le hanufude hawéi fariséugu, luéi habuguniña tídangiñe haligilisin. 43 Ladüga gúndaatimatiña lau uéiriguni le híchugubei gürigia sügǘ lau le líchugubei Bungiu. 44 Aba lariñagun Hesusu lau umalali héreti: —Le afiñeti nuagu, mámarügüñein nuagu lafiñera, afiñeti giñe luagu Núguchi le óunahabalina. 45 Le giñe arihitina, larihiñein giñe le óunahabalina. 46 Au lánpubei; niábinbei ubouagun lun sun lan ha afiñetiña nuagu, lun merede hamá lidan luburiga. 47 Le aganbuti nererun ani madügünti gasu lau, mama au asiadirubalin, ladüga mama niábiña lun nasiadiruniña gürigia ubouagu, niábiña asalbaraña. 48 Le meberesenti nau, madügün ligía gasu lau nererun, anihein lunti lasiadiruni: Dimurei burí le ariñaga náalibei, ligíaba asiadirei lídanme lagumuhóun weyu. 49 Ladüga madimurehantina luagu nani nungua; Núguchi le óunahabalina, ligía ariñagubalin le lunbei nariñaguni nun luma le lunbei narufudahani. 50 Ani subudi numuti luagu barǘ lan lugumadin ibagari magumuchaditi, le lubeiti nariñagubei, kei lariñaguni Núguchi nun nariñagei.

Huan 13

1 Ábanrügaali weyu lubá Luéyuri Esefuruni. Subudi laali Hesusu luagu chülüha lan oura lun lígiruni ubóu le lun lidin lumoun Lúguchi. Súnwandan meha hínsiñe hamá lánigu ha ubouagubaña lun, ani ítara liña hínsiñe lun dagá lagumuhóun. 2 Da laaliti buga Mafia saminaü lidoun Húdasi Isükarióte lun lederegeruni Hesusu houn láganiñu. 3 Lau sun subudi lani Hesusu luagu lúmagiñe lan Bungiu liabin, ani lúmounba lan giñe Bungiu lagiribuda, subudi lumuti meha giñe luagu ru laali lan Úguchili sun katei lúhaburugun. 4 Dan lubeiti hadineruña lan, aba lásaarun luéigiñe dábula, aba laragachunu lidáü, aba lagüürün aban tuaya liranaagua. 5 Aba líchugun duna lidoun aban dabarasi, aba lagumeserun achibei hagudi disipulugu, aba laragahani tau tuaya to liranaaguaboun. 6 Dan yebe le lachibaali lubéi lugudi Simón Féduru, aba lariñagun Féduru lun: —Nabureme, bachibaali san nugudi? 7 Aba lariñagun Hesusu lun: —Guentó, úati gunfuranda bani le nadügübei, gunfuranda bubéi lárigiñe. 8 Aba lariñagun Féduru lun: —Machibun bubéi nugudi! Lariñaga Hesusu lun: —Anhein machibun nan bugudi, siñabei gafanran ban numa. 9 Aba lariñagun Simón Féduru lun: —Mámarügüla nugudi bachiba, chibabei giñe núhabu luma nichügü. 10 Lariñaga Hesusu lun: —Le ágawaalibei, lugudirügüñein abusenra lachibúniwa, ladüga harumati líbiri lúgubu. Huguya, harumatün, luéidigia aban hídangiñe. 11 Le lariñagunbei luagu mama lan sun hagía harumatiña, ladüga subudi lani kaba lan ederegerei. 12 Lásurun lachibuni Hesusu hagudi, ábaya ladaürünu lidáü, ábaya lañuurun luagu dábula, aba lariñagun houn: «Gunfuranda humuti san le nadügübei hun? 13 Huguya agúahatün nun Máisturu luma Nabureme, ani richatün ladüga ítara liña; 14 ánheinti chibá nubalin hugudi lau sun Humaisturun nan ani Habureme, lunti giñe hachibuni hugudi húmagua. 15 Rúhadina aban hénpulu hun lun hadügüni libeméme le nadügübei. 16 Ninarün hau luagu míñugun lan ni aban musu luéi liyubudiri, ni aban le ounahóuti luéi le óunahabalin. 17 Anhein gunfuranda humá burí katei le ani adüga humeime, gúndaabadün. 18 «Mámatia nadimurehaña huagu sun huguya; subudi numutiña kátaña lan nanúadirubaña lun nánigume le tímatimaati. Ani lunti lagunfulirún le tídanbei Lererun Bungiu: “Garabagua le éigibei numa, nuagun”. 19 Nariñaguñein le hun lubaragiñe lasuseredun, lun danme lan le lasuseredun, afiñe humaamuga luagu au lan Krístubei. 20 Ninarün hau luagu le lan eresibiruti le nóunahan, resibi lumutina giñe; ani le eresibirutina, resibi lumuti giñe le óunahabalina». 21 Lásurun lariñaguni Hesusu sun katei le, aba lasandirun saragu íruni tidan lanigi, aba lariñagun furangu: —Ninarün hau luagu lederegerubadina lan aban hídangiñe. 22 Ábati hagumeserun disipulugu aríagua hawouguoun, ibidiñounga houn ka lan hádangiñe uágubei ladimureha Hesusu. 23 Au Huan, le abürühabarun gárada to, aban hádangiñe disipulugu, le wéiribei ínsiñe lun Hesusu; lóubagiñeñádina lidan adineruni, 24 aba ladügün Simón Féduru seini nun lun nálügüdüni Hesusu ka lan wádangiñe uágubei ladimureha. 25 Ábati nayarafaduntima lun Hesusu, aba nariñagun lun: —Nabureme, katei san lunbei lederegerunibu? 26 Aba lariñagun Hesusu nun: —Nadüdüragüda murusun fein; le unti níchigoun, ligíaba ederegerana. Ábati ladüdüragüdün murusun fein, aba líchugunu lun Húdasi Isükarióte, le liráü Simón. 27 Ítara kei lárügüdünu Húdasi fein tuguya, ítara liña giñe lebelurun Mafia tidoun lanigi. Ábati lariñagun Hesusu lun: —Le lunbei badügüni, adügabéi furese. 28 Gama lumoun úati gunfuranda lani ni aban hádangiñe ha éigibaña luagu dábula ka lan uagu lariñagei Hesusu lira lun. 29 Kei Húdasi lubéi taubei lagei seinsu, según hagía lariñaguña lan Hesusu lun lagañeihani le habusenrubei lubá fedu, o lun lan líchugun seinsu houn gudemetiña. 30 Lárigiñe léiginu Húdasi fein, aba láfuridun. Gúñeeli oura ligía. 31 Lárigiñe láfuridun Húdasi, aba lariñagun Hesusu: —Larihúa nuéirigun, au le Liráü Wügüri, guentó, arihúame luéirigun Úguchili nuagu. 32 Ánheinti arufuda nubalin luéirigun Bungiu, larufudubei giñe Bungiu nuéirigun, au le Liráü Wügüri, ani ladügübei madise. 33 Nirahüñü, meredebadina huma saragu dan. Háluahabadina, lememe nariñagubei houn huríu nariñagayaali hun guentó: Siñabei hidin le ñéinhinba lubéi nidin. 34 Níchigaali iseri gumadi le hun: Lun hínsiñegua humá húmagua. Ítara kei hínsiñe nun, lunti giñe hínsiñegua humá húmagua. 35 Anhaün hínsiñegua húmagua, hasubudirubei sun gürigia luagu nani humá disipulugu. 36 Aba lariñagun Simón Féduru lun Hesusu: —Haliñounbadibu san, Nabureme? Aba lariñagun Hesusu lun: —Siñati bafalarunina le ñéinhinbadina lubéi guentó; gama lumoun bafalarubadina lárigiñe. 37 Lariñaga Féduru lun: —Nabureme, ka uagu siñá lubéi nafalarunibu guentó? Aransetina lun níchuguni nibagari buagu. 38 Lariñaga Hesusu lun: —Binarün san luagu aranse ban lun bíchuguni bibagari nuagu? Ninarün bau luagu beyeedaguba lan nau ǘrüwa wéiyaasu lubaragiñe layuguruhan gayu.

Huan 14

1 «Madiherida humá, afiñe humá luagu Bungiu, afiñe huguyame nuagu. 2 Anihein saragu ubaraü tidan luban Núguchi, néibuga lubeiti aranseha aban ubaraü hubá. Lun hamuga mítaranti, ariñaga naali hamuga hun. 3 Lárigiñeme nidin, aranseneime ubaraü ligía, ábame nagiribudunya lun nanügünün númagua, lun ñéinbadün lan giñe lememe ñein numuti. 4 Ani subudi humuti üma lidoun fulasu le ñéinhinbadina lubéi». 5 Lariñaga Tomasi lun: —Nabureme, ibidiñeti woun haliñounbadibu lan; ida lubati wasubudiruni üma? 6 Lariñaga Hesusu lun: —Au ǘmabei, au inarüni, au ibagari. Ani úati achülürüti lumoun Bungiu Úguchili anhein mama lubéi nuéigiñe. 7 Anhein subudi hubalina, hasubudirubei giñe Núguchi; ani subudi humaali lúmagiñe guentó, ladüga ariha humaali. 8 Lariñagati Felipe lun: —Nabureme, arufudabéi Úguchili woun, buídurügaalime woun. 9 Lariñaga Hesusu lun: —Felipe, lǘhadina huma, ibidiñegidina bun? Le arihitina, larihiñein giñe Bungiu Úguchili; kati uagu bariñaga nun lun narufuduni Bungiu Úguchili hun? 10 Mafiñentibu san luagu anahein lan lidan Bungiu Úguchili, anihein lan giñe Bungiu Úguchili nidan? Le burí katei le nariñagubei hun, mama lan lau nani nungua nariñagei; Bungiu Úguchili le aganóubei nidan, ligía adügübalin luadigimari guánarügü. 11 Afiñe humá nun luagu anahein lan lidan Bungiu Úguchili, ani anihein lan giñe Bungiu Úguchili nidan; íbini luágurügü katei le burí nadügübei. 12 Ninarün hau, luagu le lan afiñeti nuagu, ladügübei lan katei le burí nadügübei; ani ladügüba burí katei wéinamutimati, ladüga au, néibuga le ñeinhin lubéi Núguchi. 13 Sun le hamuriahan lidan niri, nadügübei, arufuda náamugei luéirigun Núguchi. 14 Nadügüba furumiñeguarügü katei le hamuriahan lidan niri. 15 «Anhein hínsiñe nubéi hun, gúnfuli humá lau le nubeibei; 16 ábame nayumuragun lun Núguchi lun lóunahan amu ámalihati hun, lun húmabei lan Sífiri lánina inarüni lun súnwandan. 17 Ha lánigu ubóu le, siñati heresibiruni Sífiri Sandu ligía, ladüga siñá lan harihini ni hasubudiruni; anhein huguya, subudi humaali, ladüga anihein huma ani lerederuba hidan. 18 «Mígirun nubadün hábugua; nagiribudayaba lun huma nan. 19 Málühadina ánhana marihin hamá gürigia; anhein huguya, harihubadina, ani gabagaribadün ladüga gabagaritina lan. 20 Lárigiñeme liabin Sífiri Sandu lun huma lan lun sun dan, hasubudirubei luagu anahein lan lidan Núguchi, huguya nidan, au giñe hidan. 21 Ha subudihabútiña lun nugumadin ani úaragua hagía luma, arufuda hamuti luagu hínsiñe nan houn le tímatimaati. Ani hínsiñehabubei Núguchi houn ha hínsiñehabutiña nun, hínsiñebaña giñe nun, arufudagua aume nungua houn». 22 Aba lariñagun Húdasi (mámatia le Isükarióte): —Aburemei ka san uagu barufudaguba lubéi bungua woun, mama houn gürigia ha lánigu ubóu le? 23 Lariñaga Hesusu lun: —Ha hínsiñehabutiña nun, adügatiña gasu lau le nubeibei; ani hínsiñeduba lun Núguchi, ábame wayabin, au luma Núguchi, aganawa hama. 24 Ha mínsiñehabutiña nun, madügüntiña gasu lau le nubeibei. Ani dimurei le nariñagubei, mama nani, lani Núguchi le óunahabalina. 25 «Nariñaguñein sun le hun lau anahagua lan huma; 26 Sífiri Sandu le lunbei lóunahani Núguchi lidan niri lun líderagunün, larufudahaba hun, laritaguagüdübadün giñe luagu sun le ariñaga náalibei hun. 27 «Nígiraali nidarangilaü hun, ru numuti darangilaü hun. Mítaranti níchuguni keisi le líchugubei ubóu. Madiherida humá, manufude huguyame. 28 Aganba humaali nariñagun luagu néibuga lan, ani nagiribudayaba lan lun huma nan; lun hamuga hínsiñe nan hun lau hinarün, gúndaatün hamuga lau hasubudiruni luagu néibuga lan lumoun Núguchi, ladüga ligía íñugutimati nuéi. 29 Ligía ariñagagia nubalin hun, lun danme lan lasuseredun, afiñe humaamuga. 30 «Madimurehanhadina saragu huma, ladüga aniteeli le agumadihabei lidan ubóu le. Lau sun mabafu lan nuagu, 31 lunti ítara luba lan lun lasubudiruni ubóu luagu hínsiñe lan Núguchi nun, ani adüga nani le lubeibei nun. Sará humá, keimoun yáagiñe.

Huan 15

1 Lariñaga Hesusu: «Au tídibubei beibei le tímatimaatibei; Núguchiti ábunagubarun nadü. 2 Chaün lumuti sun limu le minti; gama lumoun atirimuha lumuti le ginbei, harumagüdaléi lúntima lagindun. 3 Huguya, harumaadün lárigi narufudahan hun. 4 Lídanmeme humá aban numa kei lídanñadina lan aban huma. Siñati lagindun aban limu anhein mámañein lubéi luagu ídibu; ítara hiña giñe, siñati hagindun anhein mama lubéi badüleñu hiña nuagu. 5 «Au ídibubei, huguya limu. Ha badüleñutiña nuagu, badüleñu au hawagu, haginduba gibe; ladüga siñati hadügün ni kata anhein díreiñu hiña lubéi nuéi. 6 Ha meredetiña badüleñu nuagu, hagurúba bóugudin, ábame hamabeidun kei burí limu le abudahóubei lun lagudúniwa. 7 «Anhaün asigira badüleñu nuagu, mabulieidun humeime le narufudahabei, gayaraabei hamuriahani le habusenrun ani hibihubei. 8 Ibihati Núguchi uéiriguni dan le gibe lan hin, ani lau lira arufuda humuti luagu nánigu humá disipulu ha tímatimaatiña. 9 Hínsiñetün nun ítara kei nínsiñe lun Núguchi; ítarameme humá lubeiti lidan nínsiñehabu. 10 Anhaün ñüdün lau le nubeibei, hínsiñememebadün nun, ítara kei nidin lau le lubeibei Núguchi, aba hínsiñememe nan lun. 11 «Nadimurehanbei hun ítara lun hagundaarun numa, dayarü láamuga hugundan. 12 Anihán nugumadinbei: Lun hínsiñegua humá hungua kei hínsiñe nun. 13 Lueirin-agei ínsiñeni le gayaraabei gani lani gürigia, lun líchuguni libagari hawagu lumadagu. 14 Numadagu huguya, anhein hadüga le nubeibei. 15 Manügün naadün kei ubúeingu, ladüga ibidiñeti le ladügübei liyubudiri ubúein lun; nanügünün kei numadagu ladüga subudigüda naali sun le lariñagubei Núguchi nun hun. 16 Mama huguya anúadahabalina, au anúadahabalün, ani rúhadina dimurei hun lun hagindun gibe, lun giñe ladurarun hin. Ítara luba líchuguni Núguchi sun le hamuriahan luma lidan niri hun. 17 Ítara liña lubeiti nugumadin hun lun hínsiñegua humá hungua. 18 «Anhaün iyereeguda lun ubóu, subudi huméi luagu iyereeguhadina lan lun hubaragiñe. 19 Lun hamuga lánigu humá ubóu, hínsiñetün hamuga houn gürigia ha lánigu ubóu kei hínsiñe hánigu houn. Anúadaha numutün hádangiñe ha lánigu ubóu, ligía hiyereegunbei lun ubóu ladüga mámaadün lan ubouaguna. 20 Haritagua humá luagu le nariñagubei hun: “Úati musu íñuguti luéi liyubudiri”. Anhein éibaaha hamaadina lubéi, héibaahabadün giñe; anhein giñeti gaganbadi habéi lun narufudahan, gaganbadibaña giñe hun. 21 Hadügübei sun le hun, nuéigiñe, ladüga ibidiñe lan le óunahabalina houn. 22 «Lun hamuga meha miabin nan adimureha houn, maduruntiña hamuga luagu hafigoun; anhein guentó gadurunhaña luagu hafigoun. 23 Ha iyereehabúbaña nun, iyereeguti giñe Núguchi houn. 24 Madurunbaña yebe lun hamuga madügün nan ni kata le úagili adügüti haganagua; guentó ariha hamaali burí katei ligía ani lau sun lira iyereegugidina houn, iyereegu giñe Núguchi houn. 25 Gama lumoun lasuseredunbei le, ladüga lunti lan lagunfulirun dimurei le bürüwañubei lidan halurudun: “Aba niyereegudun houn, mébunouga”. 26 «Danme liabin Sífiri Sandu le lunbei líderagunün, Sífiri le lánina inarüni le lunbei nóunahani luagu lóubadina Núguchi, ligíaba adimureha luagu nufulesein. 27 Huguya, hadimurehaba giñe luagu nufulesein, ladüga númañadün lan lúmagiñe furumiñeti dan.

Huan 16

1 «Nariñaguñein burí katei le hun lun mounwen lan hafiñen nuagu. 2 Habugagubadün tídangiñe haligilisin; wuribabei dan hun darime lun anhaün lan láfaragua furumiñeguarügü gürigia hilagubei, laritaguba luagu leseriwiduña lan lun Bungiu lau lira. 3 Hadügübei lira ladüga ibidiñegili lan Núguchi houn, ibidiñe nuguya houn. 4 Nariñaguñein le hun, lun danme lan le lachülürün dan ligía, lun haritagun luagu ariñaga naali lan meha hun. «Mariñagun numuti meha le hun lúmagiñe binarü ladüga meha húmañadina lan; 5 ánheinti guentó, néibuga lumoun le óunahabalina ani málügüdün lumutina ni aban hídangiñe haliñounbadina lan; 6 hírurügütün luagu nariñaguni katei le burí hun. 7 Inarüni nariñagubei hun: Buítimati hun lun nidin, ladüga ánhana midin, miábinbei Sífiri Sandu humoun lun líderagunün; ani ánhana ñüdün, nóunahabei. 8 Danme liabin, larufudubei ka lan gafigounbaña, ka lan madurunbaña, luma ka lan laguseragüdübaña Bungiu. 9 Larufudubei houn luagu gafigoun hamá lau mafiñen hamá nuagu; 10 lasubudirágüdübei houn luagu madurun hamá, lau larufuduni houn luagu nídiba lan le ñeinhin lubéi Núguchi danme le nígirunün. 11 Líchuguba fe houn luagu laguseragüdün Bungiu, ladüga siádiwaali lan Mafia, le agumadihabei lidan ubóu le. 12 «Gíbegili lunti nariñaguni hun gama lumoun hásiñarubei gunfuranda guentó, 13 gama lumoun danme liabin Sífiri Sandu le lánina inarüni, larufudahabei sun inarüni hun, ladüga madimurehanbei luagu lani lungua; le laganbubei, ligíaba lariñaga. Lasubudirágüdübei katei le burí lunbei lasuseredun hun. 14 Líchuguba uéiriguni nun, ladüga leresibiruba lídangiñe le nani, ábame lasubudiragüdüni hun. 15 Sun le lúmabei Núguchi, nani giñe; ligía nariñagunbei luagu leresibiruba lan Sífiri Sandu lídangiñe le nani, ábame lasubudiragüdüni hun. 16 «Murusun dan lárigiñe le marihin humaadiname; murusunyame dan lárigiñe, ábayame harihinina, ladüga néibuga le ñeinhin lubéi Núguchi». 17 Ábati hálügüdagun hádangiñe lani Hesusu disipulugu hámagua, aba hariñagun: —Ka san mini lan le, lau lariñagun woun: Murusun dan lárigiñe le marihin humaadiname, murusunyame dan lárigiñe, ábayame harihinina, ladüga néibuga le ñeinhin lubéi Núguchi? 18 Ka mini lan lau “murusun dan lárigiñe le”? Úati gunfuranda wamani ka lan uagu ladimureha. 19 Aba lasubudiruni Hesusu luagu busén hamá hálügüdaguni, aba lariñagun houn: —Ariñagatina hun luagu murusun lan dan lárigiñe le marihin humaadiname, murusunya lanme dan lárigiñe, ábaya lanme harihinina. Ligía le uágubei hálügüdagua húmagua? 20 Ninarün hau luagu hayahuba lan, hírugua huguyame; ánhañati gürigia ha lánina ubóu le, hagundaaruba. Lau sun lira, íbini hiru humá, lasansiraguba hirun lun ugundanime. 21 Dan le táguraha lan aban würi, súfuritu ladüga chülüha lan tóurate; lárigiñe lágurahoun irahü, maritagunhaaru luagun gáriti, ladüga ugundani le tasandirubei luagu águrahaaru lan aban irahü ubouagu. 22 Ítara liña giñe, huguya hírutün guentó; narihayabadün, ábameti tabuinchun hanigi lau ugundani, aban ugundani le úabei gayaraati lagidaruni huéi. 23 «Lídanme weyu ligía, málügüdün humaadiname luagu ni kata. Ninarün hau luagu líchugubei lan Núguchi sun le hamuriahan lidan niri luma, hun. 24 Chülǘ lumoun dan le, mamuriahangidün ni kata lidan niri; hamuriaha, ábame hibihin, buin humaamuga lau ugundani. 25 «Ariñaga naali burí katei le hun lau hénpulu; anitebei dan lun madimurehanhadina lanme hun lau hénpulu, ábame nadimurehan furangu hun luagu Bungiu Úguchili. 26 Lídanme weyu ligía, hamuriahaba lidan niri; mariñaguntina luagu nayumuraguba lan lun Núguchi huagu, 27 ladüga ligía guánarügü hínsiñetün lun. Hínsiñetün lun ladüga hínsiñe nan hun, afiñeedün giñe luagu lúmagiñe lan Bungiu niabin. 28 Lúmagiñe Bungiu Úguchili náfurida, aba niabin ya ubouagun; guentó nígiraali ubóu le, néibugaya lumoun Núguchi». 29 Aba hariñagun lani disipulugu: —Anati guentó, badimurehaña furangu, mayusurunga hénpulu. 30 Ariha wamaali guentó luagu subudi lan sun katei bun, moun lan bálügüdün luagu ni kata ladüga subudi bani haritagun gürigia. Luagu lira wafiñera luagu lúmagiñe lan Bungiu biabin. 31 Aba lariñagun Hesusu houn: —Afiñeedünti guentó? 32 Aniteeli oura, ani guentó guentó, danme le hachagaragun sun huguya, kada aban luagu lóubadina, ábame hígirunina nábugua; lau sun mama lan nábuguañadina ladüga anihein Núguchi numa. 33 Nariñagunbalin sun le hun, lun hadarirun darangilaü lidan hafiñerun nuagu. Hasufuriruba ubouagu, gama lumoun ganigi humá, gañei naali ubóu!

Huan 17

1 Lárigiñe lariñaguni Hesusu sun katei le, aba larihin sielun, aba lariñagun: «Núguchi, chülüha nidaani; ruba uéiriguni lun Biráü, ru láamuga giñe Biráü uéiriguni bun. 2 Rúhadibu ubafu lun Biráü hawagu sun gürigia lun líchugun ibagari magumuchaditi houn ha bíchugubaña lun. 3 Anihán lébunabei ibagari le magumuchaditi, lun hasubudirunibu buguya le Bungiu ábanrügüti, le inarüniti, luma lun hasubudirunina, au Hesukrístu le bóunahabei. 4 «Rúhadina uéiriguni bun ya ubouagu, gumú nan giñe le uágubei bóunahana. 5 Guentoti Núguchi, rubei uéiriguni lememe meha nánibei buma lubaragiñe meha ñein lan ubóu. 6 «Subudigüda naali houn ha basagarubaña lídangiñe ubóu lun bíchuguniña nun, kátabu lan. Bánigu meha, aba bíchuguniña nun; ani ñǘdüntiña lau le bubeibei. 7 Guentó, subudi hamaali luagu sun lan le bíchugubei nun búmagiñe lan liabin; 8 ru naali uganu le bíchugubei nun houn ani resibi hamuti, ani subudi hamaali luagu inarüni lan luagu búmagiñe lan niabin, afiñeeña giñe luagu buguya lan óunahabalina. 9 «Ayumuraguatina bun hawagu; mayumuraguntina hawagu lánigu ubóu, nayumuragun hawagu ha bíchugubaña nun, ladüga bani hamá. 10 Sun le nani, bani, le bani, nani; ani arihúati nuéirigun hadan. 11 «Au, meredeedina ubouagu; anhein hagía, herederuba. Au, néibuga bumoun. Núguchi Sánduti, góunigibaña ha bíchugubaña nun lau bubafu, lun lidan hamá aban le tímatimaati kei au buma. 12 Dan meha le hama nan ubouagu, góunigi numutiña meha ha bíchugubaña nun lau bubafu; meferidiruntina ni aban hádangiñe luéidigia le meha féridihalibei, lun lagunfulirún le bürüwañubei tidan Bererun. 13 «Guentó, néibuga le ñeinhin bubéi; luagu anahagua lan ubouagu ariñaga numuti burí katei le lun habuinchun lau ugundanimeme le nuágubei. 14 Ru naali bererun houn, aba heyereegudún lun ubóu, ladüga mama hamá lánigu ubóu ítara keisi mama nan lánigu ubóu. 15 Mamuriahantina buma lun basagaruniña ubouagugiñe, namuriahan buma lun bóunigiruniña luéi wuribani. 16 Ítara kei mama nan lani ubóu, mama giñe lani ubóu hagía. 17 Deregeguagüda baña houngua bun, lau lubafu bererun le inarünibei. 18 Kei bóunahanina hadoun lánigu ubóu lau uganu lánina asalbaruni, ítara giñe nóunahaniña hadoun lánigu ubóu. 19 Ani deregeguatina nungua bun hawagu, lun giñe hederegeragun houngua bun le tímatimaati. 20 «Mámarügüñein hawagu namuriaha buma, amuriahatina giñe hawagu ha lúnbaña hafiñerun nuagu danme le haganbuni uganu hámagiñe. 21 Amuriahatina buma lun lidan hamá aban sun hagía, lun ábanmeme hamá wama kei au buma, buguya numa, lun lidan hamá aban buidu buidu, lun lafiñerun ubóu luagu bóunahan nan. 22 Ru naali uéiriguni lememe bíchugubei nun houn, lun ábanmeme hamá kei ábanmeme wamá au buma; 23 au hadan, buguya nidan, lun hayabin lun ábanmemebaña lan buidu buidu, subudi láamugei ubóu luagu bóunahan lan au, ani hínsiñe hamá bun saragu kei nínsiñe bun. 24 «Núguchi, buguya íchugubaliña nun, busentina lun númabaña lan le ñein numuti, lun harihini uéiriguni le bíchugubei nun; ladüga hínsiñegubeiñadina bun lubaragiñe ladügǘniwa ubóu. 25 Núguchi richaguati, ibidiñetibu houn lílana ubóu; gama lumoun subuditibu nun, subudi hamaali giñe wügüriña ha luagu bóunahan lan au. 26 Subudigüda naali houn kátabu lan, ani nasubudiragüdamemebadibu, lun ñein lan ínsiñeni le buágubei nun hadan, lun giñe ñein nan hadan».

Huan 18

1 Lárigiñe lariñaguni Hesusu katei le, aba láfuridun hau lani disipulugu lun houdin loubafurugun duna le Sedurón. Ñeinñein aban fulasu le burí ñein lubéi tídibu oliwu, ñeinhin lubéi lebelura Hesusu hau lani disipulugu. 2 Subudi lumuti giñe Húdasi le alugurubalin Hesusu, fulasu ligía, ladüga óundaraguañahaali Hesusu ñein hama lani disipulugu. 3 Aba lubeiti lachülürün Húdasi ñeinhin hau saragu súdaragu, hóunahan hábutigu fádirigu hama fariséugu. Gárumatetiña, barütiña giñe lanpu luma tochi. 4 Kei subudi laali lan Hesusu le lunbei lasuseredun lun, aba láfuridun, aba lariñagun houn: —Ka háluahabei? 5 Aba hariñagun lun: —Wáluahañein Hesusu le Nasarétüna. Lariñaga Hesusu houn: —Au Hesusu le háluahabei. Ñéinñeinti Húdasi le ederegerubalin hama. 6 Dan lariñagunbei Hesusu houn luagu ligía lan le háluahabei, aba houdin hárigoun aba héiguadunga. 7 Ábaya lariñagun Hesusu houn: —Ka háluahabei? Aba hariñagun lun: —Wáluahañein Hesusu le Nasarétüna. 8 Ábati lariñagun Hesusu houn: —Ariñagaadinatia hun luagu au lan. Anhein au lubéi háluahabei, ígira humaña ha lun houdin. 9 Lasuseredunbei lira lun lagunfulirun le lariñagubei Hesusu guánarügü: «Meferidirunti ni aban hádangiñe ha bíchugubaña nun». 10 Ábati lasagarunu Simón Féduru lefeinte, aba líbuguni larigei aban lumusun fádiri le íñutimabei gíriti Maluku. 11 Aba lariñagun Hesusu lun Féduru: —Daboun befeinte tárigoun. Anhein ru laali lubéi Núguchi uniñein gífiti le nun, moun lumuti funagia nátuni? 12 Ábati hanügüni súdaragu, gumadan hama hasudaranigu huríu, Hesusu adaüra, aba hagüraguni. 13 Lárigiñe, aba hanügüni lúbiñoun Anasi. Anasi ligía limedamurubei Gáifasi, fádiri le íñutimabei lidan irumu ligía. 14 Gáifasi ligía, lememe meha ariñagubei houn huríu luagu buítima lan houn lun lounwen aban wügüri hawagu sun gürigia. 15 Aba lidin Simón Féduru luma amu disipulu, lárigi lárigi Hesusu. Keiti subudi lani fádiri le íñutimabei disipulu ligía, aba lebelurun luma Hesusu lidoun tibürürün luban fádiri; 16 ánheinti Féduru, aba lerederun bóugudi lubadu bena. Ligía láfuridunbei disipulu ligía adimureha tuma to óunigirubalin bena, lun lebelaagüdüni Féduru. 17 Ábati tálügüdüni óunigirutu bena Féduru: —Ma buguya aban hádangiñe lani gürigia le disipulugu? Lariñaga Féduru: —Mama au. 18 Keiti diliga lubéi, aba háfuragun musu hama súdaragu watu, rara hañati ñein abacharagua. Ñeinñein giñe Féduru hama, abacharagua larügürügü watu. 19 Aba lagumeserun fádiri le íñutimabei álügüdaguei Hesusu kátaña lan lánibaña disipulugu, katei lan giñe larufudahabei. 20 Lariñaga Hesusu lun: —Bóugudi nadimureha ligibugiñe sun ubóu; súnwandan narufudahan tidan ligilisi luma ténpulurugu le ñein lubéi hóundaragua sun huríu; madügüngidina lubeiti ni kata aramudaguarügü. 21 Ka uagu au lubéi bálügüda? Álügüda baña ha aganbubalina, hagialá ariñagei le uágubei nadimureha houn. Subudi hamuti le nariñagubei houn. 22 Dan lariñagunbalin Hesusu katei le, aba liabin aban hádangiñe súdaragu ha tánina ténpulu, aba lagayuahan ligibuagun, aba lariñagun lun: —Ítara liña san bóunabuni fádiri le íñutimabei? 23 Lariñaga Hesusu lun: —Anhein ariñaga nubéi wuribati, ariñagabéi halíañein lan luriban; ánheinti buidu lubéi le nariñagubei, kagia uagu bagayuaha nuagu? 24 Ábati lóunahani Anasi güragu lun Gáifasi, fádiri le íñutimabei lidan irumu ligía. 25 Sunti dan le, anihagua buga Féduru abacharagua larügürügü watu; aba hariñagun lun: —Ma san buguya aban hádangiñe lani gürigia le disipulugu? Aba leyeedagun Féduru, aba lariñagun: —Mama au. 26 Ábati lálügüdüni aban hádangiñe lumusuniña fádiri le íñutimabei, aban liduhe le líbugubei Féduru arigei: —Ma funagia ariha numutibu luma lidan fulasu le burí ñein lubéi tídibu oliwu? 27 Ábaya leyeedagun Féduru; lidan oura ligía, aba layuguruhan gayu. 28 Ábati hanügüni Hesusu lúbiñegiñe Gáifasi lun lúbiñoun gumadan. Arugadeina liñati, mebelutiñati huríu palasiurugun luéi hawiyedun, siñaalime gadan lániña adineruni le lánina Luéyuri Esefuruni. 29 Ligía láfuridunbei Pilatu lun ladimurehan hama, aba lariñagun houn: —Ka san lidurunbei gürigia le huma? 30 Aba hariñagun lun: —Lun hamuga madügün lan wuribani, mederegerun wamuti hamuga bun. 31 Ábati lariñagun Pilatu houn: —Barǘ huméi, aguseragüda huméi kei lariñaguni hilurudun guánarügü. Hariñaga huríu lun: —Wagia huríu, marichatiwa lun wasiadirun ni aban gürigia lun lounwen. 32 Ítara liña lagunfulirún le lariñagubei Hesusu luagu ida luba lan lounwen. 33 Ábaya lebelurun Pilatu palasiurugun, aba lagúarun lun Hesusu, aba lariñagun lun: —Buguya san Harúeitebei Huríu? 34 Aba lariñagun Hesusu lun: —Luagu bani bungua bálügüdaha luagu lira, odi ladüga hariñaguni amu bun nuagu? 35 Lariñaga Pilatu lun: —Huríu funagia au? Binasiñun hama hábutigu fádirigu, hagía ederegerubalibu nun. Kagia bidurunbei? 36 Ábati lariñagun Hesusu lun: —Mama lánina ubóu le narueihan; lun hamuga ítara liña lan, hageindaguña hamuga nánigu lun mederegerúniwa nan houn lúrudugu huríu. Mama yaana narúeihan. 37 Ábati lariñagun Pilatu lun: —Uruei lubeiti buguya? Lariñaga Hesusu lun: —Buguya ariñagubei luagu urúei nan. Lun le nágurahoua, lun le niabin lidoun ubóu le: Lun nariñaguni le inarünibei. Sun ha gaganbadibaña lun inarüni, aganba hamuti le nariñagubei. 38 Lariñaga Pilatu lun: —Káteiti inarünibei? Lárigiñe ladügüni Pilatu álügüdahani le, ábaya láfuridun adimureha hama huríu, aba lariñagun houn: —Madaritina ni murusun duru luagu wügüri le. 39 Kei hechu humá lun nígiragüdün aban adaürǘti hun lidan fedu le Luéyuri Esefuruni, busentün lun nígiragüdüni Hesusu le harúeite huríu? 40 Ábaya hagúaragun sun hagía: —Mígiragüdabei le! Barawási lan bígiragüda! Barawási ligía, aban híweruti.

Huan 19

1 Ábati lanügüni Pilatu Hesusu, aba lóunahan abeichagüdei, 2 aba híchugun súdara aban ridi lauti hiiyu lábulugu Hesusu, aba hadaüraguagüdüni tau aban daüguaü koloru guchu. 3 Danmeme yarafaaña lubadun, ariñageina: —Gabagarilá Harúeite Huríu! Ábaha hagayuahan ligibuagun. 4 Ábayati láfuridun Pilatu, aba lariñagun houn huríu: —Nasagaraali ñahoun lun hasubudiruni luagu madari nan duru luagu. 5 Aba láfuridun Hesusu lau ridi lauti hiiyu lábulugu, tau ladaüragun koloru guchu. Ábati lariñagun Pilatu houn: —Anihán wügüri ligía! 6 Dan harihinbalin hábutigu fádirigu hau sun súdaragu, aba hagumeserun agúaraha: —Dáguabei luagu gurúa! Dáguabei luagu gurúa! Lariñaga Pilatu houn: —Barǘ humeiti, dagua huméi luagu gurúa, ladüga au, madaritina ni murusun duru luagu. 7 Aba hariñagun huríu lun: —Wagia galuruduntiwa ani según walurudun, lunti lounwen ladüga lariñagun luougua luagu Liráü lan Bungiu. 8 Dan laganbunbalin Pilatu le, ábatima lanufudedun. 9 Ábaya lebelurun palasiurugun, aba lariñagun lun Hesusu: —Halíana san buguya? Móunabunti Hesusu ni kata. 10 Ábati lariñagun Pilatu lun: —Móunabun bumutina san? Ibidiñeti san bun luagu gabafu nan lun nígiragüdünibu, gabafu au lun nádaraguagüdünibu luagu gurúa? 11 Lariñaga Hesusu lun: —Úati hamuga ni murusun ubafu buma nuagu lun hamuga michu lani Bungiu bun; ligía wéiritima lubéi lifigoun le ederegerubalina bun sügǘ bau. 12 Lúmagiñe oura ligía, aba lálugun Pilatu ida luba lan lígiragüdüni Hesusu. Aba hagúaragun huríu lun: —Anhein bígiragüda, mama buguya lumada urúei Rómana! Furumiñeguarügü le ariñaguti luougua luagu urúei lan, lágani urúei Rómana! 13 Dan laganbunbalin Pilatu lira, aba lóunahan asagarei Hesusu, aba lañuurun luagu haláü le aguseragülei, ubaraü le unbei hariñaga Dübü, Gabatá lidan hererun huríu. 14 Dan amidihali, le aban weyu lubá Luéyuri Esefuruni. Aba lariñagun Pilatu houn huríu: —Anihán hurúeite! 15 Aba hagúaragun: —Hilala! Hilala! Dáguabei luagu gurúa! Lariñaga Pilatu houn: —Busentün funagia nádaraguni hurúeite luagu gurúa? Hariñaga hábutigu fádirigu lun: —Marúeitetiwa amu luéi urúei Rómana. 16 Lau lira, aba lederegeruni Pilatu houn lun ládarawagun luagu gurúa, aba hanügüni. 17 Ábati láfuridun Hesusu barüinaléi luguruan lun lidin lidoun fulasu le unbei hariñaga Lufulasun Labu Úgubu, Gólugota lidan hererun huríu. 18 Ñein hádaraguei luagu gurúa, dagua hagía bián wügüriña úara luma, aban luéigiñe kada louba. 19 Aba lóunahan Pilatu íchigagüda aban abürühóuni luagu gurúa, lariñaga ñein: «Hesusu Nasarétüna, Harúeite Huríu». 20 Saragu haña hádangiñe huríu aliihati abürühóuni ligía ladüga fulasu le ñein lubéi hádaraguei Hesusu luagu gurúa, madiseti uburugugiñe, ani lidan ebüréu, güriegu, luma latín labürüdǘwa. 21 Ligía hariñagunbei hábutigu hafadirin huríu lun Pilatu: —Mabürüdabá ñein “Harúeite Huríu”; bürüba “Le ariñagubei luagu Harúeite lan Huríu”. 22 Aba lariñagun Pilatu houn: —Le bürǘ naalibei, bürǘ naali. 23 Lárigiñe hádaraguni súdaragu Hesusu luagu gurúa, aba hanügünu ladaüragun, aba hadügün gádürü fánreinti tau, aban fánreinti lun kada súdara. Aba giñe hanügünu lisimisin; kei máhüchawagun tubéi, ábanrügüñoun fiesu íñugiñe lun ǘnabun, 24 aba hariñagun súdaragu hámagua: —Maheiridagua wamóun, áhurera wamá tuagu, ariha wamaamuga kaba lan agañeiroun. Ítara liña lagunfulirun le tariñagubei Lererun Bungiu: «Fánreingua hamutu nadaüragun hádangua, áhurera hagía tuagu nisimisin kaba lan agañeiroun». Ítara liña lubeiti hadügüni súdaragu. 25 Ñeinñoun lúguchu Hesusu yarafa lun gurúa tuma tamulelua, María to lúmari Küleofási tuma María Mágüdalena. 26 Dan larihinbarun Hesusu lúguchu rara lubadu disipulu le hínsiñebei lun saragu, aba lariñagun tun lúguchu: —Núguchu, anihán biráü. 27 Aba lariñagun lun disipulu: —Anuhán búguchu. Lúmagiñe oura ligía, aba leresibirunu disipulu ligía lúbiñe. 28 Lárigiñe sun katei le, kei subudi lani Hesusu luagu gúnfulihali lan lau sun le lunbei ladügüni luagu wasalbarun, aba lariñagun, lun lagunfulirún le tariñagubei Lererun Bungiu: —Mágürabuhaadina. 29 Ñeinñein aban fudu tau diwéin garühütu, aba hadüdüragüdün aban mudusi tidan diwéin tuguya, aba híchuguni luagu aban wewe, aba hínchuni luagun liyuma. 30 Aba látunu Hesusu diwéin garühütu tuguya, aba lariñagun: —Gúnfuliha sun katei. Aba labuluchagun, aba lounwen. 31 Weyu ligía, aban weyu lubá Luéyuri Esefuruni, mabusenrúntiñati huríu lun lerederun hágubu gürigia luagu gurúa lidan luéyuri emeraaguni, ladüga wéiriti weyu ligía. Ligía hamuriahanbei luma Pilatu lun lóunahan áhalahei hayada ha dáwaguñubaña luagu gurúa, lun giñe lagidarún hágubu ñéingiñe. 32 Ábati houdin súdaragu, aba háhalachuni liyada furumiñeti wügüri hádangiñe ha dáwaguñubaña luagu gurúa úara luma Hesusu; lárigiñe, aba háhalachuni liyada le aban. 33 Dan le hayarafadunbei lun Hesusu, aba harihin luagu hilaali lan, ligía máhalachun hamaali lubéi liyada. 34 Aba liabin aban súdara, aba límiruni Hesusu lóubawagun tau aban eféin, aba láfuridun hitaü luma duna ñéingiñe. 35 Le arihubalin le, ligía abahüdagubalin, ani ariñaga lumuti inarüni; subudi lumuti luagu ariñaga lani inarüni lun giñe hafiñerun. 36 Ladüga lasuseredunbei burí katei le, lun lagunfulirun le tariñagubei Lererun Bungiu: «Máhalachunwabei ni aban abuu luagu». 37 Ariñagati giñe tidan Lererun Bungiu: «Harihubei le hímiragubei». 38 Lárigiñe sun katei le, ñeinñein aban wügüri Arimatéana, gíriti Hosé, falá lumuti meha wügüri ligía Hesusu, lau sun aramudaguarügü lan ladügei ladüga lanufude hawéi huríu; aba lamuriahani lúgubu Hesusu luma Pilatu. Aba líchuguni lun, aba lanügüni Hosé lúgubu Hesusu. 39 Aba giñe liabin Nikodému, le meha ñǘdünbei ayanuha luma Hesusu guñoun, aba liabin lau saragu ibiñein. 40 Ábati hanügüni Hosé luma Nikodému lúgubu Hesusu, aba hóuburaguni tau gamisa to túaguatu lau ibiñein ligía según hagaburi huríu lubá hábunahan. 41 Ñeinñein aban fuluri-agei lidan fulasu le ñein lubéi hádaraguei Hesusu luagu gurúa; lídanti fulasu ligía, ñeinñein aban umúahaü iseri le mayusurúngili. 42 Ñeinhin híchigei lúgubu Hesusu, ladüga yarafa lan umúahaü ligía, ladüga giñe, lagumesera lan buga luéyuri emeraaguni.

Huan 20

1 Weyu dimaasu, lubá larugan dan le búrigagili, aba tidin María Mágüdalena arihei umúahaü; dan tachülürünbei ñein, úaali dübü le lidáü umúahaü ñein. 2 Aba tidin éibaagueina le ñeinhin wabéi au luma Simón Féduru, aba tariñagun woun: —Barǘ hamá Hesusu lídangiñe lumuaha, haliñoun funa híchigei. 3 Ábati wáfuridun, aba woudin luagun umúahaü. 4 Úara woudin biángubei wagía éibaagueina; furesetina luéi Féduru, aba nachülürün furumiñe luagun umúahaü. 5 Aba nélemuchun ariha ñeinhin, gamisarügüñoun nariha ñein, mebelutina. 6 Lárigiñe, aba lachülürün Simón Féduru, aba lebelurun lidoun umúahaü. Gamisa to auboun lagürawagúa Hesusu, tuguyarügüñoun giñe lariha ñein. 7 Gamisati to auboun lóuburawagua lichügü Hesusu, mama lídanñoun aban tuma to burí auboun lagürawagúa; hóuburagu tiña tábugua. 8 Aba giñeti nebelurun, aba narihini le asuseredubei, aba nafiñerun luagu saraali lan Hesusu lídangiñe óunweni. 9 Ligíaaliti gunfuranda nani le tariñagubei Lererun Bungiu luagu lásaaruba lan Hesusu lídangiñe óunweni. 10 Ábati wagiribudun wábiñoun. 11 Ánhounti María, aba terederun bóugudi ayahuaha lubadu umúahaü. Sun anuhán lan ayahua, aba télemuchun ariha lidoun umúahaü; 12 aba tarihin bián ánheligu, harutu hadaüragun, ñun le ñein lubéi buga lúgubu Hesusu, aban lichügügiñe, aban lugudigiñe. 13 Aba hariñagun ánheligu hagía tun: —Ka uagu bayahua? Tariñaga houn: —Barǘ hamá Nabureme, ibidiñeti nun halía lan híchigei. 14 Kei tariñagun ítara, aba tadigiragun, aba tarihini Hesusu, anihán lan ñein, ibidiñeti tun luagu ligía lan. 15 Ábati lariñagun Hesusu tun: —Ka uagu bayahuaha? Ka báluahabei? Sunti tariñagun luagu le lan óunigirubalin fuluri-agei adimurehabei tun; aba tariñagun lun: —Anhein banügün lubéi, ariñagabéi nun halía lan bíchigei, barǘ náamugei. 16 Ábati lariñagun Hesusu tun: —María! Aba tagararagun, aba tariñagun lun lidan hererun huríu: —Rabuni! (mini lan lira, «Máisturu»). 17 Lariñaga Hesusu tun: —Maguurabá nuagu, ladüga mamudeirúngidina le ñeinhin lubéi Núguchi. Beiba, bariñagame houn nani disipulugu luagu néibuga lan le ñeinhin lubéi Núguchi, le giñe Húguchi, Nubungiute le giñe Hubungiute. 18 Ábati tidin María Mágüdalena awisaraña disipulugu luagu ariha taali lan Hesusu, ani ariñaga lani burí katei le tun lun tariñaguni houn. 19 Weyuméme ligía guñoun, óundaragu haña disipulugu; geleinñu liñati bena hau ladüga hanufude hawéi huríu. Ligía lebelurun Hesusu, aba lararamun hamidangua, aba labusurun houn ítara: —Ñeinlá darangilaü hidan. 20 Lárigiñe lariñaguni lira, aba larufuduni lúhabu luma louba houn. Aba hagundaaragun disipulugu lau harihini Hesusu. 21 Ábaya lariñagun Hesusu houn: —Ñeinlá darangilaü hidan. Ítara kei lóunahanina Núguchi, ítara liña giñe nóunahanün. 22 Ábati láfurun hawagun, aba lariñagun houn: —Resibi huméi Sífiri Sandu. 23 Anhein feruduna humá hafigoun amu, ferudunawaali; anhein ua feruduna humani, rédeihali, úouga ferudunawa lan. 24 Tomasi, aban hádangiñe duusu disipulugu le unbei hariñaga Madou, úatiti hama dan le liábinbei Hesusu. 25 Lárigiñe, aba hariñagun ha híbiri disipulugu lun: —Ariha wamaali Wabureme Hesusu. Lariñaga Tomasi houn: —Anhein marihin nan lárigi gürabu luagu lúhabu, daneime nifinga lidoun huyu le lárigi gürabu, da núhabu lidoun louba, siñabei nafiñerun. 26 Widü weyu lárigiñe, óundaragu háñaya disipulugu tidan aban muna, ñéinñeinti Tomasi hama dan ligía. Lau sun geleinñu liña lan bena hau, aba lebelurun Hesusu, aba lararamun hamidangua, aba labusurun houn ítara: —Ñeinlá darangilaü hidan. 27 Aba lariñagun lun Tomasi: —Dabei bifinga ñahoun, arihabéime núhabu, dabeime búhabu lidoun nouba. Masigirabá lau lilouguan afiñeni, afiñebá! 28 Ábati lariñagun Tomasi: —Nabureme, Nubungiute! 29 Lariñaga Hesusu lun: —Tomasi, afiñeedibu guentó, ladüga ariha báadina lan; fuleseiwatiña ha afiñerubaña, marihinga hagía. 30 Adügayati Hesusu amu saragu milaguru hagibugiñe lani disipulugu, le úabei bürüñu tidan líburu to. 31 Labürüdǘnbei burí le, lun hafiñerun luagu Hesusu lan Krístubei, le Liráü Bungiu, lun giñe gabagari humá keisi lánigu lau hafiñerun.

Huan 21

1 Lárigiñe, ábaya larufudagun Hesusu lungua houn lani disipulugu laru duna le gíribei Tiweriasi. Anihán ligaburi ladügüni: 2 Lídanñanu aban Simón Féduru, Tomasi le unbei hariñaga Madou, Natanaéli, le lílana Kaná le lani Galiléa, lirahüñü Sebedéu, hámaya bián hádangiñe lani Hesusu disipulugu. 3 Aba lariñagun Simón Féduru houn: —Néibuga eseniha. Aba hariñagun lun: —Wéibuga giñe buma. Aba hádinun tidoun hagune, aba houdin; sun áriebu ligía mañuguntiña ni kata. 4 Dan le arugadeina lubéi, aba harihini Hesusu ñein laru duna, ibidiñeti yebe houn disipulugu luagu Hesusu lan. 5 Ábati lariñagun houn: —Numadagu, mañugungidün san? Hariñaga lun: —Uá. 6 Ábati lariñagun Hesusu houn: —Chü humá luéigiñe tóunwenren ugunei, hañuguba. Aba hágurun, lárigiñe siñá yebe hachawarunu seni dúnarugugiñe le hiibe úduraü tidan. 7 Ábati nariñagun, au Huan, lun Féduru: —Hesusutia le! Kei laganbun Simón Féduru luagu Hesusu lan, aba ladaürünu ladaüragun, aba lachubarun dúnarugun. 8 Ha híbiri disipulugu, aba houdin larun beya tau ugunei, aduruuheina hamóun seni buin hau úduraü, kei ábanrügüñein lan san méturu hadise luéi beya. 9 Dan le hararirunbei múarugun, aba hadarirun watu gemeti lau eñeguraü, lau aban úduraü ligibuagu tuma fein. 10 Aba lariñagun Hesusu houn: —Barǘ humá fiu hádangiñe úduraü ha hadigibaña. 11 Aba ládinun Simón Féduru tidoun ugunei, aba ladurugudunu seni larun beya buin hau úduraü wéinamutiña, san-dimí-san-ǘrüwañanu; lau sun hiibe, maheiridaguntu seni. 12 Ábati lariñagun Hesusu houn: —Higougu, hata bachati. Úati ni aban hádangiñe disipulugu álügüdüti katei lan, ladüga subudi hamani luagu Hesusu lan. 13 Aba liabin, aba lanügünu fein lúhaburugu, aba líchugunu houn, ligiaméme ladüga lau úduraü. 14 Ligía lǘrüwan larufudagun Hesusu lungua houn lani disipulugu lárigiñe lásaarun lídangiñe óunweni. 15 Lárigiñe hatun bachati, aba lariñagun Hesusu lun Simón Féduru: —Simón, Liráü Huan, hínsiñetina san bun sügǘ lau nínsiñe houn ha? Lariñaga Féduru lun: —Anha, Nabureme, subuditi bun luagu hínsiñe ban nun. Lariñaga Hesusu lun: —Góunigibañati nánigu. 16 Ábaya lálügüdüni luagu libiaman wéiyaasu: —Simón, liráü Huan, hínsiñetina san bun le tímatimaati? Lariñaga Féduru lun: —Anha, Nabureme, subuditi bun luagu hínsiñe ban nun. Lariñaga lun: —Góunigibañati nánigu. 17 Ábaya lálügüdüni luagu lǘrüwan wéiyaasu: —Simón, liráü Huan, hínsiñetina san bun? Aba lírudagun Féduru ladüga lálügüdüni Hesusu luagu lǘrüwan wéiyaasu anhein hínsiñe lubéi lun; aba lariñagun lun: —Nabureme, subuseti sun katei bun. Subuseti bun luagu hínsiñe ban nun. Aba lariñagun Hesusu lun: —Góunigibañati nánigu. 18 Ninarün bau luagu dan lan meha nibureingidibu, sánsiguatibu aba bidin le ñeinhin lumuti babusenra; gama lumoun danme le wéiyaadibu, iñurarügü báalime barüna, ábame lagüürüni somu badi, ábame lanügünibu le ñeinhin lumuti mabusenrun ban bidin. 19 Lau lariñaguni Hesusu katei le, lasubudiragüdüñein ida luba lan ligaburi lounwen Féduru, lun líchugun uéiriguni lun Bungiu lau. Lárigiñe, aba lariñagun lun: —Falabana! 20 Dan ladigiragunbei Féduru, aba larihin luagu anite lan disipulu le hínsiñetimabei lun Hesusu hárigi hárigi, lememe añuurubei lóubagiñe Hesusu lidan adineruni, le giñe álügüdübalin Hesusu kaba lan wádangiñe ederegerei. 21 Dan larihinbalin Féduru, aba lariñagun lun Hesusu luagu: —Nabureme, an san le, kaba san asusereda lun? 22 Lariñaga Hesusu lun: —Ánhana busén labagaridun darime nagiribudun, kámegia buma? Buguya, falabana. 23 Ábati léibaagun dimurei hadan híbiri lánigu Hesusu luagu móunwenbei lan nege disipulu ligia; mariñagunti Hesusu luagu móunwenbei lan, ariñagarügüti: «Ánhana busén labagaridun darí lumoun nagiribudun, kámegia buma?» 24 Ligiaméme disipulu ligía, le achoururubalin burí katei le, abürühabarun giñe gárada to, to haliihaboun guentó. Ani subudiwati luagu inarüni lan le lariñagubei. 25 Anihein giñe saragu katei ladüga Hesusu; anhein hamuga abürühóua aban aban, afiñewati luagu mabara tan hamuga burí líburu to abürühóutu lau lidan sun ubóu.

Adügaü 1

1 Lun Teófilu: Abürühatina bun tidan furumiñetu nigaradan luagu sun le ladügübei Hesusu luma le larufudahabei, lúmagiñe lagumeseha luadigimari 2 darí lumoun weyu le lamudeirúnbei sielun. Lubaragiñebei lidin sielun, lau lubafu Sífiri Sandu ruti dimurei houn apostolugu ha meha lanúadirubaña. 3 Lidan bián-wein weyu le laubei ubouagu lárigiñe lásaarun lídangiñe óunweni, arufudaguati lungua furangu houn saragu wéiyaasu luagu winwan lan. Aba buriti ladimurehan houn luagu larúeihan Bungiu. 4 Dan meha le hámagili lubéi apostolugu Hesusu, ariñagati meha houn lun máfuridun hamá lídangiñe uburugu Herusalén; lariñaga houn: —Aguraba humá lagunfulirun füramasei le líchugubei Núguchi hun, le uágubei nariñaga hun. 5 Subudi humuti luagu badiseigüda lan Huan lau duna; gama lumoun nasubudiragüdüñein hun luagu málühadün lan giñe anhaün badiseiwa lau Sífiri Sandu. 6 Danti le óundaraguñuhaña lan apostolugu luma Hesusu, aba hálügüdüni: —Wabureme, anihán san dan le lunbei bíchuguniya Ísüraeli lun larúeihan? 7 Lariñaga Hesusu houn: —Siñati hasubudiruni ka lan weyu o ka lan dan lanúadirubei Núguchi lau lubafu lun ladügüni katei le. 8 Gama lumoun danme le liabin Sífiri Sandu huagun, hibihuba ubafu lun gefén humá nuagu, dandu Herusalén kei sun lóubawagu Hudéa, Samaria, chülǘ lumoun lidise-agei fulasu ubouagu. 9 Lárigiñe lariñaguni Hesusu katei le, sun añaha lan aríaguei, aba liñurúniwa; aba liabin aban dúeri, aba ladouragun lau, aba marihin hamaali lan. 10 Ñéinñanu aríagua sielun sun amudeireina lan Hesusu, ligía hasaliragun bián wügüriña harugabu, harutu hadaüragun; 11 aba hariñagun houn: —Wügüriña Galiléana, ka uagu heredera aríagua sielun? Hesusuméme le amudeirubei sielun húmagiñe, liábiyaba ítarameme kei harihin lidin. 12 Ábati hagiribudun apostolugu luéigiñe wübü le gíribei Oliwu lun uburugun Herusalén, yarafati kei burí milu méturu. 13 Dan le hachülürünbei uburugun, aba hamudeirun lidoun rumu íñuti. Ñeinñein Féduru hadan, Santiagu, Huan, Andürési, Felipe, Tomasi, Barütolumé, Matéu, Santiagu le liráü Alüféu, Simón le lídanbei adamurini le gíribei Kananísüta luma Húdasi le lamulen Santiagu. 14 Óundaraguañahatiña sun hagía súnwandan lun hafurieidun hama ha híbiri würiña, María to lúguchu Hesusu, hama lamulenu. 15 Luagu aban weyu lidan dan ligía, aba lararamun Féduru hagibugiñe sun afiñetiña ha ñéinbaña, hawara san-wein gürigia, aba lariñagun houn: 16 «Niduheñu, lunti buga lagunfulirun le lariñagubei Sífiri Sandu liyumulugugiñe Dawidi tidan Lererun Bungiu, lidan le ladimurehanbei luagu Húdasi, le adundehabaliña ha anügübalin Hesusu adaüra. 17 Aban meha hádangiñe wánigu, Húdasi, ani gafanranti meha lidan wawadigimari. 18 Gama lumoun aba lidin, aba lagañeihan aban fulasu lau seinsu le afayeirúbei lun luagu wuribani le ladügübei. Aba lábürühan íñugiñe, aba lafaünchün, aba láfuridun sun lisasa. 19 Dan le haganbunbalin gürigia ha aganóubaña Herusalén, aba háchuni fulasu ligía, Aselidama (mini lan lidan hererun: “Lufulasun Hitaü”). 20 Ladüga bürüwañu liña tidan liliburun Sálumu: “Redeitá luban málouga, ua hamá aganóutiña tidan”. Ariñagati giñe ñein: “Rualá lubara lun amu”. 21 «Ítara liña lubeiti, lunti wanúadahan aban wügüri wádangiñe le meha wámati sun dan le wama lubéi Hesusu, 22 lúmagiñe dan le labadiseirunbalin Huan Hesusu darí lumoun dan le lamudeirúnbei sielun, lun leweñegua lan Húdasi, lun gayaraabei lan líchugun fe úara wama luagu láguyugun Hesusu lídangiñe óunweni». 23 Ábati híridun bián hádangiñe: Hosé, lememe gíribei Barüsawási, lememe giñe gíribei Hustu, luma Matíasi. 24 Aba hafurieidun ítara: —Wabureme, buguya le subudihabúbei tun hanigi sun gürigia, arufudabéi woun ka lan hádangiñe bián wügüriña ha banúadirubei 25 lun leseriwidunibu keisi apostolu leweñegua Húdasi. Ladüga féridi laali Húdasi lubara ladüga lafigouhan, ani ñǘdünha lidoun fulasu le ladünabei. 26 Ábati hadügün ubunuruni, aba lábürühan luagun Matíasi. Lúmagiñe oura ligía, aba ábanhali lan hádangiñe apostolugu.

Adügaü 2

1 Dan lachülürünbei luéyuri fedu le Pentekosutesi, óundaragu haña sun lánigu Hesusu lidan aban fulasu. 2 Sódini aba laganbún aban areinchuni ñǘbuinti siélugiñe kei dan le láfurun aban garabali héreti, aba laganbún tidan sun muna to ñein habéi. 3 Ábati lasaliragún watu gemeti kamá hamuga iñeñein lóugiñe hachügü, afanreinhóuañu lóugiñe kada aban hádangiñe. 4 Aba habuinchun sun hagía lau Sífiri Sandu, aba hagumeserun adimureha lidan burí amu luwuyeri iñeñein luéi hererun según ladimuregüdüniña Sífiri Sandu. 5 Lidoun burí dan ligía, ñéinburiñanu huríu Herusalén ha gúnfulitiña lidan hafiñen; ñǘbuintiña lídangiñe sun fulasu ubouagu. 6 Dan le haganbunbalin areinchuni ligía, aba hóundaragunga gürigia, ibidiñeha houn kaba lan hasaminara ladüga kada aban hádangiñe gürigia hagía aganba hamuti le ariñawagúbei lidan hererun guánarügü. 7 Aba taweiridun hanigi, aba hariñagun hámagua: —Ma funagia Galiléana ha adimurehabaña? 8 Ida liñati waganbunbaliña adimureha lidan lererun kada aban wádangiñe? 9 Añahein gürigia Párütiana ya, Médiana, Elamüna; Mesopotámiana, Hudeana, Kapadósiana, Póntuna hama Ásiana; 10 Fürihiana, Panfiliana, Ehiptuna luma lídangiñe burí fulasu Áfürika le yagürounmémebei luéi Sirene. Añahein giñe Rómana aganóutiña ya; 11 añahein hádangiñe huríu ladüga huríu hamá hagübürigu; híbiri, barǘ hamaali ligaburi hafiñen huríu. Añahein giñe gürigia Küretana hama Arawiana; sun wagía aganba wamutiña adimureha luagu luéirigun Bungiu lidan wererun guánarügü. 12 Wéiritu hanigi súngubei, ibidiñeha houn kaba lan hasaminara; aba burí hálügüdagun hámagua: —Ka san mini lan sun le? 13 Híbiri, aba héherahan hau lánigu Hesusu, aba hariñagun: —Bacharuañanúrügü haña. 14 Ábati lararamun Féduru hama ha híbiri unsu apostolugu, aba lariñagun lau umalali héreti: «Wügüriña Hudeana hama sun ha aganóubaña Herusalén, aganba huméi le lunbei nariñaguni hun buidu, subudi humaamugei ka lan lílabei katei le harihubei: 15 Mabacharuántiña wügüriña ha kei haritagun; ladaünrüngubeigili nefu binaafin guentó. 16 Katei le, le harihubei, ligía le meha uágubei ladimureha Hoeli, le profeta, dan le lariñagunbei: 17 “Lídounburime lagumuhóun weyu, liña lariñagun Bungiu: Nóunahabei nani Sífiri hawagun sun gürigia, hadimurehaba hisaanigu luéigiñe nóubadina, gewenedübaña wéiyaaña mutu, harihuba nibureintiña arufudúni. 18 Lídounburime weyu ligía, nóunahabei giñe nani Sífiri hawagun idamuni, ábame nadimurehan hayumulugugiñe, 19 narufuduba óunwenbu burí katei buiti sielu, adüga nuguyame milaguru lidan múa, narufuduba giñe hitaü, watu gemeti, luma dúeri lau gumuleli ubouagu. 20 Laburigaduba weyu, láfunaduba hati kei hitaü, lubaragiñe lachülürün luéyuri Wabureme, weyu wéiriti ani hanarimeti. 21 Ani sunme ha agúaruti liri Bungiu, hasalbaruba”. 22 «Aganba huméi lubeiti le lunbei nariñaguni, huguya wügüriña Ísüraelina: Kei le hisubudin, Hesusu le Nasarétüna, aban meha wügüri le anuadirúati ani arufuda lumuti Bungiu luagu gabafu lan lau milaguru luma burí seini le ladügübei haganagua lídangiñe. 23 Lau sun lira, dan le lederegerúnwabei hun, aba háfaruni hilagubei lau hederegeruni houn wügüriña gafigountiña lun hádaraguni luagu gurúa ítara kei ligaburi aransehani le laritagubei Bungiu lúmagiñe furumiñeti dan. 24 Aba lesefuruni Bungiu lídangiñe lubafu óunweni, águyuguagüda lumuti hádangiñe hilaaña; ladüga siñá lan gabafu lan óunweni luagu. 25 Lariñahare urúei Dawidi, dan le ladimurehan luagu Hesusu: “Súnwandan narihini Nabureme nubá nubá, lau Bungiu luéigiñe nóunwenren, úabei éiguadagüdütina. 26 Ligía tagundaarunbei nanigi, eremuha tugía niñeñe buin lau ugundani. Labagariduba sun núgubu lau emenigini, 27 ladüga mígirun bubadina lidan umúahaü, mígirunbadibu lun lañaladun lúgubu bubuein le sándubei! 28 Barufudubei lémeri ibagari nun, ani bagundaaragüdübadina lau biñuarü”. 29 «Niduheñu, lunti nadimurehan hun furangu luagu urúei Dawidi. Ladüga hilá lan meha wagücha Dawidi, bunawa ligía ani gayaraagili warihini lumuaha chülǘ lumoun weyu le. 30 Dawidi, aban meha profeta ligía, ani subudi lumuti meha luagu füramase laali lan Bungiu lun lau áfiñuruni luagu líchuguba lan aban hádangiñe ladügawagun lun urúeime. 31 Adimurehati lubeiti Dawidi luagu lásaarun Kristu lídangiñe óunweni, luagu giñe meredeboun lan luani lidan habara hilaaña, mañaladun ligíame lúgubu. 32 Saragüda lumuti lubeiti Bungiu Hesusuméme ligía lídangiñe óunweni; ani sun wagía gefentiwa luagu lira. 33 Lárigiñe lañuuragüdüni Bungiu luéigiñe lóunwenren lau saragu uéiriguni, aba leresibiruni Sífiri Sandu le füramase lubéi woun lúmagiñe Úguchili, ábati lóunahani Sífiri Sandu ligía wawagun. Ligía katei le ariha humaalibei luma le aganba humaalibei guentó. 34 Mama Dawidi amudeirubei sielun; ariñagati Dawidi guánarügü: Lariñahare Bungiu lun Nabureme: “Ñuruba luéigiñe nóunwenren, 35 darí níchuguniña báganiñu lábugiñoun bugudi”. 36 «Lunti hasubudiruni sun huguya Ísüraelina luagu Hesusuméme lan le hádaragubei luagu gurúa, adüga laali lan Bungiu lun ligíaba lan Wasalbaragüle, ligíame giñe Wabureme». 37 Dan haganbunbalin katei le, aba lebelurun igarigu tidoun hanigi, aba hariñagun lun Féduru luma houn híbiri apostolugu: —Waduheñu, kaba san wadüga? 38 Aba lariñagun Féduru houn: —Asaküriha humá, badisei huguyame kada aban lidan liri Hesukrístu, ferudunawa láamuga hifigoun, ru láamugei Bungiu Sífiri Sandu hun. 39 Ladüga füramasehali Bungiu luagu líchugubei lan giñe Sífiri Sandu hun, luma houn hadügawagun, luma houn ha aganóubaña dise, luma houn sun ha lagúarubaña Bungiu lun lánigu hamá. 40 Lau burí dimurei le luma burí amu, ladimureha Féduru houn; aba lariñagun houn: —Direi humá hawéi hagübüri gürigia salufuritiña ha. 41 Ítara liñati aba habadiseirún, ha adügübaña gasu lau lererun; aba hayabin kei burí ǘrüwa-milu gürigia lun hafiñerun luagu Hesukrístu weyu ligía. 42 Aba hederegeragun houngua lun hafurendeiruni le harufudahabei apostolugu houn, afanreinha haméi hámati, óundaragua hagía lun héiginu fein luma lun hafurieidun. 43 Láuñanu tueirin anigi súngubei luagu burí seini luma burí milaguru le ladügübei Bungiu hádangiñe apostolugu. 44 Sun ha afiñerubaña, lídanñanu aban; aba buriti hafanreinhani le hámati hádangua. 45 Halugurahéi burí hafulasun luma le hámati, aba hafanreinhani lebegi según lemegeirun kada aban. 46 Sagü weyu hóundaragun ténpulurugu lun háhuduragun lun Bungiu. Lárigiñe, aba hóundaragun lúbiñe aban hádangiñe lun héiginu fein lidan aban lau ugundani luma ǘnabuguni. 47 Ábaha halawahani Bungiu, ábati hínsiñe hamá houn gürigia; ábatiha anaaheina lániña Bungiu ha asalbareinabaña hanwoun.

Adügaü 3

1 Luagu aban weyu, aba lidin Féduru luma Huan ténpulurugu ladaünrün ǘrüwa rábounweyu, le lóurate afurieidúni lun Bungiu. 2 Sagü weyu, ñeinñein aban wügüri méibugunti lúmagiñe lágurahoun; barüwarügütiha lubadun tubenari ténpulu le gíribei «Bena Buídumeraüti» lun lamuriahan hama ebelurutiña ténpulurugun. 3 Dan le larihinbaliña méibugunti ligía Féduru luma Huan hebelura lan ténpulurugun, aba lamuriahan seinsu hama. 4 Ábati larihin Féduru luma Huan luagun, aba lariñagun Féduru lun: —Arihabá wawagun. 5 Aba larihin hawagun, aguraba yebe híchugun seinsu lun. 6 Aba lariñagun Féduru lun: —Maseinsuntina; gama lumoun níchigaali le númati bun: Lidan liri Hesukrístu le Nasarétüna, saraba, béibuga. 7 Ábati lárügüdüni Féduru luéigiñe lúhabu le lóunwenren, aba liñuraguni; oura ligía, aba lederebugudun lugudi luma lumurugute. 8 Ábati lachubarun lun lararamun, aba léibugun. Aba lebelurun hama ténpulurugun, éibugeina, achubaheina, adimureheina luagu luéirigun Bungiu. 9 Aba harihini sun gürigia éibuga luma adimureha luagu luéirigun Bungiu. 10 Wéirituti hanigi luagu le asuseredubei lun, kei subudi habalin wügüri ligía, subudi haméi luagu ligía lan léñaha añuurubei amuriaha tubenari ténpulu le gíribei «Bena Buídumeraüti». 11 Mígiragüdün lumutiñati méibugunti le areidagubei Féduru luma Huan; sunti gürigia, aba héibaagun lau tueirin hanigi luagun tubaranda ténpulu le gíribei Lubarandan Salomón, le ñein habéi. 12 Dan le larihinbalin Féduru katei le, aba lariñagun houn gürigia: «Huguya Ísüraelina, ka uagu taweirida hanigi? Ka uagu haríaguawa kamá hamuga wagía areidaguagüdübalin wügüri le, éibugagüdei lau wabafu o luagu lan úaragua wamá? 13 Mama liña; Bungiu, le Habungiute wagüchagu Abüraámü, Isaakü luma Hakobu, ligía areidaguagüdübalin wügüri le lun líchuguni liñun-agei uéiriguni lun Hesukrístu le Liráü; ligira le meha hederegerubei houn lúrudugu, ani dan lálugun Pilatu lígiragüdüni, máhatün. 14 Lubaragiñe hamuriahan lun lígirawagüdün Hesusu le sándubei ani richagua, amuriaharügü huguya lun lígirawagüdün aban gáfarahati. 15 Ítara liña háfaruni le íchugubalin ibagari le tímatimaati. Gama lumoun aba láguyuguagüdüni Bungiu ani gefentiwa luagu lira. 16 Anihán wügüri le harihubei ani subudi huméi; lau lubafumeme Hesusu ligía, leresibira erei. Afiñeni luagu Hesusu, ligía areidaguagüdübalin kei harihini. 17 «Subudi naali, niduheñu, luagu ibidiñe lan meha hun ka lan hadügübei dan le háfarunbalin Hesusu, huguya hama hábutigu. 18 Lau sun lira, gúnfuli lumuti Bungiu le meha lariñagubei hádangiñe profetagu, luagu lunti lan lasufuriruba lan Kristu. 19 Ligía lubeiti, asaküriha humá; giribu huguyame lun Bungiu, chibawa láamuga hifigoun. 20 Ábameti gayara lan líchugun Bungiu emeraaguni tun huani, lau lóunahani Hesusu le Kristu, le anuadirúbei lubaragiñe furumiñeti dan. 21 Lau sun, lunti lan lerederun Hesukrístu sielu guentó darime laranseruni Bungiu sun katei kei lariñaguni hádangiñe profetagu ha sándubaña, ha abagaridubaña lidan meha dan le sügühalibei. 22 Ítara liña lubeiti ariñagati meha Moisesi houn wagüchagu: “Lóunahaba Wabureme Bungiu aban profeta hídangiñe guánarügü kei lóunahanina. Gaganbadi humá lun sun le lunbei lariñaguni hun; 23 ladüga sun ha madügüntiña gasu lau le lariñagubei profeta ligía, hagidarúba hádangiñe lánigu Bungiu”. 24 «Ítara liña lubeiti, sun profetagu lúmagiñe Samueli lun lubaruaguóun, adimurehatiña libügürü burí katei le lunbei lasuseredun lidoun burí weyu le. 25 Huguya lunbei heresibiruni sun le lariñagubei Bungiu hádangiñe profetagu; luáguti giñe hufulesein daradu le meha ladügübei Bungiu hama wagüchagu dan le lariñagunbei lun Abüraámü: “Nabinirubaña sun gürigia ha ubouagubaña hau badügawagun”. 26 Aba lanúadahani Bungiu Liráü lun lóunahani hun furumiñe, lun labinirunün kada aban hídangiñe, lau lasagarunün lídangiñe luriban higaburi».

Adügaü 4

1 Ñéingiña Féduru luma Huan adimureha houn gürigia, ligía hayabin hafadirinigu huríu, hama hábutigu súdara ha óunigirubarun ténpulu, hama ha lídanbaña hadamurin saduséugu. 2 Gáñitiña ladüga harufudahan Féduru luma Huan houn gürigia, ariñaga hagía luagu arufudúa lan luagu hásaaruba lan gürigia lídangiñe óunweni lunya habagaridun ladüga sará lan Hesusu. 3 Ábati hanügüniña adaüra, aba hádaruniña furisunrugun darí larugan kei dárühali lubéi. 4 Gama lumoun saragu haña hádangiñe ha aganbubalin uganu le híchugubei apostolugu afiñerutiña luagu. Ha afiñerubaña hárügü wügüriña, kéiburiñanu seingü-milu. 5 Larugan, aba hóundaragun hábutigu huríu, wügüriña wéirigutiña lidan hafiñen, hama arufudahatiña lilurudun Moisesi, Herusalén. 6 Ñeinñein giñe Anasi le fádiri le íñutimabei, Gáifasi, Huan, Alehánduru hama sun ha hádangiñebaña liduheñu Anasi. 7 Ábati hóunahan anügei Féduru luma Huan, aba híchuguniña lamidangua hadamurin, aba hariñagun houn: —Ka au ubafu, o ka idan iri hareidaguagüdei wügüri le? 8 Buinñu Féduru lau Sífiri Sandu, aba lariñagun houn: —Hábutigu huríu hama wügüriña wéirigutiña lidan wafiñen: 9 Kei hálügüdüniwa luagu buiti le adügǘbei lun aban wügüri sánditi, ida liña lan lareidawaguágüdün, 10 busentiwa lun hasubudiruni, huguya hama sun gürigia ha Ísüraelina, luagu lau lan lubafu Hesukrístu le Nasarétüna anihán lubéi wügüri le ya higibugiñe areidaguañu. Hesukrístu, lememe hádaragubei luagu gurúa, le lásaaragüdübei Bungiu lídangiñe óunweni. 11 Hesusu ligía, ligía dübü le unbei híchiga mebereseni, huguya ha ábunagutiña muna; gama lumoun ñǘbuinhali lun ligíaba lan dübü le tímatimaati. 12 Úati amu lun lasalbaruniwa luéidigia Hesukrístu, ladüga míchuti Bungiu amu iri ubouagu lun gayara lan wasalbarun luéigiñe. 13 Dan harihinbalin gumadimatiña luagu adimureha lan Féduru luma Huan manufudeuga ni murusun, ani subudi haméi luagu mama hamá gürigia aturiahatiña saragu, luagu gürigia hamá ha furumiñeguarügü, aba taweiridun hanigi; ábati hasubudiruni luagu hádangiñetiña lan ha meha éibugubaña luma Hesusu. 14 Keiti ñeinñein lubéi wügüri le areidawaguágüdübei hama, rara ligía, siñati hariñagun lúrudugu ni kata. 15 Ábati hóunahaniña lúrudugu Féduru luma Huan luma wügüri le areidaguaalibei bóugudin luéi hadamurin lun gayaraabei lan hayanuhan hámagua. 16 Hariñagati: —Kaba san wadüga hau wügüriña ha? Subudi hamuti sun ha aganóubaña Herusalén luagu adüga hamaali lan milaguru le, ani siñati weyeedagun lau. 17 Lun maburuchagun lan uganu luagu katei le lidan sun fulasu, weweridiraña lun madimurehandigia hamá ni ka un lidan liri Hesusu lúmagiñe uguñe. 18 Ábati hagúarun houn lun hebelurun, aba hariñagun houn lun madimurehan hamá, marufudahan hagíame lidan liri Hesusu. 19 Aba hariñagun Féduru luma Huan houn: —Samina humá hungua anhein richá lubéi ligibugiñe Bungiu lun ladügǘn le hubeibei, ígira le lubeibei Bungiu. 20 Wagía, siñati wámanichun lau katei le ariha wamaalibei luma le aganba wamaalibei. 21 Ábayati heweridiruniña gumadimatiña, aba hígiragüdüniña. Madaritiña ida luba lan hadügün ni kata hau ladüga adimurehatiña burí gürigia buiti luagu Bungiu luagu katei le asuseredubei. 22 Wügüri le areidagubei lau milaguru ligía, wéiriyaali; sügǘ lau bián-wein irumu lau. 23 Dan le láfuridunbei Féduru luma Huan furisunrugúgiñe, aba houdin le ñein habéi hapanaagu, aba habahüdaguni sun le hariñagubei hábutigu fádirigu hama wügüriña wéirigutiña houn. 24 Dan haganbubalin, aba hafurieidun sun hagía lun Bungiu, aba hariñagun: «Wabureme, Búngiubei le adügübalin sielu, ubóu, barana luma sun katei. 25 Ariñagatibu lau lubafu Sífiri Sandu liyumulugugiñe Dawidi le meha bubuein: “Málati hachagaragun néchanigu ha gíbebaña ubungiute, málati hasaminarun hadaagun katei le meseriwínti. 26 Awügürihouatiña urúeigu hama gumadimatiña ha lánina ubóu le; óundaragua hagía lun heledegun kóntüra Wabureme Bungiu, luma kóntüra urúei le lanúadirubei”. 27 «Ani susereti ítara; óundaraguatiña Erodesi luma Ponsiu Pilatu lidan uburugu le, hama ha mámabaña huríu, luma hama Ísüraelina lun hadügün wuribani lun Biráü Hesusu le sándubei, le banúadirubei. 28 Lau lira, adüga hamuti sun le baransehabei lun lasusereduba lan. 29 Guentoti, Wabureme, arihabéi hasiadiruniwa; ruba anigi woun, wagía le bubueingu, lun wadimurehan buagu manufudeuga. 30 Arufudabéi bubafu lau bareidaguagüdüniña sánditiña ani adaagua buguyame seini luma milaguru lidan liri Hesusu bubuein le sándubei». 31 Dan le lásurun hafurieidun, aba lánhingichun fulasu le ñein lubéi hóundaragua; aba habuinchun sun hagía lau lubafu Sífiri Sandu, aba hapurichihani lererun Bungiu manufudeuga. 32 Sun ha afiñerubaña, aban labu haritagun, aban labu habusenrun. Úati ni aban ariñaguti luagu lumegen luagu lani lan lábugua; sun katei hani sungua luagu. 33 Ábati hasigirun apostolugu adimureha luagu lásaarun Wabureme Hesusu lídangiñe óunweni lau saragu ubafu, ábati labiniruniña Bungiu sun hagía. 34 Úati ni aban hádangiñe emegeiruti ni kata ladüga sun ha gafulasunbaña o gaban, aba burí halugurunu, aba hanügüni tebegi, 35 aba haderegeruni houn apostolugu lun lafanreinhóun hadan ha emegeirutiña. 36 Ñéinñeinti aban hádangiñe ladügawagun Lewí, gíriti Hosé, águrahouti luagu ubouhu le gíribei Chípüre, aba háchuni apostolugu Berünawé (mini lan lira, «Le Íchugubei dǘgüdaguaü»). 37 Wügüri ligía, aba laluguruni lufulasun, aba lanügüni seinsu ederegera houn apostolugu.

Adügaü 5

1 Ñeinñein giñe aban wügüri gíriti Ananíasi, tuma Safira, to lúmari; aba halugurun aban fulasu. 2 Wügüri ligía, aba lanügün lídangiñe seinsu, aba lidin lau líbiri houn apostolugu, lafamura kamá hamuga ligíarügüñein libihin luagu fulasu. Ani subusetiti sun katei tun lúmari. 3 Ábati lariñagun Féduru lun: —Ananíasi, ka uagu bígira lun lagañeirunu Mafia banigi lun ladügün lun beyeeduni Sífiri Sandu, lau berederun lau líbiri seinsu le afayeirúbei bun luagu fulasu? 4 Ma funagia bufulasun meha fulasu? Lárigiñe baluguruni, ma biseinsun seinsu lun badügüni le babusenrubei lau? Ka uagu basaminara badügüni katei le? Bungiu bálugubei bayeeragun, mama wügüriña. 5 Dan laganbuni Ananíasi katei le, aba lábürühan hilagubei. Sunti ha asubudirubalin katei le, aba hanufudedagun. 6 Ábati hayabin nibureingiña, aba hóuburaguni Ananíasi, aba hanügüni ábuna. 7 Kei burí ǘrüwa oura lárigiñe, aba tebelurun lúmari Ananíasi, ibidiñoun ni kata tun luagu le asuseredubei. 8 Aba lariñagun Féduru tun: —Ariñagabéi nun, anhein luagu lubéi ebegi le hariñagubei halugurei fulasu? Aba tariñagun: —Anha, luagu ebegi ligía. 9 Ábati lariñagun Féduru: —Ka san uagu hebelura lidoun úarani lun hóuchaguni lani Bungiu Sífiri ítara? Añatén ha anügübalin búmari ábuna, hanügaadibu giñe. 10 Lídanmeme oura ligía, aba tábürühan hilagubei lubadu lugudi Féduru. Dan hebelurunbei nibureingiña hagía, hadariroun hilaaru; aba hasagarunu, aba hábununu lóubagiñe túmari. 11 Sunti gürigia ha afiñebaña luagu Kristu hama sun ha asubudirubalin katei le, aba hanufudedagun saragu. 12 Adaaguatiña burí apostolugu saragu seini luma milaguru hadan gürigia; ábati burí hóundaragun sun afiñetiña lidan fulasu le gíribei «Lubarandan Salomón» ténpulurugu. 13 Úati meha ni aban hádangiñe ha mámabaña afiñetiña óundaragutiña hama afiñetiña ladüga hanufude, lau sun hínsiñe hamá sun afiñetiña houn gürigia, saragu. 14 Eibu weyu, eibu hayabin gürigia lun hafiñerun luagu Hesukrístu, dandu wügüriña keisi würiña. 15 Ábaha hasagaraguniña gürigia sánditiña ǘmadarugun tidan habarari lubá lásügürün Féduru, gayara láamuga hareidagun láurügü tadagarun liyawadi hawagu. 16 Ñǘbuintiña giñe saragu gürigia lídangiñe burí fulasu yarafati lun Herusaléun hau sánditiña hama ha gawagutiña sífirigu wuribatiña; sun hagía areidaguátiña. 17 Ábati labuinchun fádiri le íñutimabei, hama hánigu saduséugu ha lúmabaña lau gimugaü; 18 aba hárügüdüniña apostolugu lun hadaürüniña. 19 Gama lumoun aba ladaaruni aban lani Wabureme ánheli tubenari furisun áriebu ligía, aba láfuridagüdüniña, aba lariñagun houn: 20 —Heiba, hararamame ténpulurugu, ábame habahüdagun houn gürigia luagu ñunsu lánina ibagari le líchugubei Hesukrístu. 21 Dan haganbunbalin katei le, aba houdin ténpulurugu larugan binaafingiua, aba hagumeserun arufudaha. Ábati lóundaruniña fádiri le íñutimabei hama ha lúmabaña, sun liñun-agei lúrudu, hama ábutigu Ísüraelina, aba hóunahan anügaña apostolugu furisunrugúgiñe. 22 Dan hachülürünbei súdaragu furisunrugu, madari hamutiña ñein. Aba hagiribudun, 23 aba hariñagun: —Daruñu liña wadarirunu furisun, ñéinñanu súdara bénabu óunigira; gama lumoun dan le webelurunbei, madaritiwa ni aban hádangiñe apostolugu ñein múnada. 24 Dan le haganbunbalin hábutigu fádirigu luma hábuti súdara ha óunigirubarun ténpulu katei le, aba hálügüdagun houngua kaba lan funa idan lébeda katei le. 25 Lidan oura ligía, ligía liabin aban wügüri, aba lariñagun houn: —Añahein wügüriña ha hádarubaña furisunrugun, arufudaha houn gürigia ténpulurugu. 26 Ábati lidin hábuti óunigirutiña hau súdara, aba hanügüniña lau buidu, ladüga hanufude luéi hachamuragun gürigia dübü hawagu. 27 Dan hachülürünbei hau, aba híchuguniña ligibugiñe liñun-agei lúrudu, aba lariñagun fádiri le íñutimabei houn: 28 —Wéridi wamaadün lun marufudahandügüya humá lidan liri Hesusu, ani ka hadüga? Buíngüda humá sun Herusalén lau le harufudahabei, ani busentün híchuguni duru wawagun luagu lounwen wügüri ligía. 29 Ábati lóunabun Féduru hama ha híbiri apostolugu: —Lunti waganbuni Bungiu lun wadügüni le lariñagubei lubaragiñe le hariñagubei wügüriña. 30 Le Habungiute wagüchagu, ligía ásaaragüdübalin Hesusu, lememe háfarubei lau hádaraguni luagu aban gurúa. 31 Ru laali Bungiu uéiriguni lun, ñurugüdaléi luéigiñe lóunwenren, adüga laali Ábutime luma Asalbaragüleime, gayara láamuga hasakürihan Ísüraelina, lun giñe ferudunawa lan hafigoun. 32 Gefentiwa luagu lira, gefenti giñe Sífiri Sandu le líchugubei Bungiu houn ha ñǘdünbaña lau le lariñagubei. 33 Dan haganbunbalin liñun-agei lúrudu katei le, aba hagañidun, aba yebe habusenrun háfaraguniña hilagubei. 34 Ñeinñein aban fariséu hadan lúrudugu, gíriti Gamalieli, máisturu lidan lilurudun Moisesi, inebeti houn gürigia saragu. Aba lararamun, aba lariñagun lun hanügǘniwa apostolugu lídangiñe adamurini luagu murusun oura, gayara láamuga ladimurehan hámarügü lúrudugu. 35 Aba lariñagun houn gumadimatiña: —Wügüriña Ísüraelina, góunigi humatia lau le lunbei hadügüni hau wügüriña ha. 36 Haritagua humatia luagu iñuragua lan meha Teudasi lungua ariñaga luagu aban lan wügüri wéiriguti ligía, aba hafalaruni gádürü-san wügüriña; ani afarúati hilagubei, sunti ha afalarubalin, aba hawaraüdagun, aba lagumuchun sun katei. 37 Lárigiñe, lidan lidaani habahüdǘniwa gürigia, ligía liñuragun Húdasi le Galiléana lungua, saragu haña afalaruti lidan labusenrun yebe lagarabaagun luagun gumadi. Afarúati giñe, aba giñe hawaraüdagun sun ha afalarubalin. 38 Ígira humaña lubeiti wügüriña ha; mádaragua humá hungua hamoun. Ladüga anhein hani lubéi wügüriña katei le harufudahabei luma le hadügübei, lagumuchaguba; 39 Gama lumoun anhein lani lubéi Bungiu, hásiñarubei agünrinchagua. Góunigi humá, luéi hageindaguña lan luma Bungiu. 40 Aba hánharun súngubei lau le lariñagubei. Ábati hebelaagüdüniña apostolugu, aba habeichuniña, aba hariñagun houn lun hebé lan hadimurehan lidan liri Hesusu. Lárigiñe, aba hígiragüdüniña; 41 Aba háfuridun apostolugu hámagiñe lúrudugu, gúndaañu lau larihiniña Bungiu keisi gürigia gadünamatiña lun hasufurirun busiganu luagu liri Hesusu. 42 Meredetiti harufudahan ténpulurugu luma tidan burí muna sagü weyu, ariñaga hagía luagu Hesusu lan Krístubei le agurabahóubei.

Adügaü 6

1 Lidan dan ligía, kei agibedeinahaña lántima afiñetiña luagu Hesukrístu, aba hagumeserun ha adimurehabaña güriegu adarira hadurun ha adimurehabalin hererun huríu; aba hariñagun luagu mibihin hamá würiña güriegu ha hilaañabaña úmarigu éigini dan le lafanreinhóuniwa, sagü weyu. 2 Ábati hóundaruniña duusu apostolugu afiñetiña, aba hariñagun houn: —Mabuidunti lun wígiruni wapurichihani lererun Bungiu lun wagíaba lan afanreinhei éigini. 3 Ligía lubeiti niduheñu, áluga humá sedü wügüriña hídangiñe ha gafiñerúati hawagu, ha chútiña au, ha buinñu umutiña lau Sífiri Sandu, lun hadügüni wadagimanu le. 4 Wagía, wederegerubei wadaani lun afurieidúni lun Bungiu luma lun warufudahani lererun. 5 Aba húaradun súngubei lidan katei le, aba hanúadiruni Esütéban, le ábanbei wügüri buin umuti lau afiñeni luma lau Sífiri Sandu; Felipe, Purokoru, Nikanóru, Timón, Párümenasi luma Nikolási le Antiokíana, le meha afalarubalin ligaburi hafiñen huríu. 6 Aba hanügüniña le ñeinhin habéi apostolugu, aba hafurieidun lun Bungiu hawagu, aba híchuguni háhabu hawagu lun habiniruniña. 7 Aba gíbetimahaña lan aganbuti lererun Bungiu lidan sun fulasu, aganwoundeina hagía afiñetiña Herusalén furese; aba giñe hafiñerun saragu fádirigu huríu luagu Hesukrístu. 8 Adaaguatiha Esütéban, le ábanbei wügüri buin umuti lau ubafu luma abiniruni lúmagiñeti Bungiu, milaguru luma seini hadan gürigia. 9 Gama lumoun ñéinñanu fiu gürigia kóntüra ligia; gürigia hagía, tídangiñetiña haligilisin huríu to gíriboun «Idamunigu Séfuwaaña», hama Sirenena, Alehandüríana, Silisiana hama Ásiana. 10 Siñaguatiñati houngua luma Esütéban, ladüga lau lichú aau le líchugubei Sífiri Sandu lun ladimureha. 11 Ábati hafayeirun wügüriña lun hariñagun luagu aganba hamani adimureha wuriba luagu Moisesi luma luagu Bungiu. 12 Ábati hafuudagüdüniña gürigia, hama arufudahatiña lilurudun Moisesi, hama wügüriña wéirigutiña lidan hafiñen huríu; aba hárügüdüni Esütéban, aba hanügüni ligibugiñoun liñun-agei lúrudu. 13 Aba giñe hálugun gefentiña ha yéetiña lun hariñagun luagu leredera lan adimureha wuriba tuagu ténpulu to sánduboun luma luagu lilurudun Moisesi. 14 Hariñaga: —Aganba wamuti lariñagun luagu lagünrinchagubóun lan Hesusu Nasarétüna ténpulu, sansiléime igaburi le lígirubei Moisesi woun. 15 Danti harihini lúrudugu hama sun ha ñéinbaña ligibu Esütéban, ítara liña kamá ligibu aban ánheli.

Adügaü 7

1 Ábati lariñagun fádiri le íñutimabei lun Esütéban: —Inarüni san sun katei le? 2 Aba lóunabun, lariñaga: «Niduheñu, nagübürigu, aganba humana. Wéiriguti Bungiu; arufudaguati meha lungua lun Wáguchi Abüraámü dan le Mesopotámia lubéi, lubaragiñe lidin aganawa Arán. 3 Aba lariñagun lun: “Furiba bageiragiñe, ígira biduheñu, beiba lidoun fulasu le lunbei narufuduni bun”. 4 Ábati láfuridun Abüraámü Kalüdéagiñe, aba lidin aganawa Arán. Lárigiñe lounwen lúguchi, aba lanügüni Bungiu lidoun fulasu le ñein lubéi waganawa guentó. 5 Míchuti ni murusun múa lun lidan fulasu le; ariñagarügüti lun luagu lachülürüba lan dan lun lánibei lan ageiraü le hau sun ladügawagun, lau sun meha marahüñügili lan Abüraámü lidan dan ligía. 6 Ariñagati Bungiu lun luagu haganóuba lan ladügawagun kei terencha lidan hageira amu, luagu idamunibaña lan ñein, amudirúa hagíame luagu gádürü-san irumu. 7 Ariñagati giñe Bungiu lun: “Naguseragüdübaña lílana fulasu le anügübaliña idamunime; lárigiñeme lásügürün gádürü-san irumu, ábame háfuridun ñéingiñe, ábame heseriwidun nun lidan fulasu le”. 8 Adügati Bungiu aban daradu luma Abüraámü, aba leresibiruni Abüraámü seini tuagu lóustarun, lun liseininme daradu ligía. Ligía, dan lubéi lágurahounbei liráü Abüraámü le Isaakü, aba leresibiruni seini tuagu lóustarun luagu lanügün widü weyu, ítara liña giñe ladüga Isaakü lun Hakobu le liráü, adügaléi Hakobu, lememe gíribei Ísüraeli, houn duusu lirahüñü, ha hagübürigubaña duusu türibu ha gíribaña Ísüraelina guentó. 9 «Lirahüñü Hakobu, ha meha wagüchagu, aba hagimugadun lun Hosé le hamulen, aba haluguruni lun lanügǘn Ehiptun keisi idamuni. Gama lumoun ñeinñein Bungiu luma Hosé, 10 aba lesefuruni lídangiñe sun lidiheri lau líchugun gunfurandaü lun. Aba lagañeiragüdüni lufulesein urúei Ehiptuna lun, aba líchuguni Hosé ábutime ñein Ehiptu luma tidan luban urúei Ehiptuna. 11 «Ábati ladagarun aban ilamaü lidan sun Ehiptu luma Kanán; dereti meha dan ligía, madaritiñati wagüchagu kaba lan heiga. 12 Danbei laganbun Hakobu luagu anihein lan éigini Ehiptu, aba lóunahaniña lirahüñü, ha meha wagüchagu, ñein. Ligía furumiñetibei haweiyasun. 13 Le libiaman houdin, aba larufudagun Hosé lungua houn líbugañanu luma lun lamulen; ítara liña lasubudirúniña urúei liduheñu Hosé. 14 Ábati lóunahan Hosé anügei Hakobu le lúguchi hau sun liduheñu, Ehiptun; ǘrüwañanu-wein-keinsi gürigia hagía. 15 Ítara liña lídinbei Hakobu aganawa Ehiptu, le ñein lubéi lounwe, ñein lubéi giñe hóunwegua wagüchagu. 16 Aba lanügǘniwa hágubu ñéingiñe lidoun fulasu le gíribei Sikemü, aba habunún lidan umúahaü le meha lagañeihabei Abüraámü hámagiñe lirahüñü Amoru ñein Sikemü. 17 «Dan le layarafadúnbei dan lun lagunfulirun füramasei le buga ladügübei Bungiu lun Abüraámü, gíbeeña ladügawagun Ísüraeli Ehiptu. 18 Ábati lagumeserun aban urúei agumadiha Ehiptu le ibidiñeti Hosé lun. 19 Aba leyeeduniña urúei ligía warasan huríu, fosu laña wagüchagu, ígiragüdaña hasaanigu ha figigiña houn lun hóunwegun. 20 Lidan dan ligía, ligía lágurahoun Moisesi; aban irahü magadiñeti, aba hagüriahani lagübürigu hábiñe luagu ǘrüwa hati. 21 Dan lachülürünbei dan lun háguruni, aba tabuduni liráü urúei Ehiptuna, aba tagüriahani kei tiráü. 22 Ligía lafurendeirubalin Moisesi lichú hau Ehiptuna, ani aban meha wügüri gabafuti lau lererun luma lau ladüga. 23 «Dan le bián-wéinhali irumu lau Moisesi, aba lálugun lidin arihaña lirasan ha ladügawagun Ísüraeli, ha ñéinbaña Ehiptu. 24 Aba larihin aban Ehiptuna abuleseira aban hádangiñe, aba lidin Moisesi íderaguei liduhe, aba lesefuruni lau láfaruni Ehiptuna ligía hilagubei. 25 Haritaguati yebe luagu hasubudirúbei lan Ísüraelina luagu ligíaba lan layusura Bungiu lun hesefurun lídangiñe le gádanbaliña; gama lumoun hagía, masubudirun hamuti. 26 Larugan, aba ladunragun Moisesi hama bián Ísüraelina ageindagua hámagua, aba yebe labusenrun larandaragüdüniña hámagua. Lariñaga houn: “Ábanmemetia gürigia huguya; ka uagu hageindagua húmagua?” 27 Ábati ládaruni wügüri le áluahabei wuribu luma le aban, aba lariñagun lun: “Ka íchugubalibu ábutime luma aguseragüdütime wadan? 28 Busentibu san giñe báfarunina kei báfaruni Ehiptuna ligira gúñaarü?” 29 Dan laganbunbálin Moisesi katei le, aba lanurahan, aba lidin Madiaun. Aba lerederun aganawa ñein kei terencha, aba lagaraüdün bián irahüñü ñein. 30 «Bián-wein irumu lárigiñe, aba lasaliragun aban ánheli lun lidan fulasu mageirawati, yarafa lun wübü le gíribei Sinaí; liabin lun kei watu gemeti lidan aban búbugati. 31 Aba taweiridun lanigi Moisesi lau katei le larihubei; danti layarafadun lúntima larihini buidu, aba laganbun lariñagun lumalali Wabureme Bungiu: 32 “Au Habungiutebei bagüchagu; Lubungiute Abüraámü, Lubungiute Isaakü luma Hakobu”. Ábati lagumeserun Moisesi adadagara lau anufudei; máhaali ni lun larihin ñeinhin. 33 Aba lariñagun Bungiu lun: “Ragaboun bigeidin, ladüga sánduti fulasu le ñein bubéi. 34 Ariha naali hasufurirun numutuniña Ehiptu, aganba naali hagúahan lau igarigu; nesefuraaña lubeiti. Higabu lubeiti, ladüga nóunahaadibu Ehiptu”. 35 «Lau sun meberesen hamá lau Moisesi, álügüda haméi ka lan íchugubalin ábutime luma aguseragüdütime, óunaha lumuti Bungiu kei ábuti luma kei esefuhati, adimureheina Bungiu lídangiñe ánheli le asaliragubei lun lidan búbugati. 36 Moisesi asagarubaliña wagüchagu Ehiptugiñe, adüga ligía milaguru burí luma burí katei wéiriguti lidan fulasu ligía, lidan Barana Funati, luma lidan fulasu mageirawati, luagu bián-wein irumu. 37 Moisesimeme le, ligía ariñagubei houn Ísüraelina: “Lóunahaba Bungiu aban profeta hun hádangiñe guánarügü híbirigu, kei lóunahanina”. 38 Lidan le añaha lubéi Ísüraelina damurigu lidan fulasu mageirawati, Moisesimeme le, aba ladimurehan luma ánheli luagu wübü le Sinaí, aba lásügüragüdüni lererun ánheli ligía houn wagüchagu. Ligía le eresibirubalin uganu lánina ibagari lúmagiñe Bungiu lun lásügüragüdüni woun. 39 «Gama lumoun máhatiña meha wagüchagu haganbuni Moisesi, mebereseruntiña lau; busenrügü hagía hagiribudun Ehiptun. 40 Ábati hariñagun lun Aarón: “Busentiwa lun badügün búngiugu woun lun hadundehaniwa; ladüga ibidiñeti woun ka lan suserebei lun Moisesi, le asagarubaliwa Ehiptugiñe”. 41 Ábati hadügün aban tiyawa bágasu lun haguariuanme; aba hadagaragüdün tun haguariuan, aba hadügün fedu lun hagundaarun lau katei le hadügübei lau háhabu. 42 Ábati ladireirun Bungiu hawéi, aba lígiruniña lun háhuduragun houn waruguma ha siélubaña. Ítara liña labürüdǘn tidan haliburun profetagu: “Huguya Ísüraelina, rutün funagia animaalugu lun hadagaragüdün nun lidan bián-wein irumu le haubei lidan fulasu mageirawati? 43 Madügün humuti lira; lubaragiñe lira, barǘ humuti haguariuan Moloku tidan luban to hadügüboun lun, tuma tiyawa waruguma to gíriboun Refán, to giñe hanügüboun kei higuariuan; iyawaü burí ha hadaagun guánarügü lun háhuduragun houn. Ligía nasagarubadün lubéi hageiragiñe, nóunahaünme yagürounmeme luéi Babilónia”. 44 «Lidan fulasu mageirawati, ñeinñoun meha kianpu lánina daradu hama wagüchagu, to ladügüboun Moisesi keisi larufuduni Bungiu lun lun ladügünu. 45 Resibi hamutu wagüchagu kianpu tuguya keisi alagan, aba hanügünu hámagua lidoun fulasu le ñein lubéi waganawa guentó, dan meha le lagañeirunbalin Hosué wuribu hawagu gürigia ha lasagarubaña Bungiu hañúarürugugiñe. Ítara liña, ñeinñoun lan meha darí lidaani Dawidi. 46 Dariti urúei Dawidi fulesei ligibugiñe Bungiu, aba labusenrun yebe ladügün aban ténpulu lun laganóun Lubungiute Hakobu ñein; 47 gama lumoun Salomón adügübarun ténpulu tuguya, 48 lau sun, maganóun lan Bungiu le wéirigutimabei tidan burí ténpulu to hadüga gürigia; kei meha lariñaguni profeta: 49 “Sielu lálanabei narúeihan, ubóu lébubei nugudi. Kaba tuwuyeri muna hadüga nun? —liña lariñagun Bungiu—. Katei fulasu le ñein lubéi gayara lan nemeraagun? 50 Ma funagia nadüga sun katei le lau núhabu?” » 51 Aba lasigirun Esütéban ariñaga houn: «Anhein huguya, deregubeiñóun hanigi, maganbaditün lun lererun Bungiu; ítara hiña kei ha ibidiñehabúbaña lun Bungiu. Máhatün súnwandan lun Sífiri Sandu; ítara hiña kei hagüchagu. 52 Ka hádangiñe profetagu móuserunhabaña hagüchagu wuriba? Áfaragua hamutiña ha meha adimurehabaña luagu liabin Kristu le richaguabei; guentoti dan liabin, aba haluguruni houn láganiñu, aba háfaruni hilagubei. 53 Huguya le eresibirubalin lilurudun Bungiu hámagiñe ánheligu, mídintün lau». 54 Dan haganbunbalin katei le, aba hagañidun saragu, aba lakünrinhan hari kóntüra Esütéban, le hagañi lun. 55 Ánheinti Esütéban, buin liña lau lubafu Sífiri Sandu, aba larihin sielun, aba larihini luéirigun Bungiu, luma Hesusu rara luéigiñe lóunwenren Bungiu. 56 Aba lariñagun houn: —Ariha humá! Narihiñein sielu daragu, luma Hesusu le Liráü Wügüri, rara luéigiñe lóunwenren Bungiu. 57 Aba hadouruni harigei lau háhabu luéi haganbuni; aba hayabin sun hagía luagun, agúaraheina. 58 Aba hasagaruni uburugugiñe, aba hígirunu gefentiña hadaüragun lábugiñe laríaahan aban nibureinti gíriti Saulu; aba hachamuragun dübü luagun Esütéban. 59 Sunti añaha lan achamuragua dübü luagu, aba lafurieidún Esütéban lun Hesusu, aba lariñagun: —Nabureme Hesusu, resibiboun nuani. 60 Lárigiñe, aba láhuduragun, aba lagúaragun: —Nabureme, míchigaba duru hawagun luéigiñe figóu le. Lárigiñe lariñaguni le, aba lounwen.

Adügaü 8

1 Gúndaatiti Saulu lau lafarún Esütéban. Weyuméme ligía, aba lagumeserun aban óunwenbu éibaahouni hárigi ha afiñebaña luagu Hesukrístu, Herusalén. Aba hanurahan lidoun burí lirahüñü fulasu Hudéa luma Samaria; apostolugurügüñanu manurahan. 2 Aba hayabin wügüriña ha deregeguatiña houngua lun Bungiu, aba hábununi Esütéban lau saragu íruni luagu lounwen. 3 Ábati lasigirun Saulu éibaahaña afiñetiña, ábaha lebelurun tidoun sun muna lun lasagaruniña wügüriña hama würiña aduruuheina, aba lóunahaniña furisunrugun. 4 Hati anurahabaña, aba hapurichihani uganu buiti le ñein lumuti houdin. 5 Aba lidin aban hádangiñe, gíriti Felipe, uburugun Samaria; aba lagumeserun adimureha houn ha ñéinbaña luagu Kristu. 6 Danha le haganbuni Felipe ariha haméi burí milaguru le ladaagubei, ábaha hóundaragun saragu gürigia aganbei le lariñagubei. 7 Ladüga areidaguátiña saragu gürigia gawagutiña sífirigu wuribatiña, aba burí háfuridun sífirigu wuribatiña agúaraheina hádangiñe ha gawagubaliña; areidagua hagía saragu fadaguaaña, hama méibuguntiña. 8 Sunti gürigia lidan fulasu ligía, gúndaatiña luagu katei le. 9 Ñeinñein aban wügüri lidan fulasu ligía, gíriti Simón, gabiñarahati meha, lǘñahali eyeehaña gürigia Samariana lau lariñagun houn luagu mama lan furumiñeguarügü gürigia ligía. 10 Aganbaha hamutiti sun gürigia buidu, hámagiñe ha gudemegutiña dagá hamoun wéirigutiña; aba hariñagun: —Ibiha lumuti gürigia le óunwenbu lubafu Bungiu. 11 Ábatiha hadügün gasu lau, ladüga lǘñahali eyeehaña lau labiñarahan. 12 Dan le hafiñerunbei luagu uganu le líchugubei Felipe houn luagu larúeihan Bungiu luma luagu Hesukrístu, dandu wügüriña kei würiña, aba habadiseirún. 13 Simonmeme ligía aba giñe lafiñerun, aba giñe labadiseirún, aba lagumeserun afalarei Felipe, le tueirin lanigi lau óunwenbu burí milaguru luma seini le ladaagubei Felipe. 14 Dan le haganbunbalin apostolugu ha Herusalénbaña luagu resibi hamaali lan Samariana lererun Bungiu, aba hóunahani Féduru luma Huan ñein. 15 Dan le hachülürünbei, aba hafurieidun hawagu afiñetiña ha Samariana lun liábinba lan Sífiri Sandu hadoun; 16 ladüga miábingili lan Sífiri Sandu lidoun ni aban hádangiñe, badiseirügügiña lidan liri Wabureme Hesusu. 17 Ábati híchuguni Féduru luma Huan háhabu hawagu, aba liabin Sífiri Sandu hadoun. 18 Dan le larihinbei Simón luagu ñübuin lan Sífiri Sandu hadoun gürigia dan le híchuguni apostolugu háhabu hawagu, aba lálugun lagañeihani ubafu ligía hámagiñe lau seinsu. 19 Aba lariñagun houn: —Ru huméi giñe ubafu le nun, lun danme lan níchuguni núhabu luagu furumiñeguarügü, lun giñe leresibiruni Sífiri Sandu. 20 Ábati lariñagun Féduru lun: —Beiba máfiougatin lau sun biseinsun; ladüga haritaguatibu luagu gayara lan lagañeihóun katei le ledewehan Bungiu. 21 Marichatibu, mafanran buguya lidan weseriwidun lun Bungiu, ladüga múarantu banigi ligibugiñe Bungiu. 22 Asakürihabá, ayumuragua buguyame lun Bungiu, lun feruduna lánibu luagu luriban baritagun. 23 Ladüga ariha numuti luagu buin tiña lan banigi lau wuribani, ani ragüñu liñalibu wuribani. 24 Ábati lariñagun Simón: —Afurieida humá lun Bungiu nuagu lun masuseredun lan ni kata nun lídangiñe le hariñagubei. 25 Lárigiñe híchugun fe luagu Hesukrístu luma hadimurehani lererun Bungiu lidan fulasu ligía, aba hapurichihani apostolugu uganu buiti lidan saragu lirahüñü fulasu Samaria, luagu haweiyasun hárigoun Herusaléun. 26 Lárigiñe katei le, aba lariñagun lani Wabureme Bungiu ánheli lun Felipe: —Aransebá, beiba luagun suru lídangiñe üma le ararirubei Herusaléngiñe lun uburugun Gasa. Ligía üma le ásügürübei lídangiñe fulasu mageirawati. 27 Aba laranserun Felipe, aba lidin. Ǘmadarugu, aba larihin aban wügüri Etiopíana lubá lubá. Wügüri ligía siñati garáü lan, aban wügüri wéiriguti; ligía giñe gamaniharibei lau sun tiseinsun Kandase to lurúeite Etiopía. Liábiñati wügüri ligía Herusaléngiñe lárigi lidin áhuduragua lun Bungiu. 28 Lagiribuduñati lageiroun, ñun tidan aban karü, aliiheinalóun liliburun profeta Isaíasi. 29 Ábati lariñagun Sífiri Sandu lun Felipe: —Yarafabá tuagun karü tura. 30 Aba layarafadun tuagun karü, aba laganbuni laliihaña lan wügüri ligía tidan liliburun Isaíasi; aba lariñagun lun: —Gunfuranda bumuti san le baliihabei? 31 Aba lariñagun wügüri ligía lun: —Ida lubagia gunfuranda nani, úaga kaba lan afuranguágüdei nun? Aba lariñagun lun Felipe lun ládinun lumoun lun lañuurun lóubagiñe. 32 Anihán burí dimurei le laliihabei: Barüwati kei mudún lun lafarún hilagubei; ítara kei lerederun mudún maniñu hagibugiñe ha ásarubalin, ítara liña giñe mariñagun lan ni kata. 33 Ǘnabuguti lanügǘn, ani michugúnwati liricha lun; siñabei ladimurehóun hawagu ladügawagun, ladüga gumuha lan labagaridun ubouagu. 34 Aba lariñagun wügüri ligía lun Felipe: —Adügabéi fulesei nun; ariñagabéi nun, ka san uagu lariñagei wügüri le abürühabei dimurei le, luougua, odi luagu amu? 35 Ábati lagumeserun Felipe arufudahei Lererun Bungiu lun, lúmagiñe le ñéingiñe lubéi lagumesera aliiha, aba líchuguni uganu luáguti Hesusu lun. 36 Danti le hásügürünbei lídangiñe aban fulasu le ñein lubéi duna, aba lariñagun wügüri ligía: —Anihántia duna, siñati san nabadiseirun? 37 Lariñaga Felipe lun: —Anhein afiñe bubéi luagu Hesukrístu tau sun banigi, gayaraati babadiseirún. Lariñaga wügüri ligía lun: —Afiñetina luagu Hesukrístu lan Liraübei Bungiu. 38 Ábati lararamagüdünu karü, aba hararirun biángubei hagía dúnarugun, aba labadiseiruni Felipe. 39 Dan hamudeirun dúnarugugiñe, aba lanügüni lani Bungiu Sífiri Felipe ñéingiñe, aba marihin laali lan wügüri ligía. Aba lasigiruni léibugun, gúndaañu. 40 Aba ladariragun Felipe lungua Asotu, aba lásügürün lídangiñeina burí fulasu apurichiheinaléi uganu luáguti Kristu darí lachülürün Sesaréa.

