The New Testament of our Lord and Saviour Jesus Christ
Mamaani 'Iniai Burungana Jisas Kraest
1 Naani mamaani 'iniai burungana Jisas Kraest na huta mai baaniai burungana Deved mea Ebraham. 2 'Ia Ebraham naasi amana Aisak, 'ia Aisak amana Jekop, 'ia Jekop amana Jiuda miraaui do'orana'i, 3 'ia Jiuda amana Peres mia Sira (inadarua 'ia Tama). 'Ia Peres amana Hesron, 'ia Hesron amana Ram, 4 'ia Ram amana Aminadab, 'ia Aminadab amana Nason, 'ia Nason amana Salmon, 5 'ia Salmon amana Boas ('ia Rehab naasi inana). 'Ia Boas amana Obed (inana 'ia Rut), 'ia Obed amana Jesi, 6 'ia Jesi amana Mwaeraha Deved. 'Ia Deved amana Solomon (inana 'ia Batsiba, nararu ha'iwai ga'u a Uraea). 7 'Ia Solomon amana Rehobom, 'ia Rehobom amana Abaeja, 'ia Abaeja amana 'Asa, 8 'ia 'Asa amana Jehosofat, 'ia Jehosofat amana Joram, 'ia Joram amana Usaea, 9 'ia Usaea amana Jotam, 'ia Jotam amana Ehas, 'ia Ehas amana Hesikaea, 10 'ia Hesikaea amana Manase, 'ia Manase amana Amon, 'ia Amon amana Josaea, 11 'ia Josaea amana Jekonaea miraaui do'orana'i. Rau huta gaarangiai madoraa ra wairaaui Israel 'ari na'i Babilon 'anai ha'i slev 'iniraau. 12 Na'i murinai wairaau ada i Israel 'ari Babilon 'ia Jekonaea amana Saltiel, 'ia Saltiel amana Serababel, 13 'ia Serababel amana Abiud, 'ia Abiud amana Elaeakim, 'ia Elaeakim amana Aso, 14 'ia Aso amana Sadok, 'ia Sadok amana Akim, 'ia Akim amana Eliud, 15 'ia Eliud amana Eleasa, 'ia Eleasa amana Matan, 'ia Matan amana Jekop, 16 'ia Jekop amana Josep, mwane ana Meri. 'Ia Meri inana Jisas nara 'unua 'iniai Ha'atahi. 17 'E ta'i tangahuru mana hai ugui inoni tahamora beia Ebraham tari beia Deved, ma'e ta'i tangahuru mana hai ro'u tahamora beia Deved tari madoraa ra wairaaui Israel 'ari Babilon. Mana tahamora na'i 'ohasi tari 'oha na huta i Ha'atahi 'e ta'i tangahuru mana hai ugui inoni ro'u.
Huta Ana Mai a Jisas Kraest
18 Naani mamaani 'iniai huta ana mai a Jisas Kraest. 'Ia Meri inana Jisas, ra durua tanaa i mwane na atana 'ia Josep. Na'i na'o ma rarugu ha'iwai, ra sadoia do'a to'ora 'iniai mena anai Hi'ona Maea. 19 'Ia Josep nara duruduru tanaa 'anai waina Meri, 'e sae odo-odo. 'A 'adoma'inia do'ai horosiai duruduru ana ma ai'a raba haua beiai rongo raha, 'inia 'a ai'a raba ha'animaia Meri na'i maadaaui noni. 20 Na'i 'oha na wai'ado'ado mau suriai mahosi, 'e enjel ana God 'a ha'ata'i tanaa na'i mauru'aa. 'A o'ani 'inia, “Josep baaniai burungana Deved, 'oi abui ha'ata'aiai 'adoma'imu 'anai waina Meri. 'Inia ni rurua na haua 'iniai gare, 'a to'o 'iniai mena anai Hi'ona Maea. 21 Mana'i 'oha nai huta mai garesi, 'oi ha'a-atana 'inia Jisas, 'inia 'iia 'ai ruhasiraaui sae ana'i baani'i ora-ora'a adaa'i.” 22 Naasi duruduru ana God 'a to'o ha'a-momori'a 'onaai taha na ha'ateenga'inia Araha God na'i ngoonai rarabea o'ani, 23 “'E gere urao na ai'a mauru goni mau beia ta mwane nai rurua, ma'ai ha'ahutaa ta gare mwane marai 'unua 'inia Imanuel. Ni 'ado'ado 'anai ata naasi, 'ia God 'a awa beigia.” 24 'Oha 'ia Josep 'a rarai baaniai mauru, 'a haua 'onaai 'unua anai enjel ana Araha God. 'A waina Meri, 25 ma'ata 'a ai'a mauru goni beia tari 'oha na ha'ahutaa i gare mwane ana. Mia Josep 'a ha'a-atana 'inia Jisas.
'Iraau Sae Madoma Baaniai Dora Na Ara'a Iei Sina
1 'Ia Jisas 'a huta na'i Betlehem, 'e 'omaa na'i Provensi Jiudea 'oha na mwaeraha Herod. Ai'a orea mau ma ra'i sae madoma ra boi baaniai dora na ara'a iei sina ra ada na'i Jerusalem 2 mara heisonga'i o'ani, “Na'i hei na huta iei mwaeraha adaaui Jiu? Meu re'iai hee'u na'i dora na ara'a iei sina na ha'ata'iniai huta ana, mameu boi 'anai ha'arahesia.” 3 Na'i 'oha 'ia Herod 'a rongoa o'asi, 'a ta'aa di'u i 'adoma'ina, beiraau ro'u hakoi sae na'i Jerusalem. 4 Ma 'unu goniraau mai Na'ohadaa'i Piriisi mana Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses maagu songa'iniraau o'ani, “Na'i hei nai huta iei Ha'atahi?” 5 Miraau o'ani, “Na'i Betlehem na'i Provensi Jiudea. 'Inia naasi maho na 'ia God na 'unua na'i ngoonai Rarabea o'ani, 6 ‘Betlehem, 'o ororiu di'u na'i Jiudea, 'inia baani'o nai hura'a mai mwaeraha nai marungiraaui noni agu'i, 'iraau Israel.’ ” 7 Mia Herod 'a 'unuraau girugiru moi sae madoma magu songa'iniraau 'iniai 'oha he'ua narau tahamora re'iai hee'u. 8 'A o'ani 'iniraau maagu ha'ataariraau wou, “Moi 'ari Betlehem mamoi sibaniai garesi. 'Oha moi sadoia, moi aho'i mai 'ini 'anai ha'arangasia tanaau mawaigu 'ari ro'u wou 'anai ha'arahesia.” 9 Marau 'ari, rau re'ia ro'u mau ta'i hee'u narau re'ia ga'u ani, 'a na'otaradaau. 'Agu papaku na'i ahoranai dora na awa iei gare. 10 Rau wa'ewa'e raha di'u 'oha rau re'iai hee'u. 11 Rau siri ruma marau re'iai gare beia inana 'ia Meri. Rau topira'i ruru marau ha'arahesia. Rau rahi'i hura'a i bane adaa'i marau banea tanaa i gol mana rua mareho si'ini goro nara 'unua 'inia franginsens mana myrrh. 12 Na'i muri, 'ia God 'a ha'abasuraau na'i mauru do rai abu aho'i 'ari beia Herod. Miraau aho'i wou na'i 'omaa adaau na'i tara he'ete'i.
'Ia Josep Mia Meri Raru Hora Beiai Gare 'Ari Ijip
13 Murinai aho'i adaaui sae madoma, 'e enjel ana Araha God 'a ha'amaranga tanaa Josep na'i mauru. 'A o'ani 'inia, “Josep, 'oi rarai ma'oi waiai gare mia inana mamoi hora 'ari Ijip, 'inia Herod 'ai sibaniai gare 'anai ha'amaesia. Moi awa 'isi tari 'oha wai 'unua tana'o do moi aho'i mai 'ini.” 14 Mia Josep 'a rarai ma waiai gare mia inana na'i rodosi marau hano 'anai Ijip. 15 Rau awa 'isi tari 'oha na mae a Herod. Rau haua o'asi 'anai ha'ato'oa ha'a-momori taha na 'unua Araha God na'i ngoonai Rarabea o'ani, “'Au 'unua hura'a i gare agua baaniai Ijip.”
Ra Ngahu Ha'amaesiraaui Mwani Garemwane
16 'Oha 'ia Herod 'a sadoia do 'iraaui sae madoma rau pwari'ia'a, 'a taesu'a di'u i ahuna, ma atenga'inia dorai ngahu ha'amaesi'i hako mwane garemwane na'i Betlehem, taraawa'a na'i rua harisi ma dio, mana garemwane suri'i ro'u i 'omaa gaarangiai Betlehem. 'Ia Herod 'a haua o'asi suria 'iraaui sae madoma rau 'unua do 'e rua harisi na bwane hako murinai ha'ata'i na haa i hee'usi. 17 Na'i 'oha na haua o'asi a Herod, 'a to'o ha'amomori 'a i taha na 'unua Rarabea Jeremaea na o'ani, 18 “'E angi uru-uru ra rongoa na'i 'omaai Ramaa. 'Ia Resel 'a angisiraaui gare ana'i ma ai'a 'irisia dorai ha'a-aroahuna, 'inia 'iraaui gare ana'i ra mae'a.”
Ra Waia Aho'i a Jisas Baaniai Ijip 'Ari Nasaret
19 Murinai mae ana Herod, 'e enjel ana Araha God 'a ha'ata'i tanaa Josep na'i mauru na'i Ijip. 20 'A o'ani 'inia, “'Oi rarai ma'oi waiai gare mia inana mamoi aho'i 'ari Israel. 'Inia 'iraaui nei ra sibania 'anai ha'amaesia ra mae'a.” 21 Mia Josep 'a rarai ma waiai gare mia inana marau aho'i 'ari Israel. 22 Na'i 'oha na 'ia Josep 'a rongoa do 'ia Akeleas 'a mwaeraha orisia amana 'ia Herod na'i Provensi Jiudea, 'a mamaa'uta'i aho'i 'ari Jiudea. Mana nata maho na 'omesia ro'u na'i nata mauru, ra 'unua wetewete tanaa do'ai 'ari Provensi Galili. 23 Naasi rau 'ari marau awa na'i Nasaret ma ha'a-momori'a i taha nara 'unua i Rarabea o'ani, “Rai 'unua 'iniai ai Nasaret.”
Heitaroha'i Ana Jon Bwareomaea
1 Muridi tara'i harisi ra hako, 'ia Jon Bwareomaea 'a taraawa'a taroha'inia hura'ai ha'atee ana God na'i dora mangasara na'i Provensi Jiudea. 2 'A o'ani, “Moi rihosi baani'i ora-ora'a amoo'i, 'inia ni madoraa na 'ia God 'ai marungiraaui noni ana'i 'a gaarangi'a.” 3 'Ia Jon naasia mo'o na 'ia rarabea Aisaea 'a ha'ateenga'inia mau mai o'ani na'i 'oha bwani, “'E nei nai totoro hura'a na'i dora mangasara. 'Ai ha'atee o'ani, ‘Moi ha'aagau! 'Ia Araha 'a gaarangi boi'a. Moi ha'a-odoodoai tara tanaa.’ ” 4 'Ia Jon 'a awa 'onaai huunai rarabea. 'A ho'owa'a 'ini'i bwana ra tau'arodi 'ini'i warihui kamel, ma rorowa'a 'iniai rorowa'a nara tau'arona 'iniai uri-uri mwamwaa mana mahoingau ana'i naasi ngabo mana modi'o ni hasimou. 5 'Iraau saenai Jerusalem, ma ra'i sae baaniai Provensi Jiudea mana 'omaa gaarangiai wai rahai Jodan rau boi beia Jon 6 'anai ha'arangasi'i ora-ora'a adaa'i ma bwareomaearaau na'i wai Jodan. 7 Na'i 'oha 'ia Jon 'a re'iraaui Farisei miraaui Sadiusi rau boi beia 'anai bwareomaearaau, 'a o'ani 'iniraau, “'I'amou mwane mwaa ta'a'i! 'A 'ua? Mou 'adoma'inia doni bwareomaea moi nai 'a'auhi'amou 'anai bainihu baaniai ha'a-mama'ai na 'ia God 'ai ha'ataaria mai? 8 'Onaa namou raba bwareomaea mamoi nugasi'i barongamoo'i nara ta'a'i, mamoi hau'i mareho goro nai ha'ata'inia domou rihosi baani'i ora-ora'a amoo'i. 9 Mou gasigu 'adoma'inia do'ia God 'a bwa'i ha'a-mama'ai'amou do 'iniai huta amoou mai 'onaai warowarona'i a Ebraham. 'Inau wai 'unua tana'amou, 'ia God 'a matai ha'a-aho'ita'ini'i hau 'ini, marai ha'i warowarona'i a Ebraham. 10 'Ia God 'a ha'aagau'a 'anai ha'a-mama'airaaui nei nara ai'a 'adoma'i orisi. 'A 'onaai nei na ha'aagau 'anai arai'i dioi mwane hasi'ei. 'Onaa nara bwa'i hungu 'ini'i hua goro, 'ai ara dio suri'i raridi mai gaasi'i ara'ai 'eu 'anai suu gata'ini'i. 11 “'Inau 'au bwareomaea'amou 'inia moi wai 'anai ha'ata'inia domou orisi. 'Ia mo'o nai boi murigu 'ai bwareomaea'amou 'iniai Hi'ona Maea mana 'eu. 'Iia 'a ororiu di'uau. 'Inau ai'a arari 'anai daa'i tanaa i sandol ana'i 'onaai sae tatau'aro ana. 12 'Iia 'a ha'aagau 'anai hoairaaui noni goro baaniraaui nei ta'a'i, 'onaai nei na hoai'i koradi wiit ana'i baani'i kahokahodi. 'Iia 'ai nugaraaui noni goro na'i dora goro, ma'ai ha'amama 'airaaui noni ta'a'i, 'onaai nei na nuga ha'agorohi'i koradi wiit ana'i na'i dora 'ada'i mana kahokahodi 'a suu gata'ini'i na'i 'eu na bwarai kuru.”
'Ia Jon 'A Bwareomaea Jisas
13 Mia Jisas 'a hano baaniai Galili ma 'ari wai Jodan do'ia Jon 'ai bwareomaeaa na'iei. 14 'Ia Jon 'a ai'a 'irisia o'asi ma o'ani, “Ni 'uaana na'ogu boi beiau 'inia 'anai bwareomaea? I'oe na'o ga'i bwareomaeau!” 15 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “Nugaa mai 'onaai 'unua agua. 'Igaraa garai haua ma'ata i hei'irisina God.” Naasi mia Jon 'agu bwareomaeaa Jisas. 16 Na'i 'oha na 'ia Jisas 'a ara'a baaniai wai, i aro 'a heihoa ma 'omesiai Hi'ona Maea ana God 'a dio na'i hungana 'onaai waibora. 17 Ma'e ringe na ao mai baaniai aro 'a o'ani, “Naani gare agua nau ta'ahia ororiu mau ahugoro 'inia.”
'Ia Saetan 'A Ohongia Jisas
1 Mana Hi'ona Maea 'a waia Jisas 'ari dora mangasara do'ia Saetan 'ai ohongia. 2 'Ia Jisas 'a ai'a ngau suriai hai tangahurui dangi mana hai tangahurui rodo magu hioro. 3 Mia Saetan 'a boi beia ma o'ani 'inia, “'Onaa i'oe garena God, 'oi ha'atee tana'i hau 'ini marai aho'ita'i bredi.” 4 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “Na'i Usu-usu Maea ra usu o'ani, ‘I sae 'a bwa'i tahi moi 'iniai huai bredi, ma'ata 'inia ro'u i ha'atee ana God.’ ” 5 Mia Saetan 'a waia Jisas 'ari Jerusalem, 'i 'omaa nara 'unua ro'u 'iniai 'omaa maea. 'A ha'a-urasia na'i dora ahaaha na'i hunganai Ruma Maea ana God 6 ma o'ani 'inia, “'Onaa i'oe garena God 'oi rege auru, 'inia ra usua na'i Usu-usu Maea o'ani, ‘'Ia God 'ai ha'a-taariraaui enjel ana'i 'anai 'a'auhi'o. Rai dau bwarasi'o 'ini'i rimadaa'i mana uwamu'i ra bwa'i maara 'ini'i hau.’ ” 7 Mia Jisas 'a aramia o'ani, “Mana Usu-usu Maea 'a 'unua ro'u o'ani, ‘Moi abui ha'imaania Araha God amoou.’ ” 8 Mia Saetan 'a waia Jisas ara'a na'i hunganai hungahunga ahaaha ma ha'ata'ini'i tanaai mwani kantri hako na'i marewana mana toto'ora adaa'i, 9 ma o'ani 'inia, “Wai haa'i hako tana'o i mwane mareho 'ini 'onaa 'oi topira'i ruru tanaau ma'oi ha'arahesiau.” 10 Mia Jisas 'a o'ani, “'Ariwou baaniau Saetan! Ra usua na'i Usu-usu Maea o'ani, ‘Moi ha'arahesia moi Araha God amoou, me 'iia moi namoi tau'aro tanaa.’ ” 11 Mia Saetan 'a 'arita'inia Jisas miraaui enjel rau boi marau 'a'auhia.
'Ia Jisas 'A Taraawa'a Hauai Tau'aro Ana
12 Na'i 'oha na 'ia Jisas 'a rongoa do'ia Jon 'a awa na'i rumaniho'o, 'a aho'i 'ari Provensi Galili. 13 Ma'ata 'a ai'a awa na'i Nasaret, 'a 'ari na awa na'i Kapaniam na'i bobonai kae bwera i Galili, na'i dorai ano anai burungana Sebiulan mea Naftali. 14 'A haua o'asi ma to'o ha'a-momori'a i taha na 'unua Rarabea Aisaea o'ani, 15 “'A ragoi nei nara ai'a Jiu narau awa na'i Galili, na'i dora nara 'unua ro'u 'iniai ano ana Sebiulan mea Naftali na'i gaarangiai kae bwera i Galili mana'i nata batarau 'iniai wai Jodan. 16 'Iraaui sae 'isi rau awa na'i kuhi, ma'ata ra re'ia'a i bewaa. Rau awa na'i mamaru ni mae, ma'ata i bewaa 'ai bewaasiraau.” 17 Mia Jisas 'a taraawa'a ha'ausuriraaui sae. 'A o'ani, “Moi rihosi, na heimarungi ana God na awa na'i aro, 'a gaarangi'a!”
'Ia Jisas 'A Soiai Hai Sae Ahuahuasi
18 Na'i 'oha 'ia Jisas 'a hahano na'i bobonai kae bwera i Galili, 'a 'omesiai rua ha'ido'orada, 'ia Saemon, nata ata 'ia Pita, mia Andru. Na'i 'ohasi, raru ahuasi 'iniai hu'o, suria 'iraruasi ra'i sae ahu-ahuasi. 19 Mia Jisas 'a o'ani, “Murui suriau! 'Onaai rau'i amuru'i ii'a na'i wai, 'a o'asi ro'u, wai ha'ausuri'amurua 'anai wai'i mai sae beiau.” 20 Na'i mau 'ohasi, raru nugasi'i hu'o adaru'i ma raru suria. 21 Mia Jisas 'a 'ariwou ma re'ia Jems mia Jon na'i ora beia amadarua 'ia Sebedi. Rau orima'ini'i hu'o adaa'i ma o'ani 'inirarua, “Murui suriau.” 22 Mararu 'arita'iniai amadarua beiai ora mararu hano beia Jisas.
Ni Tau'aro Ana Jisas Na'i Galili
23 'Ia Jisas 'a 'ari suri'i 'omaa na'i Galili ma ha'ausurirai sae suri'i rumani ha'arahesi adaa'i Jiu. 'A taroha'inia tanaraaui taroha goro 'iniai heimarungi ana God na awa na'i aro, ma ha'agorohiraau aho'i nei na to'iraau i mwane daoha he'ete'i hairiu. 24 I tarohana 'a 'adarara 'ari suriai mwane dora na'i Galili, tari 'ari na'i Provensi Siria. 'Iraaui sae na to'iraau i mwane daoha he'ete'i hairiu ma'ua ra rongomaata'i di'u, ra wairaau mai tanaa. Tara'i sae ra bwaunira i adaro, ma tara'i sae ra manumanu'a, ma tara'i sae ra mae hakoi uwadi. Ma'ata 'ia Jisas 'a ha'agorohiraau hako aho'i. 25 'E kae ruruha narau hano suria Jisas baani'i mwane dora he'ete'i hairiu. Tara'i nei baaniai Galili, mana'i Dekapolis, na'i Jerusalem mei Jiudea mana'i nata bataraui wai rahai Jodan.
'Ia Jisas 'A Ha'ausuriraaui Rongoiusuri Na'i Hungahunga
1 'Oha 'ia Jisas 'a re'iai rago di'u adaaui sae nara hano suria, 'a hane ara'a na'i gere hungahunga ma heinagu auru. 'Iraaui rongoiusuri ana'i rau heinagu garigaria 2 ma ha'ausuriraau o'ani, 3 “'Ia God 'ai ha'agorohiraaui nei ra 'u'uria suri'i mwani maho 'onaai sae na pohara. 'Iraau rai awa na'i bahainai heimarungi ana God na awa na'i aro. 4 'Ia God 'ai ha'agorohiraaui nei ra ahutotou. 'Ia God 'ai ha'a-aro'i ahudaa'i. 5 'Ia God 'ai ha'agorohiraaui nei ra awa manego. Rai daa'i mwani mareho goro na duruduru 'inia God. 6 'Ia God 'ai ha'agorohiraaui nei nara huunai raba awa odo-odo na'i maana, 'inia 'ia God 'ai haua tanaraau i taha nara 'irisiasi. 7 'Ia God 'ai ha'agorohiraaui nei rau ahu ta'ahira i nei nara awa haha 'aroha'a, 'inia 'ia God 'ai ahu ta'ahiraau ro'u. 8 'Ia God 'ai ha'agorohiraaui nei na tahingadaa'i ra odo-odo, 'inia rai re'ia God. 9 'Ia God 'ai ha'agorohiraaui nei nara ha'a-hagugoniraau goro i noni. 'Ia God 'ai 'unuraau 'ini'i gare ana'i. 10 'Ia God 'ai ha'agorohiraaui nei ra nora ta'airaau 'iniai haua adaaui taha na 'irisia God. 'Iraau rai awa na'i bahainai heimarungi ana God na awa na'i aro. 11 “'Ia God 'ai ha'agorohi'amou na'i 'oha ra ha'atee ha'a-ta'ai'amou, mara nora ta'ai'amou mara 'unu'i mwane maho pwari'i 'ini'amou, suria 'i'amou ra'i rongoiusuri agu'i. 12 'Oha na o'asi, moi abui ahutotou, ma'ata moi wa'ewa'e, 'inia 'e heitahari na raha na 'ia God 'a ha'aagau mamasi'amou 'inia na'i aro. Mamoi abui kaku'aa do ra bwane nora ta'airaau o'asi'a ro'u i rarabea na'i 'ohabwani.”
Solt Mana Marewa
13 “'I'amou mou 'onaai solt tanaraaui inoni nai marewana. 'Onaa i solt 'agu bwa'i ngau asi'a'a, 'agu bwa'i here'a ro'u naraigui haua 'anai ha'a-asi'aa aho'i ro'u! 'A goro dorai rasaha'inia hura'a i 'omaa marai buu hunia. 14 “'I'amou mou 'onaai raita na bewaasiraaui inoni nai marewana na 'iraau hako i sae ra re'ia 'onaai 'omaa nara tau'arona na'i hunganai hungahunga. 15 Bwa'i sae nai suungiai raita maigui nugaa na'i bahainai rabo'o. 'Ai nugaa ma'ata na'i dora 'ana mai marewasiraau hakoi sae na'i raronai ruma. 16 'A o'asi ro'u, moi abui giru'i baaniraaui noni here goro namou haa'i. Ma'ata moi ha'ata'ini'i hura'a 'onaai marewa marai re'i'i marai ha'a-aneanea Amamoou ara'ai aro 'inia.”
Ringe Ana'ia Moses
17 “Moi abui 'adoma'inia do 'inau 'au boi 'anai ha'a-ai'a'i Ringe ana'ia Moses mana ha'ausuringa'i adaa'i Rarabea. 'Au boi 'anai ha'ato'o'i huunai 'ado'ado 'ada'i. 18 Aro mana ano 'ai anoro ma bwa'i ta gere dora na'i Ringe ana'ia Moses nai ai'aa. Mwane maho nara usu'i na'iei rai to'o hako. 19 'Onaa 'oi raesia ta gere dora na'i Ringe ana'ia Moses ma'oi ha'ausuriraau ro'u tara'i nei 'anai haua 'onaai haua amua, 'o bwa'i ororiu moe'a na'i hourana ni aro. Ma 'onaa 'oi ha'isuri'i hako ma'oi ha'ausuriraaui sae 'anai haua 'onaai haua amua, 'ia God 'ai ha'a-ororiu'o na'i hourana ni aro. 20 'Iraaui Farisei miraaui Ha'ausuri 'anai Ringe rau 'adoma'inia dorau odo-odo na'i maana God 'iniai suri'i adaa'i Ringe ana'ia Moses. Me 'onaa mou bwa'i odo-odo di'u baaniraau, mou bwa'i siri mwada'u na'i hourana ni aro.”
Ha'ausuringa'i 'Abaiai Taesu'a
21 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “'I'amou mou bwane 'iraraai Ringe ana Moses na o'ani, ‘Abui heingahu, 'inia 'ia mo'o nai heingahu 'ai siri na'i hihiiri.’ 22 Ma'ata, 'inau wai 'unua tana'amou, 'iatei nai taesu'a 'ana ta sae 'ai siri na'i hihiiri. Ma 'onaa 'iatei nai 'unu bweu 'inia ta sae, rai waia na'i Kansol 'anai 'i'ia. Ma 'iatei nai 'unu bwau kuhi 'inia ta sae 'a ta'isada dorai gaasia siri na'i 'eu na'i dora ni rongomaata'i. 23 “Naasi 'onaa 'o waai bane amua 'anai nugaa na'i hunganai dorani ho'asi na'i Ruma Maea ana God ma'ogu aidangisia do'e sae na taesu'a mumua, 24 'oi nugaa ga'u i bane amua, ma'oi aho'i 'anai hagu aho'i beia mo'o na taesu'a mumua ma'oigui aho'i ro'u 'anai hauai bane amua tanaa God. 25 Ma 'onaa na sae na taesu'a mumua 'a raba wai'o na'i kooti, 'oi bonasia ha'a-arataraa raurau beia. 'A gasi taranga'ini'o tanaai sae hihiiri, mana sae hihiiri 'ai taranga'ini'o tanaai sae hehei'oi mai gaasi'o na'i rumaniho'o. 26 Wai 'unua ha'a-momori tana'o, 'oi awa 'isi tari 'oha 'oi horia hakoi siha ha'a narai 'unua tana'o do'oi horia.”
Ha'ausuringa'i 'Abaiai Ha'iwai
27 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “'I'amou mou bwane 'iraraa i Ringe ana Moses na o'ani, ‘'Oi abui taritari'a baaniai urao amua ma'ua mwane amua.’ 28 Ma'ata 'inau wai 'unua tana'amou, 'iatei na re'iai urao ma 'adoma'i sisiwa 'inia, 'iia 'a bwane taritari'a beia na'i 'adoma'ina. 29 Naasi 'onaa na maa odomu nai haai maho na'o ora-ora'a 'inia, 'oi suki gaasia hura'a moi. 'A goro do'oi ha'aai 'aa ta ta'i dorai abe moi, baaniai abemu hako nai siri na'i 'eu na'i dora ni rongomaata'i. 30 Ma 'onaa na rima odomu nai haai maho na'o ora-ora'a 'inia, 'oi horosia ma'oi gaasia. 'A goro do'oi ha'a-ai'aa ta ta'i dorai abe moi, baaniai abemu hako nai siri na'i 'eu na'i dora ni rongomaata'i.”
Ha'ausuringa'i 'Abaiai Haigaasi
31 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “'I'amou bwane 'iraraai Ringe ana Moses na o'ani, ‘'Iatei nai gaasiai urao ana 'ai haua moi ta usu-usu ni haigaasi tanaa ma nugasia'a.’ 32 Ma'ata 'inau wai 'unua tana'amou, 'oi abui gaasiai urao amua 'onaa na ai'a taritari'a baani'o. 'Onaa 'oi gaasia ma'ai waina ta saemwane he'ete'i, naia na gaasia amua nagu taritari'a 'inia beiai sae nagu waina ro'u. I sae nagu waina ro'u 'a taritari'a beiai urao anai sae he'ete'i.”
Ha'ausuringa'i 'Abaiai Herehere 'Anai Hauai Duruduru
33 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “'I'amou mou 'iraraa do ra ha'a-aburaaui wauwa agaa'i 'anai horosi'i duruduru narau haa'i tanaa Araha God narau tohe 'ini'i na'i atana 'anai haa'i. Ra 'unua tanaraau do 'oha rai duruduru, rai araisuri'i ma'ata! 34 Mawai 'unua tana'amou, 'oha moi hauai duruduru, moi abui tohe 'inia ta maho. Moi abui tohe 'iniai aro, 'inia naasi dora ni heimarungi ana God, 35 ma'ua tohe 'iniai marewana, 'inia marewana 'iia ana God, ma'ua tohe 'iniai Jerusalem 'inia naasi 'omaa ana God, i mwaeraha hauasa. 36 Abu tohe o'ani ro'u, ‘'Onaa wai horosiai duruduru agua, ni warihugu 'ai mamaahui.’ 'Inia i'oe ai'a to'o mena 'anai ha'amamahuia ma'ua ha'a-buruburu'aai warihumu. 37 Naasi 'onaa 'oi hauai duruduru, 'oi 'unua odo-odo moi 'io ma'ua bwa'i ma hako'a. 'Onaa 'oigui tohe 'inia ta maho ro'u, ma naasi neisi 'a boi'a baania Saetan.”
Ha'ausuringa'i 'Iniai Heisu'usu'u 'Iniai Ta'aa
38 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “'I'amou mou bwane 'iraraai Ringe ana Moses na o'ani, ‘'Iatei nai kaaniai maana ta sae, rai kaania ro'u i maana. Mia tei nai rubu husiai rihona ta sae, rai rubu husia ro'u i rihona.’ 39 Ma'ata, 'inau wai 'unua tana'amou, moi abui heisu'usu'u 'iniai ta'aa. 'Onaa ta sae na hidariai baba odomu, 'oi rihota'i mai hida ro'u na'i nata baba. 40 'Onaa ta sae nai raba wai'o na'i kooti 'anai rahia i to'oni abe amua 'anai su'uai mareho na'o ha'atari'aa tanaa, 'oi haua ro'u wou tanaa i to'oni tewa amua. 41 'Onaa ta sae hehei'oi nai ha'a-'usu'usu'o 'anai suru'ia tanaa i anga ana suria ta ta'i kilomita, 'oi waia suria ta rua kilomita. 42 Na'i 'oha na sae ra ha'angoni mareho, 'oi hisu. 'Oha ra raba waia ga'u ta mareho amua suria moi ta gere madoraa, 'oi abui ruia.”
Ha'ausuringa'i 'Abaiai Heita'ahi
43 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “'I'amou mou bwane 'iraraai Ringe ana Moses na o'ani, ‘Moi ta'ahirai sae amoo'i, mamoi 'utairaaui maerongamoo'i.’ 44 Ma'ata, 'inau wai 'unua tana'amou, moi ta'ahiraaui maerongamoo'i mamoi ha'arahesi taradaaui nei ra nora ta'ai'amou. 45 'Onaa moi haua o'asi, naasi 'a ha'ata'inia do 'i'amou ra'i gare ana'ia Amamoou ara'ai aro. 'Inia 'iia 'a hauai sina tanaraau hakoi sae goro mana sae ta'a'i, ma haa'i rangi tanaraau hakoi sae odo-odo mana sae ora-ora'a. 46 'A 'ua? 'Onaa mou ta'ahiraau moi nei ra ta'ahi'amou, mou 'adoma'inia do'ia God 'ai tahari'amou goro 'inia? Rei'uaa 'iraau sae ha-ha'atakisi namou wana bodio 'iniraausi, marau haa moi ro'u o'asi. 47 Ma 'onaa mou goro moi 'iniraaui nei ra goro 'ini'amou, naa 'i'amou mou ai'a he'ete'ita baania namoiwou ta sae. 'Inia 'iraaui sae ahurodo ra goro moi ro'u 'iniraaui nei ra goro 'iniraau. 48 Naasi 'i'amou moi goro tatarasi 'onaaia Amamoou na goro tatarasi.”
Ha'ausuringa'i 'Iniai Hisu
1 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “Moi wai'ado'ado goro na'i 'oha moi haa'i here goro. Mou gasi haa'i beiai ha'a-ta'eta'e na'i maadi noni rago. 'Onaa moi haua o'asi, mamou bwa'i dau heitahari beia Amamoou ara'ai aro. 2 'Oha 'oi hisungiraaui pohara 'oi abu haua beiai rongoo raha, 'inia naasi here rau haa'i sae pwapwaari'i suri'i rumani ha'arahesi mei suri'i tara raha, 'inia rau 'irisia do rai ha'atee ha'a-ta'eta'eraau. Wai 'unua ha'a-momori tana'amou, na'i 'oha nara ha'atee ha'a-ta'eta'eraau, naasi'a i heitahari adaau. 3 'Oha 'oi hisungiraaui sae pohara 'oi abui ha'ata'inia hura'a tanaraaui sae taha na'o haa, 4 ma'ata 'oi haua na'i dora bainihu. Taha na'o haua na'i dora bainihu, 'ia Amamu ara'ai aro 'a 'iraraa. 'Iia naigui tahari'o 'iniai taha na'o haua.”
Ha'ausuringa'i 'Iniai Ha'arahesi
5 “'Oha moi ha'arahesi moi abui 'onaairaaui sae nara here 'onaa dora odoodo narau raba ura na'i rumani ha'arahesi mana'i tara raha 'anai ha'arahesi dorai re'iraau. Wai 'unua ha'a-momori tana'amou, na'i 'oha nara ha'atee ha'a-ta'eta'eraau, naasi'a i heitahari adaau. 6 Naasi 'oha 'oi ha'arahesi 'oi siri ahii amua ma'oi honosiai maraaruma ma'oigui ha'arahesi tanaa Amamu na'o bwa'i re'ia. 'Iia na 'iraraai taha na'o haua na'i dora bainihu, 'iia naigu tahari'o. 7 “Mana'i 'oha moi ha'arahesi, moi abui 'onaairaaui sae ahurodo nara 'unu ori-ori'i ha'atee nara ai'a rongo ha'amadomaahu. Ra 'adoma'inia doni hi'ona adaau 'ai arami'i ha'arahesi adaa'i 'ini'i mwane ha'atee nara haa'i. 8 'I'amou moi abui 'onaairaaui sae o'asi. 'Ia Amamoou 'a bwani 'iraraai taha mou 'irisia mamougu ha'angoni. 9 Naasi 'oha moi ha'arahesi, moi ha'arahesi o'ani: Amameeu na'i aro, na atamu 'ai maea. 10 Na houramu 'ai boi. Na hei'irisimu rai haua na'i anoi bahai 'onaai haua ada na'i aro. 11 Haua tana'ameu i mahoingau 'anai dangini. 12 'Oi 'adoma'i nugasi'ameu 'ini'i ora-ora'a amee'i 'onaai 'adoma'i nugasi'i amee'i nei ra haa'i 'ino bwarasi'ameu. 13 Ma'oi 'a'auhi'ameu 'anai ura bwarasi'i heiohongi ma'oi taatahi bwarasi'ameu baania Saetan. 14 “'Onaa moi 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a adaa'i nei ra haa'i here ra ai'a goro tana'amou, 'ia Amamoou ara'ai aro 'ai 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a amoo'i ro'u. 15 Ma 'onaa mou bwa'i, 'ia Amamoou 'a bwa'i 'adoma'i nugasi'i ro'u i ora-ora'a amoo'i.”
Ha'ausuringa'i 'Iniai Ha'ariri
16 “'Oha moi ha'aririta'i ngau, moi abui 'ome ahutotou beia 'onaai haua adaaui sae ra here 'onaa dora odo-odo. Rau 'ome ha'ata'ata'ahi beia do nei narai re'iraau. Wai 'unua ha'a-momori tana'amou, na'i 'oha nara ha'atee ha'ata 'eta'eraau, naasi'a i heitahari adaau. 17 Naasi 'oha 'oi ha'ariri, 'oi aromaa ma'oi 'aha'aha goro 18 neina bwa'i sae nai 'ome 'iraraa do'o ha'ariri. Ma'ata 'ia Amamu na 'iraraai taha na'o haua na'i dora bainihu, 'iia naigui tahari'o.”
Ha'ausuringa'i 'Iniai Toto'ora Na'i Aro
19 “Moi abui boribori'i toto'ora 'anai marewanani, 'inia he'a mana 'adi ra mata'i ha'ata'ai'i, mana sae beriberi ra matai siri na'i ruma 'anai beri'i. 20 Ma'ata moi haa'i mwani mareho goro neina 'a 'onaa domou nuga'i toto'ora amoo'i na'i aro, dora i he'a mana 'adi ra bwa'i matai ha'ata'ai'i na'iei mana sae beriberi ra bwa'i matai beri'i. 21 Moi haua o'asi, 'inia na 'adoma'imu 'ai awa tarau na'i dora na toto'ora amu'i ra awa na'iei.”
Ha'ausuringa'i 'Iniraaui Nei Nara Naga 'Ini'i Mwani Maho
22 “I maa 'a 'onaai raita anai abemu. Na'i 'oha na maamu'i ra goro hako, na abemu 'a honura'i marewa. 23 Ma 'onaa na maamu'i ra ta'a'i, na abemu hako 'a honura'i kuhi. 'Onaa 'o 'adoma'inia do 'o awa na'i marewa ma'ogu awa na'i kuhi, i'oe 'o huunai awa na'i kuhi.”
Ha'ausuringa'i 'Iniai Ha'a
24 “'A bwa'i sae nai tau'aro goro tanaai rua bwauodo. 'Onaa nai o'asi, me 'iia 'ai 'itaa ta nei mai ta'ahiai nata nei. Ma'ua 'ai 'adoma'i ha'ahoua tanei mana nata nei 'a bwa'i. Naasi 'a bwara 'anai tau'aro tanaa God ma do'oigui ta'ahia ro'u i ha'a. 25 “Naasi, wai 'unua tana'amou, 'ai abui ta'aabemu 'iniai tahingamu 'ado dangi, 'iniai taha 'anai ngaua mana gono mana bwana na'oi ho'osia. 'Inia na tahingamu, ai'a moi 'anai ngaa'i mahoingau, mana abemu ai'a moi 'anai ho'osiai bwana. 26 Moisui 'omesiraaui manu na'i ahoasara, rau ai'a hasi mahoingau mana 'e'eri ma'ua nuga taguma'ini'i mahoingau na'i hare. Mia Amamoou ara'ai aro 'a hanganiraaui manu 'isi. Mi'amou tanaa God, mou ororiu di'u baani'i manu 'isi. 27 Ma rei'uaa na towa'i ta'aabemoou, me mareho nara ta'aabemoou 'ini'isi, ra bwa'i 'a'auhi'amou 'anai ha'atewaa 'ari tahi namou haa na'i marewana. 28 “'A 'ua na ta'aabemoou 'iniai bwana 'anai abemoo'i? Moisu 'adoma'i suri'i tagai raraaua ni hasimou. Rau ai'a haua ta tau'aro ma'ua tata nadaau bwana. 29 Mawai 'unua tana'amou, rei'uaa 'ia Mwaeraha Solomon 'a toto'ora, ma'ata ai'a ta ta'i bwana ana nai 'ome goro ta'isada beia ta ta'i tagai raraaua. 30 Hinihinimoou 'a kekerei di'u! 'Onaa 'ia God na ha'a-'omegoro'i tagai raraaua nara ahurara moi gere madoraa maraigui suungi'i, ni 'ua ana na bwa'i haa'i bwana 'inia tana'amou? 31 “Naasi, moi abui o'ani, ‘'E taha gaigui ngaua, ma'ua 'e taha gaigu gonohia, ma'ua ho'osia?’ 32 Na'isi mareho na 'iraaui sae narau ai'a aidangisia God rau 'adoma'i raha 'ini'i. Naasi 'ai abui ta'aabemoou, 'inia 'ia Amamoou ara'ai aro 'a 'iraraa domou 'irisi'i mareho 'isi. 33 Maho na ororiu di'u domoi haua, naasi 'anai awa tarau na'i bahainai heimarungi ana God mana awa suriai hei'irisina. 'Onaa moi haua o'asi, mia God 'ai haua tana'amoui mwani mareho 'isi. 34 Naasi 'ai abui ta'aabemu 'iniai ho'oa. Dangini 'a to'oraai mareho 'ana haaria 'anai ta'aabemu 'inia.”
Abui Hiiriai Nata Sae
1 “'Oi abui hiiriai nata sae, ma naasi nara bwa'i hiiri'o ro'u. 2 'Inia rai hiiri'o 'iniai ta'i hihiiri na'o haua tanaai nata sae. Mana ta'i herehere na'o haua 'anai hiiriai nata sae, naia ro'u narai haua tana'o. 3 “Ni 'uaana na'o bonasiai rahia 'inia i gere mamamo na'i maanai nata sae, ma'ogu ai'a aidangisiai kae mamamo na'i maamu haari'o? 4 'A he'ua na'ogu matai 'unua 'inia tanaai nata sae do'oi 'a'auhia 'anai rahiai gere mamamo baaniai maana, mi'oe 'e kae mamamo na awa na'i maamu! 5 Pwari'i ta'aa! Na'i na'o 'oi rahia ga'u i kae mamamo baaniai maamu haari'o neina 'oi matai wana goro 'anai rahiai mamamo baaniai maanai nata sae.” 6 Mia Jisas 'a hauai heiha'auu 'iniraaui nei nara 'itaai ha'atee ana God. 'A o'ani, “Moi abui haua tanaai misu i maho na maea, 'inia 'ai rihota'i aho'i mumua 'anai here ha'ata'ai'o. 'A o'asi ro'u, moi abui gaasi'i maho ra ororiu tanaai boo, 'inia 'ai buu huni'i moi mai rihota'i mumua 'anai here ha'ata'ai'o.”
Ha'ausuringa'i 'Ini Ha'arahesi
7 “Naasi, wai 'unua tana'amou, moi abui agoheta'i ha'angoni. Ma naasi na mareho namoi ha'angonia, 'ia God 'aigui watea tana'amou. Moi abui agoheta'i siba. Ma naasi na mareho namou sibania, moigui sadoia. Moi abui agoheta'i pwepwee. Ma naasi 'ia God 'aigui tahangiai maraaruma tana'amou. 8 'Inia 'iatei nai ha'angonia God 'ini'i taha na 'irisi'i, 'ai hau'i tanaa. Mia tei nai siba, 'ia God 'ai haua tanaai taha na sibania. Mia tei nai pwepwee, 'ia God 'ai tahangia tanaai maraaruma. 9 “'Iatei 'ini'amou nai matai haua tanaai gare ana ta hau 'onaa 'ai ha'angoni bredi? 10 Ma'ua 'ai haua tanaa ta mwaa 'onaa 'ai ha'angoni ii'a? 11 Rei'uaa na'o ta'aa he'ua, ma'ata 'o 'irara'i maho goro 'anai haa'i tana'i gare amu'i. 'Onaa na o'asi, mamoi 'iraraa ha'agorohia doni Amamoou ara'ai aro 'ai haa'i mwani mareho goro tanaraaui nei narau ha'angonia. 12 “Ni here na'oi haua tanaai nata nei, 'ai suriai here na'o 'irisia dorai haua tana'o. Naasi 'ado'ado 'anai Ringe ana'ia Moses mana ha'ausuringa'i adaa'i Rarabea.”
Maraaruma Na 'Ogo
13-14 “Na maraaruma anai dora ni mae 'a bwabwahora mana tara 'ana 'a mwada'u 'anai suria. Ma ragoi nei ra suriai tarasi. Na maraaruma anai tahi tarau 'a 'ogo mana tara 'ana 'a bwara 'anai suria, magu ai'a ragoi nei ra suria. Naasi, moi siri na'i maraaruma na 'ogo.”
Ha'atee Ha'abasu 'Iniraaui Rarabea Pwapwaari'i
15 “Moi 'ome'ome goro 'iniraaui rarabea pwapwaari'i. Ra 'ome mamahu 'onaai siip mana'i raromada ra 'onaai misu hahaingau. 16 Moi 'ome 'irara'i moi na'i herengada 'onaai 'ome 'irara'i amoo'i hasi'ei suri'i huadi. 'O bwa'i matai husia ta huai memeapu ma'ua ta huai 'aai baaniai waroraraki. 17 Hasi'ei goro ra hungu 'ini'i hua goro, mana hasi'ei ta'a'i ra hungu 'ini'i hua ta'aa. 18 Hasi'ei goro 'a bwa'i haa'i hua ta'aa mana hasi'ei ta'aa 'a bwa'i haa'i hua goro. 19 'Adonai hasi'ei nara hungu 'ini'i hua ta'a'i, 'ia mo'o na to'ora'i 'ai ara gata'ini'i marai gaasi'i ara'a na'i 'eu. 20 Naasi, moi matai 'ome 'irara'i rarabea pwapwaari'i na'i taha na ha'ata'inia hura'a na'i barongana. 21 “Ai'a do 'iraau hakoi nei rau 'unuau 'iniai Araha adaau narai siri na'i heimarungi ana God ara'ai aro. 'Iraau moi nei rau ha'isuri'i hei'irisina Amagu na'i aro narai siri na'iei. 22 Na'i dangi ni hihiiri 'ai ragoi nei narai o'ani, ‘Araha, 'i'ameu meu taroha'ini'i ha'atee amu'i, ma 'iniai atamu meu taari'i adaro mameu hau'i 'ini'i mwane ha'abu'oahu.’ 23 Minau wai o'ani 'iniraau, ‘Arai sae ora-ora'a, moi 'ariwou! 'Inau ai'a matai'amou.’ ”
Rua Sae Tatau'aro Ruma
24 Mia Jisas 'agu o'ani ro'u, “Hoita naasi, 'iatei na rongo'i ha'ausuringa'i agu'i ma ha'isuri'i 'a 'onaai sae madoma na tau'aronai ruma na'i hunganai hau. 25 'A dio i rangi raha mana wai ra ahe. I ro'a 'a uuhira'i wetewete mana ruma 'a ai'a arobo 'inia 'a ura baabau na'i hunganai hau. 26 'Iatei na rongo'i ha'ausuringa'i agu'i ma ai'a ha'isuri'i 'a 'onaai sae bweu na tau'aronai ruma na'i hunganai nu'unu'u. 27 'Oha na dio i rangi raha mana wai ra ahe, i ro'a 'a uuhira'i wetewete mana ruma 'a arobo auru na maguru na'i ano.” 28 Na'i 'oha 'ia Jisas 'a haa'i hako i mamaani 'ini, 'iraaui sae rago rau heimwaota'i di'u 'ini'i ha'ausuringa'i ana'i. 29 'Inia 'a huunai 'irara'i mareho na maani'i, 'a ai'a 'onaairaaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses.
'Ia Jisas 'A Ha'agorohia Aho'i Sae Lepa
1 'Oha na 'ia Jisas 'a dio aho'i baaniai hungahunga, 'iraaui sae rago rau suria. 2 Raugu 'ome ma'e sae lepa na boi ma topira'i ruru auru tanaa Jisas ma o'ani, “Araha, 'onaa 'o mwa'emwa'e, ma'o ga'i ha'agorohiau aho'i baaniai daoha na to'iauni.” 3 'Ia Jisas 'a taranga'inia hura'ai rimana, 'a dau wou beia ma o'ani, “'Io, 'au mwa'emwa'e moi, 'oi goro'a aho'i.” Na'i mau 'ohasi mana abena 'agu goro aho'i. 4 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'Oi abu maania ga'u tanaa ta sae i maho na to'o bei'o. 'Oi 'ari odo-odo beiai Piriisi mai 'iraraa haaria do i'oe 'o goro aho'i. Naasi ma'oi hauai bane amua tanaai Piriisi mai ho'asi 'inia 'onaai 'unua ana Moses, 'anai ha'ata'inia tanaraaui noni do'o goro'a.”
Hinihininai Ta'i Na'ohadaaui Hehei'oi
5 Na'i 'oha 'ia Jisas 'a ada na'i 'omaai Kapaniam, 'e ai Rom, 'e na'ohadaaui hehei'oi, 'a boi beia ma o'ani 'inia, 6 “Araha, i sae tatau'aro agua 'a daoha raha. 'Iia 'ari ruma agua. 'A rongomaata'i di'u maagu ai'a ririhota'i'a.” 7 Mia Jisas 'a o'ani, “'Io. Wai 'ari ha'agorohia aho'i baaniai daohasi.” 8 Mana saemauasi 'a o'ani, “Araha, 'oi abui 'ari, 'inia 'inau 'au ai'a arari do'oi boi na'i ruma agua. 'Oi ha'atee moi mana sae tatau'aro agua 'ai goro'a aho'i. 9 'Au 'iraraa o'asi, suria 'inau 'au to'oraai nei na marungiau nawai ha'isuri'i heiatenga'i ana'i, minau ro'u 'au to'ora'i sae hehei'oi na 'iraau rai ha'isuri'i ro'u i heiatenga'i agu'i. Na'i 'oha nawai o'ani 'inia ta ta'i 'iniraau, ‘'Oi 'ariwou 'isi,’ 'iia 'ai ha'isuria'a ma'ata. Ma 'onaa nawai o'ani 'inia ta nei 'iniraau, ‘'Oi boi 'ini,’ 'iia 'ai boi'a ro'u ma'ata. Ma 'onaa wai o'ani 'iniai sae tatau'aro agua, ‘'Oi hauai tau'aroni,’ 'iia 'ai haua'a ma'ata.” 10 Na'i 'oha na 'ia Jisas 'a rongoai ha'atee o'asi anai saemauasi, 'a heimwaota'i di'u, ma o'ani 'iniraaui nei rau hano suria, “Nau wai 'unua ha'a-momori tana'amou, ai'a ta ta'i saeni Israel nawai 'omesia do'ai hinihini tari 'onaaia mo'oni. 11 Wai 'unua tana'amou, 'ai ragoi nei ra ai'a Jiu rai boi baaniai mwane dora hako na'i marewana 'anai ngaugoni beia Ebraham, Aisak, mia Jekop na'i hourana ana God ara'ai aro. 12 Ma'ai ragoi saeni Israel nara ga'i awa na'i hourana God na'i aro naragu bwa'i'a! Rai gaasiraau hura'ai dora kuhi, dora rai angi marai 'ara ha'angingita'i rihodaa'i na'iei.” 13 Mia Jisas 'a o'ani 'iniai na'ohadaaui hehei'oi, “'Oi aho'i 'ari ruma amua, i sae tatau'aro amua 'ai goro'a 'onaai hinihinia amua.” Mau na'i 'ohasi, mana sae tatau'aro anasi 'a goro'a aho'i.
Jisas 'A Ha'agorohiraau Aho'i Mwane Sae Daoha
14 'Ia Jisas 'a 'ari ruma ana Pita ma re'ia do na hungona Pita 'a awa moi na'i be'ana, 'inia 'a mata'i ma raorao i abena. 15 'A dau wou na'i rimanai uraosi mana mata'i 'a rigisia. Ma suruta'e ma ha'aagau mahoingau 'ana Jisas. 16 Na'i moi su'urahi mara wairaau'a mai tanaa Jisas nei ra bwaunira i adaro. 'Agu ha'atee moia Jisas mana adaro ra hura'a baaniraau, ma ha'agorohiraau hako aho'i nei ra daoha. 17 Ni haua ana o'asi 'a to'o ha'amomori 'a i taha na 'unua Rarabea Aisaea o'ani, “'A ha'a-ai'a'i daoha ra to'igia.”
Rua Sae Nararu Raba Suria Jisas Magu Bwara
18 Mia Jisas 'a re'iraaui sae rago i ruru adaau mai ma 'unua tanaraaui rongoiusuri ana'i do rai ta'e 'ari nata batarau 'iniai kae bwera i Galili. 19 Ma'e Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses 'a boi beia Jisas ma o'ani 'inia, “Ha'ausuri, 'inau wai suri'o rei'uaa ta dora na'oi 'ari iei.” 20 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “Na mwane mwamwaa wasi ra to'o dora ni mauru, mana manu ra to'ora'i nu'i. Minau na Garei Inoni, 'au ai'a to'o dora ni mono.” 21 Ma'e ta'i nei 'iniraaui nei rau suria Jisas 'a o'ani, “Araha, wai 'ari ga'u mawai toringia amagu.” 22 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'Oi suriau'a! 'Oi nugasiraaui nei ra suriai tara 'anai mae tarau marai toringiraaui nei nara mae.”
'Ia Jisas 'A Ha'apapakuai Ro'a Raha
23 Mia Jisas 'a ta'e ara'a na'i ora beiraaui rongoiusuri ana'i marau 'ari nata batarau 'iniai kae bwera i Galili. 24 Raugu 'asu'a na'i 'oha rau 'a'ari mau ma'e kae ro'a na to'iraau'a. I tabaosi ra abwao ta'eha na'i raronai ora. 'Ia Jisas 'a mauru na'i 'ohasi. 25 Miraaui rongoiusuri rau 'ariwou ha'araia Jisas, marau ha'atee o'ani, “Araha, 'oi ha'atahigaau! Gai dodo'a naani!” 26 Mia Jisas 'a o'ani, “'A 'ua mou mamaa'u 'inia? Hinihinimoou 'a kekerei di'u!” 'Ia Jisas 'a ura ara'a ma ha'atee wetewete tanaai ro'a mana tabaosi do rarui papaku. Mau na'i 'ohasi ma biowaa'a. 27 'Iraau rongoiusuri rau heimwaota'i, rau o'ani, “'E sae he'ua naani? Rei'uaa ro'a mana tabaosi ra araisuria.”
'Ia Jisas 'A Taari Adaro Baaniraruai Rua Sae
28 Na'i 'oha 'ia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau tarau 'ari nata batarau na'i kae bwera i Galili, rau 'oto na'i dora ra 'unua 'iniai Gadara. Rau 'ari wou marau haisuara'i beiai rua saemwane na bwaunirarua i adaro. Raru hura'a mai baani'i wabwa ra toringi'i ei sae mae. 'A ha'amagugu abe do ta sae nai taha wou na'i dorasi 'inia raru here 'onaai adaro wawauru. 29 'Oha raru re'ia Jisas raru awara o'ani, “Jisas, garena God, 'o raba 'uamiria? 'A 'ua? Ai'a madoraa mau 'anai hihiiri, ma'o bwane boi'a 'anai ha'a-mama'ai'amiria?” 30 Gere ha'atau wou baaniai dorasi 'e kae wareai boo nara suasua 'isi. 31 Mana adaro ra bonga'inia wetewete Jisas o'ani, “'Onaa 'oi taari'ameu hura'a ma'o watea mei siri suri'i boo.” 32 Mia Jisas 'a o'ani, “Moi 'ari!” Mana adaro ra hura'a baaniraruai rua saesi mara siri suri'i boo. Mana mwani boo 'isi ra 'eba dio suriai ahana mara rege dio na'i wai mara mae hako. 33 'Iraaui nei ra 'omesuri'i boo 'isi rau 'eba 'ari 'omaa narau maaniai taha na to'o beiraaui boo mana rua sae na bwauniraruai adaro. 34 Mana sae na'i 'omaasi rau hura'a mai 'anai heisadoi beia Jisas marau bonga'inia do'ai hano daara'i baaniai dora adaau.
'Ia Jisas 'A Ha'agorohia Aho'i Sae Na Nugu i Abena
1 'Ia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau ta'e ara'a na'i ora marau aho'i 'ari na'i 'omaa na awa-awa iei. 2 'Oha rau ada, ra'i sae rau suru'ia mai sae na abena 'a nugu tanaa Jisas na'i be'ana. 'Oha 'ia Jisas 'a 'ome 'iraraai hinihinidaau, 'a o'ani 'iniai saesi, “Garegu, 'ai abui ta'aabemu. Na ora-ora'a amu'i 'au 'adoma'i nugasi'i hako.” 3 Tara'i nei 'iniraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses ra 'ado'ado o'ani, “'Ia mo'oni 'a 'adoma'inia gasi do 'a ta'isada beia God. 'Iia 'a ha'atee ha'ata'aia God!” 4 Ma'ata 'ia Jisas 'a 'iraraai 'adoma'idaau ma o'ani 'iniraau, “'A 'ua namou to'oraa 'iniai 'ado'ado ta'aasi? 5 Taha na mwada'u? 'Anai 'unua tanaai saesi do'au 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a ana'i, ma'ua 'anai 'unua tanaa do'ai ura maai hahano? 'Anai 'unua tanaa mo'osi do'au 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a ana'i 'a mwada'u, 'inia 'a bwarai 'iraraa 'onaa ra 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a ana'i ma'ua ai'a. 6 Naasi, 'inau i Garei Inoni, wai hauai maho namou 'adoma'i ha'abwaraa ma moigu'i 'iraraa do 'au to'oraa ro'u i mena 'anai 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a na'i marewanani.” Naasi maagu o'ani 'iniai sae na abe nugusi, “'Oi ura ara'a ma'oi suru'iai be'amu ma'oi 'ari ruma amua!” 7 Mana saesi 'a ura ara'a ma 'ari ruma ana. 8 'Oha 'iraaui inoni hunga rau re'iai maho na to'osi rau mamaa'u marau ha'a-aneanea God 'iniai haua ana i mena o'asi tanaai noni.
'Ia Jisas 'A Soia Matiu
9 Na'i 'oha 'ia Jisas 'a hano baaniai 'omaasi 'a re'iai sae ha-ha'atakisi, atana 'ia Matiu, 'a heinagu na'i dorani tatau'aro ana. Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'Oi boi suriau 'onaai rongoiusuri agua.” 'Ia Matiu 'a ura ara'a ma suria'a. 10 Mia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau ngau na'i ruma ana Matiu. 'A ragoi sae ha'atakisi mana sae ta'a'i narau ngau beiraau. 11 Ma tara'i Farisei rau re'iai haua o'asi ana Jisas marau songa'iniraau'a i rongoiusuri ana'ia Jisas o'ani, “Ni 'uaana na Ha'ausuri amoou 'a ngau 'inia beiraaui sae ha-ha'atakisi mana sae ta'a'isi?” 12 Mia Jisas 'a rongoa ma o'ani 'iniraau, “Na sae nara goro moi abedi ra bwa'i rabasiai hei'a'auhi baaniai sae na matai ha'agorohi'i daoha, me 'iraau moi nei nara daoha nara rabasiai hei'a'auhi. 13 'A o'asi ro'u, 'inau boi na'i marewana, ai'a do 'anai 'a'auhiraaui noni odo-odo, ma'ata 'au boi 'anai 'a'auhiraaui noni ora-ora'a. Moi 'ari mamoi sibaniai 'ado'ado anai usu-usu na'i Usu-usu Maea na o'ani, ‘'E ta'i maho na ororiu domoi haua, naasi goro 'iniraaui nata sae. Ni mahosi 'a ororiu di'u'i ho'asi namou haa'i tanaau.’ ”
Ha'ausuringa'i Bwani 'A Bwa'i 'Ari Goni Beia Mwada'u i Ha'ausuringa'i Haoru
14 'Iraaui rongoiusuri ana'ia Jon Bwareomaea rau boi beia Jisas marau songa'inia o'ani, “'I'ameu miraaui Farisei meu matai ha'aririta'i ngau. Ni 'uaana na rongoiusuri amu'i rau ai'a haua o'asi 'inia?” 15 Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “'A 'ua? Mou 'adoma'inia do 'iraaui nei ra awa na'i rongo-ni-ha'iwai rai ahutotou na'i 'oha na awa beiraau a mo'o ra ha'aha'iwaia? 'Abwa'i! Ma'ata na'i 'oha rai waiai nei nara ha'aha'iwaia baaniraau, ma raigui matai nuga ngau aho'ita. 16 “'Abwa'i nei nai haa ta maakari bwana haoru 'anai tai bwarasiai dora na maakari na'i bwana bwani. 'Onaa 'ai haua o'asi, na'i 'oha raigui wasiai bwanasi, na maakari bwana haorusi 'ai niniro, mai haua'a ta kae maakari nai raha di'u ro'u wou na'i bwana bwanisi. 'Inia na maakari bwana haoru ai'a ta'isada beiai bwana bwani. 17 “Nata mareho ro'u, 'abwa'i nei nai matai nuga waen haoru suri'i bei uriuri mwamwaa bwani, 'inia na bei bwani ra bwane 'a'asi. Na'i 'oha na waen haoru 'ai su'u, na bei bwani rai pusu. Naasi mana waen rai ahe gata'ini'i, mana bei rai maakari ta'a'i. Na waen haoru rai niga'i ma'ata na'i bei haoru mararui awa goro hako.”
Gare Urao Na Mae Mana Urao Na To'iai Abu Raha
18 Na'i 'oha 'ia Jisas 'a mamaani mau, 'e saemaua adaaui Jiu na boi ma topira'i ruru bwarasia Jisas ma o'ani 'inia, “Gare urao agua 'a bura'i mae moi. 'Oi boi karohia maai tahi aho'i.” 19 Mia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau ura ara'a marau suriai saesi. 20 Ma'e urao na to'iai 'abu raha suriai ta'i tangahurui harisi mana rua na awa ro'u na'i 'ohasi. 'A 'ariwou na'i murina Jisas ma karohia wou na'i gaonai to'oni tewa ana Jisas. 21 'A 'iraraa haaria do 'onaa 'ai karohia moi na'i to'oni ana Jisas ma 'a ga'i goro aho'i baaniai daoha na to'iasi. 22 Mia Jisas 'a rihota'i ma o'ani 'inia, “Ina, 'oi wa'ewa'e. Na hinihinimu na ha'agorohi'o aho'i.” Na'i mau i 'ohasi mana uraosi 'a goro'a. 23 Na'i 'oha nagu siri a Jisas na'i ruma anai saemaua adaaui Jiu ani, 'a re'iraaui sae ra ada'imae ra ago-ago mara rongo raha ma ra'i nei nara uuhi'i gana suri'i 'au 'ini ahutotou. 24 Ma o'ani 'iniraau, “Moi hura'a baaniai ruma! I gare uraosi 'a ai'a mae, 'iia 'a mauru moi.” Miraau da'ata'inia. 25 'Oha rau ha'a-taariraau hako hura'a, 'ia Jisas 'a siri wou na'i ahii anai garesi ma dau na'i rimana ma ha'a-urata'ea ara'a. 26 Na'i muri na taroha 'a 'adarara 'ari suriai dorasi.
'Ia Jisas 'A Ha'a-wanawanaa Rua Sae Kuru
27 Na'i 'oha 'ia Jisas 'a hano baaniai dorasi 'e rua sae kuru raru suria, raru awaawara o'ani, “Pwirana Deved, 'oi arunga ta'ahimiria ma'oi 'a'auhimiria.” 28 Na'i 'oha na siri ruma, raru siri suria ma songa'inirarua o'ani, “'A 'ua? Muru hinihini do 'inau 'au matai ha'a-wanawana'amurua?” Ma raru ha'atee o'ani, “Araha, miri hinihini.” 29 Ma dau wou suri'i maadaru'i ma o'ani, “Suriai hinihini amurua, murui goro'a.” 30 Ma raru taraawa'a wanawana'a. Mia Jisas 'a ha'abasurarua wetewete o'ani, “Murui abui maaniai mahosi tanaa ta sae.” 31 Me raru 'ari nararu taroha'inia Jisas 'ari suria hakoi dorasi.
'Ia Jisas 'A Ha'agorohiai Sae Baanguu
32 Ai'a orea mau hura'a adarua i rua sae kurusi mara waia ro'u mai tanaa Jisas sae na baanguu, 'inia 'a sirihia i adaro. 33 Mia Jisas 'a taaria i adaro hura'a baania mana saesi 'a taraawa'a ha-hadahada aho'i ro'u. 'Iraaui noni hunga rau heimwaota'i marau o'ani, “Taraawa'a mau mai, ai'a ta maho o'ani nai to'o na'i Israel.” 34 Miraaui Farisei rau o'ani, “I mwaeraha adaaui adaro na haua tanaa i mena 'anai taariraau hura'ai adaro.”
'Ia Jisas 'A Ahu Ta'ahiraaui Inoni
35 'Ia Jisas 'a 'ari suri'i 'omaa raha mana gere 'omaa na'i dorasi 'anai ha'ausuriraaui sae suri'i rumani ha'arahesi, ma taroha'inia tanaraaui Taroha Goro 'iniai heimarungi ana God, mana ha'agorohi'i aho'i sae nara to'iraaui mwani taraani daoha mana riunga he'ete'i hairiu. 36 'Oha na re'iraaui inoni hunga 'a ahu ta'ahiraau, 'inia rau awa ha'aroha'a marau 'ome ha'ata'ata'ahi 'onaai siip nara ai'a to'o sae 'anai 'omesuri'i. 37 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “Na nei nara ha'aagau 'anai hinihiniau ra rago di'u'a 'onaai mwane hua nara maua'a suri'i hasi'ei. Mara ai'a rago i nei 'anai husi'i. 38 Naasi, moi ha'arahesi tanaa God maai ha'ataari'i hura'a tara'i mwane sae tatau'aro 'anai 'a'au na'i mou hasi'eisi.”
'Ia Jisas 'A Ha'ataariraau Hura'a i Tangahuru Mana Rua Ha'ataari
1 'Ia Jisas 'a soi goniraaui ta'i tangahuru mana rua rongoiusuri ma haua tanaraaui mena 'anai taari adaro mana ha'agorohi'i aho'i nei na sadoira i mwani daoha mana riunga he'ete'i hairiu. 2 Nara 'ini atadaa'i ta'i tangahuru mana rua ha'ataari: 'Ia Saemon, nata atana 'ia Pita, mea do'orana 'ia Andru, 'ia Jems mea Jon, rua gare ana'ia Sebedi. 3 'Ia Pilip, 'ia Batolomiu, 'ia Tomas, 'ia Matiu i sae na ha-ha'atakisi, 'ia Jems garena Alfias, 'ia Tadias, 4 'ia Saemon baaniai ruruha narau raba taaria hura'ai heimarungi adaaui Rom, mea Jiudas Iskariot, 'ia mo'o na usuha'inia Jisas tanaraaui maerongana'i. 5 Na'i 'oha 'ia Jisas 'a ha'aagau 'anai ha'a-taariraau hura'ai ta'i tangahuru mana rua ha'ataari, 'a heiatenga'i o'ani tanaraau, “'Oha moi hura'a 'anai 'ari 'anai tau'aro, moi abui taha suri'i 'omaa adaa'i Samaria mei beiraaui nei ra ai'a Jiu. 6 Moi 'ari moi beiraaui saenai Israel narau 'onaai siip ra teha baaniai 'omesuri siip. 7 'Oha moi hura'a, moi maania doni heimarungi ana God na awa na'i aro 'a gaarangi'a. 8 Moi ha'agorohi'i aho'i nei ra daoha ma'ua nei ra lepa. Moi taari adaro baanirai sae mamoi ha'atahi'i aho'i nei ra mae. 'Inau 'au hisu dadara'a tana'amou 'ini'i mareho 'isi, naasi moi hisu aho'i dadara'a ro'u tanaraaui noni. 9-10 “I sae ra tau'aro 'a arari dorai taguma'iniraau 'iniai tau'aro adaau. Naasi 'oha moi hano, moi abu waiwai ha'a ma'ua anga ni 'aariha ma'ua sandol ma'ua 'a'abi ma'ua do ta bwana ro'u. 11 'Oha moi ada ta 'omaa moi siba 'inia ta sae goro nai ha'a-awahi'amou na'i ruma ana. Moi awa beia tari 'oha moi hano baaniai 'omaasi. 12 'Oha moi 'ari ta ruma, moi ha'atee o'ani, ‘Gooroha ana God 'ai awa bei'amou.’ 13 'Onaa 'iraaui rumasi rai ha'amaoto'amou, 'ia God 'ai ha'agorohiraau, ma 'onaa rai 'itamou ma bwa'i ha'agorohiraau'a. 14 'Onaa 'e 'omaa na ai'a raba ha'amaoto'amou, ma'ua ai'a raba rongo'i heitaroha'i amoou, moi tarohi'i kahua baani'i uwamoo'i mamoi hano baaniai 'omaasi. Naasi 'e ha'abasu tanaraau do'ia God 'ai ha'a-mama'airaau. 15 Wai 'unua ha'a-momori tana'amou, na'i madoraa ni hihiiri, ha'a-mama'ai nai haua God tanaai 'omaasi 'ai ta'aa di'u baaniai ha'amama 'ai nai haua tanaraaui Sodom mana Gomora.”
Ha'atee Ha'abasu 'Iniai Madoraa Ni Rongomaata'i
16 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani, “Moi 'ome'ome goro, suria 'i'amou mou 'onaai'i siip nau ha'ataari'i hura'a na'i 'uruhadi misu hahairete. Naasi moi hihinano'a 'onaai mwaa mamoi manego 'onaai waibora. 17 Moi 'ome'ome goro, 'inia tara'i nei rai wai'amou 'anai 'i'i'amou marai rohoroho'amou suri'i rumani ha'arahesi adaa'i. 18 Suria 'i'amou ra'i rongoiusuri agu'i, rai wai'amou tanaraaui Primia mana Mwaeraha 'anai hiiri'amou. Naasi 'oha goro amoou 'anai taroha'inia hura'a i Taroha Goro tanaraau mei tanarai nei ra ai'a Jiu. 19 Na'i 'oha rai wai'amou 'anai hiiri'amou, moi abui 'adoma'i raha 'iniai taha moi maani'i, 'inia moi 'iraraai taha moi maani'i na'i madoraasi. 20 Na maho na moi maani'i, ai'a 'ado'adomoo'i haarimoou mei baaniai Hi'ona Maea nai ha'ataaria mai a Amamoou. 21 “Na'i 'ohasi, sae rai usuha'ini'i do'oradaa'i mana gare adaa'i nara hinihiniau tanaraaui nei nara raba ha'amaesiraau. Mana gare rai ha'imae bei'i amadaa'i mana inadaa'i marai usuha'iniraau ro'u tanaraaui nei rai ha'amaesiraau. 22 'Iraaui noni rai 'utai'amou, suria 'i'amou ra'i rongoiusuri agu'i. Ma 'onaa moi ura baabau tari ha'ahakonai madoraa ta'aasi, moigu daua namooui tahi tarau. 23 'Onaa rai nora ta'ai'amou ta 'omaa, moi 'eba 'ari na'i nata 'omaa. Wai 'unua ha'a-momori tana'amou, mou bwa'i ada hako mau suri'i 'omaani Israel minau Garei Inoni wai aho'i'a mai. 24 “Ni rongoiusuri 'a bwa'i ahaaha di'uai ha'ausuri ana, mana sae tatau'aro 'abwa'i ahaaha di'uai bwauodo ana. 25 'A arari do ni rongoiusuri 'ai awa 'onaaia moi ha'ausuri ana, mana sae tatau'aro 'ai awa 'onaaia moia mo'o na bwauodo 'inia. 'Inau 'au 'onaai bwauodonai ruma mi'amou moi 'onaai nei nara awa na'i ruma agua. Naasi 'onaa rai 'unuau 'iniai Mwaeraha adaaui adaro, rai matai 'unu'i maho nara ta'aa di'u ro'u wou 'ini'amou.”
Moi Abui Mamaa'usiraaui Sae, Me Moi Mamaa'usia God
26 “Moi abui mamaa'usiraaui nei narau raba ha'a-mama'ai'amou. 'Inia mwane maho hako narau awa bainihu suri'i tahingadaa'i mana taha narau giru'i, rai ha'ata'ini'i hura'a. 27 Na tarana naasi, maho nau maani'i tana'amou haari'amou, moi maani'i hura'a tanaraau hakoi mwani sae. 28 Moi abui mamaa'usiraaui sae, 'inia 'iraaui sae ra matai ha'amaesia moi abemu, mara bwa'i matai ha'amaesiai aungamu. Moi mamaa'usia moia God na matai ha'amama 'aiai abemu mana aungamu na'i dora ni ha'a-mama'ai. 29 'A 'ua? Mou 'iraraai rua gere manu nara raonga'i ta'i sereni moi 'ini'i na'i maketi? Rei'uaa nara hori mwada'u o'asi, ma 'abwa'i ta nei 'ai mae 'onaa Amamoou 'a bwa'i 'irisia o'asi. 30-31 Naasi moi abui mamaa'u, 'inia 'i'amou namou ororiu di'u'i mwani manu rago. Na rei'uaa warihu suri'i bwaumoo'i, 'ia God 'a uduma'ini'i hako.”
Ha'arangasia Hura'ai Hinihinia Amua Jisas
32 “'Ia tei nai ha'arangasia tanaraaui sae do 'iia 'e rongoiusuri agua, 'inau ro'u wai ha'arangasia tanaa Amagu ara'ai aro do'iia 'e rongoiusuri agua. 33 Ma 'onaa 'iatei nai gagata'iniau, 'inau wai gagata'inia o'asi ro'u na'i maana Amagu na'i aro.”
Na Ha'ausuringa'i Ana'ia Jisas 'A Ha'a-haihoaraaui Noni
34 “Moi abui 'adoma'inia do 'inau 'au boi 'anai ha'a-awagorohiraau goni inoni na'i marewana. Ai'a! Nau waa mai heihoa. 35 'Au boi 'anai ha'ahaihoai gare mwane beia amana, mana gare urao beia inana, mana urao ha'iwai beiai hungona. 36 Ha'amomori, huunai maerongamu 'e sae moi na'i ruma amua. 37 'Onaa 'o ta'ahia amamu ma'ua inamu, ma'ua gare mwane amua ma'ua gare urao amua di'uau, 'o ai'a arari 'anai ha'i rongoiusuri agua. 38 'Onaa 'o bwa'i suru'iai dadaahoro amua, ma'oi suriau, 'o ai'a arari 'anai ha'i rongoiusuri agua. 39 'Onaa 'o raba dau baabau na'i tahingamu na'i marewanani, 'o bwa'i dauai huunai tahi. Ma 'onaa 'oi mwa'emwa'e 'anai ha'a-ai'aai tahingamu 'iniau, 'oi sadoiai huunai tahi.”
Heitahari
40 “'Iatei na ha'amaoto'amou, 'a 'onaa do'a ha'amaotoau ro'u. Mia tei na ha'amaotoau, 'a 'onaa do'a ha'amaotoa ro'u a mo'o na ha'ataariau mai. 41 'Iatei na ha'amaotoai rarabea 'inia 'a 'iraraa do'e rarabea, 'ai daua nana i ta'i heitahari na 'ia God 'ai haua tanarai rarabea. Mia tei na ha'amaotoai sae odo-odo 'inia 'a 'iraraa do'e sae odo-odo, 'ai daua nana i ta'i heitahari na 'ia God 'ai haua tanarai sae odo-odo. 42 'Ia tei nai haua moi ta panikeni wai wauni tanaa ta nei 'iniraaui nei narau suriau nara 'adoma'i heiheiraau, 'ia God 'ai taharia.”
'Ia Jon Bwareomaea
1 'Oha 'ia Jisas 'a heiatenga'i hako tanaraaui ta'i tangahuru mana rua rongoiusuri ana, 'a hano ma ha'ausuri ma heitaroha'i suri'i 'omaa gaarangiai dorasi. 2 Na'i 'ohasi, 'ia Jon Bwareomaea 'a awa na'i rumaniho'o ma rongo tarohanai Ha'atahi. Ma ha'a-taariraau 'ari tara'i rongoiusuri ana'i beia Jisas 3 marau songa'inia Jisas o'ani, “I'oe naasi nei nara 'unua do'ai boi 'anai ha'atahi'ameu, ma'uasi 'e nei he'ete'i namei mamasia ro'u mau?” 4 Mia Jisas 'a o'ani, “Moi aho'i 'ari mamoi 'unu'i tanaa Jon i mareho namou rongo'i mana mareho namou 'omesi'i nau haa'i. 5 Nei ra kuru ra wanawana'a, nei ra pwaki ra hahano'a, nei nara lepa ra goro aho'i, nei ra pwarongo ra rongorongo'a, na nei ra mae ra suruta'e aho'i baaniai mae, miraaui pohara ra bahurongoai Taroha Goro. 6 'Ia God 'ai ha'agorohiai nei na 'omesi'i mareho nau haa'i, ma ai'a 'adoma'i heiruarua'a 'iniau.” 7 'Oha 'iraaui rongoiusuri ana'ia Jon rau hano'a, 'ia Jisas 'a taraawa'ai maania Jon tanaraaui sae rago. 'A o'ani, “'A 'ua? Na'i 'oha namou 'ari na'i dora mangasara 'anai bahurongoa Jon, 'e taha namou 'adoma'inia domoi 'omesia? 'E sae na orisia tarau i 'adoma'ina 'onaai ade na gegewao? 8 'A 'ua? 'E sae he'ua namou hura'a 'anai re'ia? 'E sae na siri suri'i bwana 'ome goro? Na sae ra siri suri'i bwana o'asi, ra awa suri'i ruma adaa'i mwaeraha, ai'a suri'i dora mangasara. 9 Ma'e tahata namou hura'a 'anai 'omesia na'i dora mangasara? 'E rarabea? Ha'amomori, 'e rarabea, ma'ata 'iia ai'a do'e rarabea moi. 10 'Ia Jon naasi nei na 'ia God na taroha'i 'abaia o'ani na'i Usu-usu Maea, ‘Nau wai ha'ataaria wou i noni heitaroha'i agua na'i na'o 'ini'o, 'iia nai ha'aagauraaui noni 'anai boi amua.’ 11 “Wai 'unua ha'a-momori tana'amou, 'ia Jon naasi na ororiu di'u'i hakoi mwane inoni nara huta mai na'i marewanani. Ma'ata, namoiwou ta sae na ai'a taraa ororiu na awa na'i heimarungi ana God ara'ai aro, 'a ororiu di'ua Jon Bwareomaea. 12 Taraawa'a na'i madoraa na heitaroha'i a Jon tari 'ohani ra rago i nei ra bonasia di'u dorai siri na'i heimarungi ana God. 13 I buka ra usu'i Rarabea mana Ringe ana'ia Moses ra mamaani nga'iniai taha ra to'o tari na'i madoraa ana Jon. 14 Ma 'onaa mou hinihini'i mamaani 'isi, 'ia Jon naasia Elaija, i rarabea namou mamasia 'anai boi aho'i ta'oha. 15 Tei na to'o karinga 'anai rongo, 'ai bahurongoa mai aidangi tarihana. 16 “'E taha nawai heiha'auu 'inia nai ta'isada beiraaui noni nai 'ohani? 'Iraau rau 'onaai'i gare haha'ariaria nara hainonora na'i dorani maketi. 'E ta'i ruruha nara awara o'ani 'ari tanaai nata ruruha, 17 ‘'Ei, meu uuhi'i gana ni hainonora mamou ai'a raba mao, mameu ganari'i gana ni heitori mamou ai'a raba angi.’ 18 'I'amou mou ha-ha'ariaria o'asi ro'u! 'Oha na boia Jon 'a ai'a gonohi'i waen ma matai ha'aririta'i ngau mamou 'unua do 'e adaro na bwaunia. 19 Ma na'i 'oha nau boi, Garei Inoni, mou re'ia do 'au matai gono waen mau matai ngaungau, mamou 'unua do'au ngangaura'a mau bweu 'ini gonohiai waen, ma do 'inau 'e saegoro adaaui inoni ha-ha'atakisi miraaui inoni ta'a'i. Ma'ata, na awaha odo-odo adaa'i nei narau hinihini'i ha'ausuringa'i amiria Jon 'ai ha'ata'inia hura'ai madoma nara haa'i ha'ausuringa'i 'isi.”
Oru 'Omaa Narau Ai'a Hinihini
20 Suri'i 'omaa na 'ia Jisas 'a haa'i ei mwani ha'abu'oahu rago, 'iraaui sae ra ai'a rihosi baani'i herengadaa'i nara ai'a goro. 'Oha 'ia Jisas 'a aidangisia o'asi, 'a taesu'a i ahuna ma ha'atee o'ani, 21 “'I'amoui Koresin mi'amoui Betsaeda, 'ai ta'aa di'u tana'amou! 'Onaa ha'abu'oahu nau haa'i tana'amou ra ga'i haa'i tanaraaui sae ta'a'i na'i 'omaai Taea mei Saedon, rau ga'i bwane rihosi orea mau tanaa God. Ra ga'i bwane ho'osi'i bwana do'odo'o'a mana nuga dohu 'ada'i bwaudaa'i 'anai ha'ata'inia do rau ahutotou 'ini'i ora-ora'a adaa'i. 22 Wai 'unua tana'amou, na'i 'oha na 'ia God 'ai hiiriraaui noni hako, na ha'a-mama'ai nai haua tana'amou 'ai di'ua ro'u wou i ha'a-mama'ai nai haua tanaraaui Taea mei Saedon. 23 “Mi'amoui Kapaniam, mou 'adoma'inia do'ia God 'ai wai'amou ara'ai aro 'anai ha'a-ahaaha'amou? 'A bwa'i! 'Iia 'ai gaasi'amou auru na'i 'eu na'i dora ni rongomaata'i. 'Onaa ha'abu'oahu nau haa'i tana'amou ra ga'i haa'i tanaraaui sae ta'a'i na'i Sodom, i 'omaasi 'a ga'i ura mau tari na'i dangini. 24 Naasi wai 'unua tana'amou, na'i dangi ni hihiiri, 'i ha'a-mama'ai God nai haua tana'amou 'ai di'ua ro'u wou i ha'a-mama'ai nai haua tanaraaui saenai Sodom.”
Moi Boi Beia Jisas Mamoi Mamaro
25 Na'i 'ohasi 'ia Jisas 'a ha'atee o'ani, “Ama, i'oe na'o marungiai aro mana ano. 'Au ha'atee ha'agorohi'o suria 'o giru'i mareho 'isi ta'iniraaui nei nara madoma mara aidangi, ma'o ha'ata'ini'i tanaraaui nei 'ini nara 'onaai gare. 26 'Io Ama, 'a o'asi 'inia naasi huunai hei'irisimu.” 27 Ma o'ani ro'u, “Na mwane mareho hako 'ia amagu 'a hau'i hako tanaau. Ai'a tanei nai huunai aidangisiai garena God, me 'iia moia Amagu. Ma ai'a tanei nai huunai aidangisiai Ama, ma'ata 'iia moi garena, miraaui nei na 'inau 'au sigihiraau 'anai ha'a-aidangisiraau 'inia. 28 “'I'amoui nei namou wai'ate'a mamou magare 'iniai suri'i amoo'i mareho nara ha'ahihi'amou 'ini'i, moi boi beiau mawai ha'a-mamaro'amou. 29 Moi araisuri'i Ha'atora agu'i minau wai ha'ausuri'amou, 'inia 'inau 'au manego mawai 'abenga'i bei'amou. Moi matai mamaro, 30 'inia ni Ha'atora agu'i rai 'a'auhi'amou mara ai'a hihi'a.”
'Iraaui Sae Rau Ororiu Di'ua i Dangi ni Mamaro
1 Na'i dangi ni mamaro 'ia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau tahahoro na'i 'ubutadi mou wiit. 'Iraaui rongoiusuri rau rahi'i tara'i kora marau ngaa'i 'inia rau hioro. 2 Tara'i nei 'iniraaui Farisei rau re'iraau marau o'ani 'inia Jisas, “'Ei! 'Iraau rongoiusuri amu'i rau ga'i bwa'i husi'i wiit 'isi. Na Ringe ana'ia Moses 'a ha'aabuai tau'aro na'i dangi ni mamaro!” 3 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani, “'A 'ua? Mou ai'a 'oha'iniai mamaani 'inia Mwaeraha Deved mana nei rau ta'i hano na'i 'oha narau hioro? 4 'Ia Deved 'a siri na'i Ruma Maea Saira ana God marau ngaai bredi nara ha'amaeaa. Na bredi 'isi 'iraau moi Piriisi narau ga'i matai ngaa'i. Naasi rau horosia ro'u i Ringe mia God 'a ai'a taesu'a 'adaau. 5 'A 'ua? 'I'amou mou ai'a 'oha'inia na'i Ringe ana'ia Moses do 'iraaui Piriisi ra matai tau'aro moi na'i dangi ni mamaro? Rei'uaa narau haua o'asi, ma ai'a ta sae nai 'unua dorau taritari'a. 6 Mawai 'unua tana'amou, 'e ta'i maho na ororiu di'uai Ruma Maea na awa'a. 7 'I'amou mou ai'a 'iraraai huunai 'ado'ado 'anai maho ra maaniai na'i Usuusu Maea 'oha ra o'ani, ‘Rei'uaa namou bwa'i suu ho'asi tanaau ma goro moi. Maho moi nau rabasia domoi haua, naasi goro 'iniraaui sae.’ 'Onaa moi 'iraraai 'ado'ado 'anai mahosi, mou ga'i bwa'i ha'ahuniraaui rongoiusuri agu'i 'iniai maho narau haua na ai'a taritari'a. 8 Hoita naasi, 'inau na Garei Inoni, nau matai 'unu'i maho 'iraaui sae ra matai haa'i na'i dangi ni mamaro, 'inia 'inau naasi Araha 'anai dangi ni mamaro.”
Sae Na Mae i Rimana
9 'Ia Jisas 'a hano baaniai dorasi ma siri na'i rumani ha'arahesi adaaui Jiu. 10 'A sadoia ei sae na rima mae. Tara'i Farisei rau raba sadoia ta maho 'anai subunia Jisas 'inia. Naasi rau songa'inia o'ani, “'A 'ua? 'A odo-odo moi na'i Ringe ana'ia Moses 'anai ha'agorohi'i aho'i sae daoha na'i dangi ni mamaro?” 11 Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “'Onaa 'oi to'oraa ta ta'i siip, mana siipisi 'ai ahoda na'i waumu na'i dangi ni mamaro. 'A 'ua? 'O bwa'i rahia ta'eha? 12 I sae 'a ororiu di'uai siip. Naasi 'a ha'ata'inia doni Ringe ana'ia Moses 'a ha'awategaau 'anai hauai maho na goro tanaai sae na'i dangi ni mamaro.” 13 Mia Jisas 'a o'ani 'iniai sae na rima mae, “'Oi taranga'inia hura'ai rimamu.” Ma taranga'inia hura'a mana rimana 'a goro aho'i 'onaai nata rima. 14 Miraaui Farisei rau hura'a marau haai ha'aradorado 'anai ngahu ha'amaesia Jisas.
Sae Tatau'aro Na 'Ia God Na 'Ome Sigihia
15 Na'i 'oha na 'ia Jisas 'agu 'iraraai taha na 'iraaui Farisei rau 'adoma'inia 'inia, ma hano'a baaniai dorasi. 'Iraaui sae rago rau hano suria, ma ha'agorohiraau hako aho'i nei ra daoha. 16 Ma'ata 'a ha'a-aburaau dorai abui maania tanaa ta sae do 'iia 'iatei. 17 'A haua o'asi ma ha'a-momori'a i taha na 'unua Rarabea Aisaea o'ani, 18 “Naani sae tatau'aro agua nau 'ome sigihia, 'au ta'ahia mau wa'ewa'e 'inia. Wai haua tanaai Hi'ona Maea agua, ma'ai taroha'inia tanaraaui sae suri'i 'ado marau i hihiiri odo-odo nawai haua. 19 'Iia 'a bwa'i heitohetohe ma bwa'i awaawara, ma bwa'i ha'atee raha suri'i tara. 20 'A bwa'i raesiai ade na mwa'o'o ma bwa'i kuruiai raita na gaarangi kuru. 'Ai haua o'asi tari 'oha 'ai ha'ahehoa hako i ta'aa. 21 'Iraau hakoi saenai marewana rai wana tanaa 'anai ha'atahiraau.”
Jisas 'A Mena Di'ua Saetan
22 Tara'i sae ra waa mai tanaa Jisas sae na kuru ma baanguu 'inia 'e adaro na bwaunia. 'Ia Jisas 'a ha'agorohia aho'i saesi mana saesi 'a taraawa'a haha 'atee ma 'ome'ome aho'i ro'u. 23 'Iraaui sae rago rau heimwaota'i 'inia, marau heisosonga'i o'ani, “Romwane, 'iia'a gasi naani Ha'atahi nai hura'a mai baaniai burungana Mwaeraha Deved?” 24 'Oha 'iraaui Farisei rau rongoa, rau ha'atee o'ani, “'Iia 'a taari'i hura'ai adaro 'iniai mena ana Saetan, i mwaeraha adaaui adaro.” 25 'Ia Jisas 'a 'iraraai 'adoma'idaau ma o'ani 'iniraau, “'Onaa 'e kantri na 'iraaui inoni rai hei'oi hairiu, na kantrisi 'ai ai'aa. Ma 'onaa 'e 'omaa ma'ua 'e ruruha na'i ruma narai awa heheihoa'a moi, i 'omaasi ma'ua ruruhasi 'a bwa'i ura. 26 Naasi 'onaa 'ia Saetan na haua tanaaui mena 'anai taari adaro ma 'anai ha'ata'aiai ruruha ana haaria, ni ruruha ana 'ai hako raurau moi. 27 Hoita, ma 'onaa na ga'i ha'a-momori do 'inau taari adaro hura'a 'iniai mena ana Saetan, mana mena ana tei na 'iraaui rongoiusuri amoo'i narau taari adaro 'inia? Ni mena ro'u ana Saetan? Ai'a! 'Iraaui rongoiusuri amoo'i rau haua 'onaai haua agua, ma ha'ata'inia do 'i'amou mou taritari'a. 28 Ma 'onaa nau taari adaro 'iniai mena ana Hi'ona Maea na boi baania God 'a ha'ata'inia doni heimarungi ana God 'a taha'a bei'amou.” 29 Mia Jisas 'a haua ro'u i ha'atee heiha'auu. 'A ha'atee o'ani, “'Onaa 'e nei na raba taari'i hura'ai adaro, i mena ana 'ai wetewete ma'ata'a di'ua Saetan. 'A 'onaai sae na raba sirihiai ruma anai sae wetewete 'anai haa'i mareho ana'i, 'ai wetewete ma'ata'a di'ua ro'u i sae wetewetesi. Naasi 'aigu mwada'u tanaa 'anai siri tosiai saesi, maigui haa'i bori ana'i. 30 “'Iatei na ai'a aba beiau, 'a ha'imae beiau. Mia tei na ai'a 'a'auhiau 'anai wai'i inoni tanaa God, 'a adara'iniraau inoni baania God. 31-32 “Mawai 'unua tana'amou, mwane maho ta'a'i na'o haa'i ma'ua 'unu'i 'ia God 'a matai 'adoma'i nugasi'o moi 'ini'i. Rei'uaa na 'oi ha'atee ha'ata'aiau i Garei Inoni 'a matai 'adoma'i nugasi'o ro'u. Ma'ata 'onaa 'oi ha'atee ha'ata'aiai Hi'ona Maea, 'a bwa'i matai 'adoma'i nugasi'o mwada'u, na'i 'ohani mana'i ta 'oha ro'u.”
Hasi'ei Mana Huana'i
33 “Mou ga'i 'iraraa doni hasi'ei goro 'a ha'i hua goro, mana hasi'ei ta'aa 'a ha'i hua ta'aa. 'O matai 'ome 'iraraai hasi'ei 'iniai huana. 34 'I'amoui mwane mwaa ta'a'i! 'Iniai ta'aa di'u amoou, 'a bwara he'ete'i domoi 'unu'i tara'i maho goro. Ni ngoo naasi na ha'arangasia hura'ai taha na honu 'inia i raromanai noni. 35 Ni sae goro ra hura'a mai mareho goro baaniai ngoona, suria ni raromana 'a honu 'iniai goro. Mana sae ta'aa, ra hura'a mai mareho ta'a'i baaniai ngoona, suria ni raromana 'a honu 'iniai ta'aa. 36 Wai 'unua tana'amou, na'i dangi ni hihiiri 'ia God 'ai hiiriraau hakoi sae 'ini'i hadahadangadaa'i nara ai'a goro narau ai'a 'adoma'inia do 'ai matai ha'a arungata'aiai nata sae. 37 'Onaa ni hadahadangamu 'a goro, 'ia God 'ai 'unua do i'oe 'e sae odo-odo. Ma 'onaa na ta'aa, 'iia 'ai 'unua do i'oe 'e sae ta'aa.”
Ra Raba 'Omesia Ta Ha'abu'oahu 'Anai Ha'ata'inia Do 'Ia Jisas Naasi Ha'atahi
38 Tara'i Farisei mana Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses rau o'ani 'inia Jisas, “Ha'ausuri, 'i'ameu meu rabasia do'oi haua tana'ameu ta ha'abu'oahu.” 39 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'Iraaui inoni na'i 'ohani rau ta'aa di'u marau ai'a bonasia suria tarau a God. Rau raba 'omesiai ha'abu'oahu magu 'a bwa'i nei nawai haua tanaraau. 'E ta'i ha'abu'oahu moi narai re'ia, naasi ha'abu'oahu 'onaaiai nei na to'o tanaa Rarabea Jona. 40 'Iia 'a awa na'i ahunai kae ii'a suriai oru dangi mana oru rodo. 'Inau, i Garei Inoni, wai o'asi ro'u. Wai awa na'i hera suria ta oru dangi ma ta oru rodo ro'u. 41 Na'i dangi ni hihiiri, 'iraaui saeni Ninive rai ura ara'a 'anai 'unua hura'a do 'i'amoui inoni 'ohani mou taritari'a mora. 'Inia na'i 'oha na 'ia Jona 'a heitaroha'i tanaraau, 'iraau rau rihosi baani'i ora-ora'a adaa'i. Mawai 'unua tana'amou, 'e nei na ororiu di'ua ro'ua Jona na ataha'a bei'amou, mi'amou ai'a raba rihosi baani'i ora-ora'a amoo'i. 42 Na'i dangi ni hihiiri, ni urao mwaeraha baaniai Shiba 'ai ura ara'a mai 'unua do 'i'amoui inoni 'ohani mou taritari'a mora. 'Inia rei'uaa na awa ha'atau 'ari nata aba 'iniai marewana, me 'iia 'a boi 'anai bahurongo'i mwane ha'ausuringa'i ana'ia Mwaeraha Solomon. Minau wai 'unua tana'amou, 'e nei na ororiu di'ua ro'ua Solomon na ataha'a bei'amou mamou ai'a raba bahurongoa.”
Heiha'auu 'Iniai Herenganai Adaro
43 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “Na'i 'oha na adaro 'a hura'a baaniai noni, 'iia 'a hano 'ari suriai dora mangasara 'anai siba dorani mono. Ma 'onaa na bwa'i sadoia ta dora, 44 'iia 'aigui o'ani 'inia haaria, ‘Wai aho'i 'ari mawai siri aho'i na'i sae nau hano baania ani.’ Na'i 'oha na aho'i wou 'a re'ia dona tahinganai saesi 'a 'onaai ruma na bwaranga nara tatara 'orima'inia goro mara nuga ha'a-odoodo'i goroi mwane mareho na'i rarona. 45 Na'i 'oha na 'omesia o'asi, 'agu 'ari 'anai waia ro'u mai beia i biu adaro narau ta'aa di'u ro'u wou baania. Na'i 'oha narau siri 'anai mono na'i raronai saesi, ni saesi 'a ta'aa di'u ro'u wou baaniai na'o. 'I'amou moi o'asi ro'u, 'i'amoui sae ta'aa na'i madoraani.”
Inana Jisas Mana Do'orana'i
46 'Oha 'ia Jisas 'a mamaani mau tanaraaui sae rago, 'ia inana miraaui do'orana'i rau boi marau ura na'i abau 'omaa, 'inia rau raba hadahada beia Jisas. 47 Ma'e ta'i sae na o'ani 'inia Jisas, “'Ia inamu miraaui do'oramu'i neiraau hura'asi, rau raba hadahada bei'o.” 48 Mia Jisas 'a o'ani, “'Iatei inagu miraaua tei do'oragu'i?” 49 Ma usuraaui rongoiusuri ana'i ma o'ani, “Niraauni inagu mana do'oragu'i. 50 'Iatei na hauai taha Amagu na'i aro na 'irisia do 'ai haa, naasi huunai do'oragu mana asigu mana inagu.”
Mamaani 'Iniai Sae Na Rarasa
1 Mana'i maui dangisi 'ia Jisas 'a hura'a baaniai ruma ma hura'ai bobonai bwera i Galili. 'A heinagu auru 'anai ha'ausuriraaui noni. 2 Miraaui sae rago rau ruru mai garigaria. Ma ta'e ara'a na'i ora ma heinagu na'iei miraau sae rago rau ura na'i one 'anai bahurongoa. 3 Ma haa'i ha'atee heiha'auu 'anai ha'ausuriraau. 'A o'ani, “'E 'oha na 'e ta'i sae na hura'a 'anai hasi korai wiit na'i mou ana. 4 Ma na'i 'oha na rarasanga'ini'i kora, ra'i nei nara to'o na'i tara mana gere manu ra dio mara ngaa'i. 5 Tara'i nei ra to'o na'i dora hauhau'a, dora na ano 'a ai'a raha mara tahi. Mana 'oha ra tahi, ra tahi goro ga'u moi. 6 Mana 'oha na sina 'a raorao di'u, ra nugu mara mae aho'i moi, 'inia raridi ra ai'a ganu dio. 7 Ma tara'i kora ra to'o na'i dora ra tahi bei'i waroraraki. Ma na'i 'oha ra tahi ara'a, na waroraraki 'a agu ha'amaesi'i. 8 Mana kora ra to'o na'i ano goro, ra tahi goro mara hungu. Tara'i nei ra'i 'arangi hua, tara'i nei ra'i ono tangahuru, ma tara'i nei ra'i oru tangahuru.” 9 Maagu o'ani ro'u, “Tei na to'o karinga 'anai rongo 'ai bahurongoa mai aidangi tarihana.”
Taranai Taha Jisas Na Haa'i 'Ini'i Ha'atee Heiha'auu
10 'Iraaui rongoiusuri ana'ia Jisas rau boi beia marau o'ani, “Ni 'uaana na'ogu haa'i 'ini'i ha'atee heiha'auu na'i 'oha na'o ha'ausuriraaui sae?” 11 Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “Na'i na'o, 'ia God ara'ai aro ai'a ha'arangasia he'uai marungiraau nai haa i noni ana'i. Me na'i 'ohani 'a ha'ata'inia tana'amou. Mei tanaraaui nei nara ai'a hinihinia God, 'a ai'a haua o'asi tanaraau. 12 'Iatei na raba aidangisia God, 'ia God 'ai a'oia tanaai aidangi na bwane to'oraa mai aidangisia goro. Mia mo'o na ai'a raba aidangisia God, na gere aidangi na to'oraa, 'ia God 'ai rahia baania. 13 'Inau 'au haa'i ha'atee heiha'auu tanaraaui sae 'isi neina rei'uaa narai towa'i 'ome'ome, marau bwa'i matai 'ome 'iraraa, ma'uasi rai towa'i bahurongo, marau bwa'i rongo 'iraraa ma'ua aidangisia. 14 'Au haua o'asi ma ha'amomori 'a i maho na 'unua Rarabea Aisaea o'ani, ‘'Iraaui sae rai bahurongo marai bahurongo marau bwa'i aidangisia ta maho, rai 'ome marai 'ome marau bwa'i 'ome 'iraraa ta maho. 15 Rau ha'ababau'i 'adoma'idaa'i, marau ai'a rongorongo goro 'ini'i karingadaa'i, marau kuruha'ini'i maadaa'i. 'Onaa 'a ga'i bwa'i o'asi, rau ga'i 'ome 'irara'i mareho 'ini'i maadaa'i, marau ga'i rongo 'irara'i mareho 'ini'i karingadaa'i, marau ga'i aidangisi'i mareho 'ini'i 'adoma'idaa'i, marau ga'i rihota'i tanaau, mawai ha'agorohiraau baaniai taha na sadoiraau.’ ” 16 Mia Jisas 'agu o'ani 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “'Ia God 'a ha'agorohi'amou 'inia mou aidangisi'i taha namou re'i'i 'ini'i maamoo'i mamou aidangisi'i taha mou rongo'i 'ini'i karingamoo'i. 17 Ha'amomori! Wai 'unua tana'amou, 'a ragoi rarabea mana sae odo-odo nara mae hako'a narau raba 'omesi'i taha namou re'i'i, maraugu ai'a 'omesi'i. Marau raba rongo'i mareho namou rongo'i, maraugu ai'a rongo'i.”
'Ia Jisas 'A Maani Ruhasiai 'Ado'ado 'Anai Sae Na Rarasa
18 “'Ohani moi bahurongo mamoi rongoai taha naasi 'ado'ado 'anai mamaani 'iniai sae na rarasanga'ini'i kora. 19 I kora ra to'o na'i tara ra ura 'iniraaui nei ra rongoai taroha 'abaiai heimarungi ana God maraugu ai'a aidangisia. 'Agu boi moia Saetan ma ha'a-ai'aa'a baani'i 'adoma'idaa'i. 20 I kora ra to'o na'i ano na hauhau'a 'a ura 'iniraaui nei ra rongoai ha'atee ana God marau daua raurau ha'i wa'ewa'e. 21 Marau ai'a daua orea 'inia na ha'atee 'a ai'a ganu dio na'i tahingadaa'i 'onaai hasi'ei nara ai'a ganu auru i raridi. 'Oha na mwani maho ra bwara mara ha'a-mama'airaau 'iniai suria adaau i ha'atee ana God, raugu rihota'i aho'i. 22 I kora ra to'o na'i 'uruhanai waroraraki 'a ura 'iniraaui nei ra rongoai ha'atee ana God maagu tahingadaau 'a ta'aabedaau 'ini'i maho rai tahi 'ini'i na'i marewanani, marau bweu suriai toto'ora ni marewana. Tarana naasi, ni ha'atee ana God 'a ai'a tahi na'i tahingada ma ai'a ha'i hua. 23 I kora ra to'o na'i ano goro 'a ura 'iniraaui nei ra rongoai ha'atee ana God marau aidangisia goro. Mana mwane maho goro ra hura'a baani'i tahingadaa'i 'onaai hungu goro ra hahaa'i hasi'ei. Tara'i nei ra'i 'arangi hua, tara'i nei ra'i ono tangahuru, ma tara'i nei ra'i oru tangahuru.”
Ha'atee Heiha'auu 'Iniai Hahaarisi Ta'aa
24 Mia Jisas 'a haua ro'u i mamaani heiha'auu o'ani, “Ni heimarungi ana God na awa na'i aro 'a 'onaai taha na to'o tanaai sae na rarasanga'ini'i kora goro na'i mou. 25 Na'i rodo, 'oha ra mauru hakoi sae, 'e maeronga na boi ma rarasanga'ini'i ro'u i korai hahaarisi ta'aa ma hano'a. 26 Na'i 'oha na korai wiit ra tahi ara'a mara hungu, ra'i hahaarisi ta'a'i ra tahi ro'u ara'a bei'i. 27 'Iraaui sae tatau'aro ana'i rau boi marau o'ani, ‘Saemaua, i'oe 'o rarasanga'ini'i moi korai wiit na'i mou amua. Na'i hei naragu boi ro'u ei hahaarisi he'ete'i 'isi?’ 28 “Mia aramiraau o'ani, ‘'E maeronga nagu boi rarasanga'ini'i ro'u i hahaarisi ta'aa 'isi.’ “Miraau o'ani 'inia, ‘'O 'irisia domei rangu gata'ini'i hahaarisi ta'a'i 'isi?’ 29 “Mia o'ani 'iniraau, ‘Moi abu, mou gasi rangu goni'i wiit. 30 Nugaa moi marai tahi goni. Na'i 'oha 'anai ha'igoni'i nawaigui 'unua tanaraaui sae tatau'aro agu'i marai rangu'i'i ga'u i hahaarisi ta'a'i. Rai ha'abobo'i marai suungi'i maraigui ha'igoni'i ro'u i wiit 'anai nuga taguma'ini'i na'i ruma.’ ”
Rago Anai Sae Narai Awa Bahainai Heimarungi Ana God
31 Mia Jisas 'a haua ro'u i nata ha'atee heiha'auu. 'A o'ani, “Na heimarungi ana God na awa na'i aro 'a 'onaai koranai hasi'ei nara 'unua 'iniai mastad nara hasia na'i mou. 32 Rei'uaa na kekerei baani'i hakoi mwani taraani kora, 'oha na tahi ara'a 'a kae raha di'u'i hakoi mwane mareho nara hasi'i na'i mou. 'A aho'ita'i hasi'ei mana raraana ra raha 'ohadi manu 'anai nu'i suri'i.” 33 'Ia Jisas 'a haua ro'u i ha'atee heiha'auuni, “Na heimarungi ana God na awa na'i aro 'a 'onaai urao na dorariai gere dorai draebam beiai ta'i baegi flaoa bubu. Na'i muri, na gere dorai draebamusi 'a ha'asu'uai flaoa ma ha'arahaa'a.” 34 'Ado mamaani na haa'ia Jisas tanaraaui noni hunga, 'a hau'i 'ini'i ha'atee heiha'auu. Ai'a ta mamaani nai haua do'a bwa'i haua 'iniai ha'atee heiha'auu. 35 Naasi ma to'o'a i ha'atee rarabea na o'ani, “Wai mamaani tana'amou 'iniai ha'atee heiha'auu mawai maani ruhasi'i taha ra awa bainihu mau mai taraawa'anai ha'apwa'araa adai marewana.”
'Ia Jisas 'A Maani Ruhasiai 'Ado'ado 'Anai Hahaarisi Ta'aa
36 Mia Jisas 'a hano baaniraaui noni hunga ma siri ruma. Miraaui rongoiusuri ana'i rau boi beia marau o'ani 'inia, “'Oi mamaani ha'aaidangisi 'ameu 'iniai 'ado'ado 'anai hahaarisi ta'aa nara tahi na'i moui wiit.” 37 'Ia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'Ia mo'o na rarasanga'ini'i kora goro, naasi 'inau na Garei Inoni. 38 I mou naasi marewana. Kora goro naasi 'iraaui nei narau awa bahainai heimarungi ana God. Hahaarisi ta'aa neiraausi nei ana'ia Saetan. 39 I maeronga na rarasanga'ini'i korai hahaarisi ta'a'i na'i moui wiit, naasia Saetan. Madoraa ni ha'igoni naasi ha'ahakonai dangi. 'Iraaui nei 'anai ha'igoni neiraausi enjel. 40 “'Onaai rahi'i adaa'i hahaarisi ta'a'i mara suu gata'ini'i, 'ai o'asi ro'u na'i ha'ahakonai dangi. 41 'Inau na Garei Inoni, wai ha'ataari'i hura'ai enjel agu'i marai rahi'i hura'a baaniai heimarungi agua 'i sae ora-ora'a mana nei narau ha'atehaai nata nei. 42 Marai gaasiraau siri na'i 'eu ngarungaru na raorao. Na'isi naraigu angiangi na'i ei marai 'ara-ngingita'i rihodaa'i 'iniai maata'i. 43 Miraaui sae odo-odo rai rara 'onaai sina na'i hourana ana Amadaau. 'Ia tei na'o to'o karinga 'oi bahurongo ma'oi aidangi tarihana.”
Ra'i Ha'atee Heiha'auu 'Iniai Heimarungi Ana God
44 'Ia Jisas 'a o'ani, “I heimarungi ana God na awa na'i aro 'a 'onaai mareho ororiu na awa na'i ano. I sae na sadoia, 'a wa'ewa'e di'u ma ahunia aho'i ma 'ari raonga'ini'i hakoi mwane mareho ana'i do'ai to'ora ha'a arari, ma'ai horiai dorai ano na awai mareho ororiusi ma do'ai to'oraa nana. 45 “I heimarungi ana God 'a 'onaa ro'u i sae raoraonga'i buri magu sibasiba 'ini'i nei goro 'anai hori'i. 46 'Oha na sadoiai nei na goro di'u na bwara di'ui horihorina, 'a aho'i ma raonga'ini'i hakoi bori ana'i ma 'ari 'anai horiai burisi. 47 “Ma ro'u i heimarungi ana God 'a 'onaai hu'o na 'iraaui sae ahu-ahuasi rau arasia na'i asi, na namoiwou ta taraani ii'a he'ete'i hairiu nara to'o na'i ei. 48 Mana 'oha na honu, ra ogea tarau na'i one, mara heinagu 'anai hoai'i nei goro baani'i nei ta'a'i. Na nei goro ra nuga taguma'ini'i suri'i abira, mana nei ta'a'i ra gaasi'i. 49 'Ai o'asi ro'u i here rai hauai enjel na'i ha'ahakonai dangi. Rai hoairaaui sae odo-odo baani'i sae ta'a'i. 50 'Iraaui sae ta'a'i rai gaasiraau siri na'i 'eu ngarungaru na raorao. Na'i 'isi rai angiangi marai 'ara ngingita'i rihodaa'i 'iniai maata'i.” 51 'Ia Jisas 'agu songa'iniraaui rongoiusuri ana'i o'ani, “Mou 'irara'i 'ado'ado 'ada'i ha'atee heiha'auu 'ini?” Miraau o'ani, “Meu 'irara'i.” 52 Maagu o'ani 'iniraau, “Hoita, 'iatei sae na aidangisi'i Ringe ana'ia Moses ma aidangisia ro'u i ha'ausuringa'i haoru 'iniai heimarungi ana God na awa na'i aro, 'a 'onaai sae na matai rahi'i hura'a baaniai ruma ana i mwane mareho goro he'ete'i hairiu. I mareho haoru mana nei bwani.”
'Iraaui Saeni Nasaret Rau Ai'a Hinihinia Jisas
53 Na'i 'oha 'ia Jisas 'a haa'i hakoi mwani ha'atee heiha'auu 'ini, 'a hano baaniai dorasi 54 ma aho'i 'ari 'omaa ana na'i Nasaret. 'A siri na'i rumani ha'arahesi 'anai ha'ausuriraaui noni hunga, mana 'oha rau rongoai ha'ausuringa'i ana rau heimwaota'i di'u. Miraau o'ani, “'A 'ua na madoma di'u 'inia mo'oni? 'Iatei na haua tanaa i mena na haa'i 'ini'i mwani ha'abu'oahu 'isi? 55 Gau 'iraraa do'ia mo'osi 'e gare ana moi kapentaa. 'Ia Meri naasi inana, mana do'orana'i 'iraaua Jems, Josep, Saemon mia Jiudas. 56 Mana asina'i ra awa ro'u na'i 'omaani. 'A he'ua na 'irara'i 'ini'i maho 'isi a mo'osi?” 57 Naasi rau 'itaa Jisas marau ai'a raba hinihinia. Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “I rarabea ra ha'ahoua suri'i mwani 'omaa hako. Ta'i moi, na'i 'omaa ana miraau huudi sae ana'i naraugu ai'a.” 58 Na'i 'omaa anasi ai'a ha'abu'oahu rago naigui haua, 'inia rau ai'a hinihinia.
'Ia Herod 'A Ngahu Ha'amaesia Jon Bwareomaea
1 Na'i 'oha 'ia Herod Antipas, 'i Mwaeraha 'anai Galili, 'a rongo tarohana Jisas, 2 'a o'ani 'iniraaui sae tatau'aro ana'i, “'Iia gasi a Jon Bwareomaea na tahi aho'isi baaniai mae. Naia na haa'i 'ini'i mwane ha'abu'oahu rago 'isi.” 3-4 Na'i na'o wou, 'oha na tahi mau a Jon, 'ia Herod 'a waina Herodias, urao ana ga'u a Pilip, mia Pilip 'e do'orana Herod. 'Oha 'ia Jon 'a 'unua tanaa Herod do 'a ai'a odo-odo do'ai wainai urao na waina ga'u i do'orana, 'ia Herod 'a taesu'a ma 'unua tanaraaui sae hehei'oi dorai daua Jon. Rau ho'osia 'iniai arihau marau nugaa na'i rumaniho'o. 5 'Ia Herod 'a raba ha'amaesia Jon magu magugu 'iniraaui noni hunga, rau gasi ha'ato'oa ta ha'agogoru 'inia rau aidangisia do 'ia Jon 'e rarabea. 6 Hoita, na'i dangi ra ngaugoni 'anai 'adoma'i aho'isiai dangi na huta Herod, 'e gare urao ana Herodias 'a siri mai mao 'anai ha'a-reirei'araau, mia Herod 'a wa'ewa'e di'u 'anai reireia. 7 'A hauai duruduru na wetewete tanaa do'ai haua tanaa namoiwou ta mareho nai 'irisia. 8 Me suriai hei'irisinai inana, i gare uraosi 'a o'ani, “'Au 'irisia dorai haua tanaau i bwauna Jon Bwareomaea na'i ta rabo'o papaheta'a.” 9 'Ia Herod 'a ahutotou ma 'adoma'i aho'i, ma bwara'a 'inia 'a bwane haua'a i duruduru ma bwara'a ro'u do'aigui horosia na'i maadaaui sae na ari'ahuraausi. Mia Herod 'a ha'atoraraaui sae hehei'oi dorai ha'a-'osia'a. 10 Naasi rau 'ari rumaniho'o marau o'iai 'u'una Jon Bwareomaea. 11 Rau waia mai bwauna na'i rabo'o tanaai gare urao ana Herodias maagu waia 'ari tanaa inana. 12 'I abena Jon 'iraaui rongoiusuri ana'i naraugu boi waia narau 'ari toringia. Na'i muri naraugu taroha'inia tanaa Jisas 'i mareho na to'osi.
Jisas 'A Hanganiai Rima Merui Mwane
13 Na'i 'oha na 'ia Jisas 'a rongoai mae ana Jon Bwareomaea, 'a ta'e haaria na'i ora ma 'ari na'i dora bwaranga na ai'a ta sae nai awa iei. 'Oha na 'iraaui sae rago raugu 'iraraai dora na 'ari iei a Jisas, rau hano baani'i 'omaa adaa'i marau hatare haisuri. 14 'Oha nagu 'oto wou na'i one ma re'iraaui sae rago rau heimamasi, 'a ta'ahiraau ma ha'agorohiraau aho'i nei ra daoha. 15 'Oha na gaarangi suu'a i sina, 'iraaui rongoiusuri rau boi beia Jisas marau o'ani 'inia, “'A gaarangi rodo'a naani! 'Oi ha'ahanoriraau aho'i sae 'ini marai 'ari suri'i 'omaa 'anai hori 'adaau mahoingau. 'Inia dorani 'a ai'a ruma'a.” 16 Mia Jisas 'a o'ani, “'A ai'a goro dowai ha'ahanoriraau, 'i'amou namoi ha'i 'adaau mahoingau.” 17 Miraaui rongoiusuri rau o'ani, “'E rima gere huai bredi mana rua ii'a moi na bei'ameuni.” 18 Mia Jisas 'a o'ani, “Moi haa'i mai tanaau.” 19 'A ha'a-heinagusiraaui sae 'isi na'i mwane hahaarisi maagu dauai rima huai bredi mana rua ii'a. 'A wana ara'ai aro ma ha'atee ha'agorohia God 'inia. Ma uubi'i bredi 'isi maagu haa'i tanaraaui rongoiusuri naraugu ha'atora'ini'i tanaraaui sae rago. 20 'Iraau hako rau ngau masu mana mahoingau narau ngau tahi'i rau si'o ha'ahonua 'iniai ta'i tangahuru mana rua abira. 21 'A 'onaai rima merui saemwane narau ngau masu hako ha'atai na'i dangisi. Ni urao mana gare ra ai'a uduma'iniraau. 22 Na'i muri 'ia Jisas 'a o'ani 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “Moi ta'e na'i ora ma moi gagaau 'ari nata batarau. 'Inau wai awa ga'u.” Naasi mia Jisas 'a awa moi beiraaui kae ruruhai saesi tari 'oha na ha'ahanoriraau aho'i 'ari suri'i 'omaa adaa'i. 23 'Oha na ha'ahanoriraau hakoi sae, 'a ta'eha haaria na'i hungahunga 'anai ha'arahesi. Ma su'urahi'a. Mia Jisas 'a awa mau haaria na'isi.
'Ia Jisas 'A Hahano Na'i Hunganai Wai
24 Na'i 'ohasi 'iraaui rongoiusuri rau hano ha'atau'a na'i ora baaniai one. Na tabaosi ra raha di'u mara abwao ta'eha huniraau na'i ora 'inia rau hano suaai ro'a raha. 25 Na'i wa'aria 'ia Jisas 'a boi beiraaui rongoiusuri ana'i, 'a hahano na'i hunganai wai. 26 'Oha rau 'omesia rau 'adoma'inia do'e anoa. Rau mamaa'u di'u marau awaawara. 27 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'Ai abui ta'aabemoou! 'Inau moia Jisas na! Moi abui mamaa'u.” 28 Mia Pita 'a o'ani, “Araha, 'onaa i'oe ha'a-momori ma'oi 'unuau mawai 'ariwou bei'o na'i hunganai wai.” 29 Mia Jisas 'a o'ani, “'Oi boi.” Mia Pita 'a dio baaniai ora ma hahano 'ari beia Jisas na'i hunganai wai. 30 'Oha 'ia Pita 'agu 'omesi'i tabaosi, naasi ma mamaa'u ma taraawa'a dodo'a. Mia Pita 'a awara, “Araha, 'oi 'a'auhiau!” 31 Na'i mau 'ohasi mia Jisas 'a ta'ara wou ma daua ara'a Pita, 'a o'ani 'inia, “Hinihinimu 'a kekerei! 'A 'ua na'o 'adoma'i heiruarua'a 'inia?” 32 Na'i 'oha 'ia Pita mia Jisas rarugu ta'e ara'a na'i ora, mana ro'a 'a papaku'a. 33 'Iraaui rongoiusuri narau awa na'i ora raugu re'ia o'asi marau ha'arahesia Jisas, rau o'ani, “Ha'amomori, i'oe garena God.”
'Ia Jisas 'A Ha'agorohiraau Aho'i Sae Daoha Na'i Genesaret
34 Jisas mana rongoiusuri ana'i rau haruta 'ari nata batarau ma rau 'oto na'i dora ra 'unua 'iniai Genesaret. 35 Na'i 'oha na 'iraaui sae rau 'ome 'iraraa Jisas, 'a ai'a orea mana taroha 'iniai ada rau haa 'a 'adarara'a 'ari suriai dorasi. Miraaui sae ra wairaau'a mai sae daoha tanaa Jisas 'anai ha'agorohi'i aho'i. 36 'Iraaui sae daoha rau bonga'inia Jisas dorai karohia moi gaonai to'oni tewa ana. 'Iraaui nei rau haua o'asi rau goro aho'i baani'i daoha nara to'iraau.
Ha'ausuringa'i Baaniraaui Jiu 'Ohai Na'o
1 Tara'i Farisei mana Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses rau boi baaniai Jerusalem 'anai songa'inia Jisas. 2 Rau o'ani 'inia, “Ni 'uaana na 'iraaui rongoiusuri amu'i rau horosia 'inia i ha'ausuringa'i narau ha'adiohi'i mai tanagaau i wauwa agaa'i na'i 'ohai na'o? Rau ai'a suriai huunai herehere 'anai dorima maraigu ngau.” 3 Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “Mi'amou, ni 'uaana namou horosia 'iniai Ha'atora ana'ia God mamougu suri'i moi 'inia i ha'ausuringa'i amoo'i haari'amou? 4 Mou 'iraraa do 'ia God 'a bwane 'unua o'ani, ‘'Oi ha'ahoua amamu mea inamu’ ma o'ani ro'u, ‘Tei na 'unu ha'ata'aia amana mea inana rai ha'amaesia.’ 5-6 Me'imoou mou 'unua dona 'a odo-odo moi 'onaa tanei 'ai o'ani 'inia inana mia amana, ‘Ha'a-arohai'amurua, 'au ga'i 'a'auhimurua 'ini'i maho nau to'ora'i. Me 'au bwa'i 'a'auhimurua'a. Suria maho nau to'ora'i ra maea'a. 'Inia 'au bwane wate'i tanaa God.’ Ma naasi mou here 'onaa do ha'ausuringa'i amoo'i ra ororiu di'uai Ha'atee ana God. 7 “Mou here 'onaa domou goro, ma'ata ai'a! Maho na 'ia Aisaea 'a ha'atee rarabeanga'inia, 'a to'i'amou ha'a-momori'a. 8 'A 'unua o'ani, ‘'Iraau sae 'ini rau ha'ahouau 'ini'i ngoodaa'i, magu 'adoma'idaa'i ra awa ha'atau di'u baaniau. 9 I ha'arahesi adaa'i ra 'ari pwaranga, 'inia rau orisi'i Ha'atora ana'ia God 'ini'i ha'ausuringa'i adaa'i haraariraau na inoni moi na haa'i.’ ”
Ha'ausuringa'i 'Iniai Maho Na Matai Ha'ado'o'aai Sae Na'i Maana God
10 Mia Jisas 'a 'unuraaui noni hunga magu o'ani 'iniraau, “Moi bahurongo goro mamoi aidangisiai taha nawai 'unua tana'amou. 11 I mahoingau na'oi ngaua 'a bwa'i matai ha'ado'o'a'o na'i maana God. Naia na maho na'o 'unu'i nara hura'a baaniai ngoomu na matai ha'ado'o'a'o.” 12 'Iraaui rongoiusuri ana'ia Jisas rau boi beia marau o'ani, “'Iraaui Farisei rau arunga ta'aa 'iniai maho na'o 'unua ani.” 13 Mia aramiraau o'ani, “'Adonai hasi'ei na ai'a hasi'i a Amagu, 'ia Amagu 'ai rangu gata'ini'i. 14 Naasi 'ai abui ta'aabemoou 'iniraaui Farisei. 'Iraausi rau 'onaai sae kuru na uruai nata sae kuru, 'irarua hako rarui ahoda dio na'i giru.” 15 'Ia Pita 'a 'unua tanaa Jisas o'ani, “'Oi maania tana'ameui 'ado'ado 'anai maho na'o 'unua ani, do sae 'a bwa'i matai do'o'a na'i maana God 'inia moi mahoingau na ngaua.” 16 Mia Jisas 'a o'ani 'inia Pita, “'A 'ua? 'O ai'a aidangisia mau? 17 'O ai'a 'iraraa do maho na'o ngaua 'a dio na'i bwahurimu ma hura'a aho'i baaniai abemu? 18 'I maho ta'aa na 'unua i sae 'a hura'a baaniai raromana, ma naia na matai ha'ado'o'aa na'i maana God. 19 Baaniai raromana na hura'a mai ei 'ado'ado ta'aa, 'onaai heingahu, taritari'a baaniai urao amua ma'ua mwane amua, wawaasua'a, beri, pwapwaari'i, mana 'unu ha'ata'aiai nata sae. 20 Nara 'isi mareho na matai ha'ado'o'aai sae na'i maana God, ai'a do 'iniai ngau ha'i ai'a dorima.”
'E Urao Na Ai'a Jiu Na Hinihinia Jisas
21 'Ia Jisas 'a hano baaniai dorasi, 'a 'ari suriai dora gaarangiai kae 'omaai Taea mana Saedon. 22 Ma 'e urao na ai'a Jiu na awa 'isi. 'Iia baaniai burungana Kenan. 'A boi beia Jisas ma o'ani, “Araha, pwirana Deved. 'Oi arunga ta'ahiau ma'oi 'a'auhiau! Gare urao agua, 'i adaro 'a bwaunia. 'A here ha'ata'aia di'u ma rongomaata'i raha.” 23 'Ia Jisas 'a ai'a aramia 'inia ta ta'i ha'atee. Miraaui rongoiusuri rau ha'ata'u'ua Jisas o'ani, “'Oi ha'ataaria aho'i mai hano'a wou. 'Inia 'iia 'a surigaau moe'a magu wamoi ta'i awara.” 24 Mia Jisas 'a o'ani 'iniai uraosi, “'Ia God 'a ha'ataariau mai 'anai 'a'auhiraau moi Jiu narau 'onaai siip nara tari baaniai 'omesuri siip. 'Au ai'a boi 'iniraaui nei narau ai'a ha'i saeni Jiu.” 25 Mana uraosi 'a boi ma topira'i ruru na'i maana Jisas ma o'ani 'inia, “'Oi boi ma'oi 'a'auhiau Araha.” 26 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'A ai'a arari dorai haa'i mahoingau adaa'i gare ma do raigui gaasi'i 'ada'i misu.” 27 Mana uraosi 'a ha'atee o'ani, “'O ha'atee ha'a-momori. Ma'ata 'iraaui misu rau matai ngaa'i ro'u moi mamamo i mahoingau nara ahoda baaniai hunganai dora ngaungau adaa'i sae nara to'oraraau.” 28 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “Urao, 'i hinihinimu 'a wetewete di'u! 'I mareho na'o 'irisiasi wai haua tana'o.” Na'i mau na'i 'ohasi mana gare anai uraosi 'a goro'a aho'i.
Jisas 'A Ha'agorohi'i Aho'i Mwani Sae Daoha
29 'Ia Jisas 'a hano baaniai dorasi ma aho'i 'ari suriai bobonai kae bwera i Galili. 'A ta'eha na'i hungahunga ma heinagu na'iei. 30 Kae ruruhai sae rau boi beia, rau waa'i mai tanaa i sae pwaki, 'iraaui sae kuru, 'iraaui sae ta'ata'a'i, 'iraaui sae baanguu mana nei haru daoha hehe'ete'i ro'u na to'iraau. Rau ha'adaohiraau na'i gaarangiai uwana'i a Jisas mia Jisas 'a ha'agorohiraau aho'i hako. 31 'Iraaui sae rago rau 'omesiai haua ana o'asi a Jisas marau heimwaota'i di'u. 'Iraaui nei ra baanguu ga'u rau ha-hadahada'a, 'iraaui sae ta'ata'a'i ra goro'a, 'iraaui nei ra pwaki ra hahano hairiu, miraaui nei ra kuru ga'u rau wanawana'a. 'Iraaui sae rago rau ha'a-aneanea God adaau Israel.
'Ia Jisas 'A Hanganiai Hai Merui Saemwane
32 'Ia Jisas 'a 'unuraaui rongoiusuri ana'i ma o'ani 'iniraau, “'Au ta'ahiraaui sae 'ini, 'inia 'e oru dangi narau awa'a 'ini beigaau ma na'i 'ohanisi raugu ai'a to'o mahoingau'a 'anai ngau. Maugu ai'a raba ha'a-taariraau ha'i hioro 'ari suri'i 'omaa adaa'i. Rau gasi dionga'i suri tara.” 33 'Iraaui rongoiusuri rau o'ani 'inia Jisas, “Na'i hei na'i dora mangasarani nagau ga'i ha'i mahoingau arari 'ada'i mwane sae 'ini?” 34 Mia Jisas 'a songa'iniraau o'ani, “'E siha huai bredi na bei'amou?” Ma rau aramia o'ani, “'E biu hua moi ma ra'i gere ii'a.” 35 'Ia Jisas 'agu 'unua tanaraaui sae 'anai heinagu dio na'i ano 36 ma dauai biu hua bredi mana ii'a 'isi. Mana 'oha na ha'atee ha'agorohia hako a God 'ini'i, 'a uubi'i ma haa'i tanaraaui rongoiusuri ana'i naraugu ha'atora'ini'i tanaraaui sae. 37 'Iraau hako rau ngau masu. Rau si'ohi'i dora i mahoingau narau ngau tahi'i, rau ha'ahonuai biu abira. 38 'Iraaui sae narau ngau na'i 'ohasi 'e hai merui saemwane. Ra ai'a uduma'ini'i urao mana gare. 39 'Ia Jisas 'a ha'ahanoriraau aho'i sae 'isi, maagu ta'e na'i ora beiraaui rongoiusuri ana'i. Rau 'ari na'i dora ra 'unua 'iniai Magadan.
'Iraaui Saemaua Adaa'i Jiu Rau Raba 'Omesia Ta Ha'abu'oahu
1 Tara'i Farisei mana Sadiusi rau boi beia Jisas do rai ha'imaania. Rau ha'angonia do 'ai haua ta ha'abu'oahu ma'uasi ta ha'ara ma dorai 'iraraa do'ia God na ha'ataaria mai. 2 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'I'amou mou 'iraraai ha'ara na'i aro. Na'i su'urahi 'oha na aro 'a wangawanga, mou ha'arangasia do ho'oa 'ai dangi goro. 3 Mana'i haho'oa, 'oha na aro 'a wangawanga ma waikuhi'a, mamou ha'arangasia do'ai dangi ta'aa. Mou aidangisi'i moi ha'ara ni aro mamougu ai'a aidangisiai 'ado'ado 'ada'i mareho nau haa'i na'i madoraa 'ini! 4 'Iraaui inoni na'i 'ohani rau ta'aa di'u marau ai'a bonasia suria tarau a God. Rau raba 'omesiai ha'abu'oahu magu 'a bwa'i nei nawai haua tanaraau. 'E ta'i ha'abu'oahu moi narai re'ia, naasi ha'abu'oahu 'onaaiai nei na to'o tanaa Jona.” 'Ia Jisas 'agu 'unua o'asi moi tanaraau ma hano'a baaniraau.
Ni Ha'ausuringa'i Adaa'i Farisei Mana Sadiusi 'A 'Onaai Draebam
5 'Oha narau 'a'ari mau 'anai nata bataraui kae bwera i Galili miraau rongoiusuri raugu aidangisia dorau kaku'aai waa'i tadaa'i bredi. 6 'Ia Jisas 'a ha'atee ha'abasuraau o'ani, “Moi 'ome'ome goro mamoi 'omesuri'amou baaniai draebam adaaui Farisei mana Sadiusi.” 7 'Iraaui rongoiusuri rau hasi hadanga'i haraariraau, rau o'ani, “Gau ai'a to'o bredi na 'unua o'asi 'iniasi.” 8 'Ia Jisas 'a 'iraraai taha rau maania ma o'ani 'iniraau, “Hinihinimoo'i ra kekerei di'u. 'A 'ua namou hadanga'inia 'inia i ai'a to'o bredi amoou? 9 Mou ai'a aidangisia mau? 'A 'ua? Mou kaku'aai rima merui sae nau ha'angaua 'inia moi rima huai bredi, mana abira namou ha'ahonu'i 'ini'i mahoingau nara ngau tahi'i? 10 Mamou kaku'aa ro'u i hai merui sae nau ha'angaua 'inia moi biu huai bredi mana siha abira namou ha'ahonu'i 'ini'i mahoingau nara ngau tahi'i? 11 'A 'ua namou 'adoma'inia 'inia do'au hadanga'iniai ai'a to'o bredi amoou? Wai 'unua aho'i ro'u tana'amou. Moi 'omesuri'amou baaniai draebam adaaui Farisei mana Sadiusi.” 12 Na'i 'ohasi raugu aidangisia do'ia Jisas 'a ai'a hadanga'iniai draebam anai bredi, ma'ata 'a rabasia dorai 'omesuriraau baaniai ha'ausuringa'i adaaui Farisei mana Sadiusi.
'Ia Pita 'A Ha'arangasia Do 'Ia Jisas Naasi Ha'atahi
13 'Oha 'ia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau ada wou gaarangiai 'omaai Sisaria Pilipae, 'ia Jisas 'a songa'iniraaui rongoiusuri ana'i o'ani, “'Iraaui sae rau 'unuau i Garei Inoni 'inia tei?” 14 Miraau o'ani, “Tara'i sae ra 'unua do i'oe a Jon Bwareomaea, tara'i nei ra 'unua do i'oe a Elaija, ma tara'i nei do i'oe a Jeremaea, ma tara'i nei ro'u do i'oe 'e ta'i 'iniraaui haru rarabea ni 'oha bwani.” 15 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Mi'amou, mou 'adoma'inia do 'inau atei?” 16 Mia Saemon Pita 'a o'ani 'inia, “I'oe naasi Ha'atahi na 'ia God na duruduru 'inia 'anai ha'ataaria mai. I'oe garena God tahitahi.” 17 'Ia Jisas 'a o'ani 'inia Pita, “Ha'amwani'o Saemon garena Jona, 'iniai taha na'o ha'arangasiani, 'ia Amagu ara'ai aro na ha'ata'inia tana'o, ai'a inoni. 18 Ni 'ado'ado 'anai atamusi 'e hau, mana'i hunganai hauni wai tau'aronai heisoi agua. I mena anai mae 'a bwa'i ha'ahehoa mwada'u i heisoi. 19 Ma wai haua tana'o i kii anai hourana ana God na'i aro. Taha na'oi ha'aabua na'i ano, 'ia God 'ai 'adoma'i aratara bei'o 'inia na'i aro. Mana taha na'oi ha'awatea na'i ano, 'ai 'adoma'i aratara ro'u bei'o 'inia na'i aro.” 20 Ma ha'atee ha'abasuraaui rongoiusuri dorai abu taraa to'o maania do'iia naasi Ha'atahi.
'Ia Jisas 'A Maaniai Mae Nai Haua
21 Taraawa'a na'i 'ohasi ma 'ari'a, 'ia Jisas 'a taraawa'a maani ha'arangasia tanaraaui rongoiusuri ana'i 'ari nai haua na'i Jerusalem mana taha nai to'o tanaa na'i 'isi. 'A 'unua tanaraau do 'iraaui Na'ohadaa'i Piriisi miraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses ma tara'i na'otara ro'u rai ha'arongomaata 'ia marai ha'amaesia. Ma'ata 'e rua dangi nai hako mana'i oruna 'aigui suruta'e aho'i. 22 Mia Pita 'a waia beira'i a Jisas 'anai ha'atee ha'abwarasia magu o'ani 'inia, “Araha, 'abwa'i! 'Ia God 'a bwa'i ha'awatea do'ai to'o tana'o i maho na'o maaniasi.” 23 Mia Jisas 'a rihota'i tanaa Pita ma o'ani 'inia, “Saetan, hora wou baaniau! 'O bonasiai ha'atehaau baaniai hei'irisina God. Na maho na 'o 'unu'i 'isi ai'a 'ado'adona God, ma'ata ra'i 'ado'ado ni noni moi!”
'Iatei Nai Suria Jisas 'Ai Mwa'emwa'e
'Anai Rongomaata'i Mana Mae 24 'Ia Jisas 'a o'ani 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “'Iatei na raba ha'i rongoiusuri agua, 'ai nugasiai hei'irisina haaria, 'ai mwa'emwa'e 'anai suru'iai dadaahoro ana, maai suriau. 25 'Iatei na raba dau baabau na'i tahingana na'i marewanani, 'a bwa'i to'oraai huunai tahi. Me 'iatei na mwa'emwa'e 'anai ha'a-ai'aai tahingana 'iniai suriau ana, 'ai sadoia nana i tahi. 26 'A 'ua? 'Onaa tanei 'ai daa'i hako nana i marehoni marewana, ma ai'a daua nana i huunai tahi, mareho 'isi rai 'a'auhia? 'A bwa'i! 'Onaa 'ai mae, 'a bwa'i maho naigu haa 'anai horia aho'i tahingana. 27 'Inaui Garei Inoni wai aho'i ro'u mau mai bei'i enjel ana'i Amagu ma beiai mena mana raraha na ta'isada beia 'anai tahariai 'adonai nei suriai taha na haua. 28 Tara'i nei 'ini'amoui sae 'ini mou bwa'i mae mau minau i Garei Inoni wai aho'i'a mai 'anai marungiraau hako i mwani noni.”
'Ia Jisas 'A Orisi 'Omeha
1 'E ono dangi na hako, 'ia Jisas 'a waia Pita, Jems mea Jon, i rua ha'ido'orada, 'anai ta'eha haariraau na'i hunganai hungahunga ahaaha. 2 Raugu 'ome mana 'omehana Jisas 'a orisi'a. I hauraena tari auru na'i 'u'una 'a wadora'i 'onaai sina mana bwana ana'i ra mamaahui 'onaai marewa. 3 Raugu 'asu'a mia Moses mia Elaija raru ha'amaranga mararu mamaani beia Jisas. 4 Mia Pita 'a o'ani 'inia Jisas, “Araha, 'a goro nagau awa 'ini. 'Onaa 'o 'irisia, 'inau wai tau'arona ta oru hare, tanei tana'o, tanei tanaa Moses, ma tanei tanaa Elaija.” 5 Na'i 'oha na ha'atee o'asi mau a Pita, 'e rorodo na wadora'i na dio huniraau ma marumarusiraau. Ma'e ringe na ao mai baaniai rorodosi, 'a o'ani, “Naani gare agua nau ta'ahia mau huunai wa'ewa'e 'inia. Moi rongosuria.” 6 'Oha 'iraau oru rongoiusurisi rau rongoa o'asi, rau kae mamaa'u di'u marau abwa dioi ano. 7 Mia Jisas 'a boi ma dau wou beiraau ma o'ani, “Moi abui mamaa'u, moi ura ara'a.” 8 Raugu wana wou mia moi haaria Jisas nagu awa beiraau. 9 'Oha 'ia Jisas mana oru rongoiusuri ana rau didio mau na'i hungahunga, 'ia Jisas 'a ha'atoraraau o'ani, “Moi abui maania tanaa ta sae i taha namou re'ia, tari 'oha 'inau i Garei Inoni wai suruta'e aho'i baaniai mae.” 10 'Iraaui rongoiusuri rau songa'inia o'ani a Jisas, “'A 'ua na 'iraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses rau 'unua 'inia do'ia Elaija 'ai boi ga'u na'i na'o maigu boi Ha'atahi?” 11 Mia aramiraau o'ani, “'A ha'a-momori 'ia Elaija 'ai boi na'i na'o 'anai ha'a-agauhiraaui mwani noni 'anai boi anai Ha'atahi. 12 Ma'ata wai 'unua tana'amou, 'ia Elaija 'a bwane ada'a magu 'iraaui sae rau ai'a 'ome 'iraraa. Rau haa'i moi mwane here nara ai'a goro tanaa suriai 'adoma'ida. 'Inaui Garei Inoni rai haua o'asi ro'u tanaau.” 13 Na'i 'ohasi 'iraaui rongoiusuri raugu aidangisia do'ia Jisas 'a hadanga'inia Jon Bwareomaea.
'Ia Jisas 'A Ha'agorohia Aho'i Gare Na Bwauniai Adaro
14 'Oha 'ia Jisas mana oru rongoiusuri ana rau ataha dioi gaonai hungahunga, 'iraaui sae rago rau bwane mamasi 'isi. 'E sae na boi ma topira'i ruru auru tanaa Jisas ma o'ani 'inia, 15 “Araha, 'oi ta'ahiai gare mwane agua ma'oi 'a'auhia. 'A manumanu'a, daohasi 'a here ha'ata'aia di'u. 'A rago'a i 'oha na ahuge'a ara'ai 'eu mana'i wai ro'u. 16 'Au waia tanaraaui rongoiusuri amu'i dorai ha'agorohia aho'i magu bwara tanaraau.” 17 Mia Jisas 'a o'ani, “'I'amou inoni na'i 'ohani mou ha'i sae ta'a'i mamou bwarai hinihini! 'Ai orea he'uai maratanoa nawai haua bei'amou, ma'ua wai awa orea tari he'ua bei'amou mamoigu hinihini? Waia mai garesi.” 18 Mia Jisas 'a taaria hura'ai adaro mana garesi 'a goro aho'i mau na'i 'ohasi. 19 Na'i muri 'iraaui rongoiusuri raugu boi haariraau beia Jisas marau o'ani 'inia, “'A 'ua na bwara 'inia tana'ameu 'anai taaria hura'ai adaro ani?” 20 Mia Jisas 'a o'ani, “Hinihinimoo'i ra ai'a wetewete arari. Wai 'unua ha'amomori tana'amou: 'Onaa namoi to'oraai gere hinihini na kekerei moi 'onaai korai mastad, mou ga'i ha'atee o'ani moi 'iniai hungahunga wouni, ‘'Oi sara wou,’ mai matai sara ha'atau moi. 'A bwa'i maho nai bwara tana'amou 'onaa namoi hinihini. 21 Ma'ata adaro 'onaai neini 'a bwarai hura'a, naia moi ha'ariri mana ha'arahesi na matai hura'a 'inia.”
Jisas 'A Hadanga'inia Ro'u i Mae Nai Haua
22 'E ta'i dangi, 'oha rau awa na'i Galili, 'iraau rongoiusuri ana'ia Jisas rau rurugoni mai beia. Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'E nei nai usuha'iniau i Garei Inoni tanaraaui nei narau ha'imae beiau 23 marai ha'amaesiau. Ma'ata 'e rua dangi nai hako mana'i oruna, wai suruta'e aho'i baaniai mae.” Miraaui rongoiusuri rau arunga ta'aa di'u 'iniai mareho na maaniasi.
Jisas 'A Hori Takisi Tanaai Ruma Maea
24 'Oha 'ia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau ada na'i Kapaniam, 'iraaui sae ha'atakisi 'anai Ruma Maea rau boi beia Pita marau songa'inia 'inia, “'I ha'ausuri amoou 'a matai hori takisi ro'u tanaai Ruma Maea, ma'ua ai'a?” 25 Mia Pita 'a o'ani, “'Io, 'a matai hori takisi ro'u.” Mia Pita 'a siri ruma narau awa iei. Ai'a ta maho mau nai 'unua Pita mia Jisas 'a o'ani'a 'inia, “Saemon Pita, 'e taha na'o 'adoma'inia? 'O 'adoma'inia do 'iraaui mwaeraha nai marewanani rau matai ha'atakisi'i ro'u i gare adaa'i ma'ua 'iraau moi sae he'ete'i?” 26 Mia Pita 'a o'ani, “'Iraau moi sae he'ete'i.” Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'A o'asi'a. 'Iraaui gare adaa'i mwaeraha rau ga'i bwa'i hori takisi. 27 Ma'ata rei'uaa na o'asi, gai abu ha'a-taesu'araaui sae haha 'atakisi. Naasi 'oi hura'ai one ma'oi gaasia hura'ai 'aro amua. Ii'a tahamora na'oi raua, 'oi tetesiri na'i ngoona ma'oi rahia hura'ai sereni na awa na'iei ma'oi 'ari hori takisi taragaraa.”
Nei Nai Ororiu Di'u Na'i Hourana Ni Aro
1 Na'i maui 'ohasi 'iraaui rongoiusuri rau boi beia Jisas marau o'ani, “'Iatei nai ororiu di'u na'i hourana ni aro?” 2 Mia Jisas 'a 'unua mai gare kekerei ma ha'a-urasia na'i maadaau magu o'ani, 3 “'Onaa 'o bwa'i orisi ma'oi ha'a-anoano'o 'onaai gare, 'o ai'a arari 'anai siri na'i hourana ni aro. 4 Ma'ata 'onaa na'oi ha'a-anoano'o 'onaai gareni, 'oi ororiu di'u na'i hourana ni aro. 5 'Onaa 'o ha'amaotoa ta nei 'onaai gareni suria 'o ta'ahiau, 'o ha'amaotoau ro'u.”
Abui Ha'atehaai Nata Sae
6 “'Onaa 'ia tei sae nai raba ha'atehaa tanei 'iniraaui nei kekerei 'ini narau hinihiniau, 'a goro do ra ga'i ho'osia ta kae hau na'i 'u'una. Ma rai waia hura'ai asi su'u ma rai ha'adodohia dio. 'Inia na ha'a-mama'ai na 'ia God nai haua tanaai nei nai ha'atehaa tanei 'iniraau, 'ai ta'aa di'u ro'u wou. 7 Ha'arohairaau di'u i noni nai marewanani. 'Inia ra rago i mareho nara matai ha'ateharaau 'anai hauai ora-ora'a. Ha'amomori, i mareho narai hauai ora-ora'a tanaai inoni rai to'o. Ma'ata 'ai ta'aa di'u ro'u wou tanaa mo'o nai ha'atehaai nata sae 'anai hauai ora-ora'a. 8 “'Onaa na rimamu ma'ua uwamu nai haai maho na'o ora-ora'a 'inia, 'oi horo gaasinga'inia moi. 'A goro do'oi dauai tahi tarau beia moi ta'i rima mana ta'i uwa, baaniai siri na'i 'eu na bwarai kuru beiai rua uwamu mana rua rimamu hako. 9 Ma 'onaa ta maamu nai haai maho na'o ora-ora'a 'inia, 'oi kaania ma'oi gaasia. Ai'a goro dorarui awa hakoi rua maamu maraigui gaasi'o na'i 'eu na'i dorani rongomaata'i. 'A goro baania do'oi dauai tahi tarau beia moi ta'i maa.”
Ha'atee Heiha'auu 'Iniai Garei Siip Na Teha Baaniai Tara
10 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “Moi 'ome'ome goro. Mou gasi 'adoma'i ha'aauruhia moi ta nei 'ini'i gare kekerei 'ini. Wai 'unua tana'amou, ni enjel adaa'i ra awa tarau beia Amagu na'i aro. 11 'Inaui Garei Inoni, 'au boi 'anai ha'atahiraaui nei nara teha.” 12 “'A 'ua? 'Onaa ta sae nai to'oraa ta ta'i 'arangi siip ma ta nei 'ini'i 'ai teha baaniai tara ma ai'aa'a, 'e taha nai haua? 'Ai nugasiraaui siwa tangahuru mana siwa na'i hungahunga nara ngaungau iei ma'ai sibaniai nei na ai'aasi. 13 Wai 'unua ha'a-momori tana'amou, na'i 'oha nai sadoia 'ai wa'ewa'e di'u 'inia. Mana wa'ewa'e ana 'ai di'uai wa'ewa'e nai haua 'iniraaui siwa tangahuru mana siwa na ai'a ai'araau. 14 'A o'asi ro'ua Amamoou ara'ai aro. 'A ai'a 'irisia do ta ta'i nei 'iniraaui gare kekerei 'ini nai teha mai ai'aa.”
Herehere 'Anai Ha'a-odoodoai Heihoa Na'i Ahoaanai Rua Sae Hinihini
15 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “'Onaa ta do'oramu 'ai haua ta hereta'aa tana'o, 'oi 'ari haari'o beia ma'oi ha'a-aidangisia 'iniai taritari'a ana. 'Onaa 'a 'adoma'i aratara bei'o 'iniai maho na'o 'unua tanaa, ma kae goro 'inia naasi mamurui awa goro'a aho'i. 16 Ma 'onaa 'a ai'a 'adoma'i aratara bei'o, 'oi aho'i 'ari beia ro'u ta 'oha he'ete'i, ma'ata 'oi 'unua ta ta'i ma'ua rua sae hinihini ma rarui hano bei'o. 'Inia ni Usu-usu Maea 'a 'unua o'ani, ‘'Onaa 'oi rangasia ta abe, ta rua ma'ua oru sae narai awa 'anai bahurongoai taha na'oi maania. 'O gasi pwari'i.’ 17 Hoita, 'onaa mo'osi 'a ai'a 'adoma'i aratara ro'u mau bei'amou 'ini'i taha mou maani'i, naasi 'oigui ha'arongoraaui sae maua na'i heisoi na'i 'omaa amua. Ma 'onaa 'a bwa'i 'adoma'i aratara ro'u mau beiraau, ma 'oi here mara sae ahurodo 'inia ma'ua 'onaai sae ta'a'i nara ha-ha'atakisi. 18 “Mawai 'unua ha'a-momori tana'amou, 'e taha namoi ha'aabua na'i ano, 'ia God 'ai 'adoma'i aratara bei'amou 'inia na'i aro. Mana taha namoi ha'awatea na'i ano, 'ai 'adoma'i aratara ro'u bei'amou 'inia na'i aro. 19 “Wai 'unua tana'amou ro'u, 'onaa ta rua sae hinihini na'i marewanani rarui 'adoma'i aratara 'anai ha'angonia Amagu 'anai haua ta maho, 'ia Amagu ara'ai aro 'ai hauai taha nararui ha'angonia. 20 'Ai haua, 'inia namoiwou ta dora ta rua ma'ua ta oru sae rai awagoni na'iei suria 'iraau ra'i sae agu'i, 'inau wai awa beiraau.”
Mamaani 'Iniai Sae Na Ai'a Raba 'Adoma'i Nugasiai Do'orana
21 Mia Pita 'a boi beia Jisas ma o'ani 'inia, “Araha, wai 'adoma'i nugasia ha'asiha i do'oragu na awa moi 'anai here ha'ata'aiau? Ha'abiu?” 22 Mia Jisas 'a o'ani, “'A bwa'i ha'abiu, 'ai biu tangahuru ha'abiu. 23 'Au ha'atee o'asi suria na heimarungi ana God na awa na'i aro 'a 'onaai mwaeraha na siba suri'i kaoni nara haa'i sae tatau'aro ana'i beia. 24 Na'i 'oha na taraawa'a siba suri'i kaoni, ra waia mai ta'i sae tatau'aro ana na kaoni beia 'ini'i tara'i milion 25 na bwara'a tanaa 'anai su'ua. Naasi mwaeraha 'a 'unua dorai waia beiai urao ana mana gare ana'i marai raonga'iniraau bei'i ro'u i bori adaa'i 'anai su'ua aho'i kaoni ana. 26 “Mana saesi 'a topira'i ruru auru tanaai mwaeraha ma ha'angonia wetewete o'ani, ‘'Oi nugaa ta gere madoraa tanaau mawai su'u'i hako aho'i tana'o i ha'a nau kaoni 'ini'i.’ 27 Mana mwaeraha 'a ta'ahia ma 'adoma'i nugasia tanaai kaoni ana ma ha'ahura'ahia dadara'a. 28 “'Oha na saesi 'agu hura'a, ma heisadoi beiai sae na kaoni beia 'ini'i tara'i 'arangi. 'A 'ariwou ma here baabau na'i konokonona ma 'unua tanaa do'ai su'ua'a i kaoni ana. 29 Mia mo'osi 'a topira'i ruru auru tanaa ma ha'angonia wetewete do'ai nugaa tanaa ta gere madoraa 'anai su'ua aho'i tanaa i kaoni ana. 30 Mia 'a ai'a 'irisia o'asi ma 'unua dorai gaasia siri na'i rumaniho'o. 'Ai awa 'isi tari 'oha nai su'ua aho'i kaoni ana. 31 “Na'i 'oha na 'iraau tara'i sae tatau'aro ro'u rau re'iai here na haua mo'osi, rau arunga ta'aa 'iniai here na haua mo'osi marau rangasia'a tanaai mwaeraha. 32 Mana mwaeraha 'a 'unua mai saesi ma o'ani 'inia, ‘I'oe 'o ha'i sae tatau'aro ta'aa! 'Iniai ha'angoniau wetewete na'o haua, 'inau 'au 'adoma'i nugasia tana'o i kae kaoni na'o haa beiau. 33 'A 'ua na'o ai'a ta'ahia ro'ua mo'o na kaoni bei'o 'onaai haua agua tana'o?’ 34 I mwaeraha 'a taesu'a raha 'ana mo'osi, ma 'unua dorai gaasia siri na'i rumaniho'o marai ha'arongomaata 'ia. 'Ai awa 'isi tari 'oha nai su'ua hako aho'i ha'a na kaoni 'inia.” 35 Mia Jisas 'agu 'unua o'ani, “'Ai o'asi ro'u i here nai haua Amagu na'i aro tana'o 'onaa 'o bwa'i huunai 'adoma'i nugasiai do'oramu beiai tahingamu hako.”
Ha'ausuringa'i 'Abaiai Haigaasi
1 Na'i murinai mamaani hako ana Jisas, 'a hano baaniai Provensi Galili ma tarau 'ari nata bataraui wai rahai Jodan ma ada na'i Provensi Jiudea. 2 'A rago i sae narau hano suria ma ha'agorohiraau aho'i nei ra daoha. 3 Tara'i Farisei rau boi beia Jisas 'inia rau raba ha'imaania 'onaa na heiarami ana 'ai odo-odo beiai Ringe ana'ia Moses. Ma rau songa'inia o'ani, “'A 'ua? Na Ringe ana'ia Moses ra wateai sae 'ai matai gaasia moi urao ana 'inia namoiwou ta maho?” 4 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Mou ai'a 'oha'inia gasi taha na 'unua i Usu-usu Maea. 'A 'unua do mau mai taraawa'anai marewana, 'ia God 'a ha'apwa'araa i saemwane mana urao. 5 Ma o'ani ro'u, ‘Na tarana naasi, na saemwane 'ai nugasia amana mea inana maai hasi beiai urao ana mararui ha'i ta'i abe.’ 6 Naasi, 'irarua rarugu ai'a 'onaaia'a i rua abe, ma'ata 'e ta'i abe moi. Tarana naasi, na noni 'ai abui hoaiai taha na 'ia God na ho'ogonia.” 7 Miraau Farisei raugu songa'inia Jisas o'ani, “'Onaa na o'asi, ma 'ua na 'ia Moses 'agu 'unua 'inia do 'ia tei sae nai raba gaasiai urao ana 'ai haua ga'u ta usu-usuni haigaasi tanaai urao ana maigu gaasia?” 8 Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “'Ia Moses 'a ha'awateai haigaasi suria 'imoou saemwane mou rongoasa mamou ai'a raba araisuriai Ha'atora ana God, me na'i taraawa'a ai'a o'asi hei'irisina God. 9 Ma wai 'unua tana'amou, 'iatei nai gaasiai urao ana ma'ai waina ro'u ta urao he'ete'i, 'a taritari'a baaniai urao ana. Ma'ata 'onaa ni urao ana 'a bwane taritari'a baania, naasi 'a matai gaasia moi uraosi.” 10 Miraaui rongoiusuri rau o'ani, “'Onaa namoisi ta'i maho nara matai haigaasi 'inia, ma 'a goro do ra ga'i bwa'i ha'iwai.” 11 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Ai'a do 'iraau hakoi mwane sae rai wa'ewa'e 'anai suriai mareho namou 'unuasi. 'Iraau moi nei na 'ia God na 'irisia dorai awa o'asi narai wa'ewa'e 'anai suria. 12 Tara'i mwane ra ai'a ha'iwai suria ra 'amara, ma tara'i mwane ra ai'a ha'iwai ro'u 'iniai here na tara'i sae nara haa tanaraau 'ada'i abedaa'i. Ma tara'i sae ra ai'a ha'iwai suria ra 'adoma'i ororiu 'iniai heimarungi ana God. 'Ia tei nai matai suriai ha'ausuringa'isi, ma'ai suria.”
'Ia Jisas 'A Ha'arahesi Huniraaui Gare
13 Tara'i sae ra waa'i mai gare tanaa Jisas mia Jisas 'ai dau hungadi bwaudaa'i mai ha'arahesi huniraau. Maagu 'iraaui rongoiusuri raugu ha'a-aburaau. 14 Naasi mia Jisas 'a o'ani, “Moi abui ha'a-bwarasiraau. Moi wateraaui gare marai boi beiau. 'Inia 'iraaui nei ra 'onaairaausi, naasi nei nara arari 'anai awa bahainai heimarungi ana God na awa na'i aro.” 15 Ma dau na'i bwaudaa'i ma ha'agorohiraau. Na'i muri 'agu hano baaniai dorasi.
Sae Toto'ora
16 'E sae na boi beia Jisas ma songa'inia o'ani, “Ha'ausuri, 'e mareho goro taha nawai haua mawaigui daua 'inia i tahi tarau?” 17 Mia Jisas 'a aramia o'ani, “'Iniai 'uaana na'o songa'iniau 'iniai mareho na goro? I'oe 'o bwane 'iraraa, 'ia moia God na goro. Ma'ata 'onaa 'o raba dauai tahi tarau ma'oi araisuri'i Ha'atora.” 18 Mana saesi 'a songa'inia ro'ua Jisas o'ani, “Ra'i Ha'atora he'ua na'o 'unu'isi?” Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “Abui heingahu, abui taritari'a baaniai urao amua ma'ua mwane amua, abu beri, abui pwari'i na'i kooti, 19 ha'ahoua amamu mia inamu, ma'oi ta'ahiai sae 'etea 'onaai ta'ahi'o amua haari'o.” 20 Mana saesi 'agu o'ani 'inia Jisas, “'Au ha'isuri'i hako'a i Ha'atora 'isi, 'e taha ro'u nawai haa mau?” 21 Mia Jisas 'a o'ani, “'Onaa 'o raba odo-odo na'i maana God, 'oi 'ari ma'oi raonga'ini'i hakoi toto'ora amu'i ma'oi hauai ha'a tanaraaui pohara. 'Onaa 'oi haua o'asi, 'oi toto'ora na'i aro. Na'i muri 'oigui boi suriau.” 22 'Oha nagu rongoa o'asi, ma hano'a ha'i ahutotou 'inia 'iia 'e sae na toto'ora di'u. 23 Naasi mia Jisas 'agu o'ani 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “Wai 'unua ha'amomori tana'amou. 'A 'ome bwara do sae toto'ora 'ai siri na'i heimarungi ana God na awa na'i aro. 24 Wai 'unua ro'u o'ani. 'A 'ua? I mwamwaa nara 'unua 'iniai kamel 'a matai siri daara'i na'i maanai nila? 'A bwara! Ma bwara di'u ro'u wou tanaai nei na toto'ora 'anai siri na'i heimarungi ana God.” 25 'Oha 'iraau rongoiusuri rau rongoai ha'atee o'asi ana Jisas, rau heimwaota'i di'u marau o'ani, “Romwane! 'Onaa na o'asi, ma 'ome 'onaa do 'a bwa'i ta sae nai dauai tahi tarau!” 26 Mia Jisas 'a wanasiraau ma o'ani, “Beiai noni 'a bwarai daua haariraaui tahi tarau, mei tanaa God mwane maho ra mwada'u moi.” 27 Naasi mia Pita 'a o'ani 'inia Jisas, “'Ome! 'I'ameu meu nugasi'i hakoi mwane mareho amee'i mameu suri'o. 'E heitahari he'ua na 'ia God 'ai haua tana'ameu?” 28 Mia Jisas 'a o'ani, “'Oha 'inau i Garei Inoni wai heinagu na'i dorani mwaeraha agua 'anai heimarungi beiai mena mana raraha na'i marewana haoru, 'i'amoui rongoiusuri agu'i moi heinagu ro'u na'i ta'i tangahuru mana rua dorani mwaeraha 'anai marungiraaui ta'i tangahuru mana rua burungai noni nai Israel. 29 'Iatei na nugasiai ruma ana, ma'ua do'orana'i, ma'ua asina'i, ma'ua amana mea inana, ma'ua gare ana'i, ma'ua dorai ano ana 'inia 'a suriau, 'ia God 'ai ha'arago'i tanaai mareho na nugasi'i 'isi. Ma'ai daua ro'u i tahi tarau. 30 Na'i madoraasi, 'a ragoi nei nara ororiu na'i 'ohani, rai ha'i sae haari'i moi. Ma ragoi nei nara ai'a ororiu na'i 'ohani, 'ia God 'ai ha'aororiuraau.”
Ha'atee Heiha'auu 'Iniraaui Sae Rau Tau'aro Na'i Mou
1 Naasi 'ia Jisas 'agu o'ani ro'u, “Ni heimarungi ana God na awa na'i aro 'a 'onaai sae na hura'a na'i haho'oa ta'aa ma siba sae 'anai tau'aro na'i moui grep ana. 2 'Oha na sadoi'i tara'i nei, rau 'adoma'i aratara beia 'anai dauai ta'i korai ha'a 'anai ta'i dangi, ma ha'a-taariraau hura'a 'anai tau'aro. 3 “Na'i angi siwa haho'oa 'a hura'a ma re'iraau ro'u i sae ra awa pwaranga moi na'i dorani maketi. 4 Ma o'ani 'iniraau, ‘'Onaa moi 'ari mamoi tau'aro na'i moui grep agua, wai hori'amou 'iniai taha na arariai tau'aro namoi haua.’ 5 Marau 'ari narau tagora. “Na'i atoaa mana'i angi oru na'i abai dangi 'a hura'a ro'u 'anai siba sae. 6 Na'i angi rima su'urahi 'a hura'a ma re'i'i ro'u tara'i sae ra poru agohe ro'u moi ma o'ani 'iniraau, ‘'A 'ua namou poru agohe moi 'inia na'i dangi bubuni?’ 7 “Miraau o'ani 'inia, ‘Ai'a ta sae nai ha'atagoraameu.’ “Mia o'ani 'iniraau, ‘Moi 'ari mamoi tagora beiraaui sae rau tagora na'i mou agua.’ 8 “Na'i ha'ahakonai dangisi 'a 'unua tanaa mo'o na 'omesuriraaui sae ra tagora do'ai 'unuraau mai, mai horiraau. 'Ai taraawa'a beiraaui ruruha rau tagora ha'ahako maigui hako beiraaui ruruha rau tagora tahamora. 9 “'Oha ra horiraaui ruruha ra taraawa'a tagora moi na'i angi rima su'urahi ra ha'a 'ado ta'i korai ha'araau. 10 Mana 'oha ra horiraaui ruruha rau taraawa'a tau'aro na'i haho'oa ta'aa, rau 'adoma'inia do 'iraau rai dau ha'a raha magu ai'a, 'iraau ro'u rau 'ado ta'i korai ha'a moi. 11 'Agu haa marau taesu'a'a, rau o'ani, 12 ‘'Iraaui ruruha narau tagora ta'i 'aoa moi 'o horiraau 'iniai ta'i korai ha'a. Mi'ameu i ruruha nameu tagora raha tanaai sina suriai dangi bubu, 'o hori ha'a-ta'isada'ameu ro'u moi 'onaairaau.’ 13 “'Ia mo'o na to'oraai mou 'a o'ani 'iniai ta'i abe 'iniraau, ‘Gere sae agua, 'inau ai'a ha'a-bweubweu'a'o. I'oe na'o 'adoma'i aratara 'anai tau'aro maenai ta'i korai ha'a ta'i dangi. 14 'Oi dauai horihorimu ma'oi hano. Na'i 'adoma'igu haariau, 'au 'adoma'inia do 'inau wai hori ha'a-ta'isada'amou hako. 15 'A 'ua? 'A taritari'a 'onaa wai raba hisu 'ini'i ha'a agu'i suriai 'adoma'igu? 'O ga'i bwa'i taesu'a 'iniai haua aguai mareho na goro 'oha nau here ha'agorohiraau.’ ” 16 Mia Jisas 'agu 'unua o'ani ro'u, “Naasi, na'i heimarungi ana God 'iraaui nei ra muri na'i 'ohani, rai na'o. Miraaui nei ra na'o na'i 'ohani, rai muri.”
Orunai 'Oha 'Ia Jisas 'A Maaniai Mae Nai Haua
17 'Oha 'ia Jisas 'a hano 'anai Jerusalem, 'a wairaau beira'i ta'i tangahuru mana rua rongoiusuri ana maagu mamaani tanaraau. 'A o'ani, 18 “Moi bahurongo goro. Na'i 'ohanisi gau hahano'a 'anai Jerusalem. Maagu na'i 'isi 'e nei nai usuha'iniau i Garei Inoni tanaraaui Na'ohadaa'i Piriisi mana Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses marai hiiriau 'anai ha'amaesiau. 19 Rai usuha'iniau ro'u tanaraaui nei ra ai'a Jiu. Rai haikou 'iniau, rai rorohoau marai rabuau na'i dadaahoro 'anai ha'amaesiau. Ma'ata 'e rua dangi nai hako mana'i oruna wai suruta'e aho'i baaniai mae.”
Ha'ausuringa'i 'Iniai Na'otara Goro
20 Na'i muri, urao ana Sebedi mana rua gare ana, 'ia Jems mia Jon, rau boi beia Jisas. Mana urao ana Sebedi 'a topira'i ruru tanaa Jisas 'anai ha'angoni beia 'iniai ta'i maho. 21 Mia Jisas 'a o'ani, “'E taha na'o rabasia?” Mia o'ani, “'Oha 'oi heimarungi na'i hourana amua, 'au 'irisia do 'oi ha'awaterarua i rua gare aguani 'anai heimarungi bei'o. Tanei nai heinagu na'i dora ni mwaeraha na'i aba odomu ma tanei na'i maha.” 22 Mia Jisas 'a o'ani, “'I'amurua muru ai'a aidangisiai maho na muru ha'angoniasi! 'A 'ua? Muru ga'i siri moi na'i rongomaata'i na 'inau wai siri iei?” Miraru aramia o'ani, “Miri ga'i haa moi!” Mia Jisas 'a o'ani, “Ha'amomori di'u. Murui rongomaata'i ha'a-momori 'onaai rongomaata'i na 'inau wai haa. 23 Ma'ata 'inau 'au bwa'i sigihia 'iatei nai heinagu na'i odogu ma'ua na'i mahagu. 'Iia moi Amagu nai 'unua 'iatei nai heinagu beiau. 'Inia 'iia 'a bwani 'ome sigihiraau.” 24 'Oha 'iraaui ta'i tangahurui rongoiusuri rau rongoai taha nararu ha'angonia Jems mea Jon, rau taesu'a 'adarua. 25 'Ia Jisas 'a 'unu goniraau mai rongoiusuri ana'i ma o'ani 'iniraau, “'I'amou bwani 'iraraa do 'iraaui mwaeraha mana na'otara adaa'i sae ra ai'a Jiu, rau ha'aba'o 'iniai heimarungi narau haua ma goro adaau i haa'i mwani heiatenga'i tanaraaui noni. 26 Ma'ata 'i'amou moi abui haua o'asi tana'amou hairiu. 'Iatei nai raba na'otara tana'amou 'ai ha'i sae tatau'aro tana'amou. 27 Mia tei na raba bwauodo, 'ai ha'i slev tana'amou. 28 Moi ha'isuriai herehere agua. 'Inaui Garei Inoni 'au ai'a boi do 'irai sae rai tau'aro tanaau. Me 'inau 'au boi do 'inau wai tau'aro tanaraau, ma 'anai wateai tahingagu 'anai ha'atahiraau baaniai ora-ora'a.”
'Ia Jisas 'A Ha'a-wanawana i Rua Sae Kuru
29 'Oha 'ia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau hano baaniai 'omaai Jeriko, ragoi sae rau haisuri. 30 'E rua sae kuru raru heinagu na'i bobonai tara, raru rongoa do'ia Jisas 'a boi suriai tara. Raru awara o'ani, “Araha, pwirana Deved, 'oi arunga ta'ahimiria ma'oi 'a'auhimiria!” 31 'Iraau sae rago rau 'unua do rarui papaku. Mirarua rarugu awaawara raha baaniai na'o. Raru o'ani, “Araha, pwirana Deved, 'oi arunga ta'ahimiria ma'oi 'a'auhimiria!” 32 Jisas 'a ura papaku ma 'unurarua mai ma songa'inirarua, “'E taha na muru 'irisia dowai haua tana'amurua?” 33 Miraru o'ani, “Araha, miri raba wanawana.” 34 Mia Jisas 'a ta'ahirarua, ma dau wou suri'i maadaru'i. Na'i maui 'ohasi mararu wanawana'a mararu hano'a suria Jisas.
'Ia Jisas 'A Ta'e Na'i Dongki Siri Na'i Jerusalem
1 'Oha 'ia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau gaarangia wou i Jerusalem, rau 'omesia 'ari 'omaai Betfeis gaarangiai hungahungai 'Oliv. Mia Jisas 'a ha'a-taarirarua i rua rongoiusuri 'anai 'ari na'o na'i 'omaasi. 2 'A o'ani, “Murui hano mamurui 'ari nai 'omaa 'ariani ma murui re'iai dongki nara ho'osia na'i 'isi beiai gare ana. Murui wagasirarua mamurui wairarua mai. 3 'Onaa ta sae nai songa'inimurua ma murui o'ani, ‘'Ia Araha na rabasirarua.’ Maagu bwa'i maho'a ro'u nai 'unua.” 4 Marehonisi 'a to'o o'asi ma to'o ha'a-momori'a taha na 'ia God 'a ha'atee rarabeanga'inia beiai Rarabea. 'A 'unua o'ani, 5 “Naani mareho na'oi 'unua tanaraaui noni nai Jerusalem na awa na'i hungahungai Saeon. 'Ome, na mai mwaeraha amoou. 'Iia 'a manego, 'a ta'e mai na'i hunganai dongki. Ha'amomori, 'a ta'e na'i hunganai gare dongki.” 6 Hoita, mana rua rongoiusuri raru haua 'onaai 'unua ana Jisas. 7 Raru waa mai dongki mana gare ana mararu haari'i to'oni bo hura'a adaru'i na'i hungana mia Jisas 'a heinagu ara'a na'i iei. 8 Ma ragoi sae rau 'ari na'o marau haari'i bwana adaa'i suriai tara, ma tara'i sae ra tabari'i hasi'ei nara hahaa'a mara haari'i hahaadi na'i tara. 9 Mana sae ra na'o mana nei na'i murina Jisas rau awaawara. Rau o'ani, “Ha'a-aneaneai pwirana Deved. Araha God, 'oi ha'agorohia mo'o na'o ha'ataaria mai! Ha'a-aneanea God na'i aro.” 10 'Oha na siri a Jisas na'i Jerusalem, 'iraaui saenai 'omaa rau wa'ewa'e di'u ma tara'i nei rau o'ani, “'Ia tei naasi!” 11 Miraau sae rago rau o'ani, “'Ia Jisas, i rarabea baaniai Nasaret na'i Provensi Galili.”
'Ia Jisas 'A Taariraau Hura'a i Sae Baaniai Ruma Maea
12 Mia Jisas 'a siriwou na'i dora a'ora na'i maanai Ruma Maea ana God ma taraawa'a taariraau hura'ai sae ra horihori mara raoraonga'i na'iei. Ma rihota'ini'i tebol 'anai ori-orisi ha'a mana baba heheinagu adaa'i nei ra raoraonga'i waibora. 13 Ma o'ani 'iniraau, “I Usu-usu Maea 'a 'unua o'ani, ‘Na ruma agua 'e ruma 'anai ha'arahesi.’ Mi'amou mou ha'i dorani bainihu 'inia nadaaui sae beriberi.” 14 Na'i muri tara'i sae kuru mana sae pwaki ra boi beia na'i 'isi ma ha'agorohiraau aho'i. 15 'Iraaui na'ohadaaui Piriisi miraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses rau taesu'a 'oha rau re'i'i ha'abu'oahu na haa'i marau rongoraaui gare rago narau totoro o'ani, “Ha'a-aneaneai pwirana Deved!” 16 Marau o'ani 'inia Jisas, “'O rongoai taha narau 'unua i gare 'isi? 'O ga'i ha'atee ha'a-bwarasiraau!” Mia Jisas 'a o'ani, “'Au rongoa. Ma 'ua? Mou ai'a 'oha'iniai dorai Usu-usu Maea na 'unua do 'ia God 'ai 'a'auhiraaui gare kekerei miraaui gare ra bura'i huta marai huunai ha'a-aneanea?” 17 Mia Jisas 'a hura'a baaniai Jerusalem ma 'ari na'i Betani nagu mauru na'iei.
'Ia Jisas 'A Ha'atee Murisiai Hasi'ei Nara 'Unua 'Iniai Fig
18 Na'i haho'oa, 'oha 'ia Jisas 'a aho'i mai 'anai Jerusalem, 'a hioro. 19 Ma re'iai hasi'ei nara 'unua 'iniai fig na ura na'i bobonai tara ma 'ariwou do'ai re'ia 'onaa 'a hungu. Magu ai'a, nai'i moi na rawa nara awa. Mia Jisas 'a ha'atee o'ani, “'A bwa'i ta 'oha'a ro'u na'oigui hungu.” Mau 'ohasi mana hasi'eisi 'a nugu'a. 20 'Iraau rongoiusuri rau heimwaota'i di'u, rau o'ani, “'A he'ua na nugu raurau moi 'inia i hasi'eini.” 21 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Wai 'unua ha'a-momori tana'amou. 'Onaa moi hinihini mamou bwa'i 'adoma'i heiruarua'a, mou ga'i matai ha'atee murisia ro'u i hasi'eisi. Mamou ga'i matai haa'i tara'i ha'abu'oahu ro'u nara raha baaniai nei nau hauasi. 'O ga'i 'unua moi tanaai hungahungani o'ani, ‘'Oi sara baaniai dorani ma'oi hura'ai asi!’ Ma'ai matai 'onaaia moi 'unua amua. 22 'Oha 'oi ha'arahesi tanaa God 'anai ha'angonia ta maho, 'ai matai haua moi tana'o, 'onaa 'oi hinihini.”
Heisonga'i 'Inia Tei Na Hauai Mena Tanaa Jisas
23 Na'i 'oha 'ia Jisas 'a ada na'i Jerusalem, 'a siri na'i Ruma Maea ana God ma ha'ausuriraaui sae. 'Iraaui Na'ohadaa'i Piriisi ma tara'i saemaua adaa'i Jiu rau boi beia marau o'ani, “'Oi 'unua tana'ameu, 'iatei na 'unua tana'o do'oi matai haa'i mareho 'isi?” 24 Mia Jisas 'a 'unua o'ani, “Wai matai aramiai heisonga'i amoou 'onaa moi aramia ro'u i heisonga'i nawai haua tana'amou. 25 'Iatei na 'unua tanaa Jon 'anai bwareomaearaaui noni? 'Ia God ma'ua inoni?” Rau hadahada haariraau hairiu o'ani, “'Onaa nagai 'unua do 'ia God, me 'iia 'ai o'ani, ‘Ma 'ua namou ai'a hinihinia 'inia Jon?’ 26 Ma 'onaa nagai 'unua do 'iraau moi inoni nara 'unua tanaa, miraaui sae rago rai taesu'a marai haua ta here gagaau. 'Inia rau hinihinia do'ia Jon 'e rarabea.” 27 Ma rau o'ani 'inia Jisas, “Meu ai'a 'iraraa.” Mia Jisas 'agu o'ani 'iniraau, “Nau bwa'i rangasia ro'u tana'amou 'iatei na 'unua tanaau do wai matai haa'i mareho 'isi.”
