SAN JUAN osali Je'ná Galabé Ra'íchali Jesucristo jiti rugá

1

Jesucristo mapu Riosi Ra'íchala anérami ju, ma ranarúami níili jena'í wichimóbachi

1 Ki'yá chokichí echi Riosi Ra'íchala níili. Echi Riosi Ra'íchala sinibí Riosi yuwa asali. A'lí Echi mapu Riosi Ra'íchala anérami ju, ayénachó Riosi ju. 2 Je'ná, ki'yá chokichí, Riosi yuwa asali. 3 Je'ná Binói jiti, Riosi niwali ne suwaba namuti. A'lí tarapé biyiri namuti nirú mapu Binói ketasi niwali. 4 A'lí Echi mapu Riosi Ra'íchala anérami ju, Échiko we galá 'ya mapurigá echi pagótami sinibí niráa piréami níima. A'lí mapalí echi pagótami ma sinibí niráa piréami ju, echalí aboni ma galá machimea ne galabé ologá piréliya. 5 Jena'í wichimóbachi piréami pagótami ne wabé chati oláami ju. Echijiti aboni mapurigá echo'ná rokowárali niráa chopi 'yénami ju. A'lí Echi mapu Riosi Ra'íchala anérami ju, Echi galá machíramiya nawali echi pagótami jena'í wichimóbachi piréami. A'lí echi riablo we nakí mapurigá echi pagótami chopi chati ologá pirélama mapurigá echo'ná rokowárali piréami niráa; chopi binói ketasi omero olayá mapurigá ne si'néami pagótami echirigá olama, mapujiti echi Riosi Ra'íchala arigá machíraga olá si'néami echi jaré mapu ikí nakiko mapu galá bichíima Riosi. 6 Riosi chabénala bachá júuli bilé rijói, Juani riwéami, echi mapu pagóami níili. 7 Je'ná Juani nawali mapurigá nawésami niráa. Binói nawésali echi auché bilé Rijói jiti, echi mapu galá machíraga olá jena'í wichimóbachi piréami pagótami. Je'ná Juani echirigá nawésali mapujiti binói we nakili mapu ne si'néami pagótami galá bichíima echi auché bilé Rijói jiti. 8 Echi Juani ketasi níili echi mapu galá machíraga olá echi pagótami, chopi echi Juani bachá niráa nawali mapurigá binói nawisama echi auché bilé Rijói jiti, echi mapu galá machíraga olá echi pagótami. 9 Echalí echi auché Bilé mapu ne bichíwali machíraga olá si'néami pagótami ma nawama riwéali jena'í wichimóbachi. 10 Je'ná Binói jena'í wichimóbachi asali. A'lí ki'yá chokichí Binói niwali jena'í wichimóbachi, chopi jena'í wichimóbachi piréami pagótami ketasi galá machili echi Binói. 11 Echirigá binói jena'í kepu níwalachi nawali; chopi echi jaré Binói níwala pagótami arigá ketasi nareli echi Binói. 12 Chopi jaré jena'í wichimóbachi piréami arigá ne galá bichíili echi Binói, echijiti Binói galá 'yali mapurigá aboni niwárami níima Riosi kúchuwala niráa, ne si'néami mapu ikí aboni galá bichíiko Binói riwalá niráa. 13 Ne si'néami mapu ikí galá bichíiga naréliko echi Binói, aboni ma Riosi kúchuwala niráa ranarúami ju. Riosi ma niwali echi aboni mapurigá Binói kúchuwala niráa. A'lí aboni ketasi echirigá ranarúami ju mapujiti aboni chopi echirigá nakili, nirapé mapujiti auché bilé rijói echirigá nakili; chopi ranarúami ju Riosi kúchuwala niráa mapujiti aboni ma galá bichíiga nareli echi Bilé mapu galá machíraga olá echi pagótami. 14 A'lí Echi mapu Riosi Ra'íchala anérami ju, ma ranarúami níili jena'í wichimóbachi mapurigá echi pagótami kúchuwala ranarúami ju. Je'ná Binói, rijói niráa, bitéali jena'í wichimóbachi, tamujé yuwa. A'lí tamujeta riwali echi Binói ne wabé Walubela niráa, echalí mapalí Riosi Onorúami aneli mapu bi'nélipi Binói Ranala ju, ayénachóta machili mapu Binói ne wabé simírami galéami ju, ayénachó ne wabe simírami bichíwaga ra'íchami niráa. 15 Echi Juani nawésali echi Binói jiti rugá mapalí o'weli ra'íchaga jeanili: Nijeni 'yemi mi nawésali je'ná Rijói jiti rugá, mapalini jerigá anili: Nijeni ma nawali 'yemi mi nawésisiya, chopi auché Bilé ke 'me ayó ayénachó nawama 'yemi mi nawésisiya. Je'ná Binói waminabi ne wabé simírami Walubela ju ketasi mapurigá nijé, mapujiti Binói ki'yá sinibí bitéali mapalí nijeni ke cho ranarúami níili. 16 Binói ne wabé simírami galéami ju. Ayénachó Binói tamujé tamí ne wabé simírami galeli. Echirigá Binói wisabé, sinibí niráa tamujé tamí ne wabé ku'wírali. 17 Echi Moisesi riwéami rijói osali Riosi nulalila mapurigá Riosi Binói nulali, chopi echi Walubela Jesucristo tamujé tamí 'yali mapurigata galéami níibo, ayénachó Binói tamujé tamí 'yali echi ne Bichíwali. 18 Ke wesi tarapé siné riwali Riosi, chopi echi bi'nélipi Riosi Ranala, echi mapu echo'ná ne mulubé Riosi Onorúami yuwa atí, je'ná Binói, tamujé tamí ne galá machírali echi Onorúami.

Echi Juani ma nawésali Jesucristo jiti rugá

19 Mapalí echi jaré Juríosi echo'ná Jerusalémachi piréami júuli jaré sacerdote anilíwami rijói, ayénachó jaré Libita aniríwami rijói, mapurigá jerigá rukuema echi Juani: ¿Chigá 'nalí walula Riosi jiti nawésami ju mujé? Echalí echi Juani ne bichíwaga nawésali, 20 mapalí binói ne galá machíami niráa jeanili: Nijé ketásini ju echi Walubela Cristo anilíwami, echi mapu Riosi wilali walubela Nigúurami niráa. 21 A'lí aboni auchecho siné rukueli jeanigá: ¿Chigá bichemi juko? ¿Áchami ju echi walula Riosi jiti nawésami, Elíasi riwéami, mapu chabé ki'yá bitéali jena'í wichimóbachi? A'lí echi Juani jeaneli: Ketásini ju. A'lí aboni auchecho siné waminabi jeanigá rukueli: ¿Áchami ju echi auché bilé walula Riosi jiti nawésami máputa we buwé? A'lí jeaneli: Ketásini ju. 22 A'lí aboni jeanigá rukueli: ¿Chigá bichemi juko? ¿Churigami tamujé tamí ané mujé binói? 'Wérali ju mapurigata echirigá ne galá ku ruyebo echi jaré o'wéala mapu tamujé tamí júuli. 23 A'lí jeaneli: Nijeni ju echi rijói mapu echo'ná biléana waná kawichí nawésaga jeaní: Echi Walubela ke sayiná nawama jena'í wichimóbachi. Echijiti galá a'lárasi 'yemi aboni sulálachi, achigórigá mapurigátamo ayénachó galá a'lara echo'ná buwichí mapalí bile walula echo'ná simírama. Echirigá olasi mapurigá echi walula Riosi jiti nawésami Isaíasi riwéami osogá nulali. 24 A'lí echi jaré mapu echirigá julárami niili, ayénachó o'wéala Bariseo anilíwami binériami níili. 25 A'lí aboni jeanigá rukueli: ¿Churékula bichemi echirigá pagoka olá echi pagótami, ketásimi echi Walubela Cristo anilíwami níisagá, nirapemi echi Elíasi níisagá, nirapemi echi auché bilé walula nawésami níisagá? 26 A'lí echi Juani ku nijéwaga jeaneli: Nijeni pagola ba'wí jiti, chopi auché Bilé ma 'yemi yuwa atí, mapu 'yémitamo ketasi cho galá machí. 27 Je'ná ju Echi mapu tamí yuwa pe jubá nawá 'yemi mi nawésisiya. Binói ju Echi mapu waminabi ne wabé simírami Walubela ju, ketasi mapurigá nijé. Nijeni ma anili mápuni ketasi 'me galá ju mapurigani mulubéanama echo'ná Binói yuwa, nirapé mapurigani akarápatama Binói akalá. 28 Suwaba je'ná echirigá ikili echo'ná Betábarachi anilíwachi, mapo'ná bo'ónala waná ju echo'ná Joránachi anilíwachi bakochi, mapo'ná echi Juani pagoya asali echi wikabé pagótami.

Jesusi, echi Riosi níwala Méchuli ju

29 A'lí echalí jonsa ba'alínala rawé echi Juani auchecho siné echo'ná iyénali. Echalí binói riwali echi Jesusi echo'ná mulubé nawáachi. A'lí echi Juani jeaneli echi jaré binói yuwa 'yénami: Je'ná Rijói, echi Riosi níwala Méchuli ju, mapu we omériami ju bi'wayá jena'í wichimóbachi piréami chati olalila. 30 Je'ná Rijói ju mapu nijé, echi Binói jiti rugá, chabé 'yemi nimí jeaneli: Auché Bilé ke 'me ayó nawama 'yemi mi nawésisiya, echi mapu waminabi wabé Walubela ju Binói, ketasi mapurigá nijé, mapujiti Binói ki'yá sinibí bitéali mapalini nijé ketasi cho ranarúami níili. 31 A'lí nijé ketasini machili echi Binói. Chopi nijé arigá ba'wí jiti pagómiya nawálini, mapurigá echi jaré wikabé Isaeli anilíwami pagótami ne galá machimea echi Binói. 32 Ayénachó echi Juani jeanigá nawésali: Nijeni riwali echi Wabé Galabé Riosi Iwigala echo'ná ripá riwigachi jonsa rikínami mapurigá bilé makawi niráa. A'lí echi Wabé Galabé Riosi Iwigala echo'ná echi Jesusi yuwa moba tibili. 33 Echalí nijeni ketasi cho machili echi Binói, chopi Riosi mapu tamí júuli ba'wí jiti pagónara echi pagótami, echi Binói tamí bachá niráa jeaneli: Mapalimi riwimea echi Wabé Galabé Riosi Iwigala echo'ná ripá riwigachi jonsa rikínami, ayénachó mapalimi riwimea echi Riosi Iwigala echo'ná moba tibíami bilé rijói yuwa, echi Rijói níima mapu ne galá 'yama echi Wabé Galabé Riosi Iwigala echi jaré pagótami. 34 Nijeni ma riwali echi Binói; ayénachó nijeni nawésaga aní mapu je'ná Rijói, echi bi'nélipi Riosi Ranala ju.

Jesusi ma chota binériya jaré rijói

35 A'lí echalí jonsa ba'alínala rawé echi Juani auchecho siné echo'ná asali. Echi auché jaré okuá mapu binói binérali ayénachó echo'ná binói yuwa muchili. 36 Echalí echi Juani galá riwisá echo'ná iyénachi echi Jesusi, a'lí jeanili: ¡Echi rijói, echi Riosi níwala Méchuli ju! 37 Echalí echi okuá rijói mapu Juani binérali, ma galá namsa mapurigá echi Juani anili, a'lí aboni jubáami najátaga simíbali mapo'ná Jesusi inárali. 38 A'lí Jesusi ku kuwana 'néniga riwali echi okuá Binói yuwa jubáami náatachi. A'lí jeanigá rukueli: ¿Píritamo amí? Echalí aboni jeaneli: Binériami, ¿kumi bité Mujé? 39 A'lí Jesusi jeaneli: ¡Kiná simíbaga, 'nesi! A'lí echo'ná simasa riwali mapo'ná bitéali. A'lí echalí rawé aboni Binói yuwa tibili, mapujiti ma nasipa alíwachi níili. 40 A'lí echi Antresi mapu echi Simoni Pegro rijimala níili, je'ná bilé níili echi okuá mapu galá námali echi Juani echirigá aníachi. Echalí echi okuánika jubáami najátaga simíbali mapo'mí Jesusi simili. 41 Je'ná Antresi bachá ári kepu rijimá, echi mapu Simoni riwéami níili. A'lí ma riwisáa jeaneli: ¡Tamujeta ma riwali echi Mesíasi anilíwami! (Echi mapu jerigá aniwáami ju. Echi Walubela Nigúurami Cristo anilíwami.) 42 A'lí echi Antresi bayébali echi Simoni echo'ná mapo'ná Jesusi asali. Echalí Jesusi galá 'néniga jeaneli: Mujé, Simoni riwéami ju, echi Jonasi ranala, chopi jípimi Pegro riwéami níima, echi mapu jerigá aniwáami ju: Bilé rité.

Jesusi bayeli echi Jilipi, echi Natanaeli ayénachó

43 Echalí jonsa, ba'alínala rawé Jesusi simináali echo'ná Galiléachi anilíwachi kawírali. Echalí Jesusi riwali echi Jilipi echi mapu Binói jeaneli: ¡Tamí najató! 44 Echi Jilipi echo'ná Becháirachi anilíwachi walúlachi bitéami níili, mapo'ná piréali echi Antresi, echi Pegro ayénachó. 45 A'lí echi Jilipi ma riwisáa auché bilé rijói, Natanaeli riwéami, a'lí jeaneli: ¡Tamujé ma riwali echi Rijói mapu echi walula Moisesi, echo'ná Riosi Ra'íchala osilíwalachi osogá anili mapu nawama riwéali! ¡Je'ná ju echi mapu echi auché jaré Riosi jiti nawésami ayénachó osogá anili mapu nawama riwéali! ¡Echi Jesusi ju, echo'ná Nasarétachi bitéami, echi José ranala! 46 A'lí echi Natanaeli jeanigá rukueli: ¿Acha nolínama bilé rijói Walubela echo'ná Nasarétachi jonsa? A'lí echi Jilipi chopi jeaneli: ¡Kiná simigá 'ne echi Rijói! 47 A'lí mapalí Jesusi riwali echi Natanaeli echo'ná Binói yuwa nawáachi, a'lí Jesusi echi Natanaeli jiti rugá jeanili: ¡Nibila! Wakiná inaro bilé rijói mapu Isaeli pagótami ju, echi mapu ne bichíwali tarapé 'yékami ju. 48 A'lí echi Natanaeli echirigá namsa, jeanigá rukueli: ¿Churigami tamí galá machí? A'lí Jesusi jeaneli: ¡Mapalí echi Jilipi ke cho mi bayeli, Nijé ma nimí galá riwali, mapalimi echo'ná ri'lé pachá biléana chunárali asali! 49 A'lí echi Natanaeli jeaneli: ¡Binériami, Mujé ju echi bilepi bi'nélipi Riosi Ranala! ¡Mujé ju echi Walubela, tamujé Isaeli pagótami Silínawala! 50 A'lí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Mapujiti Nijé nimí aneli mapu nimí riwali echo'ná ri'lé pachá biléana chunárali, ¿áchami galá tamí bichíi jipi? Pée waminana mujemi waminabi wabé simírami o'weli namuti riwiméa ketasi mapurigá je'ná. 51 A'lí Jesusi jeaneli: Ne bichíwali Nijé nimí jeané: Jipi jonsa pée waminana 'yémitamo galá riwiboa echo'ná ripá riwigachi ma iráparami niráa. Ayénachótamo echalí riwiboa echi jaré Riosi kapitánawala echo'ná ripá moyénaga, ayénachó ku tiguínami mapo'ná Nijé binói asimea, mapujiti Nijé wilálami ju mapurigá Ku'wíriami niráa.

2

Jaré walú omáwaga niwili echo'ná Kanachi anilíwachi

1 A'lí echalí jonsa wakiná bikiyá chi'línala, echo'ná Kanachi anilíwachi rijówachi, echo'ná Galiléachi anilíwachi kawírali, jaré walú omáwaga niwili. Echalí echi Jesusi iyela ayénachó echo'ná asali. 2 A'lí echo'ná bayérami níili echi Jesusi, echi jaré mapu Binói binérali ayénachó. 3 A'lí si'néami echi wikabé mapu bayélati, ibili niráa pée kúuchi niráa 'yálati bajínala, uva anilíwami rakéami namuti ba'wila; chopi mapalí ma suwali echi uva ba'wila, echalí echi Jesusi iyela jeaneli: ¡Ma suwili echi uva ba'wila! 4 A'lí Jesusi jeaneli: Mukí, ¿churékulami echirigá tamí ané? Nijé tétawala ketasi cho sébali. 5 Chopi echi Binói iyela jeaneli echi jaré mapu kónaga nachútali: Suwaba olasi mapurigá Binói 'yemi mi anema. 6 A'lí echo'ná nirúali usani o'weli sikolí rité niwárami, ba'wí ro'olíwami, mapujiti echi jaré Juríosi pagótami echirigá nulérami níili wikabé namuti pabákanala echi ba'wí jiti. A'lí echi sikolí wabé o'weli níili. Ibili sikolí buchili okuá ba'wí tula, bikiyá ba'wí tula keremá. 7 A'lí Jesusi jeaneli echi jaré mapu kóniga nachútali: Ba'wí buchíwasi echo'ná usani o'weli sikolichi. A'lí we yámiti we galá buchíwalati. 8 Echalí Jesusi jeaneli: Jipi ma pe táa ku tusa 'yasi bajínala echi walula kónami. A'lí echirigá 'yali. 9 A'lí echi walula kónami pe táa bajika machili echi ba'wí, chopi ma uva ba'wila niráa nakulíwarami níili. A'lí echi walula kónami ketasi cho machili mapu echi galabé uva ba'wila, ba'wí jiti niwárami níili. Chopi echi auché jaré mapu kóniga nachútali, ne galá machili mapu ba'wí chopi ro'wárami níili echo'ná sikolichi, ayénachó aboni galá machili mapu Jesusi ma wabé omériga ologá, ne suwaba, uva ba'wila niráa nakulíwali. A'lí echi walula kónami echalí ma galá ra'íraga echi uva ba'wila, ba'wí niwárami, echo'ná bayegá echi kunala, bukulí niwíami rijói, 10 jeaneli: Si'néami pagótami bachá nachútaga kona echi wabé galabéala uva ba'wila. A'lí mapalí echi jaré bayérami ma galá bajili, echalí pée jubáami echi pagótami kóniga nachuta echi pée ke 'me galabéala. ¡Chopi mujemi jipi yénasí nuteli je'ná ne wabé galabéala uva ba'wila! 11 A'lí Jesusi echo'ná Kanachi anilíwachi, echo'ná Galiléachi anilíwachi asagá, echirigá chótali wabé omériga olayá mapurigá ke wesi auché jaré pagótami omero olayá. Echirigá Jesusi galá machírali echi pagótami mapu Binói ne wabé Walubela ju. A'lí echi jaré mapu Jesusi binérali, galá bichíili Binói niráa. 12 Echalí jonsa, pée wakinana, Jesusi auchecho siné ku rikínali echo'ná Kapernaúmachi anilíwachi, Binói iyela yuwa, echi jaré Binói ritémawala ayénachó, echi auché jaré mapu Binói binérali ayénachó. A'lí si'neami echo'ná muchili ke 'me wikabé rawé.

Jesusi machí a'wali si'néami mapu ikí ralinea muchili echo'ná pachá walubé Juríosi ri'obáwalachi

13 Echalí ma mulubé sébachi níili echi Juríosi pagótami omáwala mapalí echi kúuchi bo'wá ko'wílati. Echijiti Jesusi auchecho siné ku muyénali echo'ná ripáami Jerusalémachi. 14 A'lí Jesusi ma ku nawali echo'ná Jerusalémachi. A'lí Binói riwali jaré rijói wáasi ralinea muchúami echo'ná pachá walubé ri'obachi, echi jaré Juríosi pagótami ri'obáwalachi. A'lí auché jaré bo'wá ralinéami ayénachó echo'ná pachá muchili, auché jaré makawi ralinéami ayénachó. A'lí Binói ayénachó echo'ná riwali jaré wenomí nakulíwiya muchúami. 15 A'lí Jesusi bilé wiya wichiwela niwasa, si'néami miná machí a'wali echo'ná ri'obachi jonsa, echi jaré bo'wá ayénachó, echi jaré wáasi ayénachó. A'lí Binói miná rujuínali echi jaré wenomí nakulíwami rijói níwala wenomí; ayénachó Binói miná ri'nabuli aboni níwala jubeli. 16 A'lí Jesusi jeaneli echi jaré makawi ralinéami: ¡Chakena, waminá machí tosí je'ná namuti! ¡Ketasi niwasi je'ná Nijé Onolá kalílachi mapurigá ralinéaluwami kalila niráa! 17 A'lí echi jaré mapu Jesusi binérali, galá 'nátaga machili mapurigá je'ná jerigá osirúami níili echo'ná Riosi Ra'íchala Osilíwalachi: Nijeni ne wabé simírami, ne galá tibula Mujé kalila. 18 A'lí echi jaré Juríosi jeanigá rukueli: ¿Chigá mi risénsia 'yali mapurigami echirigá 'wérali olama? ¡Jipi, we yáati wabé omériga olá sinepi niráa, mapurigá ke wesi auché jaré omero olayá! ¡Echirigata galá machiboa mápumi risensia niwa je'ná jerigá 'wérali oluwáwami olayá! 19 A'lí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: ¡Miná suwaba najunasi je'ná ri'obá, a'lí bicheni bikiyá chi'ligá ku niwama! 20 A'lí echi jaré Juríosi jeaneli: Je'ná walubé ri'obá nawosa makói miná usani bamíbaga niwárami níili. ¿Áchami bikiyá chi'ligá ku niwama Mujé? 21 Chopi Jesusi, Binói kepu sapá, mapurigá bilé ri'obá niráa rugá ra'íchali. 22 Echijiti echalí mapalí Jesusi ma mukusá, ku owínali, echalí echi jaré mapu Binói binérali, galá 'nátaga machili mapurigá Binói chabénala je'ná jerigá anigá ra'íchali. Echalí aboni galá bichíili mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchala Osilíwalachi; ayénachó aboni galá bichíili mapurigá Jesusi Binói ma aneli echi aboni.

Jesusi galá machí ne si'néami

23 A'lí mapalí omowálawachi rawé níili, mapalí echi kúuchi bo'wá ko'wílati, echalí rawé Jesusi echo'ná Jerusalémachi asali. Echalí wikabé pagótami bichíili Binói niráa, mapujiti wisabé riwali wabé omériga oláachi Binói, mapurigá ke wesi auché jaré pagótami omero echirigá olayá. 24 Chopi Jesusi Binói mayeli mapu aboni ketasi 'me bichíwaga olali, mapujiti Binói ne galá machili ne si'néami aboni. 25 A'lí Jesusi ketasi newaleli mapurigá auché jaré pagótami jiti ruyérami níima Binói, mapurigá echi pagótami 'nata echo'ná pachana aboni sulálachi niráa, mapujiti Jesusi Binói ne galá machí mapurigá ju echo'ná pachana ibili rijói sulálachi.

3

Echi Nikoremo Jesusi yuwa ra'ícha

1 A'lí bilé rijói, Bariseo anilíwami binériami, echo'ná asali, echi mapu Nikoremo riwéami níili. Je'ná rijói, echi jaré Juríosi yuwa, walula níili. 2 Je'ná rijói, Nikoremo riwéami, rokogó niráa nawali mapo'ná Jesusi asali. A'lí jeaneli: Binériami, tamujeta ne galá machí mapu Riosi Binói mi júuli mapurigami tamujé tamí binérama, mapujiti ke wesi rijói galá omero olayá mapurigami wabé omériga olá, a echi Walubela Riosi ketasi ku'wírasagá binói. 3 A'lí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Ne bichíwali nimí ané: Echi mapuyíripi ketasi auché siné bukulíwami niráa ranarúami juko, échiko ketasi chirigá nijéwaga olá mapurigá Riosi nulé. 4 A'lí echi Nikoremo jeaneli: ¿Churigá auchecho siné ranarúami níima bilé rijói, ma ochérami níisa? ¿Acha galá ku bakimea echo'ná pachá kepu iyé ropálachi, mapurigá binói echirigá auchecho siné ku ranarúami níima? 5 A'lí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Ne bichíwali nimí ané: Echi mapuyíripi ketasi ba'wí jiti ranarúami juko, ayénachó echi mapuyíripi ketasi Riosi Iwigala jiti ranarúami juko, échiko ketasi chirigá nijéwaga olá mapurigá Riosi nulé. 6 Jena'í wichimóbachi ne si'néami pagótami ranarúami ju, kepu 'wénawa kúchuwala niráa, chopi echi jaré mapuyíripi echi Wabé Galabé Riosi Iwigala jiti ranarúami juko, échiko Riosi kúchuwala ju. 7 Ketasi we majaga 'natasi mapujiti Nijé nimí aneli mapu arigá 'wérali ju mapu ne si'néami pagótami auché siné bukulíwami niráa ranarúami níima. 8 Echi iká mapu kanápuromí we iká. A'lí bichemi galá nami mapalí echi iká we ané, chopi arigá tarapemi machí kumi jonsa echirigá we iká. Nirapemi machí kumi simigá iká. Echirigá ju mapalí echi pagótami auché siné bukulíwami niráa ranarúami ju echi Galabé Riosi Iwigala jiti, mapujiti Riosi Iwigala mapurigá echi iká ju. 9 A'lí echi Nikoremo auchecho siné jeanigá rukueli: ¿Churigá echirigá níima je'ná? 10 Echalí Jesusi jeaneli: Mujé, mápumi walula binériami ju echi wikabé Isaeli pagótami yuwa, ¿kéchami machí je'ná jeyiri namuti? 11 Nijé 'yemi nimí ané echi ne bichíwali, ayénachó Nijeni ne galá machí mápuni 'yemi mi ne bichíwaga ra'icha, mapujiti Nijeni ma galá riwali echi jaré namuti mapu Nijé 'yemi nimí ruyegá nawesa; chopi 'yémitamo ketasi bichíi mapurigá Nijé 'yemi nimí nawésaga ané. 12 Nijeni 'yemi mi aneli jena'í wichimóbachi nirúami namuti jiti. A'lí tarapétamo bichíili. ¿Churigátamo bichíibo, a Nijé 'yemi nimí anésagá echo'ná ripá riwigáchi nirúami namuti jiti? 13 Tarapé wesi jena'í wichimóbachi piréami echo'ná ripá riwigachi munasa, jena'í wichimóbachi ku rikínali, mapurigá aboni ne galá nawésama jena'í wichimóbachi piréami mapurigá ju echo'ná ripá riwigachi. Chopi Nijeni 'yemi mi echirigá ne bichíwaga nawesa mapujítini echo'ná ripá riwigachi asali. A'lí Nijeni rikínali jena'í wichimóbachi, ayénachóni bité echo'ná ripá riwigachi. Riosi tamí wilali mapurigá Ku'wíriami niráa. 14 A'lí echi Moisesi echo'ná ripá biléana kusírali uchali bilé namuti mapuyiri sinowi niwárami, mapalí echi wikabé Isaeli pagótami echo'ná biléana waná kawichí 'yénachi, echi wikabé sinowi jiti ikírami níili. Echirigá achigórigá 'wérali ju mapu jena'í wichimóbachi piréami pagótami ayénachó tamí ripá biléana kusírali wijáwaga uchama, 15 mapurigá ne si'néami mapu ikí tamí galá bichíiko tarapé 'wigaga suwimea, chopi sinibí piréami níima.

Echi Walubela Riosi ne wabé galeli jena'í wichimóbachi piréami pagótami

16 Mapujiti echi Walubela Riosi ne wabé galeli jena'í wichimóbachi piréami pagótami. Echijiti nijali bilepi kepu Raná, mapurigá ne si'néami pagótami mapu ikí galá bichíiko echi Binói jiti, ketasi mapurigá suwíami niráa níima, chopi sinibí piréami níima Riosi yuwa. 17 Echi Walubela Riosi ketasi júuli kepu Raná mapurigá wi'nijima jena'í wichimóbachi piréami pagótami. Chopi júuli mapurigá jena'í wichimóbachi piréami pagótami galá ku'wíratami níima echi Binói jiti. 18 Ne si'néami mapu ikí echi Binói jiti bichíiko, ketasi wi'nijírami ju; chopi ne si'néami mapu ikí ketasi bichíiko, ma wi'nijírami ju, mapujiti aboni ketasi bichíili echi bilepi bi'nélipi Riosi Ranala. 19 A'lí ne si'néami mapu ikí ketasi bichíiko, ma wi'nijírami ju, mapujiti ma nawali jena'í wichimóbachi echi Walubela mapu galá machíraga olá echi pagótami. A'lí echi chati oláami pagótami sinibí nakili mapu wabé chati ologá, echo'ná rokowárali niráa chopi 'yénama, mapujiti aboni wabé chati oláami níili. 20 A'lí si'néami mapu ikí we chati olako, échiko wabé kichí echi Walubela mapu galá machíraga olá echi pagótami. A'lí aboni ketasi nakí mapu bichíima echi Binói niráa, nirapé mapurigá aboni mulubéanama Binói yuwa, mapujiti aboni ketasi nakí mapu aboni chati olalila galá ku machirúami níima. 21 Chopi echi auché jaré mapu ne bichíwali galabé olako, aboni ayena mulubéana echi Walubela yuwa mapu galá machíraga olá echi pagótami, mapurigá echi auché jaré pagótami galá machimea mapu echi Walubela Riosi ku'wíraga olá echi jaré aboni yuwa.

Echi Juani auchecho siné nawésali echi Jesusi jiti rugá

22 Pe wakinana Jesusi simili echo'ná Juréachi anilíwachi kawírali, echi jaré mapu Binói binérali yuwa. A'lí Binói echo'ná aboni yuwa asagá, we pagoli echi auché jaré wikabé pagótami. 23 Ayénachó echi Juani pagoya iyénali echo'ná Enónachi anilíwachi mapo'ná mulubé ju echo'ná Salímachi anilíwachi, mapujiti echo'ná walú ba'wéali. Echalí echi Juani galá pagoli echi wikabé pagótami mapu echo'ná sili. 24 Mapujiti echi Juani ketasi cho pachá bachárami níili. 25 A'lí echi jaré mapu Juani binérali, auché jaré Juríosi pagótami yuwa, a'nagupi rukugá ra'íchali mapujiti echi jaré Juríosi sinibí niráa wikabé namuti pabákaka olali. 26 A'lí ne si'néami aboni echo'ná echi Juani yuwa sigá, jeaneli: Binériami, echi Rijói mapu mujé yuwa asali echo'ná bo'ónala bakochi Joránachi anilíwachi, echi mapu mujé nawésali echi Binói jiti, je'ná Rijói we pagola echi pagótami. A'lí ne si'néami, Binói yuwa sísimi. 27 A'lí echi Juani ku nijéwaga jeaneli: Bilé rijói tarapé chirigá omérama wabé omériga olayá, a echi Walubela Riosi ketasi echirigá 'yásagá. 28 'Yémitamo aboni ma bachá niráa galá námali mapurigani 'yemi mi aneli mapu nijé binói ketasi ju echi Cristo anilíwami, echi mapu Riosi wirali Walubela Nigúurami niráa, chopi echi Walubela Riosi tamí bachá júuli a'láranala echi Binói jiti. 29 Mapalí bilé rijói bukulí niwíami ju, échiko we kanila mapujiti ma pe bukulí upéami ju. A'lí echi auché bilé mapu echi bukulí niwíami rijói amígowala ju, mapu echo'ná mulubé asagá galá nami echi bukulí niwíami rijói ra'íchala, je'ná binói amígowala echirigá namsa, ayénachó ne wabé kanila. Achigórigá nijé ayénachóni ne wabé kanila jipi. 30 Arigá 'werali ju mapu echi Jesusi waminabi ne wabé Walubela niráa níima. Chopi nijeni arigá waminabi tabéala niráa níima.

