The New Testament of our Lord and Saviour Jesus Christ
1 Xu'u é Mateú u ne, i'a kaka'án u iña táta vi'i Jesucristu, i'xá ika Dāvii, i'xá ika Ābraan. 2 Xíō i'xá Abraan é nani Īsaa; xíō i'xá Isaa é nani Jācoo; xíō i'xá Jacoo é nani Jūdaa; xíō ení ña dɨ. 3 Xíō i'xá Judaa é nanī Fare ní Zara (dɨ'ɨ ñā ne, Tamaa nani ña); xíō i'xá Fare é nani Ēruun; xíō i'xá Eruun é nani Āraan; 4 xíō i'xá Araan é nani Aminādaa; xíō i'xá Aminadaa é nani Nāsuun; xíō i'xá Nasuun é nani Sālmuun; 5 xíō i'xá Salmuun é nanī Boó (dɨ'ɨ ñā né, Raa nani ña); xíō i'xá Boo é nani Ōbeé (dɨ'ɨ ñā né, Ruu nani ña); xíō i'xá Obee é nani Isāii; 6 xíō i'xá Isaii é nani Dāvii, ña e kúvi rei. Ēni vi'i rei Davií san ni ñadɨ̄'ɨ kií, ñadɨ̄'ɨ́ Uriá, ne, xíō i'xá ña é nani Salāmuun. 7 Xíō i'xá Salamuun é nani Robōaan; xíō i'xá Roboaan é nani Ābia; xíō i'xá Abia é nanī Asa; 8 xíō i'xá Asa é nani Josāfaa; xíō i'xá Josafaa é nani Jōraan; xíō i'xá Joraan é nani Ūzia; 9 xíō i'xá Uzia é nani Jōtaan; xíō i'xá Jotaan é nani Ācaa; xíō i'xá Acaa é nani Ezēquia; 10 xíō i'xá Ezequia é nani Manāsee; xíō i'xá Manasee é nani Āmuun; xíō i'xá Amuun é nani Jōsia; 11 xío ūun i'xá Josia é nani Jecōniá ne, xíō ení ña dɨ. Ntoo ña ntuvi dá xee ñá'a, ña ñuú Babiloniá san ne, kue'en ní'i ña ña Israeé san ñuú ña kān é nantō'o ña ña. 12 Dā rkontûvi xíō i'xá Jeconia é nani Salātiee; xíō i'xá Salatiee é nani Zorobābee; 13 xíō i'xá Zorobabee é nani Abīuu; xíō i'xá Abiuu é nani Eliāquiin; xíō i'xá Eliaquiin é nani Āsoo; 14 xíō i'xá Asoo é nani Sādoo; xíō i'xá Sadoo é nani Āquiin; xíō i'xá Aquiin é nani Elīuu; 15 xíō i'xá Eliuu é nani Lāzaa; xíō i'xá Lazaa é nani Mātaan; xíō i'xá Mataan é nani Jācoo; 16 xíō i'xá Jacoo é nani Jōseé, dɨvi xɨ̄ɨ Maríā. Maríā sán ne, dɨ'ɨ Jēsuú, dɨvi ñā é kāka'an o é Cristu, ña é taxnuu Xuva kō. 17 Xío ūxkɨmi úvata ñā nté Abraan un tsi nté Davii. Xíō tuku uxkɨmi úvata ñā nté Davii un tsi da nté kue'en ni'i ña ña Israeé san ñuú Babiloniá ne, xíō tuku uxkɨmi úvata ñā un tsi da nté ntūvi e káku Cristú san. 18 Dukuan ō kúvi da káku Jesucristu: María, dɨ'ɨ Jēsuú ne, e xé'e ñā xu'u ña e tánta'a ña ni Jōseé ne, ntá tsi di'na dá kuntoo ni'i tā'an ña ne, kūtuni ña tsí ñu'u i'xá ña kuenta iña Espíritū Sántū san. 19 Dōo va'á ña'a xɨɨ ña Joseé san. Ña ni ntío ña é kā'an kíni ña'a san iña Maríā. Dukuān né, dē kuení ña é diin diin tsi naxtuvī mii ña ña. 20 Ntá tsi da nɨɨ kadē kuení ña ne, xée ūun ánje Xuva kō ñuu éni kān, kaka'an ña: —Jōsee, i'xá ika Dāvii, ñá ku u'vī o é nāki'in Maríā é kuvi ña ñadɨ̄'ɨ o, tsí i'xa é nakāku ña ne, ñu'u kuenta iña Espíritū Sántū san. 21 Nakāku ña uun i'xa tií ne, xntēén dɨvī í é Jēsuu, tsí dɨvi ñā é nakakū ñá ña ñuú ña, ña é iō kuetsí i —ka'an ánjē san. 22 Un ntɨ'ɨ sā'a kúvi vata koo é kūntaa é kāka'an ña é ka'án naa Xuva ko: 23 Ku'un ī'xá uun ñadɨ̄'ɨ kuétsī, ña é vāta kiní ñatīí ne, nakāku ña uun i'xa tii é kunani ña Emānuee, ka'an ña. Emanueé ne, kani tú'un: Xuva kō nuu mé'ñu ña kō. 24 Dā ntóto Joseé ne, dē ntaa ñá vatā ó kaka'an ánje Xuva kō san. Nāki'i ñá ñadɨ'ɨ̄ ña, 25 ntá tsi ña ni kántoo ni'i tā'an ña da nté ita ntí'xin ntuvi e káku i'xá ña. Xnteē ñá dɨvī í é Jēsuu.
1 Kāku Jesuu ñuú Beleen ntuvi dá inúu rei Heróde ñūú tsikan. Kidáā né, ēka ña e dóo ki'in inī í san ñuú e dóo ikā ne, xée ña ñūú Jerusaleen. 2 Ntátsixe'e ñā: —¿Mí'i ntu tūví rei iña ñá Israee, ña é dā ve káku san? Īní ntɨ kɨ́mī e kéne e tá'xi kuenta íña ñá nte ñúú ntɨ kān. Dukuān é vē'xí ntɨ é kunūu iní ntɨ ña —ka'an ña. 3 Dā téku rei Heródē sán ne, dōo dé kuení ña, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñuú Jerusaleen. 4 Kāna ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ tó'ō dutú san nī mastrú leí san, tsixe'e ña ñā: —¿Mí'i ntu kāku ñá nanī Cristu, ña táxnuu Xuva kō? —ka'an ña. 5 Ntáka'an ñá ni ñā: —Ñuú Beleen é kāduku ntée ñuú Judea, tsí kuan ō ka'an ñá ka'án naa Xuva ko kídaā: 6 Dɨvin, ñūú Beleen é tūvín ñuú Judaa, ka'nun vata ntáa é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuú na'nu mí ntoo ña ntádē kû'vé ñuú Judaa. Ntá tsi dií dií ka kuiko ñu'u ñā'a o, tsí nte ñúu o kan vē'xí uun ña'a, ña kada kû'vé iña ña'a ko, ñá Israeé san. Kuan ō ka'an ña —ka'an ñá'a san. 7 Kidáā né, kāna xu'u Heródē ña dóo ki'in inī í san, tsixe'e ña ñā nee ntúvi nti'xe é kii díto kɨ́mī san. 8 Kidáā né, taxnūu ña ña ñuú Beleén san, kaka'an ña: —Kue'ēn ntó, nantuku vā'á nto i'xá san. Te nāni'i nto í ne, taxnūu nto tú'ūn vata koo é kikunúu ini kó i dɨ —ka'an ña. 9 Dā téku ña é kāka'án reí san ne, kué'ēn ká ña. Īní ña tsí dɨvī kɨ́mī e íni ña ñuú ña kān né, odo nūú nuu ña, kué'ēn da nté xee mí tuví i'xá san. 10 Dā íni ña kɨ́mī sán ne, ñá tē nté kaa diní ña. 11 Dá kūkɨ́'vi ña má vi'i kān né, īní ña i'xá san ni dɨ'ɨ i Māríā ne, ínchɨtɨ ñā mí tuví ne, ínūu iní ña i. Nākaán ña etun ñá ne, xé'e ña ī'xá san doméni e kúvi oro, ni kūtú, nī cho'o vîdin e dóo nuu á'vi. 12 Kidáā ne, xé'e Xuva ko ūun xénī é kāka'an é ña ku ntiko koó ña mí tuví Heródē. Dukuān ne, tuku itsi kunú'u ña. 13 Dā kunú'u ña ne, īní Josee ánje Xuva kō ñuu éni kān. Ka'an ánjē san: —Nakuntítsin, ki'in ī'xá san ni dɨ'ɨ ī né, kue'en náne'en ñuú Egítō. Ikan kuntōo nto da nté kā'án u ni ō. Tsí ki'xi rei Heródē é nantuku ña ī'xá san é ka'nī ñá i —ka'an ña. 14 Nákuntītsí ña ne, kī'i ña i'xá san ni dɨ'ɨ ī, kue'en ní'i ña ña ñūú Egíto, kuān te niñu. 15 Ikān tsi kantóo ña dā nté xi'i Heródē san. Sá'ā kúvi vata koo é kūntaa é kāka'an ñá'a, ña é ka'án naa Xuva ko nte kídaā: “Nté ñūu Egítō nákaná u i'xá ko”, ka'an ña. 16 Dā kútuni Heródē tsí ña ni de ntáa ña dóo ki'in inī í san ne, kūdiin kué'en ña. Taxnūu ña sntadun é ka'nī ñá un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ i'xa tii é ntoo ñuú Beleén, ni ñūu é ntoo etsin ikān, i'xa é īó uvi kuia í, ō é dií ka kuetsī, vata ō ita ntí'xin ntuvi é ka'an ña dóo ki'in inī í san. 17 Kidáā né, kūntaá vata ō ka'an ña é ka'án naa Xuva ko nte éma tsi, ñá nani Jerēmia: 18 Dîtó un tsi nte ñuú Ramaa ntákachu'u ntáa ña, ntaéku ña. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñadɨ̄'ɨ́ Israeé ne, ntaéku nteé ña i'xá ña. Ña ni ntío ña ntuka'nu iní ña, tsí é xi'i ntɨ́'ɨ i'xá ña, ka'an ña. 19 Ntá tsi dā xi'i Heródē ne, kéni Josee é xee uun ánje Xuva kō, kaka'an ña: 20 —Nakuntítsin, ki'in ī'xá san ni dɨ'ɨ ī, kunú'u nto ñuú Israee, tsí e xí'i ña é ncho ka'ní i'xá san —ka'an ña. 21 Nákuntītsí ña ne, kī'i ña i'xá san ni dɨ'ɨ ī ne, dá kunú'u ña ñuú Israee. 22 Ntá tsi dā téku ña é dɨvi tsi ī'xá Heródē, ñá nani Arquēlau, nakunúu ña naa ñá ne, ú'vī ña é ntiko koō ña. Kūtuni ña ñuu éni kān ne, da díta ña itsi ñuú Galilea. 23 Kué'en ña, kūkuntóo ña ñuu é nani Nazāree. Dukuan ō kúntaa é kāka'an ña é ka'án naa Xuva ko kídaā: “Ka'an ñá'a san tsí nazarenu ña”, ka'an ña.
1 Ntuvi tsikán ne, xée Juaan Baūtista ñuu itsi é nani Jūdea, kaka'an ntódo ña, 2 kaka'an ña: —¡Natɨvi iní nto, tsí e xée ētsin ntuvi é ki'xi Xuva ko, kixkadā kú'vē ña! —ka'an ña. 3 Ña é ka'án naa Xuva ko kídaā, ñá nani Isāiá ne, kaka'an ñá iñá Juaán san dá kāka'an ña: Dîtó tatsin úun ña'a, ña e dóo ntii kāka'an ñuu itsí kān: “Nakōo tú'vē ntó itsi Xuva kō; Ntantaa ntó itsi ña”, ka'an ña, ka'an Ísaiá san. 4 Ínūú Juaán san doo e kúvi idi kameu. Ñɨɨ í'xi ña ne, ñɨɨ kúvi dɨ. Skuntí ini é'xi ña ne, īni xi'i ñá ntudin ñuñu. 5 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntoo ñuú Jerusaleén ni ñūú Judeá, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuu é ntoo etsin nú ntūte ka'nu é nani Jōrdaán ne, kué'en ñā mí nuu Juaán san. 6 Natɨ̄vi iní ña kuétsi ñā ne, da ítsi ntute ña nta'a Juaán san nú ntute ka'nu san. 7 Ntá tsi dā íni Juaán san tsí tɨ̄tɨ́n ña fariseú san nī ña saduceú san xée ñā é kūtsi ntute ña ne, kaka'an ñá ni ñā: —¡Ntō'o é tatá koo kúvi nto! ¿Xoó ntu kaka'an í ni ntō é kūnu nto é ña ní'i nto é nto'o nto nta'a Xuva kō? 8 Vií nto é vā'á vata koo e díto é natɨ̄vi iní nti'xe nto. 9 Ñá ku ka'ān nto: “Ntɨ'ɨ́ ne, Abraan úva ikā ntɨ”, é kuān o ntáka'an nto. Tsí kaka'án u ni ntō tsí kuvi vií Xuva kō é ntāda ña xuú san i'xá Abraán, tē dɨ́ ntio ña. 10 É iō tu've kaá ntee é nakɨ̄ɨn ña utun san. Da nēé ka utun é ña ta'xi kɨtɨ va'á ne, nakɨ̄ɨn ña ne, dá ka'mi ña. 11 Xu'ú ne, ntute kadá'vi ú nto dá kanakutsi ntute ú nto é nātɨvi iní nto kuétsi ntō, ntá tsi ña é dā vé vé'xi ne, dií ka ka'nu ña é xu'u. Ntē ña vá'a u é kuidō ú nti'xen ñā. Dɨvi ñā ne, Espíritū Sántū san ni ñú'u dá'vi ña nto. 12 Ni'i nta'a ña ūtun é kākani ña kɨtɨ trigú ne, dá nākaxnúu ña é vā'á ne, dá nātsu'un vá'a ña. Ntá tsi e ña kaidiá'vi ne, ka'mi ña me'ñú ñu'u é ña kantá'va —ka'án Juaán san. 13 Kidáā ne, vé'xi Jēsuu nte ñúú Galileá, ne, xée ñā nú ntute ka'nu Jordaán san, mí nuu Juaán san, vata koo é kūtsi ntute ña nta'a Juaán san. 14 Ña ni ntío Juaán san é nakūtsi ntute ña ña, ne, kaka'an ña: —Xu'u é kantio ko é dɨvi nto nakūtsi ntute nto ko. ¿Vá kūvi ntu é xu'ú nakūtsi ntute ú nto? —ka'an ña. 15 Ntá tsi kaka'an Jésuu ni ña: —Kuan tsī koo, tsi é vā'á ō é kāda ntaa o é un ntɨ'ɨ̄ é kā'an Xúva kō —ka'an ña. Kidáā ne, kaka'án Juaán san tsí vií ña. 16 Dā kúvi ítsi ntute Jesuú ne, ntii ña diñɨ ntute kān ne, ura dú'va tsi i nákaan e dukún kan ne, īní ña Espíritu Xuva kō, é īnu ña vata kaa paloma, kátavi ntódo ña ña. 17 Kaka'an tátsin nte e dukún kān: —Sá'ā é I'xá miī kó e dóo kakuinimá ko. Dōo diní ko ni ñā —ka'an tátsín san.
1 Kidáā ne, íntēka Espíritū Sántū san Jésuu ñuu itsí kān é kōto nteé tó'ō e ña vá'ā san ñá te kō'xó nteē ña. 2 Úvi dīkó ntuvi, úvi dīkó niñu ña ni e'xí ña ne, kidáā né, kākɨn ña. 3 Kidáā ne, xéē tó'ō e ña vá'ā san ne, kaka'an ni ña: —Tē nuu é ntaā i é I'xa Xuva ko kúvin ne, ká'an ni xūú san na ntūví tañú'ū —ka'an. 4 Ntá tsi kaka'an Jésuu: —É ūve na'a kaka'an Tú'un Xuva kō: “Ñá te da mii tsī tañú'u kāntio ña'a é nī'i ña ntuvi iña ña, tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ tú'ūn é kāka'an Xúva kō.” Kuān ó uve na'a —ka'an ña. 5 Kidáā ne, kue'en ní'i tó'ō e ña vá'ā san ña ñuú Jerusaleen, mí tuvi xúkun Xuva kō. Xntitsī ña mí'ī e dií ka dūkun rkɨ úkūn sán ne, 6 kaka'an ni ña: —Tē nuu é ntaā i é I'xa Xuva ko kúvin ne, nakō'xon kúñu ō, tsí uve na'a kaka'an Tú'un Xuva kō: Taxnūu ña ánje ñā é kuēnta víi ña o. Kurkāa ña o vata koo é ña nákɨ'ɨ́n xuu. Kuān ó uve na'a —ka'an. 7 Kaka'an Jésuu ni i: —Tsí uve na'a xtúku kaka'an Tú'un Xuva kō: “Ñá ku koto ntēen Tó'o o, Xuva ō.” Kuān ó uve na'a —ka'an ña. 8 Kuē'en ní'i xtūku tó'ō e ña vá'ā san ña. Kúxēe ña uun xuku mi dóo dūkún ne, náñē'e ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuu é īó ñuxiví sa. Ñá tē nté kaa vá'ā o. 9 Kaka'an tó'ō e ña vá'ā san ni ña: —Te nākunchɨ́tɨn nūú ko, te kunuu inī ó ko ne, ta'xi u é kadā kû'ven un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuú san —ka'an. 10 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni i: —Kūnun, tó'ō e ña vá'ā, tsí uve na'a kaka'an Tú'un Xuva kō: “Da mii tsi Xuva kō é kunuu inī ó ña, da mii tsi tsīñu ña é vīin.” Kuān ó uve na'a —ka'an ña. 11 Kidáā né, xtūvi mii tó'ō e ña vá'ā san ña ne, xéē ánje Xuva kō é viī ñá ña kuenta. 12 Dā téku Jesuu tsí nuu kutū Juaán ne, kué'en ña ñūú Galilea. 13 Ntāka ña ñuú Nazaree é tuvi ñuú Galileá ne, kué'en ñā é kutuvī ñá ñuú Capernau, é tuví diñɨ míni ka'nu san, etsin nú rāxa Zabúluun ni nú rāxa Néftalii. 14 Dukuan ō kúntaa é kāka'an ñá ka'án naa Xuva ko kídaā, ñá nani Isāia: 15 Ñuú Zabuluún ni ñūú Neftalií ne, ñuu é ntoo etsin diñɨ míni ka'nu kān, uun xo diñɨ ntute ka'nu Jordaán san, ñuú Galilea, mí ntoo ña'a, ña é ña te ña Israeé san. 16 Ña'a, ña ntoo ikan mí nēé ni kuētsí i ne, īní ña ñu'u é kāxi'í nuu ka'nu. Ña'a, ña ntoo ní ntatɨ dóxi'í ne, xi'í nuu ka'nu mí ntoo ña. Kuan ō ka'an Isáia. 17 Nté ntūvi tsikan éni ntu'u Jēsuu kaka'an ntódo ña: —Natɨvi iní nto, tsí dokó sa xee ntúvi é kixkadā kû'vé Xuva kō —ka'an ña. 18 Dā íka Jesuu úun xo diñɨ míni Galileá san ne, īní ña Simuun, ña é kāka'an ña é Pedrú, ni enī ñá, Andree. Ntánakuītá nuu ñá xunu ña nú ntute kān, tsí ntátɨɨn ña tsákā. 19 Kaka'an Jésuu ni ña: —Kuntīkɨn ntó ko ne, ta'xi ú nto tsiñu é kāna nto ña'a é kuntīkɨn ñá ko —ka'an ña. 20 Ura tsí i xtúvī mii ña xunu ñá ne, íntīkɨn ñá ña. 21 Kué'ēn ká ña, ne, īní ña uvi ñā'á ka ña'a, ñá nani Sāntiau ni ení ña Juaan. Ntuvi ña é i'xá Zebedeu ña. Ñú'u ña tun ntōó ni uva ñā, ntántavá'a ña xunu ña mí ntátsin. Kāna Jesuu ñá ne, 22 ura tsí i xtúvī mii ña tún ntōó ña ni uva ñā ne, íntīkɨn ñá ña. 23 Īka Jesuu kanɨ́ɨ ñūú Galilea, nakuā'a ña ña'a san má ūkún ña Israee. Kaka'an ntódo ña tú'ūn va'á san kuenta iña i é kixkadā kû'vé Xuva kō. Kantavá'a ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ kui'i, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i é kākuvi ña'a san. 24 Kūtuni ñá'a iña ñá kanɨɨ ñūú Siria ne, ntēka ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña nchokuví san, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña e ntákuvi kui'i, o te ū'vi kúñu ñā, o te ñū'u e ña vá'ā nima ñá, o te kāxi'i míi ñā, o tē natɨ́ɨn ña ne, ntavá'a ña ña, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña. 25 Ñá te da dīi ña'a intíkɨn ñá ña nté ñūú Galilea, nté ñūu é nani Ū'xi Ñúú ne, nté Jerusāleen, nté Jūdea, nté ñūu é ntoo uun xo diñɨ ntute ka'nu é nani Jōrdaan.
1 Dā íni Jesuu tsí ña te da díi ña'á san ne, kuxée ña dɨkɨ ukú san. Dā itúvi ña ne, xéē ña ntántīkɨn ña mí tuví ña. 2 Eni ntu'u ñā nakua'a ña ña, kaka'an ña: 3 —Nté kuān nte va'á ni ñā'a, ña é kūtuni i tsí ña kúvi vii ña te ña xntii Xuva ko ña, tsí ntáduku ntée ña mí kadē kû'vé Xuva kō. 4 ʼNté kuān nte va'á ni ñā'a, ña nuu nta'xa nima í, tsi náxnuu ka'nu Xuva kō nima ña. 5 ʼNté kuān nte va'á ni ñā'a, ña é ña ntáde ka'nu, tsí kanɨɨ ñūxiví sa ni'i ña kídaā. 6 ʼNté kuān nte va'á ni ñā'a, ña é kanɨɨ̄ nima í ncho kutú've i iña Xuva ko, tsí kué'e ña é kūtu've vá'a ña. 7 ʼNté kuān nte va'á ni ñā'a, ña é kantuntā'ví ini i ta'an i, tsí ntuntā'ví ini Xuva ko ñā dɨ. 8 ʼNté kuān nte va'á ni ñā'a, ña é ntūntoo nima í, tsi kiní ña Xuva kō. 9 ʼNté kuān nte va'á ni ñā'a, ña é ntántukū é vā'á koo kuntoo ni tā'an i, tsí ka'an Xúva kō tsí dɨvi ñā é i'xā ñá ña. 10 ʼNté kuān nte va'á ni ñā'a, ña é ntánto'o i tsí kuínti'xe ña Xuva kō, tsí ntáduku ntée ña mí kadē kû'vé Xuva kō. 11 ʼNté kuān nte va'á ni ntō dá ntáka'an kíni ña'a san íña nto, dá ntádē xení ña ni ntō, dá ntáka'an ña dovete e ntáde nto é kīni kaa da ntáde nto é ntio ko. 12 Kūntoo dínī nto, ñá ku kuntoo nta'xa ntō, tsí ni'i ntó doméni é vā'á kue'en e dukún kān, tsí kuān o dé xení ña'a san ni ñá ka'án naa Xuva ko, ña intóo kídaā dɨ. 13 ʼDɨvi ntō ne, vata ntáa ñɨɨ ntáa nto ñuxiví a. Ntá tsi tē ña tuví ka díkō ñɨɨ́ san ne, ña kúvi ntūvá'a ka. Ñá vādá ka mí kaidiá'vi i. Kate ó ne, kaka nuu ña'a san. 14 ʼVata ntáa ñū'u ntáa nto ñuxiví a. Tē uun ñuú tuví dɨkɨ uku kán ne, ña kúvi kutūvi xu'u. 15 Ntē ña kañíi ña'a san kantílīn vata koo é xnuu xu'ū ña má kɨdɨ. Tsí xkaa iko dukūn ña vata koo é nāxi'í nuu kanɨɨ̄ má vi'i kān. 16 Vata ntáa ñū'u é kaxi'í nuu ntáa nto da ntáde ntō é vā'a. Kuan kōo vií nto é vā'á vata koo é na kīní ña'a ne, na kā'an ñá tsi dóo ka'nu Xuva kō, ña tuví e dukún kān. 17 ʼÑá ku dē kuení nto te vé'xī ú é nakuītá u lei Muíseé san ni tū'un é kā'an ñá'a, ña é ka'án naa Xuva ko kídaā. Ñá te vēxnákuītá u leí san, tsí vé'xī ú é na kūntaa é kāka'an leí san. 18 Tsí nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí da nté ntɨ̄'ɨ e dukún kān, da nté ntɨ̄'ɨ ñuxiví sa ne, ñá kunāa nté uun letra, nté uun puntu leí san da nté kūntaa ntɨ́'ɨ. 19 Xoó ña'a, ña é ña káde kuenta leí san, kuān te dií ka lú'ntī né, kuān ó kanakuā'a ña tuku ña'a é kuān koo vií ña dɨ́ ne, ñá tē neé nuu á'vi ña mí kadē kû'vé Xuva kō. Ntá tsi xoó ña'a, ña é kāde ntaá leí san ne, kuān ó kanakuā'a ña ña'a san é kuān koo vií ña dɨ́ ne, dōo ka'nu ña'a ña mí kadē kû'vé Xuva kō. 20 Kaka'án u ni ntō: ñá kɨ̄'ɨn nto mí tuví Xuva ko tē ña dií dií ka vá'a koo vii nto é kā'an Xúva ko vatā ó ntáde ña fariseú san nī mastrú leí san. 21 ʼIni nto tsí kaka'an ñátā san kídaā: “Ñá ka'nī ntó ña'a, tsí xoo é ka'ní i ña'a ne, ní'i ña e dóo nto'o ña”, ka'an ña. 22 Ntá tsi xu'ú kaka'án u ni ntō né, tē xoó kudiin í ni tā'an i ne, ní'i ña é ntō'o ña. Xoo é kāka'an i é kīni kaa iña ta'an i ne, kué'ē ña tsiñu i é ntō'o ña. Xoo é kāka'an i tsí tuntu tá'an i ne, kɨ́'ɨn ñā dô'vi kan. 23 ʼTē kixtúvī ntó doméni nta'a Xúva kō nú nāa ñá kān ne, kidáa naka'an ntō é iō nuu i é kā'an ntée ta'an nto nto ne, 24 xtuvī mii ntó doméní san nú nāá san ne, kue'ēn nto mí tuví ta'an nto. Di'na ntuvá'a nto ni tā'an nto ne, kidáa kuē'é nto doméni nta'a Xúva kō. 25 ʼTe kɨ̄'ɨn ni'i ta'an nto nto nta'a ña tsíñu i ne, ntuvá'a nto ni ña itsi kān, vata koo é ña tsi'i kuétsi ña nto nta'a ña tsiñu i san. Tsí dɨvi ñā ne, ká'an ña nī mau kui nuu ne, xnuu kutu ña ntō. 26 Tsí nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí ña ntíi nto dā nte ntá'vi ntɨ'ɨ nto diu'un é katāvi nto. 27 ʼÉ īni nto tsí kaka'án lei Muísee: “Ñá ku kukīdi ni'i nto ñádɨ̄'ɨ é ña te ñádɨ̄'ɨ míi ntō”, ka'an. 28 Ntá tsi xu'ú kaka'án u ni ntō: Tē xoó ña'a ntio ña é viī ña é kini kaa ni ñadɨ̄'ɨ dá kaito ña ña ne, vata te kīdi ni'i ña ña, tsí edé kuení ña é viī ña é kīni kaa san ni ña. 29 ʼTe ntūxnúu kuā'a nto kade i é viī nto é kīni kaa ne, tavá nto, dá nakuitā nto. Dií kaa vá'ā ó te kūnaá ntuxnūú nto é kɨ̄'ɨn ntó kanɨɨ̄ kúñu ntō dô'vi kan. 30 Te ntā'a kua'a nto kade i é viī nto é kīni kaa ne, ka'nté nto, dá nakuitā nto. Dií ka vá'ā o é kūnaá nta'a nto é kɨ̄'ɨn ntó kanɨɨ̄ kúñu ntō dô'vi kan. 31 ʼKuān ó kaka'an ña intóo kídaā dɨ: “Xoó ñatīi é naxtuvī mii ña ñadɨ'ɨ́ ña ne, da miī é nakatsin ña tutú ña”, ka'an ña. 32 Ntá tsi xu'ú ne, kaka'án u ni ntō: Tē xoó ñatīí xtuvī mii ña ñadɨ'ɨ́ ña ne, tē ña ni ide ñadɨ'ɨ́ san é kini kaa ni tuku ñatīí ne, kaxé'e ñatīí san itsi é vīí ñadɨ'ɨ̄ ña é kīni kaa. Tē xoó ña'a natánta'a ni'i ña ñadɨ̄'ɨ́ san ne, kade ña é kini kaa ni ñā dɨ. 33 ʼÉ tēkú nto dɨ dá kakā'an ñátā san: “Tē xe'é nto xu'u nto ni Xuva kō né, da miī é kāda ntaa nto”, ka'an ña. 34 Ntá tsi kaka'án u ni ntō, ñá ku dotō tsí kakuni'i nto da nēé ka nuu i. Ñá ku dotō tsí kakuni'i ntō e dukún kān, tsí ikan kadē kû'vé Xuva kō. 35 Ñá ku dotō tsí kakuni'i nto ñūxiví sa, tsí ñuxiví sa nteku nti'i dɨ'ɨn Xuva kō. Ñá ku dotō tsí kakuni'i nto ñūú Jerusaleen, tsí ikān ñuú Rei, ña e dóo ka'nu. 36 Ñá ku dotō tsí kakuni'i nto dɨ̄kɨ nto, tsi nté uun idi nto ña kuvi vií nto é ntukuī'xín, o ntuntēe. 37 Dá ntáka'an ntó ne, da mii tsī é kā'an nto tsí kuvi ne, o ña kúvi. Tē nteku é kā'an ntó ne, kade nto é kanañē'e tó'ō e ña vá'ā san nto é viī nto. 38 ʼÉ tēkú nto tsí kaka'án lei Muísee: “Tē xoó tavā i ntuxnúū ntó ne, tavá nto ntuxnūú ña dɨ. Tē xoó tavā i nú'u ntō ne, tavá nto nú'u ñā dɨ”, ka'an. 39 Ntá tsi xu'ú ne, kaka'án u ni ntō tsí ña náā ntó nī ña kini ntáa san. Te kuē'é nuu ña vinuu ntó ne, kué'e ntō é na kuē'é nuu ña é uun sán dɨ. 40 Tē xoó kaki'ni nteē í nto é kuētsi e kué'e nto ña du'nu ntó ne, kué'e nto ñā kutuun ntó dɨ. 41 Tē kade ña'a é kuētsi kuido nto iña ñá uun sīin né, ikā ká kue'ēn ni'i nto íña ña. 42 Te da xōó ka ña'a kaikan ñá nto ne, kué'e ntō nee iña é kaīkan ña. Ñá ku dēvíni nto tē xoó ña'a ncho naki'i nteé ña iña nto. 43 ʼÉ tēkú nto tsí kaka'an ñá'a: “Kuinima ntó ta'an nto, ne, ña ku kuinima ntó ña kadē xení ni ntō”, ka'an ña. 44 Ntá tsi xu'ú kaka'án u ni ntō e kuinima ntó ña kadē xení ni ntō. Ka'an ntá'vī ntó iña ña é kainúu nti'u nto. 45 Kidáā ne, kuvi nti'xe nto i'xá Xuva kō, ña tuví e dukún kān. Tsí kata'xi Xuva kō é dadɨɨ tsi kaxi'í nuu ngantií san mí ntoo ña'a, ña é vā'á, nī mí ntoo ña'a, ña é kīni ntáa san, ne, kataxnūu ña é dadɨɨ tsi o kakɨɨn daví san mí ntoo ña'a, ña é vā'á, nī mí ntoo ña'a, ña é kīni ntáa san dɨ. 46 Te da mii tsī kuinima ntó ña'a, ña é kakuinima í nto ne, ¿mí'i ntu nī'i nto é vā'á nta'a Xuva kō? Kuān ó de ña ntaído diu'ún san dɨ. 47 Te da mii tsi tā'an ntó ka'an ntó ni ñā ntiusí ne, ¿neé ntu é kā'an nto e dóo vá'ā ó kade nto? ¿Ñā ntu te kuán o de ña'ā, ña é ña ntákuinti'xe i Xuva kō dɨ? 48 Dɨvi ntō ne, vií nto é vā'á ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, vatā ó de Xuva kō, ña tuví e dukún kān.
1 ʼDá kāde nto nuu i é vā'á ne, ña kú de nto nūu ña'a da ti é kā'an ñá tsi dóo va'á ña'a nto. Tsi kidáā ne, ña tá'xi Xuva kō, ña tuví e dukún kān, doméni é kāduku ntée nto. 2 Dukuān ne, dá kaxntii nto ña ntā'ví san ne, ñá ku ka'ān ntó ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a vatā ó de ña'a é rkɨ xaa ña ntéku e ntáka'an ñá ni ñā'a má ūkún kān, mé'ñu itsi kān dɨ. Kuān ó de ña vata koo é kā'an ñá'a san tsi dóo va'á ña'a ña. Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō, tsí e dɨ́vi tsi tsīkan doméni é nī'i ña. 3 Ntá tsi dá kaxntii nto ña ntā'ví san ne, nté ña vá'a tiin ni'i ntō ña ku ntáa nto ni ñā. 4 Xntii xu'ū ntó ña. Tsí ini Xúva kō neé ntáde xu'ū ntó ne, dɨvi ña ta'xī ña doméni é kāduku ntée nto. 5 ʼDā ntáka'an ntâ'ví nto ne, ñá ku ka'ān ntó vatā ó de ña ntaéni nta'ví san. Tsi dóo ntio ña é kuntitsī ña ka'an ntâ'ví ña má ūkún kān, mé'ñu itsi kān dɨ́, vata koo é kīní ña'a san ña. Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí e dɨ́vi tsi tsīkan doméni é nī'i ña. 6 Ntá tsi dá kakā'an ntâ'ví nto ne, kukunūu nto mí xoxó ña'a ne, nakadɨ̄ ntó xi'í nto. Kidáā ne, diin diin tsi ká'an ntâ'ví nto ni Xuva kō. Xuva kō ne, ini ña neé é diin diin tsi kade ntó ne, tá'xi ñā é vā'á iña nto. 7 ʼDá kakā'an ntâ'ví nto ne, ñá ku dotō tsí ka'an ntó vatā ó ntáde ña'a, ña é ñá ini Xúva kō. Tsí tē dóo ki'in ito kā'an ña é dɨvi dɨvi tsī ne, kuétsī é tēkú Xuva ko ñā, kuiní ña. 8 Ñá ku kuān xkoó de nto, tsí Xuva kō ne, ini ña nee ntɨ́'ɨ ntɨ'ɨ kantio nto di'na dá kākan ntó nta'a ña. 9 Du'va koo ka'an ntâ'ví nto: Xuvā ntɨ é tuví nto e dukún kān, na nakuiko ñu'ū ntɨ́ dɨvī nto. 10 Kixkada kú'vē ntó iñá ntɨ. Vií nto é ntio nto ñuxiví a, vatā tsi ó de nto e dukún kān. 11 Tā'xi nto ita é kā'xí ntɨ é vī'a é uten, vatā ó ntántio ntɨ. 12 Kada ka'nu iní nto nī ntɨ kuétsī ntɨ́, vatā ó kade ka'nu iní ntɨ ni ñā'a, ña e ntáde é kini kaa nī ntɨ. 13 Ñá ku dā vá'a ntō é ntō'o ntɨ́ nta'a tó'ō e ña vá'ā san, ntá tsi xntii ntō ntɨ é ña vií ntɨ é kīni kaa é ntio i é vīí ntɨ. Tsí dɨvi ntō é kadē kú'vē nto; dɨvi ntō e dóo iō nto é viī ntó ne, dɨvi ntō e dóo ka'nu nto ntii dañu ntūvi. Kuan tsi koo na kōo. Kuan kōo ka'an ntó ni Xuva kō. 14 ʼTsí te kāda ka'nu iní nto ni ñā'a dá ntáde ña é kini kaa ni ntō né, kada ka'nu iní Xuva ko ni ntō dɨ. 15 Ntá tsi tē ña kada ka'nú ini nto ni ñā'a dá ntáde ña é kini kaa ni ntō ne, ñá kada ka'nū iní Xuva ko ni ntō dɨ. 16 ʼDá ntaíntoo ixu ntō ne, ñá kū xkuntóo nta'xa ntó vatā ó de ña ntaéni nta'ví san. Ntánakoto nta'xa ña vata koo é kūtuni ñá'a tsí ña ntaé'xi ña. Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí e dɨ́vi tsi tsīkan doméni é nī'i ña. 17 Ntá tsi dá ntoo ixu ntō né, nekɨ̄n ntó dɨkɨ ntó ne, kɨtɨ nto dɨ, 18 vata koo é ña kutúni ñá'a san é ña ntaé'xi nto. Tsí Xuva kō ne, ini ñá nēe é diin diin tsi ntáde ntó ne, ni'i nto é vā'á nta'a ña. 19 ʼÑá ku nātee kuitɨn nto é vā'á iña nto ñuxiví a, tsí i'a ne, kaduku tɨ ne, ō kakudu'xe káa nto ne, ō te'ú ne, ō kɨ'ɨn du'u. 20 Ntá tsi natee kuitɨn nto é vā'á iña nto e dukún kān. Tsí ikān ne, ña túvi kɨtɨ é duku tɨ iña nto, ntē ña té'u, ntē xoxó ña du'u é ki'i dú'u ña iña nto. 21 Tsí dā mí'ī ká ñu'u vá'a é vā'á iña ntó ne, ikān tuví nima ntó dɨ. 22 ʼNtuxnúu kō ne, vata kaa ñu'u é kāxi'í nuu kúñu ko kāa. Te vā'á ntuxnūú nto ne, kanɨɨ̄ kúñu nto kāxi'í nuu. 23 Ntá tsi tē ña vá'a ntuxnūú nto ne, kanɨɨ̄ kúñu nto ñɨnēe. Te ñū'ú san kuneé ne, kuneé kue'en. Ñɨnēé kue'en kúñu ntō. 24 ʼÑa kúvi kada tsiñu o ni ūvi ña'a tó'o kō é uun kaa tsi. Tsí te ntio ko ñá uun ña ne, ñá uun sán ne, ñá ntīo ko ña. Tsí uun ña'a ña ne, kuiko ñu'u o ñā; ñá uun sán ne, ñá kuiko ñu'u o ñā. Dukuān ne, ña kúvi kada tsiñu ō é nɨɨ̄ kué'en ini ko īña Xuva kó te dadɨɨ tsi kadā kuení ko nté koo kukuika ō. 25 ʼDukuān ne, kaka'án u ni ntō: Ñá ku dē kuení nto ntuvi iña nto, mí'i kī'xi é kō'o é kā'xi nto, mí'i kī'xi doo é kunūu nto. ¿Ñā ntu te dií dií ka nuu á'vi ntuvi iña nto é vata kaa e é kā'xi nto? ¿Ñā ntu te dií dií ka nuu á'vi kúñu ntō é doo san é kunūu nto? 26 Koto nto láa, kɨtɨ ntaíko e dukún kān. Ñá tē ntaítu tɨ, ntē ña te ntáta'vi tɨ. Ña túvi xāka tɨ mí ñu'u vá'a é kā'xi tɨ. Ntá tsi kaxé'e Xuva kō, ñá tuví e dukún kān, e ntaé'xi tɨ. ¿Vá dií ka ntu nuu á'vi a láa san é dɨvi ntō? 27 ¿Vá kūvi vií ntu nto é kuē'nu ká nto te dāva métru, kuān te dóo kutsu'un ntō? 28 ʼ¿Nté kui kuān nte ntádē kuení nto nēe é kunūu nto? Koto nto itá laa san nté ō ntaé'nu má kū'u kan. Ntē ña ntáde tsiñu, ntē ña ntákanɨ. 29 Ntá tsi nté rei Salamuun ña ni xío doo ña e dóo va'á vata kaa laa sán, kuān te dóo kuika ñā. 30 Tē xe'é Xuva kō é kuān nte vá'a ito laa san é kāntíto vevií ne, utén koko me'ñú ñu'u kán ne, ¿ñā ntu te dií dií ka ta'xi ña é kunūu nto, nto'o é ña ini kuintí'xe nti'xe nto? 31 Dukuān ne, ñá ku kutsu'un ntō, ñá ku ka'ān nto: “¿Mí'i ntu kī'xi é ko'o ō, é kā'xi o? ¿Mí'i ntu kī'xi é kunuu kutāvi o?” Ñá ku kuān xkoó ka'an nto. 32 Tsí ña'a, ña e ñá ini Xúva kō ne, ntánantuku ña ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i sá'a. Ntá tsi ini Xúva kō, ña tuví e dukún kān, tsí ntátaan núu nto un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i sá'a. 33 Ntá tsi di'na ntukū nuu iní nto é nantuku ntō é kadē kû'vé Xuva kō ne, vií nto é vā'a é ntio ña. Kidáā ne, ta'xi ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i é ntátaan núu nto. 34 Dukuān ne, ñá ku ntɨ'ɨ inī nto nté koo vií nto uten, tsí utén ne, īó ka ntuvi é ntɨ'ɨ iní nto. Tsí utén utén ne, xée miī é ntɨ'ɨ iní nto nēe é viī nto.
1 ʼÑá ku kā'an ntée nto tuku ña'a, vata koo é ña ka'an ntée ña nto dɨ. 2 Tsí vata tsī ó kaka'an ntée nto tuku ña'a ne, kuan kōo ka'an ntée ña nto dɨ. Vatā ó kakii kú'vē ntó ne, kuan koo kuntēkú kū've ntó dɨ. 3 ¿Nté kui kaiton ntun utsi xákā é nuu ntuxnūú ta'an o ne, ñá kaīton ntu'u é nuu ntuxnúu o? 4 Te kā'án ni tā'an o: “Tā'xin ntuxnúu o, na nātavá u utsi xákā é nūu san”, koo ka'an, ntá tsi ¿mí'i ntu kūvi kinin é natāvan, tsí ntu'u san núu ntuxnúu o? 5 Dɨvīn é kaeni nta'vín, di'na natāván ntu'u é nūu ntuxnúu o ne, kidáa kūvi kinin é natāván utsi xákā san é nuu ntuxnūú ta'an o. 6 ʼÑá ku kuē'é nto tínā sán nuu i e kúviko san. Tē ña'á ne, tɨɨn tɨ nto. Ntē ña ku xé'e nto kutsín san xo'o kɨtɨ e á'vi san, tsí kaka nuu tɨ. Kidáā né, ntuku kui'ī tɨ́ nto. 7 ʼKákan nto nta'a Xuva kō ne, ní'i ntō. Nantuku ntō né, nani'i nto. Nake'xen ntō xi'í ne, nakaán ña é kɨ̄'ví nto. 8 Da xōó ka ña'a é kakan ña ne, ni'i ña. Da xōó ka ña'a é nantuku ñā ne, ní'i ñā. Da xōó ka ña'a é nake'xen ñā xi'í san ne, nakaan. 9 ʼ¿Vá iō ntú nto, te kaīkán i'xá nto tañú'ū ne, vá xūu ntu kué'e nto i? 10 O te kākán tsákā ne, ¿vá kōo ntu kué'e nto i? 11 Ntō'o é kīni kaa nima ntó ne, kaxé'e nto é vā'á i'xá nto. ¿Ñā ntu te dií dií ka ta'xi Xuva kō, ña tuví e dukún kān, é vā'á, tē xoó kakan í ña? 12 ʼDa nēé ka nuu i é ntio nto é vīí ña'a ni ntō né, kuan kōo vií nto ni ñā dɨ. Tsi sá'a kakā'an lei Muísee, ni ña ntáka'án naa Xuva ko kídaā. 13 ʼKūkɨ́'vi nto xi'i é ña ni'í san. Tsi dóo nī'í xi'i é kañe'e dô'vi kan. Ñá tē neé ntii tū'un é kɨ̄'ɨn o itsi tsíkan ne, ñá te da dīi ña'a ntáñe'e ña ikān. 14 Ntá tsi ña te ni'í xi'i mí kuīta ntí'xin ō é nī'i ko ntuví va'á iña ko. Dōó ntii tū'un é kɨ̄'ɨn o itsí sā'á ne, ñá tɨ̄tɨ́n ña'a ntánanī'i ña. 15 ʼKuenta tsí vií nto ña e ntáka'án naa Xuva ko, ña é ña te nuu é ntaā i ntáka'an. Ntio ña é kadā kuení nto é vāta ntáa le'ntu ntáa ña, ntá tsi nima ñá ne, vata ntáa tína kū'u ntáa. 16 Kutuni ntó nee ñá'a nti'xe ña tē íni nto nté o de ña. ¿Vá ntákii ntu tɨnti'o xo'o iñū? ¿Vá ntákii ntu kɨtɨ ígu tun veñuu? 17 Te vā'á utun sán ne, vá'ā kɨtɨ i. Tē ña vá'a utun sán ne, ñá vā'á kɨtɨ i dɨ. 18 Te vā'á utun sán ne, ña kíi kɨtɨ é ña vá'ā. Tē ña vá'a utun sán ne, ña kíi kɨtɨ é vā'a. 19 Da nēé ka utun é ña kakíi kɨtɨ va'á ne, nakɨɨn ō né, ka'mi ō. 20 Dukuān ne, kutuni ko nté kaa utun san te kīi kɨ́tɨ i. 21 ʼKuān te dóo tɨtɨ́n ña'a ntáka'an ña e Tó'o ñā ko, ntá tsi ña te un ntɨ'ɨ ña xēe ñá nta'a Uva kō. Da mii tsī ña e dé ntaa é kāka'an Úvā ko, ñá tuví e dukún kān, é xēe ña. 22 Ntuvi tsikán ne, ñá te da dīi ña'a ká'an ñá nī ko: “Tō'ó ntɨ, ntɨ'ɨ́ ne, ká'ān ntɨ́ kuenta iña ntó ne, nakúnū ntɨ́ é ña vá'a kuēnta iña nto. Nuu i é dóo na'nu é idé ntɨ kuenta iña ntó dɨ”, koo ka'an ña. 23 Kidáā ne, ká'ān ú ni ñā: “Xu'ú ne, ñá īní u nto. ¡Koo xio nto, tsí ña vá'ā ó ni ide nto!”, koo ka'án u ni ñā. 24 ʼDá xōó ka ña'a é kātekú i é kāka'án u, te kāda ntaa ña tú'ūn é kāka'án u ne, vata kaa ña e dóo ki'in inī í kaa ña, ña é xntītsí vi'i i nú xuú san. 25 Dá kɨ̄ɨn davi nu'ú san ne, ē'nu ntute san. Un vá'a tsi ínu tatsín ne, dúku nūu tatsín san nú vi'i ña kān, ntá tsi ña ni kɨ́ɨn vi'í san, tsí ntitsi kutu nú xūú san. 26 Dá xōó ka ña'a, ña é kātekú i é kāka'án u ne, ntá tsi ña káde ntaa ña tú'ūn kó ne, vata ntáa ña tuntu ntáa ña, ña é xntītsí vi'i i nú ñutɨ. 27 Dā kɨ́ɨn davi nu'ú san ne, ē'nu ntute. Un vá'a tsi īnu tatsín ne, dúku nūu tatsín san nú vi'i ña kān ne, uun ito tsī kɨ́ɨn. Kūnaá kue'en vi'i ña —ka'an Jésuu. 28 Dā kúvi ka'an Jésuu sá'ā ne, koó dā kúdu'va ña'a san é kuan ō nakua'a ña ña, 29 tsí nakua'a ña ña vatā ó kanakuā'a ña'a, ña e dóo ki'in inī i. Ñá te ni nakua'a ña ña vatā ó de mastrú leí san.
1 Dá kūntíi Jesuu xúku san ne, ñá te da dīi ña'a intíkɨn ñá ña. 2 Xée ūun ña'a, ña kanakó'xo kúñu ī, mí tuví ña ne, ínchɨtɨ ña nūu ñá, kaka'an ña: —Tō'ó, tē ntio nto ne, kuvi ntavá'a nto ko —ka'an ña. 3 Nákāa Jesuu nta'a ñá ne, tɨɨn nta'a ña ñā ne, dá kakā'an ña: —Ntio ko. ¡Ntuvá'an! —ka'an ña. Ura tsí i ntuvá'a ña ne, ntɨ̄'ɨ kui'í san. 4 Kaka'an Jésuu ni ña: —Kuenta tsí viin. Ñá ku kā'an ni ña'a nté o kuvi o, ntá tsi kuē'en mí tuví dutú san, nañē'en ña kúñu ō. Da kidáa kuē'én doméni iña Xuva ko é kāka'an lei Muísee, vata koo é kūtuni ñá'a san tsi é ntuvá'an —ka'an ña. 5 Dā xee ñá ñuú Capernaú ne, xéē tó'ō é uun sientu sntadún san mí tuví ña ne, 6 kaka'an ñá ni ñā: —Tō'ó, tuví ña kade tsiñu iñá ko nú vi'ī kó kān ne, nautun ña. Ñá tē nté kaa kanto'o ña —ka'an ña. 7 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Kɨ́'ɨ̄n u, dá ntavá'ā ú ña —ka'an ña. 8 Ntá tsi kaka'an tó'ō sntadún san ni ñā: —Tō'ó, ñá tē neé nuu á'vī u é kɨ̄'ɨn nto nú vi'ī kó kān. Te da mii tsī é ka'an ntó ne, ntuvá'a ña. 9 Xu'ú ne, īó ña kade kú've iña kó ne, kade ú tó'ō sntadún san dɨ. Te kā'án u ni ūun ña'a é na kɨ̄'ɨn ñá ne, kɨ́'ɨn ntī'xe ña. Te kā'án u ni tūku ña'a é kī'xi ña ne, ki'xi nti'xe ña. Te kā'án u nī ña kade tsiñu iñá ko é viī ñá tsiñu tsikán ne, kada ntaa ña —ka'an ña. 10 Da kúdu'va Jesuú da téku ña é kāka'an tó'ō sntadún san ne, kaka'an ñá nī ña ntántīkɨn ña: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō. Váta kīní u uun ña'a, ña e dóo kakuintí'xe i, nté ña ñuú Israee. 11 Ne, ka'án u ni ntō tsí tɨ̄tɨ́n ña'a ki'xi ña da mí'ī ká ñuú ñuxiví san é kuntoo ña, ka'xí dadɨɨ ña ni ñata ika ko Ābraan ni Ísaa ni Jácoo nú mēsa mí kadē kû'vé Xuva kō. 12 Ntá tsi ña'a, ñá kuini i é duku ntée ña kuntōo ña mí kadē kû'vé Xuva kō ne, nakuītá nuu Xuva ko ñā mí dií ka ikā, mí dóo nee. Ikān e kueku ña ne, naka'xí ka'ñɨ̄ ña nú'u ñā —ka'an ña. 13 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni tó'ō sntadún san: —Kunú'un. Kuan koo na kūví vata tsī o kuínti'xe o —ka'an ña. Ura dú'va tsi i ntuvá'a ña kade tsiñu iña ña. 14 Dá kūkɨ́'vi ña má vi'ī Pedru kán ne, īní Jesuu é tuví ntaa ñuntɨ́ɨ Pedrú san e dóo kaxé'e ña ka'ni. 15 Kidáā né, tɨɨn nta'a Jēsuu ntá'a ña ne, ura dú'va tsi i ntikó ña ka'ni sán ne, dā nakuntítsi ña, de vá'a ña é kā'xi ña. 16 Dā kuáa va'á ne, xée ñā'a san mí tuví Jesuu. Dōó tɨtɨ́n ña'a ntánteka ña ña é ñū'u é ña vá'ā nima i. Jesuú ne, uun tsi tú'un ñā nakuíta ña é ña vá'ā san ne, ntāvá'a ña ña nchokuví san dɨ. 17 Kuan ō kúvī vata koo é kūntaa é kāka'an Ísaia, ña é ka'án naa Xuva ko kídaā: “Mii ñā é ntā'a ña kui'i ko ne, mii ñā ído ñā nuu i é ntánto'o kō”, ka'an ña. 18 Dā íni Jesuu tsí ña te nté kaa ña'a ntátavi núu ña ña ne, kaka'an ña tsí kɨ'ɨn ña, kuita nti'xin ña uun xo diñɨ mínī san. 19 Xée ūun mastrú leí san, ne, kaka'an ñá ni ñā: —Mastrú, kuntīkɨ́n u nto dā mí'ī ka mí kɨ̄'ɨn nto —ka'an ña. 20 Kaka'an Jésuu ni ña: —Xteé san ne, īó mâvi tɨ mí kaintoo vá'a tɨ. Lāá, kɨtɨ ntaíko e dukún kān né, īó taka tɨ mí kañu'u vá'a tɨ dɨ. Ntá tsi xu'ú é vēxkúvī ú ñatīí ne, ña túvī mí kutūví da'na dɨkɨ́ ko —ka'an ña. 21 Tuku ña ntɨni'i ñā né, kaka'an ñá ni ñā: —Tō'ó ntɨ, ta'xi nto é di'na kiku'xí u uvā kó ne, da kidáa kuntīkɨ́n u nto —ka'an ña. 22 Ntá tsi kaka'an Jésuu ni ña: —Kuntīkɨ́n ko. Xtuvīn miin ñá ntɨ̄xɨ́ san, na kū'xí ta'an ña ña ntɨ̄xɨ́ ni'i ñā —ka'an ña. 23 Kidáā ne, ñú'u ña tun ntōó san nī ña ntántīkɨn ña. 24 Un vá'a tsi ínu tatsín san kídaa, dā nté kūkɨ́'vi ntute san iní tun ntōó san. Ntá tsi kakidi Jésuu. 25 Kué'ēn ña ntántīkɨn ñá ne, nantóto ña ñā, ntáka'an ña: —¡Nakakū ntó ntɨ, Tó'ō ntɨ, tsí doko sa téni ō! —ka'an ña. 26 Kaka'an Jésuu ni ña: —¿Nté kui ntaú'vī ntú nto? ¿Nté kui ña kue'e ntu ntákuinti'xe nto? —ka'an ña. Kidáā ne, nákuntītsí ña, kaka'an ñá ni tātsín san ni ntūte sán ne, kūkadin. 27 Koó dā kúdu'va ña ñu'u tun ntōó san, ntátsixe'e tā'an ña: —¿Neé ntu ña'a ña sā'a? Tsí un tsi nte tátsín san ni ntūte san kade ntaa é kāka'an ña —ka'an ña. 28 Dā xee ñá uun xo diñɨ ntute san mí tuví ñuu é nani Gādará ne, úvi ñatīi ntíi ña nú ñaña kapūsantu kán ne, xée ētsin ña mí tuví Jesuu. Ñú'ū é ña vá'ā san nima ñá ntuvi ñá ne, dōo diin ña. Ntaû'ví ña'a san é kuīta ntí'xin ña mí ntoo ña. 29 Ntákachu'u ntáa ñatīí san, ntáka'an ña: —¿Ntē ntú koo vií nto nī ntɨ́, I'xá Xuva kō? ¿Vēxnánto'o ntu nto ntɨ́ di'na dá xēe ntúvi ī é ntō'o ntɨ? —ka'an ña. 30 Da'a sán ne, ñu'u kutsin, ntaé'xi tɨ. 31 Ntaíkan é ña vá'ā san da xe'e nta'a Jésuu: —Te nakuitā ntó ntɨ ne, ta'xī nto é kɨ̄'ví ntɨ nima kútsín san —ka'an. 32 Kaka'an Jésuu: —Kuē'en —ka'an ña. Ne, ntīi é ña vá'ā san nima ñátīí san, kúkɨ̄'ví nima kútsín san. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ kutsín san ínu tɨ, kue'en tɨ́ xɨ'ntɨ kán, ne, nákō'xó nuu tɨ kúñu tɨ̄ nu mínī san. Ikān ténī ntɨɨ́ ntɨɨ̄ tɨ. 33 Īnu ña ntáde kuenta kútsín san, kunú'u ñā ñuú ña kān ne, ka'an ntáa ñá ni ñā'a san un ntɨ'ɨ̄ e kúvi, nté ō kúvi ni ñā'a, ña é ñū'u é ña vá'ā san nima i. 34 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñuú i sán ne, xée ñā mí tuví Jesuu. Dā íni ña ña ne, ntáka'an ñá'a san ni Jésuu, na viī ñá da xe'e, na ntāka ña ñuú tsikan.
1 Kidáā ne, ínūu Jesuu tún ntōó ne, ítā nti'xin ña mínī sán ne, náxee ña ñuú miī ña. 2 Kidáā ne, xee ní'i ñā'a san uun ña'a, ñá xi'i dáva kúñu ī, ntekú ña chidō. Dā íni Jesuu tsi dóo ntákuinti'xe ña vexní'i ñā sán ne, kaka'an ñá nī ñá xi'i dáva kúñu ī san: —Ō dá', naxnuu ini o, tsí e dé ka'nu iní u ni ō kuétsi ō —ka'an ña. 3 Ntá tsi mastrú leí san ne, dē kuení mii ñā: “É kuān ó kaka'an ñá sā'á ne, dotō tsí kaka'an ña tú'ūn é da mii tsi Xuva ko kūvi ka'an ña”, dé kuení ña. 4 Ntá tsi ini Jésuu neé ntádē kuení ña, ne, kaka'an ña: —¿Nté kui dóo kīni o ntádē kuení ntu nto? 5 ¿Nee iña é dií ka ña ntii tu'un é kā'án u, te kuinī ntó, ō é kā'án u: “Kada ntaa ka'nu iní u kuétsi ō”, ō é kā'án u: “Nakuntítsin ne, kakan ve”? 6 Ntá tsi ntio ko é kūtuni nto tsí kuvi vií u, xu'u é vēxkúvi ú ñatīi, é kāda ka'nu iní u kuétsi ntō ñuxiví a —ka'an ña. Kidáā ne, kaka'an ñá nī ñá xi'i dáva kúñu ī san: —¡Nakuntítsin ne, naki'in chido ō né, kūnú'un nú vi'i o kān! —ka'an ña. 7 Kidáā ne, nákuntītsí ña, kunú'u ña nú vi'i ñā. 8 Dā íni ña'a san sá'ā né, dōo u'ví ña. Ntáka'an ña tsi dóo ka'nu Xuva kō é xē'é ña é kūvi vií ña'a san vatā o dé Jesuu. 9 Dā ntáka Jesuu íkān ne, kué'ēn ká ña. Īní ña uun ñatīi, ñá nani Māteu. Tuví ña mí kaido ña diu'un xôó san iña ñá ñuú Roma. Kaka'an ñá ni ñā: —Kuntīkɨ́n ko —ka'an ña. Nákuntītsí Mateú san ne, kué'en ña kūntikɨn ñá ña. 10 Uun ito ne, dá tuví Jesuu má vi'i kān ne, ñá te da dīi ña ntaído diu'un xôó san xee ña, ni tuku ña'a, ña kini ntáa dɨ. Dadɨɨ tsi intóo ña nú mēsa ni Jésuu ni ña ntántīkɨn ña. 11 Dā íni ña fariseú san ne, tsixe'e ñā ña ntántīkɨn Jésuu: —¿Nté kui ntaé'xi dadɨɨ ntú mastru ntó san nī ña ntaído diu'un xôó san ni ña iō kuetsí i san? —ka'an ña. 12 Dā téku Jesuú ne, kaka'an ñá ni ñā: —Ña é vā'á o ni ī ne, ña ntántio ña medíkū; mii tsī ña ntánchokuví san. 13 Kue'ēn ntó ne, nakuā'a nto tú'ūn sa'a, vata koo é kūtuni nto nee iñá ncho ka'an sá'ā: “Ñá tē doméni é ntio ko, tsi é ntīo kó ne, na ntūnta'ví ini nto ta'an nto.” Kuan ō ka'an Xúva kō. Tsí xu'ú ne, ñá te ña'a é vā'a véxnantuku ú, tsí ña'a é iō kuetsí i —ka'an ña. 14 Kidáā ne, xéē ña ntántīkɨ́n Juaán san mí tuví Jesuú ne, tsixe'e ña ñā: —¿Nté kui ntɨ'ɨ́ nī ña fariseú san ne, ntaíntóo ixū ntɨ, ntá tsi ña ntántīkɨn ntó ne, ña ntáde ña? —ka'an ña. 15 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —¿Vá kuntoo nta'xa ntu ña kaxee viko mí tánta'a ña'a dá tuví dukuān ña tánta'a san ni ñā? Tsi xée ūra i é ntāka ña tánta'a san mí ntōo ña ne, kidáā né, kuntoo ixu ñā. 16 ʼTe nāteé nuu ō doo tsudé ne, ñá nāxnteé nuu o doo é vāta natɨ́xɨ̄ du'nu áta kō mí ntátsin, tsí ntatsin xtuku te natɨxɨ̄ doo xée sán ne, dií dií ka kukue'e ntatsin. 17 Ntē ña tsu'un o ntute tɨ́nti'o xee ini tsá'a atā e kúvi ñɨɨ, tsí ntatsin ñɨɨ sán ne, katɨ ntɨ'ɨ ntute tɨ. Nté ñɨ̄ɨ san ña kaidiá'vi ká i dɨ. Tsí tsu'un o ntūte tɨnti'o xee ini tsá'a ñɨɨ xēé, vata koo é xntii ntuvi nuu i —ka'an ña. 18 Da nɨɨ kāka'an Jésuu ni ñá ne, xée ūun ña'a ña tsiñu i, inchɨ́tɨ ña nūu Jésuú ne, kaka'an ña: —Dā ve xí'i a diókō ko. Ntá tsi te kī'xi nto ne, te tɨɨn nta'a nto ī né, ntoto —ka'an ña. 19 Nákuntītsí Jesuú ne, kué'en ñā kántīkɨn ñá ña, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntántīkɨn ñá dɨ. 20 Kidáā ne, vé'xi uun ñadɨ̄'ɨ́ ata Jesuu. Ñadɨ̄'ɨ́ san ne, é ūxuvi kuía é kaetɨ nɨñɨ ña. Xée ētsin ña ata Jésuú ne, tɨɨn nta'a ña ntēte doo ña. 21 Tsí dé kuení ña: “Te da mii tsi dū'nu ña tɨɨn ntá'a ú ne, ntuvá'a u”, kuini ña. 22 Xkokōto Jésuu áta ñā ne, īní ña ña. Kaka'an ñá ni ñā: —Ō dá', naxnuu ini o, tsi é ntuvá'an, tsi kuínti'xe o ko —ka'an ña. Ne, ura dú'va tsi i ntuvá'a ña. 23 Dā xee Jésuu nú vi'ī ña tsiñu i sán ne, īni ña ña ntánakueku san; tēkú ña é kō da ntákachu'u ntáa ña'a san ntaéku ña ne, 24 kaka'an ñá ni ñā: —Koo xio nto. Ñá te ni xī'í tun; kūdii kakidí tun —ka'an ña. Da xkuntée ña'a san Jesuu. 25 Ntá tsi dā kíñu'u ña ña'a san kí'i kān ne, kúkɨ̄'ví ña má vi'i kān ne, írkāa ña nta'a tún ne, nákuntītsí tun. 26 Kidáā né, kūtuní un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñuú i é ntoo etsin nté ō kúvi. 27 Dā ntáka Jesuu íkān ne, uvi ñá'a, ña kuāá, kuntīkɨn ñá ña, ntákana ña ña: —¡Ntūnta'ví ini nto ntɨ́, I'xá ika Dāvii! —ka'an ña. 28 Dā ita ntí'xin Jesuú san má vi'i kān ne, xée etsin ña kuāá san mí tuví ña. Kaka'an Jésuu ni ña: —¿Ntákuinti'xe ntu nto e kuvi vií u sá'ā? —ka'an ña. —Ntákuinti'xe ntɨ́ nto, Tó'ō ntɨ —ka'an ña. 29 Kidáā ne, tɨɨn nta'a ña ntuxnūu ñá, kaka'an ña: —Na kūví vata tsī ó ntákuinti'xe nto —ka'an ña. 30 Kidáā né, nāxi'i ntuxnúu ña. Dōó ka'an Jésuu ni ña: —Kuenta tsí vií nto vata koo é ña kutúni ñá'a san —ka'an ña. 31 Ntá tsi ura tsí i dá kunú'u ña ne, eni ntu'u ñā ntáka'an ñá ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñuú tsikan nté ō dé Jesuu ni ña. 32 Dā ve tsi ntáka Jesuu ni ña ntántīkɨn ñá ne, xee ní'i ña'a san uun ña ñɨ'ɨ, ña nuu é ña vá'ā nima i. 33 Dā nakuíta Jesuu é ña vá'ā san ne, nāka'an ñá ñɨ'ɨ san. Koó dā kúdu'va ña'a sán ne, ntáka'an ña: —¡Nté uun ito vata kíni o é kuan koo kūvi ñuú Israee! —ka'an ña. 34 Ntá tsi ña fariseú san ne, ntáka'an ña: —Kūdii tó'ō e ña vá'ā san kaxe'e é kūvi vií ña sā'á nakuitā ñá é ña vá'ā san —ka'an ñá iña Jésuu. 35 Īka Jesuu un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuú kuetsi ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuú na'nu, kanakuā'a ña má vi'ī mi ntánataká nuu ña Israeé san, kaka'an ntódo ña tú'ūn é vā'á san iña mí kadē kû'vé Xuva kō. Kantavá'a ña da nēé ka nuu i kuí'i e ntákuvi ña'a san. 36 Dā íni ña é ña te da díi ña'á san ne, ntūnta'ví ini ña ña tsi dóo ntánto'o ña é xoxo káde i ña kuenta. Vata ntáa le'ntu é xoxo páxtu tɨ ntáa ña. 37 Jesuú ne, kaka'an ñá nī ña ntántīkɨn ña: —Dōó iō ñá'a é vāta tekú ña tú'un Xuva kō, ntá tsi ña tɨtɨ́n ña'a ña ntáka'an ntódo san. Vata ntáa matu e dóo kuáan ne, xōxó kue'e ñá'a é ta'vi ñā. 38 Dukuān ne, kákan ntō Tó'o ītú san na taxnūu ña ña'a, ña ntáde tsiñu, e kitá'vi ña ītú san —ka'an ña.
1 Kāna Jesuu úxuvi ñá'a, ña é vīí pustru ñá ne, xé'e ñā é kuvi nakuitā ña é ña vá'ā san, é kūvi ntavá'a ña ña'a san un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i é ntákuvi ña. 2 Du'va nanī pustru, ña é uxuví san: ña é kuvi ūun ne, Simuun ña (Pedru nani ñá dɨ), ni enī ñá, Andree; ni Sāntiaú, ni enī ñá, Juaan, ntuvi í'xá Zebedeu; 3 Felipe, ni Bártulu, ni Tūmaá, ni Māteu, ñá kaido diu'un xôo; ni Sāntiau, i'xá Alfeú, ni Tādeú, 4 ni Sīmuun, ñá kaduku ntée ña uve ta'an Zelote, ni Júda Iscāriote, ña é dīko Jésuu. 5 Taxnūu Jesuu ña é uxuvi ñá'a san ne, kaka'an ñá ni ñā: —Ñá ku ñe'ē nto mi ña ntákuinti'xe ña Xuva kō; ntē ña ku ñe'é nto mí ntoo ña Samariá san dɨ. 6 Ntá tsi kue'ēn nto mí ntoo ña Israee, ña é vāta ntáa a le'ntu é kunaa ntáa ña. 7 Da nɨɨ̄ ntaíka nto ne, ká'an ntōdó nto tsí é xee étsin ntuvi dá kani ntu'u Xuva ko kadā kú'vē ña. 8 Ntavá'a nto ña nchokuvi; nantōto nto ña xi'i; ntavá'a nto ña é ntee kui'i é kānakó'xo kúñu ī; nakūnu nto é ña vá'ā san. Dómēni ní'i nto é kūvi vií nto sá'ā. Dukuān ne, ña kí'i nto xā'ví i nee é viī nto. 9 ʼÑa kuído nto ōro, nté diu'un kui'xin, nté diu'un kuaan, 10 nté itɨ̄n nto é kū'un iña ntó itsi kān. Nté ña kuni'i nto uun na'a dú'nu nto, nté nti'xen nto é nādama nto, nté tatun ntō, tsí ña ntáde tsiñu ne, da miī é nī'i ña é ka'xī ña. 11 ʼDa nēé ka ñuú, tē lú'nti te kā'nu, mí xēe ntó ne, ntuku ntō xoó ña'a, ña é vā'á ne, kuntoo nto ni ña dā nté ntāka nto ñuú tsikan. 12 Te kūkɨ́'vi ntō má vi'i kān ne, ká'an nto ni ñā Ntiusi. 13 Te vā'á nti'xe ña'a sán ne, ká'an nto, na kuē'é Xuva kō é kūntoo vá'a ña. Tē ña vá'a ña'a ña ne, ñá kuntoo vá'a ña. 14 Tē ña ta'xi ña é kuntōo nto ne, o ña kuintí'xe ña é ntáka'an ntó ne, nakɨdɨ nto nti'xen nto xákā ñuú san te ntaka nto ikān. 15 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí dií ka vá'a kōo iña ñuú Sodoma ni ñuú Gomora é kōo iña ñuú tsikan ntuvi tē xe'é Xuva kō é ntō'o ña. 16 ʼ¡Koto nto! Kataxnūu ú nto é kɨ̄'ɨn ntó vatā ó kañe'e a lé'ntu mé'ñū tína kū'ú san. Kantio e dóo ntíto víí nto vatā ó de koó san, ntá tsi vií nto vata kaa paloma, é ña te díin tɨ. 17 Kuenta tsí vií nto, tsí ña'a sán ne, kɨ'ɨn ní'i ña nto nūu ña tsíñu i sán ne, kani ña nto ntuku iní vi'i mi ntánataká nuu ña Israeé san. 18 Ntada ña nto kuenta ntá'a ña tsiñu na'nu i san ni ntā'a reí san kuenta iñá ko vata koo é kā'an ntó kuenta iñá ko ni ña, ni ñā'a, ña e ñá ini Xúva kō. 19 Ntá tsi te ntāda ña nto kuenta ntá'a ña tsiñu i sán ne, ñá ku itsu'un ntō nee é kā'an nto. Tsí ta'xi Xuva kō nté koo ka'an ntó ura tsíkan. 20 Ña te míi ntō é kā'an nto kídaā, tsi Espíritū Sántū san ta'xi ña tú'ūn é kā'an nto. 21 ʼÑatīí san ne, ntada ña kuenta éní ña nta'a ña'a e ka'ní ña ña ne, uva ī'xá san ne, kuan kōo vií ña ni i'xā ñá dɨ; i'xá san ne, ki'i nchu'vi ñá uva ñā ne, ka'ní ña ña. 22 Ñá ntīo kue'en ña'a san nto kuenta iñá ko. Ntá tsi xoó ña'a kutíi ña dā nté nainu xtuku ú ne, nakáku ña. 23 Dā ntádē xení ña ni nto ūun ñuú ne, kunu nto kue'ēn ntó tuku ñuu. Tsí nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō, ñá kunē'é nto xee nto un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuu é ntoo ñuú Israee dí'na dá nainu xtúku ú, xu'u é vēxkúvi ú ñatīi. 24 ʼNté uun ña kanakuā'a san é dií ka ka'nu ña'a ña é mastru ñá ne, nté uun ña kade tsiñu san é dií ka ka'nu ña'a ña e tó'o ñā. 25 Vata ō kúvi mastrú san ne, kuan kōo kuvi ña ntántīkɨn ñá dɨ. Vata ō kúvi tó'o ñā ne, kuan kōo kuvi ña kade tsiñu iña ñá dɨ. Tē ntáka'an ñá'a tsí xu'ú e tó'ō e ña vá'ā sán u ne, kuan tsi kōo ka'an ñá iña ntó dɨ. 26 ʼÑá ku u'vī ntó ña'a. Tsí ña tuví nee iña é tuvi xu'ú vevii é ña tuvi dîtó rkontûvi; ña túvī nee é ntáde xu'u o vevii é ña kutúni ña'a san. 27 Nēe é kāka'án u ni ntō dá nēé ne, ká'an nto ni ñā'a sán ntuvi a. Nēe é tekú nto é kāka'an xú'u ú ni ntō ne, kachu'u ntó nte dɨkɨ vi'i nto kan. 28 Ñá ku u'vī ntó ña'a, ña é kūvi ka'ní da miī kúñu kō, ntá tsi ña kuvi ka'ní ña nima ko. Xuva kō é u'vī ntó ña, tsí dɨvi ñā é kuvi nantɨ̄'ɨ ña nima kó nī kúñu kō dô'vi kan. 29 ʼKūdii uun séntavu ntádiko ña uvi a láā skuaán san. Ntá tsi nté uun tɨ ña kuví tɨ, te Xuva kō ña ntío ña. 30 Ntō'ó ne, un tsi nté idi dɨkɨ nto ntánté'vi. 31 Dukuān ne, ñá ku u'vī nto, tsí dií dií ka nuu á'vi nto é vāta ntáa a láā sán, kuān te tɨtɨ́n tɨ. 32 ʼUn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntáka'an nuu ña'a san e ini ña kó ne, ká'ān ú ni Uvā kó, ña tuví e dukún kān, tsí ini ú ña dɨ. 33 Ntá tsi tē xoó ña'a kaka'an ñá ni ñā'a san e ñá ini ñá ko ne, ká'ān ú ni Uvā kó, ña tuví e dukún kān, tsi ñá īni ú ña dɨ. 34 ʼTē kuiní nto ne, vé'xī u é kūntoo vá'a ña'a ñuxiví a. Ñá te vē'xí u é kūntoo vá'a ña, tsi vé'xī u é na nāa núu ña. 35 Tsi vé'xī u é na nāa núu i'xá ni uva ī, é nāa núu dióko ña ni dɨ'ɨ̄ ña, é nāa núu énu ña ni ñuntɨɨ ñā. 36 Ki'i nchu'vi ña ñavi'i mii ñā. 37 ʼTē xoó ña'a é dií ka ntio ña dɨ'ɨ ña ni uva ñā é xū'ú ne, ñá tē neé nuu á'vi ña é kuntīkɨn ñá ko. Ne, tē xoó ña'a é dií ka ntio ña i'xá ña ō dióko ñā é xū'ú ne, ñá tē neé nuu á'vi ña é kuntīkɨn ñá ko. 38 Tē xoó ña'a ña ntío ña kuví ña kuenta iñá ko dá kantīkɨn ñá ko ne, ñá tē neé nuu á'vi ña é kuntīkɨn ñá ko. 39 Tē xoó ña'a dóo ntio ña é koo é vā'á ntuvi iña ña ñuxiví a ne, ñá nī'i ña é vā'á e dukún kān. Ntá tsi tē xoó ña'a nakunáa ña ntuvi iña ña ñuxiví a kuenta iñá ko ne, ní'i ña ntuvi vā'á iña ña e dukún kān. 40 ʼTē xoó ña'a kade ña ni ntō é vā'á ne, dɨvī ú kade ña nī ko é vā'á dɨ. Tē xoó ña'a e vá'ā ó de ña nī kó ne, vá'ā ó de ña nī ña táxnūu kó dɨ. 41 Tē xoó ña'a e vá'ā ó de ña ni ūun ña'a kuenta iña i é kāka'an ñá naa Xuva kó ne, ní'i ña é vā'á vata kaa doméni é kāduku ntée ña ntáka'án naa Xuva ko. Tē xoó ña'a e vá'ā ó de ña ni ūun ña'a, tsi dóo va'á ña'a ña ne, ní'i ña é vā'á vata kaa doméni é kāduku ntée ña é vā'á ña'a san. 42 Tē xoó ña'a kué'e ña uun e'xin ntute vī'xin é kō'o uun á na kuetsi, na kantīkɨ́n ko ne, nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí ni'i nti'xe ña doméni —ka'an Jésuu.
1 Dā kúvi teé tsiñu Jesuu úxuvi ñá'a pustru ñá ne, ntaka ña ikan, kūka'an ntódo ña ta'án ñuu ta'án ñuú, kanakuā'a ña ña'a san. 2 Da nɨɨ nuu kutū Juaán ne, kūtuni ña un ntɨ'ɨ̄ nuu i é kade Cristú ne, taxnūu ña ña ntántīkɨn ña 3 é tsixe'e ña Jēsuu té dɨvi nti'xe ñā é kā'an ñátā san kídaā tsí ki'xi ña, o te kuntetū ká ña tuku ña'a. 4 Kaka'an Jésuu ni ña: —Kue'ēn nto mí tuví Juaán ne, ká'an nto ni ñā nuu i é ntátekú nto ni nūu i é ntaíni nto. 5 Ká'an ntō tsi náxi'í ntuxnūú ña kuāá, tsi nákaka ña xné'e, tsí ntuvá'a ñá kanakó'xo kúñu ī, tsi nátekú ña lo'ō, tsi ntóto ña xi'i, tsí kaka'an ntódo u tú'ūn va'á iña Xuva ko ni ñá ntā'ví san. 6 ¡Nté kuān nte vá'ā ó ni ña'a, ña é ña kákuka'an núu i ko! —ka'an ña. 7 Dā kunú'u ña ntántīkɨ́n Juaán san ne, eni ntu'u Jēsuu kaka'an ñá nī ñā'a, ña e dóo tɨtɨ́n, ña ntántoo san, kuenta iñá Juaan: —¿Nee iñá ntu ixkoto nto má kū'u kan? ¿Vá ixkoto ntú nto choo é kākantá nuu da kainu tatsín san? 8 ¿Nté kui ñe'e ntu nto? ¿Ō é kōto ntu nto uun ña kuika, ña é nuu doo e dóo va'a? Ña kuān ntáa sán ne, nú vi'ī reí san ntoo ña. 9 ¿Nté kui ñe'e ntu nto? ¿Ō é kīni ntó uun ña'a, ña kaka'án naa Xuva ko? Juaán ne, kaka'an ntí'xe ña naa Xuva ko ne, dií ka ka'nu ña'a ña é da xōó ka ña'a, ña e ntáka'án naa Xuva ko. 10 Tsí uve na'a tú'un Xuva ko, kāka'an íña ña: I'a taxnūu ú maú ko é kodo nuū ña, é nakōo tú've ña itsi mí kɨ̄'ɨn, ka'an. 11 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí xoxó ña'a, ña e káku ñuxiví a, e dií ka ka'nu ña'a ña é Juaan Bautista. Ntá tsi xoo ña'a é dií ka lú'nti ñā mí kadē kû'vé Xuva kō ne, dií ka ka'nu ña'a ña é Juaán san. 12 ʼNté ntūvi dá eni ntu'ū Juaan kaka'an ntódo ña ne, un tsi da nté vevií ne, ncho vií ña'a san dú'xen ni ñā'a, ña ntáduku ntée Xuva kō. Ña ntákudiin san ne, ncho nantɨ̄'ɨ ña ña. 13 Un tsi da nté xeé Juaán san ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntáka'án naa Xuva ko kídaa, nī lei Muísee ne, ntáka'an ñá nté koo kuvi ntuvi dá kixkadā kû'vé Xuva kō. 14 Tē ntio nto é kuīnti'xe nto ne, tsí Juaán san ne, dɨvi ñā é Elia ña. 15 Xoo é kātekú i ne, na kīni ña. 16 ʼ¿Nee iñá ntu é natee ta'an o ña'a san, ña ntántoo vevii, ña é ñá ncho tekú i? Vata ntáa i'xá e ntánadɨkɨ nu â'ví kān ntáa ña, i'xa é ntáka'an ní'i tā'an i: 17 “Nakuékū ntɨ choo iña viko ña tánta'a san ne, ñá ni ite'e ntō; īta nta'xa ntɨ́ vatā ó kaita ña da kaíntu'xi ña'a ne, ña ni éku ntō”, ka'an na. 18 Tsí ki'xi Juaán san ne, ntē ñá ini xi'i ñá ne, ntē ñá ini e'xi ñá ne, ntáka'an ña'a san tsí nuu é ña vá'ā nima ña. 19 Vevií ne, xéē ú, xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, kae'xí u ne, kaxi'i ú ne, ntáka'an ña tsi dóo ini e'xí u, dóo ini xi'i ú dɨ ne, ntáka'an ña tsí xu'ú ne, dōo vá'a tiin ú nī ña ntaído diu'un xôó san nī ña kini ntáa san. Ntá tsi kutuni ko tsi dóo ki'in īní nti'xe Xuva kō da ntaíni o nté o de ña ntántīkɨn ña —ka'an Jésuu. 20 Kidáā né, eni ntu'u Jēsuu kade tíi ña nī ña ñuú i san, mí dóo ki'in itó ede ña nuu i é dóo na'nu, tsí ña ni nátɨvi īní ña kuétsi ña. Kaka'an ña: 21 —¡Ña ntá'vi ide ntu nto, ña ñuú Coraziin! ¡Ña ntá'vi ide ntu nto, ña ñuú Betsaida! Tē dɨ́ ni īni ña ñuú Tiru ni ñá ñuú Siduun núu i e dóo na'nu é īni nto ne, nté ēmá tsi é nātɨvi iní kue'en ñá ne, ínūu ña doo lakɨ́ ne, dá'vi ñā dɨkɨ ña xáā vátā xkoó ini ña dá ntoo nta'xa ña. 22 Ntá tsi kaka'án u ni nto, tē xee ntúvī é xntēkú kū'vé Xuva kō ne, ní'i ntō e dií dií ka nto'o nto é vāta káa ñuú Tiru ni Síduun, tsí ña ni kuintí'xe nto ko. 23 Dɨvi ntō, ña ñuú Capernaú ne, dōó kuika ntō né, dōo ntáde na'nu ña'a nto. Ntá tsi nakuītá nuu ña nto dô'vi kan, tsí ña ni kuintí'xe nto ko. Tē dɨ́ ni īni ña ñuú Sodoma núu i e dóo na'nu é īni ntó ne, tuvi dukuan ñuú tsikan nté vevii. 24 Ntá tsi kaka'án u ni ntō tsí dií ka donchu'vi koo nto'o nto, é vatā o kúvi ñūú Sodomá tē xee ntúvī é xntēkú kū'vé Xuva kō —ka'an Jésuu. 25 Kidáā ne, kaka'an Jésuu: —Ntadiá'vi nto, Xuvā ko, Tó'ō e dukún kān ni ñūxiví a dɨ, tsí xnuu xu'ū ntó nuu i é nuu é ntaā í san é ña kiní ña dóo ki'in inī í san nī ña dóo tu'vé i sán dɨ ne, nañē'e ntó ña ntā'ví san. 26 Kuán ō dé nto, tsí kuan ō ntío nto é viī nto —ka'an ñá ni Xuva kō. 27 Kaka'an xtúku Jesuu: —É ta'xi Xuva kō é un ntɨ'ɨ nuu i ntā'a ko. Xōxó ña'a é īni ntí'xe ña xoo é I'xá Xuva ko, da mii Uvā kó ini ña. Xōxó īni i xoo é Xuva kō, da mii tsi I'xā ñá, ni da xōó ka ña'a é ntio I'xá ña é kūtuni ña. 28 Ki'xi nto, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto e ntákuitā nto kuenta iña tsíñu e ntáde nto, ni kuēnta iña i e ntánto'o nto ne, ta'xi u é kūntoo da'na nto. 29 Kuntīkɨn ntó ko ne, nakuā'a ú nto. Tsí ña te díin u, ñá te ka'nu ñā'a ú ne, ní'i nto dā'na. 30 Ñá vī'xín kaa itsi ko, ntē ña ntii tu'ún tsiñu é tā'xi ú nto dɨ —ka'an ña.
1 Kidáā ne, ítā nti'xin Jesuu má trigu kán ntuvi dá iō dá'na. Ntákakɨn ña ntántīkɨn ñá ne, tɨ̄ɨn ña xoko trigú san ne, da é'xi ña. 2 Ntá tsi dā íni ña fariseú san ne, ntáka'an ñá ni Jēsuu: —Uun ō ntáde ña ntántīkɨn nto é dóo xií kaa é vīi o ntuvi dá iō dá'na —ka'an ña. 3 Kaka'an Jésuu ni ña: —¿Vāta nakua'a ntu nto nte o dé Davii da kákɨn ña kídaa, ni ña ntɨni'i ñā? 4 Kúkɨ̄'ví ña má vi'i Xuva kō né, ē'xí ña tañú'u kuiko e dóo xií kaa é ka'xī ña, tsí da mii tsi dūtú san ntaé'xí ña tañú'u tsikan. 5 ¿Ō vata nakua'a ntu nto mí uve na'a kaka'an léi Muísee? É dūtú san ntáde tsiñu ña ini ukún ka'nu kān ntuvi dá iō dá'na ne, ña túvi nēe nuu i é kīni kaa ntáde ña. 6 Kaka'án u ni ntō tsí i'a tuví e dií ka ka'nu é xukún ka'nu san. 7 Ñá īni nto neé ncho ka'an Xúva kō dá kakā'an ña sá'ā: “Ñá tē doméni é ntio ko, tsi é ntio kó ne, na ntūnta'ví ini nto ta'an nto”, ka'an ña. Tē dɨ́ ni ñe'e dɨkɨ ntí'xe nto sá'ā ne, ñá ni kā'an ntée nto ña'a, ña é ña tuvi kuétsi ī. 8 Tsí xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, xu'u é kadē kû'vé u ntuvi dá iō dá'na dɨ —ka'an ña. 9 Ntāka Jesuu íkān ne, kúkɨ̄'ví ña iní vi'ī mí ntánataká nuu ña Israee. 10 Ikān tuví uun ñatīí, ña é itsi ntá'a i. Tsixe'e ñā'a san Jésuu: —¿Ña xíi kaa ntu é ntavá'a o ña'a ntuvi dá iō dá'na? —ka'an ña. Kuan ō ka'an ñá vata koo é nī'i ña é tsi'i kuétsi ña ña. 11 Kaka'an Jésuu ni ña: —Xoó ña'a nto, te ūun kudii á le'ntu nto īó tɨ ne, te kō'xó nuu tɨ xavi ntuvi dá iō dá'na ne, ¿ñā ntu natavá nto tɨ? 12 ¿Ñā ntu te dií ka nuu á'vi ña'a san é a le'ntu? Dukuān ne, ñá te xīi kaa é vīi o é vā'á ntuvi dá iō dá'na —ka'an ña. 13 Kidáā ne, kaka'an ñá ni ñatīí san: —Nakaan nta'a o —ka'an ña. Nákaa nti'xe ña nta'a ña ne, ntuvá'a vata tsi kaa nta'a ña é uun san. 14 Kidáā ne, ntíi ña fariseú san ne, natíin ña nté koo ka'ní ña Jesuu. 15 Kūtuni Jesuu nté ō dé ña fariseú san. Ntáka ña ikān ne, ñá te da dīi ña'a intíkɨn ñá ña ne, ntavá'a ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña nchokuví san. 16 Kaka'an ñá ni ñā'a san é ña ká'an ña nte o dé ña. 17 Kuan ō ka'an ñá vata koo é kūntaa é kāka'an ñá ka'án naa Xuva ko kídaā, ñá nani Isāia: 18 I'a tuví ña kade tsiñu iñá ko, ña e nákaxnúu ú, dɨvi ñā e dóo ntio ko, e dóo diní ko ni ñā. Taxnūu ú Espíritū Sántū kó ni ñā ne, ka'an ntódo ña dá kanɨɨ ñūxiví san nté koo ni'i ña é vā'á nta'a Xuva kō. 19 Ñá nāa núu ña, ntē ña káchu'ū ña. Ntē xoxo tekú i tátsin ña itsi kān. 20 Ntē ña ká'nu ka ña choo é tā'nu, ntē ña nantá'va ña metsa é dā vé kakene u'me un tsi da nté kūvi vií ña é kōo é vā'a. 21 Kuenta iña ñá ne, kuntetu dá kanɨɨ ñūxiví san é ni'i i é vā'á nta'a Xuva kō, ka'an Ísaia. 22 Xee ní'i ña uun ñatīi mí tuví Jesuu. Ñatīí san ne, skuaa ña ne, ñɨ'ɨ ñā dɨ, tsí nuu é ña vá'ā nima ña. Ntavá'a Jesuu ñá ne, naka'an ñá ne, nākoto ña. 23 Koó dā kúdu'va un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san, ntáka'an ña: —¿Vá ña sā'á ntu é i'xá ika Dāvii? —ka'an ña. 24 Ntá tsi dā téku ña fariseú san ne, ka'an ña: —Kūdii Belsébuu, tó'ō e ña vá'ā san, kaxé'e é kākuvi kade ña kanakunu ña é ña vá'ā san —ka'an ña. 25 Ini Jésuu nee é ntádē kuení ña ne, kaka'an ñá ni ñā: —Da nēé ka ñuu mi ntánāa míi ñā ne, kunaa. Uun ñuú, ō uun ñavi'i é kuvi ña uvi dava ña ne, ñá kūtíi ña, tsí kīi nteé xio ta'an mii ñā. 26 Te miī tó'ō e ña vá'ā san kanakūnu é ña vá'a nī'i i ne, ntánāa míi i. ¿Nté ntu koo ni'i ntii i é viī í, kuan? 27 Dɨvi ntō ne, ntáka'an nto é kanakūnu u é ña vá'ā san kuenta iña Belsébuu, tó'ō e ña vá'ā san. ¿Xoó ntu kuenta iña í kanakūnu ña ntántīkɨn nto é ña vá'ā san? Ña ntántīkɨn ntó san ne, dɨvi ñā é ini ña tsí ña te kuenta iña tó'ō e ña vá'ā san é kūvi nakunu o é ña vá'ā san. 28 Xu'ú ne, kuenta iña Espíritu Xuva kō san é kanakūnu ú e ña vá'ā san. Dukuān ne, e xée Xuva kō mí ntoo nto é kadē kú'vē ñá iña nto ve. 29 ʼ¿Xoó ntu kuvi kɨ́'vi i má vi'i ña dóo xení i é ki'i dú'u iña ñá tē ña di'na ki'ní ña ña? Kidáā ne, kuvi ntada ixu ña vi'i ña. 30 ʼXoo é ña kákuini'i ī kó ne, ñá kañē'e ñá da xe'é ko. Xoo é ña kánatee kuitɨn i iñá ko ne, katsoo xaa ña. 31 ʼTsíkān é kāka'án u ni ntō tsí kada ka'nu iní Xuva ko ni ñā'a san kuétsi ña, da nēé ka nuu i é viī ña, é kā'an ña, ntá tsi te kā'an kíni ña iña Espíritū Sántū sán ne, ñá kada ka'nū iní Xuva ko ni ñā. 32 Xoo é kā'an ntée i ko, xu'u é vēxkúvī ú ñatīí ne, kuvi kada ka'nu iní Xuva ko ni ñā, ntá tsi xoo é kā'an ntée i Espíritū Sántū sán ne, ñá kada ka'nū iní Xuva ko ni ñā nté vevii, nté ntūvi é vē'xi. 33 ʼTe vā'á utun sán ne, vá'ā kɨtɨ i. Tē ña vá'a ūtun sán ne, ña vá'ā kɨtɨ i. Kutuni ko nté kaa utun san te kīi kɨtɨ i. 34 ¡Tatá koo nto! ¿Nté koo kuvi ka'an nto é vā'a dá ña vá'ā nima nto? Da nēé ka é nuu tsitu nima kó ne, dɨvī é kāka'an xú'u kō. 35 Ña é vā'á ña'a ne, vá'ā nima ñá ne, vá'ā ó kaka'an ña. Ña é ña vá'a ñā'a ne, nuu tsitu nima ñá é kīni kaa, ne, kaka'an ñá é kīni kaa. 36 Ntá tsi kaka'án u ni ntō, tsí dɨvi ntūvi é ta'xi Xuva kō é ntō'o nto ne, ká'ān un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a nté kui kuan ō ka'an ñá da nēé ka tú'ūn é dotō tsí ka'an ña. 37 Tsi kídaā ne, ká'an Xuva ko te vā'á nto, o tē ña vá'a nto kuenta iña i é kā'an nto —ka'an Jésuu. 38 Kidáā ne, nantíko kōó mastrú leí san nī ña fariseú san, ntáka'an ñá ni Jēsuu: —Mastrú, ntio ntɨ é viī ntó uun nuu i é dóo ka'nu —ka'an ña. 39 Ntá tsi nantiko koó ña, kaka'an ña: —Koó da ña kini ntáa san, ña é ña ntákuinti'xe i san, ntio ña nuu i e dóo ka'nu. Ntá tsi ñá kīní ka ña nuu i e dóo ka'nu, mii tsī nuu i é idé ña ka'án naa Xuva ko kídaā, ñá nani Jōnaa. 40 Tsí vata ō kúvi Jonaá san é uni ntúvi, uni níñu inúu ña ini i'xi tsáka ka'nu sán ne, kuan koo kunūu ntú'xi u, xu'u é vēxkúvi ú ñatīi. 41 Vi'i a vé ne, xée ntūvi é kā'an Xúva ko xōo e vá'a i ne, xoo é ña vá'a i, ña ntántoo ntuvi sā'a. Kidáā ne, ña ñuú Nínive san ne, ká'an ntēé ña ña. Tsí ña ñuú Nínive sán ne, nātɨvi iní ña da téku ña é kāka'an ntódo Jonaa. Vevií ne, i'a xee ú e dií ka ka'nu ña'a u é Jonaa. 42 Uun ká tuku ne: Ñadɨ̄'ɨ, ñá é īdé reina ñuú Sebá ne, nákuntītsí ña é kā'an ntée ña ña ntántoo vevii. Tsí dɨvi ñā é kī'xi ña uun ñuú e dií ka ikā vata koo é tekū ña tú'ūn e dóo ki'in inī i, é kāka'an rei Salamuun. Vevií ne, i'a xee ú e dií ka ka'nu ña'a u é Salamuun. 43 ʼTe ntīí uun é ña vá'ā san nima ñá'a ne, dotō tsí kaika ñuú itsi, kanantukū mí'i kūtuví da'na, ntá tsi ña kaní'i. 44 Kidáā né, kadē kuení i: “Ntiko kōó u nú vi'ī kó kān mí ntáka u”, dé kuení i. Dā náxeé ne, ixu dukuān. É ntūntoo ne, kaníne ve. 45 Kɨ́'ɨ̄n né, kuntēka ká u'xe é ña vá'ā e dií dií ka kini ntáā é dɨvī. Kɨ́'vī ntɨ'ɨ nima ñá'a sán ne, ikan kuntōo. Kidáā ne, dií dií ka kini koo kuvi ni ñā'a san é dī'na. Kuan kōo kuvi ña'a, ña é kīni ntáa, ña ntántoo vevii —ka'an Jésuu. 46 Kaka'an dúkuan Jesuu ni ñá'a sán da xée dɨ'ɨ ña ni enī ñá ne, ntáñɨ̄ ña kí'i kān e ncho ka'an ñá ni ñā. 47 Uun ña'a ne, kaka'an ñá ni ñā: —Dɨ'ɨ nto ni enī ntó ne, ntáñɨ̄ ntée ña kí'i kān e ncho ka'an ñá ni ntō —ka'an ña. 48 Ntá tsi nantíko koō ñá, kaka'an ñá ni ñā: —¿Xoó ntu é dɨ'ɨ̄ ko? ¿Xoó ntu é ení ko? —ka'an ña. 49 Kāta nteé ña nta'a ña mí ntoo ña ntántīkɨn ñá ne, kaka'an ña: —Ña sā'a é dɨ'ɨ̄ kó ni ēní ko. 50 Tsí da xōó ka ña'a, ña é kade é ntio Uvā kó, ña é tuví e dukún kān né, dɨvi ñā é ēní ko, dɨvi ñā é tā'an kó, dɨvi ñā é dɨ'ɨ̄ kó dɨ —ka'an ña.
1 Dɨvi tsi ntūvi tsikan kíi Jesuu nú vi'ī sán ne, kué'en ña kukūtúvi ña diñɨ mínī san. 2 Un vá'a tsi tɨ̄tɨ́n ña'a nátaká nuu ña mí tuví ña. Dukuān ne, ínuu ña tun ntōó san ne, ikan tsī itúvi ña. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ntáñɨ̄ ñá diñɨ ntute san. 3 Ñá te da dīi núu i e ntáa ña ni ñā'a san é kanakuā'a ña ña. Kaka'an ña: —Uun ntuvi ne, uun ña'a kúkāté xaa ña ntɨkɨn. 4 Da nɨɨ̄ kaeté xaa ña ntɨkɨn sán ne, īó ne, kó'xo itsī san. Xéē láā sán ne, ē'xí tɨ. 5 Īó ntɨkɨn sán ne, kó'xō mí dóo xuu mí ña túvi kuē'e nté'u. Váta tsī e ná'a ne, kēne xuku i, tsí ña túvī mí kɨ̄'ɨn xó'o i. 6 Ntá tsi da dóo naí'nī ne, xi'i dîí xuku i. Tsí ña ni nani'i xo'o i nté'u ne, ítsī. 7 Īó ntɨkɨn sán ne, kó'xō mí kaa xuku íñū. Xí'i nūu xuku vá'ā san, tsí un tavi nuu tsi xuku íñū san da é'nu. 8 Īó ntɨkɨn sán ne, kó'xo ñu'u vā'á ne, kīi kɨtɨ i. Īó e kíi uun sientu kɨ́tɨ i é uun ditsin í ne, īó ne, kii te ūni díko ne, īó e kíi te ōko u'xi. 9 Xoo e katéku í ne, na kīni —ka'an ña. 10 Kidáā ne, vé'xī ña ntántīkɨn ñá ne, kaka'an ñá ni ñā: —¿Nté kui kuān ó kantaa ntu nto ni ñā'a san? —ka'an ña. 11 Kaka'an Jésuu ni ña: —Ntō'ó ne, ntáduku ntée nto é kūtuni nto nuu i é iō xu'u iña i mí kadē kû'vé Xuva kō, ntá tsi ña ntáduku ntée tuku ña'a san. 12 Tsí xoo ñá'a, ña é iō iña í ne, ní'ī ká ña ne, kué'ē ká koo iña ña. Ntá tsi xoó ña'a, ña é ña tuvi íña í ne, naki'i ka é iō iña ña. 13 Dukuān né, kuān ó kantaa ú ni ñā'a san, tsí kuān te ntaíto ña ne, ña ntaíni ña. Kuān te ntátekú ña ne, ña ntaíni ña. Ña ntaéni tú'un ñā. 14 É kūntaa ntí'xe vatā ó kaka'an Ísaia, ña é ka'án naa Xuva ko, dá kakā'an ña kídaā: Kuān te tekú ña, ntá tsi ña kɨ́'ɨn dɨkɨ ña; kuān te koto ña, ntá tsi ña kiní ña. 15 Tsí ña sā'á ne, é ntuka'xī nima ñá ne, vata te neé nuu ntído lo'xo ña ne, kanti'u núu ña, vata koo é ña kiní ña, vata koo é ña tekú ña, vata koo é ña kani tútun ña, vata koo é ña ká'ān ñá nī ko é ntavá'a ú ña, kuan ō ka'an Xúva kō, ka'an Ísaia. 16 ʼNtá tsi nto'ó ne, dōo diní nto tsi ntaíní nto ne, ntátekú nto. 17 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí ña te da díi ña ntáka'án naa Xuva ko kídaā ne, un vá'a tsi ncho kini ña é ntaíni nto vevii, ntá tsi ña ni iní ña. Ncho tekú ña é ntátekú nto, ntá tsi ña ni tekú ña. 18 ʼKini nto sá'a īña ñá kaeté xaa ntɨkɨn san. 19 Te tēkú ña'a tú'un īña i mí kadē kû'vé Xuva kō né, tē ña kani tútun ña ne, ki'xi tó'ō e ña vá'ā san ne, naki'i nuu tú'ūn é īnúu nima ñá, vatā ó de láā sán ni ntɨ̄kɨn é kō'xó itsi san. 20 Dɨvi ntɨ̄kɨn é kō'xo mi dóo xuú ne, vata kaa tú'ūn va'á san kaa, e ntátekú ña'a san ne, ura tsí i xkúntee iní ña. 21 Ntá tsi da ñā ni kuintí'xe vá'a ña ne, ña ná'a tsī kutíi ña. Tē ntáka'an ntée ña'a san ña ne, tē ntáde xení ña ni ñā kuenta iña i e kuínti'xe ña ne, ura tsí i xtuvī mii ña e kuínti'xe ña. 22 Ntɨ̄kɨn é kō'xó nuu mí kaa xuku íñu sán ne, vata kaa da ntátekú ña'a san tú'ūn va'á san kaa, ntá tsi dií dií ka ntio ña é īó ñuxiví sa. Ntánantuku ñā diu'un é kukuika ñā ne, ntákunáa inī ña tú'ūn va'á san. Ña kaidiá'vi ká i iña ña. 23 Ntɨkɨn é kō'xó nuu ñu'u vā'á san ne, vata kaa te téku uun ña'a ne, kuinti'xe ña. Kade ña é kāka'án ne, iō ntúvi vā'á iña ña. Vata kaa ditsin utun vá'ā san kaa, e kíi uun sientu kɨ́tɨ i, o te ūni díko, o te ōko u'xi —ka'an ña. 24 Ntāa xtuku Jesuu nuu i sá'a, kaka'an ña: —Mí kadē kû'vé Xuva kō ne, vata kaa uun ña'a, ña e éte xaa ntɨkɨn trigu máña ña kan, kāa. 25 Ntá tsi da nɨɨ̄ ntákidi ñá'a san ne, xée ūun ña'a, ña kakune'u iní i ni ñā né, ēté xaa ña ntɨkɨn é ña vá'ā san má trīgú san ne, da ínu ña. 26 Dā kéne xuku trigú san ne, nta'á kɨtɨ i ne, kēne xuku é ña vá'ā sán dɨ. 27 Xéē ña ntáde tsiñu iña tó'o vī'i sán ne, ntáka'an ñá ni ñā: “¿Ñá te ntɨkɨn vā'á ntu éte xaa nto máña nto kān? ¿Mí'i ntu vē'xi xuku é ña vá'ā san?”, ka'an ña. 28 Kaka'an tó'o vī'i sán ni ñā: “Á tē ñá kakune'u iní i nī ko éte xaa ña ntɨkɨn é ña vá'ā san”, ka'an ña. Kidáā ne, ntáka'an ñá ntáde tsiñu san ni ñā: “¿Ntio ntu nto é tū'un ntɨ́ xuku é ña vá'ā san?”, ka'an ña. 29 Ntá tsi kaka'an tó'o ñā: “Ñá'ā, tsí dā ná tū'un nto xuku trigú san ni xūku é ña vá'ā san. 30 Na kue'nu miī ntuvi nuu i da nté xēe ntúvi é ta'vi ō. Kidáā ne, ká'ān ú ni ña kata'vī sán te dī'na tu'un ña xuku é ña vá'ā sán ne, na ntada ña dōko í dá kā'mi ña. Kidáā né, na tsū'un vá'a ña kɨtɨ trigú san ini xaká ko”, ka'an ña —kuan ō ka'an Jésuu. 31 Ntāa xtuku Jesuu úun nuu i, kaka'an ña: —Mí kadē kû'vé Xuva kō ne, vata kaa uun ña'a, ña e éte xaa ntɨkɨn kuli mâña i kan, kaa. 32 Dií ka kuetsi ntɨ̄kɨn kúlí san é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ntɨkɨn, ntá tsi dā kúna'nu ne, dií ka na'nu xuku i; vata ntáa utun ntáa. Ntáxee láā, kɨtɨ ntaíko e dukún kān ne, ikān ntáde vá'a tɨ taka tɨ má nta'a i kān —ka'an ña. 33 Ntāa xtuku ña uun nuu i, kaka'an ña: —Mí kadē kû'vé Xuva kō ne, vata kaa u'xen íā kaa, é kānadaká ñadɨ̄'ɨ́ san uni xku've árina váta koo é nāneñu u'xen san —ka'an ña. 34 Nteé nteé tsi kaka'an Jésuu ni ún ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san. Da mii kuē'en tsí nuu i sá'a kantaa ñá ni ñā dá kakā'an ñá ni ñā kuenta iña i mí kadē kû'vé Xuva kō. 35 Kuān o dé ña vata koo é kūntaa é kāka'an ñá ka'án naa Xuva ko kídaā: Ntaa ú ni ntō nuu i sá'a, ká'ān ú nuu i é iō xu'u un tsi nte dá dé kû'vé Xuva ko ñūxiví san, ka'an ña. 36 Kidáā né, ntāka Jesuu mí dóo ntoo ña'a sán ne, kɨ́'vi ñā má vi'i kān. Xéē ña ntántīkɨn ñá ne, ntaíkan ña é kā'an ñá nee iñá ncho ka'an é ntāa ña iña xuku é ña vá'ā san e é'nu máña ña kān. 37 Kaka'an Jésuu: —Ña éte xaa ntɨkɨn vā'á san ne, vata kaa xu'u é vēxkúvi ú ñatīí kaa ña. 38 Mâña ñá kān né, vata kaa kanɨɨ ñūxiví san kaa. Ntɨkɨn vā'á san ne, vata ntáa ña ntáduku ntée Xuva kō ntáa. Ntɨkɨn é ña vá'ā san ne, vata ntáa ña ntáduku ntée tó'ō e ña vá'ā san ntáa. 39 Ña kakune'u iní i nī kó ne, vata kaa ña éte xaa ntɨkɨn é ña vá'ā san kaa ña ne, tō'o é ña vá'ā san ña. Ntuvi é ta'vi ō ne, vata kaa ntuvi tē ntɨ́'ɨ ñuxiví sa kaa. Ña ntáta'vi sán ne, vata ntáa ánje Xuva kō ntáa ña. 40 Vata ō ntáda ña dōko i é ña vá'ā sán ne, ē'mi ña né, kuan koo kuvi tē ntɨ́'ɨ ñuxiví sa. 41 Xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, taxnūu ú ánjē ko mí kadē kû'vé Xuva kō ne, nakuitā ñá un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña e ntáde é vīí tuku ña'a é kini kaa, nī ña é ntáde miī é kīni kaa san. 42 Katé nuu ña ña iní ñu'u dū'xé san. Un vá'a tsi kueku ña'a sán ne, naka'xí ka'ñɨ̄ ña nú'u ñā. 43 Kidáā ne, xoó ña'a, ña ntáde é ntio Xuva kō ne, xi'í nuu ka'nu ña mí kadē kû'vé Xuva kō, vatā ó kaxi'í nuu ngántií san. Xoo é kātekú i ne, na kīni i. 44 ʼMí kadē kû'vé Xuva kō ne, vata kaa uun nuu i e dóo va'a é nuu ntú'xi má ñu'u kan kāa. Nāni'i uun ña'a ne, ikan tsī náxnuu ntú'xi xtuku ña. Ñá tē nté kaa diní ña. Kɨ́'ɨn ñā né, nadiko ntɨ̄'ɨ ña é īó iña ñá ne, dá kuīin ña ñu'u san. 45 ʼMí kadē kû'vé Xuva kō ne, vata kaa uun ña kadiko kaa, ña é kanantukū kɨtɨ e dóo nuu á'vi i, e dóo va'a. 46 Uun tsi kɨtɨ e dóo va'a, é nuu á'vi kue'en nāni'i ñá ne, kɨ́'ɨn ñā né, nadiko ntɨ̄'ɨ ña é īó iña ñá ne, dá kuīin ña tɨ. 47 ʼMí kadē kû'vé Xuva kō ne, vata kaa xunu kaa, é kanakuītá nuu ña'a san ini míni kān é tavā ñá un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu tsákā san. 48 Dā tsítū ne, nantíi ña diñɨ ntute kān. Ikān intóo ña nakaxnúu ña tɨ. Tsāká vā'á san ne, nātsu'un ña tɨ ini xiká san. Kɨtɨ é ña vá'ā san ne, ēte ñá tɨ. 49 Kuan koo kuvi tē ntɨ́'ɨ ñuxiví sa dɨ. Ki'xi ánje Xuva kō ne, nakaxnúu ña xoo é vā'á i, xoo é ña vá'a i. 50 Nakuitā ñá xoo é ña vá'a i mé'ñu ñū'u du'xé san. Ikān dóo kueku ña'a san ne, naka'xí ka'ñɨ̄ ña nú'u ñā —ka'an Jésuu. 51 —¿Ntáñe'e dɨkɨ ntɨ́'ɨ ntu nto un ntɨ'ɨ nūu i sá'a? —tsixe'e Jēsuu ña. —Ntáñe'e dɨkɨ́ ntɨ —ka'an ña. 52 Kidáā ne, kaka'an ñá ni ñā: —Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ mastrú lei, da ntánakua'a ña iña i mí kadē kû'vé Xuva kō ne, vata kaa tó'o vī'i san kaa ña. Tsi tó'o vī'i sán ne, kanatava ña é xēé nī é atā san mí ñu'u vá'a iña ña dá ntio ña —ka'an ña. 53 Dā kúvi ntáa Jesuu sá'ā né, ntaka ña ikān. 54 Kué'en ña ñūu míi ñā ne, nakuá'a ña ña'a má vi'ī mi ntánataká nuu ña Israeé san. Koó dā kúdu'va ña'a sán ne, ntáka'an ña: —¿Mí'i ntū nakua'a ñá sā'a e dóo ini ña, e dóo kade ña nuu i é dóo ka'nu san? 55 ¿Ñā ntu te dɨvi ña é i'xá ña kade va'a utun? ¿Ñā te María ntu dɨ'ɨ ñā? ¿Ñā ntu te ení ña Santiau ni Jósee ni Símuun ni Júdā? 56 ¿Ñā te dɨvi ta'an ña ta'nú ntoo ñuú ko ā dɨ? ¿Mí'i ntu vē'xi é dóo ki'in īní ña sā'á kuan? —ka'an ñá'a san. 57 Ncho kudiin ñá'a san ni ñā, ntá tsi kaka'an Jésuu ni ña: —Ña kaka'án naa Xuva kó ne, ntaíko ñu'u ñā'a san ña; ntá tsi ña ñuú mii ña nī ñavi'i ña ne, ña ntaíko ñu'u ña ñā —ka'an ña. 58 Ñá kuē'e núu ī e dóo na'nu ide ña ikān, tsí ña ni kuintí'xe ña'a san ña.
1 Ntuvi sā'á ne, Heródē, ña é de ku'vé iña ñuú Galileá ne, tēkú ña iña Jésuu. 2 Kaka'an ñá nī ña ntáde tsiñu iña ña: —Ña tsīkán ne, á tē Juaan Bautista ña. Á tē ntóto ñā e xi'i ña. Dukuān é kūvi ide ña nuu i e dóo ka'nu san —ka'an ña. 3 Tsí Heródē sán ne, tɨ̄ɨn ña Juaán ne, kī'ní ña ña ne, xnuu kutu ña ñā kuenta iña Heródia, ñadɨ̄'ɨ́ ení ña, ñá nani Fēlipe. 4 Tsí kaka'án Juaan ni Heródē: —Dōo xii kaa é naki'i nto ñadɨ̄'ɨ́ ení nto —ka'an ña. 5 Heródē sán ne, ntīo ña é kā'ní kue'en ñá Juaán san, ntá tsi u'ví ña ña'a san, tsi dé kuení ña'a san tsí Juaán san ne, ña kaka'án naa Xuva ko. 6 Ntá tsi dā xee víko é kāku Heródē ne, ítē'e dióko Herōdia nuu ña'á san, ña vexká'xi viko san. Ñá tē nté kaa dīní Heródē san kídaā ne, 7 xé'e ña xu'u ña nī dioko Herodia tsí nuu é ntāa ntí'xe i é kuē'é ña tún da nēé ka é kākán tun. 8 Tsi'i dɨ'ɨ̄ tún dɨkɨ́ tun nēe é kākán tun ne, kaka'án tun: —Tā'xi nto kó dɨkɨ́ Juaan Bautista vevíi. Xntekū nto nú kō'o —ka'án tun ni Hērode. 9 Kidáā né, kūnta'xa iní rei Heródē san. Ntá tsi kaka'an ñá te kuan kōo kuvi, tsí mé'ñū ña'á san xe'é ña xu'u ña. 10 Taxnūu ña é na kā'nté tu'un ña dɨkɨ́ Juaán san viutun kān. 11 Xntekū ñá dɨkɨ́ Juaan nú kō'o ne, xé'e ñā tún, dā nakué'ē tún dɨ'ɨ̄ tun. 12 Dā xeé ña ntántīkɨ́n Juaán san ne, nāki'i ña kúñu ñā ne, ixkú'xi ña ñā. Kidáā ne, kué'en ña kūkoto ñá Jēsuu nté ō kúvi. 13 Dā téku Jesuu nté ō kúvi Juaan Bautistá san ne, ínuu ña tun ntōó ne, kué'en ñā mí xoxó ña'a. Ntá tsi dā kútuni ñá'a sán ne, kué'en ña kūntikɨn ñá ña. Ntaíka ña dɨ́'ɨn ñā. 14 Dā ntíi Jesuu tún ntōó san ne, īní ña tsí ña te nté kaa tɨtɨ́n ña'a. Ntúntā'ví ini ña ña ne, ntavá'a ña ña nchokuví san, ña é ntēka ña'a san. 15 Dā kuáa ne, xéē ña ntántīkɨn ñá ne, ntáka'an ña: —Xoxó kantoo i i'a. É kuāá ve. Taxnūu nto ña'a san é na kɨ̄'ɨn ña ñúu kuetsī san vata koo é kuīin ña é kā'xí ña —ka'an ña. 16 Ntá tsi kaka'an Jésuu ni ña: —Ñá kuētsi é kɨ̄'ɨn ña. Dɨvi nto kuē'é xnto é kā'xí ña —ka'an Jésuu. 17 Kidáā ne, nantíko koō ña, ntáka'an ñá ni ñā: —Ú'un kūdii tañú'u īó ni ūvi kudii a tsákā —ka'an ña. 18 Kaka'an Jésuu: —Tā'xi nto —ka'an ña. 19 Kidáā ne, kaka'an ñá ni ñā'a san é na kuntōo ña nu ité sān. Kī'i ña u'un tañú'ū sán ni ntūvi a tsákā sán ne, īto ña e dukún kān ne, nākué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō né, kātsin dava ña tañú'ū sán ne, xé'e ñā ña ntántīkɨn ña é na tsī'i ña nta'a ña'a san. 20 Ē'xí nta'a ña'a san, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña. Kidáā ne, natákā ñá ta'vi ī é ntoó ka ne, natsu'un tsitu ña ūxuví ka xika. 21 Ñá te da ū'un míil ñatīí san é'xi ña. É ntē ña ni ka'vi ña ñadɨ'ɨ́ san, nté ī'xá san. 22 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña ntántīkɨn ña é kū'un ña iní tun ntōó san e kɨ́'ɨn ña uun xo diñɨ ntute san. Dɨvi ñā ne, ítūví ka ña da nté ntaka ntɨ'ɨ ña'a san. 23 Dā nátaxnūu ña ña'a san kunú'u ñā ne, kúxee ña xuku kān vata koo é da mii tsi ñā ka'an ntâ'ví ña. Dā kuáa ne, ínuu mii ña ikān né, 24 dōo kuíka tun ntōó san mé'ñū mínī san. Un vá'a tsi kanaduku ntúte san ata tún ntōó e dóo kainu tatsín san. 25 Dá vē'xi túvi ne, kué'en Jēsuu mí ñū'u ña, kaika ña nú ntūte san. 26 Ntá tsi dā íni ña ntántīkɨn ñá ña tsí kaika ña nú ntūte sán ne, ñá tē nté kaa ntaú'vī ña. Ntákachu'u ntáa ña, ntáka'an ña: —¡Un kaa ña ntɨ̄xɨ! —ka'an ña. 27 Ntá tsi ura tsí i kaka'an ñá ni ñā: —¡Ñá ku u'vī nto, tsí xu'u! —ka'an ña. 28 Kaka'án Pedru ni ña: —Te dɨvi nti'xe ntō, Tó'ō, ká'an ntō é na kī'xi u mí kaika nto nú ntūte san —ka'an ña. 29 Kaka'an Jésuu: —Ki'xin ni —ka'an ña. Pedrú ne, ntīi ña tún ntōó san ne, īka ña nú ntūte san é kɨ̄'ɨn ña mí ntitsí Jesuu. 30 Ntá tsi dā íni ña tsi dóo kainu tatsín san ne, ú'vī ñá ne, iñɨ ntu'u kūkií nto'o ña iní ntute san. Un ntíi tsī kána ña: —¡Xntii ntō ko, Tó'ō! —ka'an ña. 31 Ura tsí i nakurkáa Jesuu ntá'a ña ne, nātava ña ña. Kaka'an ñá ni ñā: —¡Nté ō ntú iña o é ña kákuinti'xe o! ¿Nté kui ña ni kuintí'xe ntu o? —ka'an ña. 32 Dā nakú'un ña ntuvi ñá tun ntōó san ne, kūkadin tatsín san. 33 Ñá ñu'u iní tun ntōó san ne, nákunchɨtɨ ña nūu Jésuu, ntáka'an ña: —¡Nuu é ntaā i tsí I'xá Xuva nti'xe ko ntō! —ka'an ña. 34 Dā kúvi ita ntí'xin ña ntute sán ne, xée ña ñūu é nani Genesāree. 35 Dā íni ña'a san, ña ntántoo ikān, e vé'xi Jesuú ne, taxnūu ña tú'un īña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuú tsikán ne, ntēka ña'a san ña ntánchokuví san, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña. 36 Īkan ña Jesuu é kuān te ntete dóo ña na tɨɨn ntá'a ñā. Ña é tɨɨn nta'ā sán ne, ntūvá'a ña.
1 Kidáā ne, xéē ña fariseu ní mastrú leí san, ña ntoo ñuú Jerusaleén, nte mí tuví Jesuú ne, ntáka'an ñá ni ñā: 2 —¿Nté kui ña ntáde ntaa ña ntántīkɨn ntó vatā xkoó ini ñáta kō? Tsí ña ntánta'a ña dá ntaé'xi ña —ka'an ña. 3 Kaka'an Jésuu ni ña: —¿Nté kui dɨvi ntō ne, ña ntáde ntaa nto é kāka'an Xúva kō, é ntio nto kuntīkɨn ntó vatā xkoó ini míi ntō? 4 Tsí kaka'an Xúva kō: “Kuiko ñu'u nto uva nto ni dɨ'ɨ ntō”, ka'an ña. Ká'an xtūku ña dɨ: “Xoo é kā'an kíni i iña uva i ni iña dɨ'ɨ í ne, da miī é kūvi i”, ka'an ña. 5 Ntá tsi ntō'ó ne, ntáka'an nto tsí kuvi ka'an ñá'a san ni uva ña ni dɨ'ɨ ñā: “Ña kúvi xntīi ú nto, tsí iñá ko ne, nākué'e ú nta'a Xuva kō.” 6 Te kuan kōo ka'an ñá ne, ñá kantīo é xntii ña uva ñā nté dɨ'ɨ ñā, ka'an nto. Dukuān ne, ntáde nto vatā xkoó ini ñáta ntō e ntánakuitā nto é kāka'an Xúva kō. 7 Ntáka'an ntó tsi ntáde ntaa nto é kāka'an Xúva kō, ntá tsi ña ntáā. Dōo vá'ā o ka'an Ísaia kuénta iña nto dá kakā'an ñá naa Xuva ko: 8 Ña sā'á ne, kūdii rkɨ xaa ña ntéku da ntáka'an ñá e dóo ntánuu iní ña ko, ntá tsi ña te ntánɨɨ̄ nima ñá e ntánuu iní ña ko. 9 E ntaā í e ntánuu iní ña ko, tsi e ntánakuā'a ñá ne, da mii tsī e ntáka'an ñá'a san. Kuan ō ka'an ña —ka'an Jésuu. 10 Kidáā né, kāna ña ña'a sán ne, kaka'an ñá ni ñā: —Kini nto né, na kɨ'ɨn dɨkɨ nto: 11 Ñá te dɨ̄vi é kakɨ'vi ini xú'u ko kān kade i é kakudentū nima ko, ntá tsi nee iña é ntii xu'u kō né, dɨvī é kade i é kakudentū nima ko —ka'an ña. 12 Kidáā ne, xéē ña ntántīkɨn ña mí tuví ña ne, tsixe'e ña ñā: —¿Kútuni ntú nto é kūdiin ñá fariseú san da téku ña é kāka'an nto? —ka'an ña. 13 Kaka'an Jésuu: —Da nēé ka utun é ña ni í'xi Uvā kó ne, nātu'un ña uun tsi nte xó'o i. 14 Na koo mii nto ñā. Vata ntáa ña kuāa ntáa ña é dotō tsi ntántēka ña ña'a. Te uun ña kuāá nteka ña ña kuāa ni'i ña ne, ntuvi tsí ña kó'xo nuu ña xaví san —ka'an ña. 15 Kidáā ne, kaka'án Pedru ni ña: —Ká'an nto nī ntɨ́ nee iñá ncho ka'an núu i sá'a —ka'an ña. 16 Kaka'an Jésuu ni ña: —¿Vāta tekú kue'en xntú nto? 17 ¿Ñá ini ntú nto tsí da nēé ka é kākɨ́'vi xu'u kō ne, kaita nti'xin i'xí ko kān ne, da kidáa ntīi xtuku kúñu kō? 18 Ntá tsi nēe é kīni kaa é kakii xu'u kō né, ntē nima ko kakéne ne, dɨvī é kade i é kakudentu ō. 19 Tsi nté nima ko kakéne é kinī ó kadā kuení kō, é kā'ni o ña'a, é kadā xení o ni ñadɨ̄'ɨ́ tuku ña'a, é kadā xení o ni ñadɨ̄'ɨ́, ña vata tánta'a, e ki'i dú'u ō, é kā'an ó dovete, é kā'an kíni o iña ña'a. 20 Sá'a kāde i e ntákudentū ña'a sán nuu Xuva ko. Ntá tsi te ña nta'a o da ka'xi o vatā xkoó ini ntó ne, ña te dɨ́vi ī é kade i é kakudentu ō nuu Xuva ko. 21 Ntāka Jesuu íkān ne, kué'en ña ētsin ñuú Tiru ni ñuú Siduun. 22 Ikān tuví uun ñadɨ̄'ɨ́, ña vé'xi ñuú Canaán ne, ñé'e ñā mí tuví Jesuú ne, kaka'an ña: —¡Ntuntā'ví ini nto ko, Tó'ō, I'xá Davii! ¡Un vá'a tsi kanto'o diókō kó kuenta iña é ña vá'ā san é nuu nimá tun! —ka'an ña. 23 Nté uun tú'ūn ña ni ká'an Jésuu ni ña. Kidáā ne, xéē ña ntántīkɨn ñá ne, kaka'an ñá ni ñā é na nakunu ña ñadɨ̄'ɨ́ san. Ka'an ña: —Nakūnu nto ña, tsi dóo du'xen ka'ān ña é ntīkɨn ñá kō —ka'an ña. 24 Kaka'an Jésuu: —Taxnuu Xuva kō ko é xntiī ú da mii tsī ña kúnaa, ña ntáduku ntée tatá ña Israee —ka'an ña. 25 Ntá tsi xée etsin ñadɨ̄'ɨ́ san ne, ínchɨtɨ ña nūu ña ne, kaka'an ña: —¡Vií nto da xe'e, Tó'o, xntii ntō ko! —ka'an ña. 26 Kaka'an Jésuu ni ña: —Ñá vā'á ō é naki'i o tañú'ū é kā'xí i'xá kō dá kuē'é ō tínā san —ka'an ña. 27 Ñadɨ̄'ɨ́ san ne, kaka'an ña: —Nuu é ntaā i é kāka'an nto, Tó'ō, ntá tsi tínā sán ne, ntaé'xi tɨ utsi i é kāko'xo má mēsa tó'o tɨ̄ —ka'an ña. 28 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Dōo vá'ā ó kakuinti'xe o. Kuan koo na kuvi vatā ó ntio o —ka'an ña. Ura dú'va tsi i ntuvá'a dióko ñā. 29 Ntāka Jesuu íkān ne, kué'en ña dīñɨ míni Galileá san. Kúxee ña xuku kān né, ikān itúvi ña. 30 Ñá te da dīi da díi ña'a xée ña mí tuví ña ne, ntēka ña ña xné'e, ña ni'i kui'í i, ña kuāá, ña ñɨ'ɨ̄, ni tɨ̄tɨ́n ka ña ntánchokuví san. Tsōo ña ña'a san nú dɨ̄'ɨ́n Jesuú ne, ntavá'a ña ña. 31 Koó dā kúdu'va ña'a san da íni ña e ntáka'an ñá ñɨ'ɨ̄ san, e ntuvá'a ña ni'i kui'í i san, e nakaka ña xne'é san, e nakiní ña kuāá san. Ntáka'an ña e dóo ka'nu Xuva ña Israeé san. 32 Kidáā ne, kāna Jesuu ñá ntántīkɨn ñá ne, kaka'an ñá ni ñā: —Kantunta'ví ini kó un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san tsi é īta ntí'xin uni ntúvi e ntántoo ña i'a nī ko. Ña túvī ka é ka'xī ña. Ñá ntīo kó nataxnūu ú ña é kuan tsī koo, tsi ntákakɨn ña, tsí dā ná koo vita ña itsi kān dókō —ka'an Jésuu. 33 Ntáka'an ñá ntántīkɨn ña: —¿Mí'i ntu kikī'i o tañú'ū i'a mí xoxo ntoo i? ¿Nté ntu koo xee tá'an é ka'xī ña, é ñā te da díi ña'á san? —ka'an ña. 34 Kaka'an Jésuu ni ña: —¿Tɨtɨ̄n ntú tañú'ū ni'i nto? —ka'an ña. Nantíko koō ña, ntáka'an ña: —Ú'xe kūdii tañú'u ni ūvi kudii a tsákā —ka'an ña. 35 Kaka'an Jésuu ni ñá'a san é na kuntoo ña ñu'u kān. 36 Kī'i ña e u'xé tañú'ū sán nī tsákā sán ne, nākué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō. Kidáā ne, ta'vi dāva ñá ne, xé'e ñā ña ntántīkɨn ña é na tsī'i ña nta'a ña'a san. 37 Ē'xí nta'ā ñá, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña. Dā kúvi ne, natáka ña é ntoó ka ne, ú'xe xīka nátsu'un tsītu ká ña ta'vi ī. 38 Ñá te da kɨ̄mi míil ñatīí san é'xi ña ne, ntē ña ni inté'vi ñadɨ̄'ɨ́ san, nté i'xá san dɨ. 39 Nataxnūu ña ña'a san kídaā ne, nákunūu Jesuu tún ntōó san ne, da kué'en ña ñūú Madala.
1 Xéē ña fariseú san nī ña saduceú san é ncho koto nteé ña Jesuu. Ntaíkan ña te nañē'e ñá ña uun nuu i e dóo ka'nu é vē'xí e dukún kān. 2 Ntá tsi kaka'an Jésuu ni ña: —Da kakuáā ne, ntáka'an nto: “Vá'a iñɨ̄ teváā, tsi dóo dito xntɨvi e dukún kan”, xkoó ka'an nto. 3 Tévāá ne, ntáka'an nto: “Dōo xóo iñɨ̄ vevii, tsi dóo ñu'u viko xé'e i kan”, ka'an nto. Te īni nto nté iñɨ̄ da ntaíto nto e dukún kān, ¿nté kui ñá ini ntu nto nté koo kuvi ñuxiví sa, da ntaíto nto nté o kakuvi vevii? 4 Ña kini ntáa, ña ntáde é kīni kaa sán ne, dɨvi ñā ntaíkan ña nuu i e dóo ka'nu, ntá tsi ña kué'ē ká Xuva ko nūu i é ntio ña, tsí da mii nūu i váta ō kúvi Jonaá san —ka'an ña. Kidáā né, ntāka Jesuu íkān né, tsoo mii ña ñā. 5 Dā xee ñá ntántīkɨn ña uun xo diñɨ ntute sán ne, kūtuni ña tsí kunánī ña é kuīdo ña tañú'ū. 6 Kaka'an Jésuu ni ña: —Kini nto ne, kuenta tsí vií nto ni ū'xen íā iña ñá fariseu ni ñá saduceú san —ka'an ña. 7 Kidáā ne, ntáka'an ñá ni tā'an ña: —Kuan ō ka'an ñá, tsi ña ni ído ō tañú'ū san —ka'an ña. 8 Īni Jesuu née iña ntádē kuení ña ne, kaka'an ña: —¡Mpá! ¿Nté kui ña ntákuinti'xe vá'a ntu nto? ¿Nté kui ntaítsu'un ntu nto tē ña ni ido nto tañú'ū san? 9 ¿Vāta kutúni ntú nto? ¿Ñā ntu naka'an nto tsí u'un tañú'ū san é'xi u'un míil ñā'a sán ne, tɨ̄tɨ́n xiká ka ñu'u ta'vi ī e ntóo ka é natāká nto? 10 ¿Ntē ña ntu naka'an nto e u'xe tsi tañú'ū san e é'xi kɨmi míil ñā'a sán ne, tɨ̄tɨ́n xiká ka ñu'u ta'vi ī e ntóo ka é natāká nto? 11 ¿Nté kui ña kañe'e dɨkɨ ntu nto e ña te iña tañú'u ntī'xe san kaka'án u? Kuenta tsí vií nto ni ū'xen íā iña ñá fariseu ni ñá saduceú san —ka'an ña. 12 Kidáā né, kūtuni ña tsí ña te kaká'an ña iña u'xen íā é kaidáka tañú'ū san, tsí kaka'an ñá iña nuu i é ntánakuā'a ña fariseu ni ñá saduceú san. 13 Dā xee Jésuu ñuú é nani Cesārea Filipú ne, kaka'an ñá nī ña ntántīkɨn ña: —Xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, ¿neé ntu ña'a ú, te kā'an ñá'a san? —ka'an ña. 14 Nantíko koō ña, ntáka'an ñá: —Iō ñá ne, ntáka'an ña tsí Juaan Bautista nto. Iō ñá ne, ntáka'an ña tsí Elia nto. Īo xtúku ña ne, ntáka'an ñá tsi Jeremia ntó, ō tuku ña'a ña kaka'án naa Xuva ko nto —ka'an ña. 15 Kaka'an Jésuu ni ña: —Ntō'ó ne, ¿xoó ña'a ntu ú, te kuinī nto? —ka'an ña. 16 Kaka'an Símuun Pedru: —Cristu ntó, I'xá Xuva kō ña kantíto san nto —ka'an ña. 17 Kaka'an Jésuu ni ña: —Nté kuān nte vá'ā ó ni o, Sīmuun, i'xá Jonaa. Sá'ā ne, ña te ñá'a ni nañē'e ñá o, tsí mii tsi Uvā kó, ña tuví e dukún kān. 18 Kaka'án u ni ō tsí dɨvīn é Pedrú ne, dɨvī ó ne, xúu nchó ka'an. Nú xūu sa'á xntītsí u xúkūn ko. Ña kúvi vīí doxi'í san nī ña'a, ña ntákuinti'xe i ko. 19 Ta'xí u o ntakāá iña i mí kadē kû'vé Xuva kō e dukún kān. Da xōó ka ña'a, ña é īó kuetsí i ñuxiví a ne, ká'ān tsí ña kúvi kɨ́'vi ña e dukún kān. Kuan kōo vií Xuva kō e dukún kān dɨ. Da xōó ka ña'a, ña é ntuvá'a ni Xuva ko ñuxiví a ne, ká'ān tsí kuvi kɨ́'vi ña e dukún kān. Kuan kōo vií Xuva ko ni ñā e dukún kān dɨ —ka'an ña. 20 Kidáā ne, kaka'an ñá nī ña ntántīkɨn ña é ña ku ka'án kue'en tsí ña ni da xōó ka ña'a é Cristu ña. 21 Nté ntūvi tsikán ne, eni ntu'u Jēsuu kaka'an ñá nī ña ntántīkɨn ña é kantio é kɨ̄'ɨn ñá ñuú Jerusaleen. Ikān ne, ñá te da dīi núu ī dóo nto'o ña nta'a ñatā sán nī tó'ō dutú nī mastrú leí san. Ka'ní ña ña ne, te kūvi uni ntúvi ne, ntoto xtuku ña, ka'an ña. 22 Kidáā ne, kué'en xīo Pedrú san ni ñā né, ikān de tíi ña ni Jēsuu, káka'an ña: —Ñá te sā'á e ntio Xuva ko, Tó'ō. Ñá te kuan kōo kuvi nto —ka'an ña. 23 Ntá tsi xkokoto Jēsuú ne, kaka'an ñá nī Pedru: —¡Ñá kuān xkoó ka'an, tsí kaka'an vátā ó kaka'an tó'ō e ña vá'ā san! Ñá ku koton ntēén ko. Ñá te vatā ó kade kuení Xuva kō é kadē kuení o, tsí vata tsī ó de ña'a san káden —ka'an ña. 24 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña ntántīkɨn ña: —Tē xoó ncho kuntīkɨn í ko ne, ñá vīí ka ña é ntio mii ña, ntá tsi na kuntīkɨn ñá ko, kuān te na kuví ña. 25 Tē xoó ntio i é nakāku ntuvi iña í ne, kunaá ña ntii dañu ntūvi. Ntá tsi tē xoó nakunaa i ntuvi iña i kuenta iñá ko ne, ní'i ña ntuvi vā'á iña ña ntii dañu ntúvi. 26 ¿Neé ntu ni'i ñatīí san te nī'i ña dá kanɨɨ ñūxiví sa, te nākunaá ña é tduiña ña? ¿Nté ntu kaa ntá'vi ñatīí san é tduiña ña? 27 Tsí xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, ki'xi ú nī ánjē ko. Dōó ka'nu ña'a ú, vatā ó ka'nu Uva kō. Kidáā ne, ntanáa ú ni ñā'a nee iñá idé ña xé un xé un ñā. 28 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō. Iō ñá'a e ntáñɨ̄ ñá i'a vevií ne, ña kúvī ñá da nté kinī ña é kixkadā kû'vé u ñuxiví sa —ka'an Jésuu.
1 Dā kúvi iñu ntúvi ne, ntēká Jesuu Pedrú san ni Sāntiau, ni ení ña, ñá nanī Juaan, kue'en ní'i ña ña ūun xuku e dóo dūkún ne, 2 nuu tsi ña ne, nadama kúñu Jēsuu. Nuu ña ne, xi'í nuu vatā ó kaxi'í nuu ngántii san ne, dóō é nuu ñā né, ntukui'xīn kue'en. 3 Ura tsíkan ntii dîtó Muisee ni Élia, ñá ka'án naa Xuva ko kídaā ne, ntáka'an ñá ni Jēsuu. 4 Kidáā ne, kaka'án Pedru ni Jésuu: —Dōo vá'ā o tsí ntoo ntɨ́ i'a, Tó'ō. Tē ntio nto ne, xntītsí ntɨ uni á vi'i í'a, uun iña nto, uun iña Muísee ne, uun iña Éliá dɨ —ka'an ña. 5 Da nɨɨ kāka'án Pedrú san ne, xée ūun viko e dóo kaxi'í nuu mí ntoo ña ne, távi nūu ña. Kaka'an tátsin Xúva kō mé'ñū vikó san: —Ña sā'á ne, I'xá miī kó, ña e dóo ntio ko. Dōo diní ko ni ñā. Kini nto é kāka'an ña —ka'an tátsín san. 6 Dā téku ña ntántīkɨn ñá san sá'ā ne, nántūvé ña kúñu ña ñu'u kān né, dōo u'ví ña. 7 Ntá tsi vé'xi Jēsuú ne, tɨɨn nta'a ña ñā ne, kaka'an ña: —¡Nakuntáñɨ̄ nto! ¡Ñá ku u'vī nto! —ka'an Jésuu. 8 Dā íto ña ne, xōxó ka ña nguiī san. Da mii tsi Jēsuu ntítsi ña. 9 Dá kūntíi ña xuku sán ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Ñá ku ka'ān ntó ni da xōó ka ña'a nee e íni nto da nté nantōto ú rkontûvi é xi'í u, xu'u é vēxkúvi ú ñatīi —ka'an ña. 10 Ntátsixe'ē ña ntántīkɨn ña: —¿Nté kui ntáka'án ntu mastrú leí san é dī'na Eliá san kí'xi ña? —ka'an ña. 11 Kaka'an Jésuu ni ña: —Nuu é ntaā i tsí di'na Elia kí'xi ña ne, xtūví tu'vē ña é un ntɨ'ɨ̄. 12 Ntá tsi kaka'án u ni ntō tsi e kí'xi Elia, ntá tsi ña ni kutúni ñá'a san te dɨvi ñā né, ide ña ni ña da nēé ka é ntio ña. Kuan kōo nto'o kó nta'a ña dɨ, xu'u é vēxkúvi ú ñatīi —ka'an Jésuu. 13 Kidáā ne, kutuni ña ntántīkɨn ña tsí kaka'an ñá iña Juaan Baútista. 14 Dā xeé ña mi dóo ntoo ña'a ne, vé'xi uun ñatīi mí tuví Jesuu. Ínchɨtɨ ña nūu ñá ne, kaka'an ña: 15 —Tō'ó, ntuntā'ví ini nto i'xá ko, tsí kaxi'i míi nā ne, xntii nto nā. Dōó kanto'o na. Nuu nuu tsi kantava nuu na nchú'un kān ne, kako'xó nuu na nú ntute kān dɨ. 16 E kíxni'i ú na é ntāvá'a ña ntántīkɨn ntó na, ntá tsi ña ni kuvi vií ña —ka'an ña. 17 Kaka'an Jésuu: —¡Nté o ntu! ¿Nté kui ña ntákuinti'xe ña'a sán ko, ña e ntáde é kīni kaa? ¿Tɨ̄tɨ́n ka ntu ntuvi kutíi ú ni ntō? Kixní'i nto na ī'a —ka'an ña. 18 De tíi Jesuu ni é ña vá'ā san ne, ntīi é ña vá'ā san é nuu nima na. Ura dú'va tsi ntuvá'a na. 19 Kidáā ne, xéē ña ntántīkɨn ña mí tuví Jesuú ne, tsixe'e ña ñā: —¿Nté kui ña ni kuvi vií ntu ntɨ é nakūnu ntɨ́ e ña vá'ā san? —ka'an ña. 20 Kaka'an Jésuu ni ña: —Tsí ña te kanɨɨ̄ nima ntó ntákuinti'xe nto. Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí kuān te un síin kue'en tsi ntákuinti'xe nto ne, kuān te vata kaa uun kudii ntɨkɨn kulí san é kuinti'xe nto ne, kuvi ka'an ntó ni xūku san: “Kuē'én ikān”, ne, kɨ́'ɨ̄n. Ña túvī neé kue'en tsi é ña kuvi vií nto. 21 Ntá tsi e ña vá'a vāta kaa sá'a ne, ña ntíi tē ña kuntóo ixu ō né, tē ña dóo ka'an ntâ'ví ō dɨ —ka'an Jésuu. 22 Dá ntoo ña ñuú Galileá ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, ntuvi ú kuenta ntá'a ña'a san. 23 Ka'ní ña kó ne, te kūvi uni ntúvi ne, ntoto xtuku u —ka'an ña. Dōo kántoo nta'xa ña ntántīkɨn ña. 24 Dā xee Jésuu ñuú Capernau ni ña ntántīkɨn ñá ne, vé'xi ña ntaído diu'un xôo iña xúkūn san mí tuví Pedrú san ne, ntáka'an ña: —¿Ña kantá'vi ntu mastru ntó diu'un xôó san? —ka'an ña. 25 Kaka'án Pedrú san: —Kantá'vi ña —ka'an ña. Dā kɨ́'vi Pedrú san má vi'i kān ne, di'na kaka'an Jésuu ni ña: —¿Nté ntu de kuéni o, Simuun? ¿Xoó ntu nta'a i ntaído rei ñúxiví san diu'un xôó ni diū'un iña ñu'ú san? ¿Nta'a ña ñuú mii ñā né, ō nta'a ña tuku ñuú san? —ka'an ña. 26 Kaka'án Pedru: —Nta'a ña tuku ñuu —ka'an ña. Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Dukuān ne, ñá kantio é ntá'vi ña ñuú mii ñā. 27 Ntá tsi vata koo é ña kudíin ña ne, kue'ēn nu míni kān ne, nakuitan xu've é kantīkɨn kaa xu'u tsákā san. Tavan da nēé ka tsákā, kɨtɨ é tɨɨn di'na. Dá ntɨ̄kán xu'u tɨ ne, naní'i o uun diu'un kuetsi. Ki'in ne, da nta'vin diu'un xôo ó ne, íñā kó dɨ —ka'an ña.
1 Ntuvi tsikán ne, xéē ña ntántīkɨn ña mí tuví Jesuú ne, ntáka'an ña: —¿Xoó ntu é dií ka ka'nu i mí kadē kû'vé Xuva kō? —ka'an ña. 2 Kāná Jesuu úun i'xá san ne, xtuvī ñá i mé'ñū ña'a san. 3 Kaka'an ñá ni ñā'a san: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni nto: Tē ña nadáma nto nima nto é kuinti'xe nto vatā ó de a i'xá kuetsī sán ne, ña kúvi kɨ̄'ví nto mí kadē kû'vé Xuva kō. 4 Xoó ña'a, ña é ña káde ka'nu vata kaa i'xa sa'á ne, dɨvi ñā é dií ka ka'nu ña mí kadē kû'vé Xuva kō. 5 Xoó ña'a é ki'i ña uun i'xá vata kaa sá'a kuēnta iñá ko ne, vata te xū'u kí'i ña ko. 6 ʼNtá tsi da xōó ka ña'a é kuē'é ña itsi é vīi é kini kaa da nēé ka i'xá san é kakuinti'xe i kó ne, dií ka vá'ā ó te kunū'ni uun xuu xodo ka'nu dúkun ñá ne, na kunuu nto'o mii ñā má ntute ñu'u kān. 7 ¡Ntā'vi ide ñá ñuxiví a tē kade ña é vīí tuku ña'a kuétsī! Kuan tsi īó nuu i é kīni kaa, ntá tsi ¡ntā'vi ide ña'a san, ña é kaxé'e itsi é vīí ta'an ña é kīni kaa san! 8 ʼTe ntā'a nto, o te dɨ̄'ɨ́n nto kade i é viī nto é kīni kaa san ne, ka'nté nto ne, nakuitā nto. Dií ka vá'ā ó te u'ntu nto xēe ntó e dukún kān, te kāka xné'e nto, é xēe ni'i nto ntuvi ntá'a nto, ntuvi dɨ́'ɨn ntō dô'vi kan mi dóo kai'xi ñú'ú san. 9 Te ntūxnúu nto kade i é viī nto é kīni kaa sán ne, tavá nto ne, nakuitā nto. Dií ka vá'ā ó te xēe ntó e dukún kan ni ūun tsi ntuxnúu nto, é xēe ni'i nto ntuvi ntúxnūu nto dô'vi kan mi dóo kai'xi ñú'ú san. 10 ʼKoto ntó tē ña kadá kuení nto tē ña nuu á'vi i'xá san. Tsí kaka'án u ni ntō tsí e dukún kān ne, ánjē san é kade ña i kuentá ne, utén utén ntoo ña nta'a Xuva kō, ña é tuví e dukún kān. 11 Tsí xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, vé'xī u é nakākú u ña'a, ña ntákunaá san. 12 ʼ¿Nee iñá ntu ntádē kuení nto? Te ūun ña'a né, īó uun sientu á le'ntu ña ne, uun xtɨ kunaa tɨ ne, ¿ñā ntu te tsoo míi ña kɨtɨ kɨmi díko xe'un kɨmí san má kū'u kan dá kɨ̄'ɨn ña kínantúku ña kɨ̄tɨ uun, kɨtɨ kunaá san? 13 Te nāni'i ña tɨ́ ne, nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō, tsí dií dií ka diní ña ni kɨ̄tɨ náni'i ña san é kɨtɨ kɨmi díko xe'un kɨmí, kɨtɨ ña ni kunáa san. 14 Kuān ó ni Uva kō, ña tuví e dukún kān. Ñá ntīo ña é kūnaa nté uun i'xá san. 15 ʼTē kade ta'an nto é kini kaa ni ntō né, kue'ēn ntó mí tuví ña ne, ká'an nto ni ñā nte o dé ña, da mii xnto ni ñā. Te kīni ña é kāka'an ntó ne, é ntūvá'a nto ni tā'an nto. 16 Ntá tsi tē ña kini ña é kāka'an ntó ne, kuntēka nto uun ne, ō uvi ña'á ka ña'a vata koo é kīni ña. 17 Tē ña ntío ña kini ña e ntáka'an ñá tsīkán ne, ká'an nto nī ña ntákuinti'xe i san, ña ntánataká nuu má ūkún kān. Tē ña ntío ña kini ña ña ntákuinti'xe i sán ne, ña kú de ká nto ña kuenta. Vií xnto kuenta tsí vata ntáa ña'a, ña é ña ntákuinti'xe i, nī ña ntaído diu'un xôó san. 18 ʼNuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō: Da xōó ka ña'a é kā'an ntó ni ñā ñuxiví a e ña kuvi kɨ'ɨn ña mí tuví Xuva kō ne, kuan tsi kōo ka'an Xúva ko ni ñā e dukún kān dɨ. Da xōó ka ña'a é kā'an ntó ni ñā ñuxiví a é kūvi kɨ'ɨn ña mí tuví Xuva kō né, kuan kōo ka'an Xúva ko ni ñā e dukún kān dɨ. 19 ʼSá'a kāka'an xtúku ú ni ntō tsí te ūun tsi ntáde nto nima ntó uvi ñá'a nto da ntaíkan ntó nta'a Xuva kō ne, Xuva kō, ña tuví e dukún kān ne, ta'xi ña é ntaíkan nto. 20 Dā mí'ī ka mí nataká nuu uvi uni ñá'a kuenta iñá ko ne, ikān tuví u mé'ñu ñā dɨ —ka'an Jésuu. 21 Kidáā ne, xéē Pedru, kaká'an ñá ni Jēsuu: —Tō'ó, ¿ki'in ito ntū kada ka'nu iní u ni tā'an ko dá kadē xení ña nī ko? ¿Vá ū'xe íto ntu? —ka'an ña. 22 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —Ñá kā'án u ni o te da mii tsī é ū'xe íto, tsí un tsi nté kɨ̄mí sientu kɨmi díko u'xi íto. 23 ʼKuvi ka'an ó tsi mí kadē kû'vé Xuva kō ne, vata kaa uun rei é iō tɨtɨ́n ña ntáde tsiñu iña ñá kaa. Ntio ña natava ñá kuenta ñá ntáde tsiñu iña ña. 24 Dā éni ntu'u ña tāvá ña kuentá san ne, xee ní'i ña uun ña'a, ña tanūu diu'un é vāta kaa uvi diko uun kuía xá'vi ñā. 25 Ña ni kúvi ntanáa ña. Dukuān ne, kaka'an tó'o ñā é diko ña ñā, ni ña dɨ'ɨ̄ ñá, ni i'xā ñá, ni un ntɨ'ɨ̄ é īó iña ña, vata koo é na ntūnaa é tanūu ña. 26 Nákunchɨtɨ̄ ña kade tsiñu san núu ñá ne, íkan ña dā xe'e, kaka'an ña: “Na kūtíi ká nto nī ko, Tó'ō. Ntanáa ntɨ'ɨ u é tanūu u”, ka'an ña. 27 Ntūnta'ví ini tó'o ñā ñá ne, nangava ña ñā né, nakadɨ̄ ñá kuenta ña. 28 Dā ntíi ña kade tsiñu san vi'i tó'o ñā né, tā'án ña uun ña'a, ña é kade tsiñu dadɨɨ ni ñā. Ña sā'á ne, tanūu ña diu'un ta'an ña é vāta kaa uun sientu ntúvi xá'vi ñā. Ña'a, ña é tanūu ña iña í san ne, írkāa ña dukun ña é nakuē'ne ña ña ne, kaka'an ña: “Ntá'vīn ko é tanūun”, ka'an ña. 29 Nákunchɨtɨ ña tanūu san núu ñá ne, kaikan ña kaka'an ña: “Na kūtíī ká nto nī kó, tsi ntá'vi ntɨ̄'ɨ́ u”, ka'an ña. 30 Ntá tsi ña ni ntío ña tsikán ne, tsi'i kuétsi ña ñā ne, xnuu kutu ña ña dā nte ntá'vi ña é ita nūu ña. 31 Dā íni ña ntáde tsiñu, ña nguiī san, nté ō kúvi ne, dōo dé kuení ña. Kué'en ñā ne, ká'an ña nī tó'o ñā nté ō kúvi. 32 Kidáā né, kāna tó'o ña ña kuān ó de sán ne, kaka'an ñá ni ñā: “Ñá tē nté kaa kinī ó kaden. Xu'ú ne, nakādɨ́ u kuenta ó tsi íkān kó da xe'e. 33 ¿Nté kui ña ni ntunta'ví ini ntu o ta'an o, vatā o dé u ni ō?”, ka'an ña. 34 Kūdiin kué'ēn tó'o ña ni ñā né, ntāda ña ña kuenta ntá'a maú san é xnuu kutu ña ña dā nté ntanáa ntɨ'ɨ ña é tanūu ña —ka'an Jésuu ni ña. 35 Da kidáā ne, kaka'an ña: —Kuān koo vií Uva kō, ña tuví e dukún kan, ni nto tē ña kada ka'nú ini nto kanɨɨ̄ nima ntó ni tā'an nto dɨ —ka'an Jésuu.
1 Dā kúvi ka'an Jésuu sá'ā né, ntāka ña ñuú Galileá ne, kué'en ña ñūú Judea é tuví uun xo diñɨ ntute ka'nu Jordaán san. 2 Ñá te da dīi da díi ña'a ntīkɨn ñá ña ne, ikān ntavá'a ña ña. 3 Vé'xī ña fariseú san mí tuví Jesuu é kōto nteé ña ña ne, tsixe'e ña ñā: —¿Kāka'an ntú lei Muísee é xīi kaa é natsoo miī ntɨ́ ñadɨ̄'ɨ́ ntɨ dá nēé ka nuu i kuvi? —ka'an ña. 4 Kaka'an Jésuu ni ña: —¿Vāta nakuá'a ntu nto tú'un Xuva kō mí kāka'an tsí dɨvi ñā é dēvá'a ña ña'a ne, dē kú'vē ñá ñatīí ni ñadɨ̄'ɨ é kuntōo dadɨɨ ña? 5 Dukuān né, xtuvī mii ñátīí san uva ña ni dɨ'ɨ ñā é kuntōo dadɨ́ɨ ña ni ñadɨ'ɨ̄ ña. Uun tsi kúñū kúvi ña ntuvi ña. 6 Vi'i a vé ne, ñá te ūvi ñá'a ká ña, tsí uun sá ña. Dukuān ne, ña vá'ā o é nantii ntee ta'an ñā'a san neé e teé ta'an Xuva kō —ka'an ña. 7 Ntátsixe'e ña Jēsuu: —¿Nté kui kaka'an ntú Muisee é kuvi natsoo miī ntɨ́ ñadɨ̄'ɨ́ ntɨ kuan? —ka'an ña. 8 Kaka'an Jésuu ni ña: —Dā xe dóo ka'xi nima ntó ne, dukuān e tá'xi Muisee é natsoo mii nto ñadɨ'ɨ̄ nto, ntá tsi ña te kuán o ni ntio Xuva ko nte ntúvi di'na. 9 Kaka'án u ni ntō tsí da xōó ka ña'a é natsoo mii ña ñadɨ'ɨ̄ ña, ntá tsi tē ña te neé ni ide ñadɨ̄'ɨ́ san é kini kaa ni tuku ñatīí san ne, tē natánta'a ñatīí san ni tuku ñadɨ̄'ɨ́ ne, kade ña kuētsi —ka'an ña. 10 Ntáka'an ña ntántīkɨn ña: —Te kuan kōo kuvi uun ñatīí ni ñadɨ'ɨ̄ ñá ne, dií ka vá'ā ó ē ña tánta'a ō —ka'an ña. 11 Ntá tsi kaka'an Jésuu ni ña: —Ñá te ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a é kūtíi ña é nī'i ña sá'ā, tsí mii tsi ñā é xe'e Xúva kō é kuan koo kuntōo ña. 12 Īó ñatīi é ña kuvi kóo i'xá ña, tsi e dúkuan kāa ña da káku ña. Iō túku ñatīí ne, ña'a san ide ña e ña kuvi koo i'xá ña. Iō túku ñatīí ne, ña ntío ña tánta'a ña kuenta iña tsiñu e ntáde ña iña Xuva ko. Xoo kutíi i e kuintí'xe i sá'ā né, na kuīnti'xe i —ka'an ña. 13 Kidáā ne, xee ní'i ña ī'xá san mí tuví Jesuu é tɨɨn nta'a ñā í, é kā'an ntâ'ví ña iña i. Ña ntɨni'i Jēsuú san ne, de tíi ña ni ñā ntánteka i'xá san, 14 ntá tsi kaka'an Jésuu: —Kué'e ntō itsi é na kī'xi i'xá san mí tuví u. Ñá ku kādɨ́ nuu nto i, tsí ña'a é īó nima í vatā ó nima í'xá san ne, dɨvi ñā é kāduku ntée ña mí kadē kû'vé Xuva kō —ka'an ña. 15 Dā kúvi tɨ́ɨn nta'a ntɨ'ɨ ña ī ne, da kidáā ntáka ña. 16 Xée uun ñatīi mí tuví Jesuú ne, tsixe'e ñā: —Mastrú, ¿neé ntu nuu i é vā'á kantio é vīí u vata koo é nī'í ko ntuví va'á iñá ko ntii dañu ntūvi? —ka'an ña. 17 Kaka'an Jésuu ni ña: —¿Nté kui katsixe'ēn kó iña é vā'a? Da mii Xuva kō é vā'á ña. Te ntio o ntuvi vā'á iña o ntii dañu ntúvi ne, kadan ntaan é kāka'an Xúva kō —ka'an ña. 18 Kidáā ne, kaka'an ña: —¿Neé ntu é kāda ntaa u? —ka'an ña. Kaka'an Jésuu: —Ñá ku ē'nín ña'a. Ñá ku naki'in ñadɨ̄'ɨ ñá'a. Ñá ku kī'in dú'un. Ñá ku kā'án dovete. 19 Kuikon ñu'un uva o ni dɨ'ɨ ō. Kuinima ó ta'an o vatā ó kakuinima míi ō kúñu ō —ka'an Jésuu. 20 Kaka'an ñá ni ñā: —É un ntɨ'ɨ sā'á kade ntaa ú ntē da ku lú'ntī u. ¿Neé ka ntu é kākunaa? —ka'an ña. 21 Kaka'an Jésuu ni ña: —Tē ncho viin é un ntɨ'ɨ̄ é vā'á ne, kuē'én, nadikon īña o ne, kué'ēn diu'ún san ña ntā'ví san vata koo e ní'i o nuu i é vā'a é dukún kān. Kidáā né, kixntikɨ̄n ko —ka'an ña. 22 Dā téku ña é kāka'an Jésuú ne, kunta'xa iní ña, tsi dóo kuika ña. Kuan tsi ō ntaka ña. 23 Kaka'an Jésuu ni ñá ntántīkɨn ña: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō. Tsi dóo ntii tu'un é xee ñá kuiká san mí kadē kû'vé Xuva kō. 24 Kaka'án xtuku ú ni ntō tsí dií ka ña ntii tu'un é kɨ̄'ví uun kameu xávī xɨ́kɨ natee ō san é kɨ̄'ví uun ña kuiká san mí kadē kû'vé Xuva kō —ka'an ña. 25 Dā téku ña ntántīkɨn ñá sá'ā ne, koó dā kúdu'va ña. Ntáka'an ña: —¿Xoó ntu kūvi nakáku i kuan? —ka'an ña. 26 Īto Jesuu ñá ne, kaka'an ñá ni ñā: —Ña'a sán ne, ña kúvi nakākú mii ña nima ñá, ntá tsi Xuva kō ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ kuvi vií ña —ka'an ña. 27 Kidáā ne, kaka'án Pedru: —Ntɨ'ɨ́ ne, é xtuvī mii ntɨ'ɨ́ ntɨ é kuntīkɨ́n ntɨ nto. ¿Nee iñá ntu ni'i ntɨ? —ka'an ña. 28 Kaka'an Jésuu ni ña: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí ikan ñūxiví xēé san ne, kutūví u, xu'u é vēxkúvī ú ñatīi, nú teu ka'nú ko ne, dɨvi ntō e ntántīkɨn ntó ko ne, kuntōo nto uxuvi teu na'nú san dɨ, kadā kú'vē nto iñá uxuvi táta ña Israeé san. 29 Da xōó ka ña'a, ña é xtuvī mii i vi'i i, ō ení ña, ō ta'an ñá, o uva ñā, o dɨ'ɨ ñā, ō i'xá ña, o ñū'u ña kuenta iñá ko ne, ní'i ña ūun sientu íto ká xtuku. Ní'i ña ntuvi vā'á iña ña ntii dañu ntúvi dɨ. 30 Ntá tsi tɨtɨ́n ña'a, ña é odo nūu vevií ne, nte áta i kan kuntōo ña te kúvi ne, ña é ntoo ata i kān vevií ne, kodo nuū ñá kídaā.
1 ʼMí kadē kû'vé Xuva kō ne, vata kaa tó'o vī'í san kaa. Tévāá tsi kañe'e ñá, kaixntuku ñā xoó kada tsiñu i matú ña. 2 Kaka'an ñá ni ñā'a san tsi ntá'vi nɨɨ ña ña ntūvi é kāda tsiñu ña ne, taxnūu ña ña matú ña. 3 Kaeku ɨɨn teváa ne, īní ña tsi ntâñɨ́ ka tuku ña'a nú ā'ví kān é ña te neé ntáde ña. 4 Kaka'an ñá ni ñā: “Kūkada tsiñu nto matú ko kān ne, ntá'vi va'a ú nto”, ka'an ña. Ne, kué'en ña kūkada tsiñu ña. 5 Kuan tsī ó de ña dá kii xtúku ña da ká'ñu ntuvi ne, kaeku uni kuáa dɨ. 6 Dā kaéku u'un kuáa ne, kii xtūku ña ne, ní'ī ká ña ña'a, ña é ña tuví nee é vii. Kaka'an ñá ni ñā: “¿Nté ntū ó de nto i'a? ¿Nté kui ña ntáde tsiñu ntu nto?”, ka'an ña. 7 Ntáka'an ñá ni ñā: “Ñá ni nī'í ntɨ xoó ta'xi i ntɨ́ tsiñu”, ka'an ña. Kaka'an tó'o ī sán ni ñā: “Kue'ēn ntó matú ko kan kūkada tsiñu nto dɨ”, ka'an ña. 8 Dā kúneé ne, kaka'an tó'o tsīñu sán ni ña odo nūú nuu tsiñú san: “Kūkaná nto ña ntáde tsiñu sán ne, ntá'vi nto ñā, di'na ña é xeé rkontuvi. Nté ata i na ntīi ña xee nte dí'na”, ka'an ña. 9 Ña xee kaéku u'un kuáa ne, ní'i ña xā'ví ña é uun ntúvi. 10 Ña xee dí'na ne, dií ka kue'e ní'i ña, kuíni ña. Ntá tsi kuédadɨɨ tsi ni'i ña é un é un ñā. 11 Dā ntuá'vi ña ne, ká'an ntēé ña tó'o tsīñu san, 12 ntáka'an ña: “Uun ura kúdii dé tsiñu ña'a san, ña xeé rkontuvi é ntɨ'ɨ́ ne, dadɨɨ tsi o ntuá'vī ntɨ́ ni ñā. Ntɨ'ɨ́ ne, nɨɨ ntuvī dé tsiñu ntɨ. Dōo ntó'o ntɨ́ ka'ni san”, ka'an ña. 13 Kaka'an tó'o tsīñu san ni ña: “Ñá te kāde u é kini kaa ni ntō. ¿Ña ni ká'an ntú nto nī ko tsi vá'ā o xa'ví nto dá kāka'án u ni ntō? 14 Kūni'i nto xá'vi ntō né, kue'ēn nto. Xu'ú ne, ncho vii ú nī ña xee da rkontuví san vatā o dé u ni ntō. 15 ¿Vá ña kuvi ntu vií u é ntio kó nī diu'ún ko? ¿Ō ntákune'u iní ntu nto tsí ña kade víni u?”, ka'an ña. 16 Kuan kōo kuvi ni ña vé'xi ata i kán dɨ; di'na ña kodo núu ña ne, ña é odo nūú di'na ne, kuntōo ña nte ata i kan. Tsí kuān te tɨtɨ́n ña'a kana ú ña ne, ñá tɨ̄tɨ́n ña kué'e u é kodo nuū ña —ka'an Jésuu. 17 Dá kuē'en Jésuu itsi Jerusaleén ne, nakana xio ña uxuvi ñá'a ña ntɨni'i ñā ne, kaka'an ñá ni ñā: 18 —Kiní nto, tsí kɨ'ɨn o ñuú Jerusaleen. Ikān ntada ña kó kuenta ntá'a tó'ō dutú san nī mastrú leí san. Ká'an ñā tsí kuví u, xu'u é vēxkúvi ú ñatīi. 19 Ntada ña kó kuenta ntá'a ña tuku ñuú vata koo é kīni dɨ́kɨ ña ko ne, natii nuu ña kó xo'o. Xnteē ñá ko ntiká krusi kán dɨ. Ntá tsi ntoto xtuku ú te kuvi ūni ntúvi —ka'an ña. 20 Kidáā ne, xée dɨ'ɨ ī'xá Zebedeú san mí tuví Jesuu, xee ní'i ña i'xā ña. Nakunchɨtɨ ña nūu ña ne, íkan ña da xe'e. 21 Kaka'an Jésuu ni ña: —¿Nee iñá ntu ntio nto? —ka'an ña. Kaka'an ñá ni ñā: —Ká'an nto na kadā kû'vé dadɨɨ ntuvi i'xá ko ni ntō mí kadā kú'vē nto; uun chí ne, diñɨ kua'a nto ne, uun chí ne, diñɨ datsin nto —ka'an ña. 22 Ntá tsi kaka'an Jésuu ni ña: —Ñá īni nto nee é kaikan nto. ¿Kūtíi ntu ntō é ntō'o nto é vāta koo nto'o ko? —ka'an ña. Ntuvi ñátīí san ntáka'an ñá ni ñā: —Kuvi vií ntɨ —ka'an ña. 23 Kaka'an Jésuu ni ña: —Nto'o nti'xe nto vata koo nto'o ko, ntá tsi ña te xú'ú kaduku ntée u é kuē'é u xoó kutūvi í diñɨ kua'a kó, ō xoó kutūvi í diñɨ datsin ko, tsí Xuvā ko e dé ku'vē ña xoo é kuntoo dadɨɨ i nī ko —ka'an ña. 24 Dā kútuni u'xi ñá'a ña nguiī sán ne, kūdiin ñá nī Juaan ni Sántiaú san. 25 Ntá tsi kána Jesuu ñá ne, kaka'an ñá ni ñā: —Īni ntó tsi tó'ō ña é ña te ñá Israeé ne, dōo ntáde na'nu ña ni ñā'a ña. Dōó ntii ntádē kú'vē ña. 26 Ñá ku kuān xkoó de nto. Da xōó ka ña'a nto é ncho vií ka'nu nto ne, xntii nto tā'an nto. 27 Da xōó ka ña'a nto é ncho kodo nuū ntó ne, xntii nto tā'an ntó, 28 vatā ó de ú, xu'u é vēxkúvi ú ñatīi. Ñá te vē'xi u é xntii ñā'a sán ko, tsí vé'xī u é xntīi ú ña ne, é kuē'é u ntuvi iñá ko kuenta iña ña —ka'an ña. 29 Dā ntáka ña ñuú Jericoó ne, ñá te da dīi da díi ña'a ntántīkɨn ñá Jesuu. 30 Uvi ñá kuāa san ntántoo ña diñɨ itsi san. Dā téku ña tsi kuítā nti'xin Jesuú ne, un ntii tsī ntáka'an ña: —¡Ntuntā'ví ini nto ntɨ́, I'xá ika Dāvii, ña táxnuu Xuva kō é kadā kú'vē ntó iñá ntɨ! —ka'an ña. 31 Ntáde tíi ña'a san ni ña, ntáka'an ña é diin diin tsi kuntōo ña. Ntá tsi da dií dií ka ntii ntáka'an ña: —¡Ntuntā'ví ini nto ntɨ, Tó'ō, I'xá ika Dāvii! —ka'an ña. 32 Íntītsí Jesuú ne, kāna ña ña. Kaka'an ña: —¿Nee iñá ntu é ntio nto é vīí u ni ntō? —ka'an ña. 33 Ntáka'an ñá ni ñā: —Nakaán nto ntuxnūú ntɨ, Tó'ō —ka'an ña. 34 Ntuntā'ví ini Jesuu ñá ne, tɨɨn nta'a ña ntūxnúu ñā ne, ura tsí i náxi'í ntuxnūú ña. Kidáā ne, íntīkɨn ñá ña.
1 Dā xee étsin ña ñuú Jerusāleen, dá ntoo ña ñuú Befagee mí tuví xuku Olivú san ne, taxnūu Jesuu úvi ña'a ña ntántīkɨn ña, 2 kaka'an ñá ni ñā: —Kue'ēn ntó ñuu é tuví da'a san. Ikān ne, nani'i nto uun búru é ntee tɨ́ɨn tɨ ni i'xā tɨ. Nantuté nto tɨ ne, dá kixni'i nto tɨ̄. 3 Te tsixe'e ñā'a san nto nté kui kánantute nto tɨ́ ne, ká'an ntō tsi tó'o nto kāntio ña tɨ. Tē kúvi dé tsiñu ni'i ña tɨ ne, ura tsí i nataxnūu ña tɨ —ka'an ña. 4 Kuan ō kúvi vata koo é kūntaa é kāka'an ña é ka'án naa Xuva ko kídaā: 5 Ká'an nto nī ña ñuú Siuun: “Koto nto, tsi vé'xi reí nto mí ntoo nto. Ñá te kā'nu ña'a kade ña; ntekú ña buru, uun a búru, kɨtɨ é vāta xoo kuntéku í tɨ, i'xá buru ntíi, kɨtɨ kaido san.” Kuan kōo ka'an nto, ka'an ña. 6 Kué'ēn ña ntántīkɨn ñá ne, de ntaa ña vatā ó kaka'an Jésuu. 7 Kue'en ní'i ña būrú san ni i'xā tɨ́ ne, tsodo ña dōo ña áta i'xá tɨ ne, ikān intéku Jesuu tɨ. 8 Ñá te da dīi ña'a ntáñɨ̄ ñá ikān né, tsōo ña doo ñá itsi kān. Iō ñá ne, katsin ña ntá'a utun ne, tsoo ña itsi san. 9 Ñá te da dīi ña'a odo nuú ña nuu ñá ne, ñá te da dīi ña'a vé'xi ña atā ñá dɨ. Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña ntáka'an ña: —¡Dōo vá'a I'xá ika Dāvii, ña táxnuu Xuva kō! ¡Na xnuu viko Xuva ko ñā, ña é vē'xí kuenta iña ña! ¡Dōo ká'nu Xuva kō, ña tuví e dukún kān! —ka'an ña. 10 Dā xee ñá ñuú Jerusaleén ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñuú i san ne, itsu'un ñā, ntáka'an ña: —¿Xoó ña'a ntu ña sā'a? —ka'an ña. 11 Ntáka'an ñá'a san, ña vexní'i ña: —Ña sā'á ne, ña é kāka'án naa Xuva ko, ñá nani Jēsuu, ñá vē'xi ñuú Nazaree é tuví ñuú Galilea —ka'an ña. 12 Kúkɨ̄'ví Jesuu má ūkún Xuva kō ne, nakúnu ña ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña e ntádikō, ña e ntáñii kɨtɨ é kuē'é ña doméni iña Xuva ko. Ini ukún san ntoo ña. Nantáva Jēsuu mesa ñá'a, ña ntánadama diu'ún san, ni sīa ña ntádiko pāloma. 13 Kaka'an ñá ni ñā: —É ūve na'a tú'un Xuva kō: “Vi'i kó ne, vi'i mí ka'an ntâ'ví ña'a”, ka'an. Ntá tsi ntō'ó ne, ntáde nto mâvi ñá du'u —ka'an ña. 14 Dá tūví Jesuu má ūkún kān ne, vé'xi ña kuāá san nī ña xne'é ne, ntāvá'a ña ña. 15 Ntá tsi kúdiin tó'ō dutú san nī mastrú leí san dā íni ña nté ō dé Jesuu nuu i e dóo na'nu san. Īní ña tsí un ntii tsī ntáka'an i'xá san má ūkún kān: “¡Dōó ka'nu I'xá ika rei Dāvii!” Kuān o ntáka'an i'xá san. 16 Ntáka'an ñá ni Jēsuu: —¿Ña katéku ntu nto tsí dovéte ntáka'an i'xá san iña nto? —ka'an mastrú leí san. Kaka'an Jésuu ni ña: —Katekú ko nté ō ntáka'an. Vāta kiní ntu nto mí kakā'an tú'un Xuva kō: I'xá kuetsī sán ni ī'xá ɨkɨn ne, xé'e Xuva kō é kāta é vā'á kue'en Xúva kō. Kuan ō ka'an —ka'an Jésuu. 17 Kidáā né, ntāka Jesuu mí ntoo ña ne, kué'en ña ñūú Betania mí itúvi ña uun ñúu. 18 Tévāá, dā ntíko kōo ñá ñuú Jerusaleén ne, kakakɨn Jesuu. 19 Īní ña uun tun ígu dīñɨ itsi san. Kué'en ñā mí ntitsí ne, da mii xūku í uve. Kaka'an ña: —¡Ña kóō ká kɨtɨ o! —ka'an ña. Ura dú'va tsi i ítsi ūtun san. 20 Koó dā kúdu'va ña ntántīkɨn ña da íni ña utun san. Ntáka'an ña: —¿Nté ō ntu é uun da'na tsi ítsi tun ígū san? —ka'an ña. 21 Kaka'an Jésuu ni ña: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō: Te kuinti'xe nto Xuva ko, tē ña kadá kuení nto é ña kuvi vií ña ne, ñá te sā'á tsi é kūvi vií nto, vatā o dé u nī tun ígū san. Tsí kuvi ka'an ntó ni xūku sá'ā dɨ: “Kuē'én, kō'xón nuun ntute ñu'u san.” Te kuan kōo ka'an ntó ne, kuan kōo kuvi. 22 Da nēé ka é kakan ntó nta'a Xuva kō dá ntáka'an ntâ'ví nto ne, te kanɨɨ inī ntó ne, ní'i ntō —ka'an ña. 23 Dá kūkɨ́'vi Jesuu má ūkún kān ne, vé'xī tó'ō dutú san ni ñatā san mí tuví Jesuu dá kanakuā'a ña ña'a sán ne, ntáka'an ñá ni ñā: —¿Nté o ntu é kūvi vií nto nuu i é kade nto? ¿Xoó ntu de kú'vē i é viī nto sá'ā? —ka'an ña. 24 Kaka'an Jésuu ni ña: —Tsixē'é u nto uun nuu í dɨ. Te nantiko koō ntó ne, kidáa kā'án u ni ntō nté ō kúvi é kūvi vií u nuu i sá'a. 25 ¿Xoó ntu de kú'vē i é nakūtsi ntute Juaan ñá'a san? ¿Xuva ntu kō de kú'vē ñá, o kūdii ña'a ntú san de kú'vē ña? —ka'an ña. Ntáka'an míi tó'ō dutú san ni ñatā san: —Te kā'an o tsí Xuva kō de kú'vē ñá ne, kidáā ne, tsixe'e ña kō nté kui ña ni kuintí'xe kō Juaan. 26 Ntá tsi te kā'an o tsí kūdii ña'á san de kú'vē ñá ne, u'vī kó te kūdiin ña'á san ni kō tsí ñá ka'án naa Xuva kó Juaán san, kuiní ña —kuan ō dé kuení ña. 27 Dukuān ne, ntáka'an ñá ni Jēsuu: —Ñá iní ntɨ —ka'an ña. Kaka'an Jésuu ni ña: —Ntē ña ka'án u dɨ xoó de kú'vē i é vīí u sá'ā —ka'an ña. 28 Kaka'an Jésuu: —¿Nee iñá ntu kadē kuení nto iña nuu i sá'a? Uun ñatīí ne, xío ūvi i'xá ña. Kué'en ñā mí tuví i'xá nuu í san ne, kaka'an ña: “Ō da', kukutun vevíi”, ka'an ña. 29 Kaka'an na: “Ñá kɨ̄'ɨ́n u”, ka'an na. Ntá tsi dā ku e ví'i ne, nātɨvi iní na ne, kué'en nā. 30 Kidáā ne, kué'en uva nā mí tuví i'xa é kui ūví ne, dadɨɨ tsi o kaka'an ñá ni nā. Na sā'á ne, kaka'an na: “Kɨ́'ɨ̄n ú, ūva”, ka'an na, ntá tsi ña ni ñé'e na. 31 ¿Neé ntu na'a dé ntaa na é ntio uva nā, kuan? —ka'an Jésuu. —I'xa nuu í san —ka'an ña. Kaka'an Jésuu ni ña: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō, tsí di'na xee ña ntaído diu'un xôó san ni ñadɨ̄'ɨ́ kini ntáa san mí kadē kû'vé Xuva kō é dɨvi ntō. 32 Tsi dá kī'xi Juaan Bautistá ne, kaka'an ñá ni ntō nté koo vií nto é vā'a, ntá tsi ña ni kuintí'xe nto ña. Da mii tsī ña ntaído diu'un xôó san ni ñadɨ̄'ɨ kini kaa san kuínti'xe ña ña. Kuān te íni nto nté ō dé ña kini ntáa san ne, ñá ni nātɨvi iní nto, ntē ña ni kuintí'xe nto é kāka'an Juaán san —ka'an Jésuu—. 33 ʼKini tuku nto nuu i sá'a. Uun tó'o vī'i ne, í'xi ñā xo'o tɨnti'o. De vá'a ña xaku diñɨ i kān. Ēte nuu ña xavi mí kādin ñá tɨnti'ó san ne, xntitsī ñá uun vi'i dūkun mí kotō dítō ña. ʼKidáā ne, tsu'un nteé ña tuku ña'a é viī ñá kuentá ne, dá kue'ēn ñá tuku ñuu. 34 Dā xee ntúvi é tɨ̄ɨn ña kɨtɨ i ne, taxnūu ña ña ntáde tsiñu iña ña e kínakuido ñá vata kaa é kāduku ntée ña mí ñū'u ña ñu'u ntee é tātá san. 35 Ña ñu'u ntee é tātá san ne, tɨ̄ɨn ña ña ntáde tsiñu san. Uun ña'a ñā né, nákā'xí va'a ñá ña. Uun ña ne, ē'ní kue'en ñá ña. Uun ña ne, xe'e xúu ña ñā. 36 Taxnūu xtuku tó'o ī sán dií ka tɨtɨ́n ña ntáde tsiñu iña ña e ña táxnūu di'na ña. Kuan tsi ō dé xtuku ña ñu'u nteé xo'o tɨnti'ó san ni ñā. 37 ʼDa rkontûví ne, taxnūu ña i'xá mii ñā, tsí da miī é kuiko ñū'u ña'a san i'xá mii ña, kuíni ña. 38 Ntá tsi dā íni ña ñu'u ntee xo'o tɨnti'ó san tsi vé'xi mii ī'xa tó'o ñā ne, ntáka'an ñá ni tā'an ña: “Na sā'á ne, na ki'i na iña uva na tē xi'i ña. Kɨ́'ɨn ō ne, ka'ní o nā. Kidáā ne, ní'i ko īña uva na”, ka'an ña. 39 Tɨ̄ɨn ña na ne, nákuitā ñá na ata ī mí kae'nu xo'o tɨnti'ó san ne, e'ní ña na —ka'an ña. 40 Kidáā né, katsixe'e Jēsuu: —Tē xee míi tó'ō xo'o tɨnti'ó san ne, ¿nté koo vií ntu ña nī ña ñu'u ntee é tatā ña? —ka'an Jésuu. 41 Ntáka'an ñátā san ni tó'ō dutú san: —Uun ito tsi ka'ní kue'en ña ña ñu'u ntee, ña é kīni ntáa san. Kidáā ne, kué'e ñā é tātá san nta'a tuku ña'a, ña é nakué'e i ña kɨtɨ tɨnti'ó san ntuvi te tɨ̄ɨn ña tɨ, vata kaa é kāduku ntée ña —ka'an ña. 42 Kaka'an xtúku Jesuu ni ña: —Vāta nakua'a ntu nto mí ūve na'a kaka'an tú'un Xuva kō: Xuu é nakuītá ña ntádamá san ne, dɨvi kūvi xuu ku've etɨ́ vi'i san. Sá'ā né, Xuva kō de kú'vē ñá ne, íña kō né, dōo vá'ā o dé ña, ka'an. 43 Dukuān ne, kaka'án u ni ntō tsí naki'i Xuva ko tsīñu nto ne, nakué'e xio ña tuku ña'a, ña é īni de ntáa é ntio ña. 44 Kuenta iña xuú san ne, da xōó ka ña'a, ña é nākɨ'ɨ́ xuú san ne, tá'nu kue'en ñā. Ntá tsi da xōó ka ña'a, ña é kō'xó ntōdó xuú san ne, tádin kuē'en ñá dɨ —ka'an Jésuu. 45 Dā téku tó'ō dutú san nī ña fariseu núu i sá'a ne, kue'en dɨ́kɨ ña é kāka'an Jésuu íña ña. 46 Ntá tsi kuān té ncho tɨɨn ña Jesuú ne, ú'vī ñá un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san, tsi ntádē kuení ña'a san tsí Jesuú ne, ñá ka'án naa Xuva ko.
1 Ntāa xtuku Jesuu núu i sá'a ni ñā. Kaka'an ña: 2 —Mí kadē kû'vé Xuva kō ne, vata kaa uun rei, ña é dé ka'nu viko dá tánta'a i'xá ña. 3 Taxnūu ña ña ntáde tsiñu iña ña é kāna ña ña'a san é kā'an ñá ni ña te kī'xi ña viko san. Ntá tsi ña ni ntío ña'á san ki'xi ña. 4 Taxnūu xtuku ña tuku ña'a, ña ntáde tsiñu iña ñá ne, kaka'an ñá ni ñā: “Kūkaná nto ña'a san, ña é kā'an ni'í u nte dí'na. Ká'an ntō tsi é iō tu've é kā'xi o. Ē'ní u duntɨkɨ́ ko ni kɨ̄tɨ e dóo vá'ā ó ni ī. É iō tu'vé ntɨ'ɨ́ ve. Na kī'xi xña viko e tánta'a i'xá ko”, ka'án reí san. 5 Ña ni íde ñā'a san kuéntá ne, xío kuē'en ña. Uun ña ne, kukútu ñā ne, uun ña ne, kudíko ñā. 6 Ña nguiī sán ne, tɨ̄ɨn ña ña ntáde tsiñu iña reí san ne, dē xení ña ni ñā né, ē'ní ña ña. 7 Un vá'a tsī kúdiin reí san ne, taxnūu ña sntadun ña é ka'nī ñá ña é'ni ña ntáde tsiñu iña ñá ne, é na kā'mi ña ñuú ña. 8 Kidáā ne, kaka'an ñá nī ña ntáde tsiñu iña ña: “Iō tu'vé viko e tánta'a i'xá ko, ntá tsi ña e kána ú ne, ñá ni de ntāa ña é kī'xi ña. 9 Dukuān né, kue'ēn ntó itsi kān ne, ká'an nto ni da xōó ka ña'a é nī'i nto é kīxka'xí ña, kuān te tɨtɨ́n ña”, ka'án reí san. 10 Kué'ēn ña ntáde tsiñu iña ñá itsi kān ne, xee ní'i ña ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña é ni'i ña, kuān te vá'a ña'a ña, kuān té ña vá'a ña'a ña. Dā xee un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ne, tsitu kuē'en ñá'a san vi'i mí kākuvi viko san. 11 ʼNtá tsi dā xee reí san é kōto ña ña xee sán ne, īni ña é tuví uun ña'a, ña é ña tuvi dú'nu vá'a i iña vikó san. 12 Kaka'an ñá ni ñā: “O dee, ¿nté kui tá'xi ntu ña é kɨ̄'ví nto i'a, tsí ña te núu nto doo vá'a nto iña vikó san?”, ka'an ña. Ntá tsi nté uun ña ni ká'an ña. 13 Kidáā ne, kaka'an reí san nī ña ntáxntii ñā: “Ki'ní nto nta'a ña sā'á ni dɨ̄'ɨ́n ña dɨ́ ne, nakene iko nto ñā kí'i kān mi dóo nee. Ikān dóo kueku ña'a san ne, naka'xí ka'ñɨ̄ ña nú'u ñā”, ka'án reí san. 14 Tsí kuān te tɨtɨ́n ña'a kana ú ña ne, ñá te tɨtɨ̄n ñá nakaxnúū ú ña —ka'an Jésuu. 15 Kidáā né, ntāka ña fariseú san ne, ntántukū nuu iní ña nté koo vií ña é nadāna ña Jesuu núu i é kāka'an ñá ni ñā. 16 Taxnūu ña ña ntántīkɨn ñá nī ña ntántīkɨ́n Heródē san mí tuví Jesuu. Ntáka'an ña: —Mastrú, iní ntɨ tsi nuu é ntaā i é kāka'an nto, tsí kanakuā'a nti'xe nto iña Xuva ko. Ñá kāde nto kuenta née iñá ntádē kuení ña'a san. Ntē ña kaú'vī ntó ña, kuān te na'nu ñá'a ña. 17 Ká'an nto vē, nee iñá kadē kuení nto. ¿Vā'á ntu o é kuē'é ō diu'un xôó san nta'a ña tsiñu na'nu i ñuú Romá san ne, ō ña'a? —ka'an ña. 18 Ntá tsi ini Jésuu tsi dóo kinī o dé kuení ña iña ñá ne, kaka'an ña: —¿Nté kui ntaíto nteé nto ko, ntō'o e ntaéni nta'ví nto ña'a? 19 Nañē'e ntó ko diu'un e ntá'vi nto diu'un xóō nto —ka'an ña. Xé'e ña ña ūun diu'un é kōto nteé ña. 20 Kaka'an Jésuu ni ña: —¿Xoó ntu nuu i é ntee í'a? ¿Xoó ntu dɨvī í e ntée na'á san? —ka'an ña. 21 Ntáka'an ña: —Íña ña tsiñu na'nu i ñuú Romá san —ka'an ña. Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Nakué'e nto nta'a ña tsiñu na'nu i san nee é kāduku ntée ña ne, nakué'e nto nta'a Xuva ko nēe é kāduku ntée ña dɨ —ka'an ña. 22 Dā téku ña sá'ā ne, koó dā kúdu'va ña. Ntaka ña ikān ne, kúnū'ú ña. 23 Ntuvi tsikán ne, xéē ña saduceú san mí tuví Jesuu. Ña sā'á ne, ña ntóto xtuku o tē xi'i o, kuíni ña. Tsixe'e ña Jēsuu: 24 —Mastrú, ká'ān Muísee tsí te kūví uun ñatīí ne, ñá ni xīó i'xá ña ne, kuétsī e tánta'a ení ña ni ñadɨ̄'ɨ kií san vata koo é kōo i'xá ña kuenta iña ení ña. 25 Vi'i a vé ne, ña ntoo ni'ī ntɨ́ ne, xío ū'xe ñá'a ení ña. I'xa nuu í san ne, tánta'a ña, ntá tsi xi'i ñá di'na dá kōo i'xá ña. Kidáā ne, tánta'a xtuku ení ña ni ñadɨ̄'ɨ kií san. 26 Kuan ō kúvi nī ña é kuvi ūví san dɨ, nī ña é kuvi ūní san, dā nte tánta'a ñadɨ̄'ɨ kií san nī ña é kuvi ū'xe san. 27 Dā xi'i ntɨ́'ɨ ña ne, kidáā ne, xí'i ñadɨ̄'ɨ́ san dɨ. 28 Dukuān né, te ntoto xtuku ō né, ¿Xoó ntu kuvi nti'xe ñadɨ̄'ɨ i é ū'xe ñá'a san? Tsí un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña tánta'a ni'i ña ñā —ka'an ña. 29 Ntá tsi kaka'an Jésuu ni ña: —Ntádana nto, tsi ñá ini nto nté o kaka'an tú'un Xuva kō, ntē ñá ini nto e dóo ka'nu Xuva kō. 30 Tsí te ntoto xtuku ō ne, ña tánta'a ká ña'a, tē tií, te ñadɨ̄'ɨ. Tsí vata ntáa ánje Xuva kō ntáa ō e dukún kān. 31 Kuenta iña í te ntoto xtuku ō né, vāta ntu nakua'a nto mí kaka'an tú'un Xuva kō: 32 “Xu'ú ne, Xuva Ābraan, Xúva Īsaa, Xúva Jācoó san u”, ka'an ña. Xuva kō ne, ñá te Xuvā ñá xi'í san ña, tsí Xuvā ña ntantíto san ña —ka'an Jésuu. 33 Dā téku ña ntâñɨ íkān ne, koó dā kúdu'va ñā nuu i é nañe'e ña ña. 34 Dā téku ña fariseú san tsí ña tuví nee iña é kūvi ka'an ñá saduceú san dá ka'an Jésuu iña ñá ne, nátaká nuu ña fariseú san. 35 Uun ña'a, ñá ini vá'a leí san ne, īto nteé ña Jesuu, kaká'an ña: 36 —Mastrú, ¿neē ntú tu'un e dií ka ka'nu é kā'an Xúva kō? —ka'an ña. 37 Kaka'an Jésuu ni ña: —“Kuinima nto Tó'o nto Xuva ko kanɨɨ̄ nima ntó, kanɨɨ̄ é tduiña nto, kanɨɨ ū'xen dɨkɨ nto.” Kuan ō ka'an Xúva kō. 38 Sá'ā e tú'ūn e dií ka ka'nu é dī'na kada ntaa o. 39 Dókō sá dadɨɨ ni tū'un é kuvi ūví san. Kaka'an: “Kuinima ntó ta'an nto vatā ó kakuinima míi nto kúñu ntō”, ka'an. 40 Te kāda ntaa ntó ntuvi nuu i sá'a ne, kuan kōo kada ntaa nto un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ lei Muísee ni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ tú'ūn e ntáka'an ñá ka'án naa Xuva kó san dɨ —ka'an Jésuu. 41 Dá ntōo ká ña fariseú san ne, 42 tsixe'e Jēsuu ña: —¿Nee iñá ntu ntádē kuení nto iña Cristu, ña táxnuu Xuva kō? ¿Xoó ntu i'xá i ña? —tsixe'e ñā. Nantíko kōó ña fariseú san, kaka'an ña: —I'xá ika Dāvii ña —ka'an ña. 43 Kaka'an Jésuu ni ña: —Te ī'xá ikā ñá ña ne, ¿nté kui kaka'an ntú Davii é Tó'o ña ña, vata ō xe'e Espíritū Sántū san ña é kā'an ña? Tsí ka'an Dávii kídaā: 44 Kaka'an Xúva ko nī Tó'ō ko: “Kutūvín diñɨ kua'a ko é xntiīn kó dā nté kūvi vii ú nī ña ntaínchu'vi o.” Kuan ō ka'an Dávii. 45 Te kā'an Dávii tsi Tó'o ña ñā ne, ¿nté ntu koo ka'an ña tsí i'xá ña ña dɨ? —ka'an Jésuu. 46 Nté uun ña ña ni kuvi nantiko koó ña nté uun tú'ūn. Nté ntūvi tsikán ne, ña ni ntío ká ña'a san tsixé'ē ká ña ña.
1 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán, nī ña ntántīkɨn ña: 2 —Mastrú leí san nī ña fariseú san ne, ntánakuā'a ña ntó nēe é ncho ka'án lei Muíseé san. 3 Dukuān ne, kini nto é ntáka'an ñá ne, vií nto vatā ó ntáka'an ña, ntá tsi ña vií nto vatā ó de ña, tsí ña ntáde ña vatā ó ntánakuā'a ña nto. 4 Dōo ntátee tsiñu ña ña'a núu i e dóo ntii tū'un e ña kutíi ña'a san, ntá tsi mii ñā ne, ña ntío ña tɨɨn nta'a ñā nté un siin. 5 Un ntɨ'ɨ̄ e ntáde ña ne, ntáde ña vata koo é kīni ña'a san. Ntátsuve ña tūtú e dóo nī'í xteén ña ni ntā'a ña, tutu é ūve na'a tú'un Xuva kō. Ñá tē nté kaa nani ntete du'nu ña. 6 Ncho kuntōo ña mí'ī e dií ka vá'ā ó vi'i viko sán ne, ncho kuntōo ña sia é ntoo un tsi nte núu i kan ini ukún kān. 7 Ntio ña é kā'an ún ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a ntiusi ni ña nú ā'ví kān ne, é kā'an ún ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a tsí mastru ñá ña. 8 ʼNtá tsi ña ku ka'án ña'a tē mastru ñá nto, tsí uun tsi Mastru nto. Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ntó ne, ta'an nto. 9 Ñá ku ka'ān ntó Uva nto ni da xōó ka ña'a ñuxiví a, tsí uun tsi Uva ntō, ña é tuví e dukún kān. 10 Ñá ku dā vá'a nto é kā'an ñá'a san e tó'o ña ntō, tsí mii tsī ú e Tó'o ntō, xu'u é nāni ú Cristu. 11 Ntō'o é dií ka na'nu ña'a nto ne, kada tsiñu nto iña tá'an nto. 12 Nto'o e ntáde na'nu ña'a nto ni tā'an nto ne, vií Xuva kō é nainu xuvi ntō. Ntō'o é ña ntáde na'nu ña'a nto ne, Xuva kō ta'xi ña é ntuna'nu ña'a nto. 13 ʼNtá tsi ¡ntā'vi ide ntó, ña vete, mastrú leí nī ña fariseu!, tsi úvi nuu i é ntáde nto. Tsí ntánakadɨ núu nto itsi mí kadē kû'vé Xuva kō. Nté mii ntō ña ntío nto é kuīta ntí'xin nto ne, ntē ña ntaxé'e nto itsi é kuīta ntí'xin tuku ña'a, ña e dóo ncho kuíta nti'xin. 14 ʼ¡Ntā'vi ide ntó, ña vete, mastrú leí nī ña fariseu!, tsi úvi nuu i é ntáde nto. Ntánaki'i nto vi'i ñadɨ̄'ɨ kií san ne, dōó na'a ntáka'an ntâ'ví nto vata koo é tēe xu'u nto e ntáde nto. Dukuān ne, dií dií ka ni'i nto é ntō'o nto. 15 ʼ¡Ntā'vi ide ntó, ña vete, mastrú leí nī ña fariseu!, tsi úvi nuu i ntáde nto. Ña túvī mí'ī é ña kɨ́'ɨn nto vata koo é viī nto é kuinti'xe kuān té uun kúdii ña'a vatā o ntákuinti'xe nto. Kidáā, dá kakuīnti'xe ña ne, ntáde nto é kūvi ña é dií dií ka kini kaa é dɨvi ntō. Dadɨɨ kɨ'ɨn ntó ni ñā dô'vi kan. 16 ʼ¡Ntā'vi ide nto! tsí ntō'ó ne, vata ntáa ña kuāa ntáa nto, ña é dotō tsí kanañē'e túku ña'a nté koo kɨ̄'ɨn ña. Ntáka'an nto: “Tē xoó ña'a kakuni'i ñā xúkūn sán ne, ñá tē neé kaidiá'vi. Ntá tsi te kakuni'i ña ōro é naxe'e ini ukún san ne, da miī é viī ña é kāka'an ña”, xkoó ka'an nto. 17 ¡Ña kuāá tuntu! ¿Nee iñá ntu é dií ka nuu á'vi: ōró san ne, o xūkún san é kāde i e kúviko oro san? 18 Ntáka'an nto: “Tē xoó ña'a kakuni'i ña nāá san ne, ñá tē neé kaidiá'vi. Ntá tsi te kakuni'i ñā doméní san é ntēku nú nāá san ne, da miī é viī ña é kāka'an ña”, xkoó ka'an nto. 19 ¡Ña kuāa! ¿Nee iñá ntu é dií ka nuu á'vi: doméní san ne, ō nú nāá san mí kade i e kúviko doméní san? 20 Xoó ña'a é kakuni'i ña nāá san ne, kakuni'i ña nāá san nī é un ntɨ'ɨ̄ é ntekú nuu i kan. 21 Xoó ña'a é kakuni'i ña xūkún san ne, kakuni'i ña Xuva kō dɨ, tsí tó'o xūkún san ña. 22 Xoó ña'a é kakuni'i ñā é dukún kān ne, kakuni'i ña Xuva kō dɨ, tsí ikān tuví ña, kadē kú'vē ña. 23 ʼ¡Ntā'vi ide ntó, ña vete, mastrú lei ni ña fariseu!, tsi úvi nuu i é ntáde nto. Tsi ntánakué'e nto nta'a Xuva ko uun ta'vi ī é u'xi xuku mínū ngatsí, ni ānií, ni kōminú san, ntá tsi ña ntáde nto kuenta née iña é dií ka nuu á'vi é kāka'an leí san, mí kāka'an é vīi o é vā'á ni ta'an kō, é ntuntā'ví ini ko ñā, é kuinti'xe ko Xuva kō. Ña xtúvī mii nto é viī ntó tsikan, ntá tsi kantio é viī nto sá'ā dɨ. 24 ¡Vata ntáa ña kuāa ntáa nto é dotō tsi ntánañe'e nto tuku ña'a nté koo kɨ̄'ɨn ña! ¡Ntō'ó ne, ntáka'an ntée nto ña'a, ña é ña kué'e nuu i é kīni kaa ntáde, ntá tsi dɨvi ntō ne, dií dií ka kue'e kuétsi ntō! 25 ʼ¡Ntā'vi ide ntó, ña vete, mastrú lei ni ña fariseu! ¿Nté kui ata tásá xntu san ni ata kó'ó san ntánakate nto? Tsi iní i kān ne, dentu kue'en kuenta iña í e dóo dú'u nto, e dóo ntio nto é un ntɨ'ɨ̄. 26 ¡Fariseu kuaa! Di'na nakate nuu nto tásá san ni kō'ó san dɨ ne, kidáā ne, ntoo atá i dɨ. 27 ʼ¡Ntā'vi ide ntó, ña vete, mastrú lei ni ña fariseu! Vata ntáa nú ñañā é naxe'e dú'xe kuī'xin ata i ntáa nto. Dōo tí ntaa é koto ō ne, ntá tsi iní i kān ne, ñu'u tsitu xɨkɨ tē'ú ni nūu i é dentū. 28 Kuān ntáa nto dɨ, tsi dóo va'á nto, kuiní ña'á san, ntá tsi dóo vete nto, tsí ñu'u tsitū nima nto é kīni kaa, e úvi nuu i ntáde nto. 29 ʼ¡Ntā'vi ide ntó, ña vete, mastrú lei ni ña fariseu! Ntáde vá'a nto ñañā ñá ka'án naa Xuva ko kídaā ne, ntántakutu nto ñaña ñā'a, ña e dóo va'á ña'a san. 30 Ntáka'an nto: “Tē dɨ́ ni kántoo ntɨ́ ntuvi dá ntoo uva ikā ntɨ́ ne, ña ni xntíī ntɨ́ ña é ka'nī ñá ña ntáka'án naa Xuva ko san.” Kuān ó ntáka'an ntó, kuān té ña ntáa. 31 É kuān ó ntáka'an ntó ne, ntáka'an nto tsí i'xá nti'xe nto ña é'ni ña ka'án naa Xuva ko san, tsí dé nɨɨ̄ kue'en ñá'a nto dɨ. 32 Ntō'ó ne, nantɨ̄'ɨ ntó nēe e éni ntu'u uva ata ntō. 33 ʼ¡Ntō'ó ne, vata ntáa i'xá e ña vá'ā ntáa nto, vata ntáa tatá koo ntáa nto! ¿Nté ntu koo nakáku nto te kā'an Xúva kō é kɨ̄'ɨn nto dô'vi kan? 34 Dukuān né, taxnūu ú ña ka'án naa ko mí ntoo nto, nī ña e dóo ki'in inī í, nī mastrú san. Iō ñá ne, ka'ní nto ña. Iō ñá ne, xnteē ntó ña ntiká krusi kan. Iō ñá ne, natii nuu nto ña xo'o má vi'ī mi ntánataká nuu nto. Iō ñá ne, kadā xení nto ni ñā da mí'ī ká ñuú mí kɨ̄'ɨn ña. 35 Kaxntēé na'a Xúva ko kuēnta ntó kuenta iña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña é vā'á ña'a, ña é xi'i, uun tsi nté i'xá Adaán san, ñá nani Ābee, ña é ña ni ide núu ī é kīni kaa ne, uun tsi da nté Zacaria, í'xá Berequia, ña e é'ní nto mé'ñū má vi'ī mí kuviko nī nú nāa Xuva ko. 36 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí ni'i ña ntántoo vevii é ntō'o ña kuenta iña i é un ntɨ'ɨ nūu i sá'a. 37 ʼ¡Ña ntá'vi ide ntu nto, ñuú Jerusaleen! Kae'ní nto ña ntáka'án naa Xuva ko. Kaxé'e xuu nto ña é taxnuu Xuva kō é kā'an ñá ni ntō. Dōó ki'in itō ntío ko é nātee ta'an ntɨ'ɨ ú nto vatā ó kanatsi'i tsú'ūn san á i'xá tɨ má ntī'xin tɨ, ntá tsi ña ni ntío nto. 38 Kiní nto ve, tsí ña kuntóo ká ña'a ñuú nto kān. 39 Tsí kaka'án u ni ntō tsi nté uun itó ka ña kiní nto kó dā nté kā'an nto: “Dōó ka'nu ña'a, ña é vē'xí naa Xuva ko”, koo ka'an nto —ka'an Jésuu.
1 Ntīi Jesuu má ūkún kān. Kué'ēn ká ña itsi kān dá xee ña ntántīkɨn ña, ntáka'an ñá e na kōto ña úkūn sán e dóo vá'ā o. 2 Ntá tsi kaka'an Jésuu ni ña: —¿Ñā ntu kaíni nto é un ntɨ'ɨ sā'a? Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō, tsí ña tuvi nté uun xuu é ōdo nti'i ta'an vevii é ña nakátsin ña'a san rkontûvi —ka'an ña. 3 Dá tūví Jesuu tɨ́'ɨ i é nani Ōlivú ne, xée ētsin ña ntántīkɨn ña, tsíxe'e ña ñā: —Ká'an nto vē: ¿Amá ntu kuvi sá'ā? ¿Nté ntu koo kuvi te xee ntúvi e nainu nto, te ntɨ'ɨ ñuxiví sa? —ka'an ña. 4 Kaka'an Jésuu ni ña: —Kuenta tsí vií nto e ña xoxo kaní nta'ví i nto. 5 Tsi dóo tɨtɨ́n ña'a ka'an ña é dɨvi ñā é Cristu ña. Ka'an ña: “Xu'u é Cristú u”, koo ka'an ña. Ñá te da dīi ña'a kaní nta'ví ña. 6 Tekú nto tsi é xio xío kakuvi du'xēn. Ntá tsi koto nto tē ña ku'ví nto. Tsí kantio é kuān koo kuvi. Ntá tsi vata xée ntuvi e ntɨ́'ɨ ñuxiví sa. 7 Tsí nāa uun ñuú ni tūku ñuu. Ña tsiñu na'nu i sá'ā ne, naa ñá ni tūku ña tsiñu i. Kutamá ne, táan dā mí'ī ká ñuu. 8 Te kūvi sá'ā né, dā ve kaiñɨ ntu'u é ntō'o ña'a san. 9 ʼKidáā ne, ntada ñá nto kuenta ntá'a ña'a, ña é kadā xení ni ntō, é ka'nī ñá nto. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san kune'u iní ña ni nto kuēnta iñá ko. 10 Ntuvi tsikán ne, dōó tɨtɨ́n ña'a xtuvī mii ña e ntákuinti'xe ña ko. Ká'an ntēé ta'an ña. Kune'u iní ña ni tā'an ña. 11 Dōó tɨtɨ́n ña'a ki'xi ña é kā'an ñá tsi naa Xuva ko kaka'an ñá ne, ñá te da dīi ña'a kaní nta'ví ña. 12 Tsi dóo kukue'e é kīni kaa e ntáde ña ne, xtuvī mii ña é kākuinima ñá ta'an ña. 13 Ntá tsi xoó ña'a é kūtíi ñā da nté tē ntɨ́'ɨ ntuvi tsikán ne, nakáku ña. 14 Tú'ūn va'á iña mí kadē kû'vé Xuva kō ne, ká'ān ntodó ña'a dá kanɨɨ ñūxiví, vata koo é kīni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a. Kidáā ne, ntɨ'ɨ ñuxiví sa. 15 ʼUun ntuvi ne, kūví vata ō ka'an Dániee, ñá ka'án naa Xuva ko kídaā. Kiní nto tsí kuntitsi uun nuu i e dóo kīni kaa, nuu i é ña ntío kue'en Xúva ko, mē'ñú i mí dóo kuikó san. (Xoó ntánakuā'a i né, na kɨ̄'ɨn dɨkɨ ña.) 16 Kidáā ne, ña ntántoo ñuú Judeá ne, na kūnu ña kɨ'ɨn ñá nte xúku kān. 17 Xoó ña'a, ña ntoo da'na dɨkɨ vi'i i kán ne, ñá kunē'é ña nuu ña má vi'i ña kān é kī'i ña iña ña. 18 Xoó ña'a, ña é ñu'u mâtú i kān ne, ñá kunē'é ña kínaki'í ña kutuun ña. 19 ¡Ntā'vi ide ñá ñu'u i'xá i ntuvi tsikán, nī ñá e ntánatsitsi i'xá i! 20 Kákan nto nta'a Xuva kō e ña kantío é kūnu nto ntuvi ví'xin, nté ntūvi dá iō dá'na. 21 Kidáā ne, un vá'a tsi nto'o ña'a san. Váta kīní ña'a e dóo nto'o ña nuu i é kīni kaa sá'a nte ntúvi é iñɨ ntu'u ñūxiví sa. Nté uun ito ka ñá kuan kōo kuvi dɨ. 22 Tē ña nantɨ'ɨ Xuva ko ntuvi tsíkán ne, nté uun ña'a ña nakáku ña. Ntá tsi nainu Xúva ko ntūvi tsikan da xe dóo kakuinima ñá ña nákaxnúu ña. 23 ʼTe kāka'án uun ña'a ni ntō kídaā: “Koto nto, tsí i'a tuví Cristu”, o te kāka'an ña: “Ikān tuví ña”, ne, ñá ku kuintī'xe nto ña. 24 Tsí ki'xi ña veté ne, ka'an ña tsí Cristu ña. Tuku ña veté san ne, ka'an ña tsí kaka'an ñá naa Xuva ko. Vií ña nuu i é kīní ña'a san ne, vií ña nuu i e dóo na'nu é kāni nta'ví ña ña'a san. Tē dɨ́ kuvi ne, un tsi nte ñá ntákuinti'xe i ko kaní nta'ví ña ña. 25 Koto nto, tsi é di'na kaka'án u ni ntō é kuān koo kuvi. 26 Dukuān né, te kāka'an ñá ni ntō: “Koto nto tsí tuví ña má kū'u kan”, ne, ñá ku ñe'ē nto. Te kāka'an ña: “Tuví ña má vi'i kān”, ne, ñá ku kuintī'xe nto. 27 Tsí vatā ó kaxi'í nuu nté uun diñɨ i e dukún kān un tsi nté tuku diñɨ i kān né, kuan kōo xi'í nuu ka'nu ú ne, da née inī xnto nainu ú, xu'u é vēxkúvī ú ñatīi. 28 Dā mí'ī ká tuví kúñu tē'ú ne, ikān ntátaká nuu skuilú san. 29 ʼUra tsí i tē ntɨ́'ɨ e dóo ntánto'o ña'a ntuvi tsikán ne, kuneé ngantií san; ntē ña xi'í nuu ká xoó san. Kó'xō kɨ́mī san e dukún kān ne, kantá nuu e dukún kān. 30 Kidáā ne, ntii díto nuu i e dukún kan īña kó, xu'u é vēxkúvī ú ñatīi. Kidáā ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a ñuxiví sa ne, u'vī ña. Kiní ña tsi vé'xī ú, xu'u é vēxkúvī ú ñatīi, mé'ñū viko é ñu'u e dukún kān. Kiní ña tsi dóo iō ntii kó, tsi dóo ka'nu u. 31 Taxnūu ú ánjē kó e dóo ntii nakuēku ña trunpetá ne, natee ta'an ña ña'a, ña é nakaxnúu ú, dā mí'ī ka mí ntoo ña da kanɨɨ ñūxiví sa. 32 ʼKoto nto tun ígū sán ne, kiní nto: Dá dā vé ute nta'a utun san, dá dā vé kakene xuku í ne, ini nto tsí dokó sa xee ntúvi ka'ni. 33 Kuan kōo kuvi dɨ́ te inī ntɨ'ɨ ntó nuu i tsíkan. Kutunī nto tsí é ntītsí nteé u xi'i nto. 34 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí ña kuví ña'a, ña ntántoo ntuvi sá'a, dā nté kuvi ntɨ'ɨ nuu i sá'a. 35 E dukún kan ni ñūxiví sa ne, kunaa, ntá tsi tú'ūn kó ne, ñá kunāa kue'en. 36 ʼNtá tsi nté uun ña'a ñá ini ña neé ura kuvi sá'ā, nté ánje Xuva kō, ña ntoo e dukún kān, nté xu'u é I'xā ñá ko ñá iní u. Da mii Uvā kó ini ña. 37 ʼVata ō kúvi ntuvi dá ītúvi ña ata ika ko Nōeé ne, kuan kōo kuvi te nainú u dɨ, xu'u é vēxkúvī ú ñatīi. 38 Tsi kidáā ne, ntuvi di'na dá nakuntéku ntute ñuxiví san ne, ntaé'xī ña ntáxi'i ña ne, ntatánta'a ña. Kuan ō dé ña da nté xee ntúvi é kɨ̄'ví Noee íni arká san. 39 Ñá ni kutūni ña nté koo kuvi ña dā nté xee ntúte san é natavi núu ña un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña. Kuan kōo kuvi te nainú u dɨ, xu'u é vēxkúvī ú ñatīi. 40 Kidáā ne, uvi ñá'a ñatīí san ne, ntaítu ña. Uun ña kɨ́'ɨn ña nī kó ne, uun ña kutuvī mii ña. 41 Úvi ñadɨ̄'ɨ́ san ne, ntántiko ña. Uun ña kɨ'ɨn ñá nī kó ne, uun ña kutuvī mii ña. 42 ʼKoto nto ve, tsi ñá ini ntó nee ntúvi, neé ura nainú u, xu'u é Tó'o ntō ko. 43 Ntá tsi kuenta tsí vií nto. Tē dɨ́ īni tó'o vī'i san neé ura kí'xi ña du'ú san niñú a ne, koo tú'vē ñá ne, ñá kuē'é ña é ki'i dú'u ña du'ú san iña ña. 44 Dukuān ne, koo tú'vē nto ve. Tsí ura dá ña kantétu nto ne, ura í tsikan naínú u. 45 ʼXoó ña'a, ña kade tsiñu e dóo ini de ntáa ña, ña e dóo ki'in inī í ne, ka'an tó'o ñā é kuvi kodo nuū ñá iña vi'i ña, é kuē'é ña é kā'xí ña ntáde tsiñu ni'i ña te xee úra i. 46 ¡Nté kuī vá'a nī ña é kade tsiñu te kāde ntaa ñá tē xee tó'o ñā! 47 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsi kué'e tó'o ñā é kūnteé nta'a ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ iña ña. 48 Ntá tsi te ña kade tsiñu san kini kaa ña ne, kadē kuení ña te kukuií ka tó'o ñā ne, 49 kade xení ña nī ña ntáde tsiñu ni'i ñā né, da mii kuē'en tsi e ntáxi'i ntaé'xi ña nī ña kɨ'vi ni'i ñá ne, kidáā ne, da née inī ñá naxee tó'o ña 50 ūun ntuvi dá ña kantétu ña. 51 Kidáā ne, ta'xi tó'o ña ñā. Ká'an ñā tsí ni'i ña é ntō'o ña é kāduku ntée ña vete. Ikān né, dōó kueku ña ne, naka'xí ka'ñɨ̄ ña nú'u ñā.
1 ʼMí kadē kû'vé Xuva kō ne, vata kaa u'xi ñádɨ̄'ɨ kuétsī é kuē'en ni'í tun kantílīn tun é kuē'én tun é nāni'i ta'án tun ña da vé tánta'a san. 2 Ú'un ñā'a tún ne, ña túvi dɨ̄kɨ́ tun nté koo vií tun. Ú'un ñā'a tún ne, dōó iō dɨkɨ́ tun é vīí tun. 3 Ta'nu é ña tuvi dɨ́kɨ í san ne, dā kue'en ni'í tun kantílīn tún ne, ña ni ídō tún asete. 4 Ntá tsi ta'nu íō dɨkɨ í ne, odō tún tsá'a āseté tun ni kāntílīn tun. 5 Da nɨɨ kākukuii ña da vé tánta'a sán ne, kídī tun. 6 Dā kú dava ñúu ne, kaka'an ñá'a: “Koto nto tsi vé'xi ña da vé tánta'a san. Kue'ēn ntó te nāni'i ta'an nto ña”, ka'an ña. 7 Nákuntāñɨ́ tun, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ tun, vata koo é tsoo tú've tún kantílīn tun. 8 Kidáā ne, ntáka'an tá'nu é ña tuvi dɨ́kɨ í san ni tā'nu e dóo iō dɨkɨ í san: “Tā'xi kudii nto áseche nto, tsí kanta'va míī kanchílīn ntɨ”, ka'án tun. 9 Ntá tsi nantiko koó ta'nu íō dɨkɨ í san: “Á chē ña xee tá'an iñá ntɨ che tā'xi ntɨ́ nto. Dií ka vá'ā ó che kuē'en ntó, kūkuiín nto iña mii nto nu â'ví kān”, ka'án tun. 10 Da nɨɨ kuē'en tún kūkuiín tun ne, kidáā xeé ña da vé tánta'a san. Ta'nu é iō tu'vé i ne, kúkɨ̄'ví tun má vi'i kān mí kakūvi viko sán ne, nakādɨ tó'o vī'i sán xi'í san. 11 Dā rkontûví ne, xée tā'nú nguiī sán ne, ntáka'án tun: “¡Nakaán nto xi'i nto, tó'o vī'i!”, ka'án tun. 12 Ntá tsi kaka'an tó'o vī'i san: “Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō, tsí ña iní u nto”, ka'an ña —ka'an Jésuu. 13 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Kuntōo tú've ntó ve, tsí ña ini nto nee ntúvi, neé ura é naínú u. 14 ʼMí kadē kû'vé Xuva kō ne, vata kaa uun ña'a kaa, ña é dā ve kɨ'ɨn túku ñuu. Kāna ña ña ntáde tsiñu iña ñá ne, xé'e ñā é kuēnta víi ña iña ña. 15 ʼXé'e ña ūun ña kade tsiñu san u'un míil diu'ún san. Uun ña'a ñā né, uvi míil. Ña kuvi ūní san ne, xé'e ña ña ūun míil. Xé'e ñā é un é un ña vata tsi kaa kutíi ña kuenta víi ña. Kidáā ne, kué'en ñā. 16 Ña é ni'i í u'un míil sán ne, ura tsí i kue'en ñá ne, dé tsiñu ni'i ña é u'un míil sán ne, ní'i ka xtūku ña u'un míil ka. 17 Kuan tsī o dé ña é nī'i i uvi míil sán dɨ. Ní'ī ká xtukú ña uvi míil ká dɨ. 18 Ntá tsi ña é ni'i i uun míil sán ne, ēte ña xavi ne, í'xi ñā diu'un tó'o ñā. 19 ʼDā kú na'a ne, nāxee tó'ō ña ntáde tsiñu san ne, nadita ñá kuenta. 20 Ña é nī'i i é u'un míil sán ne, nāxee ñá ne, nākué'e ñā tó'o ña ū'un míil ká xtuku é nī'i ña. Kaka'an ñá nī tó'o ñā: “É ū'un míil e tá'xi nto kó ne, i'a ni'i xtuku ká u u'un míil ká iña nto”, ka'an ña. 21 Kaka'an tó'o ña ni ñā: “Dōo vá'ā o den, e dén ntaan. Tsí da xe dén ntaan un sīin e tá'xī ú o ne, kué'ē ká xtuku tá'xī ú o é kadān ku'ven. Ki'xin nī kó, kutūvin dînín nī ko”, ka'an ña. 22 Ña é nī'i i uvi míil sán ne, nāxee ñá dɨ. Kaka'an ñá nī tó'o ñā: “É ūvi míil e tá'xi ntō kó ne, i'a ni'i ká u uvi míil ká xtuku, é nī'í ko”, ka'an ña. 23 Kaka'an tó'o ña ni ñā: “Dōo vá'ā o dén, e dén ntaan. Tsi dén ntaan é un siin e tá'xī ú o ne, kué'ē ká xtuku tá'xī ú o é kadān kú'vēn. Ki'xin nī kó, kūtuvin dínin nī ko”, ka'an ña. 24 Ña é nī'i i uun míil sán ne, xée ñā dɨ. Kaka'an ñá ni tō'ó ña: “Iní u tsi dóo diin nto. Katava nto mí ña ni í'xi nto ne, kata'vi nto mí ña ni itu nto. 25 Dukuān ne, û'ví ko ne, ixkú'xī ú diu'un nto. U'un nto diu'un nto”, ka'an ña. 26 Ntá tsi kaka'an tó'o ña ni ñā: “Dɨvīn né, dōo kini iden, dōó du'xen ō. Inin tsí katāvá u mí ña ni í'xī ú ne, kata'vī ú mí ña ni itú u. 27 ¿Nté kui ña ni xtuvín ntun diu'ún ko mí kue'nu i'xá i, vata koo é te ntiko kōó u ne, nani'í ko diu'ún ko ni ī'xa i?”, ka'an ña. 28 Kidáā ne, kaka'an ñá ni ña ntoo ikān: “Naki'i nto é uun míil é nī'i ñá ne, kué'e nto ñā é nī'i i u'xi míil san. 29 Tsí da xōó ka ña'a é īo iña ñá ne, ní'ī ká ña; kukuika ñā. Ntá tsi ña é ña kué'e īó iña í ne, naki'i ká ña é īó iña ña. 30 Ña é ña vá'ā ó kade tsiñu sán ne, kiñu'u nto ña kí'i kān mi dóo nee. Ikān né, dōó kueku ña ne, ka'xí ka'ñɨ̄ ña nú'u ñā”, ka'an ña. 31 ʼTē naínú u, xu'u é vēxkúvī ú ñatīí ne, dōó ka'nu ña'a u. Ki'xi ú ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ánjē kó ne, kutūví u nú tēú ko e dóo ka'nu u. 32 Nataká nuu un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñuxiví san nuú ko ne, tsoo xio ú ña, é un é un ña, vatā ó katsoo xio paxtú san ndi'u ñá ni lē'ntu ña. 33 A le'ntú san ne, tsoo ú tɨ diñɨ kua'a kó ne, ndi'u sán ne, tsoo ú tɨ diñɨ datsin ko. 34 Kidáā ne, xu'u é Rei ú ka'án u nī ña ntoo diñɨ kua'a ko: “Ki'xi nto, tsi dóo ntio Uva kó nto. Kuntōo nto mí kadē kû'vé Xuva kō tsi é īó tu've iña nto un tsi nte dí'na dá de kú'vē ñá ñuxiví san. 35 Tsí dā kákɨ̄n kó ne, ta'xī nto é kā'xí u. Dā itsí ko ne, ta'xī nto é kō'o u. Kuān te xio ñuú vé'xī ú ne, dōo diní nto é kutūví u ni ntō. 36 Dá kantɨ̄ɨ́ u ne, ta'xī nto doo é kunūu u. Dá nchokuví u ne, īxkoto ni'ni nto ko. Dá inuu kutu ú ne, īxkoto ni'ni nto ko”, koo ka'án u. 37 Kidáā ne, ká'ān ña é vā'á ña'a san ní ko: “¿Amá ntu ini ntɨ e kákɨn ntō ne, tā'xí ntɨ é kā'xi nto? ¿Amá ntu ini ntɨ e itsi ntó ne, tā'xí ntɨ é kō'o nto? 38 ¿Amá ntu ini ntɨ́ e xio ñuú ve'xi nto ne, tā'xí ntɨ mí kutuvī nto? ¿Amá ntu ini ntɨ e kantɨɨ́ nto ne, tā'xí ntɨ doo é kunūu nto? 39 ¿Amá ntu íni ntɨ é nchokuví nto, o nuu kutu ntō ne, ixkóto nī'ni ntɨ́ nto?”, koo ka'an ña. 40 Kidáā ne, xu'u é Reí u ne, ká'ān ú ni ñā: “Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō, tsí da kuān ó de nto ni tā'an nto, ña é dií ka dutsi ne, vata te xū'u kuán o de nto nī ko”, koo ka'án u. 41 ʼKidáā ne, xu'u é Reí u ne, ká'ān ú nī ña ntoo diñɨ datsin kó: “Kunu nto nuú ko, ña kini ntáa. Kue'ēn nto mí kai'xi ñú'u ntii dañu ntūvi, é de kû'vé u iña tó'ō e ña vá'ā san nī ánje ī. 42 Tsí dā kákɨn kó ne, ña ni tá'xi ntō é kā'xí u. Dā itsí ko ne, ña ni tá'xi ntō é kō'o u. 43 É xīo ñuú vé'xī ú ne, ña ni tá'xi ntō mí kutūví u. Íntɨ̄ɨ́ u ne, ña ni tá'xi nto dōo é kunūu u. Nchokuví u ne, ínuu kutū ú ne, ñá ni īxkoto ní'ni nto ko”, koo ka'án u. 44 Kidáā né, tsixe'e ñā'a sán ko: “¿Amá ntu kákɨn ntō? ¿Amá ntu itsi nto? ¿Mí'i ntū é xio ñuú ve'xi nto? ¿Amá ntu kantɨ́ɨ nto, ō é nchokuví nto, o inuu kutu ntō ne, ña ni xntíi ntɨ́ nto?”, koo ka'an ña. 45 Kidáā ne, ká'ān ú ni ñā: “Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō, tsí te ña ni xntii nto ta'án nto, ña é dií ka ntā'ví san ne, ña ni xntíi nto kó dɨ”, koo ka'án u. 46 Kidáā ne, kɨ́'ɨn ñā mí nī'i ña é nto'o ña ntii dañu ntūvi. Ntá tsi ña é vā'á san ne, kuntoo ña ni Xuva ko ntii dañu ntūvi —ka'an ña.
1 Dā kúvi kā'an Jésuu sá'ā ne, kaka'an ñá nī ña ntántīkɨn ña: 2 —Ini nto tsí uvi ntúvi ve xee viko dá nātavá Xuva kō ña Israee ñuú Egítō. Kidáā ne, xu'u é vēxkúvī ú ñatīí ne, ntada ñá ko kuenta ntá'a ña'a san é naxnteē ñá ko ntiká krusi kan —ka'an ña. 3 Ntuvi tsikán ne, nataká nuu tó'ō dutú san ni ñatā san má vi'i kā'nu dutu ñá odo nūu, ñá nani Caīfaa. 4 Nātíin ña ni tā'an ña nté koo tɨɨn xu'ū ñá Jesuu é kā'ní ña ña. 5 Ntá tsi ntáka'an ña: —Ñá vīi o mé'ñū vikó san vata koo é ña kudíin ña'á san ni kō —ka'an ña. 6 Dá tūví Jesuu ñuú Betania, má vi'i Sīmuun (ña é kānakó'xo kúñu ī kídaā) ne, 7 xée uun ñadɨ̄'ɨ mí tuví ña, ni'i nta'a ña ūun xuxu cho'o vîdin e dóo nuu á'vi. Dá'vi ña dɨ̄kɨ Jésuu chó'o vídin san da túvi ña nú mēsa kan. 8 Ntá tsi kudiin ña ntántīkɨn ña da íni ña ne, kaka'an ña: —¿Nté kui doto xntu kanatɨvi ñá cho'o vîdín san? 9 Tē dɨ́ ni diko ñā né, dōo kue'é diu'un ní'i ña. Kidáā ne, kuvi kué'e ña diu'ún san ñá ntā'vi —ka'an ña. 10 Ntá tsi tēkú Jesuu nee iña ntádē kuení ña ne, kaka'an ñá ni ñā: —Ñá ku natēku du'xen ntó ña, tsí nuu i é vā'á kade ña nī ko. 11 Ña túvī nté uun ntuvi é ña kuntóo ña ntā'ví san ni ntō, ntá tsi xu'ú ne, ñá nā'á ka kutuví u ni ntō. 12 Dā da'ví ña kúñū kó cho'o vîdín san ne, kaxtūví tu've ñá ko é kuntū'xí u. 13 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí dā mí'ī ká e ntáka'an ntódo ña tú'ūn va'á san kuenta iñá ko kanɨɨ ñūxiví sa ne, ká'an ñā'a nté ō dé ñadɨ̄'ɨ́ sa'á ne, naka'an ña ñā —ka'an Jésuu. 14 Kidáā ne, uun ña'a ñā é uxuvi ñá'a san, ñá nanī Júda Iscārioté ne, kué'en ñā mí ntoo tó'ō dutú san, 15 kaka'an ñá ni ñā: —¿Nté ntu kaa ta'xi nto kó te ntāda ú kuenta Jésuu ntá'a nto? —ka'an ña. Xé'e ña ña ōko u'xí diu'un kui'xín ne, 16 nté ūra tsikan ntúkū nuu iní ña nté koo ntada ña kuenta Jésuu. 17 Dā kíi ūun viko da nátava Xuva kō ña Israee ñuú Egítō sán ne, xéē ña ntántīkɨn ña mí tuví Jesuú ne, ntáka'an ña: —¿Mí'i ntū ntio nto é xtūví tu'vé ntɨ é kā'xi ntó iña vikó sā'a? —ka'an ña. 18 Kaka'an Jésuu ni ña: —Kue'ēn ntó ñuú Jerusaleen, nú vi'ī ña tsikán ne, ká'an nto ni ñā: “Kaka'an Mástrú san: É dokó sa xee ura iñá ko. I'a nú vi'i nto kān ka'xí u iña vikó san nī ña ntántīkɨ́n ko”, koo ka'an nto —ka'an Jésuu. 19 Kuan ō dé ña ntántīkɨn ñá vata ō ka'an ñá ne, ikan xtūví tu'vē ña é kā'xi ñá iña vikó san. 20 Dā kuáā ne, íntōo dadɨɨ Jesuu ní uxuvi ñá'a, ña ntántīkɨn ña. 21 Da ntaé'xi ña ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō, tsí uun nto ne, díko ntō ko —ka'an ña. 22 Ñá tē nté kaa íntoo nta'xa ña ne, é un é un ña ntátsixe'e ña ñā: —¿Vá dɨvi ntū u, Tó'ō? —ka'an ña. 23 Kaka'an Jésuu ni ña: —Ña é dadɨɨ tsi xnuu ntó'o tañú'u i ini ko'ó san nī kó ne, dɨvi ñā e díko ñá ko. 24 Xu'u é vēxkúvī ú ñatīí ne, kuví u vatā ó uve na'a tú'un Xuva kō, ntá tsi ntā'vi ide ña é dīkó ko. Dií ka vá'ā ó tē dɨ́ ña ni kaku ña —ka'an ña. 25 Júdā, ña é dikō ñá ne, tsixe'e ñā: —¿Vá xū'ú ntu, Tó'ō? —ka'an ña. Kaka'an Jésuu ni ña: —Kuān ó kaka'an —ka'an ña. 26 Da nɨɨ̄ ntaé'xī ñá ne, kī'i Jesuu tañú'ū sán ne, nākué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō ne, kátsin dava ña ne, xé'e ñā ña ntántīkɨn ñá, kaka'an ña: —Ki'i ntó, ka'xí nto. Sá'ā ne, kúñū kó —ka'an ña. 27 Kī'i ña e'xin sán ne, nākué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō ne, xé'e ña ña, kaka'an ña: —Ko'o nto, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ntó, 28 tsi sá'ā ne, nɨ́ñɨ̄ ko é xē'é u xu'u kó é kātɨ ú kuenta iña dóo tɨtɨ́n ña'a san vata koo é nakate Xuva kō kuetsí ña. 29 Kaka'án u ni ntō tsí ña ko'ó ka ú ntute tɨnti'ó sa dā nté ko'ō dadɨɨ ú ni ntō ntute tɨnti'ó xēé san mí kadē kû'vé Xuva kō —ka'an Jésuu. 30 Dā kúvi íta ña nchu'un iña Xuva kó ne, ntīi ña, kue'en ña xuku Olívu. 31 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto kunu nto kó niñú ve. Tsí kuān ó uve na'a tú'un Xuva kō é kāka'an: “Ka'ní u paxtú san ne, kaka xaa un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ a le'ntu san”, ka'an tú'un Xuva kō. 32 Ntá tsi te ntoto xtuku ú ne, kɨ́'ɨ̄n ú, kodo nūú u ñuú Galilea —ka'an ña. 33 Pedrú ne, kaka'an ñá ni Jēsuu —Kuān té un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá kunu ña nto ne, ñá kuan koo vīí u —ka'án Pedru. 34 Jesuú ne, kaka'an ñá ni ñā. —Nuu é ntaā í kaka'án u ni ō tsí niñú ve ne, di'na dá kāna lɨ́'xɨ̄ sán ne, é uni īto ka'an tsí ña inín ko —ka'an Jésuu. 35 Kaka'an xtúku Pedru ni ña: —Kuān te kuví u ni ntō ne, ñá kā'án u e ñá iní u nto —ka'an ña. Kuan ō ka'an un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntántīkɨn ñá dɨ. 36 Kidáā ne, kue'en ní'i Jēsuu ña mí é nani Getsemānii. Kaka'an ñá nī ña ntántīkɨn ña: —Kuntōo nto i'a, na kɨ̄'ɨ́n u da'a san, kika'an ntâ'ví u —ka'an Jésuu. 37 Ntēka ña ntuvi í'xá Zebedeú san nī Pedru. Dōo kúnta'xa iní ña. Dōo dé kuení ña. 38 Kidáā ne, kaka'an ñá nī ntuni ñá'ā san: —Dóko sā ña kutií u e dóo nuu nta'xa nimá ko. Kuntōo nto i'a ne, kuntitō ntó nī ko —ka'an ña. 39 Kué'ēn ká ña un sīin ne, nakani ɨtɨ ña da nté tantée xteen ña ñu'u kān ne, dá kakā'an ntâ'ví ña, kaka'an ña: —Ūvá, te kūvi né, tā'xi nto é ña nto'ó ko. Ntá tsi ña te é ntio mii ko, tsí nté koo é ntio nto —ka'an ña. 40 Nāxee ña mí ntoo ña ntántīkɨn ñá ne, ntákidi ña. Kaka'an ñá nī Pedru: —¿Nté uun urá ntu ña ni kutii nto kuntito nto nī ko? 41 Kuntito nto ne, ka'an ntá'vī ntó vata koo é ña vií nto é kīni kaa. Nima ntó ne, ncho vii é vā'a, ntá tsi kúñu ntō ne, ñá kākutíi i —ka'an ña. 42 Dā kúvi uvi íto kue'en ñá kūka'an ntâ'ví ña ne, kaka'an ña: —Uva, tē ña kuvi kuíta nti'xin sá'ā é ña nto'ó ko ne, na kuān koo kuví vatā ó ntio nto —ka'an ña. 43 Dā náxee xtúku ña ne, ntákidi xtuku ntuni ñá ntántīkɨn ña, tsí kantadɨ́ mii ntuxnūú ña ma'na. 44 Tsoo mii xtūku ña ña ne, dá kuē'en ñá, kuka'an ntâ'ví xtuku ña é kūvi uni íto. Kuan tsī o kaka'an ntâ'ví xtuku ña. 45 Kidáā ne, naxeé xtuku ña mí ntoo ña ntántīkɨn ñá ne, kaka'an ñá ni ñā: —¿Ntákidi dúkuan ntu ntō? ¿Ntoo da'na ntu nto? Koto nto tsi e xée ūra í ve é xu'u é vēxkúvī ú ñatīí ne, ntada ña ko kuenta ntá'a ña kini ntáa san. 46 Nakuntáñɨ̄ nto, kɨ́'ɨn ō, tsi é xee ña é dikó ko —ka'an ña. 47 Da nɨɨ kāka'an dúkuan ñā ne, xéē Júdā, uun ña'a ña é uxuvi ñá'a san. Ñá tē nté kaa ña'a ntéka ña, ña odo káa ni ūtun. Vé'xi ña kuēnta iña tó'ō dutú san ni ñatā san. 48 Ña é diko ñá ne, é kā'an ñá ni ñā'a san: —Xoó ña'a, ña é ka'xí u xu'u i ne, dɨvi ña tɨ̄ɨn nto ña —ka'án Júdā. 49 Ura tsí i xee ña mí tuví Jesuu, kaká'an ña: —So'o ntō dá, Mastru —ka'an Júdā. Ne, ē'xí ña xu'u ña. 50 Kaka'an Jésuu ni ña: —Viín nee iña é vē'xin é vīin —ka'an ña. Kidáā ne, xée ñā'a sán ne, tɨ̄ɨn ña Jesuu é kɨ'ɨn ni'i ña ñá nuu ña tsiñu na'nu i san. 51 Uun ña'a, ña ntántīkɨn Jésuú ne, tāvá ña káa ñā ne, ē'ní ña ña kade tsiñu iña dutu ñá odo nūú san. Nákuītá tu'un ña lo'xo ña. 52 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Nāxnuu vá'an káa o. Xoó ña'a é naā ñá nī káā ne, káā kuvi ni'i ñá dɨ. 53 ¿Vá ña kuvi ntu ká'ān ú ni Uvā kó, kuiní nto ne, ura dú'va tsi i táxnūu ña uni diko u'xi míil ánje ñā? 54 Ntá tsi tē dɨ́ kuan kōo ne, ¿nté ntu koo kuntaa vatā ó kaka'an tú'un Xuva kō é da miī é kuān koo kuvi? —ka'an ña. 55 Ura tsíkán ne, kaka'an Jésuu ni ñá'a san: —¿Vē'xí ntu nto é tɨ̄ɨn nto uun ña du'u, é kuan o odo ntō káa nto ni ūtun san é vēxtɨ́ɨn nto ko? Utén utén tuví u má ūkún nto kān ne, ña ni tɨ́ɨn nto ko. 56 Ntá tsi kuan kōo kuví vatā ó kaka'an tú'un Xuva kō, vata koo é kūntaa é kāka'an ñá ka'án naa Xuva ko kídaā —ka'an Jésuu. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntántīkɨn Jésuú ne, inu ña ne, xtuvī mii ña ña. 57 Ña e tɨ́ɨn Jesuú ne, kue'en ní'i ña ña mí tuví dutu ñá odo nūú san, ñá nani Caīfaa. Ikān ntoo mastrú lei ni ñátā, ña ntádē kû'vé san dɨ. 58 Ntá tsi ntīkɨn íka Pedrú san ña dá ntē xee ña nu kí'i kān nú vi'ī dutu ñá odo nūú san. Kúkɨ̄'ví ña iní i kān né, ikān itúvi ña nī sntadún san vata koo é kōto ntodo ña nté koo kuvi Jesuu. 59 Dutu ñá odo nūú san ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña tsiñu i sán ne, ntuku ñā ña é dā'ví dovete ata Jesuu, vata koo é kā'an ña é na kuvī ña. 60 Ntá tsi kuān te tɨtɨ́n ña vete xee ña ne, ñá tē kuédadɨɨ ni kā'an ñá vata koo é kuē'é ña ña doxi'í san. Kidáā ne, xée ūvi ña'á ne, 61 ntáka'an ña: —Ñatīí sa'á ne, kaka'an ña: “Kuvi nanūu u xúkun Xuva kō sán ne, úni ntūvi tsí naxntītsi xtúku u”, ka'an kú ña —ka'an ñá'a san. 62 Nákuntītsí dutu ñá odo nūú san ne, kaka'an ña: —¿Ña tuvi ntu é nantiko koō nto? ¿Nee iñá ntu sá'ā é ntáka'an ñá'a san iña nto? —ka'an dútu ñá odo nūú san ni Jēsuu. 63 Ntá tsi nte un siin ña ni ká'an Jésuu. Kidáā ne, kaka'an dútu ñá odo nūú san ni Jēsuu: —Kaka'án u ni ntō nuu Xuva ko, ña kantíto san, ka'an ntó nī kó tē Cristu ntí'xe nto, te Ī'xá Xuva ko ntō —ka'an ña. 64 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —É kāka'an ntú ku nto. Ntá tsi kaka'án u ni ntō tsí vi'i a vé ne, kiní nto ko, xu'u é vēxkúvī ú ñatīi, te tuví u diñɨ kua'a Xuva kō, ña e dóo ntii inī í san. Ki'xi ú mé'ñū viko e dukún kān —ka'an Jésuu. 65 Kidáā né, kūdiin dútu ñá odo nūú san ni ñā ne, ntata ña dōo ñá vatā xkoó ini ñá ne, kaka'an ña: —¡Dōó kinī ó kaka'an ña tsí dadɨɨ ña ni Xuva kō! ¿Vá kāntio ká ntu ko ñā'a, ña é ntada ntaa? É tekū nto tsi dóo kinī ó kaka'an ñá iña Xuva ko. 66 ¿Nté o kadē kuení nto? —ka'an ña. Nantíko kōó ña nguiī san, ntáka'an ña: —Iō kuetsí ña. Kuétsī é kuvī ña —ka'an ña. 67 Kidáā né, tɨ̄'vi dɨɨ́ na nuu ñá ne, ē'ní ña ña ne, xé'ē nuu na vinuu ña. 68 Ntáka'an na: —Ká'an ntō ve, Cristu: ¿Xoó ntu é'ni i nto? —ka'an na. 69 Kuan tsi ō itúvi Pedrú san nu kí'i kān. Xée ūun ta'nu kade tsiñu nú vi'ī dutú san mí tuví ña ne, kaka'án tun: —Dɨvi ntō né, dadɨɨ tsi kaika nto ni Jēsuu, ña vé'xi ñuú Galileá san —ka'án tun. 70 Ntá tsi núu un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san kaká'an ña: —Ñá īní u nee é kāka'an nto —ka'án Pedru. 71 Dā ntíi ña xi'i kán ne, é tūku ta'nu kade tsiñu íni tún ña ne, kaka'an tún nī ña ntâñɨ étsin san: —Ña sā'á ne, dadɨɨ kaika ña ni Jēsuu, ña vé'xi ñuú Nazaree —ka'án tun. 72 Kaka'an xtúku Pedru e ñá ini ñá ña. Kaka'an ña: —Ni Úva kō, ñá īní u ña sā'a —ka'an ña. 73 Dā ku e ví'i ne, xéē ña ntâñɨ́ san ne, ntáka'an ñá nī Pedru: —Nuu é ntaā i é nto'o ne, kaduku ntée nto ña tsikan, tsí kaka'an ntó vatā ó kaka'an ña —ka'an ña. 74 Kidáā ne, kaka'an ña é na kuē'é Xuva ko ñā é na ntō'o ñá tē ña nuu é ntaā i é kāka'an ña. Kaka'an ña: —Nuu é ntaā i, ñá īni ntí'xe ú ña tsīkan —ka'an ña. Ura dú'va tsi i kána lɨ́'xɨ̄ san. 75 Kidáā né, naka'ān Pedru é kāka'an Jésuu ni ña: “Di'na dá kāna lɨ́'xɨ̄ sán ne, úni īto ka'an e ñá inín ko”, ka'an ña. Kidáa ne, kīi Pedrú ne, ēkú kue'en ña.
1 Dā tuví ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ tó'ō dutú san ni ñatā sán ne, nātaká nuu ña é kā'an ña é na kūví Jesuu. 2 Kī'ní ña ña ne, kue'en ní'i ña ña nūu Pílatu, ña tsiñu ka'nu i iña ñuú Roma. 3 Júdā, ña é diko Jésuu, dā kútuni ña tsí kuví Jesuú ne, nātɨvi iní ña ne, ntāda xtuku ña kuenta é ōko u'xí diu'un kui'xín san nta'a tó'ō dutú ni ñatā san. 4 Kaka'an ña: —Ēdé u kuétsī, tsí ña té nee é kini kaa ni īdé ña é kuvī ña —ka'an ña. Ntá tsi ntáka'an ñá ni ñā: —Ñá tē neé kuenta iñá ntɨ. Kuenta iña míi ō —ka'an ña. 5 Ēté xaa Júdā sán diu'ún san má ūkún kān né, ntīi ña, kue'en ñá ne, nakué'ne mii ñā kúñu ñā. 6 Ntá tsi nátaka tó'ō dutú san diu'ún san ne, ntáka'an ña: —Dōo xií kaa é xnūu o diu'un sá'a ini etun mí ñu'u é kāxé'e ña'a san doméni iña Xuva ko, tsí nɨñɨ é īnuu á'vi sá'ā —ka'an ña. 7 Ēdé kuení ña ne, ñīi ña ñu'u iña ñá kade vá'a kɨ́dɨ̄ nte'ú san mí kuntū'xí ña vé'xi xio ñuu. 8 Dukuān ne, kaka'an ñá Ñu'ú Nɨñɨ ñu'ú san un tsi nté vevii. 9 Kuan ō kúntaa vata ō ka'an ñá ka'án naa Xuva ko kídaā, ñá nani Jerēmia, dá kā'an ña: “Kī'i ña é oko u'xí diu'un kui'xín san, (dɨvi xā'ví e ntáka'an ña Israeé san tsi ntá'vi ña iña ñá ne), 10 xé'e ñā diu'ún san é ñīi ña ñu'u ña kade vá'a kɨ́dɨ̄ sán, vata ō ka'an Xúva ko nī ko.” Kuan ō ka'an ña. 11 Íntītsí me'ñu Jesuu núu ña tsiñu na'nu i ne, tsixe'e ña tsiñu i san ña: —Dɨvi ntō ne, ¿vá Rei iña ñá Israee ntú nto? —ka'an ña. Kaka'an Jésuu ni ña: —É kāka'an ntú ku nto —ka'an ña. 12 Da nɨɨ̄ ntátsi'i kuetsi tó'ō dutú san ni ñatā san ñá ne, ñá ni kā'an kué'en tsi ña. 13 Kidáā ne, kaka'an Pílatú san ni ñā: —¿Ña katéku ntu nto e dóo tɨtɨ́n nuu i ntátsi'i kuetsi ña nto? —ka'an Pílatú san. 14 Ntá tsi nté uun tú'ūn ña ni ká'an ña. Koó dā kúdu'va ña tsiñu na'nu i san. 15 Dá kakuvi viko sā'á ne, kanantíi ña tsiñu na'nu i san da xōó ka ña'a, ña ñu'u kutu san, ña é ntio ña'a san. 16 Ntuvi tsikán ne, nuu kutu uun ñatīi, ña é īní un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ñá nani Barābaa. 17 Dā nátaká nuu ña'a sán ne, kaka'an Pílatú san ni ñā: —¿Xoó ña'a ntu ntio nto é nantīi ú ña: Barabaá san ne, o Jēsuu, ña e ntáka'an ñá'a tsí Cristu ñá, ña vexnákakū nto? —ka'an ña. 18 Tsí ini ña é ña'a sán ne, done'u ini ntáda ña kuenta Jésuu. 19 Da nɨɨ̄ tuví Pilatu kádē kú'vē ñá ne, taxnuu ñadɨ'ɨ̄ ña tú'ūn, kaka'an ña: “Ñá ku ki'nin nūun iña ñá sa'a, ña e dóo va'á ña'a san, tsi dóo kanto'o kó vevii e dóo kinī o kénī kó kuenta iña ña”, ka'an ña. 20 Ntá tsi tó'ō dutú san ni ñatā san tsí'i ña dɨkɨ ña'a san é na kākan ña é ntīi Barabaá san ne, na kūví Jesuu. 21 Kaka'an xtúku ña tsiñu na'nu i san ni ñā: —¿Xoó ntu é ntuvi ñá sa'á ntio nto é nantīi u? —ka'an ña. Ntáka'an ñá'a san: —¡Barabaa! —ka'an ña. 22 Kaka'an Pílatú san ni ñā: —¿Nté ntu koo vií u ni Jēsuu, ña é ntáka'an nto é Cristu ña? —ka'an ña. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ntáka'an ña: —¡Naxnteē ntó ña krusi! —ka'an ña. 23 Kaka'an Pílatú san ni ñā'a san: —¿Nté kui? ¿Neé ntu nuu i é kīni kaa é idé ña? —ka'an ña. Ntá tsi dií dií ka ntii ntáka'an ña: —¡Naxnteē ntó ña krusi! —ntákachu'u ña, ntáka'an ña. 24 Dā íni Pilatú san tsí ña kuvi vií ña, tsí e éni ntu'u ñā'a san kudiin ñá ne, kī'i ña ntute né, nta'a ñā nuu ña'á san. Kaka'an ña: —Ña túvi kuētsí ko te kūví ñatīí sā'a. Mii nto ini nto nté koo vií nto ni ñā —ka'an ña. 25 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ne, ntáka'an ña: —Kuenta iña míi ntɨ é kuvī ñá, dɨvī ntɨ́ ni ī'xá ntɨ —ka'an ña. 26 Kidáā ne, nantii ña Barābaa, tsí kuan ō ntío ña'a san. Dā kúvi natií nuu ña Jesuu xó'ō ne, da táxnūu ña ña é naxnteē ñá ña ntiká krusi kan. 27 Kidáā ne, sntadun ñá tsiñu na'nu i san ne, kue'en ní'i ña Jēsuu má vi'ī mé'ñu kān. Nātaká nuu un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ sntadun, ñá ntoo ikān, mí tuví Jesuu. 28 Nantɨ́ɨ̄ ñá ña ne, xnūu ña ña doo kue'e. 29 Dēvá'a ña le'é iñū né, xntekū ñá dɨkɨ Jésuu. Xni'nī ña uun chɨɨn nta'a kua'a ña ne, ínchɨtɨ ña nūu ñá ne, da narkɨ́nteē ñá ña, ntáka'an ña: —¡Na kutūví va'ā ntó, Rei iña ñá Israee! —ka'an ña. 30 Tɨ̄'vi dɨɨ́ ña nuu ñá ne, kī'í ña chɨ̄ɨn é ni'i nta'a ñā ne, da káni ña dɨkɨ Jésuu. 31 Dā kúvi narkɨ́nteē ñá ña ne, nāki'i ña doo kue'é san ne, naxnūu xtuku ña ña doo mii ña. Kidáā ne, kue'en ní'i ña ñā é naxnteē ñá ña ntiká krusi kan. 32 Dá kuē'en ña ítsi kān né, tā'án ña uun ñatīi, ña vé'xi ñuú Cirene, ñá nani Sīmuun. Ēde ña ña kuétsi é kuīdo ña krusi Jésuu. 33 Dā xee ña mí nani Gōlgota, é kāni tú'un Xɨkɨ Dɨkɨ́ Ntɨxɨ ne, 34 xé'e ña ntute tɨnti'o é kādaká rkave é kō'o ña. Dā íto nteé ña ne, ña ni ntío ña ko'o ña. 35 Dā kúvi naxnteē ñá ña ntiká krusi kán ne, nādɨkɨ́ sntadún san xoo é nī'i i doo Jésuu, é un é un ña. Kuan ō dé ña vatā ó uve na'a kaka'an tú'un Xuva kō: “Kātsin dava ña doó ko. Nadɨkɨ ña xoo é nī'i i dú'nú ko”, ka'an. 36 Kidáā ne, íntōo ña é kuēnta víi ña ña ikān. 37 Xnteē ñá uun ta'vi rkunu dɨ̄kɨ́ krusi kan é kāka'an neé kuetsi é idé ña. Ta'vi rkunū sán ne, kaka'an: “Ña sā'á ne, Jesuu, Rei iña ñá Israee”, ka'an. 38 Xnteē ñá uvi ña'a ña du'ú ntiká krusi kán ni ñā ntuvi tsikán dɨ. Uun ña'a ña ne, diñɨ kua'a ña ne, uun ña'a ña diñɨ datsin ña. 39 Da xōó ka ña'a, ña é īta ntí'xin ne, nārkɨ́nteē ñá ña, nakuíko ña dɨ̄kɨ ñá ne, 40 ntáka'an ña: —Ntō'o é kānakatsin nto xúkūn sán ne kanaxntitsi xtúku nto té kuvi ūni ntuvi ne, ¡nakākú mii nto kúñu nto vē! Te nuu é ntaā i é Ī'xá Xuva nti'xe ko ntō né, ¡nāntii ntee mii nto kúñu ntō ntiká krusí san! —ka'an ña. 41 Kuan ō dé tó'ō dutú san, nī mastrú leí san, ni ñatā sán dɨ. Nārkɨ́nteē ñá ña, ntáka'an ña: 42 —Ña sā'á ne, nakakū ñá tuku ña'a, ntá tsi ña kuvi nakakú mii ñā kúñu ñā. Kaka'an ña tsí Rei iña ñá Israeé san ña. Te ntīi ntee mii ña krusí san ve ne, kuinti'xe ntɨ́ ña. 43 Kaka'an ñá tsí kakuinti'xe ña Xuva kō. Na nakākú Xuva ko ña ve, tē ntio nti'xe ña ña. Tsí kaka'an ña é I'xá Xuva ko ñā —ka'an ñá'a san. 44 Ña du'ú san é uve dadɨɨ ña ni ñā ntiká krusi kán ne, nārkɨ́nteē ñá ña dɨ. 45 Kūneé da kanɨɨ ñūxiví san da ká'ñu ntuvi un tsi da nté kaeku uni kuáa. 46 Ura tsikán ne, dōó ntii ka'an Jésuu, kaka'an ña: —Elii, Elii, ¿lama sabatani? (é kani tú'un: Xuvā kó, Xuvā kó, ¿nté kuī xtúvī mii ntu ntó ko?) —kuan ō ka'an ña. 47 Tēkú ña ntáñɨ étsin ne, ntáka'an ña: —Kakana ña ñá ka'án naa Xuva ko kídaā, ñá nani Ēlia —ka'an ña. 48 Ura tsí i kue'en úun ña'a ne, koó da kaīnu ña, kúki'í ña uun doo é xnuu nto'o ña ntɨdi íā né, xntekū ñá dɨkɨ chɨ́ɨn sán ne, xé'e ñā é kō'o Jesuu. 49 Ntá tsi ña nguiī sán ne, ntáka'an ña: —Nakoo mii nto ñā. Koto o tē ki'xi Eliá san é nakakū ñá ña —ka'an ña. 50 Kidáā ne, kachu'u ntáa Jesuú ne, xí'i ñā. 51 Ura dú'va tsi í ne, ntáta ntāa dôxi é rkaa iko īni ukun kan, nte dɨ́kɨ í un tsi nte xé'e i kān. Táān ne, ntɨ́ka xūú san. 52 Nakaan ñáña ñā'a sán ne, tɨtɨ́n ña kuínti'xe i, ña é xi'i sán ne, ntōto ña. 53 Ntīi ña nú ñaña ñā da ntóto Jesuú ne, kué'en ñā'a san ñuú Jerusaleen. Tɨtɨ́n ña'a íni ña ña. 54 Dā íni tó'ō sntadún san ni ña ntoo ni'i ñā, ña ntáde Kuenta Jésuu, tsí taán ne, dā íni ña kuán ō kúvi ne, koó dā kúdu'va ña. Ntáka'an ña: —I'xá Xuva nti'xe ko ña sā'a —ka'an ña. 55 Tɨtɨ́n ñadɨ̄'ɨ́, ña vé'xī nté ñūú Galilea, ñá ntántīkɨn Jésuu é xntii ña ñā ne, ntáñɨ ika ñā, ntaíto dítō ña. 56 Maria Madálena ni María, dɨ'ɨ Sāntiau ni Jóseé san, ni dɨ'ɨ ī'xá Zebedeú san ne, ntâñɨ́ dadɨɨ ña ni ñadɨ̄'ɨ, ñá nguiī san. 57 Dā kuáā ne, xée ūun ña kuika, ña ñuú Arimatea, ñá nani Jōsee, ñá kantīkɨn Jésuu. 58 Kué'en ñā mí tuví Pilatú ne, ntákan ñā kúñu Jēsuu. Kidáā ne, kaka'an Pílatú san é nākué'e ña ña. 59 Nāki'i Joseé san kúñu ñā ne, dá xnuu ta'án ña ña doo xee e dóo va'á ne, 60 xnuu ñá ña ini ñaña mii ñā é dā ve éte nuu ña ini xuú san. Ēdɨ́ nuu ñá uun xuu ka'nu xi'i ñáña sán ne, dā ntaka ña. 61 Ntá tsi Maria Madálena ni Maria ñá uun sán ne, ñū'u nteé ña nú ñañā san. 62 Tévāá du'va tsi ntuvi dá iō dá'na ne, nātaká nuu tó'ō dutú san nī ña fariseú san mí tuví Pilatú ne, 63 ntáka'an ña: —Ntánaka'án ntɨ tsí ka'an ñá veté san dá kāntíto dukuan ñā tsí te kuvi uni ntúvi ne, ntoto xtuku ña. 64 Dukuān ne, ká'an nto na nākadɨ́ va'ā ñá ñañā san da nté tē kúvi uni ntúvi, vata koo é ña kɨ́'ɨ̄n ña ntántīkɨn ñá ne, natava ña kúñu ñā. Kidáā ne, kuvi ka'an ñá ni ñā'a san tsí e ntóto tó'o ñā é xi'i ña. Dií dií ka kini kaa dovete sá'a é vata kaa dovete é kā'an di'na ña é ntōto ña —ka'an ña. 65 Kaka'an Pílatu ni ña: —Dikan ntâñɨ́ sntadun é kuēnta víi ña. Kue'ēn ntó ni ña, nakadɨ̄ kutu ntó te kūvi vií nto —ka'an ña. 66 Kué'en ñā né, nakadɨ̄ kutu ñá ñañā san. Ēdɨ́ nuu ña xume ntíkō diñɨ i mí ntee tá'an xuú san ni ñañā san. Ñū'u ntee sntadún san é kuēnta víi ña.
1 Dā ita ntí'xin ntuvi dá iō dá'na, dá tuvi é kuvi ūun ntuvi vité san ne, kué'en María Madālena ni María ñá uun san é kūkoto ntodo ñá ñañā san. 2 Kidáā ne, un vá'a tsi taan. Tsi ntíi uun ánje Xuva kō nte e dukún kān. Kī'xi ña, náxtixio ña xuú san ne, dā itúvi nti'i ña. 3 Núu ñā ne, vata kaa dá kāxi'i núu kaa ne, kui'xīn kue'en dóo ña vata katsi. 4 Ñá tē nté kaa u'ví sntadún san dá ini ña ña. Koó dā ntanɨ́'ɨ ña ne, vata dɨ́ tē xi'i ña. 5 Ntá tsi kaka'an ánje Xuva ko ni ñadɨ̄'ɨ́ san: —Ñá ku u'vī nto, tsí iní u e ntánantuku nto Jēsuu, ña intée ntiká krusí san. 6 Xóxō ña, tsí e ntóto ña vata ō ka'an ña. Ki'xi nto, koto nto mí'i īnúu ña ne, 7 Kuē'en náne'e nto, kūkoto ntó ña ntántīkɨn ñá tsi e ntóto ña é xi'i ña. Dī'na ña kɨ́'ɨn ña é ntō'ó ñuú Galilea. Ikan nāni'i ta'an nto ña. Sá'a tsī é kā'án u ni ntō —ka'an ánjē san. 8 Ura tsí i ntáka ñadɨ̄'ɨ́ san nú ñaña kān. Ú'vī ña, ntá tsi dóo diní ña dɨ. Koó dā ntaínu ñā kue'en ña é kā'an ñá nī ña ntántīkɨn Jésuu. 9 Da née ini tsí ña náni'i ta'an ña Jesuú ne, kaka'an ñá ntiusi ni ña. Kué'en etsin ñadɨ̄'ɨ́ san mí ntitsí Jesuú ne, ínchɨtɨ ña nūu ñá ne, tɨɨn nta'a ña dɨ̄'ɨ́n ña, da ntáka'an ña e dóo ka'nu ña'a ña. 10 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Ñá ku u'vī nto. Kue'ēn ntó, kukoto ntó ta'an ko, na kɨ̄'ɨn ñá ñuú Galileá ne, ikan kinī ñá ko —ka'an Jésuu. 11 Da nɨɨ kuē'en ñádɨ̄'ɨ́ san itsi kān né, īó sntadún san é kuē'en ña ñuú Jerusaleen, kúnakoto ñá tó'ō dutú san un ntɨ'ɨ̄ é kúvi. 12 Dā xee un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñatā san e kána ña ne, natíin ña ni ñā. Dōo kue'e diu'un xe'é ña sntadún san ne, 13 ntáka'an ña: —Ká'an nto ni ñā'a san: “Xéē ña ntántīkɨn ña niñú ne, kī'i dú'u ñā kúñu ña da nɨɨ̄ ntákidí ntɨ”, koo ka'an nto. 14 Te tēkú tó'o ntō e ntáka'an ntó ne, ká'ān ntɨ́ ni ñā vata koo é ña kué'e ña é ntō'o nto —ka'an ñá nī sntadún san. 15 Kī'i sntadún san diu'ún san ne, ide ña vata ō ka'an tó'ō dutú san. Kuan tsī ó ntáka'an ñá Israeé san un tsi nté vevii. 16 Kidáā ne, kué'en ū'xi ɨ́ɨn pustrú san ñuú Galilea. Kué'en ña xūku mí taxnūu Jésuu ña. 17 Dā íni ña ña ne, ínūu iní ña ña. Ntá tsi iō ñá e ña ni kuintí'xe ña te dɨvi ntī'xe ña é Jēsuu ña. 18 Xée Jēsuu mí ntoo ña ne, kaka'an ñá ni ñā: —É ta'xi Xuva kō é kadā kû'vé u un ntɨ'ɨ̄ é tuví ñuxiví a nī e dukún kān dɨ. 19 Dukuān é kāka'án u ni ntō é kue'ēn ntó kanɨɨ ñūxiví sa ne, ká'an nto vata koo é kuīnti'xe ña'a san un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuú san tú'ūn kó ne, nakūtsi ntute nto ña kuenta iña Xuva ko, kuenta iñá ko, xu'u é I'xā ñá, ni kuēnta iña Espíritū Sántū san. 20 Nakuā'a nto ñá na kāda ntaa ña é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ vatā ó kaka'án u ni ntō. Kunūu me'ñu ú nto ntii dañu ntūví un tsi da nté ntɨ̄'ɨ ñuxiví sa. Kuan tsi koo na kōo —ka'an Jésuu.