Ha'atee Heiha'auu 'Iniai Rua Gare Mwane
28 Mia Jisas 'a o'ani ro'u 'iniraau, “Moisu rongoa ga'u i heiha'auu nawai hauani mawaigui rongoai 'adoma'imoo'i 'inia. 'E ta'i sae na to'oraai rua gare mwane, ma o'ani 'iniai gare na hutai na'o, ‘Mama, na'i dangini 'oi 'ari ma'oi tagora na'i moui grep.’ 29 Mia o'ani, ‘'Inau 'au 'age.’ Na'i muri 'a orisiai 'adoma'ina ma hano na tagora. 30 Mia amadarua 'a 'ariwou beiai nata abe na hutai muri ma 'unua ro'u tanaa. Mia o'ani, ‘'Io, 'a goro moi.’ Ma'ata na'i muri magu ai'a hano'a.” 31 Mia Jisas 'agu songa'iniraau o'ani, “Mou 'adoma'inia do'ia tei 'iniraruai rua garesi na araisuriai amadarua?” Miraau o'ani, “I gare tahamora.” Mia Jisas 'agu o'ani 'iniraau, “Wai 'unua ha'a-momori tana'amou. 'Iraaui sae ha-ha'atakisi nara beriraaui noni miraaui urao horihori raai siri na'i na'o 'ini'amou na'i heimarungi ana God. 32 'Inia 'oha na 'ia Jon Bwareomaea 'a boi 'anai ha'ata'inia tana'amoui awaha odo-odo namou ga'i awasuria, 'iraau narau hinihinia, 'i'amou mou ai'a. Rei'uaa namou 'omesia dorau rihosi, me 'a bwara mau ro'u tana'amou i rihosi ma'ua 'anai hinihinia Jon.”
Ha'atee Heiha'auu 'Iniraaui Sae Ta'a'i Narau 'Omesuriai Moui Grep
33 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “Moi rongoa ro'u i nata ha'atee heiha'auuni. 'E ta'i sae na hasiai moui grep. 'A bara garia ma tagoraai dora 'anai rosirosi grep na'iei 'anai tagora waen. Ma ha'a-urasia ro'u i ruma ahaaha 'anai 'ome'ome 'ini'i maeronga. Na'i muri 'agu sadoi'i sae 'anai tau'aro maedi hua 'anai 'omesuriai mou ma hano na awa na'i kantri he'ete'i. 34 Na'i madoraa 'anai husi'i grep 'a ha'ataari'i wou sae tatau'aro ana'i 'anai waa aho'i tanaai wadui grep ana. 35 Miraaui sae narau 'omesuriai mousi, rau dauraau marau ngahu ngahuai ta'i abe, rau ngahu ha'amaesiai nata nei marau buta ha'amaesiai nata abe ro'u 'iniai hau. 36 Na'i muri 'agu ha'ataari'i ro'u tara'i sae tatau'aro ana'i. Na'i 'ohani rau rago di'uai ruruha na'i na'o. Miraau sae narau 'omesuriai mou, rau haua ro'u mau i ta'i herehere nara haua 'adaaui ruruha na'i na'o. 37 “Ha'ahakona 'a ha'ataaria 'ari huunai gare ana. 'Iia 'a 'adoma'inia dorai ha'ahoua. 38 Na'i 'oha rau re'ia rau o'ani, ‘Naasia mo'o naigu to'oraai mousi na'i 'oha nai mae amana. Gau magai ngahu ha'amaesia magai to'oraa nagaau i mou.’ 39 Rau 'ariwou marau daua. Rau waia hura'a na'i murinai mou naraugu ngahu ha'amaesia na'iei.” 40 Mia Jisas 'agu o'ani 'iniraaui Na'ohadaaui Piriisi miraaui saemaua adaa'i Jiu, “Mou 'adoma'inia do'e taha nai haua mo'o na to'oraai moui grep naasi 'adaaui sae 'isi na'i 'oha 'ai aho'i mai?” 41 Miraau o'ani, “'Ai ngahu ha'amaesiraaui sae ta'a'i 'isi, mai nuga'i tara'i sae he'ete'i ro'u 'anai 'omesuriai mou nei narai matai haa'i tanaai hua na ga'i to'ora'i na'i 'oha narai mauai grep.” 42 Naasi mia Jisas 'agu o'ani ro'u 'iniraau, “Mou ai'a 'oha'inia gasi taha na 'unuai Usu-usu Maea na o'ani, ‘Na hau na 'iraaui sae tatau'aro ruma rau 'itaa, naia naagu ha'i hau na ororiu di'u na'i bani anai ruma. 'Ia Araha God na haua do'ai o'asi, magau wa'ewa'e di'u 'inia.’ 43 “Na tarana naasi nawai 'unua tana'amou. Na'i na'o 'ia God 'a 'ome sigihi'amoui ai Jiu 'anai awa bahainai heimarungi ana. Ma na'i 'ohani 'ai orisi'amou mai ha'awateraaui noni he'ete'i narai matai hungu 'ini'i huudi hua goro 'anai awa na'i bahainai heimarungi ana. 44 'Ia tei nai agusu na'i hausi, 'ai maara ta'aa. Mia tei na hausi 'ai ahoda hunia, 'ai meme'a.” 45 Na'i 'oha 'iraau Na'ohadaa'i Piriisi miraau saemaua adaa'i Jiu rau bahurongoa Jisas, rau aidangisia do ni ha'atee heiha'auu na haa'i ra to'iraau. 46 Marau raba daua'a Jisas dorai ha'a-mama'aia, maraugu magugu do ra gasigu ha'agogoru i sae rago. 'Inia ra hinihinia do 'ia Jisas 'e rarabea.
Ha'atee Heiha'auu 'Abaiai Ngaugoni Na'i Ha'aha'iwai
1 'Ia Jisas 'a haa'i ro'u tara'i mamaani heiha'auu tanaraaui sae rago. 2 'A o'ani, “I heimarungi ana God na awa na'i aro 'a 'onaai mwaeraha na hauai ngaugoni 'oha na ha'iwai gare mwane ana. 3 'A ragoi sae na ari'ahuraau. Ma na'i 'oha na agau hakoi mwane maho, 'a ha'a-taariraau hura'a hakoi sae tatau'aro ana'i 'anai 'unuraau mai sae na ari'ahuraau, maagu 'iraaui sae 'isi, ra kakawata'i boi 'anai ngaugonisi. 4 Na'i muri 'a ha'ahanori'i tara'i sae tatau'aro he'ete'i ro'u ma o'ani 'iniraau, ‘Moi 'ari mamoi 'unuraau mai sae nagau ari'ahuraau marai boi raurau. 'Inia na mwani maho ra agau'a, na mwani kau pwapwanato'a agu'i nara ngahui'i ra ha'amatota'i hako'a!’ 5 “Mana'i 'oha narau 'ariwou, ni sae ra ari'ahuraausi raugu da'ata'inia moi mwaeraha marau poru agohe moi 'ini'i taha rau haa'i. Tara'i abe rau 'ari moi suri'i mou adaa'i, ma tara'i abe rau 'ari dora narau tau'aro suri'i. 6 Ma tara'i abe rau dau'i sae tatau'aro ana'i mwaerahasi marau here ha'ata'airaau mara ngahu ha'amaesiraau. 7 “Mana mwaeraha 'a taesu'a di'u ma ha'ataariai ruruha hehei'oi ana narau ngahu gata'iniraaui sae hahaingahu 'isi mara suungiai 'omaa adaau. 8 Naasi mwaeraha 'agu o'ani 'iniraau tara'i sae tatau'aro ana'i ro'u, ‘I sae nau ari'ahuraau, rau ai'a arari 'anai boi, maagu mwane maho 'anai ngaugoni ra agau hako'a. 9 Naasi moi 'ari suri'i tara raha suriai 'omaa mamoi ari'ahua namoiwou ta sae namoi sadoia marai boi 'anai ngaungauni.’ 10 “Miraau sae tatau'aro ana'i mwaeraha rau 'ari marau waa'i mai mwane sae. Tara'i nei ra'i sae hehere ta'aa ma tara'i nei ra'i sae goro. I ruma 'anai ngaungau na'iei 'a honu ha'atai 'iniai sae. 11 'Oha na mwaeraha 'a boi 'anai re'iraaui sae narau boi, 'a re'ia'a i ta'i sae na ho'osiai bwana he'ete'i na ai'a arari 'anai ho'osia na'i ha'aha'iwai. 12 Ma o'ani'a 'inia, ‘Gere sae agua, 'a he'uai siri mai amua na'i 'ini? 'Inia i'oe 'o ai'a ho'osiai bwana na 'ome marasinai ha'aha'iwai.’ Mia mo'osi 'a ai'a aramia 'inia ta mareho. 13 Mana mwaeraha 'a o'ani 'iniraaui sae tatau'aro ana'i, ‘Moi daua mamoi ho'osi'i uwana'i mana rimana'i mamoi gaasia hura'ai dora kuhi. Na'i 'isi rai angi marai 'ara ha'angingita'i rihodaa'i na'iei.’ ” 14 Mia Jisas 'agu o'ani, “'A ragoi nei na 'ia God 'a ari'ahuraau ma'e taringai nei moi na 'ome sigihiraau.”
Heisonga'i 'Abaiai Hori Takisi
15 'Iraau Farisei narau awa 'isi rau hano baaniai dorasi marau ha'aradorado 'anai sadoia ta here narai ha'a-bweubweu'aa Jisas 'inia, neina 'ai 'unua ta maho taritari'a narai ha'a-mama'aia 'inia. 16 Na'i muri, rau soigoniraau mai tara'i rongoiusuri adaa'i bei'i tara'i ai Jiu nara wa'ewa'e 'iniai heimarungi ana Herod. Rau ha'a-taariraau 'anai taha beia Jisas marau songa'inia o'ani, “Ha'ausuri, meu 'iraraa dona mwane maho na'o 'unu'i ra ha'a-momori hako ma'o ha'ausuriraaui noni 'ini'i taha 'ia God na 'irisiai noni 'anai haa. Ma na'i 'oha na'o ha'ausuriraau, rei'uaa na 'e sae he'ua na bahurongo'o, mana ha'ausuringa'i amu'i ra ta'isada moi. 17 Naasi, meu raba rongoai 'ado'adomu. 'A 'ua? Na'i ringeringe agaau, 'a odo-odo dogai hori takisi tanaai mwaeraha raha na'i Rom ma'ua ai'a?” 18 'Ia Jisas 'a bwani 'iraraai 'ado'ado ta'aa na awa na'i 'adoma'idaau na'i 'oha narau hauai heisonga'isi ma o'ani 'iniraau, “'I'amou ra'i sae pwapwapwaari'i! 'A 'ua namou raba ha'a-bweubweu'aau 'anai 'unuai maho na taritari'a? 19 Moisu waa mai ta korai ha'a nara matai haa 'anai hori takisi.” Miraau haua tanaa. 20 Mia o'ani 'iniraau, “Na atana tei mana nununa tei na awa na'i korai ha'ani?” 21 Miraau o'ani, “Na atana Mwaeraha adaaui Rom mana nununa.” Maagu o'ani 'iniraau, “'Onaa na o'asi, mamoi haua tanaai Mwaeraha i taha 'iia na to'oraa, mamoi haua tanaa God taha 'ia God na to'oraa.” 22 'Oha rau rongoai ha'atee ana o'asi, rau heimwaota'i di'u marau hano'a baania.
Heisonga'i 'Abaiai Suruta'e Aho'i
23 Na'i maui dangisi tara'i Sadiusi ra boi beia Jisas. 'Iraausi rau ai'a hinihinia do 'irai noni rai suruta'e aho'i baaniai mae, miraau songa'inia Jisas o'ani, 24 “Ha'ausuri, 'Ia Moses 'a 'unua do 'onaa ta sae nai waina ta urao maigu mae baania ha'i ai'a to'o gare, 'i do'orana mo'osi 'ai waina ro'u i uraosi. Mana gare na rarui to'ora'i, rai 'unu'i 'ini'i gare ana'i do'orana na maesi, neina burungana 'a bwa'i hako. 25 “Hoita, na'i na'o, 'e biu ha'ido'orada nara awa na'i 'omaa ameeuni. Nei tahamora 'a ha'iwai ma mae ha'i ai'a to'o gare, mana do'orana na hutai muri 'a waina ro'u i urao na mae baania do'orana na hutai na'o. 26 Ma mae ro'u ha'i ai'a to'oraa ta gare, mana uraosi 'a waina ro'u i nata do'oradarua i rua ha'ido'orada nararu maesi. Ma o'asi moe'a tari 'oha na biu ha'ido'oradasi raugu buna waina hako i ta'i uraosi. 27 Ha'ahakona mana uraosi 'a mae ro'u. 28 “Hoita, na'i 'oha ni suruta'e aho'i, 'iatei 'iniraaui ha'ido'orada 'isi naigui to'oraai uraosi? 'Inia 'iia 'a waidaau hako i biu ha'ido'oradasi.” 29 Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “Mou taritari'a ha'atai! 'I'amou ai'a aidangisiai Usu-usu Maea mamou ai'a aidangisia ro'u i taha na mena ana God 'ai matai haua. Naia namou to'oraa 'inia 'ado'ado bweubweu'asi. 30 Na'i 'oha 'iraaui sae rai suruta'e aho'i, 'a bwa'i sae nai ha'iwai. 'Iraau rai 'onaairaaui enjel na'i aro nara ai'a ha'iwai. 31 'Io, ma wai ha'a-aidangisi'amou ro'u 'iniai suruta'e aho'i. 'A 'ua? Mou ai'a 'oha'iniai taha na 'ia God 'a 'unua tana'amou na'i Usu-usu Maea 'abaiai suruta'e aho'i? 'A 'unua o'ani, 32 ‘'Inau naasi God ana Ebraham, mia Aisak mia Jekop.’ Mana God naasi, ai'a God adaaui nei ra mae, me 'e God adaaui nei ra tahi. Naasi 'a ha'ata'inia doni waira orusi rau tahi mau, rei'uaa narau bwane mae.” 33 'Oha na mwani sae rago 'isi ra rongoai taha na 'unua Jisas, rau heimwaota'i di'u 'ini'i ha'ausuringa'i ana'i.
Heisonga'i 'Abaia Ha'atora Na Ororiu Di'u
34 'Oha 'iraau Farisei rau rongoa do'ia Jisas 'a ha'a-papakuraau Sadiusi, rau ruru goni 'anai ha'aradorado maraugu 'ariwou beia Jisas. 35 'E ta'i 'iniraau 'e Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses, 'a hauai ta'i heisonga'i 'anai ha'imaania Jisas. 36 'A o'ani, “Ha'ausuri. I Ha'atora he'ua na ororiu di'u baani'i hako i mwane Ha'atora.” 37 Mia Jisas 'a o'ani, “'Oi ta'ahiai Araha God amua 'iniai tahingamu hako mana ahumu hako mana 'adoma'imu hako. 38 Naasi Ha'atora na ororiu baani'i hakoi mwane Ha'atora. 39 Nata nei na ororiu ro'u, ‘'Oi ta'ahiai nata sae 'onaai ta'ahi'o amua haari'o.’ 40 I Ringe hako ana'ia Moses mana ha'ausuringa'i adaa'i Rarabea ra awa hako na'i bahainai rua Ha'atorasi.”
Heisonga'i 'Inia Mo'o Nai Ha'atahiraaui Jiu
41 Na'i 'oha na 'iraaui Farisei rau awa mau beia Jisas, 'ia Jisas 'a songa'iniraau o'ani, 42 “Mou 'adoma'inia do Ha'atahi 'e pwirana tei?” Miraau o'ani, “'E pwirana Mwaeraha Deved.” 43 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “Ma 'ua na Hi'ona Maea 'agu haua 'inia tanaa Deved i 'ado'ado nagu 'unua 'inia do 'i Ha'atahi naasi 'ia Araha ana? 'Ia Deved 'a 'unua o'ani, 44 ‘'Ia Araha God 'a ha'atee o'ani 'inia Araha agua, 'Oi heinagu na'i aba odogu 'anai heimarungi beiau, tari 'oha wai nugaraau i maerongamu na'i bahainai heimarungi amua.’ 45 Na'i 'oha na 'ia Deved 'a 'unua do 'ia Ha'atahi 'e Araha ana, 'a ha'ata'inia do 'ia Araha ai'a do'e pwirana moi, ma'ata 'iia Araha ro'u ana.” 46 Na'i 'ohasi ai'a ta ta'i nei 'iniraau Farisei nai aramia. Taraawa'a mau na'i 'ohasi ai'a ta ta'i nei 'iniraau'a ro'u naigui raba haua ro'u ta ta'i heisonga'i.
Ha'abasu 'Iniai Barongadi Saemaua adaa'i Jiu
1 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraaui noni hunga mana rongoiusuri ana'i, 2 “I tau'aro adaaui Ha'ausuri 'anai Ringe miraau Farisei naasi 'anai mamaani ruhasi'i 'ado'ado 'ada'i taha ra awa na'i Ringe ana'ia Moses. 3 Mareho rai maani'i, moi araisuri'i mamoi ha'isuri'i. Ma'ata moi abu 'onaairaau. 'Inia rau ai'a ha'isuri'i taha narau ha'ausuri'amou 'ini'i! 4 Rau ha'ahihi'amou 'ini'i mwani ringeringe nara bwara 'anai ha'isuri'i maraugu ai'a gere 'a'auhi'amou 'anai araisuri'i. 5 “Mwani maho rau haa'i rau haa'i do 'iraaui sae rai wanasiraau marai ha'a-ta'eta'eraau 'ini'i. Rau ha'araha'i gere anga narau ho'osi'i na'i rimadaa'i ma na'i hauraedaa'i nara awaiei tara'i tatara i Usu-usu Maea. Mana'i gaodi to'oni tewa adaa'i rau ha'atewa'i ro'u aurui gere hasiwaro nara kurukuru suri'i. 6 Na'i suri'i ngaugoni mei suri'i rumani ha'arahesi rau raba heinagu moe'a suri'i dora ororiu. 7 'Oha rau 'ari suri'i dorani maketi, rau 'irisia di'u dorai ha'a-ta'eta'eraau mana 'unuraau 'inia ha'ausuri. 8 “'I'amou moi abui 'irisia dorai 'unu ha'ausuri 'ini'amou, 'inia 'e ta'i sae moi na ha'ausuri'amou, 'inau. 'I'amou hako ra'i ha'ido'orada. 9 Moi abui 'unu Ama ro'u 'inia ta sae ni marewanani. 'Ia moia God naasi Amamoou na awa na'i aro. 10 Moi abui 'irisia dorai 'unu bwauodo 'ini'amou 'inia 'e ta'i bwauodo moi, 'iia naasi Ha'atahi. 11 'Iatei nai bwauodo 'ini'amou, 'iia naasi nai ha'i sae tatau'aro namoou. 12 'Iatei nai ha'a-ara'ahia haaria, 'ia God 'ai ha'a-auruhia. Mia tei nai ha'a-auruhia haaria, 'ia God 'ai ha'a-ara'ahia. 13 “'Ai ta'aa di'u tana'amoui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses mi'amou Farisei! Mou here 'onaa domou goro, ma'ata ai'a! Mou ai'a raba siri na'i heimarungi ana God mamougu ha'a-bwarasiraau ro'u i nei nara bonasiai siri na'iei. 14 “'Ai ta'aa di'u tana'amoui Ha'ausuri 'anai Ringe mi'amou Farisei! Mou here 'onaa domou goro, ma'ata ai'a! Mou ha'a-bweubweu'araaui nao 'ini'i ruma adaa'i mana mareho narau to'ora'i. Mana 'oha mou ha'arahesi, mou pwari'i ha'amaesiraaui noni 'anai haa'i rihunga'i tewa. Moi aidangisia do na ha'a-mama'ai, 'ia God 'ai ha'arahaa ro'u wou tana'amou. 15 “'Ai ta'aa di'u tana'amoui Ha'ausuri 'anai Ringe mi'amou Farisei! Mou here 'onaa domou goro, ma'ata ai'a! Mou tau'aro raha 'iniai 'ari suriai mwane dora, na'i asi mana'i toro 'anai sadoia ta sae 'anai rihosia ma do'ai awasuri'i ha'ausuringa'i amoo'i. 'Oha nagu suri'amou, na barongana'i ra ta'aa di'u ro'u wou mana ha'a-mama'ai na 'ia God 'ai haua tanaa na'i dora ni rongomaata'i, 'ai raha di'ua i ha'a-mama'ai nai haua tana'amou. 16 “'Ai ta'aa di'u tana'amou, 'inia mou 'onaai sae kuru na na'otaradaaui noni. Mou ha'ausuriraaui sae do 'onaa rai tohe na'i atanai Ruma Maea ana God beiai duruduru nara haua, 'a ai'a 'ua 'anai horoosiai durudurusi. Me 'onaa rai tohe na'i gol na awa na'i Ruma Maea, 'a ororiu di'u dorai abu horosia. 17 “'I'amou kuru mora mamou bweu! Ni Ruma Maea ana God 'a ororiu di'u baani'i gol, suria naasi maho na ha'amaea'i gol 'isi 18 Mou 'unua ro'u do 'onaa rai tohe na'i dora ni suu ho'asi beiai duruduru nara haua, ai'a 'ua 'anai horoosiai durudurusi. Me 'onaa rai tohe na'i ho'asi na awa na'i hunganai dora ni suu ho'asi, 'a ororiu di'u dorai abu horosia. 19 Mou kuru! Ni dora ni suu ho'asi 'a ororiu di'u baaniai ho'asi, suria naasi maho na ha'amaeaa i ho'asi. 20 Naasi, 'iatei na tohe na'i dora ni suu ho'asi beiai duruduru na haua, 'a tohe ro'u na'i ho'asi na awa na'i hungana. 21 Mia tei na tohe na'i atanai Ruma Maea beiai duruduru na haua, 'a tohe'a ro'u na'i atana God, 'inia 'iia 'a awa na'i Ruma Maea. 22 'Iatei na tohe na'i aro beiai duruduru na haua, 'a tohe ro'u na'i dora ni mwaeraha ana God ma tohe ro'u na'i atana God, 'inia 'ia God 'a heinagu na'i dora ni mwaerahasi. 23 “'Ai ta'aa di'u tana'amoui Ha'ausuri 'anai Ringe mi'amou Farisei. Mou here 'onaa domou goro, ma'ata ai'a! 'Inia rei'uaa namou wate'i tanaa God tangahurudi gere mareho rawa kekerei ta'a'i nara ha'angaugoro i mahoingau, ma'ua tara'i mareho ro'u suri'i mou amoo'i, mi'amou mou ai'a araisuri'i mareho raha nara awa na'i ha'ausuringa'i anai Ringe ana Moses. Mareho 'onaai haa'i here ra odo-odo tanaraaui sae, 'a'auhiraaui sae ha-ha'aroha'a ma 'anai ha'a-momori suri'i mwani maho namou haa'i. 'A goro i wate'i moi mareho kekerei o'asi tanaa God, ma'ata 'a ta'i kaeni goro di'u 'onaa mou ga'i haa'i ro'u i mareho raha. 24 'I'amou naasi sae 'anai na'otara mamougu 'onaai sae kuru. 'Oha mou bonasiai suri'i mwani gere ringe nara ai'a taraa ororiu, mamougu kaku'a'i mwani nei nara ororiu, mou here 'onaai sae na tau'aro raha 'anai rahiai gere abei nono baaniai panikeni wai, magu ai'a aidangisia do 'a gonohiai abei kamel. 25 “'Ai ta'aa di'u tana'amoui Ha'ausuri 'anai Ringe mi'amou Farisei. Mou here 'onaa domou goro, ma'ata ai'a! Mou 'onaai sae na wasi ha'awadiwadi 'i abedi panikeni mana abedi rabo'o, mana rarodi ra do'o'a moi. 'Inia 'omehamoou 'a kae goro na'i maadaaui sae, ma na'i raromamoo'i, naia haariai hairaurau mana 'ado'ado 'anai ha'a-wa'ewa'e'amou haarimoou. 26 'I'amou Farisei mou 'onaai sae kuru. Moi wasi ha'a-wadiwadia ga'u i raronai panikeni mana raronai rabo'o, maigu wadiwadi ro'u i abena. 27 “'Ai ta'aa di'u tana'amoui Ha'ausuri 'anai Ringe mi'amou Farisei. Mou here 'onaa domou goro, ma'ata ai'a! Mou 'onaai hera nara here ha'a- 'omegoroa. 'A 'ome goro moi na'i abau 'omaa, mana'i rarona 'a honu 'ini'i surisuri mana sae mae ra ngabo. 28 Marehosi 'a to'i'amou, 'inia 'omehamoou 'a kae goro na'i maadaaui sae, ma na'i raromamoo'i, 'a honu 'iniai pwari'i mana ora-ora'a. 29 “'Ai ta'aa di'u tana'amoui Ha'ausuri 'anai Ringe mi'amou Farisei. Mou here 'onaa domou goro, ma'ata ai'a! Mou tau'aro ha'agorohi'i barabaradaa'i rarabea na 'iraaui wauwa amoo'i rau ngahu ha'amaesi'i 'oha bwani mamou here ha'a-'omegoro'i barabaradaa'i sae odo-odo na 'iraau ro'u narau ha'amaesi'i. 30 Mamou 'unua do 'onaa moi awa na'i madoraasi mou ga'i bwa'i 'a'auhiraaui wauwa amoo'i 'anai ngahu ha'amaesiraaui rarabea 'isi. 31 'Oha namou 'unua do 'iraau ra'i wauwa amoo'i, mou rangasia ha'a-momori'a do 'i'amou ra'i pwiradaa'i sae narau ngahu ha'amaesiraaui rarabea. 32 Naasi, moi ha'a-arosia wou i here ta'aa rau hauai wauwa amoo'i 'oha bwani. 33 'I'amou mwani mwaa ta'a'i! 'Ai he'ua namoigu hora 'inia baaniai ha'a-mama'ai na 'ia God 'a nuga mamasi'amou 'inia na'i dora ni rongomaata'i? 34 “Naasi, wai 'unua tana'amou. Wai ha'ataari'i rarabea mana sae madoma mana ha'ausuri tana'amou. Moi taritariraau suri'i mwani 'omaa 'anai here ha'ata'airaau. Tara'i nei 'iniraau moi ngahu ha'amaesi'i, tara'i nei moi rabu ahita'ini'i na'i dadaahoro, ma tara'i nei moi rorohoraau suri'i ruma ni ha'arahesi. 35 Suriai haua amoou o'asi, 'i'amou namoigui dau ha'a-mama'ai 'ini'i sae odo-odo ana'ia God nara bwani ngahu ha'amaesiraau mau mai, taraawa'a mau na'i 'oha 'ia Kein 'a ngahu ha'amaesia Ebol tari beia Sakaraea, gare ana Barakaea na 'i'amou ai Jiu mou ngahu ha'amaesia na'i ahoaanai dora ni ho'asi mana Ruma Maea ana God. 36 Wai 'unua ha'a-momori tana'amou, 'i'amou inoni na'i 'ohani naigu auru hunimoou i ha'a-mama'ai nai haua God 'ini'i mae nara haa'i sae 'isi.”
'Ia Jisas 'A Angisiai Jerusalem
37 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani, “'Ei Jerusalem, Jerusalem. 'I'amou namou ngahu ha'amaesi'i rarabea mamou buta ha'amaesi'i sae heitaroha'i ana'ia God 'ini'i hau. 'A rago i 'oha nau rabasia domoi boi beiau 'anai 'omesuri'amou 'onaai bi'a i kua na abwa bwarasi'i gare ana'i. Mi'amou ai'a rabasia. 38 Naasi moi rongoa! 'Ia God 'a hano'a baaniai 'omaa mana Ruma Maea amoou. 39 Mawai 'unua tana'amou, 'a bwa'i ta 'oha namoigu 'omesiau tari 'oha namoi ha'atee o'ani, ‘Araha God, 'oi ha'agorohia mo'o na'o ha'ataaria mai.’ ”
'Ia Jisas 'A Ha'arangasia Hura'a Do Ruma Maea Rai Kaia
1 'Oha 'ia Jisas 'a hano baaniai Ruma Maea ana God, 'iraau rongoiusuri ana'i rau 'ariwou beia marau maania tanaa i 'ome goro na haa i Ruma Maea mana mwani gere ruma garigaria. 2 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Mou re'i'i mwani ruma 'isi? 'E 'oha nai boi mau na bwa'i ta ta'i hau 'ini'i hau 'isi naraigui awa suri'i dora nara heinagu suri'isi. Na mwane hau 'isi rai gaasi'i dio. 'E mareho ha'a-momori nau maania tana'amounisi.”
Ha'abasu 'Ini'i Maho Ta'a'i Narai Siri Mai
3 Na'i muri 'ia Jisas 'a heinagu na'i hungahungai 'Oliv. Miraaui rongoiusuri ana'i rau boi haariraau beia marau o'ani 'inia, “'Oi maania tana'ameu i 'oha he'ua nai to'o i mareho na'o maania ani? Ma 'e ha'ara he'ua na mei re'ia na meigu 'iraraa 'inia do 'a gaarangi'a i ha'ahakonai dangi mana madoraa na'oi aho'i mai?” 4 Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “Moi 'ome'ome goro. Ra gasi ha'ateha'amou tara'i sae. 5 'Inia 'ai ragoi nei narai boi heitaroha'i na'i atagu narai o'ani, ‘'Inau naasi Ha'atahi.’ Ma'ai ragoi nei narai ha'ateharaau 'ini'i ha'ausuringa'i adaa'i nara ai'a ha'a-momori. 6 Moi rongo'i rongo raha suri'i hei'oi nara to'o gaarangi mana taroha 'ini'i nei ra to'o ha'atau. Ma'ai abui ta'aabemoou. 'Inia mareho 'isi rai to'o o'asi'a, ma ai'a do naasi'a i ha'ahakona dangi. 7 'Iraaui sae na'i ta'i kantri rai 'ari marai heingahui beiraaui sae na'i nata kantri. I hioro raha 'ai to'iraaui sae suri'i tara'i dora mana nunu raha rai 'ihara'ini'i tara'i dora na'i marewana. 8 Maho 'isi 'e taraawa'adi moi rongomaata'i, 'onaai urao nagu taraawa'a maesi ahu 'anai ha'ahutaai gare. 9 “Na'i madoraasi, sae suri'i mwani dora hako na'i marewana rai 'utai'amou suria 'i'amou ra'i rongoiusuri agu'i. Rai dau'amou 'anai nora ta'ai'amou marai ngahu ha'amaesi'amou. 10 'Ai ragoi sae hinihini naraugu bwa'i raba hinihiniau'a. 'Iraau rai 'itaraau hairiu marai usuha'iniraau tanaraaui maerongadaa'i. 11 Na'i 'ohasi 'ai ragoi rarabea pwapwaari'i rai ta'eha mai, ma'ai ragoi sae narai ha'ateharaau 'ini'i ha'ausuringa'i adaa'i nara ai'a ha'a-momori. 12 Suriai haa'i moe'a adaa'i here ra ta'a'i, gaarangi 'iraau hakoi sae ra bwa'i to'oraa'a i heita'ahi. 13 Ma 'onaa moi ura baabau tari ha'ahakonai madoraa ta'aasi, moigu daua namooui tahi tarau. 14 Mana Taroha Goro 'abaiai heimarungi ana God rai taroha'inia hura'a 'ari suriai marewana hako neina mwani noni hako rai rongoa, maigui boi ha'ahakonai dangi.”
'Ia Jisas 'A Ha'arangasiai Taha Nai To'o Na'i Jiudea
15 Mia Jisas 'agu o'ani ro'u, “Ta 'oha, 'i'amou moi re'iai mareho na ta'aa di'u na 'ia God na 'itaa. Naia naasi mareho na 'ia Rarabea Daniel 'a ha'atee rarabeanga'inia na'i 'oha bwani. 'Ai ura na'i Ruma Maea mai ha'ata'aiai dorasi na'i maana God. 'Iatei na'oi 'oha'iniai ha'ateeni, 'oi ha'imaania aidangisia ma'ata'a i 'ado'ado 'ana. 16 Hoita, 'onaa 'oi awa na'i Provensi Jiudea na'i madoraasi, 'oi hora ta'eha suri'i hungahunga 'anai bainihu. 17 'Onaa 'oi awa hura'a i buriinai ruma amua, 'oi hora'a! 'Oi abui siri aho'i na'i ruma 'anai rahi'i tara'i mareho amu'i. 18 'Onaa 'oi awa na'i mou amua, 'oi abu aho'i 'ari ruma 'anai hauai bwana amua. 19 Ha'a-arohai'araau di'u i urao ra pote mana hasuuri'i, 'inia 'ai bwara tanaraaui hora. 20 Moi ha'arahesi mana madoraasi 'ai abui to'o na'i 'oha na rangi ro'aro'a ma'ua na'i dangi ni mamaro. 21 'Inia ni rongomaata'i na'i madoraasi, 'ai ta'aa di'u baani'i mwane rongomaata'i nara taraawa'a mau na'i madoraa na ha'apwa'araa God i marewana tari dangini. Ma na'i muri, 'a bwa'i ta madoraa ta'aa o'asi'a ro'u naigu to'o. 22 'Onaa 'ia God 'ai abui ha'apwakuai madoraasi, 'a bwa'i sae nai tahi. Me suriai ta'ahiraau ana i sae na bwani 'ome sigihiraau, naia naigui ha'apwakua 'inia i madoraasi. 23 “Na'i 'ohasi 'onaa ta sae nai o'ani, ‘Moisu wana mai. Naani Ha'atahi,’ ma'uasi 'ai o'ani, ‘Na 'ariani.’ Moi abui hinihinia. 24 Ra'i sae pwapwaari'i rai boi ma rai o'ani, ‘'Inau naasi huunai Ha'atahi,’ ma'uasi rai o'ani, ‘'Inau naasi huunai Rarabea ana God.’ Rai haa'i ha'ara raha mana ha'abu'oahu 'anai ha'ateharaaui sae. Rau raba ha'ateharaau ro'u i nei na 'ia God 'a bwani 'ome sigihiraau maagu bwara. 25 Naasi moi mamataihere goro 'iniraau. Naia nau ha'abasu'amou 'inia na'i na'o 'ini'i mareho 'ini. 26 “'Onaa ta sae 'ai o'ani, ‘Moi bahurongoau! 'I Ha'atahi na 'ari dora mangasarasi,’ moi abui 'ari. Ma 'onaa 'ai o'ani, ‘'Iia na moi siriwou rumani,’ mamoi abu hinihiniai taha na 'unuasi. 27 'Inia na'i 'oha na 'inau i Gare i Noni wai aho'i mai, wai ha'ata'i goro hura'a 'onaai mararea na marewa raha na'i ahoaa na marewasiai rua aba hairiu. 28 Ma gau 'iraraa, na'i dora na awaiei maho na mae, rai ruru wou iei manu nara matai ngaa'i maho mae.”
'Ia Jisas 'A Ha'arangasia i Aho'i Mai Mau Nai Haa
29 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “Na'i moi murinai madoraa ta'aasi, ‘I sina 'a bwa'i marewa, mana hura 'ai o'asi ro'u. I hee'u rai ahoda mana taraani maho na'i ahoasara rai 'iha'iha.’ 30 “Na'i muri 'iraau hakoi saenai marewanani rai re'ia na'i ahoasara i ha'ara na ha'ata'iniai aho'i mai agua, i Garei Inoni. Na'i 'ohasi rai awara tau ta'aa 'iniai mamaa'u. Maraigui 'omesiai boi aho'i agua suri'i rorodo beiai mena mana raraha na wetewete. 31 'E enjel nai uuhia wetewete i ahuri mawai ha'a-taariraau hura'ai enjel agu'i suriai mwani dora na'i marewana 'anai wairaau goni mai nei nau bwani 'ome sigihi'i. Rai taraawa'a na'i nata aba i marewana marai tari 'ari na'i nata aba.”
Ha'ausuringa'i Baaniai Hasi'ei Nara 'Unua 'Iniai Fig
32 Mia Jisas 'agu o'ani ro'u, “Moisu 'adoma'iniai fig mai ha'ausuri'amou. Na'i 'oha na'o re'iai raraanai fig ra taraawa'ai asuru mana rawa ra pwira, ma'o 'iraraa do madoraa raorao 'a gaarangi'a. 33 'A o'asi ro'u. 'Oha na maho ta'a'i 'isi rai to'o, mamou 'iraraa do 'inau gaarangi aho'i mai'a. 34 Mawai 'unua ha'a-momori tana'amou, mareho 'isi rai to'o, miraaui sae nara awa na'i madoraani ra bwa'i mae mau. 35 I ahoasara mana ano rarui anoro mana ha'atee agu'i rai awa tarau.” 36 Mia Jisas 'a o'ani, “Na dangi mana madoraa he'ua nawai aho'i mai, ai'a ta sae nai 'iraraa. Rei'uaa 'inau i Garei Inoni miraaui enjel na'i aro mameu ai'a 'iraraa ro'u. 'Ia moia Amagu na 'iraraa. 37 Ni mareho na 'iraaui sae ra hahaa'i na'i madoraa ana Noa rai to'o ro'u na'i 'oha 'inau i Gare Inoni wai aho'i maisi. 38 'Oha na ai'a boi mau i ruarua, 'iraaui sae rau poru moi 'iniai ngaungau mana gonogono mana ha'aha'iwai tari na'i 'oha na 'ia Noa 'agu buna siri na'i haka. 39 Rau ai'a 'adoma'inia do ta maho nai to'o. Raugu 'asu'a mana ruarua 'a to'o'a ma taresiraau'a. 'Ai o'asi taha nai to'o na'i madoraa na 'inau i Garei Inoni wai aho'i mai. 40 “Na'i 'ohasi ta rua sae rarui tau'aro goni na'i mou. 'Iraau enjel agu'i rai waia ta nei mana nata nei 'ai awa mau. 41 'E rua urao rarui tagora mahoingau goni, 'e ta'i rai waia mana nata nei 'ai awa mau. 42 Naasi moi 'ome'ome goro, 'inia mou ai'a 'iraraai madoraa he'ua 'inau Araha amoou wai aho'i mai. 43 “Moisu 'adoma'iniai taha nau maaniani. 'Onaa sae na to'oraai ruma 'ai 'iraraai 'oha na sae beriberi 'ai siri na'i ruma ana, 'a bwa'i mauru. 'Ai 'ome'ome goro ma bwa'i ha'awatea doni saesi 'ai siri 'anai beri na'i ruma ana. 44 Naasi 'i'amou ro'u moi ha'aagau tarau, 'inia 'inau i Garei Inoni wai aho'i mai na'i madoraa namou bwa'i 'iraraa ro'u.”
Sae Tatau'aro Na Ha'aagau Tarau 'Iniai Boi Aho'i Ana Araha
45 Naasi mia Jisas 'agu o'ani ro'u, “Sae tatau'aro he'ua ni saemaua 'ai ha'a- 'omesuria 'ini'i mwane mareho na'i ruma ana, ma 'anai ha'atora'ini'i hura'ai mahoingau tanaraaui sae tatau'aro na'i madoraa 'ana? Naia i sae tatau'aro na madoma ma here goro suri'i mwane mareho nara ha'a-'u'uria 'ini'i. 46 Ha'amwaniai sae tatau'arosi na'i 'oha na saemaua ana 'ai boi sadoia do 'iia 'a here ha'agorohiai tatau'aro ana. 47 Ma wai 'unua ha'a-momori tana'amou, 'i saemauasi 'ai ha'a-'u'uria mo'osi 'ini'i mwane mareho na to'ora'i. 48 “Ma 'onaa 'ia mo'osi 'e sae tatau'aro ta'aa, 'iia 'ai matai haua moi 'ado'ado o'ani, ‘I saemaua agua 'a bwa'i aho'i raurau.’ 49 Naasi ma taraawa'a ngahu ngahuraaui sae tatau'aro na 'omesuri'i, ma awa moi 'anai ngau mana gonogono raha 'ini waini bweu beiraaui sae nara gono raha. 50 'Aigu 'asu'a mana saemaua ana 'ai ataha na'i madoraa na saesi 'a bwa'i 'adoma'inia do 'a ga'i ataha. 51 Na'i 'oha nai ataha, 'ai ha'a-mama'aia di'u i sae tatau'arosi, mai nugaa 'anai mamaa'a beiraaui sae narau here 'onaa dorau goro maraugu ai'a. Na'i 'isi naraigui angiangi na'i ei marai 'ara ngingita'i rihodaa'i 'iniai rongomaata'i.”
Ha'atee Heiha'auu 'Iniai Ta'i Tangahurui Gere Urao
1 Mia Jisas 'agu o'ani ro'u, “Ni heimarungi ana God na awa na'i aro 'a 'onaai mamaani 'inia tangahuru gere urao narau waa'i raita adaa'i 'anai 'ari ruma anai gere urao na ha'aagau 'anai heisadoi beiai sae na dorarui ha'iwai. 2 Mana ta'i tangahurui uraosi, 'e waira rima 'iniraau narau madoma mana nata waira rima rau ai'a. 3 'Iraau waira rima narau ai'a madomasi, raugu ha'ahonu'i moi raita adaa'i 'iniai rumu maraugu ai'a waiwai rumu ha'araroa'a ro'u. 4 Miraau waira rima narau madoma rau ha'ahonu'i raita adaa'i 'iniai rumu marau waiwai rumu ha'araroa. 5 'Ohasi na mwane na dorarui ha'iwai uraosi 'a gere boi poruporu'a. Rau mamasi wou miraaui ta'i tangahurui gere uraosi rau mamauru'a marau mauru'a. 6 Raugu 'asu'a na'i 'ubutanai rodo marau rongo'i'a i sae ra awaawara. Ra o'ani, ‘'Ia mo'o nai ha'iwai 'a gaarangi ada'a. Moi hura'a mai 'anai ha'amaotoa.’ 7 “'Iraaui ta'i tangahurui uraosi rau rarai marau ha'aagau'i raita adaa'i. 8 Mana rima urao narau ai'a waiwai rumu rau ha'angoni rumu beiraaui nata rima urao, 'inia raita adaa'i ra gaarangi mamata'a. 9 Mana rima urao narau madoma rau o'ani 'iniraau, ‘Rumu nameu to'oraa 'a araria moi raita amee'i. Moi 'ari dora 'anai hori rumu mamoi hori namoou rumu.’ 10 “'Oha raugu hano 'anai hori rumu, mana sae narau mamasia 'a ada'a. Mana rima urao narau ha'aagau rau hano'a beia. 'Oha naraugu siri na'i dora ni ngaugoni mara honosia'a i maraaruma. 11 Na'i muri, 'oha naraugu boi nata rima urao, mana maraaruma 'a bwani honohono'a. Miraau awara o'ani, ‘Saemaua, 'oi tahangiai maraaruma tana'ameu mamei siriwou.’ 12 Mia mo'o nara ha'aha'iwaia 'agu o'ani moi, ‘Wai 'unua tana'amou ha'a-momori. 'Inau ai'a 'irara'amou.’ ” 13 Na'i ha'ahakonai mamaani ana Jisas 'agu o'ani ro'u, “Moi awa ha'aagau tarau, 'inia mou ai'a 'iraraai dangi mana madoraa nawai aho'i mai.”
Mamaani Heiha'auu 'Iniai Oru Sae Tatau'aro
14 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “Wai haua ta heiha'auu ro'u 'iniai madoraa naigui boi i heimarungi ana God. 'Io, 'e ta'i 'oha 'e saemaua na ha'aagau 'anai hano ha'atau. 'A 'unuraau mai sae tatau'aro ana'i ma ha'a-'u'uriraau 'ini'i toto'ora ana'i. 15 'A haa'i ha'a tanaraau, mana ha'i ha'a na haua 'a suriai mataihere narau ha'ata'inia hura'a suri'i tatau'aro adaa'i. 'E ta'i abe na haua tanaai rima meru, nata abe 'e rua meru, mana nata abe 'e ta'i meru. Na'i muri maagu hano. 16 “'Ia mo'o nara haua tanaai rima meru 'a hano ma ha'atau'aroai ha'a ma sadoia ro'u i nata rima meru 'anai a'oia ara'a i ha'asi. 17 'Ia mo'o ra haua tanaai rua meru 'a haua o'asi ro'u. 'A sadoiai nata rua meru ma nuga a'oia ara'a ro'u 'inia. 18 Mia mo'o nara haua tanaai ta'i meru, 'a hano ma dehiai giru ma ahunia'a na'iei. 19 “'A orea'a magu aho'i mai saemaua adaau ma 'unuraau mai 'anai re'i'i ha'a na haa'i tanaraau. 20 Na sae tatau'aro nara haua tanaai rima meru 'a waa mai ha'a ana ma o'ani 'iniai saemaua ana, ‘Saemaua, 'inau 'o haua tanaaui rima meru, ma naani ro'u i nata rima meru nau to'oana 'inia.’ 21 “Mia mo'osi 'a o'ani 'inia, ‘Goro di'u! I'oe 'e sae tatau'aro goro na 'o here goro suri'i mwani mareho nau ha'a-'u'uri'o 'ini'i. Suriai here goro amua na'i gere tagora nau haua tana'o, naasi na'i 'ohani wai ha'a-'u'uri'o 'ini'i mareho raha. 'Oi boi ma'oi wa'ewa'e tarau beiau.’ 22 “Mia mo'o nara haua tanaai rua meru 'a boi ma o'ani 'inia, ‘Saemaua, 'e rua meru na'o haua tanaau. Ma naani ro'u i nata rua meru nau to'oana 'inia.’ 23 Mana saemauasi 'a o'ani, ‘Goro di'u! I'oe 'e sae tatau'aro goro na 'o here goro suri'i mwani mareho nau ha'a-'u'uri'o 'ini'i. Suriai here ha'agorohia amua i gere tagora nau haua tana'o, na'i 'ohani wai ha'a-'u'uri'o 'ini'i mareho raha. Naasi 'oi boi ma'oi wa'ewa'e tarau beiau.’ 24 “Na'i muri, na sae tatau'aro nara haua tanaai ta'i meru 'a boi ma o'ani 'inia, ‘Saemaua, nau 'iraraa do i'oe 'e sae here bwara. 'Au 'iraraa do rei'uaa na i'oe 'o ai'a tau'aro suri'i mou amu'i, ma'o 'adoma'iniai dau ha'a 'ini'i mahoingau na 'iraau sae tatau'aro amu'i ra hasi'i. 25 Suriai o'asi ana, 'inau mamaa'usi'o mau giru'i'a i ha'a amu'i na'i ano. 'Ome! Nara mau 'ini ha'a amu'i.’ 26 “Mana saemauasi 'a o'ani 'inia mo'osi, ‘I'oe 'e sae tatau'aro ta'aa! 'O 'age'age! 'O bwane 'iraraa do 'inau 'au 'adoma'iniai dau ha'a 'ini'i mahoingau na 'iraau sae tatau'aro agu'i ra hasi'i. 27 Naasi, 'o ga'i ha'atagoraai ha'a agua na'i rumani niga ha'a! Neina na'i 'oha nawai aho'i mai, wai matai daa goni beia ta gere ha'a narai a'oia ara'a ro'u na'i hungana.’ 28 “Mana saemauasi 'a o'ani 'iniraaui sae tatau'aro ana'i, ‘Moi rahia baania mo'osi ha'asi mamoi haua tanaa mo'o na to'oraai tangahurui meru. 29 'Ia mo'o na here ha'agorohiai taha nau haua tanaa, 'inau wai ha'arago'a ro'u wou tanaa mai to'o nei rago. Mia tei na ai'a here ha'agorohiai mareho nau haua tanaa, rei'uaa gere mareho na to'oraa, wai rahia aho'i baania. 30 Hoita, moi daua mo'osi mamoi gaasia siri na'i dora kuhi. Na'i 'isi naigui angiangi na'iei mai 'ara ngingitai rihona.’ ”
Garei Inoni 'Ai Hiiriraaui Sae
31 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “Na'i 'oha 'inau i Garei Inoni wai aho'i mai 'onaai mwaeraha, wai boi beiai raraha ma beiraaui enjel agu'i mawai heinagu na'i dorani mwaeraha agua. 32 'Iraau hakoi sae na'i mwane marau rai goni mai na'i maagu mawai hoairaau 'onaai sae 'omesuri siip na hoai'i siip baaniraaui gout. 33 Wai nugaraaui siip na'i aba odo, miraaui gout na'i aba maha. 34 “Minau mwaeraha waigu o'ani 'iniraaui nei na'i aba odo, ‘Moi boi, 'i'amoui nei na ha'agorohi'amou a Amagu. Moi boi 'anai awa wa'ewa'e na'i heimarungi ana God na bwani ha'aagaua tana'amou mau mai na'i taraawa'anai marewana. 35 Mou matai siri, 'inia na'i 'oha nau hioro mou hanganiau. 'Oha nau raba gono mou ha'agonoau. 'Au mahuara mamou ha'amaotoau suri'i ruma amoo'i. 36 Na'i 'oha nau ai'a to'o bwana, mou ha'aho'owa'aau. 'Oha nau daoha mou 'omesuriau. 'Oha nau awa na'i rumaniho'o mou garihiau.’ 37 “Miraaui sae nara odo-odo na'i maana God rai o'ani, ‘Araha, na'i 'oha he'ua na'o hioro mameu hangani'o, ma'ua 'oha he'ua na'o raba gono mameu ha'agono'o? 38 'Oha he'ua na'o mahuara mameu ha'amaoto'o, ma'ua 'oha he'ua 'o ai'a ho'owa'a mameu ha'aho'owa'a'o? 39 'Oha he'ua na'o daoha ma'ua awa na'i rumaniho'o mameu garihi'o?’ 40 “Minau mwaeraha waigu o'ani, ‘Wai 'unua ha'a-momori tana'amou. Na'i 'oha 'o 'a'auhia tanei 'iniraaui do'oragu'i ma'ua asigu'i nara ai'a ororiu na'i marewanani, 'a 'onaa do'o 'a'auhiau ro'u.’ 41 “Na'i muri waigu rihota'i tanaraaui nei na'i aba maha, mawai o'ani 'iniraau, ‘'I'amou nei nai ha'a-mama'ai'amou a God, moi 'ariwou baaniau. Dora amoou na'i 'ari 'eu na bwa'i kuru'a ro'u ta'oha na 'ia God 'a bwani ha'aagaua tanaa Saetan mana enjel ana'i. 42 'Inia 'inau 'au hioro mamou ai'a hanganiau. 'Au maesiai gono mamou ai'a ha'agonoau. 43 'Au mahuara mamou ai'a 'unuau siri suri'i ruma amoo'i, 'au ai'a to'o bwana mamou ai'a ha'aho'owa'aau. 'Au daoha mau awa na'i rumaniho'o mamou ai'a garihiau.’ 44 “Ma rai o'ani, ‘Araha, na'i 'oha he'ua nameu re'i'o na'o hioro, ma'ua 'o raba gono, ma'ua 'o mahuara, ma'ua 'o ai'a to'o bwana, ma'ua 'o daoha, ma'ua 'o awa na'i rumaniho'o mameu ai'a 'a'auhi'o?’ 45 “Mawai o'ani, ‘Wai 'unua ha'a-momori tana'amou, na'i 'oha na'o ai'a raba 'a'auhia tanei 'iniraaui do'oragu'i ma'ua asigu'i nara ai'a ororiu na'i marewanani, 'a 'onaa do'o ai'a raba 'a'auhiau ro'u.’ 46 “'Iraaui sae 'isi rai siri na'i ha'a-mama'ai na bwa'i hako'a ta 'oha. Miraaui nei ra odo-odo na'i maana God rai dauai tahi tarau.”
I Ha'aradorado 'Anai Ha'amaesia Jisas
1 Na'i murinai mamaani hako ana Jisas tanaraaui rongoiusuri, 'a o'ani 'iniraau, 2 “Mou 'iraraa do na'i ho'oa wou 'ai taraawa'a i rongo 'anai 'adoma'i aho'isiai Roho Aharau. 'Inau i Garei Inoni, 'e nei nai usuha'iniau tanaraaui nei rai ha'amaesiau na'i hunganai dadaahoro.” 3 Hoita, na'i maui 'ohasi 'iraaui Na'ohadaaui Piriisi ma 'iraau tara'i saemaua adaa'i Jiu ro'u rau rurugoni na'i ruma ana Kaeafas. 'Iia naasi bwauodo nadaaui Piriisi na'i madoraasi. 4 Rau hadanga'iniai here narai haua narau bwa'i rongo raha 'inia na'i 'oha rai daua Jisas 'anai ha'amaesia. 5 Rau 'adoma'i aratara dorai abui daua suri'i dangi narau haa i rongo, 'a gasi to'o ta ha'agogoru.
'E Urao Na Ringisiai Rumu Na'i Bwauna Jisas Na'i Betani
6 'Ia Jisas 'a awa na'i Betani na'i ruma ana Saemon, 'e sae na lepa ga'u. 7 Na'i 'oha 'ia Jisas 'a ngau, 'e urao na sirimai beiai gere bei 'ome goro na awa iei rumu na hori bwara ma si'ini goro. 'A boi ma ringisia na'i bwauna Jisas. 8 Na'i 'oha 'iraaui rongoiusuri rau re'iai haua o'asi anai uraosi, rau taesu'a 'ana marau o'ani, “'A 'ua na ha'agata'inia 'iniai rumu na hori bwarasi? 9 'Onaa 'a ga'i raonga'inia, 'e kae ha'a nara ga'i horia 'inia, mana ha'a 'a ga'i hisungiraau 'ini'i sae pohara.” 10 'Ia Jisas 'a 'iraraa moi taha rau 'unua ma o'ani 'iniraau, “'A 'ua namou ha'atee ha'ata'aia 'inia? 'Iia 'a haua tanaau i here na goro. 11 'Iraaui sae pohara rai awa tarau bei'amou. 'Inau na bwa'i. 12 Ni mareho na haua tanaausi 'a ha'aagauai abegu 'anai 'oha rai toringiau. 13 Mawai 'unua ha'amomori tana'amou. Suri'i mwane dora na'i marewana narai taroha'inia ei Taroha Goro, rai maaniai taha na haua i uraosi, marai 'adoma'i aho'isia 'inia.”
'Ia Jiudas 'A Raba Usuha'inia Jisas Tanaraaui Na'ohadaaui Piriisi
14 Mia Jiudas Iskariot, 'e ta'i 'iniraau i ta'i tangahuru mana rua rongoiusuri, 'a 'ari beiraaui Na'ohadaa'i Piriisi. 15 Ma o'ani, “'E siha ha'a namoi haua tanaau 'onaa nawai haua tana'amou ta ha'a-aratara namoi matai daua 'inia Jisas?” Miraau haua tanaa i oru tangahuru korai silva. 16 Na'i 'ohasi 'a taraawa'a sibasiba madoraa goro 'anai usuha'inia Jisas tanaraau.
Ha'aagau 'Anai Ha'ato'oai Roho Aharau
17 Na'i dangi tahamora 'ini'i dangi nara ha'ato'oai Rongo 'ini Bredi nara ai'a dorari'i beiai draebam, 'iraaui rongoiusuri rau boi beia Jisas marau songa'inia o'ani, “Na'i hei na'o 'irisia domei ha'aagaua iei ngaugoni 'anai 'adoma'i aho'isiai Roho Aharau?” 18 Mia Jisas 'a o'ani, “Moi siri na'i 'omaai Jerusalem mamoi taha beiai sae nau 'unua tana'amou ani. Moi o'ani 'inia, ‘I ha'ausuri ameeu 'a 'unua doni madoraa ana 'a gaarangi'a. 'Ai ngau beiraaui rongoiusuri ana'i na'i ruma amua 'anai 'adoma'i aho'isiai Roho Aharau.’ ” 19 Na'i 'ohasi 'iraaui rongoiusuri rau haa 'onaai 'unua ana Jisas tanaraau marau ha'aagauai ngaugoni 'anai 'adoma'i aho'isiai Roho Aharau na'i rumasi. 20 Na'i su'urahi, 'ia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau heinagu 'anai ngau. 21 Na'i 'oha rau ngau, 'ia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Wai 'unua ha'a-momori tana'amou. 'E ta'i abe 'ini'amou nai usuha'iniau tanaraaui maerongagu.” 22 Na'i 'oha rau rongoa o'asi, 'iraaui rongoiusuri rau arunga ta'aa di'u. 'E nei ma o'ani 'inia Jisas, “'A 'ua Araha? 'O 'adoma'inia do 'inau gasi?” 23 Mia o'ani, “'Ia mo'o miri ta'i toha'iniai dorai bredi na'i ta'i rabo'oni nai usuha'iniau tanaraaui maerongagu. 24 'Inau i Garei Inoni wai mae 'onaai ha'arangasia ada na'i Usu-usu Maea. Ma'ata ha'arohaia di'u a mo'o nai usuha'iniau tanaraaui maerongagu. 'A ga'i goro tanaa 'onaa 'a ga'i bwa'i huta.” 25 Na'i 'ohasi 'ia Jiudas, sae na duruduru 'inia do'ai usuha'inia Jisas tanaraaui maerongana 'a o'ani, “Ha'ausuri, 'o 'adoma'inia do 'inau gasi?” Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “I'oe haari'o na'o 'unua o'asi.”
'Ia Jisas 'A Ha'a-ngaumaearaaui Rongoiusuri
26 Na'i 'oha rau ngau, 'ia Jisas 'a dauai huai bredi. 'A ha'atee ha'agorohia God 'inia ma uubia. 'A haua tanaraaui rongoiusuri ma o'ani, “Naani abegu. Moi daua mamoi ngaua.” 27 Ma dauai panikeni waen. 'A ha'atee ha'agorohia God 'inia ma haua tanaraau ma o'ani, “'I'amou hako moi gonohia. 28 Naani 'abugu 'anai ha'a-'o'oriai duruduru haoru ana God. 'Ai ahe 'iniraaui mwani noni rago neina 'ia God 'ai 'adoma'i nugasi'i 'inodaa'i. 29 Wai 'unua tana'amou. 'Augu bwa'i gonohia'a ro'u ta waen tari 'oha wai gonohiai waen haoru bei'amou na'i dora ni heimarungi ana Amagu.” 30 Rau suru'iai gana marau hura'a 'anai hungahungai 'Oliv.
Jisas 'A 'Unua Do 'Ia Pita 'Ai Tohea
31 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “Na'i rodoni, 'e mareho nai to'o tanaau. Mi'amou hako moi nugasiau mamoi hora hako baaniau 'iniai marehosi. 'Ai 'onaai 'unua ada na'i Usu-usu Maea o'ani, ‘'Ia God 'ai ha'amaesiai 'omesuri siip miraaui siip ana'i rai 'adarara.’ 32 Ma'ata na'i 'oha wai suruta'e aho'i, wai 'ari na'i na'o 'ini'amou na'i Galili. Na'i 'isi nagaigui heito'oi ei.” 33 Na'i 'ohasi 'ia Pita 'a o'ani 'inia Jisas, “Rei'uaa na 'iraau rongoiusuri amu'isi rai nugasi'o, minau 'au bwa'i moe'a!” 34 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “Pita, wai 'unua tana'o ha'a-momori. Na'i de'eni rodo, i kua 'a bwa'i tataraoke mau mi'oe 'oi bwani tohe ha'a-oru do i'oe 'o ai'a mataiau.” 35 Mia Pita 'a o'ani, “Rei'uaa nawai mae bei'o, mau bwa'i 'unua moe'a do 'au ai'a matai'o!” Miraau hakoi rongoiusuri rau ha'atee o'asi ro'u.
'Ia Jisas 'A Ha'arahesi Na'i Getsemanii
36 Mia Jisas 'a wairaaui rongoiusuri 'ari na'i dora ra 'unua 'iniai Getsemanii. Ma o'ani 'iniraau, “Moi heinagu mamasi 'ini. 'Inau wai 'ari 'ani 'anai ha'arahesi.” 37 Ma waia Pita mana rua gare ana Sebedi, 'ia Jems mia Jon. Na'i 'ohasi 'ia Jisas 'a ahutotou di'u mana 'adoma'ina 'a kuhi. 38 Ma o'ani 'iniraau i waira orusi, “Na ahutotou nau haa 'a raha di'u, mau gaarangi maesia. Moi awa na'i 'ini mamoi rarai beiau.” 39 Ma gere sara 'ari wou baaniraau. 'A topira'i ruru ma abwa auru dioi ano ma ha'arahesi o'ani, “Amagu, 'onaa 'ai mwada'u 'oi abu ha'awateau 'anai siri na'i rongomaata'ini. Ma'ata 'ai abu suriai hei'irisigu, ma 'ai suriai hei'irisimu.” 40 'A aho'i mai ma re'iraaui waira oru, rau poru mauru moi. Mia Jisas 'a o'ani 'inia Pita, “'A 'ua namou mauru moi 'inia? Mou bwa'i matai rarai beiau suria moi ta ta'i 'aoa? 41 Moi rarai mamoi ha'arahesi neina moi abui ahoda na'i 'oha moi siri na'i heiohongi. Ra wetewete i 'adoma'imoo'i 'anai ha'isuri'i maho ra odo-odo, mana abemoo'i naragu maemae'a.” 42 'A aho'i ma ha'arahesi ro'u. Naasi ruanai 'oha. 'A o'ani, “Ama, 'onaa 'a bwara do'oi ha'abwarasiau baaniai rongomaata'ini, ma 'ai o'asi'a 'onaai 'irisia amua.” 43 'Oha na aho'i ro'u ma re'iraaui waira oru rau poru mauru moi. Ni maadaa'i ra hihi'a di'u 'iniai mamauru'a. 44 Ma aho'i 'anai ha'arahesi ro'u. Naasi orunai 'oha. 'A 'unua ro'u mau ta'i mareho ani. 45 'Oha nagu aho'i ro'u mai ma o'ani'a 'iniraau, “'A 'ua? Mou mauru mamou mamaro mau? 'A tari'a i madoraa narai usuha'iniau i Garei Inoni tanaraaui noni ta'a'i. 46 'Ome, 'ia mo'o nai usuha'iniau tanaraaui maerongagu 'a boi'a. Moi ura ara'a magai 'ari beiraau.”
Ra Boi 'Anai Daua Jisas
47 Na'i madoraa na hadahada mau a Jisas, mia Jiudas 'e ta'i 'iniraaui rongoiusuri, 'a ada'a beiai ruruha raha narau ha'ataaria 'i Na'ohadaa'i Piriisi mana saemaua adaa'i Jiu. Rau boi bei'i naihi mana hasi'ei 'anai heingahu. 48 'Ia Jiudas 'a bwani hauai ha'a-aratara tanaraau o'ani, “'Ia mo'o nawai ngoonia, naasi na moi daua.” 49 Ma 'ari odo-odo beia Jisas ma o'ani 'inia, “Maia Ha'ausuri” ma ngoonia. 50 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “Gere sae agua, 'oi hauai mareho na'o boi 'ana.” Na'i mau 'ohasi mara daua'a Jisas 'anai waia. 51 Ma'e ta'i 'iniraaui rongoiusuri ana'ia Jisas 'a dau wou na'i naihi ana. 'A rahia ma taba taahiai karinganai sae tatau'aro anai Na'ohadaaui Piriisi. 52 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'Oi nugaa aho'i naihi amua na'i dora 'ana. 'Iatei nai heingahui 'iniai naihi, 'ai mae ro'u 'iniai naihi. 53 'A 'ua? 'O ai'a 'iraraa do 'onaa wai ha'angonia Amagu 'anai 'a'auhiau, 'a ga'i bwa'i hasi ha'ataari'i mai ta taringai merui enjel 'anai boi taatahi bwarasigaau? 54 Me 'onaa nawai haua o'asi, me 'agu bwa'i to'o'a i taha na Usu-usu Maea na 'unua 'iniai mareho naagu to'o na'i 'ohanisi.” 55 Ma o'ani 'iniraaui mwani sae 'isi, “'A 'ua? Mou 'adoma'inia do 'inau 'e sae hehere ta'aa namou boi 'inia bei'i naihi mana hasi'ei 'anai heingahu 'anai dauau? 'A 'ua namou ai'a bwani dauau 'inia na'i Ruma Maea ana God? 'Ado dangi na'i 'isi'a nau ha'ausuri na'iei. 56 Ma'ata mareho namougu hauanisi, 'e ha'ato'oa moi mareho narau bwani usua 'i rarabea na'i Usu-usu Maea.” Na'i 'ohasi miraaui rongoiusuri rau nugasia Jisas marau hora hako baania.
Ra Waia Jisas 'Ari Tanaraaui Kansol
57 'Iraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses miraau tara'i saemaua ro'u rau bwane goni mai hako na'i ruma ana Kaeafas, i Na'ohadaaui Piriisi. Miraaui nei rau daua Jisas rau waia 'ari na'i dorasi. 58 Mia Pita 'a haisuri ha'atau moi. 'A siri na'i raronai dora a'ora na'i maanai ruma anai Na'ohadaaui Piriisi. Ma heinagu beiraaui sae hehei'oi ra 'omesuriai Ruma Maea ana God 'anai re'iai taha nai to'o tanaa Jisas. 59 Hoita, na'i raronai ruma, 'iraau Na'ohadaa'i Piriisi miraaui haru saemaua narau awa ro'u na'i Kansol rau bonasia do rai sadoia ta mamaani pwari'i 'anai subunia 'inia Jisas marai hiiri ha'amaesia 'inia. 60 'A rago i sae ra ura ara'a mara haa'i mamaani pwari'i 'ana Jisas. Ma rei'uaa na o'asi, rau ai'a sadoia ta maho 'anai ha'ahunia 'inia. 'Ari wou ma 'e rua sae ro'u nararugu boi 61 mararu o'ani, “'Ia mo'oni 'a 'unua do 'ai kaiai Ruma Maea ana God ma 'ai matai ha'a-urasia aho'i ro'u moi na'i raronai oru dangi.” 62 'I Na'ohadaaui Piriisi 'a ura ara'a ma o'ani 'inia Jisas, “'A 'ua? 'O bwa'i haua ta heiarami 'ini'i mareho ra ha'ahuni'o 'ini'isi?” 63 Mia Jisas 'a ai'a aramia. Mana Na'ohadaaui Piriisi 'a o'ani ro'u, “'Oi tohe na'i atana God tahitahi ma'oi ha'arangasia tana'ameu, i'oe naasi Ha'atahi, i garena God?” 64 Mia Jisas 'a o'ani, “'A 'onaai 'unua amuasi. Mawai 'unua tana'amou. Na'i 'oha nai boi mau, moi re'iaui Garei Inoni, wai heinagu na'i dora ororiu na'i aba odona God huunai mena. Wai aho'i mai hungadi rorodo na'i aro.” 65 'Oha naagu rongo o'asi Na'ohadaaui Piriisi, 'a karia haaria i to'oni tewa ana 'anai ha'ata'iniai 'ado'adona doni mareho na haua Jisas 'a ta'aa di'u. Ma o'ani, “'Iia 'a ha'atee ha'ata'aia God! Gaugu bwa'i sibania'a ro'u ta sae 'anai ha'ahunia 'inia ta maho ro'u. Naia mou rongoa'a haarimoousi, 'a ha'atee ha'ata'aia God! 66 Naasi 'e taha namou 'adoma'inia?” Miraau o'ani, “'A arari 'anai mae.” 67 Naasi raugu ngisuhiai bwauna marau hidaria ma tara'i nei ra rubu'ia 'ini'i rimadaa'i. 68 Rau o'ani, “'Onaa i'oe naasi Ha'atahi, ma 'oi 'unua 'ia tei na ngahui'o. 'Inia i'oe 'e rarabea, nita?”
'Ia Pita 'A Tohe Do 'A Ai'a 'Iraraa Jisas
69 Na'i mau 'oha ra hiiria Jisas, 'ia Pita 'a heinagu na'i dora a'ora na'i maanai ruma anai Na'ohadaaui Piriisi. Ma'e gere urao na tau'aro na'i rumasi 'a boi ma o'ani 'inia, “I'oe ro'u 'o awa beia Jisas, 'i ai Galilisi.” 70 Mia Pita 'a tohe na'i maadaau hako, 'a o'ani, “'Inau ai'a 'iraraai taha na'o 'unuasi.” 71 Ma hura'a na heinagu na'i maanai bara. Mana nata gere urao ro'u 'a boi ma o'ani 'iniraaui sae narau awa na'i 'isi, “'Ia mo'oni 'a awa ro'u beia Jisas ni Nasaret.” 72 Mia Pita 'a tohe ro'u o'ani, “Ha'amomori ara'ai aro, 'inau ai'a 'iraraa mo'osi.” 73 'A ai'a orea miraaui sae rau ura na'isi rau boi marau o'ani 'inia Pita, “Ha'amori, i'oe 'e ta'i ro'u 'iniraau. Meu rongo 'iraraai hadahadangamu do i'oe 'e sae ni Galili.” 74 Mia o'ani, “Ha'amori beia God, 'inau ai'a 'iraraa mo'osi. 'Onaa wai pwari'i 'ia God 'ai ha'a-mama'aiau.” Na'i mau madoraasi mana kua 'a tataraoke'a. 75 Mia Pita 'agu 'adoma'i aho'isiai taha na 'unua Jisas. Na o'ani, “I kua 'a bwa'i tataraoke mau mi'oe 'oi bwane tohe ha'a-oru do'o ai'a 'iraraau.” Maagu hura'a na'i maanai bara 'anai rumasi ma ru'uhiai angi.
Ra Waia Jisas Tanaa Paelat
1 Na'i mau haho'oa ta'aa, 'iraau Na'ohadaa'i Piriisi miraaui saemaua adaa'i Jiu rau ruru goni aho'i 'anai ha'aradorado 'iniai mamaani he'ua narai haua tanaai Primia neina 'ai mwa'emwa'e 'anai ha'amaesia tanaraau a Jisas. 'Oha narau mamaani hako 2 rau ho'osi'i rimana marau waia 'ari tanaa Paelat. 'Iia naasi ai Rom na Primia na'i 'ohasi.
Mae Na Haua Jiudas
3 'Oha na'ia Jiudas, mo'o ma ha'awatea Jisas tanaraaui maerongana'i, 'a rongoa do rau hiiria Jisas 'anai mae, 'a ahutotou di'u. Ma 'ari ma ha'aaho 'isia aho'i oru tangahurui korai silva ani tanaraaui Na'ohadaa'i Piriisi miraaui saemaua adaa'i Jiu. 4 'A o'ani, “'Ia mo'o nau usuha'inia tana'amou ani, 'a ai'a haua ta maho taritari'a. Mareho nau haua ani, naasi na taritari'a na'i maana God.” Miraau o'ani 'inia, “'I'ameu 'a ai'a ta'aabemeeu 'iniai mareho na'o 'unuasi. Aba amua na.” 5 Mia Jiudas 'a rasaha'ini'i moi wou ha'a na'i Ruma Maea ana God ma hura'a na 'ari ri'o haaria. 6 'Iraaui Na'ohadaa'i Piriisi rau si'ohi'i ha'a 'isi marau o'ani, “Ha'ani 'a ai'a arari dorai nugaa goni beiai ha'a anai Ruma Maea, 'inia 'e ha'a ra horia 'anai ha'amaesiai sae. 'Onaa gai nugaa goni beiai ha'a anai Ruma Maea magai horosiai ringe.” 7 Rau hadanga'inia wou maraugu 'adoma'i aratara 'anai hauai ha'asi 'anai horiai dorai ano baaniai sae na tatagora rabo'o 'iniai mwago. Mana anosi rai haua 'inia ta hera nadaaui sae boboi. 8 Tari dangini, anosi ra 'unua mau 'iniai ano ni 'abu. 9 Ma to'o'a i taha na 'unua Rarabea Jeremaea na'i 'oha bwani na o'ani, “'Iraaui saeni Israel rau dauai oru tangahurui korai silva. Naasi horihori nara nugaa 'anai ta'i sae. 10 Mana ha'asi rau horia 'iniai dorai ano baaniai sae tatagora rabo'o, 'onaai 'unua ana Araha God tanaau.”
'Ia Paelat 'A Songa'inia Jisas
11 Hoita, 'ia Jisas 'a ura na'i maanai Primia, 'ia Paelat, mia Paelat 'a songa'inia o'ani, “'A 'ua? I'oe naasi mwaeraha adaaui Jiu?” Mia Jisas 'a aramia o'ani, “Naia na'o 'unuasi.” 12 'Iraaui Na'ohadaa'i Piriisi miraaui saemaua rau taraawa'ai subunia Jisas, mia Jisas 'a ai'a 'unua ta maho. 13 Mia Paelat 'a o'ani 'inia, “'A 'ua? 'O rongo'i mwani maho rau ha'ahuni'o 'ini'isi?” 14 Mia Jisas 'a ai'a haua ta ta'i heiarami. 'Ia Paelat 'a heimwaota'i 'iniai haua o'asi ana Jisas.
'Ia Paelat 'A Hiiria Jisas
15 'Ado harisi, 'oha 'iraaui Jiu rai ha'ato'oai rongo 'anai 'adoma'i aho'isiai Roho Aharau, 'ia Paelat 'a matai ha'awatea tanaraau ta ta'i nei 'iniraaui sae na'i rumaniho'o narau rabasia 'anai ha'ahura'ahia baaniai rumaniho'o. 16 Mana'i 'ohasi, 'e sae na atana 'ia Barabas 'a awa ro'u na'i rumaniho'o na 'iraaui sae rau 'iraraa goro. 17 Na'i 'oha 'iraau sae rago rau ruru wou na'i maanai ruma ana Paelat, 'a songa'iniraau o'ani, “'Iatei namou 'irisia dowai ruhasia tana'amou mai hano dadara'a? 'Ia Barabas ma'ua Jisas ra 'unua 'iniai Ha'atahi?” 18 'Ia Paelat 'a ha'atee o'asi suria 'a bwane 'iraraa do 'iraaui saemaua adaa'i Jiu rau waia maia Jisas suria rau kakawa 'omesia 'iniai rago anai sae nara ta'ahia. 19 Na'i 'oha 'ia Paelat 'a heinagu mau na'i dorani hihiiri 'anai hiiria Jisas, mana urao ana 'a ha'ataari hadahada'a mai. 'A o'ani, “'Oi abu haua ta here tanaai sae odoodosi. 'Inia nabongi 'au mauru'aa i mareho 'abaia nau arunga ta'aa di'u 'inia.” 20 Miraaui Na'ohadaa'i Piriisi beiraaui saemaua adaa'i Jiu rau bonasiraaui sae rago. Miraau 'adoma'i aratara beiraau dorai ha'abonga'inia Paelat mai ruhasia Barabas tanaraau mai ha'amaesia Jisas. 21 Mia Paelat 'a songa'iniraau o'ani, “'Iatei 'inirarua i rua mwaneni namou 'irisia dowai ruhasia tana'amou?” Miraau awara o'ani, “'Ia Barabas!” 22 Mia Paelat 'a o'ani ro'u, “'Onaa wai ruhasia Barabas tana'amou, ma wai ha'ahe'uaa Jisas nara 'unua 'iniai Ha'atahi?” Miraau awara o'ani, “Rabua na'i dadaahoro!” 23 Mia Paelat 'a o'ani, “'Ini 'uaana? 'E 'ino he'ua na haua?” Miraau awara raha ro'u o'ani, “Rabu ahita'inia na'i dadaahoro!” 24 Na'i 'ohasi 'ia Paelat 'a 'omesia do 'ai bwarai ha'a-auruhi'i 'ado'adodaa'i ma 'omesia do 'a ga'i bwa'i orea mai to'o'a i ha'agogoru. Naasi ma 'unua dorai waa mai rabo'oi wai ma dorima na'i maadaau. 'A o'ani, “I mae nai haua mo'oni, 'a auru na'i hungamoou. 'Inau 'au dadara'a.” 25 Miraau o'ani, “'A goro moi. Nugaa mai auru na'i hungameeu mana'i hungadi pwira amee'i.” 26 Mia Paelat 'a ruhasia Barabas, ma 'unua tanaraaui sae hehei'oi ana'i dorai rohoa Jisas 'iniai hasiwaro baabau marai waia hura'a 'anai rabua na'i dadaahoro.
'Iraau Sae Hehei'oi Rau Ha'i Maho Ha'ada'ada'a 'Inia Jisas
27 'Iraaui sae hehei'oi ana'ia Paelat rau waia Jisas siri na'i kae ruma ana Paelat. Miraaui mwani sae hehei'oi hako na'i ruruha adaau rau goni wou beiraau marau ura garigaria Jisas. 28 Rau rahi'i bwana ana'i marau ha'ato'onia 'onaai mwaeraha 'iniai to'oni tewa wangawanga. 29 Rau tagoraai hihiiri bwau waroraraki marau nugaa na'i bwauna. Rau ha'adaua 'iniai 'a'abi ni mwaeraha na'i rima odona. Rau topira'i ruru tanaa, rau ha'ada'ada'a 'inia marau o'ani, “Ha'aasaai mwaeraha adaaui Jiu.” 30 Rau ngisuhia marau rahiai 'a'abi baania marau ruburubuai bwauna 'inia. 31 Na'i 'oha rau ha'ada'ada'a hako 'inia rau rahia aho'i to'oni wangawanga narau ha'ato'onia 'inia marau ha'ato'onia aho'i 'iniai to'oni ana maraugu waia 'ari 'anai rabua na'i dadaahoro.
Ra Rabua Ahita'inia Jisas Na'i Dadaahoro
32 Na'i 'oha 'iraau hehei'oi rau waia Jisas hura'a, rau 'ariwou marau heisadoi beiai sae ni Saerin na atana 'ia Saemon. Miraaui sae hehei'oi rau ha'a-'usu'usua do 'ai suru'iai dadaahoro ana Jisas. 33 Rau 'ariwou ro'u marau ada na'i dora ra 'unua 'iniai Golgota. 'Ado'ado 'ana naasi “Dora ni Korai Bwau Sae.” 34 Mara haua tanaa Jisas i waen ra doraria 'iniai maho mahai. 'Oha na gono maania 'a 'ageta'i gonohia. 35 'Iraau sae hehei'oi rau rabua'a Jisas na'i dadaahoro. Na'i muri, rau gaasi ha'ara 'anai sadoia tei nai to'ora'i to'oni ana'i. 36 Na'i muri rau heinagu marau boresuria Jisas, ra gasi 'a'auhia tara'i sae. 37 Marau usuai usu-usu na'i baba marau rabua na'i bwaunai dadaahoro 'anai ha'ata'iniai taha na ta'aa narau 'adoma'inia do 'a haua. Rau usua o'ani, NAANI A JISAS, MWAERAHA ADAAUI JIU 38 Mara rabua ro'u i rua sae beriberi beia Jisas. 'E ta'i na'i aba odo mana nata nei na'i aba maha. 39 Miraaui sae ra taha horo 'isi rau ha'atee ha'ata'aia Jisas. Rau arabwau 'ini ha'atotooa. 40 Rau o'ani, “Mmm naasi, i'oe na'o 'unua ani do'oi kaiai Ruma Maea ana God ma'oi matai ha'a-urasia aho'i ro'u moi na'i raronai oru dangi? 'Onaa i'oe garena God ha'a-momori, 'oi ha'atahi'o haari'o ma'oi dio mai baaniai dadaahoro.” 41 'Iraau Na'ohadaa'i Piriisi mana Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses miraau tara'i saemaua ro'u rau ha'ada'ada'a ro'u 'inia Jisas. 42 Rau o'ani, “'Ome, sae he'ete'i 'a matai ha'atahi'i ma bwa'i ha'atahia haaria. 'A 'ua? 'Iia naasi mwaeraha adaau Israel? 'Onaa 'ai dio baaniai dadaahoro, naasi gai hinihinia. 43 'A 'unua tarau do'a 'u'uria God ma 'unua do 'iia 'e Garena. Naasi, 'onaa 'ia God 'a 'adoma'inia magai re'ia God 'ai ha'atahia na'i 'ohani.” 44 Mana rua sae beriberi nara rabua beia Jisas raru ha'atee ha'ata'aia ro'u o'asi.
Jisas 'A Mae
45 Ma na'i angi ta'i tangahuru mana rua na'i dangisi, 'a kuhi bwarasiai kantri hako tari na'i angi oru. 46 Mana'i angi oru abaidangi 'ia Jisas 'a totoro o'ani, “'Elai, 'Elai, lama sabaktani.” 'Ado'ado 'ana, “God agua, God agua, 'ini 'uaana na'o gagata'iniau 'inia?” 47 Tara'i sae narau ura gaarangi rau rongoai awara o'asi ana marau o'ani, “'Ei, 'a kukua Elaija.” 48 'E ta'i abe 'iniraau na 'eba wou ma rahiai mareho na matai omi'i wai. 'A ha'abunia 'iniai waen mahai ma nugaa na'i hasi'ei ma taranga'inia ara'a na'i ngoona Jisas do 'ai gono. 49 Ma tara'i sae rau o'ani, “Gai 'ome'ome ga'u magai re'ia 'onaa 'ia Elaija 'ai boi 'anai ha'atahia.” 50 Mia Jisas 'a totoro raha ro'u maagu nuga manawa. 51 Mana bwana ubu-ubu'a ra rohe bwarasia 'iniai dora maea na'i Ruma Maea ana God, 'a maakari heihoa taraawa'a bo ta'eha ma dio. Mana nunu 'a 'ihara'iniai ano. I hau ra makasa 52 mana wabwa suri'i hera ra wawaa'a. Ragoi sae nara odo-odo na'i maana God nara bwani mae ra suruta'e aho'i. 53 'Oha na suruta'e a Jisas baaniai mae, rau hura'a baani'i hera marau 'ari na'i 'omaa maea i Jerusalem. 'A rago i sae narau re'iraau. 54 Hoita, na na'otara adaaui hehei'oi mana sae hehei'oi narau 'omesuriai abena Jisas, rau mamaa'u di'u 'oha rau arunganai nunu raha marau re'i'i mwani mareho nara to'o 'isi. Rau o'ani, “Ha'amomori. 'Ia mo'oni huunai garena God.” 55 'A ragoi urao narau ta'i boi a Jisas baaniai Galili narau 'a'auhia na'i 'aariha na haasi. 'Iraausi rau gere ura ha'atau moi maraugu wanawana 'ari 'inia Jisas. 56 Tara'i nei 'iniraau naasia Meri ni Magdala, Meri inana Jems mia Josep, mana inana Jems mia Jon, gare ana'ia Sebedi.
Ra Rahia Dio i Abena Jisas Baaniai Dadaahoro
57 'E sae toto'ora ni 'Arimatea na awa na'i Jerusalem, atana 'ia Josep. 'Iia 'e ta'i sae na suria ro'u a Jisas. Na'i 'oha na gaarangi suu'a i sina 58 'a 'ari beia Paelat ma ha'angoniai abena Jisas. 'Ia Paelat 'a ha'awatea dorai rahia dio i abena Jisas tanaa Josep. 59 Mia Josep 'a 'ari ma hauai abena. 'A ho'ua 'iniai bwana mamaahui haoru 60 ma aoraa na'i wabwa ana haaria nara 'eria na'i abenai kae hau. Ai'a ta sae ga'u narai toringia na'i wabwasi. Ma hugesiai kae hau 'anai honosiai maanai wabwa ma hano'a. 61 'Ia Meri ni Magdala mia nata Meri raru heinagu gaarangiai maanai wabwa na'i 'ohasi.
'Iraau Sae Hehei'oi Rau 'Omesuriai Wabwa
62 Dangi ahora naasi dangi ni mamaro adaaui Jiu. 'Iraau Na'ohadaa'i Piriisi miraau Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses rau 'ari beia Paelat 63 marau o'ani, “Saemaua, meu 'adoma'i aho'isiai mareho na 'unua i sae pwapwaari'isi. Na'i 'oha na tahi mau 'a 'unua do 'e rua dangi nai hako mana'i oruna 'ai tahi aho'i. 64 Naasi meu rabasia do'oi 'unua tanaraaui sae hehei'oi amu'i marai 'omesuri na'i wabwa tari oru dangi. 'Iraaui rongoiusuri ana'i rau gasi beriai abena maraigu pwari'iraaui noni do 'a tahi aho'i. 'Onaa rai haua o'asi, mai ta'aa di'u baaniai pwari'i na haua ga'u na'i na'o.” 65 Mia Paelat 'a o'ani 'iniraau, “Moi waa'i tara'i sae hehei'oi agu'i mamoi 'ari 'omesuri na'i wabwa suriai here namou 'adoma'inia do 'a ga'i goro.” 66 Marau 'ari narau pono ha'ababauai maanai wabwa marau nuga'i sae hehei'oi 'anai 'omesuria. Marau nugaai maho na'iei 'anai 'iraraa do 'onaa ta sae nai raba tahangia.
Jisas 'A Tahi Aho'i
1 Murinai dangi ni mamaro, na'i wa'aria i dangi sade, 'ia Meri ni Magdala mia nata Meri, raru 'ari 'anai 'omesiai wabwa. 2 Rarugu 'asu'a ma to'o'a i kae nunu raha, 'inia 'e enjel ana Araha God 'a dio mai baaniai aro ma hugesiai hau baaniai maanai wabwa ma heinagu na'i hungana. 3 Ni hauraena tari auru na'i 'u'una 'a wadora'i 'onaai mararea mana bwana ana 'a mamaahui di'u 'onaai tagai 'abe. 4 'Iraau sae hehei'oi narau 'omesuri na'i wabwa rau mamaa'u marau 'idi'idi marau dionga'i narau dadao 'onaai sae na mae. 5 Mana enjel 'a o'ani 'inirarua rua urao, “Murui abu mamaa'u. 'Au 'iraraa muru boi siba 'inia Jisas nara rabua na'i dadaahoro. 6 'Iia 'a ai'a awa 'ini, 'a bwani suruta'e aho'i 'onaai 'unua ana mau na'i na'o. Murui boi mamurui re'iai dora na dadao ga'u iei. 7 Hoita, murui aho'i raurau mamurui maania tanaraaui rongoiusuri ana'i o'ani, ‘'Ia Jisas 'a tahi'a aho'i. 'Iia 'ai na'o 'ari Galili 'ini'amou. Na'i 'isi namoigu sadoia na'iei.’ Naasi maho nau boi 'inia 'anai 'unua tana'amurua.” 8 Mararu 'eba aho'i raurau ha'i mamaa'u. Ma'ata raru wa'ewa'e di'u ro'u. Raru 'eba 'ari 'anai maaniai tarohasi tanaraaui rongoiusuri. 9 Rarugu 'asu'a mararu heito'oi beia Jisas mia o'ani 'inirarua, “Maia.” Raru 'ari wou mararu topira'i ruru auru mararu dau na'i uwana mararu ha'arahesia. 10 Mia Jisas 'a o'ani, “Murui abu mamaa'u. Murui 'ari mamurui maania tanaraaui do'oragu'i, rai 'ari Galili. Na'i 'isi naraigu sadoiau na'iei.”
Saemaua Adaa'i Jiu Rau Haa i Pwari'i
11 Na'i 'oha na rua uraosi raru 'ari 'anai 'omaa, tara'i nei 'iniraaui sae hehei'oi narau 'omesuri na'i wabwa rau 'ari beiraaui Na'ohadaa'i Piriisi marau maania tanaraau i taha na to'o. 12 Miraau Na'ohadaa'i Piriisi ma tara'i saemaua ro'u, rau rurugoni. Rau 'adoma'i aratara 'anai ha'a-karekareraaui sae hehei'oi narau 'omesuriai wabwa 'iniai kae ha'a. 13 Rau 'unuraau mai sae hehei'oi 'isi 'anai horiraau marau o'ani, “Moi ha'arangasia do 'iraau rongoiusuri ana'ia Jisas rau boi waa i abena na'i rodo 'oha mou mauru. 14 'Ai abui ta'aabemoou. 'Onaa 'ia Paelat 'ai rongoa domou mauru na'i 'ohasi, 'i'ameu nameigu mamaani ha'a-odoodoa tanaa neina bwa'i taesu'a momoou.” 15 Miraaui sae hehei'oi rau daa i ha'a marau 'ari narau maaniai mamaanisi 'onaai 'unua ada tanaraau. I mamaanisi 'a 'adarara 'ari beiraaui Jiu. Tari dangini ra mamaania mau.
'Ia Jisas 'A Ha'a-'u'uriraaui Rongoiusuri 'Iniai Kae Tagora
16 'Iraaui ta'i tangahuru mana ta'i rongoiusuri rau hano 'anai Galili. Rau 'ari na'i hungahunga na 'ia Jisas 'a 'unua dorai 'ari na'iei. 17 Na'i 'oha rau re'ia Jisas, rau ha'arahesia. Ma'ata tara'i nei 'iniraau rau ai'a taraa hinihini do 'ia Jisas naasi. 18 Mia Jisas 'a boi beiraau ma o'ani, “'Ia God 'a 'unua do 'inau wai marungi'i mwani mareho hako na'i aro mana ano. 19 Naasi moi hura'a suria hako i marewana mamoi taroha'iniau tanaraaui sae marai ha'i rongoiusuri agu'i. Moi bwareomaearaau na'i atana Ama mana Gare mana Hi'ona Maea. 20 Moi ha'ausuriraau marai araisuri'i hako i Ha'atora nau haa'i tana'amou. Mamoi 'iraraa do 'inau wai awa tarau bei'amou tari 'oha nai hakoi marewana.”
Na Heitaroha'i Ana Jon Bwareomaea
1 Naani Taroha Goro 'inia Jisas Kraest, Garena God. 2 Na'i buka ana Rarabea Aisaea, 'ia God 'a o'ani, “'Inau wai ha'ataariai sae heitaroha'i agua na'i na'o 'ini'o, 'iia nai ha'aagauraaui noni 'anai boi amua. 3 'Ai totoro hura'a na'i dora mangasara. 'Ai ha'atee o'ani, ‘Moi ha'aagau! 'Ia Araha 'a gaarangi boi'a. Moi ha'a-odoodoai tara tanaa.’ ” 4-6 Hoita, 'ia Jon Bwareomaea naasi sae heitaroha'isi. 'A boi ma awa na'i dora mangasara. Bwana ana ra tau'arona 'iniai warihui kamel mana rorowa'a ana, 'e uri-uri mwamwaa. Na mahoingau ana, naasi ngabo mana modi'o ni hasimou. 'A bwareomaearai sae ma 'unua tanaraau o'ani, “Moi rihosi baani'i mwani baronga ta'a'i amoo'i mamoi bwareomaea, mia God 'ai 'adoma'i nugasi'i 'inomoo'i.” Ma na'i 'ohasi, ragoi sae na'i Jerusalem mana tara'i 'omaa na'i Provensi Jiudea nara boi 'anai bahurongoa Jon. Marau ha'arangasi'i ora-ora'a-daa'i ma bwareomaearaau na'i wai Jodan. 7 Ma naani maho na maania tanaraaui sae, “Na nei nai boi na'i murigu, 'a ororiu di'uau. 'Inau ai'a arari 'anai mwaoro auru 'anai wagasi'i sandol ana'i. 8 'Inau 'au bwareomaea'amou 'inia moi wai, me 'iia 'ai bwareomaea'amou 'iniai Hi'ona Maea.”
Na Bwareomaea Mana Heiohongi Ana Jisas
9 Na'i muri 'ia Jisas 'a hano baaniai Nasaret, 'e 'omaa ni Provensi Galili, ma 'ari na 'ia Jon 'agu bwareomaeaa Jisas na'i wai Jodan. 10 Ma na'i 'oha 'ia Jisas 'a ara'a baaniai wai, 'a 'omesiai aro 'a heihoa mana Hi'ona Maea 'a dio na'i hungana 'onaai waibora. 11 Mana aohanai ringe na ao dio mai baaniai aro 'a o'ani, “I'oe na garegu nau ta'ahi'o ororiu, mau ahugoro 'ini'o.” 12 Na'i mau 'ohasi, mana Hi'ona Maea 'a ha'ataaria Jisas 'ari na'i dora mangasara. 13 Ma na'i ro'u 'isi, 'iraaui mwamwaa wasi rau awa na'iei. 'A awa 'isi suriai hai tangahurui dangi, mia Saetan 'a ohongia iei a Jisas. 'Iraaui enjel rau boi marau taguma'inia.
Jisas 'A Soiraaui Hai Sae Ahuahuasi
14 'Ia Jisas 'a 'ari na'i Provensi Galili na'i 'oha 'ia Herod 'a bwane nugaa'a Jon Bwareomaea na'i rumaniho'o. 'A 'ari 'anai taroha'iniai Taroha Goro na boi baania God. 15 'A ha'atee o'ani, “Na heimarungi ana God 'a gaarangi'a. Moi rihosi baani'i ora-ora'a amoo'i mamoi hinihiniai Taroha Goro!” 16 Ma na'i 'oha 'ia Jisas 'a hatare na'i one i Galili, 'a re'ia Saemon mana do'orana 'ia Andru. Na'i 'ohasi, raru ahuasi 'iniai hu'o, 'inia 'iraruasi ra'i sae ahu-ahuasi. 17 Mia Jisas 'a o'ani 'ini'ararua, “Murui suriau! 'Onaai rau'i amuru'i ii'a na'i wai, 'a o'asi ro'u, wai ha'ausuri'amurua 'anai wairaau mai sae beiau.” 18 Na'i mau 'ohasi, raru nugasi'i hu'o adaru'i ma raru suria. 19 Ma gere 'ari ro'u wou baaniai dorasi ma re'irarua Jems mea Jon, rua garena Sebedi. Raru awa na'i ora adaau, rau orima'ini'i hu'o adaa'i. 20 Ma na'i 'oha 'ia Jisas 'a re'irarua, 'a soirarua. Me'irarua raru hano baania amadarua miraaui sae tatau'aro narau awa na'i ora. Ma raru hano beia Jisas.
'E Sae Na Adaro 'A Bwaunia
21 Mia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau taha na'i 'omaai Kapaniam. Ma na'i dangi ni mamaro adaaui Jiu, 'ia Jisas 'a siri na'i ruma ni ha'arahesi ma ha'ausuriraaui sae. 22 Miraaui nei narau rongo'i mareho na maani'i rau heimwaota'i di'u 'ini'i ha'ausuringa'i ana'i, 'inia rau 'iraraa do 'a aidangisi'i goro i mareho na maani'i. 'Iia 'a ai'a 'onaairaaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses. 23 Ma na'i 'ohasi 'e sae na adaro 'a bwaunia 'a awara raha o'ani, 24 “Jisas, saeni Nasaret, 'o raba 'uaameuni? 'O boi 'anai ha'a-ta'ai'ameu? 'Inau 'au 'iraraa ha'agorohi'o! I'oe nei na maea na'o boi baania God.” 25 Mia Jisas 'a ha'atee hurasi o'ani, “'Oi papaku, ma'oi hura'a mai baania mo'osi!” 26 Mana adarosi 'a 'ihara'iniai saesi ma awara raha ro'u maagu hura'a baania. 27 Miraau mwane sae rau heimwaota'i ro'u marau ha'atee hairiu o'ani, “Romwane! 'E tahasi? 'E ha'ausuringa'i haoru naasi, 'inia na ha'atee ana'i ra wetewete 'onaai sae na to'o mena! Rei'uaa adaro ma ra araisuria ro'u.” 28 Mana taroha 'inia Jisas 'a 'adarara 'ari suri'i 'omaa hako na'i Galili.
Jisas 'A Ha'agorohira Aho'i Mwani Sae Ra Daoha
29 Ma na'i 'ohasi 'ia Jisas beia Jems mea Jon, rau hano baaniai ruma ni ha'arahesi marau 'ari na'i ruma ana Saemon mea Andru. 30 Ma na'i 'oha rau siri wou i ruma, 'ia Jisas 'a rongoa do na hungona Saemon 'a awa moi na'i be'ana, 'inia 'a mata'i ma raorao i abena. 31 Mia Jisas 'a 'ari wou beia, 'a dau na'i rimana ma ha'a-suruta'ea ara'a. Na'i 'ohasi mana mata'i 'a rigisia'a. Naasi mana uraosi 'a ha'aagau mahoingau 'adaau. 32 Mana'i su'urahisi 'oha na sina 'a bura'i suu, mana dangi ni mamaro 'a hako'a, ra waa'i mai inoni nara daoha tanaa Jisas mana nei na ra bwaunira i adaro. 33 Miraau hakoi inoni na'i 'omaasi narau rurugoni mai na'i rumasi. 34 Mia Jisas 'a ha'agorohi'i mwane daoha he'ete'i hairiu, ma taari'i hura'ai mwane adaro baani'i sae. Ma'ata 'a ai'a waterai adaro do rai 'unua hura'a do 'iia naasi garena God, 'inia 'a ai'a rabasia do rai taroha'inia tanaraaui inoni. 35 Ma na'i mau i wa'aria, 'ia Jisas 'a rarai mai ma 'ari dora 'etea 'anai ha'arahesi. 36 Ma na'i 'oha na rarai a Saemon miraaui nei narau ta'i awa, maraugu ai'a re'ia'a Jisas, raugu sibania. 37 Ma na'i 'oha rau sadoia, rau o'ani 'inia, “'Iraau hakoi sae rau sibani'o!” 38 Mia Jisas 'a ha'atee tanaraau o'ani, “'Au 'iraraa. Ma'ata 'au raba taroha'iniai Taroha Goro tanaraaui sae suri'i ro'u i 'omaa 'isi. 'Inia naasi taranai taha nau boi 'inia.” 39 Mia Jisas 'a 'ari suri'i ruma ni ha'arahesi suri'i mwani 'omaa na'i Galili ma taroha'iniai Taroha Goro ma taari'i hura'ai adaro baaniraaui sae.
Jisas 'A Ha'agorohia Aho'i Sae Lepa
40 Hoita, 'e sae lepa 'a boi ma topira'i ruru dio tanaa Jisas ma ha'angonia o'ani, “'Onaa 'o mwa'emwa'e, ma'o ga'i ha'agorohiau baaniai daoha na to'iauni.” 41 'Ia Jisas 'a ta'ahia. 'A taranga'inia hura'ai rimana, 'a dau wou beia ma o'ani, “'Io, 'au mwa'emwa'e moi, 'oi goro'a aho'i!” 42 Na'i mau 'ohasi mana abena 'agu goro aho'i. 43-44 Na'i 'ohasi 'ia Jisas 'a ha'aabua wetewete a mo'osi, 'a o'ani 'inia, “'Oi abu maania ga'u tanaa ta sae i maho na to'o bei'o. 'Oi 'ari odo-odo beiai Piriisi mai 'iraraa haaria do i'oe 'o goro aho'i. Naasi ma'oi hauai bane amua tanaai Piriisi mai ho'asi 'inia 'onaai 'unua ana Moses, 'anai ha'ata'inia tanaraaui noni do'o goro'a.” Na'i 'ohasi 'ia Jisas 'a ha'ataaria 'ari. 45 Mia mo'osi 'a ai'a araisuria Jisas ma taroha'inia moe'a 'ari tanarai mwani sae, tarana naia na 'ia Jisas 'a ai'a 'ari ha'ata'i 'inia suri'i 'omaa. Ma awa moi hura'a suri'i dora na ai'a ta sae nai awa iei. Rei'uaa na o'asi, sae suri'i 'omaa rago rau sadoia marau rurugoni mai beia.
Jisas 'A Ha'agorohia Aho'i Sae Na Nugu i Abena
1 Ma hako i taringai dangi, 'ia Jisas 'a aho'i 'ari na'i Kapaniam. Miraaui inoni rau 'iraraa do'a awa na'i ruma na bwani awa-awa iei ga'u ani. 2 Ma ragoi nei ra boi beia Jisas ma ai'a dora taradaau na'i ruma ma'ua na'i abau 'omaa. Mia Jisas 'a ha-ha'ausuri 'ini'i ha'atee ana'ia God. 3 Ma'e waira hai rau suru'ia mai sae na nugui abena mana saesi 'a dadao na'i be'ana. 4 Me 'iniai rago di'u anai sae, 'a bwara tanaraaui suru'ia siri saesi tanaa Jisas. Naasi marau suru'ia ta'eha suriai tara hanehane 'anai ta'eha na'i hunganai rumasi. Na hunganai rumasi 'a sada moi. 'Oha narau taha ta'eha, rau tahangiai dora na'i goroi odohana Jisas, marau toto'oa dio a mo'osi na'i 'ubutadaa'i sae nara awa na'i rumasi. 5 Mia Jisas 'a 'ome 'iraraai hinihinidaau magu ha'atee o'ani 'inia mo'o narau toto'oa diosi, “Gare agua, na ora-ora'a amu'i 'au 'adoma'i nugasi'i hako.” 6 Na'i 'ohasi ra'i Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses rau awa ro'u 'isi. Miraau 'ado'ado o'ani, 7 “Ni 'uaana nagu 'unua 'iniai marehosi? 'A ga'i bwa'i o'asi! 'A 'adoma'inia do 'iia naasia God? 'Ia moia God na matai 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a! 'Iia 'a ha'atee ha'ata'aia God!” 8 'Ia Jisas 'a 'iraraai 'adoma'idaau ma ha'atee o'ani 'iniraau, “'A 'ua namou to'oraa 'iniai 'adoma'isi bei'amou? 9 Taha na mwada'u? 'Anai 'unua tanaai saesi do'au 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a ana'i, ma'ua 'anai 'unua tanaa do'ai ura maai suru'iai be'ana maai hahano? 'Anai 'unua tanaa mo'osi do'au 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a ana'i 'a mwada'u, 'inia 'a bwarai 'iraraa 'onaa ra 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a ana'i ma'ua ai'a. 10 Naasi, 'inau i Garei Inoni, wai hauai maho namou 'adoma'i ha'abwaraa mamoigu'i 'iraraa do 'au to'oraa ro'u i mena 'anai 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a na'i marewanani.” Naasi magu o'ani 'iniai sae na abe nugusi, 11 “Nau wai 'unua tana'o, 'oi ura ara'a, 'oi suru'iai be'amu, ma'oi 'ari ruma amua!” 12 Na saesi 'a ura odo-odo ara'a, 'a suru'iai be'ana ma hura'a. Miraaui inoni hako rau wanasia marau heimwaota'i di'u. Rau ha'aasaa God 'inia marau ha'atee o'ani, “'I'ameu meu ai'a 'omesia ga'u ta mareho o'ani!”
Jisas 'A 'Ome Sigihia Livae
13 'E ta'i 'oha ro'u, 'ia Jisas 'a 'ari bobonai kae bwera i Galili. Mana ruruhai sae rago rau rurugoni mai beia magu ha'ausuriraau. 14 Ma na'i 'oha na gere hahano sara wou, 'a re'ia Livae, 'e sae ha-ha'atakisi. 'Iia 'e garena Alfias. 'A heinagu na'i dora-ni-horihori takisi mia Jisas 'a ha'atee o'ani 'inia, “'Oi boi suriau 'onaai rongoiusuri agua!” 'Ia Livae 'a ura ara'a ma suria'a. 15 'Ari wou mia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau ngau na'i ruma ana Livae. 'A ragoi sae ha'atakisi ta'aa mana sae ta'aa rau suria Jisas marau ngau beiraau. 16 Tara'i Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses nara aba beiraaui Farisei rau re'i'i sae 'isi 'oha rau ngau beia Jisas. Marau songa'iniraaui rongoiusuri ana'i o'ani, “Ni 'uaana na ngau 'inia beiraaui sae ha-ha'atakisi miraaui sae ta'a'isi?” 17 'Ia Jisas 'a rongoraau ma aramiraau o'ani, “Na sae nara goro moi abedi ra bwa'i rabasiai 'a'au baaniai sae na matai ha'agorohi'i daoha, me 'iraau moi nei nara daoha nara rabasiai 'a'au. 'A o'asi ro'u, 'inau boi na'i marewanani, ai'a do 'anai 'a'auhiraau inoni odo-odo, ma'ata 'au boi 'anai 'a'auhiraaui inoni ora-ora'a.”
Ha'ausuringa'i Bwani 'A Bwa'i 'Ari Goni Beiai Ha'ausuringa'i Haoru Ana Jisas
18 Ma tara'i 'oha na rongoiusuri ana'ia Jon Bwareomaea miraau na Farisei rau ha'ariri 'ini ngau 'anai ha'arahesi. Ma'e ta'i 'oha ra'i sae ra boi beia Jisas 'anai songa'inia, rau ha'atee o'ani, “'Iraaui rongoiusuri ana'ia Jon Bwareomaea miraaui rongoiusuri adaa'i Farisei ra suriai ringe 'ini nuga ngau. Ni 'uaana na 'iraaui rongoiusuri amu'i rau ai'a?” 19 Mia Jisas 'a aramiraau, 'a ha'atee o'ani, “'A 'ua? 'I'amou mou 'adoma'inia do 'iraaui nei ra awa na'i rongo-ni-ha'iwai rai ha'aririta'i ngau 'oha na awa beiraau a mo'o ra ha'aha'iwaia? 'Abwa'i! 'Oha na nei na ha'iwai 'a awa beiraaui sae 'isi, raugu bwa'i 'asu'ani awa ha'i hioro moi. 20 Ma'ata tari 'oha na nei na ha'iwai rai waia baaniraau, ma raigui matai ha'aririta'i ngau 'iniai ahutotou adaau. 21 “Mana nata maho ro'u, 'a bwa'i nei nai haa ta maakari bwana haoru 'anai tai bwarasiai dora na maakari na'i bwana bwani. 'Onaa nai haua o'asi, na'i 'oha raigui wasiai bwanasi, na maakari bwana haorusi 'ai niniro. Mai haa ta kae maakari nai raha di'u ro'u na'i bwana bwanisi. 'Inia na maakari bwana haoru ai'a ta'isada beiai bwana bwani. 22 “Nata mareho ro'u, 'abwa'i nei nai matai nuga waen haoru suri'i bei bwani nara tagora'i 'ini'i uri-uri mwamwaa, 'inia na bei bwani ra bwane 'a'asi. Na'i 'oha na waen haoru 'ai su'u, na bei bwani rai pusu. Naasi mana waen rai ahe gata'ini'i, mana bei rai maakari ta'a'i. Na waen haoru rai niga'i ma'ata na'i bei haoru ro'u. 'Inia ni waen haoru ai'a ta'isada beiai bei bwani.”
Sae Ra Ororiu Di'uai Dangi ni Mamaro
23 Ma'e ta'i dangi ni mamaro adaaui Jiu, 'ia Jisas miraaui rongoiusuri ana'i rau tahahoro na'i 'ubutadi mou wiit. Me 'iraaui rongoiusuri raugu rahi'i tara'i kora. 24 'Oha 'iraau na Farisei rau re'iraau, raugu ha'atee o'ani 'inia Jisas, “'Ei! Rau ga'i bwa'i husi'i wiit 'isi. Na Ringe ana'ia Moses 'a ha'aabuai tau'aro na'i dangi ni mamaro!” 25-26 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani, “'A 'ua? Mou ai'a 'oha'iniai mamaani 'inia Mwaeraha Deved mana nei rau ta'i hano na'i 'oha narau hioro? 'A to'o na'i madoraa ana 'Abaeata, i Na'ohadaaui Piriisi. 'Ia Deved 'a siri na'i Ruma Maea Saira ana God ma ngaai bredi maea ra haa tanaa God, ma ha'angauraau ro'u 'ini'i sae ana'i. Na'i Ringe ana'ia Moses 'a 'unua do'iraau moi na Piriisi na rau matai ngaai bredisi. 'Omena, 'ia Deved 'a horosia ro'u i ringeringe!” 27 Mia Jisas 'a 'unua tanaraau o'ani, “Na dangi ni mamaro, 'ia God 'a haua 'anai 'a'auhiraau moi sae, ma ai'a 'anai ha'abwara'i maho tanaraau. 28 Me 'inau, na Garei Inoni, 'inau 'au matai 'unu'i maho 'iraaui sae ra matai haa'i na'i dangi ni mamaro. 'Inia 'inau naasi Araha 'anai dangi ni mamaro.”
Sae Na Mae i Rimana
1 'E ta'i 'oha ro'u, 'ia Jisas 'a siri na'i ruma ni ha'arahesi. Ma'e sae na mae i rimana, 'a awa na'isi. 2 Miraau na Farisei rau 'ome'ome 'onaa 'ia Jisas 'ai ha'agorohia aho'i sae na mae i rimanasi, do nei narai subunia do'a hauai tau'aro na'i dangi ni mamaro. 3 'Ia Jisas 'a 'unua tanaai saesi do 'ai ara'a urai na'o. 4 Ma songa'iniraau o'ani, “'A 'ua? 'E taha na Ringe ana'ia Moses 'a ha'awategaau 'anai haua na'i dangi ni mamaro? 'Anai haa'i mareho goro, ma'uasi 'anai haa'i mareho ta'a'i? 'Anai ha'atahiai noni ma'ua 'anai ha'amaesia?” Ai'a ta ta'i 'iniraau nai aramia 'inia ta ta'i ha'atee. 5 'Ia Jisas 'a wanasiraau ma taesu'a di'u 'adaau suria rau ai'a ta'ahiai mwaeta'aasi. Rei'uaa na o'asi, 'a ahutotou ro'u suria na tahingadaau 'a baabau. Ma 'unua tanaai saesi, “'Oi taranga'inia hura'ai rimamu.” Mana 'oha na taranga'inia hura'a, na rimanai saesi 'agu goro aho'i. 6 Ma na'i 'ohasi 'iraau na Farisei raugu hura'a baaniai ruma ni ha'arahesi, rau 'ari beiraaui sae ana'ia Herod marau 'adoma'i sibasiba 'iniai here he'ua na rai ngahuia 'inia Jisas.
Kae Ruruhai Sae Na'i Kae Bwerai Galili
7 'Ia Jisas miraaui rongoiusuri ana'i rau dioi bobonai kae bwera i Galili. 'A ragoi sae ra suriraau baani'i 'omaa na'i Provensi Galili mana Jiudea mana 'Idumea, 8 mana kae 'omaai Jerusalem ma tara'i 'omaa na'i aba bo ara'a 'iniai wai Jodan ma ra'i 'omaa gaarangiai 'omaai Taea mana Saedon. 'Iraau mwani sae 'isi ra boi beia Jisas 'iniai rongo'i adaa'i taha 'iia na haa'i. 9 Ma 'iniai rago di'u anai sae, 'ia Jisas 'a o'ani 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “Moi ha'aagau 'inia ta ora tanaau. 'A gasi 'idi marai ragoi sae maragu haisu'isu'i di'u.” 10 'A ragoi nei ra daoha nara heisu'usu'u 'ari wou beia Jisas 'anai hatariai abena, 'inia ra re'i'i mwani sae na 'ia Jisas 'a bwane ha'agorohi'i'a aho'i. 11 Ma ra'i nei na adaro 'a bwaunira ra boi beia Jisas. Ra topira'i ruru dioi ano tanaa Jisas ma ra awara, “I'oe na garena God!” 12 Mia Jisas 'a ha'atee wetewete, 'a ha'abasuraaui adaro 'isi ma o'ani, “'Abu ha'a-'irararaaui sae do 'inau atei!”
Jisas 'A 'Ome Sigihiai Waira Ta'i Tangahuru Mana Rua Ha'ataari
13 Mia Jisas 'a ta'eha na'i hungahunga ma 'unuraaui nei na 'irisiraau 'anai tau'aro beia. Mana 'oha rau boi beia, 14 'a sigihiai waira ta'i tangahuru mana rua ma ha'a-atadaau 'iniai Ha'ataari. Mia Jisas 'a ha'atee tanaraau o'ani, “'Au 'ome sigihi'amou 'anai awa beiau ma wai ha'ataari'amou hura'a 'anai hadanga'ini'i ha'atee ana'ia God, 15 ma moigui to'oraai mena 'anai taari'i adaro.” 16 Nara 'ini atadaa'i waira ta'i tangahuru mana rua 'ia Jisas na 'ome sigihiraau: Saemon, mo'o na 'ia Jisas 'a ha'a-atania ro'u 'inia Pita; 17 mea Jems mea Jon rua garena Sebedi, waira rua na 'ia Jisas 'a 'unurarua 'iniai Boanejis ma'ua Sae ni Hita, 'inia raru matai taesu'a mwada'u; 18 mea Andru, Pilip, Batolomiu, Matiu, Tomas, mea Jems garena Alfias, mea Tadias, mea Saemon, baaniai ruruha ra raba taaria hura'ai gaumani ni Rom, 19 mea Jiudas Iskariot, 'ia mo'o na usuha'inia Jisas tanaraaui maerongana'i.
Jisas 'A To'oraai Mena Na Wetewete Di'ua Saetan
20 Mia Jisas 'a aho'i 'ari ruma ana. Ma na'i ro'u i 'ohasi, 'a ragoi sae ra rurugoni mai beia. Mana rago di'u 'anai sae, 'ia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau bwarabwara'a di'u marau ai'a to'o madoraa 'anai ngau ma'ua haa'i tara'i maho he'ete'i ro'u. 21 'Oha 'iraaui do'orana'i mana inana Jisas rau rongo'i maho 'isi, rau 'ari wou 'anai waia 'ari ruma adaau. 'Inia tara'i sae rau 'unua do ai'a odo-odo i 'adoma'ina. 22 Hoita, ma tara'i Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses narau boi baaniai Jerusalem, rau awa ro'u marau ha'atee o'ani, “Na mwaeraha adaaui adaro, 'ia Saetan, 'a bwaunia Jisas. 'Iia na haa tanaai mena 'anai taari'i hura'ai adaro baaniraaui sae.” 23 Mia Jisas 'a soiraau mai sae 'anai boi gaarangia, ma haa'i ha'atee heiha'auu 'anai ha'ausuriraau, 'a o'ani, “'A 'ua? Mou 'adoma'inia do'ia Saetan 'ai matai taaria hura'a haaria? 'A bwara! 24 'Onaa 'e kantri na 'iraaui sae ra hei'oi hairiu, na kantrisi 'a bwa'i ura. 25 Ma 'onaa 'e ta'i ruruha na'i ruma ra awa heheihoa'a moi, na ruruhasi 'a bwa'i ura ro'u. 26 Hoita, 'onaa ruruha ana Saetan rai awa heheihoa'a, 'a o'asi ro'u. 'A bwa'i ura mwada'u, ma'ai ahoda mai ai'aa.” 27 Mia Jisas 'a haa ro'u i ha'atee heiha'auu. 'A ha'atee o'ani, “'Onaa 'e nei na raba taari'i hura'ai adaro, 'ai wetewete ma'ata di'ua Saetan. 'A 'onaai sae na raba sirihiai ruma anai sae wetewete 'anai haa'i maho ana'i, 'ai wetewete ma'ata di'ua ro'u i sae wetewetesi. Naasi 'aigu mwada'u tanaa 'anai siri tosiai saesi, maigui haa'i bori ana'i. 28 “'Inau wai 'unua ha'a-momori tana'amou. 'Ia God 'a matai 'adoma'i nugasi'i moi mwane ora-ora'a na sae 'a haa'i mana mwane maho ta'a'i na 'unu'i 'inia God. 29 Ma'ata 'ia tei nai ha'atee ha'ata'aiai Hi'ona Maea, 'ia God 'a bwa'i 'adoma'i nugasia 'inia. Ni ora-ora'asi 'ai awa tarau beia.” 30 'Ia Jisas 'a 'unua o'asi tanaraau 'inia tara'i nei 'iniraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses ra 'unua do'e adaro na bwaunia, naia na to'o mena 'inia 'anai taari'i hura'ai adaro. Ai'a do 'iniai mena ana Hi'ona Maea.
Huunai Inana Mana Do'orana Jisas
31 Mana inana Jisas miraau do'orana'i rau ataha mai na'i ruma na 'ia Jisas 'a awa iei. Marau ura moi hura'ai abau 'omaa. Maraugu ha'ataaria siri taroha tanaa Jisas do'ai hura'a. 32 Me na'i 'ohasi, 'a ragoi sae na rau heinagu garigaria Jisas marau o'ani 'inia, “'Ei, 'ia inamu miraaui do'oramu'i, neiraau hura'asi. Rau raba re'i'o.” 33 'Ia Jisas 'a ha'atee o'ani 'iniraau, “'Iatei inagu miraaua tei do'oragu'i?” 34 Mia Jisas 'a wanasiraau hairiui sae ra heinagu garigaria. Maagu ha'atee o'ani, “'Ome! Neiraauni inagu mana do'oragu'i! 35 'Ia tei na hauai taha God na 'irisia do 'ai haa, naasi huunai do'oragu mana asigu mana inagu.”
Mamaani 'iniai Sae Na Rarasa
1 Mia Jisas 'a taraawa'a ha'ausuriraau ro'u i sae na'i bobonai kae bwera i Galili. Me suriai rago 'anai sae nara goni na'i dorasi, 'ia Jisas 'a heinagu ara'a na'i ora ma ta'e hura'a baaniai one. Me 'iraaui sae ra ura moi one 'anai bahurongoa. 2 Ma haa'i ha'atee heiha'auu 'anai ha'ausuriraau. 'Agu ha'atee o'ani 'iniraau, 3 “Moi bahurongo goro. 'E 'oha na 'e ta'i sae na hura'a 'anai hasi korai wiit na'i mou ana. 4 Ma na'i 'oha na rarasanga'ini'i kora, ra'i nei nara to'o na'i tara mana gere manu ra dio mara ngaa'i. 5 Tara'i nei ra to'o na'i dora hauhau'a, dora na ano 'a ai'a raha mara tahi'a. Mana 'oha ra tahi, ra tahi goro ga'u moi. 6 Mana 'oha na sina 'a raorao di'u, ra nugu mara mae aho'i moi, 'inia raridi ra ai'a ganu dio. 7 Ma tara'i kora ra to'o na'i dora ra tahi bei'i waroraraki. Ma na'i 'oha ra tahi ara'a, na waroraraki 'a agu ha'amaesi'i maragu ai'a hungu'a. 8 Mana kora ra to'o na'i ano goro, ra tahi goro mara hungu. Tara'i nei ra'i ta'i oru tangahuru hua, tara'i nei ra'i ono tangahuru, ma tara'i nei ra'i 'arangi. 9 Tei na to'o karinga 'anai rongo 'ai bahurongoa mai aidangi tarihana.”
'Ado'adona Jisas 'Anai Ha'ausuri 'Ini'i Ha'atee Heiha'auu
10 'Oha na awa haaria Jisas, 'iraau na ta'i tangahuru mana rua rongoiusuri ana ma tara'i sae ro'u beiraau, rau boi marau songa'inia 'ini'i 'ado'ado 'ada'i mamaani 'isi. 11 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani 'iniraau, “Na'i na'o, 'ia God ai'a ha'arangasia he'uai marungiraau nai haa i noni ana'i. Me na'i 'ohani 'a ha'ata'inia tana'amou. Mei tanaraaui nei nara ai'a hinihinia God, wai ha'ausuriraau moi suri'i ha'atee heiha'auu. 12 'Au haua o'asi do, ‘Rei'uaa rai 'ome marai 'ome marau bwa'i 'ome 'iraraa ta maho, ma'ua rai bahurongo marai bahurongo marau bwa'i aidangisia ta maho. Ma 'onaa rai 'ome 'iraraa marai aidangisia, rau ga'i rihosi, mea God 'ai 'adoma'i nugasi'araau.’ ”
'Ado'ado 'Anai Nei Na Rarasa
13 Mia Jisas 'a songa'iniraau ro'u o'ani, “'A 'ua? Mou ai'a aidangisiai ha'atee heiha'auusi? 'Onaa mou ai'a, 'ai he'ua namoigu aidangisi'i ro'u 'ini'i tara'i heiha'auu na wai maani'i ro'u? 14 Hoita, 'i nei na rarasa kora 'a 'onaai sae na taroha'ini'i ha'atee ana'ia God tanaraaui sae. 15 Na kora ra to'o suriai tara nara ngaa'i manu, 'a ura 'iniraaui sae ra rongo'i moi ha'atee. Mia Saetan 'a boi ma ha'akaku'araau aho'i 'ini'i. 16 Na kora ra to'o na'i ano hauhau'a 'a ura 'iniraaui sae ra rongo'i mara daa'i raurau i ha'atee ha'i wa'ewa'e. 17 Mara ai'a daa'i orea 'inia na ha'atee ra ai'a ganu dio na'i tahingadaa'i 'onaai hasi'ei ra ai'a ganu i raridi. 'Oha na mwani maho ra bwara mara ha'a-mama'airaau 'ini suri'i adaa'i ha'atee ana'ia God, raugu rihota'i aho'i. 18 Na kora ra to'o na'i dora ra awa iei waro raraki 'a ura 'iniraaui sae ra rongo'i ha'atee ana'ia God. 19 Ma 'ari wou maraugu 'adoma'i raha moi 'ini'i taraani maho. Mara ta'ahi'i ro'u i toto'ora ni marewana, mana taraani maho ni marewana moi. Tarana naasi, na ha'atee 'a bwa'i matai tahi ma ai'a ha'i hua. 20 Mana kora ra to'o na'i ano goro, 'a ura 'iniraaui sae ra rongo'i ha'atee ana'ia God marau huunai hinihini'i. Mana mwane maho goro ra hura'a baani'i tahingadaa'i 'onaai hungu goro ra hahaa'i hasi'ei. Tara'i nei ra'i oru tangahuru hua, tara'i nei ra'i ono tangahuru, ma tara'i nei ra'i ta'i 'arangi.”
Maho Nara Bainihu Ga'u, Rai Ha'ata'i Hura'a
21 'Ia Jisas 'a ha'atee o'ani ro'u 'iniraau, “'A 'ua? Ta sae 'a ga'i suungia ta raita 'anai nugaa moi na'i bahainai rabo'o ma'ua na'i bahainai bwea? 'A bwa'i! 'Iia 'ai tokia ma'ata'a na'i dora 'ana. 22 Taha na awa bainihu 'ai ha'ata'i hura'a. 23 Tei na to'o karinga 'anai rongo 'ai bahurongoa mai aidangi tarihana.” 24 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani ro'u 'iniraau, “Moi wai'ado'ado goro suri'i maho nau maani'i tana'amou. 'Ia God 'ai haua tana'amoui aidangi suriai araisuri'i amoo'i taha nau 'unu'i. 25 'Ia tei na raba aidangisia God, 'ia God 'ai a'oia tanaai aidangi na to'oraa. Mia mo'o na ai'a raba aidangisia God, na gere aidangi na to'oraa, 'ia God 'ai rahia baania.”
God Moi Na Matai Ha'a-urasiai Heimarungi Ana
26 Mia Jisas 'a haa ro'u i ha'atee heiha'auu, “Na heimarungi ana God 'a 'onaai kora na sae 'a rarasa-nga'ini'i na'i moou ana nara tahi haari'i. 27 Saesi 'a mauru na'i rodo, 'a rarai na'i dangi ma poru haa'i tagora ana'i. 'Ado dangi 'a haua o'asi moe'a. Ma na'i 'ohasi, na kora ra raboa mara tahi ara'a. Mia mo'osi 'a ai'a 'iraraai taha na ha'atahi'i kora 'isi. 28 Hoita, naia na ano na ha'atahi'i 'isi na ragu hungu 'ini'isi. Na maho tahamora na re'ia, naasi rawadi, ruana tagadi mana oruna nai'i huadi. 29 Mana 'oha na hua ra maua, 'a hauai naihi ana ma tabari'i, 'inia 'a tari'ai madoraa 'anai haa'i.”
Raha Nai Hauai Heimarungi Ana God
30 Mia Jisas 'a songa'iniraau ro'u o'ani, “'A he'uai 'adoma'imoou 'iniai heimarungi ana God? 'E taha wai heiha'auu 'inia na moi aidangisia 'inia? 31 'Io, 'a 'onaai koranai hasi'ei ra 'unua 'iniai mastad nara hasia na'i mou. Na koranai hasi'eisi 'a kekerei di'u'i koradi mwane hasi'ei. 32 Ma na'i 'oha na tahi ara'a, 'e kae hasi'ei na raha di'u'i hakoi maho ra hasi'i na'i mousi, mana raraana ra raha 'ohadi manu 'anai nu'i suri'i.”
'Ado'adona Jisas 'Anai Ha'ausuri 'Ini'i Ha'atee Heiha'auu
33 'Ia Jisas 'a haa'i tanaraaui inoni ha'ausuringa'i na rau matai aidangisi'i. 34 'A haa'i moi suri'i ha'atee heiha'auu. Ma na'i 'oha nai awa haaria beiraaui rongoiusuri ana'i 'aigui ha'atee wagasi'i tanaraau.
`Jisas 'A Ha'apapakuai Ro'a Mana Tabaosi
35 Na'i dangisi, 'oha na gaarangi su'urahi, 'ia Jisas 'a ha'atee o'ani 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “Gau magai 'ari nata batarau i bwera.” 36 Miraaui rongoiusuri ana'i rau hano baaniraaui inoni 'isi. Rau ta'e ara'a na'i ora na 'ia Jisas na heinagu iei marau ta'i 'ari nata batarau. Ma tara'i ora ro'u narau ta'i 'ari goni. 37 Raugu 'asu'a marau hano suaai kae ro'a beiai tabaosi. Mana ora narau ta'e iei 'a gaarangi mai dodo 'inia ni tabaosi ra abwao aharau siri na'i raronai ora. 38 Na'i 'ohasi 'ia Jisas 'a borunga na'i pilo auru na'i muri, 'a poru mauru. Miraaui rongoiusuri ana'i rau ha'araia marau o'ani 'inia, “Ha'ausuri, 'a ai'a ta'aabemu 'iniai gaarangi dodo'a agaauni?” 39 'Ia Jisas 'a ura ara'a ma ha'atee wetewete o'ani tanaai ro'a mana wai, “Papaku!” Ma na'i mau 'ohasi na ro'a 'a papaku mana wai 'agu biowaa. 40 'Ia Jisas 'agu songa'iniraaui rongoiusuri ana'i, “Ni 'uaana mou mamaa'u 'inia? 'A 'ua? Mou ai'a hinihiniau mau?” 41 Na'i 'ohasi rau mamaa'u ro'u wou baaniai na'o marau ha'atee hairiu o'ani, “'E sae he'ua naani? Rei'uaa ro'a mana tabaosi mara araisuria moi!”
Ra'i Adaro Nara Bwauniai Sae
1 'Ia Jisas miraaui rongoiusuri ana'i rau taha wou na'i nata bataraui bwera i Galili marau 'oto na'i dora ra 'unua 'iniai Gerasa. 2-3 Ma na'i 'oha rau dio baaniai ora, 'e sae na adaro 'a bwaunia 'a boi 'anai heisadoi beia Jisas. Saesi 'agu hura'a mai baaniai dora na awa iei, suri'i wabwa nara toringi'i ei sae mae. Me 'iniai wetewete di'u ana, rei'uaa ra ho'osia 'ini'i arihau mara ai'a bwara tanaai mosi'i. 4 'A ragoi 'oha ra ho'osiai uwana mana rimana 'ini'i arihau ma momosi'i moi. Ma ai'a ta sae ro'u 'ai wetewete 'anai ha'amanataa. 5 Dangi mana rodo 'a hano hairiu suri'i wabwa mana hungahunga. 'A awaawara ma ha'amaaraai abena 'ini'i hau. 6 Hoita, saesi 'a bwane re'ia mau hura'a Jisas sisiri mai adaau ma bwane 'eba 'anai heisadoi beia. 'A taha wou beia ma topira'i ruru tanaa. 7-8 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani, “Adaro, 'oi hura'a baaniai saeni!” Mana saesi 'agu awara raha o'ani, “'Ei Jisas, garena God ororiu ara'a! 'O raba 'uaauni? Na'i atana God 'au ha'angoni'o, 'oi abui ha'a-mama'aiau!” 9 Mia Jisas 'a songa'iniai saesi, “'Iatei atamu?” Mia aramia, 'a o'ani, “Atagu 'ia Kae Ruruha, 'inia meu rago di'u.” 10 Mia ha'angonia wetewete a Jisas do 'ai abui taariraau hura'a baaniai dorasi. 11 Ma na'i bobonai abaaba gaarangiraau, ra'i mwane boo nara suasua 'isi. 12 Miraaui adaro 'isi ra bonga'inia Jisas o'ani, “'Oi ha'ataari'ameu siri suri'i boo 'isi 'anai awa suri'i.” 13 Mia Jisas 'a ha'awateraau mana adaro 'isi ra hura'a baaniai saesi mara siri'a suri'i mwani boo 'isi. Mana boo 'isi ra 'eba dio suriai ahana mara rege dio na'i wai mara dodo hako. 14 Miraaui nei ra 'omesuri'i boo 'isi rau 'eba 'ari na'i 'omaa ma na'i suri'i mwani dora ro'u 'anai taroha'iniai tarohasi. Mana mwani sae hako ra boi 'anai 'omesiai maho na to'o. 15 Mana 'oha ra boi beia Jisas, ra re'iai sae na adaro ra bwaunia ga'u. 'A goro'a mana aidangina 'a odo-odo aho'i ma ho'o bwana'a, 'a heinagu papaku moi. Miraaui sae ra mamaa'u hako. 16 Miraaui nei rau re'i'i maho 'isi, rau maania 'ari taha na to'o tanaai saesi mana boo 'isi. 17 Miraaui saenai dorasi rau bonga'inia Jisas do'ai hura'a baaniai dora adaau. 18 'Oha 'ia Jisas 'a ta'e aho'i na'i ora, na sae na adaro ra bwaunia ga'u ani 'a ha'angonia wetewete do rarui ta'i hano. 19 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani 'iniai saesi, “'Au ai'a rabasia do'oi hano beiau, ma'ata 'oi 'ari 'omaa amua beiraaui sae amu'i. Ma'oi 'unua tanaraau taha 'ia Araha God na haua tana'o mana heita'ahi ana tana'o.” 20 Naasi mana saesi 'a hura'a ma 'ari na'i Provensi Dekapolis. 'A maania tanaraau hakoi mwani sae taha na 'ia Jisas 'a haua tanaa mana mwani sae 'isi ra heimwaota'i di'u 'inia.
'E Gare Urao Ana Jaeras Mana Urao Na Adoiai 'Abu Raha
21 'Ia Jisas miraaui rongoiusuri ana'i rau ta'e aho'i 'ari nata aba 'iniai bwera i Galili. 'Oha na siri wou na'i one, 'a ragoi sae ra rurugoni mai beia. 22 Ma'e sae na boi 'anai re'ia Jisas na atana 'ia Jaeras. 'Iiasi 'e na'otara na'i ruma ni ha'arahesi 'anai 'omaasi. 'A boi ma topiruru auru tanaa Jisas. 23 'A ha'angonia wetewete, 'a ha'atee o'ani, “Jisas, ni gare urao agua 'a gaarangi mae'a. 'Oi boi karohia maai goro aho'i.” 24 Mia Jisas 'agu hano beia Jaeras 'anai 'ari ruma ana. Ma'e kae ruruhai sae ra hano haisuri mara ha'asu'isu'ia. 25 Ma na'i ruruhasi, 'e urao na awa iei na adoiai 'abu raha, ma'e ta'i tangahuru mana rua harisi na hako'a. 26 'A rongomaata'i di'u suri'i 'oha 'iraaui dokita ra bonasiai ha'ahakoa baania i daohasi. Mana uraosi ai'a gere goro moe'a, 'agu daoha raha di'u wou. Mana gere ha'a ana'i ra hako mamata 'iniai tahariraau. 27 Na uraosi 'a bwane rongoai taroha 'inia Jisas. Naasi ma 'ariwou na'i murina na'i 'uruhanai kae ruruhasi ma karohiai to'oni ana. 28 'A 'iraraa haaria do 'onaa 'ai karohia moi to'oni ana Jisas ma 'a ga'i goro aho'i baaniai daoha na adoiasi. 29 Ma na'i 'oha na karohia na 'abu 'a papaku ma arunga 'iraraa do 'iia 'a goro'a. 30 Ma na'i ro'u 'ohasi, 'ia Jisas 'a 'iraraa do ni mena ni ha'atahi 'a hura'a baania. Ma rihota'i ma songa'iniraaui mwane sae 'isi o'ani, “'Ia tei 'ini'amou na karohiai to'oni agua?” 31 Miraaui rongoiusuri ana'i rau ha'atee o'ani 'inia, “'A 'ua na'o songa'inia 'inia mo'o na karohiai to'oni amuasi? 'A bwarai 'iraraa tei na karohi'o! 'O ai'a 'iraraai rago anai sae na ra ha'a-su'isu'i'osi?” 32 Mia Jisas 'a wanawana hairiu 'anai re'ia tei na karohiai to'oni ana. 33 Mana uraosi 'a 'iraraai maho na to'o tanaa. 'A boi ha'i-'idi'idi 'inia 'a mamaa'u, 'a topira'i ruru auru tanaa Jisas ma maania hako tanaai daoha na sadoia ma 'inia ro'u i karohia anai to'oni ana. 34 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani 'iniai uraosi, “Ina, i hinihinimu na ha'agorohi'o aho'i! 'O bwa'i rongomaata'i'a. 'Oi 'ariwou dadara'a!” 35 Na'i 'oha na 'ia Jisas 'a ha-hadahada mau, ra'i sae ra boi baaniai ruma ana Jaeras marau o'ani 'inia Jaeras, “Ni gare amua 'a hako'a. 'Oigu abu 'unua'ai ha'ausurisi 'anai 'ari!” 36 'Ia Jisas 'a rongo'i mareho narau maani'isi ma o'ani 'inia Jaeras, “'Oi abui mamaa'u, 'oi hinihini moi!” 37 'Ia Jisas 'a ai'a rabasia do tanei ro'u 'anai hano beia, ma'ata 'ia moia Pita, 'ia Jems, mea Jon do'orana Jems. 38 Rau 'ari wou ruma ana Jaeras marau rongoraaui sae nara boi 'anai ada'imae 'iniai garesi. 39 Na'i 'oha 'ia Jisas 'a siriwou na'i ruma 'a ha'atee o'ani 'iniraau, “Ni 'uaana namou angi 'inia? Na garesi ai'a mae, 'iia 'a mauru moi.” 40 Mana mwane sae hako ra da'ata'inia Jisas. 'Ia Jisas 'a 'unua tanaraaui mwane sae 'isi do rai hura'a baaniai ruma. Maagu wairaruai amana mana inanai garesi, beiraaui oru rongoiusuri anasi marau 'ari na'i ahii na awa iei garesi. 41-42 Mia Jisas 'a dau na'i rimanai garesi ma ha'atee o'ani na'i ha'atee ana, “Talitha, koum!” I 'ado'ado 'anai ha'ateesi 'a o'ani, “Gere urao, suruta'e!” Ma na'i moi 'ohasi, na garesi 'a suruta'e magu hahano. Miraau hako rau heimwaota'i di'u. 43 'Ia Jisas 'a ha'atee wetewete tanaraau do rai abui taroha'inia ro'u tanaa ta nei 'iniai mahosi. Ma ha'atee o'ani, “Moi haua tanaa ta mahoingau.” Mana gare uraosi, ni harisina 'e ta'i tangahuru mana rua.
Ra 'Utaia Jisas Na'i 'Omaai Nasaret
1 'Ia Jisas 'a hura'a baaniai 'omaasi bei'i rongoiusuri ana'i marau 'ari Nasaret, 'omaa na raha ara'a iei. 2 Ma na'i dangi ni mamaro 'a siri na'i ruma ni ha'arahesi ma ha'ausurirai noni. Ma ragoi noni ra goni mai 'anai bahurongoa. Ma na'i 'oha ra rongo'i ha'ausuringa'i ana'i, rau heimwaota'i di'u maraugu ha'atee heiheia o'ani, “Romwane! 'A he'ua na 'irara'i 'ini'i maho 'inia mo'osi? 'E sae haaria moi na'i 'omaani naasi, ma 'a he'ua na aidangi di'u 'iniasi? Ma to'oraa he'uai mena na haa'i 'ini'i ha'abu'oahu 'isi? 3 'Iia 'e kapentaa moi, gare ana Meri, do'oradaau a Jems, Josep, Jiudas mea Saemon. Me 'iraaui asina'i rau awa ro'u moi 'ini.” Naasi rau 'itaa Jisas marau ai'a raba hinihinia. 4 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani 'iniraau, “I rarabea ra ha'ahoua suri'i mwani dora hako. Na'i moi 'omaa ana miraaui sae ana'i naraugu ai'a.” 5 Ma 'ini ai'a hinihinia adaau a Jisas, ai'a ragoi ha'abu'oahu na haa'i na'i 'omaasi. Mia nugaai rimana moi hungadaau taringai nei ra daoha mara goro aho'i baani'i daoha nara sadoira. 6 'Ia Jisas 'agu heimwaota'i di'u 'iniraaui sae na'i 'omaa ana, 'inia rau ai'a hinihinia.
Jisas 'A Ha'ataariraau Hura'a Ta'i Tangahuru Mana Rua Ha'ataari Ana
Ma na'i muri, 'ia Jisas 'a hano hairiu suri'i 'omaa 'anai ha'ausurirai noni. 7 Ma'e ta'i 'oha, 'a soiraau goni ta'i tangahuru mana rua rongoiusuri ana. Ma ha'atee o'ani 'iniraau, “'E waira rua ma wai ha'ataaria hura'a 'ari suri'i 'omaa. Ma wai haa tana'amoui mena 'anai taari'i hura'ai adaro baanirai sae. 8 Na'i 'oha moi hura'a, abu tanei 'ini'amou 'ai waa ta huai bredi ma'ua anga ni 'aariha, ma'ua ha'a. Moi matai waa'i 'a'abi amoo'i 9 mamoi siri suri'i sandol amoo'i. Ma'ata mou abui waa'a ro'u ta to'oni. 10 'Oha moi siri wou na'i ruma nara ha'a-maoto'amou na'iei, moi awa hatara'i na'iei tari 'oha moi hura'a baaniai dorasi. 11 Mana 'oha moi taha wou ta dora na rau bwa'i raba ha'amaoto'amou mana rongo'i taha mou hadanga'ini'i, moi hura'a baaniai 'omaasi. Ma moi tarohi'i kahua baani'i uwamoo'i, 'e ha'abasu tanaraau do'ia God 'ai ha'a-mama'airaau.” 12 Me 'iraaui rongoiusuri rau hura'a marau taroha'iniai ha'atee ana God tanaraaui mwane sae, rau o'ani, “Mou rihosi baani'i ora-ora'amoo'i.” 13 Marau taari'i hura'a mwani adaro marau tarohiraau mwani nei ra daoha 'iniai rumu mara goro aho'i baani'i daoha nara sadoira.
Na Mae Na Haa Jon Bwareomaea
14 Na'i 'ohasi, 'ia Herod Antipas na Mwaeraha na'i Galili, 'a rongo'i mwani taroha 'ini'i taha 'ia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau haa'i. 'Inia na taroha 'a 'adarara hako 'ari suriai mwane dora. Tara'i sae ra 'unua do 'ia Jisas naasi 'ia Jon Bwareomaea na tahi aho'i baaniai mae. 'Inia do naia na to'o mena 'inia 'anai haa'i ha'abu'oahu. 15 Ma tara'i nei ro'u ra 'adoma'inia do 'ia Elaija ma'ua 'e ta'i 'iniraaui Rarabea ni 'ohaani mau. 16 Ma na'i 'oha 'ia Herod 'a rongo'i maho ra 'unu'i 'inia Jisas, 'a o'ani, “'Ia Jon Bwareomaea nara horosia'ai 'u'una ani, na suruta'e aho'i baaniai maesi.” 17-20 'Inia na'i na'o, 'ia Herodias raru ha'iwai a Pilip, do'orana Herod. 'A 'ari wou mia Herod 'agu asihura moi ma waina'a Herodias. Naasi 'ia Jon Bwareomaea 'a taringai 'unua tanaa Herod do 'a ai'a odo-odo do'ai wainai urao ana do'orana! Hoita, mia Herodias 'a taesu'a di'u 'ana Jon ma raba ngahuia maagu bwara tanaa. 'Inia 'ia Herod 'a maguguta'i ngahuia 'inia 'a 'iraraa do 'ia Jon 'e sae na maea ma odo-odo na'i maana God. Naasi 'ia Herod 'a 'unua tanaraaui sae hehei'oi do rai waia Jon marai nugaa na'i rumaniho'o, 'inia 'a raba ha'atahia baania Herodias. 'Ia Herod 'a wa'ewa'e 'oha na bahurongo'i mamaani na haa'i a Jon, rei'uaa na ha'a-heingahui'i maho 'isi na'i 'adoma'ina. 21 'E ta'i 'oha, 'ia Herod 'a hauai kae ngaungau 'anai 'adoma'i aho'isiai 'oha na huta. Ma ari'ahuraau hako mai saemaua ana'i, 'iraaui na'otara na'i ruruhai hehei'oi, miraau hakoi na'otara na'i Galili. Na'i 'ohasi, 'ia Herodias 'agu sadoiai 'oha goro 'anai ngahuia Jon. 22 Na'i 'oha na to'o i ngaungau, 'e gere urao, garena Herodias, 'a siri mai mao 'anai ha'a-reirei'araau. Mia Herod miraau hakoi sae na'i rumasi rau wa'ewa'e 'anai reireia. Mia Herod 'agu o'ani 'iniai gere uraosi, “Wai haua tana'o namoiwou ta mareho 'oi 'irisia. 23 Wai duruduru tana'o 'inia ta aba 'iniai dora nau marungia 'onaa 'o 'irisia.” 24 Mana gere uraosi 'a hura'a, ma 'ari songa'inia inana, 'a o'ani, “Nanae, 'e taha wai ha'angonia?” Mana inana 'a o'ani, “Ni bwauna Jon Bwareomaea!” 25 Mana gere urao 'a hasi hura'a ma 'ari aho'i beia Herod ma ha'atee o'ani, “'Inau 'au rabasia do'oi haua'a mai tanaaui bwauna Jon Bwareomaea na'i ta rabo'o papaheta'a.” 26 Na Mwaeraha 'a ahutotou di'u. Ma ha'a-heingahuia na'i 'ado'adona, 'inia 'a ai'a raba horosiai 'u'una Jon. Ma bwara'a ro'u tanaai ura bwarasiai taha na gere uraosi 'a ha'angonia na'i maadi sae rago. 27 Naasi 'ia Herod 'a ha'ataariai sae hehei'oi moi 'ohasi 'ari rumaniho'o 'anai horosiai 'u'una Jon. 28 Mana sae hehei'oi 'a horosiai 'u'una, 'a nugaai bwauna na'i rabo'o papaheta'a ma haua tanaai gere urao, mana gere uraosi 'a waa 'ari tanaa inana. 29 'Oha 'iraaui rongoiusuri ana'ia Jon ra rongoa, raugu boi waai abena marau nugaa na'i wabwa.
Jisas 'A Hanganiai Rima Merui Mwane
30 'Oha 'iraaui Ha'ataari rau aho'i mai baaniai 'aariha adaau, rau maani'i tanaa Jisas mwani maho rau haa'i mana mwani maho rau ha'ausuriraaui sae 'ini'i. 31 Me 'iniai rago anai sae nara boi beia Jisas ma ra aho'i, 'ia Jisas mana ha'ataari ana'i rau bwarabwara'a di'u marau ai'a to'o madoraa 'anai ngau mana haa'i tara'i maho he'ete'i ro'u. Mia Jisas 'a ha'atee o'ani 'iniraau, “Gau ma gai 'ari ta dora na bwa'i ta sae nai awa na'iei ma gai gere mamaro ga'u.” 32 Naasi, marau ta'e na'i ora, rau 'ari na'i dora na ai'a sae awa iei. 33 Miraaui sae rau 'irararaau'ai hano adaausi, marau hano baani'i 'omaa adaa'i. Rau 'eba hatare 'anai dora na 'ia Jisas mana rongoiusuri ana'i narau hano 'ana, marau ataha na'i na'o 'iniraau. 34 'Oha 'ia Jisas 'a dio baaniai ora, 'a re'iai kae ruruhai saesi ma ta'ahiraau di'u, 'inia rau 'ome ha'ata 'ata'ahi 'onaai'i siip nara ai'a to'o sae 'anai 'omesuri'i. Ma ragoi maho na ha'ausuriraau 'ini'i. 35 Ma su'urahi'a 'iraaui rongoiusuri ana'i rau boi beia marau o'ani 'inia, “'A orea di'u'a naani, mana dorani, 'a ai'a ruma'a. 36 Ni 'uaana na'o ai'a ha'a-taariraaui sae 'ini marai hura'a suri'i 'omaa 'isi 'anai hori 'adaau mahoingau?” 37 Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “'I'amou namoi ha'i 'adaau mahoingau!” Marau o'ani 'inia, “'E taha na mei hanganiraau 'inia? Horihorinai ta'i sae na'i ta'i harisi maigui arari 'anai hori bredi 'ada'i mwani sae 'ini!” 38 'Ia Jisas 'a ha'atee o'ani 'iniraau, “Moi sadoiai siha huai bredi na beiraaui sae 'isi.” Mana 'oha rau 'iraraa, rau 'unua tanaa o'ani, “'E rima gere huai bredi ma'e rua ii'a.” 39 Mia Jisas 'a 'unua tanaraaui rongoiusuri 'anai ha'a-heinaguraaui sae na'i mwani hahaarisi marai hoairaau suri'i ruruha. 40 Miraaui sae ra heinagu suri'i ruruha, tara'i ruruha ra'i ta'i 'arangi sae, ma tara'i nei rima tangahuru. 41 Mia Jisas 'a dauai rima huai bredi mana rua ii'asi. 'A wana ara'ai aro ma ha'atee ha'agorohia God 'inia. Ma uubi'i bredi 'isi mana ii'a ma haa'i tanaraaui rongoiusuri ana'i 'anai ha'atora'ini'i tanaraaui sae. 42 'Iraau hako rau ngau masu 43 mana mahoingau narau ngau tahi'i rau si'o ha'ahonua 'iniai ta'i tangahuru mana rua abira. 44 'A 'onaai rima merui saemwane narau ngau masu hako na'i dangisi.
Jisas 'A Hahano Na'i Hunganai Wai
45 Na'i moi muri 'ia Jisas 'a o'ani 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “Moi ta'e na'i ora mamoi gaau na'i na'o 'ari nata batarau, mamoi siri na'i 'omaai Betsaeda. 'Inau wai awa ga'u.” Naasi mia Jisas 'a awa moi beiraaui sae 'isi tari 'oha na ha'ahanoriraau aho'i hako 'ari suri'i 'omaa adaa'i. 46 'Oha na ha'a-taariraau hakoi sae, 'a ta'eha na'i hungahunga 'anai ha'arahesi. 47 Ma su'urahi'a mia Jisas 'a awa mau na'i hungahunga mana rongoiusuri ana'i rau 'ari wou taha na'i 'ubutanai wai. 48 'Ia Jisas 'a re'iraaui rongoiusuri ana'i do rau tau'aro raha di'u 'anai haruta suaai ro'a raha. 'Ari wou me 'iia 'a 'ari beiraau na'i wa'aria, 'a hahano na'i hunganai wai ma gaarangi hano di'uraau'a. 49 Ma na'i 'oha 'iraaui rongoiusuri ana'i rau re'iai hahano ana Jisas na'i hunganai wai rau 'adoma'inia do 'e anoa marau awaawara. 50 Rau kae mamaa'u di'u 'oha rau re'ia, mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'Ai abui ta'aabemoou! 'Inau moia Jisas na! Moi abui mamaa'u.” 51 Ma ta'e ara'a beiraau na'i ora mana ro'a 'a papaku'a. Miraau na rongoiusuri ra kakuta'aai ahudaa'i. 52 Ra pwapwakui 'adoma'idaa'i 'inia rau ai'a raroma-tarihana do'a to'o mena 'anai haa'i ha'abu'oahu, 'onaai 'oha na hanganiraau ani rima merui mwane.
Jisas 'A Ha'agorohira Aho'i Sae Ra Daoha Na'i Genesaret
53 'Ia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau haruta 'ari nata batarau marau 'oto na'i dora ra 'unua 'iniai Genesaret marau ha'ahunaai ora adaau na'i 'isi. 54 'Oha rau dio baaniai ora, 'iraaui sae ra 'ome 'iraraa Jisas. 55 Naasi, marau 'eba 'ari suri'i mwani 'omaa na'i dorasi marau taroha'iniai boi ana Jisas. Marau suru'i'i sae ra daoha suri'i bwea marau waa'i 'ari na'i dora na 'ia Jisas 'ai taha suri'i. 56 Ta 'omaa he'ua nai 'ari ei, 'iraaui sae ra waa'i mai moe'a i sae adaa'i nara daoha mara nuga goni'i na'i ta'i dora a'ora. 'Iraaui sae daoha rau bonga'inia Jisas dorai karohia moi gaonai to'oni tewa ana. 'Iraaui nei rau haua o'asi rau goro aho'i baani'i daoha ra to'iraau.
Ha'ausuringa'i Ni 'Oha Bwani
1 Tara'i Farisei mana Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses nara boi baaniai Jerusalem, ra goni mai beia Jisas. 2 Rau re'ia do tara'i rongoiusuri ana'ia Jisas rau ngau maraugu ai'a dorima suriai herehere 'iraaui Farisei rau 'unua. 3 'Iraaui Jiu, ororiu 'iraaui Farisei, ra suri'i mau i ringe adaa'i na'i 'oha bwani, 'onaai herehere 'anai dori ha'agorohi'i rimadaa'i maraigu ngau. 4 Ma na'i 'oha rai 'ari suri'i dora-ni-horihori mahoingau, ra bwa'i ngaa'i mahoingau rai hori'i tari 'oha rai hauai herehere 'anai dori ha'agorohi'i rimadaa'i. Marau suri'i ro'u tara'i ringe adaa'i, 'onaai here 'anai dori panikeni mana kuki mana rabo'o. 5 Hoita, miraaui Farisei mana Ha'ausuri rau songa'inia o'ani a Jisas, “Ni 'uaana na'iraaui rongoiusuri amu'i ra ai'a ha'isuri'i 'ini'i ha'ausuringa'i narau ha'adiohi'i mai tanagaau i wauwa agaa'i na'i 'oha bwani? 'I'ameu meu re'ia do rau ai'a suriai huunai herehere 'anai dorima, marau ngau moi!” 6 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani 'iniraau, “Mou pwapwaari'i! Maho na 'unu'ia God tanaa Aisaea 'anai usu'i 'iniraaui wauwa amoo'i ra to'i'amou ro'u. 'Ia Aisaea 'a usu 'oniaa, ‘'Iraaui noni 'ini ra ha'ahouau moi 'ini'i ngoodaa'i, magu tahingadaa'i ra awa ha'atau di'u baaniau. 7 I ha'arahesi adaa'i ra 'ari pwaranga, 'inia rau orisi'i Ha'atora ana'ia God 'ini'i ha'ausuringa'i adaa'i haariraau na inoni moi na haa'i.’ ” 8 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “'I'amou mou gagata'ini'i Ha'atora ana God, ma mou suri'i moi ha'ausuringa'i adaa'i noni. 9 Mou mataihere di'u 'anai gagata'iniai Ha'atora ana God 'anai suri'i moi ha'ausuringa'i amoo'i haarimoou. 10 Mou 'iraraa do 'ia Moses 'a bwane 'unua o'ani, ‘'Oi ha'ahoua amamu mea inamu’ ma o'ani ro'u, ‘'Iatei na 'unu ha'ata'aia amana mea inana rai ha'amaesia.’ 11 Me'imoou mou 'unua dona 'a odo-odo moi 'onaa ta sae 'ai o'ani 'inia inana mea amana, ‘Ha'a-arohai'amurua, 'au ga'i 'a'auhimurua 'ini'i maho nau to'ora'i. Me 'au bwa'i 'a'auhimurua'a. Suria maho nau to'ora'i ra maea'a. 'Inia 'au bwane wate'i tanaa God.’ 12 'I'amou mou 'adoma'i ha'agorohia moi heresi! 13 Na'i 'oha mou ha'ausurirai noni 'anai haua o'asi, mou here 'onaa do ha'ausuringa'i amoo'i ra ororiu di'uai Ha'atee ana God. Mara rago ro'u i maho na mou here hiosi'i o'asi.”
Taha Na Matai Ha'ado'o'aai Sae
14 'Ia Jisas 'a soi goniraau ro'u mai kae ruruhai sae ma o'ani 'iniraau, “Moi bahurongo goro mamoi aidangisiai taha na wai 'unu'i. 15 Maho na siri na'i ngoonai sae, 'a ai'a ha'ado'o'aai sae na'i maana God. Naia na taha na hura'a baaniai ngoona na ha'ado'o'aa. 16 Tei na to'o karinga 'anai rongo 'ai bahurongoa mai aidangi tarihana.” 17 'Ia Jisas miraaui rongoiusuri ana'i rau hano baaniraaui sae marau siri na'i ruma. Miraaui rongoiusuri rau ha'angonia 'anai ha'a-aidangisiraau 'iniai ha'atee heiha'auusi. 18 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Mwane! Mou ai'a aidangisia mau? Na 'adoma'imoo'i ra kuhi 'inia? Mou ai'a 'iraraa dona mahoingau na siri na'i ngoonai sae 'a ai'a ha'ado'o'aai sae na'i maana God? 19 Suria na mareho naasi 'a ai'a siri na'i raromana, 'a siri moi na'i ngoona, ma dio na'i ahuna ma hura'a aho'i moi baaniai abena.” 'Ia Jisas 'a ha'atee o'asi 'iniraau ma dorai 'iraraa dona mwane mahoingau ra goro na'i maana God. 20 Ma ha'atee o'ani ro'u 'iniraau, “Ni taha na hura'a baaniai raromanai sae, naasi na ha'ado'o'aa na'i maana God. 21 'Inia na'i raromanai sae nara hura'a i 'adoma'i ta'a'i, 'onaai wawaasua'a, taritari'a beiai nata nei, heingahu mana beri, 22 hairaurau, haa'i maho ta'a'i mana pwapwaari'i, 'adoma'i sisiwa 'iniai nata nei, hai'ubwani, 'unu ha'ata'aia nata nei, ha'a-ta'eta'e mana here to'o bweubweu'a. 23 Nara 'isi mareho nara ha'ado'o'aai noni na'i maana God. 'Inia ni mareho 'isi ra hura'a mai baaniai raromanai inoni.”
'E Urao Na Ai'a Jiu Na Hinihinia Jisas
24 Mia Jisas 'a hano baaniai dorasi, 'a 'ari suri'i 'omaa gaarangiai kae 'omaai Taea. Ma 'ari wou na'i 'omaa ma siri na'i ruma 'inia 'a ai'a rabasia do 'iraaui sae rai 'iraraa. Ma rei'uaa na o'asi, 'iraaui sae rau 'iraraa moi do'a awa 'isi. 25-26 Ma'e urao na rongoai dora na awa iei a Jisas. Uraosi ai'a urao ni Israel, 'iia 'a huta na'i Ponisia, 'e aba 'iniai kantri ra 'unua 'iniai Siria. 'A 'ari beia Jisas 'inia na adaro 'a bwauniai gare urao ana. 'A 'ari wou beia ma topiruru ma mwaoro dio na'i ano. Ma ha'angonia wetewetea Jisas 'anai taaria hura'ai adaro baaniai gare ana. 27 Mia Jisas 'a ha'atee heiha'auu o'ani, “Ni gare narai hangani'i na'i na'o. 'A ai'a goro dorai hau'i mahoingau adaa'i gare ma do raigui gaasi'i 'ada'i misu.” 28 Mana uraosi 'a o'ani 'inia, “Ha'amomori di'u Araha! Ma'ata na misu ra matai ngaa'i ro'u moi mamamo i mahoingau adaa'i gare na rau ahoda baaniai dora ngaungau.” 29 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'Iniai heiarami odo-odo amua, na adaro 'a nugasia'ai gare amua. 'Oi aho'i 'ari 'omaa.” 30 Mana 'oha na uraosi 'a aho'i 'ari ruma ana, 'a re'ia dona gare ana 'a goro'a aho'i ma dadao hatara'i moi na'i be'a. 'Inia na adaro 'a nugasia'a.
Jisas 'A Ha'agorohia Aho'i Sae Na Pwarongo Ma Ai'a Hadahada Goro
31 'Ia Jisas miraaui rongoiusuri ana'i rau hano baani'i 'omaa gaarangiai 'omaai Taea. Rau 'ari wou rau riutaha na'i 'omaai Saedon mana Provensi Dekapolis maraugu taha aho'i mai na'i kae bwera i Galili. 32 Ma ra'i sae rau waa mai sae na pwarongo ma ai'a hadahada goro. Marau ha'angonia wetewete a Jisas do 'ai karohia maai goro aho'i. 33 Mia Jisas 'a waia beira'i saesi baaniraaui mwani sae maagu siwi siri suri'i karingana'i saesi. Ma ngisuhiai kaka'una maagu karohiai meameanai saesi 'iniai kaka'una. 34 'A wana ara'ai aro ma osimaro ma o'ani, “Efata!” Mana 'ana 'ado'ado i ha'ateesi, “Ai'a pono'a!” 35 Na'i 'ohasi saesi 'a rongorongo ma ha-ha'atee goro'a aho'i. 36 'Ia Jisas 'a ha'a-aburaau wetewetei sae do rai abui maaniai ha'agorohia anai saesi. Rei'uaa na towa'i ha'a-aburaau, miraugu here raorao 'anai taroha'inia hura'a. 37 'Ira hakoi nei rau rongoa, rau heimwaota'i di'u marau o'ani, “Romwane, maho na haa'i a mo'osi ra goro di'u! 'A ha'agorohiraau aho'i ro'u i pwarongo mana baanguu.”
Jisas 'A Hanganiai Hai Merui Sae
1 Tara'i dangi ahora, ra ragoi sae narau goni ro'u mai beia Jisas. 'Ari wou ma na'i 'oha na rau ai'a to'o mahoingau'a, 'ia Jisas 'agu soiraau mai rongoiusuri ana'i ma o'ani 'iniraau, 2 “'Au ta'ahiraaui sae 'ini, 'inia 'e oru dangi'a narau awa be'inigaau ma na'i 'ohanisi raugu ai'a to'o mahoingau 'anai ngau. 3 Ma'au gasi ha'a-taariraau 'ari suri'i 'omaa adaa'i ha'i hioro, maraugu dionga'i moi suri tara. 'Inia tara'i nei 'iniraau rau boi ha'atau di'u.” 4 Me 'iraaui rongoiusuri ana'i rau o'ani, “'Igaau gau awa na'i dora mangasara. 'A bwa'i dora na gaigui sadoia ta mahoingau nai arariraaui mwane sae 'ini.” 5 'Ia Jisas 'a songa'iniraau o'ani, “'E siha huai bredi na bei'amou?” Marau aramia o'ani, “'E biu.” 6 'Ia Jisas 'agu 'unua tanaraaui sae 'anai heinagu dio na'i ano ma dauai biu hua bredisi. Mana 'oha na ha'atee ha'agorohia hako a God 'ini'i, 'a uubi'i ma haa'i tanaraaui rongoiusuri ana'i 'anai hatora'ini'i tanaraaui sae. 7 Ma ra'i gere ii'a ro'u narau to'ora'i. Mia Jisas 'a ha'atee ha'agorohia God 'ini'i ma haa'i tanaraaui rongoiusuri 'anai hatora'ini'i ro'u tanaraaui sae. 8-9 Mana nei ra ngau 'a 'onaai hai merui sae. Rau ngau marau masu goro. Na'i muri raugu ha'ahonuai biu abira raha 'ini'i dorai mahoingau ra ngau tahi'i. Naasi mia Jisas 'agu ha'a-taariraau aho'i sae. 10 Ma ta'e ara'a na'i ora beiraaui rongoiusuri ana'i marau 'ari na'i distrik ra 'unua 'iniai Dalmanuta.
'Iraaui Farisei Ra Ha'angoniai Ha'abu'oahu
11 Ra'i Farisei ra boi beia Jisas marau taraawa'a heiraeraesi beia 'inia rau raba ha'imaania. Rau 'unua tanaa Jisas 'anai haa ta ha'abu'oahu 'anai ha'ata'inia tanaraau 'onaa 'ia God ha'a-momori na haa tanaai mena. 12 'Ia Jisas 'a osimaro ma o'ani, “'Ini 'uaana na 'imoou mou raba re'ia ta ha'abu'oahu 'anai ha'ata'inia do'inau 'au boi baania God? Wai 'unua ha'amomori tana'amou, 'a bwa'i ha'abu'oahu na wai haa tana'amou!” 13 Ma hano baaniraau, 'a ta'e ara'a aho'i na'i ora marau tahamora aho'i 'ari nata bataraui kae bwera i Galili.
Jisas 'A Ha'abasuraaui Rongoiusuri Ana'i Do Rai Abui Heitohe 'Onaairaaui Farisei
14 'Oha rau 'ari wou mau suriai wai, 'iraaui rongoiusuri raugu 'iraraa do rau kaku'aai waa'i tadaa'i bredi. 'E ta'i huai bredi moi na rau to'oraa. 15 'Ia Jisas 'a ha'abasuraau o'ani, “Moi 'ome'ome goro mamoi 'omesuri'amou baaniai draebam adaaui Farisei mea Mwaeraha Herod.” 16 'Iraaui rongoiusuri rau maania haariraaui mahosi marau o'ani, “Gau ai'a to'o bredi na 'unua o'asi 'iniasi.” 17 'Ia Jisas 'a 'iraraai taha na rau maania ma ha'atee o'ani 'iniraau, “'A 'ua mou hadanga'inia 'iniai ai'a to'o bredi amoou? Mou ai'a aidangisia mau? Mou ai'a aidangisia 'inia ra baabaui tahingamoo'i! 18-19 Mou to'o maa, ma 'ua namou ai'a 'ome 'iraraa 'inia? Ma mou to'o karinga, ma 'ua namou ai'a rongo 'iraraa 'inia? 'A 'ua? Mou kaku'aa'a i 'oha nau uubiai rima huai bredi tanaai rima merui sae ani? 'E siha abira na mou ha'ahonua 'ini'i dora na rau ngau tahi'i?” Marau aramia o'ani, “'E ta'i tangahuru mana rua.” 20 Maagu songa'iniraau ro'u o'ani, “Ma na'i 'oha nau uubiai biu huai bredi tanaai hai merui sae ani, 'e siha abira na mou ha'ahonua 'ini'i dora na rau ngau tahi'i?” Marau aramia o'ani, “'E biu abira.” 21 Ma o'ani 'iniraau, “'A 'ua? Mou ai'a aidangisia ro'u mau? Hoita, moi wai'ado'ado goro 'ini'i maho nau 'unu'i 'isi!”
Jisas 'A Ha'agorohia Aho'i Sae Na Kuru Na'i Betsaeda
22 Rau ataha mai na'i Betsaeda, ma ra'i sae rau waia mai sae na kuru. Marau bonga'inia Jisas do'ai karohiai saesi mai 'ome'ome aho'i. 23 'Ia Jisas 'a dau na'i rimana ma urua hura'a baaniai 'omaasi. Ma ngisuhi'i maanai saesi, 'a karohi'i ma o'ani 'inia, “'A 'ua? Ra'i maho na'o re'i'i?” 24 Mana saesi 'a wana ara'a ma o'ani, “'Au re'i'i sae maragu 'ome 'onaai'i hasi'ei nara hahano hairiu.” 25 'Ia Jisas 'a karohi'i ro'u i maanai saesi. Mana saesi 'a wanawana wetewete. Ma na'i 'ohasi, 'agu 'ome'ome aho'i ma matai 'ome 'irara'i goro hako aho'i mwani maho. 26 Mia Jisas 'a ha'atee wetewete tanaa o'ani, “'Oi 'ari odo-odo aho'i ruma amua. 'Oigu abui siri aho'i'a i 'omaa 'anai to'o taroha'inia 'ari taha na to'o tana'o.”
Pita 'A Ha'arangasia Hura'a Do 'Ia Jisas Na Ha'atahi
27 Mia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau 'ari suri'i gere 'omaa gaarangiai 'omaa raha i Sisaria Pilipae. 'Oha rau 'ari wou mau suriai tara, 'ia Jisas 'agu songa'iniraau o'ani, “'A 'ua? 'Iraaui sae, rau 'unua do 'inau 'iatei?” 28 Marau ha'atee o'ani, “Rau 'unua do i'oe 'e nei na mae na suruta'e aho'i. Tara'i nei ra 'unua do i'oe a Jon Bwareomaea. Ma tara'i nei ra 'unua do i'oe naasi a Rarabea Elaija ma tara'i nei ro'u ra 'unua do i'oe 'e Rarabea mau mai na'i na'o.” 29 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Mi'amou mou 'adoma'inia do 'inau 'iatei?” Mia Pita 'a o'ani, “I'oe naasi Ha'atahi na 'ia God na duruduru 'inia 'anai ha'ataaria mai.” 30 Mia Jisas 'a o'ani, “Moi abui 'unua'a ro'u tanaa ta sae do 'inau a tei!”
Jisas 'A Maania Hura'ai Rongomaata'i Mana Mae Nai Haa
31 Na'i 'ohasi 'ia Jisas 'a taraawa'a ha'ausuriraau ro'u i rongoiusuri ana'i. 'A o'ani, “'Inau, i Garei Inoni, rai ha'a-rongomaata'iau di'u. 'Iraaui Na'ohadaa'i Piriisi miraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses ma tara'i saemaua ro'u rai 'utaiau marai ha'amaesiau. Ma 'e rua dangi nai hako mana'i oruna, waigu suruta'e aho'i.” 32 'Oha 'ia Jisas 'a mamaani tanaraau, ai'a girua ta ta'i maho baaniraau. Mia Pita 'a waia beira'i a Jisas ma ha'atee ha'abwarasia. 33 Mia Jisas 'a rihota'i ma wanasiraaui rongoiusuri ana'i magu ha'atee wetewete o'ani tanaa Pita, “Saetan, hora wou baaniau! Maho na'o 'unu'i 'isi, ai'a 'ado'adona God, ma'ata ra'i 'ado'ado ni noni moi!” 34 'Ia Jisas 'a 'unuraau mai sae rago miraaui rongoiusuri ana'i ma ha'atee o'ani 'iniraau, “'Iatei na raba ha'i rongoiusuri agua, 'ai nugasiai hei'irisina haaria, 'ai mwa'emwa'e 'anai suru'iai dadaahoro ana, maai suriau. 35 'Ia tei na raba dau baabau na'i tahingana na'i marewanani, 'a bwa'i to'oraai huunai tahi. Me 'ia tei na mwa'emwa'e 'anai ha'a-ai'aai tahingana 'iniai suriau ana mana Taroha Goro, 'ai to'oraa nana i tahi. 36 'A 'ua? 'Onaa tanei 'ai to'ora'i hako nana i mwani maho na'i marewana, ma bwa'i daua nana i huunai tahi, mareho 'isi rai 'a'auhia? 'A bwa'i! 37 'Onaa 'ai mae, 'a bwa'i maho 'isi naigu haua 'anai horia aho'i tahingana. 38 “'Inau na Garei Inoni, wai boi aho'i mau ta 'oha beiraaui enjel ana'ia God beiai mena mana raraha na ta'isada beia amagu. Mana 'oha wai boi, waigui 'utairaaui nei ra ora-ora'a nara ninimata'iniau na'i 'ohani. Ma wai 'utairaau ro'u i nei ra ninimata'i taroha'ini'i ha'atee agu'i.”
1 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani ro'u 'iniraau, “Wai 'unua ha'a-momori tana'amou: Tara'i nei 'ini'amou 'ini moi awa tari mau 'anai 'omesia God 'oha nai marungiraaui noni beiai mena.”
Jisas 'A Aho'ita'i Raraha
2 'E ono dangi na hako, 'ia Jisas 'a waia Pita, Jems, mea Jon, 'anai ta'eha haariraau na'i hunganai hungahunga ahaaha. 'Oha narau awa 'isi, raugu 'asu'a i waira orusi mana 'omehana Jisas 'a orisi'a, 3 mana to'oni ana 'a mamaahui wadowado. 4 Na'i 'ohasi, rau 'omesiai ha'amaranga ana Moses mea Elaija, mararu mamaani beia Jisas. 5 Mia Pita 'a ha'atee o'ani 'inia Jisas, “Saemaua, 'a goro nagau awa 'ini! Mei ha'a-urasia ta oru hare, 'e ta'i tana'o, 'e ta'i tanaa Moses, ma ta ta'i tanaa Elaija.” 6 'Ia Pita 'agu to'o ha'atee o'asi moi, suria rau kae mamaa'u di'u. 7 Raugu 'ome ma'e rorodo na dio huniraau ma marumarusiraau. Na'i 'ohasi rau rongoai ringe na ao mai baaniai rorodosi, 'a o'ani, “Naani garegu nau ta'ahia. Moi rongosuria!” 8 Raugu 'ome'ome hairiu, mia Moses mea Elaija raugu ai'a 'omesirarua'a, 'iia moia Jisas naraugu re'ia. 9 'Oha 'ia Jisas mana oru rongoiusuri ana rau dio mau na'i hungahunga, 'ia Jisas 'a ha'atee wetewete tanaraau. 'A o'ani, “Moi abu maani'i tanaa ta sae i mareho na mou re'i'i, tari 'oha 'inau, na Garei Inoni, wai suruta'e aho'i baaniai mae.” 10 Miraau araisuriai taha na 'unu'i tanaraau. Ma'ata ra kakui ahudaa'i 'iniai 'ado'ado 'anai suruta'e aho'i. Maraugu taraawa'a heisonga'i hairiu 'inia. 11 Rau songa'inia o'ani a Jisas, “'A 'ua na 'iraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses rau 'unua 'inia do'ia Elaija 'ai boi na'i na'o, maigui boi Ha'atahi?” 12-13 Ma aramiraau o'ani, “'A ha'a-momori. 'Ia Elaija 'ai boi na'i na'o 'anai ha'aagauraaui mwani noni 'anai boi anai Ha'atahi. Ma'ata 'inau wai 'unua tana'amou. 'Ia Elaija 'a bwane boi'a, miraaui sae rau haa'i here nara ai'a goro tanaa 'onaai 'unua ada na'i Usu-usu Maea. 'Onaa na Usu-usu Maea 'a 'unua o'asi, moi wai'ado'ado goro 'ini'i maho na wai 'unu'ini. 'A 'unua ro'u do 'inau, na Garei Inoni, wai rongomaata'i di'u marai 'utaiau.”
Jisas 'A Ha'agorohia Aho'i Garemwane Na Adaro 'A Bwaunia
14 'Oha 'ia Jisas mana oru rongoiusuri rau taha dio mai baaniai hungahunga, rau 'omesiai kae ruruhai noni ra garigariraaui rongoiusuri. Ma tara'i nei 'iniraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses ra heitohetohe be'iniraaui rongoiusuri. 15 'Oha 'iraaui sae 'isi rau re'ia Jisas, rau heimwaota'i di'u marau 'eba 'anai heito'oi beia. 16 'Ia Jisas 'agu songa'iniraaui rongoiusuri ana'i o'ani, “'E taha mou heitohetohe-nga'inia?” 17 Ma'e ta'i nei 'iniraau na'i ruruhasi 'a aramia o'ani, “Ha'ausuri, 'au waia mai tana'o i garemwane agua na adaro 'a bwaunia maagu ai'a ha-ha'atee'a. 18 'Oha na adaro 'a bwaunia, 'a 'onaai sae na manumanu'a. 'A ha'angadingadi 'i rihona ma ngadia hakoi abena. 'Au 'unua tanaraaui rongoiusuri amu'i dorai taariai adaro baania maraugu bwarai taaria hura'a.” 19 Naasi mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'I'amou inoni 'ohani, mou bwarai hinihini! 'Ai orea he'uai maratanoa nawai haua bei'amou, ma'ua wai awa orea tari he'ua bei'amou mamoigu hinihini? Mou waia mai garesi!” 20 Marau waia 'ari tanaa Jisas. Ma na'i 'oha na adaro 'a re'ia Jisas 'a 'idira'iniai garesi, ma ahoda dioi ano. Ma buriburi 'ari na'i ano mana hutohuto ra hura'a na'i ngoona. 21 Mia Jisas 'a songa'iniai amanai garesi, “'A orea he'ua'a i bwaunia na haua i adaro?” Mia amanai garesi 'a aramia o'ani, “Taraawa'a mau mai 'oha na kekerei'a. 22 Rago'a i 'oha na adarosi 'a gaasia ara'a na'i 'eu mana ha'adodohia na'i wai 'anai ha'amaesia. 'Onaa 'ai mwada'u, Araha, 'oi 'a'auhi'ameu.” 23 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “Ni 'uaana na'o 'unua 'inia dona ‘'Onaa 'ai mwada'u?’ Mwane maho rai mwada'u tanaai nei na hinihinia God!” 24 Ma na'i mau 'ohasi, na amanai garesi 'a ha'atee raha ma o'ani, “'Inau 'au hinihini moi, maagu ai'a raha i hinihinigu. 'Oi 'a'auhiau mai wetewete i hinihinigu!” 25 'Ia Jisas 'a 'ome 'irararaaui sae ra taraawa'a ruru mai beia, maagu ha'atee hurasi o'ani tanaai adaro, “Adaro na'o ha'apwarongo'i mo'o ha'abanguu'i sae, 'oi hura'a baaniai gareni ma'oi abui siri'a ro'u beia ta'oha!” 26 Mana adaro 'a awara raha ma 'idira'inia ha'atai garesi maagu hura'a baania. 'Iraaui sae ra 'unua'a dona garesi 'a mae'a 'inia 'a dadao hatara'i moi. 27 Mia Jisas 'a dau wou na'i rimana ma ha'a-suruta'ea maagu ura ara'a. 28 Na'i murina, 'ia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau 'ari aho'i ruma. Ma na'i 'oha rau awa haariraau raugu songa'inia Jisas o'ani, “'A 'ua na bwara 'inia tana'ameu 'anai taaria hura'a i adaro ani?” 29 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Ha'arahesi moi na matai taari'i hura'a i adaro ta'a'i o'asi.”