Adügaü 9

1 Sun dan ligía, meredeti lasiadiruniña Saulu afiñetiña luagu Hesukrístu. Aba lidin lumoun fádiri íñutimati lidan hafiñen huríu, 2 amuriaha gárada lautu ubafu lun lidin tidan burí haligilisin huríu to Damasükuboun áluahaña ha afalarubalin lémeri Kristu lun lanügüniña adaüragua Herusalén, dandu wügüriña kei würiña. 3 Luagu léibuguniwagu, dan yarafaali lun Damasüku, sódini aba ladurangun aban larugounga siélugiñe, geyegua lau. 4 Ábati léiguadun Saulu múarugun, aba laganbun lariñagun aban umalali lun: —Saulu, Saulu, ka san uagu béibaahana? 5 Ábati lariñagun Saulu: —Kátabu san Nabureme? Aba lariñagun umalali ligía: —Hesusu au, lememe béibaahabei. 6 Saraba, beluba uburugun; lariñawagúba bun ñein kaba lan badüga. 7 Wügüriña ha úarabaña luma Saulu lidan luéiyasun, aba hararamun lau óunwenbu anufudei ladüga aganba hamuti umalali, ani marihin hamuti le adimurehabei. 8 Aba lásaarun Saulu múarugugiñe; dan le léfegechunbalin lagu, marihinhali. Ábati hárügüdüni lúhabu, aba hanügüni uburugun Damasüku. 9 Aba lerederun ǘrüwa weyu ñein marihinga, meigin liña, matun ni kata. 10 Ñeinñein aban afiñeti luagu Hesukrístu ñein Damasüku gíriti Ananíasi, le unbei layawadagua Wabureme Hesusu; aba lariñagun lun: —Ananíasi! Aba lóunabun, lariñaga: —Anaha ya Nabureme. 11 Ábati lariñagun Aburemei lun: —Beiba guentó guentó luagu üma le gíribei Suruti; danme le bachülürün lúbiñe Húdasi, bálügüdahame luagu aban wügüri Tárüsuna gíriti Saulu. Badarirubei ñein afurieida, 12 ani ayawadaguaali aban wügüri gíriti Ananíasi lun, aba líchuguni lúhabu luagu lun gayara lan larihin. 13 Dan laganbunbalin Ananíasi katei le, aba lariñagun: —Nabureme, gíbeñatia abahüdagutiña nun luagu wügüri ligía luma luagu sun wuribani le ladaagubei houn ha afiñebaña buagu, Herusalén. 14 Guentó, liábiña ñahoun lau ubafu hámagiñe hábutigu fádirigu lun ladaüraguniña sun ha bánigubaña. 15 Aba lariñagun Aburemei lun: —Beiba, ladüga anúadira naali wügüri ligía lun ladimurehan nuagu houn gürigia ha mámabaña huríu luma houn harúeitegu, luma giñe houn Ísüraelina. 16 Au, guánarügüba arufudei sun katei le lunbei lasufuriruni lun lasubudiragüdünina. 17 Ábati lidin Ananíasi lidoun fulasu le ñein lubéi Saulu. Aba lebelurun múnadoun, aba líchuguni lúhabu luagu, aba lariñagun lun: —Níbiri Saulu, lóunahañadina Wabureme Hesusu le arufudagubei lungua bun luagu üma danbei biabin ñahoun, lun gayaraaya lan barihin, lun giñe babuinchun lau Sífiri Sandu. 18 Lidan oura ligía, aba léiguadun kamá hamuga aruraü luéigiñe lagu, ábaya larihin. Lárigiñe aba lásaarun, aba labadiseirún. 19 Lárigiñe, aba leigin, ábaya léredun, aba lerederun átiri weyu hama afiñetiña ha aganóubaña Damasüku. 20 Ábati lagumeserun Saulu apurichiha tidan burí haligilisin huríu, lariñaga luagu Hesusu lan Liraübei Bungiu. 21 Sunti ha aganbubalin, aba taweiridun hanigi, hariñaga: —Ma san anihán wügüri léñaha éibaahabaliña ha afalarubalin Hesusu Herusalén? Ma ligiaméme le ñǘbuinbei ya lun lanaaguniña adaüra, lun lederegeruniña houn hábutigu fádirigu? 22 Ábatima lapurichihan Saulu lau anigi, arufudei luagu Hesusu lan Krístubei, darí lun labulieidaguágüdün hau huríu ha aganóubaña Damasüku. 23 Lárigiñe saragu weyu, aba heledegun huríu lun háfaruni Saulu hilagubei; 24 aba lasubudirawagüdün le habusenrubei hadügün lun Saulu. Wéyuagu, áriebu, hagurabahani huríu luagu lubenari uburugu lun háfaruni hilagubei. 25 Aba híchuguni afiñetiña lidoun aban faniñe wéiriti, aba harariragüdüni áriebu luéigiñe baríeiru le geyegubei lau uburugu, aba lesefurun. 26 Dan le lachülürünbei Saulu Herusalén, aba yebe lálugun ládaragun lungua hadoun afiñetiña; sun hagía, hanufudetiña luéi, ladüga mafiñentiña yebe luagu afiñehali lan luagu Hesukrístu. 27 Aba lanügüni Berünawé hagibugiñoun apostolugu. Aba labahüdagun houn luagu larihini Saulu Hesusu luagu léibuguniwagu, luma luagu ladimurehan Hesusu lun, luma luagu lapurichihan Saulu furangu luagu Hesusu uburugu Damasüku. 28 Ábati heresibiruni Saulu keisi hánigu, aba léibugun hama Herusalén, 29 apurichiheina luagu Wabureme Hesusu furangu. Lárigiñe ladimurehan luagu Hesusu hama huríu ha adimurehabaña güriegu, asigeneha ligía hama, aba habusenrun háfaruni hilagubei. 30 Dan le hasubudirunbalin afiñetiña katei le, aba hanügüni Saulu uburugun Sesaréa, ñéingiñe aba hóunahani Tárüsun. 31 Lidoun burí dan ligía, buiti houserúniwa afiñetiña luagu Hesukrístu ha aganóubaña Hudéa, Galiléa, luma Samaria. Aba hederebugudún lidan hafiñen luagu Hesukrístu, falá haméi le lubeibei, resibi hagía gurasu lúmagiñe Sífiri Sandu. Aba aganwoundeina hamá afiñerutiña. 32 Dan le lebeluhaña lubéi Féduru lidan burí fulasu lun líderaguniña ha afiñeeñabaña luagu Hesukrístu, aba giñe lidin arihaña lánigu Bungiu ha uburugubaña Lida. 33 Ñein ladarira aban wügüri gíriti Eneasi; widü irumu lau gabanarugu lau fadaguaü. 34 Aba lariñagun Féduru lun: —Eneasi, areidaguagüda lumutibu Hesukrístu. Saraba, aransebóun bigabanan. Aba lásaarun Eneasi oura ligía. 35 Aba harihini sun ha aganóubaña Lida luma Sarón; aba hígiruni binadu hafiñen, aba hafiñerun luagu Hesusu. 36 Lidan meha dan ligía, ñeinñoun meha aban afiñetu aganóutu Hope, gíritu Tabita; lememe Dórukasi lidan Güriegu (mini lan lira, «usari»). Würi tuguya, súnwandan tau adüga buiti, íderagua tuguya gudemetiña. 37 Lidoun dan ligía, aba tasandirun Dórukasi, aba tounwen; lárigiñe hágawagüdünu, aba hariwachaguagüdünu. 38 Yarafatiti Hope lun Lida, keiti haganbun afiñetiña luagu anihein lan ñein, aba hóunahan bián wügüriña ariñaga lun: —Adügabá fulesi woun, ñǘbuinba ya Hope lau lufuresen. 39 Ábati lidin Féduru hama. Dan le lachülürünbei, aba hanügüni tidoun rumu to ñein tubéi hilaaru, aba haguriridágun sun würiña ha hilaguaañabaña úmarigu lau, ayahuaha tárigi, arufudahóun burí dúnigu tuma simisi to burí táhüchaguboun Dórukasi dan meha móunwengiru, lun. 40 Aba láfuridagüdüniña Féduru sun ha ñéinbaña, aba láhuduragun, aba lafurieidún lun Bungiu. Ábati larihin tuagun hilaaru, aba lariñagun tun: —Tabita, saraba. Ábati téfegechuni tagu; dan tarihinbálin Féduru, aba tiñuragun tungua. 41 Aba lárügüdüni túhabu, aba lásaaragüdünu. Lárigiñe, aba lagúarun houn würiña hagía hama híbiri afiñetiña ha ñéinbaña, aba larufudunu houn, wínwanñu. 42 Aba laganbún katei le lidan sun uburugu Hope, aba saragu hamá afiñerutiña luagu Hesukrístu. 43 Aba lerederun Féduru saragu dan lidan uburugu ligía, lúbiñe Simón le nadagimeinbei houra animaalu.

Adügaü 10

1 Ñeinñein aban wügüri uburugu Sesaréa gíriti Korunéliu, ábuti houn súdara ha Italiana. 2 Wügüri ligía hau sun liduheñu, deregeguatiña houngua lun Bungiu; huduguatiña lun Bungiu lau sun mama hamá huríu. Ruti burí giñe saragu seinsu lun híderawagun huríu, ani súnwandan lafurieidún lun Bungiu. 3 Luagu aban weyu, kei burí ladaünrün ǘrüwa rábounweyu, aba lasaliragun aban lani Bungiu ánheli lun, furangu, aba lariñagun lun: —Korunéliu! 4 Aba lerederun Korunéliu aríaguei ánheli ligía lau saragu anufudei, aba lariñagun: —Ka babusenrubei, Nabureme? Aba lariñagun ánheli ligía lun: —Aganba laali Bungiu bafurieidún, arihaléi burí katei le badügübei lun bíderaguniña gudemetiña. 5 Óunahaba lubeiti wügüriña uburugu Hope lun hóuguni Simón, le giñe gíribei Féduru, lun liabin bun. 6 Lúbiñeñein Simón le aransehabei houra animaalu, le gábanbei laru barana. 7 Dan le ñǘdünhali ánheli le adimurehabei luma Korunéliu, aba lagúarun houn bián hádangiñe lumusuniña luma aban lisudaran; súdara ligía, aban wügüri deregeguati lungua lun Bungiu, lemenigira Korunéliu. 8 Aba labahüdaguni sun katei houn, aba lóunahaniña uburugu Hope. 9 Larugan kei burí amidirugun, sun ayarafadeina hamá wügüriña ha lun Hope, aba lamudeirun Féduru tábulugu muna, afurieida lun Bungiu. 10 Wéirihaliti lilama oura ligía, busenhali leigin. Dan le añaha lubéi aranserei leigin, aba gewenedü lan ítara: 11 Aba larihin ladaaragun sielu, aba tiabin aban katoun kamá hamuga aban sidi güragu luéigiñe gádürü tarigei, tiabin ararireina múarugun. 12 Tidan sidi tuguya, ñéinñanu sun hawuyeri animaalugu, gádürügua tugudi, hewe, hama dunuru. 13 Ábati laganbun lariñagun aban umalali lun: —Saraba Féduru, áfaraba hádangiñe animaalugu ha lun beigin. 14 Aba lóunabun Féduru, lariñaga: —Uá, Nabureme; méiginñahagidina ni kata le wanügübei kei wíyeti. 15 Ábayati ladimurehan umalali ligía lun, aba lariñagun lun: —Le katei le larumadagüdübei Bungiu, mariñagabá luagu wiye lan. 16 Ǘrüwañein wéiyaasu lasuseredun katei le; lárigiñe, ábaya tamudeirun sidi tuguya sielun. 17 Sunti aniha lan Féduru lau lueirin aritaguni luagu, asaminara ka lan lanichigubei katei le larihubei, ligía hachülürün luwügüriñanigu Korunéliu, álügüdaheina tuagu luban Simón. 18 Dan hachülürünbei tubenari muna, aba hálügüdahan lau umalali héreti anhein ñein lubéi laganawa aban gíriti Simón le giñe unbei hariñaga Féduru. 19 Sunti buga aniha lan Féduru asaminara luagun uénedü le, aba lariñagun Sífiri Sandu lun: —Háluahañadibu ǘrüwa wügüriña; 20 rariba, óufudaba, beiba hama lau afiñeni ladüga au óunahabaliña. 21 Ábati lararirun Féduru le ñeinhin habéi wügüriña ha lóunahabaña Korunéliu, aba lariñagun houn: —Au le háluahabei. Ka gabügürübalün? 22 Aba hariñagun lun: —Lóunahan ábuti le gíribei Korunéliu wagía; aban wügüri richati, deregeguati lungua lun Bungiu, hínsiñeti houn sun huríu. Ñǘbuinti aban ánheli ariñaga lun lun lóunahan óugabu lun bidin lúbiñe, lun laganbuni le lunbei bariñaguni lun. 23 Ábati lebelaagüdüniña Féduru, aba herederun luma ñein áriebu ligía. Larugan, aba lidin Féduru hama, ñǘdüntiña giñe hádangiñe afiñetiña ha aganóubaña Hope hama. 24 Larugan, ligía hachülürün Sesaréa, le ñein lubéi Korunéliu agurabahaña hau liduheñu hama habuidun-agei lumadagu ha lamisurahabaña. 25 Dan lachülürünbei Féduru, aba láfuridun Korunéliu eresibirei, aba láhuduragun ligibugiñe lau saragu inebesei. 26 Aba liñuraguni Féduru, aba lariñagun lun: —Ráramaba; wügüri giñe au bíledi. 27 Sunti aniha lan adimureha luma, aba lebelurun, aba ladarirun saragu gürigia damurigu ñein. 28 Ábati lariñagun Féduru houn: —Subusi humuti luagu maha lan wafiñen wagía huríu lun wadaagun daradu hama ha mámabaña huríu, ni lun webelurun hábiñoun. Gama lumoun arufuda laali Bungiu nun luagu moun lumuti lan nagúarun wíyeti o mabuidunti lun ni aban. 29 Ligía nánharunbei niabin dan le bóunahanbei nuagu. Busentina hamugati nasubudiruni ka lan lébubei hóunahan nuagu. 30 Ábati lóunabun Korunéliu, lariñaga: —Gádürü weyu guentó, kei burí oura le, yáañadina núbiñe afurieida lun Bungiu ladaürün ǘrüwa rábounweyu, keisi wechun; ligía lasaliragun aban wügüri nun tau aban daüguaü miritu. 31 Aba lariñagun nun: “Korunéliu, aganba laali Bungiu bafurieidún, haritaguaaliti luagu burí katei le badügübei lun bíderaguniña gudemetiña. 32 Óunahaba lubeiti wügüriña uburugu Hope ougei Simón le giñe gíribei Féduru; lúbiñe ábanya Simón nadagimeinti houra animaalu, le gábanbei laru barana, ñein laganawa”. 33 Aba lubeiti nóunahan óugabu furese, ani buítiti badüga lau biabin. Guentoti awanha sun wagía ya ligibugiñe Bungiu, busentiwati waganbuni le lariñagubei Wabureme Bungiu bun lun bariñaguni woun. 34 Ábati lagumeserun Féduru adimureha, aba lariñagun: —Subudi naali guentó luagu úati lan himei lan Bungiu aban gürigia luéi aban, 35 lubaragiñe lira, resibirügü lumutiña sun ha inebehabubaña lun ani adüga haméi le buídubei, lídangiñe hamá yebe furumiñeguarügü néchani. 36 Adimurehati Bungiu houn ladügawagun Ísüraeli, rúinalei uganu luáguti gayara lan harandarun gürigia luma Bungiu lídangiñe Hesukrístu, le Haburemebei sun gürigia. 37 Huguya, subudi humuti katei le asuseredubei hageira huríu buidu buidu, le agumeserubei Galiléa lárigiñe lapurichihan Huan, ani abadiseiha ligía. 38 Subudi humuti luagu ru lani Bungiu lubafu Sífiri Sandu lun Hesusu Nasarétüna, luagu meha giñe ladaagun buiti, luma lareidaguagüdüniña ha asufurirubaña lábugiñe lubafu Mafia. Ladügünbalin burí meha katei le, ladüga ñeinñein lan Bungiu luma. 39 Wagía gefentiwa luagu sun katei le ladügübei Hesusu Herusalén luma lidan sun líbiri hageira huríu. Lárigiñe, aba háfaruni hilagubei lau hádaraguni luagu aban gurúa. 40 Gama lumoun saragüda lumuti Bungiu lídangiñe óunweni luagu lǘrüwan weyu, aba larufudagun lungua wínwanñu woun. 41 Marufudagúnti lungua houn sun gürigia, luéidigia woun, wagía le anúadira láañabaña Bungiu lúmagiñe binarü kei gefentiña luagu lásaarun lídangiñe óunweni. Hóutiwa luma, gurá wagía luma lárigiñe lásaarun lídangiñe óunweni. 42 Aba lóunahaniwa apurichiha houn gürigia luagu ru laali lan Bungiu Hesusuméme le lun laguseragüdüniña ha wínwangiñabaña hama ha hilaguaañabaña. 43 Adimurehaaña meha giñe sun profetagu luagu Hesusu lúmagiñe binarü, luagu sun lan ha afiñebaña luagu, heresibirubei lan ferudun luagu hafigoun lídangiñe. 44 Ñéingili Féduru adimureha, ligía liabin Sífiri Sandu hadoun ha aganbahabalin ladimurehan. 45 Hati huríu ha afiñebaña luagu Hesukrístu ha ñǘbuinbaña úara luma Féduru, aba taweiridun hanigi lau liabin Sífiri Sandu hadoun ha mámabaña huríu. 46 Aganba hamutiña adimureha dimurei le mámabei hererun, adimureha hagía luagu luéirigun Bungiu. 47 Ábati lariñagun Féduru: —Máhawabei funagia lun habadiseirún gürigia ha, kei resibi hamaali lubéi Sífiri Sandu kéigubeirügü wagía? 48 Aba líchugun dimurei lun habadiseirún lidan liri Hesukrístu. Lárigiñe, aba hayumuragun lun Féduru lun lerederun átiri weyu hama.

Adügaü 11

1 Aba haganbuni apostolugu hama híbiri afiñetiña ha Hudeabaña luagu resibi hamaali lan giñe ha mámabaña huríu uganu luáguti Bungiu. 2 Danti le lagiribudunbei Féduru Herusaléun, aba hachuraguni huríu ha afiñetiña, 3 hariñaga lun: —Kame san bidin arihaña ha mámabaña huríu, ani hou buguya hama? 4 Ábati labahüdaguni Féduru sun le asuseredubei houn lúmagiñe lagumeseha; aba lariñagun: 5 —Uburuguñadina Hope, afurieida lun Bungiu, aba gewenedü nan narihin aban sidi wéiritu tararirun siélugiñe; güragu luéigiñe gádürü tarigei, tiabin chülǘ le ñein nubéi. 6 Dan le narihin tuagun buidu lun narihin ka lan tídanbei, aba narihin animaalugu gádürügua tugudi ñein, animaalugu gáñitiña, hewe, hama dunuru. 7 Aba naganbun lariñagun aban umalali nun: “Saraba Féduru; áfaraba hádangiñe, houba”. 8 Aba nariñagun: “Uá, Nabureme, ladüga méiginñahagidina ni kata le wanügübei kei wíyeti según lilurudun Moisesi”. 9 Ábayati ladimurehan umalali ligía nun siélugiñe, lariñaga nun: “Le katei le larumadagüdün Bungiu, mariñagabá luagu wiye lan”. 10 Ǘrüwañein wéiyaasu lasuseredun katei le; lárigiñe, ábaya tamudeirun sielun. 11 Lidan oura ligía, aba hachülürün ǘrüwa wügüriña tidoun muna to ñein nubéi, ounahóutiña Sesaréagiñe áluahana. 12 Aba lariñagun Sífiri Sandu nun lun nidin hama lau afiñeni. Ñǘdüntiña giñe sisi afiñetiña ha numa. Dan wachülürünbei Sesaréa, aba webelurun sun wagía lúbiñoun aban wügüri, 13 le abahüdagubei woun luagu larihin aban ánheli rara lúbiñe, aba lariñagun ánheli ligía lun: “Óunahaba wügüriña lun houdin uburugu Hope ougei Simón le giñe gíribei Féduru; 14 lariñagubei bun ida luba lan gayara lan basalbarun hau sun biduheñu”. 15 Dan nagumeserúnbei adimureha houn, aba liabin Sífiri Sandu hadoun kei meha liabin wadoun furumiñe. 16 Ábati naritagun luagu le meha lariñagunbei Wabureme: “Inarüni luagu badiseigüda lan Huan lau duna; anhein Bungiu, labadiseirágüdübadün lau Sífiri Sandu”. 17 Ánheinti ru lubalin Bungiu libe le líchubei woun, wagía le afiñeelibei luagu Hesukrístu, houn, kátañadinati lun nerederubei lan le labusenrubei Bungiu ladügün? 18 Danti le haganbuni afiñetiña ha Herusalénbaña katei le, aba hámanichun. Aba hadimurehan luagu luéirigun Bungiu; aba hariñagun: —Rúhali lubéi giñeti Bungiu ubafu houn ha mámabaña huríu lun hasakürihan, lun gayara lan habihin ibagari magumuchaditi! 19 Lárigiñe lafarún Esütéban, aba giñe hagumeserun éibaahaña ha híbiri afiñetiña; aba hanurahan híbiri chülǘ Fenisia, Chípüre, luma Antiokía. Ñein híchigei uganu luáguti lasalbaruniña Hesukrístu gürigia lídangiñe hafigoun hóunrügü huríu, mama houn amu gürigia. 20 Ánheinti afiñetiña ha Chípürena hama Sirenena, aba hachülürün Antiokía, aba giñe hadimurehan houn ha mámabaña huríu, aba híchuguni uganu luáguti Wabureme Hesukrístu houn. 21 Ñeinñein lubafu Bungiu hama afiñetiña hagía; saragu haña ha mámabaña huríu afiñerutiña luagu Hesukrístu. 22 Dan haganbubalin afiñetiña ha Herusalénbaña uganu le, aba hóunahani Berünawé Antiokíoun. 23 Dan lachülürünbei Berünawé, aba larihini luagu biní laaña lan Bungiu gürigia ha mámabaña huríu; aba lagundaarun saragu. Aba líchugun dimurei houn súngubei lun hafalaruni Wabureme Bungiu tau sun hanigi. 24 Berünawé, aban meha wügüri buiti, deregeguati lungua lun Sífiri Sandu sunsuinagubei, buin liña giñe lau afiñeni luagu Hesukrístu; ítara liñati hafiñerun saragu gürigia luagu Hesukrístu. 25 Lárigiñe, aba lidin Berünawé Tárüsu áluahei Saulu; dan ladarirunbálin, aba lanügüni Antiokíoun. 26 Aba herederun ñein hama tílana ligilisi aban irumu, arufudaha houn saragu gürigia. Ñein Antiokía laguarúa houn afiñetiña furumiñe «Lánigu Kristu». 27 Lidan dan ligía, aba hóudingua profetagu Herusaléngiñe lun Antiokíoun. 28 Aban hádangiñe, gíriti Agabu; aba lararamun hadan afiñetiña, aba lariñagun lau le lasubudirágüdübei Sífiri Sandu lun luagu liábinba lan aban óunwenbu ilamaü lidan sun ubóu; ani susereti lidan lidaani larúeihan Külaudiu. 29 Ábati hóundaragun afiñetiña ha Antiokíana lun hóunahan seinsu houn afiñetiña ha Hudeabaña según le hayaraati íchiga. 30 Ítara liña hadügüni, aba hóunahani seinsu ligía luma Saulu houn tábutigu haligilisin afiñetiña Hudeana.

Adügaü 12

1 Lidan dan ligía, aba lagumeserun urúei Erodesi éibaahaña hádangiñe afiñetiña. 2 Aba láfaragüdüni Santiagu le lamulen Huan tau eféin; 3 keiti larihin luagu gunda hamá huríu lau katei le, aba giñe lanügüni Féduru adaüra. Lidan burí weyu le fedu le ídanbei teigua fein maganatu lébini lasusereda katei le. 4 Lárigiñe lanügüni Erodesi Féduru adaüra, aba ládaruni furisunrugun hau disisi súdaragu lun hóunigiruni, aban ladügün gádürü sétanu hau; gádürü lidan kada sétanu; laritagun yebe lun lasagaruni hagibugiñe lílana fulasu lárigiñe fedu lun laguserun. 5 Ñeinñein lubeiti Féduru furisunrugu góunigiwañu buidu, gama lumoun meredeti hafurieidun tílana ligilisi lun Bungiu luagu. 6 Áriebu lubaragiñe weyu le yebe lunbei lasagaruni Erodesi Féduru hagibugiñoun gürigia, larumuguña Féduru hamidangua bián súdara, güragu ligía lau bián güringüri, hámaya bián súdara luagu bena óunigira. 7 Sódini, ligía lasaliragun aban lani Wabureme ánheli, aba larugoungadún furisunrugu. Aba laguuruni ánheli ligía lóubawagu, aba lagagudahani, aba lariñagun lun: —Saraba furese. Ábati lábürühan güringüri luéigiñe lúhabu Féduru; 8 aba lariñagun ánheli ligía lun: —Murubei bubelitin, daübounme bigeidin. Lárigiñe ladügüni Féduru sun lira, aba lariñagun ánheli ligía lun: —Daüboun bidáü, falabana. 9 Aba láfuridun Féduru lárigi ánheli ligía, ibidiñoun lun anhein inarüni lubéi lumoun mama lan inarüni katei le ladügübei ánheli ligía. Genegetimati lun kamá gewenedüñein. 10 Aba hásügürün hau furumiñetiña óunigirutiña, sügǘ hamaña habiaman; danti le hachülürünbei luagun bena le gürabu le ǘmadarugunbei, aba ladaarun lungua. Aba háfuridun; lárigiñe hánhiñuragun aban üma, aba lígiruni ánheli ligía Féduru lábugua. 11 Ligíaali lárügüdagun Féduru lungua, aba lariñagun: —Aná guentó, subudi naali luagu óunaha laali lan Bungiu lani ánheli lun lesefurunina luéi Erodesi luma luéi sun le yebe habusenrubei huríu hadügün nau. 12 Asaminaréina ligía Féduru luagu katei le, aba lidin túbiñoun María to lúguchu Huan le giñe unbei hariñaga Márükosu, le ñein habéi saragu gürigia damurigu afurieida lun Bungiu luagu. 13 Dan ladaünhan luagu lubenari bürürü, aba táfuridun aban nibureintu, gíritu Rode, ariha ka lan agúahabei. 14 Dan tasubudiruni luagu Féduru lan luagu lumalali, bulíei tumuti tadaaruni bena, le lueirin tugundan; ábarüga téibaagun múnadoun awisaha luagu anihán lan Féduru bénabu. 15 Ábati hariñagun tun: —Lǘlühali bau! Aba tariñagun houn luagu chouru tani luagu ligía lan. Aba hariñagun: —Mama ligia; háfuga láfurugu. 16 Anihánmemeti Féduru adaünha luagu bena. Dan hadaarunbalin, aba taweiridun hanigi dan le harihini. 17 Aba líchugun seini houn lau lúhabu lun hámanichun, aba labahüdaguni houn ida liña lan lasagaruni Bungiu furisunrugúgiñe; lárigiñe, aba lariñagun houn: —Abahüdagua huméi katei le lun Santiagu luma houn híbiri afiñetiña. Ábati láfuridun, aba lidin lidoun amu fulasu. 18 Dan larugadunbei, aniha sun luwuyeri saminaü hadan súdara, ladüga ibidiñeti houn ka lan suserebei lun Féduru. 19 Aba lóunahan Erodesi áluahei; kei madari hamani, aba lálügüdaguniña súdara ha buga óunigirubalin; lárigiñe, aba láfaraguagüdüniña hilagubei. Lárigiñe, aba láfuridun Erodesi Hudeagiñe, aba lidin aganawa Sesaréa. 20 Wéiriti ligañi Erodesi hama gürigia ha aganóubaña Tiru luma Sidón; ha ebelurubaña lidoun aban aritaguni lun hóunahan wügüriña lun hadimurehan luma luagu hafulesein. Dan le hachülürünbei, aba hagañeiruni lubuidun ligaburi Bülasutu, aban wügüri íñuguti lidan lagumadihan Erodesi, ábati líderaguniña adilihei sun katei; ladüga lageiragiñe lan Erodesi habiha éigini. 21 Aba lagúaragüdün Erodesi hawagu luagu aban weyu; weyu ligía, aba ladaürünu daüguaü to lánina larúeihan, aba lañuurun luagu lala le ñéingiñe lubéi lagumadiha, aba ladimurehan houn. 22 Ábati hagumeserun gürigia agúaraha: —Mama wügüri adimurehabei, aban bungiu adimurehabei! 23 Lidan oura ligía, aba lasandiragüdüni lani Bungiu ánheli Erodesi, ladüga lanaagun lungua luagu hererun gürigia, michu lumuti linebese Bungiu lun; aba héigini héweraü, aba lounwen. 24 Aganbahoueina ligíati luagu Lererun Bungiu, ani apurichihóua ligía lidan sun fulasu. 25 Dan hagumuchuni Berünawé luma Saulu hawadigimari Herusalén, aba hagiribudun barüina haméi Huan le giñe unbei hariñaga Márükosu hámagua.

Adügaü 13

1 Ñéinñanu profetagu hama máisturugu tidan ligilisi to Antiokíaboun. Wügüriña hagía: Berünawé, Simón, le unbei hariñaga Wuriti, Lusiu le Sirenena, Manaén le agüriarúbei úara luma Erodesi le gumadimati Galiléa, luma Saulu. 2 Luagu aban weyu dan le háhuduragun lun Bungiu, ayunara hagía, aba lariñagun Sífiri Sandu houn: —Direi huméi Berünawé luma Saulu nun lun wadagimanu le unbei nanúadiraña. 3 Lárigiñeti hafurieidun luma hayunarun, aba híchuguni háhabu hawagu Berünawé luma Saulu, aba hóunahaniña luagu hawadigimari. 4 Ítara liña lóunahaniña Sífiri Sandu Berünawé luma Saulu, aba houdin Seleusia; ñéingiñe, hádina lun houdin luagun ubouhu le Chípüre. 5 Dan hachülürünbei lidan uburugu le gíribei Salamína, aba hagumeserun apurichihei lererun Bungiu tidan haligilisin huríu. Ñǘdünti giñe Huan hama, íderaguaña. 6 Éibuga hamuti sun ubouhu ligía chülǘ lumoun fulasu le gíribei Páfosu. Ñein hadarira aban huríu gíriti Barühesusu; burú wügüri ligía, ye ligía, lariñaga luagu profeta lan. 7 Burú ligía lúmañein gumadimati le Sérühiu Paulu, aban wügüri hanichiguti. Aba lóunahan gumadimati ligía luagu Berünawé luma Saulu ladüga busén lan laganbuni lererun Bungiu. 8 Anhein burú ligía, lememe gíribei Elimási lidan güriegu, aba leredehaniña luéi yebe lafiñerun gumadimati. 9 Sáuluti, lememe gíribei Pábulu, buin lau lubafu Sífiri Sandu; aba laríagun luagun Elimási, 10 aba lariñagun lun: —Yéetibu, buin biña lau wuribani, liráü Mafia buguya, lágani sun le buídubei! Ka uagu merede lubéi beyeehan luagu lémeri Bungiu le surubei? 11 Guentó lábürüha ligañi Bungiu buagun, beredera marihinga luagu átiri dan. Lidan oura ligía, aba laburigadun lau, aba láluahan kaba lan árühei lúhabu, ladüga marihinhali lan. 12 Dan larihini gumadimati katei le, aba lafiñerun luagu Hesukrístu; wéiritu lanigi lau le harufudahabei luagu Wabureme Hesukrístu. 13 Aba láfayarun Pábulu hama líbirigu Páfosugiñe lun uburugun Pérühe, le lídanbei fulasu le gíribei Panfilia. Anhein Huan lememe Márükosu, aba lígiruniña, aba lagiribudun Herusaléun. 14 Lárigiñe, aba hásügürün Pérühegiñe lun uburugun Antiokía, le lídanbei Pisidia. Aba hebelurun lidan luéyuri emeraaguni tidoun haligilisin huríu, aba hañuurun ñein. 15 Lárigiñeti taliihóuniwa líburu to lánina lilurudun Moisesi tuma burí líburu to habürühaboun profetagu, aba hóunahan ábutigu ariñaga houn: —Waduheñu, anhein anihein lubéi dimurei lun hariñaguni houn gürigia ha, ariñaga huméi guentó. 16 Ábati lásaarun Pábulu, aba ladügün seini houn lau lúhabu lun hámanichun, aba lariñagun: —Aganba humá, wügüriña Ísüraelina huma huguya le áhuduragubei lun Wabungiute: 17 Bungiu le Habungiute Ísüraelina, anúadira lumutiña meha wagüchagu lun lánigubaña lan; aba ladügüniña ábanme óunwenbu néchani dan meha le añahagua lan aganawa kei terencha Ehiptu; lárigiñe, aba lasagaruniña lídangiñe fulasu ligía lau lubafu. 18 Awanda lumuti Bungiu luriban hagaburi lidan fulasu mageirawati kei burí bián-wein irumu. 19 Lárigiñe, aba lagumuchaguagüdüniña sedü néchanigu ha meha aganóubaña Kanán lun líchuguni hafulasun houn wagüchagu. Luagu luara gádürü-san-dimí irumu lasusereda burí katei le. 20 Lárigiñe, aba líchugun ábutigu houn darí lumoun lidaani profeta Samueli. 21 Ábati hamuriahan aban urúei lun ligíaba lan agumadiraña; aba líchuguni Bungiu Saulu houn harúeiteme luagu bián-wein irumu; Saulu ligía, liráü Kisü, ladügawagun Benhamín. 22 Lárigiñe, aba lagidaruni Bungiu arúeihani luéi Saulu, aba líchuguni lun Dawidi, le uágubei lariñaga: “Darina Dawidi, liráü Hesé, aban wügüri le aubei nagundaara, ani ladügübei sun le nabusenrubei”. 23 Aban hádangiñe ladügawagun Dawidi ligía Hesusu, le lóunahabei Bungiu lun hasalbarun Ísüraelina, kei meha lariñaguni. 24 Lubaragiñebei liabin Hesusu ubouagun, apurichihati Huan houn sun Ísüraelina; lariñaga houn luagu lunti lan hasakürihan, badisei hagíame. 25 Dan le layarafadúnbei dan lun lounwen Huan, aba lariñagun: “Mámatia au le uágubei haritagua luagu au lan; liábinba aban nárigiñe, ni kata au lóubagiñe, madünatina ni íbini lun nafaragaduni tagürüga ligeidin”. 26 «Niduheñu, huguya le harahüñübei ladügawagun Abüraámü, huma huguya ha inebehabubaña lun Bungiu: Wagía gürigia ha únbaña lóunahoua uganu le luáguti Wasalbaragüle. 27 Ha meha gürigia ha aganóubaña Herusalén hau sun hábutigu, ibidiñeti yebe houn ka lan Hesusubei, ua ligía gunfuranda hamani hererun profetagu, lau sun aliihóua lan hererun tidan hatenpulun sagü luéyuri emeraaguni; hagía guánarügüti gúnfuli hamuti le bürüwañubei lau hasiadiruni Hesusu lun lounwen. 28 Lau sun madari hamá lidurun Hesusu lun gayara lan háfaruni hilagubei, amuriahatiña luma Pilatu lun láfaragüdüni hilagubei. 29 Danti le adüga hamaali sun le tariñagubei Lererun Bungiu luagu, aba harariragüdüni luéigiñe gurúa, aba híchuguni lidoun lumuaha. 30 Gama lumoun saragüda lumuti Bungiu lídangiñe óunweni. 31 Arufudaguati Hesusu lungua wínwanñu saragu wéiyaasu houn ha ñǘbuinbaña luma luagu luéiyasun Galiléagiñe lun Herusaléun; hagíati gefenbaña luagu houn gürigia guentó. 32 «Wíchuguñein lubeiti uganu le hun, luagu daradu le meha ladügübei Bungiu hama wagüchagu 33 gúnfuli laali woun, wagía le hadügawagun, lau lásaaragüdüni Hesusu, kei lariñaguni lidan libiaman Sálumu: “Niráü buguya; uguñe Búguchihadina”. 34 Ariñaga laali meha Bungiu luagu lásaaragüdübei lan Hesusu lídangiñe óunweni lun mañaladun lan lúgubu, dan lariñagun tidan líburu to Lererun: “Nagunfulirubei füramasei sánduti ani inarüniti le nadügübei lun Dawidi”. 35 Lariñaga giñe Dawidi lidan ábanya Sálumu: “Mígirunbadibu lun lañaladun lúgubu bubuein le sándubei”. 36 Dawidi, seriwiti meha houn ha lánina lidaani kei lariñaguni Bungiu lun; lárigiñe, aba lounwen, aba labunún le ñein lubéi habunúa lagübürigu, aba lañaladun lúgubu. 37 Ánheinti Hesusu, saragüda lumuti Bungiu lídangiñe óunweni, mañaladunti lúgubu. 38 Niduheñu, lunti lubeiti hasubudiruni luagu lídangiñe lan Hesusu ferudunawa lan wafigoun. Ligía uganu wanügübei hun. 39 Siñati meha haricharagun lídangiñe figóu burí ligía lau lilurudun Moisesi, gama lumoun sun le afiñeti richaguati lídangiñe Hesusu. 40 Góunigi humá lubeiti luéi lábürühan ligañi Bungiu huagun keisi hariñaguni profetagu dan le hariñagunbei: 41 “Ariha humá, huguya le adaagubei bula, weiritá hanigi, ani gumugua humá; ladüga nadügüba katei wéinamuburiti, katei le lunbei mafiñen humani, anhein abahüdawagúa hun” ». 42 Dan le láfuridunbei Pábulu hama lánigu ténpulurugugiñe, aba hamuriahan hama lunya hadimurehan houn luagu burí katei le lídanya le aban luéyuri emeraaguni. 43 Dan lagumuchun hadamuridagun ténpulurugu, saragu hádangiñe huríu hama burí ha ígirubalin binadu hafiñen lun hafalaruni hafiñen huríu, aba hafalaruni Pábulu luma Berünawé. Aba hadimurehan Pábulu luma Berünawé hama, aba hariñagun houn lun hasigirun emenigida luagu lareini Bungiu. 44 Lídanti luéyuri emeraaguni, aba hóundaragun hiibe-agei lílana fulasu lun haganbuni lererun Bungiu. 45 Lau harihin huríu saragu gürigia aganbahei lererun Bungiu, aba hemeidihan, aba hagumeserun asigenerei Pábulu, anaba haméi liri Hesusu. 46 Ábati hadimurehan Pábulu luma Berünawé manufudeuga, aba hariñagun: —Lunti yebe wíchuguni uganu lúmagiñeti Bungiu luagu Wasalbaragüle hun furumiñe, huguya le huríu; gama lumoun kei mabusenrun humá heresibiruni uganu ligía, lau lira harufuduñein luagu madüna humani ibagari le magumuchaditi; wéibugagubeiti apurichiha houn ha mámabaña huríu. 47 Ladüga ítara liña lariñaguni Wabureme woun: Níchuguñadibu kei larugounga houn ha mámabaña huríu, lun banügüni nesefuhan darí lumoun lagumuhóun fulasu ubouagu. 48 Dan haganbunbalin ha mámabaña huríu katei le, aba hagundaaragun, aba hagumeserun ariñaga luagu buidu lan luganute Bungiu; aba hafiñerun sun ha lúnbaña hafiñerun luagu Hesukrístu, ha lúntiñabaña ibagari le magumuchaditi. 49 Ítara liña lapurichihóun lererun Bungiu lidan sun fulasu ligía. 50 Aba hadimurehan huríu hama würiña gúnfulitiña, inebewa hagía, luma hama wügüriña wéirigutiña ñein uburugu, aba hínchahaniña lun héibaahani Pábulu luma Berünawé darí lun habuguniña lídangiñe fulasu ligía. 51 Ábati háfuruduni kaliki luéigiñe hagudi, arufudei luagu mabuidun lan hóuserun lílana fulasu ligia; aba houdin uburugun Ikoniu. 52 Ánhañati afiñetiña Antiokía buin haña lau ugundani luma lau Sífiri Sandu.

Adügaü 14

1 Aba lebelurun Pábulu luma Berünawé tidoun haligilisin huríu uburugu Ikoniu, aba hapurichihan; buiti hadimurehan darí lun hafiñerun saragu, dandu huríu kei mama huríu, luagu Hesukrístu. 2 Huríuti ha mafiñenbaña luagu Hesukrístu, aba hínchahaniña ha mámabaña huríu, aminsiñedagüdaña afiñetiña houn. 3 Ligía lerederunbei Pábulu luma Berünawé saragu dan ñein, aba hadimurehan furangu, manufudeuga, hemenigiñu luagu Bungiu; arufuda lumuti Wabureme luagu inarüni lan katei le hapurichihabei luagu línsiñehabu, lau líchugun ubafu houn lun hadaagun seini luma milaguru. 4 Fánreinguañu haña lílana uburugu ligia; híbiri hámagiñeñanu huríu ha mafiñenbaña, híbiri hámagiñe apostolugu. 5 Hati huríu hama ha mámabaña huríu, aba hebelurun lidoun aban aritaguni hama gumadimatiña lun héibaahaniña apostolugu luma lun hachamuragun dübü hawagun. 6 Anhein Pábulu luma Berünawé, dan hasubudiruni, aba houdin lidoun burí fulasu le gíribei Lístüra luma Dérübe, bián fulasu le laniméme Likaónia, luma geyegua lau, 7 apurichiha hamuti giñe uganu luáguti Wasalbaragüle Hesukrístu ñein. 8 Ñeinñein aban wügüri méibugunti, Lístüra; ñun liña ladüga ítaragubeiñein lan lúmagiñe lágurahoun. 9 Laganbahañein wügüri ligía le lariñagubei Pábulu; láurügü larihin Pábulu luagun, aba lasubudiruni luagu afiñe lan wügüri ligía luagu gayara lan lareidagun. 10 Ábati lariñagun Pábulu lun lau umalali héreti: —Saraba, ráramaba buidu. Aba lachubarun wügüri ligía ararama, aba lagumeserun éibuga. 11 Dan harihini gürigia katei le ladügübei Pábulu, aba hagumeserun agúaraha lidan hererun Likaóniana, hariñaga: —Rarihaña búngiugu kei hagaburi wügüriña wamoun! 12 Hariñaga luagu Berünawé bungiu Húpiterü, luagu Pábulu bungiu Merükúriu, ladüga ligía lan adimurehabei. 13 Aba liabin lufadirin Húpiterü ñéingiñe barüina bágasu wügüriña luma burí fuluri luagun lubenari uburugu; busenti yebeti ligía hama burí gürigia lun hadagaragüdün lun Pábulu luma Berünawé. 14 Dan hasubudiruni Pábulu luma Berünawé katei lan habusenrubei gürigia ha hadügün, aba haheiridagunu hadaüragun le lueirin luberesen katei le houn; aba hádaragun houngua hadoun gürigia agúaraheina: 15 —Wügüriña! Kame san habusenra hadügüni katei le? Wügüriña giñe wagía kei huguya; wayabiña ariñaga hun lun hígiruni katei burí le mabuidunbei, lun hafalaruni Bungiu le wínwanbei, le adügübalin sielu luma ubóu, barana luma sun katei le lídanbei. 16 Lidan meha dan le sügühalibei, ígira lumutiña meha Bungiu gürigia lun hadügüni le habusenrubei, 17 súnwandanha larufuduni houn gürigia káteiñein lan lau buiti le ladügübei houn. Ruti huya woun luma alubahani buiti, ru ligía éigini buídurügüti woun, belugüda lumuti ugundani tidoun wanigi. 18 Lau sun ariñaga hamani Pábulu luma Berünawé sun katei le houn, hénrengumemegili herederuniña gürigia luéi hadagaragüdün houn. 19 Ábati hachülürün huríu Antiokíagiñe luma Ikoniugiñe, aba hagañeiruni haritagun gürigia lun hachamuragun dübü luagun Pábulu. Lárigiñe, aba haduruguduni bóugudin luéi fulasu, sun hariñagun luagu hilaali lan. 20 Dan le hóundaragunbei afiñetiña geyegua lau Pábulu, aba lásaarun, ábaya lebelurun fulasurugún. Larugan, ligía lidin luma Berünawé uburugun Dérübe. 21 Lárigiñe lapurichihani uganu luáguti asalbaruni ñein Dérübe, le ñein habéi saragu gürigia afiñerutiña luagu Hesukrístu, aba hagiribudun; aba houdin Lístüra, Ikoniu luma Antiokía. 22 Rútiña gurasu houn afiñetiña ha lídanbaña burí fulasu ligía, ariñaga hagía houn lun hasigirun deregüdagu lidan hafiñen, ariñageina hagía houn luagu lunti lan wasufurirun saragu lun gayara lan webelurun lidoun larúeihan Bungiu. 23 Rútiña giñe ábutigu lidan kada hadamurin afiñetiña. Lásurunti hafurieidun luma hayunarun, aba hederegeruniña labun laríaahan Bungiu le uágubei hafiñera. 24 Lárigiñe, aba hásügürün Pisidiagiñe, aba hachülürün Panfilia. 25 Aba hapurichihani uganu luáguti Hesukrístu uburugu Pérühe, le líbirimeme Panfilia; ábati houdin Atalíoun. 26 Ñéingiñe hádina, aba houdin Antiokíoun, uburugu le ñeinhin lubéi hayumuragua hawagu lun Bungiu, lubá buga háfuridun adügei wadagimanu le hagumuchubei guentó. 27 Dan hachülürün Antiokía, aba hóundaraguniña tánigu haligilisin afiñetiña, aba habahüdaguni sun katei le ladügübei Bungiu hau houn, luma luagu ladaaruni Bungiu bena houn ha mámabaña huríu lun giñe gayaraabei lan hafiñerun luagu Hesukrístu lun hasalbarun. 28 Aba lerederun Pábulu luma Berünawé saragu dan hama afiñetiña ñein.

Adügaü 15

1 Lidan dan ligía, ligía hayabin fiu wügüriña Hudeagiñe lun Antiokíoun, aba hagumeserun arufudaha houn afiñetiña luagu lun lan hasalbarun, mosu lan heresibiruni wügüriña seini tuagu hóustarun, kei lariñaguni lilurudun Moisesi. 2 Barüti Pábulu luma Berünawé aban sigenei wéiriti hama luagu katei ligia; lagumuhóun dan, aba lounahóun Pábulu, Berünawé, hámaya amu wügüriña Herusaléun lun houdin aranserei katei le hama apostolugu hama tábutigu ligilisi to ñeinboun. 3 Ha tánigu ligilisi to Antiokíaboun óunahabaliña; lídanti haweiyasun, aba hásügürün lóubawagugiñe Fenisia luma Samaria, abahüdagueina hagía luagu hígiruni ha mámabaña huríu binadu hafiñen lun hafalaruni Kristu. Aba hagundaaragun sun afiñetiña lau uganu le. 4 Dan hachülürünbei Pábulu luma Berünawé Herusalén, aba heresibiruniña tílana ligilisi, hama apostolugu, hama tábutigu ligilisi, aba labahüdagun Pábulu luma Berünawé houn luagu sun le adüga láalibei Bungiu hádangiñe. 5 Ñéinñanu hádangiñe hadamurin fariséugu ha afiñetiña luagu Kristu, aba hararamun, aba hariñagun: —Lunti heresibiruni wügüriña afiñetiña ha mámabaña huríu seini tuagu hóustarun; lunti giñe hagunfulirun luma lilurudun Moisesi. 6 Ábati hóundaragun apostolugu hama tábutigu ligilisi lun haturiahani katei le. 7 Lárigiñe saragu dimurei, aba lásaarun Féduru, aba lariñagun: —Niduheñu, subudi humuti luagu binarü lan meha lanúadirana Bungiu hídangiñe lun níchuguni uganu le lánina asalbaruni houn ha mámabaña huríu, lun giñe gayaraabei lan hafiñerun luagu Hesukrístu. 8 Búngiuti, le subudihabúbei tun anigi, arufuda lumuti luagu resibi lániña ha mámabaña huríu lau líchuguni Sífiri Sandu houn kei líchuguni woun. 9 Aban labu lanügüniwa Bungiu hama; harumagüda lumutu giñe hanigi lau hafiñerun luagu Hesukrístu. 10 Kati uagu lalouguada hafiñen guentó luagu le adüga láalibei Bungiu, ru huguya aban ihürügu hawagun afiñetiña ha, le wásiñarubei wagía guánarügü anüga—ni wagía ni wagüchagu? 11 Afiñetiwa luagu sálbaadiwa lan luagu lareini Wabureme Hesukrístu. Ítarameme giñe hagía. 12 Ábati hámanichun, aba haganbuni sun le lariñagubei Berünawé luma Pábulu houn luagu burí seini luma milaguru le ladügübei Bungiu hádangiñe, haganagua ha mámabaña huríu. 13 Dan le lásurunbei hadimurehan, aba lariñagun Santiagu: —Niduheñu, aganba humana: 14 Abahüdaguaali Simón Féduru woun ida liña lan fulesei lániña Bungiu ha mámabaña huríu, lau lanúadirun hádangiñe lun lánigume. 15 Ítara liña katei le kei le meha habürühabei profetagu tidan Lererun Bungiu: 16 “Lárigiñe le, nagiribudayaba, ábame nararamagüdünu luban Dawidi to héiguaruboun, naransehaboun, ábayame nararamagüdünu, 17 lun gayaraabei lan háluahani sun híbiri gürigia Aburemei; luma sun burí néchani le anuadirúaalibei nun. 18 Ítara liña lariñagun Bungiu, le asubudiragüdübalin katei le lúmagiñe buga binadu dan”. 19 «Ligía nariñagunbei luagu moun lani wíchugun saragu lúrudu hawagun ha mámabaña huríu, ha ígirubalin binadu hafiñen lun hafalaruni Bungiu; 20 buídurügüti lau labürühóun houn lun hebé lan heigin éigini le adagarawagüdüti houn guáriua, magamaridun hagíame ha úmatiña mamarieidun hamá, meigin hagíame hágürügü animaalu ha tigiwarügütiña, ni hitaü. 21 Ladüga lúmagiñe bugaha binadu dan, añahein gürigia apurichihati lilurudun Moisesi lidan kada fulasu, aliihóuati lúrudu tidan burí hatenpulun huríu sagü luéyuri emeraaguni». 22 Ábati haritagun apostolugu hama tábutigu ligilisi hama sun tílana ligilisi hanúadahan wügüriña hádangiñe, lun hóunahaniña Antiokía úara luma Pábulu luma Berünawé. Aba hanúadiruni Húdasi, le gíribei Barüsawási, luma Sílasi, bián wügüriña wéirigutiña hadan afiñetiña. 23 Aba hóunahan aban gárada hama, lariñahare tidan gárada tuguya: «Wagía le apostolugu, tábutigu ligilisi, hama sun híbiri afiñetiña, mábuiga waña houn waduheñu luéigiñe Hesukrístu ha mámabaña huríu ha aganóubaña Antiokía, Siria, luma Silisia. 24 Aganbaadiwa luagu añahein lan gürigia ñǘdüntiña yáagiñe ibidiñoun woun ebereseha hun lau hadimurehan, ani dáhaña amu aritaguni hidoun lau hariñagun hun luagu gasu lan heresibiruni wügüriña seini tuagu hóustarun, keisi lariñaguni lilurudun Moisesi. 25 Ligía wáüwaradunbei lidan waritagun lun wanúadahan gürigia wádangiñe lun houdin arihaün úara hama waduheñu Berünawé luma Pábulu ha hínsiñebaña woun saragu, 26 ha ru hamaalibei habagari lidoun denchaü luéigiñe Wabureme Hesukrístu. 27 Wóunahañanu lubeiti Húdasi luma Sílasi hun; hadimurehaba huma lun hafuranguagüdüni sun katei le tídanbei gárada to wóunahaboun hun. 28 Maribanti larihín lun Sífiri Sandu luma woun, michugúniwa lan amu ihürügu hun luéidigia murusun katei le lunbei hadügüni: 29 Lun meigin humá hágürügü animaalu ha adagarawagüdütiña houn guáriua, meigin huguyame hitaü, ni animaalu ha tigiwarügütiña, magamaridun huguyame gürigia ha mamarieidúntiña huma. Anhaün areidagua hungua luéi burí katei le, buídubei hadüga. Buidu láamuga lidin hun». 30 Lárigiñeti hounahóun luagu haweiyasun, aba houdin Antiokía. Dan le hachülürünbei ñein, aba hóundaraguniña afiñetiña, aba híchugunu gárada houn. 31 Danti le haliihanbarun afiñetiña, aba hagundaarun saragu luagu gurasu le tíchugubei houn. 32 Kei profeta lubéi Húdasi luma Sílasi, aba híchugun gurasu houn afiñetiña lau hadimurehan houn, ru hagía iderebugu lun hafiñen. 33 Lárigiñe hásügürün átiri dan ñein, aba hayouragun afiñetiña houn lau darangilaü lubá hagiribudun hamoun ha meha óunahabaliña Herusalén. 34 Ánheinti Sílasi, aba lerederun. 35 Rédeitiña giñe Pábulu luma Berünawé Antiokía; aba hasigirun arufudahei luma apurichihei uganu luáguti Kristu. 36 Átiri dan lárigiñe, aba lariñagun Pábulu lun Berünawé: —Kéimounya arihaña afiñetiña lidan burí sun uburugu le ñein lubéi apurichiha wamaali lan uganu luagu Kristu, ariha wamaamuga ida haña lan. 37 Busenti yebe Berünawé hanügüni Huan lememe Márükosu hámagua; 38 gama lumoun máhati Pábulu hanügüni ladüga meha ígira laaña lan Panfilia, masigiti hama lidan wadagimanu. 39 Lárigiñe saragu sigenei, múaraduntiña luagu katei le darí lun hafanreinragun. Aba lanügüni Berünawé Márükosu, aba houdin Chípüre; 40 aba lanügüni Pábulu Sílasi. Lárigiñe hederegeruni afiñetiña Pábulu luma Sílasi lúhaburugun Bungiu, aba houdin; 41 aba hásügürün Síriagiñe luma Silisiagiñe, íchaaheina gurasu houn afiñetiña ligilisirugu.

Adügaü 16

1 Aba hachülürün Pábulu luma Sílasi lidoun burí fulasu le Dérübe luma Lístüra, le ñein lubéi hadarira aban afiñeti gíriti Timotéu; tiráü aban würi huríu afiñetu luagu Hesukrístu, güriegu lúguchi. 2 Buiti hadimurehan afiñetiña ha aganóubaña Lístüra luma Ikoniu luagu. 3 Busenti Pábulu lun lídiba lan Timotéu hama, íchigeina uganu luáguti Kristu, aba leresibiruni Timotéu seini tuagu lóustarun luéi wuriba lan houn huríu ha aganóubaña lidan burí fulasu ligía, kei subudi hamani luagu meresibirun lani seini tuagu lóustarun ladüga güriegu lan lúguchi. 4 Sunti fulasu le ñéingiñe lumuti hásügüra, hasubudiragüdüni katei le hariñagubei apostolugu hama tábutigu ligilisi ha Herusalénbaña houn afiñetiña, aba héredun hawagu lun hagunfulirun luma hagumadin. 5 Aba lubeiti hederebugudún tílana ligilisi lidan hafiñen, aba haganwoundun afiñetiña sagü weyu. 6 Máhati Sífiri Sandu lun híchugubei lan uganu luagu Kristu Asia. Ábati hásügürün labadinaguagiñe Fürihia luma Galasia, 7 aba hachülürün luagu fadaguaü le Misia. Ñéingiñe yebe haritagua lun hebelurun lóubawagun Bitinia, gama lumoun máhati lani Hesusu Sífiri lememe Sífiri Sandu. 8 Ábati houdin sururugu Misioun, aba hararirun Turoasi. 9 Ñein lasaliragua aban wügüri Masedóniana lun Pábulu, áriebu lidan luénedü, rara ayumuragua lun, lariñaga lun: «Keimoun Masedónia íderagua báamugawa». 10 Lárigiñe lasaliragun wügüri ligía lun Pábulu, aba waransehan lun woudin Masedónia lau wafiñen luagu lagúahaña lan Bungiu woun lun wíchuguni uganu luagu Kristu le Wasalbaragüle houn Masedóniana. 11 Ábati wáfayarun Turoasigiñe, aba woudin sügülügü luagun ubouhu le Samotürásia; larugan, ligía wachülürün Neápolisi. 12 Ñéingiñe aba woudin Filipu; Filipu lábugiñeñein lagumadihan Roma, ligía giñe uburugu le wéirigutimabei ñéingiñe libiti Masedónia. Rédeitiwa átiri weyu ñein. 13 Luagu aban weyu le luéyuri emeraaguni, aba wáfuridun bóugudin luéi uburugu, larun duna, lidan aban fulasu le ñein lubeiha lafurieidúa lun Bungiu. Aba wañuurun ñein, aba wíchuguni uganu luáguti Kristu houn würiña ha óundaragubáña ñein. 14 Ñeinñoun aban hádangiñe, gíritu Lidia, uburuguna Tiatira; aluguraha gamisa fínutu to guchu tagu tifisiutebei. Huduguatu würi tuguya lun Bungiu, taganbahañádiwati; aba ladaarunu Bungiu tanigi lun tadügün gasu lau le lariñagubei Pábulu. 15 Aba tabadiseirún hau sun tílana tuban; lárigiñe, aba tayumuragun woun, tariñaga: —Anhein afiñe hubéi luagu afiñe nan le tímatimaati luagu Wabureme Kristu, redei humá ya núbiñe. Héretu wawagu, aba werederun. 16 Luagu aban dan, dan le wóudiña lubéi lidoun fulasu le ñein lubeiñaha lafurieidúa lun Bungiu, aba wadunragun tuma aban nibureintu gawagutu aban sífiri wuribati le íchugubei ubafu tun lun tegesihan. Aban idamuni irahü tuguya, ibihatutiha saragu seinsu houn taburiña lau tegesihan. 17 Aba tagumeserun irahü to afalarawa, wagía luma Pábulu, agúaraheina tuguya ítara: —Gürigia ha, heseriwiduña lun Bungiu le íñubei; hadimurehaña luagu üma lánina asalbaruni. 18 Lütu adügei katei le darí lun teberesedun lun Pábulu; aba lagararaagun, aba lariñagun lun sífiri le tídanbei: —Lidan liri Hesukrístu, ariñagatina bun lun báfuridun tídangiñe. Aba láfuridun sífiri ligía tídangiñe lídanmeme oura ligía. 19 Dan harihin taburiña idamuni luagu siñaali lan hagañeirun seinsu tuéigiñe, aba hárügüdüni Pábulu luma Sílasi, aba hanügüniña hagibugiñoun ábutigu lamidangua uburugu. 20 Aba harufuduniña hagibugiñe gumadimatiña, aba hariñagun: —Wügüriña huríu ha, hachagaraguágüdüñein waburugute, 21 harufudahaña igaburi le wásiñarubei eresibira ni adüga ladüga Rómana wagía. 22 Ábati hiñuragun gürigia houngua hawagun, aba haragachaguagüdüniña gumadimatiña, aba híchugun dimurei lun habeichúniwa lau wewe. 23 Lárigiñe saragu abeichúni, aba hádaruniña furisunrugun, aba hariñagun lun hóuniri adaürǘtiña lun góunigi lániña buidu. 24 Dan libihini óunigiruti lúrudu le, aba ládaruniña lidoun lagumuhóun tarigeirugu furisun, aba lagüraguni hagudi lidan bián buloke lauti wewe. 25 Kei burí luagun amidi áriebu, ñéinñanu Pábulu luma Sílasi afurieida luma eremuha lun Bungiu; ha híbiri, aganbaha. 26 Sódini, aba liabin aban óunwenbu hárabaganali, aba lánhingichuni tuágaburi furisun. Lidan oura ligía, aba ladaarun sun bena, farara ligía sun güringüri le hawagubei adaürǘtiña. 27 Aba lagagudun óunigiruti; dan larihin luagu daragu liña lan sun tubenari furisun, aba lasagarunu lefeinte lun yebe láfaragun lungua, sun yebe lariñagun luagu ñǘdüngua hamá adaürǘtiña. 28 Aba lagúaragun Pábulu lun, lariñaga lun: —Máfaraguaba bungua; awanha ya sun wagía. 29 Ábati lamuriahan óunigiruti lanpu, aba lebelurun éibaagueina, adadagareina lau anufudei, aba láguragun lungua lubadu hagudi Pábulu luma Sílasi. 30 Aba lasagaruniña furisunrugúgiñe, aba lariñagun houn: —Wügüriña, ka katei lunbei nadügüni lun nasalbarun? 31 Aba hariñagun lun: —Afiñebá luagu Wabureme Hesukrístu, ábame basalbarun hau sun tílana buban. 32 Aba híchuguni uganu luáguti Kristu lun hau sun ha lúbiñebaña. 33 Lídanmeme oura ligía, lau sun áriebuhaali, aba lachibuni biti burí le hawagubei; ábati labadiseirún hau sun tílana luban. 34 Lárigiñe, aba lanügüniña lúbiñoun, aba líchugun éigini houn; mati lugundan hau sun tílana luban lau hafiñerun luagu Bungiu! 35 Larugan binaafin, aba hóunahan gumadimatiña súdara ariñaga lun óunigiruti lun lígiragüdüniña Pábulu luma Sílasi. 36 Ábati lariñagun óunigiruti lun Pábulu: —Óunahaaña gumadimatiña ariñaga nun lun nígiragüdünün; gayaraahali lubeiti hidin darangilañu. 37 Aba lariñagun Pábulu lun: —Lau sun Rómana wamá, bei hamutiwa hagibugiñe gürigia, míchugunga dan woun lun wadimurehan waweigiñegua, dagua hamawa furisunrugun; guentó busentiña hígiragüdüniwa aramudaguarügü? Máfuridunbadiwa! Ñübuin hamá asagarawa. 38 Aba habahüdaguni súdara katei le houn gumadimatiña, aba hanufudedagun gumadimatiña dan hasubudiruni luagu Rómana lan Pábulu luma Sílasi. 39 Ábati houdin amuriaha ferudun hama, aba hasagaruniña, aba hayumuragun houn lun háfuridun ñéingiñe uburugugiñe. 40 Dan le háfuridunbei furisunrugúgiñe, aba houdin túbiñe Lidia; lárigiñe harihiniña afiñetiña luma híchugun gurasu houn, aba hasigiruni haweiyasun.

Adügaü 17

1 Lidan luéiyasun Pábulu luma Sílasi, sügütiña Anfipolisigiñe luma Apolóniagiñe; ñéingiñe, aba hachülürün uburugun Tesalónika le ñein tubéi aban haligilisin huríu. 2 Kei lechun Pábulu, ñǘdünti tidan ligilisi tuguya; asigenehati hama ǘrüwa dimaasu, sagü luéyuri emeraaguni. 3 Arufudahati houn kei tariñaguni Lererun Bungiu luagu lunti lan meha lasufurirun Kristu, lárigiñeme lan lounwen, aba lanme lásaarun lídangiñe óunweni. Lariñaga houn: —Hesusuméme le uágubei nadimureha hun, ligía Krístubei. 4 Ábati hafiñerun hádangiñe huríu, aba húaradun luma Pábulu luma Sílasi. Afiñetiña giñe saragu ha mámabaña huríu ha huduguatiña lun Bungiu, hama saragu würiña wéirigutiña. 5 Gama lumoun huríu ha mafiñenbaña luagu Hesusu lan Krístubei le lunbei liabin, magundantiña lau katei le; aba hóundaragun wügüriña wuribatiña ha éibugañahadügübaña ǘmada, aba hachagaraguágüdüniña gürigia ñein uburugu. Aba hasagarahanu luban Hasón, áluahaña Pábulu luma Sílasi lun hasagaruniña lun hederegeruniña háhaburugun gürigia. 6 Keiti madari hamaniña ñein, aba hanügüni Hasón hama átiri hádangiñe afiñetiña hagibugiñoun gumadimatiña lidan uburugu ligía, aba hagúaragun ariñaga: —Wügüriña ha, ha eberesehabaña lidan sun fulasu, chülühaña giñe ñahoun; 7 resibi laaña Hasón lúbiñe. Sun hagía dürügua hamuti lilurudun Urúei Rómana, ladüga ariñagatiña luagu anihein lan amu urúei, aban nege gíriti Hesusu. 8 Dan haganbuni gumadimatiña hama sun híbiri gürigia katei le, aba hachagaragun. 9 Hasón hama ha híbiri, gama lumoun aba lafayeihan, aba hígirawagüdün. 10 Furese furese, dan le laburigadun, aba hóunahaniña afiñetiña Pábulu luma Sílasi uburugun Beréa. Kei hachülürün ñein, aba houdin tidoun haligilisin huríu. 11 Huríu ha ñéinbaña, buítimati hagaburi hawéi ha Tesalónikabaña; resibi hamuti uganu luáguti Kristu lau ugundani; ságüti weyu haliihanu Lererun Bungiu lun harihini anhein inarüni lubéi le ariñawagúbei houn. 12 Saragu haña lubeiti afiñerutiña hádangiñe, afiñe hagía giñe saragu ha mámabaña huríu, dandu würiña wéirigutiña kei wügüriña. 13 Dan le hasubudirunbalin huríu ha Tesalónikabaña luagu lapurichihañein lan giñe Pábulu Lererun Bungiu Beréa, aba houdin achagaraguágüdaña gürigia ñein. 14 Aba hóunahani afiñetiña Pábulu furese lun lidin kósurugun, lerederati Sílasi luma Timotéu Beréa. 15 Ha ñǘdünbaña lau Pábulu, aba háfayahan luma chülǘ uburugu Atenasi. Lárigiñe, aba hagiribudun barüina hagía dimurei lun Sílasi luma Timotéu lun houdin lárigi Pábulu lau lufuresen. 16 Sun aniha lan Pábulu Atenasi agurabahei Sílasi luma Timotéu, mederaguagüdünti laritagun lau larihini uburugu ligía buin hau bürübünu guáriua. 17 Ligíaha ladimurehanbei tidan haligilisin huríu luma hama ha mámabaña huríu ha áhuduragubaña lun Bungiu, adimureha ligía burí sagü weyu hama gürigia ha ǘmadarugubaña, ñein lubéi hadamuridagua. 18 Ñéinñanu hádangiñe wügüriña ha aturiahabalin harufudahan epikúreugu, hama ha aturiahabalin harufudahan esütóikugu, aba hadimurehan luma. Hariñaga híbiri: —Ka funa san lariñagubei wügüri le woun, líbebei ladimurehan? Hariñaga híbiri: —Kamatia ladimurehaña hawagu amu búngiugu. Hariñagunbeiti ítara ladüga lapurichihan Pábulu houn luagu Hesusu luma luagu ásaaruni lídangiñe óunweni. 19 Ábati hanügüni lidoun aban fulasu gíriti Areupagu, hariñaga lun: —Gayaraati wasubudiruni katei lan iseri katei le barufudahabei? 20 Terenchati katei le burí bariñagubei woun; busentiwati wasubudiruni ka lan lanichigubei. 21 Sun Atenasina, hama terencha ha aganóubaña ñein, maritaguntiña luagu amu katei luéidigia luagu hariñagun luma haganbun ñunsu iseri. 22 Ábati lararamun Pábulu hamidangua ñein Areupagu, aba lariñagun: «Wügüriña Atenasina, ariha numuti luagu afiñe humá hawagu higuariuan, 23 ladüga dan le aríaaheina nubalin fulasu burí le ñein lubéi háhuduragua houn higuariuan, daritina aban latarü le ñein lubéi bürüwañu lan dimurei le: “Lun Bungiu le ibidiñewabei”. Bungiu le, le unbei háhuduragua, le ibidiñebei hun, ligía Bungiu le uágubei nadimureha hun. 24 «Ligía Bungiu le adügübalin ubóu luma sun katei le ubouagubei, ligía Laburemebei sielu luma ubóu. Maganóunti tidan ligilisi to hadüga gürigia, 25 memegeirun lumuti giñe le gayaraabei hadügüni gürigia luagu lufulesein; ligía guánarügü íchugubei ibagari luma garabali, luma sun katei woun, sun wagía. 26 «Lídangiñe ábanrügü wügüri ladügaña sun néchanigu lun haganóun lidan sun ubóu, aranseléi dan le lunbei habagariduni luma fulasu le lunbei ñeinba lan haganawa. 27 Ladügünbalin Bungiu sun lira lun gayaraabei lan háluahani gürigia, gayara láamuga hadariruni lau háluahani; lau sun inarüni lan luagu madise lan Bungiu luéi kada aban wádangiñe. 28 Ladüga lídangiñeti Bungiu awanhein lubéi, gabagari wagía, éibuga wagía ligibuagu ubóu le; kei hariñaguni poetagu: “Ladügawagun Bungiu wagía”. 29 Keiti ladügawagun wabéi Bungiu, moun lumuti wanügüni Bungiu kei aban guáriua lauti golu, o pülata o dübü le hadüga wügüriña kei haritagun luagu ítara liña lan Bungiu. 30 Gama lumoun meberesegúnti meha Bungiu lau katei le hadügübei gürigia lábugiñe libidiñe houn; ariñagarügüti houn sun gürigia lidan sun fulasu lun hasakürihan. 31 Ladüga anúadiraali Bungiu aban weyu lun ligíaba lan weyu laguseragüdüniña gürigia ha ubouagubaña lau irichaü lau aban wügüri le anúadira láalibei; ani arufuda lumuti woun lau lásaaragüdüni lídangiñe óunweni». 32 Dan le haganbunbei luagu ásaaruni lídangiñe óunweni, ñéinñanu hádangiñe, aba héherahan lau, híbiri aba hariñagun: —Lídanbagubei amu dan waganbei badimurehan luagu burí katei le. 33 Ábati lígiruniña Pábulu. 34 Aba hafiñerun hádangiñe luagu Hesukrístu, aba hafalaruni. Ñeinñein Dionisiu hadan, le meha aban hádangiñe ábutigu lidan fulasu le gíribei Areupagu, tuma giñe aban würi gíritu Dámarisi, hámaya amu gürigia.

Adügaü 18

1 Lárigiñe katei le, aba láfuridun Pábulu Atenasigiñe, aba lidin uburugu Korintu. 2 Ñein ladarira aban huríu gíriti Akila tuma lúmari to gíriboun Pürisíla; Póntuna hagía. Málügili luéigiñe hayabin Italiagiñe, hayabinbei ñéingiñe ladüga líchugun urúei Külaudiu dimurei lun háfuridun sun huríu Rómagiñe. Aba lidin Pábulu ebeluha hamoun; 3 keiti aban lan lifisiute hama—tadaawagun kianpu—aba lerederun hama lun hawadigimaridun lidan aban. 4 Ságüti luéyuri emeraaguni, lidin Pábulu tidan haligilisin huríu adimureha luma áfaagua lagañeiruniña dandu huríu kei ha mámabaña huríu lun hafiñerun luagu Hesukrístu. 5 Dan hachülürün Sílasi luma Timotéu Masedóniagiñe, aba líchaagun Pábulu lungua sunsuinagubei apurichihei Lererun Bungiu luma arufudei houn huríu luagu Hesusu lan Krístubei. 6 Ánhaña huríu, aba hasigeneruni le lubeibei, anabagua burí haméi. Ábati láfurudunu Pábulu ladaüragun hawagun, arufudei houn luagu mínsiñe lan hagaburi lun; aba lariñagun houn: —Huguya guánarügüba gadurun luagu heferidirun, mámaba au gadurun. Lúmagiñe guentó, néibuga apurichiha houn ha mámabaña huríu. 7 Aba láfuridun tídangiñe haligilisin huríu, aba lidin lúbiñoun aban wügüri gíriti Hustu; wügüri ligía, huduguati lun Bungiu, ñein tóubagiñe ligilisi laganawa. 8 Aba lafiñerun Kürisipu, le tábuti haligilisin huríu, luagu Wabureme Hesukrístu, hau sun tílana luban. Saragu giñe hádangiñe Korintuna, dan haganbunbalin uganu luáguti Hesusu, aba giñe hafiñerun, badiseiwa hagía. 9 Ábati lasaliragun Wabureme Hesusu lun Pábulu luagu aban áriebu, aba lariñagun lun: —Manufudedabá, bapurichihameme, mámanichabá; 10 ladüga anahein buma, úabei ni aban aguuruti buagu lun ladügün wuribani bun. Añahein saragu gürigia lidan uburugu le ha lúnbaña nánigubaña lan. 11 Rédeiti lubeiti Pábulu aban irumu dimí ñein Korintu arufudahei Lererun Bungiu houn lílana fulasu. 12 Lidan dan le Galión lan gumadanbei Akaya, aba hóundaragun huríu lun hárügüdüni Pábulu. Aba hanügüni ligibugiñoun lúrudu lun laguserawagüdün. 13 Aba hariñagun lun gumadan: —Wügüri le, lerede arufudaha houn gürigia lun háhuduragun lun Bungiu lau aban igaburi le múaranbei luma lúrudu. 14 Dan yebe ladimureha lan Pábulu, ligía lariñagun Galión houn huríu: —Lun hamuga aban lan wuribani o duru hǘrüti ladügübei wügüri le, níchaaguña hamuga nungua lun naganbunün; 15 gama lumoun kei luagu lan dimurei burí, luma iri, luma hilurudun, aranse huméi hungua, ladüga mabusenruntina naguseragüdün luagu burí katei libe lira. 16 Aba labugaguniña ñéingiñe. 17 Ábati hárügüdüni sun güriegu Sósutenesi le tábuti haligilisin huríu, aba habuleseiruni ñein guánarügü ligibugiñe gumadan. Gama lumoun meberesegúnti Galión lau lira. 18 Lárigiñe lira, aba lerederun Pábulu átiri dan ñein Korintu. Lárigiñe, aba layouragun houn afiñetiña, aba lidin Siria úara tuma Pürisíla luma Akila. Aba léheluchuni lichügü uburugu Sénkürea lubaragiñe ládinun, lun lagunfulirun lau aban meha füramasei le ladügübei lun Bungiu. 19 Dan hachülürün uburugu Éfesu, aba lígiruniña Pábulu Pürisíla luma Akila lun herederun ñein lidan uburugu ligía. Lubaragiñe lígiruni Pábulu Éfesu, aba lidin ligilisirugu adimureha hama huríu. 20 Aba hamuriahan luma lun lerederunmeme ñein hama, gama lumoun máhati. 21 Ábati layouragun houn, lariñaga houn: —Mosu ñein nan Herusalén lubá fedu le lunbei ladügǘn; nagiribudayaba arihaün anhein busén Bungiu. Aba ládinun, aba lidin Éfesugiñe. 22 Türüti Sesaréa, ñéingiñe aba lidin Herusalén arihaña tílana ligilisi; lárigiñe, aba laragachun Antiokíoun. 23 Lárigiñe lásügürün átiri dan ñein, ábaya láfuridun, aba léibuguni sun fulasu Galasia luma Fürihia aban aban, íchaaheina dǘgüdaguaü houn afiñetiña. 24 Lidan dan ligía, aba lachülürün aban huríu Alehandüríana gíriti Apolosu, uburugun Éfesu. Gapurichihati, ani subudi lumuti giñe Lererun Bungiu buidu buidu. 25 Subuditi luáguti Asalbaragülei le lunbei liabin lun, ani apurichihati luagu Asalbaragülei ligía lau sun taruman lanigi. Sun le larufudahabei luagu Hesusu, inarüni, lau sun lougua lan lasubudirun luagu; lérügüñein larufudahabei Huan le abadiseihabei, lasubudira. 26 Luagu aban weyu, dan ladimurehaña lan Apolosu tidan haligilisin huríu lau saragu achoururuni, aba haganbuni Pürisíla luma Akila. Dan lagumuchun lapurichihan, aba hanügüni Pürisíla luma Akila hábiñoun lun hafuranguagüdünitima luáguti lémeri Bungiu lun. 27 Danti le labusenrubei Apolosu lidin lóubawagun Akaya, lúmagiñeñanu afiñetiña Éfesu lun lidin, aba hóunahan aban gárada houn afiñetiña ha ñéinbaña Akaya lun heresibiruni buidu. Dan lachülürünbei Apolosu Akaya, íderagua lumutiña ha lafiñeragüdübaña Bungiu luagu Hesusu, lau lareini; 28 arufuda lumuti houn gürigia lau richáü le siñá hamuti asigenera, luagu maricha lan le harufudahabei huríu, arufudaléi houn tídangiñe Lererun Bungiu luagu Hesusu lan Krístubei.

Adügaü 19

1 Sun aniha lan Apolosu uburugu Korintu, ligía lásügürün Pábulu labadinaguagiñe burí fulasu, aba lachülürün Éfesun ñein lubéi ladarira saragu afiñetiña. 2 Aba lariñagun houn: —Resibi humuti san Sífiri Sandu dan le hafiñerunbei luagu Hesukrístu? Hariñaga lun: —Uá; maganbungubéigidiwa luagu anihein lan Sífiri Sandu. 3 Ábati lariñagun houn: —Kati luwuyeri badisei heresibirubei? Hariñaga lun: —Le labadiseirágüdün Huan. 4 Lariñaga Pábulu houn: —Labadiseirágüdüniña meha Huan gürigia, arufudei luagu asakürihaaña lan; ariñagati giñe houn luagu lunti lan hafiñerun luagu le lunbei liabin lárigiñe—luagu Hesusu le Hasalbaragüle. 5 Dan haganbuni katei le, aba habadiseirún lidan liri Wabureme Hesusu. 6 Danti le líchugunbalin Pábulu lúhabu hawagu, aba liabin Sífiri Sandu hawagun, aban hadimurehan dimurei burí terencha, aba burí ladimurehan Bungiu hayumulugugiñe. 7 Hawarañanu duusu wügüriña hadan súngubei. 8 Ǘrüwañein hati lau Pábulu abasiha tidoun haligilisin huríu le ñein lubeiha lapurichiha, adimureha ligíaha furangu, afiñegüda laña gürigia luagu larúeihan Bungiu. 9 Ñéinñanu giñe, edereragüdütu hanigi, máhatiña hafiñerun, adimureharügü hagía wuriba luagu lémeri Kristu hagibugiñe gürigia. Ábati ladireirun Pábulu hawéi, aba lanügüniña ha afiñebaña luagu Hesukrístu tidoun aban luban furendei to ñein lubéi larufudaha aban wügüri gíriti Tiranu, ábaha ladimurehan houn ñein sagü weyu. 10 Ítara liña lasigirun luagu bián irumu; sunti ha aganóubaña lóubawagu Asia, aganba hamuti uganu luáguti Wabureme Hesusu, dandu huríu kei ha mámabaña huríu. 11 Adügati buriti Bungiu óunwenbu burí milaguru lídangiñe Pábulu, 12 darí lun tanügǘniwa burí musue o daüguaü to dagaaru luagu lura houn sánditiña, ábaha hareidagun, furí hagíaha sífirigu wuribatiña hádangiñe. 13 Ñéinñanu huríu éibugañahadügütiña, asagahatiña giñe sífirigu wuribatiña hawéi gürigia, álugatiña yebe hayusuruni liri Wabureme Hesusu lun hasagahaniña, hariñaga burí houn sífirigu: —Ariñagatina bun lidan liri Hesusu, le uágubei lapurichiha Pábulu, lun báfuridun. 14 Ñéinñanu sedü lirahüñü aban huríu gíriti Esewa, hábuti meha fádirigu, hadan ha adügübalin burí katei le. 15 Anihein aban hadügüni, aba lóunabuniña sífiri wuribati ligía, lariñaga houn: —Subudi numuti Hesusu, subuditi giñe nun katei lan Pábulubei; anhein huguya, kataün? 16 Aba lachüüragun wügüri le laubei sífiri wuribati lungua hawagun; gabafuti sügǘ hau súngubei, aba labuleseiruniña buidu, aba héibaagun ñéingiñe surusu luma lau burí biti hawagu. 17 Aganba hamuti sun ha aganóubaña Éfesu katei le, huríu hama mama huríu, aba hanufudedagun; aba líchugun uéiriguni lun liri Wabureme Hesusu. 18 Saragu giñe burí hádangiñe ha afiñerubaña, aba hayabin agufeserei burí katei wuribati le meha hadügübei; 19 saragu giñe burí hádangiñe ha meha gabiñarahadibaña, aba hanügünu burí haliburun, aba hágudunu hagibugiñe súngubei. Dan habahüdünbalin tebegi líburu burí tuguya, gebegitu kei burí dimí-san-milu murusun pülata. 20 Ítara liña aburuchaguéina lan uganu luáguti Hesusu, ani arufudeinaléi lubafu lun lasansiragüdüni hagaburi gürigia. 21 Lárigiñe sun katei le, aba laranserun Pábulu lun lidin arihaña afiñetiña Masedónia luma Akaya, lubá lasigiruni luéiyasun Herusaléun. Ariñagati giñe luagu lárigiñeme lan lidin Herusalén, lídiba lan giñe Roma. 22 Ábati lóunahan bián hádangiñe ha íderagubalin Masedónioun; Timotéu luma Erasütu; ligía, aba lerederun átiriraüya dan Asia. 23 Lidan dan ligía, ñeinñein aban óunwenbu chagaguaü Éfesu haweigiñeti ha afalarubalin lémeri Kristu; 24 lídangiñeti aban wügüri gíriti Demetüriu, ladaawagun katei lauti pülata lifisiutebei. Wügüri ligía, adaaguati tirahüñü ténpulu lau pülata to titenpulun guáriua to gíriboun Diana; belutiti saragu seinsu houn ha nadagimeinbaña luma. 25 Ábati lóundaruniña ha nadagimeinbaña luma úara hama amu ha nadagimeintiña amu fisiu le lenege hafisiute, aba lariñagun houn: —Wügüriña, subudi humuti luagu buidu lan wabagari lau fisiu le; 26 gama lumoun aganba humaali, ariha huméi ida liña lan lidin Pábulu ariñaga luagu mama hamá búngiugu guáriua ha hadügübaña wügüriña; ani gíbeeña gürigia hafiñeragüdün, mámarügü ya Éfesu, lidan giñe liibe-agei Asia. 27 Ñóunguati katei le, ladüga gayaraabei weferidiruni webegidina, gayaraabei giñe teferidiruni titenpulun bungiu Diana tuéirigun, ábame tanügǘn bungiu Diana to unboun háhuduragua sun gürigia Asia luma lidan sun ubóu kei ni kata. 28 Dan le haganbunbalin katei le, aba hagañidun buidu, aba hagúaragun, ariñaga: —Wéirigutu Diana to habungiute Éfesuna! 29 Ñéinñeinti aban óunwenbu chagaguaü lidan sun uburugu ligía. Aba hárügüdüni Gayu luma Arisütáruku, bián wügüriña Masedóniana ha úarabaña luma Pábulu; aba haduruguduniña chülǘ tuagun muna to ñein lubeiha hóundaragua. 30 Álugati yebe Pábulu lebelurun lun ladimurehan houn gürigia ñein lun ladilirun sun katei, gama lumoun mígirun hamuti afiñetiña lun lebelurun. 31 Ñéinñanu giñe hádangiñe ábutigu ñein Asia lumadagu Pábulu, óunahatiña giñe dimurei lun lun mebelurun lan ñeinhin. 32 Ñeinti lidan adamurini, híbiri agúaragua aban katei, híbiri agúaragua amu, ladüga chagaguhaña gürigia; hiibe-agei, ibidiñeti houn ka lan lébubei hadamuridagun. 33 Ñéinñanu hádangiñe gürigia, aba hafuranguagüdüni katei le lun Alehánduru, le hádahabei huríu ligibugiñoun guririguaü lun ladimurehan luagu hafulesein. Aba ladügün Alehánduru seini lau lúhabu lun hámanichun, lun ladimurehan luagu hafulesein hagibugiñe gürigia. 34 Dan hasubudirunbalin luagu huríu lan, aba hagúarahan sun hagía lidan aban, yarafa lun bián oura: —Wéirigutu Diana to habungiute Éfesuna! 35 Danti le gálumagüda laaña abürühati le lani uburugu ligía gürigia, aba lariñagun: —Gürigia Éfesuna, sun gürigia subudi hamuti luagu Éfesuna lan óunigirubarun titenpulun bungiu Diana, tuma tiyawa to ábürühaboun siélugiñe. 36 Kei ua lan ni aban lun lasigeneruni katei le, gáluma humá, madüga humá ni kata masaminarunga huméi buidu. 37 Wügüriña ha, ha hanügübaña ñahoun, manabagun hamagiru hiligilisin, madimurehan hagía wuribati tuagu hubungiute. 38 Anhein anihein lubéi katei uáguti labusenra Demetüriu hama ha nadagimeinbaña luma híchugun hadurun, ligía anihein lubéi aguseragüdüti luma aguseragülei; gayaraati hidin ligibugiñoun lúrudu lun ladimurehan kada aban luéigiñegua. 39 Anhein amu lubéi katei hamuriahabei, lunti laranserún lidan aban adamurini le richati; 40 ladüga gayaraabei lariñawagúniwa luagu wagubuhaña lan wuribani ladüga katei le asuseredubei uguñe, ani ibidiñeti woun kaba lan wóunabagüle ánhawa álügüdüwa luagu chagaguaü le. 41 Lárigiñe lariñaguni Alehánduru katei le, aba lagumuchaguagüdüni adamuridaguni.

Adügaü 20

1 Dan le lagumuchunbei chagaguaü Éfesu, aba lóunahan Pábulu hawagu afiñetiña lun hayabin lun, gayara láamuga líchugun gurasu houn; ábati lóuburuniña, aba layouragun houn, aba lidin Masedónioun. 2 Luagu luéiyasun, chülügueina liña hámagiñe afiñetiña lidan burí fulasu le ídangiñebei lásügüra, ru ligía saragu dǘgüdaguaü houn lau lererun. Ítara liña lachülürün uburugun Güresia. 3 Rédeiti ǘrüwa hati ñein Güresia; ládina yebe tidoun ugunei lun lidin Siria, ligía laganbun luagu heledeguña lan huríu lubá. Ábagubeiti laranserun lun lagiribudun múarugugiñe, sügüina ligíaya Masedóniagiñe. 4 Gíbetiña wügüriña ñǘdüntiña úara luma: Sópaturu, le liráü Piru, Bereagiñe; Arisütáruku luma Segundu, Tesalónikagiñe; Gayu, Dérübegiñe, Timotéu giñe; luma giñe Tíkiku luma Turofimu, Ásiagiñe. 5 Afiñetiña ha, aba houdin wabá, aba hagurabuniwa uburugu Turoasi. 6 Wagía, lárigiñe fedu le teigín fein to maganaboun lébini, aba wáfuridun Filipugiñe tidan ugunei; seingü weyu lárigiñe, ligía wátürün Turoasi, le ñein lubéi wóundara hama ha ñǘdünbaña wabaragiñe; aba werederun ñein sedü weyu. 7 Furumiñetibei weyu lidan dimaasu, aba hóundaragun afiñetiña lun heigin fein to haritaguagüle luagu lounwen Kristu, Pábulu arufudahabéi houn. Keiti gaweiyasunbei lubéi larugan, aba lasigirun adimureha houn darí lumoun amidi áriebu. 8 Ñeinñein saragu lanpu durungu lidan rumu íñuti le ñein lubéi hóundaragua. 9 Ñeinñein aban irahü aganbaha, ñun liña luagu funedera, Eutiku líribei. Keiti lílübei lapurichihan Pábulu áriebu ligía, aba ladabudun lagu irahü ligía, aba larumugun ñein; aba léiguadun lídangiñe lǘrüwan túbanana muna, múarugun. Dan le hararirunbei lun hiñuraguni, hilaali. 10 Ábati lararirun Pábulu, aba larounrun ligibuagu irahü ligía, aba lóuburuni. Aba lariñagun houn afiñetiña: —Madiheri humá, gabagariya. 11 Ábayati lawarirun Pábulu; aba hafanreinragunu fein, aba heigin. Ábati lasigirun adimureha darí larugadun, ligíaali lidin. 12 Irahüti buga ligía, aba hanügüni águyu wínwanñu; sun hagía lau ugundani luagu. 13 Aba giñe woudin, aba wádinun tidoun ugunei, lun woudin chülǘ Aso, le ñein lubéi lunti lan wabuduni Pábulu kei wadaradun, ladüga busén lan lidin Aso múarugugiñe. 14 Dan wadunragun luma ñein Aso, aba ládinun wama, aba woudin Mitiléne. 15 Larugan, aba wáfuridun ñéingiñe, sügüina wagía ligibugiñe ubouhu Kiu; aban weyu lárigiñe, ligía wachülürün ubouhu Samu. Aba wemeraagun uburugu Turohíliu; larugan, ligía wachülürün uburugu Miletu. 16 Mátürüntiwa uburugu Éfesu luagu waweiyasun ladüga mabusenrun lan Pábulu lerederun saragu dan Asia; busenti lachülürün Herusalén furese lun ñein lan lubá fedu le Pentekosütesi anhein gayara. 17 Danti le Miletuhadiwa, aba lóunahan Pábulu hawagu tábutigu ligilisi Éfesuna lun hayabin Miletu arihei; 18 dan le hachülürünbei, aba lariñagun houn: «Subudi humuti ida liña lan nigaburi lúmagiñe furumiñeti weyu nachülürün Ásioun. 19 Sun dan le haganaguañadina lubéi, seriwitina lun Bungiu lau ǘnabuguni, lau saragu águiraü, súfuri au saragu lau katei le burí habusenrubei huríu hadügün nun. 20 Meredeti napurichihan hun luagu katei le lunbei buídubei lan hun, arufudaha au hun furangu lidan guririguaü luma húbiñe. 21 Ariñagaadina dandu houn huríu kei houn ha mámabaña huríu, luagu lunti lan hasansiruni hóuserun ligibugiñe Bungiu, luma lun hafiñerun luagu Wabureme Hesukrístu. 22 Guentó lubeiti néibuga Herusalén, lóunahan Sífiri Sandu au. Ibidiñeti nun kaba lan asusereda nun ñein; 23 lérügüñein nasubudirubei, luagu sun lan uburugu le ñein lumuti nidin, ariñagati Sífiri Sandu nun luagu nadaürǘba lan, nasufuriruba saragu, Herusalén. 24 Úati ni kata lídangiñe auti neberesera; ni nibagari guánarügü, mebegiti ni kata nun, adügarügü naali ligía le uágubei lóunahana Bungiu lau ugundani darí lumoun lagumuhóun, lun nadimurehani uganu buiti luáguti línsiñehabu Bungiu. 25 «Guentó, chouru numuti luagu marihindigia láadina lan ni aban hídangiñe, huguya le meha unbei napurichiha luagu larúeihan Bungiu. 26 Ligía nariñagunbei hun uguñe luagu masandiragun nan nungua lau duru luéigiñe ni aban hídangiñe, 27 ladüga subudigüda naali sun laransehan Bungiu hun, maramuduntina ni kata huéi. 28 Góunigigua humá lubeiti hungua, góunigi humañame afiñetiña ha líchugubaña Sífiri Sandu lun hóunigiruniña, ha tánigu liligilisin Bungiu, ha lagañeihabaña lau guánarügü lita Liráü. 29 Subudi numuti luagu danme lan nidin, hayabinba lan amu áluga hagünrinchaguni hafiñen, kei lebelurun géigusi hadoun mudún áfaraguaña. 30 Ñéinbaña hídangiñe guánarügü, lubaragiñe hamuga harufudahani inarüni, harufudahabei iyeeni lun hafalaruniña afiñetiña. 31 Góunigi humá lubeiti; haritagua huméi luagu ǘrüwa lan irumu nau eweridihaün wéyuagu áriebu, ayahua burí au. 32 «Guentoti, niduheñu, derege numutün lun Bungiu luma lun uganu le luáguti línsiñehabu, le gabafubei lun léredagüdüni hafiñen luma lun líchugun ubaraü hun sielu hadan ha deregeguañabaña houngua lun. 33 Mawamadirun nágili liseinsun ni aban, ni ladaüragun; 34 lubaragiñe lira, subudi humuti luagu nadagimein nan lun nibihini le nemegeirubei luma le hemegeirubei ha númabaña. 35 Súnwandan narufudahan hun luagu ítara liña lan luadigimaríniwa lun híderawagun ha aniheinbei hemegeirun, luagu giñe lunti lan laritawagún luagu dimurei le lariñagubei Wabureme Hesusu dan le lariñagunbei: “Fuleseiwatimati le íchugubei sügǘ lau le eresibirubei” ». 36 Lárigiñe lariñaguni Pábulu katei le, aba láhuduragun, aba lafurieidún lun Bungiu hama súngubei. 37 Aba hayahun súngubei lau igarigu, aba hóuburuni Pábulu, aba hachuuruni. 38 Hírutiñati ladüga lariñagun houn luagu marihindigia hamaali lanme. Aba houdin íchaahei tuagu ugunei.

Adügaü 21

1 Lárigiñe wígiruniña afiñetiña, aba woudin sügülügü lidoun fulasu le gíribei Kosu; larugan, aban woudin Ródasi, ñéingiñe Ródasigiñe woudin lun Pátara. 2 Ñein Pátara wadarira aban ugunei téibuga Fenisia; aba wádinun tidoun, aba woudin. 3 Dan wásügürün, aba warihini ubouhu le Chípüre, aba wígiruni luéigiñe wabaünan, aba wasigirun darí wachülürün Siria. Keiti tarariguágüdüba lubéi ugunei lidan uburugu le gíribei Tiru, aba wararirun ñein. 4 Áluaha wamutiña afiñetiña ha ñéinbaña, aba werederun sedü weyu hama ñein. Aba lawisaruniña Sífiri Sandu luagu lasufuriruba lan Pábulu Herusalén; aba hariñagun lun midin lan. 5 Dan lásügürün sedü weyu ligía, aba woudin. Ñǘdüntiña sun afiñetiña hau hámarigu hama hasaanigu, íchaahawa chülǘ bóugudi luéi uburugu; ñein béyabu aba wáhuduragun afurieida lun Bungiu. 6 Ábati wóuburagun woungua hama, aba wádinun tidoun ugunei; hagía, aba hagiribudun hábiñoun. 7 Aba wagumuchuni waweiyasun baranaha lúmagiñe uburugugiñe Tiru darí Tolemáida, le ñein lubéi wabusura houn afiñetiña, aba werederun aban weyu hama ñein. 8 Larugan, aba láfuridun Pábulu wama, wagía le lúmabei, aba wachülürün uburugu Sesaréa. Ñein woudin lúbiñe Felipe le apurichihabalin uganu luáguti Hesukrístu, aba giñe hádangiñe sedü wügüriña ha meha anuadahóubaña Herusalén lun hetenirun lun le hemegeirubei afiñetiña; aba werederun luma. 9 Gasaaniguti Felipe gádürü irahüñü würiña ha máfuridungiña, ibihatiña ubafu lúmagiñe Bungiu lun ladimurehan hayumulugugiñe. 10 Átiri weyu wau ñein, ligía lachülürün aban profeta Hudeagiñe, gíriti Agabu; 11 liábiña arihawa. Aba lanügüni lubelitin Pábulu, aba lagüraguni lugudi guánarügü luma lúhabu lau, aba lariñagun: —Lariñahare Sífiri Sandu luagu ítara luba lan hagüraguni huríu labureme béliti le uburugu Herusalén, ábame hederegeruni houn ha mámabaña huríu. 12 Dan waganbuni katei le, wagía hama Sesaréana, aba wayumuragun lun Pábulu lun midin lan Herusalén. 13 Aba lariñagun Pábulu: —Ka uagu hayahua, írudagüdana? Aransetina mámarügü lun nagürawagún Herusalén, aransetina giñe lun nounwen luéigiñe Nabureme Hesusu. 14 Kei siñá wamani laritagun agañeira, aba wígiruni, aba wariñagun lun ladügǘniwa lugundan Bungiu. 15 Lárigiñe dan le waubei ñein, aba waranserun, aba woudin Herusalén. 16 Ñǘdüntiña hádangiñe afiñetiña wama Sesaréagiñe; aba hanügüniwa aganawa lúbiñe aban Chípürena, gíriti Mnasón, lǘhali lúmagiñe lafiñerun luagu Hesukrístu. 17 Dan wachülürün Herusalén, aba heresibiruniwa afiñetiña lau ugundani. 18 Larugan, aba woudin luma Pábulu arihei Santiagu; ñéinñanu giñe sun tábutigu ligilisi Herusalén. 19 Aba labusurun Pábulu houn, aba labahüdaguni sun katei le ladügübei Bungiu lídangiñe houn, hadan ha mámabaña huríu. 20 Dan le haganbunbalin uganu le, aba hadimurehan luagu luéirigun Bungiu. Ábati hariñagun lun Pábulu: —Waduhe, arihabá san, añahein saragu milu huríu afiñerutiña luagu Hesukrístu, ani sun hagía, ariñagatiña luagu lunti lan lasigirúniwa lilurudun Moisesi. 21 Ariñawagúaali houn luagu arufudaha ban houn sun huríu ha aganóubaña lidan hageira ha mámabaña huríu lun madügün hamá gasu luagu le meha lariñagubei Moisesi, ani ariñaga ban nege houn lun meresibirun hamá hasaanigu seini tuagu hóustarun, mafala hameime wagaburi, wagía huríu. 22 Kaba san wadüga? Hóundaragubatia huríu danme le hasubudiruni luagu chülühadibu lan. 23 Anihán katei le lunbei badügüni: Añahein gádürü wügüriña ya wadan, gasu hagunfulirun aban daradu luma Bungiu. 24 Barübaña búmagua, ábame barumadaguágüdün bungua hama ligibugiñe Bungiu según wagaburi, wagía huríu, fáyeibeime le hewesirubei lun hagunfulirun luma hadaradun; lárigiñeme gayaraahalime hásaruni hádiburi. Ítara luba harihini sun huríu luagu iyeeni lan le ariñawagúbei houn buagu, gúnfulirügütibu lan giñe luma lilurudun Moisesi kei lubudubu. 25 Ánheinti hawagu ha mámabaña huríu ani afiñeeña luagu Bungiu, abürühaadiwa houn lun madiheri hamá luagu burí katei le, lúnrügü meigin hamá úi le dagagüdawaali houn guáriua, ni hitaü, ni animaalu le tigiwarügüti; lun giñe ua lan ni aban agamariduti würi to mamarieiduntu luma. 26 Ábati lanügüniña Pábulu gádürü wügüriña hagía; larugan, aba larumadaguagüdün lungua hama, ñéingiñe aba lebelurun ténpulurugun awisaha ídaba lan lagumucha luéyuri arumaduni, luma ídaame lan liabin kada aban hádangiñe lau ladagaragüdün. 27 Dan le yebe yarafaali lun lagumuchun sedü weyu ligía, aba harihini hádangiñe huríu Ásiana Pábulu ténpulurugu; aba hachagaraguágüdüniña gürigia. Aba hárügüdüni Pábulu, 28 aba hagúaragun, ariñaga: —Wügüriña Ísüraelina, íderagua humawa! Anihán wügüri le éibugubalin sun fulasu arufudaha houn sun gürigia wuriba luagu wanasiñun, luagu lilurudun Moisesi, luma tuagu ténpulu to; belugüdaali giñe gürigia ha mámabaña huríu ténpulurugun awiyedei fulasu sánduti le. 29 Hariñagunbei ítara ladüga meha harihini Pábulu uburugu luma Turofimu le Éfesuna, haritaguatiñati luagu barǘ lani ténpulurugun. 30 Aba hachagaragun sun lílana fulasu, aba hayabin gürigia éibaagueina. Ábati hárügüdüni Pábulu, aba haduruguduni bóugudin tuéi ténpulu, aba hadouraguni bena furese. 31 Háfaraali yebe hilagubei; ligía lachülürün uganu lun gumadan luagu chagaguhaña lan sun lílana uburugu Herusalén. 32 Ábati lóundaruniña gumadan lisudaranigu hama hábutigu, aba lachülürün éibaagueina le ñeinhin habéi gürigia. Dan harihini gumadan hama súdaragu, aba lásurun habuleseiruni Pábulu. 33 Ábati layarafadun gumadan, aba lárügüdüni Pábulu, aba lagüraguágüdüni lau bián güringüri; lárigiñe, aba lálügüdahan katei lan, luma ka lan lidurunbei. 34 Ámuñegueinarügüti katei hariñagun gürigia, siñatiti gunfuranda lan gumadan ni kata ladüga areinchuni le hadügübei; aba lanügagüdüni hábiñoun súdara. 35 Dan le hachülürünbei luagu tani muna esütépu, aba hanügüni súdara Pábulu óuyuaheina luéi háfaruni gürigia hilagubei; 36 ladüga hayabin súngubei hárigi agúaraheina: —Hilala! 37 Dan le yebe hádaraali lan Pábulu múnadoun, aba lariñagun lun gumadan le haubei súdara: —Gayaraati nadimurehan buma? Aba lariñagun gumadan lun: —Gariñagaditibu güriegu? 38 Mama lubéi buguya Ehiptuna le meha adügübei aban mabuchahaü luagu aban dan, aba lanügün gádürü-milu wügüriña gáfarahatiña lidoun fulasu mageirawati? 39 Lariñagati Pábulu lun: —Mama au; huríu au, Tárüsuna, aban fulasu wéiriguti Silisia. Adügabá fulesei nun lun bígirunina lun nadimurehan houn gürigia. 40 Aba líchugun gumadan üma lun, aba lararamun Pábulu luagu esütépu, aba líchugun seini lau lúhabu houn gürigia lun hámanichun. Dan le maniigaali, aba ladimurehan houn lidan ebüréu, le hererun huríu, aba lariñagun:

Adügaü 22

1 «Niduheñu, nagübürigu, aganba huméi le lunbei nariñaguni hun nuéigiñegua». 2 Dan haganbun ladimurehan houn lidan hererun, ábatima hámanichaguagüdün. Ábati lariñagun houn: 3 «Huríu au, sunsuinagubei; uburugu Tárüsu lóubawagu Silisia nágurahoua, ya Herusalén naweirida. Lábugiñe larufudahan Gamalieli naturiaha, úarati larufudahan luma halurudun wagüchagu. Hóuchatina súnwandan lun neseriwidun lun Bungiu tau sun nanigi, kéigubeirügü ligaburi hadügüni uguñe weyu. 4 Au, éibaaha numutiña meha lánigu Kristu darí náfaraguniña hilagubei, barügua au wügüriña hama würiña furisunrugun. 5 Gefenti fádiri íñutimati hau sun hábutigu huríu luagu ru hamá gárada nun houn wapaisanun ha Damasükubaña. Ñǘdüntina ñein áluahaña afiñetiña luagu Kristu lun nanügüniña ñahoun lun nasufuriragüdüniña. 6 «Gama lumoun dan éibugeina nan, yarafaadina lun nachülürün Damasüku, kei burí amidirugu, sódini ligía ladurangun aban óunwenbu larugounga siélugiñe nau; 7 aba néiguadun. Aba naganbun lariñagun aban umalali nun: “Saulu, Saulu, ka san uagu béibaahana?” 8 Ábati nariñagun: “Kátabu san Nabureme?” Lariñaga nun: “Hesusu le Nasarétüna au, lememe béibaahabei”. 9 Ariha hamuti ha úarabaña numa larugounga ligía, aba hanufudedagun, gama lumoun maganbun hamuti umalali le adimurehabei nun. 10 Ábati nariñagun: “Kábagia nadüga, Nabureme?” Aba lariñagun nun: “Saraba, beiba luagu buéiyasun Damasükun; ñeinba lariñawagúa sun le lunbei badügüni bun”. 11 Keiti marihingüda láadina lubéi buga larugounga ligía, aba hárügüdüni ha númabaña núhabu darí wachülürün Damasüku. 12 «Ñeinñein aban wügüri gíriti Ananíasi, gúnfuliti buidu luma lilurudun Moisesi, buiti hadimurehan sun huríu ha aganóubaña Damasüku luagu wügüri ligía. 13 Aba liabin Ananíasi arihana; dan lachülürün, aba lararamun nubadu, aba lariñagun nun: “Niduhe Saulu, ibihayabéi barihin lárigoun”. Lídanmeme oura ligía, aba léfegechun nagu, aba narihini. 14 Ábati lariñagun nun: “Anúadira láadibu Habungiute wagüchagu lúmagiñe binarü lun basubudiruni lugundan, luma lun barihini Hesusu le richaguabei, lun baganbuni lumalali; 15 ladüga bíchuguba lan fe luagu Hesusu houn sun gürigia, abahüdaguabéime le ariha báalibei luma le aganba báalibei houn. 16 Guentoti, ka uagu badarasaha? Saraba, badiseibá hemenigiñu luagu Wabureme lun lachibuni bifigoun”. 17 «Dan nagiribudunbei uburugun Herusalén, aba nidin ténpulurugu afurieida, aba lasaliragun Nabureme Hesusu nun, 18 aba lariñagun nun: “Furiba yáagiñe Herusaléngiñe, óufuda, ladüga madügünbaña huríu gasu lau le bariñagubei nuagu lidan fulasu le”. 19 Ábati nariñagun lun: “Nabureme, subudi hamuti luagu ñüdün nan burí meha tidan sun haligilisin afiñetiña anaahaña ha afiñebaña buagu furisunrugun, béiguanaña. 20 Ñéinñadina dan le lafarúnbei Esütéban hilagubei, le bánigu le meha adimurehabei buagu, gúndaatina lau háfaruni; au óunigirubárun hadaüragun ha áfarubalin”. 21 Aba lariñagun Nabureme nun: “Beiba, ladüga nóunahaadibu dise, apurichiha houn ha mámabaña huríu” ». 22 Aganba hamuti chülǘ lumoun ladimurehan luagu lidin apurichiha houn ha mámabaña huríu; aba hagumeserun agúaraha: —Áfara huméi hilagubei! Marichati lun labagaridun! 23 Keiti hasigirun agúaraha, achüühoun burí hadaüragun, achüüha kaliki iñun le hagañi, 24 aba lariñagun gumadan lun ladarúniwa Pábulu hábiñoun súdara; aba lóunahan abeichei lun ladimurehan, lun lasubudirúniwa ka lan uagu hagúaraha gürigia luagu ítara. 25 Dan le güragua hamaali lun habeichuni, aba lariñagun Pábulu lun hábuti súdara le ñeinbei: —Garichatün san lun habeichun aban wügüri Rómana, maguseragüdünga haméi? 26 Dan laganbuni hábuti súdara katei le, aba lidin ariñaga lun gumadan: —Góunigibatia lau le lunbei badügüni; Rómanatia wügüri le. 27 Ábati lidin gumadan luagun Pábulu, aba lariñagun lun: —Inarüni luagu Rómana ban? Lariñaga Pábulu lun: —Anha. 28 Ábati lariñagun gumadan: —Fáyeitina saragu seinsu lun Rómana nan. Lariñaga Pábulu: —Anhein au, ñein nágurahoua. 29 Aba hígiruni ha yebe lunbei habeichuni furese; liabin giñe gumadan, dan lasubudiruni luagu Rómana lan Pábulu, aba lanufudedagun luéigiñe lagüraguni. 30 Larugan, kei busén lubéi gumadan lasubudiruni ka lan lidurunbei Pábulu houn huríu, aba lagidaruni güringüri luéi, aba lóundaraguagüdüniña hábutigu fádirigu hama lúrudugu huríu ha íñutimabaña, ábati lasagaruni Pábulu, aba líchuguni hagibugiñe.

Adügaü 23

1 Aba laríagun Pábulu hawagun lúrudugu hagía, aba lariñagun houn: —Niduheñu, harumati nasandiragun nungua ligibugiñe Bungiu chülǘ lumoun weyu le. 2 Ábati lóunahan Ananíasi, fádiri le íñutimabei, lun hagayuahan ha yarafabaña ñein luagun liyuma Pábulu. 3 Aba lariñagun Pábulu lun: —Lagayuahaba Bungiu buagu, biangua tigibu buguya le! Ñun biña ñein lun baguseragüdünina kei lariñaguni lúrudu, kati uagu bagayuagüda nuagu, adüraaguei lúrudu? 4 Aba hariñagun ha ñéinbaña lun: —Ítara liña san banabuni fádiri le íñutimabei le lufadirin Bungiu? 5 Aba lariñagun Pábulu: —Niduheñu, ibidiñeti yebe nun luagu fádiri lan le íñutimabei; ladüga tariñahare Lererun Bungiu: “Míñaraguabei le agumadihabei bageira”. 6 Kei lasubudirúni Pábulu luagu hánigu lan saduséugu híbiri ha ñéinbaña, híbiri, hánigu fariséugu, aba lariñagun lau umalali héreti: —Niduheñu, fariséu au, hádangiñetiña fariséugu nagübürigu; ani haguseragüdüñadina ladüga afiñe nan luagu hásaaruba lan hilaaña lídangiñe óunweni. 7 Dan le lariñagunbalin katei le, aba hagumeserun fariséugu hama saduséugu asigeneha hámagua, aba lafanreinragun adamurini. 8 Ladüga hariñahare saduséugu luagu másaarunbaña lan hilaaña lídangiñe óunweni; úatiña nege giñe ánheligu, ni sífirigu; ánhañati fariséugu, afiñetiña luagu sun katei le. 9 Hareinchati súngubei; aba hásaarun hádangiñe arufudahatiña lilurudun Moisesi ha ñéinbaña, ani fariséugu giñe hagía, aba hariñagun: —Wügüri le, úati ni kata wuribati ladüga; ladüga gayaraati aban lan sífiri o aban lan ánheli adimurehabei lun. 10 Wéirihali sigenei darí lun lanufudedun gumadan luéi háfaruni Pábulu hilagubei. Ábati lóunahaniña lisudaranigu lun hasagaruni Pábulu lídangiñe adamurini lunya hanügüni hábiñoun súdara. 11 Le aban áriebu, aba lasaliragun Wabureme Hesusu lun Pábulu, aba lariñagun lun: —Manufudedabá, Pábulu, ladüga ítara kei rúhadibu lan fe nuagu ya Herusalén, bíchuguba giñe fe nuagu, Roma. 12 Larugan, aba hebelurun huríu lidoun úarani lun háfaruni Pábulu hilagubei; aba háfiñurun lau íñaraguni luagu méiginbaña lan, matun hagíame ni kata darí háfaruni. 13 Hóugiñeñanu bián-wein wügüriña ariñaguti katei le. 14 Ábati houdin hamoun hábutigu fádirigu luma hamoun wügüriña wéirigutiña hadan huríu, aba hariñagun: —Fiñuhadiwa lau íñaraguni luagu méiginbadiwa lan ni kata darí wáfaruni Pábulu hilagubei. 15 Guentoti, huguya hama ha híbiri lúrudugu íñutimatiña amuriaha humá luma gumadan lun lanügüni hun haruga, hariñagame lun luagu lúntima lan hálügüdüni luagu duru le ichugúbei luagu habusenra harihini. Wagía, aranseñu waba lun wáfaruni lubaragiñe lachülürün. 16 Aba lachülürün katei le labun laganbun libase Pábulu, aba lidin hábiñoun súdara asubudiragüdei lun Pábulu. 17 Ábati lagúarun Pábulu lun aban hádangiñe hábutigu súdara, aba lariñagun lun: —Barübei irahü le lumoun gumadan; anihein katei lunti lariñaguni lun. 18 Aba lanügüni hábuti súdara lumoun gumadan, aba lariñagun lun: —Wati adaürǘti Pábulu nun, aba lamuriahan numa lun nanügüni irahü le bun ñahoun; anihein nege katei lun lariñaguni bun. 19 Aba lárügüdüni gumadan lúhabu irahü ligía, aba lanügüni lun hábugua hamá, aba lariñagun lun: —Ka babusenrubei bariñagun nun? 20 Ábati lariñagun irahü ligía lun: —Beluhaña huríu lidoun úarani lun hamuriahan buma lun banügüni Pábulu hagibugiñoun lúrudugu íñutimatiña lun nege hálügüdünitima luagu lidurun. 21 Mafiñerabá houn; añahein hóugiñe bián-wein hawügüriñanigu aramudagu habá ǘmada agurabahei lun háfaruni hilagubei. Fiñuhaña lau íñaraguni ligibugiñe Bungiu luagu méiginbaña lan, matun darí háfaruni Pábulu; guentó aranseñu haña, hagurabarügüñein bóunabagüle. 22 Ábati lóunahani gumadan irahü ligía águyu, ariñageina ligía lun lun mariñagun lan ni ka un luagu abahüdagua laali lan katei le lun. 23 Aba lagúarun gumadan houn bián hádangiñe hábutigu súdara, aba lariñagun houn lun haranserun bián-san súdara lun houdin Sesaréa eibu, úara hama ǘrüwa-wein-diisi ha hawagutiña gabayu, hama bián-san ha táutiña eféin, lun houdin ladaünrün nefu guñoun. 24 Aransegüdáti giñe gabayu lun lawarirun Pábulu, ru ligía dimurei lun hachülüragüdüni Pábulu lumoun gumadimati Félisi lau magadiñein. 25 Óunahati aban gárada hama, lariñahare tidan gárada tuguya: 26 «Lúmagiñetu Külaudiu Lisíasi lun gumadimati Félisi le wéirigubei, mábuiga niña bun. 27 Anihán wügüri le, le nóunahabei bun, daü hamaali yebe huríu ani háfaraali yebe hilagubei; dan le nasubudirúnbalin luagu Rómana lan, aba nidin hau nisudaranigu, aba nesefuruni. 28 Keiti nabusenrun nasubudiruni ka lan lidurunbei houn, aba nanügüni hagibugiñoun lúrudugu huríu íñutimatiña. 29 Lidurun houn luáguti burí katei le luáguti halurudun; úati irichaü lun lafarún hilagubei, ni íbini lun ladaürǘn. 30 Kei lachülürün labun naganbun luagu haransehaña lan huríu lun háfaruni hilagubei, ligía lébubei nóunahani bun furese. Ariñagaadina giñe houn ha íchugubaña lidurun lun buma lan haranserei le hánibei luma». 31 Ábati hanügüni súdara Pábulu kei lariñawagúniwa houn, áriebu, chülǘ Antipatürisi. 32 Larugan, ligía hagiribudun súdara ha éibubaña; súdaraguti ha hawagubaña gabayu, aba hasigiruni haweiyasun lau Pábulu. 33 Dan le hachülürünbei Sesaréa, aba hederegerunu gárada lun gumadimati, derege haméi giñe Pábulu. 34 Aba laliihanu gumadimati gárada, ábati lálügüdahan halíana lan Pábulu; danti le lasubudirunbalin luagu Silisiana lan, 35 aba lariñagun lun: —Naganbubadibu danme le hayabin ha íchugubaña bidurun. Ábati líchugun dimurei lun lichugúniwa Pábulu tidoun palasiu to meha lábunaguboun Erodesi, hau óunigirutiña.

