1

1 Ante da nja mahets'i ne ra ximhai, nú'a̱ to'o go ra Noya ya mi 'bʉi, y nu'á̱ mi 'bʉhui Ajua̱, ne nu'á̱ go guesɛ'a̱ Ajua̱. 2 Rá mʉdi mi othotho gatho nú'a̱ te ja, pe nú'a̱ to'o go ra Noya ya mi 'bʉhui Ajua̱. 3 Y Ajua̱ bi 'yɛnt'ua ja rá 'yɛ'a̱ pa go bi hyoca te gatho ja; y nu'bʉ nú'á̱ hinte xa hyoqui, nu'bʉ́ hinte di jahma̱. 4 Ne go gue'a̱ to'o ri unga ra te pa nza̱ntho, ne go gue'a̱ ra ñot'i nú'a̱ ri yo'tua yá mfeni ya ja̱'i. 5 Ha nura ñot'i'a̱, ri yot'a ja ra 'bɛxuui, ne nura 'bɛxuui hinxa za xa nta̱te. 6 Mi 'bʉi 'nara 'ñøhø mrá thuhu ra Xuua bá pɛhna Ajua̱ pa da zofo ya ja̱'i. 7 Ne nu'á̱ bá 'bɛhni pa da damajua̱ni de nú'a̱ ra ñot'i, pa da gamfrihma̱ gatho ya ja̱'i ngue'a̱ go mri damajua̱ni'a̱. 8 Ra Xuua hingo mi gue'a̱ ra ñot'i, hønsɛ bá 'bɛhni pa da damajua̱ni de ra ñot'i. 9 Nú'a̱ to'o go ra ñot'i xi majua̱ni, bá ehe de guecua ja ra ximhai ne go gue'a̱ ri yo'tua yá mfeni gatho ya ja̱'i. 10 Nú'a̱ to'o bi hyoca ra ximhai, ja bi 'ñe bi 'mʉcua ja ra ximhai, pe nuya ja̱'i himbi ba̱di ua go mi gue'a̱ to'o bi hyoca ra ximhai. 11 Bá ehma̱ de guecua ja rá ximhai'a̱, pe nuya mengu rá hai himbi numansu'a̱. 12 Pe nu'ʉ tó'o bi numansu ne bi gamfribi rá thuhu'a̱, nu'á̱ bi umbabi ra ts'ɛdi pa bi mba̱tsi de Ajua̱. 13 Ha nú'ʉ to'o gatho xa gamfri'a̱, ya xa yopa 'mʉi ma'ra'yo, hingue dega ji, nixi dega ngø, nixi de rá paha 'nara 'ñøhø, hønsɛ Ajua̱ go gue'a̱ xa 'yøt'e pa xa yopa 'mʉi. 14 Nú'a̱ to'o ra Noya bá e bi nja̱'i, ne bi 'mʉi con guecjʉ, ne xi mrá hoja̱'i, ne nza̱ntho mi ma̱nga nú'a̱ majua̱ni. Ne dá handuahe rá nsunda'a̱, go gue'a̱ rá nsunda Ajua̱ ra Dada nú'a̱ pɛ'tsa rá 'ra T'ʉ nehe. 15 Hangue nura Xuua bi damajua̱ni de gue'a̱ ne bi ña̱ nts'ɛdi bi 'ñena: ―Go gue'a̱ nú'a̱ ndí xi'ahʉ, gue 'mɛfa de gueque mi ma da 'ñehe ma'na, nú'a̱ ma'na ja rá nsu, ngue'a̱ nú'á̱ ya go mi 'bʉi rá mʉdi de gueque. 16 Gathoguihʉ stá ha̱ñhʉ de yá hño'a̱, ne hinhya'mʉ ri 'bɛtcahʉ rá hñoja̱'i'a̱. 17 Ha nu Ajua̱ xqui hñuxa ra Moise pa go bi 'ñutcahʉ tengu rá ley'a̱, pe nubyá bá pɛhna ra Jesucristo pa bá ha̱ncahʉ rá hñoja̱'i, ne nú'á̱ go gue'a̱ bi 'ñudi gatho maxøgue nú'a̱ majua̱ni. 18 Hinhya'mʉ to xa hyanda Ajua̱ ra Dada, pe nurá hma̱ca 'ra T'ʉ'a̱ bi 'ñutcahʉ tengu rá 'mʉi'a̱. 19 Ha nuya nda̱ gá xodyo mi 'bʉhni Jerusale bi mɛhna 'raya macja̱ ne 'rayá mfats'i'ʉ nú'ʉ mi t'embi ya levita, pa da c'a̱'tsa ra Xuua pa da 'yambabi ua go mi gue'a̱ ra Cristo nú'a̱ mi ma da mɛhna Ajua̱ pa da nda̱. 20 Ha nura Xuua bi ma̱nga nú'a̱ majua̱ni, himbi ncøni ne bi 'ñena: ―Hina, hingo guecagui drá Cristo. 21 Nepʉ nu'ʉ́ bi 'ñembabi: ―Nu'bʉ́ ¿to'o'i? ¿Ha gue go gue'e grá ba̱di Elía? Nu'bʉ́ ra Xuua bi 'ñena: ―Hina, hingo guecagui. Ha nu'ʉ́ bi yopa 'ñembabi ma'na'qui: ―¿Ha gue go gue'e rá da̱nga 'mɛhni'i Ajua̱ nú'a̱ ma da 'ñehe? Ha nu'á̱ bi da̱di ne bi 'ñena: ―Hina. 22 Ha nu'ʉ́ bi 'ñembabi: ―Nu'bʉ́ ¿to'o'i ne te ri 'bɛfigue? Xi da xicje pa ma ga xiphe nehe nú'ʉ to'o bá pɛncahe. 23 Ha nura Xuua bi 'ñembabi'ʉ: ―Nuga, hønsɛ 'nadrá 'mɛhni pa ga ma̱nga ja ra mbonthi nú'ʉ ya noya bi ma̱nga ra ba̱di Isaía ne bi 'ñena: “Jua̱ñhʉ rá 'ñu ra Zidada.” Hangue dí xi'ahʉ, ntsø'mhʉ, ngue'a̱ ya xa 'ñepʉ pa da nda̱. 24 Ha nuya ja̱'i xqui 'bɛhni myá fariseo'ʉ. 25 Hangue nu'ʉ́ bi 'yambabi ra Xuua ne bi 'ñembabi: ―'Bʉ hingo gue'e grá Cristo, nixi grá ba̱di Elía, nixi rá da̱nga 'mɛhni'i Ajua̱ nú'a̱ ma da 'ñehe, nu'bʉ́ ¿hanja guí xi'tsate? 26 Ha nura Xuua bi da̱di ne bi 'ñena: ―Nuga bá 'bɛncagui pa ga xi'ts'a'ihʉ co ra dehe. Pe 'bʉi 'na con gue'ahʉ nú'a̱ nixi guí pa̱tua rá 'bɛfi. 27 Go gue'a̱ bra 'bɛfa de gueque, ne ma'na ra da̱ngui rá nsu de gueque, nixi dí 'ñepqui ngugui ga xo'tua rá ntha̱sthi de yá thiza'a̱. 28 Njabʉ bi ma̱nga ra Xuua nuni ri'nandi de ja ra da̱the Jordá ja ra hai Betabara habʉ mi xi'tsate'a̱. 29 Nurá hyax'a̱ ra Xuua bi hyanda ra Jesu mbra e da zʉdi ne bi 'ñembabi ya ja̱'i: ―Ndi, hyanthʉ núni bá pɛhna Ajua̱, nja ngu 'nara zi t'ʉca dɛti nú'ʉ tho dega hña̱'ti, y go guehni pu'tua yá ts'oqui ya ja̱'i. 30 Ne go guehni ndí xi'ahʉ mi ma da 'ñehe 'mɛfa de gueque ne ma'na ra da̱ngui rá nsu, ngue'a̱ ya go mi 'bʉini rá mʉdi de gueque. 31 Nuga hindí pa̱tuahma̱ tengu rá 'bɛfini, pe bá 'bɛncagui ga xi'ts'a'ihʉ co ra dehe pa njabʉ gatho'ihʉ gyá me Israelhʉ da za gui pa̱hʉ gue go guehni ra Cristo xpá mɛhna Ajua̱ pa da nda̱. 32 Nehe ra Xuua bi ma̱ de nú'a̱ te xqui nja ne bi 'ñena: ―Nuga dá handa ra Ma̱ca Nda̱hi bá ca̱i de mahets'i ngu 'nara zi domitsu, e bi zʉdini. 33 Nuga hindí pa̱tuahma̱ tengu rá 'bɛfini, pe nú'a̱ to'o bá pɛncagui ga xi'ts'a'ihʉ co ra dehe go gue'a̱ bi 'ñengagui: “Ma gui hyanda ra Ma̱ca Nda̱hi dua ca̱i de mahets'i, e da zʉdi 'nara zi 'ñøhø pa da 'mʉhui, y nu'á̱ go gue'a̱ ma da xi'ts'ahʉ dega Ma̱ca Nda̱hi.” 34 Nuga stá handi hangue drí damajua̱ni gue go guehni rá T'ʉ Ajua̱. 35 Ha nurá hyax'a̱ ra Xuua mi 'bahni ma'na'qui co yoho yá nxadi. 36 Nepʉ bi hyanda ra Jesu mi 'yoni ne bi 'ñena: ―Ndi, hyanthʉ núni bá pɛhna Ajua̱, nja ngu 'nara zi t'ʉca dɛti nú'ʉ tho dega hña̱'ti. 37 Ha nú'ʉ yoho yá nxadi ra Xuua mi 'yøde njabʉ, 'bestho bi dɛni'ʉ ra Jesu. 38 Nepʉ nura Jesu bi mpʉnts'i ne bi hyandi mri dɛni'ʉ ne bi 'ñembabi: ―¿Te 'bɛ grí 'ñehʉ? Ha nu'ʉ́ bi 'yambabi ne bi 'ñembi: ―Xahnate, ¿habʉ guí 'bʉigue? 39 Nu'bʉ́ nu'á̱ bi 'ñembabi: ―Maha pa gui pa̱hʉ habʉ dí 'bʉi. Y bi mɛui'ʉ pa bi ba̱di habʉ mbi 'bʉi'a̱. Bi zøni ngu nzʉnga 'rɛt'a ne bi 'mʉhuini gatho ra pa. 40 Ha nú'ʉ yoho ya nxadi xqui 'yøde nú'a̱ bi ma̱nga ra Xuua ne xqui dɛna ra Jesu, 'na de gue'ʉ mrá thuhu ra Andre ne mrá cu ra Simu Pedro. 41 Nú'a̱ ra Andre'a̱ bi ma bá da̱ma c'a̱'tsa ra Simu Pedro ne bi 'ñembabi: ―Stá hanthe ne stá pa̱he ra Cristo nú'a̱ xpá mɛhna Ajua̱ pa da nda̱. 42 Nepʉ bi zits'i'a̱ pa habʉ mbi 'bʉ ra Jesu. Ha nura Jesu mi hyanda ra Simu bi 'ñembabi'a̱: ―Nu'i grá Simu rá t'ʉ'i ra Joná. Nubyá go dí hup'a'i grá Pedro. ―Nú'a̱ ra thuhu'a̱ rí bøni da 'ñena 'nara do. 43 Ha nurá hyax'a̱ ra Jesu mi beni da ma pa Galilea, pe 'mɛt'o bi ma bá c'a̱'tsa ra Lipe ne bi 'ñembabi: ―Bá ehe tɛngagui pa ma nxadi'i. 44 Ha nura Lipe mrá me Betsaida habʉ mrá mengu ra Andre ne ra Pedro. 45 Nepʉ nura Lipe bi ma bá c'a̱'tsa ra Natanael ne bi 'ñembabi: ―Stá hanthe ne stá pa̱hebya ra Cristo nú'a̱ mi ma da mɛhna Ajua̱ pa da nda̱ ngu bi 'yofo ra Moise ja ra ley ne ngu bi 'yofo ma'ra yá 'mɛhni Ajua̱ maya'bʉ, ne go gue'a̱ ra Jesu rá t'ʉ ra Jose ra me Nasare. 46 Ha nura Natanael bi 'ñembabi: ―Pøde hinda za da bønga 'na xi di ja rá nsu nuni Nasare. Nu'bʉ́ ra Lipe bi 'ñembabi: ―Maha pa gui hyandi 'bʉ hingui camfri. 47 Ha nura Jesu mi hyanda ra Natanael bra e da zʉdi bi 'ñena: ―Ndi, hyanthʉ go guehni 'nara me Israel, nuni xi majua̱ni camfri Ajua̱, y hingrá hyate. 48 Nu'bʉ́ nura Natanael bi 'ñembabi ra Jesu: ―¿Hanja guí pa̱cagui? Ha nura Jesu bi 'ñembabi'a̱: ―Himi xi'atho ra Lipe pa e gui c'a̱scagui, dá hant'a'i nguí 'bai ja rá ua 'nara 'bai gá igo. 49 Nu'bʉ́ ra Natanael bi da̱di ne bi 'ñembabi: ―Xahnate, nu'i go gue'e xi majua̱ni rá T'ʉ'i Ajua̱, ne go gue'e grá Nda̱ de ya me Israel. 50 Nepʉ nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñembabi: ―¿Ha gue guí camfrigui hønsɛ ngue'a̱ dá xi'a'i gue dá hant'a'i ja rá ua ra igo? Ma gui hyanda ma'ra ya t'øt'e ma'na dya da̱ngui de nú'a̱ dá xi'a'i. 51 Ne bi 'ñembabi'ʉ: ―Xi majua̱ni dí xi'ahʉ gue ma gui hyanthʉ da xogui mahets'i, ne gui hyanduahʉ yá ɛnxɛ Ajua̱ di pøts'e ne di ca̱i nuua habʉ di 'bʉi Nú'a̱ To'o e bi Nja̱'i.

2

1 Rá dat'ma̱ni bi nja 'nara ntha̱ti nuni ja ra hnini Ncaná de ra hai Galilea, ne xqui zøni de guehni rá na̱na̱ ra Jesu. 2 Nehe ra Jesu bi zøni de guehni co yá nxadi ngue'a̱ bi ts'ohna ja ra ntha̱ti. 3 Ne de mi 'bʉhni'a̱, bi thegue ra vinu, ha nurá na̱na̱ ra Jesu bi 'ñembabi'a̱: ―Ya bi thegue ra vinu. 4 Ha nura Jesu bi 'ñembabi rá na̱na̱: ―¿Pa te go guí xicagui? Gue nuga ri 'bɛta ma ora pa da hneca ma ts'ɛdi. 5 Nepʉ nurá na̱na̱'a̱ bi 'ñembabi nú'ʉ to mi faste ja ra ngo: ―'Yøthʉ gatho nú'a̱ da xi'ahʉni. 6 Ne mi tihni 'rato ya da̱nga mpothe dega do xqui t'ehni pa mi øt'a ra nt'axqui ya xodyo ngu myá nza̱i'ʉ. Ne cada 'na de nú'ʉ ya mpothe mri 'ñɛnga yoho o hñu xøni ra dehe. 7 Nepʉ nura Jesu bi 'ñembabi nú'ʉ to'o mi 'yoni mi faste: ―Ñu'tshʉ ra dehe nuya ya mpothe. Ha nu'ʉ́ bi xit'a ra dehe asta habʉ bi ñuts'i. 8 Nepʉ ra Jesu bi 'ñembabi'ʉ: ―Nubyá, 'ya'tshʉ ts'ʉ ne hña̱'tsuahʉ ra nda̱ de nuna ra ngo. Nu'bʉ́ nu'ʉ́ bi 'yøt'a ngu nú'a̱ bi sipabi'ʉ. 9 Ha nú'a̱ ra nda̱ de ra ngo bi zamacʉhi nú'a̱ ra dehe xqui t'øt'e da mvinu, y nu'á̱ himi pa̱di habʉ xqui 'ñehe nú'a̱ ra vinu, hønsɛ nú'ʉ ya maste xqui 'ya'tsa ra dehe, go gue'ʉ mi pa̱di. Hangue nura nda̱ de ra ngo bi zohna nú'a̱ ra na̱vio mi øt'ango, 10 ne bi 'ñembabi: ―Nza̱ntho nú'ʉ to'o øt'ango, 'mɛt'o ri unga nú'a̱ ra vinu xá cʉhi, nepʉ de ya sta niña̱ co ra vinu nú'ʉ to'o xa ts'ohni, ja da t'umba nú'a̱ hingui cʉhi. Pe nu'i, xcá pɛ'tsta ra hoga vinu ne hinxcá untho asta núbya ja gá uni. 11 Ra Jesu bi 'yøt'a nú'a̱ rá mʉdi ra da̱nga nt'udi nuni Ncaná de Galilea. Ne njabʉ bi 'yøt'e pa bi hnequi rá nsunda, ne yá nxadi ma'na bi gamfri gue go gue'a̱ xpá mɛhna Ajua̱ pa da nda̱. 12 Nepʉ nura Jesu bi ma pa Ncapernau, ne bi mɛui rá na̱na̱ ne yá cu ne yá nxadi, ne ja bá 'bʉhni'ʉ 'raya pa. 13 Nepʉ de guehni ra Jesu bi ma pa Jerusale ngue'a̱ mi ma da dat'a ra pa de ra pascua 'nará ngo de ya xodyo. 14 Ne bi hyanda 'raya ma mi 'bʉhni ja ra patio de ra nda̱nija̱, 'ra mi pa ya nda̱mfri, 'ra mi pa ya dɛti, ha nu ma'ra mi pa ya domitsu; ne mi huhni 'ra to'o mi pata ya boja̱. 15 Hangue nura Jesu bi met'a 'nara ntha̱hi pa bi 'yɛni co ya mfɛi nuya mbo'oni de mbo ra nda̱nija̱ mahyɛgui co ya ma, nehe bi xamba yá boja̱ nú'ʉ to'o mi pata ya boja̱, ne bi pʉnts'ua yá mexa, 16 ne bi 'ñembabi nú'ʉ to'o mi pa ya domitsu: ―¡Jʉcjʉ pa thi ri domitsuhʉ, oja guí huxhʉua ri 'mahʉ mbo rá ngu ma Dada! 17 Ha nuyá nxadi bi beni gue njabʉ xqui t'ofo ja ra Ma̱ca T'ofo habʉ ena: “Xi dí te ma vida pa ga sup'a'i ri ngu.” Ne nuyá nxadi bi zo yá mfeni gue nú'ʉ ya noya mi ma̱ de ra Jesu. 18 Ha nuya nda̱ gá xodyo bi 'ñembabi ra Jesu: ―¿Te ma da̱nga nt'udi da za gui 'ñutcahe pa ga pa̱he to rá nsɛqui'a̱ pa guí øt'a njabʉ? 19 Nu'bʉ́ ra Jesu bi da̱di ne bi 'ñembabi'ʉ: ―'Bʉ gui yø'thʉ nuna ra nija̱, nuga co hñupa ga yopa 'ba'ma ma'na'qui. 20 Nu'bʉ́ nu'ʉ́ bi 'ñena: ―Ñotema'rato njɛya pa bri 'ba'ma nuna nija̱na̱, ¿nepʉ nu'i guí ena gue co hñupa ma gui yopa 'ba'ma ma'na'qui? 21 Pe nú'a̱ ra nija̱ mi ma̱nga ra Jesu, mi ma̱ de rá ndo'yo sɛhɛ'a̱. 22 Ha nu de mi nanga ra Jesu de ra du, nu'bʉ́ yá nxadi bi beni'ʉ nú'ʉ ya noya xqui ma̱ñ'a̱. Hangue bi gamfri'ʉ gue bi njabʉ ngu nú'a̱ xqui t'ofo ja ra Ma̱ca T'ofo, ne ngu nú'a̱ xqui ma̱nsɛ'a̱ gue ma da yopa nte. 23 Ha nu de mi 'bʉhni ra Jesu nuni Jerusale ja ra ngo de ra pascua, ndunthi ya ja̱'i bi gamfri gue go mi gue'a̱ bá pɛhna Ajua̱ pa da nda̱, nguetho nu'ʉ́ bi hyanda ya da̱nga nt'udi mi øt'a̱. 24 Pe nura Jesu himi ne da 'ñoui'ʉ ngue'a̱ mi pa̱tuatho yá mfeni'ʉ. 25 Ne himi honi'a̱ to'o da xipabi tengu yá 'mʉi ya ja̱'i, ngue'a̱ nu'á̱ mi pa̱tuasɛ yá mfeni'ʉ.

3

1 Ha mi 'bʉ 'nara 'ñøhø mrá thuhu ra Nicodemo mrá nda̱ de ra hmunts'a nda̱ gá xodyo, ne mrá fariseo. 2 Nu'á̱ bi ma dega xuui pa bá c'a̱'tsa ra Jesu ne bi 'ñembabi: ―Xahnate, dí pa̱he gue Ajua̱ xpá mɛñ'a'i pa gui xancaguihe, ne guí 'bʉi con gue'a̱, ngue'a̱ 'bʉ hingrí 'bʉhma̱ con gue'a̱ hinda za gui 'yøthma̱ nuya da̱nga nt'udi guí øt'e. 3 Ha nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñembabi: ―Xi majua̱ni dí xi'a'i, nu'a̱ tó'o hinda yopa 'mʉi ma'ra'yo hinda za da 'mʉ ja rá hmanda Ajua̱. 4 Nu'bʉ́ ra Nicodemo bi 'ñembabi: ―¿Hanja da za 'nara nda̱xjua ja̱'i da yopa 'mʉi ma'ra'yo? ¿Ha gue da za da yopa yʉt'a ja rá mʉi rá na̱na̱ ne da yopa 'mʉi? 5 Ha nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñembabi: ―Xi majua̱ni dí xi'a'i, nu'a̱ tó'o hinda 'mʉi de ra dehe ne de ra Ma̱ca Nda̱hi, hinda za da yʉt'a ja rá hmanda Ajua̱. 6 Nuto gatho bi mba̱tsi dega ja̱'i, gue'a̱ 'nara ja̱'i, ha nu'a̱ tó'o bi yopa 'mʉi ma'ra'yo dega Ma̱ca Nda̱hi, gue'a̱ 'bʉi dega hoga nda̱hi. 7 Oguí 'yø ngue'a̱ dí xi'a'i gue mahyoni gui yopa 'bʉhʉ ma'ra'yo. 8 Nura nda̱hi 'yo habʉraza, ne guí øde bʉ, pe hinguí pa̱di habʉ brí 'ñehe nixi habʉ rí ma. Njabʉ nehe ra Ma̱ca Nda̱hi nú'a̱ ri mpɛfi ja yá mfeni nuto gatho xa 'mʉi ma'ra'yo de gue'a̱. 9 Nu'bʉ́ bi da̱di ra Nicodemo ne bi 'ñembabi: ―¿Pe hanja da za da njabʉ? 10 Ha nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñembabi: ―¡Conque grá xahnate de Israel ne hinguí pa̱di nuya ya t'øt'e! 11 Xi majua̱ni dí xi'a'i, dí ma̱ñhe nú'a̱ dí pa̱he, ne dí damajua̱nihe de nú'a̱ stá hanthe, pe nu'ahʉ́ hinguí ne gui camfrihʉ nú'a̱ dí damajua̱nihe. 12 'Bʉ hinguí camfrihʉ nú'a̱ dí xi'ahʉ de nú'a̱ jaua ja ra ximhai, nu'bʉ́ ¿hanja da za gui camfrihʉ 'bʉ ga xi'ahʉ ya t'øt'e de mahets'i? 13 Ni 'nara meximhai hinxa ma mahets'i pa bá ha̱ ra noya de ya t'øt'e de guehni, hønsɛ nú'a̱ to'o bá ca̱i de mahets'i, go gue'a̱ Nú'a̱ To'o e bi Nja̱'i, go gue'a̱ ma̱ de ya t'øt'e de mahets'i ngue'a̱ ja ra menguni. 14 Y Nú'a̱ To'o e bi Nja̱'i ma da t'ø'tuabi ngu bi 'yøt'a ra Moise bi pø'tsa ra qu'eña̱ dega bøja̱ maña̱ ja 'nara za nu de mi 'bʉi ja ra 'yo'mtha, njabʉ nehe mahyoni dra 'bø'tse maña̱ ja 'nara za Nú'a̱ To'o e bi Nja̱'i. 15 Pa njabʉ nuto gatho da gamfri'a̱ hinda 'mɛdi, ma da mɛ'tsa ra te pa nza̱ntho. 16 Ajua̱ xi bi ma̱di nts'ɛdi gatho ya ja̱'i de ra ximhai, hangue bá pɛhna rá 'ra T'ʉ, pa nuto gatho da gamfri'a̱ hinda 'mɛdi, nú'ʉ́ ma da mɛ'tsa ra te pa nza̱ntho. 17 Ajua̱ bá pɛhna rá T'ʉ pa guecua ja ra ximhai pa da pøhø ya ja̱'i, hingue pa da mɛhni'ʉ ja ra nidu. 18 Nu'a̱ tó'o camfri'a̱ hinda 'bɛhna ja ra nidu, pe nu'a̱ tó'o hingui camfri'a̱, gue'a̱ ya xa t'ɛ'mbi pa dra 'bɛhna ja ra nidu, ngue'a̱ hinxa gamfribi rá thuhu rá 'ra T'ʉ Ajua̱. 19 Nu'ʉ́ ma dra 'bɛhna ja ra nidu ngue'a̱ ra ñot'i bi zøhø ja ra ximhai, pe nu'ʉ́ ma'na ri ho da 'mʉta ja ra 'bɛxuui ngue'a̱ hingui ho nú'a̱ øt'e'ʉ. 20 Nuto gatho øt'a ya t'øt'e hingui ho, ri ʉtsa ra ñot'i ne hingui cuat'a ja ra ñot'i ngue'a̱ tsu da hnequi yá ts'o'bɛfi. 21 Pe nu'a̱ tó'o øt'a ngu nú'a̱ ma̱nga majua̱ni, gue'a̱ cuat'a ja ra ñot'i pa da hnequi gue nú'a̱ øt'e, øt'e co rá ts'ɛdi Ajua̱. 22 Nepʉ 'mɛfa ra Jesu bi ma pa ra hai Judea co yá nxadi, ne ja bá 'bʉini'ʉ 'raya pa, ne bá øt'a ra sistehe de guehni. 23 Ne nura Xuua mi øt'a ra sistehe nuni Enón gueta Salim, ngue'a̱ xi mi ja ndunthi ra dehe de guehni, ne mi pa ya ja̱'i pa mri nxistehe'ʉ. 24 Ne ra Xuua hinxqui jot'atho ja ra fadi. 25 Ha nuyá nxadi ra Xuua mi ntsanoyaui 'rayá mixodyoui de ra sistehe pa ra nt'axqui. 26 Nepʉ bi ma ya nxadi bá c'a̱'tsa ra Xuua ne bi 'ñembabi: ―Xahnate, nu'i gá damajua̱ni de nú'a̱ ra 'ñøhø gá nuui ri'nandi ra da̱the Jordá, ha nubyá bí øt'a ra sistehe nehe, y gatho ya ja̱'i pa ja rí mani. 27 Nu'bʉ́ ra Xuua bi da̱di ne bi 'ñembabi'ʉ: ―Hinda za te da mɛsɛ 'na 'bʉ Ajua̱ hingo da 'bɛpa 'na. 28 Nu'ahʉ ya xcá 'yøhʉ stá ma̱ gue hingo guecagui drá Cristo nú'a̱ xpá mɛhna Ajua̱ pa da nda, hønsɛ bá pɛncagui pa go ga 'mɛt'o de gue'a̱. 29 Nja ngu 'nara 'ñøhø to'o ri ntha̱tui 'nara 'bɛhña̱, go gue'a̱ rá 'bɛhña̱'a̱. Ne nurá amigo nú'a̱ ra 'ñøhø ra medintha̱ti di 'bahui ne øts'e te ma̱, ne da johya'a̱ nu stí 'yøtua rá noya ne sta hyandi da mɛui rá 'bɛhña̱. Njabʉ nehe xi drí johya ngue'a̱ dí øde de nú'a̱ bí øt'a ra Jesu, ne ngue'a̱ dí øde gue ndunthi ri dɛni'a̱. 30 Ngue'a̱ nu'á̱ mahyoni ma'na go da nja rá nsu'a̱, ha nuga da uadi ma nsu. 31 Ngue'a̱ nu'á̱ xqui 'ñehe de mahets'i, hangue ma'na ja rá nsu de gatho, pe nu ngugui drá ja̱'itho de ra ximhai, hangue dí pa̱di nsøcta nú'ʉ ya t'øt'e jaua ja ra ximhai. 32 Y nú'á̱ go gue'a̱ ma̱ de nú'a̱ te xpá hyandi ne de nú'a̱ te xpá 'yøde nuni mahets'i, pe masque njabʉ, hinto camfribi nú'a̱ ma̱ñ'a̱. 33 Pe nu'a̱ tó'o da gamfribi nú'a̱ ma̱ñ'a̱, nehe ma̱ gue Ajua̱ ma̱nga majua̱ni. 34 Ngue'a̱ nurá T'ʉ Ajua̱ xpá mɛhni ma̱nga nú'ʉ ya noya bá xipabi Ajua̱, ngue'a̱ nu'á̱ xa umba maxøgue rá ts'ɛdi ra Ma̱ca Nda̱hi. 35 Ajua̱ ra Dada xi di ma̱di rá T'ʉ, hangue xa 'yɛnt'ua gatho ja rá 'yɛ'a̱. 36 Nu'a̱ tó'o camfri ra T'ʉ, go gue'a̱ pɛ'tsa ra te pa nza̱ntho, pe nu'a̱ tó'o hingui ne da gamfri ra T'ʉ, hinhya'mʉ da zʉ ra te pa nza̱ntho, hønsɛ rá cuɛ Ajua̱ ma da zʉdi'a̱.