Echi mapu ripá riwigachi jonsa nawako

31 Echi mapu ripá riwigachi jonsa nawako, échiko ne Walubela ju si'néami pagótami yuwa. A'lí echi mapu jena'í wichimóbachi bitéami juko, échiko wichimóbachi chopi bitéami ju, ayénachó wichimóbachi nirúami namuti chopi jiti ra'icha. Echi mapu echo'ná ripá riwigachi jonsa nawako, échiko ne Walubela ju si'néami pagótami yuwa. 32 Je'ná Binói mapurigá námiga riwali, je'ná echirigá nawesa, chopi ke 'me wesi bichíi mapurigá Binói nawesa. 33 A'lí echi jaré mapu arigá bichíi mapurigá Binói nawesa, aboni echirigá ne bichíwaga aní mapu Riosi ne bichíwami ju. 34 Mapujiti echi mapu Riosi júuliko jena'í wichimóbachi, je'ná Binói wabé galá ra'ícha Riosi Ra'íchala, mapujiti Riosi Onorúami ne suwaba, ne bichíwaga 'yali echo'ná Binóichi echi Wabé Galabé Riosi Iwigala. 35 A'lí echi Onorúami we kalé Binói kepu Raná, ayénachó omérawami 'yali ne suwaba namuti jiti. 36 Ne si'néami mapu ikí galá bichíiko echi Riosi Ranala jiti, échiko ma sinibí piréami ju. Chopi echi auché jaré mapu ketasi nakiko mapu bichíima Riosi Ranala, échiko ketasi echirigá sinibí piréami níima. Chopi Riosi arigá ne sinibí niráa, ne wabé kastigo 'yama.

4

Jesusi ra'íchali echo'ná Samáriachi bitéami mukí yuwa

1 A'lí echi jaré Bariseo anilíwami binériami ma námali mapu echi Walubela Jesusi ne wabé simírami wikabé binéraga pagoli, ayénachó námali mapu echi Juani ketasi 'me wikabé binéraga pagoli echi pagótami. 2 A'lí Jesusi Binói ketasi pagoli, chopi echi jaré makói miná okuá mapu Binói binérali, aboni wikabé pagoli. 3 A'lí mapalí Jesusi je'ná jerigá machisáa, echalí Binói echo'ná Juréachi anilíwachi kawírali jonsa ku simisáa, echo'ná Galileáchi anilíwachi kawírali ku simili. 4 Echalí echo'ná buwichí ináraga, arigá 'wérali níili mapu echo'ná Samáriachi anilíwachi kawírali simírama. 5 Echalí rawé Jesusi nawali echo'ná biléana walúlachi echo'ná Samáriachi anilíwachi kawírali nirúami, mapo'ná Sikárachi anilíwachi níili. A'lí echo'ná mulipi níili echi kawí pátami mapu echi Jakobo 'yali binói kepu raná, echi José riwéami. 6 Echo'ná nirúali biléana jótami, wabé rokóami, mapo'na manili ba'wí, mapu echi Jakobo ki'yá chabénala niwali. Echalí rawé Jesusi echo'ná buwichí ináraga, ma we risisáa, echo'ná mulipi jótachi asíbali. A'lí ma nasipa rawé níili. 7 Echalí bilé mukí echo'ná Samáriachi bitéami echo'ná nawali, ba'wí túmiya, echi mapu Jesusi jeanigá tánali: Pe risénsia, tamí pée ta ba'wí 'ya mápuni bajima. 8 Mapujiti echi jaré mapu Jesusi binérali echo'ná walúlachi 'yénali, ko'wáami ralayá. 9 A'lí echi mukí echo'ná Samáriachi bitéami jeaneli: ¿Churékula mi tamí tani ba'wí bajíwami, mapujítimi Mujé Juríosi pagótami ju? A'lí nijeni jena'í Samáriachi bitéami ju. Echirigá aneli mapujiti echi Juríosi pagóami ketasi nakili echo'ná Samáriachi piréami pagótami yuwa. 10 A'lí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Ayénami machisáagá mapurigá Riosi galabé nijá, ayénachómi machisáagá chigá ju Nijé mapu nimí jeané: Tamí 'ya ba'wí mápuni bajima, echalí ne bichíwali mujemi tamí tánami, a'lí Nijé ayena nimí 'yama echi sinibí bitélowami ba'wí. 11 A'lí echi mukí jeaneli: Keni walúlawa, Mujé ketasi te mápumi jiti tuma ba'wí, mapujiti jena'í jochi ne wabé rokóami ju. Mujé, ¿kúmimi niwa echi sinibí bitélowami ba'wí? 12 Echi ki'yá bitéami Jakobo mapu tamujé tamí 'yali je'ná jótami, mapurigá tamujé onolá níili. Binói jena'í bajili, echi jaré binói kúchuwala ayénachó, binói pugula wáasi ayénachó. ¿Mujecha ne simírami walubela ju ketasi mapurigá echi binói? 13 A'lí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Mapuyíripi je'ná ba'wí bajisa, auchecho siné ku balámama. 14 Chopi si'néami mapu ikí bajiko mapu Nijé nijima ba'wí, abóniko sinibí ketasi auché siné balámama; chopi echi ba'wí mapu Nijé nijima, pachana aboni yuwa machínama mapurigá biléana bajichi niráa, ayénachó echi jaré mapu bajiko echi ba'wí, sinibí niráa piréami níima. 15 A'lí echi mukí jeaneli: Keni walúlawa, perikó tamí 'ya echi ba'wí, mapurigani ma ketasi siné balámama, mapurigani ayénachó nirapé auché siné jena'í inama ba'wí tuya. 16 A'lí Jesusi jeaneli: Simigá bayémisa kemi kuná, kiná simasi. 17 A'lí echi mukí ku nijéwaga jeaneli: Nijé ketásini kuné. A'lí Jesusi jeaneli: Ne galá mi bichíwaga anili mápumi ketasi kuné, 18 mapujiti mi malí rijói kunéami níili. A'lí echi rijói mápumi jipi kuné, échiko ne bichíwali ketasi mujé kunala ju. Echirigami ne bichíwaga anili. 19 A'lí echi mukí ma je'ná jerigá namsa, jeaneli: ¡Keni Walúlawa, nijeni mayé mapu Mujé ju bilé walula Riosi jiti nawésami! 20 Echi jaré ki'yá piréami mapu tamujé 'wénawala 'wénala níili, aboni jena'í ripá rabó chokoba jaga Riosi yuwa ra'íchali, chopi 'yemi Juríosi pagótami aní mapu echo'ná Jerusalémachi chopi ju mapo'ná chokoba jaga Riosi yuwa ra'ichabo. 21 A'lí Jesusi jeaneli: Mukí, tamí galá bichiwi mapu pe minana ketasi 'wérali níima mapu 'yémitamo munabo jena'í ripá rabó, nirapé máputamo simabo echo'ná Jerusalémachi mapurigátamo waminabi walubéraga anebo echi Onorúami. 22 'Yemi Samáriachi piréami wétamo nakí máputamo chokoba jaga o'wikebo Riosi, chópitamo ketasi machí Riosi. A'lí tamujé Juríosi pagótami ne bichíwagata o'wiké Riosi, mapujitita tamujé ne galá machí Binói. A'lí Nijé mápuni echi pagótami ku wikáwiami ju, ayénachóni Juríosi pagótami ju. 23 Ma ke 'me ayó echirigátamo ne bichíwaga walubéraga anebo Riosi, mapujiti jipi ma nawali tétali mapalí si'néami mapu ikí ne bichíwaga walubéraga anema echi Onorúami, aboni echirigá ne galá bichíiga sulachí niráa, waminabi walubéraga anema Binói. A'lí Riosi Onorúami we nakí mapu echi pagótami echirigá galá bichíiga waminabi walubéraga anema Binói niráa. 24 Riosi chopi Iwigá niráa ju. A'lí echi jaré mapu ikí waminabi walubéraga anema Riosi, arigá 'wérali ju mapu aboni galá bichíiga, sulachí niráa, echirigá waminabi walubéraga anema. 25 A'lí echi mukí jeaneli: Ayénani galá machí mapu echi Mesíasi anilíwami nawama, echi mapu Cristo anilíwami ju. Mapalí Binói ma nawasa, tamujé tamí suwaba namuti ne galá ruyema. 26 A'lí Jesusi jeaneli: Nijé Binói echi Cristo ju, mapu nimí yuwa ra'icha. 27 Echalí we yáati sili echi jaré mapu Jesusi binérali. A'lí aboni we 'néniga 'nátali mapujiti Binói echi bilé mukí yuwa ra'icha asali, chopi arigá tarapé wesi rukueli mapu piri rukueli Binói. Ni bilé wesi rukueli mapu churigá Binói ra'íchali echi bilé mukí yuwa. 28 A'lí echi mukí echo'ná ariwesa binói sikolíwala, we yámiti echo'ná walúlachi simisáa, ruyeli echo'ná piréami pagótami, jeanigá: 29 Kiná simíbaga, 'nesi bilé Rijói, echi mapu ne suwaba tamí aneli mapurigá nijeni olali chabé chokichí jonsa. ¿Kecha je'ná níimaré echi Cristo anilíwami? 30 A'lí echi si'néami pagótami echo'ná walúlachi jonsa simasa, echo'ná sili mapo'ná Jesusi asali. 31 A'lí mapuyénasí echi mukí bayémiya simili echo'ná piréami pagótami, echi jaré mapu Jesusi binérali jeaneli: Binériami, ¡Ma ko'wá! 32 A'lí Binói jeaneli: Nijeni niwa bilé ko'wáami mápuni ayena ko'wá, echi mapu 'yémitamo ketasi machí. 33 A'lí echi jaré mapu Binói binérali a'nagupi jeanigá rukueli: ¿Acha jaré páliré mapu Binói ko'mea? 34 A'lí Jesusi jeaneli: 'Yémitamo chopi we ko'nali echi ko'wáami; chopi echi Walubela Riosi tamí júuli jena'í wichimóbachi, Binói nóchala olánala, ayénachó Nijeni chopi ne wabé simírami olánali mapurigá Binói tamí nulé. Echijítini ma ketasi ko'nali jipi. 35 'Yémitamo we aní mapu abijí naó michá ju mapuyena ma sebama 'wíwachi, mapalita we nochabo, chopi Nijeni 'yemi mi ané mapu jipi ma sébali Riosi níwala 'wíwachi rawé. Jipi we yáati galá níima we nochasa, Riosi nóchala olayá, mapujiti jipi rawé jaré pagótami arigá galá bichíima, átamo galá nawisásagá Riosi Ra'íchala. Echirigátamo we napabubo echi jaré pagótami Riosi yuwa, mapurigá echi 'wíami we napabú echi sunú. 36 A'lí si'néami mapu ikí echirigá Riosi nóchala ologá 'wiko, ne galá ku natétarami níima, mapujiti we napabuma echi pagótami Riosi yuwa mapurigá aboni sinibí piréami níima. Echirigá echi mapu ichako ne wabé kanílama. A'lí echi mapu 'wiko ayénachó ne wabé kanílama. 37 Mapujiti je'ná jerigá ne bichíwali anirúami ju. Bilé rijói chopi we ichá echi talí, a'lí auché bilé si'nú rijói chopi we 'wima echi raká. 38 Nijeni 'yemi mi 'wínala niráa júuli echo'ná mapo'ná 'yémitamo ketasi ichali, chopi auché jaré we nóchali Riosi Ra'ichala nawésiya. A'lí 'yémitamo we kaníli mapujítitamo ritiwá mapurigá echi jaré pagótami ma galá bichíili. 39 A'lí echo'na Samáriachi anilíwachi piréami, wikabé bichíili echi Jesusi jiti, mapujiti echi mukí jeanigá nawésali: Echi Jesusi ne suwaba tamí aneli mapurigani olali chabé chokichí jonsa. 40 A'lí echo'ná Samáriachi piréami pagótami echo'ná Jesusi yuwa sigá, tániga aneli mapu Binói echo'ná aboni yuwa ripima. A'lí Jesusi echo'ná ripili osá rawé. 41 A'lí auché jaré wikabé echo'ná Samáriachi piréami galá bichíili mapalí galá námali mapurigá Jesusi Binói nawésaga anili. 42 Echalí si'néami aboni jeaneli echi mukí: Jípita ma ne galá bichíili echi Jesusi niráa. Chabé bachánala tamujeta bichíili mapujiti mujemi tamujé tamí nawésali echi Binói jiti rugá, chopi pe wakiná bukulínala tamujeta waminabi galá bichíili mapujiti tamujé aboni ma galá kipuli mapurigá Binói Jesusi anili. Jípita ma galá ne bichíwali machí mapu je'ná Jesusi echi Walubela Cristo anilíwami ju, echi mapu galá ku Wikáwami ju jena'í wichimóbachi piréami pagótami chati olalila.

Jesusi ku sa'wali bilé towí

43 Pe wakinánokuá okuá chi'ligá Jesusi ma ku simili echo'ná Samáriachi anilíwachi jonsa, echo'ná Galiléachi anilíwachi kawírali ku simináliya. 44 Echalí ku simili Jesusi echo'ná Galiléachi mapujiti Jesusi Binói jeanili mapu ke wesi walula Riosi jiti nawésami we kalékawami ju binói kawíwalachi piréami pagótami jiti. 45 Chopi mapalí Jesusi ku nawali echo'ná Galiléachi anilíwachi kawírali, echalí echo'ná piréami pagótami arigá galá nareli echi Binói, mapujiti aboni chabénala riwali suwaba mapu ikí Jesusi wabé omériga olali echo'ná Jerusalémachi echalí mapalí echi jaré Juríosi pagótami omowábiya ko'yali echi jaré kúuchi bo'wá. Echalí omowálawachi echi jaré Galiléachi piréami ayénachó omowábiya 'yénali echo'ná Jerusalémachi. 46 Echalí Jesusi auchecho siné ku nawali echo'ná Kanachi anilíwachi, echo'ná Galiléachi anilíwachi kawírali, mapo'ná chabénala Binói echi ba'wí niwali mapurigá uva anilíwami ba'wila niráa. A'lí echo'ná Kapernaúmachi anilíwachi asali bilé rijói mapu ku'wíriami níili echo'ná nuráami walula silíami yuwa. Echalí echi rijói ranala towí ne wabé nayúami bu'wili. 47 A'lí mapalí echi rijói machili mapu echi Jesusi ma ku nawali echo'ná Galiléachi anilíwachi kawírali, echo'ná Juréachi anilíwachi kawírali jonsa simisá, echalí binói 'némiya simili. A'lí risúu anigá tali mapurigá Jesusi ri'lé Kapernaúmachi echo'ná binói bitélachi simigá, galá ku sa'wama binói ranala towí, mapujiti ma ne mulubé mukumea riwéali. 48 Echalí Jesusi jeaneli: 'Yémitamo ketasi nakí tamí bichíinala, átamo ketasi bachá riwisáagá mapurigá nijeni wabé omerigá olá, mapurigá ke wesi auché jaré omero olayá. 49 Chopi echi rijói walula silíami ku'wíriami jeaneli: ¡Walubela, we yáati tamí yuwa simí, abijí ke cho mukúwachi nijé ranala! 50 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneli: ¡Ma ku simigá echo'ná mujé bitélachi, mapujiti mujé ranala ma ku sa'wili! Echalí echi rijói galá bichíiga mapurigá Jesusi aneli, ma ku simili. 51 Ba'alínala rawé mapalí echi rijói ma ne mulubé ku nawama riwéali echo'ná binói bitélachi, echalí echi jaré binói piónawala natipábiya simasa jeaneli: ¡Mujé ranala ma ku sa'wili! 52 Echalí echi rijói rukueli jeanigá: ¿Chuyénako jonsa chótali ku sa'wiyá nijé ranala? Echalí aboni jeaneli: Rapako, pe bukulí alíwachi ku sa'wili. 53 A'lí echi rijói onorúami 'nátaga machili mapu echiyénako níili mapalí Jesusi jeaneli: ¡Mujé ranala ma ku sa'wili! Echalí binói we yáati galá bichíili echi Jesusi niráa, ne si'néami echo'ná binói bitélachi piréami ayénachó. 54 Echalí rawé mapalí Jesusi echirigá ku simili echo'ná Juréachi jonsa, Binói je'ná jerigá olali mapalí Binói ku nawali echo'ná Galiléachi. Echalí je'ná jerigá olá osá sérali mapurigá Jesusi echirigá wabé omériga olali echo'ná Galiléachi mapurigá ke wesi auché jaré omérali olayá.

5

Jesusi ku sa'wali bilé rijói ke akáanami echo'ná Betéstachi bitéami

1 Echalí pe wakinánokuá echi jaré Juríosi pagótami omáwala níili. Echijiti Jesusi ku simili echo'ná ripáami Jerusalémachi. 2 A'lí echo'ná walúlachi ne mulubé echo'ná yéwachi mapo'ná sinibí siméraga mo'wálati wikabé bo'wá, echo'ná nirúali biléana walú jótachi mapo'ná manili ba'wí. Echo'ná echi Ebreo ra'íchala niráa Betéstachi anilíwachi níili, ayénachó echo'ná noligá nirúali maríana kayáaga uchuchárami 3 mapo'ná sinibí echo'ná ri'lé pachá bitili wikabé nayúkami. Jaré ké machíliami níili; auché jaré ke 'agáanami níili; auché jaré ke omériami níili muchísiya; chopi si'néamika echirigá buwigá bitili mapu chu yénako ke sayiná nokomea echi ba'wí. 4 Mapujiti pe sinéami káachi bilé walula Riosi kapitánawala echo'ná jótachi nawagá we nokeli echi ba'wí. A'lí ma nokáachi echi ba'wí, echalí echi mapuyíripi bilé nayúami bachá niráa rikíinako echo'ná ba'wírali, échiko we yáati ma galá ku sa'wíami níili mapu chuyíripi nayulí jiti nayúami níiliko. 5 Echo'ná bu'wili bilé rijói echi mapu baisá makói miná osá naó bamíbali jonsa ke akáanami níili. 6 Mapalí Jesusi riwali echi rijói echo'ná bu'wíami, ma galá machigá mapu wi'libé bamíbali echirigá ke akáanami niráa níilo, echalí Binói rukueli jeanigá: ¿Áchami nakí mápumi ku galá akáanami níima? 7 Echalí echi rijói ke akáanami ku nijéwaga jeaneli: Keni walubélawa, ke wesi ne mapu tamí bachama echo'ná pachana ba'wírali, mapalí ma nokuá echi ba'wí. Sinibí nijeni chopi nakili bachá bakináliya, chopi auché bilé arigá bachá bakí. 8 Echalí Jesusi jeaneli: ¡Wiliska, ku chapigá kemi perí ma ku simigá! 9 Echalí we yáati echi rijói ma galá ku akáanami niwálati. A'lí binói ku chapigá kepu perí, ma ku simili. Chopi echalí rawé, isábawachi rawé níili. 10 Echijiti echi jaré Juríosi pagótami jeaneli echi rijói mapu ma ku akáanami niwálati: Jipi, isábawachi rawé ju. ¡Ketasi risensia ju mápumi echirigá tomea kemi perí! 11 Chopi echi rijói ku nijéwaga jeaneli: Echi rijói mapu tamí galá ku akáanami niwali, échiko tamí jeaneli: ¡Ku chapigá kemi perí, ma ku simigá! 12 Echalí echi jaré Juríosi rukueli jeanigá: ¿Chigá ju echi mapu mi jeaneli: Ku chapigá kemi perí, ma ku simigá? 13 Chopi echi rijói mapu ku galá akáanami niwálati ketasi machili chu riwéami níilo Jesusi, mapujiti echo'ná 'yénali wikabé pagótami. Echijiti Jesusi we yáati waná simili. 14 Pée wilibeko, echo'ná walubé Juríosi ri'obáwalachi, Jesusi auchecho siné riwisá echi rijói, echalí jeaneli: ¡Nibí, jípimi ma galá ku akáanami jumi! ¡Ketasi auché siné chati olá, mapurigami ketasi auché simírami risúu ikimea, ketasi mapurigá chabénala bachá! 15 Echalí echi rijói ku simigá ruyeli echi jaré Juríosi pagótami mapu Jesusi níilo echi mapu galá ku akáanami niwali. 16 Je'ná jiti echi jaré Juríosi pagótami wabé kichiga a'najátaga mi'lináali echi Walubela Jesusi mapujiti Binói ku sa'wali echi rijói mapalí isábawachi rawé níili. 17 Chopi Jesusi jeaneli: Keni Onó jipi isábawachi rawé 'wérali olá. Nijeni ayénachó 'wérali olá jipi isábawachi rawé. 18 Echijiti echi jaré Juríosi pagótami waminabi wabé mi'lináali echi Jesusi, mapujiti Binói ketasi nijéwaga olali mapurigá echi jaré Juríosi pagótami nulérami níili olánala sinibí isábawachi rawé; ayénachó aboni mi'lináali mapujiti Jesusi Binói anili mapu Binói achigó yiri níili Riosi yuwa, mapujiti Jesusi jeanili: ¡Echi Walubela Riosi nijé Onolá ju!

Riosi Ranala ne wabé Walubela ju

19 A'lí Jesusi jeaneli: Ne bichíwali Nijé 'yemi nimí jeané: Nijé ju Riosi Ranala, chopi Nijeni ketasi biyiri omero olayá, Nijé Binói chopi niráa. Chópini olá mápuni ritiwá echirigá oláachi Riosi Onorúami. Ne suwaba mapurigá Onorúami olá, echirigá Nijeni ayénachó olá, mapujíti Nijeni Riosi Ranala ju. 20 Riosi Onorúami wabé tamí galé. Nijeni bilepi Riosi Ranala ju. A'lí Riosi Onorúami tamí riwiri ne suwaba mapu ikí Binói olá, chopi pée waminánomí Onorúami tamí riwírama mapurigá Binói waminabi ne wabé simírami omériga olama, mapurigá 'yémitamo ma echirigá riwisáa ne wabé simírami kami nílika ikigá 'natábotamo. 21 Mapujiti achigórigá mapurigá echi Onorúami ku o'wíntaga ku akami niwá echi jaré suwíami, echirigá ayénachó Nijeni sinibí piréami niráa niwá si'néami mapu ikí Nijeni nakí echirigá niwayá, mapujiti Nijé bilepi ju Riosi Ranala. 22 A'lí Onorúami ketasi nulá mapu echi pagótami waminá kastigo 'yárami níima; chopi Binói tamí 'yali mapurigá Nijé Binói nulama kastigo 'yánala echi jaré chati oláami pagótami mapujiti Nijeni bilepi Riosi Ranala ju. 23 Onorúami tamí echirigá 'yali mapurigá ne si'néami pagótami tamí walubéraga anema, achigórigá mapurigá aboni walubéraga ané Riosi Onorúami. Echi jaré mapu ikí ketasi tamí walubéraga aneko, abóniko ketasi cho walubéraga ané Riosi Onorúami, mapujiti Nijeni bilepi Riosi Ranala ju. A'lí Onorúami tamí júuli jena'í wichimóbachi. 24 Echalí Jesusi waminabi jeanili: Ne bichíwali 'yemi nimí jeané: Si'néami echi jaré mapu ikí nijéwaga olako mapurigá Nijeni aní, echi jaré mapu ayénachó galá bichíiko echi Onorúami mapu tamí júuli jena'í wichimóbachi, abóniko ma sinibí piréami ju. A'lí aboni ke siné kastigo 'yárami níima, mapujiti aboni ma ku wikawárami ju. A'lí aboni ma ketasi suwíami niráa níima, chopi sinibí niráa pirélama. 25 Ne bichíwali Nijeni ayénachó 'yemi mi jeané: Jipi ma sébali tétali mapalí echi jaré suwíami tamí námama ra'íchachi, mapujiti Nijeni bilepi ju Riosi Ranala. A'lí si'néami mapu ikí galá nijéwaga bichíiko mapurigá Nijeni aní, abóniko sinibí niráa pirélama. 26 Mapujiti Riosi Onorúami Binói wabé omérami ju iwítiya echi pagótami, ayénachó Onorúami tamí 'yali mapurigá Nijeni galá omérama sinibí piréami niráa niwayá echi jaré pagótami, mapujítini bilepi ju Riosi Ranala. 27 Ayénachó Onorúami tamí nuleli mapurigani justicia olíima echi jaré pagótami mapujiti Binói tamí wilali mapurigá Ku'wíriami niráa. 28 Ketasi majaga 'natasi je'ná jiti, mapujiti pe waminánomí sebama tétali mapalí ne si'néami echi jaré suwíami tamí námama ra'íchachi. 29 Echalí ne si'néami echi jaré suwíami ku o'wínaga buyáma echo'ná chu'wechi jonsa. A'lí echi jaré mapu ikí galá oláliko, abóniko ku o'wínama mapurigá aboni sinibí pirélama Riosi yuwa, chopi echi auché jaré mapu ikí chati oláliko, aboniko ku o'wínama mapurigá aboni sinibí niráa kastigo 'yárami níima.

Echi Jesusi ne bichíwali Walubela ju

30 Echalí Jesusi waminabi jeanili: Nijeni ketasi biyiri omero 'wérali olayá Nijé Binói niráa; chopi Nijeni sinibí justicia olá mapurigá Onorúami tamí nulé. A'lí Nijeni ne bichíwali olá justicia mapujiti Nijeni ketasi olá mapurigá Nijé Binói nakí, chópini sinibí olá mapurigá Onorúami nakí, echi mapu tamí júuli jena'í wichimóbachi. 31 A Nijé Binói bi'nélipi jeanisáagá: ¡Nijeni bilepi Riosi Ranala ju! Echalí echi jaré pagótami ketasi bichíima mapurigá Nijeni aní. 32 Chopi auché Bilé nilú mapu tamí jiti nawesa jeanigá mapu Nijeni bilepi Riosi Ranala ju. A'lí Nijeni galá machí mapu Échiko ne bichíwaga nawesa tamí jiti, mapalí Binói ne bichíwaga aní mapu Nijeni bilepi Riosi Ranala ju. 33 'Yémitamo jaré júuli echi Juani rukuénala. Echalí echi Juani ne bichíwali niráa nawésali tamí jiti. 34 Chopi Nijeni ketasi newalé mapurigá jaré rijói tamí jiti nawesa jeanigá mapu Nijeni bilepi Riosi Ranala ju. Arigá Nijeni nakí máputamo bichíibo mapurigá echi Juani tamí jiti nawésali, mapurigátamo galá ku wikawárami níibo. 35 Echi Juani ne bichíwali nawésali tamí jiti. Echijiti binói mapurigá bilé namuti walú rajáami niráa níili mapu galá ratábaga rajá echo'ná rokowárali. A'lí 'yémitamo pe téeli niráa we kaníliga kipuli mapurigá echi Juani nawésali. 36 Echi Juani ne bichíwali nawésali tamí jiti rugá mapu Nijeni bilepi Riosi Ranala ju; chopi echi jaré pagótami waminabi galá machíratami ju mapu Nijeni bilepi Riosi Ranala ju, mapujiti Nijeni wabé omériga olá mapurigá Onorúami tamí júuli olánala. 37 A'lí Onorúami mapu tamí júuli, Binói ayénachó tamí jiti nawésali; chopi 'yémitamo ke siné námali Onorúami ra'íchachi, nirapé chótamo riwali chu yíriko Binói. 38 Ayénachó 'yémitamo ketasi bichíili ne sulachí niráa mapurigá Onorúami tamí jiti nawésali, mapujiti 'yémitamo ketasi tamí bichíili. A'lí Onorúami Binói tamí júuli jena'í wichimóbachi. 39 Yémitamo wisabé niráa we galá 'neni Riosi Ra'íchala oselíwalachi, mapujítitamo mayé mapu átamo echirigá bichíisagá mapurigá osirúami ju, echalí 'yémitamo ne sinibí niráa piréami níibo Riosi yuwa. A'lí echo'ná Riosi Ra'íchala oselíwalachi ju mapo'ná ne bichíwali tamí jiti rugá osirúami ju. 40 A'lí 'yémitamo ketasi tamí bichíinali mapurigátamo echijiti ne sinibí piréami níibo. 41 Nijeni ketasi nakí mapurigá jena'í wichimóbachi piréami pagótami echirigá chopi animea mapu Nijeni we galabé rijói ju, mapujiti Nijeni ne bichíwali Riosi Ranala ju. 42 A'lí Nijeni galá machí 'yemi, ayénachóni galá machí máputamo ketasi ne sulachí niráa galé Riosi. 43 Nijeni nawali jena'í wichimóbachi mapujiti Nijé Onolá tamí júuli, chopi 'yémitamo ketasi tamí bichíili. A bilecho 'yemi yuwa nawásagá, binói chopi jeanigá mapu bilé walubela ju, echalítamo galá bichíibo echi binói. 44 ¿Churigátamo omélabo galá tamí bichíiya? Mapujítitamo a'nagupi niráa o'wéala ané, chópitamo ketasi nakí mapurigá echi bilepi Walubela Riosi 'yemi mi ne bichíwali o'wéalama. 45 Ketasi mayesi mapu Nijeni 'yemi mi wi'nijima echo'ná bacháami Keni Onó yuwa. Echo'ná 'yémitamo chopi wi'nijírami níibo mapujítitamo ketasi bichíili mapurigá echi walula Moisesi osali, mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchala oselíwalachi; chópitamo arigá aní máputamo wabé galá nijewa echi Moisesi. 46 Mapujiti a 'yémitamo galá bichíisagá mapurigá echi Moisesi osali, ayénachótamo tamí galá bichíibi, mapujiti echi Moisesi tamí jiti rugá osali. 47 Chopi átamo ketasi galá bichíisagá mapurigá echi Moisesi osali, ¿churigátamo bichíibo mapurigá Nijeni 'yemi mi ané?

6

Jesusi kowa malí mil rijói

1 Echalí ma je'ná jerigá anisáa, echi Jesusi echo'ná walú ba'wírali Galiléachi anilíwachi moba simíraga, ku simili echo'ná bo'ónala suwé. Echo'ná walú ba'wírali ayénachó Tibériachi anélati. 2 A'lí ne wikabé pagótami ayénachó jubá najátaga simíbali Jesusi yuwa, mapujiti aboni ma wisabé riwali mapurigá Jesusi wabé omériga olali mapurigá ke wesi auché jaré omero olayá, mapujiti Jesusi chopi chacheka ku sa'wali echi jaré nayúkami. 3 Echalí Jesusi simigá echo'ná biléana ripá rabó, echo'ná asíbali echi auché jaré yuwa mapu Binói binérali. 4 Echalí ma mulubé sébachi níili echi jaré Juríosi pagótami omáwala mapalí echi kúuchi bo'wá ko'wílati. 5 Echalí rawé Jesusi 'néniga riwali ne wikabé pagótami echo'ná Binói yuwa síami. Echalí Binói rukueli echi Jiripi jeanigá: ¿Kumicheta raliboa wikabé ko'wáami, mapurigá si'néami je'ná wikabé pagótami galá posama? 6 Chopi Jesusi echirigá rukueli mapu churigá aníla echi Jilipi, mapujiti Jesusi Binói galá machili mapurigá Binói olama. 7 Echalí echi Jiripi ku nijéwaga jeaneli: ¡Okuá kiento peso natéami ko'wáami ketasi sebama mapurigá ibili aboni pe kúuchi chapimea! 8 A'lí echi Antresi bilé níili mapu Jesusi binérali, ayénachó binói rijimala níili echi Simoni Pegro. Echi Antresi jeaneli echi Jesusi: 9 Jena'í atí bilé towí mapu malí kúuchi pani niwa, echi sebara anilíwami niwárami. Échiko ayénachó niwa okuá kúuchi rochí. ¡Chopi echikipi ko'wáami ketasi chirigá sebama mapurigá je'ná wikabé pagótami ko'mea! 10 Echalí Jesusi jeaneli: Jeanesi echi wikabé pagótami mapu ne si'néami jena'í galabé kasalátali muchíbama. A'lí echo'ná muchíbali wikabé malí mil rijói niráa. 11 Echalí Jesusi chapili echi jaré pani. A'lí ma natétara 'yasa Riosi, Binói 'yali echi jaré mapu Binói binérali mapurigá aboni nachútama echi auché jaré wikabé pagótami. Echalí we yáati echi malí kúuchi pani wikabé muweli. A'lí aboni nachútali echi wikabé pagótami echo'ná muchúami. Echalí echi Walubela Jesusi achigórigá olali echi okuá kúuchi rochí yuwa. A'lí echi wikabé pagótami ko'wali suwaba mapu ikí aboni nakili. 12 Mapalí echi wikabé pagótami ma galá posali, echalí Jesusi jeaneli echi jaré mapu Binói binérali: Ku napabusi echi kúuchi chi'wáami tibíami mapurigá tarapé namuti waminá ri'ichárama. 13 A'lí ma napabusa, aboni buchíili makói miná okuá walírali echi kúuchi chiwáami mapu tibili mapalí echi wikabé pagótami ma galá posaka ko'wali, mapalí Jesusi bachá 'yali ko'núliya echi malí kúuchi pani sebara niwárami. 14 A'lí ma riwisáa mapurigá Jesusi echirigá wabé omériga olali mapurigá ke wesi auché jaré omero olayá, echalí echi wikabé pagótami jeanili: ¡Ne bichíwali je'ná Jesusi echi Walubela Riosi jiti nawésami ju mapu nawama riwéali jena'í wichimóbachi! 15 Chopi Jesusi galá machili mapurigá aboni ne 'wérali tonáali, walula silíami niráa wilábiya, echijiti Binói auchecho siné, bi'neli niráa, waminá waná ripá rabó simili.