1 Dukuān o iñɨ ntu'u e dóo vá'ā ó kaka'an tú'un īña Jesúcristu, dɨ́vi Ī'xá Xuva kō, ña tuví e dukún kān. 2 Nté ntūvi di'na uve na'a kaka'an Ísaia, ña é ka'án naa Xuva ko kídaā, tsí du'vā ó kaka'an Xúva ko ni I'xā ña: Di'na taxnūu ú uun ña'a, ña é xtūví tu'vé itsi o, ne, dá taxnūu ú o. 3 Uun tatsín ne, dōo ditó kaka'an ñuu itsí kān: “Nākoo tú'vē ntó itsi va'a, tsí e vé'xi Xuva kō”, ka'an, ka'an Ísaia san. 4 Ña é taxnuu Xuva kō ne, dɨvī Juaan, ña é kaika má kū'u kan é kanakūtsi ntute ña ña'a san. Kaka'an ña é di'na natu'vi ña'a san kuétsi ña ne, dá kutsi ntute ña. Dukuān é kāda ka'nu iní Xuva ko ni ñā kuetsí ña. 5 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñuú Judea ni ñá ñuú Jerusaleén, dā xee ñá ne, natɨ̄vi iní ña kuetsi ña ne, da itsi ntute ña nta'a Juaán san mé'ñu ntūte ka'nu é nani Jōrdaan. 6 Dóō Juaán san ni ñɨ̄ɨ í'xi ña ne, ñɨɨ kameu kúvi. E ini é'xi ña ne, skunti; ini xi'i ñá ntūdín ñuñu. 7 Kaka'an ntódo ña ni ñā'a san: —Vi'i a vé ne, xée uun ña'a ñatīi, ña é dií ka ka'nu ña'a é xu'u. Ntē ña té nee nuu á'vi ko é nākoó tɨxɨ̄ u é nāntuté u nti'xen ña. 8 Xu'ú ne, kūdii ntute kadá'vi ú nto dá kanakūtsi ntute ú nto. Ntá tsi dɨvi ñā ne, Espíritū Sántū ta'xi ña nto é kunūu ña nima nto —ka'an Juaan. 9 Ntuvi tsikán ne, ntaka Jesuú ñuú mii ñā é nani Nazāree, é tuví ñuú Galilea. Xée ñā mí tuví Juaan. Juaán san ne, nakútsi ntute ña Jesuu mé'ñu ntūte ka'nu é nani Jōrdaan. 10 Kidáā né, dā ntíi Jesuu diñɨ ntute ka'nu san ne, īni ña tsí nákaan e dukún kan ne, ikān ntíi Espíritū Sántū san é vata kaa uun paloma é īrkaá nuu dɨkɨ ña. 11 Kaka'an tátsin Xúva kō nte e dukún kān: —Dɨvīn é I'xá miī ko e dóo kakuinimá ko o. Ñá te nté kaa diní nu nimá ko kuenta iña o —ka'an Xúva ko ni Jēsuu. 12 Espíritū Sántū sán ne, kue'en ní'i ña Jesuu ñuu itsí kān. 13 Úvi dīkó ntuvi, úvi dīkó niñu íka Jesuu íkān. Kaika ña mí ntaíka kɨtɨ ku'u san. Ikān xée tó'ō e ña vá'ā san ne, ntio i é kō'xo Jesuu núu i é kīni kaa. Ntá tsi xee ánjē san é kade ña ña kuenta. 14 Dā inúu kutu Juaan viútun sán ne, xée Jēsuu ñuú Galilea, kaka'an ntódo ña, kaka'an ña nté kuān nte vá'ā ó kadē kû'vé Xuva kō. 15 Kaka'an ña: —E xée ūra í ve. Ña ná'ā ka dá kixkadā kû'vé Xuva kō. Dukuān né, natu'vi ntó kuetsi nto ne, kuinti'xe nto tú'ūn é vā'á san —ka'an ña. 16 Kaika Jesuu díñɨ míni Galileá san ne, ikān náni'i ña Simuun ni ení ña, ñá nani Āndree. Ntánakuītá nuu ña xunu ña iní ntute san, tsí dɨvi tsīñu ntáde ña é tsāká ntátava ña. 17 Kaka'an Jésuu ni ña: —Kuntīkɨn ntó ko. Ñá tāvá ka nto tsákā, tsí vi'i a vé ne, ká'an nto ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a é na ntūvá'a nima ña —ka'an ña. 18 Kidáā ne, ura tsí i tsoo mii ña xunu ña ne, dá kuē'en ñá ni Jēsuu. 19 Kūdii tsi kué'en Jesuú ne, nāni'i ta'an ña ni Sántiau ni ení ña, ñá nanī Juaan. Ntuvi ña é ī'xá Zebedeu. Ñu'u ña ni uva ñā iní tun ntoō ñá, ntántavá'a ña xunu ña. 20 Kidáā né, kāna Jesuu ña é kuntīkɨn ñá ña ne, ura tsí i xtúvi mii ña uva ña nī ña ntáde tsiñu iña ña iní tun ntōó san, dá kuē'en ñá kuntīkɨn ñá Jesuu. 21 Xée ña ñūu é nani Capērnau. Ntuvi é ntoo kadin ña'a sán ne, kué'en Jēsuu má vi'ī mi ntánataká nuu ña Israeé ne, eni ntu'u ñā nakua'a ña ña'á san. 22 Ña'a sán ne, dōo va'á kuinī ñá da téku ña é kuān nte vá'ā ó kaka'an Jésuu. Ñá te ni kā'an ñá ni ña vatā ó kaka'an mastrú lei íña Xuva ko, tsi dóo iō ña é kā'an ña dá kanakuā'a ña. 23 Tuví uun ña'a má ūkún kān, ña é nuu e ña vá'ā nima i. Kaka'an ñátīí san: 24 —¿Nté kui kānateñu nuu nto ntɨ́, Jesuu, ñá ñuú Nazaree? ¿Vēxká'ni ntu nto ntɨ? Iní ntɨ nto, tsí Xuva kō táxnūu ña nto —ka'an ña. 25 Ntá tsi de tíi Jesuu ni é ña vá'ā san, kaka'an ña: —¡Ntiin i'a, tsí ña te íña o sá'ā! —ka'an ña. 26 Īde é ña vá'ā san é xi'i mii ñatīí san ne, dōó ntii kachu'u ntáa é ña vá'ā san da ntíi, kue'en. 27 Koó dā kúdu'va ña ntâñɨ́ san ne, ntáka'an ña: —¿Xoó ña'a ntu ña sā'a e kúvi idé ña é nakūnu ña é ña vá'ā san? Ña sā'á ne, e túku o kadē kú'vē ña. Kakutíi ña kanakūnu ña é ña vá'ā san. ¿Né ntu nchu'ún kanakuā'a ña kō? ¿Ō nchu'ún xeé ntu, ne, nté kaa? —ka'an ñá'a san. 28 Ura dú'va tsi i kútuni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñuú nta'vi san, ñuú e ntáduku ntée ñuú Galilea, nté ō dé Jesuu, tsí dóo ntáka'an ñá'a san. 29 Dā ntáka Jesuu mí ntánataká nuu ña Israeé san ne, kue'en ní'i ña Santiau ní Juaan nú vi'i Sīmuun. Ikān tuví Andreé dɨ. 30 Kaka'an ñávi'i Sīmuun ni Jésuu tsí etsin ñuntɨ́ɨ Sīmuun. Tuví ntaa ña má vi'i ña kān, tsí ka'ni kaxé'e ña. 31 Kúkɨ̄'ví Jesuu má vi'ī mí tuví ña ne, karkāa ña nta'a ña, náxntitsī ñá ña. Ura tsí i ntikó ña ka'ni. Kidáā ne, kué'en ña, kūkavá'a ña é kā'xí ña'a san. 32 Dā kuáā, da idó nuu ngántii sán ne, ñá tē nté kaa ña'a xee ña mí tuví Jesuu, xee ní'i ña ña nchokuví ni ñā é ñu'u é ña vá'ā nima i. 33 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñuu í san ne, nātaká nuu ña xi'i kan. 34 Ñá tē nté kaa ña'a ntavá'a Jesuú da nēé ka kui'i ntákuvi ña. Nakúnu ñā é ña vá'ā san é ñū'u nima ñá'a san dɨ. Ñá ni xē'é Jesuu itsi é kā'an é ña vá'ā san xoo é dɨvi ñā, tsí e ña vá'ā san ne, ini tsí I'xá Xuva ko ñā. 35 Tévāá du'va tsi, dá ntɨkɨn ni'nī ká ne, nákuntītsí Jesuu, kué'en ñā mí xoxó ña'a, tsí ntio ña é kunuu mii ñā é kā'an ñá ni Xuva kō, ña tuví e dukún kān. 36 Simuun ni ñá ntoo ni'i ñā ne, íxnantuku ña Jēsuu. 37 Dā náni'i ña ñá ne, ntáka'an ña: —Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ntánantuku ña ntō —ka'an ña. 38 Kaka'an Jésuu ni ña: —Xio ñuu é ntoo etsin i'a kɨ'ɨn o ve. Ikān kíka'an ntódo ú dɨ, tsí dukuān é vē'xi u —ka'an ña. 39 Dōo íka ña é un ntɨ'ɨ ītsi ñuú Galilea. Kaka'an ntódo ña má vi'ī mi ntánataká nuu ña Israeé san un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuú san ne, nakūnu ña é ña vá'ā san. 40 Xée ūun ña'a, ña kanako'xo kúñu ī, mí tuví Jesuu. Kanchɨtɨ ña, kaka'an ña: —Tē ntio nto ne, kuvi ntavá'a nto ko —ka'an ña. 41 Kidáā ne, ntunta'ví ini Jesuu ña. Tɨɨn nta'a ña ñā ne, kaka'an ña: —Ntio ko. Ntuvá'an —ka'an ña. 42 Ura tsí i ntɨ́'ɨ kui'í san ne, ntuvá'a ña. 43 Nataxnūu Jesuu ñá ne, dōo ka'an ñá ni ñā: 44 —Ñá ku kā'an tsín ni ñā'a nté ō kúvi é ntuvá'an. Kuē'én ve mí tuví dutú san, na kōto nteé ña o ne, dá nakuē'en sintiá'vi nta'a Xuva kō tsi é ntuntoo kúñu o, vatā ó kaka'an Muísee é vīin. Dukuan kōo é kūtuni ñá'a tsí ntuvá'an —ka'an Jésuu ni ña. 45 Ntá tsi ña ntuvá'a sán ne, kué'en ña itsi kān né, ikān éni ntu'u ña kāka'an ñá ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san nté ō dé Jesuu é ntavá'a ña ña. Dukuān ne, ña ni kúvi xee ditó ka Jesuu nté uun ká ñuu. Da mii tsī e íka ña mí xoxó ña'a. Ntá tsi dóo ki'in itsi ñūu vé'xi ña'a san é nātaká nuu ña mí tuví ña é ntio ña kini ña ña.
1 Dā kútɨtɨ́n ntuvi ne, nāxee Jésuu ñuu é nani Capērnau. Ura tsí i kútuni ñá'a san é tuví ña uun vi'i. 2 Ñá tē nté kaa ña'a nátaká nuu ña; ntē ña ni xee tá'an vi'i san é kuntōo ña má vi'i kān é kīni ña é kāka'an ña. 3 Kidáā ne, xée kɨ̄mi ña'a, odo ña uun ña'a, ña xi'i kúñu ī. 4 Ñá nī kúvi kuīta ntí'xin ña má vi'ī mí tuví Jesuu, tsí ña te nté kaa ña'a ntáñɨ̄ ña. Dukuān ne, kúxēe ña dɨkɨ vi'i kan né, nākaán ña un siin dɨkɨ̄ vi'í san mí tuví Jesuu. Mí kantīí ne, nákīí ña chidō é nuu ña xi'i kúñu ī san iní vi'i kān. 5 Dā íni Jesuu tsí ña odō ña xi'i kúñu ī sán ne, nɨɨ̄ kué'en ini ña ntákuinti'xe ña ne, kaka'an ñá nī ña nchokuví san: —É ntōo kuétsi o vē, da' —ka'an ña. 6 Īó mastrú lei Xúva kō é ntoo ña ne, ntádē kuení ña: 7 “¿Nté kui kuān ó kaka'an ntú ña sā'a? ¿Ña kaíko ñu'u ntu ña Xuva kō? Tsí xoxó ña'a ñuxiví sa é kūvi nakate ña kuétsi kō. Da mii tsi Xuva kō é kūvi vií ña”, dé kuení ña. 8 Kūtuni Jésuu nté ō ntádē kuení ña ne, kaka'an ñá ni ñā: —¿Nté kui kuān ó ntádē kuení nto? 9 ¿Neé ntu e dií ka ña ví'xin kaa é kā'án u ni ña sā'á, te kuinī nto? ¿Ō ka'án ntu u: “É ntōo kuétsi o”, ō ka'án ntu u: “Nakuntítsin, kuni'in chido ō, kunú'ūn nú vi'i o kān”, koo ka'án u? 10 Ntio ko é na kūtuni nto tsí xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, kuvi nakate u kuétsi ntō ñuxiví sa —ka'an Jésuu ni mastrú leí san. Kidáā ne, kaka'an ñá nī ña xi'i kúñu ī san: 11 —Dɨvīn é kāka'án u ni ō ne, nakuntítsin, kuni'in chido ō, kunú'ūn nú vi'i o kān —ka'an Jésuu ni ña. 12 Ura tsí i nakuntítsi ña, náki'i ña chido ñā ne, kúnū'ú ña nú vi'i ña kān. Koó dā kúdu'va ña'a san ne, nánū'u ñá iní ña Xuva kō, ntáka'an ña: —Váta ūun ito kini o é kuān ó kakuvi, é kāntuvá'a ña'a san —ka'an ña. 13 Kidáā ne, kué'en xtūku Jesuu diñɨ míni Galilea. Dōo xee ñá'a san mí tuví ña ne, nakuá'a ña ña'a san. 14 Kué'ēn ká Jesuu ítsi kān né, ikān náni'i ña uun ña'a, ñá nani Lēvii, i'xá Alfeu. Tuví Levii nú vi'ī mí kaido ña diu'un xôo iña ñuú Roma. Kaka'an Jésuu ni ña: —Kuntīkɨ́n ko —ka'an ña. Nákuntītsí Levií ne, kué'en ña ni Jēsuu. 15 Uun ntuvi ne, tuví Jesuu nú vi'i Lēvii, ntaé'xi ña. Ñá te da dīi ña ntaído diu'un xôó san ntoo ña nú mesa, ni ñá iō kuetsí i. Ikān tuví Jesuu ni ña ntɨní'i ñā. Tsí ña te da díi ña'a san ntántīkɨn ñá Jesuu. 16 Ntá tsi mastrú lei ni ñá fariseú san ne, īní ña tsí ntaé'xí dadɨɨ Jesuu ni ñá kini ntáa san, nī ña ntaído diu'ún san ne, ntáka'an ñá ni ña ntɨni'i Jēsuu: —¿Nté kui ntaé'xí dadɨɨ ntu mastru ntó nī ña kini ntáa san, nī ña ntaído diu'ún san? —ka'an ñá, tsixe'e ñā. 17 Tēkú Jesuu é ntáka'an ñá ne, kaka'an ñá ni ñā: —Ña'a é vā'á o ni ī ne, ñá vādá ntio ña medíkū; tsí ña nchokuví tsi san é ntio ña medíkū. Xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, ñá tē ña é vā'á san kanantukū u, tsí ñá iō kuetsí i san —ka'an Jésuu. 18 Ña ntɨni'ī Juaan ni ñá ntɨni'ī ña fariseú san ne, dukuān xkoó ini ña é kuntoo ixu ñā. Xée ñā'a san, ntátsixe'e ña Jēsuu: —¿Nté kui ña kuan xkoó ini ntú ña ntɨni'i ntō é kuntoo ixu ña vatā ó de ña ntɨni'ī Juaan ni ñá ntɨni'ī ña fariseú san? —ka'an ñá, tsixe'e ñā. 19 Jesuú ne, kaka'an ña: —¿Vá kuvi ntu kuntoo ixu ñā'a, ña ntóo viko mí katánta'a ña'a, te tuví dukuan ñatīí, ña tánta'a san? Ñá'ā, tsí ka'xí ntɨ'ɨ ña. 20 Ntá tsi tē xee úra i é ntaka ña tánta'a sán ne, kidáā né, īó ntuvi é kuntoo ixu ñā. 21 ʼÑá tē doo xée san naxntēé nuu o doo tsude, tsí doo xée sán ne, kanatɨxɨ tē ntóo. Kidáā ne, ntátsin ntɨ'ɨ ne, dií dií ka kini koo kuvi. 22 Tē xnuu vá'a o ntute tɨnti'o xee iní ñɨɨ̄ sán ne, ñá te ñɨɨ ata kū'un, tsí ntata té kukāve. Uun ito tsi kunaá ntute tɨnti'o san ni ñɨɨ ī sán dɨ. Tsí ntute tɨnti'o xeé san ne, kantio é kū'un iní ñɨɨ xēe —ka'an Jésuu, kánañē'e ñá ña. 23 Ntuvi dá iō dá'na ne, kué'en Jēsuu ni ña ntɨní'i ñā, ítā nti'xin ña mí kaa trigú san. Ña ntɨni'i Jēsuú ne, kātsin ña xoko trigu é kā'xí ña. 24 Īní ña fariseú san é kuān ó de ña ne, ntáka'an ña: —¿Nté kui ntákatsin ntu ña xoko trigú san? Ñá vā'á ō é kada tsiñu o ntūvi dá iō dá'na, tsi dóo xii kaa é kuān koo vii o —ka'an ña. 25 Ntá tsi kaka'an Jésuu: —¿Ña íni ntú nto nté ō dé uvata ko Dāvii da taan núu ña ni ña ntɨni'i ñā da kákɨn ña? 26 Tsí kɨ'ví ña iní vi'i Xuva kō kidáā dá tuví dutu ñá odo nūu, ñá nani Abīata. Davií ne, íkan ña tāñú'u kuíko san é kā'xi ñá ni ña ntɨni'i ña, kuān te dóo xií kaa, tsí da mii tsī dutú san é kūvi ka'xí ña tañú'ū e kúviko san —ka'an ña. 27 Kaka'an Jésuu ni ñá fariseú san: —Tsí Xuva kō ne, ñá te nī de kú'vē ñá ña'a vata koo é na kāda ka'nu ña ntuvi dá iō dá'na, tsí dē kú'vē ñá ntuvi dá iō dá'na vata koo é na kūntoo da'na ña'a san. 28 Xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, kuvi kā'án u nee iña é vā'a é vīi o ntúvi dá iō dá'na —ka'an Jésuu.
1 Kué'en xtūku Jesuu má vi'ī mi ntánataká nuu ña Israee. Ikān tuví uun ña'a, ña e kádun nta'a i. 2 Ntâñɨ́ ña'a má vi'ī san, ntaíto díto ña te ntāvá'a Jesuu ña kádun nta'a i ntuvi dá iō dá'na. Tsí ntántukū nuu iní ña nté koo tsi'i kuétsi ña Jesuu. 3 Kaka'an Jésuu ni ña kádun nta'a i san: —Kuntītsín mé'ñū ña'a san —ka'an ña. 4 Kidáā né, tsixe'e Jēsuu ñá nguiī san: —¿Nee iñá ntu é dií ka vá'ā o é vīi o ntuvi dá iō dá'na, te kuinī nto: é vīi o é vā'á ne, ō é kīni kaa? ¿É ntavá'a o ña'a ne, ō é nakunaa o ña? —ka'an ñá, tsixe'e ña ñā. Koó dā diin diin sa intóo ña'a san. 5 Dā íto Jesuu ñá'a san ne, dōó dutsi kuíni ña ne, dōo u'vi kakúvi ña é kuān nte ká'xi nima ñá'a san. Kidáā ne, kaka'an ñá nī ña kádun nta'a i san: —Nakāan ntá'a o —ka'an ña. Nákāa ñá nta'a ña ne, ura dú'va tsi i ntuvá'a. 6 Kidáā né, ntāka ña fariseú san, kue'en ñá, kūnatiín ña ni ña ntɨni'i Hēródē nté koo ka'ní ña Jesuu. 7 Kué'en Jēsuu ni ña ntɨní'i ñā diñɨ míni Galilea. Ñá te da dīi ña ñuú Galilea ntántīkɨn ñá Jesuu. 8 Dōó ki'in itsi vē'xí ña'a san é kinī ñá Jesuu da téku ña nee ntɨ́'ɨ ntɨ'ɨ nuu i é kade ña. Dōó tɨtɨ́n ña'a ntáka ña ñuú Judea, Jerusáleen, Idúmeá, ni ñūu é ntoo xio diñɨ ntute ka'nu é nani Jōrdaán ne, xée ñā é kīni ña é kāka'an ña. Vé'xi ñā nte ñúú Tiru ni Síduun. 9 Kaka'an Jésuu ni ña ntɨní'i ñā é na kutūví tu've tsi úun tun ntōo é kunūu ña vata koo é ña ta'u núu ña mé'ñū ña'a san. 10 Ñá te da dīi ñá nchokuví san ntavá'a ña ña. Dukuān ne, un tsi ntátɨ'vi nuu ta'an ña é ntio ña tɨɨn nta'a ña Jēsuu. 11 Dā íni é ña vá'ā san Jésuú ne, nákunchɨtɨ̄ nú xe'e ña. Dōó ntiī kachu'u ntáa, kaka'an: —Dɨvīn é I'xá mii Xuva ko ō —ka'an. 12 —Ñá ku kuān xkoó ka'an xoó ña'a u mé'ñū ña'a san —ka'an Jésuu. 13 Kidáā ne, kúxēe Jesuu rkɨ́ uku kán ne, kāna ña xoó ña'a e ntío ña. Ne, xée ñā mí tuví Jesuu. 14 Kidáā ne, nákaxnuu Jesuu uxuvi ñá'a, ña é kuntɨni'i ñā. Taxnūu Jesuu ña é na kɨ̄'ɨn ña, kíka'an ña tú'un Xuva kō. 15 Xé'e Jēsuu ítsi é kūvi ntavá'a ña ña ntánchokuví san nī é nakūnu ña é ña vá'ā san. 16 Uxúvi ña'a ña sā'a, ña é nakaxnúu Jesuu: Simuun, é kāka'an Jésuu é Pedru kunáni ña; 17 Santiau, i'xá Zebedeú, ni enī ña, ñá nanī Juaan, ntuvi ña é xntántēe Jesuu ña é Boanege ña, é kāni tú'un I'xa É Kākatsin, tsí dóo dutsi ini ña; 18 Andree, Félipe, Bartulúmee, Máteu, Túmaa, Sántiau, i'xá Alfeu, Tádeu, tuku Símuun; 19 ni Júda Scarīote, ña é diko Jésuu. Rkontûví ne, xée Jēsuu nú vi'ī ña'a ne, kúkɨ̄'ví ñā má vi'i kān. 20 Ntá tsi dóo tɨtɨ́n ña'a xee ntikɨn ñá ña, é ntē ña ni kuné'e ka'xí ña. 21 Kūtuni ñávi'i Jesuu é kuān ó kanto'o ña ne, xée ñā é nākuntéka ña ña, tsí kakuluku Jésuu, kuíni ña. 22 Mastrú lei, ña vé'xi ñuú Jerusaleén ne, ntáka'an ña: —Ñatīí sa'á ne, nteé kɨmi ña īña é ña vá'ā é nani Belsēbuu. Dukuān é kakuvi kanakūnu ña é ña vá'ā san —ka'an ña. 23 Kidáā né, kāna Jesuú mastrú leí san ne, náñē'e ñá ña, kaka'an ñá ni ñā: —¿Nté ntu koo vii tó'ō e ña vá'ā san é nakuīta é ñā vá'a ni'i ī? 24 Tē ntánāa míi ña ñuu i sán ne, ntánakunaá ña ñuú ña. 25 Tē ntánāa míi ña'a sán nī ñaví'i ña ne, ntánakūnaá ña ñavi'i ña. 26 Te miī tó'ō e ña vá'ā san naa núu miī ne, ¿nté ntu koo kutíi i? Tsí kanakunaa mii tsi kúñu ī. 27 ʼNté uun xoxo kuvi kɨ́'vi i iní vi'i ña dóo ntii inī í san é ki'i dú'u iña ñá tē ña di'na ki'ní ña ña dóo ntii inī í san. Kidáā ne, kuvi ki'i dú'u ña é un ntɨ'ɨ īña ña. 28 ʼNuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí kuvi vií Xuva ko nākate ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ kuétsī é īó iña ña'a, nī é ntáka'an kíni ña. 29 Ntá tsi ña kada ka'nú ini Xuva ko ni ñā'a te ntáka'an kíni ña iña Espíritū Sántū san. Koo kuétsi ña ntii dañu ntūvi —ka'an ña. 30 Du'vā ó kaka'an Jésuu, tsí ntáka'an ñá'a san é nuu é ña vá'ā nima ña. 31 Kidáā ne, xée dɨ'ɨ Jēsuu ni ení ña. Ntáñɨ̄ ntée ña ña nu kí'i kān, ntáka'an ñá ni ñā'a san é ncho ka'an ñá ni Jēsuu. 32 Ña ntoo ni'i Jēsuú ne, ntáka'an ñá ni ñā: —Dɨ'ɨ nto ni enī ntó ne, ntáñɨ̄ ntée ña nto kí'i kān, ntánantuku ña ntō —ka'an ña. 33 Kidáā ne, kaka'an Jésuu: —¿Xoó ntu é dɨ'ɨ̄ ko? ¿Xoó ntu é ēní ko? —ka'an ña. 34 Kidáā né, īto Jesuu ñá'a san, ña ntoo diñɨ ña ne, kaka'an ña: —Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña sā'á ne, dɨ'ɨ̄ kó ña, ení ko ni tā'an ko. 35 Tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña e ntáde é ntio Uva kó ne, dɨvi ñā é ēní ko ña ne, ta'an kó ña; dɨvi ñā é dɨ'ɨ̄ kó ña dɨ —ka'an Jésuu ni ña.
1 Ēni ntu'u xtuku Jesuu kánakuā'a ña ña'a san diñɨ mínī san. Ñá te da dīi ña'a nátaká nuu ña. Dukuān ne, kúxēe Jesuu íni tun ntōo é tuví nu mínī sán ne, itúvi ña. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ne, ntoo ña nú ñutɨ kan. 2 Tɨtɨ́n nuu i kaka'an Jésuu é kanakuā'a ña ña'a san iña Xuva ko. Kantaa ña uun nuu i ni ñā'a san, kaka'an ña: 3 —Kini nto é kāka'án u ni ntō: Uun ña'a ne, kué'en ña, kūtsoó ña ntɨkɨn. 4 Dá katsōo ña né, īó ntɨkɨn san é itsi kan kō'xo. Kidáā ne, xée láā, é'xi tɨ ntɨkɨn san. 5 Īó ntɨkɨn sán ne, kó'xo ne'u xuú san mí ña kué'e nté'u iō. Uun dá'na tsi kéne xuku i, tsí ña tuvi kué'e nte'u é kāka xo'o i. 6 Dā naí'ni ne, kādún xo'o ī ne, xí'ī, tsí ña tuvi kué'e nte'u mí kāka xo'o i. 7 Īó ntɨkɨn sán ne, kó'xō mí kākene xuku íñū. Ntá tsi da kéne xuku íñū mi kéne xuku va'á san ne, távi nūu xuku va'á san ne, xí'ī; ña ni kíi kɨ̄tɨ i. 8 Tuku ntɨkɨn sán ne, kó'xo ñu'u vā'a. Kēne xuku í ne, kuka'nu. Oko ú'xi kɨ̄tɨ i kíi tɨ é uun dítsin ī. É tūku ditsin í ne, úni dīkó kɨtɨ i kíi tɨ. É ūun ká ditsin í ne, uun sientu tɨ́ kíi tɨ —ka'an ña. 9 Kaka'an ña: —Xoo é kātekú i ne, na kīni i —ka'an Jésuu. 10 Dā kunú'u ña'a sán ne, uxuvi ñá ntɨni'i Jēsuú nī ña intóo ká ne, tsixe'e ña Jēsuu nee iñá ntu kani tú'un nuu i é kāka'an ña. 11 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Ntō'ó ne, kata'xi Xuva ko é kūtuni nto nté o kadē kú'vē ña. Ntá tsi ña nguiī sán ne, ñá īni ña. Dukuān né, da mii kuē'en tsi tú'ūn é ña káñe'e dɨkɨ ñá'a san kaka'án u ni ñā. 12 Kakuvi vata ō ka'an Ísaia kídaā, tsí kuān te ntaíni ña, ntá tsi ña te ntaíni ntí'xe ña. Ntátekú ña é kāka'án u, ntá tsi ña ntáñe'e dɨkɨ ña. Dukuān ne, ñá natū'vi ña kuétsi ñā ne, ñá kada ka'nū iní Xuva ko ni ñā —ka'an Jésuu. 13 Tsixe'e Jēsuu ña: —¿Ñá nī ñe'e dɨkɨ ntu nto é kāka'án u? ¿Nté koo kɨ'ɨn dɨkɨ ntu nto te kā'án ka ú ni ntō kuan? 14 Tsí ña'a, ña kaka'an tú'un Xuva kō né, vata kaa ña'a, ña katsoo ntɨkɨn san, kaa ña. 15 Iō ñá'a ne, dā téku ña tú'un Xuva kō ne, vata kaa nte'u ítsi san mí ko'xó ntɨkɨn san kaá nima ña. Tsí ura tsí i da téku ña tú'un Xuva kō ne, vé'xi tó'ō e ña vá'ā san é naki'i tú'ūn san é īnúu nima ña. 16 Iō ñá e dóo diní ña e ntátekú ña tú'un Xuva kō. Dɨvi ñā ne, vata kaa kudii nté'u nú xūú san mí ko'xó ntɨkɨn san kaa ña. 17 Ntá tsi ña na'a kakutíi i, tsí ña tuvi kué'e xo'o i. Ña sā'á ne, ña ná'a ntáxnuu ña nima ña é kāka'an Xúva kō. Tē nee iña é nto'o ña, o tē dóo kini o ntáka'an ñá'a tsí kuinti'xe ña tú'un Xuva kō né, xtuvī mii ña é kuntīkɨn ñá Xuva kō. 18 Iō ñá e ntátekú ña tú'un Xuva kō ne, vata ntáa nte'u mí kākene xuku íñū mí kō'xó ntɨkɨn san ntáa ña. 19 Ña ni é'nu ntɨ̄kɨn san, tsí xuku íñu san tɨ́ɨn nuu ditsin i. Kuan tsī ó kakuvi ni ñā'a sán dɨ. Dōo ntántɨ'ɨ iní ña nee iñá vií ña. É kukuika ña ñuxiví sa é ntio ña. Ntaéni nta'ví mii ñā kúñu ñā tsí diu'un dóo ntio ña, ne, ntio ña da nēé ka ntɨ'ɨ̄ é īó ñuxiví sa. Ña ntákune'e ña é viī ña kuenta tú'un Xuva kō. Dukuān ne, ña ntaé'nu ña. 20 Iō ñá e dóo vá'ā o téku ña tú'un Xuva kō. Dɨvi ñā ne, vata ntáa nte'u va'á san mí kō'xó nuu ntɨkɨn san ntáa ña. Tsí ntákuinti'xe ña tú'un Xuva kō ne, ntáde ntaa ña é kāka'an Xúva kō. Īó ntuvi vā'á iña ña. Vata ntáa ditsin i mi kíi oko u'xi, uni díko, ni ūun sientu kɨ́tɨ i ntáa ña —kuan ō ka'an Jésuu ni ñá ntoo ni'i ñā. 21 Kaka'an xtúku Jesuu ni ña: —Te nātuún o kāntílīn má vi'i kān ne, ¿vá ma etun ntú kan xtuvi o, ō má itó kān? ¿Ñā ntu te xntekú dukún ō vata koo é nāxi'í nuu? 22 Nee iña é vīi xú'u o vēvií ne, kutuni ñá'a sán rkontûvi. 23 Xoo é ntátekú i ne, na kīni i é kāka'án u —ka'an ña. 24 Kaka'an xtúku ña: —Kini vá'a nto é kaini nto. Vata tsī o xntéku kú'vē ntó ne, dadɨɨ tsi kú've i nī'i ntó ne, ntekú ka ni'i ntó dɨ. 25 Tsí ña'a, ña é īo iña í ne, dií ka kue'e ní'i ña, ntá tsi ña'a, ña é ña tuvi íña í ne, kunaá ntɨ'ɨ iña ña —ka'an Jésuu ni ñá ntoo ni'i ñā. 26 Kaka'an xtúku Jesuu: —Mí kadē kû'vé Xuva kō né, vata kaa uun ña'a, ña katsoo ntɨkɨn matú i. 27 Ña sā'á ne, kakidi ñá niñú a ne, dá kanākuntítsi ña ntuvi ā. Tē ita ntí'xin ntuvi ne, kene ntɨkɨn san, dá kēne xuku i. Ntē ñá ini ña nté ō kúvi kéne, 28 tsí nte'ú san kade miī é kēne ntɨkɨn san. Di'na tsi xuku i kakéne ne, dá ntɨ̄ka íta i. Kidáā ne, kakii kɨtɨ i. 29 Tē í'xe tɨ ne, tɨɨn ña tɨ, tsí xee ntúvi ī —ka'an Jésuu. 30 Kaka'an Jésuu: —¿Nee iñá ntu é ntudadɨɨ vatā o mí kadē kû'vé Xuva kō? ¿Ō neé ntu kuvi ntada dadɨɨ o ni ī? 31 Mí kadē kû'vé Xuva kō ne, vata kaa uun ntɨkɨn kuli kaa. Ntɨkɨn kulí san ne, dií ka kuetsī é da nēé ka ntɨkɨn é kū'xí ō. 32 Ntá tsi tē kantú'xi ne, kae'nu da nte dií ka dukun é da nēé ka tuku xuku. Lāá san ne, katsodo tɨ tāka tɨ́ nta'a i mí vētɨ, tsi dóo na'nu xuku ī —ka'an Jésuu ni ñá'a san. 33 Núu ī é vāta kaa sá'a kantaa Jesuu dá kanakuā'a ña ña'a san un tsi da nte mí'i kɨ̄'ɨn dɨkɨ ña. 34 Da mii kuē'en tsí nuu i sá'a kantaa ña ni ñā. Ntá tsi dá ntoo mii ña ni ña ntɨni'i ñā ne, xé'e ñā é kūtuni ña nee ntɨ́'ɨ ntɨ'ɨ kani tú'un é kāka'an ña. 35 Dā kuáa ntuvi tsikán ne, kaka'an Jésuu ni ña ntɨní'i ñā: —Kuíta nti'xin o ūun xo diñɨ ntute san ve —ka'an ñá ni ñā. 36 Kidáā né, ña ntɨni'i Jēsuu tsóo mii ña ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san, dá kūxée ña iní tun ntōo mí nuu Jesuu. Tɨtɨ́n ña'a kūxée ña tuku tun ntōo é kɨ̄'ɨn ñá ni Jēsuu. 37 Kidáā ne, iñɨ ntú'u ínu tātsín ō ne, uun ito tsi kukɨ́'vi ntūte iní tun ntōó san un tsi da nte tsítu ntute. 38 Jesuú ne, kakidi ña ata tún ntōó san, xɨ'ɨ téu ña doo dɨ́kɨ. Nantóto ña ntɨni'i Jēsuu ña, ntáka'an ñá ni ñā: —¡Mastrû! ¿Ñā ntu te káde nto kuenta é dóko sa téni ō? —ka'an ñá ntɨni'i ñā. 39 Kidáā ne, nákuntītsí Jesuu, dá kakā'an ñá ni tātsin ni ntuté san: —¡Nakunúun kadin! ¡Diin diin tsi kutūvin! —ka'an ña. Xíō kadin tatsin ni ntuté san. 40 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña ntɨní'i ñā: —¿Nté kui ntaú'vī ntú nto? ¿Ña ntákuinti'xe ntu nto tsi dóo ka'nu Xuva kō? —ka'an ña. 41 Dā kúdu'va ña ntɨni'i ñā ne, ntánatíin mii ñā: —¿Nēe ñá'a ntu ña sā'a é un tsi nte tatsin ni ntuté san ntáde ntaa é kāka'an ña? —ka'an ñá ntɨni'i ñā.
1 Xée ña ūun xo diñɨ mínī san, nté ñūu é nani Gādara. 2 Dā ntíi Jesuu tún ntōó san ne, xée ētsín uun ñatīi, ña é ñu'u é ña vá'ā nima i. Kapusantú kān vé'xi ñatīí san, 3 tsí ikān nuu ña mí ntoo ñaña ñā'a san. Xōxó kuvi xnū'ni í ña, nté kadena. 4 Ki'in itō xnú'ni ñā kadena dɨ́'ɨn ña ni ntā'a ña, ntá tsi uun ito tsi kátsin tu'un ña kadená san. Nté uun xoxo ni kuvi vií i ni ñā. 5 Nté ntūvi nte níñu kaika ña má kū'u kán, nī nú ñañā sán dɨ; ñá te xkūtíkadin ña. Un vá'a tsi kakachu'u ntáa ña, kaxé'e ña xuú san kúñu ñā. 6 Ikā ká ve'xí Jesuú ne, koó da kainu ñatīí san kue'en ña, kukunchɨ́tɨ ña nuu ña. 7 Dōó ntii kaka'an: —¿Nté kui kanatekū du'xen ntu ntó ntɨ, Jesuu, I'xá Xuva kō, ña tuví e dukún kān? Natekū ntó Xuva kō tsí ña ku nakutsu'un ntō ntɨ —ka'an é ña vá'ā san é ñu'u nima ñátīí san. 8 Tsí kaka'an Jésuu ni é ña vá'ā san: —¡Ntiin nima ñá sā'a, é ña vá'ā! —ka'an ña. 9 Tsixe'e Jēsuu ña: —¿Nté ntu nanin? —ka'an ña. —Ligiuun naní ntɨ, tsí ña te da dií ntɨ —ka'an é ña vá'ā san é ñu'u nima ña. 10 Īkan dá xe'e nta'a Jesuu: —Vií nto da xe'e, ñá ku nakunū ntó ntɨ é kɨ̄'ɨ́n ntɨ xio ñuu —ka'an é ña vá'ā san. 11 Ikan tsi ētsin ne, ñá te da dīi kútsin ñu'u tɨ, ntaé'xi tɨ má kū'u kan. 12 Kidáā ne, íkan é ña vá'ā san da xe'e nta'a Jesuu: —Ta'xi nto na kū'un ntɨ́ nima kútsín san —ka'an é ña vá'ā san. 13 Kaka'an Jésuu tsí kuvi. Kidáā né, ntīi é ña vá'ā san nima ñátīí san ne, kué'en, kūku'un nima kútsín san. Ñá te da ūvi míil kútsín san ne, īnu tɨ un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ tɨ́, kue'en tɨ rkɨ de've kán ne, ikan tsī éte nuu tɨ kúñu tɨ̄ ini mínī san, ne, uun ito tsi téni ntɨ'ɨ tɨ. 14 Ña ntáde kuenta kútsín san ne, koó dā ntaínu ña kunú'u ña, kantaa ña ni ñā'a san ítsi kan nī má ñūu kan nté ō kúvi ni kūtsin ña. Ña'a sán ne, kué'en ña, ūn ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá, kūkoto ditó ña nté ō kúvi. 15 Xée ñā'a san mí ntitsí Jesuú ne, īní ña ñatīí san, ña é dī'na ñu'u é ña vá'ā san nima i. Vevií ne, diin diin sá tuví ña. É nakunūu ña du'nu ña, tsí é ntūvá'a ña. Ña xeé san ne, dōo u'ví ña. 16 Ña'a, ña ini nté ō kúvi ne, ntáka'an ñá nī ña ñuú ña nté ō kúvi nī ña lukú san, nté ō kúvi ni kūtsín san da téni tɨ. 17 Ña ñuu i sán ne, ntáka'an ñá ni Jēsuu é na ntāka ña ñuú ña. 18 Dā nakunúu xtuku Jesuu tún ntōó san ne, ñatīí, ña é ñū'u é ña vá'ā nima í ne, íkan ñā é kɨ̄'ɨn ñá ni Jēsuu. 19 Ntá tsi ña ni ntío Jesuu é kuntēka ña ña. Kaka'an Jésuu ni ña: —Kūnú'ūn nú vi'i o kān. Ká'an nī ñavi'i o nté ō dé Tó'o o ni ō. Ká'ān nté ō ntúnta'ví ini ña o —ka'an ña. 20 Kidáā ne, kúnū'ú ña nú vi'i ña kān, da ntáa ña ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntoo ñuú Decapuli nté ō dé Jesuu ni ña. Ña'a sán ne, koó dā kúdu'va ña. 21 Nákunūu xtuku Jesuu tún ntōó san, kué'en ña, nāxee ña tuku diñɨ mínī san. Ñá tē nté kaa ña'a nátaká nuu ña mí xee Jésuu díñɨ mínī san. 22 Ikan vē'xí uun ña'a, ña nteé nta'a i xi'i úkūn ña Israeé san, ñá nanī Jairu. Dā íni ña Jesuú ne, ínchɨtɨ ña nūu ñá ne, 23 kaka'an ña: —Dóko sā kúvi i'xá ko. Ki'xi nto, tɨɨn nta'a ntō í, na kūtíi ntuvá'a —ka'an ña. 24 Kidáā ne, kué'en Jēsuu ni ña. Ñá te da dīi ña'a kué'en ñá dɨ. Dōo tá'u nūu Jesuu mé'ñū ña'a san. 25 Vé'xi uun ña'a ñadɨ̄'ɨ́, ña nchokuví san, mé'ñū ña'a sán dɨ. É uxuvi kuíā e nteé kɨmi ña kuī'i é kaetɨ nɨñɨ ña. 26 Ñá te da dīí nta'a medíku ñe'e ñá ne, dōo ntó'o ña. Uun ito tsi nantɨ'ɨ ñá diu'un ñá ne, ntē dúkuan ña ni ntuvá'a ña; dā dií dií ka kúka'vī ña. 27 Dā téku ña é kāntavá'a Jesuu ñá'a sán ne, kué'en ñā, nuu ta'án ña mé'ñū un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ata Jésuu, da tɨ́ɨn nta'a ña dōo Jésuu, 28 tsí dé kuení mii ña te da mii tsī é tɨɨn nta'a ña dōo Jésuú ne, ntuvá'a ña, kuiní ña. 29 Kidáā ne, ura tsí i tu'u é kaetɨ nɨñɨ ña. Kūtuni ña tsí é ntuvá'a ña. 30 Jesuú ne, kūtuni ña tsí kuvi idé ña ntavá'a ña ña nchokuví san. Xkokōto ña mé'ñū ña'a sán ne, dā tsíxe'e ñā: —¿Xoó ntu tɨɨn nta'a i dōó ko? —ka'an ña. 31 Ntá tsi ña ntɨni'i ñā ne, ntáka'an ña: —Dōó kata'u nūu nto, tsí ña te nté kaa ña'a ntáñɨ̄ ña. ¿Nté kui kuān ó kaka'an ntú nto tē xoo tɨ́ɨn nta'a i ntō? —ka'an ña. 32 Ntá tsi Jesuú ne, kaito ña ña'a san, kánantuku ñā xoo ñá'a ña tɨ́ɨn nta'a ñā. 33 Kidáā ne, vé'xi ñadɨ̄'ɨ́ san, tsí ini ña tsí ntuvá'a ña ne, ínchɨtɨ ña nūu Jésuu. Koó dā kanɨ́'ɨ ña é kau'vī ña. Kaka'an ntáa ña tsí dɨvi ñā e tɨ́ɨn nta'a ña ñā. 34 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —É ntūvá'an ve, tsí kuínti'xe o. Vā vá'a tsi kunú'un, tsí é ntūvá'an kue'en ve —ka'an Jésuu ni ña. 35 Nɨɨ dukuan kāka'an Jésuu ni ñadɨ'ɨ́ san ne, xée ñā'a, ña vé'xī nte nú vi'ī Jairu, ña é nchokuvi dióko ī. Ña'a sán ne, ntáka'an ña: —E xí'i dióko ntō. ¿Nté kui kanatekū du'xén ka ntú nto Mastrú san? —ka'an ña. 36 Ña ni íde Jesuu kuénta é ntáka'an ñá'a san, ntá tsi kaka'an ñá ni uva ī'xá san: —Ñá ku u'vī ntó; kuinti'xe nto Xuva kō —ka'an ña. 37 Ñá ni xē'é Jesuu itsi é kɨ̄'ví ña'a san ni ña; mii tsī Pedru ni Sántiau ní Juaan, ení Santiaú san. 38 Dā xee Jésuu ni ña nú vi'ī ña nteé nta'a i xi'i úkūn sán ne, dōo dito ntaéku ña'a san é ntaéku nteé ña diókō Jairu. 39 Kidáā ne, kúkɨ̄'ví Jesuu má vi'i kān ne, kaka'an ñá ni ñā'a san: —¿Nté kuān nte dú'xen eku ntu ntō? Tsí i'xá san ne, ñá te ni xī'i, tsí kūdii kakídi —ka'an ña. 40 Ntá tsi ña'a sán ne, da ntáxkuntée ña é kāka'an Jésuu, tsí ini ña tsí e xí'i kue'en i'xá san. Ntá tsi kíñu'u Jesuu un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san nu kí'i kān. Da mii tsi dɨ'ɨ ī'xá san ni uva i, nī ntuni ñá'a ña ntɨni'i ñā kúkɨ̄'ví ni'i ñā mí tuví i'xá san. 41 Dā karkáa Jesuu ntá'a i ne, kaka'an ñá ni ī: —Talita, kumi (é kāni tú'un: Nākuntítsin, la') —ka'an ña. 42 Kidáā ne, nákuntītsí i'xá san ne, nakaka, tsí é uxuvi kuíā i. Koó dā kúdu'va ña'a san. 43 Jesuú ne, kaka'an ñá ni uva ī'xá san é ña ku ka'án ña ni ñā'a san nté ō kúvi ntóto a dióko ñā. Kaka'an ñá ni dɨ'ɨ ī é na kuē'é ña é kā'xi.
1 Ntāka Jesuu ñuú mí tuví ña ne, dá kūnú'u ña ñuú mii ña ni ña ntɨni'i ñā. 2 Dā xee ntúvi dá iō dá'na ne, eni ntu'u Jēsuu kánakuā'a ña ña Israeé san má vi'ī mi ntánataká nuu ña. Ña ntáteku í ne, koó dā kúdu'va ña, ntáka'an ña: —¿Xoó ntu nakuā'a i ñá sa'a é kuān ó kaka'an ña? ¿Mí'i ntu vē'xi e dóo ki'in inī ña, é kakuvi kade ña un ntɨ'ɨ nūu i e dóo na'nu? 3 ¿Vá ñā te dɨvi ntu ña kade vá'a utun, i'xá Maríā? Ini o ení ña, Santiau, Jósee, Júda, ni Sīmuun. Vata te ī'a ntoo ta'an ña ñuú kō dɨ —ka'an ña. Dukuān ne, ñá ni kuintī'xe ña Jesuu. 4 Ntá tsi Jesuú ne, kaka'an ñá ni ñā: —Da mí'ī ká ñuú ne, ntaíko ñu'u ñā'a san ña kaka'án naa Xuva ko. Ntá tsi ña ñuú mii ñā ne, ñá ini iko ñu'u ña ña —ka'an Jésuu. 5 Ikān ne, ña ni kúvi viī ña nté uun nuu i e dóo ka'nu. Nte'vi tsī ña nchokuví san tɨ́ɨn nta'a ña ñā ne, ntavá'a ña ña. 6 Koó dā kúdu'va Jesuu é xoxo ni kuintí'xe i ña. Kidáā ne, e tuku e túku ñuú kue'en ña, kunañé'e ñá ña'a san tú'un Xuva kō. 7 Kidáā né, kāna Jesuu uxuvi ñá'a ña ntɨni'i ñā ne, uvi uvi ñá'a ña táxnūu ña ña. Xé'e ñā é kūvi vií ña nakūnu ña é ña vá'ā san. 8 Kaka'an Jésuu é ña te neé kuido ña é ntio ña itsi kān. Ntē ña kuido ña é kā'xí ña; nté diu'ún ña kuido ña; da mii tsi tatun ñā é kɨtuun ña. 9 Kuvi kɨ'ɨ ña nti'xen ña, ntá tsi ña kuido ña dú'nu ña é nadama ña. 10 Kaka'an Jésuu ni ña: —Tē xee ntó uun vi'i ne, ikan tsi kuntōo nto da nté ntāka nto ñuú san. 11 Tē ña ta'xi ña vi'i ña é kuntōo nto, o tē ña ntío ña kini ña é ntáka'an ntó ne, nakɨdɨ ntō nti'xen nto nte'u ñuú san ne, dá ntāka ntó ikān. Kuan kōo kutuni ñá'a san tsi íō kuetsí ña —ka'an ña. 12 Kidáā ne, kué'en ña, kūka'an ntódo ña ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, na nātɨvi iní ña kuétsi ñā né, na kuinti'xe ña Xuva kō. 13 Dōó tɨtɨn é ña vá'ā é ñū'u nima ñá'a san nakunu ña. Nákutsi nūu ña asete ñá nchokuví san ne, ntuvá'a ña. 14 Kūtuní rei Heródē nté ō dé Jesuu, tsí ntáka'an un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san. Iō ñá ntáka'an ña: —Á tē e ntóto Juaan Bautista. Dukuān né, dōó iō ña é kūvi vií ña nuu i e dóo na'nu —ka'an ña. 15 Iō ñá ne, ntáka'an ña: —Ña sā'á ne, á tē ña é ka'án naa Xuva ko kídaā, ñá nani Ēlia —ka'an ñá'a san. Tuku ña'a ne, ntáka'an ña: —Kuan kāa ntí'xe ña, vata kaa ña ka'án naa Xuva ko kídaā —ka'an ña. 16 Ntá tsi dā téku Heróde nūu i sá'a ne, kaka'an ña: —Dɨvi ñā é Juaan, é nakɨ'ɨ tū'ún u dukun ña. Á tē ntóto ña —ka'an ña. 17 Tsí mii Hēródē táxnūu ña é tɨ̄ɨn ña Juaán san. Xnuu kutu ña ñā viutun kuenta iña ñádɨ̄'ɨ ení ña, tsi Heródē sán ne, naki'i ña ñadɨ̄'ɨ́ ení ña, ña nani Fēlipe, é kūvi tún ñadɨ'ɨ̄ ña. 18 Tsí kaka'an Juaan ni Heródē san tsi dóo xii kaa é naki'i ña ñadɨ̄'ɨ́ ení ña. 19 Tá'nu dɨ̄'ɨ́, tá'nu nani Herōdiá ne, dōó dutsi kuíni tún nī Juaán san ne, ncho ka'ní tun ña, ntá tsi ña ni kuvi, 20 tsí Heródē ne, ú'vī ñá Juaan, tsí ini ña tsi dóo va'á ña'a ña ne, kade ntaa ña un ntɨ'ɨ̄ é ntio Xuva ko. Dōo diní ña da téku ña é kāka'an Juaán san, ntá tsi un tsi kúdana iní ña nté koo vií ña é kāka'an ña. 21 Ntá tsi xee ntúvi e ntúku nuu ini Herodia nté koo vií ña nī Juaán san. Tsí da táva Heródē viko ña ntuvi da káku ña ne, xée ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña tsiñu i ñuú san, nī tó'ō sntadún san, ni ñā'a, ña ntoo na'nu ñuú Galilea, é kā'xi ñá ni ñā. 22 Kidáā ne, xéē dióko Herōdiá san mí kakuvi viko sán ne, ite'ē tun. Dōo inténi Heródē né, dōo inténi ña xeé san dɨ da íte'ē tun. Kidáā ne, kaka'an Heródē sán nī tun: —Kákān kó nee iña é ntio o ne, dá tā'xi ú o. 23 Xé'e ña xu'u ña, kaka'an ña: Kuān te dava ñu'u mí kadē kû'vé u kákan ne, ta'xi u —ka'án rei Heródē san. 24 Ntīi tún ne, kútsixe'ē tún dɨ'ɨ̄ tun: —¿Nee iña é vā'á kakán u? —ka'an tún, tsixe'ē tun. —Kákan dɨ̄kɨ́ Juaan Bautista —ka'an tá'nu dɨ'ɨ̄ tun. 25 Kaxkainu tún kue'en tun mí tuví rei Heródē ne, kaka'án tun: —Nchio ko é tā'xi nto vevií tsi dɨkɨ́ Juaan Bautista; kunūu iní tɨchi'i —ka'án tun. 26 Dōo kúnta'xa iní rei Heródē san, tsí e xe'é ña xu'u ña nuu un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntoo viko san. Ña ni kúvī ká natɨ̄vi iní ña. 27 Ura tsí i táxnūu ña sntadún san é nā kíki'í ña dɨkɨ́ Juaan. 28 Kué'ēn sntadún san ne, ē'nte tú'un ña dɨkɨ́ Juaán ne, dā xee ni'i ña, nuu iní tɨti'í san. Xé'e ña tā'nú dɨ̄'ɨ́ san, da nakué'e tún dɨ'ɨ̄ tun. 29 Dā kútuní ña ntɨni'ī Juaán san ne, kūnakí'i ña kúñu ñā, dá kūku'xí ña. 30 Rkontûví ne, nāxeé ña ntɨni'i Jēsuu é īxka'an ntódo ña ni ñā'a sán ne, ntaa ña ni Jēsuu ún ntɨ'ɨ̄ é idé ña, é nakua'a ña ña'á san dɨ. 31 Kaka'an Jésuu ni ña: —Ni'í nto, kɨ́'ɨn ō, kíkūntóo da'na ō mí xoxó ña'a —ka'an ña. Tsi dóo ntánaxee ñá'a; ntē ñá ntákune'é ña é kā'xí ña. 32 Nakú'un ña tun ntōó san ne, dá kuē'en ña mí xoxó ña'a. 33 Ntá tsi dóo tɨtɨ́n ña'a san íni ña ña dá kuē'en ñá ne, nakiní ña xoó ña'a ña. Kīi ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñuú i san, kué'en ña. Koó dā ntaínu ña kue'en ña mí kuē'en Jésuu ni ña ntɨní'i ñā ne, di'na ña'a sán xeé ña é dɨvi ñā. 34 Dā xee tún ntōo é nuu Jesuu díñɨ ntute kān né, īní ña tsí ña te nté kaa ña'a xee ña. Ntūnta'ví ini Jesuu ña, tsí ntántétu ña'a san xoo é kā'an í ni ñā iña Xuva ko, vata tsī ó ntántétu a le'ntú san xoo é kɨ'ɨn ni'i i tɨ é kīka'xí tɨ tē xoxó tó'o tɨ̄. Kidáā ne, ñá te da dīi núu ī é nāñé'e Jesuu ña. 35 Dā kuáā ne, xée etsin ña ntɨni'i Jēsuu, ntáka'an ñá ni ñā: —É dōo kuáa ne, xoxó ntoo i i'a. 36 Nataxnūu nto ña'a sán, nā kíkuiín ña é kā'xí ña. Na kɨ̄'ɨn ñá rantsú san, o na kɨ̄'ɨn ñá xio ñuu, kintúku ñā é kā'xí ña —ka'an ña. 37 Ntá tsi Jesuu kaká'an ña: —Dɨvi nto kuē'é nto é kā'xí ña'a san —ka'an ña. —¿Mí'i ntū? Kuān te kíkuiín ntɨ uvi sientu a'ví tañú'ū ne, ¿mí'i ntu xēe tá'an é kā'xí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san? —ka'an ñá ntɨni'i ñā. 38 Kidáā né, kaka'an Jésuu ni ña: —Kūkoto nto: ¿tɨtɨ̄n ntú tañú'u odo nto? —ka'an ña. Īxkóto ñā ne, da ntáka'an ña: —Ú'un tsī tañú'u ni ūvi tsákā san ió tɨ —ka'an ña. 39 Kidáā ne, kaka'an Jésuu é na kuntōo ña'a san nú ité san é xio xío kuntōo ña: 40 kuenta úvi díko u'xi ña, kuenta siéntu ñá dɨ. 41 Kidáā né, kī'i Jesuu é ū'un tañú'ū sán nī ntuvi tsákā san. Da ntáni'i ña nuu ña e dukún kān ne, nakué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō. Kidáā né, kātsin dava ña, 42 dā xe'é ña é'xi nta'a un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san. 43 Dā kúvī é'xi ña'a sán ne, natáka ña ntɨni'i ña ta'vī tañú'u nī tsákā san é ntoó ka. Uxúvi xīká ka tsítū é ntoo. 44 U'un míil ñatīí san é'xi ña. 45 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña ntɨní'i ñā: —Kue'ēn ntó, kūnaku'ún nto iní tun ntōó san ne, kue'ēn ntó uun xo diñɨ ntute san mí tuví ñuú Betsaida. Nɨɨ dukuan na kā'án u ni ñā'a san é na ntāka ña —ka'an ña. 46 Dā nátaxnūu ña ña'a sán ne, kué'en ñā má kū'u kán, kūka'an ntâ'ví ña ni Xuva kō. 47 Dā kúneé ne, nuu tun ntōó san mé'ñū ntute san. Jesuú ne, ítuvī mii ñá ñu'u kan. 48 Īní ña tsi dóo ntánto'o ña ntɨni'i ñā, ntánakaka ña tun ntōó san, tsi dóo kainu tatsin. Dā dokó sa tuví ne, xée Jēsuu mí ñū'u ña mé'ñū ntute san. Ntitsí Jesuu nú ntūte san, kaíka ña, vata tsi tē ncho kuido ntúu ña ña, 49 ntá tsi dā íni ña ntɨni'i ña ñā, ñá ñu'u tun ntōó san, é kaika ña nú ntūte sán ne, dōo u'ví ña, tsí ntɨxɨ, kuiní ña. Un ntii tsī ntáchu'u ntáa ña, 50 tsi íni ntɨ'ɨ ña ña ne, ú'vī kue'en ña. Ntá tsi ura tsí i kaka'an Jésuu ni ña: —¡Na kōo ntii nto! Ñá ku u'vī nto, tsí xu'u —ka'an ña. 51 Kidáā ne, kúxēe ña iní tun ntōo mí ñū'u ña ne, ura tsí i xío kadin tatsín san. Koó dā kúdu'va ña ntɨni'i ñā é kuān o idé ña. 52 Tsí ña ní ñe'e dɨkɨ ñá ntɨni'i ñā san nté ō kúvi da kátsin dava Jesuu tañú'ū san da é'xi un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san. Tsí vata kutúni ña xoó ña'a é Jēsuu. 53 Dā kúvi ita ntí'xin ña mínī sán ne, xée ña ñūu é nani Genesāree. Ikān né, kī'ní ña tun ntōó san diñɨ ntute san. 54 Ura tsí i da ntíi ña iní tun ntōó san ne, kūtuni ñá'a san tsí dɨvi Jēsuu. 55 Koó dā ntaínu ña, kue'en ña kanɨɨ ñūú tsikan, kūkuidó ña ña nchokuví san. Chidō san tsódo ña ñā ne, kue'en ní'i ña ña dā mí'ī ka é kāka'an ñá'ā é tuví Jesuu. 56 Dā mí'ī ka mí kuē'en Jésuú ne, kuān te ñuú na'nu, kuān te ñuú kuetsi, kuān te má kū'ú ne, ikān xee ni'i ña'á san ñá nchokuví san, dā tsóo ña ña mí kāxíō xá'vī. Ña ntánchokuví san ne, ntaíkan ña itsi te kuē'é Jesuu é tɨɨn nta'a ña kuān te da míi tsi ntēte doo ña. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña tɨ́ɨn nta'a dōo ñá, ntūvá'a ña.
1 Kidáā ne, xée ētsin ña fariseú san mí tuví Jesuu. Nātaká nuu ña nī mastrú lei, ña vé'xi ñuú Jerusaleen. 2 Ini ña tsí ña ntɨni'i Jēsuú ne, ña ni ntá'a ñā. Kuan tsi ō é'xi ña é dentu ntā'a ña. —¿Nté kui kuān ó de ntu ña? —ka'an ña. 3 (Tsí kuān xkoó ini ña fariseu ni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña Israeé san, é ña kaé'xi ña tē ña di'na ntoo vá'a ntá'a ña, vatā o idé ñata ñā. 4 Tē náxee ña é ñē'e ña nu â'ví ne, ñá īni e'xí ña tē ña di'na dá'vi ña ntute kúñu ñā. Dōó īó ka xtuku nuu i é xkoó ini ña é īni de ntáa ña: é ntūntoo e'xin e ntáxi'i nuu ña, ni sālú, ni kɨ̄dɨ́, ni ītó ña.) 5 Dukuān ne, ña fariseú san nī mastrú lei ntátsixe'e ña Jēsuu: —¿Nté kui ña ntɨni'i ntō ne, ña ntáde ña vatā xkoó ini ñáta kō? ¿Nté kui ña ntánta'a ntu ña di'na dá ka'xi ña? —ka'an ñá, tsixe'e ña Jēsuu. 6 Ntá tsi Jesuú ne, kaka'an ña: —Ntō'ó ne, ñá te kanɨɨ̄ nima ntó ntánuu iní nto Xuva kō. Tsí nuu é ntaā i é kāka'an úvata ko Isāia íña nto da xntée na'a ña tú'un Xuva kō é kāka'an: Ña sā'á ne, kūdii rkɨ́ xaa ña ntéku é kāka'an ña é kānuu iní ña ko; ñá tē nima ñá kakene. 7 Kuān te kanúu ini ña kó ne, ñá vādá kaidiá'vi i, tsí ña te leí ko é ntánakuā'a ña ña'a san, tsí kūdii lei é de vá'a ña'a, ña ntoo ñuxiví sa, ntánañē'e ñá ña, ka'an. 8 Tsí ntō'ó ne, ntánakunaá nto lei Xúva kō ne, vata tsī xkoó ini ñá'a san ntáde ntaa nto. Tsi xkoó ini nto é ntōo nuu salu ni vásu é ntáxi'i nuu nto ne, dōó tɨtɨ́n ka nuu i é xkoó ini nto —ka'an Jésuu ni ña. 9 Kaka'an xtúku ña ni ñā: —¿Vā'á ntu ō ntáde nto, kuiní nto, é kuān o ntánakuitā ntó lei Xúva kō vata koo é nakuntīkɨn nto nte xkoó ini nto iña mii nto? 10 Tsí vatā ó kaka'an Muísee: “Kuiko ñu'u o uva ko ni dɨ'ɨ kō”, ne, “Xoo é kīni koo ka'an í ni uva i, ni dɨ'ɨ ī ne, kuvi”, ka'an ña. 11 Ntá tsi dɨvi ntō ne, ntaxé'e nto itsi é kā'an ñá'a san ni uva ña, ni dɨ'ɨ ñā: “Ña kúvi xntīi ú nto, tsí un ntɨ'ɨ īñá ko ne, é nākué'ē ú nta'a Xuva kō”, ka'an ña. 12 Da é kuān ó kaka'an ñá ne, ntaxé'e nto itsi é ña xntii ña uva ña ni dɨ'ɨ ñā. 13 Kuān ó ntánakunaá nto é kāka'an Xúva kō ne, é tūku nuu i ntánaxtuvī nto. Dōó ki'in nuū i ntáde nto é kuān xkoó ini nto —ka'an Jésuu ni ña. 14 Kidáā né, kāna Jesuu un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ne, kaka'an ñá ni ñā: —Kini nto ve, un ntɨ'ɨ kue'en dú'va nto. Kini vá'a nto é kāka'án u ni ntō: 15 Ña túvī nee iña é kaē'xí ña'a é kade i é kudentu ñā. Mii tsī é kākene nima ñá é dentū. 16 Tē xoó katekú i ne, na kīni —ka'an Jésuu. 17 Dā xntáñɨ mii ña ña'á san ne, kúkɨ̄'ví ña iní vi'i san. Ña ntɨni'i ñā né, tsixe'e ña ñā kídaā: —¿Nee iñá ntu kani tú'un é kāka'an nto? —ka'an ña. 18 Kaka'an Jésuu ni ña: —Ntō'ó ne, ¿ñā ntu ntátekú nto dɨ? ¿Ñá ini ntú nto tsí ña tuví nee iña é kaē'xí ña'a é kaki'xi nte ki'i kan é kade i é kakudentū nima ña? 19 Tsí ña te nima ñá kakɨ́'vi, tsí mii tsi īni i'xí ña kakɨ́'vi ne, dá kantīi kúñu ñā —ka'an ña. Dukuān ne, nee iña é ntaé'xi ó ne, vá'ā; ña te déntū. 20 Kaka'an ñá dɨ: —É kakēne nima ñá'a sán ne, dɨvī é kade i é kakudentu ñā. 21 Tsí un tsi nté nima ñá kakene e ntádē kuení ña é kīni kaa, e ntáde ña é kini kaa ni ñadɨ̄'ɨ ñá'a san, e ntáde luku ña, e ntaé'ní ña ña'a, 22 e ntáde ña é kīni kaa, e ntaéni ntâ'ví ña ña'a, e ntáde xení ña, e ntákune'u iní ña, e ntáka'an ñá dovete, e dóo na'nu ncho vií ña, e ntáde tuntu ña. 23 É un ntɨ'ɨ̄ é kīni kaa sán ne, nima ñá kakene. Dukuān é ntákudentu ñā —ka'an Jésuu. 24 Kidáā né, ntāka Jesuu, xée ētsin ña diñɨ ñuú Tiru ni ñūú Siduun. Ikan kūkɨ́'vi ña má vi'i kān. Ña ni ntío ñā é kūtuni ñá'a san mí tuví ña. Ntá tsi ña ni kúvi kutūvi xu'ú ña. 25 Ura tsí i dá kutuni úun ñadɨ̄'ɨ mí tuví ña ne, xée ñā, nakunchɨ́tɨ ña nūu ña. Diōkó ñadɨ̄'ɨ́ san ne, nuu é ña vá'ā nimá tun. 26 Ñadɨ̄'ɨ́ san ne, tuku ñuu vé'xi ña. Ñá te ña Israee ña, tsí ñuú Sirofenicia vé'xi ña. Íkan ña ntā'a Jesuu é na nakūnu ña é ña vá'ā san é nuu nima dióko ñā. 27 Dá kakā'an Jésuu ni ña: —¿Nté kui xntii ntū ú o? Tsí ña te ña Israeen. Di'na ña Israeé san xntiī ú ña. Tsí ñá vā'á ō é ki'i ō é kaē'xi i'xá san ne, dá kuē'é ō é kā'xi tínā san —ka'an ña. 28 Nāntíko kōó ñadɨ̄'ɨ́ san, kaka'an ña: —Ntáa nchi'xe, Mastru. ¿Ntá tsi vá ñā che ntaé'xi ntu chínā sán utsi ita é ntánakō'xo i'xá san má mēsa? —ka'an ñádɨ̄'ɨ́ san. 29 Kaka'an Jésuu ni ña kídaā: —Dōo vá'ā ó kaka'an. Kunú'un ve, tsi é ntīi é ña vá'ā san nima dióko ō —ka'an ñá ni ñadɨ̄'ɨ́ san. 30 Dá kūnú'u ña ne, nāxee ña nú vi'i ña kān. Ikān tuví ntaa dióko ñā nú ītó tun. Ntīi nti'xe é ña vá'ā san é īnúu nimá tun. 31 Kidáā né, ntāka Jesuu ñuú Tirú ne, ítā nti'xin ña ñuú Siduun. Kūntii ña ñuú Decapulí, ne, xée ñā nu míni Galilea. 32 Ikān ne, xee ní'i ña'a san uun ñá'a, ña lo'ō ne, ñá kakūvi ka'an va'á ña. Íkan ñā'a san é na tɨɨn nta'a Jēsuu ña é na ntāvá'a ña ña. 33 Jesuú ne, kue'en ni'i xío ña ña, tsi dóo ntâñɨ́ ña'a san. Nákɨ'vī ñá rkɨnta'a ña ini lo'xo ña ne, dá'vi ñā dɨ́ɨ ña rkɨnta'a ña ne, da tɨ́ɨn nta'a ñā rkɨ xaa ña. 34 Kidáā né, ntāa ni'i ña nuu ña e dukún kān né, dā xkóo kani ña, kaka'an ña: —¡Efata! (é kāni tú'un: ¡Nakaan!) —ka'an ña. 35 Ura tsí i nákaan lo'xo ña. Ntūvá'a xaa ña dɨ. É kāka'an va'á ña ve. 36 Kaka'an Jésuu ni ñá'a san é ñā ku ka'án ña ni da xōó ka ña'a nte o kúvi. Ntá tsi vata tē da nakua'a Jésuu ña é kuān koo ka'an ña. 37 Koó dā kúdu'va ña'a san, ntáka'an ña: —¡Ñá tē nté kaa vá'ā o é kade ña sā'a! Un tsi nté ña lo'o kāntavá'a ña. Un tsi nté ña ñɨ'ɨ̄ sán náka'an ñá dɨ —ka'an ñá'a san.
1 Ntuvi tsikán ne, dōo kue'e ña'a nátaká nuu ña. Ña túvī é kā'xí ña. Kāna Jesuu ña ntɨní'i ñā ne, kaka'an ñá ni ñā: 2 —Kantuntā'ví ini kó ña'a san, tsi é uni ntūvi é ntoo ña nī ko. Ña túvī nee iñá ka'xi ña. 3 Te nataxnūu ú ña é na nū'u ñá nu vi'i ña kān é ñā ká'xi ña ne, koó vitā ñá itsi kān, tsí iō ñá ne, dōó ika vē'xí ña —ka'an ña. 4 Ntá tsi ña ntɨni'i ñā ne, ntáka'an ña: —¿Nté ntu koo ni'i ña é kā'xí ña? Tsí kūdii ñuu itsi i'a, mí xoxó ñu'u i —ka'an ña. 5 Ntá tsi Jesuú ne, tsixe'e ña ñā: —¿Tɨtɨ̄n ntú tañú'u odo ntō? —Ú'xē sa —ka'an ña. 6 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña'á san é na kūntoo ña ñu'u san. Kī'i ña tañú'ū sán ne, da nakué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō. Kātsin dava ña tañú'ū sán ne, dā xe'é ña ña ntɨni'i ñā é na tsī'i ña é kā'xí ña'a san. 7 Odō ká kudii ña tsákā sán dɨ. Nakué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva ko kuēnta iña í, dā xe'é ña ña ntɨni'i ñā é na tsī'i ña é kā'xí ña'a san. 8 Dā kúvi é'xi ntā'á ña'a sán ne, natákā ñá ta'vi ī é ntoó ka. Ú'xē ká xika i nátsu'un tsitu ñā é ntoó san. 9 Ñá te da kɨ̄mi míil ñátīí san é'xi ña. Kidáā né, nataxnūu ña ña'a san é na nū'u ñá vi'i ña. 10 Kidáā ne, kué'en Jēsuu ni ñá ntɨní'i ñā, nakú'un ña īní tun ntōó san é kɨ̄'ɨn ñá ñuu é nani Damānuta. 11 Xéē ña fariseú san é kōto nteé ña Jesuu. Eni ntu'u ñā ntatíin nuu ña, ntáka'an ñá ni ñā: —¿Nté ntu koo kutuní ntɨ tē nuu é ntaā i é kāka'an nto? Vií nto uun nuu i e dóo ka'nu, na kīní ntɨ nuú ntɨ, tē nuu é ntaā i é vē'xí nto nta'a Xuva kō —ka'an ña. 12 Jesuú ne, un tsi xkóo kani ña, kaka'an ña: —¿Nté kuān nte ntaíkan ntu ña ntoo vevii nuu i e dóo ka'nu? Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō: Ñá vīí u nté uun nuu i e dóo ka'nu é kinī ña —ka'an ña. 13 Kidáā né, tsoo mii Jēsuu ñá ne, nákunūu xtuku ña tun ntōó san, kue'en ñá xio diñɨ ntute san. 14 Ña ntɨni'i Jēsuú ne, kūnáa inī ña é kuīdo ña é ka'xī ña. Uun kudii tañú'ū san ní'i ña iní tun ntōó san. 15 Kaka'an Jésuu ni ña: —Koto xnto u'xen ia īña ñá fariseú san ni īña Heródē dɨ —ka'an ña. 16 Nātiín mii ña ntɨni'i ñā kídaā, ntáka'an ña: —¿Nee iñá ntu kani tú'un é kāka'an ñá iña u'xen íā san? ¿Ō dé ña tuvi ntu tañú'u ni'i ō né, ō nté ō ntu? —ka'an ña. 17 Kūtuni Jésuu é ntánatíin ña ne, kaka'an ñá ni ñā: —¿Nté kuān o ntáka'an ntú nto é ña tuvi tañú'ū? ¿Vāta ntu kiní nto? ¿Vāta ntu kɨ́'ɨn dɨkɨ nto é kāka'án u ni ntō? ¿Nté kuān nte ká'xi ntu nto? 18 Īó ntuxnūú nto ne, ña ntaíni nto. Īó tutun ntó ne, ña ntátekú nto. ¿Ña naka'an ntu nto nuu i é dóo ka'nu é idé u ví'i, 19 dā kátsin dava u é ū'un tsí tañú'ū sán ne, ú'ūn míil ñā'a san é'xi ña? ¿Tɨtɨ̄n ntú xika i é ntoó ka san nataká nto? —ka'an Jésuu ni ña ntɨní'i ñā. —Uxúvī ka —ka'an ña. 20 —Dā kátsin dava u u'xe tañú'ū sán ne, kɨ́mī míil ñā'a san é'xi ña ne, ¿tɨ̄tɨ́n ka ntu xika i é ntoó ka nataká nto? —ka'an Jésuu, tsíxe'e ña ñā. —Ú'xē ka —ka'an ña. 21 —¿Ntē dúkuān ña ntáñe'e dɨkɨ ntu nto? —ka'an ñá ni ñā. 22 Xée ña ñūú Betsaida. Ña'a sán ne, xee ní'i ña uun ña kuāá ne, íkan ña ntā'a Jesuu é na tɨɨn nta'a ña ñā. 23 Jesuú san ne, írkaa ña nta'a ña kuāá san ne, ñe'e ní'i ña ña diñɨ ñuú san. Kidáā ne, nákā'a ña dɨ́ɨ ña ntuxnūú ña kuāá san ne, dā xntékū ñá nta'a ña dɨkɨ ña. Tsixe'e ña ñā: —¿É kainín ntun ve? —ka'an ña. 24 Nākaán ña kuāá san ntuxnūú ña ne, dá kakā'an ña: —Kainí u ñatīi vata ntáa utun ntáa ña, ntá tsi ntaíka ña —ka'an ña. 25 Kidáā né, tɨɨn nta'a xtūku ñá ntuxnūú ña kuāá san. Nākiní va'ā ñá un ntɨ'ɨ̄ kídaā. 26 Kidáā né, nataxnūu Jesuu ña é na nū'u ña nú vi'i ña kān: —Kūnú'un ntaan tsin; ñá ku kuīta ntí'xin má ñūú san. Ñá kū xoo ka'an ni'in —ka'an Jésuu ni ña. 27 Kidáā ne, kué'en Jēsuu ni ña ntɨní'i ña ñūú kuetsī é ntoo ñuú Cesarea Filipu. Dá kuē'en ñá itsi kān né, tsixe'e Jēsuu ña: —¿Nté ntū ó ntáka'an ñá'a san iñá ko? ¿Xoó ntu ña'a ú, te kuīní ña'a san? —ka'an Jésuu. 28 Ña ntɨni'i ñā ne, ntáka'an ña: —Iō ñá ne, Juaan Bautista nto, ka'an ña. Iō ñá ne, Elia nto, ka'an ña. Īo túku ña ne, ña é ka'án naa Xuva ko nto, ka'an ña —ka'an ñá ntɨni'i ñā. 29 —Ntō'ó ni, ¿xoó ntu ña'a ú, te kuinī nto? —ka'an ña. —Ntō'o é Cristu ntó, ña táxnuu Xuva kō —ka'án Pedru. 30 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña é ña ku ka'án ña ni ñā'a san xoó ña'a ña. 31 Kidáā né, eni ntu'u Jēsuu nañé'ē ñá ña ntɨni'i ñā tsí dɨvi ñā é vēxkúvi ña ñatīí ne, da miī e dóo ki'in nuū i é ntō'o ña. Tsí ñatā sán, ni dūtu ñá odo nūú, nī mastrú leí san ne, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá ña xkuntée iní ña ña ne, ka'ní ña ña, ntá tsi tē kúvi uni ntúvi ne, ntoto xtuku ña. 32 Kaka'an ntáa ña nuu i sá'a ni ña ntɨni'i ñā. Pedrú ne, kue'en ní'i ña Jēsuu mí xoxo ntáñɨ̄ í ne, eni ntu'u ñā de tíi ña ni ñā. 33 Ntá tsi Jesuú ne, xkokōto ña mi ntâñɨ́ ña ntɨni'i ña, ña nguiī sán ne, dē tíi ña nī Pedru, káka'an ña: —¡Du'xēn! ¡Kiin nteén xion! tsí tú'ūn é kāka'an ní ko ne, xu'u tó'ō e ña vá'ā san kakéne. Ñá te kadē kuení o vatā ó kade kuení Xuva kō, tsí kadē kuení o vatā ó ntáde kuení ña'a san —ka'an Jésuu ní Pedru. 34 Kidáā né, kāna Jesuu ña ntɨní'i ña ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ne, kaka'an ñá ni ñā: —Tē xoó ña'a ntio ña é kuntīkɨn ñá ko ne, ña kúvi vīí ka ña nee iña é ntio mii ña, tsí utén uten é kuntīkɨn ñá ko, kuān te kuví ña. 35 Tsí tē xoó ña'a ncho nakakū ñá ntuvi iña ñá ne, da nākunaá ña ntuvi iña ña. Ntá tsi xoó ña'a é nākunaá ña ntuvi iña ña kuenta iñá ko ni kuēnta iña tú'ūn va'á iña Xuva kó ne, nakáku ña ne, ní'i ña ntuvi vā'á iña ña nta'a Xúva kō. 36 ¿Mí'i ntū kaidiá'vi é nī'i ko é un ntɨ'ɨ̄ é īó ñuxiví sa, te nākunaá o nima ko? 37 ¿Nee iñá ntu e dóo nuu á'vi i é nadama o ntūvi iña ko? 38 Tē xoó ña'a kuka'an nuu ña kuenta iñá ko nī kuenta iña tú'ūn ko mé'ñū ña ntoo ñuxiví sa, ña é ña ntákuinti'xe i, ña kini ntáa sán ne, xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, kuka'an nuú ko ñá dɨ tē naínu u. Tē naínú u ne, nainu ni'í u ánjē, ña e dóo va'a. Kidáā ne, kiní nto tsi dóo ka'nu ú, vatā ó ka'nu uva miī kó, ña tuví e dukún kān —ka'an Jésuu.
1 Jesuú ne, kaka'an xtúku ña: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí iō ntó ne, ña kúvī ntó da nté kinī nto tsí Xuva kō né, dōó iō ña é viī ña é kadā kú'vē ña —ka'an ña. 2 Dā ita ntí'xin iñu ntúvi ne, Jesuú ne, kue'en ní'i ñā Pedru, Sántiau ní Juaán san, kué'en ña ūun xuku mi dóo dūkun, mí xoxó ña'a. Ikān né, nādama kúñu Jēsuu núu ntuni ñá'a, ñá ntɨni'i ñā. 3 Īñɨ ntú'u kāxi'í nuu doo ña. Ntukui'xīn kue'en, e nté uun ña'a ña kuvi nakáte ña vatā ó kuī'xin. 4 Kidáā né, ntīi dîtó Elia ni Muísee, ña xi'í nte kídaā, ne, ntatíin ña ni Jēsuu. 5 Kidáā ne, kaka'án Pedrú san: —Mastru, ¡ñá tē nté kaa vá'ā o é ntoo ntɨ́ ni ntō i'a! Xntāñɨ́ ntɨ uni vi'i xó'o vē: uun iña nto, uun iña Muíseé, ni ūun iña Élia —ka'an ña. 6 Dotō tsí kaka'an ñá, tsi dóo u'vī ñá, ntuni ña. 7 Kidáā ne, nákunūu ta'án ña vikó san ne, mé'ñū vikó san vé'xi tatsín san é kāka'an: —Ña sā'a é I'xá miī ko e dóo kakuinimá ko ña. Kīni nto é kā'an ña —ka'an tátsín san. 8 Ña ntɨni'i Jēsuú san ne, ura í da xkókōto ña ne, ntoko ñu'u mii ntuvi ñá'a san. Da miī sá Jesuu ntítsi ña. 9 Dā ntáka ña rkɨ ukú san ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Ñá kū dɨ́ ntaa nto ni ñā'a san nuu i é ini nto vevii da nte rkontûví tē xi'í u ne, ntoto xtuku ú, xu'u é vēxkúvi ú ñatīi —ka'an ña. 10 Dukuān ne, ñá ni kā'an ñá ni ñā'a san, ntá tsi tsixe'e ta'an mii ñā, ntáka'an ña: —¿Nté kui kuān ó kaka'an ntú ña é kuvī ñá ne, dá ntōto xtuku ña? —ka'an ña. 11 Kidáā né, tsixe'e ña Jēsuu: —¿Nté kui ntáka'an ntú mastrú leí san é kuētsi é dī'na Eliá san naxee ña? —ka'an ña. 12 Jesuú ne, kaka'an ña: —Nuu é ntāa ntí'xe i é dī'na Eliá san ki'xi ña vata koo é nātɨvi iní ña'a san kuétsi ñā, nakuntíkɨ̄n ñá Xuva kō. Ini nto tsí nte ntúvi di'na uve na'a Tú'un Xuva ko īñá ko, xu'u é vēxkúvi ú ñatīi. Uve na'a nté koo nto'o ko ñuxiví a ne, dōó kada xení ña'a san ní ko. 13 Ntá tsi kaka'án u ni ntō tsí e kí'xi nti'xe Eliá san. Īde ña'a san ni ña nee iña é ntio ña, vatā ó uve na'a kaka'an tú'un Xuva kō nté koo kuvi ni ñā. Kuan ō kúvi nti'xe —ka'an Jésuu. 14 Dā ntíko koō ña mí ntoo ña ntɨni'i ña, ña nguiī sán ne, īní ña tsí ña te da díi ña'a nátaká nuu ña ni ñā. Ikān ntâñɨ́ mastrú leí san dɨ, ntatíin nuu ña ni ña ntɨni'i Jēsuu. 15 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san, da íni ña Jesuú ne, koó dā kúdu'va ña. Koó dā ntaínu ña kue'en ña, kuka'an ñá ni ñā ntiusi. 16 Kidáā né, tsixe'e Jēsuu ña: —¿Nee iñá ntu ntatíin nuu nto ni ña tsīkan? —ka'an ña. 17 Uun ña'a, ña nuu ta'an mé'ñū ña'a sán ne, kaka'an ña: —Mastru, i'a vexní'i ú i'xá ko, tsí e ña vá'ā san káde i é ñɨ'ɨ̄. 18 Da mí'ī ká kaika i'xá ko ne, e ña vá'ā san katɨ́ɨn i, da kaxé'e ntēe í ñu'u kān. Kakēne tiñú xu'u i. Kanakuiō ne, kanaka'xí ka'ñɨ̄ nú'u ī dɨ. É dōo kúkā'vi. É kāka'án u ni ña ntɨni'i ntō é na nakūnu ña é ña vá'ā san, ntá tsi ña ni kuvi vií ña —ka'an úva ī'xá san. 19 Kidáā ne, kaka'an Jésuu: —¡Ña ntâ'ví nto, ña'a é ña ntákuinti'xe nto! É tɨ̄tɨ́n ntuvi tuví u ni ntō ne, váta kuintī'xe nto ko. ¿Tɨtɨ̄n ntú ntuvi kutuví ka ú ni ntō da nté kuīnti'xe nto ko? Kixni'i nto ī'xá san —ka'an Jésuu. 20 Kidáā ne, xee ní'i ntī'xe ña i'xá san. Dā íni e ña vá'ā san Jesuú ne, īde é xi'i míi i'xá san ne, ntáva ñu'u kān. Dōó itsu'ūn ne, tiñu kéne xu'u i. 21 Kidáā né, tsixe'e Jēsuu úva ī: —¿Ē tɨ́tɨn ntu ntuvi kuán ó kakuvi i'xá nto? —ka'an Jésuu. Kaka'an úva ī'xá san: —Nté dā ku lú'ntī. 22 É dōó ki'in itō nakó'xo nuu é ña vá'ā san i nchú'un kān, nú ntute kān dɨ, é ncho ka'ní i'xá ko. Ntá tsi te kūvi vií nto é ntūvá'a ne, vií nto da xe'é, xntii ntō ntɨ —ka'an úva ī. 23 —¡Mí'i ntū é ña kuvi vií u! tsí te kākuinti'xe o ne, ña túvī nee iña é ña kuvi vií Xuva kō —ka'an Jésuu. 24 Kidáā ne, un ntii tsi kāka'an úva ī'xá san: —¡Kakuinti'xe ko! ¡Xntii ntō ko é dií ka na kuīnti'xe ko! —ka'an ña. 25 Dā íni Jesuu tsi dóo ntánataká nuu ña'a sán ne, de tíi ña nī é ña vá'ā san, kaka'an ña: —Xō'on, é ña vá'ā é kaden é ñɨ'ɨ ī'xá sa nī é lo'ō dɨ́, xu'u é kadē kû'vé u ne, ká'ān u é ntīin nima í'xá san. Ña kúvi nakunúun xtukun nima i —ka'an Jésuu ni é ña vá'ā san. 26 E ña vá'ā sán ne, kachu'u ntáa. Nākuio i'xá san ne, dā ntíi e ña vá'ā san. I'xá san ne, vata kaa ntɨ́xɨ kāa. Ña'a sán ne, ntáka'an ña: —¡E xí'i ī'xá san! —ka'an ña. 27 Ntá tsi Jesuú ne, írkāa ña nta'a i, ntáni'i ña i ne, da nakuntítsi. 28 Dá kūkɨ́'vi Jesuu má vi'i kān ne, diin diin tsi tsixe'e ña ntɨni'i ña ñā: —¿Nté kui ña ni kuvi vií ntu ntɨ é nakūnu ntɨ é ña vá'ā san? —ka'an ña. 29 Kaka'an Jésuu: —E ña vá'ā é kuān ntáa sán ne, ña kúvi vīi o é nakūnu o í tē ña ká'an nta'ví ō, tē ña kuntoó ixu ō dɨ —ka'an ña. 30 Kidáā né, ntāka Jesuu íkān, kue'en ní'i ña ña ntɨni'i ñā. Kué'en ñā, ítā nti'xin ña ñuú Galilea. Ña ni ntío Jesuu é kūtuni ña'a san mí ntaíka ña. 31 Tsí Jesuú ne, kaxé'e ña kuenta é kūtuni ñá ntɨni'i ñā nté koo kuví ña: —Xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, ntuví u kuenta ntá'a ña'a, ña é kā'ní ko. Ntá tsi tē kúvi uni ntúvi xi'í u ne, ntoto xtuku u —ka'an Jésuu. 32 Ntá tsi ña ntɨni'i ñā ne, ñá nī ñe'e dɨkɨ ña nee iña é kāka'an ñá, ne, ú'vī ña é tsixe'e ña ñā. 33 Xée ñā ñuú Capernau. Dā intóo ña má vi'i kān né, katsixe'e Jēsuu ña ntɨní'i ñā: —¿Nee iñá ntu ntatíin nto dá vē'xi o itsi kan? —ka'an ña. 34 Ña ntɨni'i ñā ne, diin diin tsi intóo ña; nté uun ña ña ni ká'an ñā. Tsi dá vē'xí ña itsi kān ne, ntatíin mii ñā xoo é dií ka ka'nu ña'a i. 35 Kidáā ne, katuví da'na Jēsuú ne, kāna ña uxuvi ñá'a, ña ntɨni'i ñā, kaka'an ñá ni ñā: —Te iō nto é ncho kodo nuū ntó ne, vií nto ña tuví ata i kān. Vií nto ña ntáde tsiñu iña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san —ka'an ña. 36 Kidáā né, kī'i Jesuu uun i'xá san ne, dā xntítsī ñá i mé'ñu ña ntɨni'i ñā. Kánī'i nteé ña i'xá san ne, kaka'an ñá ni ña ntɨni'i ñā: 37 —Xoo é kantuntā'ví ini i i'xá vata kaa sá'a kuenta iñá ko ne, vata tsi te miī ú kantuntā'ví ini ña kó, ni ñā táxnūu kó dɨ —ka'an Jésuu ni ña. 38 Juaán san ne, kaka'an ña: —Mastru, iní ntɨ uun ña'a, ña é kanakūnu é ña vá'ā san kuenta iña nto. Ntá tsi ña tsīkán ne, ñá te ntɨni'i ña kō. Dukuān ne, ñá ni xē'é ntɨ itsi é kuān koo vií ña —ka'án Juaan. 39 Ntá tsi nantiko koó Jesuu, kaká'an ña: —Ñá ku kā'nté nuu nto é kuān koo vií ña. Te kuēnta iñá ko kade ña nuu i e dóo ka'nu ne, ña kúvi kā'an kíni ña iñá ko. 40 Tē xoó ña'a ña kainchu'vi ñá kō ne, kaduku ntée ña kō. 41 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō. Da xōó ka ña'a, ña é kata'xi ntute é kō'o nto tsí ntántīkɨn ntó ko ne, ní'i ñā é vā'á nta'a Xuva kō. 42 ʼDa xōó ka é kade i é vīi i'xa é kākuinti'xe i ko é kīni kaa ne, dií ka vá'ā o iña ñá te kunū'ní nuu xuu dúkun ñā, dá nakuītá nuu ña ña nú ntute ñu'u kān. 43 Te ntā'a nto kade i é viī nto é kīni kaa ne, dií ka vá'ā ó te ka'ntē ntó nta'a nto. Tsí dií ka vá'ā o é kɨ̄'ɨn ntó nta'a Xuva kō é ūun tsi nta'a nto, naa i é kɨ̄'ɨn nto dô'vi kán nī ntuvi ntá'a nto, tsí ikān kai'xi ñú'ū é ña kantá'va. 44 Ikān né, ñá kākukadin é ntaé'xi tɨntákū san; ntē ña kantá'va ñú'ú san. 45 Te dɨ̄'ɨ́n nto kade i é viī nto é kīni kaa ne, dií ka vá'ā o é ka'ntē ntó dɨ. Tsí dií ka vá'ā o é kɨ̄'ɨn ntó nta'a Xuva kō é u'ntu nto, naa i é kɨ̄'ɨn ntó nī ntuvi dɨ́'ɨn ntō dô'vi kan, mí ña kantá'va ñú'ú san. 46 Ikān ne, ñá kākukadin é ntaé'xi tɨntákū san; ntē ña kantá'va ñú'ú san. 47 Te ntuxnūú nto kade i ne, dií ka vá'ā o é tāva nto. Tsí dií ka vá'ā o é kɨ̄'ɨn ntó nta'a Xuva kō é ūun tsi ntúxnūú nto, naa i é kɨ̄'ɨn nto dô'vi kán nī ntuvi ntúxnūú nto. 48 Ikān ne, ñá kākukadin é ntaé'xi tɨntákū san; ntē ña kantá'va ñú'ú san. 49 ʼVatā ó idiá'vi ñɨɨ́ san é ña tɨ́vi kúñū é kuē'e o doméni iña Xuva kó ne, kuān ó kaidiá'vi nuu i é nto'o kō, vata koo é ña tɨ́vi nima kó dɨ. 50 Ñɨ́ɨ̄ sán ne, vá'ā. Ntá tsi tē ña véñɨɨ́ ka ne, ¿mí'i ntū kaidiá'vi ká i? ¿Nté ntu koo ntuveñɨɨ xtúku? Vií nto vata kaa ñɨɨ vá'a. Kuenta tsí vií nto é ña natɨví nto nima nto. Vá'a koo kuntoo nto ni tā'an nto —ka'an Jésuu ni ña.
1 Ntāka Jesuu ñuú Capernau, kué'en ña dīñɨ ñuú Judeá dā nté xee ña xio diñɨ ntute Jordaán san. Ñá te da dīi ña'á xee xtúku ña, nātaká nuu ña mí tuví ña ne, nakuá'a Jēsuu ña vatā xkoó ini ña. 2 Kidáā ne, xée ētsin ña fariseú san dɨ é kōto nteé ña Jesuu. Tsixe'e ña ña tē ña xíi kaa é naxtuvī mii ñátīí san ñadɨ'ɨ̄ ña. 3 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —¿Nte ntū ó kaka'an Muísee é viī nto? —ka'an Jésuu. Kaka'an ñá fariseú san: 4 —Muiseé ne, tā'xi ña itsi é ntavá'a o tūtu iña ñadɨ'ɨ́ kō ne, dá kūvi ntii nteé xio ta'an o ni ñadɨ'ɨ̄ ko —ka'an ña. 5 Ntá tsi Jesuú ne, kaka'an ña: —Un vá'a tsi do'o ntō. Dukuān é xntéku kū'vé Muisee é viī nto. 6 Ntá tsi ntē dá de kû'vé Xuva ko ñūxiví sa ne, “de kú'vē ñá ñatīí ni ñadɨ̄'ɨ”. 7 “Dukuān ne, xtúvī mii ñátīí san uva ña ni dɨ'ɨ ñā vata koo é kuntoo ña ni ñadɨ'ɨ̄ ñá ne, 8 uun tsi kúñū kúvi ña ntuvi ña.” Sá'ā ne, kani tú'un é ñā té uvi ña'á ka ña, tsí uun tsi kúñū kúvi ña ntuvi ña. 9 Dukuān né, nēe é teé ta'an Xuva kō ne, ña kúvi nātsoo xio ña'a san —ka'an Jésuu. 10 Dá ntōo ña nú vi'i kān né, tsixe'e xtuku ña ntɨni'i ñā nuu i sá'a. 11 Kaka'an Jésuu ni ña: —Xoó ña'a é natsoo mii ña ñadɨ'ɨ̄ ña, dá nātánta'a xtuku ña ne, dōó kinī ó kade ña nuu ñadɨ'ɨ́ ña. 12 O te ñadɨ̄'ɨ́ san naxtuvī mii ña xɨɨ ña, dá nātánta'a xtuku ña ni tuku ñatīí san ne, dɨvi ñā kade ña é kīni kaa nuu xɨɨ ña dɨ —ka'an ña. 13 Ña'a sán ne, xee ní'i ña i'xá kuetsī nuu Jésuu vata koo é tɨɨn nta'a ña ī. Ntá tsi ña ntɨni'i Jēsuú ne, ntáde tíi ña nī ña xee ni'i i'xá i san. 14 Ntá tsi dā kútuni Jésuú ne, dōó dutsi kuiní ña ni ña ntɨni'i ñā. Kaka'an ñá ni ñā: —Kué'e ntō itsi é na kī'xi i'xá kuetsī san mí tuví u. Ñá ku kādɨ́ nuu nto itsi é kī'xi; tsí mí kadē kû'vé Xuva kō ne, kaduku ntée ña vata ntáa i'xá kuetsī san. 15 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí te xōo ñá'a é ña kákuinti'xe ña vatā ó de uun i'xa lu'ntí ne, ñá kadūku ntée ña mí kadē kû'vé Xuva kō —ka'an Jésuu. 16 Īdo nteé Jesuu i'xá san xe un xé ūn, da tɨ́ɨn nta'a ña ī e náxnuu viko ña i. 17 Dā nákaka Jesuu ítsi kān é kɨ̄'ɨn ñá ne, uun ñatīí ne, koó da kaxkaīnu ña xee ña, inchɨ́tɨ ña nūu Jésuu, tsíxe'e ña ñā: —Mastrû, nto'ó e dóo va'á nto, ¿nté ntu koo vií u é nī'í ko ntuvi vā'a iñá ko ntii dañu ntūvi? —ka'an ña. 18 Ntá tsi Jesuú ne, kaka'an ñá ni ñā: —¿Nté kui kaka'an ntun e dóo va'á u? Tsí da mii tsi Xuva kō e dóo va'á ña. 19 É īnín lei e xtúvi Xuva kō é kāka'an: “Ñá kā'ní o ñā'a; ñá viī o é kini kaa ni ñadɨ̄'ɨ; ñá kī'i dú'u ō; ñá dā'ví o ñā'a dovete; ñá kanī nta'ví o ñā'a, ne, na kuiko ñu'u o uva ko ni dɨ'ɨ kō” —ka'an Jésuu. 20 Ñatīí san ne, nantíko koō ñá, kaka'an ña: —Mastru, é un ntɨ'ɨ̄ lei tsíkan káde ntaa ú nte da ku lú'ntī u —ka'an ña kuiká san. 21 Dā íto Jesuu ñá ne, dōó kuinima ñá ña. Kaka'an ña: —Uun sá nuu i é kākunaá ka: Kuē'én, kunadikon un ntɨ'ɨ̄ é kāduku ntée o ne, dá kuē'én diu'un i iña ña ntâ'ví san. Kidáā ne, ni'i o nee iña é dokuika nti'xé san e dukún kān. Dá ki'xin, kixntīkɨ́n ko —ka'an Jésuu. 22 Ntá tsi dōo ntɨ́'ɨ iní ña é kuān ó kaka'an Jésuu. Dōó nta'xa kunú'u ña, tsi dóo īo iña ña e dóo nuu á'vi. 23 Kidáā né, xkokōto Jesuu, kaká'an ñá ni ña ntɨni'i ñā: —¡Ñá tē nté kaa ntii tū'un é kɨ̄'ɨn ña kuiká san mí kadē kû'vé Xuva kō! —ka'an ña. 24 Koó dā kúdu'va ña ntɨni'i ñā é kuān ó kaka'an ña. Ntá tsi kaka'an xtúku Jesuu: —Kini nto, ī'xá ko, ¡ñá tē nté kaa ntii tū'un é kɨ̄'ɨn ñá'a, ña é kākuinima í diu'ún san, mí kadē kû'vé Xuva kō! 25 Dií ka ña ntii tu'un é kɨ̄'ví kameú san xavi xɨ́kɨ natēe é kɨ̄'ɨn ñá kuiká san mí kadē kû'vé Xuva kō —ka'an ña. 26 Koó dā kúdana iní ña ntɨni'i ñā é kuān ó kaka'an ña. Ntátsixe'e tā'an ña: —Kidáā né, ¿xoó ña'a ntu kuvi vií ña é nākáku ña kuan? —ka'an ña. 27 Īto Jesuu núu ñá ne, dá kakā'an ñá ni ñā: —Ña'a sán ne, ña kúvi viī ña é nākáku mii ñā. Ntá tsi Xuva kō ne, kuvi vií ña, tsí ña tuví nee iña é ña kuvi vií ña —ka'an ña. 28 Kidáā ne, kaka'án Pedru ni ña: —Ntɨ'ɨ́ ne, tsoo mii ntɨ̄'ɨ ntɨ́ iñá ntɨ é vēxntíkɨ́n ntɨ nto —ka'an ña. 29 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō: Tē xoó ña'a tsoo mii ña vī'i ña, ení ña, ta'an ña, uva ña, dɨ'ɨ ñā, i'xá ña, o ñū'u ña kuenta iñá ko ni kuēnta iña tú'ūn va'á san ne, 30 dií dií ka kue'e ní'i ña ñuxiví a é vata kaa vi'i ñá, ení ña, ta'an ña, dɨ'ɨ ñā, i'xá ña, ni ñū'u ña. Ntá tsi dóo nto'o ña dɨ, tsí kada xení ña'a san ni ñā. Ntá tsi tē ntɨ́'ɨ ñuxiví sa ne, ní'i ñā é kuntoo ña ni Xuva ko ntii dañu ntūvi. 31 Ntá tsi ña te da díi ña'a, ña e dóo na'nu ña'a vevií ne, ñá vādá nuu á'vi ká ña kídaā; ña'a, ña é ña vádā nuu á'vi vevií ne, dōó na'nu ña'a kuvi ña rkontûvi —ka'an Jésuu. 32 Kué'en ña itsi kan, kūntáa ña ñuú Jerusaleen. Odo nūú Jesuú ne, áta ña vē'xí ña ntɨni'i ñā. Koó dā ntákudu'va ña ntɨni'i ñā san. Dōo û'ví ña nguiī san, ña ntántīkɨn ña. Kidáā ne, xio kue'en ní'i xtuku Jésuu ña ntɨní'i ñā né, dā éni ntu'u ña kāka'an ñá ni ñā nté koo nto'o ña: 33 —Ntaa o ñūú Jerusaleén ne, xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, ikan ntāda ña kó kuenta ntá'a dutu ñá odo nūú nī mastrú leí san ne, dɨvi ña kā'an ña é kūví u. Ntada ña kó kuenta ntá'a ña'a, ña é ña te ña Israee. 34 Ña tsīkán ne, kini dɨkɨ́ ña kó ne, tɨ'vi dɨɨ́ ña nuú ko. Kani diín ña ko, dá kā'ní kue'en ñá ko. Kidáā né, tē kúvi uni ntúvi ne, ntoto xtuku u —ka'an Jésuu. 35 Kidáā ne, xée ētsin Santiau ní Juaan, i'xá Zebedeu, ntáka'an ñá ni Jēsuu: —Mastru, vií nto da xe'e, tā'xi nto nee iña é kākán ntɨ nta'a nto ve —ka'an ña. 36 —¿Nee iñá ntu ntio nto é tā'xi u? —ka'an ña. 37 —Tā'xi nto é kuntōo ntɨ́ diñɨ nto tē xee nto mí kadā kú'vē nto. Uun ña'ā ntɨ́ ne, diñɨ kua'a nto kutuví ntɨ; uun ña'ā ntɨ́ ne, diñɨ datsin nto kutuví ntɨ —ka'an ña. 38 Ntá tsi kaka'an Jésuu ni ña: —Ñá īni ntó nee iña é ntaíkan nto. ¿Kūtií ntu nto é dadɨɨ nto'o nto nī kó un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i é ntō'o ko? —ka'an ña. 39 —Kutíi ntɨ, ¿nté kui ña'a? —ka'an Sántiau ní Juaan. Kaka'an Jésuu ni ña: —Nto'o nti'xe nto vata tsi koo nto'o ko. 40 Ntá tsi é kuntōo nto diñɨ kua'a ko o diñɨ datsin kó ne, ña kúvi tā'xi u, tsí mii Uva ko īni ña xoo é kuntōo i diñɨ ko —ka'an Jésuu ni ña. 41 Dā téku ña u'xi ñá'a ká san ne, dōo kúdiin ña ni Sāntiau ní Juaan. 42 Kidáā né, kāna Jesuu ñá uxuvi ñá'a san, kaka'an ñá ni ñā: —Ini nto tsí ña'a, ña odo nūu iña ña'a, ña é ña te ña Israeé ne, dōo ntáde ka'nu ña kúñu ñā. Ña tsiñu i sán ne, dōó ntii ntádē kú'vē ña iña ña'a ña. 43 Ntá tsi dɨvi ntō ne, ñá te kuan koo viī nto. Tē xoó ña'a ncho vií ka'nu ña ne, kantio é xntii ña ntō un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto. 44 Xoó ña'a, ña ncho kodo nūu iña ntó ne, kantio é viī ñá vata kaa ña ntáde tsiñu iña ñá nguiī san. 45 Nté xū'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, ñá te vē'xí u ñuxiví a é vīí ka'nu u, tsí vé'xi ú vata koo é xntīi ú ña'a san. Xu'ú ne, vé'xi u e ntá'vi u kuétsi ī é ña te da díi ña'a san —ka'an Jésuu. 46 Kidáā ne, xée ña ñūu é nani Jerīcoo. Ntāka xtuku Jesuu ni ña ntɨní'i ñā ne, ñá te da dīi ña'a ntántīkɨn ñá ña. Diñɨ itsi mí kuē'en ñá ne, tuví uun ña kuāá, kaikan ña diu'un. Bartimeu nani ña, tsí uva ñā ne, Timeu nani ña. 47 Dā kútuni ña tsi vé'xi Jesuu, ña ñuú Nazareé san ne, dōó ntii kāka'an ña: —¡Ō Jésuu, I'xá Davii, ntuntā'ví ini nto ko! —ka'an ña. 48 Ña'a sán ne, dē tíi ña ni ñā: —¡Du'xēn! ¡Ñá ku kuān xkoó ka'an! —ka'an ña. Ntá tsi ña kuāá san ne, da dií dií ka ntii kāka'an ña: —¡O I'xá Davii, ntuntā'ví ini nto ko! —ka'an ña. 49 Íntītsí Jesuu, kaká'an ña: —Kana nto ña —ka'an ña. Kana ña ña kuāá san ne, ntáka'an ñá ni ñā: —Nāxnuu ka'nu nto iní nto. Nakuntítsi nto, tsí kakana ña nto —ka'an ñá'a san nī á ña kuāá san. 50 Kidáā né, xtuvī mii ña kútuun ñá ne, nákuntītsí ntaa ña, kue'en ña mí ntitsí Jesuu. 51 Dā tsíxe'e Jēsuu ña: —¿Nee iñá ntu ntio o é vīí u iña o? —ka'an ña. —Mastrû, ntio ko é nāxi'i ntúxnūú ko —ka'an ñá ni Jēsuu. 52 Jesuú ne, kaka'an ñá ni ñā: —Kūnú'un ve. Tsí e kuínti'xe o kó ne, ntuvá'an ve —ka'an Jésuu. Ura dú'va tsi i náxi'í ntuxnūu ñá kuāá san ne, dá kuē'en ñá, kuntikɨ̄n ñá Jesuu mí kuē'en ña.
1 Xée ētsin ña ñuú Jerusaleen, mí ntoo ñuú Befagee ni ñuú Betania má xūku é nani Ōlivu. Jesuú ne, taxnūu ña uvi ña'a ñá ntɨni'i ñā, 2 kaka'an ñá ni ñā: —Kue'ēn ntó ñuú lu'nti é tuví da'a san. Ura tsí i te kūkɨ́'vi nto ikān ne, nani'i nto uun a búru kɨtɨ ntee tɨ́ɨn é ntē vata xoó kunteku í tɨ. Nantuté nto tɨ ne, kixní'i nto tɨ ī'a. 3 Tē xoó ña'a tsixe'e ña ntō é kuān ó de nto ne, ká'an ntō tsi Tó'o ko kāntio ña tɨ; vevií nantiko koō ñá tɨ, koo ka'an ntó ni ñā —ka'an Jésuu. 4 Kué'en ñā né, nāni'i ña uun a búru san, ntee tɨ́ɨn tɨ atá vi'i é tuví itsi kān. 5 Ña ntâñɨ́ ikān ne, ntátsixe'e ñā: —¿Nté koo vií nto burú san é kānantuté nto tɨ? —ka'an ña. 6 Nantíko koō ñá, kaka'an ñá vatā ó kaka'an Jésuu ni ñá ne, xé'e ñā'a san itsi é kɨ̄'ɨn ni'i ña búrú san. 7 Nāxee ni'i ña búrú san mí kāntétu Jesuu. Xntekū ñá kutuun ña áta tɨ́ ne, dā kantéku Jesuu tɨ. 8 Ñá te da dīi ña'á san tsóo ña kutuun ñá itsi kān dɨ. Iō ñá ne, kātsin ña nta utun má kū'u kán ne, tsoo ña itsi kān. 9 Ñá tē nté kaa ña'a odo nuū ñá nuu Jésuú ne, ñá te da dīi ña vé'xi ata ñá dɨ. Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña koó dā vantiñɨ ña ntáka'an ña: —¡Dōó ka'nu Xuva kō! ¡Ñá tē nté kaa vá'ā o iña ñá vé'xi nta'a Xuva kō! 10 ¡Na naxnuu viko Xuva kō ña vexkádā kû'vé iña ko, é viī ñá Rei naa úvata ko Dāvii! ¡Dōó ka'nu Xuva kō, ña tuví e dukún kān! —ka'an ña. 11 Xée Jēsuu ñuú Jerusaleén ne, dá kūkɨ́'vi ña ini ukún ka'nu san. Ito ña un ntɨ'ɨ̄ é īó iní i kān. Dā kuáā né, ntīi ña, kue'en ña ñuú Betania ni ña uxuvi ñá'a san. 12 Tévāá tsi ntáka ña ñuú Betaniá ne, kakakɨn Jesuu. 13 Īni ika ña tsí ntitsi uun tun ígū é ūve xuku i. Kūkóto ntōdó ña tē nta'á kɨtɨ i. Ntá tsi dā xee ñá ne, da mii xūku í uve, tsí vata xee ntúvī é kīi kɨtɨ i. 14 Kidáā né, kaka'an Jésuu ni tun ígū san: —Nté uun ito ña koó ka kɨtɨ o é kā'xí ña'a san —ka'an ñá ni ūtun san. Tēkú ña ntɨni'i ñā é kuān ó kaka'an ña. 15 Nāxee xtúku ña ñuú Jerusaleén ne, kué'en Jēsuu má ūkún ka'nu san. Ikān éni ntu'u ñā nakunu ña ña ntádiko ni ñā ntáñii ini ukún san. Nantáva ña mesa mí ntoo ña ntánadama diu'ún san ne, nantáva ña sia mí ntoo ña ntádiko palomá san. 16 Ñá ni xē'é ña itsi é kuīta ntí'xin ña'a san má ūkún san tē nee iñá odo ñā. 17 Dá kanakuā'a ña ña'a, ña ntoo ini ukún san ne, kaka'an ñá ni ñā: —¿Ñā ntu te uve ná'a nte dí'na é kāka'an Xúva kō: “Tsí vi'i kó ne, vi'i mí ka'an ntâ'ví ña'a, ña dā mí'ī ká ñuu i”, ka'an ña? Ntá tsi ntō'ó ne, vi'i ña dū'u káde nto —ka'an Jésuu. 18 Dā téku dutu ñá odo nūú nī mastrú leí san ne, kidáā né, ntukū nuu iní ña nté koo ka'ní ña Jesuu. Tsí ntaú'vī ñá Jesuu, tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ne, ncho kini ká ña tú'ūn é kanakuā'a Jesuu ña. 19 Ntá tsi dā kuáa ne, Jesuu ni ña ntɨní'i ñā né, ntāka ña ñuú Jerusaleen. 20 Utén san ne, dā ntíko kōo xtúku ña ni ña ntɨni'i ñā ne, ítā nti'xin ña mí ntitsi tun ígū san. Īní ña tsí xi'i dií kue'en, un tsi nte dítsin i. 21 Kidáā ne, nánū'ú Pedrú san iní ña é kāka'an Jésuú ne, kaka'an ña: —Un kaa, Mastru. Dɨvī tun ígū san é kā'an ntée nto i ne, e xi'i dîi —ka'an ña. 22 Kaka'an Jésuu ni ña: —Kuinti'xe nto Xuva kō. 23 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni nto: tē xoó ka'an í ni xūku sá'ā: “Kuē'en dá'an vé, na kō'xón nuun mé'ñu ntute ñu'u kān”, né, te kanɨɨ̄ nima ñá kakuinti'xe ña é kuān koo kuvi ne, kuān koo kuvi nti'xe. 24 Dukuān ne, kaka'án u ni ntō: nee iña é kākan ntó nta'a Xuva kō da ntáka'an ntâ'ví nto ne, kuinti'xe nto tsí ni'i ntó ne, ní'i ntī'xe nto. 25 Dā ntáka'an ntâ'ví nto ne, te īó xoo é kanāa núu ni'i ntō ne, kada ka'nu iní nto ni ñā vata koo é Xuva kō, ñá tuví e dukún kān, kada ka'nu iní ña ni nto kuētsí nto dɨ. 26 Tsí tē ña kada ka'nú ini nto ni tā'an nto kuétsi ñā ne, nté Xuva kō, ña tuví e dukún kān, ña kada ka'nú ini ña ni nto kuētsí nto dɨ —ka'an Jésuu. 27 Kidáā né, nāxee xtúku ña ñuú Jerusaleen. Kaika Jesuu ini ukún ka'nu kān né, ikan tsī xee dútu ñá odo nūú nī mastrú leí ni ñatā sán ne, 28 ntátsixe'e ña Jēsuu: —¿Xoó ntu kaka'an i é kuān koo vií nto? ¿Xoó ntu tá'xi i itsi é kuān koo vii nto nuu i sá'a? —ka'an ña. 29 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —Xu'ú ne, ntio kó tsixe'ē ú nto dɨ. Te kūvi ka'an nto é tsixe'ē ú nto ne, dá kā'án u xoo tá'xi i itsi é kade u. 30 ¿Xoó ntu xe'é i itsi Juaán san é nakūtsi ntute ña ña'a san? ¿O Xuva kō né, o kūdii ña'a ntú san xe'é ña? Ká'an nto vē —ka'an Jésuu. 31 Kidáā ne, ntatíin nuu mii ñā: —Te kā'an o tsí Xuva kō xe'é ña ña itsi ne, ká'an ñā: “¿Nté kui ña ni kuintí'xe nto ña kuan?” koo ka'an ña. 32 ¿Nté koo kuvi te kā'an o tsí ña'a san xe'é ña ña itsi? —ka'an ña. Tsi ntaú'vī ñá ña'a san, tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ntákuinti'xe ña tsí nta'a Xuva kō ni'i ntí'xe Juaán san é kūvi vií ña. 33 Dukuān ne, nantíko koō ñá, ntáka'an ña: —Ñá īní ntɨ —ka'an ña. Kidáā ne, kaka'an Jésuu: —Xu'ú ne, ntē ñá ka'án u dɨ xoo tá'xi i itsi é kuān ó kade u —ka'an Jésuu.
1 Kidáā né, eni ntu'u Jēsuu ntáa ña nuu i é nañé'ē ñá ña'a san: —Uun ñatīí ne, í'xi ña xo'o tɨnti'ō. Ēdɨ́ nuu ña xákū ntíkō diñɨ i. Uvi ítsī éte nuu ña nú xuu ka'nu san mí kādin núu ña tɨnti'ō sán ne, dā xntítsi tsíñu ña uun vi'i dūkun mí kunūu ña é vīí kuenta xó'o tɨnti'ō san. ʼKidáā ne, xé'e ña ñā'a san é na kūntoo taan ña é viī ña kuenta xó'o tɨnti'ō sán ne, dā kíi ña, kue'en ñá xio ñuu e dóo ikā. 2 Xée ntūvi é tɨ̄ɨn ña tɨnti'ó san. Tō'ó i ne, taxnūu ña uun ña'a ña ntáde tsiñu é nā kínakuīdó ña é kāduku ntée ña. 3 Ntá tsi ña ntáde kuentá san ne, ña ni ntío ña nakué'e ña é kāduku ntée tó'o ī. Ē'ní diīn ñá ña táxnūu tó'o ī san. Nté uun kɨtɨ i ña ni xé'e ña é kunī'i ña é kūvi iña tó'o ñā; da mii ntā'a ña kunú'u ña. 4 Kidáā né, taxnūu xtuku tó'o ī san uun ñá'a ka ña ntáde tsiñu san. Ntá tsi ña ntáde kuentá san ne, ntuku kui'ī ñá dɨkɨ ña táxnūu ña. Dōo dé xení ña ni ñā. 5 Tō'ó i san ne, taxnūu xtuku ña uun ña'a ká ña. Ntá tsi é'ni kue'en ñá ña. Kidáā ne, ñá te da dīi ña ntáde tsiñu san táxnūu ká ña. Iō ñá ne, ē'ní diīn ñá ña. Iō ñá ne, ē'ní kue'en ñá ña. 6 ʼKoó da ūun sá ña ntoo ña: dɨvi ī'xá mii ñā e dóo kakuinima ña. Kidáā né, taxnūu ña i'xá ña. Kuiní ña tsí te kuiko ñū'u ña'a san i'xá ña. 7 Ntá tsi ña ntáde kuentá san ne, ntánatíin ña: “Ña sā'á ne, i'xa tó'o ī, ña é nākunteé nta'a i tē xi'i ña. Kīká'ni o ñā ne, kidáā ne, kuvi iña ko un ntɨ́'ɨ̄ é īo iña ña”, ka'an ña. 8 Tɨ̄ɨn ña ña, da é'ni kue'en ñá ña, dā ínakuido káva ña ña ata xákū san —ka'an Jésuu. 9 Kidáā ne, katsixe'e Jēsuu: —¿Nté koo vii tó'o ī san ve? Mii ña kɨ̄'ɨn ñá ve, ka'ní ntɨ'ɨ ña ña ntáde kuenta xó'o tɨnti'ō san, dá nakué'e ña tuku ña'a, ña é vīí kuenta. 10 ʼNtō'ó ni, ¿vāta nakua'a ntu nto Tú'un Xuva kō? Tsí kaka'an: Xúū é nāntii ní'ni ña xntîtsí vi'i sán ne, dɨvī é kūvi xuu núu i. 11 Sá'ā dé kû'vé Xuva kō é kōo ne, ñá tē nté kaa vá'ā ó, kuiní ntɨ. Kuān ó uve na'a nte di'na Tú'un Xuva kō —ka'an Jésuu. 12 Ña tsiñu i sán ne, kūtuni ña tsí dɨvi kuēnta iña ñá é kāntáa ña nuu i sá'a. Ntukū nuu iní ña nté koo vií ña é tɨ̄ɨn ña Jesuu. Ntá tsi u'ví ña ña'a sán ne, xnuu mii ña Jēsuu, kué'en ñā. 13 Kidáā ne, táxnūu ña'a san ña fariseu ni ña ntántīkɨn rei Heródē san mí tuví Jesuu. Ncho vií ña vata koo é kā'an Jésuu nuu i e dóo xíi kaa, vata koo é nāni'i itsi ña nté koo dá'vi ña ña dovete. 14 Xée ñā mí tuví Jesuú ne, ntáka'an ñá ni ñā: —Mastru, iní ntɨ tsí kaka'an nto é nuu é ntaā i. Iní ntɨ tsí dadɨɨ tsi kaiko ñu'u ntō un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, dadɨɨ tsi kade nto ni ña, kuān te nta'ví ña, kuān te kuika ña. Kanañē'e ntó ntɨ é nuu é ntaā í vata ō xtûví Xuva ko īñá ntɨ. ¿Vā'á ntu ō é ntá'vi ō diu'un xôó san nta'a ña tsiñu i san, ō ña'a, te kuiní nto? ¿Ntá'vi ntu ō né, ō ña ntá'vi ō? —ka'an ñá, tsixe'e ña ñā. 15 Jesuú ne, kūtuni ña tsí da ntaéni dɨkɨ́ ña ña. Kaka'an ñá ni ñā: —¿Nté kui ntaíto nteé ntu nto ko? Tā'xi nto uun diu'un kui'xín san, na kōto nteé u —ka'an ña. 16 Xé'e ña ñā ne, da tsíxe'e Jēsuu ña: —¿Xoó ntu dɨkɨ i é ntēé diu'un sá'a? ¿Xoó ntu dɨvī í e nteé na'a? —ka'an ña. —Dɨ́kɨ̄ Césa ni dɨvī ña —ka'an ña. 17 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Vá'a ō é nākué'e o ntā'a ña tsiñu na'nu i nee iña é kāduku ntée ña ne, vá'a ō é nākué'e o nta'a Xuva kō nee iña é kāduku ntée ña dɨ —ka'an ña. Koó dā kúdu'va ña'a san e dóo ini Jesuu nté koo nantiko koō ña é kāka'an ña. 18 Xéē ña saduceú san dɨ. Ña sā'á ne, ñá tē ntákuinti'xe ña tē ntántoto ña xi'í san. Da ntaéni dɨkɨ́ ña Jesuu, ntáka'an ña: 19 —Mastrû, uve na'a mí kakā'an Muísee nté koo vií o tē xi'í ení kō. Tē xi'i ñá ne, ítuvī mii ñadɨ'ɨ́ ña ne, ña ni xīó i'xá ña ne, nātánta'a ení ña ni ñadɨ̄'ɨ kií san vata koo é na kōo i'xá ña iña ení ña. 20 Uun ito ne, xío ū'xe ení ña. I'xá nuu í san ne, tānta'a ña. Dā xi'i ñá ne, váta kōó i'xá ña. 21 Ení ña, ña é kuvi ūví san ne, tanta'a ña ni ñadɨ̄'ɨ kií san. Dā xi'i ñá dɨ ne, váta kōó i'xá ña. Ení ña, ña é kuvi ūní san ne, kuan tsi ō kúvi ni ñā dɨ. 22 Kidáā ne, é un é un ña tánta'a ña ni ñadɨ̄'ɨ́ san. Dā kúvi ne, xí'i ña ntɨ'ɨ ū'xe ñá'a ña ne, nté uun i'xá ña ña ni xío. Kidáā ne, xí'i ñadɨ̄'ɨ kií san dɨ. 23 Tē ntóto ña xi'í san ne, ¿xoó ntu ñadɨ̄'ɨ́ i kuvi ña? Tsí un ntɨ'ɨ̄ ña u'xe ñá'a san e tánta'a ña ni ñā —ka'an ña. 24 Dá kakā'an Jésuu ni ña: —Ñá vā'á ō e ntádē kuení nto, tsi ñá ini nto nté o uve na'a Tú'un Xuva kō ne, ñá īni nto tsi dóo īo é vīí Xuva kō. 25 Dá ntōto ña xi'í san ne, ñá nātánta'a ká ñatīí san. Ña xoxó ka é kuē'é i itsi é tanta'a ñadɨ̄'ɨ́ san dɨ. Tsí kuntoo ña vatā ó ntántoo ánjē san e dukún kān. 26 Kuenta iña i e ntóto ña xi'í san ne, ¿vāta nakua'a ntu nto tutu e xtûví Muiseé san, mí uve na'a iña xuku é kai'xi? Ikan kāka'an Xúva ko ni Muīsee: “Xu'ú ne, Xuva uvata ika nto Ābraan ni Ísaa ni Jácoo”, ka'an ña. 27 Xuva kō ne, ñá te Xuvā ñá xi'í san, tsí Xuvā ñá ntantíto san. Dukuān né, kūdii dovete ntákuinti'xe nto —ka'an Jésuu. 28 Xée ūun mastrú leí ne, tēkú ña é kāka'an Jésuu ni ñá saduceú san. Īní ña tsi dóo vá'ā ó kaka'an Jésuu é kanantiko koō ña. Tsixe'ē mastrú leí san dɨ: —¿Neé ntu tú'ūn e tá'xi Xuva kō é dií ka ka'nu é kāda ntaa o? —ka'an ñá, tsixe'e ñā. 29 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —É kuvi ūun sán ne: “Kiní nto, ña Israee: uun tsi Xuva kō e dóo ka'nu ña. 30 Kuinima ntó Xuva ko kanɨɨ̄ nima ntó, kanɨɨ̄ é tduiña nto, kanɨɨ ū'xen dɨkɨ nto. Nɨɨ̄ kué'en ini nto kunuu inī ntó ña.” 31 É kuvi ūví san ne: “Kuinima ntó ta'an nto vata tsī ó kakuinima ntó kúñu mii ntō.” Ña túvī ká xtuku é kadā kû've é vata kaa sá'a —ka'an Jésuu. 32 Kaka'án mastrú leí san: —Ntáa ntī'xe, Mastru. Nuu é ntaā i é kāka'an nto, tsi úun tsi Xuva kō. Xoxó ka xtúku Xuva kō, tsí mii tsi ñā. 33 Na kuīnima kó ña kanɨɨ̄ nima kó, kanɨɨ ū'xen dɨkɨ ko, nɨɨ kué'en ini kō ne, na kuīnima kó ta'an ko vata tsī ó kakuinima kó kúñu mii kō. Tē kada ntaa o sá'ā ne, dií ka kaidiá'vi é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ doméni é kā'mi o nú nāa kan íña Xuva ko, o da nēé ka doméni é kuē'é o ñā —ka'an ña. 34 Iní Jesuu tsi dóo vá'ā ó nantiko koó ña ne, kaka'an ñá ni ñā: —Ña íka tsi tūví nto mí kadē kû'vé Xuva kō —ka'an ña. Kidáā ne, nté uun xoxo ni tsixe'e ká i Jesuu. 35 Dá kanakuā'a ká Jesuu ña'a san má ūkún ka'nu kān né, kaka'an ñá ni ñā: —¿Nté kui ntáka'an ntu mastrú leí san tsí ña é taxnuu Xuva kō é kuvi ña Cristú ne, i'xa íka rei Dāvii ña? 36 Tsí nte dí'na kaka'an Dávií san vata ō nañé'e Espíritū Sántū san ña: Kaka'an Xúva ko nī Tó'ō ko: “Kutūvín diñɨ kua'a ko da nté kūvi tsoo ú ña ntaínchu'vi ō nú xē'e o”, ka'an Xúva kō, ka'an Dávii. 37 ¿Nté ō ntu é Cristú san ne, i'xá ika Dāvii kúvi ña? Tsí mii Dāvií san kaka'an ñá tsi Tó'o ñā kúvi ña —ka'an Jésuu. Ñá te da dīi ña'á san dóo xkúntee iní ña é kīni ña tú'ūn é kāka'an Jésuu. 38 Jesuú ne, dá kanakuā'a ña ña'a sán ne, kaka'an ña: —Koto xnto mastrú lei, ñá e dóo na'nu ncho vií san. Dōó xkuntée iní ña du'nu nani da ntaíka ña itsi kān. Dōó ntio ña é kuiko ñu'u ñā'a san ña, é kā'an ñá ntiusi ní ña núu ña'a san nu â'ví kān. 39 Má ūkún kān dɨ́ ne, dōó ntio ña é kuntōo ña nte nuu i kan. Tē xee ñá viko sán ne, dōó ntio ña é nī'i kuntoó ña mí'ī e dií ka vá'ā o. 40 Ntaéni ntá'vi ña ñadɨ̄'ɨ kií san vata koo é naki'i ña un tsi nte ví'i ña. Dōó na'a ntáka'an ntâ'ví ña, vata koo é kadā kuení ña'a san tsi dóo va'á ña'a ña. Ntá tsi ña sā'á ne, dií ka kue'e ní'i ña é nto'o ña nta'a Xuva kō —ka'an ña. 41 Tuví Jesuu má ūkún kān ne, tuví nteē ña etún diu'un mí ntátsu'un ña'a san. Kaito ntee ña nté o de ña'a san é ntátsu'un ña diu'un. Īni ña tsí ña kuiká san ne, ñá tē nté kaa diu'un ntáxe'é ña. 42 Kidáā ne, vé'xi uun ñadɨ̄'ɨ kií san ne, xnūu ña uvi kúdii á diu'un kuetsí san e dóo xuvi nuu á'vi. 43 Kidáā né, kāna Jesuu ña ntɨní'i ñā ne, kaka'an ñá ni ñā: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō: Tsí ñadɨ̄'ɨ kií sā'á ne, dií ka nuu á'vi é xē'é ña é ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña nguiī san e ntátsu'un ña diu'un ña ini etún san. 44 Tsí ña nguiī sán ne, dōó īó iña ñá ne, kūdii diu'un é kāntoo e ntáxe'é ña. Ntá tsi ñadɨ̄'ɨ kií san ne, kuān té ña te neé īó iña ñá ne, nɨɨ̄ kué'en ini ña xe'é ña un ntɨ'ɨ̄ é īó iña ña —ka'an Jésuu.
1 Dā ntáka Jesuu má ūkún ka'nu kān ne, kaka'an úun ña ntɨni'i ñā: —¡Un kaa dií xuú san, Mastru! ¡Ñá te da kūdii! ¡Xūkún san dɨ! ¡Ñá tē nté kaa vá'ā o! —ka'an ña. 2 Kaka'an Jésuu: —Koto vá'a nto xúkūn e dóo vá'ā ó san, é ña te da kúdii. Ntá tsi vé'xī ntuvi é nantatsin kue'en. Nté uun ká xuu ña kodo nti'i tá'ān ka kídaā —ka'an ña. 3 Dā itúvi Jesuu tɨ́'ɨ i é nani Ōlivú ne, dōo dîto tuví xúkūn san. Pedru, Sántiau, Juaan, ni Ándreé ne, xée ētsin ña nuu Jésuu, ntáka'an xu'ú ña ni ña, tsixe'e ña ñā: 4 —Ká'an nto vē amá kuān koo kuvi é kāka'an nto. ¿Neé ntu nuu i é tā'xi Xúva kō é na kūtuní ntɨ tē xee úra i é kūvi? —ka'an ñá, tsixe'e ñā. 5 Kidáā né, eni ntu'u Jēsuu kaká'an ñá ni ñā: —Kuenta tsí vií nto é ña kaní nta'vi nté uun ña'a san nto. 6 Tsi dóo tɨtɨ́n ña'a ki'xi ña é vata te xū'ú ne, ká'an ñā: “Xu'u é Cristú u”, koo ka'an ña. Dōó tɨtɨ́n ña'a san kaní nta'ví ña ña. 7 ʼTē kútuni nto tsí kakuvi du'xēn da ntátekú nto tsi ntáka'an ñá'a san iña du'xén ne, ñá ku u'vī nto. Tsi kuétsī é kuān koo kuvi, ntá tsi vata xee tá'an ntuvi é ntɨ̄'ɨ ñuxiví sa. 8 Tsí uun ñuú san ne, nāá ni tūku ñuu. Uun reí ne, naā ñá ni tūku reí san. Dōó ki'in itsi ñūú san ne, táān; kutama ñá'a sán dɨ. Tē kúvī sá'ā né, dā ve nuu i é īñɨ ntu'u é ntō'o ña'a, ña ntoo ñuxiví sa. 9 ʼNtō'ó ne, kuenta tsí vií nto. Tsí ña'a sán ne, ntada ña nto kuenta ntá'a ña tsiñu i sán ne, ka'ní diīn ñá nto má vi'ī mi ntánataká nuu ña Israeé san. Nuu ña tsiñu na'nu i, nuu reí san kuntāñɨ́ me'ñū ntó dɨ vata koo é kā'an nto nté kui ntántīkɨn ntó ko. 10 Di'na dá ntɨ̄'ɨ ñuxiví sa ne, kɨ́'ɨn ñā'a, kíka'an ntódo ña tú'ūn va'á san dá kanɨɨ kā'nu ñuxiví san. 11 Te tɨ̄ɨn ña nto ne, ntada ña nto kuenta ntá'a ña tsiñu i sán ne, ñá ku kadā kuení nto nté koo ka'an nto. Tsí ta'xi Xuva kō é kā'an ntó tē xee úra i é kā'an nto. Ñá te kene mii ntō é kā'an nto, tsí Espíritū Sántū san ta'xi ña tú'ūn é kā'an nto. 12 Kidáā né, ñatīí san ne, ntada ña ení mii ña kuēnta ntá'a ña tsiñu i é ka'nī ñá ña. Uva ī'xá san ne, ntada ña i'xá ña kuenta ntá'a ña dɨ. I'xá san ne, tsi'i kuétsi uva i ni dɨ'ɨ ī ne, ntada ña kuenta ntá'a ña tsiñu i dɨ é ka'nī ñá ña. 13 Ñá ntīo kue'en ñá'a san nto, ntá tsi tē xoo é ña xtuví mii ī é kuīnti'xe i kó dā nté ntɨ̄'ɨ ntuvi iña ñá ne, nakáku ña. 14 ʼTē íni nto tsi é ntītsi nuu i é kīni kaa san má ūkún ka'nu kān mí'ī e dóo xii kaa ne, ntō'o é ntoo nto ñuú Judeá ne, kunu nto kue'ēn ntó, kukūntoó xu'ū ntó ata uku kan. 15 Tē xoó ña'a tuví da'na ña ata vi'i ña kan kídaā ne, ñá ku ntɨ̄'ví ña má vi'i kān e kínakí'i ña iña ña. 16 Tē xoó ña'a nuu ña matú ña kān ne, ñá ku nū'u ña e kínantúku ña kutuun ña é kɨ'ɨn ni'i ña. 17 ¡Ntā'vi ide ñádɨ̄'ɨ, ña é ñū'u i'xá i! ¡Ntā'vi ide ñádɨ̄'ɨ, ña é kanatsītsi i'xá i kídaā! 18 Kákan nto nta'a Xuva kō é ña kuan kōo kúvi dá ntūvi ví'xin. 19 Tsi kídaā né, un vá'a tsi nto'o ña'a. Un tsi nte dá de kû'vé Xuva ko ñūxiví sa ne, vata ntó'o ñā'a san vata koo nto'o ña ntuvi tsikan. Ntē ña kuan koo ntó'o xtuku ña'a san é kuān koo nto'o ña. 20 Tē dɨ́ ña ni dé kû'vé Xuva kō é ntudutsi ntūvi tsikán ne, nté uun ña'a ña nakáku ña. Ntá tsi ntadutsi ña ntuvi tsikan kuenta iña ña'á san, ña e dóo kakuinima Xúva kō, ña é nakaxnúu ña é kūvi i'xá ña. 21 ʼKidáā né, tē xoó ka'an í ni ntō: “¡Koto nto! ¡Ikān tuví Cristu!”, ne, ñá ku kuintī'xe nto é kāka'an ñá naa Xuva ko. 22 Tsí iō ñá'a, ña é kī'xi kídaā ne, ká'an ñā é Cristu ña. Ká'an ñā tsí kaka'an ñá naa Xuva ko. Vií ña nuu i e dóo na'nu ne, vií ña nuu i e dóo va'a. Ntá tsi da ntaéni nta'ví ña ña'a san. Tē dɨ́ kuvi vií ña ne, un tsi nte ña nakaxnúu Xuva kō kaní nta'ví ña ña. 23 Kuenta tsí vií nto. Dukuān é dī'na kaka'án u ni nto ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i sá'ā nté koo kúvi. 24 ʼKidáā ne, rkontûví e dóo nto'o ña'a, ña ntoo ñuxiví a ne, kuneé ngántii, kuneé xoo. 25 Kó'xo kɨ̄mi é ūve e dukún kān dɨ́ ne, kantá nuu e dukún kān. 26 Xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, nainú u me'ñú vikó san. Kidáā ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san kiní ña tsi dóo ka'nu ú ne, dōó īó ko é vīí u é un ntɨ'ɨ̄. 27 Kidáā né, taxnūu u ánjē é nākuido ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña é nākaxnúu u. Dā mí'ī ká ñuxiví sa mí ntoo ña un tsi nte e dukún kān nakuido ánjē san ña. 28 ʼKoto nto nté o de tun ígū san. Te ūte nta'a i é da ve kantɨka xúku ī ne, ini o tsí dokó sa xee ntuví ka'ni san. 29 Kuan kōo dɨ́, tē ntaíní nto tsi é kakūvi un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i sá'ā é kāka'án u ni ntō vevií ne, kutuni nto tsi dóko sā xee ntúvī é nainú u ñuxiví a. 30 Átā xi'i xnto túvi u. Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō, tsí kuntaa é un ntɨ'ɨ̄ é kāka'án u ni nto dī'na dá ntɨ̄'ɨ ntuvi iña ñá ntoo ñuxiví sa vevii. 31 Kuān te ntɨ'ɨ ñuxiví sa nī e dukún kān ne, ntá tsi tú'ūn é kāka'án u ni ntō ne, ña ntɨ́'ɨ̄. 32 ʼNtá tsi xoxó ini í nee ntúvi ō neé ura kúntaa é kāka'án u; nté uun ánjē, ña ntoo e dukún kan, nté xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, ñá īní u; mii tsi Uvā ko é ini ña. 33 ʼDukuān ne, koto vá'a nto. Na kōo tú've nto, tsi ñá ini nto amá xee ntúvi tsikan. 34 Sá'ā né, vata kaa uun ñatīí, ña é tūví tu've e dóo ika kɨ̄'ɨn ñá, ne, xtuvī ñá vi'i ña nta'a ña ntáde tsiñu iña ña. Ká'an ña nī é un é un ña ntáde tsiñu iña ña nté koo vií ña ne, xtuvī ñá uun ña'a, ña é kōto xi'i ña. 35 Ntō'ó ne, koto vá'a nto dɨ, tsí ñá ini nto neé ura naínú u: tē kuaa va'á ne, o dava ñūu, o ura í tē kána lɨ́'xɨ, o tē tuví va'a. 36 Tē ntákidi dúkuan ntō ne, da née inī ntó nainú u. 37 Ntá tsi nuu i é kāka'án u ni ntō ne, kaka'án u ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san: ¡Kuntitō nto! ¡Ñá kū xkúkidi naá nto! —ka'an Jésuu.
1 Kakunaá ka uvi ntúvi dá xēe viko da ntánaka'an ña nté ō nakáku Xuva kō ña Israeé san ñuú Egítō. Kidáā ne, ñá kā'xi ña tañú'ū é kadāka ú'xen iā. Tō'ó dutu ní mastrú leí san ne, ntukū nuu iní ña nté koo vií ña é diin diin tsi tɨɨn ña Jesuu é ka'nī ñá ña. 2 Ntatíin mii ñā: —Ña tɨ́ɨn o ña ntūvi viko san, vata koo é ña kudíin ña'a san —ka'an ña. 3 Tuví Jesuu ñuú Betania nú vi'i Sīmuun, ña é nako'xo kúñu ī kídaā. Dá ntōo ña, ntaé'xi ña ne, xée uun ñadɨ̄'ɨ́, ni'i ña uun xuxu e kúvi xuu mí nuu cho'o vîdin e dóo nuu á'vi. Ta'vi ña xu'ū i ne, dá'vī ntɨ'ɨ ña cho'o vîdín san dɨkɨ Jésuu. 4 Dā íni ña ntoo sán ne, dōó dutsi kuiní ña. Ntatíin mii ñā: —¿Nté kui natɨvī ntú ña cho'o vîdín sa? 5 Dií ka vá'ā ó tē dɨ́ ni nadiko ñā ne, ní'i ña te ūní sientu, dá kuē'é ña ña ntā'vi —ka'an ña. Dōó dutsi kuiní ña ni ñadɨ̄'ɨ́ san. 6 Ntá tsi Jesuú ne, kaka'an ña: —Koo mii nto ñā. ¿Nté kui ntánatekū du'xen ntu nto ña? Dōo vá'ā ó de ña nī ko. 7 Nguentúvi ntoo ni'i nto ña ntā'ví san ne, amá ntio nto ne, kuvi xntii nto ñā. Ntá tsi xu'ú ne, ña ná'ā ká kutūví u ni ntō. 8 Ñadɨ̄'ɨ́ sa'á ne, īde ña é kūvi vií ña. Dá'vi ñā kó cho'o vîdín san di'na dá kuntu'xi u. 9 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō: Dā mí'ī ká kɨ'ɨn ñá'a é kika'an ntódo ña tú'ūn va'á san iña Xuva ko dá kanɨɨ ñūxiví sa ne, ká'an ñā é kuān nte vá'ā o dé ñadɨ̄'ɨ́ san nī kó ne, naka'an ñā'a san ña. 10 Uun ña ntɨni'i Jēsuu, ñá nanī Júda Scārioté ne, kué'en ñā mí ntoo tó'ō dutú san ne, tíin ña ni ñā nté koo vií ña é diko ña Jēsuu. 11 Dā téku tó'ō dutú san é kāka'an Júdā né, dōó diní ña. Xé'e ñā xu'u ña e ntá'vi ña ña te kuvi vií ña. Júdā sán ne, ntukū nuu iní ña nté koo vií ña é diko ña Jēsuu. 12 Kidáā ne, xée ntūvi é kii viko da ka'xi ña tañú'ū é ña kadáka u'xen iā, ntuvi da ntaé'ní ña i'xá le'ntú san é kā'xí ña iña vikó san. Ntáka'an ñá ntɨni'i Jēsuu ni ña: —¿Mí'i ntū ntio nto é kīkavá'a ntɨ é kā'xi o vikó san? —ka'an ñá, tsixe'e ñā. 13 Kidáā né, teé tsiñu Jesuu úvi ñá'a, ña ntɨni'i ñā ne, kaka'an ñá ni ñā: —Kue'ēn ntó má ñūú san. Tē xee ntó ikān ne, ta'án nto uun ñatīí, ña ni'i xoó ntute sán ne, kuntīkɨn ntó ña. 14 Neé vi'i mí kɨ̄'ví ña ne, ká'an nto nī tó'o vī'i san: “Kaka'an Mástrú ntɨ: ¿Mí'i ntū má vi'i kuntōo ntɨ́ ni ña ntɨni'ī ntɨ é kā'xí ntɨ iña vikó san?”, koo ka'an nto. 15 Kidáā né, nañē'e ñá nto uun má vi'i kā'nu iní vi'i dūkún san. É iō tu've. Ikān ne, kavá'a nto é kā'xi o iña vikó san —ka'an Jésuu. 16 Kué'en ña ntɨni'i ñā ne, xée ña ñūú Jerusaleen. Nāni'i nti'xe ñá vatā ó kaka'an Jésuú ne, ikān de vá'a ña é kā'xí ña. 17 Dā kuáā ne, xée Jēsuu ni uxuvi ñá'a ña ntɨni'i ñā. 18 Dā intóo ña ntaé'xi ñá ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō: Uun ña'a nto, ña é kaē'xí dadɨɨ nto nī kó vevií ne, diko ntō ko —ka'an Jésuu. 19 Kūnta'xa iní ña ntɨni'i ñā kídaā ne, é un é un ña tsixe'e ña Jēsuu: —¿Vá xu'ú ntu u? —ka'an ñá, tsixe'e ñā. 20 Kaka'an Jésuu ni ña: —Uxúvi ñā'a nto ntaé'xi dadɨɨ nto nī ko. Uun tsi ko'o kaexnúu ú nī ña dikō ko. 21 Tsí xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, kuntaá vata tsī ó uve na'a nte dí'na. Ntá tsi nta'vi idé ña sā'á, ña dikó ko. Dií ka vá'ā ó tē dɨ́ ña ni kāku ña —ka'an Jésuu. 22 Dā ntaé'xi ñá ne, kī'i Jesuu tañú'ū san. Nakué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō né, kātsin dava ña tañú'ū sán ne, xé'e ña ña ntɨni'i ñā, kaka'an ña: —Ki'i nto sá'ā, tsi kúñū ko —ka'an ña. 23 Kidáā né, kī'i ña e'xin é ñū'u ntute tɨnti'o. Di'na nakué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō né, dā xe'é ña é kō'o un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntɨni'i ñā. 24 Kaka'an Jésuu ni ña: —Sá'ā é nɨñɨ́ ko é kātɨ ú kuenta iña ñá te da díi ña'á san, vata ō xtúvi Xuva kō da tá'xi ña xu'u ña kuenta iña núu ī é xēe é viī ña. 25 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō: Ña kó'ō ká u ntute tɨnti'ó san da nté ntūvi é kō'o ú ntute tɨnti'o xeé san mí kadē kû'vé Xuva kō —ka'an Jésuu. 26 Dā kúvi íta ña nchu'un Xúva kō ne, kué'en ña ūun tɨ'ɨ i é nani Ōlivu. 27 Ikān ne, kaka'an Jésuu ni ña ntɨní'i ñā: —Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ntó xtuvī mii ntó ko ve, vata tsī ó uve na'a kaka'an: “Ka'ní u paxtú san ne, da mí'ī ká kunu á le'ntú san”, ka'an. 28 Ntá tsi tē ntóto xtuku ú ne, di'na ú kɨ́'ɨ̄n ú ñuú Galilea é dɨvi ntō —ka'an ña. 29 Kaka'án Pedru ni ña: —Kuān te un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá xtuvī mii ña nto, xu'ú ne, ñá xtuvī mii ú nto —ka'an ña. 30 Kaka'an Jésuu ni ña: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ō: Niñú sā'a, di'na dá kāna lɨ́'xɨ̄ san uvi íto ne, úni īto ka'an tsí ña inín ko —ka'an Jésuu. 31 Dā dií dií ka ntii kaka'án Pedru: —¡Ña'á ni san! Kuān te kuví u ni ntō ne, ñá kā'án u é ñá iní ú nto —ka'an ña. Kuan ō ka'an un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntɨni'i ñā dɨ. 32 Kué'en Jēsuu ni ña ntɨní'i ñā uun itsi é nani Getsemānii. Kaka'an ña: —Kuntoo nto i'a, nɨɨ dukuan na kɨ̄'ɨ́n u da'a kān, kíka'an ntâ'ví u —ka'an ña. 33 Da mii tsī Pedru, Sántiau ní Juaán san kue'en ní'i ña. Kidáā né, dōo u'vi kakúvi nima Jésuu; dōo kúnta'xa iní ña. 34 Kaka'an ñá ni ñā: —Vevií ntɨka nimá ko dontɨ́ni. Dóko sā kúvi ú donta'xa. Kuntōo nto i'a ne, ñá ku xkukídi nto —ka'an ña. 35 Kué'ēn ká Jesuu ún siin ne, nákūtínteɨ ña ñu'u kān. Íkan ña nta'a Xuva ko te kūvi ne, ña kóo ura í e dóo nto'o ña. 36 Kaka'an ña: —Uvā, uva miī ko, kuvi vií nto un ntɨ'ɨ̄. Tā'xi nto é ña kuan kōo ntó'o ko. Ntá tsi ña te vata kaa é ntio mii ko, tsí vata kaa é ntio mii nto —ka'an ña. 37 Nāxee ña mí ntoo ña uni ñá'a san ne, ntákidi ña. Kidáā ne, kaka'an ñá nī Pedru: —Simuun Pedru, ¿nté kui kakidin ntun? ¿Nté uun ura ñá ni kutíin ntun kuntītón nī ko? 38 Kuntitō xnto. Kákan nto nta'a Xuva kō é ña kó'xo nto nuu i é kīni kaa. Kuān te ntío nto é viī nto é vā'á ne, ña kúvī, tsí e kuíni kúñu ntō é viī nto é kīni kaa —ka'an Jésuu ni ña. 39 Kué'en xtūku Jesuu, kúka'an ntâ'ví ña ni Xuva kō né, kuan tsī ó kaka'an ñá vata tsī ó kaka'an ña dá kā'an dí'na ña. 40 Dā náxee xtúku ña ne, ntákidi xtúku ña, tsi dóo tavī ñá ma'na. Ñá ni kutūni ini ña nté koo ka'an ñá ni Jēsuu. 41 É kūvi uni íto kue'en Jésuu, kúka'an ntâ'ví ña, ne, dā náxee xtúku ña ne, kaka'an ña: —¿Ntákidi dúkuan ntu ntō? ¿Ntoo da'na ntu nto dɨ? Xée ō tsí kukidi nto ve, tsí e xée ūra i é ntuvī ú kuenta ntá'a ña kini ntáa, dɨvī u é vēxkúvi ú ñatīi. 42 Nakuntáñɨ̄ nto, kɨ́'ɨn o vē, tsí e vé'xi ña dikó ko —ka'an ña. 43 Dá kakā'an dúkuan Jesuú ne, xéē Júdā, uun ña'a ñá uxuvi ñá'a ña ntɨni'i ñā. Ñá te da dīi ñá'a san nteka ña. Odo ñā káa, odo ña ūtun. Tō'ó dutú nī mastrú leí ni ñatā sán ne, taxnūu ña ña'a san. 44 Júdā sán ne, nté dī'na tíin ña nī tó'ō dutú san: —Xoó ña'a é kā'xi ú xu'u i ne, é dɨvi ñā. Tɨɨn nto ña, kunteka vá'a nto ña —ka'an ña. 45 Dā xee Júdā sán ne, ura tsí i kué'en ñā mí ntitsí Jesuu, ká'an ñá ni ñā: —¡Mastru! —ka'an ña. Ē'xí ña xu'u Jesuu. 46 Kidáā né, tɨ̄ɨn ña'a san Jésuu. 47 Ntá tsi uun ña'a ña ntitsí etsin ne, tāvá ña káa ñā, da é'nte tu'un ña lo'xo ñá kade tsiñu iña tó'ō dutú san. 48 Jesuú ne, kaka'an ñá ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san: —¿Nté kuān ntu ódo nto káa ni ūtun é vextɨ́ɨn nto ko? ¿Vá ña du'u ntú u? 49 Nguentúvi itúvī ú ni ntō má ūkún kan, kanakuā'a ú nto ne, ña ni tɨ́ɨn nto ko. Ntá tsi kuān koo kuvi vata koo é kūntaa é ūve na'a Tú'un Xuva kō —ka'an ña. 50 Kidáā ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntɨni'i Jēsuú ne, xtuvī mii ña ña, ínu ña. 51 Uun na tīí kuetsī sá ne, ntikɨ̄n ná Jesuu. Da miī doo kui'xín katinúu na. Tɨ̄ɨn ña na ne, 52 dá xtuvī mii na dóo na. Koó da kantɨ̄ɨ́ na ínu na. 53 Íntēka ña Jesuu mí tuví dutu ñá odo nūu iña ñá Israee. Nātaká nuu un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ tó'ō dutu ni ñáta nī mastrú leí san. 54 Pedrú ne, íntīkɨn íka ña Jesuu ún tsi da nté xee ña nú vi'ī dutu ñá odo nūú san. Ítūví Pedru ni ña ntáde tsiñu iña dutu ñá odo nūú san nu kí'i kān mí ntátuní ña nchú'un kān. 55 Tō'ó dutú san ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña tsiñu i ne, ntántukū nuu iní ña nēe é tsi'i kuétsi ña Jesuu, vata koo é na kuvī ña, ntá tsi ña ni ní'i ña. 56 Ñá te da dīi ña'a da'ví ña ña dovete, ntá tsi ña ni kudadɨ́ɨ e ntáka'an ñá ni ña nguiī san. 57 Iō ñá nakuntáñɨ̄ ña é dā'ví ña dovete Jesuu, kaka'an ña: 58 —Tēkú ntɨ é kāka'an Jésuú ne: “Nakatsín u xúkun ka'nu sa é de vá'a ña'a san. Tē kúvi uni ntúvi ne, naxntītsí u túku xukun é ña te ña'a kada vá'a ña”, ka'an kú ña —ka'an ñá'a san. 59 Ntá tsi ña ni kudadɨ́ɨ ña é un ntɨ'ɨ̄ e ntáka'an ña. 60 Kidáā ne, nákuntītsí dutu ñá odo nūú san mé'ñū ña'a sán ne, kaka'an ñá ni Jēsuu: —¿Ña kuvi ntu nantiko koon é kuan ō ntáka'an ña'a sa íña o? —ka'an ñá, tsixe'e ñā. 61 Ntá tsi Jesuú ne, diin diin tsi katúvi ña. Nté uun tú'ūn ña ni ká'an ña. Kaka'an xtúku dutu ñá odo nūú san: —¿Vá dɨvin ntun é Cristu? ¿I'xá Xuva ntu ko ō? —ka'an ñá, tsixe'e ñā. 62 —Dɨvī u —ka'an Jésuu—. Kiní nto ko, xu'u é vēxkúvi ú ñatīi, é kutūví u diñɨ kua'a Uvā ko, ña dóo ka'nu san. Kiní nto ko te nainu u mé'ñū viko san dɨ —ka'an Jésuu. 63 Dutu ñá odo nūú san ne, kūdiin ña é kuān ó kaka'an Jésuu. Kātsin diin ña dú'nu ñá ne, kaka'an ña: —Ñá vādá ntio ká ko ña'a, ña é tsi'i kuétsi ña sā'a. 64 É tēkú nto é kuān nte kini o kaka'an ña tsí I'xá mii Xuva ko ñā ne, ¿nté ō ntádē kuení ntu nto? —ka'an ñá, tsixe'e ña ñā'a san. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ne, ntáka'an ña tsí kantio é kūví Jesuu. 65 Iō ñá ne, tɨ̄'vi dɨɨ́ ña Jesuu. Ēdɨ́ nuu ña doo ntuxnúu ña ne, da é'ni ña ña, ntáka'an ña: —¡Ka'an ve xoo é'ni i o! —ka'an ña. Un tsi nte ña ntáde kuenta xúkūn sán ne, xē'e nuu ña nuu Jésuú dɨ. 66 Dá tuví dukuān Pedru nu kí'i kān ne, xée ūun ta'nu kade tsiñu iña dutu ñá odo nūu. 67 Īni tun tsí katuní Pedru nchú'un kān. Kaito nteé tun ña, kaka'án tun: —Dɨvīn né, dadɨɨ kaikan ni Jēsuu, ña vé'xi ñuú Nazaree —ka'án tun. 68 Ntá tsi Pedrú ne, kaka'an ña: —Ñá īní u ña; ntē ña katéku ko é kāka'an nto —ka'an ña. Kidáā ne, kué'en ña xi'i kan. Ura tsí i kána lɨ́'xɨ̄ san. 69 Īní ta'nu kade tsiñu iña dutú san ña ne, kaka'án tun nī ña ntâñɨ: —Ña sā'á ne, ña ntɨni'i Jēsuu —ka'án tun. 70 Kaka'an xtúku Pedru tsí ña'a. Da kū e ví'i ne, kaka'an ña ntâñɨ́ san nī Pedru: —Dɨvīn nti'xen é ntɨni'in Jēsuu. Tsí dɨvīn ne, ña ñuú Galilea —ka'an ña. 71 Kidáā né, eni ntu'ū Pedru kaká'an ña: —Na ta'xi Xuva kō é ntō'o kó tē ña te nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō e ñá iní u xoo é kāka'an nto —ka'an ña. 72 Ura tsí i ne, kāna xtuku lɨ́'xɨ̄ san. Kidáā náka'an Pedru nté ō ka'an Jésuu ni ña tsí di'na dá kāna lɨ́'xɨ̄ san uvi íto ne, úni īto ka'án Pedru tsi ñá īni ña xoo é Jēsuu. Dā náka'an ñā né, dōo éku ña.
1 Dā tuví ne, nātaká nuu tó'ō dutú, ni ñata, nī mastrú leí, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña tsiñu i san, ntatíin ña nté koo vií ña ni Jēsuu. Kidáā né, kī'ní ña Jesuú ne, dā kue'en ni'i ña ña mí tuví Pilatu. 2 Pilatú ne, tsixe'e ña Jēsuu: —¿Dɨvīn ntun é Rei iña ñá Israee? —ka'an ñá, tsixe'e ñā. —Kuān ó vatā ó kaka'an —ka'an Jésuu. 3 Dōó tɨtɨ́n nuu i é ntátsi'i kuétsi tó'ō dutú san Jesuu. 4 Kidáā ne, kaka'an xtúku Pilatu ni Jésuu: —¿Ñā ntu kuvi ká'an? Koton tsi ñá te da dīi núu ī e ntátsi'i kuétsi ña'a san o —ka'an ña. 5 Koó dā kúdu'va Pilatú san dá ña ni ka'an kué'en tsi Jesuu. 6 Kuia kuíā dá kaxee víko e náka'an ñā'a san nté ō nakáku Xuva kō ña Israeé san ñuú Egítō né, vatā xkoó ini Pílatú san ne, kanantīi ñá uun ña'a ña ñu'u kutū san, ntá tsi ña'a san ntaíkan ña xōo ñá'a é ntio ña. 7 Tɨtɨ́n ña'a ñu'u kutu ña viūtun san ntuvi tsikan, tsí naá ña ni ña tsiñu ī sán ne, ē'ní ña ña'a. Uun ña'a ñā né, Barabaa nani ña. 8 Ñá te da dīi ña'á san xee ña, ntáka'an ñá ni Pīlatu té nantīi ña uun ña'a ña ñu'u kutu viūtun san, vatā ó de ña kuia kuia dá kakuvi viko sā'a. 9 Kaka'an Pílatu ni ña'á san: —¿Ntio ntu nto é nantiī ú Rei iña ñá Israeé san? —ka'an ña. 10 Tsi kútuni Pílatu tsi tó'ō dutú san kune'u iní ña ni Jēsuu. Dukuān e ntáda ña ña kuenta ntá'a ña. 11 Ntá tsi tó'ō dutú san ne, ntáka'an ñá ni ñā'a san é kā'an ñá ni Pīlatu é na nantīi ña Barabaá san. 12 Kaka'an xtúku Pilatu ni ña'á san: —¿Nté ntu koo vií u ni ña sā'á kuan, ña e xntánteē ntó Rei iña ñá Israee? —ka'an ña, tsíxe'e ñā. 13 Koó da vāntiñɨ ñá'a san ntáka'an ña: —¡Naxnteē ntó ña ntiká krusi kan! —ka'an ña. 14 Kaka'an Pílatu ni ña: —¿Nté kui san? ¿Neé ntu kuetsi idé ña sā'a? —ka'an ña, tsíxe'e ñā. Ntá tsi dā dií dií ka vāntiñɨ ñá'a san ntáka'an ña: —¡Naxnteē ntó ña ntiká krusi kan! —ka'an ña. 15 Pilatú san ne, ña ni ntío ña é kūdiin ñá'a san ni ñá, ne, nantíi ña Barābaa. Kidáā ne, kaka'an Pílatu ni sntadún san é na kāni ña Jesuu xó'o ūme ne, dá ntāda ña ña kuenta ntá'a sntadún san é na naxnteē ñá ña ntiká krusi. 16 Sntadún san ne, kue'en ní'i ña Jēsuu nu kí'i vi'i mē'ñú san. Kāna ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ sntadun, ñá ntoo ikān, na nātaká nuu ña. 17 Naxnūu ña Jesuú doo kue'e, ne, de vá'a ña le'e e kúvi ntuku íñū né, dā xntéku ña dɨkɨ Jésuu. 18 Ntáka'an sntadún san ni ñā: —¡Ntiusi o, Rei iña ñá Israee! —ka'an na. 19 Kāni na chɨɨn dɨkɨ Jésuú ne, tɨ̄'vi dɨɨ́ na ña dɨ. Nakani ɨtɨ ná nuu ña, ntaéni dɨkɨ́ na ña e ntaíko ñu'u na ñā. 20 Dā kúvi narkɨ́nteē ná ña ne, natāvá na doo kue'e é nuu ña, dā náxnuu na ña doo mii ña. Kidáā ne, kue'en ní'i na ñā é naxnteē ná ña ntiká krusi. 21 Ítā nti'xin uun ña'a, ñá nani Sīmuun, úva Alējandru ni Rúfu, ña vé'xi ñuú Cirene. Xe'e kuétsi na sntadún san Simuun é na kuīdo ña krusi Jésuu. 22 Kue'en ní'i na Jēsuu uun itsi mí nani Gōlgota, é kāni tú'un: Xkɨdɨkɨ Ntɨ́xɨ. 23 Xé'ē na sntadún san é kō'o Jesuu ntúte tɨnti'o íā é kadāka chó'ō é nanī mira. Ntá tsi ña ni xi'i ña. 24 Kidáā ne, náxnteē ná Jesuu ntíkā krusi kan. Nāka'nté dava na doo ñá ne, dā nadɨkɨ́ nteē na, nee é ni'i na, xé un xé un nā. 25 Kaeku ɨɨn teváa náxnteē ná Jesuu ntíkā krusi kan. 26 Dā de vá'a na ta'vi rkunū e nteé na'a kaka'an nee é kuētsí ña. Dɨ́kɨ̄ krusí san xntée ná ta'vi rkunū san é ūve na'a kaká'an: “Rei iña ñá Israee”. 27 Xnteē ná uvi ña'a ñá du'u ntíkā krusi kán dɨ é kūví dadɨɨ ña ni Jēsuu. Uun ña'a ñā ne, ntitsí krusi ña diñɨ datsin Jesuú ne, uun ña'a ñā ne, ntitsí krusi ña diñɨ kua'a ña. 28 Kuntaa vatā ó uve na'a Tú'un Xuva kō mí kakā'an: “Kuvi dadɨɨ ña ni ña kini ntáa san”, ka'an. 29 Ña ntaíta ntí'xin sán ne, dōó kini ntáka'an ñá ni Jēsuu. Ntánakuiko ña dɨ̄kɨ ña, ntáka'an ña: —Dɨvīn é kanakatsin xukún ka'nu sán ne dá naxntītsín xtukun te kuvi uni ntúvi ne, 30 nakākún miin kúñu ō ve. Ntii nteen miin ntíkā krusí san —ka'an ña. 31 Tō'ó dutu ni mastrú leí san ne, narkɨ́nteē ñá Jesuú dɨ. Ntánatíin mii ña: —Kuvi nakakū ñá tuku ña'a sán ne, ntē ña kakúvi ntu ku nakāku mii ña kúñu ñā. 32 Tē Rei iña ñá Israee ntí'xe ña ne, o tē ña é taxnuu nti'xe Xuva kō né, na ntīi ntee mii ña ntiká krusi kan. Kidáā ne, kini ó ne, kuinti'xe kō dɨ —ka'an ña. Ntuvi ñá'a, ñá uve ni'i ña ntīká krusi kán ne, dōó kini ka'an ñá ni ñā dɨ. 33 Dā ká'ñu ntuvi ne, un tsi da nte kaeku uni kuáa ne, kūneé da kanɨɨ ñūxivi. 34 Ura tsíkan ne, un ntii tsī kéne Jesuu, kaká'an ña: —Eluii, Eluii, ¿lama sabatani? (é kāni tú'un: Xuvā kó, Xuvā ko, ¿nté kui xtuvī mii ntó ko?) —ka'an ña. 35 Dā téku ña ntâñɨ étsin sán ne, ntáka'an ña: —Kini nto ña. Vata te kakana ña ña ka'án naa Xuva ko, ñá nani Ēlia —ka'an ña. 36 Uun ña'a ñā né, kaxkainu ña kue'en ña, kuxnúu nto'o ña tɨ'ntɨ dóo san iní ntute tɨnti'o ía, dā xnuu ntído ña dɨkɨ útun, dā xe'é ña é kō'o Jesuu. Kaka'an ña: —Na koo mii nto ñā. Koto o ve te kī'xi ntí'xe Eliá san é nāntii nteé ña ña ntiká krusi kan —ka'an ña. 37 Kidáā né, kāchu'u ntáa Jesuu, ntí'xi nuu kakan inī ñá ne, xí'i ñā. 38 Ntáta ntāa dôxi é rkaa íko má ūkún ka'nu san. Nte dɨ́kɨ i un tsi nte xe'e i ntíi. 39 Uun tó'ō é uun sientu sntadún san ntitsí ña nuu Jésuu. Dā íni ña nté ō xi'i Jésuú ne, kaka'an ña: —Nuu é ntāa ntí'xe i é ña sā'á ne, I'xá Xuva ko ñā —ka'an ña. 40 Ntaíto díto ika ñadɨ̄'ɨ́ san dɨ. Ikān ntâñɨ Maria Madálena, María, dɨ'ɨ Sāntiau lú'nti ni enī ñá Joseé, ni ñadɨ̄'ɨ, ñá nani Salūmeé dɨ. 41 Ñadɨ'ɨ̄ sa'á ne, ntántīkɨn ñá Jesuu é xntii ña ñā da itúvi ña ñuú Galilea. Dōó tɨtɨ́n ka ñadɨ̄'ɨ́, ña xee ni'i Jésuu ñuú Jerusaleen, ntâñɨ ñá dɨ. 42 Dā kuáa ntuvi vierné san, ntuvi é koo tú've tsí utén ne, ntuvi iō dá'na, 43 xée Jōsee, ña vé'xi ñuú Arimatea. Ña sā'á ne, dōó ntaíko ñu'u ña'a san ña, tsí ña tsiñu i ña. Kantétu ña ntūvi dá kada kú've Xuva kō. Naxnuu ka'xi ñā nima ñá ne, kué'en ñā mí tuví Pilatu é ntākan ña kúñu Jēsuu. 44 Koó dā kúdu'va Pilatú san tsí e xi'i Jésuu. Kāna ña tó'ō sntadún san, tsíxe'e ña ña tē nuu é ntaā i é xi'i Jésuu. 45 Kaka'an tó'ō sntadún san tsí nuu é ntaā i. Kidáā ne, xé'e Pīlatu ítsi é na nākuní'i Joseé san kúñu Jēsuu. 46 Joseé san ne, ñīi ña doo vá'a é nāxnuu ta'án ña Jesuu. Nántii ntēé ña ña ntiká krusi kán, dā náxnuu tá'an ña ña doó san, dā xtúvi ntuvē ñá ña iní ñañā mí ete nuu ña ini xuú san. Xnuu nti'u ñá xi'i ñáñā san uun xuú ka'nu. 47 Maria Madálena ni María, dɨ'ɨ Jōseé ne, ntâñɨ ña, ntaíto dito ña mí kaintú'xi Jesuu.
1 Dā ntɨ́'ɨ ntuvi dá iō dá'na ne, Maria Madálena, María, dɨ'ɨ Sāntiau lú'ntī sán, ni Salūmeé ne, ñīi ña cho'o e dóo vá'a ñe'e é da'vi ña ata dóo é nuu ta'an kúñu Jēsuu. 2 Tēvaá du'va tsi da vé'xi tuví ntuvi domingú san ne, kué'en ñadɨ̄'ɨ́ san nú ñaña Jēsuu. 3 Ntánatíin mii ñā: —¿Xoó ntu kuvi naxtuvī xio i xuu ka'nú san é kantī'u núu xi'i ñáñā san? —ka'an ña. 4 Dā íto ña ne, ñá kantī'ú ka xuu ka'nú san xi'i ñáñā san. 5 Kɨ́'vi ña īní i kān né, īní ña tsí tuví uun ñatīí diñɨ kua'a ñañā san. Nuu ña doo kani, doo kui'xin. Ña dɨ̄'ɨ́ san ne, dōo u'ví ña. 6 Kaka'an ñátīí san ni ñā: —Ñá ku u'vī nto. Iní u tsí ntánantuku nto Jēsuu, ña ñuú Nazaree, ña é intée ntiká krusi kan. Xôxó ka ña í'a. É ntōto ña. Koto nto mí inuu ntú'xi ña. 7 Kue'ēn ntó, kukoto nto Pedrú, ni ña ntɨni'i Jēsuu, tsí e dí'na ña kodo nuū ñá nu'u ñá ñuú Galileá ne, ikan nakinī ntó ña, vatā ó kāka'an ñá ni ntō —ka'an ñátīí san. 8 Ntaka ñadɨ̄'ɨ́ san nú ñaña kān ne, koó dā ntaínu ña kue'en ña. Un vá'a tsi ntanɨ́'ɨ ña, tsi dóo ntaú'vī ña. Nté uun ña'a ña ni ka'an ní'i ña, tsi dóo u'ví ña. 9 Dā ntóto Jesuu ntuvi domingú ne, di'na ntii dítō ña nuu Mária Madálena, dɨvi ñā é natāva Jesuu ú'xē é ña vá'ā san é ñū'u nima ña kídaā. 10 Kué'en Māriá san mí ntoo ña ntɨni'i Jēsuu. Dōó ntoo nta'xa ña ne, dōo ntaéku ña. Kaka'an María san ni ña tsí e ntóto Jesuu. 11 Ntá tsi da téku ña é kāntíto Jesuú ne, ñá ni kuintī'xe ña ña. Kuān te kaká'an María tsí mii ñā íni ña Jesuú ne, ñá ni kuintī'xe ña ña. 12 Rkontûví ne, ntii dîto xtúku Jesuu nuu uvi ñá'a ña ntɨni'i ñā da ntaíka ña itsi má ku'u kān, ntá tsi e túku ito ña. 13 Ntuvi ñá sā'á ne, kué'en ña, kūkóto ña ña nguiī sán tsi íni ña Jesuu. Ntá tsi ña ni kuintí'xe ña ña dɨ. 14 Rkontûví ne, ntīi dîtó Jesuu mí ntoo u'xi ɨ́ɨn ña'a ña ntɨni'i ñā, ntaé'xi ña. Dē tíi Jesuu ni ña tsi dóo ka'xī nima ñá, tsi dóo lo'o ñā é kuinti'xe ña e ntóto ña, kuān te ntáka'an ñá'a san tsí é īní ña ña. 15 Kaka'an Jésuu ni ña: —Kue'ēn ntó ve, kuka'an nto tú'ūn va'á san kuenta iñá ko ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san dá kanɨɨ ñūxivi. 16 Xoó ña'a é kuinti'xe ña ne kutsi ntute ña ne, nakākú Xúva ko ñā. Ntá tsi xoó ña'a, ña é ña kuintí'xe i ne, ñá kada ka'nū iní Xuva ko ni ña kuētsí ña. 17 Xoó ña'a é kuinti'xe ña ne, kuvi vií ña nakuitā ñá e ña vá'ā san kuenta iñá ko. Kuvi ka'an ña tú'ūn xee e ñá ini ña. 18 Te kurkāa ña koó ne, o te kō'o ña é kadāka cho'o é kaxi'i ó san ne, ña kúvī ña. Tɨɨn nta'a ñā ña nchokuví ne, ntuvá'a ña —ka'an ña. 19 Kidáā né, dā kúvi ka'an Tó'o ko Jēsuu ni ña ntɨní'i ñā ne, kúntāa ña e dukún kān, kunakutúvi ña diñɨ kua'a Xuva kō. 20 Ña ntɨni'i ñā ne, kué'en ña, kūka'an ña tú'ūn va'á san iña Jésuu dá kanɨɨ ñūxivi. Tō'ó ko Jēsuú ne, xntii ña ñā ne, xé'e ñā é kūtuni ñá'a san tsí nuu é ntaā i é ntáka'an ñá, tsi xé'e ñā é kūvi vií ña nuu i e dóo na'nu san. Kuan tsī kaa é kā'án u ni ntō.
1 Ñá tē nté kaa ñā'a ncho kada vá'a ña tutú nté ō kúvi nuu i é īta ntí'xin iña ko. 2 Vata tsī o nañé'ē ñá kō, ña é īni nté ō kúvi, ña ntáduku ntée é kā'an ntódō tú'ūn sán un tsi nte dá iñɨ ntu'u ne, 3 kuan kōo ncho xntée nā'á u dɨ, e dóo nántukū u nté ō kúvi nti'xe un tsi nte dá iñɨ ntu'u. Vata te vā'á ō é kāda vá'ā ú tutú sa'á iña nto, Teófilu, e dóo kaiko ñu'ū ú nto, vata koo é ntāa ú ni ntō un ntɨ'ɨ nūu i é vatā o kúvi, 4 vata koo é kīní va'ā ntó nee iña é nuu é ntaā i é nāñé'e ñá nto. 5 Ntuvi dá idé Heródē rei iña ñuú Judeá ne, ítūví uun dutu íña ñá Israee, ñá nani Zacāria, ña é ūve ta'an dutu tatá vi'i ñá nani Ābia. Ñadɨ'ɨ̄ ñá ne, Isabee nani ña. Dɨvī ká tatá vi'i dutu Ároon ña. 6 Zacariá san ni ñadɨ'ɨ̄ ñá Isabeé ne, ntuvi ña e dóo va'á ña nuu Xuva ko; dōo dé ntaa ñá lei Xúva kō. Ntē ña tuvi neé nuu i é ka'an ntée ña'a san ña, nté uun ña. 7 Ntá tsi ña ni xío i'xá ña, tsí Isabeé san ne, ña ni kúvi kōo í'xá ña; ntuvi ñá ne, é dōo áta ñā dɨ. 8 Uun ntuvi ne, dúku ntēé dutu, ñá ntoo ni'i Zacāria, é kāda tsiñu ña ini ukún Xuva kō. 9 Vata xkoó ini dutú san ne, vá'ā ntuvi Zacariá san é dūku ntée ña é kɨ̄'ví ña ini ukún ka'nu Xuva kō é kíka'mí ña kútū. 10 Da nɨɨ̄ kai'xi kútū sán ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ntáñɨ̄ ña, ntáka'an ntâ'ví ña kí'i kān. 11 Kidáā ne, xée ūun ánje Xuva kō mí tuví Zacaria. Ntitsi ánjē san diñɨ kua'a nú tēu mí kai'xi kútū. 12 Dā íni Zacariá san ánjē sán ne, un tsi kúdu'va iní ña nee é viī ña; ñá tē nté kaa u'ví ña. 13 Da kidáa kakā'an ánjē san ni ña: —Ō Zácaria, ñá ku u'vī o, tsí Xuva kō né, tēkú ña é kāka'an nta'vin. Tsí vi'i a vé ne, koo i'xá ña dɨ'ɨ̄ ó Isabeé ne, Juaan kunáni. 14 Ñá te da dīi ña'a san dóo dini ña te káku i'xá san. Dɨvīn dɨ, dóo ka'nu kuinī ó te káku ī'xá ñadɨ̄'ɨ ó dɨ. 15 Tsí i'xá o ne, dōó ka'nu ña'a kúvi nuu Xuva ko. Ntē ña ko'o i'xá san vinu, nté ntute kini kaa. Kunuu tsitū Espíritū Sántū nima í nté dī'na dá káku. 16 Ña sā'á ne, vií ña é ñā te da díi ña ñuú Israee nakuntíkɨ̄n ñá Xuva kō. 17 Di'na ña xee ña dá xēe Tó'o kō. Dadɨɨ tsi iō ñá é viī ñá vatā o idé profeta Élia, ña é ka'án naa Xuva ko kídaā; dadɨɨ tsi nima ñá ni ñā. Vií ña é na nāka'an vá'a i'xá san ni ūva i. Vii ña é na ntūvá'a nima ñá xení i san vata koo é na viī ña é vā'a; vií ña é na kōo tû'vé ña'a sán tē xee Tó'o kō —ka'an ánjē san ni ña. 18 Tsixe'e Zacāriá san ánjē san: —¿Nté koo kutuní ko te nuu é ntaā i sá'ā? Tsí xu'ú ne, dōo átā ú; ñadɨ̄'ɨ́ ko dɨ —ka'an Zácaria. 19 Kidáā ne, kaka'an ánjē san: —Grabiee nání u. Xu'u é vē'xi u é vāta kaa e táxnuu Xuva kō ko é kā'án u ni o tū'un e dóo va'a. 20 Vi'i a vé ne, tsí ña ni kuintí'xe o é kāka'án u nī ó ne, kuñɨ'ɨn vē. Ña kúvī ká kā'an un tsi da nte te xee tá'an ntuvi é kāku i'xá o, vatā ó kaka'án u nī o —ka'an ánjē san ni ña. 21 Nɨɨ dukuān ntantétu ña'a san Zacariá san nu kí'i kān. Kidáa ne, tsixe'e ta'an ña, ntáka'an ña: —¿Nté kuān nté kakukuií ntu Zacariá san ini ukún kān? —ka'an ña. 22 Dā ntíi Zacariá san ma ukún kān ne, é ña ni kúvī ká ka'an ña. Kidáā né, kūtuni ñá'a san é īo é īni ña ini ukún kān. Koó da ntā'a ña kakuvi é kāka'an ña, tsí kúñɨ'ɨ ñā. 23 Dā inú kava tsiñu é kade Zacariá san ne, kúnū'ú ña nú vi'i ña kān. 24 Rkontûví ne, ñadɨ'ɨ̄ ñá, Isabeé ne, ñú'ū i'xá ña. U'un xóō é ntē ña vádā mí ni ñē'e ña é dé kuení ña: 25 “Dóo vá'ā o dé Xuva ko nī kó vevii e tá'xi ña é kōo i'xá ko vata koo é ña nantii ní'nī ká ña'a sán ko”, ka'an ña. 26 Dā kúvi iñu xoó ne, Xuva kō né, taxnūu ña uun ánjē, ñá nani Grābiee é kɨ̄'ɨn ña uun ñuu é nani Nazāree, é kāduku ntée ñuú Galilea, 27 é kīkoto ní'ni ña uun ñadɨ̄'ɨ kuétsi, ñá nani Māria. Dɨvi ñā ne, e tuví ntetu ña é kani ví'i ña ni uun ñatīi, ñá nani Jōsee, tatá vi'i rei Davii. 28 Kúkɨ̄'vi ánjē san mí tuví ñadɨ̄'ɨ́ san ne, kaka'an ñá ni ñā: —¡Ntiusi o! Dɨvīn é nakaxnúu Xuva ko ō é naxnuu viko ña o. Dɨvīn ne, dóo nuu mé'ñu Xuva ko ō —ka'an ña. 29 Koó dā kúdu'va ña é kāka'an ánjē san ni ña. Da dé kuení mii ñā: “¿Nté kui kuān ó kaka'an ñá sā'á nī ko?”, ka'an ña. 30 Kidáā ne, kaka'an ánjē san ni ña: —Ñá ku u'vī ó, Maria, tsí ni'i o é vā'á nta'a Xuva kō. 31 Vi'i a vé ne, ku'un i'xá o. Koo uun i'xá o, i'xá tii é kunani Jēsuu. 32 Dɨvī né, dōó ka'nu ña'a kúvi. Kunani ī'xá Xuva kō, ña e dóo ka'nu kue'en. Xé'e Xuva kō é kuvi ña rei, vata kaa uvata ika ña, rei Dāvii, 33 é kodo nuū ñá iña tatá vi'i ñá Israeé san ntii dañu ntūvi, é ntē ña ntɨ́'ɨ —ka'an ánjē san ni ña. 34 Kidáā ne, katsixe'e Mariá san ánjē san: —¿Nté ntu koo kuvi sá'ā? Tsí xu'ú ne, ñá te tūvi ní'i ú ñatīi —ka'an Máriá san. 35 Kidáa kāka'an ánjē san ni ña: —Ki'xi Espíritū Sántū mé'ñu ō. Xuva kō e dóo ka'nu ña'a ña ne, kūnuu mé'ñu kunuu dava ña o. Dā'ví nuu ña o ntatɨ ñā vata kaa viko san. Dukuān ne, i'xa é kaku sán ne, dóo va'a kúvi. Kunani i'xá Xuva kō. 36 Vi'i a vé ne, ñavi'i o Isabeé ne, koo i'xá ña dɨ, kuān te dóo ata ñā. Dɨvi ñā e ntáka'an ña'a san é ña kuvi koo i'xá ña ne, é kī'i iñu xoo é ñu'u i'xá ña vevii. 37 Tsí Xuva kō ne, ña túvī nee iña é ña kuvi vií ña —ka'an ánjē san ni ña. 38 Kidáā ne, kaka'an Mária: —Xu'ú ne, ña kade tsiñu iña Xuva ko kúvi u. Na vīi Xúva ko nī kó vatā ó kaka'an ntó nī ko —ka'an ña. Da kidáā ne, kué'ēn ánjē san. 39 Ntuvi tsikán ne, kantɨ́'ɨ tsi kue'en María, kúntāa ña ñuú mí kaduku ntée Judea. 40 Kidáā ne, xée ñā nú vi'i Zacāriá ne, kaka'an ñá ni Isābeé ntiusi. 41 Dā téku Isabeé san ntiusi ñá ne, kāntá nuu i'xá san ini i'xí ña kān. Isabeé san ne, nuu tsitu Espíritū Sántū san nima ña. 42 Kidáā ne, un nɨɨ kué'en ini ña kaka'an ñá: —¡Dɨvīn e dií dií ka naxnuu víko Xuva ko ō é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñadɨ̄'ɨ́ san! ¡É nāxnuu viko ña i'xá o é nuu ini i'xí o kān dɨ! 43 ¿Xoó ntu ña'a kúvi u é vē'xí dɨ'ɨ̄ Tó'ō kó, vexkoto ni'ni ña ko? 44 Tsí ura tsí i da téku ko ntiusi ó ne, i'xá ko ne, kāntá nuu ini i'xí ko kān e dóo diní i. 45 ¡Nché kuān nche vá'ā o é kākuinchi'xe o, tsi sá'ā ne, kuntaa vátā ó kaka'an Xúva ko ni ō! —ka'an Ísabee ni ña. 46 Kidáā ne, kaka'an Mária: Dōó ka'nu kuiní ko kuenta iña Xuva ko. 47 Nimá ko ne, dōó nuu dîni kuenta iña Xuva ko, ña é nakākú ko. 48 Tsí Xuva kō né, ntūnta'ví ini ña ko, xu'u é da kade tsiñu ú iña ña. Un tsi nché vevií ne, é nchii dañu ntūví ka'an ñá'a san tsi dóo vá'a ntuvi ko. 49 Tsí Xuva kō né, dōó iō ña é viī ña; dōó ka'nu e táxnūu ña iñá ko. ¡Dɨvi ñā e dóo va'á ña! 50 Nguentúvi tsi kantunta'ví ini ña ña'a, da xōó ka ña'a, ña é kānuní i ña. 51 E nañé'e Xúva kō kó tsi dóo ka'nu ña; īde ña é ntɨ'ɨ miī é ncho vií ña'a, ña e dóo na'nu ña'a kuiní i; 52 naīnu ñá ña é na'nu ña'a san, nántaa dūkun ñá ña ntā'ví san. 53 Xé'e ña un ntɨ'ɨ̄ é vā'a é nchio ña'a, ña é ntátaan núu i. Dá nakūnu ña ña kuiká san, koó da mii ntā'a ña. 54 Xnchii ña ñā'a ña, ñá Israee, ña kade tsiñu iña ña; ñá ni kūnáa ini ña é ntunta'ví ini ña ña. 55 Dukuan ō xe'é Xuva ko xū'u ñá ni ñata kō, ni Ābraan ni i'xá ña, nchii dañu ntūvi. Kuan ō ka'an Mária. 56 Kidáā ne, kátūví Maria ni Isábeé te ūni xoo. Rkontûví ne, kúnū'ún ña nú vi'i ña kān. 57 Dā kúntaa ntúvī é kāku i'xá Isabeé ne, xío ūun i'xa tii. 58 Kidáā ne, kué'en ñavi'i ña, kūkoto ní'ni ña ña, tsi dóo ka'nu kuīni ña e káku i'xá Isabee. Ini ña tsí Tó'o kō né, dōo vá'a ntuvi xé'e ña iña ña. 59 Dā kúvi una ntúvi ne, kue'en ní'i ñā i'xá san é kā'nté nuu ña un siin kúñū é ixi i, vata ō ka'an Xúva kō. Ntīo ña'a san é kunani vata nani uva i Zacāriá ne, 60 ntá tsi dɨ'ɨ ī né, kaka'an ña: —Ñá'ā, tsí Juaan kunáni —ka'an Ísabee. 61 Kidáā ne, ntáka'an ñávi'i ña: —Ntá tsi xoxó ñavi'i o, ña é kuan nanī —ka'an ñá ni ñā. 62 Dukuān ne, koó dā nta'a ña kakuvi é tsixe'e ña ūva i'xá san vata koo é kūtuni ña nté koo kunani. 63 Uva ī ne, íkan ña uun ta'vi rkunū ne, da kidáā xntée na'a ña é Juaan kunáni. Koó dā kúdu'va ña ntâñɨ́ san é kuān o xntée na'a ña. 64 Ura dú'va tsi i náka'an Zácariá san. Eni ntu'u ña kāka'an ña tsi dóo ka'nu Xuva kō. 65 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñavi'i ña ne, koó dā kúdu'va ña. Da kanɨɨ kā'nu ñuú Judeá san e dóo ntáka'an ñá'a san nté ō kúvi. 66 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña e téku i ne, da dé kuení mii ñā: —¿Neé ntu é vīi i'xá san tē kúka'nu? —ka'an ña. Tsí kutuní ña'a san tsi dóo nuu mé'ñu Xuva ko ī. 67 Zacaria, úva ī'xá san ne, nuu tsitu Espíritū Sántū nima ñá, kaka'an ñá tú'ūn é xē'é Xuva kō é kā'an ña: 68 ¡Na kā'an un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a tsi dóo ka'nu Xuva kō, Tó'ō ña Israee, tsi vé'xi ñā, vexnákakū ñá ña'a ña! 69 Tsi táxnūu ña ña e dóo ntii inī i é nakakū ñá kō, uun i'xá ika rei Dāvii, ña é dé tsiñu iña Xuva ko, 70 vata ō tá'xi Xuva ko xū'u ña nte ntúvi di'na, vata ō ntáka'an ñá ka'án naa ña, ña e dóo va'a: 71 é nantii ña kō mí'ī ntaínchu'vi ñá'a san ko, nī mí ntáde xení ña ni kō, 72 é ntunta'ví ini ña ni ñata kō, ña intóo ntuvi di'na, é ntē ña kunánī ña é kada ntáa ña nuu i e dóo va'a é kāka'an ñá ni ñā kídaā. 73 Dɨvi nuū i é kāka'an Xúva kō nte ntúvi di'na ni uva ata ko Ābraan tsí nuu é ntaā i é viī ña é kāka'an ña: 74 é nakāku ñá ko nta'a ña ntaínchu'vi ko vata koo é vīi o nee iña é kāka'an ña, é ntē ña u'ví kō, 75 vata koo é kuvi kuntoo dadɨɨ o ni ñā é vīi ó nee iña é vā'á da kanɨɨ ntuvi kō. 76 Dɨvin, ī'xá miī kó, vi'i a vé ne, ká'an ntōdon tú'un Xuva kō, ña é dií ka ka'nu, tsí dɨvīn ne, kɨ́'ɨn kodōn núun nuu Xuva ko, viin é koo tú've ña'a san te xee míi Xuva kō. 77 Dɨvin kuē'en é kūtuni ñá'a ña tsí nakate Xuva ko kuētsí ña vata koo é nakáku ña. 78 Tsí Xuva kō né, dōó kantunta'ví ini ña kō né, taxnūu ña i'xá ña nte e dukún kān vata kaa ntuve ngántii é kakene tevaá du'va tsi, 79 vata koo é nāxi'í nuu ña iña ñá ntoo mi dóo nee, mí katāvi núu ña ntatɨ̄ doxi'i. Nañē'e ñá ko ītsi mí kaka ō vata koo é kūntoo vá'a o. Dukuan ō ka'an Zacária. 80 Kūka'nu Juaán san ne, dōo kutú've ña iña Xuva ko. Má kū'u kan inúu ña un tsi da nté xee ntúvī é kiī ña é kīní ña Israeé san ña.
1 Ntuvi tsikán ne, taxnūu Césa Agustu tú'ūn da mí'ī ká ñuu é uve ta'an ñūú Roma, kaka'an ña é na nākuvé na'a un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san. 2 Sá'ā e kúvi uun ito é nakuvé na'a ñá'a san dá nūu Círeniu, kade kú'vē ña ñuú Siria. 3 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a ntánu'u ña ñuú ña é nākuvé na'a ña. 4 Dukuān né, ntīi Jósee ñuú Nazaree é kāduku ntée Galilea. Kidáā ne, kué'en ña ñūú Beleen é kāduku ntée Judea, ñuú mí káku rei Davii, tsí Joseé ne, dɨvi tātá vi'i Davii ña. 5 Kué'en ña, ntūvi ñá ni Māria, tsí dɨvi ñā é kūntaa tú'un ñā é kani vi'i ña ni Jōsee. Maria sán ne, é ñū'u i'xá ña. 6 Da nɨɨ̄ ntoo ña ñuú Beleén ne, xée ntūvi é kāku i'xá ña. 7 Ikān káku i'xá ña, i'xá nuu i. Náxtīnuu ñá i doo ne, dā xnúu ña i ini etun mí ñū'u e ntaé'xí kɨtɨ, tsí ña vádā ka mí vā'á o é kuntōo ña iní vi'i kān. 8 Etsin ñuú Beleén ne, ñu'u paxtu má kū'u kan, ntáde ñā kuenta lé'ntú ña niñú san. 9 Dā née inī ña, xéē ánje Xuva kō mí ñū'u ña. Nāxi'í nuu Xuva ko ntuve ñā kanɨɨ ntíkō diñɨ i mí ñū'u ña ne, dōo u'ví ña. 10 Ntá tsi kaka'an ánjē san ni ña: —Ñá ku u'vī nto. Tsi dóo va'á tú'un nī'i ú ve. Núu i sā'a é kūntoo dínī nto, un ntɨ'ɨ kue'en dú'va nto, vata kaa nto é ntoo nto ñuxiví san. 11 Tsí ñuu Dávií ne, é kāku uun i'xa é nakakū nto. Dɨvi Crīstu; dɨvi ñā é Tó'o kō. 12 Vata koo é nāni'i nto i'xá san ne, nani'i nto i kátīnuu dóo, nuu ntaá ini etun mí ñū'u e ntaé'xí kɨtɨ —ka'an ánjē san ni ña. 13 Ura tsikán ne, ñá te da dīi ánjē san ntii díto ña, e ntáka'an ña e dóo ka'nu Xuva kō: 14 ¡Dōó ka'nu kue'en Xúva kō, ña tuví e dukún kān! ¡Ñuxiví a ne, vá'a koo kuntōo ña'a, ña e dóo va'á iña Xuva ko! ka'an. 15 Kidáā ne, kuntāa ánjē san e dukún kān. Paxtú san ne, eni ntu'u ñā ntáka'an ñá xe un xé un ñā: —Kɨ́'ɨn o Bēleén ve, kíkoto ntódo ō nee iñá ntu é kākuvi é tā'xi Tó'o ko kūtuni ko —ka'an ña. 16 Kantɨ́'ɨ du'va tsi kue'en ña, kunantúku ña Maria ni Jósee ni i'xá san. Dā náni'i ña ñá ne, ikān nuu ntaa i'xá san ini etun mí ñū'u é ntaé'xí kɨtɨ san. 17 Dā íni ña i ne, ntántaa ña nté o kaka'an ánje ni ñā iña i'xá san. 18 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña téku i ne, koó dā kúdu'va ña é kuān o ntáka'an páxtú san. 19 Ntá tsi María sán ne, xnuu vá'a ña nima ñá é un ntɨ'ɨ̄ é dé kuení ña nuu i sá'a. 20 Dá kūnú'u paxtú san ne, ntaíta ña nchu'ún Xuva kō ntánakué'e ña sintiá'vi nta'a ña kuenta iña i un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ é téku ña nī e íni ña, tsí kúntaa un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ vatā ó kaka'an ánjē san ni ña. 21 Dā kúvi una ntúvi ne, ē'nté nuu ña un síin kúñū é ixi i'xá san vatā xkoó ini ña. Kidáā ne, xntánteē ñá i é Jēsuu kunáni, dɨvi dɨ̄vi é kāka'an ánjē sán ni Māría nte dí'na dá kū'un i'xá ña. 22 Dā xee tá'an ntuvi é ntuntoo ña, vatā ó kaka'an lei Muíseé ne, kue'en ní'i ña ī'xá san ñuú Jerusaleen é ntāda ña i kuenta ntá'a Xuva kō. 23 Dé ntaa ña sá'ā, tsí kuān ó kaka'an lei íña Xuva ko: “Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ í'xa tii, i'xa nuu í ne, kuntoo xio kuenta iña Xuva ko”, ka'án leí san. 24 Kué'en ña, kūntído ña doméni nú nāa kán dɨ, vatā ó kaka'án lei íña Xuva ko: uun na'a paloma ntɨ́kɨ́n o ūvi páloma na'nu. 25 Ntuvi tsikán ne, kátūví uun ñatīí ñuú Jerusaleen, ñá nani Sīmiuun ña e dóo va'á ña'a, e dóo kanuu iní ña Xuva kō. Kantétu ña amá ki'xi ña nakākú ñuú Israee. Espíritū Sántū sán tuvī ni'i ñá Simiuún ne, 26 xé'e ñā é kūtuni Símiuun tsí ña kuví ña tē ña di'na kiní ña Cristu, ña táxnuu Xuva kō. 27 Kidáā ne, kué'en ñā má ūkún kān, tsí Espíritū Sántū sán ne, náñē'e ñá ña é kuān koo vií ña. Dɨvi tsi ntuvi tsīkan kué'en ni'i Jóseé san ni Māríā san i'xá ña Jesuu má ūkún kān dɨ é ntāda ñá i kuenta vátā ó kaka'an leí san. 28 Kidáā né, kī'i Simiuún san i, iní'i nteé ña i ne, dā kidáa kāka'an ntâ'ví ña ni Xuva kō, kaka'an ña: 29 Xuvā kó, vi'i a vé ne, é vā'á o é tā'xi nto itsi é na kūví u ve, tsi é kuntaa vatā ó kaka'an ntó nī ko. 30 É īní u nuú ko ve, ña e véxnakākú ntɨ, 31 ña e táxnūu nto é kīni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ ñá ntoo ñuxiví sa. 32 Dɨvi ñā naxi'í nuu ña ñuxivi vata kaa ñu'u é kaxi'í nuu nuu ko. Dōo xi'í nuu ka'nu ña iña ña'a nto, ña ñuú Israeé san dɨ. Kuan ō ka'an Símiuun. 33 Uva Jēsuu ni dɨ́'ɨ ñā ne, koó dā kúdu'va ña da téku ña é kāka'an Símiuun íña i'xá ña. 34 Kidáā né, nāxnuu viko Simiuún san ña ne, dá kakā'an ñá ni Māría, dɨ'ɨ Jēsuu: —Koton tsí i'xa sa'á ne, vé'xī é vīi e dóo tɨtɨ́n ña'a ña Israee sán ne, kó'xo ñā né, ō nakuntáñɨ̄ ñá kuenta iña i. Dōó tɨtɨ́n ña'a san koto ña i ne, nantii ni'ni ña i, 35 vata koo é dukuan koo kūtuni nté ō ntádē kuení nti'xe ña'a san. Dɨvīn dɨ́, dōo u'vi kuvi ó, vata tē káā é ūvi nuu i ni'ni ntído nima ó dɨ —ka'an Símiuún san ni Māríā. 36 Íkān ntitsi úun ñadɨ̄'ɨ́, ña e dóo atā, ñá nanī Ana, ña é ka'án naa Xuva ko. I'xá Fanuee, tatá vi'i Asee. Dutsi kuia ña tánta'a ña ne, u'xe kuía tsi īntóo ni'i ta'an ña ni xɨ̄ɨ ña. 37 É īta ntí'xin kɨmi díko kɨmi kuia é ntukíi ñā. Ñá nī ntíi kuē'en ña má ūkún kān. Ntē ntúvi ntē níñu kanuu iní ña Xuva kō ne, kaitúvi ixu ña ne, kaka'an ntâ'ví ña dɨ. 38 Ura dú'va tsi i xeé Aná san mí ntōo ña ne, eni ntu'u ña kānakué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō, ne, kaka'an ñá iña i'xá san ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san, ña ntantétu xoo é xee i é nakakū ñuú Jerusaleen. 39 Kidáā ne, da kúvi dé ntaa ntɨ́'ɨ ñā é kāka'án lei Xúva kō ne, kúnū'ú ña ñuú Galilea, un tsi nté ñuú mii ñā, mí nani Nazāree. 40 Ikān éni ntu'u i'xá san é'nu. Dōó ntii é'nu. Dōó ki'in inī i. Dōo kuínima Xúva ko ī. 41 Kuia kuía ntáñe'e uva Jēsuu ni dɨ'ɨ ñá ñuú Jerusaleen dá kakuvi viko da nátava Xuva kō ña Israee ñuú Egítō. 42 Dā xee tá'an uxuvi kuía Jesuú ne, kué'en ntɨ̄'ɨ ña ñuú Jerusaleen váta xkoó ini ña da kaxío viko san. 43 Dā inú kava viko sán ne, ítuvī mii Jésuu Jerusaleen, é ntē ña ni iní dɨ'ɨ ñā, nté uva ñā. 44 Te kūntí'xi i'xá ña mé'ñu ñā'a san, kuíni ña. Uun ntuvi va vá'a ñú'u ña ītsi da kútuni ña é ña te ntīkɨ́n ntu i'xá ña ña. Kidáā ne, eni ntu'u ña nántuku ña ñā mé'ñu ñāvi'i ña ni ña ini ña. 45 Ñá ni nāni'i ñá ña. Kidáā né, ntiko kōo xtúku ña, kue'en ñá, kūnantúku ña ña ñuú Jerusaleen. 46 Dā kúvi uni ntúvi ne, nāni'i ñá ña ini ukún kān. Ntoo ni'i ña mastrú lei, kaini ña e ntáka'an ñá ne, katsixe'e Jēsuú san ñá dɨ. 47 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña e téku i ne, koó dā ntákudu'va ña, tsi dóo ntíto Jesuú san ne, dōó ini ña nté koo nantiko kōo ñá dɨ. 48 Dā íni uva ñā ne, koó dā kúdu'va ña. Dɨ'ɨ ñā né, kaka'an ña: —I'xá miī ko, ¿nché kui kuān o dén ntun nī ntɨ? ¿Ñá inin ntun tsí ntuví ntɨ uva ō né, dōo ntántɨ'ɨ iní ntɨ ntánantukū ntɨ́ o? —ka'an ña. 49 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —¿Nté kui ntánantuku ntu ntō ko? ¿Ñā ntu íni nto tē kantio é i'a kutūví u má vi'i Uvā ko? —ka'an Jésuu ni ña. 50 Ntá tsi ña ni ñé'e dɨkɨ ñā nee iña é kāka'an ñá ni ñā. 51 Kidáā ne, kúnū'ú Jesuu ni úva ñā ñuú Nazareé ne, dē ntaa ntɨ́'ɨ ña nēe e teé tsiñu uva ña ñā. Dɨ'ɨ ñā ne, xnuu vá'a ntɨ'ɨ ña sá'ā nima ña. 52 Jesuú ne, kué'ēn é'nu ña. Dōo kúki'in inī ñá dɨ. Dōo kuínima Xúva ko ña, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán dɨ.
1 Dā kúvi xe'un kuia é īdé Tiberiu ña é kadē kû've un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ ñuú é kāduku ntée Romá ne, kidáa odo nūu Poncio Pílatu ñuú Judeá ne, odo nūu Heródē ñuú Galileá dɨ. Ení Heródē, ñá nani Fēlipé ne, odo nuū ñá ñuú Traconite ni ñūú Ituriá dɨ. Ña nani Līsaniá ne, odo nuū ñá ñuú Abilinia. 2 Anaa ni Caífaa ne, ntáde ña dutu ñá odo nūu. Ntuvi tsikán ne, xée tū'ún Xuva kō nta'a Juaan Bautista, i'xá Zacaria, mí tuví ña ñuu itsí kān. 3 Kidáā ne, kué'ēn Juaán san, ita ntí'xin ña dá kanɨɨ dīñɨ ntute ka'nu é nani Jōrdaan, kaka'an ntódo ña ni ñā'a san é na nātɨvi iní ña kuétsi ña ne, na kūtsi ntute ña dɨ, vata koo é na kāda ka'nu iní Xuva ko ni ña kuētsí ña. 4 Sá'ā kúvi vata ō xnteé na'a ña ka'án naa Xuva ko, ñá nani Isāia, kaká'an ña: Xée ñūu îtsí kān uun tatsin é un ntii tsi kāka'an: “Nākoo tú've ntó itsi Xuva kō; nakaán nuu nto itsi ntaa mí kɨ̄'ɨn ña. 5 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ xɨ'ntɨ́ ne, ntadɨ́ nuu. Mí'i īó xuku ni tɨ'ɨ̄ í ne, ntuntaa. Itsi mi dóo nakutá'nu ne, ntuntaá dɨ. Itsi mí ña vá'ā o ne, ntuvá'a dɨ. 6 Kidáā ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san kiní ña ña é taxnúu Xuva kō é nakakū ñá kō”, kuan ō ka'an tatsín san. Du'va ō ka'an Isáiá san. 7 Ñá tē nté kaa ña'a xée ña mí tuví Juaan é ntio ña é nakūtsi ntute ña ña ne, kaka'an Juaán san ni ñā: —¡Ntō'o é tatá koo nto e dóo kīni ntáa nto! ¿Xóo ntu kakā'án i ni ntō é kūvi nakáku nto é ntō'o nto é ta'xi Xuva kō ve? 8 Vá'a tsī koo vií nto vata koo e díto é nadama nti'xe nima nto. Ñá ku ka'ān ntó ni tā'an nto: “Xo'ō né, tatá vi'i Abraan o”. Kaka'án u tsí Xuva kō ne, kuvi ntada ña xuu tatá Abraán tē dɨ́ ntio ña. 9 Dukuān ne, é iō tu've káa ntee é nakɨ̄ɨn ntɨ'ɨ ña utun sán un tsi nte nú ditsin i. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ utun é ña kakíi kɨtɨ vā'á i ne, katsin ña ne, dá kā'mí ña —kuān o ka'án Juaán san ni ñā'a san. 10 Kidáā né, tsixe'e ñā'a san ña: —¿Ntē ntú koo vií ntɨ kuan? —ka'an ñá'a san. 11 Dá kakā'an Juaán san ni ñā kídaā: —Xoo é īó uvi du'nu i ne, na kuē'é ña kunūu tuku ña'a, ña é ña tuvi dú'nu i. Tē xoo é īo é kae'xí i ne, na kuē'é ña dava na kā'xí ña'a, ña é ña tuvi é kā'xi —ka'an ña. 12 Vé'xī ña ntaído diu'un xôó dɨ é kūtsi ntute ña ne, dā tsíxe'e ñā Juaan: —Mastrú, ¿ntē ntú koo vií ntɨ dɨ? —ka'an ña. 13 Ne, dá kakā'án Juaan: —Ña kuído nto vata kaa ntaído nto diu'un xôó san; mii tsī é kuido nto vatā ó kaka'an leí san —ka'an ñá ni ñā. 14 Sntadún san dɨ́ ne, tsixe'e ñā dɨ: —Ntɨ'ɨ́ ni, ¿ntē ntú koo vií ntɨ? —ka'an ña. Ne, kaka'án Juaan: —Ña kuído dú'u nto nté uun iña ña'a; ntē ña ku nau'ví nto ña. Ntē ña ku da'ví nto ña dovete tē ña te neé kade ña. Ñá kākán ka nto xá'vi nto, tsí e dɨ́vi tsī é kani'i nto —ka'an ñá ni ñā. 15 Ña'a sán ne, ntaítsu'un ñā ntantétu ña. Ntádē kuení mii ña tē nté kaa ne, Juaán san é Cristu ña. 16 Ntá tsi Juaán san ne, kaka'an ñá ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san: —Xu'ú ne, kūdii ntute kadá'vi ú nto da kanakūtsi ntute ú nto ne, ntá tsi vé'xi ūun ña'a, ña e dií dií ka ka'nu é xu'u, é ntē ña kainuu á'vi ko é nantúte ú xo'o nti'xen ña. Dɨvi ñā ne, ñá tē ntúte dā'vi ñá nto, tsí Espíritū Sántu sán dā'ví nuu ña nto, ni ñū'u é kai'xi. 17 Dɨvi ñā né, ni'i nta'a ña ūtun é kāni ña trigu é nātsoo xio ña xáka i. Nātsu'un vá'a ña trigú san ini aka ña, ntá tsi ka'mi ña xáka san mé'ñu ñū'ú san mí ña ntá'va —ka'an ña. 18 Ne, tɨtɨ́n ka nuu i é kāka'án Juaán san ni ñā'a san dá kaka'an ntódo ña ni ñā tú'ūn va'á san dɨ. 19 Ntá tsi de tíi Juaán san nī ña tsiñu ka'nu i, ña Heródē, tsi náki'i Heródē san ñadɨ́'ɨ ení ña Felipe, ñá nani Herōdia. Dē tíi ña ni ñā kuenta iña é un ntɨ'ɨ nuū i é kīni kaa é idé ña dɨ. 20 Ntá tsi dā téku Heródē ne, tuku nuu i idé túku ña: tsí xnúu kutu ñā Juaán san viutun. 21 Dá kanakūtsi ntute Juaán san un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ne, ītsi ntute Jesuu ntá'a Juaán san dɨ. Dá kakā'an ntâ'ví Jesuú ne, ura dú'va tsi nákaan xí'i e dukún kān. 22 Dítō tsi vé'xi daxi daxi Espíritū Sántū san vata kaa paloma é nākuntéku dɨkɨ ñá ne, dā téku ña uun tatsín e dukún kān é kāka'an: —Dɨvīn é i'xá miī kó e dóo ntio ko. Dɨvīn é nakaxnúu ú o —ka'an tátsín san ni ñā. 23 É kūvi oko u'xi kuia Jésuú san da éni ntu'u ñā edé tsiñu ña. Dɨvi ñā né, i'xá Josee ña, kuíni ña'a san. Joseé san ne, i'xá Elii. 24 Elií san ne, i'xá Mataa. Mataá san ne, i'xá Levii. Levií san ne, i'xá Melqui. Melquí san ne, i'xá Jana. Janá san ne, i'xá Josee. 25 Joseé san ne, i'xá Matatia. Matatiá san ne, i'xá Amoo. Amoó san ne, i'xá Nauun. Nauún san ne, i'xá Eli. Elí san ne, i'xá Nagai. 26 Nagaí san ne, i'xá Maa. Maá san ne, i'xá Matatia. Matatiá san ne, i'xá Semei. Semeí san ne, i'xá Josee. Joseé san ne, i'xá Judaa. 27 Judaá san ne, i'xá Juanaan. Juanaán san ne, i'xá Resa. Resá san ne, i'xá Zorobabee. Zorobabeé san ne, i'xá Salatiee. Salatieé san ne, i'xá Neri. 28 Nerí san ne, i'xá Melqui. Melquí san ne, i'xá Adi. Adí san ne, i'xá Cosan. Cosán san ne, i'xá Elmadaan. Elmadaán san ne, i'xá Ee. 29 Eé san ne, i'xá Jesuu. Jesuú san ne, i'xá Eliezee. Eliezeé san ne, i'xá Joriin. Joriín san ne, i'xá Mataa. 30 Mataá san ne, i'xá Levii. Levií san ne, i'xá Simiuun. Simiuún san ne, i'xá Judaa. Judaá san ne, i'xá Josee. Joseé san ne, i'xá Jonaa. Jonaá san ne, i'xá Eliaquiin. 31 Eliaquiín san ne, i'xá Melea. Meleá san ne, i'xá Mena. Mená san ne, i'xá Matata. Matatá san ne, i'xá Nataan. 32 Nataán san ne, i'xá Davii. Davií san ne, i'xá Isaii. Isaií san ne, i'xá Obee. Obeé san ne, i'xá Boo. Boó san ne, i'xá Sala. Salá san ne, i'xá Nasuun. 33 Nasuún san ne, i'xá Aminadaa. Aminadaá san ne, i'xá Amiin. Amiín san ne, i'xá Arni. Arní san ne, i'xá Eruun. Eruún san ne, i'xá Fare. Faré san ne, i'xá Judaa. 34 Judaá san ne, i'xá Jacoo. Jacoó san ne, i'xá Isaa. Isaá san ne, i'xá Abraan. Abraán san ne, i'xá Taree. Tareé san ne, i'xá Nacoo. 35 Nacoó san ne, i'xá Seruu. Seruú san ne, i'xá Ragau. Ragaú san ne, i'xá Pelee. Peleé san ne, i'xá Hebe. Hebé san ne, i'xá Sala. 36 Salá san ne, i'xá Cainaan. Cainaán san ne, i'xá Afasaa. Afasaá san ne, i'xá Seen. Seén san ne, i'xá Noee. Noeé san ne, i'xá Lamee. 37 Lameé san ne, i'xá Matusaleen. Matusaleén san ne, i'xá Enoo. Enoó san ne, i'xá Jaree. Jareé san ne, i'xá Malalee. Malaleé san ne, i'xá Cainaan. 38 Cainaán san ne, i'xá Enoo. Enoó san ne, i'xá See. Seé san ne, i'xá Adaan. Adaán san ne, i'xá Xuva kō.
1 Jesuú ne, nuu tsitu Espíritū Sántū sán nima ñá, ntiko koō ña é ñe'ē ña nú ntute ka'nu é nani Jōrdaan. Kue'en ní'i Espíritū Sántū san ña, kué'en ña ñūu îtsí kān mí xoxó ña'a. 2 Ikān itúvi ña uvi díko ntuvi ne, ntá tsi tó'ō e ña vá'ā san ne, īto nteé ña. Ñá ni ē'xí kue'en ña ntuvi é itúvi ña ikān. Dā rkontûví ne, kākɨn ña. 3 Kidáā né, kaka'an tó'ō e ña vá'ā san ni ña: —Tē nuu é ntaā i é i'xá Xuva ko ō né, viin é nantūvi xuu sá'a tañú'ū —ka'an tó'ō e ña vá'ā san ni ña. 4 Kidáā ne, nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —Tū'ún Xuva kō ne, kaka'an: “Ñá te da mii tsi tāñú'ū san kantío ña'a san, tsí kantio ña un ntɨ'ɨ̄ tú'ūn é kāka'an Xúva kō”, ka'an —ka'an ñá ni ī. 5 Kidáā ne, kúxee ni'i tó'ō e ña vá'ā san ña uun itsi mi dóo dūkun. Uun da'na tsi nañé'ē ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuu é īó da kanɨɨ ñūxiví ne, 6 kaka'an ni Jésuú san: —Xu'ú ta'xi u é kadā kû'ven dá kanɨɨ ñūxiví san. Ta'xi u é un ntɨ'ɨ̄ e dóo va'á san é kūví iña o. Tsí xu'ú ne, é ntūvi kuenta ntá'a ko é un ntɨ'ɨ̄ sá'ā ne, kué'ē ú da xōó ka tsi é ntio ko. 7 Te nakūnchɨ́tɨn nūú ko ne, te kunūu ini ó ko ne, é un ntɨ'ɨ kūvi iña o —ka'an ni Jésuu. 8 Kidáā ne, nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ī: —Tū'ún Xuva ko ne, kāka'an: “Kunūu ini o Tó'o o Xuva ō. Da mii tsi ñā é kuīnti'xe o ña”, ka'an —ka'an ñá nī tó'ō e ña vá'ā san. 9 Kidáā ne, kue'en ní'i tó'ō e ña vá'ā san ña ñuú Jerusaleen. Nakáa ñā dɨkɨ xúkun ka'nu mí'ī e dií dií ka dukún ne, dá kakā'an ni ña: —Tē nuu é ntaā i é dɨvīn é I'xá Xuva kō ne, nakō'xón nuun kúñu ō un tsi nte í'a. 10 Tsí kaka'an tú'un Xuva kō: Tsí taxnūu ña ánje ñā é viī ñá o kuenta, é kūnuu mé'ñu kūnuu dava ña o. 11 Kūrkaa ánjē san o, vata koo é ña nákɨ'ɨn nté uun xuu, ka'an —ka'an tó'ō e ña vá'ā san ni Jésuu. 12 Ne, nántiko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ī: —Du'vā ó kaka'an tú'un Xuva kō dɨ: “Ñá ku ntē dúkuan kōto nteen Tó'o o Xuva ō”, ka'an —ka'an ñá nī é ña vá'ā san. 13 Dā ña ni kuvi vii tó'ō e ña vá'ā san nté koo vii é kō'xó ntēé Jesuú ne, kīi nteé xio, kue'en. 14 Nāxee Jésuu ñuú Galilea, nuu tsitu nima ñá Espíritū Sántū san é viī ñá tsiñu ña. É da mí'ī ká ñuú ntáka'an ñá'a san íña Jésuu. 15 Nakuá'a ña ñā'a san ta'án ñuu ta'án ñuu má vi'ī mi ntánataká nuu ña Israee. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ntáka'an ñá e dóo va'á Jesuu. 16 Kidáā né, nāxee Jésuu ñuú Nazaree, mí é'nu ña. Ntuvi dá iō dá'na ne, kué'en ñā má vi'ī mí nataká nuu ña Israee váta xkoó ini ña. Nákuntītsí ña é nakuā'a ña tú'un Xuva kō. 17 Xé'e ña ña tūtu é de vá'a ña ka'án naa Xuva ko, ñá nani Isāia. Nākaán ña ne, nāni'i ña mí du'vā ó kaka'an: 18 Espíritu Xuva kō ne, nuu mé'ñu nuu dava ña ko, tsí dɨvi ñā teé tsiñu ña ko é kā'án u tú'ūn é vā'á ni ña ntā'vi. Dɨvi ñā táxnūu ña ko é kā'án u ni ña ñu'u kutū nté koo nakáku ña, nī é nākaán u ntuxnúu ña kuāa, nī é nakākú u ña ntáde xení ña'a ni ī, 19 nī é kā'án u tsi é xee ntúvi e dóo va'á koo vií Xuva ko ni ñā'a. Kuān ó kaka'an tú'ūn é nakuā'a ña. 20 Kidáā ne, naxtínuu Jesuu tútú san ne, dā nakué'e ña ña kaxntiī nú vi'ī mi ntánataká nuu ña ne, nákutūví xtuku ña. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntoo sán ne, ntaíto ña ña. 21 Kidáā ne, éni ntu'u Jēsuu kaká'an ñá ni ñā: —Tū'ún sa'á ne, é vevii é kākuntaa vata kaa e téku nto dá kanakuā'a ú nto —ka'an Jésuu. 22 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ne, vá'ā ó ntáka'an ñá iña Jésuu. Da kúdu'va ña é kuān nte vá'ā ó kaka'an ña. Ntatíin mii ñā, ntáka'an ña: —¿Ñā ntu te i'xá Josee ñá sā'a? —ka'an ñá'a san. 23 Dá kakā'an Jésuu ni ña: —Ncho ka'an ntó nī kó vatā ó ntáka'an ñá'a san: “Tē nuu é ntaā i é medíku ntō ne, ntavá'a mii ntō kúñu ntō.” O ncho ka'an ntó nī ko: “Vatā o téku ntɨ́ nēe é idé nto ñuú Capernaú ne, kuān koo vií nto i'a dɨ, ñuú mii ntō”, te kuan kōo é ncho ka'an nto. 24 ʼNuu é ntaā i é kāka'án u tsi nté uun ña'a ña ka'án naa Xuva ko ne, ñá ntīo ña'a san, ña ñuú mii ñā, é kīni ña tú'ūn é kāka'an ña. 25 Nuu é ntaā i é kāka'án u tsi ñá te da dīi ñadɨ'ɨ́ kií san ntoo ña ñuú Israee ntuvi da itúvi Elia. Dā kidáā ne, ña ni kɨ́ɨn kuē'en tsi davi uni kuia nte dáva ne, dōo kútama ña'a san da kanɨɨ ñūú san. 26 Ntá tsi ña ni taxnúu Xuva kō Eliá san e kixntíi ña ñadɨ̄'ɨ kii, ña ñuú Israee, tsi táxnūu ña ña é kixntíi ña uun ñadɨ̄'ɨ kii, ña ñuú Sareta, ñuu é tuvi étsin Siduun. 27 Ñá te da dīi ña ntákuvi kui'i é kānako'xo kúñu ī ntóo ña ñuú Israee ntuvi da katúvi ña ka'án naa Xuva ko, ñá nani Elīseu, ntá tsi nté uun ña'a, ña ntánchokuvi, ña ni ntuvá'a ña. Tsí mii tsi Nāmaan, ña ñuú Siria, ntuvá'a ña —ka'an Jésuu. 28 Ntá tsi ña ntoo iní vi'i mí nataká nuu ña Israeé ne, un vá'a tsi kúdiin ña dā téku ña é kuān ó kaka'an ña. 29 Nákuntāñɨ́ ña'a sán ne, nakunu ña Jesuu ñuú ña. Kue'en ní'i ña ñā rkɨ uku é nakō'xó nuu ñá ña. 30 Ntá tsi kíi ni'ni Jēsuu mé'ñū ña'a san, kué'en ñā. 31 Jesuú ne, kué'en ña ñūú Capernau é tuví ñuú Galileá ne, ikan kanakuā'a ña ñá'a san ntúvi dá iō dá'na. 32 Koó dā kúdu'va ña'a san tú'ūn é kanakuā'a ña ña, tsi dóo ini Jesuu nee é kāka'an ña. 33 Má vi'ī mí nataká nuu ña Israeé san ne, tuví uun ñatīi, ña é nuu é ña vá'ā nima í ne, un ntii tsi kāka'an: 34 —¡Na koo mii ntō ntɨ! ¿Neé ntu viī ntó nī ntɨ́, Jesuu, ña ñuú Nazaree? ¿Vē'xí ntu nto é nākunaá nto ntɨ? Xu'ú ne, iní u nto, tsí dɨvi ntō e dóo va'á nto iña Xuva ko —ka'an ni Jésuu. 35 Kidáā ne, de tíi Jesuu ni é ña vá'ā san, kaka'an ñá ni ī: —¡Diin tsi kutūvin! ¡Ntiin nima ñátīí sā'a! —ka'an ñá nī e ña vá'ā san. Kidáā né, un ntii tsi nāntava é ña vá'ā san ña ñu'u kan, mé'ñū un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san da ntíi nima ña. Ntē ña ni ní'i kui'í ña da ntii é ña vá'ā san. 36 Dōo u'ví ña'a san un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá da íni ña. Ntátsixe'e ta'an mii ñā: —¿Neē ntú tu'un sá'ā? Ña sā'á ne, ¿nté kui dóo iō ña é viī ña? Tsi dá mii tsi kāka'an ñá ne, kūvi idé ña nakúnu ña é ña vá'ā san —ka'an ña. 37 Da mí'ī ká ñuú san ntáka'an ñá iña Jésuu. 38 Kidáā ne, nákuntītsí Jesuu, ntáka ña vi'i mi ntánataká nuu ña Israeé san ne, kué'en ñā nú vi'i Sīmuun Pedru. Ikān tuví ñuntɨ́ɨ ña ne, dōo kaxé'e ña ka'ni. Íkan ña dā xe'e ntá'a Jesuu é na ntāvá'a ña ña. 39 Nákuntēɨ Jesuu nuu ñadɨ'ɨ́ san mí tuví ntaa ña ne, kaka'an ña é na ntīkó ka'ni san. Ura tsí i nakuntítsi ña, da de vá'a ña é kā'xí Jesuu ni ñá'a ña. 40 Ura da kaído nuu ngántií san ne, xée ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san, xee ní'i ña ña'a ña, ña ntánchokuví san, mí tuví Jesuu. Dōó tɨtɨ́n nuu kuí'i ntákuvi ña. Tɨɨn nta'a Jēsuu ñá'a san xe un xé un ñā, ntavá'a ña ña. 41 Ñá te da dīi ña ntánchokuví san ne, ntīi é ña vá'ā sán nima ña. Koó dā ntákachu'u ntáa é ña vá'ā san, ntáka'an: —¡Dɨvi ntō é I'xá Xuva ko ntō! —ka'an. Ntá tsi de tíi Jesuu ni é ña vá'ā san. Ñá ni xē'é ña itsi é kā'an, tsí ini tsí dɨvi ñā é Cristu ña, ña e táxnuu Xuva kō. 42 Dā tuví ne, kué'en Jēsuu díñɨ ñūú san mí xoxo ntóo i. Ntá tsi ña'a sán ne, dōo nántuku ña ñā. Xée ñā'a san mí tuví ña ne, ñá ni nataxā ñá ña, tsí ña ni ntío ña'á san é kɨ̄'ɨ́n ka ña. 43 Ntá tsi kaka'an Jésuu: —Da miī é kɨ̄'ɨ́n ka ú xio ñuú san, kika'án u ni ñā'a san tú'ūn é vā'a iña i mí kadē kû'vé Xuva kō, tsí dɨvi tsiñu sā'a e táxnuu Xuva kō ko —ka'an Jésuu. 44 Kué'en ñā ne, kuka'an ntódo ña ni ñā'a má vi'ī mi ntánataká nuu ña Israeé san dá kanɨɨ ñūú Judea.
1 Uun ntuvi ne, ntitsí Jesuu díñɨ míni kā'nu é nani Genesāree. Ñá te da dīi ñá'a xee ña é kīni ñá Jesuu. Un tsi tavi núu ña ñā e dóo ntio ña é kīni ña tú'un Xuva kō. 2 Īní Jesuu úvi tun ntōo íxū é ntoo diñɨ ntute kān ne, ña ntátava tsákā sán ne, é ntii ña tun ntōó san é nakate ña xunu ña. 3 Kidáā ne, kúxēe Jesuu iní tun ntōo Simuún san ne, dā ikan ñá ña da xe'e é na nakɨ̄'ɨn íka ká ña iní ntute san tun ntōó san. Kidáā né, eni ntu'u ña kāka'an ñá ni ñā'a san. 4 Dā kúvi ka'an ñá ni ñā'a sán ne, kidáā ne, kaka'an ñá ni Sīmuun: —Kuē'en ni'i nto tún ntōó san iní ntute mí kūnú san ne, dá nakuītá nuu nto xunu nto, dá tɨ̄ɨn nto tsákā san —ka'an Jésuu ni ña. 5 Simuún san ne, kaka'an ña: —Mastru, kué'en nīñu vétun é ñū'u ntɨ, ntáde tsiñu ntɨ́ ne, nté uun tsákā ña ni ní'í ntɨ tɨ. Ntá tsi te dɨvi nto kā'an ntó ne, nakuītá nuu xtuku ntɨ́ xunú ntɨ —ka'an ña. 6 Kuān o dé nti'xe ña ne, nɨɨ kuē'en tsí ñu'u tsitu tsákā san xunú ña dā nátavā ña. Dókō sá ni ntātsin tu'un xunú ña. 7 Kidáā né, īde ña nta'a ña ni ñá ñu'u tuku tun ntōó san vata koo é kī'xi ña, kixntíi ña ñā. Kī'xi ña ne, natsítu kuē'en ñá ntuvi tún ntōó san. Dókō sá te ni ntīí ntoko tun ntōó ña. 8 Dā íni Simuun Pedrú san nté ō kúvi ne, nākunchɨ́tɨ ntāa ña nuu Jésuu, dá kakā'an ña: —Kii nteé xio nto ko, Tó'ō, tsí xu'ú ne, dōó iō kuetsí ko —ka'an ñá ni Jēsuu. 9 Tsi dóo ū'ví Simuún san, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña nguiī san, tsi dóo kue'e tsákā táva ña. 10 Kuan ō kuíni Santiaú san dɨ nī Juaan, i'xá Zebedeu, ña é dadɨɨ ntáde tsiñu ni Sīmuún san. Ntá tsi kaka'an Jésuu ni Símuun kídaā: —Ñá ku u'vī o. Tsí vatā o den da tɨ́ɨn o tsákā ne, un tsi nté vevií ne, kuan kōo ni'i o ña'a, ña é kuntīkɨn Xúva kō dɨ —ka'an ñá ni Sīmuun. 11 Kidáā né, ntii ni'i ña tun ntōó san diñɨ ntute kān né, dā tsóo mii ntɨ̄'ɨ ña iña ña, dá kuē'en ñá, kuntikɨn ñá Jesuu. 12 Uun ntuvi ne, tuví Jesuu uun ñuú ne, xée uun ñatīi, ña é kanako'xo kúñu ī. Dā íni ña Jesuú ne, nákūtínteɨ ña ñu'u kān, kaikan ña dá xe'e: —Tō'ó, tē ntio nto ne, kuvi nakuitā ntó kui'í ko —ka'an ñá ni Jēsuu. 13 Kidáa ne, tɨɨn nta'a Jēsuu ñá, kaka'an ñá ni ñā: —Ntio ko. ¡Na ntūvá'an ve! —ka'an ñá ni ñā. Ura dú'va tsi i kue'en ntí'xe kui'i é kanako'xo kúñu ñā. 14 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Nté uun ña'a san ña ku ká'an ni'in ña. Mii tsī é kuē'én nta'a dutú san na kinī ñá o. Kuē'en ni'in doméni iña i é ntūvá'an san vata ō ka'an Muísee, vata koo é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san kutúni ña tsi é ntuntoon kui'i é kākuvi o —ka'an ña. 15 Ntá tsi da dií dií ka kūxée nuu tú'un īña Jésuu. Ñá te nté kaa ña'a nataká nuu ña é kīni ña é kāka'an Jésuú nī é ntuvá'a ña kui'i ñá dɨ. 16 Ntá tsi Jesuú ne, kīi nteé xio ña mí xoxó ña'a ntoo ña ne, ikan kūka'an ntâ'ví ña. 17 Uun ntuvi ne, tuví Jesuu, kaka'an ñá ni ñā'a san. Ikān ntoo ña fariseu ni mastrú leí dɨ, ña vé'xi da kanɨɨ ñūú Galilea, ñuú Judeá, ni ñūú Jerusāleen. Dōo xé'e Xuva kō é kūvi vií Jesuu é ntavá'a ña ña ntánchokuvi. 18 Kidáā ne, xee ní'i ña uun ñatīi, ña natɨ́ɨn, ntēkú ña chidō. Ncho kɨ́'vi ni'i ña ña īní vi'i kan é xtuvī ñá ña nuu Jésuu, 19 ntá tsi ña ni naní'i ña nté koo kɨ́'vi ña, tsí ña te nté kaa ña'a ntáñɨ̄ ña. Dukuān ne, kúxēe ña rkɨ ví'i kan, dā nakuído ña xkɨtɨ tsió san ne, da nákiī ñá ña nchokuví san, kanɨɨ tsi ña ni chido ñā, nuu Jésuu. 20 Dā íni Jesuu tsi dóo ntánuu iní ña vexní'i ñā ne, kaka'an ñá nī ña nchokuví san: —Vevií ne, é dē ka'nu iní u ni o kuētsí o ve —ka'an ña. 21 Kidáā ne, mastrú leí san nī ña fariseú san ne, eni ntu'u ñā ntádē kuení mii ñā: “¿Neē ntú ña'a ña sā'a é dotō tsí kaka'an ñá tú'ūn e dóo xii kaa? Tsí xoxo kuvi vií i é kāda ka'nu iní i ni kuētsí kō. Mii tsi Xuva kō é kūvi vií ña.” Kuān ó ntádē kuení ña. 22 Ntá tsi Jesuú ne, kūtuni ña nté ō ntádē kuení ña'a san ne, tsixe'e ña ñā: —¿Nté kuān ó ntádē kuení ntu nto? 23 ¿Neé ntu é dií ka ña ntii tú'ūn é kā'án u, te kuinī nto: “É ntōo kuétsi o vē”, o te kā'án u: “Nakuntítsin ve, nakakan”? 24 Nañē'é u nto tsí xu'u é vēxkúvī ú ñatīí ne, kuvi vií u é nakate u kuétsi ñā'a ñuxiví sa —ka'an ña. Kidáā ne, kaka'an ñá nī ña natɨ́ɨn san: —Nākuntítsin vé ne, dá naki'in chido ō ne, dá kūnú'ūn nú vi'i o kān —ka'an Jésuu ni ña. 25 Ura tsí i nakuntítsi ña natɨ́ɨn san mé'ñu ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ne, da náki'i ña chido ñā, kunú'u ña nú vi'i ña kān, kaka'an ñá e dóo ka'nu Xuva kō. 26 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ne, koó dā kúdu'va ña, ntáka'an ña e dóo ka'nu Xuva kō. Dukuān ú'vī ñá dɨ, ntáka'an ña: —Nté uun ito vata kiní o nuu i e dóo ka'nu e íni o vevii —ka'an ña. 27 Dā kúvi sá'ā né, ntīi Jesuu, kué'en ña. Xée ñā mí tuví ña kaido diu'un xôo iña ñuú Roma. Levii nani ña. Tuví ña uun itsi mí kaido ña diu'un xôó ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Kuntīkɨ́n ko —ka'an ñá ni ñā. 28 Kidáā ne, nákuntītsí Levií san. Tsoo mii ntɨ̄'ɨ ña iña ña, kué'en ña, kantikɨ̄n ñá Jesuu. 29 Da rkontûví ne, tsū'un Levií san viko nú vi'i ña kan kuēnta iña Jésuu. Ñá te da dīi ñá'a, ña ntánataka diu'un xôo iña ñuú Romá san, nátaká nuu ña. Kidáā ne, uun tsi itsi intóo ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña nú mesa. 30 Ntá tsi ña fariseú san ni mastrú lei é dadɨɨ tsi ntáde tsiñu ña ne, eni ntu'u ñā ntáka'an ntée ña ña ntántīkɨn Jésuu, ntáka'an ña: —¿Nté kui ntaé'xí dadɨɨ nto nī ña ntánataka diu'un xôo iña ñuú Romá san, ni ña iō kuetsí i dɨ? —ka'an ñá ni Jēsuu. 31 Kidáā ne, nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —Xoó ña'a, ña é vā'á ne, ñá kantīo ña medíkū. Tsí mii tsī ña ntánchokuví san é ntio ña medíkū. 32 Ñá te ña é vā'á san ña é vexnantukū u, tsí ña iō kuetsí i san, vata koo é na natɨ̄vi iní ña kuétsi ña —ka'an ñá nī ña fariseu. 33 Ntáka'an ñá ni Jēsuu: —Ña ntántīkɨn Juaán san nī ña ntántīkɨn fariseú san ne, dōo ini xkuntoo ixu ñā; dōo ini ka'an ntâ'ví ña dɨ. Ntá tsi ña ntántīkɨn ntó ne, nguentúvi tsi ntáxi'i ntaé'xi ña —ka'an ña. 34 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —¿Vá kūvi ntu vií nto é ña ká'xi ña'a san mí iō víko e ntatánta'a ña da ntóo ni'i ña ña e tánta'a san? 35 Ntá tsi tē xee úra i é kɨ'ɨn ni'i ña ña e tánta'a sán ne, da kidáa kuntoo ixu ñā —ka'an ña. 36 Kantaa ña ni ñā nuu i sá'a dɨ: —Nté uun xoxo ka'nté i uun ta'vi du'nu xée i é nākunteé nuu du'nu ata. Te kuan kōo vií ña ne, natɨvī ñá du'nu xée san ne, ñá vā'á ito ka, tsí ña te dadɨ́ɨ tekú doo xée san nī doo atá san. 37 Ntē xoxo tsu'un i ntute tɨnti'o xeé san iní ñɨɨ atā san, tsí ntute tɨnti'o xeé san ne, dōó ntii inī í ne, ntáta ñɨɨ atā san. Ñɨɨ san ni ntūte tɨnti'o sán ne, ntuvi kunáa te ntāta. 38 Dukuān é kantio é kū'un ntute tɨnti'o xeé san iní ñɨɨ xēé san dɨ. 39 Xoo e ntáxi'i i ntute tɨnti'o atā sán ne, ñá vādá ntio i ntute tɨnti'o xeé san, tsí dií ka vá'a xi'i ntute tɨnti'o atā san é ntute tɨnti'o xeé san, kuiní i —ka'an Jésuu ni ña.
1 Uun ntuvi dá iō dá'na ne, kué'en Jesuu ni ña ntɨní'i ñā, ítā nti'xin ña má trīgu kan. Ña ntɨni'i ñā né, tāvá ña xoko trigú san, dā xiín nuu ña nta'a ña ne, dā é'xi ña ntɨkɨn i san. 2 Kidáā né, iō ñá fariseú san ne, tsixe'e ña ñā: —¿Nté kuān ó ntáde ntu nto? Tsi dóo xií kaa é kuān koo vii o ntuvi dá iō dá'na —ka'an ña. 3 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —¿Vá ña ntu ni nakua'a nto nté ō dé Davii ni ña ntɨní'i ña uun ntuvi da dóo kákɨn ña? 4 Tsí kukɨ́'vi ña iní vi'i Xuva kō né, dā kí'i ña tañú'ū e kúviko iña Xuva kó ne, dā é'xi ña, dɨvi ña nī ña ntɨní'i ña, kuān te da mii tsi dutú san é kūvi ka'xí ña tañú'ū e kúviko san —ka'an ña. 5 Kaka'an xtúku Jesuu: —Xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, kadē kû'vé u iña ntúvi dá iō dá'na san —ka'an ña. 6 Tuku ntuvi dá iō dá'na ne, kué'en Jēsuú san má vi'ī mi ntánataká nuu ña Israeé san ne, eni ntu'u ña kanakuā'a ña ña'a san. Ikān tuví uun ñatīí, ña natɨ́ɨn nta'a i. 7 Mastrú leí san nī ña fariseú san ne, ntaíto xu'ū ñá Jesuu nté koo vií ña, tē ntavá'a ña ña'a ntúvi dá iō dá'na san ne, vata koo é nī'i tsi ña nté koo tsi'i kuétsi ña ñā. 8 Ntá tsi Jesuú ne, iní ña nee e ntádē kuení mastrú leí san nī ña fariseú san ne, kaka'an ñá ni ñatīi, ña natɨ́ɨn nta'a i san: —Nākuntítsin ne, dá kuntītsin mé'ñū ña ntoo san —ka'an ña. Nákuntītsí ña ne, íntītsí ña mé'ñū ña'a san. 9 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña nguií san: —Iō é tsixē'e ú nto ve. ¿Neé ntu é vā'á vii o ntuvi dá iō dá'na? ¿Ō vii o é vā'á ne, ō vii o é kīni kaa? ¿O nakākú o ñā'a sán ne, o nākunaá o ña? —ka'an ña. 10 Īto díto Jesuu un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntoo diñɨ ña ne, dá kakā'an ñá ni ñatīí san: —Katan nteén nta'a o —ka'an ña. Kuān o dé nti'xe ñatīí san ne, ura tsí i ntuvá'a nta'a ña. 11 Ntá tsi ña nguiī sán ne, dōo kúdiin ña. Eni ntu'u ñā ntáka'an ña neé ntu é viī ñá ni Jēsuu. 12 Ntuvi tsikán ne, kué'en Jēsuú uun itsi xukū mí kūka'an ntâ'ví ña. Nɨɨ nīñú san kaka'an ntâ'ví ña ni Xuva kō. 13 Dā tuví ne, kāna ñá un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntántīkɨn ñá ne, da nākaxnúu ña uxuvi ñá'a xoo é vīí i pustru ña. 14 Ña sā'a é nakaxnúu ña é viī ñá pustru ña: Simuun, ña e xntánteē ña é Pedru kunáni ña; ni Āndree, ení Simuun; ni Sāntiau, Juaan, Felipe, Bartulumee, 15 Mateu, Tumaa, ni Sántiau, i'xá Alfeu; ni Sīmuun, ña xntánteē ña é Zeloté dɨ; 16 nī Júdā, ení Santiau; ni tūku Júdā, ñá é vē'xí ñuú Iscariote, dɨvi ñā é diko ña Jēsuu. 17 Dá kūntíi Jesuu ni pústru ña xuku sán ne, íntītsí ña mí nenī núu ne, ikān nátaká nuu un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntántīkɨn ñá ne, ñá tē nté kaa ña'a san nátaká nuu ña ntuvi tsikán dɨ, ña é vē'xí da mí'ī ká ñuú Judea ni Jerusáleén dɨ, ni ñūú Tiru ni Síduun, ñuu é ntoo diñɨ ntute ñu'u kān. Xée ñā é kinī ña é kāka'an Jésuú ne, é ntavá'a ña ña nēe kui'i ntákuvi ña. 18 Ña ntánto'o i é ñu'u é ña vá'ā nima í ne, ntuvá'a ña dɨ. 19 Dukuān ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ncho tɨ́ɨn nta'a ña Jēsuu, tsí ini ña tsi dóo iō ñá é viī ña é ntavá'a ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san. 20 Īto Jesuu ña ntɨní'i ña ne, dá kakā'an ñá ni ñā: —Nté kuān nte vá'ā o iña nto é ña tuví neé iō nto, tsí kaduku ntée nto mí kadē kû'vé Xuva kō. 21 ʼNté kuān nte vá'ā o iña nto é vevií e ntákakɨn nto, tsí rkontûví ne, nta'a nto. ʼNté kuān nte vá'ā o iña nto é vevií ne, ntaéku nto, tsí rkontûví ne, naxkuntée nto. 22 ʼNté kuān nte vá'ā o iña nto dá ña ntío kue'en tsí ña'a sán nto, da tsoó mii ña ntō, da ntáka'an ntée ña nto, da ntánantii ní'ni ña nto tsi ntántīkɨn ntó ko, xu'u é vēxkúvi ú ñatīi. 23 Na nākunuu díni kue'én nima nto. Un tsi kantíta mii ntō e dóo dîní nto ntuvi dá kuan kōo vií ña ni ntō. Tsí dɨvi ntō ne, ní'i nto ūun doméni é ta'xi Xuva kō. Tsí kuān o dé xení ñata ñā, ña intóo nte ntúvi di'na, nī ña ka'án naa Xuva ko. 24 ʼNtá tsi ña ntá'vi ide ntú nto, xoo é dóo kuika i, tsi é nī'i nto é intoo dínī nto. 25 ʼÑa ntá'vi ide ntú nto, xoo é dóo īó iña i vevii, tsí rkontûví ne, dōo nto'o nto é kā'xi nto. ʼÑa ntá'vi ide ntú nto, xoo é dóo dîní i vevii, tsí rkontûví ne, kueku nto ne, kuntoo nta'xa nto dɨ. 26 ʼÑa ntá'vi ide ntú nto tē un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ne, dōo vá'ā ó ntáka'an ñá iña nto, tsí kuān o dé ña intóo kídaa nī ña é dotō tsi ntáka'an ña é ka'an ñá naa Xuva ko, ntá tsi ña te ntáā e ntáka'an ña. 27 ʼNtá tsi ntō'o e ntaíni nto ne, kaka'án u ni ntō: Kuinima ntó xoo é ña ntío i nto. Vá'a kō vií nto nī ña ntaínchu'vi ntó dɨ. 28 Nāxnuu viko nto ña e ntáka'an ntée nto. Kantá'vī ntó iña ña ntáka'an kíni iña nto. 29 Tē xoó ña'a kaxé'e nuu ña vinuu ntó ne, kué'e ntō tɨnuu nto é ūun xo ká san dɨ, na kuē'é ka ñá dɨ. Tē xoó ña'a kanaki'i nuu ña kutuun ntó ne, kué'e nto dū'nu ntó dɨ, na kunī'i ña. 30 Da xōó ka ña'a, ña é kaikan kudii neé ntio i ne, kué'e ntō. Te ki'i ña da nēé ka iña ntó ne, ñá ku ntāka nto. 31 Vií nto ni tā'an nto vatā ó ntio nto é viī ñá ni ntō. 32 ʼTē ntákuinima ntó da mii tsī ña é kākuinima í nto ne, ¿neé ntu sintiá'vi ni'i nto? Un tsi nté ña kini ntáa san kuān ó ntáde ña. 33 Te vā'á o ntáde nto é da mii tsi ni ñā'a, ña é vā'á o ntáde ni ntō ne, ¿neé ntu sintiá'vi ni'i ntó dɨ? Tsí un tsi nte ñá kini ntáa sán ne, kuān ó ntáde ña dɨ. 34 Te xntii nto tā'an nto vata koo é na xntii ña ntō ne, ¿neé ntu sintiá'vi ni'i nto? Tsí ña kini ntáa sán ne, kuān o xntíi ña tā'an ña vata koo é na xntii tā'an ña ña dɨ. 35 Ntá tsi nto'ó ne, kuinima ntó ña ntákune'u iní i ni ntō. Vá'a kōo vií nto ni ñā'a. Xntii nto tā'an nto é ña kuntétu nto te xntii ña ntō dɨ. Kidáā né, dōó ka'nu nuu i é ta'xi Xuva ko ntō. Kidáā ne, kuvi nti'xe nto i'xá Xuva kō, ña e dóo ka'nu. Tsí dɨvi ñā e dóo vá'ā ó kade ña nī ña kini ntáa san, ña e ñá ini é nakué'e sintiá'vi nta'a Xuva kō. 36 Vata tsī o ntúnta'ví ini Xuva ko ntō ne, kuan tsi kōo ntunta'ví ini nto ta'an nto dɨ. 37 ʼÑá kū ka'an ntée nto ta'an nto. Dukuān ne, ñá ka'an ntée Xuva ko ntō dɨ. Ñá ku nakuitā ntó ta'an nto ne, dukuān ne, ñá nakuītá Xuva ko ntō dɨ. Kada ka'nu iní nto ni tā'an nto ne, kuan kōo kada ka'nu iní Xuva ko ni ntō dɨ. 38 Vata tsī koo kué'e nto ne, kuan tsī koo ni'i nto. Kū'vé va'á ni'i nto. Nakuédin nuu ña, nakɨdɨ nuu ña ne, kunuu tsitu kuē'en da nté nakuīdo káva. Tsí dɨvi tsī kú'vē é kānakii kú'vē ntó ne, dɨvi tsī kú've nāta'xi ña nto dɨ —kuan ō ka'an Jésuu. 39 Kidáā ne, nañé'ē ñá ña'a san nté koo vií ña, kaka'an ña: —¿Vá kūvi ntu vií uun ña kuāá san nañē'e ñá tuku ña kuāa mí'i kɨ̄'ɨn ña? ¿Ñā ntu kó'xo nuu ña ntuvi ñá xavi? 40 Nté uun ña kanakuā'a sán ne, ñá tē ká'nu ña'a ña vata kaa mastru ña. Ntá tsi tē ntɨ́'ɨ̄ kútu've ña ne, kudadɨɨ ña ni mastru ña. 41 ʼ¿Nté kui kaiton ntun xáka ūtun é nūu ntuxnúu tā'an o? Tsí nte ña kaínin ntu'u é nūu ntuxnúu mii ō. 42 Tē ña kaínin ntu'u é nūu ntuxnúu mii ō ne, ¿nté kui dōto tsí kaka'an ntún ni tā'an o é na tā'xi ña nuu ña é natāvan xáka ūtun é nūu ntuxnúu ña? Dɨvīn e dá mii tsi rkɨ xaa o ntéku é kāka'án ne, di'na natāvan ntu'u é nūu ntuxnúu mii ō vata koo é kūvi kinín vā'an é natāvan xáka ūtun é nūu ntuxnúu tā'an o. 43 ʼÑa túvi utun vā'a é kāta'xi kɨtɨ é ña vá'ā. Nté utun ña vá'ā san ña katá'xi kɨtɨ é vā'a. 44 Da nēé ka utun, kutuni ko neé utun dá kakii kɨtɨ i. Ñá kakīi igú san utun iñu, ntē ña kakíi tɨnti'ó san má xuku íñū. 45 Ñatīi, ña é vā'á ne, kaka'an ña nee é vā'a, tsí nuu é vā'á san nima ña. Ñatīi, ña é kīni kaa ne, kaka'an ña é kīni kaa, tsí nuu é kīni kaa nima ña. Tū'un é kākene xu'u ña ne, nima ñá kakene. 46 ʼ¿Nté kui nuu nuu xntu ntáka'an nto tsí xu'u é Tó'o ntō ne, ntá tsi ña ntáde ntaa nto nee é kāka'án u ni ntō? 47 Ka'án u ni ntō xoo é kantīkɨn ntí'xe i ko, xoo é katekú nti'xe i ne, kade ntaa é kāka'án u. 48 Ña sā'á ne, vata kaa uun ñatīi, ña é kaxntitsi vi'i sán ne, di'na kaete nuu kunū ñá ne, xtuvī ñá etɨ i san nú xūu. Dā é'nu ntute sán ne, dōó ntii duku ntée vi'i san. Ntá tsi ña ni kuvi kantá nuu, tsi dóo kutū tuví etɨ́ i. 49 Xoó ña'a é katekú i ntá tsi ña te kade ntaa ña é kāka'án u ni ñā ne, vata kaa uun natīi, na é xntītsí vi'i i da mii tsī nú ñū'u sán ne; ntē ña ni de vá'a na etɨ́ vi'i sán ne, dā é'nu ntute sán ne, dōó ntii duku ntée ne, uun ito tsi nántatsin á vi'i san —ka'an Jésuu.
1 Dā kúvi ka'an Jesuu ni ñá'a sán ne, kué'en ña ñūú Capernau. 2 Ikān tuví uun ña'ā tó'ō sntadun, ña ñuú Roma. Tuví uun ña kade tsiñu iña ña, ña e dóo ntio ña ne, dōó nchokuví ña. E dóko sā kúvi ñā. 3 Da téku tó'ō sntadún san tsi ntáka'an ñá'a san iña Jésuú ne, taxnūu ña ñata, ña odo nūu ña Israee, e kíkakan ñá dā xe'e nta'a Jesuu é na kɨ̄'ɨn ña, kintavá'a ña ña kade tsiñu san. 4 Dā xee ñátā san mí tuví Jesuú ne, ntáka'an ñá ni ñā: —Vií nto da xe'e, xntii kudii nto tó'ō sntadún san, tsi dóo va'á ña'a ña, 5 tsi dóo kakuinima ñá ñuú kō ne, mii ñā xntítsi ña vi'i mí ntánataká nuu ña ñuú ntɨ —ka'an ña. 6 Kidáā ne, kué'en Jēsuu ni ñátā san. Ntá tsi dóko sā xee ña nú vi'i ña kān né, taxnūu tó'ō sntadún san ña dóo vá'a tiin ni'i ñā é kūka'an ñá ni ñā: —Tō'ó, ñá tē nté sa vá'a ña'a u é kuīta ntí'xin nto nú vi'ī ko. 7 Ntē ña te nté sa vá'a ña'a u é xēé u un tsi nte mí tuví nto, kuiní ko. Ntá tsi te mii tsī é kā'an ntó ne, ntūvá'a ña kade tsiñu iñá ko. 8 Tsí xu'ú ne, īó tó'ō kó dɨ, ña odo nūu iñá ko ne, dōó tɨtɨ́n sntadún ko é odo nūu ú iña ñá dɨ, é kātee tsiñú u ña nēe é vií ña. Te kā'án u ni ñā é kɨ̄'ɨn ñá ne, kɨ́'ɨn ñā. Te kā'án u ni ñā é na kī'xi ña ne, ki'xi ña. Te taxnūu ú ña ntáde tsiñu iñá ko é viī ña sá'ā ne, vií ña —ka'an tó'ō sntadún san. 9 Koó dā kúdu'va Jesuu da téku ña sá'ā. Kaito ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntántīkɨn ñá ne, kaka'an ñá ni ñā: —Nuu é ntaā i é kāka'án u: Váta kīní u nté uun ña'a ña Israee é vata kaa ñatīi sá'a e dóo kanuu iní ña ko —ka'an Jésuu. 10 Dā náxee ña e táxnūu tó'ō sntadún san nú vi'i ña kān ne, é ntūvá'a tsi ña kade tsiñu iña ña. 11 Rkontûví ne, kué'en Jēsuu uun ñuu é nani Nāiin. Kué'en ña ni ña ntɨni'i ñā ne, ñá tē nté kaa ña'a kue'en ña, kuntikɨ̄n ñá ña dɨ. 12 Dā xee étsin ña mí kɨ̄'ví ña má ñūú san ne, vé'xi ñā'a, ña odo ñā xi'i e kíku'xí ña ña. Ñá te da dīi ña má ñūú san íntīkɨn ñá ña dɨ. Ñatīi, ña xi'í san ne, kuan tsī kaa uun kudii ña i'xá ñadɨ̄'ɨ kií san. 13 Dā íni Jesuu ñádɨ̄'ɨ́ san ne, ntūnta'ví ini ña ña, kaka'an ña: —Ña kuékūn kan —ka'an ña. 14 Kidáā ne, kué'en ētsin ña ne, dā tɨ́ɨn nta'a ña chidō sán ne, íntāñɨ dá'na ña. Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ñá xi'í san: —Xu'ú kaka'án u ni ō ne: ¡Nakuntítsin! —ka'an ña. 15 Ura tsí i nakuntítsi ña xi'í san ne, eni ntu'u ñā náka'an ña. Jesuú ne, ntáda ña ña kuenta ntá'a dɨ'ɨ ñā. 16 Dā íni ña'a sán é kuān o dé Jesuú ne, dōo u'ví ña, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá ne, eni ntu'u ñā nakué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō, ntáka'an ña: —Tsí uun ña'a ña ka'án naa Xuva ko, ña e dóo ka'nu ne, é xee dîtó ñā mí ntoo ō ve. Tsí Xuva kō ne, xée ña ñūú kō é xntii ña kō —ka'an ñá'a san. 17 Dá kanɨɨ ñūú Judea ni diñɨ í kūtuni ña nté ō dé Jesuu. 18 Ña ntántīkɨn Juaan Bautistá ne, ntaa ña ni ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i nté ō dé Jesuu. Kidáā né, kāna Juaán san uvi ñá'a, ña ntántīkɨn ñá ne, 19 dā táxnūu ña ña nta'a Jesuu é tsixe'e ña te dɨvi ntī'xe ña ña é kī'xi sán ne, o te kuntētu ká ña uun ká tuku ñá'a. 20 Ña e táxnūu Juaán san ne, xée ētsin ña, ntáka'an ñá ni Jēsuu: —Taxnūu Juaan Bautistá ntɨ é tsixe'ē ntɨ́ te dɨvi nto ñā é kī'xi sán ne, o kuntētu ká ntɨ uun ká tuku ñá'a —ka'an ña. 21 Ura dú'va tsi i ne, ñá tē nté kaa ña'a ntavá'a Jesuu, ña e ntákuvi kui'í san, nī ña e ntánto'o i, nī ña é ñū'u é ña vá'ā nima í dɨ. Tɨtɨ́n ña kuāá nāxi'í nuu ñá dɨ. 22 Kidáā ne, nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá nī ña táxnuu Juaán san: —Kue'ēn ntó, kuka'an ntó nī Juaan nee é íni nto, nee é téku nto. Ntaa nto ni ñā tsí ña kuāá ne, é nāxi'í ntuxnūú ña; ña natɨ́ɨn i ne, é nākaka ña; ña ntánako'xo kúñu ī ne, é ntūntoo ña kui'i ña; ña lo'ō ne, é nātekú ña; ña xi'í ne, é ntōto ña; ñá ntā'ví ne, é tēkú ña tú'ūn é vā'á san nté koo nakáku ña. 23 ¡Nté kui vá'ā ó xoo ñá'a, ña é ña natɨvi iní i é kantīkɨ́n ko! —ka'an Jésuu ni ña. 24 Dā kunú'u ña táxnuu Juaán san ne, eni ntu'u Jēsuu kaká'an ñá ni ñā'a san iñá Juaán san, kaka'an ña: —¿Neé ntu ixkoto ditó nto ñuu itsí kān? ¿Vá ñe'e ntú nto é ixkoto nto uun ñatīi, ña é dotō tsí kaka'an, vata kaa uun choo é kākantá nuu dá kadūku tátsin? 25 ¿Neé ntu ixkoto nto? ¿Vá ixkoto ntú nto uun ñatīi, ña e dóo va'á doo i? É īni nto tsí ña e dóo va'á doo i, ña é iō ntɨ́'ɨ da nēé ka tsi é ntio i ne, ñá tē ñuu itsí kān ñu'u ña, tsi nú vi'ī rei kan ntóo ña. 26 ¿Neé ntu ixkoto nto? ¿Īxkoto ntú nto uun ña'a ña ka'án naa Xuva ko? Nuu é ntaā i tsí dɨvi ñā ne, kaka'an ñá naa Xuva ko, ntá tsi dií dií ka ka'nu ña'a ña é ña ka'án naa Xuva ko. 27 Tsí dɨvi ñā é ūve na'a iña ña Tú'un Xuva kō mí kakā'an: Taxnūu ú uun ña'a, ña é kunī'i tú'ūn san, di'na dá xeen, vata koo é nākoo tú've ña itsi o. Kuān ó uve na'a. 28 Kaka'án u ni ntō tsi é un ntɨ'ɨ ñatīi, ña ntoo ñuxiví san ne, nté uun ña ña te dóo na'nu ña'a ña vata kaa Juaán san. Ntá tsi ña é kāduku ntée mí kadē kû'vé Xuva kō ne, kuān te é dií ka dutsi ntaa ña ne, dií ka na'nu ña'a ká ña é Juaán san. 29 ʼUn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña tekú i é kāka'an Juaán san ne, ede ntaa ña é kāka'an Xúva kō. Un tsi nte ña ntaído diu'un xôo iña ñuú Romá san dɨ ítsi ntute ña nta'a Juaán san ne, 30 ntá tsi ña fariseú san nī mastrú leí san ne, ña ni ntío ñā é nakūtsi ntute Juaán san ña ne, kuān o nantii ní'ni ña é vā'a koo vií Xuva ko ni ñā. 31 ʼ¿Nté ntu koo ntada dadɨɨ ú ña ntoo vevii? ¿Ntē ntu ntáa ña? 32 Vata ntáa i'xá kuetsī é ntoo nu â'ví i, ntánadɨ̄kɨ, é un tsi ntákachu'ú ni tā'an i: “Nakuekū ntɨ́ choo, ntá tsi nté uun nto ñá ni ite'e ntō. Īta nta'xa ntɨ́ ne, nté uun nto ña ni éku nto”, xkoó ka'an i'xá san. Kuān ntáa ña ntoo vevií dɨ, 33 tsi vé'xī Juaan Bautista é ntē ña kaé'xi ña tañú'u ne, ntē ña kaxi'í ña ntute tɨnti'ó dɨ ne, ntáka'an nto tsí nuu é ña vá'ā nima ña. 34 Kidáā ne, xeé u, xu'u é vēxkúvi ú ñatīi. Xu'ú ne, kae'xí u, kaxi'í u ne, da ntáka'an nto tsi dóo kue'e kae'xí u, dōo kue'e kaxi'í u. Ntáka'an nto dɨ tsí xu'ú ne, dōo vá'a tiin ú nī ña kini ntáa, nī ña ntaído diu'un xôo iña ñuú Romá dɨ. 35 Ntá tsi kutuni xoo é ki'in īní nti'xe i te kīni o rkontûvi nté koo kuvi —ka'an Jésuu ni ña. 36 Uun ña'a, ña fariseú ne, kāna ña Jesuu é kika'xí ña nú vi'i ña kān. Dā xee ñá ne, ítūví ña nú mesa kan. 37 Kidáā ne, xée uun ñadɨ̄'ɨ́, ña ñuú ikān, ña e dóo iō kuetsí ne, da kutuni ña tsí tuví Jesuu nú vi'ī ña fariseú san ne, xée ñā, ni'i ña uun xuxu e kúvi xuu é nani alābastru é nūu tsitu cho'o vîdin. 38 Ítūví ña nú dɨ̄'ɨ́n Jesuu, kaéku ña ne, nākate ña dɨ́'ɨn Jēsuu ntuté nūú ña. Kidáā né, īdi ña naítsī ña dɨ'ɨn ña, da tánuu ña dɨ́'ɨn ña ne, dā da'ví ña dɨ́'ɨn ñā cho'o vîdín san. 39 Ña fariseu, ña kána Jesuú ne, dā íni ña sá'ā né, dē kuení ña: “Tē dɨ́ ña kaka'an ntí'xe naa Xuva ko ñatīí sa'á ne, kutuni ñá nee ñá'a ñadɨ̄'ɨ́ sa'á, ña katɨɨn nta'a ñā. Tsí ñadɨ̄'ɨ́ sa'á ne, dōó iō kuetsí ña.” Kuan ō dé kuení ña. 40 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña fariseú san: —Simuún, iō kúdii é kā'án u ni ō —ka'an ña. Kidáā ne, kaka'an fáriseú san: —Ká'an ntō, Mastrú —ka'an ña. 41 Ne dá kantāa Jesuu ni ña, kaka'an ña: —Uvi ñá'a ñatīi itá nuu ñā diu'un é naki'i ntée ña iña ñá kuiká san ne, uun ña'a ñā ne, ú'ūn sientu diú'un kuī'xín san itá nuu ña. Ña uun ña'a sán ne, úvi dīko u'xi tsi. 42 Ña ni kúvi ntá'vi ña diu'un é naki'i ntée ña ne, īde ña da xe'e nákadɨ̄ ñá kuenta é itá nuu ña ntuvi ña. Ká'an nto vē: ¿Xoo é ntuvi i é dií ka kuinima í ña kuiká san? —ka'an ña. 43 Kidáā ne, kaka'an Símuún san: —Vata te ñatīi, ña é dií ka kuē'e itá nuu san —ka'an ña. Kaka'an Jésuu: —Vá'ā o é kāka'an —ka'an ña. 44 Kidáā ne, kaito Jesuu ñádɨ̄'ɨ́ san ne, dá kakā'an ñá ni Sīmuun: —Koton ñadɨ̄'ɨ sa'a. Xu'ú ne, xéē u nú vi'i ō né, ntē ña ni ta'xin ntute é ntōo dɨ́'ɨ̄n ko. Ntá tsi ñadɨ̄'ɨ́ sa'á ne, nakate ña dɨ́'ɨ̄n kó ntute núu ña ne, idi mii ñā naítsi ña. 45 Ntē ña ni é'xin xu'u kó vata xkoó ini o ne, ntá tsi ñadɨ̄'ɨ́ sā'á ne, un tsi nte dá xee ú ne, katanuu ña dɨ́'ɨ̄n ko. 46 Ntē ña ni dá'vin dɨkɨ́ ko nté un siin aseté san. Ntá tsi dɨvi ñā ne, dá'vi ña dɨ̄'ɨ́n ko cho'o vîdin. 47 Dukuān é kāka'án u tsí kuān te ñá tē nté kaa kue'e kuétsi ña īó ne, ntá tsi kutuni tsí e dé ka'nu iní Xuva ko ni ñā, tsi dóo kuínima ña. Ntá tsi ña'a, ña é dutsi kūdii e ntáde ka'nu iní o ni ñā ne, un sīin kudií kakuinima ñá kō —ka'an ña. 48 Kidáā ne, kaka'an ñá ni ñadɨ̄'ɨ́ san: —É dē ka'nu iní u ni ō kuétsi ō —ka'an ña. 49 Ña'a, ña é vexká'xi ni ña ne, eni ntu'u ñā ntátsixe'e ñā: —¿Xoō ntu ñá'a ña sā'a, é un tsi nte kuétsi ñā'a san kade ka'nu iní ña ni ñā? —ka'an ña. 50 Ntá tsi Jesuú ne, kaka'an ñá ni ñadɨ̄'ɨ́ san: —Tsi kuínti'xe o Xuva kō ne, é ntūvá'a nima ó ve. Va vá'a tsi kuē'én ve, ñá ku kadā kuení ka o —ka'an Jésuu ni ña.