Jisas 'A Maania Ro'u i Mae Nai Haa
30 'Ia Jisas miraaui rongoiusuri ana'i rau hano baaniai dorasi marau 'ari daara'i suri'i 'omaa na'i Galili. 'Ia Jisas 'a ai'a rabasia tanei nai 'iraraai dora na awa iei, 31 'inia 'a ha'ausuriraaui rongoiusuri ana'i 'iniai taha na rai to'o tanaa. 'A ha'ausuriraau o'ani, “'E nei nai usuha'iniau i Garei Inoni tanaraaui nei narau ha'imae beiau marai ha'amaesiau. Ma 'e rua dangi nai hako mana'i oruna, wai suruta'e aho'i baaniai mae.” 32 Miraau ai'a 'adoma'i tarihanai 'ado'ado 'anai mamaani ana, marau maguguta'i songa'inia ro'u 'anai ha'a-aidangisiraau 'inia.
'Iatei Nai Ororiu?
33 Rau taha mai 'omaai Kapaniam ma na'i 'oha rau siri na'i ruma, 'ia Jisas 'a songa'iniraaui rongoiusuri ana'i o'ani, “'E taha mou hadanga'inia ani, 'oha gau boi suriai tara?” 34 Miraau ai'a aramia, 'inia na'i 'oha rau boi suriai tara, rau hadanga'inia tei 'iniraau na ororiu di'u. 35 'Ia Jisas 'a heinagu auru ma 'unuraau mai gaarangi rongoiusuri ana'i ma ha'atee o'ani 'iniraau, “'Ia tei na raba ha'i sae ororiu 'ini'amou, 'ai ha'aanoanoa mai mwa'emwa'e 'anai 'a'auhia namoiwou tanei 'ini'amou.” 36 Mia Jisas 'a waia mai gare kekerei, 'a ha'a-urasia na'i maadaau hako ma abea maagu ha'atee o'ani, 37 “'Onaa 'o ha'amaotoa ta nei 'onaai gareni suria 'o ta'ahiau, i'oe 'o ha'amaotoau ro'u. Ma 'onaa 'o ha'amaotoau, 'o ai'a ha'amaotoau moi, mia ro'ua God na ha'ataariau mai.”
'Iatei Na Aba Beia Jisas?
38 Mia Jon 'a ha'atee o'ani 'inia, “Ha'ausuri. Meu re'iai sae na taari'i adaro hura'a baani'i sae 'iniai atamu mameu ha'aabua, 'inia 'iia ai'a ta'i 'iniai ruruha agaau.” 39 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Moi abui ha'aabua. 'Onaa 'e nei nai haa'i ha'abu'oahu 'iniai atagu, 'agu bwa'i 'asu'ani ha'atee ha'ata'aiau moi. 40 'Inia 'ia tei na ai'a ura bwarasigaau, 'iiasi 'e aba 'iniai ruruha agaau. 41 Ha'amomori! Wai 'unua tana'amou: 'Ia tei na 'a'auhi'amou 'inia ta gere maho, 'onaai ha'a-gonohi'amou, 'inia 'a 'iraraa do 'imoou mou ta'ahiau, 'ai daua nana i heitahari.”
'A Ororiu Di'u Do Gai Dauai Tahi Tarau
42 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani ro'u, “'Onaa 'ia tei sae nai raba ha'atehaa ta nei 'iniraaui nei kekerei 'ini narau hinihiniau, 'a goro do ra ga'i ho'osia ta kae hau na'i 'u'una marai hura'a ha'adodohia na'i asi rodo. 'Inia na ha'amama 'ai na 'ia God nai haua tanaai nei nai ha'atehaa tanei 'iniraau, 'ai ta'aa di'u ro'u wou. 43-44 Hoita, 'onaa na rimamu nai haai maho na'o ora-ora'a 'inia, 'oi horo gaasinga'inia. 'O gasi to'oraai rua rimamu ma'ogui siri na'i dora-ni-rongomaata'i. Na'i dorasi na uro ra bwarai mae mana 'eu 'a bwarai kuru. 'A goro baania do'oi dauai tahi tarau beia moi ta'i rima. 45-46 Ma 'onaa na uwamu nai haai maho na'o ora-ora'a 'inia, 'oi horo gaasinga'inia. 'O gasi to'oraai rua uwamu maraigui gaasi'o na'i dora-ni-rongomaata'i. Na'i dorasi na uro ra bwarai mae mana 'eu 'a bwarai kuru. 'A goro baania do'oi dauai tahi tarau beia moi ta'i uwa. 47-48 Ma 'onaa na maamu nai haai maho na'o ora-ora'a 'inia, 'oi suki gaasia hura'a. 'O gasi to'oraai rua maamu ma ragui gaasi'o na'i dora-ni-rongomaata'i. Na'i dorasi na uro ra bwarai mae mana 'eu 'a bwarai kuru. 'A goro i awa tarau na'i heimarungi ana God beia moi ta'i maa baaniai siri na'i dora-ni-rongomaata'i beiai rua maa hako. 49 “Naasi, 'ia God 'ai ha'ausuriraaui sae ana'i 'ini'i rongomaata'i nara siri suri'i na'i marewana. Mia God 'ai ha'a-mama'airaaui nei nara ai'a suria na'i 'eu na bwa'i kuru'a ro'u ta 'oha. 50 “'Io, solt 'a goro 'anai ha'angaugoroai mahoingau. Me 'onaa 'aigu ai'aa i asi'ahana, ma naasi 'agu bwa'i here'a ro'u naraigui haua 'anai ha'a-asi'aa ro'u. 'A o'asi ro'u, 'onaa mou awa heihoa na'i tahingamoo'i 'a 'onaai solt na ai'aai gorohana. Naasi moi awa hagu goni goro!”
Haigaasi Na'i Ha'iwai
1 Mia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau hano baaniai Kapaniam. Rau ataha wou na'i Provensi Jiudea marau 'ari 'anai nata bataraui wai Jodan. Ma ra rago ro'u i sae nara boi beia Jisas, maagu ha'ausuriraau ro'u 'onaai bwane hahaua ana. 2 Tara'i Farisei ra boi beia Jisas, 'inia rau raba ha'imaania 'onaa na heiarami ana 'a ta'isada beiai Ringe ana'ia Moses. Marau songa'inia o'ani, “'Oi 'unua tana'ameu. 'A 'ua? Na Ringe ana'ia Moses ra ha'awatea moi dona sae 'ai matai gaasiai urao ana?” 3 Mia Jisas 'a aramiraau ro'u 'iniai heisonga'i. 'A o'ani, “'E taha na ringeringe ana Moses 'a 'unua 'iniai haigaasi?” 4 Miraau o'ani 'inia, “'Ia Moses 'a ha'awatea moi sae ha'iwai 'anai gaasiai urao ana, 'onaa 'ai haua ga'u na'i na'o ta usu-usu ni haigaasi.” 5 Mia Jisas 'a o'ani, “'Ia Moses 'a haua tana'amoui ringeringesi suria mou rongoasa mamou ai'a raba araisuriai Ha'atora ana God. 6 Na Usu-usu Maea 'a o'ani, ‘'Oha 'ia God 'a ha'apwa'araai marewana, 'a ha'apwa'araai mwane mana urao. 7 Na tarana naasi, na mwane 'ai nugasia amana mea inana maai hasi beiai urao ana, 8 mararui ha'i ta'i abe. Naasi, 'irarua rarugu ai'a 'onaaia'a i rua abe, ma'ata 'e ta'i abe moi.’ 9 Na tarana naasi, na noni 'ai abui hoaiai taha na 'ia God na ho'ogonia.” 10 'Ia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau aho'i 'ari ruma. Miraaui rongoiusuri rau songa'inia ro'ua Jisas 'ini'i 'ado'ado 'ada'i maho 'isi. 11 Mia o'ani 'iniraau, “'Onaa ta mwane nai gaasiai urao ana ma waina ro'u i urao he'ete'i, 'iia 'a taritari'a baaniai urao ana. 12 Ma ro'u, 'onaa 'e urao na gaasiai mwane ana ma waina ro'u i mwane he'ete'i, 'iia 'a taritari'a ro'u baaniai mwane ana.”
Jisas 'A Ha'agorohirai Gare Kekerei
13 Ra'i sae ra waa'i mai gare tanaa Jisas do'ai karohiraau maai ha'atee ha'agorohiraau. Me 'iraaui rongoiusuri ana'i rau ha'a-aburaaui sae 'isi. 14 'Oha 'ia Jisas 'a 'iraraa o'asi, 'a taesu'a 'adaaui rongoiusuri ana'i ma o'ani 'iniraau, “Moi abui ha'a-bwarasiraau. Moi wateraaui gare marai boi beiau. 'Inia 'iraaui nei ra 'onaairaausi, naasi nei nara arari 'anai siri na'i heimarungi ana God. 15 'Inau wai 'unua ha'a-momori tana'amou: 'Ia tei na bwa'i 'u'uria God 'onaai gare, 'a bwa'i awa bahainai heimarungi ana God.” 16 Mia Jisas 'a wairaau mai gare beia ma aberaau. 'A nugaai rimana na'i hungadaau ma ha'atee ha'agorohiraau.
'E Sae Na Toto'ora
17 'Oha na taraawa'a hano ro'ua Jisas mana rongoiusuri ana'i, 'e sae na 'eba mai ma topira'i ruru tanaa Jisas ma o'ani, “Ha'ausuri! I'oe 'e sae goro! 'E taha nawai haua nawai daua 'inia i tahi tarau?” 18 'Ia Jisas 'a aramia o'ani, “Ni 'uaana na'o 'unua 'inia do 'inau 'au goro? Ai'a tanei do 'ai goro, me 'iia moi a God. 19 I'oe 'o bwane aidangisi'i'a i Ha'atora: Abui ngahu ha'amaesiai sae; abui taritari'a baaniai urao amua ma'ua mwane amua; abui beri; abui pwari'i na'i kooti; abui ha'a- bweubweu'aai sae 'iniai maho na to'oraa; ma'oi ha'ahoua amamu mea inamu.” 20 Mana saesi 'a o'ani, “Ha'ausuri, na mwane mareho 'isi 'au bwane ha'isuri'i mau mai na'i 'oha nau kekerei.” 21 Mia Jisas 'a wana to'obuu 'inia ma ta'ahia maagu o'ani, “'E ta'i mareho na i'oe 'o ai'a haua mau. 'Oi 'ari ma'oi raonga'ini'i hakoi mareho na'o to'ora'i ma'oi hauai ha'a tanaraaui sae pohara. 'Onaa 'oi haua o'asi, 'oi toto'ora na'i aro. Na'i muri 'oigui boi suriau.” 22 'Oha na rongoa, maagu 'ome ahutotou'a. Ma hano'a ha'i ahutotou, 'inia 'iia 'e sae na toto'ora di'u. 23 'Ia Jisas 'a wanasiraau hairiu i sae ma o'ani 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “'Ai bwara di'u tanaraaui sae ra toto'ora 'anai siri na'i heimarungi ana God.” 24 'Iraaui rongoiusuri ana'i rau heimwaota'i di'u 'ini'i maho na 'unu'isi. Mia Jisas 'a o'ani ro'u 'iniraau, “Mwani sae agu'i, 'a bwara di'u 'anai siri na'i heimarungi ana God! 25 'A 'ua? I mwamwaa nara 'unua 'iniai kamel 'a matai siri daara'i na'i maanai nira? 'A bwara! Ma bwara di'u ro'u wou tanaai nei na toto'ora 'anai siri na'i heimarungi ana God.” 26 Na'i 'oha rau rongoa o'asi rongoiusuri, raugu heimwaota'i di'u marau ha'atee o'ani, “Romwane, 'onaa na o'asi, 'a 'ome 'onaa do 'a bwa'i ta sae nai dauai tahi tarau!” 27 Mia Jisas 'a wanasiraau ma o'ani, “Beiai noni 'a bwarai daua haariraaui tahi tarau, mei beia God 'a ai'a maho i bwara tanaa, 'inia tanaa God mwane maho ra mwada'u moi.” 28 Mia Pita 'a o'ani 'inia, “'Ome! 'I'ameu meu nugasi'i hakoi mwane maho amee'i mameu suri'o!” 29-30 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'Au 'iraraana. 'Inau wai 'unua ha'amomori tana'amou: 'Ia tei na nugasi'i mwane mareho ana'i 'inia 'a suriau mana Taroha Goro, 'iia 'ai dau'i mwani mareho di'u'i mareho na nugasi'i 'isi. 'Onaa 'ai nugasiai ruma ana ma'ua do'orana'i, asina'i, amana, inana, gare ana'i ma'uai dorai ano ana, 'ia God 'ai huunai ha'agorohia. Ma na'i marewana 'ai ha'arago'i tanaai mwani maho 'isi. Me 'iraaui sae rai ha'amama 'aia ro'u! Ma'ata na'i madoraa nai boi mau, 'aigui daua nana i tahi tarau. 31 Ma naasi, 'a ragoi nei nara ororiu na'i 'ohani, rai ha'i sae haari'i moi. Ma ragoi nei ra ai'a ororiu na'i 'ohani, 'ia God 'ai ha'a-ororiu'araau.”
Orunai 'Oha Na 'Ia Jisas 'A Hadanga'iniai Mae Nai Haua
32 'Oha rau suriai tara na ta'eha 'anai Jerusalem, 'ia Jisas 'a hano na'i na'o 'iniraaui rongoiusuri ana'i. 'Iraaui rongoiusuri ana'i rau heimwaota'i di'u 'inia, miraaui sae ra haisuri ra mamaa'u. Jisas 'a wairaau haariraau ro'u i rongoiusuri ana'i ma maani'i tanaraaui taha na rai to'o mau tanaa. 33 'A o'ani 'iniraau, “Moi bahurongo goro. Na'i 'ohanisi gau hahano'a 'anai Jerusalem. Maagu na'i 'isi, 'e nei nai usuha'iniau i Garei Inoni tanaraaui Na'ohadaa'i Piriisi mana Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses. Rai hiiriau 'anai ha'amaesiau marai usuha'iniau ro'u tanaraaui nei ra ai'a Jiu. 34 Rai haikou 'iniau marai ngisuai abegu marai rorohoau maraigu ngahu ha'amaesiau. Ma'ata 'e rua dangi nai hako mana'i oruna, wai suruta'e aho'i baaniai mae.”
Na Hei'irisina Jems Mea Jon
35 'Ia Jems mea Jon rua garena Sebedi, raru boi beia Jisas ma raru ha'atee o'ani 'inia, “Ha'ausuri, 'e ta'i maho na miri 'irisia do'oi haua tana'amiria.” 36 Mia Jisas 'a songa'inirarua o'ani, “'E taha muru rabasia?” 37 Ma rarugu aramia o'ani, “Na'i madoraa na'oi mwaeraha ma'oi marungiraaui noni, miri raba heimarungi bei'o. Tanei nai heinagu na'i dora ni mwaeraha na'i aba odomu ma tanei na'i maha.” 38 Mia Jisas 'a o'ani 'ini'ararua, “'I'amurua muru ai'a aidangisiai maho na muru ha'angoniasi. 'A 'ua? Muru ga'i siri moi na'i rongomaata'i na 'inau wai siri iei? Ma muru ga'i matai mae moi 'onaai mae na wai haua?” 39 Miraru aramia Jisas o'ani, “Miri ga'i haa moi!” Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “Ha'amomori di'u. Murui rongomaata'i ha'amomori 'onaai rongomaata'i na 'inau wai haa ma murui mae moi 'onaai mae na wai haua. 40 Ma'ata 'inau 'au bwa'i sigihia 'iatei nai heinagu na'i odogu ma'ua na'i mahagu. 'Iia moi a God nai 'unua 'iatei nai heinagu beiau. 'Inia 'iia 'a bwane 'ome sigihiraau.” 41 'Oha 'iraaui nata tangahurui rongoiusuri ana'ia Jisas rau rongoai mahosi, rau taesu'a di'u 'ana Jems mea Jon. 42 Mia Jisas 'a 'unuraau hako mai beia, ma o'ani 'iniraau, “Mou bwani 'iraraa doni mwaeraha mana na'otara adaa'i sae ra ai'a Jiu, rau ha'aba'o 'iniai heimarungi narau haua ma goro adaau i haa'i mwani heiatenga'i tanaraaui noni. 43 Ma'ata 'ai abui o'asi bei'amou. 'Ia tei nai raba na'otara tana'amou, 'iia 'ai ha'i sae tatau'aro tana'amou. 44 Mia tei na raba bwauodo, 'ai ha'i slev tana'amou hako. 45 Moi ha'isuriai herehere agua. 'Inaui Garei Inoni 'au ai'a boi do 'irai sae rai tau'aro tanaau. Me 'inau 'au boi do 'inau wai tau'aro tanaraau, ma 'anai wateai tahingagu 'anai ha'atahiraau baaniai ora-ora'a.”
Jisas 'A Ha'a-wanawanaa Aho'i a Batimeas
46 Jisas mana rongoiusuri ana'i rau tahai 'omaai Jeriko. Ma na'i muri, 'oha rau hura'a baaniai 'omaasi, 'a ragoi sae ra suriraau. Ma'e sae na kuru na atana 'ia Batimeas 'a heheinagu na'i bobonai tara, 'iiasi 'e garena Timias. 'Iia 'a heinagu 'isi'a 'anai ha'angoni ha'a beiraaui noni rau tatahahoro na'i tarasi. 47 Na'i 'oha na 'iraraa do 'ia Jisas, 'e sae ni Nasaret na boi na'i tarasi, 'agu taraawa'a awara raha o'ani, “Jisas, warowarona Deved. 'Oi arunga ta'ahiau ma'oi 'a'auhiau!” 48 Ragoi sae ra 'unua do 'ai papaku, mia awara raha ro'u baaniai na'o, “Jisas, warowarona Deved, 'oi arunga ta'ahiau ma'oi 'a'auhiau!” 49 Jisas 'a ura papaku ma o'ani 'iniraau, “Moi 'unua mai.” Maraugu o'ani 'inia Batimeas, “'Ai abui ta'aabemu. 'Ia Jisas 'a 'unu'o, 'oi ura ara'a!” 50 'Ia Batimeas 'a rege ara'a ma gaasiai to'oni bo-hura'a ana, ma 'ari beia Jisas. 51 Jisas 'a songa'inia o'ani, “'E taha na'o 'irisia do wai haua tana'o?” Mia aramia Jisas o'ani, “Ha'ausuri, 'au raba wanawana aho'i!” 52 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani tanaa, “'Io, na hinihinimu na ha'agorohi'o. 'Oi 'ari'a.” Na'i mau 'ohasi na sae kurusi 'agu wana. Ma hano beia Jisas suriai tara.
Jisas 'A Taha Siri Na'i Jerusalem
1 'Oha 'ia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau gaarangia wou i Jerusalem, rau 'omesia 'ari 'omaai Betfeis mana Betani gaarangiai hungahungai 'Oliv. Mia Jisas 'a ha'a-taarirarua i rua rongoiusuri 'anai 'ari na'o. 2 'A o'ani 'inirarua, “Murui hano mamurui 'ari nai 'omaa 'ariani. Ma na'i 'oha murui taha siri wou, murui re'iai garei dongki nara ho'osia. Na garei dongkisi ai'a ta sae mau nai ta'e na'i hungana. Naasi murui wagasia ma murui waia mai tanaau. 3 Ma 'onaa ta sae nai songa'ini'amurua 'inia tei na 'unua tana'amurua do murui waiai mwamwaasi, murui o'ani 'inia, ‘'Ia Araha na rabasia ma'ai ha'ataaria aho'i raurau moi mai.’ ” 4 'Oha raru ataha wou, raru re'iai dongki ra ho'osia na'i bobonai maraaruma. Raru 'ariwou ma raru tahamora wagasia, 5 ma ra'i sae nara ura 'isi ra o'ani 'ini'ararua, “Eei! 'A 'ua na muru wagasia 'inia i mwamwaasi?” 6 Mararu 'unu'i maho 'ia Jisas 'a 'unu'i tanararua, maraugu watea tanararuai dongki ma raru hano beia. 7 'Oha raru ataha aho'i beia Jisas, raru rahi'i tara'i to'oni bo hura'a adaru'i ma raru nuga'i na'i hunganai mwamwaasi. Mia Jisas 'a heinagu ara'a na'i hungana. 8 Ragoi sae ra haa'i bwana bo hura'a adaa'i mara haari'i 'ari suriai tara. Ma tara'i sae ra 'ari mara tabari'i hasi'ei nara hahaa'a mara haari'i hahaadi na'i tara. 9 Mana sae ra na'o mana nei na'i murina Jisas raugu awaawara, rau o'ani, “Ha'a-aneanea God! Araha God, 'oi ha'agorohia mo'o na'o ha'ataaria mai! 10 God 'oi ha'agorohia mo'oni na boi 'anai mwaeraha agaau 'onaai wauwa ameeu a Deved! Ha'a-aneanea God na'i aro!” 11 'Ia Jisas 'a taha wou i Jerusalem ma siri na'i Ruma Maea ana God ma wanasi'i hako 'ari mwane maho na'i rarona. 'Iia ai'a awa orea, ma 'ari'a i Betani beiraaui rongoiusuri ana'i, 'inia 'a su'urahi'a.
Jisas 'A Ha'atee Orohuniai Hasi'ei Nara 'Unua 'Iniai Fig
12 'Oha rau aho'i mai baaniai Betani na'i nata dangi, 'ia Jisas 'a hioro. 13 Ma re'ia 'ari urunai hasi'ei ra 'unua 'iniai fig. Rei'uaa na 'iraraa do'a ai'a tari mau i madoraa 'adaaui fig 'anai hungu, 'a 'ariwou 'anai 'ome'ome hua na'iei. 'Inia 'a 'iraraa do na fig 'ai hungu ma'ata'a 'onaa na to'o rawa. Ma na'i 'oha na 'ariwou gaarangi, 'a 'omesia do nai'i moi rawa na re'i'i. 14 Naasi mia Jisas 'a ha'atee orohuniai hasi'eisi, 'a o'ani, “'Ogu bwa'i hungu'a ro'u ta 'oha!” Miraaui rongoiusuri ana'i rau rongo'i hakoi maho na 'unu'isi.
Jisas 'A Taariraaui Sae Baaniai Ruma Maea Ana God
15 'Oha rau ataha wou i Jerusalem, 'ia Jisas 'a siriwou na'i dora a'ora na'i maanai Ruma Maea ma taraawa'a taariraau hura'a i sae ra horihori mara raoraonga'i na'iei. 'A rihota'ini'i tebol 'anai ori-orisi ha'a mana baba ni heheinagu adaa'i nei ra raoraonga'i waibora. 16 Mia Jisas 'a ha'a-abu'i sae nara raba tahahoro bei'i maho na'i kae dora a'ora na'i maanai Ruma Maea. 17 Maagu ha'ausuriraaui sae o'ani, “Ra usua o'ani na'i Usu-usu Maea, 'ia God 'a o'ani, ‘Na ruma agua 'e ruma ni ha'arahesi adaau hakoi mwane noni suriai marewana.’ Mi'amou mou ha'i dorani bainihu 'inia nadaaui sae beriberi!” 18 Miraau na Na'ohadaaui Piriisi mana Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses, rau rongo to'oana marau taraawa'a siba herehere 'anai ngahuia Jisas. Ma'ata rau magugu ro'u, 'inia ra ragoi sae ra heimwaota'i di'u 'iniai ha'ausuringa'i ana'i. 19 Ma na'i su'urahi, 'ia Jisas miraaui rongoiusuri ana'i raugu hura'a aho'i baaniai Jerusalem.
Hinihini Mana Ha'arahesi
20 'Oha rau 'ari wou suriai tara na'i haho'oanai nata dangi, rau re'iai hasi'ei na ha'atee orohunia ania Jisas 'a nugu'a. 21 Mia Pita 'a hasi 'adoma'i aho'isia ma o'ani 'inia Jisas, “Ha'ausuri, 'ome! Na hasi'ei na'o ha'atee orohunia 'ani 'a nugu'a!” 22 Mia Jisas 'a o'ani, “Moi hinihinia God! 23 'Inau wai 'unua ha'a-momori tana'amou: 'Ia tei nai hinihini ma bwa'i 'adoma'i heiruarua'a, 'ai matai o'ani 'iniai hungahungani, ‘'Oi sara baaniai dorani ma'oi hura'ai asi!’ Na maho nai 'unuasi 'ai to'o'a 'onaai 'irisia anasi. 24 Tarana naasi nau 'unua 'inia tana'amou, do 'oha moi ha'angonia ta maho na'i ha'arahesi, moi hinihini do 'ia God 'a bwane haua'a tana'amou. Maigu haua tana'amoui taha mou 'irisia. 25 Ma na'i 'oha moi ha'arahesi, 'onaa mou taesu'a 'ana tanei, moi 'adoma'i nugasia ga'u, neina Amamoou na'i aro 'ai 'adoma'i nugasi'amou ro'u 'ini'i maho ta'a'i na mou haa'i. 26 Ma 'onaa mou bwa'i 'adoma'i nugasia, 'ia God na awai aro 'a bwa'i 'adoma'i nugasi'i ro'u i ora-ora'a amoo'i.”
'Iraaui Saemaua Adaa'i Jiu Ra Ai'a Hinihinia Do 'Ia Jisas 'A Boi Baania God
27 Mana 'oha rau ataha ro'u mai na'i Jerusalem, 'ia Jisas 'a taha ro'u siri na'i Ruma Maea ana God. 'Iraaui Na'ohadaa'i Piriisi miraau Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses ma tara'i saemaua ro'u rau boi beia, 28 marau songa'inia, “'Oi 'unua tana'ameu, 'iatei na 'unua tana'o do'oi matai haa'i mareho 'isi?” 29 Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “Wai matai aramiai heisonga'i amoou 'onaa moi aramia ro'u i heisonga'i nawai haua tana'amou. 30 'Ia tei na 'unua tanaa Jon 'anai bwareomaearaaui noni? 'Ia God ma'ua inoni?” 31 Miraau hadahada haariraau hairiu o'ani, “'E taha nagai 'unua? 'Inia 'onaa nagai 'unua do'ia God, 'iia 'ai 'unua o'ani, ‘Ma 'ua namou ai'a hinihinia 'inia Jon?’ 32 Ma 'onaa nagai 'unua do 'iraau moi inoni nara 'unua tanaa, ra gasi taesu'a inoni.” Rau 'unua o'asi, 'inia rau mamaa'usiraaui sae na rau hinihinia do'ia Jon 'e huunai rarabea. 33 Miraau aramia o'ani, “Meu ai'a 'iraraa.” Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Nau bwa'i rangasia ro'u tana'amou 'iatei na 'unua tanaau do wai matai haa'i mareho 'isi.”
Ha'atee Heiha'auu 'Iniraaui Sae Ta'a'i Nara 'Omesuriai Moui Grep
1 Na'i 'ohasi, 'ia Jisas 'a maania ro'u tanaraaui saemaua adaa'i Jiu i ha'atee heiha'auuni. 'A o'ani 'iniraau, “'E sae na hasiai moui grep. 'A bara garia ma tagoraai dora 'anai rosirosi grep na'iei 'anai tagora waen. Ma ha'a-urasia ro'u i ruma ahaaha 'anai 'ome'ome 'ini'i maeronga. Na'i muri 'agu sadoi'i sae 'anai tau'aro maedi hua 'anai 'omesuriai mou ma hano na awa na'i kantri he'ete'i. 2 “Ma na'i 'oha na tari madoraa 'anai husi'i hua, na saesi 'agu ha'ataaria 'ari noni tatau'aro ana 'anai waa mai hua narau ga'i haa'i tanaa baaniai moui grep anasi. 3 Na'i 'oha na ataha wou, 'iraaui mwane narau 'omesuriai mousi rau daua marau ngahu ngahua moi, marau ha'ataaria aho'i 'ari ha'i pwaranga. 4 'Ari wou mana nei na to'oraai mou 'a ha'ataaria ro'u i ta'i sae tatau'aro ana 'anai waa mai tanaai hua ana'i. Miraaui sae 'isi rau ngahuia ro'u. Rau ha'amaaraai bwauna mara here ha'ata'aia di'u ro'u. 5 'Ari wou mana nei na to'oraai mou, 'a ha'ataaria ro'u 'ari ta'i sae tatau'aro ana. Miraau sae 'isi rau ngahu ha'amaesia moi. Mwane sae tatau'aro ana'i na ha'ataari'i ra here osia'i hako. Ra'i nei ra ngahu ha'ata'ai'i ma ra'i nei ra ngahu ha'amaesi'i. 6 “Na nei nagu awa mau 'anai ha'ataaria, naasi huunai gare ana'a na ta'ahia di'u. Naasi'a i sae ha'ahako 'anai ha'ataaria 'ari. Ma 'adoma'inia do 'iia rai ha'ahoua. Naasi, maagu ha'ataaria 'ari. 7 “'Oha narau re'ia, rau ha'atee hairiu o'ani, ‘Naasia mo'o naigu to'oraai mousi na'i 'oha nai mae amana. Gau magai ngahu ha'amaesia magai to'oraa nagaau i moui grepisi.’ 8 Marau daua, rau ngahu ha'amaesia marau gaasia hura'a baaniai mou.” 9 'Ia Jisas 'agu songa'iniraau o'ani, “Mou 'adoma'inia do'e taha naigu haa i sae na to'oraai mousi. 'Iia 'ai boi, mai ngahu ha'amaesiraau hakoi sae 'isi mai wateai mousi tanaraau tara'i nei ro'u. 10 Mou ai'a 'oha'inia gasi taha nara usua na'i Usu-usu Maea na o'ani, ‘Na hau na 'iraaui sae tatau'aro ruma rau 'itaa, naia naagu ha'i hau na ororiu di'u na'i bani anai ruma. 11 'Ia Araha God na haua do 'ai o'asi, magau wa'ewa'e di'u 'inia!’ ” 12 Na ha'atee heiha'auu ana Jisas 'a to'iraaui saemaua adaa'i Jiu. Rau raba daua Jisas dorai ha'a-mama'aia. Maraugu ai'a haua, suria rau magugu do ra gasigu ha'agogoru i noni. Naasi raugu hano'a baania.
Ra Hauai Heisonga'i 'Iniai Hori Takisi
13 Na'i muri, 'iraaui Farisei mana sae ana'ia Herod ra ha'a-taariraau wou tara'i sae 'anai songa'inia Jisas do neina 'ai ha'atee ha'ata'aiai mwaeraha raha adaaui Rom. 14 Rau 'ari wou beia marau o'ani 'inia, “Ha'ausuri, meu 'iraraa dona mwane maho na'o 'unu'i ra odo-odo mara ha'a-momori hako. Ma'o ha'ausuriraaui noni 'ini'i taha 'ia God na 'irisiai noni 'anai haa. Ma na'i 'oha na'o ha'ausuriraau, rei'uaa na 'e sae he'ua nara bahurongo'o, mana ha'ausuringa'i amu'i ra ta'isada moi. Hoita, 'oi 'unua tana'ameu, 'A 'ua? Na'i ringeringe agaau, 'a odo-odo dogai hori takisi tanaai mwaeraha raha na'i Rom ma'ua ai'a?” 15 'Ia Jisas 'a bwane 'iraraa do rau raba ha'imaania, maagu o'ani, “Ni 'uaana na mou raba ha'a-bweubweu'aau 'anai 'unuai maho na taritari'a? Moisu waa mai ta korai ha'a ma wai re'ia!” 16 Marau waa wou tanaai korai ha'a, maagu songa'iniraau o'ani, “I atana tei mana nununa tei na awa na'i korai ha'ani?” Miraau aramia o'ani, “Na atanai Mwaeraha adaaui Rom mana nununa.” 17 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'Onaa na o'asi mamoi haua tanaai Mwaeraha i taha 'iia na to'oraa, mamoi haua tanaa God taha 'ia God na to'oraa.” Miraaugu heimwaota'i di'u 'inia Jisas.
Heisonga'i 'Iniai Suruta'e Aho'i 'Anai Ohongia Jisas
18 Ma na'i muri, ra'i Sadiusi ra boi beia Jisas. 'Iraausi rau ai'a hinihinia do 'iraaui noni rai suruta'e aho'i baaniai mae, miraau songa'inia Jisas o'ani, 19 “Ha'ausuri, 'ia Moses 'a nugaai Ha'atora tanagaau do 'onaa 'e sae ha'iwai nai mae baaniai urao ana mararu ai'a to'o gare, na do'orana 'ai orisia, maai waina ro'u i uraosi. Mana gare na rarui to'ora'i, rai 'unu'i 'ini'i gare ana'i do'orana na maesi, neina burungana 'a bwa'i matai hako.” 20 “'E heiha'auu naani. 'E ta'i 'oha 'e biu ha'ido'orada narau awa wou, mana gare na hutai na'o 'a ha'iwai. Raru ai'a to'o gare mau i urao anasi ma mae'a baania. 21 Na'i muri, do'orana na huta haisuri, 'a waina ro'u i naosi. Ma raru ai'a to'o gare mau ro'u, ma mae'a ro'u i saesi. Mana ta'i maho mausi, 'a to'o ro'u tanaai orunai do'oradaau. 22 'Ari wou, 'iraaui biu ha'ido'oradasi, rau waina hakoi uraosi. Ma ai'a ta ta'i 'iniraau naigu to'oraa ta gare beia, marau mae hako'a. Na'i muri mana uraosi 'a mae ro'u. 23 Hoita, na'i 'oha na 'iraaui biu ha'ido'oradasi rau waina hako o'asi uraosi, 'iatei 'iniraau nararugui ha'iwai uraosi na'i 'oha na 'ia God 'aigui ha'a-suruta'eraau aho'i baaniai mae?” 24 Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “Mou taritari'a ha'atai! 'I'amou ai'a aidangisiai Usu-usu Maea mamou ai'a aidangisia ro'u i taha na mena ana God 'ai matai haua. Naia namou to'oraa 'inia 'ado'ado bweubweu'asi. 25 'Oha 'ia God 'ai ha'a-suruta'erai noni baaniai mae, 'a bwa'i sae nai ha'iwai. 'Iraau rai 'onaairaaui enjel na'i aro nara ai'a ha'iwai. 26 'Io, ma wai ha'aaidangisi 'amou ro'u 'iniai suruta'e aho'i. Mou bwani 'iraraa do na'i mamaani 'inia Moses mana gere hasi'ei na noroi uruna ani, 'ia God 'a ha'atee o'ani 'inia Moses, ‘'Inau God ana Ebraham, mia Aisak, mia Jekop.’ 27 Mana God naasi, ai'a God adaaui nei ra mae, me 'e God adaaui nei ra tahi. Naasi 'a ha'ata'inia doni waira orusi rau tahi mau, rei'uaa narau bwane mae. 'I'amoui Sadiusi mou taritari'a di'u 'oha mou 'unua do gau bwa'i suruta'e aho'i.”
Ha'atora Na Ororiu Di'u
28 'Oha 'iraaui Sadiusi rau heitohetohe mau beia Jisas, 'e nei 'iniraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses, 'a boi ma rongoa dona heiarami ana Jisas 'a odo-odo. Maagu songa'inia ro'u o'ani, “Ha'atora he'ua na ororiu di'u?” 29 Mia Jisas 'agu aramia o'ani, “'Ia Moses 'a 'unua o'ani, ‘'I'amou sae ni Israel, moi bahu-bahurongo goro! 'Ia God naasi Araha agaau, me 'iia moi naasi ta'i God. 30 Moi ta'ahiai Araha God amoou 'ini'i tahingamoo'i hako mana ahumoo'i hako me 'ini'i 'adoma'imoo'i hako mana wetewete amoo'i hako.’ Naasi nei na ororiu di'u. 31 Mana ruanai Ha'atora na ororiu 'a o'ani, ‘'Oi ta'ahiai nata sae 'onaai ta'ahi'o amua haari'o.’ 'Agu ai'a Ha'atora'a ro'u naigu ororiu di'uai rua Ha'atorasi.” 32 Mana saesi 'a o'ani, “Ha'ausuri, 'O ha'a-momori di'u 'oha na i'oe 'o 'unua do'e ta'i God moi. 33 Ma'o ha'a-momori ro'u do gai ta'ahia God 'ini'i tahingagaa'i hako mana ahugaa'i hako me 'ini'i 'adoma'igaa'i hako mana wetewete agaa'i hako. Ma mei ta'ahiraau ro'u i mwane sae hako 'onaai ta'ahigaau haarigaau nagau haua. Na rua Ha'atorasi, raru ororiu di'u'i tara'i Ha'atora nagau suri'i, 'onaai'i ho'asi nagau hahaa'i na'i Ruma Maea ana God.” 34 'Oha 'ia Jisas 'a rongoa dona saesi 'a heiarami odo-odo, 'agu o'ani 'inia, “Wai 'unua tana'o: I'oe 'o gaarangi ha'awatea God 'anai marungiai tahingamu.” Na'i muri, 'agu ai'a ta sae'a ro'u naigu raba haa ta heisonga'i.
Heisonga'i 'Iniai Ha'atahi
35 Na'i muri, 'oha 'ia Jisas 'a ha'ausuriraaui noni na'i Ruma Maea ana God, 'a o'ani 'iniraau, “'A he'ua na 'iraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses rau 'unua dona Ha'atahi 'e warowarona Mwaeraha Deved? 36 'Inia 'e ta'i 'oha, na Hi'ona Maea 'a haua tanaa Deved i 'ado'ado, mia Deved 'a o'ani, ‘'Ia Araha God 'a ha'atee tanaai Araha agua o'ani: 'Oi heinagu na'i aba odogu 'anai heimarungi beiau, tari 'oha wai nugaraaui maerongamu na'i bahainai heimarungi amua.’ 37 Na'i 'oha na 'ia Deved 'a 'unua do 'ia Ha'atahi 'e Araha ana, 'a ha'ata'inia do 'ia Araha ai'a do'e warowarona moi, ma'ata 'iia Araha ro'u ana.” Miraaui nei na ha'ausuriraau, rau wa'ewa'e di'u 'anai bahurongo'i maho na maani'i.
Jisas 'A 'Unu Ha'ata'airaaui Farisei Miraaui Ha'ausuri 'Anai Ringe
38 Mana 'oha na ha'ausuriraaui noni 'a o'ani, “Moi 'ome'ome goro 'iniraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses! 'A goro adaau hano hairiu na'i maketi bei'i to'oni ororiu adaa'i do neina 'iraaui inoni rai 'ome 'irararaau marai ha'ahouraau. 39 Na'i 'oha narau siri suri'i ruma ni ha'arahesi, mei suri'i ngau goni nara haa'i, rau 'irisia dorai heinagu moe'a suri'i dora ororiu. 40 Marau matai ha'a-bweubweu'araaui nao 'ini'i ruma adaa'i mana maho na rau to'ora'i. Mana 'oha rai rihunga'i, rau pwari'iraaui sae 'anai haa'i rihunga'i tewa. Moi 'iraraa dona ha'a-mama'ai 'ia God 'ai ha'arahaa ro'u wou tanaraau.”
Jisas 'A Ha'ata'eta'eai Wawate Anai Nao Na Pohara
41 Mia Jisas 'a heinagu gaarangiai bakosi 'anai wawate na'i Ruma Maea ana God. 'A wana suriraaui sae nara sisiri mai 'anai nuga'i bane adaa'i. 'A 'omesia do'a ragoi sae toto'ora na rau nuga'i mwane ha'a. 42 'Agu 'ome, ma 'e ta'i nao pohara na boi ma nugaa dioi rua gere korai ha'a. 'Onaa rai ha'igoni'i 'a ga'i arariai ta'i sereni. 43 Mia Jisas 'agu 'unuraau mai rongoiusuri ana'i ma o'ani, “'Inau wai 'unua ha'a-momori tana'amou: Na naosi 'a nuga ha'a di'uraau hako i mwane sae 'isi. 44 'Inia 'iraaui mwane sae 'isi rau hisu 'ini'i taha nara madara suri'i toto'ora adaa'i. Mana uraosi, 'oha na wateai ha'a na to'oraa, 'agu ai'a to'oraa'a ro'u tanei.”
Jisas 'A 'Unua Dona Ruma Maea Ana God Rai Ha'ata'aia
1 'Oha Jisas 'a hura'a baaniai Ruma Maea ana God, 'e ta'i 'iniraaui rongoiusuri ana'i 'a boi beia ma o'ani 'inia, “Ha'ausuri, 'osui re'i'i kae hau suri'i bani 'anai kae Ruma Maea 'omegorosi.” 2 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'O 'iraraa? 'E 'oha nai boi mau na bwa'i ta ta'i hau 'ini'i hau 'isi naraigui awa suri'i dora nara heinagu suri'isi. Na mwane hau 'isi rai gaasi'i dio.”
Ha'abasu 'ini'i Maho Ta'a'i Narai Siri Mai
3 Na'i muri, 'ia Jisas 'a heinagu na'i hungahungai 'Oliv. Na'i dorasi ra matai wanasia moi 'ari Ruma Maea ana God. Mia Pita, Jems, Jon, mea Andru rau boi haariraau beia, marau songa'inia o'ani, 4 “Na'i 'oha he'ua na rai kaiai Ruma Maeasi? 'E ha'ara he'ua na mei re'ia na meigu 'iraraa 'inia do 'a tari'a i madoraa 'ana?” 5 Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “Moi 'ome'ome goro, ra gasigu ha'ateha'amou tara'i sae! 6 'Inia 'ai ragoi sae rai boi heitaroha'i na'i atagu narai o'ani, ‘'Iia'a ninauni,’ ma 'ai ragoi nei narai ha'ateharaau 'ini'i ha'ausuringa'i adaa'i nara ai'a ha'a-momori. 7 Moi rongo'i rongo raha suri'i hei'oi nara to'o gaarangi mana taroha 'ini'i nei ra to'o ha'atau. Ma 'ai abui ta'aabemoou. 'Inia mareho 'isi rai to'o o'asi'a, ma ai'a do naasi'a i ha'ahakona dangi. 8 'Iraaui sae na'i ta'i kantri rai 'ari marai heingahui beiraaui sae na'i nata kantri. Ra'i nunu rai to'o suri'i tara'i dora, ma tara'i dora na inoni rai mae 'iniai hioro. Maho 'isi 'e taraawa'adi moi rongomaata'i, 'onaai urao naagu taraawa'a maesi ahu 'anai ha'ahutaai gare. 9 “Moi 'ome'ome goro! 'Inia rai boi wai'amou 'anai 'i'i'amou marai rohoroho'amou suri'i ruma ni ha'arahesi adaa'i. Suria 'i'amou ra'i rongoiusuri agu'i, rai wai'amou 'anai ha'a-urasi'amou na'i maadi Primia mana Mwaeraha. Naasi madoraa amoou 'anai taroha'inia hura'a i Taroha Goro tanaraau. 10 Na Taroha Goro rai 'adara'inia hako 'ari suriai marewana, maigu tari ha'ahakonai dangi. 11 Hoita, 'oha rai wai'amou 'anai 'i'i'amou, moi abui 'adoma'i raha 'ini'i taha na moi maani'i. 'Inia na maho namoi 'unu'i rai ha'ata'ini'i tana'amou suri'i 'adoma'imoo'i na'i madoraa na moi ha'atee. Na maho na moi maani'i, ai'a 'ado'adomoo'i haarimoou mei baaniai Hi'ona Maea. 12 “Na'i 'ohasi, sae rai usuha'ini'i do'oradaa'i mana gare adaa'i nara hinihiniau tanaraaui nei nara raba ha'amaesiraau. Mana gare rai ha'imae bei'i amadaa'i mana inadaa'i marai usuha'iniraau ro'u tanaraaui nei rai ha'amaesiraau. 13 'Iraaui noni rai 'utai'amou, suria 'i'amou ra'i rongoiusuri agu'i. Ma 'onaa moi ura baabau tari ha'ahakonai madoraa ta'aasi, moigu daua namooui tahi tarau.”
Jisas 'A Maaniai Taha Nai To'o Na'i Jerusalem
14 Mia Jisas 'a o'ani ro'u 'iniraau, “'I'amou moi re'iai maho ta'aa di'u na 'ia God 'a 'itaa. 'Ai ha'ata'aiai Ruma Maea ana God, 'inia 'a ga'i bwa'i awa iei. 'Ia tei na'oi 'oha'iniai ha'ateeni, 'oi ha'imaania aidangisia ma'ata'a i 'ado'ado 'ana! Hoita, 'onaa 'oi awa na'i Provensi Jiudea na'i madoraasi, 'oi hora ta'eha suri'i hungahunga 'anai bainihu. 15 'Onaa 'oi awa hura'ai buriinai ruma amua, 'oi hora'a. 'Ogui abu siri ro'u i ruma 'anai waa'i tara'i maho amu'i. 16 'Onaa 'oi awa na'i mou amua, 'oi abui aho'i 'ari ruma 'anai hauai bwana amua. 17 Ha'a-arohai'araau di'u i urao ra pote mana hasuuri'i, 'inia 'ai bwara tanaraaui hora. 18 Moi ha'arahesi mana mahosi 'ai abui to'o na'i 'oha na rangi ro'aro'a. 19 'Inia ni rongomaata'i na'i madoraasi, 'ai ta'aa di'u baani'i mwane rongomaata'i nara taraawa'a mau na'i madoraa na ha'apwa'araa God i marewana tari dangini. Ma na'i muri, 'a bwa'i ta madoraa ta'aa o'asi'a ro'u naigu to'o. 20 'Onaa 'ia Araha God 'ai abui ha'apwapwakuai madoraa 'anai rongomaata'i 'isi, 'a bwa'i nei 'aigu tahi. Me 'iniai ta'ahiraau ana 'i sae ana'i na bwane 'ome sigihiraau, naia naigui ha'apwakua 'inia i madoraasi. 21 'Onaa ta sae nai o'ani, ‘Moisu wana mai. Naani Ha'atahi!’ Ma'uasi 'ai o'ani, ‘Na 'ariani!’ Moi abui hinihinia. 22 Ra'i sae pwapwaari'i rai boi marai o'ani, ‘'Inau naasi huunai Ha'atahi,’ ma'uasi rai o'ani, ‘'Inau naasi huunai Rarabea.’ Rai haa'i mwani ha'abu'oahu 'anai ha'ateharaaui sae. Rau raba ha'ateharaau ro'u i nei na 'ia God 'a bwane 'ome sigihira maagu bwara. 23 Moi 'ome'ome goro 'iniraau! Naia nau 'unu'i'a 'ini'i maho 'isi tana'amousi.”
Jisas 'A Maaniai Boi Aho'i Nai Haa
24 'Ia Jisas 'a ha'atee o'ani ro'u, “Na'i murinai madoraa ta'aasi, ‘I sina 'a bwa'i marewa, mana hura 'ai o'asi ro'u. 25 I hee'u rai ahoda, mana taraani maho na'i ahoasara rai 'iha'iha.’ 26 Miraaui noni raigu re'iau i Garei Inoni. Wai boi aho'i suri'i rorodo beiai raraha mana mena na wetewete. 27 Me 'inau waigu ha'a-taariraaui enjel agu'i 'ari suri'i mwani dora hako na'i marewana 'anai taragoniraau mai nei na 'ia God 'a bwane 'ome sigihiraau.”
Ha'ausuringa'i Baaniai Hasi'ei Nara 'Unua 'Iniai Fig
28 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “Moisu 'adoma'iniai fig mai ha'ausuri'amou. Na'i 'oha na'o re'iai raraanai fig ra taraawa'ai asuru mana rawa ra pwira, ma'o 'iraraa do madoraa raorao 'a gaarangi'a. 29 'A o'asi ro'u. 'Oha na maho ta'a'i 'isi rai to'o, mamou 'iraraa do 'inau gaarangi aho'i mai'a. 30 'Inau wai 'unua ha'a-momori tana'amou, mareho 'isi rai to'o, miraaui sae nara awa na'i madoraani ra bwa'i mae mau. 31 I ahoasara mana ano rarui anoro mana ha'atee agu'i rai awa tarau. 32 “Na dangi mana madoraa he'ua nawai aho'i mai ai'a ta sae nai 'iraraa. Rei'uaa 'inau i Garei Inoni miraaui enjel na'i aro mameu ai'a 'iraraa ro'u. 'Ia moia Amagu na 'iraraa. 33 Naasi, moi 'ome'ome mamoi ha'aagau goro, 'inia mou ai'a 'iraraai madoraa na wai aho'i mai. 34 Na boi aho'i na wai haua, 'a 'onaai sae na ha'aagau 'anai 'aariha ana. Na saesi 'a ha'a-'u'uriraaui sae tatau'aro ana'i 'ini 'omesuriai ruma ana. 'A 'unu'i tanaraaui tau'aro narai haa'i ma nugaai sae na'i maraaruma 'anai 'ome'ome goro 'iniai madoraa nai aho'i mai. 35-36 Naasi moi 'ome'ome goro! 'Inia mou ai'a 'iraraai madoraa wai boi aho'i 'onaai ai'a 'iraraa adaaui 'oha nai boi aho'i anai sae na to'oraai ruma. Mou gasi mauru ma moigu 'asu'a 'oha wai boi aho'i. Na'i gasi su'urahi, ma'ua na'i 'ubutanai rodo, ma'ua na'i gasi wa'aria ma'ua haho'oa. 37 Taha nau 'unua tana'amou 'au 'unua ro'u tanaraau hakoi mwani noni. Moi 'ome'ome goro!”
'E Ha'aradorado 'Anai Ngahuia Jisas
1 Ma'e rua dangi na mau maraigu ha'ato'oa 'e rua rongo. 'Etana 'anai 'adoma'i aho'isiai Roho Aharau mana ruanai rongo ra 'unua 'iniai Rongo 'ini Bredi nara ai'a dorari'i beiai draebam. Hoita, 'iraau na Na'ohadaa'i Piriisi miraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses, rau siba herehere do neina 'iraaui sae rai abui 'iraraai madoraa rai daua Jisas 'anai ha'amaesia. 2 Rau o'ani, “Gai abui daua suri'i dangi nagau haai rongo, 'inia 'iraau sae ra gasi ha'ato'oa ta ha'agogoru.”
'E Urao Na Ringisiai Rumu Na'i Bwauna Jisas Na'i Betani
3 'Ia Jisas 'a awa na'i 'omaai Betani na'i ruma ana Saemon. 'Ia Saemon 'e sae na adoia ga'ui daoha ra 'unua 'iniai lepa. Na'i 'oha rau ngau, 'e urao na siri mai beiai gere huai wai 'ome goro na honu 'ini rumu na hori bwara ma si'ini goro. 'A tahangia ma ringisia na'i bwauna Jisas. 4 Mana haru tara'i sae na'i rumasi rau taesu'a 'anai uraosi marau ha'atee hairiu o'ani, “'Ei, 'a 'ua na ha'agata'inia 'inia i rumusi? 5 'A ga'i raonga'inia, mana ha'a 'ana 'a ga'i 'a'auhiraau 'inia i pohara. Na rumusi ra ga'i horia 'iniai oru 'arangi korai ha'a madara!” Maraugu taraawa'a ha'atee ha'ata'aiai uraosi. 6 Mia Jisas 'agu o'ani 'iniraau, “Nigaa! 'A 'ua na mou ha'atee ha'ata'aia 'inia? 'Iia 'a haua tanaau i here na goro. 7 'Iraaui pohara rai awa tarau moi bei'amou, mamoi matai 'a'auhiraau na moi wou ta madoraa. Me 'inau 'au bwa'i awa tarau bei'amou. 8 Na uraoni 'a hauai here na goro tanaau. 'A ha'aagauai abegu 'anai 'oha rai toringiau. 9 Wai 'unua ha'a-momori tana'amou: Suri'i mwane dora na'i marewana narai taroha'inia ei Taroha Goro, rai maaniai taha na haua i uraoni, marai 'adoma'inia aho'i.” 10 Mia Jiudas Iskariot, 'e ta'i 'iniraaui rongoiusuri ana'ia Jisas, 'a 'ari beiraaui Na'ohadaa'i Piriisi ma 'unua do 'iia 'ai 'a'auhiraau 'anai sadoia ta here narai matai daua 'inia Jisas. 11 Na'i 'oha narau rongoa do'ai 'a'auhiraau, rau wa'ewa'e di'u. Marau duruduru tanaa dorai taharia. Ma na'i 'ohasi, 'ia Jiudas 'a taraawa'a sibasiba madoraa goro 'anai usuha'inia Jisas tanaraau.
Jisas 'A Ngau Beiraaui Rongoiusuri Ana'i
12 Na'i dangi tahamora 'ini'i dangi nara ha'ato'oai Rongo 'ini Bredi nara ai'a dorari'i beiai draebam, ra ngahui'i tara'i garei siip 'anai 'adoma'i aho'isiai Roho Aharau. Ma na'i dangisi, 'iraaui rongoiusuri ana'ia Jisas rau boi songa'inia o'ani, “Na'i hei na'o rabasia do mei ha'aagaua iei ngaugoni 'anai 'adoma'i aho'isiai Roho Aharau?” 13 Mia Jisas 'agu o'ani 'iniai waira rua 'ini'i rongoiusuri ana'i, “Murui hano ma murui 'ari na'i kae 'omaai Jerusalem. Ma na'i 'oha na murui ataha wou, murugui heisadoi beia ta sae nai suru'iai bei wai. Ma na'i 'oha murui re'ia, murui suria na'i dora nai 'ari iei. 14 Na'i 'oha nai siri na'i ruma, murui songa'iniai sae na to'oraai rumasi. Murui o'ani, ‘I Ha'ausuri ameeu 'a raba 'iraraa, na hei ahii nai matai ngau iei beiraaui rongoiusuri ana'i 'anai 'adoma'i aho'isiai Roho Aharau?’ 15 Na sae na to'oraai rumasi, 'aigu wai'amurua ta'eha 'anai 'omesiai ahii nara bwane ha'a-arataraa mana mwani maho ra bwane agau. Na'isi na murui ha'aagauhi'i ei mwane mareho.” 16 Miraruai rua rongoiusuri raru 'ari ma raru 'omesia dona mwani maho ra to'o 'onaai bwane 'unua ana Jisas tanararua. Mararu ha'aagauai ngaugoni 'anai 'adoma'i aho'isiai Roho Aharau na'i rumasi. 17-18 'Oha 'ia Jisas miraaui rongoiusuri ana'i rau ngau goni na'i su'urahisi, 'ia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'Inau wai 'unua ha'a-momori tana'amou: 'E ta'i abe 'ini'amou namou ngau beiau 'ini, nai usuha'iniau tanaraaui maerongagu.” 19 'Oha na 'ia Jisas 'a 'unua o'asi, 'iraaui rongoiusuri rau arunga ta'aa. 'E nei ma o'ani 'inia Jisas, “'A 'ua? 'O 'adoma'inia do 'inau gasi?” 20 Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “'E abe 'ini'amou moi, 'ia mo'o miri ta'i toha'iniai dorai bredi na'i ta'i rabo'oni. 21 Ha'amomori. 'Inau i Garei Inoni, wai mae 'onaai ha'arangasia ada na'i Usu-usu Maea. Ma'ata, ha'arohaia di'u a mo'o nai usuha'iniau tanaraaui maerongagu! 'A ga'i goro tanaa 'onaa 'a ga'i bwa'i huta!” 22 Na'i 'oha na rau ngau, 'ia Jisas 'a dauai huai bredi. 'A ha'atee ha'agorohia God 'inia ma uubia. 'A haua tanaraaui rongoiusuri ana'i ma o'ani, “Naani abegu. Moi daua mamoi ngaua.” 23 Mia Jisas 'a dauai panikeni waen. 'A ha'atee ha'agorohia God 'inia ma haua tanaraaui rongoiusuri ana'i ma o'ani, “Moi gonohia.” Miraau hako rau gono. 24 Maagu o'ani ro'u 'iniraau, “Naani 'abugu 'anai ha'a-'o'oriai duruduru haoru ana God. 'Ai ahe 'iniraaui mwani noni rago. 25 Nau wai 'unua ha'amomori tana'amou: 'Augu bwa'i gonohia'a ro'u ta waen tari 'oha wai gonohiai waen haoru na'i dora ni heimarungi ana God.” 26 Miraau suru'iai gana marau hura'a 'anai hungahungai 'Oliv.
Pita 'A Duruduru Tanaa Jisas
27 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “'I'amou hako moi nugasiau mamoi hora baaniau. 'Ai 'onaai 'unua ada na'i Usu-usu Maea o'ani, ‘'Ia God 'ai ha'amaesiai 'omesuri siip, miraaui siip rai 'adarara!’ 28 Ma'ata na'i 'oha wai suruta'e aho'i, wai 'ari na'i na'o 'ini'amou na'i Galili. Na'i 'isi nagaigui heito'oi ei.” 29 'Ia Pita 'agu ha'atee raha o'ani, “Rei'uaa na 'iraau rongoiusuri amu'isi rai nugasi'o, me 'inau 'au bwa'i moe'a!” 30 Mia Jisas 'a aramia o'ani, “Pita, wai 'unua tana'o ha'a-momori: De'eni rodo i kua 'a bwa'i tataraoke ha'arua mau, mi'oe 'oi bwani tohe ha'a-oru do'o ai'a mataiau.” 31 Mia Pita 'a tohe baabau ma o'ani, “'Inau, rei'uaa nawai mae bei'o, mau bwa'i 'unua moe'a do'au ai'a matai'o!” Miraau hakoi rongoiusuri rau ha'atee o'asi ro'u.
Jisas 'A Ha'arahesi Na'i Getsemanii
32 'Ia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau taha na'i dora nara 'unua 'iniai Getsemanii, maagu o'ani 'iniraau, “Moi heinagu mamasi 'ini 'oha wai ha'arahesi.” 33 Ma waia Pita, Jems mea Jon. Na'i 'ohasi 'ia Jisas 'a arunga ta'aa mana 'adoma'ina 'a kuhi, 34 maagu o'ani 'iniraaui waira orusi, “Na ahutotou nau haa 'a raha di'u, mau gaarangi maesia. Moi awa na'i 'ini mamoi rarai beiau.” 35-36 Ma gere sara wou baaniraau ma topira'i ruru aurui ano ma ha'arahesi, “Ama, 'onaa 'ai mwada'u, ma'ai abui to'o o'asi tanaau! Mama, bei'o ai'a maho nai bwara tana'o, 'oi abui wateau 'anai siri na'i rongomaata'ini. Ma'ata 'ai abui suriai hei'irisigu, me 'ai suriai hei'irisimu.” 37 'A aho'i mai ma re'iraaui waira oru, rau poru mauru moi. Mia Jisas 'a o'ani 'inia Pita, “Saemon, i'oe 'o mauru moi? 'O bwa'i gere matai rarai beiau suria ta ta'i 'aoa moi? 38 Moi rarai mamoi ha'arahesi neina moi abui ahoda na'i 'oha moi siri na'i heiohongi. Ra wetewete i 'adoma'imoo'i 'anai ha'isuri'i maho ra odo-odo, mana abemoo'i naragu maemae'a.” 39 Mia Jisas 'a aho'i 'ari ma haa ro'u mau i ta'i ha'arahesi. 40 'Oha na aho'i ro'u ma re'iraaui waira oru rau poru mauru moi. Ni maadaa'i ra hihi'a di'u 'iniai mamauru'a. 'A ha'arairaau ma kakui ahudaau 'iniai taha rai 'unua tanaa. 41 'Ia Jisas 'a aho'i 'ari ro'u 'ini ha'arahesi ma na'i 'oha na boi aho'i beiraau, 'a o'ani 'iniraau, “Mou mauru mamou mamaro mau? 'A goro'a ga'u! Na madoraa na rai usuha'iniau i Garei Inoni tanaraaui noni ta'a'i, naani'a! 42 'Ome, 'ia mo'o nai usuha'iniau tanaraaui maerongagu 'a boi'a. Moi ura ara'a magai 'ari beiraau.”
Ra Boi 'Anai Daua Jisas
43 'Oha na 'ia Jisas 'a ha-hadahada mau, 'ia Jiudas, 'e ta'i 'iniraaui rongoiusuri ana'ia Jisas, 'a taha mai beiai ruruhai sae. Ra waa'i mai naihi mana hasi'ei 'anai heingahu. 'Iraaui Na'ohadaa'i Piriisi mana Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses ma tara'i saemaua ro'u ra ha'a-taariraau mai. 44 Mia Jiudas 'a bwane hauai ha'a-aratara tanaraau o'ani, “'Ia mo'o nawai ngoonia, naasi na moi dau ha'agorohia mamoi waia.” 45 Naasi, mia Jiudas 'a 'ari odo-odo beia Jisas ma ha'atee o'ani tanaa, “Ha'ausuri” ma ngoonia. 46 Miraaugu daua 'anai waia. 47 Ma na'i 'ohasi, 'e ta'i 'iniraaui rongoiusuri na awa gaarangiraau, 'a rahiai naihi ana ma taba taahiai karinganai sae tatau'aro anai Na'ohadaaui Piriisi. 48 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani tanaraau, “'A 'ua? Mou 'adoma'inia do 'inau 'e sae hehere ta'aa na mou boi 'inia bei'i naihi mana hasi'ei 'anai heingahu 'anai dauau? 49 'A 'ua namou ai'a bwani dauau 'inia na'i Ruma Maea ana God? 'Ado dangi na'i 'isi'a nau ha'ausuri na'iei. Ma'ata, mareho namougu hauanisi, 'e ha'ato'oa moi mareho nara bwane usua 'iniau na'i Usu-usu Maea! Naia na mou boi dauau o'ani 'iniani.” 50 Miraaui rongoiusuri rau nugasia'a Jisas marau hora hako baania. 51 Ma'e sae haoru, na suria Jisas. 'Iia 'a ho'owa'a 'iniai tahangai bwana mamae. Mana 'oha rau bonasiai daua, 52 'a ahodai bwana ana ma hora ha'i wa'aroko.
Jisas Ra Waia Tanaai Na'ohadaaui Piriisi
53 Marau waia Jisas 'ari na'i ruma anai Na'ohadaaui Piriisi. Miraaui Na'ohadaa'i Piriisi miraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses ma tara'i saemaua ro'u na rau awa na'i Kansol, rau goni mai hako na'i dorasi. 54 Mia Pita 'a haisuri ha'atau moi. 'A siri na'i raronai dora a'ora na'i maanai rumasi ma heinagu na'i bobonai 'eu. 'A waari'u beiraaui sae hehei'oi nara 'omesuriai Ruma Maea ana God. 55 Hoita, na'i raronai ruma, 'iraaui Na'ohadaa'i Piriisi miraaui haru saemaua narau awa ro'u na'i Kansol ra bonasia do rai sadoia ta mamaani 'anai subunia 'inia Jisas marai hiiri ha'amaesia 'inia. Miraau ai'a sadoia ta maho 'anai ha'ahunia 'inia. 56 'Inia, rei'uaa nara ragoi nei ra haa'i mamaani pwari'i 'ana Jisas, me ni mamaani adaa'i ra ai'a ta'isada. 57 Ra ura ara'a ro'u tara'i nei ma ra haua ro'u i pwari'i. Rau o'ani, 58 “'I'ameu meu rongoa do 'ai kaiai Ruma Maea ana God 'iraaui sae rau tau'aronasi. Ma 'unua do 'ai ha'aurasia aho'i ta nei haoru na'i moi oru dangi, 'e nei na bwa'i sae nai matai tau'arona!” 59 Ma'ata na mamaani adaa'i ra he'ete'i hairiu mau. 60 Mana Na'ohadaaui Piriisi 'a ura ara'a na'i maadaaui sae 'isi, ma ha'atee o'ani tanaa Jisas, “'A 'ua? 'O bwa'i haua ta heiarami 'ini'i mareho ra ha'ahuni'o 'ini'isi?” 61 'Ia Jisas 'a papaku ma ai'a 'unua ta ta'i ha'atee. Mana Na'ohadaa'i Piriisi 'a songa'inia o'ani ro'u, “'A 'ua? I'oe naasi Ha'atahi, garena God?” 62 Jisas 'a aramia o'ani, “'Io. 'Inau! 'Inau, na Garei Inoni, moi re'iau mau, 'oha wai heinagu na'i dora ororiu na'i aba odona God huunai mena. Wai aho'i mai hungadi rorodo na'i aro!” 63 Mana Na'ohadaaui Piriisi 'a karia i to'oni ana haaria 'anai ha'ata'iniai 'ado'adona doni mareho na haua Jisas 'a ta'aa di'u. Ma o'ani, “Gaugu bwa'i sibania'a ro'u ta sae 'anai ha'ahunia 'inia ta maho ro'u. 64 Naia mou rongoa'a haarimoousi, 'a ha'atee ha'ata'aia God! Mou 'adoma'i he'ua?” Marau aramia o'ani, “'A arari do rai ha'amaesia!” 65 Maraugu ngisuai abena, ma tara'i nei rau bibii bwarasiai maana marau rubu'ia 'ini'i rimadaa'i marau ha'atee o'ani, “'Oi 'unua tana'ameu mo'o na rubu'i'osi! 'Inia i'oe 'e rarabea, nita?” Ma na'i 'ohasi na sae hehei'oi nara 'omesuriai Ruma Maea ana God rau waia marau hidaria ro'u.
Pita 'A Tohea Jisas
66 Na'i mau 'oha ra hiiria Jisas, 'ia Pita 'a heinagu mau na'i dora a'ora na'i maanai ruma. Na'i 'ohasi 'e gere urao na tau'aro tanaai Na'ohadaaui Piriisi 'a boi. 67 'Oha na 'omesiai wawaari'u ana Pita na'i 'eu, 'a wana wetewete 'inia ma o'ani, “I'oe ro'usi beia Jisas ni Nasaret!” 68 Me 'iia 'a o'ani 'inia, “'O pwari'i na! Nau ai'a 'iraraai maho na'o 'unuasi!” Mia Pita 'a suruta'e ma gere hura'a wou na'i maanai bara, mana kua 'a tataraoke. 69 Mana gere uraosi 'a 'omesia ro'ua Pita, ma ha'atee o'ani tanaraaui sae rau awa 'isi, 'a o'ani, “'E ta'i abe 'iniraau ro'u naasi!” 70 Mia Pita 'a o'ani ro'u, “Ai'a, 'inau ai'a!” 'A ai'a orea miraaui sae rau ura na'isi rau o'ani ro'u 'inia Pita, “Ha'amomori, i'oe 'e ta'i ro'u 'iniraau. Meu 'iraraa do i'oe 'e sae ni Galili ro'u.” 71 'Ia Pita 'a tohe baabau 'a o'ani, “Ha'amomori beia God! 'Inau ai'a 'iraraa mora a mo'o namou 'unuasi! 'Onaa wai pwari'i 'ia God 'ai ha'a-mama'aiau!” 72 Na'i mau madoraasi mana kua 'a ruana'ai tataraoke. Mia Pita 'agu 'adoma'i aho'isi'i ha'atee na 'unu'i a Jisas tanaa, 'a o'ani, “Na kua 'a bwa'i tataraoke ha'arua mau, ma'oi 'unua ha'a-oru'a do 'o ai'a 'iraraau.” 'A 'adoma'i aho'isia magu angi.
Ra Waia Jisas Tanaa Paelat
1 Na'i mau haho'oa ta'aa, 'iraaui saemaua na'i Kansol rau goni aho'i hako marau hauai ta'i 'ado'ado 'iniai here rai haa 'ana Jisas. Naasi marau ho'osi'i rimana Jisas marau waia 'ari tanaa Paelat, na Primia 'anai Provens. 2 Mia Paelat 'a songa'inia Jisas o'ani, “'A 'ua? I'oe naasi mwaeraha adaaui Jiu?” Jisas 'a aramia o'ani, “Naia na'o 'unuasi.” 3 Miraaui Na'ohadaa'i Piriisi rau subunia 'ini'i mwani maho ta'a'i. 4 Naasi mia Paelat 'a songa'inia aho'i ro'ua Jisas, 'a o'ani “'O rongo'i maho rau subuni'o 'ini'isi? 'A 'ua? 'A bwa'i maho na'oi 'unua?” 5 Mia Jisas 'agu ai'a 'unua'a ta ta'i ha'atee mia Paelat 'a heimwaota'i di'u.
Paelat 'A Hiiria Jisas
6 'Ado harisi, 'oha 'iraaui Jiu ra ha'ato'oai rongo 'anai 'adoma'i aho'isiai Roho Aharau, 'ia Paelat 'a matai ha'awatea tanaraau ta sae narai 'irisia ma'ai ha'ahura'ahia baaniai rumaniho'o. 7 Hoita, na'i madoraa narau hiiria Jisas, ra'i sae nara awa na'i rumaniho'o, 'inia rau ngahu ha'amaesi'i sae na'i madoraa na rau bonasia ha'ahakoai heimarungi adaaui Rom. Ma'e ta'i 'iniraau naasia Barabas. 8 Miraaui Jiu rau boi 'anai ha'angonia Paelat do'ai ruhasia ta sae 'onaai bwane hahaua ana. 9 Mia Paelat 'a o'ani 'iniraau, “'A 'ua? Mou 'irisia dowai ruhasiai mwaeraha amooui Jiu?” 10 'Ia Paelat 'a ha'atee o'asi suria 'a bwane 'iraraa do 'iraaui Na'ohadaa'i Piriisi rau waia maia Jisas suria rau kakawa 'omesia 'iniai rago anai sae nara ta'ahia. 11 Miraaui Na'ohadaa'i Piriisi rau ha'angoniraau wetewete inoni dorai 'unua tanaa Paelat 'anai ruhasia Barabas, 'ia Jisas 'ai abu. 12 Mia Paelat 'a songa'iniraau hakoi noni o'ani, “Mawai ha'ahe'uaa mo'o na mou 'unuasi do 'iia 'e mwaeraha amooui Jiu?” 13 Marau awara o'ani, “Rabu ahita'inia na'i dadaahoro!” 14 Mia Paelat 'a songa'iniraau o'ani, “'Iniai 'uaana? 'E 'ino he'ua na haa?” Marau awara raha ro'u o'ani, “Rabu ahita'inia na'i dadaahoro!” 15 Mia Paelat 'a ruhasia Barabas, suria 'a rabasia do 'ai aroi ahudaa'i. Ma 'unua tanaraaui sae hehei'oi ana'i dorai rohoa Jisas 'iniai hasiwaro baabau marai waia hura'a 'anai rabua na'i dadaahoro.
'Iraaui Hehei'oi Ra Haikou 'Inia Jisas
16 Miraaui hehei'oi rau waia Jisas siri na'i kae ruma raha ana Paelat. Marau 'unuraau ro'u hako mai sae hehei'oi na'i ruruha adaau. 17 Marau ha'ato'onia Jisas 'onaai mwaeraha 'iniai to'oni tewa wangawanga. Marau nugaa na'i bwauna i hihiiri bwau nara haa 'iniai waroraraki. 18 Marau ha'atotooa, rau o'ani, “Ha'aasaai mwaeraha adaaui Jiu!” 19 Rau rubu'iai bwauna 'iniai hasi'ei, rau ngisuai abena marau topira'i ruru tanaa do rau ha'ahoua. 20 Na'i 'oha rau ha'ada'ada'a hako 'inia rau rahia aho'i to'oni wangawanga narau ha'ato'onia 'inia marau ha'ato'onia aho'i 'iniai to'oni ana maraugu waia 'ari 'anai rabua na'i dadaahoro.
Ra Rabu Ahita'inia Jisas Na'i Dadaahoro
21 'Oha rau 'ari wou suriai tara na'i Jerusalem, rau heisadoi beiai sae na atana 'ia Saemon. 'Iia 'e sae ni 'omaai Saerin me 'iiasi 'e amana Aleksanda mea Rufas. 'Agu boi baaniai dora na gere ha'atau baaniai 'omaasi ma riutaha mai ro'u na'i tarasi. 'Iraau hehei'oi rau ha'a-'usu'usua do 'ai suru'iai dadaahoro baania Jisas. 22 Rau waia Jisas 'ari na'i dora ra 'unua 'iniai Golgota mana 'ado'ado 'ana, “'E Dora ni Korai Bwau Sae.” 23 Marau haua tanaai waen ra doraria 'iniai merisini na ra 'unua 'inia “myrrh” 'anai ha'amaadidi'i dora ra maata'i. Mia Jisas 'a ai'a raba gonohia. 24 Miraaui sae hehei'oi rau rabu ahita'inia Jisas na'i dadaahoro. Rau gaasi ha'ara 'anai sadoia tei 'iniraau nai to'ora'i to'oni ana'i. 25 Mana'i madoraa 'onaai angi siwa na'i haho'oa na rau rabu ahita'inia Jisas na'i dadaahoro. 26 Mara usuai usu-usu na'i baba mara nugaa na'i bwaunai dadaahoro 'anai ha'ata'iniai taha na ha'atari'aa. Rau usua o'ani, MWAERAHA ADAAUI JIU 27 Ma'e waira rua sae beriberi narau rabu ahita'inirarua ro'u suri'i dadaahoro. Ta nei na'i aba odo 'inia Jisas ma ta nei na'i aba maha. 28 'A to'o o'asi do 'ai to'o ha'a-momori taha na ra usua na'i Usu-usu Maea, “'Iraaui sae ra 'unua do 'iia 'e ta'i abe 'iniraaui sae hehere ta'aa.” 29 Miraaui sae ra taha horo 'isi rau ha'atee ha'ata'aia, rau arabwau 'ini ha'atotooa marau o'ani, “Mmm naasi, i'oe na'o 'unua ani do'oi kaiai Ruma Maea ana God ma'oi matai ha'a-urasia aho'i na'i raronai oru dangi. 30 'Onaa 'o to'o mena o'asi, 'o ga'i ha'atahi'o haari'o ma 'oi dio mai baaniai dadaahorosi.” 31 'Iraau ro'u na Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses miraau Na'ohadaa'i Piriisi rau haikou 'inia. Rau ha'atee hairiu o'ani, “Sae he'ete'i 'a matai ha'atahi'i, me 'iia 'a bwa'i matai ha'atahia haaria. 32 'A 'ua? Naia naasi Ha'atahi, mwaeraha adaaui Jiu? 'Onaa gai 'omesiai dio mai ana baaniai dadaahoro ma gaigu hinihini'i ha'atee ana'i.” Mana waira rua ra rabu ahita'ini'ararua beia Jisas, raru ha'atee ha'ata'aia ro'u.
Na Mae Ana Jisas
33 Ma na'i angi ta'i tangahuru mana rua na'i dangisi, 'a kuhi bwarasiai kantri hako tari na'i angi oru. 34 Na'i angi oru abaidangi 'ia Jisas 'a totoro o'ani na'i ha'atee ana, “'Elai, 'Elai, lama sabaktani?” Na 'ado'ado 'anai ha'ateesi, 'a o'ani, “God agua! God agua! 'Ini 'uaana na'o gagata'iniau 'inia?” 35 Ma tara'i nei nara ura gaarangi, rau rongoai awara o'asi ana marau o'ani, “'Ei, 'a kukua Elaija.” 36 Ma 'eba i ta'i sae ma dauai mareho na matai omi'i wai, ma ha'ahonua 'iniai waen mahai. 'A nugaa na'i hasi'ei ma taranga'inia ara'a tanaa Jisas do 'ai gonohia. Mana saesi 'a o'ani, “Gai 'ome'ome ga'u 'onaa na 'ia Elaija 'ai boi 'anai ha'adiohia baaniai dadaahoro.” 37 Mia Jisas 'a totoro magu mae. 38 Mana bwana ubu-ubu'a nara rohe bwarasia 'iniai dora maea na'i Ruma Maea ana God, 'a maakari heihoa, taraawa'a bo ta'eha ma dio. 39 Na'i 'ohasi 'e na'otara adaaui sae hehei'oi na ura na'i maanai dadaahoro ana Jisas. Mana 'oha na re'iai mae na haua, 'agu ha'atee o'ani, “Ha'amomori, 'ia mo'oni huunai garena God!” 40-41 Ma tara'i urao ra suria Jisas ara'a mai na'i Jerusalem. Rau awa gere ha'atau moi baaniai dadaahoro maraugu wanawana 'ari. Tara'i nei beiraau, 'ira a Meri ni Magdala, 'ia Salome, mea Meri inana gere Jems mea Joses. Waira orusi rau bwane suria mau mai a Jisas 'anai 'a'auhia na'i madoraa na tatariori na'i Galili.
Josep Ni 'Arimatea 'A Aoraa Jisas Na'i Wabwa
42 Ma 'ari wou 'anai su'urahi'a mana dangi ni mamaro 'a gaarangi. Miraau na Jiu rau ha'aagau 'anai dangi hauasa adaausi. 43 Naasi ma'e sae na atana 'ia Josep ni 'Arimatea, 'a taha beia Paelat. 'Iiasi 'e ta'i sae na'i Kansol na rau hiiriasi a Jisas. Me 'iia 'e sae nara ha'ahoua. 'Iia 'a to'oraai 'adoma'i heitotori 'iniai madoraa na 'ia God 'ai marungiraaui inoni ana'i. Ma rei'uaa na mamaa'u, me 'iia 'a taha beia Paelat ma o'ani 'inia, “Mwaeraha, 'inau 'au raba rahia dioi abena Jisas baaniai dadaahoro. 'A 'ua? 'A goro moi?” 44 Mia Paelat 'a o'ani, “'A 'ua? 'Ia Jisas 'a mae'a?” Ma soiai bwauodo adaaui sae hehei'oi na re'iai mae ana Jisas ma songa'inia. 45 Na'i 'oha na sae hehei'oisi 'a 'unua tanaa do'ia Jisas 'a mae'a, 'ia Paelat 'agu ha'awatea Josep 'anai rahia dioi abena Jisas baaniai dadaahoro. 46 Mia Josep 'a horiai bwana mamaahui, ma rahia dioi abena Jisas. Naasi 'a ho'ua 'iniai bwana, magu aoraa na'i wabwa ra 'eria na'i abenai kae hau. Naasi mara hugesia ro'u wou i kae hau bwarasiai maanai wabwasi. 47 Ma na'i 'ohasi, 'ia Meri ni Magdala mea Meri inana Joses raru awa ro'u 'isi ma raru re'iai dora na ra aoraa na'iei abena Jisas.
Jisas 'A Tahi Aho'i
1 Murinai dangi ni mamarosi, 'ia Meri ni Magdala, 'ia Salome mea Meri inana Jems rau 'ari hori'i waiwai nara dorari'i 'iniai hasi'ei sisi'ini 'anai nuga'i na'i abena Jisas. 2 Mana'i wa'aria na'i dangi sade, na'i 'oha na sina 'agu taraawa'a ara'a, rau 'ari na'i wabwa nara aoraa ieia Jisas. 3 Na'i 'oha narau 'a'ari wou mau, rau heisosonga'i hairiu o'ani, “'Ia tei nai 'a'auhigaau 'anai hugesiai hau baaniai maanai wabwa?” 4 Na'i 'oha naraugu ataha wou na'i dorasi, rau 'omesia doni kae hau raha di'usi ra bwane hugesia'a. 5 Na'i 'oha naraugu siri wou na'i wabwa, rau re'iai sae na heinagu na'i aba odo. Mana saesi 'e sae haoru na to'oni 'iniai to'oni mamaahui. Miraau kae mamaa'u di'u. 6 Mana saesi 'a o'ani 'iniraau, “Moi abu mamaa'u! 'Au 'iraraa mou 'ome 'inia Jisas ni Nasaret nara rabua na'i dadaahoro. 'Agu ai'a awa'a 'ini, 'inia 'ia God 'a ha'a-suruta'ea aho'i baaniai mae. 'Ome! Naani dora ra aoraa iei abena. 7 Moi aho'i 'ari mamoi maania tanaa Pita miraaui haru tara'i rongoiusuri ro'u o'ani, ‘'Ia Jisas 'ai na'o 'ari Galili 'ini'amou ma moigui sadoia na'iei 'onaai bwane 'unua ana tana'amou.’ ” 8 'Oha rau hura'a baaniai wabwa, rau hora ha'i 'idi'idi 'iniai mamaa'u. Rau ai'a maania ro'u tanaa ta nei, 'inia rau mamaa'u di'u.
Jisas 'A Ha'ata'i Tanaraaui Nei Ra Suria
9 Na'i haho'oa na'i dangi sadesi, 'oha 'ia Jisas 'a suruta'e aho'i baaniai mae, 'a ha'ata'i tanaa Meri ni Magdala na'i na'o, i urao na 'ia Jisas 'a taariai biu adaro baania ani. 10 'Ia Meri 'a 'ari beiraaui sae haguhagu goro ana'ia Jisas, na rau ahutotou marau angi. 'A maania tanaraaui ha'ata'i ana Jisas tanaa. 11 Ma na'i 'oha rau rongoa do 'ia Meri 'a re'ia Jisas, do 'a suruta'e aho'i baaniai mae, rau ai'a hinihinia. 12 'E ta'i 'oha ro'u 'ia Jisas 'a ha'ata'i tanaai rua rongoiusuri 'oha raru bwabwahe ha'atau baaniai 'omaa. Na'i 'ohasi raru ai'a 'ome 'iraraa Jisas 'inia na 'omehana 'a orisi. 13 'Oha raru aho'i mai, raru maania tanaraaui tara'i rongoiusuri ro'u, me 'iraau ai'a hinihinirarua ro'u. 14 Ma ha'ata'i ha'ahako tanaraaui ta'i tangahuru mana waira ta'i rongoiusuri ana na'i 'oha rau ngau goni. Ma ha'atee wetewete tanaraau 'inia ra baabaui tahingadaa'i. 'Inia rau ai'a hinihini'i mamaani adaa'i sae na ra re'ia Jisas do 'a tahi aho'i. 15 Miagu o'ani ro'u 'iniraau, “Moi hura'a suri'i mwane dora na'i marewana, mamoi taroha'inia hura'ai Taroha Goro tanarai mwani noni hako. 16 'Iatei nai hinihiniai Taroha Goro maai bwareomaea, 'ai to'oraai tahi tarau beia God. Mana nei na bwa'i hinihini, 'ia God 'ai hiiri ha'a-mama'aia marai gaasia na'i dora ni rongomaata'i. 17 'Irai sae ra hinihini, 'ia God 'ai haua tanaraaui mena 'anai hau'i mwani ha'abu'oahu. Ma rai taari'i adaro 'iniai atagu, marai matai ha'atee 'ini'i mwani ha'atee he'ete'i hairiu na ra ai'a 'irara'i mau. 18 Rei'uaa rai daa'i mwaa ta'a'i ma'ua gonohi'i maho mamaesi'i ma ra bwa'i maesi'i. Ma rai nuga'i rimadaa'i na'i hungadi sae daoha marai goro aho'i.”
Jisas 'A Ara'ai Aro
19 'Oha 'ia Jisas 'a maani'i hako tanaraaui rongoiusuri mareho 'isi, mia God 'a waia'a ara'ai aro ma heinagu na'i aba odona God. 20 Miraaui rongoiusuri ana'i rau hura'a suri'i mwani 'omaa 'anai taroha'iniai Taroha Goro. Mia Araha 'a awa beiraau 'anai 'a'auhiraau. Rau hau'i mwani ha'abu'oahu 'iniai mena ana, ma naasi 'a ha'ata'inia doni mareho narau taroha'ini'i ra ha'a-momori.
1 Tana'o Tiofilas: 'A ragoi nei ra bwane usu'i mamaani 'ini'i mwane maho na hau'ia Jisas na'i madoraa na awa bei'ameu. 2 Mana mareho narau usu-usu 'abai'i, ra'i mareho nameu bwane rongo'i beiraaui nei narau wanara'i maa 'ini'i. 'Iraau naasi inoni tatau'aro ana'ia God narau maania hura'a i tarohasi tanaraaui inoni. 3 Hoita, suria 'inau ro'u naasi ta'i abe nau bonasiai siba ha'agorohia ro'u i mamaani 'inia Jisas mau mai na'i taraawa'ana, 'inau nau raba usua ro'u ta buka tana'o. Mwanemaua Tiofilas, 'au haua o'asi 4 do neina 'oi 'irara ha'agorohia doni mareho nara ha'ausuri'o 'ini'i ra'i mareho ha'amomori.
Enjel Gebrel 'A 'Unua Hura'a Do 'Ia Jon Bwareomaea 'Ai Huta
5 Na'i 'oha 'ia Herod 'a mwaeraha na'i Jiudea, 'e Piriisi na atana 'ia Sakaraea na awa ro'u na'i madoraasi. 'Iia 'e ta'i 'iniraaui ruruhai Piriisi nara 'unuraau 'iniai Abaeja. Mana urao ana Sakaraea 'ia Elisabet. 'Ia Elisabet 'e urao baaniai burungana Eron. Mia Eron 'e 'etanai Na'ohadaaui Piriisi na'i 'oha bwani. 6 'Ia Sakaraea mea Elisabet ra'i inoni odo-odo na'i maana God nararu awa suri'i tarau i Ha'atora mana heiatenga'i ana'ia God. 7 Ma'ata, raru ai'a to'o gare, suria 'ia Elisabet 'a 'amara, mirarua raru wari hako'a ro'u. 8 Hoita, ta'i 'oha, 'ia Sakaraea 'a tau'aro na'i Ruma Maea ana God, 'inia 'a tari mai 'oha anai ruruha ana 'anai hauai tatau'aro adaau. 9 Ma suriai ringeringe adaaui Piriisi na'i 'ohasi. 'Iraau rau gaasi ha'ara 'anai sadoia tei naasi nai siri na'i Ruma Maea 'anai suungiai insens. Naasi ni ha'ara 'a auru hunia Sakaraea magu siri 'anai suungiai insens. 10 Na'i madoraasi, 'a ragoi noni nara goni mai na'i maanai Ruma Maeasi 'anai ha'arahesi. 11 Ma na'i 'oha na 'ia Sakaraea 'a suungiai insens, 'e enjel ana Araha God 'a ha'amaranga tanaa. 'A ura na'i aba odo 'iniai dora maea nara susuungiai insens. 12 Na'i 'oha na 'ia Sakaraea 'a 'omesia, 'a kaku ta'aa i ahuna, ma mamaa'u di'u. 13 Mana enjel 'a ha'atee o'ani 'inia, “'Oi abui mamaa'u Sakaraea! 'Ia God 'a rongoai ha'arahesi amua mana urao amua 'ai ha'ahutaai gare mwane ma'oi ha'a-atana 'inia Jon. 14 'I'amurua murui wa'ewa'e di'u 'inia, mai rago ro'u i nei narai wa'ewa'e 'iniai huta ana, 15 suria 'iia 'ai ha'i inoni hauasa na'i 'ado'adona Araha God. 'Iia 'ai abui gonohia ta waen, ma'ua gonohia ta wai ni bweu he'ete'i ro'u moi wou. Na Hi'ona Maea 'ai awa beia taraawa'a mau na'i ahuna inana. 16 'Ai rago inoni ni Israel nai wairaau aho'i mai 'anai aho'isia Araha God adaau. 17 'Iia 'ai to'o mena nai wetewete 'onaaia rarabea Elaija. 'Ai boi na'i na'o 'inia Araha 'anai ha'aagauraaui inoni 'anai boi ana. 'Ai ha'ahaguraau aho'i ama bei'i gare adaa'i ma'ai rihosi'i 'adoma'idi nei ra hairaesi beia God marai awa 'onaai nei nara awa odo-odo.” 18 Mia Sakaraea 'agu songa'i o'ani, “'Ai he'uai 'iraraa agua doni marehosi 'a ha'a-momori? 'Inia 'inau 'au wari'a, mana urao agua 'a wari'a ro'u.” 19 Mana enjel 'a aramia o'ani, “'Inaua Gebrel, minau 'au ura na'i maana God 'ado dangi. 'Ia God na ha'ataariau mai 'anai ha'atee bei'o 'anai maania tana'o i taroha gorosi. 20 Ma'ata suriai ai'a hinihini'i amu'i ha'atee agu'i, i'oe 'oi baanguu tari dangi nai huta i gare amua. Ni ha'atee agu'i rai to'o ha'amomori na'i huunai madoraa 'ana.” 21 Na'i 'ohasi 'iraaui mwane inoni ani narau awa 'anai ha'arahesi na'i abau 'omaa rau mamasia Sakaraea do'ai hura'a mai. Rau wai'ado'ado 'iniai orea na haa siri raronai Ruma Maea. 22 Ma na'i 'oha nagu hura'a mai, 'a ai'a ha'atee tarairaau ma haa'i moi ha'ara tanaraau 'iniai rimana'i. Na'i 'ohasi rau 'iraraa do'e mareho na ha'amaranga tanaa na'i Ruma Maea. 23 Ma na'i 'oha na hako i sade ana 'anai tagora, 'ia Sakaraea 'agu aho'i 'ari ruma ana. 24 Na'i gere muri moi mai, 'ia Elisabet 'a to'ora 'iniai gare, ma'e rima hura na awa hatara'i moi na'i ruma. 25 Mia Elisabet 'a ha'atee o'ani, “Naasi 'ia Araha God 'agu goro 'iniau ma rahia baaniaui ninima na awa beiau 'iniai ai'a to'ora gare.”
Enjel 'A 'Unua Hura'a Do 'Ia Jisas 'Ai Huta
26 Na'i ononai hura ana Elisabet na to'ora 'iniai gare, 'ia God 'a ha'ataaria enjel Gebrel 'ari na'i 'omaai Nasaret na'i Provensi Galili. 27 I enjel 'a taha beiai gere urao haoru ta'aa na ai'a 'ari mau beia ta mwane. Na atanai gere uraosi 'ia Meri. Mia Meri 'a haguhagu beiai sae na atana 'ia Josep. 'Ia Josep 'a huta mai baaniai burungana Deved i mwaeraha. 28 Mana enjel 'a 'ariwou ma ha'atee o'ani, “Wa'ewa'e raha di'u tana'o Meri! 'Ia God 'a awa bei'o ma ha'agorohi'o.” 29 'Ia Meri 'a torakoke i 'adoma'ina ma kakui ahuna 'ini'i 'ado'ado 'ada'i ha'atee 'isi. 30 Mana enjel 'a ha'atee o'ani, “Abui mamaa'u Meri! 'Ia God 'a 'ome taeni'o. 31 I'oe 'oi to'ora 'inia ta gare mwane, ma na'i 'oha nai huta 'oi ha'a-atana 'inia Jisas. 32 'Iia 'ai ha'i inoni hauasa marai 'unua 'iniai garena God na ororiu ara'a. 'Ia Araha God 'ai ha'amwaerahaa 'onaai wauwa ana, 'ia Deved. 33 Mana garesi 'ai marungiraau tarau i saeni Israel mana heimarungi ana 'a bwa'i 'oha nai hako.” 34 Mia Meri 'a ha'atee o'ani, “Ma'ai to'o he'ua i marehosi, na'i 'oha nau ai'a awa mau beia ta mwane?” 35 Mana enjel 'a aramia o'ani, “Na Hi'ona Maea 'ai boi na'i hungamu, mana mena ana God na ororiu ara'a 'ai awa bei'o. Tarana naasi na garesi 'ai maea, marai 'unua 'iniai garena God. 36 'O 'iraraai gere inamu a Elisabet? Ra 'adoma'inia do'iia 'agu bwa'i to'o gare'a. Ma na'i 'ohani 'iia 'a to'ora 'iniai gare, rei'uaa na wari, me naani'a i ononai hura ana. 37 'Ia God 'a bwa'i mareho nai bwara tanaa.” 38 Mia Meri 'a o'ani, “'Inau 'e inoni tatau'aro ana Araha God. 'A goro do'ai to'o o'asi tanaau 'onaai 'unua amua.” Naasi mana enjel 'agu hano baania.
Meri 'A Garihia Elisabet
39 Na'i murina moi 'ohasi, 'ia Meri 'a ha'ataura'i ma raurau 'ari 'anai 'omaa na'i toroi Jiudea. 40 Na'i 'oha na ataha wou na'i 'omaasi, 'a siri na'i ruma ana Sakaraea ma ha'atee wa'ewa'e tanaa Elisabet. 41 Na'i 'oha 'ia Elisabet 'a rongoai ha'atee wa'ewa'e na haua Meri tanaa, na gare na'i ahuna Elisabet 'a 'ihara'i, mia Elisabet 'a rabe beiai Hi'ona Maea. 42 Ma na'i ringe raha 'a ha'atee hurasi o'ani, “'Ia God 'a ha'agorohi'o di'u'i mwane urao hako, mai ha'agorohiai kakae na'oi ha'ahutaa. 43 'A 'ua gasi na 'ia God 'a ha'agorohiau o'asi 'inia, 'oha i'oe, inana Araha agua 'o boi 'anai garihiau? 44 I'oe 'e inana Araha, 'au 'iraraa o'asi, 'inia na'i moi 'oha nau rongoai ha'atee wa'ewa'e amua tanaau, na gare na'i raronai ahuguni 'a 'ihara'i 'iniai wa'ewa'e. 45 'Ia God 'ai ha'agorohi'o 'iniai hinihinia amua do'ai to'o ha'a-momori tana'o i taha na duruduru 'inia.”
Gana ni Ha'aasa Ana Meri
46 Mia Meri 'a o'ani, “Ni tahingagu 'a ha'aasaa Araha God. 47 Mau wa'ewa'e, 'inia 'iia na ha'atahiau. 48 'Iia 'a 'adoma'iniau i inoni tatau'aro ana, rei'uaa nau ai'a ororiu. Na'i 'ohani ma 'ari'a, na mwane ugui inoni rai ha'arangasia hura'a i ha'agorohiau na haua God, 49 'iniai mareho hauasa na haua tanaau 'iniai mena ana. Na atana na maea. 50 'Iia 'a ahu ta'ahirai nei nara ginagina 'inia, suri'i mwane ugui inoni he'ete'i hairiu. 51 'Iia 'a hau'i mwane tatau'aro hauasa 'iniai mena ana. 'Iia 'a taari 'adara'iniraaui nei nara 'adoma'i ha'ata'eraau haariraau. 52 'A ha'a-hura'ahiraaui mwaeraha baani'i dora ni heimarungi adaa'i, ma ha'a-ororiuraaui nei rau heiheiraau aho'i. 53 'Iia 'a hanganiraau 'ini'i mwane mareho goro 'i nei ra hioro, ma ha'a-taariraau beira'i kongari nei ra toto'ora. 54-55 'Iia 'a 'a'auhigaaui Israel, i inoni tatau'aro ana'i, ma ahu ta'ahia tarau a Ebraham mana warowarona'i, 'onaai durua ana tanaraaui wauwa agaa'i.” 56 Mia Meri 'a ga'i 'onaai oru hura na awa beia Elisabet, maagu aho'i 'ari 'omaa ana na'i Nasaret.
Na Huta Ana Jon Bwareomaea
57 Na'i 'oha nagu tari mai madoraa ana Elisabet 'anai ha'ahuta, 'a ha'ahutaai gare mwane. 58 'Iraaui noni ana'ia Elisabet, miraaui nei narau mono goni ta'i 'omaa rau rongoai heita'ahi 'ia Araha God na haua tanaa, marau wa'ewa'e beia 'inia. 59 Ma na'i warunai dangi, rau goni mai 'anai hauai ringei aha ha'ara tanaai kakae, ma 'anai ha'a-atana 'inia Sakaraea, 'e ha'amarahu suriai amana. 60 Mana inanai garesi 'a ha'atee wetewete tanaraau o'ani, “Ai'a. Na atana 'ia Jon!” 61 Miraau inoni rau o'ani 'inia, “Mi'oe ai'a tanei na'i burungamu nai to'oraai atasi.” 62 Naasi marau haai ha'ara tanaai amanai garesi 'anai 'unua ta ata nai 'irisia nana. 63 Mia Sakaraea 'a hauai ha'ara tanaraau dorai haua tanaa ta mareho 'anai usu-usu na'iei. Ma na'i 'oha narau haua tanaa, 'a usua o'ani, “Na atana 'ia Jon.” Na'i 'ohasi na mwane inoni hako ra heimwaota'i di'u. 64 Ma na'i mau 'ohasi 'a matai hadahada aho'i ma taraawa'a ha'aasaa God. 65 Na mwane inoni na'i 'omaasi 'a kakui ahudaau hako, mana marehosi ra hadanga'inia suri'i mwani 'omaa na'i toroi Jiudea. 66 Miraau hakoi nei rau rongoa rau wai'ado'ado surisuria, rau o'ani, “Romwane, 'ai ha'i sae he'ua na'i 'oha nai raha ara'a?” Rau ha'atee o'asi, suria rau aidangisia doni mena ana God 'a awa beiai garesi.
'Ia Sakaraea 'A Gana Ha'aasaa God
67 Mia Sakaraea, amana Jon, 'a rabe beiai Hi'ona Maea ma ha'atee rarabeanga'ini'i taha 'ia God na 'unu'i tanaa. 68 “Gau magai ha'atee ha'agorohia Arahaga, i God agaaui Israel, 'inia 'iia 'a boi 'anai ruhasiraaui inoni ana'i. 69 'A haua tanagiai Ha'atahi na wetewete na hura'a baaniai burunganai inoni tatau'aro ana, 'ia Mwaeraha Deved. 70 Naasi taha na duruduru 'inia na'i ngoodaa'i rarabea ana'i 'oha bwani. 71 'A durua do 'ai ha'atahigia baani'i maerongaga, mei baani'i hakoi mena adaa'i nei ra 'utaigia. 72 'Iia 'a ha'ata'iniai ahu heita'ahi ana tanaraaui wauwa agaa'i, suria 'a ai'a kaku'aai duruduru ana tanaraau na wetewete ma maea. 73 Na durudurusi 'a haua tanaa Ebraham, i wauwa agaau. 74 'A 'unua do 'ai ha'atahigia baaniraaui maerongaga, magai abui mamaa'u na'i 'oha gai tau'aro tanaa God, 75 beiai awaha na maea mana odo-odo na'i maana suri'i mwane dangiga. 76 Mi'oe gare agua, rai 'unu'o 'e rarabea ana God ororiu ara'a, suria i'oe 'oi na'otara tanaai Araha 'anai ha'aagauraaui noni 'anai boi ana. 77 'Oi taroha'inia tanaraaui inoni i tahi tarau na 'ia God 'ai matai haua tanaraau 'oha nai 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a adaa'i. 78 Ma'ai o'asi 'iniai ahu heita'ahi ana God tanagaau. 'Onaai sina na ara'a, i Ha'atahi aga 'ai boi baaniai aro 79 'anai bewaasiraaui nei narau awa na'i kuhi, mara awa na'i bahainai heimarungi anai mae. 'Iia 'ai na'otaragia 'anai hagu goro aho'i beia God.” 80 Mia Jon 'a raha ara'a ma ha'i sae raroma goro. 'A 'ari ma awa na'i dora mangasara, tari 'oha na taraawa'a heitaroha'i tanaraaui inoni nai Israel.
Na Huta Ana Jisas
1 Na'i madoraa na kekerei maua Jon, 'ia Ogastas na mwaeraha adaaui Rom, 'a ha'a-urasiai ringe 'anai usu ata tanaraau hakoi mwane inoni suri'i 'ado dora narau awa na'i bahainai heimarungi ana. 2 (Naasi 'etanai usu ata naigui to'o na'i madoraa na 'ia Kuirinias na Primia 'anai Provensi Siria.) 3 Na mwane inoni hako ra hano baani'i 'omaa nara awa suri'i mara 'ari 'anai usu ata suri'i huudi 'omaa adaa'i. 4 Naasi 'ia Josep 'a hano baaniai 'omaai Nasaret na'i Provensi Galili, ma 'ari na'i Betlehem, 'omaa ana Deved, na'i Provensi Jiudea. 'Ia Josep 'a 'ari Betlehem, suria 'iiasi 'e burungana Deved. 5 Mia Meri nara durua tanaa Josep 'anai waina, raru ta'i hano ro'u 'anai usu ata. Mia Meri 'a bwane to'ora 'iniai gare. 6 Ma na'i 'oha narau awa na'i Betlehem, 'a tari mai madoraa anai gare 'anai huta. 7 Mia Meri 'a ha'ahutaai 'etanai gare ana, 'e gare mwane. 'A ho'ua 'ini'i bwana, ma ha'adadaoa na'i dora ni hangani mwamwaa, suria na'i ruma ni mahuara 'a ai'a taradarua.
Enjel 'A Taroha'inia Hura'a Do 'Ia Jisas 'A Huta
8 Ma na'i rodosi, ra'i sae nara awa hura'a baaniai 'omaasi narau 'omesuri'i siip adaa'i. 9 Raugu 'asu'a mana enjel ana Araha God 'a ha'ata'i tanaraau, mana rarahana Araha God 'a bewaasiraau. Miraau mamaa'u di'u. 10 Mana enjel 'a ha'atee o'ani tanaraau, “Mou abui mamaa'u! 'Inau 'au boi beiai taroha na goro tana'amou 'anai ha'a-wa'ewa'eraaui mwane inoni hako. 11 Na de'eni, i nei 'anai ha'atahi'amou na huta mai na'i 'omaa ana Deved. 'Iia naasi Kraest i Araha. 12 Ma naani ha'ara 'inia tana'amou. Moi 'omesiai gare nara ho'ua 'ini bwana nara ha'adadaoa na'i dora ni hangani mwamwaa.” 13 Raugu 'asu'a ma'e kae ruruhai enjel rau rurugoni mai beiai nata enjel ani marau ha'atee ha'agorohia God o'ani, 14 “Ha'ahauasaa God na'i aro, mana gooroha ana 'ai awa beiraaui nei na'i marewana na 'ia God 'a ahugoro 'iniraau.” 15 'Iraaui enjel rau aho'i ara'ai aro, miraaui 'omesuri siip raugu o'ani 'iniraau hairiu, “Gaau magai 'ari 'omesiai taha na to'o na'i Betlehem, na 'ia Araha God na ha'arangasia tanagaau.” 16 Marau raurau 'ari Betlehem, rau sadoia Josep mea Meri mana kakae na dadao na'i raronai dora ni hangani mwamwaa. 17 Na'i 'oha narau 'omesiai kakae, rau maani'i mwane mareho na enjel 'a maani'i tanaraau 'iniai kakaesi. 18 Miraaui nei narau rongo'i, rau heimwaota'i di'u 'ini'i mareho narau maani'i. 19 Mia Meri 'a nuga'i mareho 'isi na'i 'adoma'ina ma wai'ado'ado suri'i tarau. 20 Miraau na 'omesuri siip rau aho'i. Rau ha'aasaa marau ha'atee ha'agorohia God 'ini'i mwane mareho narau rongo'i marau 'omesi'i. Ra to'o 'onaaiai taha i enjel na maani'i tanaraau.
Jisas Ra Ha'a-atana
21 Na'i 'oha na gare 'a tari warunai dangi, ra haua tanaai ringei aha ha'ara marau ha'a-atana 'inia Jisas. Naasi ata na enjel 'a bwane 'unua mau na'i 'oha na ai'a toto mau na'i ahuna inana.
Josep Mea Meri Raru Waia Jisas 'Ari Ruma Maea Na'i Jerusalem
22 'Agu tari mai madoraa ana Josep mea Meri 'anai ha'a-wariwarirarua aho'i na'i maana God 'onaai Ringe ana'ia Moses na 'unua 'anai haua murinai huta anai gare. Raru waiai kakae 'ari Ruma Maea ana God na'i Jerusalem 'anai wateai gare tanaa Araha God, 23 'inia na Ringe ana'ia Moses 'a o'ani, “Na 'adodi 'etadi gare mwane rai wate'i tanaa Araha God.” 24 Miraru haua ro'u i ho'asi tanaa God suriai ringe na 'ia Moses na 'unua dorai ho'asi 'inia ta rua abei 'ao ma'ua ta rua garei waibora. 25 Na'i 'ohasi 'e sae atana 'ia Simion 'a awa na'i Jerusalem. 'Iia 'e sae odo-odo na awa suriai hei'irisina God. 'Ia Simion 'a mamasiai 'oha na 'ia God 'ai ha'ataaria mai ta nei 'anai ruhasiraaui inoni nai Israel. Mana Hi'ona Maea 'a rabe beia, 26 ma bwane 'unua tanaa do 'iia 'a bwa'i mae tari 'oha 'ai 'omesiai Ha'atahi na 'ia Araha God 'a duruduru 'inia 'anai ha'ataaria mai. 27 Mana Hi'ona Maea 'a tau'aro na'i raromana Simion, ma 'ari na'i Ruma Maea. Ma na'i muri, 'ia Josep mea Meri raru ataha mai 'anai watea Jisas tanaa Araha God 'onaai Ringe ana'ia Moses na 'unua. 28 Mia Simion 'a suru'iai kakae ma ha'atee ha'agorohia 'inia God. 'A o'ani, 29 “Araha God, na duruduru amua 'a to'o ha'a-momori'a. Naasi, 'au wa'ewa'e'a mau ha'aagau 'anai mamaro baaniai marewanani. 30-31 'Inia 'inau wanara'i maa 'iniai nei na'o ha'aagaua 'anai ha'atahiraaui mwane inoni hako. 32 Na kakaeni 'ai 'onaai raita nai ha'ata'iniai huunai tara tanaraaui nei narau ai'a Jiu, ma'ai ha'a-ororiu'ameu inoni amu'i nai Israel.” 33 Mia Josep mea Meri raru heimwaota'i 'ini'i mareho na 'ia Simion na 'unu'i 'iniai gare adarua. 34 Ma na'i 'oha 'ia Simion 'a ha'agorohiraau hako, magu ha'atee o'ani 'inia Meri, “Ni gareni, 'ai ragoi noni nai Israel nai ha'aauruhiraau, ma'ata 'ai rago ro'u i nei nai ha'a-ara'ahiraau. 'Inia naasi maho na 'ia God 'a 'ome sigihia 'anai haua. 'Iia 'e ha'ara 'anai ha'ata'inia God tanaraaui noni. Ma'ata 'ai ragoi nei narai ura bwarasia, 35 mana mwane mareho nara bainihu suri'i 'adoma'idaa'i rai ha'ata'i hura'a. Mei tana'o Meri, na ahutotou 'ai maata'i 'onaai naihi na ganu tahuraga na'i to'ohunumu.” 36 Na'i ro'u i 'ohasi 'e urao rarabea nara 'unua 'inia 'Aana na awa beiraau na'i Ruma Maea ana God. 'Iia 'e gare ana Panuel baaniai burungana 'Asa. 'Ia 'Aana 'a wari di'u'a, me 'iia 'e nao. 'E biu harisi nararu ha'iwai mwane ana, mana mwane ana 'a mae baania. 37 'Iia 'a awa 'ari, mana harisina 'agu buna tari na'i waru tangahuru mana hai. 'Ado dangi mana rodo 'a siri Ruma Maea ana God 'anai ririhunga'i. 'A ha'aririta'i ngau ma awa moi 'anai ha'arahesi. 38 Na'i 'oha na hadahada maua Simion beia Josep mea Meri, 'ia 'Aana 'a 'ariwou beiraau ma ha'atee ha'agorohia God 'iniai gare adarua. Ma na'i muri, 'a maania Jisas tanaraaui nei narau mamasiai boi anai Ha'atahi 'anai ha'atahiraaui inoni nai Israel. 39 Na'i 'oha 'ia Josep mea Meri raru hau'i hako i taha na Ringeringe ana God na 'irisia, rarugu aho'i 'ari 'omaa adarua i Nasaret na'i Provensi Galili. 40 Mia Jisas 'a raha ara'a beiai wetewete mana madoma, mia God 'a ha'agorohia di'u.
Jisas 'A Awa Na'i Ruma Maea Ana God
41 Ha'atai na'i 'ado harisi i amana mana inana Jisas raru 'ari Jerusalem 'anai ha'ato'oai rongo 'anai 'adoma'i aho'isiai Roho Aharau. 42 Ma'e ta'i 'oha, na taha mai madoraa 'anai 'ari ro'u 'anai rongosi, 'ia Jisas harisina 'a tari ta'i tangahuru mana rua. 'Ia amana mia inana raru waia ro'u 'ari 'anai dangi hauasa naasi. 43 Na'i 'oha na ngaugoni 'a hako, 'ia amana mia inana Jisas raru hano 'anai aho'i 'ari 'omaa adaau, mia Jisas 'a awa mau na'i Jerusalem. Mirarua raru ai'a 'iraraa o'asi, 44 'inia raru 'adoma'inia do'a ga'i awa ta dora beiraau na'i kae ruruha narau ta'i hanosi. Ma naasi raru hano'a suriai dangi bubu. Ma na'i su'urahi, rarugu taraawa'a siba suria beiraaui nei ana'i, mei beiraaui sae narau hei'irara'i. 45 Na'i 'oha nararu ai'a sadoia, rarugu aho'i 'ari Jerusalem 'anai 'ome 'inia. 46 'E rua dangi na hako'a ma rarugu to'oanai heinagu ana beiraaui Ha'ausuri adaa'i Jiu na'i dora a'ora na'i maanai Ruma Maea ana God. 'A bahurongo suri'i taha narau maani'i ma sosonga'iniraau. 47 Miraaui nei narau rongoa rau heimwaota'i di'u 'iniai aidangi ana mana heiarami ana'i. 48 Na'i 'oha 'ia inana mia amana raru 'omesia, raru kae heimwaota'i di'u ro'u 'inia. Mia inana 'a ha'atee o'ani 'inia, “Garegu, ni 'uaana na'o haua o'asi 'inia tana'amiria? 'I'amiria amamu 'a kae ta'aabemiria di'u 'ini'o, 'ini bonasiai sadoi'o.” 49 Mia Jisas 'a o'ani 'inirarua, “Ni 'uaana muru sibaniau 'inia suri'i mwani dora? Muru ga'i 'iraraa do 'inau wai awa na'i ruma ana Amagu!” 50 Mia Josep mea Meri raru ai'a aidangisiai taha 'ia Jisas na 'unua tanararua. 51 Naasi 'ia Jisas 'a aho'i beirarua 'ari Nasaret ma awa bahainai heimarungi adarua. Mia inana 'a nuga'i mareho nara to'o 'isi na'i 'adoma'ina ma wai'ado'ado tarau suri'i. 52 Naasi mia Jisas 'a raha ara'a beiai madoma mia God miraaui inoni rau wa'ewa'e 'inia.
Na Heitaroha'i Ana Jon Bwareomaea
1 Na'i ta'i tangahuru mana rimanai harisi na 'ia Taebirias na mwaeraha 'anai Rom, 'ia Pontias Paelat naasi na Primia 'anai Provensi Jiudea, mia Herod Antipas naasi na heimarungi na'i Provensi Galili. 'Ia Pilip, do'orana Herod naasi na heimarungi na'i Provensi 'Ituria mana'i Trakonaetis mia Lisanias na heimarungi na'i Abilin. 2 Ma na'i ro'u i 'ohasi, 'ia 'Anas mea Kaeafas nararu Na'ohadaaui Piriisi adaa'i Jiu. Hoita, na'i 'ohasi 'ia God 'a haa'i ha'atee ana'i tanaa Jon, garena Sakaraea, na'i 'oha na 'ia Jon 'a awa na'i 'omaa mangasara. 3 Mia Jon 'a 'ari suri'i 'omaa gaarangiai wai Jodan 'anai taroha'ini'i ha'atee ana'ia God tanaraaui inoni. 'A o'ani 'iniraau, “Moi rihosi baani'i mwane baronga ta'a'i amoo'i mamoi bwareomaea, mia God 'ai 'adoma'i nugasi'i 'inomoo'i.” 4 Na'i 'oha bwani 'ia rarabea Aisaea 'a usu taroha'iniai boi ana Jon. 'A o'ani, “'E nei nai totoro hura'a na'i dora mangasara. 'Ai ha'atee o'ani, ‘Moi ha'aagau! 'Ia Araha 'a gaarangi boi'a. Moi ha'a-odoodoai tara tanaa. 5 Moi anoi'i mwane marawai, mana mwane bo'obo'o, mana hungahunga moi ha'a-auruhi'i. Na tara mwakirukiru'a moi ha'a-odoodo'i, mana tara nara kokekoke'a moi ha'a-aratara'i. 6 Mana mwane inoni hako raigui 'omesia do 'ia God 'ai ha'atahiraau.’ ” 7 Hoita, 'a ragoi inoni nara boi do'ia Jon 'ai bwareomaearaau. Me tara'i nei 'iniraau ra ai'a boi beiai huunai 'ado'ado 'anai rihosi. Mia Jon 'a ha'atee o'ani 'iniraau, “'I'amou mwane mwaa ta'a'i! 'A 'ua? Mou 'adoma'inia doni bwareomaea moi nai 'a'auhi'amou 'anai bainihu baaniai ha'a-mama'ai na 'ia God 'ai ha'ataaria mai? 8 'Onaa namou 'irisiai bwareomaea mamoi nugasi'i barongamoo'i nara ta'a'i, mamoi hau'i mareho goro nai ha'ata'inia domou rihosi baani'i ora-ora'a amoo'i. Mou gasigu 'adoma'inia do'ia God 'a bwa'i ha'a-mama'ai'amou do 'iniai huta amoou mai 'onaai warowarona'i a Ebraham. 'Inau wai 'unua tana'amou, 'ia God 'a matai ha'a-aho'ita'ini'i hau 'ini, marai ha'i warowarona'i a Ebraham. 9 'Ia God 'a ha'aagau'a 'anai ha'amama 'airaaui nei nara ai'a 'adoma'i orisi. 'A 'onaai nei na ha'aagau 'anai arai'i dioi mwane hasi'ei. 'Onaa nara bwa'i hungu 'ini'i hua goro, 'ai ara dio suri'i raridi mai gaasi'i ara'ai 'eu 'anai suu gata'ini'i.” 10 Miraau inoni rau songa'inia Jon o'ani, “'Onaa na o'asi, ma'e taha namei haua 'anai ha'ata'inia domeu rihosi baani'i ora-ora'a amee'i?” 11 Mia aramiraau o'ani, “'Iatei 'ini'amou na to'o rua to'oni abe, 'ai hisungia mo'o na pohara 'inia ta ta'i nei, mia mo'o na to'o mahoingau 'ai hisungia mo'o na ai'a to'ora mahoingau.” 12 Ma ra'i sae haha'a takisi nara boi do'ai bwareomaearaau, rau o'ani 'inia, “Ha'ausuri, me 'imeeu 'e taha namei haa?” 13 Mia Jon 'a aramiraau o'ani, “Moi abui ha'angoni di'uai siha ha'a na gaumani na soia baaniraaui inoni 'anai takisi 'inia.” 14 Ma tara'i hehei'oi ra boi beia mara o'ani 'inia, “Me 'imeeu 'a 'ua? 'E taha namei haa?” Mia aramiraau o'ani, “Moi abui ha'a-mamaa'usiraaui inoni 'anai ha'i ha'a tana'amou, ma'ua to'o haisubuni 'anai rahi ha'a baaniraau. Moi wa'ewa'e 'iniai siha ra horimou 'inia.” 15 Na 'ado'adodaaui inoni hako ra wetewete 'anai 'omesiai Ha'atahi, marau 'adoma'inia do 'ia Jon naasi gasi na 'ia God na 'ome sigihia. 16 Mia Jon 'a aramiraau o'ani, “'Inau 'au bwareomaea'amou 'iniai wai, mia mo'o nai boi na'i murigu, 'ai bwareomaea'amou 'iniai Hi'ona Maea mana 'eu. 'Iia 'a ororiu di'uau minau ai'a arari 'anai mwaoro auru 'anai wagasi'i sandol ana'i. 17 'Iia 'a ha'aagau 'anai hoairaaui noni goro baaniraaui nei ta'a'i, 'onaai nei na hoai'i koradi wiit ana'i baani'i kahokahodi. 'Iia 'ai nugaraaui noni goro na'i dora goro, ma'ai ha'amama 'airaaui noni ta'a'i, 'onaai nei na nuga ha'agorohi'i koradi wiit na'i dora 'ana mana kahokahodi 'a suu gata'ini'i na'i 'eu na bwarai kuru.” 18 Ma ra'i mwane mamaani he'ete'i hairiu o'asi na 'ia Jon na hau'i 'anai taroha'iniai Taroha Goro tanaraaui inoni. Ma ha'ata'u'uraau wetewete 'anai orisi'i barongadaa'i nara ta'a'i. 19 Ma'e ta'i 'oha, 'ia Jon 'a raongia Herod Antipas 'iniai waina ana Herodias, 'e urao ana ga'u a do'orana, ma 'ini'i ro'u i mwane mareho ta'a'i na haa'i. 20 Mana ta'i mareho na ta'aa di'u ro'u wou na haua, naasi i 'unua ana tanaraaui sae hehei'oi 'anai gaasia Jon Bwareomaea na'i rumaniho'o.
'Ia Jon 'A Bwareomaeaa Jisas
21 Na'i 'oha na 'ia Jon 'a bwareomaearaaui inoni, 'oha narau ai'a nugaa mau na'i rumaniho'o, 'iia 'a bwareomaeaa ro'ua Jisas. Ma na'i 'oha 'ia Jisas 'a ha'arahesi, na aro 'a heihoa, 22 mana Hi'ona Maea 'a dio na'i hungana na'i 'omehanai waibora. Ma'e ringe na ao diomai baaniai aro 'a o'ani, “I'oe naasi garegu nau ta'ahi'o ororiu, mau ahugoro 'ini'o.”
Burungana Jisas
23 'Oha na 'ia Jisas 'a tari oru tangahurui harisi, nagu taraawa'a hura'a 'anai hauai tatau'aro ana 'anai ha'ausuriraaui inoni. Na'i 'ado'adodaaui inoni, rau 'adoma'inia do'ia Jisas 'e gare ana Josep. Mia Josep 'e garena Hilae, 24 mia Hilae 'e garena Matat, 'ia Matat 'e garena Livae, mia Livae 'e garena Melkae. 'Ia Melkae 'e garena Janai, mia Janai 'e garena Josep. 25 'Ia Josep 'e garena Matataeas, 'ia Matataeas 'e garena 'Emos. 'Ia 'Emos 'e garena Neham, mia Neham 'e garena 'Eslae. 'Ia 'Eslae 'e garena Nagai, 26 mia Nagai 'e garena Maat. 'Ia Maat 'e garena Matataeas, mia Matataeas 'e garena Semein. 'Ia Semein 'e garena Josek, mia Josek 'e garena Joda. 27 'Ia Joda 'e garena Joanan, mia Joanan 'e garena Risa. 'Ia Risa 'e garena Serababel, mia Serababel 'e garena Saltiel. 'Ia Saltiel 'e garena Nerae, 28 mia Nerae 'e garena Melkae. 'Ia Melkae 'e garena Adae, mia Adae 'e garena Kosam. 'Ia Kosam 'e garena Elmadam, mia Elmadam 'e garena 'Eri. 29 'Ia 'Eri 'e garena Josua, mia Josua 'e garena 'Eliesa. 'Ia 'Eliesa 'e garena Jorim, mia Jorim 'e garena Matat. 'Ia Matat 'e garena Livae, 30 mia Livae 'e garena Simion. 'Ia Simion 'e garena Jiuda, mia Jiuda 'e garena Josep. 'Ia Josep 'e garena Jonam, mia Jonam 'e garena Elaeakim. 31 'Ia Elaeakim 'e garena Milia, mia Milia 'e garena Mena. 'Ia Mena 'e garena Matata, mia Matata 'e garena Netan. 'Ia Netan 'e garena Deved, 32 mia Deved 'e garena Jesi. 'Ia Jesi 'e garena Obed, mia Obed 'e garena Boas. 'Ia Boas 'e garena Salmon, mia Salmon 'e garena Nason. 33 'Ia Nason 'e garena Aminadab, mia Aminadab 'e garena Admin. 'Ia Admin 'e garena Anae, mia Anae 'e garena Hesron. 'Ia Hesron 'e garena Peres, mia Peres 'e garena Jiuda. 34 'Ia Jiuda 'e garena Jekop, mia Jekop 'e garena Aisak. 'Ia Aisak 'e garena Ebraham, mia Ebraham 'e garena Tera. 'Ia Tera 'e garena Neho, 35 mia Neho 'e garena Sirag. 'Ia Sirag 'e garena Riu, mia Riu 'e garena Peleg. 'Ia Peleg 'e garena Eba, mia Eba 'e garena Sila. 36 'Ia Sila 'e garena Keinan, mia Keinan 'e garena Afaksad. 'Ia Afaksad 'e garena Siem, mia Siem 'e garena Noa. 'Ia Noa 'e garena Lamek, 37 mia Lamek 'e garena Metusala. 'Ia Metusala 'e garena Inok, mia Inok 'e garena Jered. 'Ia Jered 'e garena Mahelalel, mia Mahelalel 'e garena Kenan. 38 'Ia Kenan 'e garena Enos, mia Enos 'e garena Set. 'Ia Set 'e garena Adam, mia Adam 'e garena God.
Saetan 'A Ohongia Jisas
1 'Ia Jisas 'a bwareomaea hako, magu hano baaniai wai Jodan. Na'i 'ohasi na Hi'ona Maea 'a rabe beia. Mana Hi'ona Maea 'a waia 'ari na'i dora mangasara. 2 Ma'e hai tangahurui dangi na awa na'i dorasi na 'ia Saetan 'a ohongia na'iei. Na'i madoraasi 'a ai'a ngau, ma na'i ha'ahakona 'ia Jisas 'agu hioro. 3 Mia Saetan 'a ha'atee o'ani 'inia, “'Onaa i'oe garena God, 'oi ha'atee tanaai hauni mai aho'ita'i bredi.” 4 Mia Jisas 'agu ha'atee o'ani 'inia, “Na'i Usu-usu Maea ra usu o'ani, ‘I sae 'a bwa'i tahi moi 'iniai huai bredi.’ ” 5 Mia Saetan 'agu waia ara'a na'i dora ahaaha. Ma na'i moi gere madoraa, 'a ha'ata'ini'i hako tanaai mwane kantri na'i marewana hako, 6-7 magu ha'atee o'ani 'inia, “'Onaa na'oi topira'i ruru ma'oi ha'arahesiau, 'oi marungi'i mwane kantri 'isi mana toto'ora adaa'i wai hau'i hako tana'o. 'Inia na mwane mareho 'isi ra hau'i hako tanaau, ma 'inau wai matai hau'i tanaa mo'o nawai raba hau'i tanaa.” 8 Mia Jisas 'agu aramia o'ani, “Ra usua na'i Usu-usu Maea o'ani, ‘Moi ha'arahesia moi Araha God amoou, me 'iia moi namoi tau'aro tanaa.’ ” 9 Mia Saetan 'a waia 'ari Jerusalem ma ha'a-urasia na'i dora ahaaha na'i hunganai Ruma Maea ana God, magu o'ani 'inia, “'Onaa i'oe garena God, 'oi rege auru. 10 'Inia ra usua na'i Usu-usu Maea o'ani, ‘'Ia God 'ai ha'a-taariraaui enjel ana'i 'anai 'a'auhi'o. 11 Rai dau bwarasi'o 'ini'i rimadaa'i mana uwamu'i ra bwa'i maara 'ini'i hau.’ ” 12 Mia Jisas 'a aramia o'ani, “Na Usu-usu Maea 'a o'ani, ‘Moi abui ha'imaania Araha God amoou.’ ” 13 'Oha 'ia Saetan 'a ohongia hakoa Jisas 'ini'i heiohongi 'isi, 'iia 'agu nugasia 'ana ta 'oha goro naigui sadoia 'anai ohongia ro'u.
Taraawa'anai Tatau'aro Ana Jisas
14 Mia Jisas 'a aho'i 'ari Provensi Galili, mana mena ana Hi'ona Maea 'a awa beia. Na tarohana 'a 'adarara hako 'ari suriai mwane 'omaa na'i Provens naasi, mei suri'i tara'i dora he'ete'i ro'u wou. 15 Ma na'i 'oha na ha'ausuri suri'i ruma ni ha'arahesi adaa'i Jiu, na mwane inoni hako ra ha'aaneanea.
Jisas Ra 'Itaa Na'i 'Omaai Nasaret
16 Mia Jisas 'a aho'i 'ari Nasaret, i 'omaa na raha ara'a iei. Ma na'i dangi ni mamaro adaaui Jiu 'a siri na'i ruma ni ha'arahesi 'onaai bwane hahaua ana. Mia Jisas 'a ura ara'a ma 'oha'i baaniai Usu-usu Maea. 17 Mana usu-usu nara haua tanaa 'anai 'oha'iniasi, 'e dorai usu-usu na 'ia rarabea Aisaea na usua. 'A kehasiai bukasi, ma sadoiai dora 'anai 'oha'i ma 'oha'inia hura'a o'ani, 18 “Na Hi'ona Maea ana Araha God 'a awa beiau, suria 'iia na 'ome sigihiau 'anai taroha'iniai Taroha Goro tanaraaui pohara. 'Iia 'a ha'ataariau 'anai taroha'inia hura'a do 'iraaui nei nara hunasiraau na'i rumaniho'o rai ha'a-hura'ahiraau dadara'a, mana nei ra kuru rai 'ome'ome aho'i, mana nei nara awa ha'ata'airaau rai dadara'a. 19 Mia Araha God 'a ha'ataariau mai 'anai taroha'inia hura'a do 'a bwa'i orea mai ha'ata'iniai heita'ahi ana tanaraaui inoni ana'i.” 20 Mia Jisas 'a honosiai buka ma haua aho'i tanaai nei na na'otaranai rihunga'i ma heinagu auru 'anai ha'ausuriraaui inoni. Na mwane inoni na'i rumasi rau wana to'obuu 'inia. 21 Mia Jisas 'agu ha'atee o'ani 'iniraau, “Na dorai Usu-usu Maea namou rongoa nau 'oha'inia ani, 'a to'o ha'a-momori na'i 'ohani.” 22 Miraau hakoi nei narau awa 'isi, ra ha'atee wa'ewa'e 'inia Jisas marau heimwaota'i 'ini'i mwane mareho rongo goro na maani'i. Miraaugu ha'atee o'ani, “'E gare moi ana Josep naasi.” 23 Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'Au 'iraraa domou raba 'unuai dora i ha'atee na o'ani 'iniau, ‘Na nei na matai ha'agorohi'i inoni baani'i daoha, 'ai ha'agorohia ga'u haaria 'anai ha'ata'iniai mena ana.’ 'Ado'ado 'ana, ‘'Onaa i'oe naasi Ha'atahi, 'oi haa'i na'i 'omaa amua haari'o i ha'abu'oahu nameu rongoa na'o hau'i na'i Kapaniam.’ ” 24 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “Wai 'unua ha'a-momori tana'amou, ai'a rarabea'a do 'iraaui inoni na'i 'omaa ana rai ha'ahoua. 25 Na'i madoraa ana rarabea Elaija na'i 'oha bwani, 'a ragoi nao na'i Israel narau rongomaata'i. Na'i madoraasi, 'e oru harisi mana aba na ai'a rangi ma 'e hioro raha na to'o 'ari hako suri'i 'omaa hako na'i dorasi. 26 Rei'uaa na towa'i o'asi, 'ia God 'a ai'a ha'ataaria Elaija 'anai 'a'auhia ta ta'i nao na'i kantri ana haaria, ma'ata 'e nao na'i 'omaai Sarefat na'i dora ra 'unua 'iniai Saedon na 'ia God na ha'ataaria Elaija do'ai 'a'auhia. 27 Ma na'i madoraa ana rarabea Elaesa, 'a ragoi inoni na'i Israel na sadoiraau i daoha nara 'unua 'iniai lepa. Ma ai'a ta ta'i nei 'iniraau 'ia God 'ai ha'agorohia, ma'ata 'e inoni ni Siria moi na atana 'ia Neman, na 'ia God nagu ha'agorohia.” 28 Na'i 'oha na 'iraaui inoni na'i ruma ni ha'arahesi rau rongo'i mareho 'isi, rau taesu'a di'u 'ana Jisas. 29 Naasi rau suruta'e 'anai tariha'inia hura'a Jisas baaniai 'omaasi. Ni 'omaasi 'a awa ta'eha na'i hungahunga. Naasi rau waia 'ari na'i bwaunai rihua na awa gaarangiai 'omaa dorai gaasia dio. 30 Mia Jisas 'a siri hokahoka na'i 'uruhadaau ma hano baaniraau.
Mamaani 'Iniai Sae Na Bwaunia i Adaro
31 Mia Jisas 'a 'ari Kapaniam, 'e 'omaa na'i Provensi Galili. Ma na'i dangi ni mamaro adaaui Jiu, 'a ha-ha'ausuriraaui inoni na'i ruma ni ha'arahesi. 32 Mana inoni hako rau heimwaota'i di'u 'ini'i ha'ausuringa'i ana'i, 'inia rau 'ome 'iraraa do'iia 'a huunai 'irara'i mareho na maani'i. 33 Ma na'i ruma ni ha'arahesi na'i madoraasi, 'e sae na bwauniai adaro na awa 'isi, mana saesi 'a awara raha ara'a o'ani, 34 “'Eii! Jisas, saeni Nasaret! 'O raba 'uaameuni? 'O boi 'anai ha'a-ta'ai'ameu? 'Inau 'au 'iraraa ha'agorohi'o! I'oe nei na maea na'o boi baania God.” 35 Mia Jisas 'a ha'atee hurasi tanaai adarosi. 'A o'ani, “'Oi papaku, ma'oi hura'a mai baania mo'osi!” Mana adarosi 'a 'idira'inia mo'osi dio na'i ano huniraau, magu hura'a baania, ma'ata 'a ai'a ha'amaaraai saesi. 36 Na mwane inoni hako ra heimwaota'i di'u mara heisosonga'i hairiu o'ani, “Romwane! 'E tahasi? Ni ha'atee ana'i ra to'o mena mara wetewete di'u! 'A ha'atee moi tanaraaui adaro 'anai hura'a mara hura'a'a.” 37 Mana tarohana Jisas 'a 'adarara hako 'ari suri'i mwane 'omaa he'ete'i ro'u wou gariai Kapaniam.
Jisas 'A Ha'agorohi'i Mwani Daoha He'ete'i Hairiu
38 Mia Jisas 'a hura'a baaniai ruma ni ha'arahesi ma 'ari ruma ana Saemon. Ma na'i rumasi 'e urao na mata'i raha di'u na awa iei ma raorao di'u i abena. Mana uraosi 'e hungona Saemon. Miraaugu ha'angonia Jisas 'anai 'a'auhia. 39 Jisas 'a 'ariwou na'i bobonai be'anai uraosi, ma ha'atee wetewete tanaai mata'isi do'ai hura'a baania. Na'i mau 'ohasi, mana mata'i 'a rigisia'a, ma suruta'e ma ha'aagau mahoingau 'adaau. 40 Na'i 'oha na aurui sina, ra ragoi nei nara waa'i mai inoni nara sadoi'i mwane daoha he'ete'i hairiu. Mia Jisas 'a dau wou na'i hungadi, mara goro aho'i. 41 Mia Jisas 'a taari'i hura'a i adaro baaniraau tara'i sae, mana adaro ra ha'atee hurasi o'ani, “I'oesi garena God.” Mia Jisas 'a ha'a-aburaau wetewete dorai abui ha'atee'a ro'u, suria 'a 'iraraa dorau aidangisia do'iia naasi Ha'atahi.
Jisas 'A Taroha'iniai Ha'atee Ana God Suri'i Mwane Ruma ni Ha'arahesi
42 Ma na'i mau i haho'oa ta'aa na'i nata dangi, 'ia Jisas 'a 'ari haaria na'i dora bwaranga. Miraaui inoni rau siba suria naraugu buna sadoia. Na'i 'oha narau sadoia, raugu ha'atee ha'abwarasia, marau 'unua tanaa do'ai awa ga'u beiraau na'i Kapaniam. 43 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Nau wai taroha'inia ma'ata i Taroha Goro 'iniai heimarungi ana God 'ari suri'i tara'i 'omaa ro'u wou, 'inia naasi tarana na 'ia God 'a ha'ataariau mai 'inia.” 44 Naasi, mia Jisas 'a 'aariha hairiu 'anai taroha'iniai Taroha Goro suri'i ruma ni ha'arahesi na'i Provensi Jiudea.
Jisas 'A 'Ome Sigihiraaui Rongoiusuri Tahamora Ana'i
1 'E ta'i 'oha 'ia Jisas 'a ura na'i one na'i bobonai kae bwera i Galili, mana inoni rau goni mai hunia 'anai bahurongo'i ha'atee ana'ia God, rau ha'asu'isu'ia di'u. 2 Ma 'omesiai rua ora na'i wai, gaarangiai one. Miraaui sae ahu-ahuasi narau nuga'i ora 'isi, rau poru wasi orima'ini'i hu'o adaa'i. 3 Miagu ta'e ara'a na'i ora ana Saemon, ma 'unua tanaa do'ai gere usuha'inia hura'a baaniai bobonai one, mia Jisas 'agu heinagu na'i ora 'anai ha'ausuriraaui inoni narau goni wou beia. 4 Ma na'i 'oha na mamaani hako tanaraaui inoni, 'agu o'ani 'inia Saemon, “'Oi saraa hura'a i ora amua na'i dora su'u mamoi gaasia dioi hu'o, mamoi to'oi'i tara'i mwane ii'a.” 5 Mia Saemon 'a o'ani 'inia, “Saemaua, meu bona matoo suriai rodo bubu nabongi ani, ma ai'a ta ta'i ii'a namei to'oia. Ma'ata mei haua ro'u suriai 'unua amua.” 6 'Oha naraugu haua 'onaai 'unua ana Jisas tanaraau, mana hu'o 'a honu'a 'iniai ii'a, 'a gaarangi moi maai ohogao. 7 Miraau booriraau tara'i abe adaa'i na'i nata ora 'anai boi 'a'au. 'Oha narau ataha mai beiraau, raugu buna ha'ahonua ro'u i rua ora 'ini'i ii'a, mana ora ra gaarangi marai dodo. 8 Na'i 'oha 'ia Pita 'a 'omesia o'asi, 'a topiruru auru tanaa Jisas ma o'ani, “'Oi 'ari wou baaniau Araha, 'inau 'e inoni ora-ora'a!” 9 'Ia Pita 'a ha'atee o'asi suria 'a bu'o i ahudaa'i 'ini'i mwane ii'a narau ngahui'i. 10 Mirarua rua garena Sebedi, 'ia Jems mea Jon nararu 'a'auhia Pita, raru heimwaota'i di'u ro'u. Mia Jisas 'a o'ani 'inia Pita, “'Oi abui mamaa'u! Taraawa'a na'i 'ohani ma 'ari'a, 'oi wairaau mai sae beiau 'onaai rau'i amu'i ii'a na'i wai.” 11 Miraaugu usu'i ora ara'ai dora mamata. Rau nugasi'i mwane mareho marau suria Jisas.
Jisas 'A Ha'agorohia Aho'i Sae Lepa
12 Mia Jisas 'a 'ariwou ma taha na'i 'omaa na awa iei sae na to'ia i daoha nara 'unua 'iniai lepa. Ni abena 'a 'ome ta'aa hako 'iniai lepa. Mana 'oha na saesi 'a 'omesia Jisas, 'a boi beia ma topiruru ma mwaoro auru na'i ano. Ma ha'angonia wetewetea Jisas o'ani, “Araha, 'onaa 'o mwa'emwa'e, ma'o ga'i ha'agorohiau aho'i baaniai daoha na to'iauni.” 13 Mia Jisas 'a taranga'inia hura'a i rimana, 'a dau wou beia ma o'ani, “'Io, 'au mwa'emwa'e moi, 'oi goro'a aho'i!” Na'i mau 'ohasi, na abena 'agu goro aho'i. 14 Mia Jisas 'a ha'aabua wetewete o'ani, “'Oi abu maania ga'u tanaa ta sae i maho na to'o bei'o. 'Oi 'ari odo-odo beiai Piriisi mai 'iraraa haaria do i'oe 'o goro aho'i. Naasi ma'oi hauai bane amua tanaai Piriisi maai ho'asi 'inia 'onaai 'unua ana Moses, 'anai ha'ata'inia tanaraaui noni do'o goro'a.” 15 Ma rei'uaa na ha'aabua mo'osi, na taroha 'inia Jisas 'agu 'adarara ro'u wou baaniai na'o. Ma ragoi nei ra boi 'anai bahurongo'i ha'ausuringa'i ana'i, ma 'anai ha'agorohiraau baani'i daoha adaa'i. 16 Ma'ata 'a ragoi 'oha 'ia Jisas 'a nugasiraaui inoni 'anai 'ari haaria na'i dora bwaranga 'anai ha'arahesi.
Jisas 'A Ha'agorohiai Nei Na Nugui Abena
17 Ma'e ta'i dangi na 'ia Jisas 'a ha-ha'ausuri, ra'i Farisei ma tara'i Ha'ausuri ro'u 'anai Ringe ana'ia Moses narau heinagu na'i dorasi. Rau boi baani'i 'omaa na'i Provensi Galili mei Jiudea mei baaniai 'omaa raha i Jerusalem. Mana mena ana Araha God 'a awa beia Jisas 'anai ha'agorohirai nei ra daoha. 18 Ma na'i 'ohasi, ra'i inoni ra suru'ia mai sae na sadoiai abe nugu mana saesi 'a dadao na'i be'ana. Rau ha'imaania dorai waia siri tanaa Jisas, 19 magu bwara 'iniai rago di'u anai inoni. Mei suriai bwara ana tanaraau, rau suru'ia ta'eha suriai tara hanehane 'anai ta'ehai hunganai rumasi. Hunganai rumasi 'a sada moi. Rau tahangiai dora na'i hunganai ruma, marau toto'oa dioi saesi na'i 'uruhadaaui inoni na'i gaarangiai dora na 'ia Jisas na ura iei. 20 'Oha 'ia Jisas 'a 'ome 'iraraai hinihinidaau, 'agu o'ani 'inia, “Geresae agua, na ora-ora'a amu'i 'au 'adoma'i nugasi'i hako tana'o.” 21 Miraau na Farisei mana Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses narau awa 'isi raugu 'adoma'i o'ani haariraau, “I sae he'ua naasi? 'A 'adoma'inia do 'iia naasia God? 'Ia moia God nagau 'iraraa na matai 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a! 'Iia 'a ha'atee ha'ata'aia God!” 22 Jisas 'a aidangisiai taha na awa suri'i 'adoma'idaa'i, magu o'ani 'iniraau, “'A 'ua namou to'oraa 'iniai 'adoma'isi? 23 Taha na mwada'u? 'Anai 'unua tanaai saesi do'au 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a ana'i, ma'ua 'anai 'unua tanaa do'ai ura maai hahano? 'Anai 'unua tanaa mo'osi do'au 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a ana'i 'a mwada'u, 'inia 'a bwarai 'iraraa 'onaa ra 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a ana'i ma'ua ai'a. 24 Naasi, 'inau i Garei Inoni wai hauai maho namou 'adoma'i ha'abwaraa ma moigu'i 'iraraa do 'au to'oraa ro'u i mena 'anai 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a na'i marewanani.” Naasi magu o'ani 'iniai sae na abe nugusi, “Nau wai 'unua tana'o, 'oi ura ara'a, 'oi suru'iai be'amu, ma'oi 'ari ruma amua!” 25 Na'i mau 'ohasi na saesi 'a ura ara'a na'i maadaau hakoi inoni. 'A rahiai be'ana na dadao iei ma aho'i 'ari 'omaa ana, 'a ha'aasaa God. 26 Miraaui mwane inoni narau 'omesiai marehosi ra bu'o hakoi ahudaa'i, marau ha'aasaa God. Rau honu 'iniai mamaa'u marau ha'atee o'ani, “'E kae mareho raha di'u nagau 'omesia na'i dangini.”
Jisas 'A Soia Livae
27 Na'i muri 'ia Jisas 'agu hura'a wou ma 'omesiai sae na heinagu na'i dora ni horihori takisi. Na atanai saesi 'ia Livae. 'Iiasi 'e sae na tatau'aro tanaai gaumani 'anai si'ogoni'i takisi. Jisas 'agu o'ani 'inia, “Livae, 'oi boi suriau 'onaai rongoiusuri agua.” 28 Na'i mau 'ohasi, mia Livae 'a ura ara'a ma nugasi'i mwane mareho ana'i ma suria'a Jisas. 29 Naasi 'ia Livae 'agu hauai kae ngaugoni tanaa Jisas na'i ruma ana. Ma ragoi inoni ha-ha'atakisi mana taraani inoni moi nara boi na'i ngaugonisi. 30 Miraau na Farisei, ma tara'i Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses nara aba beiraaui Farisei raugu ha'atee ha'a-ta'airaaui rongoiusuri ana'ia Jisas o'ani, “Ni 'uaana namou ngau 'inia beiraaui sae ha-ha'atakisi miraaui sae ta'a'isi?” 31 Mia Jisas 'agu aramiraau o'ani, “Na sae nara goro moi abedi ra bwa'i rabasiai 'a'au baaniai sae na matai ha'agorohi'i daoha, me 'iraau moi nei nara daoha nara rabasiai 'a'au. 32 'A o'asi ro'u, 'inau boi na'i marewanani, ai'a do 'anai 'a'auhiraau inoni odo-odo, ma'ata 'au boi 'anai 'a'auhiraaui inoni oraora 'a dorai rihosi baani'i ora-ora'a adaa'i.”
Ha'ausuringa'i Bwani 'A Bwa'i 'Ari Goni Beiai Ha'ausuringa'i Haoru
33 Ma tara'i inoni ra ha'atee o'ani 'inia Jisas, “'Ado 'oha 'iraaui rongoiusuri ana'ia Jon Bwareomaea mana rongoiusuri adaa'i Farisei ra ha'aririta'i ngau 'anai ha'arahesi. Mi'oe na rongoiusuri amu'i rau ai'a ha'aririta'i ngau moe'a, rau ngau mara gono moi.” 34 Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “'A 'ua? 'I'amou mou 'adoma'inia do 'iraaui nei ra awa na'i rongo ni ha'iwai rai ha'aririta'i ngau 'oha na awa beiraau a mo'o ra ha'aha'iwaia? 'Abwa'i! 35 Ma'ata tari 'oha na nei na ha'iwai rai waia baaniraau maraigui matai ha'aririta'i ngau 'iniai ahutotou adaau.” 36 Mia Jisas 'agu ha'ausuriraau ro'u o'ani, “'Abwa'i nei 'ai karia mwada'u ta maakari na'i to'oni haoru ana 'anai tata ponosia 'iniai dora na maakari na'i to'oni bwani. 'Onaa nai haua o'asi, 'ai here ha'ata'aiai to'oni haoru ana, mana maakari to'oni haorusi, 'a bwa'i 'ome ta'isada beiai to'oni bwanisi. 37 “Nata mareho ro'u, 'abwa'i nei nai matai nuga waen haoru suri'i bei bwani nara tagora'i 'ini'i uri-uri mwamwaa, 'inia na bei bwani ra bwane 'a'asi. Na'i 'oha na waen haoru 'ai su'u, na bei bwani rai pusu. Naasi mana waen rai ahe gata'ini'i, mana bei rai maakari ta'a'i. 38 Na waen haoru rai niga'i ma'ata na'i bei haoru ro'u. 39 Na nei na gonohiai waen bwani na'i na'o, 'agu ai'a rabasia'a ro'u i waen haoru. 'Ai 'unua doni waen bwani na goro di'uai waen haoru.”
'Iraaui Sae Rau Ororiu Di'uai Dangi ni Mamaro
1 Ma'e ta'i dangi ni mamaro adaaui Jiu, na'i 'oha 'ia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau tahahoro na'i 'ubutadi moui wiit, 'iraaui rongoiusuri raugu rahi'i tara'i nei marau rogaroga'i baani'i kahokahodi marau ngaa'i dora ngaungau. 2 Ma tara'i Farisei rau o'ani 'iniraau, “Mou ga'i bwa'i husi'i wiit 'isi. Na'i dangi ni mamaro, i Ringe ana'ia Moses 'a ha'aabuai tau'aro na'i dangisi!” 3 Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “'A 'ua? Mou ai'a 'oha'iniai mamaani 'inia Mwaeraha Deved mana nei narau ta'i hano na'i 'oha narau hioro? 4 'Ia Deved 'a siri na'i Ruma Maea Saira ana God ma ngaai bredi nara ha'amaeaa ma hanganiraau ro'u i nei rau ta'i hano. Na bredisi 'iraau moi na Piriisi narau matai ngaa. Naasi 'ia Deved 'a horosia ro'u i Ringe mia God 'a ai'a taesu'a 'ana.” 5 Mia Jisas 'a o'ani ro'u 'iniraau, “'Inau Garei Inoni, 'inau 'au matai 'unu'i maho 'iraaui sae ra matai haa'i na'i dangi ni mamaro. 'Inia 'inau naasi Araha 'anai dangi ni mamaro.”
Sae Na Mae i Rimana
6 Ma'e ta'i dangi ni mamaro ro'u, 'ia Jisas 'a siri na'i ruma ni ha'arahesi adaaui Jiu ma ha'ausuriraaui inoni. Ma na'i 'ohasi 'e sae na mae i rima odona na awa ro'u 'isi. 7 Miraau na Farisei mana Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses rau 'ome'ome 'onaa 'ia Jisas 'ai ha'agorohia aho'i sae na mae i rimanasi, do nei narai subunia do'a hauai tau'aro na'i dangi ni mamaro. 8 'Ia Jisas 'a 'iraraai 'adoma'idaa'i ma o'ani 'iniai sae na mae i rimanasi, “'Oi suruta'e ma'oi ara'a mai na'i na'o.” Mana saesi 'a ura ara'a ma ara'a ura na'i dora na mwane inoni rai matai 'omesia. 9 Mia Jisas 'agu o'ani 'iniraau, “Wai songa'ini'amou. 'E taha na Ringe ana'ia Moses 'a ha'awategaau 'anai haua na'i dangi ni mamaro? 'Anai haa'i mareho goro, ma'uasi 'anai haa'i mareho ta'a'i? 'Anai ha'atahiai noni ma'ua 'anai ha'amaesia?” 10 Mia Jisas 'a wanasiraau hakoi inoni magu o'ani 'iniai saesi, “'Oi taranga'inia hura'a i rimamu.” 'Oha na taranga'inia hura'a i rimana, na rima na ta'aasi 'a goro aho'i. 11 Na'i 'oha na 'iraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses miraau na Farisei rau 'omesia o'asi, rau kaeni taesu'a di'u marau ha'aradorado 'inia ta here narai haua 'ana Jisas.
Jisas 'A 'Ome Sigihiai Waira Ta'i Tangahuru Mana Rua Ha'ataari
12 'E ta'i dangi ro'u, 'ia Jisas 'agu ta'eha ara'a na'i hungahunga 'anai ha'arahesi. Ma'e rodo bubu na ha'arahesi suria tanaa God. 13 Na'i haho'oa 'a 'unuraau mai rongoiusuri ana'i beia, ma 'ome sigihiai waira ta'i tangahuru mana rua, na 'unuraau 'iniai Ha'ataari. 14 'Ia Saemon (na 'ia Jisas na 'unua 'inia Pita), 'ia Andru, do'orana Saemon, 'ia Jems, 'ia Jon, 'ia Pilip 'ia Batolomiu, 15 'ia Matiu, 'ia Tomas, mana nata Jems gare ana Alfias, 'ia Saemon baaniai ruruha ra raba taaria hura'a i gaumani adaaui Rom baania Israel, 16 'ia Jiudas gare ana Jems, mea Jiudas Iskariot, 'ia mo'o na usuha'inia Jisas tanaraaui maerongana'i.
Ni Tatau'aro Ana Jisas Na'i Galili
17 'Ia Jisas 'a dio wou baaniai hungahunga beiraaui Ha'ataari ana'i marau ura na'i dora sada. Ma na'i 'ohasi 'a ragoi rongoiusuri ana'i ma tara'i inoni na'i Jerusalem mei suria hako 'ari i Provensi Jiudea nara rurugoni mai na'i dorasi. Ma ra'i nei ra boi ro'u baaniai rua kae 'omaai Taea mana Saedon nararu awa na'i bobonai asi. 18 Rau boi goni 'anai rongo'i ha'ausuringa'i ana'ia Jisas, ma 'anai ha'agorohiraau baani'i daoha nara sadoiraau. Miraaui nei na adaro 'a bwauniraau, 'ia Jisas 'a taari'i hura'a baaniraau. 19 Na mwane inoni hako rau bonasia dorai hataria, suria na mena ana God na awa beia 'a ha'agorohiraaui nei rau daoha.
Wa'ewa'e Mana Ahutotou
20 Mia Jisas 'a wanasiraaui rongoiusuri ana'i ma o'ani, “'Ia God 'ai ha'agorohi'amou i nei namou pohara, 'inia 'i'amou moi awa na'i bahainai heimarungi ana God. 21 'Ia God 'ai ha'agorohi'amou i nei namou hioro, 'inia 'i'amou moi dauai taha namou 'irisiasi. 'Ia God 'ai ha'agorohi'amou i nei namou angi, 'e madoraa nai boi mau namoi da'a ha'i wa'ewa'e. 22 'Ia God 'ai ha'agorohi'amou i nei ra 'utai'amou mara dingai'amou mara 'isi'isi'amou mara ha'atee ha'a-ta'ai'amou, suria 'i'amou ra'i rongoiusuri agu'i, 'inau i Garei Inoni. 23 “'Oha na o'asi, moi honu 'iniai wa'ewa'e mamoi maomao. 'Inia 'e heitahari na raha na 'ia God 'a ha'aagau mamasi'amou 'inia na'i aro. Mamoi abui kaku'aa doni wauwa adaa'i ra here ha'ata'airaau o'asi ro'u i rarabea na'i 'oha bwani. 24 Ma'ata 'ai ta'aa di'u tana'amoui nei namou toto'ora, suria mou bwane awa na'i tahitahi na mwada'u mana madoraa ni pohara tana'amou 'ai boi mau. 25 'Ai ta'aa di'u tana'amoui nei namou ngaungau goro 'ohani, 'inia ni madoraa ni hioro tana'amou 'ai boi mau. 'Ai ta'aa di'u tana'amoui nei namou da'a 'ege'ege'amou, 'inia ni madoraa ni angi mana ahutotou tana'amou 'ai boi mau. 26 'Ai ta'aa di'u tana'amoui nei na 'iraaui noni rau ha'atee ha'agorohi'amou do 'i'amou ra'i sae goro. 'Inia na wauwa adaa'i ra ha'atee o'asi ro'u 'iniraaui rarabea pwapwaari'i na'i 'oha bwani. Ma rei'uaa na o'asi, mia God 'a ha'a-mama'airaau moi.”
Ha'ausuringa'i 'Anai Ta'ahiraaui Maerongamu'i
27 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “Nau wai 'unua tana'amoui nei namou bahurongoau! Moi ta'ahiraaui maerongamoo'i mamoi goro tanaraaui nei ra 'itamou. 28 Moi ha'angonia God maai ha'agorohiraaui nei ra 'uaasi'amou, mamoi ha'arahesi 'iniraaui nei ra here ha'a-ta'ai'amou. 29 'Onaa 'ia tei nai hidariai babamu, 'oi rihota'i maai hida ro'u na'i nata aba, ma 'onaa 'iatei nai rahia baani'o i to'oni bohura'a amua, nugasia mai rahia ro'u i to'oni bo siri. 30 'Iatei nai ha'angoni'o 'inia ta mareho, 'oi haua tanaa. Ma 'onaa ra'i mareho amu'i nara rahi'i baani'o, 'oi abu bonasiai rahi'i aho'i. 31 Ni here na'oi haua tanaai nata sae, 'ai suriai here na'o 'irisia dorai haua tana'o. 32 “'Onaa na'oi ta'ahiraau moi nei narau ta'ahi'o, 'a bwa'i heitahari na'oi daua 'inia. Rei'uaa inoni ta'a'i, mara heita'ahi ro'u moi o'asi. 33 Ma 'onaa 'o goro moi 'iniraaui nei nara goro 'ini'o, 'a bwa'i heitahari na'oi daua 'inia. 'Iraaui inoni ta'a'i mara matai haua ro'u moi o'asi. 34 Ma 'onaa na'oi hisuhisu moi tanaraaui nei na'o 'iraraa dorai hisu aho'i tana'o, 'a bwa'i heitahari na'oi daua 'inia. Rei'uaa 'iraaui sae ta'a'i mara matai hisuhisu ro'u moi o'asi, 'iniai 'irisia adaau dorai su'u'i hako tanaraau aho'i taha narau hisu 'ini'i. 35 “Mi'amou moi ta'ahiraaui maerongamoo'i mamoi goro 'iniraau. Moi hisu tanaraau, mamoi abui 'adoma'inia dorai su'u'i aho'i tana'amou i taha namoi hisu 'ini'i. Naasi na heitahari amoou 'ai raha, marai 'ome 'iraraa do 'i'amou ra'i garena God na ororiu ara'a. 'Inia 'ia God 'a goro 'iniraaui inoni, rei'uaa na 'iraaui inoni rau ai'a ha'atee ha'agorohia ma'ua rau haa'i mwane here ta'a'i. 36 Moi ta'ahiraaui inoni 'onaa God na ta'ahiraau hako mwane inoni.”
Ha'ausuringa'i 'Iniai Hiiriai Nata Nei
37 'Ia Jisas 'a o'ani ro'u 'iniraau, “'Oi abui hiiriai nata nei, mara bwa'i hiiri'o ro'u. 'Oi abui hiiri ha'a-mama'aiai nata nei, maragu bwa'i hiiri ha'amama 'ai'o ro'u. 'Oi 'adoma'i nugasiai 'inonai nata nei maraigui 'adoma'i nugasi'i ro'u i 'inomu'i. 38 Moi hisuhisu maraigui hisu ro'u tana'amou. 'Inia 'onaa moi hi-hisuhisu, na hisu narai haua tana'amou 'ai di'u ro'u wou, mai honu aharau 'onaai baegi nara ha'aburu ha'agorohia mara ha'ahonua ro'u mau. Na hisu narai haa tana'amou, 'ai suriai hisu namou haua tanaai nata nei.” 39 Mia Jisas 'a haa'i ro'u tara'i ha'atee heiha'auu tanaraau o'ani, “Na nei na kuru 'a bwa'i matai uruai nata sae kuru. 'Onaa 'ai urua, 'irarua rarui ahoda hako dio na'i giru. 40 Mana rongoiusuri 'a ai'a ahaaha di'uai ha'ausuri ana. Ma'ata na'i 'oha nai daa'i hakoi mwane ha'ausuringa'i ana'i, naasi 'aigui ta'isada beiai ha'ausuri ana. 41 “Ni 'uaana na'o bonasiai rahia 'iniai gere mamamo na'i maanai nata nei, ma'ogu ai'a aidangisiai kae mamamo na'i maamu haari'o? 42 'A he'uai 'unua amua tanaai nata nei do'oi 'a'auhia 'anai rahiai gere mamamo baaniai maana, na'i 'oha na i'oe 'o ai'a wana goro 'iniai kae mamamo na'i maamu haari'o? 'O pwari'i ta'aa! 'Oi rahia ga'u na'i na'o i kae mamamo baaniai maamu neina 'oi matai wana goro 'anai rahiai mamamo baaniai maanai nata nei.”
Na Hasi'ei Mana Huana'i
43 Mia Jisas 'a ha'atee ro'u o'ani, “Na hasi'ei goro 'a bwa'i matai hungu 'ini'i hua ta'a'i, mana hasi'ei ta'aa 'a bwa'i matai hungu 'ini'i hua goro. 44 Na hasi'ei goro mana hasi'ei ta'aa 'oi matai 'iraraa 'iniai huadi. 'A bwa'i nei nai matai husiai huai 'aai mana memeapu suri'i waroraraki, ma'ua suri'i taraani hasi'ei ta'a'i moi. 45 'A o'asi ro'u, ni sae goro ra hura'a mai mareho goro baaniai ngoona, suria ni raromana 'a honu 'iniai maho goro. Mana sae ta'aa, ra hura'a mai mareho ta'a'i baaniai ngoona, suria ni raromana 'a honu 'iniai maho ta'aa. 'Inia ni ngoo, naasi na ha'arangasia hura'a i taha na honu 'inia 'i raromanai noni. 46 “Ni 'uaana namou 'unu Araha 'iniau mamougu ai'a ha'isuri'i taha nau 'unu'i tana'amou? 47 'Iatei na boi na bahurongo ma ha'isuri'i mareho nau 'unu'i, wai ha'ata'inia tana'amou i 'omehana. 48 'Iia 'a 'onaai sae na tagoraai ruma. 'A 'e'eri ganu dio tarana na'i hunganai hau. Na'i 'oha na to'o i rangi raha mana ahe 'a to'iai rumasi, ni rumasi 'a ai'a 'iha'iha, suria 'ia mo'o na tagoraa 'a tagora ha'ababaua goro. 49 Mia mo'o na rongo'i ha'atee agu'i magu ai'a ha'isuri'i taha nau 'unu'i, 'a 'onaai sae na tagoraai ruma ana moi na'i ano na ai'a 'e'eri ganu dio tarana. Na'i 'oha na rangi mana wai 'a ahe to'iai rumasi, mana rumasi 'a arobo ma 'adarara!”
Hinihininai Ta'i Sae Mwanemaua Adaaui Hehei'oi
1 'Ia Jisas 'a ha'ausuriraau hako inoni na'i dorasi, maagu aho'i 'ari Kapaniam. 2 Ma na'i 'omaasi 'e sae na daoha iei 'a gaarangi mae, 'ia mo'osi 'e sae tatau'aro anai ta'i saemaua na'i ruruhani hehei'oi adaaui Rom. Mana sae tatau'arosi 'e sae na ta'ahia di'u. 3 Ma na'i 'oha na saemauasi 'a rongo tarohana Jisas, 'agu ha'a-taariraau tara'i saemaua adaa'i Jiu 'anai 'unua tanaa do'ai boi 'anai ha'agorohia aho'i sae tatau'aro ana. 4 Miraau 'ariwou beia Jisas marau ha'abonga'inia wetewete o'ani, “'Ia mo'o na ha'ataari'ameu maini, 'a arari do'oi 'a'auhia, suria 'iia 'e sae goro. 5 'A ta'ahigaau i Jiu ma 'a'au 'anai ha'a-urasiai ruma ni ha'arahesi tana'ameu.” 6 Mia Jisas 'agu hano beiraau 'anai 'ari na'i ruma anai saemauasi. Na'i 'oha na gaarangia wou i ruma, ni saemauasi 'a ha'ataari'i ro'u wou tara'i sae 'anai heisadoi beia Jisas 'anai o'ani 'inia, “Araha, 'oi abui tau'aro raha 'anai hano ha'atau, 'inia 'inau 'au ai'a arari do'oi boi na'i ruma agua. 7 Minau ai'a ta'isada ro'u 'anai heisadoi bei'o. Ma'ata 'au 'iraraa do 'onaa na'oi ha'atee moi mana sae tatau'aro agua 'ai matai goro'a aho'i. 8 'Au 'iraraa o'asi, suria 'inau 'au to'oraai nei na marungiau na 'inau wai ha'isuri'i heiatenga'i ana'i, minau ro'u 'au to'ora'i ro'u i sae hehei'oi na 'iraau rai ha'isuri'i ro'u i heiatenga'i agu'i. Na'i 'oha nawai o'ani 'inia ta ta'i 'iniraau, ‘'Oi 'ariwou 'isi,’ 'iia 'ai ha'isuria'a ma'ata. Ma 'onaa nawai o'ani 'inia ta nei 'iniraau, ‘'Oi boi 'ini,’ 'iia 'ai boi'a ro'u ma'ata. Ma 'onaa wai o'ani 'iniai sae tatau'aro agua, ‘'Oi hauai tau'aroni,’ 'iia 'ai haua'a ma'ata.” 9 Na'i 'oha na 'ia Jisas 'a rongo'i mareho na 'unu'ia mo'osi, 'a heimwaota'i di'u ma rihota'i ma o'ani 'iniraaui noni hunga rau surisuria, “Romwane! Nau wai 'unua tana'amou, ai'a ta ta'i saeni Israel nawai 'omesia do'ai hinihini tari 'onaaia mo'osi.” 10 Na'i 'oha narau aho'i wou na'i ruma, i mwane nara ha'a-taariraau wou beia Jisas ani, rau 'omesia doni sae na daohasi 'a goro'a aho'i.
Jisas 'A Ha'atahia Aho'i Gare Mwane Anai Nao
11 Na'i muri, 'ia Jisas 'a 'ari 'omaa ra 'unua 'iniai Nein, 'iraaui rongoiusuri mana mwane inoni rago rau ta'i hano beia. 12 Na'i 'oha na gaarangia wou i maanai bara 'anai 'omaasi, 'a 'omesiai suru'ia ada hura'a mai bwea na awa iei sae na mae na'i 'omaasi, mana sae na maesi 'e gare mwane ana 'e nao. Mana garesi, na'asi'a i ta'i gare ana. Ma ragoi inoni na'i 'omaasi narau awa beiai naosi. 13 Na'i 'oha na 'ia Araha 'a 'omesiai naosi, 'a kae ahutotou di'u ma o'ani 'inia, “'Oi abui angi.” 14 Naasi 'a 'ariwou ma dau na'i bwea. Miraaui nei narau suru'iai bweasi rau ura papaku. Mia Jisas 'a o'ani 'iniai gare na maesi, “Geresae, 'oi suruta'e!” 15 Na'i 'oha nagu ha'atee o'asi moia Jisas, na gare na maesi 'a heinagu ara'a ma ha'atee. Mia Jisas 'a waia aho'i wou tanaa inana. 16 Mana mwane inoni hako rau mamaa'u, rau ginata'inia God marau ha'aasaa. Rau ha'atee o'ani, “'E rarabea hauasa na ha'ata'i mai beigaau na'i 'ohani. 'Ia God 'a ha'ataaria mai 'anai 'a'auhiraaui inoni ana'i.” 17 Mana taroha 'inia Jisas 'a 'adarara hako 'ari suri'i mwane dora na'i Provensi Jiudea, mei suri'i mwane dora hura'a wou gariai Provensisi.
Na Tatau'aro Ana Jisas Mea Jon Bwareomaea
18 Miraaui rongoiusuri ana'ia Jon rau mamaani tanaa 'ini'i mareho na 'ia Jisas na haa'i. Mia Jon 'a soirarua mai waira rua 'ini'i rongoiusuri ana'i 19 'anai ha'a-taarirarua 'ari beia Araha 'anai songa'inia o'ani, “I'oe naasi nei nara 'unua do'ai boi 'anai ha'atahi'ameu, ma'uasi 'e nei he'ete'i namei mamasia ro'u mau?” 20 Na'i 'oha nararu ataha wou beia Jisas raru o'ani 'inia, “'Ia Jon na ha'ataarimiria mai do 'anai songa'ini'o o'ani, ‘'A 'ua? I'oe naasi nei nara 'unua do'ai boi 'anai ha'atahi'ameu, ma'uasi 'e nei he'ete'i namei mamasia ro'u mau?’ ” 21 Na'i ro'u mau madoraa nararu 'ari wousi, na 'ia Jisas 'a ha'agorohi'i mwane inoni nara sadoi'i mwane daoha he'ete'i hairiu, ma taari'i hura'a i adaro baani'i tara'i nei, ma ragoi nei ra kuru na ha'a-'ome'omeraau ro'u. 22 'Ia Jisas 'agu o'ani 'iniraruai rua rongoiusuri ana Jon, “Murui aho'i 'ari ma murui 'unu'i tanaa Jon i mareho namuru rongo'i mana mareho na muru 'omesi'i nau haa'i. Nei ra kuru ra wanawana'a, nei ra pwaki ra hahano'a, nei nara lepa ra goro aho'i, nei ra pwarongo ra rongorongo'a, nei ra mae ra suruta'e aho'i baaniai mae, miraaui pohara ra bahurongoai Taroha Goro. 23 'Ia God 'ai ha'agorohiai nei na 'omesi'i mareho nau haa'i, ma ai'a 'adoma'i heiruarua'a 'iniau.” 24 Na rua rongoiusuri ana'ia Jon raru aho'i 'ari, mia Jisas 'agu mamaani tanaraaui inoni 'inia Jon. 'A o'ani, “'A 'ua? Na'i 'oha namou 'ari na'i dora mangasara 'anai bahurongoa Jon, 'e taha namou 'adoma'inia domoi 'omesia? 'E sae na orisia tarau i 'adoma'ina 'onaai ade na gegewao? 25 'E sae he'ua namou hura'a 'anai re'ia? 'E sae na siri suri'i to'oni goro nara 'ome goro di'u? Ai'a! 'Iraaui nei ra siri suri'i bwana goro miraaui sae toto'ora ra awa suri'i ruma adaa'i mwaeraha, ai'a suri'i dora mangasara. 26 Ma'e tahata namou hura'a 'anai 'omesia na'i dora mangasara? 'E rarabea? Ha'amomori, 'e rarabea, ma'ata 'iia ai'a do'e rarabea moi. 27 'Ia Jon naasi nei na 'ia God na taroha'i 'abaia o'ani na'i Usu-usu Maea, ‘Nau wai ha'ataaria wou i noni heitaroha'i agua na'i na'o 'ini'o. 'Iia nai ha'aagauraaui noni 'anai boi amua.’ 28 Nau wai 'unua tana'amou, 'ia Jon naasi na ororiu di'u'i hakoi mwane inoni nara huta mai na'i marewanani. Ma'ata, namoiwou ta sae na ai'a taraa ororiu na awa na'i heimarungi ana God, 'a ororiu di'ua Jon.” 29 Na'i 'oha na 'iraaui mwane inoni, goni beiraaui nei 'anai si'ogoni takisi, rau rongo'i ha'atee ana'ia Jisas, rau 'adoma'i aratara doni ha'a-aratara ana God 'a odo-odo. 'Iraausi na 'ia Jon na bwareomaearaau ani. 30 Miraaui Farisei mana Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses rau 'itaa i taha God na 'irisia tanaraau, suria rau ai'a raba rihosi marau ai'a 'irisia do'ia Jon 'ai bwareomaearaau. 31 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “'E taha nawai heiha'auu 'inia nai ta'isada beiraaui inoni na'i 'ohani? 'Iraau rau 'ome he'ua? 32 'Iraau rau 'onaai'i gare na matai ha'ariaria nara hainonora na'i dora ni maketi nara awara o'ani 'ari tanaai nata ruruha, ‘'Ei, meu uuhi'i gana ni hainonora mamou ai'a raba mao, mameu ganari'i gana ni heitori mamou ai'a raba angi.’ 33 'I'amou mou haha'ariaria o'asi ro'u! Na'i 'oha na 'ia Jon 'a boi na ha'aririta'i ngau bredi mana gono waen, mou 'unua do 'e adaro na bwaunia. 34 Ma na'i 'oha nau boi, Garei Inoni, mou re'ia do 'au matai gono waen mau matai ngaungau, mamou 'unua do'au ngangaura'a mau bweu 'ini gonohiai waen, ma do 'inau 'e sae goro adaaui inoni ha-ha'atakisi miraaui inoni ta'a'i. 35 Ma'ata, na awaha odoodo adaa'i nei narau hinihini'i ha'ausuringa'i amiria Jon 'ai ha'ata'inia hura'a i madoma nara haa'i ha'ausuringa'i 'isi.”
Jisas 'A 'Adoma'i Nugasiai 'Inonai Urao Ora-ora'a
36 Ma'e ta'i 'iniraaui Farisei na ari'ahua Jisas 'anai ngau beia na'i ruma ana. Mia Jisas 'a siri wou na'i rumasi ma heinagu auru 'anai ngau. 37 Ma na'i 'omaasi 'e urao na ora-ora'a di'u na awaiei. Na'i 'oha na uraosi 'a 'iraraa do'ia Jisas 'a awa na'i rumasi, 'a siri mai beiai gere bei 'ome goro na honu 'iniai rumu na si'ini goro di'u. 38 'A siriwou ma ura na'i odohanai uwana Jisas ma angi. Na'i 'oha na angi, 'a ha'abunibuniai uwana'ia Jisas 'iniai wainai maana, ma ha'amaahaa 'iniai warihuna. 'A ngooniai uwana'i, ma ringisiai rumusi na'i uwana'i. 39 Ma na'i 'oha na Fariseisi 'a 'omesiai mareho na haua i uraosi, 'agu 'adoma'i o'ani haaria, “'Onaa 'e rarabea naasi, 'a ga'i 'iraraa moia mo'o na daai uwanasi, ma ga'i 'iraraa doni uraosi 'e urao ta'aa.” 40 'Ia Jisas 'a o'ani 'iniai Farisei, “Saemon, 'e mareho nau raba 'unua tana'o.” Mia Saemon 'a o'ani, “'E taha ha'ausuri?” 41 Mia Jisas 'agu o'ani 'inia, “'E waira rua nararu kaoni ha'a beiai noni toto'ora na matai wate'i ha'a tanaraaui nei narau raba kaoni 'iniai siha ha'a narau 'irisi'i. 'E ta'i na kaoni 'iniai rima merui korai silva, ma'e ta'i 'e rima 'arangi. 42 'Iraruai waira ruasi, ai'a ta ta'i 'inirarua naigui su'ua aho'i kaoni ana, suria raru ai'a to'o ha'a arari. Mana mareho na hauai noni toto'orasi, 'a kaku'a'i kaoni adaru'i ma 'adoma'i nugasirarua. Hoita, 'o 'adoma'inia do 'iatei 'iniraruai waira ruasi nai ta'ahia di'ua mo'o nararu kaoni beiasi?” 43 Mia Saemon 'a o'ani, “'Inau 'au 'adoma'inia do'ia mo'o na kaoni raha.” Mia Jisas 'agu o'ani 'inia Saemon, “'O odo ha'atai.” 44 Mia Jisas 'a rihota'i wou, 'a wanasiai uraosi ma o'ani 'inia Saemon, “'O 'iraraai uraoni? I'oe 'o ai'a haa ta wai tanaau 'anai wasi'i uwagu na'i 'oha nau sirimai na'i ruma amua, me'iia 'a ha'abunibuni'i uwagu 'iniai wainai maana, ma ha'amaha'i 'iniai warihuna. 45 Mi'oe 'o ai'a ha'amaotoau 'inia ta haingoni. Me'iia 'a ai'a mamarota'i ngoonia moe'a mau i uwagu'i, taraawa'a mau na'i 'oha nau sirimai. 46 Ma ai'a rumu na'oi haua 'anai bwaugu, me uraoni 'a hauai rumu na si'ini goro di'u 'anai uwagu'i. 47 Mawai 'unua tana'o, na mwane ora-ora'a ana'i ra 'adoma'i nugasi'i hako tanaa. Naia na ta'ahiau di'u 'iniasi. Mana nei na ai'a to'ora'i mwane ora-ora'a rago 'anai 'adoma'i nugasi'i, na heita'ahi ana 'ai kekerei moi.” 48 Mia Jisas 'agu o'ani 'iniai uraosi, “Na ora-ora'a amu'i ra 'adoma'i nugasi'i hako tana'o.” 49 Miraaui nei narau heinagu na'i dora ngaungau raugu o'ani haariraau, “'E sae he'ua naani na matai 'adoma'i nugasi'i 'ini'i ora-ora'a adaa'i inoni?” 50 Mia Jisas 'agu o'ani 'iniai uraosi, “I hinihinimu na 'ia God na ha'atahi'o 'inia. 'Oi 'ariwou dadara'a.”
Urao Narau Matai Hano Beia Jisas 'Anai 'A'auhia
1 Na'i muri, 'ia Jisas 'agu 'aariha ro'u 'ari suri'i 'omaa raha mei gere 'omaa na'i Provensi Galili 'anai taroha'iniai Taroha Goro 'iniai heimarungi ana God. Mana waira ta'i tangahuru mana rua Ha'ataari ana'i rau ro'u beia. 2 Ma ro'u ra'i urao na 'ia Jisas 'a taari'i adaro baaniraau, ma ra'i nei na ha'agorohiraau ro'u baani'i daoha. Tara'i nei 'iniraau naasia Meri ni Magdala na 'ia Jisas 'a taariai biu adaro baania, 3 mia Susana, mia Joana, i urao anai sae ra 'unua 'inia Kusa. 'Ia Kusa 'e sae na tatau'aro tanaa Herod 'anai 'omesuri'i mwane toto'ora ana'i. 'Iraaui urao 'isi beiraau tara'i urao ro'u narau wate'i ha'a adaa'i 'anai 'a'auhia Jisas mana rongoiusuri ana'i 'ini'i taha narau 'irisi'i.