Adügaü 24

1 Seingü weyu lárigiñe, aba lachülürün Ananíasi, fádiri le íñutimabei, uburugun Sesaréa hau wügüriña hádangiñe huríu wéirigutiña, luma aban wügüri le subudihabúti lun lúrudu, gíriti Térütulu. Aba hayabin lumoun gumadimati lun híchugun lidurun Pábulu. 2 Dan le lanügǘniwa Pábulu hagibugiñoun, aba lagumeserun Térütulu íchiga lidurun; lariñaga: —Luagu bareini, gumadimati, lǘhadiwa lau darangilaü ya wageira, buiti léibugun sun katei ya fulasurugu súnwandan lábugiñe lichú bau. 3 Ibiha wamuti sun le, ani seremei wamutibu luagu. 4 Lun magidarun wamani bidaani saragu, amuriahatina buma lun badügün murusun fulesei woun lun baganbuniwa luagu murusun oura. 5 Anihán wügüri le Pábulu, bereseti, leredera afanreinraguagüdaña huríu lidan sun fulasu; ligía giñe aban hádangiñe lichügüdinabei hadamurin nasarénugu. 6 Álugati giñe lawiyedagüdünu ténpulu, aba lubeiti wárügüdüni, (aba yebe wabusenrun waguseragüdüni lau ligaburi walurudun; 7 aba ládaragun gumadan Lisíasi lungua ñeinhin, aba lagidaruni wawéi lau erei, 8 aba lariñagun luagu ha lan íchugubaña lidurun lunti lan hayabin bumoun). Gayaraati bálügüdaguni Pábulu, subudi báamugei inarüni luagu sun katei le wariñagubei luagu. 9 Ariñagatiña giñe huríu burí ha ñéinbaña luagu inarüni lan sun le lariñagubei Térütulu. 10 Aba ladügün gumadimati seini lun Pábulu lun ladimurehan; aba lariñagun Pábulu: —Lau sun nugundan nadimureha nuéigiñegua bigibugiñe ladüga subudi nani luagu saragu lan irumu bau aguseragüda lidan fulasu le. 11 Gayaraati bálügüdahan anhein inarüni lubéi le lunbei nariñaguni bun: Kei burí duusu weyu guentó lúmagiñe nidin uburugu Herusalén lun náhuduragun lun Bungiu; 12 madarirúnwatina asigeneha ni ka uma, ni achagaraguágüdaña gürigia ténpulurugu, ni tidan burí tíbiri haligilisin huríu, ni lidan burí amu fulasu uburugu. 13 Gürigia ha, siñati harufuduni luagu inarüni lan ni aban lídangiñe sun katei le hariñagubei nuagu. 14 Au, gúfesetina bun, luagu neseriwiduña lan lun Habungiute nagübürigu kei larufudahani Iseri Üma, le uágubei hariñaga luagu iyeeni lan. Gama lumoun afiñetina luagu sun le bürüwañubei tidan burí líburu to lánina lilurudun Moisesi luma le meha habürühabei profetagu. 15 Anihein giñe emenigini le hawagubei luagu Bungiu nuagu, luagu lásaaragüdübaña lan hilaaña, dandu ha buídubaña kei ha wuribabaña. 16 Ligía náfaagunbei súnwandan lun madurun nan ligibugiñe Bungiu luma hagibugiñe gürigia. 17 «Lárigiñe átiri dan nau éibugei amu burí fulasu, aba nagiribudun nageiroun lun nederegerun seinsu houn gudemetiña Herusalén luma lun nadagaragüdün lun Bungiu. 18 Nadügüñein yebe katei le ténpulurugu lárigiñe narumudaguagüdün nungua kei igaburi, ligía hadarirunina átiri huríu lóubawaguna Asia ñein ténpulurugu; úatiña saragu gürigia ñein, ni chagaguaü. 19 Hagía lúnbaña hayabin arufudagua houngua ya lun hariñaguni le lunbei hariñaguni anhein anihein lubéi lunti hariñaguni nuagu; 20 odi hariñaguni lan ha yáabaña anhein darí habéi nidurun dan le ligibugiñe nubéi liñun-agei lúrudu huríu. 21 Luéidigia luagu lan aban weyu dan le hádanñadina lubéi, aba nagúaragun ariñaga: “Haguseragüdüñadina uguñe luéigiñe afiñe nan luagu hásaaruba lan hilaaña lídangiñe óunweni” ». 22 Kei subudi lubéi luáguti larufudahan Hesusu lun gumadimati Félisi, ítara liña, dan le laganbunbalin le lariñagubei Pábulu luagu hásaarun hilaaña, aba lagumuchaguagüdüni adamurini, ariñageina ligía: —Naguseragüdübei wügüri le danme le lachülürün gumadan Lisíasi. 23 Ábati lariñagun Félisi lun hábuti súdara lun lasigirun Pábulu dáüwañu, gama lumoun lun furangu lan lun gayara lan houdin lumadagu arihei, luma etenira lun. 24 Átiri weyu lárigiñe, ábaya lachülürün Félisi tuma Durusíla to lúmari, to huríu, uburugun Sesaréa; aba lagúaragüdün luagu Pábulu lun ladimurehan lun luagu Hesukrístu. 25 Dan le ladimurehanbei Pábulu lun luagu ibagari le richabei, luma luagu ágüdaaguni unguaü, luma luáguti weyu le lunbei laguseragüdüniña Bungiu sun gürigia, aba lanufudedagun Félisi, aba lariñagun lun: —Beiba yebe; danme le gadaani nan, nagúarayaba buagu. 26 Agurabati yebe giñe Félisi lun líchugun Pábulu seinsu lun lígiragüdüni; ligía, danmeme lubéi wáhali luagu lun layanuhan luma. 27 Sügüti bián irumu ítara, ábati lagumuchun lagumadihan Félisi, aba lárügüdüni Porusiu Fésütu lubara. Keiti busén lan Félisi lerederun buidu hama huríu, aba lígiruni Pábulu dáüwañu.

Adügaü 25

1 Ábati lachülürün Fésütu lun lárügüdüni lubara keisi gumadimati; ǘrüwa weyu lárigiñe, aba lamudeirun Sesaréagiñe lun uburugun Herusalén. 2 Aba hachülürün hábutigu fádirigu ñeinhin hama huríu ha wéirigutimabaña íchiga lidurun Pábulu ligibugiñe Fésütu. 3 Aba hamuriahan fulesei luma lun lóunahan anügei Pábulu lun Herusaléun. Leti buga habusenrubei, lun yebe háfaruni hilagubei luagu üma. 4 Aba lóunabun Fésütu luagu Sesaréa lan ladaürǘwa Pábulu, ani haritagua lan lidin ñein madise. 5 Aba lariñagun houn: —Ligía lunti lubéi houdin ha wéirigutimabaña hídangiñe Sesaréa úara numa; ani anhein adügaali lubéi wügüri ligía duru, gayaraabei hariñaguni. 6 Wídürügüñein o diisi lan weyu lau Fésütu Herusalén, aba lagiribudun uburugun Sesaréa. Larugan, aba lárügüdüni lubara lun laguseragüdün, aba lóunahan luagu Pábulu. 7 Dan le lebelurunbei Pábulu, aba haguriridágun huríu ha ñǘbuinbaña Herusaléngiñe lau, aba híchugun saragu lidurun le hǘrüti; gama lumoun siñati harufuduni luagu inarüni lan hariñagubei. 8 Ábati lariñagun Pábulu lidan ladimurehan luéigiñegua: —Madügüngidina ni murusun duru ni lun halurudun huríu, ni tun ténpulu, ni lun urúei Sésarü. 9 Keiti busén lan Fésütu lerederun buidu hama huríu, aba lariñagun lun Pábulu: —Busentibu san bidin Herusalén lun naguseragüdünibu ñein? 10 Aba lóunabun Pábulu, lariñaga: —Ligibugiñeñadina laguseragüle urúei Rómana, le ñein lubéi lunti lan naguserun. Keisi basubudiruni buidu, madügüngidina duru houn huríu. 11 Anhein adügaadina lubéi duru le garichati lun nafarún hilagubei luéigiñe, meberesegúntina nounwen; anhein ua lubéi ni kata lánina inarüni lidan sun le ariñawagúbei nuagu, úati ni aban garichati lun lederegerunina houn huríu. Amuriahatina lun urúei guánarügü lan aguseragüdana. 12 Lárigiñeti layanuhan Fésütu hama lánigu kaba lan ladüga lau Pábulu, aba lariñagun lun: —Amuriahaadibu lubeigia lun urúei lan aguseragüdabu, béibuga lun urúei. 13 Átiri weyu lárigiñe, aba lidin urúei Agürípa tuma Bereníse Sesaréa arihei Fésütu. 14 Kei redei habéi fiu weyu ñein, aba labahüdaguni Fésütu luáguti laguserun Pábulu lun urúei Agürípa, lariñaga lun: —Anihein aban wügüri lígirun Félisi dáüwañu ya. 15 Dan le Herusalén nubéi, rútiña hábutigu fádirigu hama wügüriña huríu wéirigutiña lidurun nigibugiñe; amuriahatiña numa lun nasiadiruni. 16 Aba nariñagun houn luagu magaburi lani lúrudu Rómana lun lasiadirun aban gürigia lun óunweni marihinga laña ha íchugubaña lidurun ligibugiñe, lun gayara lan ladimurehan luéigiñegua. 17 Ligía, lidan lubéi le hayabinbei ya úara numa, meferidiruntina dan; larugan, aba nárügüdüni nubara tidan aguseragülei, aba nóunahan luagu wügüri ligía. 18 Ha ñǘbuinbaña lun híchugun lidurun, mariñaguntiña ni kata luagu lídangiñe le yebe uágubei naritagua. 19 Le burí katei le hariñagubei luagu, luagu múaradun lan hama lidan ligaburi hafiñen, luma luagu aban wügüri gíriti Hesusu—le óunwebei, lau sun lira ariñagati Pábulu luagu wínwanya lan. 20 Keiti ibidiñe lan nun kaba lan nadüga lidan aban katei libe le, aba nálügüdüni Pábulu anhein busén lubéi lidin Herusalén lun laguserun luagu katei le ñein. 21 Kei lamuriahan lun urúeiba lan Augustu Sésarü aguseragüdéi, aba nariñagun lun lasigirun dáüwañu darime gayara lan nóunahani lun Augustu Sésarü. 22 Ábati lariñagun Agürípa lun Fésütu: —Busentina giñe naganbuni wügüri ligía. Aba lariñagun Fésütu lun: —Baganbubei haruga. 23 Larugan, dan le hachülürünbei Agürípa tuma Bereníse, aba hebelurun lau óunwenbu uéiriguni múnadoun, hama hábutigu súdara hama wügüriña wéirigutiña ñein uburugu. Aba lóunahan Fésütu luagu Pábulu; 24 aba lariñagun: —Urúei Agürípa, hama wügüriña ha adamurigubaña wama ya, anihán wügüri le: Adimurehaaña saragu hádangiñe huríu wuriba nun luagu, dandu Herusalén kei ya Sesaréa, ani añahagua ariñaga nun lau saragu éregu luagu lunti lan lounwen. 25 Gama lumoun laganóun nun kamá madügünti ni kata le lunti lafarún hilagubei luéigiñe; ani keiti ligía guánarügü lan amuriahabei lun urúeiba lan Augustu Sésarü aguseragüdei, nóunahaali lun. 26 Keiti ua lan ni kata lunti nabürühani lun Augustu luagu wügüri le, ligía nanügünbalin higibugiñóun, bigibugiñountimá urúei Agürípa, lun bálügüdaguni, ñein láamuga kaba lan nabürüha. 27 Ladüga garabaguati nun lun nóunahan aban adaürǘti, mariñagunga au ka lan lidurunbei.

Adügaü 26

1 Ábati lariñagun Agürípa lun Pábulu: —Gayaraati badimurehan buéigiñegua. Aba liñuruni Pábulu lúhabu lun haganbuni, aba lagumeserun adimureha, lariñaga: 2 «Óunwenbu nugundan gayara lan nadimurehan nuéigiñegua bigibugiñe, urúei Agürípa, luagu sun katei le ariñaga hamaalibei huríu nuagu; 3 gúndaatimatina ladüga subudi bani hagaburi huríu luma katei le burí uágubei hasigeneha. Ligía namuriahanbei buma lun gaguraasun ban lun baganbunina. 4 «Subudi hamuti sun huríu ligaburi meha nabagaridun hadan, nageira luma uburugu Herusalén, lúmagiñe irahügídina. 5 Lüha hasubudirunina, ani gayaraati hamuga hariñaguni ánhaña hamuga busén luagu fariséu nan lúmagiñe niñüraü, adamurini létima deregüdabei lidan luwuyeri wafiñen, wagía huríu. 6 Guentoti, haguseragüdüñadina luagu emenigini le nuágubei, luagu lásaaragüdübaña lan Bungiu hilaaña lídangiñe óunweni lunya habagaridun, kei meha lariñaguni houn wagüchagu. 7 Dúusugubei iduheñu le hadügawagunbei lirahüñü Ísüraeli agurabatiña harihini lagunfulirun dimurei le, ligía háhuduragunbei lun Bungiu, seriwi haméi wéyuagu, áriebu. Luéigiñememe emenigini le, hadarira huríu nidurun, urúei Agürípa. 8 Ka san uagu mafiñen habéi luagu gayara lan lásaaragüdüniña Bungiu hilaaña? 9 «Au guánarügü, haritaguatina meha luagu lunti lan néibaahaniña ha afalarubalin Hesusu Nasarétüna, 10 ani ítara liña nadügüni uburugu Herusalén. Dátina saragu hádangiñe lánigu Bungiu furisunrugun, lau ubafu le híchugubei hábutigu fádirigu nun, ani dan le burí hasiadirúniwa lun hounwen, au aban hádangiñe ha abuduhabaña lun ítara luba lan. 11 Aniheinha dan, súfurigüda numutiña lun yebe heyeedagun luagu hafiñen luagu Hesukrístu. Adaagua numuti meha katei le tidan sun haligilisin afiñetiña, ani wéiriti meha nigañi houn darí lun néibaahaniña chülǘ lidoun burí uburugu le díseti. 12 «Ligía yebe katei le gabügürübalina uburugun Damasüku aban dan, hóunahan hábutigu fádirigu. 13 Luagu üma, nurúeite, amidirugu, aba narihin aban larugounga siélugiñeti; héreti sügǘ lau larugounga weyu, aba ladurangun geyegua nau hau sun ha úarabaña numa. 14 Danti wábürühan múarugun sun wagía, aba naganbun aban umalali ariñaguti nun lidan ebüréu, le hererun huríu: “Saulu, Saulu, ka uagu béibaahana? Badügüñatia wuribani bungua lau bamaharun nun kei ladüga bágasu dan le líchaagun kiki luagun katei gágiriti”. 15 Ábati nariñagun: “Kátabu san, Nabureme?” Aba lariñagun nun: “Hesusu au, lememe béibaahabei. 16 Saraba, ráramaba, ladüga narufudagunbei nungua bun lun beseriwidun nun, lun gefén ban luagu le ariha báalibei guentó luma le lunbei narufuduni bun. 17 Nesefurubadibu hawéi huríu luma hawéi ha mámabaña huríu, ha únbaña nóunahabu guentó. 18 Nóunahañadibu hamoun lun béfegechagüdüni hagu, lun hebé lan héibugun lidan luburiga, lun héibugun lidan larugounga; lun giñe meredememe hamá lábugiñe lubafu Mafia, lun lábugiñe hamá lubafu Bungiu. Nóunahañadibu houn, afiñe hamaamuga nuagu, ferudunawa láamuga hafigoun, ibiha hamaamuga alagan hadan lánigu Bungiu ha sándubaña”. 19 «Ítara liña lubeiti, urúei Agürípa, aba nadügüni le lariñagunbei Hesusu nun lidan le lasaliragunbei nun. 20 Furumiñe, aba napurichihan houn ha Damasükubaña, ariñagatina houn lun hasakürihan lídangiñe hafigoun, lun hagiribudun lun Bungiu, lun hadügün katei buiti, arihúa láamuga luagu asakürihaadün lan. Lárigiñe, aba napurichihani káteimeme le houn ha Herusalénbaña, ha mámabaña huríu. 21 Ligía lébubei hárügüdünina huríu ténpulurugu, aba hálugun háfarunina hilagubei. 22 Aba líderagunina Bungiu, ítara liña gayara lan nasigirun íchiga fe luagu Hesusu lan Krístubei houn sun gürigia, dandu ha wéirigubaña keisi ha ǘnabugubaña, chülǘ lumoun oura le. Mariñaguntina ni kata houn gürigia bóugudin luéi le uágubei lariñaga Moisesi hama profetagu luagu lasusereduba lan, 23 luagu lunti lan meha lasufuriruba lan Kristu, luagu lárigiñe lanme lounwen, ligíaba lan furumiñeti ásaaruti hádangiñe hilaaña lau ibagari magumuchaditi, luagu giñe líchugubei lan larugounga luáguti asalbaruni dandu houn huríu kei houn ha mámabaña huríu». 24 Lidan le lariñagunbalin Pábulu katei le burí lidan ladimurehan luéigiñegua, aba lagúaragun Fésütu: —Lǘlühali bau, Pábulu! Lǘlügüda saragu aturiahani bau. 25 Aba lóunabun Pábulu, aba lariñagun: —Málülünti nau, gumadimati; inarüni le nariñagunbei. 26 Anihán urúei Agürípa le subudihabúbei lun burí katei le buidu, ligía gayara lubéi nadimurehan ligibugiñe, furangu; ladüga chouru nani luagu subudi lani giñe sun katei le asuseredubei lun Hesusu, ladüga mama katei le adügǘti aramudaguarügü. 27 Afiñetibu san luagu le hariñagubei profetagu, urúei Agürípa? Subudi numuti luagu afiñe ban. 28 Aba lariñagun Agürípa lun: —Saminatibu san bafiñeragüdübadina lan luagu Hesukrístu ítara ufuresen? 29 —Furese yebe, o darasa yebe, amuriahatina luma Bungiu, mámarügü buagu, hawagu giñe sun ha añahabaña aganbana uguñe, lun hayabin lun hafiñerun kei au, gama lumoun úouga güringüri hawagu. 30 Lárigiñe lariñaguni Pábulu katei le, aba lásaarun urúei, sará giñe gumadimati úara tuma Bereníse hama sun ha ñúnbaña ñein; 31 aba hadiñurun ñéingiñe lun hadimurehan luagu katei le. Hariñagati hámagua: —Wügüri le, madügünti ni kata le lunti lafarún hilagubei luéigiñe; moun lumuti ni íbini lerederun furisunrugu. 32 Aba lariñagun Agürípa lun Fésütu: —Lun hamuga mamuriahan lan wügüri le lun laguseragüdüni Augustu Sésarü, gayaraati hamuga lígirawagüdün.

Adügaü 27

1 Lidan le haranserunbei lun hóunahaniwa Italioun, aba lederegerún Pábulu hama ha híbiri adaürǘtiña labun laríaahan aban súdara gíriti Huliu; ligía gumadanbei lun hadamurin súdaragu le gíribei «lisudaranigu Urúei Augustu». 2 Aba wádinagun tidoun aban ugunei ñǘbuintu Adüramítiugiñe lun Ásioun. Ñeinñein giñe Arisütáruku wama, le Tesalónikana; Tesalónika aban uburugu lani Masedónia. 3 Larugan, ligía wachülürün Sidón; lidan fulasu ligía, buiti lóuseruni Huliu, le gumadan, Pábulu; ígira lumuti lun bisida lániña lumadagu lun hetenirun lun. 4 Lidan wáfuridun Sidongiñe, aba woudin luéigiñe nórute libiti ubouhu Chípüre ladüga wabarounñein lan garabali. 5 Aba wánhiñuraguni barana ligibugiñe lubeyari Silisia luma Panfilia, aba wachülürün lidoun fulasu le gíribei Mira, aban uburugu lani Lisia. 6 Ñein ladarira hábuti súdaragu aban ugunei Alehandüríana téibuga Italioun, aba ládinagüdüniwa lun wasigiruni waweiyasun. 7 Áfayahatiwa hámaru luagu saragu weyu, lau lénrengun wachülüra ligibugiñe uburugu le gíribei Künidu. Keiti wabarounmémegili lubéi garabali, aba wáfayahan luéigiñe suru libiti ubouhu Küreta, sügüina wagía ligibugiñe Salümón; 8 wasigira laumeme lénrengun laru laru, aba wachülürün lidoun aban uburugu gíriti Potu Buiti, yarafa lun uburugu Laséa. 9 Féridihadiwa saragu dan, denchahaliti áfayahani baranaha ladüga yarafaali lidaani luribouga, ligía leweridirunbaliña Pábulu, lariñaga houn: 10 —Ariha numuti luagu denchabei lan wéiyaasu le, ani weferidiruboun ugunei, féridime sun tila, gayaraabei giñe weferidiruni wabagari. 11 Lubaragiñe ladügün hábuti súdaragu gasu lau le lariñagubei Pábulu, aba lidin lau le lubeibei tabureme ugunei luma arünei. 12 Keiti mabuidun lubéi fulasu ligía lun lasügürǘn luriban dan ñein, aba haritagun hiibe-agei luagu buídutima lan yebe lun wáfuridun ñéingiñe, lun warihin anhein gayara wachülürün Fenise, aban fulasu lani ubouhu Küreta, lun wásügürüni luriban dan ñein. Ñein Fenise, anihein barana luéigiñe nuru luma suedi. 13 Keiti lagumeserun suedi áfuha hámaru, aba haritagun luagu gayaraabei lan hasigiruni wéiyaasu; ábati houdin, aba hasigirun laru laru Küreta. 14 Málüti lúmagiñe háfayarun, aba láfurun aban garabali heriginiauti luéigiñe nodisi, 15 aba lagumeserun aduruuhoun ugunei. Keiti siñá lan wawanserun lubaroun garabali, aba wígiraguagüdün woungua lun lanügüniwa. 16 Aba wásügürün luéigiñe suru libiti aban liraüraü ubouhu gíriti Kauda, le ñein lubéi mere lan láfuhan garabali; aba wádinagüdünu tisalufun wagune to atouheina wabóun, lau aban lénrengun. 17 Lárigiñe wiñurunu uguneirugun, aba lásügüragüdüniwa gúrudu tábugiñegiñe ugunei lun hagüragunu, derebugu táamuga. Keiti hanufudebei luéi woudin adagara luagu sándala le gíribei Sírüte, aba hagidaraguni bira, aba hígirunu ugunei lun lanaahanu garabali. 18 Larugan, kei heremémegili lubéi dan, aba hagumeserun achagahei tila ugunei baranahoun; 19 luagu lǘrüwan weyu, aba hachagahan lídangiñe tumegegun ugunei baranahoun lau háhabu guánarügü. 20 Marihintiwa weyu ni waruguma lidan saragu weyu; lauti óunwenbu luriban dan le, féridi wamaali sun wemenigin luagu wesefuruba lan. 21 Keiti sügühadiwa lubéi saragu dan méiginga, aba lararamun Pábulu wadan, aba lariñagun: —Wügüriña, ariñagatina yebe hun lun miabin wamá Küretagiñe; buídutimati hamuga buga luéi wasufuriruni damichi le, ani féridi waméi wálagu. 22 Gama lumoun gaguraasun humá; úabei ni aban hídangiñe óunweti, lau sun teferidiruba lan ugunei. 23 Chülühali aban lani Bungiu ánheli numoun áriebu to, lóunahan Bungiu le Nabureme le giñe unbei neseriwida; 24 lariñahare ánheli ligía nun: “Manufudedabá, Pábulu, ladüga barufudaguba bungua ligibugiñe urúei Sésarü Augustu; ani buáguba lesefuraña Bungiu sun ha tídanbaña ugunei buma luéi óunweni”. 25 Gaguraasun humá lubeiti, ladüga hemenigitina luagu Bungiu, ani chouru numuti luagu ítara luba lan kei lariñaguni ánheli nun; 26 lau sun, wadagaruba lan luagu aban ubouhu. 27 Bián dimaasu wau luagu waweiyasun, baranahañadiwa Adüriátiku, labanreinhamémeñadiwa garabali; ligía, amidi áriebu, aba hasandirun mádulungu luagu achülüreina waña lan luagun múa. 28 Aba hamisurahani luhulilin duna, darandi-sisi méturu luhulilin; ábaya hamisurahan habaruaguóun mémeraü, wein-sedü méturu. 29 Leti hanufude luéi habuguchun luagu dübü, aba hágurun gádürü óunguru tiyunagiñe ugunei, aba hagurabahan larugadun lau idiheri. 30 Sunti dan le, añaha mádulungu asaminara lun hesefuragun houngua lau hanurahan tídangiñe ugunei; aba hagumeserun arariragüdóun salufu dúnarugun; hadüga kamá hágura óunguru tígirigiñe ugunei. 31 Aba lawisaruni Pábulu hábuti súdara hama lisudaranigu; lariñaga houn: —Ánhaña merede ha tidan ugunei, siñabei wesefurun. 32 Ábati híbuguni súdara tugurudun salufu, aba hígiragüdünu dúnarugun. 33 Lubá larugan, aba lariñagun Pábulu houn súngubei lun heigin; lariñaga houn: —Bián dimaasu guentó lúmagiñe marumugun humá buidu, meigin buidu, ladüga idiheri le huágubei. 34 Ayumuraguatina hun lun heigin; líchuguba erei hun lun hesefurun. Chouru numuti hun luagu úabei lan ni aban eferidiruti libagari. 35 Lárigiñe lariñaguni Pábulu katei le, aba lanügün aban fein lúhaburugu, aba líchugun eteingiruni lun Bungiu hagibugiñe súngubei. Ábati lagubachagunu, aba leigin. 36 Aba hárügüdün ha híbiri gurasu, aba giñe heigin. 37 Bián-sánñadiwa ǘrüwa-wein-disisi gürigia tidan ugunei. 38 Danti le hóuhaña kimule hagía, aba hachagaruni türigu baranahoun lúntima tawalidagun ugunei. 39 Dan le larugadunbei, ibidiñeti fulasu le ñein habéi lun ni aban hádangiñe mádulungu; aba harihin aban beidi gebeyariti, aba houchun lun hanügünu ugunei ñeinhin. 40 Aba híbuguni lagürüga óunguru, aba hígiruni baranaha, aba hasilakürüni fágayu le eseriwidubei lun habugurunu ugunei. Ábati hawariragüdüni lúgubu bira, aba tagumeserun ugunei ayarafahóua lun laru beya. 41 Aba tidin lidoun aban fulasu le ñein lubéi biangua lan ébeini, aba tadagarun; siñá lánhingichun tígiri ni murusun; aba tagumeserun abouchagua tiyunagiñe, le lere lugudi barana. 42 Aba yebe habusenrun súdaragu háfaraguniña adaürǘtiña hilagubei luéi hanurahan áfuliheina. 43 Gama lumoun kei busén lubéi hábuti súdaragu lesefuruni Pábulu, mígirunti lun hadügüni súdaragu le haritagubei. Ábati lariñagun lun lan hachubaragun ha gáfulihadibaña baranahoun furumiñe lun hachülürün múarugun; 44 hame híbiri, hóudinme ligibuagu burí fulansu luma burí tife ugunei. Ítara liña hachülürün súngubei múarugun séfuñu.

Adügaü 28

1 Dan le séfuhadiwa sun wagía laru beya, ligía wasubudiruni luagu Málüta lan líribei ubouhu ligía. 2 Buiti hóuseruniwa gürigia ha aganóubaña ñein, aba háfuragun aban óunwenbu watu kei diliga lubéi ani aniha huya áhuya; aba hagunbirahaniwa sun wagía lun wabacharagun. 3 Ábati labudahan Pábulu watu mábeiti; líchuguñein yebe wáturugun, ligía táfuridun aban hewe tanurahaña luéi lara watu, aba tadawaragun luagu lúhabu. 4 Dan le harihinbarun lílana fulasu hewe to dawagu luagu lúhabu Pábulu, aba hariñagun hámagua: —Mosu aban lan wügüri gáfarahati wügüri le; lau sun lesefurun baranahagiñe, mabusenrunti Bungiu lun labagaridun. 5 Aba láfurudunu Pábulu hewe wáturugun, masuseredunti ni kata lun. 6 Agurabatiña yebe súngubei láludun lúhabu, o lábürühan lan hilagubei. Lílüwagu hagurabahan; dan le harihinbei luagu masuseredun lan ni kata lun, aba lasansirun haritagun, aba hagumeserun ariñaga luagu aban lan bungiu Pábulu. 7 Yarafa lun fulasu ligía, ñeinñein lufulasun aban wügüri le wéirigutimabei lidan sun ubouhu ligía, Púbuliu líribei; resibi lumutiwa lúbiñe, seriwi lawa buidu luagu ǘrüwa weyu. 8 Roun liñati lúguchi Púbuliu lau sandi, abiruaü luma denesi. Aba lebelurun Pábulu arihei; lásurun lafurieidún lun Bungiu luagu, aba líchuguni lúhabu luagu, aba lareidagun. 9 Lárigiñe lira, aba giñe hayabingua híbiri sánditiña ha lídanbaña fulasu ligía, aba hareidagun. 10 Aba harufuduni lubuidun hagaburi woun, edewehatiña saragu katei woun; lárigiñe, dan lachülürünbei dan lunya wádinagun lun wasigiruni waweiyasun, aba híchuguni sun le wemegeirubei woun lun waweiyasun. 11 Lárigiñe ǘrüwa hati wau luagu ubouhu ligía, aba wádinagun tidoun aban ugunei to erederuboun ásügürei luribouga ñein luagu ubouhu ligía. Alehandüríana ugunei tuguya, ñéinñanu hayawa bián guáriua luagu tigibu ugunei tuguya, Kásütoru luma Pólusu. 12 Aba wachülürün uburugu Sirakúsa, aba werederun ǘrüwa weyu ñein; 13 ñéingiñe wasigira laru laru darí wachülürün uburugu Rehiu. Larugan, aba láfuhan suedi, luagu libiaman weyu aba wachülürün lidoun liraüraü aüdü le gíribei Posuoli. 14 Ñein wadarira átiri afiñetiña, aba hamisurahaniwa lun werederun aban dimaasu hama; lárigiñe, aba wígiragüdün lun uburugun Roma. 15 Aganbaaña afiñetiña ha Rómabaña wawagu luagu awangüra lan; aba houdin wabaroun, híbiri chülǘ lumoun fulasu le gíribei Foru, le luágubei üma gíriti Apiu; híbiri, dúnguatiña wama lidan fulasu le gíribei Ǘrüwa Haban Chülüdügütiña. Dan le larihinbaliña Pábulu, aba líchugun eteingiruni lun Bungiu, aba lárügüdün gurasu. 16 Dan le wachülürünbei Roma, aba lederegeruniña hábuti súdaragu adaürǘtiña lun hábuti óunigirutiña; ánheinti Pábulu, ígira lumuti lun lerederun lábugua lau aban súdara óunigirei. 17 Ǘrüwa weyu lárigiñe lachülürün Pábulu, aba lóunahan hawagu huríu wéirigutiña ha Rómabaña; dan le adamuriguaaña, aba lariñagun houn: —Niduheñu, lau sun madügün nan ni kata wuribati houn huríu, ni lun le uágubei héchuda wagüchagu, dáüwatina, ñéingiñe aban nederegerún houn Rómana uburugu Herusalén. 18 Lárigiñe hálügüdagunina, álugatiña yebe hígiragüdünina ladüga madari hamá nidurun le lunti nafarúniwa hilagubei luéigiñe; 19 gama lumoun máhatiña huríu lun nígirawagüdün, aba namuriahan lun urúeiba lan Sésarü aguseragüdana, lau sun madurun hamá ninasiñun nun. 20 Ligía lubeiti nóunaagüdünbei huagu lun narihinün luma lun nadimurehan hun; ladüga luéigiñe katei le uágubei wemenigida wagía Ísüraelina anaha lubéi güragu lau güringüri le. 21 Ábati hariñagun lun: —Wagia, meresibirungidiwa ni aban gárada buagu Hudeagiñe; úagili giñe ni aban wapaisanun hádangiñe ha ñǘbuinbaña ñéingiñe adimurehati wuribati woun buagu. 22 Busentiwa hamuga waganbuni ka lan baritagubei, ladüga subudi wamuti luagu adimurehóua lan wuriba luagu iseri adamurini le, le lánina lémeri Hesusu, lidan sun fulasu. 23 Ábati híridun aban weyu lun, aba hachülürün saragu gürigia le ñein lubéi laganawa Pábulu. Aba ladimurehan houn luagu larúeihan Bungiu lúmagiñe binaafin darí rábounweyu. Busentiti lun lafiñeragüdüniña luagu Hesusu lan asalbaragüleibei lau layusuruni lilurudun Moisesi luma le habürühabei profetagu. 24 Híbiri, afiñetiña luagu le lariñagubei Pábulu, híbiri mafiñentiña. 25 Keiti múaradun hamá hámagua lidan haritagun, aba hagumeserun ñǘdüngua; ábati lariñagun Pábulu houn: —Ligía lariñagunbei Sífiri Sandu houn wagüchagu lídangiñe profeta Isaíasi: 26 Beiba, bariñagame houn gürigia: Huguya, haganbuba, gama lumoun úabei gunfuranda humá; harihuba, gama lumoun ibidiñebei hun ka lan lílabei le harihubei; 27 ladüga tidere hanigi, dáühali haganbun, muruñu liña hagu, lun marihin humá lau; maganbun lau harigeirugu, ua gunfuranda humá tau hanigi, magararagun huguyame nun lun nareidaguagüdünün. 28 Subudi huméi luagu óunaha laali lan Bungiu uganu luáguti Hesusu lememe Wasalbaragülebei houn ha mámabaña huríu, ani hagía, hánharuba lun. 29 Dan le lariñagunbei Pábulu ítara, aba hóudingua huríu, adimureheina hámagua luagu katei le. 30 Rédeiti Pábulu bián irumu dayarüti tidan muna to láhayahaboun, resibi lumutiña sun ha ñǘdünbaña arihei. 31 Apurichihati luagu larúeihan Bungiu lau lufurangun, arufudaha ligía luagu Wabureme Hesukrístu, meberesehanga ni aban lun.

Rómana 1

1 Anaha au, Pábulu, nabürühañoun gárada to hun, huguya lánigu Bungiu ha aganóubaña uburugu Roma. Aban eseriwiduti lun Kristu au, anúadira lumutina Bungiu lun lánibadina lan apostolu, aba lóunahanina lun napurichihani uganu luáguti asalbaruni. 2 Subudigüda lumuti Bungiu uganu le lúmagiñe binarü hádangiñe profetagu luma tidan Lererun. 3 Ñǘbuinti asalbaruni ligía woun lídangiñe Wabureme Hesukrístu. Keisi gürigia, hádangiñeti meha ladügawagun urúei Dawidi, 4 arufudúati luagu liráü lan Bungiu lau lueirin milaguru le ladügübei lau lásaaragüdüni Hesukrístu lídangiñe óunweni. 5 Fulesei lumutina Bungiu lídangiñe Hesukrístu lau lóunahanina lidan liri lun nasubudiragüdüni houn gürigia, gayara láamuga hafiñerun luagu, adüga hameime le lubeibei. 6 Ünhein haganagua gürigia hagía, huguya le unbei lagúara Bungiu lun lánigu humá Hesukrístu. 7 Nabürühaña lubeiti hun, huguya le aganóubei uburugu Roma, ha hínsiñebaña lun Bungiu, wa ligía hun lun lumutuniñabadün lan. Ibiha humá abiniruni luma darangilaü lúmagiñe Wáguchi Bungiu luma lúmagiñe Wabureme Hesukrístu. 8 Furumiñeti katei le nabusenrubei hasubudirun, luagu lueirin neteingiruni Nubungiute lídangiñe Hesukrístu huagu, sun huguya, lugundun adimurehóuati luagu hafiñen luagu Hesukrístu lidan sun fulasu. 9 Ani Bungiu, le unbei neseriwida tau sun nanigi apurichihei uganu luáguti Liráü, gefenti luagu lueirin nafurieidun huagu súnwandan. 10 Amuriahatina luma Bungiu súnwandan lun madisebei lan weyu ligía lun gayaraabei lan nidin arihaün, anhein ligía lubéi lugundanbei. 11 Lugundun busentina narihinün lun nafanreinhan abinirúnimeme le líchugubei lani Bungiu Sífiri nun, lúntima héredun lidan hafiñen; 12 lun giñe wíchugun gurasu wóuniwagua lau afiñeni le wawagubei. 13 Niduheñu, busentina hasubudiruni luagu álugaadina lan nidin arihaün saragu wéiyaasu gama lumoun siñagili nidin. Álugaadina nidin lun níderagunün lidan hawanserun lidan héibugun luma Bungiu, keisi narihini hawanserun híbiri afiñetiña lidan burí amu fulasu. 14 Lunti níderaguniña sun gürigia, dandu ha chülüguatiña keisi ha machülaaguntiña; dandu chu tau keisi ibidiougua tau. 15 Luéigiñe lubeiti nóubadina, busentina giñe lun napurichihani uganu luáguti Wasalbaragüle hun, huguya le aganóubei uburugu Roma. 16 Úati nibusigari nan lau uganu luáguti Wasalbaragüle, lugundun anihein lan lubafu Bungiu lidan lun lasalbaruniña sun ha afiñebaña luagu; huríu furumiñe, lárigiñe, ha mámabaña huríu. 17 Arufuda lumuti uganu ligía woun ida liña lan laricharaguagüdüniña Bungiu gürigia ligibugiñe, lau hafiñerun lúmagiñe lagumeseha lumoun lébeha. Ítara liña tariñaguni Lererun Bungiu: «Le richaguabei lau lafiñerun, labagariduba». 18 Ariha wamuti luagu ábürüha lan lanarime ligañi Bungiu siélugiñe luagun hafigoun luma hariban sun gürigia ha mígirunbaña lun lasubudirúniwa linarün Bungiu ladüga hariban. 19 Subudi hamuti le gayaraabei lasubudirúniwa luagu Bungiu buidu buidu lugundun ligía guánarügü arufudaha laali houn; 20 le marihínbei luagu Bungiu, gayaraati lasubudirúniwa lau burí katei le ladügübei. Arihúaali furangu lúmagiñe lagumeserun ubóu luagu Bungiu lan ligía, luagu giñe magumuchadi lan lubafu. Gadurunhaña lubeiti wuribatiña luagu hariban, 21 lugundun lau sun subudi hamani Bungiu, míchugungiña inebesei lun keisi Bungiu, meteingirun haméi. Lubaragiñe lira rédeihaña asaminara libidiounigan aau, ani rédeiha giñe hanigi lidan luburiga. 22 Lau sun ariñaga hamá luagu chu lan hau, ibidiouguati hau; 23 lubaragiñe háhuduragun lun Bungiu le wéirigubei, le móunwedadibei, háhuduraguarüga houn hayawa gürigia ha góunwedaditiña, luma giñe houn hayawa dunuru, animaalugu aduruuharügütiña múarugu hama animaalugu ha gádürügua tugudi. 24 Ligía ígira laaña lubéi Bungiu lau luriban igaburi le gádanbaliña, darí lun burí hadügün katei burí nibusigarídünati hámagua. 25 Sansi hamaali linarün Bungiu luagu iyeeni; lau háhuduragun lun burí katei le ladügübei, lubaragiñe hamuga lun lan le adügübalin katei ligía háhuduragua, le gadünabei inebesei lun súnwandan. Ítarala. 26 Ligía ígira laaña lubéi Bungiu lun hadaagun katei nibusigarídünati; íbini würiña adaaguatiña katei burí hama würiña háledigu lubaragiñe hamuga hagamaridun wügüri keisi lubudubu. 27 Ítarameme giñe ígira hamaali wügüriña hayusurun würiña lun hayusuragun houngua. Adaaguatiña wügüriña katei burí nibusigarídünati hámagua, ábati hasufuriruni lafayeiruaha hafigoun hawougua. 28 Kéisiti mabusenrúnhaña lan híchuguni lilugaarun Bungiu lun, ígira láañati lau lagübüri hasaminan, lun hadügüni le moun lubéi hadügüni. 29 Buin haña lau sun luwuyeri marichaü: Salufuri, wuribani, memenihabu, iyereehabúni, gimugaü, gáfarahadi, lanigiwa wuribu, eyeeraguni, ibibuni, marasualugu. 30 Adimurehatiña wuriba hawagu híbiri gürigia, iyereeguti Bungiu houn, menebenehabutiña, barüguatiña houngua, pántatiña. Adaaguatiña katei wuribati, mabahüdün hamutiña hagübürigu, 31 ibidiouguati hau, magunfulirun hamuti hererun, mínsiñehabutiña ni ka un, úati feruduna hamá, magudemehábutiña. 32 Subudi hamuti le lariñagubei Bungiu buidu buidu, subudi hamuti luagu ha lan adügüti burí katei le, lunti lan hounwen luéigiñe. Lau sun lira, adügameme hamuti, darí lun gunda hamá dan le harihin amu gürigia adügei.

Rómana 2

1 Buguyati numada, gaduruntibu, dan le bíchugun lidurun amu, meberesenga kátañadibu lan; lugundun dan le bíchugun lidurun amu ani adügabéi lememe ladügübei, basiadiraguña bungua. 2 Subudi wamuti luagu lau lan inarüni laguseragüda Bungiu dan le lasiadiruniña ha adügübalin burí katei le. 3 Buguyati le íchugubei hadurun ha adügübalin burí katei wuribati le, ani ligiaméme giñe badügübei, haritaguatibu san luagu besefuruba lan luéi laguseragüdün Bungiu? 4 Odi meberesentibu lau lareini Bungiu le magumuchadibei luma luguraasun, ibidiñeti san bun luagu arufuda lani Bungiu lareini bun lun gayaraabei lan basakürihan? 5 Gama lumoun ladüga tidere banigi; máhatibu basakürihan. Ligía abunha lubéi aganwoundagüda lafayeiha bifigoun lubaame luéyuri laguseragüdün Bungiu danme liabin lun lasiadihan lau irichaü, 6 danme le lafayeiruni kada aban según le ladügübei. 7 Líchuguba ibagari magumuchaditi houn ha áluahabalin uéiriguni, inebesei, luma katei le burí magumuchaditi yágüta sielu lau hadügüni le buídubei súnwandan ya ubouagu. 8 Ánhaña sun gürigia ha maganbadibaña lun Bungiu, ha máhabaña lun hafalaruni linarün Bungiu, hafalarei marichaü, labeichubaña Bungiu lau ligañi. 9 Ñeinbei asufuriruni luma igarigu houn sun ha adügübalin le wuribabei, houn huríu furumiñe, luma giñe houn ha mámabaña huríu. 10 Ánheinti houn sun ha adügübalin le buídubei, líchuguba Bungiu uéiriguni, inebesei, luma darangilaü; huríu furumiñe, luma giñe houn ha mámabaña huríu. 11 Lugundun aban lan lanügüniña Bungiu sun gürigia. 12 Sun ha afigouhabaña ibidiñounga lilurudun Moisesi houn, haguserawagüdüba bóugudin luéi lúrudu ligía. Hati afigouhabaña lau sun subudi hamani lilurudun Moisesi, laumemeba lúrudu ligía haguserawagüda. 13 Lugundun mama ha aganbarügübalin lúrudu aricharagubaña ligibugiñe Bungiu, anati ha agunfulirubalin. 14 Hati mámabaña huríu, ha ibidiñehabubaña lun lilurudun Moisesi, gayaraati hadügüni le lubeibei Bungiu láurügü lariñaguni haritagun guánarügü houn. 15 Lau hagaburi, arufuda hamuti luagu anihein lan lilurudun Bungiu bürüñu tidan hanigi; ani lariñagubei haritagun houn anhein gadurun habéi lumoun madurun hamá, 16 wéyume laguseragüdüni Bungiu sun katei aramudaguati le hádanbei gürigia lídangiñe Hesukrístu. Ítara luba según uganu luáguti asalbaruni le napurichihabei. 17 Anhein buguya le pántabei lau huríu ban, afiñe buguya luagu lilurudun Moisesi lun basalbarun, luma Bungiu lan le inarüniti Bubungiutebei: 18 Subudi bumuti lugundan Bungiu, ani arufudahati lilurudun Moisesi bun lun banúadahani katei le buídutimabei. 19 Haritaguatibu bungua luagu gayara lan badundehan marihintiña luma luagu gayara lan bíchugun larugounga houn ha éibugubaña lidan luburiga. 20 Haritaguatibu luagu gayara lan barufudahan houn ibidiougua tau luma houn irahüñü, keisi baritagun luagu ibiha bani sun subudi luma inarüni lidan lilurudun Moisesi. 21 Anhein lubeiti arufudaha bubéi houn amu, kagia uagu marufudahan bubéi búniwagua? Anhein apurichiha bubéi luagu lunti lan míweruhoun lan, kagia uagu bíweruha? 22 Anhein ariñaga bubéi luagu moun lumuti lan ladügǘniwa agabarahani, kámegia badügei? Anhein iyereegu habéi guáriua bun, kámegia bíweruhei tirisin haligilisin? 23 Pántatibu lau lilurudun Bungiu, gama lumoun rútibu minebesei lun Bungiu lau magunfulirun bani. 24 Tinarün Lererun Bungiu dan le tariñagunbei: «Hídangiñeti, hadimurehanbei ha mámabaña huríu wuriba luagu Bungiu». 25 Gebegiti seini tuagu óustaruni anhein bagunfulira lúrudu gama lumoun anhein báhalachagua, kéigubeirügü meresibirunbani. 26 Anhein lubeiti lagunfulira le meresibirunbalin seini lúrudu, lanügǘba kamá hamuga resibi lumuti lau sun meresibirun lani. 27 Gürigia ha meresibirunbalin seini tuagu óustaruni, gama lumoun gúnfulitiña luma lilurudun Bungiu, haguseragüdübadün, huguya le resibi humaalibei seini tuagu hóustarun ani magunfulirun hamuti Lererun Bungiu, lau sun hun lan labürüdǘwa. 28 Le huríubei le tímatimaati, mama bóugudigiñerügü libiti huríu lan; mama giñe láurügü wadügün katei le bóuguditi wabiti weresibira seini luagu wágubu. 29 Lubaragiñe lira, Huríu ha tímatimaatiña hagía huríu ha múnadagiñebei habiti, ha resibi hamaali seini tuagu hanigi, ani lánirügüñein Bungiu Sífiri adügei lira, siñá lumuti lúrudu ladüga. Ábanti gürigia le ítarati, gúndaati Bungiu lau, mama amu gürigia.

Rómana 3

1 Keisi ítara liña lubéi, halíañeinti hagañeiragüle gürigia luéigiñe huríu hamá o luéigiñe heresibiruni seini tuagu hóustarun? 2 Saragu liña, ani gíbeti giñe lébuna. Furumiñeti katei, ru lumuti Bungiu lererun houn huríu. 3 Ánhaña ñein hádangiñe huríu, alouguadutiña afiñen, magunfulirunbei funagia Bungiu lau lererun ladüga lira? 4 Mama liña! Lubaragiñe lira, lagunfuliruba Bungiu lau lererun lau sun marasualugu hamá sun gürigia ubouagu. Tariñahare Lererun Bungiu: Babahüdǘba keisi richati lidan le bariñagubei, ani buídubei báfuridun danme le baguserawagüdün. 5 Ábanya álügüdahani: Anhein seriwi lubéi wariban lun larufuduni luagu richagua lan Bungiu, kábagia wariñaga? Marichati lan Bungiu dan le labeichuniwa? (Nadimurehañatia keisi gürigia.) 6 Mama liña! Lugundun lun hamuga maricha lan Bungiu, ida liña hamugagia laguseragüdüniña gürigia? 7 Anhein giñe seriwi lubéi wayeeni lun wéirigutima lan linarün Bungiu, kati uagu lariñawagúa wawagu luagu gafigoun wamá? 8 Lunti lubéi hamuga ladügǘn wuribani lun larihíniwa le buídubei? Anihán katei le hariñagubei saragu gürigia luagu ligía lan warufudahabei. Gürigia ha ariñagubaña ítara, lunti hamuga hasiadirúniwa. 9 Ida liñagia? Buítimatiwa wagía huríu sügǘ hau gürigia ha mámabaña huríu? Uá! Lugundun arufuda wamaali luagu dandu lan huríu keisi mama huríu lábugiñeñanu lubafu figóu. 10 Tariñahare Lererun Bungiu: Úati ni aban gürigia richaguati, ni íbini ábanrügü; 11 úati ni aban ánharuti lun gunfuranda lan, úati ni aban áluahati Bungiu. 12 Yuriguaaña súngubei, ñǘdünhaña lidoun féridi. Úati ni aban adügüti le buídubei, ni íbini aban. 13 Ítara liña hagülerugu kei aban umúahaü le hunren umuti, marasualugutu hañeñe, aramudatiña tupeisinin hewe hayumulugu. 14 Buin liña hayuma lau íñarawaguni luma magundani. 15 Fureseti hagudi lun houdin áfaraha. 16 Günringuaü luma igarigu lídanbei hémeri, 17 ani ibidiñeti üma lánina darangilaü houn. 18 Maritagungubéitiña luagu linebenwa Bungiu. 19 Subudi wamuti luagu sun lan le lariñagubei lilurudun Bungiu, houn lan ha lábugiñebaña lúrudu ligía lariñagei, lun hámanichun súngubei ani ábürüha hagíame sun gürigia labun laguseragüdün Bungiu. 20 Lugundun úabei ni aban erederuti richagu ligibugiñe Bungiu luéigiñerügü ladügüni le lubeibei lúrudu; lúnrügü lasubudiragüdüni lúrudu woun luagu gafigoun wamá leseriwida. 21 Gama lumoun bóugudin luéi lúrudu, arufuda laali Bungiu woun ida liña lan laricharaguagüdüniwa ani gayaraati warihini lidan lilurudun Moisesi luma tidan haliburun profetagu. 22 Lau wafiñerun luagu Kristu, gayara lan werederun richaguañu ligibugiñe Bungiu; ani aban lan ladügüni Bungiu lira houn sun gürigia, 23 ladüga afigouhaaña sun gürigia ani díseeña luéi luéirigun Bungiu. 24 Gama lumoun lau lareini Bungiu, richaguaadiwa mafayeihanga ni kata ladüga afayeihaali Kristu. 25 Adügati Bungiu lun lébunabei lan ferudun Kristu lau lounwen luagu wafigoun, ani lídangiñe wafiñerun luagu weresibirei ferudun ligía. Ítara liña labusenrun Bungiu larufuduni woun ida liña lan laricharaguagüdüniwa: Lau feruduna lani wafigoun, 26 ladüga gaguraasunti ani busenti buga larufuduni woun lidan dan le ida liña lan laricharaguagüdüniwa, ladüga ítara kei richagua lan, richaguagüda lumutiña giñe ha afiñebaña luagu Hesusu. 27 Keiti ítara liña lubéi, kati asuseredubei lun hapantan gürigia luagu lubuidun hagaburi? Gumuguati. Kagia uagu? Mama luagu wagunfuliruni lúrudu, luagu wafiñerun luagu Kristu, wasalbara. 28 Subudi wamaali lubeiti buidu luagu richaguagüda lániña Bungiu gürigia lau hafiñerun, mama luagu hadügüni le lubeibei lilurudun Moisesi. 29 Habungiuterügüñein funagia huríu Bungiu? Ma funagia Habungiute giñe ha mámabaña huríu? Habungiute giñe, 30 lugundun ábanrügüñein Bungiu, le aricharaguagüdübaliña ha afiñebaña, meberesenga ligía anhein resibi habalin seini tuagu hóustarun lumoun meresibirun hamani. 31 Wayusuruñein lubeiti afiñeni luagu Kristu lun warufuduni luagu mebegi lan lúrudu guentó? Uá! Lubaragiñe lira, warufuduñein luagu buiduméme lan lúrudu ligía.

Rómana 4

1 Kábati wariñaga luagu Abüraámü, le wagücha, wagía huríu? 2 Lun hamuga luéigiñe lan ladügün katei buiti laricharagua, gébunati hamuga lapantahan, gama lumoun mama ligibugiñe Bungiu. 3 Tariñahare Lererun Bungiu: «Afiñeti meha Abüraámü luagu Bungiu; aba labahüdǘn keisi wügüri richaguati». 4 Dan ladügün gürigia aban wadagimanu, fáyeiti le libihubei lebegi luadigimari, mama edewehani. 5 Ánheinti gürigia le mawadigimaridunti, le afiñerügüti luagu le aricharaguagüdübalin le gafigounbei, barüwati lafiñen kei irichaü. 6 Adimurehati Dawidi guánarügü luagu hagundan gürigia ha laricharaguagüdübaña Bungiu, meberesenga ligía ka lan meha hadügübei. 7 Lariñahare Dawidi: Fuleseiwatiña ha feruduna lubéi Bungiu hariban, ani darúagua ligía lau hafigoun. 8 Fuleseiwatiña ha lanügübaña Bungiu keisi gürigia mafigounhangiña. 9 Hóuntirügüñein funa san ha eresibirubalin seini tuagu hóustarun, odi hounti giñe ha meresibirunbalin? Ariñagaadiwa luagu abahüdǘwa lan lafiñen Abüraámü keisi irichaü. 10 Ida bugagia lasusereda katei le, lárigiñe leresibiruni Abüraámü seini tuagu lóustarun odi lubaragiñe? Mama lárigiñe, lubaragiñe. 11 Lárigiñe larufuduni Abüraámü lafiñen luagu Bungiu, ligía leresibiruni seini tuagu lóustarun keisi seini luagu resibi laali lan Bungiu kei wügüri richaguati ladüga lafiñen luagu meresibirunga seini tuagu lóustarun. Ítara liña giñe liabin Abüraámü lun háguchibei lan sun ha richaguabaña lau hafiñerun luagu Bungiu meresibirunga haméi seini tuagu hóustarun. 12 Háguchi giñe ha resibi hamaalibei seini tuagu hóustarun Abüraámü, ha afiñebaña luagu Bungiu keisi lafiñerun Abüraámü lúmagiñe lubaragiñe meha leresibiruni seini tuagu lóustarun. 13 Ladüga ariñagati meha Bungiu lun Abüraámü luagu líchugubei lan ubóu lun hau sun ladügawagun keisi lalagante; mama ladüga lagunfuliruni Abüraámü lúrudu lichugúa dimurei le lun, ladüga laricharagun lau lafiñerun luagu Bungiu. 14 Lun hamuga hárügüñanu lan agunfulirubalin lúrudu garicha lun alagan, mebegiti hamuga afiñeni ani mebegi ligía hamuga füramasei; 15 ladüga barürügü lumuti lilurudun Bungiu ligañi hawagun gürigia ladüga le ñein lumuti ua lan lúrudu, úati giñe duru luagu ladüraawagún. 16 Ligía lun lubéi deregüda lan füramasei le líchugubei Bungiu lun Abüraámü hau sun ladügawagun, lunti meha ábanbei lan edewehani luágurügüti afiñeni. Mámarügü hounti ha lábugiñebaña lilurudun Moisesi füramasei ligia; hounti giñe sun ha mámabaña huríu ani mama giñe lábugiñeñanu lúrudu ligía, aba hafiñerun luagu Bungiu keisi lafiñerun Abüraámü luagu. Ligibugiñe Bungiu, ñǘbuinti lubeiti Abüraámü lun wáguchibei lan sun wagía le afiñebei luagu Bungiu; 17 keisi tariñagun Lererun: «Adüga náadibu lun háguchi ban saragu néchanigu». Afiñeti lubeiti Abüráamü luagu Bungiu le íchugubei ibagari houn hilaaña, aniheingüdalei burí katei le úagilibei. 18 Lau sun úaali lan yebe emenigini, afiñeti Abüraámü ani aba lagurabahan, ítara liña liabin lun háguchibei lan saragu néchanigu kei bürüwañu lan: «Ítara luba hiibe badügawagun». 19 Meferidirun lumuti lafiñen luagu dimurei le lariñagubei Bungiu lun, lau sun meha yarafaali lan lun lagunfulirun san irumu, ani wéiyaaru giñe Sara lun tagaraüdün. 20 Malouguadunti lafiñen luagu füramasei le lariñagubei Bungiu lun, wéiritimarügüti lafiñen. 21 Ruti uéiriguni lun Bungiu lau aban achoururuni le tímatimaati luagu gabafu lan Bungiu lun ladügüni sun le füramase lubéi. 22 Ligía leresibirunbalin Bungiu keisi wügüri richaguati, luagu lafiñen. 23 Katei le, luáguti laricharaguagüdüniña Bungiu gürigia luagu hafiñen, mámarügü luagu Abüraámü labürühóua; 24 labürühóuña giñe wawagu. Lugundun luagu wafiñen, resibi lumutiwa giñe Bungiu keisi richaguatiña, wagía le afiñebei luagu le ásaaragüdübalin Wabureme Hesusu lídangiñe óunweni. 25 Hesusu le ederegerúabei lun lounwen luagu wafigoun, aba lásaarun lídangiñe óunweni lun larufuduniwa richaguañu ligibugiñe Bungiu.

Rómana 5

1 Kéisiti richaguagüda láadiwa lubéi Bungiu lau wafiñerun luagu, resibihadiwa darangilaü luma Bungiu, lídangiñe Wabureme Hesukrístu. 2 Ladüga luéigiñe Kristu, gayara lubéi wayarafadun lun Bungiu lau wafiñerun, lun wadeiruni lufulesein, ani derebuguñu waña gunda wagía lau emenigini luagu gafanranbadiwa lan lidan luéirigun Bungiu. 3 Ani mámarügüñein lira, gúndaatiwa giñe lidan wasufurirun ya ubouagu, lugundun subudi wamuti luagu ru lan asufuriruni gurasu woun; 4 ru ligía gurasu derebugu, ru ligía derebugu emenigini. 5 Ani manügagüdün lubadiwa wemenigin busiganu; ladüga buíngüda laaru Bungiu wanigi lau línsiñehabu, lau Sífiri Sandu le ru laalibei woun. 6 Ladüga línsiñehabu Bungiu woun, kei meha le mabafu wabéi lun wasalbaragun woungua lídangiñe figóu le gádanbaliwa, aba lóunahani Kristu lidan oura le lanúadirubei lun lounwen wawagu, wagía le gafigounbei. 7 Mama katei ménrengunti lun lígiraguagüdün aban gürigia lungua lun lounwen luagu aban gürigia le richaguati; lau sun anihein lan gürigia gayaraati hamuga lounwen luéigiñe aban gürigia le buiti le tímatimaati. 8 Ánheinti Bungiu, arufuda lumuti lueirin línsiñehabu woun lau lóunahani Hesukrístu lun lounwen wawagu, lau sun meha gafigoungidiwa lan. 9 Guentoti, lau richaguagüda láadiwa lan lau lounwen Kristu wawagu, chóurutimati luagu wesefuruba lan luéi ligañi Bungiu le lunbei lábürühan hawagun gafigountiña lídanme luéyuri aguseruni. 10 Lugundun anhein arandaragüda lubadiwa Bungiu lúmagua lau lounwen Liráü dan meha le láganigidiwa, chóurutimati luagu lasalbarubadiwa lan sunsuinagubei, lau gabagari lan Liráü. 11 Ani mámarügüñein le, gúndaatiwa giñe luma Bungiu lidoun burí dan le, lídangiñe Wabureme Hesukrístu, le ídangiñebei warandara luma Bungiu. 12 Ítara kei lídangiñe lan meha aban wügüri lebelura figóu ubouagun, belú ligía óunweni lídangiñe figóu, ítara liña giñe hóunweguba lubéi sun gürigia lugundun afigouhaaña súngubei. 13 Lubaragiñe meha ñein lan lúrudu aniheinhali meha figóu ubouagu, ladüga ñein lumuti ua lan lúrudu, úati giñe duru luagu figóu. 14 Lau sun lira, lúmagiñe meha lidaani Adán darí lumoun lidaani Moisesi, hilatiña gürigia luagu hafigoun lau sun mama lan ladüga maganbadi hamá hafigouhanbei keisi ladügüni Adán le ñǘbuinbei lun buga liyawabei lan le lunbei liabin. 15 Gama lumoun mítaranti idewesei le líchugubei Bungiu kei lumaganbadin Adán, ladüga anhein hilagua habéi saragu luagu lifigoun ábanrügü, gánwounguati lugudemehabu luma lidewese Bungiu houn saragu luagu lugudemehabu ábanrügü, Hesukrístu. 16 Mítaranti giñe lidan lidewese Bungiu kei lidan likesin Adán, ladüga inarüni luagu lídangiñe lan aban wügüri liabin guséi le lánina óunweni, gama lumoun ladüga lounwen Kristu ferudunawa lubéi wafigoun le gíbebei, ítara liña waricharagun. 17 Inarüni luagu arúeiha lan óunweni hawagu sun gürigia ladüga lidurun ábanrügü wügüri—Adán, gama lumoun wéirigutimati le ladügübei Hesukrístu. Ani sun gürigia ha laricharaguagüdübaña Bungiu lau lareini harúeihaba lidan iseri ibagari lídangiñe Hesukrístu. 18 Ítara keisi lídangiñe lan lumaganbadin aban liabin lisiadin Bungiu hawagun sun gürigia, ítarameme giñe lídangiñe lan laricharagun aban gayara lubéi haricharagun sun gürigia, richaguaü le anügübei ibagari. 19 Ladüga lubeiti lumaganbadin ábanrügü wügüri, ñǘbuintiña sun gürigia lun hafigouhaba lan; ítarameme giñe, ladüga laganbadi ábanrügü wügüri, gayaraati hayabin sun gürigia lun richaguabaña lan ligibugiñe Bungiu. 20 Rúati lúrudu lun laganwoundun figóu, gama lumoun danbei laganwoundun figóu, ábatima laweiridun lareini Bungiu. 21 Ítarati keisi gabafu lan meha figóu lun lanügüni óunweni, ítara liña giñe gabafu lan lareini Bungiu lun laricharaguagüdüniña gürigia, luma lun líchugun ibagari magumuchaditi houn lídangiñe Wabureme Hesukrístu.

Rómana 6

1 Kábati wariñaga? Wasigiruba san afigouha lun laganwoundun lareini Bungiu woun? 2 Mama luba! Wagía, hilaadiwa lun figóu; ida lubati gayara lan wasigirun afigouha? 3 Ibidiñeti san hun luagu lau lan lidan wamá aban luma Kristu lau wabadiseirún, kéisigubeirügü hamuga lídanñadiwa lan giñe aban luma lidan lounwen? 4 Lau wabadiseirún, kéisigubeirügü hamuga bunawa wamá úara luma Kristu, ani rédeitiwa hilañu lun figóu. Kéigubeirügü saragüda lani Wáguchi Bungiu Kristu lídangiñe óunweni lau lueirin lubafu, saragüda láadiwa giñe lun iserihali lan wabagari. 5 Lugundun anhein ñübuin wabéi lun lídanbadiwa lan aban luma Kristu lidan aban óunweni libe lounwen, ítara waba giñe lidan lásaarun lídangiñe óunweni. 6 Subudi wamuti luagu dáwagua lan binadu meha wagaburi luma Kristu luagu gurúa lun lagünrinchawagun lubafu figóu le meha wawagubei, lun meredeediwa lan keisi idamuni lun figóu. 7 Lugundun le hilaalibei, furihali lídangiñe figóu. 8 Anhein hilaadiwa lubéi luma Kristu, gayaraati wafiñerun luagu wabagariduba lan giñe luma; 9 lugundun subudi wamuti luagu sará lan Kristu aban wéiyaasu lídangiñe óunweni, ani móunwendügüyaali; mabafuhali óunweni luagu. 10 Dan le lóunwenbei Kristu, aba lagumuchaguagüdüni lubafu figóu lun sun dan; ani ibagari le labagaridubei guentó, lunmeme Bungiu labagaridei. 11 Huguya giñe, rugua humá hungua keisi hilaguaaña lun figóu, gama lumoun wínwanñu lun Bungiu, lidan aban luma Kristu Hesusu le Wabureme. 12 Ligía, mígira humá lubéi lun gabafumeme lan figóu luagu húgubu, afosuraün lun hadügüni luriban hayumahan. 13 Míchaagua humá hungua lun figóu lun layusuruni húgubu lun katei wuribati. Lubaragiñe lira, deregegua humá hungua lun Bungiu keisi gürigia hilaaña, ábaya habagaridun; derege huméi húgubu lun Bungiu lun layusuruni lun katei buiti. 14 Mabafuhalime figóu huagu, lugundun mámaadün lábugiñe lúrudu, lábugiñehaadün lareini Bungiu. 15 Wafigouhamemebati luéigiñerügü mámaadiwa lan lábugiñe lúrudu, luéigiñe lábugiñehadiwa lan lareini Bungiu? Uá mama luba! 16 Ibidiñeti san hun luagu le lan unti híchaagua hungua lun hidin lau le lubeibei lidamuñadün lan? Gayaraati lubeiti hanúadahan kaba lan un híchaagua hungua, lun yebe figóu le íchugubei féridi, o lun lan gaganbadi lun Bungiu, le íchugubei aban ibagari richaguati. 17 Seremei numuti lubeiti Bungiu luagu lau sun lan lidamun lan meha figóu huguya, guentó hídiña lau ligaburi arufudahani buiti le haganbubei, tau sun hanigi. 18 Keiti le mámaadün lan lidamun figóu, lidamunhadün Bungiu lun hadügüni le labusenrubei. 19 (Nadimurehaña hun lau hénpulu le luáguti idamuni luma labureme, lúntima gunfuranda humanina.) Ítara kei meha lidamun humá sun luwuyeri figóu, guentó lunti hiabin lun lidamun humá burí katei le buídubei, lun habagaridun aban ibagari deregeguañu hungua lun Bungiu. 20 Lidan burí meha dan ligira, dan meha le lidamunñadün lan figóu, mama meha mosu habagaridun aban ibagari richaguati. 21 Ka méhati katei buiti lanügübei burí katei ligía hun le aubei nibusigari humá guentó? Ni kata buiti; féridirügüñein lanüga hun. 22 Ánheinti guentó, mámaadün lábugiñe lugumadin figóu, lidamunhadün Bungiu, barütiti katei le arumani tun hanigi luma ibagari magumuchaditi hun. 23 Lugundun óunweni lafayeihabei figóu; ánheinti edewehani le líchugubei Bungiu woun, ibagari le magumuchaditi lidan Wabureme Hesukrístu.

Rómana 7

1 Niduheñu, huguya le subudihabúbei lun lúrudu, subudi humaali luagu dánrügüñein lan wínwangili aban gürigia, ligía lábugiñeñein lan lúrudu. 2 Kei hamuga, aban würi to maríeitu, ru lumutu lúrudu labun lagumadihan túmari sun dan le wínwangili lan; anhein ounwe túmari, bóugudihaaru luéi lúrudu le íchugubarun lábugiñe lagumadihan túmari. 3 Anhoun lubeiti aganawa luma amu wügüri sun wínwangili lan túmari, tadügüña figóu le gíribei agabarahani; anhein ounwe túmari, gidaaru lábugiñegiñe lúrudu ligía, ani gayaraati tamarieidun luma amu wügüri, madügüntu agabarahani. 4 Ítara giñe huguya, niduheñu, lau lounwen Kristu, furihadün lábugiñegiñe lagumadihan lilurudun Moisesi keisi würi to hilaali túmari, aba tamarieidun luma amu. Guentó, lánihadün Kristu, le ásaarubei lídangiñe óunweni, lun gayaraabei lan heseriwidun lun Bungiu sunsuinagubei. 5 Ladüga dan meha lídangili figóu wabagarida, seriwiti meha lilurudun Moisesi lun lagaguduni luriban aritaguni wadan, ani ligía katei le anügübaliwa lidoun óunweni. 6 Ánheinti guentó, hilaadiwa lun lúrudu le meha gámabaliwa lábugiñe lubafu; guentó séfuhadiwa lun weseriwidun lun Bungiu lidan iseri ibagari, tau sun wanigi, lau ubafu le líchugubei Sífiri Sandu woun, mama keisi idamuni lun aban lúrudu binaduhali. 7 Wariñaguba lubeiti luagu figóu lan lúrudu? Mama liña! Lau sun lira, lúrudu asubudiragüdübalin figóu nun. Ibidiñeti hamuga nun luagu figóu lan lawamadirun hamegen amu anhein hamuga mariñagunti lúrudu: «Mawamadirabéi hamegen amu». 8 Ladügameme gumadi le, lagagudunbalin igaburi lánina figóu le nídanbei sun luwuyeri luriban ayumahani nidan. Lugundun lun hamuga ua lan lúrudu, larumuguña yebe lubafu figóu. 9 Anihein meha aban dan, nabagaridun sin lúrudu gama lumoun dan nasubudiruni gumadi, aba lagagudún figóu le nídanbei, 10 aba nounwen. Ítara liña, lúrudu le hamuga lunbei yebe líchugun aban ibagari nun, barürügü lumutina lidoun óunweni. 11 Lugundun lárügüdün igaburi lánina figóu le nídanbei luéigiñe lúrudu ligía, aba leyeeragunina lun nadügüni le wuribabei, aba lanügünina lidoun féridi laumeme lúrudu ligía. 12 Sánduti lubeiti lilurudun Bungiu lídangua, sánduti giñe sun gumadi le lídanbei, richaguati, ani buidu ligía. 13 Ligía funa san katei buiti le anügübalina lidoun óunweni? Mama liña! Nifigoun áfarubalina lau le buídubei, ítarati aba larufuduni gumadi lanarime luriban figóu. 14 Subudi wamuti luagu lánina lan Sífiri lúrudu, ánheinti au, ǘgürügü au ani alugurúañu niña lun figóu. 15 Úati gunfuranda nani ka lan suserebei nun; madügün numuti katei buiti le nabusenrubei nadügün, nadügeirüga katei le iyereegubei nun. 16 Ánheinti le lubéi mabusenrun nubéi nadügün ligía nadüga, arufuda numuti luagu barǘ nani lúrudu kei katei buiti. 17 Mámaadina lubeiti au adügübalin katei wuribati le nadügübei; igaburi lánina figóu le nídanbei, ligía adügübalin. 18 Subudi numuti luagu ua lan ni kata buiti nidan keisi wügüri. Ladüga lau sun yebe busén nan nadügüni le buídubei, siñá numuti adüga. 19 Madügün numuti katei buiti le nabusenrubei nadügün, nasigirarüga adügei wuribati le mabusenrun nubéi nadügün. 20 Ánheinti le lubéi mabusenrun nubéi nadügün ligía nadüga, lidan linarün katei, mama au adügübalin, figóu le nídanbei, ligía adügübalin. 21 Darí numuti lubeiti lúrudu le: Dan lan le busén nan nadügüni le buídubei, wuribatirügüñein lan nadüga. 22 Lidan nisaminan, hínsiñeti lilurudun Bungiu nun; 23 gama lumoun arihatina luagu anihein lan ábanya lúrudu lidan núgubu, ageindaguti luma nisaminan; katei ligía, igaburi lánina figóu le nídanbei, le gámabalina dáüwañu. 24 Fugiabu au! Kaba san esefurana lídangiñe igaburi lánina figóu le nídanbei, le anügübalina lidoun óunweni? 25 Búngiugubeirügü, lídangiñe Wabureme Hesukrístu. Teinki niña lun Bungiu! Gunfuranda numuti lubeiti luagu au lan lau nani nungua, úouga lubafu Kristu nuagu, busentina hamuga nagunfulirun luma lilurudun Bungiu, gama lumoun siñá numuti ladüga igaburi lánina figóu le nídanbei; seriwirügütina lun figóu keisi lidamun.

Rómana 8

1 Guentó, úaali asiadirúni houn gürigia ha lídanbaña aban luma Hesusu. 2 Ru laali Kristu lani Sífiri woun, ani Sífiri ligía, ruti iseri ibagari woun; furigüda láadiwa lábugiñegiñe lubafu figóu le anügübaliwa lidoun óunweni. 3 Lugundun adüga laali Bungiu le lásiñarubei lilurudun Moisesi adüga, siñá lumuti meha lúrudu adüga, ladüga hadebilin gürigia. Aba lóunahani Bungiu Liráü keisi wügüri débiliti le giñe gayaraati lafigouhan (lau sun mafigounhan lan) lun lederegeragun lungua keisi adagaragüdüni luagu figóu. Ítara liña lasiadiruni figóu le wádanbei lau idebilini le gádanbalin. 4 Ladügünbalin Bungiu lira, lun gayaraabei lan wagunfulirun lau le labusenrúbei lúrudu, ladüga mabagaridunhadiwa según igaburi lánina figóu le wádanbei, wabagariduña guentó keisi lugundan Sífiri Sandu. 5 Ha abagaridubaña según igaburi lánina figóu, luágunrügüñein katei le lánina ubóu haritagua; ánhaña ha abagaridubaña keisi lugundan Sífiri Sandu, luagun katei le lánina sífiri haritagua. 6 Dan le habagaridun gürigia según igaburi lánina figóu le hádanbei, barǘ lumutiña lidoun óunweni; ánheinti dan le habagaridun keisi lugundan Sífiri Sandu, barǘ lumutiña lidoun ibagari tímatimaati luma darangilaü. 7 Ha aritagubaña luagu katei le lánina ubóu le, láganiñu Bungiu lugundun maha haña, ani siñá ligía híchaagun houngua labun lilurudun Bungiu. 8 Ligía, ha lubéi abagaridubaña según igaburi lánina figóu le hádanbei, siñati hadügüni lugundan Bungiu. 9 Ánheinti huguya, mabagaridunhadün lidan hugundan, habagariduña lidan aban luma lani Bungiu Sífiri, keisi laganóuña lubéi hidan. Le úabei lani Kristu Sífiri luma, mama lánigu Kristu. 10 Anhein winwan lubéi lani Kristu Sífiri hidan, wínwanboun huani ladüga richaguagüda laadün Bungiu, lau sun lóunweba lan húgubu ladüga figóu le lídanbei ubóu le. 11 Anhein winwan lubéi lani Sífiri hidan, Búngiumeme le ásaaragüdübalin Hesukrístu lídangiñe óunweni, líchuguba iseri ibagari lun húgubu le góunwedadibei, lídangiñe lani Sífiri le hídanbei. 12 Ítara liña lubeiti niduheñu, anihein katei lunti wadügüni, gama lumoun mama lun wabagaridun según igaburi lánina figóu le wádanbei. 13 Lugundun anhaün abagarida según igaburi ligía, hóunweguba; gama lumoun anhein háfara igaburi lánina figóu le hídanbei lau lubafu Sífiri Sandu, habagariduba. 14 Sun ha ladundehabaña lani Bungiu Sífiri, lirahüñü Bungiu hagía. 15 Sífiri Sandu le heresibirubei, mama aban sífiri lánina idamuni lunya hanufudedun; Sífiri le heresibirubei, ligía le adügübalün lun lirahüñü humá Bungiu. Ligía gayara lubéi wagúaruni Bungiu Baba: 16 Gefenti lani Bungiu Sífiri woun luagu lirahüñühadiwa lan Bungiu. 17 Ani ladüga lirahüñü wamá Bungiu, garichatiwa giñe lun alagan le uágubei lariñaga Bungiu woun, le lunbei gafanran wamá lídangiñe, luma Kristu. Anhein súfuri wabéi luagu ya ubouagu, gafanranbadiwa lidan luéirigun yágüta sielu. 18 Haritaguatina luagu ni kata lan le wasufurirubei ya ubouagu lumoun uéiriguni le lunbei wabihini. 19 Lauñein saragu óurabahouni luma emenigini sun ubóu, agurabei dan le lunbei heresibiruni lirahüñü Bungiu halagante. 20 Lugundun siádiwaali meha sun ubóu, mama hamuga ladüga labusenrun, ladüga ítara liña lan labusenruni Bungiu; 21 lau sun lira, súnwandan anihein lan emenigini luagu lesefuruba lan ubóu lídangiñe asufuriruni luma agadeiruni le gádanbalin lun gafanranbei lan lidan haweirigun lirahüñü Bungiu. 22 Subudi wamuti luagu chülǘ lan lumoun dan le, sun ubóu le ladügübei Bungiu ayahuati lau igarigu kamá aban würi to agaridutu lubá tágurahan. 23 Ani mámarügüñein ubóu asufurira, súfuritiwa giñe, wagía le aniheinhalibei Sífiri Sandu wama keisi lagumeseha katei le lunbei weresibiruni. Sanditiwa aban óunwenbu igarigu, ani aguraba wamuti dan le lunbei wayabin lun lirahüñühadiwa lanme Bungiu le tímatimaati, danme le laseridagun wágubu. 24 Lau emenigini ligía wasalbara. Gama lumoun emenigini le arihúabei mámaali emenigini, kagia agurabubalin katei le ibiha láalibei? 25 Gama lumoun anhein waguraba le marihin wabéi, aguraba wamuti lau gurasu. 26 Ítarameme giñe, íderagua lumutiwa Sífiri Sandu lidan wadebilin. Lugundun mayumuraguaditiwa kei lubudubu, gama lumoun ayumuraguati Sífiri Sandu wawagu lun Bungiu lau amumehani le siñati lariñawagúniwa lau dimurei. 27 Ani Bungiu, le arihubarun wanigi, subudi lumuti ka lan labusenrubei Sífiri Sandu lariñagun wádangiñe, lugundun ayumuraguati Sífiri keisi lugundan Bungiu. 28 Subudi wamuti luagu aranse lani Bungiu sun katei lun lanügüba lan buiti houn ha hínsiñehabubaña lun, houn ha únbaña lagúara lun lánigu hamá keisi laritaguni. 29 Lugundun ha lasubudirubaña Bungiu lúmagiñe lubaragiñe ladügüni ubóu luagu lánigubaña lan, fanrein lumutiña lun ítara hamá keisi Liráü, lun Liráü lan íbugañaü haganagua saragu íbirigu. 30 Hati lanúadirubaña lúmagiñe lagumeseha dan, wati giñe houn, richaguagüda lumutiña giñe; ani ha laricharaguagüdübaña, ruti giñe hafanran lidan luéirigun. 31 Kábati wariñaga luagu burí katei le? Anhein luéigiñeñein lubéi wafulesein Bungiu, kábagia habafu wáganiñu wawagu? 32 Derege lumuti Bungiu Liráü guánarügü lun lounwen luagu wafulesein, sun wagía; ida lubati míchugun lani sun líbiri katei woun keisi líchuguni Liráü woun? 33 Kagia gayaraabei líchugun hadurun ha anúadira láañabaña Bungiu? Bungiu arufudubaliña kei richaguatiña. 34 Káteiti gayaraabei lasiadiruniwa? Kristu guánarügü óunwebei wawagu, aba lásaarun lídangiñe óunweni; guentó anihein ñun luéigiñe lóunwenren Bungiu Úguchili afurieida wawagu. 35 Kábati gayara lafanreinraguniwa luéi línsiñehabu Kristu? Liyaraabadiwa funagia asufuriruni, o lénrengunga, o éibaahouni, o ilamaü, o madaüraguni, o denchaü, o óunweni? Uá! 36 Lariñahare tidan Lererun Bungiu: Yarafatiwa lun wounwen buéigiñe súnwandan; óusera hamutiwa keisi mudún anügǘtiña lun háfarawagun 37 Gama lumoun lidan sun katei le, sügütiwa hau agañeirutiña lídangiñe le hínsiñehabubei woun. 38 Chouru numuti lubeiti luagu ua lan ni kata lun lafanreinraguniwa luéi línsiñehabu Bungiu —ni óunweni, ni ibagari, ni ánheligu, ni máfianu, ni katei le guentobei, ni le lunbei liabin, 39 ni le siélubei, ni le ubouagubei, ni burí amu katei le ladügübei Bungiu —siñati lafanreinraguniwa luéi línsiñehabu le larufudubei woun lidan Wabureme Hesukrístu.

Rómana 9

1 Inarüni le lunbei nariñaguni guentó, au keisi aban afiñeti luagu Kristu, ani meyeehantina; ariñaga tumuti nanigi nun to úaraguaboun luma Sífiri Sandu luagu inarüni lan. 2 Wéiriti nirun, ani súnwandan anihein lan gáriti tidan nanigi. 3 Busengubeitina hamuga lun giñe lábugiñe nan íñarawaguni, díseñu luéi Kristu, anhein hamuga gayaraatiti níderaguniña níbirigu, hameme hádangiñetiña nirasan. 4 Ladügawagun Ísüraeli hagía, ani resibi lumutiña Bungiu keisi lirahüñü. Rédeiti meha Bungiu hadan lau sun luéirigun ani ru lumuti giñe daradu houn, lúrudu, kultu luma füramasei. 5 Ladügawagun Abüraámü, Isaakü luma Hakobu hagía; lídangiñe harasan liabin Kristu, le Búngiubei, le giñe Súntibei Gabafu, le gadünamabei lun liñurúniwa liri lun sun dan. Ítarala. 6 Mámatia nariñaguña luagu magunfulirun lan lani Bungiu füramasei houn ladügawagun Ísüraeli; ladüga mama sun Ísüraelina lánigu Bungiu le tímatimaati. 7 Mama sun ladügawagun Abüraámü lun lirahüñü hamá ha tímatimaatiña; ariñagati meha Bungiu lun Abüraámü: «Lídangiñerügüba Isaakü gadügawagun ban». 8 Mini lan lira, hárügüñanu lan águrahoubaña lídangiñe füramasei ladügawagunbaña Abüraámü ha tímatimaabaña, mama ha águrahoubaña lídangiñe ǘgürügü. 9 Lugundun anihán füramasei le líchugubei Bungiu lun Abüraámü: «Niábinba danme le lachülürün dan ligía, ábame tagaraüdün Sara aban irahü». 10 Ani mámarügüñein lira: Biángubei meha tirahüñü Rebeka aban háguchi, Isaakü le wagücha; 11 - 13 ani dan meha le mágurahoungiña, madügüngiña giñe ni kata, ni buiti ni wuribati, aba lariñagun Bungiu tun Rebeka: «Lidamunbei amuleñein le íbugañaü». Úaraguati giñe lira luma le ariñawagúbei tidan Lererun Bungiu: «Hínsiñeti meha Hakobu nun; anhein Esaú, iyereeguti nun». Ítara liña gufirümawa lan liricha Bungiu lun lanúadahaniña ha únbaña labusenra lagúarun lun lánigu hamá keisi labusenruni, meberesenga ligía ka lan hadügübei. 14 Kábati wariñaga? Wariñaguba funagia luagu múaran lan Bungiu? Ua! 15 Lugundun lariñahare lun Moisesi: «Gudemehabubadina lun le unti nabusenra, sandi aume ihürügu lau le unti nabusenra». 16 Ítara liña lubeiti, mama lídanñein wabusenrun o wáfaagun, lugudemehabu Bungiu woun; lídanñein lugundan. 17 Bürüwañu liña dimurei le lariñagubei lun urúei Ehiptuna tidan Lererun Bungiu: «Nadügünbálibu urúeime lun narufuduni nubafu buagu, lun giñe nasubudiragüdüni niri lidan sun fulasu». 18 Gudemehabuti lubeiti Bungiu lun le labusenrun gudemehabu lan, deregüdalóun lanigi le unti labusenra ledereragüdünu. 19 Bariñaguba lubeiti nun: «Anhein ítara liña lubéi, kati uagu líchiga Bungiu duru hawagu gürigia? Kagia gayaraabei ladügün katei bóuguditi luéi lugundan Bungiu?» 20 Weli, kátañadibugia lun basigenehan luma Bungiu? Lariñaguba funagia sóudieru lun le adügübalin: «Kame badügana ítara?» 21 Garichati le adaagubei sóudieru lun ladügüni le labusenrun lau lubuñe sóudieru; gayaraati ladügün aban sóudieru le díseguati layusurun, luma aban le ayusurúti lun furumiñeguarügü katei lídangiñe ábanmeme ubuñei. 22 Ítarameme liña, gabafuti Bungiu hawagu gürigia; aranseñu liña lun larufuduni lueirin ligañi hawagu gürigia ha gadünabaña hagünrinchawagun. Áfaga lumuti hariban lau saragu gurasu darí guentó 23 lúnrügü gayara lan larufuduni luéirigun woun, wagía le unbei gudemehabu lan, ha giñe laranserubaña lúmagiñe binarü lun gafanranbadiwa lan lidan luéirigun. 24 Wati Bungiu woun, híbiri hádangiñe huríu, híbiri hádangiñe ha mámabaña huríu; 25 keisi lariñagun Bungiu tidan liliburun Oseasi: Ha meha mámabaña numutuniña, nariñaguba houn: «Numutuniña»; gürigia meha ha mínsiñebaña nun, nariñaguba houn: «Hínsiñetün nun». 26 Ani lídanmeme fulasu le ñein lubéi lariñawagúa houn: «Mama nánigu huguya», ñeinba lariñawagúa houn: «Lirahüñü Bungiu le wínwanbei». 27 Ánheinti hawagu Ísüraelina, hameme huríu, lariñahare Isaíasi: «Lau sun gibe hamá ladügawagun Ísüraeli kei sagoun laru beya, fiúrügübaña hádangiñe asalbara; 28 lugundun lagunfulirubei Bungiu lererun ligibuagu sun ubóu, lau lufuresen». 29 Keisi meha lariñagunmeme Isaíasi: Lun hamuga meha mígirun lan Sunti Gabafu hádangiñe wadügawagun woun, ítara waña hamuga keisi uburugu Sodoma luma Gomora. 30 Kábati wariñaga? Luagu ha lan mámabaña huríu, ha máluahanbaña haricharagun richaguaaña guentó lau hafiñerun luagu Kristu. 31 Ánhañati Ísüraelina, ha áfaagubaña lun heresibirúniwa keisi gürigia richaguatiña láurügü hagunfuliruni lilurudun Bungiu, meresibirúnwatiña. 32 Kagia uagu? Lugundun máfaagun hamá haricharagun luágurügü hafiñen, hadügeirüga lau katei le guánarügü hadügübei. Ligía hachugeragunbei luagu dübü le achugeraguágülei. 33 Lariñahare tidan Lererun Bungiu: Rútina aban dübü le achugeraguágülei Sión, aban dübü le ábürügüdüti gürigia, le afiñeruti luagu, masakürihanbei.

Rómana 10

1 Niduheñu, katei le tayumahabei nanigi, ani le uágubei nayumuragua lun Bungiu hawagu Ísüraelina, lun hasalbaruba lan. 2 Ariñagatina luagu hafulesein luagu anihein lan aban óunwenbu gúnfuli hadan luma Bungiu, gama lumoun mama kei lubudubu. 3 Ibidiñeti houn ida liña lan laricharaguagüdüniña Bungiu gürigia; lau igaburi le habusenrubei háluahan haricharagun, madügünga haméi le labusenrubei. 4 Lugundun Kristu lébehabei lagunfulirúniwa lilurudun Moisesi, ani adügati lun haricharagun sun ha afiñebaña luagu. 5 Luagu haricharagun lau hagunfuliruni lúrudu, lariñahare Moisesi: «Gürigia ha agunfulirutiña lúrudu sunsuinagubei, habagariduba luagu». 6 Luáguti haricharagun gürigia luagu hafiñen, lariñahare: «Mariñagabá tidan banigi: Kaba amudeira sielun?» —kéisigubeirügü barariragüdüñein lan Kristu siélugiñe. 7 Mariñagabá giñe: «Kaba ararira le ñeinhin habéi hilaaña?» —kéisigubeirügü bamudeiragüdüñein lan Kristu hádangiñe hilaaña ítara. Úati ni kata lun wadügüni luéidigia lun wafiñerun luagu. 8 Káteiti lariñagubei Bungiu? «Yarafati uganu lánina asalbaruni bun, anihein biyumulugu luma tidan banigi». Dimurei le, ligía uganu lánina afiñeni le wapurichihabei. 9 Ánhabu ariñaga lau biyuma luagu Hesusu lan Baburemebei, afiñe buguya tidan banigi luagu saragüda lani Bungiu lídangiñe óunweni, basalbaruba. 10 Ladüga lau bafiñerun tau sun banigi, leresibirabu Bungiu keisi gürigia richaguati; lau bagufeserun lau biyuma, basalbara. 11 Tariñahare Lererun Bungiu: «Le afiñeruti luagu Hesukrístu masakürihanbei lárigiñe». 12 Aban habu huríu hama ha mámabaña huríu; Wabureme Hesukrístu, ligía Haburemebei súngubei, ani fulesei lumutiña sun ha agúarubalin. 13 Ítara liña kei lariñawagún tidan Lererun Bungiu: «Sun ha agúaruti liri Wabureme, hasalbaruba». 14 Ida lubati gayara lan hagúaruni lun lasalbaruniña anhein mafiñerungiña lubéi luagu? Ida luba giñeti gayara lan hafiñerun luagu, anhein maganbungiña lubéi luagu? Ida lubati gayara lan haganbun luagu, anhein uá habéi apurichihati uganu houn? 15 Ida lubati giñe gayara lan hapurichihan gürigia houn anhein úa kaba lan óunahaña apurichiha? Keisi lariñawagún tidan Lererun Bungiu: «Ma lubuidun hachülürün ha anügübalin uganu buiti!» 16 Gama lumoun másutiña gürigia ebereserutiña lau uganu lánina asalbaruni le aganba hamaalibei. Keisi lariñaguni Isaíasi tidan liliburun: «Wabureme, ka afiñerubaña lau haganbuni uganu le wapurichihabei?» 17 Ítara liña lubeiti, lídangiñe haganbuni gürigia uganu hafiñera, ani Lererun Kristu uganu ligía. 18 Aba nariñagun: Maganbun hamuti funa san uganu? Aganba hamuti! Tariñahare Lererun Bungiu: Aganbúaali hamalali lidan sun fulasu, chülühali hererun lidoun lagumuhóun larigei ubóu. 19 Aba nariñagun: Úagili funa san gunfuranda hamani Ísüraelina? Gunfuranda hamaali, lugundun lidan furumiñeti katei lariñahare Moisesi: Nameidigüdübadün hadüga aban néchani ha mama nani; nagañidagüdübadün hadüga aban néchani ha máhatiña gunfuranda hamá. 20 Ariñagati giñe Isaíasi: Darí hamutina ha máluahanbalina, arufudaguatina nungua houn ha málügüdahánbaña nuagu. 21 Ábaya lariñagun hawagu Ísüraelina: «Tulé numuti núhabu sun weyu houn gürigia maganbaditiña ani mabuchahatiña».

Rómana 11

1 Ariñagatinati guentó: Máhaali funa san Bungiu houn lumutuniña? Mama liña! Au guánarügü Ísüraelina au; hádangiñetina lirasan Abüraámü, hádangiñe ladügawagun Benhamín. 2 Barǘ lumutiña Bungiu Ísüraelina keisi lánigu lúmagiñe binarü; guentó, mamahanti houn. Maganbun humuti le tariñagubei Lererun Bungiu luagu Elíasi, le meha profeta, luagu líchuguni duru hawagun Ísüraelina lidan lafurieidún lun Bungiu? Lariñaga: 3 «Nabureme, áfaragua hamá profetagu, günringua haméi burí bani latarü; áurügaali eredera hádangiñe bánigu, ani busentiña giñe háfarunina hilagubei». 4 Aba lariñagun Bungiu lun: «Anuadiráadina sedü-milu wügüriña nubarua ha máhuduragungiña ligibugiñe liyawa bungiu le Baali». 5 Ítarameme giñe lidoun burí weyu le, rédeihaña átiri hádangiñe huríu ha anúadira láañabaña Bungiu lau lareini. 6 Ánheinti lau lubéi lareini Bungiu lanúadiraña, mámaali lau katei le liyaraati gürigia guánarügü adüga; lugundun lun hamuga ítara liñati, mámaali hamuga areini lareini Bungiu. 7 Ítara liña lubeiti, madari hamuti sun Ísüraelina le háluahabei; anati ha lanúadirubaña Bungiu, darí hamuti. Ha híbiri, deregüdawaaru hanigi. 8 Keisi tariñagun Lererun Bungiu: «Adüga lumutiña Bungiu lun deré tan hanigi; ruti aguu le marihinti houn, arigeirugu le maganbunti. Ítara liñati chülǘ lumoun dan le». 9 Ariñagati Dawidi: Garabagua láamuga hadinerun lun sádarame, lun hábürühan tidoun, lun hasufurirun. 10 Darú láamuga hagu, marihin hamaamuga; sebugua láamuga giñe hanagan lun sun dan. 11 Nálügüdahati guentó: Lau hachugeragun huríu, héiguatiña funa san sunsuinagubei? Mama liña! Lubaragiñe lira, lau hamaharun huríu lun heresibiruni Kristu, hayabin ha mámabaña huríu lun habihubei lan asalbaruni, lun hameidigüdüniña Ísüraelina. 12 Ánheinti seriwi lubéi duru le hadügübei huríu buítime lun ubóu, ani anhein buiti lubéi lanügübei hachugeragun houn ha mámabaña huríu, buídutimabei lubeiti le lunbei lanügüni hasalbarun sun huríu! 13 Anihein giñe aban katei lun nariñaguni hun, huguya le mámabei huríu: Kei lóunahañadina lubéi Bungiu apurichiha houn ha mámabaña huríu, wéiriti línsiñe nuadigimari nun, 14 busentina lun hemeidigüdüniña nirasan, lun giñe hasalbarun. 15 Anhein ladüga lubéi lamaharun Bungiu houn huríu, hayabin ha mámabaña huríu lun harandarun luma Bungiu, ídatima lubati danme le heresibirúniwa? Ítara luba keisi ásaaruni hádangiñe hilaaña. 16 Anhein deregewa tubéi furumiñetu fein to adügǘtu tídangiñe fulúaru añoundawagutu lun Bungiu, deregewatu giñe sun fulúaru ñóunwaguatu to ídangiñeboun tiabin fein tuguya. Anhein giñe deregewa lubéi tílagüle aban tídibu wewe lun Bungiu, deregewañu liña giñe tilimun. 17 Inarüni luagu chaünwa lan fiu tilimun tídibu oliwu, aba bichugún lidan lufulasun lau sun tilimun lan oliwu áraabuna buguya. Ítara liña hiabin lun gabara humá lidan tílagüle luma lidan tibagari oliwu. 18 Maritagua humatia luagu buídutima humá luéi limu le ñéingubeibei meha. Anhaün aritagua luagu buídutima humá, haritagua humá luagu mama lan huguya ágüdahabalin ílagülaü, luagu ílagülaü lan ágüdahabalün. 19 Háfuga hariñaguba: «Anha; gama lumoun cháünwati fiu limu lun wichugún leweñeguame luagu oliwu». 20 Hinarün luagu gidawa hamá, gama lumoun hagidarúnbei lugundun mafiñen hamá; huguyati, gabara hubéi ñein, ladüga hafiñen. Manaagua humá lubeiti hungua, hanufuderügü humá. 21 Lugundun anhein ua lubéi feruduna lániña Bungiu huríu kei furumiñetiña limu, úabei giñe feruduna lanün, huguya le mámabei huríu. 22 Ariha huméi lubeiti lueirin lareini Bungiu, gama lumoun deregüdati giñe. Deregüdati houn ha mafiñenbaña, areidati houn ha afiñebaña. Lunti hasigirun lidan lareini lau sun hafiñen luagu; anhein madügün humá ítara, hachugúba giñe. 23 Ánhaña ñübuin huríu lun hafiñerun luagu Kristu, hichugúayaba lidoun habara luagu ídibu; lugundun gabafuti Bungiu lunya líchuguniña hárigoun. 24 Huguya le mámabei huríu, cháünwatün tuéigiñe aban oliwu to áraabuna, aba hichugún tuagun oliwu to buitu; gúbumeti ladügǘwa houn huríu ha tilimunbaña oliwu buitu ha tímatimaatiña, hichugúayaba hárigoun tuagun oliwu to ñéingiñe lubéi hagidarúa. 25 Niduheñu, busentina lun hasubudiruni katei le luáguti laransehan Bungiu, le meha aramudaguabei, lun mapantahan humá luagu chu lan hau. Luagu deregüda laaru lan Bungiu hanigi Ísüraelina murusun darirügü danme le gumuhali heresibiruni ha mámabaña huríu Kristu. 26 Danme le lasuseredun lira, ábame hasalbarun sun Ísüraelina, lugundun tariñahare Lererun Bungiu: Liábinba Asalbaragülei Sióngiñe, ábame lagidarun wuribani hádangiñe lánigu Hakobu. 27 Anihánba nidaradun hama, danme le nagidaruni hafigoun. 28 Luagu uganu le luáguti asalbaruni, barüwatiña huríu keisi láganiñu Bungiu luagu hufulesein; lau sun lira, hínsiñegiña lun Bungiu lugundun anúadira lumutiña hagüchagu. 29 Lugundun katei le líchugun Bungiu, magida lumuti; gürigia ha lanúadirubaña lun lánigu hamá, lánigumemebaña. 30 Huguya, maganbaditün meha lun Bungiu; gama lumoun guentó, lau hamaharun huríu haganbuni, aba gudemehabu lan Bungiu hun. 31 Maganbaditiña huríu lun Bungiu guentó; anhein lira, lúnrügü gudemehabu lan Bungiu houn keisi gudemehabu lan hun. 32 Ígira lumutiña Bungiu súngubei lun maganbun hamani, lun gayaraabei lan gudemehabu lan houn. 33 Lueirin lareini Bungiu, luma lichú lau! Siñati wasubudiruni lisaminan, siñá gunfuranda wamani lémeri. 34 Kagia gunfurandabalin lisaminan Bungiu? Kagia arufudahabéi lun? 35 Kagia gürigia rúhalibei somu katei lun Bungiu furumiñe lun leresibirun fáyeiti lárigiñe? 36 Úati ni aban; lúmagiñe Bungiu liabin sun katei, ligía giñe ágüdahabalin sun katei, ani lungua giñe ladügei. Uéiriguni lun Bungiu lun sun dan! Ítarala.

Rómana 12

1 Amuriahatina lubeiti huma, niduheñu, lun hederegeragun hungua sunsuinagubei lun Bungiu keisi adagaragüdüni wínwanti, sánduti ani le auti lagundaara Bungiu, anihán lichugúniwa uéiriguni le lunbei híchuguni. 2 Hebé habagaridun keisi lirahüñü ubóu le; lubaragiñe lira, sansi huméi ligaburi hisaminan, sansi láamuga giñe ligaburi habagaridun. Ítara luba hiabin lun hasubudiruni le lugundanbei Bungiu hun—le buídubei, le úaraguabei. 3 Keisi humaisturun luagu lareini Bungiu nun, ariñagatina hun sun huguya, lun ua lan ni aban hídangiñe aritaguti luougua weiri sügǘ lau le lubeibei. Lubaragiñe lira, lunti lasubudiragun kada aban lungua, según afiñeni le ru laalibei Bungiu lun. 4 Lugundun ítara kei gibe lan umegeguni luagu ábanrügü úgubu, ani mama ábanmeme lifisiute sun umegeguni ligía, 5 ítara waña giñe, lau sun gibe wamá, ábanrügüñadiwa úgubu lidan aban luma Kristu, ani sun wagía, ámuñegueinarügü lumegegu ábanmeme úgubu. 6 Rúhali Bungiu ámuñegueinarügü ubafu woun keisi labusenrun líchuguni lun kada aban. Anhein rúhali lubéi Bungiu ubafu woun lun ladimurehan wayumulugugiñe, lunti wadügüni según afiñeni le wádanbei; 7 anhein rúhali lubéi ubafu woun lun weseriwidun houn amu, lunti weseriwidun buidu. Le garufudahadibei, lunti líchaagun lungua lun arufudahani. 8 Le gíchigaditi dǘgüdaguaü houn amu, lunti líchaagun lungua lun ladügüni. Le edewehati, lunti magurabun lan láguyun lun; le ábutibei, lunti lagumadihan lau saragu góunigi; le íderaguti amu, lunti ladügüni lau ugundani. 9 Hínsiñe hamá hiduheñu luéigiñe Hesukrístu hun lau ínsiñeni le inarüniti. Iyereegulá wuribani hun, falá huméi le buídubei. 10 Lunti hínsiñegua humá húmagua keisi iduheñu. Hímeigua humá hungua inebegua huguyame húniwagua. 11 Mamagualigu humá lidan luadigimari Wabureme; seriwi huméi tau sun hanigi. 12 Abagarida humá gúndaañu lau emenigini le huágubei; gaguraasun humá dan le hasufurirun; furíei humá, eteingirei Bungiu, súnwandan. 13 Íderagua humaña afiñetiña lidan hemegeirun; resibi humaña gaweiyasuntiña lau ugundani. 14 Biní humaña ha óuserutün wuriba, amuriaha humá abiniruni houn, mama wuribani. 15 Gunda humá hama ha gúndaabaña, hayahua hama ha ayahubaña. 16 Abagarida humá lidan ubuiduni húmawagua. Manaagua humá hungua; gamadagua humá hama ha gudemebaña. Maritagua humá huougua keisi chu tau. 17 Mafayeira humá wuribani luagu wuribani lun ni aban. Áfaagua humá lun hadügüni le buídubei hagibugiñe súngubei. 18 Adüga huméi sun le huáraati lun habagaridun lidan darangilaü hama súngubei. 19 Niduheñu hínsiñetiña nun, máguyugüda huméi wuribani, ígira huméi lun Bungiu lan afayeigüda luagu. Tariñahare Lererun Bungiu: «Au lunbei nafayeiragüdüniña gürigia luagu hariban, liña Aburemei». 20 Ariñagati giñe Bungiu: «Anhein lamá habéi báganiñu, ruba éigini houn; anhein mágürabu habéi, ruba duna houn; ítara luba badügün lun léigaaguniña busiganu». 21 Mígiraguagüdaba bungua lun lagañeirunibu wuribani; lubaragiñe lira, gáñeibei wuribani lau buiti.

Rómana 13

1 Sun gürigia lunti gaganbadi hamá houn gumadimatiña, ladüga úatiña gumadimatiña lun mámaba lan Bungiu íchigaña, ani labusenrun Bungiu añahein lubéi. 2 Gürigia lubeiti ha awügürihóutiña lun gumadi, múarantiña lau le lariñagubei Bungiu; ani ha awügürihóutiña hafayeiruba luagu. 3 Mama lúnñanu híchugun gumadimatiña anufudei houn ha adügübalin le buídubei, aná houn ha adügübalin le wuribabei. Busentibu babagaridun manufudeuga luéi lúrudu? Buidulá bóuserun, ábame buidu ban luma lúrudu, 4 lugundun leseriwiduña lun Bungiu luagu bufulesein. Anhein wuriba bóuserun, lunti hanufude ban, ladüga mama luagu ni kata gabafu lan lúrudu, kei leseriwiduña lan lun Bungiu lun lafayeiragüdüni le adügübei wuribati luagu lidurun. 5 Ligía lunti lubéi úaragua wamá luma lilurudun wageira, mámarügü lun mábürühan lan asufuriruni wawagun, lunti ítara lan lun harumañu lan waritagun. 6 Ligía giñe lébubei hafayeihan seinsu lun gumadi, lugundun heseriwiduña lúrudugu lun Bungiu ani lun katei le hetenira. 7 Ru humeime le hani kada gürigia houn. Fayei huméi le laguburahabei gumadi luagu hufulasun, luma amu burí katei líbeina lira; fayei huméi le lunti hafayeiruni luagu katei le ñǘbuinbei hun bóugudigiñe luéi hageira. Gaganbadi humá houn gumadimatiña, ru huguyame inebesei houn keisi lubudubu. 8 Madúeira humá ni kata ni ka un, hínsiñeguarügü humá húmagua. Le hínsiñehabuti lun gürigia líledi, adüga laali sun le lubeibei lilurudun Bungiu. 9 Tariñahare Lererun Bungiu: «Magamaridabá gürigia maríeitiña, máfarahaba, míweruhaba, mariñagabá iyeeni luagu ni aban, mawamadalá hemegen gürigia bun». Gúnfuli wamaali sun gumadi le, luma burí le líbiri, lau wagunfulirun luma lilurudun Bungiu le ariñagubei: «Hínsiñela gürigia bíledi bun keisi bínsiñegua bungua». 10 Le hínsiñehabubei, madügünti wuribati lun ni aban; ánhawa lubeiti hínsiñehabu, gúnfuli wamaali sun lilurudun Bungiu keisi lubudubu. 11 Lunti ítara lan ligaburi wabagaridun lugundun wabagariduña lidan lagumuhóun dan. Dánhali lun wagagudún lídangiñe idabagu, lugundun yarafatimaahali oura lun lagiribudun Wasalbaragüle ubouagun sügǘ lau dan meha le wafiñerunbei luagu uganu luáguti asalbaruni. 12 Áriebuhaali, yarafaali lun larugadun; ligía lunti lubéi wígiruni wadügüni katei wuribati le adügǘbei lábugiñe luburiga, lun wadaürünu wadaüragun keisi súdara ha lábugiñetiña larugounga. 13 Éibuga wamá keisi lubudubu. Mabagarida wamá lidan bacharuaü, luma burí lanarime fedu, ni lidan salufuri luma iwiyei, ni lidan gáganiguaü luma gimugaü. 14 Lubaragiñe lira, ru huméi Kristu guánarügü hubaragiñe lidan sun katei, masaminara humá lun híchugun ugundani lun luriban hayumahan.

Rómana 14

1 Anhein débili lubéi aban gürigia lidan lafiñen, resibi huméi, mariñagunga ni kata lun luagu katei le uágubei machourun lan. 2 Añahein haritaguatiña luagu gayara lan heigin afiñetiña furumiñeguarügü katei, añahein híbiri, débilitiña lidan hafiñen, méigintiña úi. 3 Le éigiti furumiñeguarügü katei, moun lumuti ǘnabu lan lanügüni le méiginbalin; le giñe máhabei leigin furumiñeguarügü katei, moun lumuti giñe líchugun lidurun le éigibalin, lugundun resibi laali Bungiu gürigia ligía. 4 Kátañadibugia lun bíchugun lidurun lubúein amu? Anhein eredera buidu o wuriba, Labureme lunbei larihin lau lira. Ani lerederuba buidu lugundun gabafuti Bungiu lun lerederagüdüni buidu. 5 Anihánya aban hénpulu: Añahein gürigia wéiriguti hanügüni aban weyu luéi amu weyu; añahein híbiri, afiñetiña luagu aban lan labu sun weyu. Kada aban lunti lachoururuni le uágubei laritagua. 6 Le areidubei somu weyu, ladügüñein lun líchugun inebesei lun Bungiu. Le éigibei furumiñeguarügü katei, léigini lun líchugun inebesei lun Bungiu, lugundun ruti eteingiruni lun Bungiu luagu éigini ligía. Le méiginbei úi, lun líchugun inebesei lun Bungiu ladügei; ruti giñe eteingiruni lun Bungiu luagu katei le gayaraabei leigin según lafiñen. 7 Nariñagunbalin lira lugundun ua lan ni aban wádangiñe abagariduti lun guánarügü, ua ligía ni aban óunweti lun guánarügü. 8 Ánhawa abagarida, wabagariduña lun wadügüni lugundan Bungiu; ánhawa ounwe, wóunweña según lugundan Bungiu. Ítara liña lubeiti, dandu lidan ibagari keisi lidan óunweni, lani Kristu wagía. 9 Hilati Kristu, ábaya labagaridun lun Waburemebei lan, wínwanñu wagía yebe, hilañu yebe. 10 Anhein buguya, ka uagu bíchiga lidurun bíbiri? Ka uagu banügei kei ni kata? Búngiurügüñein lun laguseragüdün; ani sun wagía, wararamuba ligibugiñe lun waguserun, 11 keisi tariñagun Lererun Bungiu: Fiñutina luagu nibagari, liña lariñagun Aburemei, luagu háhuduraguba lan sun gürigia nigibugiñe; ani gúfeseteime sun iñeñein Bungiu. 12 Kada lubeiti aban wádangiñe, laguseruba luougua luma Bungiu. 13 Ligía, moun lubéi wíchugun hadurun wíbirigu. Lubaragiñe lira, derebugulá haritagun lun madügün humá ni kata le gayaraati lachugeraguagüdüni híbiri, o lábürügüdüni lan lidoun figóu. 14 Subudi numuti luagu ua lan ni kata le léigibei gürigia lun lawiyedagüdüni; ani chouru numuti lira, au keisi afiñeti luagu Hesukrístu. Lau sun lira, anhein haritagua lubéi aban gürigia luagu wiye lan aban katei, wíyeti lun. 15 Ánheinti bañawariha lafiñen biduhe lau katei le béigibei, móuserunhaadibu lau ínsiñeni. Madügabá lun leferidirun aban gürigia le uéigiñebei lounwe Kristu, ladügarügü beigin ítaga katei. 16 Míchiga humá lubeiti lúgaaru lun ladimurehóun wuriba luagu katei buiti le gayaraabei hadügüni keisi afiñetiña luagu Kristu. 17 Ladüga mama katei luáguti le eigibei o atubei larúeihan Bungiu; luáguti richaguaü, darangilaü luma ugundani le líchugubei Sífiri Sandu woun. 18 Le eseriwiduti lun Kristu lidan igaburi le, gúndaati Bungiu lau, ani inebeti giñe houn gürigia. 19 Ítarameme wamá lubeiti áluaha lun lidan lan darangilaü sun katei, lun gayara lan wíderagun woungua lun wederebugudun lidan wafiñen. 20 Magünrinchaguabéi luadigimari Bungiu lidan libagari aban gürigia lau katei le béigibei. Inarüni luagu haruma lan sun éigini ligibugiñe Bungiu; le wuribabei, lun leigín katei le ábürügüdütiña amu gürigia lidoun figóu. 21 Buítimati hamuga lun meigin ban úi, matun diwéin, madügün ni kata le achugeraguagüdüti biduhe, o lábürügüdüni lan lidoun figóu, o ledebilidagüdüni lan lafiñen. 22 Afiñeni le buágubei, lunti buagu guánarügü lan ligibugiñe Bungiu. Fuleseiwati gürigia le masandiragunbei lungua lau duru luagu le ladügübei! 23 Ánheinti le éigibei aban katei lau machouruni, gadurunti ladüga léigini, lugundun meigin lumuti lau afiñeni. Sun le wadügübei, anhein wadüga lau mafiñeni, figóu woun.

Rómana 15

1 Wagía le hérebei lidan wafiñen, lunti gaguraasun wamá habá ha lóuguagiñabaña afiñen; lunti waritagun luagu le buídubei houn, mámarügü luagu wíchugun ugundani wóuniwagua. 2 Kada aban wádangiñe, lunti lagundaaraguagüdüni gürigia líledi lau le buídubei lun gürigia ligía, luma lau le gayaraati laganwoundagüdüni lafiñen. 3 Ni Kristu, míchugunti ugundani lúniwagua; lubaragiñe lira, susereti le abürühóubei tidan Lererun Bungiu lun: «Núguchi, ábürühati hanabahan ha anabubalibu nuagun». 4 Sun le ariñawagúbei tidan Lererun Bungiu lúmagiñe binarü, lun larufudahóun woun labürühóua; bürüwati meha dimurei burí ligía lun wanügün gurasu luma dǘgüdaguaü lídangiñe, gayara láamuga wemenigidúntima luagu Bungiu. 5 Bungiu le íchugubei gurasu luma dǘgüdaguaü, íderagualaün lun habagaridun lidan aban hama híbirigu, keisi ladügüni Hesukrístu. 6 Ítara luba, sun lan wagía lidan aban, lau ábanrügü umalali, wíchuguba uéiriguni lun Bungiu, le Lúguchi Wabureme Hesukrístu. 7 Resibigua humá lubeiti húniwagua kei giñe leresibiruniwa Kristu, lun liñurúniwa liri Bungiu. 8 Le nariñagubei, luagu liábinbei lan meha Kristu lun leseriwidun houn huríu, lun lagunfulirun füramasei le adügǘbei houn wagüchagu, lun larufudún luagu gúnfuli lani Bungiu lererun. 9 Liábinbei giñe lun híchuguba lan ha mámabaña huríu uéiriguni lun Bungiu luagu lugudemehabu, kei tariñaguni Lererun Bungiu: Ligía níchuguba lubéi uéiriguni bun haganagua néchanigu; neremuhaba giñe luagu buéirigun. 10 Tariñahare giñe Lererun Bungiu: Gunda humá, néchanigu, úara hama lumutuniña Bungiu. 11 Tariñahare giñe: Sun néchanigu, sun fulasu, alawaha huméi Aburemei. 12 Lariñahare giñe Isaíasi tidan Lererun Bungiu: Liábinba aban ladügawagun Hesé, le lunbei lagumadiruniña néchanigu, ani hemenigiduba luagu. 13 Bungiu, le íchugubalin emenigini woun, buíngüdalaün lau ugundani luma darangilaü lidan hafiñerun luagu, lun buinñu humá lau emenigini, lau lubafu Sífiri Sandu. 14 Niduheñu, chóuruguatina nungua luagu buin hiña lan lau areini luma subudi, luagu giñe gíchigadi humá dimurei buiti houn híbirigu. 15 Abürühaadina hun lau lufurangun tidan gárada to luagu burí katei le, lun mabulieidun humani. Nadügüñein luagu wadagimanu le ru laalibei Bungiu nun lau lareini, 16 lun neseriwidun lun Hesukrístu haganagua ha mámabaña huríu. Eseriwiduni le nadügübei, napurichihani uganu lúmagiñeti Bungiu luagu Wasalbaragüle lun nanügübaña lan ha mámabaña huríu lun Bungiu, lun leresibiruniña keisi idewesei le auti lagundaara Bungiu, le harumagüda laali Sífiri Sandu. 17 Ítara liña lubeiti, au keisi aban afiñeti luagu Hesukrístu, gébunati gunda nan lidan neseriwidun lun Bungiu; 18 luágurügüñein burí katei le ladügübei Kristu guánarügü nídangiñe nadimureha, lun hayabin ha mámabaña huríu lun haganbubei lan Bungiu. Yusu laali Kristu nererun luma náfaagun, 19 lau luéinamun burí seini luma burí milaguru le nadügübei lau lubafu Sífiri Sandu nidan, lun lanügüniña ha mámabaña huríu lumoun. Lau igaburi le, hóustagüda naali lapurichihóun uganu luáguti asalbaruni lídangiñe Kristu, lúmagiñe Herusaléngiñe darí lóubawagun Iliria. 20 Ítara liña áfaaguaadina lan lun napurichihani uganu luáguti Wasalbaragüle le ñein lumuti maganbúngili lan liri Kristu. Mabusenruntina nuadigimaridun lun Kristu lidan fulasu le ñein lumuti chülühali lan amu lau uganu nubaragiñe; 21 lubaragiñe lira, ítara kei tariñaguni Lererun Bungiu: Ha maganbunñahagiñabaña luagu, haganbuba luagu; gunfuranda hagíame luagu. 22 Ladüga neseriwiduña lan lun Kristu lidan amu fulasu, siñagili lubéi nidin bisidaün, lau sun gíbeeli lan wéiyaasu nabusenrun nadügüni. 23 Guentoti, kei gumú naali lan nuadigimari luéigiñe oubaü le, ani kei lúmagiñe lan binarü nabusenra nidin arihaün, 24 agurabatina násügürün bisidaün danme le nidin Esüpáña. Lárigiñeme ariha naadün lan lun wagundaaragun wámagua murusunraü, agurabatina lun híderagubadina lan luagu nuéiyasun. 25 Anhein guentó, néibuga Herusalén, barüina katei houn waduheñu luéigiñe Hesukrístu ñein. 26 Lugundun waduheñu ha Masedóniabaña hama ha Akayabaña haritaguaaña hóundarun seinsu hádangua lun hóunahani houn iduheñu gudemetiña ha Herusalénbaña. 27 Haritaguaaña luagu buidu lan lun hadügüni katei le, ani richatiña, lugundun dúei hamuti houn le tímatimaati; lugundun ítara kei hafanreinraguni afiñetiña ha huríu harisin le lánina sielu hama ha mámabaña huríu, lunti giñeti híderaguniña afiñetiña ha mámabaña huríu afiñetiña ha huríu luagu hemegeirun ya ubouagu. 28 Danme lubeiti gumú naali katei le, deregeneime seinsu le houn, ábame nidin lun Esüpáñoun, bisidanaünme danme le násügürün. 29 Chouru numuti luagu dan lanme nachülürün humoun, nachülürüba lan buin lau abiniruni lúmagiñe Kristu. 30 Niduheñu, ayumuraguatina hun luagu hínsiñehabu lun Wabureme Hesukrístu, luma luagu ínsiñeni le líchugubei Sífiri Sandu woun, lun húaradun numa lidan áfaaguni, afurieideina lun Bungiu nuagu. 31 Amuriaha humá luma Bungiu lun lesefurunina hawéi mafiñentiña ha Hudeabaña, lun giñe buidu lan leresibirúniwa íderawaguni le nanügübei houn waduheñu ha Herusalénbaña; 32 lun lígirun Bungiu lun nachülürün humoun lau ugundani emeraagua náamuga murusun, anhein ligía lubéi lugundanbei Bungiu. 33 Humalá Bungiu le íchugubei darangilaü. Ítarala.