4

1 Ha nura Jesu bi ba̱di gue nuya fariseo xqui 'yøde'ʉ gue ma'na mi ndunthi yá nxadi'a̱ ne ma'na mi øt'a ra sistehe'a̱ que ra Xuua. 2 Masque ra Jesu hingo mi øt'a ra sistehe'a̱, pe nuyá nxadi ha̱. 3 Y nu mi 'yøde ra Jesu gue mi hma̱nga njabʉ, bi bøni de guehni Judea pa bi mengui Galilea. 4 Ne mi pɛ'tsi da 'randa Nsamaria. 5 Ne bi zønga ja ra t'ʉca hnini Sicar de Nsamaria guetbʉ habʉ mi o rá hai ndu ra Cobo nú'a̱ xqui zocua ndu ra Jose rá t'ʉ. 6 Ne ja mi jani 'nara poso nú'a̱ bi gohui rá thuhu ra Cobo. Nepʉ nura Jesu ja bi ntsayani ngue'a̱ xqui zabi ja ra 'ñu. Y ya mi ngu nzʉnga 'rato nde. 7 Nepʉ de guehni bi zøhø 'nara 'bɛhña̱ mrá me Nsamaria, e da 'yat'a ra dehe ja ra poso. Ha nura Jesu bi 'yadi ne bi 'ñembabi: ―'Raca ts'ʉ ra zi dehe ga tsi. 8 Ha nuyá nxadi'a̱ xqui ma tai pa da dai te da zi'ʉ. 9 Y nú'a̱ ra 'bɛhña̱ me Nsamaria bi 'ñembabi ra Jesu: ―¿Hanja guí acagui ra dehe, gue nu'i grá xodyo ha nuga drá me Nsamaria? (Bi 'ñembi njabʉ ngue'a̱ ya xodyo himi tsa nixi da ña̱ui ya me Nsamaria.) 10 Nu'bʉ́ ra Jesu bi da̱di ne bi 'ñembabi: ―Nu'bʉ gri pa̱hma̱ nú'a̱ unga Ajua̱, ne 'bʉ gri pa̱hma̱ nú'a̱ to'o a'a'i ra dehe, nu'bʉ́ go xcá 'yacagui, ne nuga stá 'ra'a'i ra dehe dega te pa nza̱ntho. 11 Ha nura 'bɛhña̱ bi 'ñembabi: ―Ndada, hingrí hña̱ con te gui 'yat'a ra dehe, ha nura poso xá hñe. Nu'bʉ́, ¿habʉ ja nú'a̱ ra dehe dega te guí engagui? 12 ¿Ha gue ma'na ja ri nsugue que ndu ma dadahʉ ra Cobo, nú'a̱ to'o bi zogahe nuna poso? Y nu'á̱ ja mi tsitheua co yá t'ʉ ne co yá mbo'oni. 13 Nu'bʉ́ nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñembabi: ―Nuto gatho da zi nuni ra dehe da yopa zʉ ra nduthe. 14 Ha nu'a̱ tó'o da zi nú'a̱ ra dehe dí ungá, hinhya'mʉ da yopa zʉ ra nduthe, ngue'a̱ nú'a̱ ra dehe ga umbabi, da nja ngu 'nara pøthe ja rá coraso, di pøhø pa da umba ra te pa nza̱ntho. 15 Nu'bʉ́ nura 'bɛhña̱ bi 'ñembabi: ―Ndada, 'raca ts'ʉ de nú'a̱ ra zi dehe pa hinhya'mʉ da yopa zʉca ra nduthe, ne pa hinhya'mʉ ga eheua ma'na'qui ga 'ñai. 16 Ha ra Jesu bi 'ñembabi: ―Gue da rí ma ua tsi ri da̱me. 17 Nu'bʉ́ nú'a̱ ra 'bɛhña̱ bi da̱di ne bi 'ñembabi: ―Jo'o ma da̱me. Ha nura Jesu bi 'ñembabi: ―Majua̱ni nú'a̱ guí ma̱ gue jo'o ri da̱me. 18 Pe xcá pɛ'tsa cʉt'a ri da̱me ne nú'a̱ ra 'ñøhø guí 'bʉhuibya, hingo ri da̱me'a̱. Hangue majua̱ni nú'a̱ guí ma̱ gue jo'o ri da̱me. 19 Nu'bʉ́ nura 'bɛhña̱ bi 'ñembabi: ―Ndada, pøde go gue'e 'nará 'mɛhni'i Ajua̱. 20 Nu'bʉ́ te xi guí ma̱ngue de ndu ma dadahʉ bi xøcambeni Ajua̱ nuni ja ra t'øhøni, ha nu'ahʉ gyá xodyohʉ guí ma̱ñhʉ gue mahyoni dra søcambeni Ajua̱ nsøctho de guehni Jerusale. 21 Ha nura Jesu bi 'ñembabi: ―Na̱ná̱, camfri nú'a̱ dí xi'a'i, gue ma da zø ra pa gui xøcambenihʉ Ajua̱ ra Dada pe ya hinga nuni ja ra t'øhø, nixi de guehni Jerusale. 22 Nu'ahʉ hinguí pa̱hʉ nú'a̱ guí xøcambenihʉ. Pe nuje ha̱, dí pa̱he nú'a̱ dí xøcambenihe, ngue'a̱ ra pøhøte bá ehe de ja ya xodyo. 23 Mi ma da zø ra pa y ya bi zøhø gue nu'ʉ tó'o xi majua̱ni da xøcambeni Ajua̱ ra Dada, ma da xøcambeni dega jamfri ne ngu rí 'ñehe. Ne Ajua̱ ra Dada ri ho dra søcambeni'a̱ njabʉ. 24 Ajua̱ go gue'a̱ dega Nda̱hi ne hingui hnequi, hangue nu'a̱ tó'o da xøcambeni'a̱, mahyoni da xøcambeni dega jamfri ne ngu rí 'ñehe. 25 Nu'bʉ́ nura 'bɛhña̱ bi 'ñembabi: ―Nuga dí pa̱di gue ma da 'ñehe ra Mesía go ra Cristo nú'a̱ ma da mɛhna Ajua̱ pa da nda̱. Ne nu stí zø'a̱ gatho go ma da xicjʉ'a̱. 26 Ha ra Jesu bi 'ñembabi: ―Nuga go guecsɛ dí ña̱uibya. 27 Y nura ora'a̱ bi zøhø yá nxadi, ne nu'ʉ́ bi 'yø ngue'a̱ ra Jesu mi ña̱ui 'nara 'bɛhña̱. Pe nu'ʉ́ hinte bi 'yambabi ra Jesu te mi ambabi nixi hanja mi ña̱ui'a̱. 28 Nu'bʉ́ nura 'bɛhña̱ bi zopʉ rá xøni ne bi menga ja ra hnini ne bi 'ñembabi nú'ʉ mi 'bʉhni: 29 ―Maha ma gui hyanthʉ nú'a̱ to'o xa xictho te gatho stá øt'e. ¿Ha hingo di gue'a̱ ra Cristo 'bʉ, nú'a̱ mi ma da mɛhna Ajua̱ pa da nda̱? 30 Nepʉ nuya ja̱'i'ʉ bá ehe pa e da c'a̱'tsa ra Jesu. 31 Ha nu mi ma nú'a̱ ra 'bɛhña̱, nuyá nxadi ra Jesu bi ba̱ntebi ne bi 'ñembabi: ―Xahnate, bá e gui ñuni. 32 Pe nu'á̱ bi 'ñembabi'ʉ: ―Dí pɛ'tsa 'nara hñuni ma ga tsi, nú'a̱ nixi guí pa̱hʉ. 33 Ne nuyá nxadi bi 'ñémbabi'ʉ 'na ngu 'na: ―¿Ua to xpá hña̱mpi te da zi 'bʉ? 34 Ha ra Jesu bi 'ñembabi'ʉ: ―Numa hñuniga gue'a̱ ga ø'tuabi rá paha nú'a̱ to'o bá pɛncagui ne ga pɛpa rá 'bɛfi asta hinga juati. 35 Guí ma̱ñhʉ gue di 'bɛ goho nza̱na̱ pa da nja ra sofo, ¿ha ngue ha̱? Pe nuga dí xi'ahʉ: Ndi, hyanthʉ ya 'bot'i ya xa ña̱ts'i pa da sofo. 36 Nuya xofo ha̱ni yá tha̱ha̱ ne jʉts'i 'nara hoga sofo. Hangue nuya xofo ma da johyaui ya mot'i. Njabʉtho nehe nú'ʉ to'o da tʉnga ma noya, ma da hña̱nga yá tha̱ha̱ ne da munts'a ya ja̱'i pa da mɛ'tsa ra te pa nza̱ntho. 37 Nja ngu enga ya ja̱'i: “'Na'ño to'o pot'i, 'na'ño to'o xofo.” 38 Hangue nuga stá pɛñ'a'ihʉ pa gui muntshʉ ya ja̱'i, ngu 'nara sofo nú'a̱ hinxcá pɛfihʉ. Ma'ra xa mpɛfi, ha nu'ahʉ́ guí xopabihʉ yá 'bot'i'ʉ. 39 Ne ndunthi ya mengu nú'a̱ ra hnini'a̱ de Nsamaria bi gamfri gue ra Jesu go mi gue'a̱ xqui mɛhna Ajua̱ pa da nda̱, ngue'a̱ nura 'bɛhña̱ xqui damajua̱ni ne xqui 'ñena gue nu'á̱ xa xiptho gatho nú'a̱ te xqui 'yøt'e. 40 Hangue nu mi zøhni ya me Nsamaria habʉ mi 'bʉ ra Jesu, bi ba̱ntebi gue da 'mʉhui'ʉ, hangue nu'á̱ bi 'mʉhui'ʉ yo pa. 41 Ne xi ndunthi ma'ra bi gamfri ra Jesu ngue'a̱ go mi zofosɛ'a̱. 42 Ha nu'ʉ́ bi 'ñembabi nú'a̱ ra 'bɛhña̱: ―Nubyá dí camfrihe hingue hønsɛ ngue'a̱ go gá xicje, dí camfrihe ngue'a̱ ya stá øsɛhe te xa ma̱, ne dí pa̱he gue xi majua̱ni go guehni ra Pøhøte de ya ja̱'i gatho rá ngʉni ra ximhai. 43 Ha nu mi thogui nú'ʉ yo pa, ra Jesu bi ma pa ja rá hai Galilea. 44 Ne nu'á̱ xqui ma̱nsɛ ne xqui 'ñena: “Ni 'nará 'mɛhni Ajua̱ hingui hnumansu ja rá hai.” 45 Ha nu mi zønga Galilea'a̱ nuya mengu de guehni bi umba ntsaya ngue'a̱ xqui hyandi'ʉ gatho ya da̱nga nt'udi xqui 'yøt'e'a̱ nuni ja ra ngo Jerusale, ngue'a̱ nehe nuya mengu rá hai xqui ma ja nú'a̱ ra ngo'a̱. 46 Nepʉ nura Jesu bi yopa zønga ma'na'qui nuni Ncaná de Galilea habʉ xqui 'yøt'e da mvinu ra dehe. Y nuni Ncapernau mi 'bʉhni 'nará da̱nga maste ra nda̱ ne mri hñenga rá t'ʉ. 47 Y nu'á̱ bi 'yøde gue ra Jesu xqui menga de Judea ne ya xqui zønga Galilea, hangue bi ma há mi 'bʉ'a̱ pa bá ba̱ntebi da mɛui ja rá ngu pa da 'yøthebi rá t'ʉ ngue'a̱ ya mi nedu hma̱ha̱. 48 Nu'bʉ́ ra Jesu bi 'ñembabi: ―Nu'bʉ hingui hyanthʉ ya da̱nga nt'udi ne ya da̱nga t'øt'e, hingui camfrihʉ. 49 Ha nura da̱nga maste bi 'ñembabi: ―Ndada, maha, pa hinda du ma zi t'ʉ. 50 Nu'bʉ́ ra Jesu bi 'ñembabi: ―Grí ma, ya 'bʉi xá hño ri t'ʉ. Ha nu'á̱ bi gamfri nú'a̱ bi xipa ra Jesu, ne bi gʉ rá 'ñu bi ma. 51 Y de mri ne ra 'ñu bi 'ñe yá 'bɛgo bi da̱di ne bi 'ñembabi: ―Ya 'bʉi xá hño ri t'ʉ. 52 Hangue nu'á̱ bi 'yambabi'ʉ ne bi 'ñembabi: ―¿Te ma ora bi mʉdi bi tsayabi ra hñeni? Ha nu'ʉ́ bi 'ñembabi: ―Mande ngu nzʉnga yoto bi tsayabi ra nzø. 53 Nu'bʉ́ nura dada bi beni gue mi gue'a̱ ra ora xqui xipabi ra Jesu gue ya mi 'bʉi xá hño rá t'ʉ. Hangue nu'á̱ ne gatho nú'ʉ mi 'bʉi ja rá ngu bi gamfri gue ra Jesu go mi gue'a̱ xqui mɛhna Ajua̱ pa da nda̱. 54 Go gue'a̱ rá ñoho ra da̱nga nt'udi bi 'yøt'a ra Jesu nuni Galilea ne go bi 'yøt'e'a̱ de bá penga Judea.

5

1 Nepʉ 'mɛfa bi nja 'nará ngo ya xodyo nuni Jerusale, ne ra Jesu bi mani. 2 Y de guehni Jerusale mi ja 'nara mothe xqui thu'mbabi rá thuhu Betesda de ra hña̱qui ebreo, habʉ mi ja cʉt'a ya porta, ne mi gueta ra gosthi hnini habʉ mi thu'mbabi ra 'Ñu gá Ma'yo. 3 Ha mi 'boni ndunthi ya da'thi, ya goda, ya doua, ne ma'ra ya ts'onate mi tø'mi rá nhua̱t'i ra dehe. 4 Ngue'a̱ ja ra ora mi ca̱ini 'nará ɛnxɛ Ajua̱ ja ra mothe pa mi ua̱nt'a ra dehe. Ne nu'a̱ tó'o rá mʉdi mi cʉt'a mbo ra dehe ora dra hua̱nt'i, nú'á̱ go gue'a̱ mi ña̱ni de nu'a̱raza ra hñeni mi pɛ'tsi. 5 Ha mi 'bʉhni 'nara 'ñøhø ya mi pɛ'tsa 'natema'rɛt'a ma hña̱to njɛya de mri hñeni. 6 Ha nura Jesu bi hyandi mi 'bɛni ne bi ba̱di gue ya'bʉ xqui njabʉ, ne bi 'ñembabi: ―¿Ha guí ne gui ña̱ni? 7 Ha nura da'thi bi da̱di ne bi 'ñembabi: ―Ndada, jo'o to'o da cʉtcagui mbo ra mothe nura ora sta hua̱t'a ra dehe, ha nura ora ga nehma̱ ga cʉt'i nu ma'na da da̱ma 'mɛt'o de gueque. 8 Hangue ra Jesu bi 'ñembabi: ―Nangui, jʉxa ri mfidi ne 'yo. 9 Nu'bʉ́ nura 'ñøhø'a̱ 'bestho bi ña̱ni, ha bi gʉxa rá mfidi ne bi 'ño. Ha nura pa'a̱ mrá pa dega tsaya. 10 Hangue ya nda̱ gá xodyo bi 'ñembabi'a̱: ―Núbya rapaña go ra pa dega tsaya, ne ma leyhʉ hingui unga nsɛqui gui hña̱xa ri mfidibya. 11 Ha nú'a̱ ra 'ñøhø xqui ña̱ni bi da̱di ne bi 'ñembabi'ʉ: ―Nú'a̱ to'o bi 'yøthegui go gue'a̱ bi xicagui gue ga jʉxa ma mfidi ne ga 'yo. 12 Nepʉ nu'ʉ́ bi 'yambabi: ―¿To'o bi xi'a'i gui jʉxa ri mfidi ne gui 'yo? 13 Ha nú'a̱ ra 'ñøhø xqui ña̱ni himbi ba̱di to'o xqui 'yøthe'a̱, ngue'a̱ mi 'bʉhni ndunthi ya ja̱'i y nura Jesu ya xqui ma. 14 'Mɛfa ra Jesu bi hyonga nú'a̱ ra da'thi mbo ra nda̱nija̱ ne bi nthɛui ma'na'qui ne bi 'ñembabi: ―Nu'i ya xcá ña̱ni. Ya oxqui ma gui yopa 'yøt'a ya ts'oqui ma'na'qui, pa hingui thogui ma'ra ya ts'othogui ma'na strá nts'o. 15 Nepʉ nura 'ñøhø'a̱ bi ma bá xipa ya nda̱ gá xodyo gue go mi gue'a̱ ra Jesu xqui 'yøthe'a̱. 16 Hangue por gue'a̱ ya nda̱ gá xodyo xi mi ʉtsa ra Jesu, ne xi mi ne da hyohma̱, ngue'a̱ nu'á̱ mi øt'a ya da̱nga nt'udi de nuya pa dega tsaya. 17 Nu'bʉ́ ra Jesu bi 'ñena: ―Ajua̱ ma Dada hingui tsaya di mpɛfi, njabʉthogui nehe hindí tsaya. 18 Hangue nuya nda̱ gá xodyo ma'na xi mi 'ramanu da hyohma̱, ngue'a̱ nu'á̱ himi øta ra ley nú'a̱ mi ma̱ de ra pa dega tsaya, ne ngue'a̱ mi ma̱ gue Ajua̱ mrá Dada'a̱, y njabʉ mri nhyɛcuaui Ajua̱. 19 Hangue ra Jesu bi da̱di ne bi 'ñembabi'ʉ: ―Xi majua̱ni dí xi'ahʉ, hinda za te da 'yøt'asɛ rá T'ʉ Ajua̱. Ngue'a̱ nu'á̱ handi te gatho øt'a Ajua̱ rá Dada, y nú'a̱ handi gue'a̱ øt'e nehe, ngue'a̱ te gatho øt'a rá Dada, gue'a̱ øt'a ra T'ʉ nehe. 20 Ajua̱ ra Dada xi ma̱di rá T'ʉ, ne utuabi te gatho øt'e'a̱. Ne ma da 'ñutuabi yá 'bɛfi ma'na dya da̱ngui que nú'ʉ xcá hyanthʉ, pa xi gui 'yøhʉ. 21 Ajua̱ ra Dada jʉxa gatho nú'ʉ xa du ne umbabi'ʉ ra te. Njabʉ nehe rá T'ʉ'a̱ umbabi ra te to'oraza nú'a̱ go da ne'a̱. 22 Ajua̱ ra Dada hingui ha̱'mba nguɛnda ni 'nara ja̱'i, nguetho gatho xa 'yɛnt'ua ja rá 'yɛ rá T'ʉ pa go da hña̱'mba nguɛnda'a̱, 23 pa njabʉ gatho ya ja̱'i da numansu ra T'ʉ ngu di numansu'ʉ Ajua̱ rá Dada. 'Bʉ to'o hingui numansu ra T'ʉ, nehe hingui numansubi rá Dada nú'a̱ to'o bá pɛhni. 24 Xi majua̱ni dí xi'ahʉ: Nu'a̱ tó'o huxa nt'øde nú'a̱ dí ma̱ ne camfri Ajua̱ nú'a̱ bá pɛncagui, pɛ'tsa ra te pa nza̱ntho, ne hinda 'bɛhna ja ra nidu, ngue'a̱ nu'á̱ ja ra uɛnda ya xa du ne xa yopa nte pa da mɛ'tsa rá te pa nza̱ntho. 25 Xi majua̱ni dí xi'ahʉ, ma da zø ra pa ne majua̱ni nubya ya ja, gue nú'ʉ xa du da 'yøde nú'a̱ ma̱nga rá T'ʉ Ajua̱, ha nu'ʉ tó'o da hñuxa nt'øde ma da nja yá te pa nza̱ntho. 26 Ngue'a̱ Ajua̱ ra Dada ha̱sɛ ra ts'ɛdi pa da unga ra te pa nza̱ntho. Njabʉ nehe rá T'ʉ bi umba ra ts'ɛdi pa da unga ra te pa nza̱ntho nehe. 27 Ne xa 'yɛnt'ua ja rá 'yɛ rá T'ʉ pa go da hña̱'mba nguɛnda gatho ya ja̱'i de ja ra ximhai, ngue'a̱ go gue'a̱ Nú'a̱ To'o e bi Nja̱'i. 28 Oguí 'yøhʉ ngue'a̱ dí xi'a'ihʉ njabʉ. Ngue'a̱ ma da zø ra pa nuto gatho xa du ma da 'yøde sta ña̱ rá T'ʉ Ajua̱. 29 Y nú'ʉ to'o gatho xa 'yøt'a nú'a̱ xá hño ma da nangui pa da nja yá te pa nza̱ntho, ha nu'ʉ tó'o xa 'yøt'a nú'a̱ hingui ho ma da nangui pa da 'bɛhna ja ra nidu. 30 Nuga hingui tsa te ga øt'asɛ. Nú'a̱ xicagui ma Dada, gue'a̱ dí øt'e, ne dí øt'a ra ts'ʉtbi ngu di 'bɛpqui, ne nura ts'ʉtbi'a̱ go gue'a̱ xá hño ngue'a̱ dí ø'tua rá paha ma Dada nú'a̱ to'o bá pɛncagui, hingo dí øt'a nú'a̱ go ma pahasɛga. 31 'Bʉ nuga gra ma̱nsɛ to'ogui, hinte da muui nú'a̱ ga ma̱. 32 Pe 'bʉi 'na to'o damajua̱ni to'ogui, ne dí pa̱di gue nú'a̱ ma̱ñ'a̱ xi di muui. 33 Nu'ahʉ xcá pɛnhʉ ya 'mɛhni pa da 'yambabi ra Xuua de gueque, y nu'á̱ bi damajua̱ni to'ogui ne bi xi'ahʉ nú'a̱ majua̱ni. 34 Pe pa gueque ni 'nara ja̱'i hindí honi to'o da da̱di por gueque. Nuga hønsɛ dí ben'ahʉ nú'a̱ bi ma̱nga ra Xuua, qué pa gui mpøhøhʉ. 35 Ra Xuua gue'a̱ mi nja ngu 'nara ñot'i, mi yo't'a ri mfenihʉ de nú'a̱ mi xi'ahʉ. Ha nu'ahʉ́, gá 'yødehʉ co ra johya nú'a̱ te mi ma̱, pe hønsɛ 'raya zi patho. 36 Nuga dí pɛ ya 'bɛfi ngu xa 'racagui Ajua̱ ma Dada ga juadi ga pɛfi, y nuya 'bɛfi dí pɛfi go gue'ʉ damajua̱ni gue go Ajua̱ xpá mɛncagui. Y nuya 'bɛfi'ʉ ma'na ya da̱ngui pa da fa̱di to'ogui que nú'a̱ bi ma̱nga ra Xuua de gueque. 37 Ma Dada to'o bá pɛncagui go gue'a̱ damajua̱ni to'ogui, masque hinhya'mʉ xcá 'yøhʉ xa ña̱'a̱ nixi xcá hyanthʉ tengu'a̱. 38 Ne nurá noya'a̱ hinxa zoda ri mfenihʉ, nguetho nu'ahʉ hinxcá camfriguihʉ gue nuga go rá 'mɛhnigui'a̱. 'Bʉ xcá camfriguihʉhma̱, nu'bʉ́ gri pa̱hma̱hʉ te rí bønga ra Ma̱ca T'ofo. 39 Nu'ahʉ hinhya'mʉ guí hɛhʉ ra Ma̱ca T'ofo, xi guí he'thʉ pa xahma̱ ja gui tsʉhma̱hʉni ra te pa nza̱ntho, pe hingui tso ri mfenihʉ de nú'a̱ guí he'thʉ, ngue'a̱ ja nura T'ofo'a̱ ja ma̱ni de gueque. 40 Ha nu'ahʉ́ hinguí ne gui camfriguihʉ pa da za gui tsʉhma̱hʉ nú'a̱ ra te pa nza̱ntho. 41 Nuga hindí ma̱nga njabʉ pa da 'ñesca ma nsu ya ja̱'i. 42 Dí ma̱nga njabʉ ngue'a̱ dí pa̱di gue nu'ahʉ hingrí ma̱dihʉ Ajua̱. 43 Masque stá ehma̱ de rá thuhu Ajua̱ ma Dada, pe nu'ahʉ hinxcá numansuguihʉ. Pe nu'bʉ 'nara ja̱'i da 'ñehe de rá thuhusɛ, nu'bʉ́ ha̱, go guí numansuhʉ'a̱. 44 Hinguí ne gui camfriguihʉ ngue'a̱ go 'mɛt'o guí 'ñe'tsua nsusɛhʉ 'na ngu ma'na, hingo guí hoñhʉ da 'ñe'ts'a ri nsuhʉ Ajua̱ nú'a̱ 'natho. 45 Oguí beñhʉ gue go nuga ma ga ña̱p'a'ihʉ ja rá thandi Ajua̱ ma Dada. Nurá ley ra Moise go gue'a̱ ma da ña̱p'a'ihʉ, nú'a̱ ts'a guí camfrihʉ da ña̱ñ'a'ihʉ. 46 'Bʉ gri camfrihma̱hʉ nú'a̱ bi 'yofo ra Moise, nu'bʉ́ gri camfriguihʉ hma̱ha̱ nehe, ngue'a̱ nu'á̱ bi 'yofo de gueque. 47 Ha nu'bʉ hinguí camfrihʉ nú'a̱ bi 'yofo'a̱, nu'bʉ́ ¿hanja da za gui camfrihʉ nú'a̱ dí ma̱ngá?