Ha'atee Heiha'auu 'Iniai Sae Na Rarasanga'ini'i Korai Wiit
4 'E ta'i dangi, 'e kae ruruhai inoni baani'i mwane 'omaa he'ete'i hairiu rau boi 'anai bahurongoa Jisas. Mia Jisas 'agu haua tanaraaui ha'atee heiha'auu na o'ani, 5 “'E ta'i 'oha na 'e ta'i sae na hura'a 'anai hasi korai wiit na'i mou ana. Ma na'i 'oha na rarasanga'ini'i kora, ra'i nei nara to'o na'i tara na sae ra buuri'i, mana gere manu ra dio mara ngaa'i. 6 Ra'i kora ra to'o na'i ano hunganai hau. Ma na'i 'oha nara tahi ara'a nagu raongi'i sina, mana kora nara tahi ra mae moi aho'i, suria 'a maamaha i dora ra tahi ei. 7 Ra'i kora ra to'o suri'i dora nara tahi suri'i waroraraki. Naasi na'i 'oha nara tahi ara'a, ra mae aho'i moi suria ni waroraraki ra agu ha'amaesi'i. 8 Ma ra'i nei ra to'o na'i ano goro, mara tahi goro ara'a mara hungu. Mana hungu nara haa'i ra rago di'u'i ro'u wou i siha korai wiit na hasi'i.” Jisas 'agu ha'ahakoai hadahada ana o'ani, “Tei na to'o karinga 'anai rongo 'ai bahurongoa, mai aidangi tarihana.”
Taranai Taha Jisas Na Haa'i 'Ini'i Ha'atee Heiha'auu
9 Miraau na rongoiusuri ana'ia Jisas rau songa'inia 'iniai 'ado'ado 'anai ha'atee heiha'auu na hauasi. 10 Mia Jisas 'agu o'ani 'iniraau, “Na'i na'o, 'ia God ai'a ha'arangasia he'ua i marungiraau nai haai noni ana'i. Me na'i 'ohani 'a ha'ata'inia tana'amou. Mei tanaraaui nei narau ai'a hinihini mau, wai hau'i ha'atee heiha'auu tanaraau. Wai haua o'asi neina rei'uaa narai towa'i 'ome'ome marau bwa'i matai 'ome 'iraraa, ma'uasi rai towa'i bahurongo marau bwa'i aidangisia.”
Jisas 'A Ha'atee Ruhasiai Heiha'auu 'Iniai Sae Na Hasi Korai Wiit
11 “Naani 'ana 'ado'ado i ha'atee heiha'auu 'iniai sae na hasi korai wiit: Ni korai wiit, naasi ha'atee ana'ia God. 12 Mana kora na'i tara, naasi 'iraaui nei ra rongo'i ha'atee ana'ia God, mia Saetan 'a boi ma ha'akaku'araau aho'i 'ini'i, dorau gasi hinihini marau tahi. 13 Ni kora na'i hunganai hau, naasi 'iraaui nei ra dau'i ha'i wa'ewa'e i ha'atee ana'ia God. Mara ai'a daa'i orea 'inia na ha'atee ra ai'a ganu dio na'i tahingadaa'i 'onaai hasi'ei ra ai'a ganu i raridi. Tari 'oha raugu siri sadoi'i moi mareho bwara suri'i tahingadaa'i, marau gagata'ini'i hako aho'i mwane ha'atee. 14 Ni kora nara awa suri'i waroraraki, naasi 'iraaui nei rau rongo'i ha'atee ana'ia God ma ai'a orea mana 'adoma'idaa'i ra torakoke 'ini taraani mareho marau 'adoma'i riu 'iniai toto'ora mana mwane hei'irisi anai abe. Tarana naasi, 'a ai'a ta mareho nai goro do'ai hura'a mai baani'i tahingadaa'i. 15 Mana kora na'i ano goro, 'a ura 'iniraaui nei ra rongo'i ha'atee ana'ia God mara nuga ha'agorohi'i suri'i tahingadaa'i nara goro mara odo-odo. Rau dau baabau tarau suri'i ha'atee ana'ia God mana mwane mareho goro ra hura'a mai baani'i tahingadaa'i.”
Marewa 'Ai Rara Hura'a
16 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “'A bwa'i nei nai suu raita moi 'anai nugaa na'i bahainai rabo'o ma'ua bahainai bwea, 'ai nugaa ma'ata na'i dora ni toki raita 'anai bewaasiraaui inoni nara sirimai na'i ruma. 17 'A o'asi ro'u. Na mwane mareho nara awa bainihu suri'i ha'atee agu'i, raigui ha'ata'i hura'a mau. 18 Naasi moi bahubahu rongo goro suri'i taha namou rongo'i. Suria 'iatei na aidangisi'i mareho nau maani'i ma araisuri'i, 'ia God 'ai a'oia tanaai aidangi na bwane to'oraa. Mia mo'o na 'adoma'inia do 'a aidangisi'i mareho nau maani'i magu ai'a araisuri'i, na gere aidangi na to'oraasi, 'ia God 'ai rahia baania.”
Huudi Nei Ana'ia Jisas
19 'Ia inana Jisas miraaui do'orana'i rau 'ariwou 'anai 'omesia, mei suriai rago anai inoni, 'a bwara tanaraaui taha beia na'i ruma na awa iei. 20 Ma'e ta'i sae na o'ani 'inia Jisas, “Inamu miraaui do'oramu'i neiraau hura'asi, maraugu raba re'i'o.” 21 'Ia Jisas 'agu ha'atee o'ani, “Na huunai inagu mana do'oragu'i naasi 'iraaui nei nara bahurongo'i ha'atee ana'ia God marau ha'isuri'i.”
Jisas 'A Ha'apapaku'i Tabaosi
22 Ma'e ta'i dangi 'ia Jisas miraaui rongoiusuri ana'i rau ta'e ara'a na'i ora ma ha'atee o'ani 'iniraau, “Gaau magai 'ari nata batarau 'iniai bwera.” Miraaugu tahamora ha'aro'asi 'ari. 23 Na'i 'oha narau 'a'ari mau, 'ia Jisas 'a dadao moi auru ma mauru'a. Raugu 'asu'a ma'e ro'a mana tabaosi raha na to'iraau'a na'i bwerasi, mana ora 'a gaarangi moi maai dodo suria 'a honu 'iniai wai. 24 Miraaui rongoiusuri rau 'ariwou ha'araia Jisas, rau ha'atee o'ani, “Saemaua, Saemaua! Gai dodo'a naani.” 'Ia Jisas 'a suruta'e ara'a ma ha'atee wetewete tanaai ro'a mana tabaosi do rarui papaku. Na'i 'ohasi, na ro'a mana tabaosi raru araisuria, ma biowaa goro aho'i. 25 Mia Jisas 'agu ha'atee o'ani 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “'A 'ua? Nahei hinihinimoo'i?” Miraaugu mamaa'u marau kae heimwaota'i di'u, rau heisonga'i hairiu o'ani, “Romwane, 'e sae he'ua naasi? Na'i 'oha na ha'atee tanaai ro'a mana tabaosi, raru araisuria.”
Sae Na Ragoi Adaro Ra Bwaunia
26 'Ia Jisas miraaui rongoiusuri ana'i raugu taha wou na'i dora ra 'unua 'iniai Gerasa, na'i nata batarau 'iniai kae bwera i Galili. 27 Na'i 'oha na 'ia Jisas 'a siriwou na'i one, 'a heisadoi beiai sae ni dorasi na ragoi adaro na bwaunia. 'Iia 'a awa ha'i wa'aroko mai orea'a, ma ai'a awa na'i ruma, 'a awa moi suri'i wabwa nara toringi'i ei sae mae. 28-29 'A ragoi 'oha na adaro 'isi ra ha'a-bweubweu'aa. Ma rei'uaa narai ho'osi'i uwana'i mana rimana'i 'ini'i arihau marai nuga'i sae 'anai 'omesuria, 'iia 'ai 'idira'i mosi'i moi arihau, mana adaro 'isi rai ha'a-'usu'usua 'anai 'ari 'anai awa na'i dora mangasara. Hoita, na'i 'oha na 'ome to'oana Jisas, 'a boi ma topiruru auru tanaa. Mia Jisas 'a o'ani, “Adaro, 'oi hura'a baaniai saeni!” Mana saesi 'a awara raha ma o'ani, “Jisas garena God ororiu ara'a, 'o raba 'uaauni? Nau ha'angoni'o, 'oi abui ha'a-mama'aiau!” 30 Mia Jisas 'a songa'iniai saesi o'ani, “'Iatei atamu?” Mia aramia Jisas o'ani, “Ni atagu 'ia Kae Ruruha.” 'A 'unua o'asi suria 'e kae ruruhai adaro narau bwaunia. 31 Marau ha'anongia wetewetea Jisas do'ai abui ha'a-taariraau 'ari na'i dora ni rongomaata'i 'anai ha'a-mama'airaau. 32 Ma na'i bobonai abaaba gaarangiraau, ra'i mwane boo nara suasua 'isi. Mana adaro 'isi rau bonga'inia Jisas 'anai ha'a-taariraau 'anai siri suri'i boo 'isi. Mia Jisas 'agu ha'awateraau. 33 Na'i 'oha na adaro 'isi ra hura'a baaniai saesi, rau siri suri'i boo 'isi. Mana mwani boo 'isi ra 'eba dio suriai ahana mara rege dio na'i wai mara dodo hako. 34 Na'i 'oha 'iraaui nei nara 'omesuri'i boo 'isi rau 'omesia o'asi, rau 'eba 'ari 'anai taroha'inia tanaraaui inoni na'i 'omaa, mei tanaraaui nei narau awa hura'a wou baaniai 'omaa. 35 Na mwane inoni ra 'ari 'anai 'omesiai taha na to'o. Na'i 'oha narau ataha wou beia Jisas, rau 'omesiai sae na taari'i hura'a baania i adaro 'isi, 'a heheinagu gaarangia Jisas. 'A ho'o bwana aho'i mana aidangina 'a odo-odo aho'i. Na'i 'ohasi na inoni rau mamaa'u hako. 36 Miraaui nei narau 'omesiai maho na hauasi a Jisas, rau taroha'inia hura'a hako tanaraaui noni i he'ua nagu goro aho'i 'inia i saesi. 37 Miraaui saenai dorasi rau 'unua tanaa Jisas do 'ai hura'a baaniai dorasi, 'inia rau mamaa'u raha di'u. Mia Jisas 'a ta'e ara'a na'i ora ma ha'aagau 'anai hano baaniai dorasi. 38 Mana nei na 'ia Jisas 'a taari'i adaro baania, 'a ha'angonia wetewete 'anai hano beia, mia Jisas 'a o'ani 'inia, 39 “Abu, ma'ata 'oi 'ari 'omaa ma'oi taroha'inia tanaraau inoni taha na 'ia God na haua tana'o.” Naasi 'ia mo'osi 'agu aho'i 'ari 'omaa ma taroha'inia tanaraaui mwane inoni hako i mareho na 'ia Jisas 'a haa'i tanaa.
'E Gare Urao Na Mae Mana Urao Na Adoiai 'Abu Raha
40 Na'i 'oha 'ia Jisas 'a ta'e ataha aho'i mai, 'e kae ruruhai inoni narau ha'amaotoa, suria rau 'iraraa do'iia 'ai aho'i mau mai. 41 Ma'e ta'i 'iniraaui na'otara na'i ruma ni ha'arahesi na'i 'omaasi 'a boi ma topiruru auru tanaa ma bonga'inia do rarui ta'i 'ari na'i ruma ana. Atanai saesi 'ia Jaeras. 42 'Iia 'a bonga'inia Jisas, suria na gare urao ana na harisina 'e ta'i tangahuru mana rua, 'a gaarangi mae maagu naasi'a i ta'i gare urao'a ana. Na'i 'oha na 'ia Jisas 'a hano 'anai 'ari na'i ruma ana Jaeras, rau ha'asu'isu'ia di'u 'iniai rago anai inoni. 43 Ma'e urao na to'ia i 'abu raha suriai ta'i tangahurui harisi mana rua na awa ro'u na'i 'ohasi. Mana daohasi 'a bwara dona ta sae 'ai ha'agorohia baania. 44 Na uraosi 'a 'ariwou na'i murina Jisas ma karohiai gaonai to'oni tewa ana. Ma na'i 'oha na karohia mau wou, na'i mau i 'ohasi na 'abu 'a papaku. 45 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani, “'Ia tei 'ini'amou na karohiau?” Miraaui noni rau tohe hako, mia Pita 'a ha'atee o'ani, “Araha, 'a bwarai 'iraraa, 'inia na inoni ra rago mara ha'asu'isu'i di'u!” 46 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani, “Magu 'e sae na karohiau 'inia 'au arungana do mena agua, 'e sae na goro aho'i 'inia baaniai daoha.” 47 Na'i 'oha na uraosi 'a 'iraraa do 'a bwa'i matai bainihu mwada'u, 'a 'idi'idi 'iniai mamaa'u. 'A boi ma topira'i ruru auru tanaa Jisas. Ma na'i maadaau hako inoni 'a ha'arangasia hura'a i taranai taha nagu karohia 'inia i to'oni ana Jisas, ma taroha'inia tanaraau i hasi goro aho'i ana moi na'i 'ohasi baaniai daoha. 48 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “Ina, na hinihinimu na ha'agorohi'o aho'i. 'Oi 'ariwou dadara'a.” 49 Mau na'i 'oha na 'ia Jisas 'a ha-hadahada mau, 'e sae na ataha mai baaniai ruma ana Jaeras na o'ani, “Jaeras, ni gare amua 'a hako'a. 'Oigu abu 'unua'a i ha'ausurisi 'anai 'ari!” 50 'Oha na 'ia Jisas 'a rongoa o'asi, 'a ha'atee o'ani 'inia Jaeras, “'Oi abui mamaa'u, 'oi hinihini moi mana gare amua 'ai goro aho'i.” 51 Na'i 'oha na ataha wou na'i ruma ana Jaeras, 'agu ai'a 'irisia'a do mwane sae rago rai siri ruma. Naasi 'a waia moia Pita, 'ia Jems mea Jon, mirarua'a i amana mana inanai gare uraosi. 52 Na'i 'ohasi na inoni ra angi mara ago-ago. Mia Jisas 'a ha'atee o'ani 'iniraau, “Moi abui angi, na garesi 'a ai'a mae, 'iia 'a mauru moi.” 53 Na'i 'ohasi na inoni ra da'ata'inia, suria rau 'iraraa doni garesi 'a bwane mae. 54 Mia Jisas 'a siriwou, 'a dau na'i rimana ma ha'atee o'ani, “Garegu, 'oi suruta'e!” 55 Na'i mau 'ohasi mana garesi 'a manawa aho'i ma ura ara'a. Mia Jisas 'a 'unua tanaa amana mia inana do rarui haua tanaa ta mahoingau. 56 Na'i 'ohasi, 'ia amana mana inanai garesi raru kae heimwaota'i di'u. Mia Jisas 'a ha'atee wetewete tanararua do rarui abui taroha'inia'a ro'u tanaa ta sae i marehosi.
Jisas 'A Ha'ataariraau Hura'a i Ha'ataari Ana'i
1 Mia Jisas 'a soi goniraau mai Ha'ataari ana'i ma haua tanaraaui tatau'aro mana mena 'anai taari'i hura'a i adaro ma 'anai ha'agorohi'i mwani daoha. 2 Ma ha'a-taariraau hura'a 'anai taroha'iniai heimarungi ana God ma 'anai ha'agorohiraau aho'i nei ra daoha. 3 'A o'ani 'iniraau, “Na'i hano namoi haua, abu tanei 'ini'amou nai waia ta mareho. Abu ta 'a'abi, ma'ua ta anga ni 'aariha, ta huai bredi, ta ha'a, ma'ua do ta to'oni madara ro'u. 4 'E ruma rai ha'amaoto'amou na'iei 'oha moi ataha wou ta 'omaa, moi mauru iei tari 'oha moi hano baaniai 'omaasi. 5 Me 'onaa 'iraaui inoni rau bwa'i ha'amaoto'amou 'anai rongo'i taha namoi hadanga'ini'i, moi hura'a baaniai 'omaasi. Ma na'i 'oha moi hura'a, moi tarohi'i kahua baani'i uwamoo'i. Naasi 'e ha'abasu tanaraau do'ia God 'ai ha'a-mama'airaau.” 6 Miraau na Ha'ataari raugu hura'a marau 'ari suri'i 'omaa 'anai taroha'iniai Taroha Goro, ma 'anai ha'agorohiraau aho'i nei ra daoha.
Herod 'A Rongo Tarohana Jisas
7 Ma na'i 'ohasi 'ia Herod Antipas 'a rongo'i mwane mareho na 'ia Jisas 'a haa'i. Ma kae kakui ahuna, 'inia tara'i nei ra 'unua do'ia Jon Bwareomaea 'a suruta'e aho'i baaniai mae, 8 ma tara'i nei ra 'unua do'ia rarabea Elaija na ha'amaranga, ma tara'i nei ro'u rau 'adoma'inia do'e nei 'iniraaui rarabea nara mae mau na'i 'oha bwani na tahi aho'i. 9 Mia Herod 'a o'ani, “'Ia Jon Bwareomaea 'a mae'a, 'inia 'inau bwane 'unua dorai horosiai 'u'una! Naasi 'iatei ro'u nagu hau'i mareho nara rongo o'asi ro'u 'isi?” Na'i 'ohasi 'ia Herod 'a bonasiai heisadoi beia Jisas.
Jisas 'A Hanganiai Rima Merui Mwane
10 Na'i 'oha na 'iraaui Ha'ataari rau aho'i mai, rau maani'i tanaa Jisas mwane mareho narau haa'i. Mia Jisas 'agu wairaau marau 'ari na'i dora na gaarangiai 'omaa nara 'unua 'iniai Betsaeda, dora rai matai awa haariraau na'iei. 11 Miraaui inoni rau 'iraraa moi marau 'ari haisuri. Mia Jisas 'a ha'amaotoraau ma taroha'inia tanaraaui heimarungi ana God, ma ha'agorohiraaui nei nara daoha. 12 Na'i 'oha na sina 'a abari'i'a, i Ha'ataari ana'ia Jisas rau boi beia marau o'ani, “'Oi ha'a-taariraau hako inoni hura'a, marai 'ari suri'i 'omaa 'isi mana ruma suriai dorasi, marai siba 'adaau mahoingau mana dora ni mauru, 'inia 'igaau gau awa na'i dora na bwarai mwane mareho naani.” 13 Mia Jisas 'agu aramiraau o'ani, “'I'amou namoi ha'i 'adaau mahoingau.” Miraaugu ha'atee o'ani 'inia Jisas, “'E rima huai bredi ma'e rua ii'a moi na bei'ameu. 'O 'irisia domei 'ari 'anai hori mahoingau 'anai kae ruruhasi?” 14 Ma 'onaai rima merui mwane nara goni na'i dorasi. Mia Jisas 'agu o'ani 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “Moi 'unua tanaraaui inoni marai heinagu suri'i ruruha, 'a ga'i rima tangahuru ta'i ruruha.” 15 Naasi miraaui rongoiusuri rau haua 'onaai 'unua ana tanaraau. Ma na'i 'oha 'iraaui inoni rau heinagu hako auru, 16 'ia Jisas 'a dauai rima huai bredi mana rua ii'a. 'A wana ara'ai aro ma ha'atee ha'agorohia God 'inia. Naasi ma uubi'i magu hau'i tanaraaui rongoiusuri ana'i 'anai ha'atora'ini'i tanaraaui inoni. 17 Rau ngau hako, marau masu. Miraaui rongoiusuri ana'i rau ha'ahonuai ta'i tangahuru mana rua abira 'ini'i taha narau ngau tahi'i.
'Ia Pita 'A 'Unu Ha'arangasia Hura'a Do'ia Jisas Na Ha'atahi
18 Ma'e ta'i dangi 'oha 'ia Jisas 'a ha'arahesi haaria, 'iraaui rongoiusuri ana'i rau boi beia. Miagu songa'iniraau o'ani, “'Iraaui inoni rau 'unua do 'inau atei?” 19 Miraau aramia o'ani, “Tara'i nei ra 'unua do i'oe a Jon Bwareomaea, ma tara'i nei ra 'unua do i'oe a rarabea Elaija, na ha'amaranga. Tara'i nei ra 'unua do'e rarabea ni 'oha bwani na suruta'e aho'i baaniai mae.” 20 Mia Jisas 'agu songa'iniraau ro'u o'ani, “Mi'amou, mou 'adoma'inia do 'inau atei?” Mia Pita 'a aramia o'ani, “I'oe naasi Ha'atahi na 'ia God na duruduru 'inia 'anai ha'ataaria mai.” 21 Mia Jisas 'agu ha'abasuraau wetewete dorai abui maania ro'u tanaa tanei marehosi.
Jisas 'A Maania Hura'a i Rongomaata'i Mana Mae Ana
22 Mia Jisas 'a 'unua ro'u o'ani, “'Inau, Garei Inoni, rai ha'a-rongomaata'iau di'u. 'Iraaui Na'ohadaa'i Piriisi miraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses ma tara'i saemaua ro'u rai 'utaiau marai ha'amaesiau. Ma 'e rua dangi nai hako mana'i oruna, waigu suruta'e aho'i.” 23 Mia Jisas 'a ha'atee tanaraau ro'u o'ani, “'Iatei na raba ha'i rongoiusuri agua, 'ai nugasiai hei'irisina haaria, 'ai mwa'emwa'e 'ado dangi 'anai suru'iai dadaahoro ana, maai suriau. 24 'Iatei na raba dau baabau na'i tahingana na'i marewanani, 'a bwa'i to'oraai huunai tahi. Me 'iatei na mwa'emwa'e 'anai ha'a-ai'aai tahingana 'iniai suriau ana, 'ai to'oraa nana i tahi. 25 'A 'ua? 'Onaa ta sae 'ai daa'i hako nana i mwani mareho na'i marewana, mana saesi 'ai mae ma'ai siri na'i dora ni rongomaata'i, ni mareho 'isi rai 'a'auhia? 'A bwa'i! 26 'Inau na Garei Inoni, wai boi aho'i mau ta 'oha ha'i raraha beiraaui enjel ana'ia God beiai mena na ta'isada beia amagu. Mana 'oha wai boi, waigui 'utairaaui nei nara ninimata'iniau na'i 'ohani. Ma wai 'utairaau ro'u i nei ra ninimata'i taroha'ini'i ha'atee agu'i. 27 Nau wai 'unua ha'a-momori tana'amou, ra'i nei 'ini'amou 'ini moi awa tari mau 'anai 'omesiai heimarungi ana God.”
Jisas 'A Aho'ita'i Raraha
28 'A ga'i 'onaai ta'i sade na hako, 'ia Jisas 'a waia Pita, 'ia Jon, mia Jems marau ta'eha ara'a na'i hungahunga 'anai ha'arahesi. 29 Na'i madoraa na ha'arahesi, ni 'omeha na'i hauraena tari auru na'i 'u'una 'a orisi, mana bwana ana'i ra mamaahui wadora'i. 30 Na'i 'ohasi 'e waira rua sae nararu mamaani beia, na rua saesi 'ia Moses mia Elaija. 31 'Irarua raru ha'amaranga 'iniai raraha nara to'oraa i enjel na'i aro, mararu maania tanaa Jisas i mae nai haa na'i Jerusalem 'anai ha'ato'oai i ha'a-aratara na haua God na bwani awa. 32 Na'i madoraasi 'ia Pita mana nata rua rongoiusurisi, rau mauru. Na'i 'oha narau rarai, rau 'omesiai rarahana Jisas mana rua sae nararu ura beia. 33 Na'i 'oha na rua saesi raru taraawa'a hano baania Jisas, 'ia Pita 'a ha'atee o'ani 'inia Jisas, “Saemaua, 'a goro nagau awa 'ini! Mei ha'a-urasia ta oru hare, 'e ta'i tana'o, 'e ta'i tanaa Moses, ma ta ta'i tanaa Elaija.” 'Ia Pita 'agu to'o ha'atee o'asi moi. 34 Na'i 'oha 'ia Pita 'a ha-hadahada mau, 'e rorodo na dio huniraau ma marumarusiraau. Na oru rongoiusurisi rau mamaa'u raha di'u na'i 'oha na rorodosi 'a dio huniraau. 35 Na'i 'ohasi rau rongoai ringe na ao mai baaniai rorodosi, 'a o'ani, “Naani garegu nau 'ome sigihia, moi rongosuria.” 36 Na'i 'oha narau rongoa hakoi ringesi, raugu 'ome mia moia Jisas nagu ura 'isi. Na'i 'ohasi rau papakunga'inia moi haariraaui marehosi. 'Ariwou na orea'a maraugu tano maani'i mareho rau 'omesi'i tanaraau tara'i nei.
Jisas 'A Taariai Adaro Baaniai Gare Mwane
37 Na'i nata dangi, 'oha narau aho'i dio baaniai hungahunga, rau heisadoi beiai kae ruruhai inoni nara goni mai 'anai mamasia Jisas. 38 Ma'e ta'i 'iniraau na ha'atee hura'a o'ani, “Ha'ausuri, 'au 'irisia do'oi 'a'auhiai gare agua, naasi'a i ta'i gare agua. 39 'E adaro ta'aa na bwaunia. Na'i 'oha 'ai hurasia, na gare agua 'ai awara raha mana abena 'ai 'idi'idi. 'Ai rahuta'i dio na'i ano, mana hutohuto ra hura'a mai na'i ngoona. Ni marehosi 'a bwarai hako baania, ma here ha'ata'aia di'ui abena. 40 'Au bonga'iniraaui rongoiusuri amu'i dorai taaria hura'a, magu bwara.” 41 Mia Jisas 'agu ha'atee o'ani 'iniraau, “'I'amou inoni na'i 'ohani mou ha'i sae ta'a'i, mamou bwarai hinihini! 'Ai orea he'uai maratanoa nawai haua bei'amou, ma'ua wai awa orea tari he'ua bei'amou mamoigu hinihini?” Mia Jisas 'a o'ani 'iniai amanai garesi, “'Oi waia mai gare amua.” 42 Na'i 'oha na garesi 'agu boboi mau beia Jisas, mana adarosi 'a ha'aahugea dio na'i ano ma 'idi'idi na'iei. Mia Jisas 'a ha'atee wetewete tanaai adarosi do'ai hura'a, magu hura'a baaniai garesi. Mia Jisas 'agu haua aho'i garesi tanaa amana. 43 Na'i 'oha na 'iraaui inoni rau 'omesiai ha'abu'oahu na 'ia Jisas na hauasi, rau ta'i kaeni heimwaota'i di'u 'iniai mena ana God na ha'agorohiai garesi.
Ruanai 'Oha Na 'Ia Jisas 'A Hadanga'iniai Mae Nai Haua
Na'i 'oha 'iraaui inoni rau heimwaota'i mau 'ini'i mareho na haa'ia Jisas, 'ia Jisas 'a o'ani 'iniraaui rongoiusuri ana'i, 44 “Moi bahurongoai taha nawai maania tana'amou. 'Inaui Garei Inoni, ta nei nai usuha'iniau tanaraaui nei narau ha'imae beiau.” 45 Miraaui rongoiusuri ana'i rau ai'a aidangisiai 'ado'ado 'anai maho na maania tanaraausi. 'Ia God 'a girua baaniraau neina rai abui 'irara'i taha narai to'o, miraau ro'u i rongoiusuri rau maguguta'i songa'inia Jisas 'inia.
'Iatei Nai Ororiu?
46 'E heitohetohe na to'o beiraaui rongoiusuri 'inia tei 'iniraau nai ororiu di'u. 47 'Ia Jisas 'a 'irara'i 'ado'adodaa'i ma soia mai gare kekerei, 'a ha'aurasia na'i bobona 48 magu o'ani 'iniraau, “'Onaa 'o ha'amaotoa ta nei 'onaai gareni suria 'o ta'ahiau, 'a damana ro'u moi do'o ha'amaotoau. Ma 'onaa 'o ha'amaotoau, 'o ai'a ha'amaotoau moi, mia ro'ua God na ha'ataariau mai. Naasi, 'iatei na ha'a-anoanoa haaria, naasia mo'o na ororiu di'u 'ini'amou.”
Tei Na Ai'a Ura Bwarasi'amou, 'Ia Mo'osi 'Iaamoou
49 Mia Jon 'a ha'atee o'ani 'inia Jisas, “Saemaua, 'i'ameu meu 'omesiai sae na taari'i adaro baaniraaui inoni 'iniai atamu mameu ha'aabua, suria 'iia 'a ai'a awa na'i ruruha agaau.” 50 Mia Jisas 'agu o'ani 'inia, “Moi abui ha'aabua, 'inia 'iatei na ai'a ura bwarasigaau, 'iiasi 'e nei 'iniai ruruha agaau.”
Ra'i Sae ni Samaria Rau Ai'a Raba Ha'amaotoa Jisas
51 Na madoraa na 'ia God 'ai waia Jisas ara'a aho'i aro 'a raumwadu. Mia Jisas 'a 'irisia wetewete 'anai 'ari taha na'i Jerusalem. 52 Naasi 'ia Jisas 'a ha'ataari'i 'ari na'i na'o tara'i sae na'i 'omaa adaaui sae ni Samaria 'anai ha'aagau tarana Jisas. 53 Miraaui sae na'i 'omaasi rau ai'a 'irisia Jisas 'anai awa na'i 'omaa adaau, suria rau 'iraraa dorau hano 'anai ha'arahesi na'i Jerusalem, ai'a na'i Samaria. 54 Na'i 'oha na 'ia Jems mea Jon raru rongoa do'iraaui inoni nai 'omaasi rau kakawata'inia Jisas, rarugu o'ani 'inia Jisas, “'A 'ua Araha? Mirii ha'angonia God 'anai ha'adiohiai 'eu 'anai suu gaasinga'iniraau?” 55 Mia Jisas 'a rihota'i ma ha'a-aburarua wetewete, 56 maraugu hano daara'i baaniai 'omaasi 'anai 'ari nata 'omaa.
Ra'i Sae Narau Raba Suria Jisas Magu Bwara
57 Na'i 'oha 'ia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau 'ariwou suriai tara, 'e sae na o'ani 'inia Jisas, “'Inau wai suri'o rei'uaa ta dora na'oi 'ari iei.” 58 Mia Jisas 'agu ha'atee o'ani 'inia, “Na mwane mwamwaa wasi ra to'o dora ni mauru, mana manu ra to'ora'i nu'i. Minau, na Garei Inoni, 'au ai'a to'o dora ni mono.” 59 Mia Jisas 'agu ha'atee o'ani ro'u 'iniai nata sae, “'Oi suriau 'onaai rongoiusuri agua.” Mana saesi 'agu o'ani, “Araha, wai 'ari ga'u mawai toringia amagu.” 60 Mia Jisas 'agu ha'atee o'ani 'inia, “Nugasiraaui nei ra suriai tara 'anai mae tarau marai toringiraaui nei nara mae. Mi'oe 'oi hura'a ma'oi taroha'iniai heimarungi ana God.” 61 Ma'e ta'i sae na o'ani 'inia Jisas, “'Inau nawai suri'o Araha, ma'ata wai 'ari gau mawai haiha'ari beiraaui sae agu'i.” 62 Mia Jisas 'agu ha'atee o'ani, “'Iatei na taraawa'a suriau, ma na'i muri 'a 'adoma'ini'i aho'i moi mareho na bwani nugasi'i, 'a ai'a arari 'anai awa na'i bahainai heimarungi ana God.”
Jisas 'A Ha'ataariraau Hura'a i Biu Tangahuru Mana Rua Rongoiusuri
1 Na'i muri 'ia Araha 'agu 'ome sigihia ro'u i biu tangahuru mana waira rua 'anai tatau'aro suri'i 'omaa nai ataha suri'i. 'E waira rua ma ha'a-taarirarua hura'a 'ari na'i ta'i 'omaa. 2 Na'i na'o magu ha'a-taariraau hura'a, 'a ha'atee o'ani 'iniraau, “Na nei nara ha'aagau 'anai hinihiniau ra rago di'u'a 'onaai mwane hua nara maua'a suri'i hasi'ei. Ma ai'a rago i nei 'anai husi'i. Naasi, moi ha'arahesi tanaa God maai ha'ataari'i hura'a tara'i mwane sae tatau'aro 'anai 'a'au na'i mou hasi'eisi. 3 Moi 'ari'a, ma'ata moi mamataihere, suria 'i'amou mou 'onaai'i garei siip nau ha'ataari'i hura'a na'i 'uruhadi misu hahairete. 4 'A bwa'i tanei 'ini'amou nai waa ta pwaosi, ma'uasi ta anga ni 'aariha, ma'ua ta sandol. Na'i 'oha namoi 'ariwou, moi abui mamaani orea bei'i sae namoi heito'oi bei'i suriai tara. 5 “Na'i 'oha namoi siriwou ta ruma moi ha'atee o'ani, ‘Gooroha ana God 'ai awa bei'amou na'i rumani.’ Naasi mareho namoi 'unua tahamora. 6 'Onaa 'ia mo'o na to'oraai rumasi 'ai ha'amaoto'amou goro, na ha'agorohi ana God 'ai awa tarau na'i rumasi, ma 'onaa 'a bwa'i, mana ha'agorohisi 'a bwa'i awa ro'u. 7 Suri'i mwane 'omaa namoi taha suri'i, moi mauru na'i ruma tahamora narai ha'amaoto'amou na'iei. Moi abui mauru ta ruma he'ete'i ro'u. Mana taha narai hau'i tana'amou 'anai ngaa'i mana gonohi'i, moi ngaa'i mamoi gonohi'i. Suria na inoni tatau'aro 'a arari dorai taharia 'iniai tau'aro na haua. 8 “'Onaa namoi 'ariwou ta 'omaa marai ha'amaoto'amou, taha narai ha'aagauhia tana'amou 'anai ngaua, moi ngaua. 9 Moi ha'agorohirai nei ra daoha, mamoi taroha'inia tanaraaui inoni dona heimarungi ana God 'a raumwadu. 10 Ma 'onaa namoi ataha wou ta 'omaa mana inoni na'i 'omaasi rau bwa'i ha'amaoto'amou, moi hura'a suri'i tara raha na'i 'omaasi mamoi o'ani, 11 ‘Rei'uaa na kahuanai 'omaa amoouni nara awa suri'i uwamee'i, meu tarohi'i hunimoou. 'E ha'ara ni ha'abasu tana'amou. Ma'ata, moi aidangisia do na heimarungi ana God 'a raumwadu'a.’ 12 Wai 'unua tana'amou, na'i dangi ni hihiiri na ha'a-mama'ai na 'ia God 'ai haua tanaai 'omaasi 'ai di'u ro'u wou baaniai ha'a-mama'ai nai haua tanaraaui sae ni Sodom.”
Oru 'Omaa Narau Ai'a Hinihini
13 Mia Jisas 'agu ha'atee o'ani ro'u, “'I'amoui Koresin mi'amoui Betsaeda, 'ai ta'aa di'u tana'amou! 'Onaa ha'abu'oahu nau haa'i tana'amou 'au ga'i haa'i tanaraaui sae ta'a'i na'i 'omaai Taea mei Saedon, rau ga'i bwane rihosi orea mau tanaa God. Ra ga'i bwane ho'osi'i bwana do'odo'o'a mana nuga dohu 'ada'i bwaudaa'i 'anai ha'ata'inia do rau ahutotou 'ini'i ora-ora'a adaa'i. 14 Ma na'i 'oha na 'ia God 'ai hiiriraaui inoni hako, na ha'a-mama'ai nai haua tana'amou 'ai di'ua ro'u wou i ha'a-mama'ai nai haua tanaraaui Taea mei Saedon. 15 'A 'ua? 'I'amoui Kapaniam, mou 'adoma'inia do'ia God 'ai wai'amou ara'ai aro 'anai ha'a-ahaaha'amou? 'A bwa'i! 'Iia 'ai gaasi'amou auru na'i 'eu na'i dora ni rongomaata'i.” 16 Mia Jisas 'agu o'ani ro'u 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “'Iatei na bahurongo'amou ma daa'i ha'atee amoo'i, 'iia 'a bahurongoau ma daa'i ro'u ha'atee agu'i. Mia tei na gagata'ini'amou, 'iia 'a gagata'iniau beia mo'o na ha'ataariau mai.”
Aho'i Wa'ewa'e Narau Haua i Biu Tangahuru Mana Rua Rongoiusuri
17 'Ia Jisas 'agu ha'a-taariraau hura'a i biu tangahuru mana rua rongoiusuri ani. Ma na'i muri, rau aho'i mai ha'i wa'ewa'e marau ha'atee o'ani, “Araha, ni adaro mara araisuri'ameu ro'u na'i 'oha nameu taari'i hura'a 'iniai atamu.” 18 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani, “Ha'amomori. 'Inau 'au 'omesiai ahoda ana Saetan 'onaai mararea na dio baaniai aro. 19 'Inau 'au haa tana'amoui mena 'anai ha'ahehoai mena ana Saetan, ma rei'uaa namoi buu hungadi mwaa mamaesi'i ma'ua suhari, mara bwa'i ha'amaesi'amou. 'A bwa'i mareho nai ha'a-ta'ai'amou. 20 Naasi moi abui wa'ewa'e 'inia moi do 'iraaui adaro rau araisuri'amou, ma'ata moi wa'ewa'e ro'u 'iniai usu'i ana God atamoo'i na'i aro.”
Jisas 'A Honu 'Iniai Wa'ewa'e
21 Na'i madoraasi 'ia Jisas 'a honura'i wa'ewa'e na boi baaniai Hi'ona Maea ma ha'atee o'ani, “Ama, i'oe na'o marungiai aro mana ano. 'Au ha'atee ha'agorohi'o suria 'o giru'i mareho 'isi ta'iniraaui nei nara madoma mara aidangi, ma'o ha'ata'ini'i tanaraaui nei 'ini nara 'onaai gare. 'Io Ama, 'a o'asi 'inia naasi huunai hei'irisimu.” 22 Na'i 'oha na 'ia Jisas 'a ha'arahesi hako tanaa God, magu ha'atee o'ani 'iniraaui inoni, “Na mwane mareho hako 'ia Amagu 'a hau'i hako tanaau. Ai'a tanei nai huunai aidangisiai garena God, me 'iia moia Amagu. Ma ai'a tanei nai huunai aidangisiai Ama, ma'ata 'iia moi garena, miraaui nei na 'inau 'au sigihiraau 'anai ha'a-aidangisiraau 'inia.” 23 'Ia Jisas 'agu rihota'i ma ha'atee o'ani 'iniraaui rongoiusuri ana'i haariraau, “Ha'amwaniraaui nei narau 'omesi'i taha namou re'i'i. 24 Mawai 'unua tana'amou, 'a ragoi rarabea mana mwaeraha nara mae hako'a narau raba 'omesi'i taha namou re'i'i, maraugu ai'a 'omesi'i. Marau raba rongo'i taha namou rongo'i, maraugu ai'a rongo'i.”
Ha'atee Heiha'auu 'Iniai Sae Raroma Goro ni Samaria
25 Ma'e ta'i 'oha 'e Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses na ura ara'a 'anai raba ha'imaania Jisas. 'A o'ani, “Ha'ausuri, 'e taha nawai haua nawai to'oraa 'inia i tahi tarau?” 26 Mia Jisas 'a songa'inia aho'i o'ani, “'E taha nara usua na'i Ringe ana'ia Moses? 'A he'ua i aidangisia amua?” 27 Mana ha'ausurisi 'a aramia o'ani, “'Oi ta'ahia Araha God 'iniai tahingamu hako mana ahumu hako, me 'iniai 'adoma'imu hako mana wetewete amua hako. Ma'oi ta'ahiraaui noni amu'i 'onaai ta'ahi'o amua haari'o.” 28 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'A goro i heiarami na'o haua. 'Onaa na'oi haua o'asi, 'oi to'oraa 'inia namua i tahi tarau.” 29 Mana saesi 'a rabasia dorai 'unua do 'iia 'e inoni odo-odo. Naasi ma o'ani, “'Ira tei inoni agu'i?” 30 Mia Jisas 'a aramia 'iniai ta'i mamaani. “'E ta'i ai Jiu na hano baaniai Jerusalem 'anai aurui Jeriko. Na'i 'oha na auru wou suriai tara, 'iraaui sae heingahu beri rau daua marau rahi'i hakoi bwana mana mwane mareho ana'i. Rau ha'amaara ha'ata'aia marau hano baania o'asi moi ha'i mae horo na'i bobonai tara. 31 “Ma na'i 'ohasi, 'e Piriisi na hano ro'u suriai tarasi, 'iia ro'u 'e ai Jiu. Na'i 'oha na ataha wou na'i dorasi, 'a re'iai sae nara ngahuiasi ma tariri baania 'ari nata abai tara. 32 Ma na'i ro'u moi muri, 'e sae tatau'aro na'i Ruma Maea ana God na auru mai ro'u suriai tarasi. Ma na'i 'oha na ataha na'i dorasi, 'a re'iai sae nara ngahuiasi, ma taha beira'i ro'u moi baania 'ari nata abai tara. 33 Ma na'i muri, 'e ta'i sae ro'u na auru ro'u wou suriai tarasi. 'Iia 'e sae ni Samaria, 'e sae ni dora nara wana bodio 'iniraau. Ma na'i 'oha na ataha wou na'i dorasi, 'a 'omesiai sae ni Jiu nara ngahuiasi, ma kae ahutotou di'u suria. 34 Naasi 'a 'ariwou ma ringi rumu mana waen 'ada'i dora ra maara 'anai hunu'i, ma bibii bwarasi'i 'iniai bwana. 'A suru'ia ara'a na'i dongki ana ma waia 'ari na'i ruma ni mahuara nagu taguma'inia iei. 35 Na'i nata dangi 'a rahia hura'a i rua korai ha'a na arari 'anai tahariai ruma 'anai rua dangi. 'A haua tanaa mo'o na 'omesuriai rumasi, ma o'ani 'inia, ‘'Oi 'omesuria mo'oni. 'Onaa 'oi gaasi ha'a di'uai siha nau haua tana'osi, mawaigui orisia aho'i tana'o i siha ha'a na'i 'oha nawaigui aho'i mai.’ ” 36 Mia Jisas 'agu songa'iniai ha'ausurisi o'ani, “'A 'ua? 'O 'adoma'inia do 'iatei 'iniraaui waira orusi na here 'onaa do na to'oraa mo'o nara ngahuiasi?” 37 Mia aramia Jisas o'ani, “'Ia mo'o na 'a'auhia.” Mia Jisas 'agu ha'atee o'ani 'inia, “'Oi 'ariwou ma'oi haua o'asi ro'u.”
Jisas 'A Garihia Maata Mea Meri
38 Na'i 'oha naraugu hano ro'u a Jisas mana rongoiusuri ana'i, rau taha na'i 'omaa na awaiei urao ra 'unua 'inia Maata. Mia Maata 'a ha'amaotoa siri na'i ruma ana. 39 Ma'e do'orana Maata na awa na'i rumasi, atana 'ia Meri. 'Ia Meri 'a heinagu auru na'i gaarangiai uwana Jisas ma bahurongo'i mareho na 'ia Jisas 'a maani'i. 40 Mia Maata 'a torakoke i 'adoma'ina 'ini'i mareho 'anai ha'aagau'i. Naasi 'a boi beia Jisas ma ha'atee o'ani 'inia, “Araha, 'a ai'a 'ua tana'o i nugasiau ana do'oragu 'anai haa'i mwane tagora 'ini haariau? 'Oi 'unua mai, maai 'a'auhiau.” 41 Mia Jisas 'agu ha'atee o'ani 'inia, “Maata, Maata. I'oe 'a torakoke i 'adoma'imu, ma ta'aabemu 'ini'i mwane mareho rago. 42 Ma'ata 'e ta'i maho moi na ororiu, mia Meri na sigihia nana. Mana marehosi ra bwa'i rahia mwada'u baania.”
Jisas 'A Ha'ausuriraaui Rongoiusuri Ana'i 'Iniai Ha'arahesi
1 'E ta'i dangi 'ia Jisas 'a 'ari ha'arahesi na'i ta'i dora. Na'i 'oha na ha'arahesi hako, 'e rongoiusuri ana na boi ma o'ani 'inia, “Araha, 'oi ha'ausuri'ameu 'anai ha'arahesi 'onaai ha'ausuriraau ana Jon i rongoiusuri ana'i.” 2 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Na'i 'oha moi ha'arahesi moi ha'atee o'ani: Amameeu, na atamu 'ai maea. Na houramu 'ai boi. 3 Haa tana'ameu i mahoingau 'anai 'ado dangi. 4 'Oi 'adoma'i nugasi'ameu 'ini'i ora-ora'a amee'i, 'onaai 'adoma'i nugasi'i amee'i nei ra haa'i 'ino bwarasi'ameu. Ma'oi 'a'auhi'ameu 'anai ura bwarasi'i heiohongi.” 5 Mia Jisas 'agu hauai mamaani 'anai ha'ausuriraau ro'u 'iniai ha'arahesi. 'A o'ani, “'Onaa tanei 'ini'amou nai 'ari ataha beiai geresae goro amua na'i 'ubutanai rodo 'anai ha'angoni mahoingau. Gasi 'oi o'ani 'inia, ‘Geresae, 'oi hasi waa mai ga'u ta oru huai bredi. 6 'E geresae agua na boi ha'atau na ataha beiau 'anai mauru na'i ruma agua, magu ai'a mahoingau nai agau 'anai hangania 'inia.’ 7 'Ariwou mia mo'o na awa siri raronai rumasi 'ai ha'atee hurasi o'ani, ‘'Oi abui ha'ata'aabe, 'au bwane ha'ababauai honohono, minau bei'i gare agu'i meu dadao hako'a 'anai mauru. 'Au bwa'i suruta'e 'anai haua tana'o ta mareho.’ 8 “Wai 'unua tana'amou, rei'uaa na 'iia 'e geresae goro amua, 'iia 'ai 'ageta'i suruta'e 'anai haua tana'o ta mahoingau. Ma'ata 'onaa 'o bwa'i agoheta'i ha'angoni, 'aigui buna suruta'e 'anai hau'i hako tana'o i mareho na'o 'irisi'i. 9 “Naasi, wai 'unua tana'amou, moi abui agoheta'i ha'angoni. Ma naasi na mareho namoi ha'angonia, 'ia God 'aigui watea tana'amou. Moi abui agoheta'i siba. Ma naasi na mareho namou sibania, moigui sadoia. Moi abui agoheta'i pwepwee. Ma naasi 'ia God 'aigui tahangiai maraaruma tana'amou. 10 'Inia 'iatei nai ha'angonia God 'ini'i taha na 'irisi'i, 'ai hau'i tanaa. Mia tei nai siba, 'ia God 'ai haua tanaai taha na sibania. Mia tei nai pwepwee, 'ia God 'ai tahangia tanaai maraaruma. 11 “'Iatei 'ini'amoui ama, na'i 'oha na gare amua 'ai ha'angoni'o 'inia ta ii'a, 'oi haua tanaa ta mwaa. 12 Ma'ua 'ai ha'angoni popoui kua ma'oi haua tanaa ta suhari. 13 Rei'uaa na'o ta'aa he'ua, me ma'ata 'o 'irara'i taha na goro 'anai haua tana'i gare amu'i. 'Onaa na o'asi, 'a ha'ata'inia goro'a hura'a doni Amamoou ara'ai aro 'ai hauai Hi'ona Maea tanaraaui nei narau ha'angonia.”
Jisas 'A Mena Di'ua Saetan
14 'E ta'i 'oha 'ia Jisas 'a taaria hura'a i adaro baaniai sae na baanguu. Na'i 'oha na adarosi 'a hura'a, na saesi 'agu ha-hadahada aho'i. Na'i 'oha na 'iraaui inoni rau 'omesia o'asi, rau kae heimwaota'i di'u. 15 Ma tara'i nei 'iniraau rau 'unua doni mwaeraha adaaui adaro 'ia Saetan, na hauai menasi tanaa Jisas 'anai taari'i hura'a i adaro. 16 Ma tara'i nei ra raba ha'imaania Jisas. Ra ha'angonia 'anai haua ta ha'abu'oahu ma dorai 'iraraa do'ia God na hauai mena tanaa. 17 Jisas 'a 'iraraai 'adoma'idaa'i inoni ma o'ani 'iniraau, “'Onaa 'e kantri na 'iraaui inoni rai hei'oi haariraau, na kantrisi 'ai ai'aa. Ma 'onaa na 'e ta'i ruruha na'i ruma ra awa heheihoa'a moi, ni ruruhasi 'ai 'adarara. 18 'I'amou mou 'unua do 'inau 'au taari'i hura'a i adaro 'iniai mena ana Saetan. Me 'onaa 'ia Saetan na haua tanaaui mena 'anai ha'ata'aiai ruruha ana haaria, ni ruruha ana 'ai hako raurau moi. 19 Hoita, ma 'onaa na ga'i ha'a-momori do 'inau taari'i adaro hura'a 'iniai mena ana Saetan, naasi mena ana tei na 'iraaui rongoiusuri amoo'i narau taari'i adaro 'inia? Ni mena ro'u ana Saetan? Ai'a! 'Iraaui rongoiusuri amoo'i rau haua 'onaai haua agua, ma ha'ata'inia do 'i'amou mou taritari'a. 20 Ma 'onaa nau taari'i adaro hura'a 'iniai mena ana God, ma 'a ha'ata'inia doni heimarungi ana God 'a taha'a bei'amou.” 21 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “'Ia Saetan 'a 'onaai sae wetewete nai ha'aagau 'ini'i mwane mareho hehei'oi ana'i 'anai 'omesuriai ruma ana mana mwane toto'ora ana'i, ma 'adoma'inia doni toto'ora ana'i ra awa goro. 22 Ma'ata 'onaa tanei nai wetewete di'ua nai hei'oi beia maai ha'ahehoa, 'iia 'ai waa'i mwane mareho hehei'oi na 'ia mo'osi 'a 'u'uri'i, mai hoai'i bori ana'i beiraaui geresae ana'i. 23 “'Iatei na ai'a aba beiau, 'a ha'imae beiau. Mia tei na ai'a 'a'auhiau 'anai wai'i inoni tanaa God, 'a adara'iniraau inoni baania God.”
Ni Awanganai Adaro
24 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani ro'u, “Na'i 'oha na adaro 'a hura'a baaniai inoni, 'iia 'a hano 'ari suriai dora mangasara 'anai siba dora ni mono. Ma 'onaa na bwa'i sadoia ta dora, 'iia 'aigui o'ani 'inia haaria, ‘Wai aho'i 'ari mawai siri aho'i na'i sae nau hano baania ani.’ 25 Na'i 'oha na aho'i wou 'a re'ia doni tahinganai saesi 'a 'onaai ruma nara tatara 'orima'inia goro mara nuga ha'a-odoodo'i goro i mareho na'i rarona. 26 Na'i 'oha na 'omesia o'asi, 'agu 'ari 'anai waia ro'u mai beia i biu adaro narau ta'aa di'u ro'u wou baania. Na'i 'oha narau siri 'anai mono na'i raronai saesi, ni saesi 'a ta'aa di'u ro'u wou baaniai na'o.” 27 Na'i 'oha na 'ia Jisas 'a maani'i mareho 'isi, 'e urao na'i raronai kae ruruha narau bahurongoa Jisas 'a ha'atee raha ara'a o'ani, “Ha'amwania di'u i urao na ha'ahuta'o, ma ha'asuuhi'o.” 28 Mia Jisas 'agu ha'atee o'ani, “Ha'amomori, ma'ata 'a ha'amwania di'u ro'u woua mo'o na bahurongo'i ha'atee ana'ia God ma ha'isuri'i.”
Ra Raba 'Omesia Ta Ha'abu'oahu 'Anai Ha'ata'inia Do 'Ia Jisas Naasi Ha'atahi
29 'Ia Jisas 'a ha'atee o'ani 'oha nara goni moe'a mai inoni beia, “'I'amou inoni nai 'ohani mou ta'aa di'u. Mou raba 'omesia ta ha'abu'oahu magu 'a bwa'i nei nawai haua tana'amou. 'E ta'i ha'abu'oahu moi namoi re'ia, naasi ha'abu'oahu 'onaaiai nei na to'o tanaa Jona. 30 Ni taha na to'o tanaa Jona 'e ha'ara tanaraaui inoni na'i Ninive do'ia God na ha'ataaria mai. Ma o'asi ro'u, ni taha nai to'o tanaau, i Garei Inoni, 'e ha'ara tana'amou do 'inau 'au boi baania God. 31 Na'i dangi ni hihiiri, ni urao mwaeraha baania Shiba 'ai ura ara'a mai 'unua do 'i'amoui noni na'i 'ohani mou taritari'a mora. 'Inia rei'uaa na awa ha'atau 'ari nata aba 'iniai marewana, me 'iia 'a boi 'anai bahurongo'i mwane ha'ausuringa'i ana'ia Mwaeraha Solomon. Minau wai 'unua tana'amou, 'e nei na ororiu di'ua ro'ua Solomon na ataha'a bei'amou mamou ai'a raba bahurongoa. 32 Na'i dangi ni hihiiri, 'iraaui saeni Ninive rai ura ara'a 'anai 'unua hura'a do 'i'amoui noni 'ohani mou taritari'a mora. 'Inia na'i 'oha na 'ia Jona 'a heitaroha'i tanaraau, 'iraau rau rihosi baani'i ora-ora'a adaa'i. Mawai 'unua tana'amou, 'e nei na ororiu di'ua ro'ua Jona na ataha'a bei'amou, mi'amou ai'a raba rihosi baani'i ora-ora'a amoo'i.”
Ni Ha'ausuringa'i Ana Jisas 'A 'Onaai Raita
33 “'A bwa'i tanei nai suungia ta raita 'anai girua, ma'ua 'ai nugaa na'i bahaina ta rabo'o. Ma'ata 'ai nugaa na'i dora ni toki raita 'anai bewaasiraaui inoni nara sirimai na'i ruma. 34 Ni maamu ra 'onaai raita tanaai abemu. Na'i 'oha na maamu ra goro, na abemu 'a honura'i marewa. Ma 'onaa na maamu ra ta'a'i, na abemu hako 'a honura'i kuhi. 35 'Oi herehere goro, 'o gasi 'adoma'inia do'o awa na'i marewa, me ni kuhita na awa bei'o. 36 'Onaa na tahingamu 'a honu 'iniai marewa ma ai'a kuhi na'iei, i'oe 'oi 'onaai nei na awa na'i dora na bewaasia i raita.”
Jisas 'A Ha'atee Ha'ata'airaaui Saemaua Adaa'i Jiu
37 Na'i 'oha na hadahada hakoa Jisas tanaraaui inoni, 'e Farisei na 'unua do rarui 'ari ngau na'i ruma ana. Na'i 'oha nararu siriwou 'anai heinagu auru 'anai ngau'a, 38 na Farisei 'a heimwaota'i di'u na'i 'oha na 'omesia do'ia Jisas 'a ai'a dorima suriai ringe adaau. 39 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani 'inia, “'I'amou Farisei, mou 'onaai sae na wasi ha'a-wadiwadi'i abedi panikeni mana abedi rabo'o, mana rarodi ra do'o'a moi. 'Inia 'omehamoou 'a kae goro na'i maadaaui sae, ma na'i raromamoo'i, naia haaria moi hairaurau mana 'ado'ado ta'a'i. 40 Oru bweu! Mou ai'a 'iraraa do'ia God na hauai abega, ma haua ro'u i raromaga? 'A rabasia do 'irarua hako rarui 'ome goro. 41 Naasi, moi 'adoma'i ororiu 'iniraaui pohara baani'i mwane ringe namou suri'isi, mamoigui wadiwadi hako na'i maana God. 42 “'Ai ta'aa di'u tana'amoui Farisei. 'Inia rei'uaa namou wate'i tanaa God tangahurudi gere mareho rawa kekerei ta'a'i nara ha'angaugoroi mahoingau, ma'ua tara'i mareho ro'u suri'i mou amoo'i, mi'amou mou ai'a ta'ahia God mamou ai'a hauai here na odo-odo tanaraaui inoni. 'A goro domou wate'i mareho kekerei 'isi tanaa God, me mou ga'i ta'ahia ro'ua God mamou ga'i hauai here na odo-odo tanaraaui noni. 43 “'Ai ta'aa di'u tana'amoui Farisei! 'Inia 'i'amou domoi heinagu moe'a suri'i dora ororiu na'i 'oha mou siri suri'i ruma ni ha'arahesi. Ma na'i 'oha namou 'ari suri'i dora ni maketi, mou 'irisia moe'a dorai ha'atee ha'aahaaha 'amou. 44 “'Ai ta'aa di'u tana'amou! 'I'amou mou 'onaai hera nara ai'a ha'ara'i, na 'iraaui inoni rau buu suri'i mareho ta'a'i ha'i ai'a 'iraraa.” 45 Ma'e ta'i 'iniraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses na ha'atee o'ani 'inia, “Ha'ausuri, i'oe 'o ha'a-ta'ai'ameu ro'u 'oha na'o 'unu'i mareho 'isi.” 46 Mia Jisas 'agu aramia o'ani, “'Ai ta'aa di'u ro'u tana'amoui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses! 'Inia 'i'amou mou ha'ausuriraaui inoni 'ini'i taha nara bwara tanaraau 'anai ha'isuri'i, mamougu bwa'i gere 'a'auhiraau moe'a. 47 “'Ai ta'aa di'u tana'amou! Suria 'i'amou mou tau'aro ha'agorohi'i barabaradaa'i rarabea na 'iraaui wauwa amoo'i rau ngahu ha'amaesi'i na'i 'oha bwani. Mou haua o'asi domou ha'ahouraau mamougu ai'a awasuri'i mareho ra 'unu'i. 48 Naasi 'a ha'ata'inia do 'i'amou mou ahu aratara 'iniai heingahu narau haasi. 'Iraau narau ngahu ha'amaesiraau, mi'amou namougu tau'aro ha'agorohi'i barabaradaa'i. 49 Tarana naasi, 'ia God na madoma 'a ha'atee o'ani, ‘'Inau wai ha'a-taariraau 'ari rarabea mana Ha'ataari tanaraaui noni. Ra'i nei rai ngahu ha'amaesiraau, ma ra'i nei rai norata'airaau.’ 50 'Iniai o'asi ana, 'i'amoui inoni na'i 'ohani namoigui dau ha'a-mama'ai 'ini'i rarabea nara ngahu ha'amaesiraau mau mai na'i taraawa'anai marewana, 51 taraawa'a mau na'i 'oha 'ia Kein 'a ngahu ha'amaesia Ebol, tari mai na'i 'oha nara ngahu ha'amaesia Sakaraea na'i ahoaanai dora ni ho'asi mana Ruma Maea ana God. Ha'amomori! Wai 'unua tana'amou, 'i'amoui inoni na'i 'ohani namoigui dau ha'a-mama'ai 'ini'i heingahu nara to'o 'isi. 52 “'Ai ta'aa di'u tana'amoui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses! 'I'amou mou girua baaniraaui noni i tara 'anai aidangisia God. 'I'amou mou ai'a hano ro'u na'iei, mamougu ha'a-bwarasiraaui nei narau bonasiai hano na'iei.” 53 Mia Jisas 'a hano baaniai dorasi. Ma taraawa'a na'i 'ohasi, 'iraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses mana Farisei rau taraawa'a ura bwarasia Jisas marau songa'inia 'ini'i mwane heisonga'i bwara. 54 Rau bonasia do'ai 'unua ta mareho taritari'a nei narai here ha'ata'aia 'inia.
Ha'abasu 'Iniai Ringei Pwari'i
1 Na'i mau 'ohasi, 'e taringai merui inoni narau goni mai 'anai bahurongoa Jisas. Me 'iniai rago di'u adaau, rau haisu'isu'i di'u. Mia Jisas 'a ha'atee o'ani tahamora tanaraaui rongoiusuri ana'i, “Moi 'omesuri'amou haarimoou baaniai herehere adaa'i Farisei narau ai'a awa suriai taha ra ha'ausuriraaui noni 'inia. 2 Mwane maho hako nara awa bainihu suri'i tahingamoo'i mana taha namou giru'i, rai ha'ata'ini'i hura'a. 3 Taha namou maani'i na'i dora kuhi, rai rongo'i na'i dora marewa, mana taha namou ha'a-natanga'ini'i na'i ahii rai totoronga'ini'i hura'a tanaraaui inoni 'anai rongo'i.”
Gai Mamaa'usia God, Ai'a Inoni
4 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani ro'u, “'Inau wai 'unua tana'amou mwani sae goro agu'i, moi abui mamaa'usiraaui nei narai ngahu ha'amaesia moi abe mara bwa'i matai haua ta mareho 'anai ha'ata'ai'o na'i muri. 5 'Inau wai ha'ata'inia tana'amou a mo'o namoi mamaa'usia. 'Ia God namoi mamaa'usia, 'inia 'iia 'a to'o mena 'anai ha'amaesiai abe, mai matai gaasi'o ro'u na'i dora ni ha'a-mama'ai. Ma wai 'unua aho'i tana'amou, 'ia God namoi mamaa'usia.” 6 “Mou 'iraraai rima gere manu nara raonga'i rua sereni moi 'ini'i na'i maketi? Rei'uaa nara hori mwada'u o'asi, 'ia God 'a ai'a tanei 'ini'i garei manu 'isi nai kaku'aa. 7 Naasi moi abui mamaa'u, 'inia 'i'amou namou ororiu di'u'i mwani manu rago. Na rei'uaa warihu suri'i bwaumoo'i, 'ia God 'a uduma'ini'i hako.”
Taroha'inia Kraest
8 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “'Iatei nai ha'arangasia tanaraaui inoni do'iia 'e rongoiusuri agua, 'inau na Garei Inoni wai ha'arangasia ro'u na'i maadi enjel ana'ia God do'iia 'e rongoiusuri agua. 9 Ma 'onaa 'iatei nai gagata'iniau, 'inau wai gagata'inia o'asi ro'u na'i maadi enjel ana'ia God. 10 “'Onaa 'iatei nai ha'atee ha'ata'aiau i Garei Inoni, 'ia God 'a matai 'adoma'i nugasia. Ma 'onaa na ha'atee ha'ata'aiai Hi'ona Maea, 'iia ra bwa'i 'adoma'i nugasia mwada'u. 11 “Ta 'oha rai wai'amou suri'i ruma ni gonigoniha agaa'i Jiu 'anai 'i'i'amou mamoi ura na'i maadi na'otara miraaui Primia. Na'i 'ohasi moi abui 'adoma'i raha 'ini'i taha namoi 'unu'i 'anai arami'i taha rai subuni'amou 'ini'i. 12 'Inia na'i 'ohasi na Hi'ona Maea nai 'unu'i tana'amoui mareho 'anai 'unu'i.”
'E Sae Toto'ora Bweu
13 Ma'e ta'i 'iniraaui sae narau ura 'anai bahurongoa Jisas na o'ani 'inia, “Ha'ausuri, 'oi 'unua tanaai do'oragu mai hoai'i na'i ahoaamiria i toto'ora na maeta'ini'i amamiria.” 14 Mia Jisas 'agu ha'atee o'ani 'inia, “'Ei, ai'a aba agua 'anai ha'a-arataraai mahosi na'i ahoaamurua i do'oramu.” 15 Magu o'ani 'iniraaui inoni, “Moi 'ome'ome goro! Mou gasi naga 'ini'i mwani toto'ora ni marewana. 'Inia na huunai tahitahi anai inoni ra ai'a awa suri'i mareho na to'ora'i, rei'uaa na towa'i toto'ora he'ua.” 16 Magu hauai ha'atee heiha'auu tanaraau, “'E sae toto'ora na to'oraai ano nara hungu goro hakoi mwane mareho na hasi'i na'iei. 17 'Ariwou ma o'asi 'inia haaria, ‘'E taha gasi nawai haua? 'Inau 'au ai'a to'o dora arari'i mahoingau nau to'ora'i.’ 18 Naasi ma o'ani, 'Oo, 'augu 'iraraa, wai kaiai ruma ni niga mahoingau agua mawai torai'i ara'a tara'i kae ruma narai arari 'anai nuga'i hako siri mwane mareho nau to'ora'i. 19 Naasi ma waigui o'ani, ‘Mwaniau! 'Au to'o mwane mareho goro 'ada'i harisi narai boi mau. Wai mamarota'i tau'aro'a! Wai heinagu moi 'anai gono mana ngau, ma 'anai hauai taha nawai wa'ewa'e 'ini'i.’ 20 Mia God 'a o'ani 'inia, ‘Bweubweu'a! Na'i rodoni 'oi mae, mia tei naigui to'ora'i mwane mareho na'o ha'aagau 'ini'isi?’ ” 21 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “Naasi taha nai to'o tanaraaui mwane narau nuga goni'i toto'ora nadaa'i haariraau maraugu ai'a toto'ora beia God.”
'U'uria God
22 'Ia Jisas 'agu o'ani 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “Naasi taranai taha nau 'unua 'inia do 'ai abui ta'aabemoou 'iniai tahingamu 'ado dangi, 'iniai taha 'anai ngaa mana bwana na'oi ho'osia. 23 'Inia na tahingamu, ai'a moi 'anai ngaa'i mahoingau, mana abemu, ai'a moi 'anai ho'osiai bwana. 24 Moisu 'adoma'i suri'i manu. Raau ai'a hasi mahoingau ma'ua ai'a 'e'eri, marau ai'a to'o ruma 'anai nuga mahoingau na'iei, me 'ia God 'a hanganiraau. Mi'amou tanaa God, mou ororiu di'u baani'i manu 'isi. 25 Ma rei'uaa na towa'i ta'aabemoou, me mareho nara ta'aabemoou 'ini'isi, ra bwa'i 'a'auhi'amou 'anai ha'atewaa 'ari tahi namou haa na'i marewana. 26 Ma 'onaa na bwara tana'amou 'anai ha'atewaa 'ari tahitahi amoou, ma'ua na ta'aabemoou 'ini'i mwani mareho he'ete'i hairiu 'isi? 27 “Moisu 'adoma'i suri'i raraaua ni hasimou nara 'ome goro di'usi. Rau ai'a haua ta tau'aro ma'ua tata nadaau bwana. Mawai 'unua tana'amou, rei'uaa 'ia Mwaeraha Solomon 'a toto'ora, ma'ata ai'a ta ta'i bwana ana nai 'ome goro ta'isada beia ta ta'i tagai raraaua. 28 Na hinihinimoo'i ra kekerei! 'Onaa 'ia God na ha'a-'omegoro'i tagai raraaua nara ahurara moi gere madoraa maraigui suungi'i, ni 'ua ana na bwa'i haa'i bwana 'inia tana'amou? 29 “Naasi moi abui 'adoma'i raha 'iniai taha namoi gonohia mana taha namoi ngaa. 'Ai abui ta'aabemoou 'ini'i mareho 'isi. 30 Na'isi mareho na 'iraaui inoni nara ai'a hinihini na'i marewanani rau 'adoma'i raha 'ini'i. Naasi 'ai abui ta'aabemoou, 'inia 'ia Amamoou 'a 'iraraa do 'i'amou mou 'irisi'i mareho 'isi. 31 Maho na ororiu di'u domoi haua, naasi 'anai awa tarau bahainai heimarungi ana God mia God 'aigui haua tana'amoui mwane mareho 'isi.”
Ha'ausuringa'i 'Iniai Toto'ora Na'i Aro
32 'Ia Jisas 'agu o'ani ro'u 'iniraau, “Moi abui mamaa'u, rei'uaa mou gere ruruha moi, me 'ia Amamoou 'a 'ome sigihi'amou 'anai heimarungi beia na'i hourana ana. 33 Moi raonga'ini'i mareho namou to'ora'i, mamoi haa'i ha'a 'ada'i tanaraaui pohara. 'Onaa moi haua o'asi, 'ai 'onaa domoi nuga'i toto'ora amoo'i ara'ai aro na'i anga na bwa'i 'oha nai ta'aa. Na toto'ora amoo'i rai awa na'i dora na bwa'i 'oha rai hako, 'inia 'a bwa'i sae nai beri'i, mana 'adi ra bwa'i here ha'ata'ai'i. 34 Moi haua o'asi, 'inia na 'adoma'imu 'ai awa tarau na'i dora na toto'ora amu'i ra awa na'iei.”
Sae Tatau'aro Na Ha'aagau Tarau 'Iniai Boi Aho'i Ana Araha
35-36 “Moi ha'aagau tarau. Moi 'onaai'i sae tatau'aro nara totoriai saemaua adaau 'anai aho'i mai baaniai ha'aha'iwai. Rau suungiai raita marau ho'osi'i agaaui bwana adaa'i. Ma na'i 'oha na ataha aho'i mai, 'a pwepwee na'i maraaruma marau tahangia raurau tanaa. 37 Ha'amwaniraau di'ui sae tatau'aro narau rarai marau ha'aagau na'i 'oha ni saemaua adaau 'a aho'i mai. Wai 'unua tana'amou, na saemaua adaau 'ai siri suri'i bwana ni tagora, maai 'unua tanaraau 'anai heinagu, maai waa'i mai mahoingau tanaraau. 38 Ha'amwaniraau di'ui sae tatau'aro narai ha'aagau rei'uaa na saemaua 'aigui boi na'i 'ubutanai rodo ma'ua gaarangiai wa'aria. 39 “Moisu 'adoma'iniai taha nau maaniani. 'Onaa sae na to'oraai ruma 'ai 'iraraai 'oha na sae beriberi 'ai siri na'i ruma ana, 'a bwa'i mauru. 'Ai awa ha'aagau ma bwa'i ha'awatea doni saesi 'ai siri 'anai beri na'i ruma ana. 40 Naasi 'i'amou ro'u moi ha'aagau tarau, 'inia 'inau na Garei Inoni wai aho'i mai na'i madoraa namou bwa'i 'iraraa ro'u.”
Sae Tatau'aro Goro
41 Mia Pita 'a songa'inia Jisas o'ani, “Araha, ni ha'atee heiha'auusi 'o haua tana'ameu moi rongoiusuri, ma'ua tanaraau ro'u hakoi inoni?” 42 Mia Jisas 'a aramia o'ani, “Sae tatau'aro he'ua ni saemaua 'ai ha'a-'omesuria 'ini'i mwane mareho na'i ruma ana, ma 'anai ha'atora'ini'i hura'a i mahoingau tanaraaui sae tatau'aro na'i madoraa 'ana? Naia i sae tatau'aro na madoma ma here goro suri'i mwane mareho nara ha'a-'u'uria 'ini'i. 43 Ha'amwaniai sae tatau'arosi na'i 'oha na saemaua ana 'ai boi sadoia do'iia 'a here ha'agorohiai tatau'aro ana. 44 Mawai 'unua ha'a-momori tana'amou, ni saemauasi 'ai ha'a-'u'uria mo'osi 'ini'i mwane mareho na to'ora'i. 45 Ma 'onaa ni sae tatau'arosi 'ai 'adoma'i o'ani, ‘Ni saemaua agua 'a bwa'i aho'i raurau.’ Naasi ma taraawa'a ngahu ngahuraaui urao mana saemwane narau ta'i tau'aro, ma awa moi 'anai ngau mana gonogono raha 'ini wai ni bweu. 46 'Aigui 'asu'a mana saemaua ana 'ai ataha na'i madoraa na saesi 'a bwa'i 'adoma'inia do 'a ga'i ataha. Na'i 'oha nai ataha, 'ai ha'a-mama'aia di'ui sae tatau'arosi, mai nugaa 'anai mamaa'a beiraaui inoni hahairaesi. 47 “Ni sae tatau'aro na 'iraraa moi taha na saemaua ana 'a 'irisia do'ai haa magu ai'a ha'aagau ma'ua hauai taha na ga'i haa, 'iia rai ha'a-mama'aia di'u. 48 Mana sae tatau'aro na ai'a 'iraraai taha na saemaua ana 'a 'irisia magu hauai maho na taritari'a, 'iia 'a bwa'i raha tanaai ha'a-mama'ai. Mana nei nara ha'aragoa tanaa, ni saemaua 'a 'irisia do'ai ha'aragoa ro'u wou, mana nei nara ha'a-'u'uria 'ini'i mwane mareho rago, ni saemaua 'a 'irisia do'ai haa'i mwane mareho goro 'ini'i.”
Na Ha'ausuringa'i Ana'ia Jisas 'A Hoahoa'ai'araaui Inoni
49 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani ro'u, “'Inau 'au waa mai tanaai marewana i hihiiri ana God na 'onaai 'eu, mau 'irisia doni 'eusi 'a ga'i taraawa'a noro'a. 50 Ma'ata na'i na'o wai siri ga'u na'i rongomaata'i. 'Ado 'oha moi na ta'aa 'inia i 'adoma'igu, tari 'oha nai di'uai madoraa nai to'o i marehosi. 51 'A 'ua? 'I'amou mou 'adoma'inia do 'inau 'au boi 'anai ha'a-awagorohiraau goni inoni na'i marewana? Ai'a! Nau waa mai heihoa. 52 Taraawa'a na'i 'ohani ma 'ari'a, na heihoa 'ai ta'eha mai suri'i ruruha 'ado ruma. 'Onaa na'i ta'i ruma 'e waira rima, 'e waira rua nararui ta'ahiau ma'e waira oru narau bwa'i, ma'ua waira oru narai ta'ahiau ma'e waira rua nararu bwa'i. 53 Ni ama 'ai heihoa beiai gare mwane ana, mana ina 'ai heihoa beiai gare urao ana, mana ha'ihungo adai urao rai o'asi ro'u.”
Ra Ga'i Aidangisia Do'ia Jisas Naasi Ha'atahi
54 Ma o'ani ro'u 'iniraaui inoni, “Na'i 'oha mou re'iai rorodo na ara'a na'i dora na susuu iei sina, mou o'ani, ‘'Oo, 'a bwa'i orea mai rangi'a.’ Naasi 'a bwa'i hasi orea maai rangi'a. 55 Ma na'i 'oha na ro'a siri mai, mou 'iraraa do'ai raorao. Ma o'asi mora. 56 Oru pwari'i ta'aa! 'I'amou mou matai aidangisiai 'ari na haai dangi. Ni 'uaana namou ai'a aidangisiai 'ado'ado 'ada'i mareho nau haa'i na'i madoraa 'ini?”
Ha'a-odoodoai Taha Na'o Ha'atari'aa
57 'Ia Jisas 'a o'ani ro'u 'iniraau, “Ni 'uaana namou ai'a raba hiiria ro'u moi 'inia haarimoou i taha na odo-odo 'anai haua? 58 'Onaa 'e nei na raba wai'o na'i kooti, 'oi bonasiai ha'a-odoodoa beia i taha na'o ha'atari'aa na'i 'oha na'o ai'a taha mau na'i dora ni hihiiri. 'Onaa 'o bwa'i, mea mo'o na hihiiri 'ai wate'o tanaai pulis 'anai gaasi'o na'i rumaniho'o. 59 'Inau wai 'unua tana'amou, 'oi awa 'isi tari 'oha 'oi horia hakoi siha ha'a narai 'unua tana'o do'oi horia.”
Rihota'i Baaniai Ora-ora'a
1 Ma ra'i nei 'iniraaui inoni narau awa 'isi rau maania tanaa Jisas 'iraaui ai Galili na 'ia Paelat 'a ha'amaesiraau na'i 'oha narau hau'i ho'asi adaa'i tanaa God. 2 'Ia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'A 'ua? Mou 'adoma'inia doni mae ta'aa narau haasi, 'a ha'ata'inia do 'iraau rau ta'aa di'u baaniraau tara'i sae ni Galili? 3 Ai'a! Mou ai'a 'iraraa do 'i'amou moi mae ro'u 'onaa namou bwa'i rihosi baani'i ora-ora'a amoo'i? 4 Ma 'ua i waira ta'i tangahuru mana warui sae narau mae na'i 'oha na kokohu huniraaui kae ruma ahaaha na'i Saeloam? Mou 'adoma'inia do 'iraau rau ta'aa di'u'i tara'i nei ro'u narau ta'i awa ro'u na'i Jerusalem na'i madoraasi? 5 Ai'a! Wai 'unua tana'amou. 'I'amou moi mae ro'u mau 'onaa namou bwa'i rihosi baani'i ora-ora'a amoo'i!”
Ha'atee Heiha'auu 'Iniai Fig Na Bwarai Hungu
6 Mia Jisas 'agu haua ro'u i ha'atee heiha'auuni, “'E sae na hasiai hasi'ei nara 'unua 'iniai fig na'i mou ana. 'Ado 'oha 'a 'ari 'anai garihia, ma bwa'i hua nai sadoia na'iei. 7 Naasi ma o'ani 'inia mo'o na 'omesuriai mousi, ‘'E oru harisi na hako'a ma ai'a hua mau nai haua i hasi'eisi. 'Oi ara gata'inia baaniai dorasi, 'ai abui ura 'isi 'anai ha'agata'iniai gorohanai ano.’ 8 Mana nei na 'omesuriai mou 'a o'ani, ‘Abu ga'u saemaua. Gai gere ha'atoria ga'u suria ta ta'i harisi ro'u mawai ha'imaaniai taguma'inia. Wai 'e'eri garigaria mawai nuga 'ana ano goro i wa'ana. 9 'Onaa 'ai hungu na'i harisi haoru, ma goro! Ma 'onaa 'a bwa'i, ma naasi waigui ara gata'inia.’ ”
Jisas 'A Ha'agorohiai Urao Na'i Dangi ni Mamaro
10 Ma'e ta'i dangi ni mamaro, 'ia Jisas 'a ha'ausuriraaui inoni na'i ruma ni ha'arahesi. 11 Ma'e ta'i urao na awa 'isi, 'e adaro na ha'adaohaa suriai ta'i tangahurui harisi mana waru. Ni uraosi 'a rorosu, ma bwarai ura arasi. 12 Na'i 'oha na 'ia Jisas 'a 'omesia 'a 'unua do'ai ara'a mai beia ma o'ani 'inia, “Urao, 'o dadara'a baaniai daoha na here ha'ata'ai'o.” 13 Ma dau wou beia. Na'i mau 'ohasi mana uraosi 'a goro'a aho'i. 'A ura arasi ara'a ma ha'aasaa God. 14 Mana na'otara 'anai ruma ni ha'arahesi na'i 'omaasi 'a taesu'a di'u na'i 'oha na 'omesia do'ia Jisas 'a ha'agorohiai uraosi na'i dangi ni mamaro, ma ha'atee tanaraaui inoni o'ani, “'E ono dangi tatau'aro na'i ta'i sade. Na'isi dangi namoi boi bei'i daoha amoo'i neina rai ha'agorohi'i, ma 'ai abu na'i dangi ni mamaro.” 15 Mia Araha 'agu ha'atee o'ani, “Oru pwari'i ta'aa! Rei'uaa na'i dangi ni mamaro mi'amou matai ruhasi'i kau mana dongki amoo'i baani'i dora namou hunasi'i suri'i, 'anai waa'i 'anai ha'agonohi'i. 16 Naasi 'a ga'i goro ro'u 'anai ruhasiai uraoni na'i dangi ni mamaro baaniai daoha na ha'ata'aia! 'Inia 'iiani 'e warowarona ro'u a Ebraham, mia Saetan 'a ha'adaohaa orea'a mai suriai ta'i tangahurui harisi mana waru.” 17 Na'i 'oha na 'ia Jisas 'a ha'atee o'asi, 'a ha'a-ninimairaaui nei narau ha'imae beia, ma'ata 'iraaui noni hunga rau wa'ewa'e 'ini'i mwane mareho goro na hau'i.
Raha Nai Hauai Heimarungi Ana God
18 Mia Jisas 'a songa'iniraau ro'u o'ani, “'A he'uai 'adoma'imoou 'iniai heimarungi ana God? 'E taha nawai heiha'auu 'inia namoi aidangisia 'inia? 19 'Io, na heimarungi ana God 'a 'onaai koranai hasi'ei nara 'unua 'iniai mastad nara hasia na'i mou. Rei'uaa na korasi 'a kekerei ta'aa na'i na'o, ma na'i 'oha na tahi ara'a, 'a ha'i hasi'ei mana manu ra matai boi 'anai tagora nu'i suri'i raraana.” 20 'Ariwou ma heisonga'i ro'u, “'E taha nawai heiha'auu 'inia namoi aidangisia 'inia i heimarungi ana God? 21 Na heimarungi ana God 'a 'onaai urao na dorariai gere dorai draebam beiai ta'i baegi flaoa bubu. Na'i muri, na gere dorai draebamusi 'a ha'asu'uai flaoa ma ha'arahaa'a.”
Maraaruma Na 'Ogo
22 Na'i 'oha na 'ia Jisas 'a hano mau 'anai Jerusalem, 'a ha-ha'ausuriraaui inoni suri'i 'omaa na taha horo suri'i. 23 Naasi ma'e ta'i sae na songa'inia o'ani, “Araha, 'e taringai sae moi nai dauai tahi tarau?” Mia Jisas 'a aramia o'ani, 24 “Moi bonasiai siri na'i heimarungi ana God 'inia na maraaruma ana 'a 'ogo. Wai 'unua tana'amou, 'ai ragoi nei narai bonasiai siri maraugu bwa'i mwada'u. 25 Na'i 'oha na nei na to'oraai ruma 'ai ura 'anai honosiai maraaruma, 'i'amou moi ura hura'a i abau 'omaa 'anai pwepwee mamoi o'ani siri, ‘Araha, 'oi tahangiai maraaruma tana'ameu mamei siriwou!’ Mia mo'o na to'oraai ruma 'ai ha'atee o'ani hura'a mai, ‘'Inau ai'a matai'amou, mau ai'a 'iraraai dora namou boi eisi.’ 26 Mi'amou moigui o'ani, ‘'I'ameu meu ngau mameu gono bei'o, ma'o ha-ha'ausuri suri'i 'omaa amee'i.’ 27 Me'iia 'aigui arami'amou o'ani, ‘'Inau ai'a matai'amou, moi su'a wou baaniau, oru hehere ta'aa.’ 28 “Moi angiangi mana rihomoo'i rai ngadingadi 'iniai taesu'a na'i 'oha moi 'omesia Ebraham, 'ia Aisak, mea Jekop, miraaui mwane rarabea na'i heimarungi ana God. Mi'amou 'ia God 'ai gaasi'amou hura'a. 29 Na inoni rai boi baani'i mwani dora hako na'i marewana 'anai hauai ngaugoni na'i heimarungi ana God. 30 Mawai 'unua tana'amou, 'iraaui nei nara ai'a 'adoma'i ororiu 'iniraau na'i marewanani, 'ia God 'ai ha'a-ororiuraau, miraaui nei nara 'adoma'i ororiu 'iniraau, 'ia God 'ai ha'a-auruhiraau.”
Heita'ahi Ana Jisas Tanaai Jerusalem
31 Na'i 'ohasi ra'i Farisei ra boi mara o'ani 'inia Jisas, “'Onaa na'o raba tahi ma'oi hano baaniai dorani, 'inia 'ia Herod Antipas 'a siba suri'o 'anai ngahu ha'amaesi'o.” 32 Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “Mou 'ari mamoi 'unua tanaa mo'o na 'onaai misu tarisi, do 'inau wai tau'aro mau 'anai taari'i adaro baaniraaui inoni, ma 'anai ha'agorohiraau baani'i daoha. Ma bwa'i orea mawaigui ha'ahakoa goro i tau'aro agua. 33 Na'i dangini mana'i ho'oa ma tara'i dangi ro'u, wai haua mau i 'aariha agua tari 'oha waigui ataha na'i Jerusalem. Suria 'a ai'a ta'isada dorai ha'amaesiai rarabea ta dora he'ete'i, ma'ata na'i Jerusalem.” 34 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani, “'Ei, Jerusalem, Jerusalem! 'I'amou namou ngahu ha'amaesi'i rarabea mamou buta ha'amaesi'i sae heitaroha'i ana'ia God 'ini'i hau. 'A ragoi 'oha nau rabasia domoi boi beiau 'anai 'omesuri'amou 'onaai bi'ai kua na abwa bwarasi'i gare ana'i. Mi'amou ai'a rabasia. 35 Naasi moi rongoa! 'Ia God 'a hano'a baaniai 'omaa mana Ruma Maea amoou. Ma wai 'unua tana'amou, 'a bwa'i ta 'oha namoigui 'omesiau tari 'oha namoi ha'atee o'ani, ‘Araha God, 'oi ha'agorohia mo'o na'o ha'ataaria mai!’ ”
Jisas 'A Ha'agorohiai Sae Daoha Na'i Dangi ni Mamaro
1 Ma'e ta'i dangi ni mamaro adaaui Jiu na 'ia Jisas 'a 'ari ngau na'i ruma anai ta'i bwauodo adaa'i Farisei. Miraaui inoni rau wanawana surisuria goro, 2 'inia na'i 'ohasi 'e sae na uwana mana rimana ra su'u na boi beia Jisas. 3 Mia Jisas 'agu songa'iniraaui Farisei miraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses o'ani, “'A 'ua? Na Ringe ana'ia Moses 'a ha'awategaau 'anai ha'agorohiai sae na daoha na'i dangi ni mamaro?” 4 Ai'a ta ta'i nei 'iniraau nai 'unua ta ta'i maho. Mia Jisas 'a dau wou beiai saesi ma ha'agorohia baaniai daoha na to'ia magu ha'ahanoria. 5 Mia Jisas 'agu songa'iniraau ro'u o'ani, “'A 'ua? 'O ga'i rahia moi hura'a i gare amua, ma'ua ta kau amua nai ahoda dio ta girui wai na'i dangi ni mamaro?” 6 Na'i 'ohasi rau nuga nguu hako, ma ai'a ta nei 'iniraau nai 'unua ta ta'i maho tanaa Jisas.
Ha'atee Ha'ausuringa'i 'Iniai Ha'a-anoano
7 Mia Jisas 'a 'omesia do 'iraaui sae nara boi 'anai ngau rau rabasia dorai heinagu moe'a suri'i dora ni heheinagu adaa'i saemaua. Ma haua tanaraaui ha'atee heiha'auu na o'ani, 8 “'Onaa tanei nai ari'ahu'o 'inia ta rongo ni ha'iwai, 'oi abui bonasiai heinagu suri'i dora heheinagu adaa'i saemaua, 'inia 'a gasi 'idi ma'e sae nai ororiu di'u'o nara bwane ari'ahua ro'u mai. 9 'Inia 'onaa nai o'asi, ni sae na hauai rongosi 'ai matai o'ani 'ini'o, ‘'Oi su'a baaniai dorasi maai heinagu 'isi a mo'oni.’ Na'i 'ohasi i'oe 'oi kae arunga ta'aa di'u na'i 'oha na'oi su'a auru 'anai heinagu na'i dora ha'ahako. 10 “Ma'ata naani taha na'o ga'i haua na'i 'oha narai ari'ahu'o. 'Oi heinagu na'i dora heheinagu ha'ahako, neina 'oha nai boi sae na hauai rongosi, 'iia 'ai o'ani 'ini'o, ‘'Ei geresae agua, 'oi ara'a mai heinagu na'i na'o, na'i dora goro.’ Na'i 'ohasi 'ai ha'a-ara'ahi'o na'i maadi inoni. 11 'Au ha'atee o'asi 'anai ha'aaidangisi 'amou do 'iatei nai ha'a-ara'ahia haaria, 'ia God 'ai ha'a-auruhia, mia tei nai ha'a-anoanoa haaria, 'ia God 'ai ha'a-ara'ahia.” 12 'Ia Jisas 'agu ha'atee o'ani 'iniai Farisei na ngau beiasi, “Na'i 'oha na'oi haua ta ngaugoni, 'oi abui ari'ahuraaui geresae goro amu'i, ma'ua 'iraaui do'oramu'i mana sae amu'i, ma'ua sae toto'ora namou awa heigaarangi'i. 'Inia 'iraau rai matai ari'ahu'o aho'i 'anai orisia aho'i tana'o. 13 Ma'ata na'i 'oha na'oi haua ta ngaugoni, 'oi ari'ahuraaui pohara, miraaui sae ta'ata'a'i, 'iraau na pwaki, miraau na kuru. 14 Naasi 'ia God 'aigui ha'agorohi'o, 'inia 'a bwa'i tanei 'iniraau nai matai orisia aho'i tana'o. Ma'ata 'ia God naigui orisia tana'o na'i 'oha 'iraaui inoni odo-odo rai suruta'e aho'i baaniai mae.”
Ha'atee Heiha'auu 'Iniai Kae Rongo
15 Ma'e ta'i beiraaui nei narau heinagu 'isi na ha'atee o'ani, “Ha'amwania di'ua mo'o nai heinagu 'anai ngauai rongo na'i heimarungi ana God.” 16 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani, “'E sae na hauai rongo, ma ari'ahuraau mai inoni 'anai boi na'i rongosi. 17 Na'i 'oha na mwane mareho ra agau, 'a ha'ataaria hura'a i inoni tatau'aro ana 'anai 'unuraau mai sae na ari'ahuraau. 'A hura'a wou ma o'ani, ‘Moi boi! Na mwane mareho ra agau'a.’ 18 Na'i 'ohasi 'e nei ma 'unua ta mareho. Ma 'etanai sae na o'ani, ‘'Inau 'e dorai ano nau bura'i horia moi, naasi wai 'ari 'anai 'omesia ga'u. Ha'arohaia di'u! 'Inau 'au bwa'i boi, 'oigui 'unua moi tanaa.’ 19 Mana nata sae 'a o'ani, ‘'Inau 'au bura'i horia moi ta'i tangahurui kau 'anai tagora. Naasi wai 'ari 'anai ha'atagora'i mawai 'omesia 'onaa narai tagora goro ma'ua 'a bwa'i. Naasi 'oigui 'unua moi tanaa, ha'arohaia di'u, 'inau 'au bwa'i boi.’ 20 Mana nata sae na o'ani, ‘'Inau 'au bura'i ha'iwai moi, tarana naasi nau bwa'i boi 'inia.’ 21 “Na'i 'oha na aho'i wou i sae tatau'arosi, 'a maani'i mareho 'isi tanaai saemaua ana. Na'i 'oha na rongoa o'asi, 'a kaeni taesu'a di'u, ma o'ani 'iniai sae tatau'aro ana, ‘'Oi raurau 'ari suriai tara raha mei suri'i gere tara suriai 'omaa, ma'oi wairaau mai pohara, miraaui sae ta'ata'a'i, miraaui nei nara kuru mara pwaki.’ Mana sae tatau'aro 'a hura'a ma haua 'onaai 'unua ana tanaa. Ma na'i 'oha na aho'i mai 'a o'ani, 22 ‘Saemaua, ni mareho na'o 'unua 'au bwane ha'ahakoa, magu na ruma 'a ai'a honu mau.’ 23 Mana saemaua 'agu o'ani ro'u 'inia, ‘'Oi 'ari ma'oi 'unuraau mai nei nara awa beira'i baaniai 'omaa, ma'oi 'ari suri'i mwane gere tara suriai hasimou, ma'oi 'unu'i hako mai inoni, neina 'ai honu i ruma agua. 24 'Inau wai 'unua tana'o, 'a bwa'i tanei 'iniraaui nei nau ari'ahuraau ga'u na'i na'o ani naigui ngau mania ta mahoingau 'ini'i mahoingau nau ha'aagau'i tanaraau.’ ”
Wai'ado'ado Goro Ma'oigui Ha'i Rongoiusuri Ana Jisas
25 'E ta'i 'oha na 'e kae ruruhai inoni narau surisuria Jisas. Mia Jisas 'a rihota'i ma ha'atee o'ani 'iniraau, 26 “'Iatei na suriau ma raba ha'i rongoiusuri agua, 'ai ta'ahiau di'uai inana mana amana. 'Ai ta'ahiau di'uai urao ana mana gare ana'i, ma'ua koana'i mana do'orana'i, ma'uasi tahingana haaria. 27 Ma 'onaa 'iatei na bwa'i suru'iai dadaahoro ana maai suriau, ai'a arari ro'u 'anai ha'i rongoiusuri agua. 28 “'Onaa tanei nai raba tagoraa ta ruma. Ni mareho tahamora nai haua, naasi 'ai heinagu mai wai'ado'ado suriai siha ha'a na matai arariai rumasi mana siha na bwane to'oraa. 29 Ma 'onaa na bwa'i haua o'asi, rei'uaa na ha'a-urasi'i mwane auu, ma 'a bwa'i ha'aagaua mwada'u i rumasi, suria 'a pwapwaku 'iniai ha'a. Me'iraaui nei narai 'omesia rai da'ata'inia, marai o'ani, 30 ‘'Ome, 'ia mo'osi 'a taraawa'ana moi ruma, ma bwara'ai ha'ahakoa.’ 31 “Ma 'onaa 'e mwaeraha na ha'aagau 'anai hura'a beiai ta'i tangahuru merui sae hehei'oi ana, 'anai hei'oi beiai nata mwaeraha na to'oraai rua tangahuru merui sae hehei'oi. Ni mareho tahamora nai haua ga'u, 'ai heinagu mai wai'ado'ado goro suria, 'onaa ni ruruha ana 'a matai ha'ahehoai nata ruruha anai nata mwaerahasi ma'ua 'a bwa'i. 32 'Onaa nai 'iraraa do'a bwara, ma'ai ha'ataari'i 'ari tara'i inoni heheitaroha'i ana'i na'i na'o 'oha narau awa ha'atau mau 'anai ha'a-arataraai taha na taritari'a na'i ahoaadaau marai abui hei'oi. 33 'A o'asi ro'u, moi wai'ado'ado goro suria mamoigui ha'i rongoiusuri agua. 'Inia 'a bwa'i nei nai ha'i rongoiusuri agua 'onaa na bwa'i nugasi'i mwani mareho na to'ora'i.” Ni Rongoiusuri Na Murisia Jisas
'A 'Onaai Solt Ta'aa
34 “Solt 'a goro 'anai ha'angaugoroai mahoingau. Me ma'ata 'onaa nagu ai'aai asi'ahana, ma naasi 'agu bwa'i here'a ro'u naraigui haua 'anai ha'aasi 'aa ro'u. 35 'A bwa'i goro'a 'anai haa 'inia ta mareho'a ro'u, rei'uaa 'anai doraria beiai ano na'i mou ma'ua bei'i ha'aro'a 'anai ha'agorohiai ano ma bwa'i goro'a ro'u. 'A ta'isada dorai rasaha'inia moi. 'Iatei na to'o karinga 'anai rongo 'ai bahurongo, maai aidangi tarihana.”
Ha'atee Heiha'auu 'Iniai Siip Na Ai'aa
1 Miraaui inoni si'ogoni takisi, ma tara'i inoni ta'a'i ro'u rau goni mai beia Jisas 'anai bahurongo'i mareho na maani'i. 2 Miraau na Farisei miraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses rau ha'atee ha'ata'aia Jisas, rau o'ani, “'Ia mo'osi 'a wa'ewa'e 'anai awa beiraaui inoni ta'a'i ma ngau ro'u beiraau.” 3 Mia Jisas 'a hauai ha'atee heiha'auu tanaraau o'ani, 4 “'Onaa ta ta'i 'ini'amou nai to'oraa ta ta'i 'arangi siip, ma'e ta'i nai ai'aa, 'e taha nai haua? 'Ai nugasiraaui siwa tangahuru mana siwa na awa mausi na'i dora narau ngaungau ei, ma'ai hano 'anai sibaniai ta'i na ai'aasi tari 'oha nai sadoia. 5 Ma na'i 'oha nai to'oana, 'ai wa'ewa'e di'u 'inia. 'Ai suru'ia ara'a na'i 'aba'abana, 6 maai waia aho'i 'ari na'i 'omaa. Na'i 'oha nai ataha aho'i wou na'i 'omaa, 'ai 'unuraau mai geresae ana'i miraaui inoni narau mono goni na'i ta'i dora mai o'ani 'iniraau, ‘Naani 'au kaeni wa'ewa'e di'u suria 'au sadoia aho'i siip agua na ai'aa. Gaau magai wa'ewa'e goni 'inia.’ 7 “'Inau wai 'unua tana'amou, 'a o'asi ro'u na'i 'oha na'e ta'i inoni ta'aa nai rihosi baani'i ora-ora'a ana'i. 'Iraaui nei ara'ai aro rai wa'ewa'e raha di'u 'inia mo'osi. Na wa'ewa'e narai haua 'ai raha di'uai wa'ewa'e narau haua 'iniai siwa tangahuru mana siwa sae narau odo-odo na ai'a ororiu dorai rihosi.”
Ha'atee Heiha'auu 'Iniai Korai Ha'a Na Ai'aa
8 “Ma 'onaa 'e urao nai to'oraa ta ta'i tangahurui korai ha'a, maigui ha'aai 'aa ta ta'i, 'e taha nai haua? 'Iia 'ai suungiai raita maai tatara 'orima'inia goro hako ha'atai ruma ana maigu sibania tari 'oha nai to'oana. 9 Ma na'i 'oha nai to'oana, 'ai soi goniraau hako mai gere urao ana'i miraaui nei narau mono goni na'i ta'i dora mai o'ani 'iniraau, ‘Naani 'au kaeni wa'ewa'e di'u suria 'au sadoia aho'i korai ha'a agua na ai'aa. Gaau magai wa'ewa'e goni 'inia.’ 10 “Mawai 'unua ro'u tana'amou. Na'i beiraaui enjel ana'ia God na'i aro, 'e wa'ewa'e na raha di'u ro'u wou 'iniai ta'i inoni ta'aa na rihosi baani'i oraora 'a ana'i.”
Ha'atee Heiha'auu 'Iniai Geresae Na Ai'aa
11 'Ia Jisas 'a ha'atee o'ani ro'u, “'E ta'i sae na to'oraai rua gare. 12 'A 'ariwou mana gare na hutai muri 'a o'ani 'iniai amadarua, ‘Ama, 'au 'irisia do'oi haua tanaaui aba 'ohagu 'ini'i toto'ora amu'i na'o ga'i hoai'i tana'amiria i do'oragu.’ Mana amadarua 'a hoai'i toto'ora ana'i tanararua i rua gare anasi. 13 “Na'i muri, na gare na hutai murisi 'a raonga'ini'i mwane mareho na to'ora'i ma waa'i ha'a ana'i ma hano 'anai awa na'i dora ha'atau. Na'i 'oha na awa 'isi, 'a ha'agata'ini'i ha'a ana'i suri'i mwane here to'o bweubweu'a nara ai'a goro. 14 Na'i 'oha na ha'agata'ini'i hakoi ha'a ana'i, 'e kae hioro raha na to'o hako 'ari suriai dorasi, maagu taraawa'a toho 'iniai ha'a 'anai hori nana mahoingau. 15 Naasi 'a 'ari ma ha'angoni tagora beiai ta'i sae toto'ora na'i dorasi. Mana saesi 'a ha'ataaria 'ari 'anai 'omesuri'i boo ana'i. 16 I geresaesi 'a naga di'u 'anai ngaa'i mareho na hangani boo 'ini'i, 'inia ai'a tanei nai haua tanaa ta mahoingau. 17 “Na'i muri 'agu boi aho'i 'adoma'ina magu o'ani, ‘Mwane! 'Iraaui sae tatau'aro ana'ia amagu rau to'ora mahoingau di'u maugu awa moi 'anai hioroni. 18 Wai suruta'e mawai 'ari aho'i beia amagu mawai o'ani 'inia, “Ama, 'inau 'au here ha'ata'aia God, mau here ha'ata'ai'o ro'u! 19 Ai'a arari do'oigui 'unuau ro'u 'iniai garemu. 'Oi here mara sae tatau'aro moi 'iniau.” ’ 20 “Naasi na geresaesi 'a suruta'e ma hano 'anai 'ari aho'i beia amana. Ma na'i 'oha na amana 'a 'omesia ha'atau mau, 'a kae ahutotou di'u suria, 'inia 'a 'ome ha'ata'ata'ahi. Naasi ma 'eba 'anai heisadoi beia, 'a 'agoia ma ngoonia. 21 Mana gare anasi 'agu o'ani 'inia amana, ‘Ama, 'inau 'au here ta'aa. 'Au hairaesi beia God, mau hairaesi bei'o ro'u. 'A ai'a ta'isada do'oigui 'unuau 'iniai gare amua.’ 22 “Mana amanai garesi 'a o'ani 'iniraaui sae tatau'aro ana'i, ‘Moi 'ari raurau na'i ruma mamoi waa mai ta to'oni nai 'omeegoro di'u mamoi ha'asirihia 'inia. Moi haua ta ringi mamoi daraha'inia na'i kaka'una mana sandol 'anai uwana. 23 Naasi moi 'ari mamoi sigihia ta garei kau nagau hangani ha'arahaa ani magai ngahuia 'anai ngau goni, magai wa'ewa'e beiai gare agua. 24 'Inia na gare aguani 'a 'onaa do'a mae ga'u, magu tahi aho'i ro'u. 'A 'onaa do'a ai'aa ma na'i 'ohani 'au adoia aho'i.’ Na'i 'oha ra agau hakoi mwane maho, mana ngaugoni 'agu taraawa'a. 25 “Ma na'i 'ohasi na gare na hutai na'o 'a awa mau 'ari na'i mou. Na'i 'oha na gaarangiai ruma 'iniai aho'i'a ana mai baaniai mou, 'a rongo'i mareho nara ha'a-angiangi'i mana sae ra mao. 26 Naasi ma soia mai ta'i 'iniraaui sae tatau'aro ma songa'inia 'iniai taha na to'o na'i ruma. 27 Mana sae tatau'arosi 'a o'ani 'inia, ‘I do'oramu na hano ani 'a ataha aho'i mai, mia amamu 'a 'unua dorai ngahuiai garei kau nara hangani ha'arahaa ani 'anai ngaugoni beia 'inia, suria 'iia 'a hano ma ataha aho'i mai dadara'a.’ 28 “Na'i 'ohasi ni gare na hutai na'osi 'a kaeni taesu'a di'u, ma kakawata'i siri ruma. Mana amana 'a hura'a wou ma bonga'inia do rarui siri. 29 Miagu o'ani 'inia amana, ‘'O 'iraraa, 'ado harisi 'inau 'au tau'aro raha di'u tana'o, ma ai'a do ta ta'i 'oha nawai hairaesi bei'o. Ma ai'a do ta gere garei gout ro'u moi na do'oi haua tanaau 'anai ngau wa'ewa'e bei'i geresae agu'i! 30 Ma na'i 'oha na ataha i gare amua na ha'agata'ini'i toto'ora amu'i 'ini'i urao horihori, 'o ngahuia tanaa i garei kau nara hangani ha'agorohia 'anai ngaugoni beia.’ 31 “Mana amana 'a o'ani, ‘Mama, 'o 'iraraa, i'oe 'o awa tarau beiau mana mwane mareho nau to'ora'i 'iaamu'i. 32 Ma'ata 'a goro dogai ngau wa'ewa'e beiai do'oramu. 'Inia 'a 'onaa do'a mae ga'u magu tahi aho'i ro'u, ma 'onaa do'a ai'aa ma na'i 'ohani 'au sadoia aho'i.’ ”
Ha'atee Heiha'auu 'Iniai Sae Tatau'aro Na Aidangi
1 'Ia Jisas 'a hauai mamaani tanaraaui rongoiusuri ana'i o'ani, “'E ta'i sae toto'ora na rongoa doni sae na 'omesuri'i tanaa i toto'ora ana'i 'a here ha'ata'ai'i ha'a ana'i. 2 'Ariwou mana sae toto'orasi 'a 'unua mai sae tatau'aro anasi ma o'ani 'inia, ‘'A ha'a-momori gasi mareho nau rongoa 'ini'o? 'Oi usu'i dio i 'omesuri na'o haa mai 'ada'i ha'a mana toto'ora agu'i. 'Inia na'i 'ohani 'oi hako baaniai tau'aro amua.’ 3 “Mana sae tatau'arosi 'a wai'ado'ado ma o'ani 'inia haaria, ‘'E taha gasi nawai haua? 'Inia ni bwauodo agua 'a 'unua do'ai ha'ahakoau baaniai tau'aro agua, minau 'au ai'a wetewete arari 'anai 'e'eri tarea suri'i mou, mau ninimata'i ha'angoni ha'a ro'u. 4 'Oo, 'au 'iraraai mareho nawai haa neina rei'uaa nawai hako baaniai tau'aro agua me 'iraaui noni rai matai ha'amaotoau siri moi suri'i ruma adaa'i.’ 5 “Naasi ma 'unuraau mai mwane narau kaoni ha'a beiai bwauodo ana ma o'ani 'iniai sae tahamora, ‘'E siha na'o kaoni 'inia beiai bwauodo agua?’ Mia aramia o'ani, 6 ‘'E waru 'arangi galon rumui 'oliv.’ Mana sae tatau'arosi 'a o'ani 'inia, ‘Naani pepa na ha'ata'iniai kaoni amua. 'Oi kaia ma'oi hasi usua auru do'e hai 'arangi moi.’ 7 “Naasi ma songa'inia ro'u i nata abe, ‘Mi'oe 'e siha na'o kaoni 'inia?’ Mia aramia o'ani, ‘'Inau 'au kaoni 'iniai ta'i 'arangi baegi wiit.’ Mana sae tatau'arosi 'a o'ani 'inia, ‘Naani pepa na ha'ata'iniai kaoni amua. 'Oi kaia ma'oi hasi usua dio do'e waru tangahuru moi.’ 8 “'Agu 'ariwou mana bwauodo 'agu 'iraraai mareho ta'aa na haua i sae tatau'aro anasi. Me ma'ata 'a ha'atee ha'agorohia mo'osi, 'inia 'a madoma di'u 'anai hau'i mwane here o'asi 'anai 'a'auhia haaria. 'A ha'a-momori do 'iraaui inoni ahurodo rau aidangisi'i mwane here o'asi di'uraaui inoni nara awa na'i bewaa.” 9 Mia Jisas 'agu o'ani, “Naasi, 'inau wai 'unua tana'amou. Moi 'a'auhiai nata nei 'ini'i toto'ora amoo'i, neina na'i 'oha narai hako, raigui ha'amaoto'amou na'i dora ni tahi tarau. 10 'Onaa ra matai 'u'uri'amou suri'i gere mareho, ra matai 'u'uri'amou ro'u suri'i kae mareho. Me 'onaa ra bwa'i 'u'uri'amou suri'i gere mareho, 'ai bwara ro'u tanaraau 'anai 'u'uri'amou suri'i kae mareho. 11 Naasi 'onaa ra bwa'i 'u'uri'amou 'anai 'omesuri'i toto'ora na'i marewanani, 'ai he'ua igui 'u'uri'amou ada suri'i huudi toto'ora ana'ia God? 12 Ma 'onaa ra bwa'i 'u'uri'amou 'anai 'omesuri'i toto'ora adaa'i sae he'ete'i na'i marewanani, ra bwa'i haua tana'amou i toto'ora namou ga'i to'oraa na'i aro. 13 “'A bwara doni sae tatau'aro 'ai tau'aro goro tanaai rua bwauodo. 'Onaa nai o'asi, me 'iia 'ai 'itaa ta nei maai ta'ahiai nata nei. Ma'ua 'ai 'adoma'i ha'ahoua tanei mana nata nei 'a bwa'i. Naasi 'a bwara 'anai tau'aro tanaa God ma do'oigui ta'ahia ro'u i ha'a.” 14 Miraau na Farisei narau rongoa Jisas rau haikou 'inia, suria rau ta'ahia di'u i ha'a. 15 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani 'iniraau, “'I'amou mou here 'onaa domou goro na'i maadaaui inoni, mia God 'a aidangisi'i hakoi taha nara awa suri'i tahingamoo'i. Moi 'ome'ome goro! 'Inia 'a ragoi mareho na 'iraaui inoni ra 'adoma'i ha'agorohi'i, me tanaa God ra'i mareho ta'a'i moi.”
Ha'ausuringa'i 'Iniai Ringe Ana'ia Moses
16 Mia Jisas 'agu o'ani ro'u, “Na'i na'o, gau suri'i Ringe ana'ia Moses bei'i ha'ausuringa'i adaa'i Rarabea. Me taraawa'a beia Jon Bwareomaea nara taraawa'a 'anai taroha'inia ro'u i heimarungi ana God, mana mwane inoni rau bonasia di'u dona rai siri na'iei. 17 Ma'ata ai'a do ta gere dora 'iniai Ringe ana'ia Moses do'ai ai'aa. Ni aro mana ano rarui hako, ma'ata na Ringeringe 'isi ra bwa'i hako ta'oha. 18 “'Iatei na gaasiai urao ana ma wainai urao he'ete'i, 'iia 'a ora-ora'a 'inia 'a taritari'a baaniai urao ana. Ma 'onaa 'e sae na wainai urao ha'iwai na mwane ana 'a gaasia, na sae na wainai uraosi 'a ora-ora'a, 'inia 'a taritari'a beiai urao ha'iwai.”
Ha'atee Heiha'auu 'Inia Lasarus Mana Sae Toto'ora
19 'Ia Jisas 'a o'ani ro'u, “'E sae toto'ora na ho'o bwana 'ome goro tarau, ma ngaungau goro, mana mwane mareho ra mwada'u tanaa na'i awa na haa na'i marewanani. 20 Ma'e mwaeta'aa keokeo'a na atana 'ia Lasarus, ra waia wou 'ado 'oha 'anai ha'adaohia na'i maanai baraaruma anai saesi. 21 'Ia Lasarus 'a maesia ngaa'i dorai mahoingau nara ahoda baaniai dora ngaungau anai sae toto'orasi. I misu ra boi ro'u 'anai namiri'i keona Lasarus. 22 “Na'i 'oha na mwaeta'aasi 'a mae, 'iraaui enjel rau waia 'anai awa beia Ebraham. 'Ariwou mana sae toto'orasi 'a mae ro'u mara toringia. 23 'Iia 'a awa 'anai rongomaata'i na'i dora nara awaiei inoni ta'a'i nara mae. Na'i 'oha na wana ara'a 'a 'omesia Ebraham ha'atau ma re'ia Lasarus na'i bobona. 24 Mana sae toto'orasi 'a totoro tanaa Ebraham o'ani, ‘'Ei, Ama Ebraham, 'oi ta'ahiau. 'Oi ha'ataaria maia Lasarus maai ha'abuniai kaka'una mai boi ha'abunibuniai meameagu, 'inia 'au kaeni rongomaata'i di'u 'iniai 'euni.’ 25 “Mia Ebraham 'a aramiai sae toto'orasi o'ani, ‘'O 'iraraa garegu, I'oe 'o to'ora mwane mareho goro na'i 'oha na'o awa na'i marewana. Na'i 'ohasi 'ia Lasarus 'a to'ora'i mwane mareho ta'a'i. Ma na'i 'ohani 'iia 'a wa'ewa'e di'u mi'oe 'ogu rongomaata'i moe'a. 26 Mana nata mareho ro'u, 'e kaeni marawai ganu na awa hoaigaau, ma bwara do tanei 'ai tarau wou ma'ua tarau mai bei'amiria.’ 27 “Mana sae toto'orasi 'agu o'ani 'inia Ebraham, ‘Na o'asi ana Ebraham, 'au ha'angoni'o, 'oi ha'ataaria 'aria Lasarus 'ari na'i ruma ana amagu. 28 'Ai 'ariwou maai ha'abasuraaui rima do'oragu neina rai abui boi na'i dora ni rongomaata'ini.’ 29 “Mia Ebraham 'a o'ani, ‘Ni usu-usu na haa'ia Moses miraaui Rarabea ra bwani awa 'anai ha'abasuraau. 'Iraau rau ga'i rongo'i marai ha'isuri'i.’ ” 30 “Mana sae toto'orasi 'a aramia Ebraham o'ani, ‘Ai'a Ama Ebraham, rau bwa'i orisi 'onaa 'a bwa'i sae nai tahi aho'i baaniai mae nai 'ari 'anai mamaani tanaraau.’ 31 “Mia Ebraham 'a o'ani, ‘'Onaa narau bwa'i ha'isuri'i taha na 'ia Moses miraaui Rarabea narau 'unu'i, ma'ai bwara tanaraau ro'u i orisi rei'uaa nai 'ari mamaani tanaraau ta sae nai suruta'e aho'i baaniai mae.’ ”
Ora-ora'a
1 Mia Jisas 'agu ha'atee ro'u o'ani 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “Ni mareho narai hauai ora-ora'a tanaai inoni rai to'o. Ma'ata ha'arohaia di'ua mo'o nai ha'a-ahodariai sae na'i ora-ora'a. 2 'Onaa 'iatei nai raba ha'atehaa tanei 'iniraaui nei kekerei 'ini, 'a goro do ra ga'i ho'osia ta kae hau na'i 'u'una marai hura'a ha'adodohia dio na'i asi rodo. 'Inia na ha'a-mama'ai na 'ia God nai haua tanaai nei nai ha'atehaa tanei 'iniraau, 'ai ta'aa di'u ro'u wou. 3 Naasi, moi 'ome tarihadi mareho namoi haa'i! “'Onaa 'e nei muru hei'irara'i na hauai maho na ta'aa tana'o, 'oi ha'aaidangisia 'iniai taritari'asi. Ma 'onaa 'a 'adoma'i orisi, ma'oi 'adoma'i nugasia. 4 'Onaa na here ha'ata'ai'o ha'abiu na'i rarona moi ta'i dangi, ma na'i 'ado 'oha, 'a 'ariwou bei'o 'anai o'ani 'ini'o, ‘'Au aidangisia do 'inau 'au taritari'a, 'ohani 'au orisi.’ I'oe 'oi 'adoma'i nugasiai taritari'a ana.”
Hinihini
5 Miraau na Ha'ataari rau o'ani 'inia Araha, “'Oi ha'araha'i hinihinimee'i.” 6 'Ia Jisas 'agu aramiraau o'ani, “'Onaa na hinihinimoo'i 'ai kekerei ta'aa 'onaai gere korai hasi'ei nara 'unua 'iniai mastad, na kae hasi'ei 'ariani 'a ga'i araisuri'o moi 'onaa na'oi 'unua tanaa 'anai rangu'ia ara'a haaria maai hasia haaria hura'a i asi.” 7 Mia Jisas 'a o'ani ro'u 'iniraau, “'Onaa tanei 'ini'amou nai to'oraa ta sae tatau'aro na tau'aro na'i mou ana, ma'ua 'omesuri'i mwamwaa ana'i. 'A 'ua? Na'i 'oha na bura'i aho'i mai baaniai tagora 'o 'adoma'inia do'oi o'ani 'inia? ‘'Oi heinagu auru ma'oi ngau.’ 8 'A bwa'i! Na mareho na'oi 'unua tahamora tanaa 'ai o'ani, ‘'Oi ha'aagaua ga'u i mahoingau agua. 'Oha nai agau, 'oi ha'aorisi goro ma'oi waa mai tanaau. Na'i 'oha nawai ngau hako ma 'oigui ngau ro'uta.’ 9 Mana sae tatau'arosi 'a bwa'i 'adoma'inia do'oi tagio tanaa, 'inia 'iia 'a suri'i moi heiatenga'i amu'i. 10 'Ai o'asi ro'u tana'amou. Na'i 'oha namou araisuri'i taha nau 'unua tana'amou 'anai haa'i, moi o'ani, ‘'I'ameu ra'i inoni tatau'aro moi. 'A ai'a ta'isada do'oi ha'atee ha'agorohi'ameu, suria 'i'ameu meu uranga'ini'i moi taha na'o ha'atora'ameu 'ini'i.’ ”
Jisas 'A Ha'agorohiraau Aho'i Ta'i Tangahurui Sae Lepa
11 Na'i 'oha na 'ia Jisas 'a hano mau 'anai Jerusalem, 'a ataha wou na'i tarihanai Provensi Samaria mei Galili. 12 Ma na'i 'oha na siri wou na'i ta'i 'omaa na'i raronai dorasi, 'a heisadoi beiai ta'i tangahurui sae lepa. Rau gere ura ha'atau 13 marau totoro o'ani tanaa Jisas, “Jisas, saemaua, 'oi ahu ta'ahi'ameu ma'oi 'a'auhi'ameu!” 14 Mia Jisas 'a 'omesiraau ma o'ani 'iniraau, “Moi 'ari beiraaui Piriisi marai 'iraraa domou goro'a aho'i.” Na'i 'oha naraugu hano 'anai 'ari, rau 'omesia dona abedaa'i ra goro'a. 15 Ma'e ta'i 'iniraau 'a hasi aho'i mai 'oha na 'ome 'iraraa do'a goro aho'i. 'A ha'atee ha'agorohia God beiai ringe raha. 16 'A topira'i ruru auru tanaa Jisas, ma tagio tanaa. Mana sae na aho'i maisi 'e sae ni Samaria. 17 Mia Jisas 'agu ha'atee o'ani, “'E waira ta'i tangahurui sae nau ha'agorohia ani, neiraau hei nata waira siwa? 18 Ni 'uaana na 'ia mo'o na ha'i sae mahuara moi nagu boi 'anai ha'aasaa God?” 19 Mia Jisas 'agu ha'atee o'ani 'inia, “'Oi suruta'e ara'a ma'oi 'ari, na hinihinimu 'a ha'agorohi'o baaniai daoha.”
Heimarungi Ana God
20 Ma ra'i Farisei rau songa'inia Jisas 'iniai 'oha he'ua na 'ia God 'ai taraawa'ai marungiraaui noni ana'i. Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “Na heimarungi ana God gau bwa'i 'omesia 'ini'i maagaa'i. 21 Ma bwa'i sae do'ai o'ani, ‘Naani'a’ ma'uasi ‘'Ome, na 'ari ani!’ Suria na heimarungi ana God na bei'amou.” 22 Magu o'ani ro'u 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “'E 'oha nai boi mau na 'i'amou moi raba 'omesiau i Garei Inoni rei'uaa ta ta'i dangi moi. Ma'ata na'i 'ohasi mou bwa'i 'omesiau mau. 23 Ra'i nei rai o'ani, ‘'Ome, na 'ari ani!’ Ma'ua rai o'ani, ‘Na maini!’ Rei'uaa na o'asi ma'oi abui suriraau 'anai wanasia. 24 'Inia na'i 'oha na 'inau i Garei Inoni wai aho'i mai, wai ha'ata'i goro hura'a tanaraau hako inoni 'onaai mararea na 'ora ma marewasia hakoi ahoasara. 25 Ma'ata na'i na'o na Garei Inoni 'ai siri na'i rongomaata'i na raha, miraaui inoni na'i 'ohani rai gagata'inia. 26 “Ni mareho na 'iraaui inoni ra hahaa'i na'i madoraa ana Noa rai to'o ro'u na'i 'oha 'inau i Garei Inoni wai aho'i mai. 27 Mou 'iraraai 'oha ana Noa, 'iraaui sae rau poru ahuare moi 'iniai ngaungau mana gonogono mana ha'aha'iwai tari na'i 'oha na 'ia Noa 'agu buna siri na'i raronai haka. 'Agu haa mana rangi raha 'a dio, mana ahe 'a ngahuiraau hako. 28 “Ma 'ai 'onaa ro'u i madoraa ana Lot. Na'i 'ohasi, na inoni ra ngau mara gono, ra horihori, mara raoraonga'i, ra hasihasi mahoingau, mara tatagora ruma. 29 Ma na'i 'oha na 'ia Lot 'a hora hura'a baaniai Sodom, ni 'eu mana memei hau ngarungaru ra rasaha'i dio baaniai aro mara suungia hakoi 'omaasi goni bei'i inoni. 30 'Ai o'asi ro'u na'i 'oha 'inau i Garei Inoni nawai aho'i mai. 'Iraaui noni nara bwa'i ha'aagau rai 'asu'a 'inia.” 31 “Na'i 'ohasi 'ia mo'o nai awa hura'a na'i abau 'omaa baani'i mareho ana'i na'i raronai ruma, 'ai abui siri aho'i'a ro'u 'anai waa'i bori ana'i. Ma'ua 'ia mo'o nai awa na'i mou ana, 'aigu abui 'ari'a ro'u aho'i ruma do'aigui waa'i bori ana'i 'anai hora bei'i. 32 Moi wai'ado'ado suriai urao ana Lot. 'Iia 'a poruporu'a ma wana aho'i, mia God 'a ha'a-ai'aa. 33 “'Iatei na raba dau baabau na'i tahingana na'i marewanani, 'a bwa'i to'oraai huunai tahi. Mia tei na mwa'emwa'e 'anai ha'a-ai'aai tahingana 'iniau, 'iia 'ai to'oraa nana i huunai tahi. 34 Mawai 'unua tana'amou, na'i madoraa nawai aho'i mai, 'onaa 'e waira rua nararui mauru na'i rodo na'i ta'i be'a, 'iraau enjel agu'i rai waia ta nei mana nata nei 'ai awa mau. 35 'E rua urao nararui tau'aro mahoingau goni, 'e ta'i narai waia ma'e ta'i nai awa mau. 36 'E waira rua nararui tau'aro goni na'i mou, 'e ta'i narai waia ma'e ta'i nai awa mau.” 37 Miraaui rongoiusuri ana'i raugu songa'inia o'ani, “Araha, na'i hei narai to'o i mareho 'isi?” Mia Jisas 'a aramiraau o'ani 'iniai heiha'auu, “Na'i dora na awaiei mareho mae, rai ruru wou ei manu nara matai ngaa'i mareho mae.”
Mamaani 'Iniai Nao Na Taha Beiai Sae Haha'akooti
1 Mia Jisas 'a hauai ha'atee heiha'auu tanaraaui rongoiusuri ana'i do nei narai abui maemae'a 'anai ha'arahesi. 2 'A o'ani, “'E sae haha'akooti na awa na'i 'omaa. 'Ia mo'osi 'a ai'a 'adoma'i ha'ahoua God ma ai'a rongo suriraaui noni. 3 Ma'e ta'i nao na'i dorasi na boi tarau beia ma ha'angonia wetewete do'ai 'a'auhia na'i kooti mai ha'ahehoai sae na here ha'ata'aia. 4 Na'i na'o 'a kakawa ga'u, 'agu towa'i 'a'ariwou mana sae haha'akootisi 'a o'ani'a 'inia haaria, ‘Rei'uaa nau ai'a ha'ahoua God, mau ai'a rongo suriraaui noni, 5 me ma'ata wai hauai taha na 'unua tanaaui naosi 'inia 'a ha'ata'aabegu di'u'a. 'Inia 'onaa nau bwa'i ha'a-odoodoa tanaa, me 'aigui buna ha'abweuau 'iniai here na haa guguasi.’ ” 6 Mia Araha 'agu ha'atee o'ani, “Moisu 'adoma'i suriai mahosi. 'Onaa na sae haha'akooti ta'aasi 7 'agu buna 'a'auhiai naosi, 'ia God 'ai 'a'auhiraau ma'ata i nei na bwane 'ome sigihiraau mau mai narau ha'angonia tarau i hei'a'auhi baania. Mou 'adoma'inia do 'ai poruporu'a 'anai 'a'auhiraau? 8 'Inau wai 'unua tana'amou, 'iia 'ai raurau 'anai 'a'auhiraau. Ma 'ua? Na'i 'oha nawai aho'i mai, 'inau i Garei Inoni, 'e waira siha nawai sadoiraau narai hinihiniau?”
Ha'atee Heiha'auu 'Iniai Farisei Mana Sae Haha'atakisi
9 Mia Jisas 'a haua ro'u i ha'atee heiha'auu tanaraaui nei narau 'adoma'inia dorau odo-odo na'i maana God, maraugu 'adoma'i ha'a-auruhiraaui inoni. Magu o'ani 'iniraau, 10 “'E waira rua nararu 'ari 'anai ha'arahesi na'i Ruma Maea ana God. 'E ta'i 'inirarua 'e Farisei, ma'e ta'i, 'e sae ha-ha'atakisi. 11 Na Farisei 'a ura haaria na'i na'o ma ha'arahesi o'ani, ‘God 'au ha'atee ha'agorohi'o, 'inia 'inau 'au ai'a 'onaai'i tara'i sae nara beriberi mara taritari'a baaniai urao adaa'i, ma'ua haa'i tara'i here ta'a'i ro'u. Mau ha'atee ha'agorohi'o di'u do 'inau 'au ai'a 'onaaiai sae ha-ha'atakisi 'ariani. 12 'Inau 'au ha'aririta'i ngau rua dangi na'i ta'i sade, mau matai wate'i tana'o i tangahurudi ha'a 'iniai horihorigu.’ 13 “Mana sae ha-ha'atakisi 'a ura gere ha'atau moi baaniai Farisei ma totopwau auru, suria 'a 'iraraa haaria do'a ai'a ta'isada 'anai wana ara'ai aro. 'A hidai waiburuna 'inia 'a ahutotou 'ini'i taritari'a ana'i, ma ha'arahesi o'ani, ‘God 'oi ahu ta'ahiau! 'Inau 'e inoni ora-ora'a.’ ” 14 Mia Jisas 'agu ha'atee o'ani, “'Inau wai 'unua tana'amou, na'i 'oha nararu ha'arahesi hako, ai'a Farisei, ma'ata na sae ha-ha'atakisi ani na 'ia God na ahugoro 'inia. 'Onaa na'oi ha'a-ororiu'o di'uraaui inoni, 'ia God 'ai ha'a-auruhi'o, ma 'onaa na'oi ha'a-anoano'o haari'o, 'ia God 'ai ha'a-ororiu'o.”
Jisas 'A Ha'agorohiraaui Gare Kekerei
15 Ma ra'i sae ra waa'i mai kakae adaa'i do'ia Jisas 'ai karohiraau maai ha'agorohiraau. Na'i 'oha na 'iraaui rongoiusuri rau 'omesia o'asi, rau ha'aaburaaui sae. 16 Mia Jisas 'a 'unuraaui gare mai beia ma o'ani 'iniraaui rongoiusuri, “Moi abui ha'a-bwarasiraau. Moi wateraaui gare marai boi beiau. 'Inia 'iraaui nei ra 'onaairaausi, naasi nei nara arari 'anai awa bahainai heimarungi ana God. 17 'Inau wai 'unua ha'a-momori tana'amou: 'Iatei na bwa'i 'u'uria God 'onaai gare, 'a bwa'i siri na'i heimarungi ana God.”
'E Sae Na Toto'ora
18 'E saemaua na boi ma songa'inia Jisas o'ani, “Ha'ausuri. I'oe 'e sae goro. 'E taha nawai haua nawai daua 'iniai tahi tarau?” 19 Mia Jisas 'a aramia o'ani, “Ni 'uaana na'o 'unua 'inia do 'inau 'au goro? Ai'a tanei do 'ai goro, me 'iia moia God. 20 I'oe 'o bwani aidangisiai Ha'atora: Abui taritari'a baaniai urao amua ma'ua mwane amua, abui ngahu ha'amaesiai sae, abui beri, abui pwari'i na'i kooti, ma'oi ha'ahoua amamu mea inamu.” 21 Mana saemauasi 'a o'ani, “Na mwane mareho 'isi 'au bwane ha'isuri'i mau mai na'i 'oha nau kekerei.” 22 Na'i 'oha 'ia Jisas 'a rongoa o'asi, 'agu o'ani 'inia, “'E ta'i mareho na i'oe 'o ai'a haua mau. 'Oi raonga'ini'i hakoi mareho na'o to'ora'i. Mana ha'a 'ada'i, 'oi hisungiraau 'ini'i pohara. 'Onaa 'oi haua o'asi, 'oi toto'ora na'i aro. Na'i muri 'oigui boi suriau.” 23 Na'i 'oha na saesi 'a rongoa o'asi, 'a kaeni ahutotou raha di'u, 'inia 'iia 'a toto'ora di'u. 24 Mia Jisas 'a wanasia ma ha'atee o'ani, “'Ai bwara di'u tanaraaui sae ra toto'ora 'anai siri na'i heimarungi ana God. 25 'A 'ua? I mwamwaa nara 'unua 'iniai kamel 'a matai siri daara'i na'i maanai nira? 'A bwara! Ma bwara di'u ro'u wou tanaai nei na toto'ora 'anai siri na'i heimarungi ana God.” 26 Miraaui inoni narau rongoai marehosi rau ha'atee o'ani, “Romwane, 'onaa na o'asi, ma 'ome 'onaa do 'a bwa'i ta sae nai dauai tahi tarau!” 27 Mia Jisas 'agu aramiraau o'ani, “I taha na bwara tanaai inoni 'anai haua, 'a mwada'u moi tanaa God.” 28 Mia Pita 'a o'ani 'inia, “'Ome Araha, 'i'ameu meu nugasi'i hakoi mareho nameu to'ora'i mameu suri'o.” 29 Jisas 'agu o'ani 'iniraau, “Wai 'unua ha'a-momori tana'amou, 'iatei na 'adoma'i ororiu 'iniai heimarungi ana God ma nugasiai ruma ana, mana urao ana, mana do'orana'i, inana mana amana, ma'ua gare ana'i, 30 'ai dau'i mwane mareho na'i marewanani di'u'i mareho na nugasi'i. Ma na'i marewana nai boi ta'oha, 'ai daua nana i tahi tarau.”
Orunai 'Oha Na 'Ia Jisas 'A Mamaani Suriai Mae Nai Haua
31 'Ia Jisas 'a wairaaui ta'i tangahuru mana rua rongoiusuri ana beia ma o'ani 'iniraau, “Moi bahurongo goro. Na'i 'ohanisi gau hahano'a 'anai Jerusalem. Ma na'i 'oha nagai ataha wou, na mwane ha'atee duruduru narau haa'i rarabea na'i 'oha bwani, rai to'o ha'a-momori tanaau i Garei Inoni. 32 Rai usuha'iniau tanaraaui nei narau ai'a Jiu 'anai haikou 'iniau. Rai 'isi'isiau, marai ngisuai abegu. 33 Rai rorohoau marai ha'amaesiau. Ma'ata 'e rua dangi nai hako mana'i oruna wai suruta'e aho'i baaniai mae.” 34 Miraaui rongoiusuri ana'i rau ai'a aidangisi'i moe'a i mareho 'isi. Na 'ado'ado 'ada'i ha'atee na haa'isi ra bainihu, marau ai'a aidangisi'i taha na 'ia Jisas 'a hadanga'ini'i.
Jisas 'A Ha'a-wanawanaai Sae Na Kuru
35 Na'i 'oha 'ia Jisas 'a 'ariwou gaarangiai 'omaai Jeriko, 'e sae na kuru na heinagu na'i bobonai tara 'anai haha'angoni ha'a. 36 Na'i 'oha na rongoai tahahoro adaaui inoni, 'agu heisonga'i o'ani, “'E taha na to'o?” 37 Rau 'unua tanaa do'ia Jisas ni Nasaret 'a tahahoro. 38 Miagu totoro ara'a o'ani, “Jisas, warowarona Deved, 'oi arunga ta'ahiau ma'oi 'a'auhiau!” 39 Miraaui nei narau na'o 'inia Jisas rau 'unua tanaai sae na kurusi do'ai papaku, miagu awaawara raha baaniai na'o. “I'oe warowarona Deved, 'oi arunga ta'ahiau ma'oi 'a'auhiau!” 40 Mia Jisas 'a ura papaku, ma 'unua dorai urua maia mo'o na kurusi tanaa. Na'i 'oha na boi gaarangia, 'ia Jisas 'agu o'ani 'inia, 41 “'E taha na'o 'irisia dowai haua tana'o?” Mana sae na kurusi 'a o'ani, “Araha, 'au raba 'ome'ome.” 42 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'Oi wana, na hinihinimu na ha'agorohi'o.” 43 Na'i mau 'ohasi mana sae kurusi 'a wana'a. 'A suria Jisas ma 'unu ha'aasaa God. Ma na'i 'oha na 'iraaui inoni rau 'omesia o'asi, rau 'unu ha'aasaa ro'ua God 'inia.
Sakias 'A 'Omesia Jisas
1 Na'i 'oha 'ia Jisas 'a tahahoro wou na'i 'omaai Jeriko, 2 'e sae na atana 'ia Sakias na awa 'isi. 'Ia Sakias 'e bwauodo adaaui ruruha narau si'ogoni takisi, me 'iiasi 'e sae to'ora ha'a. 3 'Ia Sakias 'e sae pwapwaku, magu raba 'omesia di'u a Jisas. Me suriai pwapwaku di'u ana 'a bwara tanaa do 'ai 'omesia, 'inia 'a rago di'ui sae narau surisuria Jisas. 4 Hoita, mia Sakias 'a 'eba na'i na'o ma hane ara'a na'i hasi'ei nara 'unua 'iniai Sikamo, do neina 'ai 'omesia goro a Jisas 'oha nai taha wou. 5 Na'i 'oha 'ia Jisas 'a ataha wou na'i marunai hasi'eisi, 'a wana ara'a ma o'ani 'inia Sakias, “Sakias, 'oi dio mai'a, 'inia na'i dangini wai awa'a ma'ata'a na'i ruma amua.” 6 Mia Sakias 'a dio raurau baaniai hasi'eisi, ma waia Jisas 'ari ruma ana ha'i wa'ewa'e. 7 Miraaui nei narau 'omesia o'asi rau taesu'a marau o'ani, “'Ome! 'Ia Jisas 'ai siri awa na'i ruma anai sae ora-ora'a na!” 8 Hoita, 'ia Sakias 'a ura ma ha'atee o'ani, “'Ome Araha. Naani 'au duruduru doni aba 'ini'i mareho hako nau to'ora'i wai haa'i tanaraaui pohara, ma 'onaa 'e sae nau ha'a-bweubweu'aa, 'inau wai su'ua ha'ahai aho'i tanaai siha ha'a nau ha'a-bweubweu'aa 'inia.” 9 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “Dangini 'ia God 'a ha'atahi'o beiraau hakoi nei na'i ruruha amua, suria i'oe 'o to'oraai hinihini na 'onaai hinihinina Ebraham. 10 'Inau Garei Inoni, 'au boi 'anai sibaniraaui nei nara teha ma 'anai ha'atahiraau.”
Na Ha'atee Heiha'auu 'Iniraaui Sae Tatau'aro Mana Ha'a Adaa'i
11 'Iraaui inoni rau bahurongo'i mau i ha'atee ha'ausuringa'i ana'ia Jisas. Me 'iniai gaarangi ataha wou adaau na'i Jerusalem, 'ia Jisas 'a haua ro'u tanaraaui ha'atee heiha'auu 'anai ha'a-odoodoai 'ado'adodaau. 'Inia 'iraaui inoni rau 'adoma'inia dona heimarungi ana God 'ai taraawa'a na'i 'oha 'ia Jisas 'ai ada na'i 'omaasi. 12 Naasi ma o'ani, “'E saemaua na ha'aagau 'anai hano ha'atau 'ari na'i marau raha dorai ha'amwaerahaa, maigui aho'i mai. 13 Ma na'i na'o magu hano, 'a soiraau mai waira ta'i tangahurui sae tatau'aro ana, ma ha'a-'u'uriraau 'ini'i kae ha'a ma o'ani 'iniraau, ‘Moi ha'atagora'i ha'a 'isi mamoi ha'arago'i tari 'oha wai aho'i mai.’ 14 Miraaui noni na'i dora ana rau 'itaai saemauasi. Naasi marau ha'ataari'i 'ari haisuri tara'i sae 'anai 'unua tanaai mwaeraha do'ai abui ha'amwaerahaai saemauasi, 'inia rau 'itaa do 'ai mwaeraha tanaraau. 15 “Ma'ata rei'uaa na o'asi, ni mwaeraha 'a ha'amwaerahaai saemauasi do'ai heimarungi na'i dora na ha'a-'omesuria 'inia. Na'i 'oha na aho'i mai na'i 'omaa, 'a soiraau mai sae tatau'aro ana'i 'anai sadoiai siha ha'a narau sadoi'i 'ini'i ha'a na haa'i tanaraau 'anai ha'atagora'i. 16 Mana sae tahamora 'a boi ma o'ani, ‘Saemaua, ni ha'a amua nau ha'atau'aroa, 'au a'oia ara'a ha'atangahuru.’ 17 Mana mwaeraha 'agu o'ani, ‘'A goro ha'atai sae tatau'aro agua. Suria 'o mangudisi'i gere mareho, 'inau wai ha'a-'omesuri'o 'inia ta ta'i tangahurui kae 'omaa.’ 18 “Na ruanai sae 'a boi ma o'ani, ‘Saemaua, na ha'a amua nau ha'atau'aroa, 'au a'oia ara'a ha'arima.’ 19 Mana mwaeraha 'agu aramia o'ani, ‘I'oe 'o kae here goro di'u ro'u. I'oe wai ha'a-'omesuri'o 'inia ta rima kae 'omaa.’ 20-21 “Mana nata sae 'a boi ma o'ani, ‘Saemaua, naani ha'a amua. 'Au mamaa'usi'o, mau giru ha'agorohia na'i hangete, suria i'oe 'e sae hahaungarimu. 'Au 'iraraa do 'oi rahi'i ha'a na 'iraaui sae tatau'aro amu'i nara a'oi'i ara'a 'ini'i ha'a na'o ha'a-'u'uriraau 'ini'i, ma'o 'adoma'iniai dau ha'a baani'i mahoingau na 'iraau sae tatau'aro amu'i ra hasi'i.’ 22 “Mana mwaeraha 'a o'ani, ‘I'oe 'e sae tatau'aro ta'aa! Na ha'atee na'o haa'i wai hiiri'o aho'i 'ini'i! Ni 'iraraa amua do 'inau 'e sae o'asi, 23 'o ga'i ha'atagoraai ha'a agua na'i ruma ni niga ha'a! Neina na'i 'oha nawai aho'i mai, wai matai daa goni beia ta gere ha'a narai a'oia ara'a ro'u na'i hungana.’ 24 Naasi magu o'asi 'iniraaui nei narau ura 'isi, ‘Moi rahiai ha'asi baania mamoi haua tanaai sae tatau'aro nara rago di'u i ha'a ana'isi.’ 25 “Miraau aramia o'ani, ‘Saemaua, 'iia ha'a ana'i ra bwani rago'a.’ 26 “Mana saemauasi 'a o'ani 'iniraau, ‘'Inau wai 'unua tana'amou, tanaa mo'o na here ha'agorohiai taha nau haua tanaa, 'inau wai ha'arago'a ro'u wou tanaa. Mei tanaa mo'o na ai'a here ha'agorohiai mareho nau haua tanaa, rei'uaa mareho kekerei he'ua na to'oraa, wai rahia aho'i baania. 27 Mei tanaraaui nei narau ha'imae beiau ani narau ai'a 'irisia dowai mwaeraha 'anai marungiraau, moi wairaau mai, mamoi ngahu ha'amaesiraau 'ini na'i maagu.’ ”
Jisas 'A Ha'ata'inia Haaria Do 'Iia Na Mwaeraha
28 Na'i 'oha na 'ia Jisas 'a maani'i hakoi mareho 'isi, 'agu hano 'anai na'o 'ari 'anai Jerusalem. 29 Ma na'i 'oha na 'ia Jisas 'a gaarangia wou i 'omaai Betfeis mei Betani gaarangiai hungahungai 'Oliv, 'a ha'a-taarirarua 'ari na'i na'o i rua rongoiusuri ana. 'A o'ani 'inirarua, 30 “Murui hano mamurui 'ari nai 'omaa nagau 'ari wou 'ana. Na'i 'oha namurui tahawou na'i 'omaa, murui 'omesiai garei dongki nara ho'osia. Na dongkisi 'a ai'a ta sae mau nai ta'e na'iei. Naasi murui wagasia mamurui waia mai tanaau. 31 Ma 'onaa ta sae nai songa'inimurua 'iniai taranai taha namuru wagasia 'inia i mwamwaasi, murui 'unua tanaa do'ia Araha na 'irisia.” 32 Hoita, na'i 'oha na raru 'ariwou na'i 'omaasi, raru 'omesiai dongki 'onaai 'unua ana Jisas tanararua. 33 Na'i 'oha nararu wagasiai mwamwaasi, ni sae narau to'oraa rau o'ani 'inirarua, “'E taha na muru wagasia 'ana i mwamwaasi?” 34 Miraru o'ani, “'Ia Araha na 'irisia.” 35 Naasi ma rarugu waa mai dongkisi tanaa Jisas, raru nuga'i to'oni bo hura'a adaru'i na'i hungana, marau ha'ata'ehahia Jisas 'anai heinagu na'i hungana. 36 Na'i 'oha na ta'e 'anai 'ari Jerusalem, 'iraaui inoni rau haari'i to'oni adaa'i na'i tara. 37 Na'i 'oha narau gaarangia wou i Jerusalem narau taraawa'ai dio suriai hungahungai 'Oliv, na kae ruruhai sae narau rongosuria Jisas rau ha'atee ha'agorohia ha'i wa'ewa'e marau ha'aasaa God beiai ringe raha 'ini'i mwane ha'abu'oahu na 'ia Jisas 'a haa'i narau 'omesi'i. 38 Rau o'ani, “Araha God, 'oi ha'agorohia mo'o na'o ha'ataaria mai 'anai mwaeraha! Goroha 'ai awa na'i aro. Gau magai ha'aasaa God na awa ara'ai aro!” 39 Ma tara'i Farisei narau awa na'i 'ohasi, rau ha'atee o'ani 'inia Jisas, “Ha'ausuri, 'oi ha'a-papakuraaui sae narau suri'osi.” 40 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Wai 'unua tana'amou, 'onaa 'iraaui rongoiusuri agu'i rai papaku, na mwane hau hako suriai tarasi naraigu ha'atee ha'aasaa God.”
Jisas 'A Angisiai Jerusalem
41 Na'i 'oha na gaarangia wou i Jerusalem, 'a wanasia 'ari 'omaa ma angi, 'inia 'a ahutotou di'u suria. 42 Ma ha'atee ha'i angiangi o'ani, “'Onaa namou ga'i aidangisiai taha na matai ha'ahagumou aho'i beia God, 'a ga'i goro, me na'i 'ohani ra girua baani'amou. 43 'E 'oha nai boi mau na 'iraaui maerongamoo'i rai hei'oi bei'amou. Rai haa'i ariari ara'a na'i bara 'anai 'omaa amoou 'anai ta'eha suri'i marai siri wou na'i raronai 'omaa. Rai raroi'amou na bwa'i nei 'ini'amou nai matai hora. 44 Rai ngahu ha'aai 'a'amou goni bei'i mwane mareho na'i raronai 'omaa amoousi mana mwane ruma amoo'i rai kokohu ro'u. 'Ai o'asi suria mou ai'a 'ome 'iraraa do 'ia God 'a boi 'anai ha'atahi'amou!”
Jisas 'A Taariraau Hura'a i Sae Baaniai Ruma Maea Ana God
45 Ma na'i 'oha 'ia Jisas 'a ataha wou, 'a siri wou na'i dora a'ora na'i maanai Ruma Maea ana God ma taariraau hura'a i noni nara raoraonga'i na'i rarona. 46 Ma o'ani 'iniraau, “Na'i Usu-usu Maea 'ia God 'a o'ani, ‘Na ruma agua 'e ruma 'anai ha'arahesi.’ Mi'amou mou ha'i dora ni bainihu 'inia nadaaui sae beriberi.” 47 'Ado dangi 'ia Jisas 'a ha-ha'ausuri na'i Ruma Maea. Miraaui Na'ohadaa'i Piriisi, miraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses, ma tara'i saemaua adaa'i Jiu rau bonasia dorai sadoia ta here narai ngahu ha'amaesia 'inia. 48 Magu 'a bwara tanaraau, suria ra ragoi inoni narau goni wou 'anai bahurongo'i ha'ausuringa'i ana'i, 'inia rau ai'a rabasia dorai adarahia ta ta'i ha'atee.
Heisonga'i 'Iniai Mena Na To'oraa Jisas
1 Ma'e ta'i dangi na 'ia Jisas 'a ha-ha'ausuri raaui noni na'i Ruma Maea ana God, ma taroha'iniai Taroha Goro tanaraau. Miraau na Na'ohadaa'i Piriisi, miraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses ma tara'i saemaua'a ro'u, rau boi beia marau o'ani 'inia, 2 “'Oi 'unua tana'ameu, 'iatei na 'unua tana'o do'oi matai haa'i mareho 'isi?” 3 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'Inau wai songa'ini'amou ga'u. Moi 'unua tanaau, 4 'ia tei na 'unua tanaa Jon 'anai bwareomaearaaui inoni? 'Ia God ma'ua inoni?” 5 Miraaugu hadahada haariraau hairiu o'ani, “'Onaa nagai 'unua do'ia God, me'iia 'ai o'ani, ‘Ma 'ua namou ai'a hinihinia 'inia Jon?’ 6 Ma 'onaa nagai 'unua do 'iraau moi inoni nara 'unua tanaa, ma 'iraaui inoni rai buta ha'amaesigaau 'iniai hau, 'inia 'iraau hakoi inoni rau hinihini wetewete do'ia Jon 'e rarabea.” 7 Miraaugu o'ani 'inia, “Meu ai'a 'iraraa mo'o na 'unua tanaa.” 8 Mia Jisas 'agu o'ani 'iniraau, “Nau bwa'i rangasia ro'u tana'amou 'iatei na 'unua tanaau do wai matai haa'i mareho 'isi.”
Ha'atee Heiha'auu 'Ini'i Sae Ta'a'i Nara 'Omesuriai Moui Grep
9 Mia Jisas 'a haa ro'u i ha'atee heiha'auu o'ani tanaraaui inoni, “'E ta'i sae na hasiai moui grep. Na'i 'oha na hasia hako, 'agu raonga'inia hura'a tanaraau tara'i sae narau raba 'omesuria 'anai haa'i nadaa'i hua. Na'i 'oha na ha'a-'omesuriraau 'inia, 'iia 'a hano ma 'ari awa orea na'i kantri he'ete'i. 10 Na'i 'oha na tari mai madoraa 'anai husi, ni sae na to'oraai mousi 'a ha'ataaria 'ari ta'i 'iniraaui inoni tatau'aro ana'i 'anai 'ari waa'i mai hua narau ga'i haa'i tanaa baaniai moui grep anasi. Na'i 'oha na ataha wou, 'iraaui mwane narau 'omesuriai mousi rau ngahu ngahua moi, marau ha'ataaria aho'i 'ari ha'i pwaranga. 11 “Naasi 'a 'ariwou ma ha'ataaria ro'u 'ari ta'i inoni tatau'aro ana. Na'i 'oha na 'ariwou, 'iraaui sae 'isi rau ngahu ngahua ro'u marau here ha'ata'aia marau ha'ataaria aho'i ro'u 'ari ha'i pwaranga. 12 Naasi ma ha'ataaria ro'u 'ari orunai sae tatau'aro ana, mana sae 'isi rau ha'amaaraa marau gaasia hura'a baaniai dorasi. 13 “Hahakona mia mo'o na to'oraai mousi 'a o'ani, ‘'E taha gasi nawai haua? Wai ha'ataaria 'ari gare agua nau huunai ta'ahia ororiu, 'iia gasi narai ha'ahoua.’ 14 “Na'i 'oha na 'ariwou i gare ana, 'iraau sae ta'a'i 'isi rau hadanga'inia hairiu o'ani na'i ahoaadaau, ‘Naasia mo'o naigu to'oraai mousi na'i 'oha nai mae amana. Gau magai ngahu ha'amaesia magai to'oraa nagaau i moui grepisi.’ 15 Rau 'ariwou marau daua. Rau waia hura'a na'i murinai mou naraugu ngahu ha'amaesia na'iei. “Hoita, 'e taha nai haua mo'o na to'oraai mou 'adaaui mwane narau 'omesuriasi? 16 'Iia 'ai boi, maai ngahu ha'amaesiraau hako maai wateai mou tanaraau tara'i nei he'ete'i ro'u.” Na'i 'oha na 'iraaui inoni rau rongoai ha'atee o'asi ana, raugu ha'atee o'ani, “'Ai abui to'o o'asi!” 17 Mia Jisas 'a wana wetewete 'iniraau ma ha'atee o'ani, “'Onaa 'a bwa'i o'asi, ma 'e taha naasi 'ado'ado 'anai dorai Usu-usu Maea na o'ani, ‘Na hau na 'iraaui sae tatau'aro ruma rau 'itaa, naia naagu ha'i hau na ororiu di'u na'i bani anai ruma.’ 18 Mia tei nai agusu na'i hausi, 'ai maara ta'aa. Mia tei na hausi 'ai ahoda hunia, 'ai meme'a.” 19 Na'i 'ohasi 'iraaui Na'ohadaa'i Piriisi, miraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses, rau siba herehere 'anai daua dorai ha'a-mama'aia, 'inia rau 'iraraa do na ha'atee heiha'auu na haua 'a to'iraau. Maraugu ai'a buna daua suria rau magugu do ra gasigu ha'agogoru i noni.
Heisonga'i 'Iniai Hori Takisi
20 'Iraau na saemaua adaa'i Jiu rau bonasia moe'a mau 'anai sadoia ta here narai matai daua 'inia Jisas. Naasi rau ha'ataari'i sae tanaa Jisas dorai here 'onaai sae goro marai ha'imaania Jisas 'ini'i heisonga'i adaa'i. Rau bonasia do'ia Jisas 'ai 'unua ta mareho narai taarai waia 'inia 'ari tanaai sae ni Rom na Primia na'i 'ohasi, maai ha'a-mama'aia. 21 Miraaui nei nara raba ha'imaania Jisas rau 'ariwou beia marau o'ani, “Ha'ausuri, meu 'iraraa dona mwane ha'ausuringa'i amu'i ra ha'a-momori hako ma'o ha'ausuriraaui noni 'ini'i taha 'ia God na 'irisiai noni 'anai haa. Ma na'i 'oha na'o ha'ausuriraau, rei'uaa na 'e sae he'ua nara bahurongo'o, mana ha'ausuringa'i amu'i ra ta'isada moi. 22 Naasi, 'oi 'unua tana'ameu. 'A 'ua? Na'i ringeringe agaau, 'a odo-odo dogai hori takisi tanaai mwaeraha raha na'i Rom ma'ua ai'a?” 23 'Ia Jisas 'a 'iraraa dorau raba pwari'ia, ma o'ani 'iniraau, 24 “Moisu waa mai ta korai ha'a.” Rau haua tanaa, magu o'ani 'iniraau, “Na atana mana nununa tei na awa na'i korai ha'ani?” 25 Miraaugu aramia o'ani, “I atana mana nununai Mwaeraha adaaui Rom.” Miagu o'ani 'iniraau, “'Onaa na o'asi, mamoi haua tanaai Mwaeraha i taha 'iia na to'oraa, mamoi haua tanaa God taha 'ia God na to'oraa.” 26 Naasi, 'a bwara tanaraau dorai ha'aagauhia Jisas, rei'uaa narau bonasia do'ai 'unua ta maho taritari'a na'i maadaa'i noni. Raugu bahu moi 'iniai heimwaosi hako adaau 'iniai heiarami na haua.
Heisonga'i 'Iniai Suruta'e Aho'i
27 Ma na'i muri, ra'i Sadiusi ra boi beia Jisas. 'Iraausi rau ai'a hinihinia do 'irai noni rai suruta'e aho'i baaniai mae, miraau songa'inia Jisas o'ani, 28 “Ha'ausuri, 'ia Moses 'a nugaai Ha'atora tanagaau do 'onaa 'e sae ha'iwai nai mae baaniai urao ana mararu ai'a to'o gare, na do'orana 'ai orisia, mai waina ro'u i uraosi. Mana gare na rarui to'ora'i, rai 'unu'i 'ini'i gare ana'i do'orana na maesi, neina burungana 'a bwa'i hako. 29 Hoita, 'e heiha'auu naani. 'E ta'i 'oha 'e biu ha'ido'orada narau awa wou, mana gare na hutai na'o 'a ha'iwai. Raru ai'a to'o gare mau i urao anasi ma mae'a baania. 30 'Ariwou mana gare na hutai muri 'a waina ro'u i naosi. Raru ai'a to'o gare mau ma mae'a ro'u baaniai uraosi. 31 'Ariwou mana orunai do'oradaau 'a waina ro'u. Raru ai'a to'o gare ro'u mau ma mae'a ro'u baaniai uraosi. 'A o'asi moe'a naraugu buna mae hakoi biu ha'ido'oradasi ha'i ai'a to'o gare beiai uraosi. 32 Na'i muri mana uraosi 'a mae ro'u. 33 Hoita, na'i 'oha na 'iraaui biu ha'ido'oradasi rau waina hako o'asi uraosi, 'iatei 'iniraau nararugui ha'iwai uraosi na'i 'oha na 'ia God 'aigui ha'a-suruta'eraau aho'i baaniai mae?” 34 Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “Na'i marewanani na mwane mana urao ra matai ha'iwai. 35 Mei tanaraaui nei nara arari 'anai suruta'e aho'i baaniai mae 'anai awa na'i marewana nai boi ta'oha, ra bwa'i ha'iwai 36 mara bwa'i mae'a ro'u. 'Inia 'iraau rai 'onaairaaui enjel nara bwa'i mae. 'Iraau ra'i garena God, 'inia 'ia God a ha'a-suruta'eraau baaniai mae. 37 'Ia Moses 'a ha'ata'inia goro moi hura'a tanagaau dona sae 'ai suruta'e aho'i baaniai mae. Na'i dora nara maaniai gere hasi'ei na ngarungaru ani, 'ia Moses 'a 'unua do 'ia Araha God 'e God ana Ebraham, Aisak, mea Jekop. 38 Mana God naasi, ai'a God adaaui nei ra mae, me 'e God adaaui nei ra tahi. Naasi 'a ha'ata'inia doni waira orusi rau tahi mau, rei'uaa narau bwane mae. 'Inia na'i beia God, na mwane inoni ra tahi.” 39 Ma tara'i Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses raugu o'ani, “Ha'ausuri, 'o heiarami goro ha'atai!” 40 Ma ai'a ta ta'i nei 'iniraau'a ro'u naigui raba haua ro'u ta ta'i heisonga'i.
Heisonga'i 'Iniai Ha'atahi
41 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'Iniai 'uaana naragu 'unua 'inia do ni Ha'atahi 'e warowarona moia Deved? 42 Na'i buka Psalm 'ia Deved 'a 'unu ha'arangasia hura'a o'ani, ‘'Ia Araha God a ha'atee tanaai Araha agua o'ani: 'Oi heinagu na'i aba odogu 'anai heimarungi beiau, 43 tari 'oha wai nugaraaui maerongamu na'i bahainai heimarungi amua.’ 44 Na'i 'oha na 'ia Deved 'a 'unua do 'ia Ha'atahi 'e Araha ana, 'a ha'ata'inia do 'ia Araha ai'a do'e warowarona moi, ma'ata 'iia Araha ro'u ana.”
Ha'abasu 'Iniai Barongadi Saemaua Adaa'i Jiu
45 Na'i 'oha na 'iraaui inoni rau bahurongo, 'ia Jisas 'a o'ani 'iniraaui rongoiusuri ana'i, 46 “Moi hehere goro 'iniraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses. 'A goro adaau hano hairiu na'i maketi bei'i to'oni ororiu adaa'i do neina 'iraaui inoni rai 'ome 'irararaau marai ha'ahouraau. Na'i 'oha narau siri suri'i ruma ni ha'arahesi, mei suri'i ngau goni nara haa'i, rau 'irisia dorai heinagu moe'a suri'i dora ororiu. 47 Rau matai ha'a-bweubweu'araaui nao 'ini'i ruma adaa'i mana mareho narau to'ora'i. Mana 'oha rai ha'arahesi, rau pwari'i ha'amaesiraaui inoni 'anai haa'i rihunga'i tewa. Moi 'iraraa do na ha'a-mama'ai, 'ia God 'ai ha'arahaa ro'u wou tanaraau.”
Jisas 'A Ha'atee Ha'ata'eta'eai Nao Na Pohara
1 Na'i 'oha na 'ia Jisas 'a awa mau na'i Ruma Maea ana God, 'a wana ara'a ma 'omesi'i sae toto'ora nara 'ariwou nuga ha'a na'i bakosi ni wawate. 2 Naasi ma 'omesia ro'u i nao pohara na 'ariwou gaasia dioi rua gere korai ha'a. 3 Mia Jisas 'agu ha'atee o'ani, “'Inau wai 'unua ha'a-momori tana'amou, na naosi 'a nuga ha'a di'uraau hakoi mwane sae 'isi. 4 'Iraaui mwane sae 'isi rau hisu moi 'ini'i taha nara madara suri'i toto'ora adaa'i. Mana uraosi, 'oha na wateai ha'a ana, 'agu ai'a to'oraa'a ro'u tanei.”
Jisas 'A 'Unua Hura'a Do Na Ruma Maea Ana God Rai Kaia
5 Miraau tara'i rongoiusuri rau hadanga'iniai 'ome goro na haai Ruma Maea, mana hau 'ome goro ra tagorahia 'ini'i ma 'ini'i mwane mareho 'ome goro na 'iraaui noni ra wate'i 'anai ha'araunia 'ini'i. 6 Mia Jisas 'a o'ani, “Mou 'omesi'i mwane mareho 'isi? 'E 'oha nai boi mau na bwa'i ta ta'i hau 'ini'i hau 'isi naraigui awa suri'i dora nara heinagu suri'i. Na mwane hau 'isi rai gaasi'i dio.”
Ha'abasu 'Ini'i Maho Ta'a'i Narai Siri Mai
7 Miraau ha'atee o'ani 'inia, “Araha, na'i 'oha he'ua narai to'o i mareho 'isi? 'E ha'ara he'ua namei re'ia nameigu 'iraraa 'inia do 'a tari'a i madoraa 'ana?” 8 Mia Jisas 'agu aramiraau o'ani, “Moi 'ome'ome goro, ra gasigu ha'ateha'amou tara'i sae. 'Ai ragoi nei narai boi heitaroha'i na'i atagu narai o'ani, ‘'Iia'a ninauni. Ni ha'ahakonai dangi naani'a.’ 'Oha nai o'asi, moi abui araisuriraau. 9 Moi abui mamaa'u na'i 'oha namoi rongo'i tarohani hei'oi ma'ua taroha 'iniai marau nara hei'oi haariraau. Rei'uaa narai to'o i mareho o'asi, ma'ata ai'a do na ha'ahakonai dangi naasi'a.” 10 Ma o'ani 'iniraau, “'Iraaui sae na'i ta'i kantri rai 'ari 'anai heingahui bei'i sae na'i nata kantri. 11 Ra'i nunu raha mana mwane riunga ta'a'i rai to'o suri'i tara'i dora, ma tara'i dora na inoni rai mae 'iniai hioro. Mwane mareho ha'amamaa'u mana mwane mareho ha'abu'oahu rai to'o na'i ahoasara. 12 “Ma'ata na'i na'o maraigui to'o i mareho 'isi, rai dau'amou 'anai nora ta'ai'amou. Rai 'i'i'amou suri'i ruma ni ha'arahesi marai gaasi'amou siri na'i rumaniho'o. 'Iniai hinihiniau amoou, rai wai'amou tanaraaui Primia mana Mwaeraha 'anai hiiri'amou. 13 Ma naasi madoraa goro 'anai taroha'inia hura'a i Taroha Goro tanaraau. 14 Na'i na'o maraigui hiiri'amou, 'ai abui ta'aabemoou 'iniai taha moi 'unua 'anai taatahi bwarasi'amou. 15 'Inia 'inau nawai haa'i tana'amoui heiarami nara madoma na 'a bwa'i ta ta'i nei 'iniraaui maerongamoo'i naigu ura bwarasi'i ma'ua tohe'i. 16 Ai'a do 'iraau moi narai here ha'a-ta'ai'amou, me ni ama mana ina mana do'oramoo'i, miraaui sae amoo'i, ma'ua geresae amoo'i moi, narai usuha'ini'amou tanaraaui maerongamoou. Miraaui na'otara rai ngahu ha'amaesi'i tara'i nei 'ini'amou. 17 Na mwane inoni rai 'utai'amou, suria 'i'amou ra'i rongoiusuri agu'i. 18 Ma'ata 'a bwa'i do ta ta'i warihu suri'i bwaumoo'i nai ai'aa ha'atai. 19 'Onaa namoi ura baabau, moi daua namooui huunai tahi. 20 “Na'i 'oha namoi 'omesia do'iraaui sae hehei'oi rai ura garigariai Jerusalem, 'a ha'ata'inia do naasi'a i 'oha narai here ha'ata'aiai 'omaasi. 21 Na'i 'ohasi, 'i'amou inoni namou awa na'i Provensi Jiudea moi hora ta'eha suri'i hungahunga 'anai bainihu. 'I'amoui nei namou awa na'i Jerusalem moi hora hura'a baania, mi'amoui nei namou awa hura'a baaniai 'omaasi, moi abui siriwou. 22 'Inia naasi madoraa na 'ia God 'ai ha'a-mama'airaaui inoni na'i dorasi, mana mareho na 'iraaui rarabea rau usu'i rai to'o ha'a-momori. 23 Ha'a-arohai'araau di'ui urao ra pote mana hasuuri'i, 'inia 'ai bwara tanaraaui hora. 'E kae rongomaata'i nai raha di'u nai boi hungadaaui inoni nai Israel, mana taesu'a ana God 'ai boi hungadaau. 24 Tara'i nei rai ngahui'i 'ini'i naihi, tara'i nei rai dauraau 'anai wairaau 'ari suri'i marau he'ete'i 'anai ha'a-tau'aroraau. 'Iraaui nei nara ai'a Jiu rai here ha'ata'aiai Jerusalem 'aigui tari na'i ha'ahakonai madoraa adaau.”
Jisas 'A 'Unua Hura'a Do'ai Aho'i Mai
25 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “Mwane mareho ha'amamaa'u rai to'o na'i sina, ma na'i hura, mana'i bei'i hee'u. Mana mwane inoni hako na'i marewana rai mamaa'usiai aohanai asi mana mwane tabaosi raha ma'ai kakui ahudaa'i 'inia. 26 Na inoni 'ai sadoi'i 'oi'oimae 'ini mamaa'usia adaa'i mareho narai boi 'anai ha'ata'aiai marewana. 'Inia na mwane mareho na'i ahoasara rai 'iha'iha. 27 Miraaui inoni raigui 'omesiau i Garei Inoni na'i 'oha nawai aho'i mai na'i rorodo beiai mena mana raraha na wetewete. 28 Na'i 'oha narai taraawa'a to'o i mareho 'isi, moi ura arasi mamoi wana ara'a! 'Inia na Ha'atahi amoou 'a gaarangi'a.”
Ha'ausuringa'i Baaniai Hasi'ei Nara 'Unua 'Iniai Fig
29 Mia Jisas 'agu hauai ha'atee heiha'auu tanaraau o'ani, “Moisu 'adoma'i surisuriai hasi'ei nara 'unua 'iniai fig, ma'ua taraani hasi'ei moi. 30 Na'i 'oha namou 'omesia dora asuru, mou 'iraraa do madoraa raorao 'a gaarangi'a. 31 'A o'asi ro'u, na'i 'oha namoi 'omesi'i mareho ha'amamaa'u o'asi, 'a ha'ata'inia do na madoraa na 'ia God 'ai marungiraaui inoni 'a gaarangi. 32 'Inau wai 'unua ha'a-momori tana'amou, maho 'isi rai to'o, miraaui sae nara awa na'i madoraani ra bwa'i mae mau. 33 I ahoasara mana ano rarui anoro mana ha'atee agu'i rai awa tarau.”
Jisas 'A Ha'abasuraaui Rongoiusuri Ana'i 'Anai Ha'aagau
34 “Moi herehere goro. Moi abui gono raha 'iniai wai ni bweu namoi here 'ome to'obweubweu'a 'inia. Mamoi abui 'ado'ado raha 'ini'i mareho namou 'irisi'i 'anai tahitahi amoou na'i marewanani. 'Onaa moi o'asi, moi 'asu'a 'iniai boi aho'i agua. 'Ai 'onaai mwamwaa na 'asu'a 'iniai huna na to'o na'iei. 35 'Inia na boi nawai haa, 'ai ha'a-'asu'araau hakoi mwane inoni nai marewanani. 36 Moi 'ome'ome goro mamoi ha'arahesi tarau neina moi matai tahi dadara'a suri'i mareho ha'amamaa'u abe narai to'o, ma ro'u do na'i 'oha namoi ura gaarangiau na'i maagu, 'inau i Garei Inoni, wai wa'ewa'e 'ini'o.” 37 Suri'i dangi 'ia Jisas 'a ha-ha'ausuri raaui noni na'i Ruma Maea ana God, ma su'urahi mai ma ta'eha 'anai mauru na'i hungahungai 'Oliv. 38 'Ado dangi na'i haho'oa ta'aa, 'irai inoni ra goni wou na'i Ruma Maea 'anai bahurongo'i taha na 'ia Jisas 'a maani'i.
Jiudas 'A 'Adoma'i Aratara 'Anai Watea Jisas Tanaraaui Na'ohadaa'i Piriisi
1 Mana Rongo 'iniai Bredi nara ai'a doraria 'iniai draebam nara 'unua ro'u 'iniai Rongo ni Roho Aharau 'a raumwadu. 2 Miraaui Na'ohadaa'i Piriisi mana Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses, rau bonasia siba 'inia ta here na bwa'i sae rago nai 'iraraa narai ha'amaesia 'inia Jisas. Rau 'irisia o'asi, suria rau magugu do 'a gasigu to'o ta ha'agogoru na'i 'oha narai daua. 3 Naasi mia Saetan 'a tau'aro na'i 'adoma'ina Jiudas Iskariot, 'e ta'i 'iniraaui ta'i tangahuru mana rua Ha'ataari ana'ia Jisas. 4 'Ia Jiudas 'a taha beiraaui Na'ohadaa'i Piriisi miraaui na'ohadaaui hehei'oi narau 'omesuriai Ruma Maea ana God 'anai ha'aradorado beiraau 'iniai here nai haua narai daua 'inia Jisas. 5 Miraau wa'ewa'e di'u na'i 'oha narau rongoa do'ia Jiudas 'ai 'a'auhiraau, marau 'adoma'i aratara 'anai horia. 6 Mia 'a 'adoma'i aratara beiraau, magu sibasiba madoraa goro 'anai usuha'inia Jisas tanaraau, na'i 'oha na 'iraaui inoni ra bwa'i awa.
Ha'aagau 'Anai Ha'ato'oai Roho Aharau
7 Na'i 'ohasi, 'a tari mai madoraa 'anai ha'ato'oai Rongo 'ini'i Bredi nara ai'a dorari'i 'ini'i draebam. Ma na'i dangisi ra ngahui'i tara'i garei siip 'anai 'adoma'i aho'isiai Roho Aharau. 8 Mia Jisas 'a 'unua mai Pita mia Jon ma o'ani 'inirarua, “Muru 'ari mamurui ha'aagau tanagaau 'anai ngauai Rongo ni Roho Aharau.” 9 Miraru songa'inia o'ani, “Na'i hei na'o 'irisia do miri ha'aagauhia iei?” 10 Mia o'ani 'inirarua, “Na'i 'oha namurui siriwou na'i Jerusalem, 'e sae na suru'iai bei wai nai heisadoi bei'amurua. Murui suria, ma murui siri suria na'i ruma nai siri na'iei. 11 Na'i 'oha namurui siriwou, murui songa'iniai sae na to'oraai rumasi. Murui o'ani, ‘I Ha'ausuri ameeu 'a raba 'iraraa, na hei ahii nai matai ngau iei beiraaui rongoiusuri ana'i 'anai 'adoma'i aho'isiai Roho Aharau?’ 12 'Ia mo'osi 'aigui wai'amurua ta'eha 'anai ha'ata'inia tana'amuruai kae ahii nara bwane ha'a-aratara ha'agorohia. Na'i 'isi namurui ha'aagauhi'i ei mwane mareho.” 13 Na'i 'oha raru 'ariwou, raru 'omesia do na mwane mareho ra to'o 'onaai bwane 'unua ana Jisas tanararua. Mararu ha'aagauai ngaugoni 'anai 'adoma'i aho'isiai Roho Aharau na'i rumasi.
Ngau 'Anai 'Adoma'i Aho'isiai Roho Aharau
14 Na'i 'oha na tari mai madoraa 'anai ngau, 'ia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau heinagu auru ha'aagau 'anai ngau. 15 Mia Jisas 'agu ha'atee o'ani 'iniraau, “'A orea'a mai 'adoma'i raorao agua dowai ngau bei'amou 'anai ha'ato'oai Roho Aharau mawaigu rongomaata'i. 16 'Inia wai 'unua tana'amou, 'a bwa'i ta'oha ro'u na waigui awa 'anai ngaa i Roho Aharausi bei'amou, tari 'oha na huunai 'ado'ado 'ana 'ai to'o ha'a-momori na'i hourana ana God.” 17 Mia Jisas 'a dauai panikeni waen. Na'i 'oha na ha'atee ha'agorohia God 'inia 'a o'ani, “Moi daua mamoi gono hasura'i 'inia. 18 Wai 'unua tana'amou, 'a bwa'i ta'oha ro'u nawai gonohiai waen, 'ai tari 'oha nai boi heimarungi ana God.” 19 Naasi ma dauai huai bredi, ma ha'atee ha'agorohia God 'inia. 'A uubia ma haua tanaraaui rongoiusuri ana'i, 'a o'ani, “Naani abegu nawai watea 'ini'amou, moi haua o'ani 'anai 'adoma'i aho'isiau.” 20 Ma o'asi ro'u na'i murinai ngau. 'A dauai panikeni waen ma o'ani, “Ni waen naani 'e duruduru haoru ana God nawai ha'a-'o'oria 'iniai 'abugu nai ahe 'anai ha'atahi'amou. 21 Ma moisui 'ome, 'e ta'i abe na ngau goni beigaau 'ini nai usuha'iniau tanaraaui maerongagu. 22 'Inau i Garei Inoni wai mae 'onaai 'irisia ana God, ma'ata 'a ha'arohaia di'u a mo'osi nai usuha'iniau!” 23 Miraau na rongoiusuri raugu heisosonga'i hairiu 'inia tei 'iniraau nai hauai heresi.
Tei Nai Ororiu
24 Ma'e heitohetohe na to'o ro'u na'i ahoaadaaui rongoiusuri 'inia tei nai ororiu 'iniraau. 25 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani 'iniraau, “'Iraaui mwaeraha 'anai marewanani, ni heimarungi nara haa 'a bwara tanaraaui inoni. Ma rei'uaa na towa'i o'asi, miraau rau 'unua do rau 'a'auhiraaui inoni. 26 Mei bei'amou 'a ga'i bwa'i o'asi. 'Iatei na ororiu 'ini'amou, naasi nai ha'i sae haraaria, mia tei na na'otara 'ini'amou 'ai ha'i sae tatau'aro tana'amou. 27 Na'i 'ado'adomoou, 'ia tei na ororiu di'u? 'Ia mo'o na heinagu 'anai ngau moi, ma'ua 'ia mo'o na ha'aagau mahoingau tanaa? Mou 'adoma'inia do'ia mo'o na heinagu moi 'anai ngau, nita? Me 'inau 'au awa bei'amou 'onaai inoni tatau'aro. 28 “'I'amou bwane ura wetewete beiau suri'i madoraa bwara nau siri suri'i. 29 'Ia Amagu 'a haua tanaaui mena 'anai heimarungi, ma naasi 'inau wai haua ro'u o'asi tana'amou. 30 Neina 'i'amou moi heinagu 'anai ngau mana gono na'i dora ngaungau na'i dora ni heimarungi agua, mamoi heinagu suri'i dora ni mwaeraha 'anai marungiraaui ta'i tangahuru mana rua burungai inoni nai Israel.”
Jisas 'A 'Unua Do 'Ia Pita 'Ai Tohea
31 Mia Jisas 'a o'ani 'inia Saemon Pita, “Saemon, Saemon, 'oisui rongo! 'Ia Saetan 'a ha'angonia God 'anai ohongi'amou 'anai 'iraraa tei 'ini'amou na wetewete i hinihinina. 32 Ma'ata Saemon, 'au bwane ha'arahesi doni hinihinimu 'a bwa'i ai'aa ha'atai. Ma na'i 'oha na'oi rihota'i aho'i mai tanaau, 'oi ha'a-'o'oriraaui do'oramu'i 'ini marai wetewete ro'u suri'i hinihinidaa'i.” 33 Mia Pita 'a ha'atee o'ani, “Araha, 'inau 'au ha'aagau 'anai 'ari bei'o na'i rumaniho'o, ma 'anai mae bei'o.” 34 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “Wai 'unua tana'o Pita, na kua 'a bwa'i tataraoke mau na'i wa'aria, mi'oe 'oi bwane tohe ha'a-oru do'o ai'a 'iraraau.”
Jisas 'A 'Unua Tanaraau 'Anai Ha'aagau
35 Mia Jisas 'a songa'iniraaui rongoiusuri o'ani, “'A 'ua? Na'i 'oha nau ha'ataari'amou hura'a ani nau 'unua domoi abui waiwai anga mana pwaosi mana sandol, ra'i mareho he'ua namou toho 'ini'i?” Miraau o'ani, “Ai'a ta mareho namei toho 'inia.” 36 Magu o'ani 'iniraau, “Me na'i 'ohani 'iatei na to'o pwaosi 'ai waa, ma 'onaa 'o to'o anga ma'oi waa ro'u, 'onaa 'iatei na ai'a to'o naihi ni hei'oi, 'ai raonga'iniai to'oni ana mai horia tana naihi. 37 'Inia wai 'unua tana'amou: 'Ai to'o ha'a-momori mareho nara usua 'iniau na'i Usu-usu Maea na o'ani, ‘'Iia ra 'unugonia beiraaui inoni hehereta'a'i.’ Ha'amomori, ni mwane mareho na Usu-usu Maea na 'unu'i 'iniau, rai to'o ha'a-momori.” 38 Miraaui rongoiusuri rau o'ani 'inia, “'Ome Araha, 'e rua naihi ni hei'oi naani.” Mia Jisas 'a o'ani, “'Io, 'a goro'a!”