Rómana 16

1 Tau gárada to, nasubudiragüdüñoun Febe, waduhe luéigiñe Kristu to eseriwiduboun wama tidan ligilisi to Sénküreaboun, hun. 2 Danme le tachülürün humoun, resibi humóun buidu lidan liri Wabureme, keisi lunti lan ladügǘn hadan iduheñu lidan afiñeni. Íderagua humounme lidan furumiñeguarügü katei le temegeirun, lugundun tuguya, saraguhaña tíderagun, íderagua táadina giñe. 3 Mábuiga niña tun Pürisika, luma lun Akila niduheñu lidan neseriwidun lun Hesukrístu. 4 Hagía, ru hamuti habagari guánarügü lidoun lénrengunga lun hasalbaruni nibagari; teinki niña lubeiti houn; ani mámarügü au, sun giñe waduheñu ha tílana haligilisin ha mámabaña huríu, ru hamuti heteingirun houn luagu lira. 5 Mábuiga niña giñe houn waduheñu ha óundaragubaña hábiñe Pürisika luma Akila. Mábuiga niña lun numada Epenétu le hínsiñebei nun, le furumiñebei afiñeruti luagu Kristu uburugu Akaya. 6 Mábuiga niña tun María to nadagimeinhaaruboun saragu huagu, huguya Rómana. 7 Mábuiga niña houn nupaisanun Andüróniku luma Huniasi ha meha nupanáagubaña furisunrugu; buiti hadimurehan lani Kristu apostolugu hawagu; hagía giñe afiñerubaña luagu Kristu nubaragiñe. 8 Mábuiga niña lun Anpüliátu, numada hínsiñeti nun keisi lánigu Kristu. 9 Mábuiga niña lun Urubanu, wapaaná lidan wawadigimari luagu Hesukrístu, luma lun Esütákisi, numada le hínsiñebei nun. 10 Mábuiga niña lun Apelesi, le arufuda láalibei lafiñen luagu Kristu saragu wéiyaasu; mábuiga niña giñe houn tílana luban Arisütóbulu. 11 Mábuiga niña lun nupaisanun Erodión luma houn tílana luban Narüsísu ha afiñebaña luagu Wabureme. 12 Mábuiga niña houn Türifena tuma Türifosa, ha nadagimeinbaña lidan luadigimari Wabureme, luma giñe tun waduhe Pérüsida to hínsiñeboun woun, to adügaaruboun saragu lidan liri Kristu. 13 Mábuiga niña lun Rufu, wügüri le buídubei igaburi le tímatimaati ligibugiñe Kristu; mábuiga niña giñe tun lúguchu, to giñe ítaraharuboun kei aban úguchuru nun. 14 Mábuiga niña houn Asinküritu, Fülegónte, Érümesi, Patüróbasi, Érümasi, luma houn waduheñu ha hámabaña. 15 Mábuiga niña giñe lun Filologu luma tun Hulia, lun Neréu luma tun litu, lun Olinpasi luma houn sun waduheñu luéigiñe Kristu ha hámabaña. 16 Busugua humá hungua lau chuti le sánduti lidan liri Wabureme. Mábuiga haña sun tílana liligilisin Kristu hun. 17 Niduheñu, ayumuraguatina hun lun harihiniña kátaña lan ha afanreinraguagüdübaña gürigia, ru hagía achugeraguágülei lun hafiñen. Múaranti le hadügübei luma le arufudahóubei hun. Dise humá hawéi gürigia hagía; 18 lugundun gürigia hagía, meseriwiduntiña lun Wabureme Hesukrístu, houngua guánarügü heseriwida. Heyeedañati gürigia ha ǘnabugutiña lau burí liñulu luma lubuidun laganbún hererun. 19 Subudi hamuti sun gürigia luagu gaganbadi humá. Gúndaatina luagu hóuserun, busentina giñe lun harufudun lichú aau lun hadügüni le buídubei, mama lun le wuribabei. 20 Bungiu le íchugubalin darangilaü, lagañeiragüdübadün luagu Mafia, furese. Binilaün Wabureme Hesukrístu. 21 Mábuiga liña Timotéu hun, le nupaaná lidan wadagimanu; mábuiga haña giñe Lusiu, Hasón luma Sosipaterü, ha nupaisanun, hun. 22 (Au, Térüsiu, le abürühabarun gárada to, mábuiga niña giñe hun, niduheñu luéigiñe Wabureme.) 23 Mábuiga liña Gayu hun. Naganóuña tidan luban to giñe lafuredeirúboun houn sun tílana ligilisi. Mábuiga liña giñe Erasütu hun, le ágüdahabalin liseinsun fulasu, luma giñe waduhe Kuárütu. 24 Binilaün Wabureme Hesukrístu sun huguya. Ítarala. 25 Guentoti, ru wamá inebesei lun Bungiu, le gayaraabei ladügünün lúntima deregüdagu humá lidan hafiñen, según uganu luáguti asalbaruni le napurichihabei, luma arufudahani luagu Hesukrístu. Aramudaguati meha laransehan Bungiu luáguti wasalbarun lúmagiñe lubaragiñe lagumeserun ubóu, lau sun abürüha hamá meha profetagu luagu. 26 Gama lumoun guentó, lau lugumadin Bungiu le wínwanbei lun sun dan, subudigüdawaali luagu Wasalbaragüle houn sun gürigia lun gayara lan hafiñerun luagu, gaganbadi hagíame lun Bungiu. 27 Uéiriguni lun Bungiu le ábanrügüti, le ligíarügüti chu aau; uéiriguni lun, lídangiñe Hesukrístu, lun sun dan! Ítarala.

1 Korintuna 1

1 Au Pábulu, wa laadina Bungiu lau lugundan lun ábanbadina lan lani Hesukrístu apostolu. Nabürühañoun gárada to hun, úara luma wábiri Sósutenesi, 2 hun huguya ha tílanabaña liligilisin Bungiu to uburuguboun Korintu, ha lídanhañabaña aban luma Hesukrístu, ha aguarúbaña lun sandu hamá, hau sun ha agúarubalin liri Wabureme Hesukrístu lidan sun fulasu, ligía Haburemebei ani Wabureme giñe. 3 Resibi huméi abiniruni luma darangilaü lúmagiñe Wáguchi Bungiu luma lúmagiñe Wabureme Hesukrístu. 4 Súnwandan neteingiruni Bungiu huagu, luagu abiniruni le ru laalibei hun lau lareini, lídangiñe Hesukrístu. 5 Ladüga lídanñadün lan aban luma Kristu, rúhali Bungiu sun luwuyeri irisini le lánina sielu hun, dandu lidan hadimurehan kei lidan hisubudin. 6 Ítara liña gefén humá luagu inarüni lan le wariñagubei hun luagu Kristu. 7 Lau igaburi le, úati ubafu lídangiñe le líchugubei Sífiri hemegeirun, sun ünha lan agurabahei weyu le lunbei lagiribudun Wabureme Hesukrístu ubouagun. 8 Ani lágüdahabadün deregüdagu lidan hafiñen darí lumoun lagumuhóun, lun ua lan ni aban íchuguti hidurun luagu ni kata danme le liabin Wabureme Hesukrístu. 9 Gúnfuli lumuti Bungiu le füramase lubéi ani ligía agúarubei hun lun lidan humá aban luma Hesukrístu, le Liráü, le Wabureme. 10 Niduheñu, ayumuraguatina hun lidan liri Wabureme Hesukrístu, lun húaradun, lun ua lan fánreinguaü hidan. Abagarida humá lidan úarani le gumuti, lau ábanmeme luwuyeri saminaü luma aritaguni. 11 Nariñagunbalin le, niduheñu, lugundun ariñagaaña ha hádangiñebaña liduheñu Küloé luagu anihein lan nege múarani haganagua. 12 Ámuñegueinarügü lan nege katei lariñagun kada aban hídangiñe; añahein nege hídangiñe, ariñagatiña: «Au, lánigu Pábulu au»; híbiri ariñaga: «Au, lánigu Apolosu au»; híbiri ariñaga: «Au, lánigu Séfasi au»; híbiri ariñaga: «Au, lánigu Kristu au». 13 Fánreinwaguañu liña funagia Kristu? Dáwaguatina funagia luagu gurúa luagu hufulesein? Odi lidan niri habadiseira? 14 Teinki niña lun Bungiu luagu mabadiseiragüdün nan ni aban hídangiñe luéidigia Kürisipu luma Gayu; 15 ítara, úati ni aban lun lariñagun luagu lidan lan niri labadiseira lun nánigu lan. 16 Naritaguñein guentó luagu badiseigüda nani giñe Esütéfanasi hau sun tílana luban; maritaguntina anhein badiseigüda nubéi amu. 17 Móunahan lumutina Kristu abadiseiha, lóunahañadina apurichihei uganu luáguti lasalbaruniña gürigia; mama lau apurichihani lau lichú hau wügüriña, luéi lagidarun lídangiñe lanichigu lounwen Kristu luagu gurúa. 18 Ítara liña uganu luáguti lounwen Kristu luagu gurúa kei libidiounigan aau houn ha lúnbaña heferidirun; anhein woun, wagía le lunbei wasalbarun, lubafu Bungiu. 19 Lariñahare tidan Lererun Bungiu: Nagünrinchagubei lichú hau ha chúbaña aau; nadügübei hafurendei furendeitiña lun ni kátame. 20 Kati un hu lan le chubei aau, o le arufudahabéi lilurudun Moisesi, o le lan gasigenehadibalin burí katei le lánina ubóu le? Adüga laali Bungiu lichú lau ubóu le lun libidiouniganme aau. 21 Lugundun lidan lichú lau Bungiu, mígirun lumutiña gürigia lun hasubudiruni lau guánarügü lichú hau, lubaragiñe lira aba laranseruni lun lesefuruniña lau hafiñerun luagu uganu buiti le wapurichihabei le lenegebei libidiounigan aau. 22 Ladüga amuriahatiña huríu milaguru; áluaha hagía ha mámabaña huríu lichú aau. 23 Anhein wagía, wapurichihan luagu Kristu le ádarawagubei luagu gurúa, le ábanbei dübü achugeraguágülei houn huríu, libidiounigan ligía aau houn ha mámabaña huríu. 24 Ánheinti houn ha lagúarubaña Bungiu lun lánigu hamá, dandu huríu kei güriegu, Kristu lubafubei luma lichú lau Bungiu. 25 Le hamuga gayaraabei lenege lan libidiounigan aau lidan Bungiu, lichutima aau sügǘ lau sun lichú aau le ubouagubei. Ani le hamuga lenege débili lidan Bungiu, héretimati sügǘ lau erei le ubouagubei. 26 Niduheñu, lunti hasubudiruni luagu wáhali lan Bungiu hun, lau sun mibe hamá hídangiñe chuti hau según ubóu, ni wéirigutiña, o hádangiñetiña lan iduheñu íñugutiña. 27 Anúadira laaña Bungiu ha ibidiouguabaña aau según ubóu lun líchugun busiganu houn ha chúbaña aau. Anúadira laaña giñe ha débilibaña según ubóu lun líchugun busiganu houn ha gabafubaña. 28 Anúadira laaña Bungiu ha ǘnabugubaña ubouagu, ha áubaña meberesenwa lan, ha ni kátabaña lun lagünrinchaguniña ha súdinibaña según ubóu. 29 Úati lubeiti ni aban gayaraati lanaagun lungua ligibugiñe Bungiu. 30 Óundara laadün Bungiu guánarügü huguya afiñetiña lidoun aban luma Hesukrístu adügaali giñe lun Kristu lan lichú wau, lun ligía lan giñe waricha, lun díreiñu wamá lun, lun giñe ligía lan wesefuragüle. 31 Ítara liña lubeiti adüga waméi kei tariñagun Lererun Bungiu: «Le busenti lanaagun lungua, barügualá lungua luagu le ladügübei Kristu».

1 Korintuna 2

1 Niduheñu, dan meha le nídinbei lun nadimurehan hun luagu linarün Bungiu, adüga numuti mayusurunga dimurei íñuguburiti. 2 Dan le meha huma nubéi, máluguntina meha napurichihan luagu amu katei luéidigia luagu Hesukrístu le ádarawagubei luagu gurúa. 3 Aba narufudagun nungua higibugiñe keisi aban wügüri gudemeguti, adadagareina lau anufudei. 4 Dan meha le nadimurehanbei hun, aba napurichihani Lererun Bungiu hun, máluahantina nagañeirunün lau burí dimurei le hadimurehan wügüriña chu tau. Lubaragiñe lira, láurügü lubafu lani Bungiu Sífiri nadimureha hun. 5 Ítara liña lubeiti, mama lidan lichú hau gürigia lañuura hafiñen, lidan lubafu Bungiu lañuura. 6 Lau sun lira, yúsutiwa dimurei le lánina lichú aau houn ha wéinamuhañabaña lidan hafiñen. Gama lumoun lichú aau ligía, mama lánina ubóu le; mama giñe hani ha agumadihabaña ya ubouagu, ha madiseelibei hagumuchagun. 7 Luagu lichú lau Bungiu le aramudaguabei wadimureha, lichú aau le daruguñubei lau hawéi gürigia, lememe lanúadirubei Bungiu lun waweirigunme lúmagiñe lubaragiñe ladügüni ubóu. 8 Hati gumadimatiña lánina ubóu le, siñati gunfuranda hamani laransehan Bungiu, lugundun lun hamuga gunfuranda hamani, mádaragun hamuti hamuga Kristu luagu gurúa. 9 Ítara liña keisi tariñaguni Lererun Bungiu: Katei le marihínwañahagili, ni le maganbúnwañahagili, le burí mebelugili tidoun hanigi gürigia, ligía burí laransehabei Bungiu houn ha hínsiñehabubaña lun. 10 Aba lasubudiragüdüni Bungiu woun lídangiñe lani Sífiri. Ladüga aríaaha lumuti Sífiri sun katei, íbini lilulin-agei laritagun Bungiu. 11 Ka hádangiñe gürigia gayaraabei lasubudiruni ka lan tídanbei lanigi aban gürigia, luéidigia sífiri le lídanbei gürigia ligía? Ítara liña giñe, lánirügüñein Bungiu Sífiri asubudirei sun katei le lídanbei Bungiu. 12 Wagía afiñetiña, mama aban sífiri le lánina ubóu weresibirubei; Sífiri le ñǘbuinbei lúmagiñe Bungiu, ligía weresibirubei, lun gunfuranda wamani le ru laalibei Bungiu woun lau lareini. 13 Adimurehatiwa luagu lareini Bungiu lau burí dimurei le larufudahabei Sífiri woun, mama lau burí dimurei le wafurendeirun lau lichú wau. Ítara liña, lau lubafu Sífiri Sandu, wafuranguagüdei linarün Bungiu houn gürigia ha ibihubalin Sífiri. 14 Gürigia le mibihinbalin Sífiri, meresibirun lumuti katei le lánina lani Bungiu Sífiri, lugundun libidiounigan aau lanügüni; siñá lumuti giñe gunfuranda, lugundun katei lan burí le, láurügüñein lubafu Sífiri Sandu gayara lan gunfurandawa lan. 15 Ánheinti gürigia le gámati Sífiri Sandu, gabafuti lun gunfuranda lani sun katei, gama lumoun úati gabafuti lun gunfuranda lani gürigia ligía. 16 Keisi lariñawagún tidan Lererun Bungiu: «Ka gunfuranda hamaalibei lisaminan Bungiu? Ka gayaraabei larufudahan lun Bungiu?» Gama lumoun, wagía afiñetiña, anihein lisaminan Kristu wadan.

1 Korintuna 3

1 Niduheñu, siñati meha nadimurehan hun, kei houn gürigia wéinamuhaña lidan Sífiri, adimurehatina hun, kei hamuga houn lánigu ubóu, kei houn irahüñü lidan Kristu. 2 Aba níchugun míligi hun lubaragiñe éigini le dǘgüdati, lugundun siñá hubéi meha éigini dǘgüdati aguncha; ani chülǘ lumoun dan le, siñaméme humagili, 3 lugundun gagaburigidün keisi hagaburi lirahüñü ubóu. Aniheingua ligía gimugaü hidan, múarani, fánreinguaü, mama hígiraguagüdüña hungua lun labugurunün Sífiri Sandu, ani hadügüñein le hadügübei ubouaguna. 4 Lugundun lau lariñagun aban: «Lánigu Pábulu au», lariñagaya aban: «Au lánigu Apolosu», hadügüña keisi gürigia ha lánigu ubóu le. 5 Lárigiñe sun katei, káteiñeingia Apolosu? Káteiñein Pábulu? Lubúeingurügüñadiwa Bungiu, ha ídangiñebaña hiabin lun hafiñeruba lan luagu Kristu. Wadagimanu le líchugubei Wabureme lun kada aban wádangiñe, ligía wadügübei. 6 Au ábunagubei, Apolosu áturagua, gama lumoun Bungiu aweiridagüdübalin nadü. 7 Ni lubeiti le ábunagubei, ni le áturagubei, ni kata hagía; anati Bungiu, lugundun ligía aweiridagüdübarun nadü. 8 Aban habu ha ábunagubaña hama ha áturagubaña, lau sun lafayeirubei lan Bungiu kada aban según luwuyeri leseriwidun lun. 9 Íbirigu wagía lidan wadagimanu eseriwida lun Bungiu; huguya, ítara hiña kei múa le luadigimaridubei Bungiu. Ítara hiña giñe keisi aban muna to lábunaguñounboun Bungiu. 10 Según lareini Bungiu le rúaalibei nun, au kei aban máisturu lidan ábunaguni íchugubalin ebu, ámuti gürigia ábunagubei ligibuagu ebu ligía. Góunigileitia kada aban ida liña lan lábunagun ligibuagu ebu ligía. 11 Ladüga siñati lichugúniwa amu ebu luéi le rúaalibei, le Hesukrístubei. 12 Gayaraati lábunagun gürigia ligibuagu ebu ligía lau golu, pülata, dübü buíduburiti, fulansu, murisi o maburu, 13 gama lumoun larihúba luadigimari kada aban lidan luéyuri aguseruni, ladüga liábinba weyu ligía lau watu ani lóuchagubei luadigimari kada aban lau watu gemeti ligía. 14 Ánheinti ñein luadigimari aban le awanduti watu gemeti, leresibirubei lafayeiruaha lúmagiñe Bungiu, 15 Gama lumoun anhein águda luadigimari; leferidirubei sun katei, lau sun lasalbaruba lan, kei le séfuguarügüti lungua lídangiñe watu gemeti. 16 Ibidiñeti san hun luagu litenpulun lan Bungiu huguya, ani aganawa lan Sífiri Sandu hidan? 17 Anhoun lagünrinchagua aban gürigia litenpulun Bungiu, lagünrinchagubei giñe Bungiu gürigia ligia; lugundun sándutu litenpulun Bungiu, ani huguya guánarügü ténpulu tuguya. 18 Meyeedagua humá hungua. Le aritaguti luagu chu lan lau según lichú aau le lánina ubóu le, lunti ladügün kei ibidiouguati lau, gayara láamuga leresibiruni lichú aau le tímatimaati. 19 Lugundun lichú aau le lánina ubóu le, libidiounigan aau lun Bungiu. Tariñahare Lererun Bungiu: «Ábürügüda lumutiña Bungiu ha chúbaña aau según ubóu le tidoun lisadaraana guánarügü habibun». 20 Ariñagatu giñe: «Subudi lumuti Wabureme Bungiu luagu mala lan hasaminan chu taugu». 21 Ligía moun lubéi lun hanaagun hungua luagu le hánirügübei wügüriña, ladüga hani sun katei: 22 Pábulu yebe, o Apolosu, o Séfasi, o ubóu le, o ibagari, odi óunweni, o le oura leebei, o le lunbei liabin, hani sun le, 23 huguyati lani Kristu, Kristu lani Bungiu.

1 Korintuna 4

1 Lunti lubeiti hanügüniwa keisi eseriwidutiña lun Kristu, ha ichugúbaña lun harufudahani linarün Bungiu le meha aramudaguabei hun. 2 Le lubeiti ibihiti aban wadagimanu, lunti ladügüni buidu lun larufuduni luagu gadüna lan lun lemenigidun liyubudiri luagu. 3 Anhein luéigiñe nóubadina, maweirinti nebereserun luagu ida liña lan hanügüni neseriwidun lun Bungiu, ni huguya ni furumiñeguarügü le ubouaguna. Ni au guánarügü, siñati nariñagun anhein buidu lubéi neseriwidun lun, o anhein anihein lubéi mégeiti luagu; 4 lau sun madurun nan luagu ni kata lidan naritagun, mama luéigiñe lira lun madurunbadina lan; ladüga Bungiu aguseragüdübalina. 5 Maguseragüda humá lubeiti luagu burí katei lubaragiñe dan; agurabaha humá lagiribudun Wabureme Hesukrístu ubouagun lun lasagaruni katei le aramudaguabei lidoun larugounga. Lasubudirágüdübei Wabureme taritagun kada anigi, ábameti líchuguni Bungiu uéiriguni le ladünabei kada aban lun. 6 Níbirigu, nadimurehanbei hun luagu burí katei le lunmeme buiti hun, ani rúguatina nungua luma Apolosu keisi hénpulu hun. Nariñaguñein lun hafurendeirun waweigiñe lun midin humá yagürounmeme luéi le bürüwañubei, lun giñe ua lan ni aban anaaguti lungua luagu fuleseihabu lan aban ani leyereeguda le aban lun. 7 Kagia adügübalibu buidu hawéi ha híbiri? Ka katei búmabei le mámabei líchugun Bungiu bun? Ánheinti Bungiu lubéi íchugubalin sun katei bun, kati uagu banaagua bungua kamá hamuga mama resibirügü bumuti? 8 Haganóun kamá hamuga rísihadün, ibiha humaali sun le gayaraabei habusenruni. Sandiguatün hungua kamá hamuga urúeigu huguya ha memegeiruntiña ni kata wámagiñe, urúeigudügü hamuga huguya lun gafanran wamá lidan harúeihan! 9 Laganóun nun luagu ígira láadiwa lan Bungiu wagía apostolugu lidan lagumuhóun ubaraü, keisi gürigia ha siádiwaañabaña lun óunweni; ñǘbuinhadiwa lun ábanbadiwa lan aríawasei houn sun lílana ubóu, dandu ánheligu luma houn gürigia. 10 Barüwatiwa keisi ibidiougua tau luéigiñe weseriwidun lun Kristu, sun haritaguñu humá huougua luagu chu lan hau lidan katei luáguti Kristu, wagía débilitiwa, huguya héretün, barǘ hamutiwa gürigia kei ni kata; anhein huguya, inebetün houn. 11 Chülǘ lumoun weyu le, áfagaadiwa ilamaü, mágürabu, luma madaüraguni; wuribati hóuseruniwa gürigia; mábantiwa; 12 wéiriti wawadigimari lau wáhabu darí lun labuchadun wawagu, dan le híñaraguniwa aba wabiniruniña, dan le wéibaahoun aba wawanduni. 13 Dan le hadimurehan wuriba wawagu, rútiwa dimurei buiti houn lau gurasu. Chülǘ lumoun weyu le, óusera hamutiwa kamá lífedüna ubóu, kei katei le mabusenrun hamaali gürigia. 14 Mama nabürühañein le hun lun hanügün busiganu; nabürühañein hun lun narufudahan hun keisi houn nisaanigu hínsiñetiña nun. 15 Lau sun hamuga añahein lan diisi-milu máisturugu arufudahatiña hun luagu Kristu, ábanrügüñein húguchi lidan hafiñen, ladüga au lan anügübalin uganu hun luagu Wasalbaragüle lun gayaraabei lan hafiñerun luagu. 16 Amuriahatina lubeiti huma lun háyeihanina. 17 Ligía nóunahanbalin Timotéu lun líderagunün, niráü hínsiñeti nun, le gúnfulibei luma Bungiu. Laritaguagüdübadün luagu ligaburi nabagaridun keisi afiñeti luagu Kristu, lun háyeihani, lememe luwuyeri igaburi le narufudahabei tidan sun ligilisi lidan sun fulasu. 18 Añahein hídangiñe apantahatiña, haritaguatiña luagu mídinbadina lan bisidaün le nanufude. 19 Gama lumoun nídiba arihaün madise, anhein busén Wabureme. Ábameti narihini ka lan hayaraabei barügua tungua hagía adüga, mámarügü le gayara habéi ariñaga. 20 Lugundun mama lauti dimurei larúeihan Bungiu, lauti ubafu. 21 Káteiti himei hubéi: Lun nabeichunün danme le nachülürün, odi lun nidin arihaün lau ínsiñeni luma lau sífiri lánina ñuruguaü?

1 Korintuna 5

1 Aganbúaali luagu anihein lan aban hídangiñe lagamariduñoun lan lúmari lúguchi. Aban óunwenbu iwiyei lira, le máhawabei lun ni hadan ha mafiñenbaña luagu Kristu. 2 Ani lau sun lira, anaaguagidün hungua lubaragiñe hamuga hírudagun! Gürigia le adügübalin lanarime iwiyei le, lunti labugún haganaguagiñe. 3 Lau sun ua nan huma le ñein hubéi, anahein huma lidan sífiri, ani aguseragüda naali le adügübalin figóu le, kamá hamuga ñéinñadina huma. 4 Guentó, le lunbei hadügüni, lun hóundaragun lidan liri Wabureme Hesukrístu, ñéinbadina huma lidan sífiri, ñeinbei giñe lubafu Wabureme Hesusu huma, 5 derege huméi wügüri ligía lun Mafia lau hasagaruni lídangiñe hidamurin, lun lagünrinchawagun lúgubu, salba táamuga luani danme le lagiribudun Wabureme Hesusu ubouagun. 6 Moun lumuti hanaagun hungua luagu le hadügübei. Ibidiñeti san hun résigüda lanu murusun lébini sun fulúaru to ídounboun lichugúa? 7 Gidá huméi lubeiti binadu lébini haganaguagiñe lun aban humá fulúaru iseri, ítara kei hubéi, maganouga lébini. Ladüga íbini Kristu, le mudunbei lánina wesefurun, dagagüdawaali wawagu. 8 Ítara liña lubeiti, lunti wefeduhani luéyuri esefuruni lau úarani luma inarüni, le ítarabei kei fein maganatu lébini, mama lun wefeduhani lau wuribani luma salufuri, le ítarabei kei fein gaganatu binadu lébini. 9 Ariñagatina meha hun tidan to aban nigaradan luagu moun lan lun hóundarun hama ha ahoruhabaña. 10 Mama meha nariñaguña hun lun hadisedun sunsuinagubei hawéi sun lirahüñü ubóu le, ha ahoruhabaña, o ha lan igaaduabaña, o híwerutiña, o áhuduragutiña houn sandu; lugundun lun hamuga ítara lan, gasu hamuga háfuridun ubouagugiñe, 11 le nabusenrubei nariñagun hun, lun móundarun humá luma ni aban le ariñaguti luagu iduhei lan luéigiñe Hesukrístu ani gámariti mamarieidunga, o igaaduati, o huduguati houn guáriua, o marasualuguti, bacharuati o híweruti. Moun lumuti nírügü lun heigin luma iduhei le ítarati. 12 - 13 Kábagia uagu naguseragüdaña ha bóugudibaña luéi Kristu? Ma funagia aguseragüda humutiña ha múnadabaña? Búngiuba aguseragüdaña ha bóugudibaña. Bugá huméi lubeiti salufuriti ligía haganaguagiñe.

1 Korintuna 6

1 Dan le anihein lan katei lunti lariñaahan aban hídangiñe liri amu luagu, kagia uagu hidin hamoun aguseragüdütiña ha ibidiñehabúbaña lun Kristu lubaragiñe hamuga hidin hamoun ha sándubaña? 2 Odi ibidiñeti hun luagu haguseragüdübei lan lánigu Bungiu ubóu? Ánheinti haguseragüdübaña lubéi lánigu ubóu, siñá humuti san katei ñǘbüriti le aransera? 3 Ibidiñeti san hun luagu waguseragüdübaña lan giñe ánheligu? Gúbumeti gayara lan waguseragüdüni burí katei lánina ibagari le? 4 Anhein anihein lubéi wuribu haganagua luagu burí katei le lánina ibagari le, kámegia háluaha aguseragüdütiña ha mama tílana ligilisi? 5 Nariñaguñein le lun hanügün busiganu. Úati funagia íbini aban chu tau hidan le gayaraati laranseruni aban katei hadan liduheñu luéigiñe Hesukrístu? 6 Lunti funagia lidin aban iduhei ariñaaha liri liduhe houn aguseragüdütiña ha mafiñentiña luagu Kristu? 7 Láurügü hawuribuhan húmagua, ábanhali mabuiduni le gumuti lira. Buítimati lun hawanduni marichaü le adügǘbei hun sügǘ lau hageindagun luéigiñe, buítimati lun hígirun lun líweruhoun huéi. 8 Anhein huguya, lubaragiñe lira, adügatün marichaü, íweruha huguya, íbini hawéi híbirigu guánarügü. 9 - 10 Ibidiñeti san hun luagu mafanranbaña lan ha marichabaña lidan larúeihan Bungiu? Meyeedaguagüda humá hungua: Ni ha agamaridubaña mamarieidunga, ni ha áhuduragubaña houn guáriua, ni ha agabarahatiña hámarigu, ni magüsi, ni ha agamaridubaña wügüriña háledigu, ni híwerutiña, ni igaaduatiña, ni bacharuatiña, ni marasualugutiña, ni ha anügübalin hálagu amu lau ibibuni—sun ha adügübaña libe burí wuribani le, siñabei hebelurun lidoun larúeihan Bungiu sielu. 11 Añahein hídangiñe, ítara hiña meha; anhein guentó, chibawaali hifigoun, harumagüdawaadün, richaguaadün ladüga le ladügübei Wabureme Hesusu huagu, luma sun le ladügübei lani Bungiu Sífiri. 12 Ariñawagúati: «Gayaraati nadügüni le nabusenrun». Inarüni lira, gama lumoun mama sun katei lun buidu lan lanügün. Gayaraati nadügüni le nabusenrun, gama lumoun moun lumuti nígiraguagüdün nungua lun lamudiragunina ni kata. 13 Lunti urageirugu éigini, lun ligía éigini urageirugu, gama lumoun lagumuchaguagüdübei Bungiu biángubei katei le. Ánheinti wágubu, madügǘnti lun ahoruhani; ladügǘn wágubu lun Wabureme, Wabureme lun wágubu. 14 Ítara kei lásaaragüdüni Bungiu Kristu lídangiñe óunweni, lásaaragüdübadiwa giñe lau lubafu. 15 Ibidiñeti san hun luagu líbiri lan lúgubu Kristu huguya? Nanügeimeti líbiri lúgubu Kristu lun nadügüni líbirime túgubu aban horu? Madügün nubéi! 16 Odi ibidiñeti hun luagu dan lan lóundarun aban wügüri tumoun aban horu, biángubei hagía ñǘbuintiña lun ítara haba lan kei ábanmeme úgubu? Tariñahare Lererun Bungiu: «Hayabinba biángubei lun ítara hamá kei ábanrügü gürigia». 17 Gama lumoun le óundaruti lumoun Kristu, aba ábanmeme lan sífiri luma. 18 Anuraha humá lubeiti luéi ahoruhani. Furumiñeguarügü amu figóu le hadüga gürigia, bóugudi luéi hágubu ladüga damichi; ánhaña ha ederegeragutiña houngua lun ahoruhani, hadügüña figóu luagu hágubu guánarügü. 19 Ibidiñeti funagia hun luagu luban lan Sífiri Sandu wágubu, le líchugubei Bungiu woun lun laganóun wadan? Mama wagía laburiñabei wágubu; Bungiu laburemebei. 20 Agañeiha lumutiwa Bungiu seru lun lánigu wamá. Ligía lunti lubéi wíchugun uéiriguni lun Bungiu lau wágubu.

1 Korintuna 7

1 Guentó nóunabaali le burí uágubei hálügüdana tidan higaradan to habürühaboun nun. Inarüni luagu buiti hamuga lan lun wügüri lun magamaridun lan; 2 gama lumoun kei anihein lubéi saragu ahoruhani, buítimati lun wügüri lun lagamaridun, lun giñe tagamaridun würi, súnwandan lau amarieiduni. 3 Lunti lagunfulirun wügüri tuma lúmari keisi úmari, lunti giñe tagunfulirun würi luma túmari keisi úmari. 4 Mama würi laburemeboun túgubu guánarügü, túmari laburemebei. Mama giñe wügüri laburemebei lúgubu guánarügü, lúmari laburemebei. 5 Mamahada humá húniwagua, ánhaüngubeirügü adüga daradu lun mayusuragun humá hungua luagu átiri dan lun híchaagun hungua lúnrügü hafurieidun. Lárigiñe lira, lúntiya hayusuragun hungua, luéi lásiñarun hágüdaagun hungua, afigougüda liñalün Mafia. 6 Mama nariñaguña luagu lunti lan hamarieidun, gama lumoun gayaraati hadügüni anhaün busén. 7 Au, busentina hamuga lun gayara lan hágüdaagun sun gürigia houngua lun magamaridun hamá kei au. Gama lumoun subudi numuti luagu siñá lan lítaradun; rúhali Bungiu ámuñegueinarügü ubafu lun kada aban; aban luwuyeri houn híbiri, amu houn híbiri. 8 Ha mámarigiñabaña, hama würiña ha hilaañabaña úmari, ariñagatina houn luagu buidu lan hamuga lun herederun mámariga kei au; 9 gama lumoun anhein siñá lubéi hágüdaagun houngua, maríei hamá, ladüga buítimati hamarieidun sügǘ lau hágudun lau ayumahani. 10 Ánhaña ha maríeihañabaña, ariñagatina houn lun mígirun tani würi túmari. Gumadi le, lidan lubudubu mama nugumadin, lugumadin Wabureme. 11 Lau sun lira, anhein tígira würi túmari, lunti terederun mámariga, o tarandarun lan luma túmari. Moun lumuti giñe lígirunu wügüri lúmari. 12 Houn híbiri, ariñagatina keisi dimurei le nani, mama lani Wabureme, luagu anhein lan mafiñen tubéi lúmari aban le afiñeti luagu Kristu, ani gúndaatu lun tasigirun aganawa luma, moun lumuti lígirunu. 13 Anhein giñe mafiñen lubéi túmari aban würi to afiñetu luagu Kristu, ani gúndaati lun lasigirun aganawa tuma, moun lumuti tígiruni. 14 Wügüri le mafiñenbei, barüwati kei sandu luéigiñe tóubadina lúmari to afiñeboun luagu Kristu; wǘriti to mafiñentu, barüwatu kei sandu luéigiñe lóubadina túmari le afiñebei luagu Kristu. Lun hamuga mama liña lan, marumantiña hamuga harahüñü, ánheinti guentó sánduhaña lun Bungiu. 15 Anhein busén lubéi úmari le mafiñenbei luagu Kristu lun lígirunu lúmari, o würi to mafiñenboun lun tígiruni túmari, ígiragua hamá. Lidan oubaü lira, moun lumuti hafosuruniña ha afiñebaña ha mafiñenbaña lun herederun hama, lugundun wáhali Bungiu woun lun wabagaridun lidan darangilaü. 16 Aban giñe katei, kagia basubudirubei, buguya würi, ánheindügü gayara lubéi basalbaruni búmari? O kagia basubudirubei, buguya wügüri, ánheindügü gayara lubéi basalbarunu búmari? 17 Lau sun luwuyeri, lunti labagaridun kada aban kei líchuguni Wabureme lun, ani kei lubéi meha giñe, dan le lagúarunbei Bungiu lun lun lánigu lan. Ítara liña nariñaguni tidan sun ligilisi. 18 Anhein agúara Bungiu lun aban gürigia le resibi láalibei seini tuagu lóustarun, lunti lerederun ítara; anhein giñe agúara lun aban le meresibirungili seini tuagu lóustarun, rédeila giñe ítara. 19 Meberesenwati anhein resibi lubalin seini tuagu lóustarun lumoun meresibirún lani; le busenwabei, lun lagunfulirúniwa lugumadin Bungiu. 20 Kada gürigia lunti lerederun lidan igaburi le meha gádanbalin dan le lagúarunbei Bungiu lun lun lánigu lan. 21 Anhein meha idamuni bubéi dan le lagúarunbei Bungiu bun, madiheribá luagu lira; ánheinrügü liñati gayara lubéi báfuridun lídangiñe idamuni ban, adügabéi. 22 Le meha idamunibei lun labureme ya ubouagu dan le laguarúnbei lun lun lafiñerun luagu Kristu, gidaali luéi lubafu figóu lun leseriwidun lun Wabureme Hesukrístu; ítarameme giñe, le meha mámabei idamuni lun aban gürigia ubouagu dan le laguarúnbei lun, lidamunhali Kristu; ligíaali Labureme. 23 Agañeiha laadün Bungiu luagu óunwenbu ebegi; mígira humá lun hanügünün wügüriña lidamunme hagundan; lidamun humá lugundan Bungiu. 24 Ítara liña lubeiti, niduheñu, redei humá ligibugiñe Bungiu lídanmeme igaburi le meha gádanbalün dan le lagúarunbei hun. 25 Hawagu gürigia ha mámarigiñabaña, úati ni aban gumadi numa le hamuga lúmagiñeti Wabureme; nariñagaali le naritagun, au keisi aban le gadünati lun lafiñerúniwa nuagu, luagu lareini Wabureme le rúhalibei murusun lídangiñe lichú lau nun. 26 Lidan naritagun, lunti lerederun gürigia kei lubéi, ladüga burí lidere dan le gádanbaliwa. 27 Anhein gámari bubéi, málugaba bígiragun; anhein mámari bubéi, málugaba bamarieidun. 28 Gama lumoun ánhabu amarieida, mama figóu; anhoun giñe amarieida aban nibureintu, mama giñe figóu; lau sun lira, ñeinbei saragu lénrengunga houn ha maríeibaña, ani busentina hamuga masuseredun lan lira. 29 Niduheñu, anihán le nabusenrubei nariñagun: Murusunrügaali dan wabá, lúmagiñe lubeiti guentó, ha maríeibaña, lunti heseriwidun lun Bungiu tau sun hanigi kamá hamuga mamarieiduntiña, 30 ha ayahubaña, kamá hamuga mayahuahantiña; ha gúndaabaña kamá hamuga magundaaruntiña; ha agañeihabaña kamá hamuga úati ni kata hama, 31 ha gadan lubaña katei lánina ubóu le, lunti habagaridun kamá hamuga madan lumutiña. Ladüga ubóu le, le warihibei, lagumuchaguba. 32 Busentina lun madiheri lan haritagun luagu ni kata. Dan le mámarigili aban wügüri, laritagun luagu burí katei le luáguti Bungiu luma ida luba lan lagundaarun Bungiu lau. 33 Ánheinti dan le gámarihali, laritagun luagu burí katei le lánina ibagari le, luma lun leseriwidunu lúmari buidu; 34 biánguañein katei lun letenirun lun. Ámuti giñe tóuserun würi maríeitu tuéi to mamarieidunboun: To mamarieidunboun, taritagun luagu burí katei le luáguti Wabureme Bungiu, lun deregeguañu tan tungua lun Bungiu dandu lau túgubu keisi tau tanigi. Ánhounti to maríeiboun, taritagun luagu burí beresegu lánina ibagari le, luma lun teseriwidun buidu lun túmari. 35 Nariñaguñein le hun luagu hufulesein; mama nariñaguñein lun mamarieidun humá. Nariñaguñein lun habagaridun lidan aban igaburi le buiti, eseriwideina lun Wabureme, deregeguañu hungua lun, maritagunga saragu luagu katei lánina ibagari le. 36 Agübürigu ha aritagubaña luagu buídutima lan lun tamarieidun haráü lugundun taweiyaaduña lan, ani anhein buítima lubéi lira, lunti hadügüni le uágubei haritagua luagu buidu lan—gayaraati híchugunu lun tadari lun tamarieidun luma; mama figóu lira. 37 Anhein añahein lubéi amu agübürigu, deregüdaguatiña lidan haritagun luagu moun lumuti lan lun tamarieidun haráü, gayaraati hadügüni le habusenrubei, buiti hadüga lun míchugun hamanu haráü lun tamarieidun. 38 Ha lubeiti íchugutu haráü lun tamarieidun, buiti hadüga; ha míchuguntu, buítimati hadüga. 39 Würi to maríeitu, lábugiñeñoun lererehan túmari, sun wínwangili lan; anhein ounwe túmari, gayaraati tamarieidun luma le tabusenrun, afiñetirügaali ligía luagu Kristu. 40 Lau sun lira, buítimabei hamuga lun mamarieidunya tan. Ligía naritagunbei, ani afiñetina luagu anihein lan lani Bungiu Sífiri nidan.

1 Korintuna 8

1 Guentó nadimureha luagu éigini le adagarawagüdüti houn guáriua. Inarüni luagu anihein lan subudi wadan. Gama lumoun buíngüda lumutiña subudi gürigia lau anaaguni unguaü; anhein ínsiñeni, awansegüda lumutiña lidan lubuidun igaburi. 2 Le aritaguti luagu anihein lan lasubudirun, ibidiñegilirügü liña lun keisi lubudubu. 3 Anhein le hínsiñehabubei lun Bungiu, subudi lumuti Bungiu gürigia ligía keisi lánigu. 4 Luáguti lubeiti leigín éigini le adagarawagüdüti houn guáriua, inarüni luagu ni kata hamá guáriua ubouagu; mama hamá búngiugu ladüga subudi wamuti luagu ábanrügüñein lan Bungiu. 5 Gama lumoun íbini hamuga añahein lan búngiugu hama aburemeigu, sielu hamá yebe o ubouagu yebe (kei añahein lubéi saragu búngiugu hama saragu aburemeigu), 6 anhein woun, ábanrügüñein Bungiu, le Wáguchibei. Ligía adügübalin sun katei, ani ligía le unbei weseriwida. Ábanrügüñein giñe Wabureme, le Hesukrístu, le ídangiñebei ladügǘwa sun katei, íbini wagía guánarügü. 7 Gama lumoun másutiña asubudiruti inarüni; añahein ha meha héchubaña áhuduragua houn guáriua, hou hamagili éigini ligía keisi katei adagarawagüdüti houn guáriua. Keiti lougua lubéi hafiñen luagu gayara lan héigini afiñetiña éigini ligía, aba mabuidun lan hasandiragun houngua ligibugiñe Bungiu. 8 Inarüni le hariñagubei luagu mama lan katei le wéigibei gayaraagüdübalin leresibiruniwa Bungiu; mabuiduntimabadiwa ligibugiñe Bungiu luéigiñe weigin, maribaduntima wagíame luéigiñe meigin wamá. 9 Gama lumoun, lúntirügü liña góunigi humá luéi hachugeraguagüdüniña ha débilibaña afiñe lau igaburi le. 10 Kei hamuga guentó, buguya le subudihabúbei luagu gayara lan beigin furumiñeguarügü éigini, bañuura eiga lidan aban fulasu le hounti guáriua, larihabu aban iduhei le débiliti lafiñen luagu burí katei le, ñein; lanügüba gurasu buagu lun giñe leigin lídangiñe éigini le, le adagarawagüdüti houn guáriua. 11 Ítarati, ladüga bisubudin, féridigüda bumuti biduhe le débilibei lidan lafiñen le giñe uéigiñebei lounwe Kristu. 12 Dan lubeiti hafigouhan kóntüra híbiri ítara, añawariheinoun lanigi to débiligiru lidan afiñeni, hafigouhaña giñe kóntüra Kristu. 13 Ligía, anhein lubéi nábürügüda niduhe lidoun figóu ladüga katei le néigibei, buítimati lun méigindigia nan úi luéi nafigougüdüni.

1 Korintuna 9

1 Ma funagia gayaraati nadügüni le nabusenrun? Marichatina funagia keisi aban apostolu? Ma funagia ariha naali Wabureme Hesusu, ani huguya guánarügü linbei nuadigimari lidan Wabureme? 2 Háfuga manügün habadina híbiri keisi apostolu; ánheinti huguya, gasu hanügünina keisi apostolu, lugundun lau hafiñen luagu Kristu, larufudúa luagu aban nan apostolu. 3 Anihán nóunabagülebei houn ha achuragubalina: 4 Marichatiwa funagia lun weresibiruni sun le ichugúbei woun lun wéigini luma lun wátuni keisi wafayeiruaha luagu wawadigimari luagu hufulesein? 5 Marichatiwa funagia lun wamarieidun tuma aban würi to afiñetu luagu Kristu, lun giñe wanügünu wámagua luagu waweiyasun kei ladügüni Féduru hama ha híbiri apostolugu, hama giñe ha lamulenu Wabureme? 6 Odi haritaguatün luagu áurügüñein lan luma Berünawé maricha lun weresibiruni lebuina wabagari húmagiñe? 7 Kagia súdara afayeirubalin katei le burí layusurubei? Kagia ábunagubei beibei, lun méiginbei lan tídangiñe? Kagia óunigirubei mudún, lun mátunbei lan lídangiñe míligi le lamiligihabei? 8 Ani maritagua humatia luagu nariñaguñein lan le kéisirügü haritagun gürigia, lugundun ariñaga lumuti giñe lúrudu. 9 Lariñahare tidan liliburuna lúrudu: «Míchiga humá busali luagu liyuma bulu bágasu dan le luadigimaridun lidan léferehouniwa lila nadü». Mama lariñaguñein Bungiu lira hawagurügü bágasu, 10 lariñaguñein giñe keisi aban hénpulu woun. Luagu wafulesein labürüdǘwa lúrudu le; lugundun dandu le awouhabalin múa, keisi le éferehabalin lila nadü, lunti hadügüni lau emenigini luagu heresibirubei lan hafanran lídangiñe alubahani. 11 Kéisiti bunagua wamaali lubéi le lánina Sífiri tidan hanigi, gíbeti funagia larihín hun lun walubahan murusun katei húmagiñe? 12 Anhein garicha habéi amu lun lira húmagiñe, garichatimatiwa. Gama lumoun mayusu wamuti irichaü le. Lubaragiñe lira, áfaga wamaali sun le wemegeirubei luéi lehenrendun hun aganbei wapurichihani Lererun Bungiu. 13 Ibidiñeti san hun lídangiñe lan le ténpulurugubei hawinwanda ha eseriwidubaña ténpulurugu? Ma funagia lídangiñe le luágubei latarü hawinwanda ha etenirubaña lun latarü? 14 Ítara liña giñe lariñaguni Wabureme Hesusu lun ha lan apurichihabalin uganu lánina asalbaruni, lun giñe lídangiñe lan uganu ligía hawinwanda. 15 Au, mayusugidina ni aban lídangiñe irichaü le; mama giñe nabürühañein le hun lun híchugun somu katei nun. Himei numuti nounwen lubaragiñe nadügüni! 16 Mama katei lunti napantahan lau napurichihani uganu luáguti asalbaruni hun, lugundun mosu nadügüni. Fugiabu au anhein mapurichihan nan uganu le! 17 Ladüga anhein nadüga lau nugundan, gafayeiruahatina hamuga, gama lumoun anhein nadüga lau sun magundani, nagunfulirarügüña lau wadagimanu le líchugubei Bungiu nun, 18 kati nafayeiruahabei? Lun gayara lan napurichihan luagu Wasalbaragüle, maguburahanga ni kata, márügüdünganei niricha keisi apurichihati. 19 Lau sun mama nan lidamun ni aban ya ubouagu, rúguaadina nungua hadamunme súngubei, lun nagañeirun saragu gürigia lun Kristu. 20 Dan le haganagua nan huríu, aba nadügün kamá huríu au, lun nagañeiruniña lun Kristu. Dan le haganaguañadina lan ha lábugiñebaña lilurudun Moisesi, rúguatina nungua lábugiñoun lúrudu ligía lun nagañeiruniña, lau sun mámañadina lan lábugiñe lúrudu ligía. 21 Lun nagañeiruniña ha mámabaña lábugiñe lilurudun Moisesi, rúguatina nungua kei hagía, lau sun lábugiñeñadina lan lilurudun Bungiu, kei lábugiñeñadina lubéi lilurudun Kristu. 22 Dan le hama nan ha lóuguabaña afiñe, aba nadügün kei hagía, lun gayara lan nagañeiruniña. Rúguaadina nungua keisi kada hawuyeri gürigia lun gayara lan nesefurun fiu hádangiñe lau furumiñeguarügü igaburi. 23 Ani nadügüni sun le luagu línsiñe uganu le lánina asalbaruni nun, lun gafanranbadina lan lidan. 24 Subudi humuti luagu gibe hamá éibaagutiña lidan aban éibaaguni, ani ábanrügüñein hádangiñe agañeira. Éibaagua humá lubeiti lidan ibagari le lidan aban luwuyeri lun gayaraabei lan hagañeiruni ledewehan Bungiu hun. 25 Sun ha aransehabaña lun hebelurun lidoun huraraü, hóuchatiña lun madügün hamá ni kata le gayaraabei lásiñaragüdüni háhurerun. Ani hadügüni lun hagañeirun aban ridi gagadeirati. Ánheinti wagía, wáfaaguña lun wibihin aban ridi sielu le magadeirati. 26 Au, néibaaguña lidan ibagari le, ruñunéi narihin luagun ubuiduni le lunbei líchuguni Bungiu nun, sielu. Mítarantina keisi ageindaguti le agayuahabei garabalirugu; 27 lubaragiñe lira, bei numuti núgubu, fosunéi lun laganbunina, luéi lubeigia neferidiruba lan lárigiñe buga apurichihaadina lan houn amu.

1 Korintuna 10

1 Niduheñu, mabusenruntina lun wabulieiduni luagu éibuga hamá wagüchagu lábugiñe aban dúeri ani hiñugua hamani Barana Funati, 2 ani badiseiwatiña giñe úara luma Moisesi, lidan dúeri luma lidan barana. 3 Hóutiña giñe sun hagía lídangiñe ábanmeme éigini le líchugubei Bungiu houn, siélugiñe; 4 guratiña giñe lídangiñe ábanmeme duna, ladüga lídangiñe ábanmeme dübü hata, le úareinabei hama lidan haweiyasun ani Krístumeme dübü ligía. 5 Lau sun lira, madügün hamuti hiibe-agei lugundan Bungiu, aba lamagundarun Bungiu hama. Ligíati hóunwegunbei lidan fulasu mageirawati. 6 Sun le asuseredubei houn, aban hénpulu woun, lun mayumahan wamá burí katei wuribati, kei meha hadügüni. 7 Ligía máhuduragua humá lubéi houn guáriua kei meha hadüga fiu hádangiñe, keisi tariñaguni Lererun Bungiu: «Aba hañuurun gürigia eiga luma ata; lárigiñe aba hagumeserun adaagua maricharaguni». 8 Moun lumuti wahoruhan kei meha hadüga fiu hádangiñe, aba larufuduni Bungiu luagu wuriba lan le hadügübei lau láfaragun wein-ǘrüwa-milu hádangiñe lidan aban weyu. 9 Moun lumuti giñe wáluahani leben luguraasun Wabureme woun lau luriban wagaburi, kei hadügüni fiu hádangiñe, aba hóunwegun lau lágüragüdüniña houn hewe. 10 Magülülühan huguyame giñe luagu Bungiu kei hadüga fiu hádangiñe, aba lóunahani Bungiu lani ánheli lun láfaraguniña hilagubei. 11 Susereti sun le houn wagüchagu, aba labürüdǘn tidan Lererun Bungiu keisi arufudahani woun, wagía le wínwanbei lidan lagumuhóun dan le. 12 Le lubeiti haritaguabei luagu deregüdagua lan léibugun luma Bungiu, góunigila, ábürühadügüliñein. 13 Masufurirungidün ni aban óuchawaguni le hásiñarun gürigia awanda. Gúnfuliti Bungiu, mígirunbei lun hibihin óuchawaguni le hásiñarun awanda. Lubaragiñe lira, danme liabin óuchawaguni, larufudubei giñe Bungiu hun ida luba lan háfuridun lídangiñe; ítara luba gayara lan hawanduni. 14 Ligía lubeiti, niduheñu hínsiñetiña nun, anuraha humá luéi láhudurawaguniwa houn guáriua. 15 Nadimurehaña hun keisi houn gürigia gunfurandatiña; samina humá hungua anhein buidu lubéi le nariñagubei hun, lumoun mabuidun lan: 16 Dan le watun lídangiñe uniñein le uágubei wíchiga eteingiruni lun Bungiu, ma funagia wafanreinhaña lídangiñe lita Kristu. Dan le weigin tídangiñe fein to wagubachaguboun, ma funagia wafanreinhaña lídangiñe lúgubu Kristu? 17 Ladüga lau sun gibe wamá, ábanmeme fein ani ábanmeme úgubu wagía, lugundun hóutiwa súngubei tídangiñe ábanmeme fein. 18 Ariha humá houn Ísüraelina: Ha éigibaña lídangiñe éigini le burí adagarawagüdüti lun Bungiu luagu latarü, ma funagia hafanreinhaña lídangiñe latarü? 19 Mama nariñaguña luagu winwan hamá guáriua, mariñaguntina giñe luagu wéirigutima lan úi le adagarawagüdübei houn sügǘ lau amu úi. 20 Le nariñagubei, luagu dan lan le hadagaragüdün ha ibidiñehabúbaña lun Bungiu houn guáriua, houn máfianu hadagaragüda, mama lun Bungiu; ani mabusenruntina lun lidan humá aban hama máfianu. 21 Siñati hatun lídangiñe likopun Wabureme Hesukrístu ǘnhame ata lídangiñe hakopun máfianu. Siñati giñe heigin luagu lidabulan Wabureme Hesukrístu ǘnhame eiga luagu hadabulan máfianu. 22 Odi busentün hemeidigüdüni Wabureme? Héretün funagia luéi? 23 Inarüni le ariñawagúbei: Gayaraati nadügüni le nabusenrun, gama lumoun mama sun katei lun buidu lan lanügün. Gayaraati nadügüni le nabusenrun, gama lumoun mama sun katei lun lawanseragüdüniwa lidan katei le lánina sífiri. 24 Moun lumuti wáluahani le buídubei woungua, lunti wáluahani le buídubei houn amu. 25 Hou humá lídangiñe sun úi le alugurahóubei mágidurugu, málügüdahanga huguya, ñein láamuga ñuruguaü tidan hanigi; 26 kei tariñagun Lererun Bungiu: Lugundun lani Wabureme múa lau sun le lídanbei. 27 Anhaün lamisuraha aban gürigia le mafiñenti luagu Kristu lun hidin eiga luma ani aba hudin, hou huméi le ichugúti hun, málügüdahanga ni kata lun ñein lan ñuruguaü hidan. 28 Anhein ariñawagúa hun luagu dagagüdawaali lan éigini ligía houn guáriua, meiga huméi, luéi hadügün damichi lun le ariñagubalin hun, luéi giñe laribadun laritagun. 29 Nadimurehañatia luagu laritagun le aban, mama luagu baritagun. Gayaraati hamuga funa lariñagun gürigia: «Ka san uagu lunti lubéi lafalaruni aban gürigia laritagun amu? 30 Anhein gayara lubéi níchugun eteingiruni lun Bungiu luagu le néigibei, kábagia uagu hadimureha nuagu luéigiñe néigini le uágubei níchiga seremei?» 31 Anhaün lubeiti eiga o ata o hadügün furumiñeguarügü katei, adüga huméi súngubei lun híchugun uéiriguni lun Bungiu. 32 Míchiga humá lébuna éiguaduni lun ni aban; ni houn huríu, ni houn ha mámabaña huríu, ni houn ha lánigu Bungiu. 33 Au, hóuchatina lun nagundaaragüdüniña súngubei lidan sun katei; mámarügüñein nuougua naritagua, haritaguatina giñe hawagu híbiri lun gayaraabei lan hayabin lun hafiñerun luagu Hesukrístu lun hasalbarun.

1 Korintuna 11

1 Áyeiha humana keisi náyeihani Kristu. 2 Niduheñu, gúndaatina hau luagu súnwandan lan haritagun nuagun, luma luagu falá humani arufudahani le níchugubei hun. 3 Guentó, anihein amu arufudahani le nabusenrubei lun gunfuranda humani, luagu Kristu lan lichügüdinabei kada wügüri, wügüri tichügüdina lúmari, ítara kei Bungiu lan lichügüdinabei Kristu. 4 Nibusigarídünati lun ladouragun aban wügüri lau lichügü dan le lafurieidún, o dan lan le ladimurehan Bungiu liyumulugugiñe wügüri ligía, ladüga lau lira, líchuguña minebesei lun le wéirigubei hadan sun gürigia. 5 Nibusigarídünati giñe lun madouragun tan würi lau tichügü dan le tafurieidún, eteingirei Bungiu lidan hadamurin afiñetiña, o dan lan le ladimurehan Bungiu tiyumulugugiñe, ladüga lau lira; kéisigubeirügü hamuga lasarún tídiburi kei wügüri. 6 Anhoun madouragun aban würi lau tichügü, buítimati lun tásaruni sun tídiburi; ani anhein busiganu lubéi tásaruni würi tídiburi, daruguatá lau tichügü. 7 Moun lumuti ladouragun wügüri lau lichügü lidan hadamurin afiñetiña lugundun liyawa Bungiu ligía, ani arufuda lumuti luéirigun Bungiu. Ánhounti würi, arufuda tumuti luéirigun wügüri; 8 lugundun dan le ladügünbalin Bungiu wügüri, mama tídangiñe würi ladügei, würi ladügüboun lídangiñe wügüri. 9 Adüga lumutu Bungiu würi lun wügüri, mama wügüri tun würi. 10 Luagu lubeiti katei le, luma hawagu ánheligu, lunti tadouragun würi lau tichügü lidan hadamurin afiñetiña keisi liseinin tagunfuliruni lagumadihan wügüri. 11 Lau sun lira, lidan wabagari keisi afiñetiña, megei lumutu wügüri würi, megei tumuti giñe würi wügüri. 12 Keisi inarüni lan luagu lídangiñe lan wügüri tadügǘwa würi, ítara liña giñe inarüni lan luagu würi lan íchugubalin wügüri ubouagu; ani sun katei lúmagiñe Bungiu liabin. 13 Ítara liña lubeiti, samina humá hungua anhein buidu lubéi lun tafurieidún würi lun Bungiu lidan adamurini madouragunga lau tichügü. 14 Íbini igaburi le aubei ladügei Bungiu sun katei arufudahati woun luagu nibusigarídüna lan lun miginagu lan lídiburi wügüri. 15 Anhoun würi, aban uéndeni tun lun miginagu lan tídiburi; ligía lichugúnbei ídiburi miginaguti tun lun tadouragun lau tichügü. 16 Anhein anihein lubéi busenti lasigenehan luagu katei le, lunti lasubudiruni luagu ni lan wagía, ni ha híbiri tílana liligilisin Bungiu, masubudiruntiwa amu igaburi luéi lira. 17 Nabürühaña hun guentó luagu aban katei le siñabei nariñagun luagu buidu lan hadügüni, lugundun genege lumuti luagu adüga lan burí hóundaragun wuribati hun lubaragiñe hamuga ladügün buiti. 18 Furumiñeti katei, ariñawagúati nun luagu dan lan le hóundaragun, anihein lan fánreinguaü hidan; ani afiñetina luagu anihein lan inarüni lidan le ariñawagúbei. 19 Háfuga lunti ñein lan fánreinguaü hidan lun lasubudirúniwa kátaña lan afiñetiñabaña ha tímatimaatiña! 20 Lau burí fánreinguaü le, dan le hóundaragun lun heigin luagu lidabulan Wabureme Hesukrístu, siñati heigin lau aban igaburi le íchugubei inebesei lun, 21 lugundun dan le lachülürün oura lun heigin, méigintün nege lidan aban. Lubaragiñe lira, kada aban, aba lóufudahan eigei éigini le lanügübei. Ha siñabei hanügün gíbeti, aba herederun lau halama. Añahein hídangiñe, aba hatun saragu darí lun habacharuadun. 22 Mábantün funagia lun heigin luma lun hatun ñein? Lau igaburi le, barǘ humutiña tílana liligilisin Bungiu kei ni kata, ru humaña ha úabei ni kata hama lidoun busiganu. Kábagia nariñaga hun luagu lira? Lunti san nagundaarun hau? Uá siñati! 23 Lúmagiñe guánarügü Wabureme Hesukrístu neresibirei igaburi le arufudaha naalibei hun. Luagu le lan áriebu le lalugurúnbei Wabureme, aba lanügünu fein lúhaburugu; 24 lásurun líchugun eteingiruni lun Bungiu tuagu, aba lagubachagunu lun lafanreinragunu hadan lánigu, aba lariñagun: «Hou humá; núgubu le, le nederegerubei luagu hufulesein. Adügameme huméi katei le, haritaguagüleme nuagun». 25 Ítara giñe, lárigiñe héiginu fein, aba lanügüni kopu tau diwéin lúhaburugu, aba lariñagun: «Kopu le tau diwéin to, liseinin iseri lidaradun Bungiu huma, le achoururúabei lau nita. Ságüme hátuni, adüga huméi lun haritagun nuagun». 26 Ítara liña lubeiti, darime le lagiribudun Wabureme ubouagun, ságüme heigin fein, gurá huguya diwéin to haritaguagüle luagun Hesusu, harufuduñein luáguti lounwen Hesusu wawagu darime liabin. 27 Furumiñeguarügü le éigitu fein tuguya, guraloun diwéin to lani Wabureme Hesukrístu madünamouga, ladügüña figóu lau líchugun minebesei lun lúgubu luma lita Wabureme. 28 Ítara liña lubeiti, kada aban lunti lasubudiragun lungua lubaragiñe léiginu fein luma látunu diwéin. 29 Lugundun le éigiti ani gurá ligía maritagunga luagu lanichigu lúgubu Wabureme, hou lumuti ani gurá lumuti lasiadirúniwa guánarügü. 30 Ligía añahein lubéi saragu hídangiñe, sánditiña, débilitiña, hilagua híbiri. 31 Ánhawa hamuga asubudiragua woungua buidu lubaragiñe weigin luma Wabureme, mabeichun lumutiwa hamuga Wabureme ítara. 32 Íbini dan le labeichuniwa Wabureme, ladügüñein lira lun wafurendeirun lueime weferidirun úara hama lirahüñü ubóu. 33 Ítara liña lubeiti niduheñu, dan le hóundaragun lun heigin, agurabagua humá hungua. 34 Ha lamatiña, hou hamá hábiñe, mabeichun láamugaña Bungiu luagu luriban ligaburi hóundaragun. Naranserubei le burí líbiri katei danme le nidin arihaün.

1 Korintuna 12

1 Niduheñu, busentina lun hasubudirun libügürü burí ubafu le líchugubei Sífiri Sandu. 2 Subudi humuti buidu luagu dan lan meha le mámagidün lánigu Kristu, adahóuatün meha lun héibugun hárigi guáriuagu ha mariñagadibaña. 3 Ligía nabusenrubei lun hasubudiruni guentó luagu ua lan gayaraati lariñagun: «Íñarawaguati Hesusu!» Anhein lúmagiñe lubéi Sífiri Sandu ladimureha. Ani úati giñe lunti lariñagun: «Hesusu Waburemebei!» Anhein mama lubéi lau lubafu Sífiri Sandu layanuha. 4 Gíbeti luwuyerigu ubafu, gama lumoun ábanmeme Sífiri. 5 Anihein saragu luwuyeri ligaburi eseriwiduni, gama lumoun lun ábanmeme Aburemei. 6 Lidan giñe saragu luwuyeri wayusurei ubafu burí le rúaalibei woun, gama lumoun ábanmeme Bungiu adügübalin sun katei wadan. 7 Arufudaguati Sífiri Sandu lungua wádangiñe lau ubafu le líchugubei woun, lun gayara lan wíderaguniña súngubei. 8 Añahein híbiri, ruti Sífiri Sandu ubafu houn lun gayara lan hadimurehan lau lichú au; añahein úntiña líchiga ubafu lun hadimurehan lau lilulin subudi. 9 Híbiri resibitiña aban afiñeni lúmagiñememe Sífiri Sandu ligia; híbiri resibitiña ubafu lun hareidaguagüdün sánditiña. 10 Añahein resibitiña ubafu lun hadügün milaguru; híbiri lun ladimurehan Bungiu hayumulugugiñe. Houn híbiri, ruti ubafu lun hasubudiruni anhein lúmagiñe lubéi Sífiri Sandu o lúmagiñe lan amu sífiri ladimureha aban gürigia; híbiri ibihatiña ubafu lun hadimurehan dimurei burí terencha. Añahein ibihatiña ubafu lúmagiñe Sífiri Sandu lun hafuranguagüdüni le ariñawagúbei lidan burí dimurei terencha ligía. 11 Gama lumoun sun burí katei le, ábanmeme Sífiri Sandu adügübalin, le afanreinhabalin ámuñegueinarügü ubafu ligía lun kada gürigia keisi labusenrun. 12 Gíbeti umegeguni lidan wágubu, gama lumoun sun umegeguni ligía ábanrügüñein úgubu ladüga. Ítara liña giñe le unbei wagúara lúgubu Kristu. 13 Sun wagía lau ábanmeme Sífiri wabadiseirúa —huríu, mama huríu, idamuni, mama idamuni, —sun wagía, resibi wamuti ábanmeme Sífiri ligía. 14 Mámarügüñein aban umegegu luagu wágubu, gíbeti umegeguni luagu. 15 Anhein hamuga ariñaga ugudi: «Mama au líbiri úgubu lugundun mama nan úhabu», mama luéigiñe lira lun mámabei lan líbiri úgubu; 16 anhein lan hamuga ariñaga arigei: «Mama au líbiri úgubu lugundun mama nan aguu», mama luéigiñe lira lun mámabei lan líbiri úgubu. 17 Lun hamuga aguu lan sun úgubu, ida liña hamugagia waganbun? O lun hamuga arigeirugu lan sun úgubu, ida liña hamugagia wirimichun? 18 Ru laali Bungiu kada lumegegun úgubu le ñein lumuti labusenra. 19 Lun hamuga ábanrügüñein lan umegeni luagu úgubu, móustarunti hamuga úgubu. 20 Lau sun gibe lan lumegegun úgubu, ábanrügüñein úgubu. 21 Siñati lariñagun aguu lun úhabu: «Memegeirun numutibu»; siñati giñe lariñagun ichügü lun ugudi: «Memegeirun numutibu». 22 Lubaragiñe lira, le burí lumegegun úgubu le arihubei kamá débiliti, ligíatima burí mégeiwabei; 23 le burí lumegegun úgubu le wanügübei kei ni kata, ligíatima wadaüraguagüdübei lau saragu góunigi. Le buriti líbiri lumegegun wágubu le maríawasebei, ligíatima wadouragubei lau duari, 24 anhein buriti líbiri lumegegun wágubu le garíawasebei, memegeirunti wóunigiruni ítara. Ítara liña laranseruni Bungiu úgubu lun le lan burí líbiri umegeguni le anügǘbei kei ni kata, ligíatima lan wéirigu, 25 lun anihein lan aban úarani luagu úgubu lidan le luadigimaridun sun umegeguni lidan aban, lau aban góunigi hóuniwagua. 26 Anhein asufurira aban lídangiñe lumegegun úgubu, súfuriti giñe burí le líbiri; anhein giñe ouserúa aban lídangiñe buidu, aba lagundaarun le burí líbiri luma. 27 Ítarameme liña giñe, lúgubu Kristu huguya; ani kada aban hídangiñe, lumegegun úgubu ligía. 28 Rúhali Bungiu nadagimeintiña tidan liligilisin: Furumiñetiña, apostolugu; habiaman, profetagu; háürüwan, arufudahatiña luagu katei luáguti Bungiu; lárigiñe, ha adaagubaña milaguru; lárigiñe, ha areidaguagüdübaña sánditiña, ha ídehabaña, ha adundehabaña, hama ha ibihubaña ubafu lun hadimurehan dimurei burí le terencha. 29 Apostolugu funagia súngubei? Profetagu funagia súngubei? Arufudahatiña súngubei? Odi sun hagía adaaguatiña milaguru? 30 Gabafutiña funagia súngubei lun hareidaguagüdün sánditiña? Adimurehatiña súngubei dimurei burí terencha? Gayara hamuti funagia súngubei lila burí dimurei ligía ariñaga? Uá. 31 Áfaagua humá lubeiti lun hibihini lubuidun-agei burí ubafu. Guentoti, narufuda aban üma buítimati hun.

1 Korintuna 13

1 Ánhana hamuga adimureha sun luwuyeri iñeñein le adimurehóubei ubouagu odi íbini hamuga iñeñein le hadimurehabei ánheligu, ani mínsiñehabutina. Ítara niña hamuga kei aban garanwoun le adaünhati, o kei lan aban dínbaalu le areinchuti. 2 Ánhana hamuga gapurichihadi, subudinéi sun burí lilulin-agei inarüni aramudaguati, ani weiri ligía nafiñen darí hamuga lun gayara lan nadiñurun aban wübü lídangiñe lubara lau afiñeni ligia; ani mínsiñehabutina, ni kata nuguya. 3 Anhein níchiga sun le númabei murusun murusun houn gudemetiña, ani lun hamuga nederegeruni núgubu lun gayara lan napantan luagu, meseriwidunga nuguya lau ínsiñehabuni, málati giñe nun. 4 Le hínsiñehabubei gaguraasunti, areidati, ani magimuganti; mapantanti, manaagun ligía lungua. 5 Manarimeguti, mámarügüñein luougua laritagua; magañidunti, máguyugüdünti wuribani luagu wuribani. 6 Magundaarunti lau marichaü, lagundaarun lau inarüni. 7 Súfuri lumuti le hínsiñehabubei sun katei; afiñe lumuti sun katei; aguraba lumuti sun katei; ani awanda lumuti giñe sun katei. 8 Magumuchagunbei ínsiñeni, ánheinti ubafu lánina ladimurehan Bungiu wayumulugugiñe lagumuchuba, gumuguame ubafu lánina layanuhóuniwa iñeñein terenchati ani gumuguame ubafu lánina subudi. 9 Ladüga masubudintiwa sunsuinagubei ani mama giñe sunsuinagubei lubuidun ladimurehan Bungiu wayumulugugiñe, 10 gama lumoun danme le liabin le dayarübei, ligíame lagumuchagun le mégeigilibei lun dayarübei lan. 11 Dan meha le irahügidina, kei meha irahüñü nadimureha, kei meha irahüñü nasaminara, kei giñe meha irahüñü naritagua; ánheinti dan le wügürihadina, aba nígiruni le hani irahüñü. 12 Le warihibei guentó; warihini kamá hamuga burí katei le burúati larihín tidan aban isubusei. Gama lumoun lachülürüba weyu lun warihin furangu. Guentó, lóuguati wasubudin; gama lumoun wasubudirubei Bungiu sunsuinagubei lídanme weyu ligía keisi lasubudiruníwa Bungiu guentó. 13 Afiñeni, emenigini luma ínsiñeni laduraruba lun sun dan; gama lumoun ínsiñeni, wéiritimabei lídangiñe ǘrüwagubei.

1 Korintuna 14

1 Áfaagua humá lubeiti lun hínsiñehabu humá; houcha humá giñe lun líchugun Bungiu ubafu lídangiñe Sífiri Sandu hun, létima lánina ladimurehan Bungiu hayumulugugiñe gürigia. 2 Le adimurehati dimurei burí terencha, lun Bungiu ladimureha mama houn gürigia, lugundun úati gunfurandati lila dimurei le ladimurehabei. Le lariñagubei, lídangiñe Sífiri lariñagei; ánheinti lanichigu, aramudaguati luéi hasubudin gürigia. 3 Ánheinti le iyumulugugiñébei ladimureha Bungiu, adimurehati lau hererun ha aganbubalin lun lawanseragüdüniña lidan katei lánina Bungiu, lun líchugun dǘgüdaguaü houn luma gurasu. 4 Le adimurehati dimurei terencha, lúnguarügüñein leseriwida; ánheinti le iyumulugugiñébei ladimureha Bungiu, awansegüda lumutu ligilisi. 5 Busentina hamuga lun gabafu humá sun huguya lun hadimurehan dimurei terencha; gama lumoun, busentimatina hamuga lun gayara lan ladimurehan Bungiu hiyumulugugiñe; lugundun buítimati lira sügǘ lau ladimurehóun dimurei terencha, ánheingubeirügü ariñawagúa ka lan lílabei dimurei ligía lun gayara lan hawanserun tílana ligilisi. 6 Ligía lubeiti niduheñu, ánhana ñüdün bisidaün, nadimurehame hun lau dimurei terencha, meseriwínbei lira hun lun ni kata, ánhanagubeirügü íchiga somu arufudúni hun, subudi, ñunsu lúmagiñeti Bungiu, o arufudahani lan. 7 Ru waméi hálagu áfarutiña kei aban hénpulu: Anhein hamuga mámati ámuñegueina tamuri burí ílagu to lánina áfaruni kei burí fidu, árüpa, ida luba yebegia wasubudiruni ka lan háfarubei? 8 Anhein mínwinrun fidu aban ínwinruni furanguti wuriburugu, úabei ni aban aranseruti lun lidin ageindagua. 9 Ligiaméme giñe asuseredubei wama: Ánhawa mariñagun dimurei le gayaraati gunfurandawa lan, ida lubagia lasubudirúniwa ka lan wariñagubei? Wadimurehaña lun garabali! 10 Gíbeti luwuyerigu iñeñein ubouagu, ani sun iñeñein ligía richati houn ha gunfurandabalin; 11 anhein ua lubéi gunfuranda nani iñeñein le aubei ladimurehóua nun, terenchabadina lun gürigia le adimurehabei nun, ani terenchabei giñe gürigia ligía nun. 12 Ligía, kei weiri lubéi habusenrún lun hibihin lídangiñe ubafu le líchugubei Sífiri Sandu houn afiñetiña, áfaagua humá hibihini ubafu le gayaraabei lawanseragüdüniña tílana ligilisi. 13 Gürigia lubeiti le adimurehati dimurei terencha, lunti lamuriahan luma Bungiu lun líchugun ubafu lun lun lafuranguagüdüni le lariñagubei lidan dimurei ligía. 14 Ánhana afurieida lidan dimurei terencha, inarüni luagu nafurieiduña lan lidan nani sífiri; gama lumoun ibidiñeti lila le nariñagubei nun. 15 Káteiti lunbei wadügüni? Lidan adamurini gayaraati wafurieidún lidan dimurei terencha, gama lumoun lunti giñe wafurieidún lidan dimurei le gunfurandawati. Gayaraati weremuhan lidan dimurei terencha, gama lumoun lunti giñe weremuhan lidan dimurei gunfurandawati. 16 Anhein badimurehaña lubéi lidan dimurei terencha lun Bungiu luagu luéirigun, gürigia ǘnabugutiña ha aganbubalibu siñabei húaradun buma, lugundun úati gunfuranda hamani le bariñagubei. 17 Gayaraati aban lan eteingiruni buiti le bíchugubei lun Bungiu lidan dimurei terencha; gama lumoun míderagun lumutiña híbiri gürigia lau lira. 18 Teinki numuti Bungiu luagu gayara lan nadimurehan dimurei terencha sügǘ hau sun huguya; 19 gama lumoun himei numuti nariñagun seingü dimurei le gunfurandawati lidan hóundaragun tílana ligilisi, lun gayara lan hafurendeirun númagiñe, lubaragiñe nariñagun diisi-milu dimurei terencha le úati gunfuranda lani ni aban. 20 Niduheñu, masaminara humá kei irahüñü luagu burí katei le. Ítara humá kei irahüñü lun burí katei le wuribati, ítara huguyame keisi wéinamuhaña lidan ligaburi hasaminarun. 21 Lariñahare tidan liliburun lúrudu: «Nadimurehaba houn lílana fulasu le lidan amu luwuyeri dimurei, luma hayumulugugiñe terencha; ani ni ítara, meberesenbaña nau, liña lariñagun Aburemei Bungiu». 22 Seriwiti lubeiti ladimurehóuniwa ámuñegueinarügü dimurei, séinime houn ha mafiñenbaña, mama houn ha afiñebaña. Ánheinti ladimurehan Bungiu hayumulugugiñe gürigia, seriwiti séinime houn afiñetiña luagu Hesukrístu, mama houn ha mafiñenbaña. 23 Dan lubeiti le óundaragu haña lan sun tílana ligilisi, anhein hadimurehaña lubéi sun huguya dimurei terencha, aba hebelurun mafiñentiña hanwoun, o gürigia lan ha ibidiñegilibei luáguti ubafu le houn, ma hariñaguba luagu lǘlühali lan hau? 24 Gama lumoun anhein ladimurehaña lubéi Bungiu hiyumulugugiñe, aba lebelurun aban le mafiñenti, ladariraguba lungua luagu gafigoun lan danme le laganbuni le hariñagubei. 25 Ítara luba lafurangudun katei aramudaguati le tídanbei lanigi, ábame láhuduragun íchiga inebesei lun Bungiu, ariñaga ligíame luagu anihein lan Bungiu huma le tímatimaati. 26 Niduheñu, anihán lubeiti le lunbei hadügüni lidan hidamurin: Dan le hóundaragun lun háhuduragun lun Bungiu, ñéinbaña hídangiñe lau uremu o arufudahani, o katei le lasubudirágüdün Bungiu hun, o adimurehani lidan dimurei terencha, o lafuranguagüdüniwa adimurehani ligía, sun lira adüga huméi lunmeme hawanserun tílana ligilisi lidan katei le luáguti Bungiu. 27 Dan le ladimurehóun lidan dimurei terencha, biánrügü hamá gürigia adimureha, o ǘrüwa, ani aban abanlá giñe hadimurehan; lunti giñe anihein lan aban lun lafuranguagüdüni le hariñagubei. 28 Anhein ua lubéi ni aban le gayara lumuti afuranguagüda, buítimati lun madimurehóun lan lidan dimurei terencha lidan adamurini; ladimureha kada aban lúmagua luma lun Bungiu. 29 Anhein giñe luáguti lubéi ladimurehan Bungiu hayumulugugiñe gürigia, biánrügü o ǘrüwa hamá gürigia adimureha; ha híbiri lun harihin anhein lúmagiñeti lubéi Bungiu le ariñawagúbei lumoun mama lan lúmagiñeti. 30 Anhein asubudiragüda Bungiu aban katei lun amu gürigia le ñun umuti lun líchuguni lun guririguaü, lunti lámanichun le adimurehabei lun líchugun dan lun, lun ladimurehan. 31 Ítara, sun huguya le iyumulugugiñébei ladimureha Bungiu, gayaraabei hadimurehan aban aban lun hafurendeirun súngubei, ragǘ huguyame gurasu. 32 Ha iyumulugugiñebaña ladimureha Bungiu, lunti hágüdaagun houngua; 33 lugundun Bungiu aban Bungiu lánina darangilaü, mama lánina chagaguaü. Keisi hagaburi híbiri waduheñu lidan wafiñen dan le hadamuridagun, 34 moun lumuti hadimurehan würiña lidan hadamurin afiñetiña lugundun máhawati lun katei le. Lunti gaganbadi hamá keisi lariñaguni lilurudun Bungiu. 35 Anhein busén habéi hasubudirun aban katei, álügüda haméi hámari hábiñe; lugundun mabuidunti lariaahóun lun tadimurehan aban würi lidan hadamurin afiñetiña. 36 Lunti hasubudiruni luagu mama lan huma lagumesera Lererun Bungiu, ani mámarügügidün giñe huguya eresibirei. 37 Le haritaguabei luagu gabafu lan lun ladimurehan Bungiu liyumulugugiñe, o haritagua lan luagu ru lan Sífiri Sandu amu ubafu lun, lunti lasubudiruni luagu aban lan lugumadin Wabureme Hesukrístu katei le nabürühabei hun. 38 Anhein manügün lan ítara, rédeila lidan libidiounigan lau. 39 Ítara liña lubeiti niduheñu, áfaagua humá lun gayara lan ladimurehan Bungiu hiyumulugugiñe, mamahara humá lun ladimurehóun lidan dimurei terencha; 40 adügarügü huméi sun katei lidan lubudubu.

1 Korintuna 15

1 Guentoti niduheñu, busentina lun haritagun luagu uganu le meha apurichiha náalibei hun luagu Hesukrístu le Wasalbaragüle, le giñe ídanbei lederaguagüda hafiñen 2 le giñe uganu le ídangiñebei hasalbara, anhein hafalara le uágubei napurichiha hun, anhein giñe lau lubéi hinarün hafiñera, anhein mítaran lubéi luagu ni kata hafiñera. 3 Furumiñeti katei, arufudaha naali le furendei náalibei luagu Wasalbaragüle hun, luagu hilá lan Kristu luagu wafigoun, keisi tariñaguni Lererun Bungiu luagu lunti lan lasuseredun. 4 Lárigiñe meha lounwen, aba labunún; aba lásaarun lídangiñe óunweni luagu lǘrüwan weyu keisi tariñaguni Lererun Bungiu luagu le lunbei lasuseredun. 5 Ligía larufudagun lungua lun Séfasi; lárigiñe, houn híbiri apostolugu. 6 Aba giñe larufudagun lungua houn sügǘ hau seingü-san afiñetiña ha óundaraguñubaña lidan aban, ani añaheingua saragu hádangiñe, wínwangiña chülǘ lumoun dan le, ha híbiri, hilagua. 7 Lárigiñe, aba larufudagun lungua lun Santiagu; luma houn sun apostolugu. 8 Lárigiñe, aba giñe larufudagun lungua nun, lau sun ítara niña lan kei aban le águrahouti mama lidan lidaani, 9 lugundun au lan ni kátatimabei hadan apostolugu; madünatina ni lun nanügǘn keisi apostolu, lugundun éibaaha numutiña meha tílana liligilisin Bungiu. 10 Gama lumoun ítara nubéi guentó lugundun areidati Bungiu numa, ani meredeti areini ligía masagarunga ni kata buiti nídangiñe; lubaragiñe lira, nadagimeinhaadina sügǘ hau híbiri apostolugu, lau sun mama lan au nadagimeinbei, Bungiu le númabei lau lareini, ligía nadagimeinbei nídangiñe. 11 Meberesentina ka lántima nadagimeinhañabaña, hagía lan o au lan; anihán uganu le wapurichihabei luagu lásaarun Kristu lídangiñe óunweni, ani anihán giñe le uágubei hafiñera. 12 Keisi wapurichihan luagu sará lan Hesukrístu lídangiñe óunweni, ida liñati añahein lubéi hídangiñe ariñagatiña luagu másaarun hamá híbiri hilaaña? 13 Anhein másaarun habéi hilaaña, másaarunti lubéi giñe Kristu lídangiñe óunweni; 14 ani ánheinti másaarun lubéi Kristu lídangiñe óunweni, málati uganu le wapurichihabei luagu asalbaruni, málati giñe afiñeni le huágubei. 15 Lun hamuga ítara liña lan, gefentiña hamuga yéetiña wagía, lugundun ariñagaadiwa lan luagu saragüda lani Bungiu Kristu lídangiñe óunweni; ani iyeeni hamuga, anhein másaarun habéi hilaaña lídangiñe óunweni. 16 Lugundun anhein másaarun habéi hilaaña, ni Kristu, másaarunti giñe lídangiñe óunweni; 17 ani ánheinti hilañugili lubéi Kristu, meseriwínti hafiñen lun ni kata; lídangidün hifigoun. 18 Ani anhein ítara liña lubéi, féridiñu haña giñe ha óunwegubaña lau hafiñen luagu Kristu. 19 Anhein lúntirügü lubéi ibagari le wemenigin luagu Kristu, fugiabu wagía hádangiñe súngubei! 20 Gama lumoun le inarünitibei, sarati Kristu lídangiñe óunweni; ligía furumiñetibei ásaaruti lídangiñe óunweni. 21 Ítara kei lídangiñe lan aban wügüri liabin óunweni ubouagun, ítara giñe, lídangiñe lan aban wügüri liabin hásaarun hilaaña. 22 Ítara kei hóunwegun súngubei ladüga lídangiñe lan Adán hayabin, ítara luba giñe gabagariya hamá súngubei lárigiñe óunweni ladüga lánigu hamá Kristu. 23 Lunti lásaarun kada aban lidan lidaani: Furumiñeti meha ásaaruti, Kristu; lárigiñeme, danme le lagiribudun Kristu ubouagun, ligíame hásaarun lánigu lídangiñe óunweni. 24 Ligíabati liabin lagumuchagüle sun katei, ábame lagünrinchaguni Kristu sun líbiri luwuyeri arúeihani, ubafu, luma erei le ubouagubei; ábame lederegeruni arúeihani lun Bungiu Úguchili. 25 Ladüga larúeihaba Kristu darime líchuguniña láganiñu lábugiñoun lugudi; 26 óunweni, ligíaba lagumuhóun ágani agünrinchawaguti. 27 Ru laali Bungiu sun katei lábugiñoun lubafu Kristu; dan le tariñagun Lererun Bungiu luagu rúa lan sun katei lábugiñoun lubafu, subudiwati luagu ua lan Bungiu lábugiñe lubafu, lugundun Bungiu íchugubalin sun katei labun lubafu Kristu. 28 Dánmeti le rédeihali sun katei lábugiñe lubafu Kristu, ábame lerederun Kristu, le Liráü Bungiu, lábugiñe lubafu Bungiu, le íchugubalin sun katei lun Kristu. Lun Búngiurügüba lan sun katei hadan súngubei. 29 Anhein ua lubéi águyuguni hádangiñe hilaaña, kagia hagañeiruña ha abadiseirúbaña hawagu hilaaña? Anhein máguyugun habéi hilaaña, kagia uagu habadiseira hawagu? 30 Kagia uagu wéibaahoua súnwandan? 31 Sagü weyu yarafa wamá lun wounwen; inarüniti lira niduheñu, keisi ugundani le nasandirubei huagu keisi afiñetiña luagu Wabureme Hesukrístu. 32 Ageindaguatiña wügüriña ha ítarabaña kei animaalugu hanarimetiña ya Éfesu numa, ladüga mínsiñe lan katei le napurichihabei houn; kagia nagañeirubei lau lira? Anhein hamuga inarüni lubéi luagu úabei lan ibagari lárigiñe óunweni, richatiña hamuga ha ariñagubaña: «Hou wamá, gurá wamá, lugundun haruga wóunwegun». 33 Meyeedúa humá. Ariñawagúati: «Féridigüda hamuti hagübüri umadagu lubuidun igaburi». Inarüni lira. 34 Darigua humá hungua, giribu humá lun aban ibagari le suruti, mafigouha humá. Añahein hídangiñe, ibidiñeti Bungiu houn. Nariñaguñein le lun hanügün busiganu. 35 Háfuga ñeinbei ariñaguti: «Ida luba san ligaburi hásaarun hilaaña? Kaba san luwuyeri úgubu hawagu?» 36 Libidiounigan lau álügüdahani lira. Dan le labunún aban ilaü, gasu lañaladun lábugiñe múa furumiñe lubá gayara lan labouchun. 37 Mama nadü le lunbei láhüchün abunúbei, ilaü abunúbei, furumiñeguarügü luwuyeribei. 38 Lárigiñe labunúniwa, hilá ligía, aba líchuguni Bungiu úgubu le labusenrubei luagu ilaü ligia; aba líchuguni úgubu le lunbei kada ilaü. 39 Mama aban labu sun úgubu; amu luwuyeri hágubu gürigia, amu hágubu animaalugu, amu hágubu dunuru, amu hágubu úduraü. 40 Anihein giñe burí katei siéluna keisi weyu, hati, waruguma, kéisigubeirügü anihein lan ubouaguna; gama lumoun amu luenden siéluna amu luenden ubouaguna. 41 Amu laruni weyu luéi laruni hati, amu giñe haruni waruguma; ani hadan guánarügü waruguma, ámuñegueinarügü haruni hawariuagua. 42 Ítara luba giñe lidan hásaarun hilaaña, ámubei hágubu; labunúa aban úgubu le gañaladadibei, lásaarame le mañaladadibei. 43 Labunúa aban úgubu le mabahüdǘnwati, lásaarame aban le wéiriguti. Labunúa aban úgubu le débiliti, lásaarame aban le gabafuti. 44 Labunúa aban úgubu le ídanbei wabagarida ya ubouagu, lásaarame aban úgubu le lunbei ídanba lan wabagarida yágüta sielu. Anhein ibiha wabalin wágubu lánina ubóu, wibihibei giñe wágubu lánina sielu. 45 Ítara liña tariñagun Lererun Bungiu: «Adán le furumiñeti wügüri, aban meha wügüri wínwanti»; ánheinti Kristu, le giñe gíribei lagumuhóun Adán, aban sífiri ligía le íchugubei ibagari. 46 Furumiñe ibiha wamuti ibagari le ubouaguna; lárigiñe, ábame wibihini ibagari le lánina sielu. 47 Le meha furumiñeti wügüri le adügǘbei lau múa, ubouaguna meha; libiaman wügüri le Wabureme Hesukrístu, siéluna. 48 Sun gürigia ubouagu ítara liña hágubu kei lúgubu Adán le adügǘbei lau múa; sun lánigu Kristu, habihuba hágubu kei lúgubu Kristu, le siélunabei. 49 Wágubu guentó, libe lúgubu Adán, le lánina ubóu; gama lumoun lachülürüba weyu lun wibihin amu luwuyeri úgubu libe lúgubu Kristu, le lánina sielu. 50 Le nariñagubei, niduheñu, luagu siñá lan hebelurun gürigia lau hágubu le ubouaguna lidoun larúeihan Bungiu sielu, lugundun katei le góunwedadibei siñati gabara lan lidan fulasu le ñein lubéi ua lan óunweni. 51 Busentina lun hasubudiruni katei le meha aramudaguabei: Mama sun lánigu Kristu lun hóunweguba lan; hasansirawagúba súngubei, 52 lidan murusun oura, lidan aban léfegechun luma lámurudun aguu, danme le laganbúniwa tumalali fidu. Tínwinruba fidu, ábame hásaarun lánigu Kristu ha hilaañabaña lun móunwendügüyaaña lan; ábame hasansirawagún ha móunwengiñabaña lídanmeme oura ligía. 53 Wágubu le wawagubei le gayaraabei lañaladun, lasansiraguba lidoun aban luwuyeri le siñabei lañaladun; wágubu le góunwedadibei, lasansiraguba lidoun le móunwedadibei. 54 Danme le sánsiguaali wágubu le góunwedadibei lidoun le móunwedadibei, ábameti lagunfulirun le bürüwañubei tidan Lererun Bungiu: «Hulula agañeiruni lubafu óunweni. 55 Óunweni, hageigia bubafu lun bagañeirun? Hageigia bímiragüle?» 56 Figóu límiragülebei óunweni; ani lúrudu lubafubei figóu. 57 Teinki waña lun Bungiu luagu lagañeiragüdüniwa lidan sun burí katei le, lau lubafu Wabureme Hesukrístu. 58 Ligía lubeiti niduheñu hínsiñetiña nun, ítarameme humá deregüdagu lidan hafiñen, merederagunga ligía huádigimari súnwandan, gánwoungueinarügü lidan luadigimari Wabureme; lugundun subudi humuti luagu mama lan luagu ni kata hadügei wadagimanu le hadügübei lidan aban luma Wabureme Hesukrístu.

1 Korintuna 16

1 Luagu loundarún seinsu houn waduheñu luéigiñe Hesukrístu ha gudemebaña yágüta Herusalén, adüga huméi kei narufudahani tidan sun ligilisi lóubawagu Galasia: 2 Sagü dimaasu, lunti ladireirun kada aban hídangiñe murusun lídangiñe le lagañeirubei, ábame lareiduni lun danme lan nachülürün, meredeedünme óundaragua seinsu. 3 Dánmeti le nachülürün, nóunahabaña gürigia ha hanúadirubaña uburugu Herusalén, ábame níchugun gárada houn lun hanügüni seinsu le hóundarubei houn waduheñu ha ñéinbaña. 4 Anhein giñe lunti lubéi nidin, hóudiba numa. 5 Lidan nuéiyasun, násügürüba lóubawagugiñe Masedónia lun nerederun fiu weyu ñein, nachülürüba lubeiti uburugu Korintu lárigiñe. 6 Háfuga nerederagun huma fiu dan, o násügürüni lan sun lidaani huya ñein, gayaraabeiti híderagunina lidan nuéiyasun leme ñeinhin lumuti nidin lárigiñe nebeluhan humoun. 7 Mabusenruntina chülüguarügü nan arihaün; busentina nerederagun fiu dan huma, anhein busén Wabureme. 8 Nerederuba ya uburugu Éfesu darí luéyuri Pentekosütesi, 9 lugundun daraali bena nubá lun neseriwidun lun Hesukrístu ya, lau sun añahein lan saragu mínsiñeti houn. 10 Anhein achülüra Timotéu, houcha humá lun gunda lan haganagua; lugundun luadigimariña luagu Wabureme Hesukrístu keisi au. 11 Manüga huméi kei ni kata. Danme le gumú laali lidaani huma, híderagueime lun gayara lan lagiribudun numoun lau aban ugundani tidan lanigi. Nagurabahañein ya Éfesu hau sun híbiri waduheñu luéigiñe Hesukrístu ha lúnbaña hayabin úara luma. 12 Ayumuraguatina yebe lun Apolosu lun lidin hama híbiri waduheñu arihaün; máhati lidin guentó, gama lumoun lídiba danme le gayara lan. 13 Agagudúañumeme humá, deregüdagu lidan hafiñen. Agaburida humá kei wügüriña ha awanserubaña lidan inarüni; here hugíame. 14 Sun katei le hadügübei, adüga huméi lau ínsiñehabuni. 15 Niduheñu, subudi humuti luagu Esütéfanasi lan hama sun tílana luban furumiñebaña lóubawagu Akaya ígirutiña binadu hagaburi lun heresibiruni Kristu; luagu giñe deregeguaaña lan houngua lun heseriwidun houn waduheñu lidan afiñeni. 16 Busentina lubeiti lun giñe híchaagun hungua houn, luma houn sun ha ídehabaña, nadagimein hagía. 17 Gúndaatina lau hayabin Esütéfanasi, Forutunátu, luma Akaiku ñahoun. Ladüga ru hamuti le meha hásiñarubei sun huguya íchiga nun; 18 rúhaña gurasu nun, ani afiñetina luagu hanügüba lan giñe gurasu hámagiñe luagu hadimurehan hun nuagu. Lunti heteingiruni Bungiu hawagu gürigia ítaratiña. 19 Mábuiga haña tílana ligilisi burí to lóubawaguboun Asia hun. Mábuiga haña giñe Akila tuma Pürisika hama sun ha óundaragubaña hábiñe hun, keisi afiñetiña luagu Kristu. 20 Mábuiga haña sun iduheñu ha yáabaña hun, busugua humá hungua lau achuuruni le sánduti. 21 Au Pábulu, nóunahañein mábuigaü le hun le nabürühabei lau núhabu luma niletüran. 22 Le mínsiñehabuti lun Wabureme Hesukrístu, rédeila lábugiñe líñaragun Bungiu. Giribubá furese ubouagun, Wabureme! 23 Binilaün Wabureme Hesukrístu. 24 Óunaha numuti nínsiñehabu lidan Hesukrístu hun, sun huguya. Ítarala.

2 Korintuna 1

1 Au Pábulu, lani Hesukrístu apostolu, lau lugundan Bungiu, au luma Timotéu, nabürühañoun gárada to hun, huguya le tílanabei ligilisi to uburuguboun Korintu, luma houn sun lánigu Bungiu ha lóubawagubaña Akaya. 2 Resibi humá abiniruni luma darangilaü lúmagiñe Wáguchi Bungiu, luma lúmagiñe Wabureme Hesukrístu. 3 Alawahoualá Bungiu, le Lúguchibei Wabureme Hesukrístu! Ligía Wáguchibei le gudemehabubei woun; ani aranseñu liña lun líchugun gurasu woun súnwandan. 4 Ruti giñe dǘgüdaguaü woun lidan sun wasufurirun, lun giñe gayara lan wafurendeirun ida luba lan gayara lan wíchugun dǘgüdaguaü houn amu ha asufurirubaña, lídanmeme luwuyeri igaburi le líchugubei woun. 5 Lugundun ítara kei lueirin wasufurirun luagu liri Kristu, ítara liña giñe weresibirun aban óunwenbu dǘgüdaguaü lúmagiñe. 6 Anhein lubeiti súfuri wabéi, lasuseredunbei ítara, lúnrügü gayara lan heresibirun dǘgüdaguaü luma asalbaruni, anhein giñeti resibi wabéi dǘgüdaguaü, lúnrügü giñe heresibiruba lan dǘgüdaguaü lun gayara lan hawanduni asufuriruni le wásügürübei. 7 Hemenigitiwa luagu hasigiramémeba lan derebuguñu lidan hafiñen, lau sun weiri lan hasufurirun, heresibiruba giñe dǘgüdaguaü lúmagiñe Bungiu. 8 Niduheñu, busentiwa lun hasubudirun luagu saragu lénrengunga le wasufurirubei lóubawagu Asia. Dereti óuchawaguni ligía, darí yebe lun méreediwa lan lun wawanduni láurügü wayara. Haritaguatiwa yebe luagu wóunweguba lan. 9 Sandiguaadiwa yebe woungua kei gürigia ha siádiwaaña lun hounwen. Gama lumoun arufudahati lira woun lun wemenigidun luagu Bungiu le gabafubei lun lásaaragüdüniña hilaaña, mama lun wawougua lan wemenigida. 10 Sefu lumutiwa Bungiu, ani lesefuramémeñadiwa lídangiñe denchaü lánina óunweni; ani ru wamaali wemenigin luagu, luagu lesefuramémebadiwa lan, 11 ánhawa híderagua lau hafurieidun wawagu. Ani ánhaña afurieida saragu gürigia wawagu lun Bungiu, saragubaña íchugutiña eteingiruni lun Bungiu luagu fulesei lániwa lau idewesei le weresibirubei lúmagiñe. 12 Anihein aban katei lébuna wanaagun woungua: Tadimurehan wanigi woun luagu lubuidun ligaburi wabagaridun, haganaguatima, luagu wéibugun lau ǘnabuguni luma furangu le líchugubei Bungiu woun lau lareini mama lau lichú wau. 13 Lidan le wabürühanbei hun tidan wagaradan, úati ni kata aramudaguati ñein le hásiñarun aliiha o gunfuranda, ani agurabatina gunfuranda hubéi lan sunsuinagubei, 14 sun le másubei gunfuranda humani. Lun wagía lan lébuna hanaagun hungua, ítara kei huguyaba lan lébuna wanaagun woungua lídanme weyu le lagiribudagüle Hesukrístu ubouagun. 15 Keisi meha chouru nubalin lira, haritaguatina yebe nidin arihaün furumiñe, lun heresibirun abiniruni lau bisida nanün bián wéiyaasu, 16 haritaguatina yebe nachülaagun arihaün lidan nuéiyasun Masedónioun; dan hamugati le nagiribudun, ábaya hamuga nachülaagun arihaün. Ítara liña hamuga gayara lan híderagunina lun nasigiruni nuéiyasun Hudeoun. 17 Madügün numuti ítara. Lau funagia lóufudagun wadügei katei? Masaminarun numuti funa san kei lubudubu dan le meha nariñagubei hun luagu nadügübei lan katei le? Haritaguatün san luagu ítara niña lan kei lirahüñü ubóu ha ariñagubaña aban katei ani magunfuliruntiña lau hererun? 18 Gefenti Bungiu luagu mariñagun wamá aban katei hun lau bián saminaü, anha luma uá. 19 Ladüga Hesukrístu le Liráü Bungiu lememe wapurichihabei hun, —au, Silübánu, luma Timotéu— mama anha luma uá lariñagubei, súnwandan ladügüni le lariñagubei. 20 Lidan Kristu lagunfulira sun le füramase lubéi Bungiu houn lánigu. Ligía lébubei wariñagun «ítarala» dan lan le walawahani luéirigun Bungiu lidan liri Hesukrístu. 21 Bungiu adügübei lun deregüdagu wamá lidan wafiñen luagu Hesukrístu; ligía anúadirubaliwa lun weseriwidun lun sungua luagu, 22 ru laali lumakün wawagu, rulei Sífiri Sandu tidan wanigi keisi achoururuni luagu weresibirubei lan sun le laransehabei wabá. 23 Ánheinti mídingidina lubéi Korintu arihaün kei yebe naritaguni ladügarügü hugudemen nun; gefenti Bungiu luagu lira. Anhein mama lubéi liña, aransetina lun nóunabun lau nibagari guánarügü. 24 Mama hamugatia wabusenruña wariñagun hun: «Anihánba hafiñera»; ladüga deregüdaguaadün lidan hafiñen; busenrügütiwa wíderagunün lúntima laganwoundun hugundan.

2 Korintuna 2

1 Ligía mídinya nubéi arihaün luéi nírudaguagüdünün. 2 Lugundun kaba san agundaaraguagüdana, anhein mama lubéi huguya, ha hírudaguagüda náañabaña? 3 Ligía nabürühanbei hun ítara, lun danme láamuga nachülürün, mibihin náamuga íruni húmagiñe, huguya le lunbei hagundaaraguagüdünina. Ladüga chouru nani luagu gunda humá giñe dan le gunda nan. 4 Dan meha le nabürühanbarun gárada tuguya hun, wéiriti meha nidiheri huagu darí lun nayahun lidan le nabürühanbarun. Mama meha lun nírudaguagüdünün nabürühoun hun ítara; nabürühanu lun hasubudiruni lueirin nínsiñehabu hun. 5 Le rúhalibei íruni lau luriban lumene, mámarügüñein nun líchiga íruni, ru lumuti giñe hun lidan aban luwuyeri. Nariñagunbei «lidan aban luwuyeri» lun maweirin lan naweiridaguagüdüni hun. 6 Buídurügüti ebechúni le meha híchugubei luagu gürigia ligía lidan hidamurin. 7 Guentó, lunti feruduna humani, ru huguyame gurasu lun luéi ladügün saragu íruni wuribati lun. 8 Ligía nayumuragunbei hun lunya harufuduni hínsiñehabu lun. 9 Abürühaadina meha hun luagu katei le lun giñe nasubudiruni anhein gúnfuli hubéi lau le nubeibei hun. 10 Guentoti, le unti feruduna humá furumiñeguarügü katei, feruduna nubéi giñe; anhein giñe anihein lubéi katei le lunti feruduna nani gürigia ligía luagu, feruduna numuti huéigiñe ligibugiñe Kristu, 11 lun manügün lan Mafia lúgaaru wawagu, ladüga subudi wamani luriban laritagun. 12 Dan meha le nachülürünbei uburugu Turoadü lun napurichihani uganu luáguti Kristu, aba nibihin aban óunwenbu chansi ñein lun nuadigimaridun luagu Wabureme. 13 Gama lumoun úati darangila lan naritagun lugundun madari nani waduhe Titu ñein lun naganbun huagu luma. Ligía nayouragunbei houn waduheñu, aba nidin lóubawagun Masedónia. 14 Ani seremei wamuti Bungiu le anügübaliwa súnwandan lau agañeiruni. Ladüga waweigiñe lasubudiragüdei uganu luáguti Kristu lidan sun fulasu, keisi lirimichúniwa íhemeni buiti. 15 Lugundun ítara waña kei kupali le lágudagubei Kristu lun Bungiu; haganagua ha lúnbaña hasalbarun hama ha eferidirubaña, 16 houn ha meresibirunbalin uganu ligía, ítara liña kei aban íhemeni le gáfarahati; anhein houn ha eresibirubalin, ítara liña kei aban íhemeni le íchuguti ibagari. Kati gabafubei lun lasubudiragüdüni uganu luáguti Kristu? 17 Ladüga mítarantiwa keisi arufudahatiña yéetiña ha asansiragubalin Lererun Bungiu lun harihin kaba lan hagañeira lídangiñe. Lubaragiñe lira, apurichihatiwa lau inarüni, keisi lóunagülegu Bungiu ha lídanbaña aban luma Kristu.

2 Korintuna 3

1 Dan le wariñaguni katei le, genegeti funagia hun luagu wíchuguña lan uéiriguni wóuniwagua? Odi gasu warufudun gárada hámagiñetu amu gürigia hun o gasu wamuriahan gárada to arufudubani lubuidun wagaburi húmagiñe houn amu gürigia, kei hadüga híbiri? 2 Uá, lugundun huguyameme gárada to adimurehaboun luagu lubuidun wawadigimaridun haganagua; aban gárada to bürüwañutu tidan wanigi, to gayaraaboun haliihanu sun gürigia, asubudiragüdei kátawa lan. 3 Furanguti larihíniwa luagu ítara hiña lan keisi aban gárada to labürühan Kristu guánarügü; aban gárada huguya to abürühóuboun lau lani Bungiu le wínwanbei Sífiri, mama lau tinta; ani tidan hanigi ladügei Sífiri wadagimanu ligía, mama luagu dübü. 4 Wariñagunbalin le, ladüga hemenigitiwa luagu Bungiu lídangiñe Wabureme Hesukrístu. 5 Mabafutiwa lun ni kata lau wani woungua; sun le wayaraabei adüga, lúmagiñe Bungiu liabin, 6 lememe íchugubei iyaraü woun kei eseriwidutiña lidan iseri daradu, mama aban daradu le bürüwarügüti, lúmagiñeti Sífiri daradu ligia; lugundun áfarahati lúrudu ánheinti Sífiri ruti ibagari. 7 Lúrudu le, abürühóuati luagu dübü. Dan le leresibirubalin Moisesi lúrudu ligía lúmagiñe Bungiu lun líchuguni houn Ísüraelina, ñeinñein aban óunwenbu larugounga ligibuagu darí lun siñá lan meha haríaguni gürigia hagía ligibuagun, lugundun wéiriti lámiridun ligibu. Ánheinti lau lubéi saragu uéiriguni liabin lúrudu le asiadihabei lun óunweni, 8 wéiritimati luéirigun uganu le lanügübei Sífiri Sandu woun luagu Wasalbaragüle! 9 Anhein weiri lubéi luéirigun meha lúrudu le eseriwidubei lun larufuduni wadurun ligibugiñe Bungiu woun, wéiritimati luéirigun uganu luagu Wasalbaragüle le aricharaguagüdübaliwa ligibugiñe Bungiu! 10 Ni kata luéirigun lúrudu ligibugiñe uéiriguni le guentotibei. 11 Ánheinti wéirigu lubéi meha daradu le lunbei ladurarun murusunrügü dan, wéirigutimati luéirigun daradu le lunbei ladurarun lun sun dan. 12 Ladüga anihein lan emenigini le wawagu, ligía wapurichihanbei lau lufurangun. 13 Madügüntiwa kei meha Moisesi, adouragua lau ligibu tau aban belu lun marihin hamani Ísüraelina agumuchagueina liña lan ámiriduni ligía murusun murusun. 14 Gama lumoun úati gunfuranda hamani ítara dagá lumoun dan le, dan le haliihan tídangiñe binadu daradu, mígirun tumutiña belu tuguya lun gunfuranda hamani lanichigu binadu lidaradun Bungiu houn; ladüga Kristurügüñein lun lagidarunu belu tuguya. 15 Chülǘ lumoun dan le, dan le haliihanu líburu burí to labürühaboun Moisesi, daruguatu aban belu lau hasaminan luéi gunfuranda hamá. 16 Ánheinti dan le leresibiruni aban gürigia Kristu, aba tagidarún belu tuguya luéi. 17 Wabureme Kristu, ligía Sífiri le íchugubei ibagari. Ani le ñein lumuti lani Wabureme Sífiri anihein esefuruni ñein. 18 Ligía sun lubéi wagía, gidawaaru belu luéi wagibu arufudeinei luéirigun Bungiu ítara, kei hamuga tidan aban isubusei; asansiragueina wagíati lun lenegebadiwa lan, ladüga aganwoundeina liña luéirigun Bungiu wadan. Lasuseredunbei ítara ladüga ladügüni Wabureme lau lani Sífiri.

2 Korintuna 4

1 Mábürühala lubeiti warüna, lugundun ru laali Bungiu wadagimanu le labun waríaahan, lau lareini. 2 Lubaragiñe lira ru wamaali wanagan luagun le nibusigarídünabei ladügǘn aramudaguarügü, móuseruntiwa lau iyeeni masansirun waméi lererun Bungiu, lubaragiñe lira lau lufurangun warufudahei inarüni, tugía wagaradanboun lánina arufudúni houn gürigia lidan liñúarü Bungiu. 3 Anhein mafurangun lubéi wererun luáguti ñunsu lánina asalbaruni, hóunrügüñein ha lúnbaña heferidirun mafurangun lan. 4 Keiti le mafiñen habéi, daruguaali lubungiute ubóu le lau harihin luma hasaminan lun marihin hamani lámirihan lileitin Lererun Kristu le wéirigubei, le lenege Bungiu. 5 Ladüga mama wawougua wapurichiha; luagu Hesukrístu wapurichiha, keisi Wabureme; ani ariñaga wamuti luagu weseriwidarügüña lan hun, luagu línsiñehabu Hesusu. 6 Lugundun Búngiumeme le íchugubalin lanpu sielu lun lagidarúniwa luburiga, ligía giñe aduranguagüdübalin lilanpun tidan wanigi, lun gayaraabei lan wasubudiruni luéirigun Bungiu le ámirihabei ligibuagu Hesukrístu. 7 Gama lumoun lídanñein wágubu irisini ligía le ítarabei kei aban sóudieru lauti múa, lun larihíniwa luagu lúmagiñe lan Bungiu liabin óunwenbu ubafu le wawagubei. 8 Ítara, lau sun súfuri wamá sun luwuyeri lénrengunga, madaruti bena wawéi. Anihein dan, weiri lan wadiheri; gama lumoun máhüchürüntiwa. 9 Éibaahouatiwa, gama lumoun mígirun lumutiwa Bungiu houn, huchúatiwa, gama lumoun magünrinchagun hamutiwa. 10 Le ñein lumuti woudin, barǘ wamuti lounwen Kristu wawougua súnwandan, lun giñe larihíniwa libagari wádangiñe. 11 Wagía, sun awanha lan abagarida, yarafañu waña lun wounwen furumiñeguarügü weyu luéigiñe Hesusu, lun gayara lan larihíniwa libagari luagu wágubu le góunwedadibei. 12 Ítara liña lubeiti, lau ladügüni óunweni luadigimari wadan, ladügei ibagari luadigimari hidan. 13 Lariñahare Dawidi tidan Lererun Bungiu: «Afiñetina, ligía nadimurehanbei»; ítara giñeti, afiñetiwa luagu Bungiu laumeme ligaburi afiñeni le meha luágubei Dawidi. Ligía wadimurehanbei luagu. 14 Lugundun subudi wamuti luagu Bungiu lan le ásaaragüdübalin Hesusu lídangiñe óunweni, lásaaragüdübadiwa lan giñe, úara luma Hesusu; ábame lanügüniwa úara huma ligibugiñoun. 15 Luagu hufulesein nasufurirei sun katei lun gayara lan hagibedun ha eresibirubalin lareini Bungiu, saragu hamaamuga giñe íchugutiña seremei lun luéirigun Bungiu. 16 Ligía mábürühan lubéi warüna. Labu sun agumuchagueina liña lan wágubu murusun murusun; iseridagueina waña múnadagiñe wabiti sagü weyu. 17 Le wasufurirubei lidan ibagari le mahürüti ani fureseti lásügürün, gama lumoun uéiriguni le magumuchaditi lanügübei woun; wéiriti ani gíbetimati. 18 Ladüga meteniruntiwa lun katei le arihúabei, luéidigia luagun le marihínwabei; ladüga sun katei le arihúabei gásügürati gama lumoun le marihínwabei ligía adurarubei lun súnwandan.

2 Korintuna 5

1 Ítara liña wágubu kei aban muna to múaruguna kei hamuga aban kianpu to mámatu lun lüti dan, subudi wamuti luagu anhoun lan agünrinchagua kianpu tuguya luagu anuheinharu lan aban aranse laaru Bungiu wabá sielu, mama aban muna to ladügün wügüri; ábanboun muna to luntu tadurarun lun súnwandan. 2 Le linarün aban katei; busentiwa hamuga tadaüraguágüdüniwa wawani lau iseri wágubu le lánina sielu. 3 Laume iseri úgubu ligía wawagu, meredebadiwa kei uani to úati úgubu tau. 4 Sun awanha lan abagarida lau úgubu le wawagubei, daritiwa mégeiti luagu; sandigua wagía woungua lau idiheri. Mama hamuga wabusenruña wóunwegun lun werederun kei uani úouga úgubu tau; le wabusenrubei, lun lasansiragun wágubu le gagumuchadibei furese furese lidoun wágubu le magumuchadibei, móunwenga wagía. 5 Bungiu aranserubaliwa lun gabagari wamá le magumuchaditi, ani ru laali Sífiri Sandu woun keisi achoururuni luagu le lunbei weresibiruni. 6 Hemenigitiwa lubeiti súnwandan, lau sun subudi wamani luagu sun lan awanhagua lan ubouagu abagarida lidan wágubu díseñu waba lan luéi Wabureme. 7 Ya ubouagu, siñati warihini Kristu; gayaraarügüti wafiñerun luagu. 8 Gama lumoun hemenigitiwa lau sun hamuga himei wamani lun wígiruni úgubu le ya ubouagu lun woudin aganawa luma Wabureme Hesukrístu sielu. 9 Ligía wáfaagunbei lun wadügüni lugundan Wabureme súnwandan, ya wagía yebe ubouagu, yágüta wagía yebe sielu. 10 Lugundun sun wagía, wararamuba ligibugiñe Kristu lun laguseragüdüniwa lun leresibiruni kada aban lafayeiruaha, según buiti o wuribati le meha wadügübei dan meha le ubouagugidiwa. 11 Keiti subudi wabalin ka lan linebenwabei Bungiu, áfaaguatiwa lun wafiñeragüdüniña sun gürigia. Subudi laali Bungiu kátawa lan, ani agurabatina lun giñe subudi humani. 12 Mama wadimurehañaya buidu wawougua; wíchuguña aban chansi hun lun hasandiragun hungua gúndaañu wau, lun gayara lan hóunabuniña arufudahatiña haganagua ha apantahabaña luagu lubuidun harufudagun houngua bóugudi habiti, ani tidan hanigi mabuiduntiña. 13 Anhein lǘlühali lubéi wau, luagu lufulesein Bungiu, ánheinti málülün lubéi wau, luagu hufulesein. 14 Gumadi lumutiwa línsiñehabu Kristu, ladüga chouru wamuti hilá lan aban wawagu súngubei, hilaguatiwa lubeiti súngubei. 15 Hilati Kristu wawagu sun wagía, lun sun lan ha gabagaribaña, mámaali láamuga houn guánarügü habagarida, lun habagaridun lun le óunwebei hawagu, sará ligía lídangiñe óunweni. 16 Lúmagiñe lubeiti guentó lun lubaruaguóun, manügün wamaaña gürigia kei hanügüniña lirahüñü ubóu, según harihíniwa. Luagu meha aban dan, barǘ wamuti meha Kristu kei hanügüni lirahüñü ubóu; gama lumoun mítaranhaali guentó. 17 Le lubeiti lídanhalibei aban luma Kristu, ábanhali gürigia iseri; gumuha sun katei le binadubei; labagariduña aban iseri ibagari. 18 Adüga lumuti Bungiu sun katei le. Gáganiguatiwa meha luma Bungiu ladüga wafigoun, aba lóunahani Kristu lun lachibuni wafigoun, gayara láamuga warandarun luma. Ru lumuti wadagimanu ligía woun lun warandaragüdüniña sun gürigia luma. 19 Mabahüdün lumuti Bungiu hafigoun gürigia, ani busenti harandarun sun gürigia luma lídangiñe Hesukrístu. Ru lumuti wadagimanu ligía woun lun warandaragüdüniña sun gürigia luma. 20 Wayabiña lubeiti keisi wügüriña ha lóunahabaña Kristu, kéisigubeirügü hamuga layumuragun Bungiu guánarügü hun wádangiñe. Ayumuraguatiwa lubeiti hun luéigiñe lóubadina Kristu: Arandara humá luma Bungiu. 21 Madügünti Kristu ni aban figóu; gama lumoun ru lumuti Bungiu kei gafigounti wawagu, lun gayaraabei lan weresibiruni liricha Bungiu lídangiñe.