1 Rkontûví da kúvi sá'ā ne, kaika Jesuu ta'án ñuu ta'án ñuu, kaka'an ntódo ñā tú'un īña Xuva ko nté o kadē kú'vē ña. Uxúvi ñā'a pustrú san ntɨni'i ña ñā dɨ. 2 Īó ñadɨ̄'ɨ́ ne, ntikɨ̄n ñá ña, ña é ntavá'a ña é ñū'u é ña vá'ā san nima í nī ña é ntuvá'a kui'i e ntákuvi i. Ñadɨ̄'ɨ́ san ne: María Madalena nani ña, ña e ntíi u'xe é ña vá'ā nima í, 3 nī Juana, ñádɨ̄'ɨ ñá nani Cūsa, ña dé tsiñu iña Heródē; ñá nani Sūsaná ne, nī ña te da díi ka ñadɨ̄'ɨ, kue'en ñá vata koo é xntii ña ña nēe é īó iña ña. 4 Ñá te da dīi ña'a kíi ña ñuú ña é kinī ñá Jesuu. Dōo táka nuu ña'a sán ne, kidáa ne, ntāa Jesuu ni ña uun nuu i, kaka'an ña: 5 —Uun ñatīí, ña kata'xi tatá ne, kué'en ña kūta'xí ña tatá ña. Uun itsi ne, kó'xo ntɨ̄kɨn san itsi kán ne, ixkanúu ña'a sán ne, ē'xi láa sán dɨ. 6 Uun itsi xtuku ne, kó'xō tuku ntɨ́kɨn san ne'u xuú san ne, dā kéne ne, ura tsí xi'i dii, tsí kakunaá ntute mí ko'xo. 7 Kó'xō xtuku ntɨkɨn san má kū'u íñu kān. Ē'nu dadɨɨ ni xuku íñū sán ne, ítāvi núu kue'en xúku íñū san i ne, xí'ī dɨ. 8 Ntá tsi uun itsi xtuku ne, kó'xō nuu ntɨkɨn san ñú'u vā'a. Kidáa ne, ē'nu né, dōo vá'a kúvi. Kīi te uun sientu kɨ́tɨ i é un é un ditsin i —ka'an ña. Sá'a kāka'an Jésuú ne, nɨɨ̄ kué'en ini ña kaka'an ña: —¡Te īó lo'xo ntó ne, kini nto! —ka'an ña. 9 Kidáā né, tsixe'e ña ntɨni'i ña ñā neé kani tú'un nuu i sá'a é kāka'an ña. 10 Ne, kaka'an Jésuu: —É ta'xi Xuva kō é kūtuni ntó nuu i e dóo xū'ú iō iña i mí kadē kú'vē ña. Ntá tsi ña nguiī sán ne, da kantaa ú ni ñā nuu i sá'a ne, ntaíto ña ne, ō ntaíni ña, ntá tsi ña kɨ́'ɨn dɨkɨ ña neé kani tú'un. 11 ʼNuu i sá'ā ne, kani tú'un: Ntɨ̄kɨ́n san ne, dɨvī é vata kaa tú'un Xuva kō. 12 Uun itsi mí kakó'xo ntɨkɨn san itsi kán ne, kani tú'un vata ntáa ña'a, ña téku i, ntá tsi vé'xi tó'ō e ña vá'ā san, véxnaki'i tú'un Xuva kō é ñu'u nima ñá'a san vata koo é ña kuintí'xe ña, vata koo é ña nakáku ña. 13 Mī ko'xó nuu ntɨkɨn san ne'u xuú san ne, vata ntáa ña'a, ña e dóo dîní i é kātekú i tú'un Xuva kō ne, kuīnti'xe ña, ntá tsi ña kué'e ni kuīnti'xe ña. Vata ntáa utun é ña tuvi kué'e xó'o i ntáa ña. Kuīnti'xe ña é uun da'na. Ntá tsi ntuvi dá kātaan núu ña ne, kaxtuví xio ña tú'un Xuva kō. 14 Mī ko'xó nuu ntɨkɨn san má xūku íñū sán ne, vata ntáa ña'a, ña e téku i tú'ūn sán ne, dukuan dukuān sá ne, kakunáa inī ña. Tsi é tūku e túku é kadē kuení ña: é nī'i ñá diu'un, é viī ñá nee iña é ntio ña ne, dukuān ña kaxio vá'a iña ña. Vata ntáa utun é ña kaé'nu vá'a kɨtɨ i ntáa ña. 15 Ntá tsi mí ko'xo ntɨkɨn sán ñu'u va'á ne, vata ntáa ña'a, ñá iō nima vá'a i ne, é iō tu'vé ña é kīni ña tú'un Xuva kō, é viī ñá kuenta tú'ūn san. Ñá nātɨvi iní ña. Vata ntáa utun e dóo vá'a kakii kɨtɨ i san ntáa ña —ka'an Jésuu ni ña. 16 Kidáā ne, kantaa ña ni ña nuu i iña ñú'u é nāxi'í nuu, kaka'an ña: —Nté uun xoxo tuún i ñu'ú san ne, dá dā'ví nuu. Ntē ña xtuví ña má ītó ña. Tsí xnteku dukún ña vata koo é nāxi'í nuu kanɨɨ̄ má vi'i kān. 17 Vata tsi kaa nuu i sá'ā ne, ña túvī nee iña é kutuvī xu'u é ña nátidito, nté uun nuu i é iō xu'u é ña kiní o rkontûvi, tsi dá miī é nātidito. 18 ʼDukuān ne, kini va'á nto tú'ūn é kā'án u, tsí ña'a, ñá iō iña í ne, ní'ī ká ña. Ntá tsi ña é ña tuvi íña í ne, nakuido nteé ña un tsi nté nuu i é kuini ña é īo íña ña —ka'an Jésuu ni ña'á san. 19 Kidáā ne, xée dɨ'ɨ Jēsuu ni ení ña. Ntá tsi ña ni kuvi xée ētsin ña mí tuví Jesuu, tsí ña te nté kaa ña'a ntoo ña. 20 Kidáā ne, xée ūun ña'a, kaka'an ñá ni Jēsuu: —Dɨ'ɨ nto ni enī ntó ne, ntáñɨ̄ ntée ña nto kí'i kān é ncho kiní ña nto —ka'an ña. 21 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —Xoo é katekú i tú'un Xuva kō ne, kade ntaa tú'un ñā, dɨvi ñā é dɨ'ɨ̄ kó ni ēní ko ni tā'an ko —ka'an ña. 22 Uun ntuvi ne, ínuu Jesuu tún ntōó ni ña ntɨni'i ñā, kaka'an ña: —Xio diñɨ ntute san kɨ́'ɨn ō ve —ka'an ña. Kué'en ñā kídaā. 23 Da ntaíta nti'xin ña nu ntuté san ne, kídi Jēsuu. Kidáā ne, un ntii tsi vē'xí tatsín san mé'ñū ntute san. Iñɨ ntú'u nátsitu tun ntōó san ntute ne, dókō sá ni tēni ña. 24 Kidáā ne, kué'en ña kūnantoto ña Jésuu, kaka'an ñá ni ñā: —¡Mastru! ¡Mastru! ¡Dóko sā téni ō! —ka'an ña. Nákuntītsí Jesuú ne, kaka'an ña é nākoó da'na tātsín san ni ntūte é kānakuntáñɨ ntaa. Ura tsí i xío kadin ne, diin diin sa kúvi. 25 Kidáā ne, kaka'an ñá ni ña ntɨni'i ñā: —¿Nté kui ntaú'vī ntú nto? ¿Mí'i ntu kuē'en é ntákuinti'xe nto? —ka'an ña. Ntá tsi ña ntɨni'i ñā né, dōo u'ví ña. Koó dā kúdu'va ini ña, ntáka'an ñá xe un xé un ñā: —¿Xoó ña'a ntu ña sā'a, ña é kāka'an ni tátsín san ni ntūte san é nākoó kadin ne, ura tsí i xío kadin nti'xe? ¡Un tsi nte tátsín san ni ntūte san kade ntaa é kāka'an ña! —ka'an ña. 26 Kidáā ne, xée ña ñūú Gadara é tuví tuku diñɨ ntute é ñūú Galilea. 27 Ntii Jesuu díñɨ ntute sán ne, ikan tsi vē'xí uun ñatīi, ña má ñūú san, ña é ñū'u é ña vá'ā nima i. Ñá te dā vévii é ña te núū ká ña du'nu ña; ntē ña te túvī ká ña nú vi'i ña kān. Da nɨɨ kuē'en tsí kapusantu kán nuu ña. 28 Dā íni ña Jesuú ne, nákunchɨ̄tɨ́ ntaa ñá nuu ñá ne, un ntii tsī kéne ña, kaka'an ña: —¿Neé ntu kaduku ntée nto iñá ko, Jesuu, i'xá Xuva kō, ña tuví e dukún kān? ¡Vií nto da xe'e, ñá ku kini nteē ntó ko! —ka'an é ña vá'ā san ni Jésuu. 29 Kuan ō ka'an ña, tsí Jesuú ne, kaka'an ñá nī é ña vá'ā san é na ntīi nima ñátīí san. Dōó ki'in ito kūkɨ́'vi é ña vá'ā san nima ñá, kuān te ntáki'ní ña'a san nta'a ña ni dɨ̄'ɨ́n ña kadená ne, kanakɨ'ɨ tu'un, tsí e ña vá'ā sán ne, kaxntíi ña da tī é kūnu ña é kɨ̄'ɨn ña ñuu itsi. 30 Ntá tsi Jesuú ne, tsixe'e ñā: —¿Ntē ntú nanin? —ka'an ña. —Ntɨ'ɨ́ ne, Ligiuun naní ntɨ —ka'an. Kuan ō ka'an ña, tsí ña te da díi e ña vá'ā san é ñū'u níma ña. 31 Íkān é ña vá'ā san nta'a Jésuu é ña taxnuu ña í ini totsin kan. 32 Da'a san ne, ñá tē nté kaa ñu'u kutsín san ntaé'xí tɨ xuku san ne, ntáka'an é ña vá'ā san te kūvi ntɨ́'vi nima kútsín san. Jesuú ne, xé'e ña ītsi. 33 Kidáā ne, ntīi é ña vá'ā san nima ñátīí san ne, dā kukɨ́'vi nima kútsín san. Kidáā né, īnu kutsín san, kue'en tɨ un tsi nte mí nuu ntute san ne, ikan tsī téni ntɨ'ɨ tɨ. 34 Ña e ntáde kuenta kútsín san ne, dā íni ña nte o kúvi ne, kué'en ñā, koo da ntaínu ña, kuntaá ña nī ña ntoo má ñūú san nī ña ntoo má kū'u kan nté ō kúvi. 35 Ña'a sán ne, ntīi ña, kukoto dîtó ña nté ō kúvi. Dā xee ña mí tuví Jesuú ne, ikān tuvi tɨxɨ ñátīí san nú dɨ̄'ɨ́n Jesuu, ña e ntíi é ña vá'ā san nima i. E nákunūu ña du'nu ña ne, e vá'ā ó kadē kuení ña. Kidáā né, dōo u'ví ña'a san. 36 Ña é īni nte o kúvi ne, ntántaa ña nté ō ntuvá'a ña é ñū'u é ña vá'ā sán nima i. 37 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ ña ñuú Gadará ne, eni ntu'u ñā ntaíkan ña da xe'e é na ntāka Jesuu ñuú ña, tsi dóo ntaú'vī ña. Dukuān ne, nákunūu Jesuu tún ntōó san ne, dā kunú'u ña. 38 Ñatīí, ña e ntíi é ña vá'ā sán nima í ne, kaka'an ña é kɨ̄'ɨn ñá ni Jēsuu. Ntá tsi Jesuú ne, kaka'an ñá ni ñā é na kutuvī ña. Kaka'an ña: 39 —Kunú'un nú vi'i ō ve, ntaan ni ñā'a san nté ō dé Xuva ko ni ō —ka'an Jésuu. Kidáā ne, kué'en ñatīí san, kuntáa ña ni ñā'a san da kánɨɨ̄ má ñūú san nté ō dé Jesuu ni ña. 40 Ntá tsi dā náxee Jésuu túku diñɨ ntute sán ne, ñá tē nté kaa diní ña'a san e náxee ña, tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ntantétu ña ña. 41 Ikan tsī xeé uun ñatīi, ñá nanī Jairu, ña odo nūu iña vi'i mí ntánataká nuu ña Israeé san. Ña sā'á ne, nakutuvi nteɨ ñā nú dɨ̄'ɨ́n Jesuú ne, kaikan ñá da xe'e nta'a Jesuu é kɨ'ɨ̄n ña nú vi'i ña kān. 42 Kuan tsī kaa uun a dióko ñā né, īó tun te ūxuvi kuiá tun ne, dóko sā kúvi tun. Kidáā ne, kué'en Jesuú ne, ñá tē nté kaa ña'a ntántīkɨn ñá ña. Un tsi ta'u nuu ña mé'ñu ñā'a san. 43 Ikān nuu ta'án uun ñadɨ̄'ɨ, ña é ña kaxio da'na é kaetɨ nɨñɨ ña. É uxuvi kuía é kuān ó kanto'o ña ne, é dōo kue'é diu'un nantɨ́'ɨ ña nī medíkū. É nantɨ́'ɨ ñā é un ntɨ'ɨ̄ é īo íña ña ne, ntē ña ni ntuvá'a ña. 44 Ñadɨ̄'ɨ́ sa'á ne, xée ētsin ña ata Jésuu. Tɨɨn nta'a ña ntēte du'nu Jésuú ne, ura tsí i ntuvá'a ña é kaetɨ nɨñɨ ña. 45 Kidáā né, tsixe'e Jēsuu ñá'a san: —¿Xoó ntu tɨ́ɨn nta'a ī ko? —ka'an ña. Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá ne, ntáka'an ña tsí ña te dɨvi ña e tɨ́ɨn nta'a ña ñā. Pedrú san ne, kaka'an ña: —Mastrú, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ntánata'u nūu ña nto ne, ntátsi'i ntido ña nto —ka'an ña. 46 Ntá tsi Jesuú ne, kaka'an xtúku ña: —Īó xoo tɨ́ɨn nta'a ī ko. Tsí kutuní ko tsí kúvi ntuvá'a ña —ka'an ña. 47 Dā kutuní ñadɨ̄'ɨ́ san tsí ña kuvi kuxu'ú ña ne, koó da kānɨ́'ɨ ñā, nakunchɨ́tɨ ña nú dɨ̄'ɨ́n Jesuu. Kidáā ne, kaka'an ña mé'ñū un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san tsí iō nuu i é tɨɨn nta'a ña Jēsuú ne, kaka'an ña tsí ura tsi ntuvá'a ña. 48 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —I'xá ko, é ntuvá'an ve, tsí nuu é ntaā i e kuínti'xe o ko. Vā'a vá'a tsi koo kunú'un ve —ka'an ña. 49 Kaka'an dúkuan Jēsuu dá xēe uun ña'a, ñá nī'i tú'ūn iña ñá odo nūu íña vi'i mí ntánataká nuu ña Israeé san ne, kaka'an ña: —Diōkó nto ne, e xí'i ñā. Ñá ku nāteku du'xén ka nto mastrú san —ka'an ña. 50 Ntá tsi téku Jēsuú ne, kaka'an ñá ni ñā: —Ñá ku u'vī o. Mii tsī é kuinti'xe o ne, ntuvá'a dióko ō —ka'an ña. 51 Kidáā né, dā xee ña nú vi'i ña kān ne, ñá ni xē'é Jesuu é kɨ̄'vi nté uun ña'a; mii tsī Pedru ni Sántiau ni Juaán san, ni uva ī'xá san ni dɨ'ɨ̄ i. 52 Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá ntoo sán ne, ntaéku ña, tsi é xi'i i'xá san. Ntá tsi kaka'an Jésuu ni ña: —Ña kuéku ká nto, tsi tá'nu kūdií san ne, ñá te ni xī'í tun, tsí kūdii kakidí tun —ka'an ña. 53 Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá xkuntée ña ña, tsi íni ñā'a san tsi é xi'i ntí'xe a i'xá san. 54 Kidáā ne, kárkāa Jesuu nta'a i ne, un ntii tsi kāka'an ña: —¡Tā'nú kudii, nakuntítsin! —ka'an ña. 55 Ura tsí i ntóto tún ne, nákuntītsí tun ne, kaka'an Jésuú é na kuē'é ña é kā'xí tun. 56 Uvā tún ni dɨ'ɨ̄ tún ne, koó dā kúdu'va ña é kuan ō kúvi. Ntá tsi Jesuú ne, kaka'an ña é ña ká'an ñá nī nté uun ña'a san nté ō kúvi ntóto tun.
1 Jesuú ne, nātaká nuu ña uxuvi ñá'a ña ntɨni'i ñā ne, xé'e ñā é kūvi vií ña kada kú'vē ña iña é ña vá'ā san é nakuitā ñá i, nī é kūvi vií ña ntavá'a ña ña'a san da nēé ka nuu kuí'i e ntákuvi ña. 2 Taxnūu ña ña é kíka'an ntódo ña tú'ūn iña i mí kadē kû'vé Xuva ko, nī é ntavá'a ña ña nchokuvi. 3 Kaka'an ñá ni ñā: —Ñá kū neé kuido nto é kɨ'ɨn ntó itsi kān; nté tatūn, nté itɨn, nté tāñú'ū, nté diu'un, nté uun na'a du'nu nto ña kuní'i nto. 4 Dā mí'ī ká vi'i mí xēe ntó ne, kuntōo nto un tsi da nté ntāka nto ñuú san. 5 Dā mí'ī ká ñuú san mí ña ntío ña é kuntōo nto ne, ntaka nto ikān ne, nakɨdɨ nto xáka dɨ̄'ɨ́n nto vata koo é kunī'i ña kuenta é nakūnaá mii ñā kúñu ñā é ña ni ntío ña tú'un Xuva kō —ka'an Jésuu ni ña. 6 Kidáā ne, kué'en ñā, ita ntí'xin ña ta'án ñuu ta'án ñuu, ntáka'an ña tú'ūn é vā'á san nté koo nakáku ña'a san ne, dā mí'ī ka mí kuē'en ñá ne, ntavá'a ña ña nchokuvi. 7 Rei Heródē né, tēkú ña e ntáka'an ñá'a san iña Jésuu é un ntɨ'ɨ nūu i é kade ña ne, un tsi kúdana iní ña, tsí iō ñá ne, ntáka'an ña tsí Juaan Bautistá ne, é ntōto ña ve é xi'i ña. 8 Iō ñá ne, ntáka'an ñá tsi é ntii díto ña ka'án naa Xuva ko, ñá nani Ēliá ne, iō ñá dɨ ne, ntáka'an ñá tsí ña ka'án naa Xuva ko, ña ntivú dɨ ne, e ntóto ña. 9 Kidáā ne, kaka'an Heródē san: —Tsí xu'u ntu ku é taxnūu u é ka'ntē ñá dɨkɨ́ Juaán san ne, ¿xōo ntú ña'a ña tsīkán kuān, e dóo katekú ko é ña te nté kaa nuu i é kade ña? —ka'an ña. Dukuān né, ntukū nuu ini Heródē san nté koo kiní ña Jesuu. 10 Dā náxee ñá ntɨni'i ñā ne, ntaa ña ni Jēsuu nté o dé ña. Kidáā ne, kue'en ní'i xio Jesuú san ña ntɨni'i ñā uun ñuu é nani Bētsaida. 11 Ntá tsi dā kútuni ñá'ā sán ne, íntikɨ̄n ñá Jesuu. Jesuú san ne, dōo vá'ā o dé ña ni ñā, kaka'an ñá ni ñā iña mí kadē kû'vé Xuva kō ne, ntavá'a ña ña nchokuvi. 12 Dā kuáā ne, xée etsin ña ntɨni'i ñā san mí tuví Jesuu, ntáka'an ña: —Ká'an nto ni ñā'a san, na kɨ́'ɨn ña, kintúku ña mí kuntoo da'na ña ne, na kintúku ñā é ka'xī ña da mí'ī ká ñuu é ntoo étsin i'a. Tsí i'a ne, ña túvī nee iñá iō kue'en tsi é ka'xī ña —ka'an ña. 13 Ntá tsi Jesuú ne, kaka'an ñá ni ñā: —Mii nto kuē'é nto ña é ka'xī ña —ka'an ña. Ne, kaka'an ñá ntɨni'i ñā: —Kūdii u'ún sa tañú'u ni ūví sa tsáka iō tɨ. ¿Vá kikuiín ntu ntɨ é kā'xí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san? —ka'an ña. 14 Tsí iō ñá te ū'un míil ñatīí san ntoo ña. Ntá tsi Jesuú ne, kaka'an ñá ni ña ntɨni'i ñā: —Ká'an nto, na kuntōo ña uvi díko u'xi uvi díko u'xi ñá'a ña —ka'an ña. 15 Kuan ō dé ña ne, íntōo ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san. 16 Kidáā né, kī'i ntɨ'ɨ Jesuu é ū'un tañú'u ni ūvi tsákā. Īto ña e dukún kān ne, dā nakué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō. Kātsin dava ña ne, dā xe'é ña ña ntɨni'i ñā é tsī'i ña nta'a ña'a san. 17 Ē'xi ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san da nté ku e ntá'a ña. Dā kúvi é'xi ña ne, náku'un tsitū ká uxuvi xiká utsi i é ntoó ka. 18 Uun ntuvi ne, kaka'an ntâ'ví Jesuu é da mii tsi ña ni ña ntɨni'i ñā ntoo ña ne, tsixe'e Jēsuu ña: —¿Neē ntú ña'a ú, tē ka'an ñá'a san? —ka'an ña. 19 Nantíko koō ñá, ntáka'an ña: —Iō ñá ne, ntáka'an ña tsí Juaan Bautista nto. Iō ñá ne, ntáka'an ña tsí Elia nto. Iō túku ña ne, ntáka'an ña tsí ña ka'án naa Xuva ko, ña ntivu ntó, ña e ntóto xtuku é xi'i —ka'an ña. 20 —Dɨvi ntō ní, ¿neé ña'a ú, te kuinī nto? —ka'an Jésuu. Pedrú ne, nantíko koō ñá, kaka'an ña: —Dɨvi ntō é Cristu nto, ña e táxnuu Xuva kō —ka'an ña. 21 Ntá tsi dóo ka'an Jésuu é ña ku ka'án ña nī nté uun ña'a nuu i sá'a. 22 Kaka'an ña: —Xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, kantio e dóo nto'o ko. Dōó nantii ni'ni ñatā sán ko, dɨvi ña nī tó'ō dutú san nī mastrú lei. Ka'ní ña kó ne, ntá tsi tē kúvi uni ntúvi ne, ntoto u —ka'an Jésuu. 23 Kidáā ne, kaka'an ñá ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san: —Tē xoó ncho kuntīkɨ́n i kó ne, ña kú de ká ña kuenta íña mii ña ne, utén utén san ne, na kuntikɨ̄n ñá ko, kuān te dóo nto'o dadɨɨ ña nī ko. 24 Xoo é ncho nakakū mii i ntuvi iña í ne, kunaá ña. Ntá tsi tē xoo nakunaá i ntuvi iña í kuenta iñá ko ne, nakáku ña. 25 ¿Neé ntu kaidiá'vi ñatīí san te nī'i ñá kanɨɨ ñūxiví san, te kūnaá mii ntu ñā ne, o tē natɨ́vi mii ñā kúñu ñā? 26 Tē xoó kakuka'an nuu i tú'ūn kó ne, xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, kuan kōo kuka'an nuú ko í dɨ ntuvi dá nainú u é koó dā káxi'i nuu ka'nú u vata kaa Uvā kó nī ánje ñā, ña e dóo va'a. 27 Nuu é ntaā i é kā'án u ni nto ne, iō nto é ntoo nto i'a vevií ne, ña kúvī ntó tē ña di'na kiní nto mí'i kadē kû'vé Xuva kō —ka'an Jésuu. 28 E kúvi te ūna ntúvī é kuān ó kaka'an Jésuu ni ñá ne, kúxēe ña uun xuku mí kūka'an ntâ'ví ña. Kué'en ña nī Pedru ni Sántiau ní Juaan. 29 Nɨɨ dukuan kāka'an ntâ'ví ña ne, nādama nuu ña. Dóo ñā né, ntukui'xīn kue'én ne, dōo kaxi'í nuu. 30 Kidáā ne, xee dîtó uvi ña'a ñátīi, ntatíin ña ni ñā. Ña sā'á ne, Muisee ni Élia. 31 Un tsi kaxi'í nuu ka'nu ntīkó diñɨ ña. Ntatíin ña nté koo kada ntaa Jésuu é kuvī ñá ñuú Jerusaleen. 32 Kuān te dóo ncho kidí Pedru ni ña ntɨní'i ña ne, kuan tsī ó intíto ña da íni ña Jesuu e dóo kaxi'í nuu ña, nī ntuvi ñátīi, ña ntâñɨ ni'i ña. 33 Kidáā né, kīi nteé xio ñatīí san Jesuu, kué'en ñā ne, kaka'án Pedrú san: —Mastru, ¡nté kui vá'a ō é ntoo o ī'a! Vi'i a vé ne, kada vá'a ō uni á vi'i xó'ō san, uun iña nto, uun iña Muísee, ni uun iña Élia —ka'an ña. Ntá tsi Pedrú san ne, dotō tsí kaka'an ña; ntē ña íni ña ne nuu i é kāka'an ña. 34 Nɨɨ dukuan kāka'an ñá ne, xée uun vīkó ne, nākunuu tá'an dava ña ni ntatɨ ī né, dōo u'ví ña. 35 Kidáā ne, mé'ñū viko vé'xi uun tātsín, kaka'an: —Ña sā'a é I'xá miī kó, ña e dé kû'vé u. Kini vá'a nto nee é kāka'an ña —ka'an tátsín san. 36 Dā kúvi ka'an tátsín ne, īní ña tsí da mii tsi Jēsuu tuví ña. Kidáā ne, diin diin tsi ntoo ña. Tɨtɨ́n ntuvi e nté uun xoxo ni ká'an í ni tūku ña'a nee iña é īni ña. 37 Utén san ne, dā núu ña xuku ne, ñá tē nté kaa ña'a kukuetú itsi ña Jesuu. 38 Kidáā né, uun ña'a ñatīí, ña é nuu ta'an mé'ñū ña'a sán ne, un ntii tsi kāka'an ña: —Mastru, vií nto da xe'e, koto nto i'xá ko, tsí kuan tsī kaa uun i'xá ko. 39 Kiní nto tsí uun é ña vá'ā san katɨ́ɨn i ne, kade é uun ito tsi kakachu'u ntáa ne, kaxi'i míī ne, kakii tiñu xú'u i dɨ. Kantuku kuī'i é ña vá'ā san i ne, ñá ncho nangāvá i'xá ko. 40 E íkān ú da xe'e nta'a ña ntɨni'i ntō é nakuitā ña é ña vá'ā san ne, ña ni kúvi viī ña —ka'an ña. 41 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —¡Nto'ō é ntoo nto vevií ne, ntē ña ntákuinti'xe nto! ¡Dōó do'o nto! ¿Nté ntu kaa ntuvi é kutūví u ni ntō, é kūtíī kó nimá ko ni ntō? —ka'an ña. Kidáā ne, kaka'an ñá ni uva ī'xá san: —Ta'xin i'xá o i'a —ka'an ña. 42 Dā vé kaxee étsīn á na kudií san ne, nantáva é ña vá'ā san na nte ñú'u kān. Ēde e xi'i míi xtūku na. Ntá tsi Jesuú ne, dē tíi ña nī é ña vá'ā san. Ntāvá'a ña na kudií san ne, nakué'e ña na nta'a uva nā. 43 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san koó dā kúdu'va ña ne, dōó ka'nu kuíni ña ni Xuva kō. Nɨɨ dukuān ntaíto díto ña'a san nēe é kade Jesuú ne, kaka'an ñá ni ña ntɨni'i ñā: 44 —Kini vá'a nto é kāka'án u ne, ñá ku kūnáa inī nto; tsí xu'u é vēxkúvī ú ñatīí ne, ntuví u kuenta ntá'a ña ñuú i san —ka'an ña. 45 Ntá tsi ña ntɨni'i ñā ne, ñá ni ñē'e dɨkɨ ña tú'ūn é kāka'an Jésuu, tsi dóo xū'ú o, kuiní ña. Dōo ntaú'vī ña é tsixe'e ña Jēsuu nee iña é kāni tú'un é kāka'an ña. 46 Kidáā né, eni ntu'u ñā ntánatíin ña xoó ntu ña'a ña é dií ka kainuu á'vi i. 47 Dā kútuni Jésuu nee iña é ntádē kuení ña ne, kī'i ña uun i'xá san, xtuvī ñá i díñɨ ñā ne, 48 dá kakā'an ñá ni ñā'a san: —Xoo é ki'i i uun a i'xá sa kuenta iñá ko ne, vata tsi te xū'ú ki'i ña ko. Xoo é kī'i i kó ne, vata tsi te kī'i ña ña táxnūu ko. Dukuān ne, xoó ña'a, ña é ña kainuu á'vi iña nto, kuinī ntó ne, dɨvi ñā e dií dií ka kainuu á'vi ña kuenta iña Xuva ko —ka'an ña. 49 Nantíko kōó Juaán san, kaka'an ña: —Mastru, é īní ntɨ uun ña'a, ña é kakaku ni'i dɨvī nto é kanakuita ñā é ña vá'ā san. Ntɨ'ɨ́ ne, ña ni ntíō ntɨ é kuān koo vií ña, tsí ña te kaduku ntée ña kō —ka'an ña. 50 Ntá tsi kaka'an Jésuu ni ña: —Ñá ku kuān xkoó de nto ni ñā, tsi xoo é ña kaka'an ntée i kō ne, kakuini'i ña kō —ka'an Jésuu. 51 Dā dokó sa xee ntúvi é ntāa Jesuu e dukún kān ne, kaka'an ña tsí da miī é kɨ̄'ɨn ñá ñuú Jerusaleen. 52 Di'na dá kɨ'ɨn ñá ne, taxnūu ña ña'a é kɨ̄'ɨn ñá uun ñuú lu'nti é tuví ñuú Samaria, é nantuku ñā mí'i kutūví da'na Jesuu. 53 Ntá tsi ña ñuú Samariá san ne, ña ni ntío ñā é kutūví Jesuu ñuú ña, tsi é kūtuni ña é Jerusaleen kɨ́'ɨn ñā. 54 Tēkú ña ntántīkɨn ñá, Santiau ní Juaán ne, ntáka'an ña: —Tō'ó, ¿ntio ntu nto é kākán ntɨ é na kīi ñu'u e dukún kān é na kōko kue'en ñá, vatā o dé Eliá san? —ka'an ñá ni Jēsuu. 55 Ntá tsi xkókōó Jesuú ne, dē tíi ña ni ñā, kaka'an ña: —¿Ña íni ntú nto xoo é ntántīkɨn nto? 56 Tsí xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, ñá te vē'xí u é nākunaá u ña'a san, tsí vé'xī u é nakākú u ña —ka'an ña. Kidáā ne, kué'en ña ūun ka túku ñuú lu'nti. 57 Nɨɨ dukuan kuē'en ñá itsi kān ne, uun ña'a ne, kaka'an ñá ni Jēsuu: —Ntio ko é kuntīkɨ́n u nto dā mí'ī ka mí kɨ'ɨ̄n nto —ka'an ña. 58 Kaka'an Jésuu ni ña: —Ñúkuīí san ne, iō xavi tɨ mí kaintoo vá'a tɨ. Lāá, kɨtɨ ntaíko e dukún san ne, iō taka tɨ. Ntá tsi xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, ña túvī mí'i kutūví da'na dɨkɨ́ ko —ka'an ña. 59 Kaka'an Jésuu ni túku ñá'a: —Kuntīkɨ́n ko —ka'an ña. Ntá tsi kaka'an ñá'a san: —Tō'ó, kuntētu kudii nto. Di'na nā kíku'xí u uvā kó —ka'an ña. 60 Ntá tsi kaka'an Jésuu ni ña: —Na koo miī ña xi'í san. Nā kíku'xí ña ntɨ̄xɨ́ ni'i ña ñā. Dɨvīn né, kuē'én kūka'an ntódon ni ñā'a iña i mí kadē kû'vé Xuva kō —ka'an ña. 61 Kaka'an túku ña'a sán ni ñā: —Kuntīkɨ́n u nto, Tó'ō. Ntá tsi tā'xi nto é dī'na kíka'án u nī ña ntoo nú vi'ī kó kān —ka'an ña. 62 Ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Xoó ña'a, ña é ña kaíka ntaa itsi Xúva kō ne, ñá vādá mí kaidiá'vi ña mí kadē kû'vé Xuva kō —ka'an ña.
1 Rkontûví ne, nākaxnúu xtuku Xúva kō uni díko uxuvi ñá'a. Uvi úvi ñā'a ña táxnuu ña é kodo nuū ñá, kɨ'ɨn ña da mí'ī ká ñuú mí dā vé kɨ'ɨn ñā. 2 Kaka'an ñá: —Dōó kue'e tsíñu iō, ntá tsi ña ntáde tsiñu ne, ñá tɨtɨ̄n ña. Dukuān ne, kákan nto nta'a tó'o tsīñu san é na taxnūu ká ña ña é kāda tsiñu. 3 Vi'a ve ne, kue'ēn nto. Ntá tsi koto nto, tsí vata ntáa a le'ntú san ntáa nto é ñā te díin nto, ntá tsi taxnūú u nto é kɨ̄'ɨn nto mí ntoo ña dóo diin san, é vāta ntáa ñañā ntáa ña. 4 Ñá kū kuído nto ītɨ́n nto, nte é kāñú'u diu'un nto, nté ntī'xen nto. Ñá ku kā'an ntó ntiusi ni ña ntaíka itsi kān. 5 Dā mí'ī ká vi'i mí xēe ntó ne, nāxnuu viko nto vi'i san. Ká'an ntō é na vā'á tsi koo kuntōo ña nú vi'i ñā. 6 Te ikān tuví uun ña'a, ña é ña te dū'xen dɨ́kɨ í ne, kuntaa é kūntoo vá'a ña nú vi'i ñā. Ntá tsi tē ña kuan ó ne, ñá kuntāa é kūntoo vá'a ña. 7 Uun tsi vi'i san kuntóo nto ne, ñá nadāma nto. Ka'xí nto ne, ko'o nto nee é iō, tsí ña kaika má tsiñu sán ne, vá'a ō é naki'ī ña xá'vi ñā. Ñá ku īka nto ta'án vi'i ta'án vi'i. 8 Tē xee ntó uun ñuu mí ntio ña nto ne, ka'xí nto nee iña é tā'xi ña. 9 Ntavá'a nto ña ntánchokuví san mí kɨ̄'ɨn nto. Ká'an nto ni ñā tsi é ve'xi étsin ntuvi é kadā kû'vé Xuva kō. 10 Ntá tsi tē xee ntó uun ñuu mi é ña ntío ña nto ne, ntii nto itsi kān ne, ká'an ntō: 11 “¡Un tsi nte xákā ñuú nto é tɨɨn dɨ́'ɨ̄n ntɨ́ ne, nakɨdɨ ntɨ́ vata koo é na kūtuni nto tsi ñá vá'a o ni ide nto nī ntɨ! Ntá tsi kini nto sá'ā, tsi mí kadē kû'vé Xuva kō ne, é xee étsin nte mí ntoo ntō”, kuan kōo ka'an nto. 12 Ntá tsi kaka'án u ni ntō tsí tē xee ntúvi é ntɨ̄'ɨ ñuxiví sa ne, dií dií ka kue'e nto'o ña ñuú tsikan é vata kaa ña ñuú Sodoma. 13 ʼ¡Ña ntá'vi ide nto, ña ñuú Coraziin! ¡Ña ntá'vi ide nto, ña ñuú Betsaida! tsí tē dɨ́ ni kuvi nūu í e dóo na'nu san ñūú Tiru ni ñuú Siduun é vata ō kúvi ñuú nto ne, ēmá tsi e natú'vi ña kuétsi ñā, nté ēmá tsi ñu'ú ña doo kueñɨ ne, dá'vi ña xāa kúñu ñā e dóo ntoo nta'xa ña. 14 Ntá tsi tē xee ntúvi é ntɨ̄'ɨ ñuxiví san ne, dií ka iō é nto'o nto é vata kaa ña ñuú Tiru nī ña ñuú Siduun. 15 Dɨvi ntō ní, ña ñuú Capernaú ne, ¿kɨ̄'ɨn ntú nto un tsi nte e dukún kan, te kuinī nto? ¿Mí'i ntū? Tsí un tsi nte e kunú kan kɨ̄'ɨn nto —ka'an Jésuu. 16 Kaka'an túku ña ni ña ntɨni'i ñā: —Xoo é kainí i tú'un ntō ne, vata tsi te miī ú kainí ña. Xoo é kanakuītá i nto ne, vata tsi te xū'ú kanakuitā ñá ko dɨ. Xoo é kanakuitā í ko ne, kanakuitā ñá ña táxnūu kó dɨ —ka'an Jésuu. 17 Ntɨ'ɨ ūni díko uxuvi ñá'a sán ne, dōó diní ña náxee ña, ntáka'an ña: —Tō'ó, un tsi nte é ña vá'ā san ntákuinti'xe i ntɨ́ da ntáka'án ntɨ kuenta iña nto —ka'an ña. 18 Kaka'an Jésuu ni ña: —Nuu é ntaā ntí'xe i tsí iní u dá kō'xó tó'ō e ña vá'ā san e dukún kān é vata kaa ntuve ñū'u dá kāxi'í nuu. 19 Ini nto tsí xu'u tá'xī u é kūvi vií nto é kāka nuú nto koó san, ō tdu'mé san. Tā'xí u é kūvi vií nto nī é ña vá'ā sán, kuān te dóo ntīi, é ntē ña váda nto ni'i kui'i. 20 Ntá tsi ña ku nakunuu dîní nima nto tsí é ña vá'ā san ntákuinti'xe i nto, ntá tsi na nākunuu dîní nima nto tsi é ūve na'a dɨ́vī ntó e dukún kān —ka'an ña. 21 Ura dú'va tsi i xé'e Espíritū Sántu san é nākunuu dîni kué'en nima Jésuú ne, kaka'an ña: —Xuva, Tō'ó e dukún kan ni ñūxiví san, nata'xi ú sintiá'vi nta'a nto, tsí nañé'e ntó ña ntâ'ví san nuu i é xtúvi xu'ú nto iña ña e dóo ki'in inī í, ña e dóo tu'vé i. Dukuān ó de nto, Xuvā, tsí kuan ō ntío nto —ka'an ña—. 22 ʼXuvā kó ne, kuān o ntío ña é tā'xi ñá ko é un ntɨ'ɨ nūu i é īo. Nté uun xoxo íni i xoo é i'xá Xuva kō; mii tsi Xuva ko īni ña. Nté uun xoxo íni i xoo é Xuva kō; mii tsi i'xā ñá, nī ña é ncho kué'e ī'xá ña é kūtuni ña —ka'an ña. 23 Kidáā né, īto ña ñá ntɨni'i ñā sán ne, diin diin tsi kaka'an xío ña ni ñā: —¡Nté kui vá'ā ó xoo é kainí i nuu i é ntaíní nto! 24 Tsí ka'án u ni ntō tsí ña te da díi ña ka'án naa Xuva ko ni rēí san ntio ña é kīní ña sá'ā e ntaíní nto, ntá tsi ña ni kuvi kiní ña. Ntio ña é tekū ña sá'ā e ntátekú nto, ntá tsi ña ni kuvi tekú ña —ka'an Jésuu. 25 Uun mastrú leí san ne, nákuntītsí ña, kaka'an ñá ni Jēsuu é kōto nteé ña ña nté koo ka'an ña. Tsixe'e ña ñā: —Mastrú, ¿ntē ntú koo vií u vata koo é nī'í ko ntuvi vā'á iñá ko ntii dañu ntūvi? —ka'an ña. 26 Jesuú ne, kaka'an ña: —¿Nte ntū ó uve na'a lei e xtûví Xuva kō? ¿Nte ntū ó kaka'an, te kuiní o? —ka'an ña. 27 Nantíko kōó mastrú leí san, kaka'an ña: —“Na kuīnima kó Xuva ko da kanɨɨ̄ nima kó, nɨɨ kué'en ini kō, kanɨɨ̄ é kadē kuení kō né, na kuīnima kó ta'an ko vata tsī ó kakuinima míi kō kúñu kō” —ka'an ña. 28 Kidáā ne, kaka'an Jésuu: —Vá'ā ó vata ō nantiko koón kaka'an. Te kuān koo viin sá'ā ne, ní'i o ntuvi vā'á iña o —ka'an ña. 29 Ntá tsi mastrú leí san ne, ntīo ña é nada'an ñā kúñu ñā né, tsixe'e ña Jēsuu: —Ntá tsi ¿xoó ntu é ta'an nti'xe i ko? —ka'an ña. 30 Kidáā ne, nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —Uun ñatīí ne, ntīi ña ñuú Jerusaleen, kué'en ña ītsi ñuú Jericoo. Ítā nti'xin ña mí ñū'u ña du'ú ne, īdo dú'u ña iña ña. Nātavá ña un tsi nte dú'nu ñá ne, ē'ní ña ña. Dā náxtūvi íxī ñá ña itsi kān e dóko sā kúvi ña. 31 Dā ku e ví'i ne, ítā nti'xin uun dutu ítsi san. Īní ña ñatīí san ne, dá xio diñɨ itsi san inteé xio ña, kue'en ña. 32 Kuan tsī o ita ntí'xin uun ña'a ña levita, ñá kaxntii dūtú ne, dā íni ña ña ni'i kui'í i san ne, dá xio diñɨ itsi san díta ña, kué'en ñá dɨ. 33 Ntá tsi uun ñatīí, ña vé'xi ñuú Samariá ne, dɨvi tsi itsī san ítā nti'xin ña dɨ. Dā íni ña ña ni'i kui'í i sán ne, ntuntā'ví ini ña ña. 34 Kidáā ne, xée ētsin ña mí tuví ña ne, dé cho'o ñá ña mí ni'i kui'í ña. Nakútsi nūu ña asete ni vínu mí ni'i kuī'í san ne, kī'ní nuu ña doo. Kidáā né, xntekū ñá ña ata idú ña, dā kue'en ni'i ña ña uun vi'i mí kutuvī ña. Ikan īdé ña ña kuenta. 35 Tévāá san ne, ña ñuú Samariá ne, tāvá ña uví diu'ún kuī'xin é kuē'é ña tó'o vī'i sán ne, kaka'an ñá ni ñā: “Vií kudii nto kuenta ñátīí sa'a. Te kuē'e nantɨ'ɨ ñá iña ntó ne, nta'vi ú tē ntíko kōó u”, ka'an ña. 36 Vi'i a vé ne, ká'ān: ¿Xoó ntu é ntuni i e kúvi ta'an nti'xe ñatīí, ña ntúku kuī'i ña du'ú san, te kuinī o? —ka'an Jésuu. 37 Ne, kaka'an mástrú leí san ni Jēsuu: —Ña ntúnta'ví ini i ña san —ka'an ña. Kidáā ne, kaka'an Jésuu: —Kuē'én ne, kuan tsi kōo viín dɨ —ka'an ña. 38 Jesuu ni ña ntɨní'i ñā ne, da kue'en dá kue'en ña itsi kān ne, xée ña ūun ñuu. Ikān né, uun ñadɨ̄'ɨ́, ñá nanī Martá ne, xé'e ña vī'i ña é kutūví Jesuú san. 39 Uun ta'an ña, ñá nani Māriá ne, ítūví etsin ña nú dɨ̄'ɨ́n Jesuu é kīni ña é kāka'an ña. 40 Ntá tsi Martá san ne, dōó kadē kuení ña, tsi dóo iō tsíñu ñā é viī ña. Xée ētsin ña mí tuví Jesuú ne, kaka'an ñá ni ñā: —Tō'ó, ¿ñā ntu te káde nto kuenta tsí ta'an kó ne, ñá te kaxnchíi tún ko nu tsiñu ko? Ká'an nto, na xnchii kūdií tun ko —ka'an ñá ni Jēsuu. 41 Ntá tsi Jesuú ne, nantíko koō ñá, kaka'an ñá ni ñā: —¡Aí, Marta! Dōó kadē kuení o. ¿Nté kuān nte kue'e ntu núu i é kadē kuení o? 42 Ntá tsi uun tsi nuu i e dóo nuu á'vi. Mariá ne, é nakaxnúu ña uun nuu i e dóo vá'a é ntē xoxo kuvi naki'i núu i iña ña —ka'an Jésuu.
1 Uun ntuvi ne, tuví Jesuu, kaka'an ntâ'ví ña. Dā kúvi ka'an ntâ'ví ña ne, uun ña'a ña ntɨni'i ñā ne, kaka'an ñá ni ñā: —Tō'ó, nañe'ē ntó ntɨ nté koo ka'an ntâ'ví ntɨ vatā o nañé'e Juaan Bautista ña'a, ña ntɨní'i ñā —ka'an ña. 2 Kaka'an Jésuu ni ña: —Dā ntáka'an ntâ'ví nto ne, du'va koo ka'an nto: Xuvā ntɨ́, ña tuví e dukún kān, na kuiko ñu'u ñā'a sán nto. Na kī'xi ntuvi é kixkadā kú'vē ntó ñuxiví a. Vata tsī ó de nto e dukún kān ne, kuān tsi koo vií nto ñuxiví a dɨ. 3 Ta'xī nto é kā'xi ntɨ é vī'a é ūten. 4 Kada ka'nu iní nto nī ntɨ kuétsī ntɨ, vata tsī ó ntáde ka'nu iní ntɨ ni un ntɨ'ɨ tā'an ntɨ, ña tanuu iñá ntɨ. Ñá ku dā vá'a ntō é kō'xó ntēé ntɨ é kōto ntee é ña vá'ā sán ntɨ. Kuan kōo ka'an ntó ni Xuva kō —ka'an Jésuu. 5 Kaka'an xtúku Jesuu ni ña: —Vií ka o kuēntá ni: Te ūun ntó īó ña dóo vá'a tiin ni'i ntō ne, kɨ́'ɨn nto dava ñūu nú vi'i ña kān, ká'an ntō: “Ña tá'xi kudii nto uni íta nto te nāki'i nteé u, 6 Tsí uun ña'a ña dóo vá'a tiin ni'ī ú ne, dā ve xee ña nú vi'ī kó kān é vē'xí ña itsi kān ne, ña túvī neé kue'en tsi é kuē'e ú ka'xí ña”, koo ka'an nto. 7 ¿Vá kā'an ntú ña tuvi má vi'i kān: “Ñá ku natēku du'xen ntó ko, tsi xi'í ko ne, é kanti'u. E tuví ntāá u ni ī'xá ko. Ña kúvi nākuntítsi u é tā'xi u é ntio nto”, koo ka'an ña? 8 Ntá tsi kaka'án u ni ntō tsí, kuān té ña ntio ña nakuntítsi ña é kuē'é ña é kaikán ña vá'a tiin ni'i ñā ne, kué'e ña vata kaa é kantio ña vata koo é ña natekú du'xen ká ña ña. 9 Dukuān é kāka'án u ni ntō: Kákan ntō ne, ní'i ntō. Nantuku ntō ne, nani'i ntó dɨ. Te nake'xen ntō xi'í ne, nakaán ña. 10 Tsí xoo é kaikan ī ne, ní'i i. Xoo é kanantuku ī ne, nani'i í dɨ. Xoo é kanake'xen ī xi'í ne, nakaán ña dɨ. 11 ʼTe ūun nto é uva ī'xá nto ne, tē kaikan i'xá nto tsákā é kā'xí ne, ¿vá kuē'é ntu nto i koo é kā'xi? 12 O tē kaikan ntɨ́vi é kā'xí ne, ¿vá kuē'é ntu nto i tdu'me é kā'xi tɨ? 13 Ntá tsi ntō'o é kini ntáa ntō ne, ini nto é kuē'é nto é vā'á iña i'xá nto. ¿Ñā ntu te dií dií ka ini Xúva kō, ña é tuví e dukún kān, é kuē'é ña un tsi nte Espíritū Sántū san xoo é kaikan i ntá'a ña? —ka'an Jésuu. 14 Uun ntuvi ne, kanakuītá Jesuu é ña vá'ā san e dé ñɨ'ɨ uun ña'a ñatīi. Dā ntíi ne, kūvi náka'an ñá ñɨ'ɨ̄ san. Koó dā kúdu'va ña'a san. 15 Ntá tsi iō ñá ne, ntáka'an ña: —Ñatīí sa'á ne, kanakuitā ñá é ña vá'ā san tsí kaxe'e Belsēbuu, tó'ō e ña vá'ā, é kūvi vií ña nakūnu ña i —ka'an ña. 16 Iō ñá ne, ncho koto nteé ña ña. Íkan ñā é viī ñá nuu i e dóo ka'nu é vē'xí e dukún kān. 17 Ntá tsi kutuni Jésuu nee e ntádē kuení ña'a sán ne, kaka'an ñá ni ñā: —Dā mí'ī ká ñuú mi ntánāa núu ña ni tā'an ña ne, kunaá ñuú ña. Tē ntánāa núu mii ña nī ña vi'i ña ne, kɨɨn vi'i ña. 18 Dukuān né, tē tó'ō e ña vá'ā sán naa ni tā'an í ne, ¿nté ntu koo kuvi vii? Sá'a kakā'án u ni ntō, tsi ntáka'an nto tsí kata'xi Belsebuú san é kūvi vií u nákuīta ú e ña vá'ā san. 19 Ntá tsi te kuān ó ne, ¿xoó ntu kaxé'e ī é kūvi vií ña'a nto é nakuitā ñá é ña vá'ā san? Dukuān né, mii ñā ntánañē'e ña tsí ña te nuu é ntaā i e ntáka'an ntó iñá ko. 20 Ntá tsi te Xuva ko kāta'xi ña é kākuvi vií u é kanakuītá u é ña vá'ā san ne, kani tú'un tsi é xee Xúva kō mí ntoo nto é kadā kú'vē ñá iña nto. 21 ʼTe uun ñatīí, ña e dóo ntii inī í ne, dōó iō tu'vé ña é kade ña kuenta ví'i ña ne, ñá te neé kuvi iña ña. 22 Ntá tsi te vē'xí uun ña'a, ña é dií ka ntii īní ka xtúku i é naā ñá ni ñā ne, kuvi vií ña ni ñā. Kidáā ne, nakuido ña un ntɨ'ɨ káā é kanada'an nūu ña kúñu ña nī é un ntɨ'ɨ īña ñá, dá kuē'é xio ña é ido ñā san. 23 ʼXoo é ña kañé'e i da xe'e kó ne, kaka'an ntée ña ko. Xoo é ña kaxntíī ko é natāká u ne, da dií ka kaeté xaa ña. 24 ʼTē ntíi uun é ña vá'ā nima ñá'a sán ne, kaika ñuu itsí kān, kantukū mí'i kūtuví da'na. Tē ña ni naní'i í ne, kada kuení i: “Ntiko kōó u, nú'ū u nú vi'ī kó kān mí kii u”, koo kada kuení i. 25 Te nāxeé ne, nani'í i nima ñátīí san vata kaa uun vi'i mí dóo vá'a ntúntoo, mí dóo vá'ā o ntúva'a. 26 Kidáā ne, kɨ́'ɨn xtūku kínakueka ú'xē ká e ña vá'ā e dií dií ka kini ntáa. Kidáā ne, un ntɨ'ɨ̄ é ūná san kɨ́'vi é ku'un nima ñátīí san. Kidáa ne, dā dií dií ka natɨ́vi ña é vata kaa dí'na —ka'an ña. 27 Nɨɨ dukuan kāka'an Jésuu sá'ā né, uun ña'a ñadɨ̄'ɨ́, ña tuvi mé'ñū ña'a sán ne, kachu'u ntáa ña: —¡Nté kui vá'a ñadɨ̄'ɨ, ña é nakáku nto, ña é nātsitsí nto! —ka'an ña. 28 Ntá tsi dɨvi ñā ne, kaka'an ña: —¡Nté kui dóo vá'ā o xoo é kainí i tú'ūn é kāka'an Xúva ko ne, dē ntaa ña! —ka'an Jésuu ni ñá'a san. 29 Dā dóo nátaká nuu ña'a san mí tuví Jesuú ne, eni ntu'u ña kāka'an ña: —Ña'a, ña ntoo vevií ne, dōó kini ntáa ña. Ntaíkān ñá nuu i e dóo ka'nu, ntá tsi ña kué'e Xuva ko ña nuu i san, mii tsi é kuē'é ña nuu i é vata ō kúvi nī ña ka'án naa Xuva ko, ñá nani Jōnaa. 30 Tsí vata ō kúvi Jonaa nuu i iña ña'a, ña intóo ñuú Nínive kidáā ne, xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, kuan kōo kuvi ú nuu i iña ñá ntoo i'a vevii. 31 Tē xee ntúvī é kōto nteé Xuva ko ñā'a, ne ñá'a ña ne, nakuntítsi reina iña ñuu é tuví nte díñɨ i kān e dóo ikā ne, tsi'i kuétsi ña ña, tsí reiná san ne, un vá'a tsi ika vē'xí ña é kīni ñá un ntɨ'ɨ̄ é īní rei Salamuún san. Koto nto ve, tsí e xee úun ña'a, ña é dií ka ka'nu ña'a é Salāmuun. 32 Ña intóo ñuu Nínive kidáā ne, nakuntáñɨ̄ ñá tē xee ntúvi é koto nteé Xuva ko ñā'a sán ne, tsi'i kuétsi ña ña ntoo vevii. Tsí ña ñuu Nínive sán ne, nātɨvi iní ña kuétsi ña dā téku ña tú'ūn é kāka'an Jonaá san. Koto nto, tsí e xée ūun ña'a, ña é dií ka ka'nu ña'a é Jonaa. 33 ʼNté uun xoxo natúun i ñu'u é kutuvī xu'u, nte é kutuvi má ētún san, tsí kuntekū dukun vata koo é naxī'i nuu mí kɨ̄'ví ña'a san. 34 Tsí ntuxnuu kó ne, vata kaa ñu'u é kāxi'í nuu kúñu kō kaa. Te vā'á ntuxnuu kó ne, kanɨɨ̄ kúñu ko kāxi'í nuu. Tē ña vá'a ntuxnuu kó ne, kūñú ko ne, kutuví nee. 35 Kuenta tsí viin tsí dā née ini o ne, ñú'ū é īo íña o ne, kūnee. 36 Te kanɨɨ tsī kúñu o īó ñu'u ne, nté un siin ña kákunee ne, kinin un ntɨ'ɨ̄ é vā'á ne, vata kaa te ñu'u kaxi'í nuu kúñu ō —ka'an Jésuu. 37 Dā kúvi ka'an Jésuú ne, kāna uun ña'a ña fariseú ña é kīká'xi ña nú vi'i ña kān. Kúkɨ̄'ví ña, itúvi ña nú mesa kán ne, 38 dā kúdu'va ña fariseú san dá ini ña tsí ña ni dē ntáa Jesuu vátā xkoó ini ña é nta'a ña dī'na dá ka'xí ña. 39 Ntá tsi Jesuú ne, kaka'an ña: —Ntō'ó, ña fariseú ne, ntánakate nto ata vásu ntó ni kō'o nto, ntá tsi nima ntó ne, nuu tsitu nuū i é kīni kaa e ntáde nto, e ntadú'u nto. 40 ¡Nté kui kuān nte túntu ntú nto! ¿Vá ña íni ntu nto tsí ña é de kú've ata i kān ne, dɨvi tsi ñā é idé kú'vē ña iní i kān dɨ? 41 Ntá tsi kué'e nto ña ntā'vi é nuu nima ntó ne, dukuān né, ntuntoo nti'xe kanɨɨ̄ kúñu ntō. 42 ʼNtá tsi ¡ña nta'ví ide ntú nto, ña fariseu! Ntō'ó ne, dōó kuenta ntáde nto ntánakii xio nto uun ta'vi ī é ū'xí san iña é un ntɨ'ɨ nuū i xuku cho'o nto é nakué'e nto nta'a Xuva kō vata tsī o é kāka'an leí san, ntá tsi ña ntáde nto kuenta tá'an nto te viī nto é vā'á ni ñā; ntē ña ntákuinima ntó Xuva kō. Sá'ā é kantio é viī ntó da ntánakué'e nto nta'a Xuva kō é kāduku ntée ña. 43 ʼ¡Ña nta'ví ide ntú nto, ña fariseu!, tsi nú vi'ī mí ntánataká nuu nto ne, dōó ntio nto é kuntōo nto nte nuu i kán ne, dōó ntio nto é kuiko ñu'u ña'a san nto itsi mí ntaíka nto. 44 ʼ¡Ña nta'ví ide ntú nto! tsí ntō'ó ne, vata ntáa ñañā é ña dîtó tuvi má ñu'u kān ntáa nto. Dā nêní tsi ña'a san, ntaído ntíta ña —ka'an Jésuu. 45 Kidáā ne, nantíko kōó uun mastrú leí san, kaka'an ña ni Jésuu: —Mastru, dá kuān ó kaka'an ntó ni ña tsīkán ne, vata te kaka'an kíni nto nī ntɨ́ dɨ —ka'an ña. 46 Ntá tsi kaka'an Jésuu: —¡Ña nta'ví ide ntú nto dɨ, é mastrú lei nto! tsí ntánakuído nto ña'a san da nte koo é ña kutíi ká ña. Ntá tsi ntō'ó ne, nté un siin ña nchó tɨɨn nta'a nto. 47 ʼ¡Ña nta'ví ide ntú nto! tsí vatā o dé ñata ntō, ña intóo kídaā e é'ní ña ña ntáka'án naa Xuva ko ne, kuan tsī ó ntáde nto dɨ e ntáde vá'a nto ñaña ñā. 48 Sá'ā é kata'xi kuenta é kūtuni tsí dadɨɨ tsi nima ntó ni ñata ntō, ña intóo kídaā. Dɨvi ñata ntō san é'ní ña ña ne, dɨvi ntō ntáde vá'a nto ñaña ñā. 49 ʼTsí kaka'an Xúva kō, ña dóo ki'in inī: “Taxnūu ú ña ka'án naa kó ni pūstrú ko mí ntoo ña. Iō ñá ne, ka'ní ña'a san ña. Iō ñá ne, kada xení ña'a san ni ñā.” Kuan ō ka'an ña. 50 Dukuān é vevií ne, Xuva kō ne, ntákan ñá kuenta ñá'a, ña ntoo vevii, kuenta iña nɨ́ñɨ e étɨ un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ka'án naa Xuva ko, ña é xi'i un tsi nté da iñɨ ntu'u ñúxiví sa. 51 Ē'ní ña ña ntáka'án naa Xuva ko nte ntúvi di'na da é'ni ña Abeé san un tsi da nte rkontûvi da é'ni ña Zacaria. Ē'ní ña ña má ūkún kān mé'ñū nú naa kan ni má vi'ī e dóo kuíkó san. Dukuān é kāka'án u tsí Xuva kō ne, ntákan ña kuenta íña ñá xi'í san nī ña é ntoo vevii. 52 ʼ¡Ña nta'ví ntu nto, mastrú lei!, tsi dóo kutu ni'i nto ntakāá xi'i mí ntákūtú've ña'a san. Ntē ña ntakɨ́'vi mii nto, ntē ña da vá'a nto é kɨ̄'ví ña'a, ña é ntio i é kūtú've i —ka'an Jésuu. 53 Dá kakā'an Jésuu nuu i sá'ā ne, mastrú leí san nī ña fariseú san ne, dōó kudiin ñá ni ñā. Eni ntu'u ñā ntánakutsu'un ña ñā é ña te da díi nuu i tsixe'e ña ñā. 54 Ini xu'ū ñá te neé nuū i é kūvi xnteé ixi ñá ña kuenta iña tú'ūn é kāka'an ña.
1 Dukuān ne, ñá tē nté kaa nté kaa ña'a nátaká nuu ña. Uun ito tsi ntaédin nuu ta'an ña. Dā éni ntu'u Jēsuu kaka'an ñá ne, di'na tsi ña ntɨni'i ñā kaka'an ñá ni ñā: —Kuenta tsí vií nto ni u'xen iā ña fariseu. Tsi dɨ́vi ñā né, da rkɨ xaa ña odo ntáka'an ña, ñá te kanɨɨ̄ nima ñá ntáka'an ña. 2 Tsí ña túvī nee iña é koo xū'ú iña ko é ña nátidito; ntē ña tuví ne nuu i é ntē xoxo kiní i. 3 Dukuān ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ e ntáka'an nto mí nēé san ne, kūtuni ñá'ā san mí kāxi'í nuu ntuve ngántii san. Nēe é diin diin tsi ntáka'an nto dá kānti'ú xi'i ntó ne, uun ito tsi kachu'u ña, ka'an ña nté rkɨ vi'i kan. 4 ʼNtō'o e dóo vá'a tiin ú ni ntō ne, kaka'án u ni ntō é ña ku u'ví nto xoo é ka'ní i kúñu kō. Tsí te kúvī ne, ña túvī nee é kuvi vií ka ñá ni kō. 5 Ntá tsi kaka'án u ni ntō xoo é dií ka u'vī nto. U'vī ntó ña é kūvi naki'i ntuvi iña nto ne, da katé nuu ña nto dô'vi kan. Dɨvi ñā é u'vi ntí'xe nto ña. 6 ʼ¿Ñā ntu te kadíko ña ū'un láā san é ūvi kúdii diú'un san? Ntá tsi nté uun tɨ ña kakunáa ini Xúva ko tɨ̄. 7 Dɨvi ntō né, un tsi nté idi dɨkɨ nto ntánté'vi kui kui uun. Dukuān ne, ñá ku u'vī nto. Tsí dɨvi ntō ne, dií dií ka nuu á'vi nto é vata ntáa láa, kɨtɨ é ña te da díi san. 8 ʼNtá tsi kaka'án u ni ntō tsí un ntɨ'ɨ ntō xoo é kanakiní i ko nuu ña'a san vevií ne, xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, nakiní u ña nuu ánje Xuva kō kídaā. 9 Ntá tsi xoo é kākuka'an nuu i é kā'án i iñá ko nuu ña'a san vevií ne, kuan kōo vií u ni ñā nuu ánje Xuva kō kídaā. 10 ʼDa xōó ka é ka'an ntée i ko, xu'u é vēxkúvi ú ñatīí vevií ne, kuvi kada ka'nu iní Xuva ko ni ñā. Ntá tsi xoo é ka'an kíni i iña Espíritū Sántū ne, ñá kada ka'nū iní Xuva ko ni ñā. 11 ʼTē kue'en ni'i ña nto vi'i mí nataká nuu ña Israeé ne, ō kɨ'ɨn ni'i ña nto ntá'a ña kaxntēku kû've sán ne, ō ntá'a ña tsiñu na'nu i ne, ñá ku kadā kuení nto nté koo nantiko koō ntó, nee é kā'an nto. 12 Tsí tē xee úra i é kā'an ntó ne, Espíritū Sántū sán nañē'é ña nto nté koo ka'an nto —ka'an Jésuu. 13 Uun ñā'a, ña nuu ta'an mé'ñū ña'a sán ne, kaka'an ñá ni Jēsuu: —Mastru, ká'an nto ni ēní ko, na tā'xi na é kāduku ntée ú iña uvá ntɨ —ka'an ña. 14 Ntá tsi Jesuú ne, kaka'an ñá ni ñā: —¿Xoó ntu kaka'an i é kadā kû'vé u iña nto, é kē'nté dava ú iña nto? —ka'an ña. 15 Kidáā ne, kaka'an xtúku ña ni ñā'a san: —Kuenta tsí vií nto tē ña kuné'ū iní nto é īó iña ta'an nto. Tsí ña te nee é īó iña ko é kade i é vā'á koo kuntoo o ñūxiví sa —ka'an Jésuu. 16 Kidáā né, ntaa ña ni ñā uun nuu i: —Uun ñatīi, ña dóo kuikā né, dōo vá'a kúvī é tātá ña. 17 Kidáā né, dōo dé kuení ña, kaka'an ña: “¿Neé ntu vii ú ve? Tsí ña túvī ka mí'ī natsoo va'á u é tātá ko”, ka'an ña. 18 Dā dé kuení ña, kaka'an ña: “É īní u neé vii ú ve. Nakɨɨ̄n ú a vi'i atā sán ne, dá xntītsí u uun é dií ka ka'nu ka. Ikan nātsu'un vá'a ntɨ'ɨ u é tātá ko ni un ntɨ'ɨ̄ é īó iñá ko. 19 Kidáā ne, ká'an miī ú ni nīmá ko: Nima míi ko, dɨvīn ne, ñá tē nté kaa iña o é ntoo vá'a ve. Kutuvín da'nan ve. Ka'xín ne, ko'on; na nākunuu dîní nima o.” Kuan kōo ka'an ña. 20 Ntá tsi Xuva ko ne, kāka'an ña: “¡Nté kuān nte túntun ntun! tsí niñú ve kuvin. Iña o é ntoo vá'a ne, ¿xōo ntú iña i kuvi?”, ka'an ña. 21 Dukuan ō ntákuvi ña'a, ña e ntátsoo vá'a dokuika iña mii i, ntá tsi dóo nta'vī ñá nuu Xuva ko —ka'an Jésuu. 22 Kaka'an Jésuu ní ña ntɨni'i ñā: —Sá'a kā'án u ni ntō: Ñá ku dē kuení nto nee é kā'xi nto; ntē ña ku de kueni nto nee é ku'un kutāvi nto. 23 Tsí ntuvi iña kó ne, dií ka nuu á'vi é vāta kaa é kā'xi o. Dií ka nuu á'vi kúñu kō é vāta kaa dóo é ku'un ō. 24 Koto nto nté o de rkáka san: Ñá katā'xi tɨ é tātá, ntē ña katá'vi tɨ, ntē ña tuvi mí'ī ntánatsoo vá'a tɨ iña tɨ́ dɨ. Ntá tsi Xuva kō ne, kaxé'e ña é kā'xi tɨ. Ntō'ó ne, ¿ñā ntu te dií dií ka nuu á'vi nto é vāta ntáa láa san? 25 Nté uun ña'a nto ña kuvi vií nto é kuē'nu ka kúñu nto, nté un síin ka, kuān te dóo kadā kuení nto. 26 Tē ña kuvi vií nto nte un síin sā'á ne, ¿nté kui ntádē kuení ntu nto tuku nuu i? 27 ʼKóto nto nté o ntaé'nu láa san, é ntē ña ntáde tsiñu ne, ntē ña ntánakuido xu've. Ntá tsi kaka'án u ni ntō tsí rei Salamuún ne, kuān te dóo va'a kue'en dóo ñá ne, ñá tē nté sa vá'a ito ña é vata ntáa láa san. 28 Te Xuva ko kāxé'e ña e dóo vá'a ito ku'u é kaa má kū'ú kān vevií ne, tevāá ne, tutun kuvi ne, ¿ñā ntu te dií ka kue'e kuenta víi ña nto nēe é ku'un nto, ntō'o é ña ntákuinti'xe nto? 29 Dukuan ne, ñā ku nantɨ́'ɨ nto iní nto é ntuku ntō é kā'xi nto. 30 Tsí ña'a, ña é ña ini Xúva kō né, dōo ntaítsu'un ña īña é un ntɨ'ɨ nuū i sá'a. Ntá tsi dɨvi ntō né, īó uun Xuva ntō, ña é īní nee é ntátaan núu nto. 31 Ntukū nuu iní nto nēe e vá'ā é viī nto é ntio Xuva ko ne, ní'i ntō é un ntɨ'ɨ nuū i sá'ā. 32 ʼÑá ku u'vī ntó, a le'ntu míī ko. Ñá tē nté sa tɨtɨ́n nto, ntá tsi Xuva kō ne, iō ñá dodîni é tā'xi ña nto é vā'á iña ña. 33 Nadiko ntō é īó iña nto ne, dá kuē'é nto ña ntátaan núu i san. Kuan kōo kavá'a nto itɨ́n nto é ña kakuátā é kuntōo vá'a iña ntó e dukún kan ntii dañu ntūvi. Tsi íkān ne, ña kakɨ́'vi ña du'u, ntē ña kadúku tɨ́ iña ko. 34 Mí'i ntōo é nuu á'vi iña ntó ne, ikan kuntōo nima ntó dɨ. 35 ʼNa kōo tú've nto du'nu nto ni ñū'u é nātuún nto. 36 Vií nto vata tsī o dé ña ntáde tsiñu, ña ntantétu tó'o i, ñā é ñe'e mi tánta'a ña'a. Tē náxee ñá ne, kanake'xen ñā xi'í ne, ura tsí i nakaan. 37 Nté kui dîni tó'ō ña ntáde tsiñu san e ntántíto ña te naxēé ña. Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí dɨvi tsī tó'o ñā ne, nákuntēé ña donúu ñā ne, da ká'an ñā tsí na kuntōo ña ntáde tsiñu san nú mēsa ñá ne, mii to'o ñā tsu'un ko'o ña é kā'xí ña. 38 Nté kui vá'a ña ntáde tsiñu san, tsí kuān te davá ñūú ne, ō e ve'xi túvi ne, ntantíto ña tē née tó'o ñā. 39 Na kūtuni nto sá'ā. Tē dɨ́ ini tó'ō vi'i san neé ura ki'xi ñá du'ú san ne, koo tú've ña kuntētu ña. Ñá kuē'é ña itsi é kɨ̄'ví ña du'ú san má vi'i ñā é ki'i dú'u ña iña ña. 40 Kuan dɨvi ntō dɨ́ ne, na kōo tú've nto, tsí dā née inī nto ntuvi dá ña ntántétu nto xee ña vexkúvi ñatīi —ka'an Jésuu. 41 Pedrú ne, katsixe'e ñā: —Tō'ó, ¿vá kantáa ntu nto nuu i sá'a é da mii tsi īña mii ntɨ́ ne, ō iña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san? —ka'an ña. 42 Kaka'an Tó'o kō: —¿Xoó ntu é ña ntáde tsiñu odo nūu, ña é dií ka vā'a, ña é dií ka kade ntaa, ña é kāka'an tó'o ī é kodo nūu ñá iña ñá ntoo nú vi'i ñā é kuē'é ña é kā'xí ña te xee úra i? 43 ¡Nté kui vá'a ña ntáde tsiñu, ña kade ntaá san! Tē náxee tó'o ñā ne, é un ntɨ'ɨ kāde ntaa ñá vatā o uvé tsiñu ña. 44 Nuu é ntāa ntí'xe i é kāka'án u tsi tó'o ña ne, xtuvī ñá ña é kuēnta víi ña é un ntɨ'ɨ̄ é īo íña ña. 45 Ntá tsi te ña ntáde tsiñu san kade kuení ña tsí kukuií ka dá nāxee tó'o ñā ne, kani ntu'u ña kadā xení ña ni ña ntáde tsiñu ni'i ña, te tīí, te ñadɨ̄'ɨ́ ne, kani ntu'u ñā é kō'o ña, é kā'xí ña, é kada kɨ'vi ñā. 46 Kidáā ne, da née inī tsí ña naxee tó'o ñā ntuvi dá ña kantétu ña, tsí ña íni ña neé ura naxée ña. Kidáā ne, naki'i ña tsiñu ñā ne, natee xío ña ña é kɨ̄'ɨn ñá ni ñā'a, ña é ña ini de ntáa san. 47 ʼÑa ntáde tsiñu, ña é īní nēe e ntío tó'o ī ntá tsi ña te īó tu'vé ña, ntē ña ni de ntáa ña é kāka'an tó'o ñā né, dōo naká'xi va'a tó'o ña ñā. 48 Ntá tsi ña ntáde tsiñu, ña e ñá ini nee e ntío tó'o ī ntá tsi idé ña nee iña e ñá ini ña ne, ní'i ñā é ntō'o ña dɨ, ntá tsi ña dóo nee. Tsí xoo é dií ka kue'e ní'i i ne, dií ka kue'e kantio é kue'é ña ña nguiī san. Xoo é dií ka kue'e ntada ña kuénta ntá'a i ne, dií ka kue'e kantio é kāda ntaa ña. 49 ʼVé'xī u e xnteé ñu'u ú ñuxiví sa. ¡Dōó ntio kó tē dɨ́ kai'xi vevíi! 50 Īo úun nuu i e dóo nto'o kó rkontûví ne, un vá'a tsi kantɨ'ɨ iní ko un tsi da nte inú kava. 51 ¿Vá vē'xí ntu ú vata koo é kuntoo vá'a ña'a san ñuxiví sa, te kuinī nto? ¡Ña'a ní san! tsí ve'xí u é kii nteé xio ta'an ña'a san kuenta iñá ko. 52 Tsí un tsi nte vevií ne, kii nteé xio ta'an ña'a. U'un ñá'a san uun tsi vi'i ntoo ña. Uni ñá'a ña naa núu ña nī ña uvi ñá'a sán ne, ña uvi ña'a sán ne, naa núu ña nī ña uni ñá'a san. 53 Uva ī ne, naa núu ña ni i'xā ña. I'xá ña ne, naa núu ña ni uva ñā. Dɨ'ɨ ñā ne, naa núu ña nī dióko ñā. Diōkó ña ne, naa núu ña ni dɨ'ɨ ñā. Ñúntɨ̄ɨ́ ña ne, naa núu ña nī énu ñā. Ēnú ña ne, naa núu ña nī ñuntɨ́ɨ ña —ka'an Jésuu. 54 Kaka'an Jésuu ní ña'a san: —Tē íni nto tsí ñu'u vikó san xe'e i kán ne, ura tsi ntáka'an nto é kɨ̄ɨn davi. Kuan kōo kuvi nti'xe. 55 Dá kaīnu tatsin xé'e ī kán ne, ntáka'an nto é vē'xí ntuvi ka'ni. Kuan kōo kuvi nti'xe. 56 Nto'ó ne, da mii tsī rkɨ xaa nto nteku é ntáka'an nto. Nto'ó e dóo íni nto é kā'an nto nté koo kúvi e dukún kan ni ñūxiví a ne, ¿nté kuī ña ntáñe'e dɨkɨ ntu nto núu i é kata'xi Xuva kō nté koo kuvi ntuvi é ntoo o vevii? 57 ʼ¿Nté kui ña káde kú'ven míin nee é vā'a iña nto? 58 Tē xoó ña'a kɨ'ɨn ní'i ña o nta'a ña tsíñu i é tsi'i kuétsi i ō ne, koón ntiin nātiin vá'an ni ña itsi kān vata koo é ña kɨ́'ɨn ni'i ña o nta'a ña tsíñu i san. Tsí tē ña tsiñu i san ntada ña o kuénta ntá'a sntadún san ne, xnuu kutu ña ō viutun. 59 Kaka'án u ni ō tsí ña ntiin viútun san un tsi da nte ntá'vin ntɨ'ɨn é kakan ña —ka'an Jésuu ni ña.
1 Ntuvi tsikán ne, iō ñá san ne, kué'en ñā mí tuví Jesuú ne, ntaa ña ni ñā tsí Pilatú san ne, ē'ní ña ña ñatīi, ña ñuú Galileá ne, da nádaká ña nɨñɨ ña ni nɨñɨ kɨtɨ́ san é kuē'é ña doméni íña Xuva ko. 2 Jesuú ne, kaka'an ña: —¿Vá dií ka ntu iō kuetsí ña kuān o kúvi san é vata ntáa ña ñuú ña, te kuinī nto, é kuān o ntó'o ña? 3 Ka'án u tsí ña'a. Ntá tsi dɨvi nto, tē ña nadáma nto nima ntó ne, un ntɨ'ɨ ntō kuví nto dɨ. 4 Un ntɨ'ɨ̄ ña xe'un uni ñá'a san xi'i ñá da núu vi'i dūkun é nani Silūeé ne, ¿dií ka ntu iō kuetsí ña é vata ntáa ña é īntóo ñuú Jerusaleén, te kuinī nto? 5 Ka'án u tsí ña'a. Ntá tsi dɨvi nto, tē ña nadáma nto nima ntó ne, kuví ntɨ'ɨ ntō dɨ —ka'an ña. 6 Kidáā ne, kantáa Jesuu núu i sá'ā: —Uun ñatīí ne, í'xi ña uun utun ígu ñu'u ña. Kué'en ña kūkoto ntódo ña te kākii kɨtɨ ígū sán ne, nté uun tɨ ña kakii tɨ. 7 Kidáā ne, kaka'an ñá nī ña kade kuenta útun san: “Koto nto tsi é uni kuíā é kaki'xi da tā'án u ne, nté uun igu sán vata ní'i ko tɨ. Nakɨ̄ɨn nto utun tɨ vata koo é ntūnîné ñu'u san, tsi é ntaā i é ntitsi”, ka'an ña. 8 Ntá tsi ña kade kuenta útun sán ne, kaka'an ña: “Na kūntitsi mií ka uun kuiá, nɨɨ dukuan naxtīvitá u nte'u nú ditsín i ne, dá tsōo ú cho'o é kuē'nu vá'a. 9 Te kīi kɨtɨ i kidáā ne, vá'a ō. Tē ña'á ne, dá nakɨ̄ɨn nto”, ka'an ña. —Kuan ō ntáa Jesuu nuu i sá'a. 10 Uun ntuvi dá iō dá'nā ne, kanañē'e Jesuu ñá'a san nú vi'ī mí ntánataká nuu ña Israeé san. 11 Ikān tuví uun ña dɨ̄'ɨ, e xé'un uni kuīa é nchokuví ña. Tsí uun é ña vá'ā san dé tɨ'ɨ ñā. Ña ni kúvi ntuntāa ña nté un síin. 12 Dā íni Jesuu ñá ne, kāna ña ña, kaka'an ñá ni ñā: —É ntuvá'an kui'i o vé —ka'an Jésuu ni ña. 13 Kidáā ne, xntee tá'an Jesuu ntá'a ña ñadɨ̄'ɨ́ san. Ura tsí i ntuvá'a ña ne, dā éni ntu'u ña kāka'an ña tsi dóo ka'nu Xuva kō. 14 Ntá tsi tó'ō vi'i mí ntánataká nuu ña ne, dōo kúdiin ña tsí ntavá'a Jesuu ñá'a san ntuvi dá iō dá'na ne, kaka'an ñá ni ñā'a san: —Íñu ntuvi īo é kada tsiñu ō né, dɨvi tsi ntūvi é kūvi ki'xi nto dá kuchō'o nto; ñá te ntūvi dá iō dá'na san ki'xi nto —ka'an ña. 15 Kidáā ne, kaka'an Jésuu: —Ntō'ó ne, da miī rkɨ xaa nto nteku e ntáka'an nto. ¿Ñā ntu ntánantuté nto duntɨkɨ nto ni búru nto é kɨ̄'ɨn tɨ kiko'ó tɨ ntute ntuvi dá iō dá'na san? 16 Tsí ña dɨ̄'ɨ́ sa'á ne, tatá vi'i Abraan ña, ntá tsi é kūvi xe'un uni kuía e nteé kɨmi ña kuī'i sá'a é xē'é é ña vá'ā san ña. ¿Vá ñā ntu kuvi nakuitá u kui'i ña ntuvi dá iō dá'na? —ka'an Jésuu. 17 Dá kā'an Jésuu sá'ā ne, un ntɨ'ɨ ñā ntaínchu'vi ña kúka'an nuu ña é kuān ó kaka'an Jésuu ni ña. Ntá tsi ña'a sán ne, dōó diní ña e dóo ka'nu nuu i é idé Jesuu. 18 Kidáā ne, kaka'an Jésuu: —¿Nté ō ntu mí kadē kû'vé Xuva kō? ¿Nee iñá ntu é kuvi ntada dadɨɨ o? 19 Vata kaa kudii uun tsɨ́kɨ̄n kuli é kuetsi kuē'en e kaí'xi uun ñatīi má iña ñá kān ne, kēne un tsi da nte kúvi utun. Kuka'nu ne, un tsi nte láa, kɨtɨ ntaíko, de vá'a tɨ taka tɨ́ nta'a i —ka'an ña. 20 Ntá tsi kaka'an Jésuú dɨ: —¿Nee iñá ntu ntada dadɨɨ ú vata kaa mí kadē kû'vé Xuva kō? 21 Tsi mí kadē kû'vé Xuva kō ne, vata kaa uun tɨ'ntɨ ú'xen iā e kí'i uun ñadɨ̄'ɨ́ san ne, dā nadaka ña u'xen san ni uni xkú've utsi trigu un tsi da nte náneñu vá'a ú'xen san —ka'an Jésuu. 22 Jesuú ne, ítā ntí'xin ña ñuú na'nu ni ñūú kuetsi, kanakuā'a ña ña'a san mí īta ntí'xin ña. 23 Uun ña'a ñá ne, kēne ña, kaka'an ña: —Mastru, ¿ña tɨtɨ́n ntu ña'a san, ña é kanakáku? —ka'an ñá, tsixe'e ñā. Jesuú ne, kaka'an ña: 24 —Koó ntii nto kūkɨ́'vi nto xi'i mí ña ni'í san. Tsí kaka'án u ni ntō tsí ña te da díi ña'a ncho kɨ'ví ña, ntá tsi ña ní'i ña é kɨ̄'ví ña. 25 Dā nákādɨ́ Tó'o vī'i san xi'i ñá ne, ntō'o é ñu'u mii nto kí'i kān né, nake'xen ntō xi'í san, ká'an ntō: “Nakaán nto xi'i nto, na kɨ̄'ví ntɨ”, koo ka'an nto. Ntá tsi dɨvi ñā ne, ká'an ña: “Nto'ó ne, ntē ñá īní u mí vē'xí nto”, koo ka'an ña. 26 Kidáā ne, kani ntu'u nto kā'an nto: “Ntɨ'ɨ́ ne, ē'xí dadɨɨ ntɨ́ ni ntō; xī'i dadɨɨ ntɨ́ ni ntō dɨ. Tsí nakuā'a nto ña'a san itsi ñuú miī ntɨ”, koo ka'an nto. 27 Ntá tsi nantiko kōo ñá, ka'an ña: “É kāka'án u tsi ñá īní u nto. Kii nteé xio nto ko, tsí un ntɨ'ɨ ntō ntáde nto é kīni kaa.” Kuan kōo ka'an ña. 28 Ikān ne, kueku nto ne, naka'xí ka'ñɨ̄ nto nú'u nto tē íni nto Abraan ni Ísaa ni Jácoó, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ka'án naa Xuva ko tsí ntoo ña mí kadē kû'vé Xuva kō. Ntá tsi nto'ó ne, é ñu'u mii ntō kí'i kān. 29 Xée ñā'a, ñá vē'xí dā mí'ī ká diñɨ ñuxiví sa, kixkúntōo ña, ka'xí dadɨɨ ña ni Xuva kō mí kadē kú'vē ña. 30 Kini nto tsi kidáa ne, īó ña'a vevií ne, dōó na'nu ña'a ña i'a ñuxiví sa, ntá tsi ña na'nu ñá'a ká ña nta'a Xuva kō. Iō ñá'a é ña te na'nu ñá'a ña í'a ne, dɨvi ñā e dóo na'nu ña'a ña nta'a Xuva kō —ka'an Jésuu. 31 Ntuvi tsikán ne, xéē ña fariseu, kaká'an ña ni Jēsuu: —Ntaka nto i'a, tsí Heródē sán ne, ncho ka'ní ña nto —ka'an ña. 32 Ntá tsi dɨvi ñā ne, nantíko koō ñá, kaka'an ña: —Kue'ēn ntó ne, ka'an nto ni ñukuíi tsikan tsí vevií ni ūtén ne, nakuita ká u é ña vá'ā san ne, ntavá'a ká u ña nchokuví san dɨ. Īdá ne, ntɨ̄'ɨ tsiñu ko. 33 Ntá tsi kantio é kɨ̄'ɨ́n ka ú itsi kān vevií ni ūtén ni īdá dɨ. Tsí ña kúvī é kūví ña ka'án naa Xuva ko tē ña te ñuú Jerusaleén kuví ña. Kuan kōo ka'an ntó ni nā —ka'an Jésuu—. 34 ʼ¡Dōo u'vi kakúvi ko kuenta iña nto, ña ñuú Jerusaleen! ¡Tsi ntaé'ní nto ña e ntáka'an tú'un Xuva kō ne, ntáxé'e xuu nto ña é taxnuu Xuva ko kuēnta iña nto! ¡Ñá tē nté kaa ki'in itō ncho nataká nuu ú i'xá nto vatā ó de tsú'ūn san é kānataká nuu tɨ i'xá tɨ má nti'xin tɨ, ntá tsi ña ni ntío nto! 35 Koto ntō tsí xtuvī mii Xuva ko vi'i nto ve. Ntá tsi kaka'án u ni ntō tsi nté uun ito ká ña kīni ntó ko un tsi da nté tē xee ntúvi é kā'an nto: “¡Nté kui vá'a ō é vē'xí ña vé'xi kuenta iña Xuva ko!”, koo ka'an nto —ka'an Jésuu.
1 Uun ntuvi dá iō dá'na ne, kué'en Jēsuu, kúka'xí ña nú vi'i ña odo nūu iña ñá fariseu. Ntaíto xū'ú ña nguiī san nté koo vií Jesuu. 2 Ikān tuví nuu Jésuu úun ñatīi, ñá katsitu kuīñu. 3 Jesuú ne, tsixe'e ñā mastrú leí san nī ña fariseú san, kaka'an ñá ni ñā: —¿Vá kūvi ntu ntavá'a ú ña nchokuví san ntuvi dá iō dá'na, ō ña kúvi ntu? —ka'an ña. 4 Ña'a sán ne, diin diin sá kantóo ña. Kidáa ne, kī'i Jesuu ñá nchokuví san ne, dā ntavá'a ña ña, dā nátaxnūu ña ña é na nū'u ña. 5 Kaka'an ñá nī ña fariseú san: —¿Vá iō ntú nto te ī'xá nto o te dūntɨkɨ nto kó'xo nuu tɨ ini pusu kán ne, vá ña natavá ntu nto tɨ, kuān te ntuvi dá iō dá'na? —ka'an ña. 6 Ña ni kúvi nantiko kōo kue'en tsí ña é kāka'an Jésuu ni ña. 7 Dā íni Jesuu tsí ña'a, ña xeé vi'i viko sán ne, ntánakaxnúu ña mí'ī e dóo vá'ā o é kuntōo ña nú mesá san ne, kaka'an Jésuu ni ña núu i sá'a: 8 —Tē xoó kakana i é kɨ̄'ɨn ntó viko mí kātánta'a ña'a sán ne, tē xee ntó ne, ñá kū xkutúvi ntō nte nuu i kan, tsí te kī'xi tuku ña'a, ña é dií ka ka'nu ña'a é dɨvi ntō ne, 9 kidáā ne, xéē ña é kāna ña nto ntuvi ntó ne, ká'an ña ni ntō: “Xio kudii kutuví nto, tsí ña sā'á ne, kutuvī ñá i'a”, koo ka'an ñá ni ntō. Kidáā ne, kuka'an nuu nto nakuntítsi nto, kikutúvi nto un tsi nte ata i kan. 10 Ntá tsi tē xee nto mí kākana ña nto é kīka'xi nto ne, kūkutúvi nto un tsi nte ata i kan. Kidáā ne, tē xee ña e kána nto sán ne, ká'an ñā: “Kuítā nti'xin nto nte nuu i san”, koo ka'an ña. Kidáā ne, kuiko ñu'u ñā ntántoo nú mesá san nto. 11 Tsí xoo é kade ka'nu mii ī kúñu ī ne, tē kúvi ne, ní'i ñā doka'an; ntá tsi xoo é dutsi i vevií ne, rkontûví ne, dií ka kuka'nu ña'a ña —ka'an Jésuu. 12 Kaka'an xtúku ña ni ñatīí, ña e kána ña: —Dá kāde vá'a nto é kā'xí ña'a nú vi'i nto kān ne, ña ku kána nto ña e dóo vá'a tiin ni'i ntō, nté ēní nto, nté ñavi'i nto, nté ñā kuika, ña ntoo etsin nú vi'i ntō. Tsí dɨvi ñā né, kāna ña nto dɨ é kiká'xi nto nú vi'i ña kān né, kuan kōo ntúdadɨɨ ña ni ntō. 13 Ntá tsi da ntáde nto viko ne, kana nto ña ntā'ví san, nī ña e dúkuan ntā'ví da káku, nī ña natɨ́ɨn i san, ni ña kuāá san dɨ. 14 Kidáā ne, dōo diní nto. Tsí dɨvi ñā ne, ña kúvi ntudadɨɨ ña ni ntō. Ntá tsi dɨvi ntō ne, ní'i nto é vā'á iña nto ntuvi te ntóto ña'a, ña é īde é vā'á ñuxiví sa —ka'an Jésuu. 15 Dā téku ña sá'ā ne, uun ña é tuví nu mesa kán ne, kaka'an ñá ni Jēsuu: —¡Nté kui vá'a o xoo e kae'xí dadɨɨ i mí kadē kû'vé Xuva kō! —ka'an ña. 16 Kaka'an Jésuu ni ña: —Uun ñatīí ne, dōó ka'nu viko idé ña. Ñá tē nté kaa ña'a san kána ña é kīká'xi ña. 17 Dā xeé ura i é kā'xí ña ne, taxnūu ña ña kade tsiñu iña ña é kūkoto ñá ña'a san: “Kue'ēn ntó ve, tsi é iō tu'vé ntɨ'ɨ”, ka'an ña. 18 Ntá tsi un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá ne, éni ntu'u ñā ntáka'an ña nté kui ña ni kuvi kɨ́'ɨn ña. Ña é kuvi ūun sán ne, kaka'an ña: “Ñu'u da ve ñíī ú ne, kantio é kɨ̄'ɨ́n u kikoto ntódo u. Vií nto da xē'e, kada ka'nú ini nto nī ko tsí ña kúvi kɨ́'ɨn ú ve”, ka'an ña. 19 Tuku ña'a ne, kaka'an ña: “Dā ve ñíī ú u'un ná'a dūntɨkɨ ne, kantio é kikoto ntée ú tɨ tē va'á tɨ. Vií nto da xē'e, kada ka'nú ini nto nī ko”, ka'an ña. 20 Ña uun ká xtuku sán ne, kaka'an ña: “Xu'ú ne, dā ve kúvi tánta'a ú ne, dukuān ne, ña kúvi kɨ̄'ɨ́n u”, ka'an ña. 21 Dā náxee ña táxnūu ñá ne, kantaa ntɨ'ɨ ña nī tó'o ñā nee iña é kāka'an ñá mí ñe'e ña. Kidáā né, kūdiin tó'o ñā ne, kaka'an ñá nī ña kade tsiñu iña ña: “Kuē'en náne'en nú ā'ví kan ni itsi ka'nu kān, ni da kanɨɨ̄ má ñūú san, dá kuntēkan ña nta'ví san, kixni'in ña i'a, ni ñā dúkuan ntā'ví da káku, ni ña kuāá san, ni ñā natɨ́ɨn sán dɨ”, ka'an ña. 22 Dā ku e ví'i ne, nāxee ña táxnuu ña, kaka'an ñá nī tó'o ñā: “É de ntáa u é kāka'an nto, ntá tsi dóo kaniné ka”, ka'an ña. 23 Kidáā ne, kaka'an tó'o ña ni ñā: “Kuē'en ítsi na'nu kan ne, kuē'én un tsi nte nu ráxa kān, ká'an ni da xōó ka ña'a, kuétsī é viīn ñá na kī'xi ñá vata koo é na tsītu ña ma ví'i ko. 24 Tsí kaka'án u ni ntō tsi nté uun ña'a, ña kana dí'na ú ne, ñá nī'i kué'en tsi ña é kā'xí ña”, ka'an tó'o ñā —ka'an Jésuu. 25 Ñá tē nté kaa ña'a ntántīkɨn ñá Jesuu. Jesuú ne, xkokōo ñá ata ña, kaka'an ñá ni ñā'a san: 26 —Tē xoó ña'a ki'xi ña é ncho kuntīkɨn ñá ko ne, ña kúvi viī ñá tē ñá dií ka kue'e ntío ña ko é vata kaa ntío ña uva ña ni dɨ'ɨ ñā, ni ñadɨ'ɨ̄ ñá ni ī'xá ña, ni enī ñá ni tā'an ñá, nī kúñu mii ñā dɨ. 27 Tsí ña kúvi viī ñá tē ña ntío ña nākunáa ña kúñu ñā é kuntīkɨn ñá ko. 28 Te iō ntó ne, ntio nto é xntitsī ntó vi'i ka'nu ne, ¿vá ña ntu te di'na kutuví nto kadā kuení nto nté kaa nantɨ'ɨ nto, te xēe tá'an ntu diu'un nto é kuvi kuntītsi? 29 Tē ñá ne, xtuvī ntó etɨ́ vi'i sán ne, é ntaā i kutuvi dava. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña kainí ne, kani ntu'u ñā ka'an kíni ña iña nto: 30 “Ñatīí sa'á ne, eni ntu'u ña kāde vá'a ña vi'i ña ne, ntē ña ni kuvi vií ña nantɨ̄'ɨ ñá”, koo ka'an ña. 31 Ō te uun reí san ncho víi ña du'xen ni tūku reí ne, ¿vá ña ntu te di'na kutuví ña kadā kuení ña te xēe tá'an u'xi míil sntadun ña é kōó ntii ña viī ñá du'xen ni tūku rei, ñá īó ōko míil sntadun i? 32 Tē íni ña tsí ña kuvi vií ña ne, taxnūu ña tú'ūn nta'a tuku reí san dá tuvi íka ká ña é kākan ña e nté koo kuntōo vá'a ña ni ñā. 33 Dukuān né, te xōó ña'a, ña é ña xtuví mii i ūn ntɨ́'ɨ īña í ne, ña kúvi kuntīkɨn ñá ko —ka'an Jésuu. 34 Kaka'an xtúku Jesuu nuu i sá'a dɨ: —Ñɨ́ɨ̄ sán ne, dōo va'a. Ntá tsi tē kúnaa díko i ne, ¿nté ntu koo ntuveñɨɨ́ ka xtúku? 35 Ñá vādá mi kainuu á'vi ká i; da miī sa é nakuīta o. Xoo é kātekú i ne, na kīni i —ka'an Jésuu ni ñá'a san.
1 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ ña ntaído diu'un xôo iña ñuú Roma ni túku ña'a, ña é iō kuetsí i ne, xée ētsin ña mí tuví Jesuu é kīni ña é kāka'an ña. 2 Dukuān ne, ña fariseú san nī mastrú leí san ne, ntáka'an kíni ña iña Jésuu, kaká'an ña: —Ñatīí sa'á ne, ntaíka dadɨɨ ña nī ña é iō kuetsí i ne, ntaé'xí dadɨɨ ña ni ñā dɨ —ka'an ña. 3 Kidáā ne, kantaa Jesuu kuénta iña i sá'ā: 4 —¿Xoó ña'a ntu nto, te īó uun sientu lé'ntu ntó, tē kunaá tɨ uun tɨ ne, ñā ntu te tsoo míi nto kɨtɨ kɨmi díko xe'un kɨmí san, dá kɨ̄'ɨn nto, kínantúku nto kɨ̄tɨ kúnaá san da nte ko é nani'i nto tɨ? 5 Tē náni'i ntó tɨ ne, nakuntéku dokó nto tɨ ne, dōo dîní nto dɨ. 6 Tē náxee nto nú vi'i nto kān ne, kana nto ña vá'a tiin ni'i nto nī ña nú vi'i ntō ne, ká'an ntō: “Na nākunuu dîní nima ntó nī ko, tsí e náni'í ko á le'ntú ko, kɨtɨ kúnaa”, koo ka'an nto. 7 Dukuān ne, ká'ān ú ni ntō tsí dií ka iō dodîní e dukún kān te uun ñā'a, ñá iō kuetsí i, natɨvi iní ña kuétsi ñā, é vāta kaa ña kɨmi díko xe'un kɨmi ñá'a san, ña é vā'a, ña é ña tuvi kuétsi ī nuu Xuva ko —ka'an Jésuu—. 8 ʼUun ñadɨ̄'ɨ́ ne, īó u'xi diu'un kui'xín iña ña. Tē kúnaa úun ne, ¿vá ñā ntu natúun ña ñu'u ña ne, dá ne'xīn ñá da kanɨɨ̄ má vi'i ña kān? Kukuií kudu'va tsi nantuku ñā da nte ko é nani'i ña. 9 Tē náni'i ñá ne, nataká nuu ntɨ'ɨ ña ni ñadɨ̄'ɨ, ña vá'a tiin ni'i ña, nī ña ntoo etsin nú vi'i ña kān, ká'an ñā: “Nā nakunuu díni nima ntó nī kó, tsi é nāni'í ko diu'ún ko e kúnaa”, koo ka'an ña. 10 Kaka'án u ni ntō tsí dukuān dîni ánje Xuva ko kuēnta iña ñá iō kuetsí i tē nátɨvi iní ña kuétsi ñā —ka'an Jésuu. 11 Kaka'an Jésuú san dɨ: —Uun ñatīí ne, īó uvi i'xá ña. 12 Na dutsī sán ne, kaka'an ná ni uva nā: “Ūvá, ta'xi nto iña nto é kāduku ntée u”, ka'an na. Kidáa ne, ē'nté dava ña é tātá ña é duku ntée na. 13 Ntē vata kutɨ́tɨn ntuvi ne, i'xá ña, na dutsī sán ne, nātsu'un vá'a ntɨ'ɨ na íña ná ne, dá kuē'en ná tuku ñuú mí doto tsi nántɨ'ɨ lúku na diu'un na. Īde na un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ núu i é kīni kaa vata ka'án ini míi nā. 14 Ntá tsi dā ntɨ́'ɨ kuē'en diu'un ná ne, xée ntūvi da dóo kutama da kanɨɨ ñūu tsíkán ne, iñɨ ntú'ū kúnaa nteē na é kā'xí na. 15 Kidáā ne, kué'en nā, kuntúku na tsiñu ni uun ñatīi, ña ñuú tsikán ne, taxnūu ña ná rantsu ña é kɨ̄'ɨn na, kikuenta víi na kutsin ña. 16 Ntīo na é kā'xí na é kae'xí kutsín san da nte ko é nta'a na ne, ntá tsi xoxo ni xé'e ī é kā'xí na. 17 Kidáā né, dē kuení mii na, kāka'an na: “¡Nté ntu kaa dií ña ntáde tsiñu iō ñá nú vi'i uvā kó kān é iō é ntaé'xí ña ne, ntē dúkuan kāntóo ka. Xu'ú ne, kaxi'í u dóko i'a! 18 Á te nū'ú u mí tuví uvā kó kān ne, ká'ān ú ni ñā: Ūva, é ntuku kuētsí u ni Xuva ko, ni dɨvi ntō dɨ. 19 Ña nuu á'vi ká u é kā'án ka nto é i'xā ntó ko. Vi'i a vé ne, vií nto nī kó vatā ó de nto nī ña ntáde tsiñu iña nto. Kuan kōo ká'ān ú ni ñā”, ka'an na. 20 Kidáā ne, nákunūu itsi na, kunú'u na mí tuví uva nā. ʼIkā ká ve'xí na, íni uva na nā né, ntuntā'ví ini ña na. Koó da kaxkainu uva nā kúnakuētú itsi ña na ne, nánume ña na, da é'xi ña xu'u na. 21 Kidáā ne, kaka'an ná ni uva nā: “Ūva, é kō'xo nteé u nuu Xuva ko, ni dɨvi ntō dɨ. Ñá tē nee nuu á'vi ká ko é kā'án nto é ī'xá nto ko”, ka'an na. 22 Ntá tsi uva nā ne, kaka'an ñá ni ña ntáde tsiñu iña ña: “Nantukū náne'e nto du'nu é dií ka va'a dá nākunúu i'xá ko. Naxnūu nto di'i ntá'a i dɨ. Na nākɨ'ɨ́ nti'xen vá'ā sán dɨ. 23 Kūkueká nto duntɨkɨ, kɨtɨ dií ka de'én ne, dá ka'nī ntó tɨ dá kā'xi o tɨ é vīi o vikó san. 24 Tsí i'xá ko sá ne, e xí'i, kuíni ko, ntá tsi e ntóto xtuku. É kūnaá i'xá ko, kuíni ko, ntá tsi é nani'í ko i ve”, ka'an ña. Kidáa ne, eni ntu'u ñā idé ña viko san. 25 ʼNtá tsi i'xá ña, na kuvi atā sán ne, nuu na má tsīñu na. Dā náxee étsin na nú vi'i na kān né, tēkú na e dóo kaeku strumentú ne, ntaíte'e ña'a sán dɨ. 26 Kidáā né, kāna na uun ña kade tsiñu sán ne, tsixe'e nā: “¿Neé ntu kakuvi i'a?”, ka'an na. 27 Ña kade tsiñu sán ne, kaka'an ñá ni nā: “É nāxee ení o. Uva ō ne, táxnūu ña é kūví uun duntɨkɨ, kɨtɨ dóo de'én san, tsi vá'a tsi ō náxee na”, ka'an ña. 28 Kidáa ne, kūdiín ení na, na kuvi atā sán ne, ntē ña ni ntio na ntɨ́'vi na má vi'i na kān. 29 Kaka'an ná ni uva nā: “Dɨvi ntō ne, ini nto tsi éma tsi kaxntiī ú nto, é ntē ña kadé do'ō ú ni ntō nté uun ito ne. Ntá tsi ntē ña kata'xí nto nté uun kudii a ndi'ú san é vīí u viko ko nī na vá'a tiin ni'ī u. 30 Ntá tsi vevií ne, nāxee i'xá nto na sā'á, na é dotō tsí nantɨ'ɨ́ diu'un nto ni ñadɨ̄'ɨ́ kinī ntáa sán ne, kae'ní ka nto duntɨkɨ, kɨtɨ dóo de'én san”, ka'an ení na, na kuvi atā san. 31 Kidáā ne, kaka'an úva na ni nā: “I'xá miī kó, xo'ōn né, nɨɨ̄ kue'en tsí ntuvi tuvín nī kó. Un ntɨ'ɨ̄ é īó iñá ko ne, íña ō dɨ. 32 Ntá tsi vevií ne, e vá'a ō é vīi o víko, tsi é nakūnuu dîní nimá ko, tsí na ení o ne, e xí'i na, kuíni ko, ntá tsi kantíto na. É kūnáa na, kuíni ko, ntá tsi é nani'í ko ná ve”, ka'an úva na ni nā —ka'an Jésuu.
1 Jesuú ne, kantaa ña ni ña ntɨni'i ñā nuu i sá'a dɨ: —Uun ñatīí kuika ne, xío uun ñā'a, ña intée nta'a i tsīñu ña. Ntáka'an ñá'a san tsí ña sā'á ne, dotō tsí kanantɨ'ɨ ña diu'un tó'o ñā. 2 Kidáa ne, kāna tó'o ña ñā, kaka'an ñá ni ñā: “¿Neé ntu nuu i sá'a é kāka'an ñá'a san íña o? Ntadan kó kuenta tsíñu o ve, tsí ña kunteé nta'a ká o tsiñu ko”, ka'an ña. 3 Kidáā ne, dóo dé kueni ña nteé nta'a i tsiñu san: “¿Nté ntu koo vií u ve? Tsi tó'ō kó ne, naki'i ña tsiñu ko. Ña túvi ntiī ko é kīkutú u ne, kakuka'an nuú ko é kākán u doméní dɨ. 4 É īní u nté koo vií u ve, vata koo é naki'i ña'a sán ko nú vi'i ña kān dá ña tuví ka tsiñu ko”, ka'an ña. 5 Kidáā né, kāna ña ña kui uun kui uun ña, ña é tanūu diu'un tó'o ñā. Tsixe'e ñā ña xee dí'na san: “¿Ntē ntú kaa tanūu nto iña tó'ō ko?”, ka'an ña. 6 Nantíko koō ñá, kaka'an ña: “Tanūu ú uun sientu varii ásete”, ka'an ña. Kidáā ne, kaka'án ña nteé nta'a i tsiñu san: “Ū'un kuenta o. Kantɨ́'ɨ sá kutūvin, dá xntēén na'an uvi díko u'xi várii tsi”, ka'an ña. 7 Kidáā né, tsixe'ē xtuku ñá tukú ña'a san: “¿Ntē ntú kaa tanūu nto?”, ka'an ña. Dɨvi ñā ne, kaka'an ña: “Uun sientu etún trigu”, ka'an ña. Kidáā ne, kaka'an ña: “Ū'un kuenta o. Kɨmi díko tsi xnteén na'an ve”, ka'an ña. 8 Tō'ó ña ne, īní ña tsi ña nteé nta'a i tsiñu, ña e dóo kīni kaa sán ne, dōo ntíto ña nté koo vií ña. Tsí ña ntáduku ntée ñuxiví sa ne, dií ka ntíto ntáde ña ni tā'an ña é vāta kaa ña'a, ña ntáduku ntée Xuva kō. 9 ʼXu'ú ne, kaka'án u ni ntō é na kada tsiñu ni'i ntō diu'un nto é īo ñuxiví sa vata koo é na nī'i nto ña'a, ña vá'a tiin ni'i ntō, vata koo é, tē ntɨ́'ɨ diu'un ntó ne, koo xoo é nākuído i nto mí kuntōo nto ntii dañu ntūvi. 10 ʼUun ña'a, ña é kade ntaa núu i é dutsī né, kuan kōo kada ntaa ña nuu i e dóo ka'nu dɨ. Ña'a, ña é ña kada ntáa nuu i é dutsí ne, ntē ña kada ntáa ña nuu i é ka'nu dɨ. 11 Ntá tsi tē ñá ini de ntáa nto nī diu'un é iō ñuxiví sa ne, ¿xoó ntu é ntāda i kuenta ntá'a nto nuu i é vā'a ntí'xe? 12 Tē ñá ini de ntáa nto nī nuu i iña túku ñá'a ne, ¿xoó ntu ta'xi i é kūvi iña mii nto? 13 ʼNté uun ña'a, ña kade tsiñu ne, ña kúvī é koo uvi tó'o ñā é uun ito tsi. Tsí kada xení ña nī ña uun ña'a sán ne, ña uun ña'a ká san ne, kuinima ñá ña. O ña uun ña'a sán ne, kuiní'i ña ña ne, ña é uun ká san ne, ñá viī ñá ña kuenta. Ña kúvi vīi o tsíñu Xuva ko tē dóo kakuinima kó diu'ún san —ka'an Jésuu. 14 Ña fariseú san ne, dōó kuinima ñá diu'un. Dukuān né, eni ntu'u ñā ntáka'an kíni ña iña Jésuu. 15 Ntá tsi kaka'an Jésuu ni ña: —Dɨvi ntō ne, ntáde nto e dóo va'á nto nuu ña'á san, ntá tsi Xuva kō ne, ini ña nte ntáa nima nto. Tsí nuu i e ntáde ka'nu ña'a sán ne, ñá ntīo kue'en tsí Xuva kō. 16 ʼLei é xntēé na'a Muísee ni tú'ūn é ka'an ñá ka'án naa Xuva ko ne, idiá'vi un tsi nte ntúvī da íka Juaan. Ntá tsi nte ntúvi tsikán ne, e ntáka'an ntódo ña'a san tú'ūn va'á san iña i mí kadē kû'vé Xuva kō ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ntáxio ntii ñā é kɨ̄'ví ña. 17 ʼNtá tsi dií ka ña ntii tu'un é ntɨ'ɨ̄ e dukún kan nī ñuxiví a é nadāma uun kudii letra íña leí san. 18 ʼTe uun ñatīí kanaxtuvī mii ña ñadɨ'ɨ́ ña ne, tē tánta'a ña ni tuku ñadɨ̄'ɨ́ san ne, kade ña é ko'xo nteē ña nuu Xuva ko. Xoo é kātánta'a i ni tuku ñadɨ̄'ɨ́, ña e náxtimii xɨ̄ɨ í ne, kade ña é kākó'xo nteē ña nuu Xuva kó dɨ. 19 ʼUun ñatīí kuika ne, dōo va'á du'nu ña. Da mii kuē'en tsí viko kade ña utén utén; dōó ka'nu kade ña. 20 Ikān tuví uun ñatīi, ña e dóo ntā'ví, ña é nanī Lázaru. Dōó kate'u kúñu ñā. Tuví nteē ñá etɨ́ xi'i ñá kuiká san. 21 Vevií tsi kā'xí ña é kakó'xo má mēsa ñá kuiká san. Un tsi nte tínā sán ne, kaxée ētsin tɨ é ncho nauvi tɨ mí katē'ú san. 22 Uun ntuvi ne, xí'ī á ña ntā'ví san. Kue'en ní'i ánjē san ña é kutuvī ñá ni Ābraan, mí ntoo ña xi'i, ña e ntántīkɨn Xúva kō, mi dóo vá'ā o. Xí'i ñā kuiká san dɨ́ ne, kántū'xí ña dɨ. 23 ʼDā dóo kanto'o ña kuiká san dô'vi kán ne, ntāni'i ña nuu ñá, īní ña Abraán san e dóo ikā ntáñɨ ña nī Lázaru san. 24 Kidáa ne, kāna ña kuiká san ña, kaka'an ña: “Uvatā kó Abraan, na ntuntā'ví ini nto ko. Taxnūu nto Lázaru san vata koo é na natsiī ña rkɨnta'a ña ntuté san ne, dá kī'xi kudii ña nantikó ña xaa ko, tsí ña te nté kaa kanto'o ko í'a mí kaī'xí san”, ka'an ña. 25 Ntá tsi kaka'an Ábraán san ni ñā: “I'xá ko, na naka'ān o tsí dɨvīn né, dōo vá'ā o kue'én o ntúvi di'na. Ntá tsi Lázaru sán ne, dōo ntó'o ña di'na. Vevií ne, e ní'i ñā é vā'á i'a ne, dɨvīn ne, kantó'o o. 26 Uun ká tuku nuu í dɨ: Īó uun xɨ'ntɨ kunu mé'ñū ntɨ́ ni ntō. Dukuān né, tē xoó ña'a ntoo ña i'a é ncho kɨ'ɨn ña íkān ne, ña kúvi kɨ̄'ɨn ña. Nté ña ntoo ikān ne, ña kúvi kī'xi ña i'a dɨ”, ka'an ña. 27 ʼKidáā ne, kaka'an á ña kuiká san: “Vií nto da xe'e, úvā kó Abraan, taxnūu nto Lázaru san nú vi'i uvā kó kān 28 vata koo é na kā'an ñá ni ēní ko, ña u'un ña'a ká san, vata koo é ña ku ki'xi ña i'a mi dóo kanto'o ko”, ka'an ña. 29 Ntá tsi kaka'an Ábraan: “Dɨvi ñā ne, ntoo ni'i ña tú'ūn e xntée na'a Muísee ni ña ka'án naa Xuva ko san é nakuā'a ña. Na viī ñá kuenta sá'ā”, ka'an ña. 30 Kidáā ne, nantíko kōo ñá kuiká san, kaka'an ña: “Kuvi ní, uvā kó Abraan, ntá tsi tē dɨ́ ntoto uun ña'a ña xi'í san ne, dā kíkoto ñá ña ne, á te natɨ̄vi iní ña kuétsi ñā”, ka'an ña. 31 Ntá tsi Abraán san ne, kaka'an ña: “Tē ña ntáde ña kuenta tú'ūn é kāka'an Muísee ni ña ka'án naa Xuva ko ne, nté dukuān ña kuintí'xe ña, kuān te ntoto ña xi'í san”, ka'an Ábraán san —ka'an Jésuú san ni ñā'a san.
1 Kaka'an Jésuu ni ña ntɨní'i ñā: —Nɨɨ kuē'en tsí ntuvi īó nuu i é ntava nuu ō é kīni kaa san. Ntá tsi te xōo ñá'a kaxé'e ña itsi é vīí ta'an ña é kīni kaa sán ne, ¡ntā'vi ide ña! 2 Tē xoó ña'a kade ña é ntava nuu uun á i'xá san nuu i é kīni kaa sán ne, dií ka vá'ā ó tē dɨ́ ni nakuīta núu ña ña nú ntute ñu'u kān, kunū'ní nuu dukun ña xuu xódó san. 3 Kuenta tsí vií nto. ʼTe nēe nuu i káde ta'an nto ne, kada tíi nto ni ñā vata koo é ña kuan koo víi ña. Te nātɨvi iní ña ne, kada ka'nu iní nto ni ñā. 4 Te kadē xení ña ni ntō né, kuān té u'xe íto é uun ntuvi ne, te ntiko koō ñá u'xe íto é kā'an ñá ni ntō tsí ña vá'a o dé ña ni ntō ne, kada ka'nu iní nto ni ñā —ka'an Jésuu. 5 Ña ntɨni'i ñā sán ne, ntáka'an ñá nī Tó'o kō: —Tā'xi ká nto e dií dií ka kuinti'xe ntɨ —ka'an ña. 6 Kidáā ne, kaka'an Xúva kō: —Tē dɨ́ kuinti'xe nto ne, kuān té un síin vata kaa uun a tsɨ́kɨn kulí sa ne, kuvi ka'an ntó ni utun sā'a: “Nenen i'a ne, da nākuntú'xin xion má ntute ñu'u kān”, koo ka'an nto. Utun sán ne, kuinti'xe i é kāka'an nto. 7 ʼTe iō nto é īó ña kade tsiñu iña nto, ña é kaixkutu ñú'u nto ō kade ña kuenta kɨ́tɨ nto ne, tē náxee ña nú vi'i nto kān ne, ¿vá kāka'an ntú nto: “Kuítā ntí'xin, kutūvin nú mesá san”? 8 Ñá'ā, tsí kaka'an nto: “Kadan va'ān é kā'xi u kuenta kuáa ne, kuntēen donúu o, tsu'un kó'ōn é kā'xi u. Tē kúvi é'xi ú, kúvi xí'i ú ne, dá kidáa kutūvín, ka'xín dɨ”, xkoó ka'an nto. 9 ¿Vá kānakué'e ntu nto sintiá'vi ntā'a ña kade tsiñu iña nto é kāde ntaa ñá tsiñu e teé tsiñu nto ña? 10 Dukuān né, te dɨvi ntō dé ntaa ntɨ́'ɨ nto é ntio Xuva ko ne, kantio é kā'án ka nto: “Ntɨ'ɨ́ ne, ñá tē ña kade tsiñu é kaidiá'vi ntɨ, tsí kūdii idé ntɨ nuu i é kāka'an nto”, koo ka'an nto —ka'an Jésuu. 11 Dā kue'en Jésuu ñuú Jerusaleén ne, ítā ntí'xin ña ñuú Samaria ni Gálilea. 12 Dā xee ñá uun ñuu lú'nti ne, vé'xi ū'xi ñá'a ña ntánchokuvi e ntánako'xo kúñu ñā, ntá tsi kantáñɨ ikā ñá ne, 13 un tsi ntákachu'u ña, ntáka'an ña: —¡Jesuu, Mastrú, na ntuntā'ví ini kudii ntó ntɨ! —ka'an ña. 14 Dā íni Jesuu ñá ne, kaka'an ña: —Kue'ēn ntó, kūnañé'e nto kúñu nto dūtú san —ka'an ña. Da nɨɨ tsi kuē'en ñá ne, ntuvá'a ña. 15 Kidáā ne, uun ña ne, īní ña é ntuvá'a ña. Ntiko koō ñá ne, nɨɨ̄ kué'en ini ña kaka'an ña e dóo ka'nu Xuva kō. 16 Nákunchɨtɨ ntāa ña nuu Jésuu. Un tsi nte ñú'u kān nakuntéɨ ña é nakué'e ña sintiá'vi nta'a ña. Ñatīí sa'á ne, ña ñuú Samaria ña. 17 Kidáā ne, kaka'an Jésuu: —¿Ñā ntu te un ntɨ́'ɨ nto é u'xi ñá'a nto e ntuvá'a nto kui'i nto? ¿Mí'i ntu kuē'en ña ɨɨn ñá'a ká san? 18 ¿Da mii xntu ñā vé'xi tuku ñuú san e ntíko koō ña é kāka'an ña e dóo ka'nu Xuva kō? —ka'an Jésuu. 19 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ñátīí san: —Nakuntítsin, dā kunú'un nú vi'i o kan vē, tsi é ntūvá'an, tsi kuínti'xe ō —ka'an ña. 20 Ña fariseú san ne, ntátsixe'e ñā amá kixkadā kû'vé Xuva kō. Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —Ñā dîtó te kini o núu ko mí kadē kû'vé Xuva kō. 21 Ña kúvi kā'an o te i'a túvi, o te ikān tuvi, tsi é ñū'u ta'án o ī —ka'an ña. 22 Kidáā ne, kaka'an ñá ni ña ntɨni'i ñā: —Xée ntūvi é ntio nto kini nto kuān te uun ntúvi tsi vata kaa ntuvi dá tuví u, xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, ntá tsi ña kiní ka ntó ko. 23 Iō ñá'a sán ne, ká'an ñā: “I'a tuví ña”, o “Ikān tuví ña”, koo ka'an ña; ntá tsi ña ku kuintí'xe nto ña; ñá ku ñe'ē nto é kuntīkɨn ntó ña. 24 Tsí xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, tē xee ntúvi é nainú u ne, xi'í nuu da kanɨɨ dū'va e dukún kān. 25 Ntá tsi di'na ne, dōó nto'o nto ne, kadā xení ña'a san ni nto, ña ntántoo ntuvi tsikan. 26 Vata ō kúvi ntuvi da íka Noeé san ne, kuan kōo kuvi dɨ́ ntuvi dá nainú u ñūxiví a. 27 Ntáxi'i ntaé'xi ña'a san, ntánatánta'a ta'an ña dɨ, un tsi da nte ntúvī é kūkɨ́'vi Noeé san arká san. Dā née inī ñá da nakuntéku ntute sán ne, xí'i ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san. 28 Kuan tsi ō kúvi ntuvi da íka Loó san dɨ. Ña'a sán ne, ntáxi'i ntaé'xi ña, ntáñii ña dɨ́ ne, ntádiko ñā dɨ. Ntáta'xi ña tatá ne, ntáxntañɨ̄ ñá vi'i dɨ. 29 Ntá tsi dɨvi tsi ntūvi da ntáka Loó san ñuú Sodoma ne, kó'xo ñū'u dú'xē nte e dukún kan, ni xūu é kai'xi vatā ó kakɨɨn daví san ne, uun ito tsi ntɨ́'ɨ ña'a sán xi'i ña. 30 Kuan kōo kuvi dɨ́ tē xee ntúvi é kuē'é Xuva ko kūtuni ñá'a san xoo ñá'a nti'xe u. 31 ʼNtuvi tsikán ne, tē xoó ña'a odo vídin ña rkɨ vi'i ña kán ne, ñá ku ntɨ̄'ví ña iní vi'i ña kān é kɨ̄naki'í ña iña ña. Ña ñu'u má kū'u kán ne, ntē ña ku naxée ña nú vi'i ña kān dɨ. 32 Naka'an nto ñadɨ̄'ɨ́ Loo nté ō kúvi ña. 33 Xoó ña'a é ntio ña é nakakū ñá ntuvi iña ñá ne, nakunaá ña. Ntá tsi xoo ñá'a é kanakunaá ña ntuvi iña ña kuenta iñá ko ne, nakáku ña. 34 ʼSá'a kakā'án u ni ntō tsí niñu tsikan ne, ntoo uvi ñá'a san, é uun tsi nu ito ntákidi dádɨɨ ña. Uun ña ne, naki'i Xuva ko ñā ne, uun ña ne, kutuvī mii ña. 35 Uvi ñá'a ñadɨ̄'ɨ ntántiko ña. Uun ña ne, naki'i Xuva ko ñā; uun ña ne, kutuvī mii ña. 36 Uvi ñá'a ñatīí ñu'u ña má kū'u kán ne, uun ña'a ñā né, naki'i Xuva ko ñā; uun ña'a ñā né, kutuvī mii ña —ka'an ña. 37 Kidáā ne, ntátsixe'e ña Jēsuu: —¿Mí'i ntū é kuān koo kuvi sá'ā? —ka'an ña. Nántiko kōó Jesuu, kaká'an ña: —Mí ntōo kúñu tē'ú san ne, ikān ntaíko nūu skuilú san —ka'an ña.
1 Jesuú ne, kantaa ña uun nuu i é nañé'e ña é kā'an ntâ'ví ō é nɨɨ kuē'en tsí ntuvi é ntē ña natɨvi iní kō. 2 Kaka'an ña: —Xío uun ña kaxntēkú kû'vé san uun ñuu é ntē ña kaú'vī ñá Xuva kō né, ntē ña kaíko ñu'u ña ñā'a sán dɨ. 3 Dɨvi tsi ñūú tsikán ne, tuví uun ñadɨ̄'ɨ kii é īó du'xen īña ña. Kué'en ña nta'a ña kaxntēkú kû'vé san, kukakan ña kuétsi kuēnta iña ñá kanaa núu ni'i ñā. 4 Dā dóo kútɨtɨ́n ntuvi ne, ña ni íde ña kaxntēkú kû'vé san ñá kuenta. Ntá tsi da rkontûví ne, dē kuení ña: “Ña kaû'ví ko Xuva ko, ntē ña kaíko ñū'ú u ña'a sán dɨ, 5 ntá tsi ñadɨ̄'ɨ kií, ña sā'á ne, dōó kanatekū du'xen ñá ko. Nada'ān ú ña vata koo é ña ki'xí ka ña é natekū du'xén ka ñá ko”, ka'an ña. 6 ʼSá'ā é kāka'an ñá kaxntēkú kû've, ña dóo kini kaa san. 7 Xuva kō ni, ¿vá ñā ntu te nadá'an ña xoo é nakaxnúu ña é kūvi iña ña, ña é kaikan ntá'a ña ntē ntúvi ntē níñu? ¿Vá viī ntú Xuva kō é kuntētu ña? 8 Ká'ān u tsí nada'an ña ñā é nte ña kukuíi. Ntá tsi te vē'xi u, xu'u é vēxkúvī ú ñatīí ne, ¿vá nāni'í ka ntú ko ña'a, ña e ntákuinti'xe i ñuxiví a? —ka'an Jésuu. 9 Kantaa Jesuu úun ká xtuku nuu i iña ñá e dóo va'á, kuiní mii ī, ña ntánantii ni'ni tuku ñā'a. Kaka'an ña: 10 —Uvi ñá'a ñatīí ne, kué'en ñā má ūkún kan, kūka'an ntâ'ví ña. Uun ña ne, ña fariseu. Ña uun ña'a ká san ne, ña kaido diu'un xôo íña ñuú Roma. 11 Ña fariseú san ne, ntitsí ña ne, du'vā ó kaka'an ntâ'ví ña: “Xuvā kó, kanata'xi ú sintiá'vi nta'a nto tsí xu'ú ne, ñá te vāta ntáa ña nguiī san kaa u: é dū'ú ña, kini ntáa ña ne, iō kuetsí ña dɨ; ntē ña te váta kaa ña kaido diu'un xôó san kaa ú dɨ. 12 Xu'ú ne, úvi īto é uun vite kaitúvi ixú u. Kué'e kanatā'xi ú nta'a nto vata kaa é kāni'í ko”, ka'an ñá fariseú san. 13 Ntá tsi ña kaido diu'un xôó san ne, dōo íka kātuví ña; ntē ña ni ntaa ní'i ña dɨ̄kɨ ña ni nuu ña e dukún kān. Da mii tsī e kaxé'e ña nta'a ña nima ñá, kaka'an ña: “¡Xuva ko, na ntūnta'ví ini nto ko, tsí xu'ú ne, dōó iō kuetsí ko!”, ka'an ña. 14 Kaka'án u ni ntō tsí ña kaido diu'un xôó san ne, é dé ka'nu iní Xuva ko ni ñā kuetsí ña, kúnū'ú ña vi'i ña. Ntá tsi ña fariseú san ne, ñá'ā. Tsí ña é kade ka'nu miī kúñu ī né, dōo kakó'xo nteē ñá nta'a Xuva kō. Á ña ntā'ví san ne, dɨvi ñā e dóo ka'nu ña'a ña nta'a Xuva kō —ka'an Jésuu. 15 Kue'en ní'i ñā'a san i'xá ña mí tuví Jesuu váta ko é na tɨɨn nta'a ña ī. Ntá tsi dā íni ña ntɨni'i ñā né, eni ntu'u ñā de tíi ña ni ña vexní'i i'xá i. 16 Kidáa ne, kāna Jesuú ña, kaka'an ñá ni ñā: —Kué'e nto ītsi é na ki'xi mii ī'xá san nta'a ko. Ñá ku kādɨ́ nuu nto, tsi mí kadē kû'vé Xuva kō ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a ne, vata ntáa i'xá san ntáa ña. 17 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō: Xoó ncho kɨ́'vi i mí kadē kû'vé Xuva ko ne, da miī é kuinti'xe ña Xuva ko vatā ó kakuinti'xe i'xá san. Tē ña'á ne, ña kúvi kɨ̄'ví ña —ka'an Jésuu. 18 Uun ñatīí, ña odo nūú ne, katsixe'e ña Jēsuu: —Mastru va'á, ¿neé ntu vii ú vata koo é nī'í ko ntuvi vā'a iñá ko ntii dañu ntūvi? —ka'an ña. 19 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —¿Nté kui kaka'an ntun é vā'á u? Tsí xoxo e vá'a i; mii tsi Xuva kō e dóo va'á ña. 20 Inin nté o kaka'an tú'ūn e xtúvi Xúva kō: “Ñá ku kukīdi ni'i nto ñadɨ'ɨ, ña é ña te ñádɨ̄'ɨ míi ō. Ñá ku ē'nín ña'a. Ñá ku dū'un. Ñá ku kā'án dovete iña ña'a. Kuikon ñu'un uva ō, ni dɨ'ɨ ō dɨ”, ka'an —ka'an Jésuu. 21 Kaka'an ñátīí san: —É un ntɨ'ɨ sā'á ne, é dē ntaa ntɨ́'ɨ ú un tsi nte dá ku lú'nti u —ka'an ña. 22 Dā téku Jesuu sá'ā ne, nantíko koō ñá, kaka'an ña: —Uun sá nuu i é kākunaá iña o: nadikon ntɨ̄'ɨn neé īo iña ó ne, dá tsi'in nta'a ña ntā'ví san, tsí kuan kōo é koo dokuika iña o e dukún kān. Kidáā ne, ki'xin, dá kuntīkɨ́n ko —ka'an ña. 23 Ntá tsi dā téku ñatīí san sá'ā né, dōo kúnta'xa iní ña, tsi dóo kuika ñā. 24 Īní Jesuu tsí dóo kúnta'xa iní ña ne, kaka'an ña: —¡Nté kui dóo ntii tū'un é kɨ̄'ví ña kuiká san mí kadē kû'vé Xuva kō! 25 Dií ka ña ntii tu'un é kɨ̄'ví uun kameú san xavi xɨ́kɨ san é vāta kaa ña kuiká san é kɨ̄'ví ña mí kadē kû'vé Xuva kō —ka'an ña. 26 Ña téku i sán ne, ntáka'an ña: —¿Xoó ntu é kūvi nakáku i kuan? —ka'an ña. 27 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —Nee iña é ña kuvi vií ña'a sán ne, Xuva kō ne, kuvi vií ña —ka'an ña. 28 Pedrú ne, kaka'an ña: —Ntɨ'ɨ́ ne, é tsoo mii ntɨ̄'ɨ ntɨ́ iñá ntɨ e ntántīkɨ́n ntɨ nto —ka'an ña. 29 Jesuú ne, kaka'an ña: —Nuu é ntaā i é kāka'án u: Da xōó ka ña'a é xtuvī mii ña vi'i ña, o dɨ'ɨ ña, o ēní ña, o uva ñā, ō i'xá ña kuenta iña i mí kadē kû'vé Xuva kō ne, 30 dií ka kue'é ka ni'i ña ñuxiví a; rkontûví ne, ní'i ña é vā'á nta'a Xuva ko ntii dañu ntūvi —ka'an Jésuu. 31 Kāna xio Jesuú san uxuvi ñá'a ña ntɨni'i ñā ne, dá kakā'an ñá ni ñā: —Vevií ne, kɨ́'ɨn o ñūú Jerusaleen, mí kuntaa é un ntɨ'ɨ̄ é uve na'a e ntáka'an ñá ka'án naa Xuva ko san kuenta iñá ko, xu'u é vēxkúvi ú ñatīi. 32 Tsí ntada ña kó kuenta ntá'a ña vé'xi tūku ñuú san é kadā xení ña nī ko, é viī ña é kini kaa nī ko, é tɨ'vi dɨɨ́ ña kó dɨ. 33 Kani ña kó ñɨɨ é kanu'ni nuu utun ne, dá ka'nī ñá ko dɨ, ntá tsi te kúvi uni ntúvi ne, ntoto xtuku u —ka'an Jésuu. 34 Ntá tsi ña ntɨni'i ñā ne, ñá ni ñē'e dɨkɨ ña; ntē ñá ini ña nee iña é kāka'an Jésuu, tsí nuu i sá'a ne, dōó xū'ú ō kaka'an ña; ntē ña ni kuvi kɨ́'ɨn dɨkɨ ña. 35 Kué'en Jēsuú ne, dā xee étsin ña ñuú Jericoó ne, ikān tuví uun ña kuāá itsi kān, kaikan ñá doméni. 36 Da téku ña é ña te nté kaa ña'a san ntaíta ntí'xin ña ne, katsixe'e ñā neé kakuvi. 37 Ntáka'an ñá'a san tsi Jésuú ne, ikan kuīta ntí'xin ña. 38 Kidáa ne, un ntii tsi kakana ña kuāá san: —¡Jesuu, i'xá Davii, na ntuntā'ví ini nto ko! —ka'an ña. 39 Ña odo nūú ne, de tíi ña ni ñā vata koo é na kūtuvi kadin ña. Ntá tsi dā dií dií ka ntii kána ña: —¡I'xá Davii, na ntuntā'ví ini nto ko! —ka'an ña. 40 Kidáā ne, kántītsí Jesuú ne, dā táxnuu ña ñā é kūkueká ña á ña kuāá san. Dā xee ñá ne, tsixe'e Jēsuu ña: 41 —¿Neé ntu ntio o é vīí u ni ō? —ka'an ña. Ña kuāá san ne, kaka'an ña: —Mastru, ntio ko é ntūvá'a ntuxnuú ko —ka'an ña. 42 Jesuú san ne, kaka'an ña: —Nakoton ve. É ntūvá'a ntuxnúu o vē, tsí nɨɨ̄ kué'en ini o kuínti'xe o —ka'an Jésuu. 43 Ura dú'va tsi i náxi'í nuu ñá kuāá san ne, dá kuē'en ña kuntikɨn ñá Jesuu, kaká'an ñá tsi dóo ka'nu Xuva kō. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ne, dā íni ña nuu i sá'a ne, ntáka'an ña e dóo ka'nu Xuva kō dɨ.
1 Xée Jēsuu ñuú Jericoo. Ítā ntí'xin ña mé'ñū ñuú san. 2 Ikān tuví uun ñatīi, ñá nani Zāqueu, ña é odo nūu iña ña ntaído diu'un xôo íña ñuú Roma. Dōó kuika ñā. 3 Ña sā'á ne, dōó ncho kiní ña xoo ñá'a é Jēsuu ña, ntá tsi ña ni kuvi kiní ña, tsí ña te nté kaa ña'a ntáñɨ nteē ñá ña ne, Zaqueú san ne, dōo lú'nti ñā. 4 Kidáā ne, kué'en ña ōdó nuū ña ne, kúxēe ña rkɨ utun é ntitsi ítsi kān mí kuīta ntí'xin Jesuu é kinī ñá ña. 5 Dā ita ntí'xin Jesuu íkān né, īto ña rkɨ utún san, kaka'an ña: —Zaqueu, kamá san nuun ve, tsí vevií ne, kantio é kutūví u nú vi'i o kān —ka'an ña. 6 Kidáā ne, kantɨ́'ɨ du'va tsī núu ñā e dóo diní ña é kɨ̄'ɨn Jesuu nú vi'i ña kān. 7 Dā íni ña'a sán ne, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña ntáka'an kíni ña é kuē'en Jésuu kúkutúvi ñā nú vi'ī ña é iō kuetsí i. 8 Kidáā ne, nákuntītsí Zaqueu, kaka'an ñá ni Jēsuu: —Koto nto, Mastru. Kué'ē ú ña ntā'ví san dava é un ntɨ'ɨ̄ é īó iñá ko. Tē xoó ña'a ki'i dú'u ú iña ñá ne, nantiko kōó u kɨmi itó ka xtúku —ka'an ña. 9 Kaka'an Jésuu: —Ē vevií xee ntúvi é nakáku ña ntoo nú vi'i sā'a, tsí ñatīí sa'á ne, tatá nti'xe Abraan ña. 10 Tsí xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, vé'xī u é kanantukū ú ña ntákunaa vata koo é nakākú u ña —ka'an Jésuu. 11 Dā ntaíni ña'a san é kāka'an Jésuu núu i sá'a ne, ntaa ña ni ña ūun nuu i, tsí e xee étsin ña ñuú Jerusaleén ne, kūtuni ña tsi ntádē kuení ña'a san tsi é vevií xee ntúvī é kuiñɨ ntu'ū é kadā kû'vé Xuva ko ñūxiví sa. 12 Kaka'an ña: —Uun ñatīí, ña e dóo ka'nu ña'a ne, kué'en ña tūku ñuu vata koo é nī'i ña é viī ñá rei. Rkontûví ne, ntiko koō ñá. 13 Di'na dá kiī ña é kɨ̄'ɨn ñá ne, kāna ña u'xi ñá'a, ña ntáde tsiñu iña ñá ne, kué'ē diu'ún san xe'é ña ña, xe un xé un ñā, kaka'an ña: “Kada tsiñu ni'i ntō diu'un sá'a un tsi da nté nāxeé u”, ka'an ña. 14 Ntá tsi ña ñuú mii ñā né, kūné'ū iní ña ni ñā. Taxnūu ña ña é kūka'an ni ñá odo nūú san: “Ñá ntīo ntɨ́ ñatīí sā'a é viī ñá rei iñá ntɨ”, ka'an ña. 15 ʼNtá tsi kūkú'vē ña é viī ñá reí ne, ntiko koō ña, náxee ña ñuú ña kān. Dā náxee ñá ne, taxnūu ña é kīkaná ña ña ntáde tsiñu iña ña, ña é xē'é ña diu'un, vata koo é kūtuni ñá te kuē'e i'xá diu'un ña é'nu é xe un xé un ñā. 16 Ña é kuvi ūun sán ne, ntāda ña kuenta, kaká'an ña: “Tō'o, diú'un ntō ne, ú'xi īto nteku é'nu”, ka'an ña. 17 Kaka'án reí san: “Nté kui dóo vá'ā o, tsí dɨvīn né, dōo va'á kaden tsiñun. Vi'i a vé ne, kadān kú'ven u'xi ñuu, tsi dén ntaan kuān te nté kaa kudii é tā'xí u o”, ka'an ña. 18 Xée xtuku ña uun ña'a sán ne, kaka'an ña: “Tō'o, diú'un ntō ne, ú'un īto ká xtuku ni'i é vāta kaa”, ka'an ña. 19 Dukuān ne, kaka'an xtúku reí san ni ñā dɨ́: “Dɨvīn ne, kada kû'ven u'un ñúu”, ka'an ña. 20 ʼKidáā ne, xée ña uun ña'a ká san, kaka'an ña: “Tō'o, i'a ni'i ú diu'un nto é xtuví va'á u, e xnúu ta'án u dodúkun ko. 21 Tsí u'ví ko nto, tsí dɨvi ntō né, uun ñatīi e dóo ka'xī nima nto. Kanakuido nto nee iña é ña ni tsoo ntó ne, katɨɨn nto é tāta mí ña ni í'xi nto”, ka'an ña. 22 Kidáā ne, kaka'án reí san: “Dɨvīn é ña vá'ā o ni den tsíñun, vatā ó kaka'án ne, nuu é ntaā i e dóo ka'xī nimá ko. Tsí inin tsí kanakuido ú nee iña é ña ni tsoó u ne, katɨɨn u mí ña ni í'xi ú dɨ. 23 Dukuān ne, ¿nté kui ña ni de tsiñu ní'in ntun diu'ún ko vata koo é nī'i kúdii kó i'xá i tē náxeé u nú vi'ī ko?”, ka'an ña. 24 Kaka'an ñá nī ña ntoo san: “Naki'i nto diu'ún san ne, dá kuē'é nto ña é kuvi ide u'xi íto san”, ka'an ña. 25 Ntáka'an ña: “Tō'o, ntá tsi ña tsīkán ne, é io ū'xi íto ká xtuku iña ña”, ka'an ña. 26 Nantíko kōó reí san, kaka'an ña: “Sá'ā ne, ká'ān u: Xoo é iō iña í ne, ní'ī ká ña, ntá tsi xoo é ña tuvi íña í ne, nakí'i ntɨ'ɨ ña, kuān té ña kué'e é iō íña ña. 27 Kuenta iña ña é ntákune'u iní i nī kó ne, ña é ña ni ntio i é viī ú reí ne, kixní'i nto ña ī'a ne, dá ka'nī ntó ña nuú ko”, ka'án reí san —ka'an Jésuu. 28 Dā kúvi ka'an Jésuu sá'ā ne, kué'ēn ká ña ñuú Jerusaleen. 29 Dā dokó sa xee ña ñuú Befagee ni ñuú Betaniá etsin nú xūku é nani Ōlivú ne, taxnūu ña uvi ña'a, ñá ntɨni'i ñā, 30 kaka'an ñá ni ñā: —Kue'ēn ntó ñuú lu'nti é tūvi étsin i'a. Tē xee ntó ne, ikān ntee tɨɨn uun a búru é ntē vata xoxó kuntēku í tɨ. Nantuté nto tɨ ne, dá kixni'i nto tɨ̄. 31 Tē xoó tsixe'e ī nté kui kanantuté nto a búru sán ne, ká'an ntō tsi Tó'o nto kāntio ña tɨ —ka'an ña. 32 Kué'en ñā táxnuu ña san ne, nāni'i ña é un ntɨ'ɨ vatā ó kaka'an Jésuu ni ña. 33 Dā nántuté ña burú san ne, katsixe'ē tó'o tɨ̄: —¿Nté kui kanantuté ntu nto burú ko? —ka'an ña. 34 Nantíko koō ña, ntáka'an ña: —Tō'ó kāntio ña tɨ —ka'an ña. 35 Kue'en ní'i ña tɨ̄ mí tuví Jesuu. Tsido ña dōo ñá ata a búru sán ne, dā nakaa ña Jésuu áta tɨ. 36 Ña'a sán ne, tsōo ña doo ña ítsi kān mí ita ntí'xin Jesuu. 37 Dā xee étsin ña mí dokuntíi xuku Olívu sán ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntántīkɨn ñá ne, dōo diní ña. Kidáā né, uun tsi vāntiñɨ ña ntáka'an ñá e dóo ka'nu Xuva ko kuēnta iña i é un ntɨ'ɨ nūu i e dóo ka'nu é idé ña e íni ña. 38 Ntáka'an ña: —¡Dōó ka'nu Rei, ñá vē'xí nta'a Xuva kō! ¡Na ta'xi Xuva kō é kuntoo vá'a o ni ñā vi'i antɨvi! ¡Dōó ka'nu Xuva ko, ñā tuví e dukún kān! —ka'an ña. 39 Kidáa ne, iō ñá fariseú, ña ñu'u ta'an mé'ñu ñā'a sán ne, ntáka'an ña: —Mastru, kada tíi nto nī ña ntántīkɨn nto —ka'an ña. 40 Ntá tsi nantiko kōo Jesuu, kaká'an ña: —Te ñā'a san koo kádin ñā ne, un tsi nte xúú san kani ntu'u kāchu'u —ka'an ña. 41 Dā xee étsin Jesuu ñuú Jerusaleén ne, īto ña ñuú san ne, da éku ña kuénta iña í, 42 kaka'an ña: —¡Tē dɨ́ ni īnín kuān te uun ntúvi vevii e nté koo kutūvín va'an! Ntá tsi vevií ne, núu i sā'á ne, dōó xu'u íō. Ña kúvi kīnin. 43 Vi'i a vé ne, vé'xi ntūvi é kini kaa iña o é ña ntaínchu'vi ó ne, kada xení ña ni ō. Kidáa ne, xntitsī ña ntó'ō é kādɨ́ nuu ña ntíko diñɨ o. 44 Dá uun ito tsi nāntɨ'ɨ ntodó ña o. Ka'ní ña ña'a o. Nākatsin ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá da nēé ka e kátūví iña o, tsí ña ni kutúni ō ura dá ki'xí Xuva kō é nakakū ñá o —ka'an ña. 45 Kidáā ne, kúkɨ̄'ví Jesuu má ukún ka'nu kān né, eni ntu'u ñā kíñu'u ñā ña ntádikō nu kí'i kān. 46 Kaka'an ñá ni ñā: —Tū'ún Xuva kō ne, kaka'an: “Vi'i kó ne, vi'i mí ka'an ntâ'ví ña'a”, ka'an Xúva kō. Ntá tsi dɨvi ntō ne, ntáde tsiñu ni'i nto vata kaa vi'i ña du'u —ka'an Jésuu. 47 Utén utén xee Jésuu ini ukún kān é nañē'e ñá ña'a san. Ntá tsi tó'o dūtu ni mastrú lei, ni ña tsíñu i ne, ntánantukū nuu iní ña nté koo ka'ní ña Jesuu. 48 Ntá tsi ña ni kuvi ní'i ña nté koo vií ña, tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ne, ntaíni va vá'a sa ña é kāka'an Jésuu.
1 Uun ntuvi ne, tuví Jesuu má ukún kan, kanañē'e ñá ña'a san nté koo nakáku ña. Xée dūtu ñá odo nūu, ni mastrú leí san, ni ñatā san. 2 Kidáā ne, ntáka'an ñá, tsixe'e ña Jēsuu: —Ka'an ntó nī ntɨ: ¿Xoó ntu kaka'an i é kuān koo vií nto sá'ā? ¿Xoó ntu teé tsiñu i nto? —ka'an ña. 3 Kidáā ne, kaka'an Jésuu: —Xu'ú dɨ ne, tsixe'ē ú nto uun nuu i. Nantiko koō ntó, ka'an nto: 4 ¿Xoó ntu teé tsiñu ī Juaan é kuan kōo nakutsi ntute ña ña'a san: Xuva kō né, ō ña'a san? —ka'an ña. 5 Kidáa ne, eni ntu'u ñā natíin mii ñā, ntáka'an ña: —Te kā'an o é Xuva kō teé tsiñu ña ña ne, nantiko koō ñá, ka'an ña: “¿Nté kui ña ni kuīntí'xe ntu nto ña kuan?”, koo ka'an ña. 6 Ntá tsi te kā'an o tsí ña'a san teé tsiñu ña ña ne, kudiin ñá'a sán ne, kué'e xuu ña kō. Tsí un ntɨ'ɨ ñā'a sán ne, iō ntaa íña ña tsí Juaán san ne, kaka'an ñá kuenta iña Xuva ko —ka'an ña. 7 Dukuān ne, nantíko koō ña, ntáka'an ñá tsi ñá ini ña xoo teé tsiñu i Juaan é nakūtsi ntute ña ña'a san. 8 Kidáā ne, nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —Xu'ú dɨ ne, ña ká'an ú xoo teé tsiñu i ko é kūvi vií u nuu i sá'a —ka'an ña. 9 Kidáa ne, eni ntu'u Jēsuu kántaa ña nuu i sá'a, kaka'an ñá ni ñā'a san: —Uun ñatīí ne, í'xi ña xō'o tɨnti'o mâña ñá kān. Rkontûví ne, dē'xé ña é tāta ña é kada tsiñu ni'i tāan tuku ña'a. Kidáā ne, kué'en ña xīo ñuu. Dā kútɨtɨ́n ntuvi kue'en ñá ne, 10 taxnūu ña ña kade tsiñu iña ña e kíkakan ña é kadūku ntée tó'o ñā, ntá tsi dā xee ñá kade tsiñu sán ne, ē'ní ña ña, dá nantīko koó ña ña da mii ntā'a ña. 11 Kidáā né, taxnūu tó'o tɨ̄nti'ó san uun ká tuku ña'a, ña kade tsiñu iña ña, ntá tsi ña tsīkán dɨ ne, dōó kini ō ka'an ñá ni ñā né, ē'ní ña ña dɨ. Da mii tsi ntā'a ña ntíko koō ña. 12 Tō'ó i sán ne, taxnūu xtuku ña ña kade tsiñu iña ña, ñá kuvi ūní san. Ntá tsi ña ñu'u nta'a ī tɨnti'ó san ne, ntuku kui'ī xtúku ña ña ne, dā kíñu'u ña ña kí'i kān. 13 ʼKidáā né, tō'ó ñu'u sán ne, kaka'an ña: “¿Neé ntu vii ú ve? Á te taxnūu ú i'xá miī ko. Da miī é kuiko ñu'u ña ñā”, ka'an ña. 14 Ntá tsi ña ñu'u nta'a tɨnti'o sán ne, dā íni ña i'xá ña ne, ntáka'an ñá xe un xé un ñā: “Ña sā'a é dūku ntée ña iña uva ña. Ka'ní o ña vata koo é xo'o vīí o tó'o ñū'u san”, ka'an ña. 15 Dukuān né, kīñu'u ña ña ñu'u uva ñā ne, dā é'ni kue'en ñá ña —kuan ō ka'an Jésuu ni ñá'a san. Kidáa ne, tsixe'e Jēsuu: —¿Neé ntu vīi tó'o ī sán nī ñá ñu'u nta'a ī é tātá san, te kuinī nto? 16 Vi'i a vé ne, á te kɨ̄'ɨn ña kiká'ni ña ña ñu'u nta'a ī san, dá tsu'un nta'a ña é tāta ña tuku ñá'a —ka'an Jésuu. Ntá tsi dā téku ña'a san sá'ā ne, ntáka'an ña: —¡Nté kui sa! ¡Ña te kuan koo kúvi! —ka'an ña. 17 Ntá tsi Jesuú ne, īto ña ña ne, dá kakā'an ñá ni ñā: —Vi'i a vé ne, ka'an nto neé kani tú'un é ūve na'a sá'a: Xúū é nantii ní'ni ña xntâñɨ ví'i sán ne, dɨvī e dií ka nuu á'vi i, ka'an. 18 Da xōó ka ña'a, ña é ntāva ntodo nú xūu sá'a ne, tá'nu kuē'en ña. Ntá tsi te xōo ñá'a kó'xo nuu xuú san ata ñá ne, un tsi kuvi utsi kúñu ñā —ka'an Jésuu. 19 Tō'ó dutú san nī mastrú leí san ne, ntīo ña é tɨ̄ɨn ña Jesuu úra í tsíkan, tsi kútuni ña é kāntaa Jesuu núu i sá'a kuenta iña ña, ntá tsi u'vī ñá ña'a san. 20 Kidáa ne, taxnūu ña ña'a é kīkoto xú'u ña Jesuú ne, īde sá ña vatā ó de ña'a, ña e dóo vá'a, tsi ntántukū nuu iní ña nté koo tsi'i kuétsi ña Jesuu ntá'a ña tsiñu i. 21 Kidáa ne, tsixe'e ña Jēsuu: —Mastru, iní ntɨ tsi nuu é ntaā i é un ntɨ'ɨ̄ é kāka'an nto dá kanañē'e ntó ntɨ ne, iní ntɨ tsí ña káde nto kuenta ñá'a san nte ntáa ña, tsí kaka'an ntáa nto nté koo kuntoo o vatā ó ntio nti'xe Xuva kō. 22 Dukuān né, ¿vā'á ntu ō e ntá'vi ō diu'un xôó san iña ñuú Romá ne, ō ña vá'a ntu ō? —ka'an ña. 23 Ntá tsi Jesuú ne, kūtuni ña é ña te nɨɨ kué'en ini ña katsixe'e ñā ne, kidáā ne, kaka'an ñá ni ñā: —¿Nté kui ncho koto nteé ntu nto ko? 24 Vi'i a vé ne, nāñe'e ká nto ko uun diu'ún san. ¿Xoō ntú nuu i é ntēé san; ō xoó ntu dɨvī í e ntée na'á san? —ka'an ña. Nantíko koō ñá, ntáka'an ña tsí nuu ña tsiñu ka'nu i ñuú Roma ntée. 25 Kidáā ne, kaka'an Jésuu: —Kué'e ntō ña tsiñu ka'nu i san nee é kāduku ntée ña ne, kué'e nto Xuva kō nee iña é iña ña —ka'an Jésuu. 26 Ña ni kúvi nī'i ña nté koo tsi'i kuétsi ña Jesuu kuénta iña tú'ūn é kāka'an ñá mé'ñū ña'a san. Koó dā kúdu'va ña é kuān nte íni ña nté koo nantiko koō ñá ne, diin diin sa intóo ña. 27 Rkontûví ne, kué'ēn ña saduceú san, kukoto ñá Jesuu. Tsí dɨvi ñā ne, ña ntákuinti'xe ña te nuu é ntaā i é ntoto o tē xi'i o. Dukuān né, tsixe'e ña Jēsuu núu i sá'a: 28 —Mastru, ini nto tsí Muiseé ne, xntée na'a ña tsí te uun ñatīí kuví ña ne, ntukíi ñadɨ'ɨ̄ ña é ntē ña ni xío i'xá ña ne, kantio é nātánta'a ñadɨ̄'ɨ kií san ni ēní xɨɨ ña vata koo é kōo i'xá ña ni ñā kuenta iña ñá xi'í san. 29 Uun ito ne, īó u'xe ñá'a ení ña. Ña é kuvi ūun sán ne, tánta'a ña ne, xí'i ña dī'na dá kōo i'xá ñadɨ'ɨ̄ ña. 30 Ña é kuvi ūví san ne, natánta'a ña ni ñadɨ̄'ɨ kií san. Xí'i ñā dɨ́ ne, nté uun i'xá ña ña ni xío. 31 Kidáa ne, nātánta'a ña é kuvi ūní san ni ñadɨ̄'ɨ́ san. Dukuān né, un ntɨ'ɨ ñā e kúvi u'xe ñá'a sán ne, xí'i ntɨ̄'ɨ ña e nté uun i'xá ña ña ni xío. 32 Kidáā ne, xí'i ñadɨ̄'ɨ́ san dɨ. 33 Vi'i a vé ne, tē ntóto ña da xi'í ña ne, ¿xoó ntu é kuvi ña dɨ'ɨ ī ña? Tsí un ntɨ'ɨ̄ ña é u'xe ñá'a san tánta'a ña ni ñadɨ̄'ɨ́ san —ka'an ña. 34 Kidáā ne, nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —Ñuxiví sa ne, ñatīí ni ñadɨ̄'ɨ́ san ne, ntátánta'a ña. 35 Ntá tsi tē xoo é nī'i i é xēe e dukún kān ne, ntoto dadɨɨ ña nī ña xi'í san ikān ne, tē tií te ña dɨ'ɨ̄ ñá ne, ña tánta'a ká ña. 36 Tsí ña kuví ka ña, tsí ntuvi ña vata ntáa ánjē san, ntuvi ña i'xá Xuva kō, tsi e ntóto ña. 37 Uun tsi nte míi Muīsee kaká'an ña tsí ntoto ña xi'í san da xntée na'a ña iña xuku é kai'xi san. Ikān ne, kaka'an ña tsí Xuva kō né, dɨvi Xuva Ābraan ni Ísaa ni Jácoo. 38 Xuva kō ne, ñá te Xuva ñā xi'i i, tsí Xuvā ña ntantíto ña. Tsí kuenta iña Xúva kó ne, é un ntɨ'ɨ ñā ntantíto ña —ka'an ña. 39 Kidáā né, īó mastrú leí san ne, ntáka'an ña: —Vá'ā ó kaka'an ntó, Mastru —ka'an ña. 40 Kidáā ne, ú'vī ña e tsíxe'ē ká ña ña. 41 Jesuú ne, tsixe'e ñā: —¿Nté kui kuān ó kaka'an ntú nto é Cristú ne, i'xá Davii ña? 42 Dɨvi tsi Dāvii kaká'an ña ini tutú Sálmū san: Xuva kō ne, kaka'an ñá nī Tó'ō ko: “Kutūvín diñɨ kua'a kó san 43 un tsi da nté natsi'i ú ña ntaínchu'vi o má xe'ē ó san”, ka'an ña. Kuan ō ka'an Dávii. 44 Ntá tsi ¿nté ntu koo kuvi vií Cristu i'xá ika Dāvii? Tsí mii Dāvií san ne, kaka'an ña e Tó'o ña ñā —ka'an Jésuu ni ña. 45 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ntaíni ña dá kakā'an Jésuu ni ña ntɨní'i ñā: 46 —Kuenta tsí vií nto nī mastrú lei, tsí dóo ini xku'un ña doo nani, ta'an i e ntañú'u ña e dóo ki'in inī í san, da ntaíka ña. Dōó ntio ña é kā'an ñá'a san ni ñā ntiusi da ntaíka ña mé'ñū ñuú san. Tē xee ñá má vi'ī mí ntánataká nuu ña Israeé san ni vī'i viko sán ne, ntánantuku ñā mí'ī e dií ka vá'ā o é kuntōo ña. 47 Ña tsīkán ne, ntánakuido nuu ña vi'i ñadɨ̄'ɨ kií san. Ntá tsi dóo na'a ntáka'an ntâ'ví ña vata koo é ña kutuni ñá'a san te dóo kini ntáa ña. Ña kuān ntáa sán ne, dií ka kue'e ní'i ña é nto'o ña nta'a Xuva kō —ka'an Jésuu.
1 Jesuú ne, ntāni'i ña nuu ña, kaito ña ña kuika nté o de ña e ntátsu'un ña diu'un ini etún san. 2 Ikān dɨ́ ne, īní ña uun ñadɨ̄'ɨ kií ntā'ví, kaxnūu ña úvī diu'un kuaán kuetsī sán ini etún san. 3 Kidáā ne, kaka'an Jésuu: —Nuu é ntaā i é kāka'án u tsi dií ka nuu á'vi diu'un é kaxnuu ñadɨ̄'ɨ ntâ'ví san é vāta kaa e tsú'un un ntɨ'ɨ ña nguiī san. 4 Tsí ña nguiī sán ne, kūdii diu'un é ntoó ka iña ña xe'é ña, ntá tsi ñadɨ̄'ɨ ntâ'ví san ne, xé'e ntɨ̄'ɨ ña vata kaa é īó iña ña —ka'an Jésuu. 5 Iō ñá'a sán ne, ntáka'an ña tsi xúkūn ka'nu sán ne, ñá tē nté kaa vá'ā o, tsi dóo va'á xuu kúvi, nī é iō iní i kān é xē'é ña'a san doméni. Kidáā ne, kaka'an Jésuu: 6 —Vé'xi ntūvi é un ntɨ'ɨ sā'a e ntaíní nto ne, nantatsin ntɨ'ɨ. Nté uun ká xuu ña kodo nti'i tá'an —ka'an ña. 7 Kidáa ne, tsixe'e ña ñā: —Mastru, ¿amá ntu é kuān koo kuvi sá'a? ¿Neé ntu nuu i kuvi di'na dá kuan kōo kuvi? —ka'an ña. 8 Kaka'an Jésuu: —Kuenta tsí vií nto vata koo é ña kaní nta'ví ña'a san nto, tsi ñá te da dīi ñá'a ki'xi ña é kā'an ña é dɨvi ñā é Cristu ña ne, ká'an ñā tsi é xee ntûvi i é ntɨ'ɨ ñūxiví sa dɨ, ntá tsi ña ku xkuntíkɨn ntó ña. 9 Te tēkú nto mí kakuvi du'xēn, mí ntánāa ñá'a sán ne, ñá ku u'vī ntó, tsi sá'ā ne, kuétsī é kuān koo kuvi di'na, ntá tsi vata xée ntúvi é ntɨ̄'ɨ —ka'an ña. 10 Kidáā ne, kaka'an xtúku ña ni ñā: —Uun ñuú ne, nāá ni tūku ñuú san ne, ña tsiñu i sán ne, vií ña du'xen ni tūku ña tsiñu i. 11 Iō vadá ñuú san ne, dōó ntii tāan; kutamá ña'a sán ne, kunūu kui'i e dóo ntii inī i, e dóo katɨ́ɨn ña'a san. Koo nuu i e dóo donchu'ví koo kuvi é vē'xí e dukún kān dɨ. 12 ʼNtá tsi di'na dá kuvi un ntɨ'ɨ sā'á ne, dɨvi ntō ne, tɨɨn ña nto. Kada xení ña ni ntō. Kɨ'ɨn ní'i ña ntō é kōto nteé ña nto vi'i mí ntánataká nuu ña Israee. Tsu'un kutu ña nto viūtun. Kɨ'ɨn ní'i ña nto ntā'a rei ni ñá tsiñu ka'nu i san dɨ kuenta iña i e ntákuinti'xe nto ko. 13 Kuan kōo ni'i nto itsi é ntaa nto ni ñā'a kuenta iñá ko. 14 Tsun rkó tsiñu nto vií nto é ña koo tú'vē nto di'na nté koo nantiko koō nto é nada'an ntō kúñu ntō. 15 Tsí xu'ú ta'xi u tú'ūn e dóo kuki'in inī ntó vata koo e nté uun ña ntaínchu'vi nto ña kuvi vií ña ni ntō, é ntē ña kuvi ka'an ntée ña nto. 16 Ntá tsi dɨvi ntō ne, dá'vī ña'a san nto dóvete, un tsi nté uva nto, ni ēní nto, nī ñavi'i ntó, nī ña dóo vá'a tiin ni'i ntō dɨ. Iō ntó ne, ka'ní ña nto. 17 Dá kanɨɨ ñūxiví san ne, ñá ntīo kue'en ñá'a san nto kuenta iñá ko. 18 Ntá tsi nté uun idi dɨkɨ nto ña kunáa. 19 Na kūtií nto nima ntó ne, kuan kōo ni'i ntó ntuvi iña nto. 20 ʼNtá tsi tē íni nto tsi ntánti'u nuu sntadún san ñuú Jerusaleén ne, kidáa ne, kūtuni nto tsi e xée ntúvi é nantatsin ntɨ'ɨ. 21 Kidáā ne, ña ntoo ñuú Judeá ne, na kūnu ñá, ntaa ñá rkɨ uku kan. Ña ntoo ñuú Jerusaleén ne, na ntii ña, kɨ̄'ɨn ña. Ña ñu'u má kū'u kán ne, ñá ku naxēé ka ña vi'i ña. 22 Tsí ntuvi tsikán ne, kiní ña'a san dóxo, tsí da miī é kūntaa ntɨ́'ɨ é ūve na'a kaka'an tú'un Xuva kō. 23 ¡Ntā'vi ide ñádɨ̄'ɨ, ña é ñu'u i'xá i ntuvi tsikán, ni ñadɨ̄'ɨ, ña ntánatsītsí i'xá i! tsí ña te kú've nto'o ña'a san, tsí uun doxo ka'nu kuvi ñuú sa'a. 24 Iō ñá ne, ka'ní nuu ña ñā káa. Iō ñá ne, kɨ'ɨn ní'i ña ña viūtun é tuku e túku ñuu dá kanɨɨ ñūxiví sa. Ña'a, ña é ña ni kuintí'xe i Xuva kō ne, kodo ntí'i ña ñūú Jerusaleen un tsi da nté ku é kūntaa ntúvi e xtúvi Xúva kō. 25 ʼKidáā ne, koo dóxo é kīni o núu ngántii, ni xōo, ni kɨ́mī san. Ñuxiví sa ne, dōo kúdana ña'a un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuú san ne, dōo ú'vī ña e dóo donchū'ví koo kuvi ntute ñu'u kān é kāka'an ñu'u. 26 Ña'a sán ne, kūví nuu ña e dóo ntaú'vī ña e ntádē kuení ña nee iña é kākuvi ñuxiví sa. Un vá'a tsi kantá nuu nuu i é īó e dukún kān. 27 Kidáā ne, kiní ña tsí xu'u é vēxkúvī ú ñatīí ne, nainú u mé'ñū viko nu'u e dóo iō ko é vīí u é un ntɨ'ɨ̄, e dóo kaxi'í nuu ka'nu u. 28 Te īñɨ ntu'u é kuān koo kuvi sá'a ne, nākuntáñɨ̄ nto, ntaa ni'i nto dɨkɨ nto, tsí ntuvi tsikán ne, nakáku nto —ka'an Jésuu. 29 Kaka'an ñá kuenta iña i sá'a: —Koto nto utun ígu san, o da nēé ka utun. 30 Tē íni nto tsí kanakōdó xuku i ne, kutuni ntó tsi é vē'xi étsin ntuvi ka'ni. 31 Dukuān né, tē íni nto é kuān koo kuvi sá'a ne, kutuni ntó tsi é vē'xi étsin ntuvi é kadā kû'vé Xuva kō. 32 ʼNuu é ntaā i é un ntɨ'ɨ sā'á kuntaa dí'na dá kūví ña'a, ña ntántoo vevii. 33 E dukún kan ni ñūxiví sa ne, ntɨ'ɨ̄, ntá tsi tú'ūn é kāka'án u ne, da miī é kuntaa. 34 ʼKuenta tsí vií nto. Ñá ku dā vá'a nto é na ntūka'xi nima ntó é viī nto é kīni kaa. Ñá ku nakuinī nto kúñu ntō é kada kɨ'vi ntō. Ñá ku ntē dúkuan kadā kuení nto nee é kantio nto ñuxiví a, vata koo é ña da née inī nto xee ntúvi tsikan, 35 é vata kaa chitō. Tsi vé'xi nti'xe ntuvi tsīkan iña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san, ña ntoo da kanɨɨ dū'va ñuxiví a. 36 Na kōo tú'vē ntó ne, nguentúvi tsi ka'an ntâ'ví nto vata koo é nakáku nto é un ntɨ'ɨ nūu i é kuān koo kuvi, vata koo é kūvi xee ntó nta'a ko, xu'u é vēxkúvī ú ñatīi —ka'an Jésuu. 37 Ntuvi ā ne, tuví Jesuu má ukún kan, kanañē'e ñá ña'a san. Niñú a ne, rkɨ uku é nani Ōlivu kañé'e ña. 38 Tévāá du'va tsi ntáxee ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san má ukún kān é kīni ña é kāka'an Jésuu.
1 E xée ētsin viko da ntaé'xí ña tañú'ū é ña kadáka u'xen íā. Viko sā'á ne, é naka'ān ña Israeé san nté ō nakáku Xuva ko ña dā ntáka ña ñuú Egítō. 2 Kidáā né, tō'ó dutu ní mastrú leí san ne, ntukū nuu iní ña nté koo ka'ní ña Jesuu, tsi ntaú'vī ñá ña'a san. 3 Kidáā ne, kúkīi é ña vá'ā san nima Júda, ñá nani Iscāriote, ña é uun ña'a uxuvi ñá'a pustrú san. 4 Ña sā'á ne, kué'en ña, kūkoto ñá tó'ō dutu ni ñá odo nūú ini ukún kān, nté koo vií ña é ntāda ña kuenta Jésuu ntá'a ña. 5 Kidáā né, dōo diní ña. Xé'e ñā xu'u ña é kuē'é ña diu'un Júdā san. 6 Dɨvi ñā dɨ́ ne, xé'e ñā xu'u ñá ne, dā éni ntu'u ña ntukū nuu iní ña nté koo ntada ña Jesuu kuénta ntá'a dutu é ntē xoxó kiní i. 7 Kidáā ne, xée ntūvi é kā'xí ña tañú'ū é ña kadáka u'xen íā ne, dɨvi tsi ntūvi dɨ́ ne, kantio é ka'nī ñá a le'ntu iña vikó san. 8 Kidáā né, taxnūu Jésuú Pedru ní Juaán san, kaka'an ña: —Kue'ēn ntó, kūtsoo tú've nto é kā'xi o iña viko san —ka'an ña. 9 Dɨvi ñā né, tsixe'e ñā: —¿Mí'i ntū ntio nto é kāda vá'a ntɨ? —ka'an ña. 10 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —Te kūkɨ́'vi nto ñuú san ne, nani'i ta'an nto úun ñatīi, ñá ni'i uun xoó ntute. Kuntīkɨn ntó ña un tsi nte nú vi'i mí ntɨ̄'vi ña ne, 11 dá kā'an ntó nī tó'o vī'i san: “Katsixe'ē Mastrú san nto: ¿Mí'i ntu vā'á o mí kūvi ka'xí u nī pustrú ko iña vikó san?”, kuan kōo ka'an nto. 12 Kidáā né, nañē'e ñá nto uun ne'u vi'i ka'nu mí odo nti'i ta'an san mí iō tu'vé ne, ikan kāda vá'a nto é kā'xi o —ka'an ña. 13 Kué'en ñā né, nāni'i ntí'xe ña un ntɨ'ɨ̄ é kāka'an Jésuú ne, dā de vá'a ña é kā'xí ña kuenta iña vikó san. 14 Dā xee úra í ne, Jesuu ní pustru ñá ne, kántōo ña nú mesa kan. 15 Kidáā ne, kaka'an Jésuu: —Ñá tē nté kaa ntio ko é kā'xí dadɨɨ ú ni nto viko sā'a di'na dá kūví u. 16 Ká'ān ú ni ntō tsi nté uun ito ká ña ka'xí ka ú iña viko san un tsi da nté kūntaa é un ntɨ'ɨ īña Xuva ko mí kadē kú'vē ña —ka'an ña. 17 Kidáā né, kī'i ña e'xin é ñu'u ntute tɨnti'ó ne, dā nakué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō, kaka'an ña: —Ki'i nto sá'ā ne, dá ko'o dava nto ni tā'an nto xe un xé un ntō. 18 Ká'ān ú ni ntō tsi nté uun ito ña ko'ó ka ú ntute tɨnti'o un tsi da nté ki'xi Xuva ko, kīxkada kú'vē ña —ka'an ña. 19 Kidáa ne, kī'i ña tañú'ū san, da nakué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō. Kātsin dava ña é kā'xí ña, kaka'an ña: —Sá'ā né, kūñú ko é ntūvi kuenta dóxi'í kān kuenta iña nto. Vii nto sá'ā vata koo é naka'an ntō ko nté ō dé u kuenta iña nto —ka'an Jésuú san. 20 Kuan ō dé ña ni e'xin san dɨ dā kuvi é'xi ña, kaka'an ña: —E'xin sā'á ne, núu ī é xēe é ta'xi Xuva ko xū'u ña é kātɨ ú nɨñɨ́ ko kuenta iña nto. 21 Ntá tsi vevií ne, ñatīi, ña diko xu'ú ko ne, tuví dadɨɨ ña nī ko nú mesá sa. 22 Vevií ne, xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, da miī é kɨ̄'ɨ́n u itsi e tá'xi Xuva kō, ntá tsi ¡ñā ntu ntá'vi ide á ñatīi, ña é diko xū'ú ko san! —ka'an ña. 23 Kidáa ne, eni ntu'u ñā ntátsixe'e tā'an ña xe un xé un ñā: —¿Xoō ntu ñá'a, ña diko xū'u ñá san? —ka'an ña. 24 Kidáā ne, ntánatíin ñā kuenta iña i xoo é dií ka nuu á'vi i, te kuinī ña. 25 Ntá tsi kaka'an Jésuu: —Rei iña ña túku ñuú san ne, dōo ntádē kú'vē ñá iña ñá ñuú ña. Ntá tsi ntáka'an míi ñā e dóo vá'ā ó de ña ni ñā'a ña. 26 Ntá tsi dɨvi ntō ne, ñá ku kuān xkoó de ntō. Dā xóo ká ña'a nto, ña dóo nuu á'vi i ne, na viī ña vata tsi kaa uun ña kuetsī, ña é kui dutsi i. Xoo é kade kú've i ne, na viī ñá vata kaa ña é kaxntiī. 27 ¿Xoó ntu é dií ka nuu á'vi i kuan: ña tuví ntu nú mesá san ne, ō ña katsu'un ko'o? ¿Ñā ntu te ñá tuvi nú mesá san? Ntá tsi xu'ú ne, vata kaa ña katsu'un ko'o san kaa u é tuví u ni ntō. 28 ʼDɨvi ntō né, nɨɨ kuē'en tsí ntuvi é ntoo nto nī ko dá kanto'o kó da nēé ka nuu i. 29 Xu'ú ne, ta'xi ú itsi é kadā kú'vē ntó vata ō tá'xi uva kō é kada kú've u. 30 Mí kadē kû'vé u ne, dadɨɨ tsi ko'o ká'xi o ni ntō nú mesá ko. Kuan koo kuntōo nto é kadā kú'vē nto íña uxuvi táta ña Israeé san dɨ —ka'an ña. 31 Sá'a kāka'an Jésuu: —¡Aí, Simuun! Koton tsí tó'ō e ña vá'ā san ne, kaikan o é kɨ̄dɨ́ nuu o vatā ó de o nī trigu. 32 Ntá tsi xu'ú ne, é īkán u kuenta iña o vata koo é ña xtuvín miin é kākuinti'xe o. Dɨvīn né, te ntiko kōon é kuinti'xe o kó ne, xntiin ēní o vata koo é dií ka kuinti'xe ña dɨ —ka'an Jésuu ni ña. 33 Kaka'an Símuún san: —Tō'o, é iō tu'vé u é kɨ̄'ɨ́n u ni nto, kuān te viútun, kuān te dóxi'í kān dɨ —ka'an ña. 34 Kidáā ne, nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —Pedru, kaka'án u ni ō tsí vevií ne, di'na dá kāna lɨ́'xɨ̄ sán ne, úni īto ka'an tsí ñá inín ko —ka'an ña. 35 Kidáā né, tsixe'e Jēsuu ña ntɨní'i ñā: —Dā táxnūu ú nto é kɨ̄'ɨn nto e nté ītɨn ntó ne, nté ñɨ̄ɨ e kañú'u diu'un nto, nté ntī'xen ntó dɨ, ¿vá neé ntu kunaá nteē nto? —ka'an Jésuu. —Ñá tē nee —ka'an ña. 36 Kidáā ne, kaka'an Jésuu: —Ntá tsi vevií ne, nadama. Xoo é īó itɨ́n i ne, na kuīdo ñá, ni ñɨ̄ɨ é xku'ún diu'un ña. Xoo é ña tuvi káa i ne, na nadiko ña kūtuun ñá ne dá kuīin ña káa ña. 37 Tsí kaka'án u ni ntō tsí kantio é kūntaa ntɨ́'ɨ é kāka'an tú'un Xuva kō: “Ide ña ni ña vatā ó de ña nī ñá iō kuetsí i”, ka'an. Tsi é un ntɨ'ɨ̄ é ūve na'a kuenta iñá ko ne, kuetsi é kūntaa ntɨ́'ɨ —ka'an Jésuu. 38 Ña ntɨni'i ñā ne, ntáka'an ña: —Tō'ó, i'a īó uvi káa —ka'an ña. Dɨvi ñā ne, kaka'an ña: —Xée ō tsi sá'ā —ka'an ña. 39 Kidáā né, kīi Jesuu, kué'en ña xūku é nani Ōlivu vátā xkoó ini ña. Ña ntɨni'i ñā ne, ntántīkɨn ñá ña, kue'en ña. 40 Dā xee ña íkān ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Kantá'vī ntó vata koo é ña kó'xo nto nuu i é kīni kaa —ka'an ña. 41 Kidáa ne, kīi nteé xio Jesuu, kué'en ika ñā vata kaa mí nakuita ō xuu. Nákunchɨtɨ ñā é ka'an ntâ'ví ña. 42 Kaka'an ña: —Ūvá, tē ntio nto ne, nakakū ntó ko é kanto'o kó nuu i sá'a. Ntá tsi ña vií nto é ntio kó, tsi é ntio mii ntō —ka'an ña. 43 Kidáā ne, vé'xi ūun ánjē iña Xuva ko é xntii ña ñā. 44 É kuān nte kantó'o ña ne, nɨɨ̄ kué'en ini ña kaka'an ntâ'ví ña ne, uun tsī katoó na'nu nte ñú'u kan tīin ña é vata ito nɨñɨ. 45 Dā kúvi ka'an ntâ'ví ña ne, nákuntītsí ña, kue'en ña mí ntoo ña ntɨni'i ñā. Dɨvi ñā ne, e ntákidi ña, tsi dóo kunta'xa iní ña. 46 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —¿Nté kui kuān nte ntákidi ntú nto? Nakuntáñɨ̄ ntó ne, dá ka'an ntâ'ví nto vata koo é ña kó'xo nto nuu i é kīni kaa —ka'an ña. 47 Kaka'an dúkuan Jesuu da xée ñá'a san é ña te da dií ña. Ña é nanī Júdā, ña é kuvi ūxuvi ñá'a pustru ñá ne, odo nuū ña vé'xi ña nuu ña'á san ne, dā xee ñá mí tuví Jesuú san ne, dā é'xi ña xu'u ña. 48 Kidáā ne, kaka'an Jésuu: —Xo'ōn, Júdā, ¿vá xū'u ntu kó ka'xin é dikōn kó, xu'u é vēxkúvi ú ñatīi? —ka'an ña. 49 Ña ntántoo ni Jēsuú san ne, ntaíto ña nee é kuvi ne, tsixe'e ñā: —Tō'ó, ¿ka'ní nuu ntu o ñā káa san? —ka'an ña. 50 Uun ña'a ñā né, ntuku kui'ī ñá ña kade tsiñu iña tó'ō dutú san, ē'nté ña lo'xo kua'a ña. 51 Ntá tsi kaka'an Jésuu: —Na koo mii nto ñā. Kuan tsi koo na kōo —ka'an ña. Kidáā ne, tɨɨn nta'a Jēsuu ló'xo ña kade tsiñu san ne, ntuvá'a. 52 Kidáā ne, kaka'an ñá nī tó'ō dutu ni ñá odo nūu ini ukún kan, ni ñatā san, ña xee é tɨɨn ña: —Dɨvi ntō ne, odo nto káa ni ūtun, é vāta te ña du'ú u. 53 Da ītúvī ú ni ntō utén utén ini ukún kān ne, ntē ña ni tɨɨn ntá'a ntō ko, ntá tsi ura í e dóo neé sa ne, dɨvi ūra i é kāduku ntée nto e ntáde ntō nuu i é kīni kaa —ka'an Jésuu. 54 Kidáa ne, tɨ̄ɨn ña Jesuu, kué'en ni'i ña ña nú vi'ī dutu ñá odo nūú san. Kué'ēn Pedru, kántikɨn íka ika tsi ñā. 55 Ikān tɨ́vi ña ñu'u nu kí'i kān ne, da túni ña ntíkō diñɨ nchú'ūn san. Kátūvi Pedrú san ni ñā dɨ. 56 Kidáā né, uun ñadɨ̄'ɨ, ña é kade tsiñu sán ne, īní ña é ikān tuví Pedrú san nchú'ūn san katúni ña ne, íntē'á ña ña ne, kaka'an ña: —Ña sā'á ne, dadɨɨ íka ña ni ña tsīkan —ka'an ña. 57 Ntá tsi Pedrú san ne, tee xu'ū ña, kaka'an ñá ni ñadɨ̄'ɨ́ san: —Xu'ú ne, ñá īní u ña é kāka'an ntó san —ka'an ña. 58 Dā kú e ví'i ne, é tūku ña'a íni ña ña ne, kaka'an ña: —Dɨvīn né, kakuini'i o ña tsīkan —ka'an ña. Ntá tsi Pedrú san ne, kaka'an ña: —¡Ñā'á ni san! Ña te dɨ́vī ú —ka'an ña. 59 Dā kúvi uun urá ne, é tūku ña kaka'an ña: —Nuu é ntaā ntí'xe i tsí ña sā'á ne, dadɨɨ íka ña ni ña tsīkan, tsí dadɨɨ ñuu ña ñuú Galilea —ka'an ña. 60 Kidáā ne, kaka'án Pedru ni ña: —Ñá īní u nee é kāka'an nto —ka'an ña. Ura dú'va tsi i dá kakā'án Pedrú ne, kāna tsi lɨ́'xɨ̄ san. 61 Kidáa ne, xkokōtó Jesuu, mí tuví Pedru. Kidáā ne, nánū'ú Pedru iní ña nté o kaka'an Jésuu ni ña tsí di'na dá kāna lɨ́'xɨ̄ sán ne, úni īto ka'an ñá e ñá ini ñá xoo ñá'a ña. 62 Kidáa ne, kīí Pedru kí'i kān ne, dōo éku ña. 63 Ñatīí, ña ntáde kuenta Jésuú ne, nārkɨ́nteē ñá ña ne, ē'ní ña ña. 64 Ēdɨ́ ña ntuxnúu Jesuú ne, dā ntáka'an ñá ni ñā: —Ká'ān ve, ¿xoó ntu é'ni i o? —ka'an ña. 65 Dōó tɨtɨ́n ka nuu i é ntáka'an kíni ña ni ñā dɨ. 66 Dā tuví san ne, nátaká nuu ñatā ña Israeé san nī tó'ō dutu ní mastrú leí san. Kue'en ní'i ña Jēsuu mé'ñū ña tsiñu na'nu i ne, dā íkān tsíxe'e ña ñā: 67 —Ká'an é nuu é ntaā i te Cristu ntí'xen —ka'an ña. Dɨvi ñā né, kaka'an ña: —Te kā'án u tsí dɨvī ú ne, ntē ña kuintí'xe nto ko. 68 Te tsixe'ē ú nto dɨ́ ne, ntē ña nantiko koó nto é kā'án u. 69 Ntá tsi un tsi nté vevií ne, xu'u é vēxkúvī ú ñatīí ne, tuví u diñɨ kua'a Xuva kō, ña é dií ka ka'nu kue'en —ka'an ña. 70 Kidáā ne, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña tsíxe'e ña ñā: —Kidáa ne, ¿dɨvi ntūn é i'xá Xuva kō kuan? —ka'an ña. Kaka'an Jésuu: —Mii xntō ntáka'an ntó nee ñá'a u —ka'an ña. 71 Kidáā ne, ntáka'an ña: —¿Mí'i ntū kantio ká kō ña é kā'an ntaa? Tsí tutun mii ko téku ko e kéne ña kaka'an ña —ka'an ña.
1 Kidáā ne, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá nakuntáñɨ̄ ñá ne, dā kue'en ni'i ña Jésuu ntá'a Pilatu. 2 Ikān éni ntu'u ñā da'ví ña ña dovete, ntáka'an ña: —E ní'ī ntɨ́ ñatīi sa'a é kanatɨvī ñá ñuú ntɨ. Kaka'an ñá tsí ña vá'a ō e ntá'vi ntɨ́ diu'un xôo íña ñuú Romá san. Kaka'an ñá dɨ tsí dɨvi ñā é Cristu ñá, dɨvi ñā é kuvi ña reí dɨ —ka'an ña. 3 Kidáa ne, tsixe'e Pīlatú san Jesuu: —¿Vá dɨvin ntūn é kūvin Rei iña ñá Israeé san? —ka'an ña. —Mii xnto kāka'an nto —ka'an Jésuu. 4 Kidáā ne, kaka'an Pílatu ni tó'ō dutu ní ña'a san: —Ñá kānani'í ko kuétsi ñatīí sa'a —ka'an ña. 5 Dā dií dií ka xío ntii ñā'a san, ntáka'an ña: —Vé'xi ña, kanakutsu'un ña ñā'a san nchú'un é kanañē'e ñá kanɨɨ ñūú Judeá ne, nté ñūú Galileá ne, un tsi nte í'a dɨ —ka'an ña. 6 Dā téku Pilatu sá'a ne, tsixe'e ña te ñatīí sa'á ne, ña ñuú Galilea ña. 7 Dá kakā'an ña tsí dɨvi ñūu ñá ne, taxnūu ña ña nta'a Heródē, ña tsiñu na'nu i ñuú Galilea, tsí tuví ña ñuú Jerusaleen ntúvi tsikan. 8 Dā íni Heródē san Jésuú ne, dōo diní ña tsí e tɨ́tɨn ntuvi é ntio ña é kinī ñá ña, tsi téku ña e ntáka'an ñá'a san íña ña. Ntio ña é kinī ña é vīí ña nuu i e dóo ka'nu. 9 Dōo tsíxe'e ña ñā, ntá tsi ña ni ká'an kue'en tsí Jesuu. 10 Ikān ntâñɨ tó'ō dutú san nī mastrú leí san, e dóo ntátsi'i kuetsi ña ña. 11 Kidáā ne, Heródē san ni sntadun ñá ne, dē xení ña ni Jēsuu. Nārkɨ́nteē ñá ña ne, naxnūu ña ña du'nu e dóo va'a vata kaa é kainúu rei. Kidáā né, nataxnūu xtuku Heródē san ña nta'a Pilatú san. 12 Ntuvi tsikán ne, dōo vá'ā o tiin Pilatú san ni Hēródē sán, kuān te ntuvi dí'na ne, dōo ínchu'vi ta'an ña. 13 Kidáā ne, Pilatú san ne, nātaká nuu ña nī tó'ō dutú san, nī ña tsiñu i, ni ñā'a sán ne, 14 dá kakā'an ñá ni ñā: —Dɨvi ntō é vēxní'i nto ñatīí sa'á nta'a kó ne, ntáka'an nto tsí kanatɨvī ñá ña'a san, ntá tsi xu'ú ne, tsixe'ē ú ña nuu ntó ne, ñá ni nanī'í ntɨ kuétsi ñā nté uun nuu i vatā o ntáka'an nto. 15 Nte Heródē ña ni naní'i ña kuétsi ñā. Dukuān é nataxnūu xtuku ña ña nta'a ko. Koto nto tsí ña té neé ni īde kue'en tsí ña é kuvī ña. 16 Nanto'o ú ña ne, dá nakāka xaa ú ña —ka'an Pílatú san. 17 Tsi dá kakūvi viko sá ne, da miī é nakāka xaa Pilatú san uun ña'a, ña ñu'u kutu, xoó ña'a é ntio ña'a san é ntīi ña. 18 Ntá tsi kuédadɨɨ tsī éni ntu'u ñā ntákachu'u ña: —¡Ka'ní nto ña sā'á ne, nakāka xaa nto Barabaá san! —ka'an ña. 19 Barabaá san ne, nuu kutu ñā, tsí idé ña du'xen nī ña ñuu í ne, ē'ní ña ña'a. 20 Pilatú san ne, ntīo ña é nakāka xaa ña Jesuú ne, kaka'an xtúku ña ni ñā'a san. 21 Ntá tsi dií dií ka ntii káchu'u xtúku ña: —¡Na xnteē ntó ña ntiká krusi kan! ¡Na xnteē ntó ña ntiká krusi kan! —ka'an ña. 22 É kuvi ūni íto kāka'an xtúku Pilatú san: —¿Nee iñá ntu é kīni kaa idé ña? Tsí ña kánani'í ko kuétsi ñā é kuētsi é kuvī ña. Nanto'o ú ña ne, dá nakāka xaa ú ña —ka'an ña. 23 Ntá tsi ña'a sán ne, ntaxío ntii ña ntáka'an ña tsí da miī é na nākuntée ña ntīká krusí san. Un tsi vāntiñɨ ña ntáka'an ña. Kūvi idé ña ni'i ña é ntio ña. 24 Pilatú san ne, íde ña vatā o ntáka'an ñá'a san. 25 Nakáka xaa ña ñatīi, ña nuu kutu viutun san kuenta iña i é idé ña du'xen nī e é'ní ña ña'a sán dɨ, ntá tsi ntāda ña kuenta Jésuú san nta'a ña'a san vata koo é viī ñá ni ñā nee é ntio ña. 26 Dā kue'en ni'i ña Jesuu é na xnteē ñá ña ntiká krusí ne, tɨɨn ña uun ñatīi, ña ñuú Cirene, ñá nani Sīmuun, ñá vé'xi uun rantsu. Kuétsī é īdé ña'a san ña é kunī'i ña krusí san é kuntīkɨn ñá ata Jésuú san. 27 Ñá tē nté kaa ña'a ntántīkɨn ñá ña ne, ñá te da dīi ñádɨ̄'ɨ́ san dóo u'vi ntákuvi ña, ntaéku ña kuenta iña Jésuu. 28 Dā íto Jesuú san ñadɨ̄'ɨ́ san ne, kaka'an ña: —Nto'ó, ñadɨ̄'ɨ́ Jerusaleen, ñá ku ntē dúkuan ēku nto kuenta iñá ko, ntá tsi kueku nto kuenta iña mii nto ni i'xá nto. 29 Tsi vé'xi ntūvi é kā'an nto: “Nté kuān nte va'á ña'a san, ña é ña ni kuvi kóo i'xá i, nī ña é ña ni ñú'u ī'xá i í'xi i, nī ña é ña ni natsitsi í'xá dɨ”, koo ka'an nto. 30 Kidáā né, kani ntu'u ñā'a san ká'an ña é na nūu xuku san mí ntántoo ña, é ntio ña é kutāvi núu ña é kunuu xū'u ña. 31 Ntá tsi te kuan ō ntáde ni'i ña utun xɨ'ɨ̄ sán ne, ¿ntē ntú koo vií ña ni ūtun itsí san kuan? —ka'an Jésuú san. 32 Kue'en ní'i ña ūvi ña'a ña kini ntáa é dādɨɨ ka'ní ña ña ni Jēsuu. 33 Dā xee ñá xuku é nani Xkɨ̄dɨkɨ Ntɨ́xɨ sán ne, ikān náxnteē ñá Jesuu ntíkā krusi, ní ntuvi ñá'a ña kini ntáa san: uun ña ne, diñɨ kua'a Jesuu intée ña; uun ña ne, diñɨ datsin ña intée ña. 34 Jesuú ne, kaka'an ña: —Ūvá, kada ka'nu iní nto ni ñā, tsi ñá ini ñá nee iña ntáde ña —ka'an ña. Sntadún san ne, nārkɨ́nteē ñá doo Jésuu xoo é kūvi vií i ni'i i. 35 Ña'a sán ne, ntáñɨ̄ ña, ntaíto ña ne, un tsi nté ña tsiñu i san ntánarkɨ́nteē ñá Jesuu, ntáka'an ña: —Ña sā'á ne, nakākú ña tuku ña'a. Vi'i a vé ne, na nakākú mii ñā kúñu ña, tē nuu é ntaā i é Cristu, ña é nakaxnúu Xuva kō —ka'an ña. 36 Sntadún san ne, nārkɨ́nteē ñá ña. Xée ētsin ña ne, xé'e ña ntɨ̄di íā é kō'o ña. 37 Ntáka'an ñá ni ñā: —Te dɨvīn é Rei iña ñá Israeé ne, nakākún miīn kúñu ō —ka'an ña. 38 Nteé letra dɨ́kɨ krusí san é kāka'an tú'ūn griegú, ni tū'ún latiín, ni tū'ún hebreu, kaká'an: “Ña sā'a é Rei iña ñá Israee”, ka'an. 39 Uun ña'a ñā du'ú san, ña nteé ntiká krusí san ne, kaka'an ña: —¡Tē nuu é ntaā i é Cristún ne, nakākún miīn kúñu ō ne, nakākún ntɨ dɨ! —ka'an na. 40 Ntá tsi ña uun ña'a sán ne, kaka'an ñá ni tā'an ña: —¿Ña kaú'vī ntú o Xuva kō? Tsí dɨvīn né, dɨvi tsi nūu i kantó'o o dɨ. 41 Ntá tsi xo'ō né, iō nuu i e ntánto'o kō, tsi ntantá'vi o kuētsí kō e ntúku nuu ō. Ntá tsi ña sā'á ne, ñá tē neé kue'en tsí ni īde ña é kīni kaa —ka'an ña. 42 Kidáā ne, kaka'an ña: —Jesuu, na naka'an ntō kó tē xee nto mí kadā kú'vē nto —ka'an ña. 43 Kidáā ne, kaka'an Jésuu: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ō tsí vevií kutūvín dadɨɨn nī ko mí ntántoo ña kuínti'xe i, ña é xi'i —ka'an ña. 44 Un tsi nte da ká'ñu ntuvi ne, un tsi nte kaeku uni kuáa ne, kūneé da kanɨɨ ñūxiví sa. 45 Kūnee ngántií san. Uvi dávā ntíi dôxi é rkāa nuu ini ukún ka'nu kān. 46 Kidáā né, un ntii tsī káchu'u ntáa Jesuu, kaká'an ña: —¡Ūva, ntada ú kuenta nímá ko nta'a nto ve! —ka'an ña. Dā kúvi kā'an ña sá'a ne, xí'i ñā. 47 Dā íni tó'ō sntadun ñá ñuú Romá san nté ō kúvi ne, kaka'an ña tsi dóo ka'nu Xuva kō. Kaka'an ña: —Nuu é ntaā i é ñatīí sa'á ne, dōo va'á ña; ña túvi kuētsí ña —ka'an ña. 48 Un ntɨ'ɨ kue'en dú'va ña ntaíto neé kuvi ne, kúnū'ú ña, koó dā ntaxé'e ña nta'a ña nima ñá e dóo u'vi ntákuvi ña. 49 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ ñá ini Jesuú, ni ñadɨ̄'ɨ, ña ntántīkɨn ñá un tsi nte ñúu Galileá ne, intáñɨ ika ñā, ntaíto ña nté ō kúvi. 50 Uun ñatīi, ñá nani Jōsee, ña vé'xi ñuú Arimatea é kāduku ntée ñuú Judeá ne, dōo va'á ña'a ña. Úvē ta'an ña ña tsiñu na'nu i san iña ñá Israee. 51 Ña sā'á ne, kantétu ñā amá xee ntúvi é kadā kû'vé Xuva kō. Ñá ni kui dadɨɨ ña ni ña tsiñu i, ña nguiī san. 52 Dɨvi ñā ne, kué'en ña, kūkoto ña Pilatú san é ntākan ña kúñu Jēsuu. 53 Kidáā ne, nanúu ña ña ntīká krusí san ne, dā náxnuu ta'án ña ña doo kui'xin e dóo va'á ne, dā kukú'xi ña ña iní ñañā mí kāntii iní xuu, mí vāta kunuu ntú'xi ña'a. 54 Ntuvi tsikán ne, ntuvi e ntáxio tú've ña é kuiñɨ ntu'u ntúvi é iō dá'na san. 55 Ñadɨ̄'ɨ́, ña vexní'i Jēsuu un tsi nte ñuú Galileá ne, kué'en ñā né, dā íto nuu ña ñañā san, ntaíto ña nté ō kanúu kúñu Jēsuu. 56 Kidáā ne, kúnū'ú ñā ne, da de vá'a ña ntute cho'o vîdin e dóo vá xkonuu, ni ū'xen xukú san dɨ. Kidáā ne, íntoo da'na ñadɨ̄'ɨ́ san ntuvi dá iō dá'na san, vatā ó kaka'an tú'un Xuva kō.
1 Ntuvi dá naki'i o vīté san ne, kué'en xtuku ñadɨ̄'ɨ́ san nú ñaña Jēsuu, ni'i ña cho'o vîdin é de vá'a ña. 2 Dā xee ñá ne, īní ña tsí xuu é ītávī núu nú ñañā sán ne, é xīo nakutúvi. 3 Kúkɨ̄'ví ña, ntá tsi ña ni naní'i ka ña kúñū Tó'o ko Jēsuu. 4 Koó dā kúdu'va ña. Ntē ñá iní ka ña nté koo vií ña. Kidáā ne, da née inī ña íni ña uvi ñatīi é ntañɨ etsin ña nuu ña. Ñu'u ña doo kuí'xin é kāxi'í nuu kue'en. 5 Ñá tē nté kaa u'ví ñadɨ̄'ɨ́ san, naxkā'nu nteɨ ña dɨkɨ ña nte ñú'u kān. Ntá tsi ñatīí san ne, kaka'an ña: —¿Nté kui ntánantuku ntu nto ña é kāntíto san mé'ñū ña xi'í san? 6 Xóxō ñá i'a, tsi e ntóto ña. Naka'an ntō nté o ka'an ña dá itúvi ká ña ñuú Galilea. 7 Dɨvi ñā é vēxkúvi ña ñatīí ne, ka'an ña é da miī é ntūvi ña kuenta ntá'a ñá iō kuetsí i é na xnteē ñá ña ntiká krusi kan. Ntá tsi tē kúvi uni ntúvi xi'i ñá ne, ntoto xtuku ña, ka'an ña —ka'an ñátīí san. 8 Kidáā ne, nánū'u ñádɨ̄'ɨ́ san iní ña tú'ūn é kāka'an Jésuú san ni ñā. 9 Dā ntáka ña nú ñañā sán ne, ntántaa ña un ntɨ'ɨ sā'á ni ū'xi ɨ́ɨn pustrú san, ni ña nguiī sán dɨ. 10 Ña ni'i tú'un īña pustrú san ne: Maria Madálena, ní Juana, ni María, dɨ'ɨ Sāntiaú san dɨ, ni ñadɨ̄'ɨ́, ña nguiī san. 11 Da ntáka'an ñádɨ̄'ɨ́ san, kuiní pustrú san da téku ña. Ntē ña ni kuintí'xe ña. 12 Ntá tsi Pedrú ne, kīi ña, koó da kaīnu ña kue'en ñá nú ñañā san. Dā íto nuu ña iní i kān ne, koó da miī sá doo kui'xín san íni ña. Kidáā ne, kúnū'ú ña nú vi'i ña kān. Koó dā kúdu'va ña é kuan ō kúvi. 13 Dɨvi tsi ntūvi tsikán ne, uvi ñá'a ña ntɨni'i Jēsuu kué'en ña ñūú Emauu, ñuu é tuví te ū'xi ɨ́ɨn kilumétru é un tsi nté Jerusaleen. 14 Kué'en ñā, ntántaa ña un ntɨ'ɨ nuū i e kúvi. 15 Nɨɨ dukuān ntatíin ña ne, xée Jēsuú san, eni ntu'u ñā ntaíka dadɨɨ ña ni ñā. 16 Kuān te íni ña Jesuú san ne, ñá ni kutūni ña xoo ñá'a ña. 17 Kidáā né, tsixe'e Jēsuu ña: —¿Neé ntu e ntántaa nto dā ve'xí nto ítsi kān? —ka'an ña. Íntāñɨ́ nta'xa ñā. 18 Uun ña'a ña, ñá nanī Cliofá san ne, kaka'an ña: —¿Vá xīo ñuú ntu vé'xi nto e ñá ini nto nté ō kúvi ñuú Jerusaleen ntúvi sa'a? —ka'an ña. 19 Kidáā ne, kaka'an Jésuu: —¿Ntē ntu o kúvi? —ka'an ña. Ntáka'an ña: —Ntántaa ntɨ́ kuenta iña Jésuu, ña vé'xi ñuú Nazaree. Dɨvi ñā ne, ña é ka'án naa Xuva ko ña. Dōó iō ña é viī ña; dōó ini ña nté koo ka'an ña núu Xuva ko, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san. 20 Ntá tsi tó'ō dutú san nī ña tsiñu i sán ne, ntāda ña ña kuentá vata koo é na kuvī ñá ne, xnteē ñá ña ntiká krusi kan. 21 Ntɨ'ɨ́ ne, ntantétu ntɨ é dɨvi ñā é nakakū ñá ña Israeé san. Ntá tsi vevií ne, é kūvi uni ntúvī é īta ntí'xin un ntɨ'ɨ sā'a. 22 Iō ñá dɨ̄'ɨ́, ña ntɨni'ī ntɨ́ ne, dā kúdu'va ntɨ́ nuu i e ntáka'an ña. Tsí tevaá du'va tsi ñe'e ña nú ñañā san. 23 Ntá tsi ña ni naní'i ña kúñu Jēsuú ne, ntiko koō ña, náxee xtúku ña mí ntoo ntɨ́ kān. Ntántaa ñā tsi xée ánjē san nuu ña. Ntáka'an ánjē san tsí Jesuú ne, kantíto ña. 24 Kidáa ne, iō ñá ntɨni'ī ntɨ́ ne, ñé'e ñā nú ñañā san, ixkoto ntódo ña. Īní ña vatā o ntáka'an ñádɨ̄'ɨ́ san ne, ntá tsi ña ni iní ña Jesuu —ka'an ña. 25 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —¿Neé ntu dɨkɨ dɨ́kɨ nto é ña ni kuintí'xe nto é un ntɨ'ɨ̄ e ntáka'an ñá ka'án naa Xuva ko? 26 ¿Vá ñā ntu te kantío é ntō'o Cristu, ña táxnuu Xuva kō, di'na dá kuē'é Xuva kō é kodo nuū ña? —ka'an ña. 27 Kidáā né, eni ntu'u ñā nañé'e ñá ña nté o kaka'an tú'un Xuva ko kuēnta iña ña. Eni ntu'u ñā nté tutu é de vá'a Muiseé ne, ni un ntɨ'ɨ tūtu é de vá'a ña ka'án naa Xuva ko. 28 Dā xee étsin ña ñuú mí kɨ̄'ɨn ñá ne, íde Jesuú vata tsi te kɨ̄'ɨ́n ka ña itsi kān. 29 Ntá tsi tee kóo ña ña, ntáka'an ña: —Kutuvī ntó nī ntɨ tsí e kuáa vevii. E dóko sā kúnee —ka'an ña. Kidáā ne, kué'en Jēsuu é kuntoo ña ni ñā. 30 Dā intóo dadɨɨ ña ni ñā nú mesa kán ne, kī'i Jesuu tañú'ū ne, da nakué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō. Dā kátsin dava ña tañú'ū sán ne, dā tsí'i ña nta'a ña. 31 Ura dú'va tsi i náxi'i nuu ñá ne, kūtuni ña tsí dɨvi ñā é Jēsuu. Kidáā né, ntoko ñu'u mii Jēsuu. 32 Kidáā ne, ntáka'an ñá xe un xé un ñā: —¿Ñā ntu te ntáa e dóo diní ñu'u nima kó dá kantaa ñá ni ko dā vé'xi o ítsi kān, dá kanañē'e ñá kō tú'un Xuva kō? —ka'an ña. 33 Ura dú'va tsi i nakuntáñɨ ña, ntíko koō ñá, kūnú'u xtuku ña ñuú Jerusaleen, mí nāni'i ta'an ña u'xi ɨ́ɨn ña'a pustru é nātaká nuu ña ni ña ntɨni'i ñā. 34 Ntáka'an pustrú san ni ñā: —Nuu é ntāa ntí'xe i e ntóto Jesuu. É īní Simuun ña —ka'an ña. 35 Kidáā ne, ntuvi ña ntántaa ña nté ō kúvi itsi kān ne, nté ō nákiní ña Jesuú dā kátsin dava ña tañú'ū san. 36 Ntoo dukuan ñā, ntáka'an ñá nuu i sá'a ne, da née inī xñá ntii dîto Jesuú san mé'ñu ñā, kaka'an ñá ni ñā: —Vá'a tsi koo kuntōo nto —ka'an ña. 37 Dōó u'ví ña. Ntádē kuení ña tē ntaíní ña ntatɨ ñā. 38 Ntá tsi kaka'an Jésuú san: —¿Nté kui kuān nte ntaú'vī ntú nto? ¿Nté kui kuān ó ntádē kuení nto? 39 Koto nto nta'a kó ni dɨ̄'ɨ́n ko. Dɨvi tsī ú. Koto nto kó ne, tɨɨn nta'a ntō kó dɨ, tsí te uun ntatɨ ñā'a ne, ña túvī kúñu ī, nté xɨkɨ i vata kaa ú xu'u —ka'an ña. 40 Dā kúvi ka'an ña sá'ā ne, náñē'e ñá ña nta'a ña ni dɨ̄'ɨ́n ña dɨ. 41 Dā íni ña ntoo sán ne, naku'un dîní nima ñá, ntá tsi koó dā ntákudu'va ña é ña ni kuintí'xe ña é dɨvi nti'xe ñā. Jesuú ne, kaka'an ñá ni ñā: —¿Īo ntú kudii é kā'xi ó i'a? —ka'an ña. 42 Kidáā ne, xé'e ña ñā un síin tsákā, kɨtɨ kádun nuu. 43 Kī'i ña né, dā é'xi ña mé'ñū ña ntoo san. 44 Kidáā ne, kaka'an ña: —E kúvi kó ne, dɨvī é kāka'án u dá tūvi dukuan ú ni ntō. É kāka'án u tsí kantio é kūntaa un ntɨ'ɨ̄ é ūve na'a tutu é de vá'a Muiseé san nī ña ka'án naa Xuva ko, ni tūtu é nanī Sálmū dɨ, mi é kāka'an kuénta iñá ko —ka'an ña. 45 Kidáā ne, náñē'e ñá ña é nakīni vá'a ña tú'un Xuva kō ne, 46 kaka'an ña: —Kuān ó uve na'a tsí Cristú ne, kantio é kuvī ñá ne, kantio é ntōto ña dɨ tē kúvi uni ntúvi. 47 Kantio é ka'an ntódo nto ni ñā'a san kuénta iña ñá kanɨɨ ñūú Jerusaleen ni dá kanɨɨ ñūxiví san dɨ. Kué'e nto na kūtuni ñá'a san kuénta iña ña tsí da miī é kantio é natɨ̄vi iní ña kuétsi ñā ne, dukuān ne, kada ka'nu iní Xuva ko ni ñā. 48 Dɨvi ntō é ini nto ne, ntada ntaa ntó nuu i sá'a. 49 Kiní nto ve tsí xu'ú ne, taxnūu ú Espíritu Xuva ko kuēnta iña ntó, vatā o tá'xi Xuva ko xū'u ña nte dí'na. Ntá tsi kuntōo xnto i'a ñuú Jerusaleén san un tsi da nté tē ni'i nto ntíi ntō é ta'xi Xuva kō —ka'an Jésuu ni ña. 50 Kidáā ne, kue'en ní'i Jēsuu ña ntɨní'i ñā diñɨ ñuú san, un tsi nte ñuú Betania. Ntāni'i ña nta'a ña ne, dā náxnuu viko ña ña. 51 Nɨɨ dukuan kānaxnuu viko ña ña ne, kīi nteé xio ña ña, kuntáa ña e dukún kān. 52 Ña intóo sán ne, ntáka'an ña tsi dóo ka'nu Xuva kō. Kidáā né, ntiko koō ña, kunú'u ña ñuú Jerusaleen e dóo diní ñu'u nima ña. 53 Nɨɨ kuē'en tsí ntuvi ntoo ña má ukún kān, ntáka'an ña tsi dóo ka'nu Xuva kō.
1 Nte dá iñɨ ntu'u ñúxiví sa ne, e dúkuan tuvi Tú'ūn san. Tuví dadɨɨ ña ni Xuva kō né, Xuva ko ñā dɨ. 2 Dɨvi ñā é tuví dadɨɨ ña ni Xuva ko ūun tsi nte dá iñɨ ntu'u ñúxiví sa. 3 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ é īó ne, mii ñā de kú'vē ña. Ña túvī nee iñá te ña ni de kú'vē ña. 4 Dɨvi ñā é kantito ña ne, tā'xi ña un ntɨ'ɨ̄ é īo. Ntuvi iña ñá ne, kaxi'í nuu iña ko un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o. 5 Kaxi'í nuu ñu'ú san mi dóo neé ne, ña kúvi vīi é nēé san nánta'va. 6 Xío uun ñā'a, ña táxnuu Xuva kō, ñá nanī Juaan. 7 Dɨvi tsīñu ña é kāda ntaa ña iña ñu'ú san, vata koo é na kuīnti'xe un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san Xuva ko kuēnta iña tú'ūn é kāka'an ña. 8 Ñá tē dɨ́vi ñā e kúvi ñā ñu'ú san, tsí da ti tsi táxnuu Xuva ko ñā é kā'an ñá kuenta iña ñú'ú san. 9 Ña e kúvi ñu'u nti'xe ne, vé'xi ña ñūxiví san ne, nāxi'í nuu ña iña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san. 10 Īka ña ñuxiví sa ne, kuān te mii ña de kú'vē ñá ne, ña ntoo ñuxiví sa ne, ñá ni nakīní ña ña xoo ñá'a ña. 11 Xée ña ñūú mii ñā, ntá tsi ña ñuú ña ne, ña ni ntío ña nakīní ña ña. 12 Ntá tsi xoo ñá'a, ña é nakīní ña ne, xé'e ñā é kūvi ña i'xá Xuva kō, da xōó ka ña'a, ña e ntákuinti'xe i ña. 13 Kuvi ña i'xá Xuva kō ne, ñá tē ntákaku ña vata ō ntákaku ña'a ñuxivi; ñá te ñā'a san ntáde ña é kōo i'xá ña, tsí mii Xuva kō ntío ña é kūvi ña i'xá ña. 14 Dɨvi Tū'ún tsikán ne, kuvi ñatīí ne, íntoo ña ni kō. Iní o tsi dóo va'á ña ne, dōo kakuinima ñá kō. Da mii tsī é nuu é ntaā í kaka'an ña. Vá'ā kue'en ñá vata ō va'á Xuva kō, tsí da xé I'xá mii ña ñā. 15 Juaan sán ne, kaka'an ñá kuenta iña ña: —Ña sā'á ne, dɨvi ñā é kāka'án u kuenta iña ña. Dɨvi ñā é vé'xi ña ata kō ne, dií ka ka'nu ña'a ña é xu'u, tsí dií ka di'na tuví ña da káku u —ka'an ña. 16 É nī'i ko, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o, é vā'á iña ña, e dá mii tsī é ntēkú ka doméni e tá'xi ña kō. 17 Tsí leí san ne, xée ntā'a Muísee, ntá tsi e dóo kakuinima Xúva ko ko, ni tū'un é nuu é ntaā í san ne, xée kuēnta iña Jesúcristu. 18 Nté uun ito vata xoó kiní i Xuva kō. Ntá tsi I'xá mii ñā e dóo kakuinima ñá ne, kantada ntaa ñá ni kō nté kaa Xuva kō. 19 Ña Israee, ñá ntoo Jerusaleén ne, taxnūu ña dutú san nī ña levitá san é tsixe'e ñā Juaán san xoo ñá'a ntu ña. 20 Juaán san ne, kantada ntaa ñá, kaka'an ñá ni ñā: —Ña te dɨ́vi u é Cristú u —ka'an ña. 21 Tsixe'e xtuku ña ñā: —¿Xoó ntu ña'a nto kuan? ¿Ō ña Elia ntú nto, kuān? —ka'an ña. —Ñā'á ni san —ka'án Juaan. —¿Vá dɨvi ntu ntō ña ka'án naa Xuva ko, ña tsíkan? —ka'an ña. —Ñá'ā —ka'an Juaan. 22 Kidáā ne, ntáka'an ñá ni ñā: —Ká'an nto xoo ñá'a nto vata koo é kūvi ka'an ntɨ́ nī ña táxnūu ntɨ. ¿Nté ntu koo ka'an nto kuenta iña mii nto? —ka'an ña. 23 Kidáā ne, kaka'án Juaan: —Xu'ú ne, kūdii uun tatsin é kaika má kū'u kan, é kakana: “Na kōo tú've ntó itsi ntaa kuénta iña Tó'o kō”, vata ō xntée na'a ñá ka'án naa Xuva ko, ñá nani Isāia, kídaā —ka'an ña. 24 Ña táxnūu ña fariseu é kā'an ñá nī Juaán ne, 25 tsixe'e ña ñā: —¿Nté kui kanakūtsi ntute ku nto ña'a sán tē ña te Crístu nto, tē ña te Élia nto, tē ña te dɨvi ña ka'án naa Xuva ko ntō? —ka'an ña. 26 Kaka'án Juaan ni ña: —Xu'ú ne, kūdii ntute kánakūtsi ntute ú ña'a san. Ntá tsi ntitsí uun ña'a mé'ñu ntō, ña é vāta kíni nto. 27 Dɨvi ñā ne, rkontûvi vé'xi ña é xū'u, ntá tsi dɨvi ñā né, odo nuū ña é xu'u. Tsí xu'ú ne, ñá tē neé nuu á'vi ko, nté nantīi ú nti'xen ña —ka'an ña. 28 Sá'ā kúvi ñuú Betania, dɨvi ñūu é tuví uun xo diñɨ ntute ka'nu é nani Jōrdaan, mí kanakūtsi ntute Juaán san ña'a. 29 Utén san ne, īní Juaan tsí vé'xi Jesuu mí tuví ña ne, kaka'an ñá ni ñā'a san: —¡Un kaa Á Le'ntu Xúva kō, ña e ntá'vi kuétsi i īña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntántoo ñuxiví sa! 30 Dɨvi ñā é kāka'án u ni ntō tsí rkontûvi vé'xi uun ña'a, ña é odo nūu kue'en é xu'u, tsí e dúkuān tuví ña da káku u. 31 Nté xu'u ñá īní u xoo ñá'a ña, ntá tsi vé'xī u, véxnakutsi ntūte ú ña'a san vata koo é ña Israeé san ne, na nā kiní ña ña —ka'an ña. 32 Kaka'an xtúku Juaan: —Īní u Espíritu Xuva kō dá vē'xí ña nte e dukún kān é vāta kaa paloma káa ña ne, kántēkú nti'i ña ata tsío ña. 33 Xu'ú ne, ntē vata kutúni ko xoo ñá'a ña, ntá tsi ña táxnūu ko é nakūtsi ntute ú ña'a sán ne, kaka'an ñá nī ko: “Te kīní nto tsí inu ñú'u Espíritū mí ntitsi úun ña'a, te kutuvī ni'i ña ñá ne, dɨvi ñā é kuē'é ña é kūnuu Espíritū Sántū nima ñá'a san.” Kuan ō ka'an ña. 34 Xu'ú ne, īní u ña ve ne, ka'án u ni ntō tsí dɨvi ñā é I'xá mii Xuva ko ñā —ka'án Juaan. 35 Utén san ne, ntâñɨ xtúku Juaan ni uvi ñá'a, ña ntántīkɨn ña. 36 Dā íni ña tsi ita ntí'xin Jesuú ne, kaka'án Juaan: —¡Un kaa Á Le'ntu Xúva kō! —ka'an ña. 37 Ntúvi ña'a, ña ntántīkɨ́n Juaán san ne, tēkú ña é kuān ó kaka'an ñá ne, kué'en ña, kūntíkɨn ña Jēsuu kídaā. 38 Xkokoto Jesuu áta ña ne, īní ña tsi ntántīkɨn úvi ñā'a ña'á san ñá ne, dá kakā'an ñá, tsixe'e ñā: —¿Neé ntu ntánantuku ntō? Ntáka'an ñá ni ñā: —Mastru, ¿mí'i ntū tuví nto? —ka'an ña. 39 Kaka'an ñá ni ñā: —Kixkóto nto —ka'an ña. Kué'en ñā né, īní ña mí tuví Jesuú ne, ikān intóo ña ni ña ntūvi tsikan ūun ñúu, tsí e kuáa xee ña. 40 Uun ña'a, ña e téku i é kāka'án Juaán ne, kuntíkɨn ña Jesuu. Andree náni ña. Ení Simuun Pedru ña. 41 Di'na nántuku ña ēní ña Simuún ne, kaka'an ñá ni ñā: —É nāni'í ntɨ Mesia, ña e ntáka'an ña é Cristu, ña táxnuu Xuva kō —ka'an ña. 42 Ntēka Andreé ña mí tuví Jesuu. Īto Jesuu ñá ne, kaka'an ña: —Dɨvīn né, Simuun, i'xá Juaan. Ntá tsi xntántēe ú o Cefa —ka'an ña. (Cefá ne, Pedru káni tú'un é griegu.) 43 Utén san ne, kaka'an Jésuu tsí kɨ'ɨn ña ñuú Galilea. Ikān náni'i ñá Felipé ne, kaka'an ñá ni ñā: —Kuntīkɨ́n ko ve —ka'an ña. 44 Felipé ne, ñuú Betsaida vé'xi ña, ikan ñūú Andree ni Pedrú dɨ. 45 Felipé ne, nántuku ña Natānaeé ne, kaka'an ñá ni ñā: —É nāni'í ntɨ ña é kāka'an Muísee íni librú leí san, nī é kāka'an ñá ka'án naa Xuva kó dɨ. Dɨvi Jēsuu, i'xá Josee, ña vé'xi ñuú Nazaree —ka'an ña. 46 Kidáā ne, kaka'an Natánaee ni ña: —¿Vá iō ntu é vā'a e kií nuu ñuú Nazaree? —ka'an ña. Kaka'an Félipe ni ña: —Kīxkóton ve —ka'an ña. 47 Dā íni Jesuu tsi vé'xi Natanaee mí tuví ña ne, kaka'an ña: —Un kaa ntí'xe uun ña'a ña Israee. Ñá īni eni nta'ví ña ña'a —ka'an ña. 48 Kaka'an Nátanaee ni ña: —¿Nté ō íni ntu nto ko? —ka'an ña. Kaka'an Jésuu ni ña: —Īní u o dá nuun má tun ígu san di'na dá kāna Felipe o —ka'an ña. 49 Kaka'an Nátanaee ni ña kídaā: —Mastru, I'xá Xuva nti'xe ko ntō. Rei iña ñá Israeé san nto —ka'an ña. 50 Kaka'an Jésuu ni ña: —¿Kakuinti'xe o tsí da xé kaka'án u é īní u o má tun ígu san? Ntá tsi da ve kinín nuu i é dií ka na'nu é vāta kaa nuu i sá'a —ka'an ña. 51 Kaka'an xtúku Jesuu: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō: Vi'i a vé ne, kiní nto e dukún kān é kantii ne, kiní nto ánje Xuva kō kantaa kantíi ña mí tuví u, xu'u é vēxkúvi ú ñatīi —ka'an ña.
1 Dā kúvi uni ntúvi ne, viko kakuvi é katánta'a ña'a ñuú Canaa é kāduku ntée ñuú Galilea. Ikān tuví dɨ'ɨ Jēsuu. 2 Kāna ña Jesuu ni ña ntɨní'i ñā é kɨ̄'ɨn ña víko sán dɨ. 3 Dā ntɨ́'ɨ ntute tɨnti'ō sán ne, kaka'an dɨ́'ɨ Jēsuu ni ña: —Ña túvī ká ntute tɨnti'ō san —ka'an ña. 4 Kaka'an Jésuu ni ña: —¿Nté kui kuān ó kaka'an ntú nto nī kó, ñadɨ̄'ɨ, tsí vata xée ura i íñá ko? —ka'an ña. 5 Kidáā ne, kaka'an dɨ́'ɨ ña nī ña ntátsu'un ko'o san: —Vií nto nee iña é kā'an i'xá ko ni ntō —ka'an ña. 6 Ikān ne, īó iñu kɨdɨ é kūvi xuu, e dé tsiñu ni'i ña e ntúntoo ña vatā xkoó ini ña. É un é un kɨ́dɨ̄ ne, kakii kú've te uun siēntu lítru. 7 Kaka'an Jésuu ni ña: —Tsu'un tsitu nto ntūte kɨ́dɨ san —ka'an ña. Tsu'un tsitu ña ntūte un tsi nte xú'u i ne, 8 kaka'an Jésuu ni ña: —Ki'i ntodó nto ne, kue'ēn ni'i nto mí tuví vartuma kuinúu san —ka'an ña. Kuān o dé ña. 9 Dā íto ntee vartuma kuinúu sán ntute e ntúvi ntute tɨnti'ō sán ne, ñá ni inī ña mí'i vē'xi. Ntá tsi ña ntátsu'un ko'o sán ne, ini ña, tsí dɨvi ñā táva ña. Kāna vartuma kuinúu san ñatīi, ñá dā ve tánta'a sán ne, 10 kaka'an ñá ni ñā: —Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ne, di'na katsu'un ña ntute tɨnti'ō é dií ka va'á san. Ntá tsi te īta ntí'xin kue'e xi'i ña ntántoo sán ne, kidáā táva ña ntute tɨnti'ō é ña te nté sa va'a. Ntá tsi dɨvi ntō ne, dá ntē vevií katavá nto ntute tɨnti'ō é dií ka va'a —ka'an ña. 11 Sá'a īdé Jesuu ñuú Canaa é kāduku ntée ñuú Galileá ne, kūvi di'na nuu i e dóo ka'nu idé ña vata koo é kūtuni ñá'a san tsi dóo ka'nu ña'a ña. Kidáā né, kuīnti'xe ña ntɨni'i ñā. 12 Kidáā ne, kué'en ña ñūú Capernau ni dɨ'ɨ ña ni enī ñá, ni ña ntɨni'i ñā dɨ. Ikān intóo ña te ūvi uni ntúvi. 13 Dā doko sá xee ntuvi viko e náka'an ña Israeé san ntuvi da nátāvá Xuva ko ñā ñuú Egítō ne, kúntāa Jesuu ñuú Jerusaleen. 14 Dā kukɨ́'vi ñā má ūkún ka'nu kān né, nāni'i ña ña ntádiko duntɨkɨ, le'ntú, ni pālomá san. Ikān ntoo ña ntánadama diu'ún dɨ. 15 Dā íni Jesuú ne, de vá'a ña uun xo'o xume ne, dā tá'xi nūu ña ña'ā sán, nakúnu ña ñā má ūkún kan, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ duntɨkɨ́ ni lē'ntú ne, nantáva ña mēsa ñá ntánadama diu'ún san. 16 Kaka'an ñá nī ña ntádiko pālomá san: —Kue'ēn ni'i nto láa san kí'i kān. Ña kú de nto vi'i Uvā kó vi'i xá'vī —ka'an ña. 17 Kidáā né, ña ntɨni'i ñā san nánū'u ña iní ña tsí kuān ó uve na'a kaka'an tú'un Xuva kō: “Dōo u'vi kakúvi ko é kuān ó ntáde ni'i ña vi'i Uvā ko”, ka'an. 18 Kidáā ne, tsixe'ē ña Israeé san ña: —¿Neé ntu nuu i e dóo ka'nu nañé'e ntó ntɨ kuān, vata koo é nī'i itsi nto é viī nto sá'a? —ka'an ña. 19 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Nakatsin nto xúkūn sa'á ne, tē kúvi uni ntúvi naxntītsi xtúku u —ka'an ña. 20 Kidáā ne, ntáka'an ñá Israeé san: —Úvi dīko iñu kuia dé tsiñu ña'a e xntítsi ña xúkūn sán ne, dɨvī ntó ne, úni ntuvi tsi naxntitsī ntó, ka'an nto —ka'an ñá Israee. 21 Ntá tsi xúkūn é kāka'an Jésuú ne, kūñú mii ñā kúvi. 22 Dukuān né, dā ntóto Jesuu rkontûvi é xi'i ñá ne, nánu'u ña ntɨni'i ña inī ña tsí kuan ō ka'an ñá sa'á ne, kuīnti'xe ña tú'un Xuva kō é ūve na'á san, ni tū'un é kāka'an Jésuu ni ñá dɨ. 23 Dá tūví Jesuu ñuú Jerusaleen ntuvi dá ñu'u viko, ñá te da dīi ña'a kuínti'xe ña ña dá ini ña nuu i e dóo na'nu é idé ña. 24 Ntá tsi Jesuú ne, ñá ni intée ini ña ña'a san, tsí ini ña nte ntáa nima ña. 25 Ña ni ntío é kā'an ñá'a san ni ñā nte ntáa ta'an ña, tsí ini ña nté ntaa nima ún ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san.
1 Xío ūun ña'a ña fariseu, ñá nani Nicōdemu, ñá tsiñu ñuú Israee. 2 Xée ñā é nīñu mí tuví Jesuú ne, kaka'an ñá ni ñā: —Mastru, iní ntɨ tsí taxnuu Xuva ko ntō é nañe'ē ntó ntɨ. Tsí nté uun ña'a ña kuvi vií ña nuu i e dóo ka'nu vatā ó de nto tē ña te Xuva ko túvi ni'i ña ña —ka'an ña. 3 Kaka'an Jésuu ni ña: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ō: Xoxó kuvi kini i mí kadē kû'vé Xuva ko tē ña kaku é kuvi uvi ito —ka'an ña. 4 Kaka'an Nicódemu ni ña: —¿Nté ntu koo kaku xtuku o tē kuáta ō? ¿Vá kūvi ntu nakunuu xtuku o ini i'xí dɨ'ɨ kō é kaku xtuku ō? —ka'an ña. 5 Kaka'an Jésuu ni ña: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ō: Xoo é ña kaku i ni ntute ni Ēspíritū ne, ña kúvi kɨ̄'ví ña mí kadē kû'vé Xuva kō. 6 Nee é kakaku nī kúñū né, kūñu kúvi; ntá tsi nee é kakaku ni Ēspíritū ne, Espíritu kāduku ntée. 7 Ñá ku da kudū'va o é kāka'án u ni ō é kantio é kāku xtukun. 8 Tátsīn sán ne, kainu da mí'ī ka mí ntio i. Kuān te díto é kāka'an ñu'ú ne, ntá tsi ntē ña kutúni mí vē'xí, ntē ña kutúni mí kɨ̄'ɨ́n dɨ. Kuan tsi īó iña un ntɨ́'ɨ ñā'a, ña é kakuni'i Ēspíritu Xuva kō —ka'an ña. 9 Kidáā né, tsixe'e xtuku Nicōdemu: —¿Nté ntū ó sá'a? —ka'an ña. 10 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —Dɨvīn é mastrun iña ñá Israeé ne, ¿vá ña ntu inin sá'ā? 11 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ō. Ntáka'án ntɨ nēe é īní ntɨ. Ntántaa ntɨ́ nēe é iní ntɨ, ntá tsi dɨvi ntō ne, ña ntákuinti'xe nto nēe é ntáka'án ntɨ. 12 Tē ña ntákuinti'xe nto é kāka'án u ni nto iña i é īó ñuxiví sa ne, ¿nté ntu koo kuinti'xe nto te kā'án u ni ntō iña i é īó e dukún kān? 13 ʼTsi nté uun ñā'a vata ntaa ña e dukún kān. Mii tsī u é vē'xí u e dukún kān é vēxkúvi ú ñatīi. 14 Vata tsī o dé Muisee é xkaa dukūn ñá koó san ñuu itsí kān né, kuan tsī koo ntaa ntita dūkún u dɨ, xu'u é vēxkúvi ú ñatīi. 15 Da xōó ka ña'a é kuīnti'xe i kó ne, ní'i ña ntuvi vā'á iña ña ntii dañu ntúvi. 16 ʼE vánchu'ūn ntío Xuva ko ñūxiví sa ne, tā'xi ña I'xá mii ñā, vata koo é un ntɨ'ɨ ñā'a, ña é kakuinti'xe i ña ne, ñá kunāá ña, tsí ntii dañu ntuvi kuntoo ña ni Xuva kō. 17 Tsi ñá ni taxnuu Xuvā kó ko, xu'u é I'xā ñá, ñuxiví sa é na nākunaá u nto, tsí táxnūu ña ko é nakākú u nto. 18 ʼXoo é kākuinti'xe i kó ne, ñá nī'i ña é ntō'o ña kuenta iña kuétsi ña. Ntá tsi xoo é ña kákuinti'xe i kó ne, é īo é ntō'o ña, tsí ña ni kuintí'xe ña ko, xu'u é I'xá mii Xuva kō. 19 Dukuān ne, ní'i ña é ntō'o ña, tsí xee ñú'ú san ñuxiví a, ntá tsi dií dií ka xkúntee iní ña mí nēe é mí kaxi'í nuu san, tsí da mii kuē'en tsi é kīni kaa ntáde ña. 20 Da xōó ka ña'a, ña é kade é kīni kaa ne, ña ntío kue'en tsí ña ñu'ú san. Ntē ña kaxee étsin ña mí kāxi'í nuu, vata koo é ña tídito nuu i é kāde ña. 21 Ntá tsi xoo ñá'a, ña é kade é nuu é ntaā í ne, kaika ña mí kāxi'í vata koo é na tīdito tsí kade ntaa ña vatā ó kaka'an Xúva kō é viī ña —ka'an Jésuu. 22 Dā kúvī sá'ā ne, kué'en Jēsuu ni ña ntɨní'i ña ñūú Judea. Ikān intóo ña, ntánakutsi ntute ña ña'a san. 23 Juaán dɨ ne, kanakūtsi ntute ña ña'a, ña ñuú Enoo é tuvi étsin ñuú Saliin, tsí dóo iō ntúte ikān. Ntáñe'e ñá'a san ne, ntaítsi ntute ña. 24 Tsí vata kúnuu kutū Juaan. 25 Íō ña ntántīkɨ́n Juaán ne, eni ntu'u ñā ntátiin nuu ña nī uun ña'a ña Israee kuénta iña í vatā xkoó ini ña é ntántoo ña kúñu ñā. 26 Kué'en ñā mí tuví Juaán ne, ntáka'an ñá ni ñā: —Mastru, ña itúvi ni'i nto diñɨ ntute ka'nu Jordaán san, ña é kāka'an ntó nī ntɨ́ ne, é kanakūtsi ntute ña ña'a dɨ. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ntáñe'e ñá nta'a ña ve —ka'an ña. 27 Kidáā ne, kaka'án Juaan ni ña: —Ña túvī nee iña é nī'i kó tē ña te Xuva ko tá'xi ña. 28 Tēkú nto lo'xo mii ntō é kāka'án u tsí ña te xu'u é Cristú u, ntá tsi xu'u di'na táxnūu ña ko. 29 Xu'ú ne, vata kaa ña vá'a tiin ni'ī ña é da vé tánta'a kaa u. Dukuān dîni ña da téku ña é kāka'an ñá tánta'a san. Dukuān dîní ko dɨ. 30 Dɨvi ñā ne, kantio é dií ka kaa dukún ka ña. Xu'ú ne, kantio é nainu xuví u —ka'án Juaan. 31 Ña vé'xi e dukún kān ne, dií dií ka ka'nu ña'a ña é un ntɨ'ɨ ō. Ña vé'xi ñuxiví a ne, ñuxiví sa kaduku ntée ña. Kaka'an ñá iña i é īó ñuxiví sa. Ntá tsi ña vé'xi e dukún kān ne, dií ka ka'nu ña'a ña é un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ o. 32 Kaka'an ñá nēe é īni ñá, nēe e téku ña, ntá tsi ña ntákuinti'xe ña'a san é kāka'an ña. 33 Xoó ña'a, ña é kakuinti'xe i é kāka'an ñá ne, ini ña tsí nuu é ntaā í kaka'an Xúva kō. 34 Ña vé'xi nta'a Xuva kō ne, kaka'an ña tú'un Xuva kō, tsi kaxé'e Xuva kō Espíritu ñā. 35 Dōó kuinima Xúva ko I'xā ñá ne, xé'e ñā é kadā kú'vē ñá da nēé ka ntɨ'ɨ nuu i. 36 Xoo é kākuinti'xe i I'xá Xuva kō ne, īó ntuvi vā'á iña ña ntii dañu ntúvi. Xoo é ña kakuinti'xe i I'xá ña ne, ña túvi ntuvi vā'á iña i tsí ntii dañu ntūvi kué'e Xuva kō é ntō'o ña.
1 Kūtuni ñá fariseú san tsí dií ka ntántīkɨn ña'a san Jesuú ne, dií ka tɨtɨ́n ña'a kanakūtsi ntute ña é Juaán; 2 kuān te ñá te mii Jésuu kánakūtsi ntute ñá ña'a san, tsí ña ntɨni'i ñā san. 3 Tēkú Jesuu sá'a ne, ntāka ña ñuú Judea, kúnū'ú xtuku ña ñuú Galilea. 4 Dá kuē'en ñá itsi kān ne, ítā nti'xin ña ñuú Samaria. 5 Xée ña ñūú Sica é kāduku ntée ñuú Samariá san. Ikān tuvi étsin ñú'u é xē'é Jacoo íña i'xá ña Josee. 6 Ikān tuví pusu é xtûví Jacoo. Dōo kuitá Jesuu, tsí dóo kue'e íka ña ne, ínūu da'na ña uun xo diñɨ pusú san. E dóko sa ká'ñu ntuvi kídaā. 7 Xée uun ñadɨ̄'ɨ́, ña ñuú Samaria, é tavā ñá ntute ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Tā'xin kudiin ntuté san na kō'ó u —ka'an ña. 8 (Tsí ña ntɨni'i ñā ne, kué'en ñā má ñūú san, kukuiín ña é kā'xí ña.) 9 Kaka'an ñádɨ̄'ɨ, ña ñuú Samariá san, ni Jēsuu: —¿Nté kui xu'ú ntu kaikan ntó ntute é kō'o nto? Tsí xu'ú ne, ña ñuú Samariá u ne, nto'ó ne, ña Israee nto —ka'an ña. (Tsí ñá vā'á odo ni'i tā'an ña Israeé san nī ña ñuú Samariá ne, ntē ña ntáka'an ni'i ta'an ñá dɨ.) 10 Kidáā ne, nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñadɨ̄'ɨ́ san: —Tē dɨ́ inin neé kata'xi Xúva kō doméni; tē dɨ́ inin xoo ñá'a kaikan ñá ntute ne, dɨvīn é kākan ntúte nta'a ña ne, ta'xi ña ntute é kata'xi ntuvi vā'á iña o —ka'an ña. 11 Kaka'an ñádɨ̄'ɨ́ san ni ñā: —Ntá tsi ña túvi nee iña é tāvá nuu nto ntute san, tsí dóo kūnu pusú san. ¿Mí'i ntu tāva nto ntute é ta'xi ntuvi vā'á iña kó kuan? 12 ¿Vá dií ka ka'nu ntu nto é uva ata ko Jācoo? Tsí dɨvi ñā xtúvi ña pusú sa'á ne, i'a xí'i ña ntute, ni i'xā ñá, ni kɨ̄tɨ ña dɨ —ka'an ña. 13 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —Xoó ña'a é kaxi'i ntute sā'á ne, da nuu da kuií tsi kaitsi ñá ntute. 14 Ntá tsi tē xoó ko'o i ntute é tā'xí u ne, nté uun ito ñá ītsí ka ña ntute. Ntute é kuē'é u ne, vata kaa mí kakene mii ntūte é kata'xi ntuvi vā'á iña ña ntii dañu ntúvi, kuan kāa nima ña —ka'an ña. 15 Kaka'an ñádɨ̄'ɨ́ san ni ñā: —Ún tā'xi nto kó ntute tsikán ni, vata koo é ña itsí ka kó ntute ne, ñá kixtāvá ka ú ntute i'a —ka'an ña. 16 Kaka'an Jésuu ni ña: —Kunakuekán xɨɨ o ne, dá kī'xin xtukun. 17 Nantíko kōó ñadɨ̄'ɨ́ san, kaka'an ñá ni ñā: —Xôó xɨɨ ko —ka'an ña. Kaka'an Jésuu ni ña kídaā: —Vá'ā ó kaka'an tsí xoó xɨɨ o. 18 Tsi é ū'un xɨɨ o ne, ña é tuvin ni'in vevií ne, ñá te xɨɨ mii ō. Nuu é ntaā i é kāka'an —ka'an ña. 19 Kaka'an ñádɨ̄'ɨ́ san ni ñā: —Dɨvi ntō ne, kutuní ko ve tsí ña é kāka'án naa Xuva ko nto. 20 Tatá vi'i ntɨ́, ña intóo di'na ne, i'a kixka'an ntâ'ví ña ni Xuva kō rkɨ ukú sa'a, ntá tsi dɨvi ntō é ña Israee ntó ne, ntáka'an nto é ntio é kɨ̄'ɨn o ñuú Jerusaleen é kā'an ntâ'ví o ni Xuva kō —ka'an ña. 21 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Na kuīnti'xe o é kāka'án u ni ō: Tsi vé'xī ura é ña ki'xí ka nto nte í'a, nté ñuú Jerusaleen é ka'an ntâ'ví nto ni Xuva kō. 22 Ntē ña ini nto xoo é ntánuu iní nto, ntá tsi ntɨ'ɨ́ ne, iní ntɨ xoo é ntánuu iní ntɨ, tsí tatá Israee vé'xī ña é nakākú un ntɨ'ɨ ñā'a san. 23 Ntá tsi vé'xi ntuvi ne, dɨvī é ntoo ō vevií, é ña'a, ña ntánuu iní nti'xe i Xuva kō né, kanɨɨ̄ nima ñá ntikɨ̄n ña é nuu é ntaā i. Ña kuān ntáa san, dɨvi ñā é kanantuku Xuva kō é nanū'u ñá iní ña ña. 24 Tsí Xuva kō ne, vata kaa tatsín kaa ña; ña kúvi kīní o ña. Xoó ña'a é ntio ña é kuīnima ntí'xe ña Xuva kō ne, ntio é nɨɨ kue'én ini ña nanū'u ñá iní ña ña —ka'an ña. 25 Kaka'an ñádɨ̄'ɨ́ san ni ñā: —Ini u tsí ki'xi uun ña'a, ña taxnuu Xuva kō, ña é kunanī Cristu. Tē xee ñá ne, dɨvi ña nañē'e ñá ko é un ntɨ'ɨ̄ —ka'an ña. 26 Kaka'an Jésuu ni ña kídaā: —Dɨvī san xu'u é kāka'an ní'in —ka'an ña. 27 Kidáā ne, naxee ñá ntɨni'i ñā. Koó dā kúdu'va ña é kāka'an ñá ni uun ñadɨ̄'ɨ. Ntá tsi nté uun ña'a ña ña ni kene iní ña é tsixe'e ña ñā nté koo, ō nee núu i ntatíin ña ni ñadɨ̄'ɨ́ san. 28 Ikan tsī xtúvi mii ñadɨ̄'ɨ́ san xoó ña, dá kūnú'u ña má ñūú san, kaka'an ñá ni ñā'a san: 29 —Kamá san nto, kixkoto nto uun ñatīi, ña é kāka'an ní ko nee ntɨ́'ɨ ntɨ'ɨ é idé u. ¿Vá ñā ntu te dɨvi ña é Cristu ña, ña táxnuu Xuva kō? —ka'an ña. 30 Kidáā né, kīi ña, kue'en ñá ni ñā mí tuví Jesuu. 31 Nɨɨ dukuan ña ntɨni'i Jēsuú ne, xe'e kuétsi ña ñā é kā'xi ña. 32 Ntá tsi kaka'an Jésuu ni ña: —Īo é kā'xí u e ñá ini nto —ka'an ña. 33 Ntátsixe'e tā'an ña: —¿Vá xoó ntu e kíxni'i i é kā'xí ña? —ka'an ña. 34 Kaka'an Jésuu ni ña: —É kā'xí u ne, dɨvī é kāda ntaa u é ntio ña táxnūu ko, é vīi ntɨ́'ɨ ú tsiñu ña. 35 ¿Vá ñā ntu té xkoó ka'an nto: “Kakunaá kɨmi xôo dá ta'vi ō”? Xu'ú ne, kaka'án u ni ntō: Koto nto itú san, tsi e dóo kakuaan é ta'vi o vē. 36 Xoo é kita'vi i ne, ntuá'vi ña; nakuido ña nuu i e dóo nuu á'vi i ntii dañu ntūvi. Kidáā ne, ña ntaí'xi san kuntoo díni dadɨɨ ña nī ña ntáta'vi san te kúvi. 37 Nuu é ntaā í vata xkoó ka'an ña tsí uun ña kata'xi tatá ne, tuku ña katá'vi i. 38 É taxnūú u nto é kitá'vi nto mí ña ni ixkú'xi nto. Tuku ña'a dé tsiñu ña ne, dɨvi ntō va'á nto tsiñu ña ve —ka'an ña. 39 Ñá te da dīi ña ñuú Samariá san kuínti'xe ña Jesuu kuénta iña i e ntáa ñadɨ̄'ɨ́ san ni ñā, dá kakā'an ña: “Ña tsīkán ne, kaka'an ñá nī ko é un ntɨ'ɨ̄ é idé u di'na”, ka'an ña. 40 Dā xee ñá ñuú Samaria mí tuví Jesuú ne, tēe koó ña ña é kutuvī ña. Íntoo ña ni ña ūvi ntúvi. 41 Kidáā ne, dií dií ka kue'e ña'a san kuínti'xe ña Jesuu kuénta iña tú'ūn é kāka'an ña. 42 Ntáka'an ñá'a sán ni ñadɨ̄'ɨ́ san: —Ntákuinti'xe ntɨ́ ve, ntá tsi ñá te da mii tsī é kāka'an ntó nī ntɨ, tsí téku mií ntɨ é kāka'an ña. Kūtuní ntɨ tsí dɨvi ntī'xe ña ña kixnákaku ñuxiví sa —ka'an ña. 43 Dā kúvi uvi ntúvi ne, ntaka ña ikān, kúnū'ú ña ñuú Galilea. 44 Tsí vata ō ka'an míi Jesuú ne, nté uun ña'a, ña kaka'án naa Xuva ko ne, ñá tē ntaíko ñu'ū ña ñuú ña ña. 45 Ntá tsi dā náxee Jésuu ñuú Galileá ne, dōo diní ña'a san é vē'xi ña. Tsí da xé ñe'e ña ñuú Jerusaleen da kúvi viko sán ne, īní ña nee ntɨ́'ɨ ntɨ'ɨ nuu i é idé Jesuu íkān. 46 Nāxee xtúku Jesuu ñuú Canaa é kāduku ntée ñuú Galilea, mí ntáda ña ntute kuīí san ntute tɨnti'o. Ñuú Capernaú san ne, ikān tuvi úun ñatīí, ña kade tsiñu iñá reí ne, ētsin i'xá ña. 47 Dā téku ña tsí e ntáka Jesuu ñuú Judeá ne, nāxee ña ñuú Galileá ne, kué'en ñā mí tuví ña, kúkoto ñá te kɨ̄'ɨn ñá, kintavá'a ña i'xá ña, tsí dokó sa kúvi. 48 Kaka'an Jésuu ni ña: —Tē ña kiní nto nuu i é tā'xi kuentá, tē ña kiní nto nuu i e dóo ka'nu ne, ñá kuintī'xe nto —ka'an ña. 49 Kaka'an ñá tsiñu ka'nu i iñá reí san ni ñā: —Vií nto da xē'e, kɨ'ɨn kúdii nto, tsí dokó sa kúvi i'xá ko —ka'an ña. 50 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Kunú'u nto nú vi'i nto kān, tsí i'xá nto ne, kantíto —ka'an ña. Kuīnti'xe ña tsiñu i san é kāka'an Jésuu ni ñá ne, kúnū'ú ña. 51 Dā ve tsi kunú'u ña itsi kān ne, véxnākuetu itsi ña ntáde tsiñu iña ña. Ntáka'an ñá ni ñā tsí kantíto i'xá ña. 52 Kidáā né, tsixe'e ña ñā neé ura iñɨ ntú'u ntuvá'a i'xá ña. Ntáka'an ñá ni ñā: —Iku kaeku uun kuáa ntíko ka'ni san —ka'an ña. 53 Kūtuní uva i'xá san tsí dɨvi tsi ūra é kāka'an Jésuu ni ña tsí kantíto i'xá ña. Kidáā né, kuīnti'xe ña Jesuu, ni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñavi'i ña. 54 Sá'a kuvi ūvi núu i e dóo ka'nu é idé Jesuu da ntáka ña ñūú Judea, da náxee ña ñuú Galilea.
1 Dā kútɨtɨ́n ntuvi ne, īde tuku ña Israeé san viko ne, kúntāa Jesuu ñuú Jerusaleen. 2 Ikān ne, tuví uun ntó'o mí kāñú'u ntute etsin Xi'i Le'ntú san é nani Bētseda é tū'un hébreu. Īó u'un corídoo díñɨ ntute sán ne, 3 ñá te da dīi ñá nchokuví san ntoo ña ñu'u kān. Iō ñá ne, skuaā ña, xné'ē ña, ñá natɨ́ɨn i dɨ́ ne, ntantétu ña neé ura tē kanta nuu ntute san. 4 Tsí un vé'xi ne, kaka'an ñá é kanainu uun ánjē nú ntūte san ne, kakanta nuu ntūte san. Xoó ña'a é di'na nakō'xó nuu i kúñu ī iní ntute sán tē kánta ne, ntūvá'a ña da nēé ka nuu kuí'i kakúvi ña. 5 Ikān tuví uun ñatīi é ōko xe'un uni kuíā é nchokuví ña. 6 Iní Jesuu ña mí tuví ntaa ñá ne, kutūni ña tsí ña te dá vevii tuví nteē ñá ikān. Kaka'an ñá ni ñā: —¿Ntio ntu o é ntuvá'an? —ka'an ña. 7 Kaka'an ñá natɨ́ɨn i san ni ña: —Xōxó ña'a xntii ī ko é nakīí nto'o kó iní ntute san te kánta ntute san. Dā ve tsi ncho kɨ́'vi ú ne, é tūku ña'a kúnē'é ña kūkɨ́'vi ña —ka'an ña. 8 Kaka'an Jésuu ni ña: —Nakuiñɨn. Nakí'in xuvi o ne, nakakan ve —ka'an ña. 9 Ura tsí i ntuvá'a ña. Ntaa ni'i ña xuvi ña ne, nakaka ña. Ntuvi tsikán ne, ntuvi iō dá'na. 10 Dukuān ne, ntáde tíi ña Israeé san ni ña dā vé ntuvá'a san: —Vevií ne, ntuvi é ntoo da'na ō. Ña kuvi é ntaa ni'i nto xuvi ntō vevii —ka'an ña. 11 Kaka'an ñá ni ñā: —Ña é ntavá'a kó ne, dɨvi ña kāka'an ñá nī ko: “Ntaan ni'in xuvi o ne, nakakan ve” —ka'an ña. 12 Kidáa ne, tsixe'e ña ñā: —¿Xoó ntu ña'a kaka'an ñá ni ō é na ntaan ni'in xuvi ō ne, dá nakakan? —ka'an ña. 13 Ntá tsi ña ntuvá'a sán ne, ñá īni ña xoo ñá'a ña ntavá'a ña. Tsi Jesuú ne, kīi nteé xio ña mé'ñū ña'a san é ña te da díi ña ntoo ña ikān. 14 Dā rkontûvi náni'i tā'an Jesuu ña ini ukún ka'nu sán ne, kaka'an ñá ni ñā: —Koton ve, tsi é ntuvá'an. Ñá ku vīín kan é kīni kaa, tsí tē ñá'a ne, dií ka kue'e kui'i ní'i o —ka'an ña. 15 Ñatīí san ne, ntāka ña, kue'en ña, kaka'an ñá ni ñā Israeé san tsí Jesuu náni ña é ntavá'a ña. 16 Dukuān ne, íntīkɨn nuu iní ña Israeé san Jesuu. Ncho ka'ní ña ña, tsí idé ña sá'a ntuvi é iō dá'na. 17 Ntá tsi kaka'an Jésuu ni ña: —Uvā kó ne, kade tsiñu ña un tsi nte vevií ne, dukuān é xū'ú ne, kade tsiñu ú dɨ —ka'an ña. 18 Dukuān ne, dií dií ka ncho ka'ní ña Israeé san ña. Ñá te da mii tsī é ña ni de ntáa ña é kūtuví da'na ña ntuvi dá iō dá'na, tsí da xé kaka'an ña tsí Xuva kō né, dɨvi ñā é uva mii ñā ne, kade ña tsí dadɨɨ ña ni Xuva kō. 19 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō: Ña kúvi neé vii u é kuenta iña mií ko, xu'u é I'xā ñá ko. Tsi dá miī é viī ú vatā ó de Uvā ko. Da nēé ka nuu i é kade ña ne, dɨvi tsī kade ú dɨ, xu'u é I'xā ña. 20 Tsi dóo kakuinima Úvā kó ko, xu'u é I'xā ñá ko ne, kanañē'e ñá ko é un ntɨ'ɨ nuū i é kāde ña. Nuu i é dií dií ka na'nu nañē'e ñá ko vata koo é un tsi kudū'va nto. 21 Vatā ó de Uvā kó é kanantōto ña ña xi'í san ne, vata ō kaxe'é ña ntuvi iña ñá ne, kuān o tá'xi ña kó dɨ é kūvi vií u kué'ē ú ntuvi iña i dá xōó ka tsi é ntio ko. 22 Ñá te mii Uvā kó é kā'an ñá xoo é vá'a i, xoo é ña vá'a i, tsi é naxnuu nta'a ñā ko é xū'u vií u sá'a, 23 vata koo é kuan tsi koo kuiko ñu'u ntō kó xu'ú vatā o ntaíko ñu'u nto Uvā ko. Xoo é ña kaíko ñu'u ī kó ne, ñá te kaiko ñu'u ña Uvā kó dɨ, tsí dɨvi ñā é táxnūu ña ko. 24 ʼNuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō: Xoó ña'a, ña é katekú i tú'ūn kó ne kakuinti'xe ña ña táxnūu kó dɨ ne, ní'i ña ntuvi vā'á iña ña ntii dañu ntúvi. Ñá nī'i ña é ntō'o ña. Tsí é itā ntí'xin doxi'í san iña ñá ne, e ní'i ña ntuvi vā'á iña ñá ve. 25 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsi vé'xi ūra ne, e xéē vevii, é tēkú un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ ña xi'í san tatsín ko, xu'u é I'xá Xuva kō u. Xoó ña'a é kaeni tutun ñá ne, ní'i ña ntuvi vā'á iña ña. 26 Tsí vata tsi kaa Uvā ko, é īó ntuvi iña mii ñá ne, kuan tsi ō tá'xi ña ko é kōo ntuvi iña mií ko dɨ, tsí xu'u é I'xá mii ñā né, 27 tā'xi ña ko é kadā kû'vé u é un ntɨ'ɨ īña ña'a, tsí xu'u é vēxkúvī ú ñatīi. 28 Ñá ku da kudū'va nto é kāka'án u sá'a, tsí xee úra i é un ntɨ'ɨ̄ ña xi'í san tekú ña tatsín ko. 29 Kidáa ne, ntii ñā nú ñaña ñā. Xoó ña'a é ēdé ña é vā'á ne, ntoto ña é nī'i ña ntuví va'á iña ña. Ntá tsi xoo ñá'a é ēdé ña é kīni kaa ne, ntoto ña é nī'i ña dô'vi kan. 30 ʼÑa kúvī nee iña é vii ú kuenta iña mií ko. Vata tsī o tékū ko é kāka'an Úvā kó ne, kuan tsī ó kade kû'vé u dɨ́ ne, vá'a tsī ó e kade kû'vé u, tsi ñá te kuēnta iña mií ko kade u, tsí kuenta iña Xuva ko, ña táxnūu ko. 31 Ña kúvi ntantaa u iña mií ko, tsí ña kaidiá'vi. 32 Ntá tsi iō ña é ntantaa ña kuenta iñá ko. Iní u tsí kaka'an ñá nee iña é nuu é ntaā i iñá ko. 33 Nto'ó taxnūu nto ña é tsixe'ē Juaan iñá ko ne, nee iña é nantíko koō ñá ne, nuu é ntaā i. 34 Ntá tsi ña káde ú kuenta é kāka'an ñá'a san iñá ko. Da ti tsi kaka'án u ni nto sā'á vata koo é kūvi nakáku nto. 35 Juaán ne, vata kaa ñu'u é kai'xí ne, kaxi'í nuu ne, dōo diní nto é kuntōo da'na nto mí kāxi'í nuu ñu'u ña. 36 Ntá tsi īó xoo é ntāda ntaa í iñá ko é dií ka nuu á'vi ka é vāta kaa é kā'án Juaan. Tsí tsiñu é kade ú vevií ne, mii tsī é kāntada ntaa é Uvā kó xnúu ntā'a ña ko. 37 Tsí Uvā kó, ña e táxnūu kó ne, mii ña kāntada ntaa ñá iñá ko. Nté uun ito vata téku nto tátsin ña. Ntē vata kiní nto ña nté kaa ña. 38 Ntē ña ni kánūu nima ntó tú'un ñā dɨ. Tsí ña ni kuīntí'xe nto ña táxnuu ña. 39 Dōo vá'ā ó ntánakua'a vá'a nto tú'un Xuva kō é ūve na'a vata koo é nī'i ntó ntuví va'á iña ntó ntii dañu ntūvi, kuiní nto. Dɨvī kuenta iñá ko é ūve na'a san. 40 Ntá tsi ñá ntio nto kuntīkɨn ntó ko vata koo é nī'i ntó ntuví va'á iña nto. 41 ʼXu'ú ne, ñá te kantukū u é kada ka'nu ña'a sán ko. 42 Ntá tsi xu'ú ne, iní u nto ne ñá'a nto é ña te ntákuinima ntí'xe nto Xuva kō. 43 Xu'ú ne, vé'xī ú kuenta iña Uvá ko ne, ña ntío nto é kutūví u ni ntō. Ntá tsi te tūku ñá'a ki'xi ña kuenta iña mii ñá ne, kidáā né, xtuvī ntó ña. 44 ¿Nté ntu koo kuinti'xe nto ve? Tsí kūdii ntáde na'nu mii xnto tā'an nto, ntá tsi ña ntáde nto kuenta te ka'an Xúva kō tsi dóo va'á nto. 45 Ñá ku dē kuení nto te xū'ú tsi'i kuétsi ú nto nuu Uvá ko, tsí mii Muīseé san, ña ntántīkɨn nto. 46 Tsí tē dɨ́ ni kuīnti'xe nto é kāka'an Muíseé ne, kuinti'xe nto kó dɨ, tsí dɨvi kuēnta iñá ko é kā'an ña. 47 Ntá tsi tē ña kuintí'xe nto e xntée na'a ñā ne, ¿nté ntu koo kuinti'xe nto tú'ūn kó kuan? —ka'an Jésuu.
1 Dā kúvī sá'ā ne, Jesuú ne, kué'en ña xīo diñɨ míni Galīlea, dɨ́vi tsī é kāka'an ña é Tiberiá dɨ. 2 Ñá te da dīi da díi ñá'a san ntántīkɨn ñá ña, tsí da xé īni ña nuu i e dóo ka'nu é kade ña, tsí kantavá'a ña ña ntánchokuví san. 3 Kúxēe Jesuu rkɨ́ ukú ne, da intóo da'na ña ni ña ntɨni'i ñā. 4 E dokó sa xée ētsin viko é nátava Xuva kō ña Israee ñuú Egítō, viko é kanatsu'un ka'nu ña Israeé san. 5 Dā xkókoto Jesuú ne, īní ña tsí ña te da díi ña'a ntántīkɨn ñá ña ne, kaka'an ñá ni Fēlipe: —¿Mí'i ntū kíkuiin o é kā'xí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san? —ka'an ña. 6 Da ti tsi kaka'an ña é ntio ña é kōto nteé ña Felipe nté koo ka'an ña. Tsí ini míi ñā nté koo vií ña. 7 Kaka'an Félipe ni ña: —Ntē ña xee tá'an é ūvi sientu â'ví tañú'u kuiin ō é kā'xi un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san, kuān té un síin —ka'an ña. 8 Uun ña'a ña ntɨni'i ñā, ñá nani Āndree, ení Simuun Pedrú ne, kaka'an ñá ni ñā: 9 —I'a ntitsí uun na kudii, na é ni'i ú'ūn tañú'u sēvada ni úvi tsákā san, ntá tsi ¿nté ntu koo vii o sá'a é ña te da díi ña'a? —ka'an ña. 10 Kidáā ne, kaka'an Jésuu: —Ká'an nto ni ñā'a sán, na kūntoo ña —ka'an ña. Tsi dóo vá'ā o nú ité san ne, ikan īntóo ña, vata ū'un míil é da mii tsi ñatīi. 11 Kidáa ne, kī'i Jesuu tañú'ū sán ne, dā nakué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō. Kātsin dava ñá, dā tsí'i ña nta'a ña'a san, ña ntoo nú īté san. Kuan tsī o dé ña nī tsákā sán dɨ. Xé'e ñā vata kaa e kutíi ña'a san é ka'xí ña. 12 Dā kúvi é'xi ntā'a ñá ne, kaka'an Jésuu ni ña ntɨní'i ñā: —Nakuido nto utsi i é ntoó ka vata koo é ña te neé kate —ka'an ña. 13 Nākuido ña é ntoó ka ne, uxúvī ká xika útsi tañú'ū san kúvi. 14 Kidáa ne, dā íni ña'a san nuu i e dóo ka'nu é idé Jesuú ne, ntáka'an ña: —Nuu é ntaā i tsí ña sā'á ne, dɨvi ñā é kāka'án naa Xuva ko, ña é kī'xí ñuxiví a —ka'an ña. 15 Ntá tsi Jesuú ne, kūtuni ña tsí ntio ña'a san ña é kue'e kuétsi ña ña é viī ñá rei. Kidáā né, kīi nteé xio ña ña'a sán ne, dā kuntáa xtuku ña rkɨ uku, mí kutuvī mii ña. 16 Dā kuáā ne, kúntīí ña ntɨni'i Jēsuu nú ntūte san. 17 Kidáā ne, ñú'u ña īní tun ntōó san ne, īñɨ ntú'u ita ntí'xin ña mé'ñū ntute san é kɨ̄'ɨn ñá ñuú Capernau. É dōo kúneé ne, váta xēe Jesuu mí ñū'u ña. 18 Kidáā né, dōo ido ntúte san, tsi dóo ntii kainu tatsin. 19 Dā ku íka tun ntōó san te ū'ún ne, o īñu kilumétru ne, īní ña Jesuu é vē'xí ña dɨ́'ɨn ña, kaika ña nú ntūte san. Dā xee étsin ña nú tun ntōó san ne, dōo ú'vī ña. 20 Ntá tsi kaka'an Jésuu ni ña: —Ñá ku u'vī nto, tsí xu'u —ka'an ña. 21 Kidáā né, dōo diní ña tsí kūxée Jesuu iní tun ntōó san ne, ura tsí xee ñá diñɨ ntute san mí kɨ̄'ɨn ña. 22 Dā tuví teváā sán ne, ña ñu'u uun xo diñɨ ntute sán ne, kūtuni ñá tsí ña ntɨni'i Jēsuú ne, ntāka ña dɨvi tsi tun ntōó san ntíko kōo ni'i ña, ntá tsi ña ni ñé'e Jésuu ni ña. 23 Nɨɨ̄ dukuan ntánaxee tun ntōo é vē'xí ñuú Tiberia, etsin mi é'xi ña tañú'ū é nakué'e Tó'o kō sintiá'vi nta'a Xuva kō. 24 Dā íni ña'a san tsí xoxó Jesuu ni ña ntɨní'i ñā ne, nakú'un ña tun ntōó san, kue'en ña ñuú Capernau, kúnantúku ña Jēsuu. 25 Dā náni'i ta'an ña uun xo diñɨ ntúte sán ne, tsixe'e ña ñā: —Mastrú, ¿nté ntu ō xee ntó i'a? —ka'an ña. 26 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Nuu é ntaā i é kāka'án u tsí da ti tsi ntánantuku ntō ko tsí da xe tá'xi ú e é'xi nta'ā nto, ntá tsi ntē ña te ni ñé'e dɨkɨ nto nuu i e dóo ka'nu e íni nto é idé u. 27 Ñá ku kada tsīñu nto é nī'i nto tañú'ū é kantɨ́'ɨ te kā'xi o. Kada tsiñu nto vata koo é nī'i nto tañú'ū é kata'xi ntuvi vā'á iña nto ntii dañu ntúvi, tsí kaxntiī. Táñū'ú sa'á ta'xi ú, xu'u é vēxkúvi ú ñatīi, tsí e xntée Uvā kó ko seu ña —ka'an ña. 28 Kidáā ne, tsixe'e ñā'a san ña: —¿Ntē ntú koo kada tsiñu ntɨ́ vatā ó ntio Xuva ko? —ka'an ña. 29 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —Sá'a tsīñu é ntio Xuva ko é viī nto: Na kuīnti'xe nto ña táxnūu ña —ka'an ña. 30 Kidáa ne, tsixe'e ñā: —¿Neé ntu nuu i nañé'e ntó ntɨ vata koo é kuīnti'xe ntɨ́ nto tē íni ntɨ? ¿Neé ntu nuu i e dóo ka'nu vií nto? 31 Uva ata ika kō ne, é'xi ña é nani mānaa ñuu itsí kān. Tsí vatā ó uve na'a kaká'an é Xuva kō ne, xé'e ñā tañú'ū é vē'xí e dukún kān é kā'xí ña —ka'an ña. 32 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō: Ñá te Muīsee ni ta'xi ña tañú'ū é vē'xí e dukún kān, tsí mii Uvā kó tá'xi ña tañú'ū é nuu é ntaā i é vē'xí e dukún kān. 33 Tsí tañú'ū é kata'xi Xuva kō né, dɨvī é vē'xí e dukún kān, é kata'xi ntuvi vā'á iña ña ñuxiví sa —ka'an ña. 34 Ntáka'an ñá ni Jēsuu: —Tā'xi nto ntɨ́ tañú'u tsīkan utén utén ni —ka'an ña. 35 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Xu'u e kúvi ú tañú'ū é ta'xi ntuvi vā'á iña nto. Xoó ña'a, ña é kuntīkɨn í ko ne, nté uun ito ká ña kakɨn ña. Xoó ña'a, ña é kakuinti'xe i kó ne, nté uun ito ka ña ítsī ñá ntute dɨ. 36 Ntá tsi vatā ó kaka'án u ni ntō é kuān té ini ntó ko ne, ntá tsi vata kuintí'xe nto ko. 37 Tsí un ntɨ'ɨ ñā é kata'xi Uvā kó ne, nta'a kó xee ña. Xoó ña'a, ña é kantīkɨ́n ko ne, nté uun ito ña kiñū'u ú ña kí'i kān. 38 Tsi vé'xi ú e dukún kān é vīí u vatā ó ntio ña é taxnūu ko, ñá tē dɨkɨ tsi mií ko vií u. 39 Sá'ā tá'xi ña é vīí u: é ña nakunáa u nté uun e xnúu nta'a ñā ko, tsí nantōto ntɨ'ɨ ú ña ntuvi te ntɨ́'ɨ ñuxiví sa. 40 Tsí Uvā ko ntio ña é na kīní un ntɨ'ɨ ñā'a sán ko, xu'u é I'xā ñá ne, na kuīnti'xe ña ko. Ní'i ña ntuvi vā'á iña ña ntii dañu ntúvi ne, nantōtó u ña ntuvi te ntɨ́'ɨ ñuxiví sa —ka'an ña. 41 Dukuān ne, ká'an ntēé ña Israeé san ña, tsí kaka'an ña é dɨvi ñā kúvi ña tañú'ū é vē'xí e dukún kān. 42 Ntáka'an ñá'a san: —¿Vá ña ntu te ña sā'a é Jēsuu, i'xá Josee? Tsí ini o úva ña ni dɨ'ɨ ñā. Dá kakā'an xkú ña tsí e dukún kan vē'xí ña —ka'an ña. 43 Dukuān ne, kaka'an Jésuu ni ña: —E xée ō tsí ka'an ntée nto kó ni tā'an nto. 44 Xoxó kuvi kuntīkɨ́n i ko tē ña te Uvá ko táxnuu ña i, vata ō táxnuu ña kó dɨ ne, nantōtó u ña ntuvi te ntɨ́'ɨ ñuxiví sa. 45 Tsí vatā ó uve na'a kaka'an ña ka'án naa Xuva ko: “Mii Xuva ko nañē'e ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san”, ka'an ña. Dukuān né, dā xóo ká ña'a, ña é kateku í ña, é kakutú've i é kāka'an Úvā kó ne, kantīkɨn ñá ko dɨ. 46 ʼNté uun xoxo vata kiní i Uva kō. Mii tsī u é vē'xí u nta'a ña é īní u ña. 47 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí xoo ñá'a, ña é kuinti'xe i kó ne, ní'i ña ntuvi vā'á iña ña ntii dañu ntúvi. 48 Xu'u é tañú'ū é ta'xi ntuvi vā'á san. 49 Tsí uva ata ika ntō ne, e'xí ña manaa ñuu itsí kān né, dā dúkuan tsi xi'i ña. 50 Ntá tsi xoo ñá'a, ña é kā'xí i tañú'ū é vē'xí e dukún kān ne, ña kúvī ña. 51 Xu'u kúvi ú tañú'ū é kāntíto é vē'xí e dukún kān. Xoó ña'a, ña é kā'xí tañú'u sā'á ne, ní'i ña ntuvi vā'á iña ña ntii dañu ntúvi. Táñū'u é tā'xi ú ne, kūñú miī kó kúvi. Ta'xí u kúñū ko é nī'i ña ñuxiví sa ntuvi iña ña —ka'an ña. 52 Kidáa ne, tsixe'e tā'an ña Israeé san, ntáka'an ña: —¿Ntē ntú koo ta'xi ña sā'a kúñu ñā é kā'xi o, é kuān ó kaka'an ñá sa? —ka'an ña. 53 Kaka'an Jésuu ni ña: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō: Tē ña ká'xi nto kúñū ko, xu'u é vēxkúvi ú ñatīí, tē ña ko'o nto nɨ́ñɨ́ ko dɨ́ ne, ña túvi ntuvi vā'á iña nto. 54 Tsí xoo ñá'a, ña é kā'xí kúñū kó, nī ña é kō'o nɨñɨ́ ko ne, ní'i ña ntuvi vā'á iña ña ntii dañu ntúvi ne, nantōto ú ña ntuvi tē ntɨ́'ɨ ñuxiví sa. 55 Tsi kúñū kó ne, ita ntí'xe nto kuvi; nɨñɨ́ ko ne, ntute nti'xe nto kúvi. 56 Xoo é kā'xí i kúñū kó, nī é kō'o nɨñɨ́ ko ne, nuu ña nimá ko ne, nuu ú nima ñá dɨ. 57 Uva kō, ña táxnūu kó, īó ntuvi iña ña. Dukuān né, īó ntuvi iñá ko kuenta iña ña. Xoo é kā'xí i kúñū kó ne, ní'i ña ntuvi vā'á iña ñá kuenta iñá ko. 58 Kaka'án u kuenta iña tañú'ū é vē'xí e dukún kān. Táñū'ú sa'á ne, ñá te vāta kaa manaa e é'xi ñata ntō, ña intóo kídaā, tsí dā dúkuan tsi xi'i ña. Ntá tsi xoó ña'a, ña é kā'xi tañú'ū sa'á ne, ní'i ña ntuvi vā'á iña ña ntii dañu ntúvi —ka'an ña. 59 Sá'a kāka'an Jésuu dá nañé'e ña ña Israeé san má vi'ī mí ntánataká nuu ña ñuú Capernau. 60 Dōó tɨtɨ́n ña ntántīkɨn ñá ne, dā téku ña sá'a ne, ntáka'an ña: —Dōo vi'xín ō tú'ūn sa'a. ¿Xoó ntu kutií i é kɨ'ɨn dɨkɨ i? —ka'an ña. 61 Kūtuni Jésuu tsí ña ni xkúntee iní ña é kāka'an ñá ne, kaka'an ñá ni ñā: —¿Ñá xkúntee iní ntu nto é kāka'án u san? 62 ¿Ntē ntú koo kuvi tē íni nto ko, xu'u é vēxkúvi ú ñatīí, te kūntáa u e dukún kān mí'ī e dúkuān tuví u? 63 Tsí Espíritū sán ne, dɨvi ñā é kāta'xi ña ntuvi iña ko. Ña kuntīto ó te da mii tsī kúñu kō. Tū'un é kāka'án u ni nto ne, dɨvī é vata kaa espíritū é kata'xi ntuvi vā'á iña nto. 64 Ntá tsi iō ntó ne, ña ntákuinti'xe nto é kāka'án u —ka'an ña. Tsí iní Jesuu nte dí'na xoo é kuintí'xe i ña ne, xoo é nadíko i ñā dɨ. 65 Kaka'an ña: —Dukuān é kāka'án u ni nto dī'na tsí xoxó kuvi kuntīkɨn í ko tē ña te Uvá ko tá'xi ña i —ka'an ña. 66 Nté ntūvi tsikán ne, dōó tɨtɨ́n ña ntántīkɨn ña, kii nteé xio ña ña. Ñá nī kántīkɨ́n ka ñá ña. 67 Kidáā né, tsixe'e Jēsuu ña é uxuvi ñá'a, ña ntántīkɨn ña: —¿Ncho kɨ'ɨn ntú nto dɨ? —ka'an ña. 68 Nantíko kōó Simuun Pedru, kaká'an ña: —Xoó ka ntu é kuntīkɨ́n ntɨ, tsi tú'un ntō né, dɨvī é kata'xi ntuvi vā'á iñá ntɨ ntii dañu ntūvi. 69 Ntɨ'ɨ́ ne, é kuīnti'xe ntɨ, é īni va'á ntɨ dɨ tsí dɨvi ntō é Cristu nto, ña e dóo va'á nuu Xuva ko. 70 Kaka'an Jésuu ni ña: —¿Vá ñā ntu te ni nakaxnúu ú nto, é uxuvi ñá'a nto? Ntá tsi uun ña'a ntō ne, e ña vá'a kúvi nto —ka'an ña. 71 Kaka'an ñá iña Júda Iscariote, i'xá Simuun. Tsí dɨvi ñā é diko ña Jēsuu rkontûvi, kuān té kaduku ntée ña uxuvi ñá'a, ña ntɨni'i ñā san.