6

1 Nepʉ de gue'a̱ ra Jesu bi 'ranga ri'nandi ra ndehe Galilea, nú'a̱ rá thuhu nehe Tiberia. 2 Ha mri dɛna ndunthi ya ja̱'i ngue'a̱ mi handa ya da̱nga nt'udi nú'ʉ mi ø'tua ya da'thi mi ña̱ni. 3 Nu'bʉ́ ra Jesu bi bøxa ja 'nara t'øhø ne ja bá huhuini yá nxadi. 4 Ne ya mi ma da dat'a ra pa de ra pascua 'nará ngo ya xodyo. 5 Nu'bʉ́ ra Jesu bi hyanda nú'ʉ ya ja̱'i mi ndunthi xqui dɛni'a̱, nepʉ nu'á̱ bi 'ñemba ra Lipe: ―¿Habʉ ga tañhʉ ra thuhme 'bʉ, pa ga 'uiñhʉ gatho nuya ja̱'iyʉ? 6 Ra Jesu xa bi ne bi ma̱nga njabʉ pa bi nu te xa da̱di hma̱ha̱ ra Lipe, ngue'a̱ nu'á̱ ya mi pa̱disɛ te mi ma da 'yøt'e. 7 Ha nura Lipe bi da̱di ne bi 'ñembabi: ―Pøde nixi co yo nthebe denario ra thuhme ga tañhʉ, hinda uadi, ua 'ra 'na zi xɛni da ziyʉ. 8 Nepʉ 'nará nxadi ra Jesu mrá thuhu ra Andre, go gue'a̱ mrá cu ra Simu Pedro, bi 'ñembabi ra Jesu: 9 ―'Bʉcua 'nara ts'ʉnt'ʉ ha̱ cʉt'a ya thuhme dega cebada ne yoho ya zi hua̱, ¿pe te ri ma̱ña? 10 Nu'bʉ́ nura Jesu bi 'ñembabi yá nxadi: ―Xiphʉ gatho ya ja̱'i da hñudi. Y mi jani 'nara 'bot'ɛi, ne ja bi hñuhni'ʉ, ne ngu mi cʉt'a 'mo sɛhɛ ya 'ñøhø. Ya 'bɛhña̱ ne ya ba̱tsi himi pa 'mede. 11 Nepʉ nura Jesu bi gʉ nú'ʉ ya thuhme, ne bi umba njama̱di Ajua̱ de nú'a̱ ra thuhme ma da zi'ʉ, ne ja ngá umba yá nxadi nepʉ ya nxadi bi umba nuya ja̱'i mi huhni. Ne guet'atho bi 'yøt'e co nuya zi hua̱, ne bi zi'ʉ asta xi bi niña̱. 12 Ha nu mi uadi'ʉ, ra Jesu bi 'ñembabi yá nxadi: ―Bá muntshʉ gatho ya zi xɛni nú'ʉ bi bongui, pa hinte da 'mɛdi. 13 Ha nu'ʉ́ bi munts'a gatho ya zi xɛca thuhme xqui 'bonguabi'ʉ de nú'ʉ cʉt'a ya thuhme dega cebada. Ne bi ñuxa 'rɛt'amayoho ya 'bøts'e co nuya xɛca thuhme bi bongui. 14 Ha nu mi hyanda ya ja̱'i nú'a̱ ra da̱nga nt'udi xqui 'yøt'a ra Jesu, nu'ʉ́ bi 'ñena: ―Xi majua̱ni go guehni rá da̱nga 'mɛhni Ajua̱ nú'a̱ mi hma̱ da 'ñecua ja ra ximhai. 15 Pe ra Jesu mi pa̱tho gue mi ne'ʉ da zixhma̱ha̱ pa da nda̱hma̱'a̱ de gue'ʉ, hangue nu'a̱ bi 'yøt'e, bi ma de guehni bi yopa bøxa ma'na'qui ja nú'a̱ ra t'øhø'a̱ ri sɛhɛ. 16 Y de mi nde, yá nxadi'a̱ bi ma pa ja ra ndehe. 17 Nepʉ de guehni bi yʉt'a ja 'nara motsa pa bi ma'ʉ Ncapernau de ri'nandi ra ndehe. Ha ya xmá 'mɛxuui, ha ra Jesu hinxqui mengtho de ja ra t'øhø. 18 Ne bi mʉdi bi 'ño 'nara bʉnthi xi mri a̱nga ra dehe. 19 Y ya xqui 'ño ngu cʉt'a o 'rato kilometro de ja ra dehe, nepʉ bi hyant'ʉ ra Jesu mbra 'yotho maña̱ de ra dehe pa da e da zʉdi'ʉ, ne nu'ʉ́ xi bi ntsu. 20 Pe nu'á̱ bi 'ñembabi'ʉ: ―¡Nuga go guecagui, oguí tsuhʉ! 21 Nepʉ nu'ʉ́ co ra johya bi pø'tsa ja ra motsa ne bi zits'i, ne 'bestho bi zøñ'ʉ co ra motsa ja ra hai habʉ mri ma'ʉ. 22 Ha nurá hyax'a̱ nú'ʉ ya ja̱'i xqui gohni ri'nandi ra ndehe ne xqui hyandi gue 'nada ra motsa mi 'bahni, ne xqui ba̱di gue nuyá nxadi ra Jesu bi masɛ'ʉ ja nú'a̱ ra motsa, ne ra Jesu himbi mɛui'ʉ. 23 Ne guetbʉ habʉ xqui zi ra thuhme'ʉ nu mi umba njama̱di Ajua̱ nura Jesu, ja bi zøhni ma'ra ya motsa xqui 'ñehe Tiberia. 24 Hangue nu mi hyandi'ʉ gue ya mi jo'oni ra Jesu nixi yá nxadi, nu'bʉ́ nu'ʉ́ 'bestho bi yʉt'a ja nú'ʉ ya motsa ne bi ma pa Ncapernau pa da hyonga ra Jesu. 25 Y ja bá tsʉhni'ʉ ra Jesu ri'nandi ra ndehe ne bi 'ñembabi'ʉ: ―Xahnate, ¿ha'mʉ gá tsøhø de guecua, desde manxuui o ja nubya? 26 Ha nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñembabi: ―Xi majua̱ni dí xi'ahʉ, guí hongaguihʉ ngue'a̱ dá 'uiñ'a'ihʉ ne gá niña̱hʉ, hingue ngue'a̱ gá hyanthʉ ya da̱nga nt'udi. 27 Guí øthʉ ra ts'ɛdi pa gui tsʉhʉ nú'a̱ te gui tsihʉ, pe nu'á̱ 'bestho da thegue. Ma'na xá hño 'yøthʉ ra ts'ɛdi gui tsʉhʉ nú'a̱ ra nzaqui unga ra te pa nza̱ntho, y nu'á̱ hinhya'mʉ da thegue. Go gue'a̱ ra nzaqui da 'ra'ahʉ Nú'a̱ To'o e bi Nja̱'i. Ne Ajua̱ ra Dada xa 'ñu't'a'ihʉ gue xa umba ra ts'ɛdi'a̱ pa da 'ra'ahʉ nú'a̱ ra nzaqui'a̱. 28 Ha nu'ʉ́ bi 'ñembabi: ―Nu'bʉ́ ¿te mahyoni ga øthe pa njabʉ da za ga øthe ngu nú'a̱ xa 'bɛpcahe Ajua̱, pa njabʉ da za ga tsʉhe nú'a̱ ra nzaqui guí engaguihe? 29 Nepʉ nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñembabi'ʉ: ―Nu'a̱ mahyoni gui 'yøthʉ pa da za gui 'yøthʉ ngu nú'a̱ xa 'bɛp'ahʉ Ajua̱, camfrihʉ nú'a̱ to'o xpá mɛhni'a̱. 30 Ha nuya ja̱'i bi 'ñembabi'a̱: ―Nu'bʉ́ ¿te ma da̱nga nt'udi da za gui 'yøt'e pa ga hanthe ne ga camfri'ihe? ¿Nda'a̱ ra da̱nga t'øt'e ma gui 'yøt'egue? 31 Maya'bʉ ndu ma dadahʉ ra Moise mri zi nú'ʉ ma'ra ndu ma dadahʉ ja ra 'yo'mtha, y ja bi zini'ʉ ra thuhme rá thuhu ra maná, ngu xa t'ofo ja ra Ma̱ca T'ofo habʉ ena: “Nu'á̱ bá pɛmpabi ra thuhme de mahets'i pa bi zi'ʉ.” 32 Ha nura Jesu bi 'ñembabi'ʉ: ―Xi majua̱ni dí xi'ahʉ: Hingo ra Moise bi umbabi'ʉ nú'a̱ ra thuhme bá ehe de mahets'i nú'a̱ bi zi'ʉ. Numa Dada go gue'a̱ bi mɛmpabi'ʉ. Y go guet'a̱ bá pɛn'ahʉbya ra thuhme de mahets'i nú'a̱ unga ra te pa nza̱ntho. 33 Nú'a̱ ra thuhme bá pɛn'ahʉ Ajua̱, go gue'a̱ rá T'ʉ bá ca̱i de mahets'i, ne go gue'a̱ umba ra meximhai ra te pa nza̱ntho. 34 Nu'bʉ́ nuya ja̱'i bi 'ñembabi: ―Ndada, oxqui ma gui 'bɛtcahe nú'a̱ ra thuhme'a̱. 35 Ha nura Jesu bi 'ñembabi'ʉ: ―Nuga go guecagui drá thuhme dega te pa nza̱ntho. Nu'a̱ tó'o da 'ñe da zʉcagui hinhya'mʉ da zʉ ra thuhu, ha nu'a̱ tó'o da gamfrigui hinhya'mʉ da zʉ ra nduthe. 36 Pe nuga ya stá xi'ahʉ gue masque ya xcá hyandgaguihʉ pe hinguí camfriguihʉ. 37 Gatho nú'ʉ to'o xa 'racagui Ajua̱ ma Dada da 'ñehe da zʉcagui, ha nu'a̱ tó'o da 'ñehe da zʉcagui hinga co'tsi. 38 Ngue'a̱ nuga stá ca̱i de mahets'i pa ga ø'tua rá paha nú'a̱ to'o bá pɛncagui, hingue nú'a̱ go ma pahasɛ. 39 Nurá paha ma Dada nú'a̱ to'o bá pɛncagui gue nú'ʉ to gatho xa 'racagui ni 'na de gue'ʉ hinga 'bɛdi, ne nura pa de ra nga̱xhmai, ma ga jʉts'i'ʉ pa rí nja yá te pa nza̱ntho. 40 Ne nurá paha nú'a̱ to'o bá pɛncagui gue da nja yá te pa nza̱ntho nuto da ba̱di to'ogui ne da gamfrigui, ne nura pa de ra nga̱xhmai, ma ga jʉts'i'ʉ pa rí nja yá te pa nza̱ntho. 41 Nu'bʉ́ nuya xodyo bi nønga ra Jesu ngue'a̱ mi ena: “Nuga go guecagui drá thuhme stá ca̱i de mahets'i.” 42 Ne mi eñ'ʉ: ―Go guehni ra Jesu rá t'ʉ ra Jose, ¿ha ngue ha̱? Nujʉ dí pa̱dihʉ to'o rá dada ne rá na̱na̱ni. Nu'bʉ́ ¿hanja ena gue bá ca̱i de mahets'i? 43 Ha ra Jesu bi da̱di ne bi 'ñembabi'ʉ: ―Oguí nøntehʉ de nú'a̱ stá xi'ahʉ. 44 Ngue'a̱ ni 'na hinto tsa da 'ñe da zʉcagui 'bʉ hingo Ajua̱ ma Dada nú'a̱ to'o bá pɛncagui da zopa rá mfeni pa e da zʉcagui, ne go gue'ʉ ma ga jʉts'i nura pa de ra nga̱xhmai pa rí nja yá te pa nza̱ntho. 45 Njaua xa t'ofo ja yá t'ofo yá 'mɛhni Ajua̱ habʉ ena: “Ajua̱ ma da 'ñuta gatho ya ja̱'i,” ena njabʉ. Hangue gatho nú'ʉ to'o da hñuxa nt'øde te ma̱nga ma Dada ne da zo ja yá mfeni, nú'ʉ́ go gue'ʉ da 'ñe da zʉcagui. 46 Hingo dí xi'ahʉ gue to'o xa hyanda Ajua̱ ra Dada, ngue'a̱ hønsɛgui stá handi'a̱, ngue'a̱ stá ehe de gue'a̱. 47 Xi majua̱ni dí xi'ahʉ, nu'a̱ tó'o camfrigui pɛ'tsa ra te pa nza̱ntho. 48 Nuga go guecagui drá thuhme dega te pa nza̱ntho. 49 Maya'bʉ nú'ʉ ndu ri dadahʉ bi zi ra maná nu mi 'bʉi ja ra 'yo'mtha, pe nu'ʉ́ bi du'ʉ. 50 Pe nú'a̱ ra thuhme dí ma̱ngá, hingue ngu nú'a̱ ra thuhme bi zi nú'ʉ bi du. Nú'a̱ ra thuhme dí ma̱ngá bá ehe de mahets'i pa nuto'o da zi hinhya'mʉ da du. 51 Nuga go guecagui drá thuhme dí te, dá ehe de mahets'i. Nu'a̱ tó'o da zi nú'a̱ ra thuhme dí ma̱ngá, da nja rá te pa nza̱ntho. Ha nú'a̱ ra thuhme dí ma̱ngá, go guehna ma ndo'yo nú'a̱ ma ga da pa da nja yá te pa nza̱ntho ya meximhai. 52 Ha nuya xodyo bi 'ñémbabi'ʉ 'na ngu ma'na: ―¿Hanja da za da 'racjʉ rá ndo'yosɛni pa ga tsihʉ? 53 Ra Jesu bi 'ñembabi'ʉ: ―Xi majua̱ni dí xi'ahʉ, 'bʉ hingui tsipabihʉ rá ngø ne rá ji Nú'a̱ To'o e bi Nja̱'i, hinda nja ri tehʉ pa nza̱ntho. 54 Nu'a̱ tó'o da zicagui ma ngø ne ma ji, gue'a̱ da nja rá te pa nza̱ntho, ne nura pa de ra nga̱xhmai nuga ga jʉts'i'a̱ pa rí nja rá te pa nza̱ntho. 55 Ngue'a̱ ma ngø nja ngu ra nzaqui, ne ma ji nja ngu ra dehe nú'a̱ ts'i pa da nte 'na. Pe numa ngø ne ma ji hingue ngu nuya nzaqui'ʉ, ngue'a̱ numa ngø ne ma ji unga ra te pa nza̱ntho. 56 Nu'a̱ tó'o da zicagui ma ngø ne ma ji, go gue'a̱ da 'mʉi con gueque, ha nuga ga 'bʉi con gue'a̱. 57 Ajua̱ ma Dada nú'a̱ to'o bá pɛncagui, nu'á̱ te, hangue nuga dí te nehe ngue'a̱ nu'á̱ te'a̱. Njabʉ nehe nu'a̱ tó'o da zigágui, nu'á̱ ma da nja rá te ngue'a̱ dí tega. 58 Nuga go guecagui drá thuhme stá ehe de mahets'i. Pe hingo dí nja ngu nú'a̱ ra maná nú'a̱ bi zi ndu ri dadahʉ ne bi du. Ngue'a̱ nu'a̱ tó'o da zigágui núga drá thuhme, da nja rá te pa nza̱ntho. 59 Njabʉ bi ma̱nga ra Jesu nu mi xahnate ja ra nija̱ nuni Ncapernau. 60 Ha ndunthi de nú'ʉ to'o mi 'ñoui'a̱ ne myá nxadihma̱, mi 'yøde'ʉ bi ma̱nga ra Jesu njabʉ, bi 'ñena'ʉ: ―Xi hindrí hohʉ nú'a̱ ma̱ni. ¿To ja gue'a̱ da gamfribini? 61 Ha nura Jesu bi ba̱tho gue nu'ʉ́ mi nønte de nú'a̱ xqui ma̱ñ'a̱, hangue nu'á̱ bi 'ñembabi'ʉ: ―¿Ha gue hingrí hohʉ nú'a̱ stá ma̱? 62 ¿Xi te gui beñhʉ nú'bʉ xcrí hyanthʉ da yo menga pa mahets'i Nú'a̱ To'o e bi Nja̱'i? 63 Nú'a̱ ra nzaqui dí ma̱, go gue'a̱ ra nzaqui pa ri nda̱hihʉ, hingo pa ri ndo'yohʉ. Ngue'a̱ nú'a̱ ra nzaqui guí tsihʉ pa ri ndo'yohʉ hinte di muui pa gui tsʉhʉ ra te pa nza̱ntho. Y nuya noya stá xi'ahʉ go gue'ʉ ra nzaqui pa ri nda̱hihʉ, ne go gue'ʉ di 'ra'ahʉ ra te pa nza̱ntho. 64 Pe 'ra de gue'ahʉ hinguí camfrihʉ. Ra Jesu bi ma̱nga njabʉ ngue'a̱ desde rá mʉdi ya mi pa̱tho nú'ʉ to'o himi camfri'a̱, ne ya mi pa̱tho to'o mi ma da da'a̱. 65 Nehe bi 'ñena: ―Xa njabʉ ngu nú'a̱ ya stá xi'ahʉ gue hinda za to da 'ñesɛ da zʉqui 'bʉ hingo Ajua̱ ma Dada da zopa rá mfeni pa da e da zʉcagui. 66 Nepʉ ndunthi de nú'ʉ to'o mri 'ñoui ne myá nxadihma̱ bi 'uegue'ʉ, ya himbi dɛni'a̱. 67 Hangue nura Jesu bi 'ñembabi nú'ʉ 'rɛt'amayoho yá nxadi xqui huahni: ―Xi'ahʉ, ¿ha gue ma gui 'ueguehʉ nehe? 68 Ha nura Simu Pedro bi da̱di ne bi 'ñembabi'a̱: ―Ma zi Hmu'ihe, ¿to'o ja ga tɛñhe? gue hønsɛ'i guí ma̱nga ya noya de ra te pa nza̱ntho. 69 Ha nuje stá camfrihe ne stá pa̱he gue go gue'e grá Cristo, rá T'ʉ'i Ajua̱ nú'a̱ te, xpá mɛn'a'i pa gui nda̱. 70 Nepʉ nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñembabi'ʉ: ―Nu'ahʉ guí 'rɛt'amayohohʉ stá huan'ahʉ, ¿ha ngue ha̱? Pe 'yobʉ 'na de gue'ahʉ ri 'ñoui ra ts'onda̱hi. 71 Nu'á̱ bi ma̱ de ra Juda Iscariote rá t'ʉ ra Simu, ngue'a̱ go mi gue'a̱ mi ma da da'a̱, masque go mi gue'a̱ 'na de nú'ʉ 'rɛt'amayoho ya nxadi.

7

1 'Mɛfa ra Jesu bi 'ñonitho ja ra hai Galilea, himbi ne ma bá 'bʉhni Judea ngue'a̱ nuya nda̱ gá xodyo de guehni mi honi hanja da za da hyo'a̱. 2 Ha ya mi ma da dat'a 'nará ngo ya xodyo go mrá ngo dega nthøja̱'tsi. 3 Hangue yá høcu ra Jesu bi 'ñembabi: ―Grí ma pa Judea, pa nuya ja̱'i mri dɛñ'a'i de guehni da za da hyandi'ʉ nehe nú'ʉ ya da̱nga nt'udi guí øt'e. 4 Ngue'a̱ 'bʉ 'nara ja̱'i ne to'o da hyandua rá 'bɛfi, nu'á̱ hinda 'yøt'a rá 'bɛfi mant'a̱gui. Ya gue guí øt'a nuya da̱nga t'øt'e, 'yøt'e'ʉ ja yá thandi gatho ya ja̱'i pa da hyanda nú'a̱ guí øt'e. 5 Nuyá høcu'a̱ bi xipabi njabʉ ngue'a̱ nixi gue'ʉ himi camfri ua go mi gue'a̱ rá 'mɛhni Ajua̱. 6 Nu'bʉ́ ra Jesu bi 'ñembabi'ʉ: ―Pa gueque hinxa zøta ma ora pa ga mani, pe nu'ahʉ́, otho ri orahʉ. 7 Ya ja̱'i hingui tsa da ʉtsa'ihʉ, pe nuga ha̱, di ʉtsagui, ngue'a̱ dí xipabi de yá ts'o'bɛfi'ʉ. 8 Nu'ahʉ́, go da rí maha ra ngo. Nuga hinga ma, asta hinda zø ma ora pa ga ma. 9 Ha nu mi xipabi njabʉ, bi ma'ʉ, ha nura Jesu bi gotritho Galilea. 10 Nepʉ ra Jesu bi ma nehe ja ra ngo, pe asta 'mɛfa. Bi ma pe mant'a̱guitho pa hinto da hyandi. 11 Ha nuya nda̱ gá xodyo nú'ʉ mi ne da hyohma̱'a̱ xi mi honi'ʉ de guehni ja ra ngo ne mi eñ'ʉ: ―¿Habʉ di 'youa'a̱ 'bʉ? 12 Ha ndunthi de nuya ja̱'i mi 'yoni ja ra ngo xi mi ña̱ de gue'a̱. 'Ra mi ena: “Nú'a̱ ra 'ñøhø'a̱ xi ra hoja̱'i”; ha nu ma'ra mi ena: “Hinga majua̱ni, hønsɛ hat'atho ya ja̱'i.” 13 Pe nu'ʉ́ mi ña̱ zi njante pa hinto da 'yøde, ngue'a̱ mi tsu yá mixodyoui nú'ʉ myá nda̱ de gue'ʉ. 14 Ts'a mi 'yo made ra ngo ra Jesu bi yʉt'a ja ra nda̱nija̱ pa bi nxahnate. 15 Ha nuya nda̱ gá xodyo xi bi 'yø ne bi 'ñémsɛ'ʉ: ―¿Hanja nuni ra Jesu nts'ɛdi ja rá mfa̱di ha hinxa nxadi? 16 Ha nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñembabi'ʉ: ―Nú'a̱ dí udi, hingo dí ma̱nsɛga. Nu'á̱ bí ehe de Ajua̱ nú'a̱ to'o bá pɛncagui. 17 Nu'a̱ tó'o da ne da 'yø'tuabi rá paha Ajua̱, ma da ba̱di de nú'a̱ ma nt'utuate ua bí ehe de Ajua̱ o ua go dí bensɛga nú'a̱ dí ma̱. 18 Nu'a̱ tó'o bensɛ nú'a̱ ma̱, nú'á̱ go gue'a̱ ne da t'e'tsua rá nsu. Pe nu'a̱ tó'o ne da 'ñe'tsuabi rá nsu nuto bá pɛhni'a̱, nu'á̱ ma̱nga majua̱ni ne hingui hate. 19 Ra Moise xa 'ra'a'ihʉ ra ley, pe ni 'na de gue'ahʉ hinxcá 'yøtehʉ nura ley'a̱. Nu'bʉ gri øthma̱hʉ nú'a̱ ma̱, nu'bʉ́ ¿hanja guí beñhʉ gui hyogaguihʉ? 20 Ha nura hmuntsja̱'i bi da̱di ne bi 'ñena: ―Nu'i pø guí 'ñoui ra ts'onda̱hi. ¿To'o xa beni da hyo'ague? 21 Nu'bʉ́ ra Jesu bi da̱di ne bi 'ñembabi'ʉ: ―Hønsɛ ngue'a̱ dá pɛ 'nara 'bɛfi nú'a̱ ra pa dega tsaya dá japi bi ña̱ni 'nara da'thi, hangue por gue'a̱ grí 'yøhʉ. 22 Pe xi nu'ahʉ nehe, nú'a̱ ra pa dega tsaya guí hu'tsuahʉ ra seña ja yá ndo'yo ri ba̱tsihʉ ngu bi 'yøt'a ndu ri dadahʉ, desde rá mʉdi bi hñuxa nura seña ja yá ndo'yo, ne 'mɛfa ra Moise mi manda da t'øt'a njabʉ nehe, masque hingo bi mʉti. Hangue ringue'a̱ nu'ahʉbya, ngu da dat'a rá hña̱to ma pa de xa 'mʉi ri t'ʉba̱tsihʉ guí hu'tsuahʉ ra seña, masque ra pa dega tsaya. 23 'Bʉ nu'ahʉ guí hu'tsuahʉ ra seña ri ba̱tsihʉ ra pa dega tsaya hønsɛ pa hingui ts'ocuahʉ rá ley ra Moise, nu'bʉ́ xi ¿hanja guí pø ri cuɛhʉ con gueque ngue'a̱ stá øthebi maxøgue rá ndo'yo 'nara 'ñøhø nura pa dega tsaya? 24 Guí beñhʉ gue hinxá hño nú'a̱ dá øt'e, ngue'a̱ dá øt'e ra pa dega tsaya. Oguí da̱ma beñhʉ ua hingui ho 'nara t'øt'e asta hingo 'mɛt'o gui pa̱hʉ ua majua̱ni hingui ho o hina, pa njabʉ da za gui beñhʉ ngu rí 'ñepi nú'a̱ ra t'øt'e. 25 Ha nu 'raya me Jerusale bi 'ñena: ―¿Ha hingo guehni thoni pa da tho? 26 Xini 'bahni ña̱ ja yá thandi ya ja̱'i ne hinte sipabi. ¿Ha gue camfri ma nda̱hʉ gue xi majua̱ni go guehni ra Cristo rá 'mɛhni Ajua̱ pa e da nda̱? 27 Pøde hina, ngue'a̱ nujʉ dí pa̱hʉ habʉ ra menguni. Ngue'a̱ nu stí zø ra Cristo hinto ma da ba̱di habʉ dra mengu'a̱. 28 Ra Jesu bi 'yøde te mi ma̱nga ya ja̱'i, hangue nu mi nxahnate'a̱ ja ra nda̱nija̱ bi ña̱ nts'ɛdi bi 'ñena: ―¡Guí pa̱caguihʉ ne guí pa̱hʉ habʉ drá mengu! Nuga hinstá esɛhɛ. Nú'a̱ to'o bá pɛncagui go guesɛ'a̱ Ajua̱ nú'a̱ xi majua̱ni, ne nu'ahʉ́ hinguí pa̱hʉ'a̱. 29 Nuga dí pa̱ca'a̱ ngue'a̱ stá ehe de gue'a̱, ne go gue'a̱ bá pɛncagui. 30 Hangue nu mi 'yøde ya nda̱ gá xodyo bi ma̱nga ra Jesu njabʉ, ma'na mi ne'ʉ da gʉ'a̱ pa da zixhma̱'a̱ nts'a̱hni, pe hinto bi gʉ ngue'a̱ himi tsøta rá ora. 31 Pe ndunthi ya ja̱'i de guehni bi gamfri'a̱ ne mi eñ'ʉ: ―Xi nu sta zøhø nura Cristo pa da nda̱, ¿ha gue ma da 'yøt'a ma'ra ya da̱nga nt'udi que nú'a̱ øt'ni? 32 Y nuya fariseo mi 'yøde bi ma̱nga njabʉ ya ja̱'i, nu'bʉ́ nu'ʉ́ ne ya nda̱ gá macja̱ bi mɛhna 'raya gʉnts'a̱hni pa da gʉhma̱ ra Jesu. 33 Hangue ra Jesu bi 'ñena: ―Ya ts'ʉtho ya pa ma ga 'bʉi con gue'ahʉ, nepʉ ma ga yo pengui habʉ bí 'bʉi nú'a̱ to'o bá pɛncagui. 34 Ma gui hyongaguihʉ pe hingui ma gui tsʉcaguihʉ, ne hinda za gui mahani habʉ ma ga 'bʉca. 35 Nu'bʉ́ ya nda̱ gá xodyo mi 'bʉhni bi 'ñémbabi 'na ngu 'na: ―¿Habʉ ma dí mani 'bʉ pa ena gue ya hinda za ga tsʉhʉ? ¿Ha gue ma da ma pa ja yá hai ya me Grecia habʉ bí 'bʉi ma mixodyohʉ nú'ʉ xa nxani, ne ma dí xahna nehe ya me Grecia? 36 ¿Te rí bønga nuya noya xa ma̱ni 'bʉ, ena: “Ma gui hyongaguihʉ pe hingui ma gui tsʉcaguihʉ, ne hinda za gui mahani habʉ ma ga 'bʉca”? 37 Nurá nga̱ts'i ra pa de ra ngo go gue'a̱ ma'na ra da̱ngo nú'a̱ ra pa'a̱, ra Jesu bi 'mai bi ña̱ nts'ɛdi ne bi 'ñena: ―Nu'a̱ tó'o tsʉ ra nduthe dá 'ñehe da zʉcagui pa da ntsithe. 38 Ngu ma̱nga ja ra Ma̱ca T'ofo, nu'a̱ tó'o da gamfrigui ma da bøhø ra dehe dega te ja rá coraso ne da nja ngu 'nara da̱the. 39 Ra Jesu bi ma̱ de ra Ma̱ca Nda̱hi nú'a̱ mi ma da t'umba nuto mi ma da gamfri'a̱. Pe nura Ma̱ca Nda̱hi hinxqui 'bɛhnitho, ngue'a̱ ra Jesu hinxqui menguitho ja rá nsunda nuni mahets'i. 40 Ha ya ja̱'i mi 'yøde nuya ya noya, 'ra mi ena: ―Xi majua̱ni go guehni rá da̱nga 'mɛhni Ajua̱ nú'a̱ mi hma̱ da 'ñehe. 41 Ha nu ma'ra mi ena: ―Go guehni ra Cristo rá 'mɛhni Ajua̱ bá e pa da nda̱. Ha nu ma'ra mi ena: ―¿Pe hanja? ¿Ha dra menguni Galilea ra Cristo? 42 Hina. Ngue'a̱ ja ra Ma̱ca T'ofo ma̱ gue nura Cristo ma da 'ñehe de yá ja̱'i ndu ra Davi, ne ma dra me Belé nuni ja ra t'ʉhnini habʉ mrá mengu ndu ra Davi. 43 Ne njabʉ ya ja̱'i 'rama'na'ño mi ma̱ñ'ʉ de gue'a̱. 44 Ha nu 'ra mi ne da zixhma̱ nts'a̱hni, pe hinto bi gʉ'a̱. 45 Ha nuya gʉnts'a̱hni xqui 'bɛhni da gʉhma̱ ra Jesu bi mengui habʉ mi 'bʉ ya nda̱ gá macja̱ ne ya fariseo, ne bi t'embabi: ―¿Hanja hinguá tsihʉ? 46 Ha nuya gʉnts'a̱hni bi da̱di ne bi 'ñena: ―¡Hindá tsihe ngue'a̱ dá ødehe ya hoga noya bi ma̱ nú'a̱ hinhya'mʉ stá øhe to'o xa ma̱ njabʉ! 47 Nu'bʉ́ nuya fariseo bi da̱di ne bi 'ñembabi'ʉ: ―¿Ha gue ne'ahʉ ya xa hya'ahʉ'a̱? 48 Guí pa̱hʉ gue ni 'na de guecje núje dyá nda̱he de ma nija̱hʉ ne dyá fariseohe hinstá camfrihe nú'a̱ xa ma̱ñ'a̱. 49 Nú'ʉ xa gamfri'a̱ go gue'ʉ nú'ʉ hingui pa̱ ra ley, y go gue'ʉ ya xa t'eque pa ra 'ñʉ. 50 Ha nura Nicodemo mi 'bʉhni nehe xqui munts'ui yá mifariseoui, ne go gue'a̱ xqui ma dega xuui pa bá c'a̱'tsa ra Jesu. Nu'bʉ́ nu'á̱ bi 'ñembabi gatho nú'ʉ mi 'bʉhni: 51 ―Pe numa leyhʉ ma̱ gue hinto tsa ga tsa̱mhʉ nts'a̱hni 'bʉ hinda nja ra nthanthya̱ 'mɛt'o pa ga pa̱hʉ te 'bɛ'a̱ xa 'yøt'e. ¿Ha gue njabʉ ma̱, o hina? 52 Nepʉ nu'ʉ́ bi da̱tuabi ra Nicodemo ne bi 'ñembabi: ―¿Ha gue ne'i go grá me Galilea pa guí ne gui camfri'a̱? Hñe'ta ra Ma̱ca T'ofo pa gui pa̱di gue jo'o ni 'nará 'mɛhni Ajua̱ nú'a̱ dra me Galilea. 53 Nepʉ gatho ya ja̱'i bi ma yá ngu'ʉ.