Jesusi echo'ná walú ba'wírali moba wirigá iyénali

16 Chopi mapalí ma chónachi níili, echalí echi jaré mapu Jesusi binérali ku ri'lena simíbali echo'ná walú ba'wírali suwé. 17 A'lí aboni mo'wili echo'ná pachá biléana bárkochi ba'wichí moba iyénami. Echalí aboni chótali waminá bo'ómana simiba, echo'ná Kapernaúmachi anilíwachi. Echalí ma we chónachi níili, a'lí Jesusi ketasi cho ku nawali aboni yuwa. 18 Echalí chótali ne wabé iwéami ikayá, echijiti echi walubé ba'wí wabé apulali. 19 A'lí mapalí aboni ma mikabé sírali mapuyena malí kilómetro, usani kilómetro keremá, echalí aboni ke sayiná riwali echi Walubela Jesusi echo'ná walú ba'wírali moba inárami. A'lí Binói mulubéanali echo'ná bárkochi, chopi aboni ne wabé majali. 20 Echalí Jesusi jeaneli: Nijeni ju. ¡Ketasi majasi! 21 A'lí aboni wabé kaníliga narega, pachá bachali echo'ná bárkochi. Echalí ke sayiná echi barko ma nawali echo'ná suwé mapo'ná aboni sírali.

Echi jaré wikabé pagótami we amí echi Jesusi

22 Ba'alínala rawé echi jaré wikabé pagótami abijí tibili echo'ná walú ba'wírali suwé mapo'ná Jesusi galá kóoli aboni. A'lí aboni galá machili mapurigá echi Walubela Jesusi ketasi así ku similo echi jaré yuwa mapu Binói binérali mapalí aboni ku simíbali echo'ná pachá echi bilepi bárkochi muchiga mapu echo'ná jonsa ku simili. 23 Chopi mapuyénasí echi jaré pagótami abijí buwigá tibili echo'ná suwé, echalí auché jaré barko, echo'ná Tibériachi jonsa simíbami, ma sébali echo'ná auché biléana pe waná suwé, mapo'ná mulipi níili echo'ná mapo'ná aboni bachánala ko'wali echi jaré pani, mapalí echi Walubela Jesusi ma natétara 'yali Riosi. 24 Echalí mapalí echi jaré pagótami riwali mapurigá echi Walubela Jesusi ketasi echo'ná asali, ayénachó mapurigá echi jaré mapu Jesusi binérali ketasi echo'ná muchili, echalí aboni mo'wili echo'ná pachá echi auché jaléana bárkochi. A'lí aboni echo'ná pachá muchiga ku simíbali echo'ná bo'ónala Kapernaúmachi anilíwachi, echi Jesusi ásiya.

Jesusi ju echi ko'wáami mapu sinibí piréami niwá echi jaré pagótami

25 A'lí ma riwisáa echi Walubela Jesusi echo'ná bo'ónala suwé, echalí aboni rukueli jeanigá: Binériami, ¿kilíbukomi nawali jena'ibi? 26 Chopi Jesusi jeaneli: Ne bichíwali 'yemi nimí ané máputamo chopi tamí amí mapujítitamo galá posaka ko'wali. 'Yémitamo ketasi tamí amí mapujítitamo galá machili mapurigá Nijeni wabé omériga olali, mapurigá ke wesi auché jaré omero olayá. 27 Ketasi chopi nochasi mapurigátamo mepo echi ko'wáami mapu arigá we yáati suwibama, chopi nochasi mapurigátamo mepo echi ko'wáami mapu sinibí niráa tibima, echi mapu 'yemi mi 'yama mapurigátamo sinibí pirélabo. Riosi tamí wilali mapurigá Ku'wíriami niráa. Nijeni 'yemi mi 'yama echi ko'wáami mapu sinibí tibima, mapujiti Riosi Onorúami echijiti tamí wilali. 28 Echalí aboni rukueli jeanigá: ¿Churigata ologá echirigá olabo suwaba mapurigá Riosi nakí máputa olabo? 29 Echalí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Echi Walubela Riosi chopi nakí máputamo je'ná jerigá olabo: Ne galá tamí bichíisi, mapujiti Riosi Binói tamí júuli jena'í wichimóbachi. 30 Echalí aboni rukueli jeanigá: ¿Pírimi karúmati omero ne wabé omériga olayá, mapurigá auché jaré ketasi omero olayá? Tamujé tamí riwiri, mapurigata galá riwisáa, echalí galata mi bichíibo. ¿Piri ju mápumi echirigá olá? 31 Tamujé pagótamawala ki'yá piréami galá ko'wali echi maná anilíwami ko'wáami echo'ná waná kawichí, mapurigá jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchala oselíwalachi: Riosi 'yali mapurigá aboni ko'mea echi ko'wáami mapu ripá riwigachi jonsa rikínali. 32 Echalí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Ne bichíwali Nijé 'yemi nimí jeané: Echi Moisesi ketasi níili mapu 'yemi mi 'yali echi ko'wáami echo'ná ripá riwigachi jonsa. Chopi echi keni Onó ju mapu 'yemi mi 'ya echi ne bichíwali ko'wáami echo'ná ripá riwigachi jonsa. 33 Mapujiti echi ko'wáami mapu Riosi nijá, echi ju mapu ma rikínali ripá riwigachi jonsa. Echi ju mapu galá 'ya mapu jena'í wichimóbachi piréami pagótami sinibí pirélama. 34 Echalí aboni jeaneli: ¡Walubela, sinibí tamujé tamí 'ya echi ko'wáami! 35 Chopi Jesusi jeaneli: Nijé Binói ju echi ko'wáami mápuni nijá mapurigá echi pagótami sinibí pirélama. Si'néami mapu ikí tamí yuwa siko, tarapé siné 'lochema. Si'néami mapu ikí tamí bichíiko, tarapé siné balámama. 36 Chopi mapurigá Nijeni ma 'yemi mi aneli, 'yemi ayénatamo tamí riwali, chópitamo arigá ketasi tamí bichíili. 37 Ne si'néami echi jaré mapu ikí Onorúami tamí 'yali, aboni arigá tamí yuwa simea. A'lí ke wesi ku machí a'wámani echi jaré mapu ikí tamí yuwa siko. 38 Mapujiti Nijeni echo'ná ripá riwigachi jonsa simisáa nawali jena'í wichimóbachi mapurigani chopi olama mapurigá Onorúami nakí mapu tamí júuli. Nijeni ketasi chopi nawali jena'í wichimóbachi mapurigani olama mapurigá Nijé Binói chopi nakí. 39 A'lí Onorúami, mapu tamí júuli, je'ná jerigá nakí: Mapu Nijeni ke wesi wikiyama echi jaré mapu Binói tamí 'yali, chopi mapurigá Nijeni ne si'néami ku o'wíntama echalí ne jubá rawé. 40 Echi Onorúami mapu tamí júuli, je'ná jerigá nakí: Mapu ne si'néami mapu ikí tamí 'néniga bichíiko ne sinibí piréami níima, mapujiti Nijeni bilepi Riosi Ranala ju. A'lí Nijeni ku o'wíntama aboni echalí ne jubá rawé. 41 Echalí echi jaré Juríosi pagótami chótali kichiga ra'icha, echi Jesusi sayéraga, mapujiti Binói jeanili: Nijé Binói ju echi ko'wáami, echi mapu ripá riwigachi jonsa rikínali. 42 Echalí aboni a'nagupi ra'íchaga jeanili: ¿Kecha je'ná ju Jesusi, echi José ranara? Tamujeta galá machí binói onolá, binói iyela ayénachó. ¿Churikória echaní mapu binói rikínali echo'ná ripá riwigachi jonsa? 43 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Ketasi echirigá ra'ichasi a'nagupi, tamí sayéraga. 44 Ke wesi omérama tamí bichiya, a echi Onorúami mapu tamí júuli ketasi galá bichírasagá aboni. A'lí echalí ne jubá rawé Nijeni ku o'wíntama si'néami mapu ikí galá tamí bichíiko. 45 Echo'ná Riosi Ra'íchala oselíwalachi osirúami ju mapurigá echi jaré Riosi jiti nawésami jerigá osali: Riosi si'néami 'yemi mi galá binérama. Echirigá ju mapu si'néami mapu ikí galá kipuga binéko mapurigá Onorúami binera, abóniko galá tamí bichíima. 46 Ketasi bichíwali ju mapu jaré ma riwali Onorúami; chopi Nijeni mápuni bilepi Riosi Ranala ju, mapu Riosi tamí júuli jena'í wichimóbachi, Nijeni ma galá riwali Onorúami. 47 Ne bichíwali 'yemi nimí jeané: Echi jaré mapu tamí bichíiko, abóniko ne sinibí piréami ju. 48 Nijé Binói ju echi ko'wáami mápuni nijá mapurigá echi pagótami sinibí pirélama. 49 Echi jaré ki'yá piréami 'yemi pagótamawala ko'wali echi maná anilíwami ko'wáami echo'ná biléana waná kawichí, chopi aboni arigá waminá suwili. 50 Chopi Nijeni 'yemi mi ra'ícha echi ko'wáami jiti rugá mapu ripá riwigachi jonsa rikínali, mapurigá echi jaré mapu ikí ko'wako echi ko'wáami ma ketasi suwimea. 51 Nijé Binói ju echi ko'wáami sinibí bitéami mapu rikínali echo'ná ripá riwigachi jonsa. Si'néami mapu ikí ko'wako je'ná ko'wáami ne sinibí niráa pirélama. A'lí echi ko'wáami mapu Nijeni nijá, Nijé Binói sapala chopi ju. Nijeni 'yama Nijé Binói sapala mapurigá jena'í wichimóbachi piréami pagótami sinibí pirélama. 52 Echalí echi jaré Juríosi pagótami a'nagupi rukueli jeanigá: ¿Churigá omérama je'ná rijói tamujé tamí ayá binói sapala mapurigata kopoa mapurigá ko'wáami niráa? 53 A'lí Jesusi jeaneli: Ne bichíwali Nijeni 'yemi mi jeané: A ketásitamo kosáagá Nijé sapala, ayénachó a ketásitamo bajísagá Nijé lalá, a'lí bichétamo ketasi sinibí piréami ju. Riosi tamí wilali mapurigá Ku'wíriami niráa. 54 Si'néami mapu ikí ko'wako Nijé sapala, echi jaré mapu ayénachó bajiko Nijé lalá, abóniko sinibí piréami ju. A'lí Nijeni ku o'wíntama aboni echalí ne jubá rawé. 55 Mapujiti Nijé sapala echi ne bichíwali ko'waami ju. A'lí Nijé lalá echi ne bichíwali bajíwami ju. 56 Si'néami mapu ikí ko'wako Nijé sapala, echi jaré mapu ayénachó bajiko Nijé lalá, abóniko sinibí tamí yuwa piré, ayénachó Nijeni sinibí aboni yuwa bité. 57 Riosi Onorúami, mapu tamí júuli jena'í wichimóbachi, sinibí bitéami ju. A'lí Nijeni sinibí bité Binói jiti. A'lí si'néami mapu ikí tamí ko'wako, abóniko ayénachó achigórigá sinibí pirélama tamí jiti. 58 Nijeni ra'icha echi ko'wáami jiti rugá mapu ripá riwigachi jonsa rikínali. Je'ná ko'wáami ketasi mapurigá echi maná anilíwami ko'wáami ju, echi mapu echi jaré 'yemi pagótamawala ki'yá piréami ko'wali, chopi aboni arigá waminá suwili. Jipi si'néami mapu ikí ko'wako je'ná ko'wáami, mapu ripá riwigachi jonsa rikínali, aboniko sinibí niráa pirélama. 59 Echi Walubela Jesusi je'ná jerigá binéraga nawésali echo'ná Kapernaúmachi mapalí echi jaré Juríosi pagótami napawili echo'ná aboni ri'obáwalachi.

Jesucristo Ra'íchala 'ya mapurigá echi pagótami ne sinibí pirélama

60 Je'ná jerigá námsa wikabé mapu Jesusi yuwa najátali a'nagupi jeaneli: We nóchali ju máputa echirigá bichíibo mapurigá Binói binera. Ke wesi omérama echirigá nijéwiya. 61 Echalí Jesusi Binói galá machili mapurigá aboni echijiti a'nagupi chílawaga ra'íchali. A'lí Binói rukueli jeanigá: ¿Wabéchatamo chati níili je'ná jiti mapurigá Nijeni 'yemi mi aneli? 62 ¿Churigá bichétamo aniboa átamo tamí riwisáagá echo'ná ripá riwigachi ku moyénachi, mapo'nani bachá asali? Riosi tamí wilali mapurigá Ku'wíriami niráa. 63 Echi pagótami chopi sinibí pirélama Nijé Iwigala jiti. Aboni ketasi chirigá omérama sinibí piréliya aboni sapala jiti. Nijeni 'yemi mi ne bichíwaga aneli mapu churigátamo omérabo sinibí piréliya. A'lí átamo galá echirigá bichíisagá, 'yémitamo ne bichíwali sinibí pirélabo. 64 Chopi jaré 'yemi abijí ketasi cho bichíi. Echalí Jesusi echirigá aneli mapujiti chabé chokichí jonsa Binói galá machili chigá níili mapu ke bichíima; ayénachó Jesusi galá machili chigá jiti Binói waminá nijírami níima riwéali. 65 A'lí Jesusi waminabi jeaneli: Echijiti Nijeni 'yemi mi aneli mapu ke wesi omérama tamí bichíiya, a Onorúami ketasi echirigá bichíirasagá. 66 Echalí jonsa wikabé pagótami mapu Jesusi yuwa najátali ma waminá ku ariweli. A'lí aboni ma ketasi 'yénali Binói yuwa. 67 Echalí Jesusi rukueli echi jaré makói miná okuá binéami jeanigá: ¿'Yémi áchatamo ayénachó waná simánali tamí aliwesa? 68 Chopi echi Simoni Pegro ku nijéwaga rukueli jeanigá: Walubela, ¿chigá bicheta yuwa simabo? ¡Mujé Ra'íchala chopi tamujé tamí 'ya mapurigata sinibí pirélabo! 69 Ayénachó tamujé ma galá bichíili Mujé niráa. Jípita galá machí mapu Mujemi ju echi Cristo anilíwami. Mujemi ju echi bilepi Riosi Ranala. 70 Echalí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Nijé Binói chapili 'yemi máputamo makói miná okuá ju. ¡Chopi arigá bilé rijói 'yemi we sití suléami ju mapurigá echi riablo niráa! 71 Chopi Jesusi echirigá ra'íchali echi Júrasi Jiskarioti riwéami rijói jiti rugá. Échiko auché bilé rijói, Simoni Jiskarioti riwéami, ranala níili. Echi Júrasi níili mapu waminá nijima riwéali echi Jesusi mapurigá Binói mi'lirúami níima. A'lí Jesusi Binói binérali echi Júrasi. Echi yuwa si'néami makói miná okuá niili mapu Jesusi binérali.

7

Echi jaré mapu Binói ritémawala niráa níili ketasi bichíili Jesusi niráa

1 Pe wakináokuá echi Walubela Jesusi iyénali echo'ná Galiléachi anilíwachi kawírali. Echalí Binói ketasi nakili inánara echo'ná Juréachi anilíwachi kawírali, mapujiti echo'ná piréami Juríosi pagotami ne wabé mi'lináali echi Binói. 2 Echalí ma ne mulubé sébachi níili echi jaré Juríosi pagótami omáwala mapalí rojuá sawala laka muchíwachi níili. 3 Echalí echi jaré Jesusi ritémawala jeaneli: Ketasi tibí jena'í Galiléachi, chopi echo'ná Juréachi simigá mapurigá echo'ná piréami pagótami mapu ikí galá bichíi mujé niráa ayénachó riwimea mapurigá mujemi olá. 4 Mapujiti a bilé rijói nakisáagá mapu binói galá machirúami níima echi auché jaré pagótami jiti, échiko sinibí ne machiná niráa olá suwaba namuti mapurigá echi auché jaré pagótami galá riwimea mapurigá binói olá. A mujemi ne bichíwali omérasagá olayá mapurigá ke wesi auché jaré pagótami omero olayá, echirigá olá ne machiná niráa, mapurigá ne si'néami pagótami galá riwimea mapurigami olá. 5 Echalí aboni echirigá aneli mapujiti aboni echi Jesusi ritémawala ke, arigá ketasi bichíili Binói niráa. 6 A'lí Jesusi jeaneli: Ke cho abijí séba Nijé tétala; chopi 'yémitamo sinibí olá mapu ikí 'yemi abónitamo nakí. 7 Jena'í wichimóbachi piréami pagótami ketasi omérama 'yemi mi kichiya, chopi aboni wabé tamí kichí mapujiti Nijeni ne bichíwaga nawesa aboni jiti rugá, mapu aboni wabé chati oláami ju. 8 Bachá simíbaga 'yemi echo'ná Jerusalémachi, mapujiti omowálawachi sébachi ju. Nijeni ketasi cho simea, mapujiti Nijé tétala ketasi cho seba. 9 A'lí ma je'ná jerigá anesa, echi Walubela Jesusi abijí tibili echo'ná Galiléachi anilíwachi kawírali.

Jesusi simili echo'ná Jerusalémachi mapalí omowálawachi sébachi níili mapalí sawá laka muchíwachi níili

10 Chopi pe jubá mapalí echi jaré Jesusi ritémawala ma simíbali echo'ná Jerusalémachi echalí omowálawachi sébachi, echalí Jesusi ayénachó echo'ná simili; chopi Binói ketasi iyénali wikabé pagótami yuwa, echijiti ketasi machirúami níili mapurigá Binói echo'ná iyénali. 11 Echalí echi jaré Juríosi pagótami mapu ma echo'ná Jerusalémachi omawa muchili, aboni a'nagupi jeanigá we ali echi Jesusi: ¿Kumi 'nalí iyena echi rijói? 12 Echalí rawé echo'ná wikabé pagótami napawika muchúwachi jaré wikabé a'nagupi ra'íchali echi Walubela Jesusi jiti rugá. Jarecho jeanili: Echi Jesusi we galabé ju. A'lí auché jaré jeanili: Echi rijói ketasi galabé ju, chopi binói wabé 'yékaka nawésiami ju echi jaré pagótami. 13 Chopi echalí aboni ke wesi machiná niráa ra'íchali echi Walubela Jesusi jiti rugá, mapujiti si'néami we majali echi jaré o'wéala Juríosi. 14 A'lí ma nasipa sérali sunísiya echi omáwali mapalí echi Walubela Jesusi binéramiya bakili echo'ná pachá echi walubé Juríosi pagótami ri'obáwalachi. 15 Echalí echi jaré Juríosi pagótami wabé kilí kipuli mapalí echi Walubela Jesusi binéraga nawésali; ayénachó aboni we cha nílaga a'nagupi rukueli: ¿Churigá galá machí je'ná Rijói wikabé karúmati namuti, mapujiti Binói ke siné bineli mapurigá echi auché jaré wabé machíami sinibí we binela? 16 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Mapurigá Nijeni binela, ketasi Nijé níwala ju. Chopi Echi mapu tamí júuli jena'í wichimóbachi, Echi níwala ju. 17 A'lí a jaré nakisáagá echirigá olánala mapurigá Riosi nakí mapurigá echi pagótami olama, aboni galá machimea acha Riosi Binói tamí júuli echirigá binera echi pagótami, acha Nijé, binói chopi niráa, echirigá binérima kéremá. 18 Mapuyíripi rijói chopi ra'íchaga nawésako mapurigá binói nakí, échiko echirigá olá mapurigá binói walubéraga anérami níima echi auché jaré pagótami jiti. A'lí mapuyíripi rijói chopi nakiko mapu walubéraga anérami níima echi bilé mapu bachá náwali, échiko ne bichíwaga ra'íchami ju, ayénachó binói tarapé 'yékami ju. 19 Ne bichíwali ju mapu echi walula Moisesi 'yemi mi 'yali Riosi nulalila osirúami, chopi ke wesi 'yemi ne galá nijéwaga olali mapurigátamo nulérami níili. Jipi, ¿churékulátamo tamí mi'lináali? 20 Echalí echi jaré pagótami ku nijéwaga jeaneli: We chati riablo aliwala aliwéami jumi. ¿Chigá biché mi mi'lináali? 21 Echalí Jesusi jeaneli: Nijeni galabé ologá ku sa'wali bilé rijói echalí mapalí isábawachi rawé níili, echijiti si'néamitamo wabé si'wináriga 'nátali. 22 Chopi echi Moisesi 'yemi mi nuleli noligá sikirénala echi jaré kúuchi kúrowi 'yemi kúchala, a'lí bichétamo arigá noligá sikiré bilé táa towí mapalí isábawachi rawé ju. (Chopi echi Moisesi ketasi níili mapu bachá niráa echirigá olali, mapujiti echi auché jaré chabé ki'yánala piréami 'yemi pagótamawala bachá niráa echirigá olali.) 23 A'lí a 'yémitamo noligá sikirésagá bilé táa towí, mapalí isábawachi rawé ju, mapurigátamo echirigá suwaba galá nijéwaga olabo mapurigá Moisesi 'yemi mi osogá nuleli, ¿churékulátamo na'awa tamí yuwa mapujítini ne suwaba ku sa'wali bilé rijói mapalí isábawachi rawé níili? 24 Ketasi chuwé wi'nijisi auché jaré. Mapalí 'yémitamo chopi 'nátaga mayé mapu, siné káachi, aboni we chati olá; chopi galá machigá wi'nijisi mapalí 'yémitamo ne bichíwali galá machí mapurigá auché jaré chati olá.

Jesusi nawésaga aní mapu Binói julárami níili Riosi jiti

25 Echalí jaré echo'ná Jerusalémachi piréami chótali a'nagupi rukuésiya jeanigá: ¿Kecha je'ná ju echi rijói mapu aya 'yénalati mi'liboya? 26 Jipi jena'í ne machiná niráa nawesa, chopi ke wesi chibi ané. ¿Acha níimilé mapu echi jaré o'wéala ne bichíwali mayé mapu je'ná rijói echi Cristo anilíwami ju? 27 Ayénachó aboni a'nagupi jeaneli: Chopi tamujeta galá machí je'ná rijói, mapu kumi bitéami ju. A'lí mapalí echi Cristo anilíwami nolínsa, ke wesi machimea kumi jonsa nawalo. 28 Echalí Jesusi nawésaga binérali echi jaré pagótami echo'ná pachá echi walubé Juríosi pagótami ri'obáwalachi; chopi ma kipusa mapurigá aboni a'nagupi anili, echalí Binói o'weli ra'íchaga jeaneli: 'Yémitamo mayé máputamo galá tamí machí, ayénachótamo mayé máputamo galá machí mapu kúmini nalí okuá nawalo. A'lí bichétamo ketasi galá tamí machí, nirapétamo galá machí mapu kúmini nalí okuá nawali, mapujiti Nijeni ketasi olámiya nawali mapurigá Nijé Binói chopi nakí. Nijeni julárami níili jena'í wichimóbachi. A'lí Echi mapu tamí júuli ne bichíwali ju, chopi 'yémitamo ketasi machí Binói. 29 Chopi Nijeni galá machí Binói, mapujítini nawali echo'ná jonsa mapo'ná Binói atí. Ayénachó Binói tamí júuli. 30 Echalí echi jaré Juríosi pagótami chapináali bologá tonália echi Jesusi; chopi ke wesi chapili mapujiti ketasi cho sébali Binói tétala. 31 A'lí wikabé pagótami arigá bichíili Jesusi niráa. Echalí aboni jeanili: Je'ná Rijói ne bichíwali ju echi Cristo anilíwami, mapujiti Binói ne wabé omériga olá wikabé namuti, mapurigá auché jaré pagótami ketasi omelo olayá. A'lí echirigá olama riwéali echi Cristo anilíwami.

Echi jaré Bariseo anilíwami binériami júuli jaré kapitani echi Jesusi chapínala

32 Echalí echi jaré Bariseo anilíwami binériami galá námali mapurigá echi auché jaré pagótami anili, Jesusi jiti rugá. Echijiti echi jaré Bariseo, ayénachó echi jaré o'wéala sacerdote, si'néamika napawika katéwaga júuli jaré kapitani, echo'ná walubé Juríosi pagótami ri'obáwalachi jonsa, mapurigá aboni chapisá bologá tomea echi Walubela Jesusi. 33 A'lí echi Walubela Jesusi jeaneli: Pée téeli rawé chopi asiméani 'yemi yuwa. A'lí pée waminánomí Nijeni auchecho ku simea Echi yuwa mapu tamí júuli jena'í wichimóbachi. 34 Echalí 'yémitamo tamí abo, chópitamo ketasi tamí riwiboa, mapujiti 'yémitamo ketasi omélabo simiba echo'ná mapo'ná Nijeni asimea. 35 A'lí echi jaré Juríosi pagótami chótali a'nagupi niráa rukuée jeanigá: ¿Kumi siméaré je'ná, mapo'ná tamujeta ketasi riwiboa? ¿Acha echo'ná auché jaréana simea, echi auché jaré Juríosi pagótami yuwa, si'néami mapu ikí chijaga piré, echi auché jaré isena Griego anilíwami pagótami yuwa, mapurigá Binói nawésaga binérama echi auché jaré isena pagótami? 36 Tamujeta ketasi machí chu aniwáami ju mapurigá Binói tamujé tamí aneli jeanigá: 'Yémitamo tamí abo, chópitamo ketasi tamí riwiboa, mapujiti 'yémitamo ketasi omérabo simiba echo'ná mapo'ná Nijé asimea.

Jesusi nawésali echi sinibí bitéami ba'wí jiti rugá

37 Echalí ne jubá rawé omowálawachi, ne wabé simírami walubéala omowálawachi rawé níili. Echalí rawé Jesusi wilísaga, o'weli ra'íchaga jeanili: A jaré 'yemi balámasagá, wakiná tamí yuwa simíbaga bajisi echi ba'wí mapu Nije nijá. 38 Mapujiti echo'ná Riosi Ra'íchala oselíwalachi tamí jiti rugá, jerigá osirúami ju: Si'néami mapu ikí tamí bichíiko, echo'ná pachana abónichi jonsa walubé simea ba'wí mapu Nijeni nijá, mapurigá wikanáami bakochi niráa, mapurigá si'néami mapu ikí bajima echi ba'wí, ne sinibí niráa pirélama. 39 A'lí je'ná jerigá anisá, Jesusi jerigá anináali mapu si'néami mapu ikí bichíima Binói niráa, galá nalema echi Wabé Galabé Riosi Iwigala echo'ná pachana aboni sulálachi niráa. Echalí rawé Jesusi echirigá anili mapujiti echi Wabé Galabé Riosi Iwigala echalí ketasi cho nawali jena'í wichimóbachi, mapujiti Binói Jesusi ketasi cho wabé walubélatami níili.

Jaré pagótami waná cho 'nátami níili

40 Echalí jaré echi pagótami echo'ná muchúami je'ná jerigá namsa jeanili: Je'ná Rijói ne bichíwali ju echi Riosi jiti nawésami mapu jena'í wichimóbachi nolínama riwéali. 41 Chopi auché jaré jeanili: ¡Je'ná Rijói echi Walubela Cristo anilíwami ju! Chopi auché jaré jeanili: Je'ná ketasi níimiré echi Cristo, mapujiti echi Cristo ketasi echo'ná Galiléachi bitéami níima. 42 Mapujiti echo'ná Riosi Ra'íchala oseríwalachi osirúami ju mapurigá echi Walubela Cristo bilé níima echi walula silíami Rabiri riwéami kúchala kúchuwala; ayénachó osirúami ju mapurigá echi Cristo echo'ná Belénchi ranarúami níima riwéali, mapo'ná echi Rabiri bitéali chabé ki'yá. 43 Echalí echi pagótami echirigá wikanáami 'nátaga, waminá rojuali, mapujiti aboni ketasi ne chópirigá bichíili echi Jesusi niráa. 44 Echalí jaré bologá tonáali echi Jesusi, chopi ke wesi echirigá olali.

Echi jaré o'wéala ketasi bichíili Jesusi niráa

45 Echalí echi jaré kapitani mapu julárami níili echo'ná walubé Juríosi pagótami ri'obáwalachi jonsa, ma ku sili mapo'ná echi jaré Bariseo, echi jaré o'wéala sacerdote muchili. A'lí echi jaré o'wéaala jeanigá rukueli: ¿Churékulátamo ke wakiná pali echi Jesusi? 46 Echalí echi jaré kapitani ku nijéwaga jeaneli: ¡Ke wesi siné echirigá ra'íchali mapurigá echi Rijói ra'icha! 47 A'lí echi jaré Bariseo jeanigá rukueli: ¿Áchatamo ayénachó ariweli mapurigá echi Rijói 'yemi mi 'yékama? 48 ¡Ke wesi tamujé o'wéalawala galá bichíili echi Jesusi niráa, nirapé wesi echi jaré Bariseo! 49 Chopi je'ná jaré pagótami mapu ketasi machiko mapurigá nulárami ju, abóniko wabé si'winárigá bichíiralati. 50 Echalí echi Nikoremo riwéami rijói, mapu chabénala rokogó niráa 'némiya simili echi Jesusi, échiko bilé níili echi jaré Bariseo echo'ná muchúami. A'lí echi Nikoremo jeaneli echi auché jaré: 51 Tamujé nulalila chopi jiti ketásita omérabo kastigo ayá bilé rijói mapalita ke cho bachá niráa galá rukuésagá, mapurigata galá machiboa mapu piri chati olalo binói. 52 Chopi echi auché jaré o'wéala ku nijéwaga jeaneli: ¿Áchami ayénachó echo'ná Galiléachi bitéami ju? ¡Ne galá machigá 'ne mapurigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchala oselíwalachi, mapujítimi riwimea mapu ke wesi o'wéala Riosi jiti nawésami echo'ná Galiléachi piréami níili!

