1

1 Nga tuts'inre tsajmi je tijña Ion, 'ba Ion Na'enchana tsek'ejñako, 'ba Ion kui= xi Na'enchana. 2 Kui=bi xi tsek'ejñako Na'enchana 'ndani nga tuts'inre tsajmi. 3 Tu ngat'are kui kuanda ngayéje xi tjin, 'ba tumé tsajmi kuanda tsa bira ngat'are. 4 Ngajinre kui tjin kjuabenichun, 'ba kio ndibanire kjuabenichun xi tsitsejenre xuta. 5 Ba'na= ña jñu ndi'u xi tsitsejenre xuta, 'ba xi jñu bi chukjuakore nga tsik'o ndi'u. 6 Ja'e jngu xuta xi Juan 'mi xi Na'enchana kitsikasen. 7 Kui xi ja'etsuyakixi ngat'are ndi'i xi tsitsejenre xuta, tuxi ku̱akjainnire ngatsi'i xuta mé= xi ja'etsuya. 8 Bi kui xi ndi'u. Tu ja'etsuyakixi sani ngat'are ndi'u. 9 Ndi'i xi kjuakixi fa 'ba xi tsitsejenre ngatsi'i xuta, kui= xi ja'e ngasun'ndio. 10 Ja'ek'ejña ngasun'ndio 'ba ngat'are= kui kuanda ngasun'ndio, tunga xuta ngasun'ndio bi tsabexkun. 11 Ja'e nga'ndere ña tse'e, tunga xutare bi kiskjebetjo. 12 Tunga ngatsi'i xuta xi kiskjebetjo 'ba kuakjainre ngat'are kui, kui xi kitsja'ndere nga ku̱an ki'ndire Na'enchana. 13 Kui xutabiu xi kitsin ngat'are Na'enchana. Bi kitsin jotsa'en tsin xuta xi tjin, ninga bi jotsa'en tijña ndiyare xuta, ninga bi jotsa'en mejénre xuta. 14 'Ba Ion kuán yojo 'ba tsek'ejñajinni̱ nga kitse kjuanda ko kjuakixi ngajinre. 'Ba kji'yee̱ kjuaje xi tjinre, ngat'a kui= xi Ki'ndi jngututure Na'enchana. 15 Juan kitsuyakixi ngat'are nga 'bi kitsu: “Ngat'are= kui kinchjaa̱ nga kixia̱n: Xi jaskan ndiba nga ko mare an, kui xi tjun nga ko mare an, ngat'a kui= xi ja'ba je tijña.” 16 'Ba mé= xi kisakuna ngatsi'a jendiba=ni kjuanda je xi tse'e, kjuanda xki kjuanda. 17 Ngat'a ngat'are Moisés= kika'ena kjuatexumare Na'enchana, tunga kjuandare ko kjuakixire Na'enchana ngat'are Jesucristo= kisakuna. 18 Nisa 'yajín be jó kji'i Na'enchana. Tu jngu sani Ki'ndi jngututure, xi tijña ña tijña Na'enchana, kui= xi kitsuyana ngat'are kui. 19 'Bi tsa'en kinchja Juan nga kitsuyakixi ngat'are Cristo, kionga xuta judío xi tjin naxinanda Jerusalén kitsikasen na'mi ko xuta lebita nga tsiningiyare Juan 'yá= ni kui. 20 'Ba kitsu xi kjuakixi Juan 'ba bi ts'onacha. 'Ba kitsu: ―Bi an xi Cristo. 21 'Ba nchjabiu kitsu nga tsiningiya nganire: ―¿Ngu 'yá= ni ji? ¿A ji= ni xi Elías? ―Bi an ―kitsu Juan. ―¿A ji= ni xuta chinga profeta xi tjinnere nga kjua'e? ―kitsu nchjabiu. ―Junjun ―kitsu Juan. 22 ―¿Ngu 'yá= ni ji, tsu'ba? ―kitsu ngani nchjabiu―. Ngat'a tjinnere nga kuangiko ngani_ri̱ en kixi nchja xi kitsikasenni̱. ¿Jó sji ngat'a tsiji? 23 'Ba Juan kitsu: ―Jotsa'en kitsi'indu xuta chinga profeta Isaías enre Na'enchana: “An= ña̱ jngu xuta xi tinchja nangi t'axin nga titsu: Tjakixiu ndiyare Na'enna.” 24 'Ba nchja xi kjinikasen ngat'are xuta fariseo, 25 kui= xi tsiningiyare Juan nga kitsure: ―Ngu tsa bi ji= xi Cristo, ninga Elías, ninga xuta chinga profeta xi tjinnere nga kjua'e, ¿ánñu tebatendani xuta? 26 'Ba Juan kitsu: ―An nanda tebatendakoña̱ xuta. Tunga ngajinnu tjin= jngu xi bi 'yo, 27 xi jaskan kjua'e nga ko mare an xi bi bakinna̱ nga skjendaa̱ na'ñu jndere. 28 Kibi kuán nga'nde xi Betania 'mi, nga'nde xi tijña xingunda ndaje Jordán ña Juan tibatenda xuta. 29 'Ba nixtjin nga kuanyujun Juan tsabe Jesús nga titsitiñat'are, 'ba kitsu: ―Chutsijon, kibi= xi chutsangare Na'enchana xi fa'axin jere xuta ngasun'ndio. 30 Ngat'are= kui kinchjaa̱ nga kixia̱n: “Xi jaskan ndiba nga ko mare an, kui xi tjun nga ko mare an, ngat'a kui= xi ja'ba je tijña.” 31 Ninga an kje 'bejía̱n 'yá= ni kui. Tunga tuxi s'e̱jñatsejennire xuta tse'e Israel ngat'are kui, kui kjuañu ko nanda tebatendaña̱ xuta. 32 'Ba 'bitsa'en kitsuyakixi Juan ngat'are Jesús: ―Tsa'bia̱ Isennixtjintsjere Na'enchana joni jngu tjiunise tiba xi jendibajen ngank'aa 'ba ja'ek'ejñasunre. 33 'Ba ninga an kje 'bejía̱n 'yá= ni kui. Tunga xi kitsikasenna̱ nga ko nanda kuatendaña̱ xuta, kui= xi kitsuna̱: “Xi xie nga kjuendejenkun Isennixtjintsjena̱ 'ba k'uejñasunre, kui= xi kuatenda xuta ko Isennixtjintsjena̱.” 34 An tsa'bia̱ 'ba texinyakixia̱ nga kui= xi Ki'ndire Na'enchana ―kitsu Juan. 35 Kionga kuanyujun, kio inya ngani Juan ko jó xutare. 36 'Ba kionga tsabe nga Jesús ja'a kio, Juan kitsu: ―Chutsijon, kibiu= xi chutsangare Na'enchana. 37 'Ba ngojó xutare kjint'e mé= xi kitsu 'ba kitjenngi Jesús. 38 'Ba Jesús kiskutsejen ngastun 'ba tsabe nga tjenngire nchjabiu, 'ba kitsure: ―¿Mé= xi teminyisjo? ―Ji rabi ―kitsu nchjabiu―, ¿ñá=ñu teni? (Rabi, en xi tsunire: maestru.) 39 ―Ndechutsijon ―kitsu Jesús. 'Ba 'batsa'en kiji nchjabiu 'ba tsabe ña tijña Jesús. 'Ba kio tsik'enduko nchjabiu kui nixtjinbiu, ngat'a je kuangixun. Jeru mején chuba ñujun ya'a. 40 'Ba nchja xi jó xi kjint'e mé= xi kitsu Juan 'ba kitjenngi Jesús, jngu xi Andrés 'mi, xi nts'e mani Simón Pedro. 41 Xi tjun kikangisjai Simón xi nts'e mani 'ba kitsure: ―Je kuasjaini̱ xi Mesías. (Mesías, en xi tsunire: Cristo.) 42 'Ba 'batsa'en Andrés ja'eko nts'e nga ja'ekun Jesús, 'ba Jesús kiskutsejen'a Simón 'ba kitsure: ―Ji xi Simón, ki'ndire Juan. Tunga nganda'e Cefas k'uinri. (Cefas, xi tsunire: Pedro.) 43 Nixtjin nga kuanyujun Jesús kuamejénre nga kuaje ña tijña nangi Galilea 'ba 'batsa'en kikun Felipe. 'Ba kitsure: ―Ndetjenngina. 44 Felipe jngu= xuta xi tse'e Betsaida, ña 'ba nde kio nangire Andrés ko Pedro. 45 'Batsa'en Felipe kikun Natanael, 'ba kitsure: ―Je kuasjaini̱ xutabiu xi Moisés kitsi'indut'a ngat'are xujun kjuatexumo 'ba xi nchja chinga profeta kitsi'indu ngat'are ngayeje. Kui xi Jesús ki'ndire Kuse, jngu xuta xi tse'e Nazaret. 46 'Ba Natanael kitsu: ―¿A ma 'betju ngajinre Nazaret tsajmi xi nda? ―Jabi 'ba ndechutsejen ―kitsure Felipe. 47 Kionga Jesús tsabe nga Natanael ndibakun, kitsu ngat'are: ―Kibi jngu= xuta xi Israel fa tse'e xi bi 'bonacha. 48 ―¿Jó tsa'en 'yaninaa̱? ―kitsu Natanael. ―Tsa'bera̱ kionga kje nchjajínri Felipe, kionga teningi ya higuera ―kitsingojore Jesús. 49 'Ba kitsu ngani Natanael: ―Maestru, ji= ni xi Ki'ndire Na'enchana 'ba ji= ni xi reyre xuta xi tse'e Israel. 50 'Ba Jesús kitsure: ―¿A tu kui= kjua nga kixinra̱: “tsa'bera̱ ngi ya higuera”, a kui= kjuañu kuakjainniri ngat'ana̱? Ngu ngisa= tse kjuakun xia ngisai nga ko mare kibi. 51 'Ba 'ba nde kitsure: ―Kjuakixi= mé= xi texin_nuu̱. Xiañu nga stju'i ngank'aa 'ba nga ankjelere Na'enchana kuenijin 'ba k'uetuk'ajent'are Ki'ndire Xuta xi'iun.

2

1 Nga kuangajngi kis'e jngu kjuabixan naxinanda Caná, naxinanda xi tijña ngajinre nangi Galilea, 'ba kio kiji nare Jesús. 2 'Ba nde Jesús ko xutare kiji kjuabixon, ngat'a kjinikint'e ngayeje. 3 'Ba kionga je je binu, 'batsa'en kitsure nare Jesús nga jako: ―Je bi nde tjinnire binu. 4 ―Na, ¿ánñu an 'ba te'mininaa̱ kibiu? Kje fechujín chubana̱ ―kitsu Jesús. 5 'Ba 'batsa'en nare Jesús kitsure nchja xi inyabatesin kio: ―Tik'etjusun ngayéje mé= xi kuetsunu ―kitsure. 6 'Ba kio tjindu jon tiji xi ndiojo kuandakoni. Kui xi tsichjen xuta judío kionga tsitsje yojore ngixkun Na'enchana, jo tsu kjuachingare. 'Ba nga jngu jngu tijibiu s'enru tsa yachute asa yachute ko kan litro nanda. 7 'Ba Jesús kitsure nchja xi inyabatesin kio: ―Titsio nanda tijiu. 'Ba nchjabiu 'ñu kitsitse tijiu, 8 'ba 'batsa'en Jesús kitsu: ―Chuba chjubio 'ba tanginko_ru xuta xi kjinentsjare s'iu. 'Ba 'ba kitsa'en nchjabiu. 9 'Ba 'batsa'en xuta xi kjinentsjare s'iu kiskut'a nanda xi je kuán binu, tunga bi be ña jendibanire. Tu kui sani nchja xi inyabatesin kio xi be, ngat'a kui= xi ts'axje nando. Kui kjua xuta xi kjinentsjare s'iu kinchjanire xi xi'iun. 10 'Ba kitsure: ―Ngatsi'i xuta tjun binu xi nda tsja, 'ba kionga je 'ñu ka'bi xuta, tu kui sani xi bi 'ñu nda tsja. Tunga ji, tojo tijñatjo=ri ka'nda nganda'e 'ba teba'e=ni binu xi 'ñu nda. 11 Kui kjuakunbiu xi tjun kitsa'en Jesús naxinanda Caná, naxinanda xi tijña ngajinre nangi Galilea. 'Batsa'en yakutsejen kjuajere, 'ba kuakjainre xutare ngat'are kui. 12 'Ba jaskan nga je kuán kibiu, Jesús kiji naxinanda Capernaum nga tjenko nare ko nts'e 'ba ko xutare. 'Ba kio tsek'endu jó ján nixtjin. 13 Kionga je timatiña s'i pascua xi 'baxje xuta judío, Jesús kiji naxinanda Jerusalén. 14 'Ba ña ma ndetsinre ningu tsabe nchja xi inyabateña tjiundija ko chutsanga 'ba ko tjiunise tiba 'ba ko nchja xi tjindu kionga inyatsik'antjaiya ton. 15 'Ba 'batsa'en Jesús kiskjebe na'ñu 'ba kitsinda jngu na'ñu'ya 'ba ko kui ts'axje tsi'ikoni ngaya ningu chutsanga ko tjiundija. 'Ba nde kiskanitsojo tonre nchja xi kio inyatsik'antjaiya ton 'ba tso'otsakjan yamixare. 16 'Ba kitsure nchja xi inyabateña tjiunise tiba: ―¡Tji'naxjio tjiunisenu nga'e! ¡Bi ndetsin ño'on ndaba Na'enna̱! 17 'Ba 'batsa'en ja'etsjenre xutare nga 'bitsa'en kua'indut'a enre Na'enchana: “Tifengi nga'ñuna̱ ngat'a 'ñu ts'axtiu tsimijaa̱n ni'yari.” 18 'Ba 'batsa'en xuta judío tsiningiyare Jesús: ―¿Mé= kjuakun xi tebakutsejennii̱ nga tjinri kjua'ñu nga 'bi teñe'en? ―kitsure. 19 'Ba Jesús kitsingojore: ―Tikjekjuo ningubi, 'ba an ján nixtjin skjenitjen ngañaa̱. 20 'Ba xuta judío kitsu ngani: ―Yachan jon nu kuandani ningubi. ¿Jótsa'en ján nixtjin xjunitjenni ji? 21 Tunga ngat'are yojore Jesús= kinchja nga kitsu ningu. 22 Kui= kjuañu, kionga je ja'aya nganire ngajinre mik'en, ja'etsjenre xutare mé= xi kitsu 'ba kuakjainre en xi kua'indut'a enre Na'enchana ko en xi kitsu Jesús. 23 'Ba kionga tijña Jesús naxinanda Jerusalén ngajinre s'i pascua, ne nkjin xuta kuakjainre ngat'are kui kionga tsabe kjuakun xi kitsa'en. 24 Tunga Jesús, bi kunre ngat'are xutabiu, ngat'a be= jó kun ngatsi'i. 25 Bi kuachjenre tsa tjin xi kuetsuyare jó= kun xuta, ngat'a be= jó kun ngajin inimare.

3

1 Jngu xuta fariseo xi Nicodemo 'mi, xi 'ba nde ngakure xuta judío, 2 kui xi ngajñu ja'ekun Jesús 'ba kitsure: ―Maestru, 'ya=ni nga ji jngu maestru xi Na'enchana kitsikasen. Ngat'a tu'yá ku̱anre sa'en kjuakun xi teñe'en tsa bi Na'enchana tijña ngajinre. 3 'Ba Jesús kitsu nganire: ―Kjuakixi= xi texinra̱. Xi bi tsin ngani ngijngu ndiya, kui bi ku̱an skue ña batexuma Na'enchana. 4 'Ba Nicodemo kitsu: ―¿Jótsa'en jngu xuta tsin ngani ngijngu ndiya kionga je chinga? ¿A ku̱an kjua'as'en xi majóni ndiya ngaya ngats'a nare 'ba tsin ngani? 5 Jesús kitsingojore: ―Kjuakixi= xi texinra̱. Xi bi tsinjin nanda 'ba ko Isennixtjintsjere Na'enchana, kui bi ku̱an kjua'as'en ña batexuma Na'enchana. 6 Ngatsi'i xi tsin jotsa'en tsin xuta, kui xi tjindukun joni xuta. 'Ba ngatsi'i xi tsin ngat'are Isennixtjintsjere Na'enchana, kui= xi Isennixtjintsjere Na'enchana tsik'endukun. 7 Bi makunri ngat'are mé= xi kixinra̱, nga machjen= nga tsin ngañu ngijngu ndiya. 8 Ntjo fi= nituña nga'nde nga mejénre, 'ba nu'ya_ri nga fane. Tunga bi 'ye ñá ndibani 'ba ña tifi ngani. 'Ba=nde tsa'en ngat'are ngatsi'i xuta xi tsin ngat'are Isennixtjintsjere Na'enchana ―kitsu Jesús. 9 'Ba Nicodemo kitsu ngani: ―¿Jó tjinnire xi tesji? 10 'Ba Jesús kitsure: ―Ji xi chamaestrure xuta tse'e Israel. ¿A bi 'ye kibi? 11 Kjuakixi= xi texinra̱. Ji̱n 'be=nii̱ nijmi ngat'are mé= xi 'yee̱ 'ba mixun=nii̱ ngat'are xi kji'yee̱, tunga jun bi makjainnu mé= xi mixii̱n. 12 Tsa bi makjainnu kionga fako nijmi_nuu̱ ngat'are mé= xi tjima ngasun'ndebi, ¿jótsa'en ku̱akjainnu tsa kjuako nijmi_nuu̱ ngat'are mé= xi tjima ngank'aa? 13 Nisa'yajín mijin ngank'aa. Tu jngu sani Ki'ndire Xuta xi'iun xi jendibajenni ngajaan. 14 'Ba jotsa'en kiskjenitjen Moisés tjiuye nangi t'axiun, 'ba=nde tsa'en tjinnere nga stjunitjen Ki'ndire Xuta xi'iun, 15 tuxi 'batsa'en s'e̱nire kjuabenichun xi bi fet'a ngatsi'i xuta xi ku̱akjainre ngat'are kui. 16 Ngat'a Na'enchana 'ñu= kitsimején xuta tse'e ngasun'ndio ka'nda kitsja Ki'ndi jngututure, tuxi ngatsi'i xi ku̱akjainre ngat'are kui bi cha̱jani, tusa s'e̱re kjuabenichun xi bi fet'a. 17 Ngat'a Na'enchana bi kitsikasen Ki'ndire ngasun'ndio tuxi kuanejeni xuta. Tusa kitsikasen tuxi k'uangini ngat'are kui. 18 Xi ku̱akjainre ngat'are Ki'ndire Na'enchana, kui xi bi skaneje. Tunga xi bi ku̱akjainre ngat'are kui, kui= xi je kiskaneje ngat'a bi makjainre ngat'are Ki'ndi jngututure Na'enchana. 19 'Bi= tsa'en s'eneje xuta. Ja'e ngasun'ndio ndi'i xi tsitsejenre xuta, tunga ngisa= 'ñu kuamejénre xuta xi jñu nga ko mare ndi'u, ngat'a bi nda tjin mé= xi inyatsa'en. 20 Ngat'a ngatsi'i xi ch'o inyatsa'en, kui= xi ch'oke be ndi'i xi tsitsejenre 'ba bi tsitiñat'are, tuxi bi xianire mé= xi inyatsa'en. 21 Tunga xi inyatsa'en xi kixi tjin, kui= xi tsitiñat'are ndi'u, tuxi xianire nga inyatsa'en jotsa'en mejénre Na'enchana. 22 Kja'e nixtjin ngani Jesús kiji ko xutare nangi Judea. 'Ba kio tsek'ejñako jó ján nixtjin nga yatenda xuta xi tjin kio. 23 'Ba nde Juan tibatenda xuta jngu nga'nde xi Enón 'mi, nga'nde xi tijñat'a tiñare Salim, ngat'a 'ñu tjin nanda kio, 'ba ja'e xuta nga kisatenda. 24 Ngu Juan kje s'eyajín nduya ya'a. 25 'Ba 'batsa'en nchja xi xutare Juan 'etuts'inre nga josiko jngu xuta judío ngat'are jótsa'en tjinnere nga sitsje yojore xuta ngixkun Na'enchana. 26 'Ba 'batsa'en xutare Juan kikun 'ba kitsure: ―Maestru, xuta xi ja'ekunri xingunda ndaje Jordán xi kjinukjuai ngat'are, kui= xi 'ba nde tibatenda 'ba ngatsi'i xuta inyafechukun. 27 'Ba Juan kitsingojo: ―Tumé ma sakure xuta tsa bi ngank'aa kika'enire. 28 Jun= xi nda kjinu'yanu nga kixia̱n, nga bi an xi Cristo, tu kjinikasentitjun=na̱. 29 Joni jngu kjuabixan. Xuta xi tibixanko xi chjun, kui= xuta xi xi'iun. 'Ba amigure xi xi'iun xi sejñat'are 'ba tibasen ñojonre mé= xi titsu, kui= xi 'ñu tsja mare nga nt'ere jndare xi xi'iun. 'Ba nde 'ba= tsa'enni ko an nganda'e. Je tjijngu kjuatsjana̱. 30 'Ba Juan kitsu ngisa: ―Machjen= nga kui ngisa nk'a ngatamijin ngisa, 'ba ngatjandejia̱n an. 31 Xi ndibani ngank'aa, kui= xi ngisa je ngisa nga ko mare tu'yañu. Xi ngasun'ndio tse'e, kui= xuta xi ngasun'ndio nangire 'ba ngat'are xi tjima ngasun'ndio nchja. Xi ndibani ngank'aa, kui= xi ngisa je ngisa nga ko mare tu'yañu 32 'ba titsuyakixi= ngat'are mé= xi tsabe 'ba xi kjint'e. Tunga tu'yá makjainre ngat'are mé= xi titsu. 33 Tunga xi makjainre mé= xi titsu kui, kui= xi tsikixiya nga Na'enchana xi tjinre kjuakixi. 34 Ngat'a xi Na'enchana kitsikasen, enre Na'enchana nchja, ngat'a Na'enchana kitsja yejere Isennixtjintsjere. 35 Na'enchana 'ñu= tsimején Ki'ndire, 'ba ngayéje xi tjin je kitsingantsja ngaya ntsja. 36 Xi makjainre ngat'are Ki'ndiu, kui= xi tjinre kjuabenichun xi bi fet'a. Tunga xi bi tsik'etjusunre enre Ki'ndiu, kui xi bi s'e̱re kjuabenichun. Tusa kjuastire Na'enchana tijñanere.