Jisas 'A Ha'arahesi Na'i Hungahungai 'Oliv
39 Mia Jisas 'a hura'a baaniai 'omaa ma ta'eha i hungahungai 'Oliv 'onaai bwane hahaa ana. Mana rongoiusuri ana'i 'iraau ro'u beia. 40 Mia Jisas 'agu o'ani 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “Moi ha'arahesi neina moi abui ahoda na'i 'oha moi siri na'i heiohongi.” 41 Ma gere hano beira'i baaniraau. 'A topiruru auru ma ha'arahesi o'ani, 42 “Ama, 'onaa 'ai suriai hei'irisimu, ma'oi abui wateau 'anai siri na'i rongomaata'ini. Me 'ai abu 'onaai 'irisia agua, ma'ata 'ai suriai hei'irisimu.” 43 Ma'e enjel na diomai baaniai aro na ha'amaranga tanaa 'anai ha'a-wetewetea. 44 Beiai ahutotou raha na'i tahingana, 'a ha'arahesi wetewete ro'u wou, mana mada'a na haua 'a 'onaai 'abu na udu dio na'i ano. 45 'A suruta'e ara'a 'oha na ha'arahesi hako, ma 'ari aho'i wou beiraaui rongoiusuri ana'i. Ma sadoia dorau mauru hako, suria rau rahe 'ini ahutotou raha adaau. 46 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'A 'ua namou mauru 'inia? Moi suruta'e mamoi ha'arahesi, neina moi abui ahoda na'i 'oha moi siri na'i heiohongi.”
Ra Boi 'Anai Daua Jisas
47 Na'i 'oha na ha-hadahada mau, ma ataha'a mai kae ruruhai inoni. 'Ia Jiudas 'e ta'i 'iniraaui Ha'ataari ana'ia Jisas na na'otaradaau. Mia Jiudas 'a 'ariwou odo-odo beia Jisas 'anai ngoonia. 48 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “Jiudas, naia naasi here na'oi haa 'anai ha'ahaingahu 'iniau, 'inau i Garei Inoni?” 49 Na'i 'oha na 'iraaui rongoiusuri nara awa 'isi rau 'ome 'iraraai taha nai to'o, rau o'ani 'inia Jisas, “'A 'ua Araha, mei haa'i naihi?” 50 Ma'e ta'i 'iniraau na rahiai naihi ana ma taba taahiai karinga odonai sae tatau'aro anai Na'ohadaaui Piriisi. 51 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani, “Abu'a!” Ma dau wou na'i karinganai inoni tatau'arosi ma ha'agorohia aho'i. 52 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraaui Na'ohadaa'i Piriisi miraaui sae hehei'oi nara 'omesuriai Ruma Maea ana God, miraaui hakoi saemaua narau boi 'ana Jisas, “'A 'ua? Mou 'adoma'inia do 'inau 'e sae hehere ta'aa namou boi 'inia bei'i naihi mana hasi'ei 'anai heingahu 'anai dauau? 53 'Ado dangi 'au awa bei'amou na'i Ruma Maea ana God mamou ai'a raba dauau. Ma'ata naani 'oha na mena anai adaro 'a marungi'amou. Moi hauai taha namou 'adoma'inia.”
Pita 'A Tohe Ha'a-oru Do Ai'a 'Iraraa Jisas
54 Miraau na hehei'oi rau daua Jisas mara waia 'ari na'i ruma anai Na'ohadaaui Piriisi. Mia Pita 'a susuriraau ha'atau moi. 55 Na'i 'oha narau taha wou, 'e 'eu ni waari'u nara togaa na'i 'ubutanai dora a'ora hura'a i abau 'omaa anai rumasi. Miraau heinagu totoa 'anai waari'u, mia Pita ro'u beiraau. 56 Ma'e gere urao na tatau'aro na'isi 'a 'ome 'iraraa Pita ma wana wetewete 'inia. 'A o'ani, “'Ia mo'oni 'au re'ia ro'u beia Jisas.” 57 Mia Pita 'a tohea, 'a o'ani, “Gere urao, 'inau ai'a 'iraraa mo'osi.” 58 Ai'a orea mau ma'e ta'i abe 'iniraau na 'ome 'iraraa ro'u, 'a o'ani 'inia, “I'oe 'e ta'i 'iniraau ro'u i rongoiusuri ana'i.” Mia Pita 'a o'ani 'inia, “'Ei mwane, 'inau 'au ai'a.” 59 'A ga'i 'onaai ta'i 'aoa ro'u moi na'i muri ma'e ta'i nei 'iniraau na ha'atee wetewete o'ani ro'u 'inia, “Ha'amomori di'u, 'ia mo'oni 'e ta'i ro'u 'iniraau, 'inia 'iaani 'e ai Galili.” 60 Mia Pita 'a ha'atee o'ani, “Ai'a ha'a-momori moe'a i maho na 'o 'unuasi.” Na'i 'oha na ha-hadahada mau, na kua 'a tataraoke. 61 Mia Jisas 'a rihota'i ma wana wetewete 'inia Pita. Mia Pita 'agu 'adoma'i aho'isiai maho na 'ia Jisas 'a 'unua tanaa na o'ani, “'A bwa'i tataraoke mau i kua na'i wa'aria, mi'oe 'oi bwane tohe ha'a-oru do'o ai'a 'iraraau.” 62 Maagu hura'a na'i maanai bara anai rumasi ma ru'uhiai angi.
Jisas Ra Haikou 'Inia
63 Miraaui nei narau awa beia Jisas 'anai 'omesuria, ra haikou 'inia. Ra hidaria mara rubu'ia 'ini'i rimadaa'i. 64 Rau hiri ha'abwarasiai maana 'iniai bwana marau hidaria maragu o'ani 'inia, “'Oi 'unua 'iatei na ngahui'o! 'Inia i'oe 'e rarabea, nita?” 65 Miraau 'unu'i ro'u i mwane mareho ta'a'i 'ana Jisas 'anai here ha'ata'aia.
Jisas Ra Waia 'Ari Tanaraaui Kansol
66 Na'i haho'oa ta'aa, 'iraaui saemaua beiraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses mana Na'ohadaa'i Piriisi rau goni na'i ta'i dora. Naasi ruruha nara 'unuraau 'iniai Kansol. Maragu waia Jisas mai tanaraau. 67 Miraaugu o'ani 'inia, “'Oi 'unua tana'ameu: 'A 'ua? I'oe naasi Ha'atahi?” Magu aramiraau o'ani, “Rei'uaa nawai 'unua tana'amou, mamou bwa'i hinihini, 68 ma 'onaa nawai songa'ini'amou, mamou bwa'i matai aramiau ro'u. 69 Ma na'i 'ohani ma 'ari'a, na Garei Inoni 'ai heinagu na'i dora ororiu na'i odona God huunai mena.” 70 Miraaugu songa'inia ro'u o'ani, “'A 'ua? I'oe naasi garena God?” Miagu aramiraau o'ani, “Naia namou 'unua'asi.” 71 Naasi maraugu o'ani 'iniraau haariraau, “'A goro'a! Gaugu bwa'i bonasiai sibania'a ro'u tanei 'anai 'unua ta mareho 'anai subunia 'inia. 'Inia 'igaau haarigaau gau rongoa'a i 'unua ana do'iia naasi garena God!”
Jisas Ra Waia 'Ari Tanaa Paelat
1 Miraau hakoi ruruha rau suruta'e ara'a marau waia Jisas 'ari tanaai Primia, 'ia Paelat, do'ai hiiria. 2 Miraaugu taraawa'a ha'ahunia 'ini'i mareho, rau o'ani, “'Ia mo'osi meu sadoia do'a na'otaradaaui inoni 'anai ura bwarasiai Gaumani anai Rom. Ma 'unua ro'u tanaraau dorai abui hori takisi tanaai Mwaeraha, ma 'unua do'iia naasi mwaeraha mana Ha'atahi.” 3 Mia Paelat 'agu songa'inia Jisas o'ani, “'A 'ua? I'oe naasi Mwaeraha adaaui Jiu?” Mia Jisas 'a aramia o'ani, “Naia na'o 'unuasi.” 4 Mia Paelat 'a rihota'i ma o'ani 'iniraaui Na'ohadaa'i Piriisi mana ruruha nara boi 'anai bahurongo, “Ai'a ta mareho wai to'oana beia mo'oni na do'ai horosia 'inia ta ringe.” 5 Miraaugu ha'atee wetewete ro'u ara'a o'ani, “'Ia mo'osi 'a ha'a awata'airaaui inoni suri'i mwane dora hako na'i Jiudea 'ini'i ha'ausuringa'i ana'isi. 'A taraawa'a na'i Provensi Galili, nagu buna boi tari 'ini beigaau.”
Jisas Ra Waia 'Ari Tanaa Herod
6 Na'i 'oha na 'ia Paelat 'a rongoa do 'a taraawa'a na'i Galili, 'agu songa'iniraau ro'u o'ani, “'A 'ua? 'Ia mo'osi 'e ai Galili?” 7 Miraau aramia do'ia Jisas baaniai Galili. Na'i 'oha na 'iraraa o'asi do'ia Jisas 'a boi baaniai aba na heimarungi ieia Herod, 'agu ha'ataaria 'ari tanaa Herod. Na'i madoraasi 'ia Herod 'a awa ro'u 'isi na'i Jerusalem. 8 'Ia Herod 'a rongo tarohana Jisas mau mai orea magu kaeni raba 'omesia. Ma raba 'omesia ro'u 'oha na 'ia Jisas 'ai hau'i tara'i ha'abu'oahu. Naasi na'i 'oha na 'ia Paelat 'a ha'ataaria woua Jisas tanaa, 'a kaeni wa'ewa'e di'u. 9 'A hau'i mwane heisonga'i tanaa Jisas, mia Jisas 'a ai'a raba arami'i. 10 Miraaui Na'ohadaa'i Piriisi mana Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses, rau ura gaarangi marau ha'ahunia wetewete a Jisas 'ini'i mwane mareho ta'a'i. 11 Mia Herod miraaui sae hehei'oi ana'i rau heiheia marau haikou 'inia. Rau ha'ato'onia Jisas 'onaai mwaeraha 'iniai to'oni tewa 'ome goro, maraugu ha'ataaria aho'i 'ari tanaa Paelat. 12 Taraawa'a mau mai, 'ia Paelat mia Herod raru ha'imae hairiu, tari mai na'i madoraa nagu to'o i marehosi, ma rarugu haguhagu goro'a.
Jisas Ra Hiiria 'Anai Mae
13 Mia Paelat 'a 'unuraau goni Na'ohadaa'i Piriisi, 'iraaui saemaua adaa'i Jiu miraaui inoni, 14 ma o'ani 'iniraau, “'I'amou mou waia mai a mo'oni mamou 'unua do'a na'otaradaaui inoni 'anai ura bwarasiai Gaumani anai Rom. Hoita, minau 'au songa'i hegahegaa na'i maamoou hako ma ai'a ta ta'i maho 'ini'i mareho namou subunia 'ini'i nawai to'oana beia. 15 'Ia Herod ma 'unua ro'u do 'a ai'a to'oana ta mareho taritari'a beia, tarana naasi na ha'ataaria aho'i 'inia mai. Ai'a ta mareho na 'ia mo'oni nai haua na ta'isada do'ai mae 'inia. 16 Tarana naasi wai 'unua tanaraaui sae hehei'oi marai rohoa, mawai ha'ahura'ahia dadara'a.” 17 'E ringe na awa do na'i 'ado 'oha nara ha'ato'oai Rongo ni Roho Aharau, 'iraaui inoni rau matai ha'angonia Paelat anai ha'ahura'ahia baaniai rumaniho'o tanei na 'iraau rai rabasia. 18 Miraau hakoi inoni raugu totoro aratara o'ani, “Ngahu ha'amaesia mo'osi! 'Ia Barabas nameu 'irisia do'oi ha'ahura'ahia baaniai rumaniho'o!” 19 'Ia Barabas 'e sae ra gaasia na'i rumaniho'o 'iniai taraawa'ana ana i ha'agogoru na'i Jerusalem, ma 'ini ngahu ha'amaesiai sae. 20 'Ia Paelat 'a 'unua ro'u tanaraau do'ai ha'ahura'ahia Jisas. 21 Miraau hako rau totoro aho'i tanaa Paelat o'ani, “Rabu ahita'inia na'i dadaahoro! Rabu ahita'inia na'i dadaahoro!” 22 Mia Paelat 'a o'ani 'iniraau, “'Iniai 'uaana? 'E 'ino he'ua na haa? 'Inau ai'a to'oana ta mareho nai haua na ta'isada do'ai mae 'inia! Wai 'unua tanaraaui sae hehei'oi marai rohoa, mawai ha'ahura'ahia dadara'a.” Naasi orunai 'oha na 'ia Paelat 'a ha'atee o'asi. 23 Miraaugu totoro raha ara'a ro'u baaniai na'o dorai rabu ahita'inia ma'ata Jisas na'i dadaahoro. 'Ariwou naraugu buna ha'ahehoa Paelat. 24 Naasi 'ia Paelat 'agu 'adoma'i aratara beiraau. 25 'A ha'ahura'ahia Barabas 'onaai 'irisia adaau, 'ia mo'o nara gaasia ani na'i rumaniho'o 'iniai heingahu ma 'iniai ha'ato'oa na haa i ha'agogoru na'i Jerusalem. Ma watea Jisas tanaraau 'anai haua tanaa i maho narau 'irisiasi.
Jisas Ra Rabu Ahita'inia Na'i Dadaahoro
26 Na'i 'oha na 'iraau hehei'oi rau waia Jisas, rau 'ariwou marau heisadoi beiai ai Saerin na atana 'ia Saemon. 'Agu boi baaniai dora na gere ha'atau baaniai 'omaasi ma riutaha mai ro'u na'i tarasi. 'Iraau hehei'oi rau ha'a- 'usu'usua do'ai suru'iai dadaahoro, mai suria Jisas. 27 'E kae ruruha raha narau surisuria Jisas. Ma na'i ruruhasi tara'i urao nara ahutotou 'inia Jisas. Rau ago-ago marau angi hahano. 28 Mia Jisas 'a rihota'i, ma ha'atee o'ani 'iniraau, “Mwane urao ni Jerusalem, mou abui angisiau. Moi angisi'amou haari'amou miraaui gare amoo'i. 29 'Inia 'e madoraa nai boi mau narai o'ani, ‘Ha'amwaniraau di'u i urao nara 'amara, mana nei nara ai'a to'ora gare mara ai'a matai ha'asusu gare.’ 30 Na'i 'ohasi na inoni hako rai totoro, marai o'ani 'ini'i hungahunga mana bo'obo'o, ‘Moi ahoda auru hunimeeu, mamoi anoiameu!’ 31 Hoita, 'onaa narau here 'oniau, 'aigui he'ua tana'amou? 'Inia 'onaa ni 'eu 'ai noro ha'ata'aiai hasi'ei mamarewa'a, 'ai noro ha'ata'aia ro'u wou i hasi'ei na maria!” 32 Ma'e rua inoni hehere ta'aa nara wairarua ro'u 'anai ha'amaesirarua beia Jisas. 33 Na'i 'oha narau ataha wou na'i dora ra 'unua 'iniai Korai Bwau Sae raugu rabu ahita'inia ieia Jisas na'i dadaahoro, beiraruai rua inoni hehere ta'aasi. 'E ta'i na'i dadaahoro na'i odona, mana nata abe na'i dadaahoro na'i mahana. 34 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani, “Ama, 'oi 'adoma'i nugasiai maho ra haua tanaauni, 'inia rau ai'a aidangisiai taha narau haua.” Miraaui sae hehei'oi rau gaasi ha'ara 'anai sadoia tei nai to'ora'i to'oni ana'i. 35 'Iraau inoni rau ura maraugu boresuria, miraaui saemaua adaa'i Jiu rau haikou 'inia. Rau o'ani, “'Iia na ha'atahi'i tara'i sae he'ete'i ani. Nugaa mai ha'atahia haaria 'onaa 'iia naasi Ha'atahi na 'ia God na 'ome sigihia!” 36 Miraaui hehei'oi rau haikou ro'u 'inia. Rau haua tanaai waen mahai, 37 marau o'ani 'inia, “'Onaa i'oe naasi Mwaeraha adaaui Jiu, ma'oi ha'atahi'o haari'o.” 38 Mara usuai usu-usu na'i baba ma rau nugaa na'i bwaunai dadaahoro. Rau usua o'ani: NAANI MWAERAHA ADAAUI JIU 39 Ma'e ta'i 'iniraruai rua inoni hehere ta'aasi na ha'atee ha'ata'aia Jisas 'a o'ani, “'Onaa i'oe naasi Ha'atahi, ma'oi ha'atahigaau!” 40 Mana nata abe 'a ha'atee wetewete tanaa mo'osi, 'a o'ani, “'Ei. 'O ga'i ha'ahoua God, 'iniai mae amua ro'u 'onaaia mo'osi! 41 'Igaraa 'a arari do garai mae, suria 'igaraa ra'i sae hehereta'a'i. Mia mo'oni, ai'a ta ta'i mareho nai ha'atari'aa.” 42 'A ha'atee o'asi hako magu o'ani 'inia Jisas, “Jisas, 'oi 'adoma'iniau na'i 'oha 'oi mwaeraha!” 43 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani 'inia, “Wai 'unua tana'o, de'eni 'oi awa beiau na'i paradaes.”
Jisas 'A Mae
44 Ma na'i angi ta'i tangahuru mana rua na'i dangisi, 'a kuhi bwarasiai kantri hako tari na'i angi oru. 45 'Inia na sina 'a ai'a rara. Mana kae bwana ubu-ubu'a nara rohe bwarasia 'iniai dora maea na'i Ruma Maea ana God, 'a maakari heihoa. 46 Mia Jisas 'a totoro 'ini ringe raha o'ani, “Ama, na'i rimamu 'au nugaai tahingagu!” 'A ha'atee o'asi hako magu mae. 47 Na'i 'oha na na'ohadaaui hehei'oi 'a 'omesi'i mareho 'isi, 'a ha'aasaa God ma o'ani, “Ha'amomori, 'ia mo'oni 'e inoni odo-odo!” 48 Miraaui inoni nara goni wou na'i 'isi narau 'omesi'i taha nara to'o na'i madoraasi, rau hida suri'i waiburudaa'i 'iniai ahutotou, marau aho'i 'ari suri'i ruma adaa'i. 49 Me 'iraau hakoi nei narau hei'irara'i goro beia Jisas, goni bei'i urao narau ta'i boi beia baaniai Galili, rau ura ha'atau moi marau 'omesi'i 'ari taha nara to'o na'i 'ohasi.
Josep Ni 'Arimatea 'A Toringia Jisas
50-51 Ma'e ta'i sae na awa na'i Kansol na atana 'ia Josep. 'Iia 'e saeni 'Arimatea, 'e 'omaa na'i Jiudea. 'Ia Josep 'e sae goro ma odo-odo, me 'iia 'a totoriai 'oha na 'ia God 'ai boi na'i marewana 'anai marungiraaui inoni. Mia Josep 'a ai'a 'adoma'i aratara beiraaui Kansol 'iniai mareho narau haua tanaa Jisas. 52 'Iia 'a ada beia Paelat ma ha'angoniai abena Jisas. 53 'A rahia dioi abena Jisas, ma ho'ua 'iniai bwana mamaahui. 'A aoraa na'i wabwa nara 'eria na'i abenai kae hau. Ma na'i wabwasi, 'a ai'a ta sae mau narai toringia iei. 54 Ni dangisi 'e rimanai dangi. Naasi dangi na 'iraaui Jiu ra ha'aagau 'anai dangi ni mamaro adaau, 'inia 'aigui taraawa'a na'i su'urahi. 55 Miraaui urao narau ta'i boi beia Jisas baaniai Galili, rau suria Josep. Rau 'omesiai wabwasi, marau 'omesiai nuga ra haa 'anai abena Jisas na'iei. 56 Maraugu aho'i 'ari 'omaa 'anai ha'aagau'i tara'i rumu si'ini goro 'anai roga'i na'i abena Jisas. Ma na'i dangi ni mamaro rau mamaro 'anai suriai taha na Ha'atora na 'unua.
Jisas 'A Suruta'e Baaniai Mae
1 Na'i wa'aria i dangi sade, 'iraaui mwani urao 'ani rau ho'orai 'ari wabwa bei'i rumu si'ini goro narau bwane ha'aagauhi'i. 2 Na'i 'oha narau ataha wou, rau 'omesia dona hau nara ha'abwarasia 'iniai maanai wabwa ra bwane burusia beira'i. 3 Na'i 'oha naraugu siri wou, maraugu ai'a 'omesia'ai abena Araha Jisas. 4 Ma na'i 'oha narau wai'ado'ado mau suriai marehosi, raugu 'asu'a ma'e rua enjel nararu siri suri'i to'oni mamaahui wadowado raru ura na'i bobodaau. 5 Na'i 'ohasi, rau mamaa'u di'u marau topira'i ruru marau mwaoro dio aurui ano. Mana enjel raru o'ani, “'A 'ua namou sibania 'inia na'i dora ni mae, 'ia mo'o na tahi'a aho'i? 6 'Iia 'a ai'a awa 'ini. 'Iia 'a suruta'e aho'i baaniai mae. Moi 'adoma'inia aho'i taha na maania tana'amou na'i 'oha na awa bei'amou na'i Galili. 'A 'unua do 7 na Garei Inoni rai watea tanaraaui inoni ora-ora'a 'anai rabu ahita'inia na'i dadaahoro, ma na'i orunai dangi murinai mae na haa, 'ai suruta'e aho'i baaniai mae.” 8 Na'i 'ohasi, na urao 'isi raugu 'adoma'ini'i aho'i ha'atee 'isi. 9 Rau aho'i 'ari baaniai wabwa, ma rau maani'i mwane mareho 'isi tanaraaui ta'i tangahuru mana ta'i Ha'ataari, mei tanaraau ro'u i haru nei. 10 Mana atadaa'i urao narau 'ari heitaroha'i tanaraaui Ha'ataari, 'ia Meri ni Magdala, 'ia Joana, mia Meri inana Jems, ma tara'i urao ro'u. 11 Na'i 'oha na 'iraaui Ha'ataari rau rongo, rau ai'a hinihiniraau 'inia rau 'adoma'inia dora'i mamaani to'obweubweu'a moi. 12 Mia Pita 'a suruta'e ma 'eba 'ari wabwa. Na'i 'oha na mwaoro 'anai wana siri, 'a 'omesia doni bwana moi nara ho'ua 'iniai abena Jisas naragu awa. 'Oha na 'omesia o'asi, 'a aho'i 'ari 'omaa ma wai'ado'ado suriai mareho na to'osi.
'Ia Jisas 'A Ha'ata'i Tanararuai Wairarua Nararu 'Ari 'Anai 'Omaai Emeas
13 Mau na'i dangisi 'e rua rongoiusuri ana Jisas nararu auru 'anai 'omaai Emeas, mana ha'atau na hauai 'omaasi baaniai Jerusalem 'a ga'i 'onaai ta'i tangahuru mana ta'i kilomita. 14 'Oha nararu auru wou, raru maani'i hahano i mareho nara to'o 'isi. 15 Na'i 'oha nararu ma-mamaani mau, 'ia Jisas 'a 'ariwou gaarangirarua ma hano beirarua. 16 Ma'ata 'ia God 'a ha'abwaraa tanararua 'anai 'ome 'iraraa Jisas. 17 Mia songa'inirarua o'ani, “'E taha namuru maania mai suriai tarasi?” Miraru ura sua ha'i 'ome ahutotou'a. 18 Ma'e ta'i 'inirarua na atana 'ia Kleopas na o'ani, “Gasi i'oe moi naasi ta'i sae na boi na'i Jerusalem na'o ai'a 'irara'i kae mareho nara to'o suri'i dangi nara hako'a 'ani.” 19 Mia Jisas 'a o'ani, “Mareho he'ua?” Miraru aramia o'ani, “Here nara haua 'ana Jisas ni Nasaret! 'Iia 'e Rarabea, mana ha'atee ana'i mana mwane mareho na hau'i ra mena di'u na'i maadaaui inoni ma na'i maana God. 20 Me 'iraaui Na'ohadaa'i Piriisi miraaui saemaua agaa'i rau daua marau haua tanaai Gaumani 'anai Rom dorai hiiria 'anai ha'amaesia. Ma rau rabu ahita'inia na'i dadaahoro. 21 'I'ameu meu 'adoma'inia do 'iia naasi Ha'atahi na ga'i boi 'anai ha'atahiraaui Israel baaniraaui maeronga. Mana nata mareho ro'u na ai'a goro, naani'a i orunai dangi murinai to'o na hauai marehosi. 22 Mameu ta'i kaeni heimwaota'i 'iniai mareho narau maania i urao narau awa na'i ruruha ameeu. Nade'eni wa'aria rau 'ari wabwa nara nugaa iei a Jisas. 23 Ma na'i 'oha narau ataha wou na'i wabwasi, rau sadoia do ni abena Jisas 'a bwane ai'aa baaniai dora nara nugaa iei. Marau 'unua dora'i enjel narau re'i'i, nara 'unua tanaraau do'ia Jisas 'a tahi aho'i! 24 'Ariwou ma tara'i abe ro'u na'i ruruha ameeu, rau 'ari ro'u na'i muri marau 'omesia do ni abena Jisas 'a bwane ai'aa 'onaai 'unua nara haa i urao 'isi.” 25 Mia Jisas 'agu o'ani 'inirarua, “Muru bweu, ma muru ai'a raurau 'anai hinihini'i taha na 'iraaui rarabea ra 'unu'i! 26 'A 'ua? Muru ai'a aidangisia do na Ha'atahi 'ai mamaa'a ga'u, maigui heimarungi ara'ai aro beiai mena na raha?” 27 Mia Jisas 'a hadanga'i ha'agorohi'i tanararuai taha nara usu'i 'abaia na'i Usu-usu Maea. 'A taraawa'a bei'i buka na usu'ia Moses tari bei'i buka adaa'i Rarabea. 28 Na'i 'oha narau 'ariwou ada na'i 'omaa na 'iraruai rua mwanesi raru hano 'ana, 'ia Jisas 'a 'ome 'onaa do'ai hano daara'i. 29 Miraru bonga'inia wetewete, raru o'ani 'inia, “'Ei, 'a su'urahi'a, gai mauru ga'u moi.” Miagu surirarua 'anai mauru beirarua. 30 Na'i 'oha narau ha'aagau 'anai ngau, 'ia Jisas 'a rahiai bredi, ma ha'atee ha'agorohia God 'inia. 'A uubia ma ha'atora'inia tanararua. 31 Na'i 'ohasi 'ia God 'agu ha'awatea dorarui aidangisia do 'ia Jisas ma rarugu 'ome 'iraraa'a. Mia Jisas 'a hasi ai'aa baanirarua moi na'i 'ohasi. 32 Naasi mararu o'asi 'inirarua hairiu, “Na'i 'oha na 'unu tahanga'ini'i tanagaraai mareho nara usua na'i Usu-usu Maea 'oha gau boi suri tara ani, 'a 'onaai 'eu na noro suri'i tahingagara'i.” 33 Raru suruta'e mau 'ohasi, mararu aho'i 'ari Jerusalem. Raru 'ariwou mararu sadoiraaui ta'i tangahuru mana waira ta'i rongoiusuri ana Jisas beiraau ro'u tara'i nei nara goni wou beiraau. 34 Miraau o'ani 'inirarua, “Ha'amomori! 'Ia Araha 'a suruta'e aho'i baaniai mae ma ha'ata'i tanaa Pita.” 35 Mirarua maania ro'u tanaraaui taha na to'o na'i tara 'oha nararu hano 'anai Emeas, mararu maania ro'u tanaraaui 'oha nararugu 'ome 'iraraa do'ia Jisas 'oha na uubia tanararua i bredi.
Jisas 'A Ha'ata'i Tanaraaui Rongoiusuri Ana'i
36 Raugu 'asu'a 'oha nararu ma-mamaani mau, mia Jisas 'a ura beiraau na'i 'ubutadaau ma o'ani 'iniraau, “Na gorohana God 'ai awa bei'amou.” 37 Na'i 'ohasi rau kaeni 'asu'a marau mamaa'u, suria rau 'adoma'inia do'e anoa. 38 Mia o'ani 'iniraau, “'A 'ua mou mamaa'u mana 'adoma'imoo'i ra heiruarua'a? 39 'Inau moina, moisu 'omesiai rimagu'i mana uwagu'i. Moi hatariau, mamoi 'iraraa do 'inau ha'a-momori, 'inia na anoa ra ai'a to'o abe mana surisuri 'onaaiauni.” 40 Maagu ha'ata'ini'i tanaraaui rimana'i mana uwana'i. 41 Miraau kae wa'ewa'e di'u, ma'ata beia mau i 'adoma'i heiruarua'a. 'Ia Jisas 'a 'iraraa o'asi, magu o'ani, “'E mahoingau matota na bei'amou?” 42 Marau o'ani, “'Io.” Marau taranga'inia tanaai dorai ii'a matota. 43 Mia Jisas 'a rahia ma ngaa na'i maadaau hako. 44 Ma o'ani 'iniraau, “Ni mareho na to'o tanaausi, 'au bwane 'unua mau na'i 'oha nau awa bei'amou doni mwane mareho nara usu'i 'iniau suri'i buka ana'ia Moses, mei suri'i buka adaa'i rarabea, ma na'i buka ni Psalm, rai to'o hako ma'ata.” 45 Miagu tahangi'i 'adoma'idaa'i dorai aidangisi'i goro i usuusu na'i Usu-usu Maea. 46 'A o'ani, “Naani mareho na Usu-usu Maea 'a 'unua 'iniau. Ni Ha'atahi 'ai rongomaata'i maai mae. Ma 'e rua dangi nai hako mana'i oruna 'ai suruta'e aho'i baaniai mae. 47 Ma na'i atagu, rai taroha'inia do'ia God 'ai 'adoma'i nugasi'i 'inodaa'i nei narau rihosi baani'i ora-ora'a adaa'i. Rai taraawa'a heitaroha'i na'i Jerusalem marai 'adarara 'ari suri'i 'ado marau na'i marewana hako. 48 'I'amou namoi hura'a taroha'ini'i mareho 'isi tanaraaui inoni suria 'i'amou namou re'i'i. 49 “'Inau waigui ha'ataaria mai tana'amoui nei na 'ia Amagu 'a duruduru 'inia do'ai ha'ataaria tana'amou. Naasi moi awa hatara'i 'ini na'i Jerusalem, tari 'oha na Hi'ona Maea 'ai diomai hungamoou mamoi honu 'iniai mena na boi baaniai aro.”
'Ia Jisas 'A Ara'ai Aro
50 'Ia Jisas 'a wairaau hura'a baaniai Jerusalem marau 'ari Betani. Mia Jisas 'a taranga'ini'i ara'ai rimana'i ma ha'agorohiraau. 51 Na'i 'oha na ha'agorohiraau mau, 'ia God 'a waia baaniraau ara'ai aro. 52 Na'i 'ohasi, rau taraawa'ai ha'arahesia. Marau aho'i 'ari Jerusalem beiai wa'ewa'e na raha di'u. 53 'Ado dangi rau siri awa na'i Ruma Maea 'anai ha'a-aneanea God.
'Ia Kraest Naasi Ha'atee 1 Na'i taraawa'ana maragu pwa'ara i mwani mareho, ni Ha'atee 'a bwani awa'a. 'Iia 'a awa beia God, me 'iia naasi God. 2 Na'i na'o maragu pwa'ara i mwani mareho, 'iia 'a bwani awa beia God. 3 'Ia God 'a hauai Ha'atee 'anai ha'apwa'ara'i mwane mareho hako. Ha'amomori, 'ia God 'a ha'apwa'ara'i mwane mareho hako 'iniai Ha'atee naasi. 4 Na huunai tahi 'a hura'a mai na'i Ha'atee naasi, mana tahi naasi 'e bewaa tanaraaui mwani noni. 5 Na bewaasi 'a marewa na'i kuhi, mana kuhi 'a bwa'i matai ha'a-ai'aa mwada'u. 6 'Ia God 'a ha'ataaria maia Jon Bwareomaea 'onaai noni heheitaroha'i ana, 7 'anai taroha'iniai bewaasi tanaraaui sae do neina rai rongo marai hinihini. 8 Ai'a do 'iia Jon naasi bewaa, ma'ata 'iia 'a boi 'anai ha'arangasia hura'ai bewaa naasi. 9 Na bewaasi, naasi huunai bewaa na boi na'i marewana anai bewaasiraau hakoi noni nai marewanani. 10 Ni Ha'ateesi 'a awa na'i marewana, ma rei'uaa na 'ia God na ha'apwa'araai marewana 'iniai Ha'ateesi, ma'ata 'iraaui noni nai marewana rau ai'a 'ome 'iraraa do 'iia naasi Ha'atahi. 11 'A boi beiraaui noni ana'i, 'iraaui ai Jiu, miraau inoni ana'i rau ai'a ha'amaotoa. 12 Mei tanaraaui nei narau ha'amaotoa marau hinihinia, 'iraau rau ha'i arai gare ana'ia God. 13 Ai'a dorau huta 'onaai hutahuta adai noni, ma'ua suriai 'adoma'inai noni. Ma'ata rau huta haoru 'onaai gare ana'ia God suriai 'adoma'ina. 14 Na Ha'ateesi 'a ha'i noni, ma awa na'i 'uruhagaau na'i marewanani. 'Iia 'a honu 'iniai heita'ahi mana mwane mareho na 'unu'i ra ha'a-momori hako. Meu 'omesiai mena ana mana gorohana, 'inia 'iia naasi ta'i gare otohuu ana God. 15 'Ia Jon 'a ha'arangasia hura'a tanaraaui noni na'i 'oha na totoro o'ani, “Naani'a a mo'o nau bwane 'unua tana'amou ga'u na'i 'oha nau o'ani ani, ‘'Iia 'ai boi na'i murigu, ma'ata 'iia 'a ororiu di'uau, 'inia 'iia 'a bwani awa maugu huta.’ ” 16 Ni Ha'ateesi 'a ha'agorohigia ma bane waiori tanagia, 'inia 'iia 'a honu 'iniai heita'ahi. 17 'Ia Moses 'a waa'i mai ringe ana'ia God tanaraaui noni, ma'ata ni heita'ahi mana ha'a-momori 'a boi baania Jisas Kraest. 18 Ai'a tanei nai 'omesia God. Ma'ata na garena otohuu na awa beia ma 'iia haaria 'e God, na ha'ata'inia tanagia 'a he'uai barongana God.
Jon Bwareomaea 'A Taroha'inia Hura'a Jisas Tanaraaui Noni
19 'E ta'i 'oha 'iraaui saemaua adaa'i Jiu na'i Jerusalem rau ha'a-taariraaui Piriisi ma tara'i sae ro'u nara 'a'auhiraaui Piriisi 'anai songa'inia Jon 'onaa 'iia naasi Ha'atahi. 20 Mia Jon 'a tohe ma o'ani, “'Inau ai'a Ha'atahi.” 21 Miraaugu o'ani 'inia, “Me i'oe atei, 'ia Elaija?” Mia aramiraau o'ani, “'Inau ai'a.” Miraaugu o'ani ro'u 'inia, “Mi'oea teita? I'oe naasi Rarabea nameu mamasia?” Mia o'ani 'iniraau, “'Inau ai'a.” 22 Miraaugu ha'atee o'ani 'inia, “'Oi 'unua tana'ameu, i'oe 'iatei? Mamei 'unua tanaraaui mwane narau ha'ataari'ameu maini. 'E taha na'oi 'unu'o 'ini'o haari'o?” 23 Mia Jon 'a aramiraau 'ini'i ha'atee ana'ia rarabea Aisaea. 'A o'ani, “'Inau nei na totoro na'i dora mangasara o'ani. Moi ha'aagau! 'Ia Araha 'a gaarangi boi'a. Moi ha'a-odoodoai tara tanaa!” 24-25 Miraaui nei na 'iraau Farisei rau ha'a-taariraau mai raugu songa'inia ro'u a Jon o'ani, “'Onaa i'oe ai'a naasi Ha'atahi, ma'ua ai'a Elaija, ma'ua ni Rarabea nameu mamasia, ma 'iatei na 'unua tana'o 'anai bwareomaearaaui noni?” 26 Mia Jon 'a aramiraau o'ani, “'Inau 'au bwareomaearaaui noni 'iniai wai. Ma'ata 'e nei namou ai'a 'iraraa na awa beigaau 'ini na'i 'ohani. 27 'Iia 'a boi na'i murigu, ma'ata 'inau 'au ai'a arari ro'u do 'anai mwaoro auru 'anai wagasi'i sandol ana'i.” 28 Na marehosi 'a to'o na'i dora nara 'unua 'iniai Betani, na'i nata batarau 'iniai wai raha Jodan, dora na 'ia Jon 'a bwa-bwareomaearaau iei sae.
Jisas 'A 'Onaai Garei Siip Ana God
29 Na'i dangi ahora 'ia Jon 'a 'omesiai boi ana Jisas ma ha'atee o'ani, “'Ome, naasi garei siip ana God na wai'i beira'i 'inodai noni nai marewana. 30 Naasia mo'o nau 'unua na'i 'oha nau ha'atee o'ani, ‘'E nei nai boi mau na'i muri, 'a ororiu di'uau, 'inia 'iia 'a bwani awa, maugu huta mai.’ 31 Na'i na'o, nau ai'a 'iraraa 'iatei, ma'ata 'inau 'au bwareomaearaaui saenai Israel 'iniai wai 'anai ha'ata'inia hura'a mo'osi tanaraau.” 32 Mia Jon 'a taroha'i ha'arangasia hura'a o'ani, “'Inau 'au 'omesiai Hi'ona Maea na dio mai baaniai aro 'onaai waibora, ma awa na'i hungana Jisas. 33 Na'i na'o magu to'o i marehosi, 'inau 'au ai'a aidangisia mau do 'iia naasi Ha'atahi. Ma na'i 'oha na 'ia God na ha'ataariau mai 'anai bwareomaea 'iniai wai, nagu 'unua tanaau o'ani, ‘Na'i 'oha na 'oi re'iai Hi'ona Maea 'ai dio mai nai awa na'i hungana tanei, 'iia naasia mo'o na boi 'anai bwareomaea'amou 'iniai Hi'ona Maea.’ 34 'Inau 'au 'omesia, ma wai 'unua tana'amou, 'iia naasi Garena God.”
Rongoiusuri Tahamora Ana'ia Jisas
35 Mana'i nata dangi ro'u murinai dangisi, 'ia Jon 'a ura beiai waira rua 'ini'i rongoiusuri ana'i. 36 'Oha na 'omesiai taha horo ana Jisas, 'a o'ani, “'Ome, naasi garei siip ana God.” 37 Na'i 'oha na 'iraruai rua rongoiusuri anasia Jon rarugu rongo o'asi moi, mararu suria'a Jisas. 38 'Ia Jisas 'a rihota'i ma 'omesirarua, raru suria, ma o'ani 'inirarua, “'E taha muru rabasia?” Miraru aramia o'ani, “Rabae, na'i hei na'o awaiei?” (Ni 'ado'ado 'anai Rabae naasi Ha'ausuri.) 39 Mia o'ani 'inirarua, “Murui boi ma murui 'omesia.” Na'i 'ohasi 'a ga'i 'onaai angi hai na'i dangisi. Naasi raru hano beia 'anai 'omesiai dora na awaiei, mararu awa beia na'i dangisi. 40 Ma'e ta'i 'inirarua naasia Andru, do'orana Saemon Pita. 41 Mana mareho tahamora na 'ia Andru 'a haua, 'a sibaniai do'orana, 'ia Saemon ma o'ani 'inia, “'I'ameu meu 'omesiai Ha'atahi.” (Ni 'ado'ado 'anai Ha'atahi naasi Kraest.) 42 Magu waia 'aria Saemon tanaa Jisas. 'Ia Jisas 'a wanasia Saemon ma o'ani, “Atamu 'ia Saemon, garena Jon. Mana'i 'ohani rai 'unu'o 'inia Keifas.” ('Ado'ado 'ana, naasi hau. Ai'a he'ete'i baania Pita.)
Jisas 'A Soia Pilip Mea Nataniel
43 Mana'i ro'u i nata dangi, 'ia Jisas 'a 'adoma'inia do'a raba 'ari Provens i Galili. Ma to'oana Pilip ma o'ani 'inia, “Pilip, 'oi suriau.” 44 'Ia Pilip 'e saeni Betsaeda, 'onaaia Andru mea Pita. 45 Na'i 'ohasi 'ia Pilip 'a sibania Nataniel ma o'ani 'inia, “Na nei na 'ia Moses miraaui Rarabea rau usu-usu 'abaia na'i 'ohabwani, meu to'oana'a. 'Ia Jisas naasi atana, 'iia 'e garena Josep ni Nasaret.” 46 Mia Nataniel 'agu ha'atee o'ani, “Na'i Nasaret! 'A bwa'i mareho goro nai hura'a mai baaniai 'omaasi!” Mia Pilip 'a aramia o'ani, “'Oi boi ma'oi 'omesia.” 47 Na'i 'oha na 'ia Nataniel 'a boboi gaarangia Jisas, 'ia Jisas 'a o'ani, “'Ia mo'osi 'e huunai saeni Israel, me 'iia 'e sae na ha'a-momori tarau.” 48 Mia Nataniel 'a o'ani 'inia Jisas, “'A he'uai 'iraraa amua i barongagu?” Mia Jisas 'a aramia o'ani, “'Inau 'au bwane 'omesi'o na'i marunai fig, 'oha na 'ia Pilip 'a ai'a soi'o mau.” 49 'Ia Nataniel 'agu o'ani 'inia, “Ha'ausuri, i'oe naasi garena God! Mi'oe naasi mwaeraha 'anai Israel!” 50 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'A 'ua? 'O hinihini 'iniai 'unua agua do'au 'omesi'o na'i marunai fig ani? 'Ai ragoi mareho ha'abu'oahu na'oi 'omesi'i narai di'u ro'u mau wou.” 51 Magu ha'atee o'ani ro'u 'iniraaui noni, “'I'amou moi 'omesiai aro 'ai heihoa ro'u, mana enjel ana'ia God rai tataa'eha marai didio mai na'i ahoranai Garei Inoni.”
Ha'aha'iwai Na To'o Na'i Kena
1 Murinai rua dangi, 'ia inana Jisas 'a 'ari 'anai ngau goni 'iniai ha'iwai na to'o na'i Provens i Galili na'i 'omaa ra 'unua 'iniai Kena. 2 'Ia Jisas miraaui rongoiusuri ana'i ra ari'ahuraau ro'u wou 'anai ngaugonisi. 3 'A 'ariwou mana waen 'a hakota'iniraau 'oha na ai'a hako mau i ngaugonisi. Mia inana Jisas 'a ha'atee o'ani 'inia, “'Ei, na waen 'a hako'a.” 4 Mia Jisas 'agu ha'atee o'ani 'inia, “Ina, ai'a aba amua, 'iaagua. 'A ai'a tari mau i madoraa agua.” 5 Mana inana Jisas 'a ha'atee o'ani 'iniraaui nei nara tau'aro na'i ngaugonisi, “Moi ha'isuriai taha nai 'unua tana'amou.” 6 Suri'i ringe adaa'i Jiu rau to'ora'i herehere 'anai dorima. Tarana naasi nara nugaa 'iniai ono kae bei tataruwai na'i 'isi, ma na'i ta'i bei 'a matai awaiei rua tangahuru ma'ua oru tangahurui galon. Na bei 'isi ra tagoradi 'ini'i hau. 7 Naasi 'ia Jisas 'a o'ani 'iniraaui nei narau tau'aro na'i ngaugonisi, “Moi ha'ahonu'i bei 'isi 'ini'i wai.” Na'i 'oha narau ha'ahonu ha'agorohi'i hako, 8 'ia Jisas 'agu o'ani 'iniraau, “Moi waa 'ari ta gere dora 'iniai waisi tanaa mo'o na bwauodo 'iniai ha'aha'iwaisi.” Naasi maraugu haua 'onaai 'unua ana tanaraau. 9 Na'i 'oha na bwauodo 'anai ha'aha'iwai 'a gono maaniai wai ani, ma bwani aho'ita'i waeni'a. 'Iia 'a ai'a aidangisia na'i hei na boi waenisi, ma'ata 'iraaui nei narau waa mai waisi rau aidangisia moi. Miagu soia maia mo'o nara ha'aha'iwaiasi magu o'ani 'inia, 10 “'Ado 'oha, ni waen na goro nara ha'agonohiraau ga'u 'iniai noni. Na'i 'oha nara gono ha'ahakoa wou, maragu haua tanaraau i waen na ai'a taraa goro na'i muri. Mi'oe, na waen na goro di'u na'ogu nugaa 'anai muri!” 11 Hoita, na'i 'omaai Kena na'i Provens i Galili'a na 'ia Jisas 'agu hauai 'etanai ha'abu'oahu ana, ma ha'ata'iniai mena ana na hauasa, miraaui rongoiusuri ana'i raugu hinihinia. 12 Na'i murinai ha'aha'iwaisi, 'ia Jisas mea inana miraaui do'orana'i mana rongoiusuri ana'i rau 'ari 'omaai Kapaniam marau awa 'isi suriai taringai dangi.
'Ia Jisas 'A Taariraau Hura'ai Sae Baaniai Ruma Maea Ana God
13 Ma gaarangi mai madoraa 'anai ha'ato'oai rongo 'ini 'adoma'i aho'isiai Roho Aharau, mia Jisas 'a ta'ehai Jerusalem. 14 Mana'i 'oha na siriwou na'i dora a'ora na'i maanai Ruma Maea ana God, 'a re'iraaui noni narau raoraonga'i kau mana siip mana waibora, miraaui sae 'anai orisi ha'a rau heinagu suri'i dora ni ori-orisi ha'a adaa'i. 15 Naasi mia Jisas 'a hau'i hasiwaro ma tagorahiai roroho ma taariraau hako hura'ai mwamwaa baaniai dorasi. 'A rihota'ini'i tebol 'anai ori-orisi ha'a mana ha'a ra asira'i 'ari suriai dorasi. 16 Ma ha'atee wetewete o'ani 'iniraaui nei narau raoraonga'i waibora, “Moi waa'i hura'a baaniai dorani. Moi abui ha'i dora ni raoraonga'i 'iniai ruma ana Amagu!” 17 Na'i 'oha na 'iraaui rongoiusuri ana'i rau 'omesia o'asi, raugu 'adoma'i aho'isiai dorai Usu-usu Maea na o'ani, “Ni ta'ahia nau haua i ruma amua God, 'a 'onaai 'eu na noro na'i tahingagu.” 18 Miraaui saemaua adaa'i Jiu rau songa'inia Jisas o'ani, “'E ha'abu'oahu he'ua na'oi haua namei 'omesia, mameigui 'iraraa do'ia God na 'unua tana'o 'anai hauai heresi?” 19 Mia Jisas 'agu o'ani 'iniraau, “'Onaa namoi kaiai Ruma Maeani, 'e oru dangi moi mau ha'a-urasia'a aho'i.” 20 Na'i 'oha narau rongoa o'asi, rau o'ani 'inia, “'O ga'i ha'a-urasia moi na'i raronai oru dangi? 'E hai tangahuru mana ono harisi ha'atai nara tagoraa suriai rumanisi!” 21 Mana taha na 'ia Jisas na hadahada 'abaiasi, 'a hadanga'inia haariai abena. 22 Hoita, na'i murinai 'oha na 'ia Jisas 'agu suruta'e aho'i baaniai mae na 'iraaui rongoiusuri ana'i raugu 'adoma'ini'i aho'i taha na 'unu'i. Na'i 'ohasi raugu hinihini'i ha'atee ana'ia Jisas mana taha na Usu-usu Maea ra 'unu'i 'abaia Jisas.
Jisas 'A Aidangisiai 'Ado'adonai Noni
23 Na'i 'oha na 'ia Jisas 'a awa mau na'i Jerusalem na'i 'oha nara ha'ato'oai Roho Aharau, 'a ragoi nei nara hinihinia 'iniai 'omesi'i adaa'i ha'abu'oahu na haa'i. 24 Ma'ata 'ia Jisas 'a ai'a taraa 'u'uriraau goro suria 'iia 'a aidangisi'i goroi 'adoma'idaa'i. 25 'A ai'a ta'isada do tanei nai ha'a-aidangisia Jisas 'ini'i barongadi noni, 'inia 'a bwane 'iraraa ha'agorohi'i.
Jisas Mea Nikodimas
1 Ma'e ta'i na'otara adaaui Jiu na atana 'ia Nikodimas, 'iia 'e ta'i 'iniraaui ruruha nara 'unuraau 'iniai Farisei. 2 'E ta'i rodo 'a boi beia Jisas ma o'ani, “Ha'ausuri, meu 'iraraa do'ia God na ha'ataari'o do 'anai ha'ausuri'ameu. Na mwani ha'abu'oahu na'o haa'i 'a ha'ata'inia do'ia God 'a awa bei'o.” 3 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani 'inia, “'Inau wai 'unua tana'o ha'a-momori, na inoni 'a bwa'i siri na'i heimarungi ana God 'onaa 'a bwa'i huta haoru.” 4 Mia Nikodimas 'agu o'ani 'inia Jisas, “'A bwara do 'oha na mwanemaua i noni do'aigu siri aho'i ro'u na'i ahuna inana ma do'aigu huta haoru aho'i ro'u.” 5 Mia Jisas 'a o'ani ro'u 'inia, “'Inau wai 'unua tana'o ha'a-momori, na inoni 'a bwa'i siri na'i heimarungi ana God 'onaa na bwa'i huta 'iniai wai mana mena ana Hi'ona Maea. 6 I nei na huta beiai urao 'a huta 'onaai noni, ma'ata i nei na huta haoru 'iniai mena anai Hi'ona Maea, 'iia 'a huta 'onaai garena God. 7 Abui heimwaota'i 'iniai 'unua agua tana'o do'oi huta haoru. 8 Na'i 'oha na ro'a 'a uhi 'ari na'i dora na 'adoma'iniai uhi 'ariei, 'o matai rongoai aohana. Ma'ata 'o bwa'i matai 'iraraai dora na boi iei mana dora na hano 'ana. Naasi 'a o'asi ro'u beiraaui nei nara huta haoru 'iniai mena anai Hi'ona Maea.” 9 Mia Nikodimas 'a o'ani, “'A he'ua naasi?” 10 Mia Jisas 'a aramia o'ani, “I'oe 'e kae ha'ausuri bwarabwara na'i Israel. Ma 'ua na 'o ai'a aidangisi'i 'ini'i mareho 'isi? 11 'Inau wai 'unua tana'o ha'amomori, 'i'ameu meu hadanga'ini'i taha nameu aidangisi'i mameu 'omesi'i, magu ai'a tanei 'ini'amou nai mwa'emwa'e 'anai hinihini'i. 12 Ma 'onaa mou ai'a hinihiniau 'oha nau maani'i mareho nara to'oto'o na'i marewanani, 'aigui he'uai hinihini'i amoo'i mareho ni aro nawai maani'i? 13 'Inaui Garei Inoni, nau aidangisi'i mareho ni aro, 'inia 'inau nau dio mai baaniai aro. Ai'a tanei'a ro'u naigui dio mai baaniai aro. 14 “Na'i 'oha na 'ia Moses miraaui Jiu rau awa na'i dora mangasara, 'ia Moses 'a ha'a-urasia ara'ai hasi'ei na awa iei mwaa nara tagorahia 'iniai bras. 'A o'asi ro'u, 'inau na Garei Inoni rai ha'a-urasiau ro'u ara'a, 15 neina 'irai nei narai hinihiniau rai daua nadaaui tahi tarau. 16 Suria 'ia God 'a ta'ahiraau hakoi noni nai marewana, 'a hisu 'iniai ta'i garena otohuu, neina 'iraaui nei narai hinihinia rau bwa'i siri na'i mae tarau, ma'ata rai daua nadaaui tahi tarau. 17 'Ia God 'a ai'a ha'ataaria mai garena 'anai hiiri ha'a-mama'airaau inoni nai marewana, ma'ata 'anai ha'atahiraau baaniai ha'a-mama'ai. 18 “'Iatei nai hinihiniai garena God, 'ia God 'a bwa'i hiiri ha'a-mama'aia. Ma 'onaa 'iatei na bwa'i hinihinia, 'ia God 'a bwane hiiria, suria 'iia 'a ai'a hinihiniai ta'i gare otohuu ana. 19 Mana taranai maho na 'ia God 'ai hiiriraaui noni 'inia 'a o'ani. Na marewa 'a boi na'i marewana, maagu 'iraaui noni nai marewanani ra ta'ahia di'u i kuhi baaniai marewa, suria na barongadaa'i ra ta'a'i. 20 Na sae hehere ta'aa 'a 'itaai marewa ma bwa'i gaarangia wou, suria 'a ai'a 'irisia doni ta'aa ana'i rai ha'ata'i. 21 Me 'ia mo'o na hau'i mareho nara odo-odo 'a wa'ewa'e 'anai gaarangia woui marewa, do neina 'ai ha'ata'inia hura'a do na mwane mareho na haa'i ra suriai taha na 'ia God na 'irisia.”
Jisas Mea Jon Bwareomaea
22 Ma na'i moi muri, 'ia Jisas miraaui rongoiusuri ana'i rau 'ari Provens i Jiudea. Rau awa 'isi ga'u marau bwareomaea'i tara'i sae. 23 Mia Jon 'a bwabwareomaearaaui sae ro'u na'i 'omaai Aenon, gaarangiai Salim, suria na'i 'isi 'a ragoi hurahurai wai ma ragoi noni nara boboi 'anai bwareomaea. 24 Ma na'i 'ohasi 'ia Herod 'a ai'a nugaa maua Jon na'i rumaniho'o. 25 Hoita, 'ohasi 'e ai Jiu na heita'ia beiraaui rongoiusuri ana'ia Jon. Rau heita'ia suriai ringe adaaui Jiu 'iniai mwa'anu narau haua 'anai ha'aarariraau na'i maana God. 26 Naasi miraaui rongoiusuri ana'ia Jon rau 'ariwou beia marau o'ani 'inia, “Ha'ausuri, 'o 'iraraa mo'o namuru heisadoi ani na'i nata batarau 'iniai wai rahai Jodan na'o hadanga'inia ani? Na'i 'ohanisi 'a bwa-bwareomaea'a ro'u, mana mwane inoni ra 'ari hako beia!” 27 Mia Jon 'agu aramiraau o'ani, “'A bwa'i nei nai matai haua o'asi 'onaa na 'ia God 'a bwa'i 'ome sigihia. 28 'I'amou mou rongoa hakoi 'unua agua tana'amou do 'inau ai'a i Ha'atahi, ma'ata 'inau ra ha'ataariau mai 'anai ha'aagauraaui noni tanaa. 29 Na'i ha'aha'iwai, ni urao na ha'aagau 'anai ha'iwai, 'iia anai mwane na ha'aagau 'anai waina. Ma rei'uaa na o'asi, na geresae anai mwane na ha'aagau 'anai ha'iwaisi, 'a wa'ewa'e moi 'anai 'a'auhia ma 'anai bahurongo'i ha'atee ana'i. Minau 'au wa'ewa'e o'asi ro'u 'anai bahurongo'i ha'atee ana'i Ha'atahi. 30 'Au 'irisia do'iia rai ha'a-ororiua, minau wai ano-ano moi.”
Na Nei Na Dio Mai Ara'ai Aro
31 “Na nei na boi baaniai marewana, 'iia anai marewana me 'iia 'a hadanga'ini'i taha nara to'oto'o na'i marewana. Ma'ata 'ia mo'o na dio mai baaniai aro naasi na ororiu di'u. 32 'Iia 'a maani'i taha na rongo'i ma 'omesi'i, magu ai'a rago i nei narai mwa'emwa'e 'anai hinihini'i taha na maani'i. 33 Miraaui nei narau hinihini, rau ha'ata'inia doni mareho na 'ia God na 'unu'i ra ha'a-momori. 34 Na nei na 'ia God 'a ha'ataaria 'a ha'arangasi'i ha'atee ana'ia God, suria 'iia 'a honu 'iniai Hi'ona Maea ana God. 35 'Ia Ama 'a ta'ahiai garena, ma hauai mena tanaa 'anai marungi'i mwane mareho hako. 36 'Iraaui nei narau hinihiniai garena God rau daua'a i tahi tarau. Mei tanaraaui nei nara bwa'i hinihinia, ra bwa'i dauai tahi tarau mia God 'ai hiiri ha'a-mama'airaau.”
Jisas Mana Urao Ni Samaria
1-3 'Ia Jisas 'a 'iraraa do 'iraaui Farisei rau rongoa do 'iia 'a bwareomaearaaui sae, ma waiwai rongoiusuri di'ua ro'ua Jon. Na'i 'oha na 'ia Jisas 'a rongoai mareho narau 'unua 'inia, 'a hano baaniai Jiudea ma aho'i 'ari Galili. Ma'ata 'ia Jisas 'a ai'a bwareomaeaa tanei, 'iraau moi rongoiusuri ana'i narau bwa-bwareomaearaaui sae. 4 'Oha na aho'i 'anai Galili, 'a taha horo na'i Provensi Samaria. 5 Mana'i Samaria 'a taha na'i 'omaa nara 'unua 'iniai Saeka, gaarangiai dorai ano na 'ia Jekop na haua nanai gare ana 'ia Josep. 6 Mana giruiwai ana Jekop 'a awa mau 'isi. Mia Jisas 'a 'ariwou heinagu na'i bobonai giruiwaisi 'iniai rahe ana 'iniai hahano, mana madoraa i dangi 'a 'onaai atoaa. 7-8 'Ariwou ma'e uraoni Samaria na boi do'ai taru wai na'i giruiwaisi. Na'i 'ohasi 'iraaui rongoiusuri ana'ia Jisas rau 'ari 'omaa 'anai hori nadaau mahoingau. Mia Jisas 'a o'ani 'iniai uraosi, “'A 'ua? 'O ga'i taru gugua wai mawai gono?” 9 Na'i 'ohasi, na uraosi 'a kaeni heimwaota'i di'u, suria 'iraaui Jiu rau ai'a matai hagu goro beiraaui Samaria. Mana uraosi 'agu o'ani 'inia Jisas, “I'oe 'e ai Jiu me 'inau 'e ai Samaria. Ni 'uaana na'ogu 'unua 'iniasi dowai taru mumua waini gono?” 10 Mia Jisas 'agu o'ani 'inia, “I'oe 'o ai'a 'ome 'iraraai bane ana God tana'o, ma'o ai'a aidangisia tei na ha'atora'o 'anai taru 'ana wai. 'Onaa na'oi aidangisia, 'o ga'i ha'angoniau mawai haua tana'o i wai nai hauai tahi tana'o.” 11 Mana uraosi 'a o'ani 'inia Jisas, “Saemaua, na wai 'a awa ha'atau dio magu i'oe 'o ai'a to'oraa ta mareho 'anai taru wai hunia. Na'i hei na'oi taruhiai waini tahi naasi? 12 Ma ro'u, i'oe 'o 'adoma'inia do i'oe 'o ororiu di'uai wauwa agaaua Jekop na haua tanagaaui girui wainisi? Naani'a 'i wai na 'ia Jekop mana gare ana'i, mana mwamwaa adaa'i narau gogonohiasi.” 13 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'Iatei nai gono na'i waisi 'ai matai maesiai gono ro'u mau aho'i. 14 Ma'ata 'iatei nai gonohiai wai na 'inau wai haua tanaa, 'agu bwa'i maesiai gono'a ro'u ta'oha. 'Inia na wai nawai haua tanaa 'ai 'onaai hurahura nai haua tarau tanaa i waini tahi, mana waisi 'ai haua tanaai tahi tarau.” 15 Mana uraosi 'a o'ani 'inia Jisas, “Ha'ausuri, 'oi haua tanaaui waisi nei nawai abui maesi gono'a ro'u ta'oha, ma'ua boi'a ro'u na'i 'ini 'anai taru wai.” 16 Mia Jisas 'agu o'ani 'inia, “'Oi 'ari ma'oi waa mai mwane amua.” 17 Mana uraosi 'a ha'atee o'ani, “'Inau ai'a ha'iwai.” 'Ia Jisas 'agu o'ani 'inia, “Ha'amomori, i'oe 'o ai'a ha'iwai 'ohani, 18 ma'ata 'e rima mwane na'o bwane waina'a ga'u, mana mwane na'o awa beia 'ohanisi ai'a mwane amua.” 19 Mana uraosi 'a ha'atee o'ani, “Ha'ausuri, nau 'iraraa'a do i'oe 'e rarabea. 20 Hoita, 'i'ameui Samaria meu ha'arahesi na'i hungahungai Gerisim 'onaairaaui wauwa amee'i, mi'amoui Jiu mou 'unua do na'i Jerusalem, naasi huunai dora 'anai ha'arahesi. 'Oi 'unua tanaau, nei he'ua na ha'a-momori?” 21-24 Mia Jisas 'agu o'ani 'inia, “'Oi hinihiniai mareho nawai 'unuani! Na madoraa 'ai boi ma naani'a i madoraasi na 'iraaui noni ra bwa'i ha'arahesia God na'i hungahungani ma'ua na'i Jerusalem. 'Inia 'ia God 'e hi'ona. Tarana naasi 'iraaui huudi noni ana'i rai ha'arahesia beiai hei'a'auhi anai Hi'ona Maea ma beiai ha'a-momori. Neiraausi nei na 'ia Amagu 'a 'irisia dorai ha'arahesia. 'I'amou sae ni Samaria mou haha'arahesi, mamou ai'a aidangisia goro atei namou ha'arahesia. Me 'i'ameui Jiu meu aidangisia goro, suria na'i bei'ameui Jiu na hura'a mai nei 'anai ruhasiraaui noni.” 25 Mana uraosi 'a o'ani, “'Inau 'iraraa doni Ha'atahi 'ai boi, ni nei nara 'unua 'inia Kraest. Mana'i 'oha nai boi 'ai mamaani ruharuhasi'i hako hura'ai mwane mareho tana'ameu.” 26 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'Ia mo'o na ha-hadahada bei'o 'ohanisi naasi Ha'atahi!” 27 Na'i moi 'ohasi miraaui rongoiusuri rau ataha aho'i mai. Rau kaeni heimwaota'i di'u na'i 'oha narau 'omesia do'ia Jisas 'a mamaani beiai urao ni Samariasi. Ma ai'a do tanei 'iniraau na do'ai songa'inia 'iniai taranai taha, ma'ua taha nararu maani'i. 28 Mana uraosi 'a hanota'iniai bei tataruwai ana ma 'ari 'omaa 'anai soiraaui noni. 'A o'ani, 29 “Moi boi mamoi 'omesiai sae na 'unu'i hako hura'ai mwane mareho na 'inau 'au haa'i. 'Iia gasi naasi Ha'atahi?” 30 Na'i 'ohasi 'iraaui noni rau hura'a baaniai 'omaa, marau 'ari 'anai heisadoi beia Jisas. 31 Na'i 'oha na uraosi 'a hano 'anai 'ari 'unua tanaraaui noni nai 'omaasi, 'iraaui rongoiusuri ana'ia Jisas rau o'ani 'inia, “Araha, 'oi ngau'a!” 32 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Ai'a tanei 'ini'amou nai 'iraraa gugua mahoingau.” 33 Miraaui rongoiusuri ana'i raugu heisosonga'i hairiu o'ani, “Nii? 'Iatei na ha'i nana mahoingau?” 34 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Gugua mahoingau, naasi 'anai hauai hei'irisina God, ma 'anai ha'ahakoai tau'aro na ha'ataariau mai 'ana. 35 'I'amou 'iraraai ha'atee nara hahaa na o'ani, ‘'E hai hura namau maraigui mauai wiit 'anai ha'igoni'i.’ 'Inau wai 'unua tana'amou, moi 'ome'ome goro na'i mou, 'inia na mou 'a bwane maua 'anai ha'igoni'i hua. 36 'Iraaui nei nara tagora 'anai ha'igoni'i hua na'i mousi rai dauai heitahari, mana hua narau ha'igoni'i 'isi, naasi 'iraaui noni nara wai'i mai 'anai dauai tahi tarau. Naasi 'ia mo'o na hasiai mou, mea mo'o na ha'igoni'i hua na'i mousi rarui wa'ewa'e goni! 37 Mana ha'atee na o'ani, 'a ha'a-momori 'ohani, ‘'E nei na hasi mana nata nei nagu ha'igoni'i hua.’ 38 'Inau 'au 'onaai nei na ha'ataari'amou 'ari 'anai ha'igoni'i hua na'i mou na 'i'amou mou ai'a hasia. Ra'i sae he'ete'i nara hasiai mou, mi'amou namoigui dau maenai tau'aro raha adaau.” 39 Ma ragoi noni Samaria na'i 'omaasi nara hinihini 'iniai 'unua anai uraosi do'ia Jisas 'a 'unu'i hako hura'a mwane mareho na haa'i. 40 Na'i 'oha narau hura'a 'anai 'omesia Jisas, rau ha'angonia wetewete do'ai awa beiraau na'i 'omaa adaau. Mia Jisas 'a awa beiraau suriai rua dangi. 41 Ma rago ro'u i nei nara hinihini na'i 'oha ra rongo'i mamaani ana'i. 42 Miraaugu o'ani 'iniai uraosi, “Naasi meugu hinihini, suria meu rongorongo'a haarimeeu, ai'a do 'ini'i moi mareho na'o 'unu'i tana'ameu. Ha'amomori, 'iia'a naasi nei na boi 'anai ha'atahiraaui noni nai marewana.”
Jisas 'A Ha'agorohia Aho'i Baaniai Daoha i Gare Anai Sae Mwanemaua
43 Na'i muri, na'i 'oha na 'ia Jisas 'a ha'ahakoai rua dangi na'i 'omaasi, 'iia 'a hano ma 'ari Galili. 44 'Ia Jisas 'a bwane 'unua mau do na rarabea ra ai'a ha'ahoua na'i huunai kantri ana. 45 Na'i 'oha na ataha wou na'i Provensi Galili, 'iraaui noni rau ha'amaotoa, suria rau bwane 'omesi'i ha'abu'oahu na haa'i na'i Jerusalem na'i 'oha narau 'ari 'isi 'iniai ngaugoni 'anai 'adoma'i aho'isiai Roho Aharau. 46 Mana 'ariwou na haa na'i Provensi Galili, 'ia Jisas 'a taha na'i 'omaai Kena, i 'omaa na ha'a-aho'ita'iniai wai ani 'iniai waen. Hoita, na'i 'omaa raha na'i Kapaniam, 'e sae mwanemaua na'i gaumani na awa iei. Mana gare anai saemauasi 'a daoha. 47 Na'i 'oha na saemauasi 'a rongoa do'ia Jisas 'a hano baaniai Jiudea ma bwane ada aho'i na'i Galili, 'iia 'a 'ari na'i Kena. Na'i 'oha na ada beia Jisas, 'a bonga'inia dorai ta'i 'ari Kapaniam mai ha'agorohia aho'i gare ana na gaarangi mae. 48 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'A 'ua? Domoi 'omesia moe'a ta ha'abu'oahu mamoigui hinihini?” 49 Mana saemauasi 'a ha'a-osaosaa di'u, 'a o'ani, “'Oi boi, na gare agua 'ai mae'a!” 50 Mia Jisas 'agu o'ani 'inia, “'Oi aho'i 'ari 'omaa, na gare amua 'ai tahi moi!” Mana saesi 'a hinihinia Jisas ma aho'i 'ari 'omaa. 51 Na'i 'oha na 'a'ariwou mau suriai tara, ra'i sae tatau'aro ana'i rau boi 'anai heisadoi beia, marau 'unua tanaa doni gare ana 'a bwane 'awaa, ma awa goro'a aho'i. 52 Mia songa'iniraau 'iniai madoraa he'ua na taraawa'a 'awaa, miraau o'ani 'inia, “'A taraawa'a 'awaa mau na'i angi ta'i na'i atoaa nanora.” 53 Mana amanai garesi 'agu 'iraraa do naasi madoraa na 'ia Jisas 'a o'ani 'inia, “Na gare amua 'ai tahi moi.” Na'i 'ohasi, ni sae mwanemauasi mana ruruha ana hako rau hinihinia'a Jisas. 54 Naasi ruanai ha'abu'oahu na 'ia Jisas 'agu haua na'i Galili. Mana rua ha'abu'oahusi 'a haua na'i 'oha na hano baaniai Jiudea magu taha aho'i na'i Galili.
Jisas 'A Ha'agorohiai Nei Na Pwaki
1 Na'i muri 'ia Jisas 'a 'ari Jerusalem 'anai ta'i dangi ororiu adaaui Jiu. 2 Hoita, mana'i raronai 'omaa rahasi 'e oboi wai na awa iei nara 'unua 'iniai Betsata na'i ha'ateeni Jiu. Mana obosi 'a awa na'i dora ra 'unua 'iniai “Maanai barai Siip.” Na'i bobonai obosi, 'e rima ruma ni bwebwero na awa na'iei. 3 'A ragoi sae nara to'iraau i mwani daoha he'ete'i hairiu narau dadao suri'i ruma 'isi. Tara'i nei ra kuru, tara'i nei ra pwaki, ma tara'i nei abedaa'i hako ra nugu. Ra mamasiai 'oha na 'iha'iha i wai. 4 'Inia tara'i 'oha 'e enjel ana Araha 'ai boi 'anai ha'a-'iha'ihaa. Mana 'etanai sae 'anai buu dio na'i raronai wai 'ai goro aho'i baaniai daoha na to'ia. 5 Ma'e ta'i 'iniraaui sae nara dadao 'isi, 'a daoha suriai oru tangahuru mana waru harisi. 6 'Oha na 'ia Jisas 'a re'ia, 'a bwane aidangisia do'a bwane daoha orea'a mai. Mia Jisas 'a songa'inia o'ani, “'O 'irisia do 'ai goro aho'i i abemu?” 7 Mia aramia Jisas o'ani, “Saemaua, 'a bwara di'u, 'inia ai'a sae 'anai waiau dio na'i obo na'i madoraa na 'iha'iha i wai. Na'i 'oha nawaigui bonasia dio, ma'e sae nai bwane dio'a na'i na'o baaniau.” 8 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'Oi ura ara'a ma'oi suru'iai be'amu ma'oi hahano!” 9 Na saesi 'a goro mau na'i 'ohasi! 'A suru'iai be'ana ma hahano'a! Mana dangi na to'o i ha'abu'oahusi, 'e dangi ni mamaro adaaui Jiu. 10 Miraaui saemaua adaa'i Jiu rau haungaridaau, marau o'ani 'inia mo'o na goro baaniai daohasi, “Ra ha'aabua 'anai waiwai hi'o na'i dangini, 'inia dangini 'e dangi ni mamaro!” 11 Mia mo'osi 'a o'ani, “'Ia mo'o na ha'agorohiau baaniai daoha na 'unua tanaausi dowai rahiai hi'o agua mawai hahano.” 12 Miraau ha'atee haungaridaau o'ani, “'Iatei na 'unua tana'o 'i marehosi?” 13 Mia mo'osi 'a ai'a 'iraraai atana mo'o na ha'agorohia baaniai daoha, suria 'a ragoi sae, mia Jisas 'a bwane hano'a. 14 Na'i muri, na 'ia Jisas 'agu to'oana ro'u na'i Ruma Maea ana God ma o'ani 'inia, “'Ome, i'oe 'o goro'a. Naasi 'oigui abui haua'a ro'u ta ora-ora'a. 'A gasigu to'i'o ta mareho nai ta'aa di'u ro'u wou.” 15 Mia mo'osi 'a 'ari ma maania tanaraaui saemaua adaa'i Jiu do'ia Jisas na ha'agorohia aho'i baaniai daoha. 16 Na'i 'ohasi, 'iraaui saemaua adaa'i Jiu raugu taraawa'a here ha'ata'aia Jisas, 'iniai hahaa'i ana'i mareho o'asi na'i dangi ni mamaro. 17 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “I Amagu ai'a dangi do'ai agoheta'i tagora. Tarana naasi 'inau 'au o'asi ro'u.” 18 Na'i 'oha naraugu rongoa o'asi, raugu 'adoma'i wetewete ro'u wou 'anai ha'amaesia, ai'a do 'inia moi horosia ana i ringe anai dangi ni mamaro, me 'inia ro'u i 'unua anasi do'ia God naasi amana, mana'i 'oha na 'unua o'asi, 'a here 'onaa do 'iia 'a ta'isada beia God.
Ni Mena Anai Garena God
19 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani, “'Inau wai 'unua tana'amou ha'a-momori, na Gare 'abwa'i haua mwada'u ta mareho suria moi 'adoma'ina haaria, ma'ata 'a ha'isuriai taha na Amana 'a haua. Ni taha na Ama 'ai haa, ni Gare 'ai haua ro'u. 20 'Ia Ama 'a ta'ahiai Gare, ma ha'ata'ini'i hako tanaa i mwane mareho na 'iia 'a haa'i. Mana Ama 'ai ha'ata'inia tanaai Gare tara'i kae mareho raha 'anai haua narai di'u ro'u wou baaniai ha'agorohia na haa i saeni baaniai daoha. Mana mareho nai haa'i, moi heimwaota'i hako 'ini'i. 21 'Ia Ama 'a matai ha'a-suruta'eraau aho'i nei nara mae maai haua tanaraaui tahi. I Gare 'ai o'asi ro'u. 'Iia 'ai hauai tahi tanaraaui nei na 'ome sigihiraau. 22 Mana Ama 'a ai'a hiiria tanei, suria 'iia 'a bwane haua'a tanaai Gare 'i mena 'anai hiiriraau inoni. 23 'A haua o'asi do neina 'iraaui noni rai ha'ahouai Gare, 'onaai ha'ahoua adaaui Ama. 'Iatei na ai'a ha'ahouai Gare, 'a ai'a ha'ahouai Ama na ha'ataaria mai. 24 “Wai 'unua tana'amou ha'a-momori, 'iatei nai hinihini'i ha'atee agu'i mai hinihinia ro'ua God na ha'ataariau mai, 'ai dauai tahi tarau. 'Iia 'au bwa'i hiiria 'ini'i ora-ora'a ana'i, suria 'iia 'a 'onaai nei na hano baaniai mae na 'ari na'i tahi. 25 Ha'amomori. 'Inau wai 'unua tana'amou, ni madoraa 'ai boi ma naani'a i madoraasi na 'iraaui nei ra hano 'anai mae tarau rai rongoai ringenai garena God. 'Iraaui nei narai bahurongoa rai dauai tahi tarau. 26 'Inia i Ama naasi na to'o mena 'anai hauai tahi tanaraaui noni. Me 'iia 'a watea ro'u i menasi tanaai garena neina garena 'ai haua ro'u i tahi tanaraaui noni. 27 Ma haua ro'u tanaai garena 'i mena 'anai hiirirai noni, 'inia 'iia naasi Garei Inoni. 28 Moi abui heimwaota'i. 'E madoraa nai boi mau, 'iraaui nei nara mae nara awa na'i hera rai rongoai ringenai garena God. 29 Na'i 'ohasi raigu suruta'e baani'i hera. 'Iraaui nei narau haa'i mwani mareho goro rai siri na'i tahi tarau, miraaui nei ra haa'i mwani mareho ta'a'i rai siri na'i mae tarau.” 30 'Ia Jisas 'a ha'atee o'ani ro'u 'iniraau, “'Inau 'au bwa'i matai haua mwada'u ta maho suriai 'adoma'igu haariau. 'Inau 'au hihiiri suriai 'unua ana God tanaau. Naasi na hihiiri nau haa 'a odo-odo, suria 'inau ai'a ha'isuriai 'adoma'igu haariau, ma'ata 'au hihiiri suriai 'adoma'ina God na ha'ataariau mai.”
Nei Na Ha'arangasia Hura'a Jisas
31 “'Onaa na 'inau moi wai ha'arangasiau haariau hura'a, na mareho nawai 'unu'i hura'a 'iniau haariau 'ai gere bwara tana'amou 'anai hinihini'i. 32 Ma'ata 'e sae he'ete'i ro'u na ha'arangasiau hura'a tana'amou, ma wai 'unua tana'amou, na mwane mareho na maani'i hura'a 'iniau ra ha'amomori. 33 'I'amou mou bwani ha'ataari'i 'ari tara'i sae 'anai bahurongoa Jon Bwareomaea, mana mareho na maani'i hura'a 'iniau ra ha'a-momori. 34 Ai'a do 'a ororiu tanaau dorai ha'arangasiau hura'a, ma'ata 'au ha'a- 'adoma'i aho'isi'amou moi 'iniai heitaroha'i ana Jon nei namoi 'iraraai here namoi daua 'inia i tahi tarau. 35 'Ia Jon 'a 'onaai raita na ha'amarewa'i 'adoma'imoo'i. Mi'amou mou wa'ewa'e moi 'inia, suriai gere 'oha. 36 Minau, 'e mareho na ha'ata'inia hura'a ha'a-momori do'ia God na ha'ataariau mai. Naia naasi tatau'aro nau haua na 'ia Amagu 'a 'irisia dowai haua. Marehosi 'a ha'arangasiau goro hura'a di'u'i ro'u i taha na 'ia Jon 'a maani'i 'iniau. 37 Mia Amagu na ha'ataariau mai 'a bwane 'unu'i hako hura'ai mwane mareho 'iniau. 'I'amou mou ai'a rongoai ringena, mamou ai'a wanara'i maa 'inia, 38 mamou ai'a hinihini'i ha'atee ana'i. 'Au 'iraraa o'asi suria mou ai'a hinihiniau, i nei na 'ia God na ha'ataariau mai. 39 Mou siba suri'i usu-usu na'i Usu-usu Maea, 'inia mou hinihinia do na'i suri'i namoi sadoiai tahi tarau. Na'i 'isi nara ha'arangasiau hura'a suri'i! 40 Mia mougu ai'a raba boi beiau mawai haua tana'amoui tahi tarau. 41 “'Au ai'a bonasia domoi ha'a-ta'eta'eau, 42 'inia 'au aidangisia do 'i'amou mou ai'a ta'ahia God suri'i tahingamoo'i. 43 'Inau 'au boi bei'i ha'atee ana'ia Amagu, mi'amou ai'a ha'amaotoau. Ma 'onaa tanei he'ete'i nai boi hadanga'ini'i mareho 'inia moi haaria, 'i'amou ga'i mwa'emwa'e goro 'anai ha'amaotoa. 44 To'oana moi mou bwarai hinihini! Mou 'irisia do'iraaui noni rai ha'a-ta'eta'e'amou, mamougu ai'a 'irisiai ha'a-ta'eta'e baania God. 45 Moi abui 'adoma'inia do 'inau nawai ha'ahuni'amou na'i maana Amagu. 'A bwa'i! 'Ia Moses namou 'u'uria gorosi do 'iia nai 'a'auhi'amou, 'iia nai ha'a-huni'amousi. 46 Ma 'onaa namou hinihinia mora Moses, 'i'amou ga'i hinihiniau ro'u, 'inia na mareho na usu'i, 'a usu'i 'iniau. 47 Ma 'onaa namou ai'a hinihini'i mareho na usu'i, moigui hinihini'i he'uai mareho nau maani'i?”
Jisas 'A Hanganiai Rima Merui Mwane
1 Mana'i muri, 'ia Jisas miraaui rongoiusuri ana'i rau ta'e horo 'ari na'i nata batarau 'iniai kae bwera i Galili, na tara'i 'oha ra 'unua 'iniai bwera i Taebirias. 2 Ma'e kae ruruhai noni narau susuria tarau 'inia rau 'omesi'i ha'abu'oahu na haa'i na'i 'oha na ha'agorohiraau aho'i nei nara daoha. 3 Mana'i 'oha narau ataha 'ari nata batarau, 'ia Jisas mana rongoiusuri ana'i rau ta'eha ara'a na'i gere hungahunga marau heinagu. 4 Mana'i 'ohasi na dangi hauasa adaaui Jiu 'anai ha'ato'oai Roho Aharau 'a gaarangi. 5 'Ia Jisas 'a wana 'ari ma 'omesia 'ari goni adaau mai mwane noni beia, ma rihota'i tanaa Pilip ma o'ani 'inia, “Na'i hei nagai matai hori bredi arari'i mwane sae 'ini?” 6 'A 'unuai marehosi, do 'a raba ha'imaania moia Pilip, me 'ia Jisas 'a bwane 'iraraai taha nai haua 'anai hanganiraaui noni. 7 Mia Pilip 'a o'ani 'inia, “'Ei! Rei'uaa nagai to'oraa ta kae ha'a ma bwa'i arari mau ro'u.” 8 Ma'e ta'i rongoiusuri ro'u na atana 'ia Andru, 'e do'orana Saemon Pita, na o'ani, 9 “'Ei! Ni gere gare mwaneni 'e rima huai bredi ma'e rua ii'a na beia. Magu 'a bwa'i arariraau hakoi mwane inoni 'ini.” 10 Mia Jisas 'agu o'ani 'iniraaui rongoiusuri, “Moi 'unua tanaraau inoni marai heinagu.” Mana hahaarisi 'a rago na'i dorasi, miraaui noni raugu heinagu auru hako. Mana goni nara haasi 'a gaarangi 'onaai rima merui mwane. 11 Mia Jisas 'a dauai rima huai bredisi ma ha'atee ha'agorohia God 'ini'i ma haa'i tanaraaui noni. Ma haa o'asi ro'u 'ini'i ii'a. Na'i 'ohasi rau ngau, marau masu hako. 12 Mia Jisas 'agu o'ani 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “Moi si'o goni'i mareho na 'iraaui noni rau ngau tahi'i neina abu ta mahoingau nagai ha'agata'inia.” 13 Na'i 'oha narau si'o goni'i dora narau ngau tahi'i baaniai rima huai bredi moi na 'ia Jisas na ha'atora'ini'i ani, rau ha'ahonuai ta'i tangahuru mana rua abira. 14 Na'i 'oha na 'iraaui noni rau 'omesiai ha'abu'oahusi, raugu ha'atee o'ani, “Ha'amomori, naia'a naasi rarabea nagau mamasiasi!” 15 'Ia Jisas 'a 'omesia do 'iraaui noni rai waia 'anai ha'a-'usu'usua do'ai mwaeraha tanaraau. Naasi ma hano ma ta'eha bo ta'eha ro'u na'i hungahunga haaria.
Jisas 'A Hahano Na'i Hunganai Wai
16 Na'i su'urahi 'iraaui rongoiusuri ana'i rau dio mamasia dioi bobonai bwera. 17 Ma hanoria woui kuhi 'ohasi mia Jisas ai'a ataha mau beiraau. Naasi marau ta'e baania ara'a na'i ora, marau haruta 'ari 'anai 'omaai Kapaniam. 18 Raugu 'asu'a ma diohiraaui ro'a raha mana wai 'a taraawa'a abwao. 19 Na'i 'oha na 'iraaui rongoiusuri rau bwane su'ara'i ha'atau hura'a 'onaai rima ma'ua ono kilomita, maraugu 'omesia Jisas hahano ana mai gaarangiraau na'i hunganai wai. Na'i 'ohasi rau kae mamaa'u di'u. 20 Mia Jisas 'a ha'atee 'ari tanaraau o'ani, “'Inau moi! Mou abui mamaa'u.” 21 Na'i 'ohasi ragu wa'ewa'e do'ai ta'e ara'a beiraau na'i ora. Raugu 'asu'a marau 'oto siriwou na'i dora narau hano 'ana.
'Iraaui Noni Rau Siba Surisuria Jisas
22-23 Na'i haho'oa, 'iraaui noni 'ari nata batarau 'iniai bwerasi rau goni na'i one 'anai totoria Jisas, 'inia rau 'adoma'inia do 'a awa mau na'i 'isi. Dorasi 'a awa gaarangiai dora narau ngau iei na'i 'oha na 'ia Araha 'a ha'atee ha'agorohia God 'ini'i huai bredi mana ii'a 'ani. Rau 'iraraa do'ia Jisas 'a ai'a hano beiraaui rongoiusuri ana'i, 'inia ta'i ora'a na awa 'isi na 'iraaui rongoiusuri rau bwane ta'e na'iei 'anai 'ari nata batarau. Hoita, na'i 'ohasi, tara'i ora ni Taebirias nara 'oto gaarangiraau. 24 Na'i 'oha na 'iraaui noni hunga rau 'ome 'iraraa do'ia Jisas mana rongoiusuri ana'i raugu ai'a awa'a 'isi, rau ta'e suri'i ora marau 'ari Kapaniam 'anai sibania Jisas.
Jisas Na Bredi Ni Tahi
25 Na'i 'oha narau ataha wou nata batarau, rau sadoia Jisas marau songa'inia o'ani, “Ha'ausuri, 'oha he'ua na'o boi 'ini?” 26 Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “Ai'a! Wai 'unua ha'a-momori tana'amou, 'i'amou mou raba suriau 'inia 'au hangani'amou mamou masu, ai'a domou aidangisi'i ha'abu'oahu nau haa'i. 27 Moi abui bona 'iniai mareho na bwa'i matai awa orea 'onaai mahoingau, ma'ata moi bonasiai mareho nai matai awa tarau na 'inau i Garei Inoni nau matai haua tana'amou. 'Inia 'ia Amagu na haua tanaaui mena 'anai haua o'asi.” 28 Miraau ha'atee o'ani 'inia, “Ra'i taha na 'ia God 'a 'irisia domei haa'i?” 29 Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “Naani taha na 'ia God 'a 'irisia domoi haua. Moi hinihiniai nei na 'iia na ha'ataaria mai.” 30-31 Miraau ha'atee o'ani ro'u 'inia, “'Onaa na'o 'irisia domei hinihini'o, ma'oi haua ta ha'ara mamei 'omesia ta. 'Ia Moses 'a hauai ha'abu'oahu tanaraaui wauwa agaa'i 'ohabwani na'i madoraa narau hano 'ari suriai dora mangasara. 'A hanganiraau 'iniai mahoingau nara 'unua 'iniai Mana na dio mai baaniai aro! 'Onaai usua ada na'i Usu-usu Maea o'ani, ‘Ni mahoingau na dio mai baaniai aro, naasi mahoingau na haua tanaraau 'anai ngaa.’ 'E ha'abu'oahu he'ua na'oi haua tana'ameu?” 32 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'Inau wai 'unua ha'a-momori tana'amou, 'ia Moses 'a ai'a hauai mahoingau tanaraaui wauwa agaa'i dio mai baaniai aro. I Amagu naasi na haua tanaraau. Mana'i 'ohani 'a haua tana'amoui huunai bredi na dio mai ara'ai aro. 33 Mana huunai bredi ana God naasi 'ia mo'o na dio mai ara'ai aro 'anai hauai huunai tahi tanaraau hakoi noni nai marewana.” 34 Miraau o'ani 'inia Jisas, “Saemaua, 'oi haua tarau tana'ameu i bredisi.” 35 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'Inau naasi bredi ni tahi. 'Iatei nai boi beiau, 'agu bwa'i hioro'a ro'u ta'oha. Mia tei na hinihiniau 'agu bwa'i raba gono'a ro'u. 36 'Onaai bwane 'unua agua tana'amou, rei'uaa namou 'omesiau, me mou ai'a hinihini mau ro'u. 37 Ma'ata 'iraaui nei na 'ia Amagu na hau'i tanaau, rai boi beiau, mau bwa'i 'itaraau. 38 'Inia 'inau 'au dio mai 'anai hauai taha na Amagu 'a ha'ataariau mai 'ana, ai'a 'anai suria moi 'adoma'igu haariau. 39 Ma naani hei'irisina God, do abu ta ta'i nei 'iniraaui nei na haa'i mai tanaau nawai ha'a-ai'aa, ma'ata na'i ha'ahakonai dangi wai ha'asuruta 'eraau hako baaniai mae. 40 I Amagu 'a 'irisia do 'iraaui nei ra 'ome 'iraraai garena marau hinihinia, rai to'oraai tahi tarau. Mana'i hahakonai dangi wai ha'a-suruta'eraau baaniai mae.” 41 Na'i 'ohasi 'iraaui Jiu raugu taraawa'a mangurunguru 'iniai 'unua ana do'iia naasi bredi na dio mai baaniai aro. 42 Marau o'ani ro'u, “'Iia moia Jisas garena Josep naasi! 'Igaau mataia amana mia inana. 'A he'ua na 'unua 'inia do 'iia 'a dio mai baaniai aro?” 43 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'Ei! Mou abui mangurunguru 'iniai marehosi! 44 'A bwa'i nei nai boi beiau 'onaa na 'ia Amagu na ha'ataariau mai 'a bwa'i waia mai tanaau. Mia mo'o nai boi beiau, wai ha'a-suruta'ea baaniai mae na'i ha'ahakonai dangi. 45 Na'i buka adaa'i rarabea ra usua o'ani, ‘'Ia God 'ai ha'ausuriraau hako.’ Naasi 'iraaui nei narau bahurongo marau ha'isuri'i taha na Ama na ha'ausuriraau 'ini'i, naasi narau boi beiau. 46 Ai'a do ta nei nai re'iai Ama. Ta'i, 'inau moi na 'ia Ama na ha'ataariau mai nau re'ia. 47 Ma wai 'unua ha'a-momori tana'amou, 'iatei na hinihiniau 'a daua'a i tahi tarau. 48 'Inau naasi bredi ni tahi! 49 'Iraau na wauwa agaa'i na'i 'oha bwani, rau ngau Mana na'i dora mangasara maraugu buna mae mau. 50 Ma'ata 'iraaui nei narai ngauai bredi na dio mai baaniai aro, rai daua nadaaui tahi tarau. 51 'Inau naasi bredi ni tahi nau dio mai baaniai aro. 'Iatei nai ngauai bredisi 'ai awa tarau, mana bredisi naasi abegu nau haua tanaraaui mwane inoni nai marewana hako do 'iraau rai tahi 'inia.” 52 Miraaui noni raugu heitohetohe hairiu 'iniai 'ado'ado 'anai mareho na 'unuasi. Marau o'ani, “'Ai he'ua nai haa 'inia tanagaaui abena 'anai ngaua?” 53 Mia Jisas 'agu o'ani 'iniraau, “'Inau wai 'unua ha'a-momori tana'amou, 'onaa namou bwa'i ngauai abena mana gonohiai 'abunai Garei Inoni, mou bwa'i dauai tahi tarau. 54 'Irai nei ra ngauai abegu mara gonohiai 'abugu, rau daua'a i tahi tarau, minau wai ha'a-suruta'eraau na'i ha'ahakonai dangi. 55 Suria na abegu naasi huunai mahoingau, mana 'abugu naasi huunai waini gono. 56 'Iraaui nei nara ngauai abegu mara gonohiai 'abugu rau ha'i ta'i beiau minau 'e ta'i beiraau. 57 'Ia Ama na tahitahi na ha'ataariau mai, me'iia na haua tanaaui tahi. 'A o'asi ro'u, 'iraaui nei narau ngauai abegu wai hauai tahi tanaraau. 58 'Inau naasi bredi na dio mai baaniai aro. 'Iatei nai ngauai bredi naasi, 'ai dauai tahi tarau. 'A bwa'i 'onaairaaui wauwa agaa'i narau ngauai Mana na'i dora mangasara maraugu mae ro'u mau.” 59 Ni mareho 'isi 'ia Jisas 'a maani'i na'i 'oha na ha'ausuriraaui noni na'i ruma ni ha'arahesi na'i Kapaniam.
I Ha'ausuringa'i 'Iniai Tahi Tarau 'A Bwara 'Anai Aidangisia
60 'A ragoi nei 'iniraaui nei rau araisuria Jisas narau o'ani, “Araha, ni ha'ausuringa'i 'isi ra bwara di'u 'anai aidangisi'i. Bwa'i ta sae naigui mwa'emwa'e 'anai araisuri'i!” 61 'Ia Jisas 'a aidangisia do 'iraaui rongoiusuri rau mangurunguru hairiu 'iniai marehosi, ma o'ani 'iniraau, “'A 'ua? Na mamaani nau hau'isi ra ha'awauni'i tahingamoo'i? 62 'Onaa na o'asi, ma'ai he'ua 'onaa namoi 'omesiau 'i Garei Inoni wai aho'i ara'ai dora na 'inau 'au boi baania? 63 Na Hi'ona Maea moi na matai hauai tahi tarau, inoni 'a bwa'i matai haua. Mana mwane mareho nau hadanga'ini'i tana'amou 'isi, ra boi baaniai Hi'ona Maea mara matai hauai tahi tarau tana'amou. 64 Ma'ata rei'uaa na o'asi, me tara'i nei 'ini'amou mou ai'a hinihiniau ro'u mau.” 'Ia Jisas 'a bwane aidangisiraau mau na'i na'o i nei narau bwa'i hinihinia mia tei nai usuha'inia tanaraaui maerongana. 65 Mia Jisas 'a o'ani ro'u 'iniraau, “Namoisi mareho nau bwane 'unua 'inia do 'a bwa'i nei nai matai boi beiau 'onaa na 'ia Amagu 'a bwa'i waia mai tanaau.” 66 Na'i 'ohasi 'a ragoi nei rau suria ga'u a Jisas narau rihota'i aho'i maraugu ai'a raba suria'a ro'u. 67 Mia Jisas 'a rihota'i wou tanaraaui ta'i tangahuru mana rua rongoiusuri ana ma o'ani 'iniraau, “'A 'ua? 'I'amou moi nugasiau o'asi ro'u?” 68 Mia Saemon Pita 'a aramia o'ani, “Araha, 'iatei ro'u nameigui suria, 'inia suri'i ha'atee amu'i'a naasi namei matai sadoiai tahi tarau. 69 Meu hinihini mameu 'iraraa do i'oe naasi noni maea na'o boi baania God.” 70 Naasi mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'A ha'a-momori, 'e waira ta'i tangahuru mana rua rongoiusuri nau 'ome sigihi'amou. Magu 'e ta'i 'ini'amou 'e adaro.” 71 Na'i 'oha na ha'atee o'asi, 'a hadanga'inia Jiudas garena Saemon Iskariot. 'Iia 'e ta'i 'iniraaui ta'i tangahuru mana rua rongoiusuri nai usuha'inia Jisas tanaraaui maerongana.
Jisas Mana Do'orana'i
1 Ma na'i muri 'ia Jisas 'a awa na'i Provensi Galili, ma 'a'aariha 'ari suri'i 'omaa. 'Iia 'a ai'a raba 'ari na'i Provensi Jiudea suria 'iraaui saemaua adaa'i Jiu rau bonasiai ngahu ha'amaesia. 2 Mana rongo 'anai 'adoma'i aho'isiai 'oha na 'iraaui wauwa adaa'i rau awa suri'i ruma saira na'i dora mangasara 'a gaarangi. 3 Miraaui do'orana'i a Jisas rau ha'ata'u'ua 'anai 'ari na'i Jiudea 'anai ha'ato'oai rongosi. Rau o'ani, “'Oi hano ma'oi 'ari Jiudea miraaui rongoiusuri amu'i rai 'omesi'i ha'abu'oahu na'oi haa'i! 4 'Onaa 'oi awa hatara'i moi 'ini, ma 'a bwa'i taro i atamu. 'Iniai to'oraa amua i mena 'anai hau'i mareho ha'abu'oahu o'asi, ma'oi ha'ata'ini'i tanaraaui mwani noni hako marai 'iraraa!” 5 Rau ha'atee o'asi, 'inia rei'uaa na 'iraau ra'i huunai do'orana'i, me 'iraau rau ai'a hinihinia. 6 Mia Jisas 'agu aramiraau o'ani, “Na'i 'ohani ai'a huunai madoraa goro tanaau 'anai 'ari Jiudea. 'I'amou rei'uaa namoi 'ari namoiwou ta madoraa, ma bwa'i 'ua tana'amou. 7 'Iraaui noni nai marewanani ra bwa'i 'itamou, me 'inau rai 'itaau suria 'au 'unua tanaraau doni barongadaa'i ra ta'a'i. 8 Moi 'ari mamoi ha'ato'oai rongosi. 'Inau 'au bwa'i 'ariwou mau 'inia 'a ai'a tari mau i madoraa agua.” 9 Na'i 'oha na 'ia Jisas 'a 'unu'i hakoi mareho 'isi, 'agu awa suriai taringai dangi na'i Provens i Galili.
Jisas 'A Ha'ausuriraaui Noni Na'i Ruma Maea Ana God
10 Mana'i murinai 'oha na 'iraaui do'orana'ia Jisas rau 'ari 'anai ha'ato'oai rongosi, 'ia Jisas 'a 'ari ro'u, ma'ata 'iia 'a hano haaria do 'iraau sae rau gasi 'omesia. 11 Miraau na saemaua adaa'i Jiu rau 'ome sibasiba 'inia marau heisosonga'i 'inia. 12 Mei beiraaui noni hunga, ra ragoi nei nara hadanga'inia Jisas. Tara'i nei rau o'ani, “'E sae goro naasi.” Ma tara'i nei rau o'ani, “Ai'a na! 'Ia mo'osi 'a pwari'iraaui noni.” 13 Ma bwara do tanei nai ramoramo 'anai ha'atee ha'aaneanea Jisas na'i maadaau hakoi noni, suria rau mamaa'usiraaui saemaua adaa'i Jiu. 14 Murina tara'i dangi, 'oha narau gaarangi tari wou na'i 'ubutanai rongo narau hauasi, 'ia Jisas 'a 'ari na'i Ruma Maea ana God ma ha'ausuriraaui noni. 15 Mana'i 'oha na 'iraaui saemaua adaa'i Jiu rau rongo'i ha'ausuringa'i na haa'i, rau kaeni heimwaota'i di'u marau ha'atee o'ani, “'A he'ua na aidangi di'u 'inia, 'inia 'iia ai'a ha'ausuringa'ini'i beigaaui mareho na 'igaau gau ha'ausuringa'ini'i?” 16 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Ni taha nau maani'i ai'a mareho na dowai 'adoma'ini'i moi haariau, ma'ata ra'i 'adoma'ina'i a God na ha'ataariau mai. 17 'Iatei na mwa'emwa'e 'anai ha'isuriai hei'irisina God nai matai aidangisia 'onaa ha'ausuringa'i nau haa'i 'isi ra boi baania God, ma'uasi ra'i mareho na 'inau 'au 'adoma'ini'i moi haariau. 18 'Iatei na hadanga'ini'i taha na 'adoma'ini'i moi haaria, 'a 'irisia moi do 'iraaui noni rai ha'a-aneanea. Ma'ata 'iatei na haa'i mareho 'anai ha'a-aneanea mo'o na ha'ataaria mai, ni ha'atee ana'i ra ha'a-momori, ma ai'a ta pwari'i na'i beia. 19 'Ia Moses 'a haa'i ringeringe tana'amou, magu ai'a ta ta'i nei 'ini'amou na do'ai araisuri'i hako. Naasi, ni 'uaana namou raba ngahu ha'amaesiau 'inia!” 20 Miraaui noni raugu o'ani 'inia, “I'oe 'e adaro na bwauni'o gasi! Ai'a ta nei nai 'unua do'a raba ngahu ha'amaesi'o!” 21 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'E ta'i ha'abu'oahu moi nau haua na'i dangi ni mamaro namou 'omesia ani, mamou heimwaota'i di'u'a 'iniai tau'aro nau hauasi. 22 Me 'i'amou mou haua ro'u i tau'aro na'i dangi ni mamaro na'i 'oha namou suriai ringei aha ha'ara 'onaai 'unua ana Moses. (Na ringesi 'a ai'a huunai boi baania Moses. 'A taraawa'a mau mai na'i madoraa ana Ebraham.) 23 'Onaa na taha mai madoraa 'anai hauai ringei aha ha'ara tanaai gare ma to'o na'i dangi ni mamaro, moi haua'a 'onaai ringe ana Moses na 'unua. Hoita, 'onaa namou hauai ringei aha ha'ara na'i dangi ni mamaro, ma'ua mou haungarimoou 'inia na'i 'oha nau ha'agorohia aho'i noni na'i dangi ni mamaro? 24 'A ai'a goro 'anai hiiria raurau i noni na'i 'oha namou ai'a aidangisia goroi taha na haua, ma'ata 'a goro domoi sadoia ha'agorohia, neina 'ai odo-odo i hihiiri namoi haua.”
Jisas i Nei Na 'Ia God Na 'Ome Sigihia
25 Miraau tara'i saeni Jerusalem rau o'ani, “Naasia mo'o nara raba ngahu ha'amaesiasi? 26 'Ome, 'iia 'a ha-hadahada hurasi tanaraaui noni magu ai'a ta nei 'iniraaui na'otara agaa'i naigui heitohetohe beia. Gasi raugu 'iraraa do 'iia naasi Ha'atahi? 27 'A ga'i bwa'i o'asi, 'inia 'igaau hako gau 'iraraai dora na 'ia mo'osi 'a boi baania. 'Inia na Ha'atahi 'ai ha'amaranga moi, ma 'abwa'i tanei nai 'iraraai dora na boi iei.” 28 Mia Jisas 'a ha'atee raha ara'a na'i 'oha na ha-ha'ausuri raaui noni na'i Ruma Maea ana God, 'a o'ani, “Ha'amomori! Mou 'adoma'inia domou 'iraraau mamou 'iraraai dora nau boi iei. Ma'ata, 'inau 'au ai'a boi suriai 'adoma'igu haariau, 'e nei na ha'ataariau mai me 'iia naasi na ha'a-momori tarau. 29 'Inau 'au aidangisia mo'osi suria 'inau 'au boi baania, me 'iia na ha'ataariau mai tana'amou.” 30 Miraau tara'i sae rau bonasiai daua 'anai ha'a-mama'aia magu bwara tanaraau suria 'a ai'a tari mau i madoraa. 31 Me 'a ragoi noni nara goni na'i 'isi narau hinihinia'a na'i 'ohasi marau ha'atee o'ani, “'Iia gasi Ha'atahi! 'Inia 'abwa'i ta sae'a ro'u naigui haa'i tara'i mwani ha'abu'oahu di'ua ro'ua mo'osi!”
Ra Bonasiai Daua Jisas 'Anai Ha'amama'aia
32 Na'i 'oha na 'iraaui Farisei rau rongoa do 'e mareho o'asi na 'iraaui noni rau hahaanata nga'inia 'inia Jisas, 'iraau Farisei beiraaui Na'ohadaa'i Piriisi rau ha'a-taariraaui hehei'oi narau 'omesuriai Ruma Maea 'anai daua Jisas. 33 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'Inau wai awa gere madoraa moi bei'amou mawai 'ari aho'i'a beia mo'o na ha'ataariau maini. 34 Moi towa'i sibaniau mamou bwa'i to'oagu, mana dora nawai awa iei, mou bwa'i matai taha iei.” 35 Miraaui saemaua adaa'i Jiu ra kakui ahudaau hako marau o'ani, “Na'i hei gasi naigui 'arieisi nai bwara 'inia tanagaau 'anai sadoia? Gasi 'ai 'ari beiraau tara'i ai Jiu ta marau he'ete'i? 'Onaa 'abwa'i, ma'ai hanoriai awa beiraaui nei narau ai'a Jiu 'anai ha'ausuriraau! 36 'E taha gasi 'ado'ado 'anai mareho na 'unuasi, do gai towa'i sibania magau bwa'i matai to'oana, mana dora nai awa iei, gau bwa'i matai taha na'iei?”
Waini Tahi
37 Na'i ha'ahakonai dangi anai rongosi, ma naasi dangi na ororiu di'u, 'ia Jisas 'a ura ara'a ma totoro tanaraaui noni o'ani, “'Onaa namou raba gono mamoi boi beiau! 38 'Inia i Usu-usu Maea 'a o'ani, ‘'Iatei nai hinihiniau, na hurahurai waini tahi 'ai hurahura hura'a baania.’ ” 39 (Na'i 'oha na hadanga'iniai waini tahi, 'iia 'a hadanga'iniai Hi'ona Maea narai haua tanaraaui nei narau hinihinia. Na Hi'ona Maeasi ra ai'a haua mau tanaraau, suria 'ia Jisas ai'a mae mau ma ai'a suruta'e 'anai ara'a mau i aro.)
Mwane Inoni Ra Ai'a To'oraai Ta'i 'Ado'ado 'Inia Jisas
40 Na'i 'oha na 'iraaui noni rau rongoa o'asi, raugu ha'atee o'ani, “Ha'amomori, 'ia mo'osi naasi rarabea nagau mamasia.” 41 Tara'i nei rau o'ani, “'Iia naasi Ha'atahi.” Ma tara'i nei 'iniraau rau heitohe ro'u mau, marau o'ani, “Mou 'adoma'inia do ni Ha'atahi 'ai hura'a mai baaniai Galili? 42 'Inia na'i Usu-usu Maea ra 'unu ha'agorohia do ni Ha'atahi 'ai huta mai baaniai burungana Deved i mwaeraha. Mana'i Betlehem naasi 'omaa na 'ia Deved na huta iei.” 43 Mana mwane inoni ra ai'a to'oraai ta'i 'ado'ado 'inia Jisas. 44 Ra'i nei rau raba daua 'anai ha'a-mama'aia maraugu ai'a ha'aagauhia.
'Iraau Na'otara Ra 'Utaia Jisas
45 Na'i 'oha narau aho'i mai sae hehei'oi na 'iraaui Piriisi mana Farisei ra ha'a-taariraau 'ari 'anai daua maia Jisas, ra songa'iniraaui sae hehei'oi o'ani, “Ni 'uaana namou ai'a waia mai 'inia?” 46 Miraau aramiraau o'ani, “'Ei, ai'a ta sae namei rongoa mau do'ai mamaani tari o'asi.” 47 Miraau haikou o'ani 'iniraaui sae hehei'oi, “'A 'ua? 'A rihota'ini'i ro'u 'adoma'imoo'i mamou hinihinia'a? 48 'A 'ua? 'E nei 'ini'ameu i na'otara ma'ua Farisei na hinihinia mo'osi? Ai'a na! 49 Na kaeni ruruha hako rau hinihinia 'inia rau ai'a huunai aidangisiai ringe ana'ia Moses. Nigaraau mia God 'ai ha'a-mama'airaau!” 50 Ma'e ta'i 'iniraaui saemaua adaa'i Jiu, naasi 'ia Nikodimas, 'ia mo'o na boi ga'u haaria ani beia Jisas. 'Iia 'a ha'atee o'ani 'iniraau, 51 “Na ringe agaau 'a 'unua do gau bwa'i matai hiiriai noni na'i 'oha nagau ai'a rongo ha'agorohia mau ta mamaani beia.” 52 Miraaugu ha'atee o'ani 'inia, “I'oe 'e ai Galili ro'u? 'Onaa 'oi 'ome riariaa goroi Usu-usu Maea, 'o ga'i 'omesia do ai'a do ta rarabea nai boi baaniai Galili.” 53 Miraaugu hano 'anai aho'i 'ari suri'i ruma adaa'i.
Urao Na Horosiai Ringei Ha'iwai
1 Mia Jisas 'a 'ari aho'i hungahungai 'Oliv, 2 mana'i haho'oa ta'aa na'i nata dangi 'a aho'i 'ari Ruma Maea. Miraau mwane inoni rau goni hako mai. Mia Jisas 'a heinagu auru ma ha'ausuriraau. 3 Na'i 'oha na ha-hadahada mau, 'iraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses, miraaui Farisei rau waia mai urao ha'iwai narau sadoia na'i 'oha na taritari'a beiai sae he'ete'i, marau ha'a-urasia na'i maadaau hako inoni. 4 Naasi marau o'ani 'inia Jisas, “Ha'ausuri, na uraoni ra sadoia na'i 'oha na taritari'a beiai sae he'ete'i. 5 Na'i ringe ana Moses, 'a 'unua do ra ga'i buta ha'amaesia mo'o nai haua o'asi. I'oe 'o 'adoma'i he'ua?” 6 Rau hauai heisonga'isi suria rau raba sadoia ta maho dorai subunia Jisas 'inia. Mia Jisas 'a mwaoro auru ma usu-usu na'i ano 'iniai kaka'una. 7 Na'i 'ohasi rau songa'inia wetewete moe'a, mia Jisas 'a ura arasi ara'a ma o'ani, “Hoita, moi buta'ia, ma'ata 'iatei na 'iraraa do 'a ai'a haua ta ta'i ora-ora'a, nai buta'ia 'iniai hau tahamora.” 8 Mia Jisas 'a mwaoro aho'i auru ma usu-usu ro'u 'iniai kaka'una na'i ano. 9 Na'i 'oha na 'iraaui mwane 'ani raugu rongoa o'asi, marau haihanori hako baaniai dorasi, taraawa'a beiraaui sae wari. 'Iia moia Jisas mana uraosi nararugu awa 'isi. 10 'Ia Jisas 'a ura arasi aho'i ara'a ma o'ani 'iniai uraosi, “Neiraau hei mwane 'ani? 'A 'ua? Ai'a tanei 'iniraau naigui ha'a-mama'ai'o?” 11 Mana uraosi 'a o'ani, “'Agu ai'aa'a Araha.” Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'Inau bwa'i ha'a-mama'ai'o ro'u. 'Oi 'ariwou ma'oigu abui ora-ora'a'a ro'u.”
Jisas Na Bewaa 'Anai Marewana
12 'Ia Jisas 'a o'ani 'iniraaui noni, “'Inau naasi bewaa tanaraaui saenai marewana. 'Onaa namoi suriau, mou bwa'i matai awa na'i kuhi, suria moi hano na'i bewaa nai wai'amou 'ari 'anai tahi tarau.” 13 Miraaui Farisei rau ha'atee o'ani, “Na mwane mareho na'o 'unu'i 'ini'o 'o 'unu'i moi haari'o, naasi meu bwa'i hinihini'o!” 14 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Rei'uaa na mareho nau 'unu'i 'isi 'au 'unu'i 'iniau haariau, ma'ata na mareho 'isi ra ha'a-momori. 'Inia 'inau 'au aidangisia na'i hei nau boi iei mana'i hei nau hano 'ana. 'I'amou ai'a 'iraraai dora nau boi iei, mana dora nawai 'ariei. 15 'I'amou mou hiiriai noni na'i wanawana 'onaai noni ni marewana moi. 'Inau ai'a hihiiri o'asi. 16 Ma 'onaa 'inau wai hihiiri, na hihiiri agua 'a ga'i ha'a-momori, 'inia 'inau ai'a hiiriai noni haariau, ma'ata 'ia Amagu na ha'ataariau mai 'a awa beiau. 17 Ni ringeringe amoou 'a o'ani, ‘'Onaa 'e waira rua rarui maaniai ta'i mamaani na'i kooti, ni marehosi 'a mena ma ha'a-momori.’ 18 'Inau 'au 'unu'i mareho 'iniau haariau, mana ruana naasi 'i Amagu na ha'ataariau mai.” 19 Miraaugu songa'inia o'ani, “Nahei'a amamu?” Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “Mou ai'a aidangisiau, me mou ai'a aidangisia ro'ua Amagu, 'inia 'onaa namoi aidangisiau, ma naasi moigui aidangisia ro'ua Amagu.” 20 'Ia Jisas 'a 'unu'i mareho 'isi na'i 'oha na ha-ha'ausuri na'i raronai Ruma Maea ana God, gaarangiai dora ra nuga iei bakosi ni nuga ha'a. Ma ai'a tanei nai daua Jisas 'anai ha'amaesia, suria 'a ai'a tari mau i madoraa 'ana.
Jisas 'A Ha'atee Ha'abasuraau i Saemaua Adaa'i Jiu
21 Mia Jisas 'a o'ani ro'u 'iniraau, “'Inau wai hano. 'I'amou moi sibaniau mamou bwa'i sadoiau mamoigui buna mae bei'i ora-ora'a amoo'i. Na dora na 'inau wai 'ariei mou bwa'i matai ataha na'iei.” 22 Miraau na saemaua adaa'i Jiu raugu o'ani 'iniraau haariraau, “'A 'ua gasi? 'Ai ngahuia haaria? 'E taha gasi na 'adoma'inia na'i 'oha na 'unua do gau bwa'i matai ataha na'i dora na 'iia 'ai 'ariei.” 23 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'I'amou baaniai ano, 'inau baaniai aro. 'I'amou anai marewana, 'inau ai'a anai marewana. 24 Naasi tarana nau 'unua 'inia do 'i'amou moi mae bei'i ora-ora'a amoo'i. 'Onaa namou bwa'i hinihinia do 'inau 'iatei nau 'unua 'iniau, moi mae bei'i ora-ora'a amoo'i.” 25 Miraau ha'atee o'ani 'inia, “'Oi 'unua tana'ameu, i'oe atei?” Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “'Inaua mo'o nau bwane 'unua tana'amou ani. 26 'A ragoi mareho na 'inau 'au ga'i 'unu'i 'ini'amou, ma 'anai hiiri'amou 'ini'i, ma'ata 'au bwa'i. 'Inia 'inau wai 'unu'i moi tanaraaui noni i taha nau rongo'i beia mo'o na ha'ataariau mai. Mana taha na 'iia na 'unu'i ra ha'amomori hako.” 27 Miraau ai'a aidangisia do'ia Jisas 'a mamaani 'abaiai Amana tanaraau. 28 Mia Jisas 'a o'ani, “Na'i madoraa namoi nugaau ara'a i Gare Inoni na'i dadaahoro mamoigui aidangisia do 'inau i nei nau 'unua do 'inau, mamoigui aidangisia ro'u do 'inau ai'a ha'isuri'i 'adoma'igu haariau 'ini'i mareho nau haa'i. Mana mareho nau maani'i ra'i mareho na 'ia Amagu na 'unu'i tanaau. 29 Mana nei na ha'ataariau mai 'a awa tarau beiau, 'iia 'a ai'a nugasiau. 'Inia 'inau 'au haa'i tarau i taha na rabasia dowai haa'i.” 30 Mara ragoi nei narau hinihini na'i 'oha narau rongo'i mareho na 'ia Jisas 'a maani'i. 31 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraaui Jiu narau hinihinia, “'Onaa namoi ha'isuri'i tarau i ha'ausuringa'i agu'i, 'i'amou ra'i rongoiusuri ha'a-momori agu'i. 32 Moi aidangisiai taha na ha'a-momori, mana taha na ha'a-momori 'ai ha'adadara 'amou.” 33 Miraaugu o'ani 'inia Jisas, “'I'ameu ra'i warowarona'i a Ebraham, ma ai'a ta nei na'i marewanani namei ha'i slev tanaa. 'E taha na'o 'adoma'inia na'i 'oha na'o 'unua do'ai ha'a-dadara'ameu?” 34 Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “'Inau wai 'unua ha'a-momori tana'amou, 'iatei na hauai ta'aa, 'iia 'e slev tanaai ora-ora'a. 35 Ni slev ra ai'a 'unua do 'iia 'e huunai gare anai bwauodo, ma'ata ni gare anai sae na bwauodo ra 'unua 'iniai huunai gare ana tarau'a. 36 Naasi 'onaa ni Garena God 'ai ha'adadara 'amou, 'i'amou moi dadara'a tarau'a. 37 Ha'amomori! 'Au 'iraraa do rei'uaa na 'i'amou ra'i warowarona'i a Ebraham, me tara'i abe 'ini'amou mou raba ngahu ha'amaesiau, suria mou ai'a dau'i ha'ausuringa'i agu'i. 38 'Inau 'au maani'i tana'amou i mareho nau 'omesi'i na'i 'oha nau awa beia Amagu. Mi'amou mou suri'i ha'ausuringa'i ana amamoou.” 39 Miraaugu 'unu ha'arangasia hura'a o'ani, “'Ia Ebraham naasi amameeu.” Mia Jisas 'agu o'ani 'iniraau, “'Onaa 'ia Ebraham naasi amamoou, mou ga'i ha'isuri'i herehere goro ana'i. 40 'Inau 'au 'unu'i tana'amoui mareho nara ha'a-momori nau rongo'i beia Amagu, mamougu raba ngahu ha'amaesiau. 'Ia Ebraham 'a bwa'i haa'i here o'asi. 41 Naasi 'a ha'ata'inia domou suria amamoou na'i 'oha namou hau'i here 'isi.” Miraau ha'atee o'ani 'inia, “'Ia God moi naasi huunai amameeu, mi'ameu ra'i huudi gare ana'i.” 42 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'Onaa 'ia God naasi Amamoou, 'i'amou mou ga'i ta'ahiau, suria na dio mai nau haa bei'amou, 'au boi baania God. 'Inau ai'a boi suriai 'adoma'igu haariau, ma'ata 'ia Ama na ha'ataariau mai. 43 Ni 'uaana namou ai'a aidangisi'i 'ini'i mareho nau hadanga'ini'i? 'A o'asi suria mou ai'a raba ha'isuri'i ha'ausuringa'i agu'i! 44 'I'amou amamoou 'ia Saetan. Na mareho ta'a'i na haa'i, na'isi mareho namou raba haa'i. Taraawa'ana mau mai, 'iia 'e inoni hahaingahu ma 'itaai taha na ha'a-momori suria 'iia 'a honu 'iniai pwari'i. Mana'i 'oha nai pwari'i, 'e mareho goro moi tanaa, suria 'iia 'e sae 'anai pwari'i, me 'iia 'e amadaaui mwane pwari'i hako. 45 Naasi na'i 'oha nau hadanga'ini'i taha nara ha'a-momori, 'i'amou ai'a hinihiniau, suria 'i'amou ra'i gare ana'i! 46 'Iatei 'ini'amou nai matai ha'ata'inia hura'a do 'inau 'au ora-ora'a? Ma 'onaa nau ha'a-momori, ma 'ua namou ai'a hinihiniau 'inia? 47 'Iatei na ha'i garena God, 'a wa'ewa'e 'anai bahurongo'i ha'atee ana'ia God, mana'i 'oha namou ai'a, 'a ha'ata'inia do 'i'amou ai'a gare ana'ia God.”
Jisas Mea Ebraham
48 Miraaui saemaua adaa'i Jiu raugu o'ani 'inia, “'Agu ai'a 'ome bwara'a! I'oe 'e sae ni Samaria ma'e adaro na bwauni'o!” 49 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'Inau ai'a adaro nai bwauniau. 'Inau 'au ha'ahoua Amagu me 'i'amou mou ai'a ha'ahouau. 50 'Inau ai'a bonasia dorai ha'ahauasaau, ma'ata 'e nei na raba ha'ahauasaau, mia mo'osi naasia mo'o na hihiiri odo-odo. 51 'Inau wai 'unua ha'a-momori tana'amou, 'iatei nai ha'isuri'i ha'ausuringa'i agu'i, 'a bwa'i mae!” 52 Miraaui noni raugu o'ani, “Naasi meugu 'iraraa goro do'e adaro mora na bwauni'o. 'Ia Ebraham miraaui rarabea rau mae, mi'oe 'o 'unua do tanei nai ha'isuri'i ha'ausuringa'i amu'i, 'a bwa'i mae! 53 'O 'adoma'inia do i'oe 'o ororiu di'uai wauwa agaaua Ebraham, miraaui rarabea narau bwane mae'a? I'oe 'o 'adoma'inia do i'oe atei?” 54 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'Onaa na 'inau haariau moi nau ha'ahauasaau haariau, ma ni mareho nau hauasi 'e mareho haaria moi. Me 'ia mo'o na ha'ahauasaau naasi Amagu, 'ia mo'o namou 'unua do 'iia naasi God amoou. 55 Ma rei'uaa namou 'unua do 'iia naasi God amoou, me 'i'amou ai'a gere aidangisia moe'a. 'Inau nau aidangisia goro. Ma 'onaa nawai 'unua do 'inau ai'a aidangisia, ma naasi 'inau wai pwari'i 'onaaiamou'a na. Me 'inau 'au aidangisia Amagu, mau araisuri'i ha'atee ana'i. 56 I amamoou a Ebraham 'a wa'ewa'e 'oha na 'adoma'iniai 'oha do 'inau wai boi. Mana 'oha na 'omesiai boi agua, 'a wa'ewa'e 'inia.” 57 Miraaugu o'ani 'inia, “Na harisimu ai'a gere tari moe'a i rima tangahuru ma'o 'unua'asi do muru hairee'i!” 58 Mia Jisas 'a o'ani, “Ha'amomori, 'inau wai 'unua tana'amou, 'oha 'ia Ebraham ai'a awa mau, 'inau bwani awa!” 59 Na'i 'ohasi 'iraaui noni raugu si'o hau 'anai buta'ia. Mia Jisas 'a bainihu ta'iniraau, ma kumusi hura'a baaniai Ruma Maea ana God.
Jisas 'A Ha'a-wanawanaai Sae Kuru
1 Na'i 'oha na 'ia Jisas 'a 'ari wou, 'a 'omesiai sae na huta ha'i kuru. 2 Miraaui rongoiusuri ana'ia Jisas raugu songa'inia o'ani, “Ha'ausuri, ni 'uaana nagu huta ha'i kuru 'inia mo'osi? 'E 'inona haaria nagu o'asi 'iniasi, ma'ua 'e 'inona amana mea inana?” 3 Mia Jisas 'a aramiraau o'ani, “Ni kuru na to'iasi, ai'a do 'a kuru 'iniai 'inona, ma'ua 'inona amana mia inana. 'Iia 'a kuru do neina 'ia God 'ai ha'ata'iniai mena ana na'i tau'aro goro nai haua tanaa na'i tahitahi ana. 4 Na'i 'oha na ai'a rodo mau, gai haa'i tatau'aro ana'ia mo'o na ha'ataariau mai, 'inia na rodo 'a raumwadu na bwa'i sae naigui haa ta tau'aro. 5 Na'i 'oha na 'inau awa mau na'i marewanani, 'inau naasi bewaa tanaraaui noni nai marewana.” 6 Mana'i 'oha na 'ia Jisas 'a ha'atee o'asi hako, 'a ngisu dioi ano. 'A dorariai mwagiro beiai ngisungisuna, ma tarohiai maana'i mo'osi 'iniai mwagirosi. 7 Naasi ma o'ani 'inia, “'Oi 'ari ma'oi aromaa na'i oboi wai ra 'unua 'inia Saeloam.” (Mana 'ado'ado 'anai Saeloam naasi “ra ha'ataaria 'ari.”) Na'i 'oha na 'ia mo'osi 'a 'ari ma aromaa hako na'i oboi waisi, 'agu aho'i mai na'i 'omaa ana ma wanawana'a. 8 Miraaui nei rau mono gaarangia mo'osi, ma tara'i nei narau 'iraraa do 'iia naasi sae kuru na haha'angoni ha'a ani, raugu heisosonga'i hairiu o'ani, “Naasi sae na kuru na heheinagu 'anai ha'angoni ha'a ani?” 9 Tara'i nei rau 'unua do 'iia, ma tara'i nei rau o'ani, “Ai'a, 'e sae he'ete'i na, magu 'ome 'onaaia moi!” Mana nei na haha'angonisi 'agu o'ani, “'Inau na, 'inau moi!” 10 Maraugu songa'inia o'ani, “Ma 'a he'ua na'ogu wanawana 'inia? 'Iatei na ha'a-wanawana'o?” 11 Mia o'ani 'iniraau, “'E sae nara 'unua 'inia Jisas na hauai mwagiro ma tarohia suri'i maagu, ma 'unua tanaau 'anai 'ari arohiai maagu na'i oboi wai na'i Saeloam. Hoita, na'i 'oha nau 'ari naugu aromaa na'i waisi, naasi mau wanawana'asi!” 12 Miraaugu songa'inia ro'u o'ani, “Ma naheia mo'osi?” Miagu aramiraau o'ani, “'Inaugu ai'a 'iraraa'a.”
'Iraau Farisei Rau Mamaani Beiai Sae Na Kuru Ga'u
13 Naasi maraugu waia mo'osi 'ari tanaraaui Farisei. 14 Mana'i dangi na 'ia Jisas 'a ha'agorohiai saesi, 'e dangi ni mamaro. 15 Miraau na Farisei raugu sosonga'inia 'iniai taha na to'o. Mia o'ani 'iniraau, “Na'i 'oha na tarohi'i maagu hako 'iniai mwagiro, 'a 'unua dowai 'ari arohiai maagu na'i oboi wai na'i Saeloam. Na'i 'oha nau 'ariwou mau aromaa hako, mau wanawana'asi.” 16 Ma tara'i Farisei rau o'ani, “'Ia mo'osi 'a ai'a boi baania God, suria 'a tau'aro na'i dangi ni mamaro.” Ma tara'i nei ra o'ani, “'Onaa 'e sae ora-ora'a moi, ma'ua na haua 'inia i ha'abu'oahu o'asi?” Na'i 'ohasi, 'e kae heihoa na to'o na'i ahoaadaau hairiu. 17 Miraaugu songa'inia ro'ua mo'o na huta ha'i kurusi o'ani, “I'oe 'o 'unua do 'ia mo'osi na ha'a-wanawana'o. I'oe 'o 'adoma'i he'ua 'inia mo'osi?” Miagu aramiraau o'ani, “'Inau 'au 'adoma'inia do 'iia 'e rarabea.” 18 Naasi miraaui saemaua adaa'i Jiu raugu ai'a raba hinihini'a ro'u do'ia mo'osi 'a kuru ga'u. Naasi marau soia inana mana amana, 19 rau songa'inirarua o'ani, “'A ha'amori do'e gare amurua na huta ha'i kuru naanisi? Ma'ua nagu wanawana 'inia?” 20 Mia inana mana amana mo'osi raru o'ani, “Miria miri 'iraraa do'e gare amiria na huta ha'i kuru. 21 Mana 'iraraai taha nagu taarai wanawana 'inia, ma'ua 'iatei nagu ha'agorohia, na miri ai'a mataia. 'Iia 'a mwanemaua'a, 'a matai hadahada haaria. Moi songa'inia mai mamaani haaria.” 22 Raru ha'atee o'asi, suria raru mamaa'usiraaui saemaua adaa'i Jiu, 'inia 'iraau rau bwani 'unua do 'onaa tanei nai 'unua do'ia Jisas naasi Ha'atahi, rai ha'aabua 'anai siri suri'i ruma ni ha'arahesi 'anai rihunga'i. 23 Tarana naasi nararu 'unua 'inia dorai songa'inia maai mamaani haraaria. 24 Naasi marau 'unua aho'i ro'u siri maia mo'o na huta ha'i kurusi marau o'ani 'inia, “'Oi duruduru na'i maana God doni mareho na'oi 'unu'i rai ha'amomori, 'inia 'i'ameu meu 'iraraa do 'ia Jisas 'e inoni ora-ora'a.” 25 Mia o'ani 'iniraau, “'Inau ai'a 'iraraa gasi 'e inoni ora-ora'a ma'ua ai'a. Ni mareho moi nau 'iraraa naasi, 'inau 'au huta ha'i kuru, mana'i 'ohani 'au matai wanawana'a!” 26 Miraau o'ani 'inia, “'E taha na haua, ma here he'ua 'oha na ha'agorohi'o?” 27 Mia mo'osi 'a o'ani 'iniraau, “Mou ai'a bwane rongoai 'unua agua ani? Ni 'uaana namougu raba rongoa ro'u 'inia? 'A 'ua? Mou raba ha'i rongoiusuri ana ro'u?” 28 Naasi marau ha'atee ha'ata'aia mo'osi, marau o'ani, “I'oe naasi rongoiusuri ana, 'i'ameu ai'a! 'I'ameu ra'i rongoiusuri ana'ia Moses. 29 'I'ameu 'iraraa do'ia Moses naasia mo'o na 'ia God na hadahada beia, me 'ia mo'osi, ai'a ta ta'i maho namei 'iraraa 'inia. Rei'uaa dora na boi baania, meu ai'a 'iraraa ro'u.” 30 Mana saesi 'a ha'atee o'ani, “'Ini 'uaana? 'Au kaeni heimwaota'i di'u 'ini'amou! 'Iia na ha'a-wanawanaausi, mamougu 'unua domou ai'a 'iraraai dora na boi baania! 31 'Igaau gau 'iraraa do'ia God 'a bwa'i matai arami'i ha'arahesi adaa'i noni ora-ora'a, ma'ata 'a wa'ewa'e 'anai aramiraaui nei ra ha'ahoua marau ha'isuriai hei'irisina. 32 Na'i taraawa'a na haua mai marewana, ai'a do ta sae nagai rongoa do'ai ha'a-wanawanaa aho'i tanei nai huta ha'i kuru. 33 Naasi 'ia mo'osi 'a bwa'i matai haua o'asi 'onaa na ai'a boi baania God.” 34 Miraaugu o'ani 'inia, “Taraawa'a mau mai 'oha na'o huta 'o honu 'ini ora-ora'a, ma'ogu raba ha'ausuri'ameu aho'i!” Naasi rau asihura marau taaria hura'a baaniai ruma ni ha'arahesi.
Kuru Ha'i Hi'ona
35 'Oha na 'ia Jisas 'a rongoai mareho na to'osi, 'a heisadoi beia mo'osi ma songa'inia o'ani, “'A 'ua? 'O hinihiniai Garei Inoni?” 36 Mia mo'osi 'agu o'ani 'inia, “Saemaua, 'oi ha'a-aidangisiau 'inia mo'osi mawai hinihinia.” 37 Mia Jisas 'agu o'ani 'inia, “'Iia na'o 'omesia'asi, 'iia namuru ta'i hahadahada na'i 'ohanisi.” 38 Na'i mau 'ohasi mana saesi 'a topira'i ruru auru tanaa Jisas ma o'ani, “Araha, 'inau hinihini'a!” 39 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'Inau 'au boi 'anai hiiriai marewana. 'Iraaui nei ra kuru rai 'ome'ome, miraaui nei narau 'adoma'inia dorau 'ome'ome, raigui aidangisia do 'iraau rau kuru.” 40 Miraaui Farisei narau ura 'isi na'i 'ohasi raugu o'ani 'inia, “'A 'ua? I'oe 'o 'unua do 'i'ameu meu kuru ro'u?” 41 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'Onaa namou ga'i kuru, mou ga'i bwa'i haai ora-ora'a namou hauasi. Mana 'unua amoou domou 'ome'ome nagu ha'ata'inia 'inia doni ora-ora'a amoo'i ra awa mau bei'amou.”
Na 'Omesuri Siip Bei'i Siip Ana'i
1 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani, “'Inau wai 'unua ha'a-momori tana'amou, 'iatei nai hane aharau na'i barai siip, ma ai'a siri na'i maanai bara, 'iia 'e sae beriberi! 2 'Inia na nei na huunai 'omesuri siip, 'ai siri ma'ata'a na'i maanai bara. 3 Na nei na 'omesuriai bara 'ai tahangiai maanai bara tanaa, miraaui siip rau rongo 'iraraai ringena marau boi beia. 'A 'unu'i atadi siip ana'i ma wairaau hura'a. 4 Na'i 'oha na soi goniraau hakoi siip ana'i, 'a na'otaradaau, miraau suria 'inia rau rongo 'iraraai ringena. 5 Me 'onaa ta sae he'ete'i nai 'unuraau mai, rai horata'inia. 'Inia rau bwa'i taraa to'o suria moi sae he'ete'i narau ai'a matanga'i rongoai ringena.” 6 'Ia Jisas 'a hauai heiha'auusi tanaraau, miraaui noni rau ai'a aidangisiai taha na bonasiai ha'ausuriraau 'inia. 7 Naasi magu ha'atee o'ani ro'u, “'Inau wai 'unua ha'a-momori tana'amou, 'inau naasi maanai barai siip. 8 Tara'i nei nara boi na'o 'iniau rau 'onaai sae beriberi, 'inia rau here ha'a-ta'airaaui noni 'ini'i ha'ausuringa'i pwapwaari'i adaa'i. Me ni siip agu'i rau ai'a araisuriraau. 9 'Inau naasi maanai barai siip. 'Iatei nai boi beiau 'anai siri na'i raronai bara wai ha'atahia. 'Iia 'ai dadara'a 'onaai siip na matai hano hairiu 'anai siba 'ana mahoingau. 10 Na sae beriberi 'a boi moi 'anai beri, heingahu, ma 'anai hereta'aa. 'Inau 'au boi 'anai hauai huunai tahi tanaraaui noni, tahitahi na honu 'ini'i mwane mareho goro. 11 “'Inau naasi 'omesuri siip goro. 'I nei na 'omesuri siip goro 'a mwa'emwa'e 'anai mae 'ini'i siip. 12 Na nei nara horia moi 'anai 'omesuri, 'a matai hora moi na'i 'oha nai 'omesiai misu tari na boi 'anai ngaa'i siip. 'Iia 'a matai hora moi baani'i, suria 'iia ai'a to'ora'i siip 'isi, me 'iia 'a ai'a huunai sae 'omesuri siip. Mana'i 'oha nai hora, na misu tari 'ai tariha'ini'i siip, mana siip rai 'adarara. 13 Na nei nara horia 'anai 'omesuri 'a hora suria 'iia ra horia moi 'anai 'omesuri, ai'a do 'a huunai 'adoma'i ororiu 'ini'i siip. 14-15 “'Inau naasi 'omesuri siip goro minau mwa'emwa'e 'anai mae 'ini'i siip agu'i. 'Inau 'au 'irara'i siip agu'i, mana siip agu'i ra 'iraraau ro'u. 'A 'onaai 'iraraau ana Amagu, minau 'iraraa ro'u a Ama. 16 Na'i raronai bara, ra'i siip agu'i ra ai'a awa mau na'iei na 'inau wai wairaau ro'u mau mai. 'Iraau rai rongo 'iraraai ringegu. Rai ha'i ta'i ruruhai siip, marai to'oraai ta'i 'omesuri. 17 “'Ia Amagu 'a huunai ta'ahiau suria 'au mwa'emwa'e 'anai wateai tahingagu 'anai mae. 'Au wateai tahingagu neina 'inau wai matai tahi aho'i ro'u. 18 'A bwa'i nei nai matai ha'amaesiau 'onaa 'inau 'au bwa'i wateau. 'Inau 'au wateai tahingagu dadara'a. 'Inau nau to'oraai mena 'anai watea, mau to'oraai mena 'anai tahi aho'i, 'inia naasi taha na 'ia Amagu 'a ha'atoraau 'inia.” 19 Na'i 'oha na 'unu'i mareho 'isi, 'iraaui Jiu 'a heiruarua'a i 'ado'adodaa'i 'ini'i. 20 Tara'i nei 'iniraau rau o'ani, “'Ia mo'osi 'e adaro na bwaunia ma bweu'asi. Moi abui bahurongo'i mareho na maani'i.” 21 Ma tara'i nei 'iniraau rau o'ani, “Ra ai'a rongo o'asi sae ra bwaunira i adaro. Ni adaro 'a bwa'i matai ha'a-'ome'omeai sae na huta ha'i kuru!”
'Iraaui Jiu Rau Bonasiai Ngahu Ha'amaesia Jisas
22 Ma tari mai madoraa ni wanusi. 'Ia Jisas 'a awa na'i Jerusalem na'i 'oha nara hauai rongo 'anai 'adoma'i aho'isiai 'oha nara tahangiai Ruma Maea ana God. 23 Mana'i raronai Ruma Maea, 'ia Jisas 'a 'ariwou na'i dora nara 'unua 'iniai Abaihare ana Solomon. 24 Miraaui saemaua adaa'i Jiu rau goni wou hunia marau o'ani 'inia, “'I'ameu 'a kakui ahumeeu orea'a mai 'ini'o. 'Onaa i'oe naasi Ha'atahi, ma'oi 'unua ha'a-momori tana'ameu.” 25 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'Inau bwane 'unua tana'amou memou ai'a hinihiniau. Ni mwane mareho nau hau'i beiai mena ana Amagu naasi nara ha'ata'inia hura'a do 'inaua tei. 26 Mou ai'a hinihiniau suria mou ai'a aba 'ini'i siip agu'i. 27 Na siip agu'i ra rongo 'iraraai ringegu. 'Inau 'irararaau, miraau rau suriau. 28 'Inau 'au hauai tahi tarau tanaraau, miraau rau bwa'i siri na'i mae tarau. 'A bwa'i nei nai hasuiraau baaniau, 29 'inia 'ia Amagu na wateraau mai tanaau, me 'iia 'a wetewete ma mena di'u'i mwane mareho hako. Naasi, 'a bwa'i nei nai matai hasuiraau hura'a baania Amagu. 30 'Inau mea Amagu 'e ta'i.” 31 Na'i 'ohasi, 'iraaui saemaua adaa'i Jiu rau si'o hau ro'u dorai buta ha'amaesia. 32 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “'Inau 'au hau'i mwane mareho goro na 'ia Amagu na 'unu'i tanaau. 'E nei he'ua 'ini'i tatau'aro goro 'isi namou raba ha'amaesiau 'inia?” 33 Miraau o'ani 'inia, “'I'ameu ai'a raba buta'i'o 'ini'i mareho goro na'o haa'i, me 'o hadahada ha'ata'aia God. I'oe 'e taraani noni moi ma'ogu 'unua haari'o do i'oe God!” 34 Mia Jisas 'a o'ani ro'u 'iniraau, “Na'i Usu-usu Maea agaau ra usua dio do'ia God 'a o'ani 'iniraau tara'i na'otara, ‘'I'amou ra'i god.’ 35 Mana mareho na awa dio na'i Usu-usu Maea 'a ha'a-momori tarau. Naasi, 'onaa 'iraaui nei narau dau'i ha'atee ana'ia God ra 'unu god 'iniraau, 36 ni 'uaana namou 'unua 'inia do'au ha'atee ha'ata'aia God na'i 'oha na 'inau 'au 'unua do 'inau 'e gare ana moi? 'Inia 'inau naasi nei na 'ia God na 'ome sigihiau ma ha'ataariau mai na'i marewana. 37 'Onaa na 'inau ai'a hau'i taha na 'ia Amagu na haa'i, mamoi abui hinihiniau. 38 Ma 'onaa nau haa'i taha 'ia Amagu na hau'i, rei'uaa namou ai'a hinihini'i ha'atee agu'i, me moi hinihini'i taha nau haa'i mamoigui tano aidangisia do 'ia Ama 'e ta'i beiau, me 'inau 'e ta'i beiai Ama.” 39 Na'i 'ohasi rau raba daua ro'u 'anai hiiria magu bwara, 'ia Jisas 'a hano moi baaniraau. 40 Mia Jisas 'a aho'i 'ari nata bataraui wai rahai Jodan, ma awa na'i dora na 'ia Jon na bwa-bwareomaearaau ga'u i sae. 41 Ma ra ragoi noni ra boi beia. Miraaugu o'ani 'iniraau hairiu, “'Ia Jon 'a ai'a haa'i tara'i ha'abu'oahu, ma'ata na mwane mareho na 'unu'i 'inia mo'oni ra ha'a-momori hako.” 42 Mana'i 'ohasi, rau ragoi nei narau hinihinia.
Lasarus 'A Mae
1 Ma'e sae na atana 'ia Lasarus 'a daoha. 'Iia 'a awa na'i Betani beiraruai rua asina, 'ia Meri mea Maata. 2 'Iiasi a Meri, naasi Meri na erisiai bei rumu na si'ini goro na'i uwana'ia Jisas, ma ha'amaha'i 'iniai warihuna. 3 Mia Meri mea Maata raru ha'ataari hadahada 'ari tanaa Jisas o'ani, “Araha, na nei na'o ta'ahia di'u 'a daoha.” 4 Na'i 'oha na'ia Jisas 'a rongoa, 'a o'ani, “Ni daoha na to'ia Lasarus 'a bwa'i maesia. 'Iia 'a daoha neina mena ana God 'ai ha'ata'i marai ha'aaneaneai Garena 'inia.” 5 Ma rei'uaa na 'ia Jisas 'a ta'ahia Maata mea Meri mea Lasarus, 6 'iia 'a awa ro'u mau suriai rua dangi na'i dora na awa 'ieisi. 7 Ma o'ani 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “Gau magai aho'i 'ari Jiudea.” 8 Miraaui rongoiusuri ana'i rau ha'atee ha'abwarasia o'ani, “Ha'ausuri, na'i moi dangi ani narau raba buta ha'amaesi'o i saemaua adaa'i Jiu, ma'o 'unua'a do gai 'ari aho'i ro'usi?” 9 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Na dangi 'a marewa suriai ta'i tangahuru mana rua 'aoa. Naasi 'onaa 'iatei nai hahano na'i dangi, 'a bwa'i tora'i, 'inia na sina 'a bewaasia. 10 Me 'onaa nai hano na'i rodo, 'iia 'a matai tora'i suria 'a ai'a marewa.” 11 Naasi ma ha'atee o'ani, “I geresae agaaua Lasarus 'a mauru'a, ma'ata 'inau wai 'ari mawai ha'araia.” 12 Miraaui rongoiusuri ana'i rau o'ani 'inia, “Araha, 'onaa na mauru moi, me 'a ha'ata'inia do 'iia 'ai goro moi.” 13 Rau ha'atee o'asi suria rau 'adoma'inia do 'ia Lasarus 'a mauru mora moi, ma'ata 'ia Jisas 'a 'iraraa do'a mae'a. 14 Naasi magu 'unu ha'agorohia o'ani tanaraau, “'Ia Lasarus 'a mae'a. 15 Me 'ini'amou, 'a goro do'au ai'a awa 'oha na mae, 'inia naani'a i madoraa goro tana'amou 'anai nugaai hinihinimoou beiau. Boi, magai 'ari 'omesia.” 16 Mia Tomas, 'ia mo'o nara 'unua 'iniai 'Iu, 'a o'ani 'iniraau hakoi rongoiusuri, “Gau magai 'ari, magai mae ro'u beia Jisas.” 17 Na'i 'oha na 'ia Jisas 'a ataha woui Betani, rau 'unua tanaa do'e hai dangi na hako'a murinai aoraa ada Lasarus na'i wabwa. 18 I Betani 'a ga'i 'onaai oru kilomita moi baaniai Jerusalem. 19 Ma naasi ra ragoi Jiu nara boi 'anai ada'imae mara bonasiai ha'a-aro'i ahudaru'i a Meri mea Maata 'iniai koadarua na mae. 20 Na'i 'oha na 'ia Maata 'a 'iraraa do'ia Jisas 'a gaarangi ataha, 'a hura'a 'anai heisadoi beia. Na'i 'ohasi 'ia Meri 'a awa moi siri na'i ruma. 21 Mia Maata 'a o'ani 'inia Jisas, “Araha, 'onaa na'o ga'i bwane awa 'ini, ni koagua Lasarus 'a ga'i bwa'i mae. 22 Ma'ata rei'uaa na'i 'ohani, 'au 'iraraa do'ia God 'ai matai haua tana'o i taha na'oi ha'angonia 'inia.” 23 Mia Jisas 'a o'ani 'inia Maata, “'Ia koamu 'ai suruta'e aho'i.” 24 Mia Maata 'a o'ani 'inia, “'Io, 'au 'iraraa do'ai suruta'e aho'i beiraaui nei narai suruta'e aho'i na'i ha'ahakonai dangi.” 25 Mia Jisas 'a 'unua tanaa, 'a o'ani, “'Inau naasi nei 'anai ha'a-suruta'eraau aho'i noni ma 'anai haua tanaraau i tahi tarau. 'Iatei nai hinihiniau, rei'uaa nai mae, 'iia 'ai tahi mau. 26 Mia tei na tahi ma hinihiniau, 'ai dauai tahi tarau. 'O hinihiniai mareho nau 'unuasi Maata?” 27 Mia Maata 'a o'ani 'inia Jisas, “'Io Araha, 'inau 'au hinihini do i'oe naasi Ha'atahi, 'i garena God nameu 'adoma'inia do'ai boi marewana.”
Jisas 'A Angi
28 Naasi mia Maata 'a hano baania Jisas, ma aho'i 'ari beia Meri. 'A siriwou na'i ruma ma waia beira'i a Meri ma o'ani 'inia, “Na ha'ausuri 'a ada'a magu raba re'i'o.” 29-30 Na'i 'ohasi 'ia Jisas 'a awa mau bohura'a 'iniai 'omaa na'i dora na 'ia Maata 'a heisadoi beia ei. Hoita, 'ia Meri 'a suruta'e raharaha moi ma hura'a 'anai 'ari heisadoi beia Jisas. 31 Na'i 'oha narau re'ia o'asi, 'iraaui sae narau awa beia 'anai bonasiai ha'a-aroahuna, rau suruta'e ro'u marau suria hura'a, 'inia rau 'adoma'inia do 'ai 'ari hera 'anai angi na'iei. 32 'Ia Meri 'a hura'a ma 'ari odo-odo na'i dora na 'ia Jisas 'a awa iei. Mana'i 'oha na 'omesia Jisas, 'a 'ariwou ma topiruru auru tanaa ma o'ani, “Araha, 'onaa na'o ga'i bwane awa 'ini, ni koagua Lasarus 'a ga'i bwa'i mae!” 33 Mia Jisas 'a re'iai 'omehana Meri 'oha na angiangi, miraau ro'u i sae narau suria rau angi ro'u. 'Ia Jisas 'a ahutotou di'u, ma ta'aai tahingana, 34 ma o'ani, “Na'i hei namou nugaa ieia Lasarus?” Miraau o'ani 'inia, “Araha, gai 'ari ma'oi 'omesia.” 35 Mia Jisas 'a angi. 36 Miraaui nei narau ura gaarangi rau o'ani, “Moisu 'omesiai ta'ahia na haua.” 37 Ma tara'i nei ra o'ani, “'Ia mo'osi 'a ha'a-'ome'omeai sae kuru. Ni 'uaana na ai'a boi 'inia 'anai ha'agorohia aho'i a Lasarus neina 'ai abui mae?”
Jisas 'A Ha'asuruta'ea Lasarus Baaniai Mae
38 Mia Jisas 'a ataha na'i dora nara toringia iei abena Lasarus ma ahutotou di'u. Mana dorasi, 'e wabwa nara ha'abwarasiai maana 'iniai hau. 39 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Moi rahia baira'i hausi baaniai maanai wabwa.” Mia Maata, asina mo'o na maesi, 'a ha'atee o'ani, “Araha, 'ai si'ini ta'aa di'u'a, 'inia 'e hai dangi na hako'a murinai mae ana.” 40 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “Nau bwane 'unua tana'o do'oi 'omesiai mena ana God, 'onaa na'oi hinihini!” 41 Naasi maraugu rahia baira'i hau baaniai maanai wabwa. Mia Jisas 'a wana ara'ai aro ma o'ani, “Ama, 'au ha'atee ha'agorohi'o 'ini rongoau amua. 42 Mau 'iraraa do 'ado 'oha 'o rongoau. Ma'ata 'iniraau mwane inoni 'ini, nau ha'atee raha 'inia hura'a, marai hinihini do i'oe na'o ha'ataariau mai.” 43 Mia Jisas 'agu totoro o'ani, “Lasarus, 'oi hura'a mai!” 44 Mia Lasarus 'a hura'a mai bei'i mau i bwana ra ho'ua 'ini'i rima mana uwana'i mana bwana nara kukuhaia 'iniai bwauna. Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Moi rahi'i baania i bwana ra ho'ua 'ini'i maai hahano a'ora!”
'E Ha'aradorado 'Anai Ngahu Ha'amaesia Jisas
45 'A ragoi nei 'iniraaui Jiu nara boi beia Meri narau hinihinia Jisas 'oha narau re'ia do 'a ha'a-suruta'ea Lasarus baaniai mae. 46 Ma tara'i nei he'ete'i, rau 'ari ataha beiraaui Farisei marau rangasia tanaraaui taha na 'ia Jisas 'a haua. 47 Miraaui Na'otara adaa'i Piriisi, miraaui Farisei rau soiraau goni ruruha adaau nara 'unua 'iniai Kansol 'anai hadanga'iniai marehosi. Rau songa'iniraau hairiu o'ani, “'E taha nagai haua? Ra'i mwane ha'abu'oahu na bwane haa'i a mo'osi. 48 Ma 'onaa nagai nugasia moi o'asi, mana mwane inoni hako rai suria. 'Aigu 'ariwou miraaui bwauodo anai Gaumani anai Rom rai matai boi 'anai here ha'ata'aiai Ruma Maea ana God mana inoni agaa'i!” 49-50 Ma'e ta'i 'iniraau na atana 'ia Kaeafas 'a o'ani, “Oru bweu! Ai'a goro do rai urumota'iniraau hakoi noni. Nigasia mo'osi mai mae dingadaau hako.” Na'i harisisi, 'ia Kaeafas na Na'ohadaaui Piriisi. 51 'Ia Kaeafas ai'a do 'a 'unuai marehosi suriai 'adoma'ina haaria. Na'i tatau'aro ana 'onaai Na'ohadaaui Piriisi, 'ia God na tau'aro na'i 'adoma'ina 'anai ha'arangasia hura'a do'ia Jisas 'a ga'i mae dingadaau hakoi noni. 52 Mana ha'atee duruduru naasi, ai'a do'ia Jisas 'ai mae 'iniraau moi garenai Israel. Me 'ai mae ro'u 'iniraaui nei ana'ia God nara awa 'adarara 'ari suriai marewana marai boi goni beiraaui Jiu marai awa 'onaai ta'i ruruha. 53 Taraawa'a na'i dangisi 'iraaui saemaua adaa'i Jiu rau taraawa'a ha'aradorado 'anai ha'amaesia Jisas. 54 Naasi suriai o'asi ana, 'ia Jisas 'a mamaro 'anai haai tau'aro ana beiraaui Jiu ma hura'a baaniai Jerusalem. 'A hano beiraaui rongoiusuri ana'i marau 'ari awa na'i Efrem, 'e 'omaa gaarangiai kae dora mangasara. 55 Mana madoraa 'anai 'adoma'i aho'isiai Roho Aharau 'a gaarangi'a. Ra ragoi noni baani'i mwane 'omaa he'ete'i hairiu nara 'ari Jerusalem 'anai hauai ringe 'anai ha'a-arariraau na'i maana God maigui taraawa'a i rongosi. 56 'Iraaui noni 'isi rau wanawana sibasiba 'inia Jisas. Ma na'i 'oha ra goni mai na'i Ruma Maea rau songa'i hairiu o'ani, “Mou 'adoma'i he'ua? Mou 'adoma'inia do 'a ga'i boi na'i 'oha nagai ha'ato'oa i Roho Aharau?” 57 Rau 'unua o'asi suria 'iraaui Na'ohadaa'i Piriisi, rau bwane 'unua tanaraaui noni do 'onaa tanei 'iniraau nai 'ome sadoia Jisas, 'ai 'unua raurau tanaraau marai daua.
Meri 'A Ringisiai Rumu Na'i Uwana'i a Jisas
1 'E ono dangi namau maraigui ha'ato'oai rongo 'anai 'adoma'i aho'isiai Roho Aharau. 'Ia Jisas 'a aho'i 'ari na'i Betani, i 'omaa na 'ia Lasarus na awaiei, 'ia mo'o na 'ia Jisas 'a ha'a-suruta'ea aho'i baaniai mae. 2 Miraau ha'aagauai mahoingau tanaa Jisas na'isi, 'ia Maata naasi na 'a'au 'anai ha'atora'iniai mahoingau tanaraau. Mia Lasarus naasi ta'i 'iniraaui nei narau heinagu na'i dora ngaungau. 3 Mia Meri 'a siri mai beiai gere bei na honu 'ini rumu na hori bwara di'u. 'A ringisia na'i uwana'i a Jisas 'anai ha'ahoua, magu ha'amaha'i 'iniai warihuna. Mana si'inihanai rumusi 'a adaahusia hako i rumasi. 4 Mia Jiudas Iskariot, 'e ta'i 'iniraaui rongoiusuri ana'i na awa ro'u 'isi. 'Ia Jiudas naasia mo'o nai usuha'inia Jisas tanaraaui maerongana. Mia Jiudas 'a ha'atee o'ani, 5 “'Ei, 'a ga'i raonga'iniai rumusi, mana ha'a 'ana 'a ga'i 'a'auhiraau 'iniai pohara. Na rumusi ra ga'i horia 'iniai oru 'arangi korai ha'a.” 6 Rei'uaa na ha'atee o'asi a Jiudas, ai'a do'a huunai ta'aabena 'iniraaui pohara, me suria 'iia 'e sae beri. 'Iia naasi na 'omesuriai ha'a adaaui rongoiusuri, magu tara'i 'oha 'a rahi ha'a moi nana haaria. 7 Mia Jisas 'agu ha'atee o'ani, “Nigaa! 'Ia Meri 'a haua o'asi 'anai ha'aagauau 'anai 'oha narai toringiau. 8 'Iraaui nei pohara rai awa tarau moi bei'amou. 'Inau na bwa'i.” 9 Na'i 'oha na 'iraaui noni rau 'iraraa do'ia Jisas 'a ataha, rau goni hako mai 'anai 'omesia, ma 'anai 'omesia ro'ua Lasarus, mo'o na 'ia Jisas 'a ha'asuruta 'ea aho'i baaniai mae. 10-11 Na'i 'ohasi 'a ragoi Jiu naraugu ai'a raba suriraau'a i Na'ohadaa'i Piriisi marau hinihinia Jisas 'iniai maho na to'o beia Lasarus. Naasi miraaui Na'ohadaa'i Piriisi rau hauai ha'aradorado 'anai ha'amaesia ro'ua Lasarus.
Jisas 'A Ha'ata'inia Do 'Iia Na Mwaeraha
12 Mana'i nata dangi, 'iraaui noni nara boi 'anai ha'ato'oai Roho Aharau na'i Jerusalem rau rongoa do'ia Jisas 'a boi'a 'anai Jerusalem. 13 Naasi rau hano marau haa'i hahaai niu, marau 'ari suri tara 'anai heisadoi beia Jisas. Na'i 'oha narau 'ariwou suri tara, rau totoro o'ani, “Ha'aasaa God! Araha God, 'oi ha'agorohia mo'o na'o ha'ataaria mai! 'Oi ha'agorohiai mwaeraha ameeui Israel!” 14 Jisas 'a hauai dongki ma heinagu na'i hungana, 'a 'onaai taha na Usuusu Maea na 'unua na o'ani, 15 “Mou abui mamaa'u i noni nai Jerusalem. 'Ome, na mwaeraha amoou 'a ta'e mai na'i hunganai garei dongki.” 16 Na'i 'ohasi 'iraaui rongoiusuri ana'i rau ai'a aidangisia do ni mareho 'isi ra'i mareho na 'iraaui rarabea rau bwane 'unu'i na'i Usu-usu Maea. Mana'i 'oha na 'ia Jisas 'a suruta'e aho'i ma ara'ai aro, naraugu aidangisia doni mareho nara usu'i dio na'i Usu-usu Maea ra to'o ha'a-momori. 17 'Iraaui nei narau 'omesia Jisas 'oha na ha'a-suruta'ea Lasarus baaniai mae, rau taroha'inia ro'u tanaraau tara'i noni. 18 Ma ragoi noni narau 'ariwou 'anai heisadoi beia Jisas 'iniai rongoa ada i ha'abu'oahu na hauasi. 19 Miraaui Farisei raugu ha'atee o'ani hairiu, “'Ome, gau heho'a! 'A bwa'i maho na gaigui haua. 'Inia 'a 'ome 'onaa doni mwane inoni hako rau suria'a!”
Jisas 'A Hadanga'iniai Mae Nai Haa
20 Ma tara'i ai Grik narau boi 'anai ha'ato'oai Roho Aharau na'i Jerusalem, 21 rau 'ari ataha beia Pilip, 'e rongoiusuri na boi baania 'omaai Betsaeda na'i Galili. Rau o'ani 'inia, “Saemaua, meu raba 'omesia Jisas.” 22 Mia Pilip 'a 'unua tanaa Andru mararu 'ari 'anai 'unua tanaa Jisas. 23 Na'i 'oha nararu 'unua tanaa, 'ia Jisas 'a ha'atee o'ani, “'Ohani 'a tari'a i madoraa 'anai Garei Inoni 'anai mae, neina 'ai ara'ai aro 'anai ha'ahoua. 24 Ha'amomori, wai 'unua ha'a-momori tana'amou, ni korai wiit 'ai ahoda aurui ano maai mae ma'ata'a, ma ta wiit haoru nai raboa ara'a maigui haa'i mwane kora haoru. Ma 'onaa na bwa'i mae, na korai wiitisi 'ai tara tata'isada moi. 25 'Iatei nai ta'ahia di'u haariai tahingana na'i marewanani, 'ai ha'aai 'aai huunai tahi. Mia mo'o na ai'a ta'ahia di'ui tahingana na'i marewanani, 'ai daua nana haariai tahi na bwa'i hako. 26 'Iatei na raba ha'i noni tatau'aro agua, 'ai boi suriau, 'inia na inoni tatau'aro agua 'ai awa tarau na'i dora na 'inau wai awaiei. Ma 'onaa narai suriau, 'ia Amagu 'ai ha'ahouraau.” 27 Maagu o'ani ro'u, “Na 'adoma'igu 'a ha'a-arungata'aiau di'u. Wai 'ua? Wai ha'arahesi o'ani gasi? ‘Ama, 'oi abui watea dowai rongomaata'i o'asi!’ Ma'ata naasi taranai taha nau boi 'inia! 28 Wai ha'arahesi o'ani. ‘Ama, 'oi hauai taha narai ha'aasaa 'inia i atamu.’ ” Ma'e ringe na ao dio mai baaniai aro, 'a o'ani, “'Au bwane hauai taha narai ha'aasaa 'inia i atagu, mawai haua ro'u mau.” 29 Na'i 'oha 'iraaui noni rau rongoai ringe, tara'i nei rau 'adoma'inia do'e hita, ma tara'i nei rau 'unua hura'a do'e enjel na ha'atee tanaa. 30 Mia Jisas 'agu o'ani 'iniraau, “Na ringe nagau rongoa, ai'a do 'anai 'a'auhiau, me 'anai 'a'auhi'amou 'anai hinihiniau. 31 Na'i 'ohani 'ia God 'ai hiiriraau hakoi noni nai marewana, mai ha'ahehoa Saetan na marungiai marewanani. 32 Mana'i 'oha narai nugaau ara'a, wai taragoni'i mwane inoni hako tanaau.” 33 'A ha'atee o'asi 'anai ha'a-aidangisiraau 'iniai here narai ha'amaesia 'inia na'i dadaahoro. 34 Miraaui noni rau o'ani, “'I'ameu meu 'omesia na'i Usu-usu Maea doni Ha'atahi 'a bwa'i mae. Ni 'uaana na'o 'unua 'inia dorai nugaa ara'ai Garei Inoni? 'Iatei Garei Inoni na'o hadanga'iniasi?” 35 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Ni bewaa 'ai awa bei'amou ta gere madoraa moi. Naasi moi hahano na'iei na'i 'oha na awa mau bei'amou, neina mou bwa'i suapou, mana kuhi 'a bwa'i kuhisi'amou. 'Inia 'onaa namoi awa na'i kuhi, mou bwa'i aidangisiai dora namou hahano 'ana. 36 Moi hinihiniai bewaa na'i madoraa na awa mau bei'amou, naasi mamoigui ha'i gare ni bewaa.” Na'i 'oha na ha'atee o'asi hako tanaraau, 'ia Jisas 'a hano ma awa baira'i baaniraau.
'Iraaui Jiu Rau Ai'a Hinihinia Jisas
37 Ma rei'uaa na 'ia Jisas 'a hau'i mwane ha'abu'oahu na'i maadaaui noni, me 'a ragoi nei narau ai'a hinihinia ro'u mau. 38 Ma naasi taha na 'ia Rarabea Aisaea 'a bwane 'unua do'ai to'o. 'A o'ani, “Araha God, 'e taringai sae moi nara hinihiniai taroha nameu maania. Ma ai'a ragoi nei nara 'ome 'iraraai mena amua na'o ha'ata'inia!” 39 Mana taranai taha narau ai'a hinihini 'inia, 'ia Aisaea 'a 'unua hura'a o'ani, 40 “'Ia Araha God 'a ha'akuru'i maadaa'i, ma ha'ababau'i 'adoma'idaa'i. 'Onaa 'a ga'i bwa'i o'asi, rau ga'i 'ome 'irara'i mareho 'ini'i maadaa'i, marau ga'i aidangisi'i mareho 'ini'i 'adoma'idaa'i, marau ga'i rihota'i tanaau mawai ha'agorohiraau baaniai taha na to'iraau.” 41 Na ha'atee duruduru na 'ia Aisaea na hauasi, 'a haua 'abaiai Ha'atahi, 'inia 'ia Aisaea 'a 'omesia na'i na'o i ha'ahou na 'ia Jisas 'ai daua 'oha nai tahi aho'i baaniai mae. 42 Hoita, rei'uaa rau ragoi nei narau ai'a hinihinia Jisas, me rau rago ro'u i nei narau hinihinia. Tara'i saemaua adaa'i Jiu rau hinihinia ro'u, maraugu ai'a ha'arangasia hura'a 'iniai mamaa'usiraau ada i Farisei, dora gasigu ha'aaburaau 'anai siri suri'i rumani ha'arahesi 'anai rihunga'i. 43 Rau ta'ahia di'u i ha'atee ha'a-ta'eta'e baaniraaui noni, marau ai'a ta'ahiai ha'atee ha'ata 'eta'e baania God. 44 Mia Jisas 'a totoro o'ani tanaraaui noni, “'Onaa namou hinihiniau, mou ai'a hinihiniau moi, memou hinihinia ro'ua God na ha'ataariau mai. 45 Na'i 'oha namou re'iau, 'i'amou re'ia ro'u a mo'o na ha'ataariau mai. 46 'Inau 'au boi 'onaai raita na marewa na'i marewanani, neina 'iraaui nei ra hinihiniau rai abui taraa awa-awa na'i kuhi. 47 'Onaa 'iatei na rongo'i ha'atee agu'i ma bwa'i ha'isuri'i, 'inau 'au bwa'i hiiria. 'Inia 'inau ai'a boi 'anai hiirirai noni nai marewana me 'au boi 'anai ha'atahiraau. 48 Me 'iraaui nei nara 'itaau bei'i ha'atee agu'i, ni ha'a-momori nara haa'i ha'atee agu'i naasi narai hiiriraau na'i ha'ahakonai dangi. 49 Na mareho na 'inau 'au maani'i, ai'a do ra'i 'ado'adogu haariau, me ra'i ha'ausuringa'i baania mo'o na ha'ataariau 'anai 'unu'i tana'amou. 50 Mau 'iraraa doni ha'ausuringa'i ana'i rai wai'amou 'anai tahi tarau. Naasi, nau maani'i moi mwane mareho na 'ia Amagu na 'unu'i tanaau 'anai maani'i.”
Jisas 'A Wasi'i Uwadaa'i Rongoiusuri
1 Na'i na'o magu to'o i rongo 'anai 'adoma'i aho'isiai Roho Aharau, 'ia Jisas 'a 'iraraa do madoraa ana 'a gaarangi 'anai hano baaniai marewanani 'anai aho'i 'ari beia Amana. Mana heita'ahi ana tanaraaui nei narau suria na'i marewanani, 'a 'ari tari na'i mae ana. 2 Ma tari madoraa 'anai ngau su'urahi. Na'i 'ohasi 'ia Saetan 'a bwane tau'aro na'i 'ado'adona Jiudas, garena Saemon Iskariot, 'anai ha'ato'oai 'ado'adona 'anai usuha'inia Jisas tanaraaui maerongana. 3 'Ia Jisas 'a 'iraraa do ni Ama 'a hau'i hako tanaai mena 'anai marungi'i mwane mareho hako, ma 'iraraa do'iia 'a boi baania God, ma'ai aho'i ro'u 'ari beia God. 4 Naasi mia Jisas 'a ura ara'a na'i 'oha narau ngau ma rahiai to'oni bohura'a ana. 'A daai mamango ma hiri'ia na'i wa'ana. 5 Naasi ma ringisiai wai auru na'i raronai rabo'o magu taraawa'a dori'i uwadaa'i rongoiusuri ana'i, ma ha'amamaha 'iniai mamango na hiri'ia na'i wa'ana. 6 Na'i 'oha na tari mai beia Saemon Pita, 'ia Pita 'a o'ani 'inia, “Araha, ni 'uaana na'oigui dori'i 'iniai uwagu?” 7 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “Na'i 'ohani 'o ai'a aidangisia mau taranai taha naugu haa o'asi 'inia, ma'ata ta 'oha 'oigui aidangisia mau.” 8 Mia Pita 'agu ha'atee ha'abwarasia o'ani, “Ai'a, 'inau 'o bwa'i dori'i uwagu!” Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'Onaa 'au bwa'i dori'i uwamu, i'oe ai'a ta'i 'iniraaui noni agu'i.” 9 Mia Saemon Pita 'a o'ani, “Araha, na'oi abui dori'i moi uwagu'i, 'oi dori'i ro'u i rimagu, mana bwaugu ro'u.” 10 Mia Jisas 'agu o'ani 'inia, “'Ia mo'o na bwane mwa'anu wadiwadi'a, ai'a ta'isada do'aigui mwa'anu aho'i ro'u, ma'ata ni uwana'i moi naigu dori'i. 'I'amou mou wadiwadi, ma ai'a do 'i'amou hako.” 11 'A ha'atee o'asi, suria 'a 'iraraa do'e ta'i 'iniraau nai usuha'inia tanaraaui maerongana. Naasi taranai taha na o'ani 'inia, “Ai'a do 'i'amou hako namou wadiwadi.” 12 Na'i 'oha na wasi'i hakoi uwadaa'i, 'a siri aho'i na'i to'oni ana ma heinagu auru, magu songa'iniraau o'ani, “Mou aidangisiai mareho nau hauasi? 13-14 'I'amou mou 'unuau 'iniai ha'ausuri mana Araha. Ma ha'amomori, 'inia 'inau naasi Araha mana ha'ausuri amoou. Tarana naasi, 'i'amou moi wasi'i hairiu i uwamoo'i haari'amou, suria 'inau 'au wasi'i uwamoo'i. 15 'Inau 'au ha'ata'inia tana'amoui heiha'auu 'anai suria. Moi haua 'onaai haua agua tana'amou. 16 Wai 'unua ha'a-momori tana'amou, 'a bwa'i sae tatau'aro do'ai ororiu di'uai bwauodo ana, ma bwa'i sae heheitaroha'i nai ororiu di'ua mo'o na ha'ataaria hura'a. 17 Na mareho 'isi mou bwane aidangisi'i hako. Naasi 'ia God 'ai ha'agorohi'amou 'onaa namoi ha'isuri'i. 18 “Na mareho nau 'unu'i 'isi, ai'a do'au hadanga'ini'amou hako. 'Inau 'au aidangisi'amoui nei nau 'ome sigihi'amou. Na Usu-usu Maea 'a ha'arangasia hura'a o'ani, ‘Na nei na ngau hasura'i beiau, 'iia nagu ha'imae beiau.’ 19 'Inau 'au 'unua agau tana'amou do neina 'oha nai to'o, moigu 'iraraa do 'inau naasi Ha'atahi. 20 'Inau wai 'unua ha'a-momori tana'amou, 'iatei na ha'amaotoraaui noni heheitaroha'i agu'i, 'a ha'amaotoau ro'u. Ma 'onaa 'iatei na ha'amaotoau, 'iia 'a ha'amaotoa ro'u a mo'o na ha'ataariau mai.”
Jisas 'A Ha'arangasia Hura'a Do 'Ia Jiudas 'Ai Usuha'inia Tanaraaui Maerongana
21 'Ia Jisas 'a ha'atee o'asi, mana 'adoma'ina 'a ha'a-arungata'aia di'u ma ha'atee hura'a o'ani, “'Inau wai 'unua ha'a-momori tana'amou, 'e ta'i 'ini'amou nai usuha'iniau tanaraaui maerongagu!” 22 Miraaui rongoiusuri rau wanasiraau hairiu marau 'ado'ado sibasiba 'inia tei 'iniraau gasi na 'ia Jisas na 'unuasi. 23 Ma'e ta'i 'iniraaui rongoiusuri na 'ia Jisas 'a ta'ahia di'u. Mana rongoiusurisi 'a heinagu na'i bobona Jisas na'i dora ngaungau. 24 Mia Saemon Pita 'a hauai ha'ara 'iniai rimana tanaai rongoiusurisi do'ai songa'inia Jisas 'inia tei nai hauai heresi. 25 Mana rongoiusurisi 'a abesua wou beia Jisas ma o'ani 'inia, “Araha, 'iatei nai hauai heresi?” 26 Mia Jisas 'a aramia o'ani, “'Ia mo'o na wai haua tanaai dorai bredi nawai toha'inia dio na'i rabo'o, naasia mo'o nai usuha'iniau tanaraaui maerongagu.” Mia Jisas 'a dauai dorai bredi ma toha'inia dio na'i rabo'o, magu haua tanaa Jiudas garena Saemon Iskariot. 27 Na'i 'oha na 'ia Jiudas 'agu dauai bredisi, 'ia Saetan 'a rabe'a beia. Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'Oi raurau beiai taha na'o 'adoma'iniasi.” 28 Na'i 'oha na 'unua o'asi, ai'a ta ta'i 'iniraaui nei narau awa 'isi nai 'iraraai taranai taha nagu ha'atee o'asi 'inia tanaa Jiudas. 29 Tara'i nei 'iniraau rau 'adoma'inia do'ia Jisas 'a 'unua tanaa Jiudas 'anai 'ari hori'i ro'u tara'i mahoingau, ma'ua 'anai ha'i ha'a tanaraaui pohara. 'Inia 'ia Jiudas naasi na 'omesuriai ha'a adaau. 30 Na'i 'oha na ngaua hakoi bredi, 'ia Jiudas 'a hasi suruta'e ma hura'a baaniraau. 'Ohasi 'a rodo'a.
Ha'atora Haoru
31 Murina moi hura'a na haa Jiudas baaniraau, 'ia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Naasi 'a tari'a i madoraa narai ha'ahauasaau 'i Garei Inoni, mia God rai ha'ahauasaa 'ini'i mwane mareho nara to'o tanaau. 32 Ma na'i 'oha narai ha'ahauasaa God 'iniai garena, 'ia God 'a bwa'i mamasi orea 'anai ha'ahauasaa o'asi ro'u i garena.” 33 Magu o'ani ro'u 'iniraau, “Arai garegu, 'inau bwa'i awa orea bei'amou. Moi sibaniau mamou bwa'i to'oagu. 'Onaai bwane 'unua agua tanaraaui Jiu, mawai 'unua tana'amou ro'u. Na dora nawai 'ariei, mou bwa'i matai taha na'iei. 34 Naasi 'au haua tana'amou i ha'atora haoru. Moi ta'ahi'amou hairiu. 'Onaai ta'ahi'amou agua, 'i'amou mou ga'i ta'ahi'amou hairiu o'asi ro'u. 35 Na heita'ahi namou haua tana'amou hairiu, 'ai ha'ata'inia tanaraaui mwane inoni nai marewana hako do 'i'amou ra'i rongoiusuri agu'i.”
Jisas 'A 'Unua Tanaa Pita Do 'Ai Tohea
36 'Ia Saemon Pita 'a songa'inia Jisas o'ani, “Araha, na'i hei na'oi 'ariei?” Mia Jisas 'a aramia o'ani, “Na'i 'ohani 'o bwa'i matai suriau na'i dora na 'inau wai 'ari na'iei, ma'ata 'oigui haisuri mau na'i muri.” 37 Mia Pita 'a ha'atee o'ani, “Ni 'uaana na'o 'unua 'inia do'au bwa'i suri'o 'ohani? 'Inau 'au ha'aagau 'ohani 'anai mae taramu!” 38 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “Nii? 'Oi mae mora taragu? Wai 'unua ha'amomori tana'o, na kua 'a bwa'i tataraoke mau na'i de'eni wa'aria mi'oe 'oi bwane tohe ha'a-oru do'o ai'a 'iraraau.”