Echi chati oláami mukí

53 Echalí aboni ibili niráa ku bitichí simíbali.

8

1 Chopi Jesusi simili echo'ná ripá rabó Olíbochi anilíwachi. 2 A'lí ba'alínala rawé bi'yá chi'rásiachi Jesusi auchecho ku nawasa echo'ná Jerusalémachi, auchecho ku bakili echo'ná pachá walubé Juríosi pagótami ri'obáwalachi. Echalí si'néami pagótami mulubéanali Binói yuwa. A'lí Binói echo'ná asíbaga, chótali binériya aboni. 3 A'lí jaré nulalíwami binériami, jaré Bariseo yuwa, echo'ná pali bilé chati oláami mukí, echi mapu riwílati si'nú rijói yuwa kochíami. Echalí aboni echo'ná nasipa wilali echi mukí echi jaré echo'ná muchúami yuwa. 4 A'lí aboni jeaneli echi Jesusi: Binériami, je'ná mukí riwirúami níili si'nú rijói yuwa kochíami. 5 A'lí echi walula Moisesi tamujé tamí osogá nuleli máputa basibuka ko'wiboa echirigá chati oláami muguí, chopi Mujeru, ¿chumi aní? 6 Echalí aboni chopi echirigá rukueli mapujiti aboni nakili kipúnala mapu churigá echi Jesusi ku nijéwama riwéali, mapujiti aboni wabé wi'nijíinali echi Jesusi. A'lí Jesusi yólaga ri'lé wi'yérali osali Binói makúsawala jiti. 7 A'lí mapujiti aboni waminabi rukueli, echalí Jesusi ku wachí wilíbaga jeaneli: Mapuyíripi 'yemi máputamo ke bilé siné chati olali, échiko bachá basibuma echi mukí sayéraga. 8 Echalí Jesusi auchecho siné ku yólaga, auchecho ri'lé wi'yérali osali. 9 Chopi aboni wabé 'nátaga tibili mapurigá Jesusi aneli. Echijiti aboni ne wabé wi'nijírami niráa níili pachana aboni sulálachi niráa, mapujiti ibili we 'nátali mapurigá aboni ayénachó we chati oláami níili. Echalí aboni chótali ibíripi niráa ku buyásiya echo'ná pachá jonsa mapo'ná Jesusi asali. Echi jaré wabé ochérami ne bachá buyásali, echalí echi auché jaré ke 'me ochérami ayénachó ku buyásali, mapuyénasí echi Jesusi bi'neli tibili echi mukí yuwa, mapu ayena echo'ná tibili. 10 Echalí Jesusi ku wilísali. A'lí mapalí Binói chopi riwali echi mukí echo'ná wilíami, echalí Binói jeanigá rukueli: Mujé mukí, ¿kumi muchuwi echi jaré mapu mi wi'nijili? ¿Macha ke wesi néwalé mapu mi kastigo 'yánali? 11 A'lí echi mukí jeaneli: Keni Walubélawa, ke wesi ne mapu tamí kastigo 'yánali. Echalí Jesusi jeaneli: Nijeni ketasi cho mi kastigo 'yánali. Ma ku simigá echo'ná mujé bitélachi, chopi ketasi auché chati olá.

Jesusi galá machíraga olá jena'í wichimóbachi piréami pagótami

12 A'lí Jesusi auchecho siné ra'íchali echi pagótami. Echalí Binói jeaneli: Nijeni we galá machíraga olá jena'í wichimóbachi piréami pagótami. Si'néami mapu ikí olako mapurigá Nijeni aní, aboni machimea galabé ologá piréliya. A'lí aboni ketasi chuwé ologá pirélama mapurigá echi jaré pagótami mapu ketasi machí mapo'ná aboni 'yena, mapurigá echi jaré pagótami mapu we 'yena echo'ná rokowárali niráa. 13 Echalí echi jaré Bariseo anilíwami binériami jeaneli: Mujé Binói chopi ra'íchaga aní mápumi we omérami ju echirigá olayá, chopi ketasi bichíwali ju mapurigá mujé mi aní mujé binói jiti rugá. 14 A'lí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Ayena bichíwali ju mapurigá Nijeni anili mapu Nijeni galá machíraga olá echi pagótami, mapujiti Nijeni galá machí kúmini jonsa nawali; ayénachóni galá machí mapu kúmini simea, chopi 'yémitamo ketasi machí mapu kúmini jonsa nawalo, nirapétamo machí mapu kúmini siméarikó. 15 'Yémitamo chopi tamí wi'nijí mapurigá jena'í wichimóbachi piréami pagótami 'nátaga wi'nijí auché jaré. A'lí Nijé Binói ketasi wesi wi'nijí. 16 Chopi a Nijeni wi'nijísagá auché jaré, Nijeni ne bichíwali niráa wi'nijima, mapujiti Nijeni ketasi bi'neli niráa wi'nijima, chopi echi Onorúami mapu tamí júuli jena'í wichimóbachi, Échiko tamí yuwa, okuákáta napawika wi'nijibo. 17 Echalí Jesusi waminabi jeaneli: Echo'ná 'yemi nulalila oselíwalachi je'ná jerigá osirúami ju: Mapalí okuá rijói a'nawí chópirigá nawisásagá, echalí mapurigá aboni nawesa ne bichíwali ju. 18 Galá ju. Nijé Binói bichíwaga aní mapu Riosi Onorúami tamí júuli jena'í wichimóbachi. A'lí Onorúami auché Bilé ju mapu bichíwaga anili mapu Binói tamí júuli. 19 Echalí echi jaré Juríosi pagótami jeaneli: ¿Kumi atí Mujé Onolá? Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneli: 'Yémitamo ketasi tamí galá machí. Nirapétamo machí echi Nijé Onolá. Átamo tamí galá machisáagá, ayénachótamo machiboi echi Nijé Onolá. 20 Echalí Jesusi je'ná jerigá nawésaga aneli mapuyénasí Binói binérali echi jaré pagótami echo'ná pachá echi walubé Juríosi pagótami ri'obáwalachi, echo'ná bacháami mapo'ná wenomí muchuwálawachi níili; chopi ke wesi cho bulali mapujiti ketasi cho sébali Binói tétala.

Echo'ná mapo'ná Nijé simea, 'yemitamo ketasi omérabo écho'ná simiba

21 A'lí Jesusi auchecho siné jeaneli: Mani ku simea. A'lí 'yémitamo tamí abo, chópitamo waminá suwiboa. A'lí bichétamo ketasi ku wikawárami níibo mapurigátamo chati olali. A'lí echo'ná mapo'ná Nijeni simea, 'yémitamo ketasi omérabo echo'ná simiba. 22 Echijiti echi jaré Juríosi pagótami a'nagupi rukueli jeanigá: ¿Acha mi'limea Binói niráa? Siné káachi Binói echijiti echaní mapu tamujé ketasi omérabo simiba echo'ná mapo'ná Binói simea. 23 Echalí Jesusi jeaneli: 'Yémitamo jena'í ri'lé piréami ju, chopi Nijeni echo'ná ripá riwigachi jonsa nawáami ju. 'Yémitamo chopi jena'í wichimóbachi piréami ju, chopi Nijeni ketasi sinibí niráa jena'í wichimóbachi bitéami níima. 24 Echijítini 'yemi mi echirigá aneli máputamo arigá waminá suwiboa, chópitamo ketasi ku wikawárami níibo mapurigátamo chati olali, mapujiti átamo ketasi bichíisagá mapu Nijé ne bichíwali ju echi bilepi Riosi Ranala, echalítamo arigá waminá suwiboa, chópitamo ketasi ku wikawárami níibo mapurigátamo chati olali. 25 Echalí echi jaré Juríosi pagótami jeanigá rukueli: Mujé, ¿chigá bichemi juko? Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Mani 'yemi mi galá aneli chabé chokichí jonsa mapu chigani ju Nijé. 26 Abijini niwa wikabé namuti mápuni animea 'yemi jiti rugá; ayénachó Nijeni abijí 'yemi mi wi'nijima wikabé namuti jiti, chopi Echi mapu tamí júuli jena'í wichimóbachi ne bichíwaga aní. A'lí Nijeni chopi ané jena'í wichimóbachi piréami pagótami achigórigá mapurigá Nijeni námali aníami Echi mapu tamí júuli. 27 Chopi aboni ketasi machili mapu Jesusi ra'íchali echi Onorúami jiti rugá. 28 Echijiti Jesusi jeaneli: Nijeni wilárami níili mapurigá Ku'wíriami niráa, chopi mapalítamo tamí ripá uchabo, echalítamo galá machiboa mapu Nijé ne bichíwali ju echi Bilepi Riosi Ranala. Echalítamo ayénachó machiboa mapu Nijeni ketasi biyili olá Nijé Binói chopi niráa, chopi mapurigá Onorúami tamí binérali, echirigani ra'icha. 29 Mapujiti Echi mapu tamí júuli, sinibí tamí yuwa atí. Nijé Onolá ketasi tamí bi'neli ariweli, mapujiti Nijeni sinibí olá mapurigá Binói nakí, mapurigá Binói echijiti wabé kanílama. 30 A'lí mapalí Jesusi echirigá anili, ne wikabé echi jaré Juríosi pagótami galá bichíili Binói niráa.

Echi jaré Riosi kúchuwala, echi auché jaré chati oláami yuwa

31 Echalí Jesusi jeaneli echi jaré Juríosi mapu galá bichíili Binói niráa: Átamo sinibí niráa galá bichíisagá mapurigá Nijeni 'yemi mi aneli, echalítamo ne bichíwali tamí yuwa binéami níibotamo. 32 Echalítamo machiboa echi ne bichíwali. A'lí mapalítamo galá machiboa echi ne bichíwali, echalítamo ma ku machí a'wátami niráa níibo, mapurigátamo ma ketasi waminabi nulékowami níibo pióntami niráa. 33 Echalí aboni ku nijéwaga jeaneli: Echi Abrami kúchala kúchuwala chopi juta. Ke wesi, ke siné tamujé tamí nuleli mapurigá pióntami niráa. ¿Churigámi tamujé tamí ané máputa ku machí a'wátami niráa níibo? 34 A'lí Jesusi jeaneli: Ne bichíwali 'yemi nimí ané mapu si'néami mapu ikí chati olako, abóniko waminabi echirigá chati olama, a ketasi ku wikawárami níisagá, achigórigá mapurigá 'wérali ju mapu bilé pioni sinibí ne wabé nochama. 35 A'lí bilé pioni ketasi mapurigá echi kalíwami rijói ranala ju, chopi echi kalíwami rijói ranala sinibí bité echo'ná kalírali mapujiti échiko echo'ná kalírali bitéami rijói ranala ju. 36 A'lí Jesusi waminabi jeaneli: Nijé ne bichíwali bilepi Riosi Ranala ju. A'lí a Nijeni 'yemi mi ku'wírasagá mapurigá ma ketasi 'werali níima mapurigátamo waminabi chati olabo, echalítamo ne bichíwali ketasi waminabi nulérami níibo mapurigá echi riablo piónawala niráa. 37 Nijeni galá machí mapu 'yemi echi ki'yá bitéami Abrami kúchala kúchuwala jútamo, chopi 'yémitamo tamí mi'lináali mapujítitamo ketasi bichíili mapurigá Nijé 'yemi nimí aneli. 38 Nijé 'yemi nimí nawésaga ruyé mapurigá Keni Onó tamí 'nérali. A'lí 'yémitamo chopi olá mapurigá 'yemi onolá 'yemi mi aneli. 39 Echalí aboni ku nijéwaga jeaneli: Echi ki'yá bitéami Abrami chopi mapurigá tamujé onolá níili. A'lí Jesusi jeaneli: Átamo ne bichíwali mapurigá echi Abrami kúchala kúchuwala níisagá, a'lí bichétamo olabi mapurigá echi Abrami olali. 40 A'lí Nijeni chopi 'yemi nimí bichíwaga ruyeli mapurigá Riosi Binói tamí binérali, chopi 'yémitamo arigá tamí mi'lináali. ¡Echi Abrami ke siné echirigá chati olali! 41 ¡'Yémitamo achigórigá olá mapurigá olá echi 'yemi onolá! Echalí aboni jeaneli: ¡Tamujeta bilepi niráa, echi Walubela Riosi chópita onée! Tamujeta ketasi ranarúami níili mapurigá bilé mukí ke kunéami bi'neli asagá raná. 42 Echalí Jesusi jeaneli: A echi Walubela Riosi ne bichíwali níisagá 'yemi onolá, echalí 'yémitamo galá tamí galebi, mapujiti Nijeni chopi nawali jena'í wichimóbachi mapujiti echi Walubela Riosi tamí júuli. Nijeni ketasi olámiya nawali mapurigá Nijé Binói chopi nakili, mapujiti Riosi Binói tamí júuli. 43 ¿Churékulátamo ketasi omero machiyá mapurigá Nijeni 'yemi mi ané? Nijeni mayé máputamo ketasi omero echirigá machiyá mapujítitamo ketasi nakí nijéwiya mapurigá Nijeni 'yemi mi nawésaga aneli. 44 'Yémitamo onée echi riablo. A'lí 'yemi chopi echi riablo níwala jútamo, ayénachótamo chopi nakí olánala mapurigá binói nakí. A'lí echi riablo ne wabé nikówami níili ki'yá chokichí jonsa. A'lí binói ke siné bichíwaga olali, nibilé bichíwaga ra'ícha. A'lí mapalí echi riablo ne wabé 'yékaka ra'icha, binói chopi echirigá ra'icha mapujiti binói ne wabé 'yékami ju; ayénachó echi riablo ne chokila ju ne suwaba echi 'yékalawami. 45 Chopi mapujiti Nijeni ne bichíwaga ra'icha 'yémitamo ketasi tamí bichíi. 46 Nijeni ke siné chati olali. Echijiti ke wesi 'yemi galá omérama riwíliya mapurigá Nijeni chati oláami ju. A'lí ani ne bichíwaga anísaagá, ¿churékulátamo ke tamí bichíi? 47 Ne si'néami mapu ikí Riosi níwala pagótami juko, aboni we galá nakí námanala Riosi Ra'íchala; chopi 'yémitamo ketasi Riosi níwala pagótami ju. Echijiti 'yémitamo ketasi nakí námanala Riosi Ra'íchala.

Echi Walubela Jesucristo arigá sinibí níili mapalí echi ki'yá bitéami Abrami ke cho bitéali

48 Echalí echi jaré Juríosi pagótami ku nijéwaga jeaneli: Ayénata ne bichíwali anili mapalita anili mapu Mujemi chati oláami ju, mápumi echo'ná Samáriachi bitéami jumi, ayénachó mápumi wabé chati riablo aliwala aliwéami ju. 49 Echalí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Nijeni ketasi we chati riablo aliwala aliwéami ju. Chópini wabé walubélaga ané echi Nijé Onolá. A'lí 'yémitamo ketasi tamí walubélaga ané, chópitamo wabé sití ra'íchali tamí sayéraga. 50 A'lí Nijeni ketasi amí mapurigá echi pagótami tamí chopi walubéraga anema, chopi abilecho ju mapu we amí mapurigá Nijé Binói waminabi walubéraga anérami níima. A'lí Échiko ne bichíwali justicia olama. 51 Ne bichíwali 'yemi nimí jeané: ¡Si'néami mapu yíripi galá nijéwaga olako mapurigá Nijeni aní, abóniko ke siné suwimea! 52 Echalí echi jaré Juríosi pagótami jeaneli: ¡Jípita galá machí mápumi we chati riablo aliwala aliwéami jumi! Echi Abrami ma mukuli, ayénachó echi jaré Riosi jiti nawésami ma suwili, chopi mujemi echaní: ¡Mapu yíripi galá nijéwaga olako mapurigá Nijeni aní, abóniko ke siné suwimea! 53 ¿Mujecha waminabi wabé walula ju, ketasi mapurigá echi Abrami echi mapu tamujé onolá niráa niili? A'lí echi Abrami ma mukuli, ayénachó echi jaré o'wéala Riosi jiti nawésami ma suwili. ¿Chigábichémi mayé mujé binói niráa? 54 Echalí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: A Nijeni walubéraga anésagá Nijé Binói niráa, echalí ketasi ne bichíwali Walubela níima Nijé; chopi Nijé Onolá ju mapu tamí walubéraga ané. A'lí 'yémitamo aní mapu echi Binói 'yemi Riósawala ju. 55 Chopi 'yémitamo ketasi machí Nijé Onolá. A'lí Nijeni galá machí echi Binói, chopi a Nijeni anisáagá mapu Nijé ketasi machí echi Binói, echalí Nijeni ne wabé ikaléami níima, achigórigá mapurigá 'yemi niráa. A'lí Nijeni ne bichíwali galá machí echi Nijé Onolá, ayénachóni galá nijéwaga olá mapurigá Binói tamí ané. 56 Echi Abrami 'yemi Juríosi pagótami onolá niráa níili. Échiko ne wabé kaníili mapujiti Nijeni nawama riwéali jena'í wichimóbachi. Ki'yá bachánala echi Abrami galá bichíiga, arigá riwali echalí rawé mapalí Nijeni nawama riwéali jena'í wichimóbachi, echijiti binói ne wabé kaníili. 57 Echalí echi jaré Juríosi pagótami we yáati ku nijéwaga jeaneli echi Jesusi: Mujé tarapé cho malisa makói bamíbami ju. ¿Churikória jeanimi mapu Mujemi ayena riwali echi ki'yá bitéami Abrami? 58 Echalí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Ne bichíwali 'yemi nimí jeané: Chabé ki'yá mapalí echi Abrami ke cho bitéali, ne bachá Nijé a sinibí níili, mapujiti Nijeni sinibí bité. 59 Echalí aboni chapili rité mapujiti aboni nakili basibuka mi'lináliya echi Jesusi, chopi Binói ke ne ikigá waminá nolowili. A'lí mapo'ná aboni jali nasipa simíraga ku machínali echo'ná walubé Juríosi pagótami ri'obáwalachi jonsa.

9

Jesusi galá ku machíliami niwali bilé rijói mapu ke machíliami níili mapu jonsa ranálati

1 Siné rawé Jesusi echo'ná walúlachi iyénaga simírali echo'ná biléana mapo'ná Binói riwali bilé rijói mapu ke machíliami níili mapalí jonsa ranálati. 2 Echalí echi jaré mapu Jesusi binérali we rukueli jeanigá: Binériami, ¿churékula echirigá ke machíliami niráa ranálati je'ná rijói? ¿Acha níiliré mapujiti binói 'wénawala we chati olali? ¿Acha níili mapujiti binói chati oláliré omá? 3 Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Ketasi echirigá ikili mapujiti binói 'wénawala chati oláami níili, nibilé cho mapujiti binói chati olaami níili; chopi echirigá ikili mapurigá jena'í wichimóbachi piréami pagótami galá riwíratami níima mapurigá Riosi wabé omérigá olama je'ná rijói yuwa. 4 Mapuyénasí abijí rawewa arigá 'wérali ju mapurigá Nijeni olama Binói nóchala olayá mapu tamí júuli jena'í wichimóbachi, mapujiti ke 'me ayó wabé rokowama mapalí ke wesi omérama waminabi nochásiya. 5 Chopi mapuyénasí Nijeni abijí atí jena'í wichimóbachi, Nijeni galá machíraga olama jena'í wichimóbachi piréami pagótami. 6 Echalí Jesusi ma je'ná jerigá anisáa, ri'lé wi'yérali kachípali. A'lí echi sa'liwá jiti wisogá niwali. Echalí Binói ucheli echi wisogá echo'ná echi ke machíliami rijói busílachi. 7 Echalí Jesusi jeaneli echi rijói ke machíliami: We yáati simigá echo'ná wi'lé jótachi Siloechi anilíwachi, mapo'ná juláramichi anilíwami ju. Echalí galá basigomi echo'ná maníami ba'wí jiti. A'lí echi ke machíliami echo'ná simigá galá basigoli. A'lí mapalí ku nawali echo'ná jonsa, binói galá ku machíliami níili. 8 Echalí echi auché jaré echo'ná piréami, ayénachó echi jaré mapu chabénala riwali mapu ke machíliami níilo, si'néamika a'nagupi rukueli jeanigá: ¿Kecha je'ná ju echi mapu chabé jonsa wenomí táa asali? 9 Echalí jaré jeanili: Ayena, echi ju. Chopi auché jarecho jerigá anili: Ketasi echi ju, chopi echi néchigo yiri ju. Echalí echi rijói binói jeanili: ¡Ayena nijeni ju! 10 Echalí aboni rukueli jeanigá: ¿Churigami galá ku machíili? 11 Echalí echi rijói mapu ke machíliami níili ku nijéwaga jeaneli: Echi Rijói mapu Jesusi riwéami ju pee taa wisogá, tamí ucheli busuchí. A'lí tamí jeaneli: Simigá echo'ná wi'lé jótachi Siloechi anilíwachi. Galá basigomi echo'ná maníami ba'wí jiti. Echalí nijeni echo'ná simigá basigoli. A'lí bicheni we yáati galá ku machíili. 12 A'lí aboni rukueli jeanigá: ¿Kumi atí echi rijói? Echalí binói jeaneli: Ketásini machí.

Echi jaré Bariseo anilíwami binériami wabé rukueli echi rijói mapu ma ku machíliami niwálati

13 Echalí echi rijói mapu chabénala ke machíliami níili, ma tólati echo'ná bacháami mapo'ná echi jaré o'wéala binériami Bariseo anilíwami muchili. 14 Chopi mapalí Jesusi wisogá niwasa, galá ku machíliami niwali echi rijói, echalí rawé siné isábawachi rawé níili. 15 Echijiti echi jaré Bariseo auchecho siné rukueli echi rijói mapu churigá binói ma ku galá machíili. Echalí echi rijói jeaneli: Echi Jesusi tamí wisogá ucheli nijé busílachi. Echalí nijeni galá basigoli. A'lí jípini ma galá ku machíili. 16 Echalí jaré echi Bariseo anilíwami binériami jeanili: ¡Tamujeta mayé mapu echi rijói mapu echirigá olá ketasi Riosi jiti julárami níili mapujiti binói arigá olá mapalí isábawachi rawé ju! Chopi auché jarecho jeanili: Echi rijói ketásirapé omérama echirigá olayá, a binói wabé chati oláami níisagá, mapujiti ke wesi auché jaré pagótami omero echirigá olayá mapurigá binói olá. Echirigá níili mapu echi pagótami okoná niráa rojuali. Jaré mayeli mapu Jesusi galabé oláami níili, chopi auché jaré mayeli mapu Binói chati oláami níili. 17 Echalí echi jaré Bariseo auchecho siné jeanigá rukueli echi mapu chabénala ke machíliami níili: Muje, ¿churigami aní echi rijói jiti mapu mí ku machíliami niwali? Echalí echi rijói jeaneli: Nijeni mayé mapu échiko Riosi jiti nawésami ju. 18 Chopi echi jaré Juríosi pagótami ketasi nakili bichíinala mapu echi rijói chabénala ke machíliami níili, chopi mapu ma ku machíliami niwálati. Echalí aboni bayeli echi rijói 'wénawala, echi mapu ma ku machíliami niwálati. 19 Echalí jeanigá rukuélati: ¿Acha je'ná ju 'yemi ranala, echi mapu 'yémitamo aní mapu ke machíliami ranarúami níili? ¿Churigá galá ku machíili jipi? 20 A'lí echi rijói 'wénawala ku nijéwaga jeaneli: Tamujeta galá machí mapu je'ná ju tamujé ranala, echi mapu ke machíliami ranarúami níili. 21 Chópita ketasi machí churigá binói galá ku machíili jipi. Nirapeta machí chigá ku machíliami niwali. Binói rukuesi jipi. Ma walú ochérami ju. Binói niráa suwaba galá nawisama mapu churigá galá ku machíliami niwálati. 22 Echi rijói 'wénawala wabé majaga echirigá aneli mapujiti echi auché jaré Juríosi pagótami ma galá anili mapu a jaré jeanisáagá mapu echi Jesusi, echi Walubela Cristo anilíwami ju, aboni ma ketasi risénsia níima mapu mo'wimea echo'ná pachá aboni ri'obáwalachi. 23 Echijiti echi rijói 'wénawala echirigá jeaneli: Binói rukuesi. Ma walú ochérami ju. 24 Echalí echi jaré Juríosi auchecho siné bayegá echi rijói mapu chabénala ke machíliami níili, a'lí jeaneli: Ne galá bichíwali tamujé tamí wakiná ku nawisá, mapujiti Riosi mi galá kipú. Tamujeta galá machí mapu echi rijói wabé chati oláami ju. 25 A'lí echi rijói ku nijéwaga jeaneli: Nijeni ketasi machí acha chati oláami ju, siné káachi ketasi chati oláami kéremá; chópini bilé namuti gala machí. ¡Chabeni ke machíliami níili, chopi jípini galá ku machíliami ju! 26 Echalí echi jaré Juríosi auchecho siné rukueli jeanigá: ¿Churigá mi olali echi rijói? ¿Churigá mi ku machíliami niwali? 27 Echalí echi rijói mapu chabénala ke machíliami níili ma ku nijéwaga jeaneli: Mani 'yemi mi galá aneli, chópitamo ketasi tamí bichíili. ¿Churékulátamo nakí mápuni auchecho siné 'yemi mi ruyema? ¡Siné káachi 'yémitamo ayénachó najátaga binénali Binói yuwa! 28 Echalí aboni wabé na'áwaga, chíbirigá aneli jeanigá: Mujé chopi echi rijói yuwa binéami ju. Chopi tamujeta binéami ju mapurigá echi walula Moisesi osali. 29 Tamujeta galá machí mapu Riosi we ra'íchali echi Moisesi yuwa; chopi ketásita machí acha ra'íchali echi Jesusi yuwa. Nirapeta machí kumi jonsa nawali binói. 30 Echalí echi rijói ku nijéwaga jeaneli: ¡Je'ná ne wabé bukulíwami ju, mapu 'yémitamo ketasi machí kumi jonsa nawalo echi Jesusi! ¡Chopi echi Jesusi arigá ma tamí ku machíliami niwali! 31 Tamujeta galá machí mapu Riosi ketasi nijéwaga olá mapurigá echi jaré chati oláami we taní, mapujiti Riosi chopi ku nijéwaga olá mapurigá taní echi auché jaré mapu ikí waminabi walubéraga anega, chopi olako mapurigá Riosi Binói nakí. 32 ¡Chopi tarapé siné námali mapu auché bilé rijói ku machíliami niwali bilé mapu ke machíliami níili mapu jonsa ranálati! 33 A'lí a echi Jesusi ketasi Riosi jiti julárami níisagá, tarapé omérami echirigá olayá. 34 Echalí aboni jeaneli: ¡Mujemi wabé chati oláami níili mapalí jonsa ranárati, chópimi nakí tamujé tamí binérama! Echalí echi jaré o'wéala Juríosi nulali mapurigá echi rijói ma ke siné auché bakimea echo'ná pachá aboni ri'obáwalachi.

Echi jaré pagótami ketasi omérali machiyá Riosi Ra'íchala

35 Echalí Jesusi galá machili mapurigá aboni ma nulali mapu echi rijói ke siné auché bakimea echo'ná pachá aboni ri'óbawalachi. A'lí Jesusi auché riwisáa echi rijói, echalí jeanigá rukueli: ¿Áchami bichíi bilepi Riosi Ranala niráa? 36 Chopi echi rijói ku nijéwaga jeaneli: Keni Walubélawa, ¿chigá ju echi Bilepi Riosi Ranala, mapurigá nijeni galá bichíima Binói niráa? 37 Echalí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Mujemi ma galá riwali echi Bilepi Riosi Ranala. ¡Nijeni ju, mápuni mi yuwa ra'icha! 38 Echalí echi rijói we yáati echo'ná bacháami Jesusi yuwa chokoba wilíbaga jeaneli: ¡Keni Walubélawa, ne galá nimí bichíi! 39 Echalí Jesusi jeanili: Nijeni nawali jena'í wichimóbachi mapurigani justicia olama, mapurigá echi jaré ke machíliami galá ku machílama, ayénachó mapurigá echi auché jaré mapu mayeko mapu aboni galá machí suwaba namuti, arigá tibima mapurigá ke machíliami niráa. 40 A'lí jaré echi Bariseo anilíwami binériami mapu echo'ná Jesusi yuwa muchili, ma je'ná jerigá namsa, echalí jeanigá rukueli: ¿Áchami mayé mapu tamujé ayénachó mapurigá ke machíliami niráa ju? 41 Echalí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Átamo ne bichíwali ke machíliami níisagá, echalítamo ketasi wi'nijírami níibi, 'yemi chati olalila jiti. Chopi mapujítitamo jeani: Tamujeta ne galá machí, echijiti 'yémitamo abijí wi'nijírami níibo.

10

Jesusi binera echi jaré bo'wá jiti rugá

1 Ne bichíwali Nijéni 'yemi mi jeané: Echi mapu ketasi bakiko ne yéachi niráa, echo'ná walú kalí, bo'wá kalílachi, echi mapu echo'ná chakena ripáami 'moka simira bakiko, échiko we chigórami ju, ayénachó chiná 'wísami ju, 2 chopi echi mapu echo'ná ne yéachi niráa bakiko, échiko echi galabé bo'wá niséami ju. 3 Echo'ná bo'wá kalila yéachi tibúami galá irapa mapurigá echi galabé bo'wá niséami bakimea. A'lí suwaba ibili niráa echi jaré bo'wá ne galá machí echi galabé bo'wá niséami ra'íchala, ayénachó echi galabé bo'wá niséami ibílipi niráa bayé mapurigá riwéami niráa binói pugula bo'wá. A'lí suwaba machí a'wasá echo'ná bo'wá kalílachi jonsa. 4 A'lí mapalí echi galabé bo'wá niséami ma ku machí a'wasa suwaba binói pugula bo'wá, echalí binói bachá inárama echi jaré bo'wá yuwa. A'lí echi bo'wá jubáami galá najata mapujiti suwaba galá machí echi galabé bo'wá niséami ra'íchala. 5 Chopi echi bo'wá ketasi najátama auché bilé si'nú niséami mapu aboni ketasi machí, chopi waminá júmsama echo'ná binóichi jonsa, mapujiti aboni ketasi machí echi si'nú niséami ra'íchala. 6 Echalí Jesusi je'ná jerigá irétaga ra'íchali aboni, chopi aboni ketasi machili churigá aniwáami níili mapurigá Binói aneli.

Echi Walubela Jesusi ju echi galabé bo'wá niséami

7 Echalí Jesusi auchecho siné ra'íchali jeanigá: Ne bichíwali Nijeni 'yemi mi jeané: Nijé ju mapurigá echi yéachi mapo'ná echi bo'wá mo'wimea. 8 Si'néami echi auché jaré mapu bachá niráa síliko, Nijé ke cho nawáachi, aboni we chigórami ju, ayénachó chiná 'wísami ju; chopi Nijé pugula bo'wá ketasi nijéwali mapalí aboni bayeli. 9 Nijeni ju echi yéachi. Si'néami mapu ikí tamí jiti mo'wiko, abóniko ku'wíratami níima. A'lí aboni mapurigá echi bo'wá níima mapu sinibí a'lí mo'wigá, sinibí rawé ku 'machínaga, we riwimea kasalá. 10 Echi chigórami chopi chigoka, ko'ogá, suwábamiya nawá; chopi Nijeni nawali mapurigá echi jaré Nijé níwala pagótami ne sinibí pirélama, ayénachó mapurigá aboni ne wabé simírami kaníliga pirélama. 11 Echalí Jesusi ayénachó jeanili: Nijé ju echi we galabé bo'wá niséami. Nijeni mukumea mapurigani ku'wírama Nijé pugula bo'wá. 12 Chopi echi mapu pióntami niráa nóchako, échiko ma riwisáa inárachi echi nalíwali, we yáati ariwesa echi bo'wá, waminá másimi, mapujiti binói ketasi ne bo'wá niséami ju, ayénachó ketasi ne binói pugula ju echi bo'wá. Echalí echi nalíwali jaré chapisáa, suwaba waminá chijana echi auché jaré bo'wá. 13 Echi rijói waminá másimi mapujiti binói chopi mapurigá pióntami niráa nóchami ju. Echijiti binói tarapé natimá echi bo'wá. 14-15 Echalí Jesusi waminabi jeaneli: Nijeni ju echi we galabé bo'wá niséami. A'lí mapurigá Nijé Onolá galá tamí machí, ayénachó mapurigá Nijé galá machí Nijé Onolá, echirigá achigórigá Nijé galá machí Nijé pugula bo'wá, ayénachó nijé pugula bo'wá galá tamí machí. A'lí Nijeni ariwema mapurigá echi jaré Nijé asayela tamí mi'limea mapurigani echijiti omérama ku'wíriya Nijé pugula bo'wá. 16 Ayénachó Nijeni pugué auché jaré isena bo'wá mapu ketasi napawika mo'wíami ju je'ná bo'wá yuwa. Arigá 'wérali ju mapurigá Nijeni ayénachó wakiná 'nolama echi auché jaré isena bo'wá. Aboni galá tamí nijéwama. A'lí ne suwaba Nijé pugula napawika, bilénapi 'yénama tamí yuwa, mapujiti Nijeni bilepi ju echi galabé bo'wá niséami. 17 Onorúami tamí wabé galé mapujiti Nijeni ariwema mapurigá Nijé asayela tamí mi'limea, mapurigani pe waminánomí auchecho siné ku owínama. 18 Tarapé wesi aboni wabé omérami ju tamí mi'ayá, chopi Nijé Binói nakimea mapurigá aboni tamí mi'limea, mapurigani echijiti omérama ku'wíriya Nijé pugula bo'wá. Nijé galá risénsia juni ariwesa mapurigá aboni tamí mi'limea, ayénachóni risensia ju mapurigani ku owínama mapalini ma mi'lirúami níisa. Nijé Onolá echirigá tamí nuleli. 19 Mapalí echi jaré Juríosi pagótami námali echi Walubela Jesusi je'ná jerigá ra'íchachi, echalí aboni auchecho siné okoná niráa rojuali. 20 Echalí wikabé aboni jeanili: Echi Jesusi wabé chati riablo aliwala aliwéami ju, ayénachó ke newalite ju. ¿Churékulátamo galá bichíi mapurigá Binói aní? 21 Chopi auché jarecho jeanili: Ke bilé wesi omérama echirigá ne galabé niráa ra'icha, a binói wabé chati riablo aliwala aliwéami níisagá. Nibilé wesi chati riablo aliwéami omérama ku machílatiya echi jaré ke 'machíliami.