2 Korintuna 6

1 Guentoti, wagía keisi ídehatiña lidan luadigimari Bungiu, ayumuraguatiwa hun, lun meresibirun humani lareini ítaraguarügü. 2 Lariñahare Bungiu tidan Lererun: «Chülüti dan lun narufuduni nareini bun, aba nóunabunibu; chülüti luéyuri esefuruni, aba níderagunibu». Chülühali lidaani Bungiu lun larufuduni lareini; anihán luéyuribei esefuruni. 3 Míchutiwa lébuna lachugeragun ni aban, merede láamuga wawadigimari wuriba, 4 busenrügütiwa warufuduni lidan sun katei luagu eseriwidutiña lan lun Bungiu wagía, lau lueirin waguraasun lun wawanduni asufuriruni, megei, luma lénrengunga. 5 Bei hamaadiwa, daü hamawa; ínchahouatiña gürigia lun héibaahaniwa; héreti wawadigimari lun Bungiu darí lun wasandirun óunwenbu lubucha uagu. Rédeihadiwa marumugunga, áfaga wagía ilamaü. 6 Arufuda wamuti giñe luagu eseriwidutiña lan lun Bungiu wagía lau laruman wabagari, lau lisubudin linarün Bungiu woun, lau waguraasun luma wareini, lau warufuduni lubafu Sífiri Sandu le wádanbei, lau wínsiñehabu le tímatimaati, 7 lau uganu le lánina inarüni, luma lau lubafu Bungiu wadan. Yusu wamutu lárumatena lubuidun ibagari, dandu lun woudin habaroun wáganiñu kei lun wararamuniña dan le hayabin wabaroun. 8 Anihein dan ibihatiwa inebesei, anihein dan anabawagúatiwa. Anihein dan adimurehóuati buidu wawagu, anihein dan adimurehóuati wuribati. Óusera hamutiwa kei yéetiña, lau sun ariñaga wamani inarüni, 9 óusera hamutiwa kei ibidiñewatiña, lau sun subudiwa wamá buidu; óusera hamutiwa kei ha hilamémeeña gama lumoun wínwanñu waña; bei hamutiwa, gama lumoun masiadirúnga lun óunweni; 10 anihein hóuseruniwa kamá hírutiwa, gama lumoun gúndaamemetiwa, anihein kei gudemetiña gama lumoun rísigüdatiwa saragu, anihein kei úati ni kata wama, lau sun gama wamani súngubei. 11 Waduheñu Korintuna, adimurehaadiwa hun furangu, dará wamaaru wanigi hun le gumuti, le lueirin hínsiñe woun. 12 Masansiragunti wínsiñehabu hun, gama lumoun hugía sánsiguaali hínsiñehabu woun. 13 Ayumuraguatina hun kei layumuragun aban úguchili houn lirahüñü lun hínsiñehabu humá woun, keisi wínsiñehabu hun. 14 Móundara humá lidan aban hama gürigia ha mafiñentiña luagu Kristu. Gayaraati funagia gamadagua lan richaguaü luma marichaü? Odi gayaraati gamadagua lan larugounga luma luburiga? 15 Gayaraati funa san ñein lan úarani lidan Kristu luma Mafia? Ida lubagia lúaradun aban afiñeti luagu Kristu luma aban le mafiñenti. 16 Kagia idan túaradagua litenpulun Bungiu hama guáriua? Ani litenpulun Bungiu le wínwanbei wagía, kei lariñagun Bungiu guánarügü: Naganóuba haganagua, éibuga aume haganagua; auba Habungiute, hagíame numutuniña. 17 Furí huma lubeiti haganaguagiñe ha mafiñenbaña; dise humá hawéi, liña Habureme: Maguura humá ni kata wíyeti. Ábame neresibirunün, 18 ábame aban nan úguchili hun, huguyame nirahüñü, liña lariñagun Aburemei Suntigabafu.

2 Korintuna 7

1 Ítara liña lubeiti, niduheñu hínsiñetiña nun, anihán burí füramasei le ladügübei Bungiu woun. Ligía lunti lubéi wachibuni sun luwuyeri iwiyei wawariua, dandu luéi wágubu kei tuéi wawani. Houcha wamá lun sandu wamá ligibugiñe Bungiu, lau lueirin inebesei le wawagubei lun. 2 Ru humá aban ubaraü woun tidan hanigi! Madügüngidiwa damichi lun ni aban, maribadagüdün wagía ni aban, meyeedagun. 3 Mama nariñaguñein le lun níchugun hidurun, lugundun kei buga nariñaguni hun, tídanñadün nanigi; lídanñadiwa aban ínsiñehabuni le mébehati, lidan yebe ibagari o lidan yebe óunweni. 4 Wéiriti nemenigin luma nanaagun nungua huagu; labadinagua sun le nasufurirubei, sanditina dǘgüdaguaü, ani buin niña giñe lau ugundani, huéigiñe. 5 Lúmagiñe meha wachülürün Masedónioun, memeraagúngidiwa; darirügütiwa lénrengunga lidan sun fulasu geyegua wau; geyeguati wuribu wau luma idiheri wadan. 6 Seremei Bungiu, le íchugubei gurasu houn ha maguraasunbaña, aba líchugun gurasu woun lau lachülürün Titu; 7 ani mámarügü lau lachülürün, luagu giñe gurasu le leresibirubei hídangiñe. Ariñagati woun luagu lueirin habusenrun harihiniwa, abahüdagua ligía woun luagu hirun luma hadiheridun wawagu, ábatima nagundaarun lau lira. 8 Lau sun hírugua humá tadüga gárada to nabürühaboun hun, masakürihantina luagu, guentó. Asakürihatina meha furumiñe lau nasubudiruni luagu hírugua humá tadüga gárada tuguya luagu fiu dan. 9 Guentó gúndaatina, mama ladüga hírudagun, ladüga sánsiguagüda lani írudaguni ligía higaburi. Áfaga humuti íruni ligía lidan aban igaburi le aubei lagundaara Bungiu; ítara liña lubeiti madügüntiwa ni murusun damichi hun. 10 Lugundun dan le wíchugun üma lun Bungiu lun layusuruni íruni le wawagubei lun wasakürihan, barǘ lumutiwa lidoun asalbaruni; ani maribanti íruni ligía woun. Ánheinti íruni le líchugubei ubóu barüti óunweni. 11 Ariha humeiti le asuseredubei guentó lídangiñe hawanduni íruni le ñǘbuinbei lúmagiñe Bungiu! Adügati lun harihini katei ligía lidan lubudubu ani aba giñe hanügün patiu náugiñe, gáñigüda lumutün ani hanufudeguagüdalaün. Lárigiñe aba habusenrun harihinina, aba hemeidihan nau ani aba habeichuni le gadurunbei. Lauti sun le hadügübei, arufuda humuti madurun humá lidan kesi le. 12 Dan lubeiti le nabürühanbarun meha gárada tugura hun, mámadigia hamuga ladüga nasaminaruña lan saragu luagu gürigia le adügübalin wuribani, ni luagu le asufurirubei luéigiñe; nabürühanbarun lun gefén humá ligibugiñe Bungiu luagu lueirin hidiheri wawagu. 13 Ligía ragüguaadiwa lubéi woungua. Lanwoun sun gurasu le barǘ wamaalibei huagu, óunwenbu wagundan lau warihini luagu gunda lan Titu; íderagua humaali sun huguya lun leresibirun gurasu. 14 Adimurehatina bugaha buiti huagu lun Titu, ani gúnfuli humuti nererun huagu. Kei inarüni lan sun le ariñaga wamaalibei hun, ítara liña giñe inarüni lan le wariñagubei lun Titu, luagu barügua wamá woungua hau. 15 Ani wéiritimati hínsiñe lun dan le laritagun luagu hadügüni sun huguya le lamuriahabei huma, luma luagu heresibiruni lau aban inebesei. 16 Gúndaatina lau gayara lan nafiñerun sunsuinagubei huagu.

2 Korintuna 8

1 Guentó, niduheñu, busentiwa wabahüdagun hun luagu lareini Bungiu houn tílana sun ligilisi burí to lóubawaguboun Masedónia. 2 Lau sun aban lan óunwenbu óuchawaguni lun hafiñen lénrengunga le hadarirubei, gúndaatiña buidu; ani lau sun gudeme hamá, rúhaña lidan híderawagun ha gudemebaña Herusalén kamá hamuga rísitiña. 3 Gefentina luagu ru hamaali lan sun le hayaraabei lau sun taruman hanigi, ru hagía sügǘ lau le yebe hayaraabei. 4 Ayumuraguatiña saragu woun lun wígiruniña lun híchuguni hafaran lidan híderawaguniwa iduheñu luéigiñe Hesukrístu. 5 Adügatiña sügǘ lau le yebe wagurabubei hadügün; furumiñe, aba hederegeragun houngua le gumuti lun Wabureme Hesukrístu, lárigiñe aba hederegeragun houngua woun, keisi lugundan Bungiu. 6 Wéiriti habusenrun híchugun, darí lun wayumuragun lun Titu le meha agumeserubalin wadagimanu le hidan lun lasigirun óundaraguagüdei idewesei lánina ínsiñeni le haganagua. 7 Huguya ubaraübei lidan sun katei —lidan hafiñen, lidan hisubudin luagu Lererun Bungiu luma hubafu lun harufudahani furangu houn amu, lidan habusenrun heseriwidun lun Kristu, luma lidan ínsiñehabuni woun —lunti lubeiti giñe ubaraü humá lidan ídehani le. 8 Mama nariñaguñein le hun kei aban gumadi; busenrügütina hasubudiruni hayumahan ha híbiri lun hídehaba lan, lun gayaraabei lan giñe harufuduni hínsiñehabu lau híchugun tau sun hanigi kei hagía. 9 Haritagua humá luagu lareini Wabureme Hesukrístu woun: Lau sun risi lan; aba lagudemedun luagu wafulesein, lun gayaraabei lan wayabin lun warisidun lídangiñe lugudemen. 10 Luagu hufulesein nariñagei naritagun hun luagu katei le: Gumesetün buidu lidan irumu le ásügürübei, mámarügü lau hatatirun óundaraguagüda idewesei, adüga humuti giñe tau sun hanigi. 11 Guentó lubeiti, ítarameme humá darí hagumuchuni wadagimanu, laumeme ugundani le meha huágubei lúmagiñe furumiñeti, íchigeina según le húmati. 12 Lugundun anhein íchiga aban gürigia sun le liyaraati según le lúmabei, lau sun lugundan, gúndaati Bungiu lau, ani resibi lumuti le líchugubei gürigia ligia; mamuriahan lumuti Bungiu le úati hama gürigia. 13 Mama lun háfagun mégeiguaü ladüga híderagun amu; le busenwabei, lun ua hamá mégeihabutiña haganagua. 14 Guentó, anihein huma lun hasuturuni le hemegeirubei amu; lídanme amu dan, aniheinbei hama lun hasuturuni le hemegeirubei. Ítara luba ñein lan úarani, 15 kei tariñagun Lererun Bungiu: «Mígiraguntu luma le gíbebei abudun, malouguan tuguya luma le míbebei abudun». 16 Teinki numuti Bungiu luagu líchuguni aritagunimeme le líchugubei nidoun tidoun lanigi Titu lun líderagunün. 17 Gúndaati Titu lunya lidin arihaün kei namuriahani luma; ani afiñetina luagu weiri lan labusenrun lunya larihinün darí lun léibuga lan arihaün lau lugundan. 18 Úara luma Titu, wóunahaña aban iduhei le uágubei buidu lan hadimurehan tílana sun ligilisi, luagu lubuidun luadigimari lun laburuchagun uganu luagu Wasalbaragüle. 19 Ani mámarügü lira, anúadira hamuti giñe tílana burí ligilisi iduhei ligía lun ladügün wéiyaasu wama lun lídehan lidan loundarúniwa idewesei. Wadügüñein wadagimanu le, le lánina ídehani, lun wíchugun uéiriguni lun Bungiu, lun giñe warufuduni luagu busén hamá afiñetiña lun híderaguniña haduheñu. 20 Waranseruñein sun katei lebei lun míchugun wamá lúgaaru lun wachurawagúniwa luéigiñe loundarún idewesei le wadügübei. 21 Wáfaaguña lun wadügüni sun katei lau arumani, mámarügü ligibugiñe Wabureme, hagibugiñe giñe gürigia. 22 Wóunahaña giñe ábanya hádangiñe waduheñu luma Titu luma le aban. Wügüri le, arufuda láalibei lueirin labusenrun leseriwidun lun Kristu woun lidan saragu luwuyeri, guentotima lau óunwenbu afiñeni le luágubei luagu híchuguba lan saragu idewesei lau sun hugundan. 23 Le álügüdahati libügürü Titu, ariñaga humá lun luagu nupaaná lan, luagu luadigimariña lan numa lun weseriwidun hun. Ánhaña álügüdaha habügürü bián iduheñu luéigiñe Hesukrístu ha lúmabaña, hariñagame houn luagu hóunahan lan tílana burí ligilisi, luagu híchuguña lan uéiriguni lun Kristu. 24 Ítara liña lubeiti, resibi humaña lau aban ínsiñeni le tímatimaati lun gayaraabei lan harihini wügüriña hagía luagu inarüni lan lubuidun wererun huagu, ani lun giñe hasubudirun sun híbiri tílana burí ligilisi luagu ínsiñehabuni le huágubei hádangiñe wügüriña hagía.

2 Korintuna 9

1 Luagu loundarúniwa idewesei houn iduheñu lidan afiñeni, memegeirunti lun nabürühan hun, 2 lugundun subudi naali lubuidun hugundan lun hídehan. Súnwandan nariñagun houn lóubawaguna Masedónia lau ugundani luagu aranseñu hiña lan huguya Akayana lun hídehan lúmagiñe lidan irumu le sügühalibei, ani hiibe-agei Masedóniana ragühaña giñe gurasu lau haganbun luagu lueirin háfaagun luagu ídehani le. 3 Ligía lubeiti nóunahañanu iduheñu ha, lun merede nan wuriba lidan nanaagun nungua dan le nayanuhan huagu, lunti lubeiti aranseñu humá; 4 ñǘdündügü hañéin hádangiñe Masedóniana numa, hadariraünme maranserunga. Líchuguña hamuga lira busiganu woun, húntima, lárigiñe ru wamaali lan saragu wafiñen huagu. 5 Ligía naritagunbei namuriahan hama iduheñu ha lun houdin bisidaün nubaragiñe, lun giñe híderagunün óustaragüdei idewesei le füramase hubéi. Ítara, aranseñu luba idewesei le hóundarubei lun harufuduni hareini, mama kei aban katei le lauti arügüreni. 6 Haritagua humá luagu katei le: Le lóuguati lábunagun, lóuguabei giñe lalubahan; le gíbeti lábunagun, gíbebei giñe lalubahan. 7 Lunti líchugun kada aban hídangiñe, keisi lasandiruni tidan lanigi; mama lau magundani ni ladüga lariñawagún hun lun híchugun, lugundun hínsiñehabuti Bungiu lun le íchugubei lau ugundani. 8 Gayaraati líchugun Bungiu sun luwuyeri abiniruni hun, lun ñein lan le habusenrubei huma súnwandan lun habagaridun, ñein ligíame giñe saragu huma lun hídehan lidan sun katei buiti. 9 Tariñahare Lererun Bungiu: Edewehati saragu houn gudemetiña, areidati lun súnwandan. 10 Bungiu, le íchugubalin ilaü lun ábunaguti tuma fein lun leigin, líchuguba giñe hun lun gayaraabei lan hedewehan saragu houn gudemetiña kéisigubeirügü ilaü le abunúbei. Ábame laweiridagüdüni Bungiu murusun fulesei le hadügübei houn, darime lun habihin óunwenbu abiniruni lúmagiñe Bungiu keisi aban óunwenbu alubahani. 11 Ítara luba gama humá sun luwuyerigu irisini ani gayaraabei híchugun lau tubuidun anigi, ani danme le heresibiruni waduheñu idewesei le lunbei hóunahani houn wama, wéiribei heteingiruni Bungiu. 12 Lugundun lau wíchuguni ídemuei le houn waduheñu, mama wíchigarügüñein idewesei le hemegeirun houn, wadügüña giñe lun híchugun saragu eteingiruni lun Bungiu lau lira. 13 Híchuguba uéiriguni lun Bungiu lugundun arufuda lumuti ídehani le houn luagu adüga humani le lubeibei Kristu; híchuguba giñe uéiriguni lun Bungiu luagu íderawaguni le híchugubei houn luma houn súngubei. 14 Ábame hafurieidun huagu lau saragu ínsiñehabuni hun luagu lueirin lareini Bungiu le larufudubei hídangiñe. 15 Teinki waña lun Bungiu, luagu rúhali lan aban óunwenbu idewesei woun le siñá wabéi adarira dimurei le buídurügüti ubuidun lun wadimurehan luagu!

2 Korintuna 10

1 - 2 Ariñawagúati luagu haburi nan dan le huma nan; anhein lan dan le dise nan huéi hanarime nan. Au Pábulu, ayumuraguatina hun lun lidan lanme nidin arihaün, lun mafosurun hubadina lan lun hanarimebadina lan hama ha ariñagubaña luagu wadügüñein lan katei lau wani woungua, ladüga aransetina lun nagagibudagun hama. 3 Inarüni luagu ubouaguna wamá; gama lumoun mageindaguntiwa keisi gürigia ha lánina ubóu le. 4 Mama ubouaguna áruma to auboun wawuribuha, lárumate Bungiu wayusuruboun lun tagünrinchagun iderebugu. 5 Ítara liña lubeiti, lau lubafu Bungiu günringua wamuti sun aritaguni le múaranbei luma linarün Bungiu, luma sun katei le abusenrubei lerederuni lasubudirúniwa Bungiu. Sun giñe hasaminan gürigia ubouagu ru wamuti lábugiñoun lubafu Kristu lun lúaraduba lan lau le lubeibei. 6 Ani lárigiñe híchaagun hungua le gumuti lábugiñoun lugumadin Kristu, aranseñu waña lun wabeichaguniña ha maganbadigiñabaña. 7 Barǘ humuti katei kei larihíniwa bóugudigiñe libiti. Ariñagatina hun luagu anhein lan chóurugua lubéi aban gürigia lungua luagu lánigu lan Kristu, lunti giñe lasubudiruni luagu ítarameme liña lan lánigu wamá giñe Kristu. 8 Lau sun néredun murusun luéi le lubudubu luagu nagumadihan keisi lani Kristu apostolu; úabei nibusigari nan luagu lira, lugundun ru laali Bungiu guánarügü ubafu le nun lun nawanseragüdünün lidan katei lánina Bungiu, mama lun nagünrinchaguni hafiñen. 9 Mabusenruntina lun haritagun luagu náluguña lan nebelaagüdün anufudei hidoun tau nigaradan. 10 Ariñagatiña náganiñu luagu abürühananu gárada keisi aban gürigia gabafuti, ani deregüdati nege nererun hun tidan; dan le huma nan, débilitina nege, ani mínsiñegu lan nege ligaburi nadimurehan. 11 Furumiñeguarügü le ariñagubalin katei le, lunti giñe lasubudiruni luagu ítara lan kei nubéi tau gárada dise huéi, ítara nuba lan giñe danme le huma nan. 12 Míchaaguntiwa woungua hamoun ha adimurehabaña buidu hawougua; mítarantiwa kei hagía. Hagía, adügatiña aban libidiounigan aau lau hamisuraagun houngua lau guánarügü hamisuraagüle luma lau hariñagun buídutima lan aban luéi aban. 13 Wagía, mapantahanbadiwa luagu wawadigimaridun lun Bungiu lidan aban fulasu le ñein lumuti míchugun lan Bungiu üma woun lun weseriwidun lun ñein. Bungiu arufudubalin lébeha fulasu le lunbei wawadigimarini lun, ani ligía ánharubei lun wachülürün humoun uburugun Korintu. 14 Lun hamuga midinñahagidiwa arihaün gayaraati hamuga lariñawagúniwa luagu wánhiñuraguñein lan ébehaü le larufudubei Bungiu woun, gama lumoun wagía anügübalin uganu luáguti Kristu hun furumiñe. 15 Ani mapantahantiwa lau wadagimanu le hadügübei amu, kamá hamuga wadüga. Agurabarügütiwa lun kei lan laganwoundun hafiñen, gayaraabei lan wawadigimaritima haganagua, súnwandan keisi lugundan Bungiu. 16 Lárigiñeme, haritaguatiwa wadiseduntima lun wapurichihani uganu lánina asalbaruni lidan burí fulasu le díseti huéi, le ñein lumuti maganbungiña lan luagu Kristu, luéi wapantahan luagu wadagimanu le hadügübei amu, kamá hamuga wadüga. 17 Le busenti ladimurehan luagu uéiriguni, ladimureha luagu luéirigun Kristu. 18 Lugundun gürigia le buídubei, mama le adimurehabei buidu luougua; le uágubei buidu lan ladimurehan Wabureme Kristu, ligía buídubei.

2 Korintuna 11

1 Busentina hamuga lun hawanduni libidiounigan nau murusun! Awanda huméi, 2 lugundun emeiditina hau lau aban emeidini le lúmagiñeti Kristu, luéi hamuga hígiruni Bungiu, ladüga íchaaha naadün lun ábanrügü úmari, lun narufudunün kei aban würi gañüngiru ani haruma tuguya lun Kristu. 3 Ítara kei teyeedunu hewe Ewa, hanufudetina luéi giñe hígiraguagüdün hungua lun heyeedún lidan haritagun, luéi heseriwidun lau sun hugunfulin lúnrügü Kristu. 4 Ladüga ánhaña ñübuin apurichiha luagu amu Kristu hun luéi le uágubei wapurichiha, o heresibirun lan amu sífiri luéi le resibi humaalibei, o heresibirun lan amu uganu lánina asalbaruni luéi le resibi humaalibei wámagiñe, hánharuña hamuga lun. 5 Afiñetina luagu mǘnabun nan sügǘ hau «apostolugu wéirigutiña» ha hafalarubaña! 6 Háfuga ibidiouguati lau ligaburi nadimurehan, gama lumoun mabidiouniganti lau nisubudin; ani arufuda wamaali le hun súnwandan lidan sun le adüga wamaalibei. 7 Odi wuribati nadüga napurichihani uganu lánina asalbaruni hun maguburahanga au ni kata, ǘnabudaguagüda nungua ítara lun níchugun inebesei hun? 8 Barütina seinsu hámagiñe tílana amu burí ligilisi lau neresibiruni le hafayeirubei nun, lun nayusuruni eseriwida hun. 9 Ani dan le meha anihein lan nemegeirun dan le huma nubéi, meredetina kei ihürügu lun ni aban; iduheñu ha ñǘbuinbaña Masedóniagiñe, hagía íchugubalin le nemegeirubei nun. Ítara liña náfaagun lun mámabadina lan ihürügu hun lidan ni kata, ani ítarameme luba nadüga. 10 Ítara kei chouru nani luagu subudi nani linarün Kristu, ítara liña giñe nasubudiruni luagu magidarúnbei lan lébuna apantahani le nuágubei lóubawagu Akaya. 11 Ka san uagu nadimureha ítara? Ladüga funa san himinsiñen nun? Subuditi lueirin hínsiñe nun lun Bungiu. 12 Nadügamémebei le nadügübei lun míchugun nan lúgaaru houn arufudahatiña hagía ha áluahabaña lun gayaraabei lan hariñagun luagu ítarameme liña lan heseriwidun hun keisi wagía. 13 Mama Kristu óunahabaliña yéetiña hagía haganaguóun lau sun hafamurun kamá lánigu Kristu apostolu hagía. 14 Ani mama katei terenchati le, lugundun arufudaguati Mafia guánarügü lungua kei ánheli le íchugubalin larugounga; 15 ligía giñeti hafamarunbei ha eseriwidubaña lun keisi gürigia ha adügütiña buiti. Gama lumoun lachülürüba weyu lun heresibiruni le hadünabei luagu wuribani le hadügübei. 16 Nariñaguñaya hun: Ualá ni aban aritaguti luagu ladüga lan lülü lan nau nadimurehanbei hun ítara; anhein haritagua hubalin ítara, ígira humana lun nadimurehan hun kei aban lülü tau, lun giñe gayara lan napantahan murusun. 17 Dan le nadimurehan buiti nuougua, madimurehantina kei ligaburi ladimurehan Kristu, nadimurehan kei hadimurehan ibidiouguatiña aau. 18 Keisi hapantahan arufudahatiña haganagua lau burí katei le lánina ubóu le, napantahaba giñe. 19 Kei lanarimebei lichú hau, awanda humutiña lülü tau lau ugundani! 20 Lugundun awanda humutiña ha afosurubalün lun heseriwidun houn, hama giñe ha asagarubalin le húmati, ha anügübalün kei hadamun, ha óuserubalün kei ni kata, ha agayuahabaña higibuagun. 21 Lau sun nibusigari nan lun nariñaguni, wéiriti buga wedebilin lun wadügüni katei lira! Ánheinti gayara lubéi hanaagun houngua, gayaraati giñe nanaagun nungua (nadimurehamemeña keisi aban lülü tau). 22 Harasan Ebüréana hagía? Au sun. Linasiñuna Ísüraeli hagía? Au sun. Ladügawagun Abüraámü hagía? Au sun. 23 Eseriwidutiña lun Kristu hagía? Sügütimatina hau lau sun nadimurehaña lan keisi aban lülü tau dan le nariñaguni. Nadagimeinhaadina sügǘ hau, béiwaadina sügǘ hau, dáüwaadina sügǘ hau, saraguhali wéiyaasu yarafa nan lun nounwen. 24 Séingühali wéiyaasu habeichunina huríu lau darandi-nefu beiti. 25 Ǘrüwa wéiyaasu híchaagun Rómana wewe nuagu; aban wéiyaasu hachamuragun huríu dübü nuagu. Ǘrüwa wéiyaasu tabuluchun ugunei to ídanboun nadüga wéiyaasu nau; aban wéiyaasu sügütina aban áriebu luma aban weyu anagü baranaha lárigiñe tabuluchun ugunei nau. 26 Aweiyasuhaadina saragu luagu luadigimari Wabureme, ani luagu burí wéiyaasu ligía dariguaadina nungua lidan denchaü dúnarugu, hadan híwerutiña, hadan nupaisanun, luma hadan terencha. Dariguaadina nungua lidan denchaü uburugu, áraabu, luma baranaha, luma lidan denchaü hadan gürigia ariñagutiña luagu iduheñu hamá luéigiñe Hesukrístu, le hayeeni. 27 Dereti nuadigimaridun lau saragu lénrengunga; rédeihadina marumugunga saragu wéiyaasu; súfurihadina ilamaü luma mágürabu; ayunaraadina saragu; súfurihadina lidiliga luma tilouguan daüguaü. 28 Bóugudin luéi burí katei le luma burí amu katei, sagü weyu nasandiruni lihürü nidiheri hawagu tílana sun ligilisi. 29 Anhein débili lubéi aban gürigia, sanditina kamá hamuga au débilibei. Anhein ábürüha aban gürigia lidoun figóu, wéiriti nigarigu luagu. 30 Anhein lunti lubéi napantahan, napantahaba lau burí katei le, le arufudubalin nidebilin. 31 Bungiu, le Lubungiute ani Lúguchi Wabureme Hesukrístu, le unbei lunti lan lichugúniwa uéiriguni lun sun dan, subudi lumuti luagu inarüni lan nariñagubei. 32 Dan meha le uburugu nubéi Damasüku, aba líchugun gumadimati le eseriwidubei lun urúei Aretasi óunigirutiña luagu burí lubenari fulasu ligía lun hanügünina adaüra, 33 gama lumoun aba nararirawagüdün lidan aban faniñe lídangiñe aban lufunederan lubarieirun uburugu; ítara liña nesefurun háhaburugugiñe náganiñu.

2 Korintuna 12

1 Magañeirunti gürigia ni kata lau ladimurehan buidu luougua. Lau sun lira, nabahüdagua hun guentó luagu burí katei le meha larufudubei Hesusu nun. 2 Katorusu irumu guentó luéigiñe nanügǘniwa lidoun lǘrüwan sielu, au le afiñebei luagu Kristu. Ibidiñeti nun anhein lau sun lubéi núgubu nidin, lumoun mama lan lau; Bungiu asubudirubalin. 3 Subudi numuti luagu barüwa nan lidoun lǘrüwan sielu, ibidiñeti nun anhein lau sun lubéi núgubu o mama lan lau sun núgubu, Búngiurügüñein asubudirei. 4 Ñein sielu, lememe gíribei paraísu; arufudati Bungiu katei nun le burí uágubei siñá lan nadimurehan ni ka un ladüga aramudaguati burí katei ligía luéi hasubudin gürigia. 5 Gayaraati hamuga napantahan luagu narihini burí katei lira; gama lumoun siñati napantahan nuougua, nadimurehanrügü luagu lueirin mabafu nan númawagua. 6 Lau sun ánhana lan hamuga busén nadimurehan buidu nuougua, mama hamuga libidiounigan au lira, lugundun inarüni lan hamuga le nariñagubei. Gama lumoun madügün nubéi, lun ua lan ni aban anügütina weiri sügǘ lau larihinina o sügǘ lan lau le laganbubei nariñagun. 7 Buíduburiti bugaha katei le burí larufudubei Bungiu nun sielu darí hamuga lun gayara lan napantahan luagu. Gama lumoun lun mítaran lan, aba líchugun aban sandi nuagu kamá hamuga aban hiiyu charuñu nuagu; liabin kei aban lóunagüle Mafia lun lasufuriragüdünina. 8 Ǘrüwaali wéiyaasu namuriahan luma Nabureme Kristu lun lagidaruni sandi ligía nuéi; 9 lariñaga Nabureme nun: «Anahein buma lau nínsiñehabu, ani buídurügüti lira lun bawanduni sun asufuriruni; buítimati larihín nubafu buagu dan le débili ban». Gúndaatina lubeiti lau nidebilin, lun larufuduni Kristu lubafu nuagu. 10 Ligía nagundaarúnbei lau débili, anabúni, megei, éibaahouni, luma burí lénrengunga le nasufurirubei luagu neseriwidun lun Kristu, lugundun dántima le débili nan, ábatima néredun. 11 Óuseraadina kei aban ibidiougua tau lau nadimurehan buiti nuougua, ani huguya adügagüdübalin nun, lugundun huguya yebe lunbei hadimurehan buidu nuagu. Mǘnabuntina sügǘ hau «apostolugu wéirigutiña» ha hafalarubaña, lau sun ni kata nan. 12 Lidan wadagimanu le nadügübei lau saragu gurasu haganagua, arufudúati lau seini luma milaguru wéiriti le nadügübei luagu aban lan apostolu tímatimaati au. 13 Móuserun numutün ǘnabu hawéi tílana tíbiri ligilisi, ánheingubeirügü lau lubéi merede nan kei aban ihürügu hun. Feruduna humana luagu lira! 14 Guentó aransedina lun nidin bisidaün lǘrüwan wéiyaasu, ani mámabadina aban ihürügu hun. Mama náluguñein le húmabei, huguya nálugubei. Ítara hiña nun keisi isaanigu, ani agübürigu lúnbaña hóundarun seinsu habá hasaanigu, mama isaanigu habá agübürigu. 15 Newesirubei le númabei lau ugundani huagu, ani íbini nuguya guánarügü newesiraguba nungua luagu hufulesein; lau sun genege lani luagu lídantima lan le hínsiñe humá nun, mínsiñetimatina hun. 16 Subudi humuti luagu merede nan kei aban ihürügu hun, lau sun lira añahein ariñagutiña luagu ábürügüda nanün tidoun sádara lau ibibuni. 17 Yeeda numutün funagia lau aban hádangiñe gürigia ha nóunahabaña hun? 18 Amuriahatina luma Titu lun lidin bisidaün, óunaha au aban iduhei luma. Yeegua lumutün funagia Titu? Ma aban lau wóuserun wagía biángubei, ani ábanmeme Sífiri Sandu abugurubaliwa? 19 Háfuga haritaguatün luagu wamuriahaña lan ferudun huma; gama lumoun mama liña. Lubaragiñe lira, wadimurehaña ligibugiñe Bungiu keisi lánigu Kristu. Sun le ariñaga wamaalibei niduheñu hínsiñetiña nun, wariñaguñein lúnrügü hawanserun lidan héibugun luma Bungiu. 20 Nidiheritina luéi dan lanme nidin arihaün, háfuga madarirun nubadün agaburida keisi nabusenrun hamuga nadarirunün, ábame magundanbadün lan lau ebechúni le lunbei níchuguni huagu. Nidiheritina luéi nadarirunün ageindagua, lau gimugaü, igañi, gáganiguaü, marasualugu, achuraguni, anabahani luma chagaguaü, lau háfaagun lun hawanserun lau hǘnabudagüdüniña hiduheñu luéigiñe Hesukrístu; lau marasualugu, adimureha hawagu hiduheñu, lau pantaü, luma lidan chagaguaü. 21 Nidiheritina luéi lidan lanme nídinya bisidaün, lanügagüdünina Nubungiute busiganu hau, luéi giñe nayahun hawagu saragu hídangiñe ha afigouhaañabaña lúmagiñe binarü ani mígirun hamagili iwiyei, agamariduni mamarieidunga, luma burí amu luwuyeri wuribani le unbei deregeguaaña lan houngua.

2 Korintuna 13

1 Anihánme lǘrüwan wéiyaasu nidin bisidaün. Sun kesi wakutihabei anhein añahein lubéi biama o ǘrüwa gefentiña luagu. 2 Luagu meha libiaman nuéiyasun humoun, wéridi numutiña meha ha adaagubaña wuribani lun hasansiraguni hagaburi. Lau sun dise nan huéi guentó, nariñaguñaya houn sun ha asigirubaña adaagua wuribani, luagu danme lan nidin bisidaün luagu lǘrüwan wéiyaasu, magudemehabubadina lan, 3 busenhadün lubeigia narufuduni hun luagu adimureha lan Kristu nídangiñe. Ani medebilinti Kristu lidan ligaburi lóuserunün; arufudarügü lumuti lueirin lubafu haganagua. 4 Inarüni luagu hilá lan luagu gurúa keisi débiliti, gama lumoun aba labagaridun lau lubafu Bungiu. Ítarameme giñe gafanran wamá lidan lidebilin, gama lumoun luagu lubafu Bungiu, wawinwanduba luma Kristu lun weseriwidun hun. 5 Aríagua humá hungua anhein derebuguñu hiña lubéi lidan hafiñen; hóuchagua humá hungua. Ibidiñeti san hun luagu anihein lan Kristu hidan? Ánheingubeirügü wuriba lidin hun lidan hóuchagun hungua. 6 Agurabatina hasubudiruni luagu buidu lan lidin woun lídanbei wóuchagun woungua. 7 Ani ayumuraguatiwa lun Bungiu lun madügün humá ni kata wuribati, mama lun warufuduni luagu buidu lan lidin woun lídanbei wóuchagun woungua, busenrügütiwa lun hadügübei lan le buídubei lau sun hamuga werederun kei hamuga wuribati lidin woun lídanbei wóuchagun woungua. 8 Ladüga siñati wadügün ni kata múaranti luma inarüni, luéidigia luagu lufulesein inarüni. 9 Gúndaatiwa dan le débili wamá anhein here hubéi; ani wafurieidamémeba lun hiabin lun habuidurun sunsuinagubei. 10 Nabürühañoun gárada to hun lubaragiñe nidin arihaün, lun lidan lanme nidin humoun lun mederebei lan nóuserunün según ubafu le líchugubei Bungiu nun lun níderagunün mama lun nagünrinchagunün. 11 Guentoti, niduheñu, gunda humá. Áluga humá lun habuidurun sunsuinagubei lidan higaburi, ragǘ huma dǘgüdaguaü, abagarida humá lidan úarani luma darangilaü. Ítara luba húmabei lan Bungiu lau lidarangilaü luma línsiñehabu. 12 Busugua humá hungua lidan liri Wabureme lau aban chuti le sánduti. 13 Mábuiga haña sun waduheñu lidan afiñeni hun. 14 Resibi huméi labiniragüle Hesusu, luma línsiñehabu Bungiu, ani humalá Sífiri Sandu. Ítarala.

Galasiana 1

1 Au Pábulu, apostolu le mama hanúadirun wügüriña, Kristu guánarügü luma Bungiu Úguchili le ásaaragüdübalin hádangiñe hilaaña anúadirubalina. 2 Au hama sun waduheñu luéigiñe Hesukrístu ha númabaña ya, wabürühañoun gárada to hun, huguya le tílana sun ligilisi to Galasiaboun. 3 Ibiha humá areini luma darangilaü lúmagiñe Wáguchi Bungiu luma lúmagiñe Wabureme Hesukrístu. 4 Ru lumuti Hesusu libagari wawagu lun lachibuni wafigoun, gayara láamuga wasalbarun lídangiñe lubafu wuribani le lánina ubóu le, keisi labusenruni Wáguchi Bungiu. 5 Uéiriguni lun Bungiu lun sun dan! Ítarala. 6 Wéiritu nanigi lau lufuresen hígiruni Bungiu le agúarubei hun luagu lareini Kristu, lun hásügürün lidoun amu uganu luáguti asalbaruni; 7 mama luagu anihein lan amu uganu luáguti asalbaruni, le suserebei, añahein lan fiu wügüriña ádahatiña bulíeiguaü haganaguóun, ani busén hagía hasansiruni uganu luáguti Kristu. 8 Gama lumoun íbini anhein ñüdün aban wádangiñe o aban lan ánheli siélugiñeti apurichiha aban uganu luáguti asalbaruni amu luéi le apurichiha wamaalibei, íñarawaguala! 9 Kei meha wariñaguni, ariñagaya numuti guentó: Le apurichihati amu uganu luáguti asalbaruni hun, luéi le resibi humaalibei, rédeila lábugiñe íñarawaguni! 10 Dan le nariñaguni le, mama náluguña nerederun buidu hagibugiñe gürigia, busentina nerederun buidu ligibugiñe Bungiu. Busentina funagia nerederun buidu hagibugiñe gürigia? Lun hamuga ligía lan nabusenrubei, mámaadina hamuga aban eseriwiduti lun Kristu. 11 Busentina hasubudiruni, niduheñu, luagu uganu lan luáguti asalbaruni le uágubei napurichiha, mama lan hádangiñe gürigia liabin; 12 mama lúmagiñe ni aban gürigia nibihei; Hesukrístu guánarügü asubudiragüdübalin nun. 13 Aganba humaali ida liña lan meha nigaburi dan meha le gúnfuligidina luma hafiñen huríu; subudi humaali ida liña lan meha lanarime néibaahaniña tílana liligilisin Bungiu, áfaagua au lun nagumuchaguagüdüniña. 14 Lidan ligaburi hagunfulirun huríu luma Bungiu, sügügua numutiña meha saragu hádangiñe nupaisanun ha madiseguati hágurahoun numa, ladüga deregüdatimatina meha lidan nagunfulirun lau hagaburi nagüchagu. 15 Gama lumoun anúadira láadina meha Bungiu lubaragiñe nágurahoun lun neseriwidun lun; aba lagúarun nun luagu lueirin lareini. Danbei labusenrun, 16 aba lasubudiragüdüni Liráü nun, lun napurichihani uganu lánina asalbaruni houn ha mámabaña huríu. Ani málügüdahantina ni ka uma; 17 midin au Herusalén arihaña ha apostolubaña nubaragiñe; lubaragiñe lira, aba nidin furese lóubawagun Arawia. Lárigiñe, ábaya nagiribudun uburugun Damasüku. 18 Darí ǘrüwa irumu lárigiñe, ligía nidin Herusalén; ligíati nasubudiruni Féduru, aba nerederagun keinsi weyu luma. 19 Marihintina amu hádangiñe apostolugu luéidigia Santiagu, le lamulen Wabureme Hesusu. 20 Ninarün hau ligibugiñe Bungiu luagu inarüni lan le nabürühabei hun. 21 Lárigiñe lira, aba nidin lóubawagun Siria luma Silisia. 22 Marihin hamagidina meha waduheñu luéigiñe Kristu ha tídanbaña liligilisin Kristu to lóubawaguboun Hudéa lidan dan ligia; 23 aganbarügütiña lariñawagún: «Wügüri le meha éibaahabaliwa, lapurichihañein uganu lánina afiñeni le meha labusenrubei lagumuchaguagüdün». 24 Aba híchugun uéiriguni lun Bungiu nuagu.

Galasiana 2

1 Katorusu irumu lárigiñe, ábaya nidin Herusalén úara luma Berünawé; barǘ numuti giñe Titu númagua. 2 Nídinbei ñein ladüga arufuda laali lan Bungiu nun luagu lunti lan nidin. Aba nadamuridagun ñein hámarügü ábutigu afiñetiña, aba nabahüdaguni houn ida liña lan napurichihan houn ha mámabaña huríu, luéi lerederun náfaagun kei ni kata. 3 Ani ni Titu, le nóubabei, mafosurun hamuti lun leresibirun seini luagu lúgubu, lau sun mama lan huríu. 4 Añahein íbirigu ha mama tímatimaatiña ebelurutiña waganaguóun aramudaguarügü; lun haríaahani ligaburi líbüre wamá lidan Hesukrístu, busentiña yebe lunya hadügün lun idamuni wamá lun lúrudu. 5 Gama lumoun mígiraguagüdüntiwa woungua houn ladüga busén wamá lun humaméme lan inarüni le lánina uganu luáguti asalbaruni. 6 Ha asubudirúabaña keisi ábutigu, lau sun meberesen nan lau kátañanu lan ladüga masuesihanti Bungiu gürigia—míchuguntiña ábutigu hagía ni aban iseri luwuyeri arufudahani nun. 7 Lubaragiñe lira, subudirügü hamuti luagu Bungiu lan íchugubalin wadagimanu le lánina lapurichihóun uganu luáguti asalbaruni houn ha mámabaña huríu nun, ítara kei buga líchuguni wadagimanu lun Féduru lun lapurichihani uganumeme ligía houn huríu. 8 Ariha hamaali luagu Búngiumeme lan le nadagimeinbei lídangiñe Féduru keisi apostolu hadan huríu, ligiaméme lan giñe nadagimeinbei nídangiñe keisi apostolu hadan ha mámabaña huríu. 9 Keisi subudi lani Santiagu, Féduru luma Huan, ha anügǘbaña kei wéirigutimatiña, luagu Bungiu lan fuleseibalina lun líchuguni ubafu le nun, aba híchuguni háhabu woun, au luma Berünawé, keisi hánigu lidan luadigimari Kristu, luagu giñe gunda hamá lun woudin nadagimein hageira ha mámabaña huríu, sun añaha lan nadagimein hadan huríu. 10 Amuriaharügütiña wama lun waritagun hawagun gudemetiña; anihánti katei le nóuchubei nadügün lau saragu góunigi. 11 Dan le lídinbei Féduru uburugu Antiokía, aba nadeinhan lun ligibuagun, lugundun mabuidun lan le ladügübei. 12 Furumiñe meha, houti meha hama afiñetiña ha mámabaña huríu. Ánheinti lárigiñe hachülürün gürigia lóunahan Santiagu, aba lagumeserun Féduru adiseda hawéi ha mámabaña huríu, aba méiginhali lan hama ladüga lanufude luéi le gayaraabei hariñagun huríu. 13 Hati híbiri huríu ha afiñebaña luagu Kristu, aba húaradun luma Féduru lau biangua lan ligibu; aba giñe lúaradun Berünawé hama lidan katei ligía. 14 Dan le narihinbei luagu méibugun hamá úara luma inarüni le larufudahabei uganu luáguti asalbaruni, aba nariñagun lun Féduru ligibugiñe sun adamurini: «Buguya le huríu, bawinwanduña kei ha mámabaña huríu. Ida liñati babusenrubei bafosuruniña ha mámabaña huríu lun habagaridun kei huríu?» 15 Aba nasigirun ariñaga houn: —Huríu wagía lúmagiñe wágurahoun; mama wagía gafigountiña kei ha mámabaña huríu, ha águrahoubaña bóugudi luéi lúrudu. 16 Lau sun lira, subudi wamuti luagu úabei lan ni aban aricharaguti luagu ladügüni le lubeibei lúrudu; láurügübei lafiñerun luagu Hesukrístu laricharagua. Ligía giñe lébubei wafiñerun luagu Hesukrístu, lun gayaraabei lan waricharagun lídangiñe afiñeni le, mama lídangiñe wadügüni le lubeibei lúrudu; lugundun úabei ni aban aricharaguti luágurügü ladügüni le lubeibei lúrudu. 17 Ítara liña lubeiti, anhein wáluahaña lubéi werederun richagu ligibugiñe Bungiu lídangiñerügü Hesukrístu, aba warihin luagu gafigounmeme wamá. Afigougüda lumutiwa lubéi Kristu? Uá mítaranti! 18 Ladüga ánhana agünrinchagua aban katei, ñéingiñe naranseraguei; au guánarügü gadurunbei. 19 Au, luéigiñe lilurudun Moisesi, hilaadina lun lúrudu; lun gayara lan nabagaridun lun Bungiu. Dáwaguaadina luma Kristu luagu gurúa. 20 Mámaadina lubeiti aumeme abagarida; Krístuhali abagarida nidan. Ibagari le nabagaridubei lidan núgubu, nabagariduñein lau sun nafiñen luagu Liráü Bungiu le hínsiñehabubei nun, aba lederegeragun lungua lun lounwen nuagu. 21 Mabusenruntina lubeiti namaharun lun lareini Bungiu, lugundun lun hamuga gayara lan laricharagun gürigia lau lagunfulirun luma lúrudu ligía, úati hamuga hu lan lounwen Kristu.

Galasiana 3

1 Galasiana ibidiougua tau! Ka san abiñaragubadün? Lidan meha wapurichihan hun, arufuda wamuti lanichigu lounwen Kristu luagu luguruan hun, furangu. 2 Ariñaga huméi katei le nun: Luéigiñe san hagunfulirun luma lúrudu heresibirei Sífiri Sandu odi luéigiñe hafiñerun luagu le haganbubei luagu Kristu? 3 Ida liña san ítara lubéi humaganbadin? Gumesetün éibuga lau lubafu Sífiri Sandu, guentó busentün héibugun lau hubafu hungua. 4 Marufudahangili san sun le hasufurirubei hun? Arufudahaali láamuga hun! 5 Dan le líchuguni Bungiu lani Sífiri hun, adüga ligía milaguru haganagua, ka san uagu ladügei? Mama luagu gúnfuli humani lúrudu ladügei, ladügünbalin lugundun afiñe humá luagu uganu le aganba humaalibei. 6 Haritagua humá luagun Abüraámü: Afiñeti lun Bungiu, aba labahüdǘn keisi aban wügüri richaguati. 7 Ligía lubeiti huguya, lunti hasubudiruni luagu ha lan afiñebaña, hagía lan ladügawagunbaña Abüraámü ha tímatimaatiña. 8 Kei subudi lani Bungiu lubaramegiua luagu ñéinbaña lan hádangiñe ha mámabaña huríu aricharagutiña lau hafiñerun luagu Hesukrístu, aba lariñaguni uganu buiti lun Abüraámü lubaramegiua, keisi bürüwañu lan tidan liliburun: «Habinirúaba sun néchani ubouagu bídangiñe». 9 Ítara liña lubeiti, ha afiñebaña, biniwatiña úara luma Abüraámü le afiñerubei luagu Bungiu. 10 Ha afiñerubaña luagu hasalbaruba lan lau hagunfuliruni lúrudu, bulíeiguatiña; lábugiñeñanu líñaragun Bungiu, lugundun tariñahare Lererun Bungiu: «Íñarawaguatiña sun ha magunfuliruntiña lau lúrudu sunsuinagubei». 11 Furanguti lubeiti luagu ua lan ni aban aricharaguti luagu lagunfuliruni lúrudu, lugundun tariñahare Lererun Bungiu: «Ha richaguabaña luagu hafiñen, habagariduba». 12 Anhein lúrudu mama luagu afiñeni lañuura, ladüga lariñahare: «Le agunfuliruti sun lúrudu le, labagariduba». 13 Sefu lumutiwa Kristu luéi líñaragun lúrudu aba lanügüni íñarawaguni luouguoun weweñegua lidan le lóunwenbei luagu gurúa, lugundun tariñahare Lererun Bungiu: «Íñarawaguati sun le ádarawaguti luagu gurúa». 14 Lasuseredunbei lira, lun gayara lan giñe heresibiruni ha mámabaña huríu abiniruni le füramase lubéi Bungiu lun Abüraámü, lídangiñe Hesukrístu, luma lun lau lan wafiñen weresibirei Sífiri Sandu le füramase láalibei Bungiu. 15 Niduheñu, níchiga aban hénpulu hun lídangiñeti habagari gürigia: Dan le ladügün wügüri aban daradu, aba laseiniruni, úati ni aban lun gayara lan lagululuduni ni lun líchugun ni kata lanwoun. 16 Ítara liña giñe, adügati bugaha Bungiu aban füramasei lun Abüraámü luma lun ladügawagun. Mariñaguntu Lererun Bungiu «houn badügawagun», kamá hamuga hawaguti saragu gürigia; tariñahare «lun badügawagun». (Mini lan lira, «ábanrügü gürigia»), le Kristu. 17 Anihán le nariñagubei: Adügati Bungiu aban daradu luma Abüraámü, aba lachoururuni, gama lumoun gádürü-san-darandi irumu lárigiñe aba líchuguni lilurudun lun Moisesi lun lafuranguagüdüni houn gürigia. Ligía daradu le meha ladügübei Bungiu luma Abüraámü siñati lagululudúniwa lau aban lúrudu le ñǘbuinbei gádürü-san-darandi irumu lárigiñe, lun lígiruni lani Bungiu füramasei lun Abüraámü mebegiga. 18 Lun hamuga lídangiñeti lan agunfuliruni luma lilurudun Moisesi le füramase lubéi Bungiu, mámaali hamuga aban füramasei. Ánheinti le líchugubei Bungiu lun Abüraámü, ru lumuti lun ladüga füramase laali lan meha lun. 19 Kati un leseriwida lúrudu? Ñǘbuinti lúrudu ligía lárigiñe lun larufuduni hamaganbadin gürigia; darí liabin ladügawagun Abüraámü, le giñe unbei lichugúa füramasei ligía. Ru lumuti Bungiu lilurudun houn ánheligu lun híchuguni lun Moisesi keisi abuyeihati. 20 Gama lumoun memegeirunti abuyeihati lidan ábanrügüñein lan gürigia, ani ábanrügüñein Bungiu. 21 Lariñaguña funagia le luagu múaradun lan lani Bungiu füramasei luma lilurudun Moisesi? Mama liña. Lun hamuga ru lan lúrudu ibagari woun, gayaraati hamuga hayabin gürigia lun haricharagun lau hagunfuliruni le lubeibei lúrudu ligía. 22 Gama lumoun keisi lariñagun Bungiu tidan Lererun: «Sun gürigia lábugiñeñanu lubafu figóu». Lun gayara lan heresibiruni ha afiñebaña luagu Hesukrístu füramasei le líchugubei Bungiu. 23 Lubaragiñebei liabin afiñeni, lábugiñeñadiwa buga lubafu lúrudu agurabaha liabin afiñeni lun wasubudiruni. 24 Ítara liña meha lúrudu woun keisi hóuniri irahüñü, darí liabin Kristu lun wabihini irichaü lau afiñeni. 25 Guentoti, kei chülühali lubéi afiñeni, mámaadiwa lábugiñe lóunigirun lúrudu. 26 Lirahüñü Bungiu sun huguya luagu hafiñen luagu Kristu, ani lídanñadün aban luma. 27 Lugundun lau hóundarun luma Kristu lau habadiseirún, ítara liña hamuga kei hadaüragun lau Kristu kei tau iseri daüguaü. 28 Meberesenwaali lau huríu humá o mama humá huríu, o idamuni o mama idamuni, wügüri o würi, ladüga lau lídanñadün lan aban luma Kristu Hesusu, sun huguya ábanhadün úgubu. 29 Anhein lánigu hubéi Kristu, ladügawagun Abüraámü huguya, heresibirubei giñe le füramase lubéi Bungiu lun Abüraámü kei halagante.

Galasiana 4

1 Anihán le nabusenrubei nariñagun: Isaani ñǘraügili le lunbei leresibiruni alagan, mabuiduntimati dan lun sügǘ hau lumusuniña lúguchi, lau sun ligía lan laburemebei alagan. 2 Ladüga añahein gürigia óunigiruti irahü ligía, góunigi haméi lalagante darí lachülürün dan le líridubei lúguchi lun leresibiruni. 3 Ítara liña giñe lasuseredun wama: Dan meha le ñǘbürigidiwa, lábugiñeñadiwa meha lubafu lúrudu le agumadihabei ya ubouagu. 4 Dan le lagunfulirunbei dan, aba lóunahani Bungiu Liráü, le águrahoubei tídangiñe aban würi, aba liabin kei huríu lábugiñe lilurudun Moisesi. 5 Liábinbei ítara lun lasagaruniwa lábugiñegiñe lúrudu ligía, lun leresibiruniwa Bungiu keisi lirahüñü. 6 Keiti lirahüñühadiwa lan Bungiu, aba lóunahani lani Liráü Sífiri tidoun wanigi; ani agúahati Sífiri ligía wádangiñe: «Bungiu Baba!» 7 Mámaadibu lubeiti idamuni, liraühadibu Bungiu; ánheinti liráü bubéi Bungiu, garichatibu lun alagan lídangiñe Kristu. 8 Dan meha le ibidiñegili Bungiu hun, hadamunñadün meha búngiugu. 9 Anhein guentó, kei subudi humaali lan Bungiu —o kei subudi laadün lan Bungiu —ídaya luba san gayara lan haritagun lunya híchaagun hungua keisi idamuni lábugiñoun lúrudu luma burí igaburi le mabafubei lun ladügün ni kata hun? 10 Efeduha hamuti meha ítaga weyu, ítaga hati, ítaga dan, ítaga irumu. 11 Hanufudetina luéi meseriwidun lan wadagimanu le nadügübei haganagua lun ni kata. 12 Niduheñu, ayumuraguatina hun lun ítara humá kei au, ladüga au ítaraadina kei huguya. Mama luagu adüga humá somu wuribani nun; 13 kei hasubudiruni, ladüga meha aban sandi le nuágubei gayara lubéi nerederun huma furumiñeti dan lun napurichihani uganu lánina asalbaruni hun. 14 Sandi ligía le meha nuágubei, aban meha óuchawaguni hun; mǘnabunti hanügünina luagu lira. Lubaragiñe lira, aba heresibirunina keisi aban lani Bungiu ánheli, kamá hamuga Hesukrístu guánarügü au. 15 Ka suserebei lun ugundani le meha hasandirubei nuagu? Gayaraati hamuga nariñagun luagu hufulesein luagu anhein lan hamuga meha gayaraati, hasagaruñein lan hamuga meha hagu lun híchuguni nun. 16 Guentó, háganihadina funagia luéigiñerügü nariñaguni inarüni hun? 17 Wéiriti huaman houn gürigia ha, gama lumoun mabuidunti haritagun hubá. Le habusenrubei, lun hadisedagüdünün wawéi lun háuhali lanme heberesera. 18 Buiti lun hebereserun hau amu lau lubuidun aritaguni, ani lunti hadügüni súnwandan, mámarügü lidan anaha lan huma. 19 Nirahüñü, nasufuriruña igarigu lánina agaraüdüni huagu; ani ítarameme nuba asufurira darime lun harufuduni luagu anihein lan Kristu hidan. 20 Busentina hamuga lun anahein lan huma guentó lun gayara lan nadimurehan hun lau amu luwuyeri; ibidiñeti nun kaba lan naritagua huagu! 21 Huguya le busenbei híchaagun hungua lábugiñoun lúrudu, ariñaga huméi katei le nun: Maganbun humagili san le lariñagubei lúrudu? 22 Lariñahare luagu garahüñü lan meha Abüraámü bián irahüñü, aban tau lidamun, le aban tau lúmari, to mámaboun idamuni. 23 Le tiráü idamuni, ítara liña lágurahoun kei hágurahoun sun irahüñü; anhein le tiráü to mámaboun idamuni, lágurahoun lun lagunfuliruba lan le füramase lubéi Bungiu lun Abüraámü. 24 Anihán lariñagubei sun le: Biama würiña hagía, harufuduña biama daradu. Aban hádangiñe tuguya wǘbüboun Sinaí, tuguya Agarüboun to lúguchu le buga lunbei idamuni lan. 25 Wübü le Sinaí ligía Agarübei lidan fulasu le gíribei Arawia, ani ligía Herusalénbei guentó, ladüga uburugu ligía hau sun lílana, lábugiñeñanu idamuni. 26 Ánheinti Herusalén le siéluna, mama idamuni ligia; ani lirahüñü wagía. 27 Tariñahare Lererun Bungiu: Gundaaguabá, würi maraüheitu, to maraüboun; wáguaba lau ugundani, buguya le ibidiñebei agariduni bun; lugundun gíbetimabaña tirahüñü to meberesenwaboun au, sügǘ tau würi to gámariboun. 28 Niduheñu, ítara hiña kei Isaakü: Huguya irahüñü ha füramase lubaña Bungiu. 29 Ítara kei meha dan ligía, isaani le águrahoubei lidan aban igaburi kei furumiñeguarügü águrahouni éibaaha lumuti meha isaani le águrahoubei lau lubafu Sífiri Sandu, ítara liña giñe lasuseredun guentó. 30 Katei san tariñagubei Lererun Bungiu? Tariñahare: «Bugaboun idamuni lau sun tiráü, lugundun siñati gafanran lan tiráü idamuni lidan alagan luma tiráü to mámaboun idamuni». 31 Niduheñu, mama lubeiti tirahüñü idamuni wagía; tirahüñü würi to mámaboun idamuni.

Galasiana 5

1 Sefu láadiwa Kristu lun líbürebadiwa lan. Deregüdagua humá lubeiti lidan líbürei ligia; míchaaguaya humá hungua idamunime. 2 Aganba humana: Au Pábulu ariñagatina hun luagu anhaün lan íchaagua hungua lábugiñoun échuni le lánina seini luagu úgubu, meseriwidunbei Kristu lun ni kata hun. 3 Nariñagayaali lun furumiñeguarügü wügüri le eresibirubalin seini luagu úgubu luagu lunti lan lagunfuliruni lúrudu sunsuinagubei. 4 Huguya le haritaguabei luagu richagua humá lau hagunfuliruni lúrudu, ígira humaali Kristu; díseedün luéi lareini Bungiu. 5 Wagía, lau lubafu Sífiri Sandu luma wafiñen, hemenigitiwa luagu waricharaguba lan. 6 Anhein lídanñadiwa lubéi aban luma Kristu Hesusu, málati weresibiruni seini luagu úgubu lumoun meresibirun wamani. Le busenwabei, lun afiñe wamá luagu Hesukrístu luma lun warufuduni afiñeni le wawagubei lau ínsiñehabu. 7 Buiti meha héibugun; ka ígiragüdübalin laganbúniwa inarüni hun? 8 Mama Bungiu le agúarubei hun adügübalin lira. 9 Mabulieida huméi luagu résigüda lanu murusun lébini sun fulúaru to añoundawaguboun lau. 10 Hemenigitina luagu Wabureme luagu masaminarunbadün lan lau amu luwuyeri libügürü burí katei le, ani labeichubei Bungiu le añawarihati hun meberesenga káteiñein lan. 11 Niduheñu, anhein hamuga apurichihatina luagu lunti lan heresibiruni gürigia seini luagu hágubu, kame hamugagia héibaahanameme huríu? Lun hamuga napurichihani seini luagu úgubu, maribanti hamuga lábürühan dimurei luáguti lounwen Kristu luagu gurúa houn. 12 Ánheinti hawagu ha abusenrubaña hádaruni hidoun luagu lunti lan heresibiruni seini luagu úgubu, gúndaatina hamuga lun hasafunragun houngua! 13 Ánheinti huguya, niduheñu, agúahati Bungiu hun lun líbürebadün lan; manüga humeirügü liñati líbürei lun lébuname gayara lan hasigiruni ugundani burí le lánina ubóu le. Lubaragiñe lira, seriwigua humá húniwagua lau ínsiñehabuni; 14 lugundun lidan gumadi le lagunfulira sun lúrudu: «Hínsiñela gürigia bíledi bun keisi bínsiñegua bungua». 15 Góunigi humá; anhaün ageindagua húmagua, hagumuchaguagüdüba húniwagua. 16 Anihán katei le nariñagubei hun: Abagarida humá kei labusenruni Sífiri, ítara luba michu humá gúnfuli lun layumahan ǘgürügü. 17 Ladüga múaradunti Sífiri luma layumahan ǘgürügü; múaradun ligía ǘgürügü luma layumahan Sífiri. Gáganiguati aban luma le aban; ligía lásiñarunbei hadügüni katei le habusenrubei yebe hadügün. 18 Gama lumoun anhein Sífiri lubéi adundehabalün, mámaadün giñe lábugiñe lúrudu. 19 Ménrengunti larihíniwa katei lan burí katei le hadügübei ha afalarubalin layumahan ǘgürügü: Agabarahani, gámariguatiña hámagua mamarieidunga, adaaguatiña burí katei wíyeti; mabusigaritiña lau hasalufurin; 20 huduguatiña houn guáriua; abiñaraha hagía. Anihein iyereehabúni hadan, gáganiguaü, luma emeidini. Ménrengunti hagañidun; hawouguarügüñein haritagua súnwandan; fánreinguagüda hamuti adamurini. 21 Gimugatiña, gáfarahadi, gátadi, wéinamu heigin; adüga hagía amu burí katei lenege burí le. Nariñaguñein hun kei nariñaguni lubaramegiua luagu mebelurunbaña lan ha adügübalin katei le lidoun larúeihan Bungiu. 22 Ánheinti igaburi le líchugubei Sífiri: Ínsiñehabuni, ugundani, darangilaü, gaguraasuni, areiduni, lubuidun igaburi, úaraguni, 23 ǘnabuguni, ragüguaü unguaü. Úaraguati burí igaburi le luma furumiñeguarügü lúrudu. 24 Ha lánigubaña Kristu, dagua hamaali sun layumahan luma luámahabu ǘgürügü luagu gurúa. 25 Ítara kei wabagaridun lídangiñe Sífiri, lunti giñe wígirun lun ladundehaniwa Sífiri lidan sun le wadügübei. 26 Miñun lan wanaagun woungua; magüriahan wagíame gáganiguaü ni gimugaü waganagua.

Galasiana 6

1 Niduheñu, anhaün ariha luagu ábürühaali lan aban hídangiñe lidoun figóu, huguya le éibugubei lidan Sífiri lunti híderaguni lun lagidarun lídangiñe figóu ligia; adüga huméi lau ínsiñehabuni. Lunti giñe góunigigua humá hungua luéi giñe hábürühan lidoun figóu kei ligía. 2 Íderagua humá húmawagua lun hawanduni hihürügu; ítara luba hagunfulirun luma lilurudun Kristu. 3 Lugundun anhein asaminara gürigia luougua luagu wéirigu lan ani ni kata ligía, leyeedaguña lungua. 4 Kada aban gürigia lunti laríaagun lungua ida liña lan ligaburi lóuserun. Ánheinti adariragua lungua buíduñu, gayaraati lanaagun lungua luagu le ladügübei, metenirunga lun le hadügübei amu, 5 lugundun kada aban lunti lanügüni lanügün guánarügü. 6 Le unbei larufudahóua Lererun Bungiu lunti lafanreinhani sun luwuyeri katei buiti le libihin luma le arufudahabéi lun. 7 Meyeedagua humá hungua, úati adügüti bula lau Bungiu. Le lábunagubei gürigia, ligíaba giñe lalubaha. 8 Anhein ábunagua aban gürigia katei le layumahan ǘgürügü, líchuguba aban alubahani le lánina óunweni lun. Anhein ábunagua aban gürigia katei le layumahan Sífiri, líchuguba Sífiri aban alubahani le lánina ibagari magumuchaditi lun. 9 Moun lumuti lubeiti labuchadun wawagu adügei katei le buídubei, lugundun ánhawa ítarameme, walubahaba buiti danme le lachülürün dan lun weresibiruni. 10 Ligía, adüga waméi lubeiti le buídubei houn súngubei sagü gayara lan, hóuntima waduheñu lidan afiñeni. 11 Ariha humá luéinamun létüra le aubei nabürüha hun guentó lau núhabu guánarügü: 12 Ha abusenrubaña hafosurunün lun lichugúniwa seini luagu úgubu, hadügüñein lúnrügü herederun buidu hagibugiñe huríu, lun méibaahouniwa hamá luéigiñe hamuga hariñagun luagu lídangiñerügüñein lan lounwen Kristu wasalbara. 13 Ni ha aseinirubalin hágubu, madügün hamuti sun le lariñagubei lúrudu; busenrügütiña lun huguya lan eresibirei seini luagu húgubu lun gayara lan hapantahan luagu hafosurunün lun hibihini seini ligía. 14 Ánheinti au, mabusenruntina napantahan ni ka uagu; ábanrügüñein katei uáguti nadimureha weiri—luagu lounwen Wabureme Hesukrístu wawagu luagu luguruan. Lídangiñe luguruan Kristu hilañu liña katei le lánina ubóu nun ani hilañu niña giñe lun katei le lánina ubóu! 15 Mebegiti anhein ibiha wabalin seini luagu úgubu lumoun mibihin wamani; le gebegibei, lun iseri wamá gürigia lidan Kristu. 16 Sun ha abagaridubaña ítara, hagía lánigubaña Bungiu le tímatimaati; resibi hamá lubeiti darangilaü luma gudemehabu lúmagiñe. 17 Lúmagiñe uguñe lun lubaruaguóun, mabusenruntina lun híchugun lidere dan nun, ladüga anihein burí liwounun Kristu luagu núgubu. 18 Niduheñu, binilaün Wabureme Hesukrístu, sun huguya. Ítarala.

Éfesuna 1

1 Au Pábulu, le lani Hesukrístu apostolu lau lugundan Bungiu; nabürühañoun gárada to hun, huguya ha lánigubaña Bungiu ha afiñebaña luagu Kristu Hesusu lidan uburugu le Éfesu. 2 Resibi humá areini luma darangilaü lúmagiñe Wáguchi Bungiu luma lúmagiñe Wabureme Hesukrístu. 3 Ru wamá uéiriguni lun Bungiu, Lúguchi Wabureme Hesukrístu, lugundun lau lidan wamá aban luma Wabureme Hesukrístu, biní laadiwa lau sun luwuyeri abiniruni le siélugiñeti. 4 Lubaragiñebei meha ladügüni Bungiu ubóu, anúadira lumutiwa lun lánigubadiwa lan lau le lunbei ladügüni Kristu wawagu, lun sándubadiwa lan ligibugiñe, ua ligíame dáseiti wawagu. 5 Direi lumutiwa lúmagiñe binarü, lau línsiñehabu, lun leresibiruniwa keisi lirahüñü lídangiñe Hesukrístu, ladüga ligía lan lugundanbei woun. 6 Ligía lunti lubéi wíchugun uéiriguni lun Bungiu luagu lueirin lareini le líchugubei woun lídangiñe Liráü le hínsiñebei lun. 7 Ligía afayeihabei wawagu lau lita, ferudunalei wafigoun según lueirin lareini, 8 le larufudubei Bungiu woun lau líchugun sun luwuyeri subudi luma gunfurandaü woun; 9 subudigüda laali laransehan le meha aramudañubei woun, o aritaguni lan le lasaminarubei ladügün, 10 lun buga lóundarubei lan sun katei lidan Kristu, danme buga lagunfulirun dan ligía, dandu le burí siélubei kei le ubouagubei. 11 Lidan Kristu, anúadira lumutiwa Bungiu lúmagiñe binarü lun weresibiruni wafanran lidan le lunbei líchuguni; ani sun le, lídanñein lugundan Bungiu le adügübalin sun katei kei labusenruni. 12 Wagía lubeiti le íchugubalin wemenigin luagu Kristu furumiñe, lunti wíchugun uéiriguni lun Bungiu. 13 Huguya giñe, dan le haganbunbalin uganu le lánina inarüni—uganu le anügübalin asalbaruni hun—aba hafiñerun, máküwatün lau liseinin Sífiri Sandu le füramasewabei. 14 Sífiri Sandu ligía achoururubalin woun luagu weresibirubei lan alagan le lunbei líchuguni Bungiu woun danme lasalbaruniwa sunsuinagubei, wagía le lánigubei, lun liñurúniwa liri luagu luéirigun. 15 Ligía dan le lubéi naganbunbei luagu afiñeni le hídanbei luagu Wabureme Hesusu, luma luagu ínsiñehabuni le huágubei houn sun ha lánigubaña Bungiu, 16 másuti neteingiruni Bungiu huagu dan le naritagun huagun lidan nafurieidun lun. 17 Amuriahatina luma Lubungiute Wabureme Hesukrístu, Úguchili Wéiriguti, lun líchugun subudi íñugiñeti hun lun gunfuranda humani le lasubudirágüdübei hun, lun giñe hasubudirunitima Bungiu buidu. 18 Amuriahatina luma Bungiu lun larugoungadagüdüni hisaminan lun hasubudiruni ka lan emenigini le ídounbei lagúaraün Bungiu, luma ida liña lan luéirigun luma lirisin alagan le líchugubei Bungiu houn lánigu ha sándubaña. 19 Amuriahatina giñe luma lun lasubudiragüdüni hun ida liña lan lueirin lubafu le mébehabei le nadagimeinbei wadan, wagía le afiñebei luagu. 20 Ubafu le, ligiaméme le larufudubei Bungiu lau saragu erei dan le lásaaragüdünbalin Kristu lídangiñe óunweni, aba lañuuragüdüni luéigiñe lóunwenren yágüta sielu. 21 Ru lumuti lóugiñe sun gumadi, ubafu, erei luma arúeihani le burí siélubei, luma lóugiñe sun le gayaraabei liridún, dandu lidan dan le keisi lidan le lunbei liabin. 22 Ru lumuti sun katei labun lubafu Kristu, rulei giñe Kristu guánarügü lun ligíaba lan ichügüdinaü tun. 23 Ladüga ligilisi lúgububoun Kristu, ani tídanñein Kristu, le óustaragüdübalin sun katei.

Éfesuna 2

1 Hilañu hiña meha lidan wuribani luma figóu 2 le ídanbei haganawa, ladüga falá humuti meha lani ubóu le hénpulu, adügei lugundan sífiri le agumadihabei garabalirugu, le nadagimeinbei hádangiñe ha maganbadibaña lun Bungiu. 3 Ítara liña meha giñe wabagaridun, sun wagía, luagu aban dan, afalarei lagübüri waritagun, agunfulira luma lugundan wagaburi luma lugundan wasaminan, keisi gürigia garaüwarügütiña. Ligía lunti lubéi yebe lábürühan lanarime ligañi Bungiu wawagun keisi ha híbiri. 4 Gama lumoun wéiriti wagudemen luma wínsiñe lun Bungiu; 5 aba líchugun ibagari woun lídangiñe Kristu lau sun meha hilañugidiwa lan ladüga wafigoun. Sálbatün lubeiti luagu lareini Bungiu. 6 Saragüda lumutiwa giñe Bungiu lídangiñe óunweni úara luma Kristu, aba larúeihagüdüniwa luma Kristu yágüta sielu. 7 Ladügünbalin lira lun larufuduni lueirin wínsiñe lun luma lareini woun lidan Kristu Hesusu lídounme dan le lunbei liabin. 8 Ladüga luagu lareini Bungiu wasalbara, luagu wafiñen luagu. Mama hamuga aban katei le wagía guánarügübei adügübalin; Bungiu edewehabalin wasalbarun woun. 9 Mama luagu katei le hamuga ladüga gürigia, lun ua lan ni aban apantahati luéigiñe. 10 Lugundun Bungiu adügübaliwa; iserihadiwa lidan Kristu Hesusu lun wadügün katei buiti, kei laritaguni lúmagiñe binarü. 11 Haritagua humá lubeiti luagu amu dan, huguya le mámabei huríu, «gürigia maseinirunti hágubu» haña meha ha séiniwabaña úgubu hun, seini le hadüga wügüriña. 12 Lidan meha dan ligía, ibidiñegili meha Kristu hun, mámagidün meha lílana linasiñun Ísüraeli, bóugudiñadün meha luéi lidaradun Bungiu hama lánigu luma füramasei le lábugiñebei daradu ligía. Habagariduña meha ubouagu memeniginga, ibidiñega Bungiu hun. 13 Ánheinti guentó, kei lídanñadün lubéi aban luma Kristu Hesusu, huguya meha le dísebei luéi Bungiu, guentó yarafaadün lun, lau lounwen Kristu. 14 Barǘ laadiwa Kristu lidoun arandaruni, ladüga adüga laaña huríu hama ha mámabaña huríu lun ábanmeme hamá néchani; ani lidan lúgubu guánarügü günringua lumuti gáganiguaü le meha afanreinragubaliña. 15 Gumuguagüda lumuti lúrudu lau sun burí gumadi lánina lúrudu ligía, adügeina laña huríu hama ha mámabaña huríu lun ábanbaña lan lidan. Ítara liña ladügüni arandaruni wádangua. 16 Lau lounwen Kristu luagu gurúa, aba lagumuchaguagüdüni wuribu le meha hádanbei huríu hama ha mámabaña huríu, aba larandaragüdüniña biángubei luma Bungiu, adügeina laña biángubei lun ábanrügü hamá úgubu. 17 Ñǘbuinti Kristu, aba lapurichihani uganu luáguti arandaruni, dandu hun, huguya ha meha dísebaña, kei woun, wagía ha meha yarafabaña. 18 Gayaraati wayarafadun lun Bungiu lídangiñe Kristu, sun wagía, dandu huríu kei ha mámabaña huríu, lau lubafu Sífiri Sandu. 19 Ligía mámaadün lubéi terencha; lílanaadün larúeihan kei sun ha lánigubaña. Tílanaadün luban Bungiu. 20 Sun huguya, ítara hiña kei aban muna, ani ligibuaguñadün ebu le híchugubei apostolugu hama profetagu. Ani Hesukrístu guánarügü dübü tímatimaatibei tidan muna tuguya. 21 Lidan Kristu tiñurawagúa muna tuguya lidan kada tumegegu, darí lun tiabin lun ábanboun lan ténpulu sándutu lidan Wabureme. 22 Lídangiñe hiñurawagua kei aban muna, úara hama ha híbiri, lun lúbanbadün lan Bungiu lau lani Sífiri.

Éfesuna 3

1 Ligía lébubei nayumuragun, au Pábulu, lun Bungiu huagu. Dáüwañu niña luéigiñe luadigimari Kristu le adüga náalibei haganagua, huguya le mámabei huríu. 2 Mosu subudi humaali lan luagu ru laali lan Bungiu wadagimanu le nun lau lareini, luagu hufulesein. 3 Keisi nabürühani hun, arufudúaali laransehan Bungiu le aramudaguabei nun. 4 Lau haliihani le nabürühabei, hasubudirubei luagu gunfuranda nani laransehan Bungiu luagu Kristu. 5 Masubudirawagüdünti aransehani ligía lun ni aban lidan meha dan le sügühalibei; ánheinti guentó, lau lubafu Sífiri Sandu, arufuda laali Bungiu houn lani apostolugu hama lani profetagu. 6 Anihán aransehani ligía: Lídangiñe uganu le lánina asalbaruni, wa lániña Bungiu sun néchanigu lun gafanranbaña lan lídangiñe alagan, lídangiñe lúgubu Kristu luma lídangiñememe füramasei le hibihubei Ísüraelina. 7 Fulesei láadina Bungiu lau líchugunina lun napurichihani uganu ligía lau lubafu, luma lareini le líchugubei nun. 8 Ǘnabutimatina sügǘ lau le ǘnabutimabei hadan lánigu Bungiu; lau sun lira, ru laali ubafu le nun lun napurichihan houn ha mámabaña huríu luagu lueirin lirisin Kristu le mébehabei. 9 Ru laadina Bungiu, le adügübalin sun katei, lun nafuranguagüdüni houn sun gürigia ida liña lan lanügün aransehani ligía le meha aramudaguabei fulasu. 10 Lun guentó lan gayara lan hayabin sun lani Bungiu ánheligu ha arúeihabaña sielu lun hasubudiruni lichú lau Bungiu lidan sun luwuyerigu. 11 Úaraguati sun le luma le laritagubei Bungiu lúmagiñe lubaragiñe lagumeserun sun katei, le lagunfulirubei lídangiñe Wabureme Hesukrístu. 12 Gayaraati wayarafadun lun Bungiu, lídangiñe Kristu, lau emenigini le líchugubei wafiñen luagu Hesukrístu woun. 13 Ligía nayumuragunbei hun lun mábürühan lan harüna luéigiñe le nasufurirubei huagu, lugundun uéirigunirügüñein katei lira hun. 14 Ligía lubeiti lébubei náhuduragun ligibugiñe Úguchili, 15 le ídangiñebei heresibirei sun iduheñu ha ubouagubaña hama ha siélubaña hiri. 16 Amuriahatina luma Bungiu lun líchugun erei luma ubafu hun según lueirin ubafu le lúmabei, lun hidin hubaruaguóun lau Sífiri Sandu le hídanbei. 17 Amuriahatina giñe luma lun laganóun Kristu tidan hanigi, lau sun hafiñen luagu, lun ínsiñeniba lan lílagüle luma liderebugu hibagari, 18 gayara láamuga gunfuranda humani lítulen, limigifen, lilulin luma liñun línsiñehabu Kristu, hama sun híbiri afiñetiña. 19 Amuriahatina lubeiti lun hasubudiruni ínsiñehabuni ligía, le wéiritimabei luéi sun le wayaraabei asubudira, lun habuinchun sunsuinagubei lau Bungiu. 20 Guentoti, iñurualá liri Bungiu le gabafubei lun ladügün gibe sügǘ lau le wamuriahabei o le lan wasaminarubei, lau lubafu le nadagimeinbei wadan. 21 Arihualá luéirigun Bungiu lídangiñe sun le ladügübei hadan lánigu luma lidan Kristu Hesusu luagu sun sígulu luma lun sun dan! Ítarala.

Éfesuna 4

1 Ligía namuriahabei huma, au le adaürǘbei luéigiñe luadigimari Kristu, lun hóuseragun hungua kei lunti lan hadügüni ha únbaña wáhali lan Bungiu lun lánigu hamá kei lagúarun hun. 2 Ǘnabugu humá, hínsiñehabu, gaguraasun humá, areida huguyame houn híbirigu. 3 Houcha humá lun lidan humá aban súnwandan lau lídehan Sífiri, lidan darangilaü le óundarubaliwa súngubei. 4 Ábanrügüñein úgubu, ábanrügü sífiri, ítara kei ábanrügü lan emenigini le ídounbei haguarúa, 5 aban Aburemei, aban afiñeni, aban badisei. 6 Ábanrügü Bungiu Háguchi súngubei; le hóugiñebei súngubei, nadagimein ligía hau súngubei, ani anihein ligía hadan súngubei. 7 Kada aban wádangiñe resibi laali burí ubafu le labusenrun Kristu líchugun lun. 8 Ligía lariñawagúnbei tidan Lererun Bungiu: Múdeiti iñun barüina laña adaürǘtiña lúmagua, aba burí líchugun ubafu houn gürigia. 9 Kati mini lan «múdeiti»? Mini lan luagu rarí lan furumiñe lidoun fulasu burí le ünabutimabei ubouagu. 10 Le ararirubei, ligiaméme giñe le amudeirubei lidoun liñun-agei sielu lun labuinchagüdüni sun katei. 11 Ani ligiaméme íchugubei ubafu houn fiu lun apostolugu hamá, híbiri lun profetagu hamá, híbiri lun houdin apurichihei uganu buiti lánina asalbaruni, híbiri lun fádiri hamá luma lun máisturugu hamá. 12 Ítara liña laranseruniña lánigu lun gayaraabei lan heseriwiduni buidu luma lun hederebudagüdüni lúgubu Kristu, 13 darime wachülürün sun wagía lun lidan wamá aban lidan wafiñen, luma lidan lisubudinwa Hesukrístu le Liráü Bungiu. Ítara luba gürigia wamá wéinamuhaña lidan wéibugun luma Kristu, ladüga waweinamuduba darí wachülürün lumoun lubunwari Kristu. 14 Mítaranhadiwame kei irahüñü lun ménrengun lan wasansihan lun laduruhaniwa ligarabalin furumiñeguarügü iseri luwuyeri arufudahani lun wábürühan lidoun hayeeni gürigia sumaditiña ha abusenrubaña hanügüniwa lidoun üma le marichabei. 15 Lubaragiñe lira, wadimurehabei inarüni lau ínsiñeni lun wawanserun lidan sun luwuyeri lidan aban luma Kristu le ichügüdinaübei lun lúgubu. 16 Sun wagía le lúgubu Kristu, úaraguatiwa lidan aban lábugiñe lagumadihan Kristu; kada aban wádangiñe gayaraati wíderaguniña ha wíbirigu. Ítara luba gayara lan wawanserun súngubei lidan wéibugun luma Kristu, awanse wagíame lidan ínsiñeni. 17 Anihán lubeiti katei le nariñagubei hun lidan liri Wabureme: Lun hebé lan habagaridun kei ha ibidiñehabúbaña lun Bungiu, ha abagaridubaña úaragua luma hasaminan le málabei. 18 Darugu liña lau hasaminan; úati ibagari le ñǘbuinbei lúmagiñe Bungiu hadan lugundun ibidiñeti ni kata houn ladüga tidere hanigi. 19 Féridi hamaali habusigari, deregeguaaña houngua lun féridiguaü, adügatiña sun luwuyeri iwiyei lau ugundani. 20 Ánheinti huguya, mama liña hafurendeirun lúmagiñe Kristu; 21 ladüga inarüni luagu aganbaadün lan luagu Kristu, lau lidan humá aban luma, furendei humuti inarüni le lídanbei. 22 Ánheinti luagu binadu ligaburi habagaridun, lunti hígiruni, le mabuidunhalibei ladüga hayumahan le geyeeraguadibei; 23 iserigua humá lidan hani sífiri luma lidan hisaminan, 24 daügua humá lau iseri igaburi, igaburi le ladügübei Bungiu kei ligaburi guánarügü, lidan irichaü le tímatimaati luma arumani. 25 Ligía hebé lubéi heyeehan; adimureha huméi inarüni hama híbirigu lugundun lumegegu ábanmeme úgubu sun huguya. 26 Anhaün agañida, mafigouha humá; málüdala weyu hau gáñiñu, 27 míchiga humá lúgaaru lun Mafia. 28 Le meha híwerubei, hebé líweruhan, luadigimarida lau arumani lun lagüriagun lungua, lun giñe gayara lan líderaguniña ha gudemebaña. 29 Manabaha humá; lubaragiñe lira, hadimureha dimurei buiti, le íderagutiña ha híbiri lidan hafiñen, abiniruni ligíame houn ha aganbubalün. 30 Mírudagüda huméi Sífiri Sandu, le aubei haseinirúa keisi lánigu Bungiu darime lachülürün weyu lun hasalbarun sunsuinagubei. 31 Ígira huméi sun magundani, sun iyereehabúni, sun agúaraguni lánina igañi, sun anabahani, luma sun wuribani. 32 Buidu humá, gudemehabu huguyame húmagua, ferudunagua humá húmagua ítara kei feruduna lanün Bungiu lidan Kristu.

Éfesuna 5

1 Kei lirahüñü hubéi Bungiu ha hínsiñetiña lun, houcha humá háyeihani. 2 Hínsiñegua humá húniwagua ítara kei wínsiñedun lun Kristu, aba lederegeragun lungua wawagu keisi idewesei luma adagaragüdüni le buiti líhemen lun Bungiu. 3 Kei lánigu humá Bungiu, moun lumuti ni lun hadimurehan luagu salufuri, ni amu luwuyeri iwiyei, ni igaaduaü. 4 Mawiyelá hiyuma, mariñagun huguyame libidiounigan aau, ni dimurei málati, ladüga mabuidunti burí katei le. Lubaragiñe lira, yusu huméi hiyuma lun híchugun eteingiruni lun Bungiu. 5 Subudi humuti luagu le lan agamariduti mamarieidunga, o ladügün lan burí katei wíyeti, o labagaridun lidan igaaduaü (le ítarabei kei lanügǘniwa irisini kei Bungiu) siñati gafanran lan lidan larúeihan Kristu luma Bungiu. 6 Ualá ni aban eyeedutün lau dimurei málati, lugundun ladüga burí katei wuribati le, lábürüha lanarime ligañi Bungiu hawagun ha maganbadibaña lun. 7 Direi humá lubeiti hawéi gürigia ítaratiña. 8 Lídanñadün meha luburiga; anhein guentó, kei lídanñadün lan aban luma Wabureme, lídanhadün larugounga. Ítara liña lubeiti agaburida humá keisi gürigia ha éibugubaña lidan larugounga. 9 Gürigia hagía, areidatiña, suruti habagari, hínsiñeti inarüni houn. 10 Houcha humá hafurendeiruni ka lan hínsiñebei lun Wabureme. 11 Mádanlaün burí katei málati le hadügübei ha lánigubaña luburiga; sagarügü huméi lidoun larugounga. 12 Ruti busiganu íbini lun ladimurehóuniwa luagu burí katei le hadügübei aramudaguarügü; 13 gama lumoun arihúati sun katei dan le lafuranguagüdüni larugounga, 14 ladüga larugounga afuranguagüdübalin sun katei. Ligía lariñawagúnbei: Agaguduabá, buguya le arumugubei; saraba hádangiñe hilaaña, ábame larugoungadagüdün Kristu bau. 15 Góunigi humá lubeiti buidu ida liña lan hóuserun. Mabagarida humá kei ibidiougua tau, habagarida kei chu tau. 16 Yusu huméi hidaani lidan katei buiti, lugundun wuribaali dan. 17 Mabidiounigadalá hau; houcha humá gunfuranda humani ka lan lugundanbei Wabureme. 18 Mabacharuada humá, lugundun barǘ lumutiña lira gürigia lidoun féridi; lubaragiñe lira, buin humá lau Sífiri Sandu. 19 Adimureha humá húmagua luagu luéirigun Bungiu, lau sálumu luma uremu; heremuha lun Wabureme alawaha humeime tidan hanigi. 20 Ru humá eteingiruni lun Bungiu Úguchili súnwandan luagu sun katei lidan liri Wabureme Hesukrístu. 21 Gaganbadi humá húniwagua, ítara luba harufuduni lineben Kristu hun. 22 Lunti deregeguñu tan würi tungua lun túmari kei lun Wabureme Hesukrístu, 23 lugundun wügüri tichügüdinabei lúmari ítara kei Kristu lan tichügüdinabei liligilisin, hameme lúgububaña ani Kristu giñe Hasalbaragülebei. 24 Ítara kei haganbadi afiñetiña lun Kristu, ítara liña giñe lunti lan gaganbadi hamá würiña houn hámarigu lidan sun katei. 25 Hínsiñeta lúmari wügüri lun kei lueirin wínsiñe lun Kristu, wagía le liligilisin, aba líchuguni libagari wawagu. 26 Ladügünbalin lira lun lanúadirunu lun Bungiu, lun larumadagüdünu lídangiñe le binadubei lau duna luma giñe lau lererun, 27 lun larufudunu ligibugiñe keisi aban ligilisi sándutu, aranseñu, úouga ni kata dáseiti tuagu, ua ni kata mégeiti tuagu, lun sandu tan ani úaragua tuguyame. 28 Ítara liña lunti lan tínsiñedun lúmari wügüri lun kei línsiñe lúgubu guánarügü lun. Le hínsiñehabuti tun lúmari hínsiñeguati lungua. 29 Úati gürigia meberesenti lau lúgubu guánarügü; hóugüdarügü lumuti, góunigilei. Ítara liña giñe ladüga Kristu tun liligilisin, 30 ladüga lúgubu tan, ani wagía líbiri úgubu ligía. 31 Lariñahare tidan Lererun Bungiu: «Ligía lígirubei lubéi wügüri lúguchi tuma lúguchu lun lamarieidun tuma lúmari, ábame hayabin lun ítara hamá kei ábanrügü gürigia». 32 Anihein aban óunwenbu inarüni aramudaguati lidan dimurei ligía. Ariñagatina luagu luáguti lan Kristu tuma liligilisin. 33 Lariñaguña giñe dimurei ligía luagu kada lan aban hídangiñe lunti lan hínsiñe tan lúmari lun kei línsiñegua lungua, lun giñe inebe lan túmari würi tun.

Éfesuna 6

1 Isaanigu, le lunbei hadügüni keisi afiñetiña lun gaganbadi humá houn hagübürigu, lugundun ligía richabei. 2 Anihán aban gumadi wéiriti lídangiñe lugumadin Bungiu le anügübei buiti woun lau wagunfuliruni: «Inebelá búguchi tuma búguchu bun 3 lun buidu lan dan bun ani migife ligíame bibagari ya ubouagu». 4 Huguya agübürigu, magañidagüda humaña hisaanigu, agüriaharügü humaña buidu lun gaganbadi hamá, arufudaheina houn kei labusenruni Wabureme. 5 Ubúeingu, gaganbadi humá houn hiyubudirigu ya ubouagu lau inebesei, lau duari. Huádigimarida buidu lau sun taruman hanigi kamá hamuga lun Kristu heseriwida. 6 Seriwi humaña buidu, mámarügü dan le aríagu haña lan hun lun herederun buidu hama, seriwi humaña buidu súnwandan kei eseriwidutiña lun Kristu, adügeina lugundan Bungiu tau sun hanigi. 7 Adüga huméi huádigimari lau ugundani, kamá hamuga lun Wabureme hadügei mama houn gürigia, 8 ladüga subudi humaali luagu kada lan aban hídangiñe, dandu idamuni kei líbüretiña, lafayeirubei lan Wabureme según buiti le ladügübei. 9 Huguya iyubudirigu, buidulá giñe hóuseruniña hubúeingu, masíadira humaña. Haritagua humá luagu dandu lan huguya kei hagía, lábugiñeñadün lan lagumadihan Wabureme le siélubei, ani aban lan lau lanügüniña Bungiu sun gürigia. 10 Guentoti niduheñu, here humá lídanñu aban luma Wabureme, lau lubafu le mébehabei. 11 Daü humóun sun daüguaü to líchuguboun Bungiu houn sun lánigu lun deregüdagu humá luéi leyeedagunün Mafia. 12 Lugundun mama hama gürigia ha láutiña ǘgürügü luma abun wageindagua, hama burí sífirigu gabafutiña ha lánina wuribani yágüta iñu wageindagua, luma hama gumadi, lúrudugu luma ubafu lánina luburiga lidan ubóu le. 13 Ragǘ humóun lubeiti sun daüguaü lánina asudarahani to líchuguboun Bungiu hun lun gayara lan hawanduni wuribani lídanme weyu le wuribabei, ani lárigiñeme lásügürün dan ligía, lun derebugumeme humá. 14 Derebugu humá lubeiti, daügu lau inarüni keisi lau aban béliti le güragu umuti buidu luagu hiranaagua, areidúañu lau ísuruni kei lau katei le adouragubei lau laniguagu súdara. 15 Aranseñu humá súnwandan lun hapurichihani uganu luáguti Wasalbaragüle, le íchugubei darangilaü, keisi laranserun súdara dan le ladaürünu lisabadun. 16 Lóugiñe sun katei, barǘ huméi hafiñen kei lárügüdüni súdara lidaüdina ligibugiñe, lun hararamunu sun gimara durunguatu to lachüühaboun Mafia huagun. 17 Barǘ huméi hemenigidun luagu hasalbarun kei ladaürüni súdara lubunidin lun lóunigiruni lichügü; barǘ humeime Lererun Bungiu kei eféin to líchuguboun Sífiri hun. 18 Adüga huméi sun le lau saragu ayumuraguni lun Bungiu lun líderagunün; afurieida humá lun Bungiu súnwandan lau lubafu Sífiri. Agagudúañu humá, gaguraasun humá, afurieida humá hawagu sun ha lánigubaña Bungiu. 19 Afurieida humá giñe nuagu lun líchugun Bungiu dimurei nun dan le nadimurehan, lun giñe nadimurehan lau manufudei lun nasubudiragüdüni uganu aramudaguati le luáguti Kristu. 20 Óunaha láadina Bungiu lun napurichihani uganu le, le uéigiñebei nadaürǘwa guentó. Afurieida humá lun napurichihani uganu le lau manufudei, keisi lubudubu. 21 Tíkiku, waduhe hínsiñeti woun, le íderagubaliwa buidu lidan luadigimari Wabureme, ligíaba íchiga uganu hun nuagu luma luagu le nadügübei. 22 Ligía nóunahanbalin hun lun lariñaguni hun ida waña lan, lun líchugun dǘgüdaguaü hun. 23 Rula Bungiu Úguchili luma Wabureme Hesukrístu darangilaü luma ínsiñeni lau afiñeni houn waduheñu luéigiñe Hesukrístu; 24 biní láñame Bungiu sun ha hínsiñehabubaña lun Wabureme Hesukrístu lau aban ínsiñeni le masansiraguaditi. Ítarala.

Filipuna 1

1 Au Pábulu luma Timotéu, eseriwidutiña wagía lun Hesukrístu; wabürühañoun gárada to hun, huguya iduheñu ha Filipubaña luma giñe houn sun alidihatiña hama tábutigu ligilisi. 2 Resibi humá areini luma darangilaü lúmagiñe Wáguchi Bungiu luma lúmagiñe Wabureme Hesukrístu. 3 Sagü naritagun huagun neteingiruni Nubungiute. 4 Súnwandan nayumuragun lun Bungiu huagu lau ugundani, 5 lau naritagun luagu lueirin híderagunina aburuchaguagüdei uganu le lánina asalbaruni lúmagiñe furumiñeti weyu chülǘ lumoun weyu le uguñebei. 6 Chouru numuti luagu Bungiu lan le agumeserubei adügei lubuidun luadigimari hidan, lasigiramémeba lan adügei darime weyu le liábingüle Hesukrístu. 7 Richati lun naritagun huagu ítara, lugundun barǘ numutün tidan nanigi, ladüga gafanrantün numa lidan lareini Bungiu dandu dan le furisunruguñadina lan, kéisirügü dan le nararamun ligibugiñe lúrudu lun nachoururuni uganu lánina asalbaruni. 8 Subudi lumuti Bungiu luagu weiri lan nálugun huagu lau lueirin ínsiñehabuni le líchugubei Hesukrístu nun. 9 Amuriahatina lidan nayumuragun lun Bungiu huagu lúntima laweiridun hínsiñehabu lidan subudi luma gunfurandaü lidan sun katei, 10 lun gayara lan hanúadahani katei le buídubei súnwandan lun habagaridun harumañu, madurun humaamuga danme liabin Kristu. 11 Lun labuinchun hibagari lau lin irichaü le líchugubei Hesukrístu, lun lichugúniwa uéiriguni lun Bungiu luagu. 12 Niduheñu, busentina hasubudiruni luagu katei lan burí le susereelibei nun, ñǘbuinhali lun lídehan lidan lapurichihóun uganu le lánina asalbaruni. 13 Subudi hamuti lubeiti sun tisudarana luban urúei hama sun ha híbiri luagu nadaürǘña lan luéigiñe neseriwidun lun Kristu. 14 Hati híbiri iduheñu, lau harihin luagu nadaürǘña lan luéigiñe napurichihani uganu luagu Kristu, ragühaña anigi lun hapurichihanimeme uganu ligía manufudeuga, láutima afiñeni luagu Kristu. 15 Inarüni luagu añahein lan adimurehatiña luagu Kristu ladüga hagimugan; busén hagía hanügüniña gürigia hánigume. Ánhaña híbiri, hapurichihan luagu Kristu lau lubuidun aritaguni. 16 Gürigia hagía, luagu ínsiñehabuni hapurichiha, lugundun subudi hamani luagu ru laadina lan Bungiu lun nageindagun luagu uganu le lánina asalbaruni. 17 Ánhaña ha híbiri, mama lau hanarün hapurichiha; lun harihíniwa wéirigu hadügei, luma lun híchugun idiheri nun guentó lidan nadaürǘn. 18 Gama lumoun úati mégeiti luagu lira; lau sun luwuyeri, lau yebe hanarün o mama lan lau, luagu Kristu hadimureha, ani gúndaatina luagu lira. Ani nagundaaramemeba giñe, 19 ladüga subudi numuti luagu esefurunibei lan sun katei le nun, seremei lun hayumuragun lun Bungiu nuagu luma ladüga líderagunina lani Hesukrístu Sífiri. 20 Katei le nabusenrubei luma le nagurabubei, lun madügün nan ni kata lun hamuga nanügün busiganu luagu, gayaraarügü láamuga nadimurehan manufudeuga, arihúamemetima láamuga luéirigun Kristu nuagu guentó kei súnwandan, wínwanñu au yebe, hilañu au yebe. 21 Lugundun Kristu abagaridunibei nun, agañeiruni ligía óunweni. 22 Ánheinti gayara lubéi nasigirun nadagimein luagu lufulesein Nabureme Kristu lau nasigirun abagarida, ibidiñeeli nun kaba lan nanúadaha, 23 ladüga nachawahóuña luéigiñe biángubei oubaü; lidan aban oubaü, busentina hamuga nounwen lun nidin eredera luma Kristu, lugundun buítimati hamuga lira nun; 24 lidan le aban oubaü, buítimati hun lun nasigirun abagarida. 25 Ani kei chouru nani katei le, subudi numuti luagu nerederamémeba lan huma lun níderagunün lun hasigirun hubaruaguóun, lun giñe hagundaaruntima lidan hafiñen. 26 Ítarati, danme le nagiribudun humoun, garichatimahadünme lun hagundaarun lidan Kristu nuagu. 27 Houcha humá lun úaragua lan ligaburi habagaridun luma larufudahan Kristu. Ítara luba, ánhana ñüdün arihaün o anhein díseñu niña lubéi huéi lun aganbarügü nan huagu, gayara láamuga naganbun luagu deregüdagumeme hiña lan lidan ábanmeme sífiri, áfaagua súngubei lidan aban lun laburuchagun afiñeni luagu Hesukrístu keisi Wasalbaragüle, 28 manufudedagunga huguyame hawéi háganiñu, le ábanbei seini lánina féridiguaü houn, gama lumoun lánina asalbaruni hun, ani lúmagiñe Bungiu liabin katei le. 29 Ladüga Kristu, gayaraati mámarügü lun hafiñerun luagu, gayaraati giñe hasufurirun luéigiñe. 30 Huguya numa, lídanñadiwa ábanmeme áfaaguni. Ariha humaali meha ida liña lan náfaagun, guentó aganbatün luagu ida liñaméme lan náfaagun.

Filipuna 2

1 Ánheinti rúhali lubéi Kristu ubafu hun lun híchugun gurasu, anhein íderagua lubalün línsiñehabu lun híchugun dǘgüdaguaü houn amu, anhein gafanran hubéi súngubei lidan ábanmeme Sífiri, anhein anihein lubéi gudemehabu tidan hanigi, 2 gúndaaguagüda humana lau haganóun lidan úarani luma ínsiñehabuni húmawagua, óundarañu lau ábanmeme Sífiri luma ábanmeme saminaü. 3 Madüga humá ni kata huouguarügü lun hanügǘniwa weiri, ni lau pantaü; lubaragiñe lira lau lan ǘnabuguni, ani buidulá hanügüniña amu gürigia huéi guánarügü. 4 Mámarügüla katei le buídubei hun háluaha, áluaha huméi giñe le buídubei houn amu. 5 Ítaramemela ligaburi hasaminarun kei meha ligaburi lasaminarun Kristu Hesusu: 6 Lau sun meha Bungiu Irahü lan ligía, málugunti lárügüdüni liricha kei Bungiu. 7 Lubaragiñe lira, aba lígiruni le lánibei, aba ladügün kei ubúeini lau lágurahoun kei wügüri. 8 Danti le ítarahali kei wügüri, aba lǘnabudaguagüdüntima lungua, ani ladüga laganbadi, aba lounwen luagu gurúa lau sun nibusigarídüna lan óunweni luagu gurúa. 9 Ligía líchugunbalin Bungiu liñun-agei uéiriguni lun luma iri le wéirigutimabei lídangiñe súngubei, 10 lun danme lan haganbuni sun ha siélubaña, ha múarugubaña, hama ha lábugiñebaña múa liri Hesusu, lun háhuduragun lun; 11 gúfese tuguyame sun iñeñein luagu Hesukrístu lan Waburemebei, lun luéirigun Bungiu Úguchili. 12 Ítara liña lubeiti niduheñu hínsiñetiña nun, ítara kei aganba humanina súnwandan dan le meha húmañadina lan, aganbatima humana guentó dan le dise nan. Awadigimaridameme humá lau duari luma inebesei darí hasubudiruni ka lan asalbarunibei le tímatimaati. 13 Bungiu íchugubalin lubuidun aritaguni hun lun héibugun luma, íderagualaün lun hadügüni kei labusenruni. 14 Adüga huméi sun katei magülülühanga ani masigenehanga huguyame, 15 madarirúniwa láamuga duru huagu, ni mégeiti, lirahüñü humaamuga Bungiu, ha harumatiña haganagua gürigia wuribatiña ani salufuritiña. Huguya, harugoungadagüdatün haganagua gürigia hagía kei waruguma ubouagu, 16 ragüñu huguya luagu uganu lánina ibagari. Dánmeti liabin Hesukrístu, gúndaabadina huagu, lau nasubudiruni luagu mama lan luagu ni kata náfaagua luma nuadigimarida haganagua. 17 Íbini lun lan níchuguni nibagari guánarügü lun lóustarun idewesei buiti le híchugubei lun Bungiu luagu hafiñen, gúndaabadina úara huma luagu. 18 Lunti giñe hagundaarun úara numa ani gafanran huguyame numa lidan nugundan. 19 Anhein busén lubéi Wabureme Hesukrístu, nóunahabei Timotéu arihaün madise, lun gayaraabei lan nagundaarun danme le lagiribudun lau uganu nun huagu. 20 Ladüga úati amu numa le asaminaruti kei au, le áfaaguti lun buidu lan lidin hun; 21 súngubei hawouguarügüñein haritagua, mama le labusenrubei Kristu Hesusu. 22 Ánheinti Timotéu, subuditi ligaburi hun, luma ida liña lan leseriwidun numa lidan lapurichihóun uganu le lánina asalbaruni keisi aban isaani le íderaguti lúguchi. 23 Agurabatina lubeiti nóunahani arihaün lárigiñeme nasubudiruni kaba lan asusereda nun; 24 lau sun afiñe nan luagu anihán lan lugundanbei Bungiu, lun nidin arihaün nungua madise. 25 Genege lumuti giñe nun luagu lunti lan nóunahani níbiri Epafurodítu lárigoun humoun. Kei hasubudirun, ligía nóubabei lidan luadigimari Kristu luma lidan áfaaguni, le hóunahabei huguya guánarügü nun lun letenirun lun le nemegeirubei. 26 Wéiriti lálugun huagu ani gíbeti laritagun ladüga haganbun luagu lisandi. 27 Inarüni luagu sandi lan meha, yarafa lun lounwen; gama lumoun aba gudemehabu lan Bungiu lun luma nun lun mibihin nan íruni lanwoun le nuágubei, aba lareidaguagüdüni. 28 Ligíatima nabusenrubei nóunahani lun hagundaarun lau harihini luma lun maweirin lan nirun. 29 Resibi huméi lau sun ugundani keisi iduhei luéigiñe Wabureme Hesukrístu; ani hínsiñe hagíame sun ha ítarabaña kei ligía hun súnwandan, 30 kei chülǘ lubéi yarafa lun lounwen ladüga leseriwidun lun Kristu. Deregeguati lungua, meberesegúnga kaba lan asusereda lun, lun leseriwidun nun, katei le hásiñarubei adüga lugundun díseñu hiña lan nuéi.

Filipuna 3

1 Lagumuhóun katei niduheñu, gunda humá lidan Wabureme. Mabuchati nuagu abürühei le abürüha náalibei hun, ani ruti lira achoururuni hun. 2 Góunigigua humá hungua hawéi ounli, ha burí adaagubaña wuribani, ha íbaagubalin úgubu. 3 Ladüga wagía eresibirubalin seini luagu úgubu le tímatimaati, mama hagía. Ladüga huduguatiwa lun Bungiu lau lubafu lani Sífiri le wádanbei, wagía le gúndaabei lau wabagari lidan Kristu Hesusu. Ani michu wamuti wemenigin luagu katei le luáguti úgubu, 4 lau sun gayara lan hamuga nemenigidun luagu. Anhein samina lubéi somubadi luagu garicha lan lun lemenigidun luagu burí katei ligía, garichatimatina: 5 Widü weyu lárigiñe nágurahoun, ligía neresibiruni seini luagu núgubu lugundun hádangiñetina harasan Ísüraelina; hádangiñetina lani Benhamín türibu; ebüréu au lúmagiñe nágurahoun, ebüréugu giñe nagübürigu. Fariséu meha au lidan ligaburi gunfuranda nani halurudun huríu; 6 hanarimeti meha nemeidin darí néibaahaniña afiñetiña luagu Hesukrístu. Luáguti lísurun ibagari según halurudun huríu, úati meha ni aban lun gayara lan lariñagun ni kata nuagu. 7 Ánheinti guentó, sun burí meha katei le, le meha gebegibei nun, barǘ numuti kei ni kata lun gayaraabei lan nasigiruni Kristu. 8 Sügǘ lau lira, sun katei le gayaraabei hamuga anihein lan numa, ru numuti kei ni kata ligibugiñe óunwenbu agañeiruni le luágubei nasubudiruni Wabureme Kristu Hesusu. Féridi naali sun burí katei le ladüga nasubudiruni Kristu, ani barǘ numuti súngubei kei ifei lun nagañeiruni Kristu, 9 lun nadariragun nungua lidan aban luma. Guentó, gumuha náfaagun lun nerederun richagu ligibugiñe Bungiu luagu lubuidun nagunfulirun luma lilurudun, lugundun barǘ laadina Bungiu richagu ligibugiñe lau nafiñerun luagu Hesusu. Richaguaü ligía aban katei le lídangiñeti Bungiu, ani luagu afiñeni lañuura. 10 Sun le nabusenrubei, lun nasubudiruni Kristu buidu buidu, lun nasandiruni lubafumeme Bungiu le ásaaragüdübalin Hesusu lídangiñe óunweni nuougua, luma lun nasufurirun luagu keisi lasufurirun nuagu, 11 lun ítara nan kei ligía lidan lounwen lau emenigini luagu násaaruba lan lídangiñe óunweni kei ligía. 12 Mama nariñaguña luagu chülühadina lan lumoun lébeha sun katei le, mariñaguntina giñe luagu úaali lan mégeiti lidan nigaburi; le nadügübei, nubaruaguóunmemeñadina lidan néibaagun lun nagañeirun ladüga gañei láadina Kristu. 13 Niduheñu, mariñaguntina luagu ibiha naali lan sun katei le; le nadügübei, nabulieiduni sun le erederubei árigi lun náfaagun lun nárügüdüni le nigibugiñebei, 14 lun nachülürün lumoun lébeha éibaaguni, ani resibineime le lunbei líchuguni Bungiu sielu lun le agañeiruti, lídangiñe Kristu Hesusu. 15 Sun wagía le wéinamuhalibei lidan wafiñen, lunti wasaminarun ítara. Anhaün asaminara lidan amu luwuyeri lidan somu katei, larufudubei giñe Bungiu katei le hun. 16 Lau sun luwuyeri, lunti wabagaridun úaragua luma katei le furendei wamaalibei. 17 Niduheñu, áyeiha humana, ariha humaña giñe ha abagaridubaña según hénpulu le wíchugubei hun. 18 Ladüga gíbetiña éibugutiña kei nariñaguni hun saragu wéiyaasu, guentó nariñagaali lau águiraü, luagu láganiñu lan Kristu hagía. 19 Féridiguaü hébehabei gürigia hagía, hawamaahabu habungiutebei; apantahatiña lau burí katei le hamuga lunbei nibusigari hamá lau. Luágurügüñein burí katei ubouaguna haritagua. 20 Anhein wagía, siéluna wagía, ani wagurabuña liabin Wabureme Hesukrístu le Wasalbaragüle siélugiñe. 21 Lídanme weyu ligía, lasansirubei wágubu le góunwedadibei lun ítara lan kei lúgubu le wéirigubei. Ani ladügübei laumeme ubafu le luágubei lun líchuguni sun katei lábugiñe lagumadihan.

Filipuna 4

1 Ligía lubeiti niduheñu hínsiñetiña nun, ha uágubaña weiri lan nálugun, nugundan luma nafayeiruaha, ítarameme humá deregüdagu luma Wabureme. 2 Ayumuraguatina tun Ewodía tuma Síntike lun harandarun hámagua keisi iduheñu luéigiñe Kristu. 3 Anhein bun, nouba buiti lidan wadagimanu, amuriahatina buma lun bíderaguniña ítunu ha lun gamadagua hamá, lugundun áfaaguatiña nóubagiñe lidan lapurichihóun uganu le lánina asalbaruni, úara luma Küleménte hama híbiri ha íderagubalina. Bürüwaali hiri sun hagía tidan liliburuna ibagari magumuchaditi. 4 Gunda humá súnwandan, ladüga lídanñadün aban luma Wabureme. Águyuguagüda numuti: Gunda humá! 5 Subudiwa humá kei gürigia areidatiña ladüga madiseeli liabin Kristu. 6 Madiherida humá luagu ni kata, ariñagarügü huméi sun katei lun Bungiu súnwandan dan le hafurieidun; amuriaha humá luma, mabulieidagunga lun híchugun eteingiruni lun. 7 Ábameti líchuguni Bungiu lidarangilan hun, le wéiritimabei luéi sun subudi; lun lóunigirunu hanigi luma sun hisaminan, ladüga lídanñadün aban luma Kristu Hesusu. 8 Lagumuhóun katei niduheñu, samina humá luagu sun le inarünibei, sun le gadünabei inebesei, sun le richabei, sun le harumabei, sun le gúndaawabei lau, sun le uágubei buidu lan ladimurehóun. Samina humá luagu sun le buídubei luma sun le gadünabei uéiriguni. 9 Falá huméi sun le arufudaha náalibei hun luma sun le resibi humaalibei númagiñe. Gúnfuli humá lau le nariñagubei hun; áyeiha huméi nigaburi. Ábame huma lan Lubungiute darangilaü. 10 Óunwenbu nugundan lidan Wabureme luagu haritaguayaadün lan nuagun. Mariñaguntina luagu bulíei humaadina lan yebe, madarirügü hiñalin ligaburi ida luba lan híderagunina. 11 Mabusenruntina hamuga haritagun luagu mégeiñadina lan, lugundun furendeihadina lun gúndaañu nan lau le númati; 12 subudi numuti labagaridúniwa lidan gudemei, subudinéi giñe gámawa lan gibe. Furendeihadina lawandúniwa furumiñeguarügü igaburi, ilamaü yebe o kimulei, anihein lan yebe darí lun lígiragún o úa lan ni kata. 13 Sun katei gayara numuti lidan Kristu le íchugubei erei nun. 14 Lau sun lira, buiti hadüga lau híderagunina lidan lénrengunga nun. 15 Keisi giñe hasubudiruni, huguya Filipuna, lárigiñe meha napurichihani uganu le lánina asalbaruni hun, aba náfuridun Masedóniagiñe, huguyarügüñadün tílana ligilisi óunaha seinsu nun kei ateingiragülei luagu neseriwidun hun. 16 Sun meha anahagua lan uburugu Tesalónika, óunahatün edewehani nun lun le nemegeirubei ani mámarügü aban wéiyaasu. 17 Mama hamuga nasaminarun lúngubeirügü nibihin somu katei; le nabusenrubei, lúntima laganwoundun le lunbei hibihini lúmagiñe Bungiu. 18 Au, resibi naali súngubei luma sügǘ lau le yebe lunbei neresibiruni; lau le hóunahabei nun luma Epafurodítu ígiraguaali numa. Le hóunahabei nun, ítara liña kei líhemen kupali le águdahouti lun Bungiu, aban idewesei le leresibirubei lau ugundani. 19 Líchugubei lubeiti Nubungiute sun le hemegeirubei hun keisi burí luéirigun lirisin, lídangiñe Kristu Hesusu. 20 Uéiriguni lun Wáguchi Bungiu lun sun dan! Ítarala. 21 Ru huméi numabuigaü lidan liri Hesukrístu houn sun ha lánigubaña Bungiu. Mábuiga haña waduheñu luéigiñe Hesukrístu ha yáabaña numa hun. 22 Mábuiga haña giñe sun ha yáabaña Roma ha lánigu Bungiu, hátima tílana luban urúei, hun. 23 Binilaün Wabureme Hesukrístu sun huguya.