1 Dā kúvī sá'ā ne, īka Jesuu ñuú Galilea. Ñá ni ntīo ká ña kɨ̄'ɨn ña ñuú Judeá san, tsí ncho ka'ní ña Israeé san ña. 2 Dóko sā xee ntúvi e ntáde ña Israee víko é kāñú'u ña vi'i xo'o. 3 Dukuān ne, ntáka'an éní Jesuu ni ña: —Ñá ku kutūvín i'a. Kuē'én ñuú Judea vata koo é na kīní ña ntɨni'i ō san núu ī é kaden. 4 Tsí te xōo ñá'a ntio ña é kutuvī ditó ña ne, ñá tē neé ka vii xu'ú ña. Tē ncho viin nuu i e dóo ka'nu ne, kuē'en mí kīní ña'a san o é da kanɨɨ ñūxivi —ka'an ña. 5 Nté enī ñá ña ni kuintí'xe ña ña. 6 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Váta xēe ura iñá ko, ntá tsi dɨvi ntō ne, kuvi vií nto da nēé ka ura nee iña é ntio nto vii nto. 7 Ñá te nēe nuu i kainchu'vi ñá'a nto. Ntá tsi xu'ú ne, dōo ntaínchu'vi ñá ko, tsí da xé kaka'an ntáa ú ni ñā nee é kīni kaa ntáde ña. 8 Kue'ēn ntó viko san. Xu'ú ne, ñá kɨ̄'ɨ́n u vevii, tsí vata xee úra iñá ko —ka'an ña. 9 Dā kúvi ka'an ña sá'a ni ñā ne, ítūví ka ña ñuú Galilea. 10 Ntá tsi dā kue'en éní ña viko sán ne, da rkontûvi kíi ña, kue'en ñá dɨ. Ntá tsi ña ni ñe'e ditó ka ña, tsí diin diin sá kue'en ña. 11 Ntánantukū ña Israeé san ña mí kakuvi viko sán ne, ntáka'an ña: —¿Mí'i ntū tuví ñatīi tsíkan? —ka'an ña. 12 Dōo ntáka'an ñá'a san kuénta iña ña. Iō ñá ne, ntáka'an ña: “Ñatīi tsikán ne, dōo va'á ña'a ña.” Iō ñá ne, ntáka'an ña: “Ña'á ni san. Kūdii kaéni nta'ví ña ña'a”, ka'an ña. 13 Ntá tsi xoxó ni kā'an ntée i ñā mé'ñu ñā'a san, tsí u'ví ña ña Israee. 14 Dā kúdava viko sán ne, kúkɨ̄'ví Jesuu íni ukún kan, eni ntu'u ñā nañé'e ñá ña'a san. 15 Koó dā kúdu'va ña Israeé san, ntáka'an ña: —¿Nté kuān nte íni ntú ña sā'a? Tsí ntē ña ni nakuá'a ña —ka'an ña. 16 Kidáā ne, nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —É kanañē'é u ntó ne, ñá te dɨ̄kɨ mií ko kaki'xi, tsí iña ña táxnuu ko. 17 Tē xoó ntio i é viī i é ntio Xuva kō ne, kutuni ñá te nta'a Xuva ko vē'xi é kanañē'é u san, o te dɨkɨ mií ko katavá u. 18 Xoo é katavá i dɨkɨ mií i é kāka'án ne, da ti tsi kanantuku ñā é vā'á iña mii ña. Ntá tsi xoo é kanantuku ī é vā'á iña ña táxnuu i ne, kaka'an ña é nuu é ntaā i. Ñá tē nee iña é kīni kaa nuu nima ña. 19 ʼ¿Vá ña ntu te dɨvi ntō e tá'xi Muisee lei? Ntá tsi nté uun nto ña ntáde ntaa nto é ūve na'a. ¿Nté kui ntánantukū nuu iní ntu nto nté koo ka'ní nto ko? —ka'an ña. 20 Ntáka'an ñá'a san: —¡Vá ña vá'a ntu nuu nima o! ¿Xoó ntu ncho ka'ní i o? —ka'an ña. 21 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —Uun kudii núu i é idé u ne, un tsi da ntákudu'va nto. 22 Muiseé ne, náñē'e ñá nto vatā xkoó ini nto é tē'nté un siin kúñū é īxi nto. (Ntá tsi ña te Muísee ni xtuví ña kuān xkoó ini nto, tsí uva ata ika kō, ña intóo nte kidaa.) Ntō'ó ne, kuān te ntuvi íō dá'na, kae'nté nto é īxi í'xa tií san. 23 Tē kuvi te'nte é īxi í'xa tií san ntuvi é iō dá'na vata koo é kāda ntaa nto lei Muíseé ne, ¿nté kui ntákudiin ntu nto ní ko e ntavá'a ú ñatīí san kanɨɨ̄ kúñu ñā ntuvi dá iō dá'na? 24 Ñá ku kā'an ntée nto ña'a san dá dotō tsí ntaíni nto ña, ntá tsí te kā'an ntó iña ña'á san ne, koto vá'a nto nee iña é ntáka'an nto —ka'an ña. 25 Īó ña ñuú Jerusaleén san éni ntu'u ñā tsíxe'e ta'an ñā: —¿Vá ña ntu te ñá sā'a é ntánantuku ñā'a san é ka'nī ñá ña? 26 Un kaa ña ntitsi ña, kaka'an ñá ni ñā'a san, ntá tsi nté xoxo kaka'an í ni ñā. ¿Tē kuiní ntu ña tsiñu i san é dɨvi ntī'xe ña é Cristu ña? 27 Xo'ō ne, ini ntú ku ō mí'i vē'xí ña sā'a. Tsí te vē'xí Cristú ne, nté uun xoxó ini i mí'i kii ña te vē'xí ña —ka'an ña. 28 Kidáā ne, un ntii tsī kéne Jesuu, kaká'an ña mí kanakuā'a ña ña'a san ini ukún ña Israee: —Te īni ntó ko ne, ini nto mí'i vē'xí u. Ntá tsi ña te ni ki'xí u é miī ú ntio ko, tsí ña kaka'an é nuu é ntaā i san táxnūu ña ko. Nto'ó ne, ntē ñá ini ntó ña. 29 Ntá tsi xu'ú ne, iní u ña, tsi íkan vē'xí u mí tuví ña ne, dɨvi ñā e táxnūu ña ko —ka'an ña. 30 Kidáā né, ncho tɨɨn ña ña, ntá tsi nté uun xoxo ni tɨɨn ntá'a i ña, tsí vata xee tá'an ura íña ña. 31 Ntá tsi ña te da díi ña kuínti'xe i ña ne, ntáka'an ña: —Tē xee ñá táxnuu Xuva kō ne, ¿vá kūvi ntu vií ña e dií ka kue'e núu ī e dóo ka'nu vatā ó de ña sā'a? —ka'an ña. 32 Tēkú ña fariseu e ntáka'an ñá'a san íña Jésuu. Ña fariseu ni dútu ñá odo nūú san ne, tēé tsiñu ña ña mau ukun é tɨ̄ɨn ña Jesuu. 33 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Uun da'na sá kutūví u ni ntō dá ntāa ú, kínakutúvi ú nī ña táxnūu ko. 34 Dōó nantuku ntō ko, ntá tsi ña naní'i ntó ko. Ntē ña kuvi xée nto mí kíkutúvi u —ka'an ña. 35 Kidáā né, ēni ntu'u ña Israeé san ntátsixe'e ta'an ñā: —¿Mí'i ntu ntēe kíkutúvi ña sā'a é ña kuvi naní'i ko ña? ¿Vá kɨ̄'ɨn ntú ña xio ñuú san mí kaintóo xaa tātá ña Israeé? ¿Vá ikan ntu kɨ̄'ɨn ña, kinakuá'a ña ña'a, ña é ña ntákuinti'xe i Xuva kō san? 36 ¿Nee iñá ntu kani tú'un é kāka'an ña: “Nantuku ntō kó, ntá tsi ña naní'i ntó ko, tsi ña kúvi xēe nto mí kutūví u”? —ka'an ña. 37 Ntuvi da īnú kava viko ka'nu sán ne, nákuntītsí Jesuu, kaká'an ña: —Tē xoo é kaitsi i ntúte ne, na kī'xi ña mí tuví u, na kō'o ña. 38 Tsí vatā ó uve na'a kaka'an Tú'un Xuva kō ne, xoo é kuinti'xe i kó ne, nima ñá kene ntute vā'a é ña katú'u nté un síin —ka'an ña. 39 Kaka'an ñá kuenta iña Espíritū Sántū é kunūu ña nima í xoo é kuintí'xe i ña. Tsí vata ta'xi Xúva kō Espíritū Sántū san, tsí vata ntáa Jesuu e dukún kān. 40 Īó ña'a san, da téku ña é kāka'an ñá ne, ntáka'an ña: —Ña sā'á ne, ña ka'án naa Xuva ntí'xe ko ñā, ña kaka'an tú'un Xuva kō —ka'an ña. 41 Iō ñá ne, ntáka'an ña: —Ña sā'á ne, Cristu ña —ka'an ña. Ntá tsi iō ñá ne, ntáka'an ña: —¿Vá ñūú Galilea ntú sa ki'xi Cristu? 42 ¿Ñā ntu te uve ná'a kaká'an tsí Cristú ne, tatá vi'i Davii ña? Ki'xi ña ñuú Beleen, tsí ikan ñūú Davii —ka'an ña. 43 Dukuān ne, kii nteé xio ña'a san kuénta iña Jésuu. 44 Iō ñá ne, ncho kɨ'ɨn ni'i ñá ña viutun, ntá tsi nté uun ña ña ni kene iní ña tɨ́ɨn ña ñā. 45 Nāxee mau ukun mí ntoo dutu ñá odo nūú nī ña fariseú san ne, tsixe'e ña māu ukún san: —¿Nté kui ña ni kántēka ntu nto ña? —ka'an ña. 46 Máu ūkún san ne, nantíko koō ñá, kaka'an ña: —Nté uun ito vata tekú ntɨ xoó kaka'an í vatā ó kaka'an ñá tsikan —ka'an ña. 47 Kidáā ne, ntáka'an ñá fariseú san ni nā: —¿Vá éni nta'ví ntu ña nto dɨ? 48 ¿Vá ntákuinti'xe ntu ña odo nūú iña nto nī ña fariseú san? 49 Ntá tsi ña'a, ña e ñá īní leí san ne, da miī é nī'i ña é kuntēka é kīni kaa ña —ka'an ña. 50 Nicodemu, ña é ixkoto ní'ni Jesuu dá kuáā ne, ña fariseu ñá dɨ ne, kaka'an ñá ni tā'an ña: 51 —¿Vá kaka'an ntu leí san é dotō tsi dá'vi o kuētsí ka'nu ña'a san te vata kiní o nee iña é kade ña, tē nté ō kaka'an ñá dɨ? —ka'an ña. 52 Nantíko koō ñá, ntáka'an ña: —¿Vá ña Galilea ntú nto dɨ? Nākua'a ixi nto é ūve na'a é kāka'an Xúva kō, tsí ñuú Galileá san ne, nté uun ña'a é ka'án naa Xuva ko vata túvi ditó ña —ka'an ña. 53 Kidáā né, nādita ña itsi ña xe un xé un ñā, kunú'u ñā nú vi'i ñā.
1 Ntá tsi Jesuú ne, kué'en ñā tɨ'ɨ i má Tun Ōlivu kan. 2 Dā tuví utun sán ne, nee xtúku ña má ūkún kān. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a xee xtúku ña mí tuví ña. Ítūvi tɨxɨ ñá ne, dá kanakuā'a ña ña'a san. 3 Mastrú lei ni ñá fariseú san ne, xée ñā mí tuví Jesuú ne, nteka ña uun ñadɨ̄'ɨ, ña é natúvi, ña é nuu ni'i uun ñatīi é ña te dɨvi xɨɨ ña. Xntitsī ñá ñadɨ̄'ɨ́ san mé'ñū ña'a sán ne, 4 kaka'an ñá ni Jēsuu: —Mastrú, ñadɨ̄'ɨ́ sa'á ne, natúvi ña é kade ña é kini kaa ni ñatīí san. 5 Kaka'an lei Muísee tsi kué'e xuu o ña'a, ña kuān ó ntáde san. Dɨvi ntō ni, ¿nté ka'an nto? —ka'an ña. 6 Da ti tsi ntáka'an ña é kōto nteé ña ña vata koo é nī'i ña uun núu ī é tsi'i kuétsi ña ña. Ntá tsi Jesuú ne, ítuvī tɨxɨ ñá ñu'u kan ne, dā ká'u ña rkɨnta'a ña nú nte'ú san, é vata tsi tē ña ni tekú ña. 7 Ki'in itō tsíxe'e ña Jesuú ne, da kidáa ne, nākuiñɨ ñá, kaka'an ña: —Xoó ña'a, ña é ña tuvi kuétsi ī ne, di'na ña na kani ntu'u ña nakɨ̄'ɨn ñá xuú san —ka'an ña. 8 Nákutītɨxɨ xtúku ña ne, dā ká'u xtūku ña nú nte'ú san. 9 Dā téku ña'a san sá'a ne, eni ntu'u ñā ntáka ña kui uun kui uun ña. Di'na tsi ñatā san ntáka ña. Dā kúvi ne, koó da miī sá Jesuu ntií koó ña ni ñadɨ̄'ɨ́ san. 10 Kidáā ne, nákuntītsí Jesuu, kátsixe'ē ñá ñadɨ̄'ɨ́ san: —¿Mí'i ntū ntâñɨ́ ka ña katsi'i kuétsi o? Nté uun ká xoxó katsi'i kuétsi ká i o —ka'an ña. 11 Ñadɨ̄'ɨ́ san ne, nantíko koō ñá, kaka'an ña: —Nté uun ká ña, Mastru —ka'an ña. Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Nté xu'ú ña tsi'i kuétsi ú o. Kuē'én ve ne, ña ku ídēn ka é kīni kaa —ka'an ña. 12 Kidáā ne, kaka'an xtúku Jésuu ni ñá'a san: —Xu'ú e kúvi ú ñu'u é kaxi'í nuu ñuxiví sa. Xoo é kuntīkɨn í ko ne, ña káka mí nēe, tsí naxi'í nuu ú itsi ntuvi iña ña —ka'an ña. 13 Dukuān ne, ntáka'an ñá fariseu ni ña: —Xo'ōn né, da ti tsi kaka'an kuénta iña míi o. É kāka'án ne, ñá tē neé nuu á'vi —ka'an ña. 14 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —Kuān te xu'ú kantada ntaa ú kuenta iña mií ko ne, ntá tsi nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō. Tsí iní u mí'i vē'xi ú ne, iní u mí'i kɨ̄'ɨ́n u dɨ. Ntá tsi dɨvi nto ne, ntē ñá ini nto mí'i vē'xi ú, ntē ñá ini nto mí'i kɨ̄'ɨ́n u dɨ. 15 Nto'ó ne, ntádē kú'vē ntó vatā ó ntádē kueni ña ntoo ñuxiví sa, ntá tsi xu'ú ne, nté uun ña'a ña kade kû'vé u nté o de ña. 16 Ntá tsi tē dɨ́ kadā kû'vé u ne, vá'a koo kadā kû'vé u dɨ, tsí ña te da míi tsi ú, tsí ntuví u Uvā kó, ña táxnuu ko. 17 Uve na'á lei nto tsí te ūvi ña'a ntada ntaa ña é dadɨɨ tsi ntáka'an ñá ne, nuu é ntaā i e ntáka'an ña. 18 Xu'ú ne, kuvi ú uun é ntada ntaa u iñá ko ne, Uvā kó, ña táxnuu kó ne, dɨvi ña kuvi ūvi ña —ka'an ña. 19 Kidáa ne, tsixe'e ñā'a san ña: —¿Mí'i ntū tuvi úva o? —ka'an ña. Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —Nto'ó ne, ñá īni ntó xoo ñá'a ú ne, ntē ñá ini nto xoo é Uvā ko. Tē dɨ́ ini ntó ko ne, ini nto Uvā kó dɨ —ka'an ña. 20 Sá'a kāka'an Jésuu dá kanakuā'a ña ña'a má ūkún ña Israee, mí ñu'u vá'a etún diu'un iña ukun. Ntá tsi xoxó ni tɨ̄ɨn i ña, tsí vata xée úra íña ña. 21 Kaka'an xtúku Jesuu ni ñá'a san: —Kɨ́'ɨ̄n ú ve ne, nantuku ntō ko, ntá tsi dɨvi ntō ne, kuví nto kuenta iña kuétsi nto. Tsi mí kɨ̄'ɨ́n u ne, ña kúvi kɨ̄'ɨn nto —ka'an ña. 22 Ña Israeé san ne, ntáka'an ñá ni tā'an ña: —¿Vá ka'ni mii ntú ña kúñu ñā é kuān ó kaka'an ña tsi mí kɨ̄'ɨn ñá ne, ña kúvi kɨ̄'ɨn o? —ka'an ña. 23 Kaka'an Jésuu ni ña: —Nto'ó ne, ñuxiví sa ntoo nto. Xu'ú ne, e dukún kan vē'xí u. Nto'ó ne, ña'a ñuxiví sa nto. Ntá tsi xu'ú ne, ñá tē ña ñuxiví sa u. 24 Dukuān é kuan ō ka'án u ni ntō tsí kuví nto kuenta iña kuétsi nto. Tsí tē ña kuintí'xe nto kó é dɨvī ú ne, da miī é kūvi nto kuenta iña kuétsi nto —ka'an ña. 25 Kidáā né, tsixe'e ña ñā: —¿Xoó ña'a ntun dɨvīn kuan? —ka'an ña. Kaka'an Jésuu ni ña: —Nté dī'na kaka'án u ni ntō. 26 Dōó tɨtɨ́n nuu i é ntio koo ka'án u ni ntō: nee ñá'a nto, nte ntáa nto dɨ. Ntá tsi ña táxnūu kó ne, dɨvi ñā é kāka'an ña é nuu é ntaā i. Tū'un é kāka'án u ni ntō i'a ñuxiví sa ne, dɨvī e téku ko é kāka'an ñá nī ko —ka'an ña. 27 Ntá tsi ña ni ñé'e dɨkɨ ña te kaka'an ñá iña Xuva ko. 28 Dukuān ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Tē náxkaa dukun ntó ko, xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, da kidáa kutūni nto tsí dɨvi ntī'xe u. Kutuni ntó tsí ña te neé kade u é dɨkɨ mií ko. Tsí vatā o nañé'e Úvā kó ko ne, dukuān ó kaka'án u ni ntō dɨ. 29 Tsí ña táxnūu kó ne, nuu mé'ñu nuu dava ñā ko. Nté uun ito vata xtuví mii ñá ko, tsí nguentúvi kade ú nee iña é ntio ña. 30 Dā ka'an Jésuu sá'a ne, dōó tɨtɨ́n ña'a kuínti'xe ña ña. 31 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ñá Israee, ña kuínti'xe i ña: —Te kāda ntaa nto tú'ūn kó ne, kuvi kuntīkɨn ntó ko. 32 Kiní nto nee iña é nuu é ntaā í ne, dɨvī é nakāka xaa nto —ka'an ña. 33 Ña'a sán ne, ntáka'an ñá ni ñā: —Ntɨ'ɨ́ ne, tatá vi'i Abraán ntɨ. Nté uun ito vata kada tsíñu ntɨ é kuētsi iña tuku ñá'a. ¿Nté kuān ó kaka'an nto é nakāka xaa ntɨ? —ka'an ña. 34 Kaka'an Jésuu ni ña: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō: Xoo é kade i kuétsi ne, ntáde tsiñu ña iña kuétsi san. 35 Ña kade tsiñu sán ne, da tuví taan ña nú vi'ī tó'o ñā. Ntá tsi i'xá san ne, nguentúvi tsi tuví ni uva ī. 36 Dukuān né, te xū'u é Ī'xá Xuva kō ú nakāka xaa ú nto ne, kaka xaa nti'xe nto. 37 Iní u tsí tatá vi'i Abraan nto. Ntá tsi ntánantuku ntō nté koo ka'ní nto ko, tsí ña ntío nto kuinti'xe nto tú'ūn é kāka'án u ni ntō. 38 Xu'ú ne, kaka'án u nee iña é īní u iña Uvá ko. Dɨvi ntō ne, ntáde nto nee iña é īni nto iña uva ntó dɨ —ka'an ña. 39 Ntáka'an ñá ni ñā: —¡Ntɨ'ɨ́ ne, Abraan úvā ntɨ! —ka'an ña. Nantíko kōó Jesuu, kaka'an ñá ni ñā: —Tē dɨ́ nuu é ntāa ntí'xe i é i'xá Abraan ntó ne, ntáde nto vatā o dé Abraán san. 40 Ntá tsi ntánantukū nuu iní nto nté koo ka'ní nto ko, xu'u é kāka'án u ni ntō é nuu é ntaā i e téku ko é kāka'an Xúva kō. Abraán ne, nté uun ito ña ni íde ña sá'ā. 41 Nto'ó ne, ntáde nto vatā o de úva mii ntō —ka'an ña. Kidáā ne, ntáka'an ña: —¡Ntɨ'ɨ́ ne, ñá te ī'xa nta'ví ntɨ! tsi úun tsi uvā ntɨ́, dɨvi ñā é Xuva kō. 42 Kaka'an Jésuu ni ña: —Tē dɨ́ dɨvi uva nti'xe nto Xuva kō né, kuinima ntó ko tsí dɨvi ntā'a ña vé'xi u é tūví u vevii. Ñá te kuēnta iña mií ko vé'xi u, tsí dɨvi ñā táxnuu ña ko. 43 ¿Nté kui ña kúvi ntu kɨ́'ɨn dɨkɨ nto tú'ūn ko? Tsí da xé ña ntío nto kiní nto é kāka'án u ni ntō. 44 Nto'ó ne, nta'a uva ntō, tó'ō e ña vá'ā san vé'xi nto. Tsí ncho vií nto nee iña é ntio i. Dɨvī né, dukuan tsī ó kae'ní ña'a nte ntúvi dí'na. Ñá te īni ka'an tú'ūn é nuu é ntaā i, tsí ntē ña tuvi é nuu é ntaā i nuu nima i. Dá kakā'an dóveté ne, nima míi i kākene é kāka'an. Tsi dóo vete ne, kuān ó kanañē'e i'xá i dɨ. 45 Ntá tsi xu'ú ne, é nuu é ntaā i kaka'án u ni ntō, ntá tsi nto'ó ne, ña ntákuinti'xe nto ko é kāka'án u. 46 ¿Vá iō ntú nto, uun ña'a ntō, é kūvi nañe'e ntó ko mí kō'xó ntee u? Te kāka'án u é nuu é ntaā í ne, ¿nté kui ña ntákuinti'xe ntu nto ko? 47 Xoo é kāduku ntée i Xuva kō ne, kaini ña tú'un Xuva kō. Ntá tsi nto'ó ne, ña ntátekú nto, tsí ña te Xuva ko ntáduku ntée nto —ka'an Jésuu. 48 Kidáā ne, ntáka'an ña Israeé san ni ñā: —Nuu é ntāa ntí'xe i é kāka'án ntɨ tsí ña ñuú Samaria nto, tsí nuu é ña vá'ā sán nima nto —ka'an ña. 49 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —Nté uun é ña vá'ā san ña tuvi núu nimá ko. Xu'ú ne, kaiko ñu'ū ú Uvā ko, ntá tsi nto'ó ne, ña ntío nto kuiko ñu'u ntō ko. 50 Ñá te xū'u ntío ko é kada ka'nu ñá'a sán ko, tsí īó xoó ntio i é kuān koo. Dɨvi ñā kada kú'vē ña. 51 Nuu é ntaā i é kā'án u ni ntō: Xoo é kāda ntaa i tú'ūn é kāka'án u ne, ñá kūví ña —ka'an ña. 52 Kidáā ne, ntáka'an ñá Israee ni ña: —É īni ntí'xe ntɨ́ ve tsí nuu nti'xe é ña vá'ā sán nima nto. Abraán san ni un ntɨ'ɨ̄ ña ka'án naa Xuva kó san ne, xí'i ñā ne, ¿nté kui dɨvi nto kāka'an ntó é ña ní'i ntɨ doxi'í san te kāda ntaá ntɨ tú'un ntō? 53 ¿Vá dií ka ntu ka'nu ña'a nto é vata kaa uvatā ntɨ́ Abraan? Dɨvi ñā ne, xí'i ña, ni un ntɨ'ɨ̄ ña ka'án naa Xuva ko. Dɨvīn né, ¿neé ntu ña'a kúvin kuan, te kuīni o? —ka'an ña. 54 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —Tē dɨ́ xu'u ka'án u tsi dóo ka'nu ña'a ú ne, ñá vādá kadiá'vi tú'ūn ko. Ntá tsi Uvā kó kaka'an ña tsi dóo ka'nu ña'a ú, dɨvi tsi ñā é ntáka'an nto é Uva nto ñā dɨ. 55 Nto'ó ne, ñá īni ntó ña, ntá tsi xu'ú ne, iní u ña. Tē dɨ́ ka'án u e ñá īní u ñá ne, kantaku vēte ú vatā ó de nto. Ntá tsi íni nti'xé u ña ne, kade ntaá u é kāka'an ña. 56 Dōo diní uvata nto Ābraan tsi dóo ncho kiní ña ntuvi é xēé u ñuxiví a. Dā íni ña ne, ñá tē nté kaa diní ña —ka'an Jésuu. 57 Kidáā ne, ntáka'an ñá Israeé san ni ñā: —Ntē vata xéen uvi díko u'xi kuia ó ne, ¿é kakā'án sa xkun e ínin Ábraan? —ka'an ña. 58 Kaka'an Jésuu ni ña: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō. É dukuān tuví u di'na dá kaku Ábraan —ka'an ña. 59 Kidáā né, īdo ña Israeé san xuu é kuē'é xuu ña ñā, ntá tsi Jesuú ne, ntii xu'ū ñá ini ukún kān ne, dá kuē'en ña.
1 Dā ita ntí'xin Jesuú ne, īní ña uun ñatīí, ña e dúkuan kuāa da káku. 2 Ña ntɨni'i ñā né, tsixe'e ña ñā: —¿Nté kui e dúkuan kuāá ña sā'a nté da káku ña? ¿Kuētsí mii ntu ñā né, o kuētsi úva ña, o kuētsí dɨ'ɨ ñā? —ka'an ña. 3 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —Nté uun ña, ña túvi kuétsi ña. Tsí kuaā ña é da ti tsi na kīni ña'a san nee iña é kūvi vií Xuva ko īña ña. 4 Vevii é ntuvī né, na ntɨ̄'ɨ o tsiñu iña ña é táxnūu ko. Tsi nté uun xoxo kuvi kada tsíñu ká i tē kunee. 5 Vevii é tuví u ñuxiví a ne, xu'ú e kúvi ú ñu'u é kaxi'í nuu ñuxiví sa. 6 Dā kúvi ka'an ña sá'a ne, ētɨ ña dɨ́ɨ ña ñu'u kān ne, de vá'a ña un síin ntó'xō san, dá nakutsi núu ña nuu á ña kuāá san, 7 kaka'an ñá ni ñā: —Kuē'én, kukɨ̄tɨ́n ve mí ñu'u vá'a ntute Silueé san —ka'an ña. (Tū'ún Silueé san ne, kani tú'un E Táxnūu Ña.) Kué'en ña, kūkɨtɨ́ ña. Dā ntíko koō ñá ne, é nāxi'í nuu ña. 8 Kidáā ne, ña ntoo etsin nú vi'i ña kān, ñá ini é kuaā ñá ne, ntátsixe'e ta'an ñā: —¿Vá ñā ntu te ña sa'a é xkūtúvi ña, kaikan ñá diu'un ítsi kān? —ka'an ña. 9 Iō ñá ne, ntáka'an ña: —Dɨvi ntī'xe ñá sa'a —ka'an ña. Iō ñá dɨ ne, ntáka'an ña: —Ña'á ni san, ntá tsi vata te kuan ito ñā —ka'an ña. Ntá tsi mii ña kakā'an ña: —Dɨvī ú xu'u —ka'an ña. 10 Kidáā ne, tsíxe'e ñā'a sán ña: —¿Nté kui kúvin ntun nákoton ve? —ka'an ña. 11 Nantíko koō ñá, kaka'an ña: —Ñatīí, ñá nani Jēsuú ne, de vá'a ña ntó'xō sán, dā xntá'a ña ntuxnūú ko, dá kakā'an ñá nī kó: “Kuē'én, kūkɨtɨn mí ñu'u ntute Silueé san”, ka'an ña. Ñé'e ntī'xe ú ne, dā kúvi kɨ́tɨ ú ne, ura dú'va tsi i nákotó u —ka'an ña. 12 Tsixe'e ña ñā kídaā: —¿Mí'i ntū tuví ñatīí tsikan? —ka'an ña. —Ñá īní u mí'i tūví ña —ka'an ña. 13 Kuē'en ní'i ña ña kuāá san, ña náxi'í ntuxnūú i, mí ntoo ña fariseu. 14 Tsí ntuvi iō dá'na da de vá'a Jesuu ntó'xō é nakutsi núu ña ntuxnūú ña kuāá san. 15 Kidáā né, tsixe'ē ña fariseu ña nté ō náxi'í ntuxnūú ña. Kaka'an ñá nī ña fariseu: —Ntō'xo xntá'a ña ntuxnūú ko. Dā kɨ́tɨ ú ne, nāxi'i nuú ko —ka'an ña. 16 Kidáā ne, íō ñá fariseu, kaká'an ña: —Ñá te nta'a Xuva ko vē'xí ña tsikan, tsí ña kaíko ñu'u ña ntūvi dá iō dá'na —ka'an ña. Ntá tsi iō ñá ne, kaka'an ña: —¿Nté ntu koo kuvi vií ñá iō kuetsí i uun nuu i e dóo ka'nu vatā o dé ña tsikan? —ka'an ña. Ñā te úun tsī ntádē kuení ña. 17 Tsixe'e xtūku ña ña ntuvá'a san: —¿Nté ō dé kuení o iña ña é nakaan ntuxnūú o san? —ka'an ña. Kaka'an ñá tsikan: —Xu'ú kuiní ko ne, ña kaka'án naa Xuva ko —ka'an ña. 18 Ntá tsi ña Israeé san ne, ña ni kuintí'xe ña tē nuu é ntaā i é kuaā ña, ntá tsi é kainí ña ve, dá ntē kána ña uva ña ni dɨ'ɨ ñā, 19 tsíxe'e ña ñā: —¿Vá dɨvi ntu i'xā ntó ña sā'a? ¿Ntāa ntu ká'an nto e dúkuan kuāa ña nté da káku ña? ¿Nté ntu ō kúvi náxi'í nuu ña ve? —ka'an ña. 20 Kidáā ne, kaka'an úva ña ni dɨ'ɨ ñā: —Iní ntɨ tsí i'xá ntɨ ña ne, dukuan kuāa ña nté da káku ña. 21 Ntá tsi ñá iní ntɨ nte o kúvi náxi'í nuu ña ve. Ntē ñá iní ntɨ xoo nákaan i ntuxnūú ña. Tsixe'e nto ñā, tsí e dukún kuia ñá ne, kuvi ka'an míi ña ni ntō. 22 Kuan ō ka'an úva ña ni dɨ'ɨ ñā, tsí da xe ú'vī ñá ña Israeé san. Tsi ntánatíin ña Israeé san te xōo ñá'a é kā'an ña tsí nuu é ntaā i é Xuva kō táxnuu ña Jesuú ne, natavá ña ña ini ukún kān. 23 Dukuān é kuan ō ka'an úva ña ni dɨ'ɨ ñā tsí e dukún kuia ñá ne, é kuvi ka'an míi ñā. 24 Kāna xtuku ña ña náxi'i ntuxnúu i sán ne, ntáka'an ñá ni ñā: —Kuiko ñu'u nto Xuva kō. Iní ntɨ tsí ña tsikán ne, iō kuetsí ña —ka'an ña. 25 Nantíko kōo ñátīí san, kaka'an ña: —Ñá īní u te iō kuetsí ña ō ña'a, ntá tsi é iní u ne, kuāá u nte dí'na, ntá tsi vevií ne, é kainí u ve —ka'an ña. 26 Tsixe'e xtuku ña ñā: —¿Neé ntu dé ni'i ña o dā nákaán ña ntuxnūú o? —ka'an ña. 27 Nantíko koō ñá, kaka'an ñá ni ñā: —É kāka'an ntú ku ú ni ntō. Ntá tsi ntē ña ni ide ntó ko kuenta. ¿Nté kui ntio ntu nto é ka'an xtúku ú ni ntō? ¿Vá ncho kuntīkɨn ntú nto ña dɨ? —ka'an ña. 28 Kidáā ne, náu'vī ñá ña, ntáka'an ñá ni ñā: —Xo'ōn né, kuntīkɨn ñá tsīkan. Ntɨ'ɨ́ ne, Muisee ntántīkɨ́n ntɨ. 29 Iní ntɨ tsí Xuva kō ká'an ñá ni Muīseé, ntá tsi ñá tsīkán ne, ntē ñá īní ntɨ mí'i vē'xí ña —ka'an ña. 30 Nantíko kōo ñátīí san, kaka'an ñá ni ñā: —¡Mpá! ¿Nté ō ntu e ñá īni nto mí'i vē'xí ña? Tsí dɨvi ñā ne, nakaán ña ntuxnūú ko. 31 Ini ntú ku o tsí Xuva kō ne, ñá kaīni ña ñá iō kuetsí i, tsí da ti tsi ña é kanuu iní i ña, nī ña é kade ntaa é ntio ña. 32 Nté uun ito vata tekú ko īña ña é kakuvi nakaan ntuxnūú ña e dúkuan kuāa nté da káku. 33 Tē dɨ́ ña te nta'a Xuva ko ni kī'xi ñá ne, ñá tē neé kuvi vií ña —ka'an ña. 34 Nantíko koō ñá, ntáka'an ñá ni ñā: —Xo'ōn é iō kuetsí o nté da kákun ne, ntio sá ku o é nakuā'an ntɨ́ ve —ka'an ña. Kidáā ne, kíñu'u ña ña ini ukún kān. 35 Tēkú Jesuu é kiñú'u ña ñatīí san. Dā náni'i ta'an ñá ne, tsixe'e ña ñā: —¿Kākuinti'xe ntu o ña vexkúvi ñatīi? —ka'an ña. 36 Nantíko koō ñá, kaka'an ñá ni Jēsuu: —Ká'an nto nī ko xoo ñá'a, vata koo é kuīnti'xe kó ña —ka'an ña. 37 Kaka'an Jésuu ni ña: —É īnin ña. Dɨvī u é kāka'an ní'in vevii —ka'an Jésuu. 38 Kidáā ne, nákunchɨtɨ ntāa ña nuu Jésuu, kaka'an ña: —Kakuinti'xe ko é nto'o é Tó'o kō —ka'an ña. 39 Kidáā ne, kaka'an Jésuu: —Xu'ú ne, vé'xī ú ñuxiví a é kadā kû'vé u, vata koo é na kīní ña kuāá san ne, vata koo é ña kiní ka ña é vā'á ntuxnūú i san —ka'an ña. 40 Īó ña fariseu, ña ntáñɨ étsin ne, tēkú ña dá kakā'an ñá sā'á ne, ntáka'an ñá ni ñā: —Ntɨ'ɨ́ ne, ¿vá kuaā ntú ntɨ dɨ? —ka'an ña. 41 Kaka'an Jésuu ni ña: —Tē dɨ́ kuāa ntí'xe nto ne, ña túvi kuētsí nto. Ntá tsi ntáka'an nto tsi kainí nto. Dukuān né, iō kuetsí nto —ka'an ña.
1 Kidáā ne, kaka'an Jésuu: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō: xoó ña'a, ña é dotō tsí kakɨ́'vi ini aku mí ñū'u le'ntú san, tē ña té xi'i kan kukɨ́'vi ña ne, ña du'u ña. 2 Ntá tsi ña é kakɨ́'vi xi'i kán ne, dɨvi ñā é paxtu ntí'xe ña. 3 Ña nteé nta'a i xi'i áku sán ne, nakaán ña tē xee páxtú san. Paxtú san ne, nākana ña tɨ, kui uun kui uun xtɨ, kána dɨvī ñá tɨ ne, ntátekú tɨ tatsin ña. Kidáā ne, kakiñu'u ña tɨ é kɨ̄'ɨn tɨ́ ni ñā. 4 Tē kúvi kií ntɨ'ɨ tɨ ne, dá kɨ̄'ɨn ñá, kodo nuū ñá, kuntīkɨn tɨ́ ña, tsí ini tɨ́ tatsin ña. 5 Ntá tsi ña ntaíntíkɨn tɨ́ tuku ñá'a. Ntaínu tɨ ña, tsí ña ini tɨ́ tatsin ña xoo ñá'a ña —ka'an ña. 6 Sá'ā nátee ta'an Jesuu, kaka'an ñá ni ñā, ntá tsi ña ni ñé'e dɨkɨ ña nee iñá ncho ka'an tú'ūn sa'a. 7 Kidáā ne, kaka'an xtúku Jesuu ni ña: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō: Xu'u e kúvi ú xi'i mí kantɨ́'vi á le'ntú san. 8 Da xóō ká ña'a, ña ki'xi dí'na é xu'ú ne, kūdii ñá du'u ña. Ntá tsi ña ni íde le'ntú san ñá kuenta. 9 Xu'ú ne, xí'ī san kúvi u. Xoo é kɨ̄'ví i kuenta iñá ko ne, nakáku ña. Ní'i ñā é vā'a é vata kaa le'ntu, kɨtɨ kantɨ́'vi, kɨtɨ kantii ne, ntáni'i tɨ́ ite va'a é kā'xi tɨ. 10 ʼÑa du'ú san ne, da ti tsi kantukū nuu iní ña nté koo ki'i dú'u ña tɨ, nté koo ka'ní ña tɨ, vata koo é nantɨ̄'ɨ ña tɨ. Ntá tsi xu'ú ne, vé'xī ú vata koo é nī'i tɨ ntuví va'á iña tɨ, é ña te neé kunaá nteē tɨ nté un siin. 11 Xu'u é paxtu va'á u. Paxtu va'á san ne, uun tsi nte ntúvi iña ña kaxé'e ña kuenta iña lé'ntu ña. 12 Ña kade tsiñu, ña é dā ti tsi kantuá'vi é kade ña tɨ kuenta, é ña te dɨvi ñā é tó'o tɨ, tē íni ña tsi vé'xi kɨtɨ kue'ɨ̄ sán ne, kuan tsī ó katsu'un mii ña lē'ntú san da kainu ña. Kidáā né, kɨtɨ kue'ɨ̄ sán katɨ́ɨn tɨ tɨ ne, dá katsoo xaa tɨ tɨ. 13 Ña tsīkán ne, dā ti tsi kade ña tɨ kuenta é kaxɨ'ɨ á'vi ña; ñá te kuēnta iña ñá te kūnaá tɨ ne, o ñá'a. 14 ʼXu'u é paxtu va'á u. Vata tsi kaa Uvā ko é īni ñá ko ne, iní u ñá dɨ. Kuān ó iní u le'ntú ko ne, ini tɨ́ ko dɨ. Uun tsi nté ntūvi iñá ko kué'e ú kuenta iña tɨ. 16 Ñu'u ká tuku le'ntú ko é ña te kaduku ntée tɨ xáku sā'a. Ntio é kínakueká u tɨ́ dɨ ne, kiní tɨ tatsín ko dɨ. Kidáā ne, uun sá nakuvé ta'an tɨ, uun sá paxtu tɨ ntuví dɨ. 17 ʼDukuān né, dōó kakuinimá Uvā kó ko, tsi nté ntūvi iñá ko kaxé'e u. Ntá tsi nani'i xtúku kó ntuvi iñá ko. 18 Nté uun xoxo kúvi nakí'i ntuvi iñá ko. Miī u kué'e ú ne, mii tsī ú naki'í u dɨ. Tsí kuan ō ka'an Úvā kó nī ko é vīí u —ka'an ña. 19 Nāte'nte dáva ña Israeé san da téku ña tú'ūn sa'a. 20 Tɨtɨ́n ña ntáka'an ña: —Nuu é ña vá'ā nima ña. Kūdii kákuluku ña. ¿Nté kui ntáde ntu nto kuenta é kāka'an ñá sa? —ka'an ña. 21 Ntá tsi ña nguiī sán ne, ntáka'an ña: —Ñá te kuān ó kaka'an ña é nuu é ña vá'ā nima i. ¿Vá kūvi ntu vii é ña vá'ā san nakaan nuu ñá kuāá san? —ka'an ña. 22 Ntuvi vī'xín kídaā da nátsu'un ka'nu ña viko é naka'an ña ntūvi da ntáda ña kuenta xúkūn ñuú Jerusaleen. 23 Tuví Jesuu má ukún kān, kaika ña Coridoo Sálamuun. 24 Uun tsi tavi núu ñá Israeé san Jesuu, ntáka'an ñá ni ñā: —¿Amá ntu ka'an ntaan ní ntɨ xoo ñá'an? Tē nuu é ntaā i é dɨvīn é táxnuu Xuva kō ne, ka'an ntáan tsīn vevii; ñá ku tee xū'un —ka'an ña. 25 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —É kāka'an ntú ku ú ni ntō, ntá tsi ña ntákuinti'xe nto ko. Tsí tsiñu é kade ú kuenta iña Uvá ko ne, dɨvī é kantada ntaa iñá ko. 26 Ntá tsi nto'ó ne, ña ntákuinti'xe nto, tsí ña te dɨvi ntō é le'ntú ko, vatā ó kaka'án u ni ntō. 27 Tsí le'ntú ko ne, ntátekú tɨ tatsín ko. Iní u tɨ́ ne, ntántīkɨn tɨ́ ko dɨ. 28 Xu'ú ne, kaxé'e ú ntuvi iña tɨ ntii dáñu ntūvi. Nté uun ito ña kunáa tɨ, tsi nté uun xoxo kuvi nakuido núu i tɨ nta'a ko. 29 Uvā kó, ña ntáda tɨ kuenta ntá'a kó ne, dií ka ka'nu ña é da xóo ká ña'a. Nté uun xoxo kuvi nakuido núu i tɨ nta'a Uvā ko. 30 Uun tsi kúvī ú ni Uvā ko —ka'an ña. 31 Kidáā né, īdo xtuku ña Israeé san xuu é kuē'é xuu ña ñā. 32 Jesuú ne, kaka'an ñá ni ñā: —É nañē'é u nto tɨtɨ́n nuu i é vā'a e tá'xi Uvā ko é vīí u. ¿Neé ntu nuu i é ncho kué'e xuu ntō ko? —ka'an ña. 33 Nantíko kōo ña Israeé san, ntáka'an ñá ni ñā: —Ñá te kuēnta iña núu i é vā'a e kué'e xuū ntɨ́ o, tsí da xé kaka'an tú'ūn e dóo xii kaa íña Xuva ko. Tsí xo'ōn ne, kūdii ñá ñuxiví san kúvin ne, dadɨɨ ncho viín vata kaa Xuva kō —ka'an ña. 34 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —¿Ñā ntu te uve ná'a kaka'an leí san iña nto: “Xu'ú ka'án u tsí ntiusi kúvi nto”, ka'an? 35 Tsí ntiusi xntánteē ña é dɨvi nta'a ī e xee tú'un Xuva kō ne, ña kúvi kuīdo ntíta o lei e xtúvi Xuva kō. 36 Te du'va ntū ó kaka'an Xúva kō ne, ¿nté kui ntáka'an ntú nto tsí ña vá'a o kaka'án u tsí xu'u é I'xá Xuva kō u? Tsí xu'ú ne, nté di'na nákaxnúu ña ko é kī'xi ú ñuxiví sa. 37 Tē ña te tsiñu iña Uvá ko kadé u ne, na koo mii kuīnti'xe nto ko. 38 Ntá tsi kade u. Kuān té ña kuintí'xe ntō kó xu'ú ne, kuinti'xe nto tsiñu é kade ú vata koo é kūtuni ntó, na kuīnti'xe nto tsí uun tsi kúvi ú ni Uvā kó, uun tsi kuvi ña nī kó dɨ —ka'an Jésuu. 39 Dukuān né, ntukū nuu iní xtuku ña nté koo tɨ́ɨn ña ña, ntá tsi ña ni kuvi vií ña, tsi ntií ni'ni ña nta'a ña. 40 Kidáā né, ntiko kōo xtúku Jesuu, kué'en ña ūun xo diñɨ ntute ka'nu é nani Jōrdaan, mí dī'na nakutsi ntúte Juaan ñá'a san. Ikān kanúu ña. 41 Ñá te nté kaa ña'a xee xtúku ñā mí nuu ña ne, ntáka'an ñá ni ñā: —Nté uun nuu i é dóo ka'nu ña ni idé Juaán san, ntá tsi un ntɨ'ɨ̄ é kā'an ñá iña ñá sa'á ne, nuu é ntaā i —ka'an ña. 42 Dōo tɨtɨ́n ña'a san kuínti'xe ña Jesuu íkān dɨ.
1 Ítūví uun ñatīi, ña nchokuvi, ñá nanī Lázaru, ñuú Betania. Ikan ñūú María san ni tā'an ña, ñá nanī Martá dɨ. 2 María, ta'an Lázaru sán ne, dɨvi ñā é da'vi ña cho'o vîdín san Jesuú ne, idi ña naítsi ña dɨ́'ɨn ña. 3 Dukuān ne, xé'e ña kuēnta ntá'a Jesuu tsí ta'an ña, ña e dóo vá'a tiin ni'i Jēsuú ne, ētsin ña. 4 Ntá tsi dā téku Jesuu sá'a ne, kaka'an ña: —Ñá te kuī'i é kuvī ña sá'a. Tsí da ti é na kīní ña'a san tsi dóo ka'nu Xuva kō, vata koo é na kīní ña tsi dóo ka'nu I'xá Xuva kō dɨ —ka'an ña. 5 Kuān te dóo kuinima Jésuu Márta ni Mária, ni ta'an ña Lázaru ne, 6 dā téku ña tsi étsin Lázaru sán ne, ítūví ka ña uvi ntúvi mí tuví ña kān. 7 Kidáā ne, kaka'an ñá ni ña ntɨni'i ñā: —Kɨ́'ɨn xtuku o ñūú Judea —ka'an ña. 8 Ntá tsi ña ntɨni'i ñā ne, ntáka'an ñá ni ñā: —Mastru, vátā e ná'a ntu ku ntántukū nuu iní ña Israeé san e kué'e xuu ña ntō ne, ¿vá kɨ̄'ɨn xtúku ntu nto ikān? —ka'an ña. 9 Nāntíko kōo Jésuu, kaká'an ñá ni ñā: —¿Vá ña ntu te ntáā é uxuvi ura ió ntuvi ā? Tē xoó kaika i ntuvi ā ne, ñá kānakɨ'ɨ́ ña, tsí kaxi'i. 10 Ntá tsi tē xoo é kaika i niñú a ne, kanakɨ'ɨ́ ña, tsí kakunáa ntēe ñu'ú san mí kaika ña. 11 Dā kúvi ka'an ña sá'a ne, kaka'an ñá ni ñā: —Lázaru, ña e dóo vá tiin ni'i ō ne, e kídi ñā. Ntá tsi kɨ̄'ɨ́n u ve vata koo é nantōtó u ña —ka'an ña. 12 Kidáā ne, ntáka'an ña ntɨni'i ñā: —Te kākidi ñá ne, é kantuvá'a ña ve —ka'an ña. 13 Ntá tsi Jesuú ne, ncho ka'an ña tsí e xí'i ña, ntá tsi ña ntɨni'i ñā ne, ma'ná san xee ña, kuiní ña. 14 Kidáā ne, xé'e Jēsuu kútuni ntaa ña, kaká'an ña: —E xí'ī Lázaru. 15 Dōó diní ko é xoxó u ikān, tsí dií ka vá'ā o xtuku é kuenta iña nto, vata koo é na kuīnti'xe nto ve. Ntá tsi kɨ'ɨn ó ve mí tuví ña —ka'an ña. 16 Kidáā ne, kaka'an Túmaá san, ña e ntántēe I'xa Uví ne, kaka'an ñá ni enī ñá, ña nguiī san: —Kɨ́'ɨn ō vé, na kūví dadɨɨ o ni ña ikān —ka'an ña. 17 Dā xee Jésuu íkān ne, kūtuni ña tsi e ntúkɨmi ntuvi Lázaru san. 18 Ñuú Betaniá ne, etsin tsi tuví ñuú Jerusaleén te io te ūni kilumétru tsi é ikā. 19 Ñá te da dīí ña Israeé san xee ña nú vi'ī Marta ni Mária é kuē'é ña doka'an nuú ini kuenta iña ta'an ña. 20 Ura dú'va tsi dā kútuní Marta tsi vé'xi ētsin Jesuú ne, kué'en ña, kūkuetú itsi ña ña. Ntá tsi Maríā ne, ítuvī mii ña nú vi'i ña kān. 21 Kidáā ne, kaka'an Márta ni Jésuu: —Tē dɨ́ i'a tuví nto ne, ñá ni xī'i tá'ān ko. 22 Ntá tsi iní u tsí, kuān te vevíi kakan nto nta'a Xuva ko da nēé ka nuu í ne, ta'xi ña —ka'an ña. 23 Kaka'an Jésuu ni ña: —Ta'an o ne, ntoto xtuku ña —ka'an ña. 24 Kaka'án Marta ni ña: —Iní u tsí ntoto ña ntuvi te ntɨ́'ɨ ñuxiví sa tē ntóto ntɨ'ɨ ña xi'í san —ka'an ña. 25 Kaka'an Jésuu ni ña: —Xu'u é kanantōtó u ña'a. Xu'u é kata'xí u ntuvi iña ñá dɨ. Xoo é kuinti'xe i kó ne, kuān té xi'í ne, ntoto xtuku. 26 Xoó ña'a é kāntíto ká ña ne, te kuīnti'xe ña kó ne, ña kúvī ñá ntii dañu ntūvi. ¿Kakuinti'xe ntu o sá'a? —ka'an ña. 27 Kaka'an ñá ni ñā: —Kakuinti'xe kó nto, Mastru, tsí dɨvi ntō ña é táxnuu Xuva ko, dɨvi ntō é I'xá Xuva ko ntō, ña é kī'xi ñuxiví sa —ka'an Mártá san. 28 Dā kúvi ka'an ña sá'a ne, ntiko kōo ñá kunú'u ña ne, dā kána xū'u ña ta'an ña Maria, kaká'an ña: —E xéē Mástru ko i'a, kakana ña o —ka'an ña. 29 Ura dú'va tsi dā téku Mariá ne, nákuntītsi náne'e ña, kue'en ñá, kukoto ña mí tuví Jesuu. 30 Váta xēe ña má ñūú san, tsí ikān tuvi dukuan ña mi náni'i ta'an ñá Marta. 31 Ña Israee, ñá ntoo nú vi'i ña kān, ña ntaxé'e doka'nú inī sán ne, dā íni ña Maria é kantɨ́'ɨ du'va tsi nákuntitsi ña ne, kīi ña, kuntikɨn ñá ña. Tsí kukuéku ña nú ñaña tā'an ña, kuíni ña. 32 Kidáa ne, dā xee Mária mí tuví Jesuú ne, nákunchɨtɨ ntāa ña nú dɨ̄'ɨn Jesuu, dá kakā'an ñá ni ñā: —Mastrû, tē dɨ́ tuví nto i'a ne, ta'an kó ne, ñá ni xī'i ña —ka'an ña. 33 Dā íni Jesuu tsí kaeku Maria ni ñá Israeé san ne, dōo u'vi kúvi ña. Kunta'xa iní ña. 34 Kaka'an ñá ni ñā: —¿Mí'i ntu ixkū'xí nto ñā? —ka'an Jésuu. Ntáka'an ñá ni ñā: —Ni'í nto, kíkoto ntódo ō —ka'an ña. 35 Jesuú ne, ēku ña. 36 Kidáā ne, ntáka'an ña Israeé san: —Koto ntō kuan. ¡Ntē ntu kaa dii ntío ña ña! —ka'an ña. 37 Ntá tsi iō ñá ne, ntáka'an ña: —Ña sā'á ntu ku é kúvi īdé ña nakáan nuu ñá kuāá san. ¿Nté kui ña ni kuvi vií ntu ña vata koo é ña kuvi Lázaru san? —ka'an ña. 38 Jesuú ne, dōo u'vi kúvi xtuku ña dā xee ña nú ñañā san. Mâvi kúvi ne, xúu kantī'u nuu mí kuīta ntí'xin ña. 39 Kaka'an Jésuu: —Naki'i nto xuú san —ka'an ña. Márta, ta'an ña xi'í san ne, kaka'an ñá ni ñā: —Mastru, á tē dóo kaxkonūu ña ve, tsí e ntu kɨmi ntuvi ña —ka'an ña. 40 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —¿Ñā ntu te kaka'án u ni ō tsí te kākuinti'xe o ne, kinin nté kaa dií ka'nu Xuva kō? —ka'an ña. 41 Kidáā né, nāki'i ña xuú san ne, dā ntáni'i Jesuu núu ña e dukún kān ne, kaka'an ña: —Ō Úva, ntadiá'vi nto tsi téku nto é kāka'án u. 42 É īní u tsí nguentúvi kaini nto nee é kāka'án u ni ntō. Ntá tsi kaka'án u é na tēkú ña ntâñɨ í'a vata koo é na kuīnti'xe ña tsi nuu é ntaā i é dɨvi ntō táxnūu nto ko —ka'an ña. 43 Dā kúvi kā'an Jésuu sá'a ne, nɨɨ̄ kué'en ini ña kána ña: —¡Ntiin dikan, Lázaru! —ka'an ña. 44 Ntīi nti'xe ña ntɨxɨ́ san ikān. Katinuu nta'a ña ni dɨ̄'ɨ́n ña doó san ne, katavi núu nuu ña uun doo dúkun. Kaka'an Jésuu ni ñá'a san: —Nantuté nto ña, na nākaka ña —ka'an ña. 45 Kidáā ne, kuinti'xe tɨtɨ́n ña Israeé san, ña é ntēka Mariá, dā íni ña nuu i é idé Jesuu. 46 Ntá tsi iō ñá ne, kué'en ña kūka'an véte ña nī ña fariseú san nté ō dé Jesuu. 47 Kidáa ne, nātaká nuu dutu ñá odo nūú nī ña fariseú san, da ntáka'an ña: —¿Neé ntu vii o ve? Tsi dóo kuē'e núu i e dóo na'nu é kāde ña sá'ā. 48 Tē xtúvi ō ñá ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san kuintí'xe ña ña. Kidáā né, ki'xi ña odo nūú ñuú Romá ne, nakatsin ntɨ'ɨ ña xúkun ko ni ñūú kō dɨ —ka'an ña. 49 Uun ña'a, ñá nani Caīfaa, dutu ñá odo nūu kuia tsikán ne, kaka'an ñá ni ñā: —Nto'ó ne, ñá tē neé ini nto. 50 ¿Ñā ntu te dií ka vá'ā o, kuiní nto, te uun ña'a tsi kūví kuenta iña ko é un ntɨ'ɨ ō vata koo é ña kunáa ñūú kō? —ka'an ña. 51 Ntá tsi ña te dɨ́kɨ tsi mii ñā é kāka'an ña sá'a, tsí da xé dutu ñá ódo nūu kuia tsíkan ne, Xuva kō xe'é ña é kā'an ñá tsi Jesuú san ne, kuví ña kuenta iña ñuú ña. 52 Ñá te da mii tsi ñuū ñá dɨ, tsí vata koo é nātaká nuu ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ i'xá Xuva ko dā mí'ī ka mí ntántoo ña. 53 Nté ntūvi tsikán ne, ntukū nuu iní ña nté koo ka'ní ña Jesuu. 54 Dukuān é Jesuú ne, ña ni íka ditó ka ña mé'ñū ña Israeé san, tsi kií ña ñuú Judeá san, kué'en ña dīñɨ i ñuu itsí san ne, dā xee ñá ñuu é nani Ēfraín ne, ikān intóo ña ni ña ntɨni'i ñā. 55 Dóko sā xee víko dá naka'an ñā da nátava Xuva kō ña Israee ñuú Egítō ne, ñá te da dīi ñá ñu'u rantsú san ne, kúntāa ña ñuú Jerusaleen dí'na dá xēe víko san vatā xkoó ini ña é ntāntoo ña kúñu ñā. 56 Dōo nántuku ña Jēsuú ne, ntatíin ña ni tā'an ña da nɨɨ ntáñɨ̄ ñá ini ukún kān: —¿Vá ña ntu ki'xi ña vikó sa'á, te kuinī nto? —ka'an ña. 57 Tsi é kāka'an tó'ō dutú san nī ña fariseú san ne, tē xoo iní i mí tuví Jesuú ne, na kā'an ñá vata koo é kūvi tɨɨn ña ña.
1 Íñu ntūvi di'na dá kūvi vikó san ne, xée Jēsuu ñuú Betania. Ikān tuví Lázaru, ña nantōto ña dá xi'i ña. 2 Dēvá'a ña é kā'xí dadɨɨ ña ni Jēsuu kuénta kuáa. Martá ne, tsū'un ko'o ña. Lázaru ne, tuví dadɨɨ ña nī ña ntoo nú mesá san. 3 Kidáā ne, ki'i María dāva lítru cho'o vîdin e dɨ́ miī nardu kúvi. Ñá te nté kaa nuu á'vi. Dá'vi ña dɨ̄'ɨ́n Jesuú ne, dā naítsi ña idi ña. Īka díko cho'o vîdín san kanɨɨ̄ má vi'i ña kān. 4 Ntá tsi ntee tá'an uun ña'a ña ntɨni'i ñā, ñá nanī Júda Iscāriote, i'xá Simuun, dɨ́vi ñā é rkontûvi diko ña Jésuú ne, kaka'an ña: 5 —¿Nté kui ña ni nadíko ntu ña cho'o vîdín sa uní sientú ne, dá kuē'é ña diu'un i iña ñá ntā'ví san? —ka'an ña. 6 Ntá tsi Júdā sán ne, ñá te ni kā'an ña sá'ā é kantuntā'ví ini ña ña ntā'ví san. Kaka'an ña sá'a, tsí kūdii ñá du'u ña. Dɨvi ñā nteé nta'a ña itɨ́n diu'ún san ne, kaido miī ña é ñu'u iní i. 7 Jesuú ne, kaka'an ña: —Koo mii nto ñā. Tsí e dúkuan kāxnuu vá'a ña cho'o vîdín san iñá ko te īntú'xi u. 8 Tsí ña nta'ví san ne, nguentúvi tsi kuntoo ña ni ntō, ntá tsi xu'ú ne, ñá te nguentúvi é kinī ntó ko —ka'an ña. 9 Ñá te da dīi ñá Israeé san ne, kūtuni ña é tuví Jesuu ñuú Betaniá ne, xée ñā mí tuví ña, ne, ñá te da mii tsī é kinī ñá Jesuú san, tsí da ti tsi é kinī ña Lázaru, ña é nantōto Jésuu. 10 Ntá tsi tó'ō dutú san ne, ntukū nuu iní ña nté koo ka'ní ña Lázaru san. 11 Tsí da xé dɨvi kuetsí ña é ña te da díi ña Israeé san ntaúve xío ña tsi ntákuinti'xe ña Jesuu. 12 Ñá te da dīi ñá'a kué'en ña ñuú Jerusaleen é kūvi viko dá natāvá Xuva kō ña Israeé san ñuú Egítō. Utén san ne, kutuni ña é vē'xí etsin Jesuu ñuú Jerusaleen. 13 Kidáā né, kātsin ña nta'a tun ñuú san ne, dā kíi ña, kuē'en ña, kukuetú itsi ña ña. Un tsi ntákachu'u ña, ntáka'an ña: —¡Ntadiá'vi Xuva kō! ¡Nté kui dóo va'á ña é vē'xí kuenta iña Xuva ko, ña é kūvi Rei iña ñá Israee! —ka'an ña. 14 Dā náni'i Jesuu uun a búru ne, íntēkú ña tɨ, vatā ó uve na'a kaka'an tú'un Xuva kō: 15 Ñá ku u'vī o, ñúu Siuun. Un kaa Rei o, vé'xi ña, ntekú ña uun a búru, ka'an. 16 Ñá ni ñē'e dɨkɨ ñá ntɨni'i ñā san nuu i sá'a kídaā. Ntá tsi dā kuntáa Jesuu e dukún kān ne, nánū'u ñá iní ña tsí kuān o úve na'a kaka'an iña ña é kuān koo vií ña'a san ni ña. 17 Ña é ntoo ni'i ñā da nantoto ña Lázaru e kána ña ña ntē nú ñaña ña kān ne, ntáka'an ñá neé ini ña. 18 Dukuān ne, ñá te da dīi da díi ñá'a kue'en ña é kūkuetú itsi ña ña, tsí da xé kutuni ña e dóo ka'nu nuu i idé ña. 19 Kidáā ne, ntáka'an ñá fariseú san ni tā'an ña: —Íni nto ve, tsí ña te neé kuvi vií nto. ¡Tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ntaíntīkɨn ñá ña! —ka'an ña. 20 Ntádaka núu ña griegú san mé'ñū ña xee ñuú Jerusaleen é kada ka'nu ña Xuva kō viko san. 21 Ña sā'á ne, xée ētsin ña mí ntitsí Felipe, ña vé'xi ñuú Betsaida é kadūku ntée ñuú Galileá ne, ntáka'an ñá ni ñā: —Ntio ntɨ́ kiní ntɨ Jesuu —ka'an ña. 22 Felipé ne, kué'en ña kūkoto ñá Andree. Kidáā ne, ntuvi ñá kūka'an ñá ni Jēsuu. 23 Jesuú ne, kaka'an ñá ni ñā: —E xée ētsin ura é nāxi'í nuu ka'nu ú, xu'u é vēxkúvi ú ñatīi. 24 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí tē ña kuví nuni tatá san tē ko'xó nuu ñu'u kān né, kuan tsī kaa tuvi. Ntá tsi te kūví ne, ñá te da dīi nuni katá'xi. 25 Xoo e dóo kakuinima i ntuvi iña i ne, kunaá ña. Ntá tsi xoo é ña ntío i ntuvi iña i i'a ñuxiví sa ne, ní'i ña ntuvi vā'á iña ña ntii dañu ntúvi. 26 Xoó ña'a é ntio ña kada tsiñu ña iñá ko ne, na kuntīkɨn ñá ko. Mí'i tūví u ne, é ikan kutūví ña kade tsiñu iña kó nī ko. Xoo é kade tsiñu iña kó ne, kada ka'nu Uvā kó ña dɨ. 27 ʼ¡Dóo kakunta'xa iní ko ve! ¿Nee iñá ntu ka'án u? ¿Kā'an ntú u na nakākú Uvā kó ko nuu i sá'a? ¿Neé ntu ka'án u? Tsi é dɨvi tsīñu vé'xi u é ntō'o ko sá'a. 28 Ūva, naxi'í nuu ka'nu ntō ve —ka'an Jésuú san. Kidáā né, kīi díto tatsín, nte e dukún kan kāka'an: —É nāxi'í nuu ú ne, ntá tsi nāxi'í nuu xtuku u —ka'an tatsín san. 29 Dā téku ña ntáñɨ étsin sán tatsín san ne, kakatsin, kuiní ña. Iō ñá ne, ntáka'an ñá tsi ánje kāka'an ñá ni ñā. 30 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —Ñá te kuēnta iñá ko tatsin sá'a, tsí dɨvi kuēnta iña nto. 31 E xée ntūvi é kadā kû'vé Xuva ko īña ñúxiví sa ve. Vi'i a vé ne, nantīi ña ña é kadē kû'vé ñuxiví sa. 32 Xu'ú ne, te kūntaá dukún u ñu'u sá ve ne, vii ú vata koo é na kuntīkɨn un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ko —ka'an ña. 33 Sá'a kakā'an ña vata koo é kūtuni ñá'a san nté koo kuví ña. 34 Dukuān ne, nantíko koó ña'a san, ntáka'an ñá ni ñā: —Tēkú ntɨ tsí uve na'a kaká'an leí san tsí ña táxnuu Xuva kō sán ne, ntii dañu ntuvi kutuvī ña. ¿Nté kuan ntū ó kaka'an é ña vexkúvi ñatīí ne, ntaa ña e dukún kān? ¿Xoó ña'a nti'xe ntu é vēxkúvi ñatīí kuan? —ka'an ña. 35 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Dutsī sá ntuvi xi'í nuu ñu'u mí ntoo nto. Kaka ká nto vi'i a iō ñu'ú san iña nto vata koo é ña kuaá nto itsi nto. Tsí ña kaika mí nēé ne, ntē ñá ini ña mí kɨ̄'ɨn ña. 36 Na kuīnti'xe nto ñu'ú san vi'i a īó ka vata koo e xi'í nuu kuntōo nto —ka'an ña. Dā kúvi ka'an Jésuu sá'a ne, kué'en ña kūkutúvi xu'u ña mí ñā naní'i ñá'a san ña. 37 Kuān te ña te da díi núu i e dóo ka'nu idé ña nuu ña'á san ne, ñá ni kuintī'xe ña ña. 38 Kuān o ntúntaa vatā ó kaka'an tú'un Isāia, ñá ka'án naa Xuva ko, dá kakā'an ña: ¿Xoó ntu kuínti'xe i tú'ūn é kāka'án o? ¿Xoó ntu é nañé'e Xuva kō nuu i e dóo ka'nu é kākuvi kade ña? ka'an ña. 39 Dukuān ne, ña ni kúvi kuintī'xe ña, vatā ó kaka'an xtúku Isaiá san: 40 Tsí Xuva kō ne, nanée ñá nuu ña. Dé ka'xi ña dɨ̄kɨ ñá dɨ vata koo é ña kuvi kiní ña, ntē ña kuvi kɨ́'ɨn dɨkɨ ñá, vata koo é ña kuvi kuntíkɨn ñá ko ne, ñá ntavá'a ú ña dɨ. 41 Sá'a kāka'an Isaiá san, tsí nte dí'na íni ña nté koo naxi'í nuu ka'nu Jesuú ne, kaka'an ñá kuenta iña ña. 42 Ntá tsi tɨtɨ́n ña odo nūú san ne, kuīnti'xe ña ña. Ntá tsi ña ni ká'ān ditó ña mé'ñū ña'a san, tsí da xé ū'ví ña ña fariseú san tē da natava ña ña má vi'ī mí ntánataká nuu ña Israee. 43 Tsí dií ka ntio ña é vā'á koo ka'an ñá'a san iña ñá, naa i é vā'á koo ka'an Xúva ko īña ña. 44 Un ntii tsī kéne Jesuu, kaká'an ña: —Xoo é kākuinti'xe i kó ne, ñá te da mii tsī ú kakuinti'xe ña, tsí kakuinti'xe ña Uvā kó, ña e táxnūu ko. 45 Xoo é kainí i kó ne, kainí ña ña e táxnūu kó dɨ. 46 Xu'ú e kúvi ú ñu'u é vē'xí u, vexnaxi'í nuu u ñuxiví sa vata koo é da xōó ka ña'a, ña é kuinti'xe i kó ne, ña káka ña mí nēé san. 47 Tē xoó kateku i tú'ūn ko, ntá tsi ña káde ntaa ña, ñá te xū'ú kadā kû'vé u iña ña. Tsi ñá te vē'xí u ñuxiví sa vata koo é kadā kû'vé u iña ñá'a san, tsi vé'xī ú vata koo é na nākáku ña. 48 Xoo é ña ntío i ko, é ña káde kuenta tú'ūn kó ne, īó xoo é kadā kú'vē í iña ñá tē xee ntúvi é ntɨ̄'ɨ. Kidáā ne, ni'i ña é nto'o ña kuenta iña tú'ūn ko, tsí ña ni kuintí'xe ña é kāka'án u. 49 Tsí ña te dɨ̄kɨ tsi mií ko kakene tú'ūn é kāka'án u san. Tsí Uvā kó, ña táxnūu kó ne, dɨvi ña kāka'an ña nté koo ka'án u, nté koo nakuā'a ú ña'a san. 50 Iní u tsi tú'un Uvā kó ne, dɨvī é ta'xi ntuvi vā'á iña nto ntii dañu ntūvi. Xu'ú ne, da nēé ka tú'ūn é kāka'án u ne, kaka'án u vatā ó ntio Uvā ko —ka'an Jésuu.
1 Dā xee étsin viko da táva Xuva kō ña Israee ñuú Egítō ne, ntoo Jesuu ni ña ntɨní'i ñā, ntaé'xi dadɨɨ ña kuenta kuáa. Ini Jésuu tsí e xée ūra i é ntāka ña ñuxiví sa é kɨ̄'ɨn ña, kínakūtúvi dadɨɨ́ ña ni Xuva kō. Nɨɨ kuē'en tsí ntuvi kuínima ñá ña'a ña, ña ntoo ñuxiví a. Nté uun ntūvi ñá ni xtuví mii ñā é kuinima ñá ña. 2 Ntá tsi Júda Iscāriote, i'xá Simuún ne, é tsī'i tó'ō e ña vá'ā san dɨ́kɨ ña é diko ña Jēsuu. 3 Jesuú ne, é īni ña tsí nta'a Xuva ko vē'xí ña ne, é īni ña tsí ntaa xtuku ña nta'a Xuva kō dɨ. E īni ña tsí e xnúu nta'a Xuva ko ña un ntɨ'ɨ nūu i. 4 Kidáā ne, nákuntītsí ña é tuví ña nú mēsa kán ne, dā nátavā ñá du'nu ña, dā kí'i ña doó ne, xnteē ñá í'xi ñā. 5 Kidáā né, xnūu ña ntute ini tɨti'í ne, éni ntu'u ñā nákate ña dɨ́'ɨn ña ntɨni'i ñā, da naítsi ñá doo é ntee í'xi ña. 6 Dā xee ña mí tuví Simuun Pedrú ne, kaka'án Pedrú san ni ñā: —¿Vá dɨvi ntu nto nākate nto dɨ́'ɨ̄n ko? —ka'an ña. 7 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —Vevií ne, váta kɨ̄'ɨn dɨkɨ o nee iña é kade u. Ntá tsi kɨ'ɨn dɨkɨ o rkontûvi —ka'an ña. 8 Pedrú ne, kaka'an ñá ni ñā: —¡Nté uun ito ña da vá'a ko é nakate nto dɨ́'ɨ̄n ko! —ka'an ña. Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —Tē ña nakáte ú dɨ́'ɨn ō ne, ñá kadūkun ntéen ko —ka'an ña. 9 Kaka'an xtúku Simuún Pedru ni ña: —¡Dukuān ne, ñá te da mii tsi dɨ̄'ɨ́n ko nakate nto ni; tsí nta'a kó ni dɨ̄kɨ́ ko dɨ! —ka'an ña. 10 Jesuú ne, kaka'an ñá ni ñā: —Xoo e ítsi i ne, ñá ntīo é ntuntoo ká xtuku kanɨɨ̄ kúñu ī, tsí da mii tsi dɨ́'ɨn ī kantio é ntōo. Tsi e ntúntoo kanɨɨ̄ kúñu ñā. Kuan ntūntoo nto dɨ́, kuān té ña te un ntɨ́'ɨ ntō —ka'an ña. 11 Tsí ini ña xoo é diko i ñā. Dukuān é kaka'an ña tsí ña te un ntɨ́'ɨ ñā e ntúntoo ña. 12 Dā kúvī nákate ña dɨ́'ɨn ña ntɨni'i ñā ne, nákunūu xtuku ña du'nu ña. Dā nakutúvi ña nú mesa kán ne, dá kakā'an ñá ni ñā: —¿Kañe'e dɨkɨ ntú nto nee iña idé u ni ntō? 13 Ntáka'an nto tsí mastru ntó ko, tō'ó nto kó ne, vá'ā ó vatā o ntáka'an nto, tsí dɨvi ntī'xe u. 14 Te xū'u é mastru ntó nī tó'o ntō ne, nakate ú dɨ́'ɨn ntō né, kuan tsī koo vií nto, nakate nto dɨ́'ɨn tā'an nto dɨ. 15 Tsí xu'u dí'na ú nañē'e ú nto nté koo vií nto ne, kuan tsī koo vií nto vatā o dé u ni ntō. 16 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí ña te dií ka ka'nu ña kade tsiñu san e tó'o ñā. Ntē ña te dií ka ka'nu ña táxnūu tó'o ī san é ña e táxnūu ña. 17 Te kāñe'e dɨkɨ nto sá'a ne, kada ntaa ntó ne, dōo diní koo kuntōo nto. 18 ʼÑá te kuēnta iña nto un ntɨ́'ɨ ntō é kāka'án u sá'a. Iní u xoo é nakaxnúu u. Ntá tsi kuntaa vatā o úve na'a kaká'an tú'un Xuva kō tsi dɨ́vi ñā é kae'xí dadɨɨ nī kó ne, dɨvi ña ntāa ña atá ko. 19 Sá'a kāka'án u ni ntō di'na da kúvi, vata koo te kúntaá ne, kuinti'xe nto é dɨvi ntī'xé u. 20 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí xoo é kaiko ñú'u i ña táxnūu ú ne, kaiko ñú'u ña kó dɨ; xoo é kaiko ñu'u i kó ne, kaiko ñu'u ña ña táxnūu kó dɨ —ka'an ña. 21 Dā kúvi ka'an Jésuu sá'a ne, dōó kunta'xa iní ña ne, kaka'an ña: —Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō: Tsí uun ña'a nto ne, diko ntō ko —ka'an ña. 22 Ito ña ntɨni'i Jēsuú san ta'an ña, xe un xé un ñā, tsi ñá ini ña xoo iña i é kāka'an ña. 23 Uun ña'a ñā e dóo kuinima Jésuú ne, tuví ña diñɨ ña, kae'xí ña. 24 Īde Simuún Pedrú san nta'a ña nī ña tuví diñɨ Jesuu é tsixe'e ña ñā xoó kuenta iña í é kāka'an ña. 25 Kidáā ne, diin diin tsi katsixe'e ña Jēsuu: —Mastru, ¿xoó ntu é kuān ó kaka'an ntó san? —ka'an ña. 26 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —Dɨvi ñā é kuē'é u tañú'ū é xnūu nto'o ú san —ka'an ña. Kidáā né, xnuu nto'o ña uun ta'vī tañú'ū sán ne, xé'e ñā Júdā, i'xá Simuun Scarioté san. 27 Dā é'xi Júdā san tañú'u sán ne, ura tsí i kukɨ́'vi tó'ō e ña vá'ā sán nima ña. Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Kantɨ́'ɨ dú'va tsi viin nee iña é ncho viin —ka'an ña. 28 Ntá tsi nté uun ña ntoo ntaé'xi nú mesá san ña ni kutúni ña nté kui kuān ó kaka'an ñá ni ña sā'a. 29 Tsi Júdā sán ne, dɨ́kɨ i ña, ña nteé nta'a i diú'un san. Iō ñá kuiní ña ne, kaka'an Jésuu ni ñá tē kíkuiín ña é kantio ña iña vikó san, o te kuē'é ña diu'un ña ntâ'ví san. 30 Ura tsí i da kúvi é'xi Júdā tañú'ū sán ne, kīi ña kue'en ña é nīñu. 31 Dā kíi Júdā san kué'en ñá ne, kaka'an Jésuu: —Vevií ne, xu'u é vēxkúvi ú ñatīí ne, kaxi'í nuu ka'nu u. Dukuān ne, kaxi'í nuu ka'nu Xuva kō dɨ́ kuenta iñá ko. 32 Te kāxi'í nuu ka'nu Xuva ko kuēnta iñá ko ne, kanaxi'í nuu ka'nu ña kó vatā ó kaxi'í nuu ka'nu mii ñā ne, ura tsí i kuan kōo vií ña. 33 I'xá miī kó, ña ná'ā ká kutuví dadɨɨ ú ni ntō. Nantuku ntō ko, ntá tsi, vatā ó kaka'án u nī ña Israeé san ne, kuan kōo ka'án u ni ntō dɨ tsí ña kuvi kɨ́'ɨn ntō mí kɨ̄'ɨ́n u. 34 Xtuvī ni'í u nto tú'ūn xeé san: é na kuīnima ntó ta'an nto, xe un xé un ntō. Vata tsī ó kakuinimá ko nto ne, kuan tsi koo na kuīnima ntó ta'an nto dɨ́, 35 vata koo tē íni ña'a san tsi ntákuinima ntó ta'an nto ne, kutuni ña tsi ntántīkɨn ntó ko —ka'an ña. 36 Kaka'an Símuun Pedru ni ña: —¿Mí'i ntu kɨ̄'ɨn nto, Tó'ō? —ka'an ña. Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —Mí kɨ̄'ɨ́n u ne, ña kúvi kɨ̄'ɨn ní ko vevii, ntá tsi da nté rkontûví ne, nakuntîkɨ́n ko —ka'an ña. 37 Pedrú ne, kaka'an ñá ni ñā: —Tō'ó, ¿nté kui ña kuvi ntu kuntikɨ́n u nto vevii? ¡Kuān te kué'e ú ntuvi iñá ko kuenta iña nto! —ka'an ña. 38 Nantíko kōo xtúku Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —¿Vá nuu é ntāa ntí'xe ntu i é kuē'en ntuvi iña o kuénta iñá ko? Tsí nuu é ntaā i é kāka'án u ni ō tsí di'na dá kāna lɨ́'xɨ̄ sán ne, úni īto ka'an tsi ñá inín ko xoo ñá'a u —ka'an ña—.
1 ʼÑá ku dē kuení nto. Kuntee inī ntó Xuva kō né, kuntee inī ntó ko dɨ. 2 Má vi'i Uvā kó ne, dōó īo mí kuntoo ō. Tē dɨ́ ña kuān ó ne, ñá ni kā'án u ni ntō. Kɨ́'ɨ̄n ú, kixtúvi tu'vé u mí kuntōo nto. 3 Te kuē'én u é xtūví tu'vé u mí kuntōo nto ne, ki'xi xtuku ú, kixnakueká u nto, vata koo é kuntoo dadɨɨ nto nī ko mí kutuví u. 4 Ini ntó itsi san é xēe nte mí kɨ̄'ɨ́n u —ka'an Jésuu. 5 Kaka'an Túmaá san ni ñā: —Mastru, ñá īní ntɨ mí'i kɨ̄'ɨn nto. ¿Ntē ntú koo naní'i ntɨ itsi i san? —ka'an ña. 6 Ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Xu'u e kúvi u ítsi nto; kaka'án u é nuu é ntaā i né, tā'xi ú ntuvi iña nto. Xoxó kuvi xee i ntá'a Uvā kó tē ña te kuénta iñá ko. 7 Tē dɨ́ ini ntí'xe nto kó ne, ini ntó Uvā kó dɨ. Nte vevií ne, é īni ntó xoo ñá'a ña, tsi é dukuan īní nto ña dɨ —ka'an Jésuu. 8 Kaka'an Félipé san ni ñā: —Nañē'e ntó ntɨ Uva ntō ni. Kuan tsī kaa é ntio ntɨ —ka'an ña. 9 Kaka'an Jésuu ni ña: —¿Nté ō ntu, Felipe? Ñá te dā vévii ntoo dadɨɨ ú ni ntō né, ¿ntē vata kinín ko? Xoo e íni i kó ne, é īni ñá Uvā kó dɨ. ¿Nté kuān ó kaikan ntun é nañē'é u o Uvā ko? 10 ¿Vá ñā ntu te kákuinti'xe o tsi úun tsī kúvi ú ni Uvā ko, tsi úun tsī kúvi Uvā kó nī kó dɨ? Tsi tú'ūn san é kāka'án u ni ntō ne, ñá te dɨ̄kɨ tsi mií ko katavá u, tsí Uvā kó e nuu mé'ñu nuu dava ñā kó ne, mii ñā kade ña nuu i e dóo va'á san. 11 Na kuīnti'xe nto ko é kāka'án u tsi úun tsī kúvi ú ni Uvā kó ne, uun tsi ña nī kó dɨ. Tē ña ntákuinti'xe nto é kāka'án u ne, kuān te nuu i é kadé u san na kuīnti'xe nto. 12 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí te xōo ñá'a é kuinti'xe ña kó ne, vií ña nuu i é kadé u dɨ. Ō dií ka ka'nu ká nuu i vií ña, tsí ntaa u mí tuvi Úvā ko. 13 Da nēé ka nuu i é kākan ntó nta'a kó ne, vii ú vata koo é xī'í nuu ka'nu Uvā kó kuenta iñá ko, xu'u é I'xā ña. 14 Da nēé ka ntɨ'ɨ nūu i é kākan ntó nta'a kó ne, ta'xí u nto. 15 ʼTē ntákuinima ntí'xe ntō kó ne, kada ntaa nto tú'ūn é xtūví u. 16 Kákān ú nta'a Uvā kó, na taxnūu ña uun ña'a, ña é xntii ntō né, kunuu mé'ñu kunuu dava ña nto ntii dañu ntūvi. 17 Espíritu sā'á ne, dɨvi ñā é tā'xi ña é kūtuni nto nee iña é nuu é ntaā i. Ña kúvi kuintī'xe ña ñuxiví sa ña, tsí ña kuvi kiní ña ña, ntē ñá īni ñá xoo ñá'a ña. Ntá tsi dɨvi ntō ne, ini ntó ña, tsí nuu ña nima ntó ne, nuu mé'ñu ña ntō. 18 ʼÑá te tsoo mii kuē'én u nto, tsí ki'xi xtuku ú mí ntoo nto. 19 Ña ná'ā ká kukuii dā ña kiní ka ña ñuxiví san ko. Ntá tsi dɨvi ntō ne, kiní nto ko. Tsí ni'i nto ntúvi iña nto vatā ó īó ntuvi iñá ko dɨ. 20 Ntuvi tsikán ne, kutuni nto tsí uun tsi kúvi ú ni Uvā kó ne, uun tsi kúvi nto nī kó ne, kuan dɨvī ú ni ntō dɨ. 21 Xoo é kaeni tutun i tú'ūn é xtûví u ne, kade ntaa ña ne, dɨvi ñā é kākuinima ntí'xe ña ko. Xoo é kākuinima í ko ne, kuinima Úvā kó ña dɨ. Xu'ú ne, kuinimá ko ñá dɨ ne, ntii dîtó u é kīni ñá ko —ka'an Jésuu. 22 Júdā, ña uun san, ña é ña te Iscarioté ne, kaka'an ñá ni Jēsuu: —Mastru, ¿nté kui ntii díto nto nuú ntɨ ne, ntá tsi nuu ñá ñuxiví san ne, ña ntii díto nto? —ka'an ña. 23 Nantíko kōó Jesuu, kaka'an ñá ni ñā: —Xoo é kākuinima í ko ne, kade ntaa ña tú'ūn e xtûví u. Kuinima Úvā kó ña ne, kixkuntoo dadɨɨ ntɨ́ ni ña, ntuví u ni Uvā ko. 24 Xoo é ña kákuinima í ko ne, ñá kāde ntaa ña tú'ūn é kāka'án u. Tsi tú'ūn é kāka'án u ni ntō ne, ñá te dɨ̄kɨ mií ko é kāka'án u, tsí dɨvi tū'ún Uvā ko, ña é táxnūu ko. 25 ʼNúu i sā'a kaka'án u ni ntō vi'i a tuvi dukuán ka ú ni ntō. 26 Ntá tsi Espíritū Sántū san, ña é xntii ntō, ña é táxnuu Uvā kó kuenta iñá ko ne, dɨvi ña nañē'e ñá nto é un ntɨ'ɨ nuū i. Ta'xi ña é naka'an nto un ntɨ'ɨ̄ é kāka'án u ni ntō nte dí'na. 27 ʼTe kuē'én u ne, ta'xí u é vā'á koo kuntōo nto, vatā ó tuví u, ñá te vatā ó kata'xi ña ñuxiví sa. Ñá ku dē kuení nto; ntē ña ku u'ví nto. 28 Tsí kaka'án u ni ntō é kɨ̄'ɨ́n u, ntá tsi ki'xi xtuku u é kutūví u ni ntō. Te nūu é ntaā i é ntákuinima ntó ko ne, kūntoo dínī nto, tsí kaka'án u tsi kɨ́'ɨ̄n ú nta'a Uvā ko. Tsí dií ka ka'nu Uvā ko é xu'u. 29 Sá'a kāka'an ntáa ú ni ntō di'na dá kūvi vata koo é, tē kúntāá ne, kuinti'xe nto kídaā. 30 ʼÑá kuē'é ka ka'án u ni nto vē, tsi vé'xī é kadē kû've ñuxiví sa. Ñá tē neé kuvi vií nī ko, 31 ntá tsi vií u vata ō ka'an Úvā kó, vata koo é kūtuni ñá ñuxiví sa tsi dóo kakuinimá ko Uvā ko. Nakuntáñɨ̄ ntó ve, dá kɨ̄'ɨn o —ka'an Jésuu.
1 Kaka'an xtúku Jesuu: —Xu'u é vata kaa xo'o tɨnti'o é nuu é ntaā i kaá u. Uvā kó ne, dɨvi ñā é kuēnta káde ña. 2 Te ūun ntidin i ña kakíi tɨnti'o í ne, ka'nté ña. Ntá tsi te kakii tɨnti'o í ne, ka'nté ntodo ñá nuu i vata koo é kuē'e kɨ́tɨ i kii tɨ. 3 Nto'ó ne, é ntūntoo nto kuenta iña tú'ūn é kāka'án u ni ntō. 4 Kuve ta'an nto kó vatā ó ntee tá'an ú nto. Tsí te da mii tsi ntīdin i sán, tē ña ntee tá'an xo'o i sán ne, ña kúvi kīi kɨtɨ i. Kuan ntō'ó dɨ, nté uun nto ña te neé kuvi vií nto tē ña ntee tá'an nto ko. 5 ʼXu'ú ne, xo'o i kúvi u; dɨvi ntō né, ntidin ī kúvi nto. Xoo é ntee tá'an i kó ne, ntee tá'an ú ña dɨ́ ne, dōó kue'e é vā'á vií ña. Tē ña te ntee tá'an nto kó ne, ñá tē neé kuvi vií nto. 6 Xoó ña'a é ña ntee tá'an i kó ne, kiñu'u ña ña kí'i kān vata kaa ntidin i e kádun e ntánakuido ña'a san e ntátsu'un ña nchú'un kān é kōko. 7 ʼTe kunteē tá'an nto kó, te kunuu inī nto tú'ūn kó ne, kákan nto da nēé ka é ntio nto ne, ní'i ntō. 8 Dōo xi'í nuu ka'nu Xuva ko tē dóo kuē'e núu i é vā'a vií nto. Kuan kōo ntuvi ntí'xe nto ña ntɨni'ī ko. 9 Vatā ó kakuinima Úvā kó ko ne, kuān ó kakuinimá ko ntó dɨ. Ñá ku xtuvī mii nto é kāka nto itsí ko, tsi dóo kakuinimá ko nto. 10 Te kāda ntaa nto tú'ūn é xtūví u ne, ña xtúvī mií u é kākuinimá ko nto, vatā o dé ntaa u é kāka'an Úvā kó ne, ñá kaxtuvī mii ña é kākuinima ñá ko dɨ. 11 ʼKaka'án u ni nto sā'á vata koo é na kūntoo dínī ntó nī kó vatā ó tuvi dîní u dɨ. Kidáā ne, kunuu díni kue'én nima nto. 12 Sá'ā e tú'ūn ko é xtūví u: Na kuīnima ntó ta'an nto vatā ó kakuinimá ko nto. 13 Te nūu é ntaā i é kākuinima kué'en ko ña e dóo vá'a tiin ni'i ō ne, un tsi nte ntúvi iña ko kué'e o kuēnta iña ña. 14 Nto'ó ne, ña e dóo vá'a tiin ni'ī ú nto te viī nto é kāka'án u ni ntō. 15 Vi'i a vé ne, ñá kā'án ka u te ña ntáde tsiñu iñá ko nto, tsí ña ntáde tsiñu sán ne, ñá īni ña neé kade tó'o ñā. Ntá tsi ña e dóo vá'a tiin ni'ī ú kaka'án u nto, tsí kaka'an ntɨ́'ɨ ú ni ntō nee iñá kaka'an Úvā kó nī ko. 16 Ña te dɨ́vi ntō nakaxnúu ntō ko, tsí xu'u nakaxnúu ú nto ne, teé tsiñú u nto é kɨ̄'ɨn nto, kinakáxa nto é vā'á san vata koo é na xntiī. Kidáā né, da nēé ka nuu i é kākan ntó nta'a Uvā kó kuenta iñá ko ne, ní'i ntō. 17 Sá'a tsī é xtūví u é viī nto: é na kuīnima ntó ta'an nto. 18 ʼTē ntaínchu'vi ñá ñuxiví san ntó ne, na kūtuni nto tsí di'na u ínchu'vi ñá ko. 19 Tē dɨ́ kudadɨɨ nto nī ña ñuxiví san ne, dōó ntio ña nto. Ntá tsi ña te i'a ntáduku ntée ká nto, tsí nakaxnúu ú nto ñuxiví san. Dukuān ne, ntaínchu'vi ñá nto. 20 Nanū'u ntó iní nto tú'ūn é kāka'án u ni ntō: Tsi nté uun ña kade tsiñu ne, ñá tē dií ka ka'nu ña'a ña e tó'o ñā. Vata ō dé xení ña nī kó ne, kuan kōo kada xení ña ni ntō dɨ. Tē dɨ́ ni dē ntaa ña tú'ūn kó ne, kada ntaa ña e ntáka'an ntó dɨ. 21 Un ntɨ'ɨ sā'á nantō'o ña nto kuenta iñá ko, tsi ñá īni ña ña táxnūu ko. 22 ʼTē dɨ́ ña ni kí'xi u é kixka'án u ni ñā ne, ña túvi kuētsí ña. Ntá tsi vevií ne, ña túvī ká doka'an núu ini kuenta iña kuétsi ñā. 23 Xoo é kainchu'ví ko ne, kainchu'vi ña Úvā kó dɨ. 24 Ña túvi kuētsí ña tē dɨ́ ña ni īní ña nuu i é idé u e nté uun ká xtuku ña'a ña kuvi vií ña. Ntá tsi kuān te íni ñá ko ne, ntē dúkuan ña ntío kue'en ñá ko, nté Uvā kó dɨ. 25 Ntá tsi kuan ō kúvi vata koo é ntūntaa mí ūve na'a lei íña ña é kāka'an: “Īnchu'vi ñá ko é ntē ña tuví nee nuu i”, ka'an. 26 ʼNtá tsi tē xee Espíritū é nuu é ntaā í san, ña vé'xi nta'a Uvā ko é xntii ña ntō né, dɨvi ña ntāda ntaa ña kuenta iñá ko. 27 Dɨvi nto ntāda ntaa nto kuenta iñá ko dɨ, tsí nto'ó ne, intóo dadɨɨ ō un tsi nte dá iñɨ ntu'u.
1 ʼNúu i sā'á kaka'án u ni ntō vata koo é ña natɨvi iní nto e ntántīkɨn ntó ko te kúvi. 2 Tsí nakunu ña nto má vi'ī mí ntánataká nuu ña Israeé san. Xée ntūvi te xoó ka'ní i nto ne, tsiñu Xuva kō kade ña, kuiní ña. 3 Sá'a viī ñá ni ntō tsí vata kiní ña Uvā kó, nté xū'ú dɨ. 4 Ntá tsi kaka'án u sá'a ni ntō vata koo tē xee ntúvi tsīkán ne, nanu'u ntó iní nto tsí dɨvī é kāka'án u ni ntō. ʼÑá ni kā'án u ni nto sā'á nte dá iñɨ ntu'u, tsí da xé tuví dadɨɨ ká u ni ntō. 5 Ntá tsi vevií ne, kɨ́'ɨ̄n ú ve, kínakutúvi dadɨɨ ú nī ña táxnūu ko. Nté uun nto ña kátsixe'e ntō ko mí kɨ̄'ɨ́n u. 6 Da uun kakuvi, dōó ntoo nta'xa nto é kuan ō ka'án u ni nto sā'a. 7 Ntá tsi kaka'an ntáa ú ni ntō tsí dií ka vá'ā o íña nto é kɨ̄'ɨ́n u. Tsí tē dɨ́ ña kɨ́'ɨn ú ne, ña kúvi kī'xi ña é xntii ntō. Ntá tsi te kuē'én u ne, taxnūu ú ña é kunuu mé'ñu ña ntō. 8 Te vē'xí ña ne, nañe'e ñá ña ñuxiví san nee iña é kuētsí ña, nee iña é vā'á koo vií ña ne, nté koo kada kú've Xúva ko īña ña dɨ: 9 kuenta iña kuétsi ī é ña ni kuintí'xe ña ko; 10 kuenta iña i é viī ña é vā'a, tsi kɨ́'ɨ̄n u mí tuví Uvā kó ne, ñá kīní ka ntó ko; 11 kuenta iña i é kadā kû'vé Xuva ko īña ñá vatā o dé ña ni ña odo nūú iña ñá ñuxiví sa. 12 ʼDōó tɨtɨ́n ka nuu i é ncho ka'án u ni ntō, ntá tsi ña kutíi nto é tēku ntɨ́'ɨ nto vevii. 13 Ntá tsi te vē'xi Espíritū é nuu é ntaā í san ne, nañē'e ñá nto é un ntɨ'ɨ̄ nee iña é nuu é ntāa ntí'xe i. Tsi ñá te dɨ̄kɨ tsi mii ña ká'an ña, tsí nee iña é tekū ñá ne, dɨvī é ka'an ñá ni nto ne, nañē'e ña nto nté koo kuvi rkontûvi. 14 Dɨvi ñā né, kada ka'nu ña ko, tsí ni'i ña nee iña e iñá ko ne dá ta'xī ña é kūtuni nto. 15 Un ntɨ'ɨ̄ é īó iña Uvá ko ne, kaduku ntée ú dɨ. Dukuān é kāka'án u tsí nañē'e ñá nto nee iña iñá ko é nī'i ña. 16 ʼÑa ná'ā ká kiní nto ko, ntá tsi ña na'á ka xtúku ne, nakiní xtuku nto ko —ka'an Jésuu. 17 Kidáā ne, iō ñá ntɨni'i Jēsuú ne, tsixe'e tā'an ña xe un xé un ñā: —¿Nee iñá ntu kani tú'un sá'a é kāka'an ñá ni kō tsí ña na'á ka kiní o ñā ne, ña ná'ā ká xtuku ne, nakiní xtuku o ñā, tsí kɨ'ɨn ñá nta'a Uva ñā? 18 ¿Nee iñá ntu kani tú'un é kāka'an ña é ña na'á ka? Ñá kāñe'e dɨkɨ kó ne nuu i é kuān ó kaka'an ña —ka'an ña. 19 Kūtuni Jésuu tsí ncho tsixe'e ña ña kuenta iña i sá'a ne, kaka'an ñá ni ñā: —¿Ntátsixe'e ta'an ntu ntō nee iñá ncho ka'án u dā ka'án u tsí ña na'á ka kiní nto ko, ña ná'ā ka dá nakīní xtuku nto ko? 20 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsi kuéku nto ne, kunta'xa iní nto dɨ, nɨɨ̄ dukuan ña ñuxiví san ne, kuntoo dínī ña. Ntá tsi kuān te kunta'xa iní nto vevií ne, rkontûví ne, nadama donta'xá san dodîni. 21 Vata kaa ñadɨ̄'ɨ, ña é dā vé kaku i'xá i ne, kantɨ'ɨ iní ña tsí e xee úra i. Ntá tsi tē kúvī káku i'xá ña ne, kunánī ñá e kaexnúu kúñu ña, tsi dóo diní ña kuenta iña i e káku i'xá ña é dā vé xee ñúxiví sa. 22 Dɨvi ntō dɨ́ ne, ntántɨ'ɨ iní nto vevii. Ntá tsi nakiní xtuku ú nto ne, naku'un dîní nima ntó kídaā, uun dodîni e nté uun xoxo kuvi ka'nté nuu i. 23 ʼNtuvi tsikán ne, ñá tē neé tsixe'ē ká nto ko. Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō tsí da nēé ka ntɨ'ɨ nuu i é kākan ntó nta'a Uvā kó ne, ta'xi ña te kākan ntó kuenta iñá ko. 24 Vevií ne, váta kākan nto nté uun nuu i kuenta iñá ko. Kákan ntō ne, ní'i ntō, vata koo é kūntoo díni kue'en nto. 25 ʼKantada dadɨɨ ú nuu i sá'a, kaka'án u ni ntō. Ntá tsi vé'xī ntuvi é ña te kuan koo ka'án ka u, tsí ka'an ntáa ú ni nto īña Uvá ko. 26 Ntuvi tsikán ne, kákan nto kuenta iñá ko. Ntá tsi ña te kaka'án u ni ntō te kākán u nta'a Uvā kó kuenta iña nto. 27 Tsi Úvā kó ne, mii ñā dóo kakuinima ñá nto, tsí da xe ntákuinima ntó ko ne, ntákuinti'xe nto é vē'xi ú nta'a Xuva kō. 28 Tsí nta'a Uvā ko kíi ú, vé'xī ú ñuxiví sa. Vevií ne, ntaka ú ñuxiví sa dá ntāa xtuku u mí tuví Uvā ko —ka'an Jésuu. 29 Ntáka'an ñá ntɨni'i ña ni ñā: —Vevií ne, kaka'an ntáa nto, é ña te kántada dadɨɨ ká nto. 30 É īní ntɨ ve tsi íni nto un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ núu i. Ntē ña ntio é xoxo tsixé'e i ntō. Dukuān e ntákuinti'xe ntɨ tsi vé'xi nto nta'a Xuva kō —ka'an ña. 31 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —¿Ntákuinti'xe ntu nto ve? 32 Ntá tsi e xée ūra í ne, vevií du'va tsi nakuite xáa nto. Da díta da díta xnto itsi nto, xtuvī mii ntó ko. Ntá tsi ña te da mii tsí u tuví u, tsí tuvi ni'i Úvā kó ko. 33 Kaka'án u ni nto un ntɨ'ɨ sā'á vata koo é kūntoo vá'a nto, xoo é kantīkɨn í ko. Ñuxiví a ne, dōó nto'o nto. Ntá tsi ka'xi vií nto nima ntó, tsi e kúvi idé u ni ñūxiví sa —ka'an ña.
1 Dā kúvi ka'an Jésuu núu i sá'a ne, ntāa ni'i ña nuu ñá e dukún kān, dá kakā'an ña: —Ūva, e xée ūra í ve. Nāxi'í nuu ka'nu nto kó, xu'u é I'xā ntó ve, vata koo é nāxi'í nuu ka'nu ú nto dɨ. 2 Tsi tá'xi nto tsiñu ko é kodo nūú u iña un ntɨ'ɨ kue'en dú'va ña'a san vata koo é kuē'é u ntuví va'á iña ña ntii dañu ntúvi, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña e nátsu'un nta'a nto ko. 3 Sá'ā é ntuvi vā'á iña ña: te īni ñá nto, dɨvi ntō é Xuva nti'xe ko nto, ni Jesūcristu, xu'u e táxnūu nto. 4 ʼXu'ú ne, é dē ka'nu ú nto ñuxiví sa. É nantɨ́'ɨ u tsiñu e teé tsiñu nto ko é vīí u. 5 Vevií ne, naxi'í nuu ka'nu nto kó nta'a nto ve, Ūvá, vata tsī o náxi'í nuu ka'nu nto kó ntē dí'na dá iñɨ ntu'u ñúxiví sa. 6 ʼÑa é nakaxnúu nto i'a ñuxiví sa é tsu'un nta'a ntō kó ña ne, é nañē'é u ña xoo é dɨvi ntō. Tsí dɨvi īña ntó ña ne, nátsu'un nta'a ntō kó ña ne, dɨvi ñā kuínti'xe ña tú'un ntō. 7 Ini ñá ve tsí da nēé ka nuu i e tá'xi nto kó ne, nta'a nto vé'xi. 8 Tsi é nañé'e ú ña tú'ūn e tá'xi nto ko. Tēkú ña ne, kutuni ña é nuu é ntaā i tsí nta'a nto vé'xi u. Kuīnti'xe ña tsí dɨvi ntō táxnūu nto ko. 9 ʼMiī ña é kaikán u kuenta iña ña. Ñá te kuēnta iña ñá ñuxiví san, tsí kuenta iña ña e tá'xi nto ko, tsí dɨvi īña nto ña. 10 Un ntɨ'ɨ̄ nee iñá īó iñá ko ne, íña ntō dɨ; nee iña é īña ntó ne, íñā kó dɨ. Dɨvi ñā ne, náxi'í nuu ka'nu ña ko. 11 ʼXu'ú ne, ñá kutūví ka ú ñuxiví sa, ntá tsi dɨvi ñā né, kuntōo ká ña ñuxiví sa. Tsí xu'ú ne, kɨ̄nakutúvī ú ni ntō. Ūvá, dɨvi ntō é vā'á kue'en nto ne, kūnuu mé'ñu kunuu dava nto ña e tá'xi nto ko vata koo é uun tsi kuvi ña vatā ó uun tsi kúvī ú ni ntō dɨ. 12 Dā itúvi dadɨɨ ú ni ñā i'a ñuxiví sa ne, xu'ú nada'an ú ña kuenta iña ntó, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña e tá'xi nto kó ne, īde ú ña kuenta. Nté uun ña'a ña ña ni kunáa ña (da mii tsi ñā e dúkuan kúnaá san), vata koo é kuntaa vatā ó uve na'a kaka'an tú'un ntō. 13 ʼVi'i a vé ne, ntiko kōó u mí tuví nto dan. Núu i sā'á kaka'án u da tuví ka u ñuxiví sa vata koo é na nāku'un dîni nima ñá vatā ó nuu dîni nimá ko dɨ. 14 É nakué'e ú ña tú'un ntō. Ntá tsi ña ñuxiví sa ne, ntaínchu'vi ñá ña, tsí ña te ntáduku ntée ká ña ñuxiví sa vata kaa u é ntē ña te ña ñuxiví sa ú dɨ. 15 Ñá te kaīkán u nta'a nto te natavā ntó ña ñuxiví sa, tsi é na kūnuu mé'ñu kunuu dava nto ña nuu i é kīni kaa san. 16 Ñá te ntáduku ntée ña ñuxiví sa, vata kaa ú xu'ú dɨ. 17 Kué'e ntō é viī ñá da mii kuē'en tsi é vā'a é ntio nto, tsí ini ña tú'un ntō é nuu é ntaā i. 18 Vata ō táxnuu nto kó ñuxiví sa ne, kuan koo taxnūu ú ña mé'ñū ña ñuxiví sa dɨ. 19 Kuenta iña ñá ne, ntada ú ntuvi iñá ko kuenta ntá'a nto vata koo é na ntāda ña ntuvi iña ña kuénta ntá'a nto dɨ é na viī ñá nee iña é nuu é ntaā i. 20 ʼÑá te da mii tsi kuēnta iña ña sá'a é kāka'an ntâ'ví u, tsí kuenta iña ña é kuinti'xe i ko rkontûvi kuenta iña tú'un ñā. 21 Kaikan u é uun tsi na kūvi ña, un ntɨ́'ɨ ñā, vata tsi kaa o xo'ō dɨ́, Ūva, é uun tsi kúvī ú ni ntō ne, uun tsi kúvi nto nī kó dɨ. Te uun tsi na kuvi ña ni kō dɨ vata koo é na kuīnti'xe ña ñuxiví sa tsí dɨvi nti'xe ntō táxnuu nto ko. 22 Naxi'í nuu ka'nu ú ña vatā ó naxi'í nuu ka'nu nto kó vata koo é uun tsi na kūvi ña vata kaa ú ni ntō. 23 Tsi úun tsi kúvī ú ni ñā ne, uun tsi kúvi nto nī kó dɨ, vata koo é uun tsi kuvi nti'xe ña. Kidáā ne, kutuni ñá ñuxiví sa tsí dɨvi ntō táxnuu nto kó ne, dōó kakuinima ntó ña vatā ó kakuinima ntó ko dɨ. 24 ʼŌ Úva, dɨvi ntō tsú'un nta'a nto ñā kó ne, ntio ko é kuntoo dadɨɨ ña nī ko mí kutūví u, vata koo é na kinī ñá ko é kāxi'í nuu ka'nu ú nta'a nto. Tsí kakuinima ntó ko un tsi nte dí'na dá iñɨ ntu'u ñúxiví sa. 25 Ō Úva, dɨvi ntō e dóo va'á nto. Ña ñuxiví sa ne, ñá īni ñá nto. Ntá tsi xu'ú ne, iní u nto ne, ña sā'á ini ñá tsí dɨvi ntō táxnūu nto ko. 26 É kāka'an ntaa ú ni ñā xoo ñá'a nti'xe nto ne, kuan kōo vií ka ú dɨ vata koo é na kuīnima ntó ña vatā ó kakuinima ntó ko ne, vata koo é miī ú kutūví u ni ñā —ka'an Jésuu.
1 Dā kúvi ka'an Jésuu sá'a ne, kué'en ña ni ña ntɨni'i ña ūun xo diñɨ xɨ'ntɨ ntúte Cedruun. Ikān kukɨ́'vi ña má utun tatá kan ni ña ntɨni'i ñā. 2 Júdā, ña diko Jésuú ne, ini va'á ña ikān, tsi dóo ki'in ito kānakuntóo dadɨɨ Jesuu ni ña ntɨní'i ña ikān. 3 Dukuān né, ntēka Júdā sntadun ni ña ntáde kuenta xúkūn, ña e táxnūu tó'ō dutú nī ña fariseú san. Xée ña ikān, odo ña ñū'ú, ni chū'un, ni káa é kā'ní nuu ña Jesuu. 4 Ntá tsi é īni Jésuu un ntɨ́'ɨ nūu i neé kuvi ña ne, kīi ña, kaka'an ñá ni ñā'a san: —¿Xoó ña'a ntu ntánantuku ntō? —ka'an ña. 5 Nantíko koō ñá, kaka'an ñá ni ñā: —Jesuu, ñá ñuú Nazaree ntánantukū ntɨ́ ña —ka'an ña. Kaka'an Jésuu ni ña: —Dɨvī ú xu'u —ka'an ña. Júdā, ña é diko ñá san ne, ntitsí dadɨɨ ña ni ñā'a san. 6 Dā ka'an Jésuu tsí dɨvi ñā ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san nákaka ata ñā; ntāva ña kue'en ñá ñu'u kān. 7 Kidáa ne, tsixe'e xtūku Jesuu ña: —¿Xoó ña'a ntu ntánantuku ntō? —ka'an ña. Ntáka'an xtúku ña: —Jesuu, ñá ñuú Nazaree —ka'an ña. 8 Dā nantiko koó xtuku Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —É kāka'an xtúku ú ni ntō tsí dɨvī ú xu'u. Te xū'ú ntánantuku ntō kó ne, na kɨ̄'ɨn ká ña nguiī san —ka'an ña. 9 Kuan ō ka'an ñá vata koo é kūntaa tú'ūn é kā'an ña: “Ūvá, ña e tá'xi nto kó ne, nté uun ña ña ni kunáa ña”, ka'an ña. 10 Kidáā ne, Simuun Pedru táva nuu ña káa ñā né, dā é'nte tu'un ña lo'xo ña káde tsiñu iña dútu ñá odo nūú san; nákɨ'ɨ tū'un ñá lo'xo kua'a ña. Ña kade tsiñu sán ne, Malcu náni ña. 11 Jesuú ne, kaka'an ñá nī Pedru kídaā: —Nāxnuu vá'an káa ō. ¿Vá ñā ntu te nto'ó ko dontɨ̂ni é ta'xi Uvā kó ko é ntō'o ko? —ka'an ña. 12 Sntadún san, nī tó'o ña, nī ña ntáde kuenta xúkūn ña Israeé san ne, tɨ̄ɨn ña Jesuu, da kí'ni kutu ñá ña. 13 Di'na intéka ña ña mí tuví Anaa, ñuntɨ́ɨ dūtu ñá odo nūú kuia tsikan, ñá nani Caīfaa. 14 Dɨvi Caīfaá ne, é kāka'an ñá tsi dií ka vá'ā ó te ūun tsi ña'a kuví ña kuenta iña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñuu í san. 15 Ña ntɨni'i ñā, ña uun ká san, ni Sīmuun Pedrú ne, ntīkɨn ñá Jesuu. Ini dútu ñá odo nūú san ña ntɨni'i ñā, ña é uun sán ne, dukuān ne, kúkɨ̄'ví ña ni Jēsuu iní vi'i dutu ñá odo nūú san. 16 Ntá tsi Pedrú ne, da nuū ntitsí ña atá xi'i kan. Kidáā ne, kué'en ña ntɨni'i ñā, ñá ini dútu ñá odo nūú san, kaka'an ñá ni tā'nu nteé nta'a i xi'í san te kūvi kuíta ntí'xin Pedru iní vi'i kān dɨ. 17 Ta'nu nteé nta'a ī xi'í san ne, tsixe'ē tún Pedru: —¿Vá ña ntu te dɨvi ntō é kantīkɨn ntó ña tsikan? —ka'án tun. —Ña'a ní san, ñá te xū'u —ka'an ña. 18 Tsí da xe dóo vi'xín ne, ña ntáde tsiñu nī ña ntáde kuenta xúkūn sán ne, tūún ña ñu'ú ne, dā ntátuní ña. Ikān ntitsí dadɨɨ Pedrú san ni ñā, katuní ña dɨ. 19 Kidáā né, tsixe'e dūtu ñá odo nūú san Jesuu kuénta iña ñá ntɨni'i ñā ne, kuenta iña nchú'ūn é kanakuā'a ña ña'a san. 20 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —Xu'ú ne, kaka'an ntaá u mé'ñū ña'a san un ntɨ'ɨ kue'en dú'va ña. Nguentúvi tsi nakuā'á u ña má vi'ī mí ntánataká nuu ña Israeé san ne, ini ukún ka'nu sán dɨ. Nté uun nuu i ña ni ká'an xu'ú u. 21 ¿Nté kui miī ú katsixe'e ntu ntō ko? Tsixe'e nto ñā'a san, ña téku i nté o kaka'án u. Dɨvi ña īni ña nee iña é kāka'án u —ka'an Jésuu. 22 Dá kakā'an ña sá'a ne, uun ña'a ña ntáde kuenta xúkūn sán, ña ntitsí etsin ne, xē'e nuu ña vinuu Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —¿Nté kui kuan ntū ó kanantiko kōón kaka'an ni dútu ñá odo nūú san? —ka'an ña. 23 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —Tē ña vá'a o kaka'án u ne, ká'an nto nee iña é ña vá'ā ó san ni. Ntá tsi te vā'á o kaka'án u ne, ¿nté kui xé'e nuu ntun vinuú ko kuan? —ka'an ña. 24 Kī'ni kutu ña ña kídaā né, dā táxnūu Anaá san ña mí tuví dutu ñá odo nūu, ñá nani Caīfaa. 25 Da nɨɨ̄ ntitsí Pedru, katúni ña nchú'un kān ne, kaka'an ñá'a san ni ñā: —¿Vá ña ntu te dɨvīn é ntɨni'in ña tsīkán dɨ? —ka'an ña. Ntá tsi dɨvi ñā ne, kaka'an ña: —Ña'á ni san, ñá te xū'u —ka'an ña. 26 Kidáa ne, uun ña'a ña ntáde tsiñu iña dútu ñá odo nūú san, ñavi'i ña e é'nte Pedru ló'xo í ne, kaka'an ñá ni ñā: —¿Vá ña ntu te dɨvīn é ini ú o ni ñā má utun tatá kān? —ka'an ña. 27 Ntá tsi Pedrú ne, kaka'an xtúku ña tsi ñá ini ñá ña ne, ura dú'va tsi i kána lɨ́'xɨ̄ san. 28 Kidáā né, ntāka ña nú vi'i Caīfaá ne, dā kueni'i ña Jésuu iní vi'i mē'ñú ña ñuú Roma. Dā ve vé'xi katúvi. Ña Israeé san ne, ña dɨ́ ni kɨ̄'ví ña iní vi'i me'ñú san vata koo é ña naxe'é ña nta'a ña. Tsí te kuan kōo ne, ña kúvi kā'xí ña viko san. 29 Dukuān né, ntīi Pilatu nu kí'i kān, kaka'an ña: —¿Neē ntú nuu i ntátsi'i kuétsi nto ña sā'a? —ka'an ña. 30 Nantíko koō ñá, ntáka'an ñá ni ñā: —Tē dɨ́ ña kini kaa ña ne, ña ntádā ntɨ́ ña kuenta ntá'a nto —ka'an ña. 31 Kidáā ne, kaka'an Pílatu ni ña: —Kue'ēn ni'i nto ñá ni. Kada kú'vē ntó iña ñá kuenta iñá lei míi ntō —ka'an ña. Ntá tsi ña Israeé san ne, ntáka'an ñá ni ñā: —Dōo xii kaá te ntɨ̄'ɨ kué'e ntɨ doxi'i dā xóo ká ña'a —ka'an ña. 32 Dukuan ō kúvi vatā ó kaka'an Jésuu nté koo kúvi tē xi'i ña. 33 Kidáā ne, kúntɨ̄'ví xtuku Pilatu iní vi'i mē'ñú san, dā kána ña Jesuu, kátsixe'e ña ñā: —¿Vá dɨvin ntūn é Rei iña ñá Israee? —ka'an ña. 34 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —¿Vá kuēnta iña mii ntú nto é kuān ó kaka'an ntó san ne, o dē xé tuku ña'a san kaka'an ñá ni ntō? —ka'an ña. 35 Nantíko kōó Pilatu, kaká'an ña: —¿Vá ña Israee ntú u? Ña ñuú mii o nī tó'ō dutú san ne, dɨvi ñā ntáda ña o kuenta ntá'a ko. ¿Neé ntu den? —ka'an Pilatú san. 36 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ña: —Ñá te ñūxiví sa kade ú rei. Tē dɨ́ ñuxiví sa kade kû'vé u ne, nté du'xen vīí ña ntáde tsiñu iñá ko vata koo é xoxo ntada í ko kuenta ntá'a ña Israeé san; ntá tsi ña te i'a káde kû'vé u —ka'an ña. 37 Kaka'an Pílatu ni ña kídaā: —¿Vá dukuan ntū é rei ntí'xen? —ka'an ña. Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —Mii nto kāka'an nto é reí u. E dɨvi tsiñu káku u. Dukuān ne, vé'xī ú ñuxiví sa vata koo é kā'án u nee iña é nuu é ntaā i. Xoo é ntio i é nuu é ntaā í ne, katekú ña é kāka'án u —ka'an ña. 38 Tsixe'e Pīlatu ña kídaā: —¿Nee iñá ntu é nuu é ntaā í kuan? —ka'an ña. Dā kúvi tsixe'e ña sā'á ne, kii xtuku ña, kaka'an ñá nī ña Israeé san: —Nté uun kuétsi ña sā'á ña kánani'í ko. 39 Ntá tsi nto'ó ne, vatā xkoó ini nto é nantiī ú uun ña'a ña nuu kutū mé'ñū viko sá ne, ¿ntio ntu nto é nantiī ú Rei iña ñá Israee? —ka'an Pílatu. 40 Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ tsí ña'a san káchu'u ña, ntáka'an ña: —¡Ñá te ña tsīkan nantii ntó ña, tsí Barabaá san! —ka'an ña. Barabaá san ne, ña kae'ní ña'a.
1 Kidáā né, kī'i Pilatú san Jesuú ne, da táxnūu ña é natīnuu ña ña xo'o ume. 2 Sntadún san ne, de vá'a ña le'e e kúvi ntuku íñu, da xntéku ña dɨkɨ Jésuú ne, da xnúu ña ña doo tînta. 3 Xée ētsin ña mí ntītsí ña ne, da ntáka'an ñá ni ñā: —¡Ntiusi ntó, Rei iña ñá Israee! —ka'an ñá, dā kátu nuu ña vinuu ña. 4 Kīi xtuku Pilatú san ne, kaka'an ñá ni ñā'a san: —Un kaa ña sā'a é nantii ú ña nuu nto vata koo é na kūtuni nto tsí ña ni naní'i ko nté uun kuétsi ñā —ka'an ña. 5 Kidáa ne, ntīi Jesuu é ntēku le'e íñu san dɨkɨ ñá ne, nuu ña doo tîntá san. Kaka'an Pílatú san ni ñā'a san: —¡Un kaa ñatīi sa'a! —ka'an ña. 6 Dá ini tó'ō dutú san nī ña ntáde kuenta xúkūn sán ne, un tsi ntákachu'u ña ntáka'an ña: —¡Na nākuntée ña ntiká krusi! ¡Na nākuntée ña ntiká krusi! —ka'an ña. Kidáā ne, kaka'an Pílatú san ni ñā: —Kuē'en ni'i mii nto ñá ni, dá naxnteē ntó ña ntiká krusi kan. Tsí xu'ú ka'án u ne, ña túvī nee kuetsí ña —ka'an ña. 7 Dā nantíko kōó ña Israeé san, ntáka'an ñá ni ñā: —Lei iñá ntɨ ne, kaka'an tsí da miī é kuvī ña, tsí dotō tsí kaka'an ña é Ī'xá Xuva ko ñā —ka'an ña. 8 Dā téku Pilatú san sá'a ne, dií ka ū'vi xtúku ña. 9 Kúntɨ̄'ví xtuku ña iní vi'i me'ñú san ne, dá kakā'an ñá ni Jēsuu: —¿Mí'i ntu ñūu vé'xin? —ka'an ña. Ntá tsi Jesuú ne, ñá ni kā'an kue'en ña. 10 Dukuān ne, kaka'an Pílatú san ni ñā: —¿Nté kui ña kaká'an ntún nī ko? ¿Vá ña ntu ínin tsí kuvi vií u naxntēe ú o ntiká krusí, o kuvi nakāka xaa ú o? —ka'an ña. 11 Nantíko kōó Jesuu, kaká'an ñá ni ñā: —Ntē ña kuvi kadan kú'ven īñá ko tē ña te Xuva ko ni ta'xi ña o. Dukuān ne, dií ka iō kuetsí ña e ntáda kó kuenta ntá'a o —ka'an ña. 12 Nté ūra tsikán ne, ntukū nuu iní Pilatú san nté koo nantīi ña ña. Ntá tsi ña Israeé san ne, un tsi ntákachu'u ña ntáka'an ña: —¡Te nantii nto ña sā'á ne, ñá te vā'á tiin nto nī Cesa! tsí te xōo ñá'a é kāka'an ña é rei ñá ne, kaka'an ntée ña Cesá san —ka'an ña. 13 Dā téku Pilatu sá'a ne, nantíi ña Jēsuu. Kidáā ne, nákutūví ña nú mesa ví'i me'ñú san mí nani Gābata, é kāni tú'un Nú Xūú san é tū'un hébreu. 14 Dā ká'ñu ntuvi sispre víkó san ne, kaka'an Pílatú san nī ña Israeé san: —¡Un kaa rei nto! —ka'an ña. 15 Ntá tsi un tsi ntákachu'u ña'a san ntáka'an ña: —¡Kuē'en ni'i ntó ña! ¡Kuē'en ni'i ntó ña! ¡Dá naxnteē ntó ña ntiká krusi kan! —ka'an ñá'a san. Kaka'an xtúku Pilatú san ni ñā'a san: —¿Vá naxntēe ntú u rei nto ntíkā krusi kan? —ka'an ña. Nántiko kōo tó'ō dutú san, ntáka'an ña: —Xoxó ka xtúku é reí ntɨ, tsí da mii tsī Cesá san —ka'an ña. 16 Kidáā né, ntāda kuenta Pílatú san Jésuu é na naxnteē ñá ña ntiká krusi kan. Tɨ̄ɨn ña ña né, dā kue'en ni'i ña ña. 17 Ntīi Jesuu, ntéku dokó ña krusi ña, kue'en ña mí nani Gōlgota é kāni tú'un Xkɨdɨkɨ Ntɨ́xɨ kān é tū'un hébreu. 18 Ikān náxnteē ñá ña ntiká krusí san ni ūvi ña'á ka ñatīi. Uun ña nteé ña diñɨ kua'a ña ne, uun ña nteé ña diñɨ datsín ña. Jēsuú ne, nuu mé'ñu ña. 19 Pilatú san ne, táxnūu ña kuvá'a ta'vi rkunū é kuntēé dɨkɨ́ krusí san é kāka'an: “Jesuu, ñá ñuú Nazaree, Rei iña ñá Israee”, ka'an. 20 Dōó tɨtɨ́n ña Israeé san nakuá'a ña tú'ūn sa'á, tsí mi náxnteē ñá Jesuu ntiká krusí ne, ētsin ñuú ka'nu. Úni tū'ún san uve na'a: tú'un hēbreu, latiín, ni tū'ún griegú dɨ. 21 Tō'ó dutu íña ñá Israeé san ne, ntáka'an ñá ni Pīlatú san: —Ñá ku xnteē nto: “Rei iña ñá Israee”. Dií ka vá'ā ó te xnteē nto: “Ña é kāka'an é Rei iña ñá Israee” —ka'an ña. 22 Ntá tsi Pilatú san ne, nantíko koō ñá, kaka'an ña: —Ē xntée na'a ú ne, é kuan tsī koo —ka'an ña. 23 Dā kúvī náxntēé sntadún san Jesuu ntiká krusí san ne, kī'i ña doo ñá ne, dā kátsin dava ña kɨmi ta'vi. Uun ta'vi uun ta'vī ni'i ñá xe un xé un ñā. Dā kí'i ña du'nu kani ñá dɨ, ntá tsi du'nu ñá ne, kantāa tsi nte dukun i un tsi nte xú'u i; ña túvī mí'i xɨ̄'ɨ ta'an. 24 Dukuān ne, sntadún san ne, ntáka'an ñá ni tā'an ña: —Ñá nakatsin o sā'a; dií ka vá'ā ó te nadɨ̄kɨ ó xoo e ní'i i —ka'an ña. Kuan ō dé ña vata koo é kuntaa vatā ó uve na'a kaka'an tú'un Xuva kō: “Kātsin dava ña doó ko. Nadɨkɨ ña xoo é nī'i i dú'nú ko”, ka'an. Kuān o dé sntadún san. 25 Dɨ'ɨ Jēsuu ni ta'an dɨ́'ɨ ña, María, ñadɨ̄'ɨ Cliofa, ni María Madālená ne, ntáñɨ étsin ña nú krusí san mí ntēé Jesuu. 26 Dā íni Jesuu dɨ́'ɨ ña ni ña ntɨni'i ñā, ña e dóo kuinima ñá ne, kaka'an ñá ni dɨ'ɨ ñā: —Nakunúu nta'a nto ī'xá nto dan —ka'an ña. 27 Dá kakā'an xtúku ña ni ña ntɨni'i ñā: —Nakunúun nta'an dɨ'ɨ ō dan —ka'an ña. Nté ntūvi tsikán ne, nákunuu nta'a ña ntɨni'i ñā sán dɨ'ɨ Jēsuu. 28 Dā kúvī sá'a ne, īní Jesuu tsi é kuntaa ntɨ́'ɨ vatā ó uve na'a kaka'an tú'un Xuva kō ne, kaka'an ña: —Kaitsí ko ntute —ka'an ña. 29 Ikān tuví uun kɨ́dɨ ntɨ̄di íā ne, xnuu nto'o ña uun tɨ'ntɨ dóó ne, dā xntídō ñá dɨkɨ chɨ́ɨ̄n ne, da xní'ni ña xu'u ña. 30 Dā kúvī xí'i ña ntɨ̄di íā sán ne, kaka'an ña: —É kūntaa ntɨ́'ɨ ve —ka'an ña. Kidáā né, nāxka'nu nteɨ ña dɨkɨ ñá ne, xí'i ñā. 31 Ntuvi sā'á ne, ntuvī é koo tu've iña víko ka'nu san. Ña Israeé ne, ña ni ntío ña é kūve ka kúñu ña ntīká krusi ntuvi dá iō dá'na, tsi dóo ka'nu ntuvi tsikan. Dukuān ne, kaka'an ñá ni Pīlatú san te kuē'é ña itsi é ka'nu ña xkɨdá'nta ña uve ntiká krusí san vata koo é na kūví kantɨ́'ɨ ña ne, dá kūvi nanuu nteé ña ña ntiká krusi. 32 Kidáā ne, kué'en sntādún san, kuka'nu ña xɨ̄kɨ dá'nta ña ata iko dīñɨ Jesuú san. 33 Ntá tsi dā xee étsin ña mí rkāa nteé Jesuú ne, kūtuni ña tsi é xi'i ña. Dukuān ne, ñá ni ē'nu ña xɨkɨ dá'nta ña. 34 Ntá tsi uun ña'a sntadún san ne, i'xi nūu ña káa ñā má xkɨntika Jēsuú ne, ura tsí i kíi nɨñɨ ni ntute. 35 Xu'u é kantaa ú ni nto sā'á ne, īní u nee iña kúvi. Kaka'an ntáa ú ni ntō vata koo é na kuīnti'xe nto dɨ, tsí iní u tsi nuu é ntaā i é kāka'án u. 36 É un ntɨ'ɨ nūu i sá'a kúvi vata koo é kuntaa vatā ó uve na'a kaka'an tú'un Xuva kō: “Nté uun xɨkɨ ña ña ni tá'nu”, ka'an. 37 Uun ká xtuku nuu i kaká'an tú'un Xuva kō dɨ: “Kiní ña'a san ña é i'xi nūu ña káa kúñu ñā”, ka'an. 38 Dā ita ntí'xin kúvi sá'a ne, vé'xi uun ñā'a, ñá nani Jōsee, ña ñuú Arimatea. Kuinti'xe xu'ū ña Jesuu tsí da xé ū'ví ña ña Israeé san. Dɨvi ña īkan ñá nta'a Pilatú san te kuē'é ña itsi é naki'i ña kúñu Jēsuu. Pilatú san ne, xé'e ña ītsi é kuān koo vií ña. Kidáā ne, ixnakí'i ña kúñu Jēsuú ne, dā kue'en ni'i ña. 39 Ikan tsī xee Nícodemu, ña é ñe'e é nīñu, ixka'an ñá ni Jēsuu, ódo ñā vata oko u'xi kílū cho'o vídin é kadāka dú'xe utun ni ū'xen xaví san. 40 Ntuvi ña náki'i ña Jesuú ne, dā náxtinuu ñá ña doo kui'xin e xntá'a ña u'xen cho'ó san vatā xkoó ini ñá Israeé san. 41 Mī náxnteē ñá Jesuu ntíká krusí san ne, ikan ētsin má utun tata. Ikān tuví uun ñaña xēe mí é vāta xoxo kunuu ntú'xi ī. 42 Ikan tsī xnuu ntú'xi ña Jesuu, tsi íkan ētsin tuví ñañā san, tsí da xé kuenta iña i é kāxio tû've víko iña ñá Israeé san.
1 Ntuvi dá naki'i vité san ne, ntɨkɨn nī'ni ká kue'en María Madālena nú ñaña kān. Dā íto ña ne, īní ña tsí e xío tuví xuu é katāvi núu xu'u ñañā san. 2 Kaxkainu ña kue'en ña mí ntoo Simuun Pedru ni ña ntɨní'i ñā, ña e dóo kuinima Jésuu. Kaka'an ñá ni ñā: —É nātavá ña Mastru ko nú ñaña ña kān né, ntē ñá īni o mí'i kūnaxnúu ña ña —ka'an Maríā san. 3 Kidáā né, kīi Pedru ni ña ntɨní'i ñā, ña uun san, kue'en ñá nú ñaña kān. 4 Ntuvi ñá koo da ntaínu ña kue'en ña, ntá tsi dií ka inú ka ña é ña uun san. Di'na ña xee ña nú ñañā san. 5 Náxkā'nu nteɨ ña dɨkɨ ña, íto ni'ni ña iní ñañā sán ne, īní ña doó san, ntá tsi ña ni kɨ́'vi ña. 6 Kidáā ne, xée Sīmuun Pedrú san ne, dā kukɨ́'vi ña īní ñañā sán ne, ikān íni ña doó san. 7 Ta'vi dōo é ītínuu dɨkɨ Jésuú ne, ñá te tūví dadɨɨ ká ni dōo ka'nú san, tsí e xío tuví kata'nu va'a. 8 Kidáā ne, kúkɨ̄'ví ña uun ña'a sán dɨ, ña é xee dí'na nú ñañā sán ne, dā íni ña ne, kuīnti'xe ña. 9 Ntá tsi vata kɨ́'ɨn dɨkɨ ña é uve na'a kaka'an tú'un Xuva kō tsí da miī é ntoto ña tē xi'i ña. 10 Kidáā né, ntiko kōó ña ntɨni'i ñā, kunú'u ña nú vi'i ña kān. 11 Ntá tsi Maríā sán ne, ntitsí ña diñɨ ñáña san, kaéku ña. Kuan tsī ó kaeku ña, náxkā'nu nteɨ ña dɨkɨ ña, íto ni'ni ña iní ñañā sán ne, 12 īní ña uvi ña'a ánjē san é ñu'u ña doo kui'xin. Ntoo ña nú xuu mí intéku kúñu Jēsuu. Uun ña'a ña tuví ña dɨkɨ́ ñañā sán ne, uun ña'a ña tuví ña xe'e i kan. 13 Tsixe'e ña ñā: —¿Nté kui kaekun ntun, ñadɨ̄'ɨ? —ka'an ña. —Tsí kue'en ni'i ña Mastru kó ne, ntē ñá iní u mí'ī xnúu ña ña —ka'an ñá ni ñā. 14 Dā ve tsi kaka'an ña sá'a ne, xkokōto ñá ne, ikan tsī íni ña Jesuu ntítsí ña, ntá tsi ña ni iní ña te dɨvi Jēsuu. 15 Jesuú ne, tsixe'e ña ñā: —¿Nté kui kaekun ntun, ñadɨ̄'ɨ? ¿Xoó ña'a ntu kanantukūn? —ka'an ña. Ña kaito ntodo útun tatá san, kuíni Maríā sán ne, kaka'an ñá ni ñā: —Te dɨvi nto kuē'en ni'i ntó ña ne, ká'an nto nī ko mí'ī náxnuu nto ñā vata koo é kɨ̄'ɨ́n u, kínaki'í u ña —ka'an ña. 16 Dá kakā'an Jésuu ni ña: —¡Maríā! —ka'an ña. Dā xkókoto ña, kaka'an ñá ni ña tū'un hébreú san: —¡Rabuni! (é kāni tú'un Mastru) —ka'an ña. 17 Dá kakā'an Jésuu ni ña: —Ñá kū dɨ́ tɨɨn nta'ān ko, tsí vata ntáā u mí tuví Uvā ko. Ntá tsi kuē'en mí ntántoo ení ko ne, ká'an ni ñā tsí ntaa u mí tuví Uvā ko, é dɨvi ña Uva ntō dɨ, tsí uun tsi Xuva ko ni ntō —ka'an ña. 18 Kidáā ne, kué'en Māría Madālená san, kuka'an ñá ni ña ntɨni'i ñā: —¡É īní u Mastru kó ve! —ka'an ña. Kidáa ne, ntaa ña ni ña tū'un é kāka'an Jésuu ni ña. 19 Dā kuáa dɨvi tsi ntūvi é kuvi uun vité san ne, kantī'u tsí xi'í san mí ntoo ña ntɨni'i ñā, tsí da xe ntaú'vī ñá ña Israeé san. Ikan tsi kūkɨ́'vi Jesuu, ntítsí ña mé'ñu ña kān ne, kaka'an ñá ni ñā: —Vá'a tsi koo kuntōo nto —ka'an ña. 20 Dā kúvi ka'an ña sá'ā ne, náñē'e ñá ña nta'a ña ni xkɨntika ñā. Ñá tē nté kaa naku'un díni nima ñá ntɨni'i ñā da íni ña Jesuu. 21 Kidáā ne, kaka'an xtúku Jesuu ni ña: —Vá'a tsi koo kuntōo nto. Vata ō táxnuu Uvā kó ko ne, kuan koo taxnūu ú nto dɨ —ka'an ña. 22 Dā kúvi ka'an ña sá'a ne, tɨ̄'ví nteē ñá ña, kaka'an ña: —Naki'i nto Espíritū Sántū san. 23 Da xōó ka ña'a é kāda ka'nu iní nto ni ña kuētsí ña ne, é ntɨ̄'ɨ kuétsi ñā. Ntá tsi da xōó ka ña'a é ña kada ka'nú ini nto ni ña kuētsí ña ne, é kuan tsī koo kuétsi ñā —ka'an ña. 24 Ntá tsi Tumaá san, uun ña'a ña é kuvi uxuvi ñá'a ña ntɨni'i ñā, ña e ntántēe I'xa Uví ne, xóxō ña da ntii dîtó Jesuu. 25 Ntá tsi ntáka'an ñá ntɨni'i ña, ña nguiī san ni ña: —É īní ntɨ Mastru kó ve —ka'an ña. Ntá tsi Tumaá san ne, kaka'an ñá ni ñā: —¿Vá ntāa ntu? Tē ña kiní u mí dūku tsɨkɨ́ san nta'a ña, tē ña nakɨ'ví u rkɨnta'á ko mí dūkú san ne, o tē ñá nakɨ'ví u nta'a ko mí kanúu xkɨntika ñā dɨ́ ne, ña kúvi kuintī'xe ko —ka'an ña. 26 Dā kúvi ūna ntúvi ne, ntoo xtuku ña ntɨni'i ñā má vi'i kān né, ikān tuví Tumaá san dɨ. Kanti'u tsí xi'i ntóo ña, ntá tsi xee xtúku Jesuu, ntítsi ña mé'ñu ñā, kaka'an ña: —Vá'a tsi koo kuntōo nto —ka'an ña. 27 Kidáā ne, kaka'an ñá ni Tūmaá san: —Nakɨ̄'vín rkɨnta'a o i'a ne, koton nta'a kó san ve. Tā'xin nta'a o, dá nakɨ̄'vín xkɨntikā kó san. Ñá ku kuān nte dó'on; na kuīnti'xe o ko —ka'an ña. 28 Nantíko kōó Tumaá san, kaka'an ñá ni ñā: —¡Tō'ó miī ko! ¡Xuva ntī'xe ko! —ka'an ña. 29 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Vi'i a vé ne, kakuinti'xe o tsí da xe ínin ko. Ntá tsi ¡nté kui va'á ña'a, ña é kakuinti'xe i kó kuān te vata kiní ña ko! —ka'an ña. 30 Ñá te da dīí ka nuu i é idé Jesuu núu ñá ntɨni'i ñā é ña ni úve na'a tutú sa'a. 31 Ntá tsi nuu i sá'a ūve na'a vata koo é kuīnti'xe nto tsí Jesuú ne, dɨvi ñā é táxnuu Xuva ko ñā né, dɨvi ñā é Ī'xá Xuva ko ñā dɨ. Te kuīnti'xe nto ña ne, ní'i nto ntuvi vā'á iña ntó kuenta iña ña.
1 Dā rkontûvi e kúvi sá'a ntii dîtó Jesuu mí ntoo ña ntɨni'i ñā etsin nu míni kā'nu é nani Tīberia. Sá'ā kúvī da ntii díto ña. 2 Ikān ntoo dadɨɨ Simuun Pedrú san ni Tūmaa, ña e ntántēe I'xa Uví, ni Natanāee, ña vé'xi ñuú Canaa é kāduku ntée ñuú Galilea, nī ntuvi i'xá Zebedeu, ni ūví ka xtúku ña ntɨni'i Jēsuu. 3 Simuun Pedrú san kaka'an ñá ni ñā: —Xu'ú ne, tsāká kitáva u —ka'an ña. Ntáka'an ñá ni ñā: —Kɨ́'ɨ̄n ntɨ́ ni ntō dɨ —ka'an ña. Kué'en ñā, ñu'ú ña tun ntōó san. Ntá tsi niñu tsikán ne, nté uun tsákā ña ni tavá ña. 4 Ntá tsi dā ve'xi túvi ne, ikān ntii dîtó Jesuu, ntítsi ña diñɨ ntute san. Ntá tsi ña ntɨni'i ñā ne, ñá ni īni ñá te dɨvi Jēsuu. 5 Kidáā ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Ō dá', ¿vāta ntu ní'i nto tsákā san? —ka'an ña. —Vátā —ka'an ña. 6 Jesuú ne, kaka'an ñá ni ñā: —Nakuītá nuu nto xunu nto diñɨ kuá'a nto sán ne, ikan nī'i ntó tɨ —ka'an ña. Kuān o dé nti'xe ña ne, ntē ña ni kuvi natavá ka ña xunu san e dóo ñu'u tsitu kuē'en tsákā san. 7 Ña ntɨni'i ñā, ña e dóo kuinima Jésuú ne, kaka'an ñá nī Pedrú san: —¡Dɨvī mastru kó ña! —ka'an ña. Dā ve tsi téku Pedrú san é dɨvī Tó'o ñā ne, nákunūu ña du'nu ña, tsí kantɨɨ́ ña nuu ña, dā entíta ña iní ntute san. 8 Da nɨɨ vē'xí ña nguiī sán iní tun ntōó san, ntáñu'u ña taraxá san é ñu'u tsitu tsákā san. Ñá te nté sa ikā ñu'u ña nú ntūte san; īó te ūun sientu métrū. 9 Dā núu ña tun ntōó san nú ñutɨ kán ne, ikān íni ña é kai'xi ngɨ́ñu'u, nteku ítun tsákā san ni tañú'ū san. 10 Kaka'an Jésuu ni ña: —Na kī'xi nto uvi a tsáka, kɨtɨ dā ve táva nto san —ka'an ña. 11 Kūxee xtuku Simuun Pedrú san iní tun ntōó san ne, kanañu'u ña taraxá san ñu'u kān. Uun ito tsi ñú'u tsitu kuē'en taraxá san tsáka na'nu ntɨ'ɨ, uun sientu uvi díko uxuni tɨ. Kuān te dóo kue'e tɨ́ ne, ntē ña ni ntatsin táraxá san. 12 Kaka'an Jésuu ni ña: —Kixká'xi nto kuenta teváa —ka'an ña. Kidáā ne, nté uun ña'a ña ña ni kene iní ña tsixe'e ña ñā xoo ñá'a ña, tsí da xé ini ña tsí dɨvi ntī'xe ña é Tó'o ñā. 13 Xée ētsin Jesuú ne, dā nánuu ntá'a ña tañú'ū sán, xe'é ña ña. Kuan tsī o dé ña nī tsákā sán dɨ. 14 E sá'ā kúvi ūni íto e ntii dîtó Jesuu núu ñá ntɨni'i ña dā ntóto ña é xi'i ña. 15 Dā kuvi é'xi ña ne, kaka'an Jésuu ni Símuun Pedru: —Simuun, í'xá Juaan, ¿vā dií dií ka ntu kakuinima ó ko é sā'a? —ka'an ña. Kaka'án Pedru ni ña: —Ini ntú ku nto, Mastru, tsí ntio kó nto —ka'an ña. Kaka'an Jésuu ni ña: —Kué'ēn é kā'xí a le'ntú ko sán ni —ka'an ña. 16 É kūvi uvi íto tsixe'e Jēsuu ña: —Simuun, í'xá Juaan, ¿kakuinima ntú o ko? —ka'an ña. Kaka'an ñá ni ñā: —Nuu é ntaā i, Mastru. Ini nto tsí ntio kó nto —ka'an ña. Kaka'an Jésuu ni ña: —Kuenta víin le'ntú ko sán ni —ka'an ña. 17 É kūvi uni íto tsixe'e xtuku ña ñā: —Simuun, í'xá Juaan, ¿ntio ntu o ko? —ka'an ña. Pedrú san ne, dōo u'vi kúvi ña é uni íto tsixe'e ña ña tē ntío ña ña ne, kaka'an ñá ni ñā: —Mastru, dɨvi nto īni nto é un ntɨ'ɨ̄. Dɨvi nto īni nto tsí ntio kó nto —ka'án Pedrú san. Kaka'an Jésuu ni ña kídaā: —Kué'ēn é na kā'xi le'ntú ko sán ni. 18 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ō. Dā kúvin ñatīí kuetsī ne, nákunūun du'nu o dá kɨ̄'ɨn da mí'ī ka mí ntio o. Ntá tsi tē kuátān ne, koó da nakāan ntá'a o ne, tuku ña'a naxnūu ña o du'nu ó ne, dá kɨ̄'ɨn ni'i ña o mí'ī ña ntío o é kɨ̄'ɨn. 19 Kuan ō ka'an Jésuu vata koo é kūtuní Pedru nté koo kuvi tē xi'i ña, vata koo é kā'an ñá'a tsi dóo ka'nu Xuva kō. Kidáā ne, kaka'an ñá ni ñā: —¡Kuntīkɨ́n ko! —ka'an ña. 20 Dā xkókoto Pedru ata ñá ne, īní ña tsí kantīkɨ́n ña uun ña'a ña, ña e dóo kuinima Jésuu, ña e itúvi diñɨ ña da é'xi dadɨɨ ña da kúvi viko san, ña é tsixe'e xoo ñá'a é diko i ñā. 21 Dā íni Pedru ñá ne, katsixe'e ña Jēsuu: —Ña sā'á ne, ¿nté ntu koo kuvi ña? —ka'an ña. 22 Kaka'an Jésuu ni ña: —Tē ntio ko é kutuvī ñá da nté nainu xtúku ú ne, ¿vá neē ntú kuenta iña o? ¡Dɨvīn né, kuntīkɨ́n ko! —ka'an ña. 23 Dukuān ne, kuiní ña ntákuinti'xe i san tsí ña kuví nti'xe ña tsikan. Ntá tsi ña te ni ká'an Jésuu e ña te kuví ña. Da mii tsī é kāka'an ña: “¿Vá neē ntú kuenta iña ó te ntio ko é kutūví ka ña dā nté nainu xtúku u?”, kuan ō ka'an ña. 24 Dɨvi ña ntɨni'i Jēsuu, ña tsikán ne, dɨvī ú xu'u é kantaa ú ni ntō nee iña e íni u. Xu'u tée na'á u tú'ūn sa'a. Ini o tsí nuu é ntaā i é kāka'án u. 25 Jesuú ne, dií ka tɨ̄tɨ́n ka nuu i é idé ña dɨ. Tē dɨ́ ni ūve na'a un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ sá'a ne, á te ntē ña xee tá'an ñuxiví sa é kuntōo tutu é ūve na'a kaka'an íña ña.
1 Xu'ú é Lucá u ne, táxnūú u tutú nta'a nto, Teófilu. Tutú é dé va'á di'ná u ne, ntaa ú ni nto un ntɨ'ɨ̄ é edé Jesuu, ni un ntɨ'ɨ̄ é nakuā'a ña ña'a nté ntūvi dá eni ntu'u ñā 2 da nté ntūvi é kūntáa ña e dukún kān. Di'na dá kūntáa ña e dukún kān né, dē kú'vē ñá uxuvi ñá'a, ña é vīí pustru íña ña ne, náñē'e ñá ña nté koo vií ña. Tsí xe'e Espíritū Sántū é kūtuni ña nté koo ka'an ñá ni ñā. 3 Kidáā ne, xí'i ñā ntiká krusi. Ntá tsi da rkontûvi é xi'i ñá ne, mii ñā ntii díto ña mí ntoo pustru ña. Dōó ki'in itō ntii díto ká ña da nté xee tá'an uvi díko ntuvi. Dōó kue'e edé ña vata koo é kuīnti'xe pustru ña tsí ntoto nti'xe ña ne, kaka'an ñá ni ñā iña mí kadē kû'vé Xuva kō. 4 Dā intóo dadɨɨ ká ña nī pustru ñá ne, kaka'an ñá ni ñā é ña ku ntaka ña ñuú Jerusaleen. —Kuntētu ntó i'a da nté ni'i nto é kāka'an Úvā kó, vata ō ka'án u ni nto kídaā. 5 É īni nto tsí Juaán ne, ntute nakutsi ntúte ña kō; ntá tsi ña kukuíi ka dá nainu míi Ēspíritū Sántū san é kunūu ñá nima nto —ka'an Jésuu ni ña. 6 Ña nátaká nuu ni Jēsuú ne, tsixe'e ña ñā: —¿Vevií ntu é nakāku ntó ñuú ña Israeé san? —ka'an ña. 7 Kidáā né, kaka'an Jésuu ni ña: —Ñá te ntō'o é kāduku ntée nto é kūtuni nto nee ntúvi vií Uvā kó nuu i é viī ña. Tsí kuenta iña mii ña é kade ña. 8 Ntá tsi te īnuu Espíritū Sántū san é kunuu ña nima ntó ne, dɨvi ña xntii ña ntō é kā'an ntó xoo ñá'a ú ni ña ntoo ñuú Jerusaleén san. Da kidáā né, kue'ēn ntó ñuú Judea ni ñuú Samaria ne, kuē'én ka nto dá kanɨɨ ñūxivi. Kue'ēn ntó, kuka'an ntódo nto ni ñā'a xoo ñá'a ú —ka'an ña. 9 Dā kúvi ka'an Jésuú ne, kūntáa ña e dukún kān. Mē'ñú viko nu'u kuntáa ña ne, ñá ni īní ka pustru ñá ña. 10 Kuan tsī o ntáñɨ̄ ña, ntaíto díto ña e dukún kān mí kūntáa ña ne, dā nénī ñá xee uvi ánje Xuva kō, ñu'u ña doo kui'xin. 11 Ntáka'an ánjē sán ni ñā: —Ō ñá ñuú Galilea, ¿nté kuān nté ntaíto díto ntu nto e dukún kān? Tsí dɨvi tsi Jēsuu, ña é naki'i Xuva kō né, vata tsī ó kūntáa ña e dukún ne, kuan tsī koo nainu xtúku ña ñuxiví a —ka'an ña. 12 Kidáā ne, ntáka ña xuku é nani Ōlivú san. Ntíko koō ñá, kunú'u ña ñuú Jerusaleen é ña tuvi nté uun kilumetru. 13 Dā náxee xtúku ña ne, kúxee ña má vī'i nínu kān. Dɨvī ña ntoo sán ne: Pedru, ní Juaan, ni Sántiau, ni Ándree, ni Félipe, ni Túmaa, ni Bártulu, ni Máteu, ni túku Santiau, i'xá Alfeu, ni Símuun Zélote, ni Júda, ení Santiau. 14 Nguentúvi ntánataká nuu un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá, ni ēní Jesuu, ni dɨ́'ɨ ñā María, ni tuku ñadɨ̄'ɨ́ dɨ, é ntáka'an ntâ'ví ña ni Xuva kō. 15 Uun ntuvi ne, nátaká nuu vata te uun sientu oko ña'a, ña kuínti'xe i Jesuu. Kidáā ne, nákuntītsí Pedru é kā'an ñá ni ñā ne, kaka'an ña: 16 —Eni, é īni nto tsí da miī é kuvi nee iña é kāka'an Espíritū Sántū sán ne, nté ntūvi di'na xe'é ña tú'ūn é xntée na'a Davii íña Júdā san. Tsi Júdā sán ne, dɨvi ñā é intéka ña ña'a é tɨ̄ɨn ña Jesuu. 17 Dɨvi ñā ne, dadɨɨ tsi pustru ntɨ́ ni ñā. 18 Ntá tsi é īni ntó nté ō kúvi ña. Tsi kí'i ña diu'un é diko ña Jēsuú ne, ñīi ñá uun itsi ñū'u. Kidáā ne, kanteɨ ña, ko'xó ña. Ntáta ī'xí ña ne, uun ito tsi kíi ntɨ'ɨ itɨ́ ña ne, xí'i ñā. 19 Tēku ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntoo ñuú Jerusaleen, nté ō kúvi ña. Dukuān né, īntántēé ñu'u san Aceldama, é kāni tú'un Ñū'u Nɨñɨ. 20 Kuān ó uve na'a libru é nanī Salmu, kaka'an: Na kuīñɨ ixu vi'i ña ve; xōxó kuntōo ká i ikān, ka'an líbrú san. Xío ūve na'a túku, kaka'an: É tūku ña'a nakunúu ña naa ña, é viī ñá tsiñu é edé ña, ka'an líbrú san. 21 ʼI'a ntoo ña'a é dadɨɨ tsi íka ntɨ́ ni ñā nguentúvi dá kātúvi Tó'o ko Jēsuu ní ntɨ, 22 nté ntūvi dá itsi ntute ña nta'a Juaan un tsi da nté ntūvi é kūntáa ña vi'i antɨ̄vi. É kāntio ne, uun ña'a kuntee tá'an ña ntɨ́ é ntuvi nɨɨ̄ ntɨ́ uxuvi ñá'a ntɨ é ntāda ntaá ntɨ nee é īni ntɨ́, é kā'án ntɨ ni ña'ā tsí nuu é ntaā i e ntóto Jesuu dá xi'i ña —ka'án Pedru. 23 Kidáā ne, nakaxnúu ña úvi ña'a: uun ña'a, ñá nani Jōseé Barsabaa (Justo náni ña dɨ), ni ūun ña'a, ñá nani Mātia. 24 Ntáka'an ntâ'ví ña kídaā: —Xuva, dɨvi ntō é īni nto nimá ntɨ xe un xé un ntɨ́ ne, tā'xi ntó na kūtuní ntɨ xōo ñá'a é ntio nto 25 é viī ñá pustru nto, é nakunúu ña naa Júda. Tsí Júdā ne, nákunāá ña tsiñu ña dá kuan ō dé ña é kīni kaa, dá kuē'en ñá mí kadūku ntée ña —ka'an ña. 26 Dā kúvi ka'an ntâ'ví ña ne, nadɨ́kɨ ñá te kīi xoo ñá'a é vīí pustrú san. Dā kíi ne, dúku ntēé Matiá san. Ura tsí i intee tá'an ña ni ū'xi ɨ́ɨn pustru, ñá nguiī san.
1 Dā xee tá'an ntuvi é kūvi viko iña ñá Israee, viko é nani Pentecōsteé ne, dadɨɨ ntoo ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña kuínti'xe i san. 2 Dā nénī ñá uun káñu'ū tsí nte e dukún kan, vatā ó te tātsin dóo ntii kainu ne, koó da kake'xen nī kava má vi'ī mí ntoo ña. 3 Kidáā ne, ntii díto ñu'u kai'xi. Kaxi'í nuu ñu'u san dɨkɨ ñá xe un xé un ñā. 4 Kidáā ne, ínūu Espíritū Sántū san nima ñá ne, eni ntu'u ñā ntáka'an ña é tūku e túku tú'ūn, tsí xe'e Espíritū Sántū san é kūvi ka'an ña. 5 Ntuvi sā'á ne, xee ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ tatá vi'i ña Israee, ña e dóo ntaínuu iní i Xuva kō. Dā mí'ī ká ñuu vé'xi ña, xée ña ñūú Jerusaleen é viī ñá nchu'un Xuva kō. 6 Dā tékū ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san tsi dóo ntii kaka'an ñu'ú ne, ikan tsī nátaká nuu ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña. Ña é da ve xée sán ne, é tūku e túku tú'ūn ntáka'an ña. Koó dā kúdu'va ña da téku ña tú'un ñā e ntáka'an ña kuínti'xe i san. 7 Koó dā kúdana iní ña ne, ntánatíin ña ni tā'an ña, ntáka'an ña: —¿Vá ña ntu te ña ñuú Galilea, ña kuān ó ntáka'an san? 8 ¿Nté kuī ntátekú ntu ko tū'un é ntáka'an ña, vata tsi tē dadɨɨ tú'un ko ni ñā? 9 Tsí xo'ō ne, é xīo xío ñuu ko: ñuú Partia, ni ñūú Media, ni ñūú Elan, ni ñūú Mesopotamia, ni ñūú Judea, ni ñūú Capadocia, ni ñūú Puntu, ni ñūú Asia, 10 ni ñūú Frigia, ni ñūú Panfilia, ni ñūú Egítō né, iō ñá ne, vé'xi ñā un tsi nte ñuu África, é díi ka ikā é ñuú Cirene. I'a ntoo ña ñuú Romá dɨ; iō ñá ne, ña Israee ña; iō ñá ne, dadɨɨ tsi ntántīkɨn ñá Xuva ko nī ña Israee. 11 I'a ntoo ña ñuú Cretá dɨ, nī ña ñuú Arabia. Ntá tsi un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o ntáteku ko é ntántaa ña ni kō nté o de Xuva kō e dóo kaxntii ña kō né, dɨvi tsi tū'ún mii kō ntáka'an ña —ka'an ña. 12 Koó dā kúdu'va ña nee iña é kākuvi ne, ntátsixe'e tā'an ña: —¿Mí'i ntu vē'xi é kuan ō ntáde ña'a san? —ka'an ña. 13 Ntá tsi iō ñá ne, da ntáxkuntée ña, ntáka'an ña: —Tē dóo ñu'u tsitū nima ña vínu xee —ka'an ña. 14 Kidáā ne, nákuntāñɨ́ dadɨɨ Pedru ni pustru ñá u'xi ɨ́ɨn san é kā'an ñá ni ñā'a sán ne, un ntii tsī kéne ña, kaka'an ñá ni ñā: —Un ntɨ'ɨ kuē'en dú'va ntō, ña ñuú Judea ni ñá ñuú Jerusaleén ne, vi'a ve ne, kini vá'a nto é ka'án ntɨ ni ntō. 15 Ña'a sā'á ne, ña te kɨ́'vi ñā. Ini nto tsí dā ve kaeku ɨɨn teváa. 16 Ñā'á ni san, tsi sá'a ne, kakuvi vata ō ka'an Jóee dá ka'an ñá naa Xuva ko é ūve na'a nté ntūvi di'na, kaka'an ña: 17 Te xēe tá'ān ntuvi é ntɨ̄'ɨ ñuxiví ne, táxnūú u Espíritū Sántū ko é kunūu ña nima ñá'a, ña ntoo dá kanɨɨ ñūxivi. Kidáā ne, ká'an i'xā ntó, te tíi, te ñadɨ̄'ɨ, naá ko. Na kuetsī sán ne, vata koo kuvi é nākueni na, kiní na é nāñe'é u na. Ñatā sán ne, ñuu ení kān nañē'é u ña nté koo kuvi rkontuvi. 18 Ntuvi tsikán ne, taxnūú u Espíritū Sántū ko é kunūu ña nima ñá ntáde tsiñu kuenta iñá ko, te tíi, te ñadɨ̄'ɨ ñá ne, da kidáa kā'an ñá naá ko. 19 Ta'xi ú kuenta é dukún kān ne, ñuxiví a kii nɨñɨ́ ne, koko ñu'ú ne, dōo kene u'me vata kaa viko nu'u. 20 Kuneé ngantií ne, koko kuē'e kue'é xoo, vata ito nɨñɨ, di'na tē xee tá'an ntuvi é naīnu Tó'o kō. Kidáa ntūvi e dóo ka'nu, e dóo vá'a ō. 21 Dā xoó ka ña'a, ña é kaku ni'i i Tó'o kō ne, nakáku ña, ka'an Jóeé san kídaā. 22 ʼUn ntɨ'ɨ kuē'en dú'va nto, ñatīí Israee, kini vá'a nto é kā'án ntɨ ni ntō: Tsí Jesuu, ñá ñuú Nazareé ne, dɨvi ñā e dóo va'á ña ni Xuva kō. É īni ntó tsí xe'é Xuva kō é kūvi vií ña nuu i e dóo na'nu mé'ñu ntō né, dōo kue'e kuénta tá'xi ña vata koo é na kūtuni nto tsí mii Xuva kō táxnūu ña ña. 23 Ntá tsi dā ntúvi ña kuenta ntá'a nto, vata tsi ō dé kû'vé Xuva ko ntē ntúvi di'na ne, dɨvi ntō tɨ́ɨn nto ña ne, ē'ní nto ña dā xe'é nto itsi é naxnteē ñá kini ntáa san ña ntíkā krusi. 24 Ntá tsi Xuva kō ne, nantóto ña ña dá xi'i ña. Ña ni kúvi vīí doxi'í san ni ñā. 25 Tsí kuān ó uve na'a nte ntúvi di'na, kaka'án rei Davii kuénta iña ña: Iní u tsí nguentúvi katuví u ni Xuva kō. Ñá kau'vī kue'én ko, tsí dɨvi ñā kunuu mé'ñu kūnuu dava ña ko. 26 Dukuān é nakūnuu dîní nimá ko ne, dōó diní ko, kaka'án u. Nakutúvi vā'á kue'en kúñū ko, 27 tsi ñá xtuvī mii ntó nimá ko doxi'í kān; ntē ña ta'xi nto é tē'u kúñū ko, tsí xu'u é i'xā nto e dóo va'á u. 28 Dɨvi ntō nañé'ē ntó ko nté koo ni'í ko ntuví va'á iñá ko. Xu'ú ne, nakunúu dini kue'én nimá ko é kutūví dadɨɨ ú ni ntō. Kuan ō ka'an Dávií san kídaā. 29 ʼĒni, é īni nto tsí xi'i úva ata ko Dāvií ne, dā intú'xi ña. Tsí i'a tuvi dukuan ñáña ñā mí īntú'xi ña. 30 Ntá tsi Davií ne, kaka'an ñá naa Xuva ko é kuān ó kaka'an ña. Ini ña tsí Xuva kō xe'é ña xu'u ña tsí uun i'xá ika ña kunūu naa ña é viī ñá rei iñá ko, xo'ō e ñá Israee o. 31 Dukuān né, vata tsī ó te nte dí'na íni Davii nté koo kuvi ne, ka'an ña kuenta iña é ntoto Cristu dá xi'i ña, tsí ña kunuu mii nima ña mí ñu'u nima ñá xi'i; ntē ña té'u kúñu ñā dɨ. 32 Ne, kuan ō kúvi nti'xe, tsí Xuva kō ne, nantóto ña Jesuu. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ntɨ é uxuvi ñá'a ntɨ́, ntáde ntaá ntɨ tsí iní ntɨ tsí nuu é ntaā i é ntóto ña dá xi'i ña. 33 Kidáā ne, kúntāa ña é kutuvī ñá nta'a kua'a Xuva kō é kada kú'vē ñá, tsi dóo iō ñá é viī ña. Kidáā ne, táxnuu Xuva kō Espíritū Sántū sán, vatā ó kaka'an ñá nte dí'na ne, dɨvi ñā kade ña é un ntɨ'ɨ̄ é ntaíni nto nī é ntátekú nto é kākúvi vevii. 34 Tsí ña te rei Davií san ña é kūntáa vi'i antɨ̄vi, tsí mii Dāvii kaká'an ña: Kaka'an Xúva ko nī Tó'ō kó: “Kutūvín diñɨ kua'a kó, 35 dā nté kūvi vii ntɨ́'ɨ ú nī ña ntaínchu'vi o”, ka'an Xúva kō. Kuan ō ka'an Dávii kídaā. 36 ʼNa kūtuni ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña Israeé san tsí nuu é ntaā i tsí dɨvi Jēsuu, ña é náxnteē nto ntíkā krusí ne, dɨvi ñā é nakaxnúu Xuva ko ñā é viī ñá Tó'o kō, é viī ñá Cristu, ña é nakākú kō —ka'án Pedru ni ña. 37 Dā téku ña'a san é kāka'an ñá ni ñā né, dōo u'vi kúvi ña. Tsixe'e ñā Pedru ní pustru ñá nguiī san: —Ēni, ¿nté ntu koo vií ntɨ é ntūvá'ā ntɨ́ ni Xuva ko vē? —ka'an ña. 38 Kidáā ne, kaka'án Pedru ni ñā: —Natu'vi nto kuétsi nto nta'a Xuva kō ne, kutsi ntute nto xé un xé un nto kuēnta iña Jésuu, vata koo é kāda ka'nu iní Xuva ko kuētsí nto ne, ta'xi ña Espíritū Sántū é kunūu ña nima nto. 39 Tsi tá'xi Xuva ko xū'u ña é kuān koo vií ña ni ko ni i'xā kó, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, kuān te dóo ikā ntoo ña, da xōó ka ña'a e kána Xuva kō é kūvi ña iña ña —ka'an ña. 40 Dōó na'a kāka'án Pedru ni ñá ne, dōó kue'e é kāka'an ñá ni ñā. Kaxé'e ña ña itsi, kaka'an ña: —Kii nteé xio nto ña kini ntáa san ve —ka'an ña. 41 Dōo tɨtɨ́n ña'a kuínti'xe ña é kāka'an ñá ne, itsi ntute ñā. Iō ñá te ūni míil ñā'a, ña é nakuvé ta'an ntuvi tsikan nī ña kuínti'xe i san. 42 Ña sā'á ne, dōo dé ntaa ña un ntɨ'ɨ̄ é nañé'e pustrú san ña ne, dōo dé ntaa ña nataká nuu ña é kātsin dava ña tañú'u nī é kā'an ntâ'ví ña ni Xuva kō dɨ. 43 Xuva kō né, dōo xntíi ña pustrú san é viī ñá nuu i e dóo na'nu, e dóo tɨtɨ́n kuenta xé'e ña. Ña'a sán ne, koó dā kúdu'va ña ne, dōo u'ví ña. 44 Ña kuínti'xe i sán ne, dadɨɨ tsi ika ña ne, uun tsi nima ña. Kaxntii tā'an ñá ni da nēé ka é īo iña ña. 45 Dīko ña iña míi ña ne, dā náke'nté dava ña diu'un i, tsí'i ña nta'a ta'an ña xé un xé un ña vata kaa é kātaan núu ña. 46 Utén utén nátaká nuu ña ini ukún ka'nu kān ne, dadɨɨ é'xi ña nú vi'i ña kān, katsín dava ña tañú'ū. Dōo diní ñu'u nima ñá ne, ntē ña ni de ná'nu ña ni tā'an ña. 47 Da mii kuē'en tsi é nānu'u ñá iní ña Xuva kō ne, dōo vá'a ka'an ñá'a san íña ña. Utén utén ne, dukuān ntákutɨ̄tɨ́n ña'a, ña nakáku Xuva kō.
1 Uun ntuvi ne, kué'ēn Pedru ní Juaan, kuntáa ña má ūkún ka'nu kān dá kaeku uni kuáa, ura i é ntáka'an ntâ'vi ñá'a. 2 Dā xee ña xi'i úkun kán ne, īní ña é vēxní'i ña'a san uun ñátīi, ña é natɨ́ɨn dɨ'ɨn i nté dā káku. Utén utén kaxee ni'i ña ña ne, kaxtúvi nteē ñá ña xi'i úkun kān, xi'i é nanī E Dóo Va'a. Ikān xkutúvi ñá, kaikan ñá doméni nta'a ña ntáxee má ūkún kān. 3 Dā íni ña tsí vé'xi Pedru ní Juaan é kɨ̄'vi ña má ūkún kān ne, íkan ñā diu'ún doméni nta'a ña. 4 Pedru ní Juaán ne, īto ña ña ne, kaka'án Pedrú san ni ñā: —Koton nuú ntɨ —ka'an ña. 5 Kidáā né, īto ñá nuu ña tē nee kué'e ña ña, kuiní ña. 6 Ntá tsi Pedrú ne, kaka'an ñá ni ñā: —Ña túvi kuē'en tsí diu'ún ko. Ntá tsi īó iñá ko é tā'xi ú o: kuenta iña Jesúcristu, ña ñuú Nazaree, ká'ān ú ni ō: Nakuntítsin, kakan ve —ka'án Pedru. 7 Kidáā ne, írkāa Pedru ntá'a ña é xntii ña ñā nakuiñɨ ñá ne, ura tsí i ntuvá'a dɨ́'ɨn ñā. 8 Koó dā kaentíta ntaa ña nakuntítsi ña ne, dā éni ntu'u ñā kaika ña. Kúkɨ̄'ví dadɨɨ ña nī Pedru ní Juaan má ūkún kān ne, koó dā kaentíta eninú ña kaika ña, kaka'an ñá e dóo ka'nu Xuva kō. 9 Īní ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san é kaika ña, kananu'u ñá ini ña Xuva kō ne, 10 koó dā kúdu'va ña'a san dá ini ña é ntūvá'a ña, tsí ini ña é dɨvi ñā é kaitúvi nteē ña xi'i é nanī E Dóo Va'á san é kaikān ñá doméni. 11 Ñatīí san ne, kuan tsī ó karkaa ña Pedru ní Juaan, é ña ni ntío ña é nangāva ña ña. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ne, koó dā kúdu'va ña ne, ntaínu ñā, vé'xi ña mí ntoō ñá, uun itsi ini ukun kan mí é nani Corīdoo Salámuun. 12 Dā íni Pedru é vé'xi ña'a sán ne, kaka'an ñá ni ñā: —Ō ñá Israee, ¿nté kui koo da ntákudu'va ntu nto é kuan ō kúvi? ¿Nté kui kuān nte ntaínté'a ntu nto ntɨ? ¿Vá dɨvi ntū ntɨ́ kuvi idé ntɨ é ntūvá'a ña sā'a? ¿Va dóo ntu īó ntɨ é ntavá'a ntɨ́ ña xnē'e? Kuān te dóo ntaínuu ini ntɨ́ Xuva kō ne, ¿vá kūvi ntu vií ntɨ ntavá'a ntɨ́ ña sā'a? 13 Ña'á ni san, tsí Xuva kō, ña inúu ini uva ata ko Ābraan ni Ísaa ni Jácoó ne, dɨvi ñā de kú'vē ñá é mii i'xā ñá Jesuu kodó nuū ña. Dɨvi ñā é ntáda nto ña kuenta ntá'a ña tsíñu i. Dā ntío Pilatu é nangāva ña ña ne, dɨvi ntō ne, ña ni ntío ntō. 14 Jesuú ne, dōo vá'a ña. Ña túvi nee kuetsí ña. Ntá tsi ña ni ntio nto é nangāva ña ña. Dɨvi ntō ne, íkan ntō é nantii ña uun ña'a ñatīi, ña é'ni ña'a. 15 Dukuan ō é'ni nto ña kata'xi ntuvi iña ko. Ntá tsi Xuva kō ne, nantóto ña ña. Ntɨ'ɨ́ ne, iní ntɨ tsí nuu é ntaā i é kuan ō kúvi. 16 Vevií ne, dɨvi Jēsuu kúvi idé ña é ntūvá'a ña sā'á, ña é kainí nto, tsí dá kaku ni'i ña Jēsuú ne, nakunúu ntii ña. Tsí dá kuínti'xe ña Jesuú ne, kutíi ña ntuva'a vá'a ña, vata tsi ō kaini ntó un ntɨ'ɨ ntō ve. 17 ʼÉ īní u, ení, tsí dɨvi nto ni ña odo nūú iña nto ne, ña ni ínī ntó xoo ñá'a é Jesuu da é'ni nto ña. 18 Ntá tsi dukuan ō dé ntaa Xuva kō é kāka'an ña nté ntūvi di'na dá ntáka'an ñá ka'an naa ña é da miī é ntō'o Cristu, ña nakaxnúu ña. 19 Dukuān ne, nadama nto nima kíni kaa nto ne, nakuní'i nto nima vá'á nto. Xnūu nto nima nto é kāka'an Xúva kō, vata koo é nākate ña kuétsi ntō. Kidáā ne, ta'xi ña é nakunuu dîní nima ntó ne, 20 taxnuu ña Jesucristu, ña é nakaxnúu ña nte ntúvi di'na é kodo nuū ñá kuenta iña ko. 21 Vevií ne, da miī é kutuvī ñá vi'i antɨ̄vi, kantétu ña dā nté xee tá'an ntuvi é ntāva'a xeé xtuku Xuva ko ñūxiví, vatā ó ntáka'an ñá ka'án naa Xuva ko, ña intóo nte e ná'a, dá xe'é Xuva kō é kūtuni ña nté koo kuvi. 22 Tsí Muiseé ne, kaka'an ñá ni ñata kō, ña intóo kídaā: “Xuva kō né, taxnūu ña uun ña'a é dɨvi tsi tātá ko, é ka'an ña naa ña, vata tsī o táxnūu ña ko. Kini va'a vá'a nto nee ntɨ́'ɨ ntɨ'ɨ é kā'an ñá ni ntō, 23 tsí te xoo ñá'a ña ntío ña kuinti'xe ña é kāka'an ñá ne, kunaá ña. Kii nteé xio ta'an ña ña Israee”, ka'an Muísee nte kídaā. 24 ʼKuan ō ka'an ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ka'án naa Xuva ko. Di'na Samuee, ni ún ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ka'án naa Xuva ko, ña é vē'xí ata ña, ntáka'an ntódo ña nté koo kuvi vevii. 25 Xuva kō ne, xé'e ña xu'u ñá uva ata ntō, ña intóo di'na. Kuvi iña ntó dɨ, tsí ntoo nto naa ña vevii. Tsí Xuva kō ne, kaka'an ñá ni Ābraan: “Kuenta iña í'xá nto ntuviko un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntoo dá kanɨɨ ñūxivi”, ka'an ña. 26 Dukuān né, dā táxnuu Xuva ko I'xā ñá ne, di'na kuenta iña ntó táxnuu ña, vata koo é ntāviko ña nto, vata koo é nātu'vi nto kuétsi ntō —ka'án Pedru ni ña.
1 Pedru ní Juaán ne, ntáka'an dúkuan ña ni ñā'a san dá xee dutu íña ñá Israee, ni tó'ō sntadun íña úkūn ka'nu, nī ña saduceu. 2 Dōó dutsī kuiní ña nī Pedru ní Juaan, tsí ntánakuā'a ña ña'a san tsí nuu é ntaā i é ntoto xtuku o tē xi'i o, tsí ntóto Jesuu dá xi'i ña. 3 Kidáā né, tɨ̄ɨn ña ña, tsú'un kutu ña ñā vi'i utun. Uun ñúū ñú'u kutu ñā, tsí e kuáa da tɨ́ɨn ña ñā. 4 Ntá tsi dóo tɨtɨ́n ña'a kuínti'xe ña da téku ña tú'ūn é kāka'an ña. Kidáā ne, xée tā'an te u'un míil ña'a kuínti'xe ña Jesuu, é da mii kuē'en tsí ñatīí san ne, kaxio ñadɨ̄'ɨ́ san dɨ. 5 Utén sān ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña odo nūú iña ñá Israeé san, ni ñata, nī mastru lei iña úkūn sán ne, nātaká nuu ña ñuú Jerusaleen, 6 ni dūtu, ñá odo nūu, ña nani Ānaá, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñavi'i ña, ni Caīfaa, ní Juaan, ni Aléjandrú dɨ. 7 Kidáā né, kāná ña Pedru ní Juaan é xntáñɨ me'ñū ñá ña, da tsíxe'e ña ñā: —¿Xoó ntu tá'xi i itsī é kuān koo vií nto? —ka'an ña. 8 Pedrú ne, dōó nuu Espíritū Sántū nima ñá, kaka'an ña: —Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ntó, ñata, ña odo nūú iña ñá Israee: 9 te ntio nto tsixe'e ntō ntɨ́ nté ō xntíī ntɨ́ ña xne'é ne, nté ō kúvi ntuvá'a dɨ́'ɨn ñā ne, 10 kini vá'a nto ve é kāka'án ntɨ ni ntō, tsí ntio ntɨ́ é kūtuni ntó ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña Israee tsí Jesucristu, ñá ñuú Nazaree, ña naxntéē ntó ntiká krusi, ña nantóto Xuva kō né, dɨvi ñā kúvi idé ña é ntūvá'a ña sā'a. I'a ntitsí ña nuu ntoo. Ini nto tsí ña vádā ká ña ntuvi. 11 Jesuú ne, vata kaa xuu núu i kaa ña. Dɨvi ntō ne, vata ntáa ña ntáxntāñɨ́ vi'i ntáa nto, é nākuíta nto xuu e dií ka va'á, xuu e kúvi xuu núu i. 12 Tsí xōxó xtuku ka é kuvi nakākú i kō, tsí mii tsi Jēsuu é kūvi vií ña. Kuan ō dé kû'vé Xuva kō —ka'án Pedru ni ña. 13 Ña tsiñu i sán ne, koó dā kúdu'va ña dá ini ña tsí ña te kau'vi kué'en tsi Pedru ní Juaan é ka'an ña, kuān té ñá te tu've ña, ñá te na'nu ñā'a ña. Da kidáā kútuni ña é dadɨɨ íka ña ni Jēsuu. 14 Ikān ntitsí ña ntuvá'a sán dɨ. Dukuān ne, ñá ni kútuni ñá nté koo ka'an ntée ña ña. 15 Kidáā ne, nantíi ña ña mé'ñū juntá san ne, da ntánatíin mii ñā, 16 ntáka'an ña: —¿Nté ntu koo vii o ni ñā? É īní ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntoo ñuú Jerusaleen, tsí idé ña uun nuu i é dóo ka'nu. Ña kúvi kā'an o té ña nuu é ntaā i. 17 Ntá tsi ña ntío ko é kūkue'e núu i. Dukuān ne, kué'e o ña ītsi e nté uun ito ka ña ka'an xtúku ña kuenta iña Jésuu —ka'an ña. 18 Kidáā né, kāna xtuku ña ña, kaka'an ñá ni ñā: —Nté uun ito ka ñá ku kā'án ka nto ni ñā'a kuenta iña Jésuu —ka'an ña. 19 Ntá tsi Pedru ní Juaán ne, nantíko koō ñá, kaka'an ñá ni ñā: —Mii nto kadā kuení nto ve. ¿Nee iña é dií ka va'a é vīí ntɨ, te kuinī nto: é kuinti'xe ntɨ é ntáka'an ntó ne, ō é kuinti'xe ntɨ é kāka'an Xúva kō? 20 Ntɨ'ɨ́ ne, da miī é kā'án ntɨ ni ña'a un ntɨ'ɨ̄ é īní ntɨ é edé Jesuu, un ntɨ'ɨ̄ e téku ntɨ é nakuā'a ñá ntɨ —ka'an ña. 21 Ña tsiñu i sán ne, da mii tsī de tíi ña ni ñā né, dā nakaka ña ña. Ña ni kúvi kuē'é ña ña é ntō'o ña, tsi ú'vī ñá tē dóo ka'an ñá'a san. Tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ne, da mii kuē'en tsi ntáka'an ña e dóo ka'nu Xuva kō é kuan ō kúvi. 22 Tsí ña xne'e, ña é kuan ō ntuvá'a dɨ́'ɨn ī sán ne, e ítā nti'xin uvi díko kuia ña. 23 Dā ntíi Pedru ní Juaan ví'i utun kān ne, kué'en ñā mí ntoo ta'an ña, ña kuínti'xe i, kuntáa ña ni ñā nee ntɨ́'ɨ ntɨ'ɨ nuu i é kāka'an dutu ñá odo nūú san ni ñatā san ni ña. 24 Dā téku ta'an ña ne, uun tsi nima ñá ka'an ntâ'vi ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá ni Xuva kō: —Xuvā, dɨvi ntō é Xuva nti'xe ntɨ́ nto; dɨvi ntō e dóo ka'nu nto. Mii ntō dé kú'vē ntó e dukún kan ni ñūxiví a, ni ntute ñu'u kān, ni un ntɨ'ɨ̄ é īo. 25 Mii nto ni Ēspíritū Sántu ntō ne, xé'e nto tú'ūn é kā'an ña kade tsiñu iña nto, rei Davií san, dá kakā'an ñá naá nto nté ntūvi di'na, kaka'an ña: ¿Nté kui dóo ntákudiin ñá tuku ñuú san? ¿Nté kui doto tsī ó ntántukū nuu iní ña'a san? 26 Kuntañɨ̄ ntée ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ rei iña ñúxivi, nātaká nuu ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ predente ñúú san dá ntāa ña ata Xuva ko ní Cristu, ña nakaxnúu Xuva kō, ka'an Dávií san kídaā. 27 ʼKuan ō kúvi nti'xe tsí rei Heróde ni Pōncio Pilatú ne, nātaká nuu ña má ñūú a nī ña Israee ni ña é ña te ña Israee, nátee ta'an ña xu'u ñá, ntukū nuu iní ña nté koo ka'ní ña I'xá nto Jesuu, ña e dóo va'á, ña nakaxnúu nto. 28 Dukuan ō dé ntaa ña un ntɨ'ɨ nuu i vata tsi ō dé kú'vē ntó nte ntúvi di'na é kuān koo kuvi. 29 Vi'a ve ne, koto nto, Xuvā, nté o ntáde ña e ntaínchu'vi ñá ntɨ. Xntii ntō ntɨ́ é ña ku u'ví ntɨ é kā'an ntódo ntɨ́ ni ñā'a san tú'un nto, tsí iña nto kade tsiñu ntɨ. 30 Nátānteé nto nta'a nto ña nchokuvi, ntavá'a nto ñā. Xntii ntō ntɨ́ é kūvi vií ntɨ nuu i e dóo na'nu, e kue'e kuenta kue'e u ña kuenta iña Í'xá nto Jesuu e dóo va'á ña —ka'an ña. 31 Dā kúvi ka'an ntâ'ví ña ne, tē'xén nuu vi'i mí ntoo ña. Ínūu Espíritū Sántū nima ñá, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá ne, eni ntu'u ñā ntáka'an ntódo ña tú'un Xuva kō, tsí ña te ntaú'vi kue'en tsí ña. 32 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña kuínti'xe i sán ne, uun tsi nima ña, uun tsi é ntádē kuení ña. Nté uun ña ña ni de víni ña é ntio ta'an ña. Tē nee iña é io īña ñá ne, ñá ni kā'an ñá te īña mii ña, tsí iña ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá, ka'an ña. 33 Pustrú san ne, dōó iō dɨkɨ ña é kā'an ñá ni ñā'a tsí ntóto Jēsuu dá xi'i ña. Dōo vá'a ō intóo ña, tsí Xuva ko īnuu mé'ñu ña ñā. 34 Nté uun ña ña ni taan núu ña, tsí tē xoó ña'a é īó ñu'u í ne, ō vi'i i ne, nadiko ñā ne, dá xēe ni'i ñá diu'un i 35 é ntāda ña kuenta ntá'a pustrú san. Kidáā ne, nake'nté dava ña, na kuīdo ta'an ña, xoo ñá'a é kātaan núu i. 36 Kuān o dé uun i'xá ña Levii, ñá nani Jōsee, ñá vē'xí ñuú Chipre. Pustrú san ne, xntánteē ñá ña Bernabee, é kāni tú'un Ña Kanaxnuu Ka'nu Nima Ko. 37 Dɨvi ñā né, nadiko ña ñū'u ña ne, da xee ni'i ñá diu'un i, ntāda ña kuenta ntá'a pustrú san.
1 É tuku ñatīi, ña é nani Anānia, ni ñádɨ'ɨ̄ ña, ña é nani Sāfirá ne, nádiko ña uun itsi ñū'u ña dɨ. 2 Ntá tsi ña sā'á ne, kī'i ña diu'un í ne, xnūu vá'a ña dava é kūvi iña mii ña. É ntōó ka kúdii ne, ntada ña kuenta ntá'a pustrú san. —Kuān sá kaa diu'un i —ka'an ña. Ñadɨ'ɨ̄ ñá ne, uun tsi xu'u ntáde ña é kuān koo ka'an ña. 3 Kidáā ne, kaka'án Pedru ni ña: —Anania, ¿nté kui xnúu ntu nto nima nto é kāka'an Tó'ō é ña vá'ā san? ¿Nté kui kaka'an ntú nto dovete nī Espíritū Sántū dá kī'i nto dava diu'un ñu'u san é kuvi iña mii nto? 4 ¿Ñá ntu te īña mii nto ñu'u sán di'na dá nadiko ntō? ¿Ñá ntu te īña mii ntó diu'un í dɨ? ¿Nté kui kene iní ntu nto é kuan ō dé nto? Tsí ña te ña'á san é kaeni nta'ví nto ña, tsí mii Xuva kō —ka'án Pedru ni ña. 5 Ananiá ne, dā téku ña é kāka'an ñá ni ñā ne, nantúve ña ne, xí'i ñā. Dōo u'ví ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san da kútuni ña nte o kúvi ña. 6 Kidáā ne, xée na kuetsī ne, dá'vī nuu na kúñu ña dōó ne, dā kue'en ní'i na ña, kúku'xí na ña. 7 Dā ita ntí'xin uni úra ne, xée ñadɨ'ɨ̄ ña. Váta kutūni ñá nte o kúvi xɨɨ ña. 8 Pedrú ne, tsixe'e ña ñā: —Ká'an vē: ¿Dū'va ntu kaa inuu á'vi ñū'u é nádiko ntō? —ka'an ña. —Kuan tsī kaa inuu á'vi —ka'an ña. 9 Kidáā ne, kaka'án Pedru ni ña: —¿Nté kuī kéne iní ntu o ni xɨ̄ɨ o é kuan ō dé vete nto nī Espíritū Sántū? I'a kuntí'xi na kuetsī, na ixkú'xi xɨɨ o. Vi'a ve ne, kiku'xí na o dɨ —ka'an ña. 10 Ura tsí i nantúve ña nuú Pedrú ne, xí'i ñā. Kidáā ne, xée na kuetsī sán ne, īní na tsi é xi'i ña. Tāvá na ña é kíkū'xí na ña diñɨ xɨɨ ña. 11 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña kuínti'xe i sán nī ña ñuu i sán ne, dōo u'ví ña da kútuni ña nte o kúvi. 12 Pustrú san ne, dōó kue'e kuénta xē'é ña; dōó ki'in itō idé ña nuu i e dóo na'nu mé'ñū ña'a san. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña kuínti'xe i sán ne, dadɨɨ nátaká nuu ña ini ukún ka'nu kān mí nani Corīdoo Salámuun. 13 Ñá nguiī sán ne, dōo u'ví ña é kuve ta'an ña ña, kuān te dóo vá'a ka'an ñá'a san iña ña. 14 Ntá tsi dā dií dií ka kuínti'xe ña'a san Tó'o ko Jesūcristú ne, dōo tɨtɨ́n ña nákuve ta'an ña ña kuínti'xe i san, te tíi te ñadɨ'ɨ̄ ña. 15 Xee ní'i ña ña nchokuví dɨ, tsōo ña ña nú ito, tsōo ña ña nú xūvi ítsi kān vata koo te āma kuita ntí'xin Pedrú ne, kuān té ntatɨ kúdii ña duku ntée ña ne, ntuvá'a ña, kuiní ña. 16 Xée ñā'a san, ña ntoo etsin ñuú Jerusaleén dɨ. Ñá te da dīi ñá xee ña, odo ñā ña nchokuví, ni ña ñu'ū é ña vá'ā nima í ne, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá ntuvá'a ña. 17 Kidáā ne, dutu ñá odo nūú ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña saduceu, ñá ntɨɨ ni'i ñā né, kūne'u iní ña nī pustrú san. 18 Tɨ̄ɨn ña ña, tsú'un kutu ña ñā vi'i utun. 19 Ntá tsi dɨvi tsi nīñú san xee uun ánje Xuva kō, nákaán ña xi'i vi'i utun, da nantíi ñā pustrú san, kaka'an ña: 20 —Kue'ēn ntó, kuntañɨ̄ ntó ini ukún ka'nu kān ne, ká'an nto ni ñā'a san nté koo ni'i ña ntuvi xēé iña ña —ka'an ñá nī pustrú san. 21 Kué'en ñā. Dā tuví ne, kúntɨ̄'ví ña ini ukún ka'nu kān ne, dā éni ntu'u ña nakuā'a ña ña'á san. Dā xee dútu ñá odo nūú san ni ña ntɨɨ ni'i ñā né, tāvá ña junta ká'nu ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñata, ña odo nūú iña ñá Israeé ne, dā teé tsiñu ña maú san é kinakueká ña pustrú san vi'i utun kān. 22 Dā xee ñá vi'i utun kān ne, ¿mí'i ntu kī'xi ká pustrú san? Xoxó ka ña. Kuan tsi ō ntíko kōo maú san. Ntántaa ña nī ña ñe'e júntā san, kaka'an ña: 23 —Dā xeé ntɨ vi'i utun kān ne, é kantī'ú xi'i i ne, ikān ntáñɨ̄ ntée sntadún san atá xi'i i kan, ntáde ña kuenta; ntá tsi dā nákaán ntɨ xi'i í ne, xoxó ñu'u ká i —ka'an ña. 24 Dutu ñá odo nūú san nī tó'ō sntadun úkūn ka'nu sán ne, dā téku ña é ntáka'an máú san ne, dōo ítsu'un ña nté koo naīnú kava ña nuu i sá'a. 25 Ura tsí i xee úun ñatīi, kaka'an ñá ni ñā: —Un ntáa ña é tsu'un kutu ntō vi'i utun. Ikān ntáñɨ̄ ñá ini ukún kān, ntánakuā'a ña ña'a san —ka'an ña. 26 Kidáā ne, ñé'ē tó'ō sntadún san ni māú san, ixnatɨ́ɨn ña ñā. Ntá tsi diin diin tsi nátɨɨn ña ña, tsi ú'vī ñá te kuē'é xuu ñā'a san ña. 27 Dā náxee ni'i ña ñá ne, kue'en ní'i ña ña mé'ñū junta ká'nú san ne, dá kakā'an dútu ñá odo nūú san ni ñā: 28 —Ntɨ'ɨ́ ne, un ntii tsi ka'án ntɨ ni ntō é ña ku nakua'á ka nto ña'a san kuenta iña Jésuu. Dɨvi ntō né, dā dií dií ka ntáde nto. É īni ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñuú Jerusaleen tú'ūn é ntánakuā'a nto ña ne, ntadá'vi ntō ntɨ́ kuétsi ī é xi'i Jésuu —ka'an ña. 29 Kidáā ne, Pedru ní pustru ñá nguiī sán ne, nantíko koō ñá, ntáka'an ña: —Dií dií ka nuu á'vi é kuīnti'xe ntɨ́ Xuva kō é ña'a san. 30 Dɨvi tsi Xuva kō, ña é inúu ini uva ata kō, ña é intóo nte ntúvi di'na ne, dɨvi ñā nantoto ñá Jesuu, ña é'ní nto dá náxnteē ntó ña ntiká krusi kan. 31 Xuva kō ntáa ni'i ña ña, kuntáa ña é kutuvī ñá diñɨ kua'a ña, é kodo nuū ña, é nakakū ñá kō. Dukuān né, te nātu'vi o kuétsi ko, xo'ō é ña Israeé ō ne, ni'i ko é kāda ka'nu iní Xuva ko ni ko kuētsí kō. 32 Sá'ā é ntaxé'e ntɨ́ kuenta, ni Espíritū Sántū san, tsí ta'xi Xuva kō Espíritū Sántū é kunūu ña nima ko te kuínti'xe ko ñā —ka'án pustrú san. 33 Dā téku ña tsiñu i san é ntáka'an ñá ne, dōó dutsī kuiní ña. Ncho ka'ní ña pustrú san. 34 Ntá tsi uun ña'a, ña farīseu, ñá nani Gamālieé ne, mastrú lei iña ñá Israee ñá, ne, dōo íko ñu'u ñā'a san ña. Dɨvi ñā ne, nákuntītsí ña, kaka'an ñá te nantīi ña pustrú san ki'i kan uun da'na. 35 Kidáā ne, kaka'an ñá nī ña tsiñu i san: —Ña Israeé, kadā kuení va'ā ntó nté koo vií nto ni ña sā'a. 36 Tsí emá tsi ne, xío uun ñatīi, ñá nanī Teudá ne, dōó ka'nu ncho vií ña. Xío te kɨ̄mí sientu ñátīí, ña ntīkɨn ña. Ntá tsi dā kúvi ne, ña'a é'ní ña ña ne, kidáā nákuite xáa ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntɨɨ ni'i ñā. Kidáā ne, xíō da'na. 37 Rkontûví, ntuvi dá naka'vi ña ñā'a sán ne, ñá nanī Júdā, ña ñuú Galileá ne, dōó ka'nu ncho vií ña ne, ñá te da dīi ña'a intíkɨn ñá ña dɨ. Ntá tsi xi'i ñá dɨ ne, dā nákuite xáa ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña intíkɨn ña. 38 Dukuān é kāka'án u ni ntō é na tsoo mii nto ña sā'a. Ñá ku kini ntēé ka ntó ña. Tsí te kuēnta iña ñá'a é ntánakuā'a ña ne, koó da'na miī. 39 Ntá tsi te kuēnta iña Xuva ko é ntánakuā'a ña ne, ña kúvi viī nto é kini nteē ntó ña. Kuenta tsí vií nto ve vata koo é ña ka'an ntée nto Xuva kō —ka'an Gámalieé san. 40 Xíō ntaa iní ña tsiñu i san é kāka'an ña. Kidáā ne, nákana ña pustrú san é ntī'xi xtuku ña. Dā náxee ñá ne, nátiī nuu ña ña xo'ó ne, dá kakā'an ñá ni ñā é ña ku ka'án ka ña iña Jésuu. Kidáā ne, nakáka ña ña. 41 Dā ntíi pustrú san mé'ñū juntá san ne, dōo diní ña, tsí xe'é Xuva kō é ntō'o ña kuenta iña Jésuu. 42 Ñá ni tee dā'na kue'en tsí ña é nakuā'a ña ña'á san. Nguentúvi ntáka'an ntódo ña ni ñā'a san kuenta iña Jésuu ini ukún ka'nu kan nī nú vi'i ñā'a sán dɨ.
1 Ntuvi tsikán ne, kūtɨtɨ́n ña kuínti'xe i Cristu. Kidáā ne, xío ñā'a e ntáka'an tú'ūn griegu éni ntu'u ñā tsi'i kuétsi ñā ña ntáka'an tú'un hēbreú san, ntáka'an ñá tsí ñadɨ̄'ɨ kii, ña ntáka'an tú'ūn griegú san ne, ñá kuē'e tsi ntáni'i ña mí kāxɨ'ɨ é kā'xi ñá utén utén, tsi dií ka kue'e ntáni'i ñadɨ̄'ɨ kii, ña ntáka'an tú'un hēbreú san. 2 Dukuān ne, uxúvi ñā'a pustrú san kāna ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña kuínti'xe i san é nataká nuu ña. Kidáā ne, kaka'an ñá ni ñā: —Tē ntɨ'ɨ́ vií ntɨ tsiñu é kuēnta vií ntɨ ña'a sán ne, ña kúvi vīí ntɨ é nakuā'a ntɨ́ nto tú'un Xuva kō. 3 Dií ka vá'ā ó, ení, dɨvi ntō nakaxnúu nto u'xe ñá'a ña'a nto é koto ña tsiñu sā'a. Nakaxnúu nto ñatīi, ña e dóo ini nté koo vii i, ña e dóo nuu Espíritū Sántū nima i, ña ntaíko ñu'u ña'a sán ne, dɨvi ñā é viī ñá tsiñu é kuēnta vii ña ña ña'a san, é tsī'i ña é kā'xí ñadɨ̄'ɨ kií san. 4 Dɨvī ntɨ́ ne, da mii tsī é kā'an ntâ'ví ntɨ nī é nakuā'a ntɨ́ ña'a tú'un Xuva kō —ka'an ña. 5 Ñá nguiī sán ne, xkúntee iní ña é ntáka'an pústrú san. Kidáā né, nākaxnúu ña u'xe ñá'a, vatā ó ka'an ña: di'na Esteba, ña e dóo kainuu iní i Xuva kō, e dóo nuu Espíritū Sántū nima ña; kidáā ne, Felipe, ni Prócuru, ni Nicānoo, ni Tīmuún, ni Pārmena, ni Cúlaa. Culaá san ne, ñuú Antioquia vé'xi ña, ntá tsi kantīkɨn ñá Xuva ko vatā o dé ña Israee dá éni ntu'u ñā kuínti'xe ña Cristu. 6 Ntēka ña u'xe ñá'a ñatīí san, kue'en ni'i ña ña mí ntoo pustrú san. Pustrú san ne, xntekū ñá nta'a ña dɨkɨ ñá u'xe ñá'a sán ne, ka'an ntá'vī ñá iña ña da xnuú nta'a ña ña tsīñu san. 7 Kidáā né, dōo ite xáa tú'un Xuva kō né, kūtɨtɨ́n ña kuínti'xe i Tó'o ko Jēsuu, ña ntoo ñuú Jerusaleen. Ikān ne, tɨtɨ́n dutu ñá Israee kuínti'xe ña dɨ. 8 Estebá san ne, dōó ki'in itō idé ña nuu i e dóo ka'nu, tsí Xuva kō dóo xntíi ña ña ne, nāxnuu viko ña ña. Koó dā kúdu'va ña'a san da íni ña. 9 Ntá tsi īó ña vé'xi úkūn é nanī Ña Nakáku, nī ña vé'xi ñuú Cirene, ñuú Alejandria, ñuú Ciliciá, nī ñuu Ásiā ne, ñá nī xkúntee iní ña é kāka'an Ésteba. Tuku ō dé kuení ña ne, eni ntu'u ñā ntánāa núu ña ni ñā. 10 Ntá tsi ña ni kuvi vií ña ni ñā, tsi dóo vá'ā ó kaka'an ña, tsí xe'e Espíritū Sántū san é kūtuni ña nté koo ka'an ña. 11 Kidáā ne, ntá'vi ña ña'a san é dā'ví ña Esteba dóvete. Tsī'i ña dɨkɨ ña é kā'an ña tsí kāka'an kíni Esteba iña Muísee ni íña Xuva kó dɨ. 12 Dukuan ō nateñu núu ña ña'a sán, ni ñata, nī mastrú lei Xúva kō. Kidáā né, dā nénī tsi Esteba, tɨ́ɨn ña ña, kue'en ni'i ña ña mí ntoo ñá odo nūu, ntáde ña junta. 13 Xee ní'i ñā ña é kā'an dóveté san ne, ntáka'an ña: —Ña sā'á ne, dōó kaka'an ntée ña vi'i Xuva kō né, dōó kinī ó kaka'an ñá iña leí san dɨ. 14 Tēkú ntɨ é kāka'an ña tsí Jesuu, ñá ñuú Nazareé ne, nakatsin ña vi'i Xuva kō ne, nadama ña é vatā xkoó ini ō e xtûví Muisee —ka'an ñá ka'an dóveté san. 15 Kidáā ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña odo nūú san nī ña ntoo sán ne, īto ña Estebá ne, īní ña nuu ña e xi'í nuu vatā ó kaxi'í nuu nuu ánjē.
1 Kidáā ne, kaka'an tó'ō dutu íña ñá Israeé san, katsixe'e ña Ēsteba: —¿Ntāa ntu é ntáka'an ñá sā'a? —ka'an ña. 2 Kidáā né, eni ntu'u Ēsteba kaká'an ñá ni ñā: —Un ntɨ'ɨ kuē'en dú'va nto, te kuetsi te na'nu nto, kini nto é kāka'án u ni ntō: Ini nto tsí Xuva kō, ña dóo ka'nu, ntii díto ñá nuu uva áta ko Ābraan nte ntúvi di'na, dá tūvi dukuan ña ñuú Mesopotamia, di'na dá kɨ̄'ɨn ña é kikutúvi ña ñuú Haraan. 3 Ne, kaka'an Xúva ko ni Ābraan: “Xtuvīn miin ñuú o ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñavi'i o, kuē'én xio ñuu mí nañē'é u o ve”, ka'an ña. 4 Kidáā ntáka Abraan ñuú Caldea, kué'en ña, kukutuví ñá ñuú Haraan. Rkontûví ne, xí'i uva ñā né, Xuva kō kíxnteká ña ña, xee ña ñuu sá'a mí ntoo ó vevii. 5 Ntá tsi Xuva kō ñá ni xē'é ña ñu'u é kūvi iña mii ña, nté un siin. Ntá tsi xe'é ña xu'u ña é dā nte rkontûvi kué'e ña ña ñu'ú san. Tē xi'i ñá ne, kuvi iña i'xá ña ni ī'xá ika ñā dɨ́, kuān te ntuvi tsíkán ne, váta kōo i'xá ña. 6 Sá'a kāka'an Xúva ko ni Ābraan: “I'xá o ne, xio ñuú kuntōo ña; ñá te ñūú mii o kuntoo ña. Kidáā né, dōo kini koo vií ña'a san ni ñā. Kī'i ña ña é kuētsi é kāda tsiñu ña iña ña. Kɨ́mī sientu kuia é kuan koo nantō'o ña ña. 7 Ntá tsi kué'ē u é ntō'o ña ñuu tsíkan e kuán koo nantō'o ña i'xá o. Kidáa ntīi i'xá o ñuu tsíkan, naxee ñá ñuu sá'a ne, i'a tsi kuntoo ña, kunuu inī ñá ko”, ka'an Xúva ko ni ñā. 8 Kidáā ne, xé'e Xuva ko xu'u ña ni Ābraán ne, dē kú'vē ña é tē'nte un siin kúñū é īxi un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ i'xa tií san vata koo é dîto e ntáduku ntée ña Xuva kō. Dukuān né, dā káku i'xá ña é nani Īsaá ne, dē ntaa Ábraan, é'nté ña kúñū é īxi i da kúvi ūna ntúvi káku ne, kuan tsī o dé Isaa ni í'xá ña é nani Jācoó ne, kuan tsī o dé xtuku Jacoo ni ún ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ i'xá ña, dɨvi ñā é uva ūxuvi tátá ña Israee. 9 ʼI'xá Jacoó san ne, kūne'u iní ña ni enī ña, ñá nani Jōseé ne, díko ña Jōseé san. Ña ñuú Egítō ñíi ña ña é kāda tsiñu ñá iña ña. Ntá tsi ínūu mé'ñu Xuva ko Jōseé san ne, 10 nákākú ña ña é kānto'o ña. Xé'e ñā e dóo ki'in īní Josee nté koo vií ña ne, xé'e ñā e dóo kuinima reí ñuú Egítō sán ña, dɨvī rei, ñá nani Farāuun. Reí san ne, nākaxnúu ña Josee é kodo nuū ñá ñuú Egíto nī nú vi'i ña kān dɨ. 11 ʼKidáā ne, kútama ñuú Egíto ni ñūú Canaan. Ñá ni nī'i ñáta kō é kā'xi ña. Dōo ntó'o ña dókō. 12 Ntá tsi xee tú'ūn nta'a Jacoo tsí īó trigu ñúú Egítō sán ne, táxnūu ña i'xá ña, dɨvi uva ata ika kō. 13 Dā kúvi uvi íto ñe'e ñá ne, da kidáā xe'é Josee kútuni ña é ēni míi ña ñā ne, kidáā kútuni Fárauun é ñavi'i Joseé san ne, tatá Israee ña. 14 Kidáā ne, táxnūu Josee tú'ūn é kɨ̄'ɨn úva ña Jācoo, ni ún ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñavi'i ña, kikuntóo ña ñuú Egítō. Úni dīko xe'un ñá'a ña 15 xée ña é kuntōo ña ñuú Egítō. Ikān xi'í Jacoó ni ñata kō, ña intóo di'na. 16 Dā rkontûvi dá xi'i ñá ne, kue'en ní'i ña ña ñūú Siqueén ne, ikan īntú'xi ña ñaña e ñíi Abraan ntá'a i'xá Hamoo. 17 ʼE dóo káxa ñá Israeé san ñuú Egítō da xee étsin ntuvi é ntūntaa é kāka'an Xúva ko dā xe'é ña xu'u ña ni Ābraan. 18 Kidáā ne, xée tūku ña'a é viī ñá rei ñuú Egítō ne, rei tsikán ne, ña ni ínī ñá xoo e Jósee. 19 Rei sa'á ne, ēni nta'ví ña ñata kō né, dōo nantó'o ña ña. Dē kú'vē ña é nakuitā ñá un ntɨ'ɨ ī'xa tií san é dā ve kakaku vata koo é na kūvi, tsí ntio ña é nantɨ̄'ɨ ña tatá kō. 20 Ntuvi tsikán ne, káku Muisee. Uni xóo xtúvi xu'u ña i má vi'i ña kān é nakuē'nu ña i, tsi dóo ntio Xuva ko ī. 21 Dā ña ni kuvi vií ka ña ni ī né, da miī é xtuví xaa ña i. Kidáā né, dɨvi tsī diókō reí san kí'i ña i ne, nakué'nu ña i vata tsi te i'xá mii ñā. 22 Dukuān ne, kutú've Muiseé san é un ntɨ'ɨ̄ é īni ña Egíto ne, dōo íni ña nté koo ka'an ñá ne, dōó iō ña é viī ñá nee ntɨ́'ɨ ntɨ'ɨ. 23 ʼDā ntɨ'ɨ ña uvi díko kuiá ña ne, dē kuení ña é kɨ̄'ɨn ña, kikoto ní'ni ña ña'a ña, ña Israeé san. 24 Ikān íni ña tsí uun ña'a ña Egíto kanantō'o ña uun ña'a ña Israee. Muiseé ne, nadá'an ña ñā'a ña, ña Israeé san ne, ē'ní ña ña Egítō san. 25 Kuiní ña té kūtuni ña'a ña é Xuva kō táxnūu ña ña é nakákū ñá ña. Ntá tsi ñá te kuan ō ni ñe'e dɨ́kɨ ña Israeé san. 26 Tuku ntuvi ne, ta'an túku Muisee úvi ña'a ñá Israee, ntánaā ñá ne, ntio ña é naka'nté nuu ña, kaka'an ña: “¿Nté kui kuān ó de ntu nto? Tsí ñá vā'á ō é naa o ni ta'an kō”, ka'an ña. 27 Kidáā ne, uun ña'a ña, ña é kadē xení ni tā'an i ne, tɨ'vi nūu ña Muisee, kaká'an ña: “¿Xoó ntu kaka'an i é kadā kú'vē nto iñá ntɨ, é xntēkú ku'vē ntó ntɨ? 28 ¿Vá ka'nī ntú nto ko vata ō é'ni nto ña Egítō san iku?”, ka'an ña. 29 Dā téku Muisee é kāka'an ñá ne, īnu ña ñuú Egítō, kué'en ña, kukutúvi ñá ñuú Madiaan. Ikān éni vi'i ña ne, xío ūvi i'xá ña. 30 ʼÍtā nti'xin uvi díko kuiá ne, uun ntuvi kaika Muisee má kū'u kan etsin xuku é nani Sināii. Ikān íni ñá é kaī'xi ntá'a utun sán ne, ntii díto uun ánje Xuva kō mé'ñū ñu'u é kaī'xí san. 31 Koó dā kúdu'va Muisee da íni ña ne, xée ētsin ña é koto díto ña. Tēkú ña tatsin Xúva kō é kāka'an ñá ni ñā: 32 “Xu'ú ne, Xuva ñáta o Ābraan, Ísaa, ni Jácoo”, ka'an ña. Koó dā kanɨ́'ɨ Muisee e dóo ū'ví ña ne, ú'vī ñá é kōto ña ñu'u san. 33 Ne, kaka'an Xúva ko ni ñā: “Nantīin nti'xen o, tsí ñu'u mí ntītsín san ne, ñu'u kuîko. 34 Xu'ú ne, é iní u é kuān nte ntántó'o ña'a ko ñuú Egítō. É tēkú ko e dóo nta'ví o ntátaan nuu ña. Dukuān é vē'xi ú é nakākú u ña. Ni'ín ve, tsí nataxnūu ú o ñuú Egítō”, ka'an ña. 35 ʼKuān te nántii ni'ni ñata kō san Muisee dá ntáka'an ña: “¿Xoó ntu kaka'an i é kadā kú'vē nto iñá ntɨ, é xntēkú ku'vē ntó iñá ntɨ?”, ne, dɨvi ñā é taxnuu Xuva kō é kadā kú'vē ntí'xe ña, é nakakū ñá ña Israeé san, tsí kuān ó kaka'an Xúva ko ni ñā da ntii dîto ánjē san mé'ñu ūtun é kaī'xí san. 36 Dɨvi Muīseé san é nátava ña ñata kō san da ntáka ña ñuú Egítō. Dɨvi ñā e dé ña nuu i e dóo na'nu. Dōo kue'e kuénta xe'é ña dā intóo ña ñuú Egíto, dā ita ntí'xin ñata ko Ntute Ñu'u Kuē'é ne, da nɨɨ̄ íka ña uvi díko kuia má kū'u kán dɨ. 37 Dɨvi tsi Muīsee é kāka'an ñá nī ña Israeé san: “Xuva ko ne, taxnūu ña uun ña'a, ña é ka'án naa ña vata tsī ó de ú xu'u, uun ña'a, ña é dɨvi tsi tāta ko”, ka'an Muísee. 38 Muisee xtúku tsi san é itúvi ña ni ñata kō da nátaká nuu ña má kū'u kán ne, dɨvi ña kāka'an ñá nī ánjē rkɨ uku Sínaii da xe'é Xuva kō tú'un ñā é kāta'xi ntuvi iña ko é kāda ntaa o. 39 ʼNtá tsi ñata kō sán ne, ña ni ntío ña kuintī'xe ña Muiseé ne, nántii nī'ni ña ña. Tɨ̄vi ínī ña e ntáka ña ñuú Egíto ne, ntīo ña é ntiko kōo xtúku ña. 40 Kidáā né, kaka'an ñá'a sán ni Āroon: “É ntīo ntɨ́ ne, kāda vá'a nto é kūvi xuva ko, é kodo nūú nuu ko, tsí ñá ini o nté ō kúvi ni Muīsee, ñá natavā ko ñuú Egítō”, ka'an ña. 41 Kidáā ntavá'a naā ñá uun i'xá duntɨkɨ e kúvi tɨ xuva ñā né, ē'ní ña kɨtɨ kantíto nti'xe é kā'mi ña tɨ nuu kɨ́tɨ ntuvá'a nāá san vata kaa doméni é kuē'é ña tɨ. Tāvá ña dodîni iña xuva ñā e ntavá'a nāa míi ña. 42 Xuva kō né, tsoo mii ña ñā kídaa, ku ika ña ñā ne, xé'e ñā é dotō tsí kunuu inī ña ngántii ni xoo ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ xntɨvi é īó e dukún kan, vatā ó uve na'a iní tutu é de vá'a ña é kāka'án naa Xuva ko kídaā: ¿Amá ntu tá'xi nto kó doméni kɨtɨ é'ni nto da íka nto má ku'u kan da nɨɨ̄ é ūvi díko kuiá san? 43 Da mii kuē'en tsi é ido nto vi'i doo iña xuva nto Moloó ne, īdo nto xntɨvi iña xuva nto Refaan. Ñá te dɨvī ú ntánuu iní nto ko, tsí kudii e ntáva'a nāa mií nto ntánuu iní nto. Dukuān né, natāvá u nto ñuú nto ne, natsoo ú nto dií ka ikā é ñuú Babilonia, ka'an Xúva ko nī ña Israeé san. 44 ʼDā íka ñata kō má kū'u kán ne, ínī'i ñá vi'i doo e kúvi xúkūn, mí ñu'u vá'a lei iña Xuva ko, dɨvī é ntáva'a nāá ña'a san vata tsi ō nañé'e Xuva kō Muisee. 45 Xúkūn vi'i doó san ne, kuvi iña ñáta kō kídaa ne, kuan tsī ó ntaído ñā dá xee ñá ni Jōsuee dá idé ña du'xen nī ña xio ñuu, é kí'i ña ñu'u ña, tsí Xuva kō nantii ña ña é ña te ña Israeé san vata koo é kūvi kuntoó ñata ko ñūú sa'a. Ne, i'a katúvi xúkūn vi'i doó san nté ntūvi dá itúvi rei Davii. 46 Rei Davií san ne, dōó ntio Xuva ko ñā. Ncho xntitsī ñá xúkun kā'nu iña Xuva ko, é dɨvi tsi Xuva ñata ko Jācoo; 47 ntá tsi rei Salamuun kúvi idé ña xntítsī ñá xúkūn san. 48 Ntá tsi Xuva kō, ña e dóo ka'nu sán ne, ñá te īni ukun e xntítsī ña'a san kutuví ña. Tsí vatā ó kaka'an ña é kāka'án naa Xuva kó ne: 49 Vi'i antɨvi ā tuví u, kadē kû'vé u. Ñuxiví san ne, vata kaa teu é nteku nti'i dɨ̄'ɨn ko kaa. ¿Nté ntu kaa vi'i é xntitsi ntō iñá ko? ¿Ō mí'i ntu kūtuví da'na u? 50 ¿Ñā ntu te xú'u e dé kû'vé u neé ntɨ'ɨ ntɨ'ɨ é īo? ka'an Xúva kō. 51 ʼUn ntɨ'ɨ kuē'en dú'va nto ne, ¿nté kuān nte ló'o ntu nto? ¿Ña ntátekú kue'en xnto? Vata tsi tē ña íni nto xoo é Xuva kō. Ñá ntákuinti'xe kue'en xnto é kāka'an Espíritū Sántū san. Dadɨɨ xnto ni ñata ntō. 52 Dōo nantó'o ña da xōó ka ña'a, ña é ka'án naa Xuva kó ne, ē'ní ña ña'a, ña é kāka'an é ki'xi uun ñatīí, ña e dóo va'a é taxnuu Xuva kō. Vevií ne, é kī'xi ñá ne, dɨvi ntō díko nto ñā né, ē'ní nto ña dɨ. 53 Dɨvi ntō ni'i ntó lei iña Xuva ko e kíxni'i ánjē san kídaa ne, ntē ña ni kuintí'xe nto leí san. —Kuan ō ka'an Ésteba ni ñá odo nūu iña ñá Israeé san. 54 Dā téku ña'a san é kāka'an Éstebá ne, kūdiin kué'en ña. Vevií tsi ka'xí kue'en ñá ña, kuiní ña. 55 Ntá tsi Estebá ne, dōo nuu Espíritū Sántū nima ña. Ntāa ni'i ña nuu ñá e dukún kan, īní ña Xuva kō e dóo kaxi'í nuu ka'nu ña ne, ntitsí Jesuu díñɨ kua'a ña. 56 Kidáā né, kaka'an ña: —¡Un kaa é kainí u! Nākaán vi'i antɨ̄vi ne, kainí u Ña Vexkúvi Ñatīi, ntitsí ña diñɨ kua'a Xuva kō —ka'an ña. 57 Ntá tsi dutú san ne, kūdiin kué'en ña é kuān ó kaka'an ña. Ēdɨ́ ña lo'xo ñá ne, koó da vāntiñɨ ña tɨ́ɨn ña Esteba, 58 kue'en ní'i ña ña diñɨ ñuú kān né, ikān xe'é xuu ña ñā. Ña ntátsi'i kuétsi ñā sán ne, tsoo vá'a ña doo ña nta'a uun ná kuetsī, ná nanī Saúlū. 59 Ntá tsi, da nɨɨ̄ ntáxe'é xuu ña ñā ne, kaka'an ntâ'ví Esteba, kaka'an ña: —Tō'ó ko Jesuu, naki'i nto nimá ko —ka'an ña. 60 Kidáā ne, nakunchɨ́tɨ ña ne, un ntii tsi kāka'an ña: —¡Xuvā, ka'nu vií nto nima ntó ni ña sā'a tsí kuān ó ntáde ña nī ko! —ka'an ña. Dā kúvi ka'an ña sá'a ne, xí'i ñā.
1 Saúlū ne, iō ñá dodîni é kā'ní ña'a san Esteba. Dɨvi tsi ntūvi tsikan iñɨ ntu'u é dóo ntánantō'o ña'a san ña ntákuinti'xe i Jesuu, ña ntoo ñuú Jerusaleen. Ne, īnu ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá, dotō tsí kue'en ña, kukuntóo ña ñuú Judea ni ñuú Samaria. Miī sá pustrú san kantóo ña ñuú Jerusaleen. 2 Ntá tsi iō ña'a, ña é dóo ntánuu iní i Xuva kō né, dɨvi ñā i'xí ña Estebá ne, dōo éku nteé ña ña. 3 Da nɨɨ̄ Saúlū né, kuan tsī ó de ña, kanantō'o ña ña ntákuinti'xe i san. Kata'vi ña xi'i ña'a sán ne, katavá ña ña, te tií te ñadɨ̄'ɨ, é tsu'un kutu ña ña vi'i utun kān. 4 Ntá tsi ña kuínti'xe i, ña e éka ñuú Jerusaleén ne, ta'án ñuu ta'án ñuú kue'en ña, ntáka'an ntódo ña tú'ūn va'á iña Jésuu. 5 Uun ña'a, ñá nani Fēlipé ne, kué'en ñā uun ñuu é kāduku ntée ñuú Samariá ne, ikan kāka'an ñá ni ñā'a iñá Cristu. 6 Nātaká nuu ña'a san é kīni ña é kāka'an ñá ne, uun ito tsi kuínti'xe ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá é kāka'an Félipe. Ntaíni va'a vá'a sa un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san é kāka'an ñá ni ñā ne, ntaíní ña tsí kade ña nuu i e dóo na'nu. 7 Xíō ña'a, ña é ñū'u é ña vá'ā nima í ne, koó dā ntákachu'u ntáa é ña vá'ā san da ntántii nima ñá'a san. Ne, dōo tɨtɨ́n ña natɨ́ɨn nī ña xne'é dɨ ne, ntuvá'a ña. 8 Uun ito tsi náku'un dini kue'en nima ñá'a san, ña ntoo ñuu tsíkan. 9 Ntá tsi uun ñatīi, ñá nani Sīmuún ne, tatān ña. Ēmá tsi kade tatan ña, kaeni nta'ví ña ña ntoo ñuú Samaria, kaka'an ñá tsi dóo ka'nu ña'a ña. 10 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san, te kuetsi te na'nu ña ne, dōó ntaíni ña é kāka'an ñá ni ñā ne, kuínti'xe ña ña, ntáka'an ña: —Ña sā'á ne, dōó iō ñá é viī ñá. Vatā ó kade Xuva kō kade ña —ka'an ñá'a san. 11 Dōo kuínti'xe ña'a san ña, tsí koó dā ntákudú'va ña nuu i é kākuvi kade ña. Tsi éma tsi kuān ó de ña, kaeni nta'ví ña ña'a san. 12 Ntá tsi dá xee Félipé ne, eni ntu'u ñā kaka'an ntódo ña iña i mí kadē kû'vé Xuva kō, kaka'an ñá kuenta iña Jesúcristu. Kuīnti'xe ña'a sán ne, tɨtɨ́n ña ítsi ntute ña, te tií te ñadɨ̄'ɨ. 13 Uun tsi nte Simuun kuínti'xe ña, ítsi ntute ña dɨ́ ne, dā éni ntu'u ñā intíkɨn ñá Felipe. Koó dā kúdu'va ña é kaīni ña nuu i é dóo na'nu san ni e dóo kue'e nuu i é edé ña. 14 Kidáā ne, xée tū'un nta'a pustru, ñá ntoo ñuú Jerusaleen, tsí e kuínti'xe ña ñuú Samaria tú'un Xuva kō né, ikān táxnuu ña Pedru ní Juaan, kué'en ña. 15 Dā xee ña ñuú Samariá ne, ka'an ntá'vī ñá iña ñá ntoo ikān vata koo é nī'i ña Espíritū Sántū. 16 Tsí nté uun ña vata kunūu Espíritū Sántū nima ña; mii tsi kuēnta iña Tó'o ko Jēsuu ítsi ntute ña. 17 Kidáā ne, Pedru ní Juaan xntéku ña nta'a ña dɨkɨ ñá'a san ne, inúu Espíritū Sántū nima ña. 18 Dā íni Simuun tsí ni'i ña'a san Espíritū Sántū san dá xntéku pustrú san nta'a ña dɨkɨ ñá ne, kaxe'e kuétsi ña ña diu'un, 19 kaka'an ña: —Ta'xī nto é kūvi vií u vatā ó de nto, vata koo é tē xntekú u nta'a ko dɨkɨ ñá'á san ne, ní'i ña Espíritū Sántū sán dɨ —ka'an ña. 20 Kidáa kakā'án Pedru ni ña: —¡Ñá tē diu'un o é ntio ko! ¡Na kūnaán miīn ní diu'un o, tsí kuān ó kadē kuení o é kuiin diu'un o é kata'xi Xuva kō doméni! 21 Ñá te sā'a é kāduku ntéen, tsí ña te vá'a nima o nuu Xuva ko. 22 Natu'vin kuetsi o, kákan nta'a Xuva kō é kāda ka'nu iní ña ni ō é kuān ó kadē kuení o. 23 Tsí dɨvin ne, dōo kûvé nima o, dōo kúkaven ni kuētsí o —ka'án Pedru ni ña. 24 Kidáā ne, kaka'an Símuun: —Mii nto kākan ntó nta'a Xuva kō é ña kuan koo kúvi ko vatā ó kaka'an ntó san —ka'an ña. 25 Pustrú san ne, dā kúvi ka'an ntódo ña tú'un Xuva ko, ni dā kúvi ntaa ña ni ñā'a é un ntɨ'ɨ̄ e íni ña ne, kúnū'ú ña ñuú Jerusaleen. Ítā nti'xin ña tɨtɨ́n ñuu é kāduku ntée ñuú Samariá dɨ ne, ikān ka'an ntódo xtuku ña tú'ūn va'á iña Jesúcristu. 26 Kidáā ne, ntii dîto uun ánje Xuva ko nūu Félipe, káka'an ña: —Kuē'en máa i kān mí nuu ítsi é kaīta ntí'xin ñuú Jerusaleen é kāñe'e ñuú Gaza —ka'an ña. Itsi sā'á ne, da miī má kū'u mí xoxo ntoó i. 27 Felipé ne, kué'en ñā ne, itsi kān tá'an ña uun ña'a ñatīí, ña vé'xi ñuú Etiopía. Ña tsīkán ne, ña tsiñu i, dɨkɨ í ña iñá reina ñuú Etiopía, ñá nani Cāndace. Itsi kan vē'xí ña sa'a é ñe'e ña ñuú Jerusaleen é viī ñá nchu'ún iña Xuva ko. 28 Ntiko koō ñá ñuú ña kān ne, nuu vá'a ña iní vi'i é kāñu'u ídu. Nuu ña, kanakuā'a ña tutu é de vá'a Isaía, ña kaka'án naa Xuva ko nte ntúvi di'na. 29 Kidáā ne, kaka'an Espíritū Sántū sán ni Fēlipe: —Kuē'én, kūntikɨn ví'i é kāñu'u idú san —ka'an ña. 30 Koó dā kainu ña, kue'en ñá ne, xēe ntíkɨn ña vi'i é kāñu'u idú san. Tēkú ña é kanakuā'a ña ñuú Etiopía san tutu é de vá'a Isaía ne, tsixe'e ña ñā: —¿Kāñe'e dɨkɨ ntu nto é kanakuā'a nto san? —ka'an ña. 31 Ña ñuú Etiopía san ne, kaka'an ña: —¿Mí'i ntu? Dōó xu'ū ó kaka'an. ¿Xoó ntu kuvi vií i nañē'e í ko neé kani tú'un? Kixkene nto, kutuvī ntó diñɨ ko —ka'an ñá ni ñā. —Kuvi dɨ —ka'an Félipe. 32 Mí kanakuā'a ña tú'un Xuva kō né, du'vā ó kaka'an: Tsí ntēka ña ña é ka'nī ñá ña vata kaa uun a le'ntu é kā'ni ña i; vata tsi kaa uun a le'ntu e dóo to'o, é ña te kaítsu'ūn dá kādeté ña idi i ne, kuān koo kuvi ña; diin diin tsi kutuvī ñá dɨ; ñá kā'an kue'en tsí ña. 33 Nantii ni'ni ña ña ne, ñá ni ñē'e me'ñu ña é kūtuni ña kuétsi ñā. ¿Mí'i ntu xio i'xá ña? Tsí náki'i ña'a san ntuvi iña ña ñúxiví sa. Sá'a kakā'an tú'un Xuva kō mí nakua'a ña. 34 Kidáā né, katsixe'ē ña ñuú Etiopía san Felipe, káka'an ña: —Vií nto da xe'e, ká'an nto nī ko: ¿Xoó ntu iña i é kāka'an ñá sā'á, ña é kāka'án naa Xuva ko? ¿Īña mii ntu ña kaká'an ñá ne, ō iña tuku ñá'a? —ka'an ñá, tsixe'e ñā. 35 Kidáā né, eni ntu'u Fēlipe, kaka'an ñá ni ña, kanañē'e ñá ña nee é kani tú'un tú'un Xuva kō mí kanakua'a ña ne, kaka'an ñá ni ña īña Jésuu. 36 Kidáā né, dā ita ntí'xin ña uun itsi mí īo ntúte ne, kaka'an ñá ñuú Etiopía san: —I'a īo ntúte. ¿Vá ña kuvi ntu te kutsi ntuté u vevii? —ka'an ña. 37 —Nté kui ña'a, te kanɨɨ̄ nima ntó kakuinti'xe nto —ka'an Félipe. Ne, kaka'an ñá ñuú Etiopía san: —Kakuinti'xé ko tsí Jesucristú ne, I'xá Xuva ko ñā —ka'an ña. 38 Kidáā ne, kaka'an ña é nākuntitsi da'na idú san. Nūu ña, ntuvi ñá Felipe, kué'en ña nú ntute san ne, ikan tsī nakutsi ntúte Felipé san ña. 39 Dā ntíi ña diñɨ ntute kān ne, xio kue'en ní'i Espíritū Sántū san Felipe. Nte kidáā ña ni iní ka ña ñuú Etiopía san ña; ne, dōó diní ña, nakunuu itsi xtuku ña. 40 Felipé ne, é ñūú Azoto túvi ña dá kutuni ñá ne, īka ña ta'án ñuu ta'án ñuu, kaka'an ntódo ña tú'ūn va'á iña Jésuu un tsi da nté xee ña ñuú Cesarea.
1 Da nɨɨ kākudiin dukuan Saúlū ne, kainchu'vi ñá ña kuínti'xe i Tó'o ko Jēsuu, ncho ka'ní ña ña. Dukuān ne, kué'en ña, kūkoto ñá tó'ō dutu. 2 Íkan ña tūtú é kuē'é ña un ntɨ'ɨ dūtu úkun ñūú Damascu é nī'i ña itsi é tɨ̄ɨn ña ña é kuínti'xe i Jesuu, te tíi te ñadɨ̄'ɨ, é kɨ̄'ɨn ni'i ña ña vi'i utun ñuú Jerusaleen. 3 Ntá tsi da xee étsin ña diñɨ ñuú Damascú ne, koó dā kúdu'va ña dá xi'í nuu ñu'u é vē'xi e dukún kān. 4 Nantúve Saúlu ñu'u kān ne, kidáā téku ña uun tatsin é kāka'an ni ña: —Saúlū, ¿nté kui kanantō'on ntun ko? —ka'an tátsín san. 5 Kidáa ne, tsixe'ē Saúlū: —¿Xoó ntu ña'a nto? —ka'an ña. Ne, kaka'an tátsín san: —Xu'u é Jesuu. Dɨvī ú e dóo kanantō'on ko. ¿Nté kui kantukun kuī'in míin ntun kúñu ō? —ka'an ñá nī Saúlū san. 6 Saúlū ne, koó da kānɨ́'ɨ kanteɨ ña, kaka'an ña: —Tō'o, ¿neé ntu ntio nto é vīí u? —ka'an ña. Ne, kaka'an Jésuu ni ña: —Nakuntítsin, kuē'én ñuú Damascú ne, ikan kā'an ñá nee iña é vīin —ka'an ña. 7 Ñatīi, ña ntaíka dadɨɨ nī Saúlū né, dōo ú'vī ña, tsí téku ña tatsín san, ntá tsi nté uun xoxo ni iní ña. 8 Kidáā ne, nákuntītsí Saúlū é tūví ña ñu'u kān. Ntá tsi dā nákaán ña ntuxnúu ña ne, ñá ni xī'í kue'en tsi. Kañū'u ña nta'a ña, kue'en ní'i ña ña ñuú Damascu. 9 Ikān katúvi ña uni ntúvi ne, ñá ni xī'í nuu ña; ntē ña ni e'xí ña ne, nté ntūte ña ni xi'i ñá dɨ. 10 Ñuú Damascú san tuví uun ña'a ña kuínti'xe i Jesuu, ñá nani Anānia. Kaka'an Tó'o ko ni ñā, vata tsi tē ntitsí ña nuu ña, kaka'an ñá ni ñā: —¡Ō né, Anania! —ka'an ña. —I'a tuví u —ka'an ña. 11 Kidáā ne, kaka'an Tó'o ko ni ñā: —Nakuntítsin ne, kuē'én itsi é nani Ītsi Ntaa. Ne, ikan kuē'én, tsixe'ēn nú vi'i Júda te tuví uun ñatīi, ñá nanī Saúlū, ñá vē'xi ñuú Tarsu. Tsí vevií ne, ikān tuví ña, kaka'an ntâ'ví ña. 12 Ne, é xé'e ú é kinī ñá tsí uun ñatīi, ñá nani Anānia, ntitsí ña nuu ña, kúkɨ̄'ví ña iní vi'i ña kān né, xntekū ñá nta'a ña dɨkɨ ñá vata koo é nāxi'í ntuxnúu ña —ka'an Tó'o ko ni Anāniá san. 13 Ananiá ne, ntíko koō ñá, kaka'an ña: —Ini ntó, Tó'ō, tsí é dóo ntáka'an ña'a iña ñá sā'a. Ntáka'an ñá tsi dóo kini idé ña ni ña kuínti'xe i nto, ña ntoo ñuú Jerusaleen. 14 Vevií ne, xee ña i'a, ni'i ña tutú é xe'e tó'ō dutú san é tɨ̄ɨn ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña é ntákaku ni'i dɨvī nto —ka'an Ánania. 15 Ntá tsi kaka'an Tó'o ko ni ñā: —Ña té īni. Kue'ēn kán, tsi é nakaxnúu ú ñatīí sa'a é kā'an ña kuenta iñá ko ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña túku ñuú, ni ña odo nūu íña ñá ne, nī ña Israeé san dɨ. 16 Nañē'é u ña é ña te nté kaa īó é ntō'o ña kuenta iñá ko —ka'an Tó'o ko ni Anāniá san. 17 Kidáā ne, kué'en Anānia nú vi'ī mí tuví Saúlū. Kúkɨ̄'ví ña ne, xntekū ñá nta'a ña dɨkɨ ña, kaká'an ña: —Ení ko, Saúlū, ña ini nto tsí Tó'o ko Jēsuú ne, dɨvi ñā é ntii dítō ña mí'i ītsi vé'xi nto ne, dɨvi ñā táxnūu ña ko é vē'xi ú vata koo é na nāxi'í xtuku ntuxnūú nto ne, vata koo é kunūu Espíritū Sántū san nima nto —ka'an Ánaniá san. 18 Ura dú'va tsi i ntíi ntee vata kaa diden é nuu nti'u ntuxnúu ña ne, nākiní xtuku ña. Kidáā ne, nákuntītsí Saúlū ne, ura tsí i ítsi ntute ña. 19 Kidáā né, ē'xí ña ita ne, nakunúu ntii ñā. Kūkuií ña katúvi ña ni ñā kuínti'xe i, ña ntoo ñuú Damascu. 20 Ura tsí i eni ntu'ū Saúlu kāka'an ntódo ña ini ukún ña Israee, káka'an ñá tsí Jesuú ne, dɨvi ñā é I'xá Xuva kō. 21 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ne, ntaíni ña Saúlū ne, koó dā kúdu'va ña da téku ña é kāka'an ña. Ntáka'an ñá'a san: —¿Ñā ntu te ñá sā'a e dóo inchu'vi ña ña kuínti'xe Jesuu, ñá ntoo ñuú Jerusaleen? ¿Ñā ntu te i'a vé'xi ña, vextɨɨn xtuku ña ña'a é kūnteka ña ña nta'a tó'ō dutu? —ka'an ñá'a san, ntátsixe'e tā'an ña. 22 Ntá tsi Saúlū ne, dií ka xio ntii ña kaka'an ntódo ña. Un tsi kúdana iní ña Israee, ñá ntoo ñuú Damascu, tsí Saúlū ne, kanañē'e ña ña tsí Jesuú ne, dɨvi ñā é Cristu ñá, dɨvi ñā é intétu o ni ñata kō é kixnakakū ñá kō. 23 Dā kú tɨtɨ́n ntuvi ne, ña Israeé san natée ta'an ña xu'u ña, ntukū nuu iní ña nté koo ka'ní ña Saúlū san. 24 Ntá tsi kútuní Saúlū é kuān koo vií ña ni ñā. Ntē ntúvi, ntē níñu ntantétu ña ña xi'i kan mí kīi ña diñɨ ñuú san, é ka'nī ñá ña. 25 Ntá tsi ña kuínti'xe i Jesuú san ne, xnūu ña Saúlu īni xika ka'nu niñú a ne, nanúu ña ña ntīká nto'o é kānti'u núu diñɨ ñuú san ne, dukuan ō nakáku ña. 26 Dā náxeé Saúlu ñūú Jerusaleén ne, ntio ña é kuntoo dadɨɨ ña nī ña kuínti'xe i san; ntá tsi un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña ú'vī ñá ña, tsí ña ni kuintí'xe ña te nūu é ntaā i é kuínti'xe Saúlu Jēsuu. 27 Ntá tsi uun ña'a, ñá nani Bernābeé ne, intéka ña ña nta'a pustru, kántaa ña nī pustrú san nté ō íni Saúlū Tó'o ko Jēsuu ítsi kān ne, nté ō kaka'an Tó'o ko ni ñā ne, nté ō dé ña da itúvi ña ñuú Damascu, é ntē ña ni u'ví kue'en ña kaka'an ntódo ña iña Jésuu. 28 Saúlū ne, kátūví ña ñuú Jerusaleen, ika dadɨɨ ña nī pustrú san da mí'ī ká mí ñē'e ña. 29 Ñá te kau'vī ñá kaka'an ñá iña Tó'o ko Jēsuu, kánantiko koō ñá tú'ūn é ntáka'an ña Israee, ñá ntáka'an tú'ūn griegu; ntá tsi ña Israeé san ne, dōo ntuku nuu ini ña nté koo ka'ní ña ña. 30 Dā kútuni ña kuínti'xe i sán ne, ntēka ña Saúlu ñūú Cesareá ne, ikān táxnuu tuku ña ña ñūú Tarsu. 31 Da kidáā ne, kántōo vá'a un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña kuínti'xe i da mí'ī ka mí ntoo ña: ō ñuú Judeá ne, ō ñuú Galilea, ō ñuú Samaria. Dōo vá'a ō intóo ña ne, dōo ntánuu iní ña Tó'o ko Jēsuu. Nāxnuu ka'nu Espíritū Sántū nima ñá dɨ ne, dōo kútɨtɨ́n ña kídaā. 32 Da nɨɨ̄ kaika Pedru ta'án ñuu ta'án ñuú, kaito ní'ni ña ña kuínti'xe i ne, nakuíta ntí'xin ña, íto ni'ni ña ña kuínti'xe i, ña ntoo ñuú Lidá dɨ. 33 Ikān náni'i ña uun ñatīi, ñá nani Ēnea. E una kuía ntēkú ña nú ītó ña é natɨ́ɨn ña. 34 Pedrú ne, kaka'an ñá ni ñā: —Nakuntítsin, Enea, tsí Jesucristú ne, é ntāvá'a ña o. Naxntītsin íto o vē —ka'an ña. Eneá ne, ura dú'va tsi i nakuntítsi ña. 35 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntoo ñuú Lida ni ñá ntoo ñuú Saruún ne, iní ña é nakuntítsi ña. Kidáā né, tsoo mii ñā é ntántīkɨn ña dí'na ne, eni ntu'u ñā intíkɨn ña Tó'o ko Jēsuu. 36 Xío uun ñadɨ̄'ɨ, ña kuínti'xe i, ñá nani Tābita (é ncho ka'an Dórcā é tū'ún griegu), ña tuví ñuú Jope. Ñadɨ̄'ɨ́ sa'á ne, dōo vá'ā o dé ña, dōo xntíi ña ña kataan núu i. 37 Ntuvi tsikán ne, iñɨ ntú'ū nchókuví ña ne, xí'i ñā. Dā kúvī ntántoo ña ña ne, xtuvī ñá ña má vi'ī nínu kān, tsí ūvi odo nti'i tá'an vi'i ña. 38 Tuvi étsin ñuú Jopé san ñuú Lida, mí tuví Pedru. Īní ña kuínti'xe i san tsí ikān tuví ña ne, táxnūu ña uvi ña'a ñátīi é kūkoto ña ña: —Kantɨ́'ɨ̄ sá nto kue'ēn ntó ñuú Jope —ka'an ña. 39 Kidáā ne, kué'ēn Pedru ni ña. Dā xee ñá ne, kue'en ní'i ña ña má vi'ī mí tūví ntāa ñá xi'í san. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñadɨ̄'ɨ kií ntoo ña, ntaéku nteé ña ña. Náñē'e ñá Pedru dá'ma ni dū'nu e dé vá'a Dórcā dá katúvi ña. 40 Kidáā né, kīi ñu'u Pedru ñá, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá ne, inchɨ́tɨ ña, kaka'an ntâ'ví ña. Kidáā ne, kaito ña nuu ñá xi'í san, kaka'an ña: —¡Tābita! ¡Nakuntítsin! —ka'an ña. Ura dú'va tsi i nákaán ña nuu ña ne, dā íni ña Pedrú san ne, nákutuvī tɨxɨ ña. 41 Irkāa Pedru ntá'a ña, naxntitsī ñá ña. Kidáā ne, kána ña ña kuínti'xe i san ni ñadɨ̄'ɨ kií san, náñē'e ñá ña tsi e ntóto ña. 42 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntoo ñuú Jopé ne, téku ña é kuan ō kúvi ne, ñá te da dīi ña kuínti'xe ña Tó'o ko Jēsuu. 43 Pedrú ne, kūkuií ka ña katúvi ña ñuú tsikan nú vi'i Sīmuun, ña é katsoo itsi ñɨɨ kɨtɨ.
1 Ñuú Cesareá ne, tūví uun ñatīi, ñá nani Cōrneliu, ñá de kú've iña uun sientu sntadun é nani Itālianu. 2 Ña sā'á ne, dōo va'á ña'a ña ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñavi'i ña. Kuān te ñá te ña Israee ña, ntá tsi dōo kanúu ini ña Xuva kō né, dōo íni xntii ña nee é kātaan núu ña Israee, é nguentúvi ini ka'an ntâ'vi ña ni Xuva kō. 3 Uun ntuvi dá kaeku uni kuáa ne, koó dā kúdu'va Corneliu dá xēe núu ña uun ánje Xuva kō. Kaka'an ánjē sán ni ñā: —¡Córneliu! —ka'an ña. 4 Corneliú ne, dōo u'ví ña da íto ña nuu ánjē sán ne, katsixe'e ña ñā: —¿Neé ntu ntio nto, Tó'ō? —ka'an ña. Kidáā ne, kaka'an ánjē san: —É tēkú Xuva kō é kāka'an ntâ'vín ni ñā ne, ini ña tsí kaxntiin ña kataan núu i. 5 Vi'a ve ne, taxnūun ña'a ñuú Jope é kikana ña uun ña'a, ñá nani Sīmuun Pedru. 6 Tuví ña nú vi'i tuku Simuun, ña katsoo itsi ñɨɨ kɨtɨ. Diñɨ́ ntute ñu'u kān tuví vi'i ña. Sīmuun Pedrú san ne, ka'an ñá ni ō nté koo viin —ka'an ánjē sán ni Cōrneliu. 7 Dā ntáka ánjē san da kúvi ka'an ñá ni ñā ne, kidáā kána ña uvi ña'a ña kade tsiñu iña ñá, ni sntādun, ña e dóo kaxntii ña, ña e dóo kanuu iní i Xuva kō, 8 kantaa ntɨ́'ɨ ña ni ña vata ō ka'an ánjē san ni ña, dā táxnūu ña ña é kɨ̄'ɨn ñá ñuú Jope. 9 Tévāá san ne, dā xee étsin ña ñuú Jópe ne, dɨvi tsi ūra kuxée Pedru rkɨ́ vi'i kān é kūka'an ntâ'ví ña, tsí é kā'ñú ntuvi. 10 Dōó kakakɨn ña, ntá tsi da nɨɨ kākuvá'a é kā'xi ñá ne, vata kuvi é nakueni o, 11 iñɨ ntú'ū íni ña é nákaan e dukún kān ne, vé'xi vāta kaa uun doo mánta ka'nu é kantīkɨn kútū ngɨmi ntíkō diñɨ i ne, un tsi nte mi túvi ña nakutúvi. 12 Ini doo mánta sán ñu'u un ntɨ'ɨ kɨtɨ, kɨtɨ īó kɨmi dɨ́'ɨn i, ni kɨ̄tɨ ntáñu'u xído i, ni un ntɨ'ɨ nūu láa san, kɨtɨ ntaíko e dukún kān. 13 Kidáā né, tēkú ña uun tátsín i é kāka'an ni ña: —O ne, Pedru, ka'nín kɨtɨ sā'a, dá kā'xín tɨ —ka'an tátsín san. 14 Ntá tsi nantiko kóo Pedru, kaka'an ña: —¡Ñá'ā, Tó'ō! tsí nté uun ito vata ka'xí u kɨtɨ kuān ntáa san, kɨtɨ é ka'an nto é ña vá'a é ka'xi o. Tsí dóo xii kaa é kuān koo ka'xí u é ña Israeé u —ka'an ña. 15 Ntá tsi kaka'an xtúku tatsín san ni ñā: —Nuu i é ntantoo Xúva kō ne, ñá ku kā'an té ña vá'a —ka'an. 16 Úni īto kuan o kúvi. Kidáā ne, kúntāa doo mántá san e dukún kān. 17 Pedrú ne, koó dā kúdana iní ña nee iñá kani tú'un é xēe núu ña ne, dɨvi tsi ūra í xee ñátīí san, ña e táxnūu Corneliu, ntáñɨ̄ ntée ña ña, ntátsixe'e ña vī'i Simuun. 18 Tsixe'e ña xi'i kan te ikān tuví ña nani Sīmuun Pedru. 19 Pedrú ne, nteku dukuan ñá rkɨ vi'i kan, kadē kuení ña nuu i é xēe núu ña. Kidáā ne, kaka'an Espíritū Sántū sán ni ñā: —Pedrú, kuē'én, kūkoton, tsí uni ña'a ntánantuku ña ō. 20 Kuē'én ni ñā mí'i kɨ'ɨn ni'i ña o. Kuān te ñá te ña Israee ña, ñá ku dē kueni o, tsí xu'ú kaka'án u é kīxkueka ña o —ka'an Espíritū Sántū san. 21 Nūu Pedru mí ntâñɨ ñátīí san, ña táxnūu Corneliu. Kidáā ne, kaka'án Pedru: —Xu'u é ntánantuku ntō ko. ¿Neē ntú tsiñu vé'xi nto? —ka'an ñá ni ñā. 22 Nantíko koō ñá, kaka'an ña: —Ña nani Cōrneliu, tó'ō sntadun, táxnūu ña ntɨ. Dōo va'á ña'a ña, dōo kanuu iní ña Xuva kō ne, dōo vá'a tiin ñá ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña Israee. É kāka'an ánje Xuva ko ni ñā é kāna ña nto é kɨ̄'ɨn nto nú vi'i ña kān vata koo é kinī ña nee iña é kā'an ntó ni ñā —ka'an ña. 23 Kidáā ne, kaka'án Pedru ni ña: —Kuítā nti'xin nto má vi'i a, kuntōo da'na nto —ka'an ña. Tévāá san ne, kué'ēn Pedru ni ñá ne, kaxio ña kuínti'xe i, ña ntoo ñuú Jope, é kuē'en ñá ni ñā dɨ. 24 Uun ká tuku ntuvi ne, xée ña ñūú Cesarea. Ikan kāntétu Corneliu ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñavi'i ña nī ña vá'a tiin ni'i ñā, ña e kána ña. 25 Dā xeé Pedru nú vi'i ña kān ne, vé'xi Cōrneliu, nákunchɨtɨ ña nūu ña é kunuu ini ñá ña. 26 Ntá tsi Pedrú ne, naxntitsī ñá ña, kaka'an ña: —Nakuntítsi nto, tsí ñatīí ni'i tsi ko ntō —ka'an ñá ni Cōrneliu. 27 Ntatíin ña, kūntɨ́'vi ña iní vi'i kān né, īní Pedru e dóo ntoo ña'a. 28 Ne, kaka'an ñá ni ñā'a san: —Ini nto tsi dóo xii kaa é kuntōo dadɨɨ ñá Israee ni ña tuku ñuu; ntá tsi dā vé nañē'e Xúva kō ko tsí ña kúvi kā'án u te ña vá'a da xōó ka ña'a, kuān té ña te ña Israee ña. 29 Dukuān ne, ñá ni de dīkó u é kī'xi ú da kána nto ko. Ká'an nto vē: ¿neé ntu tsiñu kána nto ko? —ka'an ña. 30 Kidáā ne, kaka'an Córneliu: —Dā kú kɨmi ntuví ne, ura sá'a tuví u, kaka'an ntâ'ví u má vi'ī kó a ne, dā nêní ko ntitsi uun ñatīí nuú ko, ña e dóo kaxi'í nuu doo í ne, 31 kaka'an ñá nī ko: “Córneliu, é tēkú Xuva kō é kāka'an ntâ'vín ni ñā ne, ini ña tsí kaxntiin ña kataan núu i. 32 Vi'a ve ne, taxnūun ña'a ñuú Jope é kíkaná ña ña nani Sīmuun Pedru. Tuví ña nú vi'ī tuku Simuun, ñá katsoo itsi ñɨɨ kɨtɨ, ña tuví diñɨ ntute ñu'u kān. Te kī'xi ña ne, īo é ká'ān ñá ni ō”, ka'an ñá nī ko. 33 Dukuān ne, ura dú'va tsi i táxnūu ú tú'ūn é ki'xī ntó ne, dōo vá'ā o dé nto é vē'xí nto. Vevií ne, i'a ntoo ntɨ'ɨ ntɨ́ nuú Xuva kō é kīni ntɨ́ un ntɨ'ɨ̄ e ntío Xuva kō é kā'an ntó nī ntɨ —ka'an Córneliu. 34 Kidáā né, eni ntu'ū Pedru, kaká'an ñá ni ñā: —Vevií ne, kutuní ko tsí nuu é ntaā i é dadɨɨ tsi ntío Xuva ko kō, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ó, kuān te ñá Israee o, kuān te xio ñuú kō, 35 tsí naki'i ña da xóo ka ña'a e kuínti'xe i ña, e kade é vā'á, da mí'ī ká ñuu ñuxiví a. 36 Tsí Xuva kō ne, ká'an ña nī ña Israee nté koo kuntoo vá'a o ni ña kuēnta iña i é edé Jesucristu, dɨvi ñā é Tó'o ko, ūn ntɨɨ́ ntɨɨ̄ o. 37 É īni nto nte o kúvi dá kanɨɨ ñūú Judea ni ñuú Galilea. Tsí di'na Juaan Bautista íka ña, kaka'an ntódo ña é nātɨvi iní ko kuētsí kō ne, kutsi ntute ō. 38 Kidáā ne, xée Jesuu, ña vé'xi ñuú Nazaree. Tsí Xuva kō ntío ña é kūvi vií ña nee ntɨ́'ɨ ntɨ'ɨ, tsi dóo nuu Espíritū Sántū nima ña. Kidáā né, īka ña, kade ña nuu i é vā'á, kantavá'a ña ña'a é ñu'u nta'a tó'ō é ña vá'ā san. Tsí mii Xuva kō nuu mé'ñu ña ña. 39 Dɨvī ntɨ́ ne, kuvi ntada ntaá ntɨ tsí īní ntɨ un ntɨ'ɨ̄ é edé ña da íka ña ñuú Judea ni ñuú Jerusaleen. Ña'a é'ni ña ña, é naxnteē ñá ña ntíkā krusi kan. 40 Ntá tsi da kúvi uni ntúvi ne, nantóto Xuva ko ñā ne, tá'xi ña é kīní ntɨ ña. 41 Ñá te un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ni īni ña ña da ntoto ña, ntá tsi miī ntɨ́ ini ntɨ́ ña. Tsí nte dí'na nákaxnuu Xuva kō ntɨ́ é ntāda ntaá ntɨ nee é īni ntɨ. Tsí ntɨ'ɨ́ ne, dadɨɨ intóo ntɨ́ ni ñā ne, dadɨɨ é'xi ntɨ́ ni ña da ntóto ña é xi'i ña. 42 Kidáā né, Xuva kō tée tsiñu ña ntɨ é ntāda ntaá ntɨ tsí dɨvi Jēsuú, ña e dé kû'vé Xuva kō é xntēkú ku'vē ñá un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntántito ne, ō ña xi'i. 43 Tsí nte ntúvi di'na ntáka'an ñá ka'án naa Xuva ko tsí da xōó ka ña'a, ña é kuīnti'xe i Jesuú ne, kada ka'nu iní Xuva ko ni ña kuētsí ña kuenta iña Jésuu —ka'án Pedru ni ña. 44 Kaka'an dúkuān Pedru ni ña da xee Espíritū Sántū, inúu ña nima ña ntaíni tú'ūn san, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña. 45 Ña kuínti'xe i, ña Israee, ñá vé'xi dadɨɨ ni Pēdrú ne, koó dā kúdu'va ña é kuān ó inúu Espíritū Sántū nima ñá'a san, kuān te ñá te ña Israee ña. 46 Tsi téku ña é ntáka'an ña tú'ūn e ñá ini ñá ne, ntáka'an ña e dóo ka'nu Xuva kō. 47 Kidáā ne, kaka'án Pedru: —¿Nté kui ña kuvi kutsi ntúte ña sā'a? Tsí é ntūdadɨɨ ña ni ko é dadɨɨ nuu Espíritū Sántū nima ña —ka'an ña. 48 Kidáā ne, xé'e ña ītsi é kūtsi ntute ña'a san kuenta iña Jesúcristu. Dā kúvi itsi ntute ña ne, ntáka'an ñá ni Pēdrú te kūkuií ka ñá kutuvī ñá ni ñā.
1 Xée tū'un nta'a pustrú san nī ña kuínti'xe i, ña ntoo ñuú Jerusaleen, tsí e kuínti'xe ña é ña te ña Israee tú'un Xuva kō. 2 Ntá tsi dā ntíko kōo Pedru ñuú Jerusaleén ne, dōo ntáka'an ña kuínti'xe i, ña Israeé san, ntátsi'i kuétsi ña ña, 3 ntáka'an ña: —¿Nté kui kɨ́'vi ntu ntō má vi'i ña é ña te ña Israee? ¿Nté kui é'xi dadɨɨ ntu nto ni ñā? —ka'an ña. 4 Kidáā ne, eni ntu'ū Pedru kantáa ña ni ña un ntɨ'ɨ̄ e kúvi nte dá iñɨ ntu'ū, kaka'an ña: 5 —Xu'ú ne, dā itúvi ú ñuú Jope, kaka'an ntâ'ví u ni Xuva kō ne, xée nūú ko uun doo mánta ká'nu é kantīkɨn kútu ngɨmi ntíkō diñɨ i. Nte e dukún kān vé'xi ne, un tsi nte mi túvi ú nakutúvi. 6 Dā íto vá'a ú doo mántá san ne, īní u odo da nēé ka nuu kɨtɨ é īó kɨmi dɨ́'ɨn i, kɨtɨ diin, ni kɨ̄tɨ ntáñu'u xído i, nī láa, kɨ̄tɨ ntaíko e dukún kān. 7 Kidáā téku ko uun tatsin é kāka'an ní ko: “Nakuntítsin, Pedru, ka'nín kɨtɨ san, dá ka'xīn tɨ”, ka'an tátsín san. 8 Ntá tsi xu'ú ne, kaka'án u: “¡Ñá'ā, Tó'ō! tsí nté uun ito vata kuan koo vií u ni kɨ̄tɨ é kā'an nto é ña vá'a é kā'xi o”, ka'án u. 9 Kidáā ne, kaka'an xtúku tátsín san nte e dukún kān, kaka'an: “É ntantoo Xuva kō ne, ñá ku kā'an té ña vá'a”, ka'an tátsín san. 10 Úni ito kuan ō kúvi ne, dá kūntáa e dukún kān. 11 Ura dú'va tsi i xee úni ña'a ñatīí nú vi'ī mí tuví u. Nté ñūú Cesarea vé'xi ña, vexnántuku ñā ko. 12 Kidáā ne, kaka'an Espíritū Sántū san ní ko é ña ku dé kuení ko é kɨ̄'ɨ́n u ni ñatīí san mí kɨ'ɨn ni'i ñá ko, kuān té ña te ña Israee ña. Dadɨɨ ñe'é u, ni ntɨ'ɨ īñu ení ko ña sā'a, kɨ́'vī ntɨ'ɨ ntɨ́ iní vi'i ñatīi, ñá nani Cōrneliu. 13 Corneliú san ne, kántaa ña nī ntɨ́ nté ō íni ña uun ánje Xuva kō, ntitsí ña má vi'i ña kān ne, kaka'an ánjē sán ni ñā: “Taxnūún ña'a ñuú Jope, na kīkoto ñá uun ña'a, ñá nani Sīmuun Pedru, 14 tsí dɨvi ña kā'an ñá ni ō nté koo nakākú Xuva ko o ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñavi'i o”, ka'an ña. 15 Kidáā né, dā éni ntu'ū ú kaka'án u ni ñā'a sán ne, ura tsí i xée Espíritū Sántū san, inúu ñá nima ún ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san, vata tsī ó inúu ñá nima ko xo'o dá iñɨ ntu'ū. 16 Kidáā né, naka'ān kó tú'ūn é kāka'an Tó'o ko Jēsuu kídaā dá kakā'an ña: “Nuu é ntaā i tsí Juaán ne, ntute nakutsi ntúte ña nto. Ntá tsi xu'ú ne, ña te ntúte nakūtsi ntute ú nto, tsí ta'xi u é kunūu Espíritū Sántū nima nto”, ka'an ña. 17 Vevií ne, te Xuva ko kāxé'e ña tuku ña'a vata tsi ō tá'xi ña ko xo'ō dá kuínti'xe kō Tó'o ko Jesūcristú ne, ña kúvi kā'nté nuu ú neé ncho vii ña —ka'án Pedru ni ña. 18 Dā téku ña'a san é kāka'án Pedru ni ñá ne, ñá ni kā'án ka ña. Da mii tsī é dé ka'nu ña Xuva kō ne, ntáka'an ña: —Nuu é ntāa ntí'xe i tsí kaxé'e Xuva kō é vā'á iña ña é ña te ña Israeé dɨ. Tsí kaxé'e ña é kūvi natɨvi iní ña kuétsi ñā dɨ́ ne, dukuān é nī'i ña ntuví va'á iña ña nta'a Xúva ko vata ō ni'i ko xo'o —ka'an ña. 19 Ña kuínti'xe i san kué'en ña, kukuntóo ña un tsi nte ñuú Fenicia ni ñūú Chipre, ni ñuú Antioquiá dɨ dā dóo nanto'o ña'a san ña dá xi'i Ésteba. Ikān ntáka'an ntódo ña tú'ūn é vā'á san. Ntá tsi da mii tsī é ntáka'an ñá nī ña Israeé san; ñá ni kā'an ñá ni ñā'a, ña é ña te ña Israee. 20 Ntá tsi xío ña kuínti'xe i, ña vé'xi ñuú Cirene ni ñūú Chipré ne, dā xee ñá ñuú Antioquiá ne, eni ntu'u ñā ntáka'an ñá ni ñā'a, ña é ña te ña Israee tú'ūn va'á iña Tó'o ko Jēsuu. 21 Xuva kō xntíi ña ña ne, dukuān né, tɨtɨ́n ña'a, ña é ña te ña Israeé san tsóo mii ña nēe é kuínti'xe di'na ña ne, eni ntu'u ñā kuínti'xe ña Tó'o kō. 22 Dā téku ña kuínti'xe i, ña ntoo ñuú Jerusaleen, é kuínti'xe ña é ña te ña Israeé ne, kidáā táxnūu ña Bernabee, kué'en ña ñuú Antioquia. 23 Dā xeé ña ikān né, īní ña tsí dóo vá'ā o dé Xuva ko ni ñā'a sán ne, nakunuu dîní nima ña. Kidáā ne, xé'e ña itsi un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san, ntáka'an ña: —Uun tsi nima ntó kuinti'xe nto Tó'o ko Jēsuu. Ñá ku xtuvī mii nto ña —ka'an ña. 24 Tsí Bernabeé san ne, dōo va'á ña'a ña. Dōó nuu Espíritū Sántū nima ñá ne, dōo kuínti'xe ña Xuva kō. Kidáā né, dōó kukue'e ña'a, ña kuínti'xe i Tó'o kō. 25 Kidáā ne, kué'en Bernābee ñuú Tarsu, kúnantúku ñā Saúlū. 26 Ikān náni'i ña ña ne, ñe'e ní'i ña ña ñuú Antioquia. Ikān kantóo ña nī ña kuínti'xe i san uun kuia nɨɨ. Dōo tɨtɨ́n ña'a nakuā'a ña. Dɨvi ñūú Antioquiá san éni ntu'u ñā xntánteē ñá cristianu ña kuínti'xe i san. 27 Ntuvi tsikán ne, xío ña ntáka'án naa Xuva ko ñuú Jerusaleen. Xée ña sā'a ñuú Antioquia. 28 Ne, uun ña'a ña, ñá nani Āgabú ne, nákuntītsí ña mé'ñū ña kuínti'xe i san, kaka'an ntódo ña tú'ūn é xe'é Espíritū Sántū é kūtuni ña, kaka'an ñá e dóo koo tama dá kanɨɨ ñūxivi. Ne, kuan ō kúvi ntí'xe ntuvi dá de kú've ñá nanī Claudiu. 29 Kidáā ne, ña kuínti'xe i, ña ntoo ñuú Antioquiá ne, xíō ntaa iní ña é xntii ña tā'an ña, ña ntoo ñuú Judea, váta tsi kaa kutíi nuu ña. 30 Dukuān né, tēe tsiñu ña Bernabee ni Saúlū é kɨ̄'ɨn ni'i ña doméni iña ña kuínti'xe i nta'a ñata, ña odo nūú ñuú Judea.
1 Ntuvi tsikán ne, eni ntu'ū rei Heróde kanakutsu'un ñā ña kuínti'xe i. 2 Tēe tsiñu ña sntadún san é kīka'ní ña Santiau, ení Juaan. Kāa é ntiko ntuví o diñɨ i é'nté tu'un ña dɨ̄kɨ ña. 3 Dā íni Heróde é xkúntee ini ña Israeé san é kuān o dé ña ne, tɨ̄ɨn ña Pedrú dɨ. Sá'ā kúvi da kúvi viko é naka'an ñā nté ō nakáku Xuva ko ñā ñuú Egítō. 4 Dā tɨ́ɨn ña Pedrú ne, xnuu kutu ña ñā vi'i utun, tsóo ña kɨmi ítsī kɨmi kɨmi sntadun é viī ñá ña kuenta. Un tsi da nté kuīta ntí'xin viko, da kidáa natavā ñá ña é xntītsí me'ñu ñá ña. 5 Ntá tsi da nɨɨ nuu kutū Pedrú ne, ntáka'an ntâ'ví ña kuínti'xe i san íña ña nté ntūvi nte níñu. 6 Uun niñu di'na dá xēe ntúvi e xtûví Heróde é natavā ñá Pedru é xntītsí me'ñu ñá ña ne, kakidí Pedru mé'ñū sntadun, kanú'ni ña uvi kádena. Ntáñɨ̄ ntée sntadun áta xi'i kán dɨ, e ntáde ña kuenta xí'i vi'i útun san. 7 Kidáā ne, vé'xī ánje Xuva kō ne, xi'í nuu iní vi'i utun kān. Ánjē sán ne, tɨɨn nta'a ñā Pedru vata koo é nantōto ña ña ne, dā náxntitsī ñá ña, kaka'an ña: —¡Kamán san, nakuntítsin! —ka'an ña. Kidáā ne, kadena é kānú'ni nta'a ña ne, kó'xō. 8 Kaka'an ánjē sán ni ñā: —Naxnū'nín doo í'xi o, nakuní'nin nti'xen o —ka'an ña. Dā kúvi ña ne, kaka'an xtúku ña: —Nakunúun kutuun ó ne, kuntīkɨ́n ko —ka'an ña. 9 Kidáā né, ntīi ña, kuntíkɨn ña ánjē san. Ntá tsi ña ni kutúni ña tē nuu é ntaā i. Da ñuu éni kān, kuiní ña. 10 Dā ita ntí'xin ña uvi itsi mí ntoo sntadún san ne, xee ñá uun xi'i e kúvi káā é kantii itsi ka'nu kān ne, nākaan míī xi'í san. Kīi ña, kue'en ña nte mí ntíi tuku itsi. Da kidáā xtúvī mii ánjē san ña. 11 Dā ntútuni Pedrú ne, kaka'an ña: —Nuu é ntāa ntí'xe i tsí Xuva kō ne, táxnūu ña ánje ñā é nakakū ñá ko, tsí Heróde ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña Israeé san ncho ka'ní ña ko —ka'an ña. 12 Dā kútuní Pedru tsí nuu é ntaā i é nakáku ña vi'i utun kān ne, kué'en ñā nú vi'i Māria, dɨ'ɨ̄ Juaan, ñá nanī Marcú dɨ. Ikān né, dōó ntoo ña'a, ntáka'an ntâ'ví ña. 13 Nake'xen ñā xi'í ne, vé'xi ūun ta'nú kuetsī, ta'nú nanī Rode, é kūkotó tun xoo ñá'a. 14 Dā téku tun é tātsín Pedrú ne, ñá ni nakāán tun xi'í san, tsí dóo dîní tun ne, kaxkainu ntaá tun, kue'én tun, kukotó tun ña'a san, tsí ntitsí ntēé Pedru atá xi'i kan. 15 Ntá tsi ña ni kuínti'xe ña'a san. Tē da kaka'án tun, kuiní ña. Ntá tsi nɨɨ̄ kue'én ini tún kaka'án tun tsí nuu é ntaā i. Kidáā ne, kaka'an ñá é kūdii ntɨ́xɨ Pedru é īní tun. 16 Ntá tsi Pedrú ne, ntitsí ntēe dúkuan ña, kanake'xen ñā xi'i kan. Dā nákaán ña xi'í san ne, īní ña tsí dɨvi ntī'xe ña. Koó dā kúdu'va ña. 17 Ntá tsi Pedrú ne, kanakuiko ñā nta'a ña vata koo é ña ku neé ka'an ña'a san. Kidáā ne, kántaa ña ni ñā nté ō dé Xuva ko ni ñā dá natavā ñá ña vi'i utun kān, kaka'an ña: —Kue'ēn ntó, kukoto nto Santiau ni ún ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ení kō vata koo é kūtuni ña —ka'an ña. Kidáa ne, ntāka Pedru, kué'en ñā xio itsi. 18 Dā tuví ne, un vá'a tsi itsu'un sntadún san, tsí xoxó ka Pedrú san vi'i utun kān. 19 Reí Heróde sán ne, dōo nantúku ña ñā, ntá tsi ña ni nani'i kué'en ñá ña. Kidáā né, dōo tsíxe'e ñā sntadun, ñá ntáde kuenta xí'í san, nte o kúvi ntií Pedru. Dā kúvi tsíxe'e ña ñā ne, kaka'an ña é na kūví ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ sntadún san. Dɨvi tsi ntūvi kíi Heróde ñuú Judea, kué'en ña kukutúvi ña ñuú Cesarea. 20 Heróde ne, dōo kúdiin ña nī ña ntoo ñuú Tíru ni ñūú Siduun. Ntá tsi xee ñá'a san, ntáka'an ñá nī ñá nanī Blastu, ñá kade tsiñu iña reí san. Ntáka'an ña tsí ntio ña é ntūvá'a ña nī reí san, ntio ña é kuntōo vá'a ña, tsí dɨvi tsi ñūú reí san e ntákii un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ e ntaé'xi ña. 21 Heróde ne, xtuvī ñá uun ntuvi é kā'an ñá ni ñā. Dā xee ntúvī sán ne, nákunūu ña doo vá'a ña, nákutūví ña nú tēu ñá ne, dā éni ntu'u ña kāka'an ñá ni ñā'a san. 22 Ñá'ā sán ne, koó da vāntiñɨ ña, ntáka'an ña: —¡Ñá te da ña'a ña kaka'an, tsí Xuva kō! —ka'an ña. 23 Kidáā ne, ura dú'va tsi i xée ūun ánje Xuva ko, ntuku kui'ī ñá Heróde, tsí dóo ka'nu ncho vií ña ne, ñá te ni de ka'nu ña Xuva kō. Kidáā ne, tɨntaku tsi é'xi tɨ ña ne, xí'i ñā. 24 Ntá tsi kidáā ne, ñá te da dīi ña'a téku ña tú'un Xuva kō né, dōo kútɨtɨ́n ña kuínti'xe i san. 25 Bernabee ni Saúlū né, dā ntɨ́'ɨ tsiñu ña ñuú Jerusaleén ne, ntíko kōo xtúku ña ñuú Antioquia ní Juaan, ña é nanī Marcú dɨ.