Echi jaré Juríosi ketasi bichíili Echi Jesusi jiti

22 Echalí echo'ná Jerusalémachi walú omowálati mapujiti omowálawachi sébachi níili mapalí echi jaré Juríosi pagótami sinibí bamíbali echirigá oláli mapu jonsa echi ri'obá ne bukulíwami níili. A'lí echalí rawé we romó níili. 23 Echalí rawé echi Walubela Jesusi echo'ná walú Juríosi pagótami ri'obáwalachi biléana machímana iyénali mapo'ná echi walula silíami Salomoni riwéami níwalachi anélati. 24 Echalí echi jaré Juríosi pagótami echo'ná sisáa ne noligá jábaga jeanigá rukueli: ¿Kilíbuko mujemi tamujé tamí anema mapu chigá mi ju Mujé? ¡Ami ne bichíwali níisagá echi Walubela Cristo anilíwami, ne galá tamujé tamí ané! 25 A'lí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Mani 'yemi mi ne galá aneli, chópitamo ketasi tamí bichíili. A'lí ne suwaba mapurigá Nijeni wabé omériga olá, mapurigá Nijé Onolá tamí risensia 'yali olánala, ne suwaba echi Nijé olalila ne machíami niráa 'nera mapu chigá ju Nijé. 26 Chopi 'yémitamo ketasi bichíi mapujítitamo ketasi Nijé pugula bo'wá niráa ju, mapurigá Nijeni ma 'yemi nimí aneli. 27 Echi jaré Nijé pugula bo'wá ne galá machí Nijé Ra'íchala, ayénachó Nijeni ne galá machí aboni. A'lí aboni galá tamí najata. 28 Nijeni 'ya mapurigá aboni ne sinibí pirélama. A'lí aboni ke siné suwimea. Nirapé wesi tamí 'yésama Nijé sikálachi jonsa. 29 Nijé Onolá tamí 'yali echi jaré Nijé pugula bo'wá. Echi Nijé Onolá ne bachá bi'nélipi Walubela ju si'néami echi auché jaré yuwa. A'lí ke wesi omérama waminá 'yésia echi Nijé Onolá sikálachi jonsa. 30 Echalí echi Walubela Jesusi waminabi jeanili: ¡Nijé, echi Onorúami yuwa, mapurigá bilepi niráa juta! 31 Echalí we yáati echi jaré Juríosi pagótami auchecho siné chapísali rité, mapujiti basibuka mi'lináali echi Walubela Jesusi. 32 Chopi Binói jeaneli: Wisabé Nijeni galabé wabé omériga olali echo'ná bacháami 'yemi yuwa, mapurigá Nijé Onolá tamí 'yali mapurigani olama. ¿Chu yiri 'nalí echi wikabé galabé oluwáwami jítitamo tamí basibuka mi'lináali? 33 Echalí echi jaré Juríosi pagótami ku nijéwaga jeaneli: Echi galabé oluwáwami jiti ketásita mi basibuka mi'liboa, chopi mapujiti Mujemi we chati ra'íchali Riosi sayéraga, mapujítimi pe rijói kemu, arigá aní mápumi Riosi ju. 34 A'lí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Echo'ná 'yemi nulalil a oselíwalachi osirúami ju mapu Riosi jeanili: 'Yémitamo jaré riosi jútamo. 35 A'lí bicheta galá machí mapu Riosi Ra'íchala ne bichíwali ju mapurigá oselichi osirúami ju, echijiti ke wesi pagótami omérama ne bichíwaga aniyá mapu Riosi Ra'íchala ketasi bichíwali ju. A'lí echo'ná Riosi Ra'íchala oselíwalachi osirúami ju mapu Riosi Binói ra'íchaga aneli jaré riosi niráa echi jaré pagótami mapu galá nareli Binói Ra'íchala. 36 A'lí a Riosi tamí chapisáagá mapurigá Binói tamí julama jena'í wichimóbachi, ¿churigátamo galá omero aniyá mapu Nijeni we chati ra'íchali Riosi sayéraga mapujítini anili mapu Nijeni Bilepi Riosi Ranala ju? 37 A'lí a Nijeni ketasi achigórigá olásagá mapurigá Nijé Onolá we olá, echalí ketasi tamí bichíisi. 38 Chopi a Nijeni ne bichíwali achigórigá olásagá mapurigá Nijé Onolá we olá, echalí galá tamí bichíisi mapujítini echirigá wabé omériga olá, arigátamo ketasi bichíisagá mapurigá Nijeni ra'icha. Echalí 'yémitamo sinepi niráa ne galá machiboa mapurigá Onorúami pachana tamí yuwa ju, ayénachó mapurigá Nijeni Onorúami yuwa ju. 39 Echalí echi jaré Juríosi pagótami auchecho siné chapináali echi Jesusi mapurigá bologá tomea, chopi Binói ku simili echo'ná jonsa mapurigá aboni ketasi omérama chapiyá. 40 A'lí Jesusi ku nawali echo'ná bakochi, Joránachi anilíwachi bo'ónala suwé. A'lí Binói echo'ná tibili mapo'ná echi Juani chabénala pagó iyénari echi jaré pagótami. 41 Echalí rawé auché jaré ne wikabé pagótami echo'ná bakochi sili 'nébiya echi Jesusi. A'lí echi pagótami jeanili: Ne bichíwali echi Juani ketasi bilé namuti wabé omériga olali mapurigá ke wesi auché jaré omero olayá, chopi suwaba ne bichíwali níili mapurigá echi Juani nawésaga anili je'ná Jesusi jiti rugá. 42 A'lí wikabé pagótami galá bichíili Jesusi niráa mapalí Binói echo'ná asali.

11

Echi Lásaro ma mukuli

1 Echo'ná Betániachi anilíwachi bilé rijói we nayú bu'wili, echi mapu Lásaro riwéami níili. Echo'ná ayénachó piréali echi María riwéami mukí, echi binói rijimala Marta riwéami yuwa. 2 A'lí echi María najirémami níili echi Lásaro yuwa mapu we nayú bu'wili; ayénachó echi María níili mapu uchema riwéali echi Walubela Jesusi ralálachi echi wabé su'weti júkami aceite jiti, ayénachó binói kupala jiti ku bi'wama riwéali. 3 Echalí rawé echi okuá 'muguí najirémami bilé rijói júuli jerigá anénala echi Walubela Jesusi: Tamujé Walubélawala, echi rijói, Mujé amígowala ne wabé nayulú. 4 Echalí echi Walubela Jesusi ma je'ná jerigá namsa, jeanili: Echi Lásaro ketasi mukúami tibima je'ná nayulí jiti. Échiko chopi wabé nayulú jipi rawé mapurigá pée waminánomí echi jaré pagótami riwíratami níima mapurigá Riosi ne wabé Walubela ju, ayénachó mapurigá je'ná nayulí jiti aboni riwíratami níima mapurigá Nijé Binói ne wabé Walubela ju. Nijeni bilepi Riosi Ranala ju. 5 A'lí Jesusi arigá we galeli echi Marta, echi binói Marta binilá ayénachó, echi Lásaro asíchiko. 6 Chopi mapalí Jesusi ma anélati mapurigá echi Lásaro echirigá ne wabé nayú bu'wili, echalí Jesusi abijí osá rawé tibili echo'ná mapo'ná Binói asali. 7 Chopi wakiná waniwínala rawé Jesusi auchecho ra'íchali echi jaré mapu Binói binérali. Echalí jeaneli: Ma auchecho ku simabo echo'ná Juréachi anilíwachi kawírali. 8 Chopi echi jaré mapu Binói binérali jeaneli: ¡Binériami bukulí echo'ná Juréachi piréami Juríosi pagótami wabé nakili mi basibuka mi'lináliya! ¿Áchami auchecho simináali echo'ná? 9 Echalí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Ibílipi rawé pée téeripi ju. Echijiti echi pagótami chopi we 'yena mapuyénasí abijí rawé ju, mapurigá aboni ne galá machílaga, ketasi turúpama. 10 Chopi a rokogó 'yénasagá aboni we turúpama mapujiti rokogó niráa ketasi galá machí. 11 Pe wilibeko Jesusi ayénachó jeaneli: Echi Lásaro, tamujé apanérawala ma kochili, chopi Nijeni ku busurébanama. 12 Echalí echi jaré mapu Jesusi binérali jeaneli: Keta Walubélawa, a echi Lásaro ma kochíami níisagá, jípiko galá ku sa'wiméaré. 13 Echalí Jesusi echirigá aneli mapujiti echi Lásaro ma mukúami níili, chopi echi auché jaré mapu Binói binérali we mayeli mapu Binói ra'íchali kochiwáami niráa. 14 Echalí Jesusi ne galá machíami niráa jeaneli: Echi Lásaro ma mukuli. 15 A'lí 'yemi jiti weni kaníili mapujiti Nijeni ketasi echo'ná asali, mapurigá jípitamo galá bichíibo; chopi ma simabo echo'ná echi Lásaro yuwa. 16 Echalí echi Tomasi, echi mapu 'marachi anélati, échiko jeaneli echi auché jaré mapu Jesusi binérali: Mata ayénachó simabo, mapurigata ayénachó Binói yuwa waminá suwiboa.

Echi Jesusi ku o'wíntiami ju, Binói nijá echi sinibí pirélawami

17 Chopi mapalí Jesusi echo'ná nawali, Binói riwali mapu ma naó chi'léami níili mapu jonsa chu'wirólati echi Lásaro. 18 Echo'ná Betániachi anilíwachi ne mulubé ju echo'ná Jerusalémachi yuwa, mapuyena okuá kilómetro miná nasipa niráa. 19 A'lí wikabé echi jaré Juríosi pagótami wabé natimaka 'nésiya sili echi Marta, echi María mapujiti ma mukuli aboni rijimala. 20 Chopi mapalí echi Marta galá machili mapu echi Jesusi ma mulubé nawásali, echalí binói natipámiya simili; chopi echi María abijí tibili echo'ná bitichí. 21 Echalí echi Marta jeaneli Jesusi: ¡Keni Walubélawa, a mi bukulí jena'í asisáagá, ketasi mukumeli keni rijimá! 22 Chopi nijeni galá machí mapu Riosi mi 'yama ne suwaba mapu ikí Mujemi tánsagá. 23 Echalí Jesusi jeaneli: ¡Echi mujé rijimala auchecho ku bitélama! 24 A'lí echi Marta jeaneli: Nijeni galá machí mapu binói auchecho ku bitélama echalí ne jubá rawé, mapalí ne si'néami echi jaré suwíami ku 'owínama. 25 Echalí Jesusi jeaneli: Nijeni ku o'wíntiami ju, ayénachó Nijeni nijá echi sinibí pirélawami. Si'néami mapu ikí tamí bichíiko arigá ma suwisáagá, auchecho siné ku pirélama. 26 Ayénachó ne si'néami mapu ikí abijí piré mapu galá tamí bichíiko, aboni ke siné suwimea. ¿Áchami bichíi je'ná? 27 Echalí echi Marta jeaneli: ¡Ayena, keni Walubélawa, nijeni galá bichíi mapu Mujé ju echi Cristo anilíwami, mápumi echi bilepi Riosi Ranala ju, mapu ki'yá chokichí jonsa nawama riwéali jena'í wichimóbachi!

Jesusi we nalali mapujiti echi Lásaro ma mukúami níili

28 A'lí echi Marta ma je'ná jerigá anisáa, we yáati ku bitichí simili, echo'ná bayémiya echi binói rijimala, María riwéami. Echalí echi Marta chiná niráa jeaneli: Tamujé tamí Binériami jena'í atí. Binói tamí júuli mi bayénala. 29 Echalí we yáati jerigá namsa echi María we sapú wilísaka simili echi Jesusi 'némiya. 30 Mapujiti echi Jesusi ke cho nawali echo'ná rijówachi chopi Binói abijí tibili echo'ná mapo'ná echi Marta natépali. 31 Echalí echi jaré Juríosi pagótami mapu natimásiya sili echi María, abijí echo'ná tibili echi María kalílachi; chopi mapalí aboni riwali mapurigá echi María echirigá we sapu wilísaka ku machínali, echalí aboni jubá najátali mayega mapu echi María echo'ná chu'wechi simea nalámiya. 32 A'lí mapalí echi María nawali echo'ná mapo'ná Jesusi asali, we yáati riwisáa, bacháami chokoba wiligá jeaneli: ¡Keni Walubélawa, a mi bukulí jena'í asisáagá ketasi mukumeli keni rijimá! 33 Chopi mapalí Jesusi riwali echi María naláachi, ayénachó echi jaré Juríosi pagótami nalákachi, mapu echi María yuwa sili, echalí Binói wabé siwega o'mónali sulachí niráa. 34 Echalí Jesusi jeanigá rukueli: ¿Kúmitamo chu'wiroli? A'lí echi jaré pagótami ku nijéwaga jeaneli: Walubela, wakiná simigá, galá 'ne mapo'nata chu'wiroli. 35 Echalí Jesusi we nalali. 36 A'lí echi jaré Juríosi jeanili: ¡Nibira, echi Jesusi ne wabé simírami galeli echi Lásaro! 37 Chopi auché jaré aboni jeanili: Je'ná mapu galá ku machíliami niwali echi ke machíliami, ¿kecha o'mérali ku'wíriya echi Lásaro mapurigá ketasi mukumée?

Jesusi ku owíntali echi Lásaro

38 A'lí Jesusi auchecho wabé o'mónali mapalí Binói nawali echo'ná chu'wechi. Echo'ná biléana risochí níili. A'lí echo'ná yéachi bilé walú rité 'yératami níili. 39 A'lí Jesusi jeaneli: ¡Waminá chakena pasi echi walú rité! Chopi echi Marta mapu rijimala níili echi mapu ma mukuli, échiko jeaneli: ¡Walubela, ma we chati júlamaré, mapujiti ma naó chi'leli mapu jonsa mukuli! 40 Echalí Jesusi jeaneli: Ma nimí aneli mapu ami galá bichíisagá mujemi riwimea mapu Riosi ne wabé Walubela ju. 41 Echalí ma chakena pálati echi rité. A'lí Jesusi ripá 'néniga Riosi yuwa ra'íchaga jeaneli: Keni Onó, walú natétara nimi 'ya mapujítimi ma galá tamí kipuli. 42 Nijeni galá machí mápumi sinibí tamí kipú, chópini echirigá aní mapurigá jena'í jáwami pagótami ku'wíratami níima, mapurigá aboni bichíima mapu Mujemi tamí júuli jena'í wichimóbachi. 43 Echalí ma je'ná jerigá anisáa, Jesusi o'weli ra'íchaga jeanili: ¡Lásaro, wakiná machina! 44 Echalí we yáati echi mapu mukúami níili ma ku machínali, chopi binói sikálachi abiji chiní jiti bulirúami níili, binói ronólachi ayénachó. A'lí binói mo'ólachi bilé wisibuli jiti bulirúami níili. Echalí Jesusi jeaneli echi auché jaré pagótami: ¡Ma ku botonasi! Ariwesi mapurigá galá ku inama.

Echi jaré Jesusi sayérami a'nagupi galá anili echi Jesusi chapiboya

45 Echalí wikabé echi jaré Juríosi pagótami mapu echi María yuwa 'yénali, ma galá bichíili Jesusi niráa, mapalí aboni riwali mapurigá Jesusi ku owíntali echi Lásaro. 46 Chopi auché jaré echi Juríosi pagótami 'nébiya simíbali echi jaré Bariseo anilíwami binériami. Echalí aboni ruyeli suwaba mapurigá olali Jesusi. 47 Echalí echi jaré Bariseo ayénachó echi jaré o'wéala sacerdote bilénapi napawili ne si'néami echi auché jaré o'wéala Juríosi pagótami yuwa. Echalí aboni a'nagupi ra'íchaga jeanili: ¿Churigá bicheta olabo? ¡Echi Jesusi wikabé namuti wabé omériga olá mapurigá ke wesi auché jaré omero olayá! 48 Ata wi'libé rawé echirigá ariwésagá, ne si'néami pagótami bichíima Binói niráa. Echalí, siné káachi, echi jaré o'wéala Romano nolinsa najunama tamujé ri'obáwala; ayénachó aboni ketasi waminabi tamujé tamí nirama mapurigá o'wéala niráa. 49 Echalí bamíbali bilé rijói Kaijasi riwéami ne walubela sacerdote níili. Echalí échiko echo'ná aboni yuwa asagá jeaneli: 'Yémitamo tarapé galá 'nátami ju, 50 nirapétamo machí mapu waminabi galá níima tamujé yuwa mapu pe bilé rijói waminá mukumea, echi auché jaré pagótami jiti, mapurigá ne si'neami tamujé Juríosi pagotami ketasi waminá suwábarami níibo. 51 Echalí echi Kaijasi ketasi ne binói niráa 'nátaga echirigá anili, chopi mapurigá binói ne walula Riosi sakerdótawala níili echalí bamíbali, echijiti Riosi Binói echirigá ra'ichárali, mapurigá echi Kaijasi jeanimea mapu echi Walubela Jesusi mukumea riwéali ne si'néami echi jaré Juríosi pagótami jiti. 52 Ayénachó mapurigá Binói ketasi mukumea riwéali echi jaré Juríosi pagótami chopi jiti, mapujiti Binói ayénachó mukumea riwéali ne si'néami echi auché jaré isena pagótami jiti, si'néami mapu ikí Riosi kúchuwala níili, mapu chijaga piréali ne suníami jena'í wichimóbachi, mapurigá ne si'néami echi jaré Riosi kúchuwala bilepi pagótami niráa níima. 53 A'lí echalí rawé jonsa echi jaré Juríosi pagótami o'wéalawala wabé 'nátaga ra'íchali mapu churigá chapisáa waminá mi'lirúami níima echi Jesusi. 54 Echijiti Jesusi ma ketasi ne machiná iyénali echo'ná echi jaré Juríosi pagótami rijówachi; chopi Binói ku simili echo'ná Juréachi anilíwachi kawírali jonsa, echo'ná biléana walúlachi Eparínachi anilíwachi yénasí mapo'ná mulipi ju echi wabé satibótami kawí. Echalí Jesusi echo'ná asali echi jaré mapu Binói binérali yuwa. 55 Echalí mulubé sébachi níili echi jaré Juríosi pagótami omáwala mapalí echi kúuchi bo'wá ko'wílati. Echijiti wikabé pagótami ne suníami o'wéalachi piréami muyénsari echo'ná Jerusalémachi simiba. Echalí omowálawachi echi pagótami bachá niráa simíbali mapurigá galá bi'wama aboni niráa, mapurigá echi jaré Juríosi sinibí olali echo'ná walubé aboni ri'obáwalachi. 56 Echalí echi wikabé pagótami we ali echi Jesusi echo'ná Jerusalémachi. Ayénachó mapalí aboni echo'ná walubé aboni ri'obáwalachi 'yénali, echalí a'nagupi ra'íchaga rukueli jeanigá: ¿'Yémiru churigátamo maye? ¿Acha nolínamaré omowámiya echi Jesusi? ¡Ke nolínama keremá! 57 Echirigá anili mapujiti echi jaré o'wéala sacerdote, echi jaré Bariseo anilíwami binériami ayénachó, ma nulali mapu a jaré machisáagá maponá echi Jesusi asali, we yáa ku rumea mapurigá aboni bologá chapimea.

12

Bilé mukí ucheli wabé su'weti júkami aceite echo'ná Jesusi ralálachi

1 Pée bachánala usani rawé niráa, echalí omowálawachi rawé sebámiachi mapalí echi kúuchi bo'wá ko'wílati, echalí rawé Jesusi simili echo'ná Betániachi mapo'ná echi Lásaro bitéali, echi mapu Jesusi chabénala ku owíntali mapalí echi Lásaro ma mukúami níili. 2 Echalí a'lí echo'ná piréami niwali we galabé ko'wáami echi Jesusi kóbiya, echi auché jaré Binói amígowala ayénachó. Echalí echi Marta niwali echi ko'wáami. A'lí echi Lásaro bilé níili mapu Jesusi yuwa ko'yá asali. 3 A'lí echi María mapuyena nasipa litro pali we su'weti júkami aceite mapu wabé natéami níili. Echalí echi María echo'ná Jesusi ralálachi uchesa, kepu kupá jiti ku bi'wali. A'lí echo'ná pachá kalírali buchuwí jubali echi we su'weti júkami jiti. 4 A'lí echi Júrasi Jiskarioti bilé rijói Simoni riwéami ranala níili. Échiko bilé níili mapu Jesusi binérali, chopi binói ayénachó níili mapu nijima riwéali echi Jesusi mapurigá echi jaré Binói asayela bologá chapimea. Echalí rawé echi Júrasi jeanili: 5 ¿Churékula ke waminá ralinéalati je'ná wabé su'weti júkami aceite mapuyena bikiyá mili peso natéami niráa, mapurigata galá 'yabo, ku'wírabiya echi jaré wabé tisúwati? 6 Chopi echi Júrasi ketasi natimáami níili echi jaré tisúwati. Binói echirigá anili mapujiti ne wabé chigórami níili. A'lí mapujiti binói nulérami níili mapútogá inama echi maleta wenomí muchuwala mapu aboni si'néamika níwala níili, binói chiná niráa, sinibí pée o'yó niráa 'wili echo'ná muchuwásarami. 7 Echalí Jesusi jeaneli echi Júrasi: ¡Ariwé echi mukí! Ketasi waminabi yoni, mapujiti binói bachá niráa tamí ucheli echi wabé su'weti júkami jiti, mapurigá echi pagótami tamí uchema echalí rawé mapalí Nijeni chu'wirótami níima. 8 Ne sinibí niráa 'yemi mi yuwa muchima jaré pagótami we tisúwati, chopi Nijeko ketásini 'yémi mi yuwa asimea ne sinibí niráa.

Echi jaré Juríosi pagótami ayénachó mi'lináali echi Lásaro

9 Echalí wikabé echi jaré Juríosi pagótami machili mapu Jesusi echo'ná Betániachi asali. A'lí aboni echo'ná simíbali mapurigá aboni galá 'nema echi Jesusi, ayénachó mapurigá aboni galá 'nema echi Lásaro, echi mapu Jesusi ku owíntali mapalí binói ma mukúami níili. 10 Echalí echi jaré o'wéala sacerdote a'nagupi galá anili ayénachó mi'lináliya echi Lásaro. 11 Mapujiti wikabé Juríosi pagótami ma riwisáa echi Lásaro, echalí waminá ariwésali echi jaré o'wéala sacerdote mapurigá aboni chopi bichíima echi Jesusi niráa.

Jesusi ku nawali echo'ná Jerusalémachi

12 Echalí wikabé pagótami ma bachá niráa simíbali echo'ná Jerusalémachi mapujiti omowálawachi sébachi níili mapalí echi kúuchi bo'wá ko'wílati. A'lí echi pagótami galá machili mapu Jesusi echo'ná walúlachi nawama riwéali ba'alínala rawé. 13 Echalí echi wikabé pagótami rakú sawala ripúnaga, chapigá simíbali echi Jesusi natipábiya. Echalí aboni o'weli ra'íchaga jeanili: ¡Waminabi wabé Walubela nílaga Riosi! ¡Ne wabé galabé ju je'ná Walubela Jesusi mapu Riosi jiti inaro! ¡Wabé galabé ju je'ná Jesusi mapu tamujé Isaeli pagótami silínawala ju! 14 Echalí Jesusi bilé bulito riwisáa, Binói aseli, mapurigá jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchala oselíwalachi: 15 Ketasi majasi 'yemi pagótami echo'ná Jerusalémachi piréami. 'Nesi mapurigá 'yemi walubela silínawala bilé bulito asigá inaro. 16 Echalí rawé echi jaré mapu Jesusi binérali ketasi machili chu aniwáami níili mapurigá Jesusi olali, chopi pe wakinana mapalí Binói ne wabé walubératami níili, echalí aboni galá ku 'nátaga machili mapu suwaba je'ná jerigá osirúami níili, Binói jiti rugá, echo'ná Riosi Ra'ichala oselíwalachi, ayénachó mapurigá suwaba echirigá olárami níili. 17 Echalí echi jaré pagótami mapu chabénala 'yénali echi Walubela Jesusi yuwa mapalí Binói echo'ná chu'wechi jonsa bayegá ku owíntali echi Lásaro mapu ma mukúami níili, aboni bachánala ma suwaba galá ku ruyeli echi auché jaré mapurigá aboni riwali echalí rawé. 18 Echijiti echi wikabé pagótami echi Jesusi natipábiya simíbali echalí rawé, mapujiti aboni ma galá machili mapurigá Jesusi echirigá wabé omériga olali, mapurigá ke wesi auché jaré omero olayá. 19 Echalí echi jaré Bariseo anilíwami binériami a'nagupi jeanili: Mátamo galá machí máputamo ketasi 'me 'wérali olá echi Jesusi sayérasiya. Jipi galá 'nesi, ¡ne si'néami pagótami Binói yuwa najata!

Jaré Griego anilíwami pagótami we 'nénali echi Jesusi

20 Echalí omowálawachi rawé jaré Griego anilíwami rijói ayénachó sili echo'ná Jerusalémachi mapurigá amachima echi jaré wikabé Juríosi pagótami yuwa. 21 Echalí je'ná pe okuá rijói echo'ná sili mapo'ná echi Jiripi asali, echi mapu echo'ná Becháirachi bitéami níili echo'ná Galiléachi anilíwachi kawírali. A'lí aboni jerigá tániga anili: Jesusi 'nébota. 22 Echalí echi Jilipi ku simigá echirigá aneli echi Antresi. A'lí echi Antresi, echi Jilipi yuwa, okuánika napawika simíbali echirigá ruyébiya Jesusi Binói. 23 Echalí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Ma sébali tétali mapalí Nijeni wabé walubératami níima. Nijeni wilárami niili mapurigá Ku'wíriami niráa. 24 Ne bichíwali Nijeni 'yemi mi ané mapu bilé turío rakala ke ichirúami níisagá ri'lé wi'yérali mapurigá echirigá waminá mukumea, echalí echi bilepi turío rakala galá nutétami níisagá, sinibí bilepi bi'nélipi níima, chopi ma echo'ná wi'yérali ichirúami níisagá, mapurigá echirigá waminá mukumea, echalí pe waminánomí waminabi wikabé rakema. 25 Echi jaré mapuyíripi chopi nakiko kaníraga piréranala mapurigá aboni waminabi olama mapurigá aboni nakí, aboni pe waminánomí arigá suwimea; chopi echi auché jaré mapuyíripi ketasi chopi nakiko echirigá kanílaga piréranaliko mapurigá aboni nakí, echi jaré mapuyíripi chopi nakiko waminabi piréranaliko jena'í wichimóbachi mapurigá aboni olama mapurigá Nijeni nakí, abóniko ne bichíwali sinibí pirélama Riosi yuwa. 26 A jaré tamí ku'wíranalasagá galá níima abóniko sinibí tamí yuwa najátasa. A'lí mapo'ná Nijeni asimea, echo'ná ayénachó muchima echi jaré tamí ku'wíriami. A'lí a jaré tamí ku'wíranalasagá, aboni o'wéalatami níima keni Onó jiti.

Jesusi bachá niráa aní mapurigá Binói mi'lirúami níima

27 Jípini ne wikabé karúmati jiti ne wabé siwega 'nátani. A'lí ¿churigani animea? ¿Áchani jeanimea: Keni Onó tamí ku'wiro mapurigani ketasi risúu olárami níima? Chopi ami je'ná jiti tamí jurásagá jena'í wichimobachi, 28 echalí keni Onó, chopi olá mapurigá Mujé Binói waminabi wabé walubéraga anérami níima. Echalí aboni námali mapalí Riosi Binói ripá riwigachi atíami ra'íchaga jeanili: Mani wabé walubérali Nijé Binói niráa, chópini auchecho siné waminabi wabé walubérama. 29 Echalí echi jaré pagótami mapu echo'ná námiya jali, we yáati jeanili: ¡Wepi ri'óami níili! Auché jaré jeanili: Bilé walubela Riosi kapitánawala, Binói yuwa ra'íchaliré. 30 Echalí Jesusi jeaneli: Riosi ketasi echirigá ra'íchali mapurigá Nijé bi'neli námama, chopi Binói echirigá ra'íchali mapurigá 'yemi galá námabo. 31 Jipi jena'í wichimóbachi piréami ma wi'nijírami níima, ayénachó echi mapu walula nuláami ju jena'í wichimóbachi ma waminá machí pátami níima. 32 A'lí mapalí Nijeni ri'lé wichí jonsa, ripá kúrsichi uchárami níisa, echalí Nijeni napabuma jaré ibili pagótami mapu ikí piré ne suníami jena'í wichimóbachi, mapurigá aboni tamí yuwa níima. 33 Echalí Jesusi je'ná jerigá anigá, bachá niráa machírali mapu churigá Binói mi'lirúami níima riwéali. 34 Chopi echi pagótami ku nijéwaga jeaneli: Tamujeta wisabé námali 'nékowachi mapurigá osirúami ju Riosi Nulalila, mapu echi Cristo anilíwami ne sinibí niráa bitélama, chopi Mujemi aní mapu Riosi mi wilali mapurigá Ku'wíriami niráa, ayénachó mápumi ripá kúrsichi uchárami níima. ¿Chigami ju Mujé? 35 Echalí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Abijí pe téeli niráa Nijeni 'yemi mi yuwa asimea, mapurigani 'yemi mi galá machíraga olama. Echijiti kanílaga 'yensi mapuyénasí Nijeni abijí 'yemi mi echirigá machíraga olá, mapurigátamo ketasi rokowárali niráa 'yénabo, mapujiti si'néami mapu ikí rokowárali niráa 'yénako, ketasi machí kumi 'nalí simama. 36 Galá tamí bichíisi mapuyénasí Nijeni abijí 'yemi mi echirigá machíraga olá, mapurigátamo Nijé pagótamawala niráa níibo, ne galá machíratami niráa. Echalí ma je'ná jerigá anisáa, Jesusi chiná niráa ku simili mapurigá aboni ketasi waminabi riwimea.