4

1 Xuta fariseo kjint'e en nga Jesús ngisa 'ñu tjin ngisare xuta nga ko mare Juan 'ba nga ngisa 'ñu nkjin xuta tibatenda ngisa. 2 (Ninga bi Jesús fa xi tibatenda xuta. Tu xutare xi 'ba inyatsa'en.) 3 'Ba kionga Jesús tsabe mé= xi kjint'e xuta fariseo, 'batsa'en 'etju nangi Judea 'ba jendiba ngani nangi Galilea. 4 'Ba tjinnere nga kjua'axtiu nangi Samaria. 5 'Ba 'batsa'en ja'e Sicar, naxinanda xi tijña ngajinre nangi Samaria, naxinanda xi tijñat'a tiñare xu'ba xi Jacob kitsjare ki'ndire xi Kuse 'mi. 6 'Ba kio tijña ngojo nandare Jacob, 'ba Jesús kik'ejñat'a ngojo nandabiu, ngat'a je jejndare nga tsu'ba ngaya ndiyo. Jeru mején nyusen ya'a. 7 'Ba kio ja'e jngu chjun xi tse'e Samaria xi ja'ek'axje nanda. 'Ba Jesús kitsure: ―Ta'echinaa̱ nanda xi k'uia̱. 8 Ngu kui chubabiu bi tjinduko xutare, ngat'a xichine= kikatse ngajin naxinando. 9 'Ba chjunbiu kitsure: ―¿Jótsa'en an techja'anaa̱ nanda xi s'i, nga ji jngu xuta judío kuáin 'ba nga an jngu= ña̱ chjun xi tse'e Samaria? Chjunbiu kitsu kibi ngat'a bi nda ya'a xuta judío ko xuta xi tse'e Samaria. 10 'Ba Jesús kitsingojore: ―Tsa 'yari mé= xi Na'enchana tsja 'ba tsa 'yaxkuin 'yá= xi timi'ari nanda, ji xja'a_ri 'ba kui sja=ri nanda xi tsjare kjuabenichun xuta. 11 'Ba chjunbiu kitsu nganire: ―Ji na'en, tsajainri mé= xi kjui'naxjekoni nando, 'ba ne nanga ngojo nando. Ngu, ¿ñá k'uinchja'e nanda xi tsjare kjuabenichun xuta? 12 ¿A ngisa= je ngisai ji nga ko mare xuta chingana Jacob? Kui xi 'ejñana ngojo nandabi, xi ndekui kits'ini nandare 'ba 'ba nde kits'i ki'ndire ko tjiuba xi kis'ere. 13 'Ba Jesús kitsure: ―Nitu 'ya xi k'ui nandabi ku̱axinda= nganire. 14 Tunga xi k'ui nanda xi an tsjaa̱ bi nde ku̱axinda ngisanire. Ngat'a nanda xi tsjaa̱, kui= xi ku̱an ngajin yojore xutabiu joni jngu ngojo nanda ña ngantsjai 'betju tajngu nanda, 'ba 'batsa'en sjare kjuabenichun xi bi fet'a. 15 'Ba chjunbiu kitsu: ―Na'en, ta'ena nandabiu, tuxi bi nde ku̱axinda ngisanina̱ 'ba bi nde kjua'ek'exjeña̱ nanda nga'e. 16 'Ba Jesús kitsu nganire: ―T'ichja'e xi'inri 'ba ndekue nga'e. 17 ―Tsajainna̱ xi'in ―kitsu chjunbiu. 'Ba Jesús kitsure: ―Kjuakixi= xi tesji, nga tsajainri xi'in. 18 Ngat'a je ón xi'in tsikenikue, 'ba xi tenikue nganda'e bi xi'inri mani. Kjuakixi= xi kisji. 19 'Ba chjunbiu kitsure: ―Na'en, xuta chinga profeta=ru kuáin. 20 Xuta chingani̱ kitsichjire Na'enchana nga'e nindubi. Tunga jun mixun=ñu nga naxinanda Jerusalén= nga'nde ña machjen nga sichjire Na'enchana. 21 'Ba Jesús kitsure: ―Na, ngatjamakjainri mé= xi texinra̱. Kjua'e nixtjin kionga bi nde kja'eñu nindubi 'ba bi nde kuanginñu naxinanda Jerusalén nga sichji_ru Na'enchana. 22 Jun bi 'yo 'yá= xi nichji_ru. Tunga ji̱n 'ya=ni 'yá= xi nichji_ri̱, ngat'a ngajinre xuta judío= ndibani xi sik'angi xuta. 23 Tunga je tifa'e nixtjin 'ba nganda'e= nga xuta xi tsichji kjuakixire Na'enchana sichjire nga ko fani kjuakixi jotsa'en kuakuyare Isennixtjintsjere Na'enchana. Ngat'a kui= xuta xi 'batsa'en mejénre Na'enchana nga sichjire. 24 Na'enchana, kui= xi Isennixtjin. Kui kjuañu xi sichjire, tjinnere nga ko fani kjuakixi sichjire jotsa'en kuakuyare Isennixtjintsjere Na'enchana ―kitsu Jesús. 25 'Ba chjunbiu kitsure: ―'Be=ña̱ nga kjua'e Mesías (kui xi Cristo 'mi). 'Ba kionga kui kjua'e, kuetsuya yejena jó tsunire xi tjin. 26 ―Kui= ña̱, xi tifakori ―kitsu Jesús. 27 'Ba kio ja'e ngani xutare, 'ba kuakunre nga Jesús tifako nijmi jngu chjun. Tunga ni'yá kuán kakun tsiningiyare mé= xi mejénre asa mé= xi tifako nijmi chjunbiu. 28 'Ba 'batsa'en chjunbiu 'ejña nisare 'ba kiji ngajin naxinando nga kike'ere nijmi xuta 'ba kitsu: 29 ―Ndechutsejen_ru jngu xuta xi kitsuna̱ ngayéje xi tu je kitsa'aa̱n. Ngu tsa kui= ni xi Cristo. 30 'Ba 'batsa'en 'etjutsi'i naxinando 'ba kiji ña tijña Jesús. 31 'Ba kionga chjunbiu kiji ngajin naxinando, xutare Jesús inya'bets'are nga inyatsure: ―Maestru, tinchjachi. 32 Tunga Jesús kitsure: ―Tjin=na̱ xichine xi bi 'yo jun. 33 'Ba 'batsa'en xutare tsiningiyakañare xinkjin: ―¿A tjin= tsé xi ja'ekore xichine? 34 'Ba Jesús kitsure: ―Xi chinena̱, kui= nga sa'aa̱n jotsa'en mejénre xi kitsikasenna̱ 'ba nga sik'etjusaa̱n xa xi tse'e. 35 ¿A bi mixun jun: “Ñujun sa chaja ngisa nga kjua'e chanre tsujmi ntjio”? Tunga an xin_nuu̱: Chju'ingiu tuxkún 'ba chutsijon. Xuta xi ndiba jan jo=ni chan xi je ja'e nixtjinre, 'ba je ku̱an s'e̱ku. 36 Xi 'beku cho̱n, kui= xi machjire. 'Ba chan xi ti'beku, kui xi tsunire xuta xi s'e̱re kjuabenichun xi bi fet'a. 'Ba 'batsa'en tujngu ngatatsitsja xi 'bentje 'ba xi 'beku cho̱n. 37 Ngat'a kjuakixi= xi tsu en xi tsu: “Jngu xi 'bentje 'ba kja'ere xi 'beku.” 38 An kitsikasen_nuu̱ nga k'ueku chanre tsujmi ntje xi bi jun kik'engiu kjuanima. Kja'e xi 'etuts'inre xo, tunga ko jun texuntsjo nganda'e chjire xa xi kitsa'en ―kitsu Jesús. 39 'Ba nkjin= xuta xi tse'e Samaria xi tjindu nga'ndebiu kuakjainre ngat'are Jesús, ngat'a chjunbiu kitsu: “Kitsuna̱ ngayéje xi tu je kitsa'aa̱n.” 40 'Bamani, kionga xuta xi tse'e Samaria ja'ekun Jesús, tsi'are nga k'uejñako kio. 'Ba jó nixtjin tsek'ejña Jesús, 41 'ba 'ñu nkjin xuta kuakjain ngisare ngat'are en xi kinchja. 42 'Ba xutabiu kitsure chjunbiu: ―Nganda'e makjainni̱ bi tu ngat'are en xi kisji. Ngat'a ji̱n fani xi je kjinu'ya_ri̱ 'ba 'ya=ni nga kjuakixi= nga kui= xi sik'angi xuta xi tse'e ngasun'ndio. 43 Kionga je ja'a jó nixtjin, Jesús 'etju kio 'ba kiji ngani nangi Galilea. 44 Ngat'a Jesús kitsuyakixi nga jngu profeta bi 'yakun ña nangire fa. 45 'Ba kionga echu nangi Galilea, xuta xi kio tse'e kiskjebetjo, ngat'a tsabe ngayéje xi kitsa'en Jesús naxinanda Jerusalén ngajinre s'iu. Ngat'a ko kui kiji s'iu. 46 'Batsa'en echu ngani Jesús Caná, nga'nde xi tijña ngajinre nangi Galilea, ña nando kitsa'enni binu. 'Ba naxinanda Capernaum tijña jngu xuta xi tsa'exat'are rey xi 'ñu tji'me ki'ndire. 47 Kionga kui kjint'e en nga Jesús 'etju nangi Judea 'ba nga ja'e nangi Galilea, 'batsa'en ja'ekun Jesús 'ba 'ets'are nga kuaje ndaba, tuxi sindani ki'ndire xi je mején kueya. 48 'Bamani Jesús kitsure: ―Tsa bi xio kjuakun ko chuba xi bakutsejen kjua'ñure Na'enchana, bi ku̱akjainnu. 49 'Ba xi tsa'exat'are rey kitsure: ―Na'en, ti'en kjuanda, ndibafanichi nde'anire nga kje 'mejín ki'ndina̱. 50 'Ba kio Jesús kitsure: ―T'in ngani ni'yari. Je nda ngani ki'ndiri. 'Ba xutabiu kuakjainre en xi kitsu Jesús 'ba kiji. 51 'Ba kionga je masen tjen ndiyo, kisatejin nchja chu'ndare 'ba kitsure: ―Je nda ngani ki'ndiri. 52 'Batsa'en xutabiu tsiningiyare nchja chu'ndare jó chun 'etuts'inre nga kuanda ngani ki'ndire, 'ba nchjabiu kitsingojore: ―Chuba jngu nga kuangixun ngujña 'etjukajinre chi'in nt'ai ki'ndiri. 53 'Batsa'en na'enre ki'ndibiu ja'etsjenre nga kui= chubabiu nga Jesús kitsure: “Je nda ngani ki'ndiri.” 'Ba xutabiu ko ngatsi'i xi tjin ngaya ndaba kuakjainre ngat'are Jesús. 54 Kui kjuakunbi xi majóni xi kitsa'en Jesús, kionga 'etju nangi Judea 'ba ja'e ngani nangi Galilea.

5

1 Kja'e nixtjin ngani kionga xuta judío inya'baxje jngu s'i, Jesús kiji naxinanda Jerusalén. 2 'Ba kio tijña jngu nga'nde ña inya nanda xi tiñare xuntjare naxinando xi Xuntja Chutsanga 'mi. Kui nga'nde ña inya nanda xi Betesda 'mi nga en hebreo. 'Ba ón mani ngi ni'yare, 3 ña tjindu nkjin xuta xi sefesun: xuta ka, xi bi ma fi, 'ba ko xi bi nda ndsaku. Kui xi inyakuyare nga steya nando. 4 Ngat'a tu sak'ua nga jngu ankjere Na'enchana fa'e ngajin nga'ndebiu ña inya nanda 'ba tsiteyangire, 'ba xi tjun tsungijin yojore ngajin nando kionga je kiteya, kui= xi manda tume chi'in xi kunre. 5 'Ba kio kjijñajinre xuta xi sefesun jngu xuta xi kuakantjio'on ján nu tjinre nga tji'me. 6 'Ba kionga Jesús tsabe nga xutabiu tikjijña kio 'ba 'ba nde tsabe nga je nkjin nu tjinre nga tji'me, kitsure: ―¿A mejénri ku̱anda ngani? 7 'Ba xuta xi tji'mio kitsu: ―Ji na'en, tu'yá tjinna̱ xi kuasekona̱, tsa sungijinna̱ nando kionga teya. 'Ba kionga sungijia̱n yojona̱ tsakaiñu, tu kja'e xi tjun tsungijin yojore. 8 'Ba Jesús kitsure: ―Tisetjen, chjube nijñari xi tetsjujñasin 'ba t'in. 9 'Ba ndekuini chubabiu kuanda ngani xutabiu, 'ba ja'aya nijñare xi tikjijñasun 'ba kiji. Tunga kui nixtjinbiu, nixtjin nga nikja'aya=. 10 Kui kjuañu xuta judío kitsunire xuta xi kuando: ―Xutu= nganda'e. Bi tixa'nderi nga x'e nijñari. 11 'Ba xutabiu kitsure: ―Xi kitsindana̱, kui xi 'ba kitsuna̱: “Chjube nijñari xi tetsjujñasin 'ba t'in.” 12 'Ba nchjabiu tsiningiyare: ―¿'Yá= xi 'ba kitsuri: “Chjube nijñari xi tetsjujñasin 'ba t'in”? 13 Tunga xuta xi kuanda bi be 'yá= xi kitsinda, ngat'a Jesús je kijijinre ngajinre xutankjiun xi inya kio. 14 'Ba jaskan Jesús kiskajin ngani xutabiu ña ma ndetsinre ningu 'ba kitsure: ―Ji na'en, je kuanda ngani nganda'e. Bi nde ña'anni je, tuxi bi nde satet'aniri xi ngisa ch'o. 15 'Ba 'batsa'en xutabiu kiji 'ba ye'ere nijmi xuta judío nga Jesús= xi kitsinda. 16 'Ba kui kjuañu xuta judío kitsjengikeni Jesús, ngat'a tsa'en= kibi nixtjin nga nikja'aya. 17 'Ba 'batsa'en Jesús kitsure nchjabiu: ―Na'enna̱ titsa'exa ka'nda nganda'e, 'ba 'ba nde an tetsa'exa. 18 Kui= kjuañu xuta judío ngisa tsangisjai ndiyanire nga mejénre sik'en Jesús, ngat'a bi tsa tu nixtjin nga nikja'aya tjimangane, tunga 'ba=nde tsu nga Na'enchana xi na'enre 'ba 'ba=tsa'en ndekui tajngu joni Na'enchana kitsa'en yojore. 19 'Ba 'batsa'en Jesús kinchja 'ba kitsure nchjabiu: ―Kjuakixi= xi texin_nuu̱. Tumé ma tsa'en Ki'ndire Na'enchana xi tu kuenda tse'e. Tu kui sani mé= xi tjibe nga titsa'en Na'enre, kui= xi tsa'en kui ngayeje. Ngat'a ngayéje mé= xi tsa'en Na'en, ndekuinire xi tsa'en Ki'ndiu. 20 Ngat'a Na'en 'ñu= tsimején Ki'ndiu 'ba baku=re ngayéje mé= xi tsa'en. 'Ba kuaku=re xa xi ngisa je ngisa nga ko mare kibi, tuxi ku̱akunninu. 21 Ngat'a jotsa'en Na'en tsikja'ayare xuta ngajinre mik'en 'ba tsik'endukun ngani, 'ba=nde tsa'en Ki'ndiu tsik'endukun xi mejénre sik'endukun. 22 Ngat'a bi Na'en xi tsa'enre kjua xuta. Tusa Ki'ndiu kitsjare nga kui xi sa'enre kjua ngatsi'i xuta, 23 tuxi ngatsi'i xuta skuekunni Ki'ndiu jotsa'en bekun Na'en. Xi bi bekun Ki'ndiu, 'ba=nde bi bekun Na'en xi kui kitsikasen. 24 Kjuakixi= xi texin_nuu̱. Xi kuasen ñojon enna̱ 'ba ku̱akjainre ngat'are xi kitsikasenna̱, kui= xi s'e̱re kjuabenichun xi bi fet'a. 'Ba bi si'anre kjua ngat'are jere xutabiu, ngat'a je ja'axtiu ngajinre kjuabeya 'ba ja'as'en ña tjin kjuabenichun. 25 Kjuakixi= xi texin_nuu̱. Kjua'e= chu̱ba̱ 'ba nganda'e= nga je ja'e chu̱ba̱biu kionga mik'en kjuint'e jndare Ki'ndire Na'enchana. 'Ba xi kjuint'e, kui= xi s'e̱re kjuabenichun. 26 Ngat'a jotsa'en tu ngat'a tse'e Na'enchana tijña kjuabenichun, 'ba=nde tsa'en kitsja nga tu ngat'a tse'e Ki'ndiu k'uejña kjuabenichun. 27 'Ba Na'en kitsjare kjua'ñu Ki'ndiu tuxi sa'enire kjua xuta, ngat'a kui= xi Ki'ndire Xuta xi'iun. 28 Bi makunnu kibi. Ngat'a kjua'e= chu̱ba̱ kionga kjuint'e jndare Ki'ndiu ngatsi'i xuta xi kjiyunijin 29 'ba kuisetjen ngani. Xi nda kitsa'en, kui= xi kuisetjen nga s'e̱re kjuabenichun. Tunga xi bi nda kitsa'en, kui= xi kuisetjen nga si'anre kjua. 30 Tumé ma tsa'aa̱n xi tu kuenda tsa'an. Jotsa'en nt'ia̱, 'ba=tsa'en tsa'aa̱n kjua. 'Ba kixi tsa'aa̱n kjua, ngat'a bi an 'baxje_ra̱ kjua'ñu yojona̱. Tusa tsa'aa̱n xi mejénre Na'en xi kitsikasenna̱. 31 Tsa an xinyakixia̱ ngat'ana̱, bi ndiya chjubere en xi xia̱n. 32 Tunga tjin= jngu xi tsuyakixi ngat'ana̱, 'ba 'be=ña̱ nga kjuakixi= en xi tsuyakixi ngat'ana̱. 33 Jun kjinikasion nchja xi kikiningiyare Juan, 'ba kui= xi kitsuyakixi ngat'are mé= xi kjuakixi. 34 Tunga an bi machjenna̱ tsa xuta kuetsuyakixi ngat'ana̱, tunga te'bejñatsejen_nuu̱ kibiu, tuxi k'uangiñu. 35 Juan, jo=ni jngu ndi'i xi kiti 'ba kitsitsejen, 'ba jun kuamejénnu nga kjinitsjajin ngutjun ndi'ire. 36 Tunga an tjinna̱ xi tsuyakixi ngat'ana̱ xi ngisa je ngisa nga ko mare en xi kinchja Juan. Ngat'a xa xi kitsjana̱ Na'enchana nga sik'etjusaa̱n 'ba xi tetsa'aa̱n nganda'e, kui= xi 'ba nde titsuyakixi ngat'ana̱ 'ba tibakutsejen nga Na'enchana xi kitsikasenna̱. 37 'Ba Na'en xi kitsikasenna̱, kui= xi 'ba nde titsuyakixi ngat'ana̱. Jun kje nu'yajin_ru jndare ninga kje 'yajíun jó kji'i. 38 Ninga bi tijñajin inimanu enre, ngat'a bi makjainnu ngat'are xi kitsikasen. 39 Ne 'ñu chut'ayo enre Na'enchana, ngat'a manu nga kio sa̱kujinnu kjuabenichun xi bi fet'a. 'Ba ndekuini enre Na'enchana xi 'ba nde titsuyakixi ngat'ana̱, 40 tunga bi mejénnú fo'o ngat'ana̱, tuxi s'e̱ninu kjuabenichun. 41 Bi kjuajere xuta xi temangisjaa̱. 42 Tunga an 'bexkun_nuu̱ 'ba 'beña̱ nga bi nimijion Na'enchana. 43 Ngat'a ja'e=ña̱ ngat'are ja'enre Na'enchana̱, 'ba jun bi techjubetjonuu̱. Tunga tsa kja'e kjua'e xi tu ja'enre ya'a sa, tusa kui xjubetjo. 44 Kui kjuañu, ¿jó tsa'en ku̱akjainninu ngat'ana̱? Tsa nde ngajinre xingiu mejénninu s'e̱nu kjuaje 'ba bi minyisjo kjuaje ngixkun Na'enchana xi jngututu. 45 Bi nikja'etsjion tsa an kuaneje_nuu̱ ngixkun Na'enchana. Xi kuanejenu, Moisés= xi techuya_ru nga sakunu kjuanda ngat'are. 46 Ngu tsa makjainnu mé= xi kitsi'indu Moisés, 'ba=nde ku̱akjainnu ngat'ana̱, ngat'a Moisés kitsi'indu= ngat'ana̱. 47 Tunga tsa bi makjainnu mé= xi kitsi'indu Moisés, ¿jótsa'en ku̱akjainninu en xi tenchjaa̱? ―kitsu Jesús.