Kolosana 1

1 Au, Pábulu, le ábanbei lani Hesukrístu apostolu lau lugundan Bungiu. Úara luma Timotéu le waduhe luéigiñe Hesukrístu 2 nabürühañoun gárada to hun, huguya iduheñu ha Kolosabaña, ha gúnfulibaña luma Kristu le uágubei hafiñera. Resibi humá areini luma darangilaü lúmagiñe Wáguchi Bungiu. 3 Súnwandan wateingiruni Bungiu, le Lúguchi Wabureme Hesukrístu, dan le wafurieidún lun huagu. 4 Aganbaadiwa luagu hafiñen luagu Kristu Hesusu luma luagu hínsiñehabu houn sun ha lánigubaña Bungiu, 5 lídangiñe emenigini le huágubei luagu le areidúañubei hubá sielu. Lememe uágubei haganba lidan uganu le luáguti asalbaruni le tímatimaati. 6 Uganumeme le meha apurichihóubei hun, laburuchaguña ani líchuguña in lidan sun ubóu, ítara kei lasuseredun hidan lúmagiñe haganbuni ladimurehóun luagu línsiñehabu Bungiu, aba hasubudiruni luagu inarüniti lan ínsiñehabuni ligía. 7 Ligía katei le larufudahabei Epafürasi, le hínsiñebei woun, le giñe nadagimeinhaalibei wama, ani subudi wamuti luagu gayara lan meha wemenigidun luagu leseriwiduba lan lun Kristu buidu haganagua. 8 Barühali uganu woun huagu luma luagu ínsiñehabuni le ru laalibei Sífiri hun. 9 Ligía lúmagiñe lubéi weyu le wasubudirunbalin katei le, meredeti wayumuragun lun Bungiu huagu, luma wamuriahan luma lun lasubudiragüdüni lugundan hun buidu, ru ligíame sun luwuyeri subudi luma gunfurandaü hun luagu katei le larufudahabei lani Sífiri hun. 10 Ítara luba gayara lan hagaburidun keisi lunti lan hagaburidun lánigu Wabureme, adügei le aubei lagundaara súnwandan, arufudeina sun luwuyeri igaburi buiti; lun giñe hasubudirunitima Bungiu. 11 Amuriahatiwa luma lun líchugun erei hun lau lueirin lubafu lun gayara lan hawanduni sun katei lau saragu gurasu luma ugundani; 12 lun giñe heteingiruni Wáguchi Bungiu luagu aranse láadiwa lan lun weresibiruni wafanran lídangiñe le lunbei líchuguni houn lánigu lidan larugounga. 13 Sefu lumutiwa Bungiu lídangiñe lubafu luburiga, aba líchuguniwa lidoun larúeihan Liráü le hínsiñebei lun, 14 le asalbarubaliwa lau lounwen, chibalei wafigoun. 15 Lidan Kristu larihíwa Bungiu le marihínwabei, ligía ígiramaübei, le lóugiñebei sun katei le adügǘbei. 16 Lídangiñe Kristu ladügei Bungiu sun katei le siélubei luma le ubouagubei, dandu burí katei le marihínbei kei le arihúabei. Lídangiñe Kristu ladügei arúeihani, gumadi, lúrudu burí luma burí ubafu, ani lun giñe Kristu ladügǘwa. 17 Lubaragiñebei sun katei, aniheinhali meha Kristu; ani lau lubafu anihein lubéi sun katei lidan lubara. 18 Lóugiñe sun lira, Kristu tichügüdinabei liligilisin, tomeme lúgubu, ligía lagumesehabei sun katei, ligía furumiñebei ásaara lídangiñe óunweni lun móunwendigiaali lan, lun ligía lan lau furumiñeti ubaraü lidan sun katei. 19 Ítara liña labusenruni Bungiu lun lídanba lan Kristu laganóua sun lubafu. 20 Lídangiñe Kristu, aba larandaragüdüni Bungiu sun ubóu dayarügubei lúmagua, dandu burí katei le ubouagubei kei le burí siélubei; adüga lumuti arandaruni ligía lau lounwen Kristu luagu gurúa. 21 Terencha burí meha huguya lun Bungiu, láganigu meha huguya tidan hanigi ladüga katei wuribati le hadügübei. 22 Ánheinti guentó, arandaragüda laadün Bungiu lúmagua lau lounwen Kristu lun larufudunün sánduñu, madaseirunga ani madurunga ligibugiñe. 23 Gama lumoun lunti herederun deregüdagu lidan hafiñen, mígirunga huméi emenigini le huágubei le líchugubei uganu lánina asalbaruni le haganbubei. Ligía uganu le apurichihóubei lidan sun ubóu, le giñe napurichihabei, au Pábulu. 24 Guentó gúndaatina lau le nasufurirubei huagu, lugundun lau igaburi le, gayaraati níderagun lau núgubu guánarügü lun lóustaragüdüniwa le lúngilibei lasufuriruni Kristu tuagu liligilisin tomeme lúgubu. 25 Ñǘbuinhadina lun ábanbadina lan hádangiñe ha eseriwidubaña houn lánigu Kristu luagu wadagimanu le líchugubei Bungiu nun luagu hufulesein, lun napurichihani lererun Bungiu hun kei lubudubu. 26 Uganu ligía, katei le meha aramudañu lubéi Bungiu lúmagiñe saragu dan, gama lumoun guentó, subudigüda laali houn lánigu. 27 Houn labusenra Bungiu lasubudiragüdüni lueirin irisini le lídanbei katei aramudaguati le haganagua néchanigu. Kristu katei aramudaguati ligía ani anihein hidan, ani ligía le uágubei híchigei hemenigi luagu uéiriguni le lunbei hibihini sielu. 28 Luagu Kristu wapurichiha; eweridiheina, arufudaha wagía houn lun gunfuranda hamá buidu buidu, lun warufuduniña kei gürigia richaguatiña ligibugiñe Kristu. 29 Ligía nuadigimaridunbei, áfaagueina lau sun erei luma ubafu le líchugubei Kristu nun.

Kolosana 2

1 Busentina lubeiti lun hasubudiruni luagu weiri lan náfaagun huagu, luma hawagu afiñetiña ha Laodiséabaña, luma hawagu sun afiñetiña ha marihin hamagidinabei. 2 Wéiriti nayumahan lun gaguraasun humá tidan hanigi, lun lidan humá aban lau ínsiñehabuni, lun gunfuranda humani linarün Bungiu buidu buidu lun deregüdagu humá lidan le uágubei hafiñera, gayara láamuga hasubudiruni laransehan Bungiu le meha aramudaguabei, le luáguti Kristu guánarügü. 3 Le ídanbei aramudañu lan sun lichú aau luma subudi. 4 Nariñaguñein burí katei le hun lun meyeedun lanün ni aban lau burí dimurei buíduburiti. 5 Lau sun ua nan higibugiñe lun gayara lan hamuga harihinina, anahein huma lidan nani sífiri, ani gúndaatina lau narihini luagu lídanñein lan dan sun katei huma ani deregüdagu hiña lan lidan hafiñen luagu Kristu. 6 Ligía, ítara keisi heresibiruni Wabureme Hesukrístu lau sun hafiñen luagu, lunti ítara lan habagaridun lidan aban luma, 7 lun ragüñu lan hibagari luagu, deregüdagu lidan hafiñen ítara keisi larufudahóuniwa hun, lau eteingiruni lun Bungiu súnwandan. 8 Góunigi humá; mígiraguagüda humá hungua houn ha busenbaña heyeehan lau burí arufudahani málati. Mama lúmagiñeti Kristu katei le harufudahabei, lídangiñeti binadu échuni luma burí ligaburi haritagun gürigia lánina ubóu le. 9 Ladüga buin liña Kristu lau sun lubafu Bungiu; 10 ani huguya, dayarühadün lidan Bungiu lugundun lídanñadün aban luma Kristu, le lichügüdinabei sun ubafu luma gumadi. 11 Lau giñe lídanñadün lan aban luma Kristu, kéisigubeirügü resibi humaali lan seini luagu úgubu mama aban seini le hadügün gürigia; aban seini le luáguti lúgubu Kristu lira, le aubei hasalbara lídangiñe igaburi lánina figóu le hídanbei. 12 Lau habadiseirún, arufuda humuti luagu bunawa humá luma Kristu, saratün giñe luma ladüga hafiñerun luagu lubafu Bungiu le ásaaragüdübalin lídangiñe óunweni. 13 Luagu meha aban dan, hilañu hiñá meha lidan hifigoun, ladüga meha habagariduña lan keisi gürigia bóuguditiña luéi lilurudun Bungiu, agunfulireina luma sun luriban haritagun. Ánheinti guentó, rúhali Bungiu iseri ibagari hun úara luma Kristu, le ídangiñebei feruduna lani sun wafigoun, 14 ani gumuguagüdalei wadúeihan según lúrudu, aba lagumuchaguagüdüni Bungiu lúrudu luma burí sun gumadi le kóntürabei wawagu lau ládaraguni luagu gurúa. 15 Gañei lumutiña Kristu ubafu burí hama gumadimatiña dan le lóunwenbei luagu gurúa, hawéi aba lǘnabudagüdüniña ligibugiñe guririguaü, aba lanügüniña kei adaürǘtiña lidan lagañeirun. 16 Ualá ni aban añawarihatün luagu burí katei le lunbei héigini o le lan lunbei hátuni, o luagu lan burí fedu le haritaguagüle luagu iseri irumu, luma iseri hati, o luagu lan luéyuri emeraaguni. 17 Sun burí katei le, liyawadirügüñein le lunbei liabin, Kristu ligía linarünbei. 18 Mígiraguagüda humá hungua houn ha afamurubaña kei ǘnabugutiña, ha áhuduragubaña houn ánheligu, lun hanügüni hagañeirun huéi. Wéiriti hadimurehan luagu nege burí katei le ayawadaguti houn, aba burí hanaagun houngua luagu ligaburi hasaminan, keisi gürigia. 19 Mámañanu lidan aban luma Kristu, le ichügüdinaü, le awanseragüdübalin úgubu lau líchuguni kada umegegu lidan lubara keisi labusenruni Bungiu. 20 Anhein hilaadün lubéi luma Kristu, kagia uagu habagaridunbei kamá hamuga lánigugidün ubóu, 21 íchaagua hungua lun ligaburi ubóu lun hagunfulirun luma Bungiu kei burí hamuga lúrudu le ariñagubei: «Maguurabéi le, meigabéi lira, márügüdabei katei ligía»? 22 Sun burí gumadi le, luáguti burí katei le gagumuchaditi lau layusurún, ani mama amu katei luéi gumadi burí luma arufudahani le hani gürigia. 23 Inarüni luagu gayara lan genege lani burí katei lánina subudi lugundun labusenrúniwa agunfuliruni luma ǘnabuguni lun lagunfulirúniwa lau, ani dereti lira woun. Lau sun lira, mabafuti lúrudu burí ligía lun lerederuniña gürigia luéi hadügüni le haritagubei hadügün.

Kolosana 3

1 Ánheinti saraadün lubéi luma Kristu, áluaha huméi burí katei le lánina sielu, le ñein lubéi Kristu ñun luéigiñe lóunwenren Bungiu. 2 Samina humá luagu burí katei le lánina sielu, mama luagu burí le lánina ubóu. 3 Hilatün luma Kristu; guentó, anihein hibagari aramudañu luma Kristu lidan Bungiu. 4 Kristu hibagaribei le tímatimaati, dánmeti lagiribudun, hachülaaguba giñe luma, ábame gafanran humá lidan luéirigun. 5 Ígira huméi sun le higaburibei le láninabei ubóu le: Ualá ni aban hídangiñe agamariduti mamarieidunga, madügün huguyame katei wíyeti, mafalara huméi luriban haritagun, ígira humeime igaaduaü, lememe ítarabei kei lanügǘniwa irisini kei Bungiu. 6 Luéigiñe burí katei le, lábürühan lanarime ligañi Bungiu kóntüra ha maganbadibaña lun. 7 Huguya, adüga burí humuti meha katei le lidan meha binadu hibagari; 8 ánheinti guentó, ígira huméi sun burí katei le: Igañi, iyereehabúni, wuribani, anabahani, luma burí dimurei wíyeti. 9 Mariñaga humá iyeeni húmagua kei ígira humaali lan binadu higaburi luma le burí meha hadügübei. 10 Iserihali higaburi le iserideinábei keimeme ligaburi Bungiu guánarügü le adügübalin, darime hasubudiruni Bungiu buidu buidu. 11 Iseri ibagari ligía, mámaali katei lánina huríu humá o mama humá huríu, ni lánina heresibiruni seini luagu húgubu o meresibirun humani, ni lánina terencha humá, machülaaguntiña, idamuni o líbüretiña; Kristu, ligía sun káteibei, ani anihein giñe hadan sun lánigu. 12 Hínsiñetün lun Bungiu; ani anúadaha laadün lun lánigume. Ítara liña lubeiti, abagarida humá keisi lánigu, lau gudemehabu, areiduni, ǘnabuguni, gaganbadi, luma gaguraasuni. 13 Gaguraasun humá hubaruagua, ferudunagua huguyame húmawagua; ítara kei feruduna lanün Kristu, ítarala giñe hadüga. 14 Lóugiñe sun katei, hínsiñehabu humá; ligía katei le íchugubalin sun katei lidan aban. 15 Arueihalá lidarangilan Kristu tidan hanigi, ladüga ligía lagúarunbei Bungiu hun lun ábanrügü humá úgubu, abagarideina lau darangilaü. Geteingiradi humá giñe. 16 Buíngüdaloun luganute Kristu hanigi le gumuti. Arufudaha humá húmawagua eweridiragua huguyame húmawagua lau lichú aau. Heremuha luagu luéirigun Bungiu lau eteingiruni lun tidan hanigi lau sálumu luma burí uremu. 17 Furumiñeguarügü katei le hadüga o le lan hariñagun, adüga huméi lun híchugun inebesei lun Wabureme Hesukrístu, eteingiréinei Bungiu Úguchili lídangiñe Hesukrístu. 18 Würiña, gaganbadi humá houn húmarigu; ligía katei buiti le lunbei hadügüni keisi afiñetiña luagu Wabureme Kristu. 19 Wügüriña, hínsiñe hamá húmarigu hun, móusera humaña wuriba. 20 Isaanigu, aganba humaña hagübürigu lidan sun katei, ladüga ligía hínsiñebei lun Bungiu. 21 Agübürigu, másügüraguala hagumadiruniña hisaanigu, ragühañein maguraasuni. 22 Ubúeingu, gaganbadi humá houn hiyubudirigu lidan sun katei, mámarügü dan le aríagu haña lan hun lun herederun buidu hagibugiñe, adüga huméi súnwandan tau sun hanigi ladüga lueirin lineben Bungiu hun. 23 Furumiñeguarügü katei le hadüga, adüga huméi lau ugundani, kamá hamuga hadügüñein lun Wabureme Kristu mama houn gürigia. 24 Subudi humaali luagu líchugubei lan Bungiu alagan hun keisi hafayeiruáha, ladüga lun Wabureme Kristu le Habureme le tímatimaati heseriwida. 25 Ánheinti le adügüti wuribati, leresibirubei lafayeiruaha wuribati le ladügübei, ani aban lau lanügüniña Bungiu sun gürigia.

Kolosana 4

1 Iyubudirigu, lunti buidu lan higaburi hama hubúeingu, óusera humaña lau úarani luma irichaü; haritagua humá luagu anihein lan giñe aban Habureme yágüta sielu. 2 Ítarameme humá afurieida saragu, agagudúañu, eteingiréinei Bungiu. 3 Afurieida humá giñe wawagu lun ladaarun Bungiu bena wabá lun wapurichihani uganu le lánina asalbaruni luma lun wasubudiragüdüni laransehan Kristu le aramudaguabei, le giñe uéigiñebei nadaürǘwa. 4 Afurieida humá lun nasubudiragüdüni furangu kei lubudubu. 5 Buidulá hóuserun hama ha mafiñenbaña; yusu huméi hidaani lidan katei le buídubei. 6 Lunti gúndaawa lan lau hiyanun súnwandan, lunti giñe semé lan, lunti giñe hasubudiruni ida luba lan hóunabuniña gürigia. 7 Layanuhaba waduhe Tíkiku nuagu hun. Hínsiñeti wügüri ligía woun saragu, ligía aban ídehati buiti le giñe eseriwidubei lun Wabureme Kristu numa. 8 Ligía nóunahanbalin hun lun lariñagun hun ida waña lan, lun giñe líchugun gurasu hun. 9 Aningira giñe Onesimu luma, waduhe úaraguati le hínsiñebei woun, le hupaisanun. Hagíaba abahüdagua hun luagu sun le asuseredubei ya. 10 Mábuiga liña Arisütáruku le nouba furisunrugu hun; mábuiga liña giñe Márükosu le liduhe Berünawé hun. Ariñawagúaali hun luagu Márükosu; anhein ñüdün arihaün, resibi huméi buidu. 11 Mábuiga liña giñe Hesusu, le giñe gíribei Hustu, hun. Hagíarügüñanu hádangiñe huríu afiñetiña ha nadagimeinhañabaña numa luagu larúeihan Bungiu, ani hayabin nun kei aban óunwenbu dǘgüdaguaü. 12 Mábuiga liña Epafürasi hupaisanun le eseriwidubei lun Kristu, hun. Ligía, súnwandan lafurieidún huagu lun deregüdagu humá lidan hafiñen ani deregeguñu hungua buidu buidu lun hadügüni lugundan Bungiu. 13 Gefentina luagu haritagua lan Epafürasi huagun, luma giñe hawagun ha uburugubaña Laodiséa luma Iyerápolisi. 14 Mábuiga liña Lúkasi, le wasurusian, le hínsiñebei woun, hun, luma giñe Démasi. 15 Mábuiga niña houn iduheñu luéigiñe Kristu ha uburugubaña Laodiséa. Ru humá giñe mábuigaü tun Ninfa luma houn sun afiñetiña ha óundaragubaña túbiñe lun háhuduragun lun Bungiu. 16 Lásurunme haliihanu gárada to húmagua, hóunahounme lun haliihanu tílana ligilisi Laodiséa; aliiha humounme giñe gárada to achülürüboun houn. 17 Ariñaga humá lun Arükípu lun ladügüni wadagimanu le ru laalibei Wabureme Kristu lun, buidu. 18 Anihán numabuigaü le nabürühabei hun lau núhabu guánarügü —au Pábulu. Haritagua humá luagu nadaürǘña lan. Binilaün Bungiu. Ítarala.

1 Tesalónikana 1

1 Au Pábulu, Silübánu luma Timotéu, wabürühañoun gárada to hun, huguya tílana ligilisi to Tesalónikaboun, ha lánigubaña Wáguchi Bungiu luma giñe Wabureme Hesukrístu. Resibi humá areini luma darangilaü lúmagiñe. 2 Súnwandan weteingiruni Bungiu huagu, sun huguya, írida wamáün lidan wafurieidún. 3 Súnwandan waritagun ligibugiñe Wáguchi luagu lubuidun heseriwidun lun Hesukrístu ladüga hafiñen luagu, luma lubuidun hóuseruniña wánigu ladüga buin tiña lan hanigi lau ínsiñehabuni, luma lubuidun hawanduni sun asufuriruni ladüga hemenigidun luagu Wabureme Hesukrístu. 4 Niduheñu, hínsiñetiña lun Bungiu, subudi wamuti luagu anúadaha laadün lan, 5 lugundun dan meha le wapurichihanbalin uganu luáguti asalbaruni hun, meresibirun humuti kéisirügü dimurei; nadagimeinti tidan hanigi, lau lubafu Sífiri Sandu, luma lau achoururuni. Subudi humuti lubuidun wóuserun haganagua, lun ábanbadiwa lan hénpulu buiti hun. 6 Aba háyeihani wagaburi, luma ligaburi Wabureme Hesukrístu, resibi humuti uganu luagu lau aban ugundani le líchugubei Sífiri Sandu hun, lau sun barǘ lan asufuriruni hun. 7 Ítara liña hiabin lun ábanbadün lan hénpulu houn sun afiñetiña ha lóubawagubaña Masedónia luma Akaya. 8 Aganbahóuaali uganu luagu Wabureme Hesukrístu húmagiñe, mámarügü lóubawagu Masedónia luma Akaya, aganbahóuaali giñe lidan sun fulasu; ani subudiwaali luagu hafiñen luagu Bungiu. Memegeirúnwati wabahüdagun luagu hafiñen houn gürigia; 9 lubaragiñe lira, hagía guánarügü adimurehatiña woun luagu webeluhan humoun, abahüdagua hagía luagu lubuidun heresibiruniwa, luma luagu hígiruni háhuduragun houn guáriua lun heseriwidun lun Bungiu wínwanti ani inarüniti. 10 Abahüdaguatiña giñe luagu agurabañuhiñalin lan lagiribudun Liráü Bungiu siélugiñe—Hesusu le lásaaragüdübei Bungiu lídangiñe óunweni, le asalbarubaliwa luéi lanarime abeichúni le lunbei liabin.

1 Tesalónikana 2

1 Huguya guánarügü, niduheñu, subudi humuti luagu mama lan meha luagu ni kata woudin arihaün. 2 Keisi hasubudiruni, lau sun anabúa wamá, ouserúa wagía wuriba Filipu, íderagua lumutiwa Bungiu lun wapurichihani uganu luáguti asalbaruni hun lau anigi íbini laganagua lérengunga. 3 Mama wapurichihaña ladüga hamuga bulíeiguaü, ni lau luriban aritaguni, ni lun weyeedagunün. 4 Lubaragiñe lira, ariha lumuti Bungiu luagu buidu wamá, aba líchuguniwa lun wapurichihani uganu le lánina asalbaruni; ítara liñati wadimurehan. Máfaaguntiwa lun gunda hamá gürigia wama, wáfaagun lun gunda lan Bungiu wama, le asubudirubarun wanigi. 5 Keisi hasubudiruni, madimurehantiwa meha huagu lau dimurei buíduburiti lun wagañeiruni hufulesein, móuserun wagía ni kata lébuname wasagarun seinsu huéi. Gefenti Bungiu luagu katei le. 6 Máluahantiwa lun wibihin uéiriguni hámagiñe amu gürigia, ni húmagiñe. 7 Lau sun gayara lan hamuga aban wamá ihürü hun keisi lani Kristu apostolugu, óuserarügütiwa keisi irahüñü haganagua, keisi aban úguchuru to agüriahabaliña tirahüñü, góunigitaña. 8 Wéiriti hínsiñe woun darí lun mámarügüñein lan hamuga luganute Bungiu wabusenra wíchugun hun, busentiwa hamuga wíchuguni wabagari guánarügü hun, le lueirin hínsiñe woun. 9 Niduheñu, haritagua humuti ligaburi wawadigimari luma ligaburi wáfaagun lun wawinwandun. Nadagimeintiwa meha wéyuagu áriebu lun mámabadiwa lan ihürügu lun ni aban hídangiñe, sun awanha lan apurichihei luganute Bungiu hun. 10 Gefentün, gefenti giñe Bungiu luagu redei wamá meha lau aban igaburi le harumati ani suruti haganagua, huguya le afiñebei; míchugunga wagía lúgaaru lun ni aban lun líchugun wadurun. 11 - 12 Subudi humuti giñe ida liña lan wíchugun gurasu hun luma dǘgüdaguaü lun hafiñen, kada aban hídangiñe, kei ladüga aban úguchili houn lirahüñü. Ariñaga wagía hun lun buidu lan hóuserun kei lunti lan hóuserun lánigu Bungiu le agúarubei hun lun gafanran humá lidan larúeihan luma luéirigun. 13 Ligía, súnwandan lubéi weteingiruni Bungiu, lugundun dan meha le haganbunbalin luganute Bungiu le wapurichihabei hun, resibi humuti keisi luganute Bungiu, mama keisi uganu hámagiñeti wügüriña. Ani inarüni luagu luganute lan Bungiu, le íchugubalin ubafu hun lun hagaburidun buidu, huguya le afiñebei. 14 Niduheñu, dan le héibaahanbalün hupaisanun, susereti hun keimeme le asuseredubei houn tílana burí ligilisi to Hudeaboun, ha lánigu Bungiu lídangiñe Hesukrístu; éibaaha hamutiña giñe huríu ha hapaisanun. 15 Huríu, hagía áfarubalin Wabureme Hesusu hilagubei, áfaragua hamaña profetagu, ani bugá hamutiwa giñe bóugudin luéi hageira. Magundanti Bungiu hau, ani háganiñu giñe sun gürigia. 16 Dan le wabusenrun wadimurehan houn ha mámabaña huríu lun giñe hasalbarun, máhatiña yebe huríu lun wadügüni. Lau igaburi le, gánwounguagüda hamuti hafigoun. Gama lumoun ñǘbuinha lanarime abeichúni hawagun lun lagumuchagun lau sun katei le. 17 Niduheñu, murusun dan lárigiñe wígirunün (lau sun aünhaméme lan tidan wanigi) óunwenbu wabusenrun wóudinya arihaün. 18 Hóuchatiwa yebe woudin; au Pábulu, saragu wéiyaasu yebe nouchun nidin, ani sagü nouchun nadügüni, mígirun lumutina Mafia. 19 Ladüga huguya guánarügü íchugubalin ugundani woun; huguyaba arufudei lubuidun weseriwidun lun Wabureme Hesukrístu le uágubei gayara lan wemenigidun lun weresibiruni wafayeiruaha danme le lagiribudun, ani huguyaba wagundaaragüle danme le hararamun ligibugiñe. 20 Huguya lébunabei wanaagun woungua luma wagundan.

1 Tesalónikana 3

1 Dan meha le siñá wamaali awanda masubudirunga ida liña lan sun katei huma, aba waritagun luagu buídutima lan lun werederun Atenasi, au luma Silübánu, 2 luma lun lidin waduhe Timotéu, le ábanbei eseriwiduti lun Bungiu lidan lapurichihóun uganu luagu Kristu le Wasalbaragüle arihaün. Óunaha wamuti humoun lun líderagunün ararama buidu lidan hafiñen, ru ligía gurasu hun, 3 lun ua lan ni aban eferidiruti luguraasun ladüga burí lénrengunga le lasufurirubei luagu lafiñerun luagu Kristu. Huguya guánarügü subudi humuti luagu lunti lan wagurabuni libe asufuriruni le. 4 Dan meha le awanhagua lan huma, ariñagatiwa meha hun luagu lunti lan wáfagun asufuriruni, ani ítara liña lasuseredun, kei hasubudiruni. 5 Ligía lébubei dan meha le siñá naali lan awanda, aba nóunahan álügüdaha ida hiña lan lidan hafiñen, ladüga nanufude luéi hamuga línchahanün Mafia lun hadügüni le wuribabei, aba hamuga liabin wawadigimari hidan lun ni kátame. 6 Gama lumoun giribuhali Timotéu Tesalónikagiñe, ani barüti uganu buiti woun luagu hafiñen luma hínsiñehabu. Lariñahare woun luagu haritagua humá wawagun lau ínsiñeni súnwandan, luagu giñe lueirin habusenrun harihiniwa, ítara giñe kei busén wamá warihinün. 7 Ítara liña lubeiti, niduheñu, rúhali uganu le saragu gurasu woun laganagua sun lénrengunga luma idiheri le wasufurirubei guentó. 8 Ítara liña woun kei iseri ibagari wasubudiruni luagu deregüdagu hiña lan luma Bungiu. 9 Ida lubá funa san wíchugun eteingiruni buídurügüti lun Bungiu huagu, luma luagu saragu ugundani le ru humaalibei woun? 10 Wéyuagu, áriebu, wayumuragun lun Bungiu lun gayaraaya lan warihinün, gúnfuli láamuga le mégeibei lidan hafiñen. 11 Busentiwa lun líderaguniwa Wáguchi Bungiu luma Wabureme Hesukrístu lun gayara lan woudin arihaün, 12 lun giñe laweiridagüdüni Bungiu hínsiñegua hungua luma hínsiñehabu houn sun gürigia, ítara kei hínsiñe humá woun. 13 Derebugugüda láamugaün Wabureme Bungiu sunsuinagubei, madurun humaamuga ligibugiñe danme liabin Wabureme Hesusu hau sun lánigu.

1 Tesalónikana 4

1 Guentó, niduheñu, ayumuraguatiwa hun lidan liri Wabureme Hesukrístu lun ítaramemetima lan higaburi keisi labusenruni Bungiu, ani subuditi luwuyeri igaburi le aubei lagundaara Bungiu hun, kei warufuduni hun. 2 Subudi humuti arufudahani le wíchugubei hun lau lugumadin Wabureme Hesusu. 3 Le labusenrúbei Bungiu, lun sándubadün lan; lun ua lan ni aban agamariduti mamarieidunga, 4 lun lasubudiruni kada aban ida luba lan lagumadiruni lúgubu guánarügü lidan sánduni luma inebesei, 5 mama lau luriban ayumahani kei hadügüni gürigia ha ibidiñehabúbaña lun Bungiu. 6 Libügürü lubeiti agamariduni ualá ni aban adügüti wuribati lun liduhe, ladüga héreti labeichuni Bungiu le adügüti katei le, keisi wariñaguni hun. 7 Mama lun wabagaridun lidan iwiyei lagúara Bungiu woun, busenti lun wabagaridun lidan sánduni. 8 Ítara liña lubeiti, le amaharuti leresibiruni arufudahani le, mama lun ni aban wügüri lamahara, lun Bungiu lamahara, Bungiu le íchugubalin Sífiri Sandu woun. 9 Luagu hínsiñehabu houn íbirigu, úati ni kata lun nabürühani hun lugundun arufudahaali Bungiu guánarügü hun lun hínsiñegua humá húmawagua; 10 ani ítara liña hadügüni houn sun hiduheñu luéigiñe Hesukrístu ha lídanbaña sun uburugu Masedónia. Lau sun lira, niduheñu, ayumuraguatiwa hun lúntima laganwoundun hínsiñehabu. 11 Houcha humá habagaridun darangilañu, bereseguñu lidan le lunbei hadügüni. Nadagimein humá lun hanuriagun hungua, kei wariñaguni hun, 12 inebe humaamuga houn ha mafiñenbaña luagu Hesukrístu, memegeirun humaamuga giñe lúmagiñe ni aban. 13 Niduheñu, mabusenrúntiwa lun herederun ibidiñounga hun kaba lan asusereda houn hilaaña, luéi hírudagun kei ha memeniginbaña. 14 Ítara kei afiñe wamá luagu hilá lan Hesusu ani sará ligía lídangiñe óunweni, ítara liña giñe afiñe wamá luagu lásaaragüdübaña lan Bungiu ha óunwegubaña afiñeñu luagu Hesusu. 15 Ligía wariñagunbei hun keisi larufudahan Wabureme Hesusu, luagu wagía lanme le wínwangilibei danme liabin Hesusu, mámaba wagía ñüdün habaragiñe ha hilaguaañabaña. 16 Danme le ararireina lan Wabureme Hesusu siélugiñe, laganbúba lumalali hábuti ánheligu, luma tumalali lifidun Bungiu. Gürigiameti ha óunwegubaña afiñeñu luagu Kristu, hagíaba ásaara furumiñe. 17 Lárigiñeme, wagía afiñetiña ha wínwangiñabaña, ábame wanügǘniwa úara hama lidan dúeri lun wadunragun luma Wabureme Hesusu garabalirugu. Ábameti werederun luma Wabureme Hesusu lun sun dan. 18 Ru humá lubeiti gurasu húniwagua lau dimurei burí le.

1 Tesalónikana 5

1 Ánheinti luagu kaba lan dan lasusereda burí katei le, niduheñu, memegeirúnwati nabürühan hun. 2 Subudi humaali buidu buidu luagu lachülürüba lan weyu ligía danme magurabúniwa lan, keisi liabin aban íweruhati áriebu. 3 Danme añaha lan gürigia ariñaga: «Lídanñein darangilaü luma achoururuni sun katei», ligíame liabin günringuaü hawagun sódini kei liabin agariduni tun würi dageinatu; siñabeiti hesefurun. 4 Ánheinti huguya, niduheñu ha afiñebaña luagu Hesukrístu, mama lídanñadün luburiga luagu katei luáguti Bungiu lun lárügüdünün luéyuri liabin Kristu kei híweruti. 5 Lídanñadün larugounga sun huguya; mama wagía lánina áriebu luma luburiga. 6 Ligía moun lubéi lun warumugun kei híbiri; lunti agagudúañu wamá, súruañu wagíame. 7 Ha arumugubaña, áriebu harumuga; ha abacharuadubaña, áriebu habacharuada. 8 Anhein wagía le wéyuaguna, lunti súruañu wamá. Lunti wadouragun waugua lau afiñeni luma lau ínsiñeni keisi ladouragun súdara lau laniguagu lun lóunigiruni. Lunti giñe hemenigi wamá luagu wasalbarun le ítarabei kei bunidi le aubei ladourei súdara lichügü lun lóunigiruni. 9 Mama lun labeichuniwa Bungiu lanúadirawa; lun wibihini asalbaruni lídangiñe Wabureme Hesukrístu lanúadirawa. 10 Hilati Hesukrístu wawagu lun wabagaridun úara luma, wínwanñu wagía yebe, hilañu wagía yebe. 11 Ligía rúmeme humá lubéi gurasu luma erei húniwagua ítara kei hadügüni guentó. 12 Niduheñu, ayumuraguatiwa hun lun inebe hamá ha nadagimeinbaña haganagua hun, ha adundehabalün, adimureha hagía hun lidan liri Kristu. 13 Lunti hínsiñe hamá hun saragu luagu wadagimanu le hadügübei. Abagarida humá lidan darangilaü húmagua. 14 Ariñagatiwa giñe hun, niduheñu, lun hererun houn ha máhatiña hawadigimaridun, lun híchugun gurasu houn ha maguraasunbaña, lun híderaguniña ha débilibaña lidan hafiñen, lun giñe gaguraasun humá habá súngubei. 15 Ualá ni aban afayeiruti wuribani luagu wuribani. Hóucharügü humá hadügün buiti húniwagua, luma houn sun gürigia. 16 Gunda humá súnwandan. 17 Afurieida humá lun Bungiu sun dan. 18 Ru humá seremei lun luagu sun le asusereduti; anihán le labusenrúbei Bungiu húmagiñe, keisi afiñetiña luagu Hesukrístu. 19 Meredera huméi luadigimari Sífiri Sandu. 20 Míchiga humá mebereseni lun dimurei le lariñagubei Bungiu hayumulugugiñe hiduheñu luéigiñe Hesukrístu. 21 Hóuchagua huméi sun arufudahani, ábame herederun lau le buídubei. 22 Dise humá luéi sun luwuyeri wuribani. 23 Bungiu guánarügü, le íchugubei darangilaü, deregeguagüdaláün hungua lun sunsuinagubei, areida lounme huani, hanigi luma húgubu dayarügü, harumañu, lubá liabin Wabureme Hesukrístu. 24 Gúnfuliti Bungiu le agúarubei hun ani lagumuchubei ladügüni sun katei le hidan. 25 Niduheñu, afurieida humá lun Bungiu wawagu. 26 Busugua humá hungua lau chuti le sánduti. 27 Ariñagatina hun lau lugumadin Wabureme, lun haliihanu gárada to houn sun waduheñu luéigiñe Hesukrístu. 28 Binilaün Wabureme Hesukrístu.

2 Tesalónikana 1

1 Au Pábulu luma Silübánu labu Timotéu, wabürühañoun gárada to hun, huguya tílana ligilisi to uburuguboun Tesalónika ha lánigubaña Wáguchi Bungiu luma Wabureme Hesukrístu. 2 Resibi humá areini luma darangilaü lúmagiñe Bungiu Úguchili luma lúmagiñe Wabureme Hesukrístu. 3 Niduheñu, lunti seremei wamani Bungiu súnwandan huagu, keisi ladünati lan, lugundun laweiriduña hafiñen saragu, ani ínsiñeni le hídanbei hubaruagua aweirideinatima liña súnwandan. 4 Adimurehatiwa buiti huagu tidan burí liligilisin Bungiu, luagu gurasu luma afiñeni le harufudubei lidan sun éibaahouni luma idiheri burí le hasufurirubei luéigiñe Kristu. 5 Arufuda lumuti katei le luagu úaragua lan Bungiu lidan ligaburi laguseragüdün, lau lanügünün kei garichatiña lun hebelurun lidoun larúeihan, le uágubei hasufurira. 6 Ladüga richati giñe lun lasufuriragüdüniña Bungiu sun ha asufuriragüdübalün, 7 luma giñe lun líchugun emeraaguni hun, huguya le asufurirubei ítara kei wagía, lídanme weyu le lunbei lachülaagun Wabureme Hesusu siélugiñe lidan watu gemeti hau lani ánheligu ha gabafubaña. 8 Liábinba lun labeichuniña ha masubudirunbalin Bungiu, madügün hagía gasu lau uganu luáguti asalbaruni lúmagiñe Wabureme Hesusu. 9 Günringuaü le magumuchaditi, ligíaba habeichúagüle; habugúba dise luéi larihin Bungiu, luéirigun luma lubafu. 10 Danme le liabin Kristu, larihúba luéirigun hadan lánigu, ábame taweiridun hanigi sun ha afiñeeñabaña luagu; ani huguya, hádanbadün gürigia hagía keisi afiñeedün lan luagu le wariñagubei hun luagu. 11 Ligía lébubei súnwandan lan wafurieidún huagu, amuriaha wagía luma Wabungiute lun harufuduni luagu garicha humá lun hádanbadün lan ha únbaña lagúara, lun lagunfulirun sun lubuidun haritagun lau lubafu, luma burí sun wadagimanu le hadügübei ladüga hafiñen, 12 lun lichugún uéiriguni lun liri Wabureme Hesusu lidan hibagari, rúame giñe uéiriguni hun luagu lareini Wabungiute luma Wabureme Hesukrístu.

2 Tesalónikana 2

1 Guentoti, niduheñu, libügürü lagiribudun Wabureme Hesukrístu, lun wóundaragun luma, amuriahatiwa huma 2 lun masansirun humani ligaburi haritagun ítara umenrengun, malouchun huguyame luagu ni aban uganu, o dimurei burí le uáguti lariñawagúa luagu lúmagiñeti lan Bungiu, ni tuagu gárada to uáguboun hariñaga luagu wámagiñetu lan, to ariñaguboun luagu chülühali lan luéyuri lagiribudun Wabureme ubouagun. 3 Mígiraguagüda humá hungua lun heyeedúniwa ítara. Lugundun lubaragiñeme lachülürün weyu ligía, gíbebaña agarabaagutiña luagun Bungiu, lachülaaguba giñe lágani Kristu, le siádiwaalibei lun féridiguaü. 4 Ligía láganibei Bungiu; liñuraguba lungua luagun sun katei le luáguti Bungiu, lachülürüba giñe íchigei lálana larúeihan tidan litenpulun Bungiu, íchaagueina lungua kamá Bungiu. 5 Maritagun humuti san luagu ariñagañaha nani meha burí katei le hun dan meha le húmagidina? 6 Subudi humuti giñe anihein lan eredehati, miabin láamuga lubaragiñe lidaani. 7 Luadigimariña wuribani guentó, aramudagu, ani lunti lagidarúniwa le eredehabalin lágani Kristu ligía lubaragiñe gayara lan láfuridun lidoun larugounga. 8 Ligíaba láfuachun wügüri salufuriti ligía, gama lumoun lagünrinchagubei Wabureme Hesusu lau aban dimurei, luma lau luéirigun danme lagiribudun. 9 Ladügaba Mafia liabin lágani Kristu ligia; lachülürüba lau saragu ubafu, ladügüba burí seini luma milaguru yeeti. 10 Layusuruba sun luwuyeri wuribani lun leyeehaniña ha lídanbaña üma lun féridiguaü, kei maha habéi lun heresibiruni inarüni luáguti Kristu lun hasalbarun. 11 Ligía líchugunbaliña Bungiu lidoun bulíeiguaü lun heyeedúniwa luma lun hafiñerun luagu iyeeni, 12 lun hasiadirúniwa sun ha máhabaña hafiñerun luagu inarüni, hínsiñerügü ligía wuribani houn. 13 Ánheinti wagía, waduheñu hínsiñetiña lun Kristu, súnwandan lunti lan seremei wamani Bungiu huagu, lugundun anúadaha lumutün lun huguyaba lan furumiñetiña asalbarutiña, lau Sífiri le arumadagüdübalün, luma lau inarüni le uágubei hafiñera. 14 Ligía lagúarunbei Bungiu hun, lun hasalbarun lau uganu le wapurichihabei, lun gafanranbadün lan lidan luéirigun Wabureme Hesukrístu. 15 Ítara liña lubeiti niduheñu, derebugumeme humá, mabulieidagun huguyame luéi burí arufudahani le ru wamaalibei hun lau dimurei luma tau gárada. 16 Wabureme guánarügü Hesukrístu luma Wáguchi Bungiu, le arufuda láalibei línsiñehabu woun lau lareini, 17 ru ligía ámalihouni le magumuchaditi woun luma aban emenigini buiti, rula dǘgüdaguaü tun hanigi, derebugugüda laünme lun hariñaguni luma lun hadügüni sun le buídubei.

2 Tesalónikana 3

1 Lagumuhóun katei, niduheñu, afurieida humá wawagu, burugua láamuga uganu luáguti Wasalbaragüle furese lidan sun fulasu, resibiwa ligíame lau ugundani keisi lasuseredun haganagua. 2 Afurieida humá giñe lun gayara lan wesefurun hawéi wügüriña salufuritiña, lugundun másutiña gürigia ubouagu afiñerutiña luagu Kristu. 3 Gama lumoun gúnfuliti Bungiu, ani líchuguba erei hun, areidalaünme luéi wuribani. 4 Hemenigitiwa luagu Wabureme Bungiu luagu adüga humani le wariñagubei hun ani luagu hadügamémebei lan. 5 Íderagualaün Bungiu lun hínsiñehabu humá kei ligía, luma lun gaguraasun humá luagu hasufurirun kei Kristu. 6 Niduheñu, ariñagatina hun lidan liri Wabureme Hesukrístu lun hadisedun luéi furumiñeguarügü hídangiñe le máhati luadigimaridun, le mabagaridunti úaragua luma arufudahani le hibihubei wámagiñe. 7 Subudi humuti ida liña lan luwuyeri wabagaridun haganagua lun hafalaruni wani hénpulu; meredetiwa mawadigimariga haganagua. 8 Meigin wamuti heigin, mafayeirunga waméi. Lubaragiñe lira, nadagimeintiwa, áfaagua wagía áriebu wéyuagu, lun mámabadiwa lan aban ihürügu lun ni aban hídangiñe. 9 Lau sun garicha wamá yebe lun wamuriahan huma lun híderaguniwa, nadagimeinrügütiwa lun wíchugun aban hénpulu hun lun hafalaruni. 10 Dan meha le huma wamá, ru wamuti meha gumadi le hun: «Le máhabei luadigimaridun, meigalá». 11 Gama lumoun aganbatiwa luagu añahein lan hídangiñe máhatiña hawadigimaridun; heredera madügünga ni kata, etenira lun le moun lubéi hetenirun lun. 12 Wariñaguña houn burí gürigia hagía lau lugumadin Wabureme Hesukrístu lun hawadigimaridun darangilañu lun hagañeirunu heigan fein. 13 Niduheñu, mabuchadalá huagu adüga buiti. 14 Anhein ñein aban le madügünti gasu lau le wariñagubei tidan gárada to, ariha huméi katei lan, móundara humá luma, barǘ láamuga busiganu. 15 Manüga huméi kei ágani, ererarügü humá lun keisi íbiri. 16 Waburemememe Hesukrístu le lánina darangilaü, rula darangilaü hun lidan sun luwuyeri, súnwandan. Humalá sun huguya Wabureme, lun súnwandan. 17 Au Pábulu, nabürühañein mábuigaü le hun lau núhabu guánarügü luma niletüran. Ítara luba hasubudiruni luagu au lan óunahabarun gárada to. 18 Binilaün Wabureme Hesukrístu sun huguya. Ítarala.

1 Timotéu 1

1 Au Pábulu, lani Hesukrístu apostolu; nounahóuña lau lugumadin Bungiu le Wasalbaragüle luma Wabureme Hesukrístu, le uágubei wemenigida. 2 Nabürühañoun gárada to bun, Timotéu, niráü le tímatimaati lidan wafiñen luagu Hesukrístu. Resibibá areini, gudemehabu luma darangilaü lúmagiñe Wáguchi Bungiu luma lúmagiñe Hesukrístu le Wabureme. 3 Kei meha nayumuragun bun dan meha le nídinbei Masedónia, rédeimemeba uburugu Éfesu lun bariñagun houn fiu gürigia lun marufudahan hamá katei le marichati, 4 meteni hagíame lun burí úraga le magumuchaditi hawagu hagüchagu binadu mutu. Katei burí le, barürügüti sigenei le málati, ani míderagun lumutiña gürigia lun heseriwiduni Bungiu lau hafiñerun luagu. 5 Le lunbei barufudahani houn afiñetiña hagía, lun hínsiñegua hamá houngua lugundun harumaaru tan hanigi, míchuhali haritagun duru hawagu, ani buíduhali hafiñerun. 6 Añahein, adireirutiña luéi burí katei le, aba híchaagun houngua lidoun burí sigenei málati. 7 Busentiña burí lun arufudahatiña hamá lidan lúrudu le líchugubei Bungiu lun Moisesi; úati gunfuranda hamani ni le guánarügü hariñagubei ni le harufudahabei luagu lúrudu ligía lau saragu achoururuni. 8 Subudi wamuti luagu buidu lan lúrudu, yúsuarügaali ligía kei lubudubu. 9 Lunti lasubudirúniwa luagu mama lan houn ha adügübalin le buídubei ladügǘwa lúrudu; lúrudu hounti ha wuribabaña, ha maganbadibaña, ha meberesenbaña lau Bungiu, ha gafigounbaña, ha minebenbei Bungiu luma katei luáguti Bungiu houn, ha áfaruti háguchi o háguchu hilagubei, houn sun ha gáfarahadibaña, 10 houn ha agamaridubaña mamarieidunga o ha agamaridubaña wügüriña háledigu, houn ha alugurahabaña idamuni, houn ha yéebaña, hama ha áfiñurubaña luagu iyeeni. Hounti giñe sun ha adügübaña amu katei le múaradunti luma arufudahani harumati. 11 Arufudahani harumati lememe uganu buiti luáguti asalbaruni le uágubei lóunahana Bungiu, le wéirigubei, apurichiha. 12 Seremei numuti Wabureme Hesukrístu, le íchugubei ubafu nun lun wadagimanu le, luagu lanügünina keisi aban wügüri gúnfuliti, luma luagu líchugunina lun neseriwidun lun, 13 lau sun meha adimureha nan wuriba luagu kei Bungiu, anabanei ani éibaahanei. Aba nagudemedun lun Bungiu lugundun mámagidina meha afiñeti luagu Hesukrístu ani ibidiñeti meha nun ka lan nadügübei. 14 Ligía luéirinbei nasandiruni labinirunina Bungiu, úara luma afiñeni luma ínsiñehabuni le lídanbei Hesukrístu. 15 Inarüni katei le, le tímatimaati, ani lunti hafiñerun súngubei luagu inarüni lan: Luagu «lun lan lasalbaruniña Hesukrístu gafigountiña liabin ubouagun»; ani au furumiñeti hádangiñe. 16 Ligía nagudemedunbei lun Bungiu lun gayaraabei lan larufuduni Kristu sun luguraasun nuagu, au le furumiñebei hadan gafigountiña. Ítara liña niabin lun ábanbadina lan hénpulu houn ha lúnbaña hafiñerun luagu, lun habihini ibagari magumuchaditi. 17 Ligía ru wamá lubéi uéiriguni luma inebesei lun Bungiu le Warúeitebei lun sun dan, le móunwedadibei, siñá ligía larihíniwa, le Bungiu le ábanrügüti! Ítarala. 18 Timotéu, niráü, ru numuti gumadi le bun lun bageindaguni luwuribun Bungiu buidu, lau afiñeni luma lubuidun aritaguni, kei meha lariñaguni Bungiu hayumulugugiñe profetagu buagu. 19 Añahein gürigia, féridi hamuti hafiñen ladüga madügün hamá gasu lau le hasubudirubei luagu richá lan. 20 Ítara liña lasuseredun lun Imenéu luma Alehánduru ha nederegerubaña lun Mafia lun hafurendeirun lun manabagun hamani Bungiu.

1 Timotéu 2

1 Furumiñeti katei, amuriahatina lun ladügǘniwa furíeigi, ayumuraguni, rúa ligíame seremei lun Bungiu hawagu sun gürigia, 2 hawagu gumadimatiña, luma hawagu sun lúrudugu lun gayara lan wabagaridun aban ibagari darangilati, le deregewati lun Bungiu, le giñe inebewati lidan sun luwuyeri. 3 Buiti katei le, gúndaati giñe Bungiu le Wasalbaragüle lau, 4 le busenbei lun hasalbarun sun gürigia, lun giñe hayabin lun hasubudiruni inarüni. 5 Ábanrügüñein Bungiu, ábanrügüñein giñe gayara ladimurehan waweigiñe ligibugiñe Bungiu, wügüri le Hesukrístubei, 6 le ederegeragubei lungua lun lounwen lun lafayeiruni lebegi hasalbarun sun gürigia, aba lasubudirawagüdün katei le lidan lidaani. 7 Lun katei le, lóunahana Bungiu kei apurichihati luma kei apostolu lun narufudahan houn ha mámabaña huríu libügürü inarüni le, luma afiñeni. Au, keisi aban afiñeti luagu Kristu, inarüni nariñagubei, meyeehantina. 8 Ligía nabusenrubei lun hafurieidun wügüriña lidan sun fulasu, iñurañu háhabu lau taruman anigi, úouga igañi ni asigenehani hadan. 9 Ánhañati würiña busentina lun hadaüragun keisi lubudubu, lun mama lan lau amuriguni hanarimeguti haranseragua houngua, ni lau golu, pérülasi, o daüguaü séruburitu; 10 lun lau lan lubuidun igaburi hadouragua haugua kei lunti lan hadügün würiña ha deregeguaañabaña houngua lun Bungiu. 11 Lunti maní hamá würiña dan le larufudahóuniwa houn; lunti heresibiruni arufudahani ligía lau aban ǘnabuguni. 12 Máhatina lun tarufudahan würi lidan hadamurin afiñetiña, ni lun tagumadiruni würi wügüri; lunti terederun maniñu. 13 Lugundun Adán ladügübei Bungiu furumiñe; lárigiñe, ladügoun Ewa. 14 Mama giñe Adán leyeedubei Mafia, würi eyeedúaboun; ani lau teyeedúniwa, aba tábürühan lidoun figóu. 15 Lau sun lira, hasalbaruba würiña lau hágurahan, anhein ítarameme hafiñerun luagu Kristu, arufuda hagía ínsiñehabuni luma arumani lau igaburi buiti.

1 Timotéu 3

1 Inarüni katei le: Anhein abusenra aban gürigia lun alidihatibei lan, aban wadagimanu buiti labusenrubei ladügün. 2 Lun alidihatibei lan aban gürigia, lunti labagaridun aban ibagari le míchuti lúgaaru lun ladimurehóuniwa wuriba luagu. Lunti túmari lan ábanrügü würi, lunti giñe lanügün aban ibagari suruti, buidu ligía lichügü, inebewa ligíame. Lunti aranseñu lan sun dan lun leresibirun bisida lúbiñe; lunti aranseñu lan lun larufudahan; 3 moun lumuti gátadi lan, manigi wuribu, mabusenrun ligíame seinsu le wíyeti lagañeirúniwa. Lubaragiñe lira, lunti areida lan, dilí ligíame, manigi ligíame seinsu. 4 Lunti gayara lániña tílana luban agumadira buidu, lun giñe ladügün lun gaganbadi hamá lirahüñü, inebehabu hagíame. 5 Lugundun anhein magumadirún lubaliña wügüri tílana luban, ida lubagia gayara lan larihin hau tílana liligilisin Bungiu? 6 Moun lumuti lubeiti alidihati lan aban iseri afiñeti luéi lanaagun lungua saragu luagu lubara, ábame lábürühan lábugiñoun íñarawaguni le gádanbalin Mafia. 7 Lunti buidu lan ligaburi, lunti giñe inebe lan houn ha mafiñenbaña luéi ladimurehoun wuriba luagu, ábame lábürühan tidoun lisadaran Mafia lun lagünrinchawaguniwa lubuidun liri. 8 Ha giñe eseriwidubaña ligilisirugu lunti wügüriña hamá ha inebewatiña; lunti hagunfulirun lau hererun, moun lumuti habacharuadun, ni lun línsiñedun marasun wíyeti houn. 9 Lunti hárügüdüni inarüni lánina afiñeni le arufuda laalibei Bungiu woun, buidu; lun giñe haruma tan hanigi. 10 Lunti houchún; lárigiñeme, anhein úa lubéi mégeiti luagu lubuidun hagaburi, ligíaba gayara lan heseriwidun ligilisirugu. 11 Würiña ha eseriwidubaña ligilisirugu, lunti giñe inebewa hamá, lunti seriu hamá, moun lumuti adimuredügü hamá, moun lumuti giñe gátadi hamá, lunti deregüda hamá lidan sun katei. 12 Aban eseriwiduti ligilisirugu, lunti túmari lan ábanrügü würi, lunti giñe lagumadiruniña lirahüñü buidu hau sun tílana luban. 13 Lugundun eseriwidutiña ligilisirugu ha adügübalin hawadigimari buidu, buídubei ladimurehóuniwa hawagu; ani ragütimatiña anigi lun hadimurehan luagu hafiñen luagu Hesukrístu. 14 Nabürühañoun gárada to bun, agurabeina nidin arihabu madise; 15 gama lumoun ánhana adarasaragua, nabürühaña bun lun basubudiruni ida luba lan lóuserun gürigia hadan lirahüñü Bungiu, to liligilisinboun Bungiu le wínwanbei lun sun dan. Liligilisin Bungiu to ágüdahabalin linarün, tóunigitei inarüni ligía buidu. 16 Siñati lasigenerúniwa luagu wéirigu lan inarüni le arufudúbei woun libügürü wafiñen: Arufudaguati lungua keisi gürigia; richaguagüdaléi Sífiri. Ariha haméi ánheligu. Apurichihóuati luagu houn néchanigu; afiñewa luagu lidan sun ubóu; resibiwa ligía sielu.

1 Timotéu 4

1 Furanguti lariñaguni Sífiri luagu lidoun lanme lagumuhóun dan, añaheinbaña lan gürigia ígiruti hafiñen luagu Kristu, hafalarame sífirigu ha eyeehatiña luma arufudahani le hámagiñeti máfianu. 2 Heteniruba lun arufudahani hámagiñeti gürigia biangua tigibu, yéetiña, ha masandirunbaña ni kata tidan hanigi kamá hamuga churawaaru lau aban gürabu süti. 3 Gürigia hagía, ariñagatiña luagu mabuidun lan lun hagamaridun gürigia, ariñaga hagía luagu anihein lan éigini moun lumuti leigín, lau sun ladüga lan Bungiu éigini ligía lun héigini ha afiñebaña hama ha subudibalin inarüni, lau eteingiruni lun Bungiu luagu. 4 Sun katei le ladügübei Bungiu buiti; moun lumuti wamaharun lun ni kata lídangiñe; lunti wánharun lun sun le adüga láalibei, teinki wameime luagu, 5 lugundun harumagüda lumuti lererun Bungiu, luma afurieiduni. 6 Anhein barufudaha katei le houn waduheñu luéigiñe Hesukrístu, ábanbadibu eseriwiduti buiti lun Hesukrístu, ani bakimuleduba lau burí dimurei le lánina wafiñen, luma arufudahani buiti le falá baalibei. 7 Meferidirabéi bidaani asigeneha luagu burí libidiegun úraga le ni kátati ligibugiñe Bungiu; lubaragiñe lira, áfaaguaba lun bagunfulirun luma Bungiu. 8 Lau sun hu lan lánhingichun úgubu, húutimati bánhingichagun bungua lidan bagunfulirun luma Bungiu, lugundun barüti katei buiti woun lidan ibagari le luma lidan ibagari le lunbei wabihini. 9 Inarüni katei le, ani lunti hafiñerun súngubei luagu. 10 Ligía lébubei wawadigimaridun, áfaagua wagía, lugundun ru wamaali lan wemenigin luagu Bungiu le wínwanbei, le Hasalbaragüle sun gürigia; hátima afiñebaña luagu. 11 Ligía burí katei lunbei barufudahani lun hagunfulirun gürigia lau. 12 Mígiraba lun banügǘniwa kei ni kata luéigiñe nibureingidibu lan; lubaragiñe lira, lunti aban ban hénpulu buiti houn ha afiñebaña, lidan ligaburi badimurehan luma bóuserun, lidan ínsiñehabuni, lidan bafiñen, luma lidan laruman bibagari. 13 Lubaragiñe nachülürün, rúguaba bungua lun baliihanu Lererun Bungiu lun adamurini, íchiga gurasu houn waduheñu lidan hafalaruni, alidihaña darime nachülürün. 14 Yusubéi ubafu le líchugubei Bungiu bun dan meha le híchugunbalin tábutigu ligilisi háhabu bábulugu, adimureheina hagía dimurei lúmagiñeti Bungiu bun. 15 Saminabá luagu burí katei le, deregeguabá bungua lun, lun gayara lan larihíniwa bawanserun. 16 Góunigiguaba buáriuagua, luma lau le barufudahabei; ítaramemeba deregüdagu lidan sun katei. Anhein badüga ítara, basalbaruba, salba hagíame giñe ha aganbubalibu.

1 Timotéu 5

1 Madeinhabá lun aban weiriei mutu; lubaragiñe lira, adimurehabá lun kamá hamuga lun búguchi; óusera báñame nibureingiña keisi bamulenu. 2 Óuserabaña wéiyaaña würiña kei bóuserunu búguchu, óusera báñame würiña nibureingiña kei hamuga bítunu, lau lubuidun aritaguni. 3 Íderaguabaña würiña ha hilaguañabaña úmarigu, ha arihúabei luagu megei hamá ídemuei. 4 Anhein garahüñü tubéi aban würi to hilaali túmari, gabaña tuguya, lunti hafurendeirun irahüñü hagía lun hetenirun furumiñe lun le hemegeirubei haduheñu luma lun háguyugüdüni ínsiñehabuni le hadúeirubei houn hagübürigu; lugundun buiti katei le, gúndaati giñe Bungiu lau. 5 Würi to hilaali túmari, to erederuboun tábugua sunsuinagubei, ru tumuti temenigin luagu Bungiu, meredeti giñe tafurieidún áriebu, wéyuagu. 6 Ánhounti to ederegeraguboun tungua lun ugundani lánina ubóu le, hilañu tiña lun katei luáguti Bungiu lau sun wínwangiru lan. 7 Ariñagabéi burí giñe katei le houn, madeinhóun láamuga houn luagu ni kata. 8 Le maritagunti hawagu lánigu, hátima liduheñu, yéeguaali lau lafiñen; wuribatimatiti sügǘ lau aban gürigia le mafiñenti. 9 Lun labürüdǘniwa tiri würi to hilaalibei túmari tidan gárada lánina íderawaguni, tórügüboun aniheinhali lúmagiñe ǘrüwa-wein irumu tau, lun giñe ábanrügügili lan meha túmari. 10 Lunti tasubudirúniwa luagu buiti le tadügübei kei burí hamuga anhein meha agüriaha tubaliña tirahüñü buidu, anhein buidu lubéi tóuserun hama ha achülürübaña túbiñe, anhein seriwi tubaliña iduheñu luéigiñe Kristu manaagunga tungua, anhein íderagua tubaliña ha asufurirubaña, o anhein adüga tubéi furumiñeguarügü amu katei buiti. 11 Ánhañati würiña nibureingiña ha hilaañabaña hámarigu, mabürüdabéi hiri tidan gárada, lugundun lachülürüba dan lunya habusenrun hámari. Ábameti hígiruni heseriwidun lun Bungiu ligilisirugu lunya hamarieidun. 12 Ábameti gadurun hamá ladüga hadüraaguni hadaradun luma Bungiu. 13 Aba hayabin lun hamagualigúdun, lun herederun éibugañahadügü, mámarügü hamagualigúdun, aba giñe marasualugu hamá, ádahei hayuma lidoun sun katei, adimureha katei le moun lumuti. 14 Ligía nabusenrubei lun hamarieidunya würiña nibureingiñabaña ha hilaaña úmarigu, lun garahüñü hamá, lun hóunigirunu haban, lun míchugun hamá lúgaaru houn ha mafiñenbaña lun hadimurehan wuriba hawagu. 15 Añahein würiña hilaaña úmari, ígira hamaali Bungiu, aba hafalaruni Mafia. 16 Anhein añahein habéi würiña ha hilaañabaña hámarigu hadan liduheñu aban afiñeti würi o wügüri, lunti líderaguniña, mígirun ligíame lun aban hamá ihürügu tun ligilisi; ítara luba gayara lan híderaguniña tílana ligilisi würiña ha busenbaña híderawagun. 17 Ábutigu ha adundehabarun ligilisi, ha adügübalin hawadigimari buidu, lunti hafayeirúniwa buidu, hátima gafisiutebalin apurichihani luma arufudahani. 18 Tariñahare Lererun Bungiu: «Míchiga humá busali luagu liyuma bulu bágasu dan le luadigimaridun lidan léferehouniwa lila nadü». Ariñagatu giñe: «Garichati nadagimeinti lun libihini lafayeiruaha». 19 Madügabá gasu luagu lichugún lidurun aban alidihati anhein ua habéi biama o ǘrüwa lun híchugun fe luagu lidurun. 20 Ánhaña ha asigirubaña lidan figóu, lunti badeinhan houn hagibugiñe sun afiñetiña lun hanufudedun súngubei luéi hafigouhan. 21 Ayumuraguatina bun ligibugiñe Bungiu luma Wabureme Hesukrístu, luma hagibugiñe ánheligu ha lanúadirubaña, lun bagunfulirun luma burí gumadi le, lun aban lan lau hanügǘniwa sun gürigia. 22 Manuadirabá ni aban keisi alidihati tidan ligilisi lidan lóufudagun; lunti baturiahani ligaburi buidu luéidügü gafigoun lan, larihíwameti kamá gúndaatibu lau lifigoun. Disebá luéi sun le wuribabei. 23 Kei súnwandan lan gari lan burageirugu, matabá dúnarügü, guraba giñe murusun diwéin. 24 Añahein gürigia arihúati hafigoun furangu lubaragiñe haguserun; añahein giñe, marihínti hafigoun darí lárigiñe. 25 Ítarameme liña giñe, katei buiti le hadügübei gürigia, arihúati furangu; ánheinti le mabuidunbei siñati giñe lerederun aramudañu lun sun dan.

1 Timotéu 6

1 Afiñetiña ha músubaña, lunti weiri lan hineben hayubudirigu houn, lun madimurehóun lan wuriba luagu liri Bungiu, ni luagu katei le warufudahabei. 2 Anhein añahein lubéi eseriwidutiña gayubudiritiña afiñetiña, moun lumuti lougua lan hineben houn ladügarügü haduheñu hamá luéigiñe Kristu. Lubaragiñe lira, lunti heseriwiduniña buídutima; lugundun ha eresibirubalin lubuidun heseriwidun, afiñetiña, iduheñu giñe hínsiñegutiña. Arufudahabéi katei le, apurichihabéime. 3 Anhein arufudaha aban gürigia katei marichati ani múaranti luma laruman arufudahani le lani Wabureme Hesukrístu, le íderagubaliwa agunfulira luma Bungiu, 4 aban barügua tungua gürigia ligía, le ibidiñeti ni kata lun. Ganigiti lasigenehan luagu burí dimurei; lídangiñeti sigenei le liabin burí gimugaü, gáñiguaü, anabahani, mafiñeni hawagu gürigia, 5 luma burí wuribu magumuchaditi hadan gürigia ha wuribati hasaminan, ibidiñehabutiña giñe lun inarüni, haritaguatiña luagu lébuna lan lagañeirun irisini agunfuliruni luma Bungiu. 6 Ani inarüni luagu aban lan óunwenbu irisini agunfuliruni luma Bungiu lun le gufurumabei lau le lúmabei. 7 Ladüga manügüntiwa ni kata wámagua ñahoun ubouagun, siñabei giñe wanügün ni kata yáagiñe; 8 anhein geigin wabéi, gadaüragun, lunti gufuruma wamá lau lira. 9 Ánhaña ha busenbaña harisidun, mawandun hamuti óuchawaguni, aba hábürühan tidoun lisadaraana saragu lagübüri aritaguni le anügübaliña gürigia lidoun günringuaü luma asiadirúni. 10 Línsiñegu seinsu ligía lílagülebei sun luwuyeri wuribani; ani añahein saragu gürigia ladüga houchun habihin seinsu, aba hígiruni hafiñen luagu Kristu, buíngüda hamaaliti habagari guánarügü lau asufuriruni. 11 Ánheinti buguya, Timotéu, keisi aban luwügüriñe Bungiu, anurahabá luéi burí katei le. Barüba aban ibagari le suruti, le lánina gúnfuli luma Bungiu, afiñeni, ínsiñeni, gaguraasuni luma areiduni. 12 Ageindaguabei wuribu buiti le lánina wafiñen, ábame bagañeiruni ibagari le magumuchaditi; le uágubei lagúara Bungiu bun dan meha le barufudunbalin hagibugiñe saragu gürigia luagu aranseñu biña lan lun bafalaruni Kristu. 13 Guentó, ligibugiñe Bungiu le íchugubei ibagari lun sun katei, luma ligibugiñe Hesukrístu, le meha giñe gefenbei luagu le inarünibei ligibugiñe Pilatu, 14 busentina lun bidin lau le nubeibei bun tau sun taruma banigi, ua láamuga kaba lan uagu ladeinhóua bun, darí liabin Wabureme Hesukrístu. 15 Danme lachülürün dan ligía, le lanúadirubei Bungiu, lagiribuduba Kristu ubouagun; Búngiurügüñein wéirigu, Suntigabafu, Harúeite urúeigu, Habureme aburemeigu. 16 Ligíarügüñein móunwedadi, le abagaridubei lidan larugounga le ñeinhin lubéi mayarafadun lan ni aban. Marihin lágili ni aban gürigia Bungiu, siñati giñe larihíniwa. Rualá uéiriguni lun, arufudualá lubafu lun sun dan! Ítarala. 17 Ha gámabaña irisini lánina ubóu le, ariñagabá houn lun manaagun hamá houngua luagu, míchugun hameime hemenigin luagu irisini machourunti ligía, lun híchuguni hemenigin luagu Bungiu, le wínwanbei, ani ruléi sun katei woun gibe lun wagundaarun luagu. 18 Ariñagabá houn lun risi hamá lidan le buídubei, lun buidu lan hóuserun le tímatimaati, lun aranseñu hamá lun híchuguni luma lun hafanreinhani le hámabei. 19 Ítara luba hóundaragun irisini houngua sielu le adurarubei lun sun dan, ítara luba habihini ibagari magumuchaditi. 20 Timotéu, góunigibei le ichugúbei lábugiñe baríaahan. Maganbabá dimurei burí le lánina lisubudin ubóu, ni sigenei le lánina katei le gíridügübei subudi; 21 le ígiragüdübalin hafiñen ha afalarubalin luwuyeri subudi le. Binilabu Bungiu. Ítarala.

2 Timotéu 1

1 Au Pábulu, lani Hesukrístu apostolu, nounahóuña luagu lugundan Bungiu, según füramasei lánina ibagari le lídanbei Hesukrístu. 2 Nabürühañoun gárada to bun, Timotéu, le nanügübei keisi niráü le hínsiñebei nun; resibibá areini, gudemehabu, luma darangilaü lúmagiñe Wáguchi Bungiu, luma lúmagiñe Wabureme Hesukrístu. 3 Dan le nayumuragun lun Bungiu buagu sagü nafurieidun áriebu wéyuagu, teinki numuti Bungiu le unbei neseriwida lau taruman nanigi kei hadügüni nagüchagu. 4 Súnwandan naritagun luagu bayahun; busentina hamuga narihinibu lun nabuinchun lau ugundani. 5 Haritaguatina luagu afiñeni inarüniti le buágubei; Loida to bagütü, tuma Eunise to búguchu, hagía meha gawagubalin afiñeni le furumiñe, ani chouru numuti luagu anihein lan giñe bidan. 6 Ligía nariñagunbei bun lun bayusurunimeme ubafu le líchugubei Bungiu bun dan meha le níchugunbalin núhabu bábulugu. 7 Ladüga míchugunti Bungiu aban Sífiri lánina anufudei woun, aban Sífiri lánina ubafu, ínsiñeni, luma ragüguaü unguaü líchugubei woun. 8 Mabusigaridabá lubeiti lun bapurichihani le larufudahabei Kristu, mabusigaridabá giñe nau, au le adaürǘbei luéigiñe. Lubaragiñe lira, aranseñubá lun basufurirun wama luagu uganu le lánina wasalbarun, lugundun líchuguba Bungiu erei bun lun bawanduni. 9 Salba lumutiwa Bungiu, wa ligía woun lun wanügün aban ibagari le sánduti; mama hamuga luéigiñe anihein lan katei buiti wadüga, ladüga ítara liña lan laranseruni lubaragiñe ladügüni ubóu lun larufuduni lareini luma línsiñehabu woun lídangiñe Hesukrístu. 10 Guentó larufudei ínsiñeni le lau lóunahani Hesukrístu le Wasalbaragüle lun lagünrinchaguni lubafu óunweni, ru ligía ubafu woun lun wibihini ibagari magumuchaditi lau weresibiruni uganu buiti. 11 Ru lumutina Bungiu lun napurichihani uganu le, óunaha lana kei apostolu luma kei arufudahati. 12 Ligía nasufurirunbalin sun katei le. Lau sun lira, úati nibusigari nan, lugundun subuditi nun ka lan uagu níchigei nafiñen, ani chouru numuti luagu gabafu lan lun lóunigiruni le líchugubei lábugiñe naríaahan darime lachülürün weyu ligía. 13 Mígirabei luwuyeri arufudahani harumati le níchugubei bun, abagaridabá lau bafiñen luagu Kristu, arufudeina ínsiñeni le wibihibei lúmagiñe Hesukrístu. 14 Lau lubafu Sífiri Sandu le wádanbei, góunigibei arufudahani le líchugubei Bungiu labun baríaahan. 15 Keisi basubudiruni, ígira hamaadina sun afiñetiña Ásiana nábugua; anihein Fihelu hadan, luma Erümóhenesi. 16 Gudemehabulá Bungiu houn liduheñu Onesíforu, lugundun súnwandan meha lanügüni gurasu nun, úati giñe nibusigari lan lau nadaürǘña lan; 17 lubaragiñe lira, dan le liábinbei uburugu Roma, meredeti láluahanina darí ladarirunina. 18 Darí láamugei lugudemehabu Bungiu lídanme weyu ligía. Subuseti giñe bun buidu ida liña lan líderaguniwa uburugu Éfesu.

2 Timotéu 2

1 Ánheinti buguya, niráü, resibibá erei lídangiñe abiniruni le wibihibei lau lídanñadiwa lan aban luma Hesukrístu. 2 Le katei le aganba báalibei nariñagun hagibugiñe saragu gefentiña arufudahabéi houn wügüriña ha afiñewati hawagu, ha gayaraati harufudahani houn amu. 3 Awandabéi lubeiti súfuri kei aban lisudaran Hesukrístu le buiti. 4 Úati súdara le eseriwiduti ádaraguti lungua lidoun amu katei luéi le lánina asudarahani, lugundun gasu lerederun sunsuinagubei lábugiñe lererehan lábuti. 5 Ítara liña giñe, aban gürigia le ádaraguti lungua lidoun huraraü, siñabei lagañeirun anhein máhurarun según lilurudun huraraü. 6 Le ábunagubei, lunti ligía lan furumiñe ibihei lufanran lídangiñe alubahani. 7 Saminabá luagu le nariñagubei bun, ábame gunfurandagüda lani Wabureme súngubei bun. 8 Haritaguabá luagu Hesukrístu: Ladügawagun urúei Dawidi, ani saragüda lumuti Bungiu lídangiñe óunweni, según uganu le napurichihabei, 9 le uágubei nawanda asufuriruni, darí lun nagürawagún lau güringüri kamá hamuga aban gürigia salufuriti au. Gama lumoun madaürǘntu Lererun Bungiu. 10 Ligía nawandunbalin sun katei, luagu hafulesein ha anúadaha láañabaña Bungiu, lun giñe habihini asalbaruni luma uéiriguni magumuchaditi lidan Hesukrístu. 11 Inarüni katei le: Anhein hilaadiwa lubéi luma, wabagariduba giñe luma; 12 ánhawa awanda súfuri luéigiñe, warúeihaba giñe luma, ánhawa eyeedagua lau, leyeedaguba giñe wau. 13 Ánhawa magunfulirun, ligía lagunfuliramemeba, lugundun siñati magunfulirun lan lúmawagua. 14 Haritaguagüdabéi katei le houn ha afiñebaña, ani ariñagabá houn ligibugiñe Wabureme lun masigenehan hamá luagu burí katei luáguti dimurei. Mabuidun buriti sigenei le lun ni kata; añawariharügü lumutiña ha aganbahabaña. 15 Houchabéi sun bubafu lun barufudagun bungua ligibugiñe Bungiu keisi aban nadagimeinti buiti, le úati kaba lan uagu labusigarida, le arufudahabalin uganu lánina inarüni kei lubudubu. 16 Disebá luéi dimurei burí málati le lánina ubóu le, lugundun ha adimurehabaña ítara, hóudintimaña lidoun wuribani; 17 ábame laburuchagun harufudahan kei kánserü. Anihán le suserebei lun Imenéu luma Filetu; 18 ígira hamaali inarüni, hariñaga luagu sügühali lan lidaani ásaaruni lídangiñe óunweni; hagünrinchaguñeiti hafiñen saragu gürigia ítara. 19 Gama lumoun rúhali Bungiu aban ebu derebuguti; le siñati lánhingichuniwa. Bürüwati dimurei burí le luagu ebu ligía: «Subudi lumutiña Wabureme Bungiu lánigu»; ani: «Sun ha agúarubalin liri Bungiu, lunti hadisedun luéi wuribani». 20 Tidan aban muna wéiritu, mámarügüñein umegeni golu o pülata ñein; anihein giñe le lauti fulansu luma lauti múa; anihein lunti lueirin-agei ayusuruni, anihein lunti furumiñeguarügü yusu. 21 Gama lumoun anhein arumadaguagüda gürigia lungua, ábanbei weru lánina uéiriguni, le deregeguati lungua lun Bungiu, hu ligía lun, aranseñu lun furumiñeguarügü wadagimanu buiti. 22 Anurahabá lubeiti luéi luriban hayumahan nibureingiña; barüba aban ibagari le lánina richaguaü, afiñeni, ínsiñehabuni luma darangilaü, úara hama sun ha agúarubalin Wabureme Kristu tau anigi harumatu. 23 Madügabá gasu lau sigenei málati, subudi baali luagu barǘ lan lira wuribu. 24 Ladüga moun lumuti gadan lani wuribu aban lubúein Bungiu; lubaragiñe lira, lunti buidu lan hama sun gürigia, lunti aban lan arufudahati buiti ligia; lunti gaguraasun lan, 25 lunti larufudahan houn ha mabuchahabaña tau anigi ǘnabugutu, lun gayaraabei lan lasansiruni Bungiu ligaburi hasaminarun lun hánharuba lan lun le inarünibei, 26 lun gayaraabei lan hagagudún ani sefu hagíame tídangiñe lisadaran Mafia, to meha gádanbaliña lun ladügüni labusenrun hau.

2 Timotéu 3

1 Lunti giñe basubudiruni luagu liábinburiba lan weyu hénrenguti lídounme lagumuhóun dan. 2 Ladüga hóunguarügübei burí gürigia habusenra buiti, hínsiñebei seinsu houn, panta hagíame, barüguabaña houngua. Hadimurehaba wuriba luagu Bungiu, maganbunhabaña hagübürigu, meteingiradibaña, minebenme katei lánina Bungiu houn. 3 Mínsiñehabubaña, magudemehabu, marasualugubaña, siñabei hárügüdagun houngua, hanarimebaña, láganibaña sun le buídubei. 4 Halugurubaña hamadagu, hadügüba burí katei mabuidunti meberesenga hagía kaba lan asusereda lárigiñe, hanarimebei hanaagun houngua, háluahabei hagundan guánarügü lubaragiñe hamuga háluahani Bungiu. 5 Hafamuruba kamá gúnfulitiña luma Bungiu gama lumoun larihúba luagu iyeeni lan lau ligaburi habagaridun. Móundaraba hamoun hibe gürigia hagía. 6 Hadan burí gürigia hagía, añahein ha burí ebelurubaña hábiñoun mutu eyeedaña würiña ha débilitiña, ha burí buínbaña lau figóu luma lau sun luwuyeri lagübüri aritaguni. 7 Súnwandan hafurendeiruña gama lumoun úati gunfuranda hamani inarüni. 8 Ítara kei hawügürihóun Hánesi luma Hánbüresi lun Moisesi, ítara liña giñe hawügürihóun wügüriña hagía lun inarüni. Wügüriña burí hagía, wuribati hasaminan, garabaguaaña luagun wafiñen. 9 Mawanserúnbaña saragu, ladüga gefenbei sun ubóu luagu ibidiougua lan hau, kei lasuseredun houn bián hagüra ha awügürihóubaña lun Moisesi. 10 Anhein buguya, falá baali narufudahan buidu, ligaburi nabagaridun, nafiñen, nuguraasun, nínsiñehabu, nigunfulin, 11 néibaahoun, nasufurirun, kei burí le násügürübei uburugu Antiokía, Ikoniu luma Lístüra. Mama meha lanarime néibaahoun! Gama lumoun sefu lumutina Wabureme Bungiu lídangiñe burí sun katei le. 12 Inarüni luagu héibaahouba lan sun ha busenbaña habagaridun deregeguañu houngua lun Hesukrístu. 13 Ánhaña ha wuribabaña hama ha geyeehadibaña, haribadatimaba; ítarameme haba eyeeha luma eyeedúa. 14 Anhein buguya, ítaramemeba deregüdagu lidan le furendei báalibei, le uágubei afiñeedibu lan, subudiñubei ka lan arufudahabalin bun. 15 Haritaguabatia luagu subudi banu Lererun Bungiu lúmagiñe biñüraü. Tidan Lererun Bungiu, ladarirúa sun lichú aau le busenwabei lun gayara lan hasalbarun gürigia, lau hafiñerun luagu Hesukrístu. 16 Sun le bürüwañubei tidan Lererun Bungiu, Bungiu guánarügü íchugubalin haritagunrugun wügüriña lun habürüdüni, ani huutu lun tarufudahan, lun tadeinhan, adügatu lun hígiruni gürigia katei le mabuidunbei ani arufudahatu houn gürigia lidan richaguaü. 17 Lun aranseñu hamá lubúeingu Bungiu lun hadügün sun luwuyeri wadagimanu buiti.

2 Timotéu 4

1 Nariñaguña bun ligibugiñe Bungiu luma Wabureme Hesukrístu, le lunbei liabin kei urúei aguseragüdaña wínwangiña hama hilaguaaña, lun badügüni katei le: 2 Apurichihabei Dimurei, adügabéi súnwandan, busén hagía yebe gürigia haganbuni, mabusenrun. Afiñegüdabáña, adeinhabá, erereha buguyame, arufudahabá houn lau gurasu. 3 Lugundun lachülürüba dan lun mawandun hamani gürigia arufudahani harumati; lubaragiñeme lira, háluahabei arufudahani le gúnfulibei luma luriban haritagun, ábame hálugun saragu arufudahatiña lun harufudahani lérügü habusenrubei haganbun houn. 4 Híchugubei hanagan luagun inarüni, ábame hadügün gasu lau sun luwuyeri úraga. 5 Anhein buguya, buidulá bisaminan súnwandan, awandabéi asufuriruni, rúguaba bungua lun bapurichihani uganu le lánina asalbaruni, gúnfuliba buidu lau buadigimari. 6 Au, málühali luéyuri nederegerúniwa keisi adagaragüdüni, yarafaali nounwen. 7 Adüga naali le niyarati lidan éibaaguni le, éibaaguaadina chülǘ lumoun lébeha, areida naali arufudahani le lánina wafiñen harumañu. 8 Guentó, lagurabuñadina aban ridi lánina richaguaü, le lunbei nibihini lúmagiñe Nabureme, Aguseragüdüti le richaguabei, lídanme weyu ligía. Ani mámarügüba nun líchigei, líchugubei giñe houn sun ha agurabahabálin liabin lau ínsiñehabuni. 9 Houchabá biabin arihana furese. 10 Ígira láadina Démasi; hínsiñetimati katei le lánina ubóu le lun; ñǘdünhati uburugun Tesalónika. Ñǘdünha Küresénte lóubawagun Galasia, ñüdün Titu lóubawagun Dalümásia. 11 Lúkasirügüñein numa ya. Áluahabei Márükosu, banügeime búmagua; gayaraabei líderagunina lidan wadagimanu. 12 Óunahana Tíkiku uburugun Éfesu. 13 Danme biabin, banügounme idáü to nígiruboun lúbiñe Kárüpu yágüta Turoade nun; barübóunme giñe burí líburu, tótima adügǘboun lau lura gábara. 14 Adügaali Alehánduru, le nadagimeinbei gürabu, saragu wuribani nun; lafayeirubei Bungiu kei ligaburi katei le ladügübei. 15 Góunigiguaba bungua luéi, lugundun garabaguaali luagun uganu le wapurichihabei. 16 Dan le furumiñeti nadimurehan nuéigiñegua ligibugiñe lúrudu, úati ni aban íderagutina; ígira hamutina súngubei. Agurabatina lun mabahüdün lani Bungiu katei le houn. 17 Lau sun lira, íderagua lumutina Wabureme, aba líchugun erei nun; ítara liña lubeiti gayara lan napurichihani uganu le lánina asalbaruni, aganbagüdanéi houn sun gürigia ha mámabaña huríu. Ítara liña lesefurunina Nabureme luéi óunweni, 18 ani lesefurubadina luéi sun wuribani, areida láname lubá larúeihan sielu. Rualá uéiriguni lun, lun súnwandan! Ítarala. 19 Mábuigaü tun Pürisika luma lun Akila luma houn liduheñu Onesíforu. 20 Rédeiha Erasütu uburugu Korintu, ígira numuti Turofimu lau sandi Miletu. 21 Houchabá biabin lubaragiñe laribougadun. Mábuiga liña Eubulu bun, Pudente, Linu, Külaudia hama sun waduheñu luéigiñe Hesukrístu. 22 Buma láamuga Wabureme Hesukrístu, biniláünme Bungiu sun huguya ha aliihabarun gárada to. Ítarala.

Titu 1

1 Au Pábulu, eseriwiduti lun Bungiu, aban giñe lani Hesukrístu apostolu. Óunaha lumutina lúntima níchugun dǘgüdaguaü lun hafiñen ha anúadira láñabaña Bungiu kei lánigu, lun giñe gayaraabei lan hasubudiruni inarüni lánina wafiñen. 2 Ítara luba gayara lan hemenigidun luagu habagariduba lan súnwandan luma Bungiu. Bungiu, le meyeehanbei, ani füramase lumuti ibagari magumuchaditi le woun lúmagiñe lubaragiñe ladügüni ubóu. 3 Guentoti, kei chülühali lan dan, subudigüda laali uganu lánina asalbaruni woun, ábati lóunahanina Bungiu le Wasalbaragüle, lun napurichihani uganu ligía. 4 Nabürühañoun gárada to bun, Titu, le nanügübei keisi niráü le tímatimaati lidan afiñeni. Wéiriti nabusenrun lun bibihin areini luma darangilaü lúmagiñe Wáguchi Bungiu luma lúmagiñe Wabureme Hesukrístu le Wasalbaragüle. 5 Lébubei nígirunibu luagu ubouhu le gíribei Küreta, lun baranseruni le mégeigilibei lun laranserún, luma lun bíchugun aban alidihati lidan kada fulasu keisi nariñaguni bun. 6 Aban alidihati lunti labagaridun buidu, ua láamuga ni kata uáguti lererúa lun. Lunti ábanrügü tan lúmari, lunti afiñe hamá lirahüñü luagu Kristu, gaganbadi, lun giñe buidu lan hóuserun luéi gayara lan lichugúniwa hadurun. 7 Lábugiñeñein laríaahan alidihati luadigimari Bungiu, ligía lunti lubéi labagaridun aban ibagari richaguati. Lunti deregeguañu lan lungua houn amu, moun lumuti gañi gani lan; moun lumuti giñe gátadi lan, manigi ligíame wuribu, ua ligíame igaadua lan luagu seinsu. 8 Lubaragiñe lira, lunti aranseñu lan súnwandan lun leresibirun bisidatiña lúbiñe, lunti aban lan wügüri le hínsiñehabuti lun le buídubei, lun buidu lan lichügü, richagua ligíame, deregeguañu lungua lun Bungiu, lau ubafu lun lárügüdagun lungua. 9 Lunti lárügüdün luagu uganu inarüniti le arufudahóubei lun, lun gayara lan líchugun dǘgüdaguaü houn amu lau arufudahani le richabei, lun giñe lafiñeragüdüniña ha asigenerubalin. 10 Lugundun añahein saragu mabuchahatiña, hádantima harasan huríu, ha arufudahabaña libidiounigan aau, yeeda hamaña gürigia. 11 Lunti ladourúniwa hayuma, ladüga chagaguagüdatiña saragu iduheñu lau harufudahani le moun lubéi, lun hagañeirun seinsu lau múarani. 12 Ariñagati meha aban profeta Küretana, le ñein bubéi guentó, hawagu lupaisanun: «Gürigia Küretana, súnwandan ye hamá, machülaaguntiña, haliluatiña, magúali hagía». 13 Ani inarüni lariñagubei. Ligía lubeiti, badeinha houn here, lun houdin lau arufudahani le richabei luagu wafiñen, 14 lun giñe meberesen hamá lau burí úraga le hadaagun huríu, ni lau hagumadin gürigia, hátima íchugubalin hanagan luagun inarüni. 15 Keisi lariñawagúniwa, harumati sun katei houn ha harumabaña anigi; anhein houn gürigia ha íchugubalin hanagan luagun inarüni ani wiye tuguya hanigi, úati ni kata harumati houn, ladüga wíyeti hasaminan, wíyetu giñe hanigi. 16 Ariñagatiña luagu subudi lan Bungiu houn; gama lumoun lau burí katei le hadügübei, arufuda hamuti luagu ibidiñe lan houn; lugundun mínsiñehabutiña, maganbaditiña, siñaguatiña houngua lun hadügüni le buídubei.

Titu 2

1 Ánheinti buguya Titu lunti barufudahani le úaraguabei. 2 Ariñagabá houn alidihatiña luagu lunti lan deregüda lan hóuserun, inebewa hagíame, buidu hachügü, deregüdagu lidan hafiñen luagu Kristu, buin lau ínsiñehabuni luma gurasu lun hawandun asufuriruni. 3 Íbini giñe würiña ha wéiyaaña, lunti giñe buidu lan hóuserun keisi lánigu Bungiu; lunti mamarasualugu hamá, mabacharuadun hagíame. Lunti híchugun hénpulu buiti lau habagaridun luma hererun, 4 lun harufudahan houn würiña nibureingiña lun hínsiñe hamá hámarigu houn, hínsiñe harahüñü houn; 5 lun buidu lan hachügü, haruma hagía, aranseha hagía hábiñe, areida hagía, gaganbadi hagíame houn hámarigu, lun ua hamá ni aban adimurehatiña wuriba luagu luganute Bungiu. 6 Arufudahabá houn nibureingiña lun buidu lan hachügü; 7 ruba aban hénpulu buiti houn lidan sun katei. Arufudahabéi lérügü inarünibei houn lau aban igaburi deregüdati, 8 adimureheina lau aban igaburi harumati le uáguti lásiñarua ladarirún mégeiti. Ítara luba hanügün báganiñu busiganu ani siñabei hadimurehan wuriba wawagu. 9 Wéridibaña ubúeingu lun gaganbadi hamá houn hayubudirigu lidan sun katei, lun buidu lan heseriwidun houn, móunabagun hamañame, 10 lun míweruhan hamá, lun haruma lan hagaburi le gumuti hama hayubudirigu, lun larihíniwa lidan ligaburi habagaridun luagu buidu lan arufudahani le luáguti Bungiu le Wasalbaragüle. 11 Lugundun arufuda laali Bungiu lareini woun, le ídangiñebei gayara lan hasalbarun sun gürigia, 12 arufudaheina woun lun wígiruni wuribani luma igaburi lánina ubóu, lun wabagaridun aban ibagari le buiti lidan dan le, ragüguañu woungua ani lau gudemehabu, 13 sunme wagurabahaña lan lagunfulirun wemenigin—lagiribudun Wabungiute, Wasalbaragüle Hesukrístu ubouagun lau sun luéirigun. 14 Deregeguati lungua lun lounwen wawagu, lun lasalbaruniwa lídangiñe sun wuribani luma lun larumadagüdüniwa le gumuti, lun lumutuniña wamá, aranseñu lun wadügüni le buídubei. 15 Anihán burí katei lunbei barufudahani, íchigeina gurasu, erereheina lau sun ubafu. Míchigaba lúgaaru lun banügǘniwa kei ni kata.

Titu 3

1 Haritaguagüdabaña afiñetiña, luagu lunti lan hagunfulirun hama gumadimatiña luma hama lúrudugu, lun gaganbadi hamá houn, aranseñu hagíame lun hadügün furumiñeguarügü katei buiti; 2 lun madimurehan hamá wuriba luagu ni aban, lun dilí lan hóuserun, areida hagíame, lun ǘnabugu hamá lidan hóuseruniña sun gürigia. 3 Lugundun ibidiouguati meha giñe wau, mabuchaha wagía, barütiwa meha aban üma lánina féridiguaü, lidamun meha sun luwuyeri lagübüri aritaguni luma lagübüri ugundani wagía. Héchutiwa meha adüga wuribani houn amu; wabagariduña meha lidan gimugaü, iyereegutiwa meha, iyereegutiña meha giñe wíbirigu woun. 4 Ánheinti dan le larufudunbalin Bungiu Wasalbaragüle lareini luma línsiñehabu houn gürigia, 5 aba lasalbaruniwa; mama hamuga ladüga wadügün somu katei buiti, ladüga wagudemen lun. Salba lumutiwa lau lachibuni wafigoun, ruti Sífiri Sandu iseri ibagari woun. 6 Lugundun ru laali Bungiu Sífiri Sandu woun lídangiñe Wasalbaragüle Hesukrístu. 7 Lau laricharaguagüdüniwa Bungiu ligibugiñe lau lareini, galagante wabéi lidan ibagari magumuchaditi le wagurabahabei lúmagiñe Bungiu sielu. 8 Inarüni katei le. Busentina lunmeme barufudahani burí katei le lau aban deregüdaü, lun ha lan afiñebaña luagu Bungiu, lun súnwandan lan híchaagun houngua lun hadügüni katei le buídubei. Buiti katei le, ani huuti houn sun gürigia. 9 Disebá luéi sigenei burí le málati, úraga burí hawaguti agüchagu, fánreinguaü, luma burí wuribu luéigiñe lilurudun Moisesi. Sun katei lira, manügünti buiti lun ni aban. 10 Anhein anihein lubéi aban tílana ligilisi le adaaguti fánreinguaü, ererabá lun aban o bián wéiyaasu; anhein madügün gasu bau, lunti babuguni. 11 Subudi baali luagu ígira laali lan wügüri ligía üma le surubei ani lasiadiruñein lan lifigoun guánarügü. 12 Danme nóunahani Arütémasi o Tíkiku lan bun, busentina biabin arihana Nikopolisi lugundun ñeinba násügürei lidaani luribouga. 13 Íderaguabei Sénasi, le subudihabúbei lun lúrudu, luma Apolosu lidan sun le biyaraati, rubeime le hemegeirubei houn lun hasigiruni haweiyasun. 14 Furendei hamá giñe sun wánigu lun hadügüni katei le buídubei, ídeha hagíame dan le mégeiwa lan, hu láamuga habagari lidan Kristu. 15 Mábuiga haña sun ha númabaña bun, mábuiga waña houn ha hínsiñehabubaña woun keisi iduheñu luéigiñe Kristu. Binilaün Bungiu sun huguya ha aliihabarun gárada to. Ítarala.

Filemón 1

1 Au Pábulu, le nadaürǘñabei luéigiñe napurichihan luagu Hesukrístu, nabürühañoun gárada to, úara luma Timotéu, le waduhe luéigiñe Kristu, bun, Filemón, le wéiribei ínsiñe woun, le giñe wouba lidan wadagimanu. 2 Gárada to, hountu giñe tílana ligilisi ha óundaragubaña búbiñe, keisi tun waduhe Apia, luma lun Arükípu, le wapaaná lidan áfaaguni. 3 Resibi humá areini luma darangilaü lúmagiñe Wáguchi Bungiu luma lúmagiñe Wabureme Hesukrístu. 4 Teinki numuti Bungiu súnwandan lidan le naritagun buagun lidan nafurieidun, 5 lugundun aganbaadina luagu bínsiñehabu houn sun ha lánigubaña Bungiu luma bafiñen luagu Wabureme Hesusu. 6 Amuriahatina luma Bungiu lun ha lan afiñeeñabaña luagu Kristu ladüga bafiñen, lun hayabin lun gunfuranda hamani sun abiniruni le wabihibei lúmagiñe Hesukrístu, buidu. 7 Niduhe, óunwenbu nugundan luma dǘgüdaguaü le nídanbei luagu bínsiñehabu, lugundun darangilahaaru hanigi ha afiñebaña luagu Kristu, bídangiñe. 8 Lau sun garicha nan lidan Kristu lun nariñaguni le lunbei badügüni bun, 9 himei numuti ayumuraguarügü nan bun luagu ínsiñehabuni le wádanbei wóuniwagua, au Pábulu, le wéiyaalibei, le giñe dáüwañubei luéigiñe napurichihan luagu Hesukrístu, 10 amuriahatina buma lun badügün aban fulesei nun lun Onesimu, le ítarahalibei keisi niráü lidan Hesukrístu ya furisunrugu. 11 Lidan meha dan le sügühalibei, aban meha idamuni móuniti Onesimu bun; ánheinti guentó, gebegiti bun keisi nun. 12 Nóunahañein bun lárigoun; resibibéi lubeiti lau ugundani kamá hamuga au guánarügü beresibirubei. 13 Gúndaatina hamuga lun lerederun numa ya, lun hamuga leseriwidun nun beweñegua, sun anaha lan adaürǘwa luéigiñe napurichihani uganu le lánina asalbaruni. 14 Gama lumoun mabusenruntina nadügün ni kata magundanga buguya lau, lun mama lan lauti afosuruni fulesei le badügübei nun lau hamuga bígiruni numa, lun lauti lan bugundan guánarügü. 15 Háfuga lanurunbei Onesimu buéi luagu átiri dan, lun búmabei lan guentó lun sun dan; 16 guentó mámarügü keisi aban idamuni, keisi katei buítimati luéi idamuni—keisi aban iduhei hínsiñeguti. Wéiriti línsiñe nun, lunti hínsiñetima lan bun, mámarügü keisi gürigia, keisi giñe aban iduhei lidan Kristu. 17 Anhein lubeiti barǘ bubalina keisi paaná, resibibéi kéisigubeirügü hamuga au lan beresibirubei. 18 Anhein adügaali lubéi damichi bun, o anhein dúei lubalibu, aguburaha bana. 19 Au Pábulu, nabürühañein murusun katei le lau núhabu luma niletüran: Nafayeirubei bun; lau sun, gayara lan hamuga naritaguagüdünibu luagu dúeigua ban giñe bungua nun. 20 Anha, niduhe, adügabéi fulesei le nun, ámalihaboun nanigi keisi iduhei lidan Kristu. 21 Nabürühaña bun lugundun chouru nan luagu baganbadi, ani subuditi nun luagu badügüba lan sügǘ lau le uágubei namuriaha buma. 22 Aransehabá giñe ubaraü nubá, lugundun agurabatina luagu lidan lanme lóunabuni Bungiu hafurieidun lun náfuridun furisunrugúgiñe, lánharuba lun nidin arihaün. 23 Mábuiga liña Epafürasi bun, le nouba furisunrugu luéigiñe lapurichihan luagu Hesukrístu; 24 mábuiga liña giñe Márükosu bun, Arisütáruku, Démasi, luma Lúkasi, ha íderagubalina. 25 Binilaün Wabureme Hesukrístu. Ítarala.

Ebüréu 1

1 Lidan meha dan le sügühalibei, adimurehati meha Bungiu houn wagüchagu saragu wéiyaasu luma lidan saragu luwuyeri, hádangiñe profetagu; 2 guentó, lidoun burí lagumuhóun dan le, adimurehaali woun lídangiñe Liráü, le ídangiñebei ladügei ubóu, ani rulei lun ligíaba lan galagantei sun katei. 3 Arufuda lumuti Liráü Bungiu luéirigun Lúguchi luougua; ligiaméme Búngiubei; ligía ágüdahabalin sun katei lau lererun le gabafubei. Lárigiñe lachibuni wafigoun, aba lañuurun luéigiñe lóunwenren lala Bungiu, le Suntigabafu, sielu. 4 Ñǘbuinhali Liráü Bungiu lun wéirigubei lan hawéi ánheligu, resibihali keisi alagan aban iri íñugutimati hawéi. 5 Mariñagunti Bungiu ni aban wéiyaasu lun ni aban ánheli: «Niráü buguya; uguñe, Búguchihadina». Mariñagun ligía luagu ni aban ánheli: «Ábanbadina Úguchi lun, ligíame aban isaani nun». 6 Ánheinti dan meha le lóunahanbalin Lígirama ubouagun, ariñagati: «Hudugua hamá sun nani ánheligu lun». 7 Lariñaga hawagu ánheligu: «Adügati lun ítara hamá lani ánheligu kamá garabali, adüga ligía lun ítara hamá eseriwidutiña lun kamá watu gemeti». 8 Ánheinti lun Liráü ariñagati ítara: «Bungiu, magumuchaditi barúeihan; ani aban arúeihani le lánina richaguaü. 9 Hínsiñeti le buídubei bun, iyereegu ligía le wuribabei bun; ligía níchugunbei, au le Bubungiute, gíbetima ugundani bidoun sügǘ hau bíbirigu». 10 Ariñagati giñe: «Buguya, Aburemei, lidan lagumeseha, adüga bumuti ubóu; lau búhabu badügei sielu. 11 Lagumuchuba sielu luma ubóu; anhein buguya, berederuba lun sun dan. Laweiyaduba burí kei daüguaü; 12 babaruchagubei kei aban idáü, lasansirúaba kei daüguaü. Anhein buguya, ábanmemebadibu; magumuchunbei bibagari». 13 Mariñagunti Bungiu ni aban wéiyaasu lun ni aban ánheli: «Ñuruba luéigiñe nóunwenren darí níchuguniña báganiñu lábugiñoun bugudi». 14 Sun ánheligu, sífirigu eseriwidutiña lun Bungiu hagía; ounahóutiña lun híderaguniña ha lúnbaña heresibiruni asalbaruni keisi alagan.

Ebüréu 2

1 Lunti lubeiti weteniruntima lun uganu le aganba wamaalibei, madireirun wamaamuga luéi üma. 2 Chóuruati lilurudun Bungiu le meha ichugúbei hádangiñe ánheligu lidan meha amu dan; ani ha adüraagubalin, madügün hagía gasu lau, ábürühati ligañi Bungiu hawagun lau irichaü. 3 Gúbumeti wafayeiha luagu wafigoun anhein móunigirun wamá óunwenbu asalbaruni le resibi wamaalibei. Wabureme guánarügü Hesukrístu adimurehabei luagu asalbaruni le furumiñe; lárigiñe, ha aganbubalin, aba hachoururuni woun luagu inarüni lan. 4 Chóurugüda laali giñe Bungiu uganu ligía woun lau burí seini luma saragu milaguru luma lau Sífiri Sandu le líchugubei woun lau ámuñegueinarügü luwuyeri ubafu keisi labusenruni. 5 Míchugun lumuti Bungiu ubóu le lunbei liabin, lememe uágubei wadimureha labun hagumadihan ánheligu; 6 lubaragiñe lira, lariñahare tidan Lererun: «Kátañanu san wügüriña lun basaminaruba lan hawagun? Kátañanu san gürigia lun bebereseduba lan hau? 7 Adüga bumutiña ǘnabugu hawéi ánheligu, gama lumoun dáüguagüda bumuti lau uéiriguni luma inebesei, 8 ru bumutiña lóugiñe sun katei». Dan lubeiti le líchuguni Bungiu sun katei lábugiñoun lagumadihan gürigia, mígirunti ni kata lun mámabei lan lábugiñe. Lau sun lira, ariha wamuti luagu mámagili lan sun katei ñǘdünti lau le lubeibei wügüri. 9 Gama lumoun ariha wamuti Hesusu, le adügǘbei ǘnabugu hawéi ánheligu, daügu lau uéiriguni luma inebesei luagu óunweni le lasufurirubei. Lau lueirin línsiñehabu Bungiu woun, ánhati lun lounwen Kristu hawagu sun gürigia. 10 Sun katei anihein lun Bungiu, ani lídangiñeti giñe, ani busenti Bungiu lun gafanran hamá sun lirahüñü lidan luéirigun. Ligía lunti lubéi buga lasufurirun Liráü Bungiu, le Hesukrístu, keisi aban gürigia lun ligíaba lan aban asalbaragülei gumuti. 11 Ligía dandu lubéi le anúadahabei kei ha anuadirúbaña, lani ábanmeme Úguchili, ligía ua lubéi nibusigari lan Liráü Bungiu lun lagúaruniña kei íbirigu, 12 ariñageina: «Nadimurehaba buagu houn níbirigu, neremuhaba luagu buéirigun lidan adamurini». 13 Ariñagati giñe: «Nemenigiduba luagu Bungiu». Ariñagati giñe: «Anaha, hama isaanigu ha líchugubaña Bungiu nun». 14 Ítara kei ábanmeme hamá hitaü hasaanigu aban iduheñu, ítara liña giñe, wügüri lan meha giñe garaüwarügüti Hesusu, lun meha gayaraabei lan lounwen, gayara láamuga lagünrinchaguni lubafu Mafia le ídangiñebei liabin óunweni houn gürigia. 15 Ítara liña gidá lumuti Hesukrístu hanufude gürigia, ha meha aganóubaña kei idamuni ladüga hanufude luéi óunweni. 16 Miábinti Kristu lun líderaguniña ánheligu, lun líderaguniña ladügawagun Abüraámü liabin. 17 Lunti lira, gasu meha ítara luba lan keisi líbirigu, lun liábinba lan lun ábanbei lan fádiri íñutimati, le gúnfuliti, lau gudemehabu houn gürigia; lun giñe lachibuni hafigoun gürigia lau lederegeragun lungua luagu gurúa. 18 Ani keiti súfuri lubéi, ani hóuchagualei Mafia, guentó gayaraati giñe líderaguniwa lidan le wóuchawagun.

Ebüréu 3

1 Ítara liña lubeiti, niduheñu deregeguatiña houngua lun Bungiu, kei hádangiñetün lan ha únbaña lagúara Bungiu lun haganóun luma sielu, teni humá buidu lun Kristu le apostolu, le giñe fádiri íñutimati le lánina wafiñen. 2 Úaraguati Hesusu luma Bungiu lidan sun wadagimanu le unbei lanúadirei, keisi meha giñe úaragua lan Moisesi lidan sun leseriwidun lúbiñe Bungiu. 3 Gama lumoun wéirigutimati Hesusu sügǘ lau Moisesi ítara kei resibitima lan le adügübei aban muna uéiriguni sügǘ tau muna to ladügüboun. 4 Sun muna adügarügü lumutu somu gürigia; gama lumoun Bungiu adügübalin sun katei le aniheinbei. 5 Ítara liñati, úaraguati meha Moisesi lidan leseriwidun lúbiñe Bungiu keisi aban eseriwiduti; ani leseriwiduña meha keisi gefenti luagu katei le lariñagubei Bungiu. 6 Ánheinti Kristu, úaraguati keisi isaani gamanihariti tau luban Bungiu, ani wagiaméme muna tuguya, ánhawa afiñera darí lumoun wounwen, gúndaañu lidan emenigini le wawagubei. 7 Ligía lubeiti, lunti waganbuni le lariñagubei Sífiri Sandu tidan Lererun Bungiu: «Anhein haganba le lariñagubei Bungiu uguñe, 8 medereratá hanigi kei meha tedererun hanigi maganbaditiña ha óuchagubalin Bungiu lidan fulasu mageirawati. 9 Lidan bián-wein irumu le haubei ñein, hóuchagua hamutina hagüchagu lidan fulasu ligía, liña Bungiu, lau sun ariha hamani burí katei le nadügübei. 10 Ligía nagañidunbei hama gürigia hagía, aba nariñagun: “Súnwandan chararañu hamá tidan hanigi, máhatiña hafalaruni üma le narufudubei houn”. 11 Ligía náfiñurunbei lidan nigañi luagu mebelubaña lan lidoun fulasu le emeraaguagülei». 12 Niduheñu, góunigi humá luéi tedererun hanigi lun hadisedun luéi Bungiu le wínwanbei lau mafiñerun humá luagu. 13 Lubaragiñe lira, ru humá gurasu húniwagua sagü weyu, sun anihagua lan dan. Góunigi humá luéi leyeedagunün figóu, edereragüdounme hanigi; 14 lugundun ánhawa ítarameme deregüdagu darí wounwen lidan afiñeni le wawagubei lúmagiñe furumiñeti dan, gafanranbadiwa luma Kristu. 15 Ligía tariñagunbei Lererun Bungiu: «Anhein haganba le lariñagubei Bungiu guentó, medereratá hanigi kei hagüra ha óuchagubalin Bungiu». 16 Kátañati aganbubalin lumalali Bungiu, lárigiñe, aba hagañidagüdüni lau luriban hagaburi? Mama funagia sun ha lasagarubaña Moisesi Ehiptugiñe? 17 Kagia uma lagañida Bungiu bián-wein irumu? Mama funagia hama ha afigouhabaña, ha óunwegubaña lidan fulasu mageirawati? 18 Kati un láfiñura Bungiu luagu mebelubaña lan lidoun fulasu le yebe aranse láalibei habá lun hemeraagun ñein? Mama funagia houn ha adüraagubalin le lubeibei? 19 Ítara liña lubeiti, ladüga mafiñeni le hawagubei, lásiñarunbei meha hebelurun.

Ebüréu 4

1 Guentó lubeiti kei aniheingua lan bena hunrenñu woun lun gayara lan webelurun lidoun emeraaguni le aranse láalibei Bungiu, lunti góunigi wamá, siñadügüliñeinme lebelurun aban wádangiñe, danme lachülürün oura. 2 Lugundun apurichihóuali giñe uganu luáguti asalbaruni woun kéisigubeirügü houn wagüchagu; gama lumoun meseriwínti houn haganbuni ladüga mafiñeruntiña luagu. 3 Ánheinti wagía le afiñeelibei, webeluruba lidoun emeraaguni le, le uágubei lariñaga Bungiu: «Ligía náfiñurunbei lidan nigañi luagu mebelubaña lan lidoun fulasu le emeraaguagülei». Lau sun gumú lani Bungiu luadigimari lúmagiñe weyu le lagumuchunbalin ladügüni ubóu, 4 keisi labürüdǘniwa tidan Lererun Bungiu luagu lisedün weyu: «Aba lemeraagun Bungiu lídangiñe sun luadigimari luagu lisedün weyu». 5 Ariñawagúaya ligía tidan Lererun ítara: «Mebelubaña lidoun fulasu le emeraaguagülei». 6 Lau dimurei burí le, subudi wamuti luagu aranserúa lan fulasu lánina emeraaguni habá gürigia; ha wagüchagu, ha furumiñebaña aganbei uganu lánina asalbaruni, mebelutiña ladüga maganbadi le hawagubei lun Bungiu. 7 Ligía laranserunbei Bungiu amu dan lun gayaraabei lan hebelurun iseri gürigia lidoun hemeraagun; lugundun adimurehati Bungiu lídangiñe le meha lariñagubei Dawidi saragu dan lárigiñe, tidan Lererun Bungiu: «Uguñe, anhein haganba le lariñagubei Bungiu, medereragüda humóun hanigi lun». 8 Ladüga lun hamuga ru lumuti Hosué fulasu lánina emeraaguni houn Ísüraelina, madimurehanyati hamuga Bungiu luagu amu weyu. 9 Ítara liña lubeiti, aniheingua aban emeraaguni le gumuti houn lánigu Bungiu; 10 lugundun le ebeluruti emeraagua luma Bungiu, emeraaguati luéi luadigimari ítara kei lemeraagun meha Bungiu luéi luadigimari. 11 Lunti lubeiti wáfaagun lun webelurun lidoun emeraaguni ligía, faladügü liñalin aban wádangiñe hani ha meha mafiñerunbaña hénpulu. 12 Ladüga wínwantu Lererun Bungiu ani gabafu tuguya. Hamanatu sügǘ tau aban eféin to biánguati tamana, belú tuguya chülǘ tumoun wawani luma wani sífiri. Furangugüda tumuti sun waritagun luma sun le wabusenrubei, arufudatéi ka lan tídanbei wanigi. 13 Úati ni kata adügǘwarügüti lun gayara lan laramudagun luéi larihin Bungiu; furanguti sun katei lun le lunbei laguseragüdüniwa. 14 Hesusu le Liráü Bungiu, le beluhalibei sielun, ligía wafadiriñebei le tímatimaati. Ligía lunti lubéi deregüdagumeme wamá lidan ligaburi wafiñen. 15 Gayaraati gudemehabu lan Hesukrístu le wafadiriñebei woun luagu wadebilin, lugundun ligía guánarügü súfuriti sun luwuyeri óuchawaguni kei wagía, gama lumoun mafigounhanti. 16 Ligía lunti lubéi wayarafadun lau afiñeni lun lálana larúeihan Bungiu le hínsiñehabubei woun, lun gudemehabu lan woun, íderagua láwame lau lareini lidan wemegeirun.

Ebüréu 5

1 Ladüga sun fádiri le íñutimati anuadahóuarügüti wádangiñe lun ligíaba lan wachügüdina ligibugiñe Bungiu, lun giñe líchuguni idewesei lun Bungiu luéigiñe hóubadina gürigia, luma adagaragüdüni luagu figóu. 2 Kei débili lan fádiri guánarügü kei furumiñeguarügü gürigia, gayaraati gudemehabu lan houn gafigountiña hama acharagadutiña; 3 ani ladüga lidebilin guánarügü keisi furumiñeguarügü gürigia, gasu giñe ladagaragüdün luagu lifigoun guánarügü kéigubeirügü luagu hafigoun híbiri gürigia. 4 Siñati ládaragun aban gürigia lungua fádirime le íñutimabei lau lani lungua; Bungiu anúadirubalin, ruléi ubaraü le lun keisi meha lasuseredun lun Aarón. 5 Ítara liña lasuseredun luma Kristu; mama ligía íchaagubei lungua fádirime íñutimati lau lani lungua, Bungiu íchugubalin ubaraü wéiriguti le lun kei buga lariñaguni lun: «Niráü buguya, uguñe Búguchihadina». 6 Ariñagati giñe tídanmeme líburu to Lererun Bungiu: «Fádiri buguya lun sun dan, ítara kei Melükisedekü». 7 Dan meha le laganóunbei Kristu ya ubouagu, afurieidati, ayumuragua ligía meha lau umalali héreti luma saragu águiraü lun Bungiu le gabafubei lun lesefuruni lídangiñe óunweni le lunbei lasufuriruni. Aba laganbuni Bungiu ladüga deregeguañu liña lan lungua lun lugundan Bungiu. 8 Lau sun Liráü lan Bungiu Kristu, chülüti dan lun larufuduni laganbadi lau lawanduni asufuriruni. 9 Dánbeiti úaraguaali sunsuinagubei lau lasufurirun, ñǘbuinti lun lébunabei lan asalbaruni le magumuchaditi houn sun ha gaganbadibaña lun. 10 Aba lanügüni Bungiu Kristu kei fádiri íñutimati ítara kei Melükisedekü. 11 Gíbeti lunti wariñaguni hun; ani hénrenguti lariñawagún furangu, lugundun siñá lan gunfuranda humani. 12 Sügühali saragu dan lúmagiñe hasalbarun, lunti hamuga gayaraahali lan harufudahani Lererun Bungiu houn amu, gama lumoun mégeigidün narufudahaniya burí katei létima ménrengubei tídangiñe Lererun Bungiu hun. Irahüñügidün lidan hafiñen, keisi irahüñü ha gásubei hatun míligi lubaragiñe hamuga heigin éigini le dǘgüdati. 13 Afiñetiña ha guragiñabaña míligi kei irahüñü —úagili gunfuranda hamani Lererun Bungiu buidu. 14 Gama lumoun éigini le dǘgüdati hounti ha wéinamuhañabaña lidan hafiñen, ha subudihabúbaña tun Lererun Bungiu buidu, subudi haméi arufudahani le buídubei lumoun le wuribabei.