Echi jaré Juríosi pagótami ketasi omérali bichiya Jesusi niráa, mapujiti aboni rokowárali niráa 'yénali

37 Echalí echi pagótami wisabé riwali Jesusi echirigá wabé omériga oláachi mapurigá ke wesi auché jaré omero olayá, chopi aboni arigá ketasi bichíili Binói niráa. 38 Mapujiti echirigá arigá ikimea riwéali mapurigá osali echi walula Riosi jiti nawésami Isaíasi riwéami, mapurigá jerigá osirúami ju echo'ná Riosi Ra'íchala oselíwalachi: Walubela, ¿chigá galá bichíili mapurigata nawésali? ¿Chigá 'nalí galá riwíratami níili echi Walubela Riosi jiti, mapu Binói Riosi ne suwaba omérami ju? 39 Echirigá níili mapu aboni ketasi omérali bichíiya, mapujiti echi Isaíasi ayénachó jerigá osali: 40 Riosi ke machírali aboni busila. Ayénachó Binói waminá biwachébanali aboni sulálachi,mapurigá aboni ma ketasi 'ninama aboni busila jiti,ayénachó mapurigá aboni ketasi machimea sulachí niráa,ayénachó mapurigá aboni ma ketasi ku ro'wima echi Walubela Riosi yuwa,mapurigá Binói galá ku wikawama aboni. 41 Echi walula Isaíasi je'ná jerigá anili mapujiti binói bachá niráa riwali mapurigá Jesucristo wabé walubératami níima waminánomí, echijiti echi Isaíasi echirigá ra'íchali echi Walubela Jesucristo jiti rugá. 42 Echalí wikabé echi jaré Juríosi pagótami arigá galá bichíili Jesusi niráa. Jaré aboni o'wéalawala ayénachó bichíili chopi aboni ketasi machiná niráa anili mapu aboni echirigá bichíili, mapujiti aboni we majali mapurigá echi jaré Bariseo anilíwami binériami echirigá machisáa ma ketasi risénsia nijima riwéali mapurigá aboni waminabi mo'wimea echo'ná echi jaré Juríosi pagótami ri'obáwalachi. 43 Echi jaré o'wéala echirigá olali mapujiti aboni ne wabé nakili mapurigá echi auché jaré pagótami anema aboni waminabi wabé o'wéala niráa, chopi aboni ketasi 'me nakili mapurigá Riosi Binói anema aboni ne wabé o'wéala niráa.

Echi jaré pagótami ne wabé wi'nijílami níima mapalí aboni ketasi bichíi Jesucristo Ra'íchala

44 Echalí Jesusi o'weli ra'íchaga jeanili: Si'néami mapu ikí tamí bichíiko, abóniko ketasi tamí bi'nélipi niráa bichíi, chopi aboni ayénachó galá bichíi Riosi Onorúami mapu tamí júuli jena'í wichimóbachi. 45 Si'néami mapu ikí tamí ritiwako, aboni ayénachó galá ritiwá Onorúami mapu tamí júuli jena'í wichimóbachi. 46 Nijeni mápuni galá machíraga olá echi jaré pagótami, mani nawali jena'í wichimóbachi mapurigá echi jaré mapu ikí tamí bichíiko ma ketasi tibima mapurigá ke machíami niráa. 47 A'lí a jaré galá námsagá mapurigá Nijeni ra'icha, chopi a ketasi galá nijiyásagá, Nijeni ketasi ju mápuni wi'nijima aboni, mapujiti Nijeni ketasi wi'nijímiya nawali jena'í wichimóbachi piréami pagótami, chópini nawali mapurigani galá ku wikawama aboni. 48 Si'néami mapu ikí tamí kichiga, ketasi nijéwaga olako mapurigá Nijeni ra'íchali, aboni arigá ma wi'nijírami ju. A'lí aboni kastigo 'yárami níima echalí ne jubá rawé, mapujiti aboni ketasi nijéwaga olali mapurigá Nijeni ra'íchali. 49 Mapujiti Nijeni ketasi ra'icha mapurigá Nijé Binói chopi nakí. Echi Nijé Onolá mapu tamí júuli jena'í wichimóbachi, Binói tamí binérali mapu churigani animea, ayénachó mapu churigani binérama echi pagótami. 50 A'lí bicheni galá machí mapu Nijé Onolá tamí nuleli echirigá binéranala echi pagótami, mapurigá aboni ne sinibí niráa pirélama. A'lí mapurigá Nijeni ra'icha, echirigani chopi ra'icha mapurigá Onorúami tamí nuleli binéranala.

13

Jesusi galá pabákali echi jaré mapu Binói binérali ralálachi

1 Echalí rawé níili mapalí ba'alínala sebama riwéali echi jaré Juríosi pagótami omáwala, mapalí aboni ko'yali echi kúuchi bo'wá. A'lí Jesusi galá machili mapu ma mulubé sebásali tétali mapalí Binói ma simea riwéali jena'í wichimóbachi jonsa, mapurigá Binói ku simea Onorúami yuwa. Binói Jesusi sinibí ne wabé galeli echi jaré Binói níwala jena'í wichimóbachi muchúami chopi echalí rawé Jesusi machírali aboni, mapurigá Binói ne wabé simírami galéami níili. 2 Echalí echi riablo ma 'natárali echi Júrasi Jiskariote mapurigá binói nijima echi Jesusi mapurigá echi jaré Binói asayela ma mi'limea. A'lí echi Júrasi, echi Simoni Jiskariote riwéami rijói ranala níili. 3 Echalí Jesusi galá machili mapu Binói nawali jena'í wichimóbachi, mapujiti Riosi Binói nawali. Ayénachó Jesusi galá machili mapurigá Binói auchecho ku simea riwéali Riosi yuwa. Ayénachó Binói galá machili mapurigá Onorúami ma wilali Binói ne bachá wilíami Walubela niráa. 4 Echalí a'lí mapalí aboni ko'yá muchili, echi Walubela Jesusi ku wilísaga waminá 'yeli bilé wi'lí napacha móbala chukúami. A'lí chapisáa bilé chiní bí'walíwami galá buleli echo'ná Binói umílachi. 5 Echalí Binói ro'wali ba'wí echo'ná biléana walú bitólachi. A'lí Binói chótali pabákiya echi jaré mapu Binói binérali ralálachi. Echalí Binói ku wakichébanali echi chiní jiti mapu Binói umílachi buleli. 6 Chopi mapalí Jesusi ma pabákama riwéali echi Simoni Pegro ralálachi, echalí échiko jeanigá rukueli: Walubela, ¿Mujéchami pabákama tamí ralálachi? 7 Echalí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Jipi mujemi tarapé machí mapu churékula Nijeni je'ná jerigá olá, chópimi galá machimea pe waminánomí. 8 Echalí echi Pegro jeaneli: ¡Nijeni ke siné nimí nakíima mápumi tamí pabákama nijé ralálachi! Chopi Jesusi ku nijéwaga jeaneli: A Nijeni ketasi mi pabákasagá, mujemi ma ketasi omérama tamí yuwa níliya. 9 Echalí echi Simoni Pegro we yáati jeaneli: Keni Walubélawa, ketasi chopi pabaki nijé ralálachi. ¡Ayénachó pabaki nijé sikálachi, nijé mo'ólachi! 10 Echalí Jesusi jeaneli: Mapalí jaré pagótami bukulí 'úbalikó, echalí chopi 'wérali ju mapu aboni waminá pabákama aboni ralálachi, mapujiti aboni ma galá bi'wíami ju. A'lí 'yemi ma galá bi'wíami ju, chopi ketasi ne si'néami. 11 Echalí Jesusi echirigá anili mapu ketasi, ne si'néami bi'wíami níili, mapujiti Binói galá machili mapu chigá 'nalí aboni waminá nijima riwéali Binói, mapurigá echi jaré Binói asayela waminá mi'limea. 12 Pe wilibeko mapalí Jesusi ma sunili pabákiya si'néami aboni ralálachi, echalí Binói auchecho ku napachasa, auchecho asíbali echo'ná mapo'ná aboni ko'yá muchili. Echalí Binói jeaneli: ¿Áchatamo galá machí mapurigá Nijeni 'yemi mi olali? 13 'Yémitamo sinibí tamí jeané: ¡Binériami! Ayénachótamo tamí jeané: ¡Walubela! A'lí ne galá ju máputamo echirigá tamí anebo, mapujiti Nijeni ne bichíwali 'yemi mi Binériami ju, ayénachóni 'yemi Walubélawala ju. 14 A'lí Nijeni mápuni 'yemi mi Binériami ju, ayénachó mápuni 'yemi Walubélawala ju, Nijeni ma 'yemi mi pabákali 'yemi ralálachi. Echijiti galá níima 'yemi aboni ayénachó a'nagupi niráa pabákasa 'yemi aboni ralálachi. 15 Mapujiti Nijeni bachá niráa echirigá olali mapurigá 'yémitamo ayénachó achigórigá olabo mapurigá Nijeni olali. 16 Ne bichíwali Nijeni 'yemi mi ané mapu ke wesi pióntami ne wabé o'wéala ju, chopi echi nuráami mapu galá nulé echi jaré pióntami, échiko waminabi wabé simírami walubela ju, ketasi mapurigá echi jaré pióntami. 17 Átamo galá machisáagá je'ná jeyiri namuti, we kaníliami níibotamo, átamo ayénachó echirigá olásagá. 18 Nijeni ketasi echirigá anili ne si'néami 'yemi jiti rugá. Nijeni galá machí mapu chigá ju echi jaré mapu Nijeni chapili. Chopi arigá 'wérali ju mapu je'ná jerigá ikimea, mapurigá echo'ná Riosi Ra'íchala oselíwalachi osirúami ju jeanigá: Echi mapu tamí yuwa ko'wako, échiko wabé tamí sayérali. 19 Nijeni 'yemi mi echirigá ané ne bachá niráa, ke cho echirigá ikíichi, mapurigá pe waminánomí mapalí ne bichíwali echirigá ikimea, echalítamo ne galá bichíibo mapu Nijeni bilepi Riosi Ranala ju. 20 Echalí Jesusi waminabi jeaneli: Ne bichíwali Nijeni 'yemi mi jeané: Si'néami mapu ikí galá narigako echi mapu Nijeni julama aboni yuwa, aboni ne bichíwali tamí narigá; ayénachó si'néami mapu ikí tamí narigako, abóniko ayénachó narigá Onorúami mapu tamí júuli jena'í wichimóbachi.

Jesusi bachá niráa anili mapu echi Júrasi níili mapu nijima riwéali Binói Jesusi mapurigá Binói waminá mi'lirúami níima

21 Ma je'ná jerigá anisáa, Jesusi we siwega o'mónali sulachí niráa. Echalí Binói ne machíami niráa jeaneli: Ne bichíwali Nijeni 'yemi mi ané mapu bilé 'yemi tamí nijima mapurigá echi jaré Nijé sayela tamí mi'limea. 22 Echalí si'néami echi jaré mapu Jesusi binérali chótali a'nagupi 'nena mapujiti aboni ketasi machili mapu chigá jiti rugá ra'íchali echi Jesusi. 23 Echalí bilé rijói mapu Jesusi binérali, mulubé niráa Binói yuwa ko'yá asali, echi mapu Jesusi wabé galeli. 24 Echalí echi Simoni Pegro kepu siká jiti galá riwírataga ruyeli mapurigá echi rijói galá rukuema Jesusi mapu chigá 'nalí rugá anili. 25 A'lí echi rijói mulubé áami chukúbaga mapo'ná Jesusi asali, echalí rukueli jeanigá: Walubela, ¿chigá ju echi? 26 Echalí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Pe táa pani pagueka, Nijé 'yama echi mapu tamí nijima mapurigani mi'lirúami níima. A'lí ma pagueka echi pani, we yáati 'yali echi Júrasi Jiskariote, echi mapu Simoni Jiskariote ranala níili. 27 A'lí mapalí echi Júrasi ma chapili echi pani, echalí jonsa binói chopi nulérami níili pachana binói sulálachi niráa, echi Satanasi anilíwami riablo jiti. Echalí Jesusi jeaneli echi Júrasi: ¡We yáati olá mapurigami olama! 28 Chopi echi jaré echo'ná ko'yá muchúami ke wesi galá machili mapu churékula Jesusi echirigá aneli. 29 Chopi mapujiti echi Júrasi nulérami níili togá inánala aboni níwala wenomí muchuwala maleta, echijiti jaré ibili mayeli mapu Jesusi echirigá aneli mapujiti Binói nakili mapurigá echi Júrasi simea ralimeya karúmati mapu ikí aboni newaleli echalí omowálawachi, mapurigá binói 'yama jaré wenomí echi jaré tisúwati kéremá. 30 Chopi mapalí echi Júrasi ma ko'wali echi pani, echalí we yáati binói ma ku machínali echo'ná pachá jonsa, chopi ma wi'libeka rokogó níili.

Echi bukulíwami nulalíwami

31 Echalí ma machinsa echi Júrasi, echi Walubela Jesusi jeanili: Jipi jena'í wichimóbachi piréami pagótami ma galá riwíratami ju mapurigá Nijeni ne wabé Walubela ju. Nijeni wilárami níili mapurigá Ku'wíriami niráa; ayénachó Nijeni galá riwílata echi pagótami mapurigá Riosi Onorúami ne wabé Walubela ju. 32 A'lí a Nijeni riwírasagá echi pagótami mapurigá Riosi Onorúami ne wabé Walubela ju, echalí Riosi Onorúami galá riwírama echi pagótami mapu Nijeni wabé Walubela ju. A'lí Riosi ke 'me ayó echirigá olama. Nijeni wilárami níili mapurigá Ku'wíriami niráa. 33 'Yémitamo mapurigá Nijé kúchuwala niráa ju, chopi Nijeni ma ketasi wi'libé rawé asimea 'yemi yuwa. Pe waminánomí 'yémitamo tamí abo, chopi mapurigá Nijeni ma aneli echi jaré Juríosi pagótami, jipi Nijeni ayénachó 'yemi mi echirigá ané, máputamo ketasi omérabo simiba echo'ná mapo'ná Nijeni simea. 34 Bukulíwami niráa Nijeni 'yemi mi jerigá nulé: Máputamo a'nagupi niráa wabé galebo. Achigórigá mapurigá Nijeni 'yemi mi wabé galé, echirigá galesi 'yemi a'nagupi. 35 Jena'í wichimóbachi piréami pagótami galá machimea mapu Nijeni 'yemi mi binérali, átamo echirigá a'nagupi galésagá.

Jesusi bachá niráa aní mapu echi Pegro 'yékaka animea mapu binói ketasi machili echi Jesusi

36 Echalí echi Simoni Pegro jeanigá rukueli: Keni Walubélawa, ¿kumi mi simea? A'lí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Jipi mujemi ketasi omérama tamí najátaga simiyá echo'ná mapo'ná Nijeni simea, chopi pe waminánomí mujemi ayénachó echo'ná simea. 37 Echalí echi Pegro jeaneli: Keni Walubélawa, ¿churékola nijeni ke omérama jipi mi najata? ¡Nijeni ma karigá atí mapurigani mukumea mi jiti! 38 Echalí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: ¿Áchami ne bichíwali karigá atí mapurigami tamí jiti mukumea? Ne bichíwali Nijeni mi ané mapu jipi rokogó, ke cho kusúwachi echi tolí, mujemi baisá chokéami 'yékaka animea mápumi ketasi tamí machí.

14

Echi Walubela Jesucristo ju echi Buwé, echo'ná ripá riwigachi burúami

1 Echalí Jesusi jeaneli echi jaré mapu Binói binérali: Ketasi siwesi kétamo sulachí. Galá bichíisi Riosi. Tamí ayénachó galá bichíisi. 2 Echo'ná keni Onó bitélachi wikabé kalí nirú. A ketasi echirigá níisagá, Nijeni ma 'yemi mi echirigá anemi, mapujiti Nijeni echo'ná simea, 'yemi pirélachi a'láramiya. 3 A'lí mapalí Nijeni ma bachá a'láramiya simisáa 'yemi pirélachi, waminánomí Nijeni auchecho siné ku nolínama mapurigá Nijeni 'yemi mi echo'ná bayérama, mapurigá 'yémitamo ayena echo'ná muchibo mapo'ná Nijeni asimea. 4 A'lí 'yémitamo galá machí mapo'ná Nijeni simea, ayénachótamo galá machí echo'ná burúami. 5 Echalí echi Tomasi jeaneli: Walubela, tamujeta ketasi machí kumi mi simea. ¿Churigata biche machiboa echo'ná burúami? 6 Echalí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Nijeni ju echi buwé echo'ná ripá riwigachi burúami, ayénachó Nijeni ju echi ne bichíwali, ayénachó Nijeni nijá mapurigá echi pagótami sinibí pirélama. A'lí a ketasi tamí jiti simisáagá, ke wesi omérama echo'ná nawayá mapo'ná Onorúami atí. 7 Átamo tamí machisáagá, ayénachótamo machibói echi keni Onó. A'lí jipi jonsa 'yémitamo galá machí echi keni Onó, mapujítitamo ma tamí riwali. 8 Echalí echi Jiripi jeaneli: ¡Perikó risensia, tamujeta galá 'nebo Onorúami! Alíkota galá nilabo. 9 A'lí Jesusi jeaneli echi Jilipi: Mani wi'libé rawé asali 'yemi mi yuwa. ¿Kéchami cho tamí galá machí? ¡Echi mapu tamí ritiwako, échiko ma ritiwá Onorúami! ¿Churékola echaní mujé: Perikó risensia, tamujeta 'nebo Onorúami? 10 ¿Kéchami bichíi mapu Nijé echi Onorúami yuwa ju, ayénachó mapu Onorúami tamí yuwa ju? Echirigá mapurigá Nijé 'yemi mi ra'icha, ketásini echirigá ra'icha, Nijé Binói chopi niráa. Echi Onorúami mapu tamí yuwa pachana Nijé sulálachi atí, Binói wabé omériga olá mapurigá Binói nakí. 11 Galá tamí bichíisi mapurigani anili mapu Nijeni echi Onorúami yuwa ju, ayénachó mapu Onorúami tamí yuwa pachana Nijé sulálachi atí. A'lí átamo ketasi galá tamí bichíisagá echi Nijé ra'íchala jiti mapurigá Nijeni ra'íchali, arigá tamí bichíisi mapujiti Nijeni ma wisabé wabé omériga olali mapurigá ke wesi auché jaré omero olayá. 12 Ne bichíwali Nijeni 'yemi mi jeané: Si'néami mapu ikí tamí bichíiko, abóniko achigórigá wabé omériga olama mapurigá Nijeni olá; ayénachó aboni waminabi simírami wabé omériga olama mapujiti Nijeni simea echo'ná mapo'ná Onorúami atí. 13 A'lí ne suwaba mapu yíripi 'yémitamo tánsagá Onorúami, mapujítitamo galá tamí bichíi, echirigá Nijeni olama mapurigá echirigá ologá Nijeni riwírama mapu Riosi Onorúami ne wabé Walubela ju. 14 Mapuyíripi 'yémitamo tánsagá Riosi mapujítitamo galá tamí bichíi, echirigani olama Nijé.

Jesusi bichíwaga anili mapu Binói julama echi Wabé Galabé Riosi Iwigala jena'í wichimóbachi

15 Átamo tamí galésagá, galá nijéwaga olasi mapurigá Nijeni 'yemi mi nuleli. 16 A'lí Nijeni we tánama Onorúami mapurigá Binói 'yemi mi yuwa julama auché Bilé wabé galéami Nigúurami, mapurigá échiko sinibí 'yemi mi yuwa asimea. Échiko echi Wabé Galabé Riosi Iwigala niima, mapu ne bichíwami ju. 17 Echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami ketasi omérama nalea echi Galabé Riosi Iwigala, mapujiti aboni ketasi oméro 'néniya, nirapé omero machiyá echi Galabé Riosi Iwigala; chopi 'yémitamo ma galá machí Riosi Iwigala mapujiti Binói 'yemi yuwa atí, a'lí Binói sinibí 'yemi yuwa tibima echo'ná pachana 'yemi sulálachi niráa. 18 Nijé ketasi 'yemi mi awínali waná ariwema. Auchecho sineni ku nolínama mapurigani 'yemi mi yuwa asimea. 19 Pe waminánomí echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami pagótami ma ketasi tamí riwimea, chopi 'yémitamo galá tamí riwiboa. A'lí 'yémitamo sinibí pirélabo mapujiti Nijeni sinibí bitéami ju. 20 Echalí rawé 'yémitamo galá machiboa mapu Nijé, echi keni Onó yuwa ju, ayénachótamo machiboa mapu 'yemi aboni tamí yuwa jútamo, ayénachótamo machiboa mapu Nijeni 'yemi mi yuwa pachana 'yemi sulálachi atí. 21 Si'néami mapu ikí ma galá machigá mapurigá Nijeni nulá, a'lí echirigá galá nijéwaga olako, abóniko echirigá ologá ne galá riwírata echi auché jaré mapu aboni ne bichíwali tamí galé. A'lí Keni Onó we galema echi jaré mapu tamí galeko, ayénachó Nijé Binói we galema aboni. A'lí Nijeni echo'ná aboni yuwa nawama mapurigá aboni galá tamí riwimea. 22 Echalí echi auché bilé Júrasi, ketasi echi Jiskarioti, jeaneli: Walubela, ¿churékola tamujé tamí yuwa nawama mapurigá tamujeta mi riwiboa, chópimi ketasi nawama echi auché jaré yuwa, si'néami mapu ikí ketasi mi galeko? 23 A'lí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Si'néami mapu ikí tamí galeko, aboni galá nijéwaga olá mapurigá Nijé aní. A'lí echi keni Onó wabé galema aboni. A'lí echi keni Onó, Nijeni ayénachó, okuaka nolínaga echo'ná pachana aboni sulálachi pirélabo. 24 Si'néami mapu ikí ketasi tamí galeko, abóni ketasi nijéwaga olá mapurigá Nijé aní. A'lí Nijé nawésawala, mapurigátamo jipi galá nama muchuwi, ketasi Nijé Binói nawésawala ju, chopi Onorúami nawésawala ju mapu tamí júuli jena'í wichimóbachi. 25 Jipi Nijeni 'yemi mi suwaba je'ná jerigá ané mapuyénasí Nijeni abijí 'yemi mi yuwa atí. 26 Chopi pe waminánomí Onorúami tamí jiti julama echi Wabé Galabé Riosi Iwigala echo'ná pachana 'yemi sulálachi, mapurigá echi Galabé Riosi Iwigala 'yemi mi wabé natimaga ku'wírama. Echalí Riosi Iwigala 'yemi mi binérama suwaba namuti; ayénachó Binói 'yemi mi auchecho galá ku machíratama mapu ikítamo ke newalali mapurigá Nijeni 'yemi mi aneli. 27 Mani 'yemi mi ripórama, chopi Nijeni 'yemi mi 'ya máputamo kilí niráa ologá pirélabo. A'lí Nijeni ketasi achigórigá nijá, mapurigá echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami 'yemi mi kanílatanali. Ketasi siwesi ketamo sulachí, nirapé majasi. 28 'Yemi mátamo námali mapurigá Nijeni 'yemi mi aneli, mapu Nijeni ma ku simea, ayénachó mapu pe waminánomí Nijeni auchecho siné ku nolínama jena'í mapo'ná 'yemi muchuwi. Átamo ne bichíwali tamí galésagá 'yémitamo ne wabé kanílabo, ma machigá mapu Nijeni simea Onorúami yuwa, mapujiti echi Onorúami ne wabé simírami Walubela ju, ketasi mapurigá Nijé. 29 Jipi ke cho echirigá ikíichi, Nijeni bachá niráa 'yemi mi aneli mapurigá pe waminánomí ne bichíwali echirigá ikimea, mapurigá echalí ma echirigá ikíichi, 'yémitamo galá tamí bichíibo. 30 Ma ketásini waminabi wi'lí ra'ichama 'yemi mi yuwa, mapujiti echi riablo, mapu we nulé jena'í wichimóbachi piréami pagótami, ma mulubé inaro. Chopi Nijeni waminabi wabé simírami omérami ju. Echi Riablo ketasi tamí omérama. 31 Chopi arigá 'wérali ju mapu echirigá ikimea, mapurigá jena'í wichimóbachi piréami pagótami galá machimea mapu Nijeni we galé Onorúami, ayénachó mapurigá aboni galá machimea mapu Nijé we olá mapurigá Onorúami tamí nuleli olánala. Ma jáasi. Mata simabo jena'í jonsa.

15

Echi uva anilíwami rakéami namuti

1 Echalí Jesusi jeaneli: Nijeni ju echi ne bichíwali uva anilíwami rakéami namuti. A'lí echi Nijé Onorá mapurigá bilé rijói ju echi uva icháami. 2 A'lí echi keni Onó waminá ripuna ne suwaba echi jaré Nijé níwala uva otowala mapu ikí ketasi galá rakeko. Chopi mapalí echi auché jaré otowala galá rakeko, echi keni Onó waminá 'ye echi jaré wikabé napawika jáwami kúuchi otowala mapurigá ibili galá rakéami otowala echirigá jaré ibili 'yeka galabélatami níima, mapurigá suwaba echi jaré galabé otowala waminabi wikabé rakema. 3 'Yémitamo ma galabératami ju mapurigá echi jaré otowá mapu Nijé Onolá jaré ibili 'yeka galabérali, mapujítitamo echirigá galabélatami níili Nijé Ra'íchala jiti mapalí Nijeni 'yemi mi binérali. 4 Sinibí tamí yuwa napawika níisi, mapurigá Nijeni sinibí 'yemi mi yuwa napawika ju. Bilé otowá ketasi omérama rakéa bi'neli otowá niráa, a ketasi napawika níisagá echi ronola yuwa. Echirigá achigórigá 'yémitamo ketasi omérabo galabé olayá, átamo ketasi sinibí tamí yuwa napawika níisagá. 5 Nijeni ju echi uva anilíwami ronola. A'lí 'yémitamo echi jaré otowala ju. Si'néami 'yémi máputamo sinibí tamí yuwa napawika tibiko mapurigá echi jaré otowala napawika nachuka tibí echi uva ronola yuwa, 'yémitamo ne wabé galabé oláami níibo. A'lí 'yémitamo ketásirapé chirigá omérabo galabé olayá a ketásitamo tamí yuwa níisagá. 6 A'lí echi auché jaré mapu ketasi napawika tibiko tamí yuwa, abóniko waminá machí a'wátami níima. Echalí échiko waminá suwibama mapurigá echi jaré otowala ripunárami, mapu ma napabuka suwaba na'árami níima. 7 Átamo sinibí tamí yuwa napawika níisagá, ayénachó átamo sinibí galá 'natásagá mapurigá Nijeni 'yemi mi binérali, echalí tansi mapuyíripi 'yémitamo nakí, a'lí bichétamo echirigá 'yárami níibo. 8 Echi keni Onó waminabi wabé Walubela anérami níima mapalí 'yémitamo we galabé olá, ayénachótamo echirigá ologá galá machílatabo echi auché jaré mapu 'yémitamo ne bichíwali tamí yuwa binéami ju. 9 Nijeni 'yemi mi ne wabé galé achigórigá mapurigá Onorúami tamí wabé galé. Sinibí tamí yuwa níisi, mapujiti Nijeni 'yemi mi echirigá wabé galé. 10 Átamo nijiyásagá mapurigá Nijeni nulá, echalí Nijeni waminabi 'yemi mi galema mapurigani sinibí 'yemi mi galé, achigórigá mapurigá Nijeni sinibí nijéwaga olá mapurigá Keni Onó tamí nulé, a'lí keni Onó sinibí waminabi tamí galé. 11 Nijeni 'yemi mi je'ná jerigá ané mapurigátamo wabé kanílabo tamí yuwa, ayénachó mapurigátamo echirigá waminabi ne wabé simírami kanílabo. 12 Nijeni 'yemi mi je'ná jerigá nulé: Mapurigátamo a'nagupi ne wabé galebo, achigórigá mapurigá Nijé 'yemi mi galé. 13 Ke wesi waminabi wabé simírami galéami ju ketasi mapurigá bilé rijói mapu ku'wíraga mukuli mapujiti binói wabé galeli binói amígowala. 14 'Yémitamo Nijé amígowala ju, átamo galá nijéwaga olásagá mapurigá Nijeni 'yemi mi nulé. 15 Mani ketasi 'yemi mi anema pióntami niráa, mapujiti echi jaré pióntami ketasi galá machí mapurigá aboni walúrawala olá. Chopi Nijeni 'yemi mi anema Nijé amígowala niráa mapujiti Nijeni ma 'yemi mi machírali ne suwaba mapu ikí Nijé Onolá tamí aneli. 16 'Yémitamo ketasi tamí chapili, chopi Nijeni 'yemi mi bachá chapili; ayénachó Nijeni 'yemi mi jáwali mapurigátamo simíbaga, wabé galabé olabo, achigórigá mapurigá echi jaré otowala ne galabé niráa raké. A'lí Nijeni nakí mapu 'yémitamo chopi olabo mapurigá Riosi 'yemi mi nulé, mapujiti echiyiri oluwáwami ketasi waminá suwábarami níima. A'lí átamo echirigá olásagá, echi keni Onó 'yemi mi 'yama ne suwaba mapu ikítamo tani, mapujítitamo galá tamí bichíi. 17 Je'ná ju mapurigá Nijeni 'yemi mi nulé: Mapurigátamo a'nagupi ne wabé galebo.

Jena'í wichimóbachi piréami ne wabé kichí echi Jesusi

18 A'lí a 'yemi mi kichísagá jena'í wichimóbachi piréami, galá machisí mapu bachá niráa aboni tamí wabé kichili. 19 Chopi a 'yémitamo achigórigá olásagá mapurigá echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami olá, echalí aboni 'yemi mi wabé galemi, mapujiti aboni ne wabé galé si'néami mapu ikí achigórigá olá mapurigá aboni olá. Nijeni ma 'yemi mi chapili ibili niráa mapalítamo piréali echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami yuwa, echijiti echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami 'yemi mi ne wabé kichí, mapujítitamo ketasi achigórigá olá mapurigá aboni olá. 20 Galá newalasi mapurigá Nijeni 'yemi mi jeaneli: Ke wesi pióntami ne wabé o'wéala ju, chopi echi nuláami mapu galá nulé echi jaré pióntami, échiko waminabi wabé walubela ju ketasi mapurigá echi jaré pióntami. A'lí mapujiti aboni ma tamí wabé kichiga a'najátali, echijiti aboni ayénachó 'yemi mi wabé kichiga a'najátama. A'lí mapujiti aboni ketasi tamí nijéwali mapurigá Nijeni binérali, echijiti aboni ketasi cho 'yemi mi nijéwama mapurigá 'yémitamo binérabo. 21 A'lí aboni 'yemi mi suwaba je'ná jerigá risúu olama mapujítitamo galá tamí bichíi, mapujiti aboni ketasi machí echi Onorúami mapu tamí júuli jena'í wichimóbachi. 22 A'lí a Nijeni ketasi nawásagá jena'í wichimóbachi ra'íchamiya aboni, echalí aboni ketasi chokila níima mapurigá aboni ma chati olali; chopi jipi aboni arigá chokila ju, mapurigá aboni chati olali. 23 A'lí si'néami mapu ikí tamí kichíko, aboni ayénachó we kichí echi keni Onó. 24 Ayénachó a Nijeni ketasi wisabé wabé omériga olásagá echo'ná bacháami aboni yuwa mapurigá ke wesi auché jaré omero olayá, echalí aboni ketasi wi'nijírami níimi mapurigá aboni chati olali, chopi aboni ma riwali mapurigá Nijeni olali. A'lí aboni arigá tamí wabé kichí, ayénachó aboni wabé kichí echi Nijé Onolá. 25 Chopi jipi echirigá ikí mapujiti arigá 'wérali níili mapu echirigá ikimea, achigórigá mapurigá bachá niráa je'ná jerigá osirúami níili echo'ná aboni nulalila oselíwalachi, jeanigá: Tarapé chibi yiri jiti, aboni wabé tamí kichili. 26 Chopi mapalí nolinsa echi ne bichíwami Galabé Riosi Iwigala, echi mapu 'yemi mi wabé ku'wíraga natimama, Échiko 'yemi mi ra'íchama tamí jiti rugá. A'lí Nijeni 'yemi mi yuwa julama echi Galabé Riosi Iwigala mapujiti Onorúami echirigá tamí nuleli. 27 Echalí 'yémitamo ayénachó tamí jiti rugá nawisabo, mapujiti 'yémitamo chabé chokichí jonsa tamí yuwa muchili.

16

1 Jipi Nijeni 'yemi mi je'ná jerigá ané mapurigátamo ketásirapé siwega 'natabo echalí echirigá ikíichi, chopi mapurigátamo arigá waminabi galá tamí bichíibo. 2 Echalí echi jaré Nijé sayela ketasi risénsia 'yama mapurigá 'yémitamo waminabi mo'wiboa echo'ná pachá aboni ri'obáwalachi; ayénachó pe waminánomí mapuyíripi aboni 'yemi mi waminá ko'wisáagá, we mayema mapu aboni chopi olá mapurigá Riosi nakí, mapalí aboni 'yemi mi ko'yá. 3 Echalí aboni echirigá olama mapujiti aboni ke siné machili Onorúami, nirapé tamí machili. 4 Chopi Nijeni 'yemi mi je'ná jerigá ané mapurigá mapalí seba echalí rawé 'yémitamo galá 'nátaga newalabo mapurigá Nijeni ma 'yemi mi bachá niráa aneli suwaba je'ná jeyiri.