6

1 Kja'e nixtjin ngani Jesús kiji xingunda ndachikun Galilea, xi 'ba nde ndachikun Tiberias 'mi. 2 'Ba ne nkjin xuta tjenngire, ngat'a tsabe kjuakun xi kitsa'en nga kitsinda xuta xi sefesun. 3 'Ba 'batsa'en Jesús tsijin jngu nindu 'ba kio tsek'ejñako xutare. 4 Kui nixtjinbiu je tjimatiña s'i pascua xi 'baxje xuta judío. 5 Kionga Jesús kiskutsejen 'ba tsabe nga ne nkjin xuta inyatsitiñat'are, kio jako Felipe 'ba kitsure: ―¿Ñá=ñu kuinda niñuxtila xi skine xutankjiun? 6 Tunga tuxi skut'áyakoni Felipe nga 'ba kitsure, ngat'a be= kui mé= xi sa'en. 7 'Ba 'batsa'en Felipe kitsu: ―Tsa jó sientu ton denario niñuxtila kuinda, ninga tsa ichi ichi kua'ere nga jngu jngu, bi ku̱anni. 8 'Ba 'batsa'en kinchja jngu xutare Jesús xi Andrés 'mi, xi nts'e mani Simón Pedro 'ba kitsu: 9 ―Nga'e sejña jngu chi'ndi xi ya'a ón niñuxtila xi kuandakoni cebada ko jó tjiuti. Tunga, ¿jótjin ku̱anire xutankjiun kibiu? 10 'Ba 'batsa'en Jesús kitsu: ―'Ba t'in_ru nga ngat'endu ngatsi'i xuta. 'Ba kui nga'ndebiu ne tjin xka ngijña, 'ba tsek'endu ngajin ngijño jeru mején ón mi xuta xi'in. 11 'Ba 'batsa'en Jesús kiskjebe niñuxtilo 'ba kitsjare kjuanda Na'enchana 'ba kitsitsojosunre xuta xi tsik'endu kio. 'Ba 'ba nde kitsiko tjiutiu ngayeje nga kitsjare jotjin mejénre xuta. 12 'Ba kionga je nda kitsere xuta, 'batsa'en jako ngani xutare 'ba kitsure: ―T'eku xkua xi ts'angiu, tuxi tumé kjuetsunni. 13 'Ba 'batsa'en nchjabiu 'eku xkua xi ts'angire niñuxtila cebada xi ón, 'ba tejó nisin kuán xkua xi ts'angire xuta. 14 'Ba kionga xutankjiun tsabe kjuakun xi kitsa'en Jesús, 'batsa'en 'ba kitsure xinkjin: ―Kjuakixi= nga kui xuta chinga profeta xi tjinnere nga kjua'e ngasun'ndebi. 15 Tunga Jesús tsabe nga nchjabiu mejénre kueko kjua'ñu nga rey sa'en. Kui kjua tsakasent'axin nganire nga kik'ejña tajngu nindu. 16 Kionga je tjima'ña, xutare Jesús ja'ejen 'nda ndai ndachikun. 17 'Ba kionga je kuajñure nde, tunga tojo kje fa'etjenngijín Jesús, ja'as'en barku, tuxi kjua'axtiukjani ndachikun nga kuaje Capernaum. 18 'Ba tukjuan kuán jngu ntjo 'ñu xi niki kiskjenitjen ndachikun. 19 Kionga je echu ón asa jon kilómetro, kio tsabe nchjabiu nga Jesús ndibasun ndachikun nga titsitiñat'are barku, 'ba kitsakjun. 20 Tunga Jesús kitsure: ―An= ña̱. Bi kun. 21 'Ba nchjabiu kuatsjare nga Jesús ja'as'en barku, 'ba tukjia'a echu sani nangi ña inyafi. 22 Nga kuanyujun xuta xi tsek'endu xingunda ndachikun tsabe nga tu jngu sani barku xi 'etju kio 'ba nga Jesús bi ja'as'en nga kiko xutare, ngat'a tu kiji suba= xutare. 23 'Ba 'batsa'en ja'e jó ján kja'e barku xi 'etjuni Tiberias nga ja'etiña ña kiskine niñuxtila xuta, kionga Jesús je kitsjare kjuanda Na'enchana. 24 'Bamani, kionga xutankjiun tsabe nga Jesús bi nde kio tijñani ninga xutare, 'batsa'en ja'as'en barkubiu nga kikangisjai kui naxinanda Capernaum. 25 'Ba kionga je kuasjaire xingunda ndachikun, kitsure: ―Maestru, ¿kjia'áñu ja'e nga'e? 26 'Ba Jesús kitsingojore: ―Kjuakixi= xi xin_nuu̱. Kji'yañu kjuakun xi kitsa'aa̱n, tunga bi kui kjuañu teminyisjaininuu̱. Tu Ngat'are= nga nda kitsitsenu niñuxtila xi kichinio, kui kjuañu teminyisjainiñuu̱. 27 Bi ña'axa_ru xichine xi mare fe. Tusa ti'axa_ru xichine xi bi fe, xi sjanu kjuabenichun xi bi fet'a. Kui xichinebiu xi sjanu Ki'ndire Xuta xi'iun, ngat'a kui= xi 'exare Na'enchana. 28 'Ba nchjabiu kitsu: ―¿Mé= xi tjinnere nga si'ee̱n ji̱n, tuxi sik'etjusunnii̱ xa xi mejénre Na'enchana? 29 'Ba Jesús kitsingojo nganire: ―Kui xa kibi xi mejénre Na'enchana nga sik'etjusun, nga tjinnere nga ku̱akjainnu ngat'are xi kitsikasen. 30 'Ba nchjabiu kitsu ngani: ―¿Mé= kjuakun xi kuakutsejennii̱, tuxi xianii̱ 'ba ku̱akjainni̱ ngat'a tsiji? ¿Mé= xa xi ñe'en? 31 Joni xuta chingana, kui xi kiskine tsajmi xi chine xi mana 'mi kionga tsek'endu nangi t'axiun. Ngat'a 'ba=tsa'en kua'indut'a enre Na'enchana: “Ngank'aa kika'enire niñuxtila xi kiskine.” 32 'Ba Jesús kitsu: ―Kjuakixi= xi xin_nuu̱. Bi Moisés xi kitsjanu niñuxtila xi jendibajenni ngank'aa. Tusa Na'enchana̱ tsja_nuu̱ nganda'e niñuxtila xi kjuakixi xi ndibajenni ngank'aa. 33 Ngat'a niñuxtila xi tsja Na'enchana, kui= xi jendibajenni ngank'aa 'ba mare tsik'endukun xuta ngasun'ndebi. 34 'Ba nchjabiu kitsu: ―Na'en, ta'entsjainii̱ niñuxtilabiu. 35 'Ba Jesús kitsure: ―An= ña̱ niñuxtila xi tsik'endukun xuta. Xi kjua'e ngat'ana̱ bi nde ku̱abojonire, 'ba xi ku̱akjainre ngat'ana̱ bi nde ku̱axindanire. 36 Tunga je kixin_nuu̱, ninga tsa te'yanuu̱ tunga bi tjimakjainnu. 37 Ngatsi'i xuta xi Na'enna̱ tsjana̱ kjua'e ngat'ana̱, 'ba xi kjua'e ngat'ana̱ bi k'uaxjia̱ ngandetsian. 38 Ngat'a ngank'aa jendibajenña̱, tuxi sik'etjusunña̱ jotsa'en mejénre Na'en xi kitsikasenna̱ 'ba bi jotsa'en an mejénna̱. 39 'Ba xi kitsikasenna̱ mejénre nga nijnguú sichajaa̱ xi je kitsjana̱. Tusa mejénre nga sikja'aya ngani_ra̱ ngajinre mik'en xutabiu nga kjuet'a nixtjin. 40 Ngat'a Na'enna̱ mejénre nga ngatsi'i xi skue Ki'ndiu 'ba ku̱akjainre ngat'a tse'e s'e̱=re kjuabenichun xi bi fet'a. 'Ba an sikja'aya ngani_ra̱ ngajinre mik'en xutabiu nga kjuet'a nixtjin ―kitsu Jesús. 41 'Ba 'batsa'en xuta judío ch'otsa'en kinchja cheje ngat'a tse'e Jesús, ngat'a kitsu nga kui= xi niñuxtila xi ngank'aa jendibajenni. 42 'Ba kitsu: ―¿A bi kui xutabi xi Jesús, ki'ndire Kuse? 'Yaña na'enre ko nare. ¿Jó tjinnire nga 'ba titsu nga ngank'aa jendibajenni? 43 'Ba Jesús kitsure: ―Bi ch'otsa'en chuko xingiu ngat'are mé= xi kixia̱n. 44 Ngat'a ni'yá ku̱an kjua'e ngat'ana̱ tsa bi Na'en xi kitsikasenna̱ kjua'eko, 'ba an sikja'aya ngani_ra̱ ngajinre mik'en nga kjuet'a nixtjin. 45 'Ba=tsa'en kitsi'indu nchja chinga profeta: “Na'enchana kuakuyare ngatsi'i xuta.” 'Bamani, ngatsi'i xi basen ñojonre Na'enchana 'ba xi mare ngat'are mé= xi tsu, kui= xi kjua'e ngat'ana̱. 46 Nisa 'yajín be jó kji'i Na'enchana. Tu jngu sani xi jendibani ña tijña Na'enchana, kui= xi je tsabe jó= kji'i kui. 47 Kjuakixi= xi xin_nuu̱. Xi ku̱akjainre ngat'ana̱, kui= xi tjinre kjuabenichun xi bi fet'a. 48 An= ña̱ niñuxtila xi tsjare kjuabenichun xuta. 49 Xuta chinganu kiskine tsajmi xi chine xi mana 'mi nangi t'axiun, tunga tojo jesun. 50 Tunga niñuxtila kibi ngank'aa jendibajenni, tuxi tu'yani xi skine bi nde kueyani. 51 An= ña̱ niñuxtila xi tijñakun xi ngank'aa jendibajenni. Tsa tjin xi skine niñuxtilabi, kui= xi s'e̱re kjuabenichun xi bi fet'a. 'Ba niñuxtila xi sja, kui= xi yojona̱ xi sjantjai_ra̱ xuta ngasun'ndebi tuxi s'e̱nire kjuabenichun ―kitsu Jesús. 52 'Ba 'batsa'en xuta judío tu josiko xinkjin 'ba kitsu: ―¿Jó tsa'en ku̱an sjana yojore xutabi nga xinia? 53 'Ba Jesús kitsu: ―Kjuakixi= xi xin_nuu̱. Tsa bi xino yojore Ki'ndire Xuta xi'iun 'ba bi s'iu jinre, bi s'e̱ kjuabenichun ngajinnu. 54 Xi skine yojona̱ 'ba k'ui jinna̱, kui= xi s'e̱re kjuabenichun xi bi fet'a, 'ba an sikja'aya ngani_ra̱ xutabiu nga kjuet'a nixtjin. 55 Ngat'a yojona̱ kui= xi xichine kjuakixi 'ba jinna̱ kui= xi nanda kjuakixi. 56 Xi skine yojona̱ 'ba k'ui jinna̱, kui= xi k'uendujinntsjaina̱, 'ba an kuatejñajinntsjai_ra̱. 57 Jotsa'en Na'enchana xi tsja kjuabenichun kitsikasenna̱ 'ba ngat'are kui tejñakua̱n, 'ba=nde tsa'en ngat'are xuta xi sa'enna̱ xichinere, kui= xi sja_ra̱ kjuabenichun. 58 Kibi= niñuxtila xi ngank'aa jendibajenni 'ba bi joni tsajmi xi chine xi mana 'mi xi kiskine xuta chinganu 'ba tojo jesun. Ngat'a xi skine niñuxtilabi, kui= xi s'e̱re kjuabenichun xi bi fet'a. 59 'Ba=tsa'en kinchja Jesús nga yakuya ngaya jngu ni'ya sinagoga naxinanda Capernaum. 60 Kionga kjint'e xutare en xi kinchja, 'batsa'en nkjin xi 'ba kitsu: ―¿'Yá= xi ku̱akjainre enbi? 'Ñu= na'en tjinre. 61 Tunga Jesús tsabe nga ch'otsa'en inyafocheje xutare ngat'are kibiu 'ba kitsure: ―¿A ch'o manu kibiu? 62 ¿'Ba jó ku̱annu tsa xio Ki'ndire Xuta xi'iun kionga kuenijin ngani nga'nde ña jendibani? 63 Isennixtjintsjere= Na'enchana xi tsjare kjuabenichun xuta, tunga ni'mé xi tse'e ngasun'ndio ku̱anre sjare kjuabenichun xuta. 'Ba en xi kixin_nuu̱, kui= xi tse'e Isennixtjintsjere Na'enchana 'ba tsjare kjuabenichun xuta. 64 Tunga tjin= ngajinnu yak'a xi bi makjainre kitsu Jesús, ngat'a 'nda nga tuts'inre ja'ba be= 'yá xi bi makjainre 'ba 'yá xi singantsja. 65 'Ba 'ba nde kitsu: ―Kui= kjua 'ba kixinni_nuu̱ nga tu'yá ku̱an kjua'e ngat'ana̱ tsa Na'enchana bi sa'en nga ku̱an kjua'e ngat'ana̱. 66 'Nda kui nixtjinbiu nkjin xutare kitsikumare 'ba bi nde tsak'ajmekoni. 67 'Ba 'batsa'en Jesús jako xutare xi tejó 'ba tsiningiyare: ―¿A mejénnú kuangiun jun ngayeje? 68 'Ba Simón Pedro kitsingojore: ―Na'en, ¿'yá= ngisa xi kuangitjenngii̱? Ji= xi nukjua nijmi en xi tsjare kjuabenichun xi bi fet'a xuta. 69 Je makjainni̱ 'ba 'ya=ni nga ji= xi Cristo, xi Ki'ndire Na'enchana xi tijñakun. 70 'Ba Jesús kitsure: ―An= kiskja'ajin_nuu̱ jun xi tejó, tunga ngajinnu tjin jngu xi chanayi. 71 Nga 'ba kitsu ngat'a tse'e Judas Iscariote kinchja. Xi ki'ndire Simón. Ngat'a kui= xi singantsja 'ba jngu xutare xi tejó.

7

1 'Ba jaskan Jesús tsu'ba nangi Galilea. Bi kuamejénre nga tsak'ajme tsejen nangi Judea, ngat'a xuta judío xi tjindu kio tsangisjai ndiya jótsa'en sik'enni kui. 2 Tunga je tjimatiña s'i xi 'baxje xuta judío xi s'ire ni'ya xi tu beni ngisa. 3 'Ba 'batsa'en 'bi kitsu nts'e Jesús: ―Bi tu nga'e beni. Tusa t'in ña tijña nangi Judea, tuxi skueni xutari mé= xi teñe'en. 4 Ngu tsa jngu xuta mejénre xiaxkun bi 'bejña'mo mé= xi tsa'en. Kui kjuañu tsa ñe'en kjuakun, tusa takutsejen_ri yojori xuta ngasun'ndebi 5 ―kitsu nts'e, ngat'a ni nts'ejín kuakjainre ngat'are kui. 6 'Ba Jesús kitsure: ―Kje fa'ejín chubana̱. Tunga ngat'anu jun, tume chubañu ma ño'on mé= xi mejénnú. 7 Bi ma mastikenu xuta ngasun'ndebi jun, tunga inyamastike=na̱ an ngat'a texinyata'enña̱ nga ch'o tjin mé= xi inyatsa'en. 8 Tangiun jun s'iu. Tunga an bi kjuia̱, ngat'a kje fa'ejín chubana̱ 9 ―kitsu Jesús 'ba tsek'ejña nangi Galilea. 10 Tunga kionga je kiji nts'e Jesús, 'batsa'en kui kiji s'iu ngayeje. Tunga bi kiji tsejen, tu kiji 'mo. 11 'Ba xuta judío tsangisjai Jesús ngajin s'iu, 'ba kitsu: ―¿Ñá=ñu tijña xutabiu nde? 12 'Ba ngatsi'i xutankjiun inyafo nijmi ngat'are Jesús. Tjin yak'a xi tsu: “Kui jngu= xuta xi nda xuta.” 'Ba tjin yak'a xi kitsu: “Junjun. Kui jngu= xuta xi 'bonachare xuta.” 13 Tunga xutankjiun bi kuán kinchja tsejen ngat'are Jesús, ngat'a tsankjunke xuta judío. 14 Kionga je masen tjen s'iu, Jesús ja'as'en ña ma ndetsinre ningu 'ba yakuya. 15 'Ba xuta judío tu 'ba= kuánre 'ba kitsure xinkjin: ―¿Jótsa'en manire xujun xutabi, nga bi kiskut'aya? 16 'Ba Jesús kitsure: ―En xi tebakuyaa̱ bi tsa'an. Tse'e xi kitsikasenna̱. 17 Tsa tjin xi mejénre sa'en jotsa'en mejénre xi kitsikasenna̱, kui= xi skue ñá ndibani en xi tebakuyaa̱, tsa tse'e Na'enchana asa tu kuenda tsa'an tenchjaa̱. 18 Jngu xuta xi tu kuenda tse'e nchja, kui= xi mejénre nga xiakun. Tunga xi mejénre nga xiakun xi kitsikasen, kui= xi nchjakixi 'ba tumé ma chaninejere. 19 ¿A bi Moisés xi kitsjanu kjuatexumo? Tunga nijngujín jun tenik'etjusun kjuatexumo. ¿Ánñu mejénninu sik'ennuu̱? ―kitsu Jesús. 20 'Ba xutankjiun kitsingojore: ―¡Ngu isennixtjin xi bi nda tijñajinri! ¿'Yá= xi mejénre sik'enri? 21 'Ba Jesús kitsure: ―Jngu kjuakun xi kitsa'aa̱n, 'ba ngat'are kui tu 'ba= kuán tsi'inu. 22 Moisés yakuyanu nga sik'etjusun mé= xi circuncisión 'mi (ninga tsa bi fa Moisés xi 'etuts'inre kibiu, tusa nchja chinganu xi 'ejñatuts'innu kibiu.) 'Ba nik'etjusun kibiu ninga tsa nixtjin nga nikja'aya. 23 'Ba 'ba niko ki'ndi xi'innu ninga tsa nixtjin nga nikja'aya, tuxi bi kuiyuneñu kjuatexumare Moisés. Nda tjin tsu'ba. Tunga tsa 'ba ño'on, ¿ánñu temastichaninuu̱ nga nixtjin nga nikja'aya kitsindakjia̱n ngayéje yojore jngu xuta? 24 Bi ño'on kjua tu ngat'are jotsa'en matsejen mé= xi tsa'en xuta. Tusa ko kjuakixi ti'on kjua. 25 'Ba 'batsa'en yak'a xuta xi Jerusalén tse'e 'bi kitsure xinkjin: ―¿A bi kui xutabi xi nchjabiu mejénre sik'en? 26 Ngu chutsijon. Tsja tsa'en tinchja tsejen 'ba tumé inyatsure. ¿A je kuankjinre xutaxo nga kui fa ni xi Cristo? 27 Tunga 'yaña ñá ndibani xutabi. Kionga kjua'e xi Cristo, tu'yá skue ñá kjua'eni. 28 'Ba 'batsa'en 'ñu kinchja Jesús nga yakuya ña ma ndetsinre ningu 'ba kitsu: ―Temixun nga 'yanuu̱ 'ba nga 'yo ñá ndibaña̱. Tunga bi kuenda tsa'an ja'aa̱. Xi kitsikasenna̱, kui= xi kjuakixi 'ba kui bi 'yo. 29 Tunga an 'be=ña̱. Ngat'a kio= jendibaña̱ ña tijña, 'ba kui= xi kitsikasenna̱. 30 'Ba 'batsa'en nchjabiu kuamejénre nga kue'ñu, tunga ni'yá kitsuba, ngat'a kje fa'ejín chubare. 31 'Ba nkjin mani xuta xi inya ngajinre xutankjiun xi kuakjainre ngat'are kui 'ba kitsure xinkjin: ―Kionga kjua'e xi Cristo, ¿a ngisa= tse kjuakun sa'en ngisa nga ko mare xi titsa'en xutabi? 32 'Ba 'batsa'en xuta fariseo kjint'e mé= xi inyafo nijmi xutankjiun ngat'are Jesús. 'Ba meni xi ngakure na'mi ko xuta fariseo kitsikasen nchja xi tsikuenda ningu, tuxi subani Jesús. 33 'Ba Jesús kitsu: ―Tu chuba nixtjin kuatejñajin ngisa_nuu̱, 'ba jaskan kjui ngaña̱ ña tijña xi kitsikasenna̱. 34 Kuijnyisjainuu̱ tunga bi nde xianinu. Ña kuikatejñaa̱ bi ku̱an kjuechu. 35 'Ba 'batsa'en xuta judío kitsure xinkjin: ―¿Ñá= kuaje xutabi, nga bi nde ku̱asjainina? ¿A kuekun tsé xingia xi tjindujinre xuta griego 'ba kio kuakuyare xuta griego? 36 'Ba: ¿Jó tsunire en xi kinchja nga tsu: “Kuijnyisjainuu̱ tunga bi nde xianinu”, 'ba: “Ña kuikatejñaa̱ bi ku̱an kjuechu”? 37 Nixtjin nga je tifet'ani̱ s'iu, kui xi 'ñu 'baxje xuta, 'ba 'batsa'en tsakasen nduju Jesús nga 'ñu kinchja 'ba kitsu: ―Tsa tjin xi xindare, ngatjendiba ngat'ana̱ 'ba ngat'i. 38 'Ba 'bi ku̱anre jotsa'en kua'indut'a enre Na'enchana. Xi ku̱akjainre ngat'ana̱, kui= xi stjujin ngajin yojore ndaje xi tjinre nanda xi tsjare kjuabenichun. 39 'Bi kitsu Jesús nga kinchja ngat'are Isennixtjintsjere Na'enchana xi jaskan sakure xuta xi ku̱akjainre ngat'are kui. Ngat'a kui nixtjinbiu kje fa'ejín Isennixtjintsjere Na'enchana, ngat'a Jesús kje sakujínre kjuajere. 40 'Ba kionga xutankjiun kjint'e enbi, 'batsa'en jonijmi ngat'are Jesús. ―Kjuakixi=nini nga kui= xi xuta chinga profeta ―kitsu yak'a. 41 'Ba yak'a kitsu ngani: ―Kui= xi Cristo. ―Junjun ―kitsu ngani kja'ere―. Ngat'a bi nangi Galilea kjua'eni xi Cristo. 42 ¿A bi 'batsa'en kua'indut'a enre Na'enchana, nga ntjere David kjua'eni xi Cristo 'ba nga naxinanda Belén kjua'eni, ña nangire David? 43 'Ba 'batsa'en xutankjiun tsakjanya ngat'are Jesús. 44 'Ba tjin xi kuamejénre nga suba'ñu, tunga ni'yá 'ba kitsa'en. 45 'Ba 'batsa'en nchja xi tsikuenda ningu ja'e ngani ña tjindu xi ngakure nchja na'mi ko xuta fariseo. ―¿Ánñu bi ja'ekoñu xutabiu nde? ―kitsu xutaxo nga tsiningiyare. 46 'Ba nchjabiu kitsure: ―Ni'sa 'yajín 'batsa'en nchja jotsa'en tinchja xutabiu. 47 'Ba nchja fariseo kitsure: ―¿A 'ba=nde ko jun je tsak'onachanu xutabiu? 48 ¿A tjin tsé ngajinre xutaxo xi makjainre ngat'are kui? 'Ba ¿a tjin tsé ngajinre xuta fariseo xi makjainre ngat'are kui ngayeje? 49 Tunga ngat'are xutankjiun xi bi mankjinre kjuatexumo, kui= xi ch'okun ngixkun Na'enchana. 50 'Ba 'batsa'en Nicodemo, jngu xi ngajinre, xuta fariseo xi ja'ekun Jesús nga jñu, kinchja 'ba kitsu: 51 ―Jo tsu kjuatexumana, titjun tjinnere nga kuasen ñojon_ra xuta, tuxi xiaña mé= xi kitsa'en. 'Ba jaskan si'an_ra kjua ―kitsu. 52 'Ba nchjabiu kitsure: ―¿A 'ba=nde nangi Galilea ndibani ji ngayeje? Nda chut'aye enre Na'enchana 'ba xiani nga nisa jngujín profeta ndibani nangi Galilea. 53 'Ba 'batsa'en nga jngu jngu kiji ndaba.