1 Ña kuínti'xe i, ña ntoo ñuú Antioquia ne, iō ñá ne, ntáka'an ñá naa Xuva ko; iō ñá ne, ntánakuā'a ña ña'a tú'un Xuva kō. Ña sā'á ne: Bernabee, ni Símuun, ñá nani Ña Nteē dɨ́; ni Lūciu, ña vé'xi ñuú Cirene; ni Manāeen, ña é'nu dadɨɨ ni Hērode, ñá odo nūu ñuú Galilea; nī Saúlū dɨ. 2 Uun ntuvi sā'á ne, ntoo ña, ntáka'an ntâ'ví ña ni Xuva kō; ntoo ixu ñā dɨ. Kidáā né, kaka'an Espíritū Sántū san ni ña: —Nakaxnúu nto Bernabee ni Saúlū é viī ñá tsiñu é ntio ko —ka'an ña. 3 Kidáā né, dā kúvi ka'an ntâ'ví ña, dā kúvi intóo ixu ñā né, xntekū ñá nta'a ña dɨkɨ Bernábee ni Saúlū, da táxnūu ña ña é kɨ̄'ɨn ña, kikadá tsiñu ña iña Xuva ko. 4 Kidáā ne, kué'en ñā, ntuvi ña, e táxnūu Espíritū Sántū sán ña, xée ña ñūú Seleucia. Ikān ñú'u ña tun ntōó ka'nu é kɨ̄'ɨn ñá ñuú Chipre, ñuu é tuví mé'ñu ntute ñu'u kān. 5 Dā xee ñá ñuú Salamina é tuví diñɨ ntute ñu'u kān né, ikān éni ntu'u ñā ka'an ntódo ña tú'un Xuva kō ini ukún ña Israee. Ntɨɨ ni'i ñā Juaan, é xntii na ñā dɨ. 6 Kué'en ñā, ita ntí'xin ña kanɨɨ ñūú san dá ntē xee ñá ñuú Pafu. Ikān náni'i ñá uun ña'a ña Israee, ñá nani Barjēsuu, ñá tatan. Kaeni nta'ví ña ña'a é kāka'an ñá naa Xuva ko; ntá tsi ñá tē nuu é ntaā i é kāka'an ña. 7 Ña sā'á ne, dōo vá'a tiin ña ni ña tsiñu i ña odo nūu, ñá nanī Sergiu Paulu, ña e dóo ki'in inī i. Kakana Sergiu Paulú san Bernabee ni Saúlū, tsí ntio ña kini ña tú'un Xuva kō. 8 Ntá tsi ña tatan Barjesuu, ñá nani Ēlima dɨ́ ne, ē'nté nuu ña vata koo é ña kuintí'xe Sergiu Paulú san. 9 Kidáā ne, Saúlū, ñá nanī Pablú dɨ ne, dōo xntíi Espíritū Sántu ñā né, īto va'a vá'a ña Elima, 10 kaka'an ña: —Xō'on e dóo kaenin nta'vín ña'a, e dóo kini ó den, xō'on é i'xá Tó'ō é ña vá'a, xō'on é ña ntío o é vā'á, ¿amá ntu teén da'nan é kanāxnteén xo'on itsi vā'á iña Xuva ko? 11 Vi'a ve ne, Xuva ko tā'xi ña o é ntō'o o, é kūkuaan ne, ñá īní o nēe ntúvi naxi'í nuu o —ka'án Pablu ni ña. Ura dú'va tsi i kúneé kue'en nuu ña. Kaika ña, kantuku ñā xoo é kuñu'u i ña, tsí ña kaíni kue'én ka ña. 12 Dā íni Sergiu Paulú san é kuan ō kúvi ña ne, kuīnti'xe ña Tó'o ko Jēsuu, tsí koó dā kúdu'va ña é kuān nte vá'a tú'ūn é kāka'án Pablu iña Xuva ko. 13 Kidáā né, ntāka Pablu ni ún ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ta'an ña ñuú Pafu, ñú'u ña tun ntōó ka'nu, xée ña ñuú Perge, é kaduku ntee ñuú Panfilia; ntá tsi Juaán ne, tsoo mii ña ña, kunú'u ña ñuú Jerusaleen. 14 Kidáā né, ntāka ña ñuú Perge, kue'en ña xio ñuu é nani Antiōquia, é kāduku ntee ñuú Pisidia. Ikān ne, ntuvi dá ntoo da'na ña ne, kúkɨ̄'ví ña ini ukún ña Israeé ne, ikān intóo ña uun da'na. 15 Kidáā ne, da kúvi nakua'a ña'á san tutú lei Muísee ní tutú e de vá'a ña ka'án naa Xuva ko ne, ña odo nūu iña úkūn sán ne, kāna ña Pablu ni Bernábee, kaka'an ñá ni ñā: —Ēní, te iō kúdii é kā'an nto é kuē'e nto itsi ña'a sán ne, ká'an nto ni ñā vevii —ka'an ña. 16 Kidáā ne, nákuntītsí Pablu, káde ña nta'a ña é diin diin tsi na kuntōo ña'a sán ne, kaka'an ña: —Un ntɨ'ɨ kuē'en dú'va nto, ña Israee ni ña nguíī san, ña ntaíko ñu'u Xuva kō ne, kini nto é kā'án u ni ntō: 17 Xuva kō, ña é nakaxnúu uva ata kō ña Israee, ña intóo kídaā né, de ka'nu ña ñata kō da intóo ña ñuú Egítō, é ña te ñuú mii ñā. Xío ntii Xuva kō nátavā ñá ñata ko ñūú tsikan. 18 Ne, kutíi Xuva kō nima ñá ni ñā da dóo du'xen dé ña da nɨɨ̄ íka ña má kū'u kan é uvi díko kuiá san. 19 Uun ito tsi nantɨ́'ɨ Xuva kō é ū'xe ñuu na'nu é intóo ñuú Canaán ne, dā e'nté dava ña ñu'u san, xé'e ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñata kō. 20 ʼRkontûví ne, de kú'vē ñá ña kada kú've iña ña'a san kɨmi sientu nte dáva kuia, uun tsi nte ntúvi da íka Samuee, ñá ka'án naa Xuva ko. 21 Kidáā ne, íkan ñata kō sán uun rei é kadā kú'vē ña. Xé'e Xuva ko Sāuu, i'xá Kii, ñatīí tatá Benjamiin, é viī ñá rei íña ña uvi díko kuia. 22 Rkontûví da nantii Xuva ko Sāuú ne, naxnūu ña Davii é viī ñá rei iña ña. Kaka'an Xúva ko īña Dávii: “Iní u tsí Davii, i'xá Isaií ne, uun tsi nima ñá nī ko. Viī ñá da nēé ka nuu i é ntio ko”, ka'an Xúva kō. 23 Taxnuu Xuva ko ūun i'xá ika Dāvií, dɨvi Jēsuu, é nakakū ñá ko, xo'ō é ña Israee ó, vata ō ka'an Xúva kō kídaā. 24 Tsí di'na Juaan kí'xi ña, kixka'an ntódo ña ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña Israeé san é na nātɨvi iní ña kuétsi ñā ne, na kūtsi ntute ña. Da kidáa kī'xi Jesuu. 25 Di'na da kuví Juaán ne, kaka'an ña: “¿Xoó ntu ña'a u, té kuinī nto? Ñá te xū'ú é nakaxnúu Xuva kō é kadā kû'vé u iña nto, tsí dɨvi ñā né, dā ve vé'xi ña. Xu'ú ne, ntē ña nuu á'vi u é nantīi ú nti'xen ña, tsí dɨvi ñā é kā'nu ña'a ña”, ka'án Juaan. 26 ʼĒní ko, i'xá tatá Abraan, ni ñá nguiī san, ña ntaíko ñu'u Xuva kō ne: íña nto tú'ūn e táxnūu ña nté koo nakáku ō. 27 Tsí ña ntoó ñuú Jerusaleen ni ñá odo nūú san ne, ñá ni kutūni ñá xoó nti'xe é Jesuu dá kī'xi ña. Ntē ña ni ñé'e dɨkɨ ña tú'ūn é ūve na'a é ntáka'an ñá ka'án naa Xuva ko, ña intóo kídaā. Ntánakuā'a ña tú'ūn san ma ukún kān vata dá sábadu, ntá tsi ña ni ini ña é dɨvi tsi ña dé ntaā ñá vata ō uve na'a kaka'an, dá ka'an ña é kūví Jesuu. 28 Kuān té ña tuví nēe kuetsí ña, ntá tsi ikan ña nta'a Pīlatu é na kuē'é ña itsi é kā'ní ña ña. 29 Ne, dā kúvi dé ntaa ntɨ́'ɨ ña un ntɨ'ɨ̄ é ūve na'a é kūvi Jesuú ne, nántii ntēé ña ña ntiká krusí ne, kue'en ní'i ña ña nú ñaña ñā. 30 Ntá tsi Xuva kō nantóto ñá ña. 31 Ne, dōó ki'in itō ká ntii díto ña. Íni ña'a ña, dɨvi ñā'a é dadɨɨ ntáka ña ñuú Galilea é xee ñá ñuú Jerusaleen. Dɨvi ña sā'a ntáda ntaá ña ni ñā'a san nee e íni ña. 32 ʼDɨvī ntɨ́ dɨ ne, ntántaa ntɨ́ ni ntō tú'ūn e dóo vá'a é kāka'an Xúva ko ni ñata kō, ña intóo di'na. 33 Vevií ne, é dē ntaa Xúva kō é kāka'an ñá ni ñata kō kídaā, tsí nantóto xtūku ñá Jesuu kuénta iña ko xo'o. Vata ō úve na'a ini sálmu é kuvi ūví ne: “Dɨvīn é i'xá miī ko. E tá'xi ú ntuvi iña o vevii”, ka'an Xúva kō. 34 Nté dī'na kaka'an Xúva kō tsí nantōto ña ña vata koo é ña te'u kúñu ña tē xi'i ña, tsí uve na'a kaká'an ña: “Nuu é ntaā i é tā'xi ú o é vā'á, vata tsi ō ka'án u ni Dāvii”, ka'an ña. 35 Dukuān ne, é tūku sálmu úve na'a, kaka'an: “Ñá kuē'é nto itsi é tē'u kúñu ī'xá nto, ña e dóo va'a”, ka'an ña. 36 Tsí Davií ne, nuu é ntaā i e xntíi ña ña intóo dá ītúvi ña, vatā ó kāka'an Xúva kō é viī ña. Dā xi'i ñá ne, dadɨɨ kantú'xi ña ni ñata ñā ne, té'ū kúñu ñā dɨ. 37 Ntá tsi kúñu Jēsuu é nantóto Xuva kō ne, ñá ni tē'u. 38 Sá'a kāka'án u ni ntō, tsí ntio ko é kūtuni nto, ení, tsí kuenta iña Jésuu é kūvi vií Xuva kō kada ka'nu iní ña ni ko kuētsí kō. 39 Ne, kuenta iña ñá dɨ ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña é kuínti'xe i ña ne, nakate Xuva ko kuetsi ñā. Tsí ña ni kúvi vīí lei Muíseé san nakate kuétsi kō; ntá tsi dɨvi Jēsuú ne, kūvi idé ña é ntuntoo kuétsi kō. 40 Kuenta tsí vií nto vata koo é ña nto'o nto vatā ó uve na'a ntáka'an ñá intóo di'na, ña ka'án naa Xuva ko, é kāka'an: 41 Koto nto, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ntó ve, vata ō nto é kanantii ni'ni ña nto ne, koó dā kúdu'va nto vé te inī ntó nté koo vií u ne, kuan tsī koo kunaá nto. Tsí xu'ú ne, vií u uun nuu i e dóo ka'nu é ña kuintí'xe kue'en nto, kuān te ká'an ñá'a ni ntō tsí nuu é ntaā i. Kuan ō ka'an Xúva kō kídaā —ka'án Pablu. 42 Dā ntíi Pablu ni ña ntɨɨ ní'i ñā ukún ña Israeé san ne, ntáka'an ñá'a san ni ñā: —Vií nto da xe'e, ki'xí xtuku nto sábadu vité ve, kixntaa ntó nī ntɨ́ vatā ó kantaa ntó vevii —ka'an ña. 43 Ne, dā ntíi ña ma ukún kān ne, tɨtɨ́n ña Israee ni ña túku tatá, ña é dadɨɨ tsi kuínti'xe i Xuva kō ne, kuntíkɨn ñā Pablu ni Bernábee. Dɨvi ñā ne, ntáka'an ñá ni ñā'a san te ña tee dá'na ña é kuntīkɨn ñá Xuva kō, tsí dɨvi ñā é xntíi ña ña. 44 É kuvi ūvi sabadú san ne, da kanɨɨ ñūú san nátaká nuu ña é kinī ñá tú'un Xuva kō. 45 Kidáā né, īní ña Israeé san e vánchu'un tɨ̄tɨ́n ña'a ntoo ña ne, dōo kúne'u iní ña. Ēni ntu'u ña ka'an ntée ña Pablú ne, ká'an kīni ña iña ñá dɨ. 46 Pablu ni Bernábeé ne, ñá ni ū'ví kue'en ña é nantiko koō ñá ne, kaka'an ña: —Di'na nto é ña Israee nto é kāntio é kā'án ntɨ ni ntō tú'un Xuva kō, ntá tsi ña ncho kini nto tú'un ñā. Mii ntō ntádē kuení nto é ña te neé nuu á'vi nto é nī'i nto ntuví va'á nta'a Xúva kō. Dukuān ne, xio kɨ'ɨ́n ntɨ, kika'an ntódo ntɨ tú'un Xuva ko nī ña é ña te ña Israeé san. 47 Tsí kuān o dé kû'vé Xuva kō, kaka'an ñá ni kō: É xtūví u o é vīin vata kaa uun ñu'u íña ñá xio ñuu, ña é ña te ña Israee, vata koo é na nākáku ña'a dá kanɨɨ ñūxivi, ka'an Xúva kō —ka'án Pablu. 48 Dā téku ña ntoo san, ña é ña te ña Israeé ne, náku'un díni kue'én nima ñá, ntáka'an ñá tsi dóo ka'nu tú'un Xuva kō ne, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña é nakaxnúu Xuva kō é nī'i ña ntuví va'á iña ñá ne, kuīnti'xe ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña. 49 Kidáā ne, kue'en ní'i ña'a san tú'un Xuva kō. Kué'en ñā, ntáka'an ñá ni ñā'a san da mí'ī ka mí ntaíka ña ñuú sa'a. 50 Ntá tsi ña Israeé san ne, ntáka'an ñá ni ñadɨ̄'ɨ, ña e dóo va'á ña'a, ña e dóo ntánuu iní i Xuva ko, ni ñata, ña odo nūú ñuú san. Tsi'í ña dɨkɨ ña é natēñu nuu ña Pablu ni Bernábee, é nantīi ña ña ñuú san. 51 Ntá tsi Pablu ni Bernábeé ne, nakɨdɨ ña xáka dɨ'ɨn ña vata koo é kūtuni ñá'a san é ña vá'a o ni ide ña ni ñā ne, dá kue'ēn ñá ñuú Iconiu. 52 Ntá tsi ña kuínti'xe i sán ne, dōo dîní ña ntoo ña, tsi dóo nuu Espíritū Sántū nima ña.
1 Dā xeé Pablu ni Bernábee ñuú Iconiú ne, kúkɨ̄'ví ña ini ukún ña Israeé ne, eni ntu'u ña kāka'an ntódo ña ni ñā'a san. Dōo vá'ā ó kaka'an ña. Dukuān ne, vánchu'un tɨ̄tɨ́n ña Israee ni ñá'a é ña te ña Israeé dɨ, kuínti'xe ña Tó'o ko Jēsuu. 2 Ntá tsi iō ñá Israee é ña ni kuintí'xe ña. Dɨvi ñā nateñu núu ña ña é ña te ña Israeé san ne, tsī'i ña dɨkɨ ña é kadā kuení kini ña iña ña kuínti'xe i san. 3 Kidáā né, na'ā intóo Pablu ni Bernábee ñuú tsikan ne, ñá ni ū'ví kue'en ña é kā'an ntódo ña, tsí ini ña tsí Xuva ko kaxntii ña ñā. Ntáka'an ña é kuān nte vá'ā o dé Xuva ko ni kō. Xuva kō né, ntāda ntaa ña é kāka'an ñá iña ña, tsí xe'é ña ntii ñā é kūvi vií ña nuu i e dóo na'nu, e dóo kue'e kuenta kué'e ña. 4 Ntá tsi ña ntoo ñuu tsikán ne, ñá te dadɨɨ tsī ó ntádē kuení ña; tsi íō ñá ne, ña Israee ntántīkɨn ñá ne, iō ñá ne, pustrú san ntántikɨ̄n ña. 5 Kidáā ne, ña Israeé san ni ña nguiī sán ne, nātee tá'an ña xu'u ña ni ña odo nūu iña ña, é ntukū nuu iní ña nté koo nantō'o ña pustrú san ne, nté koo kue'é xuu ña ña dɨ. 6 Ntá tsi kútuni Pablu ni Bernábeé ne, īnu ña, kue'en ña ñuú Listra ni ñuú Derbe, ñuu é ntáduku ntée ñuú Licaunia. Kué'en ñā ntíkō diñɨ ñuú san dɨ, 7 ntaíka ña, ntáka'an ntódo ña tú'ūn va'á iña Jésuu. 8 Ñuú Listrá ne, ítūví uun ñatīi, ña natɨ́ɨn dɨ́'ɨn ī. E dúkuan kāa ña nte da káku ña. Nté uun ito ña ni kuvi kaka ña. 9 Ña sā'á ne, tekú ña é kāka'an Páblu. Pablú ne, īto vá'a vá'a ña ña ne, kūtuni ña tsí nɨɨ̄ kue'én ini ña intée ini ña é kūvi ntuvá'a ña. 10 Kidáā ne, un ntíi tsi kāka'án Pablu ni ña: —¡Nakuntítsin! —ka'an ña. Koó dā kaentíta ntaa ñatīí san nakuntítsi ña ne, eni ntu'u ña kaīka ña. 11 Dā íni ña'a san é kúvi idé Pablu ntavá'a ña ña ne, koó da vañɨ ñā ntatíin ña: —¡É i'a xée úvi ñā'a é uva kō é vē'xí nte e dukún kān ne, vata ntáa ñatīi ntáa! —ka'an ñá'a san é tū'ún Licaunia ntáka'an ña. 12 Ntáka'an ña é Bernābeé ne, dɨvi uva ñā, ñá nanī Zeú ne, ntáka'an ña é Pablú ne, dɨvi uva ñā, ñá nanī Herme, tsí dɨvi ñā é kāka'an ntódo ña. 13 Kidáā ne, xée dutu úkun Zeu é tuví diñɨ ñuú kān. Xée ña, ntēka ña duntɨkɨ ni le'e é ntukutu lāa. Tsí ntio ña'a san é ka'nī ñá duntɨkɨ́ san é kuē'é ña doméni iña pústrú san, tsí xuva ñā, kuíni ña. 14 Ntá tsi dā kútuni Bernábee ni Páblu é ncho vií ña'a sán ne, nākatsin ña du'nu ñá vata xkoó ini ña da dóo u'vi kakúvi ña ne, koó dā ntaínu ña kue'en ña mé'ñū ña'a san ne, un ntii tsī ka'an ñá ni ñā: 15 —¿Nté kui kuān ó ntáde ntu nto? Ntɨ'ɨ́ ne, ñatīí ni'ī ntɨ́ nto. É ve'xi ntɨ é kā'an ntódo ntɨ́ ni ntō vata koo é xtuvī mii nto é dótō tsi ntaíntíkɨn nto é ña kaidiá'vi vata koo é kuntīkɨn ntó Xuva kō, ña kantíto. Dɨvi ñā de kú'vē ñá vi'i antɨ̄ví ni ñūxiví, ni ntute ñu'u, ni un ntɨ'ɨ̄ é īó da mí'ī ka. 16 Ntuvi di'na ne, xé'e Xuva kō é kuntīkɨn ñá'a da nēé ka itsi e ntío ña; ñá ni ē'nté nuu ña. 17 Ntá tsi ña ni tsoo mií kue'en ñá nto, tsi náñe'e ñá nto é Xuva nti'xe ko ñā da é dóo vá'ā o dé ña ni ntō. Tsí kanakɨɨn ña davi nte e dukún kān ne, kata'xi ña é kūvi é tata, kata'xi ña é kō'o é kā'xi ntó, kanaxnuu dínī ñá nima nto. 18 Sá'ā ka'án pustrú san ni ñā. Ntá tsi dá kuētsi kúvi idé ña é'nte nuu ña é kā'ní ña'a san duntɨkɨ́ san kuenta iña ña. 19 Kidáā ne, xéē ña Israee, ña vé'xi ñuú Antioquia ni ñuú Iconiu, tsí'i ña dɨkɨ ña'á san é kuē'é xuu ña Pablu. Dā kúvi ne, kīi ñu'u ña ña diñɨ ñuú san, tsí e xí'i ña, kuīní ña. 20 Ntá tsi ña kuínti'xe i sán ne, nātaká nuu ña, ntáñɨ̄ ntée ña ña. Kidáā ne, nákuntītsí Pablu, kúkɨ̄'ví xtuku ña má ñūú Listra. Utén san ne, kué'en ñā, ntuvi ñá Bernabee, ñuú Derbe. 21 Dā kúvi ka'an ntódo ña tú'ūn va'á san ñuú Derbé ne, kūvi idé ña e dóo tɨtɨ́n ña'a kuínti'xe ña Jesuu. Kidáā ne, ntíko koō ñá, ita ntí'xin xtuku ña ñuú Listra, ni ñuú Iconiu, ni ñuú Antioquia. 22 Ikān ne, nátsu'un ka'nu ña nima ñá kuínti'xe i san, ntáka'an ñá ni ñā é ña ku tee dá'na ñā é kuinti'xe ña Xuva kō ne, xé'e ñā é kūtuni ña tsí kue'e īo é nto'o ko ñūxiví a é xēe o mí kadē kû'vé Xuva kō. 23 Kidáā ne, nakaxnúu ña ñatā, ña é kodo nūu é un é un xúkun ña kuínti'xe i. Ka'an ntá'vī ñá, intóo ixu ña ne, dā ntáda ña ña kuenta ntá'a Tó'o kō, ña é intée ini ña. 24 Kidáā ne, ítā nti'xin ña, ntuvi ña, dá kanɨɨ ñūú Pisidia, xee ña ñuú Panfilia. 25 Kué'en ña, kūka'an ntódo ña ñuú Pergé ne, dá kuē'en ña ñuú Ataliá dɨ. 26 Ikān ñu'ú ña tun ntōó ka'nu, kué'en ña, náxee ña ñuú Antioquia, mí eka ña da táxnūu ña kuínti'xe i san ña é viī ñá tsiñu é xe'e Xúva ko ñā. Ne, é kūvi dé ntaa ntɨ́'ɨ ña tsiñu san. 27 Dā ve tsi náxee ña ñuú Antioquiá ne, kāna ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña kuínti'xe i san é na nātaká nuu ña ne, dá ntaa ña ni ña un ntɨ'ɨ̄ nté ō dé Xuva ko ni ñā, nté ō xe'é ña itsi é kuīnti'xe ña'a, ña é ña te ña Israeé san dɨ. 28 Kidáā né, dōó na'a īntóo ña nī ña kuínti'xe i san.
1 Ntuvi tsikán ne, xío ñatīi, ña e éka ñuú Judea, xee ña ñuú Antioquiá ne, ikān éni ntu'u ñā ntánañē'e ña ña kuínti'xe i san, ntáka'an ña: —Tē ntio nto nakáku nto nta'a Xuva kō né, da miī é tē'nte un siin kúñū é ixi nto, vata ō xtúvi Muísee é vīi o —ka'an ña. 2 Ntá tsi Pablu ni Bernábeé ne, ñá nī xkúntee iní kue'en tsí ña é ntáka'an ñá tsikan. Dukuān ne, ña kuínti'xe i sán ne, nakaxnúu ña Pablu, ni Bernábeé, ni uvi uní ka ení ña, ña kuínti'xe i dɨ, táxnūu ña ña é kɨ̄'ɨn ñá ñuú Jerusaleen, kíkoto ña pustrú san, ni ñata, ña odo nūú iña ña kuínti'xe i san, tsíxe'e ña kuēnta iña i é kāka'an ñá'a san é viī ña. 3 Kué'ēn ña kuínti'xe i san, kuntéka itsi ña ña. Dā ita ntí'xin ña ñuú Fenicia ni ñuú Samariá ne, ikān ntáa ña ni ñā nté ō kuínti'xe ña é ña te ña Israeé san, é tsoo mii ñā e kuínti'xe di'na ña ne, eni ntu'u ñā ntántīkɨn ñá Xuva kō. Dā téku ña kuínti'xe i sán ne, dōo dîní ña. 4 Dā xeé Pablu ni Bernábee ñuú Jerusaleén ne, kué'en ñā mí ntoo ña kuínti'xe i san, nī pustrú san, ni ñata, ña odo nūú iña ñá ne, dōo diní ña dá xee ña. Ikan tsī ntáa ña ni ña un ntɨ'ɨ̄ nté ō dé Xuva ko ni ñā. 5 Ntá tsi īó ña fariseu, ña kuínti'xe i, ntáka'an ña tsí da miī é tē'nté kúñū é īxi ña é ña te ña Israeé san, é da miī é kāda ntaa ña lei Muíseé dɨ. 6 Kidáā né, mii tsī pustrú san ni ñata, ña odo nūú iña ña kuínti'xe i san, nátaká nuu ña, ntánatíin ña nté koo ka'an ña. 7 Dā ku e ví'i ntánatíin ña ne, nákuntītsí Pedru, kaka'an ñá ni ñā: —Ení, é īni nto tsí Xuva kō ne, nté dī'na nakaxnúu ña ko é kā'án u ni ñā'a, ña é ña te ña Israeé san, tú'ūn va'á iña Tó'o ko Jēsuu vata koo é kuīnti'xe ña ña. 8 Xuva kō ini ñá nima ko nté ntaa ne, náñē'e ñá kō tsí intée ini ña é kī'i ña ña'a, ña é ña te ña Israeé san, tsí xe'é ña é kunūu Espíritū Sántū nima ñá vata tsī o dé ña ni ko xo'ō dá kuinti'xe ko ñā. 9 Vevií ne, é ntudadɨɨ ña ni kō, tsí Xuva kō ntántoo ña nima ñá dɨ dā kuínti'xe ña. 10 Vi'a ve ne, ¿nté kui kakini nteē ntó Xuva kō? Ña kúvi nakuido ō ña'a san é kada ntaa ña un ntɨ'ɨ̄ e xkoó ini o e xtûví ñata kō é vīi o. Tsí nté ñata kō, nté xo'ō, ñá ni kūtíi o kāda ntaa o. 11 É īni nto tsí doméni tsi nakáku o nta'a Xuva kō ne, dómēni tsi nakaku ña é ña te ña Israeé san dɨ́ tē kuínti'xe ña —ka'án Pedru ni ña. 12 Kidáā ne, diin diin tsi nakuntoo ña vata koo é kīni vá'a ña é ntáka'an Pablu ni Bernábee, é ntaa ña ni ña un ntɨ'ɨ nuū i e dóo na'nu é edé Xuva ko nī ña é ña te ña Israeé san. 13 Dā kúvi ntáa ntɨ'ɨ ña ne, eni ntu'u Sāntiau kaká'an ñá ni ñā: —Kini nto ve é kāka'án u ni nto, ēni: 14 Ntāa Simuun Pedru ní kō nte o dé Xuva kō. Tsi nté dī'na xe'é ña itsi é ni'i ña é ña te ña Israeé san é vā'á nta'a ña, ña é nākaxnúu ña é kuvi i'xá ña. 15 Sá'ā né, vata tsī ó uve na'a nte dí'na dá ka'an ñá ka'án naa Xuva ko: 16 Da kidáā ne, nti'xi ú, naxtūví u uun i'xá Davii é viī ñá rei vata o dé Davii da itúvi ña. 17 Kidáā ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña é ña te ña Israee, ña é nakaxnúū ú é kūvi ña iñá ko ne, dɨvi ñā nantúku ñā kó é kuntīkɨn ñá ko. 18 Sá'a kāka'an Xúva kō; nté dī'na tá'xi ña kútūní ko tsí kuan kōo kuvi, ka'an ñá ka'án naa ña kídaā. 19 ʼDukuān ne, ká'ān ú tē ña nateñu núu ō ña é ña te ña Israeé san e xtúvī mii ña é kuinti'xe di'na ña vata koo é kuntīkɨn ñá Xuva kō. 20 Mii tsī é taxnuu o tūtú iña ña, ká'an o ni ñā é ñá ku kā'xi ñá kúñū kɨtɨ é intáa ntēé xuva ñā, ña inúu ini ñā ne, ña vii ña é kini kaa ni ñadɨ̄'ɨ́ ne, ñá kā'xi ñá kúñū kɨtɨ é ña ni kii ntɨ́'ɨ nɨñɨ i, nté nɨñɨ́ tɨ ña ká'xi ña. Sá'a tsi kā'án ō é viī ña. 21 Tsí ini ña'a é kuān koo vii o nté ntūvi di'na. Tsí dā mí'i ka ñuú iō ñá ntáka'an ntódo lei Muísee, tsí vata dá sábadu ntánakuā'a ña leí san má ūkún ña Israeé san —ka'an Sántiau. 22 Kidáā ne, pustrú san ni ñatā sán, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñá kuínti'xe i sán ne, íntēe iní ña é nakaxnūu ña uvi ña'a ení ña é kɨ'ɨ̄n ñá nī Pablu ni Bernábee ñuú Antioquia. Nakaxnúu ña Juda Barsabaa ni Sílā. Ñatīí sa'á ne, dōó na'nu ña'a ña iña ña kuínti'xe i san. 23 Táxnūu ña tutú dɨ é kɨ̄'ɨn ni'i ña. Kaka'an tutú san: “Ntɨ'ɨ é pustrú ntɨ, ni ñata, ña odo nūú, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñá kuínti'xe i ne, taxnūu ntɨ́ ntiusi iña ení ntɨ, ña é ña te ña Israee, ña ntoo ñuú Antioquia, ni ñūú Siria, ni ñūú Cilicia dɨ. 24 Dā vé kutuní ntɨ tsi íō ña'a, ña ñe'e ñuú mí ntoo nto, ña é nāteñu núu ña nto vata koo é nādama nto é ntákuinti'xe nto. Ña tsīkán ne, ntáka'an ña tsí da miī é tē'nte kúñū é ixi ntó, da miī é kāda ntaa nto lei Muísee. Ntá tsi ña te ntɨ́'ɨ ní taxnūu ntɨ́ ña. 25 Dukuān né, un tsi dē kuení ntɨ é nākaxnúu ntɨ́ uvi ña'a ení ntɨ é taxnūu ntɨ́ ña é kɨ'ɨn ña ni Bernābee ní Pablu, ení kō, ña dóo kakuinima ko. 26 Dɨvi ñā ne, ñá ni u'vī ni'i ña ntuvi íña ña, é kuān te na kuví ña kuenta iña Tó'o ko Jesūcristu. 27 Dukuān ne, táxnūu ntɨ́ Júda nī Sílā, é kā'an míi ña ni ntō, é nañē'e ñá nto un ntɨ'ɨ sā'a. 28 Sá'ā xío ntaa iní ntɨ nī Espíritū Sántū, é ña vá'a ō é nantō'o ntɨ́ nto. Mii tsi nuū i sá'a é kantio é viī nto: 29 Ña ká'xi nto kúñū kɨtɨ e xntáa ntēé ña'a xuva ñā; ñá ka'xī ntó nɨñɨ tɨ, nté kɨtɨ é ña ni kii vá'a nɨñɨ tɨ. Ñá viī nto é kini kaa ni ñadɨ̄'ɨ́ dɨ. Sá'a tsī é kā'án ntɨ ni ntō: Te kāda ntaa nto sá'a ne, vá'a koo kuntōo nto”, ka'an ñá ini tutú san. 30 Kidáā né, kīi ña, kue'en ña mí táxnūu ña ña ñuú Antioquia. Dā náxee ñá ikān né, kāna ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña kuínti'xe i san é na nātaká nuu ña é kuē'é ña ña tutú san. 31 Dā kúvi nakua'a ña tutú san ne, náku'un dîní nima ñá, tsi dóo vá'ā ó kaka'an. 32 Júda nī Sílā ne, ña ntáka'án naa Xuva ko dɨ́ ne, dōo nátsu'un ka'nu ña nima ñá kuínti'xe i san, ntaxé'e ña ña itsi nté koo vií ña. 33 Dā kú tɨtɨ́n ntuvi ntoo ña ikān ne, ña kuínti'xe i san nátsu'un itsi ña ña, kaka'an ñá ni ñā: —Va'a vá'a tsi kunú'u nto mí ntoo ení nto, ña táxnūu nto —ka'an ña. 34 Ntá tsi Sílā né, ntīo ña é kūkuií ka ña, kutuvī ñá ñuú Antioquia. Ñá ni nū'u kantɨ́'ɨ ña. 35 Pablu ni Bernábeé dɨ ne, kántoo ña ni ñā. Dōo tɨtɨ́n ka ña kantóo ña é nakuā'a ña ña'a san, kaka'an ntódo ña tú'ūn Tó'o ko Jēsuu. 36 Dā kú tɨtɨ́n ntuvi ne, kaka'an Páblu ni Bernábee: —Kɨ́'ɨn xtuku ō, kikoto ní'ni o ení kō, ña kuínti'xe i san, da mí'ī ká ñuu mí ñe'e o, íxka'an ntódo ō tú'ūn Tó'o ko Jēsuu. Kikoto ntódo ō nté o de ña —ka'an ña. 37 —Kuvi ni —ka'an Bernábee—. Ntá tsi kunteka ō Juaan Marcú dɨ —ka'an ña. 38 —Ñá'ā —ka'án Pablu—. Tsí dɨvi ñā né, tsoo mii ña kō dá ñe'e o ñuú Panfilia. Ñá ni de ntaā ñá tsiñu ña —ka'án Pablu. 39 Kidáā ne, naa núu ña ntuvi ñá ne, kīi nteé xio tá'an ña. Bernabeé ne, kué'en ña, ntēka ñá Juaan Marcu. Ñu'u ña tun ntōó ka'nu, kué'en ña ñuú Chipre. 40 Pablú ne, nākáxnúu ña Sílā é kɨ̄'ɨn ni'i ña ña. Kué'en ñā, ntuvi ña, da kúvi ka'an ntâ'ví ení ña iña ña. Ntáka'an ña é na kūnuu mé'ñu, kūnuu dava Xuva ko ña. 41 Kidáā ne, ítā nti'xin ña ñuú Siria ni ñūú Ciliciá ne, ntánatsu'un ka'nu ña nima ñá kuínti'xe i san.
1 Pablú ne, xée ña ñūú Derbé ne, dá kuē'en ñá ñuú Listra. Ikān ne, náni'i ña uun ña'a, ña kuínti'xe i, ñá nani Timōteu. Dɨ'ɨ ñā ne, ña Israeé ne, kakuinti'xe ña Jesuu. Uva ñā ne, ñá te ña Israeé ña, tsí ña griegu. 2 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña kuínti'xe i, ña ñuú Listra, ni ña ñuú Iconiú ne, kaka'an ñá tsi dóo va'á ña'a Timoteu. 3 Ntío Pablu é dadɨɨ kɨ'ɨn ñá ni ñā, ntá tsi di'na te'nte kúñū é ixi ñá vata koo é ña kadá kuení kini ña Israee, ñá ntoo mí kɨ̄'ɨn ña, tsí ini ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá tsí uva ñā ne, ña griegu. 4 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuu mí kaita nti'xin ñá ne, xé'e ñā é kūtuni ení ña, ña kuínti'xe i san, tú'ūn e táxnūu pustrú san ni ñata, ña odo nūu iña ña kuínti'xe i ñuú Jerusaleen, é kāka'an ñá ni ñā nté koo vií ña. 5 Dukuān ne, dií dií ka nɨɨ̄ kue'én ini ña'a san kuínti'xe ña Xuva kō. Utén utén kakutɨtɨ́n ña kuínti'xe i. 6 Ña ni xé'e Espíritū Sántu ītsi é kɨ̄'ɨn ña, kika'an ntódo ña tú'ūn san ñuú Asia, tsí xio ñuu ntío ña é kɨ̄'ɨn ña. Dukuān ne, ñuú Frigia ni ñuú Galacia ita ntí'xin ña ne, 7 xée ña dīñɨ ñuú Misia. Kidáā ne, ntio ña é kɨ̄'ɨn ña nte ñuú Bitinia, ntá tsi Espíritū Sántū sán ne, ña ni ntío xtūku ña é kɨ̄'ɨn ñá ikān. 8 Dukuān ne, ído ntūú ña ñuú Misia, kúntīí ña ñuú Troa, mí kanaxee tún ntōó na'nu. 9 Niñu tsikán ne, xée nūú Pablu úun ñatīí, ña ñuú Macedonia. Ntitsí ña, kaka'an ña: “Ki'xi kudii nto ñuú ntɨ, dá xntii ntō ntɨ”, ka'an ña. 10 Dá kuān o íni Pablú ne, xío ntiī ntɨ́ é kɨ̄'ɨ́n ntɨ ni ña ñūú Macedonia, tsí kútuní ntɨ tsí mii Xuva ko kākana ña ntɨ é kɨ̄'ɨ́n ntɨ, kika'an ntódo ntɨ́ nī ña ntoo Macedonia tú'ūn va'á san. 11 Kidáā ne, ñú'ū ntɨ́ tun ntōó ka'nu ñuú Troa, kue'en ntáa ntɨ́ ñuu é tuvi mé'ñu ntute ñu'u kān, ñuu é nani Samōtracia. Utén san ne, xéē ntɨ́ ñuú Neapoli. 12 Da kidáā xeé ntɨ ñuú Filipu, mí ntoo ña vé'xi ñuú Roma. Dɨvi ñūu é dií ka ka'nu é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuu é kāduku ntée ñuú Macedonia. Tɨtɨ́n ntuvi intóo ntɨ́ ikān. 13 Dā xee ntúvi iō dá'na ne, ntīi ntɨ́ diñɨ ñuú san, kue'én ntɨ diñɨ ntute ka'nu kān mí é dukuān xkoó ka'an ntâ'ví ña'a san, kuíni ntɨ. Ikan tsī ñu'ú ntɨ, ntáka'an ntódo ntɨ́ ni ñadɨ̄'ɨ́, ña nátaká nuu ikān, tú'ūn va'á iña Jésuu. 14 Uun ña'a, ñá nanī Lidiá ne, ñuú Tiatira vé'xi ña. Doo kué'e kadiko ña. Ña sā'á ne, dōó kanuu iní ña Xuva kō. Xuva kō dé vitā ñá nima ñá vata koo é kinī ña é kāka'án Pablú ne, kuīnti'xe ña. 15 Kidáā ítsi ntuté ña ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñavi'i ña ne, kaka'an ñá nī ntɨ: —Te kadē kuení nto é nuu é ntaā i e kuínti'xe kó Tó'o ko Jesūcristú ne, ki'xi nto, kixkúntōo nto nú vi'ī kó kān —ka'an ña. Xē'e kuétsi ña ntɨ é kuntōo ntɨ. 16 Uun ntuvi ñe'e xtúku ntɨ mí é dukuān xkoó ka'an ntâ'ví ña. Dá kuē'én ntɨ itsi kān né, tā'án ntɨ ni ūun ta'nú kuetsī, ta'nú nuu é ña vá'ā nima í ne, dōo kue'é diu'un ni'í tun iña tó'ō tún tsí kanakoto ntodó tun. 17 Tá'nu sā'á ne, íntīkɨ́n tun ntɨ́ ne, koó da kākachu'u ntáa tún, kaka'án tun: —Ñatīí sa'á ne, ntáde tsiñu ña kuenta iña Xuva ko, ña e dóo ka'nu ne, ntáka'an ñá ni kō nté koo nakáku o nta'a Xuva kō —ka'án tun. 18 Tɨtɨ́n ntuvi kuan o dé tun, da nté ña ni kutíī ká Pablú nima ña. Kidáā né, xkokōto ña, kaka'an ñá nī é ña vá'ā san é nuu nimá tun: —Kuenta iña Jesúcristu, ntíin nimá tun —ka'an ña. Ne, ura dú'va tsi i ntíi é ña vá'ā san. 19 Tō'ó tun ne, dā kútuni ña tsí ña tuví ka nté koo ni'i ñá diu'ún ne, tɨ̄ɨn ña Pablu ni Sílā, íntēka ña ña nta'a ña tsíñu i un tsi nte me'ñú i kān. 20 Ntāda ña ña kuenta ntá'a to'o, kaka'an ña: —Ñatīí sa'á ne, ña Israee ñá ne, ntánatēñu nuu ña ña ñuú kō. 21 Tsí un ntɨ'ɨ̄ é vatā xkoó ini ña ñuú ña kān ntánañē'e ñá kō ne, ña kúvi viī o, tsí xo'ō ne, ña ñuú Roma o —ka'an ña. 22 Kidáā ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ínchu'vi ñá ña ne, xé'e tō'ó san itsi é nantɨɨ̄ ñá ña ne, dā natií nuu ña ña ntuku. 23 Un vá'a tsi natií nuu ña ñá ne, dā tsú'un kutu ña ñā vi'i utun. Tēe tsiñu ña ña kade kuenta xí'i vi'i útun é kuēnta tsí vií ña vata koo é ña ntii ña. 24 Ña kade kuenta xí'i vi'i útun sán ne, dē ntaa ña é kāka'an tó'ó san ne, tsú'un kutu ñā Pablu ni Síla ūun tsi nte iní i kān ne, ini útun tsu'un ntido ña dɨ́'ɨn ña vata koo é ña kaka ña. 25 Dā kú dava ñuú ne, ñu'u Pablu ni Sílā, ntáka'an ntâ'ví ña, ntaíta ña nchu'ún Xuva kō ne, ntaíni ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñu'u kutū san. 26 Dā nénī ña dá un vá'a tsi ntiī táan. Dá kanɨɨ̄ vi'i utun san kantá nuu. Kidáā né, nākaan míi ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ xi'i vi'i utun sán ne, ntīi nuu ta'an ntɨ'ɨ kadena é odō kútu dɨ̄'ɨ́n ña ñu'u kutū san. 27 Da kidáā ntóto ña kade kuenta xí'i vi'i útun san. Dā kútuni ña tsí kantii ntaa ntɨ́'ɨ xi'i vi'i útun sán ne, ura tsí i táva ña káa ñā é kā'ni mii ña kúñu ñā, tsi é ntīí ntɨ'ɨ ña ñu'u kutū san, kuíni ña. 28 Ntá tsi Pablú ne, un ntii tsī ka'an ña: —¡Ñá ku kuān xkoó de ntō! tsí ntɨ'ɨ́ ne, i'a ñu'u ntɨ'ɨ ntɨ —ka'an ña. 29 Kidáā ne, ña kade kuenta xí'i vi'i útun sán ne, íkan ña ñū'ú ne, kaxkainu ña kukɨ́'vi ña iní vi'i utun kān. Koó da kānɨ́'ɨ ña inchɨ́tɨ ña nú dɨ̄'ɨ́n Pablu ni Sílā. 30 Kidáā ne, nantíi ña ñā vi'i utun sán ne, tsixe'e ña ñā: —Dɨvi ntō, ¿nté ntu koo vií u é nakáku ú nta'a Xuva kō? —ka'an ña. 31 —Kuinti'xe nto Tó'o ko Jesūcristú ne, nakaku ntó nta'a Xuva ko, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñavi'i nto dɨ —ka'an ñá ni ñā. 32 Ne, ntáka'an ntódo ña ni ñā tú'ūn va'á iña Xuva kó, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntoo nú vi'i ña kān dɨ. 33 Dɨvi tsi nīñú san ne, ña kade kuenta xí'i vi'i útun sán ne, nākate nuu ña mí ni'i kui'í Pablu ni Sílā. Kidáā né, ītsi ntute ña, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñavi'i ña dɨ. 34 Kidáā ne, kúxee ni'i ñā Pablu ni Síla īní vi'i ña kān né, ikān xe'é ña é kā'xi ña. Dōo dîní ña ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñavi'i ña tsi e kuínti'xe ña Xuva ko vē. 35 Dā tuví ne, táxnūu to'ó san mau é kūkoto ná te nantīi ña Pablu ni Sílā. 36 Kidáā ne, kāka'an ñá kade kuenta xí'i vi'i útun san: —É tā'xi to'o ítsi é nantīi ú nto. É kūvi ntii nto ve ne, vá'ā o vá'a tsi kuē'en nto —ka'an ña. 37 Ntá tsi Pablú ne, kaka'an ña: —¿Mí'i ntū? Tsi ntɨ'ɨ́ ne, ña ñuú Romá ntɨ ne, dɨvi ñā natií nuu ña ntɨ́ ntuku mé'ñū ña'a san dá vāta xntekú ku'vē ñá leí san iñá ntɨ. Dotō tsi tsú'un kutu ñā ntɨ́ vi'i utun. Vevií ne, ntio ña é nantii xu'ū ñá ntɨ. ¡Ñá'ā! Na ki'xi mii ñā, dá nantīi ña ntɨ —ka'an ña. 38 Kidáā né, ntiko kōó maú san, kunú'u na ne, ntaa na ni tō'ó san é kāka'án Pablu. To'ó san ne, dōo u'ví ña da kútuni ña tsí ña ñuú Roma. 39 Kidáā ne, kué'en ña, kūnaka'nu ña iní Pablu ni Sílā ne, kidáā ne, nantíi ña ña, kaka'an ña: —Vií nto da xe'e, ntii nto ñuú ntɨ —ka'an ña. 40 Dā ntíi ña vi'i utun sán ne, kúnū'ú ña nú vi'ī Lidia. Ikān nátaká nuu ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ení ña, ña kuínti'xe i sán ne, nāxnuu ka'nu ña iní ña. Da kidáā ntíi ña, kue'en ña.
1 Kué'ēn Pablu ni Sílā, ita ntí'xin ña ñuú Anfipoli ni ñūú Apolonia, xée ña ñūú Tesalonica, mí tuví xúkūn ña Israee. 2 Vata xkoó ini Pablú ne, ñé'e ñā má ūkún kan ntūvi dá iō dá'na. Úni īto ñe'e ña é tiín ña ni ñā'a san, 3 kanañē'e ña ña mí uve na'a Tú'un Xuva kō nte dí'na é da miī é ntō'o Cristu, ña nakaxnúu Xuva kō ne, da miī é ntotō xtuku ña te xi'i ña. Kaka'an ña: —Dɨvi tsi Jēsuu é kāka'án ntɨ ni ntō né, dɨvi ñā é Cristu ñá, dɨvi ñā é taxnuu Xuva ko ñā —ka'an ña. 4 Iō ñá Israeé san ne, kuīnti'xe ña é kāka'an Páblu ne, kúdadɨɨ ñá nī Pablu ni Sílā. Ñá te da dīi ñá griegu, ña é ntánuu iní i Xuva ko, ni ñadɨ̄'ɨ, ña e dóo na'nu ña'a ne, kuīnti'xe ña dɨ. 5 Ntá tsi ña Israee, ña é ña ni kuintí'xe i ne, kūne'u iní ña ni ñā. Kidáā né, īde ña é nātaká nuu natīi kini ntáa, na é dotō tsí ntáñɨ̄ dú'xen nu â'ví kān. Nātaká nuu na ne, dā nakutsú'un na da kanɨɨ ñūú san. Kidáā ne, íntī'u na nú vi'i ña nani Jāsuun, ntánantuku nā Pablu ni Sílā é ntāda na ña kuenta ntá'a ña tsíñu i. 6 Ntá tsi ña ni naní'i na ña. Mii tsi Jāsuun, ni túku ení ña, ña kuínti'xe i san naní'i na. Ntáñū'u na ña, kue'en ni'i na ña nta'a ña tsíñu i san ne, koó da vāntiñɨ na ntáka'an na, ntátsi'i kuétsi nā Pablu ni Sílā: —Ña sā'á ne, da kanɨɨ ñūxiví a ntaíka ña, ntánakutsú'un ña ñā'a. Vevií ne, un tsi nte í'a xee ñá ve ne, 7 Jasuún san ne, xé'e ña vī'i ña é kuntōo ña. E ntáde ña sá'a ne, dōo xíi kaa. Ñá te kaiko ñu'u ña rei ñuú Roma, tsí ntáka'an ña é iō túku rei, ñá nani Jēsuu —ka'an na. 8 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ni ña tsíñu i san ne, dōo ítsu'un ña da téku ña sá'a. 9 Kidáā né, kī'i ña diu'un Jásuun ni ña ntɨɨ ní'i ña ne, nangáva ña ñā. 10 Dā kuáa ne, táxnūu ña kuínti'xe i san Pablu ni Sílā é na kɨ̄'ɨn ñá ñuú Berea. Dā xee ñá ikān ne, kué'en xtūku ña má ūkún ña Israee. 11 Ña Israee, ñá ntoo ñuú Bereá san ne, dií ka vita ini ña é ña ntoo ñuú Tesalonica, tsí nɨɨ̄ kue'én ini ña ntaíni ña Tú'un Xuva kō ne, utén uten nántuku ñā mí ūve na'a Tú'un Xuva kō da nté kutuni ñá tē nuu é ntaā i é kāka'an ñá ni ñā. 12 Dukuan ne, dōó tɨtɨ́n ña Israee kuínti'xe ña, nī ña griegú dɨ, tē tií te ñadɨ̄'ɨ́, kuān te dóo na'nu ña'a ña ne, kuīnti'xe ña dɨ. 13 Ntá tsi dā kútuni ñá Israee, ñá ntoo ñuú Tesalonica, é kāka'an ntódo xtuku Pablu tú'un Xuva ko ñūú Bereá ne, xée ñā é nakutsu'un xtūku ña ña'a san. 14 Ntá tsi ña kuínti'xe i sán ne, ura tsí i táxnūu ña Pablu é na kɨ̄'ɨn ña nu ntute ñu'u kan. Mii tsī Síla ni Timōteu kántoo mii ña ñūú Berea. 15 Ña ixntéka itsi Pablú ne, kué'en ña ni ñā un tsi nte ñuú Atena. Dā ntíko kōo xtúku ña, kaka'an ñá nī Síla ni Timōteu é na kɨ̄'ɨn kantɨ́'ɨ ña, kíkuntóo ña nī Pablu. 16 Nɨɨ dukuān tuví Pablu ñuú Atena é kantétu ña Síla ni Timōteú ne, dōo dé kuení ña dá īni ña tsí ña ntoo ñuú Atená ne, da miī kue'en tsi sántu ntūvá'a naa íō iña ña. 17 Dōó ki'in itō ñe'e ña má ūkún kān é natíin ña nī ña Israeé san ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntánuu iní i Xuva kō. Utén utén ñe'e ña nu â'ví kān dɨ́, kaka'an ñá nī ña ntánataká nuu ikān. 18 Ikān ne, xíō ña'a, ña ntántīkɨn túku nchu'un iña ñá nani Epīcurú ne, xíō túku ña'a, ña ntántīkɨ́n nchu'un é nani ēstoicu. Ña sā'á ne, ntáka'an ña: —¿Neé ntu kani tú'un é kuān nte kaká'an ña? —ka'an ña. Íō ñá ne, ntáka'an ña: —Vata tē é tūkú xuva ncho nañe'ē ñá kō —ka'an ña. Tsí Pablú ne, kaka'an ntódo ña tú'ūn va'á iña Jésuú ne, kaka'an ñá e ntóto xtuku ña dá xi'i ña. 19 Kidáā ne, ntánteka ñā Pablu, kue'en ní'i ña ña uun mí nani Areōpagu, mí é dukuān ntánataká nuu ñata ña odo nūu, ntaxé'e ña itsi ña ñuú i san. Tsixe'e ñā Pablu: —Ká'an kūdii ntó, na kīni ntɨ neé nchu'un xee é vexní'i ntō. 20 Tsí ntɨ'ɨ́ ne, ñá te kāñe'e dɨkɨ́ ntɨ é kāka'an nto, tsí tuku nchu'un é iní ntɨ. Nañē'e kudii ntó ntɨ nee é kani tú'un é kāka'an nto —ka'an ña. 21 Tsí ña ñuú Atena ni ña da xee ntóo ikān né, da mii kuē'en tsi nchó kini ña nee é dā ve kakuvi é natíin ña. 22 Kidáā ne, nákuntītsí Pablu mé'ñū ña'a san Areopagu kán ne, kaka'an ñá ni ñā: —Dɨvi ntō, ña ñuú Atena, é īní u tsí dōó īó xuva ntō e ntánuu iní nto. 23 Dā ítā nti'xin ú ñuú nto, kaito dîtó u nee ntɨ́'ɨ ntɨ'ɨ iña nto e ntánuu iní nto ne, nāni'í ko uun nú naa kan mí ūve na'a kaka'an: “Iña xúva kō, ña e ñá ini o xoo ñá'a”, ka'an. Dɨvi tsi xuva ntō, ña e ñá ini ntó ne, dɨvi Xuva kō é kāka'án u ni ntō vevii. 24 ʼTsí Xuva kō né, dē kú'vē ñá ñuxiví ni un ntɨ'ɨ̄ é īo. Dɨvi ñā Tó'ō e dukún kan ni ñūxiví a. Ña te ví'ī mí de vá'a ña'a tuví ña. 25 Nté ña túvi nee iña é kūvi kué'e o ñā, tsí ña tuví nee iña é kātaan núu ña. Mii ña kāta'xi ña ntuvi iña ko ni tatsin é ta'ni o, ni un ntɨ'ɨ̄ é īó iña ko, xe un xé un ō. 26 ʼUun tsi nɨñɨ ko dé kû'vé Xuva ko un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ o é ntoo o da kanɨɨ ñūxiví a. Mii ñā de kú'vē ña nté kaa ntuvi kuntoo o ñūxiví a nī mí'i ñūú kuntoo o, xe un xé un ō. 27 Kuān o dé Xuva kō, tsi ntío ña é nantuku o ñā, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ o, da nté koo é nani'í ko ña. Ntá tsi ña te nté sa ikā tuví ña, 28 tsí dɨvi ña ta'xi ña ntuvi iña ko, nī é kakantá nuu o, nī é tuví ō. Kuān ó uve na'a, kaka'an ñáta ntō, ña de vá'a tutú san, kaka'an ña: “Xo'ō ne, i'xá Xuva ko ō”, ka'an ña. 29 Tē nuu é ntaā i é ī'xá Xuva kō kúvi ō ne, ña kúvi kā'an o é Xuva ko da nēé ka ntɨ'ɨ, tē kaá kuaan, tē kaá kuī'xín, o xuu e ntáva'a naa ña'a vata ō dé kuení mii ña é vata kaa Xuva kō. 30 Ntuvi di'na ne, dé ka'nu iní Xuva ko nī ña intóo kídaā e kuán o dé ña, tsí ña ni iní ña nté koo vií ña. Ntá tsi vevií ne, ntio Xuva kō é nadama ō nima kíni kaa ko. 31 Tsi e xtûví Xuva ko ūun ntuvi é xntēkú ku'vē ñá da kanɨɨ ñūxivi. Tsí é nakaxnúu ña uun ñatīi, ña é xntēku kû've. É īni ó xoo ñá'a, tsí nantóto Xuva ko ñā dá xi'i ña —ka'an ña. Dukuan ō ka'án Pablu ni ña. 32 Dā téku ña'a san é kāka'án Pablu é ntóto xtuku uun ña'a é xi'i ñá ne, iō ña ntáxkuntée ña ña. Iō ñá ne, ntáka'an ña: —Dá nte ūun ká tuku ntuvi ka'an ntó nī ntɨ́ sá'a —ka'an ña. 33 Kidáā né, kīi Pablu, kué'en ña. 34 Iō ñá ne, kantīkɨn ñá Pablú ne, kuīnti'xe ña é kāka'an ña. Uun ña'a ñā ne, Dionisiu náni ña; tsiñu ña Areopagu. Uun ñadɨ̄'ɨ́, ña nani Dāmarí dɨ ne, īó ka tuku ña'a kuínti'xe i dɨ.
1 Kidáā né, ntīí Pablu ñuú Atena, kué'en ña ñuú Corintu. 2 Ikān náni'i ña uun ñatīi, ñá Israee, ñá nani Āquila. Ñuu é nanī Pontu vé'xi ña. Vata e ná'a xee ña, ntuvi ñá ñadɨ'ɨ̄ ña, ñá nani Prīsila. Tsí e ntíi ña ñuú Italia da nakunú rei Claudiu ún ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña Israeé san ñuú Roma. Kué'ēn Pablu, kúkoto ní'ni ña ña ne, 3 ikan tsī katúvi ña ni ñā. Dadɨɨ tsi de vá'a ña vi'i doo, tsí dɨvi tsi tsīñu ini ñá dɨ. 4 Vatā dá iō dá'na ne, kañe'é Pablu má ūkún kan, kanañē'e ña ña Israeé san nī ña é ña te ña Israeé san dɨ nté koo kuinti'xe ña Tó'o ko Jesūcristu. 5 Dā xeé Síla ni Timōteu, é vē'xí ña ñuú Macedoniá ne, nguentúvi kaka'an ntódo Pablu tú'ūn va'á san, kaka'an ñá nī ña Israeé san tsí Jesuú ne, dɨvi ñā é Cristu, ñá nakaxnúu Xuva kō. 6 Ña Israeé san ne, naa núu ña ni ñā ne, dōó kini ka'an ñá ni ñā. Dukuān ne, Pablú ne, nākɨdɨ ña doo ña vata koo é kuē'é ña kuenta é ñā te vá'a ō ntáde ña. Kaka'an ñá ni ñā: —Kuenta iña mii nto ve te ña ní'i nto é vā'á nta'a Xuva kō. Xu'ú ne, ña túvi kuētsí ko, tsí é kāka'án u ni ntō. Vi'a ve ne, xio ñuú kɨ'ɨ́n u, kíka'an ntódo ú ni tūku ña'a, ña é ña te ña Israee —ka'an ña. 7 Kidáa ne, ntīi ña má ūkún kān, kué'en ña má vi'ī ñá nanī Justo, ña dóo kanuu iní i Xuva kō. Etsin tsi mí ntitsi xúkūn san tuví vi'i ña. 8 Ña odo nūu ini ukun, ñá nanī Crispú ne, kuīnti'xe ña Tó'o ko Jesūcristu ni ún ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñavi'i ña. Ñá te da dīi ña'a, ña ñuú Corintú dɨ, dā téku ña é kāka'án Pablú ne, kuīnti'xe ña ne, ītsi ntute ña. 9 Uun niñú ne, vata tsi tē íni Pablu é kāka'an Xúva ko ni ñā: —Ñá ku u'vī o é kā'an ntódon. Kuan tsī koo ka'an vátā ó den, 10 tsí xu'ú kunuu mé'ñū ú o. Xōxó kuvi víi i ni o, tsi dóo iō ñá'a ko ñuú sa'a —ka'an Xúva ko ni ñā. 11 Kidáā ne, uun kuia nte dáva kātúvi ña ñuú Corintu, nakuá'a ña ña'a san tú'un Xuva kō. 12 Ntuvi tsikán ne, dā inúu ñá nani Gāliuun, de kú'vē ñá ñuú Acayá ne, nātaká nuu ña Israeé san ne, tɨ̄ɨn ña Pablu, kue'en ní'i ña ña nta'a ña tsíñu i ne, 13 ikān tsí'i kuétsi ña ña, ntáka'an ña: —Ñatīí sa'á ne, kanañē'e ñá ña'a é kūnuu ini ñá Xuva kō, ntá tsi ña te vatā ó kaka'an leí san. Dōo xíi kaa é vīi o é kāka'an ña —ka'an ña. 14 Dā vata kani ntú'u Pablu ká'an ñá ne, di'na ña tsiñu ka'nu i Galiuún san kaka'an ñá nī ña Israeé san: —Tē dɨ́ dóo xii kaa nti'xé nuu i é kanañē'e ña ne, kiní u é ntátsi'i kuétsi nto, ¿nté kui ña'a? 15 Ntá tsi ntō'ó ne, kūdii kuénta iña lei míi nto ntánāa núu nto. Mii nto kadā kú'vē ntó ve. Ñá te xū'u é kāduku ntée ú sá'a —ka'an ñá ni ñā. 16 Kidáā ne, kīi ñu'u ña ña kí'i kān ne, 17 ña ntáñɨ̄ ntée kān né, ntāva ntodó ña ñá odo nūu iña úkūn, ñá nani Sōstené ne, ikan tsī é'ni diín ña ña nuu ña tsíñu i san. Ntá tsi Galiuún san ne, ña ni íde ña kuenta. 18 Pablú ne, na'ā itúvi ña ñuú Corintu. Kidáā ne, kaka'an ñá ni ēní ña ña kuínti'xe i san é nū'u xtúku ña ñuú Siria. Kántēká ña Prisila ni xɨ́ɨ ña Aquila, kué'en ña. Di'na dá ntáka ña ñuú Cencreá ne, kūntɨɨ́ tdu'u dɨ́kɨ́ Pablu váta koo é kue'e ña kuenta tsí xe'é ña xu'u ña ni Xuva kō. 19 Kidáā ne, ñú'u ña tun ntōó ka'nu, xee ñá ñuú Efesú ne, ikān kantóo mii Prīsila ni Áquila. Pablú ne, di'na dá ntaka ña ne, kué'en ñā má ūkún kān é kā'an ñá nī ña Israee. 20 Ña Israeé san ne, ntáka'an ña: —Vií nto da xe'e, kutuvī ká nto nī ntɨ —ka'an ña. Ntá tsi ña ni ntío Pablu. 21 Dā ntáka ña ne, kaka'an ña: —Da miī é kantio é kutūví u ñuú Jerusaleen é kūvi viko. Te Xuva kō ntio ñá ne, nti'xi xtuku ú, ntixkoto ni'ni ú nto —ka'an ña. Kidáā ne, nákunūu ña tun ntōó ka'nu da ntáka ña ñuú Efesu, kué'en ña. 22 Dā xee ñá ñuú Cesareá ne, di'na ñuú Jerusaleen ita ntí'xin ña é kā'an ñá ntiusi ni ña kuínti'xe i sán ne, da kidáā ntíi ña, kue'en ña ñuú Antioquia. 23 Dā kú tɨtɨ́n ntuvi itúvi ña ikān né, eni ntu'ū xtuku ña ika ña. Ítā nti'xin xtuku ña ñuú Galacia ni ñuú Frigia é xntíi ña ña kuínti'xe Xuva ko, nātsu'un ka'nu ña iní ña. 24 Ntuvi tsikán ne, xée uun ñatīi, ñá nani Āpolo, ñuú Efesu. Ñuú Alejandria vé'xi ña, ntá tsi ña Israee ña. Ña sā'á ne, dōo vá'ā ó kaka'an ña, kaka'an ntódo ña; dōó ini ña tú'un Xuva kō é ūve na'a nte dí'na. 25 Dōo ini ñá nchu'un Xúva kō dɨ. Nɨɨ̄ kue'én ini ña kaka'an ntódo ña ne, nuu é ntaā í un ntɨ'ɨ̄ é kāka'an ñá iña Jésuu, kuān te mii tsi é nakutsi ntute Juaan Bautista íni ña. 26 Ñá te kau'vī ña, kaka'an ntódo ña ini ukún ña Israeé san. Dā téku Prisila ni Áquila é kāka'an ñá ne, kāna xio ña ña ne, náñē'é ka ñá ña iña Xuva ko. 27 Apoló ne, ntio ña é kɨ̄'ɨn ñá ñuú Acáya. Xíō ntaa iní ña kuínti'xe i san. Táxnūu ña tutú nta'a ña kuínti'xe i, ña ntoo ñuú Acaya, na vā'á koo nakuetu ña Apoló san tē xee ña ikan. Dā xee ñá ñuú Acayá ne, dōó kue'e xntíi ña ña kuínti'xe i Jesuu, tsí dóo vá'ā o dé Xuva ko ni ñā. 28 Tsí Apoló ne, dōó ini ña nté koo ka'an ñá nī ña Israeé san mé'ñū ña'a san, kanañē'e ñá ña tsí nuu é ntāa ntí'xe i tsí Jesuú ne, dɨvi ñā é Cristú, dɨvi ñā é nakaxnúu Xuva ko ñā é kodo nuū ñá, vatā ó uve na'a tú'un Xuva kō nte dí'na.
1 Nɨɨ dukuān tuví Apolo ñuú Corintú ne, kué'ēn Pablu, ita ntí'xin ña itsí rkɨ uku kan, xée ña ñuú Efesu. Ikān náni'i ña tɨtɨ́n kudii ña kuínti'xe i san. 2 Pablú ne, kaka'an ñá ni ña, katsixe'e ña ñā: —¿Inúu ntu Espíritū Sántū nima nto da kuínti'xe nto? —ka'an ña. —Á te ña'a. Ntē vata kiní ntɨ xoo é Espíritū Sántū —ka'an ña. 3 Kidáā né, katsixe'ē xtuku Pablu: —¿Neé ntu nchu'un e íni nto dá itsi ntute nto? —ka'an ña. —Nchu'ūn é kāka'an Juaan Baútista —ka'an ña. 4 Pablú ne, kaka'an ña: —Tsí Juaán ne, nákutsi ntūte ña ña'a vata koo é kuē'é ña kuenta é nādama ña nima kíni kaa ña. Ntá tsi Juaán ne, kaka'an ñá te kuínti'xe ko uun ña'a, ña é dā ve vé'xi. Ña tsīkán ne, e xée ñā. Jesuu nani ña —ka'an ña. 5 Dā téku ña'a san é kāka'an ñá ne, ītsi ntute xtuku ña, ntákaku ni'i ña Tó'o ko Jēsuu. 6 Kidáā né, dā xntékú Pablu ntá'a ña dɨkɨ ñá ne, ínūu Espíritū Sántū nima ñá ne, eni ntu'u ñā ntáka'an ñá tuku tú'ūn e ñá ini ñá ne, ntáka'an ñá tú'ūn é xe'é Xuva ko ñā. 7 É un ntɨ'ɨ ñā ne, iō ñá te ūxuvi ñá'a ña. 8 Uni xóo ñe'é Pablu má ūkún ña Israee. Ñá ni u'vī kue'en ña é kā'an ña. Kaka'an ntódo ña, kaka'an ña tsí Xuva kō né, dɨvi ñā é kadē kú'vē ña. Kaka'an ñá ni ñā é vā'á vata koo é kuīnti'xe ña Tó'o ko Jēsuu. 9 Ntá tsi iō ñá ne, dōó ka'xi nima ña. Ña ni ntío ña kuintī'xe ña ña. Ntáka'an xení ña iña tú'ūn va'á san. Kidáā ne, xio kue'én Pablu, tsóo mii ña ña ne, kántēka ña ña kuínti'xe i san, kue'en ni'i ña ña nú vi'ī skuela mí nakuā'a ñá nani Tīranú ne, ikān natíin ña ni ñā utén uten. 10 Uvi kuíā é kuān o dé ña. Dukuān ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntoo da kanɨɨ ñūú Asia, tē ña Israeé, tē ña é ña te ña Israeé ne, tēkú ña tú'ūn Tó'o ko Jēsuu. 11 Xuva kō ne, xé'e ñā é kūvi vií Pablu nuu i e dóo na'nu é nté uun ito vata kiní ña'a é kuān koo kúvi. 12 Ntáñe'e ni'i ña'á san da nēé ka doo é tɨɨn nta'ā Pablu, te doo dúkūn, o tē doo núu ne, ntáxé'e ña ña nchokuví san ne, ntuvá'a ña. Ntīi ntɨ'ɨ é ña vá'ā é ñū'u nima ñá dɨ. 13 Ntuvi tsikán ne, iō ñá Israee é ntaíka ña, ntánatava ña é ña vá'ā é ñū'u nima ñá'a san. Ntákaku ni'i ña Tó'o ko Jēsuu dá natavā ñá ne, ntáka'an ña: —Kuenta iña Jésuu, ña é kāka'an ntódo Pablu íña i, ka'án u ni ō: ¡Ntíin nīma ña! —ka'an ña. 14 Du'va ō dé u'xe éni, i'xá dutu ñá odo nūu iña ñá Israee, ñá nani Ēseva. 15 Uun ntuvi ne, nantíko kōo é ña vá'ā san: —Xu'ú ne, iní u xoo e Jésuu. Iní u xoo é Pablú dɨ. Ntá tsi nto'ó ne, ¿xóo ntu ña'a nto? —ka'an. 16 Kidáā ne, kūdiin ñá ñu'u é ña vá'ā san nima í, ntāva ntodó ña ñatīí, ña u'xe ñá'a san. Kūvi dé e ña vá'ā sán ni ñā ni'i kuí'ī ñá ne, koó dā ntántɨɨ́ ña kíi ña nú vi'i ñā. 17 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntoo ñuú Efesú, tē ña Israeé, tē ña é ña te ña Israeé ne, kūtuni ñá nte o kúvi ne, dōo u'ví ña ne, dōo vá'a ka'an ñá iña Tó'o ko Jēsuu. 18 Ñá te da dīi ña kuínti'xe i xee ña é nāna'ma ña kuétsi ña mē'ñú ña'a san. 19 Ñá te da dīi ñá tātán xee ñá dɨ. Xee ní'i ña tutu é ntánakoto ntodó ña. Kidáā né, ē'mi ña tutú san mé'ñū ña'a san. Kántē'ví tutú san nté kaa xee tá'an xá'vi ī ne, ínūu á'vi te ūvi díko u'xi miil diu'un kuí'xin. 20 Dukuān ne, ñá te da dīi ña'a kuintí'xe ña tú'un Xuva kō, tsi kútuni ña tsí Xuva kō né, dōó iō ntíi tū'ún ña. 21 Rkontûví dá ita ntí'xin sá'ā ne, kaka'án Pablu é kɨ̄'ɨn ña, kikoto ni'ní ña ña ntoo ñuú Macedonia ni ñá ntoo ñuú Acaya nté o de ña ne, dá kɨ̄'ɨn ña un tsi nte ñuú Jerusaleen. —Tē ntáka ú ñuú Jerusaleén ne, kuétsī é kɨ̄'ɨ́n u ñuú Roma —ka'an ña. 22 Kidáā ne, táxnūu ña uvi ña'a, ña é xntii ñā, ñá nani Timōteu ni Rastú ne, odo nuū ñá, kue'en ña ñuú Macedonia. Nɨɨ dukuān kúkuií ka Pablu itúvi ña ñuú Asia. 23 Ntuvi tsikán ne, kuvi du'xen kuēnta iña tú'ūn va'á iña Jésuu. 24 Tsí uun ñatīi, ñá nani Dēmetriú ne, kāá kuī'xín kade tsiñu ni'i ña, kantavá'a naa ña xúkun kuetsī vata ntáa xúkūn santu é nanī Diana. Tɨtɨ́n ña'a ntáde tsiñu ni'i ñā ne, kué'ē diu'un ntáni'i ña. 25 Demetriú ne, kāna ña ña ntáde tsiñu ni'i ña ni un ntɨ'ɨ ñā'a, ña ntáde tsiñu sá'a. Nātaká nuu ña ne, kaka'an ñá ni ñā: —Dɨvi ntō ne, ini ntó tsi dóo va'á ntuvi iña ko é ntáde o tsiñu sā'a. 26 Ntá tsi é kūtuni nto tsí kaika uun ñatīi, ñá nanī Pablu, kaká'an ntódo ña, kaka'an ñá tsi santu é ntavá'a nāá ña'a ne, ñá tē nuu é ntaa ī é Xuva kō. Ne, kūvi idé ña e dóo tɨtɨ́n ña'a kuínti'xe ña é kāka'an ña. Ñá te da mii tsi ñuū ko, tsí da kanɨɨ ñūú Asia. 27 Sá'ā né, dōo xii kaa; tē ña'á ne, ntɨ'ɨ tsiñu kō. Ñá te da mii tsi tsiñu kō dɨ́, tsí dɨ'ɨ kō Dianá dɨ ne, ñá kuiko ñu'ū ká ña'a xúkun ñā. Tsí dɨ'ɨ kō né, dōó ka'nu ña'a ña. Da kanɨɨ ñūú Asiá ne, da kanɨɨ ñūxivi ntaíko ñu'u ñā'a san ña —ka'an ña. 28 Dā téku ña'a san é kāka'an ñá ne, dōo kúdiin ña. Un tsi vāntiñɨ ña ntákachu'u ña, ntáka'an ña: —¡Dōo ka'nu dɨ́'ɨ kō Diana, tó'o ñūú Efesu! —ka'an ña. 29 Kidáā né, tɨ̄ɨn ña uvi ña'a, ña ñuú Macedonia, ña íka dadɨɨ nī Pablu, ñá nanī Gayu ni Áristarcú ne, ntaíñu'u kaduun ña ña ini nto'o mí nátaká nuu ña'a. 30 Pablú ne, ntio ña é kɨ̄'vi ña dɨ é kā'an ñá ni ñā'a san, ntá tsi ña ni ntío ña kuínti'xe i san é kɨ̄'vi ña. 31 Uun ña'a ña vá'a tiin ni'i ña, ña odo nūu ñuú Asia dɨ́ ne, táxnūu ña tutú nta'a Pablu é ña ku kɨ́'vi ña íkān. 32 Un tsi vāntiñɨ ñá'a san, ntákachu'u ña ne, é tūku e túku nuu i ntáka'an ña. Dōo tɨtɨ́n ña ne, ntē ñá ini ña nee tsíñu nátaká nuu ña. 33 Kidáā ne, ña Israeé san tsí'i ntido ñá uun ña'a, ñá nani Alējandru, é na kā'an ntódo ña ni ñā'a san. Alejandrú san ne, kade ña nta'a ña é diin diin tsi na kuntōo ña'a san, tsí ntio ña nada'an ñā ña Israeé san. 34 Ntá tsi dā kútuni ñá'a san tsí Alejandrú ne, ña Israee ñá ne, koó da vāntiñɨ ña ntákachu'u ña. Úvi ūra ntákachu'u ña, ntáka'an ña: —¡Dōo ka'nu dɨ́'ɨ kō Diana, tó'o ñūú Efesu! —ka'an ña. 35 Kidáā né, kūvi dé strivanu, intóo kadin ñá'a san. Ne, kaka'an ñá ni ñā: —Ō ñá ñuú Efesu, kini nto é kā'án ntɨ ni ntō. Ini ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a tsí ñuu ko Éfesú ne, kaduku ntée ñuu ko é viī ó kuenta xúkun īña dɨ'ɨ kó Diana, ña é dóo ka'nu, é viī ó kuenta sántu ña é kō'xó e dukún kān. 36 Xōxó kuvi ka'an i te ñá'a. Dukuān né, diin diin tsi kuntōo nto. Di'na kada kuení nto nté koo vií nto. 37 Tsí ñatīí sā'a, ña é vēxní'i ntō ne, ñá ni kā'an kíni ña iña dɨ'ɨ ko. 38 Tē nee iña é tsī'i kuétsi Demetriu ni ña ntáde tsiñu ni'i ña ne, kantií vi'i me'ñú kān; ntoo ña ntáxntēkú kū've. Na kɨ̄'ɨ́n ka ña, kika'an ñá nī ña tsiñu i te nēé nuu i tsi'i kuétsi ta'an ña. 39 Tē neé ka tuku nuu i é ntio nto ka'an ntó ne, kuvi ka'an nto dá kōo junta. 40 Tsi dóo īó kuenta te kūdiin ña tsiñu ka'nu i ñuú Roma é kuān ó de ō. Tsí du'xen iña ña tsiñu ka'nu i ntáde ō vevii, kuiní ña. ¿Neé ntu ka'an o ni ña te tsixe'e ña kō nté kui vāntiñɨ ntu o ntóo ō i'a? —ka'an ña. 41 Dā kúvi ka'an ñá ne, nantáka ña ñā'a san, kunú'u ña.
1 Dā intóo kadin ña'a sán e dóo itsu'un ña ne, Pablú ne, kāna ña ña kuínti'xe i san é kuē'e ña ña itsi. Kidáā né, nānume ta'an ña ne, dā ntíi ña, kue'en ña ñuú Macedonia. 2 Dā mí'ī ká ñuu mí kaika ña ne, dōo kaka'an ñá ni ñā'a san vata koo é kīí nima ña. Kidáā ne, xée ña ñūú Grecia. 3 Uni xóō katúvi ña ikān. Kidáā né, ntīo ña é ku'un ña tun ntōó ka'nu é nū'u ñá ñuú Síria dá kútuni ña tsí ntántukū nuu iní ña Israeé san. Dukuān ne, ntíko koō ñá itsi ñuú Macedonia, kunú'u ña. 4 Tɨtɨ́n kudii ña'a kue'en ni'i ñá dɨ. Kue'en ní'i ña Sopater, i'xá Piru, ña ñuú Berea; ni Arīstarcu ni Ségundu, ña ñuú Tesalonica; nī Gáyu, ña ñuú Derbe; ni Timōteu; ni Tīquicu ni Trófimu, ña ñuú Asia. 5 Odo nuū ñá, kue'en ña ñuú Troa ne, ikān intétu ña ntɨ. 6 Ntɨ'ɨ́ ne, dā inú kava viko é ntaé'xi ña tañú'u dukuān ne, ntīi ntɨ́ ñuú Filipu. Ñú'ū ntɨ́ tun ntōo, kué'en ntɨ. Dā kúvi ū'un ntúvi ne, xeé ntɨ, nāni'i ta'an ntɨ́ ña ñuú Troa. Ikān ne, uun vité intóo ntɨ. 7 Kuaá sabadu nátaká nuu ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ntɨ é nakatsin dava ntɨ́ tañú'u, vatā o dé kû'vé Tó'o ko Jesūcristu. Pablú ne, kuan tsī ó kaka'an ntódo ká ña dá ku davā ñúu, tsí ntaka ñá teváa san. 8 Kué'e ñū'u kaí'xi iní vi'i nínu kān mí nátaká nuu ntɨ. 9 Uun natīi, ná nani Eūticu ne, ntéku na ventana kan. Dā dóo na'a kaka'án Pablú ne, xée nā ma'na ne, uun ito tsi kídi na. Kidáā ne, kó'xo na un tsi nte ñú'u kān. Tsí vi'i sán ne, úni ōdo nti'i ta'an. Dā ínaki'í ña na ne, e xí'i nā. 10 Pablú ne, nūu ña mí tuví na ne, katavi ntódo ña na, nánume ña na ne, kaka'an ñá ni ñā'a san: —Ñá ku dē kuení nto. ¡Kantíto na! —ka'an ña. 11 Kidáā ne, kúxēe xtúku Pablu má vi'ī nínu kān ne, dā nákatsin dava ña tañú'ū san, da e'xí ña ne, dá kakā'an ntódo xtuku ña un tsi da nté tuvi. Da kidáā ntáka ña, kunú'u ña. 12 Ña'a sán ne, kunu'u ní'i ña natīí san, ntūka'nu iní ña tsí kantíto na. 13 Ntɨ'ɨ́ ne, odo nūú ntɨ, naku'ún ntɨ tun ntōo, ñé'ē ntɨ́ ñuú Asuun. Pablú ne, dɨ̄'ɨ́n ña kaika ña. Nakunúu ña tun ntōó san té xee ña, ká'an ña. 14 Nāni'i ta'án ntɨ ña ñuú Asuún ne, ikān nakú'un dadɨɨ ntɨ́ ni ña tun ntōó san, dá kuē'én ntɨ ni ña ñūú Mitilene. 15 Tévāá san ntíi ntɨ́, kue'én ntɨ, ído ntūú ntɨ ñuú Quio. Tévāá xtuku ne, xéē ntɨ́ ñuú Samu. Íntōo da'na ntɨ́ ñuú Trogiliu ne, dá tevāa xeé ntɨ ñuú Miletu. 16 Ntio Pablu é kuīdo ntúu ña ñuú Efesu váta koo é ña kukuíi ña ñuu Ásiā, tsí ntio ña é kantɨ́'ɨ xee ña ñuú Jerusaleen, váta koo é kutuvī ñá te kūvi viko é kāka'an ñá Israee é viko é kanakué'e ña sintiá'vi iña é tāta. 17 Dā xeé ntɨ ñuú Miletú ne, taxnūú Pablu tú'ūn é kī'xi ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñata, ña odo nūú iña ña kuínti'xe i ñuú Efesu. 18 Dā xee ñátā sán ne, kaka'án Pablu ni ña: —Īni nto nté ō dé u é tuví u ni ntō nté ntūvi dá xee ú ñuu Ásia ā. 19 Tsí kuenta iña Xúva kō kade tsiñu u. Ñá te kā'nu ncho vií u. Īni nto nté kaa ntute nūú ko étɨ ú kuenta iña ntó ne, nté ō ntó'o kó nta'a ña Israeé san dā ntúku nuu iní ña nté koo vií ña nī ko. 20 Ñá te ni dē víni u é kā'án u ni ntō nee ntɨ́'ɨ ntɨ'ɨ é kāntio é kūtuni nto. Tsí kanakuā'á u nto mé'ñū ña'a ne, nú vi'i mii nto nakuā'á u nto dɨ. 21 Dadɨɨ tsi kaka'án u ni ñā'a, te ñá Israee, te ña é ña te ña Israee ñá ne, na xtuvī mii ña é kīni kaá ne, na viī ña é vā'a. Kaka'án u ni ña te kuīnti'xe ña Tó'o ko Jesūcristu. 22 Vi'a ve ne, da miī é kɨ̄'ɨ́n u ñuú Jerusaleen, kaká'an Espíritū Sántu nī ko. Ntē ñá īní u nté koo kuvi ko íkan tē xee u. 23 Dɨvi tsī é dā mí'ī ká ñuú kañe'é u ne, kata'xi Espíritū Sántū é kūtuní ko tsí da miī é ntō'o kó, da miī é xnuu kutu ñā kó vi'i utun te xeé u ñuú Jerusaleen. 24 Ntá tsi ñā té ini kuān té kuví u, te kāda ntáa ú tsiñu e tá'xi Tó'o ko Jēsuu é vīí u: dɨvi tsi tsīñu ko é kāka'an ntódo u tú'ūn va'á iña Xuva ko e dóo kakuinima ñá kō. 25 ʼDɨvi ntō ne, é kāka'an ntódo ú ni nto īña Xuva ko, nté koo kuntoo o ntā'a ñá ne, iní u tsí ña kiní ka nto kó ñuxiví a. 26 Dukuān ne, kini vá'a nto é kāka'án u ni ntō, tsí nté uun nto ña kuvi ká'an nto te ña ni de ntáa ú iña nto. 27 Tsí ña te ni dé vini kue'én u é kā'án u ni ntō é un ntɨ'ɨ̄ é kāka'an Xúva kō. 28 Kuenta tsí vií ntō kúñu nto ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña kuínti'xe i san é tá'xi Espíritū Sántū é dɨvi nto kodo nuū ntó iña ña. Vií nto vatā ó de paxtu é kade ña kuenta á le'ntu ña. Kuenta tsí vií nto un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña kuínti'xe i Tó'o kō san, tsí nɨñɨ míi ña étɨ ña kuenta iña ña dá xi'i ña. 29 Iní u tsí rkontuvi dá ntaka ú ne, ki'xi ña'a é nakutsu'un ña nto, vata tsī ó de xteé, kɨtɨ diin, é ña te kántuntā'ví ini tɨ a le'ntú san. 30 Iō ñá'a iña ntó dɨ ne, kuān koo vií ña dɨ. Tsí ka'an ñá dovete é ntio ña é kintīkɨn ña kuínti'xe i sán ña. 31 Kuenta tsí vií nto é ña kani nta'ví ña nto. Ñá ku kūnáa inī ntó tsí xu'ú ne, uni kuía katúvi u, nakuá'a ú nto nte ntúvi nte níñu ne, ñá te un siin ntute nūú ko étɨ ú kuenta iña ntó xe un xé un ntō. 32 ʼVi'a ve né, kuntoo ni'i nto Xuva kō. Kuntoo ni'i nto tū'un va'á san é kāka'an ñá dɨ. Tsi dóo kaidiá'vi tú'un Xuva kō é kūtú've nto, vata koo é nī'i nto é vā'a é kāduku ntée i'xá Xuva kō, vata koo é dadɨɨ kuve ta'an nto ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña é nakaxnúu Xuva kō é kūvi i'xá mii ñā. 33 Xu'ú ne, ñá tē ni ntío ko nee iña, ō diu'ún ne, ō doo vá'a iña ña'a. 34 Ini nto tsí miī ú dé tsiñu ú vata koo é nī'í ko nee iña é ntio kó, nee iña é ntio ña ntɨɨ ni'ī ú dɨ. 35 Dukuan tsī o dé u vata koo é nañē'é u nto nté koo vií nto. Tsí te kuan kōo ne, kuvi xntii o ta'an kō nee é kataan núu ña. Tsí naka'an ko tū'un é kāka'an Tó'o ko Jēsuú ne: “Dií dií ka dîní ña kaxe'é san é ña kanakí'i san”, ka'an ña. —Sá'ā ka'án Pablu ni ña. 36 Dā kúvi ka'an ñá ne, ínchɨtɨ ñā, kaka'an ntâ'ví ña ni ñatā san. 37 Ēku ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña. Kidáā né, nanume ta'an ña nī Pablu, e'xí ña xu'u ña. 38 Dōo u'vi kúvi ña tsí kaka'an ña tsí ña kiní ka ña ña. Kidáā ne, kue'en ní'i ñā Pablu un tsi nte mi túvi tun ntōó san.
1 Dā tsóo mii tā'an ntɨ́ ni ñatā, ña ñuú Efesú san ne, nakú'ūn ntɨ́ iní tun ntōó san é kɨ̄'ɨ́n ntɨ. Kue'en ntáa ntɨ́ ñuu é nanī Koo. Uun ká tuku ntuvi xeé ntɨ ñuú Ródā ne, da xeé ntɨ ñuú Patara. 2 Ikān náni'í ntɨ uun tun ntōo é kɨ̄'ɨn ñuú Fenicia. Ñú'ū ntɨ́ tun ntōó san, kue'én ntɨ. 3 Dā kíi ditó ntɨ ñuú Chipré ne, ido ntūú ntɨ diñɨ datsin ntɨ́ ne, dá kuē'én ka ntɨ́ ñuú Siria. Dā xeé ntɨ ñuú Tirú ne, ikān itúvi da'na tun ntōó san vata koo é natavā ña xídō san. 4 Ikān náni'í ntɨ ña kuínti'xe i Jesuú ne, dadɨɨ intóo ntɨ́ ni ña ūun vite. Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá ntáka'an ñá nī Pablu: —Ñá ku ñe'ē ntó ñuú Jerusaleen —ka'an ña. Tsi é xe'e Espíritū Sántū san kútuni ña te dóo nto'o Pablu te kɨ́'ɨ̄n ñá ikān. 5 Ntá tsi da xee tá'an ntuvi ne, ntīi ntɨ́, kue'én ntɨ. Íntēka itsi un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ntɨ ni ñadɨ'ɨ̄ ñá ni i'xā ñá, íntēka ña ntɨ́ nte díñɨ ñuú kān. Dā xeé ntɨ ni ña diñɨ ntute ñu'u kān ne, ntánchɨtɨ̄ ntɨ́, ntáka'an ntâ'ví ntɨ. 6 Kidáā né, nānume ta'an ntɨ́ ni ñā. Dā náku'ún ntɨ iní tun ntōó san ne, kúnū'ú ña'a san. 7 Ntīi ntɨ́ ñuú Tiru, kué'en ntɨ́ ñuú Tolemaida. Ikān ixkoto ní'ni ntɨ ení kō, ña kuínti'xe i san. Uun ñúū kantóō ntɨ́ ni ñā. 8 Dá tevāá ne, ntīi ntɨ́, kue'én ntɨ ñuú Cesarea. Ikān ñe'é ntɨ nú vi'i Fēlipe, ña kaka'an ntódo tú'ūn va'á san. Dɨvi ñā é nakaxnúu ña da nakaxnúu ña u'xe ñá'a, ña é xntiī san. 9 Īó kɨmi dióko ñā, ta'nú ña ni tánta'a, ta'nu ntáka'an náa Xuva ko. 10 Dā kú tɨtɨ́n ntuvi ntoo ntɨ́ ikān ne, xée uun ñatīi, ña vé'xi ñuú Judea, ñá nani Āgabu. Ña ka'án naa Xuva ko ñá dɨ, tsí kaxé'e Xuva ko kūtuni ña nté koo kuvi. 11 Dā xee ñá mí ntoo ntɨ́ ne, kī'i ña nguenuu í'xi Pablu, ki'ní nuu ña nta'a ña ni dɨ̄'ɨ́n ña, kaka'an ña: —Kaka'án Espíritū Sántū tsí kuān koo kuvi tó'ō nguenuu sá'a, tsí ña Israee, ñá ntoo ñuú Jerusaleén ne, kuān koo ki'ní ña ña ne, dá ntāda ña ña kuenta ntá'a ña'a, ña é ña te ña Israee —ka'an ña. 12 Dā téku ntɨ é kāka'an ñá ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ntɨ ni ña ntoo ikān ne, ntáka'án ntɨ nī Pablu: —Vií nto da xe'e, ñá ku ñe'ē ntó ñuú Jerusaleen —ka'án ntɨ. 13 Ntá tsi Pablú ne, kaka'an ña: —¿Nté kui dóo ntántɨ'ɨ iní nto kuenta iñá ko? Tsí dóo u'vi kúvi ko é kuān ó ntáka'an nto. Vevií ntɨká nimá ko. Xu'ú ne, é iō tu'vé ko. Ñā té ini, kuān té koo kútu u, kuān té kuví u ñuú Jerusaleen kuénta iña Tó'o ko Jēsuu —ka'an ña. 14 Dā ña ni kuvi vií ntɨ ni ñā ne, ñá ni kā'án ka ntɨ. Mii tsī é kāka'án ntɨ: —Nā kuvi nee iña é ntio Xuva ko —ka'án ntɨ. 15 Kidáā ne, natsoo vá'a ntɨ́ iñá ntɨ, dá kūntáa ntɨ́ nī Pablu ñuú Jerusaleen. 16 Dadɨɨ kue'én ntɨ nī ña kuínti'xe i, ña vé'xi ñuú Cesarea. Kue'en ní'i ñā ntɨ́ nú vi'ī mí kuntōo ntɨ́, vi'i ñatīi, ña vé'xi ñuú Chipre, ñá nani Nāsuun. Dɨvi ñā ne, nté ntūvi di'na kuínti'xe ña Jesuu. 17 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ta'an ko, ña kuínti'xe i sán ne, dōo diní ña dá xeé ntɨ ñuú Jerusaleen. Dōo vá'ā o dé ña nī ntɨ. 18 Dā kúvi uvi ntúvi ntoo ntɨ́ ne, ñé'ē ntɨ́ nī Pablu, ixkoto ní'ni ntɨ́ Jacóbo. Ikān ntoo ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñata, ña odo nūú san dɨ. 19 Pablú ne, kaka'an ñá ni ñā ntiusi ne, dá kantaa ña ni ñā é un ntɨ'ɨ̄ é xe'é Xuva kō e kúvi idé ña mé'ñū ña é ña te ña Israee. 20 Dā téku ña é kāka'án Pablú ne, dōo ntákaku ni'i ña Xuva kō. Kidáā ne, kaka'an ñá nī Pablu: —Ini ntó, eni, tsí ña te nté kaa miil ta'an ko ña Israee é kuínti'xe ña Tó'o ko Jesūcristu. Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá ne, ntáka'an ñá tsi da miī é kāda ntaa o lei é xtûví Muisee. 21 Tsí e téku ña tsí dɨvi ntō né, kanakuā'a nto ña Israee é ntoo xio ñuu é ña kantío é kāda ntaa ña lei é xtûví Muisee, é ña kantío é kā'nté ña kúñū é ixi i'xá ña ne, é ña kantío é viī ñá vata xkoó ini o dɨ. 22 Vi'a ve ne, ¿nté ntu koo vii o ve? Tsí da miī é nataká nuu ña tē kútuni ñá tsi é xeé nto. 23 Sá'a viī nto: I'á ntoo kɨmi ñátīi, ña é xe'é xu'u i Xuva kō tsí iō é viī ña. 24 Kuē'en ní'i nto ñátīí sa'a é dadɨɨ ntuntoo nto ni ña nta'a Xuva kō. Xntii nto ña nēe kataan núu ña dɨ, vata koo é kūvi kuntɨɨ́ dɨkɨ ña. Dukuān koo kutuni ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san tsí ñá tē nuu é ntaā i é ntáka'an ñá iña nto. 25 Kutuni ñá tsí dɨvi ntō ne, kade ntaa ntɨ́'ɨ nto leí san. Ña kuínti'xe i san, ña é ña te ña Israeé ne, e táxnūu ntɨ́ tutú nta'a ña te mii tsi sā'á é ña kuvi vií ña: ñá kā'xi ñá kúñū é xntáa ntēé ña'a san nú nāa ña; ñá kā'xi ñá nɨñɨ kɨ́tɨ; ñá kā'xi ñá kúñu kɨ̄tɨ é kué'ne; ñá viī ña é kini kaa ni ñadɨ̄'ɨ tá'an ña. Sá'a tsi kakā'án ntɨ ni ñā é ña vii ña —ka'an ñátā san ní Pablu. 26 Kidáā ne, kue'en ní'i Pablu kɨmi ñá'a, ñatīí san. Utén san ne, dadɨɨ ntúntoo ña ni ña ntā'a Xúva kō ne, da kɨ́'vi ña ini ukún ka'nu é kuē'é ña kutuni dutú san nté kaa ntuvi da nte te kuvi ntúntoo ña, tsí da kidáa kā'mi ña kɨtɨ nú nāa kan é kuē'é ña doméni iña Xuva ko. 27 Ntá tsi dá dokó sa xee tá'an u'xe ntúvi ne, ña Israee, ña vé'xi ñuu Ásiā né, dā íni ña tuví Pablu má ūkún kān ne, nákutsu'un ña ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san. Tɨ̄ɨn ña Pablú ne, 28 koó da vāntiñɨ ña, ntáka'an ña: —¡Ō né, ña Israee, xntii ntō ntɨ! Ña sā'á ne, dɨvi ñā é kaika ña dá kanɨɨ ñūxivi, kanakuá'a ña ña'a é kā'an ntée ña ko, xo'o ña Israee. Kaka'an ntée ña lei Muíseé ne, ñá te kaiko ñu'u ña xūkún sa'a. Vevií ne, ntɨɨ ni'i ñā ña é ña te ña Israee, kakɨ́'vi ni'i ña ña má ūkún a ne, ntáde dentu ña xūkún sa'a e dóo kuíko —ka'an ña. 29 Sá'ā ntáka'an ña, tsí nté vī'i íni ña é ntɨɨ ni'ī Pablu úun ñatīi, ña vé'xi ñuú Efesu, ñá nani Trōfimú ne, te kɨ̄'ví ni'i ña ña ini ukún ka'nu kān, kuiní ña. 30 Dōo ntaítsu'un ña'a san da kanɨ́ɨ ñūú san. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ne, koó dā ntáxkainu ña, vé'xi ña. Tɨ̄ɨn ña Pablu, ntáñū'u ña ña, nátavā ñá ña má ūkún kan ne, dā nákadɨ kutu ña xi'i úkūn san. 31 Vevií tsi ka'ní ña Pablu dá xee tú'un ntā'a tó'ō sntadun ñuú Roma tsí dóo ntaítsu'un ña'a san da kanɨɨ ñūú Jerusaleen. 32 Ura tsí i kána ña sntadún san ni ña odo nūú iña ñá ne, koó dā ntáxkainu ña, xee ña mi nátaká nuu ña'a san. Dā íni ña'a san tsí e xee tó'ō sntadún san ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ sntadún san ne, tēé da'na ña e ntaé'ní ña Pablu. 33 Kidáā ne, xée ētsin tó'ō sntadún san, tɨ́ɨn ña Pablú ne, kaka'an ña é kōo kútu ña ūvi kádena. Da kidáā tsíxe'e ña xōo ñá'a ña ne, nté ō dé ña. 34 Ntá tsi koó da vāntiñɨ ñá'a san, ntákachu'u ña ne, é tūku e túku nuu i ntáka'an ña. Ntē ña ni kuvi teku tó'ō sntadún san é ntáka'an ña. Dukuān ne, kaka'an ña é kɨ̄'ɨn ni'i ñá Pablu mí ntoo sntadún sān. 35 Dā xée ētsin ña nú rkueɨ kán ne, da miī é intéku doko sntadún san Pablu, tsí dóo ntákudiin ñá'a san. 36 Ntántīkɨn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ña, ntákachu'u ña: —¡Ka'ní nto ña! —ka'an ña. 37 Dá dā vé kukɨ́'vi ña ni ñā iní i mí ntoo sntadún san ne, kaka'án Pablu ni tó'ō sntadún san: —Iō nuu i é kā'án u ni ntō —ka'an ña. —¿Vá kakā'an ntún tú'ūn griegu? —ka'an tó'ō sntadún san—. 38 ¿Ñā ntu te dɨ́vīn é ña ñuú Egítō, ña e dóo nakutsú'un ña'a sán kidáā é viī ñá du'xen iña ña tsiñu ka'nu i, ña é nteka kɨmi míil ña dɨkɨ dú'xen san má kū'u kan? —ka'an ñá, tsixe'e ñā. 39 —¡Ñā'á ni san! —ka'án Pablu—. Xu'ú ne, ña Israeé u. Vē'xí u ñuú Tarsu, ñuu é kāduku ntée ñuú Cilicia, é ña te ñuú lu'nti. Vií nto da xe'e, ta'xi kudii nto itsi é kā'án u ni ñā'a san —ka'an ña. 40 —Ká'an kān ní —ka'an tó'ō sntadún san. Kidáā ne, ntitsí Pablu nú rkueɨ kan, kade ña ntá'a ña tē diin diin tsi kuntōo kadin ña'a san. Dā intóo kadin ña ne, eni ntu'ū Pablu kaká'an ñá ni ñā tú'ūn hebreu:
1 —Un ntɨ'ɨ kuē'en dú'va nto, te kuetsi te na'nu ntó, kini nto é kāka'án u ni ntō é kanada'ān ú kúñū ko —ka'án Pablu. 2 Dā téku ña'a san tsí tú'ūn hebreu kaká'an ña ne, diin diin tsi kantóo ña. Pablú ne, kaka'an ña: 3 —Xu'ú ne, ña Israeé u. Tsí kaku ú ñuú Tarsu é kāduku ntée ñuú Cilicia, ntá tsi é'nu ú ñuú Jerusaleen. I'a nakua'á u nta'a mastru Gámaliee. Kūtú'vē kó un ntɨ'ɨ vatā ó kaka'an lei e xtûví ñata kō, ña intóo di'na. Xu'ú ne, nɨɨ̄ kue'én ini ko dé ntaa u é un ntɨ'ɨ̄ é kāka'an Xúva kō, vata tsī ó ntáde ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ntó vevii. 4 Ixntíkɨ̄n ú ña kuínti'xe i Jesuú san ne, ntuku kuī'í u ña, e ntío ko é kūví ntɨ'ɨ ña. Ixtɨ́ɨ̄n ú ña, te tīí, te ñadɨ'ɨ̄ ñá, e tsú'un kutū ú ña vi'i utun kān. 5 Iní dutu ñá odo nūú ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña tsiñu i san tsí nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō. Tsí dɨvi ñā tá'xi ña tutu é kɨ̄'ɨn ní'i ú iña ñá Israee, ñá ntoo ñuú Damascu. Ikān ñe'é u ínantukū ú ña kuínti'xe i san e kɨ'ɨn ni'i u ña ñuú Jerusaleen váta koo é ni'i ña é ntō'o ña. 6 ʼDá nūu ú itsi kān é dokó sa xee ú ñuú Damascú ne, dā ká'ñu ntuvi ne, dā nêní ko xi'í nuu ñu'u ntíkō diñɨ ko, ñu'u é dóo kaxi'í nuu é vē'xí e dukún kān. 7 Uun ito tsi nantúvē ú ñu'u kān. Kidáā téku kó tatsin é kāka'an ní ko: “Saúlū, Saúlū, ¿nté kui kantukun kui'īn ntún ko?”, ka'an tátsín san. 8 Kidáā ne, tsixe'ē u: “¿Xoó ña'a ntu nto, Tó'ō?”, ka'án u. Dɨvi ñā ne, kaka'an ña: “Xu'ú ne, Jesuu, ñá ñuú Nazareé u. Dɨvī u é kantukun kuī'ín ko”, ka'an ñá nī ko. 9 Ña ntɨɨ ni'ī ú ne, dā kúdu'va ña dá ini ña tsí kaxi'í nuu, ntá tsi ña ni tekú ña tatsin é kāka'an ní ko. 10 Xu'ú ne, kaka'án u: “¿Neé ntu ntio nto é vīí u ve, Tó'ō ko?”, ka'án u. Kidáa kāka'an Tó'o ko nī kó: “Nakuntítsin ve. Kue'ēn kán ñuú Damascu. Ikan tā'xi ñá kutuni o un ntɨ'ɨ̄ nté ō kukû've tsiñu é vīin”, ka'an ña. 11 Xu'ú ne, kukuāá u da xi'í nuu ñu'ú san. Dukuān né, ña ntɨɨ ni'ī ú ne, ntáñū'u ña ko, ixntéka ña kó ñuú Damascu. 12 ʼIkān tuví uun ñatīi, ñá nani Anānia, ñá e dóo kade ntaa lei Muísee. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña Israee, ñá ntoo ñuú Damascú ne, dōo vá'a ka'an ñá iña ña. 13 Xée ña, ntītsí ña diñɨ kó ne, kaka'an ñá nī kó: “Ō éni Saúlu, na nāxi'í nuu nto”, ka'an ña. Ura tsí i naxi'í nuú ko ne, kakuvi kainí u ña. 14 Kidáā ne, kaka'an ñá nī kó: “Xuva kō, ña é inúu ini ñata kō ne, nté ntūvi di'na é nakaxnúu ña nto é kūtuni nto nee iña é ntio ña, é kinī ntó I'xá ña, ña e dóo va'a, é tekū ntó tatsin ñá dɨ. 15 Tsí ntaa nto ni ña'a un ntɨ'ɨ̄ é īni nto; ká'an ntɨ'ɨ nto ni ñā é un ntɨ'ɨ̄ e téku nto é kāka'an Xúva ko ni ntō. 16 Vi'a ve ne, ñá ku kukuīí ka nto. Kue'ēn ntó, kukutsí ntute nto. Nakate nto kuétsi ntō, kaku ni'i nto dɨ̄ví Jesuu”, ka'an ñá nī ko. 17 ʼDā ntíko kōó u, naxee ú Jerusaleén a ne, ñé'ē ú, ixka'an ntâ'ví u má ūkún ka'nu kān. Kidáā ne, vata kúvi é nakuení u, 18 īní u Tó'o ko Jēsuu, kaka'an ñá nī kó: “Kantɨ́'ɨ̄ sá kuē'en. Ntakan ñuú Jerusaleén ve, tsí ña ntoo i'a ne, ñá kuintī'xe ña é kāka'an kuenta iñá ko”, ka'an ña. 19 Ne, kaka'án u ni ñā: “Xuvā kó, é īni ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san nté o dé u é ñē'é u má ūkún kān, e íxtɨɨn ú ña kuínti'xe i nto. Tsi dóo naká'xi va'á u ña ne, da tsú'un kutū ú ña vi'i utun kān. 20 Ntitsi dîtó u da xe'é xuu ña'a san Ésteba, ñá kaka'an ntódo tú'un ntō. Tsi kúdadɨɨ ko é ka'nī ñá ña ne, xu'u íto ú doo ña ntáxe'é xuu ña”, ka'án u ni ñā. 21 Ntá tsi kaka'an xtúku Tó'o ko nī ko: “Kue'ēn kán ni, tsí taxnūu ú o e dóo ika kɨ̄'ɨn. Tsí kɨ'ɨn mí ntoo ña'a, ña é ña te ña Israee”, ka'an ñá nī ko —ka'án Pablu. 22 Ntaíni ña'a san é kāka'án Pablu da nté kaka'an ña tsí kɨ'ɨn ña mí ntoo ña'a, ña é ña te ña Israee. Kidáā né, eni ntu'u ñā ntákachu'u ña: —¡Ka'ní nto ña! ¡Ña kúvī ká kutuvī ñá ñuxiví a! —ka'an ña. 23 Kuan tsī ó de ña'a san, ntákachu'u ña ne, ntántata ntaā ñá du'nu ña, ntánantavā ña xáka dɨ. Ña ni ntío ña kuntōo kadin ña. 24 Dukuān ne, kaka'an tó'ō sntadún san é nakɨ'vī ñá Pablu iní i mí ntoo sntadún san ne, dā naká'xi va'ā ñá ña da nte koo e ntɨ́ka ña xu'u ña. Tsí ntio ña é kūtuni ña nté kuān nte ntákudiin ña'á san ni ñā. 25 Ntá tsi da kí'ni ña Pablu é nakā'xí va'a ñá ña ne, katsixe'ē Pablu sntadun ñá odo nūú san, tsí ikan tsī ntitsí ña: —¿Ñā ntu te dóo xii kaa te nakā'xí va'a ntó ko é ña ñuú Romá u? Ntē vata kuntekú kū'vé iñá ko —ka'an ña. 26 Sntadun ñá odo nūú san ne, dā téku ña é kāka'án Pablú ne, kué'en ña, kūkoto ña tó'o ñā, kaka'an ña: —¿Nté koo vií nto ña tsikan? Tsí ña ñuú Roma ña —ka'an ña. 27 Kidáā ne, kué'ēn tó'ō sntadún san mí tuví Pablu, tsíxe'e ñā: —¿Nuu é ntaā ntú i é ña ñuú Roma nto? —ka'an ña. —Nuu é ntaā i —ka'án Pablu. 28 —Dɨvī ú ne, dōo kue'é diu'un nantɨ́'ɨ u é vīí u ña ñuú Roma —ka'an tó'ō sntadún san. Pablú ne, kaka'an ña: —Ntá tsi dɨvī ú ne, dukuān ña ñuú Romá u nté dā káku u —ka'an ña. 29 Kidáā né, kīi nteé xio ta'an sntadun, ña é dā vé naká'xi vā'á Pablu, xtuvī mii ña ña. Tō'ó sntadún san ne, ú'vī ña da kútuni ña tsí ña ñuú Roma ña, tsí dɨvi ñā é kāka'an ña é kōo kútu ñā. 30 Tō'ó sntadún san ne, ntīo ña kutuni ña nté kui ntátsi'i kuetsi ntí'xe ña Israeé san Pablú ne, utén san ne, nántii nūu ña kadena é kānú'ni Pablu. Kidáā né, kāna ña ñá odo nūú iña dutu ñá Israee ni ñata ña odo nūu, é viī ñá junta, da nátavā ñá Pablu, kue'en ní'i ña ña mé'ñū junta.
1 Pablú ne, īto ña ña'a san mé'ñū juntá ne, kaka'an ña: —Ēní, nté ntūvi da káku ú un tsi nté vevií ne, kade ntaá u é kāka'an Xúva kō. Ñá kākutuní ko te kīni kaa é kade u —ka'an ña. 2 Kidáā ne, tó'ō dutu, ñá nani Anāniá ne, kaka'an ñá nī ña ntáñɨ étsin san é kātú nuu ña xu'u Pablu. 3 Pablú ne, kaka'an ña: —¡Kuān koo vií Xuva ko ni o, xō'on é kāden uvi nuu i! ¿Nté kui i'a tuvín kaxntēkún kū'ven iñá ko vatā ó kaka'an leí san ne, xō'ón ne, kaidon ntítan leí san é kāka'an te ka'ní ña ko? —ka'an ña. 4 Ña ntáñɨ étsin sán ne, ntáka'an ñá nī Pablu: —¿Ña káu'vī ntú o te dóo kini o kāka'an ni tó'ō dutu Xúva kō? —ka'an ña. 5 —Ēní, ñá ni īní u te tó'ō dutu ña. Tsí uve na'ā Tú'un Xuva kō é ña kuvi ka'an kíni o īña ñá odo nūú ñuu ko —ka'an ña. 6 Kidáā né, kūtuní Pablu tsí dava ña ntáde juntá san ne, ntántīkɨn ñá nchu'ún ña saduceu; dava ña ne, ntántīkɨn ñá nchu'ún ña fariseu. Ne, un ntii tsi kāka'an ña: —Ēní, xu'ú ne, ña fariseú u, tsí ña fariseu úvā kó dɨ. Dɨvi tsi nuu ī é ntáxntēkú ku'vē ntó iñá ko vevii. Tsí kakuinti'xe ko tsí ntoto xtúku o tē xi'i o —ka'an ña. 7 Du'va ō ka'an ñá ne, ura tsí i eni ntu'ū ña fariseú san ntánaa núu ña nī ña saduceú san. Uun ito tsi te'nte núu juntá san. 8 Tsí ña saduceú san ne, ñá ntákuinti'xe ña te ntoto xtuku o tē xi'i ó, ntē ña ntákuinti'xe ña te īó ánjē. Ntē ña ntákuinti'xe ña te īó nima ko. Ntá tsi ña fariseú san ne, ntákuinti'xe ña é un ntɨ'ɨ nuū i sá'a. 9 Un tsi vāntiñɨ ña'a san, ntánaa núu ña. Īó mastru lei ñá fariseú ne, nākuiñɨ ña, ntánantiko koō ña é ntáka'an ña saduceú san, ntáka'an ña: —Ñatīí sa'á ne, ña túvi nee nuu i ni idé ña. Te kāka'an ntí'xe ánje ni ñā ne, ña kúvi naa núu o ni Xuva kō —ka'an ña. 10 Uun ito tsi kúdiin kué'ēn ña'a san, ntánaa núu ña. Tō'ó sntadún san ne, ú'vī ñá te ni'i kui'i Pablu. Dukuān ne, táxnūu ña sntadún san é kūnatáva ña Pablu mé'ñū juntá san ne, da ntíxnteka ña ña, nakunuu vá'a ña iní i mí ntoo sntadún kān. 11 Kuáa ūtén san ne, ntitsí Tó'o ko Jesūcristu díñɨ Pablu, kaká'an ñá ni ñā: —Ñá ku dē kuení o, Pablu, tsí kuan tsī koo ka'an kuénta iñá ko ñuú Roma váta tsī ó é kāka'an kuénta iñá ko ñuú Jerusaleén a —ka'an ña. 12 Tévāá san ne, uun tɨɨ̄n ña Israeé san nátee ta'an ña xu'u ña, ntukū nuu iní ña nté koo ka'ní ña Pablu, ntáka'an ña: —Xo'ō ne, ña ko'o o, ña ká'xi o tē ña ká'ni o Pablu. Na ta'xi Xuva kō é nto'o ko tē ña kuan koo víi o —ka'an ña. 13 Ñá te da ūvi díko ñatīi, ñá xe'é xu'u i é kuān koo vií ña. 14 Kué'en ña, kūkoto ña tó'ō dutu ni ñátā san, ntáka'an ña: —Ntɨ'ɨ́ ne, e xé'ē ntɨ́ xu'u ntɨ é ña ka'xí kue'én ntɨ da nté kūví ka'ní ntɨ Pablu. 15 Dɨvi nto ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñatā, ña ntáde juntá san ne, kákan nto ntā'a tó'ō sntadun te teváa nāntixntéka ña Pablu mé'ñū juntá san vata koo é tsixe'ē ká nto ña. Ntá tsi ntɨ'ɨ́ ne, koo tú've ntɨ é kā'ní ntɨ ña ítsi kān di'na dá xēe ña mí ntoo nto —ka'an ña. 16 Ntá tsi téku a kuetsi Pablu é ntáka'an ña nté koo vií ña. Kidáā ne, kué'en na vī'i mí ntoo sntadún san, xé'e nā é kūtuní Pablu tsí ntántukū nuu iní ña Israeé san nté koo ka'ní ña ña. 17 Pablú ne, kāna ña sntadun ñá odo nūu, kaka'an ña: —Kuē'en ni'i nto ná kudií sa ntā'a tó'o ntō, tsi íō é kā'an ná ni ñā —ka'an ña. 18 Kue'en ní'i ña na mí tuví tó'ō sntadún san, kaka'an ña: —Ñá nuu kutū, ñá nanī Pablú ne, kāna ña kó, kaka'an ñá tē kɨ'ɨn ni'í u na kudií sa mí tuví nto, tsi íō nuu i é kā'an ná ni ntō —ka'an ña. 19 Tō'ó sntadún san ne, írkāa ña nta'a na, kué'en xio ña ni nā né, katsixe'e ñā: —¿Neé ntu ncho ka'an ní ko? —ka'an ña. 20 Ne, kaka'an na: —Ña Israeé ne, é xiō ntaa iní ña é kakān ñá nta'a nto te kīntéka nto Pablu teváa mé'ñū junta san é tsixe'ē ká ña ña. 21 Ntá tsi ña ku kuintí'xe nto é ntáka'an ña, tsí ña te nuu é ntaā i. Tsí ña te da uvi díko ña'a ñatīi ntántī'u ñá itsi kān. É xē'é ña xu'u ña nta'a Xuva kō tsí ña kó'o, ña ká'xi ña da nté kūví ka'ní ña Pablu. Vevií ne, da mii tsī e ntántétu ña nté koo ka'an nto —ka'an na. 22 Kidáā ne, nantíi tó'ō sntadún san na, kúnū'ú na ne, kaka'an ñá ni nā: —Ñá ku kā'an ni ña'a te kaká'an ní ko —ka'an ña. 23 Kidáā né, kāna tó'ō sntadún san uvi ña'á sntadun ñá odo nūu, kaka'an ñá ni ñā: —Nākoo tú'vē ntó uvi sientú sntadun, ni ūni díko u'xi sntadun, ñá ntántodó idu, ni ūví sientu ñá odō kaa, tsí kaeku ɨɨn níñu ve kɨ'ɨn ntó ni ña ñūú Cesarea. 24 Nākoo tú'vē ntó idú dɨ é kuntēkú Pablu, vata koo é vā'á koo xee ñá nta'a ña tsiñu ka'nu i Feli —ka'an ña. 25 Kidáā ne, de vá'a ña tutú táxnūu ña nta'a ña tsiñu ka'nu i san, kaka'an ña: 26 “Xu'ú, Claudiu Lisia, táxnūú u ntiusi nto. 27 Sá'a tsī é kā'án u ni ntō: Tsí ña Israeé san ne, é tɨɨn ña ña sā'a é ncho ka'ní ña ña. Ntá tsi dá kutuní ko tsí ña ñuú Roma ñá ne, ñé'ē ú ni sntādún ko é nakākú ntɨ ña. 28 Ntio kó kutuní ko nee núu i é ntátsi'i kuétsi ña ña. Dukuān ne, ñe'e ní'ī ú ña mé'ñū junta íña ñá Israeé san. 29 Ntá tsi kūdii iña lei íña mii ña é ntátsi'i kuétsi ña ña. Ña túvi nēe nuu i é kā'ní o ñā. Ntē ña tuví nee nuu i é kunuu kutu ñā. 30 Ntá tsi é kūtuní ko tsí ña Israeé san ne, ntántukū nuu iní ña nté koo ka'ní ña ña. Dukuān ne, ntada ú ña kuenta ntá'a nto. Ne, é kāka'án u nī ña Israeé san tē kíka'an ñá ni nto te nēe nuu i é ntátsi'i kuétsi ña. Sá'a tsī é kā'án u ni ntō”, ka'án tó'ō sntadún san ini tutú san. 31 Niñú sā'á ne, kué'ēn sntadún san, kue'en ni'i ñá Pablu. Xee ñá ñuú Antipatri. 32 Tévāá san ne, ntīko koo ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ sntadún san, ntaíka ña dɨ́'ɨn ña, kūnú'u ña vi'i sntadún san. Mii tsī sntadun, ñá ntántōdó idú san ne, kué'ēn ká ña nī Pablu. 33 Dā xee ñá ñuú Cesareá ne, xé'e ñā tutú san nta'a ña tsiñu ka'nu i san ne, dā ntáda ña Pablu kuénta ntá'a ña. 34 Dā kúvi nakua'a ña tsiñu ka'nu i san tutú san ne, tsixe'e ñā Pablu mí'i ñuū ña. Dā ka'an ñá tsi ñuú Ciliciá ne, 35 kaka'an ñá tsiñu ka'nu i san: —Kini ú nee é ntáka'an ña íña nto tē xee ña ntátsi'i kuétsi nto —ka'an ña. Kidáā ne, kaka'an ñá te kunuu kutū Pablu má vi'ī ka'nu iña rei Heródē.
1 Dā kúvi u'un ntúvi ne, xéē tó'ō dutu, ñá nani Anānia, ni ñátā sán, ni uun ña kanada'ān, ñá nani Tērtulu. Xéē ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá nta'a ña tsiñu ka'nu i san é tsī'i kuétsi ña Pablu. 2 Kidáā kána ña Pablu é kī'xi ña ne, da éni ntu'u Tērtulú san katsi'i kuétsi ña ña. Kaka'an ñá nī ña tsiñu ka'nu i, ñá nanī Felí san: —Dɨvi ntō é kāde nto e dóo vá'ā ó ntoo ntɨ. E dóo ini nto nté koo kadā kú've nto ne, é kantuvá'a ñuu kó vevii. 3 Dɨvi ntō né, dōó ka'nu ñá'a nto. Dā mí'ī ká ntoo ntɨ́ ne, da mii kuē'en tsi e ntánakué'e ntɨ́ sintiá'vi nta'a Xuva ko kuēnta iña nto, é kuān nte vá'ā ó kade kú'vē nto. 4 Vi'a ve ne, ñá ntīo ntɨ́ natekū du'xén ntɨ nto. Uun da'na tsi kini kudii nto é kā'án ntɨ ni ntō. 5 Tsí ñatīí sa'á ne, dōó du'xen de ñā. Da mii kuē'en tsi é kanakutsu'un ñā ña Israeé san dā mí'ī ká ñuu. Tsí odo nuū ñá iña ña ntántīkɨn Jésuu, ñá ñuú Nazaree. 6 Ntío ña é natɨvi ñā xúkun kā'nu ntɨ́ dɨ. Kidáā né, tɨ̄ɨn ntɨ́ ña. Tsí ntio ntɨ é xntēkú kū'vé ntɨ iña ñá vatā ó kaka'an leí ntɨ. 7 Ntá tsi ura tsí i xee tó'ō sntadun, ñá nanī Lisiá ne, dá kuētsi nangava ñá Pablu da tɨ́ɨ̄n ntɨ́ ña. 8 Kidáā ne, kaka'an ñá nī ntɨ é kɨ̄'ɨ́n ntɨ, kitsi'i kuétsi ntɨ́ ña nta'a nto. Te mii nto tsixe'e nto ñā ne, kutuni nto nee ntɨ́'ɨ ntɨ'ɨ nuū i é ntátsi'i kuétsi ntɨ́ ña —ka'an ña. 9 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña Israeé san ne, ntāda ntaa ña é kāka'an ña. 10 Kidáā ne, ēde ña tsiñu ka'nu i san ntá'a ña é kā'án Pablu. Pablú ne, kaka'an ña: —Vi'a ve ne, dōo diní ko é nakākú u kúñū kó nta'a nto, tsí iní u tsí dɨvi ntō ne, é tɨ̄tɨ́n kuia kadē kú'vē ntó ñuú sa'a. 11 Kuvi ntada ntaa nto tsí da ve kúvi uxuvi ntúvi xee ú Jerusaleen é nanu'u ú iní ko Xuva kō. 12 Ñá tē neé ni īde u. Ñá te ni nāa núū ú ni ñā'a san; ñá te ni nakutsu'ūn ú ña, nté ini ukún ka'nu kan, nté ini ukún kuetsī, nté itsi kān dɨ. 13 Ña kúvi ntāda ntaa ña nuu i é ntátsi'i kuétsi ña kó vevii. 14 Mii tsi nuū i sá'ā é nuu é ntaā i é ntáka'an ña iñá ko: Tsí kanuu iní ko Xuva kō, ña é inúu ini ñatā ntɨ́, ntá tsi kanuu iní ko ña vatā ó de ña ntántīkɨn Jésuu, é ntáka'an ña é tūku nchu'un. Ntá tsi kakuinti'xe ko un ntɨ'ɨ vatā ó kaka'an lei Muísee ni ún ntɨ'ɨ̄ é ūve na'a, ntáka'an ñá ka'án naa Xuva ko nté ntūvi di'na. 15 Vata tsī ó kuinti'xe ña Xuva kō né, kuan tsī ó kakuinti'xe kó tsí ntoto xtúku o tē xi'i ó, kuān te vá'a o, kuān té ña vá'a ō. 16 Dukuān ne, kaxió ntii u é kāda ntaa ntɨ́'ɨ u é kāka'an Xúva kō, vata koo é ña koo kuétsi ko nta'a Xuva ko ni tā'an ko. 17 ʼÉ kū tɨtɨ́n kuia é kaika ú xio ñuú ne, ntiko kōó u ñuú ko é kixnī'í u diu'un é xntiī ú ña ñuú ko, é kixkué'e ú doméni iña Xuva kó dɨ. 18 Sá'a tsī é kāde ú da íni ña Israeé san kó, ña vé'xi ñuú Asia, dá tūví u má ūkún ka'nu kān. Xu'ú ne, é ntūntoo ú nta'a Xuva kō dá ini ña ko. Nte'vi tsi ña'a ntoo ña nī ntɨ́ má ūkún kān ne, diin diin tsi ntoo ntɨ́ ni ñā; ñá te ni itsu'un ñā. 19 Tē dɨ́ ni ki'xi ña tsīkán ne, kuvi ka'an ñá te nee iñá ni īdé u é tsī'i kuétsi ña ko. 20 Ntá tsi kuvi ka'an ñá ntoo san tsí ña te nee iñá ni īdé u dá tūví u mé'ñū junta iña ñá Israeé san. 21 Uun tsi nuu i é kúvi tsi'i kuétsi ñā kó ne: tsí un ntii tsi kāka'án u ni ñā: “É kaxntēkú ku'vē nto iñá ko vevii, tsí kakuinti'xe ko tsí ntoto xtuku o tē xi'i o.” Kuan ō ka'án u ni ñā —ka'án Pablu. 22 Felí ne, é dōo kue'e íni ña nchu'un iña Jésuú ne, ntio ña é nainú kava ña nuu i sá'a. Dukuān ne, kaka'an ña: —Te kī'xi tó'ō sntadun, ñá nanī Lisiá ne, da kidáa kīní ka ú nuu i sá'a —ka'an ña. 23 Kidáā ne, kaka'an ñá nī sntadun ñá odo nūú te kōto ká ña Pablu, ntá tsi ñá te kunuu kutu kuē'en ña, tsí kuvi kaka kudii ña ne, kuvi ki'xi ña vá'a tiin ni'i ñā é xntii ña ña tē nee iña é kātaan núu ña. 24 Dā kú tɨtɨ́n ntuvi ne, ntī'xi xtuku Feli ni ñadɨ'ɨ́ ña, ñá nani Drūsila. Dɨvi ñā ne, ña Israee ña. Kidáā kána ña Pablu é kā'an xtúku ña ni ña īña é kuinti'xe ko Jesūcristu. 25 Pablú ne, kaka'an ñá ni ña īña é ña vií ō é kīni kaa, é kadā kuení va'a kó nté koo vii o, tsi vé'xi ntuvi é xntēkú kū'vé Xuva ko īña ko. Kidáā ne, û'ví Feli é kuān ó kaka'an ñá ne, kaka'an ñá nī Pablu: —Kué'ēn kán ve. Tē amá kune'é ko ne, kana xtukú u o —ka'an ña. 26 Tsí kadē kuení Feli te kué'e Pablu diu'un vata koo é nantīi ña ña. Dukuān ne, ki'in itō kána ña ña é kā'an ñá ni ñā. 27 Ítā nti'xin uvi kuia é kuan ō dé ña. Da kidáā ne, ngāvá Feli, nákunūu ñá nanī Porciu Festu tsíñu ña. Felí ne, kuan tsī ó xnúu kutu mii ñā Pablu, tsí ntio ña é vā'á koo ka'an ñá Israeé san iña ña.
1 Da kidáā xeé Festú san é nākunúu ña tsiñu é viī ñá ña tsiñu ka'nu i. Dā kúvi uni ntúvi xee ñá ne, ntāka ña ñuú Cesarea, kuntáa ña ñuú Jerusaleen. 2 Dá tūví ña ikān ne, xéē tó'ō dutu ni ñá odo nūu iña ñá Israeé san nta'a ña e tsi'i kuétsi ña Pablu. 3 Íkan ña nta'a ña te viī ñá da xe'e taxnūu ña tú'ūn é nāntixntéka ña Pablu ñuú Jerusaleen. Tsí ntántukū nuu iní ña nté koo ka'ní ña ña ítsi kān. 4 Ntá tsi Festú ne, tuku ō dé kuení ña. Kaka'an ñá ni ñā: —Pablú sa ne, nuu kutu ña ñūú Cesarea. Xu'ú ne, dā ve kɨ'ɨn xtúkū ú ikān. 5 Vá'ā ó tē dɨ́ kɨ̄'ɨ́n ntɨ ni ña odo nūú iña nto. Tē neé kuetsi ío iña ñá ne, kuvi tsi'i kuétsi nto ña ikān —ka'an ña. 6 Kūvi ka úna u'xi ntúvi itúvi ña ñuú Jerusaleén ne, dā ntíi ña, kue'en ña ñuú Cesarea. Utén san ne, nákutūví ña me'ñú juntá ne, dā táxnūu ña ña é kīnantéka Pablu. 7 Ura tsí i dá xee ñá ne, nātaká nuu ña Israee, ña vé'xi ñuú Jerusaleen, ntíkō diñɨ ña ne, ñá te da dīí kuetsi ka'nu dá'vi ña ña. Ntá tsi ña ni kuvi vií ña ntada ntaa ña é ntáka'an ña. 8 Pablú ne, kanada'an ñā kúñu ña, kakā'an ña: —Ña túvi nēe kuetsí ko. Ñá tē nee iñá ni īde ú e ña vá'a iña lei ñá Israee, nté iña xukun san, nté iña rei ñuú Roma —ka'an ña. 9 Festú ne, ntīo ña é vā'á koo ka'an ñá Israeé san iña ña. Dukuān né, katsixe'e ñā Pablu: —¿Ntío ntu nto kɨ'ɨn ntó ñuú Jerusaleen váta koo é ikan xntēkú kū'vé u iña nto? —ka'an ña. 10 —Ñā'á ni san —ka'án Pablu—. Xu'ú ne, i'a tuví u mé'ñū junta iña rei ñuú Roma. Da miī é xntēkú ku'vē ntó iñá ko ve. É īni vá'a nto tsí ña tuví nee kuetsi é kūvi dá'vi ña Israeé san ko. 11 Tē dɨ́ nee iñá ni īde ú e dóo xii kaá ne, kuvi ka'ní nto ko, ¿nté kui ña'a? Ntá tsi kūdií dovete ntáka'an ñá iñá ko. Ñá te nuu é ntaā i é īó kuetsī ko. Dukuān né, xōxó kuvi vii i ntadá ko kuenta ntá'a ña. Xu'ú ne, ntio ko é miī rei ñuú Romá san xntēkú ku'vē ñá iñá ko —ka'an ña. 12 Kidáā ne, natíin Festu ni ñá tsiñu i san ne, dá kakā'an ña: —É kāka'an ntó tsí ntio nto é miī rei ñuú Romá san xntēkú ku'vē ñá iña ntó ne, kuan kōo. Da miī é kɨ̄'ɨn ntó nta'a ña ve —ka'an ña. 13 Dā kú tɨtɨ́n ntuvi ne, xéē rei, ñá nani Āgripa ni tá'an ña, ñá nani Berēnice, ñuú Cesarea, vexkóto ni'ni ña Festú san. 14 É ku tɨ̄tɨ́n ntuvi ntóo ña ne, dá kakā'án Festu ni ña kuénta iñá Pablu: —I'a ne, nuu kutu uun ña'a ñatīi, ña é xnuu kutu miī Feli da ngáva ña tsiñu ña. 15 Dā ñé'ē ú Jerusaleén ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ tó'ō dutu nī ñáta ña odo nūu iña ñá Israeé san ne, ntátsi'i kuétsi ña ña. Ntio ña é kuē'é u itsi é ka'nī ñá ña. 16 Kaka'án u ni ñā tsí ntɨ'ɨ é ña ñuú Romá ntɨ ne, ñá kuān xkoó iní ntɨ. Ñá īní ntɨ é dotō tsi kué'ē ntɨ́ itsi te ka'nī ñá ña'a tē ña di'na xntēkú kū'vé ntɨ iña ña, vata koo é kūvi ka'an ñá nuu ñá kaka'an véte san é nada'an ñā kúñu ñā. Dukuan ō ka'án u ni ñā. 17 Dā xee ñá i'a ne, ñá ni kukuīí ko é xntēkú kū'vé u iña ña. Tsí utén san ne, kutūví u mé'ñū junta. Kidáā kána ú ñatīí san. 18 Dā nakuntáñɨ ña Israeé san, ntátsi'i kuétsi ña ña ne, tē dóo ka'nu kuétsi da'ví ña ña, kuiní ko. 19 ¿Mí'i ntū? Tsí kūdii núu i īñá nchu'ún mii ñā ntánāa núu ña ni ñā: Ntánatíin ña iña uun ñátīí, ña nani Jēsuu. E xí'i ñā, ntá tsi Pablú san ne, kaka'an ñá tsi kantíto ña. 20 Xu'ú ne, ñá ni īní u nté koo xntēkú kū'vé u nuu i sá'a. Dukuān né, tsixe'ē ú ña te ntio ña é kɨ̄'ɨn ñá ñuú Jerusaleen váta koo e íkan xntēkú kū'vé u iña ña. 21 Ntá tsi ña ni ntío ña. Kunuu kutu mii ña dā nté miī rei ñuú Roma kúvi xntēkú ku'vē ñá iña ñá, ka'an ña. Kidáā ne, kaka'án u te kunuu kutu miī ká ña da nté kūvi ntada ú ña kuenta ntá'a reí san —ka'an ña. 22 Agripá ne, kaka'an ñá nī Festu: —Ntio kó kiní u ñatīí sa'a —ka'an ña. —Kuvi ni. Utén kiní nto ña —ka'án Festu. 23 Utén san ne, xée Āgripa ni Berénice. Dōo ntáde na'nu ñā dá vē'xí ña é kɨ̄'ví ña iní vi'i mē'ñú kan ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ sntadun ñá odo nūú, ni ñā'a, ña e dóo na'nu ña'a. Festú ne, kāna ña Pablu é kī'xi ña. 24 Kidáā ne, kaka'an ña: —Ō rei Agripa, ni un ntɨ'ɨ kue'en dú'va nto, ña ntoo i'a ne: é īni ntó ñatīí sa'a. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña Israee, ñá ntoo ñuú Jerusaleen, ni ñá ntoo ñuú sa'á ne, da mii kuē'en tsi é ntátsi'i kuétsi ña ña. Koó da vāntiñɨ ña, ntáka'an ñá nī kó é kūvi ña. 25 Ntá tsi xu'ú kuiní ko ne, ñá te neé ni īde ña é kūvi ña. Mii ñā ntio ña é ntāda ú ña kuenta ntá'a rei ñuú Romá ne, kuān koo vií u. 26 Ntá tsi ñá īní u nté koo kada vá'a u kuétsi ñā é taxnūu ú ña nta'a reí san. Dukuān ne, i'a vexni'i ú ña di'na nta'a nto, rei Agripa, ni ún ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ntó é ntoo nto, vata koo é tsixe'e nto ñā ne, dá kūvi ka'an ntó nté koo kada vá'a u kuétsi ñā. 27 Tsí ¿ntē ntú koo vií u taxnūu ú ña nta'a reí san tē ña tuvi kuétsi ñā? —ka'an ña.
1 Kidáā ne, kaka'an Ágripa ní Pablu: —Vi'a ve ne, ta'xi ú itsi te kā'an ve, te ncho nakākun kúñu ō —ka'an ña. Pablú ne, nakāa ñá nta'a ña ne, da éni ntu'u ña kāka'an ña: 2 —Kini ntō, rei Agripa, dóo diní ko tsí i'a ntitsí u nuu nto vevii é nantiko kōó u un ntɨ'ɨ nuū i é ntátsi'i kuétsi ña Israeé san ko. 3 Tsí dɨvi ntō né, dōo vá'a ini nto vata xkoó ini o, xo'o é ña Israeé ne, dōo vá'a ini nto é un ntɨ'ɨ nuū i é ini natíin o ni ta'an kō. Dukuān ne, vií nto da xe'e, kini kúdii nto é kā'án u ni ntō. 4 ʼIni ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña Israeé san nté kaa ntuvi iñá ko nte da ku lú'nti u. 5 Ini ñá ko nte da káku ú ñuú miī kó ne, dā é'nu ú ñuú Jerusaleen. Ēmá tsi ini ñá ko. Tē dɨ́ ntio ña ne, kuvi ka'an ña tsí xu'ú ne, ña fariseú u. Ini nto tsí ntɨ'ɨ́ ña fariseú ne, dɨvī ntɨ é dií dií ka dé ntaa ntɨ́ lei Muísee. 6 Vevií ne, da miī sá é kantétu u tē amá ntuntaa tú'ūn é kāka'an Xúva ko ni ñata kō, ña é intóo nte dí'na, dá kakā'an ñá tsí nantoto xtuku ñá ko tē xi'i o. Kuenta iña i sá'ā é ntátsi'i kuétsi ña kó vevii. 7 Ne, dɨvi tsi nuū í e ntantétu uxuvi tátá ko ña Israeé tē amá ntuntaa. Dukuān né, ntē ntúvi, ntē níñu ntánanū'u ñá iní ña Xuva kō. Kini ntō, reí, dɨvi tsi nuū i é ntátsi'i kuétsi ña Israeé san ko. 8 ¿Vá ña kákuinti'xe ntu nto te kūvi vií Xuva kō é nantoto xtuku ña ko tē xi'i o? 9 ʼXu'ú ne, dē kuení ko di'na tsí vá'ā o é kade ú é kaīnchu'ví u ña kuínti'xe i Jesuu, ñá ñuú Nazaree. 10 Kuan ō dé u dá itúvi u ñuú Jerusaleen. Ñá te da dīi ña kuínti'xe i san é tsu'un kutū ú ña vi'i utun. Tsí miī tó'ō dutú san tá'xi ña itsi é kuān koo vií u ne, kūdadɨɨ kó ni ñā dá kakā'an ñá tsiñu i san te kuvī ña. 11 Ki'in itō nanto'ó u ña má ūkún kān vata koo é kā'an ña tsí ña te nuu é ntaā i e ntákuinti'xe ña Jesuu. Īnchu'vi kué'ēn ú ña. Un tsi nté xio ñuú ñe'é u íntuku kuī'í u ña. 12 ʼDɨvi tsi tsīñu é ñe'é u ñuú Damascu. Tsi tó'ō dutú san táxnūu ña ko é kuān koo vií u é kɨ̄'ɨ́n u. 13 Vi'a ve ne, ká'ān ú ni ntō, rei, nté ō kúvi ko dá kaika ú itsi kān. Dā ká'ñu ntuvi ne, da nêní ko íni ú ñu'u é vē'xí e dukún kān. Kaxi'í nuu ñu'ú san ntíkō diñɨ kó ni ña ntɨɨ ni'ī u. Dií dií ka kaxi'í nuu ñu'ú san é ngántii. 14 Uun ito tsi nantúve ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ntɨ itsi kān. Kidáā ne, tēkú ko uun tatsin é kāka'an ní ko tú'un hēbreu: “Saúlū, Saúlū, ¿nté kui kuān ó kantukun kuī'ín ko? Dá kantukun kuī'in míīn kúñu ō é kuān ó kaden”, ka'an ña. 15 “¿Xoó ña'a ntu nto, Tó'ō?”, ka'án u. Ne, kaka'an Tó'o ko nī kó: “Xu'ú ne, Jesuú u. Dɨvī ú é kantukun kuī'ín ko. 16 Vi'a ve ne, nakuntítsin ve, tsi íō nuu i é ntii ditó u é kīnín ko: tsí nakaxnúū ú o é vīín tsiñu ko. Ntio ko é ntaan ni ñā'a tsi é īnín ko vevií ne, kuan koo ntaan ni ñā é nañē'é u o rkontuvi. 17 Xu'ú ne, kūnuu mé'ñu, kūnuu davá u o tē nee iña é ncho vii ña Israeé san ni ō né, o tē nee iña é ncho vii ña tuku ñuú san ni ō. Tsi táxnūú u o ve é kɨ̄'ɨn xío ñuu, 18 é nañē'en ñá'a san xoo é dɨvī u, da nte koo é xtuvī mii ña itsi mi dóo nee iña tó'ō é ña vá'ā sán ne, kuntīkɨn ñá itsi vā'á iña Xuva ko, itsi mi dóo vá'a kaxi'i. Kidáā né, tē kuínti'xe ña kó ne, kada ka'nu iní Xuva ko ni ña kuētsí ña ne, dadɨɨ ni'i ña é vā'á nta'a Xuva ko ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña é nakaxnúu Xuva kō é kūvi i'xá mii ñā”, ka'an ñá nī ko. 19 ʼDukuān ne, rei Agripa, dé ntaa ntɨ́'ɨ ú é nāñe'e Xúva kō ko. 20 Di'na ñe'é u ñuú Damascu ne, dā ñe'é u ñuú Jerusaleen, ni ún ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuu é ntáduku ntée ñuú Judea. Da kidáā ñe'é u un tsi nte mi ntóo ña'a, ña é ña te ña Israee. Ñé'ē ú, ixka'an ntódo ú ni ña te tsoo mii ña kuētsí ña ne, ntuvá'a ña ni Xuva kō ne, dá viī ñá é vā'á vata koo é kūtuni ñá'a tsi é nī'i ña nima vá'a ña nta'a Xuva kō. 21 Tsíkan tsī é tɨ́ɨn ña Israeé san ko ini ukún ka'nu kān é ncho ka'ní ña ko. 22 Ntá tsi Xuva kō inuu mé'ñu ña kó ne, kuan tsī ó kainuu mé'ñu ña kó vevií dɨ. Dukuān ne, i'a ntitsí u, kaka'an ntódo ú ni nto, un ntɨ'ɨ kuē'en dú'va nto, te kuetsi te na'nu nto. Tú'ūn é kāka'án u ni ntō né, dɨvi tsī tú'ūn e ntáka'an ñá ka'án naa Xuva ko nte ntúvi di'na, ni Muīsee, ntáka'an ntódo ña ni ñā'a nté koo kuvi. 23 Tsí ntáka'an ñá tsí Cristu, ña nakaxnúu Xuva kō né, da miī é ntō'o ña ne, di'na ña ntoto xtuku ña tē xi'i ñá ne, kidáā ka'an ntódo ña ni ñā'a, ña Israeé san nī ña tuku ñuú san, tsí ni'i ña é vā'á nta'a Xuva ko tē kuínti'xe ña ña. Dukuan ō ka'an ñá ka'án naa Xuva kó san —ka'án Pablu. 24 Festú ne, koó da kakachu'u ña é kuān ó kaka'án Pablu. —¡Dá kakūlukun míin, Pablu! E kuān nté kue'e kánakuā'an tutú san, tsíkan kāde i é kākulukun ve —ka'an ña. 25 —Ñá te kākulukú u. Nuu é ntāa ntí'xe i é kāka'án u ni ntō. Ñá te da kaka'án u. 26 Kini ntō, rei Agripa, dɨ́vi nto īni nto é kāka'án u. Ñá te kaū'ví ko é kā'án u ni ntō nuu i sá'a. ¿Va ñá ini ntú nto nté ō kúvi Jesucristu? Ñá te iō xu'u é kuan ō kúvi. 27 Kini ntō, rei Agripa, ¿ñā ntu te kákuinti'xe nto é ntáka'an ñá ka'án naa Xuva kó san? Kakuinti'xe nto, ¿nté kui ña'a? —ka'an ña. 28 Agripá ne, kaka'an ñá nī Pablu: —¡Dókō sá ni kūvin viin é kuīnti'xe kó Jesuu! —ka'an ña. 29 —Kuān te uun dá'na tsi, kuān te dóo na'a kūkuií ne, kaikán u nta'a Xuva ko te dɨvi nto ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntoo san, ña ntaíni é kāka'an ú ni ntō ne, kudadɨɨ nto nī ko. Ntá tsi ña ntío ko é kōo kútu ntō —ka'an ña. 30 Kidáā ne, nákuntāñɨ́ reí san nī ña tsiñu ka'nu i san, ni Berēnice, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña nguiī san, 31 ntíi ña. Ntátíin ña ni tā'an ña, ntáka'an ña: —Ñatīí sā'á ne, ñá te nee iñá ni īde ña é kūvi ña; ntē ña tuví nee nuu i é kunuu kutu ñā —ka'an ña. 32 Kaka'an Ágripá san nī Festú san: —Kuvi ntii ña vi'i utun tē dɨ́ ña ni ká'an ña tsí ntio ña é miī rei ñuú Roma xntékú ku'vē ñá iña ña —ka'an ña.
1 Dā xee ntúvī é kɨ̄'ɨ́n Pablu ñuú Romá ne, ñé'ē ú ni ñā dɨ. Pablu ni túku ñá ñu'u kutū ne, ntūvi ña kuenta ntá'a sntadun ñá odo nūu, ñá nanī Juliu. Odo nuū ñá uun sientú sntadun íña rei ñuú Roma. 2 Ñú'ū ntɨ́ ni ña tun ntōó ka'nu é vē'xí ñuú Adramitu. Te kuē'én tun ntōó san ne, kuítā nti'xin ñuu é ntoo diñɨ ntute ñu'u kān, ñuu é kāduku ntée ñuú Asia. Kué'ēn ntɨ́ iní tun ntōó san ne, dadɨɨ kue'én ntɨ ni Arīstarcu, ña vé'xi ñuú Tesalonica, ñuu é kāduku ntée ñuú Macedonia. 3 Utén san ne, xéē ntɨ́ ñuú Siduun. E dóo kaiko ñu'ū Juliú san Pablú ne, xé'e ña ītsi é kɨ̄'ɨ́n ña nú vi'ī ña vá'a tiin ni'i ñā vata koo é xntii ñā Pablú tē nee iña é kātaan núu ña. 4 Dā ntáka ntɨ́ ñuú Siduún ne, kué'ēn ntɨ́ diñɨ ñuu é nanī Chipre, mí e dií ka ña kadúku tatsin, tsí dóo kainu tatsin mí kue'én ntɨ. 5 Kidáā ne, kué'ēn ntɨ́ mé'ñu ntute ñu'u kān, ído ntūú ntɨ ñuú Cilicia ni ñūú Panfiliá ne, da xée ntɨ́ ñuú Mira, ñuu é kāduku ntée ñuú Licia. 6 Ikān ne, naní'i tó'ō sntadún san uun tun ntōo é kɨ̄'ɨ́n ñuú Italia. Ñuú Alejandria vé'xi. Kaka'an ñá é kū'un ntɨ́ iní tun ntōó san ne, dá kuē'en xtúku ntɨ. 7 É tɨ̄tɨ́n ntuvi kue'én ntɨ ne, kukuií kukuií tsi ntaíka ntɨ. Dá kuētsi xeé ntɨ ñuú Nidu. Ña ni kúvi kɨ̄'ɨn ntáa ká ntɨ, tsi de dóo tatsín ne, kidáa kuē'én ntɨ diñɨ ñuú Creta, mí ña dóo nēé kaduku tatsin. Ído ntūú etsin ntɨ́ ñuú Salmuun. 8 Kidáā ne, dá kuētsi kakuvi kaika tun ntōó san diñɨ ntute ñu'u kān, xéē ntɨ́ mí é nanī Bueno Puertu, étsin ñuú Lasea. 9 E dóo kúkuií ntɨ ne, dōó īó kuenta te kɨ'ɨ́n ka ntɨ, tsí e dokó sa xee ntúvi ví'xin. Dukuān ne, xé'ē Pablu ítsi nté koo vií ña, 10 kaka'an ña: —Ō ne, róo, kakutuní ko tsí dóxo kini o te kɨ̄'ɨ́n ka ō. Tsí kunaá tun ntōó san ni xīdó i ne, kunaá ō dɨ́, kuiní ko —ka'an ña. 11 Ntá tsi sntadun ñá odo nūú san ne, ña ni íde ña kuēnta é kāka'án Pablu. Mii tsi īde ña kuenta é ntáka'an ñá kanakāká tun ntōó san nī tó'o ī. 12 Tsi mí ntoo da'na ntɨ́ ne, ñá vā'á o é kuntōo ntɨ́ dá ntūvi ví'xin, tsí dóo kaduku tátsin. Dukuān ne, dókō sá un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá ntio ña é kɨ̄'ɨ́n ka ntɨ́ ntute ñu'u kān da nté xēé ntɨ ñuu é nani Fēnice, túku ñuu é tuví xio diñɨ ñuú Cretá ne, ikan kuntōo ntɨ́ dá ntūvi ví'xin. Tsí ikān ne, ña dóo nēé kaduku tatsin é vē'xi nínu kān. 13 Dā iñɨ ntu'u kaínu kudii tatsin ka'ní san ne, vá'a koo kuvi te kɨ̄'ɨ́n ntɨ, kuiní ña. Kidáā ne, naki'i ña káa é katɨɨn ntiī é kōó da'na tun ntōó san ne, dá kuē'én ka ntɨ, ntaíka etsin ntɨ́ ntíkō diñɨ ñuú Creta. 14 Ntá tsi da nêní ntɨ iñɨ ntu'u é dóo ntii kainu tatsin é vē'xi nínu kān. 15 Un ntii tsi kāduku ntée tatsín san tun ntōó ntɨ ne, ñá ni kūtíi ka kɨ'ɨn mí vē'xí tatsín san. Tsíkān ne, ñá ni xīó ntiī ká ntɨ é kɨ̄'ɨ́n ntɨ. Dotō tsí kue'én ntɨ mí katɨ'vi tātsín san ntɨ. 16 Ítā nti'xin ntɨ mí tuví ñuú lu'nti é nanī Clauda, mí kaedɨ́ nuu kudii tatsín san ne, dá kuētsi kúvi náki'ni kutú ntɨ tun ntōó lu'nti é kāntikɨn áta tun ntōó ka'nu san. 17 Nādita ntɨ́ ne, dā náxntēkú va'á ntɨ iní tun ntōó ka'nu kān. Kidáā né, nāxnuu nenu ña xo'o ata tún ntōó ka'nu san vata koo é ña ntii nuu tá'an. Ú'vī ñá te dūku ntée tun ntōó san de've nú ñutɨ é kādita. Dukuān ne, nakí'i ña doo ntakɨn é kādita tatsín san ne, dotō tsí xtuvi ñá é kāka tun ntōó san. 18 Ñá ni xīó kadin kue'én tsi tatsín san. Utén san ne, eni ntu'u ñā ntaété nuu ña xido san ntute ñú'u kān. 19 Dā kúvi uni ntúvi ne, miī ntɨ́ éte nuu ntɨ́ utun tún ntoo ni dōo é kādita tatsín san. 20 Tɨtɨ́n ntuvi ita ntí'xin e ña díto ngántii, nté xntɨvi. Da mii kuē'en tsí tatsín san kainu. Kidáā né, da miī é kunaá ntɨ, kuiní ntɨ. 21 É kū tɨtɨ́n ntuvi ñu'u ntité ntɨ ne, kidáā ne, nákuntītsí Pablu, kaká'an ña: —Ō ne, róo, tē dɨ́ ni kuintí'xe nto é kāka'án u ni ntō né, tē ña ni ntáka o ñuú Cretá ne, ñá kuan ō ni kunáa iña nto. 22 Ntá tsi kiní nto é kāka'án u ni ntō ve: Ñá ku dē kuení nto, tsí nté uun ō ñá kunáa o. Mii tsi tun ntōó san kunaa. 23 Iní u, tsí xu'ú ne, iña Xúva kō u; kuenta iña ñá kade tsiñu u. Vetún ne, xée ūun ánjē e táxnuu Xuva kō, ntii díto ña nuú ko ne, 24 kaka'an ñá nī ko: “Ña ku ú'vī ó, Pablu, tsí da miī é xēen mí tuví rei ñuú Roma da nté xntēkú ku'vē ñá iña o. Dukuān ne, kunuu mé'ñu Xuva ko o ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntaíkan ni'in. Nté uun ña ña kunáa ña kuenta iña o”, ka'an ñá nī ko. 25 Dukuān ne, náku'ūn ka'nu nima ko, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ o. Tsí kakuinti'xe ko tsí kuan koo kuvi vata ō ka'an Xúva ko nī ko. 26 Mii tsī é dūku ntée o uun ñuu é tuvi mé'ñu ntute ñu'u kān —ka'an ña. 27 Dā kú xe'un ntúvi ntaíka ntɨ́ ne, dotō tsí ntaíka ntɨ́ mé'ñu ntute ñū'u é nanī Adria. Dā kú dava ñúu ne, kūtuni ñá ntánakaka tun ntōó san tsí ña te íka ntōo ntɨ́ ñu'u kān. 28 Kī'i kú'vē ña nté kaa kūnú ntute sán ne, xée tā'an oko xe'un uun métrū. Kué'ēn ká ntɨ un sīin né, kī'i kú've xtúku ña. Kidáā ne, oko ú'xē métrū. 29 Ú'vī ñá te duku ntée ta'an tun ntōó san xuu. Dukuān ne, nantíi ña kɨ̄mi káa ī é katɨɨn ntii āta tún ntōó san, ntáka'an ntâ'ví ña te tūví náne'e. 30 Ña ntánakaka tun ntōó san ne, ntukū nuu iní ña nté koo nakakū ña kúñu ñā. Kidáā ne, nanúu ña tun ntōó lu'ntí san vata tsi te nantii xtúku ña káa ī é katɨɨn ntii nuu i kan. Ntá tsi ña te nuu é ntaā i, tsí ncho kunu ña. 31 Pablú ne, kaka'an ñá nī tó'ō sntadún san ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ sntadun ña: —Da miī é naku'un mii na īní tun ntōó san. Tē ña'á ne, kunaa ntɨɨ́ ntɨɨ̄ o —ka'an ña. 32 Kidáā né, ē'nté sntadún xo'o é kantīkɨn tún ntōó lu'ntí san vata koo é kɨ'ɨn ni'i ntuté san. 33 Dā dokó sa tuví ne, kaka'án Pablu ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san te kā'xi kúdii ña. Kaka'an ñá ni ñā: —É kū xe'un ntúvi é ña ntaé'xi nto, é da mii tsī é ntántétu nto. 34 Vi'a ve ne, vií nto da xe'e, ka'xí kudii nto, na nāku'ún ntii ntō, tsí nté uun nto ña kunáa nto —ka'an ña. 35 Kūvi ka'an ñá ne, dā kí'i ña tañú'ū sán ne, dā nakué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō mé'ñu ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san. Kidáā né, kātsin dava ña tañú'ū sán ne, dā é'xi ña. 36 Kidáā ne, náku'ūn ka'nu nima ña, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá ne, kuan ō kí'i ña tañú'ū sán, dā é'xi ñā. 37 Tsí uví sientu úni díkō xé'un uun ña'a ntɨ é ñū'u ntɨ́ tun ntōó san. 38 Dā kúvi é'xi nta'a ntɨ́ ne, eni ntu'ū ntɨ́ ntaété nuu ntɨ́ trigu é ntoó san iní ntute ñu'u kān vata koo é ntūkamá kudii é kuido tun ntōó san. 39 Dā tuví ne, ñá ni īni ñá ntánakaka tun ntōó san mí'i ñuú xeé ntɨ. Ntá tsi díto uun itsī mí īó ñutɨ, mí vā'á o é nākutúvi tun ntōó san. Tē dɨ́ kuvi ne, ntío ña é nakɨ'vī ñá tun ntōó san ikān. 40 Dukuān né, ē'nté ña xo'ō é kāntikɨn káa i é ntátɨɨn ntiī sán, tsóo mii ña īní ntute ñu'u kān né, dā nántuté ña xo'o é ntánu'ní utun é ntánakaka nuu ña tun ntōó san. Kidáā ne, náxnteē ñá doo ntakɨn é kādita tatsín san núu i kān ne, dá kuē'én ntɨ nte mí īó ñutɨ́ san. 41 Ntá tsi dā ntaíka ntɨ mí e dóo kaido ntute sán ne, dúku ntēé ntɨ de've nú ñutɨ é tuví má ntute kān. Tɨ̄ɨn nuu kue'en núu tun ntōó san nú ñutɨ́ san. Áta ī ne, uun ito tsi ntíi nuu ta'an da dóo ntiī duku ntée ntute san. 42 Kidáā né, ntīo sntadún san é kuan tsī koo ka'ní ña ña ñu'u kutū sán vata koo é ña kunu ña. 43 Ntá tsi tó'ō sntadún san ne, ñá ni xē'é ña itsi é kuān koo vií ña, tsí ña ni ntío ña é kūví Pablu. Kaka'an ñá tē xoo é kūvi duté i ne, di'na ña nako'xó nuu ña kúñu ña īní ntute kān ne, dá kɨ̄'ɨn ña, kiduté ña te kūvi ntii ña diñɨ i kān. 44 Ña nguiī sán ne, kūvi kí'i ña rkunū sán ne, o da nēé ka ta'vi i tun ntōó san é dute núu ña tē ntíi ña diñɨ i kān. Dukuān ne, vá'a tsi ō ntíi ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ntɨ diñɨ i kān.
1 Dā nakákū ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ntɨ diñɨ ntute ñu'u kān né, tā'xi ña é kūtuní ntɨ tsí Malta nani ñuú tsikan é tuvi mé'ñu ntute ñu'u kān. 2 Ña ñuu íkān né, dōo va'á ña'a ña nī ntɨ. Tūun ña ñu'u é tūní ntɨ, tsí kuan tsī ó kakɨɨn daví san ne, dōó vi'xin. 3 Pablú ne, nākuido ñá tutun sán ne, da ve katsu'un ña nchú'un kān da kií koo, tɨ́ɨn tɨ nta'a ña. 4 Ña ñuu íkān né, dā íni ña tsi tɨ́ɨn tɨ nta'a ña ne, ntáka'an ñá ni tā'an ña: —Ña tsīkán ne, á te ña'a é'ni ña. É ntaā í nakáku ña kúñu ña ntute ñu'u kān, tsí kuví ña ve, tsi íō kuetsí ña nta'a Xuva kō —ka'an ña. 5 Ntá tsi Pablú ne, dā nákɨdɨ ña nta'a ña ne, kó'xō nuu tɨ nchú'un kān. Ña té ni kūvi ña. 6 Tsí te ūra tsí i tsitu ña ne, ō kuví ntii ñā, kuiní ña'a san. Dā kú e ví'i ntántétu ña te nté koo kuvi ña ne, dā íni ña tsí ña té neé ni kūvi ña ne, natɨvi iní ña. Kidáā né, eni ntu'u ñā ntáka'an ñá tsí Pablú ne, xuva ña ñā, ka'an ña. 7 Etsin tsi mí ntoo ntɨ́ ne, iō ñú'ū é kāduku ntée ña odo nūú ñuú tsikan, ñá nanī Publiu. Dɨvi ña kāka'an ñá te kuntōo ntɨ nú vi'i ña kān. Úni ntūvi intóo ntɨ nú vi'i ña kān ne, dōo vá'ā o dé ña nī ntɨ. 8 Publiú san ne, nchokuví uva ñā. Ka'ni kaxé'e ña ne, da'xin kaxío ña dɨ. Kué'ēn Pablu, kúkoto ní'ni ña ña ne. Dā kúvi ka'an ntâ'ví ña iña ñá ne, xntēe tá'an ña nta'a ña ña ne, ntūvá'a ña. 9 Kidáā ne, xéē ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña nchokuví san, ña ntoo ñuú tsikán ne, ntūvá'a ña dɨ. 10 Dukuān né, dōo íko ñu'u ña'a san ntɨ. Dōo kue'é doméni tá'xi ña ntɨ. Dā xee ntúvi é ntāka ntɨ́ ñuú ña ne, tsū'un ña iní tun ntōó san un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ é ntio ntɨ. 11 Uni xóō intóo ntɨ́ ñuú ikān. Dā ntáka ntɨ́ ne, nākú'ūn ntɨ́ tun ntōo é itúvi dá ntūvi ví'xin. Ñuú Alejandria vé'xi tun ntōó san. Uve santu ntúvá'a nāa nuu i é nani Cāstoo ni Pólu. 12 Kué'ēn ntɨ́ iní tun ntōó san, xéē ntɨ́ ñuú Siracusá ne, ikān intóo ntɨ́ uni ntúvi. 13 Kidáā ne, kué'ēn ntɨ́, ntaíka ntɨ́ ntíkō diñɨ ntute san, xéē ntɨ́ ñuú Regiu. Utén san ne, iñɨ ntú'u kaīnu tatsin é vē'xí máa i kān. Kidáā ne, kué'en xtūku ntɨ́ ne, da kúvi uvi ntúvi ne, xéē ntɨ́ ñuú Puteuli. 14 Ikān né, nāni'i ta'án ntɨ ña kuínti'xe i. Ntáka'an ñá te kuntōo kudii ntɨ́ uun vite. Kidáā ne, kué'ēn ká ntɨ ñuú Roma. 15 Ña kuínti'xe i, ña ñuú Romá san ne, tēkú ña tsí kɨ'ɨ́n ntɨ ne, véxkuntētu ña ntɨ́ un tsi nte ñuu é nanī Foro de Ápiu ni tūku ñuu é nanī Uni Tabérna. Dā íni Pablu ñá ne, nākué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō ne, dōo nakunúu ka'nu nima ña. 16 Kidáā né, dā xeé ntɨ ñuú Romá ne, ntāda tó'ō sntadún san ña ñu'u kutū san kuenta ntá'a tó'ō sntadun, ntá tsi xe'é ña é xio kutūví Pablu má vi'i mii ñā. Mii tsī é tuvi ni'i ña uún sntadun é viī ñá ña kuenta. 17 Dā kúvi uni ntúvi ne, kāna Pablu un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña odo nūu iña ñá Israee, ña ntoo ñuú Roma, nátaká nuu ña ne, kaka'an ñá ni ñā: —Ení, xu'ú ne, ñá tē nee nuu i é kini kaa ni īde ú ni tā'an ko ñá Israee, nté ña te nee ni ka'an ntée u nte xkoó ini ñáta kō, ña intóo nte dí'na. Ntá tsi xnúu kutu ñā kó ñuú Jerusaleén ne, dā ntáda ña kó kuenta ntá'a ña ñuú Romá san. 18 Kidáā né, dā kúvi tsíxe'e ñā kó ne, ntīo ña é nantīi ña ko, tsí ña tuví nee kuetsí ka'nu iñá ko vata koo é kūví u. 19 Ntá tsi ña Israeé san ne, ña ni ntío ña é nantīi ña ko. Dukuān ne, kuétsī é kaikán u te miī rei ñuú Romá san xntēkú ku'vē ñá iñá ko, kuān té ña tuví nēe nuu i é tsī'i kuétsi ú ña ñuú ko. 20 Dukuān é kākaná u nto, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto, é kā'án u ni ntō, tsí kuenta iñá Cristu, ña é ntantétu o, xo'ō ña Israee, é odō kútu ú kadena vévii —ka'án Pablu. 21 Ña Israeé san ne, ntáka'an ña: —Ñá īní ntɨ. Nté ñá ntoo ñuú Jerusaleén san ñá ni taxnūu ña tú'un īña nto. Nté ña vé'xi ikān ne, ñá ni kā'an kíni ña iña nto. 22 Ntɨ'ɨ́ ne, ntio ntɨ́ kiní ntɨ nee é kākuinti'xe nto. Tsí da mii tsī iní ntɨ tsí da kanɨɨ ñūxiví ne, dōó ntáka'an ntée ña ña kuínti'xe i Jesuu —ka'an ña. 23 Dukuān né, xtuvī ñá uun ntuvi é nāni'i ta'an ñá nī Pablu. Kidáā ne, dií ka kue'e ña'á xee ña nú vi'ī mí tuví ña. Pablú ne, nté tevāa un tsi da nte kuáa kaka'an ntódo ña ni ñā. Kaka'an ñá nté ō dé Xuva ko kadē kú'vē ña, kanatíin ña ni ñā da nte koo e kuínti'xe ña Jesuu, tsí kanañē'e ñá ña mí ūve na'a kaka'an léi Muísee, nté o kaka'an tú'ūn é de vá'a ña é xe'é Xuva kō é kūtuni nté koo kuvi. 24 Īó ña Israeé san ne, kuīnti'xe ña é kāka'án Pablu, ntá tsi iō ná ne, ña ni íde ña kuēnta tú'ūn é kāka'an ña. 25 Ñá ni xīo ntaa iní ña ni tā'an ña. Kuan tsi ō kíi nteé xio ña, kunú'u ña. Uun sá nuu i é kāka'án Pablu ni ña dá vāta ntaka ña: —Espíritū Sántū né, dōo íni ña nté koo ka'an ñá tú'ūn é xe'é ña é kā'an ñá ka'án naa Xuva ko, ña Isaía, ni ñata kō, ña é intóo di'na, kaka'an ña: 26 Kuē'én, kūka'an ni ñá Israeé san: Kuān té dá'a sa tekú nto, ntá tsí ña kuintí'xe nto. Kuān té dá'a sa kóto nto, ntá tsi ña kutúni nto. 27 Tsi dóo ka'xī nima nto, dóo lo'o ntō, é nuu nti'u ntúxnūú nto. Tsi ña ntío nto kiní nto, ñá ntīo nto kutuni nto, ñá ntīo nto kuinti'xe nto, ñá ntīo nto natu'vi nto kuétsi ntō vata koo é ntavá'a ú nto. Kuan ō xe'é Espíritū Sántū é kā'an Ísaia ni ñata kō kídaā. 28 Kini nto tsí vi'a ve ne, taxnuu Xuva kō tú'ūn va'á iña Jesúcristu ntá'a ña'a, ña é ña te ña Israeé san. Dɨvi ñā ne, kuinti'xe ña —ka'án Pablu. 29 Dā kúvi ka'an ña sá'a ne, ntīi ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña Israeé san ne, da mii kuē'en tsi é ntánatíin ña tú'ūn é kāka'an ña. 30 Pablú ne, uvi kuíā katúvi ña ikān né, mii ñā ntá'vi ña vi'i mí katúvi ña. Dōo diní ña dá vē'xí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña vexkóto ni'ni i ña. 31 Kaka'an ntódo ña ni ña īña mí kadē kû'vé Xuva ko, kanakuā'a ña ña iña Tó'o ko Jesūcristu. Ñá te kaū'ví kue'en ña é kā'an ñá ni ñā né, ntē xoxo ni edɨ́ nuu i é kā'an ña.
1 Xu'u é Pablú u ne, ña kade tsiñu iña Jesúcristú u. Tsí Xuva kō náki'i da'an ñā ko é vīí u pustru ñá ne, tēe tsiñu ña ko é kā'an ntódo u tú'ūn e dóo va'á san nté koo nakáku ō, 2 vata ō xe'é Xuva ko xū'u ña nte ntúvi di'na nta'a ña ka'an náa ña, ña é de vá'a tú'ūn e dóo va'á san 3 iña I'xá ña, Tó'o ko Jesūcristu, ñá kanakākú kō. Dā káku ña ñuxiví a ne, tatá vi'i rei Davií san kúvi ña, 4 ntá tsi i'xá mii Xuva ko ña vata ō ka'an Espíritū Sántū, ña e dóo va'á san. Dɨvi ñā né, dōó ntii inī ña, da xe ntóto ña dá xi'i ña. 5 Dɨvi kuēnta iña ña é nī'í ntɨ é vīí ntɨ pustru ña. Dōo vá'ā o dé ña nī ntɨ e tée tsiñu ña ntɨ é kā'an ntódo ntɨ tú'un īña ñá ni ñā'a, ña ntántoo da mí'ī ká ñuu, vata koo é na kuinti'xe ña Xuva ko kuēnta iña ña. 6 Dɨvi ntō dɨ́, kana Xuva ko ntō é kuntīkɨn ntó Jesucristu. 7 Dukuān né, taxnūu u tú'ūn sa'á iña nto, un ntɨ'ɨ kuē'en dú'va nto e ntántoo nto ñuú Roma, tsi dóo ntio Xuva ko ntō né, kāna ña nto é kūvi nto iña ña. Xuva ko nī Tó'o ko Jesūcristú ne, na nāxnuu viko ña nto. Na tā'xi ña é vā'á koo kuntōo nto. 8 Di'na ne, nakué'e ú sintiá'vi nta'a Xuvā kó kuenta iña Jesúcristu ni kuénta iña nto, un ntɨ'ɨ kuē'en dú'va nto. Tsi dá vādá ka ne, ntáka'an ñá'a san íña nto tsi dóo vá'ā o ntákuinti'xe nto Xuva kō. 9 Kutuni Xúva kō tsí kanɨɨ̄ nimá ko kade tsiñu ú iña ña, é kāka'an ntódo u tú'ūn va'á san iña I'xá ña. Ini ña tsí ña te kátee da'na u é kakaku nī'í u nto dá kakā'an ntâ'ví u ni ñā. 10 Kaikán u nta'a Xuva kō tsí tē ntio ña ne, na tā'xi ña itsi é kīkoto ní'ni ú nto. 11 Dōó ncho kiní u nto vata koo é xntiī ú nto é kūtuni vá'a nto iña Xuva ko, vata koo é na kuīnti'xe vá'a nto ña dɨ. 12 E ncho ka'án u ne, é nakīí nima tá'an kō, xé un xé un ō. Xntiī ú nto é na kuīnti'xe vá'a nto ne, xntii ntō kó dɨ vata koo é na kuīnti'xe vá'a ká ko dɨ. 13 Ntō'ó ta'an ko, ntio ko é na kūtuni nto tsí e dóo ki'in itō ncho kíkoto ní'ni ú nto. Ntá tsi neé ntɨ'ɨ tsi kakuvi da ti vata kuvi kɨ'ɨ́n u. Ncho kɨ́'ɨn ú mi ntántoo nto vata koo é na nāni'í ko ña kúnaa nima í san, ña ñu'u ta'án nto, vatā o náni'í ko nima ñá xio ñuú san dɨ. 14 Xu'ú ne, vata te tanūu ú iña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san, kuān te ña e dóo tu'vé i ne, kuān te ña e dóo ntā'ví dɨ, kuān te ña e dóo ki'in inī í dɨ ne, ō dóo tuntu ña. 15 Dukuān e dóo kantɨ'ɨ iní ko é kɨ̄'ɨn ú ñuú Romá dɨ vata koo e kíka'an ntódo ú ni ntō tú'ūn va'á san iña Xuva ko. 16 Ñá tē neé kakuka'an nuú ko te kā'án u tú'ūn va'á san. Tsí dɨvī é kūvi vii é nakākú Xuva ko da xōó ka ña'a, ña é kuīnti'xe i, di'na ña Israeé san ne, o kuān te ña túku tatá i dɨ. 17 Tsi tú'ūn va'á san ne, kanañē'e ko nté koo ntuvá'a o ni Xuva kō: tsí da mii kuē'en tsi é na kuinti'xe ko ñā. Tsí uve na'a kaka'an tú'un Xuva kō: “Xoó ña'a, ña é ntūvá'a ni Xuva kō tsi kuínti'xe i ña ne, ní'i ña ntuvi vā'á iña ña”, ka'an. 18 E dúkūn kan vé'xi e dóo donchu'ví koo nto'o ña'a é kāxe'é Xuva ko kuēnta iña kuétsī ña kini ntáa san. Tsi da xé ña vá'a nima ñá ne, ntē ña da vá'a ña é kīní ta'an ña nee iña é nuu é ntaā í iña Xuva ko. 19 Ini vá'a ña nee iña é kūvi kiní o iña Xuva ko, tsí mii ñā xe'é ña é kūtuni ña. 20 Ña kúvi kīni o nté kaa Xuva kō, ntá tsi nté da de kû'vé Xuva ko ñūxiví san ne, kutuni ko tsi dóo ka'nu ña. Kutuni ko tsí Xuva nti'xe ko ñā dá ini o un ntɨ'ɨ nuū i é de kú'vē ña. Dukuān ne, xoxó kuvi ka'án i tē ñá ini i te īó Xuva kō. 21 Kuān té ini ña é īó Xuva kō ne, ña ni ntío ña kunuu inī ñá ña, ntē ña ni ntio ña nakué'e ña sintiá'vi nta'a ña dɨ. Dukuān né, eni ntu'u ñā dé kuení ña da nēé ka nuu i é kīni kaa é ntē ña váda mí kaidiá'vi. Vata tsi tē ña té neé ini kue'en ña. 22 Dotō tsi ntáka'an ñá e dóo ki'in inī ña, ntá tsi dóo tuntu ña. 23 Ña ni ntío ña kunuu inī ñá Xuva kō, ña é kāntíto ntii dañu ntūvi ne, ínuu inī ñá nuu i é de vá'a mii ñā. Ntāvá'a naā ñá ña'a, ña ntáte'u kúñu i tē xi'í, nī láa, kɨ̄tɨ ntaíko sán dɨ, ni kɨ̄tɨ é ngɨmi dɨ́'ɨn i, ni kōó san dɨ. Dɨvi tɨ̄ ntáde ña xuva ñā. 24 Dukuān ne, ña ni íde ká Xuva ko ña kuēnta vata koo é na vīi mii ña dá nēé ka nuu i é kīni kaa é ncho vií ña. Ntaxé'e ña doka'an tá'an ña. 25 Náa ī é nantuku ña nēe é nuu é ntaā i iña Xuva kó ne, ntánantuku ñā dovete. Kudii núu i é de vá'a Xuva kō san ntaínúu ini ña ne, ntá tsi ñá te ntaínúu ini ña miī ña é de vá'a san, tsí mii ñā é ntio é kada ka'nu o ña ntii dañu ntūvi. Kuan tsi koo na kōo. 26 Dukuān né, tsoo mii Xuva ko ñā é na viī mii ñá da nēé ka nuu i é kīni kaa é ntio ña. Un tsi nté ñadɨ̄'ɨ́ san ntánatsoo mii ña xɨ̄ɨ ña ne, da ntaíntóo ni'i ña ñadɨ̄'ɨ ni'i ña. 27 Kuan tsī o ntáde ñatīí san dɨ, e ntánatsoo mii ña ñadɨ'ɨ̄ ñá ne, da ntáde ña kuétsi ni ñatīí ni'i ña. Ntē ña ntákuka'an nuu ña e ntáde ña é kini kaa san ni tā'an ña. Kuétsi mii ña te kāxé'e Xuva ko ñā é ntō'o ña, da xe dóo kinī o ntáde ña. 28 Dā xé ña ni ntio ña'á san kutuni ñá xoo é Xuva kō ne, tsoo mii Xuva ko ñā é na vīí ka ña da nēé ka nuu i é kīni kaa e táva dɨkɨ mii ña. 29 Un tsi ñu'u tsitū nima ña é un ntɨ'ɨ nuū i é kīni kaa: Ntákidi ni'i ña tuku ñadɨ̄'ɨ, ña é ña te ñádɨ̄'ɨ míi ñā. Ntáde xení ña ni tā'an ña. Dōo ntákuinima ña iña ta'an ña. Ntáde ña é un ntɨ'ɨ nuū i é kīni kaá dɨ. Dōo ntákune'u iní ni tā'an ña. Ntaé'ní ta'an ña. Ntánāa núu ña ni tā'an ña. Ntaéni ntā'ví ña ta'an ña. Ntántukū nuu iní ña é un ntɨ'ɨ nuū i é kīni kaa. Ntáde vete ña ni tā'an ña. 30 Ntáka'an kíni ña iña ta'an ña. Ñá ntīo kue'en tsí ña Xuva kō. Dōo xení ña. Dōo na'nu ncho vií ña. Dōo ntáde na'nu ña nuu ña'á san. Ntántukū nuu iní ña é viī ña é kīni kaa san. Ña ntákuinti'xe ká ña é ntáka'an úva ña ni dɨ'ɨ ñā. 31 Ñá ntīo ña kini ña é vā'a. Ña ntáde ntaa ña é ntáka'an ña. Ña ntákuinima ña nté uun ña'a. Ñá īni ña é kāda ka'nu iní ña ni tā'an ña. Ña ntántunta'ví ini ta'an ña. 32 Ña kuān ntáa sán ne, ini ña tsí kaka'an Xúva ko te xōo ñá'a é kuān ó kade ña ne, ní'i ñā doxi'í san. Tsí kuān té ini ñá ne, ña ntáde ña kuenta. Kuan tsī o ntáde ña ne, dōo diní ña te kuan tsī o ntáde ta'an ña dɨ.
1 Dɨvīn é kaxntēkún kū'vén ta'an o ne, ñá ku kā'an te ña tuvi kuétsi o dɨvīn dɨ. Tsí da nēé ka nuu i é kaxntēkún kū'vén ta'an o ne, kaxntēkún kū'vén miīn kúñu ō dɨ, tsí dɨvīn ne, dadɨɨ tsi kaden vatā ó de ñā dɨ. 2 Ini o tsí Xuva kō ne, kaxntēkú ku'vē ñá nee é nuu é ntaā i iña ña é kuān ó kade san. 3 Dɨvīn é kaxntēkún kū'vén ta'an o ne, ¿dadɨɨ xntu ku kuān ó den ni ñā'a, ña é iō kuetsí i san? ¿Vá ñā ntu ní'i o é ntō'o o é ta'xi Xuva kō, kuiní o? 4 ¿Nté kui kanantiin ni'nin ntun e dóo vá'a o de Xuva ko ni ō? ¿Vá ñā ntu ní'i o é ntō'o o, tsi dóo ka'nu iní Xuva ko, te kuīni o? Dōo vá'a o de nti'xe Xuva ko ni kō. Dukuān é ntio ña é natū'vi ko kuétsi ko ntā'a ña. 5 Ntá tsi dɨvīn né, dōó do'ōn. Ñá ntīo o é ntiko kōón nta'a Xuva kō. Kadā'vin kuétsi miīn kúñu ō é kāteen vá'an é ntō'o o san é ni'i o tē xee ntúvi é ta'xi Xuva kō é nto'o kō. Da kidáā ne, kutuni ko tsi dóo vá'ā o xntéku kū'vé Xuva ko īña kó 6 tē nakene ntódo ña kō, xe un xé un ō, nee iña é idé ō. 7 Iō ñá ne, ntáxio ntii ña é viī ñá nuu i é vā'a. Ntántukū nuu iní ña é kā'an vá'a Xuva ko īña ña ne, ntántukū nuu iní ña nté koo ni'i ñá ntuvi vā'á iña ña é ña ntɨ'ɨ. Ña sā'á ne, kué'e Xuva ko ntuvi vā'á iña ña ntii dañu ntúvi. 8 Ntá tsi iō ñá'a, ña é da mii tsī e ntádē kuení i iña mii í ne, ñá ntīo ña kuinti'xe ña é nuu é ntaā i, tsí ncho vii ña é kīni kaa san. Kudiin Xúva ko ni ñā ne, kué'e ña ñā é ntō'o ña. 9 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña e ntáde é kīni kaa sán ne, un vá'a tsi nto'o ña kídaā, un vá'a tsi nantɨ'ɨ ña iní ña, di'na ña Israeé san ne, da kidáā ne, ña é tūku tatá i sán dɨ. 10 Ntá tsi un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña e ntáde é vā'á san ne, kué'e Xuva ko ñā e dóo va'á iña ña. Ká'an Xuva kō tsi dóo va'á ña ne, kué'e ña é vā'á koo kuntōo ña dɨ, di'na ña Israeé san ne, da kidáā né, ña nguiī sán dɨ. 11 Kuenta iña Xuva kó ne, nté uun xuvi uun nínu ō, tsi kuédadɨɨ ntɨ'ɨ tsō. 12 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña e ñá ini lei Muíseé san ne, kūnaá ña te iō kuetsí ña. Ntá tsi ña kué'e Xuva ko ña é nto'o ña vatā ó kaka'án leí san, tsí ña ntáduku ntée ña lei tsíkan. Ña é ntoo ni'ī leí san ne, xntēkú kū'vé Xuva ko ña vatā ó kaka'án leí san. 13 Ñá tē ña e ntátekú tsi i leí san é vā'á ña nuu Xuva ko, tsí tē ntáde ntaa ña é kāka'an. 14 Ntá tsi ña tuku tatá i sán, kuān té ña ini ñá leí san ne, ntáde ntaa ña dɨkɨ tsi mii ña vatā ó kaka'án leí san ne, vata tsi te īó lei íña ña. 15 Ntá tsi tē kade ña é vā'á ne, dito tsí nuu leí san nima ña. Dɨkɨ míi ña īni te vá'ā ó kade ña ne, ō ña vá'ā ó de ña. 16 Kuān koo kuvi te xee ntúvi é xntēkú kū'vé Xuva ko kuēnta iña Jesúcristu núu i é ñu'u xū'ú nima ñá'a san, vatā ó kaka'an tú'ūn va'a é kāka'an ntódo ú san. 17 Dɨvīn é kāka'an tsí ña Israeén ne, tuvin ni'in lei Muíseé san ne, dōó ka'nun kuini o é inin Xúva kō dɨ. 18 Dōo ínin nee é ntio Xuva kō é vīi o. Dōo ínin nee iña é dií ka va'a é vīi o, tsi dóo tu'vé o leí san. 19 Dōo ínin nté koo nañē'en ñá kuāá san itsi, nté koo naxī'ín nuun nuu ña'a, ña ntántoo mí iñɨ nēé san, kuini o. 20 Dōo ínin nté koo nañē'en ñá tuntú san, nté koo nakuā'an i'xa ɨkɨ́n san é ña te neé ini, kuíni o. O te dā xé tuvin ni'in leí san ne, dōó ki'in inī ó, dōó inin nee iña é nuu é ntaā i, kuini o. 21 Dɨvīn é kanakuā'an ta'an o ne, ¿nté kui ña kánakua'an miin ntūn kúñu ō kuan? Dɨvīn é kāka'an ntódon é ña ku dú'u ō ne, ¿nté kui miin ntūn ne, kadú'un? 22 Dɨvīn é kāka'an é ña vií ō é kini kaa ni ñadɨ̄'ɨ ñá'a sán ne, ¿nté kui miin kūn né, kuān ó kaden? Dɨvīn é ña ntío kue'en tsí o santu e ntúvá'a nāá san ne, ¿nté kui kaidon dú'un ntun é ā'ví i é īó ini ukún i kān kuan? 23 Dɨvīn né, dōó ka'nu kaden é īnín leí san, ntá tsi kaidon ntítan Xuva kō, tsí ña káden ntaan é kāka'an ña. 24 Nuu é ntaā i é ūve na'a kaka'an tú'un Xuva kō é dɨvi kuētsí o e ntáka'an kíni ña tuku tatá i san iña Xuva ko. 25 Te kāden ntaan leí san ne, kainuu á'vi nti'xe é tē'nte kúñū é īxi ó vata koo é dîtó na'a i é kādukun ntéen Xuva kō. Ntá tsi tē ña káden ntaan leí san ne, é ntaā í te tē'nte. 26 Tē ña tuku tatá i san kada ntaá ña vata tsī ó kaka'án leí san ne, kuān té ña ni té'nte kúñū é ixi ñá ne, kuédadɨɨ tsi ña ni ñā é te'nte é ixi í san kuenta iña Xuva ko. 27 Kidáā ne, ña é kāde ntaá leí san ne, kuān té ña ni té'nte ñá ne, xntēkú ku'vē ñá o, tsí ña káden ntaan, kuān te ínin leí san, kuān te té'nte kúñū é ixi o. 28 Tsí uun ña'a, ña é ña Israee ntí'xe ne, ñá te da mii tsi atā í san é kuntēé na'a i, 29 tsí na kuntēé na'a i nima ñá san dɨ. Kuān te káde ña é un ntɨ'ɨ vatā ó kaka'án leí san ne, ntá tsi te vā'á nima ñá ne, dɨvī é nuu á'vi iña Xuva ko. Ña te ñá'a san ká'an ña te dóo va'á ña, tsí mii Xuva ko kā'an ñá tē dóo va'á nti'xe ña.
1 Te kuān ó ne, ¿vá ñā ntu te vá'a ō é vīi o ñá Israeé san? ¿Vá ñā ntu te kaidiá'vi é tē'nté kúñū é īxi ko? 2 ¿Mí'i ntū é ña'a? Tsi dóo tɨtɨ́n nuu i é kaidiá'vi. É kuvi ūun ne: xtūví Xuva ko tū'ún ña nta'a ña Israeé san é na kuntoo ni'i ñā. 3 Ntá tsi te iō ña é xtuvī mii ña é kakuinti'xe ña Xuva kō ne, ¿vá dukuan ntū é xtuvī mii Xuva ko é kāda ntaa ña é kāka'an ña? 4 ¡Ñā'á ni san! tsí Xuva kō né, da miī é kakuntaa ntɨ́'ɨ é kāka'an ñá, kuān té un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ne, dōó vete ñā. Tsí vatā ó uve na'a kaka'an tú'un Xuva kō: Kūtuni ñá'a san tsí nuu é ntaā i é kāka'an. Kuvi viín te xntēkú ku'vē ñá o, ka'an. 5 Ntá tsi tē dií dií ka kutuni ñá'a san tsi dóo va'á kue'en Xúva ko te kinī ña tsí xo'ō né, dōó kini ntáa ō ne, ¿nté ntu koo ka'an o? ¿Vá kā'an ntú o tsí ña vá'ā ó de Xuva ko te kata'xi ña kō é nto'o ko kuēnta iña kuétsi kō? (Kaka'án u vatā o dá doto tsī ntáka'an ñá'a san.) 6 ¡Ñā'á ni san! tsí tē dɨ́ Xuva ko kini kaa ña ne, ¿nté ntu koo xntēkú ku'vē ñá ñuxiví san? 7 Tē dɨ́ dovete é kāka'án u sa kade i é nāxi'í nuu ka'nu é nuu é ntaā i iña Xuva kó ne, ¿nté kui kaka'an kú ña é iō kuetsí ko kuan? 8 ¿Ō dií ka ntu vá'ā o é vīí u é kīni kaa san vata koo é na kī'xi é vā'á san? Tsí iō ñá ne, kudii dovete ntáka'an ña é kuān ó kanakuā'a ntɨ. Ntá tsi ña kuān ntáa sán ne, vá'ā ó te nī'i ña é nto'o ña nta'a Xuva kō é kuān ó ntáka'an ña. 9 ¿Nté ntu koo ka'an ó kuan? ¿Va dií ka ntu va'á ña Israeé san é ña nguiī sán, te kuinī nto? ¡Ñā'á ni san! Tsi nte dí'na nañé'e ntɨ e kuédadɨɨ ntɨ'ɨ tsō é iō kuetsí ko, kuān té ña Israee ó, kuān té tuku tatá kō. 10 Tsí uve na'a kaka'an tú'un Xuva kō: ¡Nté uun xoxo káde i é vā'a! 11 Nté uun xoo é nuu dɨkɨ i é vā'a. Ntē ña xoxó kanantuku i Xuva kō. 12 Un ntɨ'ɨ ñā ntádita ña itsi mii ñā. Un ntɨ'ɨ ñā natɨ́vi ña nima ña. ¡Nté uun ña tē kade ña é vā'a! 13 Ini dukun ñá ne, vata kaa ñañā é kāntii ntaa. Xaa ña ne, dovéte kakā'an. Ñɨɨ xu'u ñā ne, xɨ'ɨ ntɨdí koó san. 14 Ñu'u tsitu xū'u ña tú'ūn e dóo kini kaa. 15 Xtun dɨ̄'ɨ́n ña ne, koó dā ntaínu kantaa é kātɨ nɨñɨ ña'á san. 16 Dā mí'ī ka ntaíka ña ne, ntádē xení ña ni ñā'a san, ntánantō'o ña ña dɨ. 17 Ñá īni ña é vā'á koo kuntoo ña ni tā'an ña. 18 Ña ntaú'vī kue'en ñá Xuva kō, ka'an. 19 Vi'a vé ne, ini o tsí da nēé ka nuu i é kāka'án leí san ne, íña ñā e ntáduku ntée i. Tsí tuví leí san vata koo é da kanɨɨ ñūxiví san kó'xo nteē ñá kuenta iña Xuva ko, é xoxo kuvi ká'an ī é ña tuvi kuétsi ī. 20 Tsi nté uun ō ña kuvi ntuvá'a o ni Xuva ko te kāda ntaa o é kāka'án leí san. Tsí leí san ne, da ti tsi é kūtuni ko é iō kuetsí kō. 21 Vevií ne, é nañé'e Xuva ko kō nté koo ntuvá'a o ni ñā ne, ntá tsi ña te kuénta iñá leí san. Tsí leí san ni tū'un é kā'an ntódo ña ka'án naa Xuva ko kídaā ne, ntada ntaa 22 tsí ntuvá'a o ni Xuva kō, un ntɨɨ́ ntɨɨ o, te kuinti'xe ko Jesūcristú san. Kuédadɨɨ tsi kade ña ni kō, xe un xé un ō, 23 tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o ntáde o kuētsi. Xoxó kuvi xee tá'an i e dóo va'a é īó iña Xuva ko. 24 Ntá tsi dóo vá'ā o dé Xuva ko ni kō, tsi tá'xi ña doméni é ntuvá'a o ni ñā. Tsí nakáku ña ko kuētsí ko kuēnta iña Jesúcristu. 25 Tsí Xuva kō né, taxnūu ña Jesucristu é kātɨ ña nɨñɨ ñá vata koo e ntá'vi ñā kuétsi kō. Kade ka'nu iní Xuva ko ni ko te kuinti'xe ko Jēsuu. Tsí dɨvi ña kanañē'e ñá kō tsí Xuva kō né, dōo va'á ña. Te kuan tsi ō nakuíta nti'xin ña kuétsī ña é intóo kídaā 26 Tsi dóo ka'nu iní ña ni ñā né, kuan tsī ó kanañē'e ñá kō vevií dɨ e dóo va'á ña é kānakate ña kuétsi ko te kakuinti'xe ko Jēsuu. 27 Kidáā ne, ¿mí'i ntu kuvi ka'an o e dóo dɨvi o nūu Xuva ko? Ña kúvī. Tsí ña te é kāde ntaa o leí san, tsí da xe é kakuinti'xe ko ñā. 28 Dukuān ne, xée ō kútuni ko tsí ntuvá'a o nuu Xuva ko te kakuinti'xe ko ñā, ñá tē é kāda ntaa o leí san. 29 Xuva kō ne, ¿vá mii ntu Xuvā ña Israeé san ña? ¿Ña ntu te Xuvā ña tuku ñuú san dɨ? ¿Nté kui ña'a? 30 Tsí uun tsi Xuva kō, ña é kantavá'a nima ña é kakuinti'xe i ña, kuān te té'nte é ixi ñá ne, o kuān té ña'a. 31 Kidáā ne, é kakuinti'xe ko Xuva kō ne, ¿vá kanakatsin ntu ō leí san? ¡Ñā'á ni san! tsí dií dií ka ntii kāda ntaa o leí san te kakuinti'xe ko ñā.
1 Vi'a vé ne, ¿neé ntu ni'i uva ata ko Ābraán san, te kā'an o? 2 Tē dɨ́ ni nī'i Abraán san ntuvi vā'á iña ña kuenta iña i é vā'a é idé ña ne, kuvi víi ka'nu ña kídaā, ntá tsi ña te núu Xuva ko. 3 Tsí kutuni ko nté o ūve na'a kaka'an tú'un Xuva ko īña ña: “Tsí Abraán sán ne, da xe kuínti'xe ña Xuva kō né, dukuān é kāka'an Xúva kō tsi dóo va'á ña”, ka'an. 4 Vi'a vé ne, te iō ñá kade tsiñu ne, ñá tē doméni káde tsiñu ña, tsi kuétsī é ntuá'vi ña kuenta iña tsiñu é kade ña san. 5 Ntá tsi xoo é kakuinti'xe i Xuva kō, ña é kānakate kuétsī ña é kīni ntáa sán ne, kuān té ña ni ide ña nté uun é vā'a, ntá tsi ni'i ña é vā'á nta'a Xuva kō tsí da xe kuínti'xe ña ña. 6 Kuan tsī ka'an Dávií san dɨ, dá kakā'an ña tsi dóo diní ña'a san, ña é ntuvá'a ni Xuva ko, kuān te nté uun nuu i é vā'a ña ni íde ña. 7 Sá'a kāka'an Dávií san: Nté kui vá'a ña'a, ña e dé ka'nu iní Xuva ko ni ī nuu i é idé ña, ña é nakate Xuva ko kuētsí i. 8 Nté kui vá'a ña'a, ña é ña kade Xuva ko kuēnta kuétsi ī, ka'an ña. 9 ¿Vá da mii xntū ña é tē'nte é ixi í ntáduku ntée ña é nī'i ña é vā'á san nta'a Xuva kō? ¿Ñā ntu te kaduku ntée tuku ña'a sán dɨ, kuān té ña ni te'nte é ixi ña? Tsí vatā ó kaka'an dí'na ntɨ́ ne, Abraán sán ne, ntuvá'a ña ni Xuva kō tsí da xe kuínti'xe ñá ña. 10 Ntá tsi, ¿amá ntu ntuvá'a ña ni Xuva kō? ¿Dā rkontûví e té'nte é ixi ñá san ne, o dī'na ntu? Ñá te dā rkontûvi, tsí di'na dā te'nte é ixi ña. 11 Tsí rkontûví ne, tē'nte é ixí Abraán san é vata kaa na'a i tsí di'na ntuvá'a ña ni Xuva kō da kuínti'xe ña ña. Dukuān né, dɨvi Ābraán san kuvi ña vata kaa uva ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña é ntákuinti'xe i Xuva ko, kuān te ña'a, ña é ña ni té'nte é ixi i, tsí kuan tsī o ntántuvá'a ña ni Xuva kō dɨ. 12 Dadɨɨ tsi kúvi ña ūvá ña é te'nte é ixi í san, tē ntákuinti'xe ñá ña dɨ́, vata tsī o dé uva ata ko Ābraán san dá vāta té'nte é ixi ña. 13 Xé'e Xuva ko xu'u ña ni Ābraán san tsí ñuxiví sa ne, kuvi iña ñá ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ i'xá ña. Ñá te ni kā'an Xúva ko ni Ābraán san te dā xé kade ntaa ñá leí san, tsí da xe kuínti'xe ña Xuva kō né, dukuān ne, kaka'an Xúva kō tsi va'á ña'a ña. 14 Tsí tē dɨ́ da mii tsī ña é ntoo kuenta iñá leí san ni'i ña é vā'a é kāka'an Xúva kō ne, é ntaā i e kuínti'xe ko Xuva kō, tsí ña váda kaidiá'vi é ta'xi Xuva ko xu'u ña te kuan ō. 15 Tsí te kuēnta iñá leí san ntoo ō ne, da miī é nī'i ko é nto'o kō. Ntá tsi tē dɨ́ ña tuví leí san ne, ña túvi kuētsí ko tē ña ni de ntáa o vatā ó kaka'an. 16 Dukuān ne, núu ī é xe'é Xuva ko xū'u ña é kuē'é ña doméni i'xá Abraán san ne, kuenta iña i é kuintí'xe ña. Ñá te da míi tsi ña ntáde ntaa leí san é nī'i ña sá'ā, tsí da xōó ka ña'a, ña e ntákuinti'xe i Xuva ko vatā o dé Abraán san. Dukuān ne, kuvi ka'an o tsí Abraan sán ne, kuvi ña uva ata ko ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o. 17 Kuan ō kúvi vatā ó uve na'a kaka'an tú'un Xuva kō: “Xu'u dé kû'vé u o é vīín uva ñā'a, ña ntántoo da vādá ka ñuu.” Kuan ō ka'an Xúva ko ne, kuīnti'xe Abraán san tsí kuvi vií Xuva kō, ña é kanantōto ña xi'i, ña é kadē kû'vé nuu i é ntē vata koo. 18 Kuān té ita ntí'xin ntuvi é kōo i'xá Abraán san ne, ntá tsi kanɨɨ̄ nima ñá inúu ini ña é kāka'an Xúva kō ni ñā tsí ña te nté kaa i'xá ña koo. Dukuān é kuvi ña uvatā ña ntántoo da vādá ka ñuú san, vata ō ka'an Xúva ko ni ñā e dóo tɨtɨ́n i'xá ña koo. 19 Abraán san ne, kuān te é uun sientu kuía ña, ntá tsi ña ni tee dá'na ña é kuinti'xe ña é kōo i'xá ña vatā ó kaka'an Xúva ko ni ña, kuān té ini ña tsi é ita ntí'xin ntuvi é kōo i'xá ña. Ini ña tsí ñadɨ'ɨ̄ ñá Sará ne, vata kúvi kōó kue'en tsi i'xá ña. 20 Ñá ni dē kuení ña tē ña kada ntaa Xúva ko nuū i é xe'é ña xu'u ña ni ñā. Ñá ni xtuvī mii ña é kuinti'xe ña, tsí da dií dií ka kuínti'xe ña ne, kaka'an ña tsi dóo ka'nu Xuva kō. 21 Ini vá'a ña tsí kuvi vií Xuva ko da nēé ka nuu i é kāta'xi ña xu'u ña. 22 Dukuān ne, kaka'an Xúva kō tsi dóo va'á ña kuenta iña i e dóo kuínti'xe ña. 23 Ñá te da mii tsi kuēnta iña Ábraán san é ūve na'a é kāka'an Xúva kō e dóo va'á ña'a ña, 24 tsí kuenta iña kó dɨ. Tsí kuān koo ka'an Xúva ko īña kó te kuinti'xe ko ña, dɨvi ñā é nantōto ña Tó'o ko Jēsuu dá xi'i ña. 25 Tsi Tó'o ko Jēsuú ne, ntūvi ña kuenta doxi'í san kuenta iña kuétsi kō né, dā ntóto xtuku ña vata koo é ta'xi ña ko ntuvi vā'á iña kó nuu Xuva ko.
1 Dukuān ne, é ntuvá'a o ni Xuva kō, da xe kuínti'xe ko ñā. E vá'a tsi ō ntántoo o ni Xuva ko ve kuēnta iña Tó'o ko Jesūcristú san. 2 Tsí da xé kuenta iña ña é nī'i ko é vā'á nta'a Xuva kō, tsi ntánuu iní ko ñā. Ne, kutu ntántoo o ni ñā dɨ. Dōo diní ntoo ō ve, tsí ntantétu ō é ta'xi Xuva kō e dóo va'á iña ñá tē náxee o ntá'a ña. 3 Ñá te da mii tsi sā'á dɨ, tsi dóo diní kō dɨ́ tē nee iña e ntánto'o ko ñūxiví sa. Tsí te dóo ntánto'o kō né, kuan kōo kutú've ko é dií ka kuka'nu iní kō. 4 Te kūka'nu iní kō né, dōo va'á koo kuita nti'xin vá'a ko tē íto nteé Xuva ko kō. Te ītá nti'xin vá'a o ne, ntánuu iní ko tsí ni'i ko é vā'á nta'a Xuva kō. 5 Ñá te da ti tsi é ntaā i e ntánuu iní ko Xuva kō é nī'i ko é vā'á nta'a ña, tsi tá'xi Xuva kō Espíritū Sántū san, é kunūu ña nima kó ne, kata'xi ña é kūtuni ko tsi dóo kakuinima Xúva ko kō. 6 Tsi dá ña ni kuvi nakakú mii ō kúñu kō ne, ura va'á xi'í Cristu kuénta iña ko, xo'ō e dóo kīni ntáa ō. 7 Á tē nté uun xoxo é kuē'é ntuvi iña i kuénta iña tá'an i, kuān te dóo va'á ña'a ña. Á te dā míi īo ñá'a, ña é kenē ini i é kūvi kuenta iña ña e dóo va'á kue'en. 8 Ntá tsi Xuva kō ne, náñē'e ñá kō tsi dóo kakuinima ñá ko, tsí Cristú san xi'i ñá kuenta iña kó xo'o, kuān te dóo īó ka kuétsi kō. 9 Vevií ne, da xe é ntuvá'a o ni Xuva ko kuēnta iña nɨ́ñɨ e étɨ ña ne, ¿vá ñā ntu te dií ka nakakū ñá ko é nto'o kō san? 10 Xo'ō ne, ntuvá'a o ni Xuva kō da xé xi'í I'xá ña kuenta iña kó, kuān té ña ni ntío ko ña kídaā. Vi'a vé ne, da xe é ntuvá'a o ni Xuva kō né, ¿ñā ntu te dií dií ka ni'i ko ntuví va'á iña kó nta'a ña kuenta iña ntuvi íña I'xá ña? 11 Ñá te da mii tsi sā'á dɨ, tsí dóo diní ko kuntoo o ni Xuva kō vevii, da xe é ntuvá'a o ni ña kuēnta iña Tó'o ko Jesūcristu. 12 Kidáā ne, uun ña'a tsi ñatīí san idé ña é kɨ̄'ví kuétsī san ñúxiví a. Kuenta iña kuétsī sán ne, xée doxi'í san dɨ. Dukuān ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san duku ntée ña doxi'í san, tsí un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá idé ña kuétsī san. 13 Un tsi nte dí'na dá xtūví Xuva kō leí san ne, é dukuan īo kuétsī ñuxiví sa. Ntá tsi ña ni kátāví ña'a san kuétsī, tsí da xé vata koó leí san. 14 Ntá tsi kuvi idé doxi'í san ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san nte ntúvi da íka Ādaán san un tsi nte da íka Muisee. Tsí xi'i un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, kuān té ña te ni de dó'o ña vatā o dé Adaán san. Tsí dɨvi nāa Adaán san ña é kī'xi rkontuvi. 15 Ntá tsi kuétsi Ādaán san ne, ña kúvi ntada dadɨɨ o nī doméni e tá'xi Xuva ko kō. Tsí uun ña'a tsi ñatīi ntúku ña kuétsī sán ne, dukuān né, dōo tɨtɨ́n ña'a xi'i ña. Ntá tsi dií dií ka vá'ā o dé Xuva ko ni kō e tá'xi ña kō doméni uun ña'a ká ñatīi, ñá nani Jesūcristú ne, ñá te nté kaa ña'a ni'i ña é vā'á nta'a Xuva ko kuēnta iña ña. 16 Kuétsi Ādaán san ne, ña kúvi ntada dadɨɨ o nī doméni e tá'xi Xuva ko kō. Tsí kuenta iña úun tsi kuétsi Ādaán san é vē'xi é nto'o ko īña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san. Ntá tsi doméni e tá'xi Xuva kō né, dɨvī é ntuvá'a o ni ña, kuān té ña te da díi kuétsi kō. 17 Kūvi idé doxi'í san dé kû'vé kuenta iña kuétsi uun ña'a tsi ñatīí san, ntá tsi dií dií ka kada kú'vē ó, xo'ō é nī'i ko e dóo va'á iña Xuva kó, xo'ō é nī'i ko doméni é ntuvá'a o ni ña kuēnta iña úun ká xtuku ñatīi, ñá nani Jesūcristu. 18 Dukuān ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o ní'i ko é nto'o ko kuēnta iña kuétsī é idé Adaán san. Ntá tsi kuenta iña núu i é vā'a é idé Jesucristú ne, ní'i ko ntuvi vā'á iña ko, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o é nākate ña kuétsi kō. 19 Tsí da xé ña ni kuintí'xe uun ña'a ñatīí san é kāka'an Xúva kō ne, ñá te da dīi ña'á san xio kuétsi ñā. Ntá tsi kuenta iña i é idé ntaa úun ká tuku ñatīí san é kāka'an Xúva kō ne, ñá te da dīi ña'a ntuvá'a ña ni Xuva kō. 20 Kúkɨ̄'ví leí san vata koo é dií dií ka kukue'e kuétsī san. Ntá tsi dā kúkue'e kuétsī sán ne, dií dií ka vá'ā o dé ka xtúku Xúva ko ni kō. 21 Tsí vatā o dé kû've kuétsī san e tá'xi doxi'i íña kó ne, kuan koo na kāda kû'vé doméni é kata'xi Xuva kō, é nī'i ko ntuví va'á iña ko ntii dañu ntúvi kuenta iña Tó'o ko Jesūcristu.
1 ¿Nté ntu koo ka'an o vé kuan? ¿Vá ntukū ká ntu o kuētsí san vata koo é dií ka kada ka'nu iní Xuva ko ni kō? 2 ¡Ñā'á ni san! ¿Nté ntu koo kuntōo ká xtuku ō é ntuku o kuētsí san?, tsí vata tsi tē xi'i o kuénta iña i. 3 ¿Ñá īni ntú nto tsí dā ítsi ntute ō ne, uun tsi kúñū ntúvi o ni Jesūcristú san ne, vata tsi te dādɨɨ xi'i o ni ñá dɨ? 4 Dukuān né, dā ítsi ntute ō né, vata tsi tē intú'xi dadɨɨ o ni ñā dɨ́ vata koo é ntoto xtuku o ni ñā é nī'i ko ntuví xēé iña ko, váta ō ntóto xtuku Cristu dá xi'i ñá, tsi dóo ka'nu Xuva kō. 5 Tsí te dadɨɨ o nī Cristu dá xi'i ñá ne, kuan tsī koo ni'i dádɨɨ ko ni ña ntuvi vā'á iña ko. 6 Ini o tsí nima kíni kaa ko nakūnteé dadɨɨ nī Cristu ntíkā krusi kan vata koo é na ntɨ̄'ɨ é kūvi vií kuétsī san ni ko. Dukuān ne, ña kantío é vīí ka ō é ntio nima kíni kaa kō. 7 Tsí tē xi'i ó ne, ntɨ'ɨ kuétsi kō. 8 Tē xi'i dádɨɨ o nī Cristú san ne, kanuu iní kō tsí kuntoo dadɨɨ o ni ñā. 9 Ini o tsí da xe ntóto Cristu dá xi'i ñá ne, nté uun ito ña kuví ka ña. Ña kúvī ká vii doxi'í san ni ñā. 10 Dā xi'í Cristú san ne, uun ito tsi xi'i ñá kuenta iña kuétsī san. Ntá tsi é kāntíto ña vevií ne, kuenta iña Xuva ko túvi ña. 11 Vií nto kuenta tsi é xi'i ntó kuenta iña kuétsī san, ntá tsi ntantíto nto kuenta iña Xuva ko, é uun tsi kúvi nto ni Jesūcristu. 12 Dukuān ne, ñá ku da vá'a ká nto é kadā kû've kuétsī san íña nto é viī ntó da nēé ka nuu i é ntio nima kíni kaa nto. 13 Ña ku ntáda nto kúñu nto kuēnta é na vīi nté un siin é kīni kaa san. Tsí ntada nto kúñu nto kuēnta ntá'a Xuva kō. Vata tsi tē ntóto xtuku nto é xi'i nto. Ntada nto kanɨɨ kúñu nto kuēnta ntá'a Xuva kō vata koo é na kada tsiñu ni'i ña ntō é viī nto é vā'a. 14 Ñá ku dā vá'a ká nto é kūvi vií kuétsī san ni nto, tsí ña té leí san ntántīkɨ́n ka nto, tsí vevií ne, ntántīkɨn ntó Xuva kō, ña e dóo dé ka'nu iní i ni ntō. 15 ¿Nté ntu koo vii o vé, te kuinī nto? ¿Vá vīí ka ntú o kuētsí san dá ña ntántīkɨ́n ka o leí san, da xe ntántīkɨn o Xuva ko ve, ña e dóo vá'a o de ni kō? ¡Ñā'á ni san! 16 Vá ñā ntu íni nto tsí tē ntáda nto kúñu nto kuēnta ntá'a uun ña'a é viī nto é dɨ mii tsī e ntío ña ne, kuvi ña tó'o ntō. Da miī é kāda ntaa nto é kāka'an ña. Te kuētsí san é kūvi tó'o ntō ne, ní'i ntō doxi'í san. Ntá tsi te Xuva kō é kūvi tó'o ntō né, te kāda ntaa nto é kāka'an ñá ne, ní'i nto ntuvi vā'á iña nto. 17 Ntá tsi ntadiá'vi Xuva kō tsí di'na ne, dɨ mii tsī é kāka'án nima kíni kaa nto idé nto. Ntá tsi vevií ne, kanɨɨ̄ nima nto ntákuinti'xe nto tú'ūn é nuu é ntaā í vata ō nañé'e ñá nto. 18 É ntīi ni'ni nto kuétsī san vé ne, e kúntɨ̄'ví nto tsiñu vā'á san ve. 19 (Kantée tsi tú'ūn ña ñuxiví san é kāka'án u ni ntō tsi dóo vitá o ini nto.) Vatā o dé nto di'na e ntáda nto kúñu nto kuēnta é viī ntó nuu i é kīni kaa sán ne, kuan tsī koo ntada nto kúñu nto kuēnta vevii é viī ntó nuu i é vā'a é ntio Xuva kō. 20 Tsí dā íka nto itsi kini kaa sán ne, īka xaa nto é viī nto é vā'a. 21 Ntá tsi ¿neé ntu ta'xi kídaā é idé nto nuu i é kōo da ntákuka'an nuu nto vevii? Tsí kūdií doxi'í san kata'xi. 22 Ntá tsi vevií ne, é nākaka xaa nto kuenta iña kuétsī san. Vevií ne, kúntɨ̄'vi nto é viī nto é kāka'an Xúva kō. Sá'ā ne, kata'xi ká kudii é kuntōo vá'a nto nuu Xuva kó ne, ní'i nto ntuvi vā'á iña ntó ntii dañu ntūvi. 23 Tsí kūdií doxi'í san ni'i kó te kuntīkɨn o kuétsī san. Ntá tsi doméní san e tá'xi Xuva kō ne, é koo ntuvi vā'á iña ko ntii dañu ntúvi, te kuntīkɨn o Tó'o ko Jesūcristu.
1 ¿Vá ñā ntu te íni nto tsí kadē kû'vé leí san iña ña'a nɨɨ dukuan kāntíto ká ña? 2 Uun ñadɨ̄'ɨ́ san, ña tánta'a ne, kuétsī é kuntīkɨn ñá xɨɨ ña nɨɨ dukuan kāntíto ká ña. Ntá tsi tē xi'i xɨ́ɨ ña ne, ñá kadē kû'vé ka leí san iña ñadɨ'ɨ́ san. 3 Dukuān né, te kanadɨ̄kɨ́ nteē ñá ni tuku ñatīí da nɨɨ kāntíto ká xɨɨ ña ne, kakó'xo nteē ñá leí san. Ntá tsi tē xi'i xɨ́ɨ ña ne, ñá kadūku ntée ká ña leí san. Ñá tē neé nuu i te natánta'a ña ni tuku ñatīi. 4 Dukuān ó kuvi ni ntō dɨ́, ta'an ko. Tsí dā xi'i Cristú san ne, vata tē xi'i dádɨɨ́ nto ni ña kuēnta iñá leí san. Vevií ne, ntáduku ntée nto tuku xɨɨ nto, ña e ntóto dá xi'i vata koo é na kōo nuu i e dóo va'a é ntio Xuva kō. 5 Tsí nɨɨ dukuān ntáde ká o é ntio nima kíni kaa ko sán ne, dā dií dií ka ntáde o nuū i é kini kaa san tē kutuni ko tsí kaka'án leí san é ña kuan koo víi ō né, dɨvi tsi nuū i é nī'i kó doxi'í san. 6 Ntá tsi vi'a vé ne, é nūu nteé leí san ata ko, tsí leí san é uve tɨ̄ɨn o kídaā né, vata tsi tē xi'i o kuénta iña í ne, e ntaíka xaa ō ve, vata koo é na vīi o é ntio Xuva kō, tsí ni'i ko ntúvi xēé iña ko, ñá te dā míi tsī é kāde ntaa o lei átā é ūve na'a kaka'an é vā'a é vīi o. 7 Te du'vā ó ne, ¿vá kā'án ntu o tsí leí san ne, iō kuetsí i? ¡Ñā'á ni san! Tē dɨ́ ña leí san ne, ñá īní u nee iña é kuētsí ko. Tē dɨ́ ña kaka'án leí san é ña kúvi kuiníma ko iña ta'an kó ne, ñá īní u te ña vá'a i é kuān koo vii o. 8 Ntá tsi kúvi īde kuétsī san ní ko, tsí da xé kaka'án leí san é ña kúvi naki'i núu o īña ta'an kó ne, dā dií dií ka idé u. Tē dɨ́ ña túvi leí san ne, ña ni kúvi vīí kuétsī san ní ko. 9 Dukuān ne, xío ntūvi iñá ko di'na dá vāta kutúní ko te īo kuétsī ko, tsí ña ni kutúní ko nee iña é kāka'án leí san. Ntá tsi dā xeé leí san ne, ntōto kuétsī ko. Kidáā né, vata tsi tē xi'í u kuenta iña i. 10 Tsí leí san ne, náa ī é xee ni'i ntúvi iñá ko ne, xee ní'ī doxi'í san. 11 Kūvi ide kuétsī san éni nta'ví ko kuenta iñá leí san. Vata tsi te dɨvī é'ni ko. 12 Dōo va'á leí san, tsi dóo va'á tú'ūn e xtûví Xuva kō. Dōo ntaa kaká'án dɨ. 13 ¿Vá kā'an ntú ō tsí nuu i é vā'á san é ta'xi doxi'í san iñá ko? ¡Ñā'á ni san! Dā xé kuētsí san é ide é nī'í ko doxi'í san. De tsiñu ni'i kuētsí san leí san vata koo é nī'í ko doxi'í san. Tsi leí san nañé'é ko tsi kuétsī sán ne, dōó kini kaa. 14 Ini o tsí leí san ne, vé'xi nta'a Xuva kō. Ntá tsi xu'ú ne, kudii ña ñuxiví sa u é tuví u vata kaa ña kade tsiñu iña kuétsī san. 15 Ñá īní u nté kui kuān ó kade u. Tsi ñá te kāde ú nuu i é ncho vií u, ntá tsi nuu i é ña ncho vií u ne, di'na ká kade u. 16 Ntá tsi dá kāde ú nuu i é ña ncho vií u sán ne, kakutuní ko tsi dóo vá'ā ó kaka'an ntí'xe leí san. 17 Dukuān ne, ña te míī ú kade ú nuu i é ña ncho vií u san, tsí da xe kuétsī é nūu nimá ko sán ne, dɨvī é kade i. 18 Kakutuní ko tsí ña tuvi nté uun nuu i é vā'a é nūu nimá ko, tsí kudii ña ñuxiví sa u. Kuān te dóo ntio ko é vīí u é vā'á ne, ña kúvi vīí u. 19 Tsí ña káde u é vā'a é ncho vií u, ntá tsi kade u é kīni kaa san é ña ncho vií u. 20 Dukuān né, tē kade ú nuu i é ña ncho vií u sán ne, ñá te xū'ú kade ú, tsi kuétsī é nuu nimá ko sán ne, dɨvī é kāde i. 21 Kakutuní ko tsí kuān ó kakuvi ko: Dā ncho vií u nuu i é vā'a sán ne, vata tsi te kantīkɨn é kīni kaa sán ko. 22 Dōo kakuinimá ko lei Xúva kō, 23 ntá tsi kúñū kó ne, kantīkɨn túku lei é kaēdɨ́ nuu i é kadē kuení ko ne, vata te katee tɨ̄ɨ́n ko vata koo é na vīí u é ntio i. Dɨvī sán lei íña kuétsī san. 24 ¡Ñā ntá'vi idé ntu u! ¿Xoó ntu nakakū í ko doxi'i é kantīkɨn kúñū kó san? 25 ¡Nakué'e ú sintiá'vi nta'a Xuva ko kuēnta iña Tó'o ko Jesūcristu, tsí dɨvi ñā é nakáku ña ko! Dukuān ne, dɨ́kɨ̄ kó san ne, ncho vii é vā'a é ntio Xuva kō ne, ntá tsi kúñū kó san ne, ncho vii é kuntīkɨn kuétsī san.
1 Dukuān ne, ña túvī ká nte kui ka'an ntee Xuva kó ko, xo'ō e ntánuu iní ko Jesūcristu, xo'ō é ña ntáde ká ō é ntio nima kíni kaa ko, tsi ntáde ō é ntio Espíritu Xuva kō. 2 Tsí te kadē kû'vé Espíritū Sántū san íña kó ne, kanakakū ñá kō é ña kada kû'vé ka kuétsī san ni dóxi'í san iña ko. Tsí Espíritū sán ne, dɨvi ñā é kata'xi ña ntuvi vā'á iña kó tē ntánuu iní ko Jesūcristu. 3 Tsí leí san ne, ña ni kúvi vīi é nādama nima kíni kaa kō, tsí da xé ña ni kuvi víi ō é kāda ntaa o e xtûví Xuva kō. Dukuān né, taxnuu Xuva ko Ī'xá mii ñā é kaku ña vatā o ntákaku ña'a, ñá iō kuetsí i. Vi'a vé ne, ña kúvi kadā kû'vé ka kuétsī san íña ko, tsí nantɨ'ɨ́ Cristu é kūvi vií kuétsī san ni ko dá xi'i ña ntíkā krusi kan kuénta iña ko. 4 Īde ña sá'ā vata koo é kūvi kada ntaa o é kāka'án leí san é vā'a é vīi o. Tsí xo'ō ne, ña ntáde ká o kuēnta é kāka'án nima kíni kaa kō, tsi ntáde o kuēnta é kāka'an Espíritū san. 5 Ña ntoo vata tsī ó ntoo ña e dúkuan iō kuetsí i ne, da ti tsi ntántɨ'ɨ iní ña kuenta iña mii ña. Ntá tsi ña e ntáde ntaa é kāka'an Espíritū Sántū sán ne, ntántɨ'ɨ iní ña nee iña é ntio Espíritū Sántū san. 6 Te ntɨ̄'ɨ iní kō é da nɨɨ kuē'en tsí kuenta iña iña ñúxiví san ne, ní'i kō doxi'i. Ntá tsi te ntɨ̄'ɨ iní ko kuēnta iña Espíritū Sántū sán ne, ní'i ko ntuvi vā'á iña ko é kuntōo vá'a o. 7 Ña é da nɨɨ kuē'en tsí kuenta iña i é ntio nima kíni kaa i ntántɨ'ɨ iní ña ne, ntaínchu'vi ñá Xuva kō, tsi ñá ncho kada ntaa ña lei Xúva kō. Ntē ña kuvi vií ña dɨ. 8 Dukuān ne, ña e ntáde ntaa é kāka'án nima kíni kaa i ne, ña kúvi viī ña é ntio Xuva kō. 9 Ntá tsi ntō'ó ne, ña ntáde ká nto é kīni kaa san, tsí ntáde ntaa nto é kāka'an Espíritū Sántū san te nuu é ntāa ntí'xe i é nūu Espíritu Xuva kō sán nima nto. Ntá tsi xoo ñá'a, ña é ña te núu Espíritū Cristú san nima í ne, ñá kadūku ntée ña Cristu. 10 Ntá tsi tē nuu Cristú nima ntó ne, kuān te kuvi kúñu nto kuēnta iña kuétsī sán ne, ta'xi Espíritū san é ña kuví nima ntó tsi é ntuvá'a nto ni Xuva kō. 11 Te nūu nti'xe Espíritu Xuva kō sán nima ntó ne, ta'xi Xuva kō é ntōto kúñu ntō dɨ. Ní'i nto ntuvi xēé iña nto. Tsí Xuva kō, ña nantoto Jesúcristu rkóntuvi é xi'i ñá ne, ta'xi ña é ntōto kúñu ntō é nī'i doxi'í san dɨ kuenta iña Espíritu ñā é nūu nima nto. 12 Dukuān né, ta'an, iō é ntio Xuva kō é kāda ntaa o, ntá tsi ña te ntío ña é vīí ka ō é kāka'án nima kíni kaa kō, 13 tsí te viī nto é kāka'án nima ntó ne, ní'i ntī'xe nto doxi'i. Ntá tsi te xntii Ēspíritū Sántū san nto é ña da vá'a ká nto é kadā kû'vé nima kíni kaa ntō ne, ní'i nto ntuvi vā'á iña nto. 14 Tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntántīkɨn Espíritu Xuva kō né, dɨvi ñā é i'xá Xuva kō kúvi ñā. 15 Ntá tsi ña ni ta'xi Xúva ko ntō Espíritū Sántū san váta koo é tēe kuétsi ña ntō é viī nto é ntio ña é u'vī ntó ña. ¡Ñā'á ni san! Tā'xi ña ña vata koo é kūtuni nto tsí i'xá Xuva kō kúvi ntō. Espíritū Sántū sán ne, ta'xi ña é kūvi ka'an o ni Xuva ko: “Ūvá, Uva miī kó nto”, koo ka'an o. 16 Tsí mii Ēspíritū san kantada ntaa ña nima ko tsí i'xá nti'xe Xuva kō kúvi ō. 17 Tsí da xé i'xá Xuva kō kúvi ō ne, ní'i ko īña Xuva ko e xtûví xio ña iña i'xá ña. Dadɨɨ tsi ni'i ko ní Cristu. Tsí tē dadɨɨ ntó'o ko nī Cristú ne, dadɨɨ xi'í nuu ka'nu o ni ñā dɨ. 18 Iní u tsí ña té ini te ntō'o kudií ko ntuvi sā'á, tsi ñá te nté kaa é vā'a é nī'i kó rkontuvi. 19 É un ntɨ'ɨ̄ é de kû'vé Xuva kō ne, dóko sa ña ntákutíi kuntētu da nté xēe ntúvi é nañē'e Xúva ko ī xoo e kúvi i'xá ña, tsi dóo ncho kiní ña. 20 Un ntɨ'ɨ̄ é de kû'vé Xuva kō né, ntɨ'ɨ. Ña te míi ntio i, tsí da xé kuān o ka'an Xúva kō é kūvi. Ntá tsi ntantétu 21 ntuvi é nakāku Xúva ko ī. Kidáā ne, ñá kadā kû'vé ka doxi'í san iña i, tsí nakākú Xuva ko ī vata koo é kūvi kaka xaa mí kaxi'í nuu vata ō ntaíka xaa i'xá Xuva kō. 22 Ini o tsí un tsi nté vevií ne, un ntɨ'ɨ̄ é de kû'vé Xuva kō ne, dadɨɨ ntánakɨtɨ̄ é ntánto'o i vatā ó kanto'o ña kanakaku i'xá san. 23 Ntē ña te mii tsi sá'a, tsí xo'ō ne, ntánto'o kō dɨ. E tá'xi Xuva ko kō Espíritū Sántū san é kodo nuu un ntɨ'ɨ nuū i é vā'a é ta'xi ña kō. Dā ntantétu ō ne, ntaéku nteé o ntūvi dá nāki'i kue'en Xúva ko kō é kuvi o ī'xá ña. Kidáā ne, nadama ña kúñu ata kō kúñu xēé san. 24 Iō neé ntantétu ō nte dá nakākú Xuva ko kō. Ntá tsi te nī'i ko nee iña é ntantétu ō ne, ñá kantio é kuntetū ká o. ¿Vá xoó ntu kantétu ká i nuu i é nī'i i? 25 Ntá tsi te kāntétu o nuū i é vāta ní'i kó ne, da miī é kutíi ko kuntētu ká ō. 26 Du'vā ó dɨ, kaxntii Ēspíritū Sántū san ko é ña kuvi vií ō é ncho vii o. Tsi ñá ini ó neé nuu i é kākan o da ntáka'an ntâ'ví ō. Ntá tsi kaka'an Espíritū Sántū san ni Xuva ko kuénta iña ko. Un tsi kaxkoo kāni ña é ntē ña tuvi tú'ūn. 27 Xuva kō, ña kaito nteé nima ñá'a sán ne, ini ñá nee iña é ncho ka'an Espíritū Sántū san. Tsí Espíritū Sántū sán ne, kaikan ñá nta'a Xuva ko nuū i é ntio Xuva kō é kuē'é ña ña ntáduku ntée ña. 28 Ini o tsí Xuva kō ne, kade ña é kōo é vā'a é un ntɨ'ɨ̄ é kakuvi nī ña ntákuinima i ña, ña e kána ña é viī ña é ntio ña. 29 Tsí ini Xúva kō nte dí'na xoo kuínti'xe i ña ne, nakaxnúu ña ña nte dí'na vata koo é ntūvi ña vata kaa I'xá ña. Tsí Cristú ne, di'na ña kúvi ña i'xá nuu i é vata kaa un ntɨ'ɨ ēní ña ni tā'an ña. 30 Xoó ña'a, ña é nakaxnúu Xuva kō nte dí'na ne, kāna ña ña dɨ. Xoó ña'a, ña e kána ña ne, ká'an ñā tsí ña tuví ka kuétsi ñā. Xoó ña'a, ña é nakate Xuva ko kuētsí i ne, kada ka'nu Xuva ko ñā dɨ. 31 ¿Nté koo ka'an o íña i sá'ā? Te Xuva kō nuu mé'ñu ña kō ne, ¿xoó ntu kuvi vií i ni kō? 32 Ntē ña ni de víni Xuva ko I'xá mii ñā é kuvī ñá kuenta iña ko un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o. Te ūun tsi nte I'xá mii ñā tá'xi ña kō ne, ¿mí'i ntū é ña vií ña da xe'e é ta'xi ña ko un ntɨ'ɨ nēe é kantio kō dɨ? 33 ¿Xoó ntu kuvi tsi'i kuétsi i ña é nakaxnúu Xuva kō? Tsí mii Xuva ko kāka'an ña tsí ña tuví ka kuétsi ñā. 34 ¿Xoó ntu kuvi kué'e i dô'ví san iña ña? Tsí mii Jesūcristú san ne, xí'i ña kuēnta iña ñá ne, dā ntóto xtuku ñā ne, tuví ña diñɨ kua'a Xuva kō, kaikan ñá kuenta iña ko. 35 ¿Neé ntu é kūvi vii é nāki'i nteé xio ko vata koo é ña ntío ká Cristu ko? ¿Vá kūvi ntu vii da ntánto'o ko, ō da dóo ntii tu'un, ō da ntáde xení ña'a san ni ko, ō dá ntoo ntité o, ō dá ña tuvi é kunuu o, ō dá īó nuu i e dóo donchu'vi, ō da ntáni'i kó doxi'í san? 36 Tsí vatā ó kaka'an tú'un Xuva kō ne: Kuenta iña ntó ne, utén utén ntaú'ví ntɨ tē xoó ka'ní i ntɨ. Ntɨ'ɨ́ ne, vata ntáa kudii a le'ntú san ntáa ntɨ́, kɨtɨ ntánakuē'nu ña vata koo é kā'xi ñá tɨ, ka'an. 37 Ntá tsi nté uun nuu i sá'a ne, ña kúvi vīi é ña ntío ká Cristu ko. Tsi ntío ña kō né, xntii ña kō é kūvi vií kue'en o ni é un ntɨ'ɨ sā'a. 38 Ini vá'a u tsí ña te neé kuvi vii é ña ntío ká Xuva ko kō: nté doxi'í san, nté ntuvi iña ko, nté ánjē san, nté ña odo nūú iña é ña vá'ā san, nté ña ntádē kû'vé e dukún kān, 39 nté mí'ī e dóo dūkun, nté mí'ī e dóo kūnu, nté da nēé ka nuu i é de kû'vé Xuva kō ña kuvi vii é ña ntío ká Xuva ko ko, xo'ō e ntánuu iní ko Xuva ko Jesūcristu.
1 Vata kaa u xu'u é kantīkɨ́n u Cristú ne, kaka'án u é nuu é ntaā i, ñá kaka'án u dovete, tsí nimá ko ne, Espíritū Sántū san kade kú'vē ñá ne, kaka'an ñá tsi nuu é ntaā i é kāka'án u 2 tsí un vá'a tsi kakunta'xa iní ko. Nɨɨ kuē'en tsí ntuvi dóo u'vi kakúvi ko, 3 tsi dóo ntio ko é nakākú ña ñuú ko, ña tatá ko. Tē dɨ́ kaidia'vi iña ñá ne, ka'án u te nakuītá Cristú ko, kuān te ta'xi ñá ko é ntō'o kó naa ña ñuú ko, 4 ña Israeé san. Nakaxnúu Xuva ko ñā é ntūvi ña i'xa kiín ña. Nañē'e Xúva ko ñā tsi dóo ka'nu ña. Xé'e Xuva ko xū'u ña ni ña nté koo vií ña é vā'á ni ñā rkontuvi. Xé'e ña ñā leí san kuenta iña Muísee. Ini ña tsí Xuva kō ne, ínūu mé'ñu ña ñā. Ini ña nee é kāka'an Xúva kō é kuē'é ña ña. 5 Uva ata ika ñā Israeé san ne, dōó na'nu ña'a ña. Tatá ña káku Cristu da vexkúvi ña ñatīi. Dɨvi ñā né, Xuva ko ñā, ñá kadē kû've é un ntɨ'ɨ̄. Kada ka'nu o ña ntii dañu ntūvi. Kuan koo na kōo. 6 Ntá tsi ña te kaka'án u tsí ña ni de ntáa Xúva kō é xe'é ña xu'u ña nī ña Israee. Kaka'án u tsí vevií ne, ña Israeé san ne, ñá te un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña é ña Israee ntí'xe ña. 7 Ntē ña te un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ tatá vi'i Abraán san é ī'xá nti'xe ña. Tsí da xé Xuva ko kāka'an ñá ni Ābraan kídaā: “Tatá vi'i o ne, ki'xi kuenta iña i'xá o Isaa”, ka'an ña. 8 Sá'a katā'xi é kūtuni ko tsí ña te un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ i'xá san e káku iña Abraan é ntáduku ntée Xuva kō. Tsí kaka'an Xúva kō tsí i'xá nti'xe ña ne, da miī ña é kāku iña i'xá ña, ña é xe'é Xuva ko xū'u ña é kuē'é ña ña. 9 Tsí xe'é Xuva ko xū'u ña ni Abraán san kídaā: “Ntuvi sā'a da kuía ve ne, dā náxee xtúku ú ne, kaku i'xá Sara”, ka'an ña. 10 Ntá tsi īó ka é nañē'e ú nto. Xío ī'xa uvi íña Rebecá ne, uvata ika ko Īsaá ne, uva ī'xá san ntúvi ña. 11 Kuān té vata káku, kuān té vata vií nuu i é kīni kaa ne, o nuū i é vā'á ne, ká'an Xuva ko ni ñadɨ̄'ɨ́ san tsí kada kû'vé i'xa é kuvi ūví san iña ení i, kuān té i'xa nuu í san. Kuan ō ka'an Xúva kō vata koo é kūtuni ko tsi dɨ́vi ñā kanakaxnúu ña. Ñá te nee va'a tsi úun na ne, éde na é vā'a, ntá tsi da xé dɨvi ñā ntío ña ne, kanakaxnúu ña na. 13 Uve na'a mí kakā'an tú'un Xuva kō: “Dōó ntio kó Jacóbo, ntá tsi ña ni ntio kué'ēn tsí ko Esauu”, ka'an ña. 14 ¿Nté koo ka'an ó ve? ¿Vá kā'an ntú ō tsí ña vá'a ó de Xuva kō? ¡Ñā'á ni san! 15 Tsí kade ña vatā ó kaka'an ñá ni Muīsee: “Vii u é vā'á nī xoo ñá'a é ncho vií u é vā'á ni ñā. Ntunta'ví ini kó xoo ñá'a é ncho ntunta'ví ini kó ña”, ka'an ña. 16 Dukuān ne, ñá te kuēnta iña ñátīí san é ntunta'ví ini Xuva ko ni ña, kuān te káde ña nuu i é vā'á ni ñā, tsí da xé mii Xuva kō ntio ña é viī ñá ni ñā é vā'a. 17 Kaka'an tú'un Xuva kō nté ō kaka'an ñá nī rei Fárauun, rei iña ñá ñuú Egito: “É tā'xi u é vīín rei vata koo é kīní ña'a tsi dóo ka'nu u é xntiī ú o. Kidáā ne, kutuní uun ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntoo ñuxiví san, xoo ñá'a u”, ka'an ña. 18 Dukuān né, kantunta'ví ini Xuva ko da xōó ka ña'a é ncho ntunta'ví ini ña ña ne, kaxé'e ña é kada do'o da xōó ka ña'a é ntio ña. 19 Á te iō nto é ncho ka'an ntó nī kó ve: “¿Nté kui kaka'an ntú Xuva kō tsí īó ka kuétsi kō kuan, te ña kuvi víi o tūku nuu i é nakaxnuu ña é vīi o?” Á te kuān koo ka'an ntó ve. 20 ¿Nté kui nantiko koó ntu nto é kāka'an ntó ni Xuva kō é da mii ñā'a nto? ¿Vá kā'an ntu kɨ́dɨ nte'u é kūvá'a san nī ña de vá'a san: “¿Nté kui kuan ntu ō de vá'a nto ko?”, ka'an? 21 ¿Ña kuvi vií ntu ña de vá'a kɨ́dɨ san da nēé ka nuu i é ntio ña ni ntē'ú san? Tē ntio ña ne, kuvi ki'i ña un síin tɨ'ntɨ nte'ú san ne, dá kadā vá'a ña uun a kɨ́dɨ e dóo tií kaa é kada tsiñu ni'i ñā dá iō víko san. Kuvi ki'i ká ña tuku ta'vi dɨvi tsi tɨ̄'ntɨ nté'ú san ne, dá kāda vá'a ña tuku kɨ́dɨ é ña dóo nēe tií kaa é kada tsiñu ni'i ña ūtén uten. 22 Tē dɨ́ Xuva kō ntio ña é nañē'e ñá kō tsi dóo diin ñá ne, dōó iō ña é viī ñá dɨ ne, dá kuētsi é kākutií ña nima ñá ni ñā'a, ña é nī'i é ntō'o i, ña é iō tu've i é kūvi. 23 Tē ntio ñá nañē'e ñá ko nuu i e dóo nuu á'vi iña ña dá ta'xi ña kō é vā'á iña ña tsí ntunta'ví ini ña ko. Xtūvi tu've ñá kō nte dí'na é nī'i ko é vā'á iña ña. 24 Tsi kána ña ko, kuān te ñá Israeé o, kuān te ña é ña te ña Israee o. 25 Vatā ó uve na'a kaka'an ñá ka'án naa Xuva ko, ñá nani Ōsea: Ña é ña te ña'a mií ko kídaā ne, ká'ān u tsí ña'a kó ña ve. Ña é ña ni ntío ko kídaā ne, ká'ān u tsi dóo ntio kó ña ve. 26 Dɨvi tsi ñūu mí kaka'án u kídaā é ña te ña'á ko ñá ne, ká'ān ú ni ñā ve tsí ntuvi ña i'xá miī kó, ka'an Xúva kō, ña kantíto, ka'an Óseá san. 27 Ntá tsi kaka'an Ísaiá san iña tátá ña Israeé san: “Kuān té ña te da díi tāta ña Israeé san, kuān té vata dii ñutɨ ntute ñú'u kan ñā ne, ñá tɨtɨ̄n ña é nakáku ña. 28 Tsí ña nā'á ka dá kāda ntaa ntɨ́'ɨ Xuva kō é kāka'an ña. Ñá kukuīí ka ña é kuē'é ña é nto'o ko īña un ntɨ́'ɨ ñā ñuxiví san”, ka'an Ísaia. 29 Vatā ó kaka'an Ísaia kídaā: Tē dɨ́ Xuva kō, ña e dóo ka'nu, ña ni tsoo ña tatá kō ne, vevií ne, e xí'i ntɨ'ɨ o vatā o xi'i ñá intóo ñuú Sodoma ni ñuú Gomora kídaā, ka'an ña. 30 ¿Nté ntu koo ka'an o kuénta iña i sá'ā kuan? Dukuān ne, kutuni ko tsí ña é ña te ña Israeé san, ña é ña ni ntúku nuu ini i nté koo vií ña vata koo é ntūvá'a ña ni Xuva kō ne, ntuvá'a ña ni ñā tsi kuínti'xe ña ña. 31 Ntá tsi ña Israeé san ne, ntánantuku ñā nté koo ntuvá'a ña ni Xuva ko kuēnta iña leí san ne, ña ni kutíi ña kada ntaa ña é kāka'án leí san. 32 ¿Nté kui san? Tsí kuvi ntuvá'a ña ni Xuva ko tē kade ña é kāka'án leí san, kuiní ña. Ñá ni kutūni ña tsí mii Xuva ko kūvi ntavá'a ña ña te kuīnti'xe ñá ña. Dukuān né, vata te xūú nakɨ'ɨ́ ña, 33 vatā ó kaka'an tú'un Xuva kō: Koto nto, tsí ñuú Siuún ne, xtūví u uun ña'a, ña é kūvi vata kaa xuu mí nākɨ'ɨ́ ña'a san, mí ntāva ña. Ntá tsi xoo ñá'a, ña é kuīnti'xe i ña ne, ña túvī nté koo kuka'an nuu ña kuénta iña ña, ka'an.
1 Tā'án, kanɨɨ̄ nimá ko ntio ko te nakāku ña tatá ko, ña Israeé san. Un vá'a tsi kaka'an ntâ'ví u ni Xuva ko kuēnta iña ña vata koo é nī'i ña é vā'á nta'a Xuva kō. 2 Kuvi ka'án u kuenta iña ña tsí ini va'á u tsi dóo ncho vií ña é ntio Xuva kō, ntá tsi ñá ini ntí'xe ña nté koo vií ña vatā ó ntio ña. 3 Tsí vata kutúni ña nté koo ntuvá'a o ni Xuva kō ne, ncho vií mii ñā é ntuvá'a ña ni ñā. Ña ni íde ña kuēnta dá kakā'an Xúva ko ni ñā nté koo ntuvá'a ña ni ñā. 4 Tsí Cristú san ne, de ntaa ntɨ́'ɨ ña leí san. Dukuān ne, ntuvá'a o ni Xuva ko, da xōó ka ña'a o, te kakuinti'xe kō Cristu. 5 Tsí vatā ó uve na'a kaká'an Muísee kídaā nté koo ni'i ko ntuví va'á iña ko kuenta iñá leí san: “Da xōó ka ña'a, ña é kūtíi kada ntaa ntɨ́'ɨ é kāka'án leí san ne, ní'i ña ntuvi vā'á iña ña”, ka'an ña. 6 Ntá tsi kaka'an Xúva ko kuēnta iña i é ntuvá'a o ni ñā tsi kuínti'xe ko ñā: “Ñá ku dē kuení nto te īó xoo é kūvi kaa i e dukún kān vata koo é nanūu ña Cristu ñúxiví a. 7 Ntē ña ku dé kuení nto te īó xoo é kūvi kíi un tsi nte iní totsin kan vata koo é natavā ñá Cristu mé'ñū ña xi'í san”, ka'an ña. 8 ¿Nté ntū ó kaka'an tú'un Xuva kō kuan? Kaka'an: “Ñá te nté sa ntii tū'un é nī'i nto tú'ūn va'á san, tsí etsin tsi tuví tú'ūn sán ne, dɨvi tsi tū'un é kākií xu'u o nī é nūu nima ó dɨ”, ka'an. Tū'ún sa'á ne, dɨvī tú'ūn va'a é ntáka'an ntódo ntɨ nté koo kuinti'xe ko Xuva kō. 9 Tsí te kā'an ó ni xū'u ko tsí Jesuú ne, Tō'ó nti'xe ko ñā ne, te kuinti'xe kō tsí nantoto Xúva ko ñā rkontuvi é xi'i ñá ne, nakáku ō. 10 Tsí te kanɨɨ̄ nima kó kuinti'xe kō ne, ntuvá'a o ni Xuva kō. Te kā'an o tsí nuu é ntaā i e Tó'o nti'xe ko Jēsuú ne, nakáku ña kō. 11 Tsí vatā ó kaka'an tú'un Xuva kō ne: “Da xōó ka ña'a, ña é kānuu iní i ña ne, ña túvī nté koo kuka'an nuu ña”, ka'an. 12 Ñá te e túku e túku ntáa ña Israeé san é vāta ntáa ña tuku tatá i san. Tsí uun tsi Tó'o ko ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o. Utén utén kaxé'e ña e dóo va'á iña dá xōó ka ña'a, ña e ntaíkan ntá'a ña. 13 Tsí kaka'an tú'un Xuva kō: “Da xōó ka ña'a, ña ntaíkan nta'a Xuva kō ne, nakáku ña”, ka'an. 14 Ntá tsi, ¿nté koo kakan ñá'a san nta'a Xúva ko te vāta kuintí'xe ña ña? ¿Nté koo kuinti'xe ña ña te vāta tekú ña iña ña? ¿Nté koo tekú ña tē ña xoxo ka'an ntódo i tú'un Xuva ko ni ñā? 15 ¿Nté koo ka'an ntódo ña tú'un Xuva ko tē ña xoxó taxnuu i ña? Tsí kaka'an tú'un Xuva kō: “Ñá te nté kaa vá'a o tē xee ñá vexní'i tú'ūn va'á san”, ka'an. 16 Ntá tsi ña te un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ntaíni ña tú'ūn va'á san. Tsí kaka'an Ísaia kídaā: “Xuvā, ¿xoó ntu e kuínti'xe i tú'ūn va'á san dá kakā'án ntɨ?”, ka'an ña. 17 Dukuān né, da miī é kantio é kā'an ñá nī ko tú'un Xuva ko vāta koo é tēku ko iña Cristú ne, dá kuinti'xe ko ñā. 18 Ntá tsi xu'ú ne, katsixe'ē ú te dā xé ña ni tekú ntu ña. Ñá ntāa, tsi téku ña, ¿nté kui ña'a? Tsí kaka'an tú'un Xuva kō: Da kanɨɨ ñūxiví san dîtó tatsin ña. Tū'un e ntáka'an ñá ne, íte xaa da kanɨɨ ñūxiví a, ka'an. 19 Katsixe'e xtukū ú nto te ña ni ñé'e dɨkɨ ntú ña Israeé san tú'ūn san. Tsí di'na Muisee xntée na'a ña tsí kuān ó kaka'an Xúva kō: Vií u é kūne'u iní nto kuenta iña úun ña'a san, ña é ña te uun tsi tatá i vatā ó uun tsi tatá nto. Vií u é kūdiin nto kuenta iña ñá tuku ñuu, mí é ña te neé ini, ka'an Xúva kō. 20 Rkontûví ne, ñá ni ū'ví kue'en tsí Isaia dá kakā'an ñá vatā ó kaka'an Xúva kō: Ña'a, ña é ña ni nantúku kó ne, nāni'i ñá ko. Ña'a, ña é ña ni tsixé'e ī kó ne, nañē'e ú ña nté kaa u, ka'an ña. 21 Kaka'an Xúva ko īña ñá Israeé san dɨ: “Nɨɨ kuē'en tsí ntuvi nakáa ú nta'a ko é nānumé u ña'a san, ña é ña ni kuintí'xe i ko, ña é ña ncho vii nee iña é ntio ko”, ka'an ña.
1 Katsixe'ē ú nto ve: ¿Vá nakuitā ntú Xuva ko ña'a mii ñā? ¡Ñā'á ni san! tsí miī ú ne, ña Israeé u. Uva ikā kó Abraán ne, dɨvi tātá vi'i kó Benjamiín dɨ. 2 Ñá ni nakuīta Xúva ko ña'a mii ñā, ña é nakaxnúu ña nte dí'na. ¿Ñá ini ntú nto nté o kakā'an tú'un Xuva kō mí katsi'i kuétsi Eliá san ña Israeé san? Tsí kaka'an ña: 3 “Xuvā, ē'ní ña ña ntáka'an kuénta iña nto ne, nākatsin ña naa ntó dɨ. Da miī sá u ntoó u é kāntíto ká u ne, ncho ka'ní ña kó dɨ”, ka'an ña. 4 Ntá tsi kaka'an Xúva ko ni ñā: “Īó u'xe míil ñatīi, ña é xtuvī xío ú kuenta iñá ko. Nté uun ito ña ni kanchɨ́tɨ ña nūú Baá, dɨvī é de vá'a ña tuku ñuú san é vīí xuva ñā”, ka'an Xúva kō. 5 Kuān ó vevií dɨ. Ntoo ká ña'a, ña é nakaxnúu Xuva kō é viī ña é vā'á ni ñā. 6 Dā xé mii Xuva kō ntío ña é viī ña é vā'á ni ñā ne, ñá te kuēnta iña i é vā'a é idé ña'a san. Tē nakaxnúu Xuva ko ñā'a san kuénta iña i é vā'a e ntáde ña ne, ña kúvi kā'an o tsí nakaxnúu ña ña tsí mii ñā ncho vií ña é vā'á ni ñā. 7 ¿Nté ntu koo ka'an ó ve? Tsí ña ni naní'i ña Israeé san nuu i e dóo ntánantuku ñā. Da mii ñā'a, ña é nakaxnúu Xuva ko ne, nāni'i ña. Ntá tsi ña nguiī sán ne, da dií dií ka dé ka'xi ña nima ña, vata ō uve na'a 8 kaka'an tú'un Xuva kō: “Xé'e Xuva kō é ntuka'xi dɨkɨ̄ ña vata koo é ña tekú ña. Un tsi da nte vevií ne, ña ntaíní ña, nte ña ntátekú ña”, ka'an. 9 Davií san ne, kaka'an ñá dɨ: Na kō'xó mii ñā da ntáde ña dodîni kuénta iña i é un ntɨ'ɨ̄ é īó iña ña. Na kō'xó nteē ñá nuu i é kīni kaa vata koo é na kuē'é Xuva ko ñā é ntō'o ña. 10 Na kūneé kue'en ntúxnūú ña vata koo é ña kiní ka ña. Vata kaa ntuvi é kutuvī ñá ne, na nakaka tɨ'ɨ kuē'en ña, ka'an ña. 11 Katsixe'ē ú nto ve: Dā xé kō'xó ntēé ña Israeé san nuu Xuva kó ne, ¿vá nakuitā ntú Xuva ko ñā? ¡Ñā'á ni san! Ntá tsi da xé ña ni ntío ña Israeé san kuinti'xe ña Cristú ne, ña tuku ñuú san ní'i ñā e dóo va'á nta'a Xuva kō vata koo é na kūne'u iní ña Israeé san ni ñā. 12 Vi'a ve né, te nī'í ñuxiví san e dóo va'a tsí ña ni ntio ña Israeé san kuínti'xe ña Cristú ne, te nī'i ña tuku tatá i san é vā'a tsi ntúdutsi ña Israeé san dɨ́ ne, ¡nté kuān nte vá'ā ó te ntiko kōo un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña Israeé san é kuinti'xe ña Xuva kō! 13 Kaka'án u ni nto vē, ntō'o é ña tuku ñuú nto, tsi táxnuu Xuva kō ko é kā'án u ni nto kuēnta iña ñá ne, dōó ka'nu tsiñu ko, kuiní ko. 14 Kuān ó kaka'án u vata koo é na kūne'u iní ña ñuú ko, ña Israeé san. Tsi kídaā né, ti kaa te iō ña é tekū ña dá kakā'án u ni ñā nté koo nakáku ña. 15 Tē ntuvá'a ña ñuxiví san ni Xuva kō tsi éte xio ña ña Israeé san ne, dií dií ka vá'ā ó te nāki'i xtuku ña ña. Vata tē ntóto ña xi'í san tē xi'i ña. 16 Te kuē'é o uun ta'vi ū'xen tañú'u san nta'a Xúva kō ne, kanɨɨ tɨ̄'ntɨ i é kāduku ntée ña dɨ. Te xō'o utun san kúvi iña Xuva kó ne, nta'a i sán ne, da miī é kāduku ntée ña dɨ. 17 Īó tun olívu va'á san é kā'nté tu'un ña'a san nta'a i ne, dá nātɨɨn ntee tá'an ña nta'a tun olívu ku'ú san vata koo é dií ka va'á kɨtɨ i kii. Kuan ō kúvi ni ō dɨ́, xo'ōn é ña te ña Israeen, tsí vata tē é'nte tu'un Xuva ko ñā'a ña vata koo é nī'i o é vā'á dadɨɨ ni ña Israeé san. 18 Ñá ku kā'an te dií ka ka'nun é vata kaa nta'a i e é'nte Xuva kō. Tē ncho viín ka'nun ne, naka'an ō tsí kudii nta'a i kúvin. Ñá te kuēnta iña o é xɨ'ɨ kutu xō'o i, tsí kuenta iña xo'o í san é ntitsin kutun. 19 Á te kā'an ve: “Ntá tsi é'nte tu'un Xuva ko nta'a mii ī vata koo é nātɨɨ́n ntee tá'an ña ko”, koo ka'an. 20 Nuu é ntaā i é kāka'an, ntá tsi é'nte tu'un ñá ña tsí ña ni kuintí'xe ña Cristu. Tɨ́ɨn nteen kutun da mii tsī é kākuinti'xe ká o ña. Dukuān ne, ñá ku dē kuení o tē dóo ka'nun, tsí koton tsin kuenta iña mii o. 21 Tsí te ña ni ntunta'ví ini Xuva ko nta'a mii ūtun sán ne, nté xo'ōn ña ntunta'ví ini ña o dɨ. 22 Koton tsi dóo va'á Xuva kō ne, ntá tsi dóo diin ñá dɨ. Tsi dóo diin ñá nī ña ntáde é kīni kaa, ntá tsi dóo va'á koo vií ña ni o te vīín nee iña é ntio ña. Tē ña'á ne, ka'nté tu'un ñá o dɨ. 23 Ña Israeé dɨ, te ntiko koō ña é kuinti'xe ña Xuva kō ne, nātɨɨ́n ntee tá'an xtuku ña ña. Tsí kuvi vií Xuva ko nātɨɨ́n ntee tá'an xtuku ña ña. 24 Tsí xo'ōn né, vata kaa nta'a tun olívu ku'ú san é tē'nte kaan ne, nātɨɨ́n ntee tá'an tun olívu va'á san, kuān té ña te dɨvi tātá o. Ña Israeé san ne, vata ntáa nta'a tun olívu va'á san ntáa ña. Dukuān ne, dií dií ka ña ntii tu'un é nātɨɨ́n ntee tá'an xtuku utun é dɨvi tātá mii ī. 25 Tā'án, ntio ko é na tekū nto tú'ūn é iō xu'ú iña Xuva ko, vata koo é ña ku kadá kuení mii ntō e dóo tu'vé nto: tsí dava tsi ña Israeé san ne, ntáde do'o ña kuēnta iña Xuva ko. Ntá tsi kuan ō tá'xi Xuva kō é kūvi da nte koo é nakáku tɨtɨ́n ña'a, ña é ña te ña Israeé san, vatā ó ntio Xuva kō. 26 Tē kúvi un ntɨ'ɨ sā'á ne, nakáku un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña Israeé san. Tsí vatā ó uve na'a kaká'an tú'un Xuva kō: Nté ñūú Siuun ki'xi ña é nakakū ko. Naki'i ña é kīni kaa é nūu nima Jácoo. 27 Kidáā ne, kuntáa tú'ūn é xē'e ú xu'u kó ni ñā tsí nakate u kuétsi ñā, ka'an. 28 Dā xé ña ni ntío ña Israeé san tú'ūn va'á san ne, ntaínchu'vi ñá Xuva kō. Dā xé kuān o dé ña ne, nto'ó ne, ní'i ntō é tekū ntó tú'ūn va'á san. Ntá tsi Xuva kō ne, ntio dukuan ñā ña Israeé san, tsí nakaxnúu ña ñata ñā, ña intóo di'na. 29 Ñá kanatɨ̄vi iní Xuva ko xōo ñá'a, ña é kāna ña, nte é kaxé'e ña dɨ. 30 Ntuvi di'na ne, ñá ni kuinti'xe nto Xuva kō. Ntá tsi vevií ne, ní'i ntō é vā'á nta'a Xuva kō tsi xtúvī mii ñá Israeé san e ntákuinti'xe ña ña. 31 Ña Israeé san ne, ña ntákuinti'xe ña Xuva ko vēvií vatā o dé nto nte dí'na. Kuan ō xe'é Xuva ko itsī é kuān koo vií ña vata koo é ntuntā'ví ini ña nto ne, kuan koo ntuntā'ví ini ña ña Israeé san dɨ. 32 Tsí Xuva kō xe'é ña é kuédadɨɨ un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san é ña kuvi ntii míi ñā é kīni kaa san e ntáde ña un ntɨ'ɨ ñā, vata koo é tē kúvi ne, nañē'e ñá ña tsí dadɨɨ tsi kantuntā'ví ini ña ña un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña. 33 ¡Nté kuān nte ka'nu Xúva kō! Tsi dóo ini ña nté koo vií ña. Dōó ini ña nee é vā'a. Ña kúvi kutūni ko nté o kadē kuení ña ne, ntē ña kuvi kɨ́'ɨn dɨkɨ ko nté koo é kuān ó de ña dɨ. 34 Tsí “¿xoó ntu ini i nté o kadē kuení Xuva kō? ¿Xoó ntu nañé'e i ña é kuān koo vií ña? 35 ¿Xoó ntu kuvi kué'e i doméni e dóo ka'nu iña Xuva ko vata koo é na ntānáa Xuva ko īña i?” 36 Tsí Xuva kō ne, de kú'vē ña é un ntɨ'ɨ̄ né, dɨvi ña kāka'an ña nté koo vii é un ntɨ'ɨ̄ é īo. Un ntɨ'ɨ̄ é īó ne, kuenta iña ña. Na kā'an o tsi dóo va'á kue'en Xúva ko ntii dañu ntūvi. Kuan koo na kōo.
1 Dukuān né, tā'an, da xe dóo ntunta'ví ini Xuva ko kō ne, kaikán u nto vata koo é nakuē'é nto kúñu nto kuēnta iña Xuva ko vata kaa doméni é kāntíto kaa íña ña. Xtuvī mii nto é kīni kaa ne, vií nto da miī é ntio ña. Kidáā ne, kunuu ini ntí'xe nto Xuva ko vatā ó ntio ña é viī nto. 2 Ñá ku dā vá'a nto é kā'an ñá'a, ña é ña ntákuinti'xe i Xuva kō, nté koo kuntōo nto. Ntá tsi kué'e nto é nadama Xuva kō nté ō ntádē kuení nto. Kidáā ne, kutuni ntó nee iña é ntio Xuva kō. Tsí tē íni o nee é ntio ña ne, kutuni ko nee iña é kāduku ntée ña, nee iña e xkúntee iní ña, nee iña é vā'á kue'en. 3 Tsí da xe dóo vá'ā o dé Xuva ko nī kó da tá'xi ñā kó tsiñu sā'á ne, kuvi ka'án u ni ūn ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto tsí ña ku dé kuení nto te dóo ka'nu ña'a nto. Ntá tsi koto nteé va'a nto nima nto nté kaa ntákuinti'xe nto vatā o tá'xi Xuva kō é viī nto. 4 Uun tsi kúñu kō, ntá tsi īó e túku e túku ta'vi ī. É un é un ta'vi ī sán ne, é tūku e túku tsiñu i. 5 Xo'ō e ntákuinti'xe kō né, kuān te tɨtɨ́n ña'a ō né, vata te uun ña'a tsō da ntákuinti'xe kō Cristu. Kidáā ne, ntaíntee tá'an o ūun ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o é uun tso kuvi ō. 6 Ntá tsi tá'xi Xuva kō é kūvi vii o, xé un xé un ō, e túku e túku nuu i vatā ó é vā'á iña ko, kuíni ña. Vii ó vata ō tá'xi ña é kūvi vii o. Tē tá'xi ña é kā'an o tú'un ñā ne, ká'an o vatā ó ntákuinti'xe kō. 7 Te tā'xi ña é xntii o ta'an kō ne, xntii vā'á o ñā. Tē xoó ña'a ntio Xuva kō é nakuā'a ña ña'a ne, na nakuā'a vá'a ña ña'a san. 8 Tē xoó ña'a ni'i ña é naxnūu ña nima tá'an ña ne, na naxnūu ña nima ña. Tē xoó ña'a ni'i ña é kā'nté dava ña é vā'á ña ne, ñá ku kadā víni ñā. Tē xoó ña'a ni'i ña é kadā kú'vē ñá ne, na kōó ntii ña kadā kú'vē ña. Tē xoó ña'a ni'i ña é xntii ñā ña ntátaan núu i ne, na kūnuu díni nima ña é xntii ña ñā. 9 Kanɨɨ̄ nima ntó kuinima ntí'xe nto ta'an nto. Ñá ku ntío kuē'en nto nuu i é kīni ntáa, ntá tsi kuntīkɨn ntó da mii nuū i é vā'a. 10 Kuinima ntó ta'an nto, ña ntákuinti'xe i, vata tsi te ta'an mii nto ñā. Nɨɨ̄ kue'én ini nto kuiko ñu'u nto tā'an nto. 11 Koo ntii nto kāda tsiñu nto. Ñá ku kudu'xen ntō. Kanɨɨ̄ nima ntó kada tsiñu nto kuenta iña Xuva ko. 12 Kuntōo dínī nto, tsí ini nto tsí kuntoo nto ni Xuva kō rkontuvi. Na kūtií nto da ntánto'o nto. Ñá ku xtuvī mii nto e ntáka'an ntâ'ví nto nɨɨ kuē'en tsí ntuvi. 13 Kué'e ntō nee iñá kataan núu ta'an nto, ña ntákuinti'xe i san. Kué'e nto vī'i nto é kuntōo ta'an nto, ña ntaíka itsi san. 14 Kákan nto nta'a Xuva ko te viī ña é vā'á ni ña'a, kuān te ntáde ña ni ntō é kīni kaa. Kuān koo vií nti'xe nto. Ñá kākan ntó nta'a Xuva ko te kuē'é ña e dóo nto'o ñā'a san. 15 Kuntōo dínī ntó ni ñā'a da ntántoo dínī ña. Kueku nto ni ñā da ntaéku ña. 16 Kuntōo vá'a nto ni tā'an nto. Ñá vīí ka'nu nto, tsi kuédadɨɨ tsi vií nto ni ña ntā'vi. Ñá ku dē kuení nto e dóo ini nto é un ntɨ'ɨ̄. 17 Ñá viī nto é kini kaa ni ñā'á, kuān te kuán o de ña ni ntō. Vií nto é vā'á vata koo é ña té nee ka'an ñá'a san é kuētsí nto. 18 Koó ntii ntō é kuntōo vá'a nto ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a vata kaa é kūtíi nto. 19 Ñá ntānáa nto tē kade ña'a san é kini kaa ni ntō, ta'an e dóo ntio kó, tsi kué'e nto é ntānáa Xuva ko ni ñā. Tsí kaka'an tú'un Xuva kō: “Xu'ú ntanáa u. Xu'u kué'e ú ña é ntō'o ña”, ka'an Xúva kō. Kuān ó kaka'an tú'un ñā. 20 Ntá tsi vií nto vatā ó kaka'an tú'un Xuva kō: “Te kākakɨn ña kade xení ni ntō ne, kué'e ntō é kā'xi ña. Tē kaitsi ñá ntute ne, kué'e nto ntute na kō'o ña. Te kuan kōo vií nto ne, un tsi nturkue'e ña é kākuka'an nuu ña tsí kade ña é kini kaa ni ntō”, ka'an. 21 Ñá ku dā vá'a nto é kūvi vii é kīni kaa san ni nto, ntá tsi vií nto é vā'á vata koo é kūvi vií nto nī é kīni kaa san.
1 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a ne, kantio é kāda ntaa ña é kāka'an ñá tsiñu i, tsí ña kúvi kadā kû'vé ña tsiñu i san tē dɨ́ ña ni xé'e Xuva kō é kadā kú'vē ña. Ña ntádē kû'vé vevií ne, Xuva kō xtúvī ñá ña e ntádē kú'vē ña. 2 Dukuān ne, xoó ña'a, ña é ña káde ntaa é kāka'an ñá tsiñu i ne, ñá kāde ña é ntio Xuva kō é vīi o. Xoó ña'a, ña é kuān ó ntáde ne, ní'i ñā é ntō'o ña. 3 Xoó ña'a, ña e ntáde é vā'á ne, ña túvī nté kui u'vī ñá ña tsiñu i san. Ntá tsi xoó ña'a, ña e ntáde é kīni kaa ne, iō nuu i nté kui ntaú'vī ñá ña. Tē ña ntío o é u'vī o ñá tsiñu i sán ne, viin é vā'a. Te vīin é vā'á ne, ká'an ñā tsi dóo va'an. 4 Xuva kō né, xtuvī ñá ña é viī ñá tsiñu sā'a vata koo é kōo é vā'á ni kō. Ntá tsi te kade ō é kīni kaa ne, u'vī ntí'xe ko ñā, tsí ña te da kaká'an ña é ta'xi ña kō é nto'o kō. Tsí ña kade tsiñu iña Xuva kó ne, ta'xi ña ko da nēé ka é nto'o kō é kāka'an Xúva kō, te vīi o é kīni kaa. 5 Dukuān ne, kada ntaa o é kāka'an ñá tsiñu i, ñá te da mii tsī é nī'i ko é nto'o ko tē ña kada ntáa ō, ntá tsi da xé kaka'án nima ko tsi vá'ā o é kuān koo vii o. 6 Dukuān ó, kantio e ntá'vi o diū'un xoó san, tsí ña tsiñu i sán ne, ntáde tsiñu ña kuenta iña Xuva ko da ntáde ña ko kuēnta. 7 Kué'e nto ñā é un ntɨ'ɨ̄ é kāduku ntée ña. Tē neé diu'un kaíkan ñá tsiñu i sán ne, ntá'vi nto. Tē diu'un xóo kaikan ñá ne, kué'e ntō dɨ. Te kā'nu ña'a ña né, kuiko ñu'u nto ñā. 8 Ñá vā'á o te kuita nuu o īña ña'a. Ntá tsi dóo vá'a o te kuīnima kó ña, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña. Xoó ña'a é kākuinima ñá ta'an ña ne, kade ntaa ña é kāka'án lei Xúva kō. 9 Tsí kaka'án leí san: “Ñá ku kīdi ni'i nto ñádɨ̄'ɨ́ tuku ña'a; ñá ku kā'ní nto ña'a; ñá ku kī'i dú'u nto; ñá ku nakuīdo nuu nto iña tuku ñá'a”, ka'an. Kada ntaa o sá'a, ni da nēé ka xtuku lei e xtûví Xuva ko te vīi ó, vatā ó kaka'an sá'ā: “Kuinima ó ta'an o vatā ó kakuinima ó kúñu mii ō”, ka'an. 10 Tsí te kakuīnima kó ta'an kō ne, ñá viī o é kini kaa ni ñā. Dukuān né, te kakuīnima kó ta'an kō ne, kada ntaa o é kāka'án lei Xúva kō. 11 Kantio é viī ntó vatā ó kaka'án u, tsi íni nto nté ō ntúvi e ntántoo o ñūxiví a vevii. Na ntūtuni ntó ve, tsí ntuvi dá naki'i kue'en Xúva ko kō ne, dií dií ka ētsin tuví vevii é vāta kaa da kuínti'xe di'na kō. 12 Ntuvi é kīni kaa sán ne, dóko sā ntɨ́'ɨ. Dóko sā xee ntúvi dá kī'xi xtuku Cristu. Dukuān né, xtuvī mii o e ntáde ō é kīni kaa san. Na kōo tú've kó ntuvi tsikan vatā ó iō tu'vé sntadún san dá kɨ̄'ɨn ñá du'xēn. 13 Vii ō é vā'á ve, vatā ó de ña'a, ña ntáduku ntée Xuva kō. Ñá ku de kɨ'vi ō; nté kɨ̄'ɨn o viko mi dóo ntáde kɨ'vi ña'a. Ñá ku kīdi ni'i o ñádɨ̄'ɨ, ña é ña te ñádɨ̄'ɨ míi kō; ntē ña vií o da nēé ka nuu i é kini kaa ni ñadɨ̄'ɨ́, ni ñatīi. Ña náā ó; ntē ña ku kuiñɨ́ ko ta'an kō. 14 Ntá tsi kué'e ntō é nadā'an Tó'o ko Jesūcristu nto. Ñá ku dē kuení ka nto nee iña é ntio nima kíni kaa nto, vata koo é ña vií ka nto é kīni kaa.