8

1 Ha ra Jesu bi ma ja ra t'øhø 'bo Olivo. 2 Nepʉ rá hyax'a̱ bi mengui'a̱ ma'na'qui pa ja ra nda̱nija̱, ne ja bi munts'uini gatho ya ja̱'i, ne bi hñuhni'a̱ pa mi xahni'ʉ. 3 Nepʉ nuya xahnate de ra ley ne ya fariseo bá tsimpabi 'nara 'bɛhña̱ xqui ts'ʉdi mri hñuxui 'nara medintha̱ti, ne bri 'ba'ma madetho habʉ mi 'bʉ ra Jesu co ya ja̱'i. 4 Nepʉ nu'ʉ́ bi 'ñembabi: ―Xahnate, nuna 'bɛhña̱ bi ts'ʉdi mri hñuxui 'nara medintha̱ti. 5 Nura Moise 'bɛpcahʉ ja rá ley gue ga hohʉ co ya nc'ahni nuya 'bɛhña̱ ga tsʉhʉ di øt'a njabʉ. Xi'i, ¿te go xi guí ma̱ngue? 6 Nú'ʉ́ bi ma̱nga njabʉ hønsɛ pa xa 'yøde'ʉ te xa da̱di hma̱ha̱ ra Jesu, pa njabʉ xa za xa ña̱pahma̱. Ha nura Jesu bi ndoqui ne bi 'yofo 'raya noya ja ra hai co rá dedo. 7 Pe nu'ʉ́ mi sigui mi ambabi'a̱, nu'bʉ́ nu'á̱ bi 'mai ne bi 'ñembabi'ʉ: ―Nu'a̱ tó'o hinxa 'yøt'a ni 'nara ts'oqui, dá føtua 'nara mʉdi nc'ahni nuna ra 'bɛhña̱. 8 Ne bi yopa ndoqui'a̱ ne bi sigui bi 'ñofo ja ra hai co rá dedo. 9 Ha nu mi 'yøde'ʉ nú'a̱ bi ma̱ñ'a̱, bi zosɛ yá mfeni de yá ts'oqui'ʉ, ne bi mʉdi bi ma'ʉ 'rama'na, rá mʉdi bi ma nú'ʉ ma'na mi tsøxa yá jɛya, nepʉ gatho ma'ra, ne ra Jesu bi gosɛuini nú'a̱ ra 'bɛhña̱ mi 'bahni madetho. 10 Nepʉ nura Jesu bi 'mai ne bi hyandi ya mi jo'oni ni 'na, hønsɛ nú'a̱ ra 'bɛhña̱ mi 'bʉhni, ne bi 'ñembabi'a̱: ―Na̱ná̱, ¿habʉ 'ba nú'ʉ to'o mi ña̱p'a'i? ¿Ha gue ya hinto ne da hyo'i dega nc'ahni? 11 Ha nu'á̱ bi da̱di ne bi 'ñena: ―Ya jo'o, Ndada. Nu'bʉ́ nura Jesu bi 'ñembabi'a̱: ―Nixi gueque hinte ma ga ø't'a'i. Grí ma, ne ya oxqui yopa øt'a ma'ra ya ts'oqui. 12 Nepʉ ra Jesu bi yopa zofo ya ja̱'i ne bi 'ñembabi'ʉ: ―Nuga go guecagui drá ñot'i dí yo'tua yá mfeni ya ja̱'i. Nu'a̱ tó'o da dɛngagui hinda 'ño ja ra 'bɛxuui, nu'á̱ da mɛ'tsa ra ñot'i dega te pa nza̱ntho. 13 Nepʉ nuya fariseo bi 'ñembabi'a̱: ―Nu'i guí ma̱nsɛ gue to'o'igue, hangue hinga majua̱ni nú'a̱ guí ma̱. 14 Nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñembabi'ʉ: ―Masque dí ma̱nsɛ to'ogui, pe gue'a̱ majua̱ni nú'a̱ dí ma̱, ngue'a̱ nuga dí pa̱di habʉ stí 'ñehe ne habʉ grá ma, pe nu'ahʉ hinguí pa̱hʉ habʉ stí 'ñehe ni habʉ grá ma. 15 Nu'ahʉ gyá meximhaithohʉ, ne guí ha̱ nguɛndahʉ ngu nú'a̱ guí bensɛhʉ. Pe nuga hinstá ehe pa to ga ha̱'mba nguɛnda. 16 Pe nu'bʉ to'o dí ha̱'mba nguɛnda, nu'bʉ́ nú'a̱ dí ma̱ gue'a̱ majua̱ni, ngue'a̱ hingo dí ha̱nsɛ nguɛnda, go dí ha̱'be nguɛnda ma Dada nú'a̱ to'o bá pɛncagui. 17 Nehe xa t'ofo ja ri leyhʉ, nu'bʉ yoho ya ja̱'i da damajua̱ni ne 'nada nú'a̱ da ma̱ñ'ʉ, go gue'a̱ majua̱ni. 18 Nuga dí ma̱nsɛ to'ogui, ne ma Dada nú'a̱ to'o bá pɛncagui, ne'a̱ damajua̱ni to'ogui. 19 Ha nu'ʉ́ bi 'ñembabi: ―¿Habʉ bí 'bʉ ri Dada? Ha nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñena: ―Nu'ahʉ hinguí pa̱cjʉ, hangue nixi ma Dada hinguí pa̱hʉ. 'Bʉ gri pa̱hma̱hʉ to'oguiga, nehe gri pa̱hma̱hʉ ma Dada. 20 Ra Jesu bi ma̱nga njabʉ nu de mi xahna ya ja̱'i mbo ra 'mɛ'tsboja̱ ja ra nda̱nija̱, pe hinto bi gʉ nts'a̱hni ngue'a̱ mri 'bɛta rá ora'a̱. 21 Ha nura Jesu bi yopa 'ñembabi'ʉ: ―Nuga ma ga maga, ha nu'ahʉ ma gui hyongaguihʉ pe ya gra jo'o, ne ma gui tuhʉ gri nduda ri ts'oquihʉ, hangue njabʉ hinda za gui mahani habʉ grá maga. 22 Ha nuya nda̱ gá xodyo bi 'ñémsɛ'ʉ: ―¿Ha gue ma da hñosɛ 'bʉ? Hanja ena, “Hinda za gui mahani habʉ grá maga.” 23 Nepʉ nura Jesu bi 'ñembabi'ʉ: ―Nu'ahʉ gyá meximhaihʉ, ha nuga drá mengu mahets'i. Nu'ahʉ yá mɛti'ihʉ nuna ra ximhai, ha nuga hingo rá mɛtigui nuna ra ximhai. 24 Hangue dí xi'ahʉ gue ma gui tuhʉ gri nduda ri ts'oquihʉ. Ngue'a̱ 'bʉ hingui camfriguihʉ gue go gueque ngu nú'a̱ stá xi'ahʉ, ma gui tuhʉ gri nduda ri ts'oquihʉ. 25 Nepʉ nu'ʉ́ bi 'ñembabi'a̱: ―Xicje, ¿to'o'igue? Nepʉ nura Jesu bi 'ñembabi'ʉ: ―Ya stá xi'ahʉ desde rá mʉdi to'ogui. 26 Nuga masque jahma̱ ma'ra te ga xi'ahʉ de ri 'mʉihʉ ne de nú'a̱ xcá øthʉ, pe hønsɛ dí xi'ahʉ ngu nú'a̱ bi xicagui nú'a̱ to'o bá pɛncagui, y nu'á̱ ma̱nga majua̱ni. 27 Pe nú'ʉ mi øde, himbi ba̱di gue ra Jesu mi ña̱ de Ajua̱ ra Dada. 28 Hangue nura Jesu bi 'ñembabi'ʉ: ―Nu xcrí pø'tshʉ Nú'a̱ To'o e bi Nja̱'i pa gui hyohʉ, gue'bʉ ma gui pa̱hʉ gue go gueque ngu nú'a̱ stá xi'ahʉ, ne ma gui pa̱hʉ gue hingo de ma ts'ɛdi sɛhɛ nú'a̱ dí øt'e, ngue'a̱ ngu nú'a̱ xa xica ma Dada gue'a̱ dí ma̱. 29 Ha numa Dada nú'a̱ to'o bá pɛncagui 'bʉi con gueque, hinxa hyɛgasɛ, ngue'a̱ nza̱ntho dí øt'a nú'a̱ di ho'a̱. 30 Nu mi ma̱nga njabʉ ra Jesu, bi gamfribi'a̱ ndunthi ya ja̱'i. 31 Ha nura Jesu bi xipabi nuya xodyo xqui gamfri'a̱, ne bi 'ñembabi: ―Nu'bʉ gui sigui gui camfrihʉ ma noya, nu'bʉ́ xi majua̱ni go ma nxadi'ihʉ. 32 Ne ma gui pa̱hʉ nú'a̱ majua̱ni, ha nu'bʉ gui pa̱hʉ nú'a̱ majua̱ni, ya hingui ma gui 'mɛgohʉ. 33 Ha nu'ʉ́ bi da̱di ne bi 'ñembabi'a̱: ―Nuje go guecje yá ja̱'iguihe ndu ra Abrá, ha hinhya'mʉ stá 'mɛgohe. ¿Hanja guí ena gue ya hinga ma ga 'mɛgohe? 34 Nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñena: ―Xi majua̱ni dí xi'ahʉ, nu'a̱ tó'o øt'a ya ts'oqui go gue'a̱ rá 'bɛgo ra ts'oqui. 35 'Nara t'ʉ cohi pa nza̱ntho ja rá ngu, pe 'nara 'bɛgo da nja ra pa da bøni da ma. 36 Njabʉtho nehe Nú'a̱ To'o e bi Nja̱'i, 'bʉ da pøñ'a'ihʉ de ja rá 'yɛ ra ts'oqui, nu'bʉ́ dyá ba̱tsi'ihʉ Ajua̱ ne ya hindyá 'bɛgo'ihʉ ra ts'oqui. 37 Nuga dí pa̱di gue nu'ahʉ yá ja̱'i'ihʉ ndu ra Abrá. Pe nu'ahʉ guí ne gui hyogaguihʉ ngue'a̱ hingrí hohʉ nú'a̱ dí ma̱. 38 Nuga dí ma̱nga nú'a̱ xa xicagui ma Dada, ha nu'ahʉ guí øthʉ ngu nú'a̱ xa ma̱nga ri dadahʉ. 39 Ha nu'ʉ́ bi da̱di ne bi 'ñembabi: ―Pe nuje ma dadahe ndu ra Abrá. Nu'bʉ́ nura Jesu bi 'ñembabi'ʉ: ―'Bʉ xi majua̱ni go dri dadahma̱hʉ ndu ra Abrá, nu'bʉ́ gri øthma̱hʉ ngu mi øt'a̱. 40 Pe nu'ahʉ guí ne gui hyogaguihʉ masque nuga go stá xi'ahʉ nú'a̱ ra noya xa xicagui Ajua̱. ¡Pe ndu ra Abrá himi øt'e ngu guí øthʉbya! 41 Nu'ahʉ guí øthʉ ngu nú'a̱ øt'a ri dadahʉ. Nu'bʉ́ nu'ʉ́ bi 'ñembabi ra Jesu: ―Nuje hingue to'oraza ma dadahe, 'nada nú'a̱ ma dadahe, go gue'a̱ Ajua̱. 42 Ha nura Jesu bi 'ñembabi'ʉ: ―'Bʉ Ajua̱ go dri dadahma̱hʉ'a̱, nu'bʉ́ gri ma̱cjhma̱hʉ, ngue'a̱ stá ehe de habʉ ndí 'bʉ'be'a̱. Ngue'a̱ hinstá esɛ, nu'á̱ go bá pɛncagui'a̱. 43 ¿Hanja hingui tso ri mfenihʉ nú'a̱ dí xi'ahʉ? Nu'ahʉ hingui tso ri mfenihʉ ngue'a̱ hinguí ne gui 'yøhʉ nú'a̱ dí ma̱. 44 Ra ts'onda̱hi go gue'a̱ ri dadahʉ, ha nu'ahʉ́ go yá ba̱tsi'ihʉ'a̱, ne nu'ahʉ go guí nesɛhʉ gui 'yø'tuabihʉ nú'a̱ di ho'a̱. Ne nu'á̱ go gue'a̱ ra hyote desde ra mʉdi. Nu'á̱ hønsɛ hat'a ya ja̱'i ne hinhya'mʉ xa ma̱nga nú'a̱ majua̱ni. Nuya nc'uamba ma̱ñ'a̱ go xa zansɛ, ngue'a̱ nu'á̱ xi ra c'uamba ne go gue'a̱ ra dada de ya nc'uamba. 45 Nu'ahʉ hinguí camfriguihʉ ngue'a̱ dí ma̱nga nú'a̱ majua̱ni. 46 ¿To'o 'na de gue'ahʉ da zʉtca 'nara ts'oqui? Jo'o. Nuga dí xi'ahʉ nú'a̱ majua̱ni. Nu'bʉ́ ¿hanja hinguí ne gui camfriguihʉ? 47 Nu'a̱ tó'o rá mɛti Ajua̱ di ho da 'yøde nú'a̱ ma̱nga Ajua̱. Nu'ahʉ hingo yá mɛti'ihʉ Ajua̱, hangue hingrí hohʉ gui 'yøhʉ nú'a̱ ma̱. 48 Nepʉ ya xodyo bi da̱di ne bi 'ñembabi: ―Nu'bʉ́, majua̱ni nú'a̱ dí ma̱ñhe gue grá me Nsamaria, ne grí 'ñoui ra ts'onda̱hi. 49 Nu'bʉ́ ra Jesu bi da̱di ne bi 'ñena: ―Hindrí 'ño'be ra ts'onda̱hi. Nuga dí numansu ma Dada, pe nu'ahʉ hinguí numansuguihʉ. 50 Pe nuga hindí ma̱nga njabʉ pa gui esca ma nsuhʉ, ngue'a̱ 'bʉi 'na to'o esca ma nsu, ne go ha̱ nguɛnda'a̱. 51 Xi majua̱ni dí xi'ahʉ, nu'a̱ tó'o øtcagui nú'a̱ dí ma̱, hinhya'mʉ da du'a̱. 52 Nu'bʉ́ ya xodyo bi 'ñembabi: ―Nubyá ha̱, dá pa̱he gue xi majua̱ni grí 'ñoui ra ts'onda̱hi, ngue'a̱ nu'i guí ena gue nu'a̱ tó'o da 'yø't'a'i nú'a̱ guí ma̱, hinhya'mʉ da du. Conque ra Abrá ne yá 'mɛhni Ajua̱ bi du. 53 ¿Ha gue go ma'na ja ri nsugue que ndu ma dadahe ra Abrá ne ndu yá 'mɛhni Ajua̱? Xi'a'igue ¿to'o go grí nhyɛcuaui? 54 Ha nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñena: ―Nu'bʉ gra exasɛ ma nsu, nu'bʉ́ hinte dri muui. Numa Dada go gue'a̱ esca ma nsu, nú'a̱ guí emfʉ gue go gue'a̱ ri Ajua̱hʉ. 55 Pe nu'ahʉ́ nixi xcá pa̱hʉ'a̱. Nuga ha̱, dí pa̱ca'a̱. 'Bʉ gra ena gue hindí pa̱ca'a̱, nu'bʉ́ gra c'uambahma̱ ngu nu'ahʉ. Nuga dí pa̱ca'a̱, ne dí øte nú'a̱ ma̱. 56 Ndu ri dadahʉ ra Abrá mi ne co 'nara johya da hyandgagui ma 'mʉi nuya pa de ga 'youa ja ra ximhai, ne xi bi johya mi hyandga'a̱. 57 Ha nuya xodyo bi 'ñembabi'a̱: ―Nixi made nthebe njɛya hinguí pɛ'tstho, ¿ne guí ena gue gá hyanda ndu ra Abrá? 58 Ha nura Jesu bi 'ñembabi'ʉ: ―Xi majua̱ni dí xi'ahʉ, desde ante da 'mʉi ra Abrá, nuga ya ndí 'bʉi. 59 Hangue nu'ʉ́ bi gʉxa ya do pa da c'anhma̱'a̱ ngue'a̱ mi nhyɛcuaui Ajua̱. Pe nura Jesu bi 'bampi'ʉ bi 'ranga madetho de gue'ʉ ne bi bøni de ra nda̱nija̱ bi ma'a̱.

9

1 Ra Jesu mi 'yo ja 'nara 'ñu, ne de guehni bi hyanda 'nara 'ñøhø ya mrá goda desde rá 'bʉi. 2 Ha nuyá nxadi bi 'yambabi ne bi 'ñena: ―Xahnate, ¿to'o bi 'yøt'a 'nara ts'oqui pa bi 'mʉi njani, nuni o rá dada o rá na̱na̱? 3 Nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñena: ―Hingo xa 'yøt'a ra ts'oquini, ni rá dada nixi rá na̱na̱ pa bi 'mʉi njani mrá goda. Xa njabʉ hønsɛ pa da hnequi rá ts'ɛdi Ajua̱ de nú'a̱ ma da t'ø'tuabini. 4 Núbya ma patho mahyoni ga pɛpa rá 'bɛfi nú'a̱ to'o bá pɛncagui, ngue'a̱ ma da zø ra xuui, ne nu'bʉ́ ya hinda za to da mpɛfi. 5 De núbya dí 'bʉcua ja ra ximhai go guecagui drá ñot'i dí yo'tua yá mfeni ya ja̱'i. 6 Nu mi uadi bi ma̱nga njabʉ'a̱, bi zo rá jihni ja ra hai ne bi mant'a ts'ʉ ra zi hai pa bi go'tsuabi ja yá da ra goda. 7 Ne bi 'ñembabi: ―Grí ma bá nxʉca ja ra mothe Siloé. ―Nura thuhu'a̱ pøni da 'ñena, xa 'bɛhni. Nepʉ nu'á̱ bi ma bá nxʉqui, ha nu mi mengui ya mi handi. 8 Nepʉ yá 'nangu ne nú'ʉ to'o xqui hyanda ma'mɛt'o gue mrá goda'a̱ bi 'ñémbabi'ʉ: ―Go guehni mi hudi mi pɛti, ¿ha ngue ha̱? 9 Ha 'ra mi ena: ―Go guehni. Ha nu ma'ra mi ena: ―Hina. Pøde rí hña̱ts'i ha̱, pe hingo guehni. Ha nu'á̱ bi da̱di ne bi 'ñena: ―Majua̱ni go guecaguihma̱. 10 Nu'bʉ́ nuya ja̱'i bi 'yambabi ne bi 'ñembi: ―¿Hanja tsa guí handbya? 11 Nu'bʉ́ nu'á̱ bi da̱di ne bi 'ñena: ―Nú'a̱ ra 'ñøhø rá thuhu ra Jesu go gue'a̱ bi gosca ra bøhai ja ma da ne bi 'ñengagui: “Grí ma bá nxʉca Siloé.” Nepʉ nuga dá ma dá nxʉqui, hangue 'bestho ra ora'a̱ dá handi. 12 Ha nu'ʉ́ bi 'yambabi ne bi 'ñembi: ―¿Habʉ bí 'bʉ'a̱? Ne nu'á̱ bi 'ñena: ―Hindí pa̱di. 13 Nepʉ nuya ja̱'i'ʉ bi zi'tsua ya fariseo nú'a̱ ra 'ñøhø mrá goda. 14 Ha nú'a̱ ra pa'a̱ ra Jesu bi mant'a ts'ʉ ra hai co rá jihni pa bi go'tsua yá da nú'a̱ ra goda pa bi umba rá thandi, go mrá pa dega tsaya. 15 Nehe ya fariseo bi 'yambabi ra goda hanja xqui nja pa ya mi handi. Ne nu'á̱ bi 'ñembabi'ʉ: ―Nú'a̱ ra 'ñøhø rá thuhu ra Jesu bi gosca ra bøhai ja ma da, ne dá nxʉqui, y hangue dí handbya. 16 Ha nu 'raya fariseo bi 'ñena: ―Nú'a̱ ra 'ñøhø'a̱ hinxqui 'ñehe de Ajua̱ ngue'a̱ hingui jamasu ra pa dega tsaya. Pe nu ma'ra mi ena: ―Nu'bʉ 'nadra 'yøt'ats'oquihma̱, hinda za da 'yøt'a nuya ya da̱nga nt'udi nguna̱. Ne 'rama'na'ño mi ma̱ñ'ʉ. 17 Hangue nu'ʉ́ bi yopa 'yø'tua ya nt'ani ra goda ne bi 'ñembabi: ―Xi'a'i, ¿te go guí ma̱ngue de nú'a̱ to'o bi xoc'a ri da? Nu'á̱ bi 'ñena: ―Nuga dí ena gue go gue'a̱ 'nará 'mɛhni Ajua̱. 18 Pe nuya nda̱ gá xodyo'ʉ himi camfri gue go mi gue'a̱ mrá goda ne ya xqui xo yá da, hangue nu'ʉ́ bi zompa rá dada ne rá na̱na̱. 19 Nepʉ bi 'yambabi'ʉ ne bi 'ñena: ―¿Ha go gue'a̱ ri t'ʉhʉ guí ma̱ñhʉ gue ya mrá goda desde mi 'mʉi? ¿Hanja handbya 'bʉ? 20 Ha nurá dada ne rá na̱na̱'a̱ bi da̱di ne bi 'ñena: ―Dí pa̱he xá hño gue go gue'a̱ ma t'ʉhe, ne desde mi 'mʉi ya mrá goda. 21 Pe hindí pa̱he hanja xa za xa hyandibya, nixi dí pa̱he to'o bi xocua yá da. Ya tsøxa yá jɛya'a̱, go da 'yamfʉ'a̱, nu'á̱ da za da xi'asɛhʉ. 22 Gue'a̱ bi da̱di rá dada ne rá na̱na̱ nguetho mi tsu yá nda̱'ʉ, ngue'a̱ nuyá nda̱'ʉ ya xqui go 'nara cohi gue nu'a̱ tó'o da ma̱ gue ra Jesu go gue'a̱ majua̱ni ra Cristo rá 'mɛhni Ajua̱ pa e da nda̱, nú'á̱ da t'ɛni de ja ra nija̱. 23 Hangue nurá dada ne rá na̱na̱ xqui 'ñena: “Ya tsøxa yá jɛya'a̱, ne da za gui 'yambasɛhʉ.” 24 Ha nuya nda̱ gá xodyo bi yopa zohna nú'a̱ mrá goda ne bi 'ñembabi: ―Xøcambeni Ajua̱ ne xicje nú'a̱ majua̱ni. Ngue'a̱ nuje dí pa̱he gue nú'a̱ ra 'ñøhø'a̱ to'o xa xoc'a ri da, go gue'a̱ 'nara 'yøt'ats'oqui. 25 Ha nura goda bi da̱di ne bi 'ñena: ―Nuga hindí pa̱di ua ra 'yøt'ats'oqui o hina. Hønsɛ nú'a̱ dí pa̱di, gue ndrá goda, ha nubyá ya dí handi. 26 Ha nu'ʉ́ bi yopa 'yambabi'a̱ ne bi 'ñembi: ―¿Te bi 'yø't'a'i nú'a̱ ra 'ñøhø mri xoc'a ri da? 27 Nu'bʉ́ nu'á̱ bi da̱di ne bi 'ñembabi'ʉ: ―Ya stá xi'ahʉ ne hinguí ne gui camfrihʉ. ¿Hanja guí ne ga yopa xi'ahʉ ma'na'qui? ¿Ha guí nehʉ gue ne'a'ihʉ dyá nxadi'ihʉ'a̱? 28 Ha nu'ʉ́ bi zani'a̱ ne bi 'ñembabi: ―Nu'i go rá nxadi'i'a̱, ha nuje yá nxadiguihe ra Moise. 29 Nuje dí pa̱he gue Ajua̱ mi ña̱ui ra Moise, pe nura 'ñøhø'a̱ guí ena, hindí pa̱he habʉ xqui 'ñehe'a̱. 30 Ha nura goda bi da̱di ne bi 'ñembabi'ʉ: ―¡Tengu gue nu'ahʉ hinguí pa̱hʉ habʉ xqui 'ñehe, ha nu'á̱ bi xoga ma da! 31 Ngue'a̱ dí pa̱hʉ gue Ajua̱ øtuabi yá t'adi nú'a̱ to'o tsu'a̱ ne ø'tuabi rá paha'a̱, pe nuyá t'adi ya 'yøt'ats'oqui hingui øtuabi. 32 Ngue'a̱ hinhya'mʉ stá øhʉ to xa xocua yá da 'nara ja̱'i nú'a̱ ya mrá goda desde mi 'mʉi. 33 'Bʉ nú'a̱ ra 'ñøhø'a̱ hinxqui 'ñehma̱ de Ajua̱, hinda za da 'yøthma̱ njabʉ'a̱. 34 Ha nu'ʉ́ bi da̱di ne bi 'ñembabi: ―Nu'i desde ngá 'bʉi ya ngrá 'yøt'ats'oqui, y njabʉ ¿xi nguí ne gui xancaguihe? Nepʉ nu'ʉ́ bi 'yɛnga de ja ra nija̱. 35 Ha nura Jesu bi 'yøde gue xqui t'ɛnga de ja ra nija̱ nú'a̱ mrá goda, bi hyoni, y nu mi yopa zʉdi bi 'ñembabi: ―Nu'i, ¿ha guí camfribi rá T'ʉ Ajua̱? 36 Nu'bʉ́ nu'á̱ bi da̱di ne bi 'ñena: ―Ndada, ¿to'o'a̱ pa da za ga camfri? 37 Ha nura Jesu bi 'ñembabi'a̱: ―Ya xcá hyandi, ne nú'a̱ to'o guí ña̱uibya go guesɛ'a̱. 38 Nu'bʉ́ nú'a̱ mrá goda bi 'ñena: ―Ma zi Hmu'i, dí camfri'i. Ne 'bestho bi ndandiña̱hmu pa bi nsunda'a̱. 39 Ne ra Jesu bi 'ñena: ―Nuga stá eheua ja nuna ra ximhai pa ga øt'a ra ts'ʉtbi, pa nu'ʉ tó'o xa ngoda ja yá mfeni, ga xocua yá mfeni pa da ba̱di, ha nu'ʉ tó'o beni gue ja yá mfa̱di, nja ngu nú'ʉ to'o xa xo yá da, ga japi da ngoda'ʉ. 40 Ha 'raya fariseo nú'ʉ mi 'bahuini'a̱ bi 'yøde nú'a̱ te mi ma̱ñ'a̱, ne bi 'ñembabi: ―¿Ha gue necje dyá godahe? 41 Nu'bʉ́ ra Jesu bi 'ñembabi'ʉ: ―'Bʉ gri godahma̱ha̱hʉ, nu'bʉ́ hingri tuhma̱ ri ts'oquihʉ. Pe nu'ahʉ́ guí eñhʉ gue guí hanthʉ, hangue grí tuhʉ ri ts'oquihʉ.