8

1 'Ba 'batsa'en Jesús kiji Tjengi Ya Olivo. 2 'Ba kionga je kis'e isen nixtjin nga kuanyujun, ja'e ngani ningu. Kio ja'ekun ne nkjin xuta, 'ba kio tsik'ejña nga yakuyare. 3 'Ba chjine kjuatexuma ko xuta fariseo ja'ekore jngu chjun xi kji'yare nga kjuachajngi titsa'ent'are xi'inre 'ba kitsikasen masen. 4 'Ba kitsure Jesús: ―Maestru, chjunbi kji'yare nga kjuachajngi titsa'ent'are xi'inre. 5 'Ba 'batsa'en kitsi'indut'a Moisés kjuatexumo nga ko ndiojo kjuinik'enkoni xi 'ba sa'en. 'Ba ji nde, ¿jó sji? 6 Tunga tuxi kiskut'ayako=ni Jesús nga 'bi kitsure, ngat'a mejénre kuaneje. 'Ba 'batsa'en Jesús yejen tsindi nkjain 'ba ko najma ntsja kitsi'indut'a t'anangiu. 7 'Ba ngat'a tojo inyaminingiyare nchjabiu, yejennk'a ngani nkjain 'ba kitsure: ―Xi tsajainjínre je, kui xi titjun ngate'ere ndiojo chjunbiu. 8 'Ba 'batsa'en yejen tsindi ngani nkjain 'ba janda kitsi'indut'a t'anangiu. 9 'Ba kionga kjint'e nchjabiu enbiu, nga jngu jngu kiji tsaka'anire xi ngisa 'ñu chinga. 'Ba 'batsa'en tu Jesús ko chjunbiu tsik'endujin masenre xutankjiun. 10 'Ba 'batsa'en Jesús yejennk'a ngani nkjain 'ba kitsure: ―Na, ¿ñá kiji nchjabiu nde? ¿A tu'yá nde tibanejeniri nga tsu nga tjinnere nga kjuinik'enri? 11 'Ba chjunbiu kitsu: ―Junjun, na'en. Nijngujín. 'Ba Jesús kitsure: ―Ninga an bi xia̱n nga kuitjaxti kjuanima ngayeje. T'in ngani 'ba bi nde mijnyije ngisani. 12 'Ba 'batsa'en Jesús jako ngani xutankjiun 'ba kitsure: ―An= ña̱ ndi'i xi tsitsejenre xuta tse'e ngasun'ndebi. Xi kuetjenngina̱ bi ña jñu chun kuetsuma. Tusa s'e̱re ndi'i xi sjare kjuabenichun. 13 'Ba xuta fariseo kitsure: ―Tu ngat'a tsiji tenikixiya tajngui. Bi chjire en xi tesji. 14 'Ba Jesús kitsingojore: ―Ninga tsa tu ngat'a tsa'an tetsikixiyaa̱, tunga chjire en xi tenchjaa̱, ngat'a 'be=ña̱ ñá jendibaña̱ 'ba ñá kjui ngaña̱. Tunga jun bi 'yo ñá jendibaña̱ 'ba bi 'yo ñá kjui ngaña̱. 15 Jun ña'an=ñu kjua jotsa'en tijña nga'e ngasun'ndebi, tunga an tu'yá tsa'en_ra̱ kjua. 16 'Ba tsa tsa'aa̱n kjua, kixi tsa'aa̱n, ngat'a bi tejña tajngua̱. Tusa tijñakona̱ Na'en xi kitsikasenna̱. 17 'Ba ka'nda kjuatexumanu 'bi= tsa'en kua'indut'a: “Tsa jó xuta ngusun ma nga nchja, kui enbi xi chjire.” 18 Tu ngat'a ta'an= tetsikixiyaa̱, 'ba 'ba=nde Na'en xi kitsikasenna̱ titsikixiya ngat'ana̱ ngayeje ―kitsu Jesús. 19 'Ba nchjabiu kitsure: ―¿Ñá=ñu tijña Na'enri? ―Bi 'yanuu̱ ninga bi 'yo Na'enna̱. Tsa 'yanuu̱, 'ba=nde xio Na'enna̱ ngayeje ―kitsu Jesús. 20 'Ba kui enbi xi kinchja nga yakuya ndetsinre ningu, ña tijña kaxare ton chje. 'Ba tu'yá kitsuba, ngat'a kje fa'ejín chubare. 21 'Ba 'batsa'en Jesús kitsu nganire: ―An= kjui=ña̱ 'ba kuijnyisjainuu̱, tunga ngajinre jenu kueyajiun. Ña kjuia̱ bi ku̱an kjuechu. 22 'Ba xuta judío kitsu nganire xinkjin: ―¿Ánñu tsuni nga ña kuaje bi ku̱an kjuecha? ¿A titsikja'etsjen nga sik'en tajngu yojore? 23 Tunga Jesús kitsure: ―Ngindio tsojon, tunga an ngank'aa tsa'an. Ngasun'ndebi= nanginu jun, tunga an bi ngasun'ndebi nangina̱. 24 Kui= kjuañu 'ba texinni_nuu̱ nga kueyajiun jenu. Tsa bi ku̱akjainnu nga 'yá= ña̱ an, kueyajinñu jenu. 25 'Ba xuta judío tsiningiya nganire: ―¿'Yá=ni ji? 'Ba Jesús kitsingojore: ―Xi je kixin_nuu̱ 'ndani nga tuts'inre. 26 Tse en tjinna̱ xi ku̱an kuinchjaa̱ ngat'anu 'ba sa'en_nuu̱ kjua. Tunga xi kitsikasenna̱, kui= xi tjinre kjuakixi. 'Ba xi kjint'ia̱ nga kinchja xi kitsikasenna̱, kui= xi texin_ra̱ ngasun'ndebi. 27 Tunga nchjabiu bi kuankjinre tsa ngat'are Na'enchana jako kui. 28 Kui kjuañu Jesús kitsu ngisa: ―Kionga xjunitjennk'o Ki'ndire Xuta xi'iun, kio xio nga 'yá= ña̱ an 'ba nga tumé tsa'aa̱n xi tu kuendana̱. Jotsa'en yakuyana̱ Na'enchana, kui= xi texia̱n. 29 Ngat'a xi kitsikasenna̱, kui= xi tijñakona̱. Bi tsik'ejña tajnguna̱ Na'enchana, ngat'a tsik'etjusun ntsjai=ña̱ mé= xi matsjare. 30 'Ba kionga 'bi titsu Jesús, ne nkjin kuakjainre ngat'are kui. 31 'Ba 'batsa'en Jesús jako xuta judío xi kuakjainre ngat'are kui: ―Tsa janda sik'etjusun enna̱, kjuakixi= nga kuon xutana̱, 32 'ba xiañu mé= xi kjuakixi, 'ba kjuakixiu sinndainu ―kitsure. 33 'Ba nchjabiu kitsure: ―Ji̱n ntjere Abraham kuái̱n, 'ba nisañajanni chu'nda mai̱. ¿Jótsa'en 'bi te'minii̱ nga ku̱andai̱? 34 'Ba Jesús kitsu ngani: ―Kjuakixi mé= xi texin_nuu̱. Ngatsi'i xi inyamajngi je, kui= xi kuán chu'ndare je. 35 Joni jngu chu'nda, bi s'entsjaire nga'nde ngaya ni'yo. Tunga ki'ndire xuta xi tse'e ni'yo, kui= xi s'entsjaire nga'nde. 36 'Ba 'batsa'en, tsa Ki'ndire Na'enchana sinndainu, ku̱andai kjuakixinu. 37 'Be=ña̱ nga jun xi ntjere Abraham, tunga mejénnú sik'ennuu̱, ngat'a bi mejénnú fa'as'ejinnu enna̱. 38 An xinña̱ mé= xi yakutsejenna̱ Na'enna̱, 'ba jun ña'an=ñu mé= xi bakuyanu na'ennu. 39 Nchjabiu kitsingojo: ―Na'enni̱, kui= xi Abraham. 'Ba Jesús kitsure: ―Tsa jun xi ki'ndire Abraham, 'baru si'on jo kitsa'en Abraham. 40 Tunga nganda'e mejénnú sik'ennuu̱, ninga tsa texinya_nuu̱ en kjuakixi xi yakuyana̱ Na'enchana. Niñajanni 'bi kitsa'en Abraham. 41 Jun= xi 'ba ño'on jo kitsa'en na'ennu. 'Ba nchjabiu kitsu: ―Ji̱n bi ngajin kjuachajngi kitsin. Jngututu na'en tjinni̱, kui xi Na'enchana. 42 'Ba 'batsa'en Jesús kitsu nganire: ―Tsa Na'enchana xi na'ennu, nimején=ru_nuu̱ jun, ngat'a an jendiba=ña̱ ña tijña Na'enchana 'ba nga'e tejñaa̱. Bi ngat'a tsa'an nga ja'aa̱. Kui suba kitsikasenna̱. 43 Bi mankjinnu en xi tenchjaa̱, ngat'a bi ba'e'ndio nga fa'as'enjinnu enna̱. 44 Chanayiu xi na'ennu 'ba kui tse'e_ru. 'Ba jun mejénnú si'on jotsa'en mejénre kui. Xi 'ndani nga tuts'inre kitsik'en xuta. Bi basen kixiko xi kjuakixi, ngat'a tsajain ngajinre mé= xi kjuakixi. Kionga nchja en ndesu, jo kun kui 'ba=tsa'en nchja, ngat'a kui= xi ndesu 'ba bakuya en ndesu. 45 Tunga an texin=ña̱ mé= xi kjuakixi, 'ba kui= kjua bi makjainninu. 46 ¿A tjin= ngajinnu xi ku̱an kuakutsejen nga tjinna̱ je? Tunga tsa kjuakixi mé= xi texia̱n, ¿ánñu bi makjainninu? 47 Xi Na'enchana tse'e, kui= xi basen ñojon en xi tse'e Na'enchana. Tunga bi Na'enchana tse'e_ru. Kui= kjuañu bi mejénninu basen ñojon enre kui ―kitsu Jesús. 48 'Ba xuta judío kitsu: ―Kjuakixi= mé= xi mixii̱n, nga ji= ni jngu xuta tse'e Samaria 'ba nga tijñajinri isennixtjin xi bi nda. 49 'Ba 'batsa'en Jesús kitsingojore: ―Bi isennixtjin xi bi nda tijñajinna̱. Tusa 'bekua̱n Na'enna̱, tunga jun bi 'yakunnuu̱. 50 Bi kjuaje temangisjaa̱ ngixkun xuta. Tunga tjin= xi tjimangisjai kjuajena̱, 'ba kui= xi tsa'en kjua. 51 Kjuakixi= xi xin_nuu̱. Tsa tjin xi sik'etjusun enna̱, niñajanni kueya. 52 'Ba xuta judío kitsu ngani: ―Nganda'e 'ya=ni nga ji tijñajinri isennixtjin xi bi nda. Ngu Abraham ko nchja chinga profeta jesun. Tunga ji sji nga niñajanni kueya xuta xi sik'etjusun enri. 53 ¿A ngisa= 'ñu je ngisai ji nga ko mare Abraham xi xuta chingana xi k'en? 'Ba nde jesun nchja chinga profeta ngayeje. ¿'Yá= tema_ri yojori ji? 54 'Ba Jesús kitsingojore: ―Tsa tu an tajngu tetsjara̱ kjuaje yojona̱, tumé chjire kjuajena̱. Tunga xi tibakutsejen kjuajena̱, kui= xi Na'enna̱, xi 'ba nde Na'en 'mi_ru jun ngayeje. 55 Bi 'yaxkun jun kui, tunga an 'bexkun=ña̱. Tsa xin_nuu̱ nga bi 'bexkua̱n, 'ba=nde xuta ndesu kuán joni jun. Tunga 'bexkun=ña̱ 'ba tetsik'etjusun=ña̱ enre. 56 Tsja kuánre Abraham xi xuta chinganu nga tsabe nga kjua'aa̱. Tsabe 'ba tsja kuánre. 57 'Ba xuta judío kitsure: ―Ninga kje yachutejín nu tjinri, ¿jótsa'en tesji nga je kji'ye Abraham? 58 'Ba Jesús kitsingojore: ―Kjuakixi= xi texin_nuu̱. Kionga kje tsinjín Abraham, ja'ba je tejñaa̱ an. 59 'Ba 'batsa'en nchjabiu kiskjebe ndiojo, tuxi kue'enire ngat'a mejénre sik'en. Tunga Jesús tsik'ejña'mo 'ba 'etju ña ma ndetsinre ningu.

9

1 Nga tifa'a Jesús, kio tsabe jngu xuta xi ka 'ndani nga kitsin. 2 'Ba 'batsa'en xutare tsiningiyare: ―Maestru ―kitsure―, ¿'yá xi tjinre je nga 'batsa'en ka kitsinni xutabi? ¿A kui? ¿Asa xichare? 3 'Ba Jesús kitsingojore: ―Ninga kui ninga xichare tjinre je. 'Ba=tsa'en kitsin tuxi xiani ngajinre mé= xi mare tsa'en Na'enchana. 4 Machjen= nga sik'etjusan xa xi tse'e xi kitsikasenna̱ kionga tsejen ngisaa̱. Ngat'a nga je ku̱ajñu, tu'yá nde ku̱an sa'exa ngisani. 5 Yejerañu nga tejñaa̱ nga'e ngasun'ndebi, an ña̱ ndi'i xi tsitsejenre xuta xi tse'e ngasun'ndebi. 6 'Ba kionga je 'ba kitsu, 'etia t'anangiu 'ba ko ndatiare 'endachi ndasiji, 'ba kitsikajun tuxkun xuta ko. 7 'Ba kitsure: ―Tichunkjain nga'nde ña inya nanda xi Siloé 'mi. (Siloé, en xi tsunire: xi kjinikasen.) 'Ba xuta ko kikunkjan, 'ba kionga jendiba ngani, je nda matsejenre ya'a. 8 'Ba xuta xi ndai ndaba ko xuta xi tsabe nga mi'a ton kitsure xinkjin: ―¿A bi tsa kui xutabi xi 'bejña'in nga mi'a ton? 9 'Ba yak'a kitsu: ―Jun, kui. 'Ba tjin xi kitsu: ―Bi kui, tunga 'ba=tsa'en matsejen joni kui. 'Ba xutabiu kitsure: ―An= ña̱. 10 'Ba 'batsa'en nchjabiu tsiningiyare: ―¿Jótsa'en kitju'ingini tuxkuin? 11 'Ba kui kitsingojore: ―Xuta xi Jesús 'mi ka'benda ndasiji 'ba katsikajun tuxkuaa̱n 'ba 'bi katsuna̱: “Tichunkjain nga'nde ña inya nanda xi Siloé 'mi.” Kui kjuañu kijiña̱ 'ba kionga je kakunkjaa̱n, kamatsejenna̱ ya'aniñu. 12 'Ba 'batsa'en nchjabiu tsiningiyare: ―¿Ñá tijña xutabiu nde? ―Bi 'bia̱ ―kitsu xutabiu. 13 'Ba 'batsa'en nchjabiu ngixkun xuta fariseo kiko xuta xi je kuatsejenre. 14 'Ba nixtjin nga 'enda ndasiji Jesús 'ba nga tsix'angi tuxkun xutabiu, nixtjin nga nikja'aya= ngat'a xutu= nixtjinbiu. 15 Kui kjuañu xuta fariseo tsiningiyanire jótsa'en kuatsejenre. 'Ba xutabiu kitsu: ―Ndasiji katsikajun tuxkuaa̱n, 'ba kakunkjaa̱n 'ba kamatsejenna̱. 16 'Ba 'batsa'en yak'a nchja fariseo kitsu: ―Bi Na'enchana kitsikasen xuta xi 'bi katsa'en, ngat'a bi bekun nixtjin nga nikja'aya. 'Ba tjin xi kitsu: ―¿Jótsa'en jngu xuta xi tjinre je ku̱an sa'en kjuakun joni kibi? 'Ba 'batsa'en tsakjanya xuta fariseo ngat'are Jesús. 17 'Ba 'batsa'en tsiningiya nganire xuta xi sa'e fa kuatsejenre: ―'Ba ji xi kitju'ingi tuxkuin, ¿jó sji ngat'are xutabiu? ―kitsure. 'Ba kui kitsingojore: ―Jngu profeta kui. 18 Tunga xuta judío bi kuakjainre tsa kui xutabiu xi ka kuán'in tsakaiñu, 'ba tsa kui xi je matsejen nganire. Kui kjuañu kinchjanire xichare 19 'ba tsiningiyare: ―¿A kui ki'ndinu kibi xi 'mi_ru nga ka nga kitsin? 'Ba ¿jótsa'en nga je kuatsejenre nde? 20 'Ba xichare kitsingojore: ―'Ya=ni̱ nga kui xi ki'ndini̱ 'ba nga ka nga kitsin. 21 Tunga bi 'yee̱ jótsa'en kuatsejen nganire, 'ba bi 'yee̱ 'yá xi kakjex'angi tuxkun. Tusa kui chjaningiya_ru. Je chinga. Ku̱an kui kue'esubanu nijmi ngat'a tse'e. 22 'Bi kitsu xichare xutabiu ngat'a tsakjunke xuta judío. Ngat'a xuta judío ja'ba je 'endakokjua xinkjin tsa tjin xi sikixiya nga Jesús= xi Cristo, kui= xi kjui'naxje ni'ya sinagoga. 23 Kui kjuañu xichare xutabiu kitsuni: “Chjaningiya_ru. Je chinga.” 24 'Ba 'batsa'en xuta judío kinchja nganire xi majóni ndiya xuta xi je kuatsejenre 'ba kitsure: ―Tikixiye nga Na'enchana xi tjinre kjuaje. Ji̱n 'ya=ni nga kui xutabiu jngu xuta xi tjinre je. 25 'Ba xutabiu kitsingojo: ―Tsa jngu xuta xi tjinre je kui, bi 'bia̱. Tu kui sani xi 'bia̱, nga an xi ka'ia̱n tsakaiñu, tunga nganda'e je matsejen nganina̱. 26 'Ba nchjabiu kitsu nganire: ―¿Jó katsikori? ¿Jótsa'en kakjex'angi tuxkuin? 27 'Ba kui kitsingojore: ―Je ye'e_nuu̱ nijmi, tunga bi tebatesinnuu̱. ¿Ánñu mejénninu nga 'ba xin ngani_nuu̱? ¿A mejénnú kuon xutare xutabiu ngayeje? 28 'Ba nchjabiu jatiko 'ba kitsure: ―Ji xi xutare xutabiu kuáin. Tunga ji̱n xutare Moisés kuái̱n. 29 'Ya=ni̱ nga Moisés kinchja en xi Na'enchana kitsuyare, tunga bi 'yee̱ ñá= jendibani xutabiu. 30 'Ba xutabiu kitsingojore: ―Ngu, tu 'ba= mana̱ nga bi 'yo ñá jendibani xutabiu, tunga kiskje'ingi tuxkuaa̱n an. 31 'Yaña nga Na'enchana bi basen ñojonre xuta xi tjinre je. Tu kui sani xi bekun 'ba tsa'en mé= xi mejénre Na'enchana, kui= xi basen ñojonre. 32 Nisañajanni nu'yare tsa tjin xi kjex'angi tuxkun xuta xi ka 'ndani nga kitsin. 33 Tsa bi Na'enchana kitsikasen xutabiu, tumé ku̱an sa'en. 34 'Ba nchjabiu kitsure: ―Ji= xi ngajinre je kitsin. ¿A ji kuakuyanii̱? 'Ba ts'axje ni'ya sinagoga. 35 'Ba 'batsa'en Jesús kjint'e nga kji'naxje xutabiu, 'ba kionga kisatejin ngani 'bi kitsure: ―¿A makjainri ji ngat'are Ki'ndire Xuta xi'iun? 36 'Ba xutabiu kitsingojore: ―Na'en, ¿'yá= niñu, tuxi ku̱akjainnina̱ ngat'are? 37 'Ba Jesús kitsure: ―Je= kji'ye. Kui= ña̱ an xi techuba nijmikue. 38 'Ba 'batsa'en xutabiu tsakasenkunch'int'are Jesús 'ba kitsure: ―Makjainna̱, Na'en. 39 'Ba 'batsa'en Jesús kitsu: ―An ja'e=ña̱ ngasun'ndebi tuxi ku̱anni kjua, 'ba tuxi ku̱atsejennire xi ka 'ba nga ku̱aka xi matsejenre. 40 'Ba yak'a xuta fariseo xi inyako Jesús kjint'e enbi 'ba tsiningiyare: ―¿A ko ji̱n xi kai̱? 41 'Ba Jesús kitsingojore: ―Tsa jun xi ko, bi s'e̱nu je. Tunga jun te'minuu̱ nga matsejennu. Kui= kjuañu tjinninu je.