1 Te kī'xi uun ña'a, ña é vāta kuintí'xe vá'a i ne, kué'e nto na kutuvī ña. Ntá tsi ña naa núu nto ni ña kuēnta iña i é kadē kuení ña. 2 Iō ñá ne, kuvi ka'xí ña da nēé ka nuu i, kuíni ña. Ntá tsi ña é vāta kuinti'xe vá'a i sán ne, ñá vā'á ō é kā'xí ña kúñū, kuiní ña. 3 Ña é kaē'xí ntɨ'ɨ da nēé ka nuu i ne, ñá ku dē kuení kini ña iña ña ña kaé'xi kúñū san. Ña é ña kaé'xi sán ne, ñá ku kā'an ñá te ña vá'a o de ña é kaē'xí da nēé ka ntɨ'ɨ̄. Tsi ñú'u nta'a Xuva ko ñā dɨ. 4 ¿Xoó ña'a ntun, te kuīni o, é kā'an te vá'ā ó ne, o tē ña vá'ā ó de ña kade tsiñu iña tuku ñá'a san? Tsí kuenta iña tó'o mii ña te vā'á o de ña ne, o tē ña vá'ā ó de ña. Vií nti'xe ña é vā'a, tsi kué'e Xuva kō é kuān koo vií ña. 5 Iō ñá ne, īo ntúvi e dií ka ka'nu é tūku ntuvi, kuiní ña. Tuku ña'a ne, dadɨɨ tsi un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ntuvi san, kuíni ña. Koo ntaa iní nto nee iña é kākuinti'xe nto é un é un nto. 6 Xoó ña'a, ña é kadē kuení i tsi dií ka ka'nu uun ntuvi é tūku ntuvi ne, kuān ó de ña vata koo é kuiko ñu'u ña Xuva kō, kuiní ña. Xoó ña'a, ña é ña káde ka'nu ntuvi tsikán ne, kuān ó de ña vata koo é kuiko ñu'u ña Xuva kō dɨ́, kuiní ña. Xoó ña'a, ña é kae'xí da nēé ka nuu i ne, kuān ó de ña vata koo é kuiko ñu'u ña Xuva kō, kuiní ña ne, kanakué'e ña sintiá'vi nta'a ña. Xoó ña'a, ña é ña kaé'xi é un ntɨ'ɨ̄ ne, kuān ó de ña vata koo é kuiko ñu'u ña Xuva kō, kuiní ña ne, kanakué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō dɨ. 7 Ñá tē ntántoo o ñūxiví sa kuenta iña mii ko. Ntē ña kuví o kuēnta iña mii kó dɨ. 8 Te kuntoo o ñūxiví sa ne, vii ō vata koo é kūvi ka'an ñá'a san tsi dóo ka'nu Xuva kō. Te kūvi ó ne, kuvi o váta koo é kūvi ka'an ñá'a san tsi dóo ka'nu Xuva kō. Tsí kuān te ntántoo ká o, kuān te kuví ō ne, ntáduku ntée o Xuva kō. 9 Tsi xi'í Cristú ne, ntōto xtuku ña vata koo é viī ña Tó'ō ña xi'í san ne, nī ña ntantíto sán dɨ. 10 Xō'ón ne, ¿nté kui kaka'an ntéen ntun ta'an o tsí ña vá'a ō nuu i é kade ta'an o? Xō'ón dɨ ne, ¿nté kui kainchu'vin ntún ta'an o dɨ? Tsí un ntɨ'ɨ o kuntāñɨ ó nuú Cristu dá kā'an ñá xoo é vā'á i ne, xoo é ña vá'a i dɨ. 11 Tsi tú'un Xuva kō ne, kaka'an: Nuu é ntaā i é kāka'án u, ka'an Xúva kō, tsí nakunchɨ́tɨ un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a nuú ko. Ká'an ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san tsí Xuva kō né, dōó ka'nu ña, ka'an ña. 12 Kidáā ne, ká'an o ni Xuva ko kui kui uun ō nee iña é idé ō xé un xé un ō. 13 Dukuān ne, náa ī é kā'an ntée o ta'an kō ne, koó ntii ō é ña vií ō nee iña é kō'xó ntēé ta'an kō, o nēe nuu i é natɨ̄vi iní ña é kākuinti'xe ña. 14 Iní u tsí ña tuvi nee iña é da miī e dóo dentu káa, tsí kuan ō nañé'e Xúva ko Jēsuú ko. Ntá tsi tē kuiní ña'a san tsí ña vá'a ō é viī ñá ne, ñá vā'á ō ntí'xe é viī ña. 15 Ntá tsi te da miī é kā'xín da nēé ka nuu i, kuān te dóo u'vi kakúvi ta'an o kuenta iña í ne, ñá kakuinima ntí'xe o ta'an o. Ñá ku kuē'en é kūnaá ta'an o kuenta iña i é ncho ka'xin, tsí xi'í Cristu kuénta iña ñá dɨ. 16 Ñá ku viī ntó nee nuu i vata koo é ña kuvi ka'an kíni ñá'a san kuénta iña i é kade nto. 17 Tsi mí kadē kû'vé Xuva kō né, ñā té ini nee é ka'xi o ne, ō nee é ko'o ō. Ntá tsi sá'a ntio Xuva kō é vīi ó ne: Vii ō é vā'á, vatā ó kaka'an ña. Kuntōo vá'a o ni ta'an ko, ni Xuva kō dɨ. Kunūu dîní nima kó dɨ. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ sá'ā ne, ní'i ko kuēnta iña Espíritū Sántū san. 18 Xoó ña'a é kuān ó kade ña dá kade tsiñu ña iñá Cristú ne, dōo diní Xuva ko ni ñā. Ká'an ñā'a sán dɨ tsi dóo vá'ā ó de ña. 19 Dukuān ne, koó ntii ō é kuntōo vá'a o ni ta'an kō. Xntii ta'an ō e dií ka kuinti'xe ko Xuva kō. 20 Ñá ku natɨ̄vín tsiñu Xuva ko kuenta iña i é ncho ka'xin. Nuu é ntaā i tsí ña tuví da nēé ka nuu i é kā'xin é ña vá'a. Ntá tsi te kō'xó ntēé ta'an o kuenta iña i é kaē'xín ne, ñá vā'á o den. 21 Tsí dií ka vá'ā o é ña ka'xin kúñū, nté ko'on vinú, ntē ña viín da nēé ka nuu i é na kō'xó ntēé ta'an o. 22 Nee iña é kuinti'xe o kuenta iña i sá'ā ne, iña míi o ni Xuva kō. Dōo diní ko te vīi o é īni o tsí ntio Xuva kō é vīi o. Kidáā ne, ña túvī nté kui ka'án nima ko tsi ña vá'a o de ō. 23 Ntá tsi te xōó ña'a e ña íni ña te vā'á o é kā'xi ñá ne, o tē ña vá'ā o é kā'xi ñá da nēé ka ne, tē kuvi é'xi ña ne, iō kuetsí ña, tsí ña kaé'xi ña vatā ó kakuinti'xe ña. Tsí da nēé ka nuu i é vīín ne, tē ña kuintí'xe o te vā'á ō é vīín ne, kaden kuétsi te vīin.
1 Xo'ō e ntákuinti'xe vá'a kō ne, kantio é xntii o ta'an kō, ña é vata kuintí'xe vá'a i san, vata koo é kūtuni ña nee é vā'a. Ña kú de o kuēnta da míi īña mii ko. 2 Vii o é vā'á, e xkúntee iní ta'an kō, é un é un ō, vata koo é vā'á koo ni ñā, vata koo é dií dií ka na kuīnti'xe ña dɨ. 3 Tsí Cristú ne, ña ni íde ña nee iña é ntio mii ñā. Tsi kúvi ña vatā ó kaka'an tú'un Xuva kō: “Dā ka'an kíni ña'a san íña ó ne, dúku ntēé u xu'ú dɨ”, ka'an. 4 Tsí un ntɨ'ɨ̄ tú'un Xuva kō é ūve na'a nte ntúvi di'na ne, úvē na'a vata koo é na kūtú've kō nté koo kuntoo ō. Tsi tú'un ñā ne, kaka'an nté koo kutíi kō é na kuntetu o nī nté koo kunuu ka'nu nima kó dɨ. Dukuān ne, ntantétu ō é nī'i ko é vā'á nta'a Xuva kō. 5 Xuva kō, ñá é kāta'xi é kūtíi kō, é nāku'ún ka'nu nima kó ne, na tā'xi ña é uun tsi kadā kuení nto ni tā'an ntó vatā o nañé'e Jesucristu ko é vīi o, 6 vata koo é uun tsi tatsin ntó ni ūun tsi dɨkɨ nto kada ká'nu nto Xuva ko, Uvā Tó'o ko Jesūcristu. 7 Dukuān ne, vá'a koo vií nto ni tā'an nto xe un xé un nto vatā o dé Cristu ni ntó vata koo é na kada ka'nu ña Xuva kō. 8 Tsí kaka'án u ni ntō tsi kí'xi Cristu váta koo é xntii ñā ña Israeé san é kūtuni ña nee iña é nuu é ntaā í iña Xuva kó nī é ntāda ntaa ña tú'ūn é xe'é Xuva ko xu'u ña ni ñata kō kídaā. 9 Kí'xi ñā dɨ vata koo é kā'an ña é ña te ña Israeé san tsi dóo va'á Xuva kō é ntuntā'ví ini ña ña. Kuān ó kakuvi vatā ó uve na'a tú'un Xuva kō mí kāka'an Dávii: Kada ka'nu ú nto mé'ñū ña'a, ñá é ña te ña Israeé san. Kata ú iña nto tsi dóo ka'nu nto, ka'an ña. 10 Kaka'an xtúku tú'un Xuva kō dɨ: Kuntōo dínī ntó, ña é ña te ña Israeé, ni ñā'a, ña ntáduku ntée Xuva kō, ka'an. 11 Kaka'an xtúku dɨ: Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña da nēé ka tatá i ne, ¡na kada ka'nu ña Xuva kō! ka'an. 12 Isaiá dɨ ne, kaka'an ña: Kene ntita ditsin tatá vi'i Isaii. Kii uun ña'a, ña é kadā kû'vé iña ñá ntoo da mí'ī ká ñuu. Dɨvi ñā ne, kuntee ini ñá ñuú san ña, ka'an. 13 Tsí Xuva kō, ña é kata'xi é vā'a é kuntetu ō né, na tā'xi ña é kuntōo díni nto; na tā'xi ña é kuntōo vá'a nto dɨ, nto'o é intée ini nto ña. Na tā'xi ña Espíritū Sántū san é xntii ña ntō é kanɨɨ̄ nima ntó kuntētu nto é vā'á koo vií Xuva ko ni ntō. 14 Ntō'ó ta'an miī ko, iní u tsí dɨvi ntō ne, ini vá'a nto é viī nto é vā'a. Ini vá'a nto nté koo ka'an nto é kūvi kué'e nto ta'an nto itsi. 15 Ntá tsi iō nuu i é ña ni u'ví ko é kā'án u ni nto dā táxnūu u tú'ūn sa'á iña ntó, vata koo é ña kunáa inī nto. Kade u sá'ā tsí kuan ō tá'xi Xuva ko tsīñu va'á san iñá ko 16 é vīí u vata kaa dutu íña Jesúcristu, é nañē'e ú ña é ña te ña Israeé san tú'ūn va'á iña Xuva ko. Vata tē nakué'e ú ña nta'a Xuva kō vata kaa doméni e dóo xkúntee iní ña. Kuvi ki'i ña ña, tsi e xtúvi tū've Espíritū Sántū san ña é kūvi ña iña Xuva ko. 17 Vata kaa ú xu'u é kākuinti'xe kó Jesucristú ne, e dóo ka'nu kuiní ko é kāde tsiñu ú iña Xuva ko. 18 Ñá tē nee iñá kenē iní ko é kā'án u ni ntō, mii tsī é nté ō dé Cristu ní ko é kā'án u nī ña é ña te ña Israeé san vata koo é na kuinti'xe ña Xuva kō. Kuīnti'xe ña da téku ña tú'ūn é kāka'án u ni ña, ni dā íni ña nté ō dé u 19 dá xe'é u kuenta nuu i e dóo na'nu ne, ni nuū i e dóo va'á san dɨ é xntiī Espíritū Sántū sán ko. Dukuān ne, nté ñūú Jerusaleen ún tsi nte ñuú Liricú ne, kaka'an ntódo ú kanɨɨ̄ tú'ūn va'á san iñá Cristu. 20 Tsi xió ntiī u é kā'an ntódo u tú'ūn va'á san da mí'ī ka mí vāta kutúni ñá'a san xoo é Cristu i. Kidáā ne, ña kúvi kā'an ñá'a san te nāki'i nuu ú tsiñu tuku ña'a. 21 Ncho vií u vatā ó kaka'an tú'un Xuva kō: Ña é vāta xoxo ka'an í ni ñā ne, kutuni ñá ve. Ña é vāta teku í kuenta iña ñá ne, kiní ña ve, ka'an. 22 Dukuān ne, ña ni kúvi kɨ̄'ɨ́n u kikoto ní'ni ú nto, kuān té ki'in itō ntío ko é kɨ̄'ɨ́n u. 23 Ntá tsi vevií ne, é ntɨ̄'ɨ tsiñu kó i'a. Dukuān ne, ñá te dā vévii dóo ncho kɨ'ɨ́n u, kíkoto ní'ni ú nto ne, 24 te Xuva kō ntio ña ne, kuítā nti'xin ú te kuē'én u ñuú Spaña vata koo é kuvi kuntōo díni kúdii nto nī kó ne, dá kuvi xntii kūdii ntó ko é kɨ̄'ɨ́n ka u. 25 Ntá tsi di'na iō tsíñu kɨ'ɨ́n u ñuú Jerusaleen vata koo é xntii kūdií u ta'an ko, ña ntoo ikān. 26 Tsí ña ntoo ñuú Macedonia ni ñuú Acayá ne, dē kuení mii ñā é na natāka ñá diu'un iña ña dóo ntā'ví san, ña ntáduku ntée Xuva kō, ña ntoo ñuú Jerusaleen. 27 Dōo diní ña tsí kuvi xntii kūdii ña ta'an ña, ñá ntā'ví san. Ntá tsi īó uun nuu i é ītá nuu ña é ña te ña Israeé san iña ñá Israeé san. Tsí ña ntákuinti'xe i, ña Israeé san ne, taxnūu ña ña'a vata koo é kūtuni ña é ña te ña Israeé san iña Xuva kó dɨ. Dukuān né, te nī'i ña'a, ña é ña te ña Israeé san, iña Xuva kó kuenta iña ñá Israeé san ne, kantio é kuē'é ña é kūnaá ntēé ña Israeé san ñuxiví sa dɨ. 28 Dukuān ne, te kúvi dé ntaá u tsiñu sá'a, tē xe'e ú ña diu'ún san ne, kuítā nti'xin ú mí ntoo nto te kuē'én u ñuú Spaña. 29 Iní u tsí te xēé u mí ntoo nto ne, xee ní'ī ú nuu i e dóo va'a é nāxnuu viko Cristú ko. 30 Kuenta iña Xuva ko Jesúcristu, ni kuénta iña i é kāta'xi Espíritū Sántū san é kuīnima kó ta'an kō ne, kaikan ú nta'a nto, tā'án, te xntii ntō ko é kanɨɨ̄ nima ntó ka'an ntâ'ví nto ni Xuva ko kuēnta iñá ko. 31 Kákan nto nta'a Xuva kō é na nada'an ñā ko dá ncho vií ña'a san ní ko é kīni kaa, ña é ña ntákuinti'xe i san, ña ntántoo ñuú Judea. Kákan ntō dɨ é na nāku'un dîní nima tá'an kō, ña ntoo ñuú Jerusaleen, tē xee ni'í u é kuē'é u ña, 32 vata koo é, te Xuva kō ntio ña ne, nakunuu dîní nimá ko tē xeé u mí ntoo nto, dá kūtuví da'na kudií u ni ntō. 33 Xuva kō, ña katá'xi é kuntōo vá'a ō ne, kunūu mé'ñu kunuu dava ña nto. Kuan koo na kōo.
1 Ntio ko é kīni nto tsi dóo va'á ña'a ta'an ko ñadɨ̄'ɨ, ñá nanī Febe, ñá kaxntii īni ukun ñuú Cencrea. 2 Vá'a koo vií nto ni ña te xēe ña. Kuiko ñu'u nto ña vata tsi te Xuva kō. Xntii nto ñā nee iña é kātaan núu ña, tsi dóo ini xntii ña ta'an ko, ni xū'ú dɨ. 3 Nakué'e nto ntiusi ñá nani Āquila ni ñádɨ'ɨ̄ ñá Prisila, ña ntáde tsiñu dadɨɨ nī ko iña Jesúcristu, 4 ña é dií sa ni kunaá ntuvi iña i é nada'an ñá ko. Ñá te da miī tsu é kānakué'e ú sintiá'vi nta'a ña, tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ini ukún ña é ña te ña Israeé san ne, kuan ō ka'an ñá dɨ. 5 Nakué'e nto ntiusi un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntákuinti'xe i, ña ntánataká nuu nú vi'i ña kān dɨ. Nākué'e nto ntiusi Epenetu, ña e dóo ntio ko. Di'na ña kuínti'xe ña Cristu é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñuú Asia. 6 Nakué'e nto ntiusi ñá nani Māria, ña e dóo dé tsiñu ina nto. 7 Nakué'e nto ntiusi Andrónicu ni Júnia, ña ñuú ko. Dadɨɨ tsi ñú'u kutū ú ni ñā. Iní pustrú san e dóo va'á ña'a ña. Di'na ña kuínti'xe ña Cristu é xū'u. 8 Nakué'e nto ntiusi Amplíatu, ña e dóo ntio kó kuenta iña Xuva ko. 9 Nakué'e nto ntiusi tá'an ko Ūrbanu, ña é dadɨɨ ntáde tsiñu o ni i kuēnta iñá Cristú, ni Ēstaqui, ña e dóo ntio kó dɨ. 10 Nakué'e nto ntiusi Apéle dɨ, ña e dóo vá'ā o dé nuú Cristu. Nakué'e nto ntiusi ñávi'i Aristobulú dɨ. 11 Nakué'e nto ntiusi ñá ñuú ko, ñá nani Herōdiuun, ni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñavi'í Narcisu, ña ntákuinti'xe i Xuva kō. 12 Nakué'e nto ntiusi Trífena ni Trífosa, ña ntáxio ntii ntáde tsiñu iña Xuva ko. Nakué'e nto ntiusi tá'an ko Prēsida, ña e dóo ntio ko. Un vá'a ō vá'a tsi kade tsiñu ña iña Xuva ko. 13 Nakué'e nto ntiusí Rufu, ña é nakaxnúu Xuva kō, ni dɨ'ɨ̄ ña é vata te dɨ'ɨ miī kó ña dɨ. 14 Nakué'e nto ntiusi Asíncritu, ni Flégonti, ni Hérme ni Pátroba, ni Hérma, ni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ta'an kō, ña ntáduku ntée Xuva kō dɨ́, ña ntoo ni'i ñā. 15 Nakué'e nto ntiusi Filólogu, ní Julia, ni Néreú, ni tā'an ña Olimpa, ni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ta'an kō, ña ntáduku ntée Xuva kō dɨ. 16 Kanɨɨ̄ nima ntó nakué'e nto ntiusi tá'an ntō é un é un ntō, tsi ntáduku ntée nto Xuva kō. Ña ntánataká nuu ini un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ úkūn mi ntánuu iní ña Cristú ne, taxnūu ña ntiusi ntó dɨ. 17 Ká'ān ú ni nto, tā'an, é na kōto nto xoo é kāde i é nāa núu nto ni tā'an nto, xoo é kanatɨ̄ví nuu i e ntákuinti'xe nto, tsí e túku nuu i e ntánakuā'a ña nto naa i é nakuā'a ú nto. Ñá ku kīni nuu nto iña ña, 18 tsí ña túvi neé tsiñu ntáde ña iña Tó'o ko Jesūcristu, tsí da mii tsī é ntio mii ñā e ntáde ña. Ntaéni nta'ví ña ña'a, ña é ña tú've i san, da dóo vá'ā ó ntáka'an ña, tsi dóo ini ña nté koo ka'an ña. 19 Iní un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a tsi ntántīkɨn nto tú'ūn va'á san. Dōó diní ko te kuān ó de nto. Ntá tsi ntio ko é na kūtú've vá'a nto nté koo vií nto é vā'a. Ñá te ntīo ko é na kūtú've nto é viī nto é kīni kaa. 20 Vi'a vé ne, Xuva kō, ña kata'xi é kuntōo vá'a o ni ta'an kō ne, ñá kukuīí ka ña é tā'xi ña é kūvi vií nto nī Tó'ō e ña vá'ā san. Na nāxnuu viko Tó'o ko Jesūcristu nto. 21 Timoteu, ña é kade tsiñu nī kó, nī ñavi'i kó Luciu ni Jásuun ni Sosípaté dɨ ne, taxnūu ña ntiusi ntó dɨ. 22 Xu'u é Terciú u, kaxntée nā'á u tú'ūn sa'á iñá Pablú ne, taxnūu ú ntiusi ntó kuenta iña Xuva kó dɨ. 23 Taxnūu Gayú ntiusi nto, tsí dɨvi ñā tá'xi ña vi'i ña é kutūví u ne, tā'xi ña é kuntōo un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntáduku ntée xúkūn sán dɨ. Erastu, ñá kade tsiñu dɨkɨ i ñuú sa'á ne, ni ta'an kō Cuartú ne, taxnūu ña ntiusi ntó dɨ. 24 Na nāxnuu viko Tó'o ko Jesūcristu ntó, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto. Kuan koo na kōo. 25 ¡Na kata ō nchu'ún Xuva kō! tsí dɨvi ña kūvi ta'xi ña é na kuīnti'xe vá'a nto vatā ó kaka'án u ni nto dá nañé'e ú nto tú'ūn va'á iña Jesúcristu. Tsí nañé'e Xúva ko ko nuū i é tūvi xu'u un tsi nte dí'na dá iñɨ ntu'u ñúxiví san. 26 Ntá tsi vevií ne, xé'e ñā é kūtuni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a nee iña é ncho ka'an tú'ūn e xntée na'a ña ntáka'án naa Xuva ko kídaā. Tsí Xuva kō, ña é kāntíto ntii dañu ntūvi ne, ntio ña é kūtuni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san vata koo é na kuīnti'xe ña ne, kada ntaa ña é kāka'an ña. 27 Xuva kō, ña é kuvi ūun tsi, ña e dóo ki'in inī í ne, dɨvi ñā é na kūnuu iní ko ña ntii dañu ntūvi kuenta iña Jesúcristu. Kuan tsi koo na kōo.
1 Xu'u é Pablú u ne, kana Xuva kō ko é vīí u pustru iña Jesúcristu, tsí kuan ō ntío ña. Dadɨɨ ú ni ēní ko Sostené ne, 2 táxnūu ntɨ́ tú'ūn sa'á iña nto, ña ntákuinti'xe i Xuva kō e ntánatāká nuu nto ini ukun ñuú Corintu, ña é ntuviko kuēnta iña Jesúcristu, ña e kána Xuva kō é ntuntoo nima ntó, ni dā xóo ká ña'a, ña ntoo dá vādá ka ñuxiví a, ña ntákaku ni'i dɨ̄ví Tó'o ko Jesūcristu. Tsí dɨvi ñā é Xuva ko ña iña ko un ntɨ́'ɨ ō. 3 Na naxnuu viko Xuva ko nto, dɨvi ña nī Tó'o ko Jesūcristu. Na tā'xi ña é vā'á koo kuntōo nto. 4 Nguentúvi kanakué'e ú sintiá'vi nta'a Xuva ko kuēnta iña nto, tsi dóo vá'ā o dé ña ni nto kuēnta iña Jesúcristu. 5 Tsi tá'xi ña e dóo kukuika níma nto é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i dɨ. Tā'xi ña e dóo vá'a koo ka'an nto da nēé ka nuu i e ntáka'an nto, nī e dóo ki'in inī ntó dɨ. 6 Tsi tú'ūn va'á iñá Cristú ne, é nuu é ntaā í iña nto. 7 Dukuān ne, ñá tē neé ntákūnáa nteē ntó iña Xuva kó da nɨɨ̄ ntántétu nto ntuvi dá nainu xtúku Tó'o ko Jesūcristu. 8 Tsí Xuva kō ne, kuenta vií ña é kuntoo kutu ntō un tsi da nté ntīi ata i kan, vata koo e nté uun xoxo kuvi ka'an nteé i nto tē xee ntúvī é kixkadā kû've Tó'o ko Jesūcristu. 9 Xuva kō ne, nguentúvi kade ntaa ña nee é kāka'an ña. Dɨvi ña kāna ña nto é uun tsi kuvi nto ni Ī'xá mii ña, Tó'o ko Jesūcristu. 10 Dɨvi nto, tā'an kó, kaka'án u ni nto kuēnta iña Tó'o ko Jesūcristu dá kaka'án u é na viī ntó da xe'é ne, natíin dadɨ́ɨ nto ni tā'an nto. Ñá ku kīi nteé xio ta'an nto, tsí uun kuédadɨɨ tsi é kadā kuení nto. 11 Tsí kaka'an ñávi'i Cloee ní ko tsi ntánāa núu nto ni tā'an nto. 12 Kaka'an ñá tsi íō ntó ne, kaka'an nto: “Xu'ú ne, kantīkɨ́n u Pablu”; iō ntó ne, kaka'an nto: “Xu'ú ne, kantīkɨ́n u Apolo”; ō “Xu'ú ne, kantīkɨ́n u Pedru”; ō “Xu'ú ne, Cristu kantîkɨ́n u”, xkoó ka'an nto. 13 ¿Vá ūvi nuu ntú Cristu? ¿Vá xū'ú ntu é Pablú u ña é xi'í ntiká krusi kan kuénta iña nto? ¿Vá kuenta iñá ko ítsi ntute nto? 14 Ntá tsi dóo vá'ā ó tsi nté uun nto ña ni nakutsi ntúte ú nto; da mii tsī Crispu ni Gáyu. 15 Dukuān ne, ñá xoxó kuvi ka'an i e ítsi ntute nta'a ko. 16 Naka'ān kó tsí nakutsi ntúte ú ñavi'i Stefanú dɨ. Ntá tsi ña naka'án ko tē nakutsi ntúte ú tuku ká ña'a dɨ. 17 Tsí Cristú ne, ñá ni taxnūu ña ko é nakūtsi ntute ú ña'a, tsí xu'ú ne, taxnūu ña ko é kā'an ntódo u tú'ūn é vā'á san nté koo nakáku ō. Ñá kakā'án u tú'ūn e dóo vi'xín kaa san é vata tē dóo tu'vé ko, vata koo é ña ku dé kuení nto te nākáku nto kuenta iña tú'ūn e dóo ki'in inī i é kāka'án u ni ntō, vata koo é ña nantii ní'ni u e dóo nuu á'vi i é xi'í Cristu ntíkā krusi kan kuénta iña ko. 18 Dá kakā'an o tsí xi'í Cristu ntíkā krusi kán ne, ñá tē nté kaa tuntu kaa tú'ūn sa'á, kuiní ña'a, ña ntaíka itsi dô'ví san. Ntá tsi dɨvi ō e ntántīkɨn ó Cristu, ña é nakáku kō ne, tū'ún sā'á ne, tū'un íña núu i e dóo ka'nu é edé Xuva ko īña ko, kuiní kō. 19 Du'va ō kúvi vatā ó uve na'a kaka'an tú'un Xuva kō: Nantɨ'ɨ̄ u é ki'in īní ña'a, ña dóo ki'in inī i; nāxtuví xio u é kāñe'e dɨkɨ ñá'a sán dɨ, ka'an. 20 ¿Mí'i ntu nūu á'vi ña'a san, ña e dóo iní san, nī ña dóo tu'vé i iñá leí san, nī ña e dóo ini ka'an nuu i é īó ñuxiví a? Náñē'e Xúva ko kō tsí nee iña e dóo va'á ñuxiví a, kuiní kō ne, ñá tē neé nuu á'vi i núu ña. 21 Dōó ki'in īni Xúva kō, tsi ñá ni dē va'a ña é kutūni ñá'a san nee ñá'a ña kuenta iña i e dóo ki'in inī ña, ntá tsi dóo xkúntee iní ña é nakakū ñá ña'a, ña é kuinti'xe i ña kuenta iña tú'ūn e dóo tuntu kaa é kā'an ntódo o. 22 Ña Israeé san ne, ncho kiní ña nuu i e dóo ka'nu; ña griegú san ne, dōó ncho kutú've ña, é kuki'in inī ña. 23 Ntá tsi xo'ō ne, ntáka'an ntódo o iñá Cristu, ña é xi'í ntiká krusi kan kuénta iña ko. Ña Israeé san ne, dōó doka'an é ntáka'an o, kuíni ña. Ña tuku tatá i san ne, dōó tuntu ka'an o, kuíni ña. 24 Ntá tsi xoo ñá'a, ña e kána Xuva kō né, kuān te ña Israee ñá ne, o kuān te ñá griegu ñá ne, kutuni ña tsí Cristú ne, nī'i ña é kūvi vií ña da nēé ka ntɨ'ɨ nuu í, ne, ni'i ña e dóo ki'in inī ñá kuenta iña Xuva kó dɨ. 25 Tē nee iña é kade Xuva kō e dóo tuntu kaa, kuíni ña'a sán ne, dɨvī e dií ka vá'a kuē'en é vata kaa é tu'vé ña ñuxiví a. Nee iña e dóo vita iní Xuva kō ne, dɨvī e dií ka ntii inī i é vata kaa ña ñuxiví a. 26 Dɨvi nto, tā'an kó, na naka'an ntō nte ntáa nto dā kána Xuva ko ntō. Ñá tɨtɨ̄n nto e dóo tu'vé nto, vatā o tú've ña ñuxiví a. Ñá tɨtɨ̄n nto e dóo na'nu ña'a nto ne, ña tɨ́tɨn nto e dóo kuika ntō dɨ. 27 Ntá tsi nuu i e dóo tuntu kaa, kuíni ña ñuxiví a ne, dɨvī é nākaxnúu Xuva kō é nakō'xó nteē ñá ñuxiví san, ña e dóo ki'in inī í ne, nākaxnúu Xuva ko nūu i é ña ntii iní i san é nakō'xó ña'a, ña e dóo ntii inī í san. 28 Nakaxnúu Xuva ko ñā'a, ña é ñā váda ntaidiá'vi, kuíni ña'a ñuxiví sa, nī ña'a, ña é ña ntío kue'en tsí ña'a san, nī ña'a, ña é ña te neé nuu á'vi i, kuíni ña'a sán dɨ, vata koo é na nakō'xó ña ña'a, ña dóo na'nu ña'a san. 29 Tsí ña kúvi vīí ka'nu nté uun ña'a nuu Xuva ko. 30 Tsí mii Xuva kō né, tā'xi ña é uun kuédadɨɨ tsi ntuvi o ni Jesūcristu. Nta'a Jesuú ne, ta'xi ña e dóo ki'in inī kó nī é ntuntoo kuétsi ko, nī é ntuviko o kuēnta iña Xuva ko, tsi e ntá'vi ña kuétsi kō dá xi'i ña. 31 Du'va ō kúvi nuu i sá'a vatā ó uve na'a kaka'an tú'un Xuva kō: “Xoó ncho kada ka'nu mii ī kúñu ī ne, na kāda ka'nu ña kuenta iña Xuva ko”, ka'an.
1 Xu'ú ne, dā xeé u mí ntoo nto, tā'an, é kā'an ntódo ú ni ntō é nuu é ntaā í iña Xuva kó ne, ñá ni kā'án u ni nto tú'ūn e dóo vi'xín kaa, nté tú'ūn e dóo ki'in inī í san. 2 Tsi dé kuení ko é ña te nee iñá ka'án u ni ntō é da mii tsī tú'un Jesūcristu, nté ō xi'i ñá ntíkā krusi kan kuénta iña ko. 3 Dā itúvī ú ni ntō ne, ña túvi ntiī ko. Koó da kanɨ́'ɨ u tuví u e dóo u'ví ko. 4 Dá kakā'án u ni nto, nī dá kakā'an ntódo ú ne, ñá tē tú'ūn e ntáka'an ña e dóo ki'in inī í san é kāka'án u ni ntō, tsí tá'xi Espíritū Sántū sán ko ntii ñā é kuvi nakuā'á u nto, 5 vata koo é na kunuu inī ntó Xuva ko, ña e dóo ka'nu, ña te é kunuu inī ntó ña'a, ña e dóo ki'in inī í san. 6 Ntá tsi kaka'án ntɨ tú'ūn é ki'in īní ni ñā e dií ka ini tú'un Xuva kō. Ntá tsi ña te dɨvī tú'ūn e ntáka'an ña dóo tu'vé i san, nté tū'un e ntáka'an ña ntádē kû'vé ñuxiví a vevii, tsí ña ná'a ka kuntōo ña ñuxiví a. 7 Ntá tsi tú'ūn é kāka'án ntɨ e dóo ki'in īní iña Xuva kó ne, iña nuu i é tūvi xu'u un tsi nte dí'na da de kú've ñá ñuxiví san. Núu i sā'á ne, dɨvī é nī'i ko é vā'á nta'a Xuva kō. 8 Nté uun ña'a, ña ntádē kû'vé ñuxiví a ne, ñá ni kutūni ñá nuu i sá'a. Tē dɨ́ ni kutūni ñá ne, ñá ni naxnteē ñá Tó'o kō ntiká krusi kan, ña dóo ka'nu. 9 Ntá tsi uve na'a kaka'an tú'un Xuva kō: Núu ī é vāta kiní o, é vāta tekú kō, é vāta kɨ'ɨn dɨkɨ kó ne, é xtūví tū'vé Xuva ko nūu i tsíkan iña ña'a, ña é ntákuinima í ña, ka'an tú'un ñā. 10 Sá'ā ne, náñē'é Xuva ko ko ntā'a Espíritū Sántū san. Tsí Espíritū sán ne, kaito nteé ña é un ntɨ'ɨ ūn tsi nte nuu i é ña káñe'e dɨkɨ ko iña Xuva ko, é da mii tsi Xuva kō é īni ña. 11 Ntá tsi ¿xoó ntu ini i nee iña é kadē kuení tuku ña'a? Tsí da mii tsi nīma ña é īni. Dukuān né, da mii tsī Espíritū Sántū san íni ña nté o kadē kuení Xuva kō. 12 Ntá tsi xo'ō ne, ñá ni nī'i ko é nakua'a o nuū i é īó ñuxiví a, tsí xo'ō ne, ní'i ko miī Espíritu Xuva kō vata koo é kūtuni ko nuu i é kata'xi Xuva ko kō tsi dóo vá'ā ó de ña ni kō. 13 Ñá tē tú'ūn e dóo ini ñá ñuxiví sa é kāka'án ntɨ nuu i sá'a, tsi tú'ūn é nañé'e Espíritū Sántū sán ntɨ é kāka'án ntɨ. Dukuān é kanañē'é ntɨ ña'a, ña é nuu Espíritū Sántū san níma i, núu ī é kāka'an Espíritū Sántū san. 14 Ntá tsi ña'a, ña é ña te núu Espíritū Sántū nima í ne, ña kúvi kɨ̄'ɨn dɨkɨ ña tú'ūn é ncho ka'an Espíritu Xuva ko ni ñā. Dōó tuntu kaa tú'ūn san, kuíni ña, tsí ña te núu Espíritū Sántū san níma ña é nañē'e ñá ña nee é kāni tú'un. 15 Ntá tsi ña'a, ña é nuu Espíritū Sántū nima í ne, kuvi ka'an ntée ña un ntɨ'ɨ nuū i. Ntá tsi dɨvi ñā ne, xoxó kuvi ka'an ntée i ña. 16 Tsí kaka'an tú'un Xuva kō: “¿Xoó ntu ini i nté o kadē kuení Xuva kō? ¿Xoó ntu kuvi nañē'é i ña itsi?”, ka'an. Ntá tsi xo'ō é i'xá Xuva ko ō ne, ntádē kuení ko vatā ó kadē kuení Cristu.
1 Ña ni kúvi kā'án u ni nto vatā ó kaka'án u ni ñā'a, ña é ini va'á Xuva ko, tā'an. Ntá tsi kaka'án u ni nto vatā ó kaka'án u ni ñā'a, ña é da mii tsī é īni nee iña é īó ñuxiví a. Váta kīni vá'a nto nuu i īñá Cristu, tsí vata ntáa i'xa ɨkɨ́n san ntáa nto. 2 Vatā ó kaxé'e o dɨ̄kui é kō'o i'xa ɨkɨ́n san é vata kutíi i é kā'xi kúñū ne, kuān ó kanakuā'á u nto núu ī é ki'in īní san dɨ, tsí vata kutíi nto kɨ'ɨn dɨkɨ nto tú'ūn é ki'in īní san. Nté vevií vata kutíi nto kɨ'ɨn dɨkɨ nto, 3 tsí ntáde dukuan nto vatā o ntáde ña ñuxiví san. ¿Ñā ntu te dukuan o ntáde nto da ntákune'ū iní nto ni tā'an nto, ō da ntánaa núu nto ni tā'an nto? Dito tsi ntáde nto vatā ó de ña ñuxiví san. 4 Kaka'an ntó, uun ña'a ntō: “Xu'ú ne, kantīkɨ́n u Pablu.” Tuku nto ne, kaka'an nto: “Xu'ú ne, kantīkɨ́n u Apolo”, xkoó ka'an nto. ¿Ñā te dukuan ntú o ntáka'an nto vatā o ntáka'an ñá ñuxiví san? 5 ¿Xoó ntu é Apolo í san? ō ¿xoó ntu é Pablu í san dɨ? Kūdii ña ntáde tsiñu iña Xuva ko ntɨ e ntánakuā'a ntɨ́ nto é kuinti'xe nto ña. Da mii tsī e táxnuu Xuva kō ntɨ é kāde ntɨ, é un é un ntɨ. 6 Xu'ú ne, da mii tsī é nakū'xí u tsɨ́kɨ̄n sán ne, Apoló san ne, dá'vi ña ntūte. Ntá tsi Xuva kō tá'xi ñā é kuē'nu. 7 Dukuān ne, ñá te kā'nu ña'a ña kaí'xi tsɨ́kɨ̄n san, nté ña kadá'vi ntute sán dɨ, tsí mii tsi Xuva kō e dóo ka'nu ña, tsi dɨ́vi ñā né, kata'xī ña é kuē'nu. 8 Dadɨɨ tsi nuu á'vi ña kaí'xi tsɨ́kɨ̄n sán ni ñā kadá'vi ntute san. Ntá tsi tá'xi Xuva kō é vā'á iña ña, é un é un ña, vata tsī ó kade tsiñu ña. 9 Dadɨɨ tsi ntáde tsiñu ntɨ́ iña Xuva ko. Dɨvi ntō né, vata ntáa ñu'u é katavi nuu Xuva kō ntáa nto. O vāta ntáa vi'i é kaxntītsí Xuva kō ntáa nto. 10 Xu'ú ne, vata kaa ña kadama, ñá odo nūú, kaa ú, e tá'xi Xuva kō é kutūní ko nté koo kada vá'a ú etɨ́ vi'i san. Tuku ña'a ne, katsodo ña ntó'o nuu i kan. Ntá tsi na kōto vá'a ña, xe un xé un ña, nté o ntáde tsiñu ña. 11 Jesucristú ne, dɨvi ñā é vata kaa etɨ́ vi'i san kaa ña. Ña kúvi nanī'i ko túku etɨ́ vi'i é dií ka va'a é dɨvi ñā. 12 Dōó tɨtɨ́n nuu i é kuvi tsodo o ētɨ́ vi'i san. Kuvi tsodo o ōró, ō kaá kuī'xín, o xūu e dóo nuu á'vi i, o kuvi tsodo o ūtún, ō xó'o, o chɨ̄ɨn. 13 Tē ita ntí'xin ñu'ú san vi'i sán ne, kutuni ko te vá'a nuu i e dé tsiñu ni'i ña xntítsí i san. Kuan kōo kutuni ko xoo e dé tsiñu vá'a i ntuvi te vexkáda kû'vé Xuva kō, tsí vata kaa ñu'ú san kaa ña te kúvi. Te kuīta ntí'xin tsiñu ko nūu Xuva kó ne, dōo dîtó te vā'á o dé tsiñu ō né, o tē ña vá'a o nī de tsíñu ō. 14 Te kūtií tsiñu kō é kuntītsí te kuīta ntí'xin ñu'ú san ne, ní'i kō é vā'a. 15 Ntá tsi te koko e dé tsiñu ō ne, kunaá iña ko. Ntá tsi mii ō ne, nakáku o vatā o dé ña'a é da miī kúñu ī nakáku ña dá i'xi ví'i ña. 16 ¿Ñá īni ntú nto tsí vi'i Xuva kō kúvi nto, tsí nuu Espíritu Xuva ko nīma nto? 17 Te xōo ñá'a nakatsin ña vi'i Xuva kō né, nakatsin Xuva ko ñā dɨ, tsí xúkun Xuva kō né, kūviko kuenta iña ña. Dɨvī xúkun tsīkán ne, dɨvi o xo'ō. 18 Ñá ku kāni nta'ví mii ntō kúñu ntō. Te iō nto e dóo ki'in inī ntó, kuiní nto, vatā ó ini ñá ñuxiví san ne, dií ka vá'ā ó te ntuvi nto vata kaa ña'a, ña é ña te neé ini, vata koo é kūtú've nto é nuu é ntaā i. 19 Nee iña e dóo ki'in īní ñuxiví san ne, ñá vādá kaidiá'vi nuu Xuva ko. Tsí uve na'a kaka'an tú'un Xuva kō: “Nuu i é kīni kaa e ntántukū nuní ña ne, dɨvi tsi nūu i é kuē'é Xuva kō é kō'xó nteē ña”, ka'an. 20 Kaka'an xtúku tú'un ñā dɨ: “Ini Xúva kō é un ntɨ'ɨ̄ é kadē kuení ña'a, ña e dóo tu'vé i ñuxiví san ne, ñá vādá kaidiá'vi kue'en tsi”, ka'an tú'un ñā. 21 Dukuān ne, ñá ku kada ka'nu nto te kantīkɨn ntó dā xóo ká ñatīi, tsí un ntɨ'ɨ nuū i é kāduku ntée nto. 22 Tsí kuān té Pablu, ni Apólo, nī Pedrú, ni kanɨɨ ñūxiví san, ni ntūvi iña kó, ni dōxi'i san, ni é un ntɨ'ɨ̄ é iō vevíi, nī é un ntɨ'ɨ̄ é kōo ntuvi é vē'xí ne, un ntɨ'ɨ nuū i sá'a é kāduku ntée nto. 23 Dɨvi ntō ne, ntáduku ntée nto Cristu. Cristú ne, kaduku ntée ña Xuva kō.
1 Na kūtuni nto tsí ntɨ'ɨ́ ne, ña ntáde tsiñu iña Cristú ntɨ, é uvē nta'a ntɨ tú'ūn e dóo vi'xín o iña Xuva ko. 2 Xoó ña'a é kūnteé nta'a i ne, kantio é kāda ntaa ña nee ntɨ́'ɨ ntɨ'ɨ é kāka'an tó'o ñā. 3 Xu'ú ne, ñá kāde ú kuentá te kā'an ntó te vā'á u ne, o tē ña vá'a u, o kuān te dá xōó ka ña'a kuan koo ka'an ñá dɨ. Nté dɨvī ú ña kuvi ká'an u neé ña'a u. 4 Ña te neé ni idé u, kuini ko, ntá tsi xoó ntu ini í te kuan ō. Da mii tsi Xuva kō é kuvi ka'an ñá te vā'á u ne, o te ña vá'a u. 5 Dukuān ne, ñá ku kā'an ntó te xoo dóo va'a i, ō xoo ña vá'a i, da nté nainu xtúku Xúva kō. Tē naínu ñá ne, naxi'í nuu ña nima ko vata koo é kūtuni ko nee iña é ñu'u xū'u. Ta'xi Xuva ko kídaā é ntii díto un ntɨ'ɨ̄ é ntádē kuení kō é nuu nima ko. Kidáā ne, ka'an Xúva kō nee iña e dóo va'á iña ko, xe un xé un ō. 6 Nto'ó, ta'an, kaka'án u ni nto nuū i sá'ā e vá'a tsi mii ntō. Kaka'án u iñá Apoló ne, íñā kó dɨ, vata koo é kīni nto ntɨ́ ne, kutú've nto é ña kuita ntí'xin nto vatā ó uve na'a tú'un Xuva kō, vata koo é nté uun nto ña ká'an nto: “Ña sā'á ne, dōo vá'a ña”, ō ka'an nto: “Ña tsīkán ne, ñá vā'á ña'a ña”, koo ka'an nto. 7 ¿Xoó ntu kantavá'a ña'a i nto te dií ka va'á ña'a nto é vata kaa ña nguiī san? ¿Nee iñá ntu īo íña nto é ña ni ta'xi Xuva ko? Ntá tsi te ta'xi Xuva kō ne, ¿nté kui kade ka'nu ntu nto vata sá tē kuenta iña mii nto ni ní'i nto? 8 Dɨvi ntō ne, é dōó kuika nto vē; ñá tē nee iñá ka ntátaan núu nto. Mii ntō ntáde nto rei, é ntē ñá vādá ka mí'i ntátaan núu nto ntɨ. Tē dɨ́ nuu é ntaā i é rei ntí'xe nto ne, kadā kû'vé dadɨɨ ntɨ́ ni ntō. 9 Ntá tsi ntɨ'ɨ é pustrú ntɨ ne, vata te ta'xi Xuva kō é ntīi ntɨ un tsi nte ata i kan. Kuan ō dé kuení ko. Vata ntáa ña'a, ña ni'i i doxi'í san ntáa ntɨ, é kanɨɨ ñūxiví san ntaíto díto ña ntɨ́, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ ánje, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san. 10 Ntɨ'ɨ́ ne, dōó tuntú ntɨ kuenta iña Cristu. Ntá tsi nto'ó ne, dōó ki'in inī nto é kudadɨɨ nto nī Cristu. Ntɨ'ɨ́ ne, ña túvi ntīi ntɨ́, ntá tsi nto'ó ne, dóo iō ntíi nto. Ntɨ'ɨ́ ne, ña ntaíko ñu'u ña'a sán ntɨ, ntá tsi nto'ó ne, dōo ntaíko ñu'u ñā'a san nto, kuíni nto. 11 Ntē vevii ntákakɨn ntɨ́ ne, ntaítsí ntɨ ntute. Ña túvi dōo é kū'un ntɨ. Dōo ntádē xení ña'a san ní ntɨ ne, ña túvi vi'i miī ntɨ́ mi é kuntōo ntɨ. 12 Ntɨ'ɨ́ ne, dōó ntánto'o ntɨ é nta'a ntɨ ntáde tsiñu ntɨ́. Dā ntáka'an kíni ña'a san ní ntɨ ne, ntánantiko kōó ntɨ, kaka'án ntɨ: “Na kunūu mé'ñu kunuu dava Xuva ko ntō”, xkoó ka'án ntɨ. Dā ntáde ña nī ntɨ é kīni kaa ne, ntákutíi ntɨ'ɨ ntɨ́ nimá ntɨ. 13 Dā ntáka'an kíni ña nī ntɨ́ ne, ñá tē ntákudiín ntɨ ni ñā, tsi ntánaka'nu ntɨ́ iní ñā. Ntáde ña nī ntɨ́ vata te ñe'e ñuxiví sa kúvi ntɨ, vata ntáa nuu i é ña kaidiá'vi ká i e ntánakuītá ña'a san. Un tsi nté vevií ne, kuan tsī ó ntáde ña nī ntɨ. 14 É kakā'án u ni ntō sa'á ne, ñá te kakā'án u é kūka'an nuu nto, tsí kade tii ú ni ntō vata kaa i'xá miī ko e dóo kakuinimá ko i. 15 Tsí kuan te u'xi míil mastru nto, ña é ntánañé'e í nto iñá Cristú ne, ntá tsi ña tɨtɨ́n uva ntō. Dɨvī u é uva ntō, tsí nañé'e ú nto tú'ūn é vā'á san nté koo kuinti'xe nto Jesūcristu. 16 Dukuān ne, kaikán u da xe'e ntá'a nto é kuntīkɨn ntó ko ne, viī ntó vata tsī ó de ú san. 17 Kuenta iña i sá'a ne, taxnūu ú Timoteu, é vata kaa i'xá miī ko, ña e dóo kakuinimá ko. Ñá kaxtuvī mii ña é kuntīkɨn ñá Xuva kō. Dɨvi ñā naka'an ñá ntō nté o dé u é kantīkɨ́n u Cristú, vatā ó kanañē'é u ña'a san má ūkún dā mí'ī ka kañe'é u. 18 Iō ntó ne, dōo ntáde na'nu nto, tsí kuini nto ne, ña kí'xī ká u, kíxkoto ni'ni ú nto. 19 Ntá tsi ña kukuíi ka dá ki'xi ú, te Xuva kō ntio ña. Kidáa kutūní ko te kūvi vií nti'xe ña ntáde na'nu ña'a sán ne, o kūdii da ntáka'an ña. 20 Tsi mí kadē kû'vé Xuva kō ne, ñá te da mii tū'un kúvi, tsi dóo iō ntii ña neé viī ña. 21 ¿Nee iñá ntu é ntio nto: é kī'xi ú mí ntoo nto é nāa ú ni ntō né, ō é kīní u nto e dóo kakuinimá ko nto?
1 Ntáka'an ñá'a tsí uun ña'a ntō ne, kaeni dɨkɨ́ ña ñadɨ̄'ɨ úva ñā. Nté ña'a, ña é ña ntákuinti'xe i Xuva kō, ñá īni ña é kuān koo vií ña, é náki'í ña ñadɨ̄'ɨ úva ñā. 2 Dɨvi ntō ne, naa i é kuntōo nto dontɨ́ni ne, da ntáde na'nu ña'a nto. Ña tii, ña é kuān ó de sán ne, kantio é nantīi nto ña. 3 Kuān té xoxó u mí ntoo ntó ne, dōó kadē kuení ko iña nto. Vata tsi tē tuví dadɨɨ ú ni ntō, tsí é de kú've ú iña ña kade é kīni kaa san, nta'a Tó'o ko Jesūcristu. 4 Dā ntánataká nuu nto ne, vata tsi tē ntoo dadɨɨ ntɨ́ ni nto, ntō'ó nī Tó'o ko Jēsuu, ña e dóo iō ntií i. 5 Kidáā ne, ntáda nto ña kuenta ntá'a tó'ō e ña vá'ā sán vata koo é ntɨ̄'ɨ kue'en kúñu ñā ne, nakáku nima ña ntuvi te vē'xí xtuku Tó'o ko Jēsuu. 6 Ñá vā'á o é ntáde na'nu ña'a nto. ¿Ñā ntu íni nto tsí te nākudáka un síin u'xen ia u'xen vā'á san ne, kuia kanɨɨ tɨ'ntɨ ī? 7 Nakate nto kuétsi nto vē, tsí kanatɨ́vī kúñu kō dá iō kuetsí ko, vatā ó kanatɨ́vi u'xen vā'á san dá kanakudáka ni'i u'xen iā san. Na ntūvá'a nima nto váta kaa u'xen vā'á san e nté un síin u'xen ia ña kadáká ka. Vá'ā o é kuān koo vií nto, tsí Cristú ne, vata kaa a le'ntu é xi'í kuenta iña ko kaa ña. 8 Dā ntáde o viko katɨ sán ne, ñá ku de tsiñu ni'i o u'xen iā san. Dukuān ne, ña vá'ā o é kudāka é kīni kaa sán nima nto, nté da nēé ka nuu i é ña vá'a. Tsí kanɨɨ̄ nima kó na vīi o é vā'á san nī é nuu é ntaā í san. 9 E dí'na taxnūu ú tutú nta'a nto é kāka'án u é ña ku xkuntíkɨn nto ña kini ntáa san. 10 Ntá tsi ñá te kaka'án u é ña ku ká'an kue'én ka ntó ni ñā'a, ña kini ntáa, ña é ntoo ñuxiví a, ña ntaéni dɨkɨ́, nī ña ntákune'u iní i, nī ña ntaído dú'u, nī ña ntánuu iní i santu, tsí te kuān ó ne, kantio é ntīi nto ñuxiví san. 11 É kāka'án u ni ntō ne: Ñá ku ika dadɨɨ nto ni da xōó ka ña'a, ña é kāka'an é kakuinti'xe i Xuva kō ne, ntá tsi kade ña é kīni kaa, te tií, te ñadɨ'ɨ̄ ñá, o tē kakune'u iní ña, o kānuu iní ña santu é ntúvá'a naa, o kāka'an kíni ña iña ña'a, ō ña kɨ'ví ne, ō ña du'u. Ntē ña ku ka'xí dadɨɨ nto ni ñā. 12 Tsí kaduku ntée nto é kadā kú'vē ntó iña ta'an nto, ña ntákuinti'xe i san. Ñá kadūku ntée u é kadā kû'vé u iña ña'a, ña é ña ntákuinti'xe i Xuva kō, 13 tsí mii tsi Xuva kō é kā'an ñá te iō kuetsí ña. Ntá tsi nto'ó ne, naxtuvi xio nto ñatīí, ña kade é kīni kaa san.
1 Dá īó nuu i é ncho tsi'i kuétsi nto ta'an nto ne, ¿neé ntu tsiñu kɨ'ɨn nto nta'a ña'a, ña é ña ntákuinti'xe i san? ¿Nté kui ña kɨ'ɨn ntu nto nta'a ña ntákuinti'xe i san? 2 ¿Ñā ntu íni nto tsí xo'ō e ntákuinti'xe ko Xuva kō ne, kada kú've o iña ña ñúxiví san rkontuvi? Te dɨvi ntō é kadā kú'vē ntó iña ña ñúxiví san rkontuví ne, ¿nté kui ña kuvi ntu kada kú'vē ntó nuu i é ña kue'é san? 3 ¿Ñā ntu íni nto tsí te kúvi ve ne, un tsi nte ánjē sán kada kú've o iña ña? Dukuān ne, dií ka ña ntii tu'un kada kú've ó nuu i é īó ñuxiví a. 4 Te iō nto e ntánāa núu nto kuenta iña i é īó ñuxiví a ne, ¿nté kui ntáde ntu nto kuenta ña'a, ña é ña té neé kaduku ntée i ini ukún Xuva kō? 5 Kaka'án u sá'a vata koo é na kūka'an nuu nto. ¿Vá ña xoxó ntu nté uun ña'a nuu ta'án ña nto e ñá ini ña é kadā kú'vē ñá iña ta'an ña? 6 Ntá tsi nto'ó ne, ñá te da mii tsī e ntátsi'i kuetsi ta'an nto, tsí nta'a ña'a, ña é ña ntákuinti'xe i Xuva kō san ntáñe'e nto, ntátsi'i kuetsi ta'an nto. 7 É kuān ó ntátsi'i kuetsi ta'an nto ne, ¿nté kui ña dií ka vá'ā ó é na kūtií nto nima ntó te kade ña ni ntō é kīni kaa? ¿Nté kui ña dií ka vá'ā ó é na kūtií nto nima ntó tē kaeni nta'ví ña nto? 8 Ntá tsi nto'ó ne, kantēɨ é ntáde nto. Tsí un tsi nte ta'an mii nto ntáde nto ni ñā é kīni kaa ne, ntaéni nta'ví nto ña dɨ. 9 ¿Vá ñā ntu íni nto tsí ña'a, ña e ntáde nuu i é kīni kaa sán ne, ñá nī'i ña é vā'á nta'a Xuva kō? Ñá ku enī nta'ví mii ntō kúñu ntō; nté ñā'a, ña é kāde é kini kaa ni ñadɨ̄'ɨ́ san, nté ñā kanuu iní i santu, nté ñā kaeni dɨkɨ́ ñadɨ̄'ɨ é ña te ñádɨ̄'ɨ míi ī, nté natīi, ña kaeni dɨkɨ́ ñatií ni'i i, 10 nté ñā du'ú, nté ñā dóo kue'ɨ̄, nté ñā kɨ'vi, nté ñā'a, ña kadá'vi dovete tá'an i, nté ñā kaeni nta'ví ña'a é nī'i ña é ntio ña ne, nté uun ña'a, ña kuān ó de san, ñá nī'i ña é vā'á nta'a Xuva kō. 11 Iō ntó ne, kuan ō dé nto kídaā dɨ. Ntá tsi vevií ne, é ntūntoo nima nto. É xtūví xio Xuva ko ntō é kūvi nto iña mii ña. É ntūvá'a nto ni Xuva ko vē, kuenta iña Tó'o ko Jesūcristu ni Espíritu ñā. 12 Kuvi vií u da nēé ka nuu i, ntá tsi ña te un ntɨ́'ɨ nuū i é vā'á iñá ko. Kuvi vií nti'xe ú da nēé ka nuu i, ntá tsi ña da vá'a ko é da nēé ka nuu i é kūvi vií nī ko. 13 Iō ña'a xkoó ka'an ña: “É kā'xi o ne, iña xído ko. Xīdó kō ne, iña é kā'xi o”, xkoó ka'an ñá dɨ. Ntá tsi ntuvi tsi nuu i é nantɨ'ɨ Xúva ko i te kuvi. Kūñú kō ne, ñá te iña i é kanī dɨkɨ́ ō ñatīí san ne, o ñadɨ̄'ɨ́ san, tsí kúñu kō ne, iña Xuva ko. Dɨvi ñā ne, íñā kúñu ko ñā. 14 Vata tsī o dé Xuva kō e nantóto ña Tó'o kō Jesucristú ne, kuan tsī koo nantóto ña kō dɨ́, tsi dóo iō ntíi ña. 15 ¿Ñā ntu íni nto tsi kúñu ntō ne, íñā Cristu? ¿Vá kī'i ntu ú kúñū Cristú ne, dá nata'an ntée ú ñadɨ̄'ɨ́ kini kaa? ¡Ña kúvi! 16 ¿Ñā ntu íni nto tsí ñatīi, ña kanata'an nteé ñadɨ̄'ɨ́ kini kaa sán ne, uun tsi kúñū ntákuvi ña ntuvi ña? Tsí tú'un Xuva kō ne, kaka'an: “Ntuvi ñá'a sán ne, uun tsi kúñu kūvi ña”, ka'an. 17 Ntá tsi tē xoó kanakuntee tá'an i Xuva kō ne, uun tsi espíritū kúvi ni ñā. 18 Dukuān ne, kunu nto dá ncho natā'an ntée nto kúñu nto nūu i é kīni kaa. Tsí da nēé ka kuétsī é kāde ña'a sán ne, ñá tē neé kade i kúñu ñā. Ntá tsi xoo kanatā'an ntée i kúñu ī é vīi núu i é kīni kaa sán ne, é kuētsí tsi mii kúñu ñā kade ña. 19 ¿Ñā ntu íni nto tsí kúñu ntō ne, vi'i úkūn Espíritū Sántū e tá'xi Xuva kō é kunūu nima nto? Ñá te īña mií ka nto kúñu ntō, 20 tsí ña te nté kaa a'ví i ntá'vi Xuva ko kuēnta iña nto. Dukuān ne, ntio é kada ka'nu nto Xuva ko nī kúñu ntō.
1 Vevií ne, kaka'án u ni nto nūu i é tsixe'e ntō ko da táxnuu nto tutú nta'a ko: Dií ka vá'ā ó tē ña tánta'a ñatīí san. 2 Ntá tsi da xe dóo īó nuu i é kīni kaa e ntáko'xo nteē ñá ne, é un é un ñatīí san ne, na koo ñadɨ̄'ɨ míi ñā. É un é un ñadɨ̄'ɨ́ san ne, na koo xɨɨ mii ñā dɨ. 3 Na kāda ntaa ñátīí san ni ñadɨ'ɨ̄ ña. Ñadɨ̄'ɨ́ san ne, na kāda ntaa ñá ni xɨ̄ɨ ña dɨ́, vatā ó kantio é viī ñá, xe un xé un ña. 4 Tsí ñadɨ̄'ɨ́ san ne, ñá te iña míi ka ña kúñu ñā, tsi íña xɨɨ ña. Kuan tsī kaa iña ñatií san dɨ, tsí ña te iña míi ka ña kúñu ñā, tsí iña ñadɨ'ɨ́ ña. 5 Ñá kū ka'an ñátīí san é ña ncho kutuví dadɨɨ ña ni ñadɨ'ɨ̄ ñá, o ñadɨ̄'ɨ́ san, ñá ku kā'an ñá é ña ncho kutuví dadɨɨ ña ni xɨ̄ɨ ña. Na nātíin ña é kūntoo xio ña uun taan vata koo é nī'i ña ntuvi é kā'an ntâ'ví ña. Tē kúvi ka'an ntâ'ví ña ne, dá nākuntóo dadɨɨ xtuku ña vata koo é ña kuvi vii tó'ō e ña vá'ā é kō'xó nteē ñá nuu i é kīni kaa, tsí ña kutíi ña é kuntoo mii ñā. 6 Ñá te kāka'án u te kuētsi é viī nto sá'a, ntá tsi kaka'án u tē ncho tánta'a nto ne, vá'a ō. 7 Dií ka vá'ā ó te dɨ́ un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ ñá'a vii ña vatā ó de ú, kuiní ko. Ntá tsi Xuva kō né, vatā ó ntio ña ne, xé'e ña xe un xé un ña'a e túku e túku nuu i nté koo vií ña. 8 Tē xoó ña kuetsī é vāta tánta'a ña, o ñadɨ̄'ɨ kií san dɨ, kaka'án u tsí dií ka vá'ā ó te kuntoo mii ntō é ña nátanta'a nto, vata kaa ú xu'u. 9 Ntá tsi tē ña kutíi nto nī kúñu ntō ne, tánta'a ntō. Dií ka vá'ā ó e tánta'a ntō naa i é kadā kuení nto é viī nto é kīni kaa ni kúñu ntō. 10 Ntá tsi ña'a, ña e tánta'a ne, kaka'án u ni ñā é ña ku xtuví mii ñadɨ'ɨ́ san xɨɨ ña. Ñá te xū'u é kāka'án u sá'a, tsí Xuva kō é kuān ó kaka'an ña. 11 Ntá tsi te naxtuvī mii ñadɨ'ɨ́ san xɨɨ ña ne, ñá ku nātánta'a xtuku ña. Dií ka vá'ā ó te ntūvá'a ña ni xɨ̄ɨ ña. Dukuān ne, ñá ku na xtuvī mii ñátīí san ñadɨ'ɨ̄ ñá dɨ. 12 Íña ña nguiī sán ne, ñá ni kā'an Xúva kō. Ntá tsi kaka'án u te īó uun ñatīí, ña kakuinti'xe i ne, īó ñadɨ'ɨ̄ ñá, ña é vata kuintí'xe i Xuva kō né, tē ntio ña kuntoo ña ni xɨ̄ɨ ña ne, vá'ā o. Ñá ku kīi nteé xio ta'an ña. 13 Kuan tsī o dɨ́, te īó uun ñadɨ̄'ɨ, ña é kākuinti'xe i ne, ntá tsi xɨɨ ña ne, ñá kākuinti'xe ña ne, tē ntio xɨɨ ña é kutūví ka ña ni ñadɨ'ɨ̄ ñá ne, vá'ā o. Ñá ku kīi nteé xio ta'an ña. 14 Tsí xɨɨ ña, ña é ña kákuinti'xe i sán ne, tuvi étsin ña nuu Xuva ko, tsí tuvi ni'i ña ñadɨ'ɨ́ ña, ña é kākuinti'xe i san. Ñadɨ̄'ɨ́ san dɨ, ña é vāta kuintí'xe i ne, tuvi étsin ña nuu Xuva ko, tsí tuvi ni'i ña ñatii, ña é kākuinti'xe i san. Tē ña'á ne, i'xá ña ne, kuvi vata ntáa i'xá ña'a, ña é ña ntákuinti'xe i san. Ntá tsi ntoo etsin i'xá ña nuu Xuva kó dɨ. 15 Ntá tsi te ñā'a, ña é ña kákuinti'xe i san, ntío ña é natsoo mii tā'an ña né, na viī mii ña. Kidáā né, ñatīí o ñadɨ̄'ɨ́, ña é kākuinti'xe i sán ne, ña túvi nūu i íña ña. Tsí Xuva kō ne, ntio ña é vā'á ko kuntoo ō. 16 Tsí ¿xoó ntu ini í te kuvi xntiin xɨ̄ɨ o é nakakū ña? ¿Ō xoó ntu ini í te kuvi xntiin ñadɨ̄'ɨ o é nakakū ña? 17 Ntá tsi vata ō tá'xi Xuva kō é viī ó, vata ō kána ña kō, xe un xé un o ne, kuān koo vii o. Kuān ó kaka'án u ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntákuinti'xe i san. 18 Tē kána Xuva ko uun ña'a, ña tuku ñuú san ne, ñá kuētsi é tē'nté kúñū é ixi ñá vatā ó de ña Israeé san. Tē kána Xuva ko ūun ña'a, ña Israeé san ne, ñá kuētsi é ntava'a xtuku ña kúñu ñā. 19 Tsí Xuva kō ne, ñá kāde ña kuenta te te'nte kúñū é ixi ko vatā ó de ña Israeé san ne, ō ña'a. É nuu á'vi iña ñá ne, te kāde ntaa ó da nēé ka é kāka'an ña. 20 É un é un ña'a, kuan tsi koo na viī ñá vatā o dé ña da kána Xuva ko ñā. 21 Tē dóo kanto'o o kaden tsiñūn da kána Xuva ko ō ne, ñá ku dē kuení o. Ntá tsi te tā'xi tó'o o ītsi é ntiin ne, ntiin. 22 Tsí xoo ñá'a, ña e dóo kanto'o i kade tsiñu da kána Xuva ko ī ne, é nakākú Xuva ko ñā é kuntīkɨn ñá ña. Kuān ó dɨ ni ñā'a, ñā é xoxo tó'o ī da kána Xuva ko ī, tsí iña Xuva ko kada tsiñu ña ve. 23 Xuva kō né, ñīi ña nto. Dōo á'vī ntá'vi ña nto. Dukuān ne, ñá ku dā vá'a nto é tuku ña'a nakāda tsiñu ña nto iña ña. 24 É un é un nto, tā'án, vatā o dé nto da kána Xuva ko ntō né, kuan tsī koo vií nto. Na naka'an ntō tsí tuví Xuva ko ni ntō nguentúvi. 25 Kuenta iña ñá ntoo miī, ña é vāta kiní ñatīí o ñadɨ̄'ɨ, ña é vāta tánta'a ne, ña ni tá'xi Xuva kō nté koo ka'án u iña ña. Ntá tsi kuvi ta'xi ú itsi, tsi e dé ka'nu iní Xuva ko nī kó ne, kade ntaa u é kāka'an ña. Dukuān é kuvi kuinti'xe nto é kāka'án u. 26 Dōó ntii tū'un é kuntoo o ñūxiví a vevii. Dukuān é vā'á o tē ña tánta'a ñā'a san, kuiní ko xu'u. 27 Ntá tsi te īó ñadɨ'ɨ̄ ntó ne, ña ku nantuku ntō nté koo naxtuvī mii nto ña. Tē vata tánta'a nto ne, ñá ku ntuku nto ñadɨ'ɨ̄ nto. 28 Ntá tsi tē tánta'a nto ne, ña túvī neé nuu i é kīni kaa kade nto. Tē tánta'a ñadɨ̄'ɨ́ san ne, ña túvī neé nuu i é kīni kaa kade ña dɨ. Ntá tsi xoo é tánta'a i ne, nto'o ña ñuxiví a. Kuān ó kaka'án u ni ntō, tsí ña ntío ko é ntō'o nto. 29 Sá'ā ncho ka'án u ni nto, tā'an: Ñá tɨ̄tɨ́n ka ntuvi īo é kuntoo o. Dukuān né, kuntōo ntó vata tsi tē xoxó ñadɨ'ɨ̄ nto. 30 Xoo é tuví nta'xa i ne, na kūtuví ña vata tsi tē ña te túvi nta'xa ña. Xoo e dóo diní i ne, na kūtuví ña vata tsi tē ña te díni ña. Xoo é kañii i ne, na kuntoo ña vata tsi tē ña tuví nee iñá īó iña ña. 31 Xoo é kade tsiñu ni'i ī é īó ñuxiví a ne, ña kú de ña kuenta neé īó ñuxiví a, tsí ñuxivi é kaīni o vevíi ne, ña ná'a ká kutūvi. 32 Ñá ntīo ko e dóo nantɨ'ɨ nto iní nto. Xoo é vāta tánta'a i ne, kantɨ'ɨ iní ña nté koo vií ña é vā'a é ntio Xuva ko. 33 Ntá tsi xoo é īó ñadɨ'ɨ̄ í ne, kantɨ'ɨ iní ña nté koo vií ña ñuxiví a ne, é kuē'e ña é vā'á ñadɨ'ɨ̄ ña. 34 Kuan tsī ó ni ñadɨ̄'ɨ, ña é ña ni xío xɨɨ i, ni ñadɨ̄'ɨ kuetsí, ña é vāta tánta'a: kanɨɨ̄ nima ñá, kanɨɨ̄ kúñu ña kāntɨ'ɨ iní ña nté koo vií ña é vā'a é ntio Xuva ko. Ntá tsi ñadɨ̄'ɨ, ña é tánta'a sán ne, kantɨ'ɨ iní ña é īó ñuxiví a, nī nté koo vií ña é kutūvi diní xɨɨ ña. 35 Kaka'án u ni nto sā'a é vā'á tsi mii ntō. Ñá te kāka'án u é kā'nté nuu u e tánta'a ntō. Tsí é ntio ko ne, é vā'á koo kuntōo nto. Ntio ko é ña koo nté uun nuu i é kā'nté nuu é kuntīkɨn ntó kanɨɨ̄ nima ntó Xuva kō. 36 Te uun ñatīí kadē kuení ña tsí kantio é tánta'a ña ni tā'nu katuví ni'i ñā, tsi é ita ntí'xin kuia tun é tánta'a tún ne, tē kuiní ña é vā'á o sá'a ne, na viī ña nee é dií ka vá'ā o. Ñá te kini kaa é tánta'a tun. 37 Ntá tsi te tuku ñatīí kadē kuení ña tsí vá'ā o é kutuvī mii ña é ña tánta'a ña ne, vá'ā ó de ña dɨ. 38 Dukuān ne, xoo é tánta'a i ni tā'nu katuví ni'ī ne, vá'ā ó de ña ne, ntá tsi tē ña tánta'a ña ne, dií ka vá'ā ó de ña. 39 Ñadɨ̄'ɨ́, ña iō xɨ́ɨ i ne, ntee tɨɨ́n ña da nɨɨ kāntíto xɨɨ ña. Ntá tsi tē xi'i xɨ́ɨ ña ne, kuvi natánta'a xtuku ñá ni da xōó ka ñatīi é ntio ña, ntá tsi uun ñatīi, ña é kakuinti'xe i Xuva kō dɨ. 40 Ntá tsi dií ka diní koo kutuvī ñá tē ña nátanta'a xtúku ña. Sá'ā é kadē kuení ko, tsí nuu Espíritū Xúva kō nimá ko, kuiní ko.
1 Sá'ā kaka'án u ve kuenta iña i é tsíxe'e ntō kó te kūvi ka'xi ó nuu i é ntátsido ña'a san nú sāntu ña. Nuu é ntaā i é xkoó ka'an ñá'a tsí īó dɨkɨ kó nee iñá vii o. Ntá tsi e dóo ki'in inī kó san ne, dɨvī kade i e dóo na'nu ncho vii o. Ntá tsi é kuinima tá'an kō né, dɨvī kade i é vā'á koo kue'nu o ni Xuva kō. 2 Tē xoó ña'a dóo iō dɨ́kɨ ī, kuíni i ne, váta kūtú've nti'xe ña vata kaa un ntɨ'ɨ̄ é ntio é kūtú've ña. 3 Ntá tsi te xōo ñá'a kakuinimá i Xuva kō ne, ini Xúva ko nēe ñá'a ña. 4 Kuenta iña i é kae'xi o é ntátsido ña'a san nú sāntu ñá ne, ini vá'a ō tsi nté uun santu e ntúvá'a nāa ña te neé nuu á'vi i ñuxiví a, tsí mii tsi Xuva kō. 5 Īó ña'a é xkoó ka'an ña é īó xuva ña e dukún kan ni ñūxiví a dɨ. Ñá te da dīi nti'xe sántu ña nī tó'o ña iō. 6 Ntá tsi xo'ō ne, ini o tsi úun tsi Xuva kō é Uva ko ñā. É un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ vé'xi nta'a ña ne, dɨvi kuēnta iña ña é ntantíto ō dɨ. Uun tsi Tó'o ko Jesūcristú dɨ. Ede vá'a ntɨ'ɨ ña é iō né, dɨvi kuēnta iña ña é ntantíto ō dɨ. 7 Ntá tsi īó ña'a, ña e ñá ini nuu i sá'a. Iō ñá ne, é kuīní ña é kunuu inī ñá santu ña e ntúvá'a nāa. Kūviko e ntátsido ña nú sāntu ña, kuiní ña. Te kā'xi ña e kuvíko é odo nú sāntu ñá ne, kade ña kuétsi, kuiní ña ne, kakudentu nima ñá dɨ, tsí vata kuka'xí nuu ña ni Xuva kō. 8 Nuu é ntaā i é ña te kuenta iña i é kae'xi o é xee o nta'a Xuva kō. Ñá te neé kunaa o te ña ká'xi o ne, ntē ña té neé ni'i ko té kā'xi o. 9 Kuvi ka'xi ntó da nēé ka ntɨ'ɨ, ntá tsi kuenta vií nto ni tā'an nto, ña vata kuká'xi nuu ni Xuva kō, vata koo é ña kó'xo nteē ñá te kā'xi ñá vatā ó kae'xi nto. 10 Tsí nto'o é ini vá'a nto tú'un Xuva kō né, te kutuvī ntó nú nāa mí kanuu iní ña'a san sántu ñā ne, ña'a, ña é vata kuká'xi nūu é kuinti'xe i Xuva kō ne, te kinī ñá nté o de nto ne, ñá u'vī ña é kā'xi ñá dɨ, kuān té ini ña é ña kúvi ká'xi ña. 11 Nto'ó é ini vá'a nto Xuva kō ne, dɨvi kuētsí nto te kō'xó ntēé ta'an nto, ña é vata kuká'xi nūu vá'a ni Xuva kō. Tsí kuenta iña ña é xi'í Cristú dɨ. 12 Tē kade nto é kīni kaá ni tā'an nto, ña é vāta kuká'xi nuu ni Xuva kō é dɨvi kuētsí nto é viī ñá nuu i é ini ña é ña vá'ā. Miī Cristú kuān ó de nto ni ñā dɨ. 13 Dukuān né, te dɨvi kuētsí ko é kō'xó nteé ta'an ko nuu i é īni ña é ña vá'ā dá kae'xi ú kúñū sán ne, dií ka vá'ā o é ña ka'xí kue'en tsi ú, vata koo é ña kó'xo ntēé ta'an ko nuu i é kīni kaa.
1 Nuu é ntaā i é ña tuvi nee é kaedɨ́ nuu é vīí u pustru Xúva kō, tsí nuu míī ko íni ú Tó'o ko Jēsuu. E díto é kāde tsiñu ú kuenta iña ñá ne, dɨvī é ntákuinti'xe nto Xuva kō. 2 Te īo ña'a ntáka'an ñá e ña te pustrú u, ntá tsi ini nto tsí pustru ntí'xe u, tsí é kuintí'xe nto é kāka'án u ni ntō iña Xuva ko. 3 Sá'ā ka'án u ni ñā'a, ña e ntáka'an ntée ko: 4 Xu'ú ne, kuvi ko'o ka'xi ú da nēé ka ntɨ'ɨ. 5 Xu'ú ne, kuvi kunteka ú ñadɨ̄'ɨ́ ko, ña é kuinti'xe i Xuva ko, vatā ó de pustru, ñá nguiī sán, ni ēní Jesuu, ni Pedrú dɨ. 6 ¿Vá Bernābeé xntu ni xū'u é ña kuvi koto ñá ntɨ da ntaíka ntɨ ntáka'an ntódo ntɨ tú'un Xuva kō? 7 ¿Neē ntú sntadun kade tsiñu ña é katáva mii ña é kuīta nti'xin ña? ¿Xoó ntu é kaitu i itu ne, da ña ka'xi ña ntɨ́di i? ¿Ō xoó ntu kanakue'nu i le'ntu ne, da ña ká'xi ña kúñu tɨ̄? 8 Ñá ku dē kuení nto te ñā'a dé kuení ña sá'a é kāka'án u ni ntō, tsí kuān ó kaka'án lei Muíseé san dɨ. 9 Tsí nteé na'á leí san, kaka'an: “Kɨtɨ ntákani trigú san ne, ñá ku xnūu nto xo'o xu'u tɨ”, ka'an. Sā'á ne, ñá te kāni tú'un tē dií ka ntio Xuva ko kɨ̄tɨ san. 10 ¡Ñā'á ni san! tsí xo'o é kāntɨ'ɨ iní ña. Tsí é ūve na'á leí san ne, kuenta iña ko xo'o: Tsí xoo é kata'vi i ñū'u sán nī ña é kākani xo'o trigú san ne, kantétu ña da nté nī'i ña dava iña ña é kāduku ntée ña. 11 Dukuān né, tē ntɨ'ɨ i'xi ntɨ tú'un Xuva kō é vā'á kunuu nima ntó ne, ¿va dóo ntu kue'e, kuíni nto, te ta'xi nto un siin kudii é ntáde tuni nto? 12 E túku ña'a ne, kaikan ntú ku ña nta'a nto é ntio ña ne, ¿nté kui ña kuvi ntu kakan ntɨ́ dɨ? ¿Vá ña ntu té dií ka kaduku ntée ntɨ é tūku ña'a? Ntá tsi vata neé kakán ntɨ é kuētsi é ta'xi nto. Ntákutíi ntɨ ntantúku miī ntɨ é ntio ntɨ vata koo é ña kadɨ nuu ntɨ itsi é kuē'nu tú'ūn va'á iña Cristu. 13 Ini nto tsí ña ntáde tsiñu ini ukún san ne, ikan tsī ntáni'i ña é kā'xi ña tsí ntáduku ntée ña uun ta'vi ī é ntáxé'e ña'a san doméni nta'a Xuva kō ne, ña ntáde kuenta nú tēu kan ne, ntáni'i ña uun tá'vi ī é ntáxé'e ña'a sán dɨ. 14 Kuan tsī ó kaka'an Xúva ko īña ña ntáka'an ntódo tú'un ñā, é kuntitō ñá na kuntōo ña kuenta iña i é kāde tsiñu ña iña Xuva ko. 15 Ntá tsi xu'ú ne, nté un sīin vata kákán u nto é kāduku ntée u. Ntē ña te neé kaikán u nto ve é kataxnūu ú tutú sa'á dɨ. Dií ka va'a é dī'na kuví u dá ña ki'i nto dodîní ko. 16 Ña túvī ko é kāda ka'nu u é kāka'an ntódo u tú'ūn va'á san, tsí dɨvi tsīñu ko é kuētsi é vīí u. ¡Nté kui ntā'vi dé u tē ña ka'an ntódo u tú'ūn va'á san! 17 Tē dodîní ko é kāde ú tsiñu sá'a ne, ní'i ko é vā'a é kāduku ntée u. Ntá tsi te kuētsi é kāde ú ne, da dúkuan tsi dɨvi tsīñu e tá'xi Xuva kō é vīí u. 18 Dukuān ne, ¿nee iñá ntu ni'í ko iña tsiñu ko? Ní'ī ko é kutūví diní u, tsí doméni kaka'an ntódo u tú'ūn va'á san nté koo nakáku ña'a. Ñā ncho ki'i ú xá'vī tsiñu kó, kuān té kaka'an Xúva kō é kāduku ntée u. 19 Kuān té ña xoxo tó'ō kó ne, ntá tsi kade tsiñu ú iña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ ñá'a san vata koo é dií ka kue'e ña'a ni'i ko ña é kuntīkɨn ñá Cristu. 20 Dá tūví u nī ña Israeé san ne, kade ú vatā ó de ña Israeé san vata koo é kā'án u ni ñā é kuntīkɨn ñá Cristu. Dá tūví u ni ñā ntántīkɨn lei Muíseé san ne, kade ú vatā ó de ña ntántīkɨn leí san, kuān té ña kaduku ntée ká u lei tsíkan. 21 Dá tūví u nī ña xio ñuu, ña é ña ntántīkɨn lei Muíseé san ne, kade ú vatā ó de ña é ña kantíkɨn ña leí san. Ntá tsi ña xtuví mii u lei Xúva kō, tsí lei é kantīkɨ́n u ne, leí Cristu. 22 Dá tūví u ni ñā'a, ña é vata kuka'xi nuu i ni Xuva kō ne, xu'ú ne, vata tsi tē ña ka'xí u dɨ, vata koo é kūvi ni'í ko ña é kuntīkɨn ñá Cristú dɨ. Da xōó ka ña'a ne, kantuvi ú vata kaa ña vata koo é kuvi xntii ú ña é nakáku ña nta'a Xuva kō. 23 Kade ntɨ'ɨ ú sá'ā kuenta iña tú'ūn nté koo nakáku ō ne, vata koo é dūku ntée u é vā'á vatā ó kaka'an tú'ūn san. 24 Ini nto tsí da kainu du've ña'a sán ne, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña ntaínu ña, ntá tsi uun ña'a xña é nī'i ñá doméni san. Xo'ō ne, kunu o da nté koo é ni'i ko doméni é ta'xi Xuva kō. 25 Da xōó ka ña'a, ña é kaīnu dû'vé ne, ñá kāde ña nuu i é kāde dañu kúñu ñā. Kuān ó de ña é ni'i ña doméni é uun da'na tsi kaxntii. Ntá tsi xo'ō ne, ni'i ko doméni é xntii ntii dañu ntūvi. 26 Xu'ú ne, ñá te doto tsi kainu u. Da kaxe'e ú ne, ñá te kanakɨ'ɨn ixu ú tɨ'ntɨ́ ko, 27 tsí kananto'ō ú kúñū kó vata koo é na vīi é ntio ko. Tsí te ē nañé'e u tuku ñá'a ne, ñá ntīo ko é nakūnaa mií u kúñū ko.
1 Ntio ko é na nū'u ntó iní nto, ēní, nté ō íka ñata kō, ña intóo e ná'a, má viko mí xkāá nuu Xuva kō kídaā da ita ntí'xin ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña nu Míni Kuē'é san. 2 Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña itsi ntute sán ne, kudadɨɨ ña ni Muīsee da ita ntí'xin ña mí rkāa nuu vikó san nī nú ntūte ka'nu san. 3 Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña é'xi ña é xe'é Xuva kō. 4 Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña xí'i dadɨɨ ña ntute é xe'é Xuva kō dɨ. Dukuān ne, kuvi ka'an o tsí xi'i ña ntute e kíi xuu é xe'é Xuva kō é ika ni'i ñā, é kāni tú'un é dɨvī Cristu. 5 Ntá tsi dóo tɨtɨ́n ña ne, ñá nī xkúntee iní Xuva ko vatā o dé ña ne, xí'i ñā ne, íntōo xaa kúñu ñā mí ika ña ñuu itsí kān. 6 Kuan ō kúvi vata koo é ña kuntíkɨn ō é kīni kaa sán vatā o dé ñata kō. 7 Dukuān ne, ñá ku xkunúu ini nto santu e ntúvá'a naa vatā o dé ña tsikan. Tsí uve na'a tú'un Xuva kō, kaka'an: “Íntōo ña'a san é kā'xi ña, é kō'o ña. Kidáā ne, nákuntañɨ̄ ña vata koo é viī ñá dodîní nu sántu ña”, ka'an. 8 Ñá ku ntuku ō é vīi o é kini kaa ni ñadɨ̄'ɨ́ san vatā o dé ña kídaā. Oko uni míil ña'a ña xí'i ña é da uun tsi ntuvi, tsí kuan ō dé ña. 9 Ñá ku ito ntēé nto Xuva ko vatā o dé ña, iō ña, tsí xi'i ña da tɨ́ɨn koó san ña. 10 Ñá ku kā'an nto kuétsi Xuva ko vatā o dé ña tsikan, tsí táxnuu Xuva ko ūun ánjē e é'ni ña'a san. 11 Kuvi un ntɨ'ɨ sā'á vata koo é kīni o. Nteé na'a sá'a vata koo é kūtú've ko, xo'ō é ntoo o é ña na'á ka dá ntɨ̄'ɨ ñuxiví sa. 12 Dukuān ne, xoo ñá'a e dóo kúka'xi nuu ña, kuiní ña ne, na kōto vá'a ña vata koo é ña kó'xo nteē ña núu i é kīni kaa. 13 Nuu i é ntánto'o kō né, dɨvi tsi nuū i é ntánto'o un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ntá tsi dɨvi nto ne, ña'a Xuva ko ntō. Dukuān né, ña tá'xi ña é nto'o nto nuu i é ña kutíi nto. Ntá tsi te vē'xi nuu i é nto'o nto ne, ta'xi ña itsi é ntīi nto vata koo é kūtíi nto. 14 Dukuān é kāka'án u ni ntō, tsi dóo kakuinimá ko nto. Ñá kū xkunúu ini kue'en nto santu e ntúvá'a nāá san. 15 Kaka'án u ni nto vatā ó kaka'án u ni ñā'a dóo kinī í san. Kini nto un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ é kāka'án u ni ntō ne, ká'an nto te vā'á, o tē ña vá'a. 16 Da ntáxi'i o ntute tɨnti'o é kúviko san, da kanakué'e o sintiá'vi nta'a Xuva ko kuēnta iña i ne, kani tú'un tsí uun tsi kúñū kúvi o nī Cristu e étɨ ña nɨñɨ ña kuénta iña ko. Dā ntákatsin dava o tañú'ū sán ne, kani tú'un tsí uun tsi kúvi o nī Cristu, tsí xe'é ña kúñu ña kuēnta iña ko. 17 Kuān te dóo tɨtɨ́n ō ne, uun tsi tañú'ū ntaé'xi o un ntɨɨ́ ntɨɨ ō. Dukuān né, uun tsi kúñū kúvi o ni tā'an ko. 18 Koto nto nté o de ña Israeé san. Tsí ntaé'xi ña kúñu kɨ̄tɨ ntáxe'e ña'a sán doméni nta'a Xuva kō nú nāa ñá ne, du'va tsī o ntánañe'e ña é uun tsi kúñū kúvi ña ni Xuva kō. 19 ¿Neé ntu kani tú'un é kāka'án u? Ñá te kakā'án u te Xuva nti'xe ko sāntú san; ntē ña te kaka'án u te dií ka nuu á'vi kúñū san é da nēé ka kúñū é kuān o ódo nu sántú san. 20 Sá'ā é ncho ka'án u: Da nēé ka nuu i é kāxé'e ña'a san nu sántu ñá ne, ñá te īña Xuva ntí'xe kō, tsí nta'a é ña vá'ā san kaxé'e ña. Ñá ntīo ko é kini nūu nto iña é ña vá'ā san. 21 Ña kúvi viī o úvi nuu i é uun ito tsi. Te īña Xuva ko kaxí'i o ne, ña kúvi ko'o o nī é ña vá'ā sán dɨ. Ntē ña kuvi ká'xi o nī é ña vá'ā sán te īña Xuva ko kae'xi o. 22 ¿Vá da ntio ntu kō é kukuīñú Xuva ko kō? ¿Vá dií ka ntu īó ntii kō é dɨvi ñā? 23 Īó ña'a xkoó ka'an ña: “Ña te neé kuvi tē nee iñá ncho vii o”, xkoó ka'an ña. Vá'ā ó, ntá tsi ñá te un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ é vā'a nti'xe iña ko. “Kuvi vii o un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ”, xkoó ka'an ña, ntá tsi ña te un ntɨ́'ɨ é kaidiá'vi é xntii o ta'an kō é kutú've ña iña Xuva ko. 24 Ñá tē é vā'á mii tsi kō nantúku ō, tsí nantuku ō é vā'á ta'an ko ñá nguiī sán dɨ. 25 Kuvi ka'xi ntó da nēé ka kúñū e ntádiko ña nuu â'ví i ne, ñá ku tsixe'e ntō mí vē'xi, vata koo é ña té neé kadā kuení nto. 26 Tsí ñuxiví sa ni un ntɨ'ɨ nūu i é īó i'a ne, iña Xuva ko kúvi. 27 Te ūún ña'a, ña é ña kákuinti'xe i san, kaka'an ña é kiká'xi nto ni ñā ne, tē xkúntee iní nto ne, kue'ēn nto. Ka'xi ntó un ntɨ'ɨ̄ é ta'xī ña. Ñá ku tsixe'e ntō mí vē'xi, vata koo é ña kini koo kadá kuení nto. 28 Ntá tsi te kā'an uun ña'a: “Kūñú sā'á ne, dɨvī é intéku nu sántú san”, koo ka'an ñá ne, ñá ku kā'xi nto, vata koo é ña kini koo kadá kuení ña iña nto. 29 Ñá tē é kadā kuení nto é kāka'án u, tsí é kadē kuení ña é ña kákuinti'xe i san. Ntá tsi iō ntó ne, kadā kuení nto: “¿Nté kui ña kuvi vīí u da nēé ka é ntio ko é kuētsí ña'a san? 30 Te nakuē'e u sintiá'vi nta'a Xuva ko dī'na dá kae'xi ú ne, ¿nté ntu koo ka'an ntée ña'a sán ko tsí kae'xi u nuu i e nakue'e ú sintiá'vi nta'a Xuva ko kuēnta iña i?”, koo ka'an nto. 31 Ntá tsi te kā'xi ntó, te kō'o ntó, ō nee ntɨ́'ɨ ntɨ'ɨ é viī ntó ne, kuvi vií nto te é vā'á iña Xuva ko. 32 Ñá ku nañē'e nto é kīni kaa ña Israee, ni ña e ña te ña Israee, nté ñā'a, ña ntákuinti'xe i Xúva kō dɨ. 33 Vata tsī ó de u. Tsí xu'ú ne, un ntɨ'ɨ̄ é kāde ú ne, kuédadɨɨ tsi káde ú ni ña nguiī san. Ñá te é vā'á mii ko kanantukū u, tsí é vā'á ña nguiī sán dɨ, vata koo é na nākáku ña nta'a Xuva kō.
1 Kuntīkɨn ntó ko vatā ó kantīkɨ́n u Cristu. 2 Dōo vá'a kuiní ko ni ntō, tsí ntánaka'an ntō kó ne, ntáde ntaa nto vata ō ka'án u ni ntō kídaā. 3 Ntá tsi ntio ko é kūtuni nto tsí Cristu é odo núu ña iña ko xo'o é tīí ō. Ñatīí san ne, odo nuū ñá iña ñadɨ'ɨ́ ña vatā ó odo nūú Xuva ko īñá Cristu. 4 Te katāvi núu dɨkɨ ñátīí san dá kāka'an ntâ'ví ña nī dá kanañe'ē ña tú'un Xuva kō ne, dōo doka'an, tsí ña kaíko ñu'u ña ña odo nūú iña ña. 5 Ntá tsi ñadɨ̄'ɨ́ san ne, tē ña davi núu ña dɨkɨ ña dá kāka'an ntâ'ví ña nī dá kāka'an ña tú'un Xuva kō ne, ñá kaiko ñu'u ña ña odo nūú iña ñá dɨ. Dadɨɨ tsī ó te ni dēte ña dɨ́kɨ ña. 6 Tē ña dá'vi nuu ñadɨ̄'ɨ́ san dɨkɨ ñá ne, dií ka vá'ā ó é na detē ña. Ntá tsi tē dóo doka'an é detē ñá dɨkɨ ñá, o te kūntɨɨ́ kue'en dɨ́kɨ ñá ne, na dā'ví nuu ña dɨkɨ ña. 7 Ntá tsi ñatīí san ne, ñá vā'á o te dā'ví nuu ña dɨkɨ ña, tsí naa Xuva kó ntoo ña. Kanañē'e ñá tsi dóo ka'nu Xuva kō né, kanañē'e ñádɨ̄'ɨ́ san tsi dóo ka'nu ñatīí san dɨ. 8 Tsí ñatīí san ne, ñá te kúñu ñadɨ̄'ɨ́ ni kūvi ña, tsí ñadɨ̄'ɨ́ san é xkɨntika ñatīí san kúvi ña. 9 Ntē ña ni de vá'a Xuva ko ñatīí san é kūvi ña iña ñadɨ'ɨ́ san, tsí ñadɨ̄'ɨ́ san é kūvi ña iña ñatií san. 10 Dukuān é kāntio é kutāvi núu dɨkɨ ñádɨ̄'ɨ́ san, vata koo é dito é kaiko ñu'u ña ñatīí san. Kuenta iña ánjē sán dɨ. 11 Ntá tsi ñatīí, ña kantikɨn Xuva kō ne, kantio ña ñadɨ̄'ɨ́ san ne, kuan tsi kaa ñadɨ̄'ɨ́, ña kantikɨn Xuva kō dɨ́, kantio ña ñatīi. 12 Tsí vata ō ve'xí ñadɨ̄'ɨ́ san xkɨntika ñatīí san ne, ñatīí san ne, ñadɨ̄'ɨ́ kanakāku ña ña. Ntá tsi ntuvi ña vé'xi ña nta'a Xuva kō. 13 Dɨvi ntō ka'an ntó te vā'á o, o tē ña vá'a o é kā'an ntâ'ví ñadɨ̄'ɨ́ san é ña kutavi núu dɨkɨ ña. 14 Ntákutuni míī kó tsi dóo doka'an é koo nani idi ñatīí san. 15 Ntá tsi tē dóo nani idi ñadɨ̄'ɨ́ san ne, dóo vá'a kaa. Tsí xē'é Xuva ko idi ña é kutāvi núu dɨkɨ ña. 16 Ntá tsi tē xoó ncho tiin núu i nuu i sá'a ne, xo'o ne, ñá kuān xkoó ini o; nté da xōó ka ña ntákuinti'xe i Xuva kō ñá kuān xkoó ini ña. 17 Nuu i é ncho ka'án u ni ntō ne, ña xkúntee iní ko vatā ó de nto da ntánataká nuu nto, tsí da ntáde kini nto ni tā'an nto naa i é viī nto é vā'a. 18 É kui uun itó ne, téku ko ne, da ntánataká nuu nto é kunuu inī ntó Xuva kō ne, ña té uun tsi nima nto, tsí da ntaé'nte dava tá'an nto. Ne, un síin kakuinti'xe ko sá'a. 19 Á te kāntio é kīi nteé xio ta'an nto vata koo é kūtuni xoo é ntántīkɨn ntí'xe i Cristu. 20 Dukuān ne, da ntánatāká nuu nto é ka'xī ntó tañú'u nī é kō'o nto ntute tɨnti'ó san é naka'an nto Xuva kō ne, ñá tē nuu é ntaā í ntáde nto. 21 Tsí ña te kuédadɨɨ tsi ntaé'xi nto, tsí iō ntó ne, di'na nto kaintóo nto é ka'xi nto, da nɨɨ īó ta'an nto ntoo ntite ña. Uun ña kakákɨn ña da nɨɨ iō ñá ne, da ntáde kɨ'vi ñā. 22 ¿Vá ña tuvi ntu ví'i nto mí kā'xi nto ni mí kō'o nto? ¿Nté kui ntánantii ni'ni ntu nto xúkun Xuva kō ne, kaxé'e nto doka'an iña ta'an nto, ña é ña te neé īó iña i? ¿Nté koo ka'án u ni ntō ve? ¿Vá kā'án ntu u tsi dóo vá'ā ó de nto? ¡Ñā'á ni san! 23 Ta'xi Xuva ko tū'ún ña é kā'án u ni ntō ne, dɨvī é nañé'e ú nto: dɨvi tsi nīñú di'na dá diko ña Jésuú ne, kídaā kí'i Jesuu táñú'u san. 24 Dā kúvi nakué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō né, ē'nté dava ña tañú'ū sán ne, dá kakā'an ña: “Ki'i nto, dá kā'xi nto. Sá'ā ne, kúñū ko é kuē'é u kuenta iña nto. Kuān koo vií nto sá'ā é nanū'u ntó iní nto ko”, ka'an ña. 25 Dā kúvi é'xi ña ne, kuan tsi ō kí'i ña e'xín san dɨ́ ne, dá kakā'an ña: “E'xin sá'a ne, nɨñɨ́ ko é kuē'é u kuenta iña nto, kuenta iña tú'un xēé san e tá'xi Xuva ko xū'u ña. Vata dá ko'o nto sá'a ne, nanū'u ntó iní nto ko”, ka'an Jésuu. 26 Dukuān ne, vata dá ntaé'xi ntó tañú'ū sa'á ni vāta dá ntáxi'i nto ntute tɨnti'ó san ne, ntánañe'ē nto tsí xi'i Jésuu kuénta iña ko. Kuān tsi koo vií nto un tsi da nté nainu xtúku ña. 27 Da xōó ka ña'a, ña é dotō tsi ka'xi tañú'ū sán ni ñā é doto tsi ko'o ntute tɨnti'ó san ne, kaka'an Xúva kō tsi íō kuetsí ña, tsí ña kaíko ñu'u ña kúñu Xuva kō, nté nɨñɨ ñá dɨ. 28 Dukuān ne, é un é un o na kadā kuení ko nté īó nima kó, te vā'á o ni Xuva kō ne, kidáā ne, kuvi ka'xi o tañú'ū sán ne, ko'o o ntūte tɨnti'ó san dɨ. 29 Tsí ña'a, ña é ña vá'ā o tuvi ni Xuva kō ne, te kā'xi ñá tañú'ū sán, te kō'o ña ntute tɨnti'ó san dɨ́ ne, kantuku mii ñā é ntō'o ña, tsí ña kaíko ñu'u ña kúñu Xuva kō. 30 Dukuān né, dōó tɨtɨ́n nto ntánchokuví nto ne, ntáxio vita nto. Iō ntó ne, e xí'i ntō dɨ. 31 Ntá tsi te mii o kōto vá'a o nimá kō nté o kaika ni Xuva kō ne, ña túvī nté koo nanto'o ña kō. 32 Ntá tsi dá īo kuétsi ko ne, kata'xi Xuva ko é nto'o kō vevii vata koo é ña ta'xi ña é nto'o ko ntii dañu ntūvi. 33 Dukuān né, ēní ko, dá ntánataká nuu nto é kā'xi ntó ne, kuntētu tá'an nto vata koo é dādɨɨ tsi ka'xí nto. 34 Tē xoo dóo kakakɨn i ne, nā kínaká'xi ña nú vi'i ña kān, vata koo é ña nanto'o Xuva ko nto é vatā ó de nto da ntánataká nuu nto. Te īó ka é ncho tsixe'e ntō kó ne, ka'án u te vē'xí xtuku ú é koto ni'ni ú nto.
1 Ntio ko é kūtuni vá'a nto, ēní, kuenta iña i é kāta'xi Espíritū Sántū san ko. 2 Ini nto tsi kídaā, dá vāta kuintí'xe nto Xuva kō ne, da vá'a xnto é kanañē'e ñá'a san nto é kunuu inī ntó santu ña é ña kaká'an. 3 Dukuān ne, kaka'án u ni ntō tsí xoo é kāka'an kíni i iña Jésuú ne, ña túvi Ēspíritū Sántū nuu nima i. Ntē ña xoxó kuvi ka'an i é Jesuú ne, dɨvi ñā e Tó'o nti'xe ko, tē ña te kuénta iña Espíritū Sántū san é kāka'an ña. 4 Dōó ki'in nuū i é kūvi ni'i ña'a é viī ña, ntá tsi uun tsi Espíritū Sántū, ña katsi'i. 5 Dōó ki'in nuū í īo nté koo xntii ō, ntá tsi uun tsi Xuva ko, ñā é ūve ntee ko. 6 Dōó ki'in nuū i é vīi ó ne, ntá tsi uun tsi Xuva ko, ñā é kata'xi un ntɨ'ɨ̄ é viī ó xe un xé un ō. 7 Xe un xé un ō díto é nuu Espíritū Sántū sán nima ko é vā'á ko un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ o. 8 Iō ñá ne, kani'i ña e dóo ini ña nté koo ta'xi ña ko ītsi. Iō ñá ne, kani'i ña e dóo ki'in inī ña nté koo ka'an ña. Ntá tsi ntuvi ñá sā'á ne, ní'i ña é kūvi vií ña uun tsi nta'a Espíritū Sántū. 9 Iō ñá ne, kani'i ña e dóo kuntee inī ñá Xuva kō. Iō ñá ne, kani'i ña é kūvi ntavá'a ña ña nchokuvi. 10 Iō ñá ne, kani'i ña é kūvi vii ña nuu i e dóo na'nu. Iō ñá ne, kani'i ña é kūvi ka'an ñá naa Xuva ko. Iō ñá ne, kani'i ña é kūvi kiní ña nee é vē'xí nta'a Espíritu Xuva ko ō nee é vē'xí nta'a é ña vá'ā. Iō ñá ne, kani'i ña é kūvi ka'an ña tuku tú'ūn é ña te tú'un mii ñā. Iō ñá dɨ ne, kani'i ña é kūvi ka'an ña neé kani tú'un tú'ūn xoó kaka'an i. 11 Ntá tsi un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i sá'a vē'xi uun tsi nta'a Espíritū, dɨvi Ēspíritu mii Xuva kō. Dɨvi ña kata'xi ña kō, xe un xé un ō, neé ntɨ'ɨ́ ntɨ'ɨ nuu i é vā'a vata kaa é ntio ña. 12 Kūñú kō né, kuān te dóo tɨtɨ́n ta'vi i īó ne, uun tsi kúñū kúvi. Kuān tsi kaa kúñū Cristú dɨ. 13 Dā ítsi ntute o kuēnta iña Espíritū Sántū sán ne, uun tsi ntúvi o ni tā'an ko, ña ntákuinti'xe i san. Kuān te ñá Israeé o, kuān te tuku tátá kō né, o kuān te io tó'o ko, ō ña tuvi tó'o kō, ntá tsi úun tsi Ēspíritū Sántū san núu ña nima ko, un ntɨ́'ɨ ō. 14 Kūñú ko ne, ña té uun tá'vi tsi ni kūvi, tsi dóo tɨtɨ́n ta'vi ī. 15 Tē dɨ dɨ́'ɨn kō san ká'an: “Xu'ú ne, ñá te nta'a ni kūvi u; dukuān ne, ñá kaduku ntée u kúñū san”, koo ka'án ne, ñá tē nee va'a é kuān ó kaka'án ne, ña kaka'án ka i kúñū san. 16 Tē dɨ́ tutun ko ká'an: “Xu'ú ne, ñá te ntūxnúu ni kūvi u; dukuān ne, ñá kadūku ntée u kúñū san”, koo ka'án ne, ñá tē ne vá'a é kuān ó kaka'án ne, ña kaka'án ka i kúñū san. 17 Tē dɨ́ da kanɨɨ ō kúvi o ntūxnúū ne, ¿nté ntu koo teku ko? Tē dɨ́ da kanɨɨ ō kúvi o tūtún ne, ¿nté ntu koo ta'ni o? 18 Ntá tsi tsúve Xuva ko ta'vī kúñu kō mí e ntío ña. 19 Tē dɨ́ un ntɨ'ɨ̄ é uun tsi nuu i kúvi ō ne, ¿nté ntū ó kúñu kō? 20 Ntá tsi kuān te tɨtɨ́n ta'vi ī ne, uun tsi kúñū kúvi. 21 Ña kúvi kā'an ntúxnūú kō sán ni ntā'a ko: “Ña ntīo kó o”, koo ka'an. Nté dɨ̄kɨ kó ña kuvi ká'an ni dɨ̄'ɨ́n kō: “Ñá ntīo kó o”, koo ka'an. 22 Uun nuu i é ña té nee nuu á'vi, kuiní kō né, dɨvī e dií ka kantio. 23 Mí'ī e dií ka ña nuu á'vi kúñu kō, kuiní kō ne, dií ka katavi núu doo vá'a. Mí'ī e dií ka kakuka'an nuú kō é kīni ña'a sán ne, dií ka kadē kuení ko é kutāvi nuu vá'a, 24 ntá tsi mí'ī e dií ka vá'a ito ne, ñá kantio é kuān koo kutavi núu. Kuān o de vá'a Xuva kō kúñu kō, vata koo é dií ka víi o kuēnta nuu i e dií ka ña nuu á'vi, kuiní ko. 25 Dukuān ne, ñá nāa núu ta'vī kúñu kō san, tsí e un é un ta'vī kúñu kō sán ne, da miī é ntio i ta'an i. 26 Te uun ta'vī kúñu ko kānto'o i ne, dá kanɨɨ̄ kúñu ko ntō'o i dɨ. Tē xoó ntavá'a i uun ta'vī kúñū sán ne, kanɨɨ dîni í dɨ. 27 Vi'a vé ne, xo'ō ne, ntáduku ntée o Crīstu. Kuvi ka'an o tsi kúñu ñā kúvi ō xe un xé un ō. 28 Dukuān é da io īó tsi tsiñu é viī ó iña Xuva ko ini ukún san: é kui ūun ne, pustru ña; é kui ūví ne, ña ntáka'án naa Xúva kō; é kui ūní ne, ña ntánañē'e; dá vē'xí xku ña ntáde nuu i e dóo na'nu, nī ña ntántavá'a ña nchokuví ne, nī ña ntáxntii, nī ña ntádē kû'vé, nī ña ntáni'i é kūvi ka'an ña tuku tú'ūn e ñá ini ña. 29 Ñá te ūn ntɨɨ́ ntɨɨ̄ o é pustru o ne, ñá te ūn ntɨɨ́ ntɨɨ̄ o é kūvi ka'an ó naa Xuva ko. Ñá te ūn ntɨɨ́ ntɨɨ̄ o é kuvi nañē'e ó, ntē ña te un ntɨ́'ɨ o kūvi vií o nūu i e dóo na'nu. 30 Ñá te un ntɨ'ɨ o kūvi ntavá'a o ña nchokuví san. ¿Vá un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ xntu ó kuvi ka'an ó tuku tú'ūn é ña íni o? Ñá te un ntɨ'ɨ ō kuvi ntada ntaa o neé kani tú'un e ntáka'an ña. 31 Ntá tsi un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ntó nantuku nto kanɨɨ̄ nima ntó nēe e dií ka va'a. Ntá tsi ví'a vé ne, nañē'e ú nto uun itsi e dií ka vá'ā o.
1 Kuān te kuvi ka'án u da nēé ka tú'ūn é ntáka'an ñá'a, un tsi nte tú'ūn é ntáka'an ánjē sán ne, ntá tsi tē ña kakuinimá ko ne, vata kaa uun kaa é kānaduku ntée tatsin kaa ú, o vāta kaa stañu é kāka'ñɨ́ kaa u. 2 Te nī'í ko é kā'án u naa Xuva kó ne, te īní u un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i é mii tsi Xuva ko īni ñá ne, te īní u un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ é īni ña'a sán ne, te īní u ka'án u ni xūku san é na kɨ̄'ɨn íkan ne, na kī'xi i'a ne, ntá tsi tē ña kákuinimá ko ne, ñá vādá kaidiá'vi ko. 3 Te kuē'é u un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ iñá ko ña nta'ví san, o te kuē'é u kúñū ko é kā'mi ña'a sán ne, ntá tsi tē ña kakuinimá ko ne, ñá vādá kaidiá'vi ko. 4 É kuīnima kó ne, é na kūtíi o ni ta'an kō ne, e dóo vá'a koo vii o ni ñā. Ñá kune'ū iní ko ni ñā; ña kada ka'nu ña'a ō; ntē ña kadá kuení ko te dií ka va'á ña'a ō. 5 Ñá kadā xení o ni ta'an kō; ñá te é vā'á mii ko nantuku ō; ñá kudiīn o ni ta'an kó; ntē ña xntekú ō nima ko tē neé vií ña ni kō. 6 Ña te da dínī kó te xoo kó'xo nteē i, tsí e dínī kó ne, nee é nuu é ntaā i. 7 É kuīnima kó ne, é kada ka'nū iní ntɨ'ɨ ō. Kuinti'xe ntɨ'ɨ kō dɨ́. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ kuntétu ō ne, kutíi ntɨ'ɨ kutíi ntɨ'ɨ kō. 8 Xée ntūvi é ña ka'án ka ña'a san naa Xuva ko nee é vē'xí kuvi. Xée ntūvi é ña ka'án ka ña'a tuku tú'ūn é ña te tú'un mii ñā. Xée ntūvi é ntoko ñū'u é kinī ñá'a san. Ntá tsi é kuinīma kó ne, ña ntɨ́'ɨ̄. 9 Vevií ne, un síin tsi ini o ne, un síin tsi kuvi ka'an o nee é vē'xí kuvi dɨ, 10 ntá tsi xee ntúvi é kinī o nee é nuu é ntaā í ne, kídaā né, ntɨ'ɨ̄ é un síin tsi ini ō. 11 Dā kulú'ntī ú ne, kaka'án u vatā ó kaka'an i'xa lu'nti. Kakutuní ko ne, kadē kuení ko vatā ó de i'xa lu'ntí san dɨ. Ntá tsi dā kúka'nu ú ne, xtuvī mii ú é idé u vatā ó de i'xa lu'ntí san. 12 Vevií ne, ñá kaīní va'a o, tsí vata te speju déntu kaito nuu ō; ntá tsi kídaā ne, kiní va'ā o. Vevií ne, un síin tsi iní u. Ntá tsi te kúvi vé ne, kiní vā'á u, vatā ó ini Xúva kō ko. 13 Vi'a ve ne, úni nūu i é ña ntɨ'ɨ: é kuinti'xe kō, é kuntetu ō, nī é kuinīma kó ta'an kō. Ntá tsi é dií ka ka'nu ne, é kuinīma kó ta'an kō.
1 Kanɨɨ̄ nima ntó kuinima ntó ta'an nto ne, ntá tsi nantuku nto nēe nuu i e tá'xi Xuva kō ne, dií dií ka é kā'an ntó naa ña. 2 Tsí xoo é nī'i i é kā'an tuku tú'ūn é ñá iní ne, ña te ñá'a kaka'an ni'i ña, tsí Xuva ko kāka'an ni'i ña. Xoxó kañe'e dɨkɨ i tú'ūn é xe'é Espíritū Sántū san é kā'an ña. 3 Ntá tsi xoo é nī'i i é kā'án naa Xuva kó ne, kaka'án ni ñā'a san vata koo é dií ka kuka'xi nuu ña, vata koo é tsi'í ntii ña ñā ne, vata koo é nāxnuu ka'nu ña nima ñá dɨ. 4 Tē xoó ka'an i tú'ūn e ñá ini ña ne, dií ka kakuka'xi nuu mii ña. Ntá tsi xoo é kāka'an i naa Xuva ko ne, kaxntii ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ ña ntákuinti'xe i san é kuka'xi nūu ña. 5 Ntio ko é nī'i nto un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto é kūvi ka'an nto tuku tú'ūn é ña íni nto. Ntá tsi dií dií ka ntio ko te kuvi ka'an ntódo nto tú'un Xuva kō. Tsi dií ka kaidiá'vi é kā'an ó tú'un Xuva ko nāa i é kā'an ó tuku tú'un, tē xoxó ña ntada ntaa tú'ūn é kāka'an ó san, vata koo é kadiá'vi iña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ ña ntákuinti'xe i san. 6 Dukuān ne, ení, tē xu'ú kixkoto ní'ni ú nto ne, te kā'án u tú'ūn é ña íni ú ne, ¿mí'i ntu kaxntīi ú nto? Ntá tsi kuvi xntii ú nto te kā'án u neé ta'xi Xuva ko é kūtuní ko, ō neé iní u é nuu é ntaā í, o tū'un é ta'xi Xuva kō é kā'án u ni nto, o nūu i é nañē'e ú nto. 7 Un tsi nte strúmentu é kanakueku ō ne, vata kaa choó san ne, o vata kaa kiñú'u san é ña kantíto, ntá tsi tē ña vá'a koo nakueku ō ne, ña díto neé kaeku. 8 Tē ña vá'a koo nakuēku o trunpetá san é kākana ña sntadun san é kɨ̄'ɨn ñá du'xēn ne, ¿xoó ntu koo tú've i é kɨ̄'ɨn í du'xēn? 9 Kuan tsī o kúvi ni ntō dɨ. Te kā'an ntó ni ñā'a tú'un ntō é ña kañé'e dɨkɨ ñá ne, ¿nté ntu koo teku ña é kāka'an nto? ¡Vata kaa ña kaka'an ni'i tátsín san ntáa nto! 10 Ñá te nté kaa tú'un īo da mí'ī ká ñuu ñuxiví a ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ dóo vá'a tsi kuvi kɨ'ɨn dɨkɨ ña é kāka'an. 11 Ntá tsi tē ña káñe'e dɨkɨ ko tú'ūn é ntáka'an tuku ña'a ne, díto é xio ñuu ña kuenta iña ko ne, xo'o né, xio ñuú ko kuēnta iña ñá dɨ. 12 Dukuān ne, te dóo ncho ni'i nto nuu i é kāta'xi Espíritū Sántū sán ne, nantuku ntō neé nuu i é dií ka kaidiá'vi i é kuka'xi nūu un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntákuinti'xe i san. 13 Tē xoó kaka'an í tuku tú'ūn né, na kākan ñá nta'a Xuva ko, na ta'xī ña é kūvi ntada ntaa ñá neé kani tú'un. 14 Tsí te kāka'an ntâ'ví u tú'ūn e ñá ini ú ne, nimá ko kaka'an ntâ'vi, ntá tsi ñá tē neé kañe'e dɨ́kɨ ko. 15 ¿Neé ntu vii ú ve? Ka'an ntâ'ví u ni nīmá ko ne, ka'an ntâ'ví u ni dɨ̄kɨ kó dɨ. Kata ú ni nīmá ko ne, kata ú ni dɨ̄kɨ kó dɨ. 16 Tsí te da mii tsi nīma nto kanuu iní nto Xuva kō ne, ¿nté koo ka'an ntâ'ví ña é ñá iní san ni ntō dadɨɨ dá kanakué'e nto sintiá'vi nta'a Xuva ko, tē ña katéku ña nee iñá kaka'an nto? 17 Kuān te dóo vá'ā ó kaka'an ntâ'ví nto dá kanakué'e nto sintiá'vi nta'a Xuva kō ne, ña kaidiá'vi é kuka'xi nuu ta'an nto nta'a Xuva kō. 18 Xu'ú ne, kanakué'e ú sintiá'vi nta'a Xuva kō tsí dií ka kaka'án u tuku tú'ūn é ña íni u é un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto. 19 Ntá tsi dá tūví u ni ñā ntákuinti'xe i sán ne, dií ka vá'ā ó kuān te úvi uni xú'u ka'án u é kīni ña'a san vata koo é dií ka kutú've ña, naa i é ka'án u u'xi míil tú'ūn é ña kɨ́'ɨn dɨkɨ ña. 20 Ení, ñá ku dē kuení nto vatā ó kadē kuení i'xá san. Mii tsi kuēnta iña núu i é kīni kaa ne, vií nto vatā ó de i'xá san é vata kutú've i é viī i é kīni kaa. Ntá tsi kadā kuení nto vatā o ntádē kuení ñatā san. 21 Lei Xúva kō ne, uve na'a, kaka'an: “E tuku tú'ūn ka'án u ni ña ñūu sá'a, ne, ña vé'xi xio ñuú ka'an ñá ni ña nāá ko, ntá tsi nte da'a sá kuān koo ka'án u ne, ña téku ña, ka'an Xúva kō”, ka'an. 22 Dukuān ne, é kā'an ó tuku tú'ūn é ña íni ó ne, vata koo é kīní ña'a, ña é ña kákuinti'xe i ne, ñá te ña ntákuinti'xe i san. Ntá tsi te kā'an o tú'ūn é tā'xi Xuva ko ne, vata koo é kīní ña ntákuinti'xe i san ne, ñá te ña é ña ntákuinti'xe i. 23 Da ntánatāká nuu un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ ña ntákuinti'xe i sán ne, é un é un ña ntáka'an ña tuku tú'ūn é ña íni ña ne, kidáā ne, te xēe ña'a, ña é ñá ini nuu i sá'a, o ña'a, ña é vata kuintí'xe i ne, ¿vá ña ka'an ntú ña te ntákuluku nto? 24 Ntá tsi te ūn ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ntó ka'an nto tú'ūn e tá'xi Xuva kō né, te xēe ñá'a, ña é ñá ini nuu i sá'a ne, o te xēe uun ña'a, ña é vata kuintí'xe i ne, koto ña neé ña'a ña ne, kūtuni ña tsí īo kuétsi ña kuēnta iña tú'ūn va'a é ntáka'an nto san. 25 Kutuni ña nee é ñu'u xū'u nima ña ne, nakunchɨ́tɨ ña nuu Xuva ko ne, kunuu ini ñá ña. Kutuni ña tsí nuu mé'ñu nti'xe Xuva ko ntō. 26 Vi'a ve né, ení, dā ntánataká nuu nto ne, iō ntó ne, kuvi kata nto; iō ntó ne, kuvi nakuā'a nto ña'a san; iō ntó ne, kuvi ka'an nto tú'ūn e tá'xi Xuva kō é kūtuni nto; iō ntó ne, kuvi ka'an nto tuku tú'ūn é ña íni nto; iō ntó ne, kuvi ka'an nto neé kani tú'un tú'un ñā. Kuān koo vii nto vata koo é dií ka kuka'xi nuu nto ni Xuva kō, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto. 27 Tē xoó ncho ka'an í tuku tú'ūn é ña íni í ne, na kā'an úvi uni ñá'a, ntá tsi kui kui uun ña na kā'an ña. Kidáā né, kuntītsí uun ña é ntāda ntaa neé kani tú'un tú'ūn é kāka'an ña. 28 Ntá tsi tē xoxo nté uun ña é ntada ntaa neé kani tú'un sá'ā ne, dií ka vá'ā o é ña ká'an kue'en ña tuku tú'ūn é ña íni ña da ntánataká nuu ña. Diin diin tsi na kā'an ntâ'ví mii ña ni Xuva kō. 29 Tē xoó ncho ka'an i tú'ūn é xe'é Xuva kō é kūtuni ñá ne, uvi úni tsi ña na kā'an ña. Na kīní ña nguiī sán ne, na kā'an ñá te nuu é ntaā i é kāka'an ña. 30 Ntá tsi tē xe'é Xuva ko tū'un é kā'an túku ña'a, ña tuvi íkān né, na tēe kádin ña é kāka'an dí'na san. 31 Kuvi ka'an nto, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto e ní'i nto tú'ūn e tá'xi Xuva kō, ntá tsi kuentá uun xntō, vata koo é un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto kutú've nto ne, ntuka'nu ini nto. 32 Xoo é nī'i i tú'ūn é xe'é Xuva kō ne, kuvi kada kú've míi neé ura ká'an. 33 Tsí ña ntio Xuva ko é kōo da vántiñɨ o kuntoo ō, tsí ntio ña é diin diin tsi kuntoo ō. Vatā xkoó ini un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ ení kō, ña ntákuinti'xe i sán ne, 34 ñadɨ̄'ɨ́ san ne, diin diin tsi na kūntoo ña ini ukún kān, tsí ña vá'ā ó te ka'an ña. Kantio é kuiko ñu'u ña vatā ó kaka'án lei Xúva kō. 35 Tē neé ncho kutuni ñá ne, na tsixe'e ña xɨɨ ña tē neé ña nú vi'i ña kān. Tsí ña vá'ā o é kā'an ñá ini ukún kān. 36 ¿Nté ō ntu? ¿Vá nta'a ntú nto vé'xi tú'un Xuva kō kuan? Ntē ña te da míi xnto ni nī'i nto tú'un ñā. 37 Xoo é kāka'an i tsí ni'i i tú'ūn é xe'é Xuva kō é kā'an náa ña ne, o tē dóo ini ña Xuva kō ne, na kīni ñá tsi sá'ā é kakā'u ú iña ntó ne, uun e tá'xi Xuva kō é kāda ntaa o. 38 Ntá tsi tē xoó ña'a ña káde ña kuenta tú'ūn sán ne, ña kú de nto ña kuentá dɨ. 39 Dukuān ne, ení, kákan nto nta'a Xuva ko na tā'xi ña é kā'an ntó naa ña ne, ñá ku ē'nté nuu nto é na kā'an ñá'a san tuku tú'ūn é ña íni ña. 40 Ntá tsi da nēé ka é viī ntó ne, ñá ku dotō tsí vií nto ne, kuentá uun xnto ka'an ntó vatā ó ntio Xuva kō.
1 Ení, ntio ko é na naka'an ntō tú'ūn va'á san é nañé'e ú nto kídaā nté koo nakáku ō. Dɨvi tū'un é kuintí'xe nto kídaa ne, kuan tsī ó ntákuinti'xe nto vevií dɨ. 2 Kuenta iña tú'ūn sa'á ne, nakáku nto, tē ña xtuvi mii nto tú'un vatā o ka'an ntódo ú ni ntō ne, tē ña te é ntaā i é kuintí'xe nto. 3 É kā'án u ni nto tū'un é dií ka nuu á'vi i é nī'í ko: é xi'í Cristu kuénta iña kó, vatā ó uve na'a kaka'an tú'un Xuva kō ne, 4 íntū'xí ña, ntá tsi da kúvi uni ntúvi ne, ntōto ñá vatā ó kaka'an tú'un Xuva kō. 5 Kídaā ne, iní Pedrú san ña ne, dā ku e ví'i ne, īní pustrú ña nguiī san ñá dɨ. 6 Rkontûví ne, ú'un siēntu ñá'a, ña ntákuinti'xe i san, íni ña ña é uun ito tsi. Iō ñá ntoo ká ña; iō ñá ne, e xí'i ñā. 7 Uun ká tuku ntuví ne, īní Santiau ña; kidáā ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ pustru ña íni ña ña dɨ. 8 Dā ntíi ata í ne, iní u ñá dɨ, xu'u é vata kaa uun i'xa é kākú xe'e kaa u. 9 Tsí xu'ú ne, dií ka dutsi u é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ pustrú san ne, ntē ña nuu â'ví ko é kā'an ña'a san é pustrú u, tsí dóo dé xení u ni ñā ntákuinti'xe i Xuva kō kídaā. 10 Ntá tsi dóo vá'ā o dé Xuva ko nī ko dá nadama ñá ko vata koo é kūví u vata kaa ú sa vevii. Ñá te dotō tsí ni ēté xaa u e dóo va'a e tá'xi ña ko, tsí xu'ú ne, dií ka kade tsiñu u é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña nguiī san. Ntá tsi ña te da míī tsú kade tsiñu u, tsí Xuva ko nuu ña nimá ko ne, dɨvi ñā kade ña tsiñu va'á san é kāde u. 11 Ntá tsi ña té ini te xū'ú ne, o ña nguiī san ntáde ña tsiñu san, tsi ntánañē'é ntɨ tú'un Xuva kō né, dɨvī e kuínti'xe nto. 12 Ntá tsi tē ntáka'an ntódo ntɨ tsi ntóto Cristu dá xi'i ñá ne, ¿nté kui iō ntó ne, ntáka'an nto tsí ña ntántoto ñá xi'í san, kuan? 13 Tē dɨ́ ña ntántoto ñá xi'í san ne, Cristú ne, ña ni ntóto ña dɨ. 14 Tē dɨ́ ña ni ntotó Cristú san ne, é ntaā í e ntáka'an ntódo ntɨ́ ne, e kuínti'xe nto ne, é ntaā í; ñá tē neé nuu á'vi. 15 Tē dɨ́ kuān ó ne, ntáde vetē ntɨ́ iña Xuva ko, tsí ntáka'án ntɨ é nantoto Xuva kó Cristu dá xi'i ña. Ntá tsi ¿nté ntu ō nántoto ña ñá kuan, tē dɨ́ ña ni ntoto ñá xi'í san? 16 Tsí tē dɨ́ ña ni ntoto ñá xi'í san ne, nté Cristú ña ni ntoto ñá dɨ. 17 Tē dɨ́ ña ni ntotó Cristú ne, é ntaā i é ntákuintí'xe nto ne, ña túvī xoó kada ka'nu iní i ni kuētsí nto. 18 Tē dɨ́ kuān ó ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña xi'í, ña é kuínti'xe i Cristu dá xi'í ne, ñá ni xēe ntá'a Xuva kō. 19 Tē dɨ́ da ntántito tsi o ñuxiví a e ntantétu ō Cristú ne, dií ka nta'vi ide ō é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san. 20 Ntá tsi ñá te kuān ó kuvi, tsí é nuu é ntaā í ne, ntoto Cristu dá xi'i ña. Vata kaa kɨtɨ vidin e kíi di'na ma é tatā kó kaa ña, tsí di'na ña ntóto ña é un ntɨ'ɨ ō. 21 Uun tsi ñatīí idé ña kuétsī é īó doxi'í san ne, uun xtuku tsi ñatīi ntóto ña vata koo é ntōto ña xi'i. 22 Vata ō ni'i ko é kuvi o é kuētsí Adaán ne, kuan ō ni'i kó ntuvi iña kó nta'a Cristu. 23 Ntá tsi kuiñɨ ukūn ó ntoto o, vatā ó kaduku ntée o. Di'na Cristú odo núu ña ntóto ña. Kídaā ne, dá naīnu xtúku ña ne, ntoto un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña kaka'an í ña. 24 Rkontûví ne, xée ntūvi é ntɨ̄'ɨ ñuxiví san. Tē kúvi nantɨ'ɨ́ Cristu é un ntɨ'ɨ̄ ña tsiñu na'nu i sán, nī ña ntádē kû'vé san, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña e dóo iō i é vīí ne, da kidáā nakué'e ña da kanɨɨ̄ mí kāde kú'vē ñá nta'a Xuva kō. 25 Tsí Cristú ne, kantio é kadā kû'vé ka ña un tsi da nté kūvi vií ña ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ ña ntaínchu'vi ña. 26 É ntīi ata i é kaīnchu'vi ñá ne, dɨvī sán doxi'í san ne, nantɨ̄'ɨ ña dɨ. 27 Tsí Xuva kō ne, xé'e ñā é kodo nūú Cristu é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i. Ntá tsi é kāka'an o “un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu í san” ne, ñá te kakā'an o te kodó nuu ña iña Xuva ko, tsí Xuva kō xe'é ña é kodo nuū ñá un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i. 28 Tē kúvi idé I'xá Xuva ko nūu i sá'a ne, nakué'e ña é kadā kû'vé Uva ña īña ña. Dukuān né, da nēé ka nuu í ne, di'na ká Xuva kō. 29 Tē ña kuan koo kúvi ne, ¿nté kui kuān xkoó ini kú ña iō ñá kuān é tuku ña'a kutsi ntute ña naa ñá xi'í san? Tē dɨ́ ña ni ntoto ñá xi'í san ne, ¿nté kui kuān xkoó de ntu ña kuan? 30 ¿Nté koo ntu é da nuu da kuií tsi ña u'vi ni'i ntɨ ntuvi iña ntɨ́ kuan? 31 Uten uten doko sá kanakí'i ña ntuvi iñá ko. Nuu é ntaā i. Nuu é ntaā í dɨ tsi dóo diní ko kuenta iña nto, tsi ntákuinti'xe nto Tó'o ko Jesūcristu. 32 ¿Neé ntu tsiñu nāá u ni ñāñá san, vatā ó de ña ñuú Efesú san ne, tē dɨ́ ña ni ntoto ñá xi'í san? Dií ka vá'ā ó na kō'o ka'xi o, tsí teváā ne, kuví ō. 33 Ñá ku dā vá'a nto é kanī nta'ví ña'a san nto. Tsí kuvi nti'xe vatā ó kaka'an ña'a: “Te kuve ta'an ō ña kini ntáa sán ne, xtuvī mii o é vā'a é ini o”, koo ka'an ña. 34 Na ntūtuni ntó ne, vií nto é vā'a. Ña kú de ká nto é kīni kaa san. Tsi íō ntó ne, ñá īni ntó Xuva kō. Kaka'án u sá'a vata koo é na kūka'an nuu nto. 35 Á te iō ntó ne, kadā kuení nto: “¿Nté ntu koo ntoto ká ña xi'í san? ¿Nté ntu kaa kúñu ñā?”, koo ka'an nto. 36 Ñá ku tsixe'e tūntu nto. Tsí tsɨ́kɨn, kɨtɨ kaí'xi nto ne, ¿ntē ntú koo kue'nu tē ña di'na té'u? 37 Tsi é kaí'xi ō ne, é tūku kaa te kéne. Tsí da miī tsɨ́kɨ̄n dá i'xi nto, kuān té tsɨkɨn trigú ne, o da nēé ka tsɨ́kɨ̄n. 38 Ntá tsi Xuva kō ne, kaxé'e ña é un é un tsɨ́kɨ̄n sán xuku i ni kɨtɨ i vatā o é ntio ña. É un é un tsɨ́kɨ̄n sán ne, é un é un nuu i dɨ. 39 Da nēé ka nuu kúñū sán dɨ ne, ñá te úun tsi nuū i kúvi. Tsí uun tsi nuu i e kúvi kúñu ñā'a sán ne, é tūku ntáa kúñu kɨ̄tɨ san ne, é tūku ntáa kúñū láa sán. Kūñú tsákā sán dɨ ne, é tūku ntáa. 40 Kuan tsī o kúñū é īó e dukún kān dɨ, tsí ña te dadɨ́ɨ ntáa kúñū é īó ñuxiví a. Ntá tsi ntuvi kúñū sán ne, dōo vá'a ntáa. Ntá tsi e túku ntáa kúñū é īó e dukún kān é kúñū é īó ñuxiví a. 41 Ngāntií san ne, dōo va'á ntuve i ne, dōo va'á ntuve xoó san dɨ, ni xntɨ̄ví san dɨ, kuān te e túku e túku ntáa. Xntɨví san ne, e túku e túku ntáa é un é un dɨ. 42 Kuan tsī koo kuvi te ntóto ña'a, ña é xi'í san dɨ. Kūñu e kaí'xi ō ne, kate'u, ntá tsi kúñū é ntōto ne, nté uun ito ká ña kuvi. 43 Kūñu e kaí'xi ō ne, ñá tē neé nuu á'vi, ntá tsi tē ntóto ne, dōo va'a. Vitā kue'en kúñū sán te i'xí ō, ntá tsi tē ntóto ne, dōó ntiī. 44 Te i'xí ō ne, uun kúñū kúvi o, ntá tsi kūñu é ntoto ne, dadɨɨ nī kúñu Xuva kō. Vatā ó īo kúñu kō ñuxiví a ne, kuan kōo ni'i ko kúñu ko te kuē'en o ntá'a Xuva kō. 45 Tū'ún Xuva kō ne, kaka'an: “Adaan, ñá kui ūún ne, ní'i ña ntūvi iña ña vata koo é kutuvī ñá ñuxiví a”, ka'an. Ntá tsi Adaan, ña ntíi ata i kán ne, ní'i ña é kūvi ta'xi ña ntuvi iña ko é kuntoo o ni Xuva kō. 46 Ntá tsi ña te kúñu kō é kuntoo o ni Xuva kō é nī'i ko di'na, tsí di'na kúñu kō é ntuvi nte'u. Da kidáa nī'i ko kuñu é kuntoo o ni Xuva kō. 47 Ñatīí, ña kui ūun ne, nté'ū kúvi ña ne, kaduku ntée ña ñuxiví a. Ña kuvi ūví san ne, Tó'o ko ñā. E dúkūn kan vé'xi ña. 48 Kūñú kō é ni'i o ñūxiví a ne, vata kaa kúñū ña kúvi nte'u kaa. Kūñu é nī'i ko e dukún kān ne, vata kaa kúñū ña e dukún kān kaa. 49 Vata ō ntúvi ō ña kúvi nte'u ñuxiví a ne, kuan koo ntuvi ō ña tuví e dukún kān dɨ. 50 E ncho ka'án u ni nto, ēni: Nee é īña kúñu ni īña xɨkɨ kúvi ne, ña kúvi nī'i mí tuví Xuva kō. Tsí da nēé ka é kāte'ú ne, ña kúvi nī'i é kutūví ntii dañu ntūvi. 51 Kini nto ve tsí ntaa ú ni nto ūun nuu i é nté uun xoxo íni i: Ñá te ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ ó kuvi ō, ntá tsi un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ ó nadáma kúñu kō. 52 Uun da'na nchuvii, vata koo kuvi é nakuéni o, te éku trunpeta san é ntii ata i. Tsí kueku trunpetá san ne, kidáa ntōto ñá xi'í san e nté uun ito ka ña kuví ña. Xo'ō é ntántoo ká ō ne, ura tsí i nadama kúñu kō dɨ. 53 Kantio é nādama kúñū é kāte'ú san nī kúñū é ña katé'ú san. Kantio é nādama kúñū é kantɨ'ɨ nī kúñū é kutūví ntii dañu ntūvi. 54 Tē nádama kúñū é kate'ú nī é ña katé'ú ne, te nādama kúñū é kantɨ'ɨ nī é ña kantɨ́'ɨ ne, kidáā ne, kuntaa é kāka'an tú'un Xuva kō: “Ña kóō ká doxi'i, tsi kúvi idé Xuva ko ni ī”, ka'an. 55 ¿Ña nta'vín ntun, doxi'i? ¿Mí'i ntu é kūvi viín kan nī ntɨ? ¿Mí'i ntu kuvi ntuku kuī'ín kan ntɨ? 56 Tsí kantuku kuī'i doxi'í san ko kuēnta iña kuétsi kō ne, kūtuni ko tsi íō kuetsí ko kuēnta iña leí san. 57 Ntá tsi ntadiá'vi Xuva kō é kāta'xi ña é kūvi vii o ni dóxi'í san nta'a Tó'o ko Jesūcristu. 58 Dukuān né, ēní, kuntīkɨn nto é ña ku xtuví mii ntō e ntákuinti'xe nto; ña ku díta nto tūku itsi. Dií dií ka na kuka'xi nuu nto ni Xuva kō, tsí nto'ó ne, ini ntó tsi ña te é ntaā í e ntáde tsiñu nto ni Xuva kō.
1 Kuenta iñá doméni é ntánatakā nto iña ta'an ko, ña kuinti'xe i sán ne, kué'e nto vata ō nañé'e u ña ntákuinti'xe i ñuú Galacia. 2 É kui uun ntūvi vité san ne, naki'i da'an ntō doméni, vata kaa e ní'i nto. Na kōo tú'vē nto vata koo é ña kantío é natakā ntó tē xee u. 3 Tē xeé u ne, kada vá'a u tutu é kunī'i ña é nakaxnúu nto é kɨ̄'ɨn ni'i ñá doméni íña ta'an ko, ñá ntoo ñuú Jerusaleen. 4 Te kāntio é kɨ̄'ɨ́n u ne, kɨ́'ɨ̄n ú ni ñā dɨ. 5 Kikoto ní'ni ú nto te īta ntí'xin ú ñuú Macedonia, tsí itsi ikān kuita ntí'xin u. 6 Ñá iní u te kuvi kutūví u ni nto, kuān te uun dá'na, o dā nté kuita ntí'xin ntuvi ví'xin san. Kidáā né, kuvi xntii ntō ko dá nɨɨ kɨ̄'ɨ́n u mí ntio é kɨ̄'ɨ́n u. 7 Ña ntio ko é uun da'na tsi koto ni'ni ú nto, tsí kuān te nté kaa ntuvi kutuví u ni nto, te Xuva kō ntio ña. 8 Kuntētu ka ú i'a ñuú Efesu da nté kūvi viko é nakué'e o sintiá'vi nta'a Xuva ko īña i é ta'vi ō, 9 tsí dóo īó tsiñu Xuva kō é kāda tsiñu ú i'a ne, dōo vá'ā ó kakuvi, kuān te dóo iō ñá ntáka'an ntée ko. 10 Tē xee Tímoteú ne, vií nto ña kuenta vata koo é kāán ña, tsí iña Xuva ko káde tsiñu ña vatā ó de ú xu'u. 11 Dukuān né, kuiko ñu'u nto ñā ne, xntii nto ña na kɨ̄'ɨ́n ka ña itsi ña vata koo é vā'á koo naxee ña mí tuví u. Tsí xu'ú nī ña kuinti'xe i sán ne, ntántétu ntɨ́ ña i'a. 12 Ení ko Āpoló ne, dōo ikán u da xe'e nā kíkoto ní'ni ña nto ni tā'án ko ña nguiī san, ntá tsi ña ni ntio ña kɨ́'ɨ̄n ñá vevii. Ntá tsi kɨ'ɨn ñá tē ni'i ña ntuvi. 13 Kuenta tsí vií nto; ñá ku xtuvī mii nto é ntákuinti'xe nto. Ñá ku u'vī ntó; na kūtíi nto vata kaa é tīí nto. Koo ntii ntō. 14 Da nēé ka é viī ntó ne, vií nto é ntákuinima ntó ta'an nto. 15 Ini ntó, ēni, tsí Stefanu ni ñaví'i ña ne, di'na ña kuínti'xe ña é da xōó ka ña ntoo ñuú Acayá san. Nté ntūvi tsikán ne, da miī é ntáxntii ña ta'an kō, ña ntákuinti'xe i san. 16 Kakan ú nto é kuiko ñu'u nto ñā'a, ña vata ntáa ña tsikan. Kuān koo vií nto dɨ́, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntáde tsiñu ni'i nto, nī ña ntáxntii nto. 17 Dōó diní ko tsí é xee Stéfanu ni Fortunátu ni Acáicu, tsí dɨvi ñā ntáde ña é ña ni kuvi vií nto é xoxó nto i'a. 18 É nāxnuu ka'nu ña nimá ko vatā o dé ña ni ntō dɨ. Koto nto ña, tsi dóo va'á ña'a ña. 19 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntákuinti'xe i san, ña ntoo i'a ñuú Asia ne, taxnuu ña ntiusi nto. Aquila ni Prísila ni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ ña ntákuinti'xe i san e ntánataká nuu ña nú vi'i ña kān né, taxnūu ña ntiusi ntó dɨ, ta'an nto, ña ntákuinti'xe Xuva kō. 20 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ta'an kō, ña ntoo i'a ne, taxnūu ña ntiusi ntó dɨ. Nanume ta'an nto kuenta iña Xuva ko. 21 Xu'u é Pablú u ne, miī u ka'u u sá'ā é taxnūu ú ntiusi nto. 22 Tē xoó ña ntío i Tó'o ko Jesūcristú ne, na nī'i mii ña é nto'o ña nta'a Xuva kō. ¡Nā nainú náne'e Tó'o kō! 23 Na kunūu mé'ñu kunuu dava Tó'o ko Jesūcristu nto. 24 Ntio ko é kūtuni nto tsi dóo ntio kó nto, tsí uun tsi kúñū kúvi o nī Tó'o ko Jesūcristu. Kuan tsī koo é kā'án u ni ntō, xu'u é Pablú u.
1 Xu'u é Pablú u ne, pustrú u iña Jesúcristu, tsí kuān o e ntío Xuva kō. Ntuví u ení ko Timoteu táxnūu ntɨ́ tutú sa'á iña ña kuínti'xe i Xuva kō, ña ntánataká nuu ini ukun ñuú Corintu, ni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntáduku ntée Xuva ko da kanɨɨ ñūú Acaya. 2 Na naxnuu viko Xuva ko ntō. Na tā'xi ña é kuntōo vá'a nto, dɨvi ña nī Tó'o ko Jesūcristu. 3 Ká'an o ni Xuva ko, uvā Tó'o ko Jesūcristu, tsi dóo va'á ña. Tsí dɨvi ñā é uva ko ñā e dóo kantunta'ví ini ña kō, é kanatsu'un ka'nu ña iní kō é vī'a é uten. 4 Xuva kō ne, kanatsu'un ka'nu ña iní ko da nēé ka nuu i e ntánto'o kō vata koo é kūvi natsu'un ka'nu o iní ta'an ko, ña e ntánto'o i dɨ, vata tsī ó de Xuva ko ni kō. 5 Tsí kuān te dóo ntánto'o ntɨ́ kuenta iña i e ntántīkɨ́n ntɨ Cristú ne, ntá tsi dɨvi tsi ñā dóo kanatsu'un ka'nu ña iní ntɨ dɨ. 6 Tē ntánto'o ntɨ́ ne, ntánto'o ntɨ́ vata koo é nāku'un ka'nu iní nto, vata koo é nākáku nto. É nátsu'un ka'nu Xuva kō iní ntɨ vata koo é nātsu'un ka'nu ntɨ́ iní nto dɨ vata koo é kutíi nto é nto'o nto vatā o ntánto'o ntɨ. 7 Dōó ka'nu kuiní ntɨ ni ntō tsí iní ntɨ tsí te kuān o ntánto'o nto vatā o ntánto'o ntɨ́ ne, kuan tsī ó kanatsu'un ka'nu Xuva ko inī ntó vata tsī ó de ña nī ntɨ. 8 Ntio ntɨ é kūtuni ntó, ta'an ko, nté ō ntó'o ntɨ́ ñuú Asia. Un vá'a tsi ntó'o ntɨ íkān. Dókō sá ña ni kutíi ntɨ. Tsí kūví ntɨ, kuíni ntɨ. 9 Ntá tsi kutuní ntɨ tsí da miī é kūví ntɨ, vata koo é kūtuní ntɨ tsí ña te mií ntɨ īó ntɨ é vīí ntɨ, tsí Xuva kō é iō ña é viī ña, tsí dɨvi ñā é kanantōto ña ña xi'i. 10 É nakākú Xuva kō ntɨ́ di'na dá dokó sa nī xi'í ntɨ ne, kuān koo vií xtukú ña. Iní ntɨ tsí nakāku xtúku ña ntɨ́ tē xeé doxi'i e dóo ntii īni í, 11 te dɨvi nto xntii ntō ntɨ́ é kā'an ntâ'ví nto kuenta iñá ntɨ. Te tɨ̄tɨ́n ña'a ka'an ntâ'ví ña iñá ntɨ ne, tɨ̄tɨ́n ña'a nakué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō tsi ni'í ko é vā'á nta'a ña. 12 Īó uun nuu i e dóo ka'nu kuiní ntɨ: tsi ñá te nēe kuetsí ntɨ tsí ña ni idé ntɨ nuu i é kīni kaa ñuxiví sa. Tsi dé ntaá ntɨ é kā'án ntɨ ni ntō é nuu é ntaā i. Tsi da xe dóo va'á Xuva kō né, xntii ñā ntɨ é kuān o dé ntɨ, tsí ña kúvi vīí ntɨ nuu i é vā'á tē dɨ́ ña Xuva kō kaxntíi ña ntɨ. 13 Dā ntátaxnūu ntɨ́ tutú nta'a nto ne, ñá te tū'un e dóo xū'u ntáka'án ntɨ ni ntō, tsi ntáñe'e dɨkɨ nto tú'ūn é ntáka'án ntɨ. Ntio ko é na kɨ̄'ɨn dɨkɨ vá'a nto, 14 vatā o kue'en dɨkɨ kúdii nto un siin e ntáka'án ntɨ ni ntō, vata koo é ka'nu kuinī ntó kuenta iñá ntɨ ne, ka'nu kuiní ntɨ kuenta iña ntó dɨ, tē xee ntúvi é nainu xtúku Tó'o ko Jēsuu. 15 Tsí iní u sá'ā ne, di'na mí ntoo nto kɨ̄'ɨn u kíkoto ni'ni ú nto, kuíni kó, vata koo e dóo diní nto uvi íto é kōto ni'ni ú nto. 16 Tsi ntío ko é kuīta ntí'xin u mí ntoo nto te kuē'én u itsi ñuú Macedoniá ne, te kuīta ntí'xin xtúku ú da xkókoo ú, vata koo é xntii ntō kó te kuē'en xtúku ú itsi ñuú Judea. 17 ¿Ña vá'a ntū ó ni dē kuení ko, te kuinī nto? ¿Ntákuinti'xe ntu nto te dotō tsí kaxé'e ú xu'u ko é vīí u, o tē ña vií u, vata tsī ó de ña é ña ntántīkɨn Xúva kō? 18 Kutuni Xúva kō tsí nuu é ntaā i é kāka'án ntɨ ni ntō, ñá te dotō tsí kaka'án ntɨ. 19 Ntuní ntɨ Silvanu ni Timóteú ne, ntáka'an ntódo ntɨ́ ni nto īña Jesúcristu, I'xá Xuva kō. Dɨvi ñā ne, kaka'an ña é nuu é ntaā i, ñá te dotō tsí kaka'an ña. 20 Tsí dɨvi ñā ne, dē ntaa ntɨ́'ɨ ña é un ntɨ'ɨ̄ e tá'xi Xúva kō xu'u ña. Dukuān ne, ntáka'an ō “Kuan tsi koo na kōo” da ntáka'an o tsí dóo ka'nu Xuva kō. 21 Xuva kō ne, é tā'xi ña é kuve ta'an kūtu o Cristu. Mii ñā nákaxnúu ña kō. 22 É xntēé na'a ñá ko vata koo é kūtuni ko tsi ntáduku ntée o ñā. Tsi tá'xi ña Espíritū Sántū san é kunūu ña nima ko vata kaa uun káa é ntēé na'a nima ko. 23 Ntá tsi ña ni nákuita nti'xin ú ñuú Corintu vatā ó kaka'án u, tsí ña ni ntío ko é kuntōo ntá'xa nto kuenta iñá ko. Ini Xúva kō tsí nuu é ntaā i. 24 Tsi ñá te ntɨ̄'ɨ ntádē kû'vé ntɨ nté koo kuinti'xe nto Xuva kō, tsi é ūve tá'an kutu nto ñā. Ntá tsi ntio ntɨ́ xntiī ntɨ́ nto e dií dií ka kuntōo díni nto nta'a Xuva kō.
1 Dukuān ne, ña ni ntíō kó kɨ'ɨn xtúku u kíkoto ní'ni ú nto tē dóo kuntoo nta'xa nto. 2 Tsí te xū'ú vii u é kuntoo nta'xa nto ne, ¿xoó ntu vii i é nakunuu dîní nimá ko, tē ña dɨvi nto? 3 Dukuān e táxnūu ntɨ́ tutú san iña nto, vata koo é ña kutuví nta'xa ú kuenta iña nto te xee ú mí ntoo nto, tsí ntio kó kutūvi dîní u kuenta iña nto. Tsí te kutūvi dîní u ne, dadɨɨ kūntoo dîni ó ni ntō. 4 Dā dé va'á u tutú san ne, dōo dé kuení ko, dōo ntɨ́'ɨ iní ko. Un tsi nte éku u. Ntá tsi ña ni de vá'ā ú tutú san é na kūntoo nta'xa nto, tsí vata koo é kūtuni nto tsí ña te nté kaa kuinimá ko nto. 5 Ntá tsi te ūun ña'a dé ña é kutūví nta'xa ú ne, ñá te miī tsú kutuví nta'xa u, tsí iō ntó é kūntoo nta'xa nto kuénta iña i é edé ña dɨ. Ká'ān ú tsi “iō ntó” vata koo é ña ká'an ú te un ntɨ'ɨ ntō. 6 E xée ō tsi é nantō'o nto ña, dókō sá un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto. 7 Vevií ne, dií ka vá'ā ó te kāda ka'nu iní nto ni ñā, te nāxnuu ka'nu nto iní ña vata koo é ña kutuví kue'en ñá dontɨ́ni. 8 Dukuān ne, kaikán u nta'a nto te kuē'é nto é kūtuni ña tsí ntio nto ña. 9 Di'na táxnūu ú tutú kuenta iña núu i sá'a é kōto ntee ú nto te kāda ntaa nto é un ntɨ'ɨ̄ é kā'án u ni ntō. 10 Da xōó ka ña'a é kāda ka'nu iní nto ni ñā ne, kada ka'nu iní u ni ñā dɨ. Da nēé ka nuu i é dé ka'nu iní u ni ñā'a nuú Cristú ne, dē ka'nu iní u ni ña kuēnta iña nto, 11 vata koo é ña kuvi vii é ña vá'ā san ni ko. Tsí ini vá'a ō nté xkoó de. 12 Dā xeé u ñuú Troa é kā'an ntódō ú kuenta iñá Cristú ne, dōo vá'a ni'i itsi é kada tsiñu ú iña Tó'o kō. 13 Ntá tsi ña dîní nuu nimá ko, tsí ña ni naní'i ko ta'an kō Tito. Dukuān ne, nakué'e ú ña ntoo ikān doka'nú iní ne, dá kuē'én u ñuú Macedonia. 14 Ntá tsi ntadiá'vi Xuva kō tsí nguentúvi kata'xi ña é kūvi vií ntɨ, tsi kúvi dé Cristú ne, ntántīkɨ́n ntɨ ña. Dā mí'ī ka ntáñe'é ntɨ ne, ntaíní'i ntɨ tú'un īña ña vata koo é kūtuni ñá'a xoo ñá'a é dɨvi ñā. Dukuān ó kaika tú'ūn iña ña dá kanɨɨ ñūxiví sa, vatā ó kaika diko i e dóo vá'a ñe'e. 15 Ntɨ'ɨ́ ne, vata kaa díkō kutu é kaxé'e Cristu ntá'a Xuva kō ntáa ntɨ, uun díkō i é kaika mé'ñū ña ntánakáku san nī ña ntákunaá san. 16 Dā íni ña ntákunaá san ne, kutuni ña é nī'i ña dóxi'i. Dā íni ña ntánakáku sán ne, kutuni ña é nī'i ña ntuvi íña ña. ¿Xoó ntu kuvi vií i nuu i sá'a? Mii tsi Xuva ko tā'xi ña é kūvi vií ntɨ. 17 Ntɨ'ɨ́ ne, ñá tē ntaíka ntɨ ntádikō ntɨ tú'un Xuva ko vatā ó de ña nguīi. Ñá tē ntánadama ntɨ́ tú'un ñā, tsi ntáka'an ntaá ntɨ tú'un Xuva kō, ñá tē ntaéni nta'ví ntɨ ña'a. Tsí mii Xuva kō táxnūu ña ntɨ́ ne, é kūve ta'an ntɨ́ nī Cristu.
1 ¿Ō ntádē kuení ntu nto tē ntáka'an xtúku ntɨ́ ni ntō tsi dóo va'á ntɨ? ¿Ō ntio ntu nto é kuīdo ntɨ́ tutú sa xeé ntɨ mí ntoo nto vata koo é kūtuni nto xoó ña'a ntɨ? ¿Ō kantio ntu é kākán ntɨ nto tutú sa, vatā ó de tuku ña'a? 2 ¡Ñā'á ni san! tsí dɨvi ntō e kúvi nto tutú san é ni'i ntɨ. Tsí dɨvi ntō ne, vata kaa uun tutu é ntēé na'a nimá ntɨ é kīni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san, nakua'a ña. 3 Tsí nto'ó ne, vata kaa uun tutu é de vá'a Cristu é nī'í ntɨ. Ñá te tīnta ni xé'e, tsí Espíritu Xuva kō, ña kantíto ntii dañu ntūvi. Ñá te āta xúu ni kanteé na'a, tsí nima ñá'a san é kānteé na'a. 4 Dōo ntaíntée ini ntɨ́ Xuva ko kuēnta iñá Cristu. 5 Tsí ña te mií xntɨ iní ntɨ nté koo vií ntɨ, tsí nee iña é ncho vií ntɨ ne, vé'xi nta'a Xuva kō. 6 Dɨvi ña nañē'e ñá ntɨ nté koo vií ntɨ tsiñu kuenta iña tú'ūn xeé san e xtúvī ña. Tū'ún xeé san ne, ñá te tū'un é ntēé na'a é kada ntaa o vatā ó lei Muísee, tsí ntuvi iña ko é vē'xí nta'a Espíritū Sántū. Tsi tú'ūn é ntēé na'á san ne, kaka'an tsí ni'i ko dóxi'í san tē ña ni de ntáa o, ntá tsi Espíritū Sántū sán ne, kata'xi ña ntuvi vā'á iña ko. 7 Tū'un e xtúvi Xuva kō kídaā ne, áta xūu tsí kanteé na'a. Ntá tsi un tsi kaxi'í nuu ka'nu nuu Muísee da kí'i ña tú'ūn san. Ntē ña ni kutíi ña Israeé san koto ña nuu ña, tsi dóo kaxi'í nuu. Ntá tsi da kuīí da kuiī tsi kanta'va ntúve ī san. Te kuān o xi'í nuu ka'nu da xée tú'ūn é nī'i kó doxi'í san ne, 8 ¿nté ntu kaa dií dií ka'nu tú'ūn e tá'xi Espíritū Sántū san? 9 Tē dóo ka'nu kúvi dá xee lei é nī'i kó doxi'í ne, dií dií ka ka'nu kuvi dá xee tú'ūn é kā'an Xúva kō tsi ntɨ́'ɨ kuétsi kō. 10 Lei e xtúvi ñá di'na ne, dōó ka'nu, ntá tsi vevií ne, ña ká'nū ka vata kaa tú'ūn xeé san. 11 Tē dóo ka'nu kúvi da xtúvi ña lei é ña na'a ni idiá'vi ne, da dií dií ka ka'nu kuvi dá xee tú'ūn e ntíi dañu ntūvi kaidiá'vi. 12 Nuu é ntaā i tsí iní ntɨ tsí kuān koo kuvi. Dukuān é ntáka'an ntaá ntɨ ni ntō. 13 Ñā ntáde ntɨ́ vatā o dé Muisee. Tsí Muiseé ne, dávī nuu ña nuu ña dóo san vata koo é ña kiní ña Israeé san tsí kanainu kudii é kāxi'í nuu nuu ña. 14 Ña Israeé san ne, kúka'xi dɨ̄kɨ ña; ñá ntáñe'e dɨkɨ ña. Kuan tsī ó ntee doó san nuu ña vata koo é ña kɨ́'ɨn dɨkɨ ña da ntánakuā'a ña tú'un āta san e xtúvi Xuva ko ntā'a Muisee, tsí mii tsī Cristu kuvi vií ña naki'i ña doó san é nteé nuu ña vata koo é kɨ'ɨn dɨkɨ va'á ña. 15 Vata da e ntánakuā'a ña lei Muíseé san vevií ne, vatā ó te kanteé doó san nuu ña vata koo é ña kɨ́'ɨn dɨkɨ ña. 16 Ntá tsi tē xoó ña'a xkokoō ñá ne, nakuntíkɨn ña Tó'o kō ne, naki'i ña doó san é ntee nuu ña. 17 Uun tsi Xúva ko ni Ēspíritū Sántū sán ne, xoo ñá'a é nuu Espíritū Xúva kō nima ñá ne, ntaíka xaa ña. 18 Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ o é ña katavi núu ka doó san nuu ko ne, nāxi'í nuu ko vata koo é kīni ó Xuva kō nté kaa ña e dóo va'á ña. Dukuān ne, ntánadama ntɨ́ utén uten é ntūvi ntɨ́ vata kaa Cristu, tsí utén utén kanata'xi ká ña kō e dóo va'á iña ña. Sá'ā é vē'xí nta'a Tó'o kō Espíritū Sántū san.
1 Dukuān ne, ña ntánatɨvi iní ntɨ, tsi dóo vá'ā o dé Xuva kō da tá'xi ña tsiñu sā'a é vīí ntɨ. 2 Ntɨ'ɨ́ ne, ñá vīí ntɨ uun nuu i é kini kaa vatā ó de ña é kade xū'u, é kau'vī ña é vīi ditó ña. Ñá tē ntaéni nta'ví ntɨ ña'a; ña ntánadama ntɨ tú'un Xuva kō. Tsi ntɨ'ɨ́ ne, ntáka'an ntáa ntɨ́ ni ñā'a é nuu é ntaā í vata koo é kūtuni ntɨ́'ɨ ña tsí da mii tsī é vā'a e ntáde ntɨ. Ini Xúva kō tsí nuu é ntaā i e ntáde ntɨ. 3 Tē kuiní ña'a te dóo xū'u ntáka'án ntɨ tú'ūn va'á san ne, ntá tsi ña te un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña, tsí mii tsī ña ntákunaá san é ña ntátekú ña tú'ūn e ntáka'án ntɨ. 4 Tsí dɨvi ñā é ña ntákuintí'xe i Xuva kō ne, kūneé nuu ña. Tsi é ña vá'ā san é kadē kû'vé ñuxiví sa ne, ēdɨ́ nuu nuu ña vata koo é ña kiní ña tsi dóo va'á tú'ūn va'á san iñá Cristu, ña e dóo va'a. Tsí te kīni ñá Cristú ne, kiní ña nté kaa Xuva kō dɨ. 5 Dā ntáka'an ntódo ntɨ́ ne, ñá te kuēnta iña mií ntɨ ntáka'an ntódo ntɨ, tsí kuenta iña Jesúcristu, tsí dɨvi ñā e Tó'o ko ñā. Ntɨ'ɨ́ ne, kūdii ña ntáde tsiñu iña nto ntɨ́ kuenta iña Jésuu. 6 Mii tsi Xuva kō, ña é de kû've é xi'í nuu ñu'ú san mí nēé san ne, dɨvi tsi ñā naxi'í nuu ña nimá ntɨ vata koo é kuenta iña ñú'u san ne, kutuni ko tsi dóo kaxi'í nuu ka'nu Xuva ko te kinī ó Cristu. 7 Ntá tsi nuu i e dóo nuu a'vi e tá'xi Xuva kō ne, nuu kúñū ntɨ. Kūñú ntɨ ne, vata kaa kɨ́dɨ̄ é kudii nté'u kúvi, ntá tsi é nuu iní i ne, dōo nuu á'vi i vata koo é kīni ñá'a tsí ña te míī ntɨ́ kuvi vií ntɨ, tsí Xuva kō é kūvi vií ña. 8 Kuān te tɨtɨ́n nuu i ntánto'o ntɨ́ ne, kūtíi ntɨ. Kuān té ntántɨ'ɨ iní ntɨ nté koo vií ntɨ, ntá tsi īó ka cho'o i nté koo vií ntɨ, kuiní ntɨ. 9 Kuān te dóo ntántukū nuu iní ña'a san nté koo vií ña nī ntɨ, ntá tsi ña kaxtuví mii Xuva kó ntɨ, tsí kainuu mé'ñu kainuu dáva ña ntɨ. Kuān te ntánantāva ña ntɨ ñú'u kān, ntá tsi ña te ntáxi'i kue'én ntɨ. 10 Dā mí'ī ka ntáñe'é ntɨ ne, ntaíka ni'ī ntɨ́ doxi'í ntɨ kuenta iña Jésuu váta koo é kīní ña'a sán ntɨ ne, kutuni ña tsí kantíto Jesuu. 11 Dá īó ka ntuvi iñá ntɨ ne, utén utén ntántuvi kuentá ntɨ nta'a doxi'í san kuenta iña Jésuu váta koo é kīní ña'a tsí kantíto Jesuu, tsi é nī'í ntɨ ntuvi vā'á iñá ntɨ kuenta iña ñá, kuān te xi'í kúñū ntɨ. 12 Dukuān ne, ntaxé'e ntɨ kúñū ntɨ dóxi'í san vata koo é nī'i nto ntuvi íña nto. 13 Īó mí ūve na'a tú'ūn é kāka'an ña é itúvi ntuvi dí'na, kaka'an ña: “Kuīnti'xe kó ne, dukuān é kāka'án u”, ka'an ña. Ntɨ'ɨ́ ne, dadɨɨ kuínti'xe ntɨ́ ni ña tsīkán ne, dukuān e ntáka'án ntɨ dɨ. 14 Tsí iní ntɨ tsí Xuva kō ne, nantóto ña Tó'o ko Jēsuu dá xi'i ñá ne, kuan koo nantōto ña ntɨ́ dɨ ne, dá nakī'i ña kó ni ntō, é kuntoo dadɨɨ o ni ñā. 15 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ é ita ntí'xin ntɨ́ ne, e kúvi kuenta iña nto. Tsí tē kútɨ̄tɨ́n ña'a naxnuu viko Xuva ko ñā né, dōo kútɨ̄tɨ́n ka ña'a nakué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō ne, ka'an ñá tsi dóo ka'nu Xuva kō. 16 Dukuān ne, ña ntánatɨvi iní ntɨ. Kuān té ntánatɨvi kúñū ntɨ, ntá tsi utén utén ntánaku'un vá'a nimá ntɨ. 17 Kuān té ntánto'o ntɨ́ vevií ne, ntá tsi ñá tē nté sa ntii tū'un, tsí da kuíta nti'xin. Ntá tsi kani tú'un tsí dɨvī é nī'í ntɨ ntuvi vā'á kue'en iñá ntɨ nta'a Xuva kō é kutūví ntii dañu ntūvi. 18 Ntá tsi ña ntáde ntɨ́ kuenta nee e dîto, tsí nee e dîtó san ne, ña te nguentúvi kaxntīi; nee é ña dîtó san ne, dɨvī é kaxntii ntii dañu ntūvi.
1 Kūñú kō é īó ñuxiví sa ne, vata kaa uun vi'i mí kuntoo taan ō kaa. Tē ntɨ́'ɨ kúñu kō ne, ini o tsí ntoo vá'a vi'i vā'á ko īña Xuva ko e dukún kān, mí kuntoo o ntii dañu ntūvi. Tsí ña te ña'a ni de vá'a ña, tsí mii Xuva kō de vá'a ña. 2 Dá ntōo ká o ñuxiví sa ne, ntáxkoo kani ō e dóo ntio ko é kuntoo o vi'i vā'á kō é ta'xi Xuva ko tē xeé o nta'a ña e dukún kān. 3 Nakū'ún o vi'i vā'á san é kūtavi núu o vata kaa du'nu vata koo é ña kuntɨɨ́ nima ko te xi'i o. 4 Dá ntōo ká o nī kúñu kō ñuxiví sa ne, ntáxkoo kani ō tsi dóo ntántɨ'ɨ iní kō. Ntá tsi ña te ntío kō é nakuīta o kúñu kō, tsí ntio ko kúñū xeé kō é nī'i ko nta'a Xúva kō. Ntio kō é nadama o ntūvi iña ko é kantɨ'ɨ ntuvi iña ko é ña kantɨ́'ɨ ntii dañu ntūvi. 5 Xuva kō de kú'vē ñá ko kuēnta iña i sá'a: é ntio ñā é nī'i ko ntuví va'á iña kó ne, dɨvi ñā tá'xi ña Espíritu ñā vata koo é koo ntaá ini ko é nī'i ko. 6 Dukuān ne, ñá tē nguentuvi ntaíntée ini ntɨ, kuān té kuví ntɨ, tsí iní ntɨ tsi dá ntōo ká ntɨ ñuxiví sa ne, dōó ikā ntoo ntɨ mí tuví Xuva kō. 7 Ntá tsi ntaíka ntikɨ́n ntɨ Xuva ko, kuān te ña ntaíní ntɨ ña. 8 Dukuān ne, ntaíntée ini ntɨ, kuān te na kuví ntɨ, tsi dií dií ka vá'ā ó te tsoo miī ntɨ kúñū ntɨ́ ne, dá kɨ̄'ɨ́n ntɨ nta'a Xuva kō, kíkuntóo dadɨɨ ntɨ́ ni ñā. 9 Dukuān né, kuān te ntóo ká ntɨ nī kúñū ntɨ́, kuān te tsoo míi ntɨ kúñū ntɨ́ ne, ntá tsi ntántɨ'ɨ nuu iní ntɨ é vīí ntɨ nēe é ntio Xuva kō. 10 Tsí da miī é naxee o un ntɨɨ́ ntɨɨ o kuntāñɨ ó nuú Cristu vata koo é nī'i ko nee é dūku ntée o, te vā'á ne, o tē ña vá'a, vatā o de kúñu kō da intóo o ñuxiví sa. 11 Dukuān ne, da xé iní ntɨ tsi dóo donchu'ví ide Xuva kō ne, ntántɨ'ɨ nuu iní ntɨ ntáka'án ntɨ ni ña'a te kuīnti'xe ña ña. Ini Xúva kō nté ntaa ntɨ́ ne, ntio ntɨ é kūtuni ntó dɨ, te vā'á ntɨ ne, o tē ña vá'a ntɨ. 12 Ñā ncho ka'an túkū ntɨ́ ni ntō e dóo va'á ntɨ, ntá tsi ntio ntɨ é vā'á kuini nto kuenta iñá ntɨ vata koo é kuvi nantiko koō nto e ntáka'an ñá'a, ña e dóo ka'nu kuiní i iña tuku ña'a te vā'a íto ña, ntá tsi ña ntáde ña kuenta te vā'á nima ñá ne, o tē ña vá'a. 13 Tē ntákulukú ntɨ, kuiní nto ne, kuenta iña Xuva ko; te vā'á ntɨ ne, kuenta iña nto. 14 E dóo kuínima Cristú ntɨ ne, kade kú'vē ña ntuvi iñá ntɨ un tsi nte da kútuní ntɨ tsí mii ñā é xi'i ñá kuenta iña ko un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ o. 15 Vata tsi tē kuédadɨɨ xi'i o ni ña un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ o, vata koo é xo'ō é ntoo ká ō ne, ñá vīí ka ō é ntáde kueni mii ko, tsí vii o nee é ntio Xuva kō, tsí dɨvi ñā xi'i ñá naa ko ne, ntá tsi ntoto xtuku ña kuenta iña ko. 16 Vevií ne, ña ntaíní ka ntɨ́ ña'a nté ito ña vatā o dé ña'a ñuxiví sa. Kuān o íni ntɨ́ Cristu kídaa ñūxiví sa, ntá tsi ña kuán o kaíní ka ntɨ́ ña vevii. 17 Dukuān né, te xōo ñá'a é kuvi uun tsi ña nī Cristú ne, é tūku ñá'a ntuvi ña ve. É itā ntí'xin é ātá san ne, é ntūxée nima ñá vevii. 18 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i sá'ā né, nta'a Xuva ko vē'xi, tsí dɨvi ñā tá'xi ña é ntūvá'a ntɨ́ ni ña kuēnta iñá Cristú ne, dɨvi ñā tée tsiñu ña ntɨ é kā'án ntɨ ni ñā'a san é ntūvá'a ña ni Xuva kō. 19 Da xe é xi'í Cristu kuénta iña kó ne, xé'e Xuva kō é ntūvá'a ña'a ñuxiví sa ni ñā, é ña dá'vī ká ña ña kuétsi ñā. Tēe tsiñu ña ntɨ é kuē'é ntɨ é kūtuni ñá'a san nté koo ntuvá'a ña ni ñā. 20 Ntɨ'ɨ́ ne, náā Cristu vé'xi ntɨ. Vata tsi te mii Xuva ko kāka'an ña é ntáka'án ntɨ ni ñā'a kuenta iñá Cristú tē ntuvá'a ña ni Xuva kō. 21 Cristú ne, ña túvi kuē'en tsi kuétsi ñā. Ntá tsi Xuva kō ne, dá'vi ña ña kuētsí ko ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o dá xi'i ñá kuenta iña ko vata koo é ña kōó ka kuétsi kō ne, vii ō é vā'a é ntio Xuva kō.
1 Ntɨ'ɨ e ntáde tsiñu dadɨɨ ntɨ́ ni Xuva kō ne, ntaíkán ntɨ nta'a nto tē ña te é ntaā i é nī'i ntó doméni e tá'xi Xuva ko ntō. 2 Tsí Xuva ko kāka'an ña tú'ūn é ntēé na'á san: Ura vá'a téku ko é kāka'an; ntuvi dá nakáku ú o ne, xntiī ú o, ka'an ña. Vevií ne, ura vá'a; vevií ne, ntuvi é nakakū ñá kō. 3 Ñá te kaēdɨ́ nuu ntɨ́ itsi é kuntīkɨn ñá'a Xuva kō, tsí ña ntío ntɨ é kā'an kíni ña'a san kuenta iña tsiñu e ntáde ntɨ́ iña Xuva ko. 4 Ñá'ā, tsí da nēé ka nuu i e ntáde ntɨ́ ne, ntáde ntɨ é vā'á vata koo é kūtuni ñá'a tsí nuu é ntaā i é kāde tsiñu ú iña Xuva ko da íni ña tsi ntákutíi ntɨ́ nimá ntɨ kuān te dóo ntánto'o ntɨ́, kuān te ntákunáa nteé ntɨ, kuān te ió nuu i e dóo ntii tu'un. 5 Tsí kutíi ntɨ́ nimá ntɨ da káni ña ntɨ́ xo'o ne, tsu'un kutu ñā ntɨ́ vi'i utun, dā nátaká nuu ña é ncho vií ña du'xen nī ntɨ́, dā un vá'a tsi ntiī dé tsiñu ntɨ. Ntē ña ni kidí ntɨ ne, intóo ntité ntɨ dɨ. 6 Kūtuni ñá da íni ña tsí ña ini dé ntɨ é kīni kaa, tsí ini va'á ntɨ tú'un Xuva kō, tsi dóo ntákutíi ntɨ́ nimá ntɨ, tsi ntáde ntɨ é vā'á ni tā'an ntɨ́, tsi é nuu Espíritū Sántū nimá ntɨ, tsí kanɨɨ̄ nimá ntɨ ntákuinima tá'an ntɨ, 7 tsi ntáka'án ntɨ tú'ūn é nuu é ntaā í, tsi tá'xi Xuva ko ntiī ntɨ é kūvi vií ntɨ. Da mii kuē'en tsi é vā'a e ntáde ntɨ́ da ntánāá ntɨ kuenta iña tú'un Xuva kō, da ntánada'ān ntɨ kúñū ntɨ́ dɨ. 8 Un vé'xi ne, dōo ntáde ka'nu ña'a sán ntɨ; un vé'xi ne, ntánakuitā ñá ntɨ. Un vé'xi ne, vá'ā o ntáka'an ñá iñá ntɨ; un vé'xi ne, ntáka'an kíni ña. Un vé'xi ne, ntáka'an ña tsí ña veté ntɨ; ntá tsi nuu é ntaā i e ntáka'án ntɨ. 9 Un vé'xi ne, ntáka'an ña tsi ñá ini ñá ntɨ; ntá tsi ña te da díi ña'a ini va'á ña ntɨ. Un vé'xi ne, dókō sa ntáxi'í ntɨ; ntá tsi ntánakáku ntɨ́, ntoo dukuān ntɨ, ntaíní nto ntɨ. Un vé'xi ne, ntáni'í ntɨ é ntō'o ntɨ; ntá tsi ña ntaé'ní kue'en ñá ntɨ. 10 Kuān te ntóo nta'xa ntɨ, ntá tsi nguentúvi tsi dóo diní ñu'u nimá ntɨ. Kuān te ntâ'ví ntɨ, ntá tsi dóo tɨ̄tɨ́n ña'a ntáde kuika ntɨ́ ña. Kuān té ña tuví nee īó ntɨ ne, ntá tsi é un ntɨ'ɨ īó iñá ntɨ. 11 Ntō'ó ta'an ntɨ́, ña ñuú Corintú ne, e ntáka'án ntɨ ni nto ntánɨɨ̄ nimá ntɨ. 12 Ñá te ntɨ̄'ɨ é ña ntío ntɨ́ nto, tsí dɨvi ntō é ña ntío nto ntɨ. 13 Kaka'án u ni nto vata kaa uva ī'xa é kāka'an ñá ni i'xā ñá ne, vií nto da xe'e, kuinima ntó ntɨ dadɨɨ vatā o ntákuinimá ntɨ nto. 14 Ñá ku kini nuu nto ni ñā'a, ña é ña ntákuintí'xe i Xuva kō, tsi ¿nté ntu koo kuntoo dadɨɨ é vā'á san nī é ña vá'ā san? ¿Vá kāxi'í ntu é nēé san mí īó ñu'ú san dɨ? 15 ¿Nté ntu koo kudadɨɨ Cristu ni tó'ō e ña vá'ā san? ¿Nté ntu koo kudadɨɨ ña kakuinti'xe i san nī ña é ña kákuinti'xe i? 16 Ña kúvi kuntōo santu e ntúvá'a nāa ini ukún Xuva kō. Xo'ō ne, vata kaa uun xúkūn mí tuví Xuva kō, ña kantítō san, ntáa ō. Tsí mii Xuva kō ne, kaka'an ña: Tuví u ni ñā ne, kaika ú ni ñā; xu'ú kuvi ú Xuva ñā ne, dɨvi ña kūvi ña ña'a ko, ka'an ña. 17 Dukuān ne, kaka'an xtúku Xuva ko ni kō: Ntii ntō mé'ñū ña'a san, nakuntóo xio nto; ñá ku tɨɨn nta'a nto nēe é ña vá'a. Kidáā ne, xu'ú nakuidó u nto. 18 Kuvi ú Uva ntō ne, kuvi nto i'xá ko dɨ, ka'an Xúva kō, ña e dóo iō i é vīi.
1 Ntō'ó ta'an ntɨ́ e dóo ntio ntɨ́ ne, sá'ā xe'é Xuva ko xū'u ña é viī ña. Dukuān ne, ntada ntoo tsi mii ō kúñu ko ni nīma ko nee é kīni kaa. Kuiko ñu'u o Xuva kō, na ū'vi ko ña, tsi dóo ka'nu ña. Kada ntaa ntɨ́'ɨ ō nee é kāka'an ña. 2 Naki'i nto ntɨ ntánɨɨ̄ nima nto. Ñá tē neé ni īde ntɨ́ ni ntō é kīni kaa. Ñá ni nakunāá ntɨ nto. Ñá ni enī ntâ'ví ntɨ nto. 3 Ñá te kāde tíi ú ni ntō é kuetsí nto. Tsi é īni nto é kāka'án u ni nto dī'na tsí kudadɨɨ nima ko é dadɨɨ kuntoo ō, é dadɨɨ kuví ō. 4 Dōó īó ko é kā'án u ni ntō. Dōo vá'a kakuiní ko ni ntō. Dōó kanakunuu ka'nu iní ko kuenta iña nto. Kuān te dóo tɨtɨ́n nuu i e ntánto'o ntɨ, ntá tsi dínī kue'en túvi u. 5 Nté dā xeé ntɨ ñuú Macedonia ne, ñá ntaíntóo da'na ntɨ; ki'in itsī ntánto'o ntɨ mi ntáñe'é ntɨ: ntánāa ntée ña ntɨ́ ne, ntaú'ví ntɨ dɨ. 6 Ntá tsi Xuva kō ne, kanaxnuu ka'nu ña iní ña ntoo nta'xa san ne, dɨvi ñā náxnuu ka'nu ña iní ntɨ dá xee Títo. 7 Dōo diní ntɨ tsí xee ña, ntá tsi dií dií ka diní ntɨ tsí kaka'an ña tsí dɨvi ntō náxnuu ka'nu nto iní ña ne, kaka'an ñá tsi dóo ntio nto é kinī ntó ko, e dóo ntoo nta'xa nto kuenta iña i é kāka'án u ni ntō, e dóo ntántɨ'ɨ iní nto ko. Dā tékū ko sá'ā ne, dií ka nakunuu dínī kue'én nimá ko. 8 Kuān te kúnta'xa iní nto kuenta iña tutu e táxnūu ú ne, ñá kānatɨvi iní ka ko é taxnūu ú, kuān te nátɨvi iní ko di'na dá kūtuní ko tsi kúnta'xa iní nto kuenta iña i; ntá tsi ña na'a tsi. 9 Vevií ne, dōo diní ko kuenta iña nto. Ñá tē dîní ko é kūnta'xa iní nto, ntá tsi dîní ko tsí idiá'vi é kūnta'xa iní nto, tsi kídaā nakuíta nto é kīni kaa san. Kūnta'xa iní nto vatā ó ntio Xuva ko ne, dukuān ñá tē nee é kini kaa ni īde ntɨ́ ni ntō. 10 Tsí te kūnta'xa iní ko vatā ó ntio Xuva kō ne, natɨvi iní ko kuetsí kō; kidáā ne, nani'i ko ntuví va'á iña ko. Kidáā ne, ñá kunta'xa iní ka kō, tsi e náni'i ko ntuvi iña ko. Ntá tsi te kūnta'xa iní ko vatā ó de ña'a ñuxiví sa ne, ñá ntūvá'a ō, tsí kuvi o dóntɨ́ni. 11 ¡Kiní nto ve nté ō kúvi da intóo nta'xa nto vatā o ntío Xuva kō! tsi dóo dé kuení nto ne, dōo xió ntii nto é nada'an mii nto kúñu ntō dɨ. Dōó dutsi kuíni nto é kāka'án u ni ntō ne, ú'vī ntó dɨ. Dōó ntio nto é kinī túku nto kó ne, ntánɨɨ̄ nima nto é ntio nto é viī nto é vā'a, tsí xe'é nto é ntō'o ña é ede é kīni kaa san. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ dé nto vata koo é kūtuni ñá'a tsí ña tuví nee kuetsí nto nuu i sá'a. 12 Dukuān né, dā táxnūu di'na ú tutú san ne, ñá te kuēnta iña ña é ede é kīni kaa sán, ntē ña te kuénta iña ña e ntó'o i, tsí kuenta iña ntó, vata koo é kūtuni ntó nuu Xuva ko tsi ntánɨɨ̄ nima nto ntántɨ'ɨ iní nto ntɨ. 13 Dukuān né, dōó ka'nu kuiní ntɨ. Dā dií dií ka nakú'un ka'nu iní ntɨ da íni ntɨ́ e dóo diní tuvi Títo kuenta iña nto. Tsí un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto nátsu'un ka'nu nto iní ña vata koo é ña kutsú'un ká ña kuenta iña nto. 14 Kidáā ne, é kāka'án u nī Tito e dóo va'á ña'a nto, kuiní ko. Tsí nuu é ntaā i é un ntɨ'ɨ̄ é kāka'án ntɨ ni ntō ne, kuan tsi ō é nuu é ntaā í vatā ó kaka'án ntɨ nī Titó san dɨ. 15 Tsí dā dií dií ka ntío ña nto dá kanaka'an ñā nté ō dé nto e dóo dé ntaa nto é kāka'an ñá ni ntō, e dóo vá'ā o náki'i nto ña, e dóo ntaíko ñu'u nto ñā. 16 ¡Dōo diní ko ni ntō tsí ini vá'a ú tsi ntáde ntaa ntɨ́'ɨ nto nēe é kāka'án u ni ntō!
1 Kuan vī'a vé, ntō'ó ta'an ntɨ́, ntio ntɨ é kūtuni nto nté sa vá'ā o dé Xuva ko nī ña kuínti'xe i, ña ntánataká nuu ini ukún ñuú Macedonia. 2 Tsí kuān te dóo ka'nu nuu i é ntánto'o ña ne, ntá tsi dóo diní ntoo ña; kuān te dóo nta'vi kue'en ña, ntá tsi dóo kue'e é xe'é ña doméni, vata tsi tē dóo īó iña ña. 3 Xu'ú kantada ntaa u. Iní u tsí xe'é ña vata kaa é iō íña ñá ne, dií ka kue'é xe'é ña dɨ, tsí mii ñā ntío ña é kuē'é ña. 4 Dōo ikan ñá da xe'e te kué'e ntɨ́ itsi é xntii ña ta'an kō ña ntáduku ntée Xuva kō dɨ. 5 Ne, dií ka kue'é edé ña vata kaa e ntantétu ntɨ, tsí ña te da míi tsi é xe'é ña iña ña, tsí di'na ntáda ñā kuenta kúñu ña nta'a Xuva kō ne, da ntáda ña kuenta ntá'a ntɨ́ dɨ, vatā ó ntio Xuva kō. 6 Dukuān ne, ntaíkán ntɨ da xe'e ntá'a Tito te naīnú kava nto ni ña tsiñu vā'a e xtúvī ñá di'na, natakā ñá nee e ntío nto kué'e nto. 7 Dɨvi ntō né, dōo vá'ā ó ntáde nto é un ntɨ'ɨ̄ e ntáde nto; tsi dóo vá'ā ó ntákuinti'xe nto; dóo vá'ā ó ntáka'an nto; dōo íni nto; dōo ntántɨ'ɨ iní nto é viī ntó nēe e ntío Xuva ko ne, dōo ntákuinima ntó ntɨ vatā o nañé'e ntɨ́ nto. Dukuān ne, ntio ntɨ é koo ntii ntō é vā'á koo vii nto tsiñu sā'á dɨ, e ntánɨɨ̄ nima nto kué'e nto iña nto. 8 Ñá te kataxnūu ú ntō é kā'án u ni ntō nté koo vií nto; mii tsī é ntio ko é kinī nto é vā'a e ntáde ña nguiī san vata koo é kūtuni ntó tē nuu é ntaā i e ntánɨɨ̄ nima ntó ntákuinima nto. 9 Ini ntó tsi Tó'o ko Jesūcristú ne, dōo vá'ā o dé ña ni kō; dōó kade ña da xe'e. Dɨvi ñā né, dōó iō iña ñá e dukún kān, ntá tsi tsóo mii ntɨ̄'ɨ ña iña ña, e ntúnta'vī ñá kuenta iña nto, vata koo é dɨvi ntō ne, nani'i nto e dóo nuu á'vi i kuenta iña ña. 10 Ntá tsi é vā'á mii nto te kuīnti'xe nto itsi ko é kāka'án u ni nto kuēnta iña núu i sá'a: Vá'ā ó te naīnú kava nto tsiñu sā'á e dóo vá'ā o éni ntu'u ntō nte kuia ntɨ́'ɨ ko kān; tsí di'na nto éni ntu'u ntō; di'na nto ntío nto é viī nto. 11 Vi'a ve ne, kue'ēn ntó dā nté koo é nantɨ̄'ɨ nto; ntánɨɨ̄ nima ntó vií nto vata tsī o éni ntu'u ntō nte nuu i kan, kué'e ntō nee é iō iña nto. 12 Tsí te ūun ña'a ntio ña é kuē'é nti'xe ña doméni nta'a Xúva kō ne, kanaki'i ña da nēé ka é īó iña ña. Dɨvi ñā ne, ñá kaīkan ñá nēe é ña tuvi íña ko. 13 Ñá te kakā'án u te mii ntō tanúu nto vata koo é tuku ña'a kuntoo vá'a ña. 14 Tsí kaka'án u tsí dií ka vá'ā ó te kudadɨɨ nto ni ñā. Vevii é ntekú ka īo iña ntó ne, xntii nto ña tē ntátaan núu ña; dɨvi ñā né, xntii ña ntō da ntátaan núu nto dɨ. Kidáā né, kudadɨɨ nto ni ña, 15 vatā ó kaka'an tú'ūn é ūve na'á san: “Xoó ña'a é kuē'é natāká ña ne, ñá ni ntōó ka iña ña; xoó ña'a é ña kué'e ni nataká ne, ñá ni kūnáa ntēé iña ña”, ka'an. 16 Ntadiá'vi Xuva kō, tsí xe'é ña é kuan tsī ó kuvi nima Títo é kantɨ'ɨ iní ña vata tsī ó kantɨ'ɨ iní ko kuenta iña nto. 17 Dōo xkúntee iní ña dá tsixe'ē ntɨ́ ña tē ncho kɨ'ɨn ña, tsí mii ñā dóo ntio ña é kɨ̄'ɨn ña mí ntoo nto. 18 Taxnūu ntɨ́ uun ta'an ko nī Tito é dādɨɨ kɨ'ɨn ñá ni ñā, uun ña'a e dóo vá'a ntáka'an ñá ñu'u ini ukún san íña ña, tsi dóo vá'ā ó kaka'an ña tú'ūn va'á iña Xuva ko. 19 Ñá te da mii tsi sā'a, tsí ña ñu'u ini ukún san nakaxnúu ña ña é kāka dadɨɨ ntɨ́ ni ñā é xntii ñā ntɨ é kuīdo ntɨ́ nēe e kintído ntɨ́ iña ña ntátaan núu i san, vata koo é kā'an ña'a san tsi dóo ka'nu Xuva kō, vata koo é kūtuni ña tsi dóo ntio ko é xntii ta'an ō. 20 Kɨ́'ɨn dādɨɨ ntɨ́ ni ñā, tsí ña ntío ntɨ é kā'an kíni ña'a kuenta iñá ntɨ tsí kuē'e e kintído ntɨ. 21 Dōo ntántɨ'ɨ iní ntɨ é vīí ntɨ nēe é vā'á kuenta iña Xuva ko ni ña'á san. 22 Uun ká tuku ta'an kō táxnūu ntɨ́ ña é kɨ̄'ɨn dádɨɨ ña. É ki'in ito īní ntɨ tsí kade ntaa ña é un ntɨ'ɨ̄. Vevií ne, dií dií ka ncho vií ña tsiñu sā'a, tsí kanuu iní ña tsi ntáde ntaa nto é un ntɨ'ɨ̄ dɨ. 23 Tē xoó ña'a tsixe'e ña nēe ñá'a Titó ne, ká'an nto tsí ta'an ko ñā, tsí dadɨɨ ntáde tsiñu ntɨ́ ni ña kuēnta iña nto. Te katsixe'e ña tā'an ko ña nguií san ne, ká'an ntō tsí ña ñu'u ini ukún san táxnūu ña ña, tsí dɨvi ñā né, dōo ntaíko ñu'u ñā Cristu. 24 Dukuān né, nañe'ē ntó ña tsí nuu é ntaā i e ntákuinima ntó ña; nañe'ē ntó ña tsí nuu é ntaā i é vā'á ña'a nto, vatā o ntáka'án ntɨ ni ñā, vata koo é kūtuni ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ñu'u ini ukún san.
1 Ntá tsi ña kantío nto é kā'an túku ú ni nto kuēnta iña i é xntii ta'an ō, ña ntántīkɨn Xúva kō, 2 tsi é īní u tsi dóo ntío nto é xntii nto tā'an nto. Dōó ka'nu kuīní ko é kāka'án u ni ña ntoo da kanɨɨ ñūú Macedonia tsí dɨvi ntō, ña ñuú Acayá ne, é iō tu'vé nto nte kuia ntɨ́'ɨ ko kān é xntii ta'an ntō. Tɨ̄tɨ́n ña ntio ña é kuān koo vií ña dɨ, tsi íni ña tsi dóo diní nto e ntáde nto. 3 Taxnūu ú ta'an kō san ve, vata koo é nāni'i é ntaā i é kāka'án u iña nto kuenta iña núu i sá'a, te ntaā i é iō tu'vé nto, vatā ó kaka'án u ni ñā. 4 Tsí te kūnteká u ña ñuú Macedonia, kɨ'ɨn ni'i ú ña mí ntoo ntō ne, te vāta tsoo tú've nto doméní san ne, dōó kuka'an nuú ntɨ e ntáka'an vétē ntɨ́ ni ña kuēnta iña nto ne, dɨvi ntō né, dōó kuka'an nuu ntó dɨ. 5 Dukuān ne, kantio é kākán u nta'a ta'an kō sán te di'na ña kɨ́'ɨn ña, kíkoto ní'ni ña nto te xntii ñā nto é tsōo tú'vē nto doméní san vata ō xe'é nto xu'u nto dí'na. Kidáā ne, é iō tu'vé doméní san tē xeé ntɨ, vata koo é ña te dava ó ini nto, tsí mii ntō e dóo diní nto é kuē'é nto. 6 Sá'a nanū'u ntó iní nto: Xoo é ñā kue'e kaí'xi i ne, ñá kuē'e kánani'í i dɨ; xoo é kué'e kaí'xi i ne, kué'e kānani'í i. 7 É un é un nto ne, kué'e nto nēe e ntádē kuení nima nto é kuē'é nto; ñá te kuētsi é kue'é nto, tsí Xuva ko kakuīnima ña xoo é kaxé'e i é dodíni i. 8 Xuva kō né, kuvi ta'xi ña é un ntɨ'ɨ nēe é vā'a é ntio nto, vata koo é nguentúvi xee tá'an é un ntɨ'ɨ īña nto, vata koo é xkōó ka iña nto é viī ntó da nēé ka tsiñu vā'a. 9 Tú'ūn é ūve na'a sán ne, du'vā ó kaka'an: Dōo kue'e tsí'i ña nta'a ña ntā'ví san; tsiñu vā'a é edé ña ne, tuví ntii dañu ntūvi, ka'an. 10 Mii Xuva kō é kāta'xi ña tsɨ́kɨ̄n i é kū'xí ō é kūvi é kā'xi ó ne, dɨvi ña tā'xi ña é un ntɨ'ɨ̄ e ntántio nto é kū'xi nto. Mii ñā ntio ña é kuē'nu dɨ́ vata koo é kuē'e ní'i kuenta iña tsiñú va'a é edé nto. 11 Dɨvi ntō ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ koo iña nto ve, vata koo é kuē'e tsi'i nto é kintído ntɨ. Kidáā né, dōó tɨtɨ́n ña'a nakué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva ko kuēnta iña nto. 12 Tsi dá kaxntii nto tā'an nto, ña ntántīkɨn Xúva kō ne, ñá te da mii tsī é xntii nto ñā e ntátaan núu ña, tsí nakué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva ko kuēnta iña i e xntíi nto ñā. 13 É kuān ó ntáxntii nto ñā ne, ká'an ña tsi dóo ka'nu Xuva kō, tsí kutuni ña tsí nuu é ntaā i é ntaíko ñu'u nto tú'ūn va'á iña Cristu, tsi ñá ni de víni nto iña nto é xe'é nto ña ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña nguiī sán dɨ. 14 Dɨvi ñā ne, ka'an ntá'vī ñá iña ntó dɨ e dóo ntio ña nto, tsi dóo vá'ā o dé Xuva ko ni ntō e tá'xi ña é viī nto é vā'á ni ñā. 15 ¡Ntadiá'vi Xuva kō tsi tá'xi ña uun doméni e dóo va'á kue'en, é ntē ña kuvi ká'an ō nté kaa dií dií é vā'a!
1 Xu'u é Pablu ú ne, ká'ān ú ni nto kuēnta iña Cristú, dɨvi ñā e dóo kakuinima ñá kō, e dóo vá'ā ó de ña ni kō. Xu'ú ne, tē dóo ntā'ví u dá itúvi ú ni ntō, kuiní nto, ntá tsi dá tuvi iká u ne, ñá kaū'ví ko é kā'án u ni ntō. 2 Ká'ān ú ni nto tē ña tsi'i ñú'ū ntó ko é vīí ka'nu ú ni nto, iō ntó, tē náxeé u mí ntoo nto. Tē ña'á ne, kuān koo vií u ni da xōó ka ña'a iña nto e ntáka'an ña tsi ntáde ntɨ́ vatā ó ntio kúñū ntɨ. 3 Kuān te ntáde ntɨ́ du'xen é ntoo ká ntɨ nī kúñū ntɨ́ ñuxiví sa ne, ntá tsi ña ntanáā ntɨ́ vatā o ntánāá ña ntoo ñuxiví sa. 4 Tsí nuu i e ntánāa núu ni'i ntɨ́ san ne, ñá te īñá ñuxiví sa, tsí nta'a Xuva ko vē'xi. Tsí Xuva kō né, dōó ntii inī ña é nantɨ̄'ɨ ñá da nēé ka nuu i é kīni kaa, e dóo ka'nu. 5 Da nēé ka e ntádē kuení mii ñā'a san é ña te nuu é ntaā í ne, da nēé ka nuu i é kā'nu ncho vii, é kaēdɨ́ nuu itsi i é kīní ña'a san Xuva kō; da nēé ka e ntádē kuení ña'a sán ne, ntántada ntɨ́ kuenta ntá'a Cristu vata koo é na kuīnti'xe ña ña. 6 É iō tu'vé ntɨ é kuē'é ntɨ é nto'o da xōó ka ña'a, ña é ña kákuinti'xe i é kāka'án Cristu, te xee ntúvi é uun ito tsi kuinti'xe vá'a nto. 7 Da mii tsī e ntaíto nto ña'a san nté ito ña. Tē xoó ña'a kaintée ini ña é kāduku ntée ña Cristú ne, na viī ñá kuenta tsí ntɨ'ɨ́ ne, ntáduku ntée ntɨ́ Cristú dɨ. 8 Kuān te ntéku kudii é kāka'án u kuenta iña tsiñú ntɨ ne, ntá tsi ña kakuka'an nuú ko, tsí Xuva kō tá'xi ña tsiñu ntɨ é xntiī ntɨ́ nto vata koo é kuē'nu vá'a nto; ñá tē ntánakō'xó ntēé ntɨ nto. 9 Ñá te kataxnūu ú tutú san é ncho naū'ví u nto. 10 Ntáka'an ñá'a tsi dóo ntii kaka'án u dá kataxnūu ú tutú san nta'a nto, ntá tsi da xe dóo ntā'ví ito u dá tuví dadɨɨ ú ni ntō, e dóo ntā'ví tú'ūn ko, ntáka'an ña. 11 Ntio ko é kūtuni ñá tsīkan, tsí dɨvi tsī é kāka'án ntɨ ni ñā da de vá'a ntɨ́ tutú san da intóo ikā ntɨ́ ne, dɨvi tsi vīí ntɨ dɨ te nākuntóo dadɨɨ ntɨ́ ni ntō. 12 Ñá ntīo ntɨ é kā'an ntɨ́ vatā o ntáka'an túku ña'a é ntánakate ntoo mii ñā kúñu ñā. Ñá tē ntádē ntɨ́ kuenta te vií ntɨ vatā ó ntáde ña. Tsí dɨvi ñā ne, ntáde tuntu ña é ntáki'i kú've míi tsi ñā, é ntánantii ni'ni ta'an ña. 13 Ntá tsi ntɨ'ɨ́ ne, ñá vīí ka'nu ntɨ́ nee iña é ña káduku ntée ntɨ, tsí mii Xuva ko kāka'an ña mí xee tá'an tsiñu e ntáde ntɨ́ ne, dɨvi ñā tá'xi ña itsi é xēé ntɨ un tsi nte mí ntoo nto. 14 Ñá tē ntaíta ntí'xin ntɨ́ mi é ntio Xuva ko é xēé ntɨ, tsí Xuva ko kāka'an ña é xēé ntɨ mí ntoo nto. Tsí di'na ntɨ́ xēé ntɨ ñuú nto kān é xēe ní'i ntɨ tú'ūn va'á iñá Cristu. 15 Ñá tē ntáde ka'nu ntɨ ntáka'án ntɨ kuenta iña tsiñu é edé tuku ñá'a é vata te ntɨ̄'ɨ́ edé ntɨ. Ntá tsi é ntio ntɨ é dií ka vá'a koo kuinti'xe nto, vata koo é dií ka kue'e kada tsiñu ntɨ́ ni ntō, vata tsī ó kaka'an Xúva kō é vīí ntɨ. 16 Kidáā ne, kuvi kɨ'ɨ́n ka ntɨ́ ñuu é dií ka ikā é ñuū ntó, kika'an ntódo ká ntɨ tú'ūn va'á san. Ntá tsi ñá ncho náki'i núu ntɨ́ tsiñu é edé tuku ñá'a, vata koo é ña ká'an ñá'a tsi dóo ka'nu ña'a ntɨ́, vata te ntɨ̄'ɨ éni ntu'ū ntɨ ntáde tsiñu ntɨ́ ikān. 17 Tē xoó ncho kada ka'nu i ne, na kadā ka'nu ña kuenta iña Xuva ko. 18 Tsí ña e dóo va'á nti'xe ne, ña te míi ña kakā'an ña e dóo va'á ña, tsí Xuva ko kāka'an ña e dóo va'á ña.
1 Tē dɨ́ kūtíi nto nima nto ní ko te kā'án u vata kaa uun ña tuntu. Na kūtíi nto nima nto ní ko. 2 Tsi dóo kakukuiñú ko nto, dɨvi dokuīñu é vē'xí nta'a Xuva kō, tsi é xe'é u xu'u ko é ntāda ú nto kuenta ntá'a Cristú ne, é kūvi nto vata kaa uun ñadɨ'ɨ kuétsi, ña e dóo va'á, ña é vāta kiní ñatīi. 3 Ntá tsi kadē kuení ko te kuān koo vií ña'a kani nta'ví ña nto vatā o dé koó san e kúvi dé tɨ éni ntā'ví tɨ Eva e dóo ki'in inī tɨ nté koo ka'an tɨ. Kidáā né, xtuvī mii nto e ntánɨɨ̄ nima nto e ntákuinima ntó Cristu, é da mii tsi ñā é kuinima ntó ña. 4 Tsi nto'ó ne, dōo va'a ntákutíi nto nima ntó te da xōó ka ña'a xee ña e dóo kadaka nchu'ūn é kāka'an ña iña Jésuu. Kuān té ña te kaká'an ña vatā ó ntáka'án ntɨ ne, ntá tsi dóo diní nto ntánaki'i nto tuku espíritū é ñā te dɨvi Espíritu Xuva kō é nuu nima nto dí'na. Dōo va'a ntaíni nto tuku nchu'un e dóo kadaka, é ñā te dɨvi tú'ūn va'á iña Xuva ko e kí'i nto dí'na. 5 Xu'ú ne, ñá te dutsī ká u é ña tsīkan, ña e ntáka'an é dɨvi ñā é pustru, ña e dóo ka'nu. 6 Kuān té ña kakuvi kaka'an vá'a ú ne, ntá tsi ini vá'a ú iña Xuva ko. É īni nto sá'a, tsi dóo ntánañē'é ntɨ nto da nēé ka nuu i é edé ntɨ. 7 ¿Ō dóo ntu kini kaa dé u é ña ni kí'i u xá'vī ko dá nakuā'a ú nto tú'ūn va'á san iña Xuva ko, é ntunta'vi míi u dá kāda ka'nu ú nto? 8 Tsí kaido ú diu'un iña ñá ñu'u ini ukún xio ñuu é vata kaa te xā'ví ko vata koo é dɨvi ntō ña ntá'vi nto ko é xntiī ú nto. 9 Dā itúvī ú ni ntō ne, dōo táan nuu ko, ntá tsi nté uun nto ña ni ngunúū ú nto te xntii ntō ko é kātaan núu ko, tsí ta'an ko ña vé'xi ñuú Macedoniá ne, xntii ñā kó nēe é kātaan núu ko. Dukuān né, dōo dé u kuenta vata koo é ña natekú du'xén u ntó ne, kuān tsi koo vií u nguentúvi. 10 Nuu é ntaā í vatā ó kaka'án u, tsí kantīkɨ́n u Cristu. Kutuni Xúva kō tsi nté uun ña'a ña kuvi nakadɨ́ ña xu'u ko é kā'án u tsí ña ni kí'i u diú'un ntō da xntíī ú nto ne, kuān tsi koo ka'án u ni ña ntoo kanɨɨ̄ ñuú Acayá dɨ. 11 ¿Nté kui kuān ó kaka'án u? ¿Ō ña ntío ntu kó nto? Ntá tsi Xuva kō ini ña tsi dóo ntio kó nto. 12 Kuān tsi koo vií ka ú vatā o dé u, é ña kí'i ú xa'vī ko é edé tsiñu u, vata koo é ña kué'e u é vīí ka'nu ña e ntáde tsiñu vatā o ntáde tsiñu ntɨ. 13 Tsí ña kuān ó ntáde sán ne, ñá tē dɨ́vi ñā é pustru é nuu é ntaā í ña, tsí da ti tsi ntaéni nta'ví ña ña'a e ntáka'an ña é pustrú Cristu ña. 14 Ña túvī nee iña é da kudu'va kō, tsí mii tsī tó'ō e ña vá'ā sán ne, kaeni nta'ví ña'a é kānadama kúñu ī é ntūvi vata kaa ánjē va'a. 15 Dukuān ne, ñá tē neé ka'nu nuu i te ña ntáde tsiñu iña i ntánadama ña kúñu ñā é ntūvi ña vata ntáa ña ntáde tsiñu iña Xuva ko, ña e dóo va'a. Ntá tsi uun ntuvi ni'i ña é nto'o ña nta'a Xuva kō é kuān ó ntáde ña. 16 Uun ito ká tuku ka'án u ni nto tē nté uun nto ña kadá kuení nto te kākulukú u. Te kuān o ntádē kuení nto ne, ntá tsi kiní nto nēe e ká'an ña lukú sa ni ntō, ña é kāka'an míi, ña é kade ka'nu miī. 17 É kuān ó kaka'án u ne, ñá te kakā'án u vatā ó ntio Xuva kō, tsí kaka'án u vatā ó kaka'an ña lúku, ña é kadē kuení i é ncho vií ka'nu. 18 Da xe dóo iō ñá ncho kada ka'nu ñuxiví sa ne, xu'ú ne, kuān koo kada ka'nú u dɨ. 19 Tsí nto'o e dóo ini ntó ne, dōo vá'ā ó ntádē kuení nto nī ña lukú san. 20 Ntō'ó ne, dōo vá'ā ó ntádē kuení nto ni tūku ñá'a, kuān te kátee tsiñu kuétsi ña nto, kuān te kánantɨ̄'ɨ́ ña nto, kuān te katɨ́ɨn ña ntō é viī nto é kā'an ñá, kuān te dóo ka'nu ncho vií ña ni ntō, kuān te kaxe'é nuu ña vinuu nto. 21 Xu'ú ne, kakuka'an nuú ko é kā'án u e ña kákene iní ntɨ é kuān koo vií ntɨ ni ntō. Ntá tsi da nēé ka nuu i é ña kaú'vī ña é kā'an ña e dóo va'á iña ñá ne, xu'ú dɨ ne, ñá kaū'ví ko é kuān koo ka'án u vatā ó kaka'an ña lukú sa. 22 Ña tsīkán, ¿hebreu ntú ña? Kuān xu'ú dɨ, tsí ña hebreu ú dɨ. ¿Tātá Israee ntú ña? Xu'ú dɨ. ¿I'xá Abraan ntú ña? Dɨvī ú dɨ. 23 ¿Ña kade tsiñu iña Cristu ntú ña? Xu'ú ne, dií dií ka dɨvī u é dɨvi ña, kuān te vata ó kaka'an ñá luku ú nee é kāka'án u. Ntá tsi dií dií ka éde tsiñu u é ña tsīkan. Dií dií ka ki'in itō inúu kutū ú vi'i utun. Dií dií ka ki'in itō é'ni ña ko é ña tsīkán ne, e dóo ki'in itō é dokó sa kaxi'í u dɨ. 24 Ú'un īto é'ni ña Israeé san ko. Kāni ña kó xo'o. Oko xe'un kɨ́mi é uun ito xé'e ña ko. 25 Úni īto káni ña kó utun. Uun ito ká tuku ne, xuu káni ña ko. Úni īto nántatsin tun ntōo é kaxkani'ī u nú ntute ñu'u kān. Uun ntuvi, uun niñu inúu nto'o u mé'ñu ntute ñu'ū san. 26 E dóo ki'in itō ñé'e ú ne, é dōo íní u tsi dóo donchu'vi nú ntute ka'nu sán ne, dōo donchu'ví nī ña du'ú dɨ; dōo donchu'ví nī ña ñuú ko é ncho ka'ní ña kó, nī ña tuku ñuú san dɨ. Iní u e dóo donchu'ví ñuú ka'nu san nī má kū'ú san, ni ntute ñu'ū sán dɨ ne, dōo donchu'ví ni tā'an ko, ña é ña te nuu é ntaā i e ntákuinti'xe i Xuva kō. 27 Dōo ntó'o ko é dé tsiñu ú ne, dōó ki'in itō ña ni kídi ú ne, dōo ntó'o ko e dóo kákɨn kó ne, dōo itsí ko ntute dɨ. Un vé'xi ne, ítūví ntité u ne, dōo ntó'o ko é vī'xin é ña tuvi dú'nú ko. 28 Uun ká tuku nuu i sá'a ne: utén uten dóo kaexnúu kó e dóo kantɨ'ɨ iní ko un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñu'u ini ukún san. 29 Tē xoó ña tuvi ntíi i ne, vata tsī ó kanto'o kó dɨ. Tē xoó kakó'xo i uun nuu i ne, xu'ú e dóo u'vi kakúvi kó kuenta iña i. 30 Te kāntio é kāda ka'nu ú ne, kada ka'nu ú kuenta iña i é ña ni kuvi vií u é ña tuvi ntíi ko. 31 Xuva kō, ña é Uva Tó'o ko Jesūcristu, ña é kā'an o tsi dóo va'á ña ntii dañu ntūvi ne, dɨvi ña īni ña tsí nuu é ntaā i é kāka'án u. 32 Dā itúvi ú ñuú Damascú ne, ña odo nūú iña rei, ñá nani Āretá ne, tēe tsiñu ña ña é vīí kuenta xi'í ñuú san é tɨ̄ɨn ña ko é xnuu kutu ñā ko. 33 Ntá tsi ini xika núu ú, nanúu ñá ko ata ntó'o kān é kānti'u núu diñɨ ñuú san. Dukuān né, ntīi ni'ni ú nta'a ña.
1 É īní u tsí ña tuví neé kani'í ko é kāda ka'nu u, ntá tsi xu'ú ne, ká'ān ú nee e tá'xi Xuva kō é kūtuní ko, é kīní u dɨ é vatā ó kuvi te kakénī ko. 2 Iní u uun ña'a, ña e kuínti'xe i Cristú ne, é kūvi uxkɨmi kuíā e nádita ña ñā é xee ña é kuvi ūni é dukún kān mí tuví Xuva kō. Ntá tsi ña iní u te kanɨɨ̄ kúñu ñā ñe'e ñá ne, o da mii tsī nima ña. Xuva ko īni ña. 3 Iní u tsí ña tsīkán ne, (kuān te kanɨ́ɨ kúñu ña, kuān té nima tsí ña ne, mii tsi Xuva ko īni ña) ne, 4 nadíta ña ña mí e dóo vá'ā o mí tuví Xuva kō. Ikān téku ña tú'ūn e dóo xū'ú kaa, e dóo xii kaa, e nté uun ña'a ña kuvi ká'an ña é tēkú tuku ña'a. 5 Kuenta iña ñá tsīkán ne, kada ka'nu ú, ntá tsi ña kada ká'nu ú kuenta iña mií ko. Da mii tsi kāda ka'nu ú kuenta iña i é ña ni kuvi vií u é ña tuvi ntíi ko. 6 Ntá tsi kuān te ntío ko kada ka'nu ú ne, ñá te vatā ó kaka'an ña tuntu ó kaka'án u, tsí da miī é nuu é ntaā i é kāka'án u. Ntá tsi ña kuān koo vií u vata koo e nté uun ña'a ña kadá kuení ña te dóo ka'nu u. Tsi é īni ña nté kaa u é tēkú ña nté o kaka'án u dɨ. 7 É ña ntío Xuva kō é kāda ka'nu ú kuenta iña i e tá'xi ña é kūtuní ko é vā'a é īní u ne, tā'xi ña é kānto'o kó, vatā ó kuvi te īñu ni'ni ntído kúñū ko. Vata kaa iña é ña vá'ā san é kanantō'o ko vata koo é ña kuntekú ka é kāde ka'nu u. 8 E úni īto ikán u nta'a Tó'o ko te nāki'i ña é kāde i é kānto'o kó san, 9 ntá tsi kaka'an ñá nī ko: “Ñá'ā, tsi é xéē ó iña o e dóo kakuinimá ko o. Kutuni ñá'a tsi dóo īó ko é vīi u é xntiī ú o ntuvi da ña tuvi ntíi o”, ka'an ña. Dukuān né, dōo diní ko é kāda ka'nu ú kuenta iña i é ña tuvi ntií ko vata koo é kūtuni ñá'a tsí dɨvī Cristu e dóo iō ñá é viī ña. 10 Dukuān ne, kaitúvi díni u dá ña tuvi ntíi kó, da ntáka'an kíni ña'a san iñá ko dɨ; dá kātaan núu ko, dá ntáde xení ña'a san ní ko, da nēé ka nuu i é kānto'o kó kuenta iñá Cristu. Tsí iní u tsí da ña tuvi ntíi kó ne, kidáa kata'xi Xuva ko ntiī ko é vīí u. 11 Xu'ú ne, kaka'an ntí'xe ú vatā ó kaka'an úun ña tuntu é kade ka'nu miī ú kuenta iña mií ko. Ntá tsi dɨvi kuētsí nto é kuān ó kaka'án u. Dií ka vá'a o tē dɨ́ dɨvi nto ni kā'an ntó kuenta iñá ko. Tsí ña te dií ka dutsī u é vata kaa ña tsīkán, pustru e dóo ka'nu ña'a ña, kuiní ña, kuān té ña váda kaidiá'vi ko. 12 Tsi dóo kutíi ú nima ko dá itúvi ú ni ntō ne, tɨtɨ́n nuu i íni nto, nī dóxo kā'nu, vata koo é kūtuni nto tsí nuu é ntaā i é pustrú u iña Xuva ko. 13 ¿Mí'i ntū ña ni idé u dadɨɨ ni nto vatā ó de ú nī ña ñu'u ini ukún xio ñuu? Ntá tsi kada ka'nu iní nto nī ko é ña ni natēkú du'xén u nto é xntii ntō kó nee iña é kātaan núu ko. 14 É iō tu'vé ko é kɨ̄'ɨ́n u, kíkoto ní'ni ú nto é kūvi uni íto. Ntá tsi ñá nateñu nūu ú nto, tsí ña te íña nto e ntío ko, tsí miī nto é ntio kó nto. Tsí uva i'xá san, ña é dūku ntée é nātsoo vá'a ña iña ña é kūvi iña i'xá ña, ñá te i'xā ña é dūku ntée é nātsoo vá'a é kūvi iña ña. 15 Xu'ú ne, dōo diní ko te nantɨ̄'ɨ ú nee iña é īó iñá ko kuenta iña ntó, kuān té nte ntuvi iñá ko nantɨ'ɨ̄ ú vata koo é dɨvi nto nāni'i nto ntuví va'á iña nto. Ntá tsi dā dií dií ka ntio kó nto ne, dɨvi ntō né, vata te kantudutsī é ntio nto kó, kuiní ko. 16 Ini nto tsi nté uun nuu i ña ni nateñu núu ú nto. Ntá tsi īó ña'a ntáka'an ña tsi dóo iní u nté koo vií u é kūvi kani nta'ví u nto. 17 ¿Vá eni ntā'ví ntu ú nto nta'a ña e táxnūu u mí ntoo nto? 18 Xu'ú ne, íkān ú nta'a Títo te kɨ̄'ɨn ña, kíkoto ní'ni ña nto mí ntoo nto ne, taxnūu ú uun ká tuku ta'an ko é kɨ̄'ɨn ñá ni ñā. ¿Vá eni nta'ví ntu Titó san nto? ¿Ñā ntu te dadɨɨ́ tsi ntáde ntɨ́ ni ñā? ¿Ñā ntu te uun tsi nimá ntɨ ni ñā? 19 Tē ntádē kuení nto tē ntánada'ān ntɨ́ kúñū ntɨ́ nuu nto, dá kuān ó ntáka'án ntɨ ni ntō. Ntá tsi ña te kuan ō. Tsí ntɨ'ɨ́ ne, nuu Xúva ko ntáka'án ntɨ e ntántīkɨ́n ntɨ Cristu. É kuān o ntáka'án ntɨ ni ntō ne, vata koo é xntiī ntɨ́ nto e dií ka kue'nu nto te kutú've nto iña Xuva ko. Tsí dɨvi ntō tá'ān ko e dóo ntio kó nto. 20 Kadē kuení ko nté koo kuvi te náni'i ta'an ko: tē ña vií nto vatā ó ntio kó, tē ña vií u vatā ó ntio nto dɨ. Kadē kuení ko te iō ña é nāa núu ña, te iō ña é kūne'u iní ña, te kūdiin ñá dɨ, tē ntio ña é vīi mii ñá kuenta iña mii ñá, te kā'an kíni ña iña ta'an ñá, te kā'an véte ña, te kāda ka'nu ña, te kuān sá koo vii ña da nēé ka é ntio ña. 21 Kaū'ví ko tē dá kɨ̄'ɨn xtúku ú mí ntoo nto ne, ta'xi Xuva kō é kūka'an nuu xtukú ko kuénta iña ntó, te kutūví nta'xa ú kuenta iña ntó, iō ntó, ña e dóo iō kuetsí i nte dí'na. Váta nātɨvi iní ña e dóo dé ña nuu i é kīni kaa, e dóo dé ña é kini kaa ni ñadɨ̄'ɨ́ san, é edé ña da nēé ka é ntio nima kíni kaa ña.
1 E sá'a kūvi uni íto é kɨ̄'ɨ́n u, kikoto ni'ní u nto. Kaka'an tú'un Xuva kō: “Tē xoó ntio i é tsi'i kuétsi uun ká tuku ña'a ne, da miī é kāntio uvi, uni ña'a é ntāda ntaá ña”, ka'an. 2 É kāka'án u ni ñā é iō kuetsí i di'na, nī é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña nguiī san dá ñe'é u é kuvi ūvi íto ne, kuān te ika túví u mí ntoo nto vevii, ntá tsi kā'án u vata tsī o é kāka'án u dá kixkoto ni'ní u nto é kuvi ūvi íto ne, te kɨ̄'ɨn xtúku u mí ntoo nto ne, ñá ntuntā'ví ini kó ña; da miī é nantō'o ú ña. 3 Kidáa kutūni nto tsí nuu é ntaā i é kāka'án u naá Cristu. Dɨvi ñā ne, ñá te vītá ini ña ni ntō, tsi dóo iō ña é viī ñá ni ntō. 4 Ini nto tsí dā xi'i ñá ntiká krusí ne, vata te ña tuvi ntíi ñā, ntá tsi xe'é Xuva ko ntīi ña é ntōto xtuku ña ne, kantíto ña vevii. Ntɨ'ɨ́ ne, ña túvi ntīi ntɨ́ dɨ, vata kaa ña é ña tuvi ntíi ña kídaā dá xi'i ña, ntá tsi dā kúdadɨɨ ntɨ́ ni ñā ne, kata'xi Xúva ko ntīi ntɨ́ vata koo é vā'á koo vií ntɨ kuenta iña nto. 5 Kadā kuení mii nto te vā'á ō ntákuinti'xe nto. Koto ntee mii nto. ¿Ñā ntu ntákutuni nto te tūví Jesucristu ni ntó, o ñā ntu te nuu é ntaā i é iña ña nto? 6 Ntio ko é kūtuni ntó dɨ tsí ntɨ'ɨ́ ne, nuu é ntaā i é ntántīkɨ́n ntɨ Cristu. 7 Ntáka'an ntâ'ví ntɨ ni Xuva ko vāta koo é ña vií nto nuu i é kīni kaa. Ñá te kuān o ntáde ntɨ́ kuenta iña mií ntɨ, vata koo é kā'an ña'a tsi dóo vá'ā o nakua'á ntɨ nto, ntá tsi ntio ntɨ é vā'á koo vií nto, kuān te ña ni idiá'vi ntɨ́, kuiní ña'a san. 8 Ña kúvi nakuītá ntɨ nee é nuu é ntaā i. Da miī é vīí ntɨ kuenta iña i é nuu é ntaā i. 9 Dōo diní ntɨ tē ña kantio é ntɨ̄'ɨ́ koó ntiī ká ntɨ, tsí dɨvi nto kūvi vií nto é un ntɨ'ɨ̄. Ntáka'an ntâ'ví ntɨ iña nto vata koo é vā'á koo vií kue'en nto. 10 Taxnūu ú tutú sa'a di'na dá kɨ̄'ɨ́n u mí ntoo nto vata koo é ña kantío é kāda tii ú ni nto te kɨ̄'ɨ́n u. Tsí tsiñu e tá'xi Xuva kō é vīí u kuenta iña ntó ne, ñá tē é nakō'xó u nto, tsí vií u é xntiī ú nto é kuē'nu vá'a nto. 11 É nantɨ'ɨ̄ u é kāka'án u ni nto, tá'ān kó ne, ká'ān ú ni ntō é vā'a vá'a tsi koo kuntōo nto. Ntuku nto nēe e vá'a ntuvi iña nto. Ka'nu tsi víi nto nima nto. Uun tsi kadā kuení nto ni tā'an nto ne, vá'a tsi koo kuntoo nto ni tā'an nto. Kidáā né, Xuva kō, ña é tā'xi é kuntōo vá'a ō, é kuinima tá'an ko ne, kunūu mé'ñu kūnuu dava ña nto. 12 Kué'e ntō ntiusi tá'an nto. 13 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntántīkɨn Xúva ko taxnūu ña ntiusi nto. 14 Tō'ó ko Jesūcristú na tā'xi ña nto é vā'a. Xuva ko na kuīnima ñá nto. Espíritū Sántū sán na kunūu mé'ñu ña nto ūn ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto. Kuan tsī koo é kā'án u ni ntō.
1 Xu'u é Pablú u ne, pustrú u iña Jesúcristu. Ñá ni nī'í ko tsiñu sā'á nta'a ña'a, ntē ña te ña'a ni de kú'vē ñá ko. Mii Jesūcristu kaká'an ñá, ni Xuva kō, ña é nantōto ña dá xi'i ña. 2 Xu'ú, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ta'an ko, ña kuínti'xe i Xuva kō, ña ntoo i'a ne, taxnūu ntɨ́ tutú sa'a iña ña kuínti'xe i, ña ntánataká nuu ñuú Galacia. 3 Xuva ko nī Tó'o ko Jesūcristú, na nāxnuu viko ña ntó, na tā'xi ña é kuntōo vá'a nto. 4 Jesucristú ne, xé'e ña ntūvi iña ña kuenta iña kuétsi kō vata koo é nakākú ña ko da nēé ka nuu i é kīni kaa é īó ñuxiví sa, vatā ó ntio Xuva ko, dɨvi ñā é Uva ko ñā. 5 Na kā'an ñá'a tsi dóo ka'nu Xuva ko ntii dañu ntūvi. Kuan tsi koo na kōo. 6 Da kúdu'va ko tsí ña na'a tsi ni kuintí'xe nto da xtúvī mii nto Xuva ko, ña e kána nto é nī'i nto é vā'á nta'a Cristu, tsi dóo ntio ña nto. Vevií ne, é tūku tú'ūn ntántīkɨn nto. 7 Ntá tsi ña tuvi nté uun ká tuku tú'ūn nté koo nakáku ō. Ntá tsi iō ñá'a, ña ntánakutsu'un ntō é ncho nadama ña tú'ūn va'á san iñá Cristu. 8 Ntá tsi kuān té ntɨ'ɨ́, o kuān te ánjē é vē'xí nte e dukún kān, o kuān te dá xōó ka ña'a kaka'an ñá tsi íō túku tú'ūn é nakáku ō é ñā te dɨvi tú'ūn é kāka'an ntódo ntɨ́ ni ntō né, na kuē'é Xuva kō é ntō'o ña. 9 Vatā ó kaka'án u di'na ne, ká'an xtūku ú ve: Tē xoó ña'a ka'an ña tsí īó tuku tú'ūn é nakáku ō é ñā te dɨ́vi é kāka'an ntódo ntɨ́ ne, na kuē'é Xuva kō é ntō'o ña. 10 Dá kuān ó kaka'án u ne, ¿kantūku nuu iní ntu u te vā'á koo na kā'an ñá'a iñá ko ne, o te vā'á koo na kā'an Xúva ko īñá ko? ¿Vá ntio ntu ko e dóo ntio ña'a sán ko? Tē dɨ́ ntio ká ko é ntio ña'a sán ko ne, ñā dɨ́ vií u é kāda tsiñu ú iñá Cristu. 11 Ntio ko é kūtuni ntó, ēní ko, tsi tú'ūn é kāka'an ntódo ú ne, ñá te tū'un é dotō tsí kaka'an ñá'a. 12 Ñá te ntā'a ña'a é nī'í ko tú'ūn san. Nté ñā'a ña ni nakua'a ñá ko sá'ā, tsí mii Jesūcristu tá'xi ña é kūtuní ko. 13 É kūtuni nto nté ō dé u ntuvi di'na, dá kantīkɨ́n ka ú nchu'un iña ñá Israee. Tēkú nto tsi dóo dé xení u nī ña kuínti'xe i Xuva kō, é ncho nantɨ'ɨ̄ ú ña un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña kídaā. 14 Dā nakua'á u nchu'un iña ñá Israeé ne, xu'ú odo nūú u é ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña kuetsī, ña Israee é dadɨɨ tsi kuiá ko ni ñā. Tsí xu'ú ne, dií dií ka dé ntaá u vata xkoó ini o e xtúvi ñata kō é vīi o. 15 Ntá tsi nte dí'nā da káku ú ne, nākaxnúu Xuva kō ko. Dōo vá'ā o dé ña nī ko e kána ña ko. Dā xee ntúvī é ntio ñá ne, 16 ta'xī ña é kūtuní ko xoo é I'xā ñá, vata koo é kā'an ntódo u tú'ūn nté koo nakáku o ni ñā'a, ña é ña te ña Israeé san. Kidáā ne, ñá ni ntūku ú ña'a, ña é tā'xi kó itsi. 17 Ntē ña ni ñé'ē ú ñuú Jerusaleen é kā'án u nī ña e kúvi pustru nte dí'na, tsí ura tsí i ñe'é u ñuú Arabia ne, rkontûví ne, ntiko kōó u ñuú Damascu. 18 Dá ntē kúvi uni kuiá ne, ñē'é u ñuú Jerusaleén vata koo é kīní u Pedru. Ikān itúvī ú ni ñā xe'un ntúvi. 19 Ntá tsi ña ni iní u nté uun ká tuku pustru kídaa, mii tsi Sāntiau, eni Tó'o kō, é īní u ña. 20 Ini Xúva kō tsi nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō. 21 Kidáā ne, ñé'ē ú ñuú Siria ni ñuú Cilicia. 22 Ña kuínti'xe i Jesucristu, ña ntántoo ñuú Judeá ne, váta kīní kue'en tsi ñá ko kídaā. 23 Da mii tsī e téku ña tsí kāka'an ñá'a: “Dɨvi ñā é dé xení ña ni kō kídaā ne, kaika ña kaka'an ntódo ña tú'ūn e ntákuinti'xe ko vē, dɨvi tū'un é ncho nantɨ̄'ɨ ña kídaā”, ka'an ña. 24 Kidáā ne, ntáka'an ñá tsi dóo ka'nu Xuva ko kuēnta iñá ko.
1 Dā kúvi uxkɨmi kuíá ne, ntāa xtuku ntɨ́ ñuú Jerusaleen ni Bernábeé ne, ntēka ntɨ́ Tito. 2 Ñé'ē ú, tsi e tá'xi Xuva kō é kūtuní ko tsí kantio é kɨ̄'ɨ́n u. Dā xeé u Jerusaleén ne, ixtíīn ú nī ña ntádē kû've iña ña kuínti'xe i san. Da miī xntɨ́ tiín ntɨ ni ñā vata koo é na kūtuni ña nté o kaka'an ntódo u tú'ūn nté koo nakáku o ni ñā'a é ña te ña Israeé san, vata koo é ñā te é ntaā i é kāde tsiñu u. 3 Titó ne, ñá te ñā Israee ña, ntá tsi ña ni ká'an ña ntádē kû'vé san te kantio é tē'nte kúñu ixi ña vata xkoó ini ñá Israee. 4 Tsí tuku ña'a ne, ntáka'an ña tsí kantio é kuān koo vii o. Ntáde ña tsi ntákuinti'xe ña Cristu, ntá tsi ñá tē nuu é ntaā i. Tsi kɨ́'vi xū'u ña mé'ñū ña kuínti'xe i san vata koo é koto xu'ū ñá ntɨ, ntɨ'ɨ é nakáku ntɨ́ kuenta iñá Cristu. Ntio ña é kuētsi é vīí xtuku ntɨ́ é kāka'án lei Muíseé san. 5 Ntá tsi ña ni xé'e ntɨ é kūvi vií ña nī ntɨ nté un siin, tsí kuenta iña dɨví nto é ña ni ntíó ntɨ é kūnaa tú'ūn é nuu é ntaā í san nté koo nakáku o. 6 Ña ntádē kû'vé san ne, nté uun tú'ūn é xēe ña ni ká'an ña é vīí u. Dōó ka'nu ña'a ña, kuiní ña'a, ntá tsi ¿xoo iní i te kā'nu ña'a nti'xe ña, o tē ña'a? Ñá kāde ú kuenta, tsí Xuva kō ne, ñá te nūú ko kaíto ña, tsí nima ko. 7 Ntá tsi dɨvi ñā ne, ñá ni tee tsīñu ña ko é tūku tsiñu vií u, tsí ini ña tsí Xuva kō tée tsiñu ña ko é kika'an ntódo u tú'ūn é nakáku ō san, mí'ī ntoo ña'a, ña é ña te ña Israee, váta tsi ō tée tsiñu ña Pedru é kā'an ntódo ña dɨvi tsi tū'ún nī ña Israeé san. 8 Tsí vata tsī o dé Xuva kō táxnūu ña Pedru é kūvi kika'an ntódo ña nī ña Israeé san ne, kuan tsī o dé ña táxnūu ña ko é kūvi kika'an ntódo ú ni ñā'a é ña te ña Israeé san. 9 Dukuān ne, Santiau ní Pedru ní Juaan, ña ntátsi'i ntii īña ña ntákuinti'xe i sán ne, dā kutuni ña tsí dɨvi tsiñu vā'a tá'xi Xuva kō kó ne, dōó ka'nu kuinī ña é dadɨɨ tsi tsiñu vií ntɨ ni ñā, xu'ú ni Bernābee. Kūdadɨɨ ntɨ́ ni ñā tsí ntɨ'ɨ́ ne, kīkada tsiñu ntɨ mí ntoo ña é ña te ña Israeé san ne, dɨvi ñā ne, kada tsiñu ká ña nī ña Israeé san. 10 Da mii tsī é ntio ña é nanū'ú ntɨ iní ntɨ ña ntā'ví san ne, dɨvī e dóo ntɨ'ɨ iní ko é vīí u dɨ. 11 Ntá tsi dā xée Pedru ñuú Antioquiá ne, dē tíī ú ni ña dā íni ú ña, tsí kade ña uun nuu i é ñā vá'ā. 12 Tsí di'na dá xēe ñá'a e táxnūu Santiaú san ne, ē'xí dadɨɨ Pedru ni ñá'a, ña é ña te ña Israeé san. Ntá tsi dā xee ñá'a e táxnūu Santiaú san ne, eni ntu'ū Pedru kíi nteé xio ña ña'a é ña te ña Israeé san ne, xio é'xi ña, tsi ú'vī ñá te kūdiin ña ntántikɨn dukuān nté xkoó ini ña é tē'nte kúñu ixi ña. 13 Kidáā né, kuan tsī o ntánāa ña Israee, ñá nguiī sán, vatā o dé Pedru é ña ni de ntáa ña vatā ó kaka'an ña. Un tsi nté Bernabeé san kuān o dé ña dɨ, é kīi nteé xio ña ña kuínti'xe i, ña é ña te ña Israeé san. 14 Dā íni u tsí ña te káde ña vatā ó kaka'an tú'ūn é nuu é ntaā i nté koo nakáku ō ne, kaka'án u nī Pedru mé'ñu ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san: “Dɨvi ntō né, kuān te ñá Israee ntó ne, kade nto vatā ó de ña é ña te ña Israeé san ve, tsí ña kantîkɨ́n ka nto vata xkoó ini ñá Israeé san. Dukuān ne, ¿nté kui kaka'an nto tsí kantio é vīí ña é ña te ña Israeé san vata xkoó ini ñá Israeé san kuan?”, ka'án u ni ñā. 15 Xo'ō ne, tatá ña Israee o nte da káku ō, ñá te ña kīni ntáa o vāta ntáa ña tuku ñuú san. 16 Ntá tsi ini o tsí kuān te káde ntaa o é kāka'án lei Muísee, ntá tsi ña te dɨ́vī é kade i é ntɨ'ɨ kuétsi kō. Da mii tsi kuinti'xe ko Jesūcristu. Dukuān é kuinti'xe ko Jesūcristú dɨ vata koo é ntɨ̄'ɨ kuétsi ko kuēnta iña i e kuínti'xe kō ña, ñá te kuēnta iña i é dé ntaa o é kāka'án leí san, tsi nté uun ña'a ña ntɨ'ɨ kuétsi ña é kāda ntaa ña é kāka'án leí san. 17 Vi'a ve né, te kantukū nuu iní ō nté koo nakáku o kuétsi ko kuēnta iña Cristú ne, te nātidito kuétsi kō ne, ¿vá dɨvi ntū Cristu dé ña é iō kuetsí san? ¡Ñā'á ni san! 18 Te xtuvī mii u é vīí u uun nuu í ne, kidáā ne, vií xtuku ú ne, vatā ó tē ña vá'a o ni īde u é xtuvī mií u nte dí'na. 19 Xu'ú ne, vata tē xi'í u kuenta iñá leí san. Miī leí san é'ni ko vata koo é ntōto ú kuenta iña Xuva ko ve é vīí u é ntio ña. 20 Xu'ú ne, e xí'ī u dá uun tsi kúñū kúvi ú nī Cristu é xi'i ñá ntiká krusí san, ntá tsi īó ka ntuvi iñá ko. Ntá tsi ñá te ntūvi iña mií ko, tsí ntuvi iñá Cristu é nī'í ko ve. Kakuinti'xe kó I'xá Xuva kō dá kātuví u ñuxiví sa, tsí dɨvi ñā xe'é ña ntuvi iña ñá kuenta iñá ko e dóo ntio ña ko. 21 Ña kúvi nakuītá u nuu i e dóo va'á san é edé Xuva ko īñá ko. Tē dɨ́ kuvi ntɨ'ɨ kuétsi ko te kāde ntaa o é kāka'án leí san ne, é ntaā i é xi'í Cristu kuénta iña ko.
1 Ntō'ó, ña Galata, ¿nté kuān nte túntu ntú nto? Ntáde nto vata o tē xoo dé tata i ntō. É īni vá'a nto nté ō xi'i Jesúcristu ntíká krusí san, tsi é nañē'é ntɨ nto. 2 Ka'án nto vē, ¿nté ntu ō ni'i nto Espíritu Xuva kō? ¿Vá nī'i ntu nto ña é dé ntaa ntɨ́'ɨ nto é kāka'án lei Muísee? ¿Ñā ntu te ni ní'i nto Espíritū san tsi é kuínti'xe nto tú'ūn va'á iña Xuva ko e téku nto? 3 ¿Nté kuān nte túntu ntú nto? ¿Ntádē kuení ntu nto te kūvi vii mii nto tsiñu e éni ntu'ū Espíritū Sántū san é kade ña ni ntō? 4 ¿Ñá ni īdiá'vi ntu é un ntɨ'ɨ̄ e ntó'o nto? ¡Tē dɨ́ ni idiá'vi ne, kuān te un siin! 5 Kata'xi Xuva ko ntō Espíritu ñā. Kade ña nuu i e dóo ka'nu iña nto. ¿Vá kuan ntū ó kade Xuva ko ni ntō tsi ntáde ntaa nto é kāka'án leí san? ¡Ñā'á ni san! Kuān ó kade ña ni ntō tsi ntákuinti'xe nto tú'ūn va'á san iña ña e téku nto. 6 Vata kaa uva ata ko Ābraan e kuínti'xe ña Xuva kō ne, dukuān ó kaka'an Xúva kō tsí ña tuví ka kuétsi ñā. 7 Dukuān ne, kini nto tsí dɨvi ī'xá nti'xe Abraán ne, dɨvi ñā é kakuinti'xe ña Xuva kō. 8 Nté ntūvi di'na uve na'a tú'un Xuva kō kaka'an tsí naki'i Xuva kō xoó ña'a, ña é kuinti'xe i ña, kuān te dá nēé ka tatá ña. Dɨvi tsī tú'ūn va'a é kāka'an Xúva ko ni Ābraan, kaká'an ña: “Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ tatá ña'a dá kanɨɨ ñūxiví sa ne, ní'i ñā é vā'á iña ko kuénta iña o”, ka'an ña. 9 Dukuān ne, xoo é kakuinti'xe i Xuva kō ne, dadɨɨ ni'i ña é vā'á ni Ābraan, ña e dóo kuínti'xe i san. 10 Xoó ña'a, ña é ntēé kɨmi ī leí san ne, da miī e ntá'vi ña kuenta iña kuétsi ñā. Tsí uve na'a kaká'an: “Xoó ña'a, ña é ña káde ntaa é un ntɨ'ɨ nuū i é kāka'án leí san utén utén ne, da miī e ntá'vi ña kuenta iña kuétsi ñā”, ka'an. 11 Dōó dito tsí ña té leí san é kāde i é ntɨ̄'ɨ kuétsi kō. Tsí uve na'a kaká'an: “Xoó ña'a, ña e dóo va'á nuu Xuva kó ne, kuinti'xe ña Xuva kō né, dukuān é nī'i ña ntuví va'á iña ña”, ka'an. 12 Ña e ntée kɨmi i leí san ne, ñá te dadɨɨ ña nī ña é kakuinti'xe i Xuva kō. Tsí uve na'a kaká'an: “Xoo é kantīkɨn í leí san ne, kantio é kāda ntaa ntɨ́'ɨ ña utén utén vata koo é nī'i ña ntuví va'á iña ña”, ka'an. 13 Cristú ne, mii ñā ntá'vi ña kuenta iña kuétsi kō vata koo é ña ní'i kō é nto'o kō é kāka'án leí san. Tsí dɨvi ñā ntó'o ña naa ko kuenta iña kuétsi ko vatā ó uve na'a kaká'an: “Da xōó ka ña'a, ña é kurkāa iko dɨkɨ utún ne, ntá'vi ña kuenta iña kuétsi ñā”, ka'an. 14 Kuān o dé Jesucristu kuénta iña ko ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ tatá ña'a ñuxiví sa, kuān té ña te ña Israee o, vata koo é nī'i ko núu i é xe'é Xuva ko xu'u ña ni Ābraan, vata koo é nī'i ko Espíritū Sántū sán tē kuínti'xe ko Xuva kō. 15 Kini nto, ení ko, tsí xo'o ñatīí ne, dá kāde vá'a o ūun tutú ne, xnteē o dɨ́vi kó ne, ña kúvī xoó ña'a nadama ña é kāka'an. Ña kúvi xntēé ka ña tuku nuu i. 16 Vi'a ve ne, xé'e Xuva ko xu'u ña ni Ābraan, ni i'xá ika ñā é vāta kaku. Ñá ni kā'an tú'un Xuva ko te tɨ̄tɨ́n i'xá ika ñā, tsi úun tsi i'xá ika ñā. Dɨvi i'xā ñá ne, Cristu ña. 17 Sá'ā ncho ka'án u ni ntō: Ede vá'a Xuva ko ūun tutú ni Ābraán ne, xé'e ña xu'u ña ni ñā. Kidáā ne, ítā nti'xin kɨmi sientu oko u'xi kuiá dā nté xeé lei Muísee. Leí san ne, ña kúvi nadāma tú'ūn é xē'é Xuva ko xū'u ña nte dí'na. 18 Tē dɨ́ kuvi vií leí san é nī'i ko é vā'á iña Xuva ko te kade ntáa ō é kāka'án ne, ñá te tū'un é xe'é Xuva ko xū'u ña é kūvi vii i. Ntá tsi nuu é ntaā i tsí nte dí'na xe'é Xuva ko xu'u ña ni Ābraan é nī'i ko é vā'á iña ña. 19 Kidáā ne, ¿mí'i ntu kaīdiá'vi leí san? Xtūví Xuva kō leí san vata koo é kūtuni ko nee é kuētsí kō. Īdiá'vi tsi leí san un tsi da nté xēe “i'xá san” é kāka'an Xúva kō, dɨvi ī'xá ika Ābraan é xe'é ña xu'u ña ni ī. Ánje Xuva kō xee ni'i ña leí san nta'a Muisee é kāka'an ñá ni ñā'a naa Xuva ko. 20 Ntá tsi dā xe'é Xuva ko xu'u ña ni Ābraán san ne, mii ña kāka'an ñá ni ñā. Ñá tē xoó kaka'an í naa ña. 21 ¿Nchō ka'an ntú u te kanaa núu leí san ni tū'un é xe'é Xuva ko xū'u ña? ¡Ñā'á ni san! tsí tē dɨ́ īó lei é kūvi vii i é nī'i ko ntuví va'á iña kó ne, kidáā ne, kuvi ntuvá'a o ni Xuva ko tē dá kada ntaa o é kāka'án leí san. 22 Ntá tsi kaka'an tú'un Xuva kō tsí ñu'u kutū ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a é ña kuvi nakáku mii ña kuētsí ña. Kuān ó vata koo é da xōó ka ña'a kuvi ni'i ña é vā'á vata ō xe'é Xuva ko xu'u ña tē kuínti'xe ña Jesucristu. 23 Ntá tsi dā vata kuintí'xe kō Cristú ne, vata ntáa ña ñu'u kutū ntáa ō kuenta iñá leí san. Ntantétu o dā nté xēe ntúvi é nañē'e Xúva ko kō nté koo kuinti'xe ko ñā. 24 Leí san ne, vata kaa ña kaito i'xá san kaa. É ēdé ko kuēnta da nté xēé Cristu vata koo é kūvi ntɨ'ɨ kuétsi kō é kuinti'xe ko ñā. 25 Dā xee ntúvi é kuinti'xe kō Cristú ne, ñá ntīo ká kō leí san é nañē'e ko nté koo vii o. 26 Tsí un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto e kuínti'xe nto Jesucristú ne, é ntūvi nto i'xá Xuva ko vē. 27 Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto é itsi ntute nto é uun tsi kúñū kúvi nto nī Cristú ne, ntāku nto Cristu ve. 28 Ña té īní kuān te ñá Israee, kuān te tuku tatá nto; kuān te ña ntáde tsiñu nto, kuān te ka'nu ñá'a nto; kuān te tíi nto ne, kuān te ñadɨ'ɨ́ nto. Tsí da xé uun tsi kúñū kúvi nto nī Cristú ne, uun tsi kúñū kúvi nto ni tā'an nto dɨ. 29 Tē uun tsi kúñū kúvi nto nī Cristú ne, i'xá Abraan ntó dɨ. Dukuān ne, ní'i ntō é vā'á iña Xuva ko vata ō xe'é ña xu'u ña ni ñā.
1 Sá'ā é ncho ka'án u ni ntō: Tē xi'i úun ñatīí ne, īó iña ña é kōo iña i'xá ña. Ntá tsi dā lú'ntī ká i'xá ña ne, vata kaa ña kade tsiñu kaa na, kuān te ní'i na é un ntɨ'ɨ īña uva ná tē kúka'nu na. 2 Īó xoó kaito i na. Īó xoó ka'an í ni nā nté koo vií na dá nte xēe tá'an ntuvi é nī'i na e xtúvi úva na īña na. 3 Kuān ó kuvi ni kō dɨ. Dá kuētsi ká ō ne, ña'a san ntáka'an ña nté koo vii o é kuntoo o ñūxiví sa ne, da miī é vīi o vátā ó ntáka'an ña. 4 Ntá tsi dā xee tá'an ntuvi ne, taxnuu Xuva ko I'xā ña é kāku ña nú xē'e úun ña dɨ̄'ɨ, é kūvi ña tatá ña Israee, ña é ntēé kɨmi ī lei Muísee. 5 Kuān o kí'xi ña vata koo é nakáku ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña é ntee kɨmi ī leí san, vata koo é naki'i Xuva ko kō e kúvi o i'xā ña. 6 Kidáā ne, vata koo é nañē'e Xúva ko kō tsí i'xá nti'xe ña kúvi ō né, taxnūu ña Espíritu I'xā ña é kunūu ña nima ko. Espíritū sán ne, kaka'an ña: “¡Uvā ko!” 7 Dukuān ne, ñá te ña kaden tsiñun kán, tsí i'xá mii Xuva kō kúvin ne, ní'i o é vā'á iña Xuva ko é uun tsi kúñū kúvin nī Cristu. 8 Di'na dá vāta kiní nto Xuva kō né, dōo xió ntii nto é kāda tsiñu nto iña tuku xúva ntō é ñā te Xuva ntí'xe kō. 9 Ntá tsi vevií ne, é īni ntó Xuva kō. Kuvi ka'an o tsí Xuva kō ne, é tā'xi ña é kinī ntó ña ve. ¿Nté kuī ntántiko koō ntó ata nto é vīí xtuku nto vata xkoó ini ñáta kō san é ñā vádā mí kaidiá'vi? ¿Nté kuī ncho vii xtúku nto ña kade tsiñu? 10 Kuan tsī o ntáde ka'nu nto viko é kuēnta víte, kuenta xoo, kuenta kuia. 11 Dōo ntɨ́'ɨ iní ko kuenta iña ntó tē é ntaā i éde tsiñu ú iña nto. 12 Vií nto da xe'e, ení ko, uun tsi nima ntúvi nto nī ko vata kaa xu'u é uun tsi nima ntúvi ú ni ntō. Ña túvī nee iñá ni ide nto nī ko. 13 Ini nto tsí xu'ú ne, dōó kā'ví kaa ú ntuvi di'na dá kakā'an ntódo u tú'ūn va'á san ni ntō. 14 Dōo u'vi kúvi nto ko kuenta iña kui'i e kúvī ko kídaā, ntá tsi ña ni kunté'xen ntō ko; ñá ni nakuitā ntó ko, tsi kí'i nto kó vata te ánje Xuva kō kúvi u, vata te mii Jesūcristu kúvi u. 15 ¿Nté ntu ō kúvi ve kuan? Tsi dóo diní ñu'u nima nto dá itúvi ú ni ntō. Kuvi ka'an ú iña nto tsí tē dɨ́ ni kūvi né, natavā ntó ntuxnuu mii ntō é tā'xi nto ko. 16 Vi'a ve ne, ¿ñá ntīo ká ntu ntō ko e kuán o kāka'án u ni ntō é nuu é ntaā í san? 17 Ña tsīkán ne, dōo ntáde ña nto kuenta ve, ntá tsi ña te kuan o de ña vata koo é nī'i nto é vā'a. Ncho nakadɨ̄ ñá itsi é kā'an ntó nī ntɨ́ vata koo é mii ñā é kada ka'nu nto ña. 18 Vá'ā ó te kade ña nto kuenta, te viī ñá vata koo é nī'i nto é vā'a. Te kuān koo víi ña ni ntō nguentuvi, ñá te da mii tsī dá tuví u ni ntō. 19 Dōó kaexnúu kó kuenta iña nto, a i'xá miī ko. Vatā ó kaexnúu ñadɨ̄'ɨ dá ncho kaku i'xá ña ne, kuān koo kaxnúu kó kuenta iña nto da nté uun tsi nima ntúvi nto nī Cristu. 20 Tē dɨ́ tuví u ni ntō vevií ne, ti kaa te kuvi xtūvi mií u é kāde tíī ú ni ntō, ntá tsi vevií ne, ñá iní u nté koo kadā kuení ko iña nto. 21 Xoó ntō'o é ncho kuntīkɨ́n ka nto lei Muíseé san ne, ká'an ntō: ¿Va ñá ini ntú nto nēe é kāka'án leí san? 22 Tsí nte dí'na uve na'a kaká'an tsí Abraán ne, úvi i'xā ñá xio. Uun ña ne, i'xá ta'nú kade tsiñu iña ña, ta'nú nani Āgaá ne, uun ne, i'xá ñadɨ̄'ɨ míi ñā, ñá nanī Sára. 23 I'xá ta'nú kade tsiñu sán ne, vata tsi ō káku vata kaa da nēé ka i'xa, ntá tsi i'xá ñadɨ̄'ɨ míi ñā ne, kākú vata tsi ō xe'é Xuva ko xu'u ña ni Ābraán san. 24 Kini nto tsi úvi nuu i kaka'án u kuenta iña i sá'ā. Uun nuu i é vē'xí xuku é nani Sināii, dɨ́vi īña Ágaá san. Xoó kaduku ntée i nuu i sá'ā ne, káku ñā é kuntēé kɨmi ñā leí san. 25 Tsí Agaá san ne, vata kaa xuku é nani Sināii é tuví ñuú Arabia káa ña, vata kaa ñuú Jerusaleen é tuví ñuxiví sa kaa ña dɨ. Tsi ntúni nuu i sá'a nī ña é ntoo ikān ne, nteé kɨmi ñā leí san. 26 Ntá tsi xo'ō ne, ñá te kadūku ntée ō leí san, tsí ñuu kó ne, dɨvi ñūú Jerusaleen é tuví nta'a Xuva kō. 27 Tsí uve na'a tú'un Xuva ko kāka'an: Kutūvi díni nto, dɨvi ntō é ña kakúvi koo i'xá nto, dɨvi ntō é xoxo i'xá nto. Kachu'u ntáa nto é dóo diní nto, dɨvi ntō é vata kaxnúu i'xi nto. Tsí ñadɨ̄'ɨ, ña é ña káde xɨɨ ña ña kuentá ne, dií dií ka kaxio i'xá ña é ñā é tuvi ni'i xɨɨ i, ka'an. 28 Ení ko, vata ntáa Isaa ntáa nto. Xo'ō ne, i'xá Xuva ko ō, tsi káku o vata tsi ō xe'é Xuva ko xū'u ña kídaā. 29 Ntá tsi vata tsi ō dé xeni i'xá e káku vata ō káku da nēé ka i'xá ni ī'xá e káku kuenta iña Espíritu Xuva kō né, kuān ó kakuvi vevií dɨ. 30 Ntá tsi ¿nee iñá ntu kaka'an tú'un Xuva kō? Kaka'an: “Kiñu'u nto ta'nú kade tsiñú san ni ī'xá tun, tsí i'xá ta'nú kade tsiñú san ne, ña kúvi nī'i na iña uva na vata kaa i'xá ñadɨ̄'ɨ míi ñā”, ka'an. 31 Xo'ō ne, ení ko, ñá te vāta ntáa i'xá ta'nú kade tsiñú san ntáa o, tsí vata ntáa i'xá ñadɨ̄'ɨ míi ña ntáa o.
1 É nakáku Cristu ko e nteé kɨmi kō leí san, tsi ñá ntīo ña é ku'un kutū ká ō. Dukuān ne, kaka xaa nti'xe nto ve; ñá ku dā vá'a nto é kadā kû'vé leí san iña nto. 2 Kini nto é kāka'án u. Xu'ú e Pablú u ne, kaka'án u ni ntō tsí te kuē'é nto é kā'nté ña kúñū é īxi nto vata xkoó ini ñá Israeé san ne, vata te kāka'an ntó tsi é ntaā í xi'í Cristu íña ko. 3 Kaka'an xtúku u tsí da xōó ka ña'a é tē'nte kúñū é īxi ñá ne, da miī é viī ña é un ntɨ'ɨ̄ é kāka'án lei Muísee. 4 Xoó nto'o e ntáxio ntii nto e ntáde ntaa nto leí san vata koo é ntɨ̄'ɨ kuétsi ntō ne, ña kaxé'e nto itsi é nakākú Cristu nto; ntánakuitā nto é vā'a é ncho ta'xi Xuva ko ntō doméni. 5 Ntá tsi xo'ō é kuinti'xe ko Xuva kō, é nuu Espíritu ñā nima kó ne, ntantétu ō é nī'i ko nima va'á ko nta'a Xuva kō. 6 Tē uun tsi kúñū kúvi o ni Jesūcristú ne, ñā té ini te te'nte kúñu ixi ko, o tē ña'a. É kuinti'xe ko Xuva kō ne, sá'ā é kaīdiá'vi ne, dukuan kuīnima ko ta'an kó dɨ. 7 Ntō'ó ne, é īka vá'a ntō kídaā. ¿Xoó ntu édɨ nuu i itsi e kuínti'xe nto é nuu é ntaā i? 8 Ñá te kuān ó kaka'an Xúva kō, ña é kana nto. 9 Ini nto tsí te un siin tsi u'xen ia nādaka ó ne, kuia kanɨɨ tɨ̄'ntɨ i. 10 Xu'ú ne, kanteé iní ko Xuva kō é ña da vá'a ña é tuku koo kadā kuení nto. Ntá tsi kué'e Xuva kō é nto'o da xōó ka ña'a, ña é kanakutsu'un ntō. 11 Ntá tsi xu'ú ne, ení ko, tē dɨ́ kaka'an ntódo ká u ni ntō é kāntio é tē'nte kúñu ixi nto ne, ñá kuan koo ntō'o ká ko nta'a ña Israeé san. Tē dɨ́ kuān ó kaka'án u ne, ña túvi nēe nuu i é kūdiín ka ña dá tekū ña tú'ūn é xi'í Cristu ntíká krusí san kuenta iña ko. 12 Ña ntánakutsu'un ntō sán ne, dií ka vá'ā ó te na kāda a'ma kue'en ñá kúñu ñā. 13 Tsí ntō'ó, ení ko, é kana Xuva ko ntō vata koo é na nakāka xaa nto. Ntá tsi kuān te ntaíka xaa nto ne, ña kúvi viī ntó da nēé ka é ntio nima ntó, tsi é viī ntó ve ne, kuinima xntó ta'an nto ne, dukuan vā'á koo vií nto ni ñā. 14 Tsi é un ntɨ'ɨ̄ é kaka'án leí san ne, uun tsi nuu i ncho ka'an: “Kuinima ntó ta'an nto vatā ó kakuinima nto kúñu ntō”, ka'an. 15 Ntá tsi te ka'an ntée nto ta'an nto, te kūvi ña ita ntó ne, koto nto tē ña nakunaa nto ta'an nto un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto. 16 Sá'a kakā'án u ni ntō: Vií nto vatā ó ntio Espíritū san é viī nto; ñá ntukū nuu iní nto nté koo ni'i nto é ntio nima kíni kaa nto. 17 Tsi é ntio nima kíni kaa nto ne, ñá te vata ō é ntio Espíritū san. É ntio Espíritu Xuva kō sán ne, ñá te dadɨɨ nī í vatā o é ntio nima kíni kaa nto. Kanāá nima kíni kaa nto ni Ēspíritū sán ne, Dukuān ne, ña kúvi viī ntó nēe é ntio nto. 18 Ntá tsi te kuē'é nto é nañē'e Espíritū san nto nté koo vií nto ne, ñá kantīo é kadā kû'vé ka leí san iña nto. 19 Dōo ditó nēe nuu i e ntáde ña'a, ña e ntántīkɨ́n nima kíni ntáa. Ntaíka luku ña. Ntáde ña nēe e dóo kini kaa ntádē kuení ña. Ña ntákuka'an nuu ña e ntádē xení ña ni da xōó ka ña'a. 20 Ntánuu iní ña tuku xuva ñā. Ntáde tatan ñā. Ñá ntīo kue'en ñá ta'an ña. Ntánaā ña. Ntákukuiñū ña. Ura tsí i ntákudiin ña. Ntáde ñā nee iña é ntio mii ñā. Ntákii nteé xio ña ta'an ña. Ña ncho vii ña e ntáde ta'an ña. 21 Dōó ne'u iní ña. Ntaé'ní ña ta'an ña. Dōó ini xi'i ña. Viko kini kaa ntáde ña, ni dōó tɨtɨ́n ka nuu i é kuān ntáa san. Vi'a ve ne, kaka'án u ni nto vatā ó kaka'án u ni nto dī'na, tē xoó ña'a ntáde ña nuu i sá'ā ne, ña kúvi nī'i ña é kuntōo ña mí kadē kû'vé Xuva kō. 22 Ntá tsi xoo ñá'a e ntántīkɨn ña Espíritū sán ne, ntákuinima ñá ta'an ña. Dōó diní ñu'u nima ña. Vá'ā ó ntoo ña. Ntákutíi ña nima ñá ni tā'an ña. Ntáde ñā é vā'á ni tā'an ña. Ntáde ntaa ña nee iña é ntaxé'e ña xu'u ña. 23 Ñá tē ntáde na'nu ña. Ñá te dotō tsi ntáde ña. Nté uun lei ña kaka'an é ña kuvi é kuān koo vii o. 24 Xoó ña'a, ña é ntee kɨmi ña Jesūcristú ne, vata tē xi'í nima kíni kaa ña ntíkā krusi ni é un ntɨ'ɨ nūu i é kīni kaa é ntio i, é ntukū nuu iní i. 25 Tē é nī'i ko ntuví va'á iña ko e tá'xi Espíritū sán ne, na kuē'é ō é nañē'e Espíritū sán kō nté koo é vā'á koo vii o. 26 Ñá kada ka'nu ña'a ō. Ñá nakutsu'un ta'an ō. Ntē ña kune'u iní ko ni ta'an kō.
1 Ení ko, te kinī ntó tsí kade uun ña'a é kīni kaa né, dɨvi ntō é nuu Espíritū Sántū sán nima ntó ne, xntii nto ñā é vā'á koo vií ña. Vā'a vá'a tsi kōo ka'an ntó ni ñā ne, kuenta tsi vií nto kúñu nto tē ña kó'xo nto nuu i sá'ā dɨ. 2 Xntii nto tā'an nto dá kanto'o ña ne, dukuan kōo kada ntaa ntó vata ō ntío Cristu. 3 Tē dóo ka'nu ña'a ō kuiní mii kō né, kuān té ña te nee kainuu á'vi ō ne, da kaeni nta'ví mii ō kúñu kō. 4 Koto vá'a nto nté o de nto. Te vā'á ō, kuiní nto ne, kidáa kuvi kutūvi dínī ntó ne, ñá kantīo é kutsu'un nto tē dií ka va'á nto é ña nguiī san. 5 Tsí kantio é vā'á koo vii o nēe tsíñu é nī'i ko. 6 Xoó ña'a é kanakuā'a ña tú'ūn va'á san ne, vá'ā ó te kātsin dava ña ni mastru ña é un ntɨ'ɨ̄ é vā'a é īó iña ña. 7 Ñá ku enī nta'ví nto kúñu ntō, tsí ña kúvi nārkɨ́ntēe o Xuva ko. Da nēé ka é kū'xí ō né, dɨvi tsī é nī'i kó dɨ. 8 Te kū'xí o da nēé ka é ntio nima kíni kaa kō ne, ní'i kō doxi'í san. Ntá tsi te kū'xí o vatā ó ntio Espíritū Sántū sán ne, ní'i ko ntuvi vā'á iña ko ntii dañu ntūvi nta'a Espíritū san. 9 Dukuān ne, ñá ku kudu'xen kō é vīi o é vā'a, tsí te kūtíi o nima kó ne, ní'i kō é vā'a te xee ntúvi i. 10 Dukuān ne, dá īó ka ntuvi ne, vá'a koo na vīi o ni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ne, dā dií dií ka ni ta'an ko, ña ntákuinti'xe i san. 11 ¡Un ntáa letra na'nú san é ka'ū ú nta'a miī kó ve! 12 Ntio ko é kūtuni nto tsí ña tsīkán, ña é ntio i é kuētsi é tē'nte kúñu ixi nto ne, da miī e ntáde ña vata koo é ña ka'an kíni ña'a san íña ñá ne, vata koo é ña ntó'o ña kuenta iñá krusí san mí xi'í Cristu kuénta iña ko. 13 Ntá tsi dɨvi ñā é tē'nte kúñu ixi ña ne, ntē ña ini de ntaa ntɨ́'ɨ ña é kāka'án leí san. Da mii tsī é ntio ña é ka'ntē ntó kúñu ixi nto vata koo é vīí na'nu ña tsí dɨvi ñā edé ña e kuán o dé nto. 14 Xu'ú ne, nté uun nuu i é ña ncho vií ka'nu ú kuenta iña i; da mii tsi kuēnta iñá krusi mí xi'í Cristu kuénta iña ko. Ñá kāde ká u kuenta nee nuu i é īó ñuxiví sa. Vata tē xi'i, kuíni kó ne, vata tē xi'í u dɨ kuenta iña i. 15 Tsí te ūun tsi kúñū kúvi o nī Cristú ne, ñā té ini te te'nte kúñu ixi ko ne, o tē ña'a. E kaínuu á'vi ne, é nī'i ko ntuví va'á iña ko. 16 Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto e ntántīkɨn nto tú'ūn sa'á ne, vá'a koo na kuntōo nto. Na ntuntā'ví ini Xuva ko ntō, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña Israee ntí'xe san, ña nteé kɨmi i Xuva kō. 17 Vi'a ve ne, ñá ntīo kó tē xoó nakutsu'ūn ká i kó kuenta iña i sá'ā. Tsi é kūtɨtɨ́n tsanta uve kúñū ko é kanañē'e tsí xu'ú ne, kade tsiñu nti'xe u iña Tó'o ko Jēsuu. 18 Nā xnuu viko Tó'o ko Jesūcristú nima ntó, ení ko. Kuan tsī koo é kā'án u ni ntō.