Jisas Na Tara 'Anai Ama
1 Mia Jisas 'a o'ani ro'u, “Mou abui ahutotou mai abui ta'aabemoou, ma'ata moi 'u'uria God, mamoi 'u'uriau. 2 Na'i raronai ruma ana Amagu ra ragoi ahii, minau wai 'ari 'anai ha'aagau'i dora taramoou. 'Onaa na ga'i bwa'i o'asi, 'au ga'i bwa'i 'unua o'asi tana'amou. 3 Na'i 'oha na mwane mareho rai agau, 'inau wai boi 'anai wai'amou 'ari neina moi awa tarau beiau na'i dora na 'inau awaiei. 4 'I'amou 'iraraai dora na 'inau wai 'ari na'iei, mana tara he'ua namou ga'i ataha 'inia na'iei.” 5 Mia Tomas 'a o'ani, “Ai'a Araha, 'i'ameu ai'a aidangisiai dora na'oi 'ariei! 'Ai he'uaigu 'iraraa ameeui tara?” 6 Mia Jisas 'a o'ani, “'Inau na tara, 'i ha'a-momori, mana tahi. 'A bwa'i nei nai taha beiai Ama 'onaa na bwa'i suriau. 7 Tari 'ohani, mou ai'a aidangisia Amagu, 'inia mou ai'a huunai aidangisiau. Me taraawa'a na'i 'ohani ma 'ari'a, mou aidangisia mamou 'omesia'a.” 8 Mia Pilip 'a o'ani 'inia, “Araha, 'oi ha'ata'inia tana'ameu i Ama, maigu aro i ahumee'i.” 9 Mia Jisas 'a o'ani, “Pilip, 'inau 'au awa orea'a bei'amou, ma'o ai'a aidangisiau mau? 'Iatei na 'omesiau, 'iia 'a 'omesiai Ama! Hoita, ni 'uaana na'o 'unua 'inia do wai ha'ata'inia tana'amou? 10 Ma 'ua Pilip? 'O ai'a hinihini do 'inau mia Amagu 'e ta'i? Taha nau maani'i tana'amou, ai'a do ra'i 'ado'adogu haariau, ma'ata ra'i 'adoma'ina'i a Amagu na awa beiau. 11 Mou ga'i hinihiniau na'i 'oha nau 'unua do 'inau 'e ta'i be'inia Ama, mia Ama 'e ta'i beiau. 'Onaa bwa'i, mamoi hinihini 'ini'i mareho nau haa'i. 12 Wai 'unua ha'a-momori tana'amou, na nei na hinihiniau, 'ai matai hau'i mareho na 'inau haa'i, maai matai haa'i maho raha di'u'i ro'u wou, 'inia 'inau wai 'ari 'anai awa beia Ama. 13 'Iniai suriau amoou, 'inau wai 'a'auhi'amou 'anai haua ta mareho namoi ha'anongia, neina 'iraaui noni rai ha'ahauasaa Ama 'iniai tatau'aro anai garena. 14 Ha'amomori, 'iniai suriau amoou, 'inau wai 'a'auhi'amou 'anai haua ta mareho namoi ha'anongia.”
Jisas 'A Duruduru 'Iniai Hi'ona Maea
15 “'Onaa mou ta'ahiau, mamoi araisuri'i ha'atora agu'i. 16 Minau wai ha'anongia Ama mai haua tana'amou ta hei'a'auhi nai awa tarau bei'amou. 17 'Iia naasi Hi'ona Maea, 'ia mo'o na ha'ata'ini'i hura'ai mwane mareho ha'amomori. 'Iraaui nei nara ai'a hinihiniau rau bwa'i dauai Hi'ona Maea, suria rau ai'a 'ome 'iraraa marau ai'a aidangisia. Mi'amou mou aidangisia. 'Ohani, 'iia 'a awa'a bei'amou, ma 'ai mono na'i raromoou tarau. 18 “'Inau bwa'i nugasi'amou mamoi awa 'onaai gare a'osi, 'inia 'inau wai 'ari mawai aho'i ro'u mau mai bei'amou. 19 'A bwa'i orea miraaui nei narau ai'a hinihiniau ra bwa'i 'omesiau'a, ma'ata 'i'amou moi 'omesiau, suria 'inau wai tahi aho'i. Mi'amou moi tahi aho'i ro'u. 20 Na'i 'oha nawai suruta'e aho'i baaniai mae, namoigui 'iraraa do 'inau 'e ta'i be'inia Ama. Mamoigui 'iraraa ro'u do 'inau 'e ta'i bei'amou, mi'amou ta'i beiau. 21 “'Iraaui nei narau ha'isuri'i ha'atora agu'i, naasi narau ta'ahiau, ma suria rau ta'ahiau, 'ia Amagu 'ai ta'ahiraau ro'u. 'Inau wai ta'ahiraau, mawai ha'aaidangisiraau 'iniau.” 22 Mia Jiudas, ai'a Jiudas Iskariot, ma'ata 'i nata Jiudas 'a o'ani, “Araha, ni 'uaana na 'i'ameu moi na 'oi ha'a-aidangisi'ameu 'ini'o, ma bwa'i tanaraaui noni nai marewana hako?” 23 Mia Jisas 'a o'ani, “'Iatei na ta'ahiau, 'ai araisuri'i ha'atee agu'i. Mia Amagu 'ai ta'ahia, me 'imiria miri boi 'anai awa beia. 24 Miraaui nei narau ai'a ta'ahiau, rau bwa'i raba araisuri'i ha'atee agu'i. Mamoi 'iraraa do ni mareho nau 'unu'i ai'a ha'atee agu'i haariau. Ni mareho nau maani'i ra boi baania Ama na ha'ataariau mai. 25 “Nau 'unu'i tana'amoui mareho 'isi na'i 'oha nau awa mau bei'amou. 26 Ma'ata na'i 'oha nawai hano baani'amou, ni Hei'a'auhi 'ai boi 'anai ha'aaidangisi 'amou 'ini'i mwane maho, mai ha'a 'adoma'i aho'isi'amou tarau 'ini'i taha nau 'unu'i tana'amou. Mana Hei'a'auhisi naasi 'i Hi'ona Maea na 'ia Amagu 'ai ha'ataaria mai 'anai ura 'iniau. 27 'Ai abui ta'aabemoou ma'ua moi abu mamaa'u. 'Inia 'inau wai ha'apapaku'i 'adoma'imoo'i nara torakoke. 'Iraaui noni nai marewana ra bwa'i matai ha'apapaku'i o'asi 'adoma'imoo'i. 28 Moi 'adoma'i aho'isiai taha nau 'unua tana'amou do 'inau wai 'ari baani'amou, ma'ata wai aho'i ro'u mau mai bei'amou. 'Onaa namou huunai ta'ahiau mou ga'i wa'ewa'e 'iniai hano nawai haua 'ari beia Ama, 'inia 'iia 'a ororiu di'u ro'u baaniau. 29 'Inau 'unu'i agau tana'amou i mareho 'isi, do nei namoi hinihini na'i 'oha narai to'o. 30 'Augu ai'a to'oraa'a ro'u ta madoraa tewa 'anai 'unu'i tara'i mareho ro'u tana'amou, 'inia na mwaeraha ta'aa anai marewanani 'a gaarangi'a. 'Iia ai'a to'o mena 'anai marungiau, 31 ma'ata 'inau wai hauai mareho na 'ia Amagu 'a 'irisia dowai haua, miraaui noni rai aidangisia do 'inau 'au ta'ahia. Hoita, moi suruta'e magai hano.”
Jisas Na Huunai Abe Odonai Hasi'ei
1 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani ro'u tanaraaui rongoiusuri ana'i, “'Inau naasi huunai abe odonai hasi'ei nara 'unua 'iniai grep, me 'ia Amagu naasi na odora'iniai mou. 2 'Iia 'a ruhuusi'i raraa nara ai'a hungu ma taapuru orima'ini'i raraa nara matai hungu marai hungu goro ro'u wou. 3 'I'amou, ni tahingamoo'i ra wadiwadi hako'a 'iniai dau'i amoou i ha'atee agu'i. 4 Moi hasi tarau beiau, minau wai hasi tarau bei'amou. 'Inia na raraai hasi'ei 'a bwa'i matai hungu haaria 'onaa na bwa'i hasi wou na'i abe odo. 'A matai hungu moi 'oha na hasi wou na'i abena. Hoita, 'i'amou bwa'i matai hungu ro'u 'onaa namou bwa'i hasi mai beiau. 5 “'Io, 'inau naasi abe odonai hasi'ei, me 'i'amou naasi raraa. 'Iatei na hasi beiau minau hasi beia, 'ai hungu rago goro. 'Inia 'a bwa'i maho namoi matai haua ta'iniau. 6 'Onaa 'iatei na ai'a hasi beiau, 'iia 'a 'onaai raraa nara taba gata'inia ma maria'a. 'Inia na raraa o'asi, rai gaasi goni'i na'i robo 'anai suu gata'ini'i. 7 Ma 'onaa na'oi hasi tarau beiau, mana ha'atee agu'i rai awa tarau bei'o, 'ia God 'a matai haua tana'o ta maho na i'oe 'oi ha'anongia. 8 'Onaa moi hungu goro, rai ha'ahauasaa i Amagu marai aidangisia do 'i'amou ra'i huudi rongoiusuri agu'i. 9 “'Inau 'au ta'ahi'amou 'onaai ta'ahiau na haa Amagu. Naasi moi hasi tarau beiau neina moi awa tarau na'i heita'ahi agua. 10 'Inau 'au araisuri'i ha'atora ana'ia Amagu, mana heita'ahi ana 'a awa tarau beiau. 'A o'asi ro'u, 'onaa namoi araisuri'i ha'atora agu'i, na heita'ahi agua 'ai awa tarau ro'u bei'amou. 11 “'Inau 'au 'unua o'asi tana'amou, do neina moi honu 'iniai wa'ewa'e 'onaaiau, mana wa'ewa'e amoou 'ai honu aharau. 12 Naani ha'atora agua tana'amou—-moi ta'ahi'amou hairiu 'onaai ta'ahi'amou agua. 13 'Oha na 'e sae na mae dingadi geresae ana'i, ai'a ta here'a ro'u naigui goro di'uai heresi 'anai ha'ata'iniai heita'ahi ana tanaraau! 14 'I'amou ra'i geresae agu'i 'onaa namoi araisuri'i ha'atora agu'i. 15 'Ohani 'au bwa'i 'unu noni tatau'aro agu'i 'ini'amou. 'Inia na bwauodo 'a bwa'i ha'a-aidangisiraaui noni tatau'aro ana'i 'ini'i mwani mareho na haa'i. Naasi 'inau wai 'unu'amou 'ini'i geresae agu'i, 'inia ni mareho na 'ia Amagu 'a 'unu'i tanaau, 'au ha'a-aidangisi'amou hako 'ini'i. 16 'I'amou ai'a 'ome sigihiau. 'Inau nau 'ome sigihi'amou, mau haua tana'amou i tau'aro domoi hura'a 'anai hungu 'ini'i hua narai awa tarau. Naasi 'ia Amagu 'aigui haua tana'amoui taha namoi ha'anongia, 'iniai suriau amoou. 17 Naani ha'atora agua tana'amou—-moi ta'ahi'amou hairiu.”
Jisas 'A Ha'abasuraaui Rongoiusuri Ana'i
18 “'Onaa 'iraaui nei narau ai'a hinihiniau ra 'utai'amou, moi 'iraraa do 'inau naasi nara 'utaiau na'i na'o maragu 'utai'amou ro'u na'i muri. 19 'Onaa namoi awa moi 'onaairaausi, rau ga'i ta'ahi'amou, magu ai'a. 'Inau 'au sigihi'amou 'anai sigi baaniraau, neina moi abui awa 'onaairaau. Naasi tarana narau 'utai'amou 'inia. 20 Moi aidangisiai taha nau bwane 'unua tana'amou. Na inoni tatau'aro 'a ai'a ororiu di'uai bwauodo ana. Naasi 'onaa namou 'iraraa do ra norata'aiau, 'ai o'asi ro'u tana'amou. Ma 'onaa nara araisuri'i ha'ausuringa'i agu'i, 'ai o'asi ro'u tana'amou! 21 'Iraaui nei narau ai'a hinihiniau rai haua o'asi, suria 'i'amou ra'i noni agu'i, miraau ai'a aidangisia God na ha'ataariau mai. 22 'Onaa nau ga'i bwa'i boi 'anai hadahada tanaraau ani, 'iraau rau ga'i bwa'i arunga 'ino'a na'i maana God 'iniai 'utaiau narau haa. Me na'i 'ohani rau 'utaiau'a, maigu bwara tanaraau 'anai 'unua do rau ai'a taritari'a. 23 'Iatei na 'utaiau, 'iia 'a 'utaia ro'ua Amagu. 24 'Onaa nau ga'i bwa'i hau'i ha'abu'oahu na ai'a tanei'a ro'u nai haa'i, rau ga'i bwa'i arunga 'ino'a ro'u. Me na'i 'ohani, rei'uaa narau 'omesi'i ha'abu'oahu nau hau'i, miraau 'utaimiria moe'a mau i Amagu. 25 Ma'ata 'a o'asi do neina 'ai to'o ha'a-momori Usu-usu Maea na o'ani, ‘Ra to'o 'utaiau moi.’ 26 'Inau wai ha'ataaria mai hei'a'auhi baaniai Ama. 'Iia naasi Hi'ona Maea, 'ia mo'o na ha'ata'ini'i hura'ai mwane mareho ha'a-momori. Mana'i 'oha nai boi, 'ai 'unu'i tana'amou i mwane mareho 'iniau. 27 Mi'amou moigui hura'a 'anai taroha'iniau ro'u tanaraaui noni, 'inia 'i'amou namou awa mau mai beiau 'oha nau taraawa'a hauai tatau'aro agua tari mau na'i 'ohani.”
1 “'Inau 'au 'unu'i mareho 'isi tana'amou, do neina 'i'amou moi abui 'adoma'i wanusi 'iniau na'i 'oha narai here ha'a-ta'ai'amou. 2 'Iraaui noni rai ha'a-abu'amou 'anai siri suri'i rumani ha'arahesi 'anai ha'arahesi, mana'i 'oha nai boi mau, 'iraaui nei narai ngahu ha'amaesi'amou rai 'adoma'inia do here narau hauasi rau haa tanaa God. 3 Rai haa o'asi, suria rau ai'a aidangisia Ama, marau ai'a aidangisiau. 4 'Inau 'au 'unu'i tana'amoui mareho 'isi, do na'i 'oha naraigui to'o, moigui aidangisia do 'inau 'au bwane ha'abasu'amou 'ini'i. Nau ai'a bwane 'unu'i tana'amou mau na'i na'o, 'iniai awa agua orea mau bei'amou.”
Na Tatau'aro Anai Hi'ona Maea
5 “Mana'i 'ohani, wai 'ari aho'i'a beia mo'o na ha'ataariau mai, ma ai'a ta ta'i abe 'ini'amou nai songa'iniau 'iniai dora na 'inau wai 'ariei. 6 'Au 'iraraa do mou ahutotou di'u 'ini'i mareho nau 'unu'i tana'amousi. 7 Ma'ata 'a goro di'u do 'inau wai hano, 'inia 'onaa nau bwa'i hano, na Hi'ona Maea 'a bwa'i boi 'anai 'a'auhi'amou. Me 'onaa nawai hano, naasi nawai ha'ataaria mai. 8 Mana'i 'oha nai boi, 'ai ha'a-'ome 'irararaaui noni nai marewana 'ini'i oraora 'a adaa'i, ma he'ua i awaha na odo-odo ma 'iniai hihiiri nai boi ta'oha. 9 'Ai ha'a-'ome 'irararaau 'ini'i ora-ora'a adaa'i suria rau ai'a hinihiniau. 10 'Ai ha'a-aidangisiraau 'iniai awaha na odo-odo, 'inia 'inau wai 'ari beia Ama mamougu bwa'i 'omesiau'a ro'u. 11 Ma'ai ha'a-aidangisiraau 'iniai hihiiri, 'inia 'ia God 'a bwani hiiria Saetan na heimarungi na'i marewanani. 12 “'A rago di'u i mareho 'anai maani'i tana'amou, maigui bwara tana'amou 'anai aidangisi'i hako. 13 Ma'ata, na'i 'oha na Hi'ona Maea ni ha'a-momori 'ai boi, 'iia 'ai ha'a-aidangisi'amou 'ini'i mwane mareho nara ha'a-momori. 'Iia 'a bwa'i maani'i mareho moi suriai 'adoma'ina, ma'ata 'ai maani'i taha na rongo'i beia God. 'Iia 'ai maani'i tana'amoui taha naraigui to'o mau. 14 'Iia 'ai ha'ahauasaau, 'inia 'iia 'ai maani'i tana'amoui taha na 'inau 'au maani'i tanaa. 15 Na mwane mareho na 'ia Ama na to'ora'i, 'iia agu'i. Naasi mareho nau 'unua 'inia do ni Hi'ona Maea 'ai maani'i tana'amoui taha na 'inau 'au maani'i.”
Ahutotou 'Ai Aho'ita'i Wa'ewa'e
16 Mia Jisas 'a o'ani ro'u 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “'A bwa'i orea mamou bwa'i 'omesiau ga'u, ma bwa'i orea mamoi 'omesiau aho'i ro'u.” 17 Ma tara'i nei 'iniraaui rongoiusuri ana'i raugu heisosonga'i hairiu o'ani, “'Ini 'uaana na 'unua 'inia do ta gere madoraa gau bwa'i 'omesia ga'u, ma na'i muri gaigui 'omesia aho'i ro'u? Ma'ua na 'unua 'inia do 'iia 'ai 'ari beia Amana? 18 'Igaau gau ai'a aidangisiai 'ado'ado 'anai gere madoraasi.” 19 'Ia Jisas 'a 'iraraa do 'iraau rau raba songa'inia, magu o'ani 'iniraau, “'A 'ua, 'a kakui ahumoou 'ini 'unua agua do 'a bwa'i orea mamou bwa'i 'omesiau ga'u, ma bwa'i orea mamoi 'omesiau ro'u aho'i? 20 Wai 'unua ha'amomori tana'amou, 'i'amou moi angi mamoi ahutotou di'u 'iniai here narai haua gugua, ma'ata 'iraaui noni nara ai'a hinihiniau rai wa'ewa'e 'inia. Moi ahutotou, ma'ata ni ahutotou namoi haa 'ai aho'ita'i wa'ewa'e 'ini 'omesia amoou i boi aho'i agua. 21 'Ai 'onaai urao na maesi ahu 'anai ha'ahutaai gare. Mana'i 'oha na gare ana 'a huta, 'a kaku'aai mata'i, ma wa'ewa'e, 'inia i gare 'a huta mai na'i marewana. 22 'Ai o'asi ro'uta tana'amou. Na'i 'ohani mou ahutotou. Ma'ata na'i 'oha nagai hairee'i ro'u, 'i'amou moigui wa'ewa'e di'u ro'u wou, mana wa'ewa'e namoi to'oraa 'a bwa'i tanei nai ha'a-ai'aa baani'amou. 23 Na'i 'ohasi, 'a bwa'i mareho namoi ha'anongia beiau. Wai 'unua ha'a-momori tana'amou, 'ia Ama 'ai haua tana'amou taha namoi ha'angonia, 'inia 'i'amou ra'i rongoiusuri agu'i. 24 Tari mai 'ohani, ai'a ta mareho mau namoi ha'anongia mau 'onaai rongoiusuri agu'i. Moi ha'anongi, naasi mamoigui dauai taha namoi ha'anongia, mamoigui honu 'iniai wa'ewa'e.”
Jisas 'A Ha'aheho'i Hakoi Mwane Mena Anai Marewanani
25 Mia Jisas 'a o'ani ro'u 'iniraaui rongoiusuri ana'i, “'Inau 'au maani'i mareho 'isi tana'amou 'ini'i heiha'auu. Ma 'e 'oha nai boi mau 'au bwa'i hau'i heiha'auu, ma'ata wai mamaani odo-odo moi tana'amou 'iniai Ama. 26 Naasi mamoigui ha'anongia haarimoou 'iniai hagu amoou beiau. 'Inau 'augu bwa'i ha'anongi'a tana'amou, 27 'inia 'ia Ama 'a ta'ahi'amou suria 'i'amou mou ta'ahiau mamou hinihinia do'inau 'au boi baania God. 28 'Inau 'au boi baania Ama mau boi na'i marewana, mana'i 'ohani wai hano baaniai marewana mawai aho'i 'ari beia Ama.” 29 Miraaui rongoiusuri ana'i rau o'ani 'inia, “Na'i 'ohani meugu aidangisi'i goro i mareho na'o 'unu'i, 'inia 'o ai'a haa'i ha'atee heiha'auu suri'i mamaani amu'i. 30 Naasi meu 'iraraa do i'oe 'o aidangisi'i mwane mareho hako, ma rei'uaa nameu ai'a songa'ini'o mau 'inia ta maho, me i'oe 'o bwane aidangisi'i 'adoma'imee'i. Naasi meugu hinihini do i'oe 'o boi baania God.” 31 'Ia Jisas 'agu songa'iniraaui o'ani, “Nii? Naasi mougu hinihiniau ha'amomori 'a? 32 'E madoraa nai boi, mana madoraasi naani'a na 'i'amou hako moi 'adarara, 'e nei ma hano baaniau 'ari 'omaa ana. Ma'ata 'inau bwa'i awa haraariau, 'inia 'ia Ama na awa beiau. 33 'Inau 'au 'unu'i o'asi tana'amou mareho 'isi, neina 'iniai hagu amoou beiau, rai abui torakoke 'adoma'imoo'i. Na'i marewanani moi to'oadi mwane mareho bwara. Ma'ata moi ura baabau! Suria 'inau bwane ha'ahehoai mena anai marewanani.”
Jisas 'A Ha'arahesi 'Iniraaui Noni Hinihini
1 'Oha 'ia Jisas 'a 'unu'i hakoi mareho 'isi, 'a wana ara'ai Aro ma ha'atee o'ani, “Ama, ni madoraa naani'a. 'Oi ha'ahauasaai Garemu, neina 'inau, 'i Garemu, waigui ha'ahauasa'o ro'u. 2 I'oe na'o ha'awateau 'anai marungiraau hakoi noni neina wai hauai tahi tarau tanaraaui noni na'o hauraau mai tanaau. 3 Mana tahi tarau naani, do 'iraaui noni rai aidangisi'o, 'i ta'i huunai God ha'a-momori, marai aidangisiau ro'ua Jisas Kraest na'o ha'ataariau mai. 4 'Inau 'au ha'ahauasa'o na'i marewanani, 'inia 'au haa'i'a i tatau'aro na'o ha'ataariau mai 'anai haa'i. 5 Ama, na'i 'oha nawai awa aho'i bei'o, 'au 'irisia do'oi ha'ahauasaau 'onaai ha'ahauasaau ga'u amua na'i 'oha na 'inau awa ga'u bei'o mau mai maagu pwa'ara i marewana. 6 'Inau 'au ha'ata'ini'o tanaraaui mwane 'ini. Rau awa ga'u 'onaairaaui noni nai marewanani, ma'o hauraau mai tanaau. 'Iraau ra'i noni amu'i ma'o hau'i mai tanaau. 'Iraau rau araisuri'i ha'atee amu'i. 7 Naasi rau aidangisia do ni mwane mareho hako nau 'unu'i mau haa'i, ra boi baani'o. 8 Ni mwane ha'ausuringa'i na'o hau'i mai tanaau 'au hau'i hako tanaraau, marau dau'i. Rau aidangisia goro do 'inau 'au boi baani'o, me i'oe na'o ha'ataariau mai. 9 Ni ha'arahesi aguani, 'au ai'a haua 'iniraaui noni nara ai'a hinihiniau. Me 'au ha'arahesi 'iniraaui nei na'o hau'i mai tanaau, suria 'iraau ra'i nei amu'i. 10 Miraaui nei amu'i 'iia agu'i, mana nei agu'i 'iia amu'i. Mei suri'i tahingadaa'i, na mena mana gorohagu ra ha'ata'inia hura'a tanaraaui noni. 11 Naani wai hano'a baaniai marewana maugu bwa'i awa'a ro'u na'iei. Wai aho'i 'ariwou bei'o miraaui nei amu'i rai awa mau. Ama Maea, 'oi taatahi bwarasiraau ma'oi 'omesuriraau 'iniai mena amua, 'i ta'i mena na'o haua mai tanaau. 'Oi haua o'asi neina rai ha'i ta'i 'onaaigaraa. 12 Na'i 'oha na 'inau 'au awa beiraau, 'au taatahi bwarasiraau 'iniai mena amua. 'Au 'omesuriraau goro ma 'e ta'i nei moi 'iniraau na ai'aa baaniau. Naasia mo'o na ta'aasi na ta'isada do'ai siri na'i mae tarau, do neina 'i Usu-usu Maea 'ai to'o ha'amomori. 13 Naani wai 'ari'a wou bei'o. 'Inau 'unu'i mwane mareho 'ini tanaraau na'i 'oha nau awa mau beiraau, do neina rai honu 'iniai wa'ewa'e 'onaai wa'ewa'e nau haa. 14 'Au hau'i tanaraaui ha'ausuringa'i amu'i, miraaui nei narau ai'a hinihiniau ra 'itaraau suria 'iraau ai'a ha'isuri'i barongadaa'i, 'onaaiau nau ai'a ha'isuri'i ro'u. 15 Nau ai'a ha'anongia do'oi wairaau baaniai marewana, ma'ata 'au ha'angoni'o do'oi 'omesuriraau baania mo'o na ta'aa di'usi, 'ia Saetan. 16 'Iraau ai'a anai marewanani, 'onaaiau nau ai'a anai marewanani. 17 'Oi ha'amaearaau 'ini'i ha'ausuringa'i amu'i neina rai hauai tau'aro amua. 'Inia na ha'ausuringa'i amu'i ra ha'ata'iniai taha na ha'a-momori. 18 'Inau 'au ha'a-taariraau hura'a na'i marewana hako 'onaai ha'ataariau amua mai na'i marewanani. 19 'Inau 'au wateau haariau tana'o 'anai 'a'auhiraau, do neina 'iraau rai wateraau haraariraau hako tana'o 'anai hauai tau'aro amua. 20 Hoita. Nau ai'a ha'arahesi 'iniraau moi rongoiusuri 'ini, me 'iniraau ro'u i nei narai hinihiniau na'i 'oha rai maaniai tarohagu tanaraau. 21 Ama! 'Au ha'arahesi do 'iraau hakoi nei narai hinihiniau rai ta'i, 'onaa 'inau mi'oe gara ta'i, i'oe na'i beiau minau na'i bei'o. Mau ha'arahesi do'iraau rai ha'i ta'i beigaraa, neina inoni nai marewana hako raigui hinihinia do i'oe na'o ha'ataariau. 22 'Au haua tanaraaui mena mana goroha na'o haua tanaau. 'Au haua tanaraau do neina rai ha'i ta'i, 'onaai ha'i ta'i agaraa. 23 'Inau na'i beiraau, mi'oe na'i beiau, neina 'iraau rai ha'i ta'i ha'a-momori. Naasi na mwane inoni nai marewana hako rai aidangisia do i'oe na'o ha'ataariau mai, ma'o ta'ahiraaui noni hinihini ta'isada moi 'onaai ta'ahiau na'o haa. 24 Ama. 'Au 'irisia do 'iraaui nei na'o hau'i mai tanaau rai awa beiau na'i dora na wai awa iei, neina rai 'omesiai rarahagu mana hauasa nau haua, ni raraha mana hauasa na'o haua tanaau 'iniai ta'ahiau mai mau amua maagu pwa'ara i marewana. 25 Ama! I'oe 'o odo-odo. 'Iraaui noni narau ai'a hinihiniau, rau ai'a aidangisi'o. Ma'ata 'inau 'au aidangisi'o, miraaui nei agu'i rau 'iraraa do i'oe na'o ha'ataariau mai. 26 'Inau 'au ha'a-aidangiraau 'ini'o, mau bwa'i agohe 'anai haua o'asi, neina heita'ahi amua tanaau 'ai awa beiraau, minau ro'u beiraau.”
Jisas Ra Daua
1 'Oha na 'ia Jisas 'a ha'arahesi hako, 'a wairaaui rongoiusuri ana'i 'ari na'i nata batarau 'iniai marawai Kidron. Marau 'ariwou awa na'i dora ra hasi 'ana hasi'ei 'oliv. 2 Mia Jiudas, 'ia mo'o na hano ani 'anai usuha'inia Jisas tanaraaui maerongana, 'a 'iraraai dorasi, suria na'i dorasi 'ia Jisas 'a wairaau tarau 'ariei rongoiusuri ana'i. 3 Hoita, na'i 'ohasi 'ia Jiudas 'a wairaau mai ruruhai hehei'oi ni Rom beiraau ro'u tara'i sae hehei'oi narau 'omesuriai Ruma Maea na 'iraaui Na'ohadaa'i Piriisi mana Farisei rau ha'ataari'i. Rau waa'i mareho hehei'oi adaa'i, mana mareho ni ha'amarewa, marau ataha wou na'i dorasi. 4 Jisas 'a bwane aidangisi'i hakoi taha narai to'o tanaa. Naasi ma 'ariwou 'anai heisadoi beiraau, ma o'ani, “'Iatei namou sibania?” 5 Miraau o'ani, “'Ia Jisas ni Nasaret.” Mia Jisas 'a o'ani, “Nei nauni.” Mana'i 'ohasi, 'ia Jiudas 'a ura ro'u moi beiraaui sae hehei'oi. 6 Hoita, mana'i 'oha na o'ani 'iniraau, “Nei nauni,” rau su'a marau ahurenga hako aurui ano! 7 Magu songa'iniraau ro'u o'ani, “'Iatei namou sibania?” Miraau o'ani ro'u 'inia, “'Ia Jisas ni Nasaret.” 8 Mia Jisas 'agu o'ani 'iniraau, “'Au bwane 'unua tana'amou niani do neinauni. Ma 'onaa na 'inau namou sibaniau, mamoi nugasiraaui rongoiusuri agu'i 'ini marai hano.” 9 'A haua o'asi neina 'ai to'o ha'a-momori mareho na 'unua na'i 'oha na o'ani, “Ai'a ta ta'i 'iniraaui nei na'o hau'i tanaau nai ai'aa.” 10 Mia Saemon Pita na awa beiai naihi. 'A rahia hura'a ma taba taahiai karinga odonai sae tatau'aro anai Na'ohadaaui Piriisi. Na atana 'ia Malkas. 11 Mia Jisas 'a o'ani 'inia Pita, “'Oi nugaa aho'i naihi amua na'i dora 'ana! 'O ai'a 'iraraa do 'inau wai rongomaata'i 'onaai 'irisia ana Amagu?”
Jisas Ra Waia 'Ari Tanaa 'Anas
12 Naasi miraaui hehei'oi mana bwauodo adaa'i, beiraaui sae hehei'oi narau 'omesuriai Ruma Maea ana God, rau daua Jisas marau ho'o goni'i rimana'i. 13 Na'i na'o rau waia ga'u tanaa 'Anas, i amana urao ana Kaeafas. 'Ia Kaeafas naasi Na'ohadaaui Piriisi 'anai harisi naasi mia 'Anas na Na'ohadaaui Piriisi ga'u na'i na'o. 14 Mia Kaeafas naasia mo'o na bwane 'unua tanaraaui saemaua adaa'i Jiu do 'a ga'i goro do 'onaa ta ta'i nei 'ai mae dingadaaui mwane inoni hako.
'Etanai Tohe Na Haua Pita
15 'Ia Pita beiai ta'i rongoiusuri ro'u raru hano suria Jisas. Mana nata rongoiusurisi, raru haimatai'i Na'ohadaaui Piriisi naasi. Na tarana naasi 'iia ra ha'awatea 'anai siri na'i dora a'ora na'i maanai ruma anai Na'ohadaaui Piriisi nara waia siri eia Jisas. 16 Mia Pita 'a ura moi hura'a na'i maanai bara. Mana nata rongoiusurisi 'a siri ma aho'i hura'a ma hadahada beiai gere urao na 'omesuriai maanai barasi magu waia siri a Pita. 17 'Oha nararu siri, na uraosi 'a wanasia Pita ma o'ani 'inia, “Ni'oe ro'usi ta'i rongoiusuri ana Jisas gasi!” Mia Pita 'a tohe ma o'ani 'inia, “Ai'a, 'inau ai'a.” 18 Miraaui noni tatau'aro na'i rumasi, miraaui sae hehei'oi narau 'omesuriai Ruma Maea ana God rau ura garigariai 'eu narau togaa na'isi 'anai waari'u, 'inia na'i 'ohasi 'e madoraa na rodo 'a wanusi. Mia Pita 'a 'ariwou 'anai waari'u ro'u beiraau.
'Ia 'Anas 'A Sosonga'inia Jisas
19 Mia 'Anas 'agu songa'inia Jisas 'iniraaui rongoiusuri ana'i, ma 'ini'i ro'u i ha'ausuringa'i ana'i. 20 Mia Jisas 'a aramia o'ani, “Ni mareho nau maani'i 'au maani'i hako hura'a tanaraaui noni. Suria 'ado 'oha 'au mamaani suri'i dora ni rurugoni agaa'i 'onaai ruma ni ha'arahesi, mana'i Ruma Maea ana God. Ai'a ta ta'i maho nawai girua ta'iniraau. 21 Ni 'uaana na'ogu hau'i 'iniai heisonga'i 'isi tanaau? 'Oi songa'iniraaui nei narau rongo'i taha nau maani'i. 'Iraau narau 'irara'i mareho nau maani'i.” 22 Ma'e ta'i 'iniraaui sae hehei'oi na 'omesuriai Ruma Maea ana God 'a boi ma hidariai babana Jisas ma o'ani, “I'oe 'o ga'i bwa'i hadahada o'asi tanaai Na'ohadaaui Piriisi!” 23 Mia Jisas 'a o'ani, “'Onaa 'e maho ta'aa nau 'unua hura'a ma'oi 'unua hura'a magai rongoa. Ma 'onaa 'a odo-odo i mareho nau 'unua, ma 'e taranai taha na'o hidariau 'inia?” 24 Mia 'Anas 'a ha'ataaria Jisas 'ari tanaa Kaeafas bei'i mau i ho'oho'o na'i rimana'i.
Ruana Mana Orunai Tohe Na Haua Pita
25 'Oha na 'ia Pita 'a ura mau 'isi 'anai waari'u, 'e ta'i 'iniraaui sae 'isi na o'ani 'inia, “'A 'ua? I'oe ro'u ta'i 'iniraaui rongoiusuri ana'ia mo'osi?” Mia Pita 'a tohe, 'a o'ani, “Ai'a, 'inau ai'a.” 26 Ma'e ta'i 'ini'i noni tatau'aro anai Na'ohadaaui Piriisi, 'e sae na heito'oranga'i beia mo'o na 'ia Pita na taba taahiai karingana ani, 'a o'ani, “'Inau 'au 'omesi'o ro'u beia mo'osi na'i 'oha nara daua 'ari moui hasi'ei ani.” 27 Mia Pita 'a tohe ro'u mau. Raugu rongo mana kua 'a tataraoke'a.
Jisas Ra Waia 'Ari Tanaa Paelat
28 Na heisonga'i narau haa'i tanaa Jisas na'i ruma ana Kaeafas 'a wairaau tari 'ari na'i haho'oa ta'aa. Naasi maraugu waia 'ari na'i kae ruma raha anai ai Rom na Primia 'anai Provensi naasi. Miraaui ai Jiu 'isi rau ai'a siri na'i rumasi, 'inia 'onaa narai siri na'i ruma anai nei na ai'a Jiu, rau 'adoma'inia dorai do'o'a na'i maana God marau bwa'igui ha'i ta'i'a beiraaui noni 'oha rai ha'ato'oai rongo ni Roho Aharau. 29 Mana Primia, 'ia Paelat, 'a hura'a wou na'i abau 'omaa beiraau ma o'ani 'iniraau, “'E taha namou ha'ahunia 'inia mo'oni?” 30 Naasi marau aramia o'ani, “'I'ameu ga'i bwa'i waia mai tana'o 'onaa na ga'i bwa'i ha'i sae hehere ta'aa!” 31 Mia Paelat 'agu o'ani 'iniraau, “Namoi waia mamoi hiiria suriai ringe amoou.” Miraaugu aramia Paelat o'ani, “'I'amoui Rom mou ai'a ha'awatea domei ngahu ha'amaesia ta sae.” 32 Naasi 'a to'o ha'a-momori'a 'i mareho 'ia Jisas na 'unua 'iniai he'uai mae nai haa. 33 Mia Paelat 'a siri aho'i ruma ma 'unua dorai waia siri a Jisas, ma o'ani 'inia, “'A 'ua? I'oe naasi Mwaeraha adaaui Jiu?” 34 Mia Jisas 'a aramia o'ani, “'A 'ua? I'oe na'o 'adoma'inia haari'o i heisonga'i na'o haua tanaausi, ma'ua 'e sae moi na 'unua tana'o?” 35 Mia Paelat 'a o'ani, “'Eii, 'inau ai'a ai Jiu! 'Iraau haariraaui nei amu'i narau wai'o maini nara raba 'iraraai mahosi. 'E taha na'o ha'atari'aa?” 36 Mia Jisas 'agu aramia o'ani, “'Inau ai'a mwaeraha anai marewanani. 'Onaa nawai mwaeraha anai marewana, 'iraaui nei agu'i rau ga'i heingahui beiraaui saemaua adaa'i Jiu narau boi 'anai dauau. Ma'ata ni dora ni heimarungi agua ai'a na'i marewanani.” 37 'Ia Paelat 'a o'ani 'inia Jisas, “Naasi, i'oe 'e mwaeraha? Nita?” Mia Jisas 'agu aramia o'ani, “I'oe na'o 'unua do 'inau 'e mwaeraha, ma'o ha'a-momori. Naasi tarana nau huta mai 'inia. 'Au boi na'i marewana 'anai taroha'iniai taha na ha'a-momori, miraaui nei narau ta'ahiai taha na ha'amomori, rau araisuriau.” 38 Mia Paelat 'a songa'inia ro'u o'ani, “'E taha naasi ha'a-momori?” Magu aho'i ro'u hura'ai abau 'omaa beiraaui Jiu ma o'ani 'iniraau, “'Inau ai'a to'oana ta mareho taritari'a nai haua. 39 Ma'ata 'i'amou mou to'oraai ringe 'anai ha'anongiau 'anai ha'ahura'ahia ta sae baaniai rumaniho'o 'ado harisi na'i madoraa ni Roho Aharau. Ma 'ua? Mou 'irisia dowai ruhasiai Mwaeraha amoou i Jiu?” 40 Miraau kae awara aho'i tanaa o'ani, “'Ia mo'osi 'oi abui ruhasia, ma'ata 'ia Barabas nameu 'irisia!” ('Iiasia Barabas 'e sae hehere ta'aa na awa na'i rumaniho'o).
1 Mia Paelat 'a 'unua tanaraaui noni hehei'oi dorai waia Jisas marai rohoa 'iniai hasiwaro baabau. 2 'Oha narau rohoa hako, rau tau'aronai hihiiri bwau waroraraki marau darasia na'i bwauna. Naasi marau ha'asirihia 'iniai bwana ni mwaeraha. Bwanasi 'a tewa magu raba 'ome wangawanga. 3 Naasi marau boi gaarangia marau haikou 'inia, rau o'ani, “Ha'aasaai Mwaeraha adaaui Jiu!” Maraugu awanga'i hidaria. 4 Mia Paelat 'a hura'a ro'u i abau 'omaa ma o'ani 'iniraaui noni, “Na'i 'ohani wai waia hura'a mai tana'amou, ma'ata moi aidangisia do 'inau ai'a to'oana ta mareho nai ha'atari'aa.” 5 Mia Jisas a hura'a mai beiai hihiiri bwau waroraraki na'i bwauna, mei beiai bwana tewa nara ha'asirihia 'inia. Mia Paelat 'a o'ani, “Naani'a mo'o ani!” 6 Mana'i 'oha na 'iraaui Na'ohadaaui Piriisi miraaui sae hehei'oi nara 'omesuriai Ruma Maea ana God rau 'omesia, raugu totoro ara'a o'ani, “Rabu ahita'inia na'i dadaahoro! Rabu ahita'inia na'i dadaahoro!” Mia Paelat 'a o'ani, “'I'amou namoi waia mamoi rabu ahita'inia na'i dadaahoro, 'inia 'inau ai'a to'oana ta maho nai ha'atari'aa.” 7 Miraaui saemaua adaa'i Jiu raugu ha'atee o'ani, “Na'i ringeringe ameeu, 'iia 'a ta'isada do'ai mae, suria 'a 'unua haaria do'iia garena God.” 8 Na'i 'oha nagu rongoa o'asi ro'ua Paelat, 'agu mamaa'u ro'u di'u wou baaniai na'o. 9 Naasi ma waia Jisas aho'i siri na'i ruma ma o'ani 'inia, “Na'i dora he'ua na'o boi baania?” Mia Jisas 'a ai'a aramia. 10 Mia Paelat 'a ha'atee wetewete o'ani, “'Oi aramiau! 'A 'ua? 'O ai'a 'iraraa do'inau nau to'o mena 'ini'o 'anai ruhasi'o ma 'anai rabu ahita'ini'o na'i dadaahoro?” 11 Mia Jisas 'agu ha'atee o'ani 'inia, “Ni mena moi na'o to'oraa 'iniau naasi mena na 'ia God na haua tana'o. Naasi 'ia mo'o na waiau mai tana'osi, 'a haai ora-ora'a na raha di'u baaniai ora-ora'a amua.” 12 Na'i 'oha na 'ia Paelat 'a rongoa o'asi, 'a bonasia do'ai sibania ta here nai ruhasia 'inia Jisas mai hura'a dadara'a. Miraaui saemaua adaa'i Jiu raugu totoro raha ro'u o'ani, “'Onaa na'oi ruhasia mo'osi mai hura'a dadara'a, ma ha'ata'inia do i'oe 'o ai'a aba beiai mwaeraha anai Rom. 'Inia 'iatei na 'unua hura'a haaria do'iia 'e mwaeraha, 'a ha'imae beiai mwaeraha anai Rom.” 13 Na'i 'oha na 'ia Paelat 'a rongoai 'unu o'asi adaau, 'a waia aho'i hura'a maia Jisas, ma heinagu auru na'i dorani heihiiri nara 'unua 'iniai dorani hau bubuu. (Na'i ha'atee ni Jiu ra 'unua 'iniai Gabata.) 14 Ma 'ariwou'a 'anai atoaa na'i dangi 'anai ha'aagau 'anai rongo ni Roho Aharau. Mia Paelat 'a o'ani 'iniraaui Jiu, “Naani mwaeraha amoou!” 15 Miraaugu awara aho'i wou tanaa o'ani, “Waia beira'i! Waia beira'i! Rabu ahita'inia na'i dadaahoro!” Mia Paelat 'a o'ani, “'A 'ua? Mei rabu ahita'iniai mwaeraha amoou?” Miraau na Na'ohadaaui Piriisi raugu totoro aho'i ro'u o'ani tanaa, “Ai'a ta mwaeraha he'ete'i'a ro'u nameigui to'oraa, 'iia moi 'etea Mwaeraha anai Rom.” 16 Mia Paelat 'agu watea Jisas tanaraaui hehei'oi 'anai rabua na'i dadaahoro. Jisas Ra Rabu Ahita'inia Na'i Dadaahoro Miraau waia Jisas marau hano beira'i beia. 17 Na'i 'ohasi 'ia Jisas 'a suru'ia haariai dadaahoro ana, marau ta'eha ara'a na'i gere hungahunga nara 'unua 'iniai dora ni Korai Bwau Sae. (Na'i ha'ateeni Jiu, ra 'unua 'iniai Golgota.) 18 Na'i 'isi naraugu rabu ahita'inia iei na'i dadaahoro. Ma'e wairarua nara raburarua ro'u na'i dadaahoro adaru'i. Raru 'ado bobo 'inia Jisas. 19 Mia Paelat 'a 'unua dorai usuai usu-usu na'i baba 'anai nugaa ara'a na'i bwaunai dadaahoro ana Jisas. 'A o'ani, JISAS NI NASARET, MWAERAHA ADAAUI JIU 20 Mana usu-usu naasi 'a usua 'iniai ha'atee ni Jiu, Rom, mana Grik. Ma ragoi Jiu narau 'oha'iniai usu-ususi, 'inia ni dorasi 'a gaarangia moi 'omaa rahai Jerusalem. 21 Mana 'oha na Na'ohadaaui Piriisi 'a 'omesia o'asi, 'a o'ani 'inia Paelat, “'Oi orisia ma'oi usu 'oniaa, ‘'Iia 'a 'unua do 'iiani 'e mwaeraha adaaui Jiu.’ ” 22 Mia Paelat 'a o'ani, “Ni taha nau usua dio, ragu bwa'i matai orisia'a.” 23 'E waira hai hehei'oi nara rabu ahita'inia Jisas na'i dadaahoro. 'Oha rau rabua hako, rau 'adodi bwana ana'i. Marau rahia ro'u i to'oni tewa ana nara tagoraa 'inia ta'i kae tahangai bwana. 24 Marau o'ani, “Gai abui karia. Ma'ata gai gaasi ha'ara 'ana, magai 'omesia tei nai to'oraa.” Naasi ma to'o ha'a-momori'a i taha na Usu-usu Maea na 'unu 'oniaa, “Ra hatora'ini'i bwana agu'i, mana to'oni tewa agua ra gaasi ha'ara 'ana.” Naasi taha na 'iraaui noni hehei'oi rau haua. 25 Hoita, neiraauni nei narau ura gaarangiai dadaahoro ana Jisas. Ni inana, mana do'orana inana, mea Meri urao ana Klopas, mea Meri ni Magdala. 26 'Oha na 'ia Jisas 'a 'omesia inana mana rongoiusuri ana na ta'ahia 'a o'ani 'inia inana, “'Iiasi 'a 'onaa do 'e garemu.” 27 Magu o'asi ro'u 'iniai rongoiusurisi, “'Iiasi 'a 'onaa do 'e inamu.” Ma taraawa'a na'i 'ohasi, na rongoiusuri naasi 'agu ha'a-awahia inana Jisas na'i ruma ana.
Na Mae Ana Jisas
28 'Ia Jisas 'a aidangisia do ni mwane mareho na boi 'anai haa'i 'a ha'aarotaha 'i goro hako, me ma'ata 'anai ha'a-ha'a-momoriai taha na Usu-usu Maea na 'unua, 'ia Jisas 'a o'ani, “'Inau raba gono.” 29 Ma'e bei wai na honu 'iniai waen mahai na awa na'isi. Rau hauai mareho na matai omiai wai marau ha'ahonua 'iniai waen. Naasi maraugu ha'ababaua na'i raraai hasi'ei nara 'unua 'iniai Hisop, marau taranga'inia ara'a tanaai ngoona Jisas do'ai gono. 30 Na'i 'oha na gono hako, 'a o'ani, “'A agaau'a!” Na'i 'oha na ha'atee o'asi hako, 'a arabwau auru ma nuga manawa. 31 Miraaui saemaua adaa'i Jiu rau ai'a rabasia doni abedaa'i waira orusi do raigui awa ro'u mau hunganai dadaahoro tari nata dangi, 'inia ni nata dangi naasi dangi ni mamaro. (Na dangi ni mamarosi 'a ororiu di'u suria 'a to'o na'i sade nara 'adoma'i aho'isiai Roho Aharau.) Naasi rau ha'angonia Paelat do'ai 'unua tanaraaui hehei'oi 'anai raesi'i uwadaa'i marai rahi'i dioi abedaa'i baani'i dadaahoro. 32 Miraaui hehei'oi rau 'ariwou marau raesi'i uwadaru'i rua mwane nararu 'ado bobo 'iniasi a Jisas. 33 Mana'i 'oha naraugu boi beia Jisas, rau sadoia do'iia 'a bwani mae, naasi marau ai'a raesi'i uwana'i. 34 Ma'ata 'e ta'i 'iniraaui hehei'oi na 'ariwou ma rubu'iai rageragena 'iniai oo'o, mana 'abu mana wai ra ahe hura'a. 35 Ni mareho na to'osi 'a ha'amomori, 'inia 'ia mo'o na 'ome'ome haraaria 'iniai maana na taroha'inia hura'a do neina moi hinihini. 36 Ni mareho 'isi ra to'o neina 'ai ha'a-ha'amomoriai Usu-usu Maea na o'ani, “'A bwa'i ta ta'i susuri na'i abena nai bwaro,” 37 “marau bore suria mo'o nara rubu'ia 'iniai oo'o.”
Jisas Ra Toringia
38 Na'i muri 'ia Josep ni 'Arimatea 'a taha beia Paelat ma songa'inia 'onaa 'a ga'i wateai abena Jisas 'anai rahia dio baaniai dadaahoro. ('Iiasia Josep 'e ta'i sae na suria Jisas, magu ai'a raba ha'ata'inia haaria, suria 'a mamaa'usiraaui saemaua adaa'i Jiu.) 'Ia Paelat 'a watea, mia Josep 'a 'ari ma rahia dioi abena Jisas ma waia. 39 Mia Nikodimas, 'ia mo'o na ataha ga'u beia ani a Jisas na'i rodo, 'a hano ro'u beia Josep. Mia 'a waai bibii nara awaiei merisini nara 'unua 'iniai “Myrrh” mana “Alos” 'anai nuga'i na'i abena Jisas na'i 'oha rai ha'aagauai abena 'anai toringia. Mana hihi'adi mareho 'isi ra ga'i 'onaai oru tangahurui kilo. 40 Miraruai rua mwanesi raru haa'i tahangai bwana mamaahui mararu ho'u'i 'iniai abena bei'i merisini 'isi. Naasi here adaaui Jiu 'anai ha'aagau'i abedi sae adaa'i nara mae 'anai toringi'i. 41 Ni dora nara rabua eisia Jisas na'i dadaahoro 'a awa gaarangiai moui hasi'ei. Mana'i moui hasi'eisi, 'e wabwa na awa 'isi, mana wabwasi ai'a ta sae mau narai aoraa ei. 42 Hoita, me suria ra ha'a-osaosa 'iniai tari'a ana i 'oha 'anai ha'aagau 'anai dangi ni mamaro ma naasi'a i wabwa na gaarangiai dorasi, rau waiai abena Jisas marau aoraa na'i wabwasi.
Na Suruta'e Aho'i Ana Jisas
1 Mana'i 'oha na kuhi mau na'i haho'oai Sade, 'ia Meri ni Magdala 'a ho'orai 'ari hera, ma 'omesia do ni hau nara ha'abwarasia 'iniai maanai wabwa ra bwane nigaa baira'i. 2 Naasi ma 'eba aho'i ma sadoia Saemon Pita mana nata rongoiusuri na 'ia Jisas 'a ta'ahia. Mia Meri 'a o'ani 'inirarua, “'Ei, ra rahiai abena Araha baaniai wabwa, maugu ai'a 'iraraai dora ra nugaa iei!” 3 Na'i 'oha nararugu rongo o'asi, mararu 'eba moe'a 'anai 'ari 'omesiai wabwa. 4 Na'i 'oha raru 'eba mau wou, mana nata rongoiusurisi 'a 'eba di'ua Pita ma ataha 'ari na'i na'o na'i wabwa. 5 'Oha na 'ariwou na'i maanai wabwa 'a mwaoro dio magu wana siri na'i dora ra ha'adaohia eia Jisas. 'A 'omesi'i bwana ra ho'ua 'ini'i, ma'ata 'a ai'a siri. 6 Na'i 'oha na 'ia Saemon Pita 'agu ataha, 'a siri daara'i ma re'i'i dadao ada'i bwana, 7 ma 'omesia doni bwana ra bibiia 'iniai bwauna 'a awa sigi haaria, ma 'ome 'onaa dora roku taguma'inia goro. 8 Naasi mana nata rongoiusurisi na ada na'i na'o 'inia Pita 'agu siri ro'u haisuri. Na'i 'ohasi 'a 'ome ma hinihini do 'ia Jisas 'a suruta'e'a aho'i. 9 Rei'uaa tari mai 'ohasi raru ai'a aidangi tarihanai Usu-usu Maea na 'unua hura'a do'ia Jisas 'ai suruta'e aho'i baaniai mae. 10 Naasi ma rarugu aho'i 'ari ruma.
Jisas 'A Ha'ata'i Tanaa Meri Ni Magdala
11 Mia Meri 'a awa mau hura'ai maanai wabwa, magu angiangi. Mana'i mau i 'oha na angiangisi 'a mwaoro auru do'ai wana siri raronai wabwa. 12 Na'i 'oha nagu wana siriwou na'i dora ra nuga iei abena Jisas, 'a 'omesiai heheinagu adaruai rua enjel nararu siri suri'i to'oni mamaahui, 'e ta'i tanaai dora na awai bwauna, ma'e ta'i tanaai dora ra awaiei uwana. 13 Mana rua enjelisi raru songa'inia Meri o'ani, “'E taha na'o angi 'inia?” Mia Meri 'a o'ani, “Ra waiai abena Araha agua, maugu ai'a 'iraraai dora ra nugaa iei.” 14 Na'i 'oha nagu agario aho'i, ma re'iai sae na ura na'i murina. Na saesi 'ia Jisas, ma'ata 'a ai'a 'ome 'iraraa do'ia Jisas. 15 Mia Jisas 'a ha'atee o'ani 'inia, “'E taha 'o angi 'inia? 'Iatei na'o sibania?” 'Ia Meri 'a 'adoma'inia do'ia mo'o na 'omesuriai moui hasi'eisi, magu o'ani 'inia, “Saemaua, 'onaa i'oe na'o waia, ma'oi 'unua tanaaui dora na'o nugaa iei, mawai 'arihia.” 16 Mia Jisas 'agu o'ani, “Meri!” Mia Meri 'a rihota'i wou tanaa ma o'ani, “Raboni!” Ni 'ado'ado 'anai ha'ateesi naasi, “Ha'ausuri.” 17 Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'Oi abui dau mai beiau, suriai 'inau ai'a ara'a mau beia Amagu. Ma'ata 'oi 'ari beiraaui rongoiusuri agu'i ma'oi 'unua tanaraau do 'inau wai ara'a beia Amagu, 'e Amamoou ro'u, i God agua, ma'e God amoou ro'u.” 18 Mia Meri ni Magdala 'a aho'i 'ari ma o'ani 'iniraaui rongoiusuri, “'Inau 'omesia Araha!” Ma maani'i hakoi mwane mareho na 'unu'ia Jisas.
Jisas 'A Ha'ata'i Tanaraaui Rongoiusuri Ana'i
19 Mwane mareho 'isi ra to'o na'i dangi sade. Mana'i mau su'urahinai dangisi, 'iraaui rongoiusuri rau awa na'i raronai ruma narau honohono ha'ababaua, suria rau mamaa'usiraaui saemaua adaa'i Jiu. Raugu 'asu'a mia Jisas 'a ura beiraau ma o'ani 'iniraau, “Na gooroha ana God 'ai awa bei'amou!” 20 'Oha na ha'atee o'asi, 'a taranga'ini'i hura'ai rimana'i dorai 'omesi'i, ma ha'ata'inia tanaraaui rageragena. 'Oha na 'iraaui rongoiusuri rau 'ome 'iraraai Araha adaau, rau honu 'iniai wa'ewa'e. 21 Magu ha'atee aho'i ro'u o'ani 'iniraau, “Na gooroha ana God 'ai awa bei'amou. 'Onaai ha'ataariau mai ana Ama, 'inau 'au ha'ataari'amou ro'u.” 22 Ma manawasiraau magu o'ani, “Moi dauai Hi'ona Maea. 23 'Onaa namoi 'unua tanaa tanei domou 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a ana'i, 'ia God 'ai 'adoma'i nugasi'i ma'ata'a. Ma 'onaa namou bwa'i 'unua, 'ia God a bwa'i 'adoma'i nugasi'i.”
Jisas 'A Ha'ata'inia Haaria Tanaa Tomas
24 Ma'e ta'i 'iniraaui rongoiusuri na atana 'ia Tomas nara 'unua ro'u 'iniai 'Iu, na ai'a awa na'i 'oha na 'ia Jisas 'a ha'ata'i tanaraau. 25 Na'i 'oha nagu boi aho'i, 'iraaui rongoiusuri rau o'ani 'inia, “'I'ameu meu 'omesia Araha!” Mia Tomas 'a o'ani 'iniraau, “'Inau ai'a hinihinimoou. Wai hinihini 'onaa wai re'i'i ma'ua karohi'i dora ra maara na'i rimana'i, ma 'onaa wai karo siri na'i dora na maara na'i rageragena.” 26 Mana'i nata sade haisuri, 'iraaui rongoiusuri ana'ia Jisas rau goni na'i ta'i ruma ro'u mausi, mia Tomas 'a awa ro'u beiraau na'i 'ohasi, mana maraaruma rau honohono ha'ababau'i goro. Raugu 'asu'a mia Jisas 'a ura ro'u na'i beiraau ma o'ani 'iniraau, “Na gooroha ana God 'ai awa bei'amou.” 27 Naasi ma o'ani 'inia Tomas, “'Oi nugaai kaka'umu na'i 'ini, ma'oi 'omesi'i rimagu. 'Oi karo siri na'i dora na maara na'i rageragegu. 'Oi hinihini, ma'oi abui 'adoma'i heiruarua'a!” 28 Mia Tomas 'a o'ani, “I'oe Araha agua, mana God agua!” 29 Mia Jisas 'agu o'ani 'inia, “I'oe 'o hinihini suria 'o re'iau. Ma'ata ha'amwaniraau di'u i nei ra hinihini ha'i ai'a 'omesiau.”
'Ado'adona Jon Nagu Taarai Usua 'Inia i Bukani
30 Ra rago di'ui ha'abu'oahu na 'ia Jisas na haa'i na 'iraaui rongoiusuri rau 'omesi'i, maragu ai'a nuga'i dio na'i bukani. 31 Ma'ata ni mareho nara nuga'i dio 'isi, ra nuga'i dio do neina moi hinihini do'ia Jisas naasi Ha'atahi, me 'iia naasi Garena God. Ma 'onaa moi hinihini o'asi, moi daua namooui tahi tarau.
Jisas 'A Ha'ata'i Tanaraaui Biu Rongoiusuri
1 Na'i muri, 'ia Jisas 'a ha'ata'i ro'u tanaraaui rongoiusuri ana'i na'i bobonai kae bwera i Galili. Ma to'o o'ani. 2 Ra'i nei 'ini'i rongoiusuri ana'i narau awa 'ohasi. 'Ia Saemon Pita, 'ia Tomas nara 'unua ro'u 'iniai 'Iu, 'ia Nataniel baaniai 'omaai Kena na'i Provensi Galili, mana rua garena Sebedi, beiai nata rua rongoiusuri ro'u. 3 Mia Pita 'a o'ani 'iniraau, “'Inau wai hanoriai ahuasi.” Miraau hako raugu o'ani 'inia, “Gai ta'i hano.” Rau hano marau ta'e hura'a na'i ora. Na'i rodo bubusi ai'a ta ta'i ii'a narai ngahuia. 4 Mana'i 'oha na dangi 'a hane mai, rau 'omesia Jisas ura-ura ana na'i one, ma'ata rau ai'a 'ome 'iraraa do'ia Jisas. 5 Mia Jisas 'agu awara hura'a o'ani 'iniraau, “Mwane geresae, ra'i ii'a namou ngahui'i?” Miraau o'ani 'inia, “Ai'a.” 6 Miagu o'ani ro'u 'iniraau, “Moi gaasia aurui hu'o na'i aba odo 'iniai ora mamoi to'i'i tara'i nei!” Na'i 'oha naraugu gaasia auru 'onaai 'unua ana, ma naasi ma bwara'a tanaraaui raua aho'i 'iniai honu'a ana 'iniai ii'a. 7 Naasi mana rongoiusuri na 'ia Jisas na ta'ahia 'a o'ani 'inia Pita, “'Ia Araha naasi!” 'Oha na rongoa o'asi a Pita, 'a hasi siri aho'i na'i bwana bo hura'a ana ma rege dioi wai, ma arasi siri one. 8 Miraaui haru rongoiusuri rau awa moi na'i ora 'anai ogea siri one 'i hu'o na honu 'iniai ii'a. Mana'i dora narau awaieisi ai'a taraa ha'atau, 'a ga'i 'onaa moi ta'i 'arangi mita baaniai one. 9 Na'i 'oha narau ataha siriwou, rau 'omesiai ii'a matota na awa na'i hunganai mwagaraha na'i 'eu. Ma ra'i bredi ra awa ro'u. 10 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Moi waa'i mai tara'i ii'a namougu bura'i ngahui'i 'isi.” 11 Mia Saemon Pita 'a ta'eha na'i ora ma 'a'auhiraau 'anai ogea siri one 'i hu'o na honu 'iniai ii'a. Rau ngahuiai ta'i 'arangi rima tangahuru mana oru kae ii'a, mana hu'o ai'a do'ai ohogao. 12 Mia Jisas 'a o'ani 'iniraau, “Mou boi mamoi ngau.” Ma ai'a do ta ta'i 'iniraau naigui songa'inia o'ani, “'Iatei nei'oesi?” Suria rau bwane aidangisia hako do 'ia Araha. 13 Jisas 'a haua tanaraaui bredi 'anai ngaa, ma haua ro'u i ii'a tanaraau. 14 Naasi orunai 'oha na 'ia Jisas 'a ha'ata'i tanaraaui rongoiusuri ana'i murinai suruta'e aho'i ana baaniai mae.
Jisas 'A Ha'atee Wetewete Tanaa Pita
15 Na'i 'oha narau ngau hako, 'ia Jisas 'a ha'atee o'ani 'inia Pita, “Saemon, garena Jon. 'A 'ua? I heita'ahi amua tanaau 'a raha di'uai heita'ahi narau haua i mwane 'ini tanaau?” Mia Pita 'a aramia o'ani, “'Io Araha, 'o 'iraraa do'au ta'ahi'o.” Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'Oi hangani'i garei siip agu'i.” 16 Mia Jisas 'a songa'inia ro'u aho'i a Pita o'ani, “Saemon, garena Jon. 'A 'ua? 'O ta'ahiau?” Mia Pita 'a aramia ro'u o'ani, “'Io Araha, 'o 'iraraa do'au ta'ahi'o.” Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'Oi 'omesuri ha'agorohi'i siip agu'i.” 17 Mia Jisas 'a songa'inia aho'i ro'ua Pita o'ani, “Saemon, garena Jon. 'A 'ua? 'O ta'ahiau?” Na'i 'ohasi mia Pita 'a arunga ta'aa'a, suria 'ia Jisas 'a songa'inia ha'a-oru 'iniai ta'i heisonga'i moi. Mia Pita 'agu o'ani 'inia, “Araha, ni mwane mareho 'o aidangisi'i hako'a, 'o 'iraraa do 'inau 'au ta'ahi'o.” Mia Jisas 'a o'ani 'inia, “'Oi hangani'i siip agu'i. 18 Wai 'unua ha'a-momori tana'o, na'i 'oha 'o haoru, 'o matai ho'osia haari'o i bwana amua, ma'o matai 'ari na'i dora na'oi raba 'ari na'iei. Ma'ata na'i 'oha 'oi wari, 'oi taranga'ini'i rimamu'i hura'a ma ra'i sae he'ete'i narai tosi'o marai wai'o 'ari na'i dora na'o bwa'i raba 'ari na'iei.” 19 'Ia Jisas 'a hadahada o'asi 'inia Pita, do neina 'ia Pita 'ai aidangisiai mae he'ua nai haua 'anai ha'ahauasaa God. Mia Jisas 'agu o'ani 'inia, “'Oi suriau tarau.”
Na Rongoiusuri Na 'Ia Jisas Na Ta'ahia Di'u
20 'Ia Pita 'a rihota'i ma 'omesiai haisuri anai rongoiusuri na 'ia Jisas na ta'ahia. (Naasi ni rongoiusuri na abesua wou beia Jisas na'i 'oha narau ngau ani ma songa'inia 'inia mo'o nai usuha'inia tanaraaui maerongana.) 21 Hoita, mia Pita 'a songa'inia Jisas o'ani, “Mia mo'osi 'ai 'ua Araha?” 22 Mia Jisas 'a aramia o'ani, “'Onaa na wai 'irisia do'ai tahi tari na'i 'oha nawai aho'i mai, 'e taha na ta'aabemu 'inia? I'oe 'oi suriau.” 23 Na maho na 'unuasi 'a 'adarara 'ari tanaraaui noni hinihini marau 'adoma'inia doni rongoiusurisi 'agu bwa'i mae'a. Ma'ata 'ia Jisas 'a ai'a 'unua o'asi. Ni mareho na 'unua Jisas 'a o'ani, “'Onaa nawai 'irisia do'ai tahi tari na'i 'oha nawai aho'i mai, 'e taha na ta'aabemu 'inia?”
Ha'ahakona
24 'Inau naasi rongoiusuri nau re'i'i mwane mareho nau usu'i dio 'ini. Mi'ameu hako meu 'iraraa doni mareho nau usu'isi ra ha'a-momori. 25 'A rago di'u i mareho na haa'ia Jisas nau ai'a usu'i dio na'i bukani. Ma 'onaa nawai usu'i hako dio, 'au 'adoma'inia do ni marewana hako 'a bwa'i 'ohadi buka nawai usu'i 'ini'i mwane mareho 'isi.
1 Tana'o Tiofilas: Na'i buka tahamora agua, 'au usu'i mwani maho na 'ia Jisas 'a haa'i ma ha'ausuringa'ini'i, na'i madoraa na taraawa'a hauai tau'aro ana 2 tari dangi nara waia ara'ai aro. Na'i na'o maragu waia ara'ai aro, 'a heiatenga'i 'iniai mena anai Hi'ona Maea tanaraaui Ha'ataari ana'i na 'ome sigihiraau. 3 Na'i murinai mae ana, 'e hai tangahurui dangi na ha'ata'inia haaria tanaraau na'i 'ado herehere 'anai ha'ata'inia mora do'iia 'a tahi aho'i ha'amomori. Rau re'ia ma hadanga'inia tanaraaui heimarungi ana God. 4 Na'i 'oha na awa mau beiraau, 'a o'ani, “Moi abu hano baaniai Jerusalem. Moi mamasiai Hi'ona Maea na 'ia Amagu na duruduru 'inia, me'inau ro'u 'au bwane maania tana'amou. 5 'Ia Jon 'a bwareomaea'amou 'iniai wai, ma bwa'i orea mia God 'ai bwareomaea'amou 'iniai Hi'ona Maea.”
'Ia Jisas 'A Ara'ai Aro
6 'Oha 'iraau Ha'ataari rau awa goni beia Jisas, rau songa'inia o'ani, “Araha. 'A 'ua? I'oe 'oi haua aho'i heimarungi na'i 'ohani tanagaaui ai Jiu?” 7 Mia Jisas 'a o'ani, “'Iia moi Amagu na to'oraai mena 'anai ha'a-arataraai madoraa 'ana. Ma ai'a 'iaamoou 'anai 'iraraa 'oha he'ua nai to'o. 8 Ma'ata 'i'amou moi honu 'iniai mena anai Hi'ona Maea na'i 'oha nai dio maai sirihi'amou. Ma moi taroha'iniau na'i Jerusalem, ma na'i hakoi Provensi Jiudea ma na'i Provensi Samaria mana 'ari suria hakoi marewana.” 9 'Agu ha'atee hako mia God 'a waia ara'a 'oha rau wanasia maua Jisas. Mana rorodo 'a kukuha bwarasia maraugu ai'a re'ia'a. 10 Miraau rau wana to'o buu mau ara'ai aro. Raugu 'asu'a ma'e rua sae raru to'oni 'ini to'oni mamaahui raru ura na'i bobodaau. 11 Raru o'ani, “'A 'ua na 'i'amou saeni Galili mou ura 'inia na'i 'ini mamougu wana ara'ai aro? 'Ia Jisas nara waia ara'ai aro ani, 'ai boi aho'i ro'u mau 'onaai herehere namou re'ia na'i 'oha 'iia 'a aho'i ara'ai aro.”
Sae 'Anai Orisia Jiudas
12 Na'i muri 'iraaui Ha'ataari rau hano baaniai hungahungai 'Oliv marau 'ari aho'i 'omaai Jerusalem. I hungahungai 'Oliv 'a ga'i 'onaa moi ta'i kilomita baaniai Jerusalem. 13 Rau ta'eha na'i ahii na'i ruma ahaaha narau bwane awa-awa na'iei. 'Iraaui Ha'ataari narau awa 'isi, 'ia Pita, Jon, Jems, Andru, Pilip, Tomas, Batolomiu, Matiu, Jems garena Alfias, Saemon—-'ia mo'o na raba ha'ahakoai Mwaeraha adaaui Rom, mea Jiudas garena Jems. 14 'Iraaui Ha'ataari rau boi goni tarau na'i 'isi beiai ta'i 'ado'ado 'anai ha'arahesi. 'Iraau tara'i urao ro'u beia Meri inana Jisas, miraau do'orana'ia Jisas, rau matai boi goni ro'u beiraau. 15 'E ta'i 'oha, 'a gaarangi 'onaai ta'i 'arangi mana rua tangahuru 'iniraaui noni hinihini rau rurugoni ro'u. Mia Pita 'a ura ara'a ma ha'atee tanaraau. 16-17 'A o'ani, “Arai do'ora, na'i 'oha bwani 'ia Deved 'a ha'atee 'iniai mena anai Hi'ona Maea 'anai 'unuai maho 'abaia Jiudas. Mana maho na 'unua 'a to'o'a. 'Ia Jiudas 'e ta'i 'inigaau ma tau'aro beigaau miagu waia mai ruruha 'anai daua Jisas. 18 “Mia Jiudas 'agu horiai dorai ano 'iniai ha'a nara haua tanaa 'iniai hereta'aa na haua. Ma na'i 'isi nagu ahoda abwa-abwa na'iei mana ahuna 'a pusu mana mwane maho na'i rarona ragu teteho hura'a. 19 Ma na'i 'oha 'iraaui sae na'i Jerusalem rau sadoia o'asi, rau 'unua 'iniai dorasi Akeldama. 'Ado'ado 'ana 'e Ano ni 'Abu. 20 “Na'i buka ni Psalm, 'ia Deved 'a usua o'ani, ‘Ruma ana 'ai awa bwaranga moi mamoi abu watea ta sae nai mono na'iei.’ Ma o'ani ro'u, ‘'A goro 'onaa ta sae he'ete'i naigu tagora orisiai saesi.’ 21-22 “Naasi gau rabasia ta sae he'ete'i nai 'a'auhigaau 'anai taroha'inia do 'ia Jisas 'a suruta'e aho'i baaniai mae. Tarana naasi gai 'ome sigihia ta ta'i 'iniraaui nei narau bwane awa-awa beigaau taraawa'a mau na'i madoraa 'ia Jon 'a bwareomaeaa Jisas tari madoraa 'ia God 'a waia aho'i ara'ai aro.” 23 Hoita, 'e rua sae narau wai'ado'ado 'inia, 'ia Mataeas mia Josep Basabas, nata atana 'ia Jastas. 24 Marau ha'arahesi o'ani, “Araha, i'oe 'o aidangisi'i 'ado'ado adaa'i mwani noni hako. 'Oi ha'ata'inia tana'ameui nei na'o 'ome sigihia 25 'anai ha'i Ha'ataari orisia Jiudas, 'ia mo'o na rihota'i baanigaau ma 'ari na'i huunai dora na araria.” 26 Maraugu gaasi ha'ara ma auru na'i hungana Mataeas. 'Iia ro'u naagu siri beiraaui ta'i tangahuru mana ta'i Ha'ataari.
Boi Anai Hi'ona Maea
1 Ma na'i dangi na 'iraaui Jiu ra ha'ato'oai Rongo nara 'unua 'iniai Pentikos, 'iraau hakoi sae hinihini rau rurugoni na'i ta'i dora. 2 Raugu 'asu'a marau rongoa'ai maho na rongo raha na dio mai baaniai aro. 'A rongo 'onaai kae ro'a raha. Mana aohanai ro'asi 'a rongo raha hako 'ari raronai ruma narau awa 'ieisi. 3 Miraau re'i'i maho ra 'ome 'onaai gere ngarungarui 'eu ra 'adarara na'i raronai rumasi. Ra dio na'i hungadaau hako. 4 Mana Hi'ona Maea 'agu sirihiraau maraugu taraawa'a hadahada 'ini'i mwani hadahada he'ete'i hairiu na Hi'ona Maea na hau'i tanaraau. 5 Ma na'i 'ohasi, 'a ragoi saeni Jiu na'i Jerusalem narau boi baani'i mwani kantri he'ete'i hairiu na'i marewana narau ai'a aidangisia maua Jisas, ma'ata ra 'adoma'i ha'ahihi'aa God. 6 Na'i 'oha rau rongoai maho na rongo 'onaai ro'a rahasi, rau goni ro'u mai beiraaui noni hinihini. Marau heimwaota'i, 'inia 'iraaui noni hinihini rau hadahada 'ini'i hadahada adaa'i. 7 Rau heimwaota'i ma bu'o i ahudaa'i marau o'ani, “Romwane! Sae 'inisi ra'i saeni Galili moi neiraaunisi! 8 'A he'ua naraugu 'irara'i 'ini'i hadahada agaa'isi? 9 Tara'i sae gau boi baaniai Patia, Midia, ma na'i Elam. Tara'i abe baaniai Mesopotemia, Jiudea, Kapadosia, Pontas, Eisia, 10 Frijia, Pamfilia, Ijip, mana'i Libia gaarangiai Saerin. Ma tara'i abe gau boi ro'u baaniai Rom. 11 Tara'i nei ra'i sae ni Jiu ha'a-momori ma tara'i nei ra awa suria moi ringeringe agaaui Jiu. Tara'i sae gau boi baaniai Krit mana'i Araibia. Me'igaau hako gau rongoai hadahada adaau 'ini'i hadahada agaa'i 'abai'i kae maho na hau'ia God.” 12 Rau heimwaota'i ma kakui ahudaau ro'u, marau taraawa'a songa'iniraau hairiu o'ani, “'E taha gasi naasi romwane?” 13 Tara'i abe rau ha'ada'ada'a 'iniraau, rau o'ani, “Rau gonogono gasi marau bweu'a.”
Hadahada Ana Pita
14 Miraau hakoi ta'i tangahuru mana rua Ha'ataari rau ura ara'a mia Pita 'a ha'atee raha tanaraaui sae narau goni mai 'isi o'ani, “'I'amoui sae ni Jiu me 'i'amou ro'u i sae namou awa na'i Jerusalem, moi bahurongo goro mawai ha'a-aidangisi'amou 'iniai maho na to'o na'i 'ohanisi. 15 'I'amou mou 'adoma'inia do 'iraaui sae 'ini rau gonogono marau bweu'a. Magu ai'a! 'Agu angi siwa moi haho'oa 'ohanisi. 16 Ma'ata maho namou re'ia na to'o na'i 'ohanisi, 'ia Rarabea Joel 'a bwane taroha'inia mai ga'u na'i 'oha bwani. 17 'Ia God 'a o'ani, ‘Na'i 'oha nai raumwadu mai hahakonai dangi, wai ha'ataaria dio i Hi'ona Maea agua maai sirihiai tahinganai 'ado sae. Miraau gare amoo'i rai haa'i ha'atee rarabea. 'Iraau sae haoru amoo'i rai re'i'i ha'amaranga, miraau noni wari amoo'i rai re'i'i ha'amaranga na'i mauru. 18 Ha'amomori! Na'i 'ohasi wai ha'ataaria dio i Hi'ona Maea agua maai sirihiraaui noni tatau'aro agu'i, rei'uaa sae mwane ma'ua urao, marai haa'i ha'atee rarabea. 19 Mamoi re'i'i ha'ara mana ha'abu'oahu nawai haa'i na'i ahoasara mana'i ano. I 'abu, ma 'eu mana kaeni asuasu raha rai ha'ata'i. 20 Na sina 'abwa'i rara, mana hura 'ai wangawanga 'onaai 'abu, maigu to'o i dangina Araha na ororiu di'u ma hauasa. 21 Miraaui nei rau ha'arahesia God rai tahi.’ 22 “Moi rongo'i ha'atee 'ini noni nai Israel! Mou 'iraraa goro do 'ia Jisas ni Nasaret 'a haa'i mwani ha'abu'oahu mana ha'ara, 'inia mareho 'isi ra to'o na'i kantri agaauni. Ni mwani ha'abu'oahu na haa'isi, ra ha'ata'inia goro hura'a do'ia God naasi na ha'ataaria mai. 23 Me suriai hei'irisina mau mai, 'ia God 'a ha'awatea do moi daua Jisas. Mamou ha'amaesia 'oha mou taranga'inia tanaraaui noni ta'a'i 'anai rabu ahita'inia na'i dadaahoro. 24 Mia God 'a ruhasia baaniai mena anai mae ma ha'atahia aho'i. 'Iniai mae, 'abwa'i ha'abwarasia baaniai tahi aho'i. 25 Na'i buka ni Psalm, 'ia Deved 'a hadanga'iniai mae ana Jisas o'ani, ‘'A bwa'i ta 'oha'a ro'u nawaigu mamaa'usia ta maho, 'inia i'oe a Araha God na'o awa tarau beiau. I'oe 'o na'otaragu. 26 Naasi, 'au wa'ewa'e raha, mau hadahada ha'i wa'ewa'e ro'u. 'Inau 'au 'iraraa dowai tahi aho'i, 27 'inia 'o bwa'i wateai abenai noni maea amua 'anai ngabo na'i ano, mana aungagu do'ai awa tarau na'i dora adaaui nei nara mae. 28 I'oe 'o ha'ata'inia tanaau i tara 'anai tahi tarau, minau wa'ewa'e 'iniai awa amua beiau.’ 29 “'Inau raba 'unua tana'amou mwani sae agu'i, 'abaiai wauwa agaau na'i 'oha bwani, 'ia Mwaeraha Deved. 'Iia 'a bwani mae mara bwani toringia orea mana barabarana 'a awa mau tari dangini. 30 'Ia Deved 'e Rarabea, ma 'iraraa do 'ia God 'a haua tanaa i duruduru hihi'a do baaniai burungana haaria nai ha'amwaeraha iei ta sae 'onaaia haaria. 31 'Ia Deved 'a bwane 'iraraai maho na'ia God nai haua. Naia na ha'atee rarabeanga'iniai suruta'e nai haa Ha'atahi ma ro'u do 'iia 'a bwa'i awa tarau na'i dora adaa'i nei nara mae, mana abena 'a bwa'i ngabo. 32 “'Ia God 'a ha'a-suruta'ea ha'a-momori a Jisas baaniai mae. 'I'ameu hako meu re'ia 'ini'i maamee'i. 33 'Ia Godi Ama 'a waia ara'a ma ha'aheinagua na'i aba odona 'anai ha'a-ororiua. Mana Ama 'a ha'awatea Jisas 'anai ha'ataariai Hi'ona Maea tana'ameu 'onaai bwane durua ana God. Ma naasi maho namou rongoa mamou re'ia na'i 'ohanisi. 34 Ma'ata 'ia Deved 'a ai'a ara'ai aro 'anai heinagu na'i aba odona God, me 'iia 'a o'ani, ‘'Ia Araha God 'a o'ani 'inia Araha agua, “'Oi heinagu na'i aba odogu, 35 tari 'oha wai nugaraau dio i maerongamu na'i bahainai heimarungi amua.” ’ 36 “Ma naasi 'i'amou hakoi sae ni Israel, mou ga'i aidangisia dona 'ia Jisas na mou ngahu ha'amaesia na'i dadaahoro ani, 'ia God 'a 'ome sigihia na Araha mana Ha'atahi.” 37 Na'i 'oha raugu rongoa o'asi, rau ta'i kaeni arunga ta'aa di'u marau songa'inia Pita miraau tara'i Ha'ataari ro'u o'ani, “Romwane! 'E taha meigu haua?” 38 Mia Pita 'a aramiraau, 'a o'ani, “Moi rihosi baani'i ora-ora'a amoo'i mamoi bwareomaea 'iniai atana Jisas Kraest. Mia God 'a duruduru 'inia do 'ai 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a amoo'i maai watea mai Hi'ona Maea tana'amou. 39 Na durudurusi, 'a haua tana'amou beiraaui gare amoo'i, miraau ro'u i nei rau awa ha'atau. Ha'amomori, na durudurusi 'a haa tanaraau hako ro'u i nei na 'ia God na 'unuraau.” 40 'Ia Pita 'a hadahada orea tanaraau ma ha'ata'u'uraau wetewete o'ani, “Moi 'ome'ome goro, mou gasigu siri na'i ha'a-mama'ai na'i dangi ni hihiiri 'onaairaaui sae ta'a'i na'i 'ohanisi.” 41 Naasi 'iraaui nei rau rongo'i ha'atee ana'ia Pita marau hinihini, ra bwareomaearaau na'i 'ohasi. Na'i madoraasi, 'a ga'i 'onaai oru merui sae narau aho'ita'i sae hinihini. 42 Miraausi rau mwa'emwa'e goro 'anai bahurongo'i ha'ausuringa'i adaa'i Ha'ataari marau 'a'auhiraau hairiu. Marau matai boi goni ro'u 'anai ngau mana ha'arahesi.
Tahingadaaui Noni Hinihini
43 'Iraaui Ha'ataari rau haa'i mwani ha'ara mana ha'abu'oahu 'iniai mena na'ia God 'a haua tanaraau. Miraaui noni hunga rau heimwaota'i di'u. 44 Me 'iraaui noni hinihini rau ruru goni tarau marau taraawa'a hisu hairiu 'ini'i bori adaa'i 'ini'i 'ado maho rau rabasi'i. 45 Marau raonga'ini'i ro'u i toto'ora adaa'i, ma tara'i maho ro'u 'anai 'a'auhiraau ro'u i nei rau awa ha-ha'aroha'a. 46 Rau boi goni 'anai ha'arahesi 'ado dangi na'i Ruma Maea ana God marau mwa'emwa'e goro 'anai 'ari goni ro'u suri'i ruma adaa'i 'anai ngaugoni beiai ahu wa'ewa'e. 47 'Ado 'oha moi narau 'unu ha'aasaa God, miraaui noni rau 'adoma'i ha'ahouraau. Mana ruruha adaau 'a rago hanehane ara'a moe'a 'ado dangi 'iniraaui nei na 'ia God 'a ruhasiraau baani'i ora-ora'a adaa'i.
Sae Pwaki
1 'E ta'i dangi na'i angi oru abaidangi, 'ia Pita mea Jon raru 'ari Ruma Maea ana God, 'inia naasi madoraa nara matai ririhunga'i. 2 'Ado dangi 'e sae na pwaki mau mai 'oha na huta, ra suru'ia mai 'anai ha'aheinagua na'i bobonai maraaruma anai bara na'i Ruma Maeasi 'anai ha'angoni ha'a beiraaui sae rai siri 'anai ha'arahesi. Na maraarumasi ra 'unua 'iniai “Maanai Bara 'Ome Goro.” 3 Ma na'i 'oha na re'ia Pita mea Jon raru boi 'anai siri Ruma Maea, ma ha'angoni ha'a beirarua'a. 4 Mia Pita mea Jon raru wanasia mia Pita 'a o'ani, “'Osu wana ga'u mai 'ini.” 5 Mia mo'osi 'a wanasirarua ma 'adoma'inia do rarui hisungia 'inia ta maho. 6 Mia Pita 'agu o'ani moi 'inia, “'Inau ai'a to'o ha'a. Ma'ata 'e maho he'ete'i moi nau to'oraa, ma naia nawai haua tana'o. Wai 'unua tana'o na'i atana Jisas Kraest ni Nasaret, 'oi ura ara'a ma'oi hahano!” 7 Ma dau na'i rima odona ma ha'a-suruta'ea. Na'i mau 'ohasi na rua uwana rarugu wetewete aho'i, 8 ma ura ara'a ma taraawa'a hahano. Marau ta'i siri wou na'i Ruma Maea mia mo'osi 'a regerege ma 'unu ha'aasaa God. 9 Ma na'i 'oha 'iraaui sae rau re'iai hahano ana ma 'unu ha'aasaa God, 10 rau 'ome 'iraraa do'ia mo'osi na heinagu tarau na'i bobonai maraaruma anai bara na'i Ruma Maea 'anai ha'angoni ha'a ani. Ra bu'o hakoi ahudaa'i 'iniai hahano aho'i na haa mo'osi.
Hadahada Na Haua Pita Na'i Ruma Maea ana God
11 'Iraaui sae rau heimwaota'i di'u marau 'eba mai beiraau na'i Ruma Maea na'i dora ra 'unua 'iniai “Abaihare ana Solomon.” Na'i 'ohasi, na sae na pwaki ga'u ani, 'a dau mau wou beia Pita mea Jon. 12 Ma na'i 'oha 'ia Pita 'a re'ia do rau goni mai beia, 'a o'ani 'iniraau, “Mwani noni ni Israel, 'a 'ua namou heimwaota'i mamou wana wetewete 'ini'amiria? Mou 'adoma'inia do miri ha'ahahanoa mo'oni 'iniai mena amiria haarimiria ma'uasi mou 'adoma'iniai do miri odo-odo na'i maana God na miri ha'ahahanoa 'inia mo'oni? Ai'a! 13 God adaaui wauwagaa'i, 'iraaua Ebraham mea Aisak mea Jekop, na hauai maho namou re'iani, neina 'igaau gai ha'aasaai atanai noni tatau'aro ana, 'ia Jisas. Mi'amougu taranga'inia Jisas tanaraaui saemaua adaa'i Rom 'anai ha'amaesia. Rei'uaa na'ia Paelat 'a raba ruhasia dadara'a mi'amou mou ai'a rabasia o'asi. 14 'I'amou mougu ha'angonia do'ai ruhasia dadara'a i sae hahaingahu. Mamougu 'itaai sae na awa maea ma odo-odo. 15 Mougu ha'amaesia mo'o na matai haua tana'amoui huunai tahi. Ma'ata 'ia God 'a ha'a-suruta'ea aho'i baaniai mae. 'I'ameu nameu 'omera'i maa 'iniai mahosi. 16 'I'amou mou re'iai sae pwakini mamou aidangisia ro'u. 'I'amiria miri ha'ahahanoa mo'oni 'iniai mena ana Jisas. Meu hinihiniai atana Jisas ma naia nagu hahano aho'i 'inia i sae pwakini. 17 “Mwani sae agu'i, 'au 'iraraa do 'imoou mana na'otara amoo'i mou hauai maho ta'aa tanaa Jisas 'inia mou ai'a aidangisia do'ia God na ha'ataaria mai. 18 Ma'ata 'ia God 'a bwane ha'ateenga'inia tanaraaui Rarabea doni Ha'atahi 'ai rongomaata'i, ma naanigu ha'ato'oanai maho na bwane ha'atee duruduru 'inia ani. 19 Naasi moi orisi mamoi rihota'i tanaa God mia God 'ai ha'a-ai'a'i ora-ora'a amoo'i. 20 'Onaa moi haua o'asi, 'ia Araha God 'ai ha'a- 'o'ori'i 'adoma'imoo'i maigui ha'ataaria aho'i maia Jisas Kraest tana'amou. 'Ia naasia mo'o na 'ome sigihia 'anai Ha'atahi aga. 21 Ma'ata 'ia Jisas 'ai awa ga'u na'i aro tari madoraa na'ia God 'ai ha'ahaoru'i hakoi mwani maho, 'onaai bwani 'unua adaaui Rarabea maea na'i 'oha bwani. 22 Ma 'onaai bwani 'unua ana Moses. 'A o'ani, ‘'Ia God 'ai 'ome sigihia ta Rarabea 'onaaiau baaniraaui sae amoo'i, 'iraaui Jiu. Moi rongosuri'i mwani mareho nai 'unu'i. 23 Mia tei na bwa'i rongosuriai Rarabeasi, 'a bwa'i awa bei'amou na'i ta'i ruruha mia God 'ai ha'a-ai'aa.’ 24 “Maho naragu to'oto'o na'i madoraanisi, 'ia Samiuel miraau Rarabea naraugu awa ro'u na'i muri, rau bwani maani'i hako'a. 25 'I'amou ra'i gare adaa'i Rarabea 'isi, ma naasi ni duruduru na'ia God 'a haua tanaraaui wauwa amoo'i 'ai 'ari ro'u tana'amou. 'Inia God 'a duruduru tanaa Ebraham do 'iraau hakoi sae ni marewana rai dauai ha'agorohi baaniai burungana Ebraham. 26 Ma naasi, 'ia God 'a 'ome sigihiai sae tatau'aro ana, 'ia Jisas, ma ha'ataaria mai neina moi dauai ha'agorohi ana mamoi rihosi mamoi nugasi'i baronga ta'a'i amoo'i.”
'Ia Pita Mea Jon Raru Ura Na'i Maadaaui Kansol
1 'Ia Pita mea Jon raru hadahada mau tanaraaui noni hunga, me 'iraau tara'i Piriisi beiai bwauodo adaaui sae hehei'oi nara 'omesuriai Ruma Maea ana God, miraau ro'u tara'i Sadiusi rau ada'a. 2 Rau taesu'a di'u 'ana Pita mea Jon 'iniai maania adarua doni suruta'e aho'i ana Jisas 'a ha'ata'inia do 'iraau sae rai matai suruta'e aho'i ro'u baaniai mae. 3 Raugu ha marau daurarua'a. Ma 'inia 'a su'urahi'a marau nugararua na'i rumaniho'o tari haho'oa. 4 Ma ragoi nei rau bahurongorarua rau aho'ita'i sae hinihini. Ma naasi goni beiraaui nei narau bwani hinihini, 'a 'onaai rima merui sae. 5 Na'i moi nata dangi, me 'iraaui bwauodo miraaui saemaua adaa'i Jiu, beiraaui Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses rau goni'a mai na'i Jerusalem. 6 'Ia 'Anas, i Na'ohadaaui Piriisi, mea Kaeafas, mea Jon, mea Aleksanda miraau ro'u tara'i nei na'i burungana 'Anas rau boi ro'u. 7 Marau waia maia Pita mea Jon. Rau ha'a-urasirarua na'i 'ubutadaau maraugu songa'inirarua o'ani, “Mena ana tei mana mena he'ua namuru haua 'anai ha'agorohia aho'i a mo'oni?” 8 Mia Pita i Hi'ona Maea 'a rabe beia ma aramiraau o'ani, “Tana'amou bwauodo adaa'i Jiu, mi'amou tara'i saemaua ro'u, 9 na'i 'ohani mou raba kootimiria 'iniai haua amiriai maho na goro tanaai sae na pwaki uwana. Mamou raba aidangisia ro'u i here miri haua nagu goro aho'i 'inia. 10 Mawai rangasia tana'amou miraau hako ro'u sae ni Israel do sae na ura na'i maamoou nisi, 'a goro aho'i 'iniai mena ana Jisas Kraest ni Nasaret namou ngahu ha'amaesia na'i hunganai dadaahoro ani, mia God 'a ha'atahia aho'i ro'u moi. 11 Mia Jisas naasi na Usu-usu Maea 'a hadanga'inia o'ani, ‘Na hau 'i'amou sae tatau'aro ruma mou 'itaa, 'agu buna ha'i hau ororiu di'u na'i bani anai ruma.’ 12 'Iia moia Jisas na matai ruhasigia baaniai ora-ora'a. 'A bwa'i ta sae'a ro'u na'i marewana nagaigui 'u'uria!” 13 'Iraaui sae rau ha'akootia Pita mea Jon, rau heimwaota'i, 'inia raru ai'a mamaa'usiraau, rei'uaa raru ai'a sae ororiu mararu ai'a skuru goro. Ma'ata 'iraau sae 'isi, raugu 'adoma'i aho'isia do 'iraruasi raru matai 'aariha beia Jisas. 14 Mana sae na goro aho'isi, rau ta'i ura ro'u. Ma bwara'a 'anai 'unua ro'u ta maho. 15 Raugu bairaau moi wera orusi hura'a, 'iniai dorasi 'iaadaaui Kansol 'Iraau moi haariraau naraugu tara mamaaniai mahosi. 16 Rau o'ani, “Gaigu ha'ahe'uararua rua mwanesi? 'Inia 'iraau hakoi sae ni Jerusalem rau bwane 'iraraa'ai haua adaruai ta'i ha'abu'oahu ani, rau bwa'i hinihinigaau 'onaa gai 'unua do 'a ai'a ha'a-momori. 17 Magu ai'a goro i ha'ausuringa'i 'osi, rau gasi rongoa ro'u tara'i sae. Gai ha'atee ha'abasurarua wetewete mararui abu taroha'inia'a a Jisas.” 18 Miraau 'unurarua aho'i mai marau ha'atee wetewete tanararua do rarui abu maania ma'uasi ha'ausuria ro'u ta sae 'inia Jisas. 19 Mia Pita mea Jon raru aramiraau o'ani, “Moi wai'ado'ado goro. Nei he'ua na odo-odo? Mirii araisuri'amou ma'uasi araisuria God? 20 'I'amiria miri bwa'i agoheta'i maani'i maho namiri re'i'i mamiri rongo'i.” 21 Miraaui saemaua na'i Kansol rau ha'abasurarua wetewete di'u ro'u wou. Maraugu nugasirarua. 'Inia 'a bwara di'u 'anai ha'a-mama'airarua, 'inia rau 'ome 'iraraa do 'iraaui noni hunga rau ha'aasaa moe'a God 'iniai maho narau re'ia ani. 22 Mana sae pwaki na to'o tanaa i ha'abu'oahusi, na harisina 'a di'ua'ai hai tangahuru.
Ha'arahesi Adaaui Sae Hinihini
23 Rau nugasirarua woua Pita mea Jon mararu 'ari aho'i beiraaui sae hinihini mararu maani'i mwani maho 'iraaui Na'ohadaa'i Piriisi miraaui saemaua rau 'unu'i tanararua. 24 Ma na'i 'oha rau rongoai maho raru maaniasi, 'iraau hako rau ha'arahesi goni o'ani, “God, i'oe na'o Mwaeraha, mi'oe na'o ha'apwa'araai ahoasara mana ano mana asi mana mwani maho na'i rarodi. 25 Mana Hi'ona Maea amua na ha'atee hura'a na'i ngoonai wauwa ameeu, i sae tatau'aro amua Deved. 'A ha'atee o'ani, ‘Ni 'uaana 'iraaui sae rau ai'a Jiu rau taesu'a 'inia? Ni 'uaana narau hau'i 'inia i ha'aradorado nara bwa'i uranga'ini'i? 26 'Iraau mwaeraha ni marewanani rau ha'aagau 'anai hei'oi. Miraau nei rau marungiai marewanani rau hauai ta'i ruruha marau ha'aagau 'anai hei'oi beia God mana nei na 'ome sigihia 'anai Ha'atahi.’ 27 “Ma naasi taha na to'o na'i 'omaanisi! 'Ia Herod Antipas mea Pontias Paelat raru hauai ta'i ruruha beiraaui nei rau ai'a Jiu mei beiraau ro'u i Israel 'anai ura bwarasia Jisas, sae tatau'aro maea amua na'o 'ome sigihia 'anai Ha'atahi. 28 Ni here raugu hauasi, 'a 'ari moi suriai maho na'o bwane ha'arangasia mau mai 'oha bwani do 'ai o'asi suriai hei'irisi mana mena amua. 29 God, 'oi 'ome riariaa goro na'i 'ohani hadahada wetewete adaaui saemaua tana'ameu. 'Oi 'a'auhi'ameu sae tatau'aro amu'i, mei abui mamaa'u 'anai taroha'iniai ha'atee amua. 30 'Oi ha'ata'iniai mena amua mamei ha'agorohi'i aho'i nei ra daoha, mamei haa'i ha'abu'oahu mana ha'ara ro'u 'iniai atana Jisas, sae tatau'aro maea amua.” 31 Raugu ha'arahesi hako moi wou, mana ruma narau awa na'ieisi 'a 'ihara'i'a. Mana Hi'ona Maea 'agu sirihiraau hako ma na'i muri raugu wetewete 'anai taroha'iniai Taroha Goro 'inia Araha.
'Iraau Noni Hinihini Rau Hisu Hairiu
32 Na'i 'ohani, 'iraaui sae hinihini rau to'oraai ta'i 'ado'ado, ma ai'a ta ta'i nei beiraau nai 'adoma'inia 'anai to'oraa haaria ta maho. Na maho rau to'ora'i 'iaadaa'i goni hako. 33 'Iraaui Ha'ataari rau wetewete di'u 'anai maaniai suruta'e aho'i ana Araha Jisas baaniai mae. Mia God 'a ha'agorohiraau di'u. 34 Ma ai'a ta nei ro'u beiraaui noni hinihini nai pwapwaku 'inia ta maho. 'Inia 'iraaui nei rau to'o dorai ano ma'ua to'o ruma rau matai raonga'ini'i ro'u mana ha'a ra hori'i 'ini'i 35 raugu haa'i tanaraaui Ha'ataari. 'Iraau naraugu ha'atora'ini'i tanaraau i nei narau 'irisiai hei'a'auhi. 36 Ma 'e ta'i sae baaniai burungana Livae na huta na'i maraui Saepras na atana 'ia Josep. Ma'ata 'iraaui Ha'ataari rau matai 'unua ro'u 'inia Banabas, ni 'ado'ado 'anai atasi “Sae na ha'a-'o'oriai 'ado'adonai sae.” 37 'Iia ro'u 'a raonga'iniai dorai ano ana mana ha'a 'a haua tanaraaui Ha'ataari.
'Ia Ananaeas Mea Safaera Raru Pwari'iraaui Ha'ataari
1 'E ta'i 'oha, 'e sae na atana 'ia Ananaeas beiai urao ana, 'ia Safaera, raru raonga'inia ro'u ta'i dorai ano adarua. 2 Raru 'adoma'i aratara 'anai pwari'iraaui Ha'ataari mararu giruai dora 'iniai ha'asi do raruigu to'oraa haarirarua. Mana nata dora raru haua tanaraau. 3 Mia Pita 'a o'ani 'inia Ananaeas, “'Iniai 'uaana na'o ha'awatea 'inia Saetan 'anai tau'aro na'i 'adoma'imu? 'Iniai 'uaana na'o pwari'ia 'iniai Hi'ona Maea, na'ogu girua 'iniai nata aba 'iniai ha'a nara horia 'iniai dorai ano na'o raonga'iniasi? 4 Na'i 'oha 'o ai'a raonga'inia mau i dorai anosi, dorai anosi 'iaamua haari'o. Ma rei'uaa no'o raonga'inia mana ha'a ra horia 'inia 'iaamua ro'u mau. Naasi, ni 'uaana no'ogu raba pwari'i 'inia? I'oe 'o ai'a pwari'iraau moi inoni, ma'ata 'o pwari'ia ro'ua God.” 5 Na'i 'oha 'ia Ananaeas 'agu rongoa moi 'unu o'asi ana Pita, ma rahuta'i dioi ano ma mae'a. Miraaui nei rau rongoai maho na to'osi rau mamaa'u raha di'u. 6 Tara'i gere sae rau siri mai marau hiri ho'uai abena Ananaeas marau waia hura'a wou marau 'ari toringia. 7 'A gaarangi 'onaai oru 'aoa na hako maagu siri mai ro'u urao ana Ananaeas na'i rumasi. 'Iia 'a ai'a 'iraraai maho na to'o beiai mwane ana. 8 'Ia Pita 'a o'ani 'inia, “'A 'ua? Naia hako'ai ha'a nara horia 'iniai dorai ano amurua ani naanisi?” Mia aramia o'ani, “Naia moi naasi.” 9 'Ia Pita 'agu o'ani 'inia, “Ni 'uaana namuru 'adoma'i aratara 'inia 'anai pwari'iai Hi'ona Maea ana God 'anai sadoia 'onaa 'ai ha'a-mama'ai'amou ma'ua bwa'i? 'Ome, 'iraau gere sae narau toringiai mwane amua neiraau'a hura'a wou maraarumasi. 'Iraau rai suru'i'o hura'a ro'u'ana!” 10 Na'i moi 'ohasi 'a rahuta'i dio na'i maana Pita ma mae'a. Miraaui gere sae rau siri mai marau 'omesia do 'a mae'a ro'u. Rau suru'ia hura'a marau toringia na'i bobonai mwane ana. 11 Miraau sae hinihini beiraaui nei rau rongoai maho na to'osi, rau mamaa'u hako.
Mwani Ha'abu'oahu Mana Ha'ara
12 'Iraau sae hinihini rau matai boboi goni na'i “Abaihare ana Solomon,” 'e ta'i dora na'i Ruma Maea ana God. Miraaui Ha'ataari rau haa'i mwani ha'abu'oahu mana ha'ara na'i maadaaui noni hunga. 13 'Iraaui nei rau ai'a noni hinihini rau mamaa'u 'anai boi goni beiraau. Rei'uaa na o'asi, 'iraau sae 'isi rau 'adoma'i ha'a-hihi'araaui nei hinihini. 14 Ma rago ro'u i sae mwane mana urao rau aho'ita'i sae hinihini marau siri wou 'anai ha'i ta'i ruruha beiraaui sae hinihini. 15 Suriai re'ia adaau mwani ha'abu'oahu narau haa'i Ha'ataari, 'iraau sae rago rau waa'i mai sae daoha marau ha'adaohi'i suri'i hi'o mana be'a na'i bobonai tara. Na'i 'adoma'idaa'i do na'i 'oha 'ia Pita 'ai tahahoro mai mana nununa 'ai marumarusiraaui sae daoha 'isi marai goro'a aho'i. 16 'A rago di'u i sae suri'i gere 'omaa gariai Jerusalem narau goni mai ro'u. Rau waa'i mai sae daoha mana nei ra bwauni'i adaro marau goro hako aho'i.
Ra Kootiraaui Ha'ataari
17 I Na'ohadaaui Piriisi miraau nei rau tau'aro beia na'i ruruha adaaui Sadiusi, rau taesu'a di'u 'iniai rago anai sae nara boi 'ado 'oha beiraaui Ha'ataari. 18 Marau dauraau mara nugaraau na'i rumaniho'o. 19 Ma na'i moi rodo, 'ia God 'a ha'ataariai enjel ana ma tahangiai maraaruma anai rumaniho'o tanaraaui Ha'ataari. 'A na'otaradaau hura'a ma o'ani, 20 “Moi 'ari Ruma Maea ana God mamoi maani'i mwani maho hako 'abaiai tahinga haorusi tanaraaui sae.” 21 Na'i mau haho'oa ta'aa miraau Ha'ataari rau 'ari'a na'i Ruma Maea 'onaai 'unua anai enjel tanaraau marau ha'ausuriraau'a i noni hunga. Mana Na'ohadaaui Piriisi miraau nei rau tau'aro beia, rau 'unuraau mai hakoi sae mwanemaua ni Jiu narau awa na'i ruruha nara 'unua 'iniai Kansol. Marau ha'a-taariraaui sae hehei'oi nara 'omesuriai Ruma Maea 'ari rumaniho'o 'anai wairaau aho'i mai Ha'ataari. 22 Raugu 'ari wou marau ai'a sadoiraau'a. Marau aho'i mai marau heimaani o'ani, 23 “Meu ada wou na'i rumaniho'o mana maraaruma ra honohono baabau mau, miraau hehei'oi narau 'omesuri'i maraaruma rau ura-ura mau ro'u. Ma na'i 'oha meugu tahangi'i maraaruma nameugu siri wou 'ome, ma ai'a ta sae nameigu re'ia.” 24 Na'i 'oha na bwauodo adaaui sae hehei'oi nara 'omesuriai Ruma Maea miraaui Na'ohadaa'i Piriisi raugu rongoa o'asi, ma kakui ahudaau marau wai'ado'ado 'iniai taha naigu to'o ro'u na'i muri. 25 Ma na'i 'ohasi, 'e ta'i sae na boi ma o'ani 'iniraau, “Romwane! 'Iraau sae namou nugaraau na'i rumaniho'o ani, na'i 'ohanisi raugu ha'ausuriraau moe'ai sae na'i Ruma Maea!” 26 Mana bwauodo adaaui sae hehei'oi nara 'omesuriai Ruma Maea beiraaui sae tatau'aro ana'i rau 'ari marau 'abenga'i wairaau moi hura'a i Ha'ataari, 'inia rau mamaa'usiraaui noni hunga. Rau gasigu buta'iraau 'ini'i hau. 27 Mara wairaau mai Ha'ataari mara ha'a-urasiraau na'i maadaau Kansol. Mana Na'ohadaaui Piriisi 'agu o'ani, 28 “Meu bwane 'unua tana'amou domoi abu ha'ausuri 'iniai ha'ausuringa'i ana Jisas, mana ha'ausuringa'isi 'a garia hako'ai Jerusalem. Mamou subuni'ameu ro'u 'iniai mae na haua ani a Jisas.” 29 Mia Pita na heiarami tanaraaui Ha'ataari, 'a o'ani, “'I'ameu mei araisuriai taha 'ia God na 'irisia, meu bwa'i araisuriai hei'irisidai inoni. 30 'I'amou namou rabu ahita'inia Jisas na'i dadaahoro mamou ha'amaesia, mia God adaaui wauwa agaa'i, 'a ha'atahia aho'i baaniai mae. 31 Ma waia ara'a ma ha'aheinagua na'i aba odona 'anai marungigaau mana ruhasigaau inoni nai Israel baaniai ora-ora'a. 'A haua o'asi do 'igaau gai nugasi'i baronga ta'a'i agaa'i maai 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a agaa'i. 32 'I'ameu naasi 'anai ha'arangasi'i maho 'ini tana'amou, mana Hi'ona Maea 'a ha'arangasia ro'u do ra ha'a-momori. Mana Hi'ona Maeasi, 'ia God 'a haua tanaraaui nei rau araisuria.” 33 Na'i 'oha 'iraau Kansol rau rongoai ha'atee o'asi ana Pita, rau kae taesu'a di'u marau raba ha'amaesiraaui Ha'ataari. 34 Ma'e ta'i beiraaui Kansol na atana 'ia Gamaliel, 'a ura ara'a ma 'unua dorai ha'a-hura'ahiraau ga'u i Ha'ataari. 'Iiani 'e Farisei ma'e ta'i 'iniraaui Ha'ausuri adaa'i Ringe nara ha'ahoua. 35 Maagu ha'atee tanaraau o'ani, “'Igaau saeni Jiu, gai wai'ado'ado goro ga'u suriai maho mou raba hauasi! 36 'E ta'i 'oha, 'e sae nara 'unua 'inia Tiudas 'a 'adoma'inia do 'iia 'e ta'i sae ro'u, ma gaarangi 'onaai hai 'arangi sae narau suria. Ma na'i moi murinai ngahuia ada, miraaui sae ana'i rau 'adarara'a aho'i mana ruruha ana 'a ai'aa moi. 37 Na'i muri, 'oha na to'o i usu ata, 'ia Jiudas saeni Galili, 'a rago ro'u i nei na ogeraau 'anai suria. Ma na'i 'oha ragu ngahuia, 'iraaui sae ana'i raugu ha marau 'adarara'a aho'i ro'u moi. 38 “Naasi gai nugasiraau wou. 'Onaa ni maho rau hauasi 'a suria moi 'adoma'idaau haariraau, mana mahosi 'a bwa'i orea mai ai'aa'a aho'i ro'u. 39 Ma 'onaa rau hauai hei'irisina God, ma mou bwa'i matai ha'a-bwarasiraau mwada'u. Mou gasi ura bwarasia God.” 40 Miraau hako rau 'adoma'i aratara 'iniai maho na 'unua Gamaliel. Rau 'unuraau aho'i sirimai Ha'ataari, mara 'unua tanaraaui sae tatau'aro adaa'i dorai rohoraau'a. Marau ha'abasuraau wetewete dorai abu maania'a ro'ua Jisas. Naasi maraugu ha'a-hura'ahiraau. 41 Na'i 'oha rau hura'a rau wa'ewa'e di'u, 'inia 'ia God 'a ha'ata'inia do'a arari rai here ha'a-ninimairaau o'asi 'iniai suria adaaua Jisas. 42 'Ado dangi rau ai'a agoheta'i ha'ausuriraaui noni hunga na'i Ruma Maea ana God ma na'i ro'u suri'i moi ruma adaa'i. Rau maaniai Taroha Goro 'inia Jisas, 'iia na Ha'atahi.
Biu Sae 'Anai 'A'au Na'i Heisoi
1 Rau rago hanehane moe'a ara'a i nei rau hinihinia Jisas. Miraaui Jiu hinihini narau boi baani'i dora nara mamaramara Grik rau taraawa'a 'ubwa tanaraaui Jiu hinihini narau huta na'i Israel. Rau o'ani, “'Ado 'oha mou 'a'auhiraaui nei ra pwapwaku 'iniai mahoingau, ma'ata 'i'amou mou ai'a 'a'auhiraau goroi nao amee'i.” 2 Naasi 'iraau ta'i tangahuru mana rua Ha'ataari rau 'unuraau goni mai noni hinihini marau o'ani 'iniraau, “'A ai'a goro domei mamarota'i ha'ausuriraaui noni 'iniai ha'atee ana God, mameigu poru moi 'iniai 'omesuriraaui pohara. 3 Naasi arai do'ora, 'a ga'i goro 'onaa moi 'ome sigihia ta biu sae madoma namou ha'ahouraau. Me'iraau mwane 'isi na Hi'ona Maea 'ai rabe ro'u beiraau, mamei nugasia tau'arosi tanaraau. 4 'I'ameu mei matai awa moi 'anai ha'arahesi mana taroha'iniai Taroha Goro 'inia Araha.” 5 'Iraau hako rau 'adoma'i aratara beiraaui Ha'ataari. Rau 'ome sigihia Stivin, 'ia mo'o na hinihinina 'a wetewete di'u ma rabe beiai Hi'ona Maea. Marau 'ome sigihia ro'ua Pilip, mea Prokoras, mea Nikeno, mea Timon, mea Pamenas mea Nikolas. 'Ia Nikolas 'e saeni Antiok ma awa suriai ringeringe adaa'i Jiu. 6 Rau ha'a-urasiraau wera biusi na'i maadaaui Ha'ataari, maragu dau'i bwaudaa'i marau ha'arahesi 'adaau. 7 Mana tarohana Araha 'a 'adarara'a 'ari suri'i mwani 'omaa. Miraaui noni hinihini na'i Jerusalem rau rago hanehane ro'u moe'a ara'a. Ma rago ro'u i Piriisi narau taraawa'a hinihiniai ha'ausuringa'i 'inia Jisas.
Ra Daua Stivin
8 Mia God 'a ha'agorohia Stivin mana mena ana God 'a awa beia. 'Ia Stivin 'a haa'i mwani ha'abu'oahu mana ha'ara rago na'i maadaaui sae. 9 Ma tara'i sae baaniai ruma ni ha'arahesi nara 'unua 'iniai “Ruma ni ha'arahesi adaaui Slev nara Awa Dadara'a,” rau taraawa'a ura bwarasia Stivin. 'Iraaui sae 'isi rau boi baaniai 'omaai Saerin mana Aleksandria, mana'i Provensi Silisia mana Eisia. Rau heita'ia beia Stivin. 10 Maragu ai'a gere arari moe'a 'anai heiraeraesi beia, 'inia 'iia 'a madoma di'u mana Hi'ona Maea 'a 'a'auhia. 11 Rau 'unuraau girugiru tara'i sae marau bonasiraau dorai pwari'i 'ana o'ani, “Meu rongoa mo'oni na ha'atee ha'ata'aia Moses ma ha'atee ha'ata'aia ro'ua God.” 12 Suriai haua adaau o'asi, 'iraau sae rago miraau saemaua adaa'i Jiu miraau Ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses, rau taesu'a di'u 'ana Stivin. Rau daua marau waia 'ari na'i rurugoni adaaui Kansol. 13 Rau waa'i mai tara'i abe 'anai pwari'i 'ana o'ani, “'Ia mo'oni 'ado 'oha'a na ha'atee ha'ata'aiai Ruma Maea agaau mana ringeringe ana'ia Moses. 14 Meu rongoa ro'u na 'unua do'ia Jisas ni Nasaret 'ai kaiai Ruma Maea agaau, mai orisi'i ringeringe agaa'i na haa'ia Moses.” 15 Miraau hakoi ruruhai Kansol, rau wana wetewete 'inia Stivin marau re'iai hauraena auru tari na'i 'u'una, 'a 'ome 'onaai enjel.
Hadahada Ana Stivin
1 Mana Na'ohadaaui Piriisi 'a songa'inia Stivin o'ani, “'A 'ua? Maho rau maani'isi, ra ha'a-momori ma'ua ai'a?” 2 Mia Stivin 'a o'ani, “Mwani sae agu'i mana mwani sae mwanimaua, moisu rongoai maho wai maaniani. 'Ia wauwa agaaua Ebraham 'a awa mau na'i Mesopotemia na'i madoraa 'ia God, na hauasa, 'a ha'ata'inia haaria tanaa. Na'i muri 'agu sara 'ari 'omaai Haran. 3 'Ia God 'a o'ani, ‘'Oi hano baaniraaui sae amu'i mana dorani, ma'oi 'ari na'i dora nawaigu ha'ata'inia tana'o.’ 4 Naasi, 'ia Ebraham 'a hano baaniai Mesopotemia, dora adaaui Kaldia, ma hano ma awa ga'u na'i Haran. Ma na'i murinai mae na haua amana, 'ia God 'agu 'unua tanaa do'ai sara mai na'i dora nagaugu mono na'iei 'ohanisi. 5 Na'i madoraasi, 'ia God 'a ai'a haua ta dorai ano tanaa Ebraham, rei'uaa ta gere dora ma ai'a ro'u. Ma'ata 'ia God 'a duruduru tanaa do na'i muri, 'ia Ebraham 'ai to'oraai dorasi. Rei'uaa na 'iia 'a ai'a to'oraa mau ta gare, mia God 'a bwane duruduru tanaa do 'iraaui warowarona'i narai to'oraai dorasi. 6 'Ia God 'a ha'atee o'ani ro'u, ‘'Iraau warowaromu'i rai 'ari marai awa na'i dora narau ai'a to'oraa. Miraau sae na'i dorasi rai ha'i slev 'iniraau. Rai awa ha'ata'airaau suria ta hai 'arangi harisi. 7 Minau wai ha'a-mama'aiai kantrisi 'iniai ha'i slev adaau 'iniraaui burungamu. Na'i muri raigu hura'a baaniai kantrisi maraigu boi 'anai ha'arahesiau na'i 'ini.’ 8 “Hoita, 'ia God 'a 'unua ro'u tanaa Ebraham 'anai aha ha'araraaui gare mwane, 'e ha'ara 'iniai duruduru na haua tanaraaui warowarona'i. Naia na 'ia Ebraham 'a aha ha'araa 'inia Aisak na'i warunai dangi murinai huta ana. Mia Aisak 'a aha ha'araai garena, 'ia Jekop, mia Jekop 'a aha ha'araraau ro'u i ta'i tangahuru mana rua gare ana. 'Iraau naasi ta'i tangahuru mana rua wauwa agaau. 9 “Miraau gare ana'ia Jekop rau kakawa 'omesiai do'oradaau 'ia Josep marau 'ubwania. Marau raonga'inia tanaraau tara'i sae maraugu waia aurui Ijip 'anai ha'i slev 'inia. Mia God 'a awa beia Josep 10 ma taatahi bwarasia suri'i madoraa bwara na siri suri'i. 'Ia God 'a ha'amadomaa Josep mana mwaeraha na'i Ijip 'a 'ome taenia ma ha'abwauodoa 'anai 'omesuriraaui saeni Ijip bei'i toto'ora ana'i. 11 Ma'e ta'i kaeni hioro raha na to'o 'ari suria hakoi Ijip tari Kenan. 'A bwara hako tanaraaui sae rago. 'Iraau wauwa agaa'i rau ai'a to'o mahoingau ro'u na'i madoraasi. 12 Mia Jekop 'a rongoa do ra'i mahoingau ra awa na'i Ijip ma ha'a-taariraaui wauwa agaa'i 'ari 'isi. 13 Na'i ruanai boi adaau mia Josep 'a ha'arangasia'a haaria do'iia naasi do'oradaau ani. Na'i 'ohasi 'ia Mwaeraha adaaui Ijip 'agu 'irararaaui sae ana'ia Josep. 14 'Ia Josep 'a ha'ataariai taroha tanaa amana miraaui sae ana'i ma 'unua dorai auru hako na'i Ijip. 'Iraausi 'a tari biu tangahuru mana rima goni adaau hako. 15 Naasi 'ia Jekop 'a auru ma awa na'i Ijip. 'Iia goni beiraaui gare ana'i rau awa marau mae na'i 'isi. 16 Mana'i 'oha rau mae, na abedaa'i ra wai'i aho'i 'ari na'i Sekem naragu aora'i na'i wabwa na'ia Ebraham 'a horia baaniraaui gare ana'ia Hamo. 17 “'Ari wou mana madoraa na 'ia God 'a duruduru 'inia tanaa Ebraham 'anai ruhasiraaui Jiu baania Ijip 'a gaarangi'a. Na'i 'ohasi, 'iraau sae agaa'i na'i Ijip rau kaeni rago hanehane moe'a ara'a. 18 Ma na'i 'ohasi 'e sae he'ete'i na mwaeraha na'i Ijip. Sae na ai'a 'iraraa Josep. 19 'A ha'a-bweubweu'araaui wauwa agaa'i ma here ha'ata'airaau di'u 'oha na ha'a-'usu'usuraau dorai nuga'i gere gare adaa'i hura'ai abau 'omaa marai mae. 20 “Na'i madoraasi na huta maia Moses, 'iia 'e gare na 'ome goro di'u. 'E oru hura narau 'omesuria moi na'i ruma. 21 Raugu nugaa hura'ai abau 'omaa mana gare urao anai mwaeraha ni Ijip 'a waia'a ma 'omesuria 'onaai huunai gare ana. 22 Rau ha'ausuri ha'agorohia 'ini'i maho rau 'irara'i ma here goro di'u suri'i mwani maho na hadanga'ini'i ma haa'i. 23 “Na'i 'oha na tari hai tangahurui harisi, 'a raba 'ari garihiraaui saeni Israel, 'iraau sae ana'i. 24 Na'i madoraasi, 'a re'iai saeni Ijip na ngahu ha'ata'aiai saeni Israel ma 'a'auhiai saeni Israel ma ngahu ha'amaesiai saeni Ijip. 25 'Ia Moses 'a 'adoma'inia do 'iraau sae ana'i rai 'ome 'iraraa do 'ia God 'a 'ome sigihia 'anai ruhasiraau maraugu ai'a 'ome 'iraraa moe'a. 26 “Na'i nata dangi ma re'ia ro'u rua saeni Israel nararu heingahui ma bonasia do rarui abu heingahui. 'A o'ani 'inirarua, ‘'I'amurua ra'i saeni Israel hako moi neimuruasi. Ni 'uaana namurugu heingahui 'inia?’ 27 Mia mo'o na taraawa'anai heingahuisi 'a burusia beira'i a Moses ma o'ani 'inia, ‘'Iatei na niga'o 'anai saemaua ma'ua 'anai hiiri'amiria? 28 'A 'ua? 'O raba ngahu ha'amaesiau 'onaai saeni Ijip na'o ngahu ha'amaesia nanora ani?’ 29 Na'i 'oha 'ia Moses 'agu rongoa o'asi, ma hora'a baaniai Ijip ma 'ari na awa 'onaai mahuara na'i Midia ma ha'iwai na'iei na to'oraai rua gare mwane. 30 “'E hai tangahurui harisi na hako mana enjel 'a ha'amaranga tanaa na'i dora mangasara gaarangiai hungahungai Saenai. 'A ha'amaranga na'i urunai gere hasi'ei na noro. 31 'Oha 'ia Moses 'a re'iai 'eusi, 'a heimwaota'i di'u ma 'ari wou gaarangi 'anai wana ha'agorohia. Ma rongoai ringena Araha God na o'ani, 32 ‘'Inau God adaau wauwa amu'i. God ana Ebraham mea Aisak mea Jekop.’ 'Ia Moses 'a 'idi'idi ma mamaa'uta'i wanasiai 'eu. 33 “Mia God 'a o'ani 'inia, ‘'Oi rehi'i sandol amu'i baaniai uwamu, 'iniai dora na'o awa 'ieisi, 'e dora maea. 34 'Inau re'iai rongomaata'i narau haai noni agu'i na'i Ijip mau rongoai ohooho adaau mau dio mai 'anai ruhasiraau. Naasi wai ha'ataari'o aho'i 'ari Ijip.’ ” 35 Mia Stivin 'a o'ani ro'u, “'Ia God 'a ha'ataariai enjel ana 'anai hadahada beia Moses baaniai gere hasi'ei na norosi. Ma 'unua tanaa do'ia God 'ai ha'ataaria 'anai ruhasiraau ma 'anai marungiraaui inoni ana'i. 'Iia mau a Moses narau 'itaa ani naanisi nararu 'unua do 'iatei na nigaa 'anai saemaua ma'ua 'anai hiirirarua. 36 Mia Moses 'a aho'i 'ari ma na'otaradaaui sae ana'i hura'a baaniai Ijip ma haa'i mwani ha'abu'oahu mana ha'ara rago na'i Ijip ma na'i asi meramera'a ma na'i 'omaa mangasara suriai hai tangahurui harisi. 37 “'Ia Moses na 'unua tanaraaui Israel do'ia God 'ai 'ome sigihia ta Rarabea 'onaaia baani'i warowarodaa'i. 38 Ma na'i 'oha 'iraau wauwa agaa'i rau awa na'i 'omaa mangasara na'i hungahungai Saenai, 'ia Moses 'a awa beiraau me 'iia naasi i enjel na ha'atee tanaa ma haa'i tanaai ha'atee ni tahi nagu haa'i mai tanagia. 39 “Me 'iraau wauwa agaa'i rau ai'a raba araisuria Moses. Rau 'itaa moi marau raba aho'i 'ari Ijip. 40 Na'i 'oha 'ia Moses 'a awa mau ta'eha na'i hungahunga, rau 'unua tanaa Eron do'ai tagora'i tadaa'i god 'anai na'otaradaau. 'Inia raugu ai'a 'iraraa'ai taha na to'o beia Moses na wairaau hura'a baaniai Ijip. 41 Na'i madoraasi narau araaranununai garei kau marau suu ho'asi tanaa. Marau hauai kae ngaugoni wa'ewa'e 'iniai god adaau narau tagorahia. 42 Mia God 'a rihota'i beira'i baaniraau ma ha'awateraau rai ha'arahesi'i hee'u mana hura mana sina 'onaai ha'arangasia ana na'i Usu-usu Maea adaaui Rarabea na o'ani, ‘'I'amou saeni Israel, na'i raronai hai tangahurui harisi namou awa na'i 'omaa mangasara, mou ai'a suu ho'asi tanaau. 43 'Ado 'oha mougu suru'ia moi ruma saira ana god Molek mana araaranununai god hee'u 'ia Refan. 'I'amou namou tagoradi araaranunu 'isi 'anai ha'arahesi'i. Ma naasi 'inau wai ha'awatea dorai wai'amou ha'atau 'ari di'uai Babilon 'anai ha'a-rongomaata'i'amou.’ 44 “Na'i madoraa 'iraau wauwa agaa'i rau awa na'i 'omaa mangasara rau waa ro'u i ruma saira na awa ieia God. Naia mau i rumu saira na'ia God 'a 'unua tanaa Moses 'anai tagoraa, mia Moses 'a tagorahia ma suria goro i nunu na'ia God na ha'ata'inia tanaa. 45 Na'i muri 'oha nagu na'otara Josua, 'iraau wauwa agaa'i rau saguai dorai ano na'ia God 'a tariha'iniraaui sae he'ete'i baania. Ma na'i 'oha narau siri wou na'i dorasi, rau waia mau i ruma sairasi na wauwa adaa'i rau haua mai tanaraau. Na ruma sairasi rau ha'arahesia moe'a mau a God na'iei tari madoraa ana Mwaeraha Deved. 46 “'Ia God 'a 'ome taenia Deved. Mia Deved 'a ha'angonia God do 'ai watea tanaa maai tagoraa ta Ruma Maea tanaraaui saeni Israel. 47 Mia God 'a ai'a ha'awatea. 'Ia Solomon nagu tagorahiai Ruma Maea ana God na'i 'oha 'iia nagu mwaeraha. 48 “Ma'ata, 'ia God na ororiu ara'ai aro, 'a ai'a matai awa suri'i ruma ra tagorahi'i sae. 'Onaai Rarabea na 'unua o'ani, 49 ‘'Ia Araha God 'a ha'atee o'ani, “I aro naasi dora heheinagu agua 'anai heimarungi mana ano naasi dora ni buubuu agua. Naasi 'e ruma taha namoi tagorahia naigu marasigu? 'A bwara tana'amou 'anai tagorahia ta dora nawai mamaro iei. 50 'Inia 'inau nau ha'apwa'ara'i mwani mareho hako.” ’ ” 51 Mia Stivin 'a o'ani ro'u, “Romwane! 'I'amou mou rongoasa di'u. 'Adoma'imoo'i ra 'onaairaaui ahurodo mamou ai'a raba araisuri'i ha'atee ana'ia God. Mou hairaesi tarau beiai Hi'ona Maea 'onaairaau wauwa amoo'i na'i 'oha bwani. 52 Gaarangi 'iraau hakoi Rarabea na'i 'oha bwani, 'iraau wauwa amoo'i rau norata'airaau. Rau ngahu ha'amaesi'i sae ana'ia God narau taroha'iniai boi nai haua mo'o na odo-odo hako na'i maana God. 'Iia naasi Ha'atahi namou ha'awatea tanaraaui maeronga, mamou ngahu ha'amaesia. 53 'Onaai 'iraraa amoou, 'iraaui enjel rau waa'i mai ringeringe agaa'i Jiu tanaa Moses nagu haa'i ro'u tana'amousi. Ma rei'uaa na o'asi, 'i'amou mou ai'a araisuri'i.” Ra Ngahu Ha'amaesia Stivin 54 Na'i 'oha 'iraaui saemaua adaa'i Jiu rau rongoai ha'atee o'asi ana Stivin, rau 'ara ha'a-ngadingadi'i rihodaa'i 'inia na ahudaa'i 'a honu 'iniai taesu'a. 55 Mia Stivin na Hi'ona Maea 'a rabe beia. 'A wana ara'ai aro ma re'iai rarahana God, ma re'ia Jisas na ura na'i aba odona God. 56 Mia Stivin 'a o'ani, “'Au re'iai aro 'a heihoa mana Garei Inoni 'a ura na'i aba odona God.” 57 Miraau saemaua rau awaawara marau here ponopono'i karingadaa'i marau 'eba wou 'anai daua. 58 Rau ogea hura'a na'i murinai 'omaa mara taraawa'ai buta ha'amaesia na'iei. 'Iraau mwane narau ha'ahunia ania Stivin, rau rahi'i to'oni bohura'a adaa'i marau haa'i tanaai geresae ra 'unua 'inia Sol maraugu buta'ia ro'ua Stivin. 59 Na'i 'oha rau buta'ia Stivin, 'a ha'atee o'ani, “Araha Jisas, 'oi waia woui aungagu bei'o.” 60 Ma topira'i ruru dioi ano ma awara o'ani, “Araha, 'oi abu su'ua tanaraaui ora-ora'a rau hauani,” maagu mae.
1 'Ia Sol 'a 'adoma'inia do 'a goro moi ngahuia ada Stivin.
'Ia Sol 'A Norata'airaaui Saeni Heisoi
Taraawa'a na'i madoraa na 'ia Stivin 'a mae, ra taraawa'a norata'airaaui sae ni heisoi na'i Jerusalem. Miraau hako rau hora 'ari suri'i tara'i dora na'i Jiudea ma na'i Samaria. 'Iraau moi Ha'ataari naraugu awa na'i Jerusalem. 2 Tara'i sae narau 'adoma'i ha'ahihi'aa God rau waai abena Stivin marau toringia. Rau angisia marau ahutotou di'u 'inia. 3 Mia Sol 'a bonasia do'ai ha'a-ai'aai heisoi. 'A siri suri ruma ma daa'i sae mwane mana urao ni heisoi ma nuga'i na'i rumaniho'o.
Taroha Goro 'A Taha Na'i Provensi Samaria
4 'Iraau sae hinihini narau hora baaniai Jerusalem rau 'adara'inia 'ari tarohana Araha suri'i mwani 'omaa narau taha suri'i. 5 'Ia Pilip 'a 'ari ro'u na'i 'omaa raha i Samaria, ma taroha'inia ro'u ieia mo'o na Ha'atahi. 6 'Iraau sae rau raba bahurongoa di'u na'i 'oha rau rongo'i maho na maani'i marau re'i'i ha'abu'oahu na haa'i. 7 'Iraau nei na bwauniraau adaro, 'iraau adaro rau awaawara marau hura'a. 'Iraau nei ra pwaki mana nei ra ngadi abedi ra goro aho'i ro'u. 8 'Iraau sae rau awa na'i kae 'omaasi rau wa'ewa'e di'u. 9 Na'i 'omaasi, 'e ta'i sae na awa iei, atana 'ia Saemon. 'Ia mo'osi 'a matai haa'i ha'abu'oahu 'iniai mena anai adaro miraau saeni Samaria rau heimwaota'i di'u 'ini'i. 'Ia mo'osi 'a 'unua ro'u haaria do'iia 'e saemaua. 10 'Iraau hakoi sae na'i 'omaasi goni beiraaui saemaua rau bahurongo'i maho na 'unu'i a mo'osi, marau 'unua do'iia 'a to'oraai mena. I menasi rau 'unua 'iniai ta'i kaeni mena ana God. 11 Rau suria 'inia 'a orea mai haa'i ana'i mwani maho rau heimwaota'i 'ini'i. 12 Na'i 'oha 'ia Pilip 'a maaniai Taroha Goro 'inia Jisas Kraest mana tahinga 'ia God na marungia, 'iraau sae mwane mana urao rau hinihinia marau 'ari wou ma bwareomaea'araau. 13 Mia Saemon ro'u 'a hinihini ma 'ari ro'u wou na bwareomaea. 'Ado 'oha 'a awa beia Pilip ma heimwaota'i di'u 'ini'i ha'abu'oahu mana ha'ara na haa'i. 14 'Iraau Ha'ataari na'i Jerusalem rau rongoa do 'iraau Samaria rau hinihinia'ai tarohana Araha. Naasi marau ha'ataaria Pita mea Jon 'anai garihiraau. 15 Na'i 'oha raru taha beiraau nei ra hinihini, raru ha'arahesi 'adaau neina Hi'ona Maea 'ai sirihiraau. 16 Rei'uaa narau bwane bwareomaea 'iniai atana Araha Jisas, mana Hi'ona Maea 'a ai'a awa mau beia tanei 'iniraau. 17 Naasi 'ia Pita mea Jon raru dau'i bwaudaa'i mana Hi'ona Maea 'a sirihiraau'a. 18 Na'i 'oha 'ia Saemon 'a re'ia dona Hi'ona Maea 'a sirihiraaui sae na'i 'oha 'ia Pita mia Jon raru dau'i bwaudaa'i, 'agu ha ma waia'a mai ha'a tanararua ma o'ani, 19 “Murui haua ro'u tanaaui mena, neina 'iatei sae nawai dau na'i bwauna, na Hi'ona Maea 'ai sirihia ro'u.” 20 Mia Pita 'a ha'atee wetewete tanaa o'ani, “I'oe 'adoma'inia do'o ga'i matai horia moi maho na watea dadara'a God tanaraaui sae? 'A goro do'o ga'i mae na'i dora ni rongomaata'i bei'i ha'a amu'isi. 21 I'oe 'o bwa'i aba 'iniai ruruha ameeu na'i tau'aroni, suria na 'adoma'imu 'a ai'a odo-odo na'i maana God. 22 'Oi rihosi ma'oi nugasi'i herehere amu'i nara ai'a goro, ma'oi ha'arahesi tanaa God maai 'adoma'i nugasiai 'ado'adomu na ta'aa. 23 'Inau 'iraraa 'o ta'i kaeni naga di'u 'iniai to'oraai menasi, me ni ora-ora'a 'a marungi'o.” 24 Mia Saemon 'a 'unua tanaa Pita mea Jon do rarui ha'arahesi 'a'auhia mana maho raru 'unu'i rai abu to'ia. 25 Na'i 'oha 'ia Pita mea Jon raru taroha'inia hakoi tarohana Araha mararu maani'i taha nararu re'i'i na haa'i, naasi ma rarugu aho'i 'ari Jerusalem. Na'i 'oha nararu hano 'anai 'ari Jerusalem, raru taroha'inia mau ro'u i Taroha Goro suri'i tara'i 'omaa na'i Samaria.
'Ia Pilip 'A Mamaani Beiai Saeni Itiopia
26 'E ta'i 'oha, i enjel ana God 'a ha'atee tanaa Pilip o'ani, “'Oi hura'a suriai tara na tahamora na'i Jerusalem ma dio na'i dora mangasara ma 'ari 'anai Gasa.” 27 Mia Pilip 'a hura'a suria ma re'iai saeni Itiopia. 'Ia mo'osi 'e sae mwanemaua na 'omesuri'i ha'a anai urao mwaeraha na'i Itiopia. 'Iia 'a 'ari Jerusalem 'anai ha'arahesi 28 ma aho'i 'ari 'omaa ana. 'A heinagu na'i bwea na'e hoosi na ogea, magu 'oha'iniai buka anai rarabea Aisaea. 29 Mana Hi'ona Maea 'a o'ani 'inia Pilip, “'Oi 'ari wou beia mo'osi ma'oi hahano na'i bobona.” 30 Na'i 'oha nagu 'eba wou gaarangia ma rongoai 'oha'inia anai Usu-usu Maea ana Aisaea, mia Pilip 'a o'ani 'inia, “'A 'ua? 'O aidangisiai maho na'o 'oha'iniasi?” 31 Mia mo'osi 'a o'ani 'inia Pilip, “'Ai he'ua nawai aidangisia 'inia 'onaa na ai'a ta sae nai ha'a-aidangisiau 'inia?” Ma 'unua tanaa Pilip do'ai hane ta'eha maai heinagu beia na'i bwea. 32 Maho na 'oha'inia mo'osi na'i Usu-usu Maea 'a o'ani, “Ra waia 'onaai siip nara waa 'anai ngahuia. Ma 'onaaiai garei siip na ai'a angi na'i 'oha ra taapuruai warihuna, 'iia 'a agohe moi. 33 Ra ha'atee ha'ata'aia ma na'i 'oha ra hiiria ra ai'a haua beiai here na odo-odo. 'Abwa'i ta sae nai hadanga'ini'i gare ana'i, 'inia na tahingana ra ha'a-ai'aa moi baania 'oha 'iia 'a ai'a to'o gare mau.” 34 Mana saemauasi 'a songa'inia Pilip o'ani, “'Iatei na 'ia Aisaea na hadanga'iniasi? 'A hadanga'inia haaria ma'uasi 'e sae he'ete'i?” 35 Mia Pilip 'a taraawa'a maania tanaai Taroha Goro 'inia Jisas. 'A maania ga'u tanaa i gere dora baaniai buka ana Aisaea, magu maani'i tanaa ro'u tara'i dora he'ete'i ro'u. 36 Rarugu ha mararu taha'a na'i wai mana saesi 'a o'ani'a 'inia Pilip, “Wai naani'a, 'e taha na ha'abwarasiau nau bwa'i matai bwareomaea 'inia?” 37 Mia Pilip 'a aramia o'ani, “'Onaa na'o hinihini beiai tahingamu hako, ma'oi bwareomaea.” Mana saemauasi 'a o'ani, “'Au hinihini do'ia Jisas Kraest naasi Garena God.” 38 Mana saemauasi 'a 'unua dorai ha'apapakuai maho raru ta'e na'ieisi, mararu dio na'i wai mea Pilip 'agu bwareomaeaai saesi. 39 Na'i 'oha raru tarau baaniai wai, na Hi'ona Maea ana God 'a waia Pilip mana saemauasi 'agu ai'a re'ia'a. 'Agu haa ma hano'a ro'u ma wa'ewa'e raha di'u. 40 'Agu 'asu'a Pilip ma ada na'i 'omaai Asotas. 'A maaniai Taroha Goro na'i 'omaasi ma ro'u suri'i mwani 'omaa na taha suri'i tari 'oha na ada na'i 'omaai Sisaria.
'Ia Sol 'A Aho'ita'i Sae Hinihini
1 Mana'i 'ohasi, 'ia Sol 'a 'unua wetewete moe'a mau 'anai ngahu ha'amaesiraaui nei narau suria Araha. 'A 'ari beiai Na'ohadaaui Piriisi 2 ma ha'angonia do'ai usu'i tara'i usu-usu tanaraaui bwauodo suri'i ruma ni ha'arahesi adaa'i Jiu na'i 'omaai Damaskas. 'A haua o'asi marai aidangisia do'ia Sol ra haua tanaa i mena 'anai dauraaui urao mana sae mwane nara hinihinia Jisas 'anai wairaau 'ari na'i Jerusalem. 3 Mia Sol 'a 'ari Damaskas ma na'i 'oha na gaarangia wou i 'omaa, 'e raraha na boi baaniai aro na raangia. 4 Ma ahoda aurui ano ma rongoai ha'atee na o'ani, “Sol, Sol, 'iniai 'uaana na'o norata'aiau 'inia?” 5 Mia Sol 'a o'ani, “Saemaua, i'oe atei?” Mia o'ani, “'Inaua Jisas na'o norata'aiausi. 6 Ma'ata, 'oi ura ara'a ma'oi 'ari 'omaa 'ariani. 'E sae na'iei naigui 'unua tana'o i maho na'oi haua.” 7 'Iraau hakoi mwane rau hano beia Sol, 'a bu'o i ahudaau marau ai'a 'unua ta mareho. Rau rongoa moi ha'atee marau ai'a re'ia ta sae. 8 Mia Sol 'a ura ara'a ma ragata'iniai maana ma ai'a 'omesia'a ta maho. Rau dau na'i rimana marau urua 'ari Damaskas. 9 'E oru dangi na ai'a 'ome'ome ma ai'a ngau mana gono. 10 Na'i Damaskas 'e ta'i sae hinihini na awa na'iei na atana 'ia Ananaeas. Ma na'i 'omesia na haua Araha 'a 'onaai maho na mauru'aa. 'Ia Araha 'a o'ani, “Ananaeas!” Mia Ananaeas 'a o'ani 'inia, “'Inau neinauni Araha.” 11 Mia Araha 'agu o'ani, “'Oi 'ari suriai tara nara 'unua 'iniai Tara Odo-odo ma'oi taha na'i ruma ana Jiudas ma'oi songa'i 'iniai saeni Tasas na atana 'ia Sol. 'Iia 'a ha'arahesi na'i madoraanisi. 12 Mia Sol 'a 'onaa do 'a mauru'aai maho. 'A re'iai saena 'ome 'onaaiai sae ra 'unua 'inia Ananaeas na boi ma nugaai rimana hungana do'ai 'ome'ome aho'i.” 13 Mia Ananaeas 'a o'ani 'inia, “Araha, 'inau bwane rongo'i mwani mamaani 'inia mo'osi 'iniai here ha'ata'airaau 'anai sae amu'i na'i Jerusalem. 14 Ma na'i 'ohani 'iraaui Na'ohadaa'i Piriisi rau ha'awatea 'anai daa'i sae ra hinihini'o.” 15 Mia Araha 'a o'ani, “'Oi 'ari! 'Inau nau 'ome sigihia 'anai hauai tau'aro agua, 'anai taroha'iniau tanaraaui sae nara ai'a Jiu miraaui mwaeraha mei tanaraau ro'u i Jiu. 16 Mawai ha'a-aidangisia 'iniai rongomaata'i nai to'o tanaa na'i 'oha nai taroha'iniai atagu.” 17 Mia Ananaeas 'a 'ari ma siri wou na'i ruma ma nugaai rimana hungana Sol ma o'ani, “Do'oragu Sol, 'ia Araha Jisas na ha'ataariau mai. 'Iia na ha'ata'i tana'o ani na'i tara. 'A ha'ataariau do'oi wanawana aho'i mana Hi'ona Maea 'ai sirihi'o.” 18 Na'i mau 'ohasi, ra'i maho nara 'ome 'onaai unaunai ii'a ra ahoda baaniai maana maagu wanawana aho'i. Ma ura ara'a mara bwareomaeaa. 19 Na'i muri 'agu ngau mana abena 'a wetewete aho'i.
'Ia Sol 'A Heitaroha'i Na'i Damaskas
'A ga'i 'onaai rua ma'ua oru dangi na'ia Sol 'a awa na'i Damaskas beiraaui sae hinihini. 20 Ma siri odo-odo suri'i ruma ni ha'arahesi adaa'i Jiu na heitaroha'i tanaraaui sae do'ia Jisas naasi huunai Garena God. 21 'Iraau nei rau bahurongoa rau heimwaota'i di'u marau o'ani, “'Ia mo'oni gasi na norata'airaaui nei rau hinihinia Jisas na'i Jerusalem? Magu boi 'ini 'anai dauraaui sae hinihini 'anai wairaau tanaraaui Na'ohadaaui Piriisi! 'Agu he'ua naani?” 22 Hadahada ana'ia Sol 'inia Jisas ra wetewete di'u ro'u wou. Ma rei'uaa narau bwarai hinihini, 'iraaui Jiu na'i Damaskas ra bwarai tohea 'inia ta maho, 'inia Sol 'a ha'ata'inia goro tanaraau do 'ia Jisas naasi huunai Ha'atahi. 23 'A rago'ai dangi ra hako miraau saemaua adaa'i Jiu raugu rurugoni 'anai siba herehere narai matai ha'amaesia 'inia Sol. 24 'Ado rodo mana dangi rau matoo 'ana suri'i maadi bara na'i barahau anai 'omaasi. Mia Sol 'a rongoai ha'aradorado adaau 25 ma na'i ta'i rodo 'iraaui rongoiusuri ana'i rau ha'ahura'ahia na'i riwa na'i abenai barahau na'i 'omaasi. Rau toto'oa dio hura'ai abau 'omaa na'i kae abira.
'Ia Sol 'A Awa Na'i Jerusalem
26 Na'i 'oha na ada aho'i a Sol na'i Jerusalem, 'a bonasia do 'iraau sae hinihini na'i 'isi rai aidangisia do'iia 'e ta'i'a ro'u beiraau, maraugu ai'a hinihinia marau mamaa'usia. 27 Mia Banabas, 'e ta'i 'iniraaui noni hinihini, 'a waia 'aria Sol beiraaui Ha'ataari ma maania tanaraaui re'ia na haua Araha na'i tara. Mia Banabas 'a maania ro'u i taha na 'unua Araha tanaa Sol mana ramoramo na haua Sol 'anai taroha'inia Jisas na'i Damaskas. 28 Naasi maraugu hinihinia, mia Sol 'agu awa tarau beiraau. 'A 'ari suri'i mwani dora na'i Jerusalem. 'Iiasi 'a ramoramo 'anai taroha'inia Araha. 29 Ma heiraeraesi beiraaui Jiu narau matai maramara Grik, marau bonasia dorai sadoia ta herehere narai ha'amaesia 'inia Sol. 30 Na'i 'oha 'iraaui noni hinihini rau rongo sadoiai ha'aradorado narau hauasi, rau waia'a Sol dio na'i Sisaria naraugu ha'ataaria 'ari Tasas. 31 Na'i 'ohasi, na mwani mareho ragu papaku mara goro tanaraaui sae hinihini na'i Provens na'i Jiudea mei Galili ma na'i Samaria mara ragoi nei nara hinihinia Jisas. Rau ha'ahoua Araha mana Hi'ona Maea 'a ha'a-'o'ori'i 'adoma'idaa'i.
Pita 'A Ha'agorohia Aho'i Sae Na Daoha
32 Na'i 'oha 'ia Pita 'a 'aariha suri'i 'omaa, 'a ada beiraaui sae ni heisoi na'i Lida. 33 Ma na'i 'omaasi 'a sadoia iei sae na nugu i abena. Suriai waru harisi 'a taraa dadao moi na'i be'a. Na atanai saesi, 'ia Aenias. 34 Mia Pita 'a o'ani 'inia Aenias, “'Ia Jisas Kraest 'ai ha'agorohi'o aho'i. 'Oi ura ara'a mo'oi ha'a-arataraai be'amu!” Mia Aenias 'agu haa ma ura ara'a. 35 Miraau saeni Lida mei Saron rau taraawa'a hinihinia Araha na'i 'oha rau re'iai taha na to'o tanaa Aenias.
Pita 'A Ha'atahia Aho'i Urao Na Mae
36 Ma na'i Jopa 'e ta'i urao hinihini na awa na'iei na atana 'ia Tabita, atani Grik ana 'ia Dokas. Ni uraosi 'a haa'i mwane herehere goro ma 'a'auhiraau tarau ro'u i pohara. 37 Na'i 'ohasi, 'a daoha raha ma mae'a. Mara taguma'iniai abena mara nugaa na'i ta'i ahii na'i ruanai bwea anai rumasi. 38 I 'omaai Jopa 'a gaarangia moi Lida. 'Oha 'iraaui sae hinihini rau rongoa do'ia Pita 'a awa na'i Lida, rau ha'ataariai rua sae 'anai bonga'inia do'ai raurau mai. 39 Mia Pita 'a 'ari beirarua na'i Jopa. Na'i 'oha rau ada wou na'i 'omaa, rau waia ta'eha na'i ahii na awa iei urao maesi. 'A ragoi nao rau ura garia Pita marau ago-ago marau ha'ata'ini'i tanaai bwana na tai'i a Tabita na'i 'oha na tahi mau. 40 Mia Pita 'a ha'a-hura'ahiraau baaniai ahii. Magu topira'i ruru ma ha'arahesi. Ma rihota'i wou tanaai urao maesi ma 'unuai atana, “Tabita, 'oi ura ta'e!” 'Agu haa ma ragata'iniai maana ma re'ia Pita ma heinagu ara'a. 41 Mia Pita 'a dau na'i rimana ma ha'a-urasia maagu 'unuraau aho'i siri mai nao miraau ro'u i sae hinihini. 'Ia Pita 'a ha'ata'inia tanaraaua Tabita na tahi aho'i baaniai mae. 42 Taroha 'iniai maho na to'osi 'a 'adarara 'ari suriai 'omaai Jopa ma ragoi nei raugu hinihinia ro'ua Araha. 43 'Ia Pita 'a gere awa orea na'i ruma ana Saemon na'i 'omaasi. 'Iiasi 'e sae na matai tatau'arodi mareho 'ini uri-uri mwamwaa.
Pita Mea Konilias
1 Na'i Sisaria 'e ta'i saeni Rom na atana 'ia Konilias, 'iiani 'e na'ohadaaui ruruha hehei'oi ni Itali. 2 'Ia Konilias mana urao ana beiraaui gare adaru'i rau 'adoma'i ha'ahihi'aa marau ha'arahesia God. Ma hisungiraau tarau i Jiu pohara ma ha'arahesia tarau a God. 3 Ta'i 'oha na gaarangia mai angi oru na'i abaidangi, 'a re'iai maho na 'onaa do 'a mauru'aa moi. 'A re'iai enjel ana God na araiai atana. 'A o'ani, “Konilias!” 4 Mia Konilias 'a mamaa'u raha ma wana wetewete 'inia ma o'ani, “'E taha saemaua?” Mana enjel 'a o'ani, “'Ia God 'a rongo'i ha'arahesi amu'i ma re'iai 'a'auhiraau amuai pohara ma wa'ewa'e 'inia. 5 'Oi ha'ataari'i 'ari tara'i sae na'i Jopa marai 'unua mai sae na atana 'ia Saemon Pita. 6 'Iia 'a awa beiai sae nara 'unua ro'u 'inia Saemon na ruma ana 'a awa na'i bobonai asi. Saesi 'a tatau'arodi mareho 'ini uri-uri mwamwaa.” 7 Na'i 'oha nagu ha'atee hako o'asi moi enjel ma ai'aa'a. Naasi mia Konilias 'a 'unua mai rua sae tatau'aro ana beiai ta'i sae hehei'oi. Ni sae hehei'oisi, 'a tau'aro 'a'auhia Konilias mana saesi 'a 'adoma'i ha'ahihi'aa ro'ua God. 8 'Ia Konilias 'agu 'unua hako moi tanaraaui maho na to'osi ma ha'a-taariraau'a 'ari Jopa. 9 Na'i nata dangi na'i atoaa, 'iraau wera orusi rau gaarangi ada'a wou na'i Jopa. Na'i madoraasi, 'ia Pita 'a ta'ehai hunganai ruma 'anai ha'arahesi. Hunganai rumasi 'a sada moi. 10 'Ohasi 'ia Pita 'a hioro ma raba ngau. Ma'ata na mahoingau ana ra tau'arodi moe'a na'i 'ohasi, mia re'iai maho na ha'amaranga tanaa. 11 'A 'omesiai aro na heihoa ma re'iai maho na 'ome 'onaai kae bwana bwabwanahora. Ma na'i hai di'una hairiu bwanasi, ra toto'oa dio baaniai aro ma dio tari na'i ano. 12 Na'i hunganai bwanasi, 'a re'i'i mwani taraani mwamwaa he'ete'i, ra'i mwaa mana popo'usuri mana mwani manu hehe'ete'i. 13 Ma rongoai ha'atee na o'ani, “Ura ara'a Pita, 'oi ngahui'i ma'oi ngaa'i.” 14 Mia Pita 'a o'ani, “Araha, 'a bwa'i. Ai'a ta 'oha mau wai ngaa ta mareho na ai'a arari 'anai ngaua.” 15 Ma rongoa ro'u i ha'atee na o'ani, “Ni maho 'ia God 'a 'unua dora arari 'anai ngaua, 'ogu bwa'i 'unua'a ro'u do ra ai'a arari.” 16 'A rongoa ha'a-oru i ha'ateesi mana bwana kakasi na re'iasi 'agu ara'a aho'i aro. 17 'Ia Pita 'a wai'ado'ado suriai maho na ha'ata'i tanaasi, taha huunai 'ado'ado 'ana. Ma na'i 'ohasi, i waira oru na ha'a-taariraausi a Konilias raugu sadoiai ruma ana Saemon marau ura na'i maanai bara anai ruma. 18 Marau awara siri, rau songa'iniraaui sae na'i rumasi 'inia Saemon Pita, 'onaa 'a awa 'isi ma'ua ai'a. 19 'Ia Pita 'a wai'ado'ado mau suriai taha naasi 'ana 'ado'ado i maho na re'iasi, mana Hi'ona Maea 'a o'ani'a 'inia Saemon, “'E wera oru rau sibani'o. 20 'Oi dio raurau ma'oi abu 'adoma'i heiruarua'a 'anai hano beiraau, suria 'inau nau ha'a-taariraau mai.” 21 Mia Pita 'a dio wou ma o'ani 'iniraau, “'Inau naasi namou sibaniausi. 'E taha namou rabasia?” 22 Miraau wera orusi rau o'ani, “'E na'ohadaaui hehei'oi ra 'unua 'inia Konilias na ha'ataari'ameu. 'Ia mo'osi 'e sae odo-odo ma ha'arahesia God miraau Jiu rau ha'ahoua di'u ro'u. 'E enjel ana God na 'unua tanaa do'ai 'unu'o 'ari na'i ruma ana maai rongo'i maho no'oi maani'i.” 23 Mia Pita 'a 'unuraau siri na'i ruma ma dorai mauru ga'u na'i rodosi. Na'i nata dangi, 'iia ma tara'i sae hinihini ro'u ni Jopa rau ta'i hano beiraau waira orusi. 24 Mana'i nata dangi'a ro'u, naraugu ataha na'i Sisaria. 'Ia Konilias 'a 'unuraau hako mai na'i ruma ana 'iraaui nei narau heito'oranga'i, beiraaui gere sae goro ana'i narau totoria Pita. 25 'Oha na ataha Pita, 'ia Konilias 'a 'ari wou ma topira'i ruru tanaa 'anai ha'a-ororiua. 26 Mia Pita 'a ha'aurata'ea ara'a ma o'ani, “'Inau 'e sae ro'u moi 'onaai'osi.” 27 Mararu mamaani hahano siri na'i ruma. Mia Pita 'a re'i'i mwani sae rau goni mai na'i rumasi 28 ma o'ani 'iniraau, “'I'amou bwani 'iraraa do'a horosiai ringeringe amee'i Jiu do mei garihiraaui nei ra ai'a Jiu ma'uasi haguhagu beiraau. Ma'ata 'ia God 'a ha'ata'inia tanaau do 'a odo-odo 'anai haguhagu beiraaui mwani sae hako. 29 Tarana naasi, na'i 'oha 'o ha'ataari'i wou sae 'anai 'unuau mai, 'au ai'a kakawa, 'au boi moi. Hoita, mau raba songa'ini'o. Ni 'uaana na'o rabasia 'inia dowai boi?” 30 Mia Konilias 'a o'ani, “Naani hainai dangi murinai 'oha nau ha'arahesi na'i ruma agua na'i angi oru 'onaai 'ohanisi. 'Augu 'asu'a mana sae na ho'osiai bwana na wadowado di'u 'a ura'a na'i maagu. 31 Ma o'ani, ‘Konilias, 'ia God 'a rongo'i ha'arahesi amu'i ma re'iai 'a'auhiraau amuai pohara. 32 'Oi ha'ataaria 'ari tara'i sae na'i Jopa marai 'unua mai sae ra 'unua 'inia Saemon Pita. 'Iia 'a awa beiai sae nara 'unua ro'u 'inia Saemon na ruma ana 'a awa na'i bobonai asi. Saesi 'a tatau'arodi mareho 'ini uri-uri mwamwaa.’ 33 Ma naasi naugu ha'ataari'i raurau wou 'ini'i sae 'ani ma goro di'u na'o boi. Na'i 'ohanisi, 'i'ameu sae nameu goni 'ini na'i maana God, meu ha'aagau 'anai rongo'i taha 'ia Araha na 'unu'i tana'o do'oi maani'i tana'ameu.”
Hadahada Ana Pita
34 'Ia Pita 'a o'ani, “Naasi 'augu aidangisia do mwani sae hako ra ta'isada moi na'i maana God. 35 'Iatei nai ha'ahoua maai haa'i maho ra odo-odo, 'ia God 'ai wa'ewa'e 'inia, rei'uaa dora he'ua na'i marewana na boi baania. 36 Mou bwane 'iraraai taroha goro na 'unua tanaraau Israel do gau matai hagu goro beia God 'iniai hinihinia agaaua Jisas Kraest, i Araha aga hako. 37 'Au 'iraraa domou aidangisiai taha na to'o na'i Jiudea. 'A taraawa'a na'i Galili murinai 'unua ana Jon tanaraaui sae dorai bwareomaea. 38 Ni mareho na to'osi, 'a o'ani: 'Ia God 'a hauai Hi'ona Maea mana mena tanaa Jisas ni Nasaret. 'Ia God 'a awa beia mia Jisas 'a 'ari suri'i mwani dora 'anai haa'i tau'aro goro mana ha'agorohiraau aho'i nei ra awa na'i bahainai mena ana Saetan. 39 “'I'ameu Ha'ataari meu re'iai taha na haua na'i Israel ma na'i 'omaai Jerusalem. Ra ha'amaesia na'i hunganai dadaahoro. 40 Ma'ata 'e rua dangi mana'i oruna 'ia God 'a ha'a-suruta'ea aho'i ma ha'a-'omesiraaui sae 'inia. 41 Ma ai'a 'iraau hakoi sae rau re'ia, 'i'ameu moi nei na 'ome sigihi'ameu a God, nameu ngau mameu gono beia na'i murinai suruta'e aho'i ana. 42 'Ia God 'a 'unua wetewete tana'ameu domei maania tanaraaui noni do'ia Jisas naasi nei na 'ome sigihia 'anai hiiriraaui nei ra tahi mau mana nei ra mae. 43 Miraau rarabea rau bwani ha'arangasia do 'iatei nai hinihinia Jisas rai 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a ana'i.”
Na Hi'ona Maea 'A Sirihiraaui Nei Ra Ai'a Jiu
44 'Ia Pita 'a mamaani mau mana Hi'ona Maea 'a sirihiraau'ai sae rau bahurongoa. 45 Miraau ai Jiu hinihini narau ta'i boia Pita, rau heimwaota'i di'u 'iniraaui sae ra ai'a Jiu, i daua adaau ro'u i Hi'ona Maea. 46 Rau rongoraau, rau haa'i ha'atee hehe'ete'i hairiu marau 'unu ha'aasaa God. Mia Pita 'a o'ani, 47 “'Iraau sae 'ini, 'ia God 'a haua'a tanaraaui Hi'ona Maea 'onaai haua ana tanagaau. 'A bwa'i sae naigu ha'aabua dorai abu bwareomaearaau.” 48 Mia Pita 'a 'unua tanaraau dorai bwareomaea 'iniai hinihinia adaaua Jisas Kraest. Miraau ha'angonia Pita do'ai awa ro'u ga'u beiraau suria ta taringai dangi.
'Ia Pita 'A Mamaani Na'i Jerusalem
1 'Iraau Ha'ataari mana sae hinihini na'i Jiudea rau rongoa do tara'i sae ra ai'a Jiu rau hinihinia'ai tarohana Araha. 2 Na'i 'oha na ataha Pita na'i Jerusalem, 'iraau tara'i Jiu hinihini narau 'adoma'i ororiu 'iniai aha ha'ara rau 'unu'unu ha'ata'aia. 3 Marau o'ani, “I'oe 'o awa beiraaui nei narau ai'a aha ha'ara ma'o ngau ro'u beiraau!” 4 Mia Pita 'a maania goro tanaraaui maho na to'o. 'A o'ani, 5 “'Inau awa na'i Jopa, ma na'i madoraa nau ha'arahesi, 'e mareho na ha'amaranga tanaau. 'Au 'omesiai aro na heihoa mau re'iai maho na 'ome 'onaai kae bwana bwabwanahora. Ma na'i hai di'una hairiu bwanasi, ra toto'oa dio baaniai aro ma tari dio na'i bobogu. 6 'Au wanawana mau 'omesi'i mwani mwamwaa, nei wasi mana mwaa mana popo'usuri mana manu na'i hungana. 7 Mau rongoai ha'atee na o'ani, ‘Ura ara'a Pita, mo'oi ngahui'i ma'oi ngaa'i.’ 8 “Minau o'ani, ‘Araha, 'au bwa'i matai haua o'asi. Ai'a ta 'oha mau wai ngaa ta mareho na ai'a arari 'anai ngaa.’ 9 “Mana ha'atee na boi baaniai aro 'a o'ani ro'u, ‘Ni maho 'ia God 'a 'unua dora arari 'anai ngaa, 'ogu bwa'i 'unua'a ro'u do ra ai'a arari.’ 10 “'Au rongoa ha'a-oru i ha'ateesi maragu ara'a aho'i aroi maho 'isi. 11 'Augu 'asu'a ma'e oru saeni Sisaria rau ataha na'i ruma nau awa na'ieisi. 12 Mana Hi'ona Maea 'a 'unua dowai abu 'adoma'i heiruarua'a, wai hano beiraau. 'Iraau waira ono do'oragu'i beia Kraest 'ini, nameu ta'i 'ari ruma ana Konilias. 13 Mia Konilias 'a maania tana'ameu do'e enjel na ha'ata'i tanaa na'i ruma ana. Mana enjel 'a o'ani 'inia, ‘'Oi ha'ataaria 'ari tara'i sae na'i Jopa marai 'unua mai sae ra 'unua 'inia Saemon Pita, 14 maai maania tana'o miraaui sae na'i ruma amua i herehere moi tahi 'inia.’ 15 “Hoita, 'augu taraawa'a hadahada moi, mana Hi'ona Maea 'a sirihiraau'a 'onaai here na to'o tanagaau na'i na'o ani. 16 Mau 'adoma'i aho'isiai ha'atee na haua Araha o'ani, ‘'Ia Jon 'a bwareomaearaaui inoni 'iniai wai mi'amou rai bwareomaea'amou 'iniai Hi'ona Maea.’ 17 Na'i 'ohasi naugu aidangisia do 'ia God 'a banea ro'u tanaraaui nei ra ai'a Jiu i ta'i bane na haua tanagaau na'i 'oha gau hinihinia Araha aga Jisas Kraest. Naasi, 'inau 'au bwa'i ura bwarasiai hei'irisina God tanaraau.” 18 Na'i 'oha 'iraau Jiu 'isi rau rongoai mamaani na haua Pita rau haa marau agoheta'i heiraeraesi'a beia, marau taraawa'a 'unu ha'aasaa God. Rau o'ani, “'Ohani, 'ia God 'a ha'awatea do 'iraaui nei ra ai'a Jiu rai rihosi marai dauai tahi tarau.”
Heisoi Na'i Antiok
19 Murinai ngahuia ada Stivin ani, ra taraawa'a norata'airaau di'u i sae hinihini na'i Jerusalem. Me ni 'adarara rau haa i sae hinihini na'i madoraasi, 'a taha na'i Ponisia ma na'i maraui Saepras ma na'i 'omaa rahai Antiok. Rau taroha'iniai Taroha Goro, ma'ata rau heitaroha'i moi tanaraaui Jiu. 20 Ma'ata tara'i sae hinihini ni Saepras mei Saerin naraugu 'ari 'omaai Antiok marau taroha'iniai Taroha Goro 'inia Araha Jisas tanaraaui sae ra ai'a Jiu. 21 Na mena ana God 'a awa beiraau, mara rago i sae narau hinihini marau rihota'i tanaa Araha. 22 Na'i 'oha na taroha 'iniai mahosi 'a tari beiraaui saeni heisoi na'i Jerusalem, rau ha'ataaria Banabas 'ari Antiok. 23 Na'i 'oha na ada wou 'a re'ia do'ia God 'a goro di'u 'iniraau ma wa'ewa'e raha 'inia. Ma ha'ata'u'uraau dorai ura baabau na'i tahingadaa'i beia Araha. 24 'Ia Banabas 'e sae goro na hinihinina 'a wetewete di'u, mana Hi'ona Maea 'a rabe beia. Na tarana naasi, 'a rago ro'u i nei rau hinihinia Araha na'i madoraasi. 25 'Ia Banabas 'a 'ari sibania Sol na'i Tasas 26 ma waia mai na'i Antiok mararu awa beiraaui sae hinihini na'isi. Suriai ta'i harisi bubu raru awa 'isi ma ragoi nei nararu ha'ausuriraau. Antiok naasi 'omaa tahamora narau 'unuraaui sae hinihini 'ini'i “Kristin.” 27 Na'i madoraasi tara'i rarabea rau boi na'i Antiok baaniai Jerusalem. 28 'E ta'i 'iniraau naasia Agabas. 'Iniai mena anai Hi'ona Maea 'a 'unua hura'a do'e hioro raha nai to'o suria 'ari hakoi marewana. (Ni hioro rahasi 'a to'o na'i madoraa na heimarungi a Klodias.) 29 Miraaui sae hinihini na'i Antiok rau 'adoma'inia dorai haua ta gere hei'a'auhi tanaraaui nei hinihini na'i Jiudea. 'E nei ma hisu 'iniai ha'a tari dora na matai hisu tari na'iei. 30 Naasi 'ia Banabas mia Sol nararugu waiai wawate adaau tanaraaui bwauodonai heisoi na'i Jerusalem.
Herod 'A Here Ha'ata'aiai Heisoi
1 Na'i madoraasi, i Mwaeraha Herod 'a daa'i tara'i sae ni heisoi 'anai ha'a-rongomaata'iraau. 2 'Ia Herod 'a 'unua tanaraaui hehei'oi dorai ha'amaesia Jems, do'orana Jon, 'iniai naihi. 3-4 Na'i 'oha 'ia Herod 'a re'ia do 'iraau sae mwanemaua adaa'i Jiu rau wa'ewa'e 'iniai maho na hauasi, ma daua ro'ua Pita ma nugaa na'i rumaniho'o. ('A haua na'i 'oha 'iraau Jiu ra ha'ato'oai rongo ni Roho Aharau.) 'E hai ruruhai hehei'oi narau 'omesuria Pita. 'E hai sae hehei'oi ta'i ruruha. 'Ia Herod 'a 'adoma'inia do 'aigui hiiria Pita na'i maadaaui noni hunga na'i murinai rongo ni Roho Aharau. 5 Na'i 'oha na awa Pita na'i rumaniho'o, na heisoi 'a ha'arahesi 'a'auhia wetewete.
Pita 'A Hura'a Baaniai Rumaniho'o
6 'E ta'i dangi moe'a namau mia Pita 'ai siri'a na'i hihiiri. Na'i rodo 'a mauru mana rua hehei'oi raru 'omesuria, raru 'ado bobo 'inia. Raru 'ado arihau nararu tosi'i suri'i rimadaru'i ma rarugu tosi'i beia Pita. Ma tara'i hehei'oi ro'u rau 'omesuriai maraaruma anai rumaniho'o. 7 Mana enjel ana Araha 'a boi mana rarahana 'a marewa hako 'ari suriai ahiisi. 'A tatakiriai 'aba'abana Pita ma ha'araia, 'a o'ani, “Urata'e! Raurau!” Mana arihau ra tosi'i beia ra ahoda baaniai rimana'i 8 mana enjel 'a o'ani, “'Oi siri na'i to'oni amua ma'oi nuga'i sandol amu'i na'i uwamu.” Mia Pita 'a haua 'onaai 'unua anai enjel mana enjel 'a o'ani ro'u, “'Oi siri ro'u na'i to'oni bohura'a amua mo'oi boi suriau.” 9 Ma suria mana maho na to'osi 'a 'onaa moi do'a mauru'aa. 'A ai'a 'iraraa 'onaa 'a to'o ha'a-momori ma'ua ai'a. 10 Raru di'ua hura'ai rua dora nara matai ura-ura iei sae hehei'oi mararu ataha na'i honohono 'aean na'i maanai bara anai rumaniho'osi. Na'i 'oha nararu ataha wou, na honohono 'a wawaa haaria mararu hura'a'a wou i abau 'omaa. Raru 'ari suri tara mana enjel 'agu ai'aa baania Pita. 11 Mia Pita 'agu aidangisiai maho na to'o ma o'ani, “Naani 'augu 'iraraa, 'ia God 'a ha'ataariai enjel ana 'anai ruhasiau baania Herod mei baani'i maho 'iraaui na'otara adaa'i Jiu rau bonasia haa'i tanaau.” 12 'A wai'ado'ado wou ma 'ari ruma ana Meri, inana Jon Mak. Ma ragoi nei hinihini rau awa na'i rumasi, rau ha'arahesi. 13 Mia Pita 'a boi ma pwepwee na'i honohono anai bara nara bara garia 'iniai rumasi. Mana urao na tagora na'i rumasi, 'a hura'a wou 'anai tahangiai honohono. Atanai uraosi 'ia Roda. 14 'Oha na rongoai ringena Pita, 'a wa'ewa'e di'u ma kaku'aai tahangiai maraaruma. Ma 'eba aho'i siri ruma ma o'ani, “'Ia Pita na ura hura'asi!” 15 Miraau hako rau o'ani, “I'oe 'o bweu gasi!” Mia 'unua moe'a do'ia Pita. Miraau 'unua do ni enjel na 'omesuria gasia Pita na pwepweesi. 16 Mia Pita 'a pwepwee moe'a tari 'oha narau tahangia tanaa i maraaruma. Ma na'i 'oha narau re'ia, rau heimwaota'i di'u. 17 Mia Pita 'a haai ha'ara 'iniai rimana 'anai ha'a-papakuraau ma maania tanaraaui here na haua Araha tanaa ma ha'ahura'ahia baaniai rumaniho'o. Ma 'unua tanaraau dorai maania tanaa Jems mei tanaraau hakoi sae hinihini 'abaiai maho na to'osi. Miagu hura'a ma 'ari dora he'ete'i. 18 Na'i haho'oa, 'iraaui sae hehei'oi na'i rumaniho'o, 'a ta'aabedaau ma kakui ahudaau 'iniai maho na to'o tanaa Pita. 19 'Ia Herod 'a 'unua tanaraaui sae hehei'oi ana'i dorai sibania Pita maraugu ai'a sadoia. Ma songa'iniraaui sae hehei'oi rau 'omesuria Pita magu 'unua dorai ha'amaesiraau. Mia Herod 'a hano baania Jiudea ma 'ari na awa ga'u na'i Sisaria.
'Ia Herod 'A Mae
20 'Ia Herod 'a taesu'a di'u 'adaau saeni Taea mei Saedon. 'Iraau sae 'isi, mahoingau adaa'i ra boi baaniai dora na heimarungi ieia Herod. Naasi rau ha'ataariai ruruhai sae 'ari beia Herod 'anai ha'a-arataraai heihoa na awa na'i ahoaadaau neina rai matai to'oraa mahoingau aho'i. Ma na'i na'o, rau ataha beia Blastas, 'e saemaua na tatau'aro tanaa Herod. Rau mamaani beia ma 'adoma'i aratara 'anai 'a'auhiraau. 21 Marau duruai dangi beia Blastas 'anai hauai ha'a-aratara beia Herod. Ma na'i dangisi, 'ia Herod 'a siri suri'i to'oni hauasa ana'i ma heinagu na'i dora ni mwaeraha ana magu hadahada. 22 Miraaui sae rau awara o'ani, “I'oe 'o ai'a hadahada 'onaai inoni, 'o rongo hauasa 'onaai hi'ona.” 23 Mana enjel ana God 'a ha'adaohaa Herod suria 'a wa'ewa'e 'iniai ha'a-ta'eta'e ada magu ai'a rabasia dorai ha'aasaa God. 'Ari wou mana mwamwaa ni ahu ra ha'amaesia. 24 Na tarohana Araha 'a 'adarara 'ari suriai mwani dora ma ragoi nei nara aho'ita'i sae hinihini. 25 Hoita, 'ia Banabas mia Sol raru haua hakoi wawate tanaraaui sae hinihini na'i Jerusalem, mararu aho'i 'ari Antiok. Raru waia Jon Mak beirarua.
Ra 'Ome Sigihia Banabas Mia Sol Mara Ha'ataarirarua
1 I heisoi na'i Antiok, ra'i rarabea mana ha'ausuri ra awa na'iei. 'Ia Banabas mia Simion nara 'unua ro'u 'inia mo'o na abeburu, mia Lusias baaniai Saerin, mia Sol mia Manaen. 'Ia Manaen 'a raha ara'a goni beia Herod Antipas na'i ruma adaau. 2 Hoita, 'e ta'i 'oha na'i madoraa rau ha'arahesi marau ha'aririta'i ngau, i Hi'ona Maea 'a 'unua tanaraau dorai 'ome sigihia Banabas mea Sol 'anai hauai tau'aro na 'unurarua 'ana. 3 'Oha na ha'arahesi mana ha'ariri 'a hako, marau dau na'i bwaudaru'i a Banabas mia Sol marau ha'a-taarirarua hura'a 'anai hauai tau'aro adarua.
'Ia Banabas Mea Sol Na'i Marau i Saepras
4 Ma naasi na Hi'ona Maea 'a ha'a-taarirarua Banabas mea Sol mararu 'ari Selusia. Na'i 'isi nararugu ta'e iei 'anai maraui Saepras. 5 Na'i 'oha raru taha na'i 'omaai Salamis raru taraawa'a taroha'iniai tarohana Araha suri'i ruma ni ha'arahesi adaa'i Jiu. 'Ia Jon Mak 'a hano ro'u beirarua 'anai 'a'auhirarua. 6 Rau 'ari tari na'i 'omaa rahai Pefos na'i nata ngongoo 'iniai marau. Na'isi rau heisadoi beia ta'i ai Jiu na atana 'ia Bajisas. 'Iiasi 'e rarabea pwapwaari'i na matai haa'i ha'abu'oahu 'iniai mena anai adaro. 7 'A hagu goro beia Sejias Polas, 'iiani 'e sae aidangi na Primia 'anai marausi. Na Primia 'a raba rongoai tarohana Araha ma 'unua Banabas mia Sol. 8 Mia Bajisas, nata ata ro'u 'ia Elimas, 'a ura bwarasia Banabas mia Sol, 'a ai'a rabasia Sejias Polas do'ai hinihinia Jisas. 9 Mia Sol, 'iiasi ra 'unua ro'u 'inia Pol, i Hi'ona Maea 'a rabe beia. 'A wanasia Elimas 10 ma o'ani 'inia, “I'oe 'e gare ana Saetan! 'O pwari'iraau taraui noni 'anai ha'a-bweubweu'araau, mi'oe 'e maeronga 'ada'i mwani maho goro. 'Oha he'ua na'oigui agoheta'i hiosi'i ha'ausuringa'i odo-odo ana'ia Araha? 11 Na'i 'ohani, 'ia God 'ai ha'a-mama'ai'o! Naasi, ta madoraa 'o bwa'i wanawana. Rei'uaa marewahanai sina, ma 'o bwa'i re'ia ro'u.” 'Agu 'asu'a Elimas mana maana ra gahu'a mara kuhi ma to'o karokaro 'inia ta sae do'ai urua. 12 Na'i 'oha 'ia Sajias Polas 'a re'iai maho na to'osi 'a hinihinia'a Araha, 'inia 'a heimwaota'i di'u 'iniai ha'ausuringa'i 'inia Araha.