10

1 Xi majua̱ni dí xi'ahʉ, nu'a̱ tó'o hingui cʉt'a ja ra gosthi ngu'ño, ne tonts'a ma'na lado pa da yʉt'i, go gue'a̱ 'nara be ne 'nara dacate. 2 Nú'a̱ to'o taca ya dɛti, go gue'a̱ ra ma'yo, ne go gue'a̱ cʉt'a po ja ra gosthi. 3 Nura nsugosthi xoca ra gosthi pa da yʉt'a ra ma'yo, ha nuya dɛti pa̱tuatho rá noya, ha nu'á̱ da zopa yá thuhu nú'ʉ yá mɛti'a̱ pa da pøni'ʉ. 4 Ha nu stí pønga gatho nuyá mɛti'a̱, nu'á̱ di 'bɛt'o ne ma'ti'ʉ, ne nuyá dɛti di dɛni'a̱ ngue'a̱ pa̱tuatho rá noya. 5 Ngue'a̱ nuya dɛti hingui tɛna ma'na'ño ra ma'yo, nu'ʉ́ da ne'tsua ra 'rihi da ma, ngue'a̱ hingui pa̱tua rá noya'a̱. 6 Ra Jesu bi xipabi'ʉ nuna ra 'bede, pe nu'ʉ́ himbi zo yá mfeni te mri bønga nú'a̱ bi xipabi'ʉ. 7 Nepʉ ra Jesu bi yopa 'ñembabi'ʉ: ―Xi majua̱ni dí xi'ahʉ, nuga go guecagui drá gosthi habʉ thogui ya dɛti. 8 Gatho nú'ʉ to'o bá 'bɛt'o de gueque go gue'ʉ myá be ne myá dacate ngue'a̱ mi ne da hyat'a ma dɛti pa da dɛni'ʉ. Pe numa dɛti himbi 'yøtuabi nú'a̱ mi ma̱ñ'ʉ, ngue'a̱ hingo myá mɛti'ʉ. 9 Nuga go guecagui drá gosthi. Nu'a̱ tó'o da yʉt'a ja nuna ra gosthina̱ da mpøhø, ne nu'á̱ da nja ngu 'nara zi dɛti di cʉt'i di pøni pa da ñuni. 10 'Nara be bí ehe hønsɛ pa da mpe, ne pa da hñote, ne pa da huata ra taxo. Pe nuga stá ehe pa ga umba yá te ya ja̱'i, ne nura te'a̱ go 'nara hoga te pa nza̱ntho. 11 Nuga go guecagui drá hoga ma'yo, ngue'a̱ 'nara hoga ma'yo da unga rá te po rá ngue yá dɛti. 12 Pe 'nara ma'yo 'mɛgo nú'a̱ su ya dɛti hønsɛ pa da hña̱nga rá tha̱ha̱, nu'á̱ 'bʉ da hyanda 'nara mi'ño bra 'ñehe pa e da za ya dɛti, nu'á̱ da ne'tsua ra 'rihi da ma ne da zopʉ ya dɛti ngue'a̱ hingo yá mɛti y hingo xi majua̱ni yá ma'yo'ʉ. Ha nura mi'ño da pɛnt'i 'raya dɛti, ha nu ma'ra habʉraza da nxani'ʉ. 13 Njabʉ nú'a̱ ra ma'yo 'mɛgo da nest'ihi da ma ngue'a̱ hingui tu rá mʉi de ya dɛti ngue'a̱ nu'á̱ 'nara 'bɛgotho. 14 - 15 Nuga go guecagui drá hoga ma'yo. Ngu pa̱cagui ma Dada ne dí pa̱ca'a̱, njabʉ nehe dí pa̱di ma dɛti ne nu'ʉ́ pa̱cagui nehe, ngue'a̱ ma mɛtiga'ʉ, ne ma ga unga ma te po rá ngue'ʉ. 16 Nehe 'bʉi ma'ra ma dɛti nú'ʉ hingyá mengu de nuna ra ngu'ño, ne nu'ʉ́ mahyoni ga tsi nehe. Ne nu'ʉ́ da 'yøscagui nu xcrá zofo, ne da 'ñehe'ʉ, ne njabʉ da 'nadra taxo ne da 'nadra ma'yo, y nura ma'yo'a̱ go guecsɛgui. 17 Ajua̱ ma Dada xi ri ma̱cagui ngue'a̱ ma ga unga ma te pa ga tu, ha nu xcrá tu, ma ga yopa nte ma'na'qui. 18 Pe hinto ma da hña̱ga ma te, ma ga tusɛ. Dí ha̱ ra ts'ɛdi pa ga tusɛ, ne dí ha̱ ra ts'ɛdi pa ga yopa nte ma'na'qui. Njabʉ bá 'bɛpcagui ma Dada. 19 Ha nuya xodyo 'rama'na'ño mi ma̱nga ma'na'qui'ʉ ngue'a̱ bi 'yøde te mi ma̱nga ra Jesu. 20 Ndunthi de gue'ʉ bi 'ñena: ―Nuní 'ñoui ra ts'onda̱hi ne xa 'bɛ rá mfeni. ¿Hanja guí øxhʉ nú'a̱ te ma̱? 21 Ha nu ma'ra mi ena: ―Nuya noya ma̱ni hingyá noya dega ts'onda̱hi. ¿Ha gue ra ts'onda̱hi da za da xocuahma̱ yá da 'nara goda? 22 Ne nuni Jerusale ja bi t'øt'ni 'nara ngo, ne nú'a̱ ra ngo'a̱ gue'a̱ 'nara feni de nú'a̱ ra pa bi yopa 'na'yo ma'na'qui ra nda̱nija̱ nú'a̱ xqui yopa tha̱ni. Ha nuya pa'ʉ myá pa dega tsɛ. 23 Ha ra Jesu mi 'yoni ja ra porta nú'a̱ mrá thuhu Salomó, go 'namrá porta nú'a̱ ra nda̱nija̱'a̱. 24 Ha nuya nda̱ gá xodyo bi 'yɛnt'a madetho'a̱ ne bi 'yambabi: ―¿Ha'mʉ ma gui hñubga ma mʉihe? 'Bʉ xi majua̱ni go gue'e grá Cristo rá 'mɛhni'i Ajua̱ pa gui nda̱, xi da xicje majua̱ni pa ga pa̱he. 25 Nu'bʉ́ ra Jesu bi da̱tuabi'ʉ ne bi 'ñembi: ―Ya stá xi'a'ihʉ ne nu'ahʉ́ hinxcá camfrihʉ. Nuya 'bɛfi dí pɛfi de rá thuhu ma Dada, go gue'ʉ udi to'ogui. 26 Pe nu'ahʉ hinguí camfrihʉ nguetho hingo ma dɛti'ihʉ, ngu ya stá xi'ahʉ. 27 Numa dɛtiga øde nú'a̱ dí ma̱, ne nuga dí pa̱ca'ʉ, ne nu'ʉ́ tɛngagui. 28 Nuga dí umbabi'ʉ ra te pa nza̱ntho, ne hinhya'mʉ da 'mɛdi, nixi hinto da zingagui de ma 'yɛ. 29 Numa Dada nú'a̱ to'o xa 'racagui'ʉ, ma'na ja rá ts'ɛdi de gatho, ne hinda za to da zinbabi'ʉ de rá 'yɛ'a̱. 30 Nuga ne ma Dada dí 'natho'be. 31 Nu mi ña̱ njabʉ nura Jesu, nuya nda̱ gá xodyo bi yopa gʉxa ya do pa xa hyohma̱ dega nc'ahni'a̱. 32 Nu'bʉ́ ra Jesu bi 'ñembabi'ʉ: ―Ndunthi ya hoga 'bɛfi stá øt'e ja ri thandihʉ nú'ʉ xpá 'ñehe de ma Dada. ¿Nda'a̱ de gue nú'ʉ ya 'bɛfi stá øt'e hinxá hño pa guí ne gui c'ancahʉ? 33 Nu'bʉ́ nu'ʉ́ bi da̱di ne bi 'ñena: ―Hinga po rá ngue 'nara hoga 'bɛfi dí ne ga c'an'ahe, hønsɛ ngue'a̱ guí ha̱cuabi rá nsu Ajua̱, ngue'a̱ nu'i 'nagrá 'ñøhø nguje ne grí nhyɛcuaui Ajua̱. 34 Nu'bʉ́ ra Jesu bi da̱di ne bi 'ñena: ―Xa t'ofo ja ri leyhʉ gue Ajua̱ bi zofo ya nzaya nú'ʉ xqui hñuts'i'a̱, ne bi 'ñembi'ʉ: “Nu'ahʉ gyá ajua̱hʉ.” 35 Y nú'a̱ xa t'ofo ja ra Ma̱ca T'ofo hingui tsa to da ma̱ gue hinga majua̱ni. Ya gue Ajua̱ bi 'ñembabi gue go ya ajua̱ nú'ʉ to'o bi hña̱ni rá noya'a̱, 36 xihma̱ nú'a̱ to'o bi hñuxa Ajua̱ ne bá pɛhniua ja ra ximhai, ¿hanja guí ma̱ñhʉ gue ha̱cua rá nsu Ajua̱ ngue'a̱ bi 'ñena gue rá T'ʉ'a̱? 37 Nuga dí øt'a ya t'øt'e ngu øt'a ma Dada. Pe nu'bʉ hindí øt'a ngu øt'a ma Dada, oguí camfriguihʉ. 38 Pe nuga dí øt'a ya t'øt'e nú'ʉ bí ehe ja ma Dada, hangue masque hingo gui camfriguihʉ gue go gueque ngu nú'a̱ stá xi'ahʉ, go da camfrihʉ gue nú'ʉ ya t'øt'e dí øt'e bí ehe de Ajua̱, pa njabʉ nehe xi da hñu ri mʉihʉ gui pa̱hʉ gue Ajua̱ ma Dada 'bʉi con gueque ne nuga dí 'bʉi con gue'a̱. 39 Nu'bʉ́ ya nda̱ gá xodyo ma'na'qui bi 'ramanu pa xa gʉhma̱'a̱, pe nu'á̱ bi ma'a̱, himbi za te bi 'yø'tua'ʉ. 40 Nepʉ nura Jesu bi mengui pa ri'nandi ra da̱the Jordá habʉ mi øt'a ra sistehe ra Xuua ma'mɛt'o, ne ja bá 'bʉhni'a̱. 41 Ne ndunthi ya mengu de guehni bi ma bá c'a̱'tsi ne mi eñ'ʉ: ―Nura Xuua hinte ma da̱nga nt'udi bi 'yøt'e, pe gatho nú'a̱ bi xicjʉ de ra Jesu, majua̱ni xa njabʉ. 42 Y ja guehni ndunthi ya ja̱'i bi gamfri gue ra Jesu go mi gue'a̱ xpá mɛhna Ajua̱ pa da nda̱.

11

1 Y de mi 'bʉhni ra Jesu ri'nandi ra da̱the Jordá, gue'bʉ mri hñenga 'nara 'ñøhø mrá thuhu ra Lasaro mrá me Betania nuni habʉ mrá mengu nehe ra Maria ne ra Marta nú'ʉ myá nju'a̱. 2 Nú'a̱ ra Maria mrá nju nura Lasaro go gue'a̱ bi go'tsuabi ra hoga ñʉni ja yá ua ra Jesu, nepʉ bi o'tuabi co yá sta̱'a̱. 3 Nú'ʉ ya 'bɛhña̱ mri ncu bi mɛmpa ra noya ra Jesu gue da t'embi: ―Ma zi Hmu'i, nú'a̱ ri hma̱di di hñeni. 4 Ha nu mi sipabi ra Jesu njabʉ, bi 'ñena'a̱: ―Nú'a̱ ra hñeni'a̱ hingue xi pa da du'a̱. Xa njabʉ pa da hnequi rá nsunda Ajua̱, ne da hnequi rá nsunda rá T'ʉ Ajua̱ po rá ngue'a̱. 5 Ha nura Jesu xi mri ma̱di gatho nú'ʉ hñu mri ncu. 6 Masque myá hma̱di'ʉ ne bi 'yøde gue ra Lasaro mri hñeni, pe ra Jesu hinga 'bestho bi ma, bá 'bʉhnitho má yo pa habʉ mi 'bʉi'a̱. 7 Nepʉ ja 'mɛfa nu'á̱ bi 'ñembabi yá nxadi: ―Maha pa Judea ma'na'qui. 8 Ha nuyá nxadi bi 'ñembabi: ―Xahnate, guí nu ya nda̱ gá xodyo de guehni ja maha'mʉ mi ne xa hyo'a'i dega nc'ahni. ¿Ha nu'i guí ne gui yopa mani ma'na'qui? 9 Nepʉ nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñembabi'ʉ: ―¿Ha hinguí pa̱hʉ pɛ'tsa 'rɛt'amayoho ora cada ra pa? Y nu'a̱ tó'o da 'ño dega pa hinda hña̱xa 'nara mfe'tse, ngue'a̱ zø ra ñot'i ja ra ximhai, go gue'a̱ nú'a̱ to'o ø'tua rá paha Ajua̱ ne hinxa juatatho ra 'bɛfi nú'a̱ bi umbi. 10 Pe nu'a̱ tó'o da 'ño dega xuui da hña̱xa ra mfe'tse ngue'a̱ otho ra ñot'i, go gue'a̱ nú'a̱ to'o hingui ø'tuabi rá paha Ajua̱. 11 Mi uadi bi ma̱nga njabʉ ra Jesu ne bi 'ñembabi'ʉ: ―Ma amigohʉ ra Lasaro bí a̱ha̱, pe nuga ma ga mani pa ga a de rá t'a̱ha̱. 12 Ha nuya nxadi bi 'ñembabi: ―Ma zi Hmu'ihe, 'bʉ a̱ha̱, nu'á̱ ma da ña̱ni. 13 Pe nura Jesu mi ma̱ gue xqui du ra Lasaro, ha nu'ʉ́ mi hu yá mʉi gue mi ma̱ de ra t'a̱ha̱tho. 14 Nu'bʉ́ ra Jesu bi xipabi'ʉ de nú'a̱ xqui nja ne bi 'ñena: ―Ra Lasaro xa du. 15 Ne nuga xi drí johya ngue'a̱ dá njo'oni ora mi hñeni, ngue'a̱ go 'nara hño pa gue'ahʉ, ngue'a̱ po rá ngue'a̱ ma'na ma gui camfriguihʉ. Maha, ma ga c'a̱'tshʉ'a̱. 16 Nepʉ nura Toma nú'a̱ mi t'embi ra Go, bi 'ñemba yá minxadiui: ―Maha nehe pa grá tuhʉ mahyɛgui con guehni. 17 Ha nu mi zønga ra Jesu ja ra hnini Betania, bi sipabi gue ya mi pɛ'tsa goho ma pa xqui t'agui ra Lasaro. 18 Ha nura zi hnini Betania mi guetbʉ Jerusale mi pɛ'tsa ngu hñu kilometro rá ñabʉ. 19 Ha xi ndunthi yá mixodyoui xqui ma da c'a̱'tsa ra Marta ne ra Maria pa da hñu'mba yá mʉi ngue'a̱ xqui du yá cu'ʉ. 20 Ha nu mi 'yøde ra Marta gue ya mi ma da zønga ra Jesu ja yá ngu'ʉ, bi ma bá tha̱di, pe nura Maria bi gotritho ja rá ngu. 21 Nepʉ ra Marta bi 'ñembabi ra Jesu: ―Ma zi Hmu'i, nu'bʉ gri 'bʉhma̱ua hinxa duhma̱ ma cu. 22 Pe masqué, nuga dí pa̱di gue gatho nú'a̱ te gui apabi Ajua̱, nu'á̱ da 'ra'a'i. 23 Ha ra Jesu bi 'ñembabi: ―Ri cu ma da nangui de rá du. 24 Nepʉ nura Marta bi 'ñembabi: ―Dí pa̱di gue ma da nangui de rá du nú'a̱ ra pa de ra nga̱xhmai stí nanga gatho nú'ʉ ma'ra xa du. 25 Nura Jesu bi 'ñembabi: ―Nuga ga jʉxa nú'ʉ xa du ne ga umbabi'ʉ ra te. Nu'a̱ tó'o da gamfrigui, masque xa du, nu'á̱ ma da nja rá te. 26 Ne nu'a̱ tó'o 'bʉi ne camfrigui, hinhya'mʉ da du. Xi'i, ¿ha gue guí camfri njabʉ? 27 Nepʉ nura Marta bi 'ñembabi: ―Ha̱ha̱, ma zi Hmu'i, nuga dí camfri gue go gue'e grá Cristo, rá T'ʉ'i Ajua̱, go gue'e ndí tøp'a'ihe pa gui 'ñehe nuua ja ra ximhai. 28 Ha ngu mi ma̱nga njabʉ ra Marta, 'bestho bi mengui pa bá umba nt'øde ra Maria rá cu, ne bi xipi zi njante pa hinto da 'yøde ma'ra, ne bi 'ñembabi: ―Xa zø ra Xahnate bí tøp'a'i 'na̱. 29 Ha nu mi 'yøde'a̱ bi da̱ma 'mai ne bi ma bá c'a̱'tsi'a̱. 30 Ne nura Jesu hinxqui yʉt'atho mbo ra hnini, ja bi gotritho habʉ xqui ma da da̱di hma̱ha̱ ra Marta. 31 Ha nuya xodyo nú'ʉ mi 'bʉhni ja rá ngu ra Maria mi hu'mba rá mʉi, ngu xi bi hyandi'ʉ gue ra Maria bi da̱ma 'mai ne bi bøni de rá ngu, nu'ʉ́ bi dɛni ne mri 'ñémbabi'ʉ 'na ngu 'na: ―Nuni rí ma da nzoni habʉ bí t'agui rá cu. 32 Nepʉ ra Maria bi zøni habʉ mi 'bʉ ra Jesu, y ngu bi hyandi bi ndandiña̱hmu ja yá ua'a̱ ne bi 'ñembabi: ―Ma zi Hmu'i, nu'bʉ gri 'bʉhma̱ua hinxa duhma̱ ma cu. 33 Ha nu mi hyanda ra Jesu gue ra Maria xi mi zoni ne nú'ʉ ya xodyo mbra 'ñoui mi zoni'ʉ nehe, nu'bʉ́ nu'á̱ bi ntsø'mi ne bi du rá mʉi. 34 Nepʉ bi 'ñena'a̱: ―¿Habʉ xcá aguihʉ'a̱? Ha nu'ʉ́ bi 'ñembabi: ―Ma zi Hmu'ihe, maha ma ga u't'ahe. 35 Nepʉ ra Jesu bi nzoni. 36 Ha nuya xodyo bi 'ñémsɛ'ʉ: ―A, xi mri ma̱dihma̱. 37 Pe 'ra de gue'ʉ bi 'ñena: ―Nuni go guehni bi xocua yá da nú'a̱ ra goda. ¿Ha hinxa zahma̱ xa 'yøt'e nehe pa hinxa duhma̱ ra Lasaro? 38 Ha nura Jesu bi yopa du rá mʉi, nepʉ bi zøni habʉ xqui t'agui ra Lasaro. Xqui thi'tsi ja 'nara cʉts'i, ne mi jot'i co 'nara xingdo. 39 Ha ra Jesu bi 'ñena: ―Hña̱cjʉ ra do. Ha nura Marta nú'a̱ mrá cu nú'a̱ xqui du bi 'ñembabi: ―Ma zi Hmu'i, ya strá nxa̱ ngue'a̱ ya pɛ'tsa goho ma pa de xa du. 40 Ha ra Jesu bi 'ñembabi ra Marta: ―¿Ha gue hinstá xi'a'i gue nu'bʉ gui camfri ma gui hyandua rá nsunda Ajua̱? 41 Nepʉ nuya ja̱'i bi hña̱ca nú'a̱ ra do xqui jot'a ra nt'agui. Nepʉ nura Jesu bi nøts'e pa mahets'i ne bi 'ñena: ―Ma Dada'i, dí 'ra'a'i ra jama̱di ngue'a̱ xcá 'yøde nú'a̱ stá a'a'i. 42 Nuga dí pa̱di nza̱ntho guí øde nú'a̱ dí a'a'i. Pe dá ma̱nga njabʉ po rá ngue ya ja̱'i 'bʉcua con gueque, pa njabʉ da za da gamfriyʉ gue go gue'e xcá pɛncagui. 43 Ha mi uadi bi 'yapa Ajua̱ njabʉ, nepʉ bi ña̱ nts'ɛdi bi 'ñena: ―¡Lasaro, bá pøni! 44 Ha ra Lasaro 'bestho bá pøni mi 'bant'a yá 'yɛ ne yá ua co 'raya xʉni dutu, ne mi 'bant'a rá ña̱xu co ma'na ra dutu. Ha ra Jesu bi 'ñembabi ya ja̱'i: ―Xo'tuahʉ ya xʉni dutu. 45 Nu'bʉ́ nú'ʉ ya xodyo mri 'ñoui ra Maria mi hyanda nú'a̱ bi 'yøt'a ra Jesu, ndunthi de gue'ʉ bi gamfri'a̱. 46 Pe 'ra bi ma bá xipabi ya fariseo nú'a̱ te xqui 'yøt'e'a̱. 47 Nu'bʉ́ nuya nda̱ gá macja̱ ne ya fariseo bi 'yøt'a 'nara hmunts'i ne bi 'ñena: ―¿Te ga øthʉ? Ngue'a̱ nura 'ñøhø'a̱ xi øt'a ndunthi ya da̱nga nt'udi. 48 Nu'bʉ ga hoptahʉ njabʉ, gatho ya ja̱'i da gamfri'a̱, ne 'mɛfa da 'ñehe ya me Nroma da hña̱nga ma nija̱hʉ ne da zinga ma ja̱'ihʉ. 49 Pe 'na de gue'ʉ mrá thuhu ra Caifá mrá da̱nga nda̱ gá macja̱ nú'a̱ ra jɛya'a̱, nu'á̱ bi 'ñembabi'ʉ: ―Nu'ahʉ hinte ri fa̱dihʉ. 50 ¿Ha hinguí pa̱hʉ gue ma'na xá hño da du 'nada ra 'ñøhø pa hinda du gatho ya ja̱'i, pa njabʉ hinda 'mɛdi ya ja̱'i mengu ma haihʉ? 51 Pe nú'a̱ ra Caifá himbi bensɛ nú'a̱ bi ma̱. Pe ngue'a̱ mrá da̱nga nda̱ gá macja̱ nú'a̱ ra jɛya'a̱, Ajua̱ bi umbabi nuya ya noya, hangue bi ma̱ gue ra Jesu mi ma da du po rá ngue ya me Judea. 52 Y hingue hønsɛ po rá ngue ya menguni, pe nehe pa gatho yá ba̱tsi Ajua̱ nú'ʉ xa nxani habʉraza de ra ximhai, pa da 'natho'ʉ. 53 Hangue de gue'bʉ bi 'ñʉ'ti'ʉ pa hanja da hyohma̱'ʉ ra Jesu. 54 Hangue ra Jesu ya himbi sigui bi 'ño habʉraza pa bi ña̱ ja yá thandi ya xodyo, ne bi ma de guehni Judea pa ja 'nara t'ʉca hnini rá thuhu Efraí, guetbʉ habʉ ja 'nara 'yo'mtha, ne ja bá 'bʉhuini yá nxadi. 55 Ha ya mi ma da dat'a ra pa de ra pascua 'nará ngo ya xodyo, y ndunthi ya ja̱'i de habʉraza ya zi t'ʉhnini bi ma Jerusale ante ra ngo pa da nt'axqui ngu myá nza̱i'ʉ. 56 Ne go gue'ʉ mi 'yo mi honga ra Jesu, y de mi 'bʉhni ja ra nda̱nija̱, mri 'ñémsɛ'ʉ: ―¿Te guí beñhʉ? ¿Ha gue hinda 'ñecua ja ra ngo'a̱ 'bʉ? 57 Ha ya nda̱ gá macja̱ ne ya fariseo xqui manda gue nu'bʉ to'o da ba̱di habʉ di 'yo'a̱ da xipabi'ʉ, pa da gʉ nts'a̱hni'a̱.

12

1 Y mri 'bɛ 'rato ma pa pa da dat'a ra ngo de ra pascua, nura Jesu bi ma pa Betania habʉ mi 'bʉ ra Lasaro nú'a̱ xqui gʉts'i de rá du. 2 Y ja bi t'ø'tuani 'nara nt'oxi ra Jesu. Ra Marta go mrá møxmexa, ne nura Lasaro mi huhuini ra Jesu ja ra mexa co ma'ra ya ja̱'i. 3 Nepʉ ra Maria mri hña̱ nde litro ra hoga ñʉni mi 'ra'ta ra nardo ne xi mri muui ndunthi, ne bi go'tsuabi ja yá ua ra Jesu, nepʉ bi o'tuabi co yá sta̱, ne bi mfont'a nú'a̱ ra ñʉni gatho mbo ra ngu. 4 Nu'bʉ́ ra Juda Iscariote nú'a̱ mrá t'ʉ ra Simu ne 'namrá nxadi ra Jesu, ne go gue'a̱ mi ma da da'a̱, bi 'ñena: 5 ―¿Hanja himbi 'ba nú'a̱ ra hoga ñʉni'a̱ xi xá ma̱di? Xa za xa 'bahma̱ po hñu nthebe denario, ne nura boja̱'a̱ xa thecuahma̱ ya zi hyoya. 6 Nura Juda bi ma̱ njabʉ ngue'a̱ mrá be, ne ngue'a̱ go mi pɛ'tsa ra ncʉboja̱ ne mi jʉ nú'a̱ go mi ne de ja ra buxa, ne hingue xi majua̱ni mri hueca ya hyoya'a̱. 7 Pe nura Jesu bi 'ñembabi ra Juda: ―Ote guí xipabi. Nuní bi goscagui nuna ñʉni ja ma ua pa nura pa'a̱ de ma nt'agui. 8 Ngue'a̱ nuya hyoya nza̱ntho ma da 'mʉi con gue'ahʉ, pe nuga hinga nza̱ntho ma ga 'bʉiua con gue'ahʉ. 9 Nepʉ xi ndunthi ya xodyo bi sipabi gue ra Jesu mi 'bʉhni Betania, ne bi ma'ʉ pa bá c'a̱'tsi'a̱, y hingue hønsɛ pa da c'a̱'tsa ra Jesu, nehe pa bá handa ra Lasaro nú'a̱ xqui gʉxa ra Jesu de rá du. 10 Nu'bʉ́ nuya nda̱ gá macja̱ bi 'ñʉ'ti pa da hyohma̱ ra Lasaro nehe. 11 Ngue'a̱ po rá ngue ra Lasaro ndunthi ya xodyo xqui 'uegue de gue'ʉ ne bi gamfri'ʉ ra Jesu. 12 Ha nurá hyax'a̱ gatho ya ja̱'i nú'ʉ xqui ma ra ngo de ra pascua nuni Jerusale bi 'yøde gue ra Jesu mi ma da zøni de guehni. 13 Ne nu'ʉ́ bi doca ya dɛnthi ne bi ma bá tha̱di ra Jesu ne mi manta'ʉ mi ena: ―¡Xá nsunda Ajua̱! ¡Ajua̱ da ja̱pi nuni to'o bá ehe de rá thuhu'a̱! ¡Ajua̱ da ja̱pi nuni ma Nda̱hʉ nújʉ dyá me Israelhʉ! 14 Ha nura Jesu bi zʉdi 'nara zi t'ʉbru ne bi tøgue'a̱ pa bi nja ngu nú'a̱ xqui t'ofo ja ra Ma̱ca T'ofo habʉ ena: 15 Oxqui ntsuhʉ, nú'ahʉ gyá menguhʉ Sión; ndi, hyanthʉ, xa 'ñepʉ ri Nda̱hʉ, bra tøgue 'nara zi t'ʉbru. 16 Ha nuyá nxadi hinga 'bestho ra ora'a̱ bi zo yá mfeni hanja xqui njabʉ. Pe nú'bʉ mi yopa nte ra Jesu ne bi yopa menga mahets'i, nu'bʉ́ ha̱, bi beni yá nxadi gue xqui t'ofo njabʉ de gue'a̱, ne xqui njabʉ ngu nú'a̱ xqui t'ofo. 17 Nú'ʉ ya ja̱'i mi 'bʉhni nura ora'a̱ ra Jesu bi xipa ra Lasaro da bøni de ra nt'agui ne bi gʉts'i de ra du, nu'ʉ́ xqui 'yonga ra 'bede de nú'a̱ xqui hyant'ʉ. 18 Hangue ndunthi ya ja̱'i xqui bøni de ra hnini pa bá tha̱di ra Jesu ngue'a̱ xqui 'yøde de nú'a̱ ra da̱nga nt'udi xqui nja. 19 Nepʉ ya fariseo mri 'ñémsɛ'ʉ: ―¡Ha ngue dí xi'ahʉ gue hinda za te gui 'yøthʉ! Ndi, gatho ya ja̱'i di dɛnini, hinda za to da za̱miyʉ. 20 Nehe 'raya me Grecia xqui ma Jerusale ja nú'a̱ ra ngo pa da xøcambeni'ʉ Ajua̱. 21 Y nú'ʉ ya me Grecia bi ma bá tsʉdi ra Lipe nú'a̱ mrá me Betsaida de ra hai Galilea, ne bi 'ñembabi: ―Ndada, dí nehma̱he ga ña̱he co ra Jesu. 22 Nepʉ bi ma nura Lipe bá xipabi ra Andre, ne ri yoho'ʉ bi ma bá xipa ra Jesu. 23 Ha ra Jesu bi da̱di ne bi 'ñena: ―Ya bi zø ra ora pa da du Nú'a̱ To'o e bi Nja̱'i ne da yopa menga pa mahets'i. 24 Xi majua̱ni dí xi'ahʉ, 'bʉ 'nara nda dega trigo 'bɛ'tsitho ne hinda 'bot'a ja ra hai, hinda nxa̱ndi. Pe nu'bʉ xa 'bot'i, ma da unga ndunthi ra sofo. 25 Nu'a̱ tó'o da ma̱di rá te, ma da 'bɛdi, pe nu'a̱ tó'o hingui ma̱di rá te nuua ja ra ximhai, nú'á̱ go gue'a̱ ma da mɛ'tsa rá te pa nza̱ntho. 26 Nu'a̱ tó'o da mɛpcagui, mahyoni da dɛngagui, y nu habʉ ga 'bʉiga da 'mʉhni nehe. Ha nu'a̱ tó'o da mɛpcagui, ma Dada ma da 'ñe'tsua rá nsu. 27 Nubyá xi dí tu ma mʉi. ¿Te ma ga apa Ajua̱ ma Dada? ¿Ha ga xipa njaua: “Ma Dada'i, ña̱ngagui de nú'a̱ ma ga thogui nuna ra orabya”? Pe hinda za ga embi njabʉ, ngue'a̱ pa guehna stá ehe. 28 Ma Dada'i, 'yøt'e nú'a̱ go ri paha pa dra nsunda'i ri thuhu. 'Bestho ra ora'a̱ bi nt'øde 'nara noya de mahets'i nú'a̱ bi 'ñena: ―Ya stá øt'e ne ma ga yopa øt'a ma'na'qui. 29 Ha nura hmuntsja̱'i mi 'bahni ra ora'a̱ bi 'yøde nú'a̱ ra noya de mahets'i, ne 'ra bi 'ñena gue mi 'nara ngani, ha nu ma'ra mi ena gue 'nara ɛnxɛ bi zofo'a̱. 30 Nepʉ nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñena: ―Hingo po rá ngueque xa nt'øde nú'a̱ ra noya, hønsɛ po rá ngue'ahʉ. 31 Nubyá nú'ʉ ya meximhai hinda ne da gamfrigui ma dra t'ɛ'mbabi pa dra castiga'ʉ, ne ma dra tha̱cuabi rá ts'ɛdi ra ts'onda̱hi nú'a̱ ri nda̱ ja nuna ra ximhai. 32 Nuga ma dra ts'ʉtcagui maña̱ ja 'nara ponza pa da thogagui, y nu sta t'øtque njabʉ, ma da gamfrigui ndunthi ya ja̱'i po rá ngue ma du. 33 Nu'á̱ bi ma̱nga njabʉ pa da fa̱di te ma du mi ma da du'a̱. 34 Nepʉ nuya ja̱'i bi da̱di ne bi 'ñena: ―Nu'i guí ena gue go gue'e Nú'a̱ To'o e bi Nja̱'i, ne nuje ndí hu ma mʉihe gue go guet'a̱ ra Cristo nú'a̱ mi ma da mɛhna Ajua̱ pa da nda̱. Pe nu'i guí ena gue mahyoni ma dra ts'ʉta maña̱ ja ra ponza Nú'a̱ To'o e bi Nja̱'i. Pe nura ley ma̱ gue ra Cristo ma da 'mʉi pa nza̱ntho. Nu'bʉ́ ¿te rá 'bɛfi Nú'a̱ To'o e bi Nja̱'i? ¿Ha go gue'a̱ nú'a̱ mi ma da mɛhna Ajua̱ pa da nda̱? 35 Nu'bʉ́ ra Jesu bi 'ñembabi'ʉ: ―Nuga drá ñot'i dí yo't'a ri mfenihʉ. Pe ya ts'ʉtho ya pa dí 'bʉi con gue'ahʉ. Hangue mientra dí 'bʉi con gue'ahʉ, tɛngaguihʉ, pa hingui njahʉ ngu nú'a̱ to'o bi zʉ ra 'bɛxuui, ngue'a̱ nu'a̱ tó'o 'yo ja ra 'bɛxuui hingui pa̱di habʉ rí ma. 36 De dí 'bʉiua pa ga yo't'a'ihʉ, camfriguihʉ, pa njabʉ dyá mɛti'ihʉ ra ñot'i. Ha nu mi uadi bi ma̱nga njabʉ ra Jesu, bi 'uegue de gue'ʉ bi ma bá 'bʉi habʉ hinda ba̱di'ʉ. 37 Masque ra Jesu xqui 'yøt'a ndunthi ya da̱nga nt'udi ja yá thandi nuya xodyo, pe nu'ʉ́ himbi gamfri. 38 Bi njabʉ ngu nú'a̱ xqui 'yofo ra ba̱di Isaía habʉ ena: Ma zi Hmu'i, ¿to ja gue'a̱ xa gamfri ma noyahʉ? ¿To ja gue'a̱ xa gamfri'i ngue'a̱ xcá 'yøt'a ya da̱nga nt'udi? 39 Nu'ʉ́ himi tsa da gamfri ngue'a̱ bi njabʉ ngu nú'a̱ xqui 'yofo ra ba̱di Isaía ja ma'na ra xɛni habʉ ena: 40 Ajua̱ bi go'tua yá da'ʉ ne bi japi bi megui yá mfeni, pa himbi hyandi co yá da, nixi bi ba̱di co yá mfeni, pa himbi ñobri'ʉ ne pa njabʉ nuga himbi za dá pøhø'ʉ. 41 Ra Isaía bi ma̱nga njabʉ de ra Jesu ngue'a̱ xqui hyandua rá nsunda'a̱, hangue mi ma̱ de gue'a̱. 42 Masque njabʉ, pe asta 'raya nda̱ gá xodyo nehe bi gamfri gue ra Jesu go gue'a̱ xpá mɛhna Ajua̱ pa da nda̱, pe nu'ʉ́ hinto bi xipabi ngue'a̱ mi tsu ya fariseo da 'yɛni'ʉ de ra nija̱. 43 Ngue'a̱ nu'ʉ́ ma'na mi ne da pønga yá hmi ja yá thandi ya ja̱'i que ja rá thandi Ajua̱. 44 Ra Jesu bi ña̱ nts'ɛdi ne bi 'ñena: ―Nu'a̱ tó'o camfrigui, hingue hønsɛ camfriguiga, nehe camfri nú'a̱ to'o bá pɛncagui. 45 Ne nu'a̱ tó'o handga ma 'mʉi, ja ra uɛnda handua rá 'mʉi nú'a̱ to'o bá pɛncagui. 46 Nuga go guecagui drá ñot'i stá eheua ja ra ximhai pa nuto gatho da gamfrigui ga pøni de ja ra 'bɛxuui. 47 Nu'a̱ tó'o øde nú'a̱ dí ma̱, ne hinda ne da 'yøt'e, nuga hingo ma ga ɛ'mbi pa da ma ja ra nidu, ngue'a̱ nuga stá ehe pa ga pøhø ya ja̱'i, hingue pa ga ɛ'mbi da ma ja ra nidu. 48 Nu'a̱ tó'o hingui numansugui ne hingui ne da gamfri nú'a̱ dí ma̱, go gue'a̱ ma da t'ɛ'mbi pa ja ra nidu, ne numa noya go gue'a̱ ma da 'yɛ'mbi nú'a̱ ra pa de ra nga̱xhmai. 49 Ngue'a̱ nuga hinstá bensɛ nú'a̱ dí ma̱. Ma Dada nú'a̱ to'o bá pɛncagui go gue'a̱ xa 'bɛpcagui pa ga xi'ahʉ nú'a̱ bi xiqui. 50 Ne dí pa̱di gue nú'ʉ ya noya xa 'bɛpqui ga ma̱ go gue'ʉ unga ra te pa nza̱ntho. Hangue dí xi'ahʉ ngu nú'a̱ xa xicagui ma Dada.