Ebüréu 6

1 Wabaruaguóun wamá lubeiti lidan wasubudin tuagu Lererun Bungiu; ígira wamaamugei arufudahani le ménrengubei libügürü Kristu. Maritagua wamá luágurügü lebu wafiñen, kei burí ligirún binadu igaburi le málati, luma burí afiñeni luagu Bungiu, 2 arufudahani luagu badisei, lichugúniwa úhabu hábulugu afiñetiña, hásaarun hilaaña lídangiñe óunweni, luma lagumuhóun laguseragüdüniña Bungiu gürigia. 3 Ani ligíaba wadüga anhein busén Bungiu. 4 Gürigia ha resibi hamaalibei larugounga aban wéiyaasu, ha houcha hamaali lubafu Bungiu, ha resibi hamaali Sífiri Sandu, 5 gefentiña luagu ugundani le hasandirubei lau haliihanu Lererun Bungiu, luma lubafu ubóu le lunbei liabin— 6 ánhaña ábürüha, hénrengubeiya hasakürihan, ladüga kéisigubeirügü hamuga hádaraguñeinya lan Kristu luagu gurúa; hadügüña giñe lun héherahan gürigia lau. 7 Ladüga múa le achuurubalin huya le áhuyubei luagun, ru ligía aban alubahani buiti houn ha nadagimeinbalin, resibiti abiniruni lúmagiñe Bungiu, 8 gama lumoun anhein áhüchagüda hiiyu luma lagübüri híduru; úati hu lan lun ni kata. Lábürühaba labun líñaragun Bungiu, ábame lagudún. 9 Lau sun wadimurehan ítara, niduheñu hínsiñetiña nun, afiñetiwa luagu ítara huba lan kei múa le íchugubei nadü buiti, ani hibihubei sun abiniruni le ñǘbuinbei woun luagu wasalbarun. 10 Lugundun richaguati Bungiu, ani mabulieidun lubéi le adüga humaalibei, luma ínsiñehabuni le arufuda humaalibei lun lau híderaguniña hiduheñu luagu afiñeni, katei le áünhaguabei adüga. 11 Busentiwa lun ítarameme lan kada aban hídangiñe, arufudei afiñeni le darí lumoun lagumuhóun, lun gayaraabei lan hibihini le hagurabubei. 12 Mabusenrúntiwa lun hamagualigúdun, busenrügütiwa lun háyeihani hagaburi ha meha afiñebaña luagu Bungiu, awanda haméi sun asufuriruni luagu, aba heresibiruni le füramase lubéi Bungiu houn. 13 Dan meha le füramase lubéi Bungiu lun Abüraámü luagu labinirubei lan, fiñuti luagu guánarügü liri ladüga úa lan amu wéirigutimati luéi lun láfiñurun luagu; 14 aba lariñagun: «Nabinirubadibu saragu, adüga aume lun gibe hamá badügawagun». 15 Agurabahati Abüraámü lau gurasu, aba leresibiruni le füramase lubéi Bungiu lun. 16 Dan le háfiñurun gürigia, luagu aban le wéirigutimati hawéi háfiñura; ani chóuruhaña ligíati aban katei lau fiñún, úaali amu katei lun lakutihóun. 17 Ligía lubeiti lachoururunbalin Bungiu lererun lau fiñún, lugundun busén lan larufuduni furangu woun, wagía le lunbei weresibiruni lalagante Abüraámü, luagu lagunfulirubei lan lererun, masansirunga ni kata lídangiñe. 18 Ru laali Bungiu lererun woun, ruléi láfiñurun luagu; gayaraati wemenigidun luagu bián katei ligía, ladüga siñá lan leyeehan Bungiu. Ani lau katei ligía, sun ha ñǘbuinbaña lun Bungiu lun hasalbarun, gayaraati hárügüdün gurasu; wagía le afiñeelibei luagu emenigini le ru laalibei woun. 19 Ágüdaha lumutu emenigini le wawani deregüdagu, keisi lágüdahanu óunguru ugunei ani emenigini ligía hiñuguati yagürounmeme tuéi belu tidan litenpulun Bungiu yágüta sielu, 20 le ñeinhin lubéi lebelura Hesusu aban wéiyaasu wawagu lun ladaaruni üma wabá. Anihein ñein guentó afadiriha wawagu ligibugiñe Bungiu keisi aban fádiri íñutimati le libe Melükisedekü.

Ebüréu 7

1 Melükisedekü le, urúei lidan meha fulasu le gíribei Sálemü, lufadirin giñe Bungiu le íñutimabei. Dan le lagiribudunbei Abüraámü wuriburugugiñe lárigiñe lagañeiruni wuribu hawagu urúeigu, aba láfuridun Melükisedekü lubaroun, aba labiniruni, 2 aba líchuguni Abüraámü aban lídangiñe lidiisin fánreinti lídangiñe le lagañeirubei lidan wuribu lun. Mini lan iri Melükisedekü lidan furumiñeti katei, «urúei richaguati» gama lumoun subudiwati meha kei «lurúeite Sálemü» mini lan lira «lurúeite darangilaü». 3 Ibidiñewati kátaña lan meha lagübürigubaña, ibidiñeti giñe ka lan lagüchagubaña; ibidiñewati ni kata libügürü lágurahoun ni libügürü lounwen; liyawa Liráü Bungiu ligía, aban fádiri lun sun dan. 4 Ariha humeiti luagu wéirigu lan meha Melükisedekü: Abüraámü guánarügü le meha wagücha, ru lumuti lidiisin fánreinti lun lídangiñe le lagidarubei hawéi urúeigu lidan wuribu. 5 Según lilurudun Moisesi, fádirigu ha ladügawagun Lewí lunti haguburahani lidiisin fánreinti hámagiñe gürigia lídangiñe sun katei, lau sun haduheñu hamá, ladügawagun Abüraámü háledi. 6 Ánheinti Melükisedekü, lau sun mama lan ladügawagun Lewí, aguburaha lumuti lidiisin fánreinti luéi Abüraámü, ábati labiniruni Melükisedekü Abüraámü lememe buga eresibirubalin füramasei lúmagiñe Bungiu, 7 ani siñati lasigeneruni ni aban luagu wéirigutima lan le abinihabei sügǘ lau le abinirúabei. 8 Ya wadan, fádirigu ha eresibirubalin kada lidiisin fánreinti, wügüriña góunwedaditiña; ánheinti luagu Melükisedekü, tadimurehan Lererun Bungiu luagu kei luagu aban le wínwangili. 9 Ani gayaraati lariñawagún luagu Lewí hau sun fádirigu ha ladügawagun ha aguburahabalin kada lidiisin fánreinti guentó, luagu fayei hamani giñe lun Melükisedekü lidan oura le lafayeirunbalin Abüraámü lun; 10 lugundun lidan aban oubaü, barǘ lumutiña buga Abüraámü ladügawagun ha mágurahoungiñabaña lidan lúgubu dan le láfuridunbei Melükisedekü lubaroun. 11 Hádangiñe fádirigu ha ladügawagun Lewí heresibirei Ísüraelina lilurudun Moisesi. Lun hamuga buidu lan hawadigimari kei fádirigu, memegeirúnwaali hamuga lachülaagun ámuya fádiri, mama libe Aarón, libe Melükisedekü. 12 Lugundun dan le lasansirun afadirihani, sánsiti giñe lúrudu. 13 Tariñahare Lererun Bungiu luagu lídangiñe lan amu türibu Ísüraelina liabin Kristu—aban adügawaguni le úagilibei ni aban hádangiñe afadirihati. 14 Lugundun subudiwati buidu luagu hádangiñe lan ladügawagun Hudá liabin Wabureme Hesukrístu, ani mariñagunti Moisesi ni kata hawagu dan le ladimurehanbei luagu afadirihani. 15 Ani furangutimati le dan le liabin Hesukrístu lun lafadirihan keisi Melükisedekü, 16 mama lau aban lúrudu le ariñagubei kaba lan ídangiñe adügawaguni liabin, liabin lun fádiribei lan lugundun gabafu lan lun labagaridun lun sun dan. 17 Anihán le lariñagubei Bungiu luagu Hesukrístu: Aban fádiri buguya lun súnwandan, ítara kei Melükisedekü. 18 Gumuguati lubeiti binadu gumadi le lilurudunbei Moisesi, ladüga débiliti ani meseriwínti; 19 mabafuti lúrudu ligía lun lasalbaruniña gürigia lídangiñe hafigoun. Leweñeguati, anihein aban iseri emenigini le buítimati, le ídangiñebei gayara lan wayarafadun lun Bungiu. 20 Ani lau aban fiñún lachoururei Bungiu emenigini le lun Hesusuba lan wafadirin. Ha híbiri fádirigu, máfiñurunwati dan le líchugunbei habara houn, 21 ánheinti luagu Hesusu, le laubei fiñún lichugúa lubara lun, lariñahare tidan Lererun Bungiu: «Fiñuhali Bungiu le Aburemei, ani masansiragun lubéi laritagun: “Aban fádiri buguya lun súnwandan” ». 22 Ligía Hesusu lubéi achoururubei aban daradu buítimati luéi le furumiñeti. 23 Ha meha híbiri fádirigu, chülütiña agibedagua lugundun kei aba lan burí hóunwegun, siñati hasigirun; 24 ánheinti Hesusu, kei winwan lan lun sun dan, másügürünbei lifisiute keisi fádiri lumoun amu. 25 Ligía gayara lubéi lasalbaruniña ha ayarafadubaña lun Bungiu lídangiñe le tímatimaati lun súnwandan, lugundun gabagariti súnwandan lun layumuragun lun Bungiu hawagu. 26 Hesusu lubeiti fádiribei íñutimati le wabusenrúbei. Haruma ligía, úati wuribani lidan, ni figóu; mítaranti kei gafigountiña, iñurúa ligía íñutima luéi sun katei sielu. 27 Mítaranti kei híbiri fádirigu íñutimatiña ha gásubei hadagaragüdün sagü weyu, furumiñe luagu hafigoun guánarügü, lárigiñe luagu hafigoun híbiri gürigia. Lubaragiñe lira, adüga lumuti Hesusu adagaragüdüni ábanrügü wéiyaasu lun sun dan, dan le líchaagunbei lungua lun lounwen luagu hafigoun gürigia. 28 Wügüriña ha débilibaña, hagía líchugubaña lilurudun Moisesi keisi fádirigu; ánheinti lárigiñe lidaani lúrudu, aba láfiñurun Bungiu luagu Liráü lun ladügüni fádirime, le úabei mégeiti luagu lun súnwandan.

Ebüréu 8

1 Le súdinitimabei lídangiñe sun le wariñagubei, luagu anihein lan aban fádiri íñutimati wama le ítarati; ani ñuruhali luéigiñe lóunwenren lálana larúeihan Bungiu sielu, 2 ani leseriwiduña keisi fádiri lidan fulasu le sándutimabei tidan Sanduariu tímatimaatu to ladügüboun Wabureme Bungiu, mama to hadüga gürigia. 3 Sun fádiri íñutimati lichugúniwa lun líchugun idewesei luma adagaragüdüni lun Bungiu; ligía gasu lubéi giñe anihein lan somu katei lunti ladagaragüdüni Hesukrístu lun Bungiu. 4 Lun hamuga yaañein lan Hesukrístu ubouagu, mámañein hamuga fádiri, lugundun añaheingua fádirigu adagaragüdütiña según lilurudun Moisesi. 5 Fádirigu hagía, hadügüni hawadigimari lau burí katei le liyawarügüti le burí siélubei. Subudi wamuti luagu iyawaü lan, lugundun lubaabei ladügünu Moisesi luban Bungiu, aba lariñagun Bungiu lun: «Adügabéitia sun katei keisi iyawaü to narufuduboun bun luagu wübü». 6 Gama lumoun wéiriguti lafadirihan Hesukrístu sügǘ lau hafadirihan fádirigu ubouagu, buítimati daradu le uágubei labuyeiha luma Bungiu, ani buítimati giñe füramasei le líchugubei iseri daradu ligía. 7 Lugundun lun hamuga meha buidu lan furumiñeti daradu le sunsuinagubei, memegeirúnwati hamuga ábanya libiaman daradu. 8 Gama lumoun magundanti buga Bungiu lau furumiñeti daradu ladüga mabafu hamá wagüchagu lun hagunfulirun luma daradu ligía. Ábati lariñagun tidan Lererun: «Lariñahare Habureme Bungiu: Lachülürüba weyu lun nadügün iseri daradu hama lílana Hudá luma Ísüraeli. 9 Mítaranbei kei daradu le nadügübei hama hagüchagu le weyu le nárügüdünbalin háhabu lun nasagaruniña Ehiptugiñe; magunfulirun hamuti meha nidaradun, ligíati nígirunbaliña houngua, liña lariñagun Aburemei. 10 Anihán daradu le lunbei nadügüni hama linasiñun Ísüraeli lárigiñeme burí weyu ligía, liña lariñagun Aburemei: Níchugubei nilurudun lidoun hasaminan, ábame nabürühani tidan hanigi. Áubati Habungiute, hagíame nánigu. 11 Memegeirunwabei lun larufudahóuniwa nuagu, mariñagunbei wügüri ni lun liduhe ni lun líbiri: “Subudibéi Bungiu le Aburemei”; lugundun hasubudirubadina súngubei, lúmagiñe le ñǘraütimagilibei darí lumoun le wéiritimabei hádangiñe. 12 Feruduna nubéi wuribani le hadügübei, maritagundigiaadiname luagun hafigoun lun sun dan». 13 Adimurehaali ligía Bungiu luagu aban iseri daradu, ru laalirügü liña le furumiñeti kei binadu; ani katei le binaduhalibei weiya ligía, yarafaalirügü liña lun lounwen.

Ebüréu 9

1 Lidan meha furumiñeti daradu le ladügübei Bungiu hama wagüchagu, ru lumuti meha gumadi houn ida luba lan háhuduragun lun, gama lumoun tidan aban sanduariu ubouaguna. 2 Ítara liña ligaburi taranserún muna tuguya: Múnada, ñeinñein bián rumu; lidan furumiñeti rumu le gíribei Fulasu Sánduti, ñeinñein lebu sanudelu luma dábula le ñein tubéi fein to anuadirúaboun. 3 Ñeinñoun aban belu labadinagua bián rumu ligía, Fulasu le Sándutimabei líribei libiaman rumu. 4 Lidan rumu ligía, ñeinñein aban latarü golu lun lágudahoun kupali ñein, tuma bágüsi to lánina daradu, golu sun touba. Turageirugu bágüsi tuguya, ñeinñein aban ágeidinaü golu le gádanbalin éigini le gíribei maná, ñeinñein giñe lubadun Aarón le áhüchagubei, luma dübü le uágubei labürühóua diisi gumadi. 5 Tóugiñe bágüsi tuguya, ñeinñoun hayawa kátaña garünatiña ha lánina uéiriguni, ha adouragubaña tau bágüsi tuguya, le ñein lubéi ferudunawa lan figóu. Mabusenrúntiwa wadimurehan saragu luagu burí katei le guentó. 6 Aranseñu liña burí katei ítara, belutiña fádirigu lidoun Fulasu le Sándubei sagü weyu lun hafadirihan. 7 Ánheinti lidoun Fulasu le Sándutimabei, fádirirügüñein íñutimati ebelura ñeinhin aban wéiyaasu lidan irumu; ani dan le lebelurun, gasu lanügün hata animaalu lun ladagaragüdün luagu lifigoun guánarügü luma luagu hafigoun gürigia le hadügübei ibidiñounga houn. 8 Lau katei le, larufudahaña Sífiri Sandu woun luagu sun lan seriwigili lan Fulasu le Sándubei luma burí sun igaburi le adügǘbei ñein, madararúngilirügü liña lan üma lidoun Fulasu Sándutimati. 9 Aban seini lira lun weyu le uguñebei, mini lan lira luagu siñá lan larumadagüdünu idewesei luma adagaragüdüni hawani gürigia ha agunfulirubaña luma Bungiu ítara. 10 Lúrudu burí lánina binadu daradu luagu hagunfulirun luma Bungiu, luáguti éigini le lunbei heigin gürigia, uniñein le lunbei hátuni, luma burí échuni lánina arumaduni; mabuiduragüdün lumutu burí katei lira uani; lúntirügü leseriwidun darí lasansiruni Bungiu sun katei. 11 Gama lumoun ñǘbuinhali Kristu kei fádiri íñutimati luagu katei buiti le ichugúbei woun. Ani sanduariu to ñein lubéi lafadiriha, buítimatu, úati mégeiti tuagu, ladüga mama hadüga gürigia, mama giñe ubouaguna. 12 Beluhali Kristu lidoun Fulasu Sándutimati sielu le ñein lubéi Bungiu, mama lau ladagaragüdün hata gábara hama bágasu ñǘbürigiña; dagagüda lumuti lita guánarügü. Lau ábanrügü lebelurun, ibihaali asalbaruni magumuchaditi woun. 13 Ladüga anhein gabafu lubéi meha hata bágasu hama gábara, luma habaligin bágasu ñǘbürigiña, le burí áturawagubei hawagun ha wíyebaña, lun lederegeruniña luma lun larumadagüdüniña bóugudigiñe habiti, 14 gúbume gabafutima lan lita Kristu? Lídangiñe Sífiri Sandu le magumuchadibei, rúguati Kristu lungua lun Bungiu kei aban adagaragüdüni le úati dáseiti luagu, ani harumagüda lumutu lita wawani luéi katei le anügübaliwa lidoun óunweni, lun weseriwidun lun Bungiu le wínwanbei. 15 Ligía Hesukrístu lubéi búyeibei lun aban iseri daradu le adüga láalibei Bungiu wama. Lóunwenbei Kristu lun ferudunawa lan figóu le adügǘbei lábugiñe binadu daradu, lun giñe ha lan únbaña wáhali lan Bungiu lun lánigu hamá, gayara láamuga heresibiruni labinirun Bungiu le uágubei lariñaga luagu líchugubei lan keisi alagan. 16 Lugundun dan le líchugun aban gürigia luhabárigi tuagu aban gárada luagu alagan, mebegitu gárada tuguya darí lasubudirúniwa luagu hilaali lan gürigia ligía. 17 Mebegitu gárada tuguya dan le wínwangili gürigia ligía, darí dan le hilaali. 18 Ligía giñe lau lubéi láwiyurun hitaü ladügǘwa furumiñeti lidaradun Bungiu hama lumutuniña. 19 Subudigüda lumuti Moisesi sun lugumadina lúrudu houn sun gürigia; lárigiñe, aba lanügün gamisa funatu luma lilimun isopu, aba ladüdüragüdüni lidan duna luma hata bágasu ñǘbürigiña hama gábara, aba labahichagunu liliburuna lúrudu hama giñe sun gürigia lau. 20 Ábati lariñagun houn: «Anihán hitaü le achoururubalin lidaradun Bungiu huma». 21 Bahigua lumutu giñe Moisesi Sanduariu luma sun burí katei le ayusurúbei lidan háhuduragun lun Bungiu. 22 Según lúrudu ligía, harumagüdawati sun liibe-agei katei lau hitaü, ani úati ferudunawa lan figóu anhein máwiyuruniwa hitaü. 23 Mégeiwati meha lubeiti ladagaragüdüniwa hata animaalu lun larumadawagüdün burí katei le; sun lira, iyawaürügüñein lun katei le inarüniti le siélubei, le ñein tubéi lisanduariun Bungiu tímatimaatu; ani mégeiti ladagaragüdüniwa hitaü le buídutimati sügǘ lau hata animaalu luagu katei lánina sielu. 24 Mebeluti Kristu tidoun Sanduariu tugura to hadüga wügüriña ya ubouagu, to meha tiyawarügüboun Sanduariu to tímatimaatu sielu; siélunmeme lebelura, le ñein lubéi larufudagua lungua guentó ligibugiñe Bungiu lun lafadirihan luagu wafulesein. 25 Ani mebeluti Kristu saragu wéiyaasu tidoun sanduariu lun ladagaraguagüdün lungua kei ladüga fádiri le íñutimabei, ebelura sagü irumu sanduariurugun lau hitaü le mama lita. 26 Lun hamuga ítara liña lan, gasu hamuga lounwen saragu wéiyaasu lúmagiñe ladügǘn ubóu. Gama lumoun masuseredunti ítara; lubaragiñe lira, dan le lagunfuliruña lan burí dan, chülüguati Kristu ábanrügü wéiyaasu, íchaagueina lungua lun lagidaruni figóu. 27 Ítara kei sun lan gürigia lunti lan hounwen ábanrügü wéiyaasu, lárigiñeme ábame haguserawagüdün, 28 ítara liña giñe líchaagun Kristu lungua ábanrügü wéiyaasu lun lagidaruni hafigoun gürigia. Lachülürüba weyu lun lagiribudun Kristu ubouagun; mámaalime lun lagidaruni figóu liabin, liábinba lun lasalbaruniña sun ha agurabubalin.

Ebüréu 10

1 Ladüga lilurudun Moisesi liyawadirügüñein meha burí katei buiti le meha lunbei lanügüni Kristu houn gürigia. Ha lubeiti ayarafadubaña lun Bungiu lídangiñe hata animaalu le adagarawagüdübei lun Bungiu según lilurudun Moisesi, siñati meha úaragua hamá sunsuinagubei ítara. 2 Lun hamuga gayara lan larumadagüdüniña lúrudu lídangiñe hafigoun, masandiragunhaña hamuga houngua lau duru aba hamuga masigirun hamá adagaragüda. 3 Gama lumoun seriwiti adagaragüdüni burí le lun laritaguagüdüniña luagun hafigoun sagü irumu, 4 kei siñá lubéi lagidaruni hata bágasu luma hata gábara figóu. 5 Ligía lariñagunbei Kristu lun Bungiu dan le lebelurunbei ubouagun: «Mabusenruntibu adagaragüdüni ni idewesei, rúrügütibu aban úgubu nun. 6 Magundantibu lau burí adagaragüdüni gudawarügüti, ni burí lau adagaragüdüni luagu figóu. 7 Ábati nariñagun: “Ñǘbuinhadina ubouagun lun nadügüni bugundan, Nubungiute, ítara keisi bürüwañu liña lan nuagu tidan Bererun” ». 8 Furumiñe, lariñaga luagu mabusenrun lan Bungiu, magundan ligía, lau adagaragüdüni, ni hau animaalugu ichugútiña lun, ni adagaragüdüni gudawarügüti luagu figóu, lau sun ligía lan burí katei le uágubei lariñaga Bungiu lídangiñe Moisesi houn gürigia lun hadügüni. 9 Lariñaga Kristu lárigiñe: «Ñǘbuinhadina lun nadügüni bugundan, Bungiu». Mini lan lira, ñǘbuinhali lan Kristu ubouagun lun lagumuchaguagüdüni igaburi le lánina hadagaragüdüniwa animaalu, lun líchugun iseri leweñegua. 10 Ligía lugundanbei Bungiu, lun larumadagüdüniwa ligibugiñe lau lounwen Hesukrístu aban wéiyaasu lun sun dan luagu wafigoun. 11 Sun fádirigu huríu, sagü weyu hadügüni ábanmeme adagaragüdüni, lau sun siñá lan lagidaruni adagaragüdüni ligía figóu. 12 Ánheinti Hesukrístu, ábanrügüñein wéiyaasu líchaagun lungua luagu figóu lun sun dan; ábati lagiribudun sielun, aba lañuurun luéigiñe lóunwenren Bungiu. 13 Anihein ñein guentó agurabaha líchuguniña Bungiu láganiñu lábugiñoun lugudi. 14 Lau ladagaragüdün ábanrügü wéiyaasu, aba labuiduragüdüniña lánigu Bungiu sunsuinagubei, lun sun dan. 15 Chouru lumuti giñe Sífiri Sandu káteimeme ligía woun, dan le lariñagun: 16 «Anihán daradu le lunbei nadügüni hama lárigiñeme burí weyu ligía, liña lariñagun Aburemei: Níchugubei nilurudun tidoun hanigi, ábame nabürüdüni lidan hasaminan. 17 Lárigiñe lariñaga: Maritagundigiaadiname luagun hafigoun ni luagun burí wuribati le hadügübei». 18 Dan lubeiti le ferudunawaali figóu lun sun dan, memegeirúnwaali amu adagaragüdüni luagu figóu. 19 Ligía lubeiti niduheñu, lau lounwen Kristu luagu gurúa, gayaraahali webelurun lidoun Fulasu le Sándutimabei, 20 tuéigiñe belu tomeme lúgubu Kristu. Darati aban iseri üma woun lumoun Bungiu, aban üma le anügübaliwa lidoun ibagari magumuchaditi. 21 Hesusu wafadiriñebei íñutimati tidan Luban Bungiu, 22 ligía lunti lubéi wayarafadun lun Bungiu lau taruman wanigi, luma lau sun wafiñen deregüdagu luagu. Harumagüda laaru wanigi lun masandiragun wamá woungua lau duru luagu figóu lárigiñe lachibuniwa lau duna harumati. 23 Ítarameme wamá deregüdagu lidan wafiñen, masansiragunga lidan wemenigin, lugundun lagunfulirubei lan Bungiu le füramase láalibei. 24 Lunti giñe wáfaagun wíderaguniña wíbirigu lun hínsiñehabu hamá, luma lun hadügüni le buídubei. 25 Wagía afiñetiña, moun lumuti wafalaruni hénpulu hani ha héchubaña lun midin hamá lidan wadamuridagun, lubaragiñe lira, ru wamá gurasu houn wíbirigu, guentotima lau ariha wamani luagu yarafaali lan luéyuri Wabureme Hesukrístu. 26 Lugundun ánhawa asigira afigouha lau wagundan lárigiñe wasubudiruni inarüni, úaali amu luwuyeri adagaragüdüni lun feruduna lani wafigoun. 27 Ábanrügaali katei lun wagurabahani, lun laguseragüdüniwa Bungiu lau aban lanarime igañi luma watu gemeti le lunbei lagünrichaguniña láganiñu Bungiu. 28 Dan le ladüraaguni aban gürigia lilurudun Moisesi, lun ñein hamá biama o ǘrüwa gefentiña luagu, ariñagati lilurudun Moisesi luagu lunti lan lounwen gürigia ligía. 29 Wéiritimati súfuri le hadünabei ha meberesenbaña lau Liráü Bungiu, meberesen hagía lau lita, anaba haméi Sífiri Sandu le hínsiñehabubei houn. Lita Hesukrístu, ligía achoururubalin lidaradun Bungiu wama, le arumadagüdübaliwa ligibugiñe. 30 Subudi wamuti ligaburi Wabureme Bungiu le ariñagubei: «Au le lunbei labeichaguniña gürigia; au le lunbei lafayeiragüdüniña luagu hafigoun». Ariñagati giñe: «Naguseragüdübaña numutuniña». 31 Fugiabu gürigia le uágunti lábürüha ligañi Bungiu le wínwanbei! 32 Haritagua humá luagu burí weyu le sügühalibei dan meha le heresibirunbalin larugounga: Wéiriti meha hasufurirun lidoun dan ligía, ani awanda humuti sun katei lau gurasu. 33 Añahein hídangiñe, anabúatiña, ouserúa hagía wuriba ligibugiñe guririguaü ladüga héibugun luma Kristu; híbiri, súfuritiña ladüga gamadagua hamá hama ha wuribabaña ouserúniwa. 34 Gudemehabutün meha houn ha furisunrugubaña; ígiraguagüdatün hungua lau ugundani lun lagidarún le húmabei huéi, subudiñu huméi luagu anihein lan katei huma sielu le buítimati, le siñabei lagidarún huéi. 35 Guentoti, meferidira huméi lubeiti hemenigi luagu Bungiu, lugundun heresibiruba aban óunwenbu afayeiruahaü sielu. 36 Gaguraasun humá, lun lárigiñeme lan hawanduni asufuriruni keisi labusenrun Bungiu, gayara láamuga heresibiruni füramasei le lunbei líchuguni Bungiu hun, sielu. 37 Tariñahare Lererun Bungiu luagu lagiribudun Kristu ubouagun: «Málühali anhein ñübuin le lunbei liabin; madarasarunbei saragu dan. 38 Anhein le naricharaguagüdübei luagu lafiñen, labagariduba. Anhein leferidira lafiñen, magundanbadina luma». 39 Wagía, mítarantiwa kei gürigia ha agiribudubaña hárigoun, aba heferidirun, hádangiñetiwa ha esefurubaña ladüga hafiñen.

Ebüréu 11

1 Afiñeni, achoururuni le gumuti luagu wabihibei lan le wagurabubei, luma wachoururuni le gumuti luagu anirein lan burí katei lau sun marihin wamani. 2 Ladüga hafiñen wagüchagu lagundaarunbei Bungiu hau. 3 Lau afiñeni, wasubudirei luagu Bungiu lan adügübalin ubóu láurügü lererun; le lubeiti ubóu le warihubei guentó, mama lídangiñe katei le meha arihúabei ladügǘwa. 4 Lau lafiñen Aweli, líchiga aban adagaragüdüni buítimati sügǘ lau le ladagaragüdübei Kaín lun Bungiu, ligía leresibirunbalin Bungiu keisi richaguati, aba leresibiruni ladagaragüdün. Lau sun lubeiti hilá lan Aweli, anihagua adimureha lau lafiñen. 5 Lau lafiñen Enoku, lanügǘwa sielun móunwenga, ani madarirúnwati lúgubu lugundun Bungiu anügübalin. Ani tariñahare Lererun Bungiu luagu lubaragiñebei lan meha lanügǘn Enoku, gunda lan Bungiu lau ya ubouagu. 6 Ani siñati lagundaarun Bungiu wau anhein mafiñen wabéi luagu, lugundun lun wayarafadun lun, gasu wafiñerun luagu anihein lan ani líchuguba lan hafayeiruáha ha áluahabalin. 7 Lau lafiñen Noé, dan le lawisarunbalin Bungiu luagu ladagaruba lan aban óunwenbu guran, lau sun marihinñahagili lan guran, aba ladügüni le lubeibei Bungiu, aba ládaragun aban óunwenbu ugunei lun lasalbarun hau sun tílana luban. Ítara liña lasiadiruni Noé ubóu, aba lubéi leresibiruni Bungiu keisi aban wügüri richaguati luagu lafiñen. 8 Lau lafiñen Abüraámü, dan le lagúarunbei Bungiu lun lun lígiruni lageira lun lidin lidoun amu fulasu le füramase lubéi lun, aba ladügüni le lubeibei Bungiu; aba láfuridun lageiragiñe, ibidiñounga lun haliñounbei lan. 9 Aba laganóun lidan iseri fulasu ligía, lau sun terencha lan ñein, ladüga lafiñen aba laganóun tidan kianpu, ligiaméme giñe ladügübei Isaakü, le liráü, luma Hakobu, le libari, ladüga resibi hamuti lan füramaseimeme ligía lúmagiñe Bungiu. 10 Adüga lumuti Abüraámü sun lira ladüga agurabaha lan lebelurun lidoun lubuidun uburugu le derebugubei ebu, uburugu le ladügübei Bungiu. 11 Lau giñe tafiñen Sara, lau sun meha wéiyaaru tan lun tagaraüdün, resibitu erei lúmagiñe Bungiu lun tagaraüdün; garaütu aban irahü ladüga tafiñerun luagu lagunfulirubei lan Bungiu le füramase lubéi. 12 Lau sun lubeiti wéiyaali lan Abüraámü lun garáü lan, ñǘbuinti lun gadügawagunbei lan saragu, kei waruguma ha siélubaña, kei giñe lagu burí sagoun le lárubei beya le siñabei labahüdǘn. 13 Hilaguatiña sun gürigia ha meresibirunga haméi sun le füramase lubéi Bungiu houn; gama lumoun ariha hamuti liabin dísegiñe ani aba hasubudiruni. Ábati hariñagun luagu mama lan hageira ubóu le, hayabinrügüña lan ebeluha keisi terencha ya ubouagu. 14 Gürigia ha aritagubaña ítara, arufuda hamuti luagu háluahamemeña lan aban ageiraü lun hageirame. 15 Lun hamuga fulasu lan le ñéingiñe lubéi háfurida ageiraübei le háluahabei, gayaraayati hamuga hagiribudun hárigoun ñeinhin. 16 Aban buga ageiraü buítimati habusenrubei, ageiraü le siélubei. Ligía ua lubéi nibusigari lan Bungiu lun Habungiutebei lan, aba laranserun aban uburugu habá. 17 Dan meha le lóuchagunbalin Bungiu Abüraámü lau lariñagun lun lun láfaruni liráü le Isaakü hilagubei lun ladagaragüdüni lun, afiñemémeti luagu Bungiu; rúguati yebe lungua lun lederegeruni liráü le ábanrügüti, 18 lau sun ariñagaali lan buga Bungiu lun luagu saragubaña lan ladügawagun lídangiñe Isaakü. 19 Subudirügü liñalin Abüraámü luagu gabafu lan Bungiu lun lásaaragüdüniña hilaaña lídangiñe óunweni, ani ítagaraü yebe ladügüni Bungiu lau líchuguni Isaakü lárigoun lun Abüraámü lubaragiñe yebe láfaruni. 20 Lau lafiñen Isaakü füramase lubéi abinirúni lun Hakobu luma Esaú. 21 Lau lafiñen Hakobu, dan meha le lounwe lan, biní lumuti kada aban hádangiñe lirahüñü Hosé, aba ladimurehan luagu luéirigun Bungiu, ragüñu luagu lígiri lubadun. 22 Lau lafiñen Hosé, lubaragiñebei lounwen, ariñagati luagu háfuriduba lan Ísüraelina Ehiptugiñe, ariñaga ligía lun hanügüni labu hámagua danme le hígiruni fulasu ligía. 23 Lau hafiñen lagübürigu Moisesi, dan le lágurahounbei, aba haramuduni luagu ǘrüwa hati, ladüga harihin luagu buídumeraü lan; manufudetiña luéi lúrudu le líchugubei urúei. 24 Lau lafiñen Moisesi, dan le wügürihali, máhati lun lanügǘniwa keisi tiráü liráü lurúeite Ehiptu; 25 himei lumuti lasufurirun hama lumutuniña Bungiu lubaragiñe laganóun buidu tidan luban urúei, to lánina figóu. 26 Rísitimati lasandiragun lungua lau lasufurirun ǘnabuguni luéigiñe Kristu le lunbei liabin, sügǘ lau laganóun lidan sun lirisin Ehiptu; lugundun luagu afayeiruahaü le lunbei líchuguni Bungiu lun, líchigei laritagun. 27 Lau lafiñen Moisesi luagu Bungiu, aba lígiruni Ehiptu, manufudeuga luéi ligañi urúei; rédeiti deregüdagu lidan laritagun kamá hamuga aríagu liña lun Bungiu le marihínbei. 28 Lau lafiñen Moisesi ladügei fedu le gíribei Luéyuri Esefuruni; aba lóunahan abahichaguei tubenari haban Ísüraelina lau hitaü lun danme lan le lásügürün ánheli le lánina óunweni, máfarun láamuga ni aban hágiramagu Ísüraelina. 29 Ladüga hafiñen Ísüraelina, sügǘ hamuti Barana Funati éibugeina kamá hamuga múa le mábeiti. Danti le habusenrubei Ehiptuna lun giñe hásügürün kei hagía, aba ladouragun duna hau, aba hañaradagun. 30 Lau hafiñen Ísüraelina luagu Bungiu, aba héibugun geyegua lau lubarieirun uburugu Herikó sagü binaafin luagu sedü weyu, aba léiguadun louba lubarieirun uburugu ligía. 31 Luagu tafiñen Raabü, to meha horu, mounwen tubéi úara hama ha maganbadibaña, ladüga taramuduniña aríaahatiña Ísüraelina túbiñe. 32 Kaba amu katei nariñaga? Lóuguabei dan nun lun nabürühan luagu Hedeón, Barakü, Sansón, Hefüté, Dawidi, Samueli luma hawagu profetagu. 33 Lau hafiñen, gáñeitiña burí fulasu, agumadiha hagía buidu, resibi haméi le füramase lubéi Bungiu houn. Darú lumuti Bungiu hayuma liñún hawéi, 34 ñegutiña watu gemeti hanarimeti, séfutiña luéi háfarawagun hilagubei tau eféin. Aba héredun ha mérebaña, ñǘbuintiña lun gabafubaña lan wuriburugu, aba hagañeiraguniña háganiñu. 35 Ñéinñanu würiña saragüdawatiña haduheñu lídangiñe óunweni houn. Añahein giñe híbiri, hilaguatiña lidan lueirin asufuriruni, máhatiña hígirawagüdüniwa, lun gayaraabei lan háguyugun lidoun aban ibagari le buídutimati. 36 Híbiri, áfagatiña léherahoun hau, abeichúni, agürawagúni lau güringüri, luma adaürǘni furisunrugu. 37 Áfarawaguatiña lau dübü, asíarahouatiña hamidan hámagua, áfarawaguatiña tau eféin; rédeitiña éibugañahadügü, darugu hougua láurügü houra mudún luma houra gábara, gudemetiña meha, nidiheritiña meha, ouserúa hagía wuriba. 38 Madüna lumutiña meha ubóu gürigia burí buítiña hagía! Éibugañahadügü haña meha lidan burí fulasu mageirawati, áraabu, lidan burí lagadábugiñe dübü wéinamuti luma lidan burí huyu le múaruguti. 39 Sun hagía, lau sun buidu lan afiñeni le hawagubei ligibugiñe Bungiu, meresibirun hamuti le meha füramasewaalibei; 40 ladüga aranseli buga Bungiu aban katei buítimati woun, lun lídanrügüba lan aban wama habuidura sunsuinagubei.

Ebüréu 12

1 Ligía lubeiti kei añaha lubéi saragu gürigia ha arufuda hamaalibei hafiñen geyegu wau, gidá waméi sun le eredehabaliwa wawariua, luma figóu le agüragubaliwa, adüga waméi éibaaguni le wabaabei lau erei, 2 lau warihin luagun Hesusu, le ídangiñebei liabin wafiñen, le giñe abuiduragüdübalin wafiñen sunsuinagubei. Súfuriti Hesusu luagu gurúa, meberesenga ligía lau nibusigarídüna lan luwuyeri óunweni ligía, lugundun subudi lani luagu lásurun lanme lasufurirun, lagundaaruba lan; aba lañuurun luéigiñe lóunwenren Bungiu. 3 Samina humá lubeiti luagun lani Hesusu hénpulu, luagu lawanduni saragu súfuri hámagiñe gafigountiña; ligía mabuchadalá lubéi huagu, meferidirun humeime huguraasun. 4 Machülügidün lumoun óunweni lidan hageindagun luma figóu kei ligía. 5 Bulíei humá san dimurei le líchugubei Bungiu hun keisi lirahüñü? Lariñahare tidan Lererun: «Niráü, míchigaba mabahüdüni luagu abeichúni le líchugubei Babureme Bungiu buagu, meferidirunbeime buguraasun. 6 Lugundun arufudahati Bungiu houn ha hínsiñebaña lun, bei laña ha leresibirubaña keisi lirahüñü». 7 Hasufuriruña lun haranseragun, lugundun lóuseruñadün Bungiu keisi lirahüñü. Anihein funagia úguchili mabeichun lumuti lisaani? 8 Anhaün mabeichun lan Bungiu keisi labeichuniña sun lisaanigu, mámarügü hiña lisaanigu ha tímatimaatiña. 9 Dan meha le ñǘbürigidiwa, bei hamutiwa meha wagübürigu, ani inebetiña meha woun. Lúntimati waganbuni Wáguchi le siélubei, lun gabagaribadiwa lan. 10 Habeichuniwa meha wagübürigu ya ubouagu lúnrügü murusun ibagari le, lun hagüriahaniwa buidu según habafu; ánheinti Bungiu, lun wasagarun buiti lídangiñe labeichuniwa; labeichawa lun ladügüniwa lun sandu wamá ítara kei sandu lan. 11 Inarüni luagu ua lan abeichúni auti wagundaara lidan le weresibiruni, gárirügüti woun; ánheinti ha afurendeirubaña lídangiñe abeichúni, ibihatiña aban ibagari lánina ísuruni luma darangilaü. 12 Ru humá lubeiti iseri erei lun harüna le buchaalibei uagu lárigi asufuriruni, luma lun burí higachürügü le débilihalibei; 13 ani áluaha huméi üma le surubei lun hugudi, lun máluguchagun lan ugudi le damadamabei, lubaragiñe lira lun areidaguarügü lan. 14 Houcha humá lun lidan humá darangilaü hama sun gürigia, abagarideina aban ibagari le sánduti; lugundun úabei arihiti Aburemei sin lira. 15 Houcha humá lun ua lan ni aban erederuti bóugudi luéi lareini Bungiu, ábame leferidiragüdüni hafiñen híbiri keisi ladügüni híduru gífiti le abiñaragubalin sun le aguurubei luagu. 16 Ualá ni aban hídangiñe agamariduti mamarieidunga, míchugun ligíame mebereseni luagu katei luáguti Bungiu, kei ladüga Esaú, aba laluguruni liricha keisi íbugañaü luagu aban asiedu éigini. 17 Subuseti hun luagu lárigiñe lan buga ladügüni, busengili yebe leresibiruni labinirun lúguchi keisi íbugañaü, gama lumoun mibihin laali; siñaali lasansiraguni lúguchi le adüga láalibei lau sun layahuahan Esaú lau igarigu. 18 Huguya, mayarafaduntün lun katei le gayaraabei hasandiruni keisi hayarafadun Ísüraelina lun wübü le Sión, le durungubei lau watu gemeti, le ñein lubéi anihein lan meha luburiga luma luribouga; 19 maganbun humuti giñe tamuri fidu luma lumalali Bungiu le adimurehabei houn. Ha aganbubalin umalali ligía, ayumuraguatiña lun hebé lan ladimurehan houn. 20 Hadügünbalin lira lugundun lueirin hanufude luéi lagumadihan Bungiu, ladüga lariñahare: «Le íchuguti lugudi luagu wübü, afarualá hilagubei lau dübü o tau lan aban eféin, íbini aban lan animaalu». 21 Wéiriti lanufunehabu katei le harihubei, darí lun lariñagun Moisesi guánarügü: «Nadadagaruña lau anufudei». 22 Anhein huguya, lábugiñe iseri daradu, yarafaadün lun wübü Sión le siélubei, lílanaadün luburugute Bungiu le wínwanbei, le Herusalén le siélubei, le ñein lubéi haganawa saragu ánheligu. 23 Lídanñadün hadamurin lirahüñü Bungiu ha bürüwañubaña iri sielu. Lun Bungiu le aguseragüdübaliña sun gürigia hayarafada; lídanñadün aban hama ha óunwegubaña ha buídubaña igaburi ubouagu, ani buíngüda lumuti Bungiu lubuidun hagaburi sielu. 24 Ñǘbuinhadün lun Hesusu, le buyei lun iseri daradu, chibawaadün lau lita Hesusu, le adimurehabei woun buidu sügǘ lau lita Aweli. 25 Ligía mamahara humá lubéi haganbuni le adimurehabei woun. Ladüga mesefuhaña ligía meha Ísüraelina dan le híchuguni hanagan luagun le adeinhabei houn ya ubouagu; gúbume wesefura anhein wíchiga wanagan luagun le adeinhabei woun lúmagiñe siélugiñe. 26 Adadagaragüda lumuti meha lumalali Bungiu ubóu lidan dan ligira; ánheinti guentó lariñahare: «Nadadagaragüdayabei mámarügü ubóu, íbini giñe sielu». 27 Dan le lariñagun «nadadagaragüdayabei», mini lan luagu lagidarúba lan burí katei le márügüdünbei luagu ebu derebuguti, ábame lerederun le siñabei lánhingichuniwa. 28 Arúeihani le líchugubei Bungiu woun siñati lánhingichun. Ru wamá lubeiti eteingiruni lun Bungiu luagu lira, hudugua wamá lun lau inebesei luma gúnfuli keisi labusenrun; 29 lugundun aban watu gagumuchaguagüdaditi Wabungiute.

Ebüréu 13

1 Hínsiñeguameme humá húmagua keisi íbirigu. 2 Mabulieida huméi lun hebelaagüdüniña achülürütiña húbiñoun lau ugundani. Saragu haña gürigia, rúhaña ubaraü houn ánheligu lau hadügüni katei le, ibidiñoun houn. 3 Haritagua humá hawagun adaürǘtiña, kéisigubeirügü hamuga giñe hadaürǘña lan hama. Haritagua humá hawagu ha asufurirubaña, kamá hamuga hasufuriruña úara hama. 4 Inebelá maríei hun súngubei, lunti giñe hagunfulirun úmarigu hámagua lau úarani; lugundun laguseragüdübaña giñe Bungiu ha agamaridubaña mamarieidunga hama ha agabarahabaña. 5 Míchiga huméi hínsiñehabu luagun seinsu; gunda humá lau le húmati, lugundun líchugubei Bungiu le hemegeirubei hun. Ariñagaali: «Nóunigirubadibu; mígirun nubadibu». 6 Gayaraati lubeiti wariñagun lau afiñeni: «Nabureme Bungiu íderagubalina; manufudebadina. Kábati gayara hamá gürigia adüga nau?» 7 Haritagua humá hawagun ha adundehabalün, ha apurichihabalin luganute Bungiu hun; samina humá libügürü ida liña lan meha habagari ani áyeiha huméi hafiñen. 8 Masansiragunti ligaburi Hesukrístu; ligiaméme gúñaarü, uguñe, luma súnwandan. 9 Meyeedaguagüda humá hungua lun amu luwuyeri arufudahani. Buítimati lun teresibirun wawani erei lau línsiñehabu Bungiu, mama lau wagunfulirun lau lúrudu burí luáguti éigini. Échuni ligía, miábinti lun ladügüba lan buiti houn ha afalarubalin. 10 Siñati gafanran hamá fádirigu ha eseriwidubaña tidan hatenpulun huríu lídangiñe adagaragüdüni le ichugúbei luagu wani latarü. 11 Belugüda lumuti hafadirin huríu le íñutimabei hata animaalugu lidoun Fulasu Sándutimati, barüléi adagaragüdüni luagu figóu; ánheinti hágubu animaalugu hagía, bóugudi tuéi kianpu-agei lagudúa. 12 Ítara liña giñe, bóugudi luéi uburugu lounwe Hesusu lun lachibuni wafigoun lau lita guánarügü. 13 Keimoun lubeiti lun Hesusu, bóugudin tuéi kianpu-agei, asufurireina ǘnabuguni luagu liri keisi lasufurirun wawagu. 14 Lidan ubóu le, úati ni aban uburugu wama le aduraruti lun sun dan; wáluahañein uburugu le lunbei ñéinhinbadiwa lan lárigiñe ibagari le. 15 Ligía lunti lubéi wíchugun eteingiruni lun Bungiu súnwandan lídangiñe Hesukrístu. Eteingiruni ligía, ligía luwuyeribei adagaragüdüni le labusenrúbei Bungiu wámagiñe. Ru wamá lubeiti uéiriguni lun lau wayuma! 16 Mabulieida humá hadügüni le buídubei, luma lun hafanreinruni húmati hadan ha mibihinbaña; lugundun ligía burí katei le aubei lagundaara Bungiu. 17 Gaganbadi humá houn ha arufudahabaña hun, deregegua humá hungua houn; lugundun hagía óunigirubarun huani, ani kei hasubudiruni, gasu haguserun ligibugiñe Bungiu luagu hóunigirunün. Houcha humá lun medereragüdün humani hawadigimari, lugundun mabuidunbei hamuga giñe lira hun. 18 Afurieida humá lun Bungiu wawagu; chouru wamuti luagu darangilañu liña lan waritagun kei busén wabéi buidu lan wóuserun lidan sun katei. 19 Amuriahatina huma lun hayumuragun lun Bungiu lunya gayaraabei lan nidin arihaün madise. 20 Ayumuraguatina lun Bungiu, le lánina darangilaü, le giñe ásaaragüdübalin Wabureme Hesukrístu, lídangiñe óunweni Hóuniri mudún le wéiritimabei le achoururubalin lidaradun Bungiu lau lita, 21 lun luadigimaridun hidan lidan sun katei, lídangiñe Hesukrístu, lun gayaraabei lan hadügüni lugundan. Uéiriguni lun Kristu lun sun dan! Ítarala. 22 Niduheñu, ayumuraguatina lun heresibiruni dimurei le abürüha naalibei hun tidan murusun gárada to. 23 Nasubudiragüdüñein giñe hun, luagu furihali lan waduhe Timotéu furisunrugúgiñe! Anhein ñübuin furese, nanügübei númagua danme le nidin arihaün. 24 Mábuiga niña houn sun tábutigu ligilisi luma houn sun híbiri waduheñu lidan wafiñen. Mábuiga haña Italiana hun. 25 Binilaün Bungiu sun huguya, ítarala.

Santiagu 1

1 Au Santiagu, eseriwiduti lun Bungiu luma lun Wabureme Hesukrístu au, mábuiga niña houn duusu lani Ísüraeli türibu ha chagagubaña lidan sun ubóu. 2 Niduheñu, lunti gunda humá dan le hasufurirun furumiñeguarügü óuchawaguni. 3 Subudi humaali luagu dan lan le lóuchawagun hafiñen, furendeitimatün gaguraasuni. 4 Gama lumoun, lunti lanügünün gurasu ligía darí lébeha üma, gayara láamuga labuidurun higaburi ani úaragua huguyame, úouga mégeiti huagu. 5 Gama lumoun anhein megei lubéi aban hídangiñe lichú aau, amuriahalá luma Bungiu, ábame líchuguni lun, ladüga mánginti ani ruti lau areini houn súngubei. 6 Gama lumoun lunti hamuriahan lau afiñeni, mama lau lilouguan afiñeni; le lougua tafiñen, ítara liña kei aban lugudi barana le lanügübei garabali luéigiñe aban oubaü luagun aban. 7 Maritagualá lubeiti le lóuguabei afiñe luagu libihuba lan somu katei lúmagiñe Wabureme, 8 lugundun mederaguagüdünti lisaminan ani súnwandan ibidiñe lan lun kaba lan ladüga. 9 Iduhei le gudemebei, lunti lagundaarun dan le liñuraguni Bungiu. 10 Leti iduhei le rísibei, lunti giñe lagundaarun anhein lǘnabudagüda Bungiu. Lugundun ítara liña rísiti kei lufulurin híduru, le siñabei ladurarun. 11 Dan le láfuridun weyu lun lásüdün saragu, aba lásaürün híduru, aba léiguadun lufulurin; aba lagumuchun lubuidunmeraü. Ítara luba giñe rísiti: lachülürüba weyu lun lounwen, ábame lígiruni sun láfaagun luagu seinsu. 12 Fuleseiwati gürigia le awandubalin óuchawaguni lau gurasu, lugundun danme le láfuridun lau buidu, libihubei ibagari magumuchaditi keisi aban afayeiruahaü le füramase lubéi Bungiu houn ha hínsiñehabubaña lun. 13 Dan le lebelurun lun aban gürigia lun ladügün katei wuribati, maritagualá luagu Bungiu lan ádarubalin katei ligía lidoun; lugundun mebeluti lidoun Bungiu lun ladügün wuribani, mada lumuti giñe hadoun gürigia lun hadügüni. 14 Lubaragiñe lira, dan le lachawahani luriban layumahan gürigia, ligía lábürühan lidoun ladügǘn le wuribabei. 15 Lídangiñe burí luriban ayumahani le, liabin figóu; danti le laweiridun figóu barüti óunweni. 16 Niduheñu hínsiñetiña nun, meyeedagua humá hungua. 17 Sun buiti le ichugúbei woun, le úabei mégeiti luagu siélugiñe liabin, lúmagiñe Bungiu le adügübalin burí lilanpuna sielu. Bungiu le ligiamémebei súnwandan; úati sánsiguaü lidan, mamuñoungadun ligía. 18 Ladüga ítara liña lan labusenruni, ruti ibagari woun lídangiñe lererun le inarünibei, lun ítara wamá kei furumiñeti alubahani lídangiñe sun le ladügübei. 19 Ligía lubeiti, niduheñu hínsiñetiña nun, kada aban hídangiñe lunti aranseñu lan lun laganbun, gama lumoun lunti hámaru lan lun ladimurehan luma lun lagañidun; 20 lugundun gürigia le gáñibei, madügün lumuti le aubei lagundaara Bungiu. 21 Ígira huméi lubeiti sun iwiyeni luma luriban igaburi le hídangilibei, resibi huméi uganu le bunawaalibei tidan hanigi lau ǘnabuguni, lugundun gabafuti lun lasalbarunu huani. 22 Adüga huméi le tariñagubei Lererun Bungiu, mama lun aganbarügü humani. Anhein haritagua hubéi luagu buídurügü lan lúnrügü haganbuni Lererun Bungiu, heyeedaguña hungua. 23 Le aganbarügübalin, ani madügün lumuti le lubeibei, ítara liña kei aban gürigia le aríagubei lungua tidan aban isubusei. 24 Ariha lumuti ida liña lan; gama lumoun kei lidin, ítara labulieiduni ida liña lan buga. 25 Ánheinti gürigia le héchubei aturiahoun Lererun Bungiu to úabei mégeiti tidan, ani furigüda tawa lídangiñe figóu, mabulieidun lubéi le tubeibei; adüga lumuti le tariñagubei Lererun Bungiu ani gúndaati le tímatimaati. 26 Gürigia le haritagubei luagu gúnfuli lan luma Bungiu ani siñá lumutu liñeñe eredera, leyeedaguña lungua ani úati hu lan ligaburi lagunfulirun lun ni kata. 27 Anihán agunfuliruni le harumabei, le aubei lagundaara Wáguchi Bungiu: Lun wíderaguniña méteñuhaña hama würiña ha hilaañabaña hámarigu lidan hadiheri, luma lun madaseirun wamá lau burí katei wuribati le lani ubóu le.

Santiagu 2

1 Niduheñu, keisi huguya lan gürigia ha afiñebaña luagu Wabureme Hesukrístu le wéirigubei, moun lumuti amu lan hanügün aban gürigia hawéi híbiri. 2 Kei burí hamuga lun lebelurun aban wügüri lidoun hadamurin lau bagü golu tuma daüguaü fínutu, belú ligía giñe aban gudemeti tau daüguaü huchecheeru; 3 anhaün etenira lun le fínubei adaüragun buidu, lun hariñagun lun: «Ñuruba ya lidan ubaraü buiti», hariñaga lun le gudemebei: «Buguya, rédeiba rara, o ñuruba ya múarugu lurugabugiñe nugudi», 4 hanügüña aban gürigia amu luéi le aban, ani haguseragüdüña lau luriban aritaguni. 5 Niduheñu, hínsiñetiña nun, aganba huméi katei le: Anúadira laaña Bungiu ha gudemebaña lidan ubóu le lun risi hamá lidan hafiñen, lun giñe heresibiruni arúeihani le füramase lubéi houn ha hínsiñehabubaña lun. 6 Ánheinti huguya, ru humutiña gudemetiña lidoun busiganu. Mama funagia rísitiña ha wuribabei hóuserunün, ani barǘ hamáün aduruuheina ligibugiñoun lúrudu? 7 Mama funagia hagía adimurehabaña wuriba luagu liri Kristu, le inebebei hun, le unbei hederegeragua hungua? 8 Anhein inarüni lubéi luagu gúnfuli humani liñun-agei lúrudu keisi tariñaguni Lererun Bungiu: «Hínsiñela gürigia bíledi bun kei bínsiñegua bungua», buiti hadüga. 9 Anhein mama lubéi aban lau hanügüniña sun gürigia, hadügüña figóu, dürügua humuti lilurudun Bungiu. 10 Lugundun anhein agunfulira aban gürigia lau sun lúrudu, ígira lagunfulirun aban lídangiñe, gadurunti luagu ladüraaguni sun lugumadin lúrudu. 11 Lugundun Búngiumeme le ariñagubei: «Magabarahabá», ariñagati giñe: «Máfarahaba». Anhein lubeiti madügün gürigia agabarahani, gama lumoun áfarahati, mídinti lau le lubeibei lúrudu. 12 Huguya, lunti hadimurehan, agaburida huguyame keisi lúntiña haguserawagüdün lau lúrudu le esefurubaliwa luéi lubafu figóu. 13 Ha magudemehabubaña houn amu, magudemehabubei giñe Bungiu houn lídanme weyu lánina aguseruni. Ánhaña ha gudemehabubaña, buídubei háfuridun lídanme lidaani aguseruni. 14 Niduheñu, ka san hu lan lariñagun gürigia luagu afiñe lan anhein madügün ni kata lun larufuduni? Gayaraati funagia lasalbaruni afiñeni ligía? 15 Kei hamuga guentó, anihein aban iduhei wügüri o würi emegeiruti daüguaü luma éigini, 16 lariñaga aban hídangiñe lun: «Buidulá lidin bun; daruguabá baugua, hou buguyame,» ani michu lumuti le lemegeirubei lun, kagia hu lan lira? 17 Ítara liña lasuseredun luma afiñeni: Anhein marufudun hamá gürigia lau katei le hadügübei, afiñeni lábuguarügü, ítara liña kei aban katei hilaali. 18 Háfuga aniheinbei ariñaguti: «Buguya afiñetibu, au adüga numuti le buídubei». Au, ariñagatina lun iduhei ligía: «Arufudabéiti bafiñen nun bóugudin luéi buiti le badügübei, narufudeime nafiñen bun lau buiti le nadügübei». 19 Afiñetibu luagu ábanrügüñein lan Bungiu; buiti badüga; gama lumoun afiñetiña giñe máfianu luagu lira, adadagara hagía lau anufudei luéi. 20 Máhatibu bafiñerun, ibidiougua tau buguya le, luagu hilañu liña lan lafiñen gürigia anhein marufudun lan lau le ladügübei? 21 Resibi lumuti Bungiu Abüraámü, le wagücha, keisi richaguati ligibugiñe luagu le ladügübei dan le lánharunbei lun yebe láfaruni Isaakü le liráü hilagubei keisi adagaragüdüni. 22 Ariha baali luagu arufuda lani Abüraámü lafiñen lau katei le ladügübei, ani ñǘbuinti lafiñen lun dayarübei lan lau katei le ladügübei. 23 Ítara liña lagunfulirun le bürüwañubei tidan Lererun Bungiu: «Afiñeti meha Abüraámü luagu Bungiu; aba labahüdǘn keisi wügüri richaguati». Ani ariñawagúati luagu Abüraámü, «lumada Bungiu». 24 Ariha humaali lubeiti, luagu richagua lan wügüri luagu buiti le ladügübei, ani mámarügü luagu lafiñen. 25 Ligiaméme meha asuseredubei tun Raabü, to horu lidan dan le sügühalibei: Resibi lumutu Bungiu keisi richaguatu luagu katei le tadügübei dan meha le tarufuduni tafiñen lau taramuduniña lóunagülegu Hosué, aba tíderaguniña lun hagiribudun lídangiñe amu üma. 26 Ítara kei hilañu liña lan úgubu anhein ua tubéi uani lidan, hilañu liña giñe hafiñen anhein marufudun humá lau katei buiti le hadügübei.

Santiagu 3

1 Niduheñu, moun lumuti añahein lan saragu hidan íchaagutiña houngua arufudahatiñame Lererun Bungiu, lugundun subudi humaali luagu deregüdatimabei lan waguserawagüdün, wagía le arufudahabéi. 2 Sun wagía charatiwa; anhein anihein lubéi aban gürigia machararunti lidan le lariñagubei, aban wügüri buiti le gumuti ligía, le giñe gayaraabei labuguruni sun lúgubu. 3 Dan le wíchugun furenu luagu hayuma gabayu lun haganbuniwa, gayaraati wabuguruni sun hágubu. 4 Ariha humóun burí giñe ugunei; lau sun wéinamu tan ani héreburiti garabali le ádahabarun, abugura lumutu abuguruti lau aban liraüraü simunu le ñeinhin lumuti labusenra. 5 Ítara tiña giñe wañeñe; aban katoun ñǘraütu, gama lumoun gayaraati tadügün saragu katei wéinamuti. Lau murusun watu gemeti, gayaraati lágudun aban óunwenbu áraabu! 6 Ítara tiña wañeñe kei aban watu gemeti. Aban ubóu lánina wuribani; lídanñoun wágubu ani afuruha tumuti wuribani wadan. Gudá tumuti wabagari kei watu gemeti le máfiougatigiñeti. 7 Gayaraati lamasurun wügüri sun hawuyeri animaalu gáñitiña—dunuru, hewe, hama animaalu baranahana—ani adüga laali. 8 Gama lumoun úati ni aban amasurutu wañeñe. Aban wuribati tuguya to mígiraguagüdünboun tungua, ani buin tiña lau péisini le gáfarahati. 9 Taumeme wañeñe wadimureha buiti luagu Wáguchi Bungiu, tau giñe wíñaraguaña gürigia ha lenegebaña Bungiu ladügüniña. 10 Lídangiñememe aban iyumaü láfurida abiniruni luma íñaraguni. Niduheñu, moun lumuti ítara lan katei le. 11 Gayaraati funagia láfuridun duna bímeti luma duna gífiti lídangiñe ábanmeme lísensen duna? 12 Gayaraati san tagindun aban tídibu igu fáluma, odi gayaraati tagindun tídibu beibei igu? Siñati giñeti láfuridun duna bímeti luma duna básuati lídangiñe ábanmeme lísensen duna. 13 Anhein anihein lubéi aban chu tau hidan, gunfuranda ligía, arufudaléi lau lubuidun lóuserun, lau ǘnabugubuni le líchugubei lichú lau lun. 14 Gama lumoun anhein anihein lubéi gimugaü tidan hanigi, ani hadügüni katei lau haritagun huagun guánarügü, moun lumuti lubeiti hanaagun hungua luagu lichú hau, lugundun iyeeni lira. 15 Mama ligía luwuyeri lichú aau le ñǘbuinbei lúmagiñe Bungiu; aban lichú aau le lánina ubóu lira, le lánina hasaminan gürigia, le laniméme Mafia. 16 Lugundun le ñein lumuti gimugaü luma gáganiguaü, anihein chagaguaü ñein luma sun luwuyeri wuribani. 17 Ánhaña ha gámabalin lichú aau le lúmagiñebei Bungiu, furumiñe anihein aban ibagari harumati hawagu; gálumatiña, areidatiña, gaganbaditiña, gudemehabutiña, adüga hamuti le buídubei, aban labu hanügüniña sun gürigia, furangutiña. 18 Ha áluahabalin darangilaü, bunaguatiña ilaü lun lalubahóuniwa aban ibagari le richaguati hadan, luma hadan amu.

Santiagu 4

1 Ka burí uéigiñe habusenra hawuribuhan, luma hageindagun? Ladüga burí luriban ayumahani le hídanbei súnwandan. 2 Busentün somu katei; keiti siñá humani ibiha, aba háfarahan. Gimugatün luagu somu katei; keiti siñá humani ibiha, aba hageindagun. Mibihin humuti le habusenrubei lugundun mamuriahan humani luma Bungiu. 3 Anhein hamuriaha, mibihin humuti lugundun luriban hamuriahani; habusenruni lun hewesiruni luagu lagübüri hugundan. 4 Gürigia múarantiña! Ibidiñeti san hun luagu anhein lan gamadagua hubéi luma ubóu, háganiñein lan Bungiu? 5 Haritaguatün san luagu mala lan le tariñagubei Lererun Bungiu luagu burí katei le? Hínsiñeti Sífiri le líchugubei Bungiu wadan lun. 6 Gama lumoun wéiritimati ídemuei le líchugubei Bungiu, ladüga tariñahare Lererun Bungiu: «Ru lumuti Bungiu lanagan hawagun ha barüguabaña houngua, ani íderagua lumutiña ha ǘnabugubaña». 7 Rugua humá lubeiti hungua lábugiñoun lererehan Bungiu; gagibugua humá luma Mafia, ábame lanurahan huéi. 8 Yarafa humá lun Bungiu, ábame giñe layarafadun hun. Gafigountiña, chibá huméi húhabu; ánheinti huguya biangua tigibu, harumagüda humóun hanigi. 9 Hírugua humá, wagua humá, ayahuaha huguyame. Sánsiguala héherahan lun ahayunime, sánsigua ligíame hugundan lun írunime luagu hifigoun. 10 Ǘnabuguagüda humá hungua ligibugiñe Bungiu, ábame líchugunün lidan aban ubaraü lánina uéiriguni. 11 Niduheñu, madimureha humá wuriba hawagu híbirigu. Le adimurehati wuriba luagu liduhe, o ladarirun lan lidurun, ladimurehaña wuriba luagu lilurudun Kristu, ani ladariruña mégeiti luagu. Anhein hadüga lira lubaragiñe hadügüni le lubeibei lúrudu, híchaaguña hungua keisi aguseragüdütiña. 12 Ábanrügüñein aguseragüdüti, le íchugubalin lúrudu ligía, lérügü gabafubei lun lasalbahan o lun lagünrinchagun. Anhein buguya, kátañadibugia lun badarirun lidurun amu? 13 Guentó, aganba huméi katei le, huguya le ariñagubei: «Wóudiba lidan ítaga fulasu uguñe o haruga, ábame werederun ñein aban irumu; wadaaguba marasun lau waseinsun ñein lun wabihin lanwoun». 14 Ida liña san hasubusiruni kaba lan asusereda haruga? Káteiñeigia hibagari? Ítara liña kei hemereedu le asaliragubei luagu murusun dan, lárigiñe aba lagumuchagun. 15 Ariñagarügütün hamuga: «Anhein busén Bungiu, wabagariduba, ábame wadügüni le o lira». 16 Ánheinti huguya, hadimurehan lau pantaü luagu katei le haritagubei hadügün; ani sun pantaü le, mabuidunti. 17 Le lubeiti subudihabúbei lun ladügǘn buiti ani madügün lumuti, ladügüña figóu.

Santiagu 5

1 Aganba huméi katei le, huguya rísitiña ha wuribabei igaburi! Chülühali oura lun hayahuahan, wagua huguyame luagu burí lamiselu le lunbei hasufuriruni. 2 Ñalaali burí hirisin, hou hamaaru hamutiri hadaüragun to fínuboun. 3 Gáhühali higolun luma hani pülata; ani ligíaba abuyaaraün, ábame hagünrinchawagun luéigiñe kamá hamuga lau watu gemeti. Óundaraguaadün saragu irisini lidoun burí lagumuhóun dan le, 4 lau sun lira, mafayeirun humutiña ha nadagimeinbalin hichari. Lagúahaña lubeiti fáyeiti ligía íchiga hidurun; ani aganba laali Bungiu hamuriahan nadagimeintiña hagía huagu. 5 Rúguaadün hungua lun aban ibagari lánina wendei luma ugundani ya ubouagu; ani dibuneedün kei animaalugu ha aranseña lun hafarún. 6 Siadi humaaña ha madurunbaña, áfaragua humaña hilagubei, madügünga hagía ni kata haweigiñegua. 7 Ligía lubeiti, niduheñu, gaguraasun humá darime liabin Wabureme Hesusu. Ábunaguti le agurabubei libihin alubahani buiti, lunti lagurabahani furumiñeti huya luagun lila linadürigu luma lagumuhóun huya luagun lun láfunadun. 8 Gaguraasun humá giñe, derebugu huguyame, lugundun madiseeli liabin Wabureme. 9 Niduheñu, mekehara humá hawagu hiduheñu luéigiñe Hesukrístu, maguserawagüdün humaamuga; yarafaali lidaani Bungiu lun laguseragüdün. 10 Niduheñu, barǘ humaña profetagu ha meha adimurehabaña lidan liri Wabureme keisi aban hénpulu lánina gurasu luagu asufuriruni. 11 Wagía, barǘ wamutiña ha awandubalin asufuriruni keisi gürigia gúndaatiña. Aganbaadün luagu luguraasun Hobu, ani subudi humaali giñe ida liña lan fulesei lani Bungiu lagumuhóun oura, lugundun areidati Bungiu, gudemehabu ligía. 12 Lóugiñe sun katei, niduheñu, máfiñura humá ni luagu liri sielu, ni luagu liri múa, ni lau amu luwuyeri áfiñuruni lun hachoururuni hererun. Danme le hariñagun «anha», lun anha lan; danme giñe le hariñagun «uá», lun giñe uá lan, masíadirun láamugaün Bungiu. 13 Anhein lasufuriruña lubéi aban hídangiñe, lunti lafurieidún lun Bungiu, anhein gunda lubéi, lunti leremuhan uremu lánina eteingiruni. 14 Anhein sándiñein lubéi, lunti lagúarun houn tábutigu ligilisi lun hafurieidun luagu, luma lun háhurudaguni lau garaba lidan liri Wabureme. 15 Dánmeti le hafurieidun lau afiñeni, ábame lareidaguagüdüni Bungiu sánditi iñuragualeime; ani anhein giñe afigouhaali lubéi, ferudunawabei lifigoun. 16 Ligía, gúfese huméi lubéi hifigoun húniwagua, ani afurieida huguyame huougua lun hareidagun. Wéiriti lubafu afurieidúni le ladügübei gürigia le richaguabei tau sun lanigi. 17 Aban meha wügüri profeta Elíasi kei wagía; dan le lamuriahanbei lidan lafurieidún lun máhuyun lan huya, rédeiti huya máhuyunga ǘrüwa-irumu-dimí. 18 Lárigiñe, danya le lafurieidún, ábaya láhuyun huya, ábaya táhüchün sun nadü ubouagu. 19 Niduheñu, anhein egeyeda aban hídangiñe luéi üma le richabei, liabin amu lun lagiribudagüdüni, 20 subudi huméi luagu furumiñeguarügü lan agiribudagüdüti le afigouhabei lídangiñe luriban lémeri, lasalbaruboun lan luani luéi óunweni, ani ferudunagüdaléime sun lifigoun.

1 Féduru 1

1 Au Féduru, aban lani Hesukrístu apostolu; nabürühañoun gárada to hun, huguya lánigu Bungiu ha chagagubaña bóugudi luéi hageira lóubawagu Pontu, Galasia, Kapadósia, Asia luma Bitinia. 2 Huguya le anúadira láañabaña Bungiu Úguchili lúmagiñe meha binarü ladüga ligía lan labusenrubei. Sándugüda laadün lani Sífiri Sandu lun gaganbadi humá luma lun larumadagüdünün lau lita Hesukrístu. Ibiha humá lubeiti saragu areini luma darangilaü lúmagiñe Bungiu. 3 Ru wamá uéiriguni lun Bungiu, le Lúguchibei Wabureme Hesukrístu, luagu lueirin lugudemehabu woun. Rúhali iseri ibagari woun lau lásaaragüdüni Kristu lídangiñe óunweni. Ligía buin tiña lubéi wanigi lau aban emenigini wínwanti, 4 ani ladügüba lun wabihibei lan alagan le aranse láalibei wabá sielu, aban alagan le lunbei ladurarun lun sun dan, le siñabei ladaseirun, siñá ligía leferidiruni lubuidun. 5 Góunigi lumutiwa Bungiu lau lubafu ladüga afiñe wamá luagu, lun gayaraabei lan wabihini asalbaruni le aranse láalibei wabá, le lunbei larufuduni lídounme lagumuhóun dan. 6 Ligía lébubei buin hiña lan lau ugundani, lau sun lunti lan funa hasufurirun saragu óuchawaguni luagu murusun dan. 7 Ladüga ítara liña lan hafiñen kei golu—lunti louchuniwa lau watu gemeti lun larihíniwa ka lan luwuyeribei. Afiñeni le awanduti óuchawaguni ligía, gebegitimati sügǘ lau golu, lugundun gagumuchaditi golu. Lau lubeiti hawanduni lóuchawagun hafiñen, ladimurehaba Hesukrístu buiti huagu danme le lagiribudun ubouagun, hibihuba giñe uéiriguni luma inebesei lúmagiñe. 8 Hínsiñeti Hesukrístu hun lau sun marihin humagili lan; ani lau sun lira, afiñeedün luagu, ani gúndaatün lau aban óunwenbu ugundani le siñá humuti ariñaga lau dimurei, 9 ladüga heresibiruni tasalbarun huani lau lueirin hafiñen luagu Kristu. 10 Luagu meha asalbaruni le hálügüdaha ani aturiaha hagía profetagu lau saragu duari. Adimurehatiña meha luagu areini le buga lunbei líchuguni Bungiu hun. 11 Subudigüda lumutiha lani Sífiri houn wügüriña hagía le lunbei lasufuriruni Kristu lubaramegiua, luma uéiriguni le lunbei libihini lárigiñe. Hagíati, ábaha houchun hasubudiruni katei lan gürigia ligía, luma ídaba lan lasusereda katei le, le uágubei lariñaga Sífiri Sandu le hádanbei houn. 12 Aba lasubudiragüdüni Bungiu houn luagu mámaba lan lidan hadaani lagunfulirúa burí katei le, luagu lídanba lan wadaani. Asalbaruni le meha uágubei hadimureha, ligiaméme le uágubei hapurichiha gürigia hun lidoun burí dan le, lau lubafu Sífiri Sandu le ñǘbuinbei siélugiñe. Íbini ánheligu, busentiña hamuga giñe gunfuranda hamani burí katei le. 13 Ligía lubeiti, aranseñu humá ani yusu huméi lubuidun haritagun; ru huméi sun hemenigin luagu asalbaruni le lunbei líchuguni Bungiu hun lau lareini danme le lagiribudun Hesukrístu ubouagun. 14 Keisi isaanigu gaganbaditiña, mabagarida humá kei meha ligaburi habagaridun lubaragiñe hasubudiruni Bungiu. 15 Lubaragiñe lira, abagarida humá aban ibagari sánduti le gumuti; lugundun Bungiu le agúarubei hun lun lánigu humá, sánduti lidan sun katei. 16 Tariñahare Lererun Bungiu: «Sandu humá, lugundun au, sándutina». 17 Anhaün agúara lun Bungiu keisi Húguchi, Bungiu le ábanbei labu ligaburi laguseragüdüniña sun gürigia, lunti húaradun luma lau inebesei sun dan le lunbei habagariduni ya ubouagu. 18 Salba laadün Bungiu lídangiñe lagübüri ibagari le meha hafurendeirubei hámagiñe hagüchagu; ani subudi humuti buidu luagu mama lan lau katei gagumuchaditi lafayeirúa lebegi asalbaruni le, kei burí golu o pülata; 19 lau lita Kristu lafayeirúa, le adagarawagüdübei kei aban mudún le úati mégeiti luagu. 20 Lúmagiñe lubaragiñe buga ladügüni Bungiu ubóu, aba laranserun lun Krístuba lan Wasalbaragüle; luagu lubeiti hufulesein lachülaagua Kristu lidoun lagumuhóun dan le. 21 Lídangiñe Kristu, aba hiabin lun hafiñerun luagu Bungiu le ásaaragüdübalin Kristu lídangiñe óunweni, ru ligía uéiriguni lun; ítara liña hiabin lun hafiñerun ani ru huméi sun hemenigin luagu. 22 Guentó, lau gaganbadi humá lun linarün Bungiu lau lubafu Sífiri Sandu, harumaaru hanigi lun gayaraabei lan hínsiñedun hiduheñu luéigiñe Hesukrístu hun le tímatimaati. Lunti lubeiti hínsiñegua humá hungua lau sun taruman hanigi, luma lau sun here, 23 lugundun iseri gürigia huguya. Mámaadün hasaanigu agübürigu ha góunwedaditiña, lirahüñühadün Bungiu lau haganbuni lererun le íchugubei ibagari, le giñe adurarubei lun sun dan. 24 Tariñahare Lererun Bungiu: «Ítara haña sun gürigia kei híduru; liabin haweirigun kei lufulurin híduru. Dan le lásaürün híduru, aba lábürühan lufulurin; 25 anhein Lererun Bungiu, durati lun sun dan». Ani dimurei le, ligía uganu le lánina asalbaruni le uágubei lariñawagúa hun.

1 Féduru 2

1 Ligía lubeiti, ígira huméi sun luwuyeri wuribani, sun iyeeni, biangua lan igibu, gimugaü, luma sun luwuyeri marasualugu. 2 Ítara kei habusenruni irahüñü figigiña míligi harumati lun gayaraabei lan haweinamudun, ítarala giñe habusenrun haturiahani Lererun Bungiu buidu lun gayaraabei lan lederebugudun hafiñen luagu Kristu ani salba huguyame, 3 anhein subudi humaali lubéi le tímatimaati luagu buidu lan Aburemei. 4 Ayarafahóua humá lubeiti lun Kristu, dübü wínwanti le aubei meberesen hamá gürigia; ánheinti lun Bungiu, ítara liña kei aban dübü anuadirúati le gebegiti saragu. 5 Ítara liña lubeiti, huguya kei dübü wínwanti, ígiraguagüda humá hungua lun Kristu lun ladügün aban ténpulu lánina sífiri hídangiñe; lun giñe ítara humá kei fádirigu ha sándutiña, ha íchugubalin adagaragüdüni le aubei lagundaara lun, lídangiñe Hesukrístu. 6 Ligía giñe tariñagunbei Lererun Bungiu: «Níchiga aban dübü Sión, dübü le tímatimaati, aban dübü anuadahóuti le gebegiti, ani ha afiñerutiña luagu, buídubei lidin houn». 7 Wéiriti lebegi dübü ligía hun, huguya le afiñeelibei; ánheinti houn ha mafiñenbaña, gúnfulihali le tariñagubei Lererun Bungiu: «Dübü le aubei meberesen hamá ábunagutiña, ligíaali dübü le tímatimaati». 8 Ariñagati giñe: «Aban dübü achugeraguágülei ligía, aban dübü le éiguadagüdüti gürigia». Ha madügünbaña gasu lau uganu lánina asalbaruni, chugeguatiña luagu, féridi hagía lun sun dan, keisi laranseruni Bungiu. 9 Ánheinti huguya le afiñebei luagu Kristu, aban rasa anuadahóuatiña huguya, fádirigu ha eseriwidutiña lun urúei le Bungiu, néchani ha deregeguaaña houngua lun Bungiu, lumutuniña Bungiu. Anuadirúaadün lun hadimurehan luagu burí katei buiti le ladügübei Bungiu, le agúarubei hun lídangiñe luburiga lun lidoun lueirin larugounga le líchugubei. 10 Mama meha lumutuniña Bungiu huguya; guentó lumutuniñahaadün, úatiña meha gudemehabutiña hun; anhein guentó, gudemehabuhaali Bungiu hun. 11 Niduheñu hínsiñetiña nun, huguya keisi terencha lidan ubóu le, aganóutiña bóugudi luéi hageira; ayumuraguatina hun lun mígiraguagüdün humá hungua lun burí layumahan ǘgürügü le ageindagubei tuma huani. 12 Buidulá hóuserun hadan ha ibidiñehabúbaña lun Bungiu; ítara luba, lau sun lan adimureha hamá wuriba huagu guentó kamá hamuga wuribatün, harihubei buiti le hadügübei, ábame híchugun uéiriguni lun Bungiu danme lachülürün weyu lun laguseragüdün. 13 Keisi lánigu humá Wabureme Kristu, ayumuraguatina hun lun gaganbadi humá lun sun gumadi ya ubouagu. Gúnfuli humá luma lugumadin urúei, kei ligía lan íñutimabei ubara; 14 luma hama gumadimatiña ha lóunahabaña lun habeichuniña ha salufuribaña, luma lun híchugun uéiriguni houn ha adügübaña buiti. 15 Ladüga busenti Bungiu lun hadügüni le buídubei, lun hámanichagüdüniña ha ibidiouguabaña aau, ha busenbaña hadimurehan wuriba huagu. 16 Abagarida humá keisi gürigia líbüretiña. Gama lumoun móusera huméi líbürei lun hadügüni le wuribabei; lubaragiñe lira, abagarida humá keisi lidamun Bungiu. 17 Inebe hamá sun gürigia hun keisi lubudubu; hínsiñe hamá hiduheñu luéigiñe Hesukrístu hun; inebelá Bungiu hun; inebelá giñe urúei hun. 18 Ubúeingu, inebe hamá hiyubudirigu hun keisi lubudubu, mámarügü ha buídubaña huma, íbini giñe ha salufuribaña. 19 Lugundun labinirubadün Bungiu, anhaün awanda asufuriruni le mébunati, subudiñu huméi ligía lan lugundanbei. 20 Gama lumoun anhaün adüga katei wuribati, habeichúa luagu, kagia lisunibei hawanduni asufuriruni lira lau gurasu? Anhaün asufurira luéigiñe hadügün katei buiti, aba hawanduni lau gurasu, buiti lira ligibugiñe Bungiu. 21 Lun luwuyeri igaburi le lagúara Bungiu huagu, kei súfuri lubéi Kristu huagu lau gurasu, íchiga aban hénpulu hun lun hafalaruni. 22 Madügünti Kristu ni aban figóu, meyeehan ligía ni aban wéiyaasu. 23 Dan le hanabuni, móunabunti lau anabahani; dan le hasufuriragüdüni, masíadirun lumutiña; lubaragiñe lira, deregeguarügüti lungua lun Bungiu le aguseragüdübei lau ísuruni. 24 Barǘ lumuti Kristu guánarügü wafigoun luougua luagu gurúa lun werederun hilañu lun figóu, lun wabagaridun aban ibagari le lánina ísuruni. Buleseiwati Kristu lun wareidagun. 25 Ítara hiña meha kei mudún ha féridihaña; anhein guentó, ñǘbuinhadün lun Kristu le óunigirubalün keisi hóuniri mudún, góunigiloun huani.

1 Féduru 3

1 Ítara giñe huguya würiña gámaritiña, gaganbadi humá houn húmarigu, lun anhein lan máhagiña lubéi lun uganu lánina asalbaruni, gayara láamuga hayabin lun hafiñerun luagu Kristu, luágurügü husan, 2 láurügüme harihini lubuidun hóuserun lau inebesei luma laruman higaburi. 3 Mamalá lau burí katei bóuguditi hibiti hewendeda, kei burí lanarime arouraguni, arigeilaü luma burí bángüli le golu, daüguaü wéndegutu; 4 tídanla hanigi hewendeda, le ábanbei ubuiduni le meferidirawadibei. Aban sífiri gálumati, darangila, ligía katei gebegibei saragu ligibugiñe Bungiu. 5 Ítara liña meha ligaburi hewendedun würiña ha meha deregeguañabaña houngua lun Bungiu lidan meha dan le sügühalibei. Afiñetiña meha luagu Bungiu, gaganbadi hagía houn hámarigu. 6 Ítara tiña meha Sara: gaganbaditu lun Abüraámü, aba tagúarun lun, «nabureme». Hiyabinba lun tirahüñü humá anhein hadüga le buídubei, manufudeuga luéi ni kata. 7 Huguya giñe wügüriña, áfaagua humá lun gunfuranda humaniña húmarigu. Ru huméi hafulasun houn, mámarügü luéigiñe méretima hamá würiña, lugundun giñe ru lani Bungiu ibagarimeme magumuchaditi le líchugubei hun lau lareini, houn. Adüga huméi ítara, ua láamuga ni kata lun leredehanün lidan hafurieidun. 8 Abagarida humá sun huguya lidan úarani luma lau gudemehabu hídangua, hínsiñegua huguyame hungua keisi iduheñu luéigiñe Hesukrístu. Areida humá, ǘnabugu ligíame hanaagun hungua. 9 Máguyugüda humá wuribani luagu wuribani, ni anabúni luagu anabúni; lubaragiñe lira, águyugüda humá abiniruni, lugundun lun heresibirun abiniruni lúmagiñe Bungiu lagúaraün. Lugundun tariñahare Lererun Bungiu: 10 «Le busenti labagaridun aban ibagari buiti, luma giñe aban ibagari lánina ugundani, lunti lóunigirunu liñeñe luéi ladimurehan wuribani, mariñagun ligíame iyeeni. 11 Diselá luéi wuribani, adügaléi le buídubei, áluahalei darangilaü ábame lafalaruni. 12 Ladüga góunigi lumutiña Wabureme Bungiu ha richaguabaña, aganbaléi hafurieidun lun. Ánhaña ha adügübaña wuribati, magundanti Bungiu hau». 13 Kábagia gayara ladügün wuribati hun, anhaün íchaagua hungua lun hadügüni buiti súnwandan? 14 Gama lumoun fuleseiwatün anhaün asufurira ladüga surú lan hibagari. Manufudeda humá luéi ni aban, madiheri ligíame haritagun. 15 Rúrügü humá inebesei lun Kristu keisi Habureme tidan hanigi, aranseñu humá súnwandan lun hóunabuniña ha álügüdütün ka lan lébunabei hemenigin. 16 Gama lumoun adüga huméi lau ínsiñeni luma inebesei. Harumatá hanigi, lun ha lan adimurehabaña wuriba luagu lubuidun higaburi keisi afiñetiña luagu Kristu, nibusigari hamaamuga luagu hererun guánarügü. 17 Buítimati lun hasufurirun luéigiñe hadügün buiti, anhein ítara liña lubéi labusenruni Bungiu, sügǘ lau lun hasufurirun luéigiñe hadügün wuribati. 18 Haritagua humá luagu lueirin lasufurirun Kristu dan meha le lóunwenbei luagu wafigoun aban wéiyaasu lun sun dan. Madurunti yebe, gama lumoun aba lasufurirun wawagu, wagía le salufuribei, lun lanügüniwa lun Bungiu. Afarúati hilagubei; gama lumoun wínwanti lani Sífiri. 19 Kei Sífiri, ñǘdünti giñe apurichiha houn sífirigu ha lídanbaña habara hilaaña. 20 Sífirigu hagía, gürigia meha ha awinwandubaña lidan lidaani Noé, lau sun arufuda lani Bungiu lueirin luguraasun houn lidan le lagurabahani tagumuchún ugunei to ladügüboun Noé, to ídanboun hasalbara wídürügü gürigia lau duna. 21 Dúnati ligía, ítara liña hamuga kei lidunarina badisei guentó, le ídangiñebei wanügǘwa lun wasalbarun. Mama lun larumadun úgubu badisei; arufudarügü lumuti luagu harumaaru tan wanigi ligibugiñe Bungiu lau wafiñerun luagu Kristu, luagu giñe sálbaadiwa lan lau lásaarun Kristu lídangiñe óunweni. 22 Múdeiti Kristu sielun, ani anihein ñun luéigiñe lóunwenren Bungiu guentó hau sun ánheligu hama sun híbiri ubafu sielu lábugiñe lubafu.

1 Féduru 4

1 Ligía lubeiti, ítara kei lasufurirun Kristu lidan úgubu, lunti giñe aranseñu wamá lun wasufurirun kei ligía. Ladüga le súfurihalibei lidan úgubu mabafuhali figóu luagu, 2 lun labagariduni líbiri libagari keisi lugundan Bungiu, mama lun líchugun ugundani lun layumahan ǘgürügü. 3 Buídurügaali dan le abagarida humaalibei adaaguei meha luriban burí katei le hínsiñebei houn ha ibidiñehabúbaña lun Bungiu. Lidan meha dan le sügühalibei, haganóunña meha lidan ibagari nibusigarídünati, falá humuti meha luriban haritagun, abacharuada, adaagua fedu, átagua, luma áhuduragua houn guáriua. 4 Guentó, wéiritu hanigi lau mafala humaaña lan lidan lagübüri ibagari le; ligía hadimurehanbei wuriba huagu. 5 Ánheinti hagía, hagufeseruba ligibugiñe Bungiu, le aranseñubei lun laguseragüdüniña wínwangiña hama hilaguaaña, madise. 6 Ligía apurichihóua lubéi meha uganu luáguti asalbaruni íbini houn ha hilaguaañabaña guentó, lun gayaraabei lan gabagari tan hawani kei lugundan Bungiu, lau sun hilá lan hágubu keisi lasuseredun houn sun gürigia. 7 Yarafaali lagumuchun ubóu, ligía lunti lubéi aranseñu humá, ragügua huguyame hungua, deregegua huguyame hungua lun afurieidúni. 8 Lóugiñe sun katei, ñeinlá saragu ínsiñeni hidan houn híbirigu; lugundun daruguati ínsiñeni lau saragu figóu. 9 Resibigua humá hungua húbiñe, magülülühanga. 10 Keisi óunigirutiña buítiña, buidulá hóuseruni luwuyerigu idewesei le heresibirubei lúmagiñe Bungiu. Yusuléi kada aban lun leseriwidun houn amu. 11 Le gabafubei lun lapurichihan, lunti ladügüni según Lererun Bungiu. Le eseriwiduti, adügaléi lau sun erei le líchugubei Bungiu lun. Sun katei le hadügübei, adüga huméi lidan aban igaburi le lunti lichugúniwa uéiriguni lun Bungiu lau, lídangiñe Hesukrístu, le gadünabalin uéiriguni luma ubafu lun sun dan. Ítarala. 12 Niduheñu hínsiñetiña nun, maweiridatá hanigi lau burí lidere óuchawaguni le uéigiñebei hásügüra guentó, kamá hamuga aban katei hanarimeguti asuseredubei hun. 13 Lubaragiñe lira, gunda humá luagu gafanran humá lidan lasufurirun Kristu, lun gayaraabei lan habuinchun lau ugundani danme le lagiribudun Kristu ubouagun lau sun luéirigun. 14 Fuleseiwatün anhaün anabúa luéigiñe lánigu humá Kristu, lugundun arufuda lumuti lira luagu anihein lan Sífiri Sandu le wéirigubei hidan. 15 Anhein asufurira aban hídangiñe lun mama lan luéigiñe láfarahan, o luéigiñe lan líweruhan, ni luéigiñe ladüraaguni líbiri lúrudu, ni luéigiñe lemeterun lidoun katei le miábinti lun, midin. 16 Ánheinti asufurira mutu luéigiñe lánigu lan Kristu, moun lumuti lanügün busiganu; lunti líchugun uéiriguni lun Bungiu luagu lira. 17 Chülühali dan lun lagumeserun aguseruni ani hámagiñe guánarügüba lánigu Bungiu lagumesera. Ánheinti wámagiñeba lubéi lagumesera aguseruni, ida habameti ha máhabaña heresibiruni lererun Bungiu? 18 Ánheinti hénrengu lubéi hasalbarun ha richaguabaña, halíabagia hébeda ha salufuribaña, hama ha gafigounbaña? 19 Ha lubeiti asufurirubaña según lugundan Bungiu, lunti ítarameme hamá adügei le buídubei, derege hamounme hawani lúhaburugun Bungiu le adügübaliña, lugundun gúnfuliti Bungiu.

1 Féduru 5

1 Neweridiruñadün, huguya le ábutigu lidan hadamurin afiñetiña, keisi ábuti lan giñe, ani gefentina luagu lasufurirun Kristu, ani gafanranbadina giñe lidan uéiriguni le lunbei liabin. 2 Góunigi humaña lirahüñü Bungiu ha lábugiñebaña haríaahan keisi hóunigiruniña hóuniri mudún mudún. Adüga huméi lau ugundani keisi labusenruni Bungiu, mama ladüga hafosuruña lan; adüga huméi ladüga busén humá heseriwidun lun Bungiu, mama ladüga línsiñe seinsu hun. 3 Móusera humá kamá hamuga haburiña ha lábugiñebaña haríaahan huguya; hóucharügü humá lun aban humá hénpulu buiti houn. 4 Ítara luba, danme le liabin Hesukrístu, le hóuniri mudún le tímatimaati, hibihuba aban ridi wéiriguti, le lunbei meferidirun lubéi lan límirin. 5 Huguya nibureintiña, gaganbadi humá houn wéiyaaña mutu. Lunti heseriwidagun súngubei hóunigua lau ǘnabuguni, lugundun tariñahare Lererun Bungiu: «Magundanti Bungiu hau ha barüguabaña houngua, gama lumoun íderagua lumutiña ha ǘnabugubaña». 6 Rugua humá lubeiti hungua ǘnabugu lábugiñe lúhabu Bungiu le gabafubei, lun gayara lan líchuguni uéiriguni hun danme le lachülürün dan ligía. 7 Madiheri humá luagu ni kata; ígira huméi sun katei lun Bungiu, lugundun lóunigiruñadün le tímatimaati. 8 Agagudúañu humá, ragüguañu humá hungua, lugundun éibugañahadügü liña Mafia le hágani keisi liñún gáñiti áluaha kaba lan lagünrinchagua. 9 Mígiraguagüda humá hungua lun; deregüdagu humá lidan hafiñen, subudiñu huméi luagu ligiaméme lan giñe hasufurirubei hiduheñu luéigiñe Kristu lidan sun fulasu. 10 Lárigiñeme súfurihadün lan luagu murusun dan, ladügüba Bungiu lun ua lan mégeiti luagu lubuidun higaburi, deregüdagu lidan hafiñen, héreñu ani chóuruñu. Ligiaméme Bungiu le íchugubalin sun abiniruni woun, le giñe agúarubei woun lun gafanran wamá lidan luéirigun le magumuchadibei, lidan aban luma Hesukrístu. 11 Lun lan ubafu lun súnwandan. Ítarala. 12 Nóunahañoun tiraüraü gárada to hun luma Silübánu, le nanügübei keisi aban iduhei úaraguati, lun níchugun dǘgüdaguaü lun hafiñen, gefén aume hun luagu anihán lan lareini Bungiu le tímatimaatibei. Deregüdaguameme humá lidan areini ligía. 13 Mábuiga haña afiñetiña ha Babilóniabaña hun, ha giñe lanúadirubaña Bungiu lun lánigu hamá keisi lanúadirunün. Mábuiga liña giñe Márükosu hun, le ítarabei kamá hamuga niráü. 14 Busugua humá hungua lau aban chuti lánina ínsiñeni. Darangiñu humá sun huguya le lánigubei Hesukrístu. Ítarala.

2 Féduru 1

1 Au Simón Féduru, aban eseriwiduti lun Hesukrístu au, aban giñe lani apostolu. Nabürühañoun gárada to hun, huguya le afiñeelibei kei wagía, lugundun richaguati Wabungiute ani Wasalbaragüle Hesukrístu. 2 Ibiha humá saragu areini luma darangilaü luéigiñe hasubudiruni Wáguchi Bungiu luma Wabureme Hesusu. 3 Ru laali Bungiu sun le wemegeirubei woun lau lubafu lun wabagaridun kei lugundan, lau lasubudiragüdüni Hesukrístu le agúarubei woun lun gafanran wamá lidan luéirigun luma lareini. 4 Lau burí katei le lagunfulirei Bungiu sun le füramase lubéi woun, le burí wéinamuburibei ani weiri ligía lebegi, lun gayara lan gafanran humá lidan ligaburi Bungiu luma lun hesefurun luéi lagübüri igaburi lánina ubóu le. 5 Ligía lunti lubéi háfaagun lun híchugun lubuidun igaburi lanwoun hafiñen; subudi lanwoun lubuidun igaburi, 6 ragüguaü unguaü lanwoun subudi; gurasu lanwoun ragüguaü unguaü; ederegeraguni unguaü lun Bungiu lanwoun gurasu; 7 gamadaguaü lanwoun ederegeraguni unguaü lun Bungiu; ínsiñehabuni lanwoun gamadaguaü. 8 Anhein anihein burí lubéi katei lira hidan le tímatimaati, mámabei ítaraguarügü hibagari, ani mámabei giñe luagu ni kata hisubudin luagu Kristu. 9 Ánheinti le úabei katei burí lira lidan, ítara liña kei aban marihinti o aban lan chati tarihin; bulieilá luagu chibawaali lan binadu lifigoun. 10 Ligía lubeiti niduheñu, áfaagua humá lun hederebuguduntima lau achoururuni luagu Bungiu lan agúarubalün ani anúadiralaün; anhein hadüga ítara, mábürühandügübadün. 11 Ítara luba ua lan ni kata ásiñaragüdüti hebelurun lidoun larúeihan Wabureme Wasalbaragüle Hesukrístu, le magumuchadibei. 12 Ligía naritaguagüdamémebadün lubéi luagu, lau sun subudi humaali lan, ani héibuguña lan lidan inarüni ligía. 13 Lau sun lira, sun wínwangidina lan, afiñetina luagu buidu lan lun naritaguagüdünün luagu luwuyeri ibagari le lunbei habagariduni. 14 Subudigüda laali Wabureme Hesukrístu nun luagu yarafaali lan weyu lun nounwen; 15 ítara liña lubeiti, nadügübei nuáraati lun íbini lanme lárigiñe hilaadina lan, lun súnwandan lan haritagun luagu burí katei le. 16 Arufudahani le wíchugubei hun luagu lagiribudun Wabureme Hesukrístu ubouagun lau sun lueirin lubafu mama meha úraga; ariha wamuti meha luéirigun lau wagu. 17 Ariha wamuti dan le líchugunbei Bungiu Úguchili inebesei luma uéiriguni lun, aba lariñagun lumalali Bungiu lun lídangiñe uéiriguni lánina sielu: «Anihán Niráü le hínsiñebei nun, le aubei óunwenbu lan nugundan». 18 Aganba wamuti umalali ligía siélugiñe, dan meha lúmañadiwa lan Wabureme luagu wübü le sándubei. 19 Anihein giñe aban katei chóurutimati wama, ligía uganu le habürühabei profetagu. Buiti hadüga lun haturiahani hererun wügüriña hagía, ladüga ítara liña uganu ligía keisi aban lanpu le adunraguti lidan aban fulasu le búrigati darí larugadun, darí táfuridun waruguma to lánina binaafin lun tarugoungadagüdün tau hanigi. 20 Lóugiñe sun katei, lunti hasubudiruni luagu ua lan ni aban gayaraati ladariruni lanichigu katei le bürǘ hamaalíbei profetagu lau lani lungua, 21 lugundun madimurehantiña meha wügüriña hagía lau hani houngua. Hagía, kei meha wügüriña habéi deregeguatiña houngua lun Bungiu, dimurei burí lúmagiñeti Bungiu hadimurehabei lugundun Sífiri Sandu lan adundehabaliña.

2 Féduru 2

1 Añahein meha profetagu yéetiña hadan warasan, ítara luba giñe añaheinbaña lan hidan; hádaruba iyeeni laganagua arufudahani le inarünibei lun lagadeiruni hafiñen, yéedagua hagíame lau Kristu guánarügü le óunwebei hawagu. Hanügübati aban agünrinchaguni furese houn guánarügü lau lira. 2 Gíbebaña afalarutiña lidan liwiye hémeri, ani ladimurehóuba wuriba luagu üma le inarünibei hadüga. 3 Lau línsiñe seinsu houn, hasagaruba seinsu huéi lau harufudahan le málabei, gama lumoun chóuruti luagu haguseragüdüwaba lan ani siádiwaaña lúmagiñe binarü. 4 Úati feruduna lániña Bungiu ánheligu ha meha afigouhabaña, aba lachagaraguniña máfiougatin, aba lígiruniña adaürǘwa lidan luburiga ñein agurabahei luéyuri laguseragüdüniña. 5 Úati giñe feruduna lániña Bungiu ha meha wabaabaña. Aba lóunahani guran hawagu gürigia hagía, Noérügüñein le apurichihabei houn gafigountiña lun hasakürihan, hámaya sedü gürigia lanwoun asalbara. 6 Siadi lumuti meha giñe uburugu Sodoma luma Gomora lun günringuaü. Aba láguduni fulasu burí ligía darí lun lerederun baligime, lun hénpulume houn gürigia wuribatiña ha lúnbaña hayabin hárigiñe. 7 Gama lumoun salba lumuti meha Lotu, aban meha wügüri buiti, le wéiribei lidiheri luagu liwiye hagaburi gürigia wuribatiña lidan fulasu ligía. 8 Ságüha weyu lasufurirun wügüri buiti ligía tidan lanigi lau larihini luma laganbuni katei burí wuribati le hadügübei. 9 Salba lumutiña lubeiti Bungiu ha deregeguabaña houngua lun luéi óuchawaguni, ígira laña ha wuribabaña lábugiñe asufuriruni lubá hasiadirúniwa lun sun dan lídanme luéyuri aguseruni. 10 Lasufuriragüdátimabaña Bungiu ha afalarubalin luriban hayumahan, ru hagía mebereseni luagu le lubeibei Bungiu. Arufudahatiña maganbaditiña ha haganaguabaña, barüguatiña houngua, meberesentiña lau ni kata; marufudun hagía inebesei houn ubafu ha siéluna, anabarügü hamaña, 11 íbini ánheligu, lau sun héretima hamá, gabafu hagía, míchuguntiña hadurun ubafu siéluna hagía ligibugiñe Bungiu, lau anabúni. 12 Ánhaña arufudahatiña ha, ítara haña keisi animaalugu úati gunfuranda hamá, hágurahoun lun harügüdǘniwa lun hafarún. Adimurehatiña wuriba luagu burí katei le úati gunfuranda hamani; hóunweguba keisi hóunwegun animaalugu, 13 asufurireina luéigiñe hasufuriragüdün amu. Gúndaatiña lau hagunfuliruni lagübüri hayumahan ligibugiñe larihin sun ubóu. Nibusigaridünatiña dan le húaradagun huma lidan hufedun agundaara lidan hayeeni guánarügü. 14 Siñati harihin aban würi lun mawamadirun hamanu; mabuchati hawagu adaagua figóu. Achawaha hamutiña débilitiña lidoun figóu; hanarimeti igaadua hamá, gürigia íñarawaguaaña hagía. 15 Féridiñu haña, ladüga hígiruni üma le surubei. Falá hamuti lani Balaamü, le liráü Beoru, hénpulu, le meha álugubei lagañeirun seinsu lau ladügüni le wuribabei. 16 Ábati ladeinhan aban burigü mariñagaditi lun luagu lifigoun, adimureha ligía lun lau hamalali gürigia; aba mígirun lani lun lasigirun lau lílülün lau. 17 Ítara haña arufudahatiña yéetiña ha keisi fusu mábeiti, keisi burí dúeri le lanügün garabali; siádiwaaña lun hásügürüni sun dan lidan lueirin-agei luburiga máfiougati. 18 Lugundun ariñagatiña dimurei buíduburiti, le málati, ani lau layumahan ǘgürügü luma luriban aritaguni achawaha hamutiña ha sun liñabei hesefurun lídangiñe binadu luwuyeri habagaridun le lánina bulíeiguaü. 19 Füramasetiña líbürei houn, ani íbini hagía guánarügü idamuniñanu lun luriban haritagun, lugundun sun gürigia lidamuñein katei le agumadirubalin. 20 Ha subudi hamaalibei Wabureme Hesukrístu le Wasalbaragüle, ani séfuhaña lídangiñe iwiyei le lánina ubóu le, ánhañaya ábürüha lidoun burí katei le, lunya lárügüdüniña, wuribatimabei le lunbei gadan lániña sügǘ lau meha furumiñe. 21 Buítimati hamuga meha houn lun masubudirungubei hamani üma le surubei, sügǘ lau lárigiñe lan hasubudiruni, aba hígiruni gumadi sánduti le ichugúbei houn. 22 Hawagu lagunfulira linarün dimurei le: «Houya hamuti ounli hewerahan», luma le ariñagubei: «Agarabahatu buíruhu suánpurugu lárigiñe tagoun le harumati».

2 Féduru 3

1 Niduheñu hínsiñetiña nun, anuhán tibiaman gárada nabürühan hun. Tidan biángubei, hóuchatina lun naritaguagüdünün luagu arufudahani inarüniti le furendei humaalibei, lun gayaraabei lan haruma lan hisaminan. 2 Haritagua humá luagu burí katei le meha hariñagubei profetagu, luma luagu lugumadin Wabureme Hesukrístu le Wasalbaragüle, le meha warufudahabei wagía apostolugu hun. 3 Lídangiñe sun burí katei le wariñagubei, rútima huméi le haritagunrugun: Luagu lídounme lan lagumuhóun dan, añaheinbaña gürigia adaagutiña bula hau; habagariduba keisi lariñaguni luriban haritagun houn, 4 ábame hariñagun: «Ka san mégeibei lau füramasei luagu lagiribuduba lan Kristu? Hilagua wagübürigu ani ítaramemegili sun katei kei meha lúmagiñe dan le ladügǘnbei ubóu». 5 Mabusenrúntiña hasubudiruni luagu ladügüni lan Bungiu sun katei lidan lidaani lun ladügǘniwa. Adüga lumuti meha sielu luma ubóu lúmagiñe binarü lau lugumadin; adügaléi múa lídangiñe duna ani lau duna. 6 Aba lachülürün dan lun lagünrinchaguni Bungiu ubóu meha ligira lau lidunarina guran. 7 Ánheinti sielu luma múa le guentobei, lareiduñein Bungiu lubame weyu lagünrinchawagun lau watu gemeti. Lareidahouña lubá luéyuri guséi luma hagünrinchawagun wuribatiña. 8 Mabulieida huméi giñe, niduheñu hínsiñetiña nun, luagu ítara liña lan aban weyu lun Wabureme kei milu irumu, milu irumu kei aban weyu. 9 Mama hamugatia ladüga ladarasarun lagunfuliruni Bungiu le füramase láalibei, keisi haritagun saragu; gaguraasunrügüti habá gürigia ladüga mabusenrunti lun leferidirun ni aban hádangiñe; labusenrun lun hasakürihan sun gürigia. 10 Lachülürüba weyu ligía lun lagiribudun Wabureme Hesukrístu ubouagun danme le magurabúniwa lan, keisi lachülürün híweruti áriebu. Ábameti lagumuchagun sielu lau aban lanarime ireini; rǘrüguagüdaleime watu gemeti sun katei le lídanbei. 11 Kéisiti lagünrinchaguba lan sun katei ítara, lunti lubeiti haruma lan habagaridun, deregeguañu hungua lun Bungiu sunsuinagubei, 12 agurabañu huméi lachülürün luéyuri Bungiu, adügañu huméi le huáraati lun hóufudahani. Lídanme weyu ligía, lagünrinchawaguba sielu lau watu gemeti, ábame larürüdagun sun katei le ubouagubei. 13 Ánheinti wagía, aguraba wamuti iseri sielu luma iseri ubóu le füramase láalibei Bungiu woun; úaraguabei sun katei ñein, ani buídubei sun katei ñein, richagua. 14 Ligía lubeiti, niduheñu hínsiñetiña nun, sun aünha lan agurabahéi burí katei le, houcha humá lun ladarirunün Bungiu lidan darangilaü ligibugiñe, harumañu, madurunga. 15 Subudi humeitia luagu lagurabaharügüña lan Wabureme Hesukrístu hasalbarun gürigia lubá lagiribudun ubouagun. Ítara liña giñe labürühan waduhe Pábulu le hínsiñebei woun saragu, hun, lau subudi le líchugubei Bungiu lun. 16 Adimurehati tidan sun burí ligaradan luagu burí katei le; lau sun anihein burí lan tídangiñe, hénrenguti gunfurandawa lan. Hati ibidiouguabaña aau hama ha lóuguabaña afiñe, garabaguati lanichigu labürühan Pábulu según hagía, ítara kei hadüga tun burí tíbiri líburu to Lererun Bungiu. Heferidiruba lun sun dan ladüga katei le. 17 Ligía lubeiti, niduheñu hínsiñetiña nun, kei subudi humaali lubéi burí katei le lubaramegiua, góunigigua humá hungua luéi heyeedunün gürigia wuribatiña, ígiragüdei arufudahani le inarüniti luáguti Bungiu hun. 18 Houcha humá lúntima hasubudiruni Wabureme Hesukrístu le Wasalbaragüle, awanse huguyame lidan línsiñehabu. Uéiriguni lun, guentó luma súnwandan! Ítarala.

1 Huan 1

1 Wabürühaña hun luagu Dimurei lánina ibagari le buga aniheinhalibei dan le lagumeserunbei ubóu. Aganba wamaali ani ariha waméi lau wagu. Ariha wamaali ani gurú wagía luagu lau wáhabu. 2 Danbei liabin ibagari ligía, ariha wamuti ani gefén wagía luagu, ani guentó wabürühaña hun libügürü ibagari magumuchaditi ligía, le buga lúmabei Úguchili ani arufudúaali woun guentó. 3 Wariñaguñein lubeiti le ariha wamaalibei luma le aganba wamaalibei hun, lun gayaraabei lan lidan humá aban wama, ítara kei lídanñadiwa lan aban luma Bungiu Úguchili labu luma Hesukrístu le liráü. 4 Wabürühañein katei le lun dayarübei lan wagundan, sun wagía. 5 Anihán uganu le larufudahabei Kristu woun, le giñe wíchugubei hun guentó: Luagu ítara liña lan Bungiu keisi aban lanpu; ani úati luburiga lidan. 6 Ánhawa ariñaga luagu lídanñadiwa lan aban luma ani awanha abagarida lidan luburiga, weyeehaña ani úati inarüni wadan. 7 Gama lumoun anhein wabagariduña lubéi lidan larugounga, ítara kei lídanñein lan larugounga Bungiu, inarüni luagu lídanñadiwa lan aban wámagua, ani chibá lumuti lita Hesukrístu sun wafigoun. 8 Ánhawa ariñaga luagu mafigoun wamá, weyeedaguña woungua, ani úati inarüni wadan, 9 gama lumoun anhein wagufesera wafigoun, gayaraabei wemenigidun luagu Bungiu luagu ladügübei lan le richaguabei—feruduna lubéi wafigoun, harumagüda láwame lídangiñe sun wuribani. 10 Ánhawa ariñaga luagu madügüngidiwa lan figóu, wadügüñein Bungiu kamá yeeti, ani meresibirun wamagili lererun tidan wanigi.

1 Huan 2

1 Nirahüñü, nabürühañein burí katei le hun lun mafigouhan humá. Gama lumoun, anhein afigouha somubadi, labuyeihaba Wabureme Hesukrístu luéigiñe wafulesein ligibugiñe Wáguchi Bungiu, ladüga ligíarügüñein richagua. 2 Lídangiñe Hesukrístu ferudunawa lan wafigoun, ani mámarügü wafigoun, ferudunawati giñe hafigoun sun gürigia. 3 Lidan wagunfuliruni lugumadin Bungiu, wasubudirei luagu chülühadiwa lan asubudirei Bungiu. 4 Anhein ariñaga aban gürigia: «Subudi numuti Bungiu», ani magunfulirunti lau lugumadin, yeeti gürigia ligía; ani úati inarüni lidan. 5 Ánheinti gürigia le adügübalin le lubeibei Bungiu, hínsiñeeli Bungiu lun buidu buidu; ítara liña wasubudiruni luagu lídanñadiwa lan aban luma. 6 Le ariñaguti luagu lídanñein lan aban luma Bungiu, lunti labagaridun kei meha labagaridun Hesukrístu. 7 Niduheñu, mámatia iseri gumadi le nabürühabei hun; ligiaméme le meha heresibirubei lúmagiñe furumiñeti dan. Uganu le aganba humaalibei ligía binadu gumadi le. 8 Gama lumoun guentó nabürühaña hun luagu aban iseri gumadi; le inarünitibei dandu lidan Kristu kei hidan, ladüga ásügüreina liña luburiga ani larugoungadagüdüña lanpu le tímatimaati. 9 Le ariñaguti luagu lídanñein lan larugounga ani iyereeguti liduhe lun, lídangili luburiga. 10 Le hínsiñehabuti houn líbirigu, lídanñein larugounga, ani úati ni kata lun lábürügüdüni. 11 Ánheinti le iyereehabúti lun liduhe, ítara liña keisi gürigia le éibugubei lidan luburiga; ibidiñeti lun haliñounbei lan lugundun darú lumuti luburiga larihin. 12 Nirahüñü, nabürühaña hun lugundun feruduna laali Bungiu hifigoun ladüga Kristu. 13 Agübürigu, nabürühaña hun lugundun subudi humaali lan Hesukrístu le meha aniheinhalibei lúmagiñe furumiñeti dan. Nibureingiña, nabürühaña hun lugundun gañei humaali lan wuribu luagu Mafia. 14 Nabürühanbei hun, nirahüñü, lugundun subudi humaali lan Bungiu Úguchili. Nabürühanbei hun, agübürigu, lugundun subudi humaali lan Hesukrístu le meha aniheinhalibei lúmagiñe furumiñeti dan. Nabürühanbei hun, nibureingiña, lugundun here humá, ani resibi humaali lererun Bungiu tidan hanigi; lugundun giñe gañei humaali lan wuribu luagu Mafia. 15 Mínsiñedala ligaburi ubóu hun, ni burí katei le lídanbei ubóu. Anhein hínsiñe ubóu hun, mínsiñeti Bungiu Úguchili hun; 16 lugundun úati ni kata lídangiñe katei le líchugubei ubóu ñǘbuinti lúmagiñe Bungiu; lúmagiñe guánarügü ubóu liabin. Ani anihán burí katei le líchugubei ubóu: Luriban hayumahan gürigia, háfaagun lun habihini katei le harihibei luma pantaü luagu irisini. 17 Ani ubóu, agumucheina liña lau burí sun luriban hayumahan gürigia; ánheinti le adügüti lugundan Bungiu, labagariduba lun sun dan. 18 Nirahüñü, chülühali lagumuhóun dan. Aganbaadün luagu anite lan Lágani Kristu; kei chülüguaaña lubéi saragu láganiñu Kristu guentó, ligía wasubudirunbalin luagu lagumuhóunhali lan burí dan le. 19 Wádangiñe háfurida, lau sun, lidan lan linarün katei mama meha wánigu hagía, lugundun lun hamuga meha wánigu hamá, herederuña hamuga meha wama. Gama lumoun lasuseredunbei ítara lun larihíniwa furangu luagu mama lan wánigu le tímatimaati. 20 Ánheinti huguya, ru laali Kristu Sífiri Sandu hun, ani subuditi sun katei hun. 21 Nabürühanbei lubeiti hun, lugundun subudi humani inarüni, mama luagu ibidiñe lan hun; ani subudi humuti luagu siñá lan liabin ni murusun iyeeni lídangiñe inarüni. 22 Kagia eyeehabaña? Ha ariñagubaña luagu mama lan Hesusu Krístubei. Hagía láganiñubaña Kristu; mafiñentiña ni luagu Bungiu Úguchili, ni luagu Bungiu Irahü. 23 Sun ha máhabaña lun hasubudiruni Irahü, ibidiñegili Úguchili houn; ha ariñagubaña luagu Hesusu lan Bungiu Irahü, subuditi giñe Bungiu Úguchili houn. 24 Ligía, areida huméi lubéi uganu le haganbubei lúmagiñe furumiñe, tidan hanigi. Anhein hadüga ítara, herederuba giñe lidan aban luma Bungiu Irahü luma luma Bungiu Úguchili; 25 heresibiruba giñe ibagari le magumuchaditi, keisi lariñaguni Hesusu woun. 26 Nabürühañein burí katei le hun habügürü ha yebe busenbaña heyeedagunün. 27 Ánheinti huguya, anihein Sífiri Sandu le líchugubei Kristu huma; memegeiruntün lubeiti amu lun larufudahan hun, lugundun arufudaha lumuti Sífiri Sandu sun katei hun, ani inarüni larufudahabei, mama iyeeni. Lidan humá aban luma Kristu, según le arufudaha láalibei hun. 28 Ítara liña lubeiti, nirahüñü, ítarameme humá lidan aban luma Kristu lun danme lan le liabin, gayara láamuga wemenigidun luagu, ua láamuga busiganu wawagu ligibugiñe. 29 Keisi subudi humani luagu richagua lan Kristu lidan sun katei, lunti giñe hasubudiruni luagu lirahüñü lan Bungiu sun ha richaguabaña.