'Ia Pol Mea Banabas Raru 'Ari Pisidia
13 'Ia Pol miraaui nei rau hano beia, rau hano baaniai Pefos marau ta'e na'i haka 'ari Provens nara 'unua 'iniai Pamfilia marau siri na'i 'omaai Paga. Na'isi nagu aho'i eia Jon Mak baania Pol mea Banabas 'ari Jerusalem. 14 Rau hano baaniai Paga marau hatare 'anai Antiok. Antiok 'e 'omaa na'i Provensi Pisidia. Ma na'i dangi ni mamaro rau siri heinagu na'i ruma ni ha'arahesi adaaui Jiu. 15 Na'i murinai 'oha'inia ada i Ringeringe ana'ia Moses mana Usu-usu Maea adaa'i rarabea, 'iraaui na'otara 'anai ruma ni ha'arahesi rau ha'ataari ha'atee 'ari tanaa Pol mea Banabas. Rau o'ani, “Rua do'ora, 'onaa muru raba maania ta maho 'anai 'a'auhiraaui sae, ma murui mamaani'a.” 16 Mia Pol 'a hauai ha'ara 'iniai rimana do'a raba 'unua ta maho ma o'ani, “'Igaau saeni Israel mi'amou sae he'ete'i namou ha'arahesia God, moi rongobahuau. 17 I God agaaui Israel 'a 'ome sigihiraaui wauwa agaa'i ma ha'awateraau dorai tabara na'i Ijip. 'Iniai mena ana na wetewete 'a wairaau hura'a baaniai dorasi. 18 Rei'uaa narau hau'i here nara ta'a'i di'u, me 'iia 'a oosi suriraau moi na'i 'omaa mangasara suriai hai tangahurui harisi. 19 Ma here ha'ata'aiai biu burungai noni na awa na'i Kenan ma ha'a-to'oraraaui wauwa agaa'i 'iniai dorasi. 20 Taraawa'a mau na'i 'oha rau ataha i wauwa agaa'i na'i Ijip, tari na'i 'oha na gare adaa'i raugu awa goro na'i Kenan 'a 'onaai hai 'arangi mana rima tangahurui harisi. “Na'i muri, 'a nuga'i sae hihiiri 'anai marungiraau tari mai madoraa ana Rarabea Samiuel. 21 Miraau rabasia ta mwaeraha. Mia God 'a ha'amwaerahaa Sol, garena Kis. 'Ia Sol baaniai burungana Benjamin, ma heimarungi suriai hai tangahurui harisi. 22 Mia God 'a nugaa dioa Sol ma orisia 'inia Deved. 'A o'ani, ‘'Ia Deved, garena Jesi, naasia mo'o na suriai barongagu. 'Iia nai haa'i mwani mareho nau 'irisi'i.’ 23 “Ma durua do ta sae baaniai burungana Deved 'ai huta, ma'ai ruhasiraaui saeni Israel. Mana saesi naasi 'ia Jisas. 24 Na'i na'o maagu boia Jisas, 'ia Jon 'a 'unua tanaraau hakoi saeni Israel dorai rihosi baani'i oraora 'a adaa'i marai bwareomaea. 25 'A gaarangi ha'ahakoa'ai tagora ana maagu songa'iniraau o'ani, ‘'I'amou 'adoma'inia do'inau naasi Ha'atahi? Ai'a! 'Iia 'ai boi mau na'i muri. 'Inau ai'a arari 'anai dunasi'i sandol ana'i.’ ” 26 Mia Pol 'a 'unua o'ani ro'u, “Arai do'ora, na'i 'ohani moi bahurongo goro, 'i'amou warowarona'i a Ebraham mi'amou ro'u i nei namou ai'a Jiu namou ha'arahesia God. 'Igaau hako na haua God 'i taroha tanagaau do'ai ruhasigaau baaniai ora-ora'a. 27 'Iraaui saeni Jerusalem miraaui bwauodo adaa'i rau ai'a 'ome 'iraraa do'ia Jisas naasi Ha'atahi aga. Marau ai'a aidangisi'i Usu-usu Maea adaa'i Rarabea nara 'oha'ini'i 'ado dangi ni mamaro. Ma rei'uaa na o'asi, rau hiiri ha'amaesia 'onaai bwane ha'arangasia adaaui Rarabea. 28 Ma rei'uaa rau ai'a sadoia ta maho ta'aa nai haua nai arari 'inia 'anai mae, maraugu buna ha'angonia Paelat do'ai ha'amaesia. 29 “Na'i 'oha nara ha'ato'o'i tanaa hako i mwani mareho na Usu-usu Maea na 'unua 'inia, ra rahia dioi abena baaniai dadaahoro mara aoraa na'i wabwa. 30 Mia God 'a ha'a-suruta'ea aho'i baaniai mae. 31 'A ragoi 'oha na ha'ata'i tanaraaui nei narau bwane ta'i hano ani baaniai Galili 'anai 'ari Jerusalem 'oha na tahi mau. Ma na'i 'ohani rau taroha'inia tanaraaui sae agaa'i. 32-33 “Miria Banabas miri boi 'ohani 'anai maaniai Taroha Goronisi tana'amou. Ni maho na 'ia God na bwane durua tanaraaui wauwa agaa'i 'anai haua, 'a haua na'i madoraa agaau 'oha na ha'atahia aho'i ania Jisas. 'A 'onaai 'unua ana na'i ruanai Psalm o'ani, ‘I'oe gare agua. Dangini wai ha'ata'inia tanaraaui noni do 'inau naasi amamu.’ 34 'Ia God 'a ha'a-suruta'ea Jisas baaniai mae 'inia 'a ai'a rabasia do'ai mae'a ro'u ta 'oha. 'A 'onaai 'unua anai Usu-usu Maea na o'ani, ‘Wai haua tana'amoui ha'agorohi maea nau durua tanaa Deved.’ 35 Ma na'i nata Psalm 'ia Deved 'a 'unua ro'u o'ani, ‘'Ia God 'a bwa'i wateai abenai noni maea ana nai ngabo.’ 36 Na'i Psalm naasi, 'ia Deved 'a ai'a hadanga'inia haaria. 'Oha na tahi maua Deved, 'a araisuria goro i hei'irisina God. Ma na'i 'oha na mae, ra toringia na'i hera adaaui burungana mana abena 'a ngabo. 37 Ma'ata, 'ia mo'o na mae mia God 'a ha'a-suruta'ea aho'i, 'a ai'a ngabo i abena. 38-39 “Sae agu'i, 'inau rabasia domoi aidangisia do'ia Jisas 'a matai 'adoma'i nugasi'i 'inomoo'i. Rei'uaa namoi suri'i mwani Ringe ana'ia Moses, 'ia God 'a bwa'i matai 'unua domou odo-odo na'i maana. Ma'ata 'iatei nai hinihinia Jisas, 'ia God 'ai 'unua do 'a odo-odo'a na'i maana. 40 Naasi moi 'ome'ome goro, 'a gasi to'i'amou i maho rau 'unua i rarabea o'ani, 41 ‘'I'amou nei mou haikou 'inia God, 'ai bu'oi ahumoo'i mamoi mae! 'Inia na'i madoraa amoou, 'inau wai hauai maho namou bwa'i hinihinia, rei'uaa rai maania tana'amou.’ ” 42 Hoita, 'ia Pol mea Banabas raru taraawa'ai hura'a baaniai ruma ni ha'arahesi miraaui sae rau ha'angonirarua 'anai aho'i mai ro'u na'i nata dangi ni mamaro 'anai maani'i tara'i maho ro'u. 43 Na'i murinai rihunga'i, rau ragoi ai Jiu mana nei ra ai'a Jiu narau boi 'anai ha'arahesi rau surisuria Pol mea Banabas. Mararu ha'atee ha'ata'u'uraau hako dorai ura baabau na'i hinihinidaau beia God 'inia 'iia 'a goro 'iniraau. 44 Na'i nata dangi ni mamaro, gaarangi 'iraau hakoi sae na'i 'omaasi rau boi 'anai rongoai tarohana Araha. 45 Na'i 'oha 'iraau bwauodo adaa'i Jiu raugu re'ia o'asi, rau taesu'a di'u 'iniai rago anai sae nara boboi beirarua. Rau hadahada ha'ata'aia Pol marau 'unu'unu'i maho na maani'isi. 46 Mia Pol mea Banabas raru ai'a mamaa'usiraau, raru o'ani, “'Ia God 'a 'irisia do miri taroha'iniai tarohana Araha tana'amoui Jiu na'i na'o. Mi'amou mou 'itaa. Naasi ha'ata'i ana do 'i'amou mou ai'a 'adoma'inia domou arari 'anai dauai tahi tarau. 'Imiria mirii 'ari'a beiraaui nei rau ai'a Jiu. 47 'Inia 'ia Araha na 'unua tana'amiria. 'A o'ani, ‘'Au nuga'o 'onaai raita na marewasiraaui nei ra ai'a Jiu, ma'oi ha'ata'iniai tara 'anai tahi tarau tanaraau hako i sae suriai marewana hako.’ ” 48 Na'i 'oha 'iraaui sae ra ai'a Jiu rau rongoai tarohasi, rau wa'ewa'e di'u 'inia, marau ha'atee ha'agorohiai tarohana Araha. Miraaui nei na 'ome sigihiraaua God 'anai dauai tahi tarau, rau nugaai hinihinidaau beia. 49 Ni tarohana Araha 'a 'adarara 'ari suria hakoi mwani dora na'i 'isi. 50 Miraaui bwauodo adaa'i Jiu rau 'ari beiraau tara'i saemaua mana urao mwanemaua na'i 'omaasi narau 'adoma'i ha'ahihi'aa God. Rau mamaani ha'a-taesu'araau ma do neina rai ura bwarasia Pol mea Banabas. 'Agu haa marau taraawa'ai haa'i here ta'a'i tanararua. Marau tariha'inirarua hura'a baaniai Antiok. 51 'Ia Pol mea Banabas raru tarohi'i moi kahua baani'i uwadaru'i, 'anai ha'ata'inia tanaraau doni here narau hauasi, 'a taritari'a. Ma rarugu 'ari 'anai 'omaai Aekoniam. 52 'Iraaui sae ni heisoi na'i Antiok rau wa'ewa'e di'u mana Hi'ona Maea 'a rabe beiraau.
'Ia Pol Mea Banabas Na'i Aekoniam
1 'Ia Pol mea Banabas raru siri ruma ni ha'arahesi adaaui Jiu na'i Aekoniam mararu heitaroha'i na'iei 'onaai bwane haua adarua ga'u na'i Antiok. Mana hadahada nararu haua, raru mataihere mamaani di'u. Ma ragoi Jiu miraaui nei nara ai'a Jiu narau aho'ita'i sae hinihini. 2 Miraaui Jiu narau kakawata'i hinihinia Jisas, rau 'ari beiraaui nei ra ai'a Jiu nara ai'a hinihini ro'u, marau mamaani ha'a-taesu'araau, ma dorai 'itaraaui sae hinihini. 3 'Ia Pol mea Banabas raru awa orea ga'u na'i 'isi. Raru ramoramo 'anai taroha'iniai Taroha Goro tanaraaui sae 'i goro ana God tanagia. 'Ia Araha God 'a hauai mena tanararua 'anai haa'i mwani ha'abu'oahu ma 'anai ha'ata'inia doni ha'atee adaru'i ra ha'a-momori. 4 Miraaui noni hunga rau heihoa marau hauai rua ruruha. 'E ta'i ruruha rau aba beiraaui saemaua adaa'i Jiu mana nata ruruha rau aba beia Pol mea Banabas. 5 Ma tara'i Jiu mana nei ra ai'a Jiu beiraaui na'otara adaa'i, rau hauai ha'aradorado 'anai ngahuia Pol mea Banabas dorai buta'irarua 'ini'i hau. 6-7 Na'i 'oha raru rongo sadoiai ha'aradorado rau hauasi, mararu hora'a 'ari na'i Provensi Likeonia. Rarugu taroha'iniai Taroha Goro na'i Listra ma na'i Debe mei suri'i 'omaa garigariai rua 'omaasi.
Na'i Listra Mei Debe
8 Na'i Listra 'e sae na awa na'iei na huta ha'i pwaki ma ai'a hahano. 9 'A rongobahua Pol 'oha na maaniai Taroha Goro. Mia Pol 'a wanasia mo'osi ma 'ome 'iraraa do 'a hinihiniai heitaroha'i na haasi, ma ga'i matai goro aho'i moi. 10 Mia Pol 'a awara tanaa, 'a o'ani, “'Oi ura ara'a!” Mia mo'osi 'a kae suruta'e raha moi ara'a ma taraawa'ai hahano hairiu. 11 'Oha 'iraaui noni hunga rau re'iai maho na haua Pol, rau awara 'iniai ha'ateeni Likeonia o'ani, “I rua hi'ona agaau, raru aho'ita'i sae mararu dio mai'a beigaau!” 12 Rau 'unua Banabas 'iniai Sus, 'e hi'ona adaaui Grik, mia Pol 'ia Hamis, suria 'iia naasi sae 'anai 'unu'i hura'ai maho. 13 Na ruma ni suu ho'asi tanaa Sus 'a awa moi na'i gaarangiai 'omaasi. Mana Piriisi 'anai rumasi mana noni hunga rau raba suu ho'asi tanaa Banabas mea Pol. Naasi rau waa'i mai kau nara ha'arauni'i 'ini'i tagai hasi'ei marau ataha na'i maanai bara 'anai 'omaa. 14 Na'i 'oha raru rongoai mareho rau raba haua, raru kari'i to'oni adaru'i 'anai ha'ata'inia do raru ai'a 'adoma'i aratara 'iniai marehosi. Mararu 'eba wou huniraaui noni hunga mararu awara o'ani, 15 “Romwane, ni 'uaana mou haua o'asi 'inia? 'Imiria ra'i sae ro'u moi 'onaaimousi! Miri boi 'anai waa mai Taroha Goro tana'amou. Moi abui ha'arahesi'i hi'ona nara bwa'i 'a'auhi'amou, ma'ata moi rihota'i tanaai God tahitahi na ha'apwa'araai ahoaa mana ano mana asi mana mwani maho na'i rarodi. 16 Taraawa'a mau mai, 'ia God 'a nugasiraaui noni dorai suri'i hinihinidaa'i haariraau. 17 Ma'ata rei'uaa na o'asi, 'iia 'a ha'ata'inia ro'u mau haaria tana'amou suri'i maho goro na haa'i. 'A ha'adiohiai rangi baaniai aro 'anai ha'atahi'i maho mou hasi'i, ma haa'i mahoingau tana'amou mamou wa'ewa'e 'ini'i.” 18 Rei'uaa na'ia Pol mea Banabas raru 'unu'i maho 'isi, ma rarugu buna wetewete mau ro'u 'anai bonasia dorai abu suu ho'asi tanararua. 19 Ma tara'i na'otara adaa'i Jiu na'i Antiok ma na'i Aekoniam rau boi marau mamaani ha'a-taesu'araaui noni hunga 'anai ura bwarasia Pol. Naasi marau buta'ia Pol 'ini'i hau marau oge tatarasia hura'a baaniai 'omaasi. Rau 'adoma'inia do'a mae'a. 20 Na'i 'oha 'iraau sae hinihini rau boi ura garigaria Pol, mia 'a urata'e ma siri aho'i na'i 'omaa. Ma na'i nata dangi, 'ia Pol mea Banabas raru 'ari Debe.
'Ia Pol Mea Banabas Raru Aho'i 'Ari Antiok
21 'Ia Pol mea Banabas raru taroha'iniai Taroha Goro na'i Debe ma ragoi nei ra siri ro'u na'i heisoi. Mararu aho'i 'ari Listra mei Aekoniam mei Antiok na'i Provensi Pisidia. 22 Raru mamaani ha'a-'o'oriraaui sae ni heisoi na'i 'isi dorai ura baabaui hinihinidaau beia Jisas. Mararu o'ani, “'Ai ragoi maho rai ha'abooboo abe na'i tahingagaa'i nagai siri suri'i magaigu matai siri na'i hourana ana God.” 23 Mararu 'ome sigihi'i tara'i saemwane narau bwane hinihinia Araha 'anai bwauodo na'i heisoi suri'i 'omaa 'isi. Rau ha'aririta'i ngau marau ha'arahesi maraugu wate'i woui sae 'isi tanaa Araha 'anai na'otara na'i heisoi. 24 'Ia Pol mea Banabas raru hano baaniai Antiok na'i Provensi Pisidia mararu 'ari Provensi Pamfilia 25 mararu taroha'iniai Taroha Goro na'i 'omaai Paga. Raru dio 'anai Atalia 26 ma na'i 'isi nararugu ta'e iei 'anai 'omaa ra 'unu Antiok ro'u 'inia. 'A awa na'i Provensi Siria. Na'i Antiok na'i Provensi Siria, naasi dora ra waterarua ani na'i bwabwahenai rimana God, 'anai hauai tau'aro nararu bura'i ha'ahakoasi. 27 'Oha raru ada na'isi, raru soigoniraau mai sae ni heisoi, mararu maani'i tanaraaui mwane mareho na haa'ia God suri'i mwane 'aariha nararu bwane haa'i. Mararu maania ro'u do'ia God 'a ha'awateraaui nei nara ai'a Jiu do 'anai hinihinia ro'ua Jisas. 28 Raru awa orea na'i 'omaasi beiraaui sae hinihini.
Gonigoniha Adaaui Bwauodo Na'i Heisoi Na'i Jerusalem
1 Tara'i Jiu hinihini na'i Jiudea rau boi na'i Antiok marau maania tanaraaui sae ni heisoi na'isi do 'onaa rau bwa'i dauai ringei aha ha'ara 'onaai 'unua ana Moses, 'ia God 'a bwa'i ruhasiraau baani'i ora-ora'a adaa'i. 2 Pol mea Banabas raru ai'a 'adoma'i aratara beiraau 'iniai mahosi mararu hauai kaeni heiraeraesi beiraau. Naasi mara 'ome sigihirarua bei'i tara'i sae ro'u 'anai 'ari aho'i Jerusalem 'anai hadanga'iniai mahosi beiraaui Ha'ataari ma tara'i na'otara ro'u na'i heisoi. 3 'Iraaui sae hinihini na'i Antiok rau ha'a-taariraau 'ari, marau riuhoro na'i Ponisia mana Samaria. Rau maania tanaraaui sae ni heisoi 'isi, do tara'i nei nara ai'a Jiu rau hinihinia'a Jisas. Miraaui sae ni heisoi rau wa'ewa'e di'u 'iniai tarohasi 'oha rau rongoa. 4 Na'i 'oha 'iraau ruruha ana Pol rau ada na'i Jerusalem, 'iraaui sae ni heisoi na'isi goni beiraaui Ha'ataari miraaui na'otara rau ha'amaotoraau. Mia Pol mea Banabas raru maani'i mwani maho na haa'ia God suri'i mwane 'aariha nararu bwane haa'i. 5 Tara'i Farisei nara siri mai na'i heisoi rau ura ara'a marau o'ani, “'Iraaui sae ra ai'a Jiu narau siri mai na'i heisoi rai daua ma'ata 'i ringei aha ha'ara, marai ha'isuri'i Ringe ana'ia Moses.” 6 Miraaui Ha'ataari mana na'otara rau rurugoni marau hadanga'iniai haiu'au'a na to'o beiraaui nei ra ai'a Jiu. 7 Rau hadanga'inia orea di'u i mahosi. Mia Pita 'a ura ara'a ma o'ani, “Arai do'ora, mou aidangisia do'ia God 'a bwane 'ome sigihiau mau mai baaniai ruruhani 'anai taroha'iniai Taroha Goro tanaraaui nei ra ai'a Jiu. 'Ia God 'a haua o'asi dorai rongoai Taroha Goro marai hinihinia. 8 Mia God 'a 'ome 'iraraa do rau hinihinia ha'a-momori, 'inia 'iia 'a 'irara'i hakoi 'adoma'igaa'i. Ma ha'ata'inia do'a 'ome sigihiraau ro'u i nei ra ai'a Jiu na'i 'oha na banea tanaraaui Hi'ona Maea 'onaai banea ana ro'u tanagia. 9 Mana here na haua tanaraau 'a ta'isada beiai here na haua nagaau. 'Inia 'oha raugu hinihinia ma ha'a-ai'a'i oraora 'a adaa'i 'onaai bwane haua ana beigaau. 10 Naasi, ni 'uaana namou raba ha'ataesu'aa 'inia God na'i 'oha namou ha'a-'usu'usuraaui nei nara ai'a Jiu 'anai suri'i mwane ringe ana'ia Moses? Ai'a odo-odo 'anai ha'a-hihi'araaui sae hinihini nara ai'a Jiu 'ini'i ringe na 'igaau miraaui wauwa agaa'i rau bwara ro'u 'anai ha'isuri'i! 11 'Igaau gau hinihinia do 'ia Araha aga Jisas 'a ruhasigia 'iniai goro ana 'inigia, 'onaai ruhasiraau ana ro'u i nei narau ai'a Jiu.” 12 'Iraau hako rau ngotoburu marau rongobahua Banabas mea Pol, maania adaruai mena na haua God tanararua nararugu haa'i 'ini'i mwani ha'abu'oahu mana ha'ara tanaraaui nei ra ai'a Jiu. 13 'Oha raru mamaani hako, mia Jems 'a o'ani, “Arai do'ora, moisu rongoai maho wai maaniani. 14 'Ia Saemon Pita 'a bura'i maania moi tanagaau do'ia God 'a ta'ahiraaui nei narau ai'a Jiu ma 'ome sigihi'i tara'i nei 'anai ha'i noni ana'i. 15 'A ta'isada 'onaai maho narau usuai rarabea o'ani, 16 ‘'Inaua God wai aho'i mai mawai ha'a-urasia aho'i ruma ana Deved na kokohu. Wai tagoraa aho'i 'ini'i hau 'ana nara 'adarara. 17 Wai haua o'asi neina 'iraaui nei narau ai'a Jiu rai matai rihosi mai tanaau, marai ha'i inoni agu'i. 'Ia God na ha'atee o'asi, 18 'iia 'a bwane 'unu'i mau mai doni mwane mareho 'isi rai to'o.’ ” 19 Mia Jems 'a o'ani ro'u, “Naasi, na'i 'ado'adogu, gai abu ha'a-hihi'araaui nei narau ai'a Jiu narau rihota'i tanaa God 'anai araisuri'i hakoi ringe agaa'i Jiu. 20 Gai usu-usu moi tanaraau magai 'unua tanaraau dorai abui wawaasua'a ma'ua ngaa'i mahoingau ra ho'asi'i 'iniai araaranunu. Marai abu ngaa'i 'abudi mwamwaa ma'uasi ngaa'i hasi'odi mwamwaa nara ri'oi'i. 21 Rai abui hau'i mareho o'asi, suria na ringe 'isi, ra'i ringe ana'ia Moses nara bwane maani'i tarau suri'i mwani 'omaa hako mara 'oha'ini'i 'ado 'oha gau boi goni suri'i dangi ni mamaro.”
Usu-usu Baaniai Heisoi Na'i Jerusalem
22 'Iraaui Ha'ataari miraaui na'otara miraau hakoi sae hinihini na'i Jerusalem, rau 'adoma'inia dorai ha'ataari'i tara'i sae beia Pol mea Banabas 'ari Antiok. Rau 'ome sigihia Saelas mea Jiudas Basabas, 'irarua 'e rua na'otara na'i heisoi. 23 Ra hauai usu-usu 'anai ha'ataaria beirarua. Ma na'i raronai usu-ususi 'a o'ani, 'I'ameui Ha'ataari miraaui na'otara, meu haua woui ha'atee wa'ewa'e ameeu tana'amoui nei mou ai'a Jiu na'i 'omaai Antiok mei Siria mana'i Silisia namou aho'ita'i sae hinihini. Arai do'oramee'i na'i Kraest, 24 meu rongoa do ra'i sae nara hano 'ini, rau 'ari wou marau maani'i mareho tana'amou nara torakoke 'ini'i 'adoma'imoo'i. 'I'ameu meu ai'a ha'ataari'i sae 'isi. 25 Meu rurugoni mameu 'adoma'i aratara hako 'anai 'ome sigihi'i sae 'anai ha'ataari'i wou tana'amou. Rai hano beiraruai rua gere sae goro ameeu, 'ia Banabas mea Pol, 26 nararu bwane siri'a ga'u na'i maemaeha 'iniai tau'aro adarua tanaa Araha aga Jisas Kraest. 27 Naasi mei ha'ataaria woua Jiudas mea Saelas, 'irarua rarui maani'i ro'u mau tana'amoui maho nameu maani'i na'i usu-usuni. 28 I Hi'ona Maea 'a ha'ata'inia tana'ameu mameu 'adoma'i aratara beia domei abu ha'ahihi'amou 'ini'i mwani ringeringe. Ma'ata 'a ga'i goro do moi ha'isuri'i mareho 'ini. 29 Moi abui ngaa'i mahoingau nara ho'asi'i 'iniai araaranunu, mana ngaa'i 'abudi mwamwaa, ma'uasi ngaa'i hasi'odi mwamwaa nara ri'oi'i, mamoi abui wawaasua'a. 'Onaa moi ha'isuri'i ringeringe 'ini, 'i'amou mou suriai taha na odo-odo. 'Io, moigui mauru goro'a. 30 Miraaui waira haisi rau hano baaniai Jerusalem marau ada na'i Antiok. Rau soigoniraau mai sae hinihini marau taranga'inia tanaraaui usu-usu. 31 'Oha rau 'oha'iniai usu-usu, rau wa'ewa'e di'u, 'inia 'a ha'a-'o'ori'i tahingadaa'i. 32 'Ia Jiudas mea Saelas 'e rua sae nararu matai ha'arangasi'i hura'a i 'ado'adona'i a God, raru hadahada orea tanaraaui sae hinihini mararu ha'a-weteweteai hinihinidaau. 33 Raru awa gere orea ga'u na'i Antiok. Mana'i 'oha raru ha'aagau 'anai 'ari aho'i Jerusalem, 'iraau sae hinihini rau hauai ha'atee ha'agorohi mana haiha'ari adaau tanararua. 34 Mia Saelas 'agu 'adoma'inia do'ai awa moi. 35 Mia Pol mea Banabas raru awa mau na'i Antiok. 'Iraau goni tara'i sae ro'u, rau ha'ausuri marau taroha'iniai Taroha Goro ana Araha tanaraaui sae.
'Ia Pol Mea Banabas Raru Heihoa
36 Na'i muri, mia Pol 'a 'unua tanaa Banabas do rarui 'ari gaariri suri'i 'omaa raru bwane taroha'iniai tarohana Araha suri'i mararui aidangisia 'a he'uai tahingadaa'i sae hinihini. 37 Mea Banabas 'a rabasia do rarui waia Jon Mak. 38 Mia Pol 'a ai'a rabasia o'asi, 'inia Mak 'a aho'i moi baanirarua na'i 'oha rau taha ga'u na'i Pamfilia, maagu ai'a tagora'a beirarua. 39 Raru kae heiraeraesi suria mararu heihoahoa'a. 'Ia Banabas 'a waia Mak mararu ta'e na'i haka 'anai hura'ai Saepras. 40 Mia Pol 'a 'ome sigihia Saelas 'anai 'a'auhia. Miraaui sae hinihini rau ha'arahesi 'a'auhirarua marau ha'angonia God 'anai 'omesurirarua. 41 Naasi, raru 'ari daara'iniai Siria mei Silisia, raru hadahada ha'a-'o'oriraau sae ni heisoi.
'Ia Timoti 'A Hano Beirarua Pol Mea Saelas
1 'Ia Pol mea Saelas raru 'ari Debe mei Listra, mararu sadoiai sae hinihini na atana 'ia Timoti. 'Ia inana 'e urao hinihini ni Jiu mia amana 'e ai Grik. 2 'Iraaui sae hinihini na'i Listra mei Aekoniam rau haa'i mamaani rongo goro 'inia Timoti. 3 Naasi mia Pol 'a rabasia dorai ta'i hanoa Timoti. Ma aha ha'ara ga'ua Timoti, 'inia 'ia Pol 'a rabasia do 'iraaui Jiu na'i dorasi rai wa'ewa'e 'anai bahurongoa Timoti. 'Iraau Jiu 'isi rau 'iraraa do 'ia Timoti, ai'a 'oha nai aha ha'ara, 'inia amana 'e ai Grik. 4 Na'i 'oha 'iraaua Pol rau 'aariha suri'i 'omaa, rau maani'i tanaraaui sae hinihini ringe 'iraaui Ha'ataari miraaui na'otara na'i Jerusalem rau 'unua tanaraaui sae 'anai araisuri'i. 5 Mana hinihinidaa'i sae hinihini 'agu wetewete di'u ro'u wou. Ma ragoi nei rau hinihinia Jisas 'ado dangi.
'Ia God 'A 'Unua Tanaa Pol Do 'Ai 'Ari Provensi Masidonia
6 'Iraaua Pol rau riuhoro na'i Provensi Frijia mana Galesia 'iniai Hi'ona Maea 'a ai'a ha'awateraau dorai heitaroha'i na'i Provensi Eisia na'i 'ohasi. 7 Na'i 'oha rau ada na'i tariha anai Provensi Mesia, rau taraawa'ai siri na'i Provensi Bitinia mana Hi'ona Maea 'a ai'a ha'awateraau. 8 Marau riuhoro na'i Mesia naraugu boi na'i 'omaai Troas. 9 Na'i rodo mia Pol 'a 'omesia na'i mauru'aa do'e saeni Masidonia na ura ma bonga'inia do'ai 'ari beiraau na'i Masidonia maai 'a'auhiraau. 10 Na'i moi murinai mauru na hauasi, mameu ha'ataura'i'a 'anai 'ari Masidonia. 'Inia meu aidangisia ha'a-momori do'ia God 'a 'irisia domei taroha'iniai Taroha Goro na'isi.
'Ia Lidia 'A Aho'ita'i Sae Hinihini
11 Meu ta'e na'i haka na'i Troas mameu hano daara'i 'anai Samotres. Na'i nata dangi mameu ada na'i Niapolis. 12 Meu hano na'i 'isi mameu 'ari Pilipae, 'e 'omaa ororiu na'i Provensi Masidonia na 'iraaui Rom ra tagorahia mana saemaua adaa'i ra marungia. Meu awa suriai taringai dangi na'i Pilipae. 13 Ma na'i dangi ni mamaro adaaui Jiu, meu hano beira'i hura'a baaniai 'omaa mameu dio na'i bobonai wai. Meu 'adoma'inia do'e dora narau matai goni ei saeni Jiu 'anai ha'arahesi. Meu heinagu mameu mamaani beiraaui urao narau goni 'isi. 14 'E ta'i 'iniraau naasia Lidia. 'Iia 'e urao ni Taeataera na 'adoma'i ha'ahihi'aa God. Mana tau'aro ana 'anai raoraonga'i bwana wangawanga nara hori bwara di'u. Hoita, na'i 'oha na rongobahua Pol, 'ia God 'a ha'amarewaai 'adoma'ina ma hinihini'i maho na maani'ia Pol. 15 Mia Lidia miraau hakoi ruma ana ra bwareomaearaau. Ma taringai 'unua tana'ameu 'onaa meu 'adoma'inia do 'iia 'a hinihinia ha'a-momoria Araha mamei 'ari awa na'i ruma ana. Mameugu buna 'ari mameu awa na'i ruma ana.
'Ia Pol Mea Saelas Ra Nugararua Na'i Rumaniho'o
16 'E ta'i dangi, nameu 'ari na'i dora ni ha'arahesi ani ma meu heisadoi beiai gare urao nara ha'i slev 'inia. 'E adaro na bwaunia ma matai maani'i maho nara ai'a to'o mau. Ma tatari kae ha'a 'iniai mahosi tanaraaui saemaua narau ha'atau'aroa. 17 Mana gare uraosi 'a suri'ameua Pol ma awaawara o'ani, “'Iraaui sae 'ini, ra'i sae tatau'aro ana'ia God na ahaaha. Rai maani'i tana'amoui here namoi tahi 'inia.” 18 'A hauai heresi suria'ai taringai dangi. Mia Pol 'a wai'ate'a nga'iniai here na hauasi, ma rihota'i ma ha'atee tanaai adaro o'ani, “Na'i atana Jisas Kraest, 'oi hura'a baaniai gare uraoni!” Na'i mau 'ohasi, mana adaro 'a hura'a baania. 19 Na'i 'oha 'iraaui sae narau tatari ha'a 'iniai gare uraosi raugu 'iraraa doni garesi 'agu bwa'i tatari ha'a-'a ro'u nadaau, rau taesu'a di'u marau daua Pol mea Saelas. Naasi marau wairarua 'ari tanaraaui sae hihiiri nara awa na'i dora ni rurugoni. 20 Rau o'ani, “'Iraruai rua ai Jiuni, raru ha'a-awata'airaaui noni na'i 'omaa agaauni. 21 Raru 'unu'i tanagaaui ai Rom dogai haa'i maho ra ai'a ha'awategaau 'anai haa'i.” 22 'Iraaui sae rau 'ari wou, rau goni 'ana Pol mea Saelas, rau regehirarua. Miraau sae hihiiri rau 'unua tanaraaui sae hehei'oi dorai rahi'i bwana adaru'i marai rabusirarua 'iniai hasi'ei. 23 Na'i 'oha ra roho ha'ata'airarua hako maragu nugararua na'i rumaniho'o. Rau 'unua tanaa mo'o na 'omesuriai rumaniho'o do'ai ha'a-bwarasi'ararua goro. 24 Mia araisuriraau, 'a nugararua ha'atau siri raronai rumaniho'o. Ma ha'abwarasi'i uwadaru'i suri'i riwa na'i rua kae wahidai baba hihi'a. 25 Na'i gaarangiai 'ubutanai rodo, 'ia Pol mia Saelas raru rihunga'i mararu gana ha'aasaa God. 'Iraau tara'i sae rau awa ro'u na'i rumaniho'o rau bahurongorarua. 26 Raugu 'asu'a mana ta'i kaeni nunu raha 'a 'ihara'inia'ai rumaniho'o. Ni maraaruma ra wawaa hako mana arihau nara ho'osiraau 'ini'i sae na'i rumaniho'o ra ahoda hako. 27 'Ia mo'o na 'omesuriai rumaniho'o 'a rarai ma re'ia dona honohono ra wawaa hako. Ma 'adoma'inia doni mwani sae na'i rumaniho'o ra hora hako'a ma rahiai naihi ana do'ai ngahuia haaria. 28 Mia Pol 'a awaraia, 'a o'ani, “'Oi abu ngahui'o haari'o! Ai'a ta abe nai hura'a!” 29 Mia mo'osi 'a ha'angoniai raita ma 'eba siri raronai rumaniho'o. Ma topira'i ruru tanaa Pol mea Saelas ha'i 'idi'idi. 30 Ma wairarua hura'a baaniai rumaniho'o ma songa'inirarua o'ani, “Rua saemaua, 'e taha nawai haua nawai tahi 'inia?” 31 Mirarua aramia o'ani, “'Oi hinihinia Araha Jisas, mia God 'ai ha'atahi'o baani'i ora-ora'a amu'i miraau hakoi ruma amua rai o'asi ro'u.” 32 Naasi 'ia Pol mea Saelas raru maaniai Taroha Goro 'inia Araha tanaa mo'osi miraau hakoi sae na'i ruma ana. 33 Na'i mau i rodo, mia mo'osi 'a waia Pol mea Saelas 'anai wasi ha'a-wadiwadi'i maaradaru'i. Ma na'i 'ohasi ro'u, 'iia miraau hakoi sae na'i ruma ana rau bwareomaea. 34 Marau wa'ewa'e di'u 'iniai hinihinia adaaua God. Mia mo'osi 'a waia Pol mea Saelas 'ari ruma ana ma hanganirarua. 35 Na'i muri rau aho'i 'ari rumaniho'o. Ma na'i nata haho'oa, 'iraaui sae hihiiri rau ha'ataari'i tara'i pulis 'anai 'unua tanaa mo'o na 'omesuriai rumaniho'o do'ai ha'ahura'ahia Pol mea Saelas. 36 'Ia mo'osi 'a 'unua tanaa Pol mea Saelas do 'iraaui hihiiri rau 'unua tanaa do'ai ha'a-hura'ahirarua baaniai rumaniho'o. Magu o'ani 'inirarua, “Murugui awa goro'a.” 37 Mia Pol 'a 'unua tanaraaui pulis o'ani, “'I'amiria ra'i sae auhenua ni Rom neimiriani. Ma rei'uaa na o'asi, rau ai'a 'i'i'amiria ga'u. Rau rohoamiria moi na'i maadaaui noni hunga marau nugamiria na'i rumaniho'o. Ma na'i 'ohani rau raba ha'a-hura'ahi'amiria girugiru moi! 'A bwa'i! 'Iraau sae hihiiri rai boi haariraau marai ha'a-hura'ahi'amiria.” 38 'Oha 'iraaui pulis rau maaniai mahosi tanaraaui noni hihiiri 'a rigi ahudaa'i 'iniai rongo adaau do'ia Pol mea Saelas ra'i ai Rom. 39 Rau boi marau sore tanararua, maraugu wairaau hura'a baaniai rumaniho'o. Marau ha'angonirarua do rarui hura'a baaniai 'omaasi. 40 Raru 'ari aho'i ruma ana Lidia. Raru rurugoni beiraaui sae ni heisoi mararu hadahada ha'a-'o'oriraau ma rarugu hano.
'E Kae Heita'ia Raha Na To'o Na'i Tesalonaeka
1 'Ia Pol mea Saelas raru riuhoro na'i 'omaai Amfipolis mana'i Apolonia 'anai Tesalonaeka. Na'i Tesalonaeka 'e ruma ni ha'arahesi adaaui Jiu na awa na'iei. 2 Ma 'onaai bwane hahaua ana, 'ia Pol 'a 'ari ruma ni ha'arahesi 'anai rihunga'i. 'E oru dangi 'ini'i dangi ni mamaro na 'oha'iniai Usu-usu Maea tanaraaui sae ma ha'ausuriraau 'inia. 3 'A ha'a-aidangisiraau 'ini'i dora ra hadanga'i ha'arawamataa na'iei doni Ha'atahi 'ai rongomaata'i ma'ai suruta'e aho'i ro'u baaniai mae. Mia Pol 'a maania ro'u tanaraau do'ia Jisas naasi Ha'atahi. 4 Tara'i Jiu rau hinihinia Jisas marau aba beia Pol mea Saelas. Ma 'e kae ruruhani ai Grik narau bwane 'adoma'i ha'ahihi'aa God, goni bei'i tara'i urao mwanimaua na'i 'omaasi, 'iraau hako rau hinihinia ro'ua Jisas. 5 'Iraau bwauodo adaa'i Jiu rau taesu'a di'u 'iniai rago anai sae nara boboi beia Pol. Rau soi goniraaui sae hehere ta'aa narau awa pwaranga moi na'i maketi 'anai taraawa'ana ta ha'agogoru. 'Iraau hako i sae 'isi rau 'ari ruma ana Jeson ma tara'i abe rau rubu tahangiai honohono marau siri wou 'anai sibania Pol mea Saelas dorai wairarua hura'a tanaraaui noni hunga. 6 Maraugu ai'a sadoirarua, raugu daua moia Jeson bei'i tara'i sae hinihini mara wairaau tanaraaui bwauodo na'i 'omaasi. Rau awara o'ani, “'Ia Pol mea Saelas raru ha'a-awata'airaaui noni suri'i mwani 'omaa. Ma na'i 'ohani raru ada'a ro'u mai 'ini. 7 Mia mo'oni, 'ia Jeson, 'a ha'awaterarua 'anai awa na'i ruma ana. 'Iraau hako rau horosiai ringeringe ana'i Mwaeraha ni Rom. Rau 'unua do 'e sae he'ete'i na huunai Mwaeraha, ma do sae naasi 'ia Jisas.” 8 'Oha 'iraau saeni 'omaasi miraaui bwauodo rau rongoa o'asi, 'a ha'atorakoke'i di'u i 'adoma'idaa'i. 9 Miraaui bwauodo rau ha'agaasi ha'a a Jeson beiraau tara'i sae hinihini ro'u maragu nugasiraau.
'Iraau Saeni Berea Rau Aho'ita'i Sae Hinihini
10 Na'i rodo miraaui sae ni heisoi rau ha'ahanoria Pol mea Saelas 'ari Berea. 'Oha raru ada na'i 'omaasi, raru 'ari ruma ni ha'arahesi adaaui Jiu. 11 'Iraau sae na'i 'omaasi rau ai'a rongoasa 'onaairaaui saeni Tesalonaeka. Rau mwa'emwa'e di'u 'anai bahurongo'i mamaani ana'ia Pol. 'Ado dangi rau sibani'i mamaani na haa'ia Pol na'i Usu-usu Maea, 'onaa ra'i mareho ha'a-momori ma'ua ai'a. 12 'A ragoi saeni Jiu rau taraawa'ai hinihinia Jisas. Miraau ro'u i Grik, 'a ragoi urao mwanimaua mana sae mwane adaa'i nara hinihini ro'u. 13 Na'i 'oha 'iraaui bwauodo adaa'i Jiu na'i Tesalonaeka rau rongoa do'ia Pol 'a taroha'iniai tarohana Araha na'i Berea, rau 'ari marau mamaani ha'ataesu 'araaui sae na'i 'isi 'anai ura bwarasia Pol. 14-15 Naasi miraaui sae ni heisoi na'i Berea rau ha'ataaria Pol dioi one 'anai ha'ahanoria 'ari 'omaai Atens. Tara'i sae hinihini narau atongia Pol, 'ia Saelas mea Timoti raru awa moi na'i Berea. Na'i 'oha narau taha wou na'i Atens, 'iraau sae 'isi raugu aho'i baania Pol 'ari Berea marau maania tanaa Saelas mea Timoti do'ia Pol 'a 'irisia do rarui ada 'ari raurau beia.
'Ia Pol Na'i Atens
16 Na'i 'oha 'ia Pol 'a mamasi 'inia Saelas mea Timoti na'i Atens, 'a arunga ta'aa di'u 'iniai re'i'i ana'i mwani araaranunu na'i 'omaasi. 17 Naasi 'a siri ruma ni ha'arahesi adaaui Jiu ma heitohetohe beiraau miraau ro'u i nei ra ai'a Jiu nara 'adoma'i ha'ahihi'aa God. 'Ado dangi 'a hadahada tanaraaui sae na heisadoi bei'i na'i maketi. 18 Tara'i ha'ausuri baani'i ruruha narau 'unuraau 'iniai Epikiurian mana Stoik rau taraawa'a heitohetohe beia Pol 'ini'i hinihini adaa'i. Na'i 'oha 'ia Pol 'a maania Jisas ma maania ro'u i suruta'e aho'i ana, tara'i nei rau o'ani, “'Ia mo'osi 'a taraa to'o hadahada moina. 'E taha na raba maaniasi?” Ma tara'i nei rau o'ani, “Gasi 'idi 'a rabasia dogai ha'arahesi'i tara'i hi'ona ni dora he'ete'i.” 19 Marau waia 'ari beiai ruruhai Kansol adaau nara 'unuraau 'iniai Ariopagas, rau o'ani 'inia, “'I'ameu meu raba aidangisiai ha'ausuringa'i haoru na'o hadanga'iniasi. 20 Tara'i maho no'o maani'isi ra rongo he'ete'i di'u, meu ai'a aidangisi'i.” 21 (Rau ha'atee o'asi, 'inia 'iraau saeni dorasi miraau sae narau boi awa beiraau na'i 'omaasi, rau rabasia moi 'anai rongo'i marau raba maani'i mwani 'ado'ado haoru na'i marewana.) 22 Mia Pol 'a ura ara'a na'i maadaaui Kansol ma o'ani, “'I'amou saeni Atens, 'au 'iraramou do 'i'amou ra'i sae namou ha'ahou'i di'u i hi'ona namou ha'arahesi'i. 23 Na'i 'oha nau hano gariai 'omaa amoouni, 'au 'omesi'i mwane araaranunu namou ha'arahesi'i, mau sadoiai ta'i dora maea amoou nara usuai usu-usu na'iei na o'ani, ‘Tanaai hi'ona na ai'a sae nai 'iraraa.’ I hi'ona namou ha'arahesia mamou ai'a 'iraraasi, 'au raba ha'a-'irara'amou goro 'inia. 24 “'Iia na ha'apwa'araai marewana mana mwani maho na'i rarona. 'A marungi'i mwani maho na'i aro mana ano, ma ai'a mono suri'i ruma maea nara tagorahi'i sae. 25 'Ia God 'a ai'a toho 'inia ta maho neina do gai 'a'auhia. Me 'iia haaria na hauai tahi mana mwane mareho tanaraaui mwane noni hako. 26 Baania moi ta'i sae, na ha'apwa'ara'i hako 'ini'i mwani burungai noni 'anai awa suri'i mwani dora hako na'i marewanani. 'Iia haaria na nugaa mau mai madoraa 'ada'i 'anai heimarungi, mana tariha 'ada'i dora ra awa suri'i. 27 'Ia God 'a haua o'asi do 'iraaui noni rai sibania. Ma 'onaa rai sibania, rai matai sadoia, 'inia 'iia ai'a ha'atau baanigia. 28 'Iia na hauai tahi tanagia neina gai matai awa mana hahano hairiu na'i marewana. 'A 'onaai usu ha'arangasia adaa'i tara'i sae madoma amoo'i o'ani, ‘'Igaau ra'i warowarona'i.’ 29 “Naasi, suria 'igaau ra'i warowarona'i a God, 'igaau gai abu 'adoma'inia do ai'a tahitahi 'onaai araaranunu nara tagorana 'iniai gol ma'ua silva ma'ua huai hau. 'Iia 'a ai'a 'onaai araaranunu na 'adoma'inia moi sae ma tagorahia'a. 30 Na'i na'o, 'ia God 'a ai'a ha'a-mama'airaaui sae nara ha'arahesi'i araaranunu, suria rau ai'a aidangisia God. Ma'ata na'i 'ohani, 'a 'unua do 'iraau hakoi sae rai rihota'i tanaa. 31 'Inia 'iia 'a bwani nugaai madoraa nai hauai hihiiri odo-odo tanaraau hakoi noni na'i marewana. 'A 'ome sigihia ro'ua mo'o nai hauai hihiiri naasi. 'Oha na ha'a-suruta'ea aho'i mo'osi baaniai mae, 'a ha'ata'inia tanagia do 'iia naasi nei na'ia God na 'ome sigihia.” 32 Na'i 'oha 'iraaui sae rau rongoai 'unua ana Pol do'e sae na suruta'e aho'i baaniai mae, tara'i sae raugu haa marau taraawa'a da'ata'inia'a. Ma tara'i sae rau o'ani 'inia, “'Oigu maaniai marehosi tana'ameu ta madoraa he'ete'i ro'u.” 33 'Oha nagu hanoa Pol baaniraaui Kansol, 34 marau ta'i hano'a tara'i sae, marau taraawa'ai hinihinia Araha. 'E ta'i abe naasi 'e ta'i 'iniraaui ruruhai Kansol na atana 'ia Daeonisias, ma'e ta'i 'e urao na atana 'ia Damaris, ma tara'i sae ro'u.
'Ia Pol 'A 'Ari Korin
1 Na'i murinai hadahada ana Pol beiraau i Kansol, 'ia Pol 'a hano baaniai Atens ma 'ari Korin. 2 Na'i 'isi 'a heisadoi beia Akuila, 'e ai Jiu na huta na'i Provensi Pontas. 'Iia mana urao ana, 'ia Prisila, rarugu bura'i boi baaniai 'omaai Rom na'i Itali, suria na mwaeraha anai Rom na atana 'ia Klodias, 'a 'unua do 'iraau hakoi saeni Jiu na'i dorasi rai hura'a. Mia Pol 'a 'ari garihia Akuila mea Prisila, 3 ma sadoia do 'iraruasi raru matai tai'i ro'u i ruma saira 'onaaia. 'Irarua raru hauai mahosi 'anai tatari ha'a mia Pol 'a awa beirarua 'anai 'a'auhirarua. 4 'Ado dangi ni mamaro 'a 'ari ruma ni ha'arahesi adaaui Jiu ma mamaani tanaraaui Jiu miraau ro'u i nei ra ai'a Jiu, 'a bonasia dorai hinihini. 5 Na'i murinai boi ana Saelas mea Timoti baaniai Masidonia, 'ia Pol 'a mamaro'a 'anai tau'aro beia Akuila. Ma 'ado dangi 'a awa moi 'anai maania tanaraaui Jiu do 'ia Jisas naasi Ha'atahi. 6 Raugu haa marau ura bwarasia'a marau ha'atee ha'ata'aia. Mia kakahuru nga'ini'i kahuadi bwana ana'i, 'e ha'ara do'ai su'amuriraau ma o'ani, “'Onaa namoi mae mamoi 'ari na'i dora ni rongomaata'i, 'e taritari'a amoou haari'amou. Moi abui ha'ahuniau 'inia. Taraawa'a na'i 'ohani ma 'ari'a, wai heitaroha'i moi tanaraaui sae ra ai'a Jiu.” 7 Naasi ma sara 'ari ruma anai sae na atana 'ia Titias Jastas. 'Ia mo'osi 'a 'adoma'i ha'ahihi'aa ro'ua God. Ni ruma ana 'a awa moi na'i bobonai ruma ni ha'arahesi adaaui Jiu. 8 'Ia Krispas naasi bwauodo anai ruma ni ha'arahesisi. 'Ia Krispas miraau hakoi ruma ana rau hinihinia Araha. Ma rago ro'u i nei na'i Korin narau bahurongoa Pol marau hinihini. Naasi marau dauai bwareomaea. 9 'E ta'i rodo, 'ia Araha 'a ha'atee tanaa Pol na'i mauru'aa. 'A o'ani, “'Oi abui mamaa'u, 'oi heitaroha'i moi. 'Oi abu agohe! 10 'Inau 'au awa bei'o, 'abwa'i sae nai ha'amaara'o, 'inia rau ragoi sae agu'i na'i 'omaani narai 'a'auhi'o.” 11 Naasi mia Pol 'a awa moi na'i Korin suriai ta'i harisi mana aba 'anai ha'ausuriraaui sae 'iniai ha'atee ana God. 12 Na'i madoraasi, 'ia Galio na ha'i Primia na'i Provensi Akaea. Ma tara'i Jiu rau 'adoma'i aratara 'anai daua Pol. Rau waia 'ari tanaa Galio 'anai hiiria. 13 Rau o'ani, “'Ia mo'oni 'a bonasiraaui sae dorai ha'arahesia God na'i here na horosiai ringeringe anai gaumani.” 14 'Ia Pol 'agu raba aramiraaui Jiu mia Galio 'a o'ani'a, “'Onaa moi ha'ahunia mo'oni 'iniai maho taritari'a ma'uasi ta maho ta'aa na haua, 'au ga'i matai rongosuri'amou moi. 15 Me mou heita'ia moi 'ini'i 'ado'ado 'ada'i ha'atee mana ata mana ringeringe amoo'i. Naasi moi hiiria moi haari'amou. 'Inau 'au bwa'i haua.” 16 Ma ha'a-hura'ahiraau baaniai ruma ni hihiiri. 17 Miraaui noni hunga rau dauai bwauodo anai ruma ni ha'arahesi adaaui Jiu, 'ia Sostenes, marau ngahuia na'i moi maanai ruma ni hihiiri. 'Ia Galio 'a ai'a ta'aabena 'iniai maho narau hauasi.
'Ia Pol 'A Aho'i 'Ari Antiok
18 'Ia Pol 'a gere awa orea beiraaui sae ni heisoi na'i Korin, magu haiha'ari beiraau ma hano beia Akuila mea Prisila marau 'ari Kenkria. Na'i 'isi, 'ia Pol 'a risi pou 'anai ha'ata'inia do 'a hauai duruduru tanaa God. Na'i muri, rau ta'e na'i haka 'anai 'ari Siria. 19 Rau siri ga'u na'i Efesas. Na'i 'omaasi 'ia Pol 'a 'adoma'inia do'ai hano baania Akuila mea Prisila mararui awa ga'u. Ma'ata 'ia Pol 'a 'ari ga'u i ruma ni ha'arahesi adaaui Jiu na mamaani beiraau. 20 Rau 'unua tanaa do'ai gere awa ga'u, me 'iia 'a 'unua tanaraau dona 'abwa'i. 21 'A haua moi ha'atee haiha'ari tanaraau ma 'unua do 'onaa 'ia God 'ai ha'awatea, maai aho'i ro'u mau mai. Na'i muri, 'a sadoiai haka ma hano baania Efesas 22 ma 'ari Sisaria. Naasi 'a hano ma ta'eha i Jerusalem na garihiraaui sae ni heisoi magu hano ro'u 'anai Antiok. 23 'A awa ga'u suriai gere madoraa maagu gaariri suri'i tara'i 'omaa na'i Galesia ma na'i Frijia. 'A hadahada ha'a-'o'ori'i hinihinidaa'i sae ni heisoi na'isi.
Tagora Na Haua Apolos
24 Na'i mau 'ohasi, 'e ta'i ai Jiu na huta na'i Aleksandria 'a boi na'i Efesas, na atana 'ia Apolos. 'Iiani 'e sae na matai mamaani di'u ma aidangisia goroi Usu-usu Maea. 25 Ra bwane ha'ausuria 'iniai Taroha Goro 'inia Araha ma goro ana di'u 'anai maania. Mana maho na maani'i 'inia Araha ra ha'amomori. Na'i 'ohasi, 'a ai'a mataia do 'iraaui noni hinihini rai bwareomaea 'iniai hinihinia adaaua Jisas. Na bwareomaea moi ana Jon na aidangisia. 26 Na'i 'oha na mamaani na'i ruma ni ha'arahesi adaaui Jiu, 'a mamaani ramoramo'a di'u. Mia Akuila mea Prisila raru rongobahua mararu waia 'ari ruma adarua nararu ha'a-aidangisia ro'u di'u wou 'iniai Taroha Goro 'abaia Araha. 27 Mia Apolos 'a raba 'ari Akaea miraaui sae ni heisoi na'i Efesas rau ha'a-weteweteai 'adoma'ina 'anai hano marau hauai usu-usu tanaraaui sae hinihini na'i 'omaasi. Rau ha'ata'u'uraau dorai ha'amaotoa Apolos. 'Iraau sae 'isi na'i Akaea rau bwane hinihinia Jisas 'inia i goro na haua God tanaraau. Hoita, na'i 'oha na ada Apolos na'i Akaea, 'a 'a'auhiraau di'u. 28 'Inia na'i 'oha 'ia Apolos 'a heitohetohe beiraaui Jiu na'i maadaaui noni hunga, 'a ha'ata'inia tanaraaui taha ra awa na'i Usu-usu Maea na ha'ata'inia ha'a-momori do'ia Jisas naasi Ha'atahi.
'Ia Pol 'A Awa Na'i Efesas
1 Na'i 'oha na 'ia Apolos 'a awa na'i Korin, 'ia Pol 'a tahahoro na'i 'ubutanai Provensi Eisia maagu hura'a na'i Efesas ma heisadoi bei'i tara'i sae ni heisoi na'i 'omaasi. 2 Ma songa'iniraau o'ani, “Na'i 'oha mou hinihinia Araha, mou daua ro'u i Hi'ona Maea?” Miraau o'ani, “Ai'a. 'I'ameu meu ai'a rongoa ro'u ta mamaani 'iniai mahosi.” 3 Mia Pol 'a o'ani, “Bwareomaea he'ua namou daua?” Miraau o'ani, “Meu dauai bwareomaea na 'ia Jon na maania.” 4 Mia Pol 'a o'ani, “'Ia Jon 'a bwareomaearaaui nei narau rihosi baani'i ora-ora'a adaa'i. Ma 'unua tanaraau do 'e sae nai boi mau rai hinihinia. 'Ia Jisas naasia mo'o na 'ia Jon 'a hadanga'iniasi.” 5 Na'i 'oha rau rongo'i ha'atee ana'ia Pol maraugu bwareomaea 'anai ha'ata'inia dorau hinihinia Araha Jisas. 6 'A dau'i bwaudaa'i mana Hi'ona Maea 'a sirihiraau. Rau hadahada 'ini'i tara'i ha'atee he'ete'i hairiu marau ha'arangasi'i hura'a i 'ado'adona'i a God. 7 'A 'onaai ta'i tangahuru mana rua mwane na'i ruruhasi. 8 'E oru hura na'ia Pol 'a hadahada ramoramo tanaraaui Jiu na'i ruma ni ha'arahesi adaau 'abaiai heimarungi ana God. 'A bonasia dorai hinihini. 9 Tara'i sae ra rongoasa di'u mara kakawa hinihini. Ra ha'atee ha'ata'aiai Taroha Goro na'i maadaa'i noni hunga. Mia Pol 'a wairaau hura'ai noni hinihini 'ari rumani skuru ana Tiranas. Na'i 'isi naagu mamaani na'iei 'ado dangi tanaraau 10 suriai rua harisi. Ma naasi, 'a gaarangi 'iraau hakoi ai Grik mana ai Jiu na'i Provensi Eisia narau rongoai Taroha Goro 'inia Araha.
Gare Mwane Ana'ia Skiva
11 'Ia God 'a hauai mena tanaa Pol ma haa'i kae ha'abu'oahu raha. 12 Rei'uaa na hangete mana bwana na 'ia Pol 'a karohi'i, 'oha nara waa'i tanaraaui nei ra daoha mana nei na adaro 'a bwauni'i, na daoha ra goro mana adaro ra hura'a. 13 Tara'i ai Jiu ra taraawa'a hano hairiu 'anai taari'i hura'ai adaro baanirai sae 'iniai atana Araha Jisas. Ra o'ani 'iniai adaro, “Na'i atana Jisas na taroha'inia Pol, 'oi hura'a!” 14 Ma'e Na'ohadaaui Piriisi na atana 'ia Skiva 'a to'oraai biu gare mwane narau haua o'asi ro'u. 15 Ma na'i 'oha rau ha'imaania taariai adaro, ni adaro 'a o'ani 'iniraau, “'Inau 'iraraa Jisas mau rongo tarohana Pol. Mi'amou 'iatei?” 16 Mia mo'o na bwauniai adaro, 'a asihura ma diohiraau'a. Miraau hora hura'a baaniai ruma ha'i wa'aroko, na abedaa'i ra maara hako. 17 'Oha 'iraau Jiu mana ai Grik narau awa na'i Efesas rau rongoa, rau mamaa'u di'u marau 'adoma'i ha'ahouai atana Araha Jisas. 18 Miraaui nei raugu bura'i hinihinia Jisas rau taraawa'a ha'arangasi'i here ta'a'i narau haa'i. 19 'Iraaui nei ra hahai'uaasi ra waa'i mai buka ni hahai'uaasi adaa'i mara suungi'i na'i maadaa'i noni hunga. Ni horihoridi buka 'isi 'a 'onaai rima tangahurui merui korai silva. 20 Suriai to'o ada'i mwani maho 'isi, na tarohana Araha 'a 'adarara 'ari suriai mwani dora mara rago i sae narau hinihini.
'E Ha'agogoru Raha Na To'o Na'i Efesas
21 Na'i muri, 'ia Pol 'a 'adoma'i wetewete 'anai 'ari Jerusalem. Ma 'adoma'inia do 'ai tahahoro na'i Provensi Masidonia ma na'i Provensi Akaea maigui taha na'i Jerusalem. Ma na'i muri 'aigu 'ari ro'u i Rom. 22 Mia ha'ataariai rua hei'a'auhi ana na'i na'o 'ari Masidonia, 'ia Timoti mea Erastus. 'Iia 'a awa ga'u suriai gere madoraa na'i Eisia. 23 Na'i madoraasi, tara'i saeni Efesas rau ha'ato'oai kae ha'agogoru. Rau taesu'a suria ra ragoi nei nara taraawa'ai hinihinia Jisas. 24 'E ta'i sae, atana 'ia Dimitrias, 'iia 'a taarai ha'a 'ini'i gere ruma na tau'arodi 'ini'i silva, nununai ruma maea anai godi urao ra 'unua 'inia Atemis. 'Iraau nei rau tau'aro tanaa, rau dau ha'a raha di'u. 25 Mia Dimitrias 'a 'unuraau goni mai sae tatau'aro ana'i beiraaui nei rau taarai ha'a 'iniai ta'i tagora ma o'ani 'iniraau, “Romwane! Moi aidangisia do 'igaau gau kae to'o ha'a 'iniai tau'aro gau hauani. 26 Mi'amou mou re'ia mamou rongoai maho na haua Pol. 'A ha'ataihi'i 'adoma'idaa'i sae rago, ai'a do na'i moi Efesas, me gaarangi hakoi mwani dora na'i Eisia. 'A 'unua dona araaranunu na sae moi nara tagoradi ra ai'a huunai god! 27 Raigu haa marai taraawa'a ha'atee ha'ata'aiai maho gau taarai ha'a 'inia. Maragu bwa'i ha'ahoua'ai ruma maea anai urao god Atemis nara ha'arahesia na'i 'ini na'i Eisia ma na'i marewana hako. Ni godi urao hauasa agaausi, 'aigui 'ariwou marai 'adoma'i mara maho haaria moe'a 'inia!” 28 Na'i 'oha 'iraaui sae tatau'aro 'isi raugu rongoai maho na 'unuasia Dimitrias, marau taesu'a di'u'a, rau taraawa'ai awara o'ani, “'Ia Atemis, i godi urao agaau Efesas, na ororiu di'u'i mwane god.” 29 Gaarangi 'iraau hakoi kae 'omaasi rau siri na'i ha'agogorusi. Miraau hakoi sae rau 'eba 'ari na'i kae dora ni gonigoniha. Tara'i sae ra daua Gaeas mea Aristakas marau wairarua ro'u 'ari. 'Iraruani rau ta'i boia Pol baaniai Masidonia. 30 'Ia Pol 'a raba 'ari 'anai hadahada tanaraau i noni hunga, miraau sae ni heisoi rau ura bwarasia. 31 Tara'i saemaua na'i Provens naasi narau haguhagu goro beia Pol, rau ha'ataari hadahada tanaa marau ha'abasua do'ai abu 'ari na'i dora ra goni na'ieisi. 32 'Iraaui sae rau goni 'isi, rau rongo raha di'u. Ta'i ruruha ra awaranga'inia ta'i maho mana nata ruruha ra awaranga'iniai nata maho 'etea ro'u. 'A kakui ahudaau, 'inia 'a ragoi nei ra ai'a aidangisiai maho ra goni wou 'ana. 33 Ma tara'i bwauodo adaa'i Jiu rau burusia hura'ai sae nara 'unua 'inia Aleksanda na'i maadaaui noni hunga marau 'unua tanaa i taha nai maania. 'Oha 'iraau i noni rau 'omesia, rau 'adoma'inia do 'ia mo'osi na taraawa'anai ha'agogorusi. Mia Aleksanda 'a hauai ha'ara 'iniai rimana dorai papaku, 'inia 'a raba mamaani ruhasia tanaraau do 'iraaui Jiu na'i Efesas rau ai'a aba beia Pol. 34 Me na'i 'oha rau 'ome 'iraraa do'iia 'e ai Jiu, rau awara o'ani suriai rua 'aoa, “'Ia Atemis, i godi urao ameeu Efesas na ororiu di'u'i mwane god!” 35 'E ta'i sae mwanimaua ni 'omaasi nagu ha'a-papakuraau, 'a o'ani, “'I'amou saeni Efesas, mwani sae hako rau 'iraraa doni ahuinai dora anai ha'arahesia ei godi urao Atemis na'i 'omaa agaaunisi. Marau aidangisia ro'u doni araaranununa na ahoda baaniai aro 'a awa na'i 'ini. 36 'A bwa'i sae nai matai tohe huniai mahosi! Naasi moi papaku mamoi abu haa'i maho bweubweu'a. 37 'I'amou namou wairarua mai rua mwaneni, ma ai'a ta maho rarui rahia baaniai ruma maea agaau ma'uasi rarui ha'atee ha'ata'aiai god agaau. 38 'Onaa 'ia Dimitrias miraaui sae tatau'aro ana'i rau raba ha'ahunia ta sae 'inia ta maho, 'iraau 'irara'i moi dora agaa'i 'anai kooti miraau sae hihiiri ra awa moi 'anai bahurongo. 39 Ma 'onaa mou raba 'unua ta maho ro'u mamoigu ha'a-aratara na'i 'oha rai hauai gonigoniha raha 'anai 'omaani. 40 I ha'agogoru na to'o na'i danginisi, gaumani na'i Rom ra ga'i matai ha'ahunigaau moi 'inia do 'igaau nagau taraawa'ana. Ma bwa'i maho nagaigu 'unua 'iniai taranai taha nagau ha'agogoru 'inia.” 41 'A ha'atee hako ma 'unua tanaraau do rai 'ari aho'i suri'i ruma adaa'i.
'Ia Pol 'A 'Ari Masidonia
1 Na'i murinai ha'agogoru, 'ia Pol 'a 'unuraau goni noni hinihini ma hadahada ha'a-'o'oriraau. Ma hauai ha'atee haiha'ari tanaraau magu hano 'anai Provensi Masidonia. 2 Na'i Masidonia 'a haa'i mwani hadahada ha'a-'o'ori tanaraaui noni hinihini suri'i 'omaa na ada suri'i. Magu 'ari Gris 3 na awa na'i 'isi suriai oru hura. Mia raba ta'e na'i haka 'anai 'ari Siria magu rongo sadoia moi do 'iraaui saemaua adaa'i Jiu rau ha'a-radonga'inia 'anai ngahu ha'amaesia, ma 'adoma'inia do'ai aho'i ga'u 'ari na'i Masidonia maigui tano'i 'ari Siria. 4 Tara'i sae rau ta'i hanoa Pol, 'ia Sopata garena Piras baaniai Berea, mia Aristakas mea Sekandas baaniai Tesalonaeka. Mia Gaeas saeni Debe rau ta'i hano ro'u, mia Timoti mana rua saeni Eisia, 'ia Tikikas mia Trofimas. 5 'Iraausi rau na'o 'ari Troas na'i haka naraugu mamasi'ameu na'isi. 6 Mi'ameua Pol meu 'ari Pilipae. Ma na'i murinai rongo 'iniai bredi nara ai'a doraria 'iniai draebam, meu hano baaniai Pilipae na'i haka suriai rima dangi mameugu ada ro'u beiraau na'i Troas. Meu awa na'i 'isi suriai ta'i sade.
'Ia Pol 'A Ha'atahia Aho'i a Iutikas Na'i Troas
7 Na'i su'urahi dangi sade meu goni 'anai ngau maea na'i ta'i dora. Mia Pol 'a taraawa'a skuru hadahada na'i su'urahi tari 'ubutanai rodo, 'inia na'i haho'oa maai hano'a. 8 I ahii nameu goni na'iei, 'a awa na'i orunai bwea na'i ruma ahaaha. Ra'i mwani raita ra marewa na'isi. 9 Ma 'e ta'i geresae na atana 'ia Iutikas, 'a heinagu na'i windo magu rongobahua Pol 'oha na mamaani ma mamauru'a'a. 'Agu haa ma mauru ma ahoda'a na to'o na'i ano. Raugu suru'ia, mia bwane mae. 10 Mia Pol 'a dio ma topira'i ruru auru ma 'agoia ma o'ani, “'Ai abu ta'aabemoou, 'a tahi'a aho'i.” 11 Naasi meu ta'eha aho'i na'i ahiisi mameu hauai ngau maea mameu ta'i ngau. Mia Pol 'agu mamaani aho'i ro'u 'ari tari haho'oa mameugu hano. 12 Miraaui noni hinihini rau waia Iutikas 'ari ruma ana mana 'adoma'idaa'i ragu goro aho'i 'iniai tahi aho'i ana.
'Ia Pol 'A 'Ari Maelitas
13 'I'ameu meu ta'e na'i haka 'ari Asos, mia Pol 'a hatare. Na'i na'o mameugu hano, 'ia Pol 'a bwane 'unua do meigui heisadoi aho'i na'i Asos. 14 'Oha na ada magu ta'e bei'ameu mameu 'ari Mitilini. 15 Meu hura'a baaniai Mitilini mana'i nata dangi meu boi gaarangiai maraui Kios. Mana'i nata dangi haisuri meu ada na'i maraui Samos. Na'i moi nata dangi ahora mameu ada ro'u na'i Maelitas. 16 'Ia Pol 'a 'unua domei di'ua moi Efesas, suria 'a ai'a raba awa orea na'i Provensi Eisia. 'A rabasia do 'onaa nai mwada'u, mei ataha na'i Jerusalem na'i dangi na 'iraaui Jiu rau ha'ato'oai Rongo nara 'unua 'iniai Pentikos, tarana naasi na ha'a-osaosa 'inia.
'Ia Pol 'A Ha'atee Haiha'ari Beiraaui Bwauodo Adaa'i Heisoi Na'i Efesas
17 Na'i Maelitas 'ia Pol 'a ha'ataariai taroha tanaraaui bwauodo adaa'i heisoi na'i Efesas dorai boi re'ia. 18 'Oha rau ada, 'a o'ani 'iniraau, “'I'amou mou 'irara'i hakoi mwani maho nau haa'i 'oha nau awa bei'amou taraawa'a na'i 'oha nau ada tahamora na'i Eisia. 19 Rei'uaa na 'iraaui Jiu rau haa'i mwane ha'aradorado ta'a'i nara ha'a-rongomaata'iau, 'inau 'au tau'aro moi tanaa Araha ha'i manego ma ragoi madoraa na wai ra udu baaniai maagu. 20 'Onaai 'iraraa amoou, nau ha'ausuri'amou 'iniai Taroha Goro na'i maadi noni hunga ma ro'u suri'i ruma amoo'i. Ma na'i 'oha nau haua, 'au ai'a girua ta'ini'amou ta maho do nau ga'i maania 'anai 'a'auhi'amou. 21 Mau 'unua tanaraaui Jiu miraaui nei ra ai'a Jiu dorai rihosi baani'i oraora 'a adaa'i tanaa God marai hinihinia Araha aga Jisas. 22 Ni Hi'ona Maea 'a 'unua tanaau dowai 'ari Jerusalem. Ma rei'uaa nau ai'a 'iraraai taha nai to'iau na'i 'oha wai ada 'isi, wai araisuria moi. 23 'Ado 'omaa nau gaariri suri'i, Hi'ona Maea 'a ha'abasuau moe'a do 'inau rai nugaau na'i rumaniho'o marai ha'a-rongomaata'iau na'i 'oha wai ada na'i Jerusalem. 24 Ma'ata 'inau 'a ai'a ta'aabegu 'iniai taha nai to'iau. Maho moi nau rabasia, naasi dowai ha'ahakoai tau'aro na ha'a-'u'uriau 'inia Araha Jisas—-'anai taroha'iniai Taroha Goro 'iniai goro ana God 'inigia. 25 “Ni maho nau awa ga'u 'inia bei'amou ani, naasi 'anai taroha'iniai heimarungi ana God tana'amou. Mana'i 'ohani nau 'iraraa do 'a bwa'i abe 'ini'amou naigu 'omesiau'a ro'u ta 'oha. 26 Naasi wai 'unua tana'amou, 'onaa tanei 'ini'amou na ai'a daua nanai tahi tarau, 'a ai'a taritari'a agua, 27 'inia 'inau 'au bwane maani'i hako'ai maho na 'irisia God domoi aidangisi'i. 28 “Naasi moi 'omesuri'amou haari'amou, beiraau ro'u i nei na Hi'ona Maea 'a ha'a-'u'uri'amou 'iniraau. Moi 'onaai 'omesuri siip nara 'omesuri ha'agorohi'i siip na'i heisoi ana God na horia 'iniai 'abunai garena. 29 'Au 'iraraa do na'i 'oha wai hano, tara'i ha'ausuri pwapwaari'i rai siri mai bei'amou 'onaai misutari marai bonasiai ha'ata'ai'i siip amoo'i. 30 Ma ro'u, tara'i sae hinihini ro'u moi na'i 'omaa amoou narai hiosiai huunai ha'ausuringa'i neina tara'i nei rai suriraau haariraau. 31 Naasi moi 'ome'ome goro! Moi 'ado'adoai 'oha nau awa bei'amou ani. Suri rodo mana dangi suriai oru harisi nau ha'abasu'amou ha'i angiangi. 32 “Naani 'au nuga'amou na'i bwabwahenai rimana God. Mana taroha 'iniai goro ana God 'inigia 'ai 'a'auhi'amou ro'u. Ni tarohasi, 'ai 'a'auhi'amou 'anai ha'a-wetewete'amou suri'i hinihinimoo'i maai haa'i tana'amoui maho goro na'ia God nai wate'i tanaraau hakoi inoni ana'i. 33 “Ai'a 'oha nawai naga 'ini'i ha'a ma'uasi bwana ana ta sae. 34 'I'amou mou 'iraraa do 'inau 'au tau'aro 'iniai rimagu 'anai hori'i taha nau rabasi'i, miraaui sae nameu ta'i hano. 35 'Au tau'aro raha o'asi 'anai ha'ata'inia tana'amoui herehere namou ga'i haua 'anai 'a'auhiraaui nei ra ha-ha'aroha'a. Ma moi 'ado'adoai ha'atee ana Araha Jisas na o'ani, ‘'Ia mo'o na hisu, 'a wa'ewa'e di'ua mo'o na daai mareho nara hisungia 'inia.’ ” 36 'Ia Pol 'agu ha'atee o'asi ma topira'i ruru auru beiraau ma ha'arahesi. 37 'Iraau hako rau angi marau 'agoia marau ngoonia. 38 Mana maho rau ahutotou di'u 'inia, i 'unua ana Pol do'a bwa'i ta 'oha'a ro'u raigu re'ia. Marau ta'i hano dioi one 'anai ha'ahanoria na'i haka.
'Ia Pol 'A 'Ari Jerusalem
1 Meu haiha'ari mameu ta'e odo-odo 'anai maraui Kous. Na'i nata dangi meu ada na'i maraui Rodis, mameugu hano ro'u 'anai 'omaai Patara. 2 Na'i 'isi meu adoiai haka na 'ari Ponisia mameu ta'e'a iei. 3 'Oha meu boi na'i marau Saepras, meu taha na'i aba bo hura'a 'inia mameugu siri na'i Taea, 'e 'omaa na'i Siria. Na haka 'ai gaasi bori na'i 'isi. 4 Meu siri one mameu siba suriraaui sae ni heisoi na'i 'omaasi, mameu awa beiraau suriai ta'i sade. Rau ha'abasua Pol do'ai abu 'ari Jerusalem, 'inia na Hi'ona Maea 'a bwane ha'ata'inia tanaraau i taha nai to'o tanaa Pol na'i 'isi. 5 'A hakoi ta'i sade mameu hano ro'u. 'Iraau hakoi sae ni heisoi na'i 'omaasi, 'iraaui mwane mana urao mana gare, meu ta'i hura'ai one. Meu topira'i ruru auru na'i nunu'u mameu ha'arahesi. 6 Meu haiha'ari mameugu hura'a aho'i haka, miraau rau siri aho'i suri'i ruma adaa'i. 7 Meu hano baaniai Taea 'anai 'omaai Tolemes. 'Oha meu ada, meu bae beiraaui sae ni heisoi na'i 'isi. 'E ta'i dangi nameu awa beiraau. 8 Na'i dangi ahora meu 'ari Sisaria mameu awa beia Pilip, 'e sae na matai taroha'inia ro'u i Taroha Goro. 'Iia 'e ta'i 'iniraaui waira biu nara 'ome sigihia 'anai 'a'auhiraaui Ha'ataari. 9 'A to'oraai hai gare urao nara ai'a ha'iwai mau narau matai ha'atee rarabeanga'ini'i mareho. 10 Meu awa na'i Sisaria suriai taringai dangi. Ma'e Rarabea na atana 'ia Agabas 'a boi bei'ameu, 'iiani baaniai Jiudea. 11 'A hauai rorowa'a ana Pol ma ho'osi'i 'iniai rimana mana uwana haaria. Ma o'ani 'ini'ameu, “I Hi'ona Maea 'a ha'arangasia do ra'i bwauodo adaa'i Jiu na'i Jerusalem rai ho'osia mo'o na to'oraai rorowa'ani. Marai usuha'inia tanaraaui nei ra ai'a Jiu.” 12 Na'i murinai ha'atee o'asi ana Agabas, 'i'ameu miraaui sae ni heisoi na'i 'omaasi, meu bonga'inia Pol do'ai abu 'ari Jerusalem. 13 Mia Pol 'a o'ani, “Ni 'uaana na mou angi ha'a-ahutotouau 'inia? 'Onaa rai ho'osiau na'i rumaniho'o na'i Jerusalem 'iniai hinihinia agua Araha Jisas, 'inau 'au mwa'emwa'e moi. Mau mwa'emwa'e ro'u moi 'onaa nawai mae.” 14 Meugu ai'a matai rihosia'ai 'adoma'ina Pol, mameu agohe'a. Mameu o'ani, “'A goro moi. 'Oi haua suriai hei'irisina Araha.” 15 Mameu ha'aagau 'anai 'ari Jerusalem. 16 Tara'i sae hinihini na'i Sisaria meu ta'i hano ro'u. Rau wai'ameu 'ari ruma ana Nason nameu awa na'iei. 'Ia mo'osi 'e saeni Saepras na bwane hinihinia mau mai a Jisas.
'Ia Pol 'A Garihia Jems
17 'Iraaui sae ni heisoi na'i Jerusalem rau ha'amaoto'ameu goro. 18 Na'i nata dangi mia Pol 'a hano bei'ameu 'anai 'ari garihia Jems. 'Iraaui bwauodo na'i heisoi ni Jerusalem rau awa ro'u na'i 'isi. 19 Mia Pol 'a bae beiraau ma maania tanaraaui mwani mareho na'ia God na haua suri'i tahingadaa'i nei ra ai'a Jiu 'oha na'ia Pol 'a heitaroha'i tanaraau. 20 Rau ha'aasaa God 'iniai maho na maani'i Pol marau o'ani 'inia, “Do'ora, i'oe 'iraraa do'e taringai merui Jiu narau hinihinia'a Jisas marau hinihini'i wetewete ro'u mau i Ringe ana'ia Moses. 21 Maraugu rongo ha'atari'aa do i'oe 'o ha'ausuriraaui Jiu narau awa beiraaui nei ra ai'a Jiu dorai abu suri'i Ringe ana'ia Moses, marau 'unua do i'oe 'o ha'aabua dorai aha ha'ara'i gare mwane adaa'i mana suri'i ringeringe adaa'i wauwa agaa'i. 22 “Hoita naasi, 'e taha gaigu haua? 'Inia 'a bwa'i adara'a rai rongoa do 'o awa'a 'ini. 23 Naani maho nameu 'adoma'inia do'oi haua. I waira haini rau hauai duruduru tanaa God. 24 Moi ta'i 'ari Ruma Maea ana God mamoi hauai herehere 'anai ha'a-wariwari'amou na'i maana God 'iniai awa namou haua beiraaui nei ra ai'a Jiu. Na'i muri, 'oigu hori'i hakoi mareho 'anai suu ho'asi 'ini'i. Miraaui waira haisi, raigui risi pou'i bwaudaa'i. 'Oha rai re'iai haua amua o'asi, maraugu bwa'i hinihinia'ai maho ra maani'i 'ini'o do ra ha'amomori. Rai 'iraraa do i'oe 'o daa'i baabau mau i Ringe ana'ia Moses. 25 “Miraaui nei ra ai'a Jiu narau hinihini, meu bwane haua hura'ai usuusu tanaraau 'ini'i ringeringe narai suri'i. Meu ha'abasuraau dorai abu ngaa'i mahoingau nara ho'asi'i 'ini'i araaranunu. Mameu 'unua tanaraau dorai abui wawaasua'a marai abui ngau 'abu mana ngaa'i hasi'odi mwamwaa nara ri'oi'i.” 26 Na'i nata dangi 'ia Pol 'a hano beiraaui wera hai marau hauai ringei ha'a-wariwarisi. Na'i muri 'a siri Ruma Maea ana God ma ha'arongoraaui Piriisi 'iniai madoraa naigu hakoi biunai dangi 'anai ha'ahakoai duruduru adaaui waira haisi, neina rai suu ho'asi tanaraau na'i 'ohasi.
Ra Daua Pol
27 Na'i 'oha na biu dangi ni ha'ahakoai duruduru 'a gaarangi hako'a, tara'i Jiu baaniai Eisia rau re'ia Pol na'i Ruma Maea ana God. Rau hauai ruruha raha marau daua Pol. 28 Marau awara o'ani, “'I'amou saeni Israel, moi 'a'auhi'ameu! 'Ia mo'oni 'a 'ari suri'i mwani 'omaa rago na mamaani ha'a-ta'aigaaui Jiu mana Ringe ana'ia Moses mana Ruma Maeani. Ma ha'ado'oa ro'u i Ruma Maea, 'a waa siri sae nara ai'a Jiu na'iei.” 29 Rau ha'atee o'asi, 'inia tara'i abe rau 'adoma'inia do'ia Pol 'a waia Trofimas, saeni Efesas, siri na'i Ruma Maea ana God. 'Inia rau re'iai ta'i hahano goni adarua na'i 'omaasi. 30 Mana 'omaa hako rau rongo raha'a, rau 'eba mai marau goni na'i dorasi. Rau daua Pol, rau oge ra'ira'i'a hura'a baaniai Ruma Maea ana God. Raugu 'asu'a mana maraaruma ra honohono'a. 31 Rau taraawa'a ngahuia Pol 'anai ha'amaesia mana na'ohadaaui hehei'oi-ni Rom 'a rongoa do 'iraau hakoi Jerusalem rau taraawa'a ha'agogoru'a. 32 Ma 'unuraau tara'i hehei'oi ma tara'i bwauodo adaa'i narau 'eba 'ari na'i dora ra goni na'iei. 'Oha rau re'iai na'ohanai hehei'oi beiraaui hehei'oi ana'i maraugu mamarota'i rubua Pol. 33 Mana na'ohanai hehei'oi 'a 'ariwou ma daua Pol ma 'unua dorai tosia 'iniai rua arihau. Ma songa'iniraaui noni 'inia 'iatei naasia mo'osi ma 'e taha na haua. 34 'E ta'i aba 'iniai ruruhasi rau awaranga'iniai ta'i maho mana nata aba rau awaranga'iniai maho he'ete'i ro'u. Rau rongo raha di'u na na'ohadaaui hehei'oi 'agu ai'a rongo taha'a. Ma 'unua tanaraaui sae hehei'oi dorai waia Pol 'ari ruma baabau adaaui hehei'oi. 35 'Oha rau waia Pol tari na'i buuhane anai dora adaaui hehei'oi, me 'iraaui noni hunga rau wetewete di'u ro'u wou. Na'i 'ohasi 'iraaui hehei'oi raugu suru'ia Pol. 36 Mana kae ruruhasi, rau haisuri rau awaawara o'ani, “Ha'amaesia, ha'amaesia!”
'Ia Pol 'A Hadahada Tanaraaui Noni Hunga
37 Na'i 'oha ra gaarangi wai'a Pol siri ruma adaaui sae hehei'oi, 'a ha'atoho beiai na'ohadaaui sae hehei'oi do'a raba 'unua ta maho tanaa. Mana na'ohadaaui sae hehei'oi 'a o'ani 'inia, “I'oe 'o matai maramara Grik! 38 Nau 'adoma'inia ga'u do i'oe naasi ai Ijip na taraawa'anai ha'agogoru beiai Gaumani na'i 'ohaani, ma na'otaranai hai merui sae ta'aa ana'i 'anai awa na'i dora mangasara.” 39 Mia Pol 'a aramia o'ani, “'Inau ai'a! 'Inau 'e ai Jiu baaniai Tasas, 'e 'omaa ororiu na'i Silisia. 'Oi ha'awateau mawai hadahada tanaraaui sae 'ini.” 40 Mana na'ohadaaui sae hehei'oi 'a ha'awatea do'ai hadahada. Mia Pol 'a ura ara'a na'i buuhane maagu hauai ha'ara 'iniai rimana tanaraaui noni hunga dorai papaku. 'Oha rau papaku maagu hadahada tanaraau, 'a maramara Jiu.
1 “Mwani sae agu'i, moisu rongobahuau mawai ha'a-aidangisi'amou 'iniai taha nau haua!” 2 Na'i 'oha rau rongoai maramara Jiu ana Pol maraugu papaku ha'atai. Magu o'ani, 3 “'Inau 'e ai Jiu nau huta na'i 'omaai Tasas na'i Silisia. Me 'au raha ara'a na'i 'ini na'i Jerusalem. 'Au awa 'anai ha'ausuringa'i baania Gamaliel ma ha'ausuriau 'ini'i mwani ringeringe adaa'i wauwa agaa'i neina wai araisuri'i. Mau ha'isuri'i ha'a-momori 'iniai rabasia agua dowai araisuria God 'onaai rabasia amoou 'anai araisuria ro'u na'i 'ohani. 4 'Au norata'airaaui nei rau hinihinia Jisas. Tara'i nei 'au ha'ahaingahu 'iniraau, ma tara'i nei 'au daa'i mau gaasi'i na'i rumaniho'o. 'Au ai'a hihiiri. Urao mana mwane ra ta'isada hako moi. 5 I Na'ohadaaui Piriisi miraaui ruruhai Kansol rau matai maania moi tana'amou do maho nau maaniasi 'a ha'a-momori. 'Inia 'iraau narau haa'i usu-usu nau waa'i tanaraaui bwauodo adaa'i Jiu na'i Damaskas neina wai matai daa'i mana ho'osi'i sae hinihini na'isi 'anai wai'i mai 'anai ha'amama 'ai'i.”
'Ia Pol 'A Maaniai 'Oha Na Taraawa'a Hinihini
6 “'E ta'i dangi na'i atoaa, 'au gaarangia'a wou i Damaskas. 'Augu 'asu'a mana marewa na boi baaniai aro 'a wadoriau'a. 7 Mau ahoda aurui ano mau rongoai ha'atee na o'ani, ‘Sol, Sol. 'A 'ua 'o norata'aiau 'inia?’ 8 “Minau o'ani, ‘Saemaua, i'oe atei?’ Mia o'ani, ‘'Inaua Jisas ni Nasaret na'o norata'aiausi.’ 9 'Iraaui sae meu ta'i hano, rau re'ia moi marewa marau ai'a rongoa ta ha'atee. 10 “Mau o'ani, ‘Araha, 'e taha na'o rabasia dowai haua?’ Mia o'ani, ‘'Oi urata'e ma'oi 'ari Damaskas. 'E sae na'i 'isi naigu 'unua tana'oi maho nau bwane 'adoma'i nunuga 'inia tana'o 'anai haua.’ 11 “Ni marewasi 'a wadora'i di'u, 'a ha'akurua'ai maagu ma bwara'a do waigu wana. 'Iraaui nei nameu ta'i hanosi, raugu uruau moe'a 'ari Damaskas. 12 Na'i Damaskas 'e sae na awa 'isi, atana 'ia Ananaeas, 'iia 'a ha'isuri'i goroi Ringe ana'ia Moses. 'Iraaui Jiu narau awa 'isi rau ha'ahoua di'u. 13 'A boi ma ura na'i bobogu ma o'ani, ‘Do'ora Sol, 'oi wanawana aho'i.’ Na'i 'ohasi 'augu 'ome'ome aho'i, mau wanasia. 14 “Mia Ananaeas 'a o'ani 'iniau, ‘'Ia God narau ha'arahesia i wauwa agaa'i, 'a 'ome sigihi'o 'anai aidangisiai hei'irisina. 'A 'ome sigihi'o ro'u do'oi re'iai garena na odo-odo hako na'i maana ma'oi rongoai ringena. 15 Ma'oi maania tanaraau hakoi mwani sae i taha na'o rongoa ma'o re'ia.’ 16 Ma o'ani ro'ua Ananaeas, ‘'E taha na'ogu mamasia? 'Oi ura ara'a ma'oi bwareomaea mia Araha 'ai ha'a-ai'a'i ora-ora'a amu'i 'iniai ha'angonia amua 'anai 'adoma'i nugasi'o.’ 17 “Hoita, na'i muri 'oha nau boi aho'i na'i Jerusalem, 'e ta'i dangi nau siri na'i Ruma Maea ana God 'anai ha'arahesi. Mana'i 'omesia agua Araha 'a 'onaai maho nau mauru'aa. 18 'A o'ani 'iniau, ‘'Oi hura'a raurau baaniai Jerusalem! 'Inia 'iraaui sae 'ini rau bwa'i raba rongo'i maho na'oi maani'i 'iniau.’ 19 “Mau o'ani 'inia, ‘Araha, 'iraaui sae 'ini rau 'iraraa do'au siri suri'i mwani ruma ni ha'arahesi amee'i Jiu 'anai dauraaui sae ra hinihini'o 'anai gaasiraau na'i rumaniho'o marai rohoraau. 20 Mana'i 'oha ra ha'amaesia Stivin, i sae heheitaroha'i amua, 'inau 'au awa ro'u, mau 'adoma'i aratara beiraau. 'Au 'omesuri'i bwana adaa'i mwane rau buta ha'amaesiasi.’ 21 “Mia Araha 'a o'ani 'iniau, ‘'Oi hura'a! Wai ha'ataari'o hura'a ha'atau beiraaui nei ra ai'a Jiu.’ ” 22 'Iraaui noni hunga rau rongobahua Pol tari 'oha nagu ha'atee o'asi, marau taraawa'a awara'a 'iniai ringe raha, rau o'ani, “Ha'amaesia! 'Ia mo'osi 'a ai'a arari 'anai tahi.” 23 Rau awara marau rahi'i bwana bohura'a adaa'i marau ra'u ano narau gaasi'i 'ari aro. 24 Mana na'ohanai sae hehei'oi adaaui Rom 'a 'unua dorai waia Pol siri ruma adaaui sae hehei'oi marai rohoa na'iei. 'A haua o'asi do'ia Pol 'ai ha'arangasiai taranai taha naraugu awaraia 'inia. 25 Na'i 'oha 'iraaui sae hehei'oi raugu tosia Pol 'anai rohoa, ma songa'inia'ai ta'i saemaua adaau na ura na'i bobona. 'A o'ani, “'A 'ua? 'A odo-odo na'i ringe dorai rohoai sae auhenua ni Rom maraigu 'i'ia?” 26 'Oha nagu rongoa o'asi ma 'ari beiai na'ohanai sae hehei'oi ma o'ani 'inia, “'E taha na'o hauani? 'Ia mo'oni 'e sae auhenua ni Rom naani!” 27 Mia mo'osi 'a 'ari beia Pol ma songa'inia, “'Oi 'unua tanaau. I'oe 'e sae auhenua ni Rom?” Mia Pol 'a aramia o'ani, “'Inau 'e nei.” 28 Mana na'ohanai sae hehei'oi 'a o'ani, “'Inau 'e kae ha'a nau horia maugu ha'i sae auhenua ni Rom.” Mia Pol 'a o'ani, “'Inau 'au huta ha'i ai Rom.” 29 Miraaui nei rau raba songa'inia Pol 'oha rau gaarangi rohoa ani, raugu hano baania. Mana na'ohadaaui sae hehei'oi 'a mamaa'u di'u, 'iniai ho'osia ana Pol magu aidangisia na'i muri do 'iia 'e sae auhenua ni Rom.
Ra 'I'ia Pol
30 Na'i nata dangi, i na'ohanai sae hehei'oi 'a raba aidangisia goro taha na 'iraaui bwauodo adaa'i Jiu raugu ha'ahunia 'inia Pol. 'A wagasia Pol ma 'unuraau mai na'ohadaa'i Piriisi miraaui Kansol, magu waia maia Pol na ha'a-urasia na'i maadaau.
1 Mia Pol 'a wanasiraaui Kansol magu o'ani, “Mwani sae agu'i, 'inau 'au ai'a ninima na'i maana God, 'inia mwani 'oha tari dangini 'au haa'i moe'ai maho na 'irisia dowai haa'i.” 2 Mia Ananaeas, Na'ohadaaui Piriisi, 'a 'unua tanaraaui nei rau ura na'i bobona Pol dorai hidariai ngoona. 3 Mia Pol 'a rihota'i tanaai Na'ohadaaui Piriisi ma o'ani 'inia, “'Ia God 'ai hidari'o ro'u. I'oe 'o 'onaai bani na bwani ngabo ta'aa maragu peda ha'ahaorua moi. 'O hiiriau suriai Ringe ana Moses magu i'oe 'o horosia ro'u moi ringesi. Ni ringe 'a ha'aabua do'oi 'unua tanaraaui mwane 'ini dorai hidariau.” 4 Miraaui nei rau ura gaarangia Pol, rau o'ani 'inia, “Ni 'uaana no'o ha'atee ha'ata'aia 'iniai Na'ohadaaui Piriisi ana God?” 5 Mia Pol 'a o'ani, “'Au ai'a aidangisia do 'iia 'e Na'ohadaaui Piriisi. Ni Usuusu Maea 'a 'unua dogai abu ha'atee ha'ata'ai'i na'otara agaa'i.” 6 Na'i 'oha 'ia Pol 'a re'ia do ra'i abe 'iniraaui Kansol ra'i Sadiusi ma ra'i nei ra'i Farisei, ma ha'atee raha'a, 'a o'ani, “Romwane! 'Inau 'e Farisei miraaui wauwa agu'i ra'i Farisei ro'u. Maragu 'i'iau 'iniai hinihinia agua do 'irai nei ra mae rai ha'a-suruta'era aho'i ro'u.” 7 Na'i 'oha naagu ha'atee o'asi a Pol, miraaui Farisei mana Sadiusi rau taraawa'a haita'ia'a. Mana Kansol 'a heihoa 'iniai rua ruruha. 8 'Iraaui Sadiusi narau ai'a hinihini'i enjel mana adaro mana aunga mana suruta'e aho'i adaa'i sae baaniai mae, miraaui Farisei narau hinihini'i hakoi maho 'isi. 9 'Iraaui rua ruruhasi, raugu haa marau awaawara'a. Tara'i ha'ausuri 'anai Ringe ana'ia Moses ra'i Farisei, rau ura marau ha'atee wetewete o'ani'a, “Ai'a maho taritari'a mei sadoia beia mo'oni. Gasi 'idi 'e aunganai sae ma'ua enjel na hadahada ga'u tanaa.” 10 Ni heita'ia narau hauasi 'agu haa ma kae raha'a. Mana na'ohanai sae hehei'oi 'a magugu'a do rau gasi 'ado dorana Pol. Ma 'unua tanaraaui sae hehei'oi dorai siri marai waia hura'a'a Pol. Marau sirihia Pol narau waia aho'i 'ari ruma baabau adaau. 11 Na'i moi rodo mia Araha 'a boi na ura na'i bobona Pol magu o'ani 'inia, “'Oi abu mamaa'u. 'Onaai taroha'iniau amua na'o haa na'i Jerusalem, i'oe 'oi haua o'asi ro'u na'i Rom.”
Ha'aradorado 'Anai Ha'amaesia Pol
12-13 Na'i haho'oa, 'a di'uai hai tangahurui sae mwane ni Jiu rau rurugoni marau duruduru dorau bwa'i ngau ma'ua gono tari 'oha rai ha'amaesia Pol. 14 Tara'i abe 'iniraau ra 'ari beiraaui Na'ohadaaui Piriisi ma tara'i saemaua ro'u marau o'ani 'iniraau, “'I'ameu meu tohe tanaa God domeu bwa'i ngau tari 'oha mei ha'amaesia Pol. 15 'I'amou hako beiraaui Kansol moi ha'ataariai taroha tanaai na'ohanai sae hehei'oi mamoi pwari'ia domou raba sadoi'i goroi maho taritari'a na haa'ia Pol. Mamoi ha'angonia marai waia mai tana'amou 'anai 'i'ia. 'I'ameu mei matoo 'ana na'i tara 'anai ngahu ha'amaesia.” 16 Ma'e ta'i gare mwane anai asina Pol 'a rongo sadoiai ha'aradoradosi ma 'ari dora adaaui hehei'oi ma maaniai mahosi tanaa Pol. 17 Mia Pol 'a o'ani 'iniai ta'i 'iniraaui na'ohadaaui hehei'oi, “'Oi waia 'ari gere saeni tanaai bwauodo amoou. 'E maho na raba 'unua tanaa.” 18 Mana sae hehei'oisi 'a waia 'ari'a garesi ma o'ani 'iniai bwauodo ana, “'Ia Pol, mo'o na awa na'i rumaniho'o agaau ani, 'a 'unua tanaau dowai waia maia mo'oni tana'o. 'E mareho na raba 'unua tana'o.” 19 Mana bwauodosi 'a dauai rimana ma gere waia beira'i ma o'ani 'inia, “'E taha na'o raba maania tanaau?” 20 Mia aramia o'ani, “Ra'i Jiu rau ha'a-radonga'inia dorai ha'angonia do'oi waia dioa Pol tanaraaui Kansol adaau ho'oa. Rai pwari'i'o dorau raba sadoi'i goroi maho taritari'a na haa'i. 21 Ma'ata 'oi abu araisuriraau! 'Inia 'a di'uai hai tangahurui sae rau matoo 'ana Pol na'i tara 'anai ngahu ha'amaesia. Rau tohe tanaa God dorau bwa'i ngau ma'ua gono tari 'oha rai ha'amaesia Pol. Na'i 'ohanisi rau mamasi moe'a, 'inia rau 'adoma'inia do i'oe 'oi 'adoma'i aratara 'anai ha'ataaria Pol tanaraau.” 22 Mana bwauodosi 'a ha'ataaria gere saesi hura'a ma o'ani 'inia, “'Oi abu maania tanaa ta sae do'o rangasia tanaau i mahosi.”
'Ia Pol Ra Waia 'Ari Tanaa Primia Filiks
23 Mana bwauodonai hehei'oi 'a 'unua mai rua na'ohadaa'i hehei'oi ma o'ani 'inirarua, “Murui ha'aagaua ta rua 'arangi sae hehei'oi 'anai 'ari Sisaria na'i angi siwa de'eni rodo. Mamoi ha'aagaua ro'u ta biu tangahurui sae hehei'oi narai ta'e suri'i hoosi, ma ta rua 'arangi sae hehei'oi 'ini'i oo'o. 24 Mamoi ha'aagau'i tara'i hoosi ro'u tanaa Pol. Moi ha'a-adahia dadara'a beia Primia Filiks.” 25 Mana bwauodonai hehei'oi 'a hauai usu-usu ma o'ani, 26 Tana'o Primia Filiks. 'Inau moia Klodias Lisias nau hauai usu-usuni. 27 'Io, tara'i ai Jiu rau daua mo'oni marau taraawa'a 'anai ngahu ha'amaesia. Na'i 'oha naugu aidangisia do 'iia 'e sae auhenua ni Rom, 'au wairaaui sae hehei'oi agu'i mameugu waia Pol baaniraau. 28 Hoita, 'au waia 'ari beiai Kansol adaau 'inia 'au raba aidangisiai taha rau ha'ahunia 'inia. 29 Mau sadoia do maho rau ha'ahunia 'ini'i ra'i maho moi 'abai'i ringeringe adaa'i haariraau. 'A ai'a haua ta maho nai arari do mei ha'amaesia 'inia ma'uasi do mei nugaa 'inia na'i rumaniho'o. 30 Mana'i 'oha naugu aidangisia do rau hauai ha'aradorado 'anai ha'amaesia, mau ha'ataaria'a wousi. 'Au 'unua tanaraaui bwauodo adaa'i do taha rai ha'ahunia 'ini'i raigu maani'i tana'o na'i madoraa na'oi 'i'ia. 31 Hoita, miraaui hehei'oi rau haa'i maho na bwauododaau 'a atenga'ini'i. Na'i mau rodosi marau wai'a Pol 'ari 'omaai Antipatris. 32 Na'i nata dangi, 'iraaui hehei'oi narau hahano ra'i uwa-uwa rau aho'i, 'iraau moi nei rau ta'e suri'i hoosi naraugu waia Pol daara'i 'ari. 33 'Oha rau ada na'i Sisaria rau hauai usu-usu tanaa Primia, marau waia woua Pol tanaa. 34 'A 'oha'iniai usu-usu ma songa'inia Pol ma sadoia do'ia Pol 'e saeni Provensi Silisia. 35 Ma o'ani 'inia, “Na'i 'oha narai ada mai mwane narau ha'ahuni'osi, mawaigui rongo'i mamaani amoo'i.” Mana Primia 'a 'unua tanaraaui hehei'oi dorai ha'abwarasia goroa Pol na'i raronai kae ruma ana.
'Ia Primia Filiks 'A Bahurongoai Mareho Nara Ha'ahunia 'Inia Pol
1 'E rima dangi na hako mana Na'ohadaaui Piriisi, 'ia Ananaeas, miraau tara'i bwauodo adaa'i Jiu mana sae madoma 'anai hadahada na'i kooti na atana 'ia Tetalas, rau dio mai baania Jerusalem marau ada na'i Sisaria. Rau boi 'anai 'unu'i tanaa Primia Filiks i mareho narau ha'ahuni'i 'ini'i a Pol. 2 Ra 'unua siria Pol, mia Tetalas 'a maani'i hura'ai taha rau ha'ahunia 'ini'i. 'A o'ani 'inia Filiks, “Saemaua ameeu, i'oe 'o madoma di'u na'i heimarungi na'o haua tana'ameu ma'o ha'a-awagoro goni'ameu mai orea'a. 'O ha'a-aratara'i ro'u i mwani maho nara to'o bei'ameui Jiu nara ai'a odo-odo. 3 'I'ameu hako meu kae wa'ewa'e 'iniai here na'o haua. 4 Ma'ata 'inau 'au ai'a raba ha'ata'aabemu, mau ha'angoni'o 'oi maraahutanoa beiau ma'oi rongobahuau ta gere madoraa moi. 5 'Ia mo'oni ra sadoia do 'a awata'i ha'a-hairosiraau tarau moi ai Jiu nara awa 'ari suriai marewana ma ragoi ha'agogoru na ha'ato'o'i. 'Iia 'e bwauodo ro'u na'i ruruha ta'aa anai saeni Nasaret ani. 6 'Oha nagu bonasiai haa'i here ra ai'a goro tanaai Ruma Maea ana God mameu daua'a. 'I'ameu meu raba hiiria suriai ringeringe ameeu. 7 Mia Lisias, ni na'ohanai hehei'oi, 'a boi bei'i mwani sae hehei'oi ana'i marau daua Pol marau waia baani'ameu. 8 Mia Lisias 'a 'unua tana'ameu doni mareho nameu raba ha'ahunia 'ini'i, mei ha'arongo'o ga'u 'ini'i. 'Onaa 'oi songa'inia 'o ga'i sadoia haari'o doni mareho meu ha'ahunia 'ini'i ra ha'a-momori.” 9 Miraau hako ruruha adaaui Jiu rau ha'atee raha o'ani, “Ra ha'a-momori maho na maani'ia Tetalas.”
'Ia Pol 'A Ura Bwarasia Haaria
10 Mia Primia Filiks 'a hauai ha'ara tanaa Pol do'ai hadahada mia Pol 'a o'ani, “Filiks, 'au aidangisi'o, do i'oe na'o hihiiri na'i Israel suri mwani harisi'a. Naasi, 'au wa'ewa'e 'anai ura bwarasiau haariau na'i maamu. 11 'A ai'a di'ua mau i ta'i tangahuru mana rua dangi murinai 'ari agua na'i Jerusalem 'anai rihunga'i. 'Onaa 'oi siba suria 'a ai'a bwarai sadoiai mahosi. 12 'Iraau bwauodo amee'i rau ai'a sadoia do ta sae nawai heiraeraesi beia na'i Ruma Maea ana God ma'uasi dowai taraawa'ana ta ha'agogoru suri'i ruma ni ha'arahesi amee'i Jiu, ma'uasi ta dora moi na'i raronai 'omaa. 13 Rau bwarai ha'ata'inia tana'o doni maho ra ha'ahuniau 'ini'i ra ha'a-momori. 14 “Ma'ata wai ha'arangasia tana'o saemaua, 'inau 'au hinihinia Jisas miraaui sae 'isi rau 'adoma'inia do 'a taritari'a. Me'e ta'i God moi mau nara ha'arahesiai wauwa amee'i na 'inau 'au ha'arahesia ro'usi. Mau hinihini'i hakoi Ringe ana'ia Moses mana maho ra usu'i Rarabea. 15 Mau hinihinia ro'u 'onaai hinihinia adaau, do'ia God 'ai ha'a-suruta'eraaui nei ra odo-odo mana nei ra ai'a baaniai mae. 16 Mana 'adoma'inia agua o'asi, 'au bonasia dona awangagu 'ai odo-odo tarau na'i maana God mei maadai noni. 17 “Na'i murinai hano agua baania Jerusalem suriai taringai harisi, 'au ada aho'i mai bei'i maho nau raba hisungiraau 'ini'i Jiu nara pohara ma 'ana ro'u i suu ho'asi. 18 Ma naasi, raugu re'iau na'i Ruma Maea ana God na'i 'oha nau hauai ringe 'anai ha'a-wariwariau aho'i na'i maana God 'iniai awa agua beiraaui nei ra ai'a Jiu. Na'i 'ohasi, 'a ai'a ta kae ruruha nawai awa beia, ma'uasi ai'a do ta ha'agogoru nawai ha'ato'oa. 19 Ma'ata tara'i ai Jiu narau boi baaniai Eisia, rau awa na'i 'ohasi. 'Onaa rau ga'i ha'ahuniau 'inia ta maho rau ga'i awa ro'u 'ini na'i 'ohanisi. 20 Ma'ua 'onaa 'oi songa'iniraaui mwane 'ini, rau ga'i maania tana'o do ai'a ta maho taritari'a na wai 'ino'a 'inia 'oha na Kansol adaau 'a 'i'iau. 21 'E ta'i maho moi narau ga'i ha'ahuniau 'inia nau haua naasi. 'Au awara o'ani, ‘Dangini, 'i'amou mou 'i'iau suriai hinihinia agua doni nei nara mae, 'ia God 'ai ha'a-suruta'eraau aho'i.’ ” 22 Mia Filiks 'a bwane aidangisia goroi hinihinidaa'i sae hinihini. Naasi 'a ha'ahakoai 'i'i narau hauasi ma o'ani, “Waigu ha'ahura'ahiai 'ado'adogu 'iniai 'i'i gau hauani na'i 'oha naigu ada a Lisias, i bwauododaaui hehei'oi.” 23 Ma 'unua tanaraau tara'i sae mwanimaua na'i ruruhai hehei'oi do rai waia Pol marai nugaa na'i rumaniho'o. Ma'ata rai abui here ha'ata'aia ma'ua ha'abwarasiraaui gere sae ana'i baania marai taguma'inia. 24 Taringai dangi na'i muri, 'ia Filiks mana urao ana, 'ia Drusila, raru 'ari dora ra 'omesuria ieia Pol. 'Ia Drusila 'e ai Jiu. Hoita, raru 'unua maia Pol 'anai mamaani tanararua 'abaiai tahingadaa'i sae nara hinihinia Jisas Kraest. 25 Mia Filiks 'a mamaa'u na'i 'oha 'ia Pol 'a maania tanaa do'iraaui sae ra ga'i awa odo-odo mara ga'i 'omesuriraau haariraau baaniai ora-ora'a mana dangi ni hihiiri 'ai boi mau ta 'oha. Ma o'ani 'inia Pol, “'A goro'a. 'Oi hura'a'a. Waigu 'unu'o ro'u mai ta 'oha nawai to'oraa ta madoraa.” 26 Na'i muri, 'ado 'oha 'ia Filiks 'a 'unua mai a Pol 'anai mamaani beia. 'A haua o'asi 'inia 'a 'adoma'inia do'ia Pol 'ai horia, maai 'a'auhia 'iniai ha'ahunia nara haua. 27 Hoita, na'i murinai rua harisi, 'ia Posias Festas nagu Primia orisia Filiks. Me suria Filiks 'a raba ha'a-wa'ewa'eraaui Jiu, 'agu ai'a raba ha'ahura'ahia Pol baaniai rumaniho'o.
'Ia Festas 'A 'I'ia Pol
1 'E oru dangi moi murinai ada ana Primia Festas na'i Sisaria 'anai taraawa'anai tau'aro ana, 'a hano ma 'ari Jerusalem. 2 Miraaui Na'ohadaaui Piriisi miraaui saemaua adaa'i Jiu, rau maani'i tanaa i maho rau ha'ahunia 'ini'i a Pol. 3 Rau ha'angonia wetewete do 'onaa 'ai mwada'u ma ga'i ha'aboihia Pol na'i Jerusalem. Rau ha'angonia o'asi 'inia rau raba matoo 'ana Pol dorai daua 'anai ha'amaesia na'i tara na'i 'oha nai 'ari 'anai Jerusalem. 4 Mia Festas 'a o'ani, “'Ia Pol ra nugaa na'i rumaniho'o na'i Sisaria, ma bwa'i orea mawai aho'i'a 'ari. 5 'Onaa 'e maho taritari'a na haua, miraaui saemaua amoo'i mei ta'i hano mawaigu rongoai taha rau ha'ahunia 'ini'i a Pol 'ari 'ani.” 6 'Ia Festas 'a awa ga'u na'i Jerusalem suriai waru ma'ua ta'i tangahurui dangi magu aho'i 'ari Sisaria. Na'i nata dangi, 'a heinagu na'i dora-ni-hihiiri ana maragu waia siria Pol tanaa 'anai 'i'ia. 7 Na'i 'oha na siri a Pol, 'iraaui saemaua adaa'i Jiu baania Jerusalem, rau ura garigaria marau 'unua do 'a 'ino'a 'ini'i mwani maho rago ra ta'a'i di'u. Mana mwani maho ra ha'ahunia 'ini'i, ra bwarai ha'ata'inia do ra ha'a-momori. 8 Mia Pol 'a ura bwarasia haaria, 'a o'ani, “'Inau 'au ai'a horosia ta ringe adaa'i sae agu'i. Mau ai'a haua ta maho taritari'a tanaai Ruma Maea ana God, ma'uasi tanaai Mwaeraha ni Rom.” 9 Me suria 'ia Festas 'a raba ha'a-wa'ewa'eraaui saemaua adaa'i Jiu, 'a o'ani 'inia Pol, “'A 'ua? I'oe 'o mwa'emwa'e moi 'anai 'ari Jerusalem mawaigu rongo'i iei taha ra ha'ahuni'o 'ini'isi?” 10 Mia Pol 'a aramia o'ani, “Na'i 'ohanisi, 'au ura na'i dora ni 'i'i anai Mwaeraha ni Rom ma na'i 'ini nara ga'i 'i'iau iei. I'oe 'o aidangisia goro do ai'a ta maho ta'aa nawai haua tanaraaui Jiu. 11 'Onaa wai haua ta maho taritari'a nai arari 'inia domoi ha'amaesiau, 'au ga'i mwa'emwa'e moi 'anai mae. Ma'ata, suria 'au ai'a haua ta maho nai taritari'a, ai'a odo-odo do i'oe ma'ua ta sae he'ete'i ro'u nai taranga'iniau tanaraaui mwane 'ini. Naasi, 'au ha'angonia dona Mwaeraha ni Rom 'ai bahurongoai taha nara ha'ahuniau 'ini'i.” 12 Primia Festas 'a hadanga'iniai mahosi beiraaui saemaua ana'i, magu o'ani 'inia Pol, “'Iniai rabasia amua do Mwaeraha ni Rom nai bahurongoai taha nara ha'ahuni'o 'ini'i, wai ha'ataari'o 'ari tanaa.”
'Ia Mwaeraha Agripa 'A Raba Re'ia Pol
13 'E taringai dangi na'i muri, i mwaeraha ni Jiudea, 'ia Agripa, mia asina 'ia Benis, raru boi garihia Festas na'i Sisaria. 14 Raru awa 'isi suriai taringai dangi. 'Oha narau awa 'isi, 'ia Festas 'a mamaani tanaai mwaeraha 'inia Pol. 'A o'ani, “'E ta'i sae 'ia Filiks 'a nugaa na'i rumaniho'o magu hako baaniai Primia. 15 Ma na'i 'oha nau 'ari Jerusalem, 'iraaui na'ohadaa'i Piriisi miraaui saemaua adaa'i Jiu rau ha'ahunia Pol 'ini'i mwani maho marau ha'angoniau dowai hiiria 'anai ha'a-mama'aia. 16 Mau 'unua tanaraau do 'a ai'a suriai herehere adaa'i Rom 'anai ha'a-mama'aiai sae 'onaa ra ai'a 'i'ia mau. 'Ia mo'o nara ha'ahunia, 'ai to'oraa ma'ata ta madoraa 'anai ura bwarasia haaria na'i maadaa'i nei ra ha'ahunia. 17 Hoita, na'i 'oha raugu ada mai saemaua adaa'i Jiu, maugu ai'a mamasi'a. Na'i moi nata dangi, mau 'ari heinagu na'i dorani- hihiiri mau 'unua'a dorai waia siri maia Pol. 18 Na'i 'oha 'iraaui saemaua adaa'i Jiu raugu ura ara'a 'anai mamaani, ma ai'a ta maho ta'aa 'onaai 'adoma'inia agua dora ga'i ha'ahunia 'ini'i narai maani'i. 19 Rau heiraeraesi moi beia 'ini'i maho rau hinihini'i Jiu mana 'abaiai sae na bwane mae na atana 'ia Jisas. Mia Pol 'a 'unua do 'a tahi mau i saesi. 20 Me suria ai'a 'iraraa aguai here wai haua nawai matai 'iraraa goro 'inia do maho 'ini ra ha'amomori, 'au songa'inia Pol do 'onaa 'ai mwa'emwa'e marai 'ari Jerusalem naraigu 'i'ia iei. 21 Mia Pol 'a ha'angonia do'ai awa na'i rumaniho'o tari 'oha na Mwaeraha ni Rom naigu hiiriai taha ra ha'ahuni'i 'inia. Naia naugu heresia 'inia na'i rumaniho'o tari madoraa nawaigu ha'ataaria 'ari tanaai Mwaeraha.” 22 'Oha nagu rongo o'asi a Agripa, ma o'ani 'inia Festas, “'Au raba rongoai taha nai maania mo'osi.” Mia Festas 'a o'ani, “'Oigu bahurongoa ho'oa.” 23 Na'i nata dangi, 'ia Agripa mea Benis, raru ho'osi'i mwani bwana 'ome goro nara ha'a-wanariuraau 'ini'i sae ma rarugu siri na'i kae ruma ra goni na'iei. 'Iraaui sae bwauodo na'i ruruhai hehei'oi miraaui saemaua na'i 'omaasi, rau ta'i siri mai ro'u na'i 'ohasi. Mia Festas 'a 'unua dorai waia siri a Pol. 24 Ma o'ani, “Mwaeraha Agripa mi'amou hakoi noni, moisu wanasia mo'oni! 'Iraau hakoi Jiu na'i Jerusalem mei Sisaria rau boi beiau 'anai ha'abonga'inia dowai ha'amaesia. 25 Maugu ai'a sadoia ta maho taritari'a nai haua nai arari 'inia 'anai mae. Me rabasia ana doni Mwaeraha ni Rom nai hiiria, naia naugu 'adoma'inia 'inia dowai ha'ataaria 'ari Rom. 26 Mau ga'i usu ha'arangasi'i tara'i maho 'inia mo'oni tanaai mwaeraha. Ma naani 'au waia siri mai na'i maamoou, ororiu na'i maanai mwaeraha Agripa, neina na'i murinai hadanga'iniai taha ra ha'ahunia 'inia, mau ga'igu to'oraa ta maho 'anai usu taroha'inia 'inia. 27 'A ai'a 'ome odo-odo i ha'ataariai sae na awai rumaniho'o tanaai Mwaeraha ni Rom ha'i ai'a ha'a-aidangisia 'iniai taha ra ha'ahunia 'inia.”
'Ia Pol 'A Ura Bwarasia Haaria Na'i Maana Agripa
1 Mia Agripa 'a o'ani 'inia Pol, “'Ohani 'au ha'awate'o 'anai ha'atee 'ini'o haari'o.” Mia Pol 'a hauai ha'ara 'iniai rimana ma o'ani, 2 “Mwaeraha Agripa, 'au wa'ewa'e na'i 'ohani 'iniai ura agua na'i maamu 'anai taatahi bwarasiau haariau baaniai taha 'iraaui saemaua agu'i rau ha'ahuniau 'ini'i. 3 'Au wa'ewa'e raha suria i'oe 'o 'irara'i herehere amee'i Jiu mana hinihini nara hoaimeeu. 'Au ha'angoni'o, 'oi 'abenga'i bahurongo'i maho wai maani'i tana'o. 4 “'Iraaui Jiu rau aidangisiau mau mai taraawa'a na'i 'oha nau gare nau raha ara'a na'i 'omaa agua tari 'oha nau awa na'i Jerusalem. 5 'Onaa rau ga'i raba maania, rau ga'i matai maania moi tana'o do 'inau 'e Farisei. Naasi ruruha nara dau'i baabaui ringeringe di'uraau mwani ruruha. 6 Ma naani ra 'i'iau 'iniai hinihinia aguai duruduru na haua God tanaraaui wauwa amee'i na'i 'oha bwani. 7 'O 'iraraa, suriai rodo mana dangi 'iraaui ta'i tangahuru mana rua burungameeu ra ha'arahesia God, mamasia adaaui duruduru na haua tanaraau naigu ha'ato'oa. Naia na hinihinia aguai durudurusi na 'iraaui Jiu 'ini rau ura bwarasiau 'inia, Mwaeraha Agripa. 8 Ni 'uaana namou bwarai hinihinia 'inia do'ia God 'a matai ha'atahira aho'i nei ra mae? 9 “Na'i na'o ga'u, nau 'adoma'inia dowai bonasiai ura bwarasia Jisas ni Nasaret beiai 'amaua agua hako. 10 Suriai 'unua adaaui na'ohadaa'i Piriisi, 'a ragoi sae hinihini nau gaasi'i siri na'i rumaniho'o na'i Jerusalem. Ma na'i 'oha ra ha'amaesiraau, 'inau 'adoma'i aratara ro'u 'inia. 11 'A ragoi 'oha 'au 'ari suri'i ruma ni ha'arahesi 'anai ha'a-mama'ai'i sae hinihini 'isi, 'au bonasia dorai ha'atee ha'ata'aia Jisas. 'Au kae taesu'a di'u nadaau mau siba suriraau suri'i 'omaa he'ete'i ro'u wou, rei'uaa kantri he'ua. 12 “Mwaeraha Agripa, 'e ta'i dangi 'iraaui Na'ohadaaui Piriisi rau ha'ataariau 'ari Damaskas, rau ha'awatea dowai dau'i sae hinihini na'i 'omaasi. 13 Ma na'i atoaa, 'oha meu 'ariwou suriai tara, 'au re'iai marewa na wadora'i di'uai sina. 'A wadoriau mai baaniai aro beiraau ro'u i nei rau hano beiau. 14 Meu ahoda dioi ano, mau rongoai ringe na ao mai. 'A maramara Jiu, 'a o'ani, ‘Sol, Sol, 'iniai 'uaana 'o norata'aiau 'inia? 'O hereta'ai'o haari'o moi 'oha na'o bonasiai ura bwarasiau.’ 15 “Mau heisonga'i o'ani, ‘Saemaua, i'oe atei?’ “Mia o'ani, ‘'Inaua Jisas na'o norata'aiausi. 16 Ma'oi ura ara'a! 'Inau 'au ha'ata'i tana'o 'inia 'au 'ome sigihi'o 'anai ha'i sae tatau'aro agua. 'Oi taroha'ini'i tanaraaui sae i maho na to'o tana'o na'i 'ohanisi mana taha waigu ha'ata'ini'i ro'u mau tana'o.’ 17 Mia o'ani ro'u 'iniau, ‘Wai taatahi bwarasi'o baaniraaui Jiu miraaui nei ra ai'a Jiu nawai ha'ataari'o 'ari beiraau. 18 'Oi ha'a-ragata'ini'i maadaa'i marai rihota'i baaniai kuhi tanaai marewa, mei baaniai mena ana Saetan tanaa God. Wai 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a adaa'i maraigui ha'i ta'i beiraaui noni na'ia God na bwane 'ome sigihiraau 'iniai hinihiniau adaau.’ 19 “Ma naasi Mwaeraha Agripa, 'au araisuriai taha na ha'amaranga mai tanaau baaniai aro. 20 'Au heitaroha'i tahamora tanaraaui sae na'i Damaskas maugu 'ari Jerusalem mei suri'i 'omaa hako na'i Provensi Jiudea, maugu 'ari hahako beiraaui nei ra ai'a Jiu. 'Au 'unua tanaraau dorai abu ora-ora'a'a, rai rihosi tanaa God. Marai ha'ata'iniai rihosi adaau na'i awahadaau na odoodo. 21 Naia na heitaroha'i o'asi agua naraugu taarai dauau 'inia i Jiu na'i Ruma Maea ana God marau bonasiai ha'amaesiau. 22 Ma tari mai madoraani, 'ia God 'a taatahi bwarasiau mau. Naia naugu taarai ura 'inia na'i 'ini 'anai heitaroha'i tanaraau hakoi noni, rei'uaa saemaua ma'ua sae haraaria moi. I maho nau taroha'inia 'a ta'isada ro'u moi beiai taha 'ia Moses miraaui Rarabea rau maani'i dorai to'o—- 23 doni Ha'atahi 'ai rongomaata'i me 'iia ro'u 'ai suruta'e aho'i tahamora baaniai mae, mai hauai bewaa tana'ameui Jiu beiraaui nei ra ai'a Jiu.” 24 Na'i na'o magu hauai hadahada ha'ahako ana Pol 'anai ura bwarasia haaria, 'ia Festas 'a awaraia Pol, 'a o'ani, “I'oe 'o bweu'a na! Naia na 'oha'i tarau amua na'o bweu'a 'iniasi!” 25 Mia Pol 'a o'ani, “Primia Festas, 'inau 'au ai'a bweu! Maho nau maani'ini ra ha'a-momori mara ha'amadomaahu. 26 Mau aidangisia do'ia Mwaeraha Agripa 'a bwane rongoai tarohana Jisas. 'Inia na mareho na 'ia Jisas na haa'i mana mae na haua na'i dadaahoro ra ai'a to'o na'i dora bainihu. Naasi tarana nau arunga a'ora 'inia 'anai hadahada na'i 'ohani. 27 Mi'oe Mwaeraha Agripa, 'au 'iraraa do i'oe ro'u 'o hinihini'i mareho rau usu'i Rarabea.” 28 Mia Agripa 'a o'ani 'inia Pol, “'A 'ua? 'O 'adoma'inia dowai taraawa'ai hinihinia Kraest na'i moi gere madoraani 'iniai mamaani na 'o haasi?” 29 Mia Pol 'a o'ani, “Rei'uaa na madoraa 'a pwapwaku ma'ua 'a tewa, 'au ha'arahesi tanaa God taramu miraaui nei rau bahurongoau domoi hinihinia Naasi 'ia Pol 'a ha'atee o'asi 'anai ha'ata'inia tanaraaui sae do 'iraau rau awa'a na'i madoraani awarosi. Kraest 'onaaiau. Ma'ata na arihau moi 'ini nau ai'a rabasia dorai tosi'i bei'amou.” 30 Mia Mwaeraha Agripa mia Primia Festas mia Benis miraau hakoi nei rau ta'i awa, rau ura ara'a 31 marau hura'a. Marau ha'atee o'ani hairiu, “'Ia mo'oni 'a ai'a ta maho nai 'inosia. 'A ai'a arari 'anai mae ma'uasi dorai nugaa 'inia na'i rumaniho'o.” 32 Mia Agripa 'a o'ani 'inia Festas, “'Ia mo'oni ra ga'i bwane ruhasia naani, 'onaa 'ai abui raba mamasiai Mwaeraha ni Rom do'ai 'i'ia.”
'Ia Pol Ra Waia 'Ari Rom
1 Na'i 'oha 'iraaui saemaua ra ha'awatea, meu ha'aagau 'anai ta'e na'i haka 'anai 'ari Itali. Ra taranga'inia Pol tanaa Jiulius, i saemaua na'i ruruhai hehei'oi 'anai Mwaeraha ni Rom. Do 'iia naasi nai 'omesuria Pol miraau ro'u tara'i sae narau ta'i awa Pol na'i rumaniho'o. 2 Mia Aristakas baaniai 'omaai Tesalonaeka na'i Masidonia, meu ta'i ta'e ro'u na'i haka. Ni haka nameu ta'e eisi, 'e haka nagu bura'i boi moi baaniai Adramitiam ma ha'aagau 'anai 'ari suri'i 'omaa na'i Eisia. 3 Na'i nata dangi, meu siri na'i Saedon. 'Ia Jiulius 'a goro di'u 'inia Pol. 'A ha'awatea moi na 'ari garihiraaui geresae ana'i na'i 'omaasi, neina rai matai 'a'auhia 'ini'i maho nai 'irisi'i. 4 'Oha meu hano baania Saedon, meu hano suaai ro'a. Meu 'ari na'i nata aba 'iniai maraui Saepras, dora na ai'a taraa wetewete i ro'a. 5 Meu tahahoro mameugu taha suriai bobonai marau na'i Provens na'i Silisia mei Pamfilia mameugu siri na'i 'omaai Maera na'i Provens na'i Lisia. 6 Na'isi na saemaua 'anai hehei'oi, 'agu sadoiai haka na boi baaniai Aleksandria na'i Ijip ma ha'aagau 'anai 'ari Itali. Na'i hakasi na saemaua 'anai hehei'oi nagu ha'ata'e'ameu na'iei. 7 'E taringai dangi na haka 'a 'abenga'i ono moi suaai ro'a. Meu bona matoo mameugu gaarangiai 'omaai Nidas. Na'i 'isi ma bwara di'u'a tana'ameu 'anai su'a ro'u nameugu buna rihota'i 'anai maraui Krit. Na'i marausi meu gaira'i na'i sura'ina nara 'unua 'iniai Salmoni, mameu 'ariwou suriai aba na ai'a taraa ro'a wetewete di'u. 8 Meu 'abenga'i hano moi suriai bobonai marau. Meu bona matoo mameugu ada na'i su'u nara 'unua 'iniai Su'u Goro. 'A gaarangia moi 'omaai Lasea. 9 Na'i 'ohasi, 'a rago'a i dangi nameu bwane awa na'i asi. Ma na'i madoraasi, 'e madoraa ta'aa 'anai hano na'i asi, suria 'a tari'a mai madoraa ni awarosi. Mia Pol 'a ha'abasuraau o'ani, 10 “Romwane! 'Inau 'ome 'iraraai hano gau raba hauani, 'a ai'a goro. Gai ha'a-ai'aai haka mana bori nagau waa'i, ma'uasi ra gasi ai'a'i ro'u tara'i abe 'inigaau.” 11 Mana saemaua 'anai hehei'oi 'a ai'a rongosuria Pol, 'a rongosuria moia mo'o na waai haka mea mo'o na to'oraa. 12 Na'i su'usi, 'a ai'a ta dora goro ro'u 'anai ohi na'iei na'i madoraa ni awarosi. Ma naasi, gaarangi 'iraau hakoi sae nameu ta'i ta'e, rau rabasia moe'a domei hano daara'i moi. Rau rabasia domei ada ma'ata'a na'i 'omaai Finiks, neina mei matai ohi goro baaniai dangi ta'aa. Suria na'i 'isi, 'e ta'i su'u na'i Krit na goro i ohi baaniai ro'a. Suria ni maanai su'u 'a awa tanaai dora na suu ei sina.
Awarosi Raha Na'i Asi
13 'E ro'a na ai'a taraa wetewete na uhi hura'a mai miraau sae tatau'aro na'i haka rau 'adoma'inia do naasi 'a goro 'anai ha'aro'asi na'iei. Rau raua ara'ai huna mameu ha'aro'asia suriai maraui Krit. 14 Meugu 'asu'a ma'e ro'a raha na hura'a mai'a baaniai marau 15 ma to'iai haka. Meu bona matoo 'anai hano suaai ro'a nameugu buna agohe hako. Na'i 'ohasi meu mamasi do ta dora moi naigui ro'asi'ameu 'ari na'iei beiai haka. 16 'Oha meu boi gaarangiai gere maraui Kaoda, meu taha na'i aba na gere ohi. Meu bonasia do mei nuga ha'agorohiai bwauta anai haka, 17 mameugu 'usura'i nugaa moe'a na'i dora ana. Miraaui sae tatau'aro na'i haka, rau roro'i'i ari gariai haka. Rau magugu 'inia do 'a gasi hakaka. Rau ha'adiohiai ha'aro'asi mameugu tare, 'inia rau magugu do 'a gasi hane i haka ara'ai hungana ta o'u too na'i odohanai Libia. 18 Na'i nata dangi mana awarosi 'a wetewete di'u mau, marau gaasi'i bori na'i asi baaniai haka. 19 Ma na'i nata dangi ro'u, rau gaasi'i mwani maho rau tagora 'ini'i na'i haka. 20 'E taringai dangi nameu ai'a re'i'i hee'u mana sina. Ni awarosi 'a wetewete di'u moe'a mau, meugu ai'a 'adoma'inia'a domei tahi. 21 'A orea'a mana sae ra ai'a raba ngau, mia Pol 'a 'unuraau mai sae na'i haka ma o'ani, “'Onaa mou ga'i rongosuriau ani, magai awa moi na'i Krit, 'a ga'i bwa'i ta'aa 'oni haka ma bwa'i bori rai gaasia. 22 Ma'ata, moi wa'ewa'e, 'inia 'a bwa'i abe 'ini'amou nai mae. Ni haka moi nai ta'aa. 23 'Inau 'e sae ana God. Na bongi, i enjel ana Godi agua nau tau'aro tanaa 'a ha'amaranga tanaau 24 ma o'ani 'iniau, ‘'Oi abu mamaa'u Pol. 'Oi ura mau na'i maanai Mwaeraha ni Rom. Me 'iniai gorohana God, 'a bwa'i ta ta'i nei na'i hakani nai dodo.’ 25 Naasi moi wa'ewa'e mwani sae! 'Au aidangisia do'ia God 'ai haua ha'a-momori maho na duruduru 'inia. 26 Ma'ata 'igaau gai abe ta marau.” 27 'E rua sade na ro'a hairiunga'ini'ameu moi na'i Asi Mediterenian. Na'i ta'i tangahuru mana hainai dangi na'i 'ubutanai rodo, 'iraaui sae tatau'aro na'i haka rau 'adoma'inia'a domeu gaarangiai dora mamata. 28 Rau tohongiai dodo na haua marau sadoia do'e rua tangahuru tahanga. Meu gere awa ro'u wou marau tohongia ro'u ma'e ta'i tangahuru mana rima tahanga moe'a. 29 Marau magugu do haka 'a gasi hane ara'a na'i hungana ta mwaro, marau ha'adiohia'ai hai hauni huna aurui murinai haka. Maraugu ha'arahesi do'ai dangi raurau. 30 'Iraaui sae tatau'aro na'i haka, rau raba hora baaniai haka. Rau ha'adiohiai bwauta na'i asi maraugu ha'i nununa dorai ha'adiohia ta huna ara'ai na'o. 31 Mia Pol 'a o'ani 'inia Jiulius miraau tara'i sae hehei'oi, “'Onaa 'iraaui mwane 'ini rau bwa'i awa hatara'i na'i haka, ma bwa'i abe 'ini'amou nai tahi.” 32 Miraaui hehei'oi rau taba mosi'i ari ra ho'osia 'iniai bwauta mana bwauta 'a ai'aa'a wou. 33 Na'i wa'aria, mia Pol 'a ha'a-ta'u'uraaui sae dorai ngau. 'A o'ani, “'E ta'i tangahurui dangi mana hai namou taraa awa-awa moi mamou ai'a ngau. 34 Naasi moi ngau neina mou bwa'i mae 'iniai hioro, 'inia 'a bwa'i abe 'ini'amou nai maara ma'ua maesiai dangi ta'aasi.” 35 Mia Pol 'a dauai dorai bredi magu ha'atee ha'agorohia God 'inia na'i maadaau hako. 'A uubia magu ngaua. 36 Miraau hako rau arunga goro 'iniai maho na hauasia Pol marau ngau ro'u. 37 'E rua 'arangi mana biu tangahuru mana ono sae nameu awa na'i haka. 38 Na'i 'oha narau masu hako, rau gaasi'i wiit dioi asi 'anai ha'amwaheaheai haka.
Haka 'A Abe
39 Na'i haho'oa, miraaui sae tatau'aro na'i haka rau re'ia'ai marau maraugu ai'a 'ome 'iraraa. Ma'ata rau re'ia siri su'u na awa iei nunu'u. Marau 'adoma'inia do na'i 'isi narai ha'asirihia iei haka na'i nunu'usi. 40 Rau taba mosi'i ari ra daa'i huna mana huna ra ai'a'i wou marau ha'a-auruhi'i baba 'ada'i ta'e muri. Rau ha'a-ara'ahiai bwana anai na'o mameugu taraawa'ai ha'aro'asi siri 'anai one. 41 'Oha nameu siri wou mau, na haka 'a arabuu na'i o'u na too ma hasi baabau na'iei. Na na'onai haka 'a ganu dioi nunu'u mana murinai haka 'a hakaka hako 'iniai taraa hihidaria anai naho. 42 Miraaui hehei'oi rau 'adoma'inia dorai ha'amaesiraaui nei ra wai'i baaniai rumaniho'o, dora gasi oro taraau siri one marai hora. 43 Mia Jiulius, suria 'a raba ha'atahia Pol, 'a ha'a-abu'araau 'iniai maho rau raba hauasi. Ma atenga'inia do 'iraaui nei ra matai oro rai rege dioi asi marai oro siri one. 44 Miraaui nei ra bwabwae oro rai haa'i tara'i wahidai baba ma'uasi tara'i dora 'iniai haka marai oro taraau siri one suri'i. Ma naasi here meu haa nameugu ada goro hako 'inia siri na'i one.
Na'i Marau i Molta
1 Na'i 'oha meu ada goro hako na'i one mameugu aidangisia doni marausi ra 'unua 'iniai Molta. 2 'Iraaui sae ni marausi, rau goro di'u 'ini'ameu. Rau ha'amaoto'ameu marau togaai 'eu tana'ameu, 'inia na'i 'ohasi 'a rangi ma wauni. 3 'Oha 'ia Pol 'a rahi'i dunga ma nuga'i ara'ai 'eu, 'e mwaa na kakaro hura'a 'iniai arunganai raorao anai 'eu ma rete'a na'i rimana Pol. 4 Na'i 'oha 'iraaui sae ni marausi rau re'iai kurukuru anai mwaasi na'i rimana Pol, marau o'ani 'iniraau hairiu, “'Ia mo'oni 'e sae hahaingahu naani! Magu rei'uaa na ai'a dodo hura'ai asisi, magu i hi'ona ra 'unua 'iniai Hi'ona ni Hihiiri, 'a bwa'i ha'awatea do'ai tahi.” 5 Mia Pol 'a namuta'iniai rimana mana mwaa 'a ahoda ara'ai 'eu. Ma ai'a ta maho nai taritari'a beia Pol. 6 'Iraaui sae 'isi, rau 'adoma'inia'a do raigu 'ome moi mea Pol 'ai rahuta'i ha'i mae'a dioi ano ma'uasi 'ai su'ui abena. Raugu mamasi wou ma ai'a maho nai to'o marau 'adoma'inia'a do 'ia Pol 'e hi'ona. 7 Gaarangiai dora na gaasi taraunga'ini'ameu eisi, 'e saemaua anai marausi na atana 'ia Pablias 'a to'ora'i mwani mou na'isi. 'Ia mo'osi 'a goro di'u 'ini'ameu, 'a wai'ameu 'ari ruma ana nameu awa beia suriai oru dangi. 8 'Ia mo'osi, amana 'a awa moi na'i be'a, 'a mata'i goni beiai daraniahu. 'Ia Pol 'a 'ariwou beia ma ha'arahesi 'ana. 'A dau wou beia ma goro'a aho'i. 9 Ma taraawa'a na'i 'ohasi, 'iraau hakoi sae ni marausi nara daoha, ra boi beia Pol ma ha'agorohiraau aho'i baaniai daoha. 10 'Iraaui sae ni marausi rau ha'ahou'ameu di'u marau hisungi'ameu 'ini'i mwane maho. Ma na'i 'oha nameu ha'aagau 'anai hano baaniraau na'i haka, rau 'a'auhi'ameu 'ini'i mwane mareho nameu 'irisi'i na'i hahano ameeu.
'Ia Pol 'A Hano Baaniai Molta 'Anai Rom
11 Meu awa suriai oru hura na'i maraui Molta mameugu ta'e na'i haka. Mana haka nameu ta'e eisi 'e haka na ohi na'i Molta na'i madoraa ni awarosi. Ni hakasi 'a boi baaniai Aleksandria na'i Ijip, mara aranununai 'iu hi'ona adaau na'i na'ona. 12 Meu ada ga'u na'i Sirakius mameu awa 'isi suriai oru dangi. 13 Naasi meu hano baaniai Sirakius mameu hano 'anai dora ra 'unua 'iniai Rejiam. Na'i nata dangi ma naasi ma ro'a'a hura'a mai, na'i ruanai dangi naasi nameu ada na'i Piutiolae. 14 Na'i 'isi meu heisadoi bei'i tara'i sae hinihini marau 'unua tana'ameu do mei awa ga'u beiraau. Meu awa 'isi ta'i sade mameugu taraawa'a hatare 'anai Rom. 15 Tara'i sae hinihini na'i Rom rau rongo tarohameeu ma tara'i nei rau boi heisadoi bei'ameu na'i maketi raha na'i Apias ma tara'i nei na'i dora ra 'unua 'iniai Oru Rumani Mahuara. Ma na'i 'oha 'ia Pol 'a re'iraau, 'a ha'a-'o'oriai 'adoma'ina ma ha'atee ha'agorohia God.
Ia Pol 'A Awa Na'i Rom
16 Na'i 'oha meu ada na'i Rom, ra ha'awatea Pol do 'ai awa na'i ruma haaria beiai sae hehei'oi na 'omesuria. 17 Na'i murinai oru dangi, 'ia Pol 'a soigoniraau tara'i saemaua adaa'i Jiu nara awa 'isi ma o'ani 'iniraau, “Mwani sae agu'i, 'inau ra ha'ahuniau 'inia do 'au here ha'a-ta'airaaui sae agaa'i ma do 'au horosi'i ringeringe adaa'i wauwa agaa'i. Maagu 'inau 'au ai'a. Naia na mahosi 'iraaui sae na'i Jerusalem raugu dauau 'inia marau taranga'iniau'a tanaraaui saemaua adaa'i Rom. 18 Me 'iraaui Rom rau wana riariaai taha ra ha'ahuniau 'ini'i marau raba ruhasiau aho'i, 'inia rau ai'a sadoia ta maho ta'aa nawai haua nau ga'i arari 'inia 'anai mae. 19 Magu 'iraaui saemaua agaa'i Jiu rau ai'a rabasia o'asi. Me suriai o'asi ana, naia naugu ha'angonia 'inia doni Mwaeraha ni Rom nai hiiriau. Ai'a do 'au raba ha'ahuniraaui sae agu'i na'i Israel 'inia ta maho. 20 Naia nau rabasia 'inia domoi boi mawai maania tana'amoui mahosi. Naia na hinihinia aguai sae na 'igaaui Israel gau hinihinia do'ai boi naragu ho'osiau 'inia 'ini'i arihau 'ini.” 21 Miraau saemaua adaa'i Jiu na'i Rom rau o'ani, “Ai'a ta maho ta'aa nameu rongoa 'ini'o ma'uasi do ta ai Jiu nai boi 'anai mamaani ha'ata'ai'o. Ma ai'a ta usu-usu ro'u 'ini'o baaniai Jiudea mei daua. 22 Ma'ata 'i'ameu meu raba rongo'i maho na'o hinihini'i. 'Inia 'i'ameu meu aidangisia do 'a ragoi sae suri'i mwani dora hako nara ha'atee ha'ata'aiai ruruha na'o awa na'ieisi.” 23 Naasi marau duruai madoraa naraigu boi beia Pol. Ma na'i dangisi, 'a ragoi sae nara taha beia na'i ruma na awa iei. Taraawa'a na'i haho'oa tari su'urahi, 'ia Pol 'a mamaani 'anai bonasia dorai hinihinia Jisas. 'A hadanga'inia tanaraaui heimarungi ana God ma ha'ata'ini'i ro'u tanaraaui dora ra hadanga'inia ieia Jisas na'i rima buka na usu'ia Moses ma suri'i usu-usu adaa'i Rarabea. 24 Tara'i nei 'iniraau ra hinihinia, ma'ata tara'i nei ra ai'a. 25 Marau taraawa'ai heita'ia haariraau. Ma na'i na'ona maraugu haihanori, 'ia Pol 'a hauai hadahada ha'ahako ana tanaraau, 'a o'ani, “Maho na 'unua i Hi'ona Maea tanaa Aisaea 'anai 'unua tanaraaui wauwa agaa'i ra ha'a-momori di'u. 'A o'ani 'inia Aisaea, 26 ‘'Oi 'ari beiraaui sae ma'oi 'unua tanaraau o'ani. Rei'uaa moi bahurongo mamoi bahurongo, mamou bwa'i aidangisi'i maho moi rongo'i. Mamoi wana mamoi wana, mamou bwa'i wana 'irara'i maho mou wanasi'i. 27 Suria 'iraaui sae 'isi, na 'ado'adodaa'i ra baabau mana karingadaa'i ra ai'a raba rongo'i ta maho mana maadaa'i ra kuruha'ini'i. 'Onaa nara ga'i bwa'i o'asi, rau ga'i 'ome 'irara'i maho rau re'i'i 'ini'i maadaa'i, marau ga'i 'adoma'i tarihadi maho rau rongo'i 'ini'i karingadaa'i, mana 'adoma'idaa'i 'a ga'i aidangisi'i, marau ga'i rihota'i mai tanaau mawai ha'agorohiraau aho'i.’ ” 28 Magu o'ani a Pol, “Moi aidangisia do taroha goro 'anai tahi tarau beia God 'ai 'ari ro'u tanaraaui nei ra ai'a Jiu, miraau rai hinihinia.” 29 'Oha 'ia Pol 'agu ha'atee o'asi, 'iraaui Jiu raugu hano marau hauai kae heita'ia haariraau. 30 'Ia Pol 'a awa na'i 'isi suriai rua harisi na'i ruma ra hohoria ma ha'amaotoraaui nei ra bwabwabwahe mai beia. 31 'Iia ai'a mamaa'u 'anai hadanga'inia tanaraaui Taroha Goro 'abaiai heimarungi ana God ma ha'ausuriraau ro'u 'inia Araha aga Jisas Kraest. Ai'a ta ta'i sae nai ha'abwarasia.
Ha'atee Ha'agorohi Ana Pol
1 'Inaua Pol, sae tatau'aro ana Jisas Kraest, nau hauai usu-usuni. 'Ia God 'a sigihiau 'anai ha'i Ha'ataari, ma ha'ataariau hura'a 'anai taroha'iniai Taroha Goro. 2 Mana Taroha Gorosi naasi Taroha Goro narau bwane ha'atee duruduru mau mai 'inia na'i 'ohabwani narau ha'ateenga'inia i rarabea na'i Usu-usu Maea. 3-4 Ni Taroha Goro naasi 'e Taroha Goro 'inia Araha aga Jisas Kraest, i garena God na huta mai 'onaai inoni na'i burungana Mwaeraha Deved. Ma 'anai ha'ata'inia do 'iia 'e garena God ha'a-momori, 'ia God 'a ha'a-suruta'ea aho'i baaniai mae 'iniai mena 'anai Hi'ona Maea na wetewete. 5 Tarana 'inia Kraest, naasi na 'ia God nagu goro 'iniau ma soiau 'inia dowai ha'i Ha'ataari 'anai heitaroha'i tanaraaui sae suri 'ado marau, marai hinihinia mana araisuria marai ha'aasaai atana. 6 'I'amou sae hinihini na'i Rom, 'ia God 'a sigihi'amou ro'u 'anai ha'i sae ana'ia Jisas Kraest. 7 Hoita, i usu-usuni 'au haua tana'amou hakoi sae hinihini mou awa na'i Rom. 'Ia God 'a huunai ta'ahi'amou ma 'ome sigihi'amou mamoi ha'i huudi sae ana'i. 'Au ha'arahesi mia God i Amaga, mia Araha aga, 'ia Jisas Kraest, rarui ha'agorohi'amou mararui ha'a-awa ha'agorohi'amou.
'Ia Pol 'A Raba Gaariri Na'i Rom
8 Tahamorana, 'au raba ha'arangasia ga'u tana'amou do atamoou 'a taro 'ari suriai mwane dora na'i marewana 'iniai ha'i sae hinihini amoou. Naasi 'au ha'atee ha'agorohia God 'iniai 'adonai nei 'ini'amou na'i atana Jisas Kraest. 9 'Inau 'au tau'aro mangudi tanaa God 'anai taroha'iniai Taroha Goro 'abaiai Garena. Mia God naasi 'a 'iraraa do 'ado 'oha nau ha'arahesi 'au 'adoma'ini'amou tarau suri'i ha'arahesi agu'i. 10 Ta'i maho nau ha'arahesi waiori 'inia naani, do 'ia God 'ai wateau 'anai 'ari wou gaariri'amou. 11 'Au kaeni 'irisia dowai ada bei'amou neina wai maani'i tara'i mamaani 'inia God tana'amou 'anai ha'arahaa hanehanea ara'a i hinihinimoou. 12 'Inau 'irisia di'u do suri'i hinihinigaa'i 'inau wai 'a'auhi'amou mi'amou moi 'a'auhiau o'asi ro'u. 13 Arai do'ora mana asigu'i, 'au rabasia domoi 'iraraa do ra rago i 'oha nau 'adoma'inia dowai gaariri bei'amou, ma 'au bwara moe'a mau tari 'ohani. 'Au raba 'ari wou bei'amou neina wai heitaroha'i tanaraaui sae 'isi marai hinihini 'onaai haua agua ro'u suri'i tara'i 'omaa adaa'i nei ra ai'a Jiu 'onaaimousi. 14 'Ia God 'a nugaa tanaau i tau'arosi, ma naasi 'au 'adoma'i wetewete dowai taroha'inia ma'ata i Taroha Goro tanaraau hakoi mwane noni. Wai heitaroha'i tanaraaui nei ra maramara Grik miraaui nei ra ai'a maramara Grik, mawai heitaroha'i ro'u tanaraaui nei ra skuru goro miraaui nei rau ai'a. 15 Tarana naasi nau 'adoma'i raorao 'inia 'anai ada bei'amou na'i Rom neina wai taroha'inia ro'u i Taroha Goro tana'amou. 16 'Inau 'au ai'a arunga ninima 'anai taroha'iniai Taroha Goro. 'Inia naasi'a i ta'i herehere wetewete na 'ia God 'a haua 'anai ruhasiraaui nei ra hinihini. I Taroha naasi 'a ataha ga'u bei'ameu Jiu maagu taha wou bei'amou. 17 I Taroha Gorosi 'a ha'ata'inia tanagiai here na 'ia God na haua 'anai ha'aodoodoraaui noni na'i maana. I hereheresi 'a taraawa'a beiai hinihini ma ha'ahako beiai hinihini 'onaai ha'arangasia ada na'i Usu-usu Maea o'ani, “'Iraaui nei narau odo-odo na'i maana God suria rau hinihinia, rai to'oraa i huunai tahi.”
'Ia God 'A Taesu'a 'Adaaui Sae Ora-ora'a
18 Mia God ara'ai aro 'a ha'ata'iniai taesu'a ana 'adaaui inoni oraora 'a mana inoni ta'a'i narau ha'a-bwarasiraau haariraau baaniai huunai ha'ausuringa'i 'inia God. 19 'A ga'i mwada'u tanaraau 'anai 'irara'i tara'i mareho 'inia God, 'nia 'ia God 'a bwane ha'ata'inia haaria tanaraau. 20 Taraawa'ana mau mai 'iraaui inoni rau 'omesiai aro mana ano mana ngarutanai mareho na'i raroda na 'ia God na ha'apwa'ara'i. I mena mana barongana God nagau bwa'i matai 'omesia, ra ha'ata'i hako suri'i mwane mareho na ha'apwa'ara'i. Naasi 'a bwa'i sae nai pwari'i do ai'a 'iraraa God. 21 Ha'amomori, rau 'iraraa God maraugu ai'a ha'arahesia ma'ua ha'atee ha'agorohia 'ini'i bane na haa'i tanaraau. Rau hau'i mwane 'adoma'i to'obweubweu'a 'inia God. Naasi ra kuhi wou i 'adoma'idaa'i marau bwara'a i aidangisiai taha na 'ia God 'a rabasia dorai aidangisia. 22 Rau 'unua dorau madoma maraugu bweu. 23 Rau nugasiai huunai God na hauasa ma awa tarau maraugu ha'arahesi'i moi mareho narau aranunudi 'ini'i sae nara matai mae moi. Rau ha'arahesi'i ro'u mareho narau aranunudi 'ini'i manu mana mwaa mana taraani mwamwaa ro'u moi. 24 Naasi 'ia God 'a nugasiraau ma dorai ha'isuri'i 'ado'adodaa'i. Mana 'adoma'idaa'i naasi 'anai hau'i mareho nara ha'aninimai inoni, mana hau'i mwane here wawaasua'a moi 'ini'i abedaa'i hairiu. 25 Rau 'ita'i mareho nara ha'a-momori 'inia God maraugu hinihini'i mareho ra pwari'i moi. Mara ha'arahesi'i mana araisuri'i mareho na 'ia God ro'u moi na ha'apwa'ara'i. Rau ai'a ha'arahesiai huunai God na ha'apwa'ara'i mwane mareho 'isi, na 'iia naasi na ta'isada 'anai ha'aasaa tarau. Amen. 26 Na tarana naasi na 'ia God nagu taarai nugasiraau 'inia dorai suri'i moi hei'irisidaa'i nara ha'aninimai abe. 'Iraaui urao ra ai'a raba 'ari bei'i saemwane, rau raba 'ari moi bei'i urao. 27 'Iraaui mwane rau o'asi ro'u, ra ai'a raba 'ari bei'i urao, ra 'adoma'i sisiwa moi 'iniraaui saemwane. Rau hau'i mareho ha'aninimai noni beiai nata saemwane. Ni ha'a-mama'ai na to'iraausi, naasi heitahari na arariraau 'ada'i here taritari'a narau haa'i. 28 Na'i 'oha na 'ia God 'a 'iraraa do rau ai'a 'adoma'i ororiu 'anai aidangisia, 'iia 'a nugasiraau'a. Naasi ni 'adoma'idaa'i ra honu 'iniai ta'aa marau haa'i mareho nara ai'a ta'isada 'anai haa'i. 29 Na tahingadaa'i ra honu 'ini'i ora-ora'a mana mwani maho ta'a'i. Rau hairaurau, rau haa'i here ra arunga ta'a'i 'ini'i nata sae, rau hai'ubwani, rau heingahu, rau awa heheita'ia'a, rau pwapwaari'i, rau ha'ata'airaau hairiu, rau hadanga'iniai nata abe, 30 rau mamaani ha'ata'aiai nata sae, rau ha'imae beia God, rau ai'a to'oraai ha'ahou, rau ha'a-ororiuraau haariraau di'uraaui nata sae, rau ha'a-ta'eta'eraau haariraau, rau haa'i herehere haoru 'anai haa'i here ta'aa, rau ai'a raba rongo suriraaui amadaa'i mana inadaa'i, 31 rau haa'i here nara 'ome to'obweubweu'a, rau hau'i duruduru maraugu ai'a ha'isuri'i, rau ai'a ta'ahiai nata sae mana 'a'auhia ro'u. 32 Rei'uaa narau aidangisia moi doni heitahari na 'ia God na nugaa nadaa'i sae o'asi, naasi mae tarau, miraau ai'a nugasi'i herengada nara ai'a goro, mara ha'atee ha'a-ta'eta'eraaui sae nara haa'i mareho 'isi.
Hihiiri Ana God 'A Odo-odo Tanaraau Hakoi Inoni
1 Gasi tara'i nei 'ini'amou mou 'adoma'inia do 'iraaui nei nara haa'i ora-ora'a 'isi rau ta'aa di'u mara ga'i ha'a-mama'airaau. Ma'ata 'i'amou mou ta'aa o'asi ro'u ma bwara tana'amou 'anai tohe 'inia. 'Oha namou hiiriai nata nei 'ini'i ora-ora'a na haa'i, na hihiiri namou hauasi mou haua ro'u moi tana'amou haari'amou. 'Inia 'imoou mou haa'i ro'u i ora-ora'a namou hiiria 'ini'isi. 2 Gau 'iraraa do suria 'ia God 'e God 'anai hihiiri odo-odo, 'iia 'ai ha'a-mama'airaaui nei narau hau'i taritari'a nara tari o'asi. 3 'A 'ua? Na'i 'oha na 'ia God 'a ha'a-mama'airaaui haru nei 'ini'i taritari'a o'asi nara haa'i, mou 'adoma'inia do 'a bwa'i ha'a-mama'ai'amou na'i 'oha namou hau'i ro'u i taritari'a nara tari o'asi? 4 'Ia God 'a goro 'ini'amou ma 'abenga'i mamasi'amou domoi orisi magu mou 'adoma'i mara maho haaria moi 'iniai goro na haa tana'amou. 'A 'ua? Mou 'iraraai taranai taha na 'ia God na taarai goro 'ini'amou 'inia? 'Inia 'a 'irisia domoi rihosi baani'i ora-ora'a amoo'i! 5 Ma'ata 'i'amou mou rongoasa mamougu ai'a raba rihosi. Naasi, na'i here namou hauasi, mou ha'araharahaa ara'a tana'amou haari'amou i ha'a-mama'ai 'anai madoraa na 'ia God 'ai ha'ata'iniai taesu'a ana. Na'i madoraasi 'iraaui mwane inoni raigui aidangisiai hihiiri odo-odo na 'ia God nai haa tanaraau hakoi mwane inoni. 6 'Iia 'ai taharigiai 'adonai inoni suriai taha gau haa'i. 7 'Ai hauai tahi tarau tanaraaui nei ra ura wetewete 'anai hauai taha na odoodo. Ra awa odo-odo o'asi suria ra rabasia do'ia God 'ai ha'a-ororiuraau maai ha'atee ha'agorohiraau maai haua tanaraaui tahitahi nai awa tarau. 8 Miraaui nei narau 'adoma'iniraau moi haraariraau, marau 'itaai taha na odo-odo 'anai hauai taha na taritari'a, 'ia God 'ai ha'adiohiai taesu'a mana ha'a-mama'ai ana hungadaau. 9 'Iia 'ai haa'i mwane mareho ta'a'i mana rongomaata'i tanaraaui sae ta'a'i, rei'uaa i'oe 'e ai Jiu ma'ua ai'a. 10 Miraaui nei ra haa'i here odo-odo, 'ia God 'ai ha'a-ororiuraau ma'ai ha'atee ha'agorohiraau ma'ai ha'a-awahiraau goro. 'Ia God 'ai haua o'asi tana'ameui Jiu ma ro'u tana'amou ro'u i nei mou ai'a Jiu. 11 'Inia na'i maana God, gau ta'isada hako. 12 'Irai nei ra ai'a Jiu, 'ia God ai'a hauai Ha'atora tanaraau. Ma rei'uaa na o'asi, 'ia God 'ai ha'a-taariraaui nei nara ora-ora'a na'i dora ni rongomaata'i. Ma'ai hiiriraau ro'u i Jiu 'ini'i ora-ora'a adaa'i ma'ai hiiriraau suriai Ha'atora. 13 Na inoni 'a odo-odo na'i maana God na'i 'oha na ha'isuria hako i taha na Ha'atora na 'unua. Ai'a do 'iraraa ana i Ha'atora na odo-odo 'inia na'i maana God. 14 'Irai nei ra ai'a Jiu ra ai'a haua tanaraau i Ha'atora 'anai awasuria. Rei'uaa na o'asi, tara'i nei 'iniraau ra matai ha'isuria moi taha na 'unua. Naasi 'a ha'ata'inia do ra aidangisia i goro mana ta'aa rei'uaa nara ai'a haua tanaraaui Ha'atora. 15 'A ha'ata'inia do Ha'atora ra awa na'i tahingadaa'i. Ma na'i 'adoma'idaa'i ro'u, rau matai hiiria 'onaa maho rau haua 'a odo-odo ma'ua 'a taritari'a. 16 'Inau 'au bwane ha'arangasia tanaraaui sae na'i 'oha nau taroha'inia tanaraaui Taroha Goro do'ia God 'ai ha'a-mama'airaaui nei oraora 'a. 'Ai haua na'i madoraa nai haua tanaa Jisas Kraest i mena 'anai hiiriraaui sae 'ini'i taha rau haa'i mana mareho ta'a'i nara awa bainihu suri'i tahingadaa'i.
'Iraaui Jiu Mana Ha'atora
17 'Io. 'I'amoui ai Jiu, mou 'u'uriai Ha'atora do naasi mareho na ha'ahagu'amou beia God. Mou ha'aba'o do mou aidangisia goroa God. 18 'I'amou mou 'unua domou aidangisiai hei'irisina mamou aidangisia i goro mana ta'aa suria 'i'amou nara ha'ausuri'amou 'iniai Ha'atora. 19 Mou 'adoma'inia do 'i'amou naasi namoi na'otaradaaui nei narau ai'a 'iraraa God, ma mou 'onaai marewa tanaraaui nei ra awa na'i kuhi. 20 Mou 'adoma'inia do 'i'amou naasi namoi ha'ausuriraaui nei ra ai'a aidangisia God, miraaui nei nara ai'a aidangisi'i mwani maho 'onaai gare. 'Inia mou 'adoma'inia dona mwane aidangi mana taha na ha'a-momori ra boi baaniai Ha'atora namou to'oraasi. 21 Hoita. 'Onaa namou ha'ausuriraaui noni o'asi, 'a 'ua namou ai'a ha'isuri'i taha namou ha'ausuriraau 'ini'i? Mou 'unua do 'a ta'aa i beri. Ma 'ua? 'I'amou mou ai'a beriberi? 22 Mou 'unua tanaraaui noni ha'iwai dorai abui taritari'a beia ta nei. Ma 'ua? 'I'amou mou ai'a taritari'a baani'i urao amoo'i? Mou 'unua domou 'ita'i hi'ona nara aranunudi. Mi'amou mou 'ari beri moi suri'i ruma maea adaa'i sae ahurodo na araaranunu 'isi ra awa suri'i! 23 Mou wa'ewa'e 'iniai Ha'atora mamougu ha'aninimaia God na'i 'oha namou ai'a araisuria. 24 To'oana na Usu-usu Maea 'a ha'arangasia o'ani, “'I'amoui Jiu, 'iraaui nei ra ai'a Jiu rau taarai ha'atee ha'ata'aia God 'iniai haa'i amoo'i here nara ai'a odo-odo.” 25 I aha ha'ara 'a ha'ata'inia do 'igaaui Jiu ra'i inoni ana'ia God. 'Onaa 'o ha'isuriai Ha'atora, ni aha ha'ara 'e mareho goro na matai 'a'auhi'o. Me 'onaa 'o ai'a ha'isuria, 'o ai'a he'ete'i baaniraaui nei narau ai'a dauai ringei aha ha'ara. 26 'Onaa 'iraaui nei ra ai'a dauai aha ha'ara ra ha'isuriai Ha'atora, 'ia God 'ai 'unua do 'iraau ra'i inoni ana'i ro'u 'onaairaaui nei rau dauai ringei aha ha'ara. 27 Naasi, ni tahingadaa'i nei ra ha'isuriai Ha'atora maraugu ai'a dauai ringei aha ha'ara, ra ha'ata'inia do 'ia God 'ai ha'a-mama'ai'amou. 'Inia 'i'amou namou dauai aha ha'ara mara haua tana'amoui Ha'atora, mamougu ai'a araisuria. 28 Ai'a do awa amua 'onaai ai Jiu ma'o dauai aha ha'ara na'o ha'i huunai saeni Jiu 'inia. 29 'Anai ha'i huunai saeni Jiu na'i maana God, ni tahingamu nai orisi beiai hei'a'auhi anai Hi'ona Maea. Ma naia ro'u naasi huunai here 'anai ha'i noni ana'ia God, ai'a aha ha'ara nara haua moi 'anai abe hasi'o. 'Iraau sae na tahingadaa'i ra orisi o'asi, ra 'irisia do 'ia God naasi nai ha'atee ha'agorohiraau; ai'a 'iraaui sae.
'Ia God 'A Ha'amomori Tarau Suri'i Duruduru Ana'i
1 Hoita naasi, 'e taha na goro 'iniai ha'i saeni Jiu? Ma 'e taha na goro 'iniai aha ha'ara? 2 Ra'i mwane maho na goro 'iniai ha'i saeni Jiu. 'Etana, 'ia God 'a hau'i ha'atee ana'i tanaraaui Jiu. 3 'A ha'a-momori do 'iraaui Jiu rau duruduru 'inia dorai araisuri'i ha'atee ana'i magu tara'i nei ra ai'a. Ma 'ua? Ni o'asi anasi 'ia God 'agu bwa'i haua'a i taha na duruduru 'inia? 4 Ai'a do 'a o'asi! 'Ia God 'a ha'a-momori tarau suri'i duruduru ana'i rei'uaa na inoni hako ra pwapwaari'i. I Usu-usu Maea 'a ha'ateenga'inia God o'ani, “I ha'atee amu'i, rai aidangisia dora ha'a-momori. Ma 'onaa rai ha'ahuni'o 'inia ta maho, 'oi ha'ata'inia goro hura'a do 'a pwari'i i mareho nara ha'ahuni'o 'inia.” 5 Gasi tara'i nei 'ini'amou rai taraa to'o ha'atee o'ani, “Na'i 'oha 'igaaui Jiu gau hau'i mareho ta'a'i, 'a ha'ata'inia goro hura'a do 'ia God 'a odo-odo. Naasi, 'ia God 'a taritari'a na'i 'oha na ha'a-mama'aigaau 'ini'i ora-ora'a agaa'i!” 6 Minau wai o'ani, “Ai'a o'asi! 'Onaa na bwa'i ha'a-mama'aigaaui Jiu, ma 'ai he'ua na 'ia God 'aigui arari 'anai hiiriraaui noni nai marewana?” 7 Gasi tara'i nei 'ini'amou rai taraa to'o ha'atee o'ani ro'u, “Na pwari'i gau haa'i 'a ha'ata'inia goro tanaraaui sae do 'ia God 'a ha'a-momori tarau miraaui sae 'isi raigui ha'atee ha'aasaa God 'inia. Naasi 'a ai'a odo-odo do 'ia God 'aigu hiiri ha'a-mama'aigaau ro'u 'ini'i ora-ora'a agaa'i, 'inia 'e mareho goro na hura'a mai baani'i pwari'i na gau haa'i!” 8 'Onaa 'o 'adoma'i o'asi, gasi 'oi taraa to'o ha'atee o'ani ro'u, “Gai haa'i here ta'a'i neina maho goro 'ai hura'a mai.” Tara'i sae ra subuniau do 'inau 'au ha'ausuriraaui sae o'asi. 'A odo-odo do 'ia God 'ai ha'a-mama'airaau.
Mwani Inoni Hako Ra Ora-ora'a
9 'A 'ua? 'Igaaui Jiu gau goro baaniraaui nei nara ai'a Jiu? Ai'a do 'a o'asi! 'Onaai bwane 'unua agua, gasi i'oe 'e ai Jiu ma'ua ai'a, 'igaau hako gau awa na'i bahainai mena anai ora-ora'a. 10 'Onaai ha'arangasia ada o'ani na'i Usuusu Maea, “Ai'a ta sae nai odo-odo. Ai'a! Ai'a ta ta'i sae! 11 Ai'a ta ta'i sae nai huunai aidangisia God, ma'ua bonasiai aidangisia God. 12 'Iraau hakoi sae ra murisia God. Ra ha'i sae ta'a'i. Ai'a do ta ta'i 'iniraau na do'ai haua ta maho nai goro. Ai'a! Ai'a ta'i nei. 13 Maho ra 'unu'i ra ta'a'i di'u 'onaai si'ini ta'a'i nara haa'i sae mae nara ai'a ahuni'i. Mana mamaani adaa'i, ra pwari'i hari'ete. Ha'atee adaa'i ra matai ha'a-ta'airaaui sae, 'inia ra 'onaai maho haha'amaesi nara awa suri'i ngoodi mwaa ta'a'i. 14 Na ngoodaa'i ra honu 'ini'i hei'isi'isi, mana ha'atee 'anai ha'ata'aiai nata sae. 15 Rau raurau di'u 'anai ha'amaesi'i sae. 16 Ta dora rai 'ariei rai ha'a-ta'airaaui sae, ma'ua ha'a-arungata'airaau. 17 Rau ai'a 'iraraai here 'anai awa goro beiraaui sae. 18 Rau ai'a ginata'inia God, ma'uasi ha'ahoua.” 19 Gau 'iraraa do mwane maho nara awa na'i Ha'atora, ra usu'i tanaraaui nei ra awa na'i bahainai Ha'atora. Naia na odo-odo 'inia do'ia God 'ai hiiriraau hakoi mwane sae na'i marewana ma bwara do ta sae 'ai 'unua do 'iia 'a ai'a ta'aa. 20 'Inia 'a bwa'i sae nai odo-odo na'i maana God do 'iniai suria ana i ha'ausuringa'i 'anai Ha'atora. 'Ia God 'a hauai Ha'atora 'anai ha'a- 'ome 'iraraai sae 'ini'i ora-ora'a ana'i.
Herehere Na Haua God 'Anai Ha'a-odoodoai Sae
21 Mana'i 'ohani 'ia God 'a ha'ata'iniai nata herehere 'anai ha'a-odoodoai sae na'i maana. Ai'a 'iniai suria ana i Ha'atora, ma'ata 'e herehere nara bwani ha'arangasia mau mai na'i Usu-usu Maea. 22 'Ia God 'a ha'a-odoodogia na'i maana na'i 'oha gau hinihinia do'ia Jisas Kraest 'a to'o mena 'anai ruhasi'i ora-ora'a agaa'i baanigia. Namoiwou ta sae nai matai hinihinia Jisas, 'inia 'igaau gau ta'isada hako na'i maana God. 23 'Iraau hakoi mwane inoni ra ora-ora'a mana barongadaa'i ra ai'a gere gaarangi tari beiai barongana God na hauasa. 24 Rei'uaa na o'asi, suriai goro na haua God 'inigia na 'onaai bane, 'a 'unua dogau odo-odo na'i maana, 'inia Jisas Kraest na ruhasigaau baaniai ora-ora'a. 25-26 Mia God 'a ha'ataaria Jisas 'anai mae 'inigia neina 'ia God 'ai matai 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a agaa'i. 'Ia God 'a ha'a-odoodogia na'i maana na'i 'oha gau hinihinia do'ia Jisas 'a ha'aaheai 'abuna, ma wateai tahingana 'inigia. Na'i 'oha i na'o, 'ia God 'a ahumaratanoa beiraaui sae ma ai'a ha'a-mama'airaau 'ini'i ora-ora'a adaa'i. Mana'i 'ohani 'a 'onaa do'ia God 'a ha'a-mama'aia Jisas Kraest 'ini'i ora-ora'a agaa'i. 'Ia God 'a haua o'asi 'anai ha'ata'inia doni hihiiri na haua 'a odo-odo hako ma ro'u 'anai ha'a-odoodogia na'i maana 'iniai hinihinia agaaua Jisas. 27 Naasi 'e taha nagai matai ha'aba'o 'inia? 'A bwa'i ta maho! 'Inia 'ia God 'a ai'a ha'atahigia baaniai ora-ora'a do 'iniai suria agaaui Ha'atora, me 'iniai hinihinia agaaua Jisas Kraest. 28 Naia na hinihini nagau odo-odo 'inia na'i maana God, ai'a do 'iniai suria agaaui Ha'atora. 29 'A 'ua? 'Ia God 'e God ameeu moi Jiu ma'ua 'e God agaau hako? 'Iia 'e God agaau hako, 30 'inia 'e ta'i God moi na awa. 'A to'oraa moi ta'i herehere na'oi matai odo-odo 'inia na'i maana, naasi hinihini, rei'uaa na i'oe 'e ai Jiu ma'ua ai'a. 31 'A 'ua? 'Iniai 'unua agaau doni hinihini moi na ha'atahigaau, gaugu bwa'i rabasia'a i Ha'atora? 'Abwa'i! Gai ha'ahouai Ha'atora 'inia 'i Ha'atora 'a ororiu mau.
'Ia Ebraham 'A Hinihinia God
1 Ma naasi gai 'adoma'i surisuria Ebraham, i wauwa ameeui Jiu. 'A he'ua i herehere nagu odo-odo 'inia na'i maana God? 2 'Onaa ni here goro na haa'i naasi na odo-odo 'inia na'i maana God, me 'iia 'a to'o marehota 'anai ha'a-ta'eta'ea haaria 'inia. Ma'ata 'ia God 'a ga'i bwa'i matai ha'a-ta'eta'ea 'inia. 3 'Inia ni Usu-usu Maea 'a 'unua o'ani, “'Ia Ebraham 'a hinihinia God. Naasi suriai hinihinina 'iia 'a odo-odo na'i maana.” 4 I ha'a nara horia 'iniai sae na tagora, ai'a ha'a narai hisu pwaranga 'inia, ma'ata 'e ha'a nara taharia 'inia 'iniai tagora na haa. 5 Ma na'i beia God, 'a ai'a haua o'asi tanagaaui sae ora-ora'a. 'Inia ai'a do 'iniai tatau'aro goro agaa'i nagu 'unua 'inia God dogau odo-odo na'i maana, me 'iniai hinihinigaau beia. 'Inia 'ia naasi a mo'o na matai ha'a-odoodoai sae ora-ora'a. 6 'Ia Deved 'a ha'arangasia na'i Usu-usu Maea do'ia God 'a ha'awa 'ewa'eraaui nei ra odo-odo na'i maana, rei'uaa narau ai'a haa'i mwane tatau'aro goro 'anai ha'a-wa'ewa'ea God 'ini'i. 'Ia Deved 'a o'ani, 7 “Wa'ewa'e tanaraaui nei na 'ia God 'a 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a adaa'i, ma kaku'a'i mareho taritari'a narau haa'i. 8 Ha'amomori! Wa'ewa'e di'u tanaa mo'o na 'ia God 'agu ai'a 'adoma'ini'i'a aho'i ora-ora'a ana'i.” 9 Ma 'ua? Ni wa'ewa'e na 'ia Deved 'a hadanga'iniasi ra haua moi tanaraaui Jiu? Ai'a! Ni wa'ewa'esi tanaraau ro'u i nei ra ai'a Jiu. Gai 'adoma'i surisuria ro'u mau i dorai Usu-usu Maea ani na ha'arangasia do 'ia Ebraham 'a odoodo na'i maana God 'iniai hinihinia ana God. 10 Na'i 'oha he'ua na 'ia God 'a ha'arangasia do'ia Ebraham 'a odo-odo na'i maana? Na'i na'o magu dauai aha ha'ara ma'ua na'i muri? Mau na'i na'o, ai'a na'i muri. 11 Ni aha ha'ara nagu daua na'i murisi, 'e ha'ara moi 'anai ha'ata'inia do 'iia 'a odoodo na'i maana God 'iniai hinihinia ana 'oha na ai'a aha ha'ara mau. Naasi 'ia Ebraham 'a ga'i 'onaa do'e ama ma'ua na'otara adaau hakoi nei ra ai'a dauai aha ha'ara nara hinihinia God neina rai odo-odo na'i maana. 12 Ma'e amadaau ro'u i Jiu nara dauai aha ha'ara. Ai'a do 'iia 'e amadaau 'inia moi daua adaaui aha ha'ara, me 'iniai hinihinia adaaua God 'onaaia Ebraham na bwani hinihini magu tano'i dauai aha ha'ara.
Ni Duruduru Ana God 'Ai 'Ari Tanaraau Hakoi Nei Nara Hinihini
13 'Oha 'ia God 'a duruduru tanaa Ebraham 'anai hauai marewana hako tanaraaui warowarona'i, i durudurusi ra ai'a haua tanaa Ebraham do 'iniai ha'isuria ana i Ha'atora me 'iniai odo-odo ana na'i maana God suriai hinihinina. 14 Do 'onaa na inoni 'a dauai taha na 'ia God na duruduru 'inia suriai ha'isuria ana i Ha'atora, naasi 'a ha'ata'inia do hinihini 'e maho haaria moi, mana duruduru ana God 'a ai'a ororiu. 15 Ni Ha'atora 'a bwa'i waa mai tanagia i taha na 'ia God na duruduru 'inia. Me 'a matai haua moi ha'amama 'ai tanaraaui nei narau horosia. 'Onaa na ha'atora 'a ga'i bwa'i awa, 'a bwa'i sae nai horosia ta ha'atora. 16 Naasi na hinihinina moi noni na matai daua 'inia i taha na 'ia God na duruduru 'inia. 'A o'asi, neina 'ai hisungigaau kongari moi 'iniai taha na duruduru 'inia. I durudurusi 'iaadaau hako i warowarona'i a Ebraham. Ai'a do 'iaadaau moi warowarona'i a Ebraham nara awa suri'i Ringe ana'ia Moses. 'Iaadaau ro'u i nei narau ai'a awa na'i bahaidi ringe 'isi maraugu hinihini 'onaaia Ebraham. 'Inia 'ia Ebraham 'e wauwa agaau hako. 17 Naasi 'ado'ado 'anai taha na Usu-usu Maea na 'unua na'i 'oha na 'ia God 'a o'ani 'inia, “'Inau wai hau'o 'anai amadaau i mwane burunga hako na'i marewana.” Naasi 'ia God 'a ha'a-'o'oriai duruduru ana, 'inia Ebraham 'a hinihinia God na ha'asuruta 'era i nei ra mae, ma matai ha'apwa'ara'i mareho ra ai'a awa ga'u. 18 Na'i 'oha na 'ia God 'a duruduru tanaa Ebraham do'ai ha'i ama tanaraau hakoi mwane burunga, 'ia Ebraham 'a hinihinia. Naasi magu o'ani ro'u 'inia Ebraham, “Na warowaromu'i rai rago 'onaai'i hee'u.” Rei'uaa na 'ome 'onaa do 'abwa'i to'o i durudurusi, 'ia Ebraham 'a 'u'uria God do mareho 'isi rai to'o'a ma'ata. 19 Hinihinina Ebraham ai'a maemae'a rei'uaa na harisina 'a gaarangi tari'a i ta'i 'arangi, ma rei'uaa nagu ai'a 'ome arari'a do 'aigu matai haua'a ta gare, mana urao ana 'ia Sera 'a 'amara. 20 'Iia ai'a 'adoma'i heiruarua'a moe'a 'iniai duruduru na haua God tanaa. Ma'ata, na hinihinina 'a raha hanehane ara'a ma ha'atee ha'aasaa God 'iniai duruduru ana. 21 'Inia 'ia Ebraham 'a huunai 'iraraa goro do'ia God 'ai ha'ato'oa ma'ata i durudurusi. 22 Naia naragu usua 'inia na'i Usu-usu Maea do 'iia 'a odo-odo na'i maana God. 23 Hoita, mana mareho nara usuasi, ai'a do 'anai 'a'auhia moia Ebraham, 24 me 'anai 'a'auhigaau ro'u. Ra usua 'anai ha'a-aidangisigaau do 'igaau hakoi nei nagau hinihinia God na ha'a-suruta'ea Araha aga Jisas baaniai mae, gai odo-odo ro'u na'i maana. 25 'Ia God 'a ha'awatea Jisas 'anai mae 'ini'i oraora 'a agaa'i ma ha'a-suruta'ea baaniai mae 'anai ha'a-odoodogia na'i maana.