Mapurigá echi Galabé Riosi Iwigala we olá

Chabé chokichí Nijeni ketasi 'yemi mi je'ná jerigá aneli mapujiti Nijeni 'yemi yuwa asali. 5 Chopi Nijeni ma ku simea mapurigani Onorúami yuwa asimea, mapu tamí júuli jena'í wichimóbachi. A'lí ke wesi 'yemi tamí rukué mapu kúmini simea. 6 Chopi 'yémitamo ne wabé o'mónali mapujiti Nijeni 'yemi mi je'ná jerigá aneli. 7 Nijeni 'yemi mi ne bichíwali jeané: A Nijeni ku simisáagá, waminabi wabé galabé níima 'yemi 'nalina. Mapujiti a Nijeni ketasi ku simisáagá, echalí ketasi nolínama echo'ná 'yemi yuwa echi Wabé Galabé Riosi Iwigala, echi mapu 'yemi mi wabé ku'wíraga natimama; chopi a Nijeni ku simisáagá, echalí Nijeni julama echi wabé Galabé Riosi Iwigala echo'ná 'yemi yuwa. 8 A'lí mapalí echi Galabé Riosi Iwigala nawasa, échiko we galá machílatama echi jaré pagótami jena'í wichimóbachi piréami mapu aboni we chati oláami ju; ayénachó machílatama mapurigá Riosi nakí mápu aboni chopi galabé wachíniga ologá pirélama, ayénachó machílatama mapu Riosi pe waminánomí walú kastigo 'yama echi jaré chati oláami pagótami. 9 Aboni wabé chati oláami ju mapujiti aboni ketasi tamí bichíi. 10 A'lí aboni galá machimea mapurigá Nijeni galabé wachíniga ologá bité, mapujiti Nijeni ma ku simea mapo'ná Onorúami atí. A'lí 'yémitamo ma ketasi tamí auchecho riwiboa. 11 A'lí aboni galá machimea mapu Riosi walú kastigo 'yama echi jaré chati oláami pagótami mapujiti echi riablo mapu we nulé jena'í wichimóbachi piréami, ma ne bichíwali wi'nijírami ju. 12 Nijeni abijí waminabi wikabé namuti 'yemi mi anénali, chopi jípitamo 'yemi ketasi omérabo machiyá. 13 Pe waminánomí mapalí nolinsa echi ne bichíwali Wabé Galabé Riosi Iwigala, Échiko 'yemi mi binérama suwaba echi ne bichíwali, mapujiti Échiko ketasi ra'ichama mapurigá binói chopi nakí. Echi Wabé Galabé Riosi Iwigala chopi ra'ichama mapurigá Binói gala nami aníachi Onorúami, ayénachó Binói 'yemi mi galá machílatama suwaba mapu ikí ikimea waminánomí. 14 Echi Galabé Riosi Iwigala tamí waminabi walubéraga anema, mapujiti Binói ma tosá Nijé níwala namuti, 'yemi mi machílatama. 15 Ne suwaba namuti mapu ikí Onorúami níwala ju, échiko ne suwaba ayénachó Nijé níwala ju. Echijiti Nijeni anili mapu echi Galabé Riosi Iwigala ma tosá Nijé níwala namuti, 'yemi mi galá machílatama.

Echi jaré mapu o'mónami ju pe waminánomí we kanílatami níima

16 Echalí Jesusi waminabi jeaneli: Pe ke 'me ayó 'yémitamo ma ketasi tamí riwiboa, chópitamo auchecho ke 'me ayó yáati tamí riwibóatamo, mapujiti Nijeni echo'ná simea mapo'ná Onorúami atí. 17 Echalí jaré mapu Jesusi binérali a'nagupi rukueli jeanigá: ¿Chu aniwáami ju je'ná mapurigá Binói tamujé tamí ané? Mapujiti jeaní mapu pe ke 'me ayó tamujeta ma ketasi riwiboa echi Binói, ayénachó máputa auchecho ke 'me ayó yáati ku riwibóata, mapujiti Binói echo'ná simea mapo'ná Onorúami atí. 18 ¿Chu aniwáami ju je'ná mapu Binói jeaní mapu ke 'me ayó tamujeta ma ketasi riwiboa Binói? Tamujeta ketasi machí mapu piri jiti Binói echirigá ra'icha. 19 Echalí echi Walubela Jesusi galá machili mapu aboni echirigá rukuénali. Echijiti Binói jeaneli: Nijeni 'yemi mi aneli mapu pe ke 'me ayó 'yémitamo ma ketasi tamí riwiboa, chopi máputamo auchecho ke 'me ayó, yáati tamí riwiboa. ¿Áchatamo je'ná jiti a'nagupi ra'íchaga rukué? 20 Nijeni ne bichíwali 'yemi mi ané mapu 'yémitamo wabé nalákaka o'monabo, chopi echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami pagótami ne wabé kanílama. A'lí mapalí 'yémitamo echirigá o'monabo, pe waminánomí 'yémitamo auchecho wabé ku kanílatami níibo. 21 Echalí Jesusi waminabi jeaneli: Mapalí biré mukí ranamea bilé táa binói ranala, echalí echi mukí ne wabé okolá mapujiti ma sébali binói tétawala, chopi ma nawárasa echi táa múchali echalí echi mukí ma ketasi ku newalá mapurigá ne wabé okoli, chopi ne wabé kanílama mapujiti ma ranali binói ranala jena'í wichimóbachi. 22 'Yémitamo ayénachó echirigá achigórigá ne wabé risúu níilaga o'mona jipi, chopi Nijeni auchecho siné 'yemi mi ku riwimea. Echalí 'yémi ne wabé simírami kanílabotamo pachana 'yemi sulálachi niráa, mapuyénasí ke wesi omérama 'yee echi wabé kanílawami. 23 Echalí rawé 'yémi ma ketasi biyiri tamí rukuébotamo. Ne bichíwali Nijeni 'yemi mi jeané mapu Onorúami 'yemi mi 'yama ne suwaba mapu ikítamo taní mapujítitamo tamí bichíi. 24 Chopi jipi yénasí 'yémitamo ketasi cho biyiri echirigá tánali Onorúami mapujítitamo tamí bichíi. Jipi jonsa galá tansi echirigá, mapujítitamo ma galá tamí bichíi. A'lí bichétamo echirigá narepo, mapurigátamo ne wabé simírami kanílabo.

Jesucristo ketasi nijéwaga olali mapurigá jena'í wichimóbachi piréami olá, echijiti Binói ma niyúrali

25 Echalí Jesusi waminabi jeaneli: Nijeni 'yemi mi je'ná jerigá irétaga nawésali, chopi pe waminánomí Nijeni ma ketasi 'yemi mi echirigá irétaga nawésama. Echalí Nijeni 'yemi mi ne galá machíami niráa ruyema Onorúami jiti rugá. 26 Echalí rawé 'yemi abónitamo we tánabo Onorúami mapujítitamo waminabi galá tamí bichíibo. Echijiti jipi Nijeni ketasi 'yemi mi ané mapu Nijé Binói waminabi tánama Onorúami 'yemi jiti. 27 Onorúami Binói 'yemi mi wabé galé, mapujiti 'yémitamo tamí galé, ayénachó mapujítitamo ma galá bichíili mapu Nijeni nawali echo'ná ripá riwigachi jonsa mapujiti Onorúami tamí júuli. 28 Mapalí Nijeni nawali jena'í wichimóbachi, Nijeni simili echo'ná ripá riwigachi jonsa, mapo'ná Onorúami atí. Jipi Nijeni ma ku simea jena'í wichimóbachi jonsa mapurigani auchecho ku simea mapo'ná Onorúami atí. 29 Echalí echi jaré mapu Jesusi binérali jeaneli: Jipi Mujemi ne bichíwali galá machíami niráa ra'icha. Mami ketasi chopi irétaga niráa ra'icha. 30 Jípita ne galá machí mapu Mujemi galá machíami ju ne suwaba namuti, ayénachóta galá machí mapu ketasi arigá 'wérali ju máputa mi rukuebo bilé namuti, mapujítimi ma bachá niráa galá machí mapurigá tamujeta mi rukuénali. Echijítita ma galá bichíi mápumi simili echo'ná ripá riwigachi jonsa mapo'ná Onorúami atí, mapalimi nawali jena'í wichimóbachi. 31 Echalí Jesusi rukueli jeanigá: ¿Áchatamo ne bichíwali echirigá bichíi jipi? 32 Jipi ma ke 'me ayó pe waminánomí 'yémitamo waminá chijanárami níibo. Echalí 'yémitamo ibili niráa a'nagú waná júmsaga, tamí bi'neli ariwebo; chopi Nijeni ketasi bi'neli atí, mapujiti Onorúami sinibí tamí yuwa atí. 33 Nijeni 'yemi mi ané suwaba je'ná jeyiri mapurigátamo galá tamí bichíiga, sinibí kilí ologá pirélabo; chopi mapuyénasítamo abijí pilé jena'í wichimóbachi 'yémitamo wabé risúu olárami níibo. Echalí arigá waminabi galá tamí bichíisi mapujiti Nijeni ma niyúrali, mapujiti Nijeni ketasi nijéwaga olali mapurigá jena'í wichimóbachi piréami olá.

17

Jesusi tániga ra'icha Riosi yuwa echi jaré mapu Binói binérali jiti

1 Ma bachá niráa je'ná jerigá anisáa, echalí Jesusi ripá riwigachi 'néniga, Riosi yuwa ra'íchaga jeaneli: Keni Onó ma sébali tétali. Nijeni bilepi Mujé Ranala ju. ¡Jipi ma tamí wabé Walubéraga ané, mapurigá Nijeni ayénachó mi ne wabé Walubéraga anema, mapu Nijeni bilepi Mujé Ranala ju! 2 Mapujiti Mujemi tamí wilali mapurigá Walubela niráa, si'néami echi auché jaré pagótami Walubélawala, mapujiti Nijeni bilepi Mujé Ranala ju. A'lí bichemi echirigá tamí wilali mapurigani 'yama mapurigá ne sinibí niráa pirélama si'néami echi jaré mapu ikí Mujemi tamí 'yali. 3 A'lí aboni ne sinibí pirélama mapujiti aboni galá mi machí mápumi echi Bilepi ne Bichíwali Riosi ju, ayénachó mapujiti aboni galá tamí machí mápuni Jesucristo ju, mapu Mujemi tamí júuli jena'í wichimóbachi. 4 Echalí Jesusi, Riosi yuwa ra'íchaga, waminabi jeaneli: Mapuyénasí Nijeni iyénali jena'í wichimóbachi, Nijeni mi wisabé Walubéraga niráa aneli. Ayénachóni ma suwaba galá nijéwaga olali mapu ikí Mujemi tamí nuleli olánala. 5 Keni Onó, jipi auchecho tamí wilá echo'ná Mujé yuwa mapurigá Walubela niráa, achigórigá mapurigani Walubela níili Mujé yuwa ki'yá bachá jonsa, mapalí je'ná kawí ketasi cho niwárami níili. 6 Mujemi ma chapili jaré jena'í wichimóbachi piréami pagótami, mapurigami tamí 'yama mapurigá Nijé níwala pagótami niráa. A'lí mani ruyeli aboni mapu Mujemi echi ne Walubela Riosi ju. Abóniko Mujé níwala níili, chopi Mujemi tamí 'yali. A'lí aboni galá nijéwaga olali mapurigá Nijeni nawésali Mujé Ra'íchala. 7 Jipi aboni ma galá machí mapu suwaba namuti mápumi tamí 'yali, ne suwaba echo'ná ripá riwigachi jonsa sili mapo'ná Mujemi atí. 8 Mapujiti Nijeni ma galá nawésali aboni, achigórigá mapurigá Mujemi tamí 'yali nawésanala. A'lí aboni ma galá bichíili mapurigá Nijeni nawésali; ayénachó aboni galá machili mapu Nijeni ne bichíwali nawali echo'ná ripá riwigachi jonsa mapo'ná Mujemi atí, ayénachó aboni ma galá bichíili mapu Mujemi tamí júuli jena'í wichimóbachi. 9 Nijeni mi tani mapurigami ku'wírama aboni. Ketásini mi tani mapurigá mi ku'wírama echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami. Nijeni mi chopi tani mapurigami ku'wírama echi jaré mapu Mujemi tamí 'yali, mapujiti aboni Mujé níwala ju. 10 Ne suwaba Nijé níwala ayénachó Mujé níwala ju. A'lí Mujé níwala ayénachó Nijé níwala ju. A'lí echi jaré Nijé níwala pagótami o'wéalatami ju mapujiti Nijeni ne Walubela ju. 11 Nijeni ma ketasi tibí jena'í wichimóbachi. Chopi aboni abijí jena'í tibí. A'lí Nijeni ma ku simea mapurigani Mujé yuwa asimea. Mujé wabé Galabé keni Onó, ne suwaba omérami jumi. Ne galá niseri si'néami echi jaré mapu Mujemi tamí 'yali, mapurigá si'néami aboni bilénapi napawika bichíyami níima, achigórigá mapurigá Nijeni napawika ju Mujé yuwa. 12 Mapuyénasí Nijeni asali aboni yuwa jena'í wichimóbachi, Nijé sinibí ne galá tibútaga niseli echi jaré mapu Mujemi tamí 'yali, mapujiti Mujemi tamí echirigá omératali. Ke wesi aboni waminá 'wigali, chopi echi bilé mapu ma bachá niráa wikáami níili. Échiko arigá wikali, achigórigá mapurigá bachá niráa osirúami níili echo'ná Riosi Ra'íchala oselíwalachi mapu echirigá ikimea. 13 Jipi Nijé ma simea echo'ná mapo'ná Mujemi atí. Chopi mapuyénasí Nijeni abijí jena'í wichimóbachi atí, Nijeni je'ná jerigá aní mapurigá aboni ne wabé simírami kanílama, achigórigá mapurigá Nijé ne wabé kanila. 14 Nijeni galá nawésali aboni Mujé Ra'íchala. Chopi echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami ne wabé kichí echi jaré aboni, mapujiti aboni ketasi chopi jena'í wichimóbachi piréami ju, achigórigá mapurigá Nijeni ketasi jena'í wichimóbachi bitéami ju. 15 Nijeni ketasi mi tani mapurigami ma ku tomea echi jaré aboni jena'í wichimóbachi jonsa, chopi nimí tani mapurigami tibútama aboni mapurigá echi riablo ketasi omérama sayera aboni. 16 Achigórigá mapurigá Nijeni ketasi jena'í wichimóbachi bitéami ju, echi jaré aboni ketasi cho jena'í wichimóbachi piréami ju. 17 Ne wabé galabé niráa niwá aboni, mapurigá Mujé níwala pagótami niráa, mapujiti aboni galá bichíi echi ne bichíwali. Mujé Ra'íchala echi ne Bichíwali ju. 18 Mujemi tamí júuli jena'í wichimóbachi, mapurigani asimea jena'í wichimóbachi piréami yuwa. Nijeni ayénachó echirigá achigórigá júuli echi jaré aboni, mapurigá aboni muchima echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami yuwa. 19 Mapujiti Nijeni we galé aboni, echijiti Nijeni waminabi galabé niráa nílini Nijé Binói niráa, mapurigá aboni ayénachó waminabi galabé niwárami níima, mapujiti aboni galá bichíima echi ne bichíwali. 20 Nijé ketasi chopi mi tani mapurigami ku'wírama je'ná jaré mapu ikí Mujé níwala ju jipi rawé. Nijé ayénachó tani mapurigami ku'wírama echi auché jaré, si'néami mapu ikí waminánomí galá tamí bichíima, mapalí aboni galá kipuma mapurigá je'ná jaré nawésama. 21 Nijeni mi tani mapurigá ne si'néami aboni bilénapi napawika bichíyami níima, mapurigá si'néami aboni chopi napawika níima Tamujé yuwa, Mujé Galabé Onorúami, achigórigá mapurigá Mujemi pachana tamí yuwa atí, ayénachó mapurigá Nijeni pachana Mujé yuwa atí. Ayénachóni nakí mapurigá aboni bilénapi napawika bichíyami níima mapurigá echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami galá bichíima mapu Mujemi tamí júuli jena'í wichimóbachi. 22 A'lí Nijeni 'yali aboni mapurigá aboni o'wéalatami níima, achigórigá mapurigá Mujemi tamí 'yali mapu Nijé wabé Walubératami níima, mapurigá si'néami aboni bilénapi napawika bichíyami níima achigórigá mapurigá Nijeni Mujé yuwa chopi napawika juta. 23 Nijeni pachana aboni yuwa atí. A'lí Mujemi pachana Nijé yuwa atí, mapurigá si'néami aboni napawika ayénachó bilepi niráa níima, mapurigá echi auché jaré jena'í wichimóbachi piréami echijiti ne galá machimea mapu Mujemi tamí júuli jena'í wichimóbachi, ayénachó mapurigá Mujemi ne wabé galé echi jaré napawika bichíyami, achigórigá mapurigami tamí galé. 24 Keni Onó, Mujemi tamí 'yali echi jaré aboni. Nijeni wabé nakí mapurigá aboni echo'ná tamí yuwa muchima, mapo'ná Nijeni asimea, mapurigá aboni galá riwimea mapurigá Mujemi tamí wabé walubérali, mapujiti Mujemi sinibí tamí wabé galeli kiyá jonsa mapalí je'ná kawí ketasi cho niwárami níili. 25 Mujé galabé oláami Onorúami, jena'í wichimóbachi piréami pagótami ketasi mi machí, chopi Nijeni mi ne galá machí. A'lí je'ná jaré bichíyami ma galá machí mapu Mujemi tamí júuli jena'í wichimóbachi. 26 Nijeni galá machírali aboni mapu Mujemi echi Bilepi Riosi ju. A'lí abijí Nijeni waminabi echirigá machíratama, mapurigá aboni a'nagupi ne wabé galema, achigórigá mapurigá Mujemi tamí galeli, ayénachó mapurigá Nijé Binói pachana aboni sulálachi asiméani.

18

Jesusi bologá tólati

1 Ma je'ná jerigá anisáa, echalí Jesusi ku machínali echo'ná pachá jonsa, waminá bo'ónala komichi Setrónachi anilíwachi simiyá. Echo'ná wikabé namuti rojuá olivo anilíwami jali. Echalí Jesusi echo'ná nasipa simili echi auché jaré yuwa mapu Binói binérali. 2 A'lí echi Júrasi mapu nijímiya nawali echi Jesusi mapurigá Binói waminá mi'lirúami níima, échiko ayénachó ma bachá ra'éami níili echo'ná, mapujiti chabénala niráa Jesusi wisabé echo'ná napawili echi jaré yuwa mapu Binói binérali. 3 Echirigá níili mapu echi Júrasi ayénachó echo'ná nawali, wikabé sontarsi yuwa, jaré kapitani yuwa ayénachó, mapu echo'ná walubé Juríosi ri'obáwalachi tibúami níili. Si'néami aboni echo'ná julárami níili echi jaré o'wéala sacerdote jiti, ayena echi jaré Bariseo anilíwami binériami jiti. Aboni i'wéali ripiyá kami níili, ayénachó chopé rajégami níili, auché jaré karúmati ayénachó. 4 Echalí Jesusi ma galá machigá suwaba mapurigá ikimea riwéali Binói, bachá natipámiya simigá jeanigá rukueli: ¿Chigátamo amí? 5 A'lí aboni ku nijéwaga jeaneli: Echi Jesúsita amí, echo'ná Nasarétachi bitéami. Echalí Jesusi Binói ku nijéwaga jeaneli: Nijé ju. A'lí echi Júrasi mapu echirigá nijiga olali, mapurigá Jesusi waminá mi'lirúami níima, echiko ayénachó echo'ná wi'lili echi jaré sontarsi yuwa. 6 Chopi mapalí Jesusi jeaneli: ¡Nijé ju! Echalí si'néami echi jaré sontarsi we yáati ri'ná bitíbali. 7 Echalí Jesusi auchecho siné jeanigá rukueli: ¿Chigá bichétamo amiko? A'lí aboni auchecho nijéwaga jeaneli: Echi Jesúsita amí, echo'ná Nasarétachi bitéami. 8 A'lí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Mani 'yemi mi aneli mapu Nijé ju. ¡Átamo tamí ásagá, ariwesi mapurigá je'ná jaré waminá ku simama! 9 Echalí je'ná jerigá ikili mapurigá ne sébali ikimea mapurigá Jesusi Binói bachá niráa jeanili: Echi jaré mapu Onorúami tamí 'yali, ke wesi 'wigali. 10 A'lí echi Simoni Pegro wi'lí ripiyá kami níili. Echalí échiko machí paka echi wi'lí ripiyá, wamina ripúnali bilé rijói, Malko riwéami, nakálachi watoná. Échiko echi walubela sacerdote piónawala níili. 11 Chopi Jesusi jeaneli echi Pegro: ¡Echo'ná wichibáchalachi ku wilá echi wi'lí ripiyá! ¿Kéchami mayé mapu arigá 'wérali ju mapu Nijeni risúu olárami níima, achigórigá mapurigá Onorúami bachá niráa nulali mapurigani echirigá olárami níima?

Jesusi pálati echo'ná bacháami echi ne walubela sacerdote yuwa

12 Echalí echi jaré wikabé sontarsi, aboni walúlawala yuwa, echi jaré Juríosi kapitánawala asíchiko, si'néamika chapigá buleli echi Jesusi. 13 Echalí Jesusi we yáati tólati echo'ná bilé rijói sacerdote Anasi riwéami bitélachi. A'lí echi Anasi auché bilé rijói, Kaijasi riwéami, si'alá níili. A'lí echalí bamíbali echi Kaijasi ne walubela sacerdote níili. 14 Ayénachó echi Kaijasi níili mapu chabénala aneli echi jaré Juríosi mapu waminabi galá níimako mapu pe bilé rijói waminá mukumea si'néami aboni Juríosi pagótami jiti.

Echi Pegro we 'yékaka aní mapu binói ketasi machili echi Jesusi

15 Echalí echi Simoni Pegro, auché bilé yuwa mapu Jesusi ayénachó binérali, okuánika jubáami najátasali echi Jesusi. A'lí echi auché bilé galá machirúami níili echi ne walula sacerdote jiti. Echijiti échiko we yáati bakili echo'ná pachá biléana ri'narátachi, echo'ná nasipa echi ne walula sacerdote bitélachi, mapo'ná Jesusi tólati. 16 Chopi echi Pegro echo'ná machímana 'yéachi tibili. Echijiti echi auché bilé mapu Jesusi binérali, echi mapu galá machirúami níili echi Anasi riwéami sacerdote jiti, échiko auchecho ku machínaga, galá ra'íchali echi tiwé pióntami yuwa echo'ná yéachi tibúami. Echalí echi bilé mapu Jesusi binérali echo'ná pachá bayérali echi Pegro. 17 Echalí echi tiwé pióntami echo'ná yéachi tibúami jeanigá rukueli echi Pegro: ¿Kéchami ayénachó Mujé bilé ju mapu je'ná Jesusi binérali? Echalí echi Pegro ku nijéwaga jeaneli: Ketasi nijé ju. 18 Echalí rokogó ne wabé ruráali, echijiti echi jaré pióntami, echi jaré kapitani yuwa, bachá niráa sawili na'ali. A'lí si'néami aboni echo'ná sokuala jali. Echalí echi Pegro ayénachó echo'ná sokuala wilili aboni yuwa.

Echi ne walula sacerdote we rukué echi Jesusi

19 A'lí echi ne walula sacerdote chótali rukué echi Jesusi mapu chu yiri níili mapu Binói binérali, ayénachó rukueli mapu piri níili mapu Binói binérali echi auché jaré. 20 Echalí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Nijeni sinibí ne machiná niráa nawésali jena'í wichimóbachi piréami pagótami. Nijeni sinibí echirigá nawésaga binérali echi pagótami echo'ná suníami aboni ri'obáwalachi, ayénachó echo'ná echi walubé Juríosi pagótami ri'obáwalachi mapo'ná si'néami aboni napawí. Nijeni ketasi siné chiná niráa nawésali. 21 Echalí Jesusi jeanigá rukueli: ¿Churékulami echirigá tamí rukué? Galá rukué echi jaré mapu tamí námali, mapu churigá Nijeni nawésali. Aboni galá machí suwaba mapu ikí Nijeni anili. 22 A'lí mapalí Jesusi je'ná jerigá anili, echalí bilé kapitani echo'ná walubé Juríosi ri'obáwalachi tibúami mapu echo'ná Jesusi yuwa wilili, échiko jeanigá waminá cho'nali: ¿Echirigáchami ku nijewa echi ne walula sacerdote? 23 Echalí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: A Nijeni sití ra'ichásagá, tamí ku ruyé mapu churigá Nijeni sití ra'íchali; chopi a Nijeni arigá galabé niráa ra'ichásagá, ¿churékulami echirigá tamí cho'ná? 24 Echalí echi Anasi nuleli echi jaré sontarsi echirigá bulérami niráa tónala echi Jesusi echo'ná echi Kaijasi yuwa, echi mapu ne walubela sacerdote níili.

Echi Pegro auchecho siné 'yékaka anili mapu binói ketasi machili echi Jesusi

25 Echalí yénasí echi Pegro abijí sokuala wilili echo'ná na'írali. A'lí echi auché jaré echo'ná jáwami jeanigá rukueli: ¿Kecha ayénachó bilé ju mujé mapu echi Jesusi mi binérali? Echalí Pegro wabé 'yékaka jeanili: ¡Ketasi nijé ju! 26 A'lí bilé rijói echo'ná wilíami jeanigá rukueli: ¿Kecha nimí riwali echi Jesusi yuwa iyénami echo'ná mapo'ná wikabé namuti rojuá, Olivo anilíwami, jawi? Echi rijói echirigá rukueli mapujiti binói pée rijimala níili echi Malko riwéami rijói, ayénachó échiko echo'ná iyénali mapalí echi Pegro ripúnali echi Malko nakala. A'lí echi rijói ayénachó echi walubela sacerdote piónawala níili. 27 Echalí echi Pegro auchecho siné 'yékaka anili mapu binói ketasi machili Jesusi. A'lí we yáati kusuli bile tolí.

Jesusi tólati echo'ná bacháami echi walula silíami Pilato riwéami yuwa

28 Echalí Jesusi tólati echo'ná echi Kaijasi bitélachi jonsa, echo'ná biléana walubé kalírali yénasí, mapo'ná echo'ná nuráami walula silíami bitélachi níili. Echalí ma chi'lásali, echalí omowálawachi rawé, echijiti echi jaré Juríosi ketasi mo'wili echo'ná pachá echi walula silíami bitélachi mapujiti aboni arigá nakili ko'náliya echi kúuchi bo'wá sapala mapurigá aboni omáwiga olali echalí rawé alí. Chopi echi silíami ketasi Juríosi pagótami níili, echijiti aboni mayeli mapu ma mo'wisáagá echo'ná pachá echi silíami bitélachi, ma ketasi risénsia níimi mapu aboni echirigá omowama echalí rawé. 29 Echijiti echi Pilato riwéami silíami waminá machínali echi jaré Juríosi pagotami ra'íchamiya. Echalí echi Pilato jeanigá rukueli: ¿Piri jítitamo wi'nijí je'ná rijói? 30 A'lí aboni ku nijéwaga jeaneli: ¡A Binói ketasi chati oláami níisagá, tamujeta ketasi mi 'yabi! 31 Echalí echi Pilato jeaneli: ¡Aboni niráa ku togá, waminá justicia olábasi 'yemi nulalila jiti! Echalí echi jaré Juríosi pagótami ku nijéwaga jeaneli: Tamujé aboni ketásita justicia olabo, mapujiti tamujé Juríosi pagótami ketasi risensia ju máputa nulabo bilé rijói mi'línala. 32 Aboni echirigá anéli mapujiti arigá 'wérali níili mapurigá achigórigá ikimea mapurigá Jesusi Binói bachá niráa anili, mapu Binói mi'lirúami níima echo'ná biléana kúrsichi michóniga, achigórigá mapurigá echi jaré Romano anilíwami pagótami sinibí echirigá ko'yali echi jaré chati oláami pagótami. 33 Echalí echi Pilato auchecho siné bakili echo'ná pachá echi walubé kalí binói bitélachi. A'lí auchecho bayegá echi Jesusi, echi Pilato jeanigá rukueli: ¿Mujecha ju echi jaré Juríosi pagótami walubela silínawala? 34 Echalí Jesusi ku nijéwaga jeanigá rukueli: ¿Mujecha echirigá tamí rukué mapujiti mujé binói nakí echirigá machináliya? ¿Auché jarecha echirigá mi ruyéliré omá, tamí jiti rugá? 35 Echalí echi Pilato ku nijéwaga jeanigá rukueli: ¿Áchami mayé mapu nijeni Juríosi pagótami ju? Echi jaré Mujé pagótamawala níili, echi jaré o'wéala sacerdote ayénachó, mapu wakiná mi nijili, mapurigá nijeni mi kastigo 'yama. ¿Pírimi wabé chati olali? 36 Echalí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Nijeni arigá nulama jena'í wichimóbachi mapurigá Walubela silíami niráa. Chópini ketasi achigórigá 'wérali nulama mapurigá echi auché jaré o'wéala silíami we nulá. A Nijeni echirigá nulásagá, echi jaré mapu tamí bichíyami ju ma wabé nakomi, tamí ku'wírasiya, mapurigá echi jaré Juríosi pagótami ketasi tamí omérama; chopi Nijeni ketasi 'wérali nulá mapurigá echi auché jaré o'wéala si'líami jena'í wichimóbachi piréami we nulá. 37 A'lí echi Pilato jeanigá rukueli: ¿Echirigacha ne bichíwali bilé walubela silíami jumi? Echalí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: Ayena, Nijeni walubela silíami ju, mapurigá mujemi aní. Echijiti Nijeni ranarúami níili jena'í wichimóbachi; ayénachóni nawali jena'í wichimóbachi mapurigani nawisama echi ne Bichíwali. Si'néami mapu ikí galá nijéwaga olako mapurigá ne bichíwali ju, aboni galá kipú mapurigá Nijeni aní. 38 Echalí echi Pilato jeanigá rukueli: ¿Piri ju echi ne Bichíwali?

Ma nulálati mapurigá Jesusi waminá mi'lirúami níima

A'lí ma je'ná jerigá rukuesa, echi Pilato auchecho ku machínali echi jaré Juríosi pagótami yuwa ra'ichámiya. Echalí binói jeaneli: ¡Nijé ketasi biyiri namuti mapurigá chati oláami niráa, riwálini je'ná rijói! 39 Sinibí bamíbali, jipi omowálawachi sébachi rawé, nijeni ku machí pama pe bilé 'yemi pagótamawala mapu pachá bachara atí. ¿Áchatamo nakí mápuni ku machí pásama echi Walubela, 'yemi Juríosi pagótami silínawala? 40 Echalí ne si'néami aboni auchecho o'weli ra'íchaka jeaneli: ¡Échiko ketasi ku machí pa! ¡Chopi ku machí pa echi Barabasi! A'lí echi Barabasi riwéami rijói we chigórami níili, echijiti pachá bachara asali.