1 Xu'u é Pablú u ne, pustru íña Jesúcristú u tsí kuan ō ntío Xuva kō é tēé tsiñu ña ko. Taxnūu ú tutú sā'á iña ña ntáduku ntée Xuva kō, ña ntoo ñuú Efesu, ña ntákuinti'xe i Jesucristu. 2 Xuva ko nī Tó'o ko Jesūcristú ne, na nāxnuu viko ña nto. Na tā'xi ña é kuntōo vá'a nto. 3 Dōó ka'nu Xuva ko, dɨvi Uvā Tó'o ko Jesūcristu. Dōo tá'xi ña kō é un ntɨ'ɨ nūu i é vā'a é tuví e dukún kān tsi kúdadɨɨ o nī Cristu. 4 Tsí di'na dá tuví ñuxiví san ne, nākaxnúu Xuva ko ko kuēnta iñá Cristu vata koo é na ntāntoo ña nima kó, vata koo é ña tuví ka kuétsi ko tē xee o nta'a ña. 5 Tsi dóo ntío ña kō ne, nté dī'na kaka'an ñá tsí ki'i ña kō é kuvi o i'xā ñá kuenta iña Jesúcristu, váta ō ntío ña. 6 Dukuān né, utén uten ntáka'an o tsi dóo ka'nu Xuva kō. Dōo vá'ā o dé ña ni kō. Ñá ni dē víni ña da tá'xi ñá ko I'xā ña, ña e dóo kuinima ña. 7 Nákakū ñá ko kuēnta iña I'xá ña, tsi étɨ ña nɨñɨ ña kuénta iña ko. Dē ka'nu iní ña ni kō kuetsí kō, tsi dóo ntio ña kō. 8 Ñá te un sīin tsi kuínima Xúva ko kō ne, tā'xi ña é kūtú've kō, é ki'in inī ko. 9 Tā'xi ña é kūtuni ko nee iña é ntio ña, nuu i é ña ni iní ō, vata ō ntío ña. 10 Sá'ā dé kuení Xuva kō é viī ña dá xēe ntúvi i. Natāká nuu ña é un ntɨ'ɨ vāta koo é kodo nūú Cristú da nēé ka é īó e dukún kan ni da nēé ka é īó ñuxiví a. 11 É kudadɨɨ o nī Cristú ne, nākaxnúu Xuva ko ko ūun tsi nte dí'na vata koo é nī'i ko íña ña. Kuān o dé Xuva ko vatā o é vā'á o kuíni ña. 12 Kuān o dé ña vata koo é ntɨ̄'ɨ, é dī'na ntɨ́ kuinti'xe ntɨ́ Cristú ne, vií ntɨ vata koo é kā'an ñá'a tsi dóo ka'nu Xuva kō. 13 Dɨvi ntō dɨ, dá tekū nto tú'ūn é nuu é ntaā i, dá tekū nto nté koo nakáku nto ne, kuīnti'xe nto Cristu. Kudadɨɨ nto ni ñā né, xntēé Xuva ko nto nā'a da tá'xi ña Espíritū Sántū é kunūu ña nima ntó vata ō tá'xi ña xu'u ña. 14 Ta'xi Xuva ko Ēspíritū Sántu vāta koo é kūtuni ko tsí vií nti'xe ña vata ō tá'xi ña xu'u ña dá kūvi naki'i ña é un ntɨ'ɨ nūu i é kāduku ntée ña. Kidáā ne, ka'an ñá'a tsi dóo ka'nu Xuva kō. 15 Dukuān ne, da téku ko tsi dóo ntákuinti'xe nto Tó'o ko Jēsuú ne, tsi dóo ntákuinima nto ta'an ko, ña ntákuinti'xe i Xuva kō ne, 16 ñá kaxtuvī mií u é nakué'e ú sintiá'vi nta'a Xuva ko kuēnta iña nto. Kanaka'ān kó nto dá kakā'an ntâ'ví u. 17 Kaikán u nta'a Uvā Tó'o ko Jesūcristú, dɨvi Xuva kō, ña e dóo va'á san, te tā'xi ña é kūtú've vá'a nto iña ña, vata koo é kɨ̄'ɨn dɨkɨ nto é kāka'an ña, vata koo é kīní va'a ntó ña. 18 Kaikán u nta'a Xuva ko te nāxi'í nuu ña nuu nto vata koo é kūtuni ntó nēe é nī'i nto é kāna ña nto. Te tā'xi ña é kūtuni nto tsí ña te nté kaa va'a, ña te nté kaa kuika nuu i iña Xuva ko é kaxé'e ña ña'a é nakuido da'an ñā. 19 Te tā'xi ña é kūtuni nto tsí ña te nté kaa ka'nu ña. Kakuvi vií ña é un ntɨ'ɨ kuēnta iña kó, dɨvi ō e ntákuinti'xe ko ñā. Nañē'e ñá kō tsí kuvi vií ña nī é un ntɨ'ɨ̄ 20 dá nantōto ñá Cristú rkontuvi é xi'i ñá ne, xé'e ñā é kutuvī ñá diñɨ kua'a ña e dukún kān. 21 Dií ka ka'nu Jesuu é da xōó ka ña tsiñu na'nu i, da xōó ka ña tsiñu i, da xōó ka ña ntádē kû'vé e dukún kan, da xōó ka ña ntádē kû'vé ñuxiví a, da xōó ka ña e dóo ka'nu, kuān te ntóo ña vevii, kuān te ntóo ña ntuvi é kɨ̄'ɨn o. 22 Ta'xi Xuva kō é kūvi vií Cristu ni é un ntɨ'ɨ̄. Tā'xi ña é kūvi Cristu tó'o īña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i é kāduku ntée ña ntákuinti'xe i san. Cristú ne, dɨvi ñā é kadē kú'vē ñá kuenta iña ña ntákuinti'xe i san. 23 Ña ntákuinti'xe i sán ne, vata ntáa kúñū Cristu ña. Kanuu mé'ñu kanuu dava ña ña ntákuinti'xe i sán ni da kanɨɨ dū'va ñuxiví san.
1 Ta'xi Xuva ko ntuvi vā'á iña nto, dɨvi ntō é vata ntáa ña xi'i ntáa nto kídaa kuēnta iña kuétsi ntō, dá vāta kuintí'xe nto Cristu. 2 Dōó ncho vií nto kuétsī kídaā, dá ntīkɨn ntó vata xkoó ini ñá ñuxiví san. Dé ntaa nto é kā'an tó'ō e ña vá'ā san, ña é kadē kû've iña é ña vá'ā é ntoo e dukún kān, dɨvī é kāka'an nté koo vií ña'a, ña é ña ncho kuintí'xe i Xuva kō. 3 Kuān o dé o, ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o, kídaā. Éde o da miī é ntio kō. Dē ntaa o é kāka'án nima kíni ntáa kō, e ntádē kuení kō. Dukuān ne, kantio é nī'i ko é ntō'o ko e dóo ka'nu é kata'xi Xuva ko, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ka ña'a. 4 Ntá tsi un vá'a tsi ntúnta'ví ini Xuva ko kō, tsí ña te nté kaa kakuinima ñá kō ne, 5 ta'xi ña ntuvi vā'á iña ko kuenta iñá Cristú, kuān te kantío é nī'i ko doxi'i kuenta iña kuétsi kō. Da mii tsī e dóo va'á Xuva kō é nakakū ñá kō. 6 Vata ō ntóto Tó'o ko Jesūcristú ne, kuan ō nántoto ña kó dɨ ne, ta'xi ña é kuntoo dadɨɨ o ni ñā e dukún kān, tsi kuínti'xe ko Jesūcristu. 7 Kuan ō dé ña vata koo é nañē'e ñá ña'a rkontuví ve tsí un vá'a tsi kakuinima ñá kō, tsi dóo vá'ā ó de ña ni ko kuenta iña Jesúcristu. 8 Da mii tsī e dóo va'á Xuva kō é nakakū ñá nto da kuínti'xe nto. Ña túvi nēe nuu i é vīi mii nto é nākáku nto, ntá tsi doméni tá'xi Xuva kō é nākáku nto. 9 Ña kúvi vīi o nee nuu i é nākáku ō, vata koo é ña vií ka'nu ō. 10 Tsí Xuva kō de kú'vē ñá kō vata koo é da ntántīkɨn o Jesuú ne, vii ō é vā'á, vata ō ka'an Xúva kō nte dí'na é vīi o. 11 Dukuān né, naka'an ntō nte ntáa nto dí'na, dɨvi ntō é ña te ña Israeé nto. Ntáka'an ñá Israeé san iña ntó “ña'a, ña é ña ni té'nte kúñū é īxi i”, tsi ntántīkɨn ña vata xkoó ini ña e ntaé'nté ña kúñu ña, kuān te mii tsi ñá é'nte ña. 12 Kidáā ne, váta kīni ntó Cristu. Tuku ña'a nto é ña Israee. Ña túvī nee iña é intétu nto, ntē ña ni iní nto xoo é Xuva kō. 13 Ntá tsi vevií ne, kudadɨɨ nto ni Jesūcristu. Dɨvi ntō é ña ni kuvi ki'xi étsin nto Xuva kō kídaā né, ntoo ni'i nto ñā vevii, tsi étɨ Cristu nɨ́ñɨ ña kuenta iña nto. 14 Tā'xi Cristu é kuntōo vá'a ō, tsí idé ña é ntūdadɨɨ ña Israeé san nī ña e ña te ña Israeé san. É nākaán nuu ña mí'i kānti'u kídaā da ntánāa núu ña Israeé san nī ña é ña te ña Israeé san. 15 Dā xi'i ñá ne, nantɨ́'ɨ ñā leí san é kāka'an nté koo vii o, é kadē kû've íña ko. Uun tsi ña'a, ña é xēe, ntáda dadɨɨ ña ntuvi ñá'a san, tsi ntákuinti'xe dadɨɨ ña Xuva kō. Kuān o dé ña vata koo é kuntōo vá'a ña ni tā'an ña. 16 Dukuān né, dā xi'i ña ntíkā krusi kán ne, nantɨ́'ɨ ña du'xēn é ēdé ntuvi ñá'a san vata koo é kūvi ntuvá'a dadɨɨ ña ni Xuva kō. É uun tsi ña'a kúvi ña ve. 17 Vé'xī Cristú ne, ka'an ña nté koo kuntōo vá'a nto, dɨvi ntō é vata kiní nto Xuva ko, ni ñā'a san é ini ñá ña. 18 Kuenta iña ña kuvi kɨ́'ɨn etsin o nuu Xuva ko, tsi é ni'i ko Espíritu ña, ntuvi ō. 19 Dukuān ne, ñá te ñā tuku ñuú ka nto, ñá te ñā é doto tsi ntaíka ká nto, ntá tsi ña ñuú Xuva ko nto vē. Ña ví'i Xuva ko nto vē ne, dadɨɨ xnto ni ñā e ntáduku ntée ña. 20 Vata kaa vi'i san ntáa nto, tsí odo nto nú etɨ vi'i san. Etɨ vi'i sán ne, dɨvi tū'un é nakuā'a pustrú san nī ña ka'án naa Xuva ko. Mii Jesūcristú ne, xuu é odo nūu diñɨ ntii vi'i san. 21 Xo'ō é kudadɨɨ o nī Cristú ne, kuve ta'an o vāta ntáa ntiká nto'o é xɨ̄'ɨ́ ta'an va'a un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ diñɨ i, da nté ntuvi o xūkún Xuva kō mí'i ña kakɨ́'vi nté uun nuu i é kīni kaa. 22 Dɨvi ntō dɨ, dá kudadɨɨ nto nī Cristú ne, kuve ta'an nto nī ña ntákuinti'xe i san vata koo é kūvi nto xúkun Xuva kō, tsí nuu Espíritu ñā nima nto.
1 Dukuān ne, xu'u é Pablú u ne, nuu kutū ú kuenta iña Jesúcristu, váta koo é dɨvi ntō, ña é ña te ña Israeé nto, ní'i ntō é vā'a. 2 Á te īni nto tsi dóo vá'ā o dé Xuva ko ni kō da tée tsiñu ña ko é kā'án u tú'un ña ni ntō. 3 Tá'xi Xuva kō é kūtuni ko é tuvi xu'u íña ña, vatā o dé vá'a ú di'na é ña kué'e tsi tú'ūn é kāka'án u. 4 Dā nakua'a nto tú'un tsīkán ne, kūtuni nto tsí iní u nuu i é tuvi xu'u iñá Cristu. 5 Dá ntē vevií ne, ñá ni xē'é Xuva kō é kūtuni ñá'a. Ntá tsi vevií ne, e xé'e Xuva ko kuēnta iña Espíritū Sántū san é kūtuní pustrú san nī ña ntáka'án naa Xuva ko. 6 Sá'ā ne, nuu i é tuvi xu'u kídaā: tsí ña é ña te ña Israeé ne, dadɨɨ tsi ni'i ña íña Xuva ko nī ña Israeé san, tsi e kúdadɨɨ ña nī ña Israeé san kuenta iña tú'ūn va'á san. Ní'i ñā é xē'é Xuva ko xū'u ña dɨ dá kuintī'xe ña Cristu. 7 Tēé tsiñu Xuva kō ko é kā'an ntódo u tú'ūn sa'a, tsi dóo vá'ā ó de ña nī kó ne, tā'xi ña kó ntii ñā vata koo é kūvi vií u tsiñu sā'a. 8 Xu'ú ne, dií ka dutsi kaa u é ña e dií ka dutsi kaa é kāduku ntée Xuva kō. Ntá tsi dóo vá'ā o dé Xuva kō, tsi tá'xi ñā é kā'án u nī ña é ña te ña Israeé san tú'ūn va'á iñá Cristu é dií ka nuu á'vi é ntē ña ini o nté kaa. 9 Ta'xi Xuva kō, ña é de kû've é un ntɨ'ɨ̄ é īo, é kā'an ntódo ú vata koo é kīni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a nté ō de kú'vē ña é koo nuu i sá'ā e xtúvi xu'u ña un tsi nte dá iñɨ ntu'u ñūxiví san. 10 Kuān o dé ña vata koo é kūtuni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña e ntádē kû've e dukún kan tsi dóo ini Xúva kō é un ntɨ'ɨ̄ nté koo vii ña dá kinī ñá ña ntákuinti'xe i san. 11 Un tsi nte dí'na kuān ó ncho vií ña kuenta iña Tó'o ko Jesūcristu. 12 Kuenta iñá Cristú ne, ini o tsí kuvi xee étsin ō nuu Xuva ko. Tsí te kuinti'xe ko ñā ne, ñá kaū'ví ka ko ñā. 13 Dukuān ne, kaka'án u ni nto tē ña nátɨvi iní nto é kuān ó kanto'o kó kuenta iña nto. Tsí xu'ú kanto'o kó vata koo é nī'i nto é vā'a. 14 Dukuān né, kanchɨtɨ̄ ú nuu Xuva ko, dɨvi Uvā Tó'o ko Jesūcristu. 15 Uva ña īña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ tātá ña'a sán dɨ, kuān té ña ntoo e dukún kan, kuān té ña ntoo ñuxiví a. 16 Kaikán u te tā'xi ña é kunūu ntii nima ntó kuenta iña Espíritu ñā, tsí ña te nté kaa īo é vā'á iña ña. 17 Kaikán u te kunūu Cristu nima ntó da ntákuinti'xe nto. Na tā'xi ña é kūtú've vá'a nto nté koo kuinima kué'en nto, 18 vata koo é kūtuni ntó, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntáduku ntée Xuva kō, nté kaa nī'i, nté kaa kani, nté kaa kūnu, nté kaa dūkun kaxee tá'an é kākuinima Xúva ko kō. 19 Kaikán u te kinī nto nté kaa ntio Cristu kó, kuān té ña kuvi kadá kuení kō tsi dóo kuē'e, vata koo é kū'un tsitu kue'én nima ntó Xuva kō. 20 Dōó ka'nu Xuva kō. Dōó īó ntii ña é kāde tsiñu ña nima kó ne, kuvi víi ña dií dií ka va'a é kaikan o, dií dií ka va'a é kadā kuení kō. 21 Te kā'an ñá'a tsi dóo ka'nu Xuva ko kuēnta iña ña ntákuinti'xe i san, kuenta iña Jesúcristu. Kuān koo ka'an ñá da ntántoo ká ña'a san ñuxiví a ne, ntii dañu ntūvi dɨ. Kuan tsi koo na kōo.
1 Xu'u é nuu kútū ú kuenta iña Xuva kó ne, kaikán u nta'a nto te viī ntó vatā ó ntio Xuva kō é vīí ña e kána ña. 2 Ñá vīí ka'nu nto. Ñá ku kudīin nto ni ña'a. Na kūtíi nto kuntētu nto. Na kūtíi nto ni tā'an nto. Na kuīnima ntó ña. 3 Koo ntii ntō é ña xtuví mii ntō é uun tsi ntádē kuení nto vatā ó katá'xi Espíritū Sántū san dá ntoo vá'a nto. 4 Uun tsi kúñu nto, ni ūun tsi Espíritu ntō dɨ́, vatā ó īó uun tsi nuu i é vā'a e ntantétu nto é nī'i ntó rkontuvi, nto'o é kána Xuva ko ntō. 5 Uun tsi Tó'o kō, uun tsi tú'ūn va'a é kuinti'xe ko, ni ūun tsi nuu i é kutsi ntute o. 6 Uun tsi Xuva ko, dɨvi Uva ko ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o. Dɨvi ñā é odo nuū ña é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o. Dɨvi ñā é nuu mé'ñu nuu dava ña ko ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o. 7 Ntá tsi é un é un ō ne, é tā'xi Cristu ko nuu i é vā'a é vīi ó, vatā o ntío ña. 8 Dukuān ne, kaka'an tú'un Xuva kō: Da kūntáa ña e dukún kān ne, ntēka ñá ña ñu'u kutū ne, xé'e ña nuū i é vā'a é vīí ña'a san, ka'an. 9 ¿Nee iñá ntu kani tu'un é kāka'an é kūntáa ña? Ncho ka'an tsí di'na naínu ña ñu'u a. 10 Ña e naínú san ne, dɨvi tsi ñā é kūntáa ña mí'ī e dií ka dukun e dukún kān vata koo é kadā kú'vē ñá da kanɨɨ dū'va. 11 Tā'xi ña nuu i é vīi o, é un é un o. Iō ñá ne, xé'e ñā é viī ñá pustru. Iō ñá ne, xé'e ñā é kā'an ñá naa Xuva ko. Iō ñá ne, xé'e ñā é kā'an ntódo ña tú'ūn é nakáku ō. Iō ñá ne, xé'e ñā é kadā kú'vē ñá ña ntákuinti'xe i sán ne, nakuā'a ña ña nchu'ún san dɨ. 12 Kuān o dé ña vata koo é koo tú've ña ntáduku ntée ña é viī ñá tsiñu ña, vata koo é nakuē'nu ña ña ntákuinti'xe i Cristú san 13 da nté dadɨɨ tsi kuinti'xe ko, dā nté dadɨɨ tsi ini vá'a o I'xá Xuva kō. Kidáā ne, kuka'xi nuu ō ne, kué'nu ō vata koo é un ntɨ'ɨ̄ é vīi ó ne, vií o vatā o dé Cristu. 14 Ñá vīí ka o vatā ó de i'xá san é nuu nuu tsi ntánadama e ntádē kuení i. Ntántīkɨn dá nēé ka nchu'un é xēe e ntánañē'e ña ntaéni nta'ví san, ña e dóo ntáde é kīni kaa. 15 Ntá tsi ka'an o é nuu é ntaā í ni ñā'a, tsi ntákuinima kó ña. Kidáā ne, kue'nu ká o un tsi dā nte xee tá'an o vii o vatā o dé Cristu. Dɨvi ñā né, odo nuū ñá iña ña ntákuinti'xe i sán vatā ó odo nūu dɨkɨ ko iña kúñu kō. 16 Xo'ō ne, vata káa kúñū Cristu ntáa o, é dóo vá'ā ó xɨ'ɨ ta'an é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ta'vi ī. Te ūn ntɨ́'ɨ tsi ta'vi ī dóo vá'ā ó ntáde tsiñu ne, dóo vá'ā ó kae'nu kanɨɨ̄ kúñu ñā. Kuan koo na kuīnima tá'an kō dɨ, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o e ntáduku ntée o Cristu. 17 Dukuān ne, kaka'án u ni nto vē, tsí ntio Xuva kō é viī nto sá'a. Ñá vīí ka nto vatā ó de ña'a, ña é ña ini Xúva kō. Dotō tsi ntáde ña é ntio nima kíni ntáa ña. 18 Ñɨnēé ini dɨkɨ ña. Ña túvi ntuvi iña ña e tá'xi Xuva kō, tsí ña ntákutuni ña, tsi dóo ka'xi ini ña. 19 Ña ntákuka'an nuú ka ña é da mii tsī e ntáde ña é kīni kaa. Ñá tē nté kaa diní ña é viī ña é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i é kīni ntáa san. 20 Ntá tsi dɨvi ntō ne, ñá tē dúkuan ō ni nakua'a nto íña Cristu, 21 tē nuu é ntaā i e téku nto é kāka'an ñá, tē nuu é ntaā i é dɨvi ña nakuā'a ña nto; tsí kaka'an ña é nuu é ntaā i. 22 Vatā ó kanatāva o doo dé'én san ne, kuan koo naxtūví xio nto é ntio nima kíni kaa nto, é da mii tsī e ntaéni nta'ví nto. 23 Kué'e ntō é ntavá'a Xuva kō nima ntó vata koo é vā'á tsi koo kadā kuení nto. 24 Nakunúu nto ntuvi vā'á iña nto é dē kû'vé Xuva ko īña ko vata koo é vīi o vátā ó de ña. Dɨvi ñā ne, kade ña é vā'á ni ñā'a sán ne, ña túvi nēe é kuētsí ña. Kuān koo vií o dɨ, tsi ntákuinti'xe kō é nuu é ntaā i. 25 Dukuān ne, ñá kā'án ka nto dovéte. Ka'an nto é nuu é ntaā í ni tā'an nto, tsí uun tsi kúñū kúvi o ni ñā. 26 Te kūdiin ntó ne, ntá tsi ña ku viī nto é kīni kaa. Ña na'a tsi kudīin ntó dɨ, na ntūka'nu iní nto di'na dá kuido nuu ngántii. 27 Ntē ña ku xe'e nto é kā'an tó'ō e ña vá'ā san nté koo vií nto. 28 Ña kadú'u sán ne, na xtuvī mii ña é kādu'u ña. Na kōó ntii ña kada tsiñu ña vata koo é nī'i ña é natsī'i ña iña ña ntátaan nuú i san. 29 Ñá kā'an kíni nto, ntá tsi ka'an ntó nēe é vā'á, nēe é kaxntīi é kuē'nú ta'an nto vatā ó kantio ña, vata koo é na nāxnuu viko ña ña'a, ña kateku í san. 30 Ña ku vii nto nee iña é kāde i é kuntā'xa iní Espíritu Xuva kō, tsi tá'xi Xuva kō Espíritū san vata koo é kūtuni ko tsi ntáduku ntée o Xuva ko tē xee ntúvi é naki'ī kue'en ñá kō. 31 Xtuvī mii nto é dutsī kuiní nto, nī é kakudiin nto. Ñá ku nāa núu ká nto. Ñá ku kāchu'u ntó. Ntē ña ka'an kíni nto iña ta'an nto. Ñá ku viī nto nté uun nuu i é kīni kaa. 32 Ntá tsi vií nto é vā'á ni tā'an nto. Ntuntā'ví ini nto ñā ne, kada ka'nu iní nto ni ña vatā ó de ka'nu iní Xuva ko ni nto kuēnta iñá Cristu.
1 Vií nto vatā ó de Xuva kō, tsí i'xá ña nto e dóo ntío ña nto. 2 Utén utén kuinima ntó ta'an nto vatā o kuínimá Cristu ko dá xe'é ña ntuvi iña ña kuenta iña ko. Dɨvi ñā e kúvi ña doméni e dóo va'a, é vata kaa uun diko e dóo vá'a ñe'e iña Xuva ko. 3 Dɨvi ntō e ntáduku ntée nto Cristú ne, ñá ku kā'an nto nté uun tú'ūn nuu i é kīni kaa e ntáde ña'a ni ñadɨ̄'ɨ́ san, e ntáde ne'u iní ña ni ñā'a san. 4 Ñá ku kā'an nto tú'un dēntu. Ñá ku dotō tsí ka'an ntó, ntē ña doto tsí xkuntée nto nuu i é ña vá'a, tsí ña te vá'a o é kuān koo víi o. Dií ka vá'ā ó te nākué'e o sintiá'vi nta'a Xuva kō. 5 Tsí ini vá'a nto tsí da xōó ka ña'a é kakidi ni'i ña ñadɨ̄'ɨ é ña te ñádɨ̄'ɨ míi ñā né, da xōó ka ña'a é kāde ña é kīni kaa, da xōó ka ña'a é kākune'u iní ña, é kānuu iní ña tuku nuu i é ña te Xuva kó ne, ñá nī'i ña é vā'á nta'a Xuva kō, nté ntā'a Cristu. 6 Ñá ku dā vá'a nto é kāni nta'ví ña'a san nto te dotō tsi ntáka'an ñá dovete, tsí kuenta iña i sá'ā ne, kué'e Xuva kō e dóo nto'o ña, da xōó ka ña'a é ña ncho kuintí'xe i ña. 7 Ñá ku kudadɨɨ nto ni ña kuān ntáa san. 8 Dɨvi ntō né, vata te ñɨnēe mi ntaíka nto kídaā, ntá tsi vevií ne, é nāxi'í Xuva kō mi ntaíka nto. Vií nto vata tsī ó de ña'a, ña é kaīka mí kaxi'í nuu ñu'u. 9 Tsí ña é kānaxi'í nuu í ne, kade ña é vā'a. Kade ña é ntio Xuva kō. Kade ña é nuu é ntaā i. 10 Koo ntii nto viī ntó nee nuu i é dií ka va'a é viī ntó vatā o é ntio Xuva kō. 11 Ñá ku dotō tsí kini nuu nto nuu i e ntáde ña e ntaíka mí ñɨnēe, tsí ña kaidiá'vi. Ntá tsi nañe'ē ntó ña tsí ña te vá'a o ntáde ña. 12 Tsi ntákuka'an nuu ko é kā'an o nuu i é ntáde xu'u ña. 13 Ntá tsi dā naxi'í nuu ñu'ú san ne, ntii díto nuu i é iō xu'ú, nte ntáa nti'xe. 14 Tsí ña te nee iña é kuvi koo xu'u dá kaxi'í nuu ñu'ú san. Dukuān ne, kaka'an ña: Ntoton, dɨvīn é kakidin. Nakuntítsin mé'ñū ña xi'í san ne, Cristu naxi'í nuu ña nuu o, ka'an ña. 15 Koto vá'a nto nté ō ntáde nto ve. Ñá viī ntó vatā ó de ña tuntú san, ntá tsi vií nto vatā ó de ña e dóo ki'in inī i. 16 Koo ntii nto kada tsiñu nto vi'a īó ka ntuvi, tsi dóo īó nuu i é kīni kaa ntuvi sā'a. 17 Dukuān ne, ñá viī ntó vatā ó de ña tuntú san, ntá tsi kutuni nto nee é ntio Xuva kō é viī nto. 18 Ñá ku de kɨ'vi ntō tsí dukuān ne, ña kúvi kotō kú'vē nto. Ntá tsi kué'e nto é kadā kû've Espíritū sán nima nto. 19 Kata nto nchu'ún ni tā'an nto. Kata nto un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i é kāka'an tsi dóo ka'nu Xuva kō. Kanɨɨ̄ nima ntó kata nto iña Xuva ko. 20 Nguentúvi nakué'e nto sintiá'vi nta'a Xuva ko īña é un ntɨ'ɨ da nēé ka nuu i kuenta iña Tó'o ko Jesūcristu. 21 Vií nto é ntio ta'an nto, tsi ntaíko ñu'u ntō Cristu. 22 Dɨvi nto, ñadɨ̄'ɨ, vií nto vatā ó ntáka'an xɨ́ɨ nto, vatā ó de nto nī Tó'o ko Jēsuu. 23 Tsi ntádē kû'vé ñatīí san iña ñadɨ'ɨ́ ña, vatā ó kade kû'vé Cristu iña ña ntákuinti'xe i ña. Dɨvi ñā né, kanakakū ñá un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntákuinti'xe i ña tsí uun tsi kúñū kúvi ña ni ñā. 24 Vatā o ntáde ntaa ña ntákuinti'xe i é kāka'án Cristú ne, kuan koo na kāda ntaa ñadɨ'ɨ́ san un ntɨ'ɨ̄ é kāka'an xɨ́ɨ ña. 25 Dɨvi nto, ñatīí ne, na kuīnima ntó ñadɨ'ɨ̄ ntó vatā o kuínima Cristu ña kuínti'xe i ña. Tsí xe'é ña ntuvi iña ña doméni kuenta iña ña, 26 vata koo é nākate ña kuétsi ñā é nakutsi ntúte ña ña da kuínti'xe ña tú'un ñā. 27 Kuān o dé ña vata koo é ntāda ña ña kuenta nta'a míi ñā, é vata kaa ñadɨ̄'ɨ, ña e dóo vá'a kaa. Dōo vá'a ntí'xe ña vata kaa uun doo e dóo nuu a'ví san é ña tuvi mí'i ni xē'e, ña tuvi mí'i ntútsi'i, ntá tsi vá'a kue'en. 28 Du'vā ó kantio é kuinima ñatīí san ñadɨ'ɨ̄ ñá, vatā ó kakuinima ña kúñu mii ñā. Te kākuinima ñá ñadɨ'ɨ̄ ñá ne, kakuinima ña kúñu mii ñā dɨ. 29 Xōxó ñatīi é ña ntío kue'en ña kúñu mii ñā, ntá tsi kaxé'e ña é kā'xí ne, kade ña i kuenta. Kuān ó kade Cristu ni ña ntákuinti'xe i ña dɨ, 30 tsi ntáduku ntée ña ña. Xo'ō né, kuān o ntáduku ntée o kúñū Cristú dɨ. Tsí dadɨɨ tsi kúñū kúvi o ni ñā. 31 Dukuān ne, kaka'an tú'un Xuva kō tsí xtuvī mii ñátīí san uva ña ni dɨ'ɨ ñā vata koo é kutīni'i ña ñadɨ'ɨ́ ña. Ntuvi ñá ne, uun tsi kúñū kúvi ña, ka'an. 32 Sá'a nūu i e dóo ka'nu, é ña ini o. Ntá tsi kaka'án u sá'ā vata koo é kūtuni nto nté o de Cristu ni ña ntákuinti'xe i ña. 33 Ntá tsi kuinima ntí'xe nto, é un é un nto, ñadɨ'ɨ̄ ntó vatā o ntákuinima nto kúñu mii ntō. Ñadɨ̄'ɨ́ san ne, na kuiko ñu'u ña xɨ̄ɨ ña dɨ.
1 Dɨvi nto, ī'xá, kada ntaa nto e ntáka'an úva nto ni dɨ'ɨ nto, vatā o é ntio Xuva kō. Tsi vá'ā o é kuān koo vií nto. 2 Tsi tú'ūn é kuvi ūun é kāka'an é nī'i ko é vā'á te kāda ntaa o ne, kaka'an: “Kuiko ñu'u nto uva nto ni dɨ'ɨ ntō, 3 vata koo é kuntōo vá'a nto, vata koo e dóo kani ntuvi iña nto ñuxiví sa”, ka'an. 4 Dɨvi ntō né, uvā, ña kú de nto é na kūdiin i'xá nto, tsí nakuē'nu vá'a nto i. Kué'e nto é ntō'o i te ña vá'a o ntáde ne, kué'e nto i ītsi nté koo kuntīkɨn Xúva kō. 5 Dɨvi ntō, ña ntáde tsiñu ne, kada ntaa nto e ntáka'an tó'o ntō, ñá ntoo ñuxiví sa. Kuiko ñu'u nto ñā. U'vī ntó ña. Kanɨɨ̄ nima ntó vií nto tsiñu e ntáta'xí ña vata tsi tē ntáde tsiñu nto iña Crístu. 6 Kada ntaa nto, ñá te da mii tsī da ntaíto ntáde ña nto, vata koo é kā'an ñá tsi dóo va'á nto, ntá tsi kada ntaa ntí'xe nto vatā ó de ña kade tsiñu iña Xuva ko. Kanɨɨ̄ nima ntó vií nto vatā ó ntio Xuva ko. 7 Vií nto tsiñu nto nɨɨ̄ kue'én ini nto, vata tsi te īña Xuva ko ntáde tsiñu nto, ñá te da īña ña'a tsi. 8 Ini ntó tsi da xōó ka ña'a, te ña kade tsiñu ne, o tē tó'o tsīñu ne, ní'i ñā é vā'á nta'a Xuva ko kuēnta iña i é vā'a é kāde ña. 9 Dɨvi ntō dɨ, tó'o tsiñu, kuān koo vií nto nī ña ntáde tsiñu iña nto. Ñá ku kadā xení nto ni ñā. Naka'an ntō tsí io Tó'o nto ntuvi ntó ña, ña é tuví e dukún kān né, dɨvi ñā ne, ñá kāde ña kuentá nee ñá'a ō. 10 Kaka'án u sá'a ni nto vē. Ntii na kōo nima nto ve, tsi ntáduku ntée nto Tó'o kō. Tsi dóo īó ntii ñā é ta'xi ña kō. 11 Vata tsī ó kainúu sntadún san du'nu é kuvi káa ne, kuan tsī koo nakunúu nima nto Espíritu Xuva kō sán dɨ, vata koo é ña kuvi vii Tó'ō e ña vá'ā san ní nima nto é ncho kani nta'ví nto. 12 Tsi ñá te ntánaa o nī ña é iō kúñu i ni xɨ̄kɨ i, tsi ntánāa o ni tatsin ña vá'ā e dóo ntii inī i, e ntáde kû've iña ña ntaíka mi dóo neé ñuxiví sa, ni tātsin é ña vá'a é ntaíko e dukún kān. 13 Dukuān ne, ki'i nto un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i é kāta'xi Xúva kō vata koo é kuvi vií nto nada'an ntō nima ntó te xēe ntúvi é kīni kaa san. Dá iō tu've vá'a nto ne, kutu kuntōo nto. 14 Dukuān ne, diin tsi kuntōo nto é nāki'ni kutu nto í'xi nto é nuu é ntaā í vatā o dé sntadún san ni ñɨ̄ɨ í'xi ña. Vii nto é vā'a vata koo é nada'an ntō nima ntó, vata tsī ó kanada'ān sntadún san nima ña é kaitavi núu ña du'nu káa san. 15 Vata tsī ó kaxio tú've dɨ'ɨn nto e ntaxɨ́'ɨ nto ntí'xen nto ne, kuan kōo koo tú've nto é kika'an ntódo nto tú'ūn va'á san nté koo kūntóo vá'a ō. 16 Dií dií ka nuu á'vi ne, é kuintī'xe vá'a nto vata koo é nada'an ntō nima nto nuu i é kīni kaa é kanakuita ntēe tó'ō e ña vá'ā san ntó, vata tsī ó de sntadún san dá kakāta nteé ña le'e káa san vata koo é ña dúku ña ntuvē é kai'xí san. 17 Vata tsī o kaitávi dɨ̄kɨ́ sntadún san ñɨɨ e'xín ña ne, kuan tsi koo nada'an nto dɨ̄kɨ ntó dɨ é kuinti'xe ntō tsi é nakākú Xuva ko ntō. Kunī'i nto káa kāni iña Espíritū dɨ, é dɨvī tú'un Xuva kō. 18 Da nēé ka é viī ntó ne, ka'an ntá'vī ntó ni Xuva kō. Kákan nto nta'a ña da nēé ka nuu i é kā'an Espíritu ñā é kākan nto. Ntíto koo kuntōo nto. Ntē ña ku nátɨvi iní nto. Utén utén ka'an ntó ni Xuva ko īña é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntáduku ntée ña. 19 Ka'an ntá'vī ntó kuenta iñá ko dɨ, na ta'xi Xuva ko tū'ún nee iña é kā'án u, vata koo é ña u'ví ko é kā'án u ni ñā'a iña tú'ūn va'á san é iō xu'ú iña ña. 20 Xuva ko taxnūu ña ko é kēte xaa u tú'un ñā né, dukuān é nuu kutū ú vevii. Ka'an ntá'vī ntó vata koo é ña u'ví ko nté un siin é kā'án u tú'un ña, vatā ó ntio ña é kā'án u. 21 Tiquicu, ení kō e dóo ntio ko, ña e dóo xntíī kó tsiñu Xuva kō né, ntaa ña ni ntō é un ntɨ'ɨ īñá ko, vata koo é kūtuni nto nté o de ú ne, nee tsíñu kade ú ve. 22 Dukuān né, kataxnūu ú ña é kɨ̄'ɨn ña mí ntoo nto vata koo é kā'an ñá ni ntō nté o de ntɨ́, vata koo é na kīí nima nto é viī ntó tsiñu Xuva kō. 23 Na ta'xi Xuva ko ni I'xā ñá, Tó'o ko Jesūcristu, é kuntōo vá'a un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ta'an kō, é kuīnima tá'an ña, é dií ka kuinti'xe ña. 24 Na naxnuu viko Xuva ko ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña é ña ni xtuví mii i e ntákuinima i Tó'o ko Jesūcristu kánɨɨ nima i. Kuan tsī koo é kā'án u ni ntō.
1 Xu'u é Pablú u ni Timōteú ne, ña ntáde tsiñu iña Jesúcristú ntɨ. Ntuví ntɨ táxnūu ntɨ́ tutú sa'a nta'a un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña é ntúntoo nima i, tsí uun tsi ña ni Jesūcristu vé, dɨvi ñā é ntoo ñuú Filipu, ni tó'o īña xúkun, nī ña ntáxntii ña kuínti'xe i. 2 Xuva ko nī Tó'o ko Jesūcristú ne, na nāxnuu viko ña nto. Na tā'xi ña é kuntōo vá'a nto. 3 Kanakué'e ú sintiá'vi nta'a Xuva ko kuēnta iña nto vata dá kanaka'ān kó nto, 4 vata dá kakā'an ntâ'ví u. Dōo diní ko, 5 tsí nte da kuínti'xe nto un tsi da nté vevií ne, dadɨɨ tsi kade tsiñu nto nī kó kuenta iña tú'ūn va'á san iña Xuva ko. 6 Iní u tsi é eni ntu'u Xuva ko ūun tsiñu e dóo va'á nima ntó ne, ña xtúvī mii ña nto da nté ntūntaa nto, un tsi da nté ntūvi é kī'xi xtuku Jesucristu. 7 ¿Nté kui ña kuan koo kadá kuení ko iña nto? Tsi dóo ntio kó nto. Dadɨɨ tsi kanaxnuu viko Xuva ko ko ni nto, kuān té nuu kutū ú, kuān té kantada ntaa ú tú'ūn va'á san é nuu é ntaā i. 8 Kutuni Xúva kō tsi dóo ntio kó nto un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ntó vatā ó ntio Jesucristu nto. 9 Kaka'an ntâ'ví u te dā dií dií ka kuinima ntó, dā dií dií ka kutuni ntó nēe é vā'á, nēe é kīni kaa, 10 vata koo é kūtuni ntó nēe é dií ka va'á, vata koo é ña vií nto é kīni kaa, vata koo é ña tuvi kuétsi ntō dá kī'xi xtuku Jesuu. 11 Dá tā'xi Jesucristu é viī ntó nuu i e dóo va'á, vata koo é na kūnuu iní ña'a Xuva kō, vata koo é na kā'an ña tsi dóo va'á ña. 12 Ntio ko é kūtuni ntó, ení ko, nee iña é kūvi kó ne, dií ka vá'ā o, tsí dukuān ó kae'nu tú'ūn va'á san iña Xuva ko. 13 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ sntadun, ñá ntoo nú vi'i ña tsiñu i, ñá nanī Cesá san, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntoo i'a ne, ini ña tsí nuu kutū u tsi kuínti'xe kó Cristu. 14 Ñá kaū'ví ka ení kō é kā'an ña iña Tó'o ko Jēsuú, kuān té nuu kutū u. Nté un siin ka ña káu'vī ña é kā'an ña tú'un Xuva kō. 15 Iō ñá ntáka'an ntódo ña iñá Cristu tsí ntákune'u iní ña nī ko, tsí ncho vií ña é dií ka nto'o ko. Ntá tsi iō túku ña'a ntáka'an ntódo ña iñá Cristu tsí ntio ña é kōo é vā'á nī ko. 16 Iō ñá'a ne, kuān o ntáde ña tsi dóo ntákuinima ñá ko. Ini ña tsí nuu kutū ú kuenta iña tú'un Xuva kō. 17 Iō túku ña'a ne, ntáka'an ntódo ña dadɨɨ iñá Cristu, ñá tē tsí ntio ña é vā'a, ntá tsi tē dií dií ka ta'xi ña é ntō'o ko dá nuu kutū u. 18 ¿Nté koo ve? Ña té īni. Dōo diní ko vevii, tsi téku ña'a tú'un īñá Cristú, kuān té nuu é ntaā i e ntáka'an ñá, kuān té ña te kánɨɨ nima ñá ntáka'an ña. Ña kóo da'na é nuu diní nimá ko, 19 tsí iní u tsí koo é vā'á iñá ko, tsí kaka'an ntâ'ví nto ne, Espíritū Sántū e tá'xi Jesūcristú xntii ñā ko. 20 É ntīo kó ne, nté uun nuu i é ña kuká'an nuú ko, ntá tsi kunuu ka'xī nimá ko vata koo é kuiko ñu'u ñā'a Cristu da íni ña tsi kuínti'xe kó ña é vī'a é ūtén, kuān te kutuví ka u ñuxiví sa ne, kuān te kuví u. 21 Tsí te kutūví u ñuxiví sa ne, kutūví u nī Cristú, o kuān te kuví u ne, dií dií ka vá'a koo kutūví u ni ñā. 22 Te kutūví ka ú ñuxiví sa ne, iō tsíñu é vīí u iña Tó'ō ko. Ntá tsi ñá īní u nee iña é nākaxnúū u. 23 Ntio kó ntuvi núu i san. Dōó ntio ko é kɨ̄'ɨ́n u kíkutūví u nī Cristu, tsi dóo vá'ā o. 24 Ntá tsi dií ka ntio nto é kutūví ka ú ñuxiví sa kuenta iña nto. 25 Dukuān é īní u tsí kutūví ka ú ni ntō vata koo é xntiī ú nto, vata koo é dií ka kuinti'xe nto Xuva kō né, dōo diní kuntoo nto ni ñā. 26 Kidáā né, nanū'u ntó iní nto Jesucristu kuénta iñá ko, tsí nti'xi xtuku ú mí ntoo nto. 27 Sá'ā e dóo ntio ko: é viī ntó vata kaa é kāka'an tú'ūn va'á iñá Cristu. Kuān te kixkóto ni'ní u nto, kuān té xoxó u, ntio kó kutuní ko tsí vata kaa uun tsi ña'a nto e ntákuinti'xe nto, vata kaa uun tsi ña'a nto ntáde tsiñu nto kuenta iña tú'ūn va'a é kuínti'xe nto. 28 Ñá ku u'vī ntó nee iña e ntáde ña'a da ntáde kini ña ni ntō. Dukuān é kūtuni ña tsí ña kuvi vií ña ni ntō, tsí nakākú Xuva ko ntō. 29 Tsí kaduku ntée nto é ña te da míi tsī é kuīnti'xe nto Cristu, tsí e ntó'o ntō dɨ́ kuenta iña ña. 30 Tsí dadɨɨ ntáde ú ni nto du'xen kuēnta iñá tú'ūn va'á san vatā o dé u kídaā ne, é īni nto tsí kuan tsī ó kade ú vevii.
1 Tē nuu é ntaā i é naxnuu ka'nu Cristú nima ntó, tē nuu é ntaa ī e dóo diní nto tsi ntákuinima ntó, tē nuu é ntaā i e ntaíka nto ni Ēspíritū Sántu, tē nuu é ntaā i e ntántunta'ví ini nto ne, 2 vií nto vata koo é nākunuu dínī kue'én nimá ko. Uun tsi kadā kuení nto. Uun tsi kuínima ntó vata kaa uun tsi nima ntó, uun tsi dɨkɨ nto. 3 Ñá tē nee iñá vií nto iña mii nto, e dóo ka'nu ña'a ncho vií nto, ntá tsi vií nto vata kaa i'xá lu'nti, vata kaa te dií ka ka'nu ña nguiī san é dɨvi ntō. 4 Ñá te da mii īña nto koto nto, ntá tsi iña ta'an ntó dɨ. 5 Dadɨɨ tsi kadā kuení nto vatā o dé kuení Jesucristu. 6 Dɨvi ñā né, kuān té Xuva ko ñā, ntá tsi ña ni itsú'un ñā é xtuvī mii ña é ntoo dadɨɨ ña ni Xuva kō, 7 tsi xtúvī mii nti'xe ña íña ñá ne, kūvi ña ña kade tsiñu da káku ña vata kaa ña'a. 8 Dā kúvi ña ña'a ne, dií dií ka ntulú'nti ñā, tsí dé ntaa ña un tsi da nté xi'i ñá, kuān te ntíkā krusi kán xi'i ña. 9 Dukuān ne, xé'e Xuva kō e dóo ka'nu ña. Xé'e ña ña uun dɨ̄vi é dií ka ka'nu é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ dɨ̄ví ña'a. 10 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntoo e dukún kān, ña ntoo ñuxiví san dɨ, nī ña ntoo má ñu'u kān ne, dá tekū ñá dɨ̄ví Jesuú ne, nákunchɨtɨ ntāa ña. 11 Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá ka'an ña kídaā tsi Tó'o nti'xe ña Jēsuú ne, ká'an ñā tsi dóo ka'nu Xuva kō. 12 Dukuān ne, tá'ān kó e dóo kakuinimá ko, vata tsī o dé ntaa nto di'na ne, kuan tsī koo vií nto vevii. Ñá te da mii tsī dá tūví u ni ntō, tsí dií dií ka dá xoxó u. Tsí da xe é nakáku nto ne, kada tsiñu nto ni Xuva kō. Kuiko ñu'u nto ñā. 13 Tsí Xuva ko kade tsiñu ña ni ntō ne, dɨvi ña xntii ña ntō é viī ntó nuu i é vā'a é ntio ña. 14 Ñá ku tsī'i kuétsi nto ña'a. Ñá ku dutsi kuinī ntó ni tā'an nto, 15 vata koo é ña koo kuétsi ntō, vata koo é ña kadá kuení nto nuu i é kīni kaa. Vií nto vata kaa i'xá Xuva kō, i'xá e dóo va'á kue'en, mé'ñū ña'a, ñá iō kuetsí i, ña ntáde é kīni kaa. Dɨvi ntō ne, vata ntaa ñu'u ntáa nto é ntánaxi'í nuu nto, 16 tsi ntánañē'e nto ña'a tú'ūn e dóo va'a é nākáku ō. Dukuān ne, dá kī'xi xtuku Cristú ne, dōo diní ko tsí ña ká'an ña tsi é ntaā i é itúvi ú dé tsiñu ú ñuxiví sa. 17 Kuān té nakunáa ú ntuvi iñá ko kuenta iña ntó ne, te kuē'é nto nima ntó nta'a Xuva kō ne, ñá tē nté kaa diní ko. Dōo diní ko dá ntoo díni nto. 18 É ntīo kó ne, dadɨɨ kuntōo díni ntó nī ko. 19 Tē Tó'o ko Jēsuu ntío ña ne, taxnūu ú Timoteu é kɨ̄'ɨn ña mí ntoo nto vata koo é na kūtuní ko nté o de nto. Dukuan nākunúu diní nimá ko. 20 Xôxó tukú ña'a vata kaa Timoteú san e dóo kadē kuení ña te vā'á o ini nto. 21 Tuku ña'a ne, iña míi ña ntádē kuení ña, ñá te īña Jesúcristu. 22 Ntá tsi ini nto tsi dóo va'á Timoteu. De tsiñu ña nī ko é kāka'an ntódo u tú'ūn va'á san vatā ó kade tsiñu i'xá ni uva ī. 23 Ura tsí i tē kútuní ko nté koo kuvi kó ne, taxnūu ú ña. 24 Á te tā'xi Tó'o ko tē ña na'á ka dá kɨ̄'ɨn mii ú dɨ, kuiní ko. 25 Ntá tsi nɨɨ dukuan nataxnūu ú Eprafodito, dɨvi ēní kō é dadɨɨ dé tsiñu ú ni ñā, dadɨɨ dé u du'xen ni ñā, dɨvi ñā é vē'xí ña kuenta iña nto é xntii ñā ko. 26 Un vá'a tsi kanaka'an ña ntō, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto. Dōó kadē kuení ña tsi téku nto tsí etsin ña. 27 Ētsin nti'xe ña kídaā. Dókō sá ni xī'i ña. Ntá tsi ntúntā'ví ini Xuva ko ñā. Ntuntā'ví ini Xuva kō kó dɨ, tsí dií dií ka kúnta'xa iní ko tē dɨ́ ni xī'i ña. 28 Dōo diní ko é taxnūu ú ña ve, vata koo é nakunúu diní nima ntó tē íni xtuku nto ña. Ñá kutsu'ūn ká u xoo ñá'a xntii ña ntō. 29 Dodínī nto kí'i nto ña vata kaa doméni e tá'xi Xuva kō. Kuiko ñu'u nto ñā'a, ña vata ntáa ña sā'a. 30 Dókō sá ni xī'i ña dá kade tsiñu ña iñá Cristu. Ñá ni dē kuení ña te kuvī ñá da xntíi ñā kó kuenta iña nto.
1 Ení ko, kūntoo dínī ntó ni Xuva kō. Ñá kakudu'xēn kó te dóo ki'in itō ka'án u ni nto sā'a, tsí kantio é kā'án u ni ntō. 2 Kuenta tsí vií nto ña kini ntáa, ña vata ntáa tínā diin, ña é ntaé'nte kúñū é īxi i vata koo é nākáku ña. 3 Tsí xo'ō ne, i'xá Xuva nti'xe ko kúvi ō, tsi ntánuu iní ko Xuva ko kanɨɨ̄ nima ko. Dōo diní nuu nima ko kuenta iña Jesúcristu. Tsí ña kúvi nakākú mii ō kúñu kō. 4 Tē dɨ́ kuvi vii o nakākú mii ō kúñu kō ne, xu'u é dií dií ka kuvi vií u. 5 Tsí dā kuvi una ntúvī da káku ú ne, ē'nté ña kúñū é īxí ko vatā ó de ña Israee. Tatá ko ne, ña Israee. Uvā kó ne, i'xá Benjamiin. Da mii kuē'en tsí ña hebreu u. Ntīkɨ́n u lei vátā o ntáka'an ñá fariseu. 6 Ñá tē nté kaa ncho ka'ní u ña kuínti'xe i Cristu kídaā. Un vá'a tsi dé ntaa ú leí san dɨ. 7 Ntá tsi nee iña é īnuu á'vi iñá ko kídaā ne, ña nuu á'vi ka iñá ko, tsi é nī'í ko Cristu. 8 Ñá tē neé ka iña mií ko é nuu á'vi i, kuiní ko, tsí dií dií ka nuu á'vi é īní u Jesucristu, dɨ́vī Tó'ō ko. Kuenta iña ñá nakuíta ú un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ iñá ko. Vata kaa ñé'ē kaa, kuiní ko. Ñá kāde ká u kuenta, tsi é nī'í ko Cristu. 9 É kūdadɨɨ ú nī Cristu, ntá tsi ñá te da xe é kāde ntaa ú leí san, tsí da xe é kākuinti'xe kó Xuva kō né, dukuān é nī'í ko é vā'á nta'a ña. 10 Dōó ntio kó kiní vā'á u Cristu, é kūtuní ko nté kaa ntii inī ña é kūvi ntoto xtuku ña. Ntio ko é ntō'o kó vatā o ntó'o ña, kuān te na kuví u vatā o xi'i ñá, 11 vata koo é, te kūvi ne, ntoto xtuku ú dɨ te ntóto ña xi'í san. 12 Váta ntūntaa va'á u; váta vīí u é vā'a. Da ve un sīin kade u é vā'a. Ntá tsi kɨ'ɨ́n ka ú un tsi da nte koo é kūvi vií u é vā'a é ntio Jesucristu. 13 Ení ko, váta nī'í ko é kāka'án u. Ntá tsi uun tsi nuu i é kāde u: ñá kadē kuení ka ko nēe e xtûví u atá ko. Kaxío ntiī u vata koo é nī'í ko é tūví nuú ko. 14 Un tsi da nte koo é nī'í ko doméni e tá'xi Xuva kō, ña tuví e dukún kān, tsi kúdadɨɨ ú ni Jesūcristu. 15 Kuan koo kadā kuení ko, ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o é ntūntaa o. Te tukū ó ntádē kuení nto ne, ta'xi Xuva kō é kūtuni nto. 16 Ntá tsi na kāda ntaa o é īni o. 17 Ení ko, ntada náa nto vatā ó kade u. Koto nto xoo ñá'a é kade ña vatā ó de u. 18 Tsi dóo iō ñá'a e ntáde ña vata kaa tē ña ntío kue'en ña Cristu é xi'i ña ntiká krusi kan kuénta iña ko. Ki'in ito kuān ó kaka'án u ni ntō ne, kaeku ú dá kāka'án u ni ntō. 19 Kūnaá ña te kuvī ña. Dɨvī nima é ñā vá'a kúvi xuva ñā. Ña ntákuka'an nuu ña da ntáde ña é kīni kaa. Da mii tsī e ntádē kuení ña iña é īó ñuxiví san. 20 Ntá tsi xo'ō ne, e dúkūn kán ñuú kō. I'a tsi ntantétu ō tsi nté ikan vē'xí uun ña'a, ña é nakáku ko, dɨvi ñā é nani ña Jesūcristú, dɨvi Xuva kō. 21 Tē naínu ña ne, nakuido ña kúñu kō é kīni kaa sán ne, dá nadāma ña vata tsi kaa kúñu mii ñā, tsi dóo īó ntii ña é kūvi vií ña é un ntɨ'ɨ̄.
1 Dukuān né, ení ko e dóo kakuinimá ko, e dóo ncho kiní u nto, dɨvi ntō e dóo diní ko, dɨvi ntō e kúvi nto doméni é nī'í ko, ñá ku tee dā'na nto é kuinti'xe nto Xuva kō. 2 Kaikán u Evodia ni Síntique é viī ñá da xe'e na ntūvá'a ña ni tā'an ña. Ña nâá ka ña, tsí uun tsi kadā kuení ña iña Xuva ko. 3 Dɨvi ntō dɨ́, é dādɨɨ dé tsiñu ú ni ntō ne, vií nto da xe'e, xntii nto ntuvi ñá dɨ̄'ɨ́ san. Dadɨɨ tsi dé tsiñu ú ni ña kuēnta iña tú'ūn va'á san, ni Clēmenté dɨ, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña dé tsiñu nī kó, ña é uve na'a dɨvī í mí'ī xntée na'a Xúva ko dɨ̄vi un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña kuínti'xe i. 4 Nɨɨ kuē'en tsí ntuvi kūntoo dínī nto, tsí uun tsi Xuva kō. Kaka'an xtúku ú ni ntō tsí kuntōo dínī nto. 5 Vií nto vata koo é na kūtuni ñá'ā tsí īó nima va'á nto. Dókō sa naínú Tó'o kō. 6 Ñá tē nee iñá kutsu'un ntō. Kákan nto nta'a Xuva ko da nēé ka é kātaan núu nto. Ka'an ntá'vī ntó ne, nakué'e nto ña sintiá'vi dɨ. 7 Dukuān ne, tá'xi Xuva kō é kūntoo vá'a nto. Ntē ñá ini ō é kuān nte vá'a koo kuntoo ō, tsí mii tsi Xuva kō é kūvi vií ña ta'xi ña é kūntoo vá'a nima ntó ne, ña kúvī é ntē dúkuan kadā kuení nto, tsí e ntúdadɨɨ nto ni Jesūcristu. 8 Ení ko, sá'a kadā kuení nto ve: nee iña é nuu é ntaā í, nee iña é kuvi kuiko ñu'u ō, nee iña é vā'á, nee iña é ña tuvi é kīni kaa, nee iñá é kuīnima ko, nee iña é kāka'an ñá'a e dóo va'á, da nēé ka é īó e dóo va'a. Da nēé ka é kūvi ka'an o tsi dóo va'á ne, dɨvi kadā kuení nto. 9 É un ntɨ'ɨ̄ é nakuā'a ú nto, é kāka'án u é viī nto, é tēkú nto é kāka'án u, é īni nto é dé u ne, kuān koo vií nto. Kidáā né, Xuva ko kūnuu mé'ñu ña nto. Dɨvi ña tā'xi ña é kūntoo vá'a ō. 10 Dōo diní ko tsí tá'xi Xuva kō é naka'an xtūku nto kó vevii. Ñá kakā'án u é kunáa inī ntó ko, ntá tsi ña ni ní'i nto nté koo xntii ntō ko. 11 Ñá te kātsi'i kuétsi ú te īo é kātaan nuú ko. É kūtú've ko é kutūvi dîní u da nēé ka é īó iñá ko. 12 Iní u nté koo kutūví u dá ña tuvi nee iña é īó iñá ko. Iní u nté koo kutūví u dá īo iñá ko. É kūtú've kó é kutūvi dîní u da mí'ī ká tuví u, nté koo kutūví u da dóo īo é kā'xí u, nté koo kutūví u dá kakākɨn ko, nté koo kutūví u da dóo īo iñá ko, nté koo kutūví u dá ña tuvi nee iña é īó iñá ko. 13 É kūvi vií u é un ntɨ'ɨ̄, tsí Cristu kaxntíi ñā ko. 14 Ntá tsi ntadiá'vi ntō, tsi dóo vá'ā o dé nto e xntíi ntō ko dá kantō'o ko. 15 Dɨvi ntō ña ñuú Filipú ne, ini nto tsi dá kakā'an ntódo di'na u tú'ūn va'á san, da ntáka ú ñuú Macedoniá ne, ña túvi tūku xúkūn mí'i xntii ñā kó vata ō xntíi ntō ko. 16 Kuān te dá itúvi ú ñuú Tesalonicá ne, ñá te ūun ito tsi táxnūu nto é ntio ko. 17 Ñá te kantukū ú doméni, ntá tsi dóo diní ko tsí kutuni Xúva kō tsí kade nto e dóo va'a. 18 É īo ntɨ́'ɨ̄ é kāntio kó ve ne, katantée. Ñá tē neé ka kataan núū kó, tsi e kíxni'i Eprafōdito doméni e táxnūu nto iñá ko. Dómēní san ne, vata kaa kútū e dóo vá'a ñē'e iña Xuva kó ne, dōo diní ña é kuān o dé nto nī ko. 19 Xuva kō ne, ta'xi ña é un ntɨ'ɨ̄ é ntátaan núu nto, tsi dóo īo iña ña e dukún kān. Tsi é un ntɨ'ɨ īó iña Jesúcristu. 20 Nanu'ū ó ini ko Xuva ko ntii dañu ntūvi, tsí dɨvi ñā e dóo va'á ña. Kuan tsi koo na kōo. 21 Ká'an ntō ntiusi ní un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña e ntúntoo nima i é ntoo ña nī Cristu. Ení nto, ña ntoo i'a ne, taxnūu ñá ntiusi ntó dɨ. 22 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntoo i'a, ña ntáduku ntée Xuva kō né, taxnūu ñá ntiusi nto. Dií dií ka kaka'an ñá ntoo nú vi'i ña tsiñu i, ñá nanī Cesa. 23 Na nāxnuu viko Tó'o ko Jesūcristu ntó, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto. Kuan tsī koo é kā'án u ni ntō.
1 Xu'u é Pablú u ne, pustru íña Jesúcristú u, tsí kuan ō ntío Xuva kō. Ntuví ntɨ ení ko Timoteú ne, 2 taxnūu ntɨ́ tutú sā'á iña ña ntákuinti'xe i Xuva ko nī Cristu, ñá ntoo ñuú Colosa. Na naxnuu viko Xuva ko ntō. Na tā'xi ña é kuntōo vá'a nto. 3 Utén uten da ntáka'an ntâ'ví ntɨ ne, ntánakué'e ntɨ́ sintiá'vi kuenta iña nto nta'a Xuva ko, Uvā Tó'o ko Jesūcristu. 4 Tēkú ntɨ tsi dóo ntákuinti'xe nto Jesucristu, tsi dóo ntákuinima nto un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntáduku ntée Xuva kō. 5 Ini nto tsi ntántétu nto é nī'i nto é ñū'u vá'a iña nto e dukún kān. É kūtuni nto iña i sá'a da téku nto tú'ūn va'á san, tú'ūn é nuu é ntaā i nté koo nakáku o. 6 Tū'ún san e téku nto ne, ñá te da dīi ña'a ntákuinti'xe ña da mí'ī ká ñuxiví san, vatā o dé nto da téku nto tú'ūn e dóo kakuinima Xúva ko kō né, kūtuni nto tsí dɨvi tū'un é nuu é ntaā i. 7 Sá'ā é kūtú've nto dá kā'an Éprafa, ña e dóo ntio ko, ña e dé tsiñu ni'ī ntɨ. Ini nto tsí ña kaxtuví mii ña é nakuā'a ña nto iñá Cristu. 8 Dɨvi ñā é kantaa ña nī ntɨ tsi dóo ntákuinima ntó ta'an nto vata ō tá'xi Espíritū san é vīi o. 9 Dukuān ne, váta tee dā'na ntɨ e ntáka'an ntâ'ví ntɨ kuenta iña nto nte ntúvi da téku ntɨ. Ntaíkán ntɨ te ta'xi Xuva kō é kūtuni nto nee iña e ntío ña é viī ntó, te tā'xi ña é kūtu've vá'a nto iña ña. 10 Ntaíkán ntɨ te viī ntó vatā ó kantio é vīi ña ntákuinti'xe i Tó'o kō sán, te ūtén uten vií nto vatā ó ntio ña. Kidáā ne, kadiá'vi nuu i é vā'a e ntáde nto ne, dií dií ka vá'a kiní nto Xuva kō. 11 E dóo īó Xuva kō é viī ña é un ntɨ'ɨ̄ né, na natsu'un kā'xi ña nima ntó vata koo é na kūtíi nto é un ntɨ'ɨ̄ ne, ña natɨvi iní nto. 12 E dóo ka'nu kuini ntó ne, nakué'e nto sintiá'vi nta'a Xuva kō, tsí ntavá'a ña kō vata koo é kūvi ni'í ko iña ña e dukún kān dadɨɨ ni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntáduku ntée ña. 13 Tsi é nakáku Xuva ko kō dá ika ō mí'ī dóo neé ne, ta'xī ña é kuntoo dadɨɨ o ni I'xā ña, ña e dóo ntio ña. 14 Tsi nakáku ña kō dá xi'i ñá kuenta iña kó ne, dē ka'nu iní ña ni kō kuetsí kō. 15 Ña kúvi kīní o Xuva kō. Dukuān né, taxnūu ña I'xá ña vata koo é kīni o nté kaa ña. Di'na ña tuví ña e é un ntɨ'ɨ̄ é īó. 16 Kuenta iñá Cristú ne, dē kû'vé Xuva kō é un ntɨ'ɨ, da nēé ka é īó e dukún kān, da nēé ka é īó ñuxiví sa, é un ntɨ'ɨ̄ é kuvi kini o nī é un ntɨ'ɨ̄ é ña kuvi kiní ō. Dē kú'vē ñá un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ espíritū e ntáde kû've. É un ntɨ'ɨ̄ de kú'vē ñá kuenta iña Cristú ne, ni īña ñá dɨ. 17 Nté dī'na tuví Cristu é un ntɨ'ɨ̄ né, dɨvi ñā kade ña kuenta é un ntɨ'ɨ̄. 18 Ña ntákuintí'xe i sán ne, vata kaa kúñu ñā ntáa ña. Dɨvi ñā ne, vata kaa dɨkɨ í iña kúñu ñā san kaa ña. Tsí dukuān tuví ña dá iñɨ ntu'ū ne, di'na ña ntóto ña dá xi'i ñá, vata koo é dɨvi ña kodo nuū ña é un ntɨ'ɨ̄. 19 Ntio Xuva kō é koo dadɨɨ iña ñá ni I'xā ña. 20 Ntio Xuva kō é kūntoo vá'a é un ntɨ'ɨ̄ é de kú'vē ña kuenta iña Cristu é xi'i ñá ntiká krusi kan, é un ntɨ'ɨ, kuān té ñuxiví sa tuví, kuān té e dukún kan tūvi. 21 Dí'nā ne, ñá ni inī ntó Xuva kō. Ña ni ntío kuē'en ntó ña, tsí da miī e dóo inchú'vi nto ña, tsi dóo kini o dé nto. Ntá tsi e náki'i Xuva ko nto 22 kuēnta iñá Cristu dá xe'é ña kúñu ñā é kuvī ñá ntiká krusi kan. Kuan ō dé ña vata koo é kūvi nto iña mii ña, xoo é ña tuví ka kuétsi ī, xoo é ña dentú ka nima i. 23 Kantio é kuntīkɨn va'á nto e ntákuinti'xe nto. Ñá ku natɨ̄vi iní nto. Ñá ku xtuvī mii nto e ntákuinti'xe nto tú'ūn va'á san e téku nto. Tú'ūn sa'á ne, ntáka'an ntódo ña'a dá kanɨɨ ñūxiví san. Xu'u é Pablú u ne, dɨvi tsīñu kade ú dɨ. 24 Dōo diní ko tsí kanto'o kó kuenta iña nto, tsí du'vā ó kanto'o kó vatā o ntó'o Cristu kuénta iña ña ntákuinti'xe i. 25 E tá'xi Xuva kō é kāka'an ntódo u, é kā'án u ni nto ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ tú'ūn iña ña. 26 Tā'xi ña é kā'án u ni ntō tú'un ñā é tuvi xu'u nte éma tsi, é ña ni tēkú ñata kō. Ntá tsi e tá'xi Xuva ko vē é kūtuni ña ntákuintí'xe i ña. 27 Ntio Xuva kō é kūtuni ñá'a, ña é ña te ña Israee, tsí ña te nté kaa va'á nuu i sá'a é tuvi xu'u. Sá'ā é tuvi xu'ú ne, kani tú'un tsí nuu Cristu nima nto. Dukuān ne, ntantétu nto nēe e dóo va'á iña nto nta'a Xuva kō. 28 Ntáka'an ntódo ntɨ́ iñá Cristu. Ntaxé'e ntɨ́ itsi, ntánakuā'a ntɨ́ un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a vata koo é kūtú'vē vá'a ña'a san iñá Cristu. 29 Dukuān ne, kade tsiñu ú, kaxió ntii ú vatā ó kata'xi Cristu é kūvi vií u.
1 Ntio ko é kūtuni nto tsi dóo kaxio ntii ú kuenta iña nto, kuenta iña ña ntántoo ñuú Ladicea, kuénta iña ña'a, ña é vata kiní nuú ko dɨ. 2 Ntio kó te kīí nima ñá, te kudadɨɨ ña ni tā'an ña tsi ntákuinima ñá ña. Tsí ni'i ña é vā'a kídaa tē kutú've vá'a ña, te kīni vá'a ña nuu i é tuvi xu'u iña Xuva ko, iñá Cristu. 3 Tsí nta'a ña vé'xi é un ntɨ'ɨ nuū i é kutú've kō, é un ntɨ'ɨ nuū i é kūtuni ko. 4 Kaka'án u sá'a ni ntō vata koo é ña kuvi kaní ntā'ví ña'a san nto da dóo vá'ā ó kaka'an ñá, kuiní nto. 5 Kuān té xoxó nti'xe u, ntá tsi ikān tuví nimá ko ni ntō né, dōó diní ko da kútuní ko tsi dóo vá'ā ó de nto, tsi ntákuinti'xe nti'xe nto Cristu. 6 Dukuān né, vata ō kuínti'xe nto Tó'o ko Jesūcristú ne, kuan tsi koo kuntīkɨ́n ka ntó ña. 7 Kuinti'xe kue'en ntó ña, kutú've vá'a nto nté kui kakuintí'xe nto ña, vata tsī o nakuá'a ú nto ne, nakué'e nto sintiá'vi nta'a Xuva ko ūtén uten. 8 Koto nto tē ña ku ntíkɨn nto ña ntaéni nta'ví nto da ntáka'an ña nté ō ntádē kuení ña, da ntáka'an ñá dovéte. Tsí ña te ntántīkɨn ñá Cristu, tsí da ntántīkɨn ñá vata xkoó ini ñá'a. Ntántīkɨn ña tú'ūn ña ñuxiví sa. 9 Tsí vata tsi kaa mii Xuva kō né, kuan tsī kaa Cristú dɨ. 10 Dɨvi ntō ne, ñá tē nté kaa nuu mé'ñu Xuva ko ntō tsi ntáduku ntée nto Cristu. Tsí dɨvi ña kadē kú'vē ñá iña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntádē kû've. 11 Vata tē te'nte kúñu ntō, ntá tsi ña te ña'a ni e'nté ña nto. Vata tē nima nto é tē'nte da nakuíta nto kuétsi ntō da nakáku Cristu nto. 12 Dā ítsi ntute nto ne, vata tē intú'xi dadɨɨ nto nī Cristú ne, ntoto xtuku nto ni ñā dɨ, tsi kuínti'xe nto tsí kuvi vií Xuva ko nantōto ña ña rkontuvi dá xi'i ña. 13 Di'na ne, vata tē xi'i ntó kuenta iña kuétsi ntō, kuenta iña i é ña ni e'nté nto kúñu ntō. Ntá tsi tá'xi Xuva ko ntūvi iña nto dadɨ́ɨ ni Cristu vé ne, dē ka'nu iní ña ni ntō kuetsí nto. 14 Nakādɨ́ Xuva ko kuenta ko mí ūve na'a tsí ña ni de ntáa ō leí san. Xnteē ñá kuentá san ntiká krusi kan. 15 Dā xi'í Cristu ntíkā krusí san ne, kūvi dé ña ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña é ña vá'a o ntádē kû've. Náñē'e Xúva ko kō tsí ña vá'a ña tsikan da kúvi dé ña ni ñā ntiká krusi kan. 16 Dukuān ne, ñá ku dā vá'a nto é kā'an ntée ña'a san nto tē neé ntaé'xi nto, o tē nee ntáxi'i nto, o tē nee ntáde nto, o tē ña ntáde nto viko san dá kanakuntéku xoó san ne, ō dá ntuvi é iō dá'na. 17 É un ntɨ'ɨ nūu i sá'a ne, vata kaa kudii ntatɨ nuu i é kī'xi rkontuvi. Ntá tsi nuu i é nuu é ntāa ntí'xe i ne, Cristu. 18 Ñá ku dā vá'a nto é nākunaa ña kini ntáa san nto, ña e dóo koñu'u kuini i, ña e ntaínuu ini i ánjē san, ña e dóo ntántaa nuu i e kéni ña, ña ntáde na'nu kuenta iña i e ntádē kuení mii ñā. 19 Ñá tē ntántīkɨn ntí'xe ña Cristu, ña é odo nūu iña ña ntákuinti'xe i san. Tsí Cristú ne, kata'xi ña é un ntɨ'ɨ̄ é kantio ko, xo'ō é kuvi ō kúñu ñā ne, kade ña é koo dadɨɨ ō vata koo é kue'nu o vatā ó ntio Xuva kō. 20 Ntō'ó ne, e xí'i nto nī Cristu kuénta iña i é īó ñuxiví sa. ¿Nté kuī ntákini nūu xtuku ntu nto nuu i tsíkan? ¿Nté kuī ntáde ntu nto vatā ó ntáka'an ñá'a ñuxiví sa? Tsi ntáka'an ña: 21 “Ñá ku tɨɨn nta'a sā'á tɨɨn nta'a tsikān nto, ñá ku e'xī nto, tsi dóo xií kaa té kuān koo vii o”. Kuan ō ntáka'an ña. 22 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i sá'ā ne, kantɨ'ɨ da ntáde tsiñu ni'i ō. Sá'ā né, kūdii dá mii tū'ún ña'a san. 23 Nuu é ntaā i tsi dóo va'á, kuini ko, tsí vata tē ntántīkɨn ña nchu'ún va'á, vata tē dóo ntaíko ñu'u ñā, vata te ña ntáde kuení ña kuenta iña mii ña. Ntá tsi ña kaidiá'vi kue'en tsi sá'ā e ntuvá'a nima kíni ntáa kō.
1 Tsí nto'o é ntoto dadɨɨ nto nī Cristú ne, nantuku nto nēe nuu i é kāduku ntée e dukún kān mí tuví Cristu díñɨ kua'a Xuva kō. 2 Kadā kuení nto iña i é tuví e dukún kān; ñá ku dē kuení nto iña i é īó ñuxiví sa. 3 Tsi é xi'i ntó nī Cristú ne, é iō va'á ntuvi iña nto nta'a Xúva kō. 4 Tsí miī Cristu san kúvi ña ntūvi iña ko. Tē ntii dítō ñá ne, dadɨɨ tsi ntii dítō ntó ni ñā é kāxi'í nuu ka'nu ña. 5 Nakuītá kue'en nto da nēé ka e ñu'u dukuān nima nto é kāduku ntée ñuxiví sa. Ñá ku kīdi ni'i nto ñádɨ̄'ɨ́ tē ñá tē ñádɨ̄'ɨ míi nto. Ñá viī nto é kīni kaa. Ñá viī ntó nuu i é ña vá'a, nté nuu i é kadā kuení mii ntō é kaikan nima kíni kaa nto. Ñá ku kūne'u iní nto ni tā'an nto, tsí vata te kanuu iní nto tuku xuva nto te kuān koo vií nto. 6 Ña é kuān ó ntáde sán ne, ní'i kuē'en ña é nto'o ña nta'a Xuva kō, tsí ña te ntákuinti'xe ña ña. 7 Kuān o dé nto ntuvi di'na dɨ. 8 Ntá tsi vevií ne, nté uun ito nté uun ntuvi ká ña kú de nto nuu i sá'ā: é kūdiin nto, é ña ntío kuē'en ntó ta'an nto, é viī nto é kīni kaa, é kā'an kíni nto iña ta'an nto, é kā'an nto nuu i é ña vá'a. 9 Ñá ka'ān ntó dovete ni tā'an nto, tsi é nakuíta nto nima kíni kaa nto ni un ntɨ'ɨ nūu i é edé nto kídaā ne, 10 e ní'i nto nīma xeé nto ve. Xuva kō ne, utén uten kantavá'a ña nima ko da nté ntuvá'a vata kaa mii ñā, da nté kuīní va'a kó ña. 11 Ñā té īní tē ña Israeé o, o te tuku ña'a ō. Ñā té īní te tē'nte kúñu ko, o tē ña'a. Ñā té īní tē ña tuku ñuú o, kuān té ña tú've ko, kuān te ntaíka ō má tsiñu ne, kuān te ntaíka xaa ō, tsí Cristu é kaīnuu á'vi ña iña ko un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ó ne, nuu mé'ñu ña ko ūn ntɨɨ́ ntɨɨ̄ o. 12 Dōó ntio Xuva ko ntō né, nākaxnúu ña nto vata koo é ntūvi nto iña ña. Dukuān ne, vií nto vatā ó ntio ña: ntuntā'ví ini nto ta'an nto; vií nto é vā'á ni ñā; ñá vīí ka'nu nto; na kūtíi nima ntó ni ñā'a san; na kūtíi nto kuntētu nto nee é ntio nto. 13 Na kūtíi nto ni tā'an nto ne, kada ka'nu iní nto ni ña te īó nuu i. Vata ō dé ka'nu iní Cristu ni ntó ne, kuan kōo kada ka'nu iní nto ni tā'an nto. 14 Dií ka vá'ā ó ne, kuinima ntó ta'an nto, tsí da ntákuinima kó ta'an ko ne, uun tsi ntúvi o ni ñā. 15 Xuva ko na tā'xi ña é kuntōo vá'a nto ne, nañē'e ñá nto nté koo vií nto, tsí dɨvi tsīñu e kána ña nto é uun tsi ña'a kúvi nto. Nakué'e nto sintiá'vi nta'a Xuva kō. 16 Nguentúvi tsi na kunūu tú'ūn Cristú san nima nto. Nakuā'a nto ta'an nto ne, kué'e nto ña ītsi. Kata nto iña Xuva ko. Kata nto tsi dóo ka'nu ña. Kata nto nté ō dé ña ni ntō. 17 Da nēé ka é viī ntó, é kā'an ntó ne, kuān koo vií nto kuenta iña Cristú ne, nakué'e nto sintiá'vi nta'a Xuva ko kuēnta iña Tó'o kō. 18 Ntō'ó ne, ñadɨ̄'ɨ, kuinti'xe nto xɨɨ nto, tsí kuān ó ntio Tó'o kō é vīí ña ntákuinti'xe i san. 19 Ntō'ó ne, ñatīi, kuinima ntó ñadɨ'ɨ̄ nto. Ñá ku kudīin ntó ni ñā. 20 Ī'xá, na kuīnti'xe nto é un ntɨ'ɨ̄ e ntáka'an úva nto ni dɨ'ɨ ntō. Sá'ā é ntio Xuva kō é vīi o. 21 Ntō'ó ne, uva ī'xá, ña kú de nto é na kūdiin i'xá nto vata koo é na kī'xi iní i é viī i é ntio nto. 22 Ntō'ó, ña ntáde tsiñu, kada ntaa nto é un ntɨ'ɨ̄ e ntáka'an tó'o ntō, ña ntoo ñuxiví sa, ñá te da mii tsī dá kaito ñā, tsí kanɨɨ̄ nima ntó, tsi ntákuinti'xe nto Xuva kō. 23 Da nēé ka nee é viī ntó ne, kanɨɨ̄ nima ntó vií nto, vata te īña Tó'o ko kāde nto, ñá te īña ña'a. 24 Ini ntó tsi tá'xi Xuva ko nto īña ñá doméni, tsí kade tsiñu nto iñá Cristu, dɨvi ñā e Tó'o nti'xe ko ñā. 25 Xoó ña'a é kāde ña é kīni kaa ne, ní'i ñā é kīni kaa, tsí ña káde Xuva ko kuēnta te ka'nu ñá'a ña, o tē ña ka'nu ñá'a ña.
1 Ntō'o e tó'o tsīñu kúvi nto ne, vií nto é vā'á nī ña ntáde tsiñu iña nto. Naka'an ntō tsí īo Tó'o ntō, ña é kadē kû'vé iña nto e dukún kān. 2 Ñá tee dā'na nto é kā'an ntâ'ví nto. Ñá kū xkukídi naá nto, ntá tsi nakué'e nto sintiá'vi nta'a Xuva kō. 3 Ka'an ntá'vī ntó iñá ntɨ dɨ́ te ta'xi Xuva ko te kūvi ka'an ntódo ntɨ tú'ūn va'á san iña ñá, te kūvi ka'án ntɨ nuu i é tuvi xu'u iñá Cristu, tsí kuenta iña tú'ūn san é nuu kutū u. 4 Ka'an ntá'vī ntó te kūvi ka'an va'á u vata koo é tēku va'á ña'a san. 5 Koto nto é viī nto é vā'á ni ñā'a, ña ntákuinti'xe i san. Koo ntii nto kada tsiñu nto vevii é īó ka ntuvi. 6 Ka'an vá'a nto ni ñā'a san vata koo é nā xkúntee iní ña é kīni ña. Kutú've nto nté koo nantiko koō ntó ni ñā'á nēe é ntio ña kutuni ña. 7 Ení ko Tīquicu, ña e dóo ntio kó ne, un vá'a tsi xntíi ñā ko. Dadɨɨ tsi ntáde tsiñu ntɨ́ ni ña īña Tó'o kō. Kuni'i ña tú'un īñá ko ve. 8 Tsi táxnūu ú ña vata koo é kā'an ñá ni ntō nté o de ntɨ, vata koo é na nāku'ún ka'nu nima nto. 9 Ntɨni'i ña Onēsimu, ña e dóo ntio ko, ña e dóo ini dé ntaa, dɨvi ñā é kāduku ntée ña nto. Ntaa ña ni ntō é un ntɨ'ɨ̄ é kākuvi i'a. 10 Aristarcu, ña é ñu'u kutū ntɨ́ ni ī né, taxnūu ña ntiusi nto. Marcú dɨ, ení Bernabee. É kāka'án u ni nto kuēnta iña ña. Te kɨ̄'ɨn ña kikoto ní'ni ña ntō ne, vá'a kōo vií nto ni ñā. 11 Jesuú, ña é nanī Justó dɨ ne, taxnūu ña ntiusi ntó dɨ. Da mii ña sā'a é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña Israee, ña ntákuinti'xe i san, dé tsiñu ntɨ́ ni ña īña Xuva ko. Dōo náxnuu ka'nu ña nimá ko. 12 Eprafa, ñá ñuú nto, ña é kade tsiñu iñá Cristú ne, taxnūu ña ntiusi ntó dɨ. Utén utén kaka'an ntâ'ví ña iña nto é kuntīkɨn xntó Xuva kō, é kanɨɨ̄ nima ntó vií nto é ntio Xuva kō. 13 Xu'ú ka'an ntaa ú tsi dóo kadē kuení Eprafá san kuenta iña nto, ña ntoo ñuú Ladicea ni ñá ntoo ñuú Hierapolí dɨ. 14 Luca, ña medíkū e dóo ntio kó ne, taxnūu ña ntiusi nto, ní Demá dɨ. 15 Ká'an ntō ntiusi ní ña ntákuinti'xe i, ña ntoo ñuú Ladicea. Ká'an ntō ntiusi ní Nifá, nī ña ntákuinti'xe i sán dɨ, ña ntánataká nuu nú vi'i ña kān. 16 Tē kúvi nakuā'a nto tutú sa'á ne, taxnūu nto ñuú Ladicea, na nakuā'a ña ntákuinti'xe i, ñá ntoo ikān, dɨ. Nakuā'a nto tutu e táxnūu ú iña ñá dɨ. 17 Ká'an nto ni Ārquipú te na kōto ñá te kāda ntaa ña tsiñu é tēé tsiñu Xuva ko ñā. 18 Xu'u é Pablú u ne, nta'a miī kó kaka'u u é taxnūu ú ntiusi ntó dɨ. Naka'ān ká nto tsí nuu kutū u. Kūnuu mé'ñu kunuu dava Xuva ko ntō. Kuan tsī koo é kā'án u ni ntō.
1 Xuʼu é Pablú u, ni Sīlvanu, ni Timóteú ne, taxnūu ntɨ́ tutú saʼa iña ña kuíntiʼxe i Xuva ko ni Iʼxā ñá Jesucristu, ñá ntoo ñuú Tesalonica. Xuva ko na nāxnuu viko ña nto. Na tāʼxi ña é vāʼá koo kuntōo nto. 2 Nɨɨ kuēʼen tsí ntuvi ntánakueʼe ntɨ́ sintiáʼvi ntaʼa Xuva ko kuēnta iña ntó ne, ntákaʼán ntɨ ni Xuva ko kuēnta iña nto vata da ntákaʼan ntâʼví ntɨ. 3 Dā ntákaʼán ntɨ ni Xuva kō ne, ntánakaʼān ntɨ́ nté ō ntáde tsiñu nto tsí ntákuintiʼxe nto. Ntánakaʼān ntɨ́ tsi dóo ntii ntáde tsiñu nto tsí ntákuinima ntó Tóʼo ko Jesūcristu. Kanɨɨ̄ nima ntó ntantétu nto ña, tsí ini nto tsí nainu xtúku ña. 4 Iní ntɨ tsí nakaxnúu Xuva ko ntō tsi dóo ntio ña nto. 5 Ñá te da miī é kāʼán ntɨ túʼūn vaʼá san ni ntō, ntá tsi é dé tsiñu niʼi Espíritū Sántu tūʼún san é viī ñá uun nuu i é kāʼnu nima ntó vata koo é kūtuni ntaá nto é nuu é ntaā i. Ini ntó nte o dé ntɨ kuenta iña nto da intóo ntɨ́ ni ntō. 6 Ēdé nto vatā o dé ntɨ, vatā o dé Xuva kō. Tāʼxi Espíritū Sántū dodíni iña nto é kīni nto túʼūn saʼá, kuān te dóo ntóʼo nto kuenta iña i. 7 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña kuíntiʼxe i, ña ntoo ñuú Macedonia ni ñūú Acayá ne, ini ña nté koo vií ña da ntaíni ña nté o de nto. 8 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñuú i sán ne, ini ña tsi dóo ntákuintiʼxe nto Xuva kō, tsí ña te da míi ñūú Macedonia ni ñūú Acaya ntákaʼan ntódo nto túʼun Xuva kō. Ñá kantio é kāʼán ka ntɨ́ nuu i sáʼā, 9 tsi ntákaʼan míi ñāʼa san e dóo váʼā o dé nto nī ntɨ́ dá xeé ntɨ mí ntoo nto. Ntákaʼan ña nté o tsóo mii nto santu e ntúváʼa nāa íña nto vata koo é kuntīkɨn ntó Xuva kō né, ēni ntuʼu nto ntáde tsiñu nto iña Xuva ntíʼxe kō, ña kantíto. 10 Ini ñá tsi ntantétu nto dá nainu xtúku Iʼxá ña nte e dukún kān, dɨvi ñā é nantōto Xuva ko ña dá xiʼi ñá, dɨvi Jēsuu, ña nakáku kō é ña níʼi kō é ntōʼo ko iña kuétsi ko tē xeʼé Xuva kō é ntōʼo ña ntoo ñuxiví sa.
1 Ini míi nto, taʼan, tsí ña te é ntaā i é ñeʼé ntɨ mí ntoo nto. 2 Ini ntó tsi dóo ntóʼo ntɨ́ ñuú Filipu. Dōo dé xeni ñaʼa nī ntɨ́ ikān. Kuān te ntóʼō ntɨ́ ne, ntá tsi táʼxi Xuva kō é ña ni uʼví ntɨ é kāʼán ntɨ ni ntō túʼūn vaʼá san iña ñá, kuān té ña ni ntio kuéʼen tsi ña ñuú nto san. 3 Ñá te tūʼún vete e ntákaʼán ntɨ ni ntō, ñá te tūʼun é kīni kaa. Ñá tē ntaéni ntaʼví ntɨ nto, tsí nuu é ntaā i é kākaʼán ntɨ ni ntō. 4 Tsí Xuva kō ntio ña é kāʼán ntɨ túʼūn vaʼá iña ñá ne, dɨvi tsī túʼūn e ntákaʼán ntɨ ni ntō dɨ. Ña ntáde ntɨ́ kuenta te xkúntee iní ñaʼa ne, o tē ñá xkúntee iní ña, ntá tsi kade ntɨ é ntio Xuva kō, tsí kaito nteé ña nima ko nte ntáa. 5 Ini ntó tsi nté uun ito ña ni káʼān ntɨ túʼūn e dóo vidin kaʼan é kāni ntaʼví ntɨ nto. Ntē ña ni káʼán ntɨ vata koo é kukuika ntɨ. Xuva ko īni ña. 6 Ntē ña ni ntíó ntɨ é kāʼan ñáʼa te dóo kaʼnu ñaʼa ntɨ́, kuān te dɨvi ntó o kuān te tuku ñáʼa, kuān te kuvi kaʼan ntíʼxe ña tsí kaʼnu ñaʼa ntɨ, tsí Cristu táxnūu ña ntɨ. 7 Dōó vītá iní ntɨ dá intóo ntɨ́ ni ntō, tsí dɨvi ntō e dóo ntio ntɨ́ nto. Īde ntɨ́ vata tsī ó de dɨʼɨ īʼxá san ni iʼxā ñá e dóo meni ña i. 8 Ñá te da mii tūʼún vaʼá iña Xuva ko é ncho taʼxi ntɨ é kūtuni nto, tsí un tsi nte ntúvi iña mií ntɨ é ncho taʼxi ntɨ́ kuenta iña nto, tsi dóo ntio ntɨ́ nto. 9 Ntánakaʼan nto, tāʼan, nté ō dé tsiñu ntɨ́, nté ō ntóʼo ntɨ. Nté ntuvi ntē níñu dé tsiñu ntɨ, tsí ña ni ntíó ntɨ é natēñu nuu ntɨ́ nto nɨɨ dukuān ntákaʼán ntɨ ni ntō túʼūn vaʼá san iña Xuva ko. 10 Ntōʼó ne, kuvi ntada ntaa ntó ni Xuva kō tsi nté uun nuu i é kīni kaa ña ni idé ntɨ ni ntō, dɨvi ntō e ntákuintiʼxe nto Xuva kō. Ntē ña tuví nee nuu i é tsīʼi kuétsi nto ntɨ. 11 Ini ntó nte o dé ntɨ ni ntō. Tsí vatā ó de uva īʼxá san ni iʼxā ñá ne, kuān o táʼxi ntɨ́ nto itsi. Nakáʼnu ntɨ́ iní nto, é un é un nto. Káʼān ntɨ́ ni ntō 12 tsi váʼa koo vií nto vatā o é ntio Xuva kō, tsi kána Xuva ko ntō é kuntōo nto ntaʼa ña, é nīʼi nto e dóo vaʼá iña ña. 13 Dukuān ne, kanakuéʼe ntɨ́ sintiáʼvi ntaʼa Xuva ko ūtén uten, tsí da téku nto túʼun Xuva kō e ntákaʼan ntódo ntɨ́ ne, kuīntiʼxe nto tsí ña te túʼūn e ntákaʼan ñáʼa, tsí dɨvi ntīʼxe túʼun Xuva kō né, dɨvi tsi tūʼun é kāde tsiñu nima ntó, dɨvi ntō e ntákuintiʼxe nto Xuva kō. 14 Tsí dɨvi nto, tāʼan, e ntántoʼo nto vatā ó ntántoʼo ña ñuú Judea, ña kuíntiʼxe i Jesucristu. Tsí kuān ó ntánantoʼo ña ñuú nto nto vatā o dé ña Israee ni ñá ñuú ña, ña kuíntiʼxe i Tóʼo ko Jēsuu. 15 Ña Israee ñá tsīkán ne, ēʼní ña Tóʼo ko Jēsuu ni ñá ntákaʼan náa Xuva ko. Nakúnu ñā ntɨ́ dɨ. Ña ntáde ña é ntio Xuva kō; da mii kuēʼen tsi e ntánāa núu ña ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaʼa. 16 Ñá ntīo ña é kāʼán ntɨ nī ña tuku ñuu vata koo é nakáku ña dɨ. Dií dií ka kueʼe kuétsi ña kuēnta iña núu i sáʼa. Ntá tsi niʼi ña é ntoʼo ña ntaʼa Xuva kō, tsi dóo kudiin Xuva ko é kuān ó de ña. 17 É kūtɨtɨ́n ntuvi e tsóo miī ntɨ́ nto, taʼan, ntá tsi dóo ntánakaʼān ntɨ́ nto. Dōó ntio ntɨ kiní xtuku ntɨ́ nto. Ncho kíkoto níʼni ntɨ́ nto. 18 Xuʼu é Pablú u ne, kiʼin itō nchó kɨʼɨ́n u, ntá tsi edɨ́ nuu tóʼō e ña váʼā san itsi é kɨ̄ʼɨ́n ntɨ. 19 ¿Nee iñá ntu é ntantétu ntɨ́ ve? ¿Nee iñá ntu é nākunuu dîní nimá ntɨ? ¿Neé ntu doméni é vāʼá niʼí ntɨ? Ntōʼo kúvi nto iñá ntɨ é kuntoo dadɨ̄ɨ o ntaʼa Tóʼo ko Jēsuu te naínu ña. 20 Tsí dɨvi ntō e dóo kaʼnu kuiní ntɨ kuenta iña nto. Dōó diní ntɨ kuenta iña nto.
1 Dukuān né, dā ña ni kutíi ká ntɨ ne, dē kuení ntɨ te vāʼá o te kuntoo miī ntɨ́ ñuú Atená ne, 2 taxnūu ntɨ́ taʼan ko Timōteu e kíkoto níʼni ña nto. Tsí dɨvi ñā ne, kade tsiñu dadɨɨ ntɨ́ ni ña īña Xuva ko dá kākaʼan ntódo ntɨ túʼūn vaʼa é nakáku Cristu ko. Dɨvi ña nañēʼe ñá nto é nakīí nima nto é nɨɨ̄ kueʼén ini nto kuintiʼxe nto Xuva kō, 3 vata koo é nté uun nto ña natɨvi iní nto é kuīntiʼxe nto da xe é kuān ó ntántoʼo nto. Tsí ini nto tsí da miī é kuan koo ntoʼo kō. 4 Ini nto tsi dá ntoo ntɨ́ ni ntō ne, ntákaʼán ntɨ ni ntō tsí kuan koo ntoʼo kō tsi ntákuintiʼxe ko Jēsuu. É īni nto tsí kuān o kúvi ntiʼxe. 5 Dukuān né, dā ña ni kutíi ká u ne, taxnūu ú ña vata koo é kutuní ko te ntákuintiʼxe dukuan ntō, o tē da ntántīkɨn ntó tóʼō e ña váʼā san é nañēʼe nto tuku nuu i, tsí tē ñaʼá ne, é ntaā i é de tsiñu ntɨ. 6 Ntá tsi dā náxee xtúku Timoteu é ñeʼe ñá mí ntoo ntó ne, dōo váʼa túʼūn níʼi ña da náxee ña. Kakaʼan ñá tsi ntákuintiʼxe dukuan nto Xuva kō ne, ntákuinima táʼan nto dɨ. Kakaʼan ñá tsi nguentúvi ntánakaʼan ntō ntɨ́, e dóo ntio nto ntɨ́, e dóo ntio nto é nākiní taʼan o vatā ó ntio ntɨ́ dɨ. 7 Dukuān né, taʼan, kuān te dóo tɨtɨ́n nuu i taan núu ntɨ́, ntá tsi dóo kaʼnu kuiní ntɨ tsi ntákuintiʼxe dukuan nto Xuva kō. 8 Dā téku ntɨ tsí ntoo ntii nto ni Xuva kō né, vata te ntuvi xēe é niʼí ntɨ. 9 Ñá īni nto nté kaa síntiáʼvi é nakuéʼe ntɨ́ ntaʼa Xuva ko kuēnta iña nto, tsi ñá tē nté kaa diní ntoo ntɨ́ nuu Xuva ko kuēnta iña nto. 10 Nɨɨ̄ kuéʼen inī ntɨ ntákaʼan ntâʼví ntɨ ntē ntúvi ntē níñu te taʼxi Xuva kō é nākiní xtuku ntɨ́ nto vata koo é nakuāʼa ká ntɨ nto nēe é kākunaá ka é kuīntiʼxe váʼa nto Xuva kō. 11 Ntio ntɨ é taʼxi mii Xuva ko nī Tóʼo ko Jēsuu itsi vata koo é kūvi naxee túku ntɨ mí ntoo nto. 12 Na taʼxi Xuva kō é dií dií ka kuinima ntó taʼan nto, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaʼa, vatā ó kuinimá ntɨ nto, 13 vata koo é na nākuʼún kaʼxi nto, vata koo é ña koo nté uun nuu i é kuētsí nto ntaʼa Xuva ko tē nainu Tóʼo ko Jēsuu ni ún ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaʼa, ña ntáduku ntée ña. Kuan koo na kōo.
1 Viʼa ve ne, taʼxi ntɨ́ nto itsi sáʼa, tāʼan. Kákān ntɨ́ nto kuenta iña Tóʼo ko Jēsuu é viī ntó vatā o nañéʼé ntɨ nto nté koo vii nto é ntio Xuva kō. Kuān o ntáde ntiʼxe nto, ntá tsi dií dií ka vií nto ve. 2 Tsí ini nto túʼūn é táʼxi ntɨ́ nto vatā o táxnūu Tóʼo ko Jēsuu. 3 Tsí ntio Xuva kō é viī ntó da mii kuēʼen tsi é vāʼa. Ñá ntīo ña é viī nto é kini kaa ni ñadɨ̄ʼɨ́ san. 4 Kutúʼve nto, é un é un nto, nté koo vií nto ni ñadɨ̄ʼɨ míi ntō vata koo é viī nto é ntio Xuva kō, vata koo é na kuiko ñuʼu ñāʼa san nto. 5 Ñá ku dē kuení nto é kini kaa ni tuku ñadɨ̄ʼɨ́ san, vatā o ntáde tuku ñaʼa, ña e ñá ini Xúva kō. 6 Kuenta iña i sáʼā ne, ña váʼa o te kanī ntaʼví taʼan o. Tsí Xuva ko kuēʼé ña é ntōʼo un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaʼa, ña iō kuetsí i san, vata ō kaʼán ntɨ ni ntō. 7 Tsí ña te ni kana Xuva ko kō é vīi o é kīni kaa, tsi é vīi o é vāʼa. 8 Xoo é ña káde i kuenta túʼūn saʼá ne, ñá te tūʼún ñaʼa kanakuita ña, tsi túʼun mii Xuva kō, ña kataʼxi Espíritū Sántū é kunūu ña nima ko. 9 Ñá kantīo nto é kāʼán ka ú ni nto kuēnta iña i é kuīnima táʼan kō, tsí mii Xuva ko kanakuāʼa ña nto é kuīnima ntó taʼan nto. 10 Tsí dɨvi ntō ne, ntákuinima ntíʼxe nto un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ taʼan nto, ña kuíntiʼxe i, ña ntoo ñuú Macedonia. Sáʼa tsī é kāʼán ntɨ ni nto: Tē dií dií ka kuinima táʼan nto. 11 Koó ntii ntō é diin diin tsi kuntōo nto. Vií nto kuenta iña mii nto. Ntaʼa mii nto kada tsiñu niʼi nto, vatā ó kakaʼán ntɨ ni ntō, 12 vata koo e dóo vaʼá koo kaʼan ñáʼa san iña nto, ña é vāta kuintíʼxe i san, vata koo é ña te neé taan núu nto. 13 Ntá tsi ntio ntɨ é kūtuni nto nté koo kuvi ña é xiʼí san, vata koo é ña kuntaʼxa iní nto vatā ó de ñaʼa, ña é ña tuví nee kantétu. 14 Tsí ntákuintiʼxe kō tsí xiʼi Jésuú ne, da ntóto xtuku ña ne, kuan tsī koo nainu niʼi Xuva ko ña xiʼí san dɨ, ña e kuíntiʼxe i ña. 15 Taʼxi Xuva kō é kāʼán ntɨ sáʼa ni ntō: Tsí dɨvi ō é ntántoo ká o ñūxiví sa da nté nainu xtúku Tóʼo kō ne, ña te xóʼō é diʼna o kīni o ña, tsí diʼna ña xiʼí san. 16 Tsí miī Tóʼo kō nainu ñá ñuʼu a é nakana ña kō. Un ntii tsi kāʼan ánje, ña odo nūú iña Xuva kó ne, kueku trunpeta Xuva ko te e xée úra i é ntaa o ni ñā. Kidáā ne, ña kuíntiʼxe i, ña xiʼí san ne, diʼna ña ntoto ña ne, 17 xoʼo é ntántoo ká o ñūxiví sa ne, kɨ́ʼɨn dadɨɨ o ni ña mēʼñú vikó san ne, ikan naniʼi taʼan ko Xuva kō e dukún kān. Kidáā né, kuntoo dadɨɨ o ni ña ntii dañu ntūvi. 18 Dukuān ne, káʼan nto ni tāʼan nto túʼūn saʼá, nakaʼnu nto iní taʼan nto xé un xé un nto.
1 Ntá tsi ñá kantīo é kāʼán ntɨ ni ntō neé urá o nēe ntúvi te nainu Tóʼo kō, 2 tsí ini nto tsí dā xeé ntuvi é naīnu xtúku ña ne, da née inī kó nainu ña, vata kaa ña duʼu, ña véʼxi niñú a. 3 Ura tsí i da ntákaʼan ñáʼa e dóo váʼā o ntoo ña, diin diin tsi iñɨ ne, ntá tsi da née inī ñá kuvi dóxo, vatā ó kuvi ñadɨ̄ʼɨ́ san dá kaiñɨ ntuʼu kaexnúu iʼxí ña é kāku iʼxá ña. Ña kúvi nakākú ka ña kúñu ñā. 4 Ntá tsi dɨvi nto, tāʼan, é īni ntó nuu i sáʼā ne, ña ntaíka nto míʼī é nēe vata koo é ña da née inī ntó tē xee ntúvi tsīkan, vatā é kiʼxi ña duʼu té xee. 5 Ntoʼó ne, vata ntáa ñuʼu é kāxiʼí nuu ntuvi ā ntáa nto; tsí xoʼō ne, ñá kadūku ntée ō míʼī é nēe; ñá kadūku ntée o nūu i é kākuvi niñú a. 6 Dukuān ne, ñá kū xkukídi naá o vatā o ntáde tuku ñaʼa, ña é dotō tsi ntáde, ntá tsi kuʼun kuʼun tsi iní ko kuntoo ō. Na kadā kuení vaʼā ko nté koo vii o. 7 Ña ntákidi ne, niñú a ntákidi ña. Ña ntáde kɨʼvī ne, niñú a ntáde kɨʼvi ñā. 8 Ntá tsi xoʼō é ntoo ō mí kaxiʼí nuu ne, na kadā kuení vaʼā ko nté koo vii o. Vatā ó kanadaʼān sntadun kúñu ñā é kaīnúu káa xkɨntika ñā né, kuan koo nadaʼan ō nima ko é kuintiʼxe ko Xuva kō ne, kuinima ko ña. Vatā ó kanadaʼān sntadún san dɨkɨ ña é kainuu ña ñɨɨ kaʼxī né, kuan koo nadaʼan o dɨ̄kɨ ko é kuntetu o ntūvi é nakākú Xuva ko kō. 9 Tsi ñá ni nākaxnúu Xuva ko kō vata koo é taʼxi ña kō é ntōʼo ko, tsí vata koo é nakakū ñá ko ntāʼa Tóʼo ko Jesūcristu. 10 Dɨvi ñā ne, xíʼi ña kuēnta iña kó vata koo é kuntoo dadɨɨ o ni ña, kuān té kantítō ká o ne, o kuān té e xíʼi o tē naínu ña. 11 Dukuān ne, káʼān ká nto ni tāʼan ntó te kīí nima ña. Tsiʼi ntii nto ña na kuīntiʼxe ñá vatā o ntáde ntiʼxe nto. 12 Káʼān ntɨ́ ni nto, tāʼan, tsí kuiko ñuʼu nto ñāʼa, ña ntáde tsiñu niʼi nto kuēnta iña Xuva ko, ña ntádē kûʼvé iña nto kuenta iña Xuva ko, ña ntátaʼxi nto ítsi. 13 Dií dií ka kuiko ñuʼu nto ñā; kuinima ntó ña kuenta iña tsiñu e ntáde ña. 14 Káʼān ntɨ́ ni nto, tāʼán, te kāda tíi nto nī ña dóo duʼxen ī é kāda tsiñu ne, nāxnuu kaʼnu nto iní ña e dóo ixó i san. Tsiʼi ntii nto ñā e dóo vitá o ini i. Kaʼnu vií nto nima ntó ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñaʼa. 15 Ñá ku dē xení nto ni ñaʼa te kadē xení ña ni ntō. Nantuku nto da nēé ka nuu i é vāʼa é viī ntó ni tāʼan ntó, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña nguiī sán dɨ. 16 Nguentúvi kuntōo dínī nto. 17 Ñá ku kūnáa inī nto é kāʼan ntâʼví nto. 18 Nakuéʼe nto sintiáʼvi ntaʼa Xuva ko īña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i, tsi sáʼa ntio Xuva kō é viī nto tsi ntákuintiʼxe nto Cristu. 19 Ñá ku ēʼnté nuu nto tsiñu é kāde Espíritū Sántū. 20 Ñá kāʼan ntó te ña váʼā o é kākaʼan ñáʼa tē xoó kakaʼan í naa Xuva ko. 21 Koto nteé vaʼā ntó un ntɨʼɨ̄ é kākaʼan ñá, nēe é vāʼá, nēe é ña váʼa ne, kuntīkɨn nto é vāʼá san. 22 Tsoo mii ntō é un ntɨʼɨ nūu i é kīni kaa san ve. 23 Xuva kō, ña kataʼxi é kuntōo váʼa ō né, na ntāváʼa ña nima nto. Na viī ñá kuenta kúñu nto, kanɨɨ̄ é tduiña nto. Kidáā ne, ñá kāʼan Tóʼo ko Jesūcristu té iō kuetsí nto tē naínu xtúku ña. 24 Xuva kō, ña e kána nto ne, kada ntaa ñá vatā ó kakaʼan ña. 25 Kaʼan ntáʼvī ntó iñá ntɨ, taʼan. 26 Káʼan ntō ntiusi ni ún ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña kuíntiʼxe i, ña ntoo ikān. 27 Káʼān ntɨ́ ni ntō tsí ntio Xuva kō é nakuāʼa nto túʼūn saʼá ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña kuíntiʼxe i. 28 Na kūnuu méʼñu kūnuu dava Tóʼo ko Jesūcristu nto. Sáʼa tsī é kāʼán ntɨ ni ntō.
1 Xu'u é Pablú u, ni Sīlvanu, ni Timóteú ne, taxnūu ntɨ́ tutú sā'á iña ña kuínti'xe i, ña ntoo ñuú Tesalonica, ña ntánuu iní i Xuva ko nī Tó'o ko Jesūcristu. 2 Xuva ko nī Tó'o ko Jesūcristú ne, na kūnuu mé'ñu kūnuu dava ña nto. Na tā'xi ña é vā'á koo kuntoo nto ni ñā. 3 Utén utén kantio é nākué'e ntɨ́ sintiá'vi nta'a Xuva ko kuēnta iña ntó, ta'an. Dōo vá'ā o é kuān koo vií ntɨ, tsí dɨvi ntō ne, dií dií ka ntákuinti'xe nto. Dōo ntákuinima ntó ta'an nto dɨ. 4 Miī ntɨ́ ne, dōo vá'ā o ntáka'án ntɨ kuenta iña ntó nī ña kuínti'xe i Xuva kō, ña ntoo tuku ñuu, tsi dóo ka'nu kuīní ntɨ tsi ntákutíi nto ntákuinti'xe nto, kuān te dóo ntánto'o nto, kuān te ntáde xení ña'a san ni nto. 5 Dá kutūni ñá'a tsi ntákutíi nto ne, kutuni ñá tsi dóo ka'nu Xuva kō. Tsí Xuva kō né, dōo vá'ā ó kadē kú'vē ña. Ká'an ña tsi dóo nuu á'vi nto é kuntōo nto mí kadē kú'vē ña. Dukuān ne, kuenta iña i sá'ā e ntánto'o nto. 6 Vá'ā koo vií Xuva ko te ūun kuédadɨɨ tsi nantō'o ña ña ntánantō'o nto, 7 tē tá'xi ña é dadɨɨ kuntoo da'na o ni ntō ntuvi dá ntiī dito Tó'o ko Jēsuu e dukún kan, nī ánje ñā e dóo iō ntíi ña. Uun kaxi'í nuu ka'nu ña te vē'xí ña e dukún kān. 8 Kué'e ñā é nto'o da xōó ka ña'a, ña é ña ini Xúva kō, ña'a, ña é ña ntáde kuenta tú'ūn va'á iña Tó'o ko Jēsuu. 9 Ña tsīkán ne, kunaá ña ntii dañu ntūvi. Ñá xēe ñá nta'a Xuva kō, tsí xio kɨ'ɨn ña. Ntē ña kiní ña Xuva kō nté kaa ña, e dóo kaxi'í nuu ka'nu ña, e dóo iō ntíi ñā 10 ntuvi dá nainu xtúku ña. Ntuvi tsikan dá nainu ñá ne, ká'an ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña kuínti'xe i, tsi dóo ka'nu ña. Da kudú'va ña kuínti'xe i san tsi dóo ka'nu nti'xe ña. Kuan dɨvi ntō dɨ́, tsi kuínti'xe nto tú'ūn e ntáka'án ntɨ ni nto kuēnta iña ña. 11 Kuenta iña i sá'ā ne, ntaíkán ntɨ nta'a Xuva ko te tā'xi ña é kunūu á'vi nto kuenta iña ña e kána ña nto. Ntaíkán ntɨ te xntii ña ntō vata koo é kūvi vií nto é un ntɨ'ɨ nuū i é vā'a é kā'an ntó tsí vií nto, é un ntɨ'ɨ̄ é ncho vií nto kuenta iña Xuva ko tsi ntákuinti'xe nto ña. Tsi dóo iō ñá é viī ña. 12 Kidáā ne, ká'an ñā'a tsi dóo ka'nu Tó'o ko Jesūcristu kuenta iña ntó ne, ká'an ñā tsi dóo va'á nto kuenta iña Xuva ko, tsi dóo vá'ā o dé Xuva ko ni nto, nī Tó'o ko Jesūcristu.
1 Vi'a ve ne, ká'ān ntɨ́ ni nto, tā'an, kuenta iña i dá naīnu xtúku Tó'o ko Jesūcristu é nātaká nuu o ni ñā. 2 Sá'a kāka'án ntɨ ni ntō vata koo é ña te ura tsí i nadama nto e ntántīkɨn ntó, ntē ña kutsú'un nto tē téku nto tē xee ntúvi é nainu xtúku Tó'o kō. Kuān te kaká'an ñá'a tsí xe'é Xuva ko kūtuni ñá, kuān te káka'an ntódo ña'a, kuān te kiní nto tutu é kāka'an ñá'a tsí ntɨ'ɨ táxnūu ntɨ́ ne, ñá ku kuintī'xe nto. 3 Ñá dā vá'a nto é kanī nta'ví ña'a nto nté uun nuu i. Ñá xēe ntúvi tsikan da nté dī'na xee ntúvi e dóo ntáde do'o ña'a san ni Xuva kō. Kidáā ne, ki'xi dîtó uun ña'a, ña é kīni kaa kue'en, ña é kūnaá kue'en. 4 Ña tsīkán ne, kodo ntí'i ña é kīnchu'vi ña é un ntɨ'ɨ̄ é kāka'an ñá'a é xuva ñā, é un ntɨ'ɨ̄ é kāka'an ñá'a é santu. Kidáā né, mii ña nākutúvi ña ini ukún Xuva kō é ncho vií ña Xuva kō. Ká'an ñā tsí mii ñā é Xuva ko ñā. 5 ¿Ña ntánaka'an ntū nto é kāka'án u ni nto nūu i sá'a dá īntóo dadɨɨ ú ni ntō? 6 Ini ntó ve nee iña é kē'nté nuu itsí ña vata koo é ña ki'xi kantɨ́'ɨ ña dā nté xēe ntúvi i. 7 Vevií ne, kakuvi nuu i e dóo xií kaa san é tuvi xu'ú ne, kuān koo kuvi da nté kūntee xío ña ke'nté nuu san. 8 Kidáā ne, ntii dîto é kīni kaa san, ntá tsi ka'ni Tó'o ko Jēsuu i. Kūdii tátsin xu'u tsi ña ka'ní ña i. Uun ito tsi nantɨ'ɨ ña i tē naínu xtúku ña. 9 Dɨvī é vīí e dóo xií kaa san ne, vií vatā ó ntio tó'ō é ña vá'ā san é vīi. Un vá'a tsi koo ntii é kuē'é kuenta, é vīí nuu i e dóo ka'nu. Ntá tsi ña te nuu é ntaā i, 10 tsí da kani nta'ví ña'a. Kani nta'ví nti'xe ña'a, ña é kunaa, tsí ña ni ntio ña kuiníma ña é nuu é ntaā i é nakākú Xuva ko ñā. 11 Dukuān ne, kué'e Xuva kō é kūtuntu kué'en ña vata koo é kuīnti'xe ña tú'un vetē. 12 Kidáā ne, kué'e ñā é ntō'o un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña é ña ni kuintí'xe i é nuu é ntaā í, ña e dóo diní i é vīi é kīni kaa. 13 Ntá tsi ntɨ'ɨ́ ne, nguentúvi ntánakué'e ntɨ́ sintiá'vi nta'a Xuva ko kuēnta iña nto, ta'an e dóo kuinima Tó'o ko ntō. Da miī é kuān koo vií ntɨ, tsí nte dí'na nakaxnúu Xuva ko ntō é nakakū ñá nto, é nakate Espíritū Sántū nima ntó, tsi kuínti'xe nto tú'ūn é nuu é ntaā í iña Xuva ko. 14 Sá'a tsī e kána ña nto da kuínti'xe nto tú'ūn va'á san é ntáka'an ntódo ntɨ́, vata koo é nī'i nto e dóo va'á iña Tó'o ko Jesūcristu. 15 Dukuān né, ta'an, ñá ku nātɨvi iní nto; ñá ku nakuitā ntó nte xkoó ini nto é nañé'e ntɨ́ nto, kuān te xu'ú ntɨ ntáka'án ntɨ ni nto, o te tūtú taxnūu ntɨ́ iña nto. 16 Miī Tó'o ko Jesūcristu ni Úva ñā, ña e dóo kuinima í kō, ña é nāxnuu ka'nu nima kó ntii dañu ntūvi, ña e tá'xi doméni é kuntetu ō é nī'i ko é vā'á nta'a ña, 17 na nātsu'un ka'nu ña nima nto. Na nātsu'un ka'xi ña nima ntó vata koo é vā'á koo vií nto é un ntɨ'ɨ nuū i, vata koo é vā'á koo ka'an ntó dɨ.
1 Uun sá nuu i é kā'án ntɨ ni ntō: Tē ka'an ntá'vī nto iñá ntɨ, vata koo é xēe kantɨ́'ɨ tú'un Xuva kō dá kanɨɨ ñūxiví ne, tē dóo ka'nu kuīní ña'a san kuénta iña í vata ō kúvi mí ntoo nto. 2 Ka'an ntá'vī ntó iñá ntɨ tē ña kadá xení ña kini ntáa sán ntɨ, tsí ña te un ntɨ́'ɨ ñā'a e ntákuinti'xe ña. 3 Ntá tsi kade ntaa Xúva kō é kāka'an ña. Naxnuu ka'xi ñā nima ntó; nada'an ña nto nuū i é kīni kaa. 4 Iō ntáa iní ko tsi ntáde ntaa nto e ntáka'án ntɨ ni ntō né, kuan tsī koo vií nto dɨ, tsí xntii Xuva ko ntō. 5 Xuva ko na xnūu ña nima nto é kuīnima ntó ta'an nto vatā ó kakuinima Xúva ko ntō. Na nāxnuu ka'nu ña nima ntó vata koo é na kūtíi nto vata tsī o kutíi Cristú dɨ. 6 Vi'a ve ne, ká'ān ntɨ́ ni nto, tā'an, kuenta iña Tó'o ko Jesūcristu, te kii nteé xio nto ta'an nto da xōó ka ña'a, ña du'xen ī é kāda tsiñu, ña é ña ntío i é kada ntaa vatā ó de nto. 7 Tsí ini míi ntō nté koo vií nto, vatā o nañé'e ntɨ́ nto. Tsi ntɨ'ɨ́ ne, ña te dú'xēn ntɨ é kāda tsiñu ntɨ dá īntóo ntɨ́ ni ntō. 8 Ntē ña ni e'xí doméni ntɨ́ iña nto nté uun nto. Un vá'a tsi ntó'o ntɨ dé tsiñu ntɨ́ ntē ntúvi ntē níñu vata koo é ña natekú du'xén ntɨ nto. 9 Ñá tē é kuān o dé ntɨ tsi ña vá'a o te xntii ntō ntɨ́, ntá tsi dukuan ō nañé'e ntɨ́ nto nté koo vií nto vata koo é viī ntó vatā ó de ntɨ. 10 Tsi da intóo ntɨ́ ni ntō ne, ntáka'án ntɨ ni ntō te xoo é ñā ntío i é kāda tsiñu ne, ñá kā'xi ña. 11 Tsi kútuní ntɨ tsí iō ntó ne, dōó du'xen ntō é viī ntó tsiñu mii ntō; da miī e ntákini nuu nto tsiñu ta'an nto. 12 Ká'ān ntɨ́ ni ña kuān o ntáde, naa Tó'o ko Jesūcristú, te diin diin tsi na kuntōo ña, kada tsiñu ña vata koo é nanī'i ña é kō'o é kā'xi ña. 13 Ntá tsi dɨvi nto, tā'an, ñá ku de du'xen ntō é viī nto é vā'a. 14 Tē xoó ña'a ña ntío i é kuīnti'xe i e ntáka'án ntɨ ni ntō tutú sa'á ne, koto nto nēe ñá'a ña. Kii nteé xio nto ña vata koo é kūka'an nuu ña. 15 Ntá tsi ña ku de kíni nto ni ñā. Kué'e nto ña itsi, vatā o ntáde nto ni tā'an nto. 16 Xuva ko, ñā é kāta'xi é kūntoo vá'a ō ne, na tā'xi ña é kūntoo vá'a nto nguentúvi, da nēé ka nuu i. Na kūnuu mé'ñu Xuva ko nto, ūn ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto. 17 Xu'u é Pablú u ne, nta'a miī kó kakā'u u tú'ūn sa'á vata koo é kūtuni nto tsí xu'ú nti'xe dé vá'a u. 18 Na kūnuu mé'ñu kūnuu dava Tó'o ko Jesūcristu nto, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto.
1 Xu'u é Pablú u ne, pustru Jesúcristú u, tsí kuan ō de kû'vé Xuva kō, ña e nakáku ko, ni Jesūcristu, ña é ntantétu ō. 2 Taxnūu ú tutú sa'a íña o, Timóteu. Tsí dɨvīn é vata kaa i'xá ko kuenta iña Xuva ko, tsi kuínti'xe o Xuva ko kuēnta iña tú'ūn é kāka'án u ni ō. Na naxnuu viko Xuva ko ō. Na ntuntā'ví ini ña o. Na tā'xi ña é kutūvín va'an, dɨvi ña nī Tó'o ko Jesūcristu. 3 Vata tsī ó kaka'án u ni ō da ntíi ú kue'én u ñuú Macedoniá ne, kuan tsī ó kaka'án u ni ō vevií dɨ: Kutūvín kan ñuú Efesu vata koo é kā'an ni ña tsíkān é ña ku kuan koo nakua'a ña ña'a tukú nchu'un. 4 Ká'an ni ña tē ña vií ña kuenta kuentu e ntáka'an ñá'a; ntē ña vií ña kuenta te dóo du'xen kā'an ñá'a kuentu ka'nu iña uváta kuē'en ña. Dotō tsi ntánāa núu ña'a kuenta iña i sá'ā ne, ña kaidiá'vi kue'en tsi é kāda ntaa o tsiñu e tá'xi Xuva kō é vīi o é kuinti'xe ko ñā. 5 Kuān ó kaka'án u ni ō tsí ntio ko é kuīnima kó ta'an ko kanɨɨ̄ nima ko é vā'á o. Ntio ko é kūtuni ko tsí ña tuví nee nuu i é kīni kaa nuu nima ko. Ntio ko é kuinti'xe nti'xe ko Xuva kō. 6 Iō ñá'ā é xtuvī mii ña núu i sá'a ne, dotō tsi ntánāa núu ña nuu i é ña kaidiá'vi. 7 Ncho vií ña mastrú lei íña Xuva ko, ntá tsi ña ini ña nee iña é ntáka'an ña; ntē ñá īni míi ña nee e ntánakua'a ña ña'a é vāta te dóo ini ña, kuini ña. 8 Ntá tsi xo'ō ne, ini ó tsi vá'ā leí san é kade tsiñu ni'i o, vata ō ntío Xuva kō da xtúvī ña. 9 Ini ó tsi ña ni xtuví Xuva kō leí san iña ña é vā'a, tsí iña ña ntáde é kīni kaa; íña ñā é ña ntáde ntaa; íña ñā é ña ntákuinti'xe i Xuva kō; íña ñā é kīni ntáa; íña ñā é iō kuetsí i; íña ñā e ntáka'an kíni iña Xuva ko; íña ñā e ntaé'ní dɨ'ɨ i ni uva ī; íña ñā e ntaé'ní ña'a dɨ; 10 íña ñā e ntákidi ni'i tuku ñadɨ'ɨ; íña ñā e ntáde kini kaa ni ñatīí ni'i ñā; íña ñā é ntadú'u; íña ñā vete; íña ñā é ntadá'vi ña'a dovete; íña ñā é ña ntío kue'en i nchu'un é vā'a. 11 Nchu'un é vā'á san ne, dɨvi tū'ún va'a iña Xuva ko, ña e dóo ka'nu, dɨvi tū'ún va'a e tée tsiñu Xuva kō ko é kā'an ntódo u. 12 Kanakué'e ú sintiá'vi nta'a Tó'o ko Jesūcristú, dɨvi ñā é xntíi ñā ko vata koo é kuvi vií u sá'ā. Tsí dɨvi ñā nakaxnúu ña ko é kāda tsiñu ú iña ña, tsí kada ntaá u, kuiní ña. 13 Kuān te ntuvi dí'na ne, dōó kini ka'án u iña ña; dōo dé xení u nī ña kuínti'xe i san, ntá tsi dé ka'nu iní Xuva ko nī ko, tsí ña ni kutûní ko nee iña é edé u, tsí vata kuintí'xē kó ña kídaā. 14 Ntá tsi ña te nte kaa vá'a o dé Xuva ko nī ko. Tā'xi ña é kuīnti'xe kó ña. Tā'xi ña é kuīnimá ko ta'an kó dɨ, tsí kuān ó kata'xi Jesucristu da kúvi uun tsi nima ko ni ña. 15 Tū'ún sa'á ne, nuu é ntāa ntí'xe ī e dóo nuu á'vi i é kuīnti'xe un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ne: Kī'xi Jesucristu ñúxiví sa vata koo é nākáku ña ña'a, ña é iō kuetsí i. Xu'ú ne, dií dií ka ka'nu kuétsī ko é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a. 16 Ntá tsi di'na u ntúnta'ví ini Xuva kō kó e dií dií ka kini kaa ú, vata koo é kuē'é ña kutuni ña kuínti'xe i rkontuvi tsi dóo ki'in itō dé ka'nu ini Jesúcristu ní ko ne, kuan kōo ni'i ña é vā'á nta'a Xuva kō dɨ, é kuntoo ña ni ña ntii dañu ntūvi. 17 Dukuān né, na kūnuu ini ko Xuva ko, ña é odo nūú ntii dañu ntūvi. Ña kuví ka ña. Ña kúvi kīni o ña. Mii tsi ñā é Xuva kō. Ntii dañu ntuvi na kuiko ñu'u o ñā. Ká'an ō tsi dóo ka'nu ña. Kuan tsi koo na kōo. 18 Sá'a kakā'án u ni ō é vīin, i'xá ko Timoteu, vata tsī ó kaka'an ña'a kídaā, da tá'xi Espíritū Sántū é kā'an ñá kuenta iña o. Nanū'ún ini o tú'ūn é kāka'an ña. Koon ntiin kādan tsiñun iña Xuva ko. 19 Ñá xtuvī miin e kuínti'xe o. Ñá vīin nee nuu i é ñā vá'a kuiní nima o. Tsí iō ñá'a é ña ntáde ña kuenta é kāka'án nima ñá ne, xtuvī mii ñá e kuínti'xe ña ne, dukuān o nákunáa ña kúñu ñā. 20 Kuan ō kúvi Himeneu ni Aléjandru. Ntādá u ña kuenta ntá'a tó'ō e ña vá'a vata koo é na kuinī ña é ña ka'an ntée ña Xuva kō.
1 Di'na sá'ā ntio ko é vīi o: Kákan o nta'a Xuva ko kuēnta iña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a; ka'an ntá'vī ó ni ñā. Kákan o dā xe'e ntá'a Xuva kō ne, nakué'e o sintiá'vi nta'a ña kuenta iña ña'á san. 2 Ka'an ntâ'vi o iña ña tsíñu na'nu i ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña tsiñu i vata koo é vā'á koo kuntoo ō, é diin diin tsi kuntoo ō, da ntánuu iní ko Xuva kō, dá ntáde o da mii kuē'en tsi é vā'a. 3 Sá'ā é vā'a. Kuan koo e ntío Xuva kō é vīi o, xo'o é nakākú kō. 4 Tsí ntio ña é nākáku un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a; ntio ña é kūtú've ña nēe é nuu é ntaā i. 5 Tsí uun tsi Xuva ko ni uun tsi ñatīi, ña é kāntavá'a ko ni Xuva ko, dɨvi ñā é Jesucristu. 6 Dɨvi ñā xe'é ña ntuvi iña ña e ntá'vi ña kuenta iña kuétsi ko ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o. Ta'xi Xuva kō é kūtuni ko dá xēe ntúvi i. 7 Tā'xi ña é kā'an ntódo ú tú'ūn sa'a, é vīí u pustru ña. Nuu é ntaā i é kāka'án u, ñá tē dovete. Nākaxnúu ña ko é nañē'é u ña é ña te ña Israeé san nēe é nuu é ntaā i, é nañē'é u ña nté koo kuinti'xe ña Xuva kō. 8 Kidáā ne, da mí'ī ká nataká nuu ña'a, ntio ko é kā'an ntâ'ví ñatīí san; ntio ko é ntāa ni'i ña nta'a ña e dóo va'á, ñatīí, ña é vā'á nima í, ña é ña ini kudíīn, ña é ña ini naa núu. 9 Ñadɨ̄'ɨ́ san ne, ñá ntīo ko é viī ñá vatā ó de ñadɨ̄'ɨ́ ña nguiī san é da mii tsī e ntaínuú ña oro ni xō'o kɨtɨ e dóo a'ví i ni dā'ma e dóo a'ví i dɨ́ ne, e dóo vá'ā ó ntánadaán ña lasun ña. Tsí kuān ó de ña vata koo é na kīní ña'a san ñá ne, ká'an ñā tsí ña te nté kaa va'a ntáa ña. Tsí ntio ko é kā'an ña'a san tsi dóo va'á ña'a ñadɨ̄'ɨ́ san, 10 tsi ntáde ña é vā'a, tsi sá'ā é vā'á koo vií ñadɨ̄'ɨ, ña ntáka'an é ntánuu iní i Xuva kō. 11 Diin diin tsi na kuntoo ña nakuā'a ña; na kuiko ñu'u ñā. 12 Ñá kāxe'é u itsi é nañē'e ñádɨ̄'ɨ́ san ña'a san má ūkún kān. Ñá vā'á o te vīí ka'nu ñadɨ̄'ɨ́ san iña ñátīí san; diin diin tsi na kuntōo ña. 13 Tsí di'na de kû'vé Xuva ko Ādaán ne, da kidáā de kú'vē ñá Eva. 14 Tsí ña te Adaán san, ña e éni ntā'ví koó san, tsí ñadɨ̄'ɨ́ san. Ne, dɨvi ñadɨ̄'ɨ́ san é edé ña kuétsī. 15 Ntá tsi kuān te dóo nto'o ñadɨ̄'ɨ́ san dá kāku i'xá ña ne, nakakū ña kúñu ña tē ña xtuví mii ñā é kuinti'xe ña Xuva kō; te kuīnima ñá ta'an ña; te viī ña é ntio Xuva kō; te kadā kuení va'a ñá; te vā'á koo vií ña.
1 Uun nuu é ntaā í: xoó ña'a é ntio i é kodo nūú ini ukún ne, uun tsiñu é vā'a é ntio ña. 2 Ña odo nūú san ne, kantio é vā'á koo vií ña vata koo é ña ka'an ntée ña'a san ña. Uun tsi ñadɨ'ɨ̄ ñá koo. Kuenta tsí na viī ñá nee iña e ntáde ña. Na kadā kuení va'ā ñá nēe é viī ña. Vá'a koo na viī ñá vata koo é kuiko ñu'u ñā'a san ña. Vá'a koo na viī ñá nī ña kaxee kaíto ni'ni ña ña nú vi'i ña. Vá'a koo na nakuā'a ña ña'a san. 3 Ñá ku de kɨ'vi ñā. Ñá ku kada dīin ña. Ntē ña ntío ña diu'un é viī ñá da nēé ka nuu i vata koo é nī'i ña. Dōo vá'a koo na viī ñá ni ñā'a. Ñá nāa núu ña. Ñá ku itsu'ūn ña nté koo ni'i ñá diu'un. 4 Vá'a koo na kadā kú'vē ñá vi'i ña. Na viī ñá vata koo é na kuīnti'xe i'xá ña ña, é kuiko ñu'u ñā. 5 Tē ñá ini ña nté koo kadā kú'vē ñá vi'i mii ñā ne, nté ntu koo kadā kú'vē ñá ini ukun Xúva kō. 6 Ña kúvi viī ñá te vata e ná'a kuintí'xe ña Xuva kō, vata koo é ña kadá kuení ña te dóo ka'nu ña'a ña ne, vata koo é ña ní'i ña é nto'o ña vatā o dé tó'ō e ña vá'ā san da dóo ka'nu ncho vii. 7 Kantio é kuiko ñu'u ñā'a ña, ña é vāta kuintí'xe i Xuva kō, vata koo é ña ka'an kíni ña iña ña, vata koo é ña ntava núu ña deɨ tó'ō e ña vá'ā san. 8 Kuan koo na vīí ña ntáde tsiñu ini ukún dɨ. Vá'a koo na viī ñá vata koo é na kuiko ñu'u ñā'a ña. Ña kúvi kā'an ñá dovete. Ñá ku de kɨ'vi ña ntute tɨnti'ō. Ñá ku viī ñá da nēé ka nuu i vata koo é nī'i ñá diu'un. 9 Na kuīnti'xe vá'a ña nchu'un e xtûví Xuva kō é kuinti'xe kō ne, é īni míi ña tsí ña tuví nee nuu i é ña vá'a e ntáde ña. 10 Koto nteé nto ña di'na. Tē ña tuví nee nuu i é kīni kaa iña ñá ne, kidáā ne, kuvi vií ña tsiñu ukun. 11 Ñadɨ̄'ɨ́ san dɨ́ ne, vá'a koo na viī ñá vata koo é na kuiko ñu'u ñā'a san ñá dɨ. Ñá ku kā'an ñá dovete iña tuku ñá'a. Kuenta tsí na viī ñá nee iña e ntáde ña. Na kāda ntaa ña é un ntɨ'ɨ̄. 12 Ña e ntáde tsiñu ini ukún san ne, uun tsi ñadɨ'ɨ̄ ñá na kōo. Na vā'á koo kadā kú'vē ñá iña i'xá ña ni vī'i ña. 13 Dɨvi ñā é vā'á ō ntáde tsiñu ini ukún ne, dōo vá'a koo ka'an ñá'a iña ña. Kidáā ne, ñá kūka'an nuu kué'en tsí ña é kā'an ñá iña e ntákuinti'xe i Jesucristu. 14 Ntio ko é kɨ̄'ɨn kantɨ́'ɨ ú kíkoto ní'ni ú o, ntá tsi kaka'án u ni o sā'á 15 vata koo é, te kūkuií ka kó ne, kutuni o nté koo vií ña'a, ña e kúvi i'xá Xuva kō, ña ñu'u ini ukún Xuva kō, ña kantíto san. Tsí ña sā'á ne, ntáxió ntii ña, ntánada'an ñā nchu'un é nuu é ntaā í iña Xuva ko. 16 Dōó ka'nu nti'xe nuu i e tá'xi Xuva kō é kūtuni ko: Ntiī dîtó Xuva kō é vata kaa ña'a kaa ña. Kaka'an Espíritū Sántū tsi dóo va'á ña. Ntaíto ánjē san ña. Ntáka'an ntódo ña'a san kuenta iña ña ni ña tuku ñúu. Kuīnti'xe ña'a san ña dá kanɨɨ ñūxiví san. Naki'i Xuva ko ñā e dukún kān.
1 Ñá te xū'u o é kāka'an Espíritū Sántū san tsí da rkontuví koo ña'a é xtuvī mii ña é kuīnti'xe ña, tsi ntáde ña kuenta é kāka'an é ña vá'ā san dá kaeni nta'ví ña. Kuntīkɨn ñá nchu'un iña é ña vá'ā san. 2 Tekú ña nchú'un sā'a é ntáka'an ñá vete, ña é da mii xū'u i ntáka'an, tsí ña te ntánɨɨ̄ nima i ntáka'an, ña é kuka'xi kuē'én nima í vata tē i'xi, é ña kakutuní ka nima í nēe é vā'á, nēe é kīni kaa. 3 Ña tsīkán ne, ntáka'an ñá tsi ña kuvi tánta'a ō. Ntáka'an ñá tsi íō tɨtɨ́n nuu i é ña kuvi ká'xi ō. Ntá tsi de kû'vé Xuva kō sa'á iña ko. Xo'ō e ntákuinti'xe ko, xo'ō é īni ó nēe é nuu é ntaā í ne, na nākué'e ō sintiá'vi nta'a ña kuenta iña i sá'a. 4 Tsi é un ntɨ'ɨ nuū i é edé kû'vé Xuva kō ne, vá'ā o. Ña kúvi kā'an ó te ña vá'a ō. Ki'i ō ne, nakué'e ō sintiá'vi nta'a Xuva ko kuēnta iña i. 5 Tsí kaka'an Xúva kō tsi vá'a ne, nāxnuu viko ña é kā'xi o da nakué'e ō sintiá'vi nta'a ña. 6 Te nañē'en tá'an o nuu i sá'ā ne, é dōo vá'a viin iña Jesúcristu. Kae'nu é kākuinti'xe o dá kanakuā'an tú'un Xuva ko, dɨvī nchu'un ña é kantīkɨn. 7 Ntá tsi ña kún den kuenta é dotō tsi ntáka'an ñá tuntu, é ñā te íña Xuva ko. Nakua'an miīn é vīín nēe é ntio Xuva kō. 8 Kaidiá'vi kudii uun da'na te vīi o é kāda tsiñu kúñu kō, ntá tsi dií dií ka kaidiá'vi te vīi o é ntio Xuva kō. Tsi sá'ā ne, kaidiá'vi nɨɨ dukuan ntoo o ñūxiví sa ne, kaidiá'vi dá kuntoo o ni ñā kídaā dɨ. 9 Nuu é ntaā í sá'a ne, dōó nuu á'vi é kuīnti'xe un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a. 10 Dukuān ne, dóo ntii ntáde tsiñu ō ne, ntánto'o kō e ntádē xení ña'a ni kō, tsí e kuínti'xe ko Xuva kō, ña kantíto, ña é kuvi nakāku un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, nī ña é dɨ dɨvi kakuinti'xe i. 11 Sá'a nakuā'an ña'a san. Ká'an ni ña te kuān koo vií ña. 12 Ñá ku dā vá'a o é kā'an ñá'a tsi ñá inin tsí dā vé ña kuetsīn. Vá'ā koo viin vata koo é nañē'en ña kuínti'xe i san nté koo vií ña dá kinī ña nté o kaka'án ne, nté o kaden utén uten, nté o kakuīnima o tá'an o, nté o kakuinti'xe o Xuva kō ne, nté o kaden é vā'a. 13 Nɨɨ dukuan kɨ̄'ɨ́n u mí tuvín ne, koon ntiin nakuā'an tú'un Xuva ko mē'ñú ña'a san, nañē'en ñá nēe é kāni tú'un ne, kué'en ñā itsi dɨ. 14 Ñá ku dā née inī ó xtuvīn miin e tá'xi Xuva kō doméni é vā'á koo viin dá ka'an Espíritū Sántu kuēnta iña ñátā sán ura í da xntee tá'an ña nta'a ña dɨkɨ o. 15 Dōo ntíto viin é un ntɨ'ɨ nuū i sá'a. Dɨvi tsi vīin vata koo é kīni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a tsí kakutú've o e dií dií ka vá'a viin. 16 Kuenta tsí viin nté o den, nté o kanakuā'an ña'a san. Koon ntiin é un ntɨ'ɨ̄. Tsí te kuān koo viín ne, nakākún miin ne, kuan koo nakākún ña ntaíni é kāka'án dɨ kuenta iña o.
1 Ñá ku dēn tíin ni ñatā san. Ká'an ni ña dokoñu'u vata tsi te uva o ñā. Kuikon ñu'un ñatii kuetsī sán vata tsi te ēni o. 2 Kuikon ñu'un ñadɨ̄'ɨ́ ata san vata tsi te dɨ'ɨ o ñā. Kuikon ñu'un ñadɨ̄'ɨ kuétsi san váta tsi te tā'an o ña e dóo vá'a viín ni ñā. 3 Xntiin ñadɨ̄'ɨ kií san, ña é kātaan núu nti'xe i. 4 Ntá tsi te īó i'xá ñadɨ̄'ɨ kií san ne, o īó i'xa i'xá ña ne, dɨvi ī'xá san kaduku ntée é vīi é vā'a, é vīí kuenta dɨ́'ɨ i ni uva ī. Sá'ā é ntio Xuva kō é vīi o. 5 Dɨvi ñadɨ̄'ɨ kií, ña é da mii un dɨkɨ, ña é xoxó kue'en tsi i'xá i ne, ini ña tsí mii tsi Xuva ko kaxntii ña ñā. Nté ntuvi ntē níñu kaka'an ntâ'ví ña, kaikan ñá nta'a Xuva ko nēe é kātaan núu ña. 6 Ntá tsi ñadɨ̄'ɨ kií, ña é kade da miī é ntio miī né, vata tsi tē xi'i ñá, kuān te kantíto ká ña. 7 Ká'an ni ña nūu i sá'a vata koo é ña tuví nee nuu i é kā'an ntée ña'a ña. 8 Ntá tsi te xoó ña'a ña kade ña kuenta ñá'a ña ne, dií dií ka te ñavi'i mii ñā ne, é xtuvī mii ña e kuínti'xe ña Xuva kō. Dií dií ka xii kaa íña ña é vata kaa uun ña'a, ña é ña ni kuintí'xe kue'en í Xuva kō. 9 Da miī é kuntēé dɨ̄ví ñadɨ̄'ɨ́ san mí uve na'a ñadɨ̄'ɨ kií tē é xee tá'an uni díko kuia ña, te uun tsi xɨɨ ña xio, 10 te kā'an ñá'a te dóo vá'ā o dé ña, tē nakue'nu vá'a ña i'xá ña, tē dóo vá'ā o dé ña nī ña xee ví'i ña, tē e nákate ña dɨ́'ɨn ña kuínti'xe i, tē e xntíi ñā ña ntánto'o i, tē edé ña é uun ntɨ'ɨ nuū i é vā'a. 11 Ntá tsi ña xntéen na'an dɨ̄ví ñadɨ̄'ɨ kií, ña é dā vé ñadɨ̄'ɨ kuétsī, tsí te xtuvī mii ña é kāde tsiñu ña iñá Cristú tē ntio ña é nātánta'a xtuku ña ne, 12 kidáā ne, ní'i ña é ntō'o ña tsí ña ni de ntáa ña é xe'é ña xu'u ña ni Xuva kō é viī ña. 13 Ne, ñá te da mii tsi sā'a, tsí kuiní ña é kudu'xen ñā é kāda tsiñu ña ne, da mii kuē'en tsi é kɨ̄'ɨn ña ta'án vi'i ta'án vi'i. Ne, ñá te da mii tsī é kada du'xen ñā, tsí kuiní ña é kā'an ñá dovete iña ta'an ña. Dá ncho kini nūu ña tsiñu iña ta'an ñá ne, ká'an ña nūu i é ña vá'ā o é kā'an o. 14 Dukuān é ntio kó ne, na nātánta'a ñadɨ̄'ɨ kií kuetsī san. Na kōo i'xá ña ne, na kuēnta víi ña vi'i ña. Kidáā ne, ñá viī ñá nēe nuu i é kā'an kíni ña'a san íña ña. 15 Tsí iō ña é xtuvī mii ña é vā'a e ntáde ña ne, é kuntīkɨn ña tó'ō e ña vá'ā san ve. 16 Te uun ñadɨ̄'ɨ́, ña é kakuinti'xe i Xuva kō né, īó ñavi'i ña, ña é ñadɨ̄'ɨ kií ne, dɨvi ñā kaduku ntée ña é xntii ña ñā. Kidáā ne, ñá dūku ntee un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ñu'u ini ukún san é xntii ña ñā, vata koo é kuvi xntii ña ñadɨ̄'ɨ kií, ña é xoxó ñavi'i i. 17 Kuikon ñu'un ñatā san, ña e ntádē kú'vē va'á ini ukún kān ne, dií dií ka kuikon ñu'un ña e ntáka'an ntódo tú'ūn va'á san nī ña ntánakuā'a ña'a sán dɨ. 18 Tsí kaka'an tú'un Xuva kō: “Ña ku xnúun xo'o xu'u dūntɨkɨ́ san da ntaédín tɨ trigu”, ka'an. Ne, kaka'an xtúku: “Da miī é xɨ̄'ɨ á'vi ña kade tsiñu”, ka'an. 19 Ña kún den kuēnta te tsi'i kuétsi ña'a uun ña'a ñatā sán tē xoxó uvi, uni ña'a, ña é ntāda ntaa é kāka'an ñá te nuu é ntaā i. 20 Tē xoó ña'a, ña é kuan tsī o ntáde kuétsī sán ne, kadan tíin ni ña mē'ñu un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, vata koo é ū'ví ña nguiī san. 21 Ká'ān ú ni o nuu Xuva ko ni Jesūcristu ni ánje ñā, ña é nakaxnúu ña, te kādan ntaan é un ntɨ'ɨ nūu i sá'a. Ña te úun tsi ñā'a é vā'á viin ni ñā, tsí uun kuédadɨɨ́ tsi. 22 Koton vá'ān dá kadān kû'vén iña ñátā, ña é kodo nūu ini ukún san, vata koo é ña viín dadɨɨn ni tūku ña'a san núu ī é kini kaa, tē ña te vá'a ña'a ñatā san. Ña kún den nēe nuu i é kīni kaa. 23 Dɨvīn ne, da xé da ta'an tsi kanguntii ī'xí o ne, ña kó'ōn kán e dá mii ntute kuīi, tsí ko'on kudiin ntute tɨ́nti'ó dɨ vata koo é na ntūvá'a í'xi ō. 24 Iō ñá'a ne, dōo dito é iō kuetsí ña di'na dá nī'i ña é ntō'o ña. Iō túku ña'a ne, dōó xu'u íō kuetsí ña ne, da nté rkontûví kutuni ñá'a tsí iō kuetsí ña. 25 Dadɨɨ tsi īó nuu i é vā'a e dóo ditó ne, īó tuku nuu i é vā'a é ña díto, ntá tsi ña kuvi kuxu'ú kue'en tsi.
1 Tē xoó ña'a ña e ntáde tsiñu ne, na kuiko ñu'u ñā tó'o ñā, vata koo é ña ka'an kíni ña'a iña Xuva ko ni nchu'ún ña. 2 Tē xoó ña'a iō tó'o ī ña kuínti'xe i ne, ñá ku xtuvī mii ña é kuiko ñu'u ña ñā tsí e kúvi ña ta'an ña kuenta iñá Cristu. Ñá'ā, tsi dií dií ka vá'a koo na kāda tsiñu ña iña ña, tsí kuinima ñá ña, tsí dadɨɨ tsi ntákuinti'xe ña Xuva ko nī tó'ō tsiñu san. Ká'an ni ñā'a sán, nakuā'an ña nuu i sá'a. 3 Tē xoó ña'a nakuā'a ña tuku nchu'ún, tē ña kákuinti'xe ñā tú'ūn é nuu é ntaā i é kāka'an Tó'o ko Jesūcristú, tē ña kantíkɨn ña nchu'un é kā'an Xúva kō é vīi ó ne, 4 dōó ka'nu ña'a ña, kuiní ña, ntá tsi ña te neé ini ña. Da mii kuē'en tsi é ntio ña é nāa núu ña nuu i é ña kuvi nantíko koó ña'a, e dóo ntio ña naa núu ña. Kidáā ne, kune'u iní ña. Nāa núu ña ni tā'an ña. Ká'an kīni ña iña ta'an ña. Kadā kuení kini kaa ña iña ta'an ña. 5 Da mii kuē'en tsi é nāa núu ña ni tā'an ña, tsí kini kadē kuení ña. Xtuvī mii ña é kākuinti'xe ña é nuu é ntaā i. Dōó kue'e ní'i ña te kāda tsiñu ña iña Xuva ko, kuiní ña. Kiin nteén xion ña kuān ntáa san. 6 Kué'e nī'i nti'xe kó te kada tsiñu o īña Xuva ko, ntá tsi tē nuu e vá'a nima ko. 7 Tsí ña te neé kani'i ō dá xee o ñúxiví sa ne, ñá tē neé kuvi kuni'i o tē ntáka o ñūxiví sa dɨ. 8 Te īó te ko'o, te kā'xi ó, te kunuu kutāvi ó ne, é dɨvi tsīkan. 9 Ntá tsi dɨvi ñā'a, ña e dóo ntio i é kūkuika ne, kade ña nuu i é īni ña tsí ña vá'a ne, ña kúvi ntiī ká ña, vata tsī ó kuvi kɨtɨ é tāvi tɨ ítō. Kade tuntu ñá nuu i é ncho vií ña ne, ñá katā'an í iña ña. Kunaá iña ña ne, kunaá mii ñā dɨ. 10 Tē dóo ntio ko diu'ún ne, kidáa vīi o é un ntɨ'ɨ nūu i é kīni kaa vata koo é nī'i ko. Īó ña'a é ntántuku ñā diu'ún ne, xtuvī mii ña é kuinti'xe ña Xuva kō né, dōo ntánantō'o ña kúñu ñā. 11 Ntá tsi dɨvīn é kādukun ntéen Xuva kō né, xtuvīn miin núu i tsíkan; kuntīkɨ́n nēe e vá'a, nēe e ntío Xuva kō. Kuinti'xe vá'a o. Kuinima ó ta'an o. Na kūtíi o nima ó kuntetun. Ña kún den kā'nun. 12 Koon ntiīn é na kuīnti'xe vá'a o Xuva ko ūun tsi da nté nī'i o ntuví va'á iña o ntii dañu ntúvi. Dukuān e kána Xuva ko ō dá ntādan ntaan mé'ñū ña'a, ña é ini, tsí e kuínti'xe o Cristu. 13 Vi'a ve ne, nuu Xúva ko, ñā é kātá'xi ntuvi iña ko un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ ó, ni Jesūcristu, ña e dóo vá'a ka'an é nuu é ntaā í da ntitsí ña nuu Pílatú ne, ká'ān ú ni o 14 te kādan ntaan vátā ó ka'an Xúva kō é vīin. Ña kún den nté uun nuū i é kā'an ñá'a tē ña vá'a o. Kuan tsī koo viin un tsi da nte naínu xtuku Tó'o ko Jesūcristu. 15 Tsí tē xee ntúvi i ne, nainu ña é kīni o ña. Dɨvi ñā e dóo va'á kue'en ña. Dɨvi ña kadē kú'vē ña é un ntɨ'ɨ̄. Dɨvi ñā é rei é odo nūu un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ rei iña ñúxiví san. Dɨvi ñā é odo nūu ña é da xōó ka tó'o ī. 16 Da mii tsi ñā é kāntíto ña ntii dañu ntūvi, é ña kuví ka ña. Kaxi'í nuu ká'nu ña vata kaa ntuve ñū'u. Ntē xoxó xee étsin i mí tuví ña. Nté uun ña'a vata kiní ña ña; ntē ña kuvi kiní o ñā vevii. Na kuiko ñū'u ña'a ña. Na kodo nūu ñá kadā kú'vē ñá ntii dañu ntūvi. Kuan tsi koo na kōo. 17 Ká'an ni ñā e dóo iō iña i ñúxiví sa tē ña vií ka'nu ña. Ñá ku dē kuení ña te kūvi vií ña é un ntɨ'ɨ̄ tsí iō diu'un ña. ¿Te kūnaá ntu? Ntá tsi na kuinti'xe ña Xuva kō, ña é kata'xi kō é un ntɨ'ɨ nūu i é kantio kō vata koo é ña te neé taan núu ko. Ntekú ka xtuku é katā'xi ña ko. 18 Ká'an ni ñā né, na viī ña é vā'a. Na kōó ntii ña é viī ñá nuu i é vā'á vata tsī ó kaxió ntii ñā é kāde tsiñu ña é nī'i ñá diu'un. Ñá ku dē víni ña ni tā'an ña; na kuinī ña é kuē'é ña dava iña ña ña e ntátaan núu i. 19 Kuan koo naxtūví va'ā ña dokuika íña ña é ña kantɨ́'ɨ iña ntuvi íña ña é vē'xí, vata koo é nī'i ña ntúvi vā'á iña ñá rkontuvi. 20 Timoteu, vánchu'un vīín kuenta nuu i e tá'xi Xuva kō é vīin. Ña kún den kuēnta dá doto tsi ntáka'an ñá'a da ntáka'an ntée ña é nuu é ntaā i, tsi dóo ini ña, ka'an ña; ntá tsi ñá ini ntí'xe ña. 21 Iō ñá e ntántīkɨn ña sá'ā né, kūdana ña é ntákuinti'xe ña. Na naxnuu viko Xuva ko nto ūn ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto.
1 Xu'u é Pablú u ne, pustru Jesúcristú u, tsí kuan ō ntío Xuva kō é vīí u, tsi tá'xi ña xu'u ña tsí ni'i ko ntuví va'á iña ko nta'a Jesucristu. 2 Taxnūu ú tutú sā'á iña o, Timóteu, dɨ́vīn é vāta kaa i'xá miī ko e dóo ntio kó o. Na naxnuu viko Xuva ko o, ni i'xā ñá Jesucristu. Na ntūnta'ví ini ña o. Na tā'xi ña é kutūvín va'an. 3 Ntē ntúvi ntē níñu kanakué'ē ú sintiá'vi nta'a Xuva ko kuēnta iña o. Tsí iña Xuva ko káde tsiñu ú ne, kaka'án nimá ko tsi vá'ā ó kade ú, vatā o dé uva ata kō, ña intóo nte ntúvi di'na. 4 Kanaka'ān kó da ékun nteén ko ne, un vá'a tsi ncho nakiní u o vata koo é nakunuu dîní nimá ko. 5 Kanaka'ān kó tsi kakuinti'xe ntí'xe o vatā o dé dɨ'ɨ kui'i o Loida dí'na, ni dɨ'ɨ o Eūnice. Iní u tsí kuān ó kakuinti'xe o dɨ. 6 Dukuān ne, é kāka'án u ni o tē dií dií ka kadan tsiñun ni'in nuū í e tá'xi Xuva ko ō da nata'án ntée ú nta'a kó dɨkɨ o kídaā. 7 Tsí ña ni tá'xi Xuva kō é ū'vi ko, tsí tá'xi ña é kūvi vii o, é kuīnima kó ta'an kō, é kadā kuení va'ā ko nté koo vii o. 8 Ñá ku kukā'an nuu o é kā'an ni ña'a kuenta iña Xuva ko. Ntē ña kuká'an nuu o kuenta iñá ko xu'u, é nuu kutū ú kuenta iña ña. Ntá tsi na kūtíi o é kānto'o o kuenta iña tú'ūn va'á san, tsí Xuva ko kaxntiī ña o. 9 Tsí Xuva kō ne, nakáku ña kō ne, kana ña kō é kuvi o īña ña. Ñá tē nee é vā'á o ni ide o vata koo é ntio ña kō. Ntá tsi kuan ō ntío mii ñā é ta'xi ña ntuvi vā'á iña ko kuenta iña Jesúcristu nté ntūvi di'na da de kú'vē ñá ñuxivi. 10 É nañē'e ñá kō tsi dóo ntio ña kō da táxnūu ña Jesucristu é nakakū ñá kō. Tsi kúvi ide Jesucristu é ña kuvi vií ka doxi'í san ni kō ne, ta'xi ña ntuvi vā'á iña ko é ña kantɨ́'ɨ dá kuinti'xe kō tú'ūn va'á san. 11 Xuva kō nakaxnúu ña ko é kā'an ntódō u tú'ūn va'á san, é vīí u pustru íña ña, é nakuā'a ú ña'a san. 12 Dukuān né, kuān ó kanto'ō kó vevii. Ntá tsi ña kakuka'an núu ko, tsí iní u xoo é kakuinti'xe kó ne, iní u tsí kuenta víi ña nuu i é xtúvī ña kuenta nta'a kó da nté xee ntúvi é nainu xtúku ña. 13 Viín kan é kāka'an tú'ūn é nuu é ntaā í san vatā ó nañé'ē ú o ne, kuinti'xe ká o Xuva kō ne, kuinimá ka o ta'an o, vatā o tá'xi Jesucristu é vīin. 14 Na xntii Ēspíritū Sántu ō, ña é nuu nima ko, é kuēnta víin nuu i é vā'a é xtûví Xuva ko ntā'a o. 15 Inin tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntoo ñuú Asiá ne, xtuvī mii ñá ko. Kuān o dé Figelu ni Hermógení dɨ. 16 É vā'á koo na vīí Xuva ko nī ñavi'i Onesiforu, tsi dóo ki'in itō náxnuu ka'nu ña nimá ko. Ñá ni kukā'an nuu ñá ko é nuu kutū u. 17 Tsí dā xee ña ñuú Romá ne, un vá'a tsi nántuku ñā kó, un tsi da nte náni'i ñá ko. 18 Xuva ko na ntūnta'ví ini ña ña dá xēe ntúvi dá nainu xtúku ña. Inin va'an tsí tɨtɨ́n nuu i é vā'a êdé ña nī kó dá itúvi ú ñuú Efesu.
1 Dɨvin, ī'xá ko, ka'xi vīín nima o, tsí Jesucristu katsi'i ntii ña ō. 2 Un ntɨ'ɨ tū'un e téku o é kāka'an ntódo u mé'ñū ña'a ne, dɨvi tsi tū'ún ka'an ni ña'a, ña e ntáde ntaa, vata koo é kuan tsi koo nakuā'a ña tuku ña'a dɨ. 3 Dɨvīn né, na kūtií o nima o é ntō'o o dɨ́ vata kaa sntadun vá'a iña Jesúcristu. 4 Uun ña'a, ña é kade sntadún ne, ña kúvi kini nūu ña tuku tsiñu, tsí da mii tsī é koo tú'vē ña é viī ña é kā'an tó'o ñā, sntadun ñá odo nūú san. 5 Uun ña'a, ña kanadɨ̄kɨ́ ne, ña kúvi dūku ntée ña doméni tē ña ni kudadɨ́ɨ ña vatā o kú'vē i iña ñá nadɨ̄kɨ. 6 Uun ña'a, ña kade tsiñu tsiñu má kū'ú ne, di'na ña kaduku ntée ña na ki'i da'an ñā é ta'vi ñā é kūvi iña mii ña. 7 Kadā kuení va'ā o é kāka'án u ni ō ne, ta'xi Xuva kō é tēku o é un ntɨ'ɨ nuū i. 8 Nanū'ún iní o Jesucristu, dɨ́vi ī'xá ika Dāvii, e ntóto ña dá xi'i ñá, vatā ó kaka'an tú'ūn va'á san é kāka'an ntódo u. 9 Núu i sā'a é kānto'o ko, é nuu kutū ú vata kaa ña é kīni kaa, tsí kuān ó kaka'an ntódo u. Ntá tsi tú'un Xuva kō ne, ñá te nuu kutū. 10 Dukuān ne, kakutíi kó nimá ko é un ntɨ'ɨ sā'a kuenta iña ña é nakaxnúu Xuva kō, vata koo é nakáku ña nta'a Jesucristú ne, kuntōo vá'a ña ni ña ntii dañu ntūvi. 11 Nuu é ntaā i é kāka'an ña: Tē xi'i o ni ñá ne, kuntoo dadɨɨ o ni ñā dɨ. 12 Tē kutíi ō é nto'o kō né, kadā kú've dadɨɨ o ni ñā. Tē ka'an o tsi ñá ini o ñá ne, ká'an ñā tsi ñá ini ñá kō dɨ. 13 Tē ña kada ntáa ó ne, ntá tsi dɨvi ñā né, da miī é kāda ntaa ña é kāka'an ña, tsí ña kuvi natɨvi iní ña. 14 Tū'ún sa'a ká'an ni ña vata koo é ña kunáa ini ña. Ká'an ni ña nuu Xuva ko tē ña tíin nuu ká ña kuenta iña tú'ūn san. Tsí ña váda kaīdiá'vi é kuan koo nāa núu o, tsi kídaa ne, ñā xkúntee ini ña ntátekú i san é kuīnti'xe ña. 15 Koon ntiin kādan tsiñun vata koo é vā'á koo ka'an Xúva ko īña o, vata koo é ña tuví nee nuu i é kūka'an nuu ó tē xeen ntá'a ña. Ká'an ñā tsi vá'ā ó den, tsí kaka'an ntaan tú'un ñā é nuu é ntaā i. 16 Kuenta tsí viin; ñá ku dotō tsí ka'an tú'ūn é kini kaa. Tsí ña é kuān o ntáka'án san ne, da dií dií ka ntákukini ntáa ña. 17 Kaika tú'ūn e ntáka'an ñá vatā ó kaika kui'i nta'xá san. Kuan ō kúvi ni Himēneu ni Fíletú dɨ. 18 Dɨvi ñā né, kūdana ñá nēe é nuu é ntaā í, tsi ntáka'an ñá tsi é īta ntí'xin ntuvi é ntōto xtuku ña'a. Ntánatɨvī ñá ña'a, ña kuínti'xe i Xuva kō. 19 Ntá tsi Xuva kō né, xtuvī ñá tú'un ñā é ña kantɨ́'ɨ, vata kaa xuu etɨ vi'i é tuvi kutu. Sá'ā ne, vata kaa é ūve na'a kaka'an tú'un Xuva kō: “Ini Xúva kō xoo é i'xá nti'xe ña” ne, “Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña é kakuinti'xe i Xuva kō ne, ñá vīí ka ña é kīni kaa.” Kuān ó kaka'an tú'un ñā. 20 Iní vi'i ka'nu iō kɨdɨ e kúvi oro, e kúvi káa kuī'xín ne, īó e kúvi ūtun, e kúvi ntó'ō dɨ. Kɨ̄dɨ́ e dóo va'á san ne, ntáde tsiñu ni'i ña ntuvi dá viko ka'nu. E ña dóo neē va'á san ne, utén uten ntáde tsiñu ni'i ña. 21 Xoó na'a, ña é ntuntoo nima í ne, kuvi ña vata kaa kɨ́dɨ va'á san é kāde tsiñu ni'i ña ntuvi dá viko ka'nu. Tsi xtúvi xio Xuva ko ñā é kūvi ña iña mii ña, é kada tsiñu ni'i ña ña, tsi é iō tu've ña é viī ña é un ntɨ'ɨ nūu i é vā'a. 22 Dukuān ne, ñá ku dē kuení o é kīni kaa, vatā o ntáde na kuetsī san. Kuntīkɨn núu i é vā'á ō. Kuinti'xe o Xuva kō. Kuinima ó ta'an o. Kutūvín dadɨɨn ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña é vā'á nima í, ña e ntákaku ni'i Xuva kō. 23 Ntá tsi ña kún den kuénta da ntátiin dɨkɨ́ ña'a nuu i é ña íni ña. Inin tsi te kúvi ne, koó da ntánāa núu ña kuenta iña dɨ́kɨ̄ san. 24 Ña é kāde tsiñu iña Xuva kó ne, ñá vā'á o é nāa núu ña, tsí vií ña é vā'á ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a. Na nakuā'a vá'a ña ña'a, na kūtíi ña nima ñá ni ñā. 25 Ñá ku de kā'nu ña dá kā'an ñá ni ñā'a, ña é ña ntákuinti'xe i é nuu é ntaā i, vata koo é tē kúvi ne, ta'xi Xuva ko te nādama ña nima ñá vata koo é kuinti'xe ña é nuu é ntaā í san. 26 Kidáā ne, ntutuni ña vata koo é nakáku ña má ito e xkáa tó'ō e ña vá'ā san. Tsí e tɨ́ɨn nti'xe tó'ō e ña vá'ā san ña vata koo é viī ñá nēe e ntío i.
1 Ntio ko é kūtuni o sá'ā: Tsí tē xee ntúvi dá dokó sa naínu xtúku Cristú ne, kidáa vē'xí ntuvi e dóo kīni koo kuvi. 2 Kidáa kadā kuení ña'a da mii īña mii ña, dá miī e dóo kuinima ñá diu'un. Ká'an ñā tsi dóo ka'nu ña'a ña, tsí da mii ñā e dóo va'á ña. Ñá nākué'e ña síntiá'vi. Ñá kuiko ñu'u ña īña Xuva ko. 3 Ñá kuīnima ñá ta'an ña. Ñá ntuntā'ví ini ña ta'an ña. Dá'vi ñā dovete tá'an ña. Vií ña da nēé ka nuu i é ntio nima ña. Dōó kadā xení ña. Ñá ntio kue'en tsí ña é vā'a. 4 Diko tā'an ña. Ñá kadā kuení kue'en tsí ña nēe e vá'ā é viī ña. Dōó ka'nu vií ña. Ñá ntio ña Xuva kō; da mii tsī é ntio ña é viī ñá nēe é ntio mii ñā. 5 Kani nta'ví ña kō é kā'an ñá e dóo nuní ña Xuva kō. Ntá tsi ña te nuu é ntaā i. Tsí ña ntákuintí'xe ña tē dóo īó ntii Xuva kō é viī ña. Ñá ku kinin nūun iña ñá kuān ntáa san. 6 Iō ñá kuān ntáa sán ne, ntákɨ́'vi ña iní vi'i ña'a ne, ntaéni nta'ví ña ñadɨ̄'ɨ́ tuntu, ña é iō kuetsí i, ña ntáde da nēé ka é kaikán nima míi ī. 7 Utén utén ntánakuā'a ña, ntá tsi ñá kakúvi kutú've ña nēe é nuu é ntaā i. 8 Vatā o dé ña tatan, ña é nanī Jani ni Jámbri, é ña ni kuintí'xe ña é kā'an Muíseé ne, kuān ó de ña sā'a, tsí ña ntío ña kuinti'xe ñā é nuu é ntaā i. Ña túvī nee iña é vā'á kue'en tsi e ntádē kuení ña. Ña ni kúvi viī ña é kuīnti'xe ña é vā'a vá'a sa. 9 Ntá tsi ña kutíi ña kaa dukūn ña, tsí kutuni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a tsi dóo tuntu ñá, vatā o kútuni ñá'a iña Jani ni Jámbri kídaā. 10 Ntá tsi inin va'an nté o nakua'á u, nté o de u é tuví u ñuxiví sa, nté o kadē kuení ko é vīí u, nté ō kuínti'xe kó Xuva kō, nté ō kutíi ú nimá ko, nté ō kuinimá ko, nté ō kutíi ú e dóo ntó'o kó, 11 nté ō dé xení ña'a san ní ko, nté ō nánto'o ñá ko ñuú Antioquiá ni ñūú Iconiú, ni ñūú Listrá dɨ. Inin nté ō kutíi u dá ēdé ña nī ko é kīni kaa. Ntá tsi nakáku Xuva kō ko é un ntɨ'ɨ nuū i sá'a. 12 Un ntɨ'ɨ ñā'a, ña é ncho vii é vā'á kuenta iña Jesúcristú ne, kuān koo nto'o ña dɨ. 13 Ntá tsi ña kini ntáa sán nī ña ntaéni nta'ví ta'an sán ne, da dií dií ka kadā xení ña. Kani nta'ví ña ña'a ne, dukuān ne, kani nta'ví ña'a san ñá dɨ. 14 Ntá tsi dɨvīn ne, ñá ku xtuvīn miin núu ī é kūtú've o, nuu i é īnin tsi nuu é ntaā i, tsí inín xoo ñá'a é nakuā'a ña o. 15 Tsí un tsi nte ntúvi da kulú'ntin īnin tú'ūn é vā'á iña Xuva kó, dɨvi tū'un é nañé'e o nté koo nakákun é kuīnti'xe o Jesucristu. 16 É un ntɨ'ɨ tū'ún Xuva kō é ūve na'á ne, dɨvi tū'un é kāka'an Xúva kō. Kaidiá'vi é nakua'a o ñā'a, é nañē'e o ña mí'i kākunaá ka ña, é nañē'e o ña nté koo vií ña é vā'a, nté koo kutú've ñā é viī ñá nēe é ntio Xuva kō, 17 vata koo é koo tú've va'á ña é kuntīkɨn ñá Xuva kō, vata koo é kīni va'a vá'a ña nté koo vií ña é un ntɨ'ɨ nūu i é vā'a.
1 Dɨvīn ne, núu Xuva ko ni Jesūcristu, ña é kadā kû'vé iña ña ntantíto nī ña xi'í san dá nainu xtúku ña é kodo nuū ñá ne, ká'ān ú ni ō tsí tsiñu sā'á viin: 2 Koon ntiīn ka'an ntódōn tú'un Xuva kō. Nguentúvī da ka'an dá ka'an tsín ni ña'a, kuān té ura vá'a, kuān té ña té ura vá'a. Ntadan vá'an ñā mí ña vá'a ō ntáka'an ña. Ká'an ni ñā mí ña vá'a ō ntáde ña. Kué'en ñā itsi nté koo vií ña. Kukuií kudu'va tsi nakuā'an ña. 3 Tsi vé'xi ntuvi dá ña kutíi ká ña nima ña é kinī ña tú'ūn é vā'á san. Dá kuntīkɨn ñá tɨtɨ́n mastru, ñá nakua'a da nēé ka nuu i é ntio ña é tēkú ña. 4 Nakuitā ñá ata ña tú'ūn é nuu é ntaā í san ne, da mii tsī é kīni ña kuentu e ntáka'an ñá'a. 5 Ntá tsi dɨvīn né, kadā kuení va'ā ó nēe é vā'á viin. Na kūtíi o e dóo ntii tū'un. Ká'an ntōdon tú'ūn va'á san nté koo nakáku ña'a. Kadan ntaan tsíñu o e tá'xi Xuva kō é vīin. 6 Xu'ú ne, kaxé'ē ú ntuvi iñá ko doméni iña Xuva ko. Dóko sā xee ntúvi é ntāka ú ñuxiví sa. 7 É kūvi idé u vata kaa sntadun íña Xuva ko; é kūvi idé u ínu du'vé u kuenta iña ña; ñá ni xtuvī mii kué'en ú e kuínti'xe kó ña. 8 Vi'a ve ne, koó da kantétu u é nī'í ko doméni e dóo va'a é tūví va'a iñá ko nta'a Xuva kō. Tsi dóo vá'ā ó kadē kû'vé Xuva kō né, dɨvi ña tā'xi ña kó ntuvi dá kixkadā kú'vē ña. Ntá tsi ña te da míi tsī ú ni'í ko, tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña e dóo diní i ntantétu ntuvi dá nainu xtúku ña. 9 Koon ntiin kī'xin kantɨ́'ɨn mí tuví u. 10 Tsí Demá ne, é xtuvī mii ná ko. E díi ka ntio na é īó ñuxiví sa ne, kué'en na ñūú Tesalonica. Cresenté ne, kué'en ña ñūú Galacia. Titó ne, kué'en ña ñūú Dalmacia. 11 Ntuví sa ú Luca ntóo ntɨ. Kūkuekán Marcú ne, kuntekan na te vē'xin, tsí kuvi xntii nā kó tsiñu ko é kāde ú i'a. 12 E táxnūu ú Tiquicu é kɨ̄'ɨn ña ñuú Efesu. 13 Te vē'xín ne, kunī'in kutuún ko e xtúvi mií u nú vi'ī Carpu dá ītúvi ú ñuú Troa. Kuidon librú ko dɨ; ntá tsi dií dií ka ntio ko é kuīdon tutú ko e ntátinuu. 14 Ná katsi'i ta'an káa, ná nani Alējandrú ne, dōó kinī o dé na nī ko. Ntá tsi kué'e Xuva ko nā é ntō'o na é kuān o dé na nī ko. 15 Kuenta tsí viín, tsi ña ntío kue'en na tú'ūn va'á san e ntáka'an ntódo ō. 16 Da kúvi uun īto dá ñē'é u nta'a ña kaxntēkú kū'vé ne, xōxó ni xntii ī ko é ntāda ntaa ñá iñá ko. Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña xtúvī mii ñá ko. Tē ña vií Xuva ko kuēnta núu i sá'a. 17 Ntá tsi ña ni xtuví mii Xuvā kó ko. Tā'xi ña é kūvi ka'an ntódo ntɨ́'ɨ ú tú'ūn va'á san iña ña, vata koo é kīni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña é ña te ña Israeé san, nté koo nakáku ña. Dukuān o nakáku u mé'ñū ña dóo xení i san ne, 18 kuan koo nakākú Xuvā kó ko da nēé ka nuu i é kīni kaa. Tsí dɨvi ña viī ñá ko kuenta é vā'á koo xee ú nta'a ña. ¡Ká'an ō tsi dóo ka'nu ña ntii dañu ntūvi! Kuan tsi koo na kōo. 19 Ká'ān ntiusi ní Prisca ni Áquilá, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñavi'i Onesiforu. 20 Kátūvi mií Erastu ñuú Corintu. Xtuvī mií u Trofimu ñuú Miletu, tsí nchokuví ña. 21 Koon ntīin é kī'xin di'na dá xēe ntúvi vī'xín san. Eubulu ni Púdenté, nī Linú, nī Claudiá, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ta'an ko ña kuínti'xe i, ña ntoo i'a, taxnūu ña ntiusi o. 22 Na kūnuu mé'ñu Tó'o ko Jesūcristu ó; na naxnuu viko Xuva ko nto ūn ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto. Sá'a tsī é kā'án u ni ō.
1 Xu'u é Pablú u ne, kade tsiñu ú iña Xuva ko; pustru Jesúcristú u. Taxnūu ña kó vata koo é na kuīnti'xe ña'a, ña é nakaxnúu Xuva kō, vata koo é na kūtuni ña tsí nchu'un é nuu é ntaā i e ntákuinti'xe kō, 2 e ntantétu ō é nī'i ko é vā'á nta'a Xuva ko ntii dañu ntūvi. E tá'xi Xuva ko xū'u ña nte dí'na dá iñɨ ntu'u ñúxiví san tsí kuān koo kuvi ne, ñá te da kakā'an ña. 3 Vevií ne, e xée ntūvi e xtúvī ñá ne, tā'xi ña é kūtuni ko tú'ūn va'á san iña ña, iña Xuva ko, ña é nakáku kō, dɨvi tū'un e xtúvī ñá nta'a ko é kā'an ntódo ú ni ñā'a. 4 Taxnūu ú tutu sá'a īña o, Tito. I'xá mii ntī'xe ko kúvin, tsí nañé'e ú o é dadɨɨ tsi kuinti'xe o nī ko. Na naxnuu viko Xuva kō ó, nī Tó'o ko Jesūcristu, ña é nakáku kō; na tā'xi ña é vā'á koo kutūvin. 5 Xtuvī míi ú o ñuú Creta vata koo é vīin é kākunaá ka ikān, vata koo é kadā kû'vén xoo é viī í ñatā ña ntádē kû'vé ini ukun iña é un é un ñuú san vatā ó kaka'án u é vīin. 6 Ña é vīí ñatā ne, vá'a koo na viī ñá vata koo é ña ka'an kíni ña'a san íña ña. Uun tsi ñadɨ'ɨ̄ ñá koo. I'xá ña ne, na kuinti'xe i Xuva kō dɨ; ña kúvī é dotō tsí vii, vata koo é ña tuví nēe núu i é kīni kaa; i'xa e dóo koñu'ū. 7 Ña odo nūú ini ukún ne, da miī é viī ña é vā'a, tsí kade ña kuenta íña Xuva ko. Ña kúvi vīí ka'nu ña. Ña kúvī é kūdiin ña é da nuu da kuií tsi. Ñá ku de kɨ'vi ñā. Ñá ku nāa núu ña. Ñá ku kuīnima ñá diu'un. 8 Vá'a koo na viī ñá nī ña kaxee ví'i ña. Na kuīnima ña é vā'a. Na kadā kuení va'ā ñá nté koo vií ña. Vá'a koo na kadā kú'vē ña. Na kāda ntaa ña é kāka'an Xúva kō. Ñá ku dotō tsi íde ña da nēé ka é ntio ña. 9 Ñá ku xtuvī mii ña é kuīnti'xe ña tú'ūn va'á san vatā o nakua'á ntɨ ña, vata koo é kūvi kué'e ña itsi vā'á ni tūku ña'a, vata koo é na kūvi vií ña é tɨ̄ɨn dɨkɨ ñá'a san tú'ūn é kāka'an ñá, tē xoó kaka'an ntée i tú'ūn va'á san. 10 Tsi dóo īó ña'a, ña é ña ncho kuinti'xe i. Dotō tsi ntáka'an ñá, ntaéni nta'ví ña ña'a. Dií dií ka ntáde ña Israeé san, tsí ntáka'an ña tsí da miī é kā'nte o kúñū é ixi ko. 11 Kantio é na ntādɨ́ xu'u ña, tsi ntánateñu núu ña ña kuínti'xe i san ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñavi'i ña é dotō tsí ntánakuā'a ña tú'ūn é ña kaidiá'vi é da mii kuē'en tsí diu'un ntío ña. 12 Uun ña'a ña, ña vé'xi ñuú Cretá ne, kaka'an ñá naa xuva ñá ne, kaka'an ntée ña ña ñuú ña: “Ña ñuú Cretá san ne, koó dā ña vete ña. Dōó kinī ntáa ña. Dōo diin ña. Da mii kuē'en tsi ntáxi'i ntaé'xi ña. Dōó du'xen ñā é kāda tsiñu ña.” Kuan ō ka'an ñá ñuú Cretá san. 13 Nuu é ntaā i é kāka'an ña. Dukuān né, ntii kā'an ni ña vata koo é na kuīnti'xe vá'a ña. 14 Ká'an ni ña tē ña ku de ña kuénta dovete e ntáka'an ña Israeé san, ntē ña ku kuintí'xe ña tú'ūn e ntáka'an ñá'a ni ñā, ña é ña ntío i tú'un Xuva kō. 15 Kuenta iña ña é vā'á ne, vá'ā é un ntɨ'ɨ nuū i. Ntá tsi kuenta iña ña é kīni ntáa, ña é ña ntío i é kuīnti'xe i ne, ña túvī nee iña é vā'á iña ña. Tsí ña vá'a dɨkɨ ña; nté nima ñá ña vá'a. 16 Ntáka'an ña tsí ini ñá Xuva kō, ntá tsi kútuni ko tsi ñá ini ntí'xe ña ña, tsí da miī e ntáde ña é kīni kaa. Ñá ntīo ña kada ntaa ña é ntio Xuva kō; ntē ña ntaidiá'vi ña é viī ñá da nēé ka nuu i é vā'a.
1 Ntá tsi dɨvīn né, nakuā'an ña'a nchú'ūn é nuu é ntaā i. 2 Ká'an ni ñatā sán tē ña ku de kɨ́'vi ñā; ntē ña ká'an dɨkɨ́ ña, vata koo é na kuiko ñu'u ñā'a san ña. Na kadā kuení va'ā ña nté koo vií ña, nté koo ka'an ña. Na kuīnti'xe vá'a ña. Na kuīnima ñá ta'an ña. Na kūtíi ña nima ñá ni ñā'a san. 3 Ká'an ni ñadɨ̄'ɨ átā sán dɨ te na kuiko ñu'u ñā; ntē ña ku ka'an kíni ña iña ña'a; ntē ña ku de kɨ́'vi ñā. Na nañē'e ñá ña'a san nté koo é vā'á koo vií ña. 4 Na nañē'e ñá ñadɨ̄'ɨ kuétsī san nté koo kuinima ñá xɨɨ ña ni i'xā ña. 5 Na nañē'e ñá ña é vā'á koo na kadā kuení ña nté koo vií ña, é na viī ñá da mii kuē'en tsí nuu i é vā'a, é kuēnta vií ña vi'i ña, é na ntuntā'ví ini ña ña'a, é na kuīnti'xe ña é kāka'an xɨ́ɨ ña, vata koo é xoxo kuvi ká'an kíni i iña tú'un Xuva kō. 6 Kuan tsī koo ka'an ni na kuétsī sán dɨ te na kadā kuení va'ā na nté koo vií na. 7 É un ntɨ'ɨ̄ é vīín ne, nañē'en ñá'a san nté koo vií ña é vā'a. Dá kanakuā'an ña'a sán ne, kanɨɨ̄ nima ó ka'an ni ña; ñá ku kā'an dɨkɨ́n ni ñā dá kanakuā'an ña. 8 Vá'ā koó ka'an, váta koo é ña kuvi ka'an ntée ña'a o. Kidáā ne, kuka'an nuu ña, ña é ña kákuinti'xe i, tsí ña tuví nee núu i é kūvi ka'an ntée ña o. 9 Ká'an nī ña ntáde tsiñu san te kāda ntáa ña é kāka'an tó'o ñā; na viī ñá tsiñu vā'a vata koo é dîni tó'o ñā é un ntɨ'ɨ̄ é kāde ña. Ñá ku nantiko koō ñá ka'an ñá te kāka'an tó'o ña ni ñā. 10 Ñá ku kī'i dú'u ña, tsí kanɨɨ̄ nima ñá na viī ñá da mii kuē'en tsi é vā'a, vata koo é na kūtuni ñá'a tsi dóo va'a tú'un īña Xuva ko, ña é nakáku kō. 11 Tsi e táxnuu Xuva kō e dóo va'á iña ñá, vata koo é nakáku un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a. 12 E dóo vá'ā o dé Xuva ko ni kō né, kuān ó kanañe'ē ñá kō é xtuvī mii o é kīni kaa, é ña kuínima ko é īó ñuxiví san. Ntá tsi na kadā kuení va'ā ko nté koo vii o é vā'a é ntio Xuva kō vevii é kuntoo o ñūxiví sa. 13 Nɨɨ dukuān ntantétu o tē xee ntúvī é vā'á kue'en da ki'xi xtúku Xuva kō, ña e dóo ka'nu, ni Jesūcristu, ña é nakáku kō. 14 Dɨvi ñā xe'é ña ntuvi iña ñá kuenta iña ko vata koo é nakakū ñá ko da nēé ka nuu i é kīni kaa, vata koo é na ntāntoo ña nima ko é kuvi o īña mii ña, é nɨɨ̄ kue'én ini kō é vīi o é vā'a. 15 Sá'a kā'an. Sá'a nakuā'an ña'a san. Nāxnuun ka'nun nima ñá ne, kadan tíin ni ñā, tsí dɨvi tsīñu e teé tsiñu Xuva ko ō é vīin. Ñá dā vá'a o é na nāntii ni'ni ña o.
1 Na nāka'an ña kuínti'xe i sán te na kɨ̄'ví dɨkɨ ña é kāka'an ñá tsiñu na'nu i san ni da xōó ka ña tsiñu i, te na kāda ntaa ña é kāka'an ñá, te na kōo tú've ña é viī ñá da nēé ka tsiñu é vā'a. 2 Ká'an ni ña tē ña ku ka'an kíni ña iña dá xōó ka ña'a, te vā'á koo na kuntōo ña, é vā'á koo na viī ñá ni tā'an ña, na kuiko ñu'u ñā. 3 Tsí xo'ō né, dōó tuntu o, dōó lo'o ō kídaā dɨ. Ntaíka ō ntákunaa o. Ide o da nēé ka é ntio nima kíni kaa kō. Utén uten edé o é kīni kaa. Dē né'u iní o ni ta'an kō xé un xé un ō. Ña ni ntío ña'a san kó ne, ña ni ntío ko ñā dɨ. 4 Ntá tsi Xuva kō, ña é nakáku kō ne, náñē'e ñá kō tsi dóo ncho vií ña é vā'á ni kō, tsi dóo kuinima ñá kō ne, 5 nákakū ñá kō. Ña túvi nēe nuu i é vā'a é ēdé o vata koo é nakakū ñá kō, tsí mii ñā ntúnta'ví ini ña kō. Nākate ña nima kó da nakáku ña kō. Ntuvi xēe tá'xi ña ko kuenta iña Espíritū Sántū. 6 Ntekú ka tá'xi ña kō Espíritū Sántū san kuenta iña Jesúcristu, ña é nakáku kō. 7 Dōo vá'ā o dé Jesucristu ni kó vata koo é kuvi kuntetu ō é nī'i ko ntuví va'á iña ko ntii dañu ntúvi. 8 Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ō ne, ntio ko é nɨ̄ɨ kué'en ini o kā'an ni ña kuínti'xe i Xuva kō sán vata koo é kōto vá'a ña nté koo vií ña nuu i é vā'a. Sá'ā e dóo va'á, e dóo kaidiá'vi i é vīi o un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o. 9 Ntá tsi ña ku kinin núun te tsixe'e ñā'a nuu i é tūntu, te ncho nāa núu ña kuenta iña ñáta ñā, ña intóo kídaa, kuēnta iña i nté o kaka'án lei Muísee. Núu i tsīkán ne, ñá tē neé nuu á'vi kue'én te nāa núu ō. 10 Te īó ña'a kakini nteē ñá ña kuínti'xe i sán ne, di'na kué'en ña itsi te ūvi íto ne, tē ñá ncho tēkú ña ne, kidáā ne, ña kún den ká ña kuenta. 11 Inin tsí ña kuan ntáa sán ne, dōó kinī o ntáde ña. Kuétsi mii ña te kūnaá ña. 12 Ama táxnūu ú Artemá ō Tiquicu mí tūvín ne, koon ntiin kuē'en mí tūví u ñuú Nicopoli. Ikan kutūví u dá ntūvi ví'xin san. 13 Da nēé ka é kūvin viín ne, xntiīn Zena, ñá kanada'ān sán, ni Āpolo, vata koo é ñā té neé kūnaá nteē ñá itsi kān mí kɨ̄'ɨn ña. 14 Nakuā'an vata koo é na kūtú've ta'an kō e dóo va'á na viī ña, é na xntii ña tā'an ña, ña ntátaan núu i, vata koo é na kādiá'vi ña. 15 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña é ntoo dadɨɨ ntɨ́ ni ī né, taxnūu ña ntiusi íña o. Ká'ān ntiusi ni ún ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ta'an ko, ña ntákuinima í ko tsí dadɨɨ tsi kuínti'xe kó ni ñā. Xuva ko na nāxnuu viko ña nto un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto.
1 Xu'u é Pablú u, é nuu kutū ú kuenta iña Jesúcristú ne, ntuví u ni ta'an ko Timōteu ntáde vá'a ntɨ́ tutú sā'á iña nto, Filémuun, tsi dóo vá'a tiin ō é dadɨɨ tsi ntáde tsiñu ō. 2 Iña ta'an ko Ápia dɨ, ni Ārquipu, ña é dadɨɨ ntáde tsiñu ni'ī ntɨ́, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña kuínti'xe i, ña ntánataká nuu nú vi'i nto kān. 3 Na naxnuu viko Xuva ko nī Tó'o ko Jesūcristu nto; na tā'xi ña é vā'á koo kuntōo nto. 4 Utén utén kanakué'e ú sintiá'vi nta'a Xuva ko kuēnta iña nto dá kāka'an ntâ'ví u. 5 Tsi é kūtuní ko tsi dóo kakuinti'xe nto Tó'o ko Jēsuu, dóo kakuinima ntó ña, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña kuínti'xe i san. 6 Kaikán u nta'a Xuva ko te kūvi ka'an vá'a nto iña nuu i é kākuinti'xe nto, vata koo é na kūtuni ñá'a iña i é un ntɨ'ɨ̄ é vā'a é nī'i ko nta'a Jesúcristu. 7 Dōó diní ko, dōó ka'nu kuiní ko kuenta iña nto, tsi dóo kakuinima nto, tsi dóo nátsu'un ka'nu nto ini ña ntákuinti'xe i san. 8 Dukuān ne, ñá kaū'ví ko é kā'án u ni nto nēe é viī ntó kuenta iñá Cristu. 9 Ntá tsi dií ka vá'ā ó, kuiní ko, te kākán u da xe'e kuenta iña i é kākuinima ntó Xuva kō. Xu'u é Pablú u ne, é atā ú ne, i'a nuu kutū ú vevii kuenta iña Jesúcristu. 10 Xu'ú kaikán u nta'a nto kuenta iña i'xá ko Onesimu. Kaka'án u tsí i'xá ko ña, tsí xu'u é nakuā'á u ña nté koo kuinti'xe ña Xuva ko nɨɨ dukuan nuu kutū u. 11 Kidáā ne, ñá ni kānuu á'vi ña iña ntó, ntá tsi vevií ne, e dóo kainuu á'vi ña iña ntó ne, iñá ko dɨ. 12 Nataxnūu xtuku ú ña mí tuví nto. Ntá tsi vá'a tsi koo vií nto ni ña vata tsi te miī u. 13 Ntio ko é kūtuví ka ñá nī kó vata koo é xntii ñā kó naa nto dá nuu kutū ú a kuenta iña tú'ūn va'á san. 14 Ntá tsi ña iní u nee iña é ntio nto. Dukuān ne, ñá ni kā'án u ni ña te kutūví ka ña nī ko. Ña ni ntíō ko é kuē'e kuetsí u nto é viī ntó da xe'e, ntá tsi te mii ntō ntio nto ne, kuvi. 15 Á te ītúvi xio ña uun da'na vata koo é nāki'i xtuku nto ña é kutuvī ñá ntii dañu ntūvi. 16 Tsi ñá te da mii tsī é kāde tsiñu ña iña nto ve, tsí dií ka nuu á'vi ña ve, tsí e kúvi ña ta'an kō, ña e dóo kuinima ko. Xu'ú ne, dōó ntio kó ña. Ntá tsi dɨvi ntō ne, á tē dií dií ka kue'e ntío nto ña kuenta iña mii ñá ne, kuenta iña Tó'o kō dɨ. 17 Te tā'an nti'xe nto kó kuiní nto ne, naki'i nto ña vata tsi te miī u. 18 Te īo mí'ī é kō'xó nteē ñá, o te nēe iña é ītá nuu ña iña ntó ne, nadita nto kuentá ko. 19 Xu'u é Pablú u kaka'ū ú nta'a miī kó ne: Xu'ú ntanáa u. Ntá tsi ña ncho ka'án u ni ntō tsí tē ña dɨví u ne, ñá ni nī'i nto ntuví va'á iña nto. 20 Sá'a viī ntó da xe'e kuenta iña Xuva ko vata koo é na kūnuu dîní nimá ko. Nāxnuu ka'nu kudii ntó nimá ko, tsí ení ko nto kuenta iñá Cristu. 21 Taxnūu ú tutú sā'á iña nto, tsí iní u tsí kuinti'xe nto é kāka'án u ni ntō. Iní u tsi dií dií ka xntíi nto ña vatā o é kāka'án u ni ntō. 22 Uun ká tuku é kākán u nta'a nto ne, te na kōo tú've mí'i kutūví u. Tsi tá'xi Xuva kō é kī'xí u mí ntoo nto, kuiní ko, tsí kuān o ntaíkan ntó nta'a ña kuenta iñá ko. 23 Ení ko Ēprafa, ña é dadɨɨ nuu kutū ú ni i kuēnta iña Jesúcristú ne, taxnūu ña ntiusi nto. 24 Marcu, ni Arístarcu, ni Dema, ni Luca, ña é dadɨɨ ntáde tsiñu ni'ī ntɨ́ ne, taxnūu ña ntiusi ntó dɨ. 25 Na nāxnuu viko Tó'o ko Jesūcristu ntó un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto. Sá'a tsī é kā'án u ni ntō.
1 Ntuvi tsikán ne, dōó ki'in ito kāka'an Xúva ko ni ñata kō. Dōó ki'in nuū í kaka'an ñá kuenta iña ñá ka'an náa ña. 2 Ntá tsi ntuvi sā'á ne, kaka'an ñá kuenta iña I'xá ña. Tsí kuenta iña I'xá ña de vá'a ña ñuxiví san ne, xé'e ñā é kūvi é un ntɨ'ɨ īña I'xá ña dɨ. 3 Kūtuni ko tsi dóo kaxi'í nuu ka'nu Xuva kō dá kīni o tsi dóo kaxi'í nuu ka'nu I'xá ña, tsí dadɨɨ kue'en tsí ña ni Xuva kō. Kade kú'vē ña é un ntɨ'ɨ̄ é īó ni tū'ún ña e dóo ntii īní i san. Dā kúvi nakate ña kuétsi kō ne, nákutuví ña diñɨ kua'a Xuva kō, ña e dóo ka'nu san, e dukún kān. 4 I'xá Xuva kō ne, xé'e Xuva kō é dií ka ka'nu ña e ánjē sán ne, xé'e Xuva kō é dií ka ka'nu tsiñu vií ña é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ánjē san. 5 Tsi nté uun ánjē san ña ni ká'ān Xúva ko ni ñā: Dɨvīn ne, I'xá ko; vevii xé'e u é kūtuni ña'a tsí I'xá ko o; ntē ña ní ka'an ni'i ña nté uun ánjē san: Xu'u kúvi ú uva ō né, dɨvīn ne, i'xá ko kúvin. 6 Ntá tsi dá xee ni'i ña I'xá mii ña ñūxiví a ne, kaka'an ña: Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ánjē kó ne, na kunuu inī ñá Ihxá ko, ka'an Xúva kō. 7 Kuenta iña ánjē sán ne, kaka'an tú'un Xuva kō: Kade Xuva kō é kōo ánje ñā vata kaa tatsín san, vata kaa ñu'u é kaī'xi ntáa ña ntáde tsiñu iña ña, ka'an. 8 Ntá tsi kuenta iña I'xá ña ne, kaka'an ña: Kadan kû'vén ntii dañu ntuvi, Xuvā ko. Vá'ā kue'en koo kadan kú'vēn. 9 Dōo kakuinima o nuu i é vā'á san ne, ña ntío kue'en o nuu i é kīni kaa san. Dukuān né, Xuva ko, Xuva mii ō ne, é nakaxnúu ña o e dií ka naxnuu dínī ñá nima o é ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ta'an o, ka'an ña. 10 Kaka'an xtúku tú'un Xuva kō: Dɨvīn, Tó'ō, nté dī'na den kû'vén ñuxiví san ne, mii ntā'a o den vá'an e dukún kān dɨ. 11 Xée ntūvi é ntɨ̄'ɨ nuu i tsíkān, ntá tsi dɨvīn né, kutūvín ntii dañu ntūvi. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i tsikán ne, kuata vatā ó kakuata dōo. 12 Naka'nun váta kaa du'nu. Nadaman vatā ó kanadama o dōo ko. Ntá tsi dɨvīn ne, ñá kānadaman kue'en tsin. Ntuvi iña ó ne, ña ntɨ́'ɨ kuē'en tsi, ka'an Xúva ko ni I'xā ña. 13 Nté uun ánjē ña ni ká'an Xuva ko ni ñā: Kutūvín diñɨ kua'a ko é kadā kû'ven da nté kūvi vií u nī ña ntaínchu'vi o. Ñá te kuan ō ni ká'an ña nī ánjē san. 14 Tsí da xōó ka ánjē sán ne, ña ntáde tsiñu iña Xuva ko. Tsí kataxnuu Xuva kō ánjē san é xntii ña ñā'a san, ña é nī'i i é vā'a é nakáku Xuva kō.
1 Dukuān ne, kantio e dií dií ka vii o kuenta tú'ūn é kātekú kō. Tē ña'á ne, xtuvī mii o é kuinti'xe ko un sīin vevií ne, un sīin ká uten. 2 Ini ó tsi é nuu é ntaā i tú'ūn é kāka'an Xúva ko kuēnta iña ánje ñā kídaā ne, ní'i ñā'a é ntō'o ña é ña ni de ntáa ña, é ña ni ide ña kuénta. 3 ¿Nté ntu koo é ña ní'i kō é nto'o ko ve, tē ña vií o kuēnta tú'ūn e dóo ka'nu san é kāka'an nté koo nakáku ō? Tō'ó kō ne, di'na ña kaka'an ñá tú'ūn va'á san. Kidáā ne, ntáda ntaa ña'a san ní ko vata ō téku ña é kāka'an Tó'o kō. 4 Ta'xi Xuva kō é kūtuni ko tsi tú'ūn ñá ne, nuu é ntaā i, kuenta iña nuu i e dóo na'nu e éde ña. Dōó ki'in nuū í nañé'e ñá kō ne, tā'xi Espíritū Sántū san e túku e túku nuu i é kūvi vii ó, vatā ó ntio Xuva kō. 5 Ñá ni xē'é Xuva kō é kadā kû've ánjē san ñuxiví xēé san é kīni ó rkontuvi. 6 Ntá tsi īó mí uve na'a tú'un Xuva kō mí kakā'an úun ña'a ni ñā: ¿Nee iñá ntu é ñā'a san, nee iñá ntu kuvi ña, Xuvā ko, é kanaka'an nto ñā? ¿Nee iñá ntu é ñā'a ñuxiví sa é kāntɨ'ɨ ini nto ña? 7 Dē kú'vē ntó ña é dií ka xuvi vií ña e ánjē san uun da'na, ntá tsi xe'é nto e dóo va'á ña, é kuiko ñu'u o ñā. 8 Xé'e ntō é kāda kú'vē ña é un ntɨ'ɨ̄ é īo, ka'an ña. Dukuān ne, xé'e Xuva kō é kāda kû'vé ña'a san é un ntɨ'ɨ̄. Ña túvī nee iña é ña kuvi vií ña ni ī. Ntá tsi vevií ne, váta kīni o te kuvi vií ña nī é un ntɨ'ɨ̄ san. 9 Ntá tsi ini o Jésuu. Xtûví Xuva ko ñā é dií ka xuvi vií ña e ánjē san uun da'na, vata koo é ntō'o ña doxi'í san. E dóo kuinima Xúva ko kō ne, xé'e ñā é kūví I'xá ña kuenta iña ún ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a. Kidáā ne, xé'e Xuva kō e dóo ka'nu ña, é kodo nūú kue'en ña. 10 É un ntɨ'ɨ̄ é īó ne, kuenta iña Xuva ko. Dɨvi ñā de kú'vē ña é un ntɨ'ɨ̄ ne, ntio ña é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a e kúvi i'xá ña xee ña é nī'i ña é vā'á nta'a ña. Dukuān ne, é vā'á, kuinī ña, é ntuvá'a kue'en Cristu, ña é nakáku ko, kuēnta iña i e ntó'o ña. 11 Tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o é ntoo xio o īña Xuva kó ne, uun tsi Uva ko nī Cristu, ña é nakaxnúu kō. Dukuān ne, ñá kākuka'an nuu I'xá Xuva kō é kā'an ña tsí ta'an ña ko, 12 vatā ó uve na'a kaká'an ña: Ká'ān ú ni tā'an kó xōo ñá'a nto. Kata u tsi dóo ka'nu nto mé'ñū ña ntákuinti'xe i san, ka'an ña. 13 Xio uve na'a kaka'an xtúku ña: Kuntee iní ko Xuvā ko, ka'an ña. Uun ká xtuku kaka'an ña: I'a tuví u ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ i'xá ko e tá'xi Xuva kō, ka'an ña. 14 Ña'a sán ne, īo kúñu ña, īó nɨñɨ ña. Dukuān né, kī'i Jesuu kúñū san ni nɨ̂ñɨ́ san dɨ. Dukuān ne, kuvi kuví ña ne, kuvi vií ña nī tó'ō e ña vá'ā san é kāde kû'vé iñá doxi'í san, 15 vata koo é kūvi nakáku ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña é ūve tɨɨn dá kanɨɨ̄ ntuvi iña i e ntaú'vī ñá doxi'í san. 16 Nuu é ntaā i tsí ñá te ánjē san ña é vexntíi ñā, tsí tatá Abraán san. 17 Dukuān ne, vata koo é viī ña sá'ā ne, kantio é ntūvi ña vata tsi ntáa ta'an ña, vata koo é viī ñá dutu ódo nūu, ña é kāntunta'ví ini i ta'an i, ña é kāde ntaa tsíñu Xuva kō. Dukuān ne, kuvi nakate ña kuétsi ñā'a san. 18 Da xe é mii ñā ntó'o ña e ntío tó'ō e ña vá'ā san é viī ña é kīni kaa ne, vevií ne, kuvi xntii ña ñā'a, ña é kuān o ntánto'o i dɨ.
1 Dukuān né, ta'an ko e dóo va'á nto nuu Xuva ko, ntō'o é dadɨɨ kána Xuva ko nto nī ko é kuvi o īña ñá, kadā kuení va'ā ntó iña Jésuu, ñá vexká'an ni ko īña Xuva ko. Kaka'an o tsi táxnuu nti'xe Xuva ko ñā é viī ñá dutu ódo nūu iña i é un ntɨ'ɨ̄ e ntákuinti'xe kō. 2 Dē ntaa ña é un ntɨ'ɨ̄ é kāka'an Xúva kō, ña é teé tsiñu ña, vatā o dé ntaa Muísee iní vi'i Xuva kō kídaā. 3 Ntá tsi Jesuú ne, dií dií ka ka'nu ña é Muīsee, vátā ó dií dií ka ka'nu ñá kaxntītsí vi'i san é vī'i é kaxntitsī ña. 4 Da nēé ka vi'i é īó ne, īó xoo ñá'a, ña é kāde vá'a. Ntá tsi Xuva kō ne, de vá'a ña é un ntɨ'ɨ̄ é īo. 5 Muiseé ne, dē ntaa ntɨ́'ɨ ña, vatā ó de ña kade tsiñu e dóo va'á, dā dé tsiñu ña iní vi'i Xuva kō. Dukuān né, kuīnti'xe ña'a san ña dá kakā'an ñá nuu i é kā'an Xúva ko ni ñā rkontuvi. 6 Ntá tsi Cristú ne, dē ntaa ñá nī ña ntáduku ntée Xuva ko vatā ó de i'xá san ni ñāvi'i i. Xo'ō né, ñavi'i Xuva kō kúvi o tē ña xtuví mii ō e ntákuinti'xe ko ña, tē dóo diní kō e ntantétu ō é nī'i ko é vā'á nta'a Xuva kō. 7 Dukuān ne, vií nto vatā ó kaka'an Espíritū Sántū san mí ūve na'a tú'un Xuva kō: Te tēku nto é kāka'án u ni ntō vevií ne, 8 ñá ku de do'o nto vatā o dé ñata ntō dá idé ña du'xen nī ko, da íto nteé ña ko ñuu itsí kān. 9 Ikān né, īto nteé ñata ntō kó, kuān té uvi díko kuia íni ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i e dóo na'nu é idé u. 10 Dukuān né, dōo dutsi kuiní ko nī ña tsikán ne, kaka'án u: “É dōto tsi ntádē kuení ña; ña ntío ña kuntīkɨn ña itsí ko”, ka'án u. 11 Dukuān né, kūdiin ú ni ñā ne, xé'ē ú xu'ú ko tsí ña kue'e kue'én u é kuntoo da'na ña nī ko, kuan ō ka'an Xúva kō. 12 Kōto nto, tá'ān kó, te nté uun nto ña ku ntuká'xi nima nto é ña kii nteé xio nto Xuva kō, ña kantíto san, é ña xtuví mii ntō é kuīnti'xe nto ña. 13 Dií dií ka vá'ā ó te nakiī ntó nima ta'an nto utén utén nté koo vií ña, nɨɨ dukuan īó ka ntuvi, vata koo é ña ntuká'xī nima nto é kanī nta'vi kuétsi san nto. 14 Tsí ta'xi Xuva kō é kudadɨɨ o nī Cristú, tē ña xtuví mii ō é kuinti'xe ko ña vatā o kuínti'xe ko ña dī'na, un tsi da nté kuvi o. 15 Dukuān ne, kaka'an tú'un Xuva kō: Te tēku nto é kāka'an Xúva ko ni ntō vevií ne, ñá ku de do'o nto vatā o dé ñata ntō dá idé ña du'xen ni Xuva kō kídaā, kuān ó kaka'an. 16 ¿Xoó ña'a ntu edé ña du'xen ni Xuva kō da téku ña é kāka'an ñá ni ñā? ¿Ñā ntu te un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san, ña nátava Muísee ñuú Egítō san? 17 ¿Xoó ña'a ntu e dóo dutsi kuiní Xuva ko ni ña ūvi díko kuia san? ¿Ñā ntu te ña'á san, ña é edé kuetsí ne, xī'i ña ñuu itsí san? 18 ¿Xoó ña'a ntu xé'e Xuva ko xū'u ñá ni ñā tsí ña kué'e ña é kuntoo da'na ña ni ñā? ¿Ñā ntu te dɨvi ña'á san, ña é ña ni kuintí'xe i san? 19 Dukuān né, kaini o tsí ña ni ní'i ña é kuntoo da'na ña ni Xuva kō, tsí ña ni kuintí'xe ña Xuva kō.
1 Dukuān né, nɨɨ dukuan īó ka ntuvi é nī'i ko é kuntoo da'na o ni Xuva ko vatā o xe'e ña xu'u ñá ni ñata kō kídaā ne, koto vá'a nto vata koo é nté uun nto ña kunáa nto. 2 Tsí xo'ō ne, ní'i kō e téku kō tú'ūn va'á san vata ō téku ña tsīkan. Ntá tsi ña ni idiá'vi tú'ūn va'á san iña ña, tsí ña ni kuintí'xe ña da téku ña. 3 Ntá tsi xo'ō e kuínti'xe kō ne, tá'xi Xuva kō é kuntoo da'na o ni ñā. Tsí kuan ō ka'an Xúva ko īña ñá tsīkan: Kuān koo kuví, vata ō xe'é u xu'u ko dá kudiín u ni ñā, é ña kúntoo da'na ña nī ko, ka'an ña. Kuan ō ka'an ñá, kuān te ió tu've mí kuntoo da'na o ni ñā nté ntūvi da kúvi de kû'vé Xuva ko ñūxiví san. 4 Tsi íō mí kāka'an tú'ūn Xuva ko īña ntuvi é kuvi ū'xé san: Ítūví da'na Xuva kō da kúvi un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ tsiñu ña ntuvi é kuvi ū'xé san, ka'an. 5 Kaka'an xtúku tú'un Xuva kō: Ñá kuntoo da'na ña nī ko, ka'an ña. 6 Ntá tsi īó ka ntuvi é nī'i ña'a san é kuntoo da'na ña ni Xuva kō. Ña'a san, ña é dī'na téku i tú'ūn va'á san ne, ñá ni nī'i ña é kuntoo da'na ña ni Xuva kō, tsi dé do'o ñā. 7 Nāxtuví xtuku Xuva ko ūun ká tuku ntuvi. Kuān té e tɨ́tɨn kuia ita ntí'xin ne, kaka'an xtúku ña kuenta iña Dávií san é vevii. Tsí vatā ó uve na'a kaká'an ña: Vevií ne, te tēku nto é kāka'an Xúva ko ni ntō ne, ñá ku de do'o ntō, ka'an ña. 8 Tē dɨ́ ni xē'é Josueé san é nī'i ña Israeé san é kūntoo da'na ña ñuú Canaán ne, ñá kā'an xtúku Xuva ko īña tuku ntúvi. 9 Dukuān né, īó ka tuku ntuvi iña ña ntáduku ntée Xuva kō é kuntoo da'na ña ni ñā. 10 Tsí xoo ñá'a é nī'i ña é kuntoo da'na ña ni Xuva kō ne, kaxtuví da'na ña tsiñu ña vatā o itúvi da'na Xuva kō da kúvi de kú'vē ñá ñuxiví san. 11 Na koo ntii o vē, vata koo é nī'i ko é kuntoo da'na o ni Xuva kō ne, vata koo e nté uun xoxo vií i vatā o dé ña'a san e dé do'o ñā. 12 Tū'ún Xuva kō sán ne, kantíto. Dōó ntii īni i. Dií ka ntikō é vāta kaa uun káa é īó uvi núu i. Kakɨ́'vi un tsi nté īní nima ko, un tsi nté īní xɨkɨ kō. Tsí kuenta iña tú'un ñā ne, kanakaán nuu Xuva kō nima ko vata koo e díto nee iñá kadē kuení kō, nee iñá ntio nima ko é vīi. 13 Ña túvī nee iña é de kû'vé Xuva kō é kuvi koo xū'ú nuu ña. Kaini ña é un ntɨ'ɨ̄. Vata te kāntɨɨ́ nima ko núu ña, dɨvi ñā é nī'i ña kuenta íña ko. 14 Īó dutu ñá odo nūu e dóo ka'nu ña iña ko, é kūntáa ña mí'i tuví Xuva kō: dɨvi Jēsuu, I'xá Xuva kō. Dukuān ne, ñá xtuvī mii kué'en ō e ntákuinti'xe kō. 15 Tsí dutu ñá odo nūú iña kó ne, kantuntā'ví ini ña kō tsi dóo ntáxio vita ō. Tsí dɨvi ñā ntó'o dadɨɨ ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i e ntánto'o kō vevii, ntá tsi dɨvi ñā ne, ñá ni xīo kuétsi ñā. 16 Dukuān né, nɨɨ̄ kué'en ini ko na xēe étsin ō nuu Xuva ko, ñá kadē kû'vé iña ko, vata koo é nī'i ko é dóo vá'a koo vií Xuva ko ni kō, é ntuntā'ví ini ña kō, é xntii ña ko da nēé ka ura i é kātaan núu kō.
1 Tsí da xōó ka ña'a, ña é kade dutu ódo nūú ne, mé'ñū ña'a san kakukú've ña é kā'an ñá ni Xuva ko īña ña'a san. Dutú san ne, kaxé'e ña doméní ne, kae'ní ña kɨtɨ san é kuē'é ña iña Xuva ko kuenta iña kuétsi ñā'a san. 2 Kantunta'ví ini dutu ñá odo nūú san ni ñā'a, ña é ña íni san, ni ñā'a, ña ntákunaá san, tsí kuān ó kanto'o ñā dɨ. 3 Dukuān né, kantio é kuē'é ña doméni iña kuétsi mii ña vatā ó kaxé'e ña doméni iña kuétsi ñā'a san. 4 Xoxo kuvi vií i tsiñu ka'nu san é viī ñá dutu ódo nūú san te mii ñā ntio ña é vīi mii ña, tsí Xuva ko kākana ña ña é viī ñá, vatā o dé ña ni Āroon kídaā. 5 Kuan ō kúvi ni Crīstú dɨ. Ñá ni de kā'nu ña é kā'an ñá tsi vií ña dutu ódo nūu, ntá tsi Xuva kō ne, xé'e ña ñā tsiñu ka'nu san, vatā ó uve na'a mí kakā'an ña: Dɨvīn ne, I'xá ko kúvin. Vevii xe'é u é kūtuni ña'a tsí dɨvīn é i'xá ko o, ka'an ña. 6 Īó ka mí'i ūve na'a tú'un Xuva kō é kāka'an ña: Viín dutu ntii dáñu ntūvi, vata kaa Melquisedee, ka'an ña. 7 Dá tūvi dukuán Cristu ñúxiví sa ne, kaka'an ntâ'ví ña, íkan ña nta'a Xuva kō é xntii ña ñā. Dōó ntā'vi éku ña ne, dōó ntiī ka'an ñá ni Xuva kō é na nākáku ña doxi'í san. Tēkú Xuva kō é kāka'an ña, tsi dóo kanuu iní Cristu ña. 8 Ntá tsi kuān te I'xá Xuva ko ñā ne, kuenta iña núu i e ntó'o ña ne, kūtú've Cristu nté koo kada ntaa ña nēe é ntio Xuva kō. 9 Da xe kúvi dé ntaa ntɨ́'ɨ ña ne, kuvi dé ña é nakáku o ntii dañu ntūví, da xōó ka ña'a, ña e kuínti'xe i ña. 10 Tsi de kû'vé Xuva kō é viī ñá dutu ódo nūu vata kaa Melquisedee. 11 Dōó īo e ká'ān ú nuu i sá'a, ntá tsi dóo ntii tū'un é kā'án u ni ntō, tsi dóo kuii dá kɨ'ɨn dɨkɨ nto. 12 É dōo tɨtɨ́n ntuvi é kuínti'xe nto ne, e xée ntūvi é nakuā'a nto tuku ña'a. Ntá tsi kuan tsī ó kantio é kā'an xtúku ú ni nto dɨvi nuū í e dií ka ña ví'xin kaa iña Xuva ko. ¿Vá ntu ɨkɨn xtúku ntu nto é ntáxi'i dukuan ntō dɨkui? Tsí vata kutíi nto é kā'xi nto é ntāva. 13 Xoó ña'a e ntáxi'i dɨ́kui ne, vata kaa i'xa ɨ́kɨn ntáa ña. Váta kuka'xi ña é viī ñá vatā ó kaka'an Xúva kō. 14 Ntá tsi ñatā sán ne, ntaé'xi ña é ntāva. Ña e kúka'xī sán ne, ini ña nee iña é vā'a, nee iña é ña vá'a.
1 Dukuān né, nā koó ntii ká o xee o da nté na kuka'xi nuu ō iñá Cristu. Na xtūví xio o é nakuā'a o di'na iña Cristu. Ñá ku ntiko koō xtúku ō nee iña é ini ō nte dí'na, tsi é īni o tsí ña vií ka o nuu i é kīni kaa é odō doxi'í san; é īni o nté koo kuinti'xé ko Xuva kō. 2 É īni o é kutsi ntute o; é īni o nté koo xntee tá'an o nta'a kō ña ntákuinti'xe i san. É īni o tsí ntōto ña xi'í ne, ini ó tsi xntēkú kū'vé Xuva ko īña kó ntii dañu ntūvi. 3 Sá'a viī ó te Xuva ko tā'xi ña ntuvi. 4 Tsí ña kuvi vií ō é nātɨvi iní xtuku ña tsīkan, ña é dī'na naxi'í nuu i kuenta iña Xuva ko. Īto nteé ña tsi dóo vá'ā o dé Xuva ko ni ñā né, ini ña nté o kade tsiñu Espíritū Sántū sán nima ña. 5 Īto nteé ña tsi dóo vá'ā ó kaka'an tú'un Xuva kō né, kūtuni ñá nuu i e dóo ntii īni i é vē'xí rkontuvi. 6 Te nākuita ña é kuinti'xe ña Xuva kō vata koo é vīí xtuku ña vatā o dé ña di'na ne, dōó ntii tū'un é ntiko koō xtuku ña, tsí kuenta iña mii ña kánaxnteē xtúku ña Cristu ntíkā krusi kan. Kanadɨ̄kɨ́ nteē ñá Cristu. 7 Tsí vata kaa ñu'u é kānako'o ntute davi san vata dá kakɨɨn ne, te xūku va'á kakene, xuku é kaidiá'vi iña ña ntáde tsiñu san ne, kanaxnuu víko Xuva ko ñū'u san. 8 Ntá tsi te da mii xūku íñu kakene ni kū'u é ña vá'a sán ne, kunaá ñu'u san, tsí koko te kúvi. Kuan koo nto'o ña tsīkán dɨ. 9 Kuān té dukuán o kaka'án ntɨ, ta'an ntɨ, ña e dóo ntio ntɨ́ ne, iní ntɨ tsi íō nuu i e dií ka va'á iña nto, nuu i é nī'i ko dá nakáku ō. 10 Dōo vá'ā ó kadē kû'vé Xuva kō né, dukuān ne, ñá kūnáa inī ñá nuu i é idé nto. Ñá kūnáa inī ña tsi nañé'e ntó ña tsi dóo ntákuinima ntó ta'an nto, ña ntákuinti'xe i san, dā xntíi nto ña kuēnta iña Xuva ko. Kuan tsī ó kade dukuan ntō vevií dɨ. 11 Ntio ntɨ é kuan kōo koó ntii ntō dɨ, é un é un nto, dá ntoo dukuan nto ñūxiví sa, vata koo é kūtuni va'á nto nee iña é nī'i nto nta'a Xúva kō. 12 Ñá ntīo ntɨ é kudu'xen ntō, tsi é ntīo ntɨ́ ne, vií nto vatā ó de ña ntákuinti'xe i, ña é ntákutií i é kuntētu da nté nī'i ña núu i e tá'xi Xuva ko xū'u ña é ta'xi ña kō. 13 Dā xe'é Xuva ko xu'u ña ni Ābraán ne, ēde ña kuenta iña mii ña, tsi nté uun ña'a é dií ka ka'nu ña é ntāda ntaa ñá iña ña. 14 Kaka'an ña: “Nuu é ntaā i é kāka'án u ni ntō. Dōo náxnuu viko ú nto ne, ta'xi u e dóo nakāxa í'xá nto”, ka'an ña. 15 Kūtíi Abraan kantétu ña ne, dukuān ne, ní'i ñā nuu i é xe'é Xuva ko xu'u ña ni ñā. 16 Dā ntánantuku ō xoo é ntāda ntaa i te nuu é ntaā í ne, ntánantuku o ñā'a, ña é dií ka na'nu é xo'ō. Dukuān né, dā ka'an ñá tsi nuu é ntaā í ne, ña túvi ká nee iña é kā'an o. 17 Dukuān né, ntāda ntaa míi Xuva ko vata ō xe'é ña xu'u ña ni Ābraan. Ncho nañē'e ñá ña'a san, ña é nī'i i íña ña é xe'é ña xu'u ña, tsi kada ntáa ñá nuu i é xe'é ña xu'u ña ne, ka'an ña tsi ñá nadāma kue'en ña nté uun tú'ūn. 18 Dukuān né, īó uvi nuu i é ña nadáma, tsí ña kuvi ká'an Xúva kō dovete. Kuenta iña i sá'a ne, kanaxnūu ka'nu kue'en ñá nima ko, xo'ō é nantuku ō xoó nada'an i kō, tsí īni o tsí ni'i ko vatā ó kaka'an ña. 19 Dā xé ini o sá'ā ne, kairkaá kutu ō é kuinti'xe kō ne, ñá nadāma nima kó, vata kaa kaa é kairkaa kutū má ntute kān. Kuvi kɨ'ɨn étsin ō nuu Xuva ko, ña tuví e dukún kān, vata ō kɨ'ví dutú san mí'i e dóo kuiko ata doo é rkaa iko ini ukun ña kídaā. 20 Jesuú ne, nākaán ña itsi é kɨ̄'ɨn o e dukún kān tsi kúvi ña dutu ódo nūu iña kó ntii dañu ntūvi, vata kaa dutu Melquisedee.
1 Melquisedeé san ne, rei ñuú Saleen ñá ne, dutu ódo nūu ña iña Xuva ko, ña dóo ka'nu san. Kué'en Melquisēdee é nāni'i ta'an ña Ábraan ítsi kān da náxee Abraan da kúvi idé ña ni tɨ̄tɨ́n reí ne, nāxnuu viko Melquisedeé san ña. 2 Abraán ne, kuenta iña kuenta u'xi núu i é nī'i ña dá naá ña ne, xé'e ña uun ta'vi i īña Melquisedeé san. Dɨvī ña é Melquisēdeé ne, “rei va'á” kani tú'un. Ñuu mí de kú'vē ñá ne, Saleen nani. Saleén san ne, “é kuntōo vá'a ō” kani tú'un. Kuvi ka'an o ve tsí rei va'á ña, ña é kāde é kuntōo vá'a ña'a ña. 3 Ña túvī nteé na'a xoo é dɨ'ɨ ñā, xoo é uva ñā, xoo é ñata ñā. Ntē ña tuvi nteé na'a ama káku ña, ama xi'i ña. Vata kaa I'xá Xuva kō kaa ña, tsí kade ña dutu ntii dáñu ntūvi. 4 Koto nto tsi dóo ka'nu ña'a Melquisedeé san. Tsí uva ika ko Ābraan, ña dóo ka'nu sán ne, xé'e ña Melquisēdeé san uun ta'vi ī é kuēnta u'xi núu i e dií ka va'a é kī'i ña iña reí san da kúvi idé ña ni ñā'a san dá naá ña. 5 Kaka'an lei Muísee tsí i'xá Levii, ña é vīi dutú san ne, kuvi ki'i ña uun ta'vi ī é kuēnta u'xí san iña é un ntɨ'ɨ̄ é iō iña ña Israeé san, kuān te ñaví'i ña, kuān te i'xá ika Ābraan ñá dɨ. 6 Ntá tsi Melquisedeé san, kuān te ña te i'xá Levii ñá ne, ki'i ña uun ta'vi ī é kuēnta u'xí san é xe'é Abraan, ña é xe'é Xuva ko xu'u ña ni ī né, nāxnuu viko ña Abraan. 7 Ini vá'a ō tsí dɨvi ñā é kanāxnuu viko ña ña'a sán ne, dií ka ka'nu ña'a ña é ñā'a, ña é nāxnuu viko ña. 8 Vevií ne, da xōó ka é kāni'i i uun tá'vi ī é kuēnta u'xí san ne, kudiī ña'a, ña é kāntɨ'ɨ ntuvi iña i. Ntá tsi kídaā ne, kaka'an tú'un Xuva ko īña Melquisédee váta tsi te kāntíto ká ña. 9 I'xá Levii, dutú san é kāki'i uun tá'vi ī é kuēnta u'xí san vevií ne, kuvi ka'an o tsí vata tē ntá'vi ña dɨ dá xe'é uvata ña Ābraan úun tá'vi ī é kuēnta u'xi íña Melquisédee. 10 Tsí ñu'u kúñu Ābraan núu i é kūvi i'xá ña é vāta kaku, da kué'en Melquisedee é nāni'i ta'an ña. 11 Tē dɨ dutú san é ī'xá Levii kuvi víi ña é ntūvá'a ña'a san nuu Xuva ko kuenta iñá leí san e ntánakuā'a ña ña ne, ñá kantīo é kī'xi ká xtuku uun dutú rkontuvi. Ntá tsi dutu ñá tsīkán ne, ña ni kúvi viī ña. Dukuān ne, kantio é kī'xi uun dutu váta kaa Melquisedeé san ne, ñá te vāta kaa tatá i'xá Levii, ñá nani Āroón san. 12 Te ē túku dutú san ki'xi ña ne, kantio é nādama ña leí san. 13 Dutú san, ña kaka'an tú'un Xuva kō ne, Cristu ña. Ntá tsi ña te tatá Aroon ña, tsí tuku tatá ña. Nté uun ito vata vií tatá ña sā'á dutu. 14 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san ini ña tsí Jesuú ne, tatá Judaa ña. Nté uun ito ña ni ká'an Muiseé te kii nūu dutu í'xá Judaa. 15 Dií ka kaini o sá'ā dá xee dútu xeé san, ña vata kaa Melquisedee. 16 Ña sā'á ne, ñá ni xēe ña é viī ñá dutu tsí kaduku ntée ña tatá Aroón san, tsi xée ñā é viī ñá dutu dá xe dóo ntii inī ña tsí ña kantɨ́'ɨ ntuvi iña ña. 17 Kuvi vatā ó kaka'an tú'un Xuva ko īña ña: Viín dutu ntii dáñu ntūvi, vata kaa Melquisedee, ka'an. 18 Dukuān né, nantɨ'ɨ Xuva kō lei átā san, tsí ña ni kuvi vii, ñá ni īdiá'vi. 19 Tsí lei Muíseé san ne, ña ni kúvi vīi é kāda ntaa kué'en o ni Xuva kō. Ntá tsi īó itsi e dií ka va'á ve. Kuenta iña i sá'ā ne, kuvi xee étsin o nūu Xuva ko. 20 Xé'e Xuva ko xū'u ña é tēe tsiñu ña Jesuu é viī ñá dutu xeé san. 21 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ dutu ñá nguiī sán ne, ñá te xōó ni xe'ē í xu'u i ni ñā dá kɨ̄'ví ña é viī ñá dutu. Ntá tsi dutu ñá sa'á ne, nteé na'a mí xē'é Xuva ko xu'u ña ni ñā dá kakā'an ña: Xu'u é Xuva ō kó ne, ta'xi ú xu'u kó ne, ñá nātɨvi iní ko dá kā'án u: “Dɨvīn né, dutun ntii dáñu ntūvi”, ka'an Xúva kō. 22 Dukuān né, kūtuni ñá'a tsi Jesuú ne, tuví ña kuenta iña tú'ūn xeé san e tá'xi Xuva ko xū'u ña dá kakā'an ñá tsi dií dií ka va'á koo é xēé san é vāta kaa é tūví di'na. 23 Ñá te da dīi dutu xió ña kídaā, tsí un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá ne, ña ni kúvi viī ñá dutu ntii dáñu ntūvi, tsí xi'i ñá ne, tuku ña'a nakunúu ña naa ña. 24 Ntá tsi Jesuú ne, vií ña dutu ntii dáñu ntūvi, tsí ña kúvī ñá ne, ñá kantīo é kɨ̄'ví tuku dutu náa ña. 25 Dukuān ne, kuvi nakáku kue'en ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña é kī'xi etsin nuu Xuva ko kuenta iña ña, tsí ña kúvī ña. Tuví ña vata koo é kā'an ñá ni Xuva ko kuēnta iña ña'á san ntii dañu ntūvi. 26 Tsi Jesuú ne, dutu ódo nuū ñá e dóo va'á ña, vatā ó kantio ko. Tsi dóo va'á ña. Ña túvī nee é kīni kaa iña ñá, ntē ña tuvi nté uun kuétsi ñā. Ñá te dadɨɨ ña nī ña é iō kuetsí i. Dií ka ka'nu ña'a ña é un ntɨ'ɨ̄ é īó e dukún kān. 27 Ña kantío é viī ñá vatā ó de tuku dutu ñá odo nūú san é ūtén utén kae'ní ña kɨtɨ é kuē'é ña tɨ doméni iña Xuva ko, di'na kuenta iña kuétsi mii ñā ne, kidáā ne, kuenta iña kuétsī ña ñuú ña. Ntá tsi Jesuú ne, uun ito tsi xe'é ña doméni iña Xuva ko kuenta iña ún ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a dá xe'é ña kúñu mii ñā ntíkā krusi kan. 28 Lei Muíseé san ne, kadē kû've é kūdii ña'á san é io kuētsí ña vií ña dutu ódo nūú san. Ntá tsi xe'é Xuva ko xū'u ña dá de kú'vē ña rkontuvi é xēé leí san tsí I'xá mii ña viī ñá dutu ódo nūú, dɨvi ñā é ña tuvi kué'en tsi kuétsi ña ntii dañu ntūvi.
1 Vá'a ō ve. Dií ka ntio ko é kūtuni nto sá'ā: Īó dutu ñá odo nūu iña ko é vā'á kue'en ña, tsi tuví ña e dukún kān ne, kadē kû'vé dadɨɨ ña ni Xuva kō, ña dóo ntii inī í san. 2 Kade ña dutu ódo nūu má vi'ī kuikó nti'xe san é tuví e dukún kān. Mii Xuva kō xntítsī ñá vi'i sā'á; ña te ñá'a ni xntitsī ña. 3 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ dutu ñá odo nūú san ne, dɨvi tsīñu ña é kuē'é ña doméni nta'a Xuva kō, é kā'mi ña kɨtɨ san iña Xuva ko, kɨtɨ e ntaxé'e ña'a san iña kuétsi ñā. Dukuān ne, kantio é kōo é kuē'é Jesuu nta'a Xúva kō dɨ. 4 Tē dɨ́ katuvi dukuan ña ñuxiví a ne, ñá viī ñá dutu, tsi dóo īó dutu táta Levii e ntaxé'e ña doméni vatā ó kaka'án lei Muísee. 5 Ntá tsi da mii tsī da ntántavá'a naa ña nuu i é īó e dukún kan, vatā o dé Muisee da xntítsī ñá vi'i Xuva kō ne, kaka'an Xúva ko ni ñā: “Kuenta vií nto é ntāvá'a naa nto vatā o nañé'e ú nto rkɨ uku Sínaií kān”, ka'an ña. 6 Ntá tsi Cristú ne, ní'i ña tsīñu e dií ka ka'nu é nī'i dútu, ñá tsīkan, tsí kade kú'vē ñá iña tú'ūn e dií ka va'á san. Dií ka va'a tú'ūn san tsi tá'xi Xuva ko xu'u ña ni ko uun nuu i e dií ka va'a. 7 Tē dɨ́ ni īdiá'vi kue'en tú'ūn é ītúvi di'na ne, ñā dɨ́ ni ntīo é kōo tuku tú'un vē. 8 Ntá tsi ña ni xkúntee iní Xuva kō nté ō dé ña'a san kuenta iña tú'un āta sán ne, uve na'a mí kakā'an ñá ni ñā: Xu'u é Xuva ntō ne, kaka'án u ni ntō: Koto nto tsí xee ntúvi ve dá kā'an xtúku ú nī ña Israeé nī ña Judaa nté koo vií ña. 9 É tūku kaka'án u ni ña vatā ó kaka'án u ni ñata ña ntūvi dá irkáa ú nta'a ña e nátāvá u ña ñuú Egítō; tsi ñá ni de ntāa ña é kāka'án u ni ñā. Dukuān ne, ña ni íde ú ña kuenta, ka'an Xúva kō. 10 Kaka'an xtúku Xuva kō: Tú'ūn sa'á ka'án u nī ña Israee dá xee ntúvi tsīkan. Tsu'un u tú'ūn ko ini dɨkɨ ña. Xnteé na'á u tú'ūn kó nima ña. Kidáā ne, vií u Xuva ñā ne, vií ña ña'a ko. 11 Ñá kantīo é xe un xé un ña nakuā'a ña ta'an ña ni ñavi'i ña xoo e Xuva ña, tsí un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá ne, é īni ñá ko, nté ī'xá e dií ka lú'ntī un tsi nté ñatā, ña e dií ka atā. 12 Kada ka'nu iní u ni ña kuētsí ña ne, nté uun ito ká ña naká'ān ko nuu i é kīni kaa é idé ña, ka'an Xúva kō. 13 Dá kakā'an Xúva ko īña tú'ūn xeé san ne, ncho ka'an ñá tsi e kuáta tū'un é tuví di'na. Da nēé ka nuu i é kuatā, é ña kaidiá'vi ká i ne, ña ná'ā ká kutūvi.
1 Vi'a vé ne, tú'ūn é dī'na sán ne, kaka'an nté koo kunuu inī ñá Xuva kō. Xíō úkun ñā dɨ é tuví ñuxiví a. 2 Xntitsī ñá vi'i doó san é kūvi xúkun ñā. Xío ūvi ne'u i. Mí'i dī'na kakɨ́'vi ña ne, ikān intóo kantílīn ní mesa mí ōdo tañú'ū é kūvi doméni iña Xuva ko. Ikān ne, kaka'an ña é Má Vi'ī Kuíkó san. 3 Áta dōo é rkaa iko īní i kān ne, tuví tuku ne'u i mí kakā'an ña é Má Vi'ī Kuíkō Kue'en. 4 Ikān ne, tuví uun naa e kúvi kaá kuāan e dóo nuu á'vi i mí e'mi ña kútū, ni ētun é kātavi kaá kuaán san kanɨɨ āta i. Sá'ā ne, kaka'an ña é Ētun Iña Tú'un Xuva Kō, tsí ñu'u vá'a xuú san mí ūve na'a tú'ūn é kāka'an Xúva ko ni Muīsee. Nuu uun súlē e kúvi kaá kuaán san mí ñū'u nuu i e é'xi ña kídaa, dɨvī é kāka'an ña é manaa. Nuu tatun Āroón dɨ é kéne xuku i kídaā. 5 Úvī ánjē e kúvi kaá kuaán san ne, ntâñɨ nú etún san vata koo é kūtuni ñá'a tsi íkan kaki'xi Xuva kō, ña dóo ka'nu san. Katavi núu nti'xin ánjē san ata etún san mí ntuvá'a ña'a san ni Xuva kō. Ntá tsi ña ká'án ka u nuu i sá'a vevii. 6 Dā xío tu've nuu i tsíkān ne, ntakɨ́'vi dutú san má vi'ī é kuvi ūun san utén utén vata koo é viī ñá tsiñu ña. 7 Ntá tsi má vi'ī é kuvi ūví san ne, koó da miī dutu ñá odo nūú san kakɨ'ví ña ne, uun ito tsi é uun kuia. Dá kɨ̄'ví ña ne, kantio é kuīdo ña nɨñɨ kɨtɨ é kuē'é ña doméni nta'a Xuva ko kuēnta iña kuétsi mii ña ni kuētsí ña ñuú ña, nuu i é idé ña dá ña ni kutúni ña. 8 Dukuān né, kanañē'e Espíritū Sántū sán kō tsí vata kúvi kɨ́'vi ña'a san mí tuví Xuva kō dá kade tsiñu ni'i dukuan ñā má vi'ī kuíko é kuvi ūun san. 9 É un ntɨ'ɨ sā'á vatā o dé ña kídaā né, kanañē'e ña'a é ntoo vevii. Tsí kuenta iña tú'un āta sán ne, xé'e ñā doméni nta'a Xuva kō né, ē'mi ña kɨtɨ san iña Xuva ko. Ntá tsi kuān té du'vā ó inúu ini ña Xuva kō ne, ñá ni idiá'vi e ntuvá'a nti'xe nima ñá ni Xuva kō. 10 Tsi tú'un tsīkán ne, da mii kāka'an íña i é kā'xi o, é ko'o ō, nté koo ntuntoo kúñu kō. Sá'ā ne, kudii núu ī e tá'xi Xuva kō é vīi ó da nté kā'an Xúva kō tú'ūn xee, nuu i e dií ka va'a. 11 Ntá tsi vevií ne, e xée Cristu é viī ñá dutu ódo nūu nuu i é xēé san, nuu i é vā'a é xe'é Xuva ko xū'u ña. Kɨ́'vi ñā má vi'ī doó san e dií kaa va'a, tsí ña te ña'a ni de vá'a ña, tsí ña te ñúxiví a tuvi. 12 Ña ni ídō Cristu nɨñɨ́ a ndi'ú san, nté nɨ̄ñɨ́ a le'ntú san é kūvi doméni iña Xuva ko, tsí nɨñɨ mii ñá xe'é ña. Dukuān ne, idiá'vi é uun ito tsi kɨ̄'ví ña má vi'ī kuíkō kue'én san e ntá'vi ñā kuétsi ko ntii dañu ntūvi. 13 Kuenta iña tú'un āta sán ne, nɨ́ñɨ dūntɨkɨ kɨ́chɨɨ̄ sán ni nɨ̄ñɨ́ ndi'u kɨ́chɨɨ̄ sán ni xāa kúñū i'xá duntɨkɨ kɨ́tdɨ̄'ɨ́ san é ī'xi nú nāá san ne, idiá'vī é dā'ví dutú san ña'a, ña é iō kuetsí i. Dukuān é ntuntoo kúñu ñā ne, naxtuvī xío ña ña iña Xuva ko. 14 Ntá tsi dií dií ka kaidiá'vi nɨñɨ́ Cristu. Tsí kuenta iña Espíritu ñā é ña kuví ne, xe'é Cristu ntuvi íña ña vata kaa doméni iña Xuva ko, uun doméni é ña tuvi nee é kīni kaa. Kuenta iña nɨ́ñɨ ñá ne, kantoo nimá kō é un ntɨ'ɨ nūu i é kāta'xi doxi'i, vata koo é kuvi kada tsiñu o īña Xuva ko, ña kantíto san. 15 Dukuān é Jesucristú ne, vata kaa ña kaikan dá xe'e kaa ña iña tú'ūn xeé san. Xí'i ñā vata koo e ntá'vi ñā kuétsī é idé ō da ntántīkɨn dúkuan ō é kāka'an tú'un āta san. Dukuān ne, ña e kána Xuva kō ne, kuvi ni'i ña é vā'á iña Xuva ko ntii dañu ntúvi, vatā o tá'xi Xuva ko xū'u ña. 16 Tsí te kāda vá'a uun ña'a tutú iña nee é dūku ntée i'xá ña te xi'i ñá ne, ña kúvi kī'i i'xá san iña uva i dā nté ntūvi é kūví uva ña, vatā xkoó ini o. 17 Ña kaidiá'vi tutú san dá tūvi dukuan ñá de vá'a san. Dā nté tē xi'i ñá ne, da kidáā kaidiá'vi i. 18 Dukuān ne, un tsi nte dá iñɨ ntu'u tú'un āta sán ne, kantio é kātɨ nɨñɨ́ san. 19 Kaka'an Muísee ni ún ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san nté o kaka'an é un ntɨ'ɨ lēí san. Kidáā né, kī'i ña xuku é nani hīsopó ne, nāki'ní ña idi le'ntu kué'é san dɨkɨ i. Dā xnúu nto'o ña ini nɨñɨ a dúntɨkɨ́ san é nākudáka ntúte ne, da dá'vi ñā librú leí san ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san. 20 Kaka'an ña: “Nɨ́ñɨ̄ sán ne, kuntā'a vata koo é kūtuni nto tsi tá'xi Xuva ko xu'u ña ni ntō nté koo vií ña ni ntō”, ka'an ña. 21 Du'va ō da'ví Muisee nɨ̂ñɨ́ san vi'i doó san ni un ntɨ'ɨ nūu i é de tsiñu ni'i ñā má vi'ī doo kan. 22 Tsí kaka'an ntí'xe leí san tsí dokó sa é un ntɨ'ɨ̄ ne, kantio é ntuntoo ni nɨ̄ñɨ́ san. Ñá kada ka'nū iní Xuva ko ni ko tē ña di'na katɨ nɨ̂ñɨ́ san. 23 Dukuān ne, núu ī é īó ñuxiví sa é kāntuvá'a naa nuu i é īó e dukún kān ne, kantio é tāvi nɨ́ñɨ kɨtɨ́ san vata koo é ntūntoo. Ntá tsi dɨvi nuū i é īó e dukún kān ne, nɨ́ñɨ̄ é dií ka va'á kantio. 24 Tsi ñá ni kɨ̄'ví Cristu má vi'ī kuíkó san é de vá'a ña'a san, tsí kudii e ntává'a nāá ña'a san má vi'ī kuíko é tuví e dukún kān. Ntá tsi kɨ'ví ña e dukún kān mí kaikan ñá nta'a Xuva ko kuēnta iña ko. 25 Cristú ne, ña te kí'in ito ni ētɨ ña nɨñɨ ña é kūvi doméni iña Xuva ko. Tsí dutu ñá odo nūú iña ñá Israeé san ne, kuenta kuia kakɨ́'vi ña má vi'ī kuíkō kue'én san vata koo é kuē'é ña nɨñɨ é ña te nɨ́ñɨ mii ña é kūvi doméni iña Xuva ko. 26 Tē dɨ́ kuan ō ni idé Cristú ne, kantio é ki'in ito kuvī ñá un tsi nte ntúvi dá iñɨ ntu'u ñúxiví san. Ntá tsi uun ito tsi kí'xi ña da dokó sa ntɨ́'ɨ ñuxiví san ne, xé'e ña ntūvi iña ña nta'a Xúva kō vata koo é nakate ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ kuétsi kō é īo. 27 Uun ito tsi kuví o, ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o ne, kidáā ne, ká'an Xuva ko te vā'á ō ne, o tē ña vá'a ō ni ide o. 28 Kuan ō kúvi Cristú dɨ, tsí uun ito tsi xe'é ña ntuvi iña ña é kūvi doméni iña Xuva ko, vata koo e ntá'vi ña kuétsī ña'a san. Ntá tsi ki'xi xtuku ña, ñá tē e ntá'vi xtuku ña kuétsi kō, ntá tsi vata koo é nakākú kue'en ñá ña'a san, ña ntantétu ña utén uten.
1 Lei Muíseé ne, vata kaa na'a i iña i é vā'á san é kī'xi, tsí ña te dɨvi nti'xe. Dukuān né, kuān te kuénta kuia ntaxé'e ña'a san doméni é kāka'an leí san nta'a Xuva kō dá īnúu ini ña ña ne, ña ni kúvi ntūvá'a kue'en ña. 2 Tē dɨ́ kuvi ntavá'a nti'xe leí san ña'a san kuenta iña doméní san ne, ñá kantīo é kuē'é ka ña doméní san kuenta kuia. Te ūun ito tsi ntuvá'a kue'en ñá ne, ña ntántɨ'ɨ iní ka ña te īó ka kuétsi ñā. 3 Ntá tsi dā ntaxé'e ña doméní san kuenta kuia ne, ntánaka'an ñā tsi íō kuetsí ña, 4 tsi ña kúvi nakate kue'en nɨñɨ dúntɨkɨ kɨ́chɨɨ̄ sán ni nɨ̄ñɨ ndí'u kɨ́chɨɨ̄ san kuétsi kō. 5 Dukuān ne, kaka'an Crístu ni Xuva kō da vé'xi ña ñuxiví sa: Ñá tē doméní san, nté nɨ̄ñɨ kɨtɨ́ san é ntio nto. Dukuān né, taxnūu nto ko é kúvī ú ña'a. 6 Ntō'ó ne, ñá nī xkúntee iní nto é ntaé'mi ña'a san kɨtɨ́ san; ntē ña ni xkúntee iní nto doméni é ntáta'xi ña nto kuenta iña kuétsi ñā. 7 Dukuān ne, kaka'án u: “Kini nto, tsí i'a vé'xī u é vīí u é ntio nto, Xuvā kó, vatā ó uve na'a iñá ko iní libru nto”, kuan ō ka'án u, ka'an ña. 8 Di'na ne, kaka'an ñá tsi ña xkúntee iní Xuva kō doméní san, nte é ka'mi o kɨ̄tɨ iña kuétsi ko, kuān te kaká'an leí san é kuān koo vii o. 9 Kidáā ne, kaka'an ña: “I'a vé'xī u é vīí u é ntio nto, Xuvā ko”, ka'an ña. Ncho ka'an sá'a tsi e nákatsin ña nuu i é ātá san vata koo é xtuvī ñá nuu i é xēé san naa i. 10 Tsí edé Jesucristu é ntio Xuva kō dá uun ito tsi é ntii dañu ntūvi xe'é ña kúñu ñā é kūvi doméni iña Xuva ko. Dukuān ne, kaka'an Xúva kō tsí ña tuví ka kuétsi kō. 11 Dutu ñá Israeé san ne, utén utén ntáñɨ̄ ña, ntaé'mi ña kɨtɨ é kūvi doméni iña Xuva kó, kuān té ña kaidiá'vi é nākate kuétsi kō. 12 Ntá tsi Jesuú ne, uun ito tsi é ntii dañu ntūvi xe'é ña kúñu ñā é kūvi doméni iña Xuva ko kuenta iña kuétsi kō. Kidáā ne, ítūví ña diñɨ Xuva kō. 13 Kantétu ña vē da nté kūvi vií kue'en Xúva ko ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña é ña ntío i ña. 14 Tsí kuenta iña i é uun tsi doméní san ne, ntii dañu ntūvi ntavá'a kue'en ñá ña'a san nuu Xuva ko, ña e nátsoo xio ña iña ña. 15 Náñē'e Espíritū Sántū sán kō tsi é nuu é ntaā i, tsí di'na kaka'an ña: 16 Du'vā ó kaka'an Xúva kō: “Tū'ún sa'a é kuē'é u xu'u kó ni ñā rkontuví ne, kuan kōo. Xtūví u tú'ūn ko nuú nima ña. Xntēé na'a u tú'ūn ko ini dɨkɨ ña”, ka'an ña. 17 Da kidáā ne, kaka'an ña: “Nté uun ito ká ña naká'ān ko kuétsi ñā, nté nuu i é kīni kaa é edé ña”, ka'an ña. Kuan ō ka'an Espíritū Sántū san. 18 Dukuān ne, dá kadā ka'nu iní Xuva ko ni ko kuētsí kō ne, ñá kantīo é kuē'é ka o doméni iña kuétsi kō. 19 Dukuān né, ta'an ko, ñá u'vī ko. Kuvi kɨ́'vi ō má vi'ī kuíkō kue'én san ve, tsí xe'é Jesucristu nɨ́ñɨ ñá kuenta iña ko. 20 Vatā o nákaan dutu átā san doo é rkaa ikō san, vata koo é kɨ̄'ví ña mí tuvi Xuva kó ne, kuān o dé Cristu dá xe'é ña kúñu ñā. Nākaán ña itsi xēe é kɨ̄'ɨn o mí tuvi Xuva ko, itsi mí nī'i ko ntuvi íña ko. 21 Jesuú ne, kade ña dutu ódo nūu iña ko, xo'o é ntáduku ntee o Xuva kō. 22 Dukuān né, kanɨɨ̄ nima ko kɨ́'ɨn o un tsi nte mi túvi Xuva kō. Kuinti'xe kue'en kó ña, tsi e nákate ña nima ko vata koo é ña kutsú'ūn ká o īña kuétsi kō ne, é ntūntoo kúñu ko ntute vā'á san. 23 Ñá ku xtuvī mii o é kāka'an o tsí nuu é ntaā í nuu i é kantétu ō, tsí vií nti'xe Xuva ko nūu i e tá'xi ña xu'u ña ni kō. 24 Kadā kuení ko īña ta'an ko, xé un xé un ō, nté koo vii o vata koo é dií dií ka kuinima ko, é dií dií ka vii o nuu i e dóo va'a. 25 Ñá xtuvī mii o é nātaká nuu o ni ta'an kō, tsi íō ñá'a e kuán o de ña. Ntá tsi xntii o tā'an ko vata koo é nakīí nima ña. Dií dií ka kantio é kuān koo vii o vevíi, tsí dokó sa xee ntúvi dá kī'xi xtuku Tó'o kō. 26 Tē tsun rkó tsiñu ko kade dukuan ō é kuētsí san rkontûvi é īni o é nuu é ntaā i iña Cristú ne, ña túvī ká doméni é ki'i Xuva kō e ntá'vi o īña kuétsi kō. 27 Da miī é kuntetu o nūu i e dóo donchu'ví nta'a Xuva kō dá xntēkú ku'vē ñá iña ko. Ní'i kō mí'i koko un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntaínchu'vi Xúva kō. 28 Xoo ñá'a, ña é ña ni de ntáa lei Muíseé san ne, ñá ni ntuntā'ví ini ña ña. Te īó uvi, uni ña'a é kāka'an ntée ña ña ne, da miī é kuvī ña. 29 Te kuān o kúvi ni ña tsīkán ne, ¿ñā ntu te dií ka kue'e ni'i ña é ntō'o ña xoo é kāxkanuu i I'xá Xuva kō? Ña sā'á ne, kade ña vata te ña ni nuu á'vi kue'en nɨñɨ́ Cristu, kuān te nɨ́ñɨ ñá ne, kūvi nuu i é kūtuni ko tsi tá'xi Xuva ko ko nūu i e tá'xi ña xu'u ña ni kō. Kuenta iña nɨ́ñɨ́ san dɨ e ntántoo Xuva kō nima ña vata koo é kūvi naki'i ña ña. Ntá tsi ña sā'á ne, kaka'an kíni ña iña Espíritu Xuva ko, dɨvi ñā é kaxé'e ña e dóo va'á iña ña. 30 Ntá tsi ini ō tsí kade ntaa Xúva kō né, dɨvi ña kāka'an ña: “Xu'ú ne, kué'ē u é ntō'o ña'a san. Xu'ú ntanáa ú ni ñā”, ka'an Xúva kō. Ne, kaka'an xtúku ña: “Xu'ú ne, natsodo kū'vé u iña ña'á ko”, ka'an ña. 31 ¡Ōo donchu'vi é nī'i ko é nto'o ko nta'a Xuva kō, ña kantíto san! 32 Ntá tsi naka'an nto ntūvi di'na dá dā ve íni nto tú'ūn va'á san. Kūtií nto da dóo ntii tū'un da dóo ntó'o nto. 33 Un vé'xi ne, dōó kinī ka'an ñá'a san íña ntó ne, dē xení ña ni nto mē'ñú ña'a san. Un vé'xi ne, ntō'o nto dá kuan ō ntó'o ta'an nto dɨ. 34 Ntūnta'ví ini nto ta'an nto, ña ñu'u kutū san. Íntōo dínī ntó kuān te kí'i ña'a san é tuví iña nto, tsí ini nto tsí e dukún kan ne, dōó iō iña nto e dií dií ka va'a, é ña ntɨ'ɨ ntii dañu ntúvi. 35 Dukuān ne, ñá xtuvī mii nto é kuinti'xe nto Xuva ko vē, tsí tē ña xtuví mii ntó ne, ní'i ntō é vā'á kue'en. 36 Kantio é kūtíi nto tsi dá kūvi vií nto vatā ó ntio Xuva kō ne, ní'i ntō e tá'xi ña xu'u ña ni ntō. 37 Tsí kaka'an tú'un Xuva kō: Ña ná'ā ka dá ki'xi ña é kāka'án u tsí kī'xí ña. Ñá kukuīí ka ña. 38 Xoó ña'a é vā'á nima ñá tsi kakuinti'xe ña kó ne, ní'i ña ntuvi vā'á iña ña. Ntá tsi te nātɨvi iní ña ne, ña xkúntee iní ka kó ña. Kuan ō ka'an Xúva kō. 39 Ntá tsi xo'ō ne, ña te kade o vatā ó de ña'a, ña e ntántiko kōó san ne, ntákunaá ña. Tsí xo'ō ne, ntáde o vatā ó de ña'a, ña ntákuinti'xe i ne, kuan kōo nakáku nima ko.
1 Vá'a ō ve. Te kakuinti'xe kō ne, ini o tsí ni'i ntí'xe ko nuū i é kāntétu ō. Ñá kaitsu'un ō, tsí ini o tsi nuu é ntaā i é nī'i ko, kuān té vata kiní ō. 2 Dōo diní Xuva ko ni ñata kō, ña intóo kídaā, tsi kuínti'xe ña ña. 3 Tsí kakuinti'xe ko Xuva kō ne, ini ó tsi mii tū'ún ña e de kú'vē ñá ñuxiví san. Ñá tē nee iña io kídaā da de kú'vē ña e ntaíni o vevíi. 4 Kuīnti'xe Abee. Dukuān ne, xé'e ña ūun doméni iña Xuva ko e dií ka va'a é vāta kaa é xe'é Caiin. Dukuān ne, kaka'an Xúva kō tsi dóo va'á ña ne, kī'i ña doméní san. Xí'i Ābeé rkontuvi, ntá tsi vata tsi te kāka'an dúkuan ñā, tsí kainí o nté ō kuínti'xe ña. 5 Kuīnti'xe Enoó san dɨ. Dukuān ne, ñá ni xē'é Xuva kō é kuvī ña. Kuan tsī ó kantíto ña náki'i Xuva ko ñā e dukún kān. Ñá ni nanī'í ka ña'a san ña, tsí kue'en ni'i Xuva ko ñā. Tsí di'na dá naki'i Xuva ko ñā né, kūtuni ñá'a san tsi idé ña é ntio Xuva kō. 6 Ntá tsi ña kuvi víi ō é ntio Xuva ko tē ña kuintí'xe ko ñā. Te nchō kɨ'ɨn étsin o nūu Xuva kó ne, kantio é kuinti'xe kō tsí tuví ña, tsí kaxé'e ña é vā'a xoo é kanɨɨ̄ nima í kanantuku ñā. 7 Kuīnti'xe Noee. Dukuān ne, dá kakā'an Xúva kō tsí koo nuu i é vāta kiní ña ne, ēde ña kuenta é kāka'an Xúva kō. Kidáā ne, de vá'a ña uun tun ntōó san vata koo é nakáku nuu ña ni i'xā ña. Dā íni ña'a san tsi dóo vá'ā ó kakuinti'xe Noeé san ne, kūtuni ña tsi dóo kini ntáa ña nguiī san. Dukuān ne, kaka'an Xúva kō tsi dóo va'á ña'a Noeé san, tsi kuínti'xe ña. 8 Kuīnti'xe Abraan. Dukuān ne, kué'en ña tūku ñuu é kāka'an Xúva kō tsi kué'e ña é kūvi iña ñá ni i'xā ña. Kuān té ña ni iní ña mí'i kɨ̄'ɨn ñá ne, ntīi ña ñuú mii ñā ne, dē ntaa ña é kāka'an Xúva ko ni ñā. 9 Kuīnti'xe Abraán san. Dukuān ne, ní'i ña é kutuvī ñá ñuú san é xe'é Xuva ko ña vatā ó kaka'an ñá, kuān te váta kaa ña ntaíka itsi san kaa ña. Vi'i doó san inúu ña, vatā o dé Isaa ni Jácoó dɨ, tsí dadɨɨ ní'i ña tú'ūn é xe'é Xuva ko xū'u ña. 10 Vi'i doo tsí san inúu ña, tsí intétu Abraan ñuu é tuví ntii dañu ntūvi, ñuu é xtúvi tū'vé Xuva kō, ñuu é de vá'a mii ñā e dukún kān. 11 Kuīnti'xe Sará san dɨ. Dukuān né, kuān te ita ntí'xin kuia ña é kōo i'xá ña ne, ñú'ū nti'xe i'xá ña, tsi kuínti'xe ña tsi vií Xuva ko nuū i é xe'é ña xu'u ña ni ñā. 12 Dukuān né, kuān te dóo ata Ābraan é ña ni kuvi kóo i'xá ña ne, xíō i'xá ña. Káxa ūun tsi ña'a san da nté kútɨtɨ́n ña. Vatā ó uve dií xntɨvi e dukún kān ntáa ña. Vatā ó ntákuvi xɨ́ku ntákuvi ña é ntē ña kuvi naká'vi o ñā. 13 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san é kāka'án u ne, ntákuinti'xe dukuan ñā dá xi'i ñá, kuān té vata ní'i ña é un ntɨ'ɨ̄ é kāka'an Xúva kō. Ntá tsi ini ñá tsi rkontuví koo nuu i sá'a ne, dōo diní ña. Ntáka'an ñá tsi ña te ñuú mii ña ñūxiví sa, tsí ntoo taan ña. 14 Dá kuān ó ntáka'an ñá'a sán ne, ini ó tsi ntánantukū ká ña uun ñuu é kūvi ñuú mii ñā. 15 Tē dɨ́ kanaka'an ña ñūú san mí'ī ntáka ña ne, ¿nté kui ña ni ntiko koó ntu ña ikān? 16 Ntá tsi ntio ña uun ñuu é dií ka va'a. Ntio ña kuntōo ña e dukún kān. Dukuān ne, ñá ni kūka'an nuu Xúva kō tsi ntáka'an ñá'a san tsí Xuva ñā né, xtūví tu'vē ñá ñuú mí kuntōo ña e dukún kān. 17 Kuīnti'xe Abraán san. Dukuān né, dā íto ntēé Xuva ko ñā ne, xé'e ñā i'xá ña Isaá, kuān té kuví, vata kaa doméni iña Xuva ko. Uun tsi i'xá ña e káku dá xe'é Xuva ko xu'u ña ni Ābraan, ntá tsi nchō kué'e ña i, kuān te é kāka'an Xúva ko ni ñā: 18 “Kuenta iña Ísaá ne, nakāxa tátá nto”, ka'an ña. 19 Ini Ábraan tsi dóo ntii īní Xuva kō ne, kuvi nantoto ña ña'a kuān té xi'i ña. Kuvi ka'an o tsí vata tē dɨ́ ni nāki'i nti'xe Abraan í'xá ña rkontuvi te xi'i. 20 Kuīnti'xe Isaá dɨ. Dukuān ne, xé'e ñā xu'u ña tsí vií Xuva kō é vā'á ni Jācoo, ni Esáuú rkontuvi. 21 Kuīnti'xe Jacoo. Dukuān né, dā dokó sa kúvi ña ne, nákɨ'ɨ̄ tuun ña tatun ña. Nānu'u ña iní ña Xuva kō ne, xé'e ñā xu'u ña tsí vií Xuva kō é vā'á ni ī'xa i'xá ña Josee. 22 Kuīnti'xe Joseé san dɨ. Dukuān né, dā xee ntúvi é kuvī ñá ne, kaka'an ñá nī ña Israee tsí ntaka nti'xe ña ñuú Egítō rkontuvi. Kaka'an ñá ni ña te kūni'i ña xɨkɨ ña te ntáka ña ne, nakuntú'xi ñuú san mí kɨ̄'ɨn ña. 23 Kuīnti'xe uva Muiseé san dɨ. Dukuān né, dā káku Muiseé ne, xnuu xū'u ñá i te ūni xoo, tsí ini ña tsi dóo tií kaa i'xá san. Ñá ni u'vī ña é kāka'an reí san tsi ka'ní ña i'xa ɨ́kɨ́n iña ñá Israeé san, i'xa tii. 24 Kuīnti'xe Muiseé san dɨ. Dukuān né, dā kúka'nu ña ne, ña ni ntío ña é kāka'an ñá'a san tsí i'xa diókō rei Egítō san ña. 25 Dií ka ntio ña é nto'o dadɨɨ ña nī ña ntáduku ntée Xuva kō é kutūvi dínī ña uun da'na mí ntáde ña'a san é kīni kaa. 26 Dií ka nuu á'vi, kuiní ña, é ntō'o ñá vata ō ntó'o Cristu é nī'i ña é un ntɨ'ɨ̄ é īó ñuú Egítō. Tsí kantetu ña nuu i e dií ka va'a é kuē'é Xuva ko īña ña. 27 Kuīnti'xe Muisee. Dukuān né, ntāka ña ñuú Egítō ne, ñá ni u'vī ñá te kūdiín reí san. Ñá ni xtuvī mii ña é viī ña, tsí vata tsi tē íni ña Xuva ko, kuān té ña kuvi kiní o ñā. 28 Tsi kuínti'xe Muiseé ne, dē ka'nu ña viko é naka'an ñā da ntáka ña ñuú Egítō. Kā'an ñá ni ñā'a san tsí da'ví ña nɨñɨ lé'ntú san dɨkɨ́ xi'i ña kan vata koo é ña ka'ni ánje Xuva ko ī'xa nuu i íña ñá Israee. 29 Kuīnti'xe ña Israeé san dɨ. Dukuān ne, ítā nti'xin ña mé'ñū ntute ñu'u san é nani Ntute Kuē'é san vatā ó te ñu'u itsi. Ntá tsi dā intíkɨn ña Egítō sán ña ne, tēni ña. 30 Kuīnti'xe ña Israeé san. Dukuān ne, kó'xo ntīká nto'o ñuú Jericoo da íka ña u'xe ntúvi ata i kan. 31 Kuīnti'xe Raa, ñádɨ̄'ɨ e íka lukú san. Ñá te ni xī'i dádɨɨ ña ni ñā'a, ña é ña ni kuintí'xe i san, tsí kuān te íka luku ñá ne, xntii ñā ña Israee, ña é īxkoto ntódo ñuú tsikan. 32 ¿Nēe iñá ka ntu ka'án u? Ñá kunē'é ka é ntāa ú ni nto īña Gédiuun, iña Báraa, iña Sánsuun, iña Jéftee, iña Dávii ni Sámuee, ni ñá ka'án naa Xuva ko kídaā. 33 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña tsikán ne, kuīnti'xe ña. Dukuān né, iō ñá e kúvi idé ña da náa ña ni tūku ñuu. Iō ñá e dóo vá'ā o de kú'vē ña. Iō ña é ni'i ña núu ī é xe'é Xuva ko xu'u ña ni ñā. Iō ñá ne, nakáku ña dá ncho ka'xí ñañá san ña. 34 Iō ña é ñā ni í'xi ña dá ñū'u ña mi dóo kai'xi ñú'ú san. Iō ña e nakáku ña da nchó katsin ña'a san ña káa. Iō ña e náxnuu ña ntii ña kuān té ña tuvi ntíi ña di'na. Iō ña é ña ni u'ví ña dá edé ña du'xēn né, nakúnu ñā sntadun túku ñuú san. 35 Īó ñadɨ̄'ɨ́ san ne, ntōto xtuku i'xá ña rkontuvi dá xi'i. Tuku ña ntákuinti'xe i sán ne, dōo ntó'o ña da káni ña'a san ña utun, ntá tsi ña ni ncho víi ña é kāka'an ñá'a san vata koo é nakáku ña. Ini ñá tsi ni'i ña ntuvi e dií ka va'á iña ña nta'a Xúva kō. 36 Tuku ña ne, ntáxkuntée ña'a san ña ne, ē'ní ña ña, nátiī nuu ña ña xo'o. Kī'ní ña nta'a ña ni dɨ̄'ɨ́n ña dɨ́ ne, xnuu kutu ña ñā. 37 Tuku ña ne, kāni ña'a san ña xuú ne, xí'i ñā. Iō ñá ne, kātsin dava ña'a san ña. Iō ñá ne, īto nteé ña'a san ña te vií ña é kīni kaa. Iō ñá ne, ē'ní nuu ña'a san ña káa. Iō ñá ne, īka xaa ña ne, kudii ñɨɨ́ a le'ntú san ni ñɨ̄ɨ tsidi'ú san itávi núu ña. Dōo taan núu ña. Dē xení ña'a san ni ñá ne, dōo u'vi kúvi ña. 38 Ña ñuxiví san ne, ñá te nuu á'vi ña é kuntoo dadɨɨ ña nī ña dóo va'á san. Ntá tsi edé ña ñuxiví san é doto tsi íka xaa ña dóo va'á san ñuu itsí san nī má ntā'xín san. Xavi kɨ́tɨ san ni mâvi kan kúvi vi'i ña. 39 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña sa'á ne, kuān te íni Xúva kō tsi dóo va'á kuinti'xe ña ne, ñá ni nī'i ña é un ntɨ'ɨ̄ é xe'é Xuva ko xū'u ña. 40 Tsí ini Xúva kō tsi ío ūun nuu i é dií ka va'á iñá kō ne, ntio ña é kūntetu ña tsikan da nté dadɨɨ ni'i ña ni kō e ntuvá'a kue'en o nuú Xuva kō.