10

1 'Ba Jesús kitsure: ―Kjuakixi= xi texin_nuu̱. Tu'yañu xi bi xuntjare nch'are chutsango kjua'as'en 'ba tusa xin kjua'as'enntjai, kui= xi chacheje xi mejénre kueko chutsango. 2 Tunga xi fa'as'en ña tijña xuntjo, kui xi tsikuenda chutsango. 3 Kui xi basen'nda xuntjare nch'o kje'ire kionga be xi tsikuenda chutsanga. 'Ba chutsangare nt'e jndare, 'ba nga jngu jngu chutsangare ja'enre nchjanire 'ba 'betjuko ngandetsin nch'o. 4 'Ba kionga je 'betjuko ngatsi'i chutsangare, 'ba 'batsa'en fititjunre, 'ba chutsango fitjenngi ngat'a be= jndare. 5 Tunga bi fitjenngi xuta xi bi bexkun. Tusa mangare, ngat'a bi be jndare xutabiu 6 ―kitsu Jesús nga yakuya kjuakusunbi, tunga bi kuankjinre xuta jó tsunire. 7 'Ba 'batsa'en 'ba kitsu ngani Jesús: ―Kjuakixi= xi texin_nuu̱. An= ña̱ xuntja ña fa'as'en chutsango. 8 Ngatsi'i xi tjun ja'e nga ko mare an, kui= xi chacheje 'ba xi mejénre kueko chutsango. Tunga chutsango bi kjint'e jndare. 9 An= ña̱ xi xuntjo. Xi ngat'ana̱ kjua'as'en, kui= xi k'uangi. 'Ba xutabiu jo=ni chutsanga xi fa'as'en 'ba 'betju ngaya nch'o 'ba sakure ngijña xi kjine. 10 Chachojo fa'e tuxi fikoni 'ba tsik'en 'ba tsikje chutsango. Tunga an ja'e=ña̱ tuxi s'e̱ni kjuabenichun 'ba tuxi 'nu tse s'e̱ni. 11 An= ña̱ xi nda tsikuenda chutsanga. 'Ba xi nda tsikuenda chutsanga, kui= xi tsja yojore ngat'are chutsangare. 12 Tunga xuta xi tu chu'nda ma, xi bi kui tse'e xo 'ba xi bi kui tse'e chutsango, kui= xi tsik'endu suba chutsango 'ba manga kionga be nga ndiba tjiundsejen. 'Ba tjiundsejen kjine chutsango 'ba tsitsojosun. 13 'Ba 'batsa'en manga xuto ngat'a tu chu'nda ma 'ba bi kuendare chutsango. 14 An= ña̱ xi nda tsikuenda chutsanga. 'Ba 'be=ña̱ xi tsa'an 'ba 'ba nde kui bena̱, 15 jotsa'en bena̱ Na'enchana an 'ba jotsa'en 'bia̱ an kui. 'Ba tsjana̱ yojona̱ ngat'are chutsango. 16 'Ba inya ngisana̱ kja'e chutsanga xi bi nch'abi inya. 'Ba=nde tjinnere nga kjua'ekua̱ kui ngayeje, 'ba kjuint'e jndana̱, 'ba tu jngu stin sani ku̱an 'ba jngu sani ku̱an xi sikuenda. 17 Kui= kjuañu tsimejénnina̱ Na'enchana an, ngat'a tsjana̱ yojona̱ nga kueya, tuxi kjua'aya nganina̱. 18 Tu'yá ku̱an sik'enna̱. Tusa tsja tajngua̱ yojona̱ nga kueya. Tjin=na̱ kjua'ñu nga tsjaa̱ yojona̱, 'ba=nde tjinna̱ kjua'ñu nga kjua'aya nganina̱ ngajinre mik'en. 'Ba=tsa'en 'exana̱ Na'enna̱ ―kitsu Jesús. 19 'Ba kionga xuta judío kjint'e enbi, nde tsakjanya ngani. 20 Nkjin xuta kitsu: ―Isennixtjin xi bi nda tijña ngajinre xutabiu 'ba ska=re. ¿Ánñu tebasen ñojonni_ru jun? 21 'Ba tjin ngisa xi kitsu: ―Bi 'batsa'en kuinchja xi tijñajinre isennixtjin xi bi nda. ¿A ku̱anre isennixtjin xi bi nda skjex'angi tuxkun xuta ka? 22 Nixtjinre nch'an 'ba naxinanda Jerusalén inya'baxje s'i xuta, nga inyatsikja'etsjenya nixtjin kionga kjinitsje ningu ngixkun Na'enchana. 23 'Ba Jesús tsu'ba ña ma ndetsinre ningu nga'nde xi Ngini'yare Salomón 'mi. 24 'Ba 'batsa'en xuta judío tsik'etsumandaire 'ba kitsure: ―¿Jó tjin nixtjin sisti ngisanii̱? Tsa kjuakixi nga ji xi Cristo, 'ba t'inkixinii̱ nganda'e. 25 'Ba Jesús kitsingojore: ―Je 'ba kixin_nuu̱, tunga bi kuakjainnu. Mé xi tetsa'aa̱n ngat'are ja'enre Na'enna̱, ki=biu xi tibakutsejen ngat'ana̱. 26 Tunga bi makjainnu, ngat'a bi chutsangana̱ kuon jun. 27 Xi chutsangana̱ nt'e= jndana̱, 'ba 'be=ña̱, 'ba ndetjenngina̱. 28 An tsja_ra̱ kjuabenichun xi bi fet'a 'ba niñajanni cha̱ja. 'Ba ni'yá kjua'ana̱ ngaya ndsaa̱. 29 Na'enna̱= kitsjana̱ chutsango 'ba ngisa= je ngisa kui nga ko mare tu'yañu. 'Ba ni'yá ku̱an kjua'are chutsanga xi tjindu ngaya ntsja. 30 Na'en ko an jngu ma sani. 31 'Ba 'batsa'en xuta judío kiskjebe ngani ndiojo, nga mejénre sik'en. 32 'Ba Jesús kitsure: ―Ne nkjin xa xi nda je kitsa'aa̱n ngajinnu, xa xi kitsjana̱ Na'enna̱. ¿Ñáre ngajinre kui mejénnú k'uenuu̱ ndiojo? 33 'Ba xuta judío kitsingojore: ―Bi ngat'are nga kjiñe'en xa xi nda k'ue_ri̱ ndiojo. Tu ngat'are nga bi te'yakuin Na'enchana. Ngat'a ji tu xuta ngasun'ndebi= kuáin, tunga te'naxjeni yojori joni Na'enchana. 34 'Ba Jesús kitsure: ―'Bi= tsa'en kua'indut'a kjuatexumanu ña kitsu Na'enchana: “Kixin_nuu̱ nga na'en kuon.” 35 'Yaña nga xi kua'indut'a enre Na'enchana bi ma miyunia, 'ba na'en kitsure Na'enchana xuta xi kika'ere enre. 36 Joni an, Na'enchana 'exana̱ 'ba kitsikasenna̱ ngasun'ndebi. Kui kjuañu, ¿jótsa'en te'minuu̱ jun nga bi te'bekua̱n Na'enchana kionga texia̱n nga an= ña̱ Ki'ndire Na'enchana? 37 Tsa bi tetsa'aa̱n xa xi tse'e Na'enna̱, ngu bi ngatjamakjainnu ngat'a tsa'an. 38 Tunga tsa tetsa'aa̱n xare, ninga bi ngatjamakjainnu ngat'ana̱, tunga ngatjamakjainnu ngat'are xo, tuxi xiañu 'ba ku̱ankjinninu nga Na'enchana tijñajinna̱ 'ba an tejñajin_ra̱ kui ―kitsu Jesús. 39 Kui kjuañu nchjabiu kuamején nganire nga suba'ñu, tunga Jesús 'etju kio. 40 'Ba 'batsa'en echu ngani xingunda ndaje Jordán 'ba kik'ejña nga'nde ña Juan yatenda titjun xuta. 41 Nkjin xuta ja'ekun Jesús kio 'ba kitsure xinkjin: ―Nijnguú kjuakun kitsa'en Juan, tunga kjuakixi= ngayéje mé= xi kitsu kui ngat'are xutabi. 42 'Ba nkjin xuta kuakjainre ngat'are Jesús nga'ndebiu.

11

1 'Ba jngu xuta xi Lázaro 'mi tji'me, xi Betania tse'e ña 'ba nde naxinandare María ko Marta xi ndichja mani. 2 Kui María xi 'estenjunre nanda xi ixi jen ndsaku Na'enna Jesús 'ba ndekuini ntsja ku kitsixijunkoni. Kui xi nts'e mani Lázaro xi tji'me. 3 'Ba 'batsa'en ngojó yanchjinbiu kitsikasen enre Jesús 'ba kitsure: ―Na'en, xi 'ñu tjori tji'me. 4 'Ba kionga Jesús kjint'e enbiu, kitsu: ―Bi sik'enkjinre chi'in xi kunre. Tusa chi'iun kuakutsejen kjuajere Na'enchana, 'ba 'batsa'en s'e̱jñatsejen kjuajere Ki'ndire Na'enchana. 5 'Ba ninga Jesús 'ñu tjore Marta ko ndichja 'ba ko Lázaro, 6 tunga kionga kjint'e nga Lázaro tji'me, tusa tsik'ejña ngisa ngijó nixtjin nga'nde ña tijña. 7 'Ba jaskan jako xutare 'ba kitsure: ―Tjin ngaña nangi Judea. 8 Tunga xutare kitsure: ―Maestru, kje nda'éni nga xuta judío kuamejénre kitsik'enkoniri ndiojo. ¿Ánñu mejénniri k'uin ngani ngajaan? 9 'Ba Jesús kitsingojore: ―¿A bi tejó hora tjinre nga jngu nixtjin? Xi nga nixtjin tsu'ba, bi satengi, ngat'a tjibe= ndi'ire ngasun'ndebi. 10 Tunga xi ngajñu tsu'ba, kui= xi satengi ngat'a tsajainre ndi'ijín. 11 Nga je 'ba kitsu Jesús, kitsu ngisa: ―Lázaro xi amiguna ña tikijñafe=, tunga kuitsikja'a_ra̱. 12 'Ba xutare kitsure: ―Na'en, tsa tikijñafe, stju nga'ñu nganire. 13 Nga 'ba kitsu Jesús, ngat'are kjuabeyare Lázaro= kinchjani, tunga xutare kuankjin=re nga tu tikijñafe sani. 14 Kui kjuañu Jesús ye'ekixinire nijmi xutare 'ba kitsure: ―Je ka'me Lázaro. 15 'Ba tsja mana̱ nga bi kio tejñaa̱, ngat'a ngisa= nda ngat'anu, tuxi ku̱akjainninu. Tunga tjichan. 16 'Ba 'batsa'en Tomás xi xuta 'ñú 'mi kitsure xuta xi yak'a: ―Tjian ko ña, tuxi kueyakoña ngayeje. 17 'Ba kionga Jesús echu naxinanda Betania, kik'inre nga Lázaro je ñujun nixtjin tjinre nga kjijñaya tsju. 18 Betania tijña tiñare naxinanda Jerusalén, jánru kilómetro tjinre. 19 'Ba nkjin xuta judío ja'ba je ja'ekun Marta ko María nga ja'etsjare kjua'ñu kakun ngat'are nts'e xi k'en. 20 'Ba kionga Marta kjint'e nga Jesús je ndibatiña, 'batsa'en 'etju nga kikja'aya ndiya, tunga María tsik'ejña ngaya ni'yo. 21 'Ba Marta kitsure Jesús: ―Na'en, tsa tojo nga'era teni, biru k'en nts'ia̱. 22 Tunga 'be=ña̱ ninga tsa nganda'e xja'a_ri tumeñu Na'enchana, sjaari. 23 'Ba Jesús kitsure: ―Kjua'aya= nganire nts'é. 24 'Ba Marta kitsure: ―'Be=ña̱ nga kjua'aya nganire kionga kjuet'a nixtjin nga kjua'aya tsi'i nganire mik'en. 25 'Ba meni Jesús kitsure: ―An= xi tsikja'ayare mik'en 'ba an= xi tsjare kjuabenichun xuta. Xi ku̱akjainre ngat'ana̱, ninga tsa je k'en, s'e̱= nganire kjuabenichun. 26 'Ba ngatsi'i xi tjindukun 'ba makjainre ngat'ana̱, bi kueyakjin. ¿A mankjainri mé= xi texinra̱? 27 'Ba Marta kitsure: ―Jun, na'en. Makjainna̱ nga ji= xi Cristo, xi Ki'ndire Na'enchana xi tjinnere nga kjua'e ngasun'ndebi. 28 Nga je 'bi kitsu, kikinchjat'axinre María xi ndichja mani 'ba kitsure: ―Maestru je ja'e 'ba tinchjari. 29 'Ba kionga María kjint'e enbi, ta'a fani tsisetjen 'ba kikun ña sejña Jesús, 30 ngat'a kje fa'as'enjín Jesús ngajin naxinando. Tojo kio= sejña ña kisatejin Marta. 31 'Ba kionga xuta judío xi tjinduko ngaya ni'yo nga inyatsjare kjua'ñu kakun tsabe nga María 'bajndsu 'bajndsu tsisetjen 'ba 'etju ngandetsian, kitjenngi, ngat'a kitsikja'etsjen nga kikji'nda ña tijña tsju. 32 'Ba kionga María echu ña sejña Jesús, tsakasenkunch'int'are 'ba kitsure: ―Na'en, tsa tojo nga'era teni, biru k'en nts'ia̱. 33 'Ba kionga Jesús tsabe nga tikji'nda María 'ba nga inyakji'nda xuta judío xi tjenko, on kuánre kakun 'ba kuabare. 34 'Ba tsiningiyare: ―¿Ñá=ñu kikjajño? 'Ba xuta kitsu: ―Ndechutsejen, na'en. 35 'Ba Jesús kiski'nda. 36 'Ba xuta judío kitsure xinkjin: ―Chutsijon. ¡Á tsa'en tjo kitsa'enni! 37 Tunga yak'a kitsu: ―Kui xutabi xi kiskjex'angi tuxkun jngu xuta ka, ¿a tumé kuán kitsa'enchí tuxi bi k'enni Lázaro? 38 Nde 'nu on kuán nganire Jesús nga echu tsju xi jngu ngijo. 'Ba ko jngu ndiojo tjichjakoni xuntjare. 39 'Ba Jesús kitsu: ―Chja'axiun ndiojo. 'Ba Marta, ndichja xuta xi k'en, kitsure: ―Na'en, jeru ch'o jen, ngat'a je ñujun nixtjin tjinre nga k'en. 40 'Ba Jesús kitsu nganire: ―¿A bi 'ba kixinra̱: tsa ku̱akjainri, xiani kjuajere Na'enchana? 41 'Ba 'batsa'en ja'axin ndiojo, 'ba Jesús kiskutsejennk'a ngank'aa 'ba kitsu: ―Na'en, xik'uechjiri nga tebasen ñojonnaa̱. 42 'Be=ña̱ nga basen ñojonntsjainaa̱, tunga 'ba= kixia̱n nga tu kjuanda tse'e xuta xi inya nga'e, tuxi ku̱akjainnire nga ji kjinikasennaa̱. 43 'Ba kionga je 'ba kitsu, 'batsa'en 'ñu kinchja 'ba kitsu: ―¡Lázaro, t'etji kio! 44 'Ba xi je k'ion 'etju 'ba ko najñu tji'ñukoni ntsja ko ndsaku, 'ba nkjain ts'atjijunkoni kja'e najñu. 'Ba Jesús kitsure xuta xi inya kio: ―Chjundo 'ba ta'e'nde_ru ngatji. 45 'Ba nkjin xuta judío xi ja'ekun María kuakjainre ngat'are Jesús, ngat'a tsabe mé= xi kitsa'en kui. 46 Tunga tjin xi kikun xuta fariseo 'ba ye'ere nijmi mé= xi kitsa'en Jesús. 47 'Ba 'batsa'en xi ngakure na'mi ko xuta fariseo kitsikjint'e nga ku̱añajan ngatsi'i xutaxo 'ba kitsure: ―¿Mé= xi si'an nde? Ngat'a je ne tse kjuakun titsa'en xutabiu. 48 Tsa janda kua'e'nde_ra nga 'ba sa'en, ngatsi'i xuta ku̱akjainre ngat'a tse'e 'ba nchja xi tse'e Roma kjua'e= 'ba sikjekjua= nga'nde chikunna ko naxinandana. 49 'Ba jngu xi ngajinre nchjabiu xi Caifás 'mi, xi na'mi titjun kuán nubiu, kitsure: ―Tumé 'yo jun. 50 ¿A bi mankjinnu nga ngisa= nda tjin tsa jngu xuta kueyantjaire tu kjuanda tse'e ngatsi'i xuta, tuxi 'batsa'en bi xajani naxinandana? 51 Tunga bi tu kuenda tse'e kinchja nga 'ba kitsu. Tusa kinchja enre Na'enchana joni jngu profeta. Ngat'a kui= xi na'mi titjun kuán nubiu, kionga 'ba kitsu nga Jesús xi kueyantjai tu kjuanda tse'e xuta judío. 52 'Ba bi tu kjuanda tse'e xuta judío k'enntjai. Tusa 'ba nde k'en tu kjuanda tse'e ngatsi'i ki'ndire Na'enchana xi semasun, tuxi 'batsa'en ku̱añajanni 'ba jngu stin ku̱an sa. 53 'Bamani, ka'nda kui nixtjinbiu xutaxo joyare nga sik'en Jesús. 54 'Ba kui kjuañu Jesús bi nde nda tsak'ajme masenni ngajinre xuta judío. Tusa kiji jngu naxinanda chi xi Efraín 'mi xi tijñat'a tiñare nga'nde kixi. 'Ba kio tsek'ejñako xutare. 55 'Ba kionga je tifechu tiña s'i pascua xi 'baxje xuta judío, ne nkjin xuta inya'betju nangire nga inyafi naxinanda Jerusalén, tuxi sitsjeni yojore ngixkun Na'enchana kionga kje fechujín nixtjinre s'iu. 56 'Ba kio tsangisjai Jesús 'ba tsiningiyare xinkjin nga tsikinya ndetsinre ningu 'ba kitsure xinkjin: ―¿Jó mixun? ¿A kjua'e= xutabiu s'iu? ¿Asa bi kjua'e? 57 'Ba xi ngakure na'mi ko xuta fariseo 'exa nga tsa tjin xi be ñá tijña Jesús, ngate'e nijmi, tuxi ku̱an subani.

12

1 Kionga chaja ngisa jon nixtjin nga kjuechu s'i pascua, Jesús ja'e naxinanda Betania, ña ndaba Lázaro xi kitsikja'aya nganire ngajinre mik'en. 2 Kio kis'enda xi chine tu ngat'are Jesús, 'ba Marta 'eya, 'ba Lázaro 'ba nde tsek'ejñajinre xuta xi tsik'endut'ako yamixa Jesús. 3 'Ba 'batsa'en María ja'eko je mején masen litro nanda xi ixi jen xi nardo 'mi, xi 'ñu nda 'ba xi 'ñu chji, xi 'estenjun ndsaku Jesús 'ba ndekuini ntsja ku kitsixijunkoni. 'Ba niki ts'ajnda ngaya ni'yo ko jndare nandabiu. 4 'Ba 'batsa'en Judas Iscariote, jngu xi xutare Jesús xi jaskan singantsja, kitsu: 5 ―Tsa tusa ján sientu ton denario kisateñani nanda ixi jenbi, tuxi 'batsa'en ku̱an kuisekoni xuta ni̱ma̱ tsakaiñu. 6 Tunga nga 'ba kitsu bi kui kjua tsa nga fa'etsjenre xuta ni̱ma̱. Tu ngat'are tonbiu titsikja'etsjen, ngat'a kui= xi 'bejñatjo ton 'ba jngu chacheje kui xi kjebe ton xi 'bejñatjo 'ba tsitse'e. 7 'Ba Jesús kitsure: ―Bi ji b'echja'nde_ri chjunbiu. Ngat'a ti'bejñatjo= nanda ixi jenbi tsakaiñu ka'nda nga s'e̱yanijia̱n. 8 Ngat'a xuta ni̱ma̱ ngantsjai k'uendujinnu, tunga an bi ngantsjai kuatejñajin_nuu̱. 9 'Ba ne nkjin xuta judío kjint'e nga Jesús tijña naxinanda Betania 'ba kikun. Tunga bi tu Jesús kikun. 'Ba=nde kiji ngat'a mejénre skue Lázaro xi kjinikja'aya nganire ngajinre mik'en. 10 'Ba 'batsa'en xi ngakure na'mi kuañajan 'ba 'endako xinkjin nga 'ba nde sik'en Lázaro ngayeje. 11 Ngat'a tu ngat'are Lázaro= ne nkjin xuta judío inyaminyat'axinre 'ba inyamakjainre ngat'are Jesús. 12 Nga kuanyujun ñu nkjin xuta kjint'e nga 'ba nde Jesús kjua'e naxinanda Jerusalén, ngat'a nkjin mani xi ja'ek'axje s'i pascua. 13 'Ba 'batsa'en tsate tjiare ya xkajen 'ba 'etju nga kikja'aya ndiya 'ba kiski'ndaya nga kitsu: ―¡Ngatjanichjire Na'enchana! ¡Ngatatsichikunta'en Na'enchana kui xi ndibani ngat'are ja'enre! ¡Ngatatsichikunta'en Na'enchana xi kuatexumare xuta xi tse'e Israel! 14 'Ba Jesús kisakure jngu chaburru 'ba tsik'ejñakjare, jotsa'en kua'indut'a enre Na'enchana: 15 Bi kun xuta xi tse'e naxinanda Sión, ngat'a je ndiba reynu nga tijñasunre jngu ki'ndi burru. 16 'Ba nga 'ba kuán, bi kuankjinre xutare kibiu. Tunga jaskan, kionga Jesús yakutsejen kjuajere, kio= ja'etsjenre xutare nga enre Na'enchana 'ba=tsa'en kua'indut'a ngat'are kui 'ba nga 'ba kitsiko xutankjiun. 17 'Ba xuta xi inya kionga Jesús kinchjare Lázaro ngaya tsju nga kitsikja'aya nganire ngajinre mik'en, kui xi ye'e nijmi mé= xi tsabe. 18 Kui= kjuañu 'ñu nkjin xuta 'etjuni nga kikja'aya ndiya Jesús, ngat'a kjint'e ngat'are kjuakunbiu xi kitsa'en. 19 'Ba 'batsa'en xuta fariseo 'bi kitsure xinkjin: ―¿A te'yañu? Tumé ku̱an si'an. Chutsijon. Ngatsi'i xuta inyafitjenngi xutabiu. 20 'Ba xutankjiun tjenjinre yak'a xuta griego xi 'ba nde ja'e naxinanda Jerusalén nga ja'etsichjire Na'enchana ngajinre s'iu. 21 Kui xi ja'ekun Felipe, xuta tse'e Betsaida, nga'nde xi tijña ngajinre nangi Galilea, 'ba kitsure: ―Na'en, mejénni̱ nga xie̱ Jesús. 22 'Ba 'batsa'en Felipe kike'ere nijmi Andrés, 'ba ngojó kike'e nganire nijmi Jesús. 23 'Ba 'batsa'en Jesús kitsure: ―Je ja'e chu̱ba̱ nga s'e̱jñatsejen kjuajere Ki'ndire Xuta xi'iun. 24 Kjuakixi= xi texin_nuu̱. Tsa xujma trigo bi k'uantjaiya nga s'eyanijin, janda s'e̱jña tajngu. Tunga tsa k'uantjaiya, kio= nga sja chan xi 'ñu tse. 25 Xi tjore yojore ngasun'ndebi, tusa sichaja. Tunga xi bi tjore yojore ngasun'ndebi, kui= xi tusa kjua'atjo nga k'uejñakunntsjai. 26 Tsa tjin xi mejénre sa'exat'ana̱, ngatjandetjenngina̱. 'Ba ña kuatejñaa̱, 'ba=nde kio k'uejña xi sa'exat'ana̱. 'Ba tsa tjin xi sa'exat'ana̱, Na'enchana xi nk'a k'uaxje xutabiu. 27 Ne 'ñu tjimafore kakua̱n nganda'e. ¿'Ba jó xia̱n? ¿A xinña̱: “Na'en, t'ejñat'axinnaa̱ kjuanimabi nganda'e”? Junjun, ngat'a tu kui xa ja'eña̱. 28 Tusa takutsejen kjuajeri, Na'en ―kitsu Jesús. 'Ba kio kjinu'yare jngu jnda ngank'aa xi kitsu: ―Je yakutsijia̱n kjuajena̱ 'ba nde kuakutsejen ngañaa̱. 29 'Ba nga kjint'ere jndabiu xutankjiun, yak'a xi kio inyajin kitsu: ―Jngu cho'on janeya. 'Ba yak'a kitsu: ―Jngu ankje jako. 30 'Ba Jesús kitsure: ―Bi kjuanda tsa'an nga kjinu'yare jndabiu, tu kjuanda tsojon. 31 Nganda'e= nga je si'anre kjua ngasun'ndebi, 'ba nganda'e= kjui'naxje xi tibatexumare ngasun'ndebi. 32 'Ba kionga xjunitjennk'ana̱ ngasun t'anangiu, sa'aa̱n nga kjua'et'a tsi'ina̱ xuta xi tjin ngasun'ndio. 33 Nga 'ba kitsu ye'e= nijmi ngat'are jótsa'en kueya. 34 'Ba xutankjiun kitsu: ―Tunga 'ya=ni mé= xi kua'indut'a kjuatexumo, nga Cristo k'uejñakunntsjai. ¿Jótsa'en 'ba te'minii̱ nga tjinnere nga chjunitjennk'a ngasun t'anangiu Ki'ndire Xuta xi'iun? ¿'Yá= xi Ki'ndire Xuta xi'iun? 35 'Ba Jesús kitsure: ―Tu ngichuba nixtjin k'uejñajin ngisanu ndi'u. Tetsumo yejerañu tijñajinnu ndi'u, tuxi bi ku̱ajñuta'enninu. Ngat'a xi ña jñu tsu'ba bi be ñá fi. 36 Ngatjamakjainnu ngat'are ndi'u yejerañu tjin ngisanu, tuxi tse'e ndi'u ku̱anñu ―kitsu Jesús, 'ba 'batsa'en 'etju 'ba tsik'ejña'more xutankjiun. 37 'Ba ninga tsa nkjin kjuakun kitsa'en Jesús ngixkun xutabiu, tunga bi kuakjainre ngat'are kui. 38 'Ba kuán tuxi k'uetjusunni en xi kitsu xuta chinga profeta Isaías, ña 'bitsa'en kitsi'indu: Na'en, ¿'yá= xi kuakjainre ngat'are en xi kjinukjuai̱? ¿'Yá= xi kis'ejñatsejenre kjua'ñure Na'enchana? 39 Kui kjuañu bi kuán kuakjainnire xuta, ngat'a 'ba nde tsa'en kitsi'indu Isaías enre Na'enchana: 40 Na'enchana 'echja tuxkun xutabiu 'ba kitsitaja inimare, tuxi bi skueni, 'ba tuxi bi ku̱ankjinnire, tsa chjen sik'antjaiya inimare, 'ba an sindaa̱. 41 'Ba kitsu Isaías ngat'a tsabe= kjuajere Jesús 'ba Ngat'are= kinchja. 42 'Ba nkjin= xuta kuakjainre ngat'are Jesús ka'nda xutaxa. Tunga bi kitsikixiya, ngat'a tsakjunke= xuta fariseo 'ba bi mejénre nga kjui'naxje ngaya ni'ya sinagoga. 43 'Ba kitsa'en ngat'a ngisa= 'ñu kuatsja ngisare nga s'e̱re kjuaje ngajinre xuta nga ko mare ngixkun Na'enchana. 44 'Ba 'ñu kinchja Jesús nga kitsu: ―Xi makjainre ngat'ana̱, bi tu ngat'a tsa'an makjainre. 'Ba=nde makjainre ngat'are xi kitsikasenna̱. 45 'Ba xi ko xkun benina̱, 'ba=nde be xi kitsikasenna̱. 46 An= ña̱ ndi'i xi ja'etsitsejenre xuta ngasun'ndebi, tuxi ngatsi'i xi ku̱akjainre ngat'ana̱ bi k'uenduni ña jñu. 47 'Ba tsa tjin xi kjuint'e en xi tenchjaa̱ tunga bi sik'etjusun, bi an xi skanineje_ra̱ xutabiu. Ngat'a bi ja'ekanineje_ra̱ xuta ngasun'ndebi. Tusa ja'etsik'angia̱. 48 Tunga xi k'uejñat'axinna̱ 'ba bi sik'etjusun en xi tenchjaa̱, tjin= xi sa'enre kjua xutabiu. En xi tenchjaa̱=, kui= xi sa'enre kjua xutabiu kionga kjuet'a nixtjin. 49 Ngat'a bi tu kuenda tsa'an tenchjaa̱. Tusa Na'en xi kitsikasenna̱, kui= xi 'exana̱ mé= xi tjinnere nga xia̱n 'ba kuakuyaa̱. 50 'Ba 'be=ña̱ nga kjuatexumare, kui= xi sjare kjuabenichun xi bi fet'a xuta. 'Bamani, jotsa'en kitsuna̱ Na'enchana, 'ba=tsa'en tenchjaa̱.