13

1 Nura pa ante ra ngo de ra pascua, ra Jesu mi pa̱di gue ya xqui zø ra ora pa da ma de guecua ja ra ximhai pa da yopa mengui habʉ bí 'bʉ Ajua̱ rá Dada. Nu'á̱ nza̱ntho bi ma̱di nú'ʉ to'o yá mɛti'a̱, ne xi ra da̱ngui rá hma̱te bi mɛ'tsuabi'ʉ. 2 Ha ra Jesu bi nt'oxiui yá nxadi. Ha ra ts'onda̱hi ya xqui yʉt'a ja rá mfeni ra Juda Iscariote nú'a̱ mrá t'ʉ ra Simu, pa da da ra Jesu. 3 Ha ra Jesu mi pa̱di gue bá ehe de habʉ mi 'bʉhui Ajua̱ rá Dada pa da 'mʉcua ja ra ximhai, ne mi pa̱di nehe gue ya mi ma da yopa mengui pa da 'mʉhui'a̱. Nehe mi pa̱di gue Ajua̱ rá Dada ya gatho xqui 'yɛnt'ua ja rá 'yɛ'a̱. 4 Hangue nu'á̱ bi 'mai de ja ra mexa habʉ mri nt'oxi'ʉ ne bi hña̱ca rá pat'i ne bi ngʉt'a 'nara nt'ot'yɛ. 5 Ne bi xit'a ra dehe ja 'nara nsʉ'yɛ, ne bi mʉdi bi xʉcua yá ua yá nxadi. Nepʉ mi o'tuabi co nú'a̱ ra nt'ot'yɛ mri ngʉt'i'a̱. 6 Ha nu mi ma da xʉcuabi yá ua ra Pedro, ra Pedro bi 'ñembabi: ―Ma zi Hmu'i, ¿ha gue go ma gui xʉga ma uaga? 7 Ha nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñembabi: ―Nubyá hingui tsa da zo ri mfeni nú'a̱ dí øt'e, pe 'mɛfa ha̱, ma gui pa̱di. 8 Nura Pedro bi 'ñembabi: ―Nu'i hinhya'mʉ ma gui xʉga ma uaga. Ha nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñembabi: ―Nu'bʉ hinga xʉc'a ri ua, hinte guí pɛ'tsi de gueque. 9 Nu'bʉ́ ra Pedro bi 'ñembabi: ―Ma zi Hmu'i, nu'bʉ́, hingue hønsɛ ma ua gui xʉgagui, xʉga ma 'yɛ ne ma ña̱xu nehe. 10 Ha nura Jesu bi 'ñembabi: ―Nú'a̱ to'o ya xa nxaha, ya hinga mahyoni da yopa nt'axca ma'na'qui, hønsɛ da sʉcua yá ua, ngue'a̱ ya xá nt'axi gatho rá ndo'yo. Ha nu'ahʉ ya xá nt'axi'ihʉ, masque hinga gatho'ihʉ. 11 Nu'á̱ mi pa̱di to'o mi ma da da'a̱, hangue bi 'ñena gue hinxmá nt'axi gatho'ʉ. 12 Ha nu mi uadi bi xʉcua yá ua'ʉ, bi yopa hñuxa rá pat'i ne bi hñudi ma'na'qui ja ra mexa ne bi 'ñembabi'ʉ: ―¿Ha tso ri mfenihʉ nú'a̱ stá ø't'a'ihʉ? 13 Nu'ahʉ guí enjʉ go gueque ri Xahnateguihʉ ne ri Hmuguihʉ. Nú'a̱ guí enjʉ gue'a̱ majua̱ni, ngue'a̱ ha̱, go guecagui. 14 Hangue ngue'a̱ núga ri Hmuguihʉ ne ri Xahnateguihʉ ne stá xʉc'a ri uahʉ, hangue nu'ahʉ́ nehe rí 'ñep'ahʉ gui nxʉcua uahʉ 'na ngu ma'na. 15 Dí u't'a'ihʉ njabʉ pa ne'ahʉ da za gui 'yøthʉ ngu nú'a̱ stá ø't'a'ihʉ. 16 Xi majua̱ni dí xi'ahʉ, 'nara 'bɛgo hingo ma'na ri manda'a̱ que rá hmu, nixi 'nara 'mɛhni hingo ri manda'a̱ que nú'a̱ to'o xa mɛhni. 17 Nu'bʉ gui pa̱hʉ nú'a̱ dí xi'ahʉ, ne 'bʉ gui 'yøthʉ, nu'bʉ́ gui nja̱pihʉ. 18 Pe hindí ma̱ de gatho'ihʉ, ngue'a̱ dí pa̱'a'ihʉ nú'ahʉ stá huan'a'ihʉ pa dua nxadi'ihʉ, ne stá huan'ahʉ pa da njabʉ ngu nú'a̱ ma̱nga ra Ma̱ca T'ofo habʉ ena: “Xa gʉgui dega ncontra nú'a̱sɛ to'o stá ñu'me.” 19 'Bɛdi da njabʉ ngu nú'a̱ stá xi'ahʉ, pe nubyá dí xi'ahʉ nú'a̱ te ma da nja, pa nu stí njabʉ, da za gui camfrihʉ gue go gueque ngu nú'a̱ stá xi'ahʉ. 20 Xi majua̱ni dí xi'ahʉ, nu'a̱ tó'o da numansu ma 'mɛhni, go gueque numansugui; ne nu'a̱ tó'o da numansugui, go numansu nú'a̱ to'o bá pɛncagui. 21 Ha nu mi ma̱nga njabʉ ra Jesu, bi du rá mʉi, ne bi xipabi yá nxadi te mri bønga nú'a̱ mi ma̱, ne bi 'ñena: ―Xi majua̱ni dí xi'ahʉ, 'na de gue'ahʉ ma da dagagui. 22 Ha nuya nxadi bi nʉ'tua da'ʉ ngue'a̱ himi pa̱di to'o 'na de gue'ʉ nú'a̱ mi ma̱ñ'a̱. 23 Ha 'nara nxadi nú'a̱ xi mrá hma̱di ra Jesu, ja mi huhni ja rá hyo'a̱. 24 Y nura Pedro bi 'ñutua ra seña nú'a̱ ra hma̱ca nxadi pa da 'yambabi ra Jesu to'o'a̱. 25 Nepʉ nu'á̱ xqui ncahma guetbʉ ja rá tiña̱ ra Jesu bi 'ñembabi: ―¿To'o 'na de guecje, ma zi Hmu'ihe? 26 Ha nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñena: ―Nú'a̱ to'o ga umba ra c'athuhme go gue'a̱. Nu'bʉ́ nu'á̱ bi po'mba ra thuhme ne bi umbabi ra Juda Iscariote nú'a̱ mrá t'ʉ ra Simu. 27 Ha nura Juda mi hña̱nga nú'a̱ ra c'athuhme gue'a̱ ra ora bi yʉt'a ra Satá ja rá mfeni'a̱ pa da 'yø'tua rá 'bɛfi. Nepʉ nura Jesu bi 'ñembabi: ―Nú'a̱ guí beni gui 'yøt'e, 'yøt'e 'bestho. 28 Pe ni 'na de gue nú'ʉ mi huhni ja ra mexa himbi zo yá mfeni hanja bi xipabi njabʉ'a̱. 29 Ngue'a̱ nura Juda go mi pɛ'tsa ra ncʉboja̱, hangue 'ra de gue'ʉ mi hu yá mʉi gue ra Jesu xqui xipabi gue da ma da danga te mahyoni pa ja ra ngo, o pa da umbi te da umba ya hyoya. 30 Ne ngu xi bi hña̱nga nura c'athuhme, 'bestho bi bøni. Ne ya xmá 'mɛxuui ra ora'a̱. 31 Ha nu mi bønga ra Juda, bi 'ñenga ra Jesu: ―Nubyá ma da hnequi rá nsunda Nú'a̱ To'o e bi Nja̱'i po nú'a̱ ma da thogui. Ne po rá ngue'a̱ ma dra nsunda Ajua̱. 32 Nepʉ Ajua̱ ma da umba rá nsu pa di mahyɛguiui yá nsu, ne ma da 'yøt'e 'bestho. 33 Ma zi t'ʉ'ihʉ, ya hinga ma ga 'bʉi ndunthi con gue'ahʉ. Ma gui hyongaguihʉ, ne ngu stá xipa ya nda̱ gá xodyo, njabʉ nehe dí xi'ahʉbya: Hinda za gui mahani habʉ grá maga. 34 Nubyá 'nara 'ra'yo hmanda dí tsoc'ahʉ: Má̱dihʉ 'na ngu ma'na, nja ngu stá ma̱'a'ihʉ, njabʉ nehe gui má̱dihʉ 'na ngu ma'na. 35 'Bʉ gui má̱dihʉ 'na ngu ma'na, nu'bʉ́ njabʉ da ba̱di gatho ya ja̱'i gue majua̱ni ma nxadi'ihʉ. 36 Ha nura Pedro bi 'ñembabi: ―Ma zi Hmu'i, ¿habʉ ma gui ma? Ha nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñembabi: ―Hinda za ga mɛuibya habʉ grá maga. 'Mɛfa ha̱, ma gui mani. 37 Ha nura Pedro bi 'ñembabi: ―Ma zi Hmu'i, ¿hanja hinda za ga mɛuibya? Nuga masque ga tu por gue'e. 38 Ha nura Jesu bi 'ñembabi: ―¿Ha gue ma gui tugue po rá nguecagui? Xi majua̱ni dí xi'a'i, ma gui cøngagui hñu'qui ante da mafi ra menja̱.

14

1 Ne ra Jesu bi 'ñembabi yá nxadi: ―Oguí tu ri mʉihʉ. Nu'ahʉ guí camfrihʉ Ajua̱ ma Dada, hangue camfriguihʉ nehe. 2 Nuni habʉ bí 'bʉ Ajua̱ ma Dada xi bí ja ndunthi ya ngu. Nu'bʉ di othohma̱, ya stá xi'ahma̱hʉ. Nuga ma ga ma pa ga hoc'a'ihʉ habʉ ma gui 'bʉhʉ. 3 Ne xcrá ma pa ga hoc'a'ihʉ habʉ gui 'bʉhʉ, ma ga yopa pengui pa ga tsix'a'ihʉ pa gui 'bʉhʉ habʉ ma ga 'bʉca. 4 Ne guí pa̱hʉ habʉ ma ga maga, ne guí pa̱hʉ ra 'ñu. 5 Nu'bʉ́ nura Toma bi 'ñembabi: ―Ma zi Hmu'i, hindí pa̱he habʉ ma gui ma, ¿ne guí enje gue dí pa̱he ra 'ñu? 6 Nu'bʉ́ ra Jesu bi 'ñembabi: ―Nuga go guecagui drá 'ñu, ne drá majua̱ni, ne drá te. Hinda za to da zøni habʉ bí 'bʉ ma Dada 'bʉ hingo ga tsixca. 7 'Bʉ xcá pa̱cjhma̱hʉ, xcá pa̱hma̱hʉ ma Dada nehe. Ne desde nubya guí pa̱hʉ'a̱, ne xcá hyanthʉ'a̱. 8 Ha nura Lipe bi 'ñembabi: ―Ma zi Hmu'ihe, 'ñutcahe Ajua̱ ra Dada, ne ya con guet'a̱. 9 Nu'bʉ́ ra Jesu bi 'ñembabi: ―¿Ha hinxcá pa̱caguitho, nugue Lipe? Y ya øt'a ndunthi ya pa stá 'ñohʉ. Nu'a̱ tó'o xa hyandgagui xa hyanda Ajua̱ ma Dada nehe. Nu'bʉ́ ¿hanja guí engaguihʉ gue ga u't'a'ihʉ Ajua̱ ra Dada? 10 ¿Ha hinguí camfri gue dí 'natho'be Ajua̱ ma Dada? Nuga hinstá bensɛ nú'a̱ dí xi'ahʉ, nixi nú'ʉ ya 'bɛfi dí pɛfi hingo dí pɛfi de guecsɛ. Numa Dada to'o dí 'natho'be go gue'a̱ øt'e gatho, ne go rá 'bɛfisɛ'a̱. 11 Camfrihʉ gue nuga dí 'natho'be Ajua̱ ma Dada. Pe nu'bʉ hinguí camfrihʉ nú'a̱ dí ma̱ gue dí 'natho'be'a̱, camfrihʉ po nú'ʉ ya 'bɛfi stá pɛfi. 12 Xi majua̱ni dí xi'ahʉ, nu'a̱ tó'o da gamfrigui, ne'a̱ ma da mɛ ya 'bɛfi ngu nú'ʉ dí pɛfi, ne ma'na dya da̱ngui ma da mɛfi'a̱ nguetho nuga ma ga yopa pengui pa ga 'bʉ'be ma Dada. 13 Ne gatho nú'a̱ te ma gui 'yapabihʉ ma Dada de ma thuhuga, ma ga ø't'a ri nt'adihʉ, pa dra nsunda ma Dada po rá ngueque rá T'ʉgui. 14 Hangue nu'a̱raza te gui 'yadihʉ ja ma thuhu, nuga ga 'ra'ahʉ. 15 'Bʉ grí ma̱caguihʉ, 'yøthʉ nuya hmanda dí 'bɛp'a'ihʉ. 16 Ne nuga ma ga apabi Ajua̱ ma Dada da mɛn'ahʉ ma'na nú'a̱ to'o da hñup'a ri mʉihʉ, ne nu'á̱ da mɛn'ahʉ pa da 'mʉi nza̱ntho con gue'ahʉ, y nu'á̱ go gue'a̱ ra Ma̱ca Nda̱hi nú'a̱ to'o ma̱nga majua̱ni. 17 Ne ya ja̱'i nú'ʉ hingyá gamfri hingui tsa da hña̱ni'a̱, ngue'a̱ nu'ʉ́ hingui pa̱di to'o'a̱, ne hingui tso yá mfeni'ʉ tengu'a̱. Pe nu'ahʉ́ guí pa̱hʉ'a̱ ngue'a̱ nu'á̱ 'bʉi con gue'ahʉ, ne ma da 'mʉi ja ri corasohʉ. 18 Hangue njabʉ nuga hinga ma ga tsoc'asɛhʉ, ma ga yopa pengui ma'na'qui pa ga 'bʉi con gue'ahʉ. 19 Ne 'bestho ma da zø ra ora ya ja̱'i nú'ʉ hingyá gamfri ya hinda ma da hyandgaua ngue'a̱ pa gue'ʉ ma ga njo'o, pe nu'ahʉ́ ha̱, ma gui hyandgaguihʉ ngue'a̱ ma ga 'bʉi con gue'ahʉ. Y nuga ma ga yopa nte, hangue ne'ahʉ ma gui pɛ'tshʉ ra te pa nza̱ntho ngue'a̱ dí tega. 20 Ha nu xcrá njabʉ, ma gui pa̱hʉ gue dí 'bʉ'be ma Dada, ne nu'ahʉ guí 'bʉhʉ con gueque, ne nuga dí 'bʉi con gue'ahʉ ja ri corasohʉ. 21 Nu'a̱ tó'o øt'a ya hmanda nú'ʉ dí ma̱, nú'á̱ go gue'a̱ ri ma̱cagui. Ha nu'a̱ tó'o ri ma̱cagui, ma Dada ri ma̱di'a̱, nequi ga ma̱di'a̱ ne ga utuabi tengu ma 'mʉi. 22 Nu'bʉ́ ra Juda, pe hingue nura Juda Iscariote, bi 'ñembabi ra Jesu: ―Ma zi Hmu'i, ¿hanja hønsɛguihe ma gui utcaguihe tengu ri 'mʉi, ha nu ma'ra ya ja̱'i hina? 23 Nu'bʉ́ ra Jesu bi da̱di ne bi 'ñembabi: ―Nu'a̱ tó'o ri ma̱cagui ma da 'yøtca nú'a̱ dí ma̱, ne ma Dada da ma̱di'a̱, ne nuga co ma Dada ga e'be ne ga 'bʉhe 'nadbʉ con gue'a̱. 24 Nu'a̱ tó'o hingui ma̱cagui, hingui øtca nú'a̱ dí ma̱. Y nú'a̱ guí øhʉ dí ma̱, hindí ma̱nsɛga, numa Dada nú'a̱ to'o bá pɛncagui go gue'a̱ ma̱ñ'a̱. 25 Dí xi'ahʉ njabʉ núbya de dí 'bʉitho con gue'ahʉ. 26 Pe ra Ma̱ca Nda̱hi nú'a̱ ma dua pɛhna ma Dada de ja ma thuhu pa da 'mʉi con gue'ahʉ ne da hñup'a ri mʉihʉ, nu'á̱ ma da 'ñu't'a'ihʉ gatho, ne ma da ben'a'ihʉ gatho ngu nú'a̱ stá xi'ahʉ. 27 Dí ne gui 'bʉhʉ te rá entho nsinque ra dumʉi, hangue dí 'ra'ahʉ ra humʉi, gue'a̱ ngu 'nara tsogui dí tsoc'ahʉ. Y nú'a̱ ra humʉi dí 'ra'ahʉ, hingue ngu nú'a̱ di unga ya meximhai. Hangue oxqui tu ri mʉihʉ, nixi gui ntsuhʉ. 28 Nu'ahʉ ya stá xi'ahʉ gue ma ga ma, ne ma ga yopa pengui pa ga 'bʉi con gue'ahʉ. 'Bʉ gri ma̱cjhma̱hʉ, nu'bʉ́ xcá johyahma̱hʉ nu ndá xi'ahʉ gue ma ga ma habʉ bí 'bʉ ma Dada, ngue'a̱ nu'á̱ go ma'na ha̱ ra ts'ɛdi de gueque. 29 Nubyá dí xi'ahʉ nú'a̱ di 'bɛtho da nja, pa nu stí nja, ma gui beñhʉ, pa njabʉ ma'na gui camfriguihʉ. 30 Ya hinga ma ga 'bʉi ndunthi con gue'ahʉ pa ga ña̱hʉ, ngue'a̱ xa 'ñepʉ ra ts'onda̱hi nú'a̱ ri nda̱ de nuna ximhai, pe nu'á̱ hingui ha̱ ra ts'ɛdi pa te da 'yøtcagui. 31 Nuga ma ga hoptho da 'yøtque nú'a̱ te xa 'yɛ'mgagui, pa njabʉ da ba̱di gatho ya ja̱'i gue dí ma̱di ma Dada, ne dí øt'e ngu nú'a̱ xa 'bɛpcagui'a̱. 'Baihʉ, maha.

15

1 Nepʉ ra Jesu bi 'ñembabi yá nxadi: Nuga dí nja ngu 'nara hoga 'bai gá obxi, ha numa Dada nja ngu nú'a̱ to'o pɛ ra ua̱'obxi. 2 Nu'ʉ tó'o 'bʉi con gueque go gue'ʉ nja ngu ya mai de nura hoga 'bai gá obxi'a̱. Ne gatho ya mai nú'ʉ hingui unga yá fruta, nú'a̱ to'o pɛ ra ua̱'obxi da zɛqui'ʉ. Pe nu'ʉ di unga yá fruta, nu'á̱ da moqui'ʉ pa ma'na da unga yá fruta. 3 Nu'ahʉ ya xá nt'axi'ihʉ po nura noya stá xi'ahʉ. 4 'Bʉhʉ con gueque, ne nuga ga 'bʉi con gue'ahʉ. Ngu 'nara mai hingui tsa da unsɛ yá fruta 'bʉ hingui tøgue ja rá 'bai, guí njahʉbʉ nehe, hinda za gui uñhʉ ri frutahʉ 'bʉ hingui 'bʉhʉ con gueque. 5 Nuga go guecagui drá 'bai gá obxi, ha nu'ahʉ go gyá maihʉ. Nu'a̱ tó'o 'bʉi con gueque, ne nuga con gue'a̱, go gue'a̱ da unga ndunthi ya fruta, ngue'a̱ nsinque de gueque hinda za te gui 'yøthʉ. 6 Nu'ʉ tó'o ya hingui 'bʉi con gueque, nja ngu ya mai xa ts'ɛqui, da 'yot'i, nepʉ da hmunts'i gatho pa dra thøt'a ja ra tsibi, da nzø. 7 'Bʉ xi gui 'bʉhʉ con gueque, ne 'bʉ ma noya da 'yoda ja ri mfenihʉ, nu'bʉ́ 'yaphʉ Ajua̱ gatho nú'a̱ go gui nehʉ ne nu'á̱ da 'ra'ahʉ. 8 'Bʉ gui uñhʉ ndunthi ra fruta, nu'bʉ́ da hnequi rá nsunda ma Dada, ne njabʉ ma go dua nxadi'ihʉ. 9 Ngu ma Dada ma̱cagui, njabʉ nehe dí ma̱'a'ihʉ. Oxqui 'ueguehʉ de ma hma̱te. 10 Nu'bʉ gui 'yøthʉ nuya hmanda dí 'bɛp'ahʉ, nu'bʉ́ guí 'bʉhʉ ja ma hma̱te, ngu nuga stá ø'tua yá hmanda ma Dada ne dí 'bʉ ja rá hma̱te'a̱. 11 Dí xi'ahʉ njabʉ pa da nja ma johya ja ri corasohʉ, ne pa hinhya'mʉ da 'mɛ ri johyahʉ. 12 Nu'a̱ ma hmanda dí 'bɛp'ahʉ: Má̱dihʉ 'na ngu ma'na ngu stá ma̱'a'ihʉ. 13 Nu'a̱ tó'o da du po rá ngue yá amigo, go gue'a̱ ma'na ja rá hma̱te ra da̱ngui de gatho. 14 Ha nu'bʉ gui 'yøthʉ nú'a̱ dí 'bɛp'ahʉ, nu'bʉ́ go ma amigo'ihʉ. 15 Hangue ya hindí hant'ahʉ ngu 'nara 'bɛgo, ngue'a̱ 'nara 'bɛgo hingui pa̱di te pɛ rá hmu. Y nubyá dí hant'ahʉ ngu ma amigo'ihʉ, ngue'a̱ stá xi'ahʉ gatho nú'a̱ xa xicagui ma Dada. 16 Nu'ahʉ hingo xcá huancahʉ, nuga go stá huan'a'ihʉ, ne stá hux'a'ihʉ pa gui maha habʉ ga pɛn'a'ihʉ, ne pa gui uñhʉ ra fruta nú'a̱ hinhya'mʉ da thegue. Ne nú'a̱ te gatho gui 'yapabihʉ ma Dada de ja ma thuhu, nu'á̱ da 'ra'a'ihʉ. 17 Hangue nu'a̱ dí 'bɛp'a'ihʉ, má̱dihʉ 'na ngu ma'na. 18 'Bʉ da ʉtsa'ihʉ ya ja̱'i, beñhʉ gue go 'mɛt'o bi ʉtsaguiga'ʉ. 19 Nu'bʉ dyá mɛti'ihʉ hma̱ha̱ ra ximhai, nu'bʉ́ ya meximhai di ma̱'a'ihʉ ngu ma̱di yá mimeximhaiui. Pe nu'ahʉ hingyá mɛti'ihʉ ra ximhai ngue'a̱ nuga stá huan'a'ihʉ ne stá 'uec'a'ihʉ de ya ts'ot'øt'e de ra ximhai. Hangue por gue'a̱ ya ja̱'i di ʉtsa'ihʉ. 20 Oxqui ma gui pumfrihʉ nú'a̱ stá xi'ahʉ, gue 'nara 'bɛgo hingo ma'na ja rá nsu que rá hmu. Nu'ʉ tó'o xa ʉtsagui da ʉtsa'ihʉ nehe, ha nu'ʉ tó'o xa 'yøtca nú'a̱ stá ma̱, nehe da 'yø't'a'ihʉ nú'a̱ gui ma̱ñhʉ. 21 Pe nú'ʉ to'o ma da ʉtsa'ihʉ ngue'a̱ guí camfriguihʉ, nu'ʉ́ ma da 'yø't'a'ihʉ njabʉ ngue'a̱ hingui pa̱di'ʉ nú'a̱ to'o bá pɛncagui. 22 'Bʉ hinstá ehehma̱ ne hinstá zofohma̱ ya ja̱'i, nu'bʉ́ nu'ʉ́ hinte ma ts'oqui di tuhma̱'ʉ. Pe nuga dá ehe, ne dá zofo'ʉ. Hangue nubyá nu'ʉ́ tu ya ts'oqui ne hinda za te ma da da̱di'ʉ. 23 Nu'a̱ tó'o ʉtsagui, ʉtsa ma Dada nehe. 24 Nuga dá øt'a ya da̱nga nt'udi ja yá thandi'ʉ, nú'ʉ hinhya'mʉ to'o ma'na xa 'yøt'e. Pe masque njabʉ nu'ʉ́ himbi ne bi gamfrigui, hangue nubyá tu yá ts'oqui. Ne masque bi hyanda nuya da̱nga nt'udi'ʉ, bi ʉtsagui ne bi ʉtsa ma Dada nehe. 25 Bi njabʉ pa da nja ngu nú'a̱ xqui t'ofo ja yá nda̱xjua ley'ʉ: “Masque hinte ma ts'oqui stá øt'e, pe nu'ʉ́ bi ʉtsagui.” 26 Pe ma ga pɛn'a'ihʉ ra Ma̱ca Nda̱hi pa da 'mʉi con gue'ahʉ ne da hñup'a ri mʉihʉ. Nu'á̱ ma da 'ñehe de Ajua̱ ra Dada, ne ma̱nga majua̱ni, ne ma da xi'ahʉ de gueque. 27 Ne'ahʉ ma gui xiphʉ ma'ra ya ja̱'i de gueque ngue'a̱ desde rá mʉdi xcá 'bʉhʉ con gueque.