1 Huan 3

1 Ariha humá lueirin wínsiñe lun Bungiu Úguchili, darí lun gayara lan laguarúniwa woun «lirahüñü Bungiu», ani inarüni luagu lirahüñü wamá. Ligía siñá habaliwa lánigu ubóu gunfuranda lugundun ibidiñegili Hesukrístu houn. 2 Niduheñu hínsiñetiña nun, lirahüñühadiwa Bungiu guentó, ani lau sun marufudungili lan woun kátabadiwa lan lídanme lagumuhóun; subudirügü wamuti luagu danme lan le lagiribudun Kristu, ítara waba lan kei ligía, lugundun warihubei ítara kei lubéi. 3 Ani sun le agurabahabálin burí katei le, harumagüda lumuti ligaburi ítara kei haruma lan ligaburi Kristu. 4 Ánheinti sun le afigouhabei, dürügua lumuti lilurudun Bungiu, lugundun luagu katei le figoubei ladüraawagúa lilurudun Bungiu. 5 Subudi humaali luagu lun lan lagidaruni Hesukrístu wafigoun liabin ubouagun, luagu giñe ua lan ni murusun figóu luagu. 6 Sun lubeiti le lídanbei aban luma, mama lídanñein figóu; ani sun le lídanbei figóu, marihin lágili Hesukrístu, ibidiñegili giñe lun. 7 Nirahüñü, ualá eyeedutün; aban gürigia richaguati adüga lumuti le richabei, keisi richagua lan Hesukrístu. 8 Ánheinti le éibugubei lidan figóu, lánigu Mafia, lugundun afigouhati Mafia lúmagiñe furumiñeti dan, aba liabin Liráü Bungiu lun lagünrinchaguni luadigimari Mafia. 9 Úati ni aban le liráü Bungiu asigiruti lidan figóu, lugundun anihein ibagari le líchugubei Bungiu lun lidan; siñati lasigirun lidan figóu lugundun liráü lan Bungiu. 10 Subudiwati kátaña lan lirahüñübaña Bungiu lumoun kátaña lan lirahüñübaña Mafia, lugundun furumiñeguarügü le madügünbalin le buídubei, o mínsiñehabu lan lun liduhe luéigiñe Hesukrístu, mama lánigu Bungiu. 11 Anihán uganu le haganbubei lúmagiñe furumiñeti dan: Lun hínsiñegua wamá wámagua. 12 Moun lumuti ítara wamá kei Kaín, le meha lánigubei Mafia, aba láfaruni lamulen. Kagia uéigiñe láfarei? Lugundun wuriba lan meha le ladügübei Kaín, ani buiti le ladügübei lamulen. 13 Niduheñu, maweiridatá hanigi anhaün eyereeguda houn lánigu ubóu. 14 Sügühadiwa lídangiñe óunweni lun lidoun ibagari, ani subudi wamuti lira lugundun hínsiñetiña waduheñu luéigiñe Hesukrístu woun. Le mínsiñehabuti, hilañumémegili. 15 Sun le iyereehabúbei lun líbiri, gáfarahati; ani subudi humuti luagu ua lan ni aban gáfarahati lun gayara lan gabagari lan le magumuchaditi. 16 Subudi wamuti katei lan ínsiñenibei: Luagu líchuguni Hesukrístu libagari wawagu. Lunti giñeti wánharun lun wíchuguni wabagari hawagu wíbirigu. 17 Ladüga anhein risi lubéi aban gürigia, ani lariha luagu anihein lan lemegeirun liduhe ani míderagun lumuti, ida lubagia anihein lan ínsiñeni tidan lanigi lun Bungiu? 18 Nirahüñü, moun lumuti wayumárurügü lan wínsiñehabu; lunti aban lan ínsiñehabuni le arihúati lidan katei le wadügübei. 19 Ítara luba wasubudiruni lídangiñetiwa lan inarüni; ani gayaraabei giñe wasandiragun woungua chóuruñu ligibugiñe Bungiu. 20 Anhoun hamuga íchiga wanigi duru wawagu luagu somu katei, wéiritimati Bungiu sügǘ tau wanigi, lugundun subudi lan sun katei lun. 21 Anhoun madarirun wanigi duru wawagu, niduheñu, gayaraabei wayabin ligibugiñe Bungiu lau wemenigin luagu, 22 luagu líchugubei lan sun le wamuriahabei luma woun, lugundun gúnfulihadiwa lau lugumadin ani adüga wamaali le aubei lagundaara. 23 Lugumadin Bungiu, lun wafiñerun luagu Hesukrístu le Liráü, lun giñe hínsiñegua wamá wámagua keisi meha lariñaguni Hesusu woun. 24 Ha agunfulirubaña lau lugumadin Bungiu aganawatiña lidan Bungiu, aganawa ligía Bungiu hadan. Subudi wamuti luagu aganawa lan wadan luagu Sífiri Sandu le ru laalibei woun.

1 Huan 4

1 Niduheñu hínsiñetiña nun, mafiñera humá houn sun ha ariñagubaña luagu Bungiu lan adimurehabei hayumulugugiñe; houcha humaña lun harihini anhein Sífiri Sandu lubéi hádanbei o mama lan ligía. Lugundun buin liña ubóu hau profetagu yéetiña. 2 Lau igaburi le, gayaraati hasubudiruni le gámabalin Sífiri Sandu: Sun le ariñaguti luagu kei lan gürigia le tímatimaati liabin Kristu ubouagun, anihein Sífiri Sandu lidan. 3 Ánheinti le ariñaguti luagu iyeeni lan, luagu miabin lan Kristu ubouagun keisi gürigia, úati Sífiri Sandu lidan; sífiri le láganibei Kristu, ligía sífiri le lídanbei gürigia ligía. Aganbaadün luagu liábinba lan sífiri ligia; ani aniheinhali ubouagu. 4 Nirahüñü, lánigu Bungiu huguya, gañei humaaña yéetiña hagía, lugundun gabafutimati Sífiri Sandu le hídanbei sügǘ lau lani Mafia sífiri le hádanbei lánigu ubóu. 5 Ubouaguna hagía, lánina ubóu katei le harufudahabei; ligía lébubei haganbuniña ha giñe lánigubaña ubóu. 6 Anhein wagía, lánigu Bungiu wagía. Le subudihabúbei lun Bungiu, aganba lumutiwa; le mámabei lánigu Bungiu, máhati laganbuniwa. Ítara liña lubeiti, gayaraati wasubudiruni Sífiri lánina inarüni lumoun sífiri lánina iyeeni. 7 Niduheñu hínsiñetiña nun, lunti hínsiñegua wamá wámagua lugundun lúmagiñe Bungiu liabin ínsiñehabuni. Sun le hínsiñehabubei, liráü Bungiu, ani subuditi giñe Bungiu lun. 8 Le mínsiñehabuti, ibidiñegili Bungiu lun, lugundun ínsiñeni Bungiu. 9 Arufuda lumuti Bungiu wínsiñe lun lau lóunahani Liráü le ábanrügüti ubouagun gabagari wamaamuga lídangiñe. 10 Anihán ínsiñenibei: Mama luagu wagía lan hínsiñehabubei lun Bungiu, luagu ligía lan hínsiñehabubei woun, aba lóunahani Liráü le ábanrügüti lun lounwen, lun lébuname ferudunawa lan wafigoun. 11 Niduheñu hínsiñetiña nun, anhein hínsiñeediwa lubéi lun Bungiu ítara, lunti giñe hínsiñegua wamá wámagua. 12 Úagili ni aban arihiti Bungiu; lau sun lira, ánhawa hínsiñegua wámagua, anihein Bungiu wadan, ani ítara liña warufuduni wínsiñehabu sunsuinagubei lun Bungiu. 13 Anihán lébubei gayara lan wachoururuni luagu lídanñadiwa lan aban luma Bungiu, ani lídanñein lan giñe aban wama: Luagu ru laali lan lani Sífiri Sandu woun. 14 Wagía guánarügü ariha wamaali Liráü Bungiu, ariñaga waméi luagu lun lan lasalbaruniwa lóunahei Bungiu ubouagun. 15 Furumiñeguarügü le afiñerubei luagu Liráü lan Bungiu Hesusu, labagariduña lidan Bungiu, ani labagariduña giñe Bungiu lidan. 16 Ítara liña wayabin asubudirei luma afiñera luagu hínsiñe wamá lun Bungiu. Ínsiñeni Bungiu ani le abagariduti lidan ínsiñehabuni, labagariduña lidan Bungiu, ani labagariduña giñe Bungiu lidan. 17 Ítara liña wayabin lun hínsiñe lan Bungiu woun le gumuti, ábame manufudedun wamá lídanme luéyuri aguseruni, ladüga wagaburiduña lan ya ubouagu keisi Hesukrístu. 18 Ñein lumuti ínsiñeni úati anufudei, bugá lumuti ínsiñeni tímatimaati anufudei, ladüga barüti anufudei abeichúni. Ligía, anhein hanufude lubéi aban gürigia, úagilirügü liña ínsiñeni le tímatimaati lidan. 19 Hínsiñeti Bungiu woun ladüga wínsiñedun lun furumiñe. 20 Anhein ariñaga aban gürigia: «Hínsiñeti Bungiu nun», ani mínsiñeti líbiri lun, yeeti gürigia ligia; lugundun anhein mínsiñe lubéi líbiri aban gürigia lun, le ariha lumuti, siñabei giñe hínsiñe lan Bungiu lun, le marihin lubéi. 21 Ru laali Kristu gumadi le woun: Le hínsiñehabuti lun Bungiu, lunti giñe hínsiñe lan líbiri lun.

1 Huan 5

1 Sun ha afiñebaña luagu Hesusu lan Krístubei, hagía lirahüñübaña Bungiu; ani sun ha hínsiñehabubaña lun aban úguchi hínsiñehabubaña giñe houn lirahüñü úguchi ligía. 2 Subudi wamuti luagu dan lan le hínsiñe lan Bungiu woun ani adüga waméi le lubeibei, hínsiñe hamá giñe lirahüñü Bungiu woun. 3 Ladügǘniwa le lubeibei Bungiu, ligía ínsiñehabunibei lun; ani ménrenguti lagunfulirúniwa lugumadin, 4 lugundun sun le liraübei Bungiu gañei lumuti ubóu. Ani ru laali wafiñen agañeiruni luagu ubóu woun. 5 Le afiñebei luagu Hesusu lan Liraübei Bungiu, ligíarügüñein gayara lagañeirun luagu katei lánina ubóu. 6 Hesukrístu ligía ñǘbuinbei lau duna luma hitaü, mámarügü lau duna, lau duna luma hitaü. Ani Sífiri Sandu guánarügü gefenti luagu katei le; ligía arufudubalin sun inarüni woun. 7 Añahein ǘrüwa gefentiña: 8 Sífiri Sandu, duna luma hitaü, ani lídanñein aban ǘrüwa katei le. 9 Resibi wamuti le hariñagubei gürigia; lúntimati lubeiti weresibiruni le lariñagubei Bungiu guánarügü luagu Liráü lan Hesukrístu. 10 Le afiñeti luagu Liráü Bungiu, chouru lumuti tidan lanigi luagu inarüni lan; le mafiñenbei, adüga lumuti Bungiu kamá yeeti, lugundun mafiñen lan luagu le lariñagubei Bungiu luagu Liráü. 11 Le lariñagubei Bungiu, luagu rúhali lan ibagari magumuchaditi woun, ani lídangiñe lan Liráü liabin ibagari ligía. 12 Le aniheinbei Liráü Bungiu luma, anihein giñe ibagari le luma; ánheinti le úabei Liráü Bungiu luma, úati giñe ibagari le luma. 13 Nabürühañein katei le hun, huguya le afiñebei luagu Liráü Bungiu, lun hasubudiruni luagu gabagari humá le magumuchaditi. 14 Hemenigitiwa luagu Bungiu, lugundun subudi wamuti luagu ánhawa lan amuriaha furumiñeguarügü katei keisi lugundan, laganbubadiwa lan. 15 Ani ítara kei wasubudiruni luagu aganba lani Bungiu wafurieidún, subudi wamuti giñe luagu lóunabubadiwa lan. 16 Anhein ariha aban gürigia luagu ladügüña lan aban líbiri aban figóu le mama lánina óunweni, lunti lafurieidún lun Bungiu, ábame líchugun Bungiu ibagari lun gürigia ligía. Anihein figóu lánina óunweni, málati lun lafurieidúniwa lun Bungiu luagu figóu ligía. 17 Sun wuribani figóu; gama lumoun mama sun figóu lun láninabei lan óunweni. 18 Subudi wamuti luagu gürigia lan le anügübalin Bungiu keisi Lúguchi, méibugunti lidan figóu, lugundun góunigi lumuti Liráü Bungiu, ani siñati ladügün Mafia ni kata lun. 19 Subudi wamuti luagu lánigu wamá Bungiu, luagu lábugiñeñanu lan lubafu Mafia sun ha lánigubaña ubóu. 20 Subudi wamuti giñe luagu ñǘbuinhali lan Liráü Bungiu ubouagun, ani rúhali lan gunfurandaü woun lun wasubudiruni Bungiu le tímatimaati. Wabagariduña le tímatimaati lidan aban luma Bungiu, keisi lídanñadiwa lan aban luma Liráü, le Hesukrístubei. Ligía Búngiubei le tímatimaati, ligía giñe ibagaribei le magumuchaditi. 21 Nirahüñü, mafalara humaña búngiugu ha iyeenitiña. Ítarala.

2 Huan 1

1 Au le tábuti ligilisi, nabürühañoun gárada to bun, nitu to lanúadiruboun Bungiu lun lániguboun tan, luma houn birahüñü. Hínsiñetün nun le tímatimaati, ani mámarügü nun, houn giñe sun ha afalarubalin Kristu, hínsiñetün giñe houn saragu. 2 Hínsiñetün woun ladüga inarüni le tídanbei wanigi ani le lunbei wámabei lan súnwandan. 3 Binilaün Bungiu Úguchili, luma Wabureme Hesukrístu le Liráü Úguchili; ru hameime hareini, hagudemehabu luma hadarangilan hun lidan inarüni luma ínsiñehabuni. 4 Óunwenbu nugundan lau nadarirun hádangiñe birahüñü abagarida según inarüni, ítara keisi lariñagun Wáguchi Bungiu woun lun wabagaridun. 5 Guentoti nitu, ayumuraguatina bun lun hínsiñegua wamá wámagua. Mama gumadi iseri le nabürühabei bun, ligiaméme le wámabei lúmagiñe furumiñeti dan. 6 Mini lan ínsiñeni, lun wabagaridun según lugumadin Bungiu; ani lugumadin Bungiu lun wabagaridun lidan ínsiñeni, keisi waganbuni lúmagiñe furumiñeti dan. 7 Añahein saragu eyeehatiña ubouagu ha mafiñenbaña luagu kei lan gürigia tímatimaati liabin Hesukrístu ubouagun. Le ítarabei, ligía le yeebei, le láganibei Kristu. 8 Góunigi humá hawéi, luéi heferidiruni le ñǘbuinbei hun lídangiñe huádigimari luagu Kristu, resibi humeime hafayeiruaha dayarügubei. 9 Furumiñeguarügü le adireiruti ani meredeti lidan larufudahan Kristu, úati Bungiu luma; ánheinti le erederuti lau larufudahan Kristu, anihein Bungiu Úguchili luma, luma Bungiu Irahü. 10 Anhein achülüra aban gürigia humoun mama lau arufudahani le, meresibira huméi húbiñe, mabusurun huguyame lun; 11 lugundun le abusuruti lun, gadan lumuti giñe wuribani le ladügübei. 12 Anihein saragu katei lunti nariñaguni hun, gama lumoun mabusenruntina abürüharügü nani hun; agurabatina nidin arihaün lun nayanuhan huma, lun lagunfulirun wagundan. 13 Mábuiga haña tirahüñü bamulelua bun, to giñe lanúadiruboun Bungiu. Ítarala.

3 Huan 1

1 Au le tábuti ligilisi, nabürühañoun gárada to bun, numada Gayu, le hínsiñebei nun le gumuti. 2 Numada hínsiñeti nun, nayumuragun lun Bungiu lun buidu lan lidin sun katei bun, lun giñe magadiñe ban ítara keisi buidu lan lidin bun lidan béibugun luma Kristu. 3 Óunwenbu nagundaarun dan le hayabinbei hádangiñe waduheñu luéigiñe Hesukrístu ariñaga nun luagu babagariduña lan úaragua luma inarüni. 4 Úati amu katei agundaaraguagüdütina keisi dan le naganbun luagu habagariduña lan nirahüñü úaragua luma inarüni. 5 Numada hínsiñeti nun, buiti bóuserun lidan eseriwiduni le badügübei houn waduheñu luéigiñe Hesukrístu, hóuntima ha lílana amu fulasu. 6 Abahüdaguatiña ligibugiñe adamurini le yaabei luagu bínsiñehabu houn. Adügabéi fulesei le nun: Íderagua baña lau le hemegeirubei lun hasigiruni haweiyasun lidan aban igaburi le auti lagundaara Bungiu. 7 Furitiña lun heseriwidun lun Kristu, meresibiruntiña ni kata hámagiñe ha ibidiñehabúbaña lun Bungiu. 8 Ligía lunti lubéi wetenirun houn, lun wíderaguniña lidan lapurichihóun inarüni. 9 Abürühatina meha aban gárada houn tílana ligilisi, máhati Diótürefesi lidin lau le wabeibei lugundun busenti ábuti lan súnwandan. 10 Ánhana lubeiti ñüdün, nereruba lun luagu le ladügübei; adaaguati marasualugu luma iyeeni wawagu. Bóugudin luéi lira, meresibirun lumutiña waduheñu ha achülürütiña, ani maha ligía lun heresibiruniña amu; ha eresibirutiña, aba labuguniña lídangiñe adamurini le tani ligilisi. 11 Numada hínsiñeti nun, mafalarabéi hénpulu wuribati le; adügamemebéi le buídubei. Le adügüti buiti, lánigu Bungiu; anhein le adügüti wuribati, ibidiñegili Bungiu lun. 12 Buiti hadimurehan súngubei luagu Demetüriu, ani inarüni luagu buidu lan ligaburi. Gefentiwa giñe luagu katei le, ani subudi humuti luagu inarüni lan le wariñagubei. 13 Gíbeti yebe lunti nariñaguni bun, gama lumoun mabusenruntina abürüharügü nani, 14 lugundun agurabatina narihinibu madise, ábameti wayanuhan. 15 Bumalá darangilaü. Mábuiga haña umadagu yaana bun; rubei wamabuigaü lun kada aban hádangiñe wamadagu ha ñéinbaña.

Húdasi 1

1 Au Húdasi, lubúein Kristu, ani lamulen giñe Santiagu; nabürühañoun gárada to houn ha únbaña wáhali lan Bungiu lun lánigu hamá, ha hínsiñebaña lun, ha areidañu lubaña Hesukrístu. 2 Resibi humá saragu gudemehabu, darangilaü, luma ínsiñeni lúmagiñe Bungiu. 3 Niduheñu hínsiñetiña nun, wéirihali nabusenrun nabürühan hun luagu asalbaruni le wabihibei, dandu huguya keisi au; guentó sandiguatina nungua luagu lunti lan nabürühan hun lun nayumuragun hun lun háfaagun luagu afiñeni le lederegerubei Bungiu aban wéiyaasu lun sun dan houn lánigu. 4 Lugundun añahein arufudahatiña yéetiña ádaragutiña houngua haganaguóun, ani siádiwaaña lúmagiñe binarü. Wügüriña wuribatiña hagía, arufudahatiña luagu gayara lan hadügün gürigia furumiñeguarügü katei mabuidunti, ani mabeichun lubaña lan Bungiu luéigiñe, ladüga lueirin lareini; eyeedagua hagía giñe luagu Hesukrístu, Wabureme le ligíarügüti, le unbei weseriwida. 5 Lau sun subudi humaali lan, busentina naritaguagüdünün luagu lau lan sun sagá lániña meha Bungiu lumutuniña hameme Ísüraelina Ehiptugiñe, gumuguagüda lániña ha mafiñerunbaña hadan, lárigiñe. 6 Añahein ánheligu ha agarabaagubaña houngua luagun Bungiu, ha ígirubalin hábiñe sielu, gürañu tidan furisun búrigatu to lánina sun dan, agurabahei óunwenbu luéyuri aguseruni. 7 Ha lílana uburugu Sodoma luma Gomora, luma fulasu burí le yarafabei lun, aba hagarabaagun luagun Bungiu kéisigubeirügü ánheligu ha, aba híchaagun houngua lun salufuri, aba hígiraguagüdün houngua lun sun luwuyeri wuribani. Aba lagumuchaguagüdüniña Bungiu lau watu gemeti le magumuchaditi. Rédeitiña keisi hénpulu houn sun gürigia. 8 Ítara giñe wügüriña hagía wínwantiña lidan uénedü, wíyeda hamuti hágubu guánarügü, máhatiña lun lugumadin Bungiu, anaba hamaña ubafu burí ha íñugutimabaña. 9 Ánheinti arükánheli lememe Migeli, dan le lasigenehanbei luma Mafia luéigiñe lúgubu Moisesi, móuchunti lun líñaraguni lau anabúni; ariñagarügüti lun: «Ébecha labu Wabureme Bungiu.» 10 Ánhaña wügüriña ha, adimurehatiña wuriba luagu burí katei le úabei gunfuranda hamani; anhein buriti katei le hasubudirubei luágurügü hasandiruni keisi hasubudiruni animaalu úouga gunfuranda hamá, ligía burí katei le hadügübei, ábati hanügün günringuaü hawouguoun. 11 Fugiabugu hagía! Falá hamaali lani Kaín hénpulu, arufudahatiña iyeeni kei Balaamü lun hagañeirun seinsu; féridi hagía keisi Koré le óunwebei luagu lumaganbadin. 12 Ítara haña kei dáseiti wíyeti lidan burí hadinerun le lánina gamadaguaü, le ñein lubéi heiga, gurá hagía lau ugundani, minebenehabuga. Ítara haña keisi hóuniri mudún ha hóunguarügübei hóunigiragua. Ítara haña keisi dúeri madunariti le lanügübei garabali; kei tídibu wewe to maginduntu lidan tidaani; ítara haña keisi tídibu wewe to ahulútu lau sun tílagüle. 13 Ítara haña kei lanarime burí lugudi barana, arufudei hagaburigu le nibusigarídünati kei hakutaü. Ítara haña kei waruguma ha féridi hamaali hémeri; íñarawaguaaña lun herederun lidan líwurin-agei luburiga lun sun dan. 14 Enoku giñe le hasedün gürigia lárigiñe Adán, adimurehati dimurei lúmagiñeti Bungiu hawagu arufudahatiña yéetiña ha dan le lariñagunbei: «Ariha numuti Nabureme liabin hama saragu milu hádangiñe lani ánheligu 15 lun laguseragüdüniña sun ha wuribabaña luagu sun wuribani le adüga hamaalibei, luma luagu burí anabahani le ariñaga hamaalibei luagu. Lasiadirubaña sun gafigountiña hagía luagu le hadügübei.» 16 Arufudahatiña yéetiña hagía ha haganaguabaña, magufurumadaditiña, ganigi hagía hadimurehan luagu katei le hadügübei amu; lúnrügüñein hagunfulirun luma lagübüri haritagun habusenra. Ariñagatiña dimurei burí íñuguti, adimureha hagía buiti hawagu gürigia lúnrügü hasagarun katei buiti houngua hádangiñe. 17 Huguyati niduheñu hínsiñetiña nun, haritagua humá luagun le lariñagubei Hesukrístu hádangiñe lani apostolugu, 18 hariñahare: «Lidoun burime lagumuhóun dan, ñéinbaña gürigia éherahatiña lau burí katei le lani Bungiu, aganawa hagíame úaragua luma hayumahan le wíyebei.» 19 Hadüga burí ha, anihein lubéi fánreinguaü; falá hamuti hagundan le lánina ubóu, úati Sífiri Sandu hadan. 20 Anhein huguya, niduheñu hínsiñetiña nun, deregüdagumeme humá lidan hafiñen le harumabei. Afurieida humá lun Bungiu lau lubafu Sífiri Sandu. 21 Redei humá lidan línsiñehabu Bungiu, aguraba huméi weyu le lunbei líchuguni Wabureme Hesukrístu ibagari magumuchaditi woun lau lugudemehabu. 22 Gudemehabu humá houn ha lóuguabaña afiñe. 23 Salba humaña híbirigu, sagá humaña lídangiñe watu gemeti; gudeme hamá híbiri gafigountiña hun, gama lumoun góunigi humá hawéi; iyereegulá hariban hun keisi gamisa wíyetu ladüga luriban habagari. 24 - 25 Bungiu le ábanrügübei, le Wasalbaragüle, gabafuti lun lóunigirunün luéi héiguadun lidoun figóu, lun giñe larufudunün harumañu, buin lau ugundani ligibugiñe, le wéirigubei. Rualá íñuguni lun, luma uéiriguni, ubafu luma gumadi lídangiñe Wabureme Hesukrístu, meha, guentó, luma súnwandan. Ítarala.

Arufudúni 1

1 Anihán burí katei le larufudubei Bungiu lun Hesukrístu lun lasubudiragüdüni houn lánigu, katei le burí lunbei lasuseredun madise. Subudigüda laali Hesukrístu katei le lun Huan le lubúein, lau lóunahani lani ánheli lumoun lun larufuduni lun. 2 Ariñaga laali Huan inarüni luagu sun le larihubei; ani gefenti luagu luganute Bungiu lememe lachoururubei Hesukrístu. 3 Fuleseiwatiña ha aliihati hama ha aganbuti laliihóun uganu le, le eresibirúabei lúmagiñe Bungiu, adüga hagía gasu lau katei le bürüwañubei ya, ladüga yarafaali dan lun lasuseredun. 4 Au Huan, nabürühaña houn tílana sedü ligilisi to Ásiaboun. Resibi humá areini luma darangilaü lúmagiñe Bungiu le wínwanbei lúmagiñe lubaragiñe lagumeserun dan, winwan ligía guentó, ani le lunbei liabin, luma giñe hámagiñe sedü sífirigu ha ligibugiñebaña lálana larúeihan; 5 luma lúmagiñe Hesukrístu, gefenti le gúnfulibei, le furumiñebei ásaaruti lídangiñe óunweni ani gabafu ligía hawagu urúeigu ha ubouagubaña. Hínsiñetiwa lun Kristu, ani chibá laadiwa lídangiñe wafigoun lau lita, 6 adüga láadiwa urúeigume luma fádirigume lun weseriwidun lun Lubungiute, lememe Lúguchibei. Rualá uéiriguni luma ubafu lun, lun sun dan! Ítarala. 7 Anite Kristu dúerirugu; harihubei sun gürigia íbini giñe ha áfarubalin! Hayahuba sun gürigia ha ubouagubaña luagu. Ítara luba. 8 «Au Álüfabei luma Omega, lagumeseha luma lagumuchagüle sun katei», liña lariñagun Bungiu le Suntigabafu, le wínwanbei lúmagiñe lubaragiñe lagumeserun dan, winwan ligía guentó, ani le lunbei liabin. 9 Au Huan, hiduhe luéigiñe Hesukrístu, gafanrantina huma lidan larúeihan Bungiu, súfurihadina úara huma luagu Kristu, resibihadina giñe gurasu lúmagiñe. Rédeitina adaürǘwa luagu ubouhu le gíribei Pátümosu luéigiñe napurichihani Lererun Bungiu le lachoururubei Hesukrístu. 10 Luagu aban weyu dimaasu, aba nerederun lábugiñe lubafu Sífiri Sandu, aba naganbun aban umalali reinti nanagangiñe kei tumalali fidu, 11 lariñaga umalali ligía nun: —Abürühabéi sun le barihubei, ábame bóunahanu gárada tuguya houn tílana sedü ligilisi to lóubawaguboun Asia; Éfesu, Esümírüna, Pérügamu, Tiatira, Sárüdisi, Filadélüfia tuma Laodiséa. 12 Aba nagararagun lun narihin ka lan adimurehabei nun, aba narihin sedü lebu sanudelu golu; 13 labadinagua sedü lebu sanudelu ligía aba narihin aban kamá hamuga wügüri tau aban daüguaü chülütu luagun lugudi, luma aban béliti golu yarafa lun laniguagu. 14 Haruti lídiburi kei liyu mudún, kei niewe; ítara liña lagu kei watu gemeti. 15 Miriti lugudi kei buronse le írichawaguaali, le dáwaali lidoun régigi; reinti lumalali kei liréin léibaagun duna wéiriti. 16 Ñéinñanu sedü waruguma lidan lúhabu le lóunwenren; ñeinñoun aban eféin gágiritu, biangua tamana, áfuridutu liyumulugugiñe. Ámirihati ligibu kei weyu dan le lásüdün lau sun lere. 17 Dan narihinbalin, aba nábürühan lubadu lugudi kamá hilaadina. Gama lumoun aba laguurunina lau lúhabu le lóunwenren, aba lariñagun nun: —Manufudedaguabá; au furumiñetibei, au agumuhóuni. 18 Ani le wínwanbei. Hilatina meha, gama lumoun guentó wínwantina lun sun dan. Anihein ligelein óunweni numa, luma ligelein fulasu le ñein habéi hilaguaaña. 19 Abürühabéi lubeiti le barihubei, le guentobei luma le lunbei lasuseredun. 20 Anihán hanichigubei sedü waruguma ha barihubaña lidan núhabu le nóunwenren, luma sedü lebu sanudelu golu: Sedü waruguma, hagía sedü tani ligilisi ánheligu; sédüti lebu sanudelu, hagía sedü ligilisi.

Arufudúni 2

1 «Babürüha lun ánheli le tídanbei ligilisi to Éfesuboun, bariñagame houn: “Ítara liña nariñagun, au le haubei sedü waruguma lidan núhabu le nóunwenren, le giñe éibugubei labadinagua sedü lebu sanudelu le golu: 2 Subudi numuti sun le hadügübei; subudi numuti lidere huádigimari luma huguraasun, ani subudi numuti luagu siñá lan háfaguniña ha wuribabaña. Subudi numuti luagu hóuchagua humaaña lan ha ariñagubaña luagu apostolugu hamá ani mama apostolugu hagía, ani darí humaali luagu ye hamá. 3 Gaguraasunhadün, ani súfuri huguya saragu lidan huádigimari nuagu, mabucharunga huagu. 4 Lau sun lira, anihein aban katei hadüga magundantina lau: Maweirinhali nínsiñe hun kei meha furumiñe. 5 Ligía lubeiti, haritagua humá ida hiña lan meha, ani asaküriha humá, adüga huméi katei le meha hadügübei furumiñe. Anhein madügün humá ítara, nídiba huagu furese, ábame nagidaruni lebu hisanudelun lídangiñe lubara, ánheingubeirügü hasansira higaburi. 6 Lau sun lira, luáguñein hufulesein, liyereegun katei le burí harufudahabei Nikoláitagu hun luma burí katei le hadügübei, le giñe iyereegubei nun. 7 Le garigeirugubei lun laganbun, aganbaléi le lariñagubei Sífiri Sandu houn tílana burí ligilisi. Ha agañeirutiña, néigagüdübaña lídangiñe lin tídibu wewe to lánina ibagari, to lufulasunruguboun Bungiu”. 8 «Babürüha lun ánheli le tídanbei ligilisi to Esümírünaboun, bariñagame houn: “Ítara liña nariñagun, au le furumiñeti luma agumuhóuni, le meha óunwebei ani wínwanyaali: 9 Subudi numuti hasufurirun luma hugudemen, lau sun lidan lan linarün katei, risi humá. Subudi numuti giñe luagu adimureha hamá ha ariñagubaña luagu huríu hamá wuribati huagu; mama amu katei hagía luéidigia lánigu hamá Mafia. 10 Manufudeda humá luéi le lunbei hasufuriruni; ládaraguba Mafia fiu hídangiñe furisunrugun lun lóuchawaguniwa hafiñen sun huguya, ani hasufuriruba saragu luagu diisi weyu. Gúnfuli humá numa darí hounwen, ábame níchuguni ibagari magumuchaditi hun, hafayeiruáhame. 11 Le garigeirugubei lun laganbun, aganbaléi le lariñagubei Sífiri Sandu tun burí ligilisi. Ha agañeirutiña, másügürünbaña lídangiñe libiaman óunweni”. 12 «Babürüha lun ánheli le tídanbei ligilisi to Pérügamuboun, bariñagame houn: “Ítara liña nariñagun, au le gámabarun eféin to gágiriboun, to biánguaboun amana: 13 Subudi numuti giñe luagu lidan lan fulasu le ñein lubéi lálana larúeihan Mafia haganawa, ani lau sun lira, númamemeñadün. Mígirun humagili hafiñen nuagu, ni íbini lidan dan le lafarúnbei Antipási le gefenbei buiti nuagu lidan fulasu le ñein hubéi, le ñein lubéi lagumadiha Mafia. 14 Gama lumoun, anihein burí katei hadüga, magundantina lau: Luagu añahein lan fiu gürigia huma yara Pérügamu ha máhabaña hígiruni katei le meha larufudahabei Balaamü, le íchugubei dimurei lun Balakü lun lafigougüdüniña Ísüraelina lau heigin éigini le adagarawagüdüti houn guáriua, luma lun habagaridun lidan ahoruhani. 15 Añahein giñe ha máhabaña hígiruni katei le burí harufudahabei Nikoláitagu huma ñein. 16 Ligía lubeiti, asaküriha humá; anhein madügün humá ítara, nídiba huagu madise, ábame nageindagun hama gürigia ha adügübalin burí katei le, tau eféin to áfuriduboun niyumulugugiñe. 17 Le garigeirugubei lun laganbun, aganbaléi le lariñagubei Sífiri Sandu houn tílana burí ligilisi. Le agañeiruti, néigagüdüba lídangiñe maná le aramudúañubei lun; ábame níchugun aban dübü haruti lun lau aban iri iseri bürüwañu luagu le ibidiñeti ni ka un luéidigia lun le eresibirubalin”. 18 «Babürüha lun ánheli le tídanbei ligilisi to Tiatiraboun, bariñagame houn: “Ítara liña nariñagun, au le Liráü Bungiu, le ítarabei agu kei watu gemeti, liabin lugudi kei buronse le írichawaguaali: 19 Subudi numuti sun le hadügübei; subudi numuti hínsiñehabu, hafiñen, heseriwidun lau huguraasun, subudi numuti giñe luagu hadügüña lan katei buiti guentó luéi meha furumiñe. 20 Gama lumoun, anihein aban katei hadüga magundantina lau: Haganbunu Hesawéli to ariñaguboun luagu profeta tan ani mama liña, lun teyeeduniña gürigia lau tarufudahan houn nánigu lun haganóun lidan ahoruhani luma lun heigin éigini le adagarawagüdüti houn guáriua. 21 Rúhadina dan tun lun tasansiruni tigaburi, máhagiru tígiruni tahoruhan. 22 - 23 Ninarün hau luagu nábürügüdaaru lan gabanarugun, áfaragua náñame tirahüñü hama ha agabarahabaña tuma, nóunahaba asufuriruni hawagun, ánheingubeirügü hígira hadaaguni katei le burí tadaagubei; ítara luba tasubudiruni sun ligilisi luagu subudi nani leben aritaguni luma teben anigi; ábame nafayeiruni kada aban hídangiñe según le ladügübei. 24 Ha híbiri ha Tiatirabaña, ha mafalarunbalin arufudahani ligía, machülügiña giñe asubudirei le unbei hagúara lilulin-agei katei lani Mafia, míchubadina giñe amu anügüni hawagu. 25 Góunigi huméi le húmati darí niabin. 26 Ha agañeirutiña, adügameme hameime le nabusenrubei ladügǘn darí lumoun lébeha, níchuguba ubafu houn luagu burí néchani, 27 ítara kei líchugun Núguchi Bungiu ubafu nun. Ábame hagumadiruni néchani burí lau badun lánina agumadihani le lauti gürabu, ábame hamurugudaguni keisi sóudieru le lauti múa. 28 Níchuguboun giñe waruguma to lánina binaafin houn. 29 Le garigeirugubei lun laganbun, aganbaléi le lariñagubei Sífiri Sandu tun burí ligilisi”.

Arufudúni 3

1 «Babürüha lun ánheli le tídanbei ligilisi to Sárüdisiboun, bariñagame houn: “Ítara liña nariñagun, au le haubei lani Bungiu sedü sífirigu hama sedü waruguma: Subudi numuti sun le hadügübei, subudi numuti luagu hilañu hiña lan, lau sun ariñawagúa lan luagu winwan humá. 2 Agagudúa humá, ru humá erei lun burí katei le aniheinguabei, lubaragiñe lounwen; ariha naali luagu múaran lan le hadügübei ligibugiñe Nubungiute. 3 Haritagua huméi lubeiti le arufudahóubei hun; falá huméi, asaküriha huguyame. Anhaün magagudun, nídiba huagu kei liabin aban híweruti ibidiñoun oura hun. 4 Lau sun lira, añahein fiu gürigia haganagua ñein Sárüdisi ha madaseirun hamagiru hadaüragun; hagía héibuguba numa tau daüguaü harutu ladüga yuuti houn. 5 Ha agañeirutiña, hadaüraguba daüguaü harutu, ani magidarun nubéi hiri tídangiñe líburu to lánina ibagari magumuchaditi; arufudarügü nubaña keisi nánigu ligibugiñe Núguchi Bungiu luma hagibugiñe lani ánheligu. 6 Le garigeiruguti lun laganbun, aganbaléi le lariñagubei Sífiri Sandu tun burí ligilisi”. 7 «Babürüha lun ánheli le tídanbei ligilisi to Filadélüfiaboun bariñagame houn: “Ítara liña nariñagun, au le sándubei, le giñe inarünibei, le gámabalin ligelein urúei Dawidi, le úabei ni aban gayaraati ladouruni le ladaarubei, ni ladaaruni le ladourubei. 8 Subudi numuti sun le hadügübei. Rúhadina aban bena darañu higibugiñe le lásiñarun ni aban adoura; ladüga lau sun lougua lan here, adügaadün gasu lau nugumadin, ani gúnfulitün numa. 9 Nadügüba lun hayabin lánigu Mafia ha yéebaña, ha ariñagubaña luagu huríu hamá ani mabagariduntiña keisi lánigu Bungiu, ábame náhuduraguagüdüniña higibugiñe lun hasubudiruni luagu huguya lan numutuniñabaña hínsiñetiña nun. 10 Areida humaali nugumadin lun gaguraasun humá, ligía nareidubadün lubéi luéi lidaani óuchawaguni le lunbei liabin luagu sun ubóu lun hóuchawaguniwa sun ha ubouagubaña. 11 Madisebei niabin; ágüdaha huméi le húmabei, ua láamuga abayuruti hiridin huéi. 12 Ha agañeirutiña, níchugubaña kei wagabu tidan Luban Nubungiute, ani máfuridundigiaañame ñéingiñe; ábame nabürüdüni liri Nubungiute hawagu, luma liri luburugute Nubungiute, le iseri Herusalén le ñǘbuinbei siélugiñe lúmagiñe Nubungiute; nabürüdübei giñe iseri niri hawagu. 13 Le garigeiruguti lun laganbun, aganbaléi le lariñagubei Sífiri Sandu tun burí ligilisi”. 14 «Babürüha lun ánheli le tídanbei ligilisi to Laodiséaboun, bariñagame houn: “Ítara liña nariñagun, au gefenti gúnfuliti ani inarüniti, le ídangiñebei liabin sun katei le ladügübei Bungiu: 15 Subudi numuti sun le hadügübei; subudi numuti luagu madili humá ani masü huguya. Diligubeihadün hamuga o sǘgubeihaadün lan! 16 Gama lumoun kei bacharügü hubéi, madilitün, masü huguya, newerehabadün niyumulugugiñe. 17 Ariñagatün luagu risi humá, luagu buidu lan dan hun, luagu memegeirun humá ni kata; ani marihin humuti luagu fugiabugu humá, gudemetün, marihintün, surusu huguya. 18 Ligía níchugunbei dimurei hun lun hagañeihan golu le afinuhóuaali lau watu gemeti númagiñe, lun risi humá le tímatimaati; lun giñe hagañeihan daüguaü harutu numa lun hadouragun lau hasurusuhan, luma árani lun híchuguni lidoun hagu lun harihin. 19 Ébecha numutiña ha hínsiñebaña nun lau iderei, arufudaha au houn. Lunti lubeiti seriu humá, asaküriha huguyame. 20 Anaha bénabu, nagúahaña; le aganbuti numalali, aba ladaaruni bena nubá, nebeluruba lumoun, ábame neigin luma, hou ligíame numa. 21 Ha agañeirutiña, níchuguba ubaraü houn númagua luagu lálana narúeihan, ítara kei nagañeirun, aba nañuurun luma Núguchi luagu lala. 22 Le garigeiruguti lun laganbun, aganbaléi le lariñagubei Sífiri Sandu tun burí ligilisi” ».

Arufudúni 4

1 Lárigiñe sun katei le, aba narihin aban bena daragu sielu; liábinti umalali le ítarabei kei tumalali fidu, le buga adimurehabei nun, aba lariñagun nun: —Wariba ñahoun, narufudaali katei le burí lunbei lasuseredun lárigiñe burí le bun. 2 Lidan oura ligía, aba nerederun lábugiñe lubafu Sífiri Sandu, aba narihin aban lálana arúeihani sielu ani aniha somu gürigia ñun luagu. 3 Ítara liña kamá aban dübü miriti, le hásüpe o kórunalina; ñeinñoun aban heremuru geyegu lau haláü ligía, ámirihatu kei aban dübü le ésümeralüda. 4 Geyegu lau lala urúei ligía arihayatina wein-gádürü lálana arúeihani; ñéinñanu wein-gádürü wéiyaaña mutu ñun luagu, tau hadaüragun harutu luma ridi golu hábulugu. 5 Luéigiñe lala urúei ligía áfurihati labirihaniga luma wayuhuru; ñeinñein sedü lanpu durungu ligibugiñe, hagía sedü lani Bungiu Sífirigu. 6 Ñeinñein giñe aban katei ligibugiñe haláü kamá hamuga aban barana le lauti bídüriu harugoungati. Lamidangua, geyegua lau lálana arúeihani, ñéinñanu gádürü kátaña gabagaritiña buin lau agu, dandu hagibugiñe kei hanagangiñe. 7 Le furumiñeti hádangiñe, ítara liña kei aban liñún; le habiaman, ítara liña kei aban bágasu wügüri; le háürüwan, ítara liña ligibu kei hagibu gürigia; le hagadürün, ítara liña kei aban ágila áhamahatu. 8 Gádürügubei hagía, sísiñein arünaü luagu kada aban hádangiñe, buin haña lau agu hawagu, dandu bóugudigiñe kei múnadagiñe habiti; wéyuagu áriebu hau agúaraha: «Sandu, sandu, sandu, Wabureme Bungiu, le Suntigabafu, le wínwanbei lúmagiñe lubaragiñe furumiñeti dan, winwan ligía guentó ani le lunbei liabin». 9 Ságüti híchugun kátaña gabagaritiña ha uéiriguni, inebesei luma eteingiruni lun le ñunbei luagu lálana arúeihani, le gabagaribei lun sun dan, 10 aba háhuduragun wein-gádürü wéiyaaña mutu hagía ligibugiñe, aba harufuduni hínsiñehabu lun Bungiu le gabagaribei lun sun dan; aba híchuguni haridin ligibugiñe, aba hagúarahan, hariñaga: 11 «Wabureme, Wabungiute, garichatibu lun beresibiruni uéiriguni, inebesei, luma ubafu, ladüga buguya adügübalin sun katei; lau bugundan badügei, lau giñe bugundan anihein lubéi sun le aniheinbei».

Arufudúni 5

1 Ábati narihin aban líburu hóuburaguñu umutu lidan lúhabu le lóunwenren le ñunbei luagu lálana arúeihani; abürühóuatu líburu tuguya turageirugugiñe luma tigibuagugiñe, darúatu lau sedü seyu. 2 Aba narihin aban ánheli gabafuti, álügüdaha lau umalali reinti, lariñaga: —Ka gadünabei lun ladaarunu líburu luma lun laheiriduni tiseyun? 3 Úati ni aban garichati lun ladaarunu líburu tuguya, ni íbini lun larihin tuagun, ni sielu, ni múarugu, ni lábugiñe múa. 4 Aba nayahun saragu ladüga úa lan ni aban gadünati lun ladaarunu líburu tuguya, ni lun laliihanu. 5 Ábati lariñagun aban hádangiñe wéiyaaña mutu nun: —Hebé bayahun, ladüga gáñeihali Liñún le lídangiñebei lani Hudá türibu, le ladügawagun urúei Dawidi lun gayara lan ladaarunu líburu luma lun laheiriduni sedü tiseyun. 6 Lamidanguati lálana arúeihani hama gádürü kátaña gabagaritiña hagía hama wéiyaaña mutu hagía, aba narihin aban Mudún rara, kamá hamuga afarúaali. Sédüñein liganchun, sedü lagu; agu burí ligía, lani Bungiu sedü Sífirigu ha ounahóubaña lidoun sun ubóu. 7 Ñǘbuinti Mudún ligía, aba lanügünu líburu tuguya lúhaburugugiñe le ñunbei luagu lálana arúeihani. 8 Dan le lárügüdünbarun líburu, aba háhuduragun gádürü kátaña gabagaritiña hagía hama wein-gádürü wéiyaaña mutu hagía ligibugiñe. Ñeinñoun aban árüpa luma kada aban hádangiñe wéiyaaña mutu hagía, luma aban kopu le golu buin lau kupali, lememe hafurieidun lumutuniña Bungiu. 9 Ábati heremuhani uremu iseri le: «Garichatibu lun banügünu líburu, lun baheiriduni tiseyun, ladüga rúatibu keisi adagaragüdüni, ani gañei buguya gürigia lau bita lun Bungiu, gürigia lídangiñe sun rasa, sun iñeñein, fulasu luma néchani. 10 Adügabáña urúeigume luma fádirigume lun heseriwidun lun Wabungiute, luma lun hagumadihan ubouagu». 11 Ábaya narihin, aba naganbuni hamalali saragu ánheligu geyegu lau lálana arúeihani luma geyegu hau kátaña gabagaritiña hagía, hama wéiyaaña mutu hagía. Ñéinñanu míñunu míñunu ánheligu, 12 hariñaga lau umalali héreti: «Yuuti ubafu luma irisini, lichú aau luma erei, uéiriguni luma inebesei, luma eteingiruni lun Mudún le afarúbei». 13 Aganba numuti giñe hariñaguni sun katei le ladügübei Bungiu sielu, le múarugubei, le lábugiñebei múa, luma le baranahabei, luma sun katei le lídanbei burí: «Rualá eteingiruni, inebesei, uéiriguni, luma ubafu lun le ñunbei luagu lálana arúeihani, luma lun Mudún, lun sun dan». 14 Aba hariñagun gádürü kátaña gabagaritiña hagía: —Ítarala! Aba háhuduragun wein-gádürü wéiyaaña mutu hagía aba híchugun uéiriguni lun.

Arufudúni 6

1 Ábati narihin dan le laheiridunbalin Mudún furumiñeti lídangiñe sedü seyu ligía, aba naganbun lariñagun aban hádangiñe kátaña gabagaritiña hagía lau aban umalali kamá lumalali wayuhuru: —Higabu! 2 Aba narihin aban gabayu haruti; ñeinñoun aban tebu gimara lúhaburugu le wariñubei luagu. Rúati aban ridi lun, aba láfuridun agañeireina luma lun lagañeirun. 3 Dan laheiridunbalin Mudún libiaman seyu, aba naganbun lariñagun habiaman kátaña gabagaritiña hagía: —Higabu! 4 Aba láfuridun aban gabayu funati; aba lichugúniwa ubafu lun le wariñubei luagu gabayu ligía lun lagidaruni darangilaü ubouagugiñe, luma lun láfaraguagüdüniña wügüriña hámagua hilagubei; aba tichugún aban óunwenbu eféin lun. 5 Dan laheiridunbalin Mudún lǘrüwan seyu, aba naganbun lariñagun háürüwan kátaña gabagaritiña hagía: —Higabu! Aba narihin aban gabayu wuriti; ñeinñein aban balansu lúhaburugu le wariñubei luagu. 6 Aba naganbun lariñagun aban umalali hamidanguagiñe kátaña gabagaritiña hagía: —Biánrügüla líburu türigu luagu lebegi aban weyu wadagimanu, sisi líburu sewada ligiaméme ebegi; gama lumoun góunigibei garaba tuma diwéin buidu. 7 Dan laheiridunbalin Mudún ligadürün seyu, aba naganbun lariñagun hagadürün kátaña gabagaritiña hagía: —Higabu! 8 Aba narihin aban gabayu amaríyu; óunweni líribei le wariñubei luagu, liabin habara hilaaña lárigi lárigi. Aba libihin ubafu luagu ligadürün murusun lídangiñe ubóu lun láfarahan lau wuribu, lau ilamaü, lau sandi, luma hau animaalugu hanarimetiña ha ubouagubaña. 9 Dan laheiridunbarun Mudún tiseingün seyu, aba narihinu hawani ha áfarawagubaña luéigiñe hapurichihani Lererun Bungiu, luma luagu hagunfulirun luma Hesukrístu, lábugiñeñanu latarü. 10 Hariñaga lau umalali héreti: —Wabureme Suntigabafu, darí san ídaame baguseragüdaña lílana ubóu? Ídaame san bafayeiragüdaña luagu háfaraguniwa hilagubei? 11 Aba habihin daüguaü harutu, aba lariñawagún houn lun hemeraagunmeme luagu murusun dan darí hóustarun hábirigu lidan eseriwiduni lun Kristu ha lúngiñabaña háfarawaguniwa kei hagía. 12 Lidan le narihinbei, aba laheiriduni Mudún lisisin seyu, aba ladagarun aban óunwenbu hárabaganali. Aba láwuridun weyu kei daüguaü tánina ludu, aba láfunadun hati kamá hitaü, 13 aba héiguadun waruguma ha siélubaña múarugun kei tábürühan igu tuéigiñe tídibu dan le lánhingichunu garabali. 14 Aba lagumuchagun sielu kei aban gárada dan le tóuburawagun, aba ladiñuragunga sun wübü luma ubouhu lídangiñe lubara. 15 Aba haramudagun lurúeitegu ubóu lidan huyu luma burí labadinagua dübü le luágubei wübü, úara hama gumadimatiña, hábutigu súdaragu, rísitiña, gabafutiña, idamuni, hama mama idamuni. 16 Hariñagati lun wübü luma lun dübü: —Heigua humá wawagun, aramuda humawa luéi larihin le ñunbei luagu lala, luma luéi lanarime ligañi Mudún. 17 Ladüga chülühali lueirin luéyuri hagañi. Kábati gayara lawanduni?

Arufudúni 7

1 Lárigiñe sun katei le, aba narihin gádürü ánheligu rara luagu gádürü larigei ubóu, ágüdahei gádürügubei garabali lun máfurun lan ni murusun luagun múa, ni luagun barana, ni luagun ni aban tídibu wewe. 2 Arihatina giñe ábanya ánheli ñǘbuinti luéigiñe oubaü le ñéingiñe lubéi laboucha weyu lau liseyun Bungiu le wínwanbei. Aba lagúaragun ánheli ligía lau umalali héreti houn gádürü ánheligu ha ibihubaña ubafu lun hadügün wuribani lun múa luma barana, lariñaga houn: 3 —Madüga humá wuribani lun múa, ni lun barana, ni lun burí tídibu wewe darime wíchuguni liseyun Bungiu hereberugu lumutuniña. 4 Aganba numuti átiriñanu lan: San-bián-wein-gádürü-milu hádangiñe lani Ísüraeli türibu: 5 Duusu-míluñanu hádangiñe ladügawagun Hudá, duusu-milu hádangiñe ladügawagun Rubén, duusu-milu hádangiñe ladügawagun Gadü, 6 duusu-milu hádangiñe ladügawagun Aserü, duusu-milu hádangiñe ladügawagun Nefütalí, duusu-milu hádangiñe ladügawagun Manasési, 7 duusu-milu hádangiñe ladügawagun Simeón, duusu-milu hádangiñe ladügawagun Lewí, duusu-milu hádangiñe ladügawagun Isakárü, 8 duusu-milu hádangiñe ladügawagun Sabulón, duusu-milu hádangiñe ladügawagun Hosé, hama duusu-milu hádangiñe ladügawagun Benhamín. 9 Lárigiñe katei le, aba narihin saragu gürigia lídangiñetiña sun fulasu, sun rasa, sun iñeñein luma néchani; rara haña ligibugiñe lálana arúeihani luma ligibugiñe Mudún. Gíbetiña gürigia hagía darí lun siñá lan habahüdǘn; harutu hadaüragun tau tubana fáluma háhaburugu. 10 Aba hagúarahan sun hagía lau umalali héreti, aba hariñagun: Lúmagiñe Wabungiute, le ñunbei luagu lálana arúeihani, luma lúmagiñe Mudún, liabin wasalbarun. 11 Rara haña sun ánheligu geyegu lau lala luma geyegu hau wéiyaaña mutu, hama gádürü kátaña gabagaritiña hagía; aba hélemuchun dagá hagibu múarugu ligibugiñe Bungiu, aba háhuduragun lun 12 ariñageina: Ítarala! Rualá alawahani, uéiriguni, lichú aau, eteingiruni, inebesei, ubafu luma erei lun Wabungiute lun sun dan. Ítarala. 13 Ábati lálügüdünina aban hádangiñe wéiyaaña mutu hagía: —Kátaña san ha, ha harubaña adaüragun? Halíagiñe san hayabin? 14 Nariñaga lun: —Buguya hamuga ariñagei nun. Lariñaga nun: —Añahán ha sügühañabaña luéigiñe óunwenbu asufuriruni, ha chibá hamaaruboun hadaüragun, harumagüda hamóun lau lita Mudún. 15 Ligía ligibugiñeñanu lubéi lálana arúeihani eseriwida lun, wéyuagu áriebu tidan litenpulun to siéluboun; lóunigirubaña le ñunbei luagu lala lau lerederun hama. 16 Máfagunhañame ilamaü, ni mágürabu, másürün láñame weyu, mañawarihan láñame lárouga, 17 ladüga lóunigirubaña Mudún le lamidanbei lálana arúeihani, ábame lanügüniña larun duna le íchugubei ibagari; ábame laragahani Bungiu sun águiraü luéigiñe hagu.

Arufudúni 8

1 Dan laheiridunbalin Mudún lisedün seyu le tuágubei líburu, aba ñein lan maniguaü sielu kei burí luagu dimí oura. 2 Aba narihiniña sedü ánheligu ha rárabaña ligibugiñe Bungiu, aba tichugúniwa sedü fidu houn. 3 Lárigiñe, ábaya liabin aban ánheli, aba lararamun ligibugiñe latarü; ñeinñein aban lagei kupali golu lúhaburugu, aba lichugún bürübünu kupali lun, lun ladagaragüdüni úara luma hafurieigin sun ha lánigu Bungiu ligibuagu latarü golu le ligibugiñebei lala Bungiu. 4 Aba lamudeirun lugumulelin kupali ligía úara luma hafurieigin lumutuniña Bungiu lúhaburugugiñe ánheli lun ligibugiñóun Bungiu. 5 Ábati lanügüni ánheli ligía lagei kupali, aba labuinchagüdüni lau leñegura watu lídangiñe watu gemeti le luágubei latarü, aba lachüürüni ubouagun; aba laganbún wayuhuru, areinchuni, labirihaniga, luma aban hárabaganali. 6 Ábati haranserun sedü ánheligu ha táubaña sedü fidu lun hínwinrun. 7 Aba línwinrunu furumiñeti ánheli lifidun, aba lasaliragun lúbara huya le dereguati luma watu gemeti, lau giñe hitaü; aba lachagarúniwa ubouagun. Aba lágudun lǘrüwan murusun lídangiñe ubóu, luma lǘrüwan murusun lídangiñe burí tídibu wewe luma híduru. 8 Aba línwinrunu habíaman ánheli lifidun, aba lachagarúniwa aban katei kamá hamuga aban óunwenbu wübü durunguati baranahoun; aba lasaliragun lǘrüwan murusun lídangiñe barana hítaüme. 9 Hilaguatiña sun úduraü ha lídanbaña barana le asaliragubei lun hítaüme, günringuatu giñe sun ugunei to ñeinboun lidan barana ligía. 10 Aba línwinrunu háürüwan ánheli lifidun, aba téiguadun aban óunwenbu waruguma siélugiñe, durungu kei aban tochi. Tábürüha luagun lǘrüwan murusun lídangiñe duna luma lísensen duna. 11 Igifi tíribei waruguma tuguya, aba lagifidun lǘrüwan murusun lídangiñe duna, aba hóunwegun saragu gürigia ladüga lagifidun duna ligía. 12 Aba línwinrunu hagadürün ánheli lifidun, aba lagünrinchagun lǘrüwan murusun lídangiñe líbiri weyu, lau sun hati, hama waruguma. Le oubaü le agünrinchagubei hawagu, aba laburigadun, marugoungadunti wéyuagu ni áriebu. 13 Lárigiñe, aba narihin aban ágila áhamaha lamidangua sielu, ariñageina ligía lau umalali héreti: —Fugiabugume ha aganóubaña ubouagu danme laganbun tumalali fidu to lunboun hínwinrunu ha híbiri ǘrüwa ánheligu!

Arufudúni 9

1 Aba línwinrunu haseingün ánheli lifidun, aba narihin aban waruguma éiguadutu siélugiñe lun múarugun; aba lichugún ligelein fusu le mébehabei tun. 2 Aba tadaaruni fusu ligía, aba láfuridun gumuleli ñéingiñe kamá lídangiñe aban óunwenbu régigi; aba laburigadagüdüni gumuleli ligía weyu luma garabali. 3 Aba hachülaagun chagagaru lídangiñe gumuleli ligía, aba háhamahani sun ubóu; aba habihin chagagaru hagía ubafu libe habafu águru. 4 Aba lariñawagún houn lun madügün hamá wuribani lun híduru le ubouagubei, ni lun burí nadü, ni lun tídibu wewe, luéidigia houn gürigia ha úabei liseinin Bungiu hereberugu. 5 Gama lumoun máhawati lun háfaraguniña chagagaru hagía gürigia, luéidigia lun hásühaniña gürigia luagu seingü hati; ítara liñati ligari hásühan kei hásühan águru. 6 Lídanme burí weyu ligía, háluahabei gürigia óunweni, gama lumoun madarihabei; busén hagía yebeme hóunwegun, gama lumoun ladiseduba óunweni hawéi. 7 Chagagaru hagía, henege gabayu ha aranseñubaña lubá wuribu; ñeinñein aban katei hábulugu kamá hamuga aban ridi le golu, ítara liña hagibu kei hagibu gürigia. 8 Ítara liña hádiburi kei hádiburi würiña; liabin hari, kei hari liñún. 9 Darugu liña hágubu lau aban katei kamá gürabu, ítara liña lamuri harüna kei tamuri saragu karü to hautu gabayu dan le téibaagun wuriburugun. 10 Gálitiña kei hali águru le gágiriti. Ñeinñein ubafu luagu hali lun hadügün wuribani houn gürigia luagu seingü hati. 11 Ñeinñein aban hábuti chagagaru hagía, le ánheli le lani fusu le mébehabei. Abadómu líribei ánheli ligía lidan ebüréu, lidan güriegu, Apolión o Agünrinchaguti. 12 Sügüha furumiñeti lamiselu; mégeigili biama. 13 Aba línwinrunu hasisin ánheli lifidun, aba naganbun aban umalali lídangiñe gádürü larigei latarü golu le ligibugiñebei Bungiu. 14 Aba lariñagun umalali ligía lun hasisin ánheli le taubei fidu: —Fararabaña gádürü ánheligu ha gürañubaña laru óunwenbu duna le Éufüratesi. 15 Aba hafaragadúniwa gádürü ánheligu hagía lun háfaragun aban hádangiñe kada ǘrüwa gürigia hilagubei, ladüga aranserúaaña lubá oura ligía, weyu ligía, hati ligía, luma irumu ligía. 16 Aba naganbuni átiriñanu lan hasudaranigu ha hawagutiña gabayu: Bián-sánñanu-míñunu. 17 Ítara liña ligaburi hayawadagun gabayu hagía hama ha wariñubaña hawagu nun: Ñeinñein aban katei haniguagu, funati likolorun, dínguti, luma amaríyu. Ítara liña hachügü gabayu hagía kei hachügü liñún; áfurihati watu gemeti, gumuleli, luma súfuru hayumulugugiñe. 18 Aba láfaraguniña ǘrüwa wuribani le áfuridubei hayumulugugiñe gabayu hagía aban hádangiñe kada ǘrüwa gürigia hilagubei; ǘrüwa wuribani ligía: Watu gemeti, gumuleli, luma súfuru. 19 Hayumuluguñein gabayu hagía habafu, luma luagu hali; ítara liña hali kamá hewe gachügütiña, lau giñe hadüga wuribani. 20 Ha híbiri gürigia ha móunwegunbaña lau wuribani ligía, mígirunmeme hamuti hadaaguni katei le burí meha hadügübei; mígirun haméi háhuduragun houn sífirigu wuribatiña luma houn guáriua ha láutiña golu, pülata, buronse, dübü, wewe, ha siñati harihin, ni haganbun, ni héibugun. 21 Masakürihan hagía luagu háfarahan, habiñarahan, hahoruhan luma híweruhan.

Arufudúni 10

1 Ábati narihin ábanya ánheli gabafuti, aba lararirun siélugiñe lidan dúeri tau aban heremuru lóugiñe lichügü. Miriti ligibu kei weyu, liabin lúruna kamá wagabu lauti watu gemeti. 2 Ñeinñoun aban tiraüraü líburu daragu lúhaburugu. Aba líchuguni lugudi le lóunwenren lóugiñe barana, le lubaünan lóugiñe múa. 3 Ábati lagúaragun lau umalali héreti kei aban liñún dan le ladürühan; danti le lagúaragunbei, aba laganbúniwa ladürügüdün sedü wayuhuru. 4 Lárigiñe ladürügüdün sedü wayuhuru ligía, aba yebe nabürühaali lan le lariñagubei, aba naganbun lariñagun aban umalali nun siélugiñe: —Mariñagabéi le lariñagubei sedü wayuhuru, mabürüdünbeime. 5 Ánheli bugati le narihubei lóugiñe barana luma lóugiñe múa, aba liñuruni lúhabu le lóunwenren sielun, 6 aba láfiñurun luagu le gabagaribei lun sun dan, le adügübalin ubóu lau sun sielu, barana luma sun katei le lídanbei; aba lariñagun: —Úadügüyáali darasaü. 7 Danme línwinrunu hasedün ánheli lifidun, gúnfulihalime laransehan Bungiu le meha aramudaguabei, kei lariñaguni meha houn profetagu ha eseriwidubalin. 8 Ábaya ladimurehan umalali le buga naganbubei siélugiñe, aba lariñagun nun: —Beiba, banügounme tiraüraü líburu to daraguboun, to lúhaburuguboun ánheli le rárabei lóugiñe barana luma múa. 9 Aba nidin, aba namuriahanu líburu tuguya luma ánheli ligía, aba lariñagun nun: —Han, houboun; bímebei basandirunu biyumulugu kei sírudu, tagifidame burageirugu. 10 Aba nanügünu tiraüraü líburu tuguya lúhaburugugiñe ánheli ligía, aba néiginu; bímeti nasandirunu niyumulugu kamá sírudu; gama lumoun lárigiñe néiginu, aba tagifidun nurageirugu. 11 Aba lariñawagúniwa nun: —Lunti bídinya ariñagei le lunbei lasuseredun lun saragu fulasu, néchani, iñeñein, luma houn urúeigu.

Arufudúni 11

1 Ábati lichugúniwa aban maburu nun lenege aban wewe le amisuraagülei, aba lariñagun Bungiu nun: —Saraba, amisurahabóun litenpulun Bungiu luma latarü, abahüdabáñame átiriñanu lan ha áhuduragutiña ñein. 2 Gama lumoun mamisurahabéi bürürü le bóugudibei tibiti ténpulu ladüga deregewaali houn gibe tubungiutegu, ha lúnbaña hagünrinchaguni uburugu le sándubei luagu bián-wein-bián hati. 3 Ábame nóunahan bián gefentiña tau daüguaü súsutu lun hapurichihani uganu lúmagiñeti Bungiu luagu milu-bián-san-ǘrüwa-wein weyu. 4 Bián gefentiña hagía, hagía gayawabalin bián tídibu wewe to oliwu luma bián lebu sanudelu le ligibugiñebei Bungiu, le Laburemebei sun ubóu. 5 Anhein ñein abusenruti ladügün wuribani houn, hígiragüdüba watu gemeti hayumulugugiñe, ábame háguduniña háganiñu sunsuinagubei. Ítarati lóunweba furumiñeguarügü le busenti ladügün wuribani houn. 6 Gabafutiña gefentiña hagía lun hadouruni sielu lun máhuyun lan huya sun dan aniha lan Bungiu adimureha hayumulugugiñe; gabafutiña giñe lun hadügüni duna hítaüme, lun giñe hasufuriragüdüni ubóu lau sun luwuyeri wuribani, sagü habusenrun. 7 Danme le gumú hamaali hawadigimari, lageindaguba animaalu le áfuridubei lídangiñe fusu le mébehabei hama, ábame heferidiruni wuribu, ábame láfaruniña hilagubei. 8 Ábame herederun riwagu lidan lémeri óunwenbu uburugu le Herusalén le ñein lubéi ládarawagua Hesusu luagu gurúa; fulasuméme le, kamá Sodoma luma Ehiptu. 9 Ábame haríaguniña gürigia ha lídangiñetiña sun fulasu, sun rasa, sun iñeñein, luma néchani luagu ǘrüwa weyu dimí; ani mígirunbaña lun habunún. 10 Ábame hagundaaragun ha ubouagubaña lau hóunwegun, darime lun hedeweegun katei hámagua, le hagundan; ladüga súfurigüda hamutiña meha bián profetagu hagía. 11 Gama lumoun lárigiñe ǘrüwa weyu dimí ligía, aba láguyuguagüdüniña Bungiu, ábaya hásaarun; ani sun ha arihubaliña, wéiriti hanufudedagun. 12 Aba haganbun bián gefentiña hagía aban umalali héreti siélugiñe le ariñagubei: —Warí humá ñahoun. Aba hamudeirun sielun lidan aban dúeri, aríagu háganiñu houn. 13 Lidan oura ligía, aba ladagarun aban óunwenbu hárabaganali, aba tagululudun aban muna tídangiñe sagü diisi to uburuguboun, aba hóunwegun sedü-milu gürigia ladüga hárabaganali ligía. Ha híbiri gürigia, aba híchugun inebesei lun Bungiu le siélubei ladüga lueirin hanufude. 14 Sügüha libiaman lamiselu, madisebei le aban. 15 Aba línwinrunu hasedün ánheli lifidun, aba laganbúniwa lariñagun umalali burí héreti siélugiñe: Lánihali Bungiu luma Kristu larúeihan ubóu; ani harúeihaba lun sun dan. 16 Ábati hélemuchunga wein-gádürü wéiyaaña mutu, ha ñúnbaña luagu hala le lálana arúeihani, lau hagibu múarugu; aba háhuduragun lun Bungiu, 17 ariñageina: «Teinki waña bun, Wabureme Bungiu, buguya le Suntigabafu, buguya le wínwanbei lúmagiñe lubaragiñe furumiñeti dan, winwan buguya guentó. Teinki wamutibu ladüga ragǘ baali lan óunwenbu bubafu, ani gumeseedibu arúeiha. 18 Gáñiburiha néchanigu, chülüha weyu lun babeihan; chülüha giñe dan lun baguseragüdüniña hilaguaaña, ábame bíchuguni hafayeiruáha bani profetagu houn, hama híbiri ha deregeguabaña houngua bun, hama sun hawuyerigu gürigia ha íchugubaña inebesei lun biri. Chülüha oura lun bagünrinchaguniña ha agünrinchagubalin ubóu». 19 Ábati tadaarun litenpulun Bungiu to siéluboun, aba tarihín gafu to lagei lidaradun Bungiu hama lumutuniña ñein tidan litenpulun. Aba ñein lan labirihaniga, areinchuni, wayuhuru, aban hárabaganali, luma lábürühan lúbara huya dereguati le wéinamuti.

Arufudúni 12

1 Ábati lasaliragun aban óunwenbu seini sielu: Aban würi darugu liña weyu tau kamá hamuga aban dúnigu, lau hati lábugiñe tugudi, luma aban ridi hau duusu waruguma tábulugu. 2 Würi tuguya dageinañoun, aba tagúarahan lau igari le lánina agariduni, ladüga súfuritu lubá tágurahan. 3 Ábaya lasaliragun ábaya seini sielu: Aban óunwenbu düragón funati; sédüñein lichügü, diisi liganchun, luma aban ridi luagu kada lichügü. 4 Aba ladurugudun düragón ligía aban hádangiñe kada ǘrüwa waruguma lau lili, aba lahunruniña múarugun. Aba lararamun düragón ligía tigibugiñe würi to lunboun tágurahan, lun léigini tiráü danme le tágurahan. 5 Aba tágurahan würi tuguya aban wügüri irahü le lunbei lederaagüdün lagumadihan lidan sun fulasu keisi lau aban badun lánina agumadihani le lauti gürabu. Aba lagidarúniwa tiráü tuéi, aba lanügǘniwa lun Bungiu luagun lala. 6 Aba tanurahan würi tuguya lidoun fulasu mageirawati le ñein lubéi aranseeli lan Bungiu ubaraü tubá, lun tounigirúniwa ñein luagu milu-bián-san-ǘrüwa-wein weyu. 7 Lárigiñe, aba ñein lan aban wuribu sielu, ñein lubéi lageindagua arükánheli Migeli hau lani ánheligu luma düragón. Ageindaguati düragón hau lani ánheligu, 8 aba heferidiruni wuribu; aba mabaraaña lan sielu. 9 Aba lubeiti lasagarún óunwenbu düragón siélugiñe, le binadu hewe ligira le gíribei Mafia, o Satanási, le eyeehabalin sun ubóu. Ligía hau sun lani ánheligu, aba hachagarún múarugun. 10 Ábati naganbun lariñagun aban umalali héreti siélugiñe: —Chülühali asalbaruni houn gürigia ubouagun, chülühali larúeihan Bungiu luma lagumadihan Kristu; ladüga sagawaali le íchugubei hadurun waduheñu, le íchigañahabei hadurun wéyuagu, áriebu ligibugiñe Wabungiute. 11 Gañei hamaali lau lita Mudún, luma lau uganu le hapurichihabei; manufudeduntiña luéi heferidiruni habagari, aranserarügütiña lun hounwen. 12 Gundaalá lubeiti sielu, gunda humá huguya le aganóubei ñein. Gama lumoun fugiabugu ha aganóubaña ubouagu luma baranaha! Lugundun ñǘdünha Mafia humoun lau óunwenbu igañi, ladüga subudi lumuti luagu murusunrügaali lan lidaani. 13 Danti larihinbei düragón luagu fuíwaali lan ubouagun, aba léibaahanu würi to buga águrahaboun. 14 Gama lumoun aba lichugún bián larüna ágila tun würi tuguya lun gayara lan táhamarun lidoun fulasu mageirawati dise luéi düragón ligía, le ñeinba lubéi tóunigirua luagu ǘrüwa irumu dimí. 15 Aba lewerahan düragón ligía duna liyumulugugiñe tárigi würi tuguya, saragu duna kei duna chururunti, lun yebe ladurugudunu ébeini würi tuguya. 16 Gama lumoun aba líderagunu múa würi tuguya, aba lánhunrenchun múa, aba lachuuruni sun duna le lígiragüdübei düragón liyumulugugiñe. 17 Gáñitimati düragón tuma würi tuguya, aba lidin ageindagua hama tirahüñü ha ñǘdünbaña lau le lubeibei Bungiu, falá haméi luganute Hesukrístu. 18 Ábati lararamun düragón laru barana.

Arufudúni 13

1 Aba narihin lamudeirun aban mónsturu baranahagiñe; sédüñein lichügü, diisi liganchun. Ñeinñein ridi luagu kada liganchun luma iri burí le aubei lanabaguei Bungiu luagu kada lichügü. 2 Mónsturu ligía lenege géigusi; ítara liña lugudi keisi lugudi osu, liabin liyuma kamá liyuma liñún. Aba líchuguni düragón lubafu luma lala lun, luma saragu ubafu lun lagumadihan. 3 Ñeinñein aban chaünti luagu aban lídangiñe lichügü mónsturu ligía, wéiriti lun yebe láfaruni hilagubei; gama lumoun aba lareidagun liwounun. Wéiritu hanigi sun gürigia lau mónsturu ligía. 4 Aba háhuduragun lun düragón luagu líchugun gumadi lun mónsturu, aba giñe háhuduragun lun mónsturu, aba hariñagun: —Úati ni aban kei mónsturu le; kaba gayara láfaruni? 5 Igirúati giñe mónsturu ligía lun ladimurehan dimurei buiti luougua luma lun lanabaguni Bungiu, luma lun lagumadihan luagu bián-wein-bián hati. 6 Aba ladügün ítara; adimurehati wuribati luagu Bungiu, anabaléi liri, lani sanduariu, hama ha siélubaña. 7 Igirúati giñe lun lageindagun hama lánigu Bungiu darí lagañeiruniña, aba lichugúniwa ubafu lun hawagu sun rasa, fulasu, iñeñein luma néchani. 8 Ábame háhuduragun sun ha aganóubaña ubouagu lun mónsturu ligía, ha úabaña hiri bürüwañu lúmagiñe lubaragiñe ladügǘn ubóu tidan líburu to lánina ibagari, to lúmaboun Mudún le óunwebei. 9 Le garigeiruguti lun laganbun, aganbalá. 10 Ha lúntiña hanügǘn adaürǘwa, hanügǘba adaürǘwa, ha lúntiña háfarawagun tau eféin, háfarawaguba tau eféin. Ñeinba larihíwa haderebugu luma hafiñen lánigu Bungiu. 11 Lárigiñe, ábaya narihin ábanya mónsturu lamudeirun múarugugiñe. Ñeinñein bián ganchu luagu kamá liganchun mudún, gama lumoun ítara liña ladimurehan kamá aban düragón. 12 Ñeinñein sun lubafu furumiñeti mónsturu luma, liñúarü. Aba ladügün lun háhuduragun sun gürigia ha ubouagubaña lun furumiñeti mónsturu, le lareidaguagüdübei lídangiñe chaünti le luágubei. 13 Adügati giñe óunwenbu burí milaguru, ábürügüdati watu gemeti siélugiñe lun múarugun hagibugiñe gürigia. 14 Aba leyeeduniña ha ubouagubaña lau burí milaguru le unbei lichugúa ubafu lun lun ladügüni liñúarü furumiñeti mónsturu; aba ladügagüdün aban liyawa mónsturu le gawagubalin chaünti ani móunwenti. 15 Aba libihin habiaman mónsturu ubafu lun líchugun ibagari tun liyawa furumiñeti mónsturu lun tadimurehan luma táfaraguniña sun ha máhuduraguntiña tun. 16 Adügati giñe lun sun lan gürigia—wéinamuhaña, ñǘbürigiña, rísitiña, gudemetiña, idamuni, mama idamuni—lun lichugún aban makü luagu háhabu le hóunwenren o luagu lan herebe, 17 lun giñe ua lan ni aban gayaraati lagañeihan ni kata ni lalugurahan anhein ua lumakün mónsturu o linumerun liri luagu. 18 Busentitia katei le lichú aau; le gunfurandati, aturiahaléi linumerun mónsturu, ladüga linumerun lan wügüri; ani anihán númeru ligía: Sisi-san-ǘrüwa-wein-sisi.

Arufudúni 14

1 Lárigiñe lira, aba narihini Mudún, rara lábulugu wübü le Sión. Ñéinñanu san-bián-wein-gádürü-milu gürigia luma, ha bürüwañubei liri Mudún luma liri Lúguchi hereberugu. 2 Lárigiñe, aba naganbun aban amuri ñǘbuinti siélugiñe kamá lamuri barana, kamá giñe ladürügüdün aban wayuhuru le héreti; ítara liña giñe kamá hamuga tamuri saragu árüpa. 3 Aba heremuhan gürigia hagía aban uremu iseri ligibugiñe lala urúei luma hagibugiñe gádürü kátaña gabagaritiña hagía, luma hagibugiñe wéiyaaña mutu. Úati ni aban gayara lumuti lanichigu uremu ligía gunfuranda haweidigia san-bián-wein-gádürü-milu ha asalbarubaña hádangiñe ha ubouagubaña— 4 hagía ha mádaragunbaña houngua hamoun würiña, rédeitiña harumañu, falá haméi Mudún le ñeinhin lumuti lidin, díreiwatiña ani sálbawa hagía hádangiñe gürigia kei furumiñeti idewesei lun Bungiu luma lun Mudún. 5 Madarirúnwati ni murusun iyeeni luagu hayumáru ladüga harumatiña ligibugiñe Bungiu. 6 Ábati narihin ábaya ánheli áhamaha lamidangua sielu; ñeinñein uganu le magumuchaditi luma lun lapurichihani houn ha aganóubaña ubouagu—houn sun néchanigu, rasa, luwuyerigu dimurei luma sun fulasu. 7 Lariñaga lau umalali héreti: —Inebelá Bungiu hun, ru huguyame uéiriguni lun; chülüha dan lun laguseragüdün. Hudugua humá lun le adügübalin sielu luma ubóu, barana luma lísensen duna. 8 Aba liabin ábanya ánheli lárigi, aba lariñagun: —Heigua, heigua Babilónia to wéiriguboun, ladüga tabacharuadágüdüni sun néchani lau diwéin le lánina liwiye ligaburi tóuserun. 9 Aba liabin ábanya háürüwan ánheli, aba lariñagun lau umalali héreti: —Le áhuduraguti lun mónsturu luma tun liyawa, ígira ligíame lun labürüdǘniwa liri mónsturu luagu lúhabu o lereberugu, 10 látubei diwéin le lánina lanarime ligañi Bungiu le léserubei lidoun likopuna ligañi; ábame lasufurirun lau watu luma súfuru ligibugiñe Mudún luma hagibugiñe ánheligu ha sándubaña. 11 Lawariruba lugumulelin watu le asufuriragüdübaliña lun sun dan; úabei emeraaguni ni wéyuagu ni áriebu houn ha áhuduragubaña lun mónsturu luma tun liyawa, ni houn ha gawagubalin liri. 12 Ñeinba larihíwa haderebugu lánigu Bungiu, ha ñǘdünbaña lau lugumadin, ani gúnfuli hagía luma Hesusu. 13 Ábati naganbun lariñagun aban umalali ñǘbuinti siélugiñe nun: —Abürühabéi le: «Fuleseiwatiña ha óunwetiña lau hafiñen luagu Habureme Hesukrístu!» Anhein ítara liña lubéi, hemeraaguba lídangiñe hawadigimari, ábame lidin le hadügübei úara hama, liña Sífiri Sandu. 14 Ábati narihin aban dúeri haruti; ñun liña aban lenege Wügüri Garaüwarügüti ligibuagu dúeri ligía. Ñeinñein aban ridi golu lábulugu tuma aban alubaagülei hamanatu lúhaburugu. 15 Aba láfuridun aban ánheli tídangiñe litenpulun Bungiu, aba lagúaragun lau umalali héreti lun le ñeinbei ligibuagu dúeri, lariñaga lun: —Daboun balubaagüle, ladüga chülüha dan lun alubahani, ladüga funaali nadü. 16 Aba lásügüragüdünu le ñeinbei luagu dúeri lalubaagüle múarugugiñe, aba lalubahan. 17 Ábayati láfuridun ábaya ánheli tídangiñe litenpulun Bungiu to siéluboun tau giñe lalubaagüle hamanatu. 18 Ábaya láfuridun ábanya ánheli lídangiñe latarü; ánheli ligía, gabafuti luagu watu gemeti le luágubei latarü ligía. Aba lagúarun lun le taubei lalubaagüle lau umalali héreti, aba lariñagun lun: —Daboun balubaagüle to hamanaboun, alubahaboun tiresini beibei to múaruguboun, ladüga funaaru. 19 Aba lásügüragüdünu ánheli ligía lalubaagüle múarugugiñe, aba lalubahanu beibei to múaruguboun, aba líchugunu lidoun ágeidinaü le lánina ligañi Bungiu, le ñein lubéi taribichawagua. 20 Aba taribichawagún beibei lidan ágeidinaü bóugudi libiti uburugu, aba láfuridun hitaü lídangiñe ágeidinaü ligía chülǘ lumoun liñun hafurenun gabayu, kei burí ǘrüwa-san kilometuru geyegua lau.

Arufudúni 15

1 Aba narihin ábanya óunwenbu seini sielu, wéirigüdati anigi ani hanufunati: sedü ánheligu hau hagumuhóun sedü igei, ha áubaña lagumucha ligañi Bungiu. 2 Arihatina giñe kamá hamuga aban barana le bídüriu lau watu gemeti lidan; ñéinñanu ha agañeirubaña luagu mónsturu, tuma liyawa, luma luagu linumerun liri, rara haña lubadu barana le bídüriu ligía tau árüpa to líchuguboun Bungiu houn. 3 Aba heremuhani leremun Moisesi le meha lubúein Bungiu, luma leremun Mudún, le ítarabei: «Wéiriti ani buiti sun le adüga báalibei, Wabureme Bungiu, Sunti Gabafu; suruñu liña sun le badügübei, úaragua, buguya le Lurúeitebei sun néchani. 4 Kaba san manufude buéi, Wabungiute? Kaba san madimurehan buiti buagu? Buguyarügüñadibu sandu; hayabinba lílana sun fulasu, ábame háhuduragun bun, ladüga arihúaali luagu buidu lan sun le badügübei». 5 Lárigiñeti sun katei le, aba narihini fulasu le sándutimabei tidan litenpulun Bungiu sielu, fulasu le ñein lubéi leredera Bungiu, daragu lubenari. 6 Aba háfuridun sedü ánheligu ha háubaña sedü igei hagía, ténpulurugugiñe. Táuñanu hadaüragun tautu linu to harumatu, ani mirí tuguya; liabin lagürüga haranaagua golu, chülǘ luagu haniguagu. 7 Aba liabin aban hádangiñe kátaña gabagaritiña hagía, aba líchugun aban kopu lauti golu lun kada aban hádangiñe sedü ánheligu hagía; buin liña kada kopu lau lueirin ligañi Bungiu le gabagaribei lun sun dan. 8 Aba tabuinchun ténpulu lau gumuleli le ñǘbuinbei lídangiñe luéirigun Bungiu luma lubafu: Siñatiti lebelurun ni aban ñeinhin darí hagumuchun sedü igei ha hámabaña sedü ánheligu hagía.

Arufudúni 16

1 Ábati naganbun lariñagun aban umalali héreti houn sedü ánheligu hagía tídangiñe ténpulu: —Heiba áturei sedü kopu le laubei lanarime ligañi Bungiu ubouagun. 2 Aba lidin furumiñeti ánheli, aba láturuni likopun ubouagun; aba lasalirun guméi gáriti hawagu sun ha gawagubalin liri mónsturu, hudugua hagía lun. 3 Aba láturuni habiaman ánheli likopun baranahoun, aba lasaliragun barana kei hata hilaaña; aba hóunwegun sun kátaña ha gabagaribaña lidan. 4 Aba láturuni háürüwan ánheli likopun luagun burí duna luma lísensen duna, aba lasaliragun hítaüme. 5 Aba naganbun lariñagun ánheli le gabafubei luagu duna: «Úaraguatibu lau baguseragüdün ítara, Bungiu sánduti, buguya le wínwanbei lúmagiñe lubaragiñe furumiñeti dan ani winwan buguya guentó; 6 ladüga hagía, wiyugüda hamuti hata profetagu hama bumutuniña ha sándubaña; guentoti guragüdaadibu hitaü houn; heresibiruñein le hadünabei». 7 Aganbatina giñe lariñawagún luéigiñe latarü: —Anha Wabureme Bungiu le Suntigabafu, aguseragüdaadibu lau ísuruni luma richaguaü. 8 Aba láturuni hagadürün ánheli likopun luagun weyu, aba libihin weyu ubafu lun lachuraruniña gürigia lau lisü; 9 aba hachurarun súngubei. Lau sun lira, masakürihantiña, míchugun hagía uéiriguni lun Bungiu; anabaguarügü haméi Bungiu le gabafubei hawagu igei ha. 10 Aba láturuni haseingün ánheli likopun luagun lala mónsturu, aba lerederun larúeihan lábugiñe luburiga. Aba burí hágüragunu gürigia hañeñe ladüga hagarigu. 11 Gama lumoun ni ítara, masansiragunti hagaburi lun hígiruni wuribati léñaha hadügübei; anabaguarügü haméi Bungiu le siélubei luagu hagarigu luma hagumein. 12 Aba láturuni hasisin ánheli likopun luagun óunwenbu duna le Éufüratesi, aba lamabeidun lun ñein lan üma lun hásügürün urúeigu ha ñǘbuinbaña luéigiñe oubaü le ñéingiñe lubéi laboucha weyu. 13 Ábati narihin háfuridun ǘrüwa sífirigu wuribatiña liyumulugugiñe düragón, liyumulugugiñe mónsturu, luma liyumulugugiñe profeta le yeebei; ítara haña sífirigu wuribatiña hagía kei húa. 14 Sífirigu hagía máfianu ha adaagubaña milaguru, aba burí háfuridun óundaraguaña sun urúeigu ha ubouagubaña lubá wuribu le lánina óunwenbu luéyuri Bungiu le Suntigabafu. 15 «Góunigi humatia ladüga sódinibei niabin kei liabin híweruti áriebu. Fuleseiwabei le agagudúañubei, anuha ladaüragun luagu, lun méibugun lan surusu luéi larihín libusigari». 16 Ábati hóundaraguniña urúeigu lidan fulasu le gíribei Arümahedón lidan hererun ebüréu. 17 Ábati láturuni hasedün ánheli likopun garabalirugun, aba láfuridun aban umalali lídangiñe lala urúei tidan ténpulu, lariñaga: —Adügǘwaali. 18 Aba ñein lan labirihaniga, areinchuni luma wayuhuru, aba lánhingichun múa lau aban hárabaganali, héreti sügǘ lau sun hárabaganali le dagaalibei lúmagiñe ñein hamá gürigia ligibuagu ubóu. 19 Aba lafanreinragun óunwenbu uburugu lidan ǘrüwa murusun, aba burí lagululudun uburugu le ubouagubei; aba laritagun Bungiu luagun uburugu wéiriti le Babilónia lun láhuluchagüdüni diwéin le lánina abeichúni le lóunahabei lun lidan ligañi. 20 Aba lagumuchagun sun ubouhu luma sun wübü. 21 Aba giñe lábürühan óunwenbu burí lúbara huya dereguati siélugiñe hawagun gürigia, hǘrüburiti chülǘ lumoun san líburu; aba hanabaguni gürigia Bungiu luagu, ladüga aban lan abeichúni hanarimeti.

Arufudúni 17

1 Ábati liabin aban hádangiñe sedü ánheligu ha láubaña sedü kopu, aba lariñagun nun: —Higabu, narufudaali tabeichún óunwenbu horu to ñunboun ligibuagu saragu duna bun. 2 Aganawaaña urúeigu ha ubouagubaña lidan ahoruhani tuma, bacharua hagía ha ubouagubaña lau diwéin le lánina tahoruhan. 3 Aba nábürühan labun lubafu Sífiri Sandu, aba lanügünina ánheli ligía lidoun aban fulasu mageirawati; aba narihin aban würi wariñu luagu aban mónsturu funati, bürüwañu liña sun luwuyeri dimurei le anabaguti Bungiu tuagu, sédüñein lichügü mónsturu le uágubei tañuura, diisi liganchun. 4 Würi tuguya, guchu luma funati tikolorunbei tadaüragun; liabin tuenden, golu, dübü buíduburiti, luma pérüla. Ñeinñein aban kopu golu túhaburugu buin lau tisalufurin luma liwiye tahoruhan. 5 Bürüwañu liña aban iri tereberugu lau aban anichigu aramudaguati. Iri le tereberugubei: «Babilónia to wéiriboun, háguchu horu luma sun luwuyeri iwiyei ubouagu». 6 Aba nasubudiruni luagu bacharuañoun lan würi tuguya lau hata lánigu Bungiu hama ha áfarawagubaña luéigiñe hadimurehan luagu Hesukrístu. Dan narihinbalin katei le, aba taweiridun nanigi. 7 Ábati lariñagun ánheli ligía nun: «Ka uagu taweirida banigi? Nasubudiragüdaali mini tan würi to bun, lau sun mónsturu le anügübarun, le sédübei ichügü, diisi liganchun: 8 Mónsturu le barihubei, gabagariti meha, gama lumoun guentó, úaali; lau sun lira, lamudeiruba lídangiñe fusu le mébehabei lubaragiñe lidin lidoun lagumuhóun lounwen. Ha aganóubaña ubouagu, ha úabei hiri bürüwañu tidan líburu to lánina ibagari lúmagiñe ladügǘn ubóu, taweiriduba hanigi danme harihini mónsturu le meha gabagaribei ani úaali, gama lumoun ábaya liabin. 9 «Mégeiti le lichú aau luma gunfurandaü: Sedü ichügü ligía, mini lan sedü wübü le uágubei ñun tan würi tuguya; 10 sedüméme ichügü ligía, mini lan giñe sedü urúeigu. Seingü hádangiñe urúeigu hagía, gumuhali harúeihan, aban hádangiñe, larúeihaña guentó, le aban, miábingili. Danme liabin hagumuhóun, larúeihaba luagu murusunrügü dan. 11 Le mónsturu le meha gabagaribei ani úaali guentó, ligía hawidünbei urúeigu, lau sun ligía lan aban hádangiñe sedü; ani lídiña lidoun lagünrinchawagun sunsuinagubei. 12 «Diisi ganchu le barihubei, diisi urúeigu ha magumeserungiñabaña arúeiha; gama lumoun habihuba habafu urúeigu luagu aban oura úara luma mónsturu. 13 Aban labu haritagun urúeigu hagía, híchugubei habafu luma harúeihan lun mónsturu. 14 Hageindaguba luma Mudún, gama lumoun lagañeirubaña, ladüga Habureme sun aburemei ligía, Harúeite giñe sun urúeigu; ani hagañeiruba giñe sun lánigu ha lanúadirubaña Bungiu ani gúnfuli hagía luma». 15 Aba giñe lariñagun ánheli ligía nun: —Duna le barihubei, le igibuagubei tañuura horu, fulasu burí, gürigia, iñeñein luma néchani. 16 Ani diisi ganchu le barihubei luagu mónsturu, lememe díisibei urúeigu, teyereeguduba horu houn, ábame hígirunu fuíwañu, surusu; héigibei tǘgürügü, ábame hágudunu lau watu gemeti. 17 Ru laali Bungiu tidoun hanigi lun hadügüni le labusenrubei lau húaradun lun hederegeruni habafu keisi urúeigu lun híderaguni mónsturu darime lagunfulirun le lariñagubei Bungiu. 18 Würi to barihuboun, tuguya óunwenbu uburugu le agumadirubaliña lurúeitegu ubóu.

Arufudúni 18

1 Lárigiñe sun katei le, aba narihin ábanya ánheli lararirun siélugiñe lau saragu ubafu, aba larugoungadun ubóu lau límirin. 2 Lagúaraguati lau umalali héreti, lariñaga: —Ábürüha Babilónia to wéiriboun; guentó hábiñeharu máfianu, haramudaguagüle sun hawuyeri sífirigu wuribatiña, hádibu dunuru wíyetiña ani iyereehabútiña. 3 Ladüga sun lan néchanigu bacharuaaña lau diwéin le lánina tahoruhan, ani aganawaaña lurúeitegu ubóu tuma lidan tahoruhan; rísihaña alugurahatiña burí ha ubouagubaña, lídangiñe luenden tóuseragun tungua. 4 Ábayati naganbun lariñagun ábanya umalali ñǘbuinti siélugiñe: —Furí humá Babilóniagiñe, huguya le nánigu; mafanran humaamuga lidan tifigoun luma lidan tabeichúniwa. 5 Ladüga gíbeguaali tifigoun darí lun lachülürün sielun, ani haritaguaali Bungiu luagun turiban. 6 Adüga humá tun Babilónia kei tadüga houn amu, fayei humóun dóbuli luéi le tadügübei. Ru humá aban uniñein le héretimati bián wéiyaasu tun sügǘ lau le tíchugubei houn amu. 7 Súfurigüda humóun keimeme tederegeragun tungua lun anaaguni unguaü luma lun uéndeguni; ladüga ariñaga tan tidan tanigi: «Ñun niña ya kei aban urúei; mama nuguya aban hiñaru hilaali túmari, masufurirúnbadina giñe». 8 Ligía liábinba lubéi tabeichún lidan ábanmeme weyu—óunweni, íruni, ilamaü—ábame tagudún lau watu gemeti; ladüga gabafuti Wabureme Bungiu le asiadirubarun. 9 Hayahuba lurúeitegu ubóu ha aganóubaña tuma lidan salufuri luma irisini, gudemegua tuguyame houn danme harihini lugumulelin tágudun. 10 Ábame herederun dise, le hanufude luéi tabeichún, ábame hariñagun: —Fugiabu Babilónia, uburugu le wéiribei, Babilónia uburugu le gabafubei; lídanrügü murusun oura liabin babeichún! 11 Ayahuatiña giñe alugurahatiña burí ha ubouagubaña, gudemegua ligía uburugu ligía houn ladüga úaaña lan kaba lan agañeihei ebegidinaü le hanaahabei— 12 ebegidinaü le burí golu, pülata, dübü buíduburiti, pérüla, gamisa linu to fínutu, seda, koloru burí guchu luma funati; luma giñe sun luwuyeri fulansu le hémeti, ílagu lauti marüfíli, fulansu buíduburiti, buronse, gürabu, luma dübü miriti; 13 kanela, katei le burí hémeti, kupali, mira, ibiñein, diwéin, garaba, fulúaru fínutu, luma türigu; barütiña giñe animaalugu ha lúntiña hanaahan ílagu, mudún, bágasu, gabayu, karü, íbini musu, o gürigia lun halugurahóun. 14 Hariñaguba lun uburugu ligía: —Úaaru furuda burí to semeeboun buma to meha hínsiñeboun bun saragu; féridi baali giñe sun irisini luma wendei le búmañahabei; féridiwaali lun sun dan! 15 Háñaha alugurahabalin burí katei le ani rísihaña lidan uburugu le, herederuba dise le hanufude luéi labeichún, ayahuaheina, asaküriheina. 16 Ábame hariñagun: —Fugiabu uburugu wéiriti! Ítara liña meha kei aban würi tau tadaüragun to linu fínutu tuma daüguaü to koloru guchu luma funati, lau tuenden golu, dübü buíduburiti luma pérüla. 17 Lidan murusun oura gumuha saragu irisini! Sun burí tarüne ugunei, pasaherugu, mádulungu, hama sun ha nadagimeinbaña baranaha, aba herederun dise. 18 Danti le harihini lugumulelin lágudun uburugu, aba hagúaragun, hariñaga: —Ka san meha amu uburugu ítarabei kei óunwenbu uburugu le? 19 Aba híchaagun kaliki hábulugu, ayahuaha, asaküriha, agúaragua: —Fugiabu Babilónia le buga wéiribei! Rísihaña yebe sun ha gagunebaña waporu baranaha lau lirisin; ani lídanrügü murusun oura günrinwagua. 20 Gunda humá lau le asuseredubei lun Babilónia, buguya sielu, huma huguya apostolugu, hama profetagu, hama sun lánigu Bungiu, ladüga adügaali Bungiu irichaü hun lau lasiadiruni. 21 Ábati liñurun aban ánheli gabafuti aban dübü le ítarabei kei aban amuligülei, aba láguruni baranahoun, aba lariñagun: —Ítara luba larariragüdüniwa Babilónia, uburugu le wéiribei; marihíndigiawaalime. 22 Maganbúnwadigiaalime tamuri árüpa, fidu, bémerirugu; úaañame giñe nadagimeintiña bidan ni ka uwuyeri; maganbúnhalime giñe lamuri dübü le amuligülei bidan. 23 Madurangúnhalime larugounga lanpu bidan, maganbúnwadigiaalime areinchuni le lánina maríei bidan; lau sun gabafugüda bániña meha bánigu alugurahatiña lidan sun ubóu, eyeedagua baña sun néchani lau babiñarahan. 24 Dariwaali hata profetagu, hama ha lánigu Bungiu, luma hata sun ha áfarawaguañabaña ubouagu; dariwaali hata sun hagía lidan uburugu le meha Babilónia.

Arufudúni 19

1 Lárigiñe katei le, aba naganbuni hamalali saragu gürigia, hagúarahan: «Alelúya! Lani Wabungiute asalbaruni, uéiriguni luma ubafu. 2 Ladüga aguseragüdati lau úarani luma ísuruni; siadi laaru óunwenbu horu to agadeirubalin ubóu lau tisalufurin; águyugüda laali háfarawagun lánigu tuagun». 3 Ábaya hagúarahan: «Alelúya! Magumubei lamudeirun tugumulelin». 4 Hati wein-gádürü wéiyaaña mutu, hama gádürü kátaña gabagaritiña hagía, aba hélemuchun chülǘ múarugun; huduguatiña lun Bungiu le ñunbei luagu lala, aba hariñagun: —Ítarala! Alelúya! 5 Ábati laganbún lariñagun aban umalali yarafa luéigiñe lala Bungiu: «Ru humá uéiriguni lun Bungiu, sun huguya le eseriwidubalin, ani inebelá hun, wéiyaaña, ñǘbürigiña». 6 Aganbayatina kamá hamuga hamalali saragu gürigia, kamá lamuri saragu duna luma wayuhuru héreti, agúaraha: «Alelúya! Gumeseeli Wabureme Bungiu le Suntigabafu arúeiha. 7 Gúndaagua wamá, buin wamá lau ugundani, ru wagíame uéiriguni lun, ladüga chülüha lidaani lamarieidun Mudún, aranseru ladari, 8 tau tadaüragun linu to fínutu, haruma, ani mirí tuguya». Mini tan linu fínutu, ibagari le suruti, le habagari lánigu Bungiu. 9 Ábati lariñagun ánheli nun: —Babürüha: «Fuleseiwatiña ha amisurahóubaña lidoun fedu le lánina lamarieidun Mudún». Aba lariñagun nun: —Dimurei burí inarüniti le lariñagun Bungiu le. 10 Aba náhuduragun ligibugiñe ánheli ligía, aba lariñagun nun: —Madügabéi le; lubúein Bungiu au kei buguya hama bíbirigu ha afalarubalin luganute Hesusu; lunlá Bungiu báhuduragua. Uganu le lanügübei Hesusu lidoun larugounga, ligía uganu le líchugubei Sífiri houn profetagu. 11 Ábati narihini sielu hunreñu, aba lasaliragun aban gabayu haruti; leti awarihabalin, Gúnfuliti luma Inarüni, ligía líribei, ladüga lau irichaü lagumadiha, lau giñe irichaü lageindagua. 12 Ámirihati lagu kamá ligemeri watu, ñeinñein saragu ridi lábulugu; ñeinñein giñe aban iri bürüwañu luagu, ani ligíarügüñein asubudirei. 13 Féindiwatu daüguaü to luáguboun lau hitaü; «Lererun Bungiu» líribei. 14 Hafalareiti súdaragu ha siélubaña tau hadaüragun linu to fínutu, harutu, haruma, wariñu hagía hawagu gabayu harutiña. 15 Ñeinñoun aban eféin hamanatu áfurihatu liyumulugugiñe lun láchuoguniña néchanigu tau, ábame lagumadiruni lau badun lánina agumadihani le lauti gürabu, aribichagualounme beibei lidan lagei lanarime ligañi Bungiu. 16 Bürüwañu liña iri le tuagu lidáü luma luagu liyada: «Harúeite sun urúeigu, Habureme sun aburemeigu». 17 Aba narihin aban ánheli rara lidan weyu, le agúaragubei lau erei houn sun dunuru ha áhamahabaña sielu, lariñaga: —Higougu, óundaragua humá lun óunwenbu ladineragüdün Bungiu, 18 hou humaamuga hágürügü urúeigu, gumadimatiña, hama wügüriña ganigitiña, hágürügü gabayu hau sun ha awarihabaliña, hágürügü sun hawuyeri gürigia dandu ha idamuni kei ha mama idamuni, dandu ñǘbürigiña kei wéinamuhaña. 19 Ábati narihini mónsturu hama lurúeitegu ubóu hau hánigu óundaraguaaña lun hageindagun luma le wariñubei luagu gabayu haruti hama lánigu. 20 Aba ladaürǘn mónsturu úara luma profeta yeeti le buga adügübei milaguru ligibugiñe mónsturu. Lau burí milaguru ligía, eyeeda laaña meha profeta ligía ha ígiraguagüdübaña houngua lun labürüdǘn liri mónsturu hawagu, hudugua hagía tun liyawa. Dánduti mónsturu kei profeta yeeti ligía, aba hagurún wínwanñu lidoun lagunu le laubei watu gemeti luma súfuru. 21 Ha híbiri, aba háfarawagun tau eféin to áfurihaboun liyumulugugiñe le wariñubei luagu gabayu, aba hakimuledun sun dunuru lau hágürügü.

Arufudúni 20

1 Lárigiñe, aba narihin aban ánheli lararirun siélugiñe lau ligelein fusu le mébehabei, luma aban óunwenbu güringüri lúhaburugu. 2 Aba lárügüdüni ánheli ligía düragón, le binadu hewe, le Máfiabei le Satanási, aba lagüraguni luagu milu irumu. 3 Aba láguruni lidoun fusu le mébehabei le ñein lubéi ladaürei. Aba líchugun aban seyu luagu bena lun meyeehandigia laaña lan néchanigu darí lásügürün milu irumu. Lárigiñeme milu irumu ligía, lígiragüdüwaba luagu murusun dan. 4 Aba narihini hala burí ha ibihubaña ubafu lun haguseragüdün, ñun haña luagu. Ariha numutu giñe hawani ha meha adürürǘbaña ichügü luéigiñe hapurichihani Lererun Bungiu luma luéigiñe hadimurehan luagu Hesukrístu, ha máhuduragunbaña lun mónsturu ni tun liyawa, mígirun hagía lun lichugún liri hereberugu o luagu lan harüna. Aba narihin hásaarun lídangiñe óunweni lunya habagaridun, aba harúeihan úara luma Kristu luagu milu irumu. 5 Ánhañati ha híbiri hilaguaaña, másaaruntiña lídangiñe óunweni darime lárigiñe milu irumu. Anihán furumiñetibei ásaaruni lídangiñe óunweni. 6 Fuleseiwatiña sun ha gafanranbaña lidan furumiñeti ásaaruni lídangiñe óunweni! Mabafuti libiaman óunweni hawagu; lubaragiñe lira, lufadirinigubaña Bungiu luma Kristu; ábame harúeihan úara luma luagu milu irumu. 7 Danme sügühali milu irumu ligía, ligíame lígirawagüdün Mafia lídangiñe ladaürǘniwa, 8 ábame láfuridun lun leyeehaniña néchanigu lidan sun ubóu. Láfuriduba eyeedaña ubafu burí le Gogu luma Magogu; ábame lóundaraguniña hánigu lun wuribu, ani gíbebaña kei lisagounte barana. 9 Ítara liña lubeiti, aba háfuridun súdaragu hagía lídangiñe sun ubóu, aba hegeyedaguni fulasu le ñein habéi lumutuniña Bungiu luma uburugu le hínsiñebei lun, le Herusalén. Aba lóunahan Bungiu watu gemeti siélugiñe, aba láguduniña sunsuinagubei. 10 Máfiati le eyeedubaliña, aba lagurúniwa lidoun lagunu le laubei watu gemeti luma súfuru, le ñeinhin lubéi lagurúa mónsturu luma profeta yeeti. Hasufuriruba ñein áriebu wéyuagu lun sun dan. 11 Ábati narihin aban óunwenbu lálana arúeihani haruti, luma le ñunbei luagu. Aba lagumuchagun sielu luma ubóu ligibugiñe, aba marihínhali lan. 12 Aba narihiniña hilaguaaña, wéinamuhaña hama ñǘbürigiña rara ligibugiñe Bungiu; aba tadaarawagun burí líburu tuma ábanya líburu, tomeme líburu to lánina ibagari. Aba haguserawagüdün hilaguaaña luagu burí katei le meha hadügübei, según le bürüwañubei tidan burí líburu tuguya. 13 Derege lumutiña barana sun ha óunwegubaña lidan; derege laña giñe óunweni luma habara hilaaña sun hilaguaaña ha lábugiñebaña lubafu, ábati haguserawagüdün luagu burí katei le meha hadügübei. 14 Aba lagurúniwa óunweni luma habara hilaguaaña lidoun lagunu le laubei watu gemeti. Lagunu lauti watu gemeti ligía, ligía libiamanbei óunweni. 15 Ha mabürüdünbaña iri tidan líburu to lánina ibagari aba hagurún lidoun lagunu lauti watu gemeti.

Arufudúni 21

1 Lárigiñe, aba narihin aban iseri sielu luma aban iseri ubóu; gumugua buga furumiñeti sielu luma furumiñeti ubóu ani úaali buga barana. 2 Au Huan, ariha numuti uburugu sánduti le iseri Herusalén, lararirun siélugiñe lúmagiñe Bungiu. Aranseñu liña kei aban adari dáüguañu lubá tadari. 3 Aba naganbun lariñagun aban umalali héreti siélugiñe: —Arihabá, aganawati Bungiu hadan gürigia guentó. Laganóuba hama ani hagíaba lumutuniña; Búngiumemeba hama lun ligía lan Habungiute. 4 Laragahabei sun háguira; úaalime óunweni ni ayahuni ni íruni ni igarigu, ladüga sügüha furumiñeti burí katei. 5 Ábati lariñagun Bungiu: —Arihabá, adüga numuti sun katei iserime. Ariñagati giñe: —Babürüha, ladüga inarüniti dimurei burí le, ani gayaraati lafiñerúniwa luagu. 6 Lárigiñe, aba lariñagun nun: —Sunha nadügüni sun katei le. Au Álüfabei luma Omega, lagumeseha luma lagumuchagüle sun katei. Le mágürabuti, níchuguba lun lun latun lídangiñe lísensen duna le íchugubei ibagari, mafayeihanga luagu. 7 Ha agañeirubalin wuribani heresibirubei sun le lunbei habihini kei halagante kei nirahüñü; aume Habungiute, hagíame nirahüñü. 8 Ánhañati ha hanufudebaña, ha mafiñenbaña, ha iyereehabúbaña, ha gáfarahadibaña, ha ahoruhabaña, ha abiñarahabaña, ha áhuduragubaña houn guáriua, hama ha yéebaña, hagurúba lidoun lagunu le sübei lau watu gemeti luma súfuru, le libiamanbei óunweni; ligíaba halagante. 9 Ábati liabin aban hádangiñe sedü ánheligu ha láubaña sedü kopu buin hau sedü hagumuhóun igei, aba lariñagun nun: —Higabu, narufudaaru Adari bun, to lani Mudún weiriou. 10 Aba nábürühan labun lubafu Sífiri Sandu, aba lanügünina luagun aban wübü wéiriti ani iñu ligía, aba larufuduni óunwenbu Uburugu Sánduti le Herusalén nun, lararirun siélugiñe lúmagiñe Bungiu. 11 Ámirihati uburugu ligía lau larugounga Bungiu, ítara liña límirin kei límirin aban dübü buídumeraüti, kei dübü le hásüpe, harugoungati kei bídüriu. 12 Ñeinñein aban baríeiru wéiriti ani iñu ligía, lau duusu bena geyegu lau uburugu ligía, aban ánheli luagu kada bena, luma hiri duusu türibu ha ladügawagun Ísüraeli bürüwañu luagu burí bena. 13 Ǘrüwañein bena luéigiñe oubaü le ñéingiñe lubéi laboucha weyu, ǘrüwa luéigiñe nórute, ǘrüwa luéigiñe suru luma ǘrüwa luéigiñe oubaü le ñeinhin lubéi lálüda weyu. 14 Dúusuñein dübü lebu baríeiru ligía, lau hiri duusu lani Kristu apostolugu bürüwañu luagu. 15 Ñeinñein aban maburu golu luma ánheli le adimurehabei numa lun lamisurahani uburugu, lubenari, luma lubarieirun. 16 Aban labu lidabuberen uburugu ligía luma limigifen. Aba lamisurahani ánheli ligía uburugu lau lumaburun; bián-milu-bián-san kilometuru lueirin, aban labu limigifen luma liñun, luma lidabuberen. 17 Lárigiñe, aba lamisurahani baríeiru; ǘrüwa-wein-gádürü méturu lueirin según hamisuraagüle gürigia le layusurubei ánheli ligía. 18 Lau dübü le hásüpe ladügǘwa baríeiru ligia; uburuguti ligía, lauti golu le tímatimaati, miriti keisi bídüriu le harumati. 19 Wéndegüdawati lebu baríeiru ligía lau sun luwuyeri dübü buíduburiti: le furumiñeti, lau hásüpe; le libiaman, lau safiru; le lǘrüwan, lau ágata; le ligadürün, lau ésümeralüda; 20 le liseingün, lau ónise; le lisisin, lau kórunalina; le lisedün, lau kürisólitu; le liwidün, lau berilu; le linefun, lau topasiu; le lidiisin, lau Kürisopürása; le liunsun, lau hasintu; leti liduusun, lau amatísüta. 21 Dúusugubei bena ligía, duusu pérüla, kada bena lau ábanrügü pérüla ladügǘwa. Leti burí lémeri uburugu ligía, lauti golu harugoungati kei bídüriu. 22 Marihintina ni aban ténpulu lidan uburugu ligía, ladüga Wabureme Bungiu le Suntigabafu luma Hesukrístu ténpulubei ñein. 23 Memegeirunti uburugu ligía larugounga lúmagiñe weyu ni lúmagiñe hati, ladüga le guánarügü luéirigun Bungiu ruti larugounga lun; Hesukrístuti lilanpunbei uburugu ligía. 24 Héibuguba sun néchanigu ha sálbawaañabaña lidan lilanpun uburugu ligía, ábame hanügüni lurúeitegu ubóu haweirigun ñeinhin, lun híchuguni lun Bungiu. 25 Madourawagunbei lubenari wéyuagu, úabei giñe áriebu ñein. 26 Lanügüba haweirigun néchanigu ñeinhin, lau sun harisin; 27 mebelubei ni kata wíyeti ñeinhin, ni le adügüti katei le wuribati o geyeeraguaditi. Hárügübaña bürüwañubaña iri tidan líburu to lánina ibagari to lúmaboun Mudún, hagíarügübaña ebelura.

Arufudúni 22

1 Ábati larufudun ánheli ligía aban duna harumati nun, le íchugubei ibagari; harugoungati kei bídüriu, lídangiñe lala Bungiu luma lala Mudún láfurida. 2 Ñeinñein duna ligía lamidangua lémeri uburugu ligía; ani luagu bián louba duna ligía ñein láhücha burí tídibu wewe le íchugubei ibagari, le agindubei duusu wéiyaasu lidan irumu. Sagü hati lagindun; leti lubana, seriwiti lun lagaranihóun houn néchanigu. 3 Úaalime ni kata ñein lun lábugiñe lan líñaragun Bungiu. Ñeinbei lala Bungiu luma lala Mudún lidan uburugu ligía, ábame háhuduragun lánigu lun. 4 Hagagibudaguba luma Bungiu, ñeinbei giñe liri hereberugu. 5 Úaalime áriebu ñein, ha aganóutiña ñein, memegeirúnbaña ligemeri lanpu ni ligemeri weyu, ladüga larugoungadagüdüba Wabureme Bungiu hau, ábame harúeihan sun dan. 6 Lárigiñe, aba lariñagun ánheli ligía nun: —Inarüniti dimurei burí le, ani gayaraati lafiñerúniwa luagu; ani Wabureme Búngiumeme le íchugubei dimurei houn profetagu, óunaha láadina lun narufuduni le lunbei lasuseredun houn lánigu madise. 7 —Ariha humá! Anate madise! —liña lariñagun Hesukrístu. Fuleseiwati le adügübei gasu lau luganute Bungiu le bürüwañubei tidan líburu to! 8 Au Huan, aganba numuti, arihanéi burí katei le, ani lárigiñe narihini luma naganbuni, aba náhuduragun lubadu lugudi ánheli le arufudubalin nun. 9 Aba lariñagun nun: —Madügabéi le; lubúein Bungiu au kei buguya hama bíbirigu ha profetagu, hama sun ha adügübaña gasu lau le bürüwañubei tidan líburu to; lunlá Bungiu báhuduragua. 10 Ariñagati giñe nun: —Maramudabei luganute Bungiu le bürüwañubei tidan líburu to ladüga yarafaali dan lun lagunfulirun. 11 Ígirabaña ha wuribabaña lun hasigirun adaagua wuribani; ha wíyebaña, lun hasigirun lidan hawiye; ánhañati ha buídubaña, buiduméme hamá, ani gürigia ha deregeguabaña houngua lun Bungiu, gúnfulimeme hamá. 12 —Anha, madiseeli niabin, liña lariñagun Hesukrístu; ani barǘ numuti afayeiruahaü le lunbei níchuguni lun kada aban según burí katei le ladügübei. 13 Au Álüfabei luma Omega, furumiñeti luma agumuhóuni, lagumeseha luma lagumuchagüle sun katei. 14 —Fuleseiwatiña ha achibubarun hadaüragun lun garicha hamá lun heigin lídangiñe lin tídibu wewe lánina ibagari, gayara láamuga hebelurun luéigiñe lubenari uburugu. 15 Ánhaña ha mafiñeradibaña luagu Hesukrístu, ha abiñarahabaña, ha ahoruhabaña, ha gáfarahadibaña, ha áhuduragubaña houn guáriua, hama sun ha hínsiñehabubaña lun eyeeraguni, herederuba bóugudi. 16 —Au Hesusu, óunaha naali nani ánheli lun lasubudiragüdüni sun burí katei le houn tílana burí ligilisi. Au ladügawagun urúei Dawidi, au giñe warugumaboun to lánina binaafin. 17 Ariñagati Sífiri Sandu tuma Adari: —Higabu. Le giñe aganbubei, ariñagalá: —Higabu. Le mágürabubei, ñǘbuinla, le busenti, gurala lídangiñe duna le íchugubei ibagari, mafayeihanga luagu. 18 Sun ha aganbubalin luganute Bungiu le bürüwañubei tidan líburu to, wéridi numutiña luéi katei le: Le íchuguti lanwoun katei le, laganwoundagüdübaña Bungiu igei ha uágubaña labürühóua tidan líburu to, luagu. 19 Le giñe agidaruti somu katei lídangiñe luganute Bungiu le bürüwañubei tidan líburu to, lagidarubei giñe lufanran lídangiñe lin tídibu wewe lánina ibagari, luma lídangiñe Uburugu Sánduti le burí uágubei labürühóua tidan líburu to. 20 Le asubudiragüdübalin burí katei le, ariñagati: —Anha, madiseeli niabin. Ítarala. Higabu Wabureme Hesusu! 21 Binilaün Wabureme Hesukrístu sun huguya. Ítarala.