19

1 Echalí echi Pilato nulali waminá wipisónala echi Jesusi. 2 A'lí echi jaré sontarsi so'uwá tega koyétali Jesusi mo'ólachi; ayénachó pe sitákami chomítawami napachátali, mapurigá bilé walubela silíami niráa. 3 Echalí si'néami echi jaré sontarsi mulubéanaga Jesusi yuwa tiníchaga jeaneli: ¡Walubela nílaga mujé walubela Juríosi silínawala! Ayénachó cho'nílati Binói banalachi. 4 A'lí echi Pilato auchecho ku machínaga jeaneli: ¡Galá 'nesi je'ná rijói! Mani auchecho siné ku machí pama, mapurigátamo ne galá machiboa mapu nijeni ketasi biyiri namuti riwali mapurigá chati oláami niráa. 5 Echalí Jesusi ku machínali echi so'uwá niwárami koyeka, ayénachó echi pe sitákami chomítuwami napáchaga. A'lí echi Pilato jeaneli echi jaré pagótami: ¡Jena'í wilí je'ná rijói! 6 Chopi mapalí echi jaré o'wéala sacerdote, echi jaré ri'obachi tibúami kapitani galá riwali, echalí si'néami aboni chótali o'weli ra'íchaga jeaneyá: ¡Echo'ná kúrsichi michoné! ¡Echo'ná kúrsichi michoné! Echalí echi Pilato jeaneli: 'Yemi togá, echo'ná kúrsichi michónasi, mapujiti nijeni ketasi biyiri riwali mapurigá chati oláami niráa. 7 Chopi echi jaré Juríosi pagótami ku nijéwaga jeaneli: Tamujeta ma nulélati. A'lí mapurigata nulérami níili, arigá 'wérali ju mapurigá je'ná rijói waminá mi'lirúami níima, mapujiti rijói ké, arigá jeaní mapu binói bilepi Riosi Ranala ju. 8 Echalí ma je'ná jerigá namsa echi Pilato waminabi wabé majali. 9 Echijiti echi Pilato auchecho siné pachá bakigá echo'ná walubé kalírali, jeanigá rukueli echi Jesusi: ¿Kumi jonsa nawali mujé? Chopi Jesusi ketásirapé namuti ku nijéwali. 10 Echalí echi Pilato jeanigá rukueli: ¿Kéchami tamí ku nijéwama? ¿Kéchami machí mapu nijeni walubela silíami ju, mápuni we omero nulayá mi mi'línala, mápuni ayénachó omero nulayá mi ku machí pánala? 11 A'lí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: ¡Mujemi tarapé omérami tamí sayera, Riosi ke mi echirigá 'yásagá! Echijiti Nijé nimí ané mapu echi rijói mapu tamí nijili mapurigá mujemi tamí kastigo 'yama, échiko waminabi wabé chati oláami ju, ketasi mapurigá mujé. 12 Echalí jonsa echi Pilato chopi 'nátali mapu churigá omérama ku ni'yúbana echi Jesusi; chopi echi jaré Juríosi pagótami o'weli ra'íchaga jeaneli: ¡Ámi ku ni'yúbanasagá je'ná Jesusi, mujemi ketasi amígowala ju echi ne walubela silíami echo'ná Rómachi bitéami! Mapujiti mapuyíripi ne walubela silíami níliko, échiko we sayera echi ne walubela silíami echo'ná Rómachi bitéami. 13 Echalí echi Pilato ma je'ná jerigá namsa, auchecho siné nulali ku machí pánala Jesusi. A'lí echi Pilato asíbali echo'ná mapo'ná echi ne walubela silíami sinibí asíbali, mapo'ná echi Ebreo ra'íchala niráa Gabátachi anilíwachi níili, chopi Ralámuli ra'íchala niráa Rijibétachi anilíwachi ju. 14 Echalí ma nasipa rawé níili. A'lí ba'alínala rawé omowálawachi sébachi níili mapalí echi jaré kúuchi bo'wá ko'wílati. Echalí echi Pilato jeaneli echi jaré Juríosi pagótami jeanigá: ¡Jena'í wilí echi walubela 'yemi silínawala! 15 Chopi si'néami aboni o'weli ra'íchaga jeaneli: ¡Waminá mi'yá! ¡Echo'ná kúrsichi michoné! Echalí Pilato jeaneli: ¿Áchani nulama echo'ná kúrsichi michóniga mi'línala echi walubela 'yemi silínawala? Chopi echi jaré o'wéala sacerdote ku nijéwaga jeaneli: ¡Ketásita niwa auché bilé walubela silíami, chopi echi walubela silíami echo'ná Rómachi bitéami! 16 Echalí echi Pilato nijali echi Jesusi mapurigá aboni waminá mi'limea, echo'ná biléana kúrsichi michóniga. A'lí aboni ma waminá toli.

Jesusi clavo jiti michóntami níili echo'ná kúrsichi

17 Echalí Jesusi ma matóraga echi Binói níwala kursi, chótali echo'ná biléana simiyá mapo'ná chu'wí mo'ólachi anélati; ayénachó echi Ebreo anilíwami ra'íchala niráa echo'ná Gorótachi anilíwachi níili. 18 Echo'ná echi Walubela Jesusi clavo jiti michóntami níili Binói sikálachi, ayénachó Binói ronólachi, echo'ná biléana kúrsichi. A'lí Binói yuwa auché okuá rijói, ibílana niráa, echo'ná auché okoná kúrsichi echirigá michóntami níili. A'lí Jesusi Binói echo'ná nasipa wilíami kúrsichi michóntami níili. 19 Echalí echi walula Pilato nulali biléana táa tabla osogá uchánala echo'ná ripá kúrsichi kuwálachi. A'lí jerigá osirúami níili: Je'ná ju Jesusi, echo'ná Nasarétachi bitéami, echi Walubela Juríosi Silínawala. 20 Echalí wikabé echi jaré Juríosi pagótami galá 'nénali je'ná osirúami, mapujiti echo'ná mapo'ná Jesusi michónalati kúrsichi ne mulubé níili echo'ná Jerusalémachi anilíwachi walúlachi jonsa. A'lí echirigá osirúami níili echi Ebreo ra'íchala niráa, echi Griego ra'íchala niráa ayénachó, echi Latini ra'íchala niráa asíchiko. 21 Chopi echi jaré o'wéala Juríosi sakerdótawala jeaneli echi walula Pilato: Perikó ketasi echirigá osá: Je'ná ju echi Walubela Juríosi Silínawala. Chopi galá níima je'ná jerigá osisá: Je'ná rijói jeanili: Nijé ju echi Walubela Juríosi Silínawala. 22 Chopi echi Pilato ku nijéwaga jeaneli: Echi mápuni osáliko echirigá a tibima. 23 Echalí ma echo'ná kúrsichi michónsa Jesusi, echi jaré sontarsi ma chapigá suwaba namuti Binói níwala chiní, naóana niráa rojuánali mapurigá ibili sontarsi chapimea bilé niráa. A'lí Jesusi níwala wi'lí napacha, moba chukúami, ketasi sútami niili; chopi bilepi niráa amarúami tétami níili ripá jonsa, ri'lé yénasí. 24 Echijiti echi jaré sontarsi a'nagupi jeaneli: Ketásita naóana chi'wanabo, chopi galá níima rijibaka niráa ri'yékasa chigá 'nalí chapirá. A'lí echirigá olálati mapurigá ne sébali ikimea mapurigá bachá niráa osirúami níili echo'ná Riosi Ra'íchala oselíwalachi, mapo'ná je'ná jerigá osirúami ju: Aboni a'nagupi rojuánali suwaba namuti Nijé níwala chiní; ayénachó rijibaka ri'yékali, chigá 'nalí chapilá Nijé níwala wi'lí napacha moba chukúami. 25 A'lí echo'ná mulubé mapo'ná echi kursi wilili mapo'ná Jesusi michóntami níili, echo'ná wilili echi Jesusi iyela, auché bilé mukí yuwa, echi mapu Jesusi iyela rijimala níili, echi mapu ayénachó María riwéami níili, echi mapu echi Kleópasi riwéami rijói upila níili. A'lí auché bilecho mukí, María riwéami, ayénachó echo'ná wilili, echi mapu echo'ná Makatálachi bitéami níili. 26 Echalí mapalí Jesusi riwali echo'ná wilíami echi kepu iyé, Binói ayénachó riwali echi bilé mapu Binói binérali, mapu Jesusi Binói ne wabé galeli, mapu ayénachó echo'ná mulubé wilili Jesusi iyela yuwa. Echalí Jesusi jeaneli kepu iyé: Keni iyé, je'ná rijói mapurigá mujé binói ranala níima. 27 A'lí Jesusi ayénachó jeaneli echi bilé mapu Binói binérali: Echi Nijé iyela ma mapurigá mujé binói iyela níima. A'lí echalí jonsa echi bilé mapu Jesusi binérali, binói galá nareli echi Jesusi iyela echo'ná binói bitélachi mapurigá binói iyela niráa.

Jesusi ma mukuli

28 Ma je'ná jerigá anisáa, echalí Jesusi galá machili mapu ne suwaba ma sébali ikili mapurigá bachá niráa osirúami níili echo'ná Riosi Ra'íchala oselíwarachi mapurigá ikimea riwéali. Echijiti Binói jeanili: ¡Weni balami! 29 Echalí echo'ná manili bilé sikolí wabé chokóami uva ba'wila maníami. A'lí echo'ná jáwami we pakeli bilé namuti mapuyili bilé táa bo'osali echo'ná wabé chokóami uva ba'wílachi. A'lí echo'ná biléana kusírali ochogá, ne chumuchí ucheli mapurigá Jesusi chunugá bajima. 30 Echalí Jesusi ma chunugá bajisa echi we chokóami ba'wila, we yáati jeanili: Suwaba ma sébali ikili. A'lí yóraga, ma mukuli.

Bilé sontarsi waminá chi'wánali Jesusi wachigálachi

31 A'lí ba'arínala omowálawachi rawé níili mapalí echi jaré kúuchi bo'wá ko'wílati. Echijiti echi jaré Juríosi pagótami ketasi nakili mapurigá echi bikiá rijói suwíami sapala waminabi echo'ná ripá kúrsichi uchuma mapujiti ba'alínala isábawachi rawé walú omowálawachi níili. Echijiti aboni tánali mapurigá echi Pilato nulama waminá ka'linánala echi jaré bikiyá rijói ronólachi mapurigá aboni we sapú waminá suwimea, mapurigá aboni suwíami sapala we yáati waminá rikibúrami níima mapurigá echi bikiyá suwíami sapala ketasi tibima echo'ná kúrsichi ba'alínala isábawachi rawé. 32 Echijiti echi jaré sontarsi simíbaga ka'línali echi bilé rijói ronólachi mapu ayénachó michónalati echo'ná biléana kúrsichi mapalí Jesusi mi'lílati; ayénachó ka'línali echi auché bilecho rijói ronólachi mapu ayénachó michónalati echo'ná auché biléana kúrsichi. 33 Chopi mapalí aboni mulubéanali mapo'ná Jesusi michóntami níili echo'ná auché biléana kúrsichi, aboni riwali mapu Jesusi ma mukúami níili, echijiti aboni ketasi ka'línali echi Walubela Jesusi ronólachi. 34 Chopi bilé sontarsi arigá chi'wánali Jesusi wachigálachi bilé wabé oláami silá jiti. Echalí we yáati walú lénali, ayénachó machínali ba'wí. 35 Echi rijói mapu je'ná jerigá ruyeko, mapurigá jena'í oselichi osirúami ju, echi ju bilé mapu galá riwali. A'lí binói ne bichíwaga aní. Échiko galá machí mapu binói bichíwaga aní, mapurigá 'yémitamo ayénachó galá bichíibo. 36 Mapujiti je'ná jerigá ikili mapurigá suwaba ne sébali ikimea mapurigá bachá niráa osirúami níili echo'ná Riosi Ra'ichala oselíwalachi mapo'ná jeaní: Aboni ketasi ka'linama ni bilé Binói ochilá. 37 Ayénachó je'ná jerigá osirúami ju echo'ná auché biléana osirúami echo'ná Riosi Ra'íchala oselíwalachi: Aboni auchecho ku riwimea Echi mapu aboni chi'wánali.

Jesusi chu'wirótami níili

38 Ma je'ná jerigá ikisáa, echalí echi José echo'ná Arimatéachi bitéami risénsia tánali echi Pilato, echi Jesusi mukúami sapala ku tomeya. Echalí echi Pilato risensia 'yali. A'lí echi José echo'ná simigá, waminá toli Jesusi mukúami sapala. Echi José echi Jesusi yuwa binéami níili, chopi échiko chiná niráa bineli mapujiti binói we majali echi auché jaré Juríosi pagótami jiti. 39 Auché bilé rijói Nikoremo riwéami ayénachó ku'wírimiya nawali. Échiko níili mapu chabénala, siné rokogó niráa, ra'ichámiya nawíili Jesusi yuwa. Je'ná Nikoremo pali jaré wabé su'weti júkami namuti, mira anilíwami, echi auché bilé áloe anilíwami nasówaga. Suwaba we bitéami níili mapuyena baisá makói kilo niráa. 40 A'lí echi okuá rijói chapigá echi Jesusi mukúami sapala galá kabili wi'libé chiní pe táa chipérami jiti. Echalí aboni ayénachó echirigá kabili echi jaré su'weti júkami namuti yuwa, echo'ná pachá nasipa chinírali uchugá, mapurigá echi jaré Juríosi pagótami sinibí echirigá olali mapalí aboni chu'wiroli echi jaré suwíami. 41 A'lí echo'ná mapo'ná echi Walubela Jesusi echo'ná kúrsichi michóntami níili, mulubé niráa jali wikabé namuti rojuá, olivo anilíwami. A'lí echo'ná nasipa nirúali bilé risochí chu'wiróami, bukuli niwárami, mapo'ná ke cho wesi chu'wirótami níili. 42 Echo'ná we yáati chu'wirótami níili echi Walubela Jesusi ma mukúami sapala, mapujiti echo'ná ne mulubé níili, ayénachó mapujiti ma we yáati chotama riwéali ba'alínala isábawachi rawé, mapalí echi jaré Juríosi pagótami tarapé risensia níili mapu nochama.

20

Jesusi ku owínali mapalí ma mukúami níili

1 Echalí oméachi rawé, mapalí ne bachá rawé níili echalí tarali, echalí bi'yá abijí chónachi echi María echo'ná Makatálachi bitéami echo'ná risochí chu'wechi simili. Echalí binói riwali mapu echo'ná yéachi ma ketasi 'yératami níili echi walubé rité jiti. 2 A'lí echi María wabé 'maga simili echo'ná mapo'ná echi Simoni Pegro asali, echi auché bilé yuwa mapu Jesusi binérali, echi mapu Jesusi wabé galeli. Echalí echi María jeaneli: ¡Ma waminá tólati echi Walubela, echo'ná risochí chu'wechi jonsa! A'lí bichéta ketasi machí kumi 'nalí rikálati. 3 Echalí echi Pegro, echi auché bilé binéami ayénachó, okuánika ku 'machínaga, we yáati simíbali echo'ná risochí chu'wechi. 4 Echalí okuánika napawika júmali, chopi echi auché bilé binéami waminabi wabé walínaga 'mali, ketasi mapurigá echi Pegro. Echijiti echi auché bilé binéami ne bachá nawali echo'ná risochí chu'wechi. 5 A'lí échiko bunaka 'néniga, galá riwali echo'ná ri'lé pacháami, abijí mapurigá kabítami niráa tibíami, echi wi'libé chiní pe táa chipérami, chopi échiko ketasi cho bakili echo'ná pachá. 6 A'lí echi Simoni Pegro ayénachó we yáati pe jubáami nawali. Échiko we yáati bakigá echo'ná pachá, ayénachó galá riwali echi wilibé chiní pe táa chipérami echo'ná tibíami. 7 Ayénachó riwali mapurigá echi chiní mapuyiri wisibula, echi mapujiti Jesusi mo'ólachi chulubítalati, ketasi napawika tibili echi auché jaré chiní yuwa, chopi echi wisibula waminá waná kabita achárami tibili. 8 Echalí ayénachó pachá bakili echi auché bilé binéami mapu ne bachá nawali echo'ná risochí chu'wechi. Échiko galá riwisáa echi táa chipérami chiní echirigá tibíami, ne galá bichíili mapurigá Jesusi ne bichíwali ma ku owínami níili. 9 Mapujiti aboni ketasi cho galá machili chu aniwáami níili mapurigá osirúami níili echo'ná Riosi Ra'íchala oselíwalachi jeanigá mapu echi Walubela Jesusi auchecho siné ku owínama riwéali mapalí ma mukúami níisa. 10 Echalí echi okuá mapu Jesusi binérali ma ku simíbali echo'ná aboni pirélachi.

Jesusi Binói ke sayiná mulubé wilíbali echi María echo'ná Makatárachi bitéami yuwa(

11 Chopi echi María echo'ná risochí chu'wechi machímana we nalaka tibili. A'lí echirigá abijí nalaka binói bunaga 'nénali echo'ná pachá risochí chu'wechi. 12 Echalí binói riwali okuá o'wéala Riosi kapitánawala, ne wabé tosákami napáchami, echo'ná muchúami mapo'ná Jesusi sapala chu'wirólati. Bilé echo'ná asali mapo'ná Jesusi mo'wéraga rikálati, chopi auché bilecho asali echo'ná mapo'ná Jesusi ronéraga rikálati. 13 A'lí echi okuá Riosi kapitánawala jeanigá rukueli: Mukí, ¿churékulami nalagá? Echalí echi María jeaneli: Mapujiti ma waminá tólati echi nijé Walubélawala. Jípini ketasi machí kumi 'nalina rikálati. 14 Chopi ma je'ná jerigá anisáa, echi María we yáati ku kuwana 'néniga ke sayiná riwali Jesusi echo'ná wilíami, chopi echi María ketasi machili mapu Jesusi Binói níili. 15 Echalí Jesusi jeanigá rukueli: Mukí, ¿churékulami nalagá? ¿Chigami amí? Chopi echi María mayega mapu echo'ná tibúami níili, echalí jeaneli: A mujemi níisagá mapu waminá toli, tamí galá ruyé mapo'nami rikali, mapurigá nijeni ku tomea. 16 Echalí Jesusi jeaneli: ¡María! A'lí echi María we yáati ku kuwana 'néniga, Ebreo ra'íchala niráa ra'ichaga, jeaneli: ¡Raboni! (echi mapu jerigá aniwáami ju: Binériami.) 17 Chopi Jesusi jeaneli: Ketasi cho tamí nochá, mapujiti Nijeni ketasi cho ku moyénali echo'ná ripá riwigachi mapo'ná Nijé Onolá atí. Chopi we yáati ku ruyémiya simigá echi jaré Nijé ritémawala, mapurigá Nijeni ripá munama mapo'ná echi Nijé Onolá atí, echi mapu ayénachó 'yemi Onolá ju. Nijeni munama echo'ná ripá riwigachi mapo'ná Nijé Riósawala atí, echi mapu ayénachó 'yemi Riósawala ju. 18 Echalí echi María echo'ná Makatálachi bitéami we yáati ruyémiya simili echi jaré mapu Jesusi binérali, mapurigá binói ma galá riwali ku bitéami niráa echi Walubela Jesusi, ayénachó echi María ruyeli mapurigá echi Walubela Jesusi ma je'ná jerigá aneli.

Jesusi Binói ke sayiná mulubé wilíbali echi jaré mapu Binói binérali yuwa

19 Echalí rawé mapalí Jesusi ku owínali, ne bachá rawé níili echalí tarali. Echalí rokogó echi jaré mapu Jesusi binérali, echo'ná pachá biléana kalírali napawika muchili. A'lí aboni ne suwaba 'yeli echo'ná kalírali 'yéachi mapujiti aboni we majali echi jaré Juríosi pagótami. Echalí Jesusi Binói ke sayiná echo'ná bakigá nasipa aboni yuwa wilíbali. A'lí Binói jeaneli: ¡Kuira! ¡Kilí niráa ologá pirélasi! 20 A'lí ma je'ná jerigá anisáa, Binói galá riwílari aboni Binói sikálachi, ayénachó riwírali Binói wachigálachi. Echalí echi jaré mapu Binói binérali ne wabé kaníili, echirigá galá 'nesa echi Walubela Jesusi. 21 Echalí Jesusi auchecho siné jeanéli: ¡Kilí niráa ologá pirélasi! Echirigá mapurigá Onorúami tamí júuli jena'í wichimóbachi, echirigá achigórigá Nijeni 'yemi mi jula. 22 A'lí echo'ná abónichi moba púchaga Jesusi jeaneli: ¡Galá naresi echi Wabé Galabé Riosi Iwigala! 23 Átamo ku wikawásagá mapurigá bilé rijói chati olali, échiko ma galá ku wikawárami ju. Ayénachó átamo ketasi ku wikawásagá mapurigá auché bilecho chati olali, échiko ketasi ku wikáwarami ju.

Echi Tomasi galá riwali echi Walubela Jesusi ma ku bitéami niráa

24 Chopi echi Tomasi mapu 'marachi anélati, bilé níili mapu Jesusi binérali, échiko ketasi aboni yuwa asali echalí mapalí Jesusi echo'ná nawali. 25 Pe wakinana echi auché jaré binéami jeaneli: ¡Tamujeta ma riwali ku bitéami niráa echi Walubela Jesusi! Chopi echi Tomasi ku nijéwaga jeaneli: ¡A nijeni ketasi cho riwisáagá echo'ná Binói sikálachi, mapo'ná Binói michónalati, ayénachó a nijeni ketasi cho bachásagá nijé makúsawala echo'ná Binói sikálachi iwáachi, mapo'ná clavo jiti michónalati, ayénachó a nijeni ketasi cho bachásagá nijé sikala echo'ná Binói wachigálachi iwáachi mapo'ná Binói chi'wanárami níili, echalí nijeni ketasi chirigá omérama bichíiya! 26 Echalí móbala oméachi rawé ne si'néami echi jaré makói miná bilé mapu Jesusi binérali, auchécho siné napawika muchíli echo'ná pachá kalírali. Echalí echi Tomasi ayénachó echo'ná echi auché jaré aboni yuwa asali. Echalí arigá 'yeta wilíachi suníami yéachi, echi Walubela Jesusi ke sayiná nawagá echo'ná pachá, ne nasipa wilíbali aboni yuwa. A'lí jeaneli: ¡Kuira! ¡Kilí niráa ologá pirélasi! 27 A'lí Binói we yáati jeaneli echi Tomasi: Jena'í wakiná bachá kemi makúsawa. Ne galá 'né Nijé sikala; ayénachó wakiná bachá kemi siká. Jena'í Nijé wachigálachi pachá bachá, mapo'nani chi'wanárami níili. Ketasi waminabi níili mapurigá ke bichíyami niráa, chopi ne galá bichíi. 28 Echalí echi Tomasi ku nijéwaga jeaneli: ¡Keni Walubelawa, Mujemi keni Riósawa ju! 29 A'lí Jesusi jeaneli: Mujemi tamí bichíi mapujítimi ma tamí riwali, chopi echi auché jaré wabé kaníliami níima mapu ketasi tamí riwisáa, arigá tamí bichíili.

Je'ná jerigá osirúami níili mapurigá jena'í wichimóbachi piréami pagótami galá bichíima Jesucristo niráa

30 A'lí echalí mapalí Jesusi iyénali jena'í wichimóbachi, echi jaré yuwa mapu Binói binérali, echalí chokichí jonsa Binói wisabé wabé omériga olali mapurigá ke wesi auché jaré omero olayá; chopi suwaba ketasi suwaba osílati jena'í oselichi mapurigá Binói wisabé echirigá olali. 31 Chopi je'ná mapurigá jena'í osirúami ju, ne suwaba echirigá osirúami níili mapurigá 'yémitamo galá bichíibo mapu echi Jesusi, echi Walubela Cristo anilíwami ju, echi bilepi Riosi Ranala; ayénachó mapurigátamo echirigá bichíiga, ne sinibí piréami níibo, mapujítitamo galá bichíi Binói niráa.

21

Jesusi ke sayiná mulubé wilíbali kichao rijói yuwa mapu Binói binérali

1 Pée wakinánokuá Jesusi auchecho siné ke sayiná mulubé wilíbali echi jaré yuwa mapu Binói binérali. Echalí je'ná jerigá ikili echo'ná walú ba'wirali suwé Tibériachi anilíwachi: 2 Echalí napawika muchili echi Simoni Pegro, echi Tomasi mapu 'marachi anélati ayénachó, echi Natanaeli echo'ná Kanachi, echo'ná Galiléachi anilíwachi kawírali bitéami ayénachó, echi okuá Sibireo kúchala ayénachó, auché okuá mapu Jesusi binérali asíchiko. 3 Echalí echi Simoni Pegro jeaneli: Nijeni simea rochí sirúmiya. A'lí echi auché jaré jeaneli: Tamujé ayénachóta mi yuwa simabo. Echalí aboni simíbaga mo'wili echo'ná biléana bárkochi. Chopi echalí rokogó aboni tarapé bilé rochí chapili. 4 A'lí ba'alínala bi'yá chónachi Jesusi Binói ke sayiná wilíbali echo'ná walú ba'wírali suwé, chopi echi jaré mapu Binói binérali ketasi machili mapu Binói Jesusi níili. 5 Echalí Jesusi jeaneli: 'Yemi rijói, ¿kéchatamo jaré machí a'wali rochí? Chopi aboni ku nijéwaga jeanili: Tarapé bilé. 6 Echalí Jesusi jeaneli: Echo'ná bárkochi watoná 'nalí pasi echi walú chipérami tétami chiní, echalítamo galá chapiboa. A'lí echirigá pasa, aboni chapili ne wikabé rochí echo'ná pachá echi walú chipérami tétami chiní. Echalí aboni ma ketasi omérali ku machí páa echi chiní, mapujiti echi wikabé rochí ne wabé bitéami níili. 7 A'lí echi bilé rijói mapu Jesusi binérali, mapu Binói ne wabé galeli, échiko jeaneli echi Pegro: ¡Echi rijói tamujé Walubélawala ju! A'lí mapalí echi Pegro námali mapu echi Walubela níili, echalí binói we yáati ku napachali mapujiti ketasi napacha iyénali. A'lí we yáati waminá ba'wichí pochili mapurigá we yáati simea echo'ná suwé mapo'ná echi Walubela Jesusi wilili. 8 Chopi echi auché jaré mapu Jesusi binérali arigá sili echo'ná suwé, echo'ná bárkochi ba'wichí moba iyénamichi muchiga, mapujiti mulubé níili, mapuyena bilé kiento metro niráa; ayénachó aboni banílasaga sili echi walú chipérami tétami chiní, ne wikabé rochí rakoka. 9 A'lí echo'ná wi'yérali suwé sisáa, sawíli na'árami riwali, bilé walú rochí yuwa echo'ná moba, echi pani ayénachó. 10 Echalí Jesusi jeaneli: Wakiná tosí jaré rochí máputamo bukulipi chapili. 11 Echalí echi Simoni Pegro 'moka echo'ná bárkochi, echo'ná wi'yérali suwé baníraga pali echi walú chipérami chiní tétami. A'lí ne wabé buchíami níili o'weli rochí. Bilé kiento waminá malisa makói, waminá bikiá níili. A'lí echikí wikabé níisa, arigá ketasi chi'wali echi walú chipérami chiní tétami. 12 Echalí Jesusi jeaneli: ¡Wakiná simasi, kopoa! A'lí echi jaré mapu Binói binérali ke wesi nakili rukuénala mapu chigá níili Binói, mapujiti ne si'néami ma galá machili mapu echi Walubela Jesusi níili. 13 Echalí Jesusi mulubéanaga aboni yuwa, ma chapigá echi pani, waminá nachútaga 'yali mapurigá aboni ko'mea. Echirigá achigórigá ayénachó nachútali echi rochí. 14 Echalí jonsa mapalí Jesusi ma mukuli, je'ná jerigá ma baisá chokéami níili mapu Binói ke sayiná mulubé wilíbali echi jaré binéami yuwa mapalí Binói ma ku owínali.

Jesusi ra'icha echi Simoni Pegro yuwa

15 Echalí bi'yá mapalí aboni ma sunili ko'yá, echi Walubela Jesusi jeanigá rukueli echi Simoni Pegro: Mujé Simoni, mápumi echi Jonasi ranala ju, ¿áchami waminabi wabé tamí galé, ketasi mapurigá je'ná jaré? Echalí echi Pegro ku nijéwaga jeaneli: Ayena Walubela, Mujemi galá machí mapurigá nijé nimí we galé. Echalí Jesusi jeaneli: Gala ju, ¡kotúurami echi jaré Nijé pugula bo'wá! 16 A'lí Jesusi auchecho siné jeanigá rukueli: Mujé Simoni mápumi echi Jonasi ranala ju, ¿áchami tamí galé? Echalí echi Pegro ku nijéwaga jeaneli: Ayena Walubela, Mujemi galá machí mapurigá nijeni mi galé. Echalí Jesusi jeaneli: ¡Galá nisérami echi jaré Nijé pugula bo'wá! 17 Echalí auchecho baisá chokéami Jesusi jeanigá rukueli: Mujé Simoni mápumi echi Jonasi ranala ju, ¿áchami tamí galé? A'lí echi Pegro we siweli mapujiti ma baisá chokéami rukueli jeanigá: ¿Áchami tamí galé? Echijiti binói jeaneli: Walubela, Mujemi galá machí ne suwaba namuti. Mujemi ne galá machí mapu nijeni mi galé. Echalí Jesusi jeaneli: ¡Kotúurami echi jaré Nijé pugula bo'wá! 18 Echalí Jesusi waminabi jeaneli: Ne bichíwali Nijeni mi jeané: Mapalimi pée ri'malí níili, mujemi sinibí, binói niráa, napachasa simili kanápuromí mapo'nami nakili, chopi waminánomí mapalimi ma ochérami níima, echalí mujemi a'nagú ka'énala wachinama mujé sikala. A'lí auché bilé rijói mi napachátasa waminá tomea mapo'nami ketasi nakí simináliya. 19 Echalí Jesusi echirigá aneli mapurigá Pegro galá machimea churigá binói Pegro mi'lirúami níima, mapurigá Riosi Binói echijiti waminabi wabé walubéraga anérami níima. A'lí Jesusi waminabi jeaneli echi Pegro: ¡Tamí najató!

Echi bilé binéami mapu Jesusi wabé galeli

20 A'lí echi Pegro ku kuwana 'néniga riwali najátami echi auché bilé rijói mapu Jesusi ayénachó binérali, echi mapu Jesusi wabé galeli. A'lí echi rijói níili mapu mulubé Jesusi yuwa asali echalí rokogó mapalí si'néami aboni napawika ko'yá muchili. Echi níili mapu jeanigá rukueli: Walubela, ¿chigá ju mapu mi nijima mapurigá echi jaré mujé sayela mi mi'limea? 21 Echalí mapalí Pegro echirigá riwali echi auché bilé binéami, echalí echi Pegro jeanigá rukueli echi Jesusi: Walubela, je'ná rijóirú, ¿churigá ikimea? 22 Echalí Jesusi ku nijéwaga jeaneli: A Nijeni nakisáagá mapu je'ná auché bilé rijói waminabi bitélama echalí rawé yénasí mapalí Nijeni ku nawama, ¿chu chireko mujé? ¡Mujé chopi tamí najató! 23 Echijiti echi auché jaré ritémtami a'nagupi aneli mapu echi bilé rijói mapu Jesusi binérali ke siné mukumea. Chopi Jesusi ketasi anili mapu ke siné mukumea, chopi jeanili: A Nijeni nakisásagá mapu waminabi bitélama echalí rawé yénasí mapalí Nijeni ku nawama, ¿chu chireko mujé? 24 Nijé Juani juni mápuni ne galá bichíwaga aní je'ná jaré namuti, ayénachó nijeni osali je'ná jaré namuti. A'lí si'néamita galá machí mapu nijeni ne bichíwali aní. 25 A'lí chabénala mapalí echi Walubela Jesusi iyénali jena'í wichimóbachi, Binói wabé simírami wisabé wabé omériga olali mapurigá ke wesi auché jaré omero olayá; chopi ne suwaba mapurigá Binói olali ketasi suwaba osirúami ju jena'í oselichi. A'lí a ne suwaba ibílipi niráa osirúami níisagá, nijeni mayé mapu ne wabé simírami wikabé oselí echirigá osirúami níimi. Echalí suwaba buchimi ne suníami jena'í wichimóbachi echi kúuti ne wabé wikabé oselí jiti, chopi abijí tibimi auché jaré wabé wikabé oselí. A'lí ma ketasi nirúlama ne suníami jena'í wichimóbachi mapo'mí muchuwárami níimi echi auché jaré ne wikabé oselí mapu echirigá osirúami níimi. ¡Echirigá níilaga!