16

1 Dí xi'ahʉ njabʉ pa hingui 'ueguehʉ de gueque nu xcrí thohʉ ya nt'ʉtsate. 2 Ma da t'ɛñ'a'ihʉ de ja ya nija̱. Nehe ma da nja ra pa gue 'bʉ to'o da hyo'ahʉ da beni gue supa rá 'bɛfi Ajua̱. 3 Nu'ʉ́ ma da 'yø't'ahʉ njabʉ ngue'a̱ hinxa ba̱cagui'ʉ nixi xa ba̱ ma Dada. 4 Dí xi'ahʉ njabʉ pa nu stí zø ra pa da njabʉ, da za gui beñhʉ gue ya stá xi'ahʉ. Nurá mʉdi hindá xi'ahʉ nú'a̱ te ma da nja ngue'a̱ mi 'bɛtho pa ga ma. 5 Pe nubyá ma ga yopa pengui ga 'bʉ'be nú'a̱ to'o bá pɛncagui, ne ni 'na de gue'ahʉ hinguí angahʉ habʉ drá ma. 6 Pe go guí tu ri mʉihʉ ngue'a̱ dí xi'ahʉ njabʉ. 7 Pe dí xi'ahʉ majua̱ni gue pa gue'ahʉ ma'na xá hño ga ma, ngue'a̱ 'bʉ hinga ma, hinda 'ñe ra Ma̱ca Nda̱hi pa da 'mʉi con gue'ahʉ ne da hñup'a ri mʉihʉ, pe nu xcrá ma, ma ga pɛn'ahʉua'a̱. 8 Ha nu stí zø'a̱ ma da zopa yá mfeni ya ja̱'i pa da ba̱di'ʉ gue xi tu ya ts'oqui, ne hanja da za da 'mʉ xá hño, nehe da ba̱di'ʉ gue Ajua̱ ma da 'yøt'a ra ts'ʉtbi. 9 Nú'a̱ ra Ma̱ca Nda̱hi'a̱ ma da 'ñutuabi'ʉ gue xi tu ya ts'oqui ngue'a̱ hingui camfrigui'ʉ. 10 Nehe nu'á̱ ma da 'ñutuabi'ʉ hanja da 'mʉi'ʉ xá hño, ngue'a̱ nuga ya ma ga ma pa ga 'bʉ'be ma Dada ne nu'ahʉ ya hingui ma gui hyandgahʉ. 11 Y nu'á̱ ma da 'ñutuabi'ʉ gue Ajua̱ ma da 'yøt'a ra ts'ʉtbi, ngue'a̱ nu'á̱ ya xa hña̱cua rá ts'ɛdi ra ts'onda̱hi nú'a̱ di nda̱ ja nuna ra ximhai. 12 Ja ma'ra te ga xi'ahma̱hʉ, pe nubyá hinga ma ga xi'ahʉ ngue'a̱ hinda za gui pa̱dihʉ gatho. 13 Pe nu stí zø ra Ma̱ca Nda̱hi, ma da 'ñu't'ahʉ pa gui pa̱hʉ gatho nú'a̱ majua̱ni, nguetho nu'á̱ ma̱nga majua̱ni, ne hinda ma da ma̱nsɛ nú'a̱ da ma̱, nu'á̱ ma da xi'ahʉ gatho nú'a̱ ma da xipabi Ajua̱ ma Dada, ne ma da xi'ahʉ nú'a̱ te ma da nja. 14 Ne ma da 'yøt'e pa da hneca ma nsunda, ngue'a̱ ma da xi'ahʉ ngu nú'a̱ te ga xipabi. 15 Nuga, nu'a̱ dí ma̱, dí ma̱ ngu nú'a̱ xica ma Dada, hangue dí eñ'ahʉ gue ra Ma̱ca Nda̱hi ma da xi'ahʉ ngu nú'a̱ ga xipi. 16 Ya ma da zø ra ora ya hingui ma gui hyandgahʉ, nepʉ hints'ʉ ya'a̱ ma gui yopa hyandgahʉ ma'na'qui, ngue'a̱ ma ga yopa pengui habʉ bí 'bʉ ma Dada. 17 Nepʉ 'rayá nxadi bi 'ñémsɛ'ʉ 'na ngu 'na: ―¿Te rí bønga nú'a̱ bi xicjʉni nu mi ma̱: “Ya ma da zø ra ora ya hingui ma gui hyandgahʉ, nepʉ hints'ʉ ya'a̱ ma gui yopa hyandgahʉ ma'na'qui, ngue'a̱ ma ga yopa pengui habʉ bí 'bʉ ma Dada”? 18 Ne nu'ʉ́ mi 'ñémsɛ'ʉ: ―¿Te rí bønga nuya ya noya xicjʉni: “Ya ma da zø ra ora”, ne “hints'ʉ ya'a̱”? Hingui tso ma mfenihʉ nú'a̱ bi ma̱ni. 19 Ha nura Jesu bi ba̱tho gue mi ne'ʉ da 'yambabi hma̱ha̱, hangue nu'á̱ bi 'ñembabi'ʉ: ―¿Ha gue grí 'ñánbahʉ te rí bønga nú'a̱ stá eñ'ahʉ gue ya ma da zø ra ora ya hingui ma gui hyandgahʉ, nepʉ hints'ʉ ya'a̱ ma gui yopa hyandgahʉ ma'na'qui? 20 Xi majua̱ni dí xi'ahʉ, nu'ahʉ ma gui nzoñhʉ ne ma gui tu ri mʉihʉ, pe ya ja̱'i nú'ʉ hingyá gamfri da johya'ʉ. Ma da du ri mʉihʉ, pe nuri dumʉihʉ ma da mpʉnga johya nu xcrí yopa hyandgahʉ ma'na'qui. 21 Ma gui njahʉ ngu 'nara 'bɛhña̱ ma da 'mʉ rá ba̱tsi pɛ'tsa xica ʉgui ngue'a̱ ya xa dat'a rá pa, pe nu stí uadi da 'mʉ rá ba̱tsi, nu'á̱ ya da pumfri yá ʉgui ne da johya'a̱ ngue'a̱ ya bi dá nximhai 'nara ba̱tsi. 22 Guí njahʉbʉ nehe, guí tu ri mʉihʉ, pe nuga ma ga yopa pengui ga 'bʉi con gue'ahʉ, ne njabʉ ma xi gui johyahʉ, ne hinto da hña̱c'ahʉ nura johya'a̱. 23 Ha nuya pa'ʉ ya hinte ma nt'ani ma gui 'yangahʉ. Xi majua̱ni dí xi'ahʉ, nú'a̱ te gatho gui 'yapabihʉ ma Dada de ja ma thuhu, nu'á̱ ma da 'ra'ahʉ. 24 Hinte xcá 'yapthohʉ Ajua̱ ma Dada de ja ma thuhu. 'Yaphʉ y nu'á̱ da 'ra'ahʉ, pa njabʉ nza̱ntho xi da nja ri johyahʉ. 25 Nú'a̱ stá xi'ahʉ, stá xi'ahʉ ngu 'nara 'bede. Pe ma da zø ra pa gue ya hinga ma ga xi'ahʉ njabʉ, pe ma ga xi'ahʉ de ma Dada co ya noya nú'ʉ 'bestho da za gui pa̱dihʉ. 26 Ha nuya pa'ʉ ma gui 'yaphʉ ma Dada de ja ma thuhu, y hinga mathoni go ga api pa da 'ra'ahʉ nú'a̱ te gui 'yaphʉ. 27 Ngue'a̱ ma Dada xi ma̱'a'ihʉ, ngue'a̱ guí ma̱caguihʉ ne xcá camfriguihʉ gue stá ehe de habʉ ndí 'bʉ'be'a̱. 28 Ndí 'bʉ'be ma Dada ne stá ehe pa guecua ja ra ximhai, ne nubyá ma ga ma de guecua ja ra ximhai pa ga yopa pengui ma'na'qui nuni habʉ bí 'bʉ ma Dada. 29 Nu'bʉ́ nuyá nxadi bi 'ñembabi: ―Nubyá ha̱, ya tso ma mfenihe xá hño nú'a̱ guí ma̱, ngue'a̱ ya hinte grí hyɛcuabi nú'ʉ ya noya guí ma̱. 30 Nubyá ha̱, dí pa̱he gue guí pa̱tho gatho, hangue hinga mahyoni to da 'yan'a'i 'nara nt'ani. Hangue dí camfrihe gue Ajua̱ bá pɛñ'a'i. 31 Ha nura Jesu bi da̱tuabi ne bi 'ñembabi: ―¿Ha gue ya guí camfrihʉ? 32 Pa̱hʉ gue ma da zø ra pa ne majua̱ni nubya ya xa zøhø, ma gui nxanihʉ ne ma gui penjʉ ja ri nguhʉ 'na ngu 'na, ne ma gui hyɛgasɛhʉ, pe nuga hinga ma ga 'bʉsɛga, ngue'a̱ dí 'bʉ'be ma Dada. 33 Dí xi'ahʉ njabʉ pa da za gui 'bʉhʉ te rá 'ñentho nsi ra dumʉi ngue'a̱ guí camfriguihʉ. Nuua ja ra ximhai ma gui thohʉ ya thogui, pe oxqui tu ri mʉihʉ, dá nja ri ts'ɛdihʉ pa gui tsɛtihʉ, ngue'a̱ nuga ya stá nta̱te de nuna ra ximhai.

17

1 Mi uadi bi ma̱nga njabʉ ra Jesu, nepʉ bi nøts'e pa mahets'i ne bi 'yapa Ajua̱ rá Dada, bi 'ñena: ―Ma Dada'i, ya bi zø ra ora. 'Yøt'e pa da hnequi ma nsunda núga ri T'ʉgui, ne pa njabʉ necá ga øt'e pa da hnequi ri nsunda nehe. 2 Ngue'a̱ nu'i xcá 'yɛntc'a ja ma 'yɛ gatho ya ja̱'i de ra ximhai, pa ga umbabi ra te nza̱ntho nuto gatho xcá 'raqui. 3 Nú'ʉ to'o pɛ'tsa ra te nza̱ntho go gue'ʉ pa̱di gue go guesɛ'i grá 'nat'a Ajua̱ majua̱ni, ne pa̱cagui núga drá Jesucristo xcá pɛncagui. 4 Nuga stá øt'e pa bi hnequi ri nsunda nuua ja ra ximhai, ngue'a̱ ya stá jua't'a ri 'bɛfi nú'a̱ gá 'bɛpcagui ga pɛfi. 5 Nubyá, ma Dada'i, 'yøt'e pa nu xcrá yopa mabʉ, da yopa hnequi ma nsunda ngu nú'a̱ ndí pɛ'tsi nú'bʉ ndá 'bʉhuibʉ nú'bʉ mi othotho ra ximhai. 6 Núyʉ to'o xcá huahni de ra ximhai ne xcá 'racagui, ya stá utuabiyʉ to'o'igue ne tengu ri 'mʉi. Nuyʉ go ri mɛtiyʉ ne xcá 'racaguiyʉ, ne nuyʉ́ xa 'yøt'e ngu ma̱nga ri noya. 7 Nuyʉ́ ya pa̱di gue gatho nú'a̱ dí pɛfi ne nú'a̱ dí ma̱ go xcá 'bɛpcagui. 8 Ngue'a̱ stá xipabiyʉ nú'a̱ xcá xicagui, ne nuyʉ́ xa gamfri, ne xa ba̱di gue xi majua̱ni stá ehe de habʉ ndí 'bʉhui, ne xa gamfri gue go gue'e xcá pɛncagui. 9 Nuga dí a'a'i gui suyʉ, hingo dí a'a'i pa gui su nú'ʉ ya ja̱'i hingyá gamfri, hønsɛ dí a'a'i gui su núyʉ xcá 'racagui, ngue'a̱ go ri mɛtiyʉ. 10 Ne gatho nú'a̱ xcá 'racagui go ma mɛtiga, ne gatho nú'a̱ ma mɛtiga go ri mɛti nehe, ne gatho nú'a̱ ri mɛtigue go ma mɛtiga nehe. Mahyɛgui ma mɛtihʉ. Ne ma nsunda di hnequi ja guehyʉ. 11 Ngu guí pa̱di gue nuga ya hinga ma ga 'bʉcua ja ra ximhai, ngue'a̱ ma ga mabʉ pa habʉ guí 'bʉi. Pe nuyʉ́ ha̱, ma da gohi. Ma ma̱ca Dada'i, jamasu co ri ts'ɛdi núyʉ to'o xcá 'racagui, pa njabʉ da 'nathoyʉ ngu dí 'nathoui. 12 De stá 'bʉcua ja ra ximhai stá jamasugayʉ co ri ts'ɛdi pa hinxa 'uegueyʉ. Stá su núyʉ xcá 'racagui, ne hinto ma'na de guehyʉ xa 'mɛdi, nsøctho nú'a̱ to'o dí 'ñepi da 'mɛdi pa da njabʉ ngu ma̱nga ra Ma̱ca T'ofo. 13 Nubyá ma ga mabʉ habʉ guí 'bʉi. Pe de dí 'bʉcuatho ja ra ximhai, dí a'i go gui subyayʉ, pa njabʉ nuyʉ́ da mɛ'tsa ra johya ja yá coraso ngu nú'a̱ dí pɛ'tsca. 14 Nuga stá xipabiyʉ ri noya, pe nuya ja̱'i nú'ʉ hingyá gamfri di ʉtsayʉ ngue'a̱ nuyʉ́ ya hingyá mɛti ra ximhai, ngugui nehe hingo rá mɛtigui ra ximhai. 15 Hindí a'a'i pa gui tsits'i de guecua ja ra ximhai, nu'a̱ dí a'a'i, ña̱niyʉ de ra ts'onda̱hi. 16 Nuyʉ́ ya hingyá mɛti ra ximhai, ngugui nehe hingo rá mɛtigui ra ximhai. 17 Hangue dí a'a'i gui utuabiyʉ ri noya, pa njabʉ da 'uegueyʉ de gatho nú'a̱ xá nts'o ja ra ximhai, ngue'a̱ nuri noya gue'a̱ majua̱ni. 18 Ngu xcá pɛncaguiua ja ra ximhai, njabʉ nehe dí pɛhniyʉ pa da ma gatho ja rá ngʉni ra ximhai pa da ma̱nga ri noya. 19 Nuga dí huts'i ga unga ma te po rá nguehyʉ ngue'a̱ dí ø't'a'i nú'a̱ go ri paha, pa njabʉ neheyʉ da 'yø't'a'i ri paha ngue'a̱ nuyʉ́ pa̱di nú'a̱ majua̱ni. 20 Hindí a'a'i pa sɛhɛyʉ, dí a'a'i nehe pa nuto gatho ma da 'yøde nú'a̱ da ma̱nyʉ, ne da gamfrigui, 21 pa da 'natho'ʉ ngu dí 'nathoui, ngue'a̱ nu'i ma Dada'i guí 'bʉi con gueque ne nuga dí 'bʉi con gue'e. Ne dí a'a'i pa nú'ʉ́ ne nujʉ ga 'nathohʉ, pa njabʉ gatho ya ja̱'i ja ra ximhai da gamfri gue go gue'e xcá pɛncagui. 22 Ngu xcá 'yøt'e pa bi hneca ri nsunda ja ma 'mʉi nuua ja ra ximhai, njabʉ nehe stá øt'e pa da hneca ri nsunda ja yá 'mʉi'ʉ, pa njabʉ da 'natho'ʉ nehe ngu dí 'nathoui. 23 Nuga dí 'bʉi con gue'ʉ ne nu'i guí 'bʉi con gueque, y njabʉ da 'natho'ʉ, pa njabʉ gatho ya ja̱'i ja ra ximhai da za da ba̱di gue go gue'e xcá pɛncagui ne grí ma̱di'ʉ nehe ngu grí ma̱cagui. 24 Ma Dada'i, ya nguí ma̱cagui desde nú'bʉ mi othotho ra ximhai, ne 'nada ra nsunda habʉ ndí 'bʉhui. Nubyá nú'ʉ to'o xcá 'racagui dí ne da mabʉ núbʉ habʉ grá ma, y núbʉ́ ma dí hyanda ma nsunda nú'a̱ ya ma ga yopa ha̱ni ma'na'qui. 25 Ma hoga Dada'i, nuya ja̱'i hingyá gamfri hingui pa̱di to'o'i, pe nuga ha̱, dí pa̱di to'o'i, ne núyʉ xcá 'racagui pa̱di gue go gue'e xcá pɛncagui. 26 Stá utuabiyʉ to'o'igue ne tengu ri 'mʉi, ne ga sigui ga utuabi, pa njabʉ ngu grí ma̱cagui, neheyʉ da mɛ'tsa nú'a̱ ra hma̱te'a̱ ja yá coraso, ne nuga ga 'bʉi con guehyʉ.

18

1 Ha nu mi uadi bi ma̱nga ra Jesu njabʉ, bi ma de guehni co yá nxadi ne bi 'rani ja 'nara hñe rá thuhu Cedró, pa bi zøni'ʉ ja 'nara ua̱za, nepʉ ja bi yʉt'ini'ʉ. 2 Ha nura Juda nú'a̱ bi da ra Jesu, ya mi pa̱di nú'a̱ ra ua̱za, ngue'a̱ ndunthi ya 'mi'qui xqui mani'a̱ co ra Jesu ne ma'ra yá nxadi, mi munts'ini'ʉ. 3 Nu'bʉ́ ra Juda bi zixa 'na hmunts'i ya soldado ne 'raya gʉnts'a̱hni nú'ʉ xqui mɛhna ya nda̱ gá macja̱ ne ya fariseo, ne ja bi mani'ʉ ja ra ua̱za mri hña̱ ya ñot'i ne con te da hñotehma̱. 4 Pe nura Jesu gatho mi pa̱tho nú'a̱ te mi ma da t'ø'tuabi'a̱, hangue bá pøni de ja ra ua̱za pa bi nthɛui'ʉ, ne bi 'yambabi'ʉ: ―¿To'o guí hoñhʉ? 5 Ha nu'ʉ́ bi da̱di ne bi 'ñena: ―Ra Jesu nú'a̱ ra me Nasare. Nu'bʉ́ nura Jesu bi 'ñembabi'ʉ: ―Go guecagui. Ne ra Juda nú'a̱ to'o bi da'a̱ mi 'bahuini ya soldado ne ya gʉnts'a̱hni. 6 Ha ngu bi uadi bi ma̱nga ra Jesu gue go mi gue'a̱, nu'bʉ́ nu'ʉ́ bi mengui dega xʉtha ne bi dagui ja ra hai. 7 Nepʉ nura Jesu bi yopa 'yambabi'ʉ ne bi 'ñembabi: ―¿To'o guí hoñhʉ? Ha nu'ʉ́ bi 'ñena: ―Ra Jesu nú'a̱ ra me Nasare. 8 Ha ra Jesu bi da̱di ne bi 'ñena: ―Ya stá xi'ahʉ gue go guecagui. 'Bʉ go gueque guí hongaguihʉ, oxqui jʉhʉ ni 'na de núyʉ drí 'ño'be. 9 Ra Jesu bi ma̱nga njabʉ pa da nja ngu nura noya xqui ma̱ñ'a̱: “Ni 'na hindá 'bɛdi de núyʉ xcá 'racagui.” 10 Nu'bʉ́ nura Simu Pedro mri hña̱ 'nara mahuai, ha bi c'o'tsi ne bi dacua rá gu de ra 'ñɛi rá 'bɛgo ra da̱nga nda̱ gá macja̱. Y nú'a̱ ra 'bɛgo'a̱ mrá thuhu ra Malco. 11 Nu'bʉ́ ra Jesu bi 'ñembabi ra Pedro: ―Oguí øt'a njabʉ, pɛ'tsa ri huai. Majua̱ni ma ga tho ra thogui, ngue'a̱ gue'a̱ rá paha Ajua̱ ma Dada. 12 Nepʉ nuya soldado co yá nda̱ ne co ya gʉnts'a̱hni nú'ʉ xqui mɛhna ya nda̱ gá xodyo bi mihi'ʉ ra Jesu ne bi du'ti. 13 Rá mʉdi bi ts'its'i'a̱ habʉ mi 'bʉ ra Anás, ngue'a̱ nu'á̱ go mrá ndøhña̱ ra Caifá nú'a̱ to'o mrá da̱nga nda̱ gá macja̱ de nú'a̱ ra jɛya'a̱. 14 Nura Caifá go gue'a̱ xqui ma̱ ne xqui xipa ya nda̱ gá xodyo gue mri 'ñepi hønda 'na da du po rá ngue ya ja̱'i. 15 Ha nura Simu Pedro ne ma'na ra nxadi mri 'bɛfa zi yabʉtho mi dɛnga ra Jesu. Nú'a̱ rá ñoho ra nxadi mrá mpa̱di nú'a̱ to'o mrá da̱nga nda̱ gá macja̱, hangue nu'á̱ bi yʉt'a ja ra patio de rá ngu'a̱ habʉ xqui jʉ'ta ra Jesu. 16 Pe nura Pedro bi gohi møte de ra gosthi. Nepʉ nú'a̱ ra nxadi mrá mpa̱di nú'a̱ to'o mrá da̱nga nda̱ gá macja̱ bi bøni ne bi ña̱ui ra 'bɛhña̱ nú'a̱ mrá nsugosthi pa bi thoca ra Pedro mbo. 17 Nepʉ nú'a̱ ra 'bɛhña̱ mrá nsugosthi bi 'yambabi ra Pedro ne bi 'ñembi: ―¿Ha hingo gue'e gá 'ñoui dega nxadi nura da̱me'a̱? Nepʉ nura Pedro bi da̱di bi 'ñena: ―Hina, nuga hina. 18 Ha nuya 'bɛgo ne ya gʉnts'a̱hni xqui 'ñu ra tsibi ngue'a̱ xmá tsɛ, ne mi 'bahni mri mpa'ti, ha nehe ra Pedro mi 'bahuini'ʉ mri mpa'ti'a̱. 19 Ha nú'a̱ ra da̱nga nda̱ gá macja̱ bi 'yambabi ra Jesu de yá nxadi ne de rá nt'utuate. 20 Ne nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñena: ―Nuga stá ña̱ ja yá thandi gatho ya ja̱'i, nza̱ntho stá udi ma nt'utuate ja ya nija̱ ne ja ra nda̱nija̱ habʉ di munts'a gatho ya xodyo, ne hinstá ña̱ mant'a̱gui. 21 ¿Hanja go guí angagui? 'Yambabi to'o gatho xa 'yøde te stá ma̱. Nú'ʉ́ ha̱, pa̱di xá hño te stá ma̱. 22 Ha nu mi ma̱nga njabʉ ra Jesu, 'nara gʉnts'a̱hni mi 'bahni bi umba 'nara mpɛ'ti'a̱, ne bi 'ñembabi: ―¿Ha gue njabʉ guí tha̱tuabi ra da̱nga nda̱ gá macja̱? 23 Nu'bʉ́ nura Jesu bi 'ñembabi: ―Nu'bʉ stá ña̱ma'ñʉhma̱, da za gui xiqui te rá 'bɛ'a̱ stá ma̱ xá nts'o. Xi'a̱ gue dá ña̱ xá hño, ¿hanja guí nabgagui? 24 Nepʉ de gue'a̱ ra Anás bi mɛhni mi tha̱t'itho pa habʉ mi 'bʉ ra Caifá nú'a̱ mrá da̱nga nda̱ gá macja̱. 25 Ha nura Pedro mi 'bahni mri mpa'ti bi t'ambabi ma'na'qui: ―¿Ha hingo gue'e gá 'ñoui dega nxadi nú'a̱ ra 'ñøhø'a̱? Ha nu'á̱ bi ncøni ne bi 'ñena: ―Hina, nuga hina. 26 Ha mi 'bahni 'nará 'bɛgo ra da̱nga nda̱ gá macja̱, ne nu'á̱ mi ja te mrá njaui nú'a̱ xqui thacua rá gu, ne nura Pedro go xqui 'yøt'a njabʉ. Nura 'bɛgo'a̱ bi 'ñembabi ra Pedro: ―¿Ha gue hindá hant'a'ini ja ra ua̱za con gue'a̱? 27 Ha nura Pedro bi ncøni ma'na'qui, ne 'bestho nura ora'a̱ bi mafi ra menja̱. 28 Hamxuditho bi ts'ixa ra Jesu de ja rá ngu ra Caifá pa habʉ mi ja rá ts'ʉtbi ra Pilato nú'a̱ mrá gobierhnu, ha nuya xodyo himbi yʉt'a mbo ra ts'ʉtbi pa njabʉ hinda nts'oqui'ʉ, ne pa njabʉ da za da zi ra hñuni de ra ngo dega pascua. 29 Nu'bʉ́ ra Pilato bi bønga møte habʉ mi 'bai'ʉ pa bi 'yambabi'ʉ ne bi 'ñembi: ―¿Te 'bɛ guí ne gui ma̱mbabihʉni? 30 Nu'ʉ́ bi da̱di ne bi 'ñembabi: ―'Bʉ hinte ma ts'oqui xa 'yøthma̱, nixi stá tsin'ahma̱he. 31 Ha nura Pilato bi 'ñembabi'ʉ: ―Tsixhʉ ne go da 'yø'tuahʉ ra ts'ʉtbi ngu nú'a̱ ma̱nga ri leyhʉ. Ha nuya xodyo bi 'ñena: ―Núje dyá xodyohe hindí pɛ'tshe ra nsɛqui pa ga hohe 'nara ja̱'i. 32 Bi ma̱nga njabʉ'ʉ pa ra Jesu da 'yo ja yá 'yɛ ya me Nroma, ngue'a̱ nu'ʉ́ ha̱, mi pɛ'tsa ra nsɛqui pa da nhyote'ʉ ja 'nara ponza. Hangue bi njabʉ ngu xqui ma̱nga ra Jesu te ma du mi ma da du'a̱. 33 Nepʉ nura Pilato bi yopa yʉt'i ma'na'qui habʉ mi ja rá ts'ʉtbi, ne bi zohna ra Jesu pa bi 'yambabi ne bi 'ñembabi: ―¿Ha go gue'e grá Nda̱ de ya xodyo? 34 Ha ra Jesu bi da̱di ne bi 'ñena: ―¿Ha gue to xa xi'a'i, o go guí ma̱nsɛ? 35 Ha ra Pilato bi 'ñembabi: ―¿Ha gue drá xodyoga? Nuya mengu ri hai ne ya nda̱ gá macja̱ go gue'ʉ bá tsi'a'i de guecua. ¿Te xcá 'yøt'e? 36 Nu'bʉ́ ra Jesu bi da̱di ne bi 'ñena: ―Ma nsu dega nda̱ hingo xa 'raca ya meximhai. Nu'bʉ go xa 'racjhma̱'ʉ, nu'bʉ́ nú'ʉ to'o gra manda xa ña̱njhma̱ha̱ de ja yá 'yɛ ya nda̱ gá xodyo. Pe numa hmandaga hingo mahyɛgui ngu nú'ʉ jaua ja ra ximhai. 37 Hangue nura Pilato bi 'ñembabi: ―Nu'bʉ́ nu'i 'nagrá nda̱gue'bʉ. Ra Jesu bi da̱di ne bi 'ñena: ―Ha̱ha̱, drá nda̱ ngu ja juadi gá ma̱. Pa gue'a̱ dá e dá 'bʉiua ja ra ximhai pa ga xipa ya ja̱'i nú'a̱ majua̱ni. Nuto gatho camfri nú'a̱ majua̱ni, go gue'ʉ øde nú'a̱ dí ma̱. 38 Nu'bʉ́ ra Pilato bi 'ñembabi: ―¿To ja gue'a̱ pa̱di nú'a̱ majua̱ni? Ha nu mi ma̱nga njabʉ bi bønga møte pa bá yopa ña̱ui ya xodyo ne bi 'ñembabi'ʉ: ―Nuga hinte ma ts'oqui dí tsʉtuabi nuna ra 'ñøhø. 39 Numa nza̱ihʉ dí pɛ'tshʉ dí hɛc'ahʉ 'nara 'yofadi núbya de ra ngo dega pascua. Nu'bʉ́, ¿ha guí nehʉ ga hɛc'ahʉ nuni ri Nda̱hʉ nú'ahʉ gyá xodyohʉ? 40 Ha nu'ʉ́ bi mʉdi bi mafi gatho ne bi 'ñena: ―¡Nuní hina, nura Barraba ha̱! Ha nú'a̱ ra Barraba mrá dacate'a̱.