13

1 'Ba je mején nixtjinre s'i pascua 'ba Jesús be= nga je tifechu chu̱ba̱ nga k'uetjujin ngasun'ndebi nga kuaje ngani ña tijña Na'enchana. Kitsimejénntsjai xuta xi kuakjainre ngat'a tse'e xi tjindu ngasun'ndebi, 'ba niki 'ñu= kitsimején. 2 'Ba Jesús tsakjen jñuko xutare, 'ba chanayiu ja'ba je kitsjare kjuafa'etsjen Judas Iscariote ki'ndire Simón nga kui xi singantsja Jesús. 3 'Ba Jesús be= nga Na'enchana kitsingantsja ngaya ntsja ngayéje xi tjin, 'ba be= nga jendibani ña tijña Na'enchana 'ba nga kio kuaje ngani. 4 'Bamani, kionga inyakjen, Jesús tsisetjent'a yamixo 'ba ts'axje najñu nduju xi yaja 'ba kiskjebe jngu toalla 'ba 'ekja ndayare. 5 'Ba kio 'eya nanda ngaya jngu nisu 'ba 'etuts'inre nga yanejun ndsaku xutare 'ba ko toalla xi 'ekja ndayare kitsixijunkoni. 6 'Ba 'batsa'en echu ña tsik'ejña Simón Pedro. 'Ba Pedro kitsure: ―Na'en, ¿a kuanejun=ni ndsakua̱? 7 'Ba Jesús kitsingojore: ―Nganda'e bi 'ye mé= xi tetsa'aa̱n, tunga jaskan ku̱ankjinri. 8 'Ba Pedro kitsu nganire: ―Niñajanni sja'ndia̱ nga ji kuanejin ndsakua̱. 'Ba Jesús kitsingojo nganire: ―Tsa bi kuanejaa̱n ndsakui, bi nde s'e̱niri nga'nde ngajinre xuta xi tsa'an. 9 'Ba Simón Pedro kitsure: ―Na'en, bi tu ndsakua̱ banejin, tusa ko ndsaa̱ 'ba ko nindakua̱ ngayeje. 10 'Ba Jesús kitsure: ―Xi je kamindu tu ndsaku sani machjen nga kjuejun, ngat'a tsje ngayéje. 'Ba jun je tsjio, tunga bi ngatsi'u. 11 Ngat'a be= 'yá= xi singantsja, kui= kjuañu 'ba kitsuni: “Bi tsjio ngatsi'u.” 12 'Ba kionga je kuánre nga yanejun ndsaku xutare, tsakaja ngani najñu ndujure 'ba tsik'ejñat'a ngani yamixo 'ba kitsu: ―¿A mankjinnu mé= xi kitsiko_nuu̱? 13 Jun maestru ko na'en 'minuu̱. 'Ba kjuakixi= xi mixun, ngat'a kui= ña̱. 14 'Bamani, tsa an xi je yanejun_nuu̱ ndsakú nga an xi maestrunu ko na'ennu, kui= kjuañu tjinnenire nga kuanejunñu ndsaku xingiu ngayeje. 15 Je 'ejña kusun_nuu̱, tuxi 'ba si'anñu jo kitsiko_nuu̱. 16 Kjuakixi= xi texin_nuu̱. Nijnguú chu'nda ngisa je ngisa nga ko mare naire. 'Ba jngu xuta xi kis'exare bi ngisa je ngisa nga ko mare xi 'exare. 17 Je 'yo kibi. Kjuanda tsojon tsa sik'etjusun. 18 Bi ngat'are ngatsi'u nga 'ba texia̱n. 'Be=ña̱ 'yá xi kiskja'ajia̱n. Tunga tuxi k'uetjusunnini enre Na'enchana ña 'batsa'en kua'indut'a: “Xi kjenkona̱, kui= xi je kuán xuta xi kuastikena̱.” 19 Je tjen 'ba texin_nuu̱ yejerañu nga kje 'ba majín, tuxi kionga 'ba ku̱an ku̱akjainninu nga an xi tejñaa̱. 20 Kjuakixi= xi texin_nuu̱. Xi skjebetjo xuta xi tsikasia̱n, kui= xi skjebetjona̱ an. 'Ba xi skjebetjona̱, kui= xi skjebetjo xi kitsikasenna̱. 21 Kionga Jesús je 'ba kitsu, 'ñu kuafore kakun 'ba kitsu nga kitsikixiya: ―Kjuakixi= xi texin_nuu̱. Jngu ñu jun xi singantsjana̱. 22 'Ba 'batsa'en nga jngu jngu xutare kiskutsejen'a xinkjin, ngat'a bi be 'yá= xi titsure Jesús. 23 'Ba kio tijñat'a tiñare Jesús xutare xi 'ñu tjore, nga ñatjen tikjent'ako yamixo. 24 Kui kjuañu Simón Pedro 'ekunire nga kui skuiningiyare Jesús 'yá= xi titsure. 25 'Ba 'batsa'en xutare 'ñu kitsitiñat'a ngisare Jesús 'ba kitsure: ―¿'Yá= niñu, na'en? 26 'Ba Jesús kitsingojore: ―Sika'nyicha̱ niñuxtila 'ba kui xi sja_ra̱, kui. 'Ba 'batsa'en kitsika'nyi niñuxtilo 'ba kitsjare Judas Iscariote, ki'ndire Simón. 27 'Ba kionga Judas kika'ere niñuxtilo, ja'as'enjinre chanayiu. 'Ba Jesús kitsure Judas: ―Kitsa ti'en mé= xi si'en. 28 Tunga nijnguú xi tjindut'a yamixo kuankjinre ánñu 'ba kitsunire. 29 Tjin= xi kitsikja'etsjen nga Jesús kitsure Judas nga tjinnere kuatse mé= xi machjen s'iu asa sjare ton xuta ni̱ma̱, ngat'a Judas 'bejñatjo ton. 30 'Ba kionga kika'ere niñuxtilo Judas, ta'a fani 'etju ngandetsian. 'Ba kui chubabiu je jñu ya'a. 31 'Ba kionga je kiji Judas, Jesús kitsu: ―Nganda'e xiare kjuajere Ki'ndire Xuta xi'iun, 'ba=nde xiare kjuajere Na'enchana ngat'are Ki'ndiu. 32 Tsa 'yare kjuajere Na'enchana ngat'are Ki'ndiu, 'ba=nde tsa'en Na'enchana kuakutsejen kjuajere Ki'ndiu, 'ba je 'ba sa'en xati. 33 Jun ki'ndina̱, tojo kuatejñajin ngichi_nuu̱. kuijnyisjainuu̱, tunga ña kjuia̱ bi ku̱an kjuechu. 'Ba nde texin_nuu̱ nganda'e jo kixin_ra̱ xuta judío. 34 Jngu kjuatexuma xatse sja_nuu̱: timijón xingiu. Jotsa'en tsimején_nuu̱ jun, 'ba=nde tsa'en timijon xingiu ngayeje. 35 'Ba 'ba=tsa'en skue ngatsi'i xuta nga jun= ñu xi xutana̱, tsa simejénkaño xingiu. 36 'Ba Simón Pedro kitsure: ―¿Ñá=ñu k'uin, na'en? 'Ba Jesús kitsingojore: ―Bi ku̱an sjennginaa̱ nganda'e ña kjuia̱, tunga jaskan sjennginaa̱. 37 'Ba Pedro kitsu ngani: ―Na'en, ¿ánñu bi ku̱an sjennginira̱ nganda'e nde? Tjijngu kakua̱n nga kueyantjaira̱. 38 'Ba Jesús kitsingojore: ―¿A tjijngu kakuin nga kueyantjainaa̱? Kjuakixi= xi texinra̱. Je ján ndiya kike'mota'ennaa̱ kionga kje kji'ndajín chaxicho.

14

1 Jesús kitsu: ―Bi on ngatjamare kakún. Ngatjamakjainnu ngat'are Na'enchana 'ba 'ba nde ngatjamakjainnu ngat'ana̱. 2 Ndaba Na'enna̱ ne nkjin nga'nde ña ma betsuba tjin. Tsa bira tjin, biru kixin_nuu̱ nga kjuik'enda_nuu̱ nga'nde. 3 'Ba tsa kjuik'enda_nuu̱ nga'nde, 'ba=tsa'en kjua'ekja'a ngani_nuu̱, tuxi 'ba nde kio kuetsubañu ña kuatejñaa̱. 4 'Ba 'yañu ndiya xi fi ña kjuia̱. 5 'Ba Tomás kitsure: ―Na'en, bi 'yee̱ ñá= te'mi. ¿Jótsa'en xiani̱ ndiyo? 6 'Ba Jesús kitsure: ―An= ña̱ ndiyo 'ba an= ña̱ kjuakixiu ko kjuabenichun. Ni'yá ma fechu ña tijña Na'enchana tsa bi ngat'ana̱. 7 Tsa 'yaxkunnuu̱, 'ba=nde xiaxkun Na'enna̱. 'Ba 'nda nganda'e je 'yaxkun, 'ba je kichutsejen'o. 8 'Ba Felipe kitsure: ―Na'en, takunii̱ Na'enchana 'ba tu ku̱annini̱ kibiu. 9 'Ba Jesús kitsure: ―Je nda'e tejñajin_nuu̱ 'ba tojo kje 'yaxkunjínnaa̱, Felipe. Xi tjibena̱, 'ba=nde tjibe Na'enchana. ¿Ánñu 'ba te'mininaa̱: “Takunii̱ Na'enchana”? 10 ¿A bi makjainri nga an tejñajin_ra̱ Na'enchana 'ba Na'enchana tijñajinna̱? En xi texin_nuu̱ bi kuenda tsa'an tenchjaa̱. Tusa Na'en xi tijñajinntsjaina̱, kui= xi titsa'en xa xi tse'e. 11 Ngatjamakjainnu nga an tejñajin_ra̱ Na'enchana 'ba nga kui tijñajinna̱. 'Ba tsa tsajain, nisi tu ngat'are xa xi tetsa'aa̱n ngatjamakjainnu. 12 Kjuakixi= xi texin_nuu̱. Xi ku̱akjainre ngat'ana̱, ndekui xa sa'enni joni xi tetsa'aa̱n. 'Ba ngisa= ya'e ngisa xa xi sa'en xutabiu, ngat'a an tefi=ña̱ ña tijña Na'enchana. 13 'Ba ngayéje xi xjo'o ngat'are ja'enna̱ sja_nuu̱, tuxi s'e̱jñatsejenni kjuajere Na'enchana ngat'are Ki'ndiu. 14 Tsa tjin xi xjo'o ngat'are ja'enna̱, sja_nuu̱. 15 Tsa nimejénnuu̱ an, tik'etjusun kjuatexumana̱. 16 'Ba an skui'a_ra̱ Na'enchana, 'ba kui sjanu ngijngu xi 'ba nde kuasekonu 'ba xi k'uejñajinntsjainu ngatsi'u. 17 Kui= xi Isennixtjintsjere Na'enchana xi kuakutsejen mé= xi kjuakixi. Xuta ngasun'ndebi bi ku̱an sakure, ngat'a bi be 'ba bi bexkun 'yá= ni kui. Tunga jun, je 'yaxkun 'yá= ni kui, ngat'a kui= xi tijñajinnu ngatsi'u 'ba jaskan k'uejñajinnu nga jngu jngu. 18 Bi sik'endu suba_nuu̱, kjua'ekun ngani_nuu̱. 19 'Ba tu ngingutjun= ngisa tu je bi nde skuenina̱ xuta ngasun'ndebi, tunga jun xianuu̱. Ngat'a tejñakunña̱, kui kjuañu 'ba nde kuetsubakunñu. 20 Kui nixtjinbiu xio nga an tejñajin_ra̱ Na'enna̱ 'ba jun tetsubajinnuu̱ 'ba an tejñajin_nuu̱. 21 Xi kjua'atjo kjuatexumana̱ 'ba sik'etjusun, kui= xi tsimejénna̱. 'Ba xi tsimejénna̱, Na'enna̱ 'ba=nde simején 'ba 'ba=nde simijía̱n an 'ba kuakutsejen_ra̱ yojona̱. 22 'Ba 'batsa'en Judas (xi bi Judas Iscariote) kitsure: ―Na'en, ¿jótsa'en nga tu ji̱n kuakutsejennii̱ yojori 'ba bi xuta ngasun'ndio? 23 'Ba Jesús kitsingojore: ―Tsa tjin xi tsimejénna̱, sik'etjusun= enna̱. 'Ba Na'enna̱ si̱mején= xutabiu, 'ba Na'enna̱ ko an kjua'echun=ni̱ 'ba kuetsubako=ni̱. 24 Tunga xi bi tsimejénna̱, bi sik'etjusun enna̱. 'Ba en xi tenu'yo, bi tsa'an. Tse'e= Na'en xi kitsikasenna̱. 25 Texin_nuu̱ kibi yejerañu tejñajin ngisa_nuu̱. 26 Tunga xi kuasekonu, Isennixtjintsjere Na'enchana xi kui sikasen ngat'are ja'enna̱, kui xi kuakuya yejenu 'ba sikja'etsjen yejenu xi texin_nuu̱. 27 Te'bejña_nuu̱ kjuaxiu. Kjuaxiuna̱ tetsja_nuu̱. Bi 'batsa'en tsjaa̱ an jotsa'en tsja xuta ngasun'ndebi. Bi on ngatjamare kakún 'ba bi kun. 28 Je kjinu'yo nga 'ba kixin_nuu̱ nga kjuia̱ 'ba nga kjua'ekun ngani_nuu̱. Tsa kjuakixi nga nimejénnuu̱ an, 'ba=nde tsja s'e̱nu nga kjuia̱ ña tijña Na'enchana, ngat'a ngisa= 'ñu je ngisa Na'enchana nga ko mare an. 29 'Ba nganda'e je tjen 'ba texin_nuu̱ yejerañu kje 'ba majín, tuxi ku̱akjainninu kionga 'ba ku̱an. 30 Bi nde tsé kjuakoni_nuu̱, ngat'a je ndiba xi batexumare ngasun'ndebi. Kui bi tjinre kjua'ñu tuxi kuatexumanina̱, 31 tunga tjinne=re nga 'ba ku̱an, tuxi skueni xuta ngasun'ndebi nga tsimijía̱n Na'enchana 'ba nga tetsik'etjusaa̱n jotsa'en kitsuna̱. Tisetjion 'ba tjian.

15

1 An= ña̱ tuts'in na'ñu uva xi kjuakixi, 'ba Na'enna̱= xuta xi tsikuenda. 2 'Ba ngayéje tjia xi tjinna̱ xi bi tsja tu, kui= xi batet'aa̱. 'Ba ngayéje tjia xi tsja tu, kui xi tsichunre 'ba tsitsje, tuxi ngisa sja ngisani tu. 3 'Ba je tsjio jun ngat'are en xi texin_nuu̱. 4 Tetsubajinntsjainuu̱, 'ba an kuatejñajinntsjai_nuu̱. Jngu tjia bi ma tsja tajngu tu tsa tsajainre tuts'in. 'Ba 'ba nde tsa'en jun bi kuo'o tu tsa bi kuetsubajinntsjainuu̱. 5 An= ña̱ tuts'in na'ñu uva, 'ba jun= ñu tjiare. Xi tijñajinntsjaina̱ 'ba tejñajinntsjai_ra̱, kui= xi 'ñu tsja tu. Ngat'a tsa tsajainnuu̱ an, tumé ku̱an si'on. 6 Xi bi k'uejñajinntsjaina̱, kui= xi xanikja'a 'ba xi̱ joni tjia xi tit'are na'ñu uva. 'Ba s'e̱nduku 'ba sikja'ajin ngajin ndi'u nga kueti. 7 Tunga tsa kuetsubajinntsjainuu̱ 'ba tsa enna̱ k'uejñajinntsjainu, chjo'o tume xi mejénnú 'ba kua'e=nu. 8 Ki=bi xi kuakutsejen kjuajere Na'enna̱, tsa 'ñu ku̱o'o tu 'ba 'ba=tsa'en ku̱on xutana̱. 9 Jotsa'en tsimejénna̱ an Na'enchana, 'ba=nde tsa'en tsimején_nuu̱ jun. Tetsubajinntsjo kjuanimejenna̱. 10 Tsa sik'etjusun kjuatexumana̱, kuetsubajinntsjaiñu kjuanimejenna̱, jotsa'en tetsik'etjusaa̱n kjuatexumare Na'enna̱ 'ba tejñajinntsjaa̱ kjuanimejenre. 11 'Ba texin_nuu̱, tuxi s'e̱jñajinninu kjuatsjana̱ 'ba 'ba=tsa'en ku̱ajngukjin kjuatsjanu. 12 Kui=bi xi kjuatexumana̱: Ngatimejénkaño xingiu jotsa'en tsimején_nuu̱ jun. 13 Tsajain kjuanimejen xi ngisa je ngisa nga ko mare kibi, tsa tjin xi kueyantjai amigure. 14 'Ba jun= ñu amiguna̱ tsa sik'etjusun kjuatexuma xi tetsja_nuu̱. 15 Bi nde chu'nda xinni_nuu̱, ngat'a chu'nda bi be mé= xi tsa'en naire. Tunga amiguna̱= texin_nuu̱, ngat'a te'bejñatsejen_nuu̱ ngayéje xi kitsuna̱ Na'enna̱. 16 Bi jun kichja'ajinnuu̱. Tusa an ja'ajin_nuu̱ 'ba kitsja xa_nuu̱ nga kuangiun 'ba kuo'o tu, 'ba 'ñu tsé xukjuare tunu. 'Ba 'batsa'en Na'enchana sjanu tumeñu xi xja'a_ru ngat'are ja'enna̱. 17 'Bi= tsa'en tebatexuma_nuu̱: Timejénkaño xingiu. 18 Tsa ku̱astikenu xuta ngasun'ndebi, tikja'etsjion nga an tjun kuastikena̱. 19 Tsa tse'e_ru ngasun'ndebi, simejénnu xuta ngasun'ndebi jotsa'en tsimején xinkjin. Tunga bi tse'e ngasun'ndio kuon, ngat'a an ja'ajin_nuu̱ ngajinre xuta ngasun'ndebi. Kui= kjuañu mastikeninu. 20 T'ejinkakún en xi kixin_nuu̱, nga jngu chu'nda bi ngisa je ngisa nga ko mare naire. Tsa kitsjenngikena̱ xuta ngasun'ndebi, 'ba=nde jun sjenngikenu. 'Ba tsa kitsik'etjusun enna̱, 'ba=nde sik'etjusun ennu. 21 'Ba 'ba= sikonu xuta ngasun'ndebi ngat'a xutana̱= kuon 'ba ngat'a bi be 'yá= xi kitsikasenna̱. 22 Tsa bi ja'ekjakua̱ xutabiu, bi s'e̱re je. Tunga nganda'e bi nde tjinni jótsa'en kuaseko yojore ngat'are je xi inyatsa'en. 23 Xi mastikena̱, 'ba=nde mastike Na'enna̱. 24 Kitsa'aa̱n ngajinre xutabiu xa xi kje ña'anjín. Tsa bi 'ba kitsa'aa̱n, bi s'e̱re je. Tunga je tsabe 'ba kuastikeni̱ Na'enna̱ ko an. 25 'Ba kuán tuxi k'uetjusunni mé= xi kua'indut'a kjuatexumare xutabiu, ña 'bi tsu: “Kuastikena̱ ninga nimé kitsa'aa̱n xi kjen ndiya nga ku̱astikena̱.” 26 Tunga kjua'e= xi kuasekonu, xi sikasen_nuu̱ ngat'a tse'e Na'enchana. Kui xi Isennixtjintsjere Na'enchana xi kuakutsejen mé= xi kjuakixi 'ba xi ndibanire Na'enchana. Kui= xi sikixiya ngat'ana̱. 27 'Ba 'ba=nde jun sikixiyo ngat'ana̱, ngat'a tetsubakonuu̱ 'ndani nga tuts'inre.