1 Ntoo mé'ñu o nī ña te da díi ña'a, ña e dóo kuínti'xe i san. Dukuān né, xo'ō dɨ́, na xtūví xio o da nēé ka nuu i é kanateñu nuu kō, da nēé ka kuetsi é ncho ni'i i kó ne, na kūtíi o kūnu dú've o itsi e tá'xi Xuva ko kō. 2 Koto o nūu Jésuu, tsi kuínti'xe kue'en ñá Xuva kō né, tā'xi ña é kuīnti'xe vá'a ko ñā dɨ. Ntō'o Jesuu ntíkā krusi, ntá tsi ña ni kuká'an nuu ña é xi'i ñá vata ō xi'i ñá kini ntáa san, tsí ini ñá tsi te ita ntí'xin é ntō'o ña ne, kutūvi dínī ñá nta'a Xuva kō. 3 Kadā kuení va'ā ntó ve nté ō dé Jesuu, tsí kutíi ña dá un vá'a tsi ntó'o ña nta'a ñá iō kuetsí i. Dukuān ne, ñá ku kudu'xen ntō, ñá ku natɨ̄vi iní nto é kuīnti'xe nto. 4 Tsí nto'ó ne, váta nī'i ntó doxi'i da ntánāa ntée nto é kīni kaa san. 5 ¿Vá kunáa inī ntú nto tsí kata'xi Xuva ko nto ītsi, tsí i'xá ña nto? Tsi kaka'án tú'un Xuva kō: I'xá miī kó, na naka'an ō dá ta'xi Tó'o ko ō é ntō'o o. Ñá ku tɨ̄vi iní o dá kā'án u tsí ña vá'ā ó kaden. 6 Tsí xoo ñá'a, ña e dóo ntio Xuva ko ī ne, kaxé'e ña ña itsi. Xoó ña'a é kī'i ña e kúvi ña i'xá ña ne, kaxé'e ña é ntō'o ña, ka'an ña. 7 Kutíi nto nto'o nto ne, kutú've nto, tsí kade Xuva ko ni nto vatā ó de ña ni i'xā ña. ¿Vá iō ntú i'xa é ña kaxé'e uva i itsi? 8 Tē ña katá'xi Xuva ko nto itsi vatā ó de ña ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ i'xá ña ne, ñá te ī'xá nti'xe ña nto. 9 Kadā kuení nto dɨ: Dā kú kuetsi ō né, uva ko ñūxiví a ne, kata'xi ña ko ītsi ne, kaiko ñu'u o ñā. ¿Nté kui ña dií dií ka kuinti'xe kō é kāka'an Úva kō, ña tuví e dukún kān, vata koo é nī'i ko ntuví va'á iña ko ntii dañu ntúvi? 10 Uva kō, ña tuví ñuxiví a ne, dá kuetsi ō ne, kata'xi ña ko itsi vatā ó kuiní ña é vā'a. Ntá tsi Xuva kō ne, dií dií ka kaidiá'vi dá kata'xi ña ko ītsi, tsí ntio ña é ntūvá'a kue'en o váta ō va'á ña. 11 Ini ntó tsi ña ntío ko é ntō'o ko, tsí kaexnúu. Ntá tsi rkontuví ne, dá kūtú've kō é vīi o é vā'á ne, kuntōo vá'a o, tē kutú've nti'xe ko kuēnta iña i é ntō'o ko. 12 Dukuān né, nāxnuu ka'nu nto nima ntó ne, nakuntítsi ntāa nto. 13 Nantuku nto itsi vā'a mí'ī ntáka nto, vata koo é ña dií dií ka kuvi nto, vata koo é ntūvá'a vá'a nto. 14 Kuenta tsi vií nto te kuntōo vá'a nto ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a. Kuntīkɨn nto é vā'a, tsi nté uun ña'a ña kiní ña Tó'o ko tē ña vií ña é vā'a. 15 Koto xnto te iō nto é ña kanani'í ka nto é vā'á san é kata'xi Xuva kō. Ñá viī ntó vata kaa xuku ûvé san. Tsí da kaidáka xuku ûvé san ni tūku xukú san ne, ku uve ntɨ́'ɨ. Te viī nto é kīni kaa ne, kutú've ta'an nto é viī ña é kīni kaa dɨ. 16 Ña ku kava ni'i nto ñadɨ̄'ɨ é ña te ñádɨ̄'ɨ míi ntō; ntē ña ku nadɨkɨ́ nteē ntó Xuva ko, vatā o dé Esauu dá nadama ñā é viī ñá i'xa nuu i dá ni'i ña é ka'xī ña. 17 Ini nto tsí rkontuvi dá xee ntúvi e náxnuu viko uva ña ñā ne, ña túvī ká iña ña. Kuān te dóo éku ña ne, kuān te dóo nátɨvi iní ña ne, ña túvī ká cho'o i. 18 Ntō'ó ne, ñá ni xēe étsin nto xuku Sinaií san é tɨɨn nta'a nto vatā o dé ña Israeé san kídaā. Núu xūku tsikán ne, kai'xi ñú'ú san ne, neé kue'en. Dōó ñu'u viko neé san ne, dōo ínu tatsin. 19 Ntē ña ni tekú nto da éku trunpetá san, ntē dá kakā'an tátsin Xuva ko ni ñā. Ña e téku i sán ne, íkan ña é ña ku ka'án ka Xuva ko ni ñā. 20 Tsi dóo ū'ví ña da dóo ntiī ka'an Xúva ko ni ñā tsí da xōó ka é xtūvi i dɨ́'ɨn i xuku san, te ñā'á o te kɨ̄tɨ ne, kuétsī é kā'ní nuu ña i xuú ne, o kini ña ī káā. 21 Tsi dóo donchu'ví kaa é ini ña ne, un tsi nte míi Muīsee kaká'an ña: “Koó da kānɨ́'ɨ u é kaū'ví ko”, ka'an ña. 22 Ntá tsi ntō'ó ne, xée ētsin nto xuku é nanī Siuun, ñuu mí tuví Xuva kō, ña kantíto ntii dañu ntūvi. Ñuú sa'á ne, kaka'an o é ñūú Jerusaleen é tuví e dukún kān, mí'i ntoo ña te nté kaa ánje Xuva kō. 23 Xée nto ikān, mí'i ntoo dîni ña ntánataká nuu, ña ntáduku ntée Xuva kō, ña é ūve na'a dɨ́vi ī e dukún kān. Xée ntō mí tuví Xuva kō, ña é kaidō kû'vé iña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san. Xée ntō mí ntántoo ña xi'i, ña é vā'á san, ña e ntántoo Xuva ko nima i. 24 Xée ntō mí tuví Jesuu, ñá ntitsí me'ñu nuu Xuva ko ni ñā'a san kuenta iña tú'ūn xeé san é xe'é Xuva ko xū'u ña, tsi étɨ ña nɨñɨ ña vata koo é ntá'vi ña kuétsi kō. Dií dií ka kaidiá'vi nɨñɨ ña é nɨ̄ñɨ Ábee. Tsí dā íni Xuva ko nɨ̄ñɨ Ábeé san ne, kaka'an ñá tsi ntanáa ña. Ntá tsi dá kaīní ña nɨñɨ Jésuú ne, kaka'an ñá tsi kada ka'nu iní ña ni kō. 25 Koto nto é viī ntó kuenta ñá kaka'an ni ko. Tsí tē ña ni nakáku ña Israee dá ña ni ide ña kuénta é kāka'an Muísee ni ña ñúxiví a ne, dií dií ka ña nakáku o tē ña vií o kuēntá nēe é kāka'an ñá tuví e dukún kān. 26 Dá kakā'an Xúva kō kídaā né, táān ñuxiví san. Ntá tsi vevií ne, kaka'an ña: “Uun ito ká xtuku natāán u ñá te da mii tsi ñūxiví sa, tsí un tsi nte e dukún kān dɨ”, ka'an Xúva kō. 27 Dá kakā'an ñá é “uun ito ká xtuku” ne, ncho ka'an ñá tsi nantɨ'ɨ ña da nēé ka é īó ñuxiví a é ede kú'vē ña. Koó da nuū i íña mii ñā é kuntōo ka. 28 Dukuān ne, nakué'e ō sintiá'vi nta'a Xuva kō tsí kaduku ntée ō mí kadē kú'vē ña, mí é ña ntɨ́'ɨ. Dukuān ne, ka'nu kuinī ko ni Xuva ko. Kunuu inī kó ña kanɨɨ̄ nima kó, vatā ó ntio ña. 29 Tsí Xuva kō ne, vata kaa ñu'u é kaē'mi é un ntɨ'ɨ̄ é kīni kaa kaa ña.
1 Ntō'ó, ña ntákuinti'xe i, ña xtúvī mii nto é kuīnima ntó ta'an nto. 2 Ñá ku kūnáa inī nto é vā'á koo vií nto ni ñā'a, ña é xēe nú vi'i ntō. Tsí iō ñá'a ne, da xe'é ña vi'i ña ne, íntōo ánje Xuva ko ni ña, kuān té ña ni kutúni ñá te ánje ñā. 3 Naka'an nto tā'an nto, ña ntákuinti'xe i san, ñá ñu'u kutū, vata tsi te ñu'u kutu dadɨɨ nto ni ñā. Naka'an nto tā'an nto, ña dóo ntánto'o i dá kadē xení ña'a san ni ñā, tsí te dā ná kuān koo nto'o nto dɨ. 4 Kuiko ñu'u nto ñadɨ'ɨ̄ ntó tē tánta'a nto. Mii ña kutuvī ni'i nto ñá ne, ñá ku dotō tsí kava ni'i nto tuku ñadɨ̄'ɨ́ san. Kuan kōo vií ñadɨ̄'ɨ́ san ni xɨ̄ɨ ña dɨ. Tsí Xuva kō ne, kué'e ñā é nto'o da xōó ka ña'a, te ñā e tánta'a, te ñā é vāta tánta'a, te kava ni'i ña ñadɨ̄'ɨ é ñā te ñádɨ̄'ɨ míi ñā. 5 Ñá ku ntɨ'ɨ inī ntó iñá diu'un. Kūntoo dínī ntó ni nēé kudii é nī'i nto. Tsí Xuva kō ne, kaka'an ña: “Nté uun ito ñá xtuví mii ú o. Nté uun itó tē ña vií u ó kuenta”, ka'an ña. 6 Dukuān né, kanɨɨ̄ nima ko kuvi ká'an o: Xuva kō né, dɨvi ñā é kaxntii ñā ko. Dukuān ne, ñá ku ū'ví ko. Ña túvī nee iña é kūvi vií ña'a san ní ko. 7 Naka'an nto ñā'a, ña é nakua'a ntó san, ña é nāñé'e nto tú'un Xuva kō. Koto vá'a nto nté ō kuínti'xe ña un tsi da nté xi'i ñá ne, kuan kōo kuintí'xe nto dɨ. 8 Jesucristú ne, ñá kānadama ña. Kuan tsī ó de ña vevii vatā o dé ña di'na ne, kuan kōo vií ña ntii dañu ntūvi. 9 Ñá ku kuntīkɨn ntó da nēé ka tuku tú'ūn é kāka'an ñá'a. Dií ka vá'ā o é kunūu ntii nima ko kuenta iña i é vā'a é kāta'xi Xúva ko kō né, xtuvī mii o nté xkoó ini o iña i é kā'xi o, é ña ká'xi o. Tsí nuu i é kaē'xi o ne, ña te dɨ́vī é kaxntii kō. 10 Īó naa ko mí'i tuví uun doméni iña ko é ña kaní'i dutu, ñá ntántīkɨn lei átā san. 11 Ini nto tsí dutu ñá odo nūu iña ñá Israeé san ne, kaxtuvī ñá nɨñɨ kɨtɨ́ san má vi'ī kuíkó san é kūvi doméni iña Xuva ko vata koo é ntūvá'a ña'a san ni Xuva kō, ntá tsi kae'mi ña kúñu tɨ āta ñuú ña kān. 12 Dukuan ō ntó'o Jesuu ata ñuú san dɨ, vata koo é ntavá'a ña nima ñá'a san kuenta iña nɨ́ñɨ mii ña. 13 Dukuān né, xtuvī mii o é ātá san ne, kuntikɨ̄n o Jésuú, kuān te kadá xení ña'a san ni ko vatā o dé ña ni ñā. 14 Tsi ñuxiví a ne, ña túvi ñuū ko é kuntoo o ntii dañu ntūvi, ntá tsi ntánantuku o ñūu mí kuntoo ō rkontuvi. 15 Dukuān ne, utén utén nakué'e ō doméni nta'a Xúva kō dá kā'an ó tsi dóo ka'nu ña. Dōo diní ña dá nakué'e o ñā sintiá'vi kuenta iña Jésuu. 16 Ñá ku kūnáa inī nto é viī nto é vā'a, é xntii nto tā'an nto. Tsi dá kuān ó de nto ne, vata kaa doméni iña Xuva ko kaa, e dóo ntio ña. 17 Kada ntaa ntó nī ña ntádē kû'vé iña ntó ne, vií ntō é kāka'an ñá, tsí kade ña kuentá nima nto. Ini ña tsí kuenta iña Xuva ko e ntáde ña nto kuenta. Vií nto vata koo é kunūu dîní nima ña, ñá tē é kūnta'xa iní ña, tsi ¿mí'i ntu kunuu á'vi iña nto te kūnta'xa iní ña? 18 Ka'an ntá'vī ntó iñá ntɨ. Iní ntɨ tsi idé ntɨ é vā'á ni ntō nuu Xuva ko. Da miī é ncho vií ntɨ é vā'a utén uten. 19 Vií nto da xe'e, ka'an ntâ'ví nto te ta'xi Xuva kō é dií ka kantɨ́'ɨ naxeé u mí'ī ntántoo nto. 20 Xuva kō, ña kata'xi é kūntoo vá'a ō ne, xtuvī ñá kuenta tsí ntii dañu ntūvi vií ña e tá'xi ña xu'u ña ni ko kuēnta iña nɨ́ñɨ Jésuu, paxtu va'á ko, dā nantóto xtūku ña ña dá xi'i ña. 21 Na ta'xi Xuva ko ntō é un ntɨ'ɨ̄ é vā'a é kantio nto vata koo é kūvi vií nto vatā ó ntio ña. Na viī ña é vā'á nima ntó, nuu i é vā'á, kuinī ñá, kuenta iña Jesúcristu. ¡Ká'an ō tsi dóo ka'nu Cristu ntii dáñu ntūvi! Kuan tsi koo na kōo. 22 Kákān ú nto, tā'an kó, te kūtíi nto nī kó kudii tú'ūn sa'a é kāka'án u ni nto, kuān té ña kué'e tutú san ni de vá'a u. 23 Ntio ko é kūtuni nto tsi e ntíi ení ko Timōteu vi'i útun san. Te kī'xi kantɨ́'ɨ ña ne, kuntēka ú ña te amá kixkoto ni'ni ú nto. 24 Ká'an ntō ntiusi ni ún ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ta'an kō, ña ntánakuā'a nto ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntáduku ntée Xuva kō. I'a kataxnūu ña ñuú Italiá san ntiusi ntó dɨ. 25 Na naxnuu viko Xuva ko nto, ūn ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto. Sá'a tsī é kā'án u ni ntō.
1 Xu'u é Santiaú u ne, kade tsiñu ú iña Xuva ko ni Tó'o ko Jesūcristu. Taxnūu u tú'ūn sa'á iña nto, dɨvi ntō e kúvi uxuvi táta ña Israeé nto, da mí'ī ká mi ntántoo nto. Ntiusi nto. 2 Kuntoo díni nto, tá'an ko, da ntánto'o nto é tūku e túku nuu i. 3 Ini nto tsí da ntánto'o nto kuenta iña i e ntákuinti'xe nto ne, ntákutú've nto é kutíi nto dɨ. 4 Na kūtíi ká nto vata koo é kutu've vá'a nto, vata koo é ntūvá'a ña'a nto ne, ñá tē nee iñá kunáa nteē ntó nuu Xuva ko. 5 Tē ñá ini nto nee é vā'a é viī ntó ne, kákan nto nta'a Xuva kō. Tsí kantétu ña é kuē'é ña é kūtuni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a nee iña é vā'a. Ñá kāde víni ña, ntē ña kada tíi ña ni ntō. 6 Ntá tsi te kākan ntó nta'a ña ne, kanɨɨ̄ nima ntó kuinti'xe nto é nantiko koō ña. Ntē ña ku dé kuení nto te ña nantiko koó ña. Tsí ña ntádē kuení i sán ne, kuān ntáa ña vata kaa ntute ñu'u san é kaido ne, kanainu dá kainu tatsín san. 7 Tē ña te kánɨɨ nima nto ntákuinti'xe nto da ntaíkan nto nta'a Xuva kō ne, ¿mí'i ntu tā'xi ña é ntaíkan nto? 8 Tsí uun ña'a, ña é uvi nuu i kade kuení i ne, nuu nuu tsi kanadama ña é viī ña. Tuku vií ña vevií ne, é tūku vií ña uten. 9 Ta'an ko, ña e dóo ntā'ví san ne, kuān té ña nuu á'vi ña ñuxiví sa ne, ntá tsi na kutūvi dínī ña, tsi dóo nuu á'vi ña nuu Xuva ko. 10 Ta'an ko, ña e dóo kuikā sán ne, na kutūvi dínī ñá te xūvi kaika ña. Tsí vata kaa laa é kae'nu má kū'u kan kaa ña. Tsí uun da'na tsi vé'xi ñuxiví sa. 11 Laa sán dɨ ne, uun dá'na tsi kakene ne, kanakó'xo dá kāxi'i dií xuku i ka'ni ngántií san. Ñá vā'á ka kídaā. Kuan kōo kuvi ni ña kuiká san dɨ. Tsí uun da'na tsi ntɨ'ɨ nuu mii ña nī é iō iña ña. 12 Nté kui vá'a ña'a, ña é kakutíi i é kanto'o i. Tsí te kutíi ña ne, ní'i ña ntuvi vā'a iña ñá nta'a Xuva kō. Tsí Xuva kō ne, e xé'e ñā xu'u ña tsí kuntoo ña ni ñā, xoo é kākuinima í ña. 13 Te īó uun nuu ī é kīni kaa é ncho víi o ne, ñá ku kadā kuení ko te nta'a Xuva ko vē'xi, tsí ña túvi mí'i kēne ña é viī ña é kīni kaa né, ntē ña katá'xi ña é vīi o é kīni kaa dɨ. 14 Tsí nima kíni kaa ko kaikan e dóo ncho vii o é kīni kaa san. 15 Te kuinti'xe kō é kaīkan níma kó san ne, vií nti'xe ō é kīni kaa san. Kidáā né, tē kuíni kō é vīi o é kīni kaa san ne, ní'i kō doxi'í san. 16 Ntō'o tá'ān ko e dóo ntio ko, ñá ku kanī nta'ví mii ntō nima nto. 17 É un ntɨ'ɨ nuū i e dóo va'a, nuu i é nuu é ntaā í ne, dɨvi tsī é vē'xi e dukún kān. Xuva ko kataxnūu ña é vā'á mii kō. Tsí dɨvi ñā ede kú'vē ña ñu'u é kāxi'í nuu e dukún kān. Ñú'ū sán ne, kanadama, ntá tsi Xuva kō ne, ña kanadama ña nté un siin. 18 Tsí mii ñā ntío ña é nakáku ña kō da kuínti'xe ko tū'un é nuu é ntaā i iña ña é ntio ña é kuvi ō vata ntáa i'xa nuu i íña ña. 19 Kutuni nto sá'a, ta'an ko, ña e dóo ntio kó ne, ntíto vií nto, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto, dá ntaíni nto ne, ñá ku dotō tsí ka'an nto. Ñá te ūra tsí kudiín nto dɨ. 20 Tsí te kūdiin ó ne, ñá ntáde o é vā'a é ntio Xuva kō. 21 Dukuān né, xtūví xio nto da nēé ka nuu i é kīni kaa san. Mii tsī é kuinti'xe nto tú'ūn e xnúu Xuva kō nima nto. Dɨvi tsī é kaidiá'vi é nakáku ō. 22 Ntá tsi ña te da mii tsī é kini nto é kāka'an tú'un Xuva kō, tsí kada ntaa nto. Te da mii tsī e ntaíni nto ne, ntaéni nta'ví mii ntō kúñu ntō. 23 Xoó ña'a é da mii tsī e kaíni ña tú'un Xuva kō ne, ntá tsi ña káde ntaa ña vatā ó kaka'án ne, vata tsi kaa ña é kaito nuu speju kaa ña. 24 Tsí kainí ña nuu ña, ntá tsi dá kaxkokoō ñá ne, ura tsí i kakunaá ini ña nté ito ña. 25 Ntá tsi utén utén nakuā'a nto tú'ūn e dóo va'á san iña Xuva ko, tú'ūn é nakākú kō é kīni kaa san. Xoó ña'a é ña kunáa ini ña tú'ūn é nakuā'a ña, tsí kade ntaa ña é kāka'án ne, naxnuu viko Xuva ko ñā. 26 Xoó ña'a é kāka'an ña tsí kantīkɨn ñá Xuva kō, ntá tsi ña káde ña kuenta é kāka'an ñá ne, ¿mí'i ntū nuu é ntaā i é kakuinti'xe ña Xuva kō? Da miī é kaeni ntā'ví mii ñā kúñu ñā. 27 Te nūu é ntaā í ntákuinti'xe ko Xuva kō né, viī o é vā'á, viī o é ntio ña dɨ. Xntii ō á i'xa kií san ne, xntii o ña dɨ̄'ɨ ntâ'ví san dɨ nēe e ntátaan núu ña. Ñá viī o é kīni kaá vatā ó de ña'a, ña é ña ntákuinti'xe i Xuva kō.
1 Ntō'o, tá'ān ko e ntákuinti'xe nto Tó'o ko Jesūcristu, ña e dóo va'á kue'én ne, ñá ku nāntii ni'ni nto nté uun ña'a san. 2 ¿Nté koo vií nto te xēe úun ña'a mí'i ntánataká nuu nto, ña é nuu nta'a i di'i e kúvi oró ne, ni dōo é ña te nté kaa va'á ne, dadɨɨ tsi xee úun ña ntā'ví, ña é nuu doo tsude? 3 Te kinī ntó ña é nuu doo vá'a sán ne, tē ka'an ntó ni ñā: “Kutuvī ntó i'a mí va'ā ó sa”, ne, te kā'an ntó ni ña ntā'ví san: “Ikan kuntītsin, o kutūvín ñu'u san”; 4 te kuān koo ka'an ntó ne, ntádē kú'vē nto tsí īó ña'a sán ne, dií ka nuu á'vi ña é ña nguiī san. Ñá vā'á o é kuān koo kada kuení nto. 5 Kini nto, ta'an ko e dóo ntio ko, tsi é nakaxnúu Xuva ko ña ntā'ví san é dií ka kuintí'xe ña, é nī'i ña é vā'a iña Xuva ko. Tsí kuan ō ka'an Xúva kō é kuē'é ña iña ña, da xōó ka ña'a, ña é mēni í ña. 6 Ntá tsi dɨvi ntō ne, ntáde xení nto ni ña ntā'ví san. Ntá tsi ¿ñā ntu te ña kuiká san e ntáde xení ña ni ntō? ¿Ñā ntu te dɨvi ña e ntáñu'u ña nto, ntáñe'e ni'i ña nto nta'a ña tsíñu i san? 7 ¿Ñā ntu te dɨvi ña e ntáka'an kíni ña iña Cristu, ña e nteé kɨmi nto? 8 Nto'ó ne, vá'ā ó de nto tē ntáde ntaa ntí'xe nto lei é odo nūu mí kāka'an tú'un Xuva kō é na kuīnima kó ta'an ko vatā o ntákuinima ko kúñu kō. 9 Ntá tsi tē dií ka va'a ntáde nto ni ūun ña'a é tuku ña'a sán ne, iō kuetsí nto, tsi ña ntáde ntaa nto é kāka'án lei Xúva kō. 10 Tsí te ūun ña'a kade ntaa ntɨ́'ɨ ña leí san ne, ntá tsi te ūun tsi nuu i é kakó'xo nteē ñá ne, vata tsi te kākó'xo nteē ña é un ntɨ'ɨ̄ é kāka'án leí san. 11 Tsí mii tsi Xuva kō xtúvi ña é ña kuvi kiní dɨkɨ́ o ñadɨ̄'ɨ ñá'a ne, dɨvi ñā xtúvi ña é ña ka'ní o ña'a. Tē ña kaíni dɨkɨ́ nto ñadɨ̄'ɨ ña'a sán ne, ntá tsi kae'ní nto ña'a ne, kidáā ne, kakó'xo nteē nto é kāka'án leí san. 12 Dukuān ne, vá'ā koo ka'an ntó ne, vá'ā koo vií nto dɨ vata kaa ña'a, ña é kɨ̄'ɨn ntá'a ña kaxntēkú kū've kuenta iñá leí san é nakáku ō. 13 Tē ña ni ntunta'ví ini ko ña'a vevii ne, ñá ntuntā'ví ini Xuva ko kō te xee o nta'a ña é xntēkú kū've iña ko kídaā. Ntá tsi tē ntúnta'ví ini ko ña'a san vevií ne, ní'i kō é vā'á nta'a Xuva kō kídaā. 14 Ntō'ó ta'an ko, ¿neé ntu kaidiá'vi i te uun o kāka'an o é kakuinti'xe ko Xuva kō, ntá tsi ña káde ō é vā'a? ¿Kūvi ntu nakáku ō é kuān ó kaka'an o? 15 Te ūun ta'an ko kataan núu ña é ña tuvi dóo kunúu ña, é ña tuvi é kā'xi ñá ne, 16 te iō ntó ka'an ntó ni ñā: “Va'a vá'a tsi koo kue'ēn nto. Xuva ko na tā'xi ña doo é kunūu kutavi nto. Na tā'xi ña é kō'o é kā'xi ntó dɨ.” Te kuan kōo ka'an ntó ne, ntá tsi ña kaxé'e nto é kataan núu ña é kunūu ña, nte é kā'xi ñá ne, ¿neé ntu kaidiá'vi i? 17 Te xo'ō ntáka'an o tsi ntákuinti'xe kō ne, ntá tsi ña ntáde ō é vā'á ne, ¿mí'i ntu kaidiá'vi i e ntákuinti'xe kō? 18 Ntá tsi te iō ñá'a é kā'an ña: “Dɨvi ntō né, kakuinti'xe nto Xuva kō. Xu'ú ne, kade ú nuu i é vā'a. ¿Nté ntu koo nañē'e ntó ko tsí kakuinti'xe nto tē ña káde nto é vā'a? Tē kade u é vā'á ne, kutuni nto tsí kakuinti'xe ko é nuu é ntaā i”, koo ka'an ña. 19 Kakuinti'xe ntō tsí uun tsi Xuva kō. Vá'ā ó ni. Ntá tsi kuān o ntákuinti'xe é ña vá'ā sán dɨ ne, ntanɨ́'ɨ, tsi ntaú'ví i. 20 ¿Nté kuān nte túntu ntú nto? ¿Na nū'u ntó iní nto tsí ña kaidiá'vi i te da mii tsī é ntákuinti'xe kō ne, ntá tsi ña ntáde ō é vā'a? 21 Uva ata ika ko Ābraán ne, ¿ñā ntu te kaká'an Xúva kō tsi dóo va'á ña é xntéku ña nú nāa kan i'xá ña, Isaa, vata kaa uun doméni iña Xuva ko? 22 Íni nto vē tsí nuu é ntaā i e kuínti'xe Abraán san, tsi dé ntaa ña e kuínti'xe ña. Kutuni ko tsí da ide ña é vā'á ne, dií dií ka kuintí'xe ña dɨ. 23 Kuan ō kúntaa vatā ó kaka'an tú'un Xuva kō: “Abraán ne, kuinti'xe ña Xuva kō ne, ka'an Xúva kō tsi dóo va'á ña”, ka'an. Kaka'an Xúva kō tsí Abraán san ne, kuvi ña ña vá'a tiin ni'i ñā. 24 Ini ntó ve, tsí kaka'an Xúva kō tsi va'á ña'a, ña é ña te da míi tsī é kāka'an ña tsí kakuinti'xe ña, tsí kade ña é vā'á dɨ. 25 Kuan ō dé Raá san, ñadɨ̄'ɨ, ña e íka luku kídaā. Kaka'an Xúva kō tsi va'á ña'a ña, tsi dóo vá'ā o dé ña da tsú'un xu'u ña mau iña ñá Israeé san ne, xio itsi táxnūu ña ña da nchó ka'ní ña'a sán ña. 26 Tē ña kantíto nima kó ne, ñá vādá mi kaidiá'vi kúñu kō dɨ. Dadɨɨ tsi, tē ña káde ō é vā'á san ne, ñá vādá mi kaidiá'vi i e kuínti'xe kō.
1 Ntō'ó ta'an miī ko, ñá tē nté sa tɨtɨ́n nto é viī ntó mastru iña tú'un Xuva kō, tsí ini o tsí dií ka tá'xi Xuva kō é nto'o ko, xo'ō é mastru ó, tē ña ntáde ntaa o. 2 Un ntɨ'ɨ ō ntáko'xo ntee ō. Te iō ña é ña kakó'xo nteē ña é kā'an ñá ne, vá'ā kue'en ña. Ntē ña kakó'xo nteē ña é kīni kaa sán, 3 vatā ó de ō dá kaxnuu ō káa xu'u idú san vata koo é viī tɨ é ntio kō ne, ña kúvi kɨ̄'ɨn tɨ mí ntio tɨ. 4 Koto nto tun ntōó san dɨ. Ñá te nté kaa na'nu. Un vá'a tsi ntii ntaíka dá kainu tatsín san. Ntá tsi ña kanakāka sán ne, vava kaa kudii á utun é ntee étɨ i kan kanakāka nuu ña vata koo é kɨ̄'ɨn da mí'ī ká mí ntio ña. 5 Kuān ó kuvi ni xaa kō dɨ. Kuān té dɨvi á ta'vi ī é dií ka lú'ntī é kanɨɨ̄ kúñu kō ne, ntá tsi dóo ka'nu ncho vii. Kuān té un siin kudii ngɨ́ñū'ú ne, ñá tē nté kaa kue'e koko ní'ni. 6 Xaa kō sán ne, vata kaa ñu'ú san kaa. Ña túvī neé ka ta'vī kúñu kō e dóo kini ide. Tsí dɨvi kade ī é katɨ̄ví kanɨɨ̄ kúñu kō. Kade i é tɨ̄ví ko ni ta'an kō dɨ. Kaka'an xáa kō é kīni kaa é vē'xi dô'vi kan. 7 Da nēé ka kɨtɨ ne, da nēé ka láa, da nēé ka kóo, da nēé ka kɨtɨ ntute ne, kuvi kutó'o tɨ́ ne, kuān o ntádē tó'ō ñá tɨ. 8 Ntá tsi xaa kō sán ne, xoxó kuvi kada tó'o i. Ñá kākukadin xáa kō é kaka'an é kīni kaa. Kuān kaa xaa ko vata kaa koo é ñu'u tsitu xū'u tɨ ntɨdi tɨ. 9 Xaa kō sán ne, kaka'an tsi dóo va'á Xuva kō né, dadɨɨ tsi ūra í kaka'an kíni iña ña'a, ña é ede kû'vé Xuva kō é vata kaa mii ñā. 10 Uun tsi xu'u ko kākii tú'ūn é vā'á ni tū'un é kīni kaa. Ntō'o tá'an miī ko, sá'ā ne, ña te kuan kóo. 11 Mí kākene ntute ne, ¿vá kūvi ntu é ikan tsi kēne ntute vidin sán ni ntūte uvé san dɨ? 12 ¿Vá kūvi ntu kii tɨne'ú san utun ngóñū'ú san? ¿Vá kūvi ntu kii ngoñu'ú san xo'o tɨnti'ó san? Dukuān dɨ́, ña kuvi kii ntute vidin mí kakii ntute veñɨɨ́ san. 13 Te iō nto e dóo ki'in inī ntó, e dóo tū'vé nto ne, kutuni ko xoo e dóo ki'in inī í tē íni o tsí kade ña e dóo va'á ne, ñá kāde ka'nu ña. 14 Ntá tsi tē dóo ntákune'u iní nto, tē dóo ncho ni'i nto iña mii ntó ne, ñá ku kā'an nto e dóo ki'in inī nto. Ká'an ntō é nuu é ntaā i. Ñá ku kā'an ntó dovete. 15 Tsi é ki'in inī ntó san ne, ñuxiví san vé'xi, ñá te nta'a Xuva ko ni kī'xi. Tsí kuān ó de ña ñuxiví sa dɨ. Tsí nuu i sá'ā ne, nima kíni kaa nto vé'xi, tsi tó'ō e ña vá'ā san kata'xi é kuān koo kada kuení nto. 16 Da mí'ī ka ntákune'u iní ña'a, da mí'ī ká ntio ña iña mii ña ne, ntánaā ña. Ntáde ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i é kīni kaa. 17 Ntá tsi te nta'a Xuva ko vē'xi e dóo ki'in inī kó ne, ña túvī nté uun nuu i é kīni kaa. Te kuntīkɨn o tsíkan ne, dōo vá'a koo kuntoo o ni ta'an kō, dōo vá'a koo vii o ni ñā nee iña é kāka'an tá'an kō. Ntuntā'ví ini ko ñā. Nɨɨ̄ kue'én ini ko vīi o é vā'á ni da xōó ka ña'a. 18 Xoo é ntio i é kuntōo vá'a i ne, na viī ña é vā'á vatā ó ntio Xuva kō ne, kidáā ne, ní'i ntī'xe ña é vā'á koo kuntōo ña.
1 ¿Mí'i ntu vē'xí du'xēn san? ¿Nté kuī ntánāa tsí mii ntu nto ni tā'an nto? Tsí dɨvī é ntio nima kíni ntaa nto. 2 Īó nuu i e dóo ntio nto, ntá tsi ña tuvi íña nto. Dukuān ne, ntaé'ni nto ña'a san é ntákune'u iní nto ni ñā, ntá tsi ña ntáni'i nto é ntio nto. Dukuān ne, ntánāa nto ne, ntáde nto du'xēn. Ntá tsi ña kuvi ní'i nto é ntio nto, tsí ña ntaíkan nto nta'a Xuva kō. 3 Kuān te ntaíkan nto ne, ntá tsi ña ntáni'i nto, tsí ña vá'a o ntaíkan nto. Da ti tsi é nantɨ'ɨ nto nee iña é ntio nima kíni ntáa nto. 4 Ntō'o é ña ntáde ntaa nto é kuntīkɨn ntó Xuva kō ne, ¿ñá ini ntú nto tsí tē ntántīkɨn nto é kīni kaa sán ne, ntáxtuvī mii nto Xuva ko? Xoó ña'a, ña e dóo ntio i nee iña é ña vá'a ne, kainchu'vi ñá Xuva kō. 5 Ñá te dōto tsi kaka'an tú'un Xuva kō tsí Espíritu ñā e tá'xi ña é kunūu nima kó ne, dōó kakukuiñū ñá ko te tūku nuu i ntántīkɨn o, tsi dóo kakuinima ñá kō. 6 Ntá tsi dií dií ka kaxntii Xuva ko kō é vīi o é vā'a. Dukuān ne, kaka'an tú'un ñā: “Ñá kaxé'e Xuva kō é kūvi vii ña'a, ña é ncho vií ka'nu, ntá tsi dóo diní ña kaxntii ña ñā'a, ña é ña káde ka'nu san”, ka'an. 7 Dukuān ne, kué'e ntō é na kadā kû'vé kue'en Xúva ko īña nto. Ntá tsi ñá ku dā vá'a nto é kadā kû've tó'ō e ña vá'ā san iña nto nté koo vií nto ne, kidáā né, kunu. 8 Kunuu inī ntó Xuva kō né, kunūu mé'ñu ña ntō. Nakate nto nta'a nto, dɨvi ntō é iō kuetsí nto. Ntantoo nto nima ntó, dɨvi ntō é uvi ítsi ntaíka nto. 9 Na kūnta'xa nima nto. Kueku nto ve kuenta iña kuétsi ntō. Tē xkuntée nto é kīni kaa san kídaā ne, kueku nto vevii. Tē dóo diní nto kídaā ne, kuntōo nta'xa kue'en ntó ve. 10 Na ntunta'vī ntó nuu Xuva kō né, dɨvi ña nantaa dukūn ñá nto. 11 Ntō'ó ta'an ko, ñá kū ka'an kíni nto iña ta'an nto. Tsí tē xoó ña'a kaka'an ña é kīni kaa iña ta'an ñá ne, xoó kaka'an ntée ña ña ne, kaka'an ntée ña lei Xúva kō san. Kaxntēkú ku'vē ñá leí san te vā'á ne, o tē ña vá'a. Te kuān o kade nto ne, ñá te kāde ntaa nto é kāka'án leí san, tsí mii xntō kade nto ña é kaxntēkú kū've íña leí san naa i é kāda ntaa nto. 12 Ntá tsi uun tsi ña e tá'xi leí san. Uun ña'a tsi ña é kadē kû'vé dɨ. Tsí dɨvi ñā ne, kuvi nakáku ña ko, ō kuvi nakunáa ña kō dɨ. Ntá tsi dɨvīn ne, ¿xoó ntu ña'an é kuvi xntēkún kū'vén ta'an o? 13 Koto nto ve, dɨvi ntō e ntáka'an nto: “Vevií ne, ō utén kɨ'ɨn ntɨ́ ñuú tsikán ne, ikan kuntōo ntɨ́ uun kuia. Ikan dīko ntɨ́ vata koo é kuē'e diu'un ní'i ntɨ”, ka'an nto. 14 Ñá kuān xkoó ka'an nto, tsi ñá ini nto nté koo kuvi uten. Vata ntáa viko nu'ú san ntáa ntuvi iña nto. Uun dá'na tsi ñu'u vikó san ne, dá kantava. 15 Dií ka vá'ā ó te kā'an nto: “Te Xuva kō ntio ña ne, kuntōo ntɨ́ ne, vií ntɨ sá'a ne, ō vií ntɨ́ tsikan”, koo ka'an nto. 16 Vevií ne, dōo ntáde ka'nu nto kuenta iña i e ntádē kuení mii ntō é viī nto. Ña vá'a ō é kuān koo ka'an o. 17 Xoó ña'a é īni ña nee iña é vā'á vii ña ne, ntá tsi ña káde ña ne, iō kuetsí ña.
1 Koto nto ve, xoo e dóo kuika i. Kueku nto ne, kachu'u ntáa nto é vē'xi é ntō'o nto ve. 2 Nuu i é dokuika nto ne, e té'u ve. E dúku rkídin san dóo nto. 3 É kúdī kaá kuaán nto nī diu'ún kuī'xín nto. Dɨvi ntāda ntaa nté ō ntí'xe nima nto. Kunaá nto kuenta iña i vata tsi koo te ñu'ú san i'xi nto. Tsí ña te nté kaa dokuika e ntánatee vá'a nto vevii, é kuān sá kaa ntuví sā'a. 4 Ini nto ve, tsi xá'vī ña kade tsiñu iñá nto kaikan kuetsi kuenta iña nto, é ña ni ntá'vi nɨɨ nto ña dā ixkadá tsiñu ña iña nto. Xuva kō, ña é kadē kû've iña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ne, tēkú ña tsi dóo u'vi ntákuvi ña ntáde tsiñu iña nto, ña e éni nta'ví nto. 5 Ñá tē nté kaa vá'a o intóo nto ñuxiví sa. Da mii kuē'en tsi dodíni idé nto. Ē'xí va'ā ntó vata kaa kɨtɨ kae'xi dé'en di'na dá ka'nī ñá tɨ. 6 Dɨvi ntō né, dōto tsi tsi'i kuétsi nto ña e dóo va'á ña'a. Xé'e ntō doxi'í ña, ña é ña tuvi kuétsi ī né, ntē ña ni nadá'an ña kúñu ñā. 7 Ntá tsi dɨvi nto, tā'an kó, na kūtíi nto kuntetu nto da nté nainu xtuku Tó'o kō, vata tsī ó de ña kai'xi tsɨ́kɨn san é kākutíi ña kantétu ña é tɨɨ̄n ña kɨtɨ i san da nté tē xee ntúvi daví san. 8 Na kūtíi ntō dɨ. Ñá xtuvī mii nto é kuinti'xe nto, tsi é vevií nainu xtuku Tó'o kō. 9 Ení ko, ñá kā'an ntée nto ta'an nto vata koo é ña tá'xi Xuva ko ntō é ntō'o nto. Tsí doko sa xée ña é tā'xi ña. 10 Koto nto nté ō kutíi ña ka'án naa Xuva ko kídaā da dóo ntó'o ña. 11 Xo'ō ne, ntáka'an o tsi dóo diní ña, xoo é kākutíi e ntó'o i. É tēkú nto nté ō kutíi ñá nanī Joó san. Ini nto tsi náxnuu viko Xuva ko ñā da kúvi ntó'o ña. Tsí Xuva kō ne, dóo kantunta'ví ini ña kō ne, kata'xi ña ko é vā'á dɨ. 12 Na tēkú va'ā nto sá'ā, ta'an ko. Ñá ku natekū nto Uva kō, nté e dukún kān, nté ñū'u san. Na kuinī nto é kā'an nto é nuu é ntaā í vata koo é dá kā'an nto tsí nuu é ntaā í ne, na kūntaa ntí'xe. Te kā'an nto tsí ña'a ne, kuan kōo nti'xe é ña'a, vata koo é ña ta'xi Xuva ko nto é ntō'o nto. 13 Te iō ntó e dóo ntánto'o nto ne, ka'an ntá'vi nto. Te iō ntó e dóo diní nto ne, kata nto nchu'ún Xuva kō. 14 Te iō ntó e dóo vitá o ini nto ne, kana nto ñatā, ña ntákuinti'xe i san, na kā'an ntâ'ví ña iña ña nchokuví san. Na nakūtsi nuu ña ña asete kuenta iña Xuva ko. 15 Te kākuinti'xe vá'a ña kaka'an ntâ'ví san ne, ntuvá'a ña nchokuví san, tsí Xuva ko naxntitsī ñá ña. Te iō kuetsí ña ne, kada ka'nu iní Xuva ko ni ñā. 16 Dukuān ne, ká'an nto ni tā'an nto nee iña é kuētsí nto. Ka'an ntá'vī ntó iña ta'an ntó ne, na kā'an ntâ'ví ña iña nto dɨ, vata koo é ntuvá'a nto. Tsi ñá te nté kaa kaidiá'vi te kanɨɨ̄ nima ñá kaka'an ntâ'ví ña, ña e dóo va'á nuu Xuva ko. 17 Ña é kā'an naa Xuva ko kídaā, ña é nani Ēliá ne, ñatii vata tsi ntáa o xo'ō. Kanɨɨ̄ nima ñá ka'an ntâ'ví ña kídaā é ña kɨɨn dávi ne, uni kuía ntē dáva é ña nī kɨɨn kué'en tsi daví san. 18 Kidáā ne, ka'an ntâ'vi xtúku ña é na kɨ̄ɨn daví san ne, taxnuu Xuva ko dāví san. Kidáā né, ē'nu é tātá ña'a san. 19 Ntō'o tá'ān kó, te iō nto é ntákudana nto itsi é nuu é ntaā í san ne, te tūku ña'a kanantiko koō ñá nto é kuintī'xe xtuku ntó ne, 20 dɨvi ñā é kanantiko koō ñá ña é iō kuetsí i, ña é kaika itsi kini kaa ne, na kūtuni ña tsí kanakáku ña ña doxi'í san ne, ñá kunāá ka ña, tsí kada ka'nu iní Xuva ko ni ña, kuān te dóo kue'e kuétsi ñā.
1 Xu'u é Pedrú u ne, pustru iña Jesúcristú u. Taxnūu u tú'ūn sa'á iña ña é ña te ntóo ñuú mii ī, dɨvi ñā e ntántoo ñuú Pontú, ni ñūú Galaciá, ni ñūú Capadociá, ni ñūú Asiá, ni ñūú Bitinia, 2 ña e nákaxnúu Xuva kō nte dí'na vatā o ntío ña. E tsóo xio Espíritū Sántū san nto vata koo é kāda ntaa nto é kāka'an Jesúcristú ne, vata koo é ntūntoo nima ntó nɨñɨ ña. Ñá tē nté kaa na naxnuu viko Xuva ko ntō, na tā'xi ña é kuntōo vá'a nto utén uten. 3 Ká'an ō tsi dóo ka'nu Xuva ko, dɨvi Uvā Tó'o ko Jesūcristu, tsi dóo ntúntā'ví ini ña kō né, tā'xi ña é kaku xtuku o ntā'a Jesucristu da ntóto xtuku ña é xi'i ña. Dukuān né, kuntōo díni ō é ntantétu o nūu i é vā'a é nī'i ko te kúvi. 4 Tsí ni'i ko uun doméni é ta'xi Xuva ko īña i'xá ña. Ñá kantɨ̄'ɨ doméní san. Vá'ā kue'én ne, ñá kunāá ntii dañu ntūvi. É tūví vā'á iña nto e dukún kan tē xee nto. 5 Tsí da xe ntákuinti'xe nto Xuva kō ne, nɨɨ̄ kue'én ini ña nada'an ña nto vata koo é xēe nto mí'i iō tu've é kuntoo nto ni ñā. Ta'xi ña é kūtuni nto sá'a ntuvi tē ntɨ́'ɨ ñuxiví sa. 6 Dukuān né, kuvi kuntōo díni nto, kuān te ntánto'o nto vevii uun da'na dá iō nuu i e dóo ntii tū'un. 7 Kāá kuaán san ne, kuān té ña kaxntíi ntii dañu ntūvi, ntá tsi ntaé'mi ña vata koo é ntɨ̄'ɨ un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i é ña vá'a e ntádāka. Kuān ó kakuvi ni ntō da ntánto'o nto dɨ. Dukuān ó kantɨ'ɨ nuu i é kīni ntáa é ñū'u nima ntó ne, kutuni te vá'a o ntákuinti'xe nto. Tsi dii dií ka nuu á'vi i é kuīnti'xe vá'a nto Xuva kō é vāta kaa kaá kuaán san. Kidáā né, tē kuínti'xe vá'a nto, kuān te ntánto'o nto ne, ká'an Xuva kō tsi dóo va'á nto ne, ni'i nto dokoñu'u ntuvi tē naínu xtúku Jesucristu. 8 Dōó ntio nto Jesucristú, kuān té vata kiní nto ña. Kuān té ña kaíni ntó ña vevií ne, ntákuinti'xe nto ña. Dukuān ne, ñá tē nté kaa diní nto. Ntē ña xee tá'an tú'ūn é kā'an nto nté kaa e dínī nto, tsí vata tsi tē ntoo nto e dukún kān vevii. 9 Tsí da xe e kuínti'xe nto ne, é nakáku nima nto. 10 Ntuvi di'na ne, ña é ka'án naa Xuva kó ne, ntáka'an ñá nuu i é vā'á san é nī'i nto vevii. Dōo nántuku ña, dōo tsíxe'e ña kuēnta iña i sá'ā. 11 Xé'e Ēspíritū Cristu é kūtuni ñá nte dí'na nee iña é vē'xi é ntō'o Cristú, ni nūu i é vā'a é nī'i ñá rkontuvi. Dōo dé kuení ñā xoo ná'a ntu é viī ña sá'ā ne, amá ntu kuvi dɨ. 12 Ntá tsi xe'é Xuva kō é kūtuni ña tsi tú'ūn e ntáka'an ñá ne, ñá tē é vā'á mii ñā, tsi é vā'á mii ntō. Tsí dɨvi tū'un e ntáka'an ñá ni ntō vevii, ña e ntáka'an ntódo tú'ūn é nakáku ō. Kaxé'e Ēspíritū Sántū, ña e táxnuu Xuva kō nte e dukún kān, é kuān o ntáka'an ñá ne, ñá tē nté kaa ntio ánjē sán kutuni ñá nuu i sá'ā. 13 Dukuān ne, koo tú've nto. Kuntitō xnto. Ntánɨɨ̄ nima ntó kuntētu nto nuu i é vā'á san é nī'i nto te naínu xtúku Jesucristu. 14 Vatā ó de i'xa é kāde ntaa ne, ñá vīí ka nto é ntio nima kíni kaa nto, vata ō dé nto kídaā dá vata kutú've nto iña Xuva ko. 15 Ntá tsi é un ntɨ'ɨ̄ é viī ntó ne, vií nto é vā'á kue'en, vatā ó de Xuva kō, ña e kána nto. 16 Tsí kaka'an tú'un Xuva kō: “É vā'á kue'en kuvi nto, vata tsi ō va'á miī u”, ka'an ña. 17 Xuva kō ne, kaito nteé ña kō é un é un o te vā'á o, tē ña vá'a o kade ō; ñá kāde ña kuenta xoo ñá'a ō. Tē ntáka'an nto Úva nto ñā ne, kuntoo koñu'u nto dá kanɨɨ ntūvi e tá'xi ña é kuntōo nto ñuxiví sa. 18 Ini nto tsí da nakáku ña kō é dōto tsi ntáde o nuu i é ña kaidiá'vi vatā xkoó ini uváta kō, ña intóo kídaā ne, ñá tē diu'un ni ntá'vi ña kuenta iña kó, ntē ña té diu'un kui'xín, ntē ña te káa kuaan, nté da nēé ka nuu i é kanatɨ́vi. 19 Tsí nɨñɨ́ Cristu e dóo nuu á'vi i e ntá'vi ña iña ko. Cristú ne, vata kaa a le'ntu é ña tuví nee kuetsí i, é ña ni kuléntū, kaa ña. 20 Nté dī'na dá iñɨ ntu'u ñuxiví san ne, dē kû'vé Xuva kō é kuān koo kuvi ña. Ntá tsi dā nté ntuvi sā'a dá dokó sa ntɨ'ɨ ñuxiví sa ne, taxnuu Xuva ko ñā é vā'á tsi mii ntō. 21 Tsí kuenta iña ñá ne, ntákuinti'xe nto Xuva kō. Tsí Xuva kō ne, nantóto ña ña dá xi'i ñá ne, xé'e ñā e dóo ka'nu ña'a kúvi ña, vata koo é kuinti'xe nto Xuva kō, vata koo é kūtuni nto tsí nta'a ña vé'xi é un ntɨ'ɨ̄ é vā'á iña nto. 22 É ntūntoo nima ntó e kuínti'xe nto é nuu é ntaā i. Vevií ne, nɨɨ̄ kue'én ini nto na kuīnima ntó ta'an nto, ña ntákuinti'xe i san. Dukuān né, koo ntii ntō é kuīnima ntí'xe nto ta'an nto kanɨɨ̄ nima nto. 23 Tsi e ní'i nto ntuví xēé iña nto é vata kaa te ūvi íto káku nto. Ntá tsi ña te kuenta iña uva nto ña é xi'i e káku nto ve, tsí dɨvi tū'ún Xuva kō é kāntíto ntii dañu ntūvi. 24 Tsí uve na'a kaka'an tú'un Xuva kō: Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán ne, vata ntáa xuku ntáa ña. E dóo nuu á'vi i iña ña vevíi ne, vata ntáa laa xuku ntáa. Kaxi'i dií xuku i sán ne, kanakó'xo laa i, 25 ntá tsi tú'un Xuva kō ne, kutūví ntii dañu ntūvi, ka'an. Tū'ún tsikán ne, dɨvi tū'un é vā'a e ntáka'an ntódo ña ni ntō.
1 Dukuān ne, ñá vīí ka nto nté uun ká nuū i é kīni kaa. Ñá kanī nta'ví ka nto ta'an nto. Ñá te ūvi nuu i vií nto. Ñá ku kune'ū iní ka nto. Ñá kā'án ka nto é kīni kaa iña ta'an nto. 2 I'xa é dā ve káku ne, dōó kanantukū é tsītsi. Kuan koo nantūku nto tú'un Xuva kō dɨ́, dɨvi tū'un é vā'á kue'en. Kuān koo kue'nu nto da nté nāni'i kué'en nto ntuví va'á iña nto. 3 Tsi é īni ntó ve e dóo va'á Xuva kō. 4 Ki'xi etsin nto Cristu vé, dɨvi ñā é vata kaa xuu é kāntíto kaa ña. É nakuītá ña'a san xuú san, ntá tsi Xuva kō né, dɨvi xūu é nakaxnúu ña, e ña te nté kaa nuu á'vi i kuenta iña ña. 5 Dɨvi ntō né, vata ntáa xuu é kāntíto ntáa nto dɨ. Kué'e ntō é vīí Xuva ko ni ntō vata koo é kūvi nima ntó vi'i ña. Ta'xi ña é viī ntó dutu ñá dɨ, vata koo é kue'é nto ña doméni ntuvi iña nto vata o ntío ña. Ki'i ña doméni nto, tsí ntuvá'a nto ni ña kuēnta iña Jesúcristu. 6 Tsí uve na'a kaka'an tú'un Xuva kō: Uun kaa xuu e xtúvi ú ñuú Siuún ne, uun xuu é nakaxnúu u é kodo nūu, uun xuu e dóo nuu á'vi i. Xoo é kākuinti'xe i ne, ñá kuntā'xa iní ña kuenta iña i, ka'an. 7 Dukuān né, ntō'o e ntákuinti'xe ntó ña ne, ñá tē nté kaa va'á ña, kuiní nto. Ntá tsi ña'a, ña é ña ntákuinti'xe i ña ne, nto'o ña vatā ó uve na'a kaka'an tú'un Xuva kō: Xúū é nākuíta ña ntáde vá'a vi'i san ne, dɨvī kúvi xuu ódo nūu étɨ vi'i san, ka'an. 8 Kaka'an xtúku tú'un Xuva kō: Nakɨ'ɨ́ ña'a san xuú san ne, ntava ntodó ña, ka'an. Tsí ntava ntodó ña tē ña kuintí'xe ña tú'un Xuva kō. Tsí kuan ō de kú'vē ña é kōo. 9 Ntá tsi dɨvi ntō ne, ña'a é nakaxnúu Xuva ko kúvi nto. Dutu iñá rei kúvi nto ne, uun tatá ña'a é ntūntoo nima i kúvi nto, tsi ntáduku ntée nto Xuva kō. Kuān ó ni ntō vata koo é kā'an nto tsi dóo vá'ā o dé Xuva kō tsi e nátavā ñá nto mí'ī e dóo neé san ne, da tsóo ña nto mí'ī e dóo vá'a kaxi'í nuu mí tuví ña. 10 Di'na ne, ñá tē nee ñá'a nto, ntá tsi vevií ne, ña'a Xuva ko ntō. Di'na ne, xoxó ña'a é kantunta'ví ini ña nto, ntá tsi vevií ne, kantunta'ví ini Xuva ko ntō. 11 Ení ko e dóo ntio kó nto, vata ntáa ña tuku ñuu ntáa nto, é vata te vē'xí taan xnto ñuxiví sa. Dukuān ne, kaikán u nto tē ña vií nto é kīni kaa é ntio kúñu ntō é kanāa ntée nima nto. 12 Vá'ā koo vií nto dá ntoo nto mé'ñū ña'a, ña e ñá ini Xúva kō. Dukuān né, kuān te ntáka'an kíni ña iña nto vevii tsí ña te vá'ā ó de nto ne, ntá tsi kiní ña tsi ntáde nti'xe nto é vā'a. Kidáā né, te vē'xí Xuva kō é vēxkada kú'vē ñá ne, ká'an ñā tsi dóo ka'nu Xuva kō. 13 Kuenta iña Tó'o ko Jesūcristú ne, kuiko ñu'u nto ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña uve da nēé ka tsiñu, kuān té ña tsiñu na'nu i, tsí dɨvi ñā é odo nūu ña, 14 o kuān té ña tsiñu i san é kataxnūu ña. Tsí dɨvi tsīñu ña é kuē'é ña na ntō'o ña ntáde é kīni kaa sán ne, ō é kā'an ña e dóo vá'ā ó de ña ntáde ntaá san. 15 Ntio Xuva kō é kuān koo vií nto vata koo é ña kuvi ka'an ntée ña tuntú san nto, ña é dotō tsi ntáka'an. 16 Kuān té xoxó ka taxnuu i nto nté koo vií nto, ntá tsi ña ku dotō tsí vií nto é kīni kaa, tsí vii nto é vā'á vata tsī ó de ña ntáde tsiñu iña Xuva ko. 17 Kuiko ñu'u nto ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san. Kuinima nto un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ta'an nto, ña ntákuinti'xe i san. Kuiko ñu'u kuē'en ntó Xuva kō. Kuiko ñu'u ntō ñá odo nūú san. 18 Nto'o e ntáde tsiñu nto ne, kada ntaa nto e ntáka'an tó'o ntō. Kuān te vá'a ña'a ña ne, ntántunta'ví ini ña nto, kuān te dóo diin ñá ne, ntá tsi kuiko ñu'u nto ña. 19 Tsí kaka'an Xúva kō tsi vá'ā ó te kutíi ō é nto'o ko kuēnta iña nuu i é ña te kuétsi ko, tē ntáde ntaa o e ntío ña. 20 Te nī'i nto é nto'o nto te viī nto é kīni kaa ne, ¿va dóo ntu nuu á'vi nto e kūtíi nto é ntō'o nto iña kuétsi nto san? Ntá tsi te kūtíi nto nto'o nto kuenta iña nuu i é vā'a é edé nto ne, tsíkān é nuu á'vi i, kuiní Xuva kō. 21 Dɨvi tsi tsīñu kána Xuva ko ntō é viī nto. Ini nto nté o ntó'o Cristu kuenta iña nto. Dukuān ne, náñē'e ñá nto nté koo vií nto vatā o dé ña. Kuān tsi koo vií nto dɨ. 22 Dɨvi ñā ne, nté uun ito ña ni ide ña é kīni kaa; nté uun ito ña ni eni ntâ'ví ña ña'a. 23 Dā ka'an kíni ña'a san ni ñá ne, ñá ni nantiko koō ña nté uun é kīni kaa. Dā ntó'o ña ne, ñá ni kā'an ñá te ntanáa ña. Ntá tsi ntáda ña kuenta ntá'a Xuva kō, ña e dóo ini é xntēkú kū'vé va'a. 24 Mii ñā ído ña kuétsi kō kúñu ñā dá xi'i ña ntíkā krusi kan vata koo é ña vií ka ō é kīni kaa, tsí vii o da miī é vā'a. Dɨvi ñā ni'i kui'í ña vata koo é ntuvá'a nto. 25 Tsí di'na ne, ntaíka xaa nto vata ntáa le'ntu, ntá tsi e ntíko koō nto mí tuví paxtu ntó, ña kanada'ān nima nto.
1 Dukuān dɨ́, ñadɨ̄'ɨ́, kuiko ñu'u ntō xɨɨ nto, vata koo te īó ña é ña ntákuinti'xe i tú'un Xuva kō ne, nakaku ña, kuān te nté uun tú'ūn ña ni ka'an ntó ni ñā, tsi dóo vá'ā o ntáde nto utén uten. 2 Tsí ini ña tsi dóo vá'ā ó de ñadɨ'ɨ̄ ñá, tsi dóo koñu'u ña. 3 Ña te e ntántukutu ntō né, ntē ña te dóo vá'ā o ntánekɨ̄n nto dɨ́kɨ nto, ntē ña te kɨtɨ e kúvi kaá kuaan kañú'u nto, ntē ña te dú'nu e dóo va'á kue'en. 4 Tsi é nuu xū'ú nima ntó kān, e dóo vita ini nto, e dóo ñɨkādín nima nto. Tsíkān e dií ka nuu á'vi i nuu Xuva ko, tsí dɨvī é ña te kánatɨvi kue'en. 5 Tsí kuan ō dé ñadɨ̄'ɨ va'á san kídaā dɨ́, ña ntákuinti'xe i Xuva kō. Edé ntaa ña e ntáka'an xɨ́ɨ ña, 6 vata ō dé ntaa Sárā san é kāka'an Ábraan. Kaka'an ñá tsi tó'o ña ñā. Dɨvi ntō ne, i'xá ña nto te viī nto é vā'á ne, nté uun nuu i ña te ntaú'vi nto. 7 Dɨvi ntō dɨ́, ñatīi, kuenta vií nto ñadɨ'ɨ̄ nto, tsí ña túvi ntíi ña vatā ó iō ntíi nto. Kuiko ñu'u nto ñā, tsí dadɨɨ tsi ni'i nto ntuví va'á iña nto ni ña nta'a Xúva kō. Kuān koo vií nto vata koo é ña te neé kadɨ nuu i tē ntáka'an ntâ'ví nto. 8 Uun ká xtuku nuu i ká'ān ú ni ntō. Kuédadɨɨ tsi nima ntó, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto. Na kāxnúu nto ta'an nto nee iña e ntánto'o ña. Na ntuntā'ví ini nto ta'an nto. Kuinima ntó ña. Ñá vīí ka'nu nto ni ñā. 9 Tē ntáde ña'a san é kini kaa ni ntō ne, ña nantíko koō nto é kīni kaa sán dɨ. Tē ka'an kíni ña'a san ni ntó ne, ñá ku kā'an kíni nto ni ñā, tsi vá'a koo ka'an ntó ni ñā. Tsi kána Xuva ko kō vata koo é ta'xi ña kō é vā'a. 10 Tsí uve na'a kaká'an tú'un Xuva kō: Tsí xoo ñá'a é ntio ña e dóo vá'a koo kuita ntí'xin ntuvi iña ñá ne, kuenta na víi ña é ña ká'an ña é kīni kaa, é ña kaní nta'ví ña ta'an ña. 11 Na xtuvī mii ña é viī ña é kīni kaa ne, na viī ña é vā'a. Na nantukū ña nté koo kuntoo vá'a ña ni tā'an ña. 12 Tsí kainí Xuva ko xōo é vā'á ña'a ne, katekú ña te kāka'an ntâ'ví ña ni ñā, ntá tsi ña ncho kini ña xoo é kīni ntáa i, ka'an tú'un Xuva kō. 13 ¿Xoó ntu kuvi vii i ni ntō é kīni kaa te dɨ́ mii tsi nuu ī é vā'a ntáde nto? 14 Ntá tsi te nto'o nto kuān te ntáde nto é vā'á ne, kuntōo dínī nto. Ñá ku dā vá'a nto tē xoó ña'a nau'vi ñá nto. Ntē ña kutsú'un nto kuenta iña ña. 15 Tsí kini vá'a ntó nima nto tsí Cristú ne, dií ka ka'nu ña. Dɨvi ñā e Tó'o kō. Koo tú've nto nté koo ka'an ntó ni da xōó ka ña'a te tsíxe'e ña ntō nté kui kuínti'xé nto. Ntá tsi ña vií ka'nu nto. Kuiko ñu'u nto ñā. 16 Vá'ā koo vií nto vata koo é dîní kunuū nima nto. Kidáā né, tē ka'an kíni ña'a san íña nto da ntáde nto é vā'a e ntákuinti'xe nto Cristú ne, dɨvi ñā ne, kuka'an nuu ña. 17 Tsí dií ka vá'ā ó te nto'o kō da ntáde ō é vā'á san naa i é nto'o kō da ntáde ō é kīni kaa sán, te kuan kōo é ntio Xuva kō. 18 Tsí mii tsī Cristu ntó'o ña dá xi'i ña é uun ito tsi kuenta iña kuétsi kō. Dɨvi ñā é ña tuvi kuétsi ñā ne, xí'i ña kuēnta iña ko xo'o é iō kuetsí kō, vata koo é kɨ̄'ɨn ni'i ña ko nuu Xuva ko. Xí'ī kúñu ñā, ntá tsi nima ñá ne, ntōto xtuku. 19 Dukuān o ñé'e ñā, ixka'an ntódo ña mí'i ñu'u kutū nima ña é xi'í san. 20 Ña tsīkán ne, ña intóo kídaā é ña ni kuintí'xe i, kuān te kutíi Xuva kō intétu ña ña nɨɨ dukuān de vá'a Noeé san tun ntōó ka'nu san. Úna ñā'a kudii nakáku ña é ñu'u vá'a ña iní tun ntōó san dá nakuntéku teni nú ntute kān. 21 Kuan kōo vevií ne, ntántada náa o iña ña é nakaku mé'ñu ntute san, tsí nakáku o te ítsi ntute ō. Ñá tē tsi kúñu dentu kō é ntuntoo, tsí nima ko é ntūvá'a ni Xuva kō kuenta iña Jesúcristu, dɨ́vi ñā e ntóto xtuku ña dá xi'i ña. 22 Kúntāa ña e dukún kan vē ne, tuví ña diñɨ kua'a Xuva kō. Doo ntaíko ñu'ū ánjē san ñá, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña odo núu san.
1 Tsi dúkuān né, vata ō ntó'o Cristu ni kúñu ñā ne, kuan koo kadā kuení nto tsí kuvi vií nto é ntō'o nto dɨ. Tsí xoo ñá'a e ntó'o ña nī kúñu ñā ne, é xtuvī mii ña é viī ña é kīni kaa, 2 vata koo e dá ntōo ká ña ñuxiví san ne, ñá vīí ka ña é ntio kúñu ñā, tsí vií ña é ntio Xuva kō. 3 E xée ntuvi é tsoo mii ntō é edé nto vatā o dé ña'a sán dɨ, ña é ña ntákuinti'xe i Xuva kō. Tsi é un ntɨ'ɨ̄ é kīni ntáa ntáde ña. Ncho kada xení ña ni ñadɨ̄'ɨ. Ntáde kɨ'vi ñā. Da mii kuē'en tsi dodîni ntáde ña. Dōo ntáxi'i ña. Ntaínúu ini ña tuku xuva ñā e ña ntío kue'en Xúva kō. 4 Dā kúdu'va ña e ñá ncho kuve ta'an ká nto ña e ntáde ña nuu i é kīni ntáa ne, ntáka'an kíni ña iña nto ve. 5 Ntá tsi nakué'e ña kuenta ntá'a Xuva kō nté o dé ña. Tsí Xuva ko xntēkú ku'vē ña iña ñá ntantíto nī ña é xi'í san. 6 Dukuān ne, ká'an ntōdó ña tú'ūn va'á san nī ña é xi'í san dɨ vata koo é kuntīto ña kuenta iña Xuva kó, kuān te ni'i kúñu ñā é ntō'o i. 7 Dóko sā ntɨ́'ɨ un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu í ve. Dukuān né, kadā kuení va'a nto. Diin diin tsi kuntōo nto vata koo é kūvi ka'an ntâ'ví nto kanɨɨ̄ nima nto. 8 Uun nuu i e dií ka va'a é viī ntó ne: dōó kuinima ntó ta'an nto utén uten. Tsí te kuīnima kó ta'an kō ne, kada ka'nu iní o ni ña, kuān te dóo iō kuetsí ña. 9 Ñá ku dē víni nto vi'i nto é kutūví ta'an nto. 10 Tsí e tá'xi Xuva ko tsīñu é vā'a é vīi o é un é un ō. Na viī ó tsiñu é vā'á san é vā'á ta'an ko vatā ó de ña ñu'u nta'a i tsiñu na'nu é xe'é Xuva kō. 11 Xoó ña'a é kāka'an ñá ne, na kā'an ñá vata ō xe'é Xuva kō é kā'an ña. Xoó ña'a é kaxntii ña tā'an ña ne, na kōó ntii ña viī ñá vata ō xe'é Xuva ko ntii ñā é viī ñá, vata koo é da nēé ka é vīi ó ne, ká'an ñā'a sán tsi dóo va'á Xuva ko ni i'xā ñá Jesucristu. Ká'an ō tsi dóo va'á ña. Na kadā kû'vé ka ña é un ntɨ'ɨ ntii dañu ntūvi. Kuan tsi koo na kōo. 12 Ení ko e dóo ntio kó nto, ñá ku kadā kuení nto te ñū'u nto mé'ñū ñu'u é kaī'xí san é kaīto nteé Xuva ko ntō. 13 Ñá ku da kudū'va nto, tsi dîní koo kuntōo nto e ntánto'o nto vata ō ntó'o Cristu, vata koo é dií dií ka diní nto ntuvi tē naínu xtúku ña, tē ntii dítō ña é kāxi'í nuu ka'nu ña. 14 Te kā'an ntée ña'a san nto tsi ntákuinti'xe nto Cristu ne, dōó diní nto tsi Espíritu Xuva kō e dóo va'a vexkútuvī ñá ni ntō. 15 Īó ña'a ne, ntánto'o ña e é'ni ña ña'a ne, ō du'u ña ne, o dé ña é kīni kaa ne, ō kini nuu ña iña ña'á san. Nta tsi ña kuān koo vií nto. 16 Ntá tsi te xoó ña'a ntánto'o ña e ntántīkɨn ñá Cristú ne, ñá kūka'an nuu ña. Tsí nakué'e ña sintiá'vi nta'a Xuva kō é xe'é ña é kuān koo nto'o ña kuenta iña ña. 17 E xée ntūvi é xntēkú kū'vé Xuva kō. Te dī'na xo'o xntekú ku'vē ñá iña kó ne, ¿nté koo vií ña ni ñā'a san, ña é ña ntákuinti'xe i tú'un Xuva kō? 18 Tē dá kuētsi ntánakáku ña é vā'á san ne, ¿nté koo kuvi nī ña ntáde é kīni kaá san, nī ña é iō kuetsí i san? 19 Dukuān né, dɨvi ñā e ntánto'o ña tsí kuān o ntío Xuva kō é viī ñá ne, ñá kōó da'na é viī ña é vā'a. Na ntāda ña kuentá nima ñá nta'a Xúva kō, ña é ede vá'a ña, ña e nté uun ito ña tsoo míi ña ñā.
1 Vi'a ve ne, ncho kué'e ú itsi iña ñáta, ña odo nūú iña nto. Xu'ú ne, ñatā ú dɨ ne, iní u nté ō ntó'o Cristú ne, dadɨɨ tsi ni'i ko ni ntō é vā'a é tā'xi ña ko te naínu xtúku ña. 2 Kuenta víi nto ña e tá'xi Xuva ko nto vatā ó kade paxtú san kuenta a le'ntu ña. Ñá te kuē'e kuétsi ña nto é viī nto, tsi dodíni nto vií nto. Ñá tē é diu'un ntío nto, tsí kanɨɨ̄ nima ntó vií nto. 3 Ñá ku viī nto tó'o ña'a, ña e ntáde nto kuenta, tsí nañē'e ntó ña nté koo vií ña vatā o ntáde nto. 4 Tē ntii díto paxtu ñá odo nūú san ne, ní'i ntō doméni e dóo va'a é ña kantɨ́'ɨ. 5 Dukuān dɨ́, na kuetsī, kuiko ñu'u nto ñata, ña odo nūú san. Un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ntó ne, ñá vīí ka'nu nto ni tā'an nto. Tsí uve na'a tú'un Xuva ko kāka'an: Ñá kaxntii Xuva ko ñā'a, ña e ntáde na'nu iña mii i, tsí kaxntii ña ña ntā'vi, ña é ña ntáde na'nu san, ka'an. 6 Ntā'vi tsí koo vií nto nuu Xuva ko, ña e dóo ntii inī í, vata koo é kada ka'nu ña nto tē xee ntúvi. 7 Da nēé ka nuu i e ntádē kuení nto ne, ntada nto kuenta ntá'a ña, tsí dɨvi ña kade ña nto kuenta. 8 Ntítō vií nto kuntōo nto. Koto nto tsi é ña vá'ā sán ne, kanāa ntée nto vatā ó de ñaña, kɨtɨ kakachu'u ntáa é kaika tɨ kanantuku tɨ̄ nee iña é kā'xí tɨ. 9 Ñá viī nto é ntio i, tsí kuinti'xe vá'a nto Xuva kō. Tsí ini nto tsí dadɨɨ tsi ntánto'o ta'an nto dá kanɨɨ ñūxiví sa. 10 Ntá tsi tē kúvī é ntō'o kudii nto ne, Xuva ko tā'xi ña é kuinti'xe kue'en nto. Ta'xi ña é kūtíi nto é un ntɨ'ɨ̄. Ta'xi ña é kūtu've vá'a nto nee iña e ntákuinti'xe nto, tsí dɨvi ñā e dóo va'á ña. E kána ña kō é nī'i ko é vā'á nta'a Cristú ne, ntavá'a ña nto. 11 Ká'an ō tsi dóo va'á ña, tsí kuvi vií ña é un ntɨ'ɨ ntii dañu ntūvi. Kuan tsi koo na kōo. 12 Nta'a ení ko Silvanu, ña e dóo de ntaa, kuíni ko, de vá'a ú tutú sa'a vata koo é tā'xi kudií u nto itsi, vata koo é kā'án u ni ntō tsi sá'ā é nuu é ntaā i iña é vā'a e tá'xi Xuva ko kō. Itsi sā'á tsi kuntīkɨn nto. 13 Ña ntákuinti'xe i, ñá ntoo ñuú Babiloniá ne, taxnūu ña ntiusi nto. Dadɨɨ tsi nakaxnúu Xuva ko ña ni ntō. I'xá ko Marcú ne, taxnūu na ntiusi ntó dɨ. 14 Nanume nto ta'an nto é kuinima tá'an nto é nuu é ntaā i. Vā'a vá'a tsi koo kuntōo nto, un ntɨ'ɨ kue'en dú'va nto, tsi ntáduku ntée nto Cristu.
1 Xu'u é Simuun Pedrú u ne, kade tsiñu ú iña Jesúcristú ne, pustrú u iña ña. Taxnūu u tú'ūn sa'á iña nto, tsi é nī'i nto é dadɨɨ kuínti'xe nto nī kó, tsi dóo vá'ā ó de Xuva ko ni Jesūcristu, ña é nakáku kō ne, ñá kāde ña kuenta xoo ná'a o. 2 Dií dií ka kue'e na tā'xí Xuva kō é vā'á iña nto, é kuntōo vá'a nto, tsí ini nto Xuva kō ne, iní nto Tó'o ko Jēsuú dɨ. 3 Tsi dóo ntii īní Xuva kō né, ta'xi ña kō é un ntɨ'ɨ̄ é kantio kō é nī'i ko ntuví va'á iña ko, é un ntɨ'ɨ̄ é kantio kō é vīi o é vā'a, tsí ini o ña. E kána ña kō, tsi dóo ka'nu ña ne, dōo va'á ña dɨ. 4 Dukuān ne, e tá'xi ña ko xū'u ña é viī ñá nuu i e dóo ka'nu, nuu i e dóo nuu á'vi i, vata koo é ntuvá'a nima ntó vata kaa mii ña, te xtuvī mii nto é kānatɨ́vi ñuxiví san é ntio nima kíni ntáa nto. 5 Dukuān né, di'na na kuīnti'xe nto ne, kidáā né, kanɨɨ̄ nima nto vii nto é vā'á dɨ. Kidáā né, nakuā'a ká nto vata koo é kutu've nto iña Xuva kó dɨ. 6 Ñá vīí ka nto vatā ó ntio nima kíni ntáa nto. Na kūtíi nto é un ntɨ'ɨ̄ né, kunuu inī ntó Xuva kō. 7 Kuinima ntó ta'an nto, ña kuínti'xe i sán ne, kuinima ntó da xōó ka ña'a dɨ. 8 Tē íni nto nuu i sá'a ne, kuān koo vii nto utén utén ne, kunuu á'vi ntuvi iña nto. Ñá tē é ntaā i é īni nto Tó'o ko Jesūcristu. 9 Xoó ña'a, ña é ña káde nuu i sá'a ne, vata kaa ña kuāa kaa ña, vata kaa ña é ña káxi'i va'á nuu i. É kūnaá ini ña tsi é ntuntoo nima ñá kuétsī é edé ña kídaā. 10 Dukuān né, ta'an ko, dií dií ka ntukū nuu iní nto é kūtuni vá'a nto tsí nuu é ntaā i é nakaxnúu Xuva ko ntō, e kána ña nto. Te kuān koo vií nto ne, ñá kō'xó ntēé ka nto nuu i é kīni kaa. 11 Kidáā ne, ña kada vini kué'en tsi Xuva kō é kɨ̄'ɨn nto mí kadē kû've Tó'o ko Jesūcristu, dɨ́vi ñā é nakakū ñá ko, ntii dañu ntūvi. 12 Dukuān ne, nguentúvi nanu'u u iní nto nuu i sá'a, kuān te é ini nto, kuān te ntákuinti'xe vá'a nto é nuu é ntaā i e téku nto. 13 É vā'á, kuiní ko, é kā'án ka u é naka'an ntō sá'ā, dá tuví ka u ñuxiví san. 14 E tá'xi Tó'o ko Jesūcristu é kūtuní ko tsí ña na'á ka kutūví u ñuxiví sa. 15 Dukuān ne, kaxío ntiī u é nakuā'a vá'a ú nto sá'ā vevií, vata koo é naka'an nto nūu i sá'a rkontuvi dá xoxó ka u. 16 Tū'un é nañe'é ntɨ nto kuenta iña i é naīnu xtúku Tó'o ko Jesūcristu é ña te nté kaa ntii inī ñá ne, ñá te ni tāvá dɨkɨ mií ntɨ, tsi íni ntɨ ntuxnúu miī ntɨ Tó'o kō e dóo ka'nu ña'a ña. 17 Tsi xé'e Xuva kō e dóo va'á iña ña, é kuiko ñu'u o ñā. Tsi díto nte e dukún kan vē'xí tatsin Xuva ko, kaká'an, “Sá'a Ī'xá miī ko e dóo kakuinimá ko, e dóo diní ko ni ñā”, ka'an. 18 Ntɨ'ɨ́ ne, tēkú ntɨ tatsín san é vē'xí nte e dukún kān, tsí dadɨɨ ntoo ntɨ́ ni ñā rkɨ uku kuikó san. 19 É kūtuni ko tsí nuu é ntaā i é ntáka'an ná'a san kídaā, ña é ka'án naa Xuva ko. Vá'ā ó te viī ntó kuenta tú'ūn e ntáka'an ñá san, tsí vata kaa ñu'u é kāxi'í nuu mí nēé san é dā nté xēe ntúvi tē naínu xtúku Cristu é nāxi'í nuu ña nima nto. 20 Ntá tsi di'na kantio é kūtuni nto tsi tú'ūn é ūve na'a kaká'an Xúva ko kuēnta iña nuu i é kūvi ne, ñá te da xōó ka ña'a ni tāvá dɨkɨ mii ña. 21 Tsí ña é kā'án naa Xuva ko kídaā ne, ñá te dɨ̄kɨ mii ña ni tavá ña é ntáka'an ña, tsí Espíritū Sántū san nañé'e ñá ña nté koo ka'an ña.
1 Ntá tsi kídaā ne, xíō ña'a e táva dɨkɨ mii ña é kā'an ñá doveté ne, kuān koo vií ña'a san ni ntó dɨ. Nakuā'a ña nto tú'ūn é ña te tú'un Xuva kō. Nakua'a xu'ū ñá nto nchú'un vetē é kaido doxi'i. Ká'an ñā tsí ña te Xuva kō ña é nakakū ña. Ntá tsi kantɨ́'ɨ tsi nakūnaá mii ñā kúñu ñā. 2 Ñá te da dīi ña'a kuntíkɨn ñá ña é viī ña é kini kaa vatā ó de ña dɨ. Kuenta iña ñá ne, ká'an kīni ña'a san íña itsí va'á san. 3 Dōó ntio ña diu'ún ne, nañē'e ñá nto tú'ūn é kūdií dovete vata koo é kukuika ña kuēnta iña nto. Ntá tsi nte éma tsi iō tu've é ntō'o ña. Ña ná'ā ka dá nī'i ñá doxi'í san. 4 Ñá ni de ka'nū iní Xuva ko nī ánjē san é ede é kīni kaa, tsí nakuíta nuu ña i dô'vi kan mí nēé kue'en, mí ku'un kutu dā nté xēe ntúvi é xntēkú kū'vé Xuva ko ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a. 5 Ñá ni ntuntā'ví ini ña ñatā, ña intóo kídaā dɨ. Mii tsī Noeé san é kā'an ntódo ña tú'ūn va'á san ne, nákākú Xuva ko ña, ni ū'xe ñá'a ká, dā náxntekū ñá ntute é nakūntéku teni dá kanɨɨ ñūxiví san, mi ntántoo ña kini ntáa san. 6 Ē'mi kue'en Xúva ko ñūú Sodomá, ni ñūú Gomorá dɨ. Ntāda ña xaa é un ntɨ'ɨ̄, vata koo é na kīní ña kini ntáa san nté koo nto'o ña dɨ. 7 Ntá tsi nakáku ña ña é nanī Loó san, tsi dóo va'á ña'a ña. Dōo u'vi kúvi ña tsi dóo ntáde xení ña'a san. 8 Dōó dutsī kuíni ña ntáduku ntée Xuva ko san dā íni ña nté o de ña ñuú ña, da téku ñā e dóo ntáka'an kíni ña'a san. Nté ēmá tsi ña ni ntio kué'en ña nté o de ña ntántoo ni'i ña. 9 Ini Xúva kō nté koo nakáku ña ña ntáduku ntée ña da ntánto'o ña. Ini ña nté koo kué'e ña é ntō'o ñá kini ntáa sán dɨ dā nté xēe ntúvi é xntēkú ku'vē ñá ña'a san. 10 Dií dií ka kué'e ña é ntō'o ña ntáde e ntáka'an níma kíni ntáa ña, iña ña é ña ntaíko ñu'u ña odo nūu íña ña. Ñá tē ntákuka'an nuu ña; ntáde ña da nēé ka nuu i é ncho vií ña. Ntē ña ntaú'vi ña é kā'an ntee ña ña é odo nūu e dukún kān. 11 Ntá tsi miī ánjē sán ne, kuān te dií ka ntii inī ñá ne, kuān te dií ka kuvi vií ña ne, ntá tsi ña te ntáka'an ntée ña ña nuu Xuva ko. 12 Ntá tsi ña kuān ntáa sán ne, vata ntáa kɨtɨ é ña tuví nee ntáde kuení tɨ ntáa ña. Ntáde ña vata tsi káan iní ña. Kɨtɨ sán ne, ntánakaxa tɨ ne, da ntátɨɨn ña tɨ ne, da ntaé'ni ñá tɨ. Kuan ntáa ña dɨ. Tsi ntáka'an kíni ña nuu i é ña ntákutuni vá'a ña ne, kuān tsi koo kuví ña dɨ vatā ó kaxi'i kɨ́tɨ san. 13 Nto'o ñā dɨ́ vata tsi ō nánto'o ña ña nguíī san. Dōó diní ntoo ña vata tsi káan iní ña, da nēé ka tsi ura. E dóo dentu ña. É kuīni ña e ntáde ña doka'an ne, dōo diní ña ntaéni nta'ví ña nto da ntaé'xi dadɨɨ ña ni ntō. 14 Da xōó ka ñadɨ̄'ɨ ntaíni ña ne, ncho kini dɨkɨ́ ña ña. Ñá kantā'á ña e ntáde ña é kīni kaa. Ntáde ña vata koo é kuntīkɨn ña'a san ña, ña é vata kutú've vá'a i iña Xuva ko. É kūtú've ña é ki'i ña da nēé ka nuu i é ntio ña. Ntá tsi dóo ni'i ña é nto'o ña nta'a Xuva kō. 15 Xtuvī mii ña itsí va'á san ne, dá dotō tsi ntaíka ña. Ntáde ña vatā o dé Balaan, i'xá Beu, ña e dóo ntío i é nī'i diu'un dá edé ña é kīni kaa. 16 Ntá tsi uun buru de tíi tɨ ni ña kuēnta iña kuétsi ñā. Kuān té ña kuvi ká'an búru sán ne, ntá tsi ní'i tɨ tatsin ñá'a, kaka'an tɨ é ña ku dé ka ña é kīni kaa. 17 Ña kuān ntáa sán ne, vata ntáa pusu é ītsi núu ntáa ña, vata ntáa viko é kue'en ni'i tatsin. Ní'i ñā é ntō'o ña ntii dañu ntuvi dá kuntōo ña mi dóo nēé kue'en, e xtûví tu'vé Xuva ko īña ña. 18 Tsí da doto tsi ntáka'an ñá nuu i e dóo na'nu ne, ntáde ña é kō'xó ntēé xtuku ña'a san nuu i é kīni kaa, ña é dā vé kii nteé xio ta'an ña e ntáde é kīni kaa san. 19 Ntáka'an ñá ni ñā'a san tsí kuvi kaka xaa ña ve, ntá tsi ntáde tsi mii ñā é kāde tsiñu ña iña i é kīni kaa san. Tsí da nēé ka nuu i é kuvi vii ni ūun ña'a ne, dɨvī é kūvi tó'o ñā. 20 Te xtuvī mii ña nuu i é kīni kaa é īó ñuxiví san te íni ña Tó'o ko Jesūcristu, ña é nakáku kō ne, ntá tsi te kīni nuu xtúku ña nuu i é kīni kaa sán ne, te kūvi vii é kīni kaa san ni ñá ne, da dií dií ka nta'ví de ña é vāta kaa di'na. 21 Dií ka vá'ā ó tē dɨ́ ña ni iní kue'en ña itsi vā'á san é xtuvī mii ña da rkontûvi é ini ña tú'un Xuva kō é nakuā'a ña'a san ña. 22 Kuan kōo kúvi ni ña vatā xkoó ka'an ñá'a san: “Kanaka'xí xtuku tínā san e ntú'xen tɨ. Kanakutsi o kūtsín san ne, ntá tsi kanakunúu nto'o xtuku tɨ nto'xo san”, xkoó ka'an ñá'a sán dɨ.
1 É uvi īto táxnūu u tú'ūn san íña nto, ení ko e dóo ntio kó nto. É uvi īto kaka'án u ni nto sā'á vata koo é kuntitō nto é kadā kuení va'a nto. 2 Nanū'u ntó iní nto nté ō ntáka'an ñá'a, ña é ka'án naa Xuva ko kídaa, ni tū'un e xtûvi Tó'o kō, ña é nakáku kō, é nañé'e ñá kō. 3 Di'na kutuni va'á nto sá'a: tē xee ntúvi é dokó sa ntɨ́'ɨ ñuxiví san ne, ki'xi ña'a ña é narkɨ́ntēé Xuva kō, ña é dotō tsí vii é ntio nima kíni ntáa í ne, 4 ká'an ñā: “¿Nté ntu ō kúvi ni tū'un é kāka'án Cristu é nainu xtúku ña? Un tsi nte dá xi'i úvata ika kō né, kuan tsī ó kakuvi vata ō kúvi nte ntúvi dá iñɨ ntu'u ñūxiví sa”, koo ka'an ña. 5 Ña kuān ntáa sán ne, ñá ntīo ña kutuni ñá tsi nté ntūvi di'na xtûví Xuva kō é kōo e dukún kan ni ñūxiví sa. Nté iní ntute kan vē'xí ne, mé'ñū ntute san túvi dɨ. 6 Ntá tsi ntute san kúvi ide é nakunáa ñuxivi e itúvi kídaā dá nākuntéku. 7 Ntá tsi xtûví xtuku Xuva ko, kāka'an ña tsí e dukún kan ni ñūxiví sa é ntoo vevií ne, é natsoo va'a ña é kā'mi ña ntuvi dá xntēkú ku'vē ñá iña ña'a, ntuvi dá nantɨ'ɨ ña ña'a, ña é ña ni kuintí'xe i ña. 8 Ñá ku kūnaá ini nto sá'a, ēní ko e dóo ntio ko, tsi é uun ntuvi ne, vata kaa uun míil kuīa, kuini Tó'o kō ne, uun míil kuīá ne, vata kaa uun ntuvi, kuiní ña. 9 Ñá te kanakuīí Xuva kō é kāda ntaa ña tú'ūn e tá'xi ña xu'u ña. Īó ña'a sán ne, kuān o ntádē kuení ña. Ntá tsi Xuva kō ne, kantétu ña kuenta iña nto dá kuiī dá kuii tsī, tsí ña ntío ña é kūnaa nté uun ña'a. Ntio ña é natɨ̄vi iní un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san kuétsi ñā. 10 Ntá tsi xee ntúvi te vēxkada kû've Tó'o ko ñūxiví sa. Da née ini tsí kō nainu ña vata kaa uun ña du'u. Kidáā né, uun ito tsi ntɨ'ɨ e dukún kān é dóo donchu'ví koo kañú'u ne, uun ito tsi koko kue'én da nēé ka ntɨ'ɨ é īó ñuxiví sa dɨ. 11 É īni o tsí kuan koo kuvi nī é un ntɨ'ɨ̄ né, ¡dukuān ne, vií nto é vā'á, vií nto da mii kuē'en tsi é ntio Xuva kō 12 da ntantétu nto ntuvi é ntixkada kû'vé Xuva kō! Vií nto vata koo é nainu kantɨ́'ɨ ña. Ntuvi tsikán ne, koko e dukún kān ne, naku've é un ntɨ'ɨ̄. 13 Ntá tsi tá'xi ña xu'u ña tsí koo e dukún xēé ni ñuxiví xēé san, mí'ī é ña te nté kaa vá'a koo. Sá'ā e ntántétu ō. 14 Dukuān ne, ení ko e dóo ntio kó, nɨɨ dukuān ntantétu nto é kuān koo kuvi sá'ā né, koo ntii nto viī nto é vā'á san vata koo é kuvi ka'an Xúva kō tsí ña tuví nee nuu i é ña vá'ā nima ntó, ntē ña tuví nee kuétsi ntō, tsí ntoo vá'a nto. 15 Kiní nto tsí da kuiī dá kuii tsi kāntétu Xuva kō vata koo é nakáku ō. Kuān ó kaka'an tá'an kō Pablú san dɨ, ña e dóo ntio ko, da táxnūu ña tutú iña ntó, vata ō xe'é Xuva kō e dóo ki'in inī ña. 16 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ tutu é kataxnūu ña ne, é kāka'an ñá iña i sá'a. Īó nuu i e dóo vi'xín ō é kāka'an ña. Ña e ñá ini, ña é vāta kuinti'xe vá'a i ne, ntánadama ña tú'ūn Pablu, vátā ó de ña ni tū'ún Xuva kō é nguiī san. Ntá tsi kuenta iña mii ña é kɨ̄'ɨn ña dô'vi kan. 17 Dukuān ne, ení ko e dóo ntio kó, di'na kutuni nto sá'ā ne, koto nto te ña kuntíkɨn nto ña'a, ña e ntáde nuu i e dóo xii kaa, vata koo é ña xtuví mii nto é kuīnti'xe vá'a nto, 18 tsi dií dií ka kutu've nto iña Tó'o ko Jesūcristu, ña é nakáku kō. Ká'an ō vevií ni ntii dañu ntūvi tsi dóo ka'nu ña. Kuan tsī koo é kā'án u ni ntō.
1 I'a ntaa ntɨ́ ni ntō iñá Cristu, ña é dukuān tuvi dá iñɨ ntu'u ñuxiví sa. Tēkú ntɨ iña ñá ne, īní ntɨ ña nuu mií ntɨ dɨ. Īto nteé ntɨ ña ne, tɨɨn nta'ā ntɨ́ ña dɨ. Ña sá'ā ne, ña é kāka'an o e Tú'un Xuva kō, ña e tá'xi ntuvi iña ko. 2 Tsi tá'xi Xuva kō é kīní ntɨ ña kata'xi ntuvi iña ko. Īní ntɨ ña ne, kaka'án ntɨ ni ntō é nuu é ntaā i iña ña. Kaka'án ntɨ ni ntō ve iña ña'a san, ña kata'xi ntuvi iña ko é ña kantɨ́'ɨ. Tsí dukuān tuví ña ni Xuva kō nte ntúvi dí'na ne, tá'xi Xuva kō é kīní ntɨ ña. 3 Kaka'án ntɨ ni ntō nee iña é ini ntɨ́, nee iña e téku ntɨ́, vata koo é kuédadɨɨ tsi nima nto ní ntɨ vata tsī ó e kuédadɨɨ tsi nimá ntɨ ni Xuva ko ni I'xā ñá Jesucristu. 4 Sá'ā é kāka'u ntɨ́ iña ntó vata koo é kuntōo díni kue'en ntó nī ntɨ. 5 Tú'ūn sa'á nañé'e Jesucristú ntɨ ne, kaka'án ntɨ ni nto vē. Vá'ā kue'en Xúva kō. Ña túvī nee iña é kīni kaa iña ña. 6 Tē ntáka'an o tsí dadɨɨ tsi o ni ñā ntá tsi ntáde o é kīni kaa ne, ntáka'an ó dovete; ñá tē nuu é ntaā i e ntáde ō é vatā ó ntio Xuva kō. 7 Ntá tsi te vīi o é vā'á vatā ó de Xuva kō ne, kuédadɨɨ tsi nima ko ni ta'an ko un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o. Kidáā ne, nɨ́ñɨ I'xā ñá Jesucristu kanakate kuétsi kō. 8 Te kā'an o tsí ña tuvi kuétsi kō ne, ntaéni nta'ví mii ō kúñu kō. Ñá ntántīkɨn ntí'xe o itsi Xuva kō. 9 Te kā'an o ni Xuva ko tsi íō ntí'xe kuétsi kō ne, ini o tsi vií ña é vā'á ne, kada ka'nu iní ña ni ko kuētsí kō. Nakate ña nima ko é un ntɨ'ɨ̄ é kīni kaa san. 10 Te kā'an o tsí ña tuvi kuétsi kō ne, vata tē ntáka'an o tsí vete Xuva kō. Ña ntákuinti'xe ko tū'un é kāka'an ña.
1 I'xá miī ko, i'a kaka'án u ni nto sā'a vata koo é ña vií nto é kīni kaa. Ntá tsi te vīi o é kīni kaa ne, īó xoo é nada'an i kō nuu Xuva ko. Jesucristu ñá ne, vá'ā kue'én ña. 2 Tsi ntá'vi Jesuu iña kuétsi kō da étɨ ña nɨñɨ ña ntíkā krusi kan. Ñá te da mii tsi īña kuétsi mii kō, tsí iña kuétsī e ntáde un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntoo ñuxiví sa. 3 Kutuni ko tsí ini ntí'xe o Jēsuu te ntáde ntaa o é kāka'an ña é vīi o. 4 Xoó ña'a é kāka'an ña tsí ini ñá ña, ntá tsi ña káde ntaa ña é kāka'an ñá ne, da mii kuē'en tsi é kāka'an ñá dovete. Ñá īni ka'án ña é nuu é ntaā i. 5 Ntá tsi xoo ñá'a é kāde ntaa ña é kāka'an Xúva kō é vīi ó ne, kakuinima ntí'xe ña Xuva kō. Dukuan ō kútuni ko te ī'xa é kāduku ntée nti'xe Xuva kō. 6 Xoó ña'a é kāka'an ña tsí uun tsi nima ñá ni Xuva kō né, na viī ña é vā'á vatā o dé Jesuu. 7 Ntō'o, tá'ān ko e dóo ntio ko, ñá te nūu i é xeé san é kāka'án ntɨ ni ntō. Kaka'an xtúku ntɨ́ ni nto nūu i é īni nto nte ntúvi di'na. Tū'ún san e téku nto kídaā ne, sá'a kāka'an xtúku ú ni ntō. 8 Ntá tsi i'a kade vá'a ú uun tú'ūn xee é nuu é ntaā i iñá Cristú ne, íña ntō dɨ. Tsí kaita nti'xin é kīni kaa san tsi é xee nuu i é nuu é ntaā í, vatā ó kaita nti'xin é nēé san dá kākene ngántií san. 9 Te iō ntó ntáka'an ntó tsi ntaíka nto mí kāxi'í ne, ntá tsi ntákune'u iní nto ni tā'an nto ne, vata te ntaíka dukuan ntō mi é nēe. 10 Xoo e ntákuinima í ta'an í ne, vata tē ntoo ña mi é kāxi'i. Ñá ntīo ká ña vií ña nuu i é kīni kaa. 11 Ntá tsi xoo e ntákune'u iní i ni tā'an í ne, vata te ntaíka dukuan ñā mi é nēe. Ña ini ña nté koo vií ña, tsí vata tē ña kaxí'i nuu ña mí'i kɨ̄'ɨn ña, tsi dóo nee. 12 Kaka'án u ni nto, ī'xa, tsi e dé ka'nu iní Xuva ko kuētsí nto tsí xi'i Jésuu kuénta iña nto. 13 Kaka'án u ni nto, ūva, tsí ini nto ña é tuví di'na da iñɨ ntu'u ñuxiví sa. Kaka'án u ni nto, na kuētsi, tsi e kúvi idé nto nī tó'ō e ña vá'ā san. Kaka'án u ni nto, ī'xa, tsí ini ntó Xuva kō. 14 Kaka'án u ni nto, ūva, tsí ini nto ña é tuví di'na da itúvi ñuxiví sa. Kaka'án u ni nto, na kuētsi, tsi dóo iō ntíi ntō, tsí ini va'á nto tú'un Xuva kō ne, e kúvi idé nto nī tó'ō e ña vá'ā san. 15 Ñá ku kuinīma ntó nuu i é kīni ntáa san é īó ñuxiví sa; ntē ña ku dé kuení nto é viī nto é kini kaa vatā ó de ña'a, ña é ña ntákuinti'xe i san. Xoo é kākuinima í nuu i é kīni ntáa san é īó ñuxiví sa ne, ñá kākuinima ñá Xuva kō. 16 É un ntɨ'ɨ nūu i é kīni ntáa é īó ñuxiví sa ne, ñá te nta'a Xuva ko vē'xi, tsí i'a tsi kíi mii ñūxiví sa. Nee iña é ntio nima kíni kaa ko, nee iña é kīni kaa é koto ō, nee iña é kāde i é vīi o e dóo ka'nu ña'a o ne, sá'ā é kāta'xi ñuxiví sa. 17 Kué'en kāntɨ'ɨ ñuxiví sa nī é un ntɨ'ɨ nūu i é kīni ntáa. Ntá tsi xoo ñá'a é kāde ntaa ña é ntio Xuva kō ne, kutuvī ñá ni Xuva ko ntii dañu ntūvi. 18 Ī'xá miī ko, dokó sa ntɨ́'ɨ ñuxiví sa. Tēkú nto tsí ki'xi uun ña'a, ña kada ne'u iní nī Cristu. É tɨ̄tɨ́n ña xée ñá ve. Dukuān ne, kutuni ko tsí dokó sa ntɨ́'ɨ ñuxiví sa ve. 19 Ña kuān ntáa sán ne, kīi nteé xio ña kō, é dadɨɨ íka o ni ñā, tsí ña te kuédadɨɨ nima ñá ni kō. Tē dɨ́ uun tsi nima ñá ni kō né, kuan tsī o ntaíka dadɨɨ o ni ñā. Ntá tsi kīi nteé xio ña kō vata koo é tidito tsí ña te íña ko ña é un ntɨ'ɨ ñā. 20 Ntá tsi Jesuú ne, tā'xi ña Espíritū Sántū é kunūu ña nima ntó vata koo é kūtuni ntó nee iña é nuu é ntaā í iña ña. 21 É kuān ó kaka'u ú ne, ñá te kakā'án u é ña íni nto nee iña é nuu é ntaā i, tsí ini vá'a nto. Da nēé ka dovete ne, é īni nto tsí ña te nuu é ntaā i. 22 ¿Xoó ntu e dóo vete ī? ¿Ñā ntu te ña é kāka'an tsí Jesuú ne, ña te dɨ́vi ñā é taxnuu Xuva kō? Ña kuān ntáa sán ne, kade ne'u iní ña nī Cristu, tsí kaka'an ña tsí ña te nuu é ntaā i é dadɨɨ Xuva ko ni I'xā ña. 23 Xoó ña'a é kāka'an ñá tsi Jesuú ne, ña te dɨ́vi ñā é taxnuu Xuva kō ne, ñá īni ña xoo é Xuva kō dɨ. Ntá tsi xoó ña'a é kāka'an ñá tsi táxnuu nti'xe Xuva ko I'xā ñá Jesuú ne, ini ñá Xuva kō dɨ. 24 Dukuān né, xnūu nto nima nto tú'ūn e téku nto dí'na. Te naka'ān ká nto tú'ūn sa'á ne, kuvi uun tsi nima ntó ni Xuva ko, ni I'xā ña. 25 Jesucristú ne, xé'e ñā xu'u ña tsí ta'xi ña ntuvi vā'á iña ko ntii dañu ntúvi. 26 Kaka'án u ni nto sā'a tsí iō ñá'a é ncho kani nta'ví ña nto. 27 Ntá tsi é nī'i nto Espíritū Sántū sán ne, ñá kantīo é nakuā'a tuku ña'a nto. Tsi e tá'xi Jesūcristu Espíritū Sántū sán ne, dɨvi ña kanañē'e ñá nto é un ntɨ'ɨ̄. Ñá tē dovete kaká'an ñá ni ntō, tsí nuu é ntaā i. Kuntoo dadɨɨ nto nī Cristu, vátā ó kanañē'e Espíritū san nto. 28 Kaka'án u ni nto ve, ī'xá ko, te kuntoo dadɨɨ nto nī Cristu vata koo é tē ntii díto ña ne, kunteē ini ko ña, ñá te kūka'an nuú ko ña tē xee ña kídaā. 29 Ini ntó tsi dóo va'á Xuva kō. Dukuān né, da xōó ka ña'a é kāde ña é vā'á ne, dɨvi ñā é ī'xá nti'xe Xuva ko ñā.
1 Koto nto nté ntu kaa dii kakuinima Xúva ko kō, tsi tá'xi ña é kuvi o i'xā ñá ne, i'xá nti'xe Xuva kō kúvi ō. Ña é ña ntákuinti'xe i Xuva kō ne, ñá īni ñá xoo ñá'a o, tsí nte ñá īni ña xoo é Xuva kō dɨ. 2 Ntō'o tá'ān kó e dóo ntio kó nto, é ī'xá Xuva kō kúvi o vevií ne, váta kutūni kó nee iñá ntu ntuvi o ve tē kúvi, ntá tsi ini o tsí te ntīi díto Jesuú ne, ntuvi o vata kaa ña dɨ. Tsí kidáā ne, kini o ña nté kaa ña. 3 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntantétu Jesuú ne, ñá vīí ka ña é kīni kaa, tsí Jesuú ne, dōo va'á ña ne, ña túvi kuētsí ña. 4 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña é ncho vii kuetsi sán ne, ña ntáde ntaa ña é kāka'án lei iña Xuva ko. Iō kuetsí ko tē ña ntáde ntaa o é kāka'án leí san. 5 Ini ntó tsi vé'xi Jesuú vata koo é nakuitā ña kuétsi kō. Jesuú ne, ña túvi kuētsí ña nté un siin. 6 Xoó ña'a, ña é kanuu iní i ña ne, ña ncho vií ka ña é kuētsí san dɨ. Xoó ña'a, ña é da miī é kāde kuétsī sán ne, váta kinī ñá Jesuu. Ntē ñá īni ña xoo é Xuva kō dɨ. 7 I'xá miī ko, ñá kū da vá'a nto é kāni nta'ví ña'a san nto. Xoó ña'a, ña é kāde é vā'á ne, vá'ā nti'xe ña vata kaá mii ñā. 8 Ntá tsi xoo ñá'a, ña é kāde kuétsī sán ne, kaduku ntée ña e ña vá'ā san. Tsí nte dí'na ede tó'ō e ña vá'ā san é kīni kaa. Dukuān é vē'xí I'xá Xuva ko ñūxiví sa vata koo é nantɨ̄'ɨ ña nuu i é kāde tó'ō e ña vá'ā san. 9 Xoó ña'a é nakáku Xuva kō ne, ñá ncho vií ka ña é kīni kaa, tsí nuu Xuva kō nima ña. Ña kúvi vīí ka ña é kīni kaa, tsi é nakáku ña nta'a Xuva kō. 10 Dukuān ne, kutuni ko neé i'xa é kāduku ntée Xuva kō ne, neé i'xa é kāduku ntée tó'ō e ña vá'ā san. Xoó ña'a é ña káde é vā'á ne, ñá te ī'xa é kāduku ntée Xuva kō. Nté ña'a, ña é ña kákuinima í ta'an i ne, ñá te ī'xa é kāduku ntée Xuva kō. 11 Sá'a tū'un e téku nto nte ntúvi dí'na: é na kuīnima kó ta'an kō. 12 Ñá vīi o vata o dé Caiin, ña é ede é kīni kaa san, tsí é'ni ña ení ña. ¿Nté kui é'ni ntu ña ení ña? Tsí Caiín san ne, dōó kīni o dé ña ne, ení ña ne, dōo vá'ā o dé ña. 13 Ñá ku kuntɨ'ɨ ini nto, tā'an kó, tē ntaínchu'vi ña'a ñuxiví sa nto. 14 Ini o tsí xo'ō ne, ñá nī'í ka ko doxi'í san tsi e ní'i ko ntuvi vā'á iña kó ve. Kutuni ko sá'ā, tsí ntákuinima kó ta'an kō. Xoó ña'a é ña kákuinima í ta'an i ne, kuan tsī koo kuví ña ni kuētsí ña. 15 Xoó ña'a, ña é ña ntío kue'en tsí i ta'an í ne, vata kaa ña é kaē'ní ña'a kaa ña nuu Xuva ko. Ini nto tsí xoo ñá'a é kaē'ní ña ña'a ne, ña kúvi nī'i ñá ntuvi va'á iña ña ntii dañu ntúvi. 16 Kutuni ko nté koo kuinima ko, tsí Cristú ne, xé'e ña ntuvi iña ña é kuvī ñá kuenta iña ko. Dukuan xo'ō dɨ́ ne, nakuē'e ó ntuvi iña ko kuenta iña ta'an ko. 17 Xoó ña'a e dóo iō iña ñá ne, kakutuni ña tsí īó ta'an kō, ña é kakunaá ntee í ne, te kāde vií ini ña é kuē'é ña ne, ¿mí'i ntū nuu é ntaā i é kākuinima ñá Xuva kō? 18 I'xá miī ko, ñá te da mii tsī rkɨ xaa ko kunteku é kāka'an o tsi dóo kuinima kó Xuva kō, tsí na kuīnima ntí'xe ko ñā né, na vīi o é vā'á ni ta'an kō dɨ. 19 Dukuān é kūtuni ko tsí xo'ō ne, ntántīkɨn o é nuu é ntaā i. Dukuān ne, nakunuú ka'nu nima kó nuu Xuva ko. 20 Tē ntáde kuení ko té ña vá'a nima kó ne, Xuva kō ne, ini ña nté ō ntí'xe nima ko, tsi dií ka ka'nu ña ne, ini ña é un ntɨ'ɨ̄. 21 Ntō'ó ta'an kó e dóo ntio kó, te inī o tsí ña tuvi kuétsi kō ne, ñá kūka'an nuu ko é xēe étsin o nūu Xuva ko. 22 Dɨvi ñā ne, ta'xi ña da nēé ka nuu i é kākan o nta'a ña, tsi ntákuinti'xe ko tū'un é kāka'an ñá ne, ntáde ō nee iña e ntío ña. 23 Sá'a kāka'an ña é vīi o: é kuinti'xe ko I'xā ñá Jesucristú ne, kuinima ko ta'an ko, vatā ó kaka'an ña. 24 Da xōó ka ña'a, ña é ntáde ntaa é kāka'an Xúva kō ne, ntákudadɨɨ ña ni Xuva kō. Nuu mé'ñu Xuva ko ñā dɨ. Dukuān íni o tsí nuu mé'ñu Xuva ko kō, tsí e tá'xi ña Espíritū Sántū san é kunūu ña nima ko.
1 Ntō'o tá'ān kó e dóo ntio ko, ñá ku kuinti'xe nto da xōó ka ña'a, ña é kāka'an tsí kantīkɨn ña tú'un Xuva kō. Koto nteé va'ā ntó ña vata koo é kūtuni ntó tē nuu é ntaā i é kantīkɨn ñá Xuva kō. Tsí ña te da díi ñá vete ntaíka ña ñuxiví sa. 2 Dukuān é kūtuni nto xoo é nūu Espíritu Xuva kō nima i: xoo é kāka'an i tsí nuu é ntaā í tsi kí'xi Jesucristu ñúxiví sa é nī'i ña kúñū é vata kaa ñatīí san ne, kaduku ntée nti'xe ña Xuva kō. 3 Xoó ña'a é ña kuān ó kaka'an iña Jésuú ne, ñá kadūku ntée ña Xuva kō. Ña kuan ntāá san ne, kaduku ntée ña ña kainchu'ví Cristú san. É tēkú nto tsí ki'xi ña sa'á ne, é tuví ña ñuxiví sa vevii. 4 I'xá ko, ntáduku ntée nto Xuva kō ne, é kūvi ide ntó ni ña vete kuān ntáa san. Tsí dɨvi ñā é nūu ña nima ntó ne, dií ka ka'nu ña é vāta kaa é nūu nima ñá ntáduku ntée ñuxiví sa. 5 Ña ntáka'an dóveté san ne, da mii ñūxiví sa vé'xi ña. Nee iña e ntáka'an ñá ne, iña ñúxiví sa dɨ ne, dukuān ntaíni ña ñuxiví sa ña. 6 Xo'ō ne, ntáduku ntée o Xúva ko. Xoó ña'a é īni ña Xúva kō ne, kaini ña tú'un kō. Xoó ña'a, ña é ña kaduku ntée Xuva kō ne, ñá kaīni ña tú'un kō. Dukuān ne, kutuni ko xoó kaka'an i é nuu é ntaā i, xoo é kāka'an í dovete. 7 Ntō'o tá'ān ko e dóo ntio kó, na kuīnima kó ta'an kō xé un xé un ō. Tsí Xuva kō tá'xi ña nté koo kuinima kó ta'an kō. Xoó ña'a é ini kuiníma ñá ta'an ña ne, i'xa é kāduku ntée Xuva ko ñā. Ini nti'xe ñá Xuva kō. 8 Xoó ña'a, ña é ña íni kuinima í ta'an í ne, ntē ñá īni ñá Xuva kō dɨ. Tsí Xuva kō ne, dóo kuínima ña. 9 Náñē'e Xúva ko kō tsi dóo kuínima ñá kō e táxnūu ña I'xá mii ña ñūxiví sa vata koo é nī'i ko ntuví va'á iña ko kuenta iña ña. 10 Dukuān né, kūtuni ko tsi dóo kuínima ñá kō, tsí kuān té ña ni kuiníma ko ña kídaā ne, di'na ña kuínima ñá kō ne, taxnūu ña I'xá ña vata koo e ntá'vi ña kuétsi kō da étɨ ña nɨñɨ ña kuénta iña ko. 11 Ntō'o e dóo ntio kó ne, dōó kue'e kuínima Xúva ko kō ne, kuan koo na kuīnima kó ta'an kō dɨ. 12 Xuva kō ne, nté uun ña'a vata kiní ña ña. Ntá tsi te kuīnima kó ta'an kō ne, nuu mé'ñu Xuva ko kō. Kidáā ne, kuinima ntí'xe ko vatā ó kuinima Xúva ko kō. 13 Ini o tsí nuu mé'ñu Xuva ko kō ne, uun tsi kúvi o ni ñā, tsí e tá'xi ña Espíritu ñā é kūnuu mé'ñu kunuu dava ña kō. 14 Ntɨ'ɨ́ ne, iní ntɨ ne, ntáka'án ntɨ tsi táxnuu Xuva ko I'xā ñá vata koo é nakáku ña ña ntántoo ñuxiví sa. 15 Da xōó ka ña'a é kāka'an ña tsí Jesuú ne, I'xá mii Xuva ko ñā ne, nuu mé'ñu Xuva ko ñā ne, uun tsi kúvi ña ni Xuva kō. 16 Ntɨ'ɨ́ ne, é kūtuní ntɨ ne, kakuinti'xe ntɨ tsí Xuva kō né, dōo kuínima ñá kō. Dōó ini kuiníma Xúva kō. Xoó ña'a é ini kuiníma ñá ta'an ñá ne, uun tsi kúvi ña ni Xuva kō ne, nuu mé'ñu Xuva ko ñā. 17 Kuān koo kutú've kō é kuinima kué'en ko ta'an kō vata koo é ña u'ví ko tē xee ntúvi é kā'an Xúva ko xoo é vā'a í ne, xoo é ña vá'a i iña ñá ntántoo ñuxiví sa. Tsi é kutú've kō é kuīnima ko ta'an ko ñuxiví sa vata ō kuínima Xúva ko kō. 18 Xoó ña'a é ini kuiníma ñá ne, ñá kau'vī ña. Tē nuu é ntaā i é īni o é kākuinima ntí'xe kō ne, ña túvī nee iña é kau'vi ko. Dōó nto'o ko te kau'vī ko. Xoo é kau'vī í ne, váta kutūni vá'a i nté koo kuinima i. 19 Ini kuiníma kō, tsí di'na kuínima Xúva ko kō. 20 Te iō ñá ne, kaka'an ña: “Kakuinimá ko Xuva kō”, ka'an ña, ntá tsi ña ntío kue'en ñá ta'an ña ne, koó dā dovete kaka'an ña. Tē ña kákuinima ñá ta'an ña é kainí ña ne, ¿nté ntu koo kuinima ñá Xuva kō, tsí vata kiní ña ña? 21 Xtūví Xuva ko tū'un sá'ā é kāda ntaa o: Xoó ña'a é kākuinima ñá Xuva kō ne, na kuīnima ñá ta'an ña dɨ.
1 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a ne, kuvi ña i'xá Xuva ko tē ntákuinti'xe ña tsí Jesuú ne, dɨvi ñā é taxnuu Xuva ko ñā. Xoó ña'a é kākuinima ñá uva i'xá san ne, kakuinima ñá i'xá ña dɨ. 2 Dukuān né, tē ntákuinima kó Xuva kō né, tē ntáde ntaa o é kāka'an ñá ne, dukuān ne, ini ó tsi ntákuinima kó i'xá mii ña Jēsuu. 3 Ntákuinima ntí'xe ko Xuva ko tē ntáde ntaa o é kāka'an ña. Tū'un e xtúvi ña é kāda ntaa o ne, ñá te xīdo víi. 4 Tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña e kúvi i'xá Xuva kō ne, kuvi vií ña nī é un ntɨ'ɨ nuū i é kīni kaa é īó ñuxiví sa. Kuvi vii o, tsi ntaínúu ini ko Xuva kō. 5 Xoó ña'a é kākuinti'xe i tsí Jesuú ne, I'xá Xuva ko ñā ne, kuvi vií ña nī é un ntɨ'ɨ̄ é kīni kaa é īó ñuxiví sa. 6 Dā kí'xi Jesucristu ñúxiví sa ne, ntute san ni nɨ́ñɨ́ san xe'é kuenta. Ñá te da mii tsi ntūte san, tsí ntute ni nɨñɨ́ dɨ. Miī Espíritū Sántū san kantada ntaa ña nee iña é nuu é ntaā i iñá Cristú dɨ. 7 Ntuní nuu i sá'a e ntántuntaa e dukún kān: Xuva ko nī ña é kāka'an o Tú'un ña ni Ēspíritū Sántū. Ntuni sá'a ne, uun tsi ña'a kuvi. 8 Īó ka uni núu i ntántuntaa ñuxiví sa dɨ: Espíritū sán, ni ntūte sán, ni nɨ̄ñɨ́ san. Ntuni núu i san ntántudadɨɨ. 9 Kuīnti'xe ko tú'ūn é kāntada ntaa ña'a san, ntá tsi tú'ūn é kāntada ntaa Xúva kō ne, dií ka kue'e nuu á'vi i. Tsí kantada ntaa ña kuenta iña I'xá ña. 10 Xoo é kākuinti'xe i I'xá Xuva kō ne, nuu tú'ūn é nuu é ntaā í nima ña. Xoo é ña kakuinti'xe i Xuva kō ne, vata te kāka'an ña tsí vete Xuva ko, tsí ña ni kuintí'xe ña é kāka'an Xúva ko īña I'xá ña. 11 Sá'ā ne, tú'ūn é ntada ntaa Xúva kō: é tā'xi ña é kuntoo o ni ña ntii dañu ntūví te kuinti'xe ko I'xā ña. 12 Xoo e túvi ni'i i I'xá Xuva kō ne, e ní'i ña ntuvi vā'á iña ña nta'a Xúva kō. Xoo é ña tuvi ni'i i I'xá Xuva kō ne, ña túvi ntuvi vā'á iña i nta'a Xúva kō. 13 Kade vá'a u sá'a iña nto, ña ntákuinti'xe I'xá Xuva kō, vata koo é kīni vá'a nto tsí e tá'xi Xuva kō é ni'i nto ntuvi va'á iña nto ntii dañu ntúvi. 14 Ntaínúu ini ko Xuva kō, tsí ini o tsí katekú ña da ntaíkan o da nēé ka nuu i nta'a ña, vatā o ntío ña. 15 Te īni o tsí katekú ña é kāka'an ntâ'ví ō ne, ini o tsí ta'xi ntí'xe ña da nēé ka nuu i é kākan o nta'a ña. 16 Xoó ña'a é īni ña tsí kade ta'an ña é kīni kaa, uun kuetsi é ña kaxé'e doxi'í san ne, ka'an ntá'vī ñá kuenta iña ta'an ña. Kidáā ne, kué'e Xuva ko ntūvi iña ta'an ñá, tē ña te kuétsi kā'nu é kāxe'e doxi'í san. Tsí īó uun kuetsi é kāxe'e doxi'í san. Ñá te kāka'án u te ka'an nta'ví nto kuenta iña i sá'a. 17 Vata dá kade o é kini kaa ne, īó kuetsí kō. Ntá tsi ña te un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ kuétsī san kaxé'e doxi'í san. 18 Ini o tsí xoo ñá'a é nakáku ña nta'a Xuva kō ne, ñá ncho vií ka ña é kīni kaa. Tsí I'xá mii Xuva kō ne, kade ña ña kuenta. Ña túvi nēe nuu i é kīni kaa é kūvi vii ka é ña vá'ā san ni ña. 19 Ini o tsí xo'ō ne, ntáduku ntée o Xuva kō. Ntá tsi ña ntáduku ntée ñuxiví kini kaa sá ne, da miī e ntáde ña é kāka'an tó'ō e ña vá'ā san. 20 Ini o tsi e xée I'xá Xuva kō ne, tā'xi ña é kūtuni ko xoo é Xuva nti'xe kō. É ntuvi uun tsi o ni ñā é Xuva nti'xe kō, ni I'xā ñá Jesucristu. Dɨvi ñā é Xuva nti'xe kō né, kata'xi ña ntuvi vā'á iña ko ntii dañu ntūvi. 21 I'xá miī kó, kuenta vií nto é ña kunuu iní nto xoo é ña te Xuva ntí'xe kō. Sá'a tsī é kā'án u ni ntō.
1 Xu'u é ñata odo nūú u ne, taxnūu u tú'ūn sa'á iña ña ntánataká nuu, ña é nakaxnúu Xuva kō, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto é kākuinima ntí'xe kó nto. Ñá te da mii tsī ú, tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntákuinti'xe i tú'ūn é nuu é ntaā í san ne, dōo ntákuinima ñá nto dɨ. 2 Dōó ntio kó nto kuenta iña tú'ūn é nuu é ntaā i é ntoo ni'i ō vevií ne, é kuntoo ni'i o ntii dañu ntūvi. 3 Xuva ko ni I'xā ñá Jesucristú ne, na nāxnuu viko ña nto; na ntuntā'ví ini ña nto, é tā'xi ña é vā'á koo kuntōo nto, é kuīnti'xe nto é nuu é ntaā í san, nī é kuīnima ntó ta'an nto. 4 Dōó ka'nu kuiní ko tsí kutuní ko tsí īó i'xá nto e ntántīkɨn ña é nuu é ntaā í, vata ō xtúvi Xuva kō é vīi o. 5 Vi'a ve ne, īo é kākán u nta'a nto: na kuīnima kó ta'an ko xé un xé un ō. Ñá te tū'un xée sá'ā é kāka'án u ni ntō tsí dɨvi tsi tū'un e téku ko un tsi nte ntúvi dí'na. 6 Ntákuinima ntí'xe ko tē ntáde ntaa o é kāka'an Xúva kō. E téku nto nte ntúvi dí'na nté ō ka'an ña tsí na kuīni nto é kuīnima ntó ta'an nto. 7 Dōo ntaíka ña ntaéni nta'ví san ñuxiví sa. Ntáka'an ña tsí ñá tē nuu é ntaā i e táxnuu Xuva ko I'xā ñá Jesuu ñuxiví sa e kúvi ña ña'a. Ña kuān ntáa sán ne, ntaéni nta'ví ña ña'a. Ntáde ne'u iní ña nī Cristu. 8 Kuenta víi nto vata koo é ña te é ntaā i éde tsiñu ntō, ntá tsi é nī'i nto é vā'á nta'a Xuva kō. 9 Xoó ña'a é ncho kuita ntí'xin ña tú'ūn e xtûví Cristú ne, kanakuā'a ña tuku nchu'un ne, ña kanúu ini ña Xuva kō. Xoó ña'a é kantīkɨn ña tú'un Xuva kō ne, ntoo ni'i ña Xuva ko ni I'xā ña. 10 Tē xoó ña'a xee ña ñuú nto kān é kōto ní'ni ña nto ne, te kanañē'e ñá nto tuku tú'ūn é vata ō nañé'e Cristu kó ne, ñá ku xē'é nto vi'i nto, ntē ña ku ka'án nto ni ñā ntiusi. 11 Xoó ña'a é kāka'an ñá ntiusi ni ña tsikán ne, vata te dadɨɨ ntákuvi ña ni ñā. 12 Ñá tē nté kaa īó nuu i é kā'án u ni ntō, ntá tsi ña ntío ko é tū'ún tsi taxnūu u. Tsí ncho kɨ'ɨ́n u mí ntoo nto é kīní u nto ne, é tīin ú ni ntō, vata koo e dóo diní ko un ntɨ'ɨ ō. 13 Ta'an nto, ña ntánataká nuu i'a, ña é nakaxnúu Xuva kō dɨ́ ne, taxnūu ña ntiusi nto. Kuan tsī koo é kā'án u ni ntō.
1 Xu'u é ñata odo nūú u ne, taxnūu u tú'ūn sa'á iña nto, Gayu, dɨ́vi ntō e dóo kakuinimá ko nto é nuu é ntaā i. 2 Ntō'ó ení ko e dóo ntio kó, kakan ú nta'a Xuva kō vata koo é vā'á tsi koo nī kúñu ntō, vata sá ō va'á nuu nima nto. 3 Ñá tē nté kaa ka'nu kuiní ko dá xee tá'an kō ne, ntántaa ña nī ko é vā'á tsi ō tuví nto é kāde ntaa ntí'xe nto tú'ūn é nuu é ntaā i. 4 Ña túvī nee iña e dóo ka'nu kuiní ko é vāta kaa é kūtuni ko tsi ntáde ntaa i'xá ko tú'ūn é nuu é ntaā í san. 5 Ntō'ó ení ko e dóo ntio kó, dōó ini de ntáa nto é kaxntii nto ta'an kō, ña ntákuinti'xe i sán, nī ña vé'xi tūku ñuú san. 6 Dɨvi ñā ntáka'an ñá nī ña kuinti'xe i san tsi dóo kakuinima ntó ña. Vií nto da xe'e ne, xntiī ká nto ña nee iña é ntio ña é kɨ̄'ɨn ká ña itsi, vata tsī ó ntio Xuva kō. 7 Tsí dɨvi ñā né, ntīi ña ñuú mii ñā, kué'en ñā kuenta iña Jesúcristu. Ñá tē nee iñá ni kī'i ña iña ña'a é ña ntákuinti'xe i san. 8 Dukuān né, xo'o kuēnta vií o ñā nee iña é xntii o ñā, vata koo é kada tsiñu dadɨɨ o ni ña kuēnta iña tú'ūn é nuu é ntaā í san. 9 E táxnūu u tú'un īña ña ntákuinti'xe i san. Ntá tsi Diotrefí san ne, ñá ntīo ña é xēé ntɨ mí tuví ña, tsí dɨvi ñā e dóo ncho kodo nuū ña. 10 Te kɨ̄'ɨ́n u ne, ká'ān ú ni ñā nté kui kade xení ña nī ntɨ é kāka'an kíni ña iñá ntɨ. Ñá te da mii tsi sā'á dɨ, tsí ña kaxé'e ña é kuntōo ta'an ko, ña kuínti'xe i san. Ña kaxé'e ña itsī é kuē'e túku ña'a é kuntōo ña dɨ. Tē xoo kué'e i ña é kuntōo ña ne, ña kaxé'e Diotrefi é kɨ̄'ví ka ña má ūkún kān. 11 Ntō'ó ení ko e dóo ntio ko, ña kú de nto vatā ó de ña kini ntáa, tsi vií nto e dóo va'a. Xoó ña'a é kāde ña é vā'á ne, kaduku ntée ña Xuva kō. Ntá tsi xoo ñá'a é kāde ña é kīni kaa ne, vata kinī ñá Xuva kō. 12 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a ntáka'an ña tsí Demetriú ne, dōo va'á ña'a ña. Kutuni ko tsi dóo va'á ña é kāde ntaa ña é nuu é ntaā i. Kuān o ntáka'án ntɨ kuenta iña ñá ne, ini nto tsí nuu é ntaā i ntáka'án ntɨ. 13 Dōó īó nuu i é kā'án u ni ntō, ntá tsi ñá kā'án u ni ntō é tutu tsí sa. 14 Á te kīní u nto vi'a ve ne, kidáa tīín dadɨɨ o ntuvi ō. 15 Vá'a tsi koo kuntōo nto. Ña é vā'á tiin ni'i ō, ña ntoo i'a ne, taxnūu ña ntiusi nto. Nakué'e nto ntiusi iña ña é vā'á tiin ni'i ō, é un é un ña ntoo dikan. Kuan tsī koo é kā'án u ni ntō.
1 Xu'u e Júdā ú ne, ña kade tsiñu iña Jesúcristú u, ni ēní Santiaú u. Taxnūu ú tutú sa'a iña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña e kána Xuva kō tsi dóo kuínima ñá ña, ña é ñū'u nta'a Jesucristu. 2 Na ntuntā'ví ini Xuva ko ntō. Na tā'xi ña e dóo va'á koo kuntoo nto nī e dóo kuinima ñá nto. 3 Ntō'ó ení ko e dóo ntio kó, dōó ntio kó taxnūu u tú'un īña nto nté ō nakáku o nta'a Xuva kō. Ntá tsi sá'a kantio ko é kā'án u ni nto ve, tē koó ntii nto nada'an ntō tú'ūn e kuínti'xe nto, dɨvi tsi tū'un é uun ito tsi xé'e Xuva kō é kūtuni ña ntáduku ntée ña. 4 Tsi íō ñá'a e ntákɨ'vi xu'u ña mi ntánataká nuu ntó, dɨvi ñā é nte dí'na uve na'a kaká'an tú'un Xuva ko īña ña tsí da miī é nī'i ña é ntō'o ña. Ntáka'an ña tsí da xé kade ka'nu iní Xuva ko ni ko kuētsí kō ne, kuvi vii o da nēé ka nuu i é kīni kaa. Ntáka'an ntée ña Xuva ko nī Tó'o ko Jesūcristu, ntáka'an ña tsí ña te nuu é ntaā i é Xuva ko ñā. 5 Ntio ko é na nānu'u ntó iní nto ve, kuān te nte éma tsi ini vá'a nto tsí Xuva kō ne, nákākú ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña Israeé san dā nantii ña ña ñuú Egitó ne, ntá tsi da rkontûví nantɨ́'ɨ ña ña'a san, ña é ña ni kuintí'xe i. 6 Īo ánjē dɨ é ña ni de ntáa ña tsiñu ña, tsí xtuvī mii ña mí kāduku ntée ña. Nátsu'un kutu Xuva ko ñā mi dóo nee un tsi da nté xee ntúvi é xntēkú ku'vē ñá iña ñúxiví sa. 7 Kuan ō kúvi nī ña ntoo ñuú Sodomá, ni ñūú Gomorá, ni tūku ñuu é ntoo etsin íkān dɨ. Ñá te da dīi nuu i é kīni ntaa de ñá ni ñadɨ̄'ɨ́ san. Dōo dé ña é kini kaa ni tuku ñatīí san dɨ. Un vá'a tsi ntánto'o ña ve mí kai'xi ñú'u ntii dañu ntūvi. Koto nto ña vata koo é ña kuan koo víi nto vatā o dé ña. 8 Ña kini ntáa san, ña é ntoo ni'i ntō né, kuān ó de ña dɨ, tsí vata tsi tē ñuu éni kān ntoo ña, ntáde ña nī kúñu ñā nuu i é kīni ntáa. Ña ncho kuinti'xe ña Xuva kō ne, ntáka'an kíni ña iña ña ntáde tsiñu e dukún kān. 9 Ntá tsi ánje, ña odo nūú san, ñá nani Mīgeé ne, dā ntánāa núu ña nī tó'ō e ña vá'ā san kuenta iña kúñu Muīsee dá xi'i ñá ne, ñá ni kene inī ña é kā'an ña tú'ūn é kini kaa ni ñā, tsí da mii tsī é kāka'an ña: “Xuva ko na tā'xi ña o é ntō'o o”, ka'an ña. 10 Ntá tsi ña sā'á ne, dōó kinī ntáka'an ña iña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i é ña íni ña. Ntá tsi nuu i é īni kúñu ña, vatā ó ini kɨtɨ sán ne, núu i sā'a e ntánakunaa tsí mii ñā kúñu ñā. 11 ¡Ña ntá'vi de ntu ña kuān ntáa san! Ntáde xení ña ni tā'an ñá vatā o dé Caiín san. Ntáde ña vatā o dé Balaán san, ña é doto tsi īde vata koo é nī'i ñá diu'un. Ntáka'an ntée ña ña odo nūú iña ñá vatā o dé Coreé san ne, kuān koo ni'i ñá doxi'í san dɨ. 12 Dōó kinī o ntáde ña kuān ntáa san da ntánataká nuu nto é kā'xí dadɨɨ́ nto ni tā'an nto da ntáde nto viko é kuinima tá'an kō. Ña sā'á ne, ña te ntákuka'an nuu ña e dóo kuē'e ntaído ña é kā'xi mii ña ne, ña te ntáde ña kuenta te xee tá'an é kā'xí ta'an ña. Vata ntáa viko nu'u é ña te kakɨ́ɨn daví san, e dá kantavá ni tātsín san, ntáa ña. Vata ntáa utun é ña kakíi kɨtɨ i ntáa ña. Vata ntáa utun é xi'í kue'en ne, kɨtú'un dítsin i ntáa ña dɨ. 13 Vata ntáa ntute ñū'u e dóo kaido ntáa ña. Ntaéte xaa ña nuu i é kīni kaa e ntáde ña vatā ó kaeté xaa ntute ñu'u san tiñu i. Vata ntáa xntɨvi e ntaíka xaa ntáa ña, é kɨ̄'ɨn ña é kuntōo ña mí e dóo nee kue'én san ntii dañu ntūvi. 14 Enoo, i'xá ika Ādaán san é kuvi ū'xe ne, kaka'an ñá naa Xuva ko dá kāka'an ña iña ñá sa'a kídaā: “Iní u tsi vé'xi Xuva ko, nī ñá te da dīi da díi míil ánje ñā. 15 Xntēkú ku'vē ñá iña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntántoo ñuxiví sa. Ka'an ña tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña é kīni ntáa san ni'i ña é ntō'o ña kuenta iña i é un ntɨ'ɨ̄ é kīni kaa é edé ña, vatā ó ntio nima kíni ntáa ña. Ní'i ñā é ntō'o ña iña tú'ūn é kīni ntáa é ka'an kíni ña iña Xuva kó dɨ”, ka'an ña. 16 Ña sā'á ne, é un ntɨ'ɨ̄ ntátsi'i kuétsi ña. Ntáka'an ntée ña da nēé ka ntɨ'ɨ nuu i. Da mii tsī é ntio ña é kāde kueni kini káa ña. Ntáka'an ñá tsi dóo ka'nu ña'a ña. Kaka'an va'á ña ni ñā'a san dá kataan nuu ña. 17 Ntá tsi dɨvi nto, tā'an kó e dóo ntio kó, naka'an nto tū'un e ntáka'an pústru Tó'o ko Jesūcristu 18 da ntáka'an ñá ni ntō: “Tē xee ntúvi é doko sa ntɨ́'ɨ ñuxiví sa ne, ki'xi ña ntánarkɨ́nteē ñá nuu i é vā'a. Vií ña vatā ó ntio nima kíni ntáa ña”, ka'an ña. 19 Ña sā'á ne, ntáde ña é nāa núu ña ntákuinti'xe i san ni tā'an ña. Ntáde ña vatā ó ntio nima kíni kaa ña, tsí ña tuvi Espíritū Sántū san nuú nima ña. 20 Ntá tsi dɨvi nto, tá'ān ko e dóo ntio ko, dií dií ka kutú've nto iña Xuva ko vata koo é dií ka vá koo kuintí'xe nto ña. Kantá'vī ntó vatā ó kaxntii Ēspíritū Sántū san nto é kā'an nto. 21 Kuinimá ka nto Xuva ko vatā ó kakuinima ñá nto. Kuntetu nto ntuvi dá ta'xi Tó'o ko Jesūcristu é kuntoo o ni ña ntii dañu ntūvi, tsí kantuntā'ví ini ña kō. 22 Na ntu ntā'ví ini nto ña'a, xoo é vāta kuinti'xe vá'a i. Ká'an nto ni ña te kuīnti'xe ña é nuu é ntaā i. 23 Īó tuku ña'a ne, nakākú nto ña, natavā ntó ña mé'ñū ñu'u. Na ntuntā'ví ini nto ña, kuān té nte ña ncho tɨɨn ntá'a nto dōo ña é kudentu ni nūu i é kīni ntáa e ntáde ña. Koto nto tē ña kuan koo víi nto vatā ó de ña. 24 Tō'ó kō né, na xntii ña ntō vata koo é ña kó'xo nto nuu i é kīni kaa. Na ntāvá'a ña nima ntó vata koo é ña tuví ka kuétsi nto tē xee ntó nta'a ña. Ñá tē nté kaa ka'nu kuinī nto te íni nto ña, é un tsi kaxi'í nuu ka'nu ña. 25 Uun tsi Xuva kō e dóo ki'in inī ña. Dɨvi ñā é nakáku ña ko kuēnta iña Tó'o ko Jesūcristu. Ká'an ō tsi dóo va'á ña, tsi dóo ka'nu ña'a ña. Ká'an ō tsí dɨvi ñā é odo nuū ñá kade kú'vē ña, tsí kuvi vií ña é un ntɨ'ɨ̄. Kuan ō dé ña nte dí'na ne, kuān ó de ña vevií dɨ ne, kuān koo vií ña ntii dañu ntūvi. Kuan tsī koo é kā'án u ni ntō.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 1
1 Sá'ā tá'xi Jesucristu é kūtuni ko. É xē'é Xuva kō é kā'an ñá nī ña ntáde tsiñu iña ña nuu i e dokó sa xee ntuvi é kūntaa ntɨ́'ɨ é kāka'an ña. Taxnūu ña ánje ñā é kā'an ñá nī kó, xu'u é Juaán u, nuu i sá'a. 2 Kaka'án u ni nto da miī e tékú ko vatā ó kaka'an Xúva ko, vatā ó kaka'an Jesúcristú dɨ. Kaka'án u nuu i sá'a é īni mii u. 3 Nté kuān nte vá'ā o é da xōó ka ña'a, ña kanakuā'a nté koo kuvi rkontuví, nī ña é kāteku i é kāka'an tú'ūn sa'á ne, kade ntaa ña nee é kāka'an, tsí e xée etsin ntuvi é kūntaa ntɨ́'ɨ é ūve na'a kaká'an í'a. 4 Xu'u é Juaán u ne, kade vá'a ú tutú sā'á iña é ū'xe úkūn san é ntoo ñuú Asia. É nī'i nto é vā'á iña Xuva ko. É nī'i nto é kuntōo vá'a nto nta'a Xuva kō, ña é tuví vevií ne, ña é kuan tsī ó tuví nte ntúvi di'na ne, ña é kuan koo kutūví ntii dañu ntūvi, dɨ́vi ña ni ū'xe espíritū, ña ntoo nú tēu ñá, 5 ni Jesūcristú dɨ, ña é da miī é kāka'an é nuu é ntaā i. Di'na ña ntóto ña é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña é xi'í san ne, kade kú'vē ña iña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ rei, ña ntántoo ñuxiví a. Kuīnima ñá kō ne, nantíi ña kō dá ñu'u kutu o ni kuētsí kō, tsi étɨ ña nɨñɨ ñá e ntá'vi ña kuétsi kō. 6 É tā'xi Jesucristu é kadā kû've o, é vīi o dútu iña Xuva ko, dɨvi Úva ñā. Ntadiá'vi ña, dɨvi ñā, tsi dóo ntii inī ñá ntii dañu ntūvi. Kuan koo na kōo. 7 Koto nto tsí Cristú ne, ki'xi ña mé'ñu vīkó san. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a sán kiní ña ña, un tsi nte ñá'a, ña é ntuku kuī'i ña. Dōó kueku un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntoo da mí'ī ká ñuxiví a, kuenta iña ña. Kuān koo kuvi nti'xe. 8 “Dɨvī ú e di'na ú ne, dɨvī ú é ntiī ú ata i kán dɨ”, ka'an Xúva kō, ña é kadē kû've é un ntɨ'ɨ̄, ña é tuví vevií, ña e dúkuān tuví nte dí'na, ña é kutūví ntii dañu ntūvi. 9 Xu'u é Juaán u ne, ta'an ko ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ o. Dadɨɨ tsi ntánto'o ko kuēnta iña Jesúcristu, tsí uun tsō nuu Xuva kó ne, dadɨɨ tsi kata'xi Jesucristu é na kā'nu tsi vii ó nima ko. Nuu kutū ú ñuú Patmu é tuvi mé'ñu ntute ñū'u san kuenta iña tú'un Xuva kō, é kaka'án u xoo é Jesucristu. 10 Uun ntuvi dá iō dá'na é kunūu iní ko Xuva kō ne, ínūu Espíritu Xuva kō nimá ko. Tēkú ko é kāka'an úun tatsin atá ko. Un ntii tsi kāka'an, vátā ó kakuvi dá kaeku trunpetá san. 11 Kaka'an: —Xntēén na'an é un ntɨ'ɨ̄ é kaīnín ve. Kidáā ne, taxnuun tutú san iña é ū'xe úkūn é ntoo ñuú Asiá, ni ñūú Efesú, ni ñūú Smirná, ni ñūú Pregamú, ni ñūú Tiatirá, ni ñūú Sardí, ni ñūú Filadefiá, ni ñūú Ladicea —ka'an tátsín san. 12 Xkokōtó u atá ko vata koo é kīní u xoo é kāka'an í nī ko. Kidáā né, īní u u'xe tún tsumē é dɨ mii tsī kaá kuaan kúvi. 13 Mé'ñu tun tsumē é ū'xé san ne, ntitsí uun ña'a, ña vata kaa ñatīí kaa ña, é nuu ña doo kani nte rkun xé'e ña xee. Katīnuu nté xkɨntika ña ñɨɨ ī'xí ña e kúvi kaá kuaan. 14 Idi dɨkɨ ñá ne, kuī'xin kue'en vátā ó kuī'xín katsi, é vāta ito ka'xin é kuī'xin kue'en. Ntuxnúu ñā ne, kaxi'í nuu vatā ó kai'xí ñu'u. 15 Dɨ̄'ɨ́n ña ne, kaxi'í nuu vatā ó kaxi'í nuu dá kai'xi kaa dá kākuvá'a ini urnu kan. Tátsin ñā né, vata kaa te ntūte ka'nu é kainu. 16 Ní'i nta'a ña ū'xé xntɨvi nta'a kua'a ña ne, xu'u ña kíi káa kāni e ntíko ntuvi núu í ne, kai'xi kué'en núu ña, vatā ó kai'xi ngántii da dóo i'ni. 17 Dā íni ú ña ne, uun xío vitá tsu nú dɨ̄'ɨ́n ña vata tē xi'í u. Kidáā ne, tɨɨn nta'a ñā kó nta'a kua'a ña ne, kaka'an ñá nī ko: —Ñá ku ū'vi o. Xu'u é di'na ú ne, xu'u é ntiī ú ata i kán dɨ. 18 Xu'u é kāntíto u. Xu'u é xi'í u, ntá tsi vevií ne, kantíto ú ntii dañu ntūvi. Xu'u é kadē kû'vé u iña doxi'í san nī dô'vi kan. 19 Tsuven nā'án un ntɨ'ɨ nuū i é inin, é kākuvi vevií nī é kūví rkontuví dɨ. 20 Núu i sā'a é iō xu'u iña é ū'xe xntɨvi san é inin é ni'i ntā'a ú nta'a kua'a kó san, ni ū'xe tún tsumē e kúvi kaá kuaan. Kɨ̄mi é ū'xé san ne, dɨvī ánje, ña ñu'u ntā'a i é ū'xe úkūn san. Tun tsumē é ū'xé san ne, náa ī é ū'xe úkūn san.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 2
1 ʼKadan vá'an tutú iña ñá nuu nta'a i ūkún ñuú Efesú san ne, ká'ān tsí Xu'u é nta'a kuā'a kó ni'i ntā'a ú é ū'xé xntɨví san, Xu'u é kaika mé'ñū ú é ū'xe tún tsumē e kúvi kaá kuaán san ne, kaka'án u ni ñā: 2 Ini ntɨ́'ɨ ú nee é kāden. Iní u tsi dóo kaxión ntiīn é kāden tsiñun, tsi dóo ka'nu iní o. Iní u tsí ña kakutíin nima ó ni ñā'a, ña é kīni ntáa san, tsi íton nteén ña é kā'an ña é pustru ñá ne, kūtuni o tsi dóo vete ñā. 3 Iní u tsí ka'nu iní nti'xe o, tsi dóo ntó'o o da dé tsiñun kuenta iñá ko; ñá ni kudu'xen ō. 4 Ntá tsi īó nuu i é kuētsí o: tsí ña kakuinimá ka o kó vata ō kuínima ó ko kídaā. 5 Naká'an o vē mí'ī ko'xón nteen ne, na nātɨvi iní o. Vīín xtukun vatā o dén kídaā. Tē ña'á ne, da née inī tso xee u mí tuvín ne, naki'i ú tun tsume ō mí ntitsi, tē ña nátɨvi iní o. 6 Ntá tsi īó nuu i é kāden é vā'á dɨ, vata kaa é ña ntío o nuu i e ntáde ña'a, ña ntántīkɨn ñá nani Cūlaá san. Ña xkúntee iní ko dɨ é kuān o ntáde ña. 7 ¡Te īnin é kīnin ne, kinin é kāka'an Espíritū sán nī ña ntákuinti'xe i san! Xoo é kūvi vií i ne, ta'xí u itsi é kā'xi ña kɨtɨ utun é nī'i ña ntuvi iña ña é ntītsí mē'ñu mí e dóo va'a mí tuví Xuva kō. Kuān koo ka'an. 8 ʼKadan vá'an tutú iña ñá nuu nta'a i ūkún ñuú Smirná san. Ká'ān tsí Xu'u é dī'na ú nī e ntíi ú ata í dɨ, Xu'u é xi'í u ne da ntóto xtúku ú ne, kaka'án u ni ñā: 9 Iní u é un ntɨ'ɨ̄ é kāntó'o o. Iní u é kātaan núu o, ntá tsi kuikān nuu Xuva ko. Iní u tsí ntáka'an kíni ña Israeé san iña o. Ña sā'á ne, da ntáka'an ña é ña Israeé ña, ntá tsi ña te ña Israee ntí'xe ña, tsi ntáduku ntée ña tó'ō e ña vá'ā san. 10 Ña ku ú'vī o nté koo nto'o o rkontuvi. Iō ntó ne, vii tó'ō e ña vá'ā san é ku'un kutu ntō vata koo é kōto nteé ña nto tē nuu é ntaā i e ntákuinti'xe nto. Ú'xi ntūvi é ntō'o nto. Ntá tsi ñá ku xtuvīn miin é kākuinti'xe o kó, kuān te kuvin, tsí ta'xí u ntuvi iña o é kutūvín nī kó ntii dañu ntūvi. 11 ¡Te īnin é kīnin ne, kinin é kāka'an Espíritū sán nī ña ntákuinti'xe i san! Xoo é kūvi vií i ne, ña te kúvī ñá tē xi'i ña é kūvi uvi íto san. Kuān koo ka'an. 12 ʼKadan vá'an tutú iña ñá nuu nta'a i ūkún ñuú Pregamú dɨ ne, ká'ān tsí Xu'u é nī'i u káa kāni é ntiko ntūvi núu í ne, kaka'án u ni ñā: 13 Iní u tsí tuvin mí kadē kû've tó'ō e ña vá'ā san, ntá tsi kantīkɨn dúkuān ko. Ñá ni xtuvīn miin e kuínti'xe o kó, kuān te dɨvi tsi ñuu mí tuví tó'ō e ña vá'ā san é'ní na ña é kāka'an é vā'á iñá ko, ñá nani Āntipá san. 14 Ntá tsi īó nuu i é kāden é ña xkúntee iní ko: tsí ña'a o iō ñá, ña e ntántīkɨn dúkuān tú'un vatā o nañé'e Bálaan, ña é xe'e ítsi rei Balaa é kā'an ñá nī ña Israeé san é viī ña é kīni kaa: é kā'xi ña é xe'é ña'a san iña sántu ñá, nī é viī ña é kini kaa ni ñadɨ̄'ɨ́ san dɨ. 15 Iō túku ña'a o, ña e ntántīkɨn tú'un vatā o nañé'e ña ntántīkɨn ñá nani Cūlaá dɨ. Ña xkúntee iní ko é kuān koo vií ña. 16 Dukuān ne, natɨvi iní o ve. Tē ña'á ne, da née inī tsó xee u mí tuvín ne, náā ú ni ña ni tū'ún ko e dóo ntiko é vāta kaa káa kāni é kākii xu'u ko. 17 ¡Te īnin é kīnin ne, kinin é kāka'an Espíritū sán nī ña ntákuinti'xe i san! Xoó ña'a, ña é kūvi vií i ne, kué'ē u é kā'xi ñá tañu'u é vē'xí e dukún kān. Kué'ē ú ña uun xuu kui'xin é nteé na'a uun dɨ̄ví xee e nté uun xoxo ña íni i nēe dɨ́vi, tsí da mii tsī ña é nī'i i xuú san é īni ña. Kuān koo ka'an. 18 ʼKadan vá'an tutú iña ña nuu nta'a i ūkún ñuú Tiatirá dɨ. Ká'ān tsí Xu'u é I'xá Xuva kō kúvi u, Xu'u é kai'xi ntúxnūú ko vatā ó kaxi'í nuu ntúve ñū'u, Xu'u é kai'xi dɨ́'ɨ̄n kó vatā ó kai'xi kaá kuaán ne, kaka'án u ni ñā: 19 Ini ntɨ́'ɨ ú nte o den. Iní u tsi dóo kakuinima ó, tsi dóo kakuinti'xe o kó dɨ, tsi dóo kade tsiñun dɨ́ ne, dōó ka'nu iní o dɨ. Iní u tsi dií ka vá'ā ó kaden vevii é vatā o dén kídaā. 20 Ntá tsi īó é ña xkúntee iní ko: tsí da vá'a tso é kanañē'é ñadɨ̄'ɨ, ñá nani Jesēbeé san. Kaka'an ña é tū'ún Xuva ko kāka'an ña, ntá tsi kade vete ñā. Kaeni nta'ví ña ña'á ko, ña ntákuinti'xe i san, tsí kaka'an ñá ni ñā é viī ña é kini kaa ni ñadɨ̄'ɨ́ san, nī é ka'xī ña é xe'é ña'a san doméni iña sántu ña. 21 Xé'ē ú ña ntuvi vata koo é na nātɨvi iní ña kuétsi ñā, ntá tsi ña ni ntío ña é xtuvī mii ña é viī ña é kīni kaa san. 22 Nakō'xó u ña nu itó ña ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña e ntákidi ni'i ñá ne, kué'ē u é ntō'o ñá tē ña nátɨvi iní ña nuu i e ntáde ña. 23 Ka'ní kue'én u i'xá ña. Kidáā ne, kutuni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a úkun san tsí xu'ú ne, ini ntɨ́'ɨ u e ntádē kuení nto, é un ntɨ'ɨ̄ é ntio nima ntó ne, ntánāá u ni nto kuēnta iña i é edé nto é un é un nto. 24 Ntá tsi nto'o e ntántoo nto ñuú Tiatirá, ntō'o é ña te ntántīkɨn nto é kanañē'é ñadɨ̄'ɨ́ san ne, ntō'o é ña ni nakua'a nto nuu i e dóo vi'xín o iña é ña vá'ā san. Ñá kā'án ka ú ni ntō neé vií nto. 25 Da miī é ña ku xtūví mii nto nté un siin e ntákuinti'xe nto da nté nainú u. 26 Tē xoo é kūvi vií i, xoo é kūtií i é vīi é vā'a da nté nainú u ne, kué'ē u é kadā kú'vē ñá iña da mí'ī ká ñuú, 27 vatā o tá'xi Uvā ko é kadā kû'vé u dɨ. Tátūn e kúvi káa kada kú'vē ñá ni ñā. Ntada utsi ña ñūú san vatā ó kakuvi kɨ́dɨ̄ nte'u dá kāta'vi. 28 Kué'ē ú ña kɨ́mī é vē'xi túvi sán dɨ. 29 ¡Te īnin é kīnin ne, kinin é kāka'an Espíritū sán nī ña ntákuinti'xe i san! Kuān koo ka'an.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 3
1 ʼKadan vá'an tutú iña ñá nuu nta'a i ūkún ñuú Sardí ne, ká'ān tsí Xu'u é nuu nta'a ú u'xe espíritu Xuva ko ni ū'xé xntɨví san ne, kaka'án u ni ō. Iní u nte xkóon dēn. Kantíton, kuiní ña'a san, ntá tsi ñá te nuu é ntaā i, tsi é xi'in. 2 Ntoton ve. Koon ntiin nī é ntoo ká san di'na dá ntɨ'ɨ̄ kue'en. Váta kīní u nee é vā'a é kāden nuu Uvá ko. 3 Naka'an o tū'un é īnín nī e téku o nte dí'na. Nātɨvi iní o ne, kadan ntaan nēe é vā'a é īnin. Tsí tē ña kantíton ne, da née inī tsó xee ú vatā ó de ña du'u, é ntē ñá inin neé ura xee u mí tūvin. 4 Ntá tsi īó ka kudii ña'a o, ña ntoo ñuú Sardi, ña é ña ni kudéntu dōo i. Dadɨɨ kaka ú ni ñā é ñu'u ña doo kui'xin, tsi dóo va'á ña'a ña. 5 Tē xoó ña'a, ña é kūvi vií i ne, ní'i ñā doo kui'xin é kū'un ña. Ñá nakāte ú dɨvī ñá iní tutu mí ūve na'a xoo é ni'i ī ntuví va'á iña í ne, ka'án u ni Uvā kó nī ánje ñā tsí ña sā'á ne, ntáduku ntée ña ko. 6 ¡Te īnin é kīnin ne, kinin é kāka'an Espíritū san ni ña ntákuinti'xe i san! Kuān koo ka'an. 7 ʼKadan vá'an tutú iña ñá nuu nta'a i ūkún ñuú Filadefiá ne, ká'ān tsí Xu'u e dóo va'á u, Xu'u é kāka'án u é nuu é ntaā í, Xu'u é nī'i nta'a ú ntakāá rei Davii. Te Xū'ú nakaán u ne, nté uun xoxo kuvi nakadɨ i ne, te Xū'ú nakādɨ ú ne, nté uun xoxo kuvi nakaán i. Xu'ú ne, kaka'án u ni ō. 8 Iní u nte xkóon dēn. Koton, tsi é nakaán u xi'i mí kɨ̄'ɨ́n ne, ntē xoxo kuvi nakadɨ i. Tsí iní u tsí kuān té ña tuvi ntíi o ne, ēden ntaan é kāka'án u, ñá ni kā'an te ñá inín ko. 9 Koton, tsí īó ña'a, ña ntántīkɨn tó'ō e ña vá'ā sán ne, ntáka'an ñá tsi ña Israeé ña, ntá tsi ña ntáa, tsí vete ñā. Koton, tsí vií u é na kūnchɨ́tɨ ña nú dɨ̄'ɨn o vata koo é kūtuni ña tsi dóo kakuinimá ko o. 10 Tsí ña ni kudú'xen ō é kādan ntaan é kāka'án u ne, kūtií ntɨ'ɨ o. Dukuān ne, nada'án u o tē xee ntúvi é ntō'o ña ntoo dá kanɨɨ ñūxiví san, dá kōto nteé u ña ntántoo nú nte'u san. 11 Ña ná'ā ka dá nainú u. Kuenta tsí viin é nī'i o vata koo é xoxo naki'i núu i doméni é nī'i o. 12 Xoo é kūvi vií i ne, kué'ē u é kɨ'ɨ ntii ña vi'i Uvā kó ntii dañu ntūvi. Nté uun ito ká ña ntii ña mí tuví ña. Xntēé u kúñu ña dɨ̄ví Uvā kó ni dɨ̄ví ñuú Uvā kó, dɨvi Jerusāleén xee é vē'xí nte e dukún kān. Xntee ú ña dɨ̄ví xeé ko dɨ. 13 ¡Te īnin é kīnin ne, kinin é kāka'an Espíritū san ni ña ntákuinti'xe i san! Kuān koo ka'an. 14 ʼKadan vá'an tutú iña ñá nuu nta'a i ūkún ñuú Ladiceá ne, ká'ān tsí Xu'u é kāka'án u é kuan koo na kōo. Ñá te kaēni nta'ví u, tsí da miī é nuu é ntaā i é kāka'án u. Nta'a ko vé'xi un ntɨ'ɨ̄ é ede kû'vé Xuva kō. 15 Xu'u kaka'án u ni ō tsí iní u nte xkóon dēn. Ntē ña te i'nín ne, ntē ña te ví'xin. Dií ka vá'ā ó tē dɨ́ i'nīn né, o tē dɨ́ vī'xin. 16 Dukuān ne, da xé ña te i'nín, ntē ña te ví'xin ne, kakunte'xé ko o ne, ncho nantu'xen ú o. 17 Kaka'an tsi dóo kuikān, e dóo iō íña o, tsí ña tuvi nee é kātaan nuú o. Ntá tsi ña kakutuni o te dóo nta'vín den, tsí ña te neé nuu á'vi o, tsí kanti'u ntuxnúu o ne, kantɨɨ́n dɨ. 18 Dukuān ne, ta'xi ú itsi nté koo viin: Ki'xin mí tuví u ne, kuiin kaá kuaan va'a é ña te neé kadáka vata koo é kukuikan ntī'xen. Kuiin doo kui'xin é kunūun vata koo é ña kuka'an nuu o é kāntɨɨn. Kuiin u'xen cho'ó dɨ é kūtsí nuu ntuxnúu o vata koo é na nāxi'í nuu o. 19 Xoó ña'a, ña é kākuinimá ko ne, kantantaá u ña mí'ī é ña vá'ā ó kade ña ne, kaxe'é u é ntō'o ña. Kamán san koon ntiin ná nātɨvi iní o. 20 Koton tsi i'a ntitsí ntēé u xi'i o, kanake'xēn u. Xoo é kainí i tatsín ko ne, te nākaán ña xi'i ñá ne, kuítā ntí'xin u má vi'i ña kān ne, dá kā'xí dadɨɨ ú ni ñā. 21 Xoo é kūvi vií i ne, kué'ē u é kutūvi ñá diñɨ kó vatā o dé u da kuvi idé u ne, ítūví u diñɨ Uvā ko. 22 ¡Te īnin é kīnin ne, kinin é kāka'an Espíritū sán ni ña ntákuinti'xe i san! Kuān koo ka'an —ka'an tátsín san nī ko.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 4
1 Kidáa ne, īto ú ne, iní u é kāntií xi'i e dukún kān. Dɨvi tātsín e téku ko dí'na é vata eku trūnpeta éku ne, kaka'an xtúku: —Kūxeen i'á ne, dá nañē'e ú o nté koo kuvi rkontuvi —ka'an. 2 Ura dú'va tsi i nakunúu u nta'a Espíritu Xuva kō ne, náñē'e ñá ko uun teu ka'nu é tuví e dukún kan ne, ikān tuví uun ña'a ñatīi, tínti'i ña nú tēú san. 3 Ña tsīkán ne, vatā ó kaxi'í nuu xuu kuii é nanī jaspe kaxi'í nuu ña, ni xūu kue'e e dóo kai'xí dɨ. Ntíkō diñɨ nú tēú san kaxi'í nuu rkuá'nti, vatā ó kaxi'í nuu xuu kuii é nani esmēralda. 4 Ntíkō diñɨ nú tēú san ntoo xtuku ká oko kɨmi téú san ne, oko kɨ́mi ñāta ntántoo ña dɨ. Kui'xīn kue'en dóo é ñū'u ña ne, odo le'e e kúvi kaá kuaán dɨkɨ ña. 5 Nú tēu é uun sán ne, kakii é kāxi'í nuu ne, kakañu'u, kakatsín dɨ. Mí tūví teú san ne, kai'xi ú'xe ñú'ū naa i é ū'xe espíritu Xuva kō. 6 Dɨvi tsī nú tēú san dɨ́ ne, nuu mínī é kāxi'í ni'ni vata kaa xuxu. Ntíkō diñɨ nú tēú san ni mē'ñú i ne, ntâñɨ́ kɨmi kɨ́tɨ é ntantíto. Ñá te da dīi ntuxnúu tɨ uve ata tɨ́ ni nūu tɨ. 7 Kɨtɨ kuvi ūun sán ne, vata kaa ñaña kaa tɨ. Kɨtɨ kuvi ūví san ne, vata kaa duntɨkɨ kaa tɨ. Kɨtɨ kuvi ūní san ne, vata ito ña'a ito tɨ̄. Kɨtɨ kuvi kɨ̄mí san ne, vata kaa tadun kɨ́tɨ kantava kaa tɨ. 8 Ngɨmi kɨ́tɨ sán ne, uve iñu nti'xin tɨ é un é un tɨ. Un tsi kokó ta'an ntuxnūú tɨ un tsi nte má nti'xin tɨ. Ntē ntúvi ntē níñu e ntáka'an tɨ́ dɨ̄ví Xuva kō: ¡Dɨvi ntō é na kuiko ñu'ū ntɨ́ nto, Xuvā ntɨ́. Dɨvi ntō é Xuva ntī'xe ntɨ́ nto, ña é kuvi vií da nēé ka nuu i, ña é tuvi kídaa, ña é tuví vevii, ña é dā ve vé'xi!, ka'an tɨ. 9 Vāta da ntáka'an kɨ́tɨ ntantíto san e dóo va'á Xuva kō, e dóo ka'nu ña'a ña, dā ntaxé'e tɨ sintiá'vi nta'a ña é tuví nú tēú san, ña é tuví ntii dañu ntūvi ne, 10 ñata, ñā é oko kɨmi ñá'a sán ne, ntánakunchɨ́tɨ ña nú dɨ̄'ɨ́n ña é tuví nú tēú san é ntánuu iní ña ña é kāntíto ntii dañu ntūvi. Tsoo ñá le'e e kúvi kaá kuaan é ñū'u dɨkɨ ña nú tēú san, ntáka'an ña: 11 Dōo va'á nto, é nakuiko ñu'ū ntɨ́ nto, Xuvā ntɨ, é kā'án ntɨ tsi dóo ka'nu nto, e dóo iō nto é viī ntó da nēé ka nuu i. Tsí nto'o de kú've ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto dá nēé ka é īo. Tsí da ntío nto é kūvá'a ne, kūvá'a ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ, ka'an ña.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 5
1 Īní u tsí ña é tuví nú tēú san ne, nta'a kua'a ña ni'i nta'a ña ūun tutu é kātinuu. Tutú san ne, uve na'a ntuví o ata i. Ú'xe sēu úve ata i. 2 Īní u uun ánjē, ña dóo ntii inī í san ne, dōó ntii kaka'an ña: —¿Xoó ntu é vā'á nti'xe i é kuvi nakāa tutú san? ¿Xoó ntu é kuvi nakāa mí uve seú san? —ka'an ña. 3 Nté uun ña'a, ña ntoo e dukún kān ne, nté uun ña'a, ña ntoo ñuxiví a, nté ña'a, ña ntoo doxi'í kān, ña ni kúvi nakāa ñá tutú san, ntē ña ni kuvi kiní ña é ūve na'a iní tutú san. 4 Xu'ú ne, ēku ntí'xe u, tsí ña ni ní'i xoo e vá'a i é nakāa tutú san, ntē ña ni ní'i xoo koto nteé i. 5 Kidáā né, uun ña'a ñatā sán kaka'an ñá nī ko: —Ñá kū ékūn kan. ¡Un kaa Ñaña tatá Judaa, I'xá ika rei Dāvií san! Dɨvi ñā e kúvi idé ña é kuvi nakaā ñá tutú san. Dɨvi ñā e kúvi nantīi ntée ña mí ūve u'xe séú san —kuan ō ka'an ñátā san ní ko. 6 Kidáā ne, iní u tsi íkan tsī ntitsi uun A Le'ntu mé'ñū nú tēú san, ni ngɨ̄mi kɨtɨ ntantíto, ni ñatā san. Dîtó na'a i mí ni'i kui'i A Le'ntú san da é'ni ña'a sán i. Ú'xe ntɨ̄kɨ i uve. Ú'xe ntūxnúu i dɨ. Ntúxnūú i sán ne, náa i é ū'xe espíritu Xuva kō e táxnūu ña é kɨ̄'ɨn dá kanɨɨ ñūxiví san. 7 Ne, kué'ēn A Le'ntú san, kuki'i tutú san é ni'i ntā'a ña tuví nú tēú san nta'a kua'a ña. 8 Dā kí'i tutú san ne, ngɨmi kɨtɨ ntantíto san ni ñatā, ña é oko kɨmi ñá'a sán ne, nākani ɨtɨ ña nuú A Le'ntú san. É un é un ñatā sán ne, ni'i nta'a ña ūun kiñú'u ni ūun ko'o kútū e kúvi kaá kuaan é ñū'u kútū e dóo vá'a ñe'e ú'me ī é kakene vatā ó ntáka'an ntâ'ví ña ntáduku ntée Xuva kō. 9 Ntaíta ña nchu'ún xee é kāka'an: Ntō'ó ne, dōo va'á nto é kī'i nto tutú san, é nākaá nto mí ūve seú san. Tsi é'ni ña'a san ntó ne, ētɨ nto nɨñɨ nto é nakuíin nto ña'a kuenta iña Xuva ko, ña vé'xi da nēé ka tatá i, da nēé ka tú'un ñā, da mí'ī ká ñuu vé'xi ña, 10 vata koo é kūvi vií ña rei ni dutu íña Xuva ko, é kadā kú'vē ñá ñuxiví san, ka'an ña. 11 Kidáā né, īto ú ne, tēkú ko é ña te da díi ánjē ntaíta ña ntíkō diñɨ teú san ni kɨ̄tɨ ntantíto san, ni ñatā san. Ñá tē nté kaa nté kaa tɨtɨ́n ña. 12 Un ntii tsī kéne ña, ntáka'an ña: ¡E dóo va'á A Le'ntu é xi'í san é nī'i e dóo kuvi vií, nī e dóo kukuikā, e dóo ki'in inī í, e dóo ntii inī i, e dóo kuiko ñu'u o ī, e dóo kada ka'nu o ī, e dóo nakue'e o sintiá'vi nta'a i!, ka'an ña. 13 Kídaā né, tēkú ko tsí un ntɨ'ɨ nuū i é ntantíto é ntoo e dukún kan, nī nú nte'ú san, nī doxi'í kan, ni ntute ñu'u kān ne, ntáka'an é uun ata tsi tātsin i: ¡Na nākué'e o sintiá'vi nta'a ña tuví nú tēú san, nī A Le'ntú san; na kuiko ñu'u o ñā; na kada ka'nu o ñā; na kōo ña é viī ñá ntii dañu ntūvi!, ka'an. 14 Ngɨmi kɨtɨ ntantíto sán ne, ntáka'an tɨ: —¡Kuan koo na kōo! —ka'an tɨ. Ñatā, ña é oko kɨmi ñá'a sán ne, nākani ɨtɨ ña un tsi nte ñú'u kān é nuu iní ña ña é kāntíto ntii dañu ntūvi.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 6
1 Īní u dá nāntii nteé A Le'ntú san seu é kui ūun é ū'xe séú san. Tēkú ko tsí kaka'an uun kɨtɨ kantíto sán ne, dîtó vata te kākatsin: —¡Kixkoton! —ka'an tɨ. 2 Ītó u ne, īní u uun idú kuī'xin. Ña ntekú tɨ ne, ni'i nta'a ña ntuvē. Xé'e ña ñā le'e é kuntēkú dɨkɨ ñá ne, dā kíi ña é viī ñá du'xēn né, kūvi idé ña ntíi ña nuu i kān. 3 Dā nantii nteé A Le'ntú san seu é kui ūví san ne, tēkú ko é kāka'an kɨtɨ kantíto, kɨtɨ kuvi ūví san: —¡Kixkoton! —ka'an tɨ. 4 Kidáā né, kīi xtuku idú, kɨtɨ kuē'e kue'en. Ña ntekú tɨ ne, ni'i nta'a ñā káa kāni. Ní'i ñā e kúvi vií ña é nāki'i ña é vā'á koo kuntōo ña'a san ñuxiví san, vata koo é kā'ní ta'an ña, xe un xé un ña. 5 Dā nantii nteé A Le'ntú san seu é kui ūní san ne, tēkú ko tsí kaka'an kɨ́tɨ kantíto, kɨtɨ kui ūní san: —¡Kixkoton! —ka'an tɨ. Ītó u ne, īní u kíi idú ntee. Ña ntekú tɨ ne, ni'i nta'a ña xkú've. 6 Tēkú ko tatsin é vē'xi mí ntoo ngɨmi kɨtɨ ntantíto sán ne, kaka'an: —Uun xkú'vē kúdii nuní san ni'i ña xā'ví tsiñu ñā é uun ntūvi. Únī xkú'vē kúdii kɨtɨ sévada ní'i ñā xá'vi tsiñu ñā é uun ntūvi dɨ, ntá tsi ña ku natɨ̄vín aseté ni ntūte vinú san —ka'an. 7 Dā nantii nteé A Le'ntú san seu é kui kɨ̄mí san ne, tēkú ko tsí kaka'an kɨtɨ kantíto é kui kɨ̄mí san: —¡Kixkoton! —ka'an tɨ. 8 Ītó u ne, īní u kíi idú kuāan. Ña ntekú tɨ ne, Doxi'í nani ñā. Áta ña vē'xí uun ña'a, ña é nanī Dô'vi. Nī'i ña é kūvi vií ña ni dāva ña'a ñuxiví san é kuví ña mé'ñu du'xēn sán ne, ō kuví ña doko, ō kuví ña kui'í san ne, o kuví ña é kɨtɨ diín san ka'ní tɨ ña. 9 Dā nantii nteé A Le'ntú san seu é kui ū'ún san ne, īní u má nāa kan nima ñá'a, ña e é'ni ña'a san kuenta iña tú'un Xuva kō, tsí ña ni u'ví ña é kā'an ñá iña Xuva ko. 10 Nɨɨ̄ kue'én ini ña ntáka'an ña: —Xuvā ntɨ́, ka'nu kue'en nto. Ntō'o é sāntu ntí'xe nto. Ntō'ó ne, un ntɨ'ɨ̄ é kāka'an nto é nuu é ntaā i. ¿Nēe ntúvi ntu kada kú'vē nto iña ña ntántoo ñuxiví san é ntānáa nto ni ñā'a, ña é'ní ntɨ? —ka'an ña. 11 Kidáā ne, dá un dá un ña ni'i ña doo kui'xin é kū'un ña. Kaka'an ñá ni ñā é diin diín tsi kuntōo ká ña, da nté xee tá'an é kūví ntɨ'ɨ ta'an ña é dadɨɨ ntáde tsiñu ña iña Xuva ko. 12 Dā nantii nteé A Le'ntú san seu é kui īñú san ne, ītó u ne, kutūní ko é un va'a vá'a tsi taan ne, kuntee kuē'én ngantií san, é vata kaa doo ntee é xkū'ún ña'a dá ntoo ña dontɨ́ni. Xóō sán ne, kukuē'e kue'en váta ito nɨ̄ñɨ. 13 Xntɨvi é ūve e dukún kān ne, nakó'xo nté ñuxiví a, vatā ó kanako'xo kɨtɨ tun igu uté san da dóo kainu tatsin ka'ni. 14 Ntoko ñu'u miī e dukún kan, vatā ó kakuvi vikó san dá kāntava. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ xuku ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñu'u é ntoo nú ntute ñu'u kān ne, nakuntoó xio. 15 Kidáā ne, naku'un xū'u ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ rei, ñá ntoo ñuxiví a, nī ña na'nu ña'a sán, nī tó'ō sntadún san, nī ña kuiká san, nī ña e dóo ntii inī í, nī ña ntáde tsiñu, nī tó'o ñā ne, ñú'u xu'ū ñá mâví ni nē'u xuu. 16 Ká'an ña ni xūku sán ni xūú san: —¡Na tānɨ mí ñu'u ntɨ. Na tāví ntɨ vata koo é ña kiní ña tuví nú tēú san ntɨ, tsí un vá'a tsi kakudiin A Le'ntú san nī ntɨ! 17 Tsí e xee ntúvi ka'nu é tā'xi ña é ntō'o ko ne, ¿xoó ntu kutíi i? —ka'an ña.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 7
1 Kidáā né, īní u kɨmi ánjē, ña ntâñɨ ngɨmí o diñɨ ñuxiví san. Ntaédɨ́ nuu ña mí kaki'xi ngɨmí tatsín san vata koo é ña kunú ka tatsín san ñuxiví a, nté nú ntute ñu'u kān, nté da mí'ī ka má utun. 2 Kidáā né, īní u tuku ánjē, ña vé'xī nte mí kene ngántií san, ni'i nta'a ña sēu Xúva kō, ña é kāntíto nti'xe. Un ntii tsī kéne ña, kaka'an ñá nī ngɨmi ánje, ña nguiī san, ña é xe'é Xuva ko ītsi é natɨvī ñá ñuxiví san ni ntute ñu'ū san: 3 —¡Kuntētu ká nto! ¡Ñá kū dɨ́ natɨvī ntó ñuxiví san, nté ntute ñu'ū san, nté utun san dá nte kuvi xntēé ntɨ seu Xúva kō xteén ña'a, ña e ntáde tsiñu iña ña! —ka'an ña. 4 Tēkú ko nté kaa ña'a uve na'a ña seú san, tsí uun sientu uvi díko kɨmi míil ña'a tatá ña Israeé san. 5 Uxuvi míil ña'a tatá Judaá san uve na'a ña seú san, uxuvi míil ña'a tatá Rubeén san, uxuvi míil ña'a tatá Gaá san, 6 uxuvi míil ña'a tatá Aseé san, uxuvi míil ña'a tatá Neftalií san, uxuvi míil ña'a tatá Manaseé san, 7 uxuvi míil ña'a tatá Simiuún san, uxuvi míil ña'a tatá Levií san, uxuvi míil ña'a tatá Isacaá san, 8 uxuvi míil ña'a tatá Zabuluún san, uxuvi míil ña'a tatá Joseé san, uxuvi míil ña'a tatá Benjamiín san. Kuan ō ñá uve na'a ña seú san. 9 Kidáā né, īto ú, īní u ña te da díi ña'a, ña ntâñɨ nú tēú san ni nūu A Le'ntú san. Ntē ña kuvi ká'vi o ñā e dóo tɨtɨ́n ña, ña é vē'xí da mí'ī ká ñuu dá kanɨɨ ñūxivi. Ntáduku ntée ña da nēé ka tatá ña; da nēé ka tú'ūn ntáka'an ñá dɨ. Doo kui'xín ñu'u ña ne; odo nta'a ña ntā'a ñuu. 10 Un ntii tsi ntáka'an ña: Da mii tsi Xuva kō, ña tuví nú tēú san, nī A Le'ntú san, ña é kuvi nakáku kō, ka'an ñá'a san. 11 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ ánjē san ntáñɨ̄ ña ntíkō diñɨ nú tēú san, ni ñatā sán, nī ngɨmi kɨ́tɨ ntantíto san. Nákuntoo tɨxɨ ñā nú tēú san ne, nánū'u ñá iní ña Xuva kō, 12 ntáka'an ña: ¡Kuan koo na kōo! Na kada ka'nu o Xuva kō, tsi dóo kaxi'í nuu ka'nu ña, dōó ki'in inī ña. Na nākué'e ō sintiá'vi nta'a ña ne, na kuiko ñu'u o ñā dɨ, tsi dóo iō ña é viī ña; dōó ntii inī ña. Kuan koo na kā'an o íña Xuva ko ntii dañu ntúvi. Kuan koo na kōo, ka'an ánjē san. 13 Kidáā ne, kaka'an úun ña'a ñatā san ní ko: —¿Nēe ñá'a ntu ña sā'á, ña ñu'u doo kui'xín san? ¿Mí'i ntu vē'xi ña? —ka'an ña. 14 Kidáā ne, kaka'án u ni ñā: —Ntō'o é īni nto —ka'án u. Kidáā ne, kaka'an ñá nī kó: —Ña sā'á ne, dɨvi ñā é vē'xi ña mi dóo ntánto'o ña'a. É ntukui'xīn kue'en dóo ña, tsí nɨñɨ Á Le'ntú san nákate ña. 15 Dukuān e ntáñɨ̄ ñá nú tēu Xúva kō, e ntáxntii ña ñā nte ntúvi ntē níñu ini ukún ña kān. Xuva kō, ña tuvi nú tēú san, kunuu mé'ñu kunuu dava ña ña. 16 Ña kákɨ̄n ká ña, ntē ñá ītsí ka ñá ntute. Ña kókō ká ña ka'ni ngántií san, tsí kuntoo ña mi é vētɨ́ san ve. 17 Tsí A Le'ntu é tuví nú tēu kán ne, kuenta vií ña vata kaa uun paxtu, é kɨ̄'ɨn ní'i A Le'ntú san ña mí kakii ntute kuīi é nī'i ñá ntuvi íña ñá ne, mii Xuva ko naītsi ñá un ntɨ'ɨ ntute nūú ña —ka'an ña.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 8
1 Dā nantii nteé A Le'ntú san seu é kuvi ū'xé san ne, xíō kadin kue'en tsi e dukún kan te dāva ura. 2 Kidáā ne, iní u u'xe ánjē ntáñɨ̄ ñá nuu Xuva ko. Odo ña kui kui uun ña trunpeta. 3 Kidáā ne, xéē ká uun ká xtuku ánjē, ní'i nta'a ñā ko'o kútū e kúvi kaá kuaán san ne, kántītsí ña nú nāa kan. Dōo kue'e kútu ni'i ña é nādaká ta'an ña ni tū'un e ntáka'an ntâ'ví ña'a, ña ntánuu iní i Xuva kō, é kuē'é ña nú nāa e kúvi kaá kuaan é tuví nú tēú san. 4 Kúxēe u'me kútū san é ni'i ntā'a ánjē sán ne, xée mí tuví Xuva ko dadɨɨ ni tū'un e ntáka'an ntâ'ví ña e ntáka'an ni Xuva ko. 5 Kidáā né, kī'i ánjē san ko'o kútū sán ne, dā tsú'un tsitu ña ngɨñū'u é kai'xi nú nāá san ne, da nakuíta nuu ña ñuxiví a. Dōo dito káñu'ú ne, xī'í nuu ne, táān dɨ. 6 Kidáā ne, ánjē, ña é ū'xe ñá'a, ñá odo trūnpetá san ne, íō tu'vé ña é nakuēku ña. 7 Ánjē, ña é kuvi ūun sán ne, nakuéku ña trunpeta ña. Ura tsí i kɨ́ɨn davi xuú ni ñū'u é kādaka nɨ́ñɨ ñúxiví kān. Uun ta'vi ī é kuvi ūni ta'vi ñúxiví san ne, í'xi ntɨ̄'ɨ. Uun ta'vi ī é kuvi ūni ta'vi utún san ne, í'xī ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ un tsi nté ku'u xɨ'ɨ́ san. 8 Ánjē, ña é kuvi ūví san ne, nakuéku ña trūnpeta ñá dɨ. Kidáā ne, uun nuu i é vāta kaa xuku ka'nu é kai'xi kaá ne, un ntii tsī ko'xó nuu nú ntute ñu'u kān. Uun ta'vi ī é kuvi ūni ta'vi ntute ñú'u sán ne, ntūvi nɨñɨ. 9 Uun ta'vi ī é kuvi ūni ta'vi kɨtɨ ñú'u nú ntute ñu'u kān ne, xí'i ntɨ̄'ɨ tɨ ne, í'xi uun tā'vi i é kuvi ūni ta'vi tún ntōó san dɨ. 10 Ánjē, ña é kuvi ūní san ne, nakuéku ña trūnpeta ña. Kidáā ne, uun xntɨví ka'nu sán ne, kó'xō é vē'xí nte e dukún kān. Kai'xí vatā ó kai'xi chú'ún san. Kó'xō nuu uun ta'vi i é kuvi ūni ta'vi ntute ká'nu sán nī mí kae'nu ntute san. 11 Xntɨví san ne, Rkavé nanī. Uun ta'vi ī é kuvi ūni ta'vi ntute sán ne, kúrkavē kue'en. Ñá te nté kaa ña'a xi'i ña e xí'i ña ntute é kadāká rkavé san. 12 Ánjē, ña é kuvi kɨ̄mí san ne, nakuéku ña trūnpeta ñá ne, uun ta'vi ī é kuvi ūni ta'vi ngántií san ni uun tā'vi i é kuvi ūni ta'vi xoó san nī xntɨví san ne, ni'i kuí'i. Uun ta'vi ī kúnee é un é un nuu i ne, uun ta'vi ī é kuvi ūni ta'vi ntuví san ne, ñá ni xī'í nuu ká ngántií san. Niñú san ne, kuan tsi ō kúvi: ñá ni xī'í nuu ká xoó san nī xntɨví san dɨ. 13 Kidáā né, da nɨɨ̄ kaito ú ne, tēkú ko kaiko uun tadun mé'ñū e dukún kān ne dá un ntii tsi kāka'an: —¡Ai! ¡Ña ntâ'ví ntu ña'a, ña ntántoo ñuxiví san, te kuēku xtuku trunpeta íña é ūní ka ánje, ña nguiī san! —ka'an tɨ.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 9
1 Ánjē, ña é kuvi ū'ún san ne, nakuéku ña trūnpeta ña. Kidáā né, īní u uun xntɨvi é kō'xó nte e dukún kān un tsi nte nú ñu'u kān. Xntɨví san ne, ni'i ntakāá xi'i tótsín san. 2 Nākaán ña xi'i tótsín san ne, un vá'a tsi kéne u'me xi'í san, vatā ó kakene u'me ini úrnu ká'nu kue'en. Kūneé ngántií san ni kanɨɨ̄ e dukún kan ū'me tótsín san. 3 Mé'ñū u'mé san ne, vé'xī skunti é kaka tɨ kanɨɨ ñūxiví a. Ní'i tɨ̄ é kuē'é tɨ vatā ó de tdu'me, kɨtɨ īó ñu'u a. 4 Ká'an ña ni tɨ̄ é ña ku nantɨ'ɨ tɨ ite é kae'nu ñu'u a, nté kū'u kuii, nté ūtun dɨ. Da mii tsi ñā'a san kué'e tɨ ña, tē ña te uve ná'a xteén ña seu Xúva kō. 5 Ní'i tɨ̄ é nanto'o tɨ ña te ū'un xoo, ntá tsi ña kuvi ka'ní kue'en tɨ́ ña. Mí kaxé'e tɨ ne, kaexnúu vatā ó kaexnúu da kaxé'e tdu'mé san. 6 Ntuvi tsikán ne, un vá'a tsi nantuku ñā'a san nté koo kuví ña, ntá tsi ña ní'i ña nté koo. Kuān te un vá'a tsi ntio ña é kuvī ñá ne, ñá nī'i ñá doxi'í san. 7 Skuntí san ne, vata ntáa idú kɨtɨ tu'vé i é kɨ̄'ɨn tɨ mé'ñu du'xēn ntáa tɨ. Dɨ́kɨ tɨ̄ ne, odo é vata ntáa le'e e kúvi kaá kuaan ntáa. Núu tɨ̄ ne, vata ito nuu ña'a ito. 8 Idi tɨ ne, vatā ó nani idi ñadɨ̄'ɨ. Nū'ú tɨ ne, vata ntáa nu'u ñaña ntáa. 9 Uve ata tɨ tdɨ'xɨ e nté kaa te káa kúvi. Dā ntáva tɨ ne, kakañu'u vata te ntaíta nti'xin ña te da díi kareta e ntáñu'u idú, kɨtɨ ntaínu mé'ñu du'xēn san. 10 Dú'me tɨ̄ ne, vata ntáa du'me tdú'me ntáa ne, ini xe'e tɨ́ dɨ. Dú'me tɨ̄ san ntée é ntuku kui'ī tɨ́ ña'a san ú'un xoo. 11 Tō'ó tɨ ne, dɨvī ánjē, ña e ntée nta'a i totsín san. Abaduun nani é tū'un hébreú ne, Apoliuun nani é tū'ún griegú ne, kani tú'un “é nantɨ̄'ɨ kue'en”. 12 É īta ntí'xin é kuvi ūun dóxō. Úvī ká kakunaá ve. 13 Kidáā ne, ánjē, ña é kuvi īñú san ne, nakuéku ña trūnpeta ña. Tēkú ko uun tatsin í e kíi mé'ñū ngɨmi ntɨ́kɨ san é ōdo nú nāa e kúvi kaá kuaan é ntitsí nuu Xuva ko. 14 Kídaā ne, kaka'an tátsín san nī ánjē, ña é kui īñu, ña é ni'i nta'a trunpeta: —Nantuten ngɨmi ánjē, ña é uve tɨ̄ɨn mí kainu ntute ka'nu é nani Eūfrate —ka'an. 15 Kidáā né, nāntuté ña ngɨmi ánjē san é ka'nī ñá uun ta'vi i é kuvi ūni ta'vi ña'á san, tsi é ntoo tú'vē ñá tē xee úra i, ni ntūví, ni xōó, ni kuīa. 16 Kūtuní ko nté kaa sntadun, ña ntántōdó idú ne, uvī sientu míñuu ña. 17 Xée nūú ko idú san nī ña ntántodō tɨ. Sntadún san ne, ntánti'u núu kúñu ñā káa é kaito kuē'é, nī é kuīí, nī é kuāán dɨ. Dɨ́kɨ idū ñá ne, vata ntáa dɨkɨ ñáña ntáa ne, kakii ñu'u xú'u tɨ. Ú'me ni dū'xé ñu'u dɨ. 18 Xí'i uun tā'vi i é kuvi ūni ta'vi ña'á san ntuni núu tsi i: ñu'ú san ni ū'mé san ni dū'xé ñu'ú san e kíi xu'u tɨ. 19 Tsí idú san ne, īó ntii tɨ̄ é kuvi ka'ní tɨ ña'a é xū'u xtɨ́ ni dū'me tɨ. Tsí du'me tɨ́ ne, vata kaa dɨkɨ kóo ne, dɨvī é kantuku kui'ī tɨ́ ña'a san. 20 Ntá tsi ña nguiī san, ña é ña ni duku ntée tsikán ne, ñá ni natɨ̄vi iní ña kuétsi ñā é ntē ña ni xtuví mii ñā é nuu iní ña é ña vá'ā san ni sántu ñā e kúvi kaá kuaán, nī káa kuī'xín, nī káa kuē'é, ni xūú, ni ūtun dɨ, é ntē ña kaíto, ntē ña katéku i, ntē ña kui kaká dɨ. 21 Ntē ña ni nátɨvi iní ña é kuān tsi o ntaé'ní ña ña'a, e ntáde ña dotatan, e ntáde ña é kini kaa ni ñadɨ̄'ɨ, e ntadú'u ña dɨ.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 10
1 Kidáā ne, iní tuku ú uun ánjē, ña dóo ntii inī í ne, vé'xi ñā e dukún kān. Nuu ta'án ña viko; ntee rkuá'nti dɨkɨ̄ ña. Núu ñā ne, kaxi'í nuu vatā ó kaxi'í nuu ngántií san. Dɨ̄'ɨ́n ña ne, vata kaa ntu'u é kai'xi kaa. 2 Ni'i nta'a ña ūun tutu lu'nti é kaa ntāa. Dɨ̄'ɨ́n kua'a ña xtúvi ña nú ntute ñu'u kān né, dɨ̄'ɨ́n datsin ña ne, ñu'u san xtúvi ña. 3 Un ntii tsi káchu'u ña, vatā ó de ñaña dá kanakɨtɨ tɨ̄. Dā kúvi kachu'u ñá ne, kātsín u'xé ito. 4 Dā kúvi katsin é u'xé ito sán ne, ncho xnteé na'a u é kāka'an, ntá tsi dá iō tu'vé u é ka'u ú ne, tēkú ko uun tatsin e dukún kān, kaka'an: —Xnuun xū'un e téku o e kátsin u'xé ito. ¡Ña kū dɨ́ xnteen na'an! —ka'an. 5 Kidáā ne, ánjē san, ña ntitsi nú ntute ñu'ū sán ni ñū'u a dɨ́ ne, nátā'an ntée ña nta'a kuā'a ña e dukún kān. 6 Natékū ñá Xuva kō, ña kantíto ntii dañu ntūvi, ña de vá'a e dukún kan ni ñūxiví ni ntute ñu'u ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nee iñá katuví, kaka'an ña tsí ña kukuíi ka. 7 Kaka'an ña tsí ntuvi dá nakuēku ánjē, ña é kui ū'xé san, trunpeta ñá ne, kuntaa núu i é mii tsi Xuva ko īni ñá, vata ō ka'an ñá nī ña dé tsiñu iña ña, ña ntáka'an tú'un ñā. 8 Kidáā ne, tátsīn e tékū ko dí'na ne, kaka'an xtúku nī ko nte e dukún kān: —Kuē'én, kūki'ín tutu é ni'i nta'ā ánjē sán, dɨvī é nakāa ñá'a, ña ntitsí nú ntute ñu'u kan ni ñū'u a —ka'an. 9 Dukuān ne, ñé'ē u mí tuvi ánjē sán ne, íkān ú tutú san. Kaka'an ñá nī kó: —Ki'in ne, dá kā'xin. Tē é'xin ne, vídin vata ē'xí ntúdin kɨ̄tume, ntá tsi kuia nūu í'xi o kān —ka'an ña. 10 Kídaā né, kī'i ú tutú san é ni'i nta'ā ánjē sán ne, ē'xí u. Kuan ē'xi ntí'xe vata ē'xi ntúdin, ntá tsi dā kúvi é'xi ú ne, kuia nūu í'xi ko. 11 Kaka'an ñá nī kó: —Da miī é kā'an ntódon kán ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntoo dā mí'ī ká ñuú, nī ña ntáka'an dá nēé ka tú'un, ni rēi ñá dɨ —ka'an ña.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 11
1 Kidáā né, tā'xi ña kó uun ntoo kani, vata kaa utun é kī'i kú've núu ō káa ne, kaka'an ñá nī ko: —Nākuntítsin, kī'in kú'ven úkun Xuva ko nī nú nāa ñá ne, ka'vin nté kaa ña'a ntánuu iní ña Xuva kō má ūkún san. 2 Ntá tsi ña ki'in kú'ven kura ukún san, tsí xe'é ña sá'ā é kūvi iña ña'a, ña é ña íni xoo é Xuva kō ne, kaka nuu ña ñuú Xuva ko te ūvi díko uvi xoo. 3 Xu'ú ne, taxnūu ú uvi ña'a, ña é kā'an ntódo tú'ūn kó ne, ku'un ña du'nu kúxta úun míil uvi sientu uni díko ntūvi —ka'an ña. 4 Ña é uvi ña'á san ne, vata ntáa uvi útun olívu ntáa ña. Vata ntáa tun tsumē é ūví san e ntâñɨ núu To'o ñuxiví san ntáa ña. 5 Tē xoó ncho ntukū kui'i í ña ne, kene ñu'u xu'u ña ne, koko kue'en. Kuān koo nto'o ña ntaínchu'vi ña. 6 Ña uvi ña'á san ne, īó ntii ñā é nakādɨ ñá e dukún kān vata koo é ña kɨɨn dávi da nɨɨ̄ ntáka'an ntódo ña tú'un Xuva kō. Īó ntii ñā é kūvi vií ña é ntūvi nɨñɨ ntuté san ne, kuvi vií ña é nantō'o ña ña'a, ña ntoo ñuxiví san, é tɨ̄ɨ́n ña da nēé ka kui'i vata koo é ntio ña. 7 Ntá tsi dā ita ntí'xin ka'an ntɨ́'ɨ ña tú'un Xuva kō né, kēne uun kɨtɨ xu'u totsín san é viī tɨ́ ni ña du'xēn. Kuvi vií tɨ ka'ní tɨ ña. 8 Kidáā né, kuntōo mé'ñū kúñu ñā itsi mé'ñū ñuú ka'nu san mi náxnteē ñá Tó'o kō ntíkā krusí san. Ñuú sā'á ne, vata kaa ñuú Sodomá ni ñūú Egítō kaa. 9 Úni ntūvi nte dáva ne, koto ña'a san kúñu ñā, ña vé'xi da mí'ī ká ñuú, da nēé ka tatá ña, é da nēé ka tú'ūn ntáka'an ñá dɨ ne, ñá kuē'é ña itsi é kuntū'xi vá'a ña. 10 Ña ntántoo ñuxiví san ne, ñá tē nté kaa diní ña tsí xi'í ña uvi ña'á san. Vií ña viko ne, kué'e ñā doméni tá'an ña, tsí ña uvi ña'a, ña é ka'an ntódo tú'un Xuva kō né, dōó nantō'o ñá ña ntántoo ñuxiví sa. 11 Ntá tsi da kúvi uni ntúvi ntē dávā ne, nantóto xtuku Xuva ko ntuvi ñá'a san ne, nākuiñɨ ña. Un vá'a tsi û'ví un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san dá ini ña ña. 12 Kidáā né, tēkú ña uvi ña'á san e dóo ntii kaka'an tátsin é vē'xí e dukún kan ni ñā: —Ki'xi nto i'a —ka'an tátsín san. Dukuān ntaíni ña ntaínchu'vi ñá san ne, kúntāa ña e dukún kan mē'ñú vikó san. 13 Ura í tsikán ne, un vá'a tsi taan. Kó'xo uun ta'vi ī é kuvi ū'xi tá'vi ñuú san. Ú'xē míil ñā'a xi'i ñá da ita ntí'xin kúvi taan. Ña'a, ña ntántoo ká san ne, ñá te nté kaa u'ví ña. Da kidáā nanu'u ñá iní ña e dóo ka'nu Xuva kō, ña tuví e dukún kān. 14 É īta ntí'xin é kuvi ūvi dóxō sán ne, e dóko sā xee é kuvi ūní san ve. 15 Kidáā ne, ánjē, ña é kuvi ū'xé san ne, nakuēku ña trunpeta ña. Dîto tsí un ntii tsī ntáka'an tátsín e dukún kān: Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuú ñuxiví san ne, kaduku ntée Xuva kō é kadā kú'vē ña, ntuvi ñá Cristu, ña e táxnūu ña. Ntii dañu ntūvi é kadā kú'vē ña, ka'an. 16 Kidáā né, ñatā, ña é oko kɨmi ñá'a, ña ntántoo nú tēu núu Xuva kó san ne, un tsi nákunchɨtɨ ntaā ñá nuu Xuva ko é nuu iní ña ña, 17 ntáka'an ña: Nata'xi ntɨ́ sintiá'vi nta'a nto, Xuvā ntɨ́, ña e dóo ka'nu. Dɨvi ntō é tuví nto vevií ne, dɨvi ntō kídaā dɨ́ ne, kuan tsi koo kutuvī ntó ntii dañu ntūvi. Nata'xi ntɨ́ sintiá'vi nta'a nto, tsí e ní'i nto e dóo iō nto é viī ntó ne, e éni ntu'u nto kadē kú'vē ntó ve. 18 É kūdiin ña ntántoo un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuú san, ntá tsi é xee ntúvi é kuē'é nto ña é ntō'o ña ve. E xée ntūvi é kadā kú'vē nto iña ñá ntɨ̄xɨ́ san ne, kué'e nto ñā é vā'á, ña dé tsiñu iña nto, ña é ka'an ntódo tú'un nto, nī ña é kā'an náa nto. Kué'e ntō é vā'á iña ña'a, ña e ntaíko ñu'u nto, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá, te kuetsi, te na'nu ña. E xée ntūvi é nantō'o nto ña'a, ña ntánatɨ̄ví ñuxiví san, ka'an ña. 19 Kidáā né, nākaán xi'i úkun Xuva kō é tuví e dukún kān ne, iní i kān ne, dîtó tuví etun mí ñu'u vá'a lei Xúva kō. Kidáā né, dōó kaxi'í nuu. Dōó kakatsín dɨ. Dōo dîtó tatsín san. Dōó katáan dɨ. Un vá'a tsi kakɨɨn davi xuú dɨ.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 12
1 Kidáā né, kīi dîtó uun e dóo ka'nu e dukún kān. Ikān ntitsí uun ñadɨ̄'ɨ́, nuu tá'an ña ngántií ne, xóō sán ne, ntekú nti'i dɨ́'ɨn ñā ne, le'e é kuvá'a é ūxuví xntɨvi ntekú dɨkɨ ña. 2 Ñu'u i'xá ña ne, kakachu'u ntáa ña é kaexnúu í'xi ña, tsi dokó sa káku i'xá ña. 3 Kidáā né, kīi ká xtuku uun nuu i e dukún kān. Īní u é ntītsí uun kɨtɨ ña vá'ā, teku kué'e tɨ, é ūve u'xe dɨ́kɨ tɨ ni ū'xi ntɨ́kɨ tɨ. Kuān o ntántīdó le'e san xé un xé un dɨkɨ tɨ. 4 Dú'me xtɨ̄ dita núu tɨ uun ta'vi ī é kuvi ūni ta'ví xntɨví san ne, nákō'xó nuu tɨ nte ñuxiví a. Kidáā ne, íntītsí kɨtɨ ña vá'ā san nuu ñadɨ'ɨ́, ña dokó sa káku i'xá i. Ntitsí nteē tɨ i é kā'xi tɨ́ i te káku. 5 I'xa é nakāku ña ne, i'xa tii é kadā kû'vé un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuu, é kuni'i nta'a tātun i e kúvi káa. Ntá tsi Xuva kō ne, nakí'i ña i'xá san é kūtuví ni ñā nú tēu ña. 6 Ñadɨ̄'ɨ́ san ne, īnu ña, kue'en ñá ñuu itsi mí xtúvi tū'vé Xuva kō mí kutuvī ñá, mí kuēnta víi ña ña uun míil ūví sientu uni díko ntuvi. 7 Kidáā ne, kúvi du'xēn e dukún kān. Ánje ña odo nūu, ñá nani Mīgee, dɨ́vi ña ni un ntɨ̄'ɨ ánje ñā ne, náā ñá ni kɨtɨ ña vá'ā san. Kɨtɨ ña vá'ā sán ni un ntɨ̄'ɨ ánje tɨ̄ ne, un vá'a tsi náa tɨ ni ñā, 8 ntá tsi ña ni kuvi vií tɨ. Ñá ni nī'i mí kuntōo ká tɨ nī ánje tɨ̄ e dukún kān. 9 Dukuān ne, nákō'xó ña kɨtɨ ña vá'ā san, kɨtɨ itúvi nte ntúvi dí'na, kɨtɨ é nanī diablu, tó'ō e ña vá'ā san. Dɨvi tɨ̄ é Satanaa náni tɨ dɨ, kɨtɨ kaeni nta'ví ña'a dá kanɨɨ ñūxiví san. Nákō'xó ña tɨ ni un ntɨ̄'ɨ ánje tɨ ūun tsi nte ñúxiví a. 10 Tēkú ko tsí un ntii tsi kāka'an tátsín san nte e dukún kān: E xée ntūvi é nakākú Xuva ko ko vē. E xée ña e dóo ntii inī ña é kadā kú'vē ña. Cristu, ña táxnūu ña ne, kodo núu ña é un ntɨ'ɨ vē. Tsi é nakó'xo nteē ñá kɨtɨ katsi'i kuétsi ta'an ko nta'a Xuva ko ntē ntúvi ntē níñu. 11 Kūvi idé ta'an ko sán nī e ña vá'ā san kuenta iña nɨ́ñɨ é etɨ́ A Le'ntú san, ni kuēnta iña tú'ūn é nuu é ntaā i e ntáka'an ñá, tsi ña ni de víni ña ntuvi iña ña, kuān te na kuví ña. 12 Kuntōo díni ntó ve, e dukún kan, ni un ntɨ'ɨ̄ ña ntántoo ikān. Ntá tsi ñā ntu ntá'vi ide nto, ña ntántoo ñuxiví san nī nú ntute ñu'u kān, tsí e ntíi tó'ō e ña vá'ā san mí ntoo nto ve. Un vá'a tsi kakudiin, tsí ini tsí ña na'á ka kutuvi, ka'an tátsín san. 13 Dā íni kɨtɨ ña vá'ā san tsí nakó'xo ña tɨ ñuxiví a ne, íntīkɨn tɨ́ ñadɨ̄'ɨ́, ña nakāku i'xa tií san. 14 Ntá tsi ñadɨ̄'ɨ́ san ne, ni'i ña uvi nti'xin tádun ka'nú san é ntāva ña, kɨ'ɨn ña ñuu itsí kān, mi dóo ikā mí tuví kɨtɨ ña vá'ā san. Ikān ne, ní'i ñā é kā'xi ñá uni kuia nte dáva. 15 Kɨtɨ ña vá'ā sán ne, tāvá tɨ ntute xu'u tɨ é vata kaa ntute ka'nu kaa vata koo é kɨ̄'ɨn ni'i ntuté san ñadɨ̄'ɨ́ san. 16 Ntá tsi xntíi ñū'ú san ñadɨ̄'ɨ́ san, e nántɨka ñú'u sán ne, ikan kūntíi ntute ka'nu san e táva kɨtɨ ña vá'ā san xu'u tɨ. 17 Dukuān né, kūdiin kué'en kɨtɨ ña vá'ā sán ni ñadɨ̄'ɨ́ san. Ntaka tɨ ikān ne, dá kuē'en tɨ é viī tɨ́ du'xen ni i'xā ñá, ña nguiī san, ña ntáde ntaa é kāka'an Xúva kō, ña ntántīkɨn Jésuu.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 13
1 Ntītsí u nú ñutɨ diñɨ ntute ñú'u san, īní u kéne ntita úun kɨtɨ e dóo donchu'ví kaa mé'ñu ntute ñu'u kān, kɨtɨ uve u'xe dɨ́kɨ í ni ū'xi ntɨ́kɨ i. Kántīdó le'e é un é un ntɨ́kɨ tɨ. Uve na'a dɨ́kɨ tɨ e dóo kinī ó kaka'an kuénta iña Xuva ko. 2 Kɨtɨ dóo donchu'ví kaa, kɨtɨ é īní u sán ne, vata kaa ñaña tekú kaa tɨ. Ntá tsi dɨ́'ɨn tɨ̄ ne, vata ntáa dɨ'ɨn oso ntáa ne, xu'u tɨ ne, vata kaa xu'u ñaña kaa. Kɨtɨ ña vá'ā sán ne, xé'e tɨ ntii tɨ̄ é ntēé kɨmi tɨ̄. Xé'e tɨ tēu tɨ mí tuví tɨ é viī tɨ́ tsiñu ka'nu. 3 Kɨtɨ dóo donchu'ví kaa sán ne, vata tē ni'i kuí'i kue'en úun dɨkɨ tɨ, ntá tsi é ntuvá'a. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntántoo ñuxiví san ne, ntántīkɨn ñá tɨ, tsí koo da kúdu'va ña é ntuvá'a dɨ́kɨ tɨ. 4 Ntánuu iní ña'a san kɨtɨ ña vá'ā san, tsí xe'é tɨ ntii tɨ kɨ̄tɨ dóo donchu'ví kaa san vata koo é kuvi kada kú'vē tɨ. Ntánuu iní ña'a san kɨtɨ dóo donchu'ví kaa san ne, ntáka'an ña: —¿Xoó ntu é vata kaa kɨtɨ dóo donchu'ví kaa san? ¿Xoó ntu kuvi vií i é nāá ni tɨ̄? —ka'an ña. 5 Ní'i tɨ ītsi e dóo ka'nu vií tɨ, e dóo kini koo ka'an tɨ́ iña Xuva ko. Ní'i tɨ̄ é kadā kú'vē tɨ uvi díko uvi xoó ne, 6 kuan ō dé tɨ. Dōó kini ka'an tɨ́ iña Xuva ko ni e dukún kān mí tuví ña, nī ña ntántoo ni ña ikān. 7 Ní'i tɨ̄ é viī tɨ́ du'xen nī ña ntántīkɨn Xúva kō né, kūvi idé tɨ ni ñā. Ní'i tɨ̄ é kadā kú'vē tɨ iña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ tātá ña'a, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuú, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntáka'an dá nēé ka tú'ūn. 8 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntántoo ñuxiví san ne, ínūu iní ña kɨtɨ dóo donchu'ví kaa san, ña é ña ni uvé na'a dɨ́vi i tutú A Le'ntu é xi'í un tsi nte da iñɨ ntú'u ñuxiví san, tutú mí uve na'a xoo e ní'i i ntuvi íña i ntii dañu ntúvi. 9 Te īnín é kīnin ne, kinin. 10 Tē xoó ni'i i é kunuu kutū né, kunuu kutu ntī'xe. Tē xoó ni'i i é kūví nuu káa ne, kāá kuví nuu ña. Dukuān né, xo'ō e ntáduku ntée o Xuva kō ne, ka'nu viī ó nima kó ne, kunūu ini ko ñá dɨ. 11 Kidáā né, īní xtuku u úun kɨtɨ e dóo donchu'ví kaa. Kɨtɨ sā'á ne, ñu'u san kakéne tɨ. Uve uvi ntɨ́kɨ tɨ é vata kaa a le'ntú kaa tɨ, ntá tsi kaka'an tɨ́ vatā ó kaka'an kɨ́tɨ ña vá'ā san. 12 Ní'i tɨ ītsi é kadā kú'vē tɨ́ naa i kɨtɨ kuvi ūun san dá ntoo dadɨɨ tɨ. Kade tɨ é un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña ntántoo dá kanɨɨ ñūxiví san, kunuu inī ñá kɨtɨ kuvi ūun san. 13 Dōo ini tɨ nté koo vií tɨ é kōo dá ntákudū'va ña'a san. Un tsi nte kúvi nakɨ̄ɨn tɨ ñu'u é kaī'xi nte e dukún kan nɨɨ dukuān ntaíto dîtó ña'a san ñuxiví a. 14 Kuenta iña i sá'ā é nī'i tɨ e kúvi idé tɨ dá kade tɨ tsiñu kɨtɨ kui ūun sán ne, kaeni nta'ví tɨ ña'a, ña ntántoo ñuxiví sa. Kaka'an tɨ́ ni ñā'a san é na ntāvá'a naa ñá santu kɨ́tɨ kuvi ūun, kɨtɨ idó nuu káa dɨ̄kɨ i, ntá tsi ntuvá'a tɨ ne, kantíto dukuan tɨ̄. 15 Ní'i tɨ̄ é kūvi kué'e tɨ ntuvi iña santu e ntúvá'a naa kɨtɨ kuvi ūun sán ne, īde tɨ é kūvi ka'an sántu sán dɨ. Kaka'an tɨ́ tsí da xōó ka ña'a, ña é ña kanúu iní i santu, kɨ́tɨ kuvi ūun sán ne, na kuvī ña. 16 Taxnūu tɨ é na kūvé na'a seú san nta'a kua'a ña ne, ō xteén ña, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san, te kuetsi te na'nu ña, te kuika ñā, te nta'vī ñá, te īó tó'o ña ne, ō iña mii ña ntáde tsiñu ña. 17 Nté uun xoxo kuvi díko i, ntē ña kuvi kuiin í, tē ña te ntée na'a seú san kúñu ī. Seú san ne, dɨ̄ví kɨtɨ é kuvi ūun sán, ō numéru dɨvī tɨ. 18 Sá'ā ne, ntio é koto ntuu ō. Xoo é ki'in inī í ne, na naka'vi ñā numéru kɨ́tɨ kuvi ūun san. Numéru sán ne, kaduku ntée uun dɨ̄ví ña'a, ña ntoo ñuxiví sa. Te nakua'a ō numéru dɨvī ñá ne, íñū sientu uni díko iñu.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 14
1 Kidáā né, īní u ntitsi A Le'ntú san tɨ'ɨ í xuku Siuún, ni ūun sientu uvi díko kɨmi míil ña'a, ña é ntēé na'a xteen i dɨ̄ví A Le'ntú san ni dɨ̄ví Uva ī. Dadɨɨ tsi ntâñɨ ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña. 2 Kidáā né, tēkú ko é vē'xí nte e dukún kan vatā ó kakañu'u ntúte ka'nu, vatā ó kuvi dá kakē'xén nuu da dóo ntii kakatsin, vatā ó kuvi da dóo tɨtɨ́n ña'a ntánakueku ña kiñú'ū. 3 Īta ña uun nchu'ún xee nú tēu Xúva ko, nī ngɨmi kɨ́tɨ ntantíto sán ni ñatā sán dɨ. Nté uun ña'a ña ni kuvi kutú've ña nchu'ún xeé san, tsí da mii tsi ñā'a, ña é uun sientu uvi díko kɨmi míil ña'a, ña é nakáku, ña ñu'u ta'an ñuxiví a, kuvi íta ña. 4 Ña sā'á ne, ña ni íde ña kuētsí ni ñadɨ̄'ɨ, tsi ntúntoo ña. Ntántīkɨn ñá A Le'ntú san da mí'ī ka mí kɨ̄'ɨn ña. Nakáku ña mé'ñū ña ntoo ñuxiví sa é kuvi ūun nuu i doméni iña Xuva ko nī A Le'ntú san. 5 Nté uun dovete ña ni ká'an ña, é ntē ña tuvi kuétsi ña nūu Xuva ko. 6 Kidáā né, īní xtuku ú uun ká ánjē, ña kaiko mē'ñú e dukún kān ne, e ní'i ñā tú'ūn e dóo va'á ntii dañu ntūvi é kā'an ntodo ñá nī ña ntoo ñuxiví sa, ña dā mí'ī ká ñuu, é da nēé ka tu'ún, da nēé ka tatá ña. 7 Un ntii tsī kéne ña, kaka'an ña: —Kuiko ñu'u nto Xuva kō ne, kada ka'nu nto ña. Tsí e xée ura i é kadā kú'vē ñá kuenta iña ña'á san. Kunuu inī ntó ña dɨ, tsí dɨvi ñā de vá'a ña e dukún kan ni ñūxiví sa, ni ntute ñu'u kān, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ntute kuīi é kākene ñu'u sán dɨ —ka'an ña. 8 Kidáā ne, xéē ánjē, ña é kuvi ūví san, kaka'an ña: —¡E kó'xō nuu, e kó'xō nuu ñuú ka'nu Babilonia, é īde kɨ'vi un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuú san ni vīnu i é kīni kaa! —ka'an ánjē san. 9 Kídaā ne, xée tūku ánjē, ña é kuvi ūní san ne, un ntii tsī kéne ña, kaka'an ña: —Tē xoó ña'a kanuu iní ña kɨtɨ san ni sántu tɨ́ ne, kaxé'e ña xteén ña ō nta'a ña é kuntēé na'a káa tɨ̄ ne, 10 kudiin kué'en Xúva ko ni ñā. Ñá ntuntā'ví ini ña ñā nté un síin. Kué'e ña ñā é ntō'o ña é kōko ña ñu'u du'xe san nuu ánje ni nūú A Le'ntú san. 11 Ú'mē é kākene mi ntánto'o ña ne, kuan tsī koo kené ntii dañu ntūvi. Ña'a, ña é kānuu iní i kɨtɨ san ni sántu tɨ́, ña é ntēe káa tɨ̄ xteen í ne, ñá nī'i ña é kū'un kadin ñá ntē ntúvi ntē níñu —ka'an ña. 12 Dukuān né, ña'a, ña ntáduku ntée Xuva kō san, ña ntáde ntaa é kāka'an ña, ña ntákuinti'xe i Jesuu ne, kantio e dóo ka'xi vii ñá nima ña. 13 Kidáā né, tēkú ko é kāka'an tatsín san nī ko nte e dukún kān: —Xntēén na'an sá'ā: “Nté kui vá'a ña'a, ña xi'i e kuínti'xe ña Xuva kō.” Kuan koo xntēen —ka'an. —Vá'ā ó —ka'an Espíritū Sántū san—, tsí kuntoo da'na ña; ña káda tsīñu ká ña, tsí kɨ'ɨn ní'i ña nuu i é vā'á ō dé ña ñuxiví a —ka'an ña. 14 Kidáā né, īní u uun viko kui'xin. Nú vīkó san tínti'i uun é vata kaa ñatīí kaa. Ntekú le'e e kúvi kaá kuaan dɨkɨ ñá ne, ni'i nta'a ña ūun káa dakua e dóo ntikō. 15 É tūku ánjē kíi ña ini ukún san ne, un ntii tsi kāka'an ñá nī ña tuví nú vīkó san: —¡Kadan tsiñun ni'in káa dakuá o ve! tsí e xée ntūvi é nakuidon, tsi dóo itsi kɨtɨ kii ñuxiví san —ka'an ña. 16 Kidáā ne, ña é tuví nú vīkó san ne, nátāntée ña káa dakuá ña ne, eni ntu'u ñā nákuido ña kɨtɨ ītsí san. 17 Kidáā né, kīi tuku ánjē ini ukun é tuví e dukún kān, ni'i ña káa dakua e dóo vá'a ntikō. 18 Kīi xtuku ánjē nú nāá san. Ánje, ña sā'á ne, nteé nta'a ña ñu'u. Un ntii tsi kāka'an ñá nī ánjē, ña é ni'i káa dakua e dóo ntikō san: —¡Natāntéen káa dakuá o! Nakuidon xo'o tɨnti'ō san, tsi dóo itsí tɨ —ka'an ña. 19 Ánjē sán ne, nátāntée ña káa dakuá ña ñu'u a ne, kātsin ña xo'o tɨnti'ó san. Tsū'un ña tɨ iní tun ntōó Xuva kō é kādin ñá tɨ. Sá'a kāni tú'un é nanto'o Xuva ko kō. 20 Kɨtɨ tɨnti'ó san ne, īxkádin ña tɨ̄ nte díñɨ ñuú san ne, nté kaa te nɨñɨ dóo kíi tun ntōó san. Ē'nu un tsi da nté xēe nú xo'o xu'u idú san ne, vata kaa ntute ka'nu kaa e xee tá'an nte uni sientu kilumétru é kā'nu.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 15
1 Īní u e dukún kān uun ká tuku nuu i e dóo ka'nu kue'én ne, un tsi kúdu'va iní ko dá īní u. Īní u u'xe ánjē, ña é ni'i u'xe núu i e dóo nto'o ña'a san. Ña kóō ká nuu i é nto'o ña'a san te īta ntí'xin nuu i sá'ā, tsí ikān xee tá'an mí ntɨ̄'ɨ é kūdiin Xúva kō. 2 Īní u uun ntute ñu'u é vata ito xūxu é kāxi'í ni'ni é kadāka ñú'u. Ntâñɨ́ ña'a nú ntute san, ña e kúvi idé ni kɨ̄tɨ san ni sántu tɨ́, nī káa tɨ nī numéru dɨvī tɨ́ dɨ. Odo ñā kiñú'ū é xe'é Xuva ko ñā. 3 Īta ña nchu'ún vatā o íta Muisee, ña dé tsiñu iña Xuva kó ne, vatā ó nchu'ún A Le'ntú san dɨ. Sá'ā ntaíta ña: Dōó ka'nu ne, dōo vá'ā ó un ntɨ'ɨ nuū i é kade nto. Da ntákudu'va ntɨ́ nuu i é kade nto, Xuvā ntɨ́, ña e dóo īó ntii ī é vīí da nēé ka. Itsi nto ne, itsi ntaa, itsi é nuu é ntaā i. Dɨvi ntō Rei da mí'ī ká ñuu. 4 ¿Vá iō ntú xoo é ña káū'ví i nto, Xuvā ntɨ? ¿O iō ntú xoo é ña ká'an i e dóo ka'nu nto? Tsí da mii xntō é vā'á nti'xe nto. Xée ñā'a da mí'ī ká ñuu é kāda ka'nu ña nto. Tsi dîto e dóo vá'ā ó kade kú'vē nto, kuan ō íta ña. 5 Kidáā né, īní u é kāntii ini ukún Xuva kō e dukún kān mi dóo xii, mí ñū'u vá'a lei ña. 6 Ntīi u'xe ánjē san má ūkún kān, ña ni'i u'xe núu i é ntō'o ña'a san. Ñu'u ña doo ntɨɨ e dóo va'a, é un tsi kai'xi kaí'xí sa. Katīnuu doo e kúvi kaá kuaan xkɨ́ntika ña. 7 Kidáā ne, uun kɨtɨ é kuvi kɨ̄mi kɨtɨ ntantíto sán ne, xé'e ña ūun e'xin e kúvi kaá kuaan dá un dá un ánjē, ña é ū'xé san. Ñu'u tsitu ē'xin san núu i é ntō'o ña'a é vē'xí nta'a Xuva kō, ña kantíto ntii dañu ntūvi. 8 Ñu'u tsitu ini ukún san u'me é vē'xí nta'a Xuva kō, ña e dóo ka'nu, ña e dóo ntii inī i. Nté uun xoxo kuvi kɨ́'vi i má ūkún kān da nté ntɨ̄'ɨ é ū'xe núu i e dóo nto'o ña'a san é ni'i ánjē, ña é ū'xé san.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 16
1 Kidáā né, tēkú ko tsi dóo ntii kāka'an tátsín san nte ini ukún kān, kaka'an ni ánjē, ña u'xe ñá'a san: —Kue'ēn ntó, kūkáte nto nuu i e dóo nto'o ña ñuxiví san é ñu'u ū'xe é'xin san ñuxiví kān —ka'an tátsín san. 2 Kué'ēn ánjē, ña é kuvi ūun sán ne, ēté ña é ñū'u e'xin ña ñuxiví kān. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña é ntēé na'a káa kɨ̄tɨ san kúñu i nī ña ntánuu iní i santu tɨ́ ne, kēne tɨntu'xe e dóo kini ntáa kúñu ñā ne, un vá'a vá'a tsi exnúu. 3 Ánjē, ña é kui ūví san ne, ēté ña é ñū'u e'xin ña nú ntute ñu'u kān ne, ntute sán ne, ntūvi nɨñɨ váta ito nɨ̄ñɨ ñá xi'i itō. Xí'ī ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ kɨtɨ ñu'u nto'o iní ntute ñu'u kān. 4 Ánjē, ña é kui ūní san ne, ēté ña é ñū'u e'xin ña nú ntute ka'nu kan nī mí kaē'nu ntute sán ne, ntuvi nɨñɨ́ dɨ. 5 Kidáā né, tēkú ko tsi ánjē, ña nteé nta'a i ntute sán ne, kaka'an ña: Dōo vá'ā ó kade kú'vē ntó, Xuvā ntɨ. Dōo va'á kue'en nto, nto'o é tuví nto vevií ne, tuví nto kídaā dɨ. 6 Tsí dɨvi ñā étɨ ña nɨñɨ ña'a, ña ntáduku ntée nto, ni ñā'a, ña é kā'an ntódo tú'un ntō. Vevií ne, nakō'o nto ña nɨñɨ, tsí mii ñā ntúku ñā é kuān koo vií nto ni ñā, ka'an ánjē san. 7 Tēkú xtuku kó uun tatsin é vē'xi nú nāa kan, é kāka'an: —Kuan koo, Xuvā ntɨ́, ña e dóo ntii inī i, tsi dóo vá'ā ó kadē kú'vē nto é nuu é ntaā i —ka'an. 8 Ánjē, ña é kui kɨ̄mí san ne, ēté ña é ñū'u e'xin ña nú ngántií san ne, ní'i ītsi é kā'mi ntúve i ña'a san. 9 Un vá'a tsi í'xi ñá'a san é xe'é ka'ni kuē'en ngántií san. Ntá tsi ñá ni nátɨvi iní ña, ntē ña ni ká'an ña te dóo ka'nu Xuva kō. Ká'an kīni ña iña Xuva ko, tsí dɨvi ñā e táxnūu ña é ntō'o ña. 10 Ánjē, ña é kui ū'ún san ne, ēté ña é ñū'u e'xin ña nú tēú kɨtɨ dóo donchu'ví kaa san ne, kūnee mí kadē kú'vē tɨ. Ña'a sán ne, un tsi náka'xí ta'an ña nú'u ñā e dóo ntánto'o ña. 11 Ntá tsi dā dií dií ka ntáka'an kíni ña iña Xuva ko, ña tuví e dukún kān, tsi dóo ntánto'o ña e ntáte'u ña tɨntu'xé san. Ntē ña ni natɨvi iní ña nuu ī e ntáde ña. 12 Ánjē, ña é kui īñú san ne, ēté ña é ñū'u e'xin ña nú ntute e dóo ka'nu san é nani Eūfraté ne, ítsi nūu ntute san vata koo é kūvi kuita ntí'xin rei, ña ntáde kû've ñuu é ntoo mí kaínu ngántií san. 13 Kidáā né, īní u tsi kíi uni espíritū é kīni ntáa san xu'u kɨtɨ ña vá'ā sán ni xū'u kɨtɨ dóo donchu'ví kaa san, ni xū'u ña kaka'an é tū'ún Xuva ko kāka'an ña, ntá tsi ña ntáa. Vata ntáa tsá'vā ntáa espíritū é kīni ntáa e kíi xu'u ña. 14 Vé'xi ntā'a tó'ō e ña vá'ā sán ne, kade nuu i é kōo da ntákudu'va ña'a san. Kɨ́'ɨ̄n mí ntoo un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ rei ñuxiví san vata koo é nakūvé ta'an ña é viī ñá du'xen ni Xuva kō, ña é kuvi vii é un ntɨ'ɨ̄. Dōó ka'nu kuvi ntuvi tsikan. 15 “Koto nto tsí da née inī xntó ki'xi ú vata koo ki'xi uun ña du'u. Nté kui vá'a ña'a, ña é ña te ntákidi, ña é iō tu'vé doo i vata koo é ña kuká'an nuu ña é kīní ña'a san é kuntɨɨ̄ ña”, kuan ō ka'an Xúva kō. 16 Ne, nātaká nuu reí san ñuu é nani Armagēduun é tū'un hébreu. 17 Ánjē, ña é kui ū'xé san ne, ēté ña é ñū'u e'xin ña mé'ñū tatsín san ne, nte nú tēu ka'nu é tuví ini ukun e dukún kān ne, un ntii tsi kāka'an úun tatsin é kāka'an: —¡É kūvi ve! —ka'an. 18 Kidáā ne, iñɨ ntú'ū xi'í nuu ne, kātsín dɨ. Dōo káñu'ú ne, un ntii tsī taán ñuxiví a. Nté uun ito vata táan vata ō kúvi sá'a nte ntúvi é ntoo ña'a ñuxiví a. 19 Ñuú ka'nu sán ne, ntɨ́ka. Uni tá'vī kúvi. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuu dá kanɨɨ ñūxiví sa ne, nūu dɨ́ ne, naka'an Xuva ko ñūu ká'nu é nani Babīloniá ne, dií ka kue'e xe'é ña é ntō'o ña; un vá'a tsi kúdiin ña ni ñūú tsikan. 20 Ntoko ñu'u un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuu é ōdo ntita mé'ñu ntute ñu'u kān né, kūnaá un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ xuku. 21 Un tsi nte e dukún kan vē'xi kɨ́ɨn davi xuu é ña te da va ntáa, é vīí te ūvi díko kílū é un é un, é kō'xó ntōdó ata ña'á san. Ne, dōó ka'an kíni ña'a san iña Xuva ko kuenta iña dávi xuú san, tsi dóo donchu'ví o kúvi e ntó'o ña'a san.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 17
1 Kidáā ne, uun ánjē, ña é ū'xe ña'a, ña ní'i ū'xe é'xin sán ne, xée ñā mí tuví u ne, kaka'an ñá nī ko: —Ni'ín, nañē'e ú o nté koo nto'o ñadɨ̄'ɨ́ kini kaa san, ña tuvi mé'ñu ntūte na'nu san. 2 Un ntɨ'ɨ̄ rei ñuxiví san idé ña ni ñā é kīni kaa. Ñá te nté kaa dé kɨ'vi ña vīnu ña —ka'an ña. 3 Kidáā né, nuu ta'án u xénī kó, kue'en ni'i ñá ko ñuu itsí kān. Ikān né, īní u uun ñadɨ̄'ɨ, ña ntekú kɨtɨ kuē'e, kɨtɨ dóo donchu'ví kaa. Uve u'xe dɨ́kɨ tɨ. Ú'xi ntɨ̄kɨ tɨ dɨ́ ne, kanɨɨ̄ kúñu tɨ ūve é kāka'an kíni iña Xuva ko. 4 Ñadɨ̄'ɨ́ san ne, nuu ña doo kué'e teku nɨ́ñɨ, é kaito nteē dɨ. Nuu nenu ña xo'o kɨtɨ ni tsīntí ni dī'i e kúvi kaá kuaan, e kúvi xuu e dóo kai'xi ni kɨtɨ kuī'xin e dóo nuu á'vi i sán dɨ. Ni'i nta'a ña e'xin e kúvi kaá kuaan é ñu'u tsitu nuū í e dóo kini ntáa é kade ña ni da nēé ka ñatīi, nuu i e dóo dentu. 5 Xteén ña ne, nteé na'a úun dɨ̄ví e dóo vi'xín ō, é kāni tú'un: “Babilonia ká'nu, é dɨvi dɨ'ɨ ñadɨ̄'ɨ́ kini ntáa ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu i é dentu é īó ñuxiví san”, nteé xteen ña. 6 Kidáā né, kūtuní ko tsí ñadɨ̄'ɨ tsikán ne, kɨ́'vi ñā e xí'i ñā nɨñɨ ñá'a, ña ka'an ntódo tú'un Xuva kō, ña é kā'an tú'un Jēsuu. Kóo dā kúdu'va ko dá īni ú ña. 7 Ntá tsi kaka'an ánjē san ní ko: —¿Nté kui koo da kákudu'va ntu o? Vi'a ve ne, ka'án u ni ō nuu i e dóo vi'xín ō iña ñádɨ̄'ɨ sa'á ni kɨ̄tɨ ntekú ña san, kɨtɨ dóo donchu'ví kaa é uve u'xe dɨ́kɨ tɨ́ ni ū'xi ntɨ́kɨ tɨ. 8 Kɨtɨ dóo donchu'ví kaa, kɨtɨ ínin sán ne, ítūví tɨ kídaā, ntá tsi xoó ka tɨ́ vevii. Ntá tsi nene díto xtúku tɨ xu'u totsín san di'na dá kɨ̄'ɨn tɨ é nakūnaá kue'en tɨ kúñu tɨ ntii dañu ntūvi. Ña ntoo ñuxiví san, ña é ña túvi dɨ́vi ī nteé na'a iní tutu mí ūve na'a dɨví ña'a, ña é ni'i i ntuvi iña i un tsi nte dá de kû'vé Xuva ko ñūxiví san ne, kóo da kudū'va ña te íni ña kɨtɨ san, tsí itúvi tɨ kídaā ne, xoó ka tɨ́ vevii, ntá tsi ntii dítō xtúku tɨ. 9 ʼI'a é ntio é ki'in ini ō sá'a vē: É ū'xe dɨ́kɨ tɨ́ ne, kani tú'un ū'xe xúku mí tuví nti'i ñadɨ̄'ɨ́ san. 10 Kani tú'ūn é ū'xé reí dɨ. Rei, ña é ū'ún san ne, é ngāva ña. Uun ña ne, vevií kadē kú'vē ña. Ña uun ká san ne, vata kí'xi ñā. Ntá tsi te vē'xí ña ne, ñá kukuīí ña kutuvi ña. 11 Kɨtɨ san, kɨtɨ itúvi kídaā ne, xoó ka tɨ́ vevií ne, dɨvi tɨ viī tɨ́ rei é kui ūná san ne, kaduku ntée tɨ é ū'xé reí san dɨ. Rkontûví ne, kɨ́'ɨn tɨ̄ é nākunaá kue'en tɨ kúñu tɨ ntii dañu ntūvi. 12 ʼNtɨkɨ é ū'xi é inin sán ne, dɨvī é kani tú'un ū'xí rei, é vāta kuíñɨ ntu'u kada kú'vē ña. Vií dadɨɨ ña rei ni kɨtɨ́ san, ntá tsi uun da'na tsi. 13 Un tsi ntáda ña xu'u ña é kuē'é ña ntii ña ni tsīñu ña kɨtɨ dóo donchu'ví kaa san é kadā kú'vē tɨ́ naa ña. 14 Vií ña du'xen ni Ā Le'ntú san, ntá tsi ña kuvi vií ña ni ī, tsí dɨvī é kūvi vii. Tsí A Le'ntú san ne, dɨvī e Tó'o ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ tó'o ñūxiví sa, dɨvī é Rei, ña é dií ka ka'nu é da nēé ka tuku rei. Ña ntántīkɨn i, ña é kana, ña é nakaxnúu ne, ñá natɨ̄vi iní ña é kuntīkɨn ñá A Le'ntú san —ka'an ánjē san. 15 Kaka'an xtúku ánjē san ní ko: —Ntute ka'nu é inin, mí tuví nti'i ñadɨ̄'ɨ́ kini kaa sán ne, dɨvī é kāni tú'un e dóo tɨtɨ́n ña'a, ña vé'xi dā mí'ī ká ñuú é da nēé ka tu'un ntáka'an ña. 16 Ntɨkɨ é ū'xi é inin é ūve kɨtɨ sán ne, kinchu'vi ñádɨ̄'ɨ́ kini kaa san. Xtuvī mii ña é kōo da kantɨ́ɨ ña. Ka'xi kúñu ñā ne, ka'mi ña dɨ. 17 Tsí Xuva kō ne, xé'e ña ītsi reí san é viī ñá nēe é ntio ña. Xé'e ñā é un tsi ntáda ña xu'u ña é kuē'é ña é kadā kû'vé kɨtɨ san náa ñā da nté ku é kūntaa ntɨ́'ɨ é kāka'an Xúva kō. 18 Ñadɨ̄'ɨ́, ña é inin sán ne, dɨvi ñūú ka'nu é kadē kû'vé iña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ rei ñuxiví san —ka'an ánjē san.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 18
1 Dā ita ntí'xin kúvi sá'ā né, īní u tuku ánjē, ña vé'xi e dukún kān, ña e dóo ntii inī i. Xī'í nuu kanɨɨ ñūxiví san, tsi dóo kai'xi ntúve ñā. 2 Un ntii tsī kéne ña, kaka'an ña: —¡E kó'xo ñūú Babilonia, ñuu e dóo ka'nu san! É kūvi vi'i é ña vá'a vē, mí ñu'u vá'a un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ espíritū é kīni ntáa, ni tāka mí ñu'u vá'a un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ láa ku'u, kɨtɨ dóo dentū. 3 Tsí un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuú san ne, de kɨ'vi ña ni vīnu i é kaēni dɨkɨ́ ña da xōó ka ñatīi. Rei, ña e ntádē kû'vé ñuxiví san ne, ēni dɨkɨ́ ña ñadɨ̄'ɨ́ san dɨ, nī ña ntádiko nu â'ví ñuxiví san ne, kukuika ñā, tsi dóo ñíi ña da nēé ka e ntío ña —ka'an ánjē san. 4 Kidáā né, tēkú xtuku kó uun tatsin é vē'xí e dukún kān, kaka'an: —Ntii nto ñuú sa'á, ña'a ko, vata koo é ña dúku ntée nto é viī nto é kīni kaa e ntáde ña, vata koo é ña ní'i nto é nto'o nto ni ñā dɨ. 5 Tsi kuétsi ñā ne, é kūxee kuitɨn un tsi nté e dukún kān. Tsí Xuva kō né, naka'an ña nuū i é kīni kaa iña ña. 6 Nakué'e nto un ntɨ'ɨ vata tsi ō tá'xi ña nto. Ntá'vi nto ūvi íto vatā o dé ña ni ntō. Úvi īto nadaká nuu nto vata koo é na kuntii inī i é kō'o ña, vata ō nádaká ña e xí'i ña'a san. 7 Kué'e ntō é na ntō'o ña ve; na kūnta'xa iní ña vata tsī o dé ka'nu ña, vatā o itúvi ña nī dokuika íña ñá dɨ. Tsí kaka'an míi ña: “Xu'ú ne, dōó ka'nu ña'a u é reiná u. Ñá te ñadɨ̄'ɨ kií u; ñá te ñadɨ̄'ɨ ntâ'ví u; nté un síin ña te neé nto'o ko”, ka'an ña. 8 Dukuān ne, uun ntúvi tsi xee ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ é ntō'o ña. Xéē doxi'í, nī dontɨ̂ní, dōkó dɨ, nī é koko ña mé'ñū ñu'ú san dɨ. Tsi dóo ka'nu Xuva kō, ña kade kû've —ka'an tátsín san. 9 Rei ñuxiví san, ña éni dɨkɨ́ ñadɨ̄'ɨ́ san ne, ña é intóo dadɨɨ ni ña nī e dóo va'á iña ñá ne, kueku nteé ña ña, tsi dóo u'vi kuvi ña ña te íni ña u'me é kākene mí kai'xi ñádɨ̄'ɨ́ san. 10 Kuntāñɨ ika tsi ña, e ntaú'vī ña é ntō'o ña e dóo kanto'o ñadɨ̄'ɨ́ san. Ká'an ñā: —¡Ña nta'ví idēn ntun, ñuú Babilonia, ñuu e dóo ka'nu kue'en! É uun da'na nchūvii dú'va tsi xee e dóo nto'o o —ka'an ña. 11 Ña ntádiko nu â'ví ñuxiví san ne, kueku nteé ña i. Kuntōo nta'xa ña, tsí ña xoxó ka ña'a, ña é kuīin iña ña ve. 12 E diko ñā né: kāá kuaan, kāá kuī'xín, ni xūu e dóo nuu á'vi i, ni kɨtɨ kuī'xín, ni dōo ntɨɨ́, ni dōo kaíto nteé, ni dōo séda, ni dōo kue'é teku nɨ́ñɨ, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ nuu utun e dóo vá'a ñe'e, vata kaa chetun, ni da nēé ka nuu i e kúvi nú'u elēfanté, ni ūtun e dóo nuu á'vi i, nī kaá kuaan vitá, nī kaá nteé, ni nuū í e kúvi xuu kui'xín, 13 ni kānelá, nī cho'o e dóo vá'a ñe'e, ni kūtú, ni ū'xén cho'ó, nī cho'o vídin, ni vīnú, ni āseté, ni kɨ̄tɨ trigú ni ūtsi tɨ́, ni kɨ̄tɨ kaidó, ni lē'ntú, ni īdú, ni kāreta é ntáñu'u tɨ, ni ñā'a, ña dóo ntáde tsiñu dɨ. Un tsi nte ntúvi iña ña'á san díko ña. 14 Ká'an ña ni ñūú Babiloniá san: —Ña túvī ká kɨtɨ vidin e dóo ntio nima ó ne, un ntɨ'ɨ̄ dokuika íña o ni un ntɨ'ɨ̄ e dóo va'á, e dóo kai'xi íña ó ne, é kūnaá kue'en ve. Ñá nanī'i kue'én ka ó ve —ka'an ña. 15 Ña ntadíko nuu i tsíkān, ña é nī'í dokuika kuénta iña í ne, kuntañɨ ika ña e dóo u'vī ña é kānto'o ñuú Babiloniá san. Kuntōo nta'xa ñá ne, kueku nteé ña ñuu é vata kaa ña dɨ̄'ɨ́ kaa, 16 ká'an ñā: —¡Ña nta'ví ide ñuú e dóo ka'nu san! ¡Ña nta'ví ide ñadɨ̄'ɨ, ña inúu doo ntɨɨ́ ni dōo kaíto ntee, ni dōo kue'é teku nɨ́ñɨ, ni xō'o kɨtɨ e kúvi kaá kuaán, ni xūu e dóo nuu á'vi i, ni kɨtɨ kuī'xín dɨ! 17 ¡Uun da'na nchuviī tsí kúnaa un ntɨ'ɨ̄ e dóo nuu á'vi i san! —koo ka'an ña ntádiko san. Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ tó'o tun ntōó san nī ña ñu'u iní i kan, nī ña ntántīkɨn tó'o ī sán, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña ntáde tsiñu nú ntute ñu'u kān ne, kúntāñɨ ika ña. 18 Dā íni ña u'me é kai'xi ñuú san ne, ntáka'an ña: —¿Va mí'i ntū tuví ka xtuku ñuu é vata kaa sá'ā e dóo ka'nu? —ka'an ña. 19 Dá'vi mii ña dɨ̄kɨ ñá xentē'u é ntoo ña dontɨ̂ní ne, ntaéku ña. Dōo u'vi kúvi ñá ne, un tsi ntákachu'u ntáa ña, ntáka'an ña: —¡Ña nta'vín idēn, ñuú ka'nu! Dokuíka é īo iña ó ne, kukuika ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ñá īó tun ntōo i é kaika nú ntute ñu'u kān. Ntá tsi uun da'na nchuviī dú'va tsi nántatsin —ka'an ña. 20 Ntá tsi kuntōo dínī ntó, ña ntoo e dukún kān, ña ntáduku ntée Xuva ko, nī pustru ñá, nī ña ntáka'an ntódo tú'un ñā, tsí dā xe'é Xuva kō e dóo nto'o ñuú Babiloniá ne, é ntūnáa kuenta iña i vata o dé ña ni ntō. 21 Kidáā ne, uun ánjē, ña e dóo ntii inī í ne, kī'i ña uun xuu ka'nu, vata kaa xodo mólinu é kādin núu o ūtsi trigu káa ne, nakuītá nuu ña mé'ñu ntute ñu'u kān, kaka'an ña: —Kuan koo nakuītá nuu ú o, ñuú Babilonia e dóo ka'nun. Nté uun ito ká ña kiní ka ña'a sán o. 22 Nté uun ito ña dîtó ka é kuēku kiñú'u san itsí o, nté choō, nté trunpetá ka. Ñá nī'í ka xoó kada tsiñu i da nēé ka nuu i é kāde ña. Ñā ditó kañu'ú ka xodo mólinú san te tadin útsi trigú san. 23 Nté uun ito ká ña xí'i nuu ká ñu'ú san nuu o. Ntē ña tekú ka o e dóo vañɨ ña ntátánta'a san. Ña'a o, ña ntádiko nu â'ví kān ne, kuān te dóo na'nu ña'a ña dá kanɨɨ ñūxiví san kídaā né, dɨvīn ne, dé tatān da éni nta'vín un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuú san —ka'an ánjē san. 24 Dɨvi ñūú Babiloniá sa étɨ nɨñɨ ña'a, ña ka'an ntódo tú'un Xuva ko, nī ña ntáduku ntée Xuva ko, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña é nakunáa ntuvi iña i ñúxiví a.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 19
1 Dā kúvi ita ntí'xin sá'ā né, tēkú ko tatsin é ña te nté kaa ña'a vañɨ ñā ntáka'an ñá e dukún kān: ¡Dōo va'á Xuva kō! ¡Dōó ka'nu Xuva kō! Dɨvi ñā é nakáku ña kō. Dōo kaxi'í nuu ka'nu ña. Dɨvi ñā e dóo ntii inī ña. 2 Tsi dóo vá'ā ó kadē kú'vē ñá ne, dōo nuu é ntaā i é kāka'an ña. Tsí xntéku ku'vē ñá iña ñadɨ́'ɨ kini kaa sán ne, kaka'an ña tsí da miī é kāntio e dóo nto'o ña, tsí nañé'e ña nuu i é kīni kaa dá kanɨɨ ñūxiví san, vata tsī o dé ña. Ntanáa Xuva ko ni ña vē, e é'ní ña ña'a, ña edé tsiñu iña Xuva ko, ka'an ñá'a san. 3 Kidáā ne, ntáka'an xtúku ña: —¡Dōo va'á Xuva kō! ¡Dōó ka'nu Xuva kō! Ú'mē é kaī'xi ñadɨ́'ɨ kini kaa sán ne, dá kaxee kaxee ntii dañu ntūvi —ka'an xtúku tatsín san. 4 Ñatā, ña é oko kɨmi ñá'á san nī ngɨmi kɨ́tɨ ntantíto sán ne, nákunchɨtɨ ntāa ña ñú'u kān, nanú'u ña iní ña Xuva kō, ña tuví nú tēu ka'nú san, ntáka'an ña: —¡Kuan koo na kōo! ¡Dōó ka'nu Xuva kō! —ka'an ña. 5 Kidáā né, tēkú ko uun tatsin é vē'xí nte nú tēu ka'nú san, é kāka'an: ¡Ká'an ntō tsi dóo ka'nu Xuva kō, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ntó, ña ntáde tsiñu iña ña, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto e ntaíko ñu'u nto ña, kuān té na'nu ñá'a nto, ō ña na'nu ñá'a nto!, ka'an. 6 Kidáā né, tēkú ko uun tatsin é vata tē ña te un síin ña'a ntáka'an ña. Dîtó vatā ó kuvi dá kae'nu ntute ka'nu, vatā ó kuvi dá un ntii tsi kākatsin, e ntáka'an ña: ¡Dōo va'á Xuva kō! ¡Dōó ka'nu Xuva kō! E éni ntu'u Xuva ko, ña dóo ntii inī í, kade kú'vē ñá ve. 7 Nā dîní koo nakuntōo o. Na kada ka'nu o ñā, tsí e xée ura i é kōo viko e tánta'a A Le'ntú san ne, é iō tu'vé ñadɨ'ɨ̄ ñá ve. 8 Ní'i ñā é kunūu ña doo ntɨɨ e dóo va'á, e dóo ntuntoo, e dóo kai'xi. Tsí doo ntɨɨ́ san ne, vata kaa nuu i e dóo vá'ā ó de ña'a, ña ntákuinti'xe i Xuva kō, ka'an ña. 9 Kidáā ne, kaka'an ánjē sán nī ko: —Xntēén na'an sá'a: “Nté kui vá'a ña'a, ña e kána ña é kiká'xi ña víko e tánta'a A Le'ntú san” —ka'an ña. Ne, kaka'an xtúku ña nī ko: —Sá'ā é tū'un é nuu é ntaā i é kaka'an Xúva kō —ka'an ña. 10 Kidáā ne, nákunchɨtɨ ntāá u nú dɨ̄'ɨn ánjē sán vata koo é kāda ka'nu ú ña, ntá tsi kaka'an ñá nī ko: —¡Ñá ku kuān xkoón den! Mii tsi Xuva kō é kada ka'nu o ñā. Tsí xo'ō né, dadɨɨ tsi ntáde tsiñu o īña Xuva kó, ni ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ta'an o, ña é nī'i tú'un Jēsuu —ka'an ña. Tsi tú'un Jēsuú ne, dɨvī é xe'é Xuva kō é kā'an ntódo ña'a, ña ntáka'an náa ña. 11 Kidáā né, īní u e nákaan e dukún kān né, īní u uun idú kuī'xin. Ña'a, ña ntekú tɨ ne, dú'va nani ñā: Ña Kade Ntaa, Ña Kaka'an é Nuu é Ntaā í nani ñā. Dá kadē kú'vē ñá ne, nuu é ntaā í kade ña; dá kade ña du'xēn dɨ. 12 Ntúxnūú ña ne, kaxi'í nuu vatā ó kai'xi ñú'u. Dōó tɨtɨ́n le'e odo dɨ́kɨ ña. Nteé ña uun dɨ̄vi é ntē xoxo íni i neé dɨ̄vi, é mii tsi ña īni ña. 13 Nuu ña doo é kūkií nto'o nɨñɨ. Dɨvī ñá ne, Tū'ún Xuva ko nani ñā. 14 Áta ñā ntántīkɨ́n sntadun, ña vé'xi e dukún kān. Ñu'u ña doo ntɨɨ e dóo va'á, doo kuî'xín kue'én ne, ntántodō ñá idú kuī'xín dɨ. 15 Xu'u ña kíi káa é ntīko ntuví o nuu i, é ntūku kui'i núu ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ñuú ñuxiví a. Kāa kúvi tatun é kadā kú'vē núu ña. Vatā ó kaedín nuu ña dɨ́'ɨn ña tɨ̄nti'ó san ne, kuān koo vií ña é nī'i ña'a san e dóo nto'o ña, e dóo kudíin Xuva kō, ña dóo ntii inī í san ni ñā. 16 Nteé dɨvī ñá ata dóo ña ni dā'ntá ña, é kāka'an: “Rei, ñá odo nūú, nī Tó'o, ña odo nūu”, ka'an. 17 Kidáā né, īní u uun ánjē, ña ntitsí ntōdo ata ngántií san. Un ntii tsī kána ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ láa, kɨtɨ ntaíko e dukún kān, kaka'an ña: —Ni'í nto, nataká nuu nto, tsí ña te un siin kúñu ta'xi Xuva kō é kā'xi nto. 18 Ka'xí nto kúñū reí san nī tó'ō sntadun ni ña dóo diin, nī kúñu īdú nī ña ntántodō tɨ. Ka'xí nto kúñu ūn ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, kuān te ñá ntoo vá'a, kuān te ñá ntáde tsiñu, te kuetsi te na'nu ña —ka'an ánjē san. 19 Kídaā né, īní u kɨtɨ e dóo donchu'ví kaa san, nī rei iña ñá ntoo ñuxiví san, nī sntadun ña. Nātaká nuu ña é viī ñá du'xen nī ña nteku idú kuī'xín san, nī sntadun ña. 20 Ntá tsi tɨ́ɨn ña kɨtɨ sán nī ña kaka'an dóvete é kuenta iña Xuva ko kaká'an ña, ña idé nuu i e dóo na'nu kuenta iña kɨtɨ dóo donchu'ví kaa san, é kūdii éni nta'ví ña ña'a, ña é nteé na'a káa kɨtɨ san, nī ña ntánuu iní i santu tɨ. Ña tsīkán ni kɨ̄tɨ dóo donchu'ví kaa sán ne, kantíto tsi ña, nakuíta nuu ña ña ni tɨ̄ mé'ñu ñū'u du'xé san é ña te kantá'va kue'en tsi. 21 Ña nguiī sán ne, xí'i nūu ña káa e kíi xu'u ña nteku idú san ne, un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ láa san é'xi nta'ā tɨ kúñū ña xi'í san.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 20
1 Kidáā né, īní u kíi uun ánjē e dukún kān, ni'i nta'a ña ntakāá xi'i tótsín san ni kādena ká'nu. 2 Tɨ̄ɨn ña kɨtɨ ña vá'ā san, kɨtɨ ata san é diablu tɨ́ ni Satānaá ne, kī'ní va'ā ñá tɨ kadená san, é uun míil kuīa kunu'ní tɨ. 3 Nākuitá nuu ña tɨ ini totsín san ne, nakadɨ̄ ñá xu'u i. Dávī nuu ña xu'u totsín san vata koo é ña kani nta'ví ka tɨ́ ña'a san ñuxiví san da nté ntɨ̄'ɨ é uun míil kuīá san. Te īta ntí'xin é uun míil kuīá san ne, nantuté ña tɨ uun da'na. 4 Kidáā né, īní u nú teu na'nu, mí ntoo ña'a, ña é nī'i i é kadā kû've. Īní u nima ñá'a dɨ́, ña e é'nte tu'un ña'a san dɨ́kɨ i e ntántīkɨn ñá Jesuú ne, nī é ntáka'an ntódo ña tú'un Xuva kō dɨ. Ña sā'á ne, ñá ni īnúu ini ña kɨtɨ san, nté santu tɨ; ntē ña ni xé'e ña é kuntēe káa tɨ̄ xteen ña, nté ntā'a ña. Īní u tsi ntóto ña ne, nāni'i xtúku ña ntuvi iña ñá ne, kada kú'vē ñá nī Cristu uun míil kuīa. 5 Ntá tsi ña nguiī sán, ña xi'í ne, ña ntóto ña dā nté kuīta ntí'xin é uun míil kuīa. Da sá'ā é kuvi ūun ito ntoto ña. 6 ¡Nté kui vá'a ñā'a, ña é ntáduku ntée i é ntōto é kuvi ūun ito doxi'í san, tsí ntáduku ntée ña Xuva kō! É kuvi ūví doxi'í san ne, ña kúvi vīí ka ni ñā, tsi víi ña dutu Xúva ko nī Cristu. Dadɨɨ tsi kadā kú'vē ñá ni ñā é uun míil kuīa. 7 Tē kúvi ita ntí'xin é uun míil kuīá san ne, nantūté Xuva kō tó'ō e ña vá'ā san mí nuu kutū. 8 Tē ntíi ne, kani nta'ví ña'a ngɨmí o diñɨ ñuxiví san, un tsi nté Goo ni Mágoo, ña ntaínchu'vi Xúva ko, kāna ña é natāká nuu ña é viī ñá du'xēn; ntē ña kui ká'vi o ña é ña te da dii da díi ña, vata kaa kuvi tsókō. 9 Kuédadɨɨ tsi kūxée ña kanɨɨ ñūxiví san ne, ēdɨ́ nuu ña mi ntántoo ña'a, ña ntáduku ntée Xuva ko, ni ñūú e dóo kakuinima Xúva kō. Ntá tsi kuíta nuu Xuva ko ñū'u é vē'xí nte e dukún kān ne, uun ito tsi í'xi un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a san. 10 Tō'o é ña vá'ā san e éni nta'ví ña'a sán ne, nákuītá nuu Xuva ko i mē'ñú i mí kai'xi ñú'u dū'xé san, mí tuví kɨtɨ dóo donchu'ví kaa san ne, nī ña é kāka'an dóvete é iña Xuva ko kaká'an ña. Ikān né, dōó nto'o ña, ntuni ñá, ntē ntúvi ntē níñu é ntii dañu ntūvi. 11 Kidáā né, īní u uun nú tēu ka'nu é kuī'xín, ni ūun ña'a, ña tuví nti'i ikān. Ñuxiví san nī e dukún kān né, ntoko ñu'u miī dá ini tuví ña. 12 Kidáā né, īní u un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña xi'í san, te kuetsi te na'nu ña, ntáñɨ̄ ñá nú tēú san. Ne, nākaán Xuva ko tūtú san ni tūku tutu mí ūve na'a dɨ́ví ña'a, ña é nī'i i ntuvi íña i. Xntēkú kū'vé Xuva ko īña ña xi'í san vatā o dé ña, vatā ó uve na'a ini tutú san. 13 Ntute ñu'ū sán ne, nakué'e un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña é teni iní i kān. Doxi'í san nī mí kadē kû'vé doxi'í san ne, nakué'e ña'a, ña ñu'u vá'a íkān dɨ. Xntēkú kū'vé Xuva ko īña ña, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá, vata tsī o dé ña. 14 Kidáā né, nakuitā ñá doxi'í san, nī mi ntántoo ña xi'í san mé'ñu ī mí kai'xi ñú'ú san. Ñú'ū sán ne, dɨvī é kā'an o é doxi'i é kuvi ūvi. 15 Ña'a, ña é ña tuvi dɨ́vī í uve na'a ini tutu mí uve na'a xoo é nī'i i ntuví va'á iña í ne, nakuītá nuu ña ī mé'ñū ñu'ú san.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 21
1 Kidáā né, īní u uun e dukún xēé ni ūun ñuxiví xēe. Tsí e dukún kan ni ñūxiví sa é tuvi kídaā ne, ntoko ñu'u miī. Nté ntute ñu'ū ña tuví ka. 2 Xu'u é Juaán u ne, īní u ñuu é kāduku ntée Xuva kō, é Jerusaleen Xeé nanī. Nte e dukún kan vē'xi, nte mí tuví Xuva kō. É iō tu'vé vata kaa uun ñadɨ̄'ɨ é tíntetu ña e tánta'a ña ni xɨ̄ɨ ña. 3 Tēkú ko uun tatsin é dukún kān e dóo ntii kāka'an: —Koto nto ve, tsí Xuva ko tūví ña ni ñā'a san ve. Kuntoo ña ni ñā ne, kuvi ña ña ñuú ña. Xuva kō né, mii ña kutuvī ñá ni ñā, é viī ñá Xuva ñā. 4 Xuva kō ne, nakué'e ña un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ntute nūú ña'a sán ne, ña kóō ká doxi'i; ntē ña kunta'xa iní ka ña; ntē ña kuekú ka ña; ntē ña kaxnúu ka ñā. Tsi é ita ntí'xin un ntɨ'ɨ̄ e kúvi di'na —ka'an tátsín san. 5 Kidáā ne, ña tuví nú tēu ka'nú san ne, kaka'an ña: —Koton, tsí kade vá'a xeé u un ntɨ'ɨ nuū i —ka'an ña. Kaka'an xtúku ña: —Xntēén na'an sá'ā, tsi tú'ūn é nuu é ntaā í é kāka'án u ni ō —ka'an ña. 6 Kidáā ne, kaka'an ñá nī ko: —É kūvi ve. Xu'u é di'na ú ne, xu'u é nantɨ̄'ɨ ú dɨ. Vata kaa letra Á ni lētra Z kaa u. Te xōó kaitsi í ntute ne, kué'ē ú doméni é kō'o ña mí kākii ntute é tā'xi ntuvi iña ña. 7 Xoó ña'a é kūvi vií ña ne, ní'i ñā é un ntɨ'ɨ nuū i sá'a ntā'a kó ne, kuvi ú Xuva ñā né, dɨvi ñā ne, kuvi ña i'xá ko dɨ. 8 Ntá tsi ña'a, ña e dóo ixó i, ña é ña ntákuinti'xe i, ña e dóo kini ntáa nima í, ña e ntaéni dɨkɨ́ ta'an i, ña e ntáde tatān, ña ntánuu iní i santu, nī ña veté ne, kuan ō ña é nī'i ña é kōko ña mí kai'xi ñú'u dū'xé san. Sá'ā é kui ūví doxi'í ña —ka'an ña. 9 Kidáā ne, xée ūun ánjē, ña é ū'xe ñá'a san, ña é nī'i i é ū'xe é'xin é ñū'u u'xe nuu i é nanto'o Xuva kō ña'a sán ne, kaka'an ñá nī ko: —Ni'in, dá nanē'e ú o ña da vé tanta'a, ñadɨ̄'ɨ́ A Le'ntú san —ka'an ña. 10 Espíritū Sántū sán ne, kue'en ní'i ñā kó uun xuku ka'nu, xuku e dóo dūkun. Náñē'e ñá ko ñuu é kāduku ntée Xuva kō, ñuu é nani Jerusāleen Xeé, dɨvī é vē'xí nte e dukún kān, mí tuví Xuva kō. 11 Ñuú sā'á ne, kaxi'í nuu ni ntuve Xuva kō ne, ñú'u ī ne, kai'xi vátā ó kai'xi xuu é nanī jaspe e dóo nuu á'vi i, e dóo kaxi'í ni'ni e nté kaa te xūxu kúvi. 12 Kanɨɨ dīñɨ ñuú san ne, ntitsi ntó'o e dóo ka'nu, e dóo dukún ne, ñu'u uxuví xi'i i. É un é un xi'í san ne, ntáñɨ̄ ntee kui kui uun ánjē. É un é un xi'í san ne, uve dɨ̄vi é uxuvi tátá ña Israeé san. 13 Uni únī xi'í san ntántii é un é un ntíko diñɨ i. 14 Uxúvi xūu na'nu xɨ'ɨ ntíi etɨ́ nto'ó san ne, uve na'a é un é un xuú san uun dɨ̄ví pustru Á Le'ntú san. 15 Ánjē, ña kaka'an ní ko ne, ni'i nta'a ña uun ntoo e kúvi kaá kuaan é kī'i kú've núu ñá ñuú san ni xi'i i, ni nto'ō í dɨ. 16 Dadɨɨ tsi kú've ntɨ'ɨ̄ ngɨmí o diñɨ i. Ánjē sán ne, kī'i kú'vē ñá ñuú san ni nto'ō í ne, uvi míil ūví sientu kilumétru. É kāni, e dukún, nī e ni'í ne, dadɨɨ ntɨɨ́ ntɨɨ̄ tsi kú'vē i. 17 Kidáā né, kī'i kú'vē ña ntó'ō sán dɨ ne, úni dīko kɨmi métru kíi. Kī'i kû've ánjē san é vatā xkoó ki'i kû'vé ña'a san. 18 Ntō'ó i ne, xuu é nanī jaspe kúvi ne, ñuú san ne, da mii kuē'en tsi kaá kuaan kúvi da kanɨɨ̄, vata kaa xuxu e dóo kaxi'í ni'ni. 19 Xúū é xɨ'ɨ ntiī etɨ́ ntō'ó san ne, ntukutu āta i un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ xuu e dóo va'á, xuu e dóo nuu á'vi i. Ētɨ́ ntō'o é kuvi ūun sán ne, xuu é xɨ̄'ɨ kuii é nanī jaspe úve. É kuvi ūví san ne, xuu kuíi tēkú e dukún kān, é nani sāfiru, úve. É kuvi ūní san ne, xúu tēku xáā é xɨ̄'ɨ raxa, é nani āgata, úve. É kuvi kɨ̄mí san ne, xuu kuíi kuē'en é vata ito īte ítō, é nani esmēralda. 20 É kuvi ū'ún san ne, xúu tēku xáa kuē'e é xɨ̄'ɨ raxa, é nani ōnice. É kuvi īñú san ne, xuu kué'e é nani crunālina. É kuvi ū'xé san ne, xuú kuāan é nani crisōlito. É kuvi ūná san ne, xuu kuíi tēku ntute ñú'u san, é nani bērilu. É kuvi ɨ̄ɨ́n san ne, xuú kuāan e dóo kai'xi é nani tōpaciu. É kuvi ū'xí san ne, xuu kuíi tēku másana kuii, é nani crisōprasa. É kuvi ū'xi ɨ́ɨn sán ne, xuu kuíī é nani jācintu. É kuvi ūxuví san ne, xuu ntéē é nani amātista. 21 Xí'ī é ūxuví san ne, uxúvi kɨtɨ kuī'xin, kɨtɨ nani prela, kúvi. Uun tsi kɨtɨ kuvá'a é un é un xi'í san. Itsi mé'ñū ñuú san ne, da mii kuē'en tsi kaá kuaan kúvi ne, kaxi'í ni'ni vatā ó kaxi'í ni'ni xuxu. 22 Nté uun xúkūn ña ni iní u ñuú san, tsí mii Xuva kō, ña e dóo ka'nu sán, nī A Le'ntú san ne, dɨvi ñā kúvi ña xúkūn ñuú san. 23 Ñuú san ne, ñá kantīo i e xi'í nuu ngántií, ntē ña ntío i ntuve xōó dɨ, tsi míi tsi ntuve Xuva kō e xi'í nuu. A Le'ntú san ne, dɨvi kūví ñu'u e xi'í nuu iña ñuú san. 24 Kaka ña'a, ña da mí'ī ká ñuu, mí kaxi'í nuu san. Rei iña ñúxiví san ne, xée ña ñūú san, kunī'i ña e dóo va'á iña ña. 25 Xí'i ñūú san ne, ñá kantādɨ́ ntuvi ā, tsí ikān ne, ñá kakuāá ka. 26 Ikān ne, nakué'e ña'a, ña da mí'ī ká ñuu, e dóo va'á iña ñá, nuu i e dóo nakuiko ñu'u ñā. 27 Ntá tsi nté uun nuu i é kīni kaa ña kuvi kɨ́'vi ñuú san. Nté uun ña'a, ña é kāde é kīni kaa, nté uun ña vete ña kuvi kɨ́'vi ña ñuú san. Da mii tsi ñā'a, ña é ūve na'a dɨ́vi ī iní tutú A Le'ntú san, tutu mí ūve na'a xoo é nī'i i ntuví va'á iña i ntii dañu ntúvi.
Nuu i e xé'e Xuva kō é kūtuní 22
1 Kidáā ne, náñē'e ánjē sán ko ntute é kainu é tā'xi ntuvi iña ko, ntute é kākii nú tēu ka'nu mí tuví Xuva ko ni Ā Le'ntú san. Dōó kuīí ntute san. Kaxi'í ni'ni vatā o kaxi'í ni'ni xuxu. 2 Kainu ntute san mé'ñu ītsi ka'nu ñuú san. Ntuví o diñɨ i ntâñɨ útun e tá'xi ntuvi iña ko. Uxuvi íto kakii kɨtɨ i é uun kuia. Ta'án xoo ta'án xoo kakíi kɨtɨ i. Xúku ī ne, kaidiá'vi é kūvi cho'o é ntuvá'a ña'a, ña ntoo ñuxiví a. 3 Ña kóō ká da nēé ka nuu i é kā'an Xúva ko tē ña vá'a. Kutūví nú tēu ka'nu Xúva ko ni Ā Le'ntú san ñuú san ne, ña ntáde tsiñu iña ñá ne, kunuu ini ñá ña. 4 Kiní ña nuu Xuva kó ne, kuntēé dɨ̄ví Xuva kō xteén ña dɨ. 5 Ikān ne, ñá kuāá ka, ntē ña kantío ká ña ñu'u, nté ngántii, tsí mii Xuva ko naxī'í nuu ña ña. Kidáā né, kuntoo ña ni Xuva ko, kadā kú'vē ñá ntii dañu ntūvi. 6 Kidáā ne, kaka'an xtúku ánjē san ní ko: —Kuvi kuinti'xe o tú'ūn sa'á, tsi tú'ūn é nuu é ntaā i. Xuva kō, ña é kaxé'e tú'ūn é kā'an ña ntáka'an ntódo kuenta iña ñá ne, e táxnūu ña ánje ñā é nañē'e ñá ña'a, ña ntáde tsiñu iña ñá, nēe é vē'xí kuvi —ka'an ánjē san. 7 Kidáā né, mii Jēsuu kaká'an ña: —¡Koto nto! ¡E dóko sā naínú u! ¡Nté kui vá'a ña'a, ña e ntáde kuenta é ūve na'a ini tutú sā'a! —ka'an Jésuu. 8 Xu'u é Juaán u ne, tēkú ko ne, iní u nuu mií ko un ntɨ'ɨ sā'a. Dā kúvī téku kó, nī dá iní u ne, nákunchɨtɨ ntāa ú nuu ña nañé'e kó nuu i sá'a, é kunūu iní ko ña. 9 Ntá tsi kaka'an ñá nī ko: —¡Ñá ku kuān xkóon dēn! Xu'ú ne, kūdii kade tsiñu ú iña Xuva kó, vatā ó kade tsiñun dɨ, ni ēni ó, ña ntáka'an ntódo tú'un Xuva ko, nī ña ntáde ntaa é ūve na'a tutú sā'a. Mii tsi Xuva kō é kunūu ini ko ña —ka'an ña. 10 Kaka'an xtúku ña nī ko: —Ñá ku xnuun xū'un tú'ūn é kuīta ntí'xin é ūve na'a tutú sā'a, tsí kakuetsin ntuvi é kūntaa. 11 Nɨɨ dukuān ne, ña é kāde nuu i é ña vá'a ne, na vīi mii ña. Ña é kāde é kīni kaa né, na vīi mii ñá dɨ. Ntá tsi ña'a, ña é kāde nuu i é vā'á ne, na vīí ka ña ne, ña'a, ña é kāde é ntio Xuva ko ne, ñá ku xtuvī mii ña é kāde ña —ka'an ña. 12 Kaka'an Jésuu: —Koto nto, tsí ña ná'ā ka dá nainu xtúku u. Tē nainú u ne, kué'ē ú doméni un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a kuenta iña í vata tsī o dé ña. 13 Xu'u é dī'na ú ne, xu'u é ntii u átā í dɨ, vata kaa letra Á ni lētrá Z. Xu'u éni ntū'u ú ne, xu'ú nantɨ̄'ɨ ú dɨ —ka'an ña. 14 Nté kui vá'a ña'a, ña é kānakate doo i, tsí duku ntée ña é tɨ̄ɨn ña kɨtɨ utun é tā'xi ntuvi iña ko, vata koo é kūvi kɨ́'vi ña xi'i ñúú san. 15 Ntá tsi ña kini ntáa sán ne, kí'i kan kū'un ñá ne, kí'i kan kū'un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ñá vata kaa ña tatán, nī ña kaeni dɨkɨ́ ñadɨ̄'ɨ́, nī ña kae'ní ña'a, nī ña kanuu iní i santú, ni ūn ntɨɨ́ ntɨɨ̄ ña é ntio i doveté, nī ña kaeni nta'ví ta'an i dɨ. 16 Kaka'an Jésuu: —Xu'u é Jesuú u ne, taxnūu u ánjē ko é kā'an ntódo ña nī é ū'xe xúkūn sán nuu i sá'a. Xu'ú ne, tatá Davii vé'xi ú ne, i'xá ika ñā kó dɨ. Xu'ú ne, vata kaa kɨ́mi é kāxi'í nuu te vē'xi túvi kaa u —ka'an ña. 17 Espíritū Sántū sán ni ñadɨ̄'ɨ́ A Le'ntú san ne, ntáka'an: —¡Ni'í nto! —ka'an ña. Da xōó ka ña'a, ña é kātekú i ne, na kā'an ñá dɨ: —¡Ni'í nto! —koo ka'an ña. Da xōó ka xoo é kaitsi í ntute, ni da xōó ka xoo é ncho ko'o i ne, na kī'xi, dá kō'o doméni ntute é tā'xi ntuvi iña ko ntii dañu ntúvi. 18 Un ntɨɨ́ ntɨ̄ɨ́ ña'a, ña kateku i tú'un nēe é vē'xí kuvi é ūve na'a ini tutú sā'á ne, ntē vevií tsi ká'ān ú ni ña nuū i sá'a: Tē xoó xntēkú ka i é ūve na'a í'a ne, xntēkú ka Xuva kō é nto'o i vatā ó uve na'a ini tutú sā'a é ntō'o i. 19 Tē xoó naki'i ká i tú'ūn é ūve na'a ini tutú sā'a nté koo kuvi ne, Xuva kō ne, naki'i ña vata kaa é kāduku ntée ña kɨtɨ utun é tā'xi ntuvi iña kó ne, ñá kɨ̄'ví ña ñuú Xuva ko, vatā ó kaka'an ini tutú sā'a. 20 Ña kaka'an ntódo tú'ūn sa'á ne, kaka'an ña: —Nuu é ntaā í, tsí ña na'á ka dá nainú u —ka'an ña. Kuan koo na kōo. ¡Ki'xi nto, Tó'o ko Jēsuu! 21 Na nāxnuu viko Tó'o ko Jesūcristu ntó, un ntɨɨ́ ntɨɨ̄ nto. Kuan tsi koo na kōo. ���