19

1 Hangue ra Pilato bi manda bri fɛt'a ra Jesu. 2 Nepʉ nuya soldado mi 'bʉhni bi met'a 'nara corona dega 'bini, ne bi hñu'tsuabi ja rá ña̱xu ra Jesu ne bi hyete 'nara thɛnga dutu. 3 Nepʉ bi 'ñembabi'a̱: ―¡'Bʉi pa nza̱ntho nu'i ri t'equ'ei rá Nda̱'i ya xodyo! Nepʉ nu'ʉ́ mi umba ya mpɛ'ti'a̱. 4 Ha nura Pilato bi bønga møte ma'na'qui ne bi 'ñembabi ya xodyo: ―Ndi, dra zin'a'ihʉua pa gui pa̱hʉ gue hinte ma ts'oqui dí tsʉtuabini. 5 Ha ra Jesu bi bønga møte mi hu'tsa nú'a̱ ra corona dega 'bini ne mi he nú'a̱ ra thɛnga dutu. Nepʉ ra Pilato bi 'ñemba ya xodyo: ―¡Xi 'bacua nuna 'ñøhø! 6 Ha nuya nda̱ gá macja̱ ne ya gʉnts'a̱hni mi mantho'ʉ nu mi hyanda ra Jesu, ne mi eñ'ʉ: ―Nuní drá pont'i, drá pont'i pa da du. Nu'bʉ́ ra Pilato bi 'ñembabi'ʉ: ―Tsixhʉ, go da bá ponthʉ, ngue'a̱ nuga hinte ma ts'oqui dí tsʉtuabini. 7 Nepʉ nuya xodyo bi da̱di ne bi 'ñena: ―Nuje dí pɛ'tshe 'nara ley, ne nura ley'a̱ ma̱ gue nuní dí 'ñepi da du, ngue'a̱ xa 'ñet'a T'ʉ de Ajua̱. 8 Ha nu mi 'yøde ra Pilato nú'a̱ mi ma̱ñ'ʉ, ma'na bi ntsu'a̱. 9 Hangue bi zixa ra Jesu ma'na'qui mbo ja ra ts'ʉtbi ne bi 'yambabi bi 'ñembi: ―¿To'o rá 'mɛhni'i? Pe nura Jesu hinte bi da̱di. 10 Hangue ra Pilato bi 'ñembabi'a̱: ―¿Ha gue hinte guí tha̱di? ¿Ha gue hinguí pa̱di gue dí ha̱ ra ts'ɛdi pa ga pont'a'i o pa ga hɛc'a'i? 11 Nu'bʉ́ nura Jesu bi da̱di ne bi 'ñena: ―Ni 'nara ts'ɛdi hinguí ha̱ pa da za te gui 'yøtcagui 'bʉ hingo Ajua̱ da 'ra'a ra ts'ɛdi. Hangue nú'a̱ to'o xa dagagui ja ri 'yɛ, nú'á̱ go gue'a̱ ma'na tu ra ts'oqui que nu'i. 12 Hangue desde ra ora'a̱, ra Pilato mi ne da hyɛguihma̱'a̱, pe nuya xodyo himi tsaya ra hmafi ne mi ena'ʉ: ―¡Nu'bʉ nu'i gui hyɛgui nú'a̱ ra 'ñøhø'a̱, nu'bʉ́ hingrí amigo ra da̱nga nda̱ Cesa, ngue'a̱ gatho nú'a̱ to'o da 'ñet'a nda̱ gue'a̱ rá ncontra ra Cesa! 13 Ha nu mi 'yøde ra Pilato nú'a̱ mi ma̱ñ'ʉ, nu'bʉ́ nu'á̱ bi manda da ts'ixa ra Jesu pa møte, nepʉ nehe'a̱ bi bøni pa bá hudi ja rá hudi dega ts'ʉtbi ja ra luga mrá thuhu Gabata dega ebreo, rí bøni da 'ñena rá thuhu ra T'ʉt'ado. 14 Y nú'a̱ ra pa'a̱ mrá pa dega nthoqui de ra ngo dega pascua, ne ngu mi nzʉnga 'rato xudi. Nepʉ ra Pilato bi 'ñembabi ya xodyo: ―¡Ndi, 'bacua ri Nda̱hʉ! 15 Pe nu'ʉ́ bi yopa mafi'ʉ ma'na'qui ne bi 'ñena: ―¡Tsits'i, bá pont'i, ne ja dí duni! Nepʉ ra Pilato bi 'ñembabi'ʉ: ―¿Ha gue guí nehʉ ga pont'a nuna ri Nda̱hʉ? Nepʉ nuya nda̱ gá macja̱ bi da̱di ne bi 'ñena: ―Nura Cesa hønsɛ go gue'a̱ ma nda̱he, y jo'o ma'na. 16 Hangue ra Pilato bi 'yɛnt'ua ja yá 'yɛ ya xodyo pa dra pont'i'a̱. Hangue nu'ʉ́ bi zinga ra Jesu ne bi zits'i pa da pont'i ngu mi ne'ʉ. 17 Ne ra Jesu bi bøni mi ndude rá ponza. Ne bi ts'its'i pa ja ra t'øhø rá thuhu Ña̱xmadu, dega ebreo rá thuhu Golgota. 18 Ne ja brá pont'ini'a̱ co má yoho ya 'ñøhø, 'na cada rá hyo, ha ra Jesu bi 'yoda madetho de gue'ʉ. 19 Y ja ra ponza habʉ bri pont'a ra Jesu xqui thøta 'nara xithɛ ne mi huxni 'raya noya nú'a̱ bi manda ra Pilato da t'ofo. Mi ena njabʉ: “Ra Jesu ra me Nasare, rá Nda̱ ya xodyo.” 20 Ne ndunthi ya xodyo bi hñe'ta nú'ʉ ya noya, ngue'a̱ habʉ bri pont'a ra Jesu mi guetbʉ ra hnini Jerusale, y nú'ʉ ya noya'ʉ xqui t'ofo dega ebreo, ne dega griego, ne dega lati. 21 Ne nuyá nda̱ gá macja̱ ya xodyo bi ma bá embabi ra Pilato: ―¿Hanja gá ofo njabʉ gue go gue'a̱ rá Nda̱ ya xodyo? 'Yofo gue nu'á̱ mi ma̱nsɛ gue rá Nda̱ ya xodyo. 22 Ha nura Pilato bi da̱di ne bi 'ñena: ―Nu'a̱ stá ofo, ya stá ofo. 23 Ha nu mi uadi bi pont'a ra Jesu nuya soldado, bi gʉmpa yá dutu ra Jesu nú'ʉ xqui 'bøcuabi. Mi goho ya soldado, ne bi hñegue 'ra 'na xɛni nuya dutu'ʉ. Ne bi gʉmpa rá mahe nú'a̱ himi pɛ'tsa ni 'nará nt'ɛdi, mi xøgue ra xʉni. 24 Nepʉ nu'ʉ́ bi 'ñémbabi'ʉ 'na ngu 'na: ―Hinga ma ga tʉñhʉ, ma ga rifahʉ pa ga nuhʉ to'o drá mɛti. Hangue bi njabʉ ngu ma̱nga ra Ma̱ca T'ofo habʉ ena: “Bi nhyegue 'ra 'na xɛni ma dutu, ne bi rifagui nú'a̱ ma'na ma he.” Ne gue'a̱ bi 'yøt'a ya soldado. 25 Y guetbʉ ja ra ponza mi 'bahni rá na̱na̱ ra Jesu, ne 'nara 'bɛhña̱ nú'a̱ mrá cu rá na̱na̱ ra Jesu, ne ra Maria rá 'bɛhña̱ ra Cleofa, ne ra Maria Magdalena. 26 Ha nu mi hyanda ra Jesu rá na̱na̱ mi 'bahuini nú'a̱ rá hma̱ca nxadi'a̱, nu'bʉ́ nu'á̱ bi 'ñembabi rá na̱na̱: ―Nubyá 'yøt'a ra uɛnda gue nú'a̱ guí 'bahuibʉ go gue'a̱ dri t'ʉbya'a̱. 27 Nepʉ ra Jesu bi 'ñembabi nehe nú'a̱ rá hma̱ca nxadi: ―Ne'i, 'yøt'a ra uɛnda gue nú'a̱ guí 'bahuibʉ go gue'a̱ dri na̱na̱bya'a̱. Y desde gue'bʉ, nura hma̱ca nxadi bi zits'i'a̱ ja rá ngu pa bi japamasu. 28 Y ra Jesu mi pa̱di gue ya bi uadi gatho, nepʉ pa bi nja ngu nú'a̱ ma̱nga ra Ma̱ca T'ofo, nu'á̱ bi 'ñena: ―Tsʉca ra nduthe. 29 Ha mi jani 'nara mohi mi po ra ju'tsa vinu. Nepʉ bri 'bo'mba 'nara sponja co nura ju'tsa vinu ne bri thøta ja 'nara ts'ʉt'o dega isopo, nepʉ bi 'bø'tse asta ja rá ne ra Jesu. 30 Ha nu mi zi nura ju'tsa vinu ra Jesu bi 'ñena: ―Ja xa uadiua gatho nú'a̱ xra 'bɛpcagui. Ne 'bestho ra ora'a̱ bi ñe'mi ne bi du. 31 Ha mrá pa ra nthoqui de ra ngo dega pascua, hangue nuya nda̱ gá xodyo bi ma bá ba̱ntebi ra Pilato pa da manda dra thempa yá ua nú'ʉ xqui 'bont'i ne da ja̱'mba yá ndo'yo de guehni, pa njabʉ ni 'nara anima hinda gohi ja ra ponza nura pa dega tsaya, ngue'a̱ nú'a̱ ra pa dega tsaya gue'a̱ ra da̱ngo. 32 Hangue nuya soldado bi uat'i habʉ mi zʉdi 'na de nú'ʉ ya be xqui 'bont'i mahyɛgui co ra Jesu pa bi thempabi yá ua, nepʉ bri jabʉ nehe nú'a̱ ma'na ra be. 33 Pe nu mi uat'i habʉ xqui 'bont'a ra Jesu, nu'á̱ ya himbi thempa yá ua ngue'a̱ bi hyandi'ʉ gue ya xqui du'a̱. 34 Pe 'nara soldado bi umba 'nara nsʉni ja rá hyo rá tiña̱ co 'nara lansa, nepʉ 'bestho bi bønga ra ji ne ra dehe. 35 Ha nú'a̱ to'o pedena̱, go 'na to'o bi hyandi, y núna ma̱ go guehna majua̱ni, pa gui camfrihʉ nehe. 36 Bi njabʉ pa bi nja ngu ma̱nga ra Ma̱ca T'ofo habʉ ena: “Hindra thempabi ni 'nará ndo'yo'a̱.” 37 Y nehe bi njabʉ ngu ma̱nga ra Ma̱ca T'ofo habʉ ena: “Ya ja̱'i bi hyandi nú'a̱ bi sʉnsɛ'ʉ.” 38 Nepʉ ra Jose mrá me Arimatea bi ma bá ba̱ntebi ra Pilato pa da 'yapa nsɛqui da ca̱'mba rá zi ndo'yo ra Jesu de ja ra ponza ne da duts'i'a̱. Ra Jose xqui gamfri ra Jesu, masque mant'a̱guitho ngue'a̱ mi tsu yá mixodyoui. Ne ra Pilato bi umba nsɛqui, hangue bi ma bá ca̱'mba rá ndo'yo ra Jesu de ja ra ponza ne bi duts'i. 39 Nehe ra Nicodemo nú'a̱ xqui ma da c'a̱'tsa ra Jesu dega xuui, nehe bi mani habʉ xqui 'bont'i'a̱. Nu'á̱ mi hña̱ ra mirra mi ntha̱nts'i co ra aloe, mi pɛ'tsa 'natema'rɛt'a kilo rá hñʉ. 40 Nepʉ nu'ʉ́ bi du'tsua rá zi ndo'yo ra Jesu, ne bi mant'i co ya xʉni dutu nú'ʉ xqui t'ʉxa nú'a̱ ra mirra ne ra aloe, ngue'a̱ mi njabʉ yá nza̱i yá nt'agui ya xodyo. 41 Y nu habʉ bri pont'i'a̱, mi jʉmpa guetbʉ 'nara ua̱za habʉ mi ja 'nara cʉts'i pa ra nt'agui, ne hinto xqui nt'aguitho ja nura cʉts'i'a̱. 42 Hangue ja bá aguini'ʉ ra Jesu ngue'a̱ guehni bi gʉmpa guetbʉ'ʉ de habʉ xqui 'bont'i'a̱, ne ngue'a̱ ya mi ma da mʉdi ra pa dega tsaya de ya xodyo.

20

1 'Nitho nú'a̱ ndomingo, tobya himi hats'itho, ra Maria Magdalena bi ma habʉ xqui t'agui ra Jesu, ne bi hyandi gue xqui t'ent'a ra do nú'a̱ xqui jot'a ra nt'agui. 2 Hangue nu'á̱ bi ma hnest'ihi pa habʉ mi 'bʉi ra Simu Pedro ne nú'a̱ ma'na ra nxadi nú'a̱ xi mrá hma̱di ra Jesu ne bi 'ñembabi'ʉ: ―Xa tha̱i ra zi Hmu de habʉ mi t'agui ne xa thuts'i, y nubyá nixi hindí pa̱he habʉ xá ts'ogui'a̱. 3 Nepʉ nura Pedro bi ma 'bestho pa da c'a̱'tsa ra nt'agui co nú'a̱ ma'na ra nxadi. 4 Bi ma hnest'ihi ri yoho, pe nú'a̱ ma'na ra nxadi ma'na bi 'mɛt'o de ra Pedro, hangue 'mɛt'o bi zønga ja ra nt'agui'a̱. 5 Ngu bi zøni bi ndoqui ne bi nc'a̱ts'i, nepʉ bi hyanda ya xʉni dutu mi 'bøni, pe nu'á̱ himbi yʉt'i. 6 Nepʉ hinga ya'a̱ 'bestho bi zønga ra Simu Pedro nú'a̱ mri 'bɛfa, ne nu'á̱ ha̱, bi yʉt'a mbo ra nt'agui ne bi hyanda ya xʉni dutu mi 'bøni. 7 Ne bi hyanda nú'a̱ ra dutu xqui thu'tuahma̱ rá ña̱xu ra Jesu xqui 'bants'i ne 'nambʉ xqui thuts'i. 8 Nehe nú'a̱ xqui zønga ra mʉdi, bi yʉt'i mbo habʉ bi t'agui ra Jesu pa bi hyandi, ne bi gamfri gue ra Jesu xqui yopa nte ngu xqui xipi'ʉ. 9 Nu'ʉ́ hinxqui zo yá mfeni de nú'a̱ mi ma̱nga ra Ma̱ca T'ofo habʉ ena gue mi pɛ'tsi da nangui de ja ra du, ne asta nura ora'a̱ ja bi zo yá mfeni'ʉ. 10 Nepʉ ri yoho bi mengui pa ja yá ngu'ʉ. 11 Pe nura Maria mi 'bahni møte guetbʉ ra nt'agui mi zoni, ne ra ora mi zoñ'a̱ bi ndoqui pa bi nc'a̱xa mbo ra nt'agui. 12 Ne bi hyanda yoho ya ɛnxɛ mri hñe t'axi, 'na mi hudi habʉ xqui nja rá ña̱xu, ha nu'a̱ ma'na habʉ xqui nja yá ua nuni habʉ xqui 'bɛgui hma̱ha̱ rá zi ndo'yo ra Jesu. 13 Ha nu'ʉ́ bi 'ñembabi'a̱: ―Na̱ná̱, ¿hanja guí zoni? Nu'á̱ bi 'ñena: ―Ngue'a̱ xa tha̱i ma zi Hmu ne xa thuts'i, ne hindí pa̱di habʉ xá ts'ogui'a̱. 14 Ne nu mi ma̱nga njabʉ'a̱, bi ñegui nepʉ bi hyanda ra Jesu mi 'bahni, pe nu'á̱ himbi ba̱di ua go mi gue'a̱ ra Jesu. 15 Ha nura Jesu bi 'ñembabi: ―Na̱ná̱, ¿hanja guí zoni? ¿To'o guí honi? Ha nura Maria mi hu rá mʉi gue go mi gue'a̱ ra nsu ua̱za, hangue bi 'ñembabi: ―Ndada, 'bʉ xcá tuts'igue, xicagui habʉ xcá tsogui pa ga ma ga tuts'i. 16 Ha nura Jesu bi 'ñembabi: ―¡Maria! Ra ora'a̱ ra Maria bi mpʉnts'i ne bi 'ñembabi dega ebreo: ―¡Raboni! ―Nú'a̱ ra noya'a̱ rí bøni da 'ñena Xahnate. 17 Ha ra Jesu bi 'ñembabi: ―Oguí thangagui ngue'a̱ hinstá matho habʉ bí 'bʉ ma Dada, pe rí ma bá xipabi nú'ʉ ma'ra ma cu ne gui 'ñembabi'ʉ gue ma ga ma habʉ bí 'bʉ ma Dada ne ri Dadahʉ, ma Ajua̱ ne ri Ajua̱hʉ. 18 Nu'bʉ́ ra Maria Magdalena bi ma bá xipabi ya nxadi gue xqui hyanda ra zi Hmu, ne bi xipabi'ʉ ngu nú'a̱ xqui xipabi'a̱. 19 Ne nura domingo'a̱ de mi nxuui ya nxadi xqui munts'i ne xqui got'a ya gosthi ngue'a̱ mi tsu ya nda̱ gá xodyo. Nepʉ bi zønga ra Jesu ne bi 'mai madetho de gue'ʉ ne bi zɛngua bi 'ñembabi'ʉ: ―'Bʉhʉ te rá 'ñentho. 20 Ne nu mi xipabi njabʉ'ʉ, bi 'ñutuabi yá 'yɛ ne rá hyo rá tiña̱. Hangue ya nxadi xi bi johya ngue'a̱ bi yopa hyanda ra zi Hmu. 21 Nu'bʉ́ ra Jesu bi yopa 'ñembabi'ʉ: ―'Bʉhʉ te rá 'ñentho. Ngu bá pɛncagui Ajua̱ ma Dada, njabʉ nehe dí pɛn'ahʉ. 22 Ne nu mi ma̱nga njabʉ bi hui'ti'ʉ ne bi 'ñembabi: ―Hña̱ñhʉ ra Ma̱ca Nda̱hi. 23 Nuto gatho gui pumbahʉ yá ts'oqui, gue'ʉ dra pumbabi, ne nuto gatho hingui pumbahʉ, gue'ʉ di tuda yá ts'oqui. 24 Pe nura ora mi zønga ra Jesu mi jo'oni ra Toma 'na de nú'ʉ ya 'rɛt'amayoho ya nxadi, nú'a̱ mi t'embi ra Go. 25 Hangue nu ma'ra ya nxadi bi 'ñembabi ra Toma: ―Stá hanthe ra zi Hmu. Nepʉ nu'á̱ bi 'ñembabi'ʉ: ―'Bʉ hinga handua yá 'yɛ habʉ bi mfoxa ya clavo, ne 'bʉ hinga thint'a ma dedo habʉ bi mfoxa ya clavo, ne 'bʉ hinga thint'a ma 'yɛ ja rá hyo rá tiña̱, hinga camfri. 26 Rá hña̱to ma pa'a̱ bi yopa munts'a ya nxadi ma'na'qui, ne nu'bʉ́ ha̱, mi 'bʉhni nehe ra Toma. Nepʉ bi zønga ra Jesu mi jot'a ya gosthi ne bi 'mai madetho de gue'ʉ ne bi zɛngua bi 'ñembabi'ʉ: ―'Bʉhʉ te rá 'ñentho. 27 Nepʉ nu'á̱ bi 'ñembabi ra Toma: ―Ha̱ua ri dedo ne thint'a ja ma 'yɛ, ne ha̱ua ri 'yɛ ne thint'a ja rá hyo ma tiña̱. Ográ 'ña̱gamfri, camfrigui. 28 Nu'bʉ́ ra Toma bi da̱di ne bi 'ñembabi: ―¡Ma zi Hmu'i, ne ma Ajua̱'i! 29 Nepʉ ra Jesu bi 'ñembabi: ―¿Ha gue ya xcá camfri ngue'a̱ xcá hyandgagui, nugue Toma? Dá nja̱pi nuto gatho camfrigui masque hinxa hyandgagui. 30 Ndunthi ma'ra ya da̱nga nt'udi bi 'yøt'a ra Jesu ja yá thandi yá nxadi, pe nu'ʉ́ hinxa t'ofo ja nuna ra t'ofo. 31 Pe nuyá bi t'ofo pa da za gui camfrihʉ gue ma zi Hmuhʉ ra Jesu go gue'a̱ ra Cristo rá T'ʉ Ajua̱, ne pa 'bʉ gui camfrihʉ, da nja ri tehʉ pa nza̱ntho po rá ngue'a̱.

21

1 'Mɛfa ra Jesu bi yopa hnequi habʉ mi 'bʉi yá nxadi ja ra ndehe rá thuhu Tiberia. Ne bi yopa hnequi njaua: 2 Ra Simu Pedro mi 'bʉhui 'nadbʉ ra Toma nú'a̱ mi t'embi ra Go, ne ra Natanael nú'a̱ ra me Ncaná de Galilea, ne yá t'ʉ ra Sebedeo, ne má yoho yá nxadi ra Jesu, gatho'ʉ 'nadbʉ mi 'bʉi. 3 Ha ra Simu Pedro bi 'ñembabi'ʉ: ―Ma ga ma ra 'bɛhua̱. Ha nú'ʉ ma'ra nehe bi 'ñena: ―Ga maha nehe. Nepʉ bi ma'ʉ ne bi yʉt'a ja 'nara motsa, pe nura xuui'a̱ hinte bi gʉ'ʉ. 4 Ha nu mi hyats'i mi 'bahni ra Jesu ja rá hyo ra ndehe, pe nuya nxadi himi pa̱di ua go mi gue'a̱ ra Jesu. 5 Nepʉ nu'á̱ bi 'ñembabi'ʉ: ―Ts'ʉnt'ʉhʉ, ¿ha hinte xcá jʉhʉ? Nu'ʉ́ bi da̱di ne bi 'ñena: ―Otho. 6 Ha nu'á̱ bi 'ñembabi'ʉ: ―Ca̱thʉ ra xit'a̱ po ja ra 'ñɛi de ja ra motsa ne njabʉ da za gui jʉhʉ. Hangue nu'ʉ́ bi ga̱t'a ra xit'a̱, ne nu mi gʉts'i xi mi ñuxa ya hua̱ asta himi tsɛdi da pø'tse'ʉ co yá hñʉ ya hua̱ mi cʉ. 7 Nu'bʉ́ nú'a̱ rá hma̱ca nxadi ra Jesu bi 'ñembabi ra Pedro: ―¡Go guehni ma zi Hmuhʉ! Ha ngu mi 'yøde ra Pedro gue go mi gue'a̱ ra zi Hmu, nu'bʉ́ bi da̱ma hñuxa rá he nú'a̱ xqui hña̱qui, ne bi hñøt'a ja ra ndehe pa bi zønga ja ra ña̱nthe habʉ mi 'ba ra Jesu. 8 Ne nu ma'ra ya nxadi bi 'yɛt'a ra motsa pa ja ra ña̱ni, mri gʉt'atho'ʉ ra xit'a̱ nú'a̱ mi ñuxa ya hua̱, ngue'a̱ himi yabʉ pa ja ra ña̱ni, ngu mi 'na nthebe metro rá yabʉ. 9 Ha nu mi bøni'ʉ de ra motsa, bi hyanda 'raya dɛspi mi zøni, ne ja mi oxni 'nara hua̱ mi ntha̱xi, nehe mi jani 'raya thuhme. 10 Nu'bʉ́ ra Jesu bi 'ñembabi'ʉ: ―Bá ha̱hʉ 'raya hua̱ nú'ʉ ja juadi gá jʉhʉ. 11 Nu'bʉ́ ra Simu Pedro bi yʉt'a ja ra motsa ne bi pønga ra xit'a̱ ja ra ña̱nthe nú'a̱ mi ñuxa ya da̱nga hua̱, mi 'na nthebe made ne hñu yá ndunthi'ʉ. Y masque mi ndunthi ya hua̱ pe ra xit'a̱ himbi ntʉni. 12 Ha nura Jesu bi 'ñembabi'ʉ: ―Bá e gui ntacohʉ. Ha nuya nxadi mri ntsapabi da 'yambi to'o'a̱, ngue'a̱ mi pa̱di'ʉ gue go mi gue'a̱ ra zi Hmu. 13 Nepʉ nura Jesu bi joni ja ra tsibi bi hña̱ca ya thuhme ne bi umbabi'ʉ; njabʉ nehe bi 'yøt'e co ra hua̱. 14 Ya rá hñu'qui'a̱ xqui 'ñudi ra Jesu ja yá nxadi nu de ya xqui yopa nte de ra du. 15 Nu mi ua ntaco'ʉ ra Jesu bi 'yambabi ra Simu Pedro ne bi 'ñembi: ―Nugue Simu, rá t'ʉ'i ra Joná, ¿ha gue ma'na go grí ma̱cagui de guehyʉ ma'ra? Ha nu'á̱ bi 'ñembabi: ―Ha̱ha̱, ma zi Hmu'i, nu'i guí pa̱di gue drí ma̱'i. Ne nu'á̱ bi 'ñembabi: ―Supca ma zi t'ʉca dɛti. 16 Nepʉ rá ño'qui ra Jesu bi 'yambabi ma'na'qui, bi 'ñembabi: ―Nugue Simu, rá t'ʉ'i ra Joná, ¿ha grí ma̱cagui? Ra Pedro bi da̱di ne bi 'ñembi: ―Ha̱ha̱, ma zi Hmu'i, nu'i guí pa̱di gue drí ma̱'i. Ne nu'á̱ bi 'ñembabi: ―Supca xá hño ma zi dɛti. 17 Nepʉ rá hñu'qui bi 'yambabi ma'na'qui, ne bi 'ñembabi: ―Nugue Simu, rá t'ʉ'i ra Joná, ¿ha grí ma̱cagui? Ra ora'a̱ bi du rá mʉi ra Pedro ngue'a̱ ya rá hñu'qui bi 'yambabi ua mi ma̱di'a̱, ne bi 'ñembabi: ―Ma zi Hmu'i, nu'i gatho go guí pa̱di, ne guí pa̱di gue xi drí ma̱'i. Nu'bʉ́ ra Jesu bi 'ñembabi: ―Supca xá hño ma zi dɛti. 18 Xi majua̱ni dí xi'a'i, nú'bʉ nguí nts'ʉnt'ʉ nguí hesɛ ri he ne nguí 'yo habʉ go nguí ne. Pe nu xcrí nda̱xjua ma gui tʉnga ri 'yɛ, ne ma'na to ma da hye't'a'i ri he, ne da zix'a'i habʉ hingo gui negue. 19 Bi ma̱nga njabʉ'a̱ pa bi xipi te ma du mi ma da du ra Pedro pa da hnequi rá nsunda Ajua̱. Ne nu mi ma̱nga njabʉ bi 'ñembabi: ―¡Tɛngagui! 20 Nepʉ nura Pedro bi ñegui ne bi hyandi gue mi dɛna nú'a̱ rá hma̱ca nxadi ra Jesu, nú'a̱ xqui hñudi ja rá hyo ra Jesu nú'bʉ mi nt'oxi'ʉ ne xqui 'yambabi to'o mi ma da da'a̱. 21 Ne nu'bʉ́ ra Pedro nu mi hyant'a̱ bi 'yambabi ra Jesu: ―Ma zi Hmu'i, xi nuni, ¿te go ma da jani? 22 Nu'bʉ́ ra Jesu bi da̱di: ―Nu'bʉ go ga negá nuni da 'mʉi asta ra pa ga pengui, ¿te go grí 'ñanigue? Nu'i go da tɛngagui. 23 Hangue nuna ra 'bedena̱ bi 'ño ja gatho ya gamfri, ne bi beni'ʉ gue nura nxadi'a̱ himi ma da du. Pe ra Jesu himbi 'ñena gue himi ma da du, hønsɛ bi 'ñena: “Nu'bʉ go ga negá nuni da 'mʉi asta ra pa ga pengui, ¿te go grí 'ñanigue?” 24 Nú'a̱ ra hma̱ca nxadi'a̱ go gue'a̱ di damajua̱ni de nuya ya t'øt'e bi nja, ne bi 'yofo ja nuna ra t'ofo. Ne dí pa̱he gue nú'a̱ bi 'yofo gue'a̱ majua̱ni. 25 Nehe ja ndunthi ma'ra ya t'øt'e nú'ʉ bi 'yøt'a ra Jesu. 'Bʉ to da 'yofo gatho'ʉ dí beni gue nuya t'ofo'ʉ hinda 'ñɛni gatho maxøgue rá ngʉni ra ximhai. Njabʉ gue'a̱.