16

1 Texinya_nuu̱ kibi, tuxi bi sichajañu kjuamakjainnu ngat'ana̱. 2 Ngat'a kjui'naxjenu ngajinre ni'ya sinagoga. 'Ba kjua'e= nixtjin kionga tu'yañu xi sik'ennu sikja'etsjen nga Na'enchana inyatsa'exat'are kionga 'ba sikonu. 3 'Ba 'ba sikonu xuta ngat'a bi beni̱, ninga Na'enchana ninga an. 4 Texinya_nuu̱ kibi, tuxi kionga kjua'e nixtjinbiu, kjua'etsjenu nga 'ba kixin_nuu̱. Bi kixinya_nuu̱ kibi nga tuts'inre, ngat'a an tejñajin_nuu̱. 5 Tunga nganda'e tefi=ña̱ ña tijña xi kitsikasenna̱, 'ba jun bi techjaningiyanuu̱ ñá kjuia̱. 6 Tusa 'ñu kjimabare inimanu ngat'a 'ba= texin_nuu̱. 7 Tunga kjuakixi= mé= xi texin_nuu̱. Ngisa= ndani ngat'a tsojon nga kjuia̱. Ngat'a tsa bi kjuia̱, bi kjua'e xi kuasekonu. Tunga tsa kjuia̱, sikasen_nuu̱ kui. 8 'Ba kionga kui kjua'e, k'uejñatsejenre xuta ngasun'ndebi 'yá= xi tjinre je 'ba mé= xi kjuakixi 'ba nga Na'enchana sa'enre kjua. 9 S'e̱jñatsejen jere xuta, ngat'a bi makjainre ngat'ana̱. 10 'Ba s'e̱jñatsejen mé= xi kjuakixi, ngat'a tefi=ña̱ ña tijña Na'enna̱ 'ba bi nde xianinuu̱. 11 'Ba s'e̱jñatsejen nga Na'enchana sa'enre kjua, ngat'a je kitsa'enre kjua xi batexumare ngasun'ndebi. 12 Tjin= ngisana̱ mé= xi xin_nuu̱, tunga bi ku̱ankjin yejenu nganda'e. 13 Tunga kionga kjua'e Isennixtjintsje xi 'bejñatsejen mé= xi kjuakixi, sja ndiyanu, tuxi xiañu ngayéje xi kjuakixi. Ngat'a bi kuenda tse'e kuinchja, tusa kuinchja mé= xi kjuint'e. 'Ba kuetsuyanu mé= xi jaskan ku̱an. 14 Kui kuakutsejen kjuajena̱, ngat'a sa̱ku=re mé= xi tsa'an 'ba kuetsuyanu. 15 Ngayéje mé= xi tjinre Na'enchana, 'ba=nde tsa'an. Kui= kjuañu 'ba texinni_nuu̱ nga Isennixtjintsjio sa̱kure ngayéje xi tsa'an 'ba kuetsuyanu. 16 Tu ngichuba ngisa bi nde xianinuu̱, 'ba ngichubachi ngani xia nganinuu̱. 17 'Ba 'batsa'en yak'a xutare tsiningiyare xinkjin: ―¿Jó tsunire xi titsu: “Tu ngichuba ngisa bi nde xianinuu̱ 'ba ngichubachi ngani xia nganinuu̱”? ¿'Ba jó tsunire: “Ngat'a tefi=ña̱ ña tijña Na'enchana”? 18 'Ba ¿jó tsunire en xi tsu: “ngichuba ngisa”? Bi mankjinna mé= xi tifakona ―kitsu. 19 'Ba Jesús tsabe nga xutare mejénre skuiningiyare jó tsunire kibiu 'ba kitsure: ―¿A ngat'are mé= xi kixia̱n, nga tu ngichuba ngisa bi nde xianinuu̱ 'ba ngichubachi ngani xia nganinuu̱, a kui= xi techuba nijmini_ru? 20 Kjuakixi= xi texin_nuu̱. Xi'ndañu 'ba ku̱abanu, tunga xuta ngasun'ndebi kjuatsja s'e̱re. Ninga ku̱abanu, tunga kjuabanu kjuatsja ku̱an ngani. 21 Joni jngu chjun xi kue'e ki'ndi. S'ere kjuandusin, ngat'a je ja'e chubare. Tunga kionga je kitsin ki'ndiu, bi nde fa'etsjennire kjuanima xi kafa'axtiu, ngat'a tsja mare nga kitsin jngu ki'ndi ngasun'ndebi. 22 'Ba nde tsa'en tjimandusinnu jun nganda'e ngayeje, tunga skue ngani_nuu̱ 'ba tsja s'e̱ nganire inimanu. 'Ba tu'yá ku̱an kjua'anu kjuatsjanu. 23 'Ba kui nixtjinbiu nimé nde xjaningiyaninuu̱. Kjuakixi= xi texin_nuu̱. Na'enchana sjanu tumeñu xi xja'a_ru ngat'are ja'enna̱. 24 Ka'nda nganda'e nisamé chjo'o ngat'are ja'enna̱. Tunga nganda'e chjo'o 'ba sa̱kunu, tuxi ku̱aajngukjinni kjuatsjanu. 25 Je 'ba kixin_nuu̱ enbi ko kjuakusun, tunga kjua'e= nixtjin kionga bi nde k'uejña ngisani_nuu̱ kjuakusun. Tusa xinyakixi kixi_nuu̱ ngat'are Na'enchana. 26 Kui nixtjinbiu xjo'o mé= xi mejénnú ngat'are ja'enna̱, 'ba bi machjen tsa an skui'antjai_nuu̱ ngixkun Na'enchana. 27 Ngu kui 'ba=nde tsimejénnu jun ngayeje, ngat'a nimejénnuu̱ an 'ba makjainnu nga jendibaña̱ ña tijña Na'enchana. 28 Jendiba=ña̱ ña tijña Na'enchana 'ba ja'aa̱ ngasun'ndebi. Sik'ejña ngañaa̱ ngasun'ndebi 'ba kjuikun ngañaa̱ Na'enchana ―kitsu Jesús. 29 'Ba xutare kitsu: ―Nganda'e techuko kixi kixinii̱ 'ba bi te'bejñanii̱ kjuakusun. 30 'Ba nganda'e tjimankjin=ni̱ nga 'yani ngayéje xi tjin, 'ba nga bi machjen tsa tjin xi skuiningiyari. Kui= kjuañu makjainnini̱ nga jendibai ña tijña Na'enchana. 31 'Ba Jesús kitsingojore: ―¿A makjainnu nganda'e nde? 32 Tunga kjua'e= chuba 'ba je= ja'e chubabiu nganda'e kionga sitsojosun yojonu nga jngu jngu. 'Ba kuangiun ña jendibañu 'ba sik'ejña tajngunuu̱. Tunga bi tejña tajngua̱, ngat'a Na'enchana tijñakona̱. 33 Je kixin_nuu̱ kibi, tuxi ngat'ana̱ s'e̱ninu kjuaxiu. Nga'e ngasun'ndebi kjuanima kuitjaxtiu, tunga ti'ñu kakún ngat'a an je= kitsa'en_ra̱ ngasun'ndebi.

17

1 Kionga je 'ba kitsu Jesús, kiskutsejen ngank'aa 'ba kitsure Na'enchana: ―Na'en, je= ja'e chu̱ba̱. Takui kjuajere Ki'ndiri, tuxi 'ba nde Ki'ndiri kuakuni kjuajeri. 2 Ngat'a kika'exa_ri nga kuatexumare ngatsi'i xuta, tuxi s'e̱nire kjuabenichun xi bi fet'a ngatsi'i xi ji kika'e_ri. 3 'Ba nga xuta s'e̱re kjuabenichun xi bi fet'a, kui= nga skueri nga ji= xi Na'en jngututu xi kjuakixi 'ba nga skue Jesucristo xi ji kjinikasen. 4 Je= yakutsijaa̱n kjuajeri ngasun'ndebi nga kitsijngua̱ xa xi kika'ena̱. 5 'Ba nganda'e Na'en, ta'enaa̱ ndekuini kjuaje ngixkuin, kjuaje xi ja'ba tjinna̱ kionga kje majín ngasun'ndebi. 6 Xuta xi kika'enaa̱ xi tjin ngasun'ndebi je 'ejñatsejen_ra̱ 'yá= ni ji. Tsiji xutabiu 'ba kika'e=naa̱, 'ba kitsik'etjusun= enri. 7 'Ba nganda'e be= nga ngayéje xi kika'enaa̱ kio= ndibani ña teni. 8 Ngat'a en xi kika'enaa̱, kui= xi kixinya_ra̱ xutabiu, 'ba kiskjebetjo 'ba kuankjinre nga kjuakixi kio jendibaña̱ ña teni. 'Ba makjainre nga ji kjinikasennaa̱. 9 Te'bets'ara̱ ngat'are kui 'ba bi ngat'are xuta ngasun'ndebi. Te'bets'ara̱ ngat'are xuta xi kika'enaa̱, ngat'a tsiji. 10 Ngatsi'i xi tsa'an, 'ba=nde tsiji. 'Ba xi tsiji, 'ba=nde tsa'an. 'Ba kjuajena̱ tjimatsejen ngajinre xutabiu. 11 Bi nde kuatejña ngisaña̱ ngasun'ndebi, tunga kui janda= k'uendu ngasun'ndebi, 'ba an kjuia̱ ña teni. 'Ba ji Na'en xi tsje, tikuendai xutabiu ko kjua'ñure ja'enri, ja'en xi kika'enaa̱, tuxi jngu ku̱anni joni ña. 12 Kionga tsakatejñaa̱ ngajinre xutabiu ngasun'ndebi, kitsikuenda=ña̱ ko kjua'ñure ja'en xi kika'enaa̱ 'ba kiskutsejen_ra̱, 'ba ni'yá kichaja. Tu kui sani xi je 'batjinni nga xaja, kui= xi kichaja, tuxi k'uetjusunni mé= xi kua'indut'a enri. 13 Tunga nganda'e tefi=ña̱ ña teni. 'Ba texin=ña̱ kibi yejerañu tejña ngisaa̱ ngasun'ndebi, tuxi kjuatsjana̱ s'e̱jñajinkjinni inimare xutabiu. 14 An je= kixinya_ra̱ enri, 'ba xuta ngasun'ndebi kuastike=, ngat'a bi ngasun'ndebi tse'e jotsa'en bi ngasun'ndebi tsa'an. 15 Bi temi'ara̱ nga kjui'naxjejin ngasun'ndebi, tusa 'naxjet'axin_ri xi ch'okun. 16 Xutabiu bi ngasun'ndebi tse'e, jotsa'en bi ngasun'ndebi tsa'an. 17 Tik'endutsje xutabiu, tuxi ku̱an sa'enni xa xi tsiji. Enri kjuakixi=. 18 Jotsa'en kjinikasennaa̱ ngasun'ndebi, 'ba=nde tsa'en tetsikasia̱n xutabiu ngasun'ndebi. 19 'Ba te'bejñatsjia̱ yojona̱ nga sa'aa̱n xa xi tsiji tu kjuanda tse'e xutabiu, tuxi ko kui 'ba nde s'endutsjeni ngajinre mé= xi kjuakixi nga sa'en xa xi tsiji. 20 'Ba bi tu ngat'are xutabiu te'bets'ara̱. 'Ba=nde te'bets'ara̱ ngat'are xi ku̱akjainre ngat'ana̱ kionga kjuint'e en xi kuetsu xutabiu, 21 tuxi jngu ku̱ani ngatsi'i. Jotsa'en tenijinnaa̱ 'ba an tejñajinra̱, Na'en, 'ba nde tsa'en jngu ngatjamajinna xutabiu, tuxi ku̱akjainnire xuta ngasun'ndebi nga ji kjinikasennaa̱. 22 'Ba je= kitsja_ra̱ kjuaje xi kika'enaa̱, tuxi jngu ku̱ani jotsa'en jngu maña. 23 An tejñajin_ra̱ 'ba ji tenijinnaa̱, tuxi 'ba tsa'en jngu ku̱ankjinni, 'ba 'batsa'en xuta ngasun'ndebi skue nga ji kjinikasennaa̱ 'ba nga nimején xutabiu jotsa'en nimejénnaa̱ an. 24 Ji Na'en, mejénna̱ nga k'uendukona̱ xuta xi kika'enaa̱ ña kuatejñaa̱, tuxi skueni kjuajena̱, kjuaje xi kika'enaa̱, ngat'a kjinimején=naa̱ kionga kje majín ngasun'ndebi. 25 Ji Na'en xi tjinri kjuakixi, xuta ngasun'ndebi bi beri. Tunga an 'bera̱, 'ba xutabiu be= nga ji kjinikasennaa̱. 26 'Ba je 'ejñatsejen_ra̱ xutabiu 'yá= ni ji 'ba janda= k'uejñatsejen ngisa_ra̱, tuxi simejénni xi yak'a jotsa'en nimejénnaa̱ 'ba tuxi an kuatejñajinni_ra̱.

18

1 Kionga Jesús je 'ba kitsure Na'enchana, kiko xutare 'ba ja'axtiu xingunda xanga Cedrón, 'ba ja'as'en jngu nga'nde ña tjintje ya xi ma chine ture. 2 'Ba Judas xi singantsja 'ba nde be nga'ndebiu, ngat'a Jesús nkjin ndiya kuañajanko xutare kio. 3 Kui kjuañu Judas ja'eko yak'ani chasoldadu ko nchja xi tsikuenda ningu xi kitsikasen xi ngakure na'mi ko xuta fariseo xi ja'e nga ya'a ndi'i xi tsikjen aseti ko ndi'i xi s'ekuya 'ba ko kicha. 4 Tunga Jesús je be ngayéje xi ku̱anre 'ba kint'e nchjabiu 'ba kitsure: ―¿'Yá= xi temijnyisjo? 5 'Ba nchjabiu kitsingojore: ―Jesús xi Nazaret tse'e. 'Ba Jesús kitsure: ―Kui= ña̱ an. 'Ba nde kio sejñajinre nchjabiu Judas xi titsingantsja. 6 'Ba kionga je 'ba kitsu Jesús: “Kui= ña̱ an”, nchjabiu kiji ngastun 'ba tsixu t'anangiu. 7 'Ba 'batsa'en Jesús tsiningiya nganire: ―¿'Yá= xi temijnyisjo? 'Ba nchjabiu kitsu: ―Jesús xi Nazaret tse'e. 8 'Ba Jesús kitsu nganire: ―Je 'ba kixin_nuu̱ nga kui= ña̱ an. Tsa an xi temijnyisjainuu̱, ta'e'ndio nga ngatafi nchjabi. 9 'Ba kuán tuxi k'uetjusunni en xi kinchja Jesús nga jako Na'enchana, kionga 'ba kitsu: “Na'en, xuta xi kika'enaa̱, ni'yá kichaja.” 10 'Ba 'batsa'en Simón Pedro ts'axje kicha xi kjit'are 'ba tsatet'a ñojon kixi xuta xi Malco 'mi, xi chu'ndare na'mi titjun. 11 'Ba Jesús kitsure Pedro: ―Tjaya ngani kichari tjiuxinre. Tsa Na'enchana titsjana̱ kjuanimabi, ¿a bi tjinnere nga kjua'axtia̱? 12 'Ba 'batsa'en chasoldadu ko xi ngakure 'ba ko nchja xi tsikuenda ningu kitsuba Jesús 'ba 'et'a'ñu. 13 'Ba ndaba Anás titjun kiko, ngat'a kui xi na'enchi'yare Caifás xi na'mi titjun kuán nubiu. 14 'Ba kui Caifás xi inya'a xuta judío nga ngisa= nda tjin tsa jngu xuta kueyantjaire tu kjuanda tse'e ngatsi'i xuta. 15 Simón Pedro ko ngijngu xutare Jesús kitjenngi. 'Ba ngat'a xutare Jesús xi ngijngu bexkun na'mi titjun kui ja'as'enko Jesús ngandetsin ndaba na'mi titjun. 16 Tunga Pedro tsakasen ngandetsian ña tijña xuntjo. Kui kjuañu xutare Jesús xi bexkun na'mi titjun 'etjuni 'ba jako na xi titsikuenda xuntjo 'ba kitsikja'as'en Pedro. 17 'Ba 'batsa'en na xi titsikuenda xuntjo tsiningiyare Pedro: ―¿A bi ko ji xi 'ba nde xutare chingabiu kuáin? 'Ba Pedro kitsu: ―Bi an. 18 'Ba nch'an kuán kui nixtjinbiu. Kui kjuañu chu'nda ko nchja xi tsikuenda ningu inyatsi'isunire yojore t'a ndi'i xi 'etse, 'ba Pedro 'ba nde s'ejñajinre nga titsi'isure yojore. 19 'Ba na'mi titjun tsiningiyare Jesús ngat'are xutare 'ba ngat'are mé= xi bakuya. 20 'Ba Jesús kitsingojore: ―Kinchjatsejen=ña̱ ngixkun ngatsi'i xuta ngasun'ndio. Ngantsjai yakuya ni'ya sinagoga ko ndetsinre ningu, ña mañajan ngatsi'i xuta judío. 'Ba nimé kinchja'maa̱. 21 ¿Ánñu an techjaningiyaninaa̱? Chjaningiya_ri xuta xi kjint'e mé= xi kinchjaa̱. Kui xi be= mé= xi kinchjaa̱. 22 Kionga je 'ba kitsu Jesús jngu xuta xi tsikuenda ningu tso'ot'are 'ba kitsure: ―¿Ánñu 'batsa'en teningojoni_ri na'mi titjun? 23 'Ba Jesús kitsingojore: ―Tsa ch'o kixia̱n, 'ba t'innaa̱ ñáre en ch'otsu xi kinchjaa̱. Tunga tsa 'batjin mé= xi kixia̱n, ¿ánñu michut'aninaa̱? 24 'Ba 'batsa'en Anás tji'ñure Jesús nga kitsikasenre Caifás xi na'mi titjun. 25 Yejerañu Simón Pedro tsakasen ngisa nga titsi'isure yojore t'a ndi'u. 'Ba 'batsa'en kichjaningiya nganire: ―¿A bi ko ji xi 'ba nde jngu xutare xutabiu kuáin? 'Ba Pedro 'e'mota'en yojore 'ba kitsu: ―Bi an. 26 'Ba jngu chu'ndare na'mi titjun xi xinkjin mani xuta xi Pedro tsatet'a ñojon 'ba nde tsiningiyare: ―¿A bi ko ji tesenkue xutabiu nga tsa'bera̱ ngajaan, ña tjintje ya? 27 Tunga Pedro 'e'mota'en ngani. 'Ba ndekuini chubabiu kiski'nda jngu chaxicha. 28 'Ba 'batsa'en nchjabiu 'etjuko Jesús ndaba Caifás nga kiko ni'ya pretorio, ndaba ña tsa'en kjua xuta titjun Roma. 'Ba je tjis'e isen. 'Ba nchjabiu bi ja'as'en ni'ya pretorio, ngat'a tsa kjua'as'en jngu ni'ya xi bi tse'e xuta judío, tsu nga bi nde tsjeni ngixkun Na'enchana 'ba bi nde ma kjineni xichine s'i pascua. 29 Kui kjuañu Pilato 'etjuni ngandetsian nga ja'ekjako 'ba kitsure: ―¿Mé= kjua tefangiñu xutabi? 30 'Ba nchjabiu kitsingojore: ―Tsa bi xuta ch'okun kibi, bi ji singatsjari̱. 31 'Ba kio Pilato kitsure: ―Tusa tangiko 'ba ti'an_ru kjua jotsa'en tijña kjuatexumanu. 'Ba xuta judío kitsu: ―Bi tixa'ndeni̱ tsa sik'en xuta. 32 'Ba 'batsa'en 'etjusun en xi kinchja Jesús nga kitsuyatitjun jotsa'en kueya. 33 'Ba 'batsa'en Pilato ja'as'en ngani ni'ya pretorio 'ba kinchjare Jesús 'ba kitsure: ―¿A ji= ni reyre xuta judío? 34 'Ba Jesús kitsingojore: ―¿A kjuafa'etsjenri ndibanire nga techjaningiyanaa̱? ¿Asa tu kui= kjua nga tjin xi ye'eri nijmi ngat'ana̱? 35 'Ba Pilato kitsingojore: ―¿A xuta judío kuáa̱n an? Naxinandari ko xi ngakure na'mi kitsingantsjari ngat'ana̱. ¿Mé= xi kjiñe'en? 36 'Ba Jesús kitsingojo nganire: ―Bi nga'e ngasun'ndebi ña batexumaa̱. Tsa ngasun'ndebi ña batexumaa̱, ¿a bi sikjanntjaina̱ xuta xi inyatsa'exat'ana̱, tuxi bi ku̱angantsjaña̱ ngat'are xuta judío? Tunga bi nga'e ña batexumaa̱. 37 'Ba 'batsa'en Pilato kitsure: ―¿A rey= ni tsu'ba? 'Ba Jesús kitsingojore: ―Ji xi 'ba tesji nga rey= ña̱ an. Kui= kjua kitsinña̱ 'ba kui= kjua ja'eña̱ ngasun'ndebi, tuxi xinyakixiña̱ ngat'are mé= xi kjuakixi. 'Ba ngatsi'i xi tsimején kjuakixi nt'e=na̱. 38 'Ba Pilato kitsu nganire: ―¿Mé= xi kjuakixi? 'Ba kionga je 'ba kitsu, 'etju nga kikjako ngani xuta judío 'ba kitsure: ―Tumé je tisakuna̱ ngat'are xutabiu. 39 Tunga jun je 'batsa'en nganu, nga tsindaa̱ jngu xuta nduya xi chjo'o nga s'i pascua. ¿A mejénnú nga sindaa̱ reyre xuta judío? 40 'Ba 'batsa'en nchjabiu kiski'ndaya: ―¡Bi kui xutabiu! ¡Tu̱sá Barrabás! 'Ba Barrabás, jngu chacheje kui.