Hinihini 'A Haua Tanagiai Wa'ewa'e
1 Hoita naasi, 'iniai odo-odo agaau na'i maana God 'iniai hinihinia agaau, na'i 'ohani gau hagu goro beia 'iniai maho na 'ia Araha aga Jisas Kraest na haua 'inigia. 2 Ma suriai hinihinia agaaua Kraest, gau aidangisia'a i goro ana God 'inigia nagau daua na'i 'ohanisi. Magau wa'ewa'e 'iniai 'adoma'i heitotori nagau haua 'anai awa beia God na'i rarahana ta'oha. 3 Gau wa'ewa'e ro'u 'ini'i mwane mareho ha'abooboo abe mana rongomaata'i nagau siri suri'i, 'inia baani'i mareho 'isi gau to'oraai ahumaratanoa. 4 Mana to'oraa agaaui ahumaratanoa na 'ia God naigu ahugoro 'inia 'inigia. Mana'i 'oha 'ia God 'a ahugoro 'inigia, gau to'oraai 'adoma'i heitotori 'ini'i mareho nai haa'i tanagia. 5 Ma na'i 'oha nagau to'oraai 'adoma'i heitotori, gau bwa'i totori pwaranga. 'Inia 'a bwane ha'ata'inia goro i heita'ahi ana tanagia 'oha na ha'ataaria mai Hi'ona Maea 'anai ha'ahonusigia 'iniai heita'ahi ana. 6 Mau na'i 'oha gau ora-ora'a magau ha-ha'aroha'a na 'ia God 'a ha'ataaria maia Kraest na'i madoraa na sigihia 'anai mae 'inigia. 7 'E mareho na bwara naasi do ta sae nai mae 'inia ta sae odo-odo, gasi 'ai matai mae moi 'inia ta sae nai huunai odo-odo. 8 Ma'ata 'ia God 'a ha'ata'inia tanagiai heita'ahi ana na raha. 'A ha'ataariai garena na mae 'inigiai inoni ora-ora'a. 9 Ma suriai ha'a-odoodogaau ana Kraest na'i maana God 'iniai ahe na haai 'abuna, 'agu ai'a 'ome bwara'a do 'iia 'ai ha'a-dadara'agaau baaniai ha'amama 'ai ana God. 10 Na'i na'o, 'oha 'ia Kraest ai'a boi mau, 'igaau gau 'onaai maerongana'ia God. Mia God 'a ha'a-hagugonigaau beia haaria 'iniai mae na haua i garena. Ma naasi, 'ia Kraest 'ai ha'a-dadara'agaau ma'ata'a baaniai ha'a-mama'ai 'iniai tahi aho'i ana. 11 Naasi gai wa'ewa'e, ai'a do 'ini'i moi mareho 'isi, ma ro'u do 'ia God 'a ha'ataaria mai Araha aga Jisas Kraest 'anai ha'a-hagugonigaau beia God.
'Ia Adam Mia Kraest
12 I ora-ora'a 'a sirimai na'i marewana suriai here ta'aa na haua Adam. Mana'i ora-ora'a naasi na sirimai mae. Tarana 'inia na mwane sae hako rai mae ma'ata, suria ni 'adonai sae hako ra ora-ora'a. 13 'Oha ni Ha'atora ai'a boi mau, 'iraaui sae ra bwane ora-ora'a. Mia God 'a ai'a hiiriraau, suria na Ha'atora 'a ai'a awa mau. 14 Ma rei'uaa na o'asi, sae 'a to'i'araau moi mae, taraawa'a beia Adam tari beia Moses, rei'uaa narau ai'a horosiai ringe na 'ia God haaria na 'unua 'onaai haua ana Adam. 'Ia Adam, na huta na'i na'o, 'e damana maua Kraest nagu huta mai na'i muri. 15 Ma'ata raru ai'a ta'isada, 'inia i ora-ora'a ana Adam 'a he'ete'i di'u baaniai bane ni 'adoma'i nugasi. 'Inia 'a ha'a-momori doni ora-ora'a ana Adam 'a waia mai mae tanaraaui noni. Ma ha'a-momori di'u ro'u wou do ra rago i nei na 'ia God 'a goro 'iniraau ma hauai bane naasi tanaraau. Mia God 'a matai haua o'asi 'iniai goro ana Jisas Kraest 'iniraau. 16 Wai 'unua ro'u, ni bane ana God 'a ai'a 'onaai ora-ora'a ana Adam. Ni ta'i ora-ora'a ana Adam 'a haai hihiiri mana ha'a-mama'ai tanaraaui sae, mana bane ana God 'a ha'a-odoodoraaui sae na'i maana, rei'uaa nara rago di'ui ora-ora'a narau haa'i. 17 'A ha'a-momori do ora-ora'a ana moi ta'i sae na hauai mae tanaraau hakoi noni. Ma'ata 'a ha'a-momori di'u ro'u wou do 'iraaui nei narau wa'ewa'e 'iniai goro ana God 'iniraau marau dauai bane anasia God naasi na ha'a-odoodoraau na'i maana, rai dauai tahi tarau 'inia Jisas Kraest marai heimarungi beia. 18 Hoita, ora-ora'a na haua Adam 'a hauai hihiiri mana ha'a-mama'ai tanaraau hakoi inoni. Ma'ata, i here odo-odo na haua Kraest 'a ha'aodoodoraaui noni na'i maana God ma haua tanaraaui huunai tahi. 19 Hairaesi na hauai ta'i sae beia God, na haua 'inia i ora-ora'a tanaraau hakoi mwane inoni. Naasi 'a o'asi ro'u, 'inia 'e ta'i sae na araisuria God, 'a rago i nei narai odo-odo na'i maana God. 20 'Ia God 'a haua mai Ha'atora do 'iraaui noni rai 'ome 'irara'i ora-ora'a adaa'i. Ma'ata rei'uaa na ora-ora'a adaa'i ra rago hanehane ara'a, ni goro ana God 'iniraau 'a raha aharau ro'u ara'a. 21 Naasi, na'i na'o, 'iraaui sae rau awa na'i bahainai mena anai ora-ora'a ma wairaau 'anai mae. Ma na'i 'ohani, gau awa na'i bahainai heita'ahi ana God nagaugu taarai odo-odo 'inia na'i maana ma naia nagaigui taarai daua 'iniai tahi tarau. 'Ai o'asi 'iniai here na 'ia Jisas Kraest, i Araha aga, na haua 'inigia.
Tahi Beia Kraest
1 Naasi, 'e taha nagai haua? 'A 'ua? Gai ora-ora'a moe'a mai raha hanehane ara'a i goro ana God 'inigia 'oha nai 'adoma'i nugasi'i oraora 'a 'isi? 2 'Abwa'i! 'Onaa nagaugu ai'a awa'a na'i bahainai mena anai ora-ora'a, ni 'uaana nagaigui ora-ora'a moe'a ro'u mau 'inia? 3 'A 'ua? Mou kaku'aa doni bwareomaea nagau daua 'a ha'ata'inia dogau ha'i ta'i beia Jisas Kraest? Ma na'i 'oha gau dauai bwareomaea, gau 'onaa dogau mae beia. 4 Ha'amomori, 'onaa gau ha'i ta'i beia na'i bwareomaea, 'a 'onaa dora toringigia beia ro'u na'i madoraa na mae, neina rai ha'a-suruta'egia 'anai to'oraai tahinga haoru 'onaai ha'a-suruta'ea ada Kraest baaniai mae 'iniai mena na raha ana God i Ama. 5 Suria 'igaau 'e ta'i beia Kraest na'i mae na haua, 'ia God 'ai ha'asuruta 'egia ro'u 'onaai haua ana tanaa magai to'oraai tahinga haoru. 6 'Inia 'a 'onaa dora rabu'i tahinga bwani agaa'i beia na'i dadaahoro neina baronga ta'a'i agaa'i rai ai'a'i, neina gaugu bwa'i ha'i sae tatau'aro'a tanaai ora-ora'a. 7 'Inia na'i 'oha gau mae beia Kraest, 'a ruhasigia baaniai mena anai oraora 'a. 8 Ma gau hinihini do suriai mae agaau beia Kraest, 'igaau gai tahi ro'u beia. 9 Gau 'iraraa o'asi 'inia 'ia Kraest 'a suruta'e baaniai mae, magu bwa'i mae'a ro'u ta 'oha. I mae, 'agu ai'a to'o mena'a ro'u do 'anai marungia ro'ua Kraest. 10 'Iia 'a mae ha'atai moi magu bwa'i mae'a ro'u ta 'oha. Mana mae na haua 'a mae 'anai ha'a-ai'aai mena anai ora-ora'a, mana'i 'ohani 'a awa 'anai tau'aro tanaa God. 11 Hoita, 'i'amou mou o'asi ro'u. Mou ga'i aidangisia do 'i'amou mougu ai'a awa'a na'i bahainai mena anai ora-ora'a, mamou awa 'anai tau'aro tanaa God 'inia Jisas Kraest. 12 Moi abui ha'awateai ora-ora'a 'anai marungiai tahingamoou 'anai hau'i hei'irisi ta'a'i 'anai abe hasi'o. 13 Abu ta ta'i dora na'i abemu na'oi watea 'anai haa'i here ta'a'i mana ora-ora'a. Moi ha'awate'amou ha'ibubu tanaa God 'onaai nei na mae ma suruta'e ma dauai tahinga haoru. Na abemoo'i hako moi wate'i tanaa 'anai hauai taha na odo-odo. 14 Ora-ora'a 'agu ai'a marungi'amou'a, suria 'i'amou mougu ai'a awa'a na'i bahaidi Ringe ana'ia Moses nara ha'abwaraa tana'amou 'anai agoheta'i ora-ora'a. Na'i 'ohani, mou awa na'i bahainai heita'ahi ana God mia God 'a 'a'auhi'amou 'anai awa odoodo.
Sae Tatau'aro Nara Hauai Taha Na Odo-odo
15 Naasi gai 'ua? Suria i ai'a marungigaau'a 'anai Ringe ana'ia Moses magau awa'a na'i bahainai heita'ahi ana God, gai ora-ora'a moi? 'Abwa'i! 16 'A 'ua? Mou ai'a aidangisia do 'oha mou sigihiai taha 'anai ha'isuria, naasi taha namou ha'i slev tanaa? 'Onaa mou sigihiai ora-ora'a 'anai awasuria, mamoi dauai mae tarau. Ma 'onaa mou 'ome sigihia God 'anai awasuria, mamoi hauai awaha na odo-odo. 17 'Au ha'atee ha'agorohia God, 'inia na'i na'o mou tau'aro 'onaai slev tanaai ora-ora'a, mana'i 'ohani mou huunai suriai ha'ausuringa'i na haua tana'amoua God. 18 Na'i 'ohani 'ia God 'a ruhasi'amou baaniai ora-ora'a, mamou ha'i sae tatau'aro ana'i nara tau'aro raha 'anai haa'i here nara odo-odo. 19 'Au hauai heiha'auu 'iniai slev, 'inia 'onaa nau bwa'i, 'ai bwara di'u tana'amou 'anai aidangi tarihanai mareho nau maaniani. Na'i na'o mou wate'i abemoo'i 'anai ha'i slev tanaai ora-ora'a. Mou haa'i mwane here wawaasua'a mamou haa'i mwane mareho ta'a'i he'ete'i hairiu. Naasi, na'i 'ohani mou ga'i wate'i abemoo'i tanaa God 'anai hau'i maho odo-odo neina moi awa maea. 20 Na'i na'o, 'oha namou 'onaai slev tanaai ora-ora'a, mou ai'a 'adoma'i raha 'anai hauai taha na odo-odo. 21 Ma ai'a ta ta'i maho nai goro namoi daua 'ini'i mareho ta'a'i namou haa'i ga'u na'i na'o. Na'i 'ohani mougu ninima 'ini'i mareho 'isi nara matai wai'i sae 'anai mae tarau. 22 Mana'i 'ohani 'ia God 'a ruhasi'amou baaniai mena anai ora-ora'a mamou ha'i sae tatau'aro'a tanaa. Mou haa'i'a i mareho namou awa maea 'ini'i, mana heitahari naasi tahi tarau. 23 I heitaharinai ora-ora'a naasi mae tarau, mana bane ana God na watea dadara'a tanagia, naasi tahi tarau 'inia Jisas Kraest, 'ia Araha aga.
Heiha'auu 'Iniai Ha'iwai
1 Arai do'ora mana asigu'i, 'au 'iraraa domoi aidangisiai mareho na 'inau wai maani'ini, suria 'i'amou hako mou aidangisi'i ringeringe 'anai gaumani. Mou 'iraraa do na sae 'a awa na'i bahainai ringe na'i madoraa na tahi mau na'i marewana. 2 Wai haua ta heiha'auu tana'amou 'iniai ha'iwai. Na'i 'oha na urao 'a wainai mwane, ni ringe 'a 'unua do 'ai awa tarau beiai mwane ana. Tari na'i 'oha na mwane ana 'a mae, naasi 'agu dadara'a aho'i baaniai ringei ha'iwai. 3 Ma 'onaa na urao ha'iwaisi 'a awa beiai mwane he'ete'i 'oha na mwane ana 'a tahi mau, 'iia 'a taritari'a baaniai mwane ana. Ma'ata 'onaa mwane ana 'a mae, 'iia 'a dadara'a baaniai ringei ha'iwai. Ma 'onaa 'ai ha'iwai he'ete'i, 'a ai'a here taritari'a baaniai mwane ana. 4 Naasi 'a o'asi ro'u tana'amou, arai do'ora mana asigu'i. Na'i 'ohani mou dadara'a baaniai Ringe ana'ia Moses, 'inia 'a 'onaa domou mae beia Kraest na'i dadaahoro. Ma naasi, mou matai hasi wou beiai nata sae, 'ia Kraest nara ha'a-suruta'ea baaniai mae. 'Ia God 'a ha'a-dadara'agia neina gai haa'i mwane here goro marai ha'aasaa God 'ini'i. 5 Na'i na'o gau araisuri'i hei'irisi ta'aa agaa'i. Mana mareho na Ringe ana'ia Moses ra ha'aabu'i, naasi mareho ta'a'i nagau 'adoma'i wetewete 'anai haa'i 'ini'i abegaa'i. Mana mareho ta'a'i 'isi ra hoaigia baania God. 6 Me na'i 'ohani 'ia God 'a ruhasigia baani'i Ringe nara ho'osigia magau dadara'a baani'i, 'inia ni tahinga bwani agaa'i ra mae'a. Na'i 'ohani, gau tau'aro tanaa God suriai herehere haoru. Gau tau'aro suriai hei'irisinai Hi'ona Maea, ai'a suriai Ringe ana'ia Moses.
Ni Ringe Ra Ha'ata'iniai Ora-ora'a
7 Naasi, 'a 'ua? Mou 'adoma'inia do 'inau 'au 'unua doni Ringe ana'ia Moses ra ta'a'i? Ai'a do 'a o'asi! Naia na Ringe naasi na ha'ata'inia do 'inau 'e oraora 'a nau haa. 'Au ga'i bwa'i 'iraraa do naga 'a taritari'a 'onaa ni Ringe 'a ga'i bwa'i rangasia o'ani, “'Oi abui naga.” 8 Ma'ata, 'oha nau aidangisia do 'ia God 'a ha'aabuai naga, na'i 'ohasi 'a 'onaa doni ora-ora'a 'a ha'asirihi'i mai mwane hei'irisi ta'a'i na'i 'adoma'igu mau naga'a. 'Onaa ni Ha'atora 'a ga'i bwa'i awa, ni 'ado'ado 'anai hauai ora-ora'a 'a ga'i bwa'i awa ro'u. 9 Na'i na'o, 'oha nau ai'a 'iraraa mau i taha naasi Ha'atora, nau ai'a arunga 'ino'a 'inia ta maho. Ma'ata na'i 'oha naugu aidangisiai Ha'atora, ni ora-ora'a 'a taraawa'a tau'aro wetewete na'i tahingagu ma hoaiau baania God 'onaai sae na mae. 10 Naasi Ha'atora ana God na ga'i ha'ata'inia tanaau i tara 'anai tahi tarau, nagu hoaiau baania God. 11 'A 'onaa doni ora-ora'a 'a pwari'iau do 'inau 'au matai araisuria moi Ha'atora rei'uaa na 'ia God 'a bwa'i 'a'auhiau. I ora-ora'a 'a ha'atau'aroai Ha'atora 'anai ha'a-'ino'aau neina wai heihoa baania God. 12 Ma'ata, ni Ringe ana'ia Moses mana Ha'atora ra maea mara goro mara odo-odo. 13 Ma 'ua? Naia na Ha'atora gorosi na hoaiau baania God? Ai'a do 'a o'asi! Naia na ora-ora'a na ha'atau'aroai Ha'atora naugu taarai heihoa 'inia baania God. Naasi gau re'iai he'uai ta'aa anai ora-ora'a. 'A ha'atau'aroai Ha'atora ana God 'anai hauai hereta'aa ma ha'ata'inia doni ora-ora'a 'e mareho na ta'aa di'u ro'u wou.
Hei'oi Beiai Ora-ora'a
14 Ni Ringe ana'ia Moses ra goro 'inia ra boi baaniai Hi'ona Maea. Me 'inau 'au matai hauai ta'aa 'inia 'inau 'e inoni moi. 'Au awa na'i bahainai heimarungi anai ora-ora'a mau tau'aro tanaa 'onaai slev. 15 'Inau 'au ai'a huunai aidangisia taranai taha naugu taarai hau'i 'ini'i mareho nau haa'i, 'inia 'au 'adoma'i wetewete 'anai haa'i maho ra odo-odo maugu ai'a haa'i. Mana here na 'inau 'au 'ita'i, naasi naugu hahaa'i. 16 'Au 'iraraa goro do here nau haa'i ra ai'a odo-odo, naasi 'a ha'ata'inia do 'inau 'au 'adoma'i aratara ro'u 'inia doni Ringe ana'ia Moses ra goro. 17 Naasi, ai'a do naia na 'adoma'igu haraariau nau haua 'inia, ma'ata naia na ora-ora'a na awa na'i raromagu na ha'ahauau 'inia. 18 'Inau 'au 'iraraa do 'a bwa'i ta maho goro nawai haua 'oha nau suri'i hei'irisigu'i haariau. Rei'uaa nawai raba haua ta maho goro ma 'au bwa'i matai haua mwada'u. 19 Na'i 'oha nau 'adoma'i wetewete 'anai hauai maho goro, 'a bwara di'u tanaau 'anai haua. Mana'i 'oha nau bonasia do wai abui hauai here na ta'aa, naia naugu hahaa 'inia. 20 Ma'ata, 'onaa nau hauai here nau ai'a raba haua, ai'a do 'inau nau haua, naia na ora-ora'a na awa beiausi na ha'ahauau 'iniasi. 21 Naasi 'e maho na o'asi'a. 'Oha nawai 'adoma'i wetewete 'anai haai maho goro nau ga'i haua, 'augu haua moi maho ta'aa nau ga'i bwa'i haua. 22 Ni tahingagu hako 'a wa'ewa'e 'ini'i Ha'atora ana'ia God mau raba araisuri'i mora. 23 Maagu 'e mareho he'ete'i ro'u na tau'aro na'i tahingagu na ha'abwarabwaraai 'adoma'igu 'anai araisuri'i Ha'atora 'isi. Naia na ora-ora'a na hei'oi bwarasiai goro, ma naia naugu taarai tau'aro 'onaai slev 'inia tanaai ora-ora'a na awa na'i tahingagu. 24 Ha'arohaiau di'u! 'Iatei naigu ruhasiau baaniai ora-ora'a na awa na'i abegu na waiauni 'anai mae tarau? 25 'Au ha'atee ha'agorohia God, 'inia na heiarami 'anai mahosi a Jisas Kraest, Araha aga. Naasi mou aidangi tarihana'a. Na'i 'adoma'igu hako 'au raba araisuri'i Ha'atora ana'ia God. Me 'iniai hei'irisi ta'aa nara awa beiau, naugu taarai ha'i slev 'inia tanaai ora-ora'a.
Awasuriai Hei'irisinai Hi'ona Maea
1 Naasi, tanagaaui nei nagau hagu beia Jisas Kraest, 'ia God 'a bwa'i hiiri ha'a-mama'aigia. 2 'Iniai hagu agaau beia Jisas Kraest, na Hi'ona Maea 'a haua tanagia i tahinga haoru ma ruhasigia baaniai mena anai ora-ora'a na waigia 'anai mae tarau. 3 I Ringe ana'ia Moses ra bwa'i ruhasigaau mwada'u suria ra ai'a wetewete arari 'anai ha'aheho'i hei'irisi ta'aa agaa'i. Ma'ata 'ia God 'a 'adoma'iniai here he'ete'i 'anai ruhasigia. 'A ha'ataaria mai ta'i garena 'ia Jisas Kraest na boi 'onaai noni. 'A watea mai do'ai mae 'onaai ho'asi 'anai ha'a-ai'a'i ora-ora'a agaa'i. Ma 'iniai heresi, 'a ha'a-ai'aai mena anai ora-ora'a na marungigia. 4 'Ia God 'a haua o'asi dogai hauai awaha na odo-odo na Ha'atora 'a atenga'inia. Na'i 'ohani gau matai awa odo-odo o'asi suria gau ai'a araisuri'i'a i hei'irisi ta'aa agaa'i, gau awasuriai Hi'ona Maea. 5 'Iraaui nei nara araisuri'i hei'irisi ta'aa adaa'i, rau 'adoma'i raorao 'anai hau'i moi mareho ta'a'i na abe hasi'o na 'irisia. Miraau nei rau awasuriai Hi'ona Maea, rau 'adoma'i raorao 'anai haa'i mareho na Hi'ona Maea na 'irisia. 6 'Iatei na wateai hei'irisi ta'aa 'anai na'otarana, i heitahari naasi mae tarau. Mia tei na wateai Hi'ona Maea 'anai na'otarana, 'ai daua nana i tahi tarau ma 'ai hagu goro aho'i beia God. 7 'Iatei na wateai hei'irisi ta'aa 'anai na'otarana, 'a ha'imae beia God, 'inia 'a kakawata'i araisuriai Ha'atora ana God. Me 'onaa naigui raba araisuriai Ha'atora ana God, 'ai bwara ro'u tanaa 'anai araisuria. 8 Tarana naasi, 'irai nei nara araisuriai hei'irisi ta'aa adaa'i, ra bwa'i matai ha'a-wa'ewa'ea God. 9 Ma'ata 'i'amou mougu ai'a araisuri'i'a i hei'irisi ta'aa amoo'i, mou awasuriai Hi'ona Maea 'onaa 'a ha'a-momori doni Hi'ona Maea ana God na awa suri'i raromoo'i. Ma moi aidangisia do 'iatei na ai'a to'oraai Hi'ona Maea na ha'ataaria maia Kraest, 'ia Kraest 'a ai'a to'oraa mo'osi. 10 Ma'ata 'i'amou, suriai to'oraa amooua Kraest suri'i tahingamoo'i, rei'uaa na abemoo'i ra mae 'iniai ora-ora'a na haua Adam, ma'ata ni aungamoo'i rai tahi mau, 'inia 'ia God 'a bwane 'unua domou odo-odo'a na'i maana. 11 'Ia God 'a ha'a-suruta'ea Jisas baaniai mae mana Hi'ona Maea ana 'a awa na'i raromoo'i. Ha'amomori, 'ia God 'a ha'atahia aho'i a Kraest baaniai mae. Ma naasi 'ai ha'atahi'i aho'i ro'u i abemoo'i nara matai mae 'iniai mena anai Hi'ona Maeasi na awa bei'amou. 12 Naasi arai do'ora mana asigu'i, 'e mareho na awa tanagaau 'anai haua tanaa God. Naasi 'anai awasuriai Hi'ona Maea, ai'a 'anai suri'i hei'irisi ta'aa agaa'i. 13 'Onaa namoi araisuriai hei'irisi ta'aa amoo'i, mamoi dauai mae tarau. Ma 'onaa moi ha'awateai Hi'ona Maea maai 'a'auhi'amou 'anai nugasi'i baronga ta'a'i amoo'i, mamoi to'oraai tahi tarau. 14 'Iraaui nei na Hi'ona Maea ana God 'a na'otaradaau, rai ha'i gare ana'ia God. 15 I Hi'ona Maea nagau daua na'i tahingaga 'a ai'a 'anai ha'a-mamaa'usigaau 'onaai sae tatau'aro na mamaa'usiai bwauodo ana. Ma'ata, na Hi'ona Maea 'a haugia 'anai ha'i gare ana'ia God. Ma 'iniai awa ana beigaau nagau matai totoro 'inia hura'a tanaa God o'ani, “Mama.” 16 I Hi'ona Maea naasi na ha'a-'o'ori'i 'adoma'igaa'i do 'igaau ra'i gare ana'ia God. 17 Ma suria 'igaau ra'i gare ana'i, gai dau'i mwane mareho goro na duruduru 'ini'i a God tanaraaui noni ana'i. Magai daua ro'u i taha na 'ia God 'a duruduru 'inia tanaa Kraest. Me 'iniai rongomaata'i agaau 'onaai rongomaata'i ana Kraest, 'ia God 'ai waigia ara'a ro'u 'anai ha'ahauasagia goni beia Kraest.
Tahinga Haoru Ta'oha
18 'Au 'iraraa doni rongomaata'i nagau haua na'i 'ohanisi 'e maho haaria moi 'oha nau 'adoma'i suria do'ia God 'aigui waigaau ara'a 'anai ha'ahauasagia ta 'oha. 19 Mwane mareho na 'ia God 'a ha'apwa'ara'i na'i marewanani ra mamasi beiai 'adoma'i wetewete moe'a mau 'anai 'omesiai 'oha na 'ia God 'ai ha'a-hauasaraaui gare ana'i. 20 Me na'i 'ohani, mwane maho na 'ia God 'a ha'apwa'ara'i ra matai mae ma'ua ta'a'i. Ma ai'a do 'a o'asi suriai hei'irisi adaa'i haari'i, 'ia God na 'irisia o'asi. Mana mwane mareho 'isi ra 'adoma'i heitotori 'iniai madoraa 21 na 'ia God 'ai ruhasi'i baaniai mae mana ta'aa marai awa dadara'a 'onaai awa dadara'a nara haa'i huudi gare ana'ia God. 22 'Onaai aidangisia aga, taraawa'a mau mai tari 'ohani, mwane maho na ha'apwa'ara'i a God na'i marewana 'a 'onaa dora mamasi ha'i rongomaata'i, 'onaai urao pote na mamasi ha'i rongomaata'i 'anai ha'ahutaai gare. 23 Ma ai'a do marewana moi haaria na mamasi ha'i rongomaata'i o'asi. 'Igaau ro'u i nei nagau dauai Hi'ona Maea 'onaai 'etanai bane na duruduru 'inia God tanagia, gau mamasi ha'i rongomaata'i ro'u. Gau 'adoma'i wetewete 'iniai madoraa 'ia God 'ai ha'arangasia hura'a do 'igaau huudi gare ana'i, ma'ai haa'i ro'u abe haoru tanagia. 24 Ma naasi 'iniai ruhasigaau ana God, 'igaau gau to'oraai 'adoma'i heimamasi 'iniai 'oha narai to'o i mareho goro 'isi. Ma 'onaa gau ga'i bwane dauai taha gau 'adoma'i heimamasi 'inia, naasi ai'a ta'isada do gai 'adoma'i heimamasi mau 'inia. 'Inia 'a bwa'i nei nai 'adoma'i heimamasi 'iniai taha na 'iia 'a bwane daua. 25 Ma'ata 'igaau ai'a daua mau i taha nagau 'adoma'i heimamasi 'ana, naasi 'igaau gai 'abenga'i mamasi moi tari 'oha nagaigui daa. 26 Mana Hi'ona Maea 'a awa 'anai 'a'auhigia ro'u suri'i maemae'a agaa'i. Rei'uaa gau ai'a 'iraraai ha'arahesi he'ua nagai haua, ma'ua 'e taha gai ha'arahesi 'ana, me na Hi'ona Maea nai ha'arahesi wetewete taraga. 'A bonga'inia God 'ini'i ha'atee na sae 'a bwa'i matai haa'i. 27 'Ia God 'a aidangisi'i hako i 'adoma'igaa'i ma 'iraraa ro'u i 'adoma'inai Hi'ona Maea. 'A 'iraraa doni Hi'ona Maea 'a ha'arahesi wetewete taragaau i noni maea ana'i, suriai hei'irisina God. 28 Gau 'iraraa do mwane mareho nara to'o tanaraaui nei nara ta'ahia God, 'ia God 'a tatau'aro suri'i 'anai 'a'auhiraau. Neiraausi nei na 'ome sigihiraau suriai 'ado'ado na to'oraa nadaau. 29 'Ia God 'a bwane 'irararaau mau mai nei ana'i, ma 'adoma'i nunuga 'iniraau dorai 'onaai Garena. 'A haua o'asi, neina Garena 'ai 'onaai gare tahamora 'iniraaui mwane ha'ido'orada mana ha'iasida. 30 Ma naasi 'iraaui nei na 'ia God 'a bwane 'adoma'i nunuga 'iniraau, 'ia God 'a 'ome sigihiraau ma ha'arangasia hura'a dorau odo-odo'a na'i maana ma durua do ta 'oha 'ai wairaau ara'ai aro 'anai ha'ahauasaraau.
'A Bwa'i Ta Maho Nai Hoaigaau Baaniai Heita'ahi Ana God
31 'Oha gau 'adoma'i surisuri'i mwane maho goro 'isi, gau aidangisia do 'onaa 'ia God na aba beigaau, 'a bwa'i ta sae nai matai ha'ahehogaau. 32 'Iia ai'a ha'aabuai ta'i garena otohuu, ma'ata 'a watea dadara'a 'anai mae 'inigia. Naasi 'a ha'ata'inia do na mwane mareho goro 'a matai wate'i hako ro'u o'asi tanagia! 33 'A 'ua? 'Iatei na ga'i matai ha'ahunigaaui nei na 'ia God 'a 'ome sigihigaau 'inia ta maho? 'A bwa'i ta sae, suria 'iia 'a bwane ha'arangasia hura'a do gau odo-odo'a na'i maana. 34 Ma 'ua? 'Iatei na ga'i matai hiiri ha'a-mama'aigia? 'A bwa'i ta sae! 'Inia 'ia Jisas Kraest 'a mae taraga mara ha'a-suruta'ea aho'i ma heinagu na'i dora ororiu na'i aba odona God ma bonga'inia 'anai 'a'auhigia. 35 'E taha na matai hoaigia baaniai heita'ahi ana Kraest? 'A bwa'i ta maho! 'Ia Kraest 'ai ta'ahigia tarau rei'uaa gau awa na'i madoraa bwara, ma'ua na'i raronai rongomaata'i, ma'ua na'i 'oha ra norata'aigia, ma'ua na'i madoraa ni hioro, ma'ua na'i 'oha gau pohara, ma'ua na'i 'uruhanai maemaeha ma'ua na'i 'oha ra ha'a-mamaa'usigia 'iniai mae! 36 Rai ha'ata'aigaau o'asi, 'iniai Usu-usu Maea 'a ha'arangasia o'ani, “Tarana i'oe nameugu waiburuhia 'iniai mae 'ado dangi, mara here 'onaai'ameu 'onaai siip nara ha'aagau 'anai ngahuia.” 37 Na'i 'uruhanai mwane mareho ta'aa nagau siri suri'i, 'igaau gau bwa'i heho, 'inia 'ia Kraest na ta'ahigia. 38 'Inau 'au huunai 'iraraa goro do 'a bwa'i ta maho nai matai hoaigia baaniai heita'ahi ana God. Rei'uaa gau tahi ma'ua mae ma bwa'i ro'u. 'A bwa'i do ta maho nai to'o dangini ma'ua maho nai to'o mau nai matai hoaigia baaniai heita'ahi ana God. Bwa'i ta enjel ma'ua adaro ma'ua mareho nara mena. 39 Bwa'i ta maho na to'o mena ara'ai aro marawa ma'ua dioi ano, ma bwa'i ta maho'a ro'u na'i raronai ha'apwa'ara nai matai hoaigia baaniai heita'ahi ana God na ha'ata'inia beia Araha aga 'ia Jisas Kraest.
'Iraaui Inoni Nai Israel Ra Gagata'inia Kraest
1 'Inau 'au ha'a-momori, 'au ai'a pwari'i 'inia 'inau 'iaana Kraest. I Hi'ona Maea 'a marungiai tahingagu, naasi nau 'unua 'inia do 'au ai'a pwari'i 'oha nau 'unua do 2 'au ahutotou di'u ma ta'aa di'u i 'adoma'igu 'iniraaui do'oragu'i mana asigu'i, 'iraaui Jiu, suria ra gagata'inia Kraest. 3 'Onaa 'a ga'i mwada'u, 'au 'adoma'inia do'ia God 'a ga'i ha'a-mama'aiau ma'ua 'ai hoaiau baania Kraest 'onaa naasi here na ga'i matai 'a'auhiraau 'inia i Jiu, 'iraau noni agu'i, 'anai hinihinia Kraest. 4 'Iraau saeni Israel 'isi naasi na 'ia God na 'ome sigihiraau ma wairaau 'onaai huunai gare ana'i. 'Iraau naasi narau re'iai rarahana mana mena ana God. Miraau na 'ia God na haa'i duruduru beiraau ma hau'i Ringe ana'i tanaraau. Miraau na 'ia God 'a ha'a-aidangisiraau 'iniai huunai herehere 'anai rihunga'i ma haa'i duruduru tanaraau do'ai 'a'auhiraau. 5 Miraau wauwa adaa'i, ra'i saemaua 'onaaiasi a Ebraham, Aisak, mia Jekop. Mia Kraest ro'u 'a huta mai 'onaai noni na'i burungadaau. 'Iia naasi God na marungi'i mwane mareho hako. Gaau magai ha'a-aneanea taraua God. Amen! 6 Hoita. Rei'uaa ra ragoi Jiu nara gagata'inia Kraest, 'a ai'a do 'ia God 'a kaku'aai duruduru ana tanaraau 'anai ha'agorohiraau. 'A ha'ato'oa, ma'ata ai'a do 'iraau hakoi nei ra huta na'i burungadaaui Jiu narau ha'i huunai Jiu. 7 Ma ai'a do 'iraau hakoi pwirana'i a Ebraham narau ha'i huunai pwirana'i. 'Inia rei'uaa na 'ia Ebraham 'agu to'ora'i tara'i gare ro'u, 'ia God 'a o'ani 'inia, “I huudi pwiramu'i rai hura'a mai baaniai burungana Aisak.” 8 Ma naasi 'a ai'a do 'iraau hakoi nei ra huta na'i burungana Ebraham narau ha'i huunai gare ana'ia God. 'Iraau moi nei narau to'oraai hinihini 'onaai hinihininasi a Ebraham 'oha na hinihiniai duruduru ana God tanaa, narau ha'i huunai pwirana'i a Ebraham. 9 Naani duruduru na 'ia God 'a haua tanaa Ebraham 'abaia Aisak. 'A o'ani, “Na'i huunai madoraa 'ana, wai boi aho'i bei'o mia Sera 'ai to'oraa ta gare mwane.” 10 Ma ai'a do namoisi ta'i mamaani na ha'arangasia hura'a i 'ome sigihi na haa God na'i 'oha na sigihiraaui noni. Moisu 'adoma'inia ro'u i mamaani 'iniai rua 'iu anasi wauwa agaaua Aisak mana urao ana, 'ia Rebeka. 11-12 Na'i na'o ma rarugu huta i rua gare mwanesi, 'ia God 'a o'ani 'inia Rebeka, “I gare na hutai na'o nai tau'aro tanaai gare na hutai muri.” Na'i 'ohasi raru ai'a haua mau ta here goro ma'ua ta here ta'aa. Naasi 'a ha'ata'inia do na nei na 'ia God 'a 'ome sigihia, 'a 'ome sigihia suriai hei'irisina haraaria, ai'a do 'a 'ome sigihia 'iniai taha na haua na goro ma'ua ta'aa. 13 Tarana naia na Usu-usu Maea 'a ha'arangasia o'ani 'inia, “'Inau 'au 'ome sigihia Jekop, mau dingaia Iso.” 14 'E taha nagai matai 'unua 'iniai here na hauasi a God? 'A odo-odo ma'ua 'a ai'a? 'A odo-odo ha'atai 15 'inia 'ia God 'a ha'atee o'ani 'inia Moses, “'Inau wai 'ome sigihiai nei nawai raba sigihia, minau wai 'ome sigihiai nei nawai arunga ta'ahia.” 16 Ma naasi gau re'ia do 'ia God 'a ai'a 'ome sigihiraaui noni suri'i hei'irisidaa'i ma'ua suri'i here nara haa'i. 'Ia God 'a 'ome sigihiraau suriai arunga ta'ahiraau na haua. 17 'Inia na'i Usu-usu Maea 'ia Moses 'a usua do'ia God 'a 'unua tanaai Mwaeraha ni Ijip o'ani, “'Inau 'au 'ome sigihi'o 'anai mwaeraha do 'iniai rongoasa na'o haa, ni mena agua 'ai ha'ata'i hura'a mana atagu 'ai taro 'ari suriai marewana hako.” 18 Naasi na mwane maho hako 'a 'ari suriai hei'irisina God. 'Onaa 'ai raba arunga ta'ahiraaui sae ma'ai arunga ta'ahiraau, ma 'onaa 'a rabasia dorai rongoasa, ma'ai ha'a-rongoasaraau 'onaai Mwaeraha ni Ijip ani.
Heita'ahi Mana Taesu'a Ana God
19 Gasi tanei 'ini'amou 'ai taraa to'o ha'atee o'ani, “'Onaa mwane mareho hako gau haa'i ra 'ari moi suriai hei'irisina God, 'a ga'i bwa'i hiirigaau ro'u 'ini'i taritari'a agaa'i! 'Inia taritari'a agaa'i ra 'ari moi ro'u suriai hei'irisina.” 20 Wai 'unua tana'o do'ora. 'O 'adoma'inia do i'oe 'iatei na'o ha'atee o'asi 'inia tanaa God? 'Igaau ra'i inoni moi ai'a ta'isada 'anai ha'atee o'asi. I rabo'o 'a bwa'i matai ha'atee o'ani 'inia mo'o na tau'arona, “'A 'ua na'o ai'a tau'arogu 'onaaiai nei wou 'ani?” 21 'Ia mo'o na tau'arodi rabo'o 'a 'ari moi suriai 'adoma'ina haaria. 'Onaa 'ai raba tau'arona ta rua rabo'o he'ete'i hairiu 'inia moi ta'i bahoroi bou ma'ai matai haua moi 'onaai 'irisia na haa. Gasi ta ta'i nei nai reoreoa maai haua 'ada'i mareho ororiu mana nata nei 'anai here namoiwou 'inia. 22 'A ta'isada goro o'asi ro'u beia God. 'Iia 'a matai haua moi taha na 'adoma'iniai haua. 'Iia 'a matai ha'ata'iniai taesu'a ana mana mena ana tanaraaui nei nara haa'i here ta'a'i. Ma'ata 'iia 'a matai ahumaratanoa ro'u beiraaui nei na taesu'a 'adaau na ha'aagau 'anai ha'a-ai'araau. 23 'A matai haua o'asi 'anai ha'ata'iniai goro ana na raha tanaraaui nei na arunga ta'ahiraau ma bwane 'adoma'i nunuga 'iniraau do 'ai ha'ahausaraau ara'ai aro. 24 'Igaau naasi inoni na 'ia God na 'ome sigihiraausi. 'A ai'a 'ome sigihi moi baaniraaui Jiu, me 'a 'ome sigihi baaniraau ro'u i nei nara ai'a Jiu. 25 Tana'amoui nei namou ai'a Jiu, naani taha na 'unua God na ha'arangasia Rarabea Hosea. 'A 'unua o'ani, “'Iraaui nei nau ai'a 'ome sigihiraau ani 'anai ha'i noni agu'i, na'i 'ohani wai 'unuraau 'ini'i noni agu'i, mawai ta'ahiraaui nei nau ai'a ta'ahiraau ga'u na'i na'o.” 26 Mia Hosea 'a o'ani ro'u, “Na'i mau i ta'i dora na 'ia God 'a 'unua ga'u do 'i'amou ai'a noni ana'i, rai 'unua hura'a do 'i'amou ra'i gare ana'ia God na tahitahi.” 27 Ma naani maho na 'ia Rarabea Aisaea 'a 'unua 'iniraaui saeni Israel. “'Iraaui Israel rau rago 'onaai nunu'u ni one, maagu 'e gere aba moi 'iniraau na 'ia God 'aigui ha'atahiraau. 28 'Inia 'ia God 'ai raurau ta'aa moi tanaa 'oha nai ha'a-mama'airaau hakoi noni nai marewana.” 29 'Ia Aisaea 'a ha'arangasia ro'u hura'a o'ani, “'Onaa Araha God huunai mena 'a ga'i bwa'i ha'awatea do tara'i warowarogaa'i rai tahi baaniai ha'a-mama'ai nai haua tanagaau, 'a ga'i bwane ai'agaau 'onaai 'omaai Sodom mana 'omaai Gomora.”
'Iraau Israel Rau Bwarai Hinihinia Kraest
30 Taha naasi 'ado'ado 'ada'i maho 'ini? 'Ado'ado 'ada'i 'a o'ani. 'Iraaui nei nara ai'a Jiu rau ai'a bonasia sadoia ta here do naraigui odo-odo 'inia na'i maana God. Me raugu ara'a mai odo-odo na'i maana God na'i 'oha naraugu to'oraai hinihini beia Kraest. 31 Miraaui Jiu narau bonasia suriai Ringe, rau ha'imaania dorai odo-odo na'i maana God maraugu ai'a. 32 Ni 'uaana naraugu ai'a odo-odo 'inia na'i maana God? Rau ai'a odo-odo na'i maana God, suria rau 'adoma'inia dorai odo-odo 'iniai taguma'inia adaaui Ringe ana'ia Moses. 'Iraau ai'a nugaai hinihinidaau beia Kraest. 'A 'onaa do rau tora'i na'i kae hau nara matai tora'i ei. 33 'Ia God 'a bwani ha'arangasia tanaraau na'i Usu-usu Maea o'ani, “Moi bahurongo goro! 'Inau 'au nugaai huai hau na'i Jerusalem, na'i hungahungai Saeon. Hau nara matai tora'i ei mara agusu 'inia. Ma'ata 'iatei nai 'u'uria, 'a bwa'i ahutotou ta 'oha 'iniai 'u'uri na nugaa beia.”
1 Arai do'ora mana asigu'i, 'au 'irisia di'u, mau ha'arahesi waiori tanaa God 'anai ha'atahiraaui sae agu'i na'i Israel baani'i ora-ora'a adaa'i. 2 'Au 'iraraa dorau bonasiai ha'a-wa'ewa'ea God, maraugu ai'a 'iraraai huunai here 'anai ha'a-wa'ewa'ea. 3 Suria rau ai'a aidangisiai here narai matai odo-odo 'inia na'i maana God, rau 'itaai heresi marau bonasiai ha'aodoodoraau haariraau 'iniai araisuriai Ringe ana'ia Moses. 4 Maagu na Ringe 'isi rau bwa'i matai odo-odo 'inia na'i maana God, suria 'ia Kraest 'a bwane orisia'a. Naia moi na hinihini naasi na matai ha'a-odoodoraaui noni na'i maana God.
God 'A Raba Ruhasiraau Hakoi Sae
5 I herehere na 'ia Moses 'a 'unua tanaraaui sae 'anai odo-odo 'inia na'i maana God naasi 'anai araisuri'i ringe ana'i. 'A ha'arangasia o'asi na'i Usuusu Maea na 'unua o'ani, “'Onaa 'o raba dauai tahi tarau, 'oi araisuri'i hakoi Ringe na hau'i maia God tanagia.” 6 Ma'ata, i herehere nagai odo-odo 'inia suriai hinihinia agaaua Kraest 'a ai'a bwara o'asi. 'Inia na Usu-usu Maea 'a o'ani, “'Oi abui o'ani, ‘'Iatei nai ta'ehai Aro?’ ” 'Inia 'a ai'a ororiu do ta sae 'ai tau'aro raha 'anai waia dioa Kraest 'anai ha'a-odoodogia. 7 Mana Usuusu Maea 'a o'ani ro'u, “'Oi abui heisonga'i o'ani, ‘'Iatei nai 'ari dora adaaui nei ra mae?’ ” 'Onaa do 'ai 'ari 'anai ha'atahia aho'ia Kraest. 8 I herehere nagai odo-odo 'inia suriai hinihini 'a ai'a bwara o'asi 'anai sadoia. 'Inia ni Usu-usu Maea 'a 'unua o'ani, “I taroha baania God 'a ada'a bei'o, 'iia'a na'i ngoomu ma awa'a na'i tahingamu.” Ma naasi taroha 'abaiai hinihini nameu taroha'inia. 9 'Onaa na 'oi ha'arangasia 'iniai ngoomu do'ia Jisas na Araha ma'oi hinihini do'ia God 'a ha'a-suruta'ea Jisas baaniai mae, 'oi daua namuai tahi tarau. 10 Naasi, naia moi na hinihini na 'oi matai odo-odo 'inia na'i maana God, ma naia na ha'arangasia amua hura'ai taha na'o hinihinia na 'ia God naigui ruhasi'o 'inia. 11 I Usu-usu Maea 'a ha'arangasia o'ani tanagia, “'Iatei nai hinihinia, 'a bwa'i ahutotou ta 'oha 'iniai 'u'uri na nugaa beia.” 12 Rei'uaa i'oe 'e ai Jiu ma'ua 'o ai'a, 'i'amou hako mou matai hinihinia, 'inia na'i 'adoma'ina God 'i'amou mou ta'isada hako. Mou to'oraai ta'i Araha na huunai 'a'auhi'amou na'i madoraa namou ha'angoniai hei'a'auhi. 13 'Inia ra ha'arangasia na'i Usu-usu Maea do “'Iatei nai ha'angonia Araha God 'anai ruhasia, 'ia Araha God 'ai ruhasia.” 14 Marai ha'angonia he'ua God 'anai ruhasiraau 'onaa narau ai'a hinihinia? Marai hinihini he'ua 'onaa narau ai'a rongoai tarohana? Marai rongoa he'ua i taroha 'onaa ai'a nei 'anai taroha'inia? 15 Marai taroha'inia he'ua 'onaa ra ai'a ha'ataaria tanei 'anai taroha'inia? Ma'ata, ai'a do ra ai'a ha'ataaria tanei 'anai heitaroha'i. Naia nara ha'arangasia o'ani 'inia na'i Usu-usu Maea, “'A goro di'u i 'omesiraaui nei ra boi 'anai taroha'iniai Taroha Goro.” 16 Rei'uaa na o'asi, ai'a do 'iraau hakoi saeni Israel narau mwa'emwa'e 'anai dauai Taroha Goro 'inia Kraest suri'i tahingadaa'i. 'Onaai 'unua ana Aisaea na'i Usu-usu Maea o'ani, “Araha God, 'a 'ome 'onaa do ai'a nei nai hinihiniai taha nameu maani'i.” 17 Naasi, hinihini 'a boi na'i rongoai Taroha Goro, mana Taroha Goro 'a boi baaniraaui nei narau taroha'inia Kraest. 18 Naasi wai heisonga'i. 'A 'ua? 'Iraaui noni nai Israel rau ai'a rongoai tarohana Kraest? Ai'a! Rau rongoa! 'Inia i Usu-usu Maea 'a 'unua o'ani, “I ha'atee adaa'i sae heheitaroha'i ana'ia God ra 'adarara hura'a suriai marewana, mara taha 'ari suri'i mwane dora hako.” 19 'A 'ua? 'Iraaui saeni Israel rau aidangisia hakoi tarohasi ma'ua ai'a? Rau aidangisia moi. Naia narau taesu'a 'inia na'i 'oha na 'iraaui nei ra ai'a Jiu rau hinihinia. Naani ha'atee ana'ia God na 'ia Moses 'a maani'i hura'a tanaraaui Jiu. 'A o'ani, “'Inau wai 'a'auhiraaui nei nara ai'a huunai noni agu'i, mamoi kakawa 'omesiraau 'inia, mawai ha'agorohiraaui nei nara ai'a aidangisiau ga'u, mamoi taesu'a 'inia.” 20 Ma na'i muri, 'ia Aisaea 'a ai'a mamaa'uta'i ha'arangasia ro'u hura'a do'ia God 'a ha'atee o'ani, “'Iraaui nei narau ai'a bonasiai aidangisiau naraugu aidangisiau, mau ha'ata'iniai barongagu tanaraaui nei ra ai'a songa'i suriau.” 21 Mei tanaraaui Israel 'ia God 'a ha'atee o'ani 'iniraau, “'Ado 'oha 'au ura mamasiraaui nei ra rongoasa mara hairaesi 'anai rihota'i mai tanaau.”
'Ia God 'A Ta'ahiraaui Jiu
1 Naasi, 'a 'ua? 'Ia God 'a gagata'iniraaui Jiu? 'A ai'a, 'inia 'inau 'e ai Jiu ro'u, 'e ta'i 'iniraaui pwirana'ia Ebraham nau huta mai na'i burungana Benjamin. 2 'Ia God 'a ai'a gagata'iniraaui nei ana'i na bwane 'ome sigihiraau mau mai na'i na'o. Mou 'iraraa ha'agorohiai dora i Usu-usu Maea na maaniai 'oha na 'ia Elaija 'a ha'atee ha'a-ta'airaaui Israel. 'Ia Elaija 'a o'ani 'inia God, 3 “Araha God, ra ngahu ha'amaesiraau hako'a i rarabea amu'i, marau here ha'ata'ai'i hako i dorani ho'asi amu'i. 'Inauni naasi ta'i rarabea hahako naugu tahi mau, mana'i 'ohanisi raugu ha'aagau ro'u moi 'anai ngahu ha'amaesiau.” 4 Mia God 'a aramia Elaija o'ani, “Ai'a do i'oe moi na'ogu awasi. 'Inau 'e biu merui saeni Israel narau rongo suriau nau to'oraa mau, mana biu merui sae naasi rau ai'a ha'arahesiai araaranunu nara 'unua 'inia Baal.” 5 Na'i 'ohani 'a o'asi ro'u. 'E gere aba moi 'iniraaui Jiu narau hinihinia Kraest. Neiraausi nei na 'ia God na 'ome sigihiraau suriai goro ana 'iniraau. 6 Naasi 'onaa 'ia God 'a 'ome sigihiraau 'iniai goro ana 'iniraau, naasi 'a ha'ata'inia do 'a ai'a 'ome sigihiraau 'ini'i here goro narau haa'i. 'Onaa 'a ga'i 'ome sigihiraau 'ini'i here goro narau haa'i, me gaugu bwa'i 'unua'a do 'a 'ari suriai goro ana God 'iniraau. 7 Naasi 'a ha'ata'inia do 'iraau hakoi noni nai Israel rau bonasia sadoiai here narai odo-odo 'inia na'i maana God, ma'e gere aba moi 'iniraau naraugu sadoia. 'Iraau moi nei na 'ome sigihiraau a God. Nata aba 'iniraau 'ia God 'a ha'a-rongoasa'araau. 8 'Onaai ha'arangasia anai Usu-usu Maea o'ani, “'Ia God 'a ha'akuhi'i 'adoma'idaa'i. Ma naasi, taraawa'a mau mai tari 'ohani, rau ai'a aidangisi'i mareho rau 'omesi'i 'ini maadaa'i, mana mareho rau rongo'i 'ini'i karingadaa'i.” 9 'Ia Deved 'a ha'arangasia ro'u mau i ta'i mahosi. 'A o'ani, “God, 'au rabasia do rai 'onaai ii'a nara raua 'iniai baa nara gaasia 'ana, ma'ua 'onaai mwamwaa na kawi na'i huna. Na'i 'oha narai wa'ewa'e 'ini'i mwane mareho goro na'o wate'i tanaraau, 'iraau rai 'asu'a 'iniai ha'a-mama'ai narau arari 'anai daua. 10 'Au ha'arahesi marai kuru i maadaa'i, neina rai abui aidangisia ta mareho 'ini'i, mau ha'arahesi do neina rai arunga hihi'a tarau 'ini'i mwane mareho bwara narai to'iraau.” 11 'A ha'a-momori do 'iraaui Jiu rau taritari'a 'oha narau gagata'inia Kraest, me ai'a do raugu bwa'i rihota'i'a aho'i ro'u tanaa. Naia na taritari'a adaausi na 'ia God 'agu hauai madoraa tanaraaui nei nara ai'a Jiu 'anai dauai tahi tarau, do neina 'iraaui Jiu rai naga 'iniai tahi haorusi marai arunga rabasia ro'u. 12 'Ia God 'a haua i ha'agorohisi tanaraaui nei nara ai'a Jiu 'iniai taritari'a adaaui Jiu ma 'iniai nugasia adaaui here narai tahi 'inia. Ma naasi, 'a bwa'i adara do 'ai huunai ha'agorohiraau di'u i saenai marewana 'oha 'iraaui Jiu rai 'adoma'i aratara 'iniai heresi marai hinihinia.
'Ia God 'Ai Ruhasiraaui Nei Rau Ai'a Jiu
13 'Io, 'au raba hadahada tana'amoui sae mou ai'a Jiu, 'inia 'inau naasi Ha'ataari nara ha'ataariau mai 'anai heitaroha'i tana'amou. 'Au 'adoma'i ororiu 'iniai tau'aro aguani, 14 'inia 'au 'irisia do 'iraaui noni agu'i rai naga 'iniai tahi haoru namou to'oraa marai matai rihosi aho'i tanaa God marai tahi. 15 Na'i 'oha 'ia God 'a nugasiraaui Jiu, 'a hauai madoraa tanaraaui sae he'ete'i na'i marewana 'anai hagu beia God. Ma 'ua? 'E taha na ga'i to'o 'onaa 'ia God 'a ga'i wa'ewa'e aho'i 'iniraaui Jiu? Rau ga'i 'onaai sae na suruta'e aho'i baaniai mae. 16 'Oha ra wateai 'etanai huai bred tanaa God, 'a ha'ata'inia do mwane hua hako 'iaana'i a God. Ma 'onaa na rarinai hasi'ei ra maea, na raraa rai maea ro'u. 'A o'asi ro'u, suria 'ia Ebraham, Aisak mea Jekop ra'i sae maea ana'ia God, na pwiradaa'i 'iaana'i God ro'u. 17 'Iraaui Jiu ra 'onaai hasi'ei nara 'unua 'iniai 'oliv na 'ia God 'a hasia. Miraaui Jiu nara ai'a hinihini ra 'onaai raraa ra ruhuusi'i baaniai abe odonai hasi'eisi. Mi'amoui nei namou ai'a Jiu namou 'onaai raraadi hasi'ei 'oliv na to'o tahi moi na'i hasimou. Mia God 'a ha'a-hasira'ini'i wou suri'i dora na ruhuusi'i raraa baani'i. Naia namougu daa'i 'ini'i bane na 'ia God na duruduru 'ini'i tanaa Ebraham miraaui warowarona'i. 18 Ma'ata moi abui 'adoma'inia domou goro di'u'i raraa ra ruhuusi'i baaniai abe odonai 'oliv. Suria 'i'amou mou ai'a hauai tahi tanaai abenai hasi'ei, naia na abenai hasi'ei na hauai tahi tana'amou. 19 Mamoi matai ha'atee o'ani, “'Ia God 'a ruhuusi'i raraa 'isi 'anai ha'i tarameeu 'anai rado'ameu wou na'i abenai hasi'ei.” 20 Ha'amomori! I raraa 'isi, 'ia God 'a ruhuusiraau baaniai abenai hasi'ei suria rau ai'a hinihinia Kraest. Mi'amou na rado'amou wou na'i abenai hasi'ei 'inia moi hinihinia amoou. Naasi moi abui ha'aba'o, ma'ata moi arunga magugu. 21 'Inia 'onaa 'ia God 'a ruhuusi'i huunai raraanai hasi'ei, mou 'adoma'inia do 'ai bwara tanaa 'anai ruhu gata'ini'amou 'onaa namou bwa'i hinihini? 22 Naasi, moi wai'ado'ado goro 'iniai barongana God. 'Iia 'a matai goro 'iniraaui noni ma 'a matai haua ro'u tanaraaui ha'a-mama'ai. 'A ha'amama 'airaaui nei ra gagata'inia, ma matai goro 'ini'amoui nei mou 'u'uria, 'onaa namoi 'u'uria tarau. Ma 'onaa namou bwa'i 'u'uria tarau, 'iia 'ai ruhuusi'amou ro'u. 23 Ma 'onaa 'iraaui Jiu rai rihosi marai hinihinia Kraest, 'ia God 'ai matai radoraau aho'i suri'i dora na rahiraau baani'i. 'Iia 'a to'oraai mena 'anai haua o'asi. 24 'Ia God 'a rado'amou wou na'i huunai 'oliv, rei'uaa 'i'amou ra'i raraana moi 'oliv na taraa to'o tahi moi na'i hasimou. Naasi 'a ha'ata'inia do 'a mwada'u moi tanaa 'anai radoraau aho'i Jiu na'i abenai 'oliv na ruhuusiraau baania.
'Ia God 'A Ta'ahiraau Hakoi Mwani Inoni
25 Arai do'ora mana asigu'i, 'au rabasia domoi aidangisiai taha na ha'amomori na awa bainihu ga'u, neina moi abui to'oraai arunga ha'aba'o mana ha'a-ta'eta'e na'i tahitahi amoou. 'Iraaui Jiu narau kakawata'i hinihinia Kraest ra bwa'i do rai kakawata'i hinihinia tarau'a o'asi. Rai kakawata'i hinihinia moi tari na'i madoraa na 'iraaui sae hinihini nara ai'a Jiu rai rago tari 'onaai 'irisia ana God. 26 Ma naasi 'ia God 'aigui ruhasiraau hakoi saeni Israel. 'Inia ni Usu-usu Maea 'a o'ani, “'E sae 'anai ruhasiraaui noni 'ai hura'a mai baaniai dora adaaui Jiu. 'Ai rihosiraaui warowarona'i a Jekop baani'i baronga ta'a'i adaa'i. 27 Naasi waigui ha'ato'oai duruduru nau haua tanaraau, mawai 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a adaa'i.” 28 'A ragoi nei 'iniraaui Jiu narau 'itaai Taroha Goro 'abaia Kraest miraau 'onaa do ra'i maerongana'i a God. Me 'iniai o'asi ana, i nei namou ai'a ha'i saeni Jiu mou to'o madoraa 'anai hagu beia God. Rei'uaa na o'asi, 'ia God 'a ta'ahiraau mau i Jiu suria 'iia na 'ome sigihiraau 'onaai ha'atee duruduru ana 'inia tanaa Ebraham, Aisak mea Jekop. 29 'Ia God 'agu bwa'i orisiai 'adoma'ina 'iniraaui nei na 'ome sigihiraau ma bwa'i matai rahi'i aho'i baaniraaui taha na bane'i tanaraau. 30 Na'i na'o, 'i'amou namou hairaesi beia God. Ma na'i 'ohani 'ia God 'a goro 'ini'amou ma 'a'auhi'amou, 'inia 'iraaui Jiu rau hairaesi beia. 31 'A o'asi ro'u beiraaui Jiu. Na'i 'ohani, 'iraaui Jiu rau hairaesi beia God. Ma'ata ta 'oha 'ai goro 'iniraau mai 'a'auhiraau ro'u 'onaai 'a'auhi'amou na haa. 32 'A 'onaa do'ia God 'a ho'osiraaui mwane inoni hako na'i rumaniho'o 'iniai hairaesi adaau beia, ma do na'i muri 'aigu goro 'iniraau mai 'a'auhiraau. 33 Ei romwane, 'igaau gau to'oraai God na huunai goro. 'A huunai madoma ma bwa'i sae nai aidangi 'onaaia. Gau bwa'i matai 'iraraai 'adoma'ina magau bwa'i aidangi tarihana i herengana. 34 Ra ha'arangasia o'ani na'i Usu-usu Maea, “'Iatei na mataiai 'adoma'ina God? 'Iatei na ga'i matai ha'ausuria aho'i? 35 'Iatei na hisungia ga'ua God 'inia ta maho, neina 'ia God 'ai su'ua aho'i tanaa?” 36 'Ia God na ha'apwa'ara'i mwane mareho hako, mara ura 'iniai mena ana. Mana mareho 'isi ra awa neina gai ha'aasaa God 'ini'i. Gau magai ha'atee ha'agorohia waiori a God. Amen.
Barongani Sae Hinihini
1 Naasi arai do'ora mana asigu'i, suriai goro ana God 'inigia ma ta'ahigia, wai ha'a-ta'u'u'amou. Moi ha'awate'amou tanaa God 'onaai ho'asi tahitahi, neina moi awa odo-odo mamoi ha'a-wa'ewa'ea. Naasi huunai here namou ga'i haua 'anai ha'a-aneanea God. 2 Moi abu ha'isuri'i baronga ta'a'i adaa'i sae ahurodo na'i marewana. Moi ha'awatea God mai orisi'i 'adoma'imoo'i mamoi to'oraai baronga haoru. Ma naasi namoigui 'iraraa 'iniai taha na 'irisia God domoi haua, mamoi 'irara'i maho nara goro mara odo-odo na wa'ewa'e 'ini'i a God. 3 Suria 'ia God 'a goro 'iniau ma 'ome sigihiau 'anai ha'i Ha'ataari, 'e mareho nau raba 'unua tanaai 'adonai nei 'ini'amou. Moi abui 'adoma'i ha'ata'e'amou haraari'amou. Ma'ata na 'adoma'i na'oi to'oraa 'ini'o haari'o 'ai suriai bane ni tatau'aro na 'ia God na haua tana'o suriai hinihinimu. 4 I abega 'a to'ora'i mwane dora he'ete'i hairiu, mana 'ado dora 'a to'oraa haaria i tau'aro ana. 5 'A o'asi ro'u beigaaui sae hinihini. Rei'uaa nagau rago, 'igaau 'onaai ta'i abe 'iniai hagu agaau beia Kraest. Mana 'adonai nei 'inigaau 'a to'oraa haaria i tau'aro ana 'anai 'a'auhigaau hairiu. 6 Naasi 'ia God 'a haa'i tanagiai mwane bane ni tatau'aro he'ete'i hairiu suriai goro ana 'inigia. 'Onaa 'ia God 'a haua tana'o i bane 'anai ha'arangasi'i hura'a i 'ado'adona'i a God, 'oi maani'i hura'ai taha na'o hinihinia do 'ia God na 'unu'i tana'o. 7 Ma 'onaa 'ia God 'a haua tana'o i bane 'anai 'a'auhiraaui noni, 'oi 'a'auhiraau goro. 'Onaa 'o to'oraai bane 'anai ha'ausuri, 'oi ha'ausuri goro. 8 'Onaa na bane amua naasi 'anai ha'a-'o'ori, ma'oi ha'a-'o'oriraaui sae. Ma 'onaa bane amua naasi 'anai hisuhisu, 'oi hisu raha. 'Onaa 'ia God 'a haua tana'o i bane 'anai na'otara, 'oi haua beiai mangudi, ma 'onaa 'o to'oraai bane 'anai ha'ata'iniai heita'ahi tanaraaui sae ha'aroha'a, 'oi haua ha'i wa'ewa'e. 9 Na'i 'oha namoi ta'ahiraaui inoni, moi ta'ahiraau ha'a-momori. Mou abui haa'i moi here na 'ome 'onaa 'inia domou ta'ahiraau mamougu ai'a. Moi 'itaa i mareho ta'aa, mamoi dau baabau suri'i mareho ra odo-odo. 10 Moi ta'ahi'amou hairiu 'onaai ha'ido'orada mamoi 'adoma'i raorao 'anai ha'ata'iniai ha'ahou tana'amou hairiu. 11 Moi abui wai'ate'a, moi tau'aro wetewete tanaa Araha bei'i tahingamoo'i hako. 12 Moi wa'ewa'e, 'inia mou 'iraraa do 'ia God 'ai ha'ato'o'i duruduru na haa'i tana'amou. Moi ahumaratanoa suri'i madoraa ni rongomaata'i, mamoi ha'arahesi tarau. 13 Moi hisu tanaraaui sae ana'ia God na'i 'oha ra rabasiai hei'a'auhi mamoi 'omesuriraau goro i sae ra boi na'i 'omaa amoou. 14 Moi abui ha'angonia God 'anai here ha'a-ta'airaaui nei ra nora ta'ai'amou. Moi ha'arahesi 'a'auhiraau mia God 'ai ha'agorohiraau. 15 Moi wa'ewa'e na'i 'oha mou awa beiraaui nei ra wa'ewa'e, mamoi ahutotou na'i 'oha mou awa beiraaui nei ra ahutotou. 16 Moi hagu goni goro. Moi abui ha'apa'o mamoi abui to'oraai arunga ha'a-ta'eta'e do'o aidangi di'uraaui nata nei. Ma'ata moi wa'ewa'e 'anai hagu beiraaui sae rau ai'a ororiu. 17 Moi abui su'uai ta'aa tanaai nata sae, ma'ata moi haa'i moi maho ra odoodo na'i 'ado'adodaa'i sae. 18 Na'i aba amoou, moi bonasiai awa hagugoni hako beiraaui mwane inoni. 19 Arai do'ora mana asigu'i, moi abu bonasiai su'uai ta'aa tanaai nata sae. Moi nugaa tanaa God, 'iia naigu hauai aba ana. 'Inia na'i Usu-usu Maea 'ia God 'a 'unua o'ani, “Aba agua 'anai ha'a-mama'airaaui nei nara hauai ta'aa. 'Inau nawaigui su'ua tanaraaui taha rau haua tana'amou.” 20 Moi araisuriai dorai Usu-usu Maea na o'ani, “'Onaa maerongamu 'a hioro, 'oi hangania. Ma 'onaa 'a raba gono, 'oi ha'agonohia. 'Inia 'onaa 'oi haua o'asi, 'ai mae 'iniai ninima.” 21 'Onaa moi su'uai ta'aa 'iniai ta'aa, mamou ha'awateai ta'aa 'anai ha'aheho'amou. Me 'onaa moi su'uai ta'aa 'iniai goro, ma naasi namoi ha'ahehoai ta'aa.
Ha'ahou Tanaraaui Saemaua Na'i Gaumani
1 'Igaau hako gai araisuriraau ma'ata i saemaua na'i gaumani, 'inia 'iraau na 'ia God na haua tanaraaui mena 'anai 'omesurira i noni, ma nugaraau 'anai heimarungi. 2 Naasi 'onaa tanei nai ura bwarasiraaui saemaua o'asi, 'iia 'a ura bwarasia God na nugaraau, mia 'a arari dorai ha'amama 'aia. 3 'Iraaui nei nara haa'i taha nara odo-odo ra ai'a ta'isada 'anai mamaa'usiraaui saemaua na'i gaumani. 'Iraau moi sae hehere ta'aa naasi nara matai mamaa'usiraau. Naasi 'onaa namou ai'a raba mamaa'usiraaui saemaua na'i gaumani, mamoi abui hairaesi. Moi haa'i maho ra odoodo neina rai ha'atee wa'ewa'e 'ini'amou. 4 'Inia 'iraau saemaua 'isi ra'i sae tatau'aro ana'ia God 'anai 'a'auhi'amou. Me 'onaa moigu haa'i maho taritari'a, mamoi matai mamaa'usiraau'a, 'inia rau to'oraai mena 'anai hauai ha'a-mama'ai tana'amou. 'Iraau ra'i sae tatau'aro ana'ia God 'anai ha'a-mama'ai'i sae ra haa'i here ta'a'i. 5 Naia na goro 'inia domoi araisuri'i saemaua o'asi. Ma'ata moi abui araisuriraau do 'inia moi mamaa'usi'i amoo'i ha'a-mama'ai, ma'ata moi araisuriraau 'iniai aidangisia amoou do naasi mareho na odo-odo 'anai haua. 6 Naasi tarana 'inia namou hori takisi 'inia tanaai gaumani. 'Inia 'a ta'isada do 'iraau rai hori'i ro'u i sae tatau'aro adaa'i. 'Inia 'iraaui sae tatau'aro na'i gaumani rau hauai tau'aro na 'ia God na nuga'i tanaraau, me 'iraau rau tau'aro raha 'anai 'omesuriraaui noni. 7 Mana taha na ta'isada domoi watea tanaai gaumani, moi watea. Taha narau 'unua tana'amou 'anai gaasi ha'a 'ada'i, moi gaasi ha'a. Moi hori takisi tanaraau, mamoi 'adoma'i hihi'a mana ha'ahouraau. 8 Abui kaoni orea beiai nata sae. Na kaoni moi na ta'isada domoi to'oraa tarau, naasi heita'ahi amoou tanaraau hakoi mwane noni. 'Iatei na ta'ahiraau hakoi mwane inoni, 'a araisuriai taha na 'irisia i Ha'atora ana God. 9 'Inia na Ha'atora 'a 'unua dogai abui taritari'a baani'i urao agaa'i ma'ua mwane agaa'i, gai abui beri, abui heingahu, abui naga, ma tara'i mareho ro'u. Ma'ata, mwane mareho 'isi ra awa hako na'i bahainai ha'atora na 'unua do'oi ta'ahiai nata sae 'onaai ta'ahi'o amua haari'o. 10 'Iatei na to'oraai heita'ahi 'a bwa'i matai haua ta maho taritari'a tanaai nata sae. 'Inia 'oha na 'o ha'ata'iniai heita'ahi suri'i mwani maho na'o haa'i, 'o ha'isuri'i hako'a i mwani Ha'atora. 11 Nau 'unua o'asi tana'amou 'inia mou aidangisia do 'a bwa'i orea mia Kraest 'ai aho'i mai 'anai ha'atahigaau baaniai marewanani. Na'i madoraa nagau bura'i hinihini, ni madoraa ana 'anai aho'i mai 'a gere ha'atau. Me na'i 'ohani 'a gere gaarangi. Naasi mou ga'i awa odo-odo mamoi 'ome'ome 'onaai sae na rarai tarau 'ado 'oha. 12 Rodo 'a gaarangi maai di'u'a mana dangi 'a gaarangi'a. Naasi gai nugasi'i tatau'aro 'anai kuhi magai awa odoodo neina gai ura bwarasiai ta'aa. 13 Gai awa odo-odo 'onaai sae na awa na'i dora marewa. Gai abui gono raha 'ini'i waini bweu mana haa'i ngaugoni nara hau'i mwane mareho to'obweubweu'a suri'i. Gai abui taritari'a baani'i urao agaa'i ma'ua mwane agaa'i, ma'ua haa'i taraani here wawaasua'a ro'u. Gai abui heita'ia ma'ua hai'ubwani. 14 Moi bonasia doni barongamoo'i rai 'onaaiai barongana Araha aga Jisas Kraest neina moi matai ha'aagau 'anai hei'oi bwarasi'i maho ta'a'i. Moi abui 'adoma'inia moi haa'i hei'irisi ta'aa amoo'i.
Abui Ha'atee Ha'ata'airaaui Nei Nara Maemae'a i Hinihinidaa'i
1 Moi mwa'emwa'e 'anai hagu beiraaui sae hinihini nara maemae'a i hinihinidaa'i, mamoi abui heitohetohe beiraau 'ini'i maho rau 'adoma'ini'i do ra taritari'a ma'ua ra odo-odo. 2 'Iraaui nei nara wetewete i hinihinidaa'i, rau 'adoma'inia do mwane mahoingau ra goro hako 'anai ngaa'i. Miraaui nei nara maemae'a i hinihinidaa'i, rau 'adoma'inia do 'a taritari'a 'anai ngaa'i hasi'odi mwamwaa nara wate'i tanaai araaranunu nara raonga'ini'i na'i maketi. 3 Ma'ata, 'iraaui nei ra matai ngaa'i mwane taraani mahoingau moi, rai abui wana bodio 'iniraaui nei narau ai'a, miraaui nei ra ai'a, rai abui hiiriraaui nei narau matai ngaa'i moi taraani mahoingau. 'Inia 'ia God 'a bwane wairaau ro'u na'i ruruha ana. 4 'O 'adoma'inia do i'oe 'iatei na'o hiiria 'inia i noni tatau'aro anai sae he'ete'i? 'Ia moia Araha na tau'aro tanaasi nai 'iraraa dona here na haua 'a goro ma'ua 'a ta'aa. Mana here nai haua rai goro, 'inia 'ia Araha nai 'a'auhia. 5 Tara'i sae ra 'adoma'inia do tara'i dangi ra ororiu di'u'i tara'i dangi ro'u, ma tara'i sae ra 'adoma'inia do mwane dangi ra ta'isada hako moi. Naasi 'adonai nei 'ai wai'ado'ado suriai mahosi maai ura baabau na'i taha na 'adoma'inia. 6 'Iraaui nei narau 'adoma'inia do 'e ta'i dangi na ororiu di'u, rau haua o'asi 'anai ha'ahoua Araha. Miraaui nei narau matai ngaa'i mwane mahoingau hako, rau haua o'asi 'anai ha'ahoua Araha, 'inia 'iraau rau ha'atee ha'agorohia God maraugu ngau. Miraaui nei rau ai'a matai ngaa'i hasi'odi mwamwaa, rau o'asi ro'u. 7 Na'i tahitahi agaau sae hinihini na'i marewana, gau ai'a awa 'anai ha'a-wa'ewa'egaau haarigaau, ma o'asi ro'u na'i mae nagai haua. 8 Na'i 'oha gau tahi, gau tahitahi 'anai ha'a-wa'ewa'ea Araha. Ma na'i 'oha gai mae, gai bonasia dogai ha'a-wa'ewa'ea ro'u Araha. Naasi 'oha gau tahi ma'ua 'oha gau mae 'igaau 'iaana'ia Araha. 9 'Ia Kraest 'a mae ma suruta'e aho'i do 'ai ha'i Araha maai marungiraaui nei ra mae mana nei ra tahi. 10 Naasi, 'iniai 'uaana na'o hiiria 'inia i do'oramu beia Kraest? Me i'oe, 'iniai 'uaana na'o wana bodio 'iniai do'oramu? Moi aidangisia do 'igaau hako gai ura na'i maana God na'i 'oha nai hiiriraaui noni. 11 'Inia na'i Usu-usu Maea 'ia God 'a 'unua o'ani, “'Inau 'au tahi ha'a-momori, ma ha'a-momori o'asi ro'u do 'iraaui mwane sae hako rai topira'i ruru tanaau, marai ha'arangasiau hura'a do 'inau naasi God.” 12 Naasi gau aidangisia do 'adonai nei 'inigaau 'ai ha'arangasi'i hura'a tanaa God i taranai taha na haa'i 'ini'i mwane maho na haa'i na'i marewanani. 13 Naasi gai agohe 'anai hiiriai nata sae hinihini. Gai 'adoma'i wetewete do gai abui hau'i mareho 'anai ha'asirihia mo'osi na'i ora-ora'a. 14 'Iniai hagu agua beia Araha Jisas, 'inau 'au aidangisia do ai'a ta ta'i mahoingau nai taritari'a 'anai ngaa. Ma'ata 'onaa ta sae hinihini nai 'adoma'inia do tara'i mahoingau ra ai'a goro 'anai ngaa'i, naasi 'a ha'ata'inia do'e ora-ora'a tanaa na'i 'oha nai ngaa'i. 15 Ma 'onaa 'o ha'a-arungata'aia ta sae hinihini 'iniai mahoingau na'o matai ngaua, 'a ha'ata'inia do i'oe, ai'a heita'ahi nai awa bei'o. 'Oi abui kaku'aa do'ia Kraest na mae ro'u taranai saesi. Naasi 'oi abui ha'ata'aiai hinihinina 'inia moi mahoingau. 16 Rei'uaa na'o aidangisia doni mareho na'o haua 'a odo-odo moi, 'oi abui haua 'onaa na nata sae hinihini 'a 'adoma'inia do 'a ta'aa. 'A gasi 'unua ta sae doni barongadi sae hinihini ra ta'a'i. 17 'Oha na 'ia God 'a marungi'i tahingagaa'i, ni mareho na ororiu, ai'a do ni taha nagau matai ngaa ma'ua gonohia. Ni mareho na ororiu, naasi 'anai awa odo-odo, hagugoni goro beiraaui noni, ma 'anai to'oraai wa'ewa'e na boi baaniai Hi'ona Maea. 18 'Onaa 'oi here o'asi na'i tau'aro na'o haua tanaa Kraest, 'ia God 'ai wa'ewa'e 'ini'o, miraaui noni rai ha'ahou'o ro'u. 19 Naasi gai bonasiai haa'i mareho nara ha'a-hagugonigaau goro mana mareho nara ha'a-wetewete'i hinihinigaa'i. 20 Moi abui ha'ata'aiai tau'aro na haua God na'i tahinganai sae 'inia moi mahoingau. Ai'a ta mahoingau nai taritari'a 'anai ngaa. Ma'ata 'a taritari'a 'anai ha'atehaai nata sae hinihini 'iniai mahoingau na'o matai ngaa. 21 Naasi 'a goro domoi abui ngaa'i mwamwaa nara wate'i tanaai araaranunu mana gono waeni mana haa'i tara'i maho ro'u nai matai ha'ateharaau 'ini'i tara'i sae hinihini. 22 Ni 'ado'adomu 'ini'i mareho 'isi, naasi aba amua'a haari'o beia God. 'A ai'a goro 'anai to'o maani'i. Wa'ewa'e tanaraaui nei rau ai'a 'adoma'i heiruarua'a 'ini'i haa'i adaa'i maho rau 'adoma'ini'i dora odo-odo. 23 Ma 'onaa 'ia tei sae na 'adoma'i heiruarua'a 'inia ta mahoingau magu ngaa moi, 'iia 'a taritari'a. Suria 'iia 'a ai'a hinihini wetewete doni mareho na hauasi 'a odo-odo. 'Oha nagau hauai maho nagau ai'a taraa hinihinia do 'a odo-odo, naasi gau hauai ora-ora'a.
Suriai Awangana Kraest
1 'Igaaui nei na hinihinigaau 'a wetewete, 'a goro dogau ga'i 'abenga'i 'a'auhiraaui nei nara suria Araha nara maemae'a i hinihinidaa'i. Gai abui hau'i moi taha 'anai ha'a-wa'ewa'egaau haarigaau, 2 ma'ata gai hau'i maho na 'iraau rai wa'ewa'e 'ini'i mana maho narai ha'a-wetewete'i hinihinidaa'i. 3 Rei'uaa 'ia Kraest, ma ai'a 'adoma'inia moi haraaria 'anai hauai taha nai wa'ewa'e 'inia haaria. 'Inia na'i Usu-usu Maea 'a ha'arangasia o'ani, “God, 'iraaui nei ra ha'atee ha'ata'ai'o, 'a 'onaa do rau ha'atee ha'ata'aiau ro'u.” 4 Mwani maho na'i raronai Usu-usu Maea ra usu'i 'anai ha'ausurigia. Ma na'i 'oha na gai 'oha'ini'i, rai 'a'auhigia 'anai ahumaratanoa marai ha'a-'o'origaau. Ma naasi, gaigui to'oraai 'adoma'i heitotori 'ini'i taha na duruduru 'ini'i a God tanagia. 5 'Au ha'arahesi, do 'ia God na matai haua tana'amoui ahumaratanoa mana ha'a-'o'ori, 'ai 'a'auhi'amou 'anai hagugoni beiai ta'i 'ado'ado suriai barongana Jisas Kraest. 6 Naasi 'i'amou moigui boi goni beiai ta'i 'ado'ado 'anai ha'atee ha'agorohia God i Amana Araha aga Jisas Kraest. 7 Hoita, moi wa'ewa'e 'anai hagu bei'amou hairiu 'onaaia ro'u wa'ewa'e mana hagu ana Kraest bei'amou. 'Onaa moi haua o'asi, 'iraaui noni rai ha'atee ha'agorohia God. 8 Wai 'unua tana'amou. Na'i 'oha na boia Kraest, 'a boi 'onaai sae tatau'aro tanaraaui Jiu 'anai ha'ata'inia do'ia God ai'a kaku'aai duruduru na haua tanaraaui wauwa adaa'i. 9 'Ia Kraest 'a boi ro'u do 'iraaui nei ra ai'a ha'i saeni Jiu rai ha'a-aneanea God 'iniai goro ana 'iniraau. 'Onaai ha'arangasia ada na'i Psalm o'ani, “'Inau wai ha'a-aneane'o na'i 'uruhadaaui nei ra ai'a Jiu, mawai gana ha'ahauasaa i atamu.” 10 Na'i nata dora ra usua o'ani ro'u, “Moi wa'ewa'e, 'i'amoui nei namou ai'a Jiu, moi wa'ewa'e beiraaui inoni ana'ia God; 'iraaui Jiu!” 11 Na'i nata dora 'a 'unua ro'u mau o'ani, “'I'amoui nei mou ai'a Jiu, moi ha'a-aneanea Araha God. 'I'amou hako inoni nai marewana, moi ha'a-aneanea.” 12 Mia Aisaea 'a 'unua ro'u o'ani, “'E nei baaniai burungana Jesi 'ai boi, ma'ai marungiraaui nei ra ai'a Jiu. 'Iraau rai nugaai 'u'uridaau na'i hungana.” 13 'Ia God naasi ahuinai mwani mareho nagau 'adoma'i heitotori 'ini'i. Naasi 'au ha'arahesi mia God 'ai ha'a-wa'ewa'e'amou ma'ai haua tana'amoui gooroha 'iniai 'u'uria amoou. 'Onaa nai o'asi, na mena anai Hi'ona Maea 'ai ha'a-weteweteai hinihinimoou 'anai dau'i taha namou 'adoma'i heitotori 'ini'i.
Tau'aro Ana Pol
14 Arai do'ora mana asigu'i, 'inau 'au 'iraraa domou goro. Mou aidangisi'i baronga nara goro 'anai ha'isuri'i, mamou arari 'anai ha'ausuri'amou hairiu 'ini'i. 15 Rei'uaa na o'asi, na'i usu-usuni 'inau 'au ha'atee wetewete 'ini'i tara'i maho do 'anai ha'a-'adoma'i aho'isi'amou 'ini'i. 'Au matai haua o'asi, 'inia 'ia God 'a goro 'iniau 16 ma 'ome sigihiau dowai ha'i sae tatau'aro ana Jisas Kraest 'anai tau'aro tana'amoui nei na mou ai'a Jiu. Na'i tatau'aro agua 'au tau'aro 'onaai Piriisi 'anai waia woui Taroha Goro tana'amou mawai wate'amou tanaa God 'onaai wawate na Hi'ona Maea na ha'amaeaa mia God 'ai wa'ewa'e 'inia. 17 Naasi, 'iniai hagu agua beia Jisas Kraest, 'a arari dowai ha'aba'o 'iniai tau'aro nau haua tanaa God. 18 'E ta'i maho moi nawai ha'a-ta'eta'eau 'inia, naia na tau'aro na 'ia Kraest na 'a'auhiau 'anai haua 'oha nau wairaaui nei ra ai'a Jiu tanaa God. Rau hinihinia God 'iniai rongoa adaaui heitaroha'i agua mana 'omesi'i adaa'i mareho nau haa'i, 19 'onaai ha'abu'oahu mana ha'ara nau haa'i 'iniai mena anai Hi'ona Maea. Ma naasi, taraawa'a na'i Jerusalem tari Provensi Ilirikam, 'au ha'a-arosia goro i tau'aro agua 'anai taroha'iniai Taroha Goro ana Kraest suri'i dora 'isi. 20 'Au bonasia dowai taroha'iniai Taroha Goro suri'i dora ra ai'a taroha'inia mau iei a Kraest. Nau 'onaai sae na ai'a raba tagorahiai ruma na 'e sae he'ete'i na bwane taraawa'ana, 'inia 'inau ai'a raba heitaroha'i suri'i dora na 'e sae he'ete'i na bwane heitaroha'i suri'i. 21 Nau ai'a haua o'asi. Me 'au ha'isuriai taha nara ha'arangasia 'abaia Kraest na'i Usu-usu Maea na o'ani, “'Iraaui nei ra ai'a taroha'inia mau tanaraau, rai 'ome 'iraraa. Miraaui nei ra ai'a rongo tarohana rai aidangisia.”
'Ia Pol 'A Raba 'Ari Rom
22 'Aariha nau raba haua bei'amou 'au ai'a haua mau, suriai heitaroha'i agua mau suri'i mwane dora 'ini. 23 Ma'ata, na'i 'ohani 'au ha'ahakoa'a i tau'aro nau haua suriai dorani. Suri'i harisi nara hako'a 'au bwane raba ada wou bei'amou. 24 Naasi 'au 'adoma'inia do 'oha wai hano 'anai Spein wai garihi'amou ga'u na'i Rom. Na'i 'oha nagai wa'ewa'e goni hairiu ga'u, mamoigui ha'ataariau ro'u 'anai Spein beiai gere 'a'au namou matai haua tanaau. 25 Ma'ata na'i na'o mawaigui 'ari wou bei'amou, wai aho'i ga'u 'ari Jerusalem 'anai 'a'auhiraaui sae hinihini na'isi. 26 Wai waa'i 'ari ha'a narau goni'i sae hinihini na'i Provensi Masidonia mana'i Akaea. Rau haa'i tanaraaui sae hinihini nara pohara na'i Jerusalem. 27 Rau wa'ewa'e 'anai haua o'asi me 'a marasina ro'u dorau ga'i haua o'asi. 'Inia 'a 'onaa dorau kaoni beiraaui Jiu hinihini na'i Jerusalem. 'Inia 'iraaui Jiu hinihini rau hisungiraau 'iniai Taroha Goro ma marasina do 'iraau rau ga'i hisungiraau aho'i 'ini'i toto'ora adaa'i. 28 Waigui ha'a-atahaa moi ha'a ra ha'a-'u'uriau 'inia, mawai 'ari wou re'i'amou'a 'oha wai hano 'anai Spein. 29 'Au 'iraraa goro do 'oha wai 'ari wou bei'amou, wai boi beiai ha'agorohi ha'ibubu ana Kraest tana'amou. 30 Arai do'ora mana asigu'i, 'iniai hagu agaau hako beia Jisas Kraest i Araha aga, 'au ha'angoni'amou wetewete 'anai 'a'auhiau 'ini ha'arahesi tanaa God taragu. Moi haua o'asi 'anai ha'ata'iniai heita'ahi amoou tanaau na haua tana'amou i Hi'ona Maea. 31 Moi ha'arahesi tanaa God maai taatahi bwarasiau baaniraaui sae na'i Provensi Jiudea narau ai'a raba araisuria God. Moi ha'arahesi 'a'auhiraau ro'u i sae hinihini na'i Jerusalem marai wa'ewa'e 'anai dauai ha'a nawai waia tanaraau. 32 Na'i muri, 'onaa 'a suriai hei'irisina God, waigui boi ha'i wa'ewa'e bei'amou magai ha'a-wetewete'i hairiu 'adoma'igaa'i. 33 'Au ha'arahesi tanaa God na hauai gooroha 'ai awa bei'amou hako. Amen.
Ha'atee Wa'ewa'e Ana Pol
1 'Au ha'atee wa'ewa'e 'iniai koagaau a Fibi, 'e urao na tau'aro 'a'auhiraaui sae ni heisoi na'i 'omaai Kenkria. 'Iia 'a bwa'i orea mai 'ari wou gaariri'amou. 2 'Oha nai 'ari wou, moi ha'amaotoa 'onaai nei na hinihinia ro'u Araha, 'inia naasi here na ta'isada dorai haua i noni ana'ia God. Moi 'a'auhia 'ini'i taha na 'irisi'i, 'inia 'a ragoi sae na 'iia 'a 'a'auhiraau, mia 'a'auhiau ro'u. 3 Moi 'unua ro'u i ha'atee wa'ewa'e agua tanaa Prisila mia Akuila nararu 'a'auhiau na'i tau'aro agua tanaa Kraest Jisas. 4 'E ta'i 'oha, raru gaarangi mae 'iniai 'a'auhiau adarua. Ma naasi, ai'a do 'inau moi nau ha'atee ha'agorohirarua, me 'iraau ro'u i inoni hinihini nara ai'a Jiu, rau ha'atee ha'agorohirarua ro'u. 5 Moi 'unua ro'u i ha'atee wa'ewa'e agua tanaraaui sae hinihini narau matai boboi 'anai ha'arahesi goni na'i ruma adarua. Ha'atee wa'ewa'e ro'u tanaai gere sae goro agua, 'ia Epaenitas. 'Iia naasi 'etanai sae na hinihini tahamora na'i Provensi Eisia. 6 Ha'atee wa'ewa'e tanaa Meri. 'Iia 'a tau'aro raha di'u 'anai 'a'auhi'amou. 7 Ha'atee wa'ewa'e tanaa Andronikas mana urao ana 'ia Jiunia, 'e rua ai Jiu 'onaaiau nameu ta'i awa ga'u na'i rumaniho'o. 'Irarua raru hinihinia na'i na'o a Kraest 'iniau me 'irarua 'e rua Ha'ataari nararu here goro di'u. 8 Ha'atee wa'ewa'e tanaa Ampliatas, 'e huunai sae goro agua na hinihinia ro'ua Araha. 9 Ha'atee wa'ewa'e ro'u tanaa Abanas. 'Iia 'a tau'aro ro'u beigaau tanaa Kraest. Ha'atee wa'ewa'e ro'u tanaa Stakis, 'e huunai sae goro agua. 10 Ha'atee wa'ewa'e tanaa Apelis. 'Iia 'e ta'i sae na ha'ata'inia haaria do'a mangudi na'i tau'aro tanaa Kraest. Ha'atee wa'ewa'e tanaraaui ruruha ana Aristobiulas. 11 Ha'atee wa'ewa'e tanaa Herodion, 'iia 'e ai Jiu ro'u 'onaaiau. Ha'atee wa'ewa'e tanaraaui sae hinihini na'i ruruha ana Nasisas. 12 Ha'atee wa'ewa'e tanaa Trefaena mia Traefosa, rua urao tatau'aro ana Araha. Ha'atee wa'ewa'e tanaa Pesis, 'e urao goro na tau'aro raha ro'u tanaa Araha. 13 Ha'atee wa'ewa'e tanaa Rufas, 'e huunai sae ororiu na'i tau'aro ana Araha. Ha'atee wa'ewa'e ro'u tanaai nanae ana. 'A huunai 'omesuriau goro 'onaa do 'inau 'e huunai gare ana. 14 Ha'atee wa'ewa'e tanaa Asinkritas, 'ia Fligon, 'ia Hamis, 'ia Patrobas, 'ia Hamas, miraau ro'u tara'i sae hinihini nara awa ro'u beiraau. 15 Ha'atee wa'ewa'e ro'u tanaa Filologas, 'ia Jiulia, 'ia Nerias mana asina, mei tanaa Olimpas miraau tara'i sae hinihini nara awa ro'u beiraau. 16 'Oha moi awa goni noni hinihini 'onaai ta'i ruruha, moi here beiai nata nei 'anai ha'ata'iniai heita'ahi amoou tana'amou hairiu. 'Iraau hakoi sae na'i heisoi ana Kraest rau ha'ataari'i woui ha'atee wa'ewa'e adaa'i tana'amou.
Hadahada Ha'ahako Ana Pol
17 Arai do'ora mana asigu'i, wai ha'a-ta'u'u'amou. Moi 'ome'ome goro 'iniraaui nei nara raba ha'a-heita'iamou hairiu marau raba ha'ateha'amou baania God 'ini maani'i adaa'i maho nara ai'a ta'isada bei'i ha'ausuringa'i namou bwane rongo'i. Moi abui hagu bei'i sae o'asi. 18 Rau raba suri'i moi hei'irisidaa'i haraariraau. Rau ai'a raba suriai hei'irisina Kraest, na Araha aga. Rau pwari'iraaui nei nara matai hinihini'i mwada'u i mamaani rongo goro mana mamaani ha'agorogoro nara hahaa'i. 19 Ma'ata 'inau 'au wa'ewa'e raha suria 'iraau hakoi mwane sae rau 'iraraa domou awasuriai Taroha Goro. Ma rei'uaa na o'asi, 'au 'irisia domoi aidangisi'i taha ra goro mamoi abui hau'i taha nara ai'a goro. 20 Ma naasi, 'ia God ni gooroha, 'ai raurau 'anai 'a'auhi'amou mamoi ha'ahehoa Saetan. Mau ha'arahesi neina 'ia Araha Jisas 'ai goro 'ini'amou. 21 'Ia Timoti na tau'aro beiau 'a haua ro'u i ha'atee wa'ewa'e ana tana'amou. Mia Lusias mia Jeson, mia Sosipata, ra'i ai Jiu ro'u 'onaaiau, rau 'unu'i wou i ha'atee wa'ewa'e adaa'i tana'amou. 22 'Inaua Tatias, i do'oramoou beia Araha, nau usuai usu-usu anani a Pol. 'Au ha'ataaria ro'u wou i ha'atee wa'ewa'e agua tana'amou. 23-24 'Ia Gaeas 'a 'unua ro'u i ha'atee wa'ewa'e ana tana'amou. 'Iia na ha'aawahiau na'i ruma ana ma ha'awateraau ro'u i sae hinihini 'anai ha'arahesi na'i ruma ana. 'Ia Erastus, mo'o na 'omesuri ha'a 'anai 'omaani mia do'oragaaua Kuatas, raru 'unu'i ro'u i ha'atee wa'ewa'e adaru'i tana'amou.
Ha'arahesi Ana Pol
25 Gai ha'atee ha'agorohia God, 'inia 'iia na matai ha'a-'o'oriai hinihinimoou 'iniai Taroha Goro nau taroha'inia tana'amou, 'e taroha 'abaia Jisas Kraest. Ni tarohasi 'a awa bainihu mau mai. 26 Ma'ata na'i 'ohani, 'a ha'ata'i goro hura'a tanagaau suri'i Usu-usu Maea adaa'i rarabea. Mia God na awa mau mai, 'a ha'atorameu 'anai taroha'inia hura'a do neina 'iraaui mwane inoni hako rai hinihinia marai araisuria. 27 Naasi 'inia moi ta'i God na madoma, gai ha'atee ha'aasaa tarau tarau 'inia Jisas Kraest. Amen.
1 'Inaua Pol na 'ia God na sigihiau 'anai Ha'ataari ana Jisas Kraest, mea Sostenes i do'oragaau na'i Kraest, 2 namiri hauai usu-usuni tana'amoui sae ni heisoi na'i Korin. 'Ia God 'a sigihi'amou 'anai ha'i noni maea ana'i neina mou matai hagu beia Jisas Kraest. 'Ia God 'a haua o'asi ro'u tanaraau hakoi noni nara hinihinia Araha aga Jisas Kraest suri'i mwani dora. 'Ia Jisas naasi Araha aga hako. 3 'Au ha'arahesi mia Godi Amaga mea Jisas Kraest, Araha aga, rarui ha'agorohi'amou mararui ha'a-awa ha'agorohi'amou.
Pol 'A Ha'atee Ha'agorohia God
4 'Au ha'atee ha'agorohia God 'ado 'oha 'ini'i mwani bane rago na haa'i tana'amou 'iniai hagu amoou beia Kraest Jisas. 5 Suriai o'asi ana, na tahingamoo'i ra honu 'ini'i mwani mareho goro, 'onaai huunai aidangisia amooua God ma ro'u 'iniai aidangi namou to'oraa 'anai maania ro'u tanaraau haru nei. 6 'A ha'ata'inia doni ha'ausuringa'i amee'i tana'amou 'inia Kraest ra ha'a-momori. 7 Naasi na mwani bane ni tatau'aro tanaa God, mou dau'i hako na'i mamasia namou haa i boi aho'i mai ana Araha aga 'ia Jisas Kraest. 8 'Iia 'ai 'a'auhi'amou 'anai ura baabau na'i hinihinimoou neina 'a bwa'i mareho taritari'a namoi haua narai hiiri'amou 'inia na'i 'oha nai aho'i mai Araha aga, 'ia Jisas Kraest. 9 Mia God 'ai 'a'auhi'amou 'anai ura baabau, 'inia 'iia 'a mangudi suri'i duruduru ana'i. Me 'iia ro'u na soi'amou 'anai hagu goni beiai garena, 'ia Jisas Kraest, i Araha aga.
Heihoa Na To'o Na'i Heisoi
10 Arai do'ora mana asigu'i, na'i atana Araha aga Jisas Kraest wai ha'ata 'u'u'amou. Moi 'adoma'i aratara neina heihoa 'abwa'i awa na'i ahoaamou hairiu. Moi ahu aratara goni goro 'anai haai ta'i 'ado'ado. 11 Arai do'ora mana asigu'i, ra'i nei 'iniraaui ruruha ana Kloui narau 'unu ha'agorohia tanaau do ra'i ha'atee heiraeraesi nara to'o na'i ahoaamou hairiu. 12 'E nei ma o'ani, “'Inau 'au suria Pol,” ma'e nei ma o'ani, “'Inau 'au suria Apolos.” 'E nei ma o'ani, “'Inau 'au suria Pita,” ma'e nei ma o'ani, “'Inau 'au suria Kraest.” 13 'I'amou mou hoahoaai abena Kraest 'iniai taringai dora. 'A 'ua? 'Inaua Pol nau mae 'ini'o na'i dadaahoro ani? 'A 'ua? 'Inau nara bwareomaea'amou 'iniai atagu? 14 'Au ha'atee ha'agorohia God 'inia ai'a tanei 'ini'amou nawai bwareomaeaa na'i murinai bwareomaeararua agua Krispas mea Gaeas. 15 Naasi 'a bwa'i nei nai 'unua do 'i'amou mou bwareomaea 'anai ha'i rongoiusuri tanaau. 16 'Au 'iraraa do ruruha ana ro'u moia Stefanas nau bwareomaearaau, ma ai'a tanei'a nawaigui 'iraraa ro'u do'au bwareomaearaau. 17 'Inia 'ia Kraest 'a ai'a ha'ataariau mai 'anai bwareomaearaaui sae, me 'anai taroha'iniai Taroha Goro. Mau ai'a heitaroha'i 'ini'i mwani ha'atee nara rongo aidangi di'u. Ra gasigu hinihinia Kraest 'inia moi hadahadangagu nara rongo goro di'u. 'Onaa 'ai o'asi, ni mae na haua Kraest na'i dadaahoro 'ai 'ari pwaranga moi.
Na Huunai Madoma Ana God
18 Na taroha 'iniai mae na haa Kraest 'ini'i ora-ora'a agaa'i na'i dadaahoro, 'e maho na rongo to'obweubweu'a tanaraaui nei ra suriai tara 'anai mae. Me tanagiai nei na 'ia God na ruhasigia, ni tarohasi 'e mena 'anai ruhasigia baaniai ora-ora'a. 19 Na Usu-usu Maea 'a o'ani, “'Inau wai ha'a-ai'a'i aidangidi nei ra madoma, mawai ha'ata'ai'i taha nara 'adoma'iniai haa'i.” 20 Ma naasi ragui 'ua, 'ira nei ra madoma ma'ua 'iraaui nei ra madomasi'i Ringe ana'ia Moses ma'ua 'iraaui nei ra mataihere heitohetohe? 'Ia God 'a ha'a-'ome to'o bweubweu'araau ma ha'ata'inia hura'a doni madomani marewana 'a to'o bweubweu'a. 21 'Inia na'i madoma ana God 'a ha'abwarasia baaniraaui noni 'anai aidangi tarihana God suri'i madoma adaa'i. Ma'ata tanaraaui nei ra hinihiniai taroha nameu taroha'inia na rongo to'obweubweu'a tanarai saeni marewana, 'ia God 'ai ruhasiraau. 22 'A rongo to'obweubweu'a tanaraaui Jiu 'inia rau 'irisia di'u 'anai 'omesi'i ha'abu'oahu miraau na Grik rau hinihinia moi maho na rongo madoma. 23 Mi'ameu meu ha'arangasia hura'a i mae na haa Kraest na'i dadaahoro. 'Iraau na Jiu rau 'itaai taroha naasi, miraaui nei narau ai'a Jiu, rau 'adoma'inia do ra'i ha'atee rongo to'obweubweu'a moi. 24 Ma'ata tanagaaui nei na 'ia God na soigaau 'anai ha'i noni ana'i, rei'uaa Jiu ma'ua ai'a, 'ia Kraest 'a ha'ata'iniai mena mana madoma ana God. 25 'Inia ni 'ado'adona God na 'ome to'obweubweu'a tanaai noni, 'e aidangi na di'uai aidanginai noni, mana taha na haa God na 'ome maemae'a tanaai noni, 'a mena di'uai taha na noni na matai haua. 26 Arai do'ora mana asigu'i, moisu 'adoma'iniai madoraa na 'ia God na soi'amou 'anai suria Kraest. Na'i 'ado'adodaaui ahurodo, taringai nei moi 'ini'amou nara 'adoma'inia domou madoma. Taringai nei moi namou ha'i na'otara, ma'uasi huta suri'i ruruha ororiu. 27 Mia God 'a sigihiraaui nei nara ai'a madoma do neina 'iraaui nei ra madoma rai ninima, ma sigihiraau ro'u i nei ra 'adoma'i hunihuniraau moi, neina rai ninima i nei narau 'adoma'inia dorau ororiu. 28 God 'a sigihiraaui nei na 'iraaui inoni na'i marewanani ra 'adoma'i hunihuniraau moi mara 'adoma'inia do rau ta'aa, neina 'iraaui nei nara 'adoma'inia do rau ororiu, rai ha'i inoni nara ai'a ororiu moi. 29 Naasi 'a ha'ata'inia do 'a bwa'i nei nai matai ha'a-ta'eta'ea haaria na'i maana God. 30 'Ia God haaria na wai'amou 'anai hagu beia Jisas Kraest. Mia Kraest 'a ha'ata'inia tanagiai huunai madoma ana God. 'A horigia hura'a baaniai ora-ora'a, ma 'iniai hagu agaau beia, gau ha'i inoni ana'ia God ma ha'aodoodogaau na'i maana. 31 Tarana naasi na Usu-usu Maea 'a o'ani, “'Iatei na raba ha'atee ha'aba'o, 'ai ha'atee ha'aba'o moi 'iniai taha 'ia Araha na haua.”
Taroha 'Iniai Mae Na Haa Kraest
1 Arai do'ora mana asigu'i, na'i 'oha nau boi bei'amou 'anai taroha'iniai taroha 'inia God tana'amou, 'inau ai'a haa'i ha'atee bwara tana'amou, ma'uasi dowai ha'atee 'onaai sae na madoma. 2 'Inia nau 'adoma'inia do ai'a ta mareho he'ete'i'a ro'u dowaigu'i hadanga'inia, me 'iia moia Jisas Kraest mana mae na haua na'i dadaahoro. 3 Na'i 'oha nau taha bei'amou, na abegu 'a maemae'a mau mamaa'u ha'i 'idi'idi. 4 Me suri'i hadahada agu'i mana ha'ausuringa'i agu'i, 'au ai'a bonasi'amou domoi hinihini 'ini'i mwani ha'atee nara rongo madoma di'u. Ma'ata 'oha nau hadahada, mou re'iai mena anai Hi'ona Maea na ha'ata'inia doni taroha naasi, 'e taroha na boi baania God. 1 Korin
5 'Au haua o'asi, 'inia 'au 'irisia domoi hinihini 'iniai re'ia amooui mena ana God, ma 'ai abu do 'iniai rongoa amooui madoma anai noni.
Madoma Ana God
6 Ma'ata tanaraaui nei ra wetewete mara baabau goroi hinihinidaa'i, 'i'ameu meu hadahada beiai madoma, mana madoma naasi, ai'a madomani marewanani, ma'ua ai'a madoma adaa'i mwaerahani marewanani narai hako moi. 7 'I'ameu meu hadanga'iniai 'ado'ado madoma ana God na ai'a ha'ata'i ga'u tanaraaui noni. 'Ia God na hauai 'ado'adosi 'anai 'a'auhigia dogai taha beia, ma 'adoma'inia mau mai na'i madoraa na marewana 'a ai'a pwa'ara mau. 8 Ai'a ta ta'i mwaeraha ni marewanani nai aidangisiai 'ado'ado madoma naasi. 'Inia 'onaa narai aidangisia, rau ga'i bwa'i rabuai Araha hauasa na'i hunganai dadaahoro. 9 Na Usu-usu Maea 'a o'ani, “Taha na ai'a noni nai re'ia ma'ua rongoa, mana taha na ai'a noni nai 'adoma'inia do'ai to'o, naasi taha na 'ia God na 'adoma'i ha'aagau 'inia tanaraaui nei rau ta'ahia.” 10 Ma'ata na Hi'ona Maea ana God 'a ha'ata'ini'i maho 'isi tanagia, 'inia ni Hi'ona Maea 'a 'irara'i hakoi mwani maho, rei'uaa taha ra awa bainihu na'i 'ado'adona God. 11 Na inoni haaria na aidangisia haariai taha na awa na'i 'adoma'ina. Ma o'asi ro'u, na Hi'ona Maea ana moia God na matai aidangisiai 'adoma'ina God. 12 'Igaaui noni hinihini gau ai'a to'oraai 'adoma'idi noni ahurodo, ma'ata gau to'oraai Hi'ona Maea na 'ia God na ha'ataaria mai. 'A nugaa beigia magai aidangisi'i mwani mareho 'ia God na haa'i tanagia. 13 Naasi 'oha meu ha'ateenga'ini'i maho 'ini, meu ai'a ha'atee suriai madoma ni noni. Ma'ata meu ha'atee 'ini'i ha'atee na Hi'ona Maea na haa'i tana'ameu. Meu ha'atee 'ini'i ha'atee ni Hi'ona 'anai ha'ausuriraaui noni 'ini'i mareho ni Hi'ona. 14 Me 'iatei na Hi'ona Maea ana God 'a ai'a awa beia, 'a bwa'i raba rongo'i mareho ni Hi'ona. Na nei nara o'asi, ra bwarai aidangi tarihadi mwane maho o'asi, 'inia na mareho o'asi ra rongo to'obweubweu'a moi tanaraau. Ni Hi'ona Maea naasi nai 'a'auhigia 'anai aidangisi'i mareho ni Hi'ona. 15 'Igiai nei na Hi'ona Maea 'a awa beigia, gau matai aidangisi'i mwane maho, mei tanaraaui inoni ahurodo 'a bwara tanaraaui aidangisi'i barongagaa'i. 16 Na Usu-usu Maea 'a o'ani, “'Iatei na aidangisiai 'adoma'ina Araha? 'Iatei na matai ha'ausuria?” Me 'igaau gau matai aidangisi'i mareho ni Hi'ona, 'inia 'igaau naasi na awa beigia i 'adoma'ina Kraest.
Inoni Tatau'aro Ana'ia God
1 Arai do'ora mana asigu'i, na'i 'oha nau awa bei'amou ani, 'au ai'a ha'atee 'onaai ha-ha'atee agua tanara i nei na Hi'ona Maea na marungi'i tahingadaa'i. Ma'ata 'au ha'atee tana'amou 'onaa moi noni nara ai'a aidangisia God, 'inia na tahingamoou beia Kraest 'a 'onaa mau i gare. 2 Na ha'ausuringa'i agu'i tana'amou ra 'onaai wai susu nau hanangi'amou 'ini'i, ai'a 'iniai mahoingau baabau. 'Au haua o'asi, suria 'i'amou mou ai'a arari mau 'anai ngau mahoingau baabau. Ma rei'uaa na'i 'ohanisi mamou ai'a arari ro'u mau, 3 'inia na barongamoo'i ra ta'isada mau 'onaai barongani ahurodo. Na'i 'oha namou hai'ubwani hairiu mamou heita'ia hairiu, 'a ha'ata'inia do 'i'amou mou here ro'u mau 'onaairaaui sae ahurodo. 4 'Oha na tara'i nei 'ini'amou ra o'ani, “'I'ameu meu suria Pol,” ma tara'i nei ra o'ani, “'I'ameu meu suria Apolos,” naasi 'a ha'ata'inia domou suria mau i barongani ahurodo. 5 'A 'ua? 'Iatei naasia Apolos, mia tei 'inau? 'I'amiria ra'i noni tatau'aro moi namiri 'a'auhi'amou ani 'anai hinihinia Araha. Mamiri suriai tatau'aro na 'ia Araha na nugaa tana'amiria. 6 'Inaua Pol nau 'onaai sae na hasi'i kora na'i mou, 'inia 'inau nau maania tahamora tana'amoui Taroha Goro. 'Ia Apolos na 'onaai nei na ringi 'ada'i wai, 'inia 'iia na boi na'i murigu ma ha'a-weteweteai hinihinimoou. Ma'ata ai'a 'i'amiria, mia God moi na ha'atahi'i. 7 Naasi na nei na hasi, mana nei na ringi 'ada'i wai raru ai'a ororiu. 'Ia God naasi na ororiu di'u, suria 'iia na ha'atahi'i. 8 'Ia mo'o na hasi mea mo'o na ringi 'ada'i wai raru ta'isada moi. 'Ia God naigui taharirarua 'ohadi tatau'aro adaru'i. 9 'I'amiria hakosi ra'i noni tatau'aro ana'ia God, mi'amou namou 'onaai mou ana. 'I'amou 'onaai ro'u ruma ana God. 10 'Iniai goro ana God 'iniau, 'inau 'au 'onaai nei na goro na'i tau'aro ruma. Nau 'onaai nei na 'ome sigihiai ano goro na ha'ababauai ruma ma tara'i nei he'ete'i nara tora ha'ahakoa wou. Me 'iatei nai tau'aronai ruma na'i anosi 'ai 'ome'ome goro. 11 Ra gasi orisiai anosi 'inia ta ano he'ete'i, 'inia 'iia moia Kraest naasi ta'i ano'a na goro. 12 Hoita, na'i tau'aro nara haa'i, tara'i nei rai tau'aro 'ini'i mwani maho goro 'onaai gol, silva ma'ua mwani hau 'ome goro. Ma tara'i nei rai haa'i maho 'onaai hasi'ei, hahaarisi, ma'ua ao. 13 Mana mwani mareho narau tatau'aro 'ini'i 'isi raigui ha'ata'i hura'a na'i dangi ni hihiiri. Ni hihiiri ana God 'ai 'onaai 'eu nai ha'imaani'i, 'onaa ra goro ma'ua ra ta'a'i. 14 'Onaa tei na bwa'i noro i taha na tau'arona na'i hunganai anosi, naasi 'iia 'ai daua nana i heitahari. 15 Ma 'onaa 'iatei nai noro i taha na tau'arona, na mwani mareho ana'i rai ai'a'i ma bwa'i dau heitahari. Ma'ata rei'uaa na o'asi, 'ia God 'a bwa'i hiiri ha'amaesia. 'Ai 'onaai nei nara ha'atahia baaniai 'eu na'i ruma na noro.
Ha'abasu 'Iniai Ha'ata'aiai Ruma Maea Ana God
16 'A 'ua? Mou ai'a 'iraraa do 'i'amou naasi Ruma Maea ana God mana Hi'ona Maea 'a awa bei'amou? 17 Naasi 'onaa 'ia tei nai boi maai ha'ata'aiai Ruma Maea ana God, 'ia God 'ai ha'ata'aia. 'Inia na Ruma Maea ana God 'a maea, mi'amou naasi Ruma Maea. 18 'Oi abui pwari'i'o haari'o. 'Onaa 'o 'adoma'inia do'o madoma suri'i maho ni marewana, 'a goro do 'o ga'i 'onaai noni haaria moi na ai'a madoma na'i marewana, ma naasi 'oigui huunai madoma. 19 'Inia 'ia God 'a 'omesiai madoma ni marewana, 'e maho haaria moi. Na Usu-usu Maea 'a o'ani, “'Ia God 'a ha'ata'inia hura'ai bweu adaaui nei ra madoma suri'i madoma adaa'i haariraau.” 20 Ma o'ani ro'u, “'Ia Araha 'a 'iraraa doni 'adoma'idi nei ra madoma, 'e mareho haaria moi.” 21 Naasi, 'oi abui ha'apa'o 'iniai bwauodo na'o suria. 'Inia na mwani mareho hako, 'ia God 'a haa'i tana'amou. 22 'A hauameua Apolos mea Pita 'anai 'a'auhi'amou. 'A haua tana'amoui marewanani, 'a haai tahi mana mae, 'a haa tana'amoui dangini mana mwani dangi narai boi mau. Ni mwani maho hako 'isi 'iaamoo'i. 23 Ma'ata, 'i'amou 'ia ana'ia Kraest, mia Kraest 'ia ana God.
Ha'ataari Ana'ia Kraest
1 Naasi na mwani noni hako rau ga'i 'adoma'ini'ameu 'onaai inoni tatau'aro ana'ia Kraest nara ha'a-'u'uri'ameu 'anai ha'atee ruhasi'i 'ado'adona'i a God nara ai'a ha'ata'i ga'u hura'a. 2 Hoita, taha na ororiu na noni tatau'aro nai haua, naasi 'anai ha'isuri'i mareho na bwauodo ana na 'unu'i. 3 'Inau, ai'a 'ua moe'a tanaau do 'i'amou ma'ua tara'i sae ro'u domoi hiiriai tau'aro agua tanaa Kraest. 'Inau mau ai'a hiiria ro'u i tau'aro agua haariau. 4 'Inia rei'uaa nau ai'a 'ome 'iraraa ta maho nawai haua na taritari'a, gasi 'ia Araha 'a 'ome 'irara'i tara'i maho. 'Iia moi Araha aga na ta'isada 'anai hiiriau. 5 Naasi, abui hiiriai nata nei. Moi mamasia moi 'oha 'ia Araha 'ai aho'i mai. 'Iia nai ha'ata'ini'i hura'a i taha nara awa bainihu mana 'ado'ado ta'a'i nara awa na'i tahingana hakoi noni. Ma na'i 'ohasi 'ia God naigui hadahada taeniraaui noni suri'i tatau'aro adaa'i. 6 Naasi 'anai 'a'auhi'amou arai do'ora mana asigu'i, 'inau 'au heiha'auu 'inimiria Apolos tana'amou mamoi aidangisia goro i ha'atee na o'ani, “Moi ha'isuriai taha na Usu-usu Maea na 'unua.” 'Onaa moi haua o'asi, ma naasi namou bwa'i 'adoma'i ha'a-ororiua ta na'otara di'uai nata nei. 7 Ai'a tanei 'ini'amou nai ororiu di'uai nata nei. Na mwani maho namou to'ora'i, 'ia moia God na haa'i tana'amou. Ma 'onaa na o'asi, ma ai'a ta'isada domoi ha'aba'o 'ini'i, 'inia na mareho 'isi mou ai'a daa'i suri'i wetewete amoo'i haari'amou. 8 'A 'ua? Mou 'adoma'inia dona mwani mareho namou 'irisi'i na'i tahingamoou beia Kraest mou daa'i hako'a? Mou 'adoma'inia domou toto'ora'a 'ini'i mwani bane ni Hi'ona Maea? Ma 'ua? Mou 'adoma'inia doni hinihinimoo'i ra wetewete di'u 'onaai wetewete na haa i mena na to'oraa i mwaeraha, mi'ameu ai'a? 'A ga'i goro do mou ga'i ha'i mwaeraha moi, neina mei heimarungi goni ro'u bei'amou. 9 Ma'ata na'i 'ado'adogu, 'a 'ome 'onaa do 'ia God 'a sigihi'ameui Ha'ataari 'anai siri suri'i mwani maho bwara. 'I'ameu meu 'onaai nei ra hiiria 'anai ha'amaesia ma 'anai ha'areirei 'inia na'i maadaau hakoi noni mana enjel. 10 'A 'ome 'onaa do 'i'amou mou 'adoma'inia domeu bweu 'ini hinihinia ameeua Kraest. Ma he'ua namou 'adoma'inia do 'i'amou mou madoma 'ini hinihinia amooua Kraest? Mou 'adoma'inia domeu maemae'a, mi'amou mou 'adoma'inia domou mena di'u! 'A he'ua nara ha'ahou'amou, mi'ameu ra 'itameu! 11 Tari mai 'ohanisi meu awa hihioro'a ma maesi'ameui gono, mameu ho'o ngangatai bwana. Ra hidaari'ameu mameu ai'a to'ora ruma. 12 Meu tau'aro raha haarimeeu 'anai hori'i maho nameu rabasi'i. Meu ha'agorohiraaui nei ra 'isi'isi'ameu mameu ahumaratanoa 'oha ra nora ta'ai'ameu. 13 Na'i 'oha ra ha'atee ha'a-ta'ai'ameu, meu 'abenga'i ha'atee goro tanaraau. Ma tari mai 'ohani, 'a ragoi noni na'i marewanani ra 'adoma'i mara ha'aro'a ma'ua mareho ta'aa 'ini'ameu. 14 Na usu-usuni 'au ai'a haua do 'anai ha'a-arungata'ai'amou, me 'anai ha'ausuri'amou suria 'au ta'ahi'amou 'onaai ama na ta'ahi'i gare ana'i. 15 'Au ha'atee o'asi, 'inia rei'uaa na 'e tangahuru merui noni narau ha'ausuri'amou 'inia Kraest, me 'i'amou mou to'oraa moi ta'i ama. Na'i tahingamoou beia Kraest, 'inau nau 'onaai amamoou 'iniai waia mai aguai Taroha Goro tana'amou. 16 Naasi 'au ha'a-ta'u'u'amou 'anai awasuriau. 17 Tarana naasi nawai ha'ataaria wou 'inia Timoti. 'Iia 'ai ha'a 'adoma'i aho'isi'amou 'ini'i ha'ausuringa'i agu'i mana awaha odo-odo nau haua 'onaai Ha'ataari ana Jisas Kraest. Mana mareho nai ha'ausuri'amou 'ini'i, naasi mareho nau bwane ha'ausuriraau ro'u i noni hinihini 'ini'i suri'i mwani dora hako nau taha suri'i. 'Ia Timoti 'e noni na mangudi suri'i tatau'aro ana'i tanaau, mei tanaau 'a 'onaa do 'iia 'e gare agua nau ta'ahia di'u. 18 'Au 'iraraa do tara'i nei 'ini'amou mou ha'aba'o na'i 'ohani, 'inia mou 'adoma'inia do 'augu bwa'i ataha'a bei'amou. 19 Ma'ata 'onaa 'ia Araha 'a 'irisia, ma 'a bwa'i orea mawai ataha'a bei'amou ma waigui 'iraraa 'onaa 'i'amou nei namou ha'aba'o di'usi, mou hadahada rago kongari moi, ma'ua mou hadahada beiai mena. 20 Mou 'iraraa, 'oha 'ia God 'a marungiai tahingamu, 'a ai'a ha'ata'i moi na'i hadahadangamu, me 'a ha'ata'i ro'u suri'i taha na'o haa'i beia i mena ana. 21 Hoita, 'e taha namou rabasia dowai haa 'oha wai ataha wou? Wai ataha wou 'anai ha'a-mama'ai'amou, ma'ua wai ataha wou beiai raromani heita'ahi mana awa 'abenga'i?
Here Wawaasua'a Na'i Heisoi
1 'Inau 'au heimwaota'i di'u 'iniai rongoa agua do 'e nei 'ini'amou na hauai here na ta'aa di'u. Ni here naasi, rei'uaa nei ra ai'a hinihinia God ma bwara ro'u dorai haua! 'Au rongoa do 'e nei 'ini'amou na mamauru beiai ruanai urao ana mama ana. 2 Ai'a ta'isada domoi ha'aba'o, ma'ata mou ga'i arunga ahutotou 'iniai marehosi. Mia mo'o na hauai heresi, 'a ta'isada domou ga'i ha'ahura'ahia baaniai ruruha amoou. 3-4 Rei'uaa nau awa ha'atau, ma'ata na'i tahingagu hako 'inau bei'amou. Naasi 'a 'onaa do 'inau 'au awa moi bei'amou, ma 'iniai mena ana Jisas, 'au bwane hiiria mo'o na hauai heresi. Naani maho namoi haua. Moi boi goni 'onaai noni hinihini mamoi 'iraraa ro'u do 'inau 'au awa ro'u bei'amou. Hoita naasi, 'iniai mena ana Araha Jisas 5 moi watea mo'o na hauai heresi tanaa Saetan mai ha'a-rongomaata'ia na'i tahitahi ana. Ma 'onaa 'ai rihosi, 'ia Araha 'ai ha'atahia na'i dangi nai aho'i mai 'anai hiiriraaui noni. 6 'I'amou mou watea mo'osi 'anai awa mau na'i ruruha amoou. Ai'a ta'isada domoi ha'aba'o 'iniai mahosi! 'I'amou bwani 'iraraai ha'atee na o'ani, “'E gere meme i draebam kekerei ta'aa moi na matai ha'asu'ua hakoi flaoa.” 7 Naasi moi nugaa hura'a i draebam baani'amou mamoi awa odo-odo. Ha'amomori di'u, na'i 'ado'adona God, 'i'amou mou odo-odo'a na'i maana. 'A o'asi suria 'ia Kraest 'a mae 'inigia 'onaai garei siip nara ho'asi 'inia ani 'anai ha'abwarasiai mae na'i Roho Aharau. 8 Naasi, 'oha gai boi goni 'anai ha'ato'oai Rongo ni Roho Aharau, gai abui boi beiai draebam ni ta'aa mana ora-ora'a, ma'ata beiai tahinga na ha'a-momori tarau. 9 Na'i usu-usu agua tana'amou ani, nau bwane usua dio domoi abui mamaani bei'i nei ra awa moi 'anai wawaasua'a. 10 Nau ai'a 'unua domoi abui mamaani beiraaui nei ra ahurodo nara wawaasua'a mara naga, ma'ua nara beri mara ha'arahesi'i araaranunu. 'Onaa 'o raba hora baani'i sae o'asi, ma'oi hanota baaniai marewana. 11 Ma'ata, 'inau 'au 'unua domoi abui mamaani beiraaui nei narau 'unuraau dora'i sae hinihini maragu awa moi 'anai wawaasua'a mara naga 'ini'i mareho adaa'i sae he'ete'i, nei ra ha'arahesi'i araaranunu mara ha'atee ha'ata'aiai nata nei, nei ra gono raha 'iniai waini bweu mara beri raha. Na inoni hinihini o'asi, moi abui haigaauni beiraau. Rei'uaa domoi heinagu moi 'anai ngau hasura'i beiraau, mamoi abu ro'u. 12-13 'Io, 'inau ai'a tanaau 'anai hiiriraaui nei nara ai'a awa na'i heisoi, 'inia 'ia God naasi 'anai hiiriraau. Mi'amou naasi 'anai hiiriraaui nei nara awa na'i heisoi. Na Usu-usu Maea 'a o'ani, “'Iatei na ta'aa bei'amou, moi ha'ahura'ahia baaniai ruruha amoou.”
Herehere 'Anai Ha'a-aratara'i Heita'ia
1 Na'i 'oha na 'e nei 'ini'amou na heita'ia beiai nata sae hinihini, 'a 'ua namou 'irisia moe'a 'anai taranga'inia tanaraaui sae hihiiri nara ai'a hinihinia God 'anai ha'a-arataraa? Marehosi, 'e maho namou ga'i taranga'inia tanaraaui noni ana'ia God 'anai ha'a-arataraa. 2 'A 'ua? Mou ai'a 'iraraa do'igaaui noni ana'ia God nagai hiiriraau hakoi noni ni marewana na'i madoraa nai boi mau? Ma 'onaa 'i'amou namoi hiiri'i hakoi noni nai marewana, ma'ua na bwara moi 'inia tana'amou i ha'a-aratara'i gere haiu'au'a o'asi? 3 Mamou ai'a 'iraraa do'igaaui noni ana'ia God nagai hiiriraau ro'u i enjel? 'Onaa na o'asi, 'a ga'i bwa'i bwara 'anai ha'a-aratara'i haiu'au'a ni marewanani. 4 'Oha nara to'o i heita'ia bei'amou, mou ga'i bwa'i taranga'ini'i tanaraaui ahurodo na 'iraaui sae hinihini ra ai'a ha'ahouraau na'i aba 'anai ha'a-aratara'i mareho o'asi. 5 Romwane, mou ga'i ninima suriai heresi! 'A 'ua? 'Agu ai'a ta ta'i sae'a ro'u bei'amou naigui gere aidangi goro 'anai ha'a-aratara'i haiu'au'a nara to'oto'o o'asi na'i ahoaamou? 6 'A ga'i goro 'onaa 'ai o'asi. Ma'ata mareho na to'oto'o na'i 'ohanisi, 'e noni hinihini ma waiai nata noni hinihini na'i kooti na'i maadaau hakoi ahurodo! 7 Na'i 'oha namou waiai nata noni hinihini na'i kooti, 'i'amou mou bwane heho'a na'i maana God. 'A ga'i goro 'onaa moi 'adoma'i nugasia moi here ta'aa anai nata sae, ma'ua moi nugasia moi marai ha'a-bweubweu'amou 'ini'i ha'a amoo'i. 8 Mi'amou, rei'uaa na mou ha'i inoni hinihini, mou here ha'ata 'ai'amou moi hairiu mamou ha'a-bweubweu'amou hairiu 'ini'i ha'a amoo'i. 9 Moi aidangisia do 'iraaui nei ra ta'a'i ra bwa'i siri mwada'u na'i hourana ana God. Abu pwari'i'amou haarimoou 'iniai mahosi. 'Iraaui nei ra wawaasua'a mana nei ra ha'arahesi'i araaranunu, mana nei nara taritari'a baani'i mwane ma'ua urao adaa'i, mana mwane nara wawaasua'a bei'i ro'u moi sae mwane, 10 miraaui nei ra beriberi mana nei ra naga 'ini'i mwane maho, 'iraaui nei ra gono raha 'ini'i waini bweu mana nei ra ha'atee ha'ata'aiai nata nei mana nei ra ha'a-bweubweu'araaui noni 'anai rahi'i baaniraaui mareho narau to'ora'i, 'a bwa'i nei 'iniraaui nei o'asi nai siri mwada'u na'i hourana ana God. 11 Tara'i nei 'ini'amou mou o'asi ga'u na'i na'o. Mana'i 'ohani, na mena ana Araha aga Jisas Kraest mana Hi'ona Maea ana God 'a ha'a-wariwari'amou baaniai ora-ora'a mamougu ha'i noni ana'ia God, naasi namougu odo-odo 'inia na'i maana.
Hora Baaniai Ora-ora'a Ni Wawaasua'a
12 Gasi, ra'i nei 'ini'amou moi 'adoma'i o'ani, “'Inau wai matai haua moi ta maho nawai 'adoma'iniai haua.” Ha'amomori. Ma'ata 'inau wai 'unua tana'amou, ai'a do mwane mareho ra goro hako tanagia 'anai haa'i. Naasi 'inau 'a bwa'i mareho nawai watea na'i tahingagu 'anai slev tanaa. 13 Mamoi o'ani ro'u, “Ni mahoingau ra haa'i 'ada'i ahugaa'i, mana ahugaa'i ra awa 'ada'i mahoingau. 'A o'asi ro'u, ni abegaa'i naasi 'anai wawaasua'a 'ini'i.” Ma'ata 'inau wai 'unua ro'u tana'amou, na'i 'oha nagai to'oraai abe haoru ara'ai aro, 'ia God 'ai ha'a-ai'aai ahu mana mahoingau. Ni abegaa'i, 'ia God 'a ai'a haa tanagia do 'anai wawaasua'a, ma'ata 'a haua tanagia 'anai tau'aro tanaai Araha aga. Mia Araha naasi 'anai marungiai abega. 14 Mana abegaa'i ra bwa'i ai'a'i tarau 'onaai mahoingau ani, 'inia 'ia God 'ai ha'a-suruta'egaau baaniai mae 'iniai mena ana, 'onaai ha'a-suruta'ea ana aho'ia Araha. 15 'A 'ua? Mou ai'a 'iraraa do 'oha namou ha'i ta'i beia Kraest 'a 'onaa do abemoo'i ra hasi beiai abena? Ma 'ua? 'A goro dowai haa ta aba 'inia Kraest mawai ha'ahasia wou na'i abenai urao rebirebi? 'A bwa'i! 16 'Onaa 'iatei na hasi beiai urao rebirebi, 'iia 'e ta'i beia na'i abe. 'Inia na Usu-usu Maea 'a 'unua o'ani, “'Irarua rarugui ha'i ta'i abe.” 17 Ma'ata na nei na hagu beia Kraest, 'iia 'a ha'i ta'i beia na'i tahingana. 18 Naasi, moi hora baaniai ora-ora'a ni wawaasua'a. Mwane taraani oraora 'a ra matai ha'ata'aiai abe, ma'ata ra ai'a ha'ata'aia di'u 'onaai ora-ora'a ni wawaasua'a. 19 'A 'ua? Mou ai'a 'iraraa dona abemoo'i 'e Ruma Maea anai Hi'ona Maea na haua tana'amou a God do 'anai awa na'i raromoou? Na abemu 'a ai'a 'iaamua, ma'ata 'iaana God. 20 Suria ni hori'o na haua 'a di'u baani'i hakoi mwani maho. Naasi 'oi haai abemu 'anai haua moi taha 'anai ha'a-wa'ewa'ea God.
Ha'ausuringa'i Na'i Ringei Ha'iwai
1 'Io. 'Au raba arami'i maho namou songa'iniau 'ini'i na'i usu-usu namou haua ani, na'i aba 'iniai ha'iwai. 'A goro moi 'onaa ni mwane 'ai abui ha'iwai. 2 Me suria 'a raha di'u i here wawaasua'a, naasi na goro 'inia do na mwane 'ai to'oraai urao ana haaria, mana urao 'ai to'oraai mwane ana haaria. 3 Na mwane 'ai watea haaria tanaai urao ana mana urao 'ai watea haaria tanaai mwane ana. Ma rarui wa'ewa'e suri'i hei'irisidaru'i. 4 Na abenai urao ai'a do 'iaana haaria, ma'ata 'iaana ro'u i mwane ana. Mana abenai saemwane ai'a do 'iaana haaria, ma'ata 'iaana ro'u i urao ana. 5 Murui abui kakawata'i watemurua tana'amurua haarimurua. Ma'ata, 'a goro moi 'onaa murui 'adoma'i aratara 'anai mamarota'i mauru goni 'anai nuga madoraa 'anai ha'arahesi. Me murui haua suriai gere madoraa moi ma murugui tano mauru goni aho'i. 'A gasi ohongi'amurua Saetan 'anai taritari'a beiai nata nei, suria 'i'amou mou ai'a wetewete arari 'anai ura baabau bwarasi'i 'adoma'i ta'a'i suri'i tahingamoo'i. 6 Nau 'unuai mahosi ai'a do'e ha'atora tana'amou, ma'ata 'anai ha'aaidangisi 'amou do 'inau 'au 'adoma'i ha'agorohia 'anai haua o'asi. 7 'Au 'adoma'inia do 'a ga'i goro domou ga'i bwa'i ha'iwai 'onaaiau. Ma'ata 'ia God 'a haa'i tanagiai mwane bane he'ete'i hairiu, tara'i nei ra to'oraai bane 'anai ha'iwai ma tara'i nei ra to'oraai bane 'anai awa o'asi moi ha'i bwa'i ha'iwai. 8 Hoita, tana'amoui nei namou ai'a ha'iwai mana nao, 'au 'adoma'inia do'a goro domou ga'i awa o'asi moi 'onaaiau. 9 Ma'ata 'onaa na bwara tana'amou i ura bwarasi'i hei'irisi ta'a'i na'i tahingamoo'i ma 'a goro domou ga'i ha'iwai moi. Mou gasi awa moi 'anai 'adoma'i sisiwa 'iniai nata nei. 10 Mau raba 'unua tana'amoui nei namou ha'iwai, ai'a mareho dowai 'unua moi suriai 'ado'adogu, ma'ata 'e ha'atora baania Araha. Na urao 'a ga'i bwa'i gaasiai mwane ana. 11 Ma'ata 'onaa na gaasia, ma 'iia 'ai awa haaria o'asi'a 'onaa na bwa'i hagu aho'i beiai mwane ana. Ma o'asi ro'u, na mwane 'a ga'i bwa'i gaasiai urao ana. 12-13 Mei tana'amou tara'i nei, 'e maho nawai 'unua tana'amou. Mana mahosi ai'a ha'atora baania Araha, ma'ata 'e maho nau 'adoma'i ha'agorohia moi. 'Onaa 'e rua sae raru ha'iwai nararu ai'a hinihini. Ma 'ari wou mana mwane 'a hinihini mana urao 'a ai'a, na mwane ana 'ai abui gaasia 'onaa uraosi 'a 'adoma'i aratara mau 'anai awa beia. Ma 'onaa 'e urao hinihini na to'oraai mwane na ai'a hinihini mana mwanesi 'a 'adoma'i ta'isada mau 'anai awa beia, ni urao 'ai abui gaasiai mwane ana. 14 Suria na mwane na ai'a hinihini, 'a matai ha'i ta'i na'i ruruha ana God 'iniai awa ana beiai urao ana na hinihini. Mana urao na ai'a hinihini, 'a matai ha'i ta'i ro'u na'i ruruha ana God 'iniai awa ana beiai mwane ana na hinihini. 'Onaa na ga'i bwa'i o'asi, na gare amoo'i ra ga'i 'onaai'i gare ahurodo. Ma'ata 'a ai'a o'asi! 'Ia God 'a wairaau ro'u na'i ruruha ana. 15 Me ma'ata 'onaa na nata abe na ai'a hinihini 'inirarua nai raba haigaasi, nugaa moi mai o'asi. 'Ia God 'a ha'awatea moi, 'inia 'iia ai'a soi'amou 'anai awa ta'aa me 'a soi'amou 'anai awa goni goro. 16 Ma rei'uaa na rarui awa goni tarau, 'a bwarai 'iraraa 'onaa ni nei na ai'a hinihini 'ai hinihini mau ma'ua bwa'i.
Awa Suriai Hei'irisina God
17 'Ahutana hakoi noni ra ga'i wa'ewa'e 'iniai awa he'ua na 'ia Araha na nugaa tanaraau na'i 'oha na 'ia God 'a soiraau 'anai hinihinia Kraest. Naasi mareho nau ha'ausuriraau 'inia i noni hinihini suri'i mwani dora nau taha suri'i. 18 'Onaa 'e nei na bwani dauai ringei aha ha'ara maagu hinihinia Kraest, 'ai abui torakoke i 'adoma'ina 'inia. Ma 'onaa na ai'a haua maui ringe naasi, ma'ai abui ha'isuria. 19 'Inia 'a ai'a ororiu 'onaa na'o suriai ringei aha ha'ara ma'uasi ai'a. Taha na ororiu di'u, naasi 'anai ha'isuri'i maho na 'ia God na 'unu'i. 20 Rei'uaa awaha he'ua ma'ua tau'aro he'ua namou awasuria na'i 'oha 'ia God na soi'amou 'anai hinihinia Kraest, moi abu bonasiai orisi baania. 21 'Onaa na i'oe 'e slev na'i 'oha na'o taraawa'a hinihinia Kraest, ma'ai abui ta'aabemu 'iniai awa amua 'onaai slev. Ma'ata 'onaa bwauodo amua 'a raba ha'a-awa dadara'a'o, ma'oi ha'awatea moi. 22 Mamoi aidangisia, 'onaa 'e slev na 'ia Araha na soia, 'iia 'a awa dadara'a'a baaniai mena ni ora-ora'a. Ma 'onaa 'e sae na ai'a slev na'i 'oha nara soia, 'iia 'a ha'i slevi'a tanaa Kraest. 23 Na mae na haua Kraest 'a hori raha 'ini'amou. Naasi mou abui bahurongoraaui nei nara 'unua domoi orisiai awa-awa namou bwani hahaa'i. 24 Naasi arai do'ora mana asigu'i, rei'uaa awaha he'ua ma'ua tau'aro he'ua namou awasuria na'i 'oha na 'ia God na soi'amou, moi abu bonasiai orisi baania.
Heisonga'i 'Iniraaui Nei Ra Ai'a Ha'iwai
25 'Io, 'au raba aramiai heisonga'i amoou 'iniraaui nei nara ai'a ha'iwai. 'A ai'a ha'atora baania Araha nawai 'iraraa 'inia 'anai maania tana'amou, ma'ata wai 'unua tana'amoui 'adoma'igu 'iniai marehosi. Mou matai 'u'uriau, 'inia 'ia Araha 'a ahu ta'ahiau ma haua tanaau i madoma. 26 'Au 'adoma'inia do, 'iniai awa agaau inoni hinihini na'i madoraa bwara na'i 'ohani, 'a goro domoi awa moi 'onaai awa namou bwane hahaa. 27 'Onaa i'oe 'e sae na'o bwani ha'iwai, 'oi abui bonasia gaasiai urao amua, ma 'onaa na'o ai'a ha'iwai mau, ma'oi abui bonasiai ha'iwai. 28 Me ma'ata 'onaa 'oi ha'iwai, 'o ai'a ora-ora'a bwarasia God. Ma ai'a ora-ora'a ro'u tanaai gere urao na ai'a ha'iwai mau ma do'aigui ha'iwai. Na mareho nau 'adoma'iniasi, naasi 'anai ha'abwarasi'i baani'amou i mwane mareho bwara narai to'o tana'amou i nei namoi ha'iwai. 29 Na mareho na ororiu domoi aidangisia, do na madoraa 'anai hau'i tau'aro ana'ia Araha 'a pwapwaku tanagaau. Naasi, 'a goro do 'iraaui nei nara ha'iwai rai tau'aro raha tanaa Araha 'onaai nei na ai'a ha'iwai 'onaaiau. 30 'A o'asi ro'u, ai'a goro doni ahutotou ma'ua wa'ewa'e ma'ua toto'ora amua 'ai ha'abwarasi'o 'anai hauai tau'aro ana Araha. 31 Suri'i mwani maho nagai haa'i ma'ua to'ora'i na'i marewanani, gai abui 'adoma'i ororiu di'u 'ini'i. 'Inia na marewanani 'a bwa'i orea mai hako. 32 'Au ai'a 'irisia domoi 'adoma'i ororiu 'inia ta maho na'i marewanani. Na nei na ai'a ha'iwai 'a matai 'adoma'i riu 'anai ha'a-wa'ewa'ea Araha na'i tatau'aro ana na haua tanaa. 33 Ma'ata, na nei na ha'iwai 'a 'adoma'i riu moi 'ini'i tatau'aro ana'i haaria na'i marewanani ma 'anai ha'a-wa'ewa'eai urao ana. 34 Na 'adoma'ina 'a heiruarua'a. 'A ta'isada ro'u o'asi i urao ha'iwai. 'Iia 'a 'adoma'i riu moi 'ini'i tatau'aro ana'i na'i marewana ma 'anai ha'a-wa'ewa'eai mwane ana. Ma'ata, na gere urao ma'ua urao raha na ai'a ha'iwai, 'a 'adoma'i riu 'anai wateai tahingana hako 'anai ha'a-wa'ewa'ea God na'i tatau'aro ana na haua tanaa. 35 Nau 'unu'i mareho 'isi tana'amou suria 'au raba 'a'auhi'amou, ai'a dowai ha'a-bwarasi'amou baaniai ha'iwai. Me 'au 'irisia domoi wate'amou dadara'a 'anai tau'aro tanaa God ma 'anai hauai taha na goro ma odo-odo. 36 'Onaa 'e mwane na 'adoma'inia do'ai taritari'a beiai urao nararu haguhagu 'anai ha'iwai, ma 'onaa ni harisinai uraosi 'a ta'isada 'anai ha'iwai, 'a goro do'ai waina. Ai'a mareho nai taritari'a 'inia. 37 Me 'onaa ai'a sae nai ha'a-'usu'usua do'ai ha'iwai ma 'onaa 'a matai 'omesuria haaria baaniai oraora 'a ma 'adoma'i wetewete do'a bwa'i ha'iwai, 'a goro do rarui abui ha'iwai. 38 Naasi, na'i 'ado'adogu, 'a goro moi 'onaa rarui ha'iwai. Ma'ata 'a goro di'u baania 'onaa nararu bwa'i ha'iwai. 39 Na urao ha'iwai 'ai awa tarau beiai mwane ana, 'ai abui gaasia. Ma'ata na'i 'oha na mwane ana 'ai mae, naasi 'ai matai waina ta sae he'ete'i nai 'adoma'inia, 'onaa ni saesi 'e sae hinihini. 40 Ma'ata 'onaa na ga'i bwa'i ha'iwai aho'i, 'au 'adoma'inia do 'a ga'i wa'ewa'e di'u ro'u wou. Naasi 'ado'adogu, me 'au 'adoma'inia doni Hi'ona Maea ana God 'a 'adoma'i o'asi ro'u.
Heisonga'i 'Ini'i Mahoingau Nara Wate'i Tanaai Araaranunu
1 'Io, nau raba aramiai heisonga'i amoou 'iniai mahoingau nara ho'asi'i 'ini'i tana'i araaranunu. Ha'amomori, 'igaau hakoi noni gau 'adoma'inia dogau aidangisiai taha ra ha'a-momori mana maho ra ai'a. Na 'ado'adosi 'a haua moi ha'a-ta'eta'e na'i tahinganai noni. Ma'ata na heita'ahi 'a 'a'auhiai nata nei. 2 Tei na o'ani, “'Inau 'au aidangisia goro doni mahosi 'a odo-odo moi 'anai haua.” Na noni o'asi 'a ai'a huunai aidangisia mau i mahosi. 3 Ma'ata 'ia God 'a aidangisiraaui nei narau ta'ahia. 4 Hoita, naani 'ado'adogu 'ini'i mahoingau nara ho'asi 'ini'i tana'i araaranunu, 'onaa ra odo-odo moi tanagaau 'anai ngaa'i ma'ua ai'a. Gau 'iraraa doni araaranunu ai'a huunai hi'ona. Magau 'iraraa do'e ta'i Hi'ona moi na awa. 5 Ha'amomori, 'a ragoi nei nara ha'arahesi'i maho na'i ahoasara ma na'i marewana nara 'unu hi'ona mana araha 'ini'i. Ma'ata rei'uaa na o'asi, 6 'igaau gau hinihinia moi ta'i God. 'Iia naasi amaga hako, na ha'apwa'ara'i 'ahutadi mareho na'i ahoasara ma na'i marewana nagau awa 'anai tau'aro tanaa. Ma'e ta'i Araha, 'ia Jisas Kraest. 'Iia na 'a'auhia God 'anai ha'apwa'ara'i mwani mareho hako, me 'iia na haua tanagia i huunai tahi. 7 Ma'ata ai'a dona mwani noni hinihini hako narau aidangisiai mareho naasi. 'Inia taraawa'a mau mai 'oha rau kekerei, rau 'adoma'inia doni araaranunu 'e huunai hi'ona. Naasi na'i 'ohani, na'i 'oha narau ngaa'i mahoingau na 'irai ahurodo ra ho'asi'i tanaai araaranunu, rau arunga 'ino'a, suria rau 'adoma'inia dorau ngaa'i maho nara ho'asi 'ini'i tanaai hi'ona ta'aa. 8 Na mahoingau nagau ngaa'i, 'a bwa'i ha'ata'aiai haguhagu agaau beia God. Rei'uaa nagai ngaa'i ma'ua bwa'i, me na'i maana God, gau 'ome ta'isada moi. 9 Ma rei'uaa na o'asi, 'i'amou namou aidangisiai mahosi, moi 'ome'ome goro. Mou gasi ngaa'i mahoingau nara ho'asi 'ini'i tanaai araaranunu, mamougu ha'ata'ai'i hinihinidaa'i nei na hinihinidi ra maemae'a. 10 'Inia 'onaa na'oi ngau na'i ruma nara ha'arahesia iei araaranunu, mana nei nai maemae'a i hinihinina 'ai 'omesi'o, 'aigui ha'a-weteweteai 'adoma'ina 'anai ngaa'i mahoingau nara ho'asi 'ini'i tanaai araaranunu maai matai arunga 'ino'a 'inia. 11 Naasi na aidangi na'o to'oraa do mwani mahoingau hako ra odo-odo 'anai ngaa'i, 'ai ha'a-ai'aai hinihinina mo'o na ai'a wetewete i hinihinina beia God. Maagu 'iia ro'u 'e ta'i 'inigaaui noni na 'ia Kraest na mae 'anai ha'atahigia. 12 Naasi na'i 'oha na'o ha'a-weteweteai 'adoma'inai nata inoni hinihini 'anai hauai maho na arunga 'ino'a 'inia, i'oe 'o here ha'ata'aia mo'osi ma'o here ha'ata'aia ro'ua Kraest. 13 Naasi 'onaa nawai ngaa ta maho nai ha'ata'aiai hinihininai nata inoni hinihini, ma naasi 'a bwa'i ta 'oha'a ro'u nawaigu'i ngaua ta mahoingau o'asi. 'Au gasigu taarai haua moi ta maho tanaai do'oragu nai ha'a-wetewetea 'anai haua ta maho nai 'adoma'inia moi do ai'a goro.
Pol Mana Tatau'aro Adaaui Ha'ataari
1 'Inau 'au dadara'a 'anai suriai hei'irisina Kraest, minau 'e Ha'ataari, me 'inau 'au 'omesia Araha aga 'ia Jisas Kraest. Mana huanai tatau'aro agua tanaa Araha, naia i hinihini namou haua beia. 2 Rei'uaa ra'i nei ra 'adoma'inia do 'inau ai'a Ha'ataari, ma'ata mou 'iraraa do 'inau 'e nei. 'Inia 'oha nau rihosi'amou 'anai hinihinia Kraest, 'a ha'ata'inia do 'inau ro'u 'e ta'i nei 'iniraaui Ha'ataari. 3 Naani heiarami nau haa tanaraaui nei narau 'unu'unuau. 4 Suria 'inau 'e Ha'ataari, 'inau 'au ta'isada 'anai ha'angoniraaui noni hinihini 'anai 'a'auhiau 'ini'i taha nau 'irisi'i, 'onaai mahoingau mana waini gono. 5 Minau matai waina ro'u moi ta urao hinihini, ma 'iia 'ai matai 'aariha ro'u beiau na'i 'oha nau hura'a 'anai taroha'iniai Taroha Goro, 'onaai'i tara'i Ha'ataari mia Pita, miraaui do'orana'ia Araha. 6 Ma 'ua? 'A odo-odo do 'i'amiria moia Banabas namiri haa'i tara'i tau'aro he'ete'i 'anai siba ha'a 'anai hori'i maho namiri 'irisi'i, miraaui haru Ha'ataari, moi hihisungiraau moi? 7 'Onaai 'iraraa amoou, ai'a tanei nai awa na'i ruruhani hehei'oi maai hori'i haariai taha na hau'i 'anai tatau'aro ana. Mia mo'o na tau'aronai mou 'ai matai ngaa moi taha na hasia na'i mou ana. Mia mo'o na 'omesuri siip naasi na matai rosi wai susu baani'i siip ana'i 'anai gono. 8 Na mareho 'isi 'au ai'a 'unu'i suria moi 'adoma'inai noni. Na Ringe ana'ia Moses 'a bwane 'unu'i ro'u mareho 'isi. 9 Ra usua o'ani na'i Ringe ana'ia Moses, “'Oha na'o ha'atau'aroai kau 'anai rahi'i kahokahodi korai wiit, 'abu hunasiai ngoona. 'Oi nugasia mai ngau.” Ma 'ua? Mou 'adoma'inia doni kau moi na 'ia God na hadanga'iniasi? 10 Ai'a! 'A hadanga'inimeu ro'u i nei nameu tatau'aro tanaa. Na nei na tatau'aro tanaa Araha 'a ga'i dauai heitahari ana baaniraaui noni hinihini. 'A 'onaaiai nei na hasi mana nei na 'e'eri, 'irarua rarui hasura'iniai taha nararu tau'aro goni 'inia. 11 Na'i 'oha namiri taroha'iniai Taroha Goro tana'amou, miri 'onaai nei na hasiai kora bei'amou. Naasi 'a arari do miri ga'i daa'i tara'i mareho baani'amou 'anai 'a'auhi'amiria. 12 'Onaa 'a arari domoi hauai heresi tanaraaui tara'i ha'ausuri nara 'a'auhi'amou, me 'a arari di'u ro'u wou do mou ga'i haua o'asi ro'u tana'amiria. Ma'ata 'i'amiria miri ai'a rabasia domoi haua o'asi tana'amiria. Rei'uaa na mwane mareho ra bwara tana'amiria, 'i'amiria miri wa'ewa'e moi, ma miri ai'a ha'angoni'amou 'inia ta maho. Miri gasi haua ta here na 'iraaui inoni rau bwa'i taarai raba hinihinia 'inia i Taroha Goro 'inia Jisas Kraest. 13 'I'amou 'iraraa do 'iraaui Piriisi nara tatau'aro na'i Ruma Maea ana God na'i Jerusalem, rau ngangaa'i mahoingau na 'iraaui noni ra waa'i mai 'anai wate'i tanaa God. Miraaui nei ra tatau'aro na'i dora hoho'asi ana God rau hasura'ini'i taha narau ho'asi 'ini'i tanaa God. 14 'A o'asi ro'u, 'ia Araha 'a bwane 'unua wetewete hura'a do 'iraaui nei ra taroha'iniai Taroha Goro, rai tahariraau na'i tatau'aro adaau. 15 Ma'ata rei'uaa na o'asi, ai'a ta 'oha nawai ha'angonia ta ta'i korai ha'a. Mana usu-usu nau usuani, 'au ai'a haua 'anai ha'angoni'amou 'inia ta maho. 'Inau 'au arunga wa'ewa'e 'iniai here agua o'asi. Naasi 'a goro dowai mae 'iniai hioro mawaigui ha'angoni maho bei'amou, 'inia nau ai'a 'irisia doni arunga wa'ewa'e aguasi 'ai ai'aa. 16 Nau ai'a 'unua do'au ha'ata'eau haariau 'iniai taroha'inia nau haa i Taroha Goro, suria 'e tau'aro na 'ia Araha na ha'a-'u'uriau 'inia. Ma 'onaa nau bwa'i haua, me 'ia Araha 'ai hiiriau 'inia. 17 'Onaa na tau'aro nau haani 'au 'ome sigihia moi haariau, naasi nau ga'i 'irisia dorai tahariau 'inia. Me ai'a. 'Ia God na 'ome sigihiau 'anai hauai tau'aroni, ma naasi 'au haua moi maho na ha'a-'u'uriau 'inia. 18 Naasi, 'e taha i heitahari agua? Ni heitahari agua, naasi wa'ewa'e nau to'oana 'oha nau taroha'iniai Taroha Goro ha'i bwa'i 'irisia ta horihori baania tanei, rei'uaa na 'inau matai haua moi o'asi. 19 'Inau ai'a slev ana tanei, ma'ata 'au tau'aro raha 'onaai slev 'anai 'a'auhiraaui noni hako do neina wai matai waa ta siha inoni nawai matai waia tanaa Kraest. 20 'Oha nau awa beiraaui Jiu, 'au awa 'onaai Jiu neina rai bahurongo'i ha'ausuringa'i agu'i mawai wairaau tanaa Kraest. Rei'uaa nau ai'a awa na'i bahaidi Ringe ana'ia Moses, ma'ata 'inau 'au araisuri'i ringe 'isi na'i 'oha nau awa beiraaui nei narau awa na'i bahaidi ringe 'isi, do neina wai wairaau tanaa Kraest. 21 Ma na'i 'oha nau awa beiraaui nei narau ai'a Jiu narau ai'a awa na'i bahaidi Ringe ana'ia Moses, 'inau awa ro'u 'onaairaausi, do neina wai wairaau tanaa Kraest. Ma ai'a do 'au ai'a suri'i Ringe ana'ia God, 'inia 'inau 'au suri'i mwane mareho na 'ia Kraest na 'unu'i. 22 Na'i 'oha nau awa beiraaui nei ra maemae'a i hinihinidaa'i, 'inau awa 'onaairaau ro'u do neina wai 'a'auhiraau 'anai ha'a-weteweteraau suri'i hinihinidaa'i. Nau 'au ha'ata'isadaau bei'i mwani tahingai noni he'ete'i hairiu 'anai ha'imaaniai waa'i mai tara'i nei tanaa Kraest. 23 Nau haua o'asi 'anai 'adara'iniai Taroha Goro hako 'ari suriai mwane dora, mia God 'ai ha'agorohiau 'inia beiraaui nei narau hinihinia. 24 Mou 'iraraa do na'i 'eba heiohooho ra ragoi nei ra 'eba, ma'ata na nei nai ataha na'i na'o naasi nai daua i heitahari. Naasi moi bona na'i tahingamoou beia Kraest 'onaai nei na 'eba odo-odo neina moi dauai heitahari amoou. 25 'Iraau hako na sae 'eba'eba ra ha'ausuringa'iniai ha'ahirihiri na'i ha'aagauraau narau haa 'anai 'eba 'anai dauai heitahari na matai ai'aa moi. Ma'ata 'igaau gau 'eba 'anai dauai heitahari na bwa'i ai'aa mwada'u ta'oha. 26 Tarana naasi nau 'eba odo-odo 'inia 'onaai nei na aidangisiai taha na 'ebasia. Mau 'onaai ro'u i nei na hahai ruburubu na ai'a ha'agata'ini'i rubu na haa'i na'i 'oha na siri 'anai hainonora. 27 'Au ura bwarasi'i mwane hei'irisi ta'a'i na'i tahingagu. 'Au haua o'asi, 'inia 'au gasigu ha'a-aidangisiraaui noni 'iniai here 'anai dauai heitahari ana God tanaraau, minau haariau 'au bwa'i dauai nei agua.
Ha'abasu 'Iniai Ha'arahesi'i Araaranunu
1 Arai do'ora mana asigu'i, moi 'adoma'i aho'isiai taha na to'o tanaraaui wauwa agaa'i na'i 'ohabwani 'oha narau suria Moses. 'Iraau hako rau hahano na'i bahainai rorodo marau ataha dadara'a na'i nata batarau 'iniai asi nara 'unua 'iniai Asi Meramera'a. 2 Na'i 'oha narau suria Moses bahainai rorodosi marau riu horo na'i asi 'a 'onaa dorau bwareomaea. 'Inia rau ha'ata'inia hura'a dorau mwa'emwa'e 'anai suria Moses 'onaai rongoiusuri ana'i. 3 Rau hasura'i na'i ta'i mahoingau na haua God tanaraau, 4 marau gono na'i ta'i wai na 'ia God na ha'ahura'ahia mai baaniai hau, mana hausi 'a ura 'inia Kraest na awa tarau beiraau. 5 Ma rei'uaa na 'a'auhiraau o'asi, 'a ragoi nei narau hairaesi moi beia God. Mia God 'a ai'a wa'ewa'e 'iniraau ma ha'awatea dorai mae 'adarara 'ari suriai dora mangasara. 6 Hoita, na mareho 'isi ra'i heiha'auu 'anai ha'abasugia dogai abui ta'ahi'i maho ta'a'i 'onaairaau. 7 Gai abui ha'arahesi'i araaranunu 'onaai haua ada tara'i nei. Ra usua 'iniraau na'i Usu-usu Maea o'ani, “'Iraau rau heinagu auru 'anai ngaungau mana gonogono, na'i muri rau suruta'e marau wawaasua'a.” 8 Gai abui wawaasua'a 'onaai tara'i nei 'iniraau. 'Inia 'ia God 'a ha'amama 'airaau ma'e rua tangahuru mana oru meru 'iniraau na mae moi na'i ta'i dangi. 9 Gai abui haa'i mareho ta'a'i 'anai bonasia 'iraraa do 'ia Araha 'a ahumaratanoa ma'ua ai'a. Naasi here narau haua tara'i abe mana mwaa ra rete'iraau marau mae. 10 Gai abui mangurunguru 'onaai haua ada tara'i abe na enjel ni mae na ha'amaesiraau. 11 Hoita, na mareho nara to'o 'isi tanaraaui wauwa agaa'i 'ohabwani, ra'i heiha'auu naragu usu'i 'anai ha'abasugia. 'Inia na'i 'ohani na ha'ahakonai dangi 'a raumwadu. 12 Naasi 'onaa 'o 'adoma'inia do'o ura baabau bwarasi'i heiohongi o'asi, ma'oi herehere goro, 'o gasigu ahoda. 13 Na heiohongi na'o siri suri'i, ra'i heiohongi nara bwane to'oto'o o'asi'a tanaraaui noni. Mia God 'a awa tarau 'anai 'a'auhi'o, 'iia 'a bwa'i wate'o dorai ohongi'o di'uai wetewete na'o to'oraa 'anai ura bwarasi'i heiohongi. Ma na'i 'oha heiohongi 'ai sirimai tana'o, 'ia God 'ai ha'ata'inia tana'o i here na i'oe 'oi ura baabau 'inia. 14 Naasi arai do'ora mana asigu'i, moi abui ha'arahesi'i araaranunu. 15 'I'amou ra'i noni aidangi. Naasi, moi hiiri'i haarimoou i mareho nau 'unu'i, 'onaa ra odo-odo ma'ua ai'a. 16 Na'i 'oha nagau gonohiai waen na'i ngaumaea nagau ha'atee ha'agorohia God 'inia, 'a ha'ata'inia dogau ta'i beia Kraest 'iniai 'abuna na ahe 'inigia. Mana bredi nagau uubia, 'a ha'ata'inia ro'u dogau ta'i beia Kraest 'iniai mae na haua 'inigia. 17 Naasi rei'uaa nagau rago, 'igaau 'onaai ta'i abe, 'inia 'igaau gau hasura'i na'i ta'i bredi. 18 Moisu 'adoma'iniraau aho'i inoni ni Israel. Na'i 'oha narau ngaai taha nara ho'asi 'inia na'i dora hoho'asi, 'a ha'ata'inia do 'iraau rau 'adoma'i aratara hako 'anai ha'arahesia God. 19 Na'i 'oha nau 'unua o'asi, 'au ai'a 'unua do ho'asi na 'iraaui ahurodo rau haa'i 'ada'i araaranunu ra goro. Ni araaranunu ra'i mareho haari'i moi. 20 Ni mareho narau ho'asi 'ini'i sae narau ai'a hinihinia God, rau 'adoma'inia dorau ho'asi'i moi tanaai araaranunu, ma'ata rau huunai ho'asi'i tanara i adaro, ai'a tanaa God. 'Inau ai'a 'irisia domoi ha'i ta'i beiraaui adaro. 21 'A ai'a odo-odo domoi gono na'i o'i ana Araha mamoigu gono ro'u na'i o'i anai adaro, ma ai'a odo-odo domoi ngaai bredi na'i ngau maea 'anai ha'a-ororiua Araha, mamoigu ngaa ro'u i mahoingau 'anai ha'a-ororiuai adaro. 22 Gai abui haua o'asi! 'A gasi taesu'a gagaau Araha! 'A 'ua? Gau 'adoma'inia dogau wetewete di'ua Araha maai bwara tanaa 'anai ha'a-mama'aigaau? Ai'a! 23 Tara'i sae ni heisoi ra o'ani, “Gau dadara'a 'anai haua namoiwou ta here nagau 'irisia.” Ma'ata ai'a do nai'i hako ra goro, ma ai'a do mwane herehere hako narai 'a'auhigia. 24 Naasi 'oi abui 'adoma'ini'o moi haari'o, ma'ata gai 'adoma'inia ro'u i taha nai goro 'anai 'a'auhiai nata nei. 25 Na'i 'oha na'oi hori mahoingau na'i maketi, ma'oi abui 'adoma'i rago 'ini'i 'anai bonasiai 'iraraa 'onaa ra ho'asi 'inia tanaai araaranunu ma'ua ai'a. 26 Ai'a ta mahoingau nai taritari'a 'anai ngaa, 'inia na Usu-usu Maea 'a o'ani, “Ni marewana mana mwane mareho hako na'i rarona, 'ia ana'ia Araha.” 27 'Onaa 'e noni ahurodo na ari'ahu'o 'ari ruma ana 'anai ngau beia ma'o mwa'emwa'e, 'oi ngaa'i taha nai waa'i mai tana'o 'anai ngaa'i. Ma'oi abui 'adoma'i rago 'ini'i 'anai bonasiai 'iraraa 'onaa ra ho'asi 'ini'i tanaai araaranunu ma'ua ai'a. 28 Ma 'onaa 'e nei nai o'ani 'ini'o, “Ni mahoingausi ra ho'asi 'inia tanaai araaranunu.” Naasi 'oi abui ngaa, suriai 'unua ana o'asi tana'o, me 'inia ro'u moi 'adoma'i nai haa 'ini'o na'i 'oha 'oi ngaa. 29 Na'i 'adoma'imu haari'o 'a ai'a 'ua, ma'ata ni 'ado'adona mo'osi na'oi abui ha'ata'aia. Ma 'oi o'ani, “Ni 'uaana doni 'ado'adonai sae he'ete'i naigu ha'abwarasiau 'inia 'anai hauai taha na odo-odo 'anai haua? 30 Ma 'onaa nau matai ha'atee ha'agorohia God 'ini'i mahoingau nau ngaa'i, ni 'uaana narai hiiriau 'iniai mahoingau nau ha'atee ha'agorohia God 'ini'i?” 31 'Oi abui 'adoma'i o'asi. Ma'ata, suri'i mwane mareho na'oi haa'i, rei'uaa ngau ma'ua 'o gono, 'oi haa'i neina 'iraaui noni rai ha'a-aneanea God 'ini'i. 32 Na'i awangamu, 'oi abui hauai here nai here ha'ata'aiai hinihininai nata nei beia Kraest, rei'uaa 'iia 'e ai Jiu ma'ua ai'a, ma'ua tanaraaui noni hinihini. 33 'Onaaiau, 'au ha'imaania doni mwani noni hako rai wa'ewa'e 'iniau. Nau ai'a hauai taha nai 'a'auhiau haariau, ma'ata 'au hauai taha nai 'a'auhiraau marai daua nadaaui tahi tarau.
1 Naasi moi ha'isuriai herengagu, 'onaai ha'isuria aguai herengana Kraest.
Herehere Ni Urao Ni Heisoi
2 'Au ha'atee ha'agorohi'amou suria mou 'adoma'i aho'isiau tarau, mamou ha'isuri'i ha'ausuringa'i nau haa'i tana'amou. 3 Ma'ata, 'au 'irisia domoi aidangisia do'ia God naasi na bwauodona Kraest, mia Kraest naasi na bwauodonai sae mwane, mana mwane naasi na bwauodonai urao ana. 4 'Onaa 'e sae mwane nai bobohiai bwauna na'i 'oha na ha'arahesi na'i Ruma Maea ma'ua 'oha na ha'arangasi'i hura'a 'ado'adona'i a God, 'iia 'a ai'a ha'ahoua Kraest. 5 Ma 'onaa 'e urao na ai'a bobohiai bwauna na'i 'oha na ha'arahesi, ma'ua 'oha na ha'arangasi'i hura'a 'ado'adona'i a God, 'iia 'a ai'a ha'ahouai mwane ana. 'Iia 'a ai'a he'ete'i baaniai urao ta'aa nara taapuru poua 'anai ha'aninimaia. 6 'Onaa 'e urao na ai'a bobohi bwau, 'a ta'isada do'ai taapurua gata'iniai warihuna. Ma'ata, 'e mareho ni-ninima 'inia tanaai uraosi 'anai risipou ma'ua taapuru gata'iniai warihuna. Naasi 'iia 'a ga'i bobohi bwau. 7 Na mwane 'a ai'a ta'isada 'anai bobohi bwau, 'inia 'ia God 'a ha'apwa'araa do'ai 'onaaia ma do'ai ha'ata'inia hura'a i ororiu na haua God, mana urao 'a ha'ata'iniai ororiu na haua i mwane ana. 8 'Inia 'ia God 'a ai'a ha'apwa'araai saemwane baaniai urao, ma'ata ni urao baaniai saemwane. 9 Ma ai'a do 'ia God na ha'apwa'araai saemwane 'anai 'a'auhiai urao, ma'ata 'a ha'apwa'araai urao 'anai 'a'auhiai saemwane. 10 Taranai o'asi ana, na urao 'a ta'isada 'anai bobohiai bwauna miraaui enjel rai 'ome 'iraraa ro'u do'iia 'a awa na'i bahainai heimarungi anai mwane ana. 11 Ma'ata, na'i beiraaui noni ana'ia Araha, na mwane mana urao raru ororiu ta'isada tanararua hairiu. 12 'Inia ra ha'apwa'araai urao baaniai saemwane, mana saemwane ra huta beiraaui urao. Ma'ata, mwane mareho hako ra hura'a mai baania God. 13 Moi 'adoma'i surisuria haari'amou. 'A 'ua? 'A odo-odo doni urao 'ai abui bobohi bwau na'i 'oha na ha'arahesi goni beiraaui mwani noni rago ma'ua 'a ai'a? 14 Na arunga nagau to'oraa 'oha gau re'iai saemwane na ha'a-agu warihu 'onaai urao, 'a ha'ata'inia tanagia do'e mareho ni-ninima 'inia tanaai saemwane 'anai haua. 15 Ma'ata tanaraaui urao, ni warihu 'e mareho goro 'anai taeniraau 'inia, 'inia 'ia God na haa tanaraau 'anai bobohi bwau. 16 Ma 'onaa 'iatei sae na raba heiraeraesi beiau 'ini'i mareho 'isi, naani heiarami agua tanaa. 'I'ameu beiraaui sae ni heisoi suri'i mwani 'omaa, meugu ai'a ha'isuria'a ro'u ta here he'ete'i'a ro'u.
Ringeringe Na'i Ngau Maea
17 'E mareho ro'u nau raba 'unua tana'amou 'ohani, me 'inau 'au bwa'i ha'atee ha'ata'e'amou 'inia. Suria na'i 'oha na mou goni 'anai ha'arahesi, mou ai'a haa'i mwane mareho goro. Ai'a! Mou haa'i moi mwane mareho ta'a'i! 18 Na 'etanai maho nau rongoa 'a o'ani. Na'i 'oha namou rurugoni mou awa heihoa. Mau gere hinihini doni mahosi 'a ha'a-momori. 19 Na'i marewanani ni heihoa rai to'o ma'ata. Me ni maho nai goro 'ini'i, do gaigui 'ome 'irararaaui nei narau odo-odo. 20 Hoita, na'i 'oha namou goni 'onaai ta'i ruruha 'anai ngaugoni ma 'anai hauai ngau maea, mou ai'a boi beiai huunai 'ado'ado 'anai 'adoma'i aho'isiai mae ana Araha. 21 Ai'a! Mou boi moi 'anai 'adoma'ini'amou haarimoou. 'Inia na'i 'oha 'anai ngau, mou ngau 'ome ta'aa mamou ai'a mamasiraau tara'i nei. Tarana naasi tara'i nei ra bweu 'iniai gono waen, ma tara'i nei ra hioro moi. 22 'I'amou mou ga'i ngau masu mana gono ga'u suri'i ruma amoo'i mamoigui boi goni 'anai ngau maea. 'A 'ua? Mou ai'a aidangisia do na'i 'oha namou haua o'asi mou ha'ata'aiai heisoi ana God mamou ha'aarungata 'airaaui mwaeta'a'i narau pohara? Mou 'adoma'inia do'e taha nawai 'unua tana'amou? 'Inau 'au bwa'i ha'atee ha'ata'e'amou! 23 Na ha'ausuringa'i nau bwane haua tana'amousi 'iniai ngau maea, 'e ha'ausuringa'i na 'ia Araha na haua tanaau. 'A o'ani: Na'i rodo na 'ia Jiudas 'a usuha'inia Jisas tanaraaui maerongana'i, 'ia Jisas 'a dauai huai bredi, 24 ma na'i 'oha na ha'atee ha'agorohia hako a God 'inia, 'a uubia magu ha'atee o'ani, “Naani abegu nawai watea 'ini'amou. Moi haua o'ani 'anai 'adoma'i aho'isiau.” 25 Ma o'asi ro'u na'i murinai ngau. 'A dauai panikeni waen ma ha'atee o'ani, “Ni waen naani 'e duruduru haoru ana God nawai ha'a-'o'oria 'iniai 'abugu. Moi haua o'ani 'ado 'oha mou gonohia 'anai 'adoma'i aho'isiau.” 26 'Inia na'i 'oha namou ngaai bredi naasi mamou gono na'i panikeni naasi, mou ha'arangasia hura'ai mae ana Araha tari 'oha 'ai aho'i mai. 27 Naasi 'onaa 'iatei nai ngaai bredi ana Araha maai gono na'i o'i naasi ma ai'a haua beiai 'adoma'i ha'ahou, 'iia 'a ha'ata'aia Araha, 'inia 'a ai'a ha'ahouai abena mana 'abuna. 28 Tarana naasi gai siba ha'a-odoodo'i goro i tahingagaa'i magaigui boi 'anai ngaai bredi, mana gono na'i o'i naasi. 29 'Iatei na ngaai bredi ma gono na'i o'i ma ai'a 'adoma'i ha'ananaua do'e abena ma'e 'abuna Kraest na watea 'inigia, 'ia God 'ai ha'a-mama'aia. 30 Tarana naasi, 'a ragoi nei 'ini'amou namou maemae'a, mamou daoha, ma tara'i nei ra mae. 31 Ma'ata 'onaa gau siba ha'a-odoodo'i goro ga'u i tahingagaa'i, 'ia God 'a bwa'i ha'a-mama'aigia. 32 Me 'onaa 'ia Araha 'ai ha'a-mama'aigia, 'a haua 'anai ha'a-odoodogia, magai abui siri na'i ha'a-mama'ai ro'u ta'oha beiraaui inoni ahurodo nai marewana. 33 Naasi arai do'ora mana asigu'i, na'i 'oha namoi goni 'anai ha'ato'oai ngau 'anai 'adoma'i aho'isia Araha, moi totori tari 'oha moi ada hako. 34 'Onaa 'e nei na hioro, 'a goro do'ai ngau ga'u na'i ruma ana maigui tano boi 'anai ha'ato'oai ngau maea. 'A gasi hereta'aa 'oha namoi gonigoni 'anai ngau mia God 'aigui ha'a-mama'ai'amou 'inia. 'Io, ra'i mareho ro'u nau raba ha'ausuri'amou 'ini'i. Me waigui 'unu ha'agorohi'i 'oha nawai ada bei'amou.
Bane Ni Hi'ona Maea
1 Arai do'ora mana asigu'i, nau 'irisia domoi aidangisi'i taha ra ha'amomori 'ini'i bane na Hi'ona Maea na haa'i tanaraaui noni hinihini. 2 Na'i 'oha mou ahurodo mau, mou 'iraraa do 'a ragoi mwani maho nara ha'ateha'amou 'anai ha'arahesi'i araaranunu na ai'a tahi nai awa suri'i. 3 Naasi 'au 'irisia domoi aidangisia do 'iatei na Hi'ona Maea na marungia, 'a bwa'i ha'atee su'amuria Jisas. Ma 'a bwa'i nei nai ha'arangasia mwada'u hura'a do'ia Jisas na Araha, 'onaa na Hi'ona Maea 'a bwa'i marungia. 4 'A ragoi mwani bane ni Hi'ona Maea nara he'ete'i hairiu, ma'ata ra hura'a mai baania moi ta'i Hi'ona Maea. 5 'A ragoi tatau'aro he'ete'i hairiu na'i heisoi, ma'ata 'e ta'i Araha moi 'anai tau'aro tanaa. 6 Ma ragoi herehere 'ada'i mwani tatau'aro 'isi, ma'ata 'e ta'i God moi na haa'i aidangi 'isi tanaraaui noni 'anai tau'aro. 7 Gau 'ome 'iraraa doni Hi'ona Maea 'a awa beigia suri'i mwani bane he'ete'i hairiu na haa'i tanagia. Mana bane 'isi, 'anai 'a'auhiraaui mwani inoni hinihini hako. 8 Tara'i nei, na Hi'ona Maea 'a haa tanaraaui bane 'anai hadahada beiai madoma, ma tara'i nei beiai aidangi. 9 Na ta'i Hi'ona Maea naasi 'a hauai hinihini na wetewete tanaa tanei, mana nata nei, 'a haa tanaai bane 'anai ha'agorohi'i nei