19

1 'Ba 'batsa'en Pilato 'exa nga s'e̱re Jesús. 2 'Ba chasoldadu kitsinda jngu corona na'ya 'ba 'esun nindaku, 'ba kitsikaja jngu najñu nduju kuán joni xi baja rey. 3 'Ba 'batsa'en inyatsitiñat'are 'ba inyatsure: ―¡Te'ndari, reyre xuta judío! 'Ba inyamo'ot'a tsare. 4 'Ba 'batsa'en Pilato 'etju ngani ngandetsian 'ba kitsure nchjabiu: ―Nga'e k'uaxje_nuu̱ xutabiu, tuxi xiañu nga tumé je tisakuna̱ ngat'are kui. 5 'Ba 'batsa'en Jesús 'etju ngandetsian nga tji'sunre corona xi na'ya 'ba yaja najñu nduju kuon. 'Ba Pilato kitsu: ―¡Nga'e sejña xutabiu! 6 'Ba kionga xi ngakure na'mi ko nchja xi tsikuenda ningu tsabe Jesús, kiski'ndaya: ―¡Tjat'ai kru xutabiu! ¡Tjat'ai kru kui! 'Ba Pilato kitsure: ―Tusa jun tangiko 'ba tet'o kru, ngat'a an tumé je tisakuna̱ ngat'are kui. 7 'Ba xuta judío kitsu ngani: ―Tjin=ni̱ kjuatexuma, 'ba jotsa'en tijña kjuatexumani̱ 'ba=tsa'en tjinnere nga kueya xutabi, ngat'a Ki'ndire Na'enchana titsa'en yojore. 8 Kionga Pilato kjint'e kibiu, ngisa 'ñu kitsakjun. 9 'Ba 'batsa'en ja'as'en ngani ni'ya pretorio 'ba kitsure Jesús: ―¿Ñá=ñu tsiji? Tunga Jesús bi kitsingojore. 10 'Ba 'batsa'en Pilato kitsu nganire: ―¿A bi xukonaa̱? ¿A bi 'ye nga ku̱anna̱ kuet'ara̱ kru asa sik'ejñandaira̱? 11 'Ba Jesús kitsingojore: ―Nime ma ñe'en ngat'ana̱ tsa bi Na'enchana kitsja'nderi. Kui kjuañu, xi kitsingantsjana̱ ngat'ari ngisa= 'ñu tse je tjinre nga ko mare ji. 12 Tsaka'anire chubabiu Pilato 'etuts'inre nga tsangisjai ndiya jótsa'en ku̱an sik'ejñandai Jesús. Tunga xuta judío kiski'ndaya: ―¡Tsa sik'ejñandai xutabiu, bi nda teñe'en ngixkun xuta titjun César! ¡Xi rey tsa'en tajngu yojore, kui= xi stike xuta titjun César! 13 'Ba kionga Pilato kjint'e enbi, 'batsa'en ts'axje Jesús ngandetsian 'ba tsik'ejña nga'nde ña tsa'en kjua, nga'nde xi “Ña kjiya ndiojo” 'mi, xi Gabata 'mi nga en hebreo. 14 'Ba nixtjinbiu je inya'benda xuta mé= xi machjen s'i pascua, ngat'a je tifechu tiña s'iu. Jeru mején nyusen ya'a. 'Ba Pilato kitsure xuta judío: ―¡Nga'e sejña reynu! 15 'Ba nchjabiu kiski'ndaya: ―¡Tji'naxje xutabiu! ¡Tji'naxje! ¡Tjat'ai kru kui! 'Ba Pilato kitsure: ―¿A kuat'a=ña̱ kru reynu? 'Ba xi ngakure na'mi kitsu: ―¡Tsajain ngisani̱ kja'e rey, tu jngu sani xuta titjun César! 16 'Ba 'batsa'en Pilato kitsingantsja Jesús, tuxi s'e̱t'ani kru, 'ba nchjabiu kiko. 17 'Ba 'batsa'en Jesús 'etju nga ya'anijin krure nga kiji nga'nde xi nga'ndere nindaku mik'en 'mi (xi Gólgota 'mi nga en hebreo). 18 Kio kiset'a kru kui ko kja'e ngisa jó nchja. Jngu xi kiset'a kru ngate kixire 'ba jngu ngate skjunre. 19 'Ba 'batsa'en Pilato 'exa nga se̱t'a jngu yate ngasunnk'a ku Jesús. Xi 'bitsa'en kua'indut'a: “Jesús xi Nazaret tse'e, reyre xuta judío.” 20 'Ba nkjin xuta judío 'exkiya kibiu, ngat'a tiñare naxinando nga'nde ña kiset'a kru Jesús 'ba ngat'a yatebiu kua'indut'a en hebreo ko en latín 'ba ko en griego. 21 'Ba 'batsa'en xi ngakure na'mire xuta judío ja'ekun Pilato 'ba kitsure: ―Bi nda tjin nga: “Reyre xuta judío”, kua'indut'a yatebiu. Tusa tjat'ai nga: “Kui xi kitsu: An= ña̱ reyre xuta judío.” 22 'Ba Pilato kitsingojore: ―En xi je kitsi'indut'aa̱, je kitsi'indut'aa̱. 23 'Ba kionga je chasoldadu je yat'a kru Jesús, 'batsa'en kiskjebe najñu xi yaja 'ba ñujun ka'a ts'axje. 'Ba jngu ka'a ts'akore nga jngu jngu chasoldadu. 'Ba nde kiskjebe najñu nduju xi yaja Jesús xi bi kitjuya, tu jngu ka'a sani ngisin ka'nda ngi'ndere. 24 'Ba kitsure xinkjin: ―Bi k'uejnda kibi. Tusa siskayaña 'yá xi k'uakore. 'Ba kuán tuxi 'etjusunni enre Na'enchana ña 'batsa'en kua'indut'a: “Kitsika'bire xinkjin najñuna̱ 'ba kitsiskaya najñu ndujuna̱.” 'Ba 'ba= kitsa'en chasoldadu. 25 'Ba tsikinyat'a tiña krure Jesús nare ko ndichja nare 'ba ko María xi chjunre Cleofas 'ba ko María Magdalena. 26 'Ba kionga Jesús tsabe nare ko xutare xi 'ñu tsimején nga kio sejñat'are, kitsure nare: ―Na, ki'ndiri sejña kio. 27 'Ba kitsure xutare: ―Nari s'ejña kio. 'Ba ndekuini chubabiu xutare kiskjebetjo nare Jesús ndaba. 28 Kionga je kuán kibi, Jesús be nga je kuajngu ngayéje xi tjinnere nga k'uetjusun 'ba kitsu: ―Xindana̱ 'Ba kitsu, tuxi 'etjusunni jotsa'en kua'indut'a enre Na'enchana. 29 'Ba kio tijña jngu nisa xi inya binu san. 'Ba nchjabiu kitsika'nyi jngu tsanga ko binu son 'ba 'eku jngu yare hisopo 'ba kitsitiñat'are ts'a Jesús. 30 'Ba kionga je kits'i binu son kitsu: ―Je= 'etjusun yeje. 'Ba 'batsa'en yejen tsindi nindaku 'ba k'en. 31 'Ba kui nixtjinbiu tis'enda xichine xi tse'e nixtjin nga nikja'aya. 'Ba xuta judío bi mejénre nga yojore janda s'etjen 'bangi t'a kru kionga kjua'e nixtjin nga nikja'aya, ngat'a 'ñu kun kui nixtjinbiu. Kui kjuañu tsi'anire Pilato nga xut'okja ngasure nchja xi tjindut'a kru 'ba nga xja'axin yojore. 32 'Ba 'batsa'en ja'e chasoldadu 'ba kiskjet'okja ngasure ngojó nchja xi kjiyut'ako kru Jesús. 33 Tunga kionga echu ña kjit'a Jesús, tsabe nga je k'en. Kui kjuañu bi kiskjet'okjani ngasure. 34 Tunga jngu chasoldadu juñare lanza nisinre Jesús, 'ba ta'a 'etju jin ko nanda. 35 'Ba xuta xi tsabe mé= xi kuán, kui= xi be'enijmi 'ba xi tsu kui kjuakixi=. 'Ba be= nga kjuakixi mé= xi titsu, tuxi 'ba nde ku̱akjainninu jun ngayeje. 36 Ngat'a 'ba kuán tuxi 'etjusunni enre Na'enchana ña 'batsa'en kua'indut'a: “Nijngu nindare stjut'o.” 37 'Ba nde tsa'en kua'indut'a enre Na'enchana ña 'ba tsu: “Nchjabiu skutsejen'a xuta xi juñare.” 38 'Ba jaskan kionga je 'ba kuán, Kuse xi Arimatea tse'e, xi 'ba nde xutare Jesús xi tsak'ajmetjenngi'mo ngat'a tsankjunke xuta judío, kui xi tsi'are Pilato nga sja'ndere nga kueko yojore Jesús. 'Ba 'batsa'en Pilato kitsja'ndere, 'ba xutabiu kikja'a yojore Jesús 'ba kiko. 39 'Ba nde ja'e Nicodemo, xuta xi kikun Jesús nga jñu, ja'eko jeru mején kate kilo tsajmi xi nda jen xi mirra ko áloe ts'atjijinre xinkjin. 40 'Ba ngojó kiskjebe yojore Jesús 'ba kitsik'atjijun najñu xi yajunre tsajmi xi nda jen, jotsa'en ngare xuta judío nga beyanijin xinkjin. 41 'Ba ña kiset'a kru Jesús, tijñat'a tiñare jngu nga'nde ña tjintje ya xi ma chine ture. 'Ba nga'ndebiu tijña jngu tsju xatse xi nisa'yajín s'eyanijin kio. 42 Kio yajñaya yojore Jesús nchjabiu, ngat'a tijña tiña tsju 'ba ngat'a kui nixtjinbiu xuta judío je inya'benda xichine s'iu.

20

1 Nga tamingu nga tajñu, kionga tojo jñu ngisa, María Magdalena kiji ña tijña tsju 'ba tsabe nga kitukja'axin ndiojo xi kis'extiuchjani tsju. 2 'Ba 'batsa'en tsangatsanga nga kikun Simón Pedro ko xutare xi ngijngu xi Jesús 'ñu tsimején 'ba kitsure: ―¡Je kitukja'axin yojore naina ngaya tsju, 'ba bi 'yee̱ ñá kis'ejña ngani! 3 'Ba 'batsa'en Pedro ko xutare xi ngijngu kiji ña tijña tsju. 4 Tsangatsanga ngojó, tunga xutare xi ngijngu ngisa 'ñu tsangatsanga nga ko mare Pedro 'ba kui tjun echu tsju. 5 Tunga bi ja'as'en. Tu tsakasen tsindi tuxi skutsejenyani 'ba tsabe nga kio tijña najñu xi ts'atjijun yojore Jesús. 6 'Ba 'batsa'en Pedro echutjenngi ngani 'ba ja'as'en tsju, 'ba 'ba nde kui tsabe najñu xi kio tijña 7 ko najñu xi ts'atjijun nindaku Jesús xi bi kio tijñajinre najñubiu. Tu t'axin tijña nga tjikuya. 8 'Ba 'batsa'en 'ba nde ja'as'en xutare xi ngijngu xi tjun echu tsju, 'ba tsabe 'ba kuakjainre. 9 Ngat'a kje mankjinjínre nchjabiu enre Na'enchana xi 'batsa'en kua'indut'a nga tjinnere nga kjua'aya nganire Jesús ngajinre mik'en. 10 'Ba 'batsa'en xutare Jesús jendiba ngani ndaba. 11 Tunga María tsakasen ngandetsin tsju nga tikji'nda. 'Ba yejerañu tikji'nda tsakasen tsindi tuxi skutsejenyani tsju 12 'ba tsabe jó ankje xi yaja najñu tiba, xi tjindu nga'nde ña kis'ejña yojore Jesús tsakaiñu. Jngu xi tsik'ejña ña kis'ejña nindaku, 'ba jngu xi tsik'ejña ña kitsjen ndsaku. 13 'Ba ankjelebiu kitsure María: ―Na, ¿ánñu techi'ndani? 'Ba María kitsu: ―Ngat'a kitukja'axin= yojore naina̱, 'ba bi 'bia̱ ñá kis'ejña ngani. 14 'Ba yejerañu 'ba titsu, kitsiku'be nindaku 'ba tsabe nga kio sejña jngu xuta. Kui xi Jesús, tunga bi tsabexkun. 15 'Ba Jesús kitsure: ―Na, ¿ánñu techi'ndani? ¿'Yá= xi temijnyisjai? 'Ba María kitsikja'etsjen nga kui= xuta xi tsikuenda ya xi kio tjintje 'ba kui kjuañu kitsunire: ―Na'en, tsa ji ka'mikue, 'ba t'innaa̱ ñá kafajñe, 'ba kuikja'a ngañaa̱. 16 'Ba Jesús kitsure: ―María. 'Ba 'batsa'en María kitsiku'beya 'ba nga ko en hebreo kitsure: ―¡Rabuni̱! (En xi tsunire: maestru.) 17 'Ba Jesús kitsure: ―Bi chjunnaa̱, ngat'a kje fijía̱n ña tijña Na'enna̱. Tunga tik'e_ri nijmi nts'ia̱ nga kuikatejñakua̱ Na'enna̱ xi 'ba nde Na'ennu, Na'enchana̱ xi 'ba nde Na'enchanu. 18 'Ba 'batsa'en María Magdalena kike'ere nijmi xutare Jesús nga tsabe Na'enna 'ba 'ba nde ye'ere nijmi mé= xi kitsure. 19 'Ba kionga je kuajñu ndekuini nixtjin tamingu, tjichja xuntja nga'nde ña kuañajan xutare Jesús, ngat'a inyatsakjunke xutaxa judío. 'Ba 'batsa'en Jesús ja'ekasenjinre 'ba kitsure: ―Ngatjas'enu kjuaxiu. 20 'Ba kionga je 'ba kitsure, yakure teyantsja ko nisinre. 'Ba tsja kuánre xutare nga tsabe ngani Na'enna. 21 'Ba Jesús kitsu nganire: ―Ngatjas'enu kjuaxiu. Jotsa'en Na'enchana kitsikasenna̱, 'ba=nde tsa'en tetsikasen_nuu̱ nganda'e. 22 'Ba kionga je 'ba kitsu, 'entjore nchjabiu 'ba kitsure: ―Chjubetjo ngajin inimanu Isennixtjintsjere Na'enchana. 23 Xi sichat'a_ru jere, ku̱achat'are jere. 'Ba xi bi sichat'a_ru jere, janda= s'e̱re jere. 24 'Ba Tomás xi 'ba nde xuta 'ñú 'mi, xi 'ba nde jngu xutare xi tejó, bi kio tijñajinre kionga ja'e Jesús. 25 'Ba xutare xi yak'a ye'ere nijmi 'ba kitsure: ―Je= kji'yee̱ Na'enna. Tunga Tomás kitsure: ―Tsa bi skuia̱ chubare xiun ngaya ntsja, 'ba tsa bi skanis'ia̱n najma ndsaa̱ ña kijire xiun, 'ba tsa bi skanis'ia̱n ndsaa̱ nisinre, bi ku̱akjainna̱. 26 'Ba kionga je ja'a jin nixtjin, tjinduya ngani ngaya jngu ni'ya xutare, 'ba nde kio tijñajinre Tomás. 'Ba ninga tjichja xuntjo, Jesús ja'ekasenjin nganire 'ba kitsure: ―Ngatjas'enu kjuaxiu. 27 'Ba 'batsa'en kitsure Tomás: ―Chutsejen_ri ndsaa̱ 'ba chanis'en najma ndsai nga'e. 'Ba ndechanis'en ndsai nisinna̱. Bi nitajai inimari. Tusa ngatjamakjainri. 28 'Ba Tomás kitsingojore: ―¡Naina̱ 'ba Na'enna̱! 29 'Ba Jesús kitsure: ―Makjainri ngat'a je= kji'yanaa̱. Ndare xuta xi bi tsabena̱ tunga kuakjainre. 30 'Ba nkjin ngisa kjuakun xi kitsa'en Jesús ngixkun xutare xi bi i tjit'a xujunbi. 31 Tunga kibi tjit'a, tuxi ku̱akjainninu nga Jesús xi Cristo, Ki'ndire Na'enchana, 'ba tuxi s'e̱ninu kjuabenichun nga ku̱akjainnu ngat'are kui.

21

1 'Ba jaskan nde kuatsejen nganire Jesús xutare ndai ndachikun Tiberias. 'Ba 'bitsa'en kuatsejenre: 2 Ñatjen tjindu Simón Pedro, ko Tomás xi 'ba nde xuta 'ñú 'mi, ko Natanael xi Caná tse'e, nga'nde xi tijña ngajinre nangi Galilea, ko nistire Zebedeo, 'ba ko kja'e ngisa jó xutare. 3 'Ba 'batsa'en Simón Pedro kitsure xi yaka: ―Tjiuti tefik'engi_ra̱. 'Ba nchja xi yak'a kitsure: ―'Ba=nde kuangikori̱ ji̱n. 'Ba 'batsa'en 'etju 'ba ja'as'en jngu barku, tunga kui nistjenbiu nijnguú tjiuti kitsuba. 4 'Ba kionga je mején tjis'e isen, Jesús ja'ekasen ndai ndachikun, tunga xutare bi tsabexkun. 5 'Ba Jesús kitsure: ―Jun na'en, ¿a kje xuntsjajíun tjiuti? 'Ba nchjabiu kitsingojore: ―Junjun. 6 'Ba Jesús kitsu nganire: ―Ngate kixire barku chanikjo'o na'yanu 'ba sa̱kunu. 'Ba 'ba kitsa'en nchjabiu, 'ba ninga bi nde ma kjenijinni na'yo, ngat'a ne nkjin tjiuti kiskaya na'yare. 7 'Ba 'batsa'en xutare xi Jesús 'ñu tsimején kitsure Pedro: ―¡Na'enna kibiu! 'Ba kionga Simón Pedro kjint'e nga 'ba kik'inre: “Na'enna kibiu”, tsakaja ngani najñure (ngat'a ts'axje) 'ba kiskijin ndachikun. 8 'Ba jaskan xutare xi yak'a echuko barku nga inya'befe na'ya xi kitse tjiuti, ngat'a bi kjin mare nangi kixiu ña kui inya, jeru mején jngu sientu metro. 9 'Ba kionga nchjabiu 'etukajen barku, tsabe ndi'i x'i, 'ba jngu tjiuti kjijñajin ko niñuxtila. 10 'Ba Jesús kitsure: ―Ndeko masion tjiuti xi kisakunu. 11 Kui kjuañu tsijunni Simón Pedro barku 'ba 'efe ña nangi na'ya xi kitse tjiuti ya'e, xi jngu sientu masen ko ján mani. 'Ba ninga tsa 'batsa'en nkjin mani tjiutiu, tunga bi 'ejnda na'yo. 12 'Ba Jesús kitsure nchjabiu: ―Ndechino. 'Ba nijnguú xutare kuán kakun nga tsiningiyare: “¿'Yá= ni ji?”, ngat'a be= nga Na'enna kibiu. 13 'Ba 'batsa'en Jesús kitsitiñat'are 'ba kiskjebe niñuxtilo 'ba kitsjare nchjabiu, 'ba 'ba nde kitsa'en ko tjiutiu. 14 Kibi= xi majánni ndiya nga Jesús kuatsejenre xutare, jaskan nga je ja'aya nganire ngajinre mik'en. 15 'Ba kionga je tsakjen, Jesús tsiningiyare Simón Pedro: ―Simón, ki'ndire Jonás, ¿a ngisa= 'ñu nimejénnaa̱ ji nga ko mare nchjabi? 'Ba Pedro kitsingojore: ―Jun na'en, 'yani nga tsimejénra̱ ji. 'Ba Jesús kitsu nganire: ―Tikuendai chutsangana̱. 16 'Ba tsiningiya nganire xi majóni ndiya: ―Simón ki'ndire Jonás, ¿a nimején=naa̱? 'Ba Pedro kitsingojo nganire: ―Jun na'en, 'yani nga tsimejénra̱ ji. 'Ba Jesús kitsure: ―Tikuendai chutsangana̱. 17 'Ba tsiningiya nganire xi majánni ndiya: ―Simón ki'ndire Jonás, ¿a nimején=naa̱? 'Ba Pedro kuabare nga kichjaningiyare xi majánni ndiya: “¿A nimején=naa̱?”, 'ba kitsure: ―Na'en, 'ya yejeni xi tjin. 'Ya=ni nga tsimejénra̱ ji. 'Ba Jesús kitsure: ―Tikuendai chutsangana̱. 18 Kjuakixi= xi texinra̱. Kionga sa'e ki'ndi, kichaja tajngu=ni najñuri tuxi k'uinni nituña ña kuamejénri. Tunga kionga je ku̱achingai, kjuente=ni ndsai 'ba tjin= xi sikajari najñuri 'ba kuekori ña ji bi mejénri k'uin. 19 Nga 'bi kitsu Jesús, kitsuyatitjuun jótsa'en kueya Pedro nga kuakutsejen kjuajere Na'enchana. 'Ba jaskan kitsure ngayeje: ―Ndetjenngina. 20 'Ba 'batsa'en Pedro kiskutsejen ngastun 'ba tsabe nga tjenngire xutare xi Jesús 'ñu tsimején, xi tijñat'a tiñare Jesús kionga kiskine xichine s'i pascua 'ba xi ja'ba je tsiningiyare: “Na'en, ¿'yá xi singantsjari?” 21 'Ba kionga Pedro tsabe xutabiu, tsiningiyare Jesús: ―Na'en, 'ba kui xutabi, ¿mé= xi ku̱anre? 22 'Ba Jesús kitsure: ―Tsa mejénna̱ nga janda k'uejña ka'nda nga kjua'e ngañaa̱, ¿mé= kuendari? Ji ndetjenngina. 23 Jaskan kiya enbi ngajinre xi makjainre ngat'are Jesús, nga bi kueya xutare kibiu. Tunga bi 'ba kitsu Jesús, tsa bi kueya xuto. Tu kitsu sani: “Tsa mejénna̱ nga janda k'uejña ka'nda nga kjua'e ngañaa̱, ¿mé= kuendari?” 24 'Ba ndekuini xutare xi tsuyakixi ngat'are kibiu 'ba kui kitsi'indu kibi. 'Ba 'ya=ni̱ nga kjuakixi= en xi kinchja. 25 'Ba tjin= ngisa kja'e tsajmi xi kitsa'en Jesús. 'Ba tsa jngu jngu s'e̱t'a ngayéje xi kitsa'en, biru s'e̱n ngayéje ngasun'ndio xujun xi s'e̱t'a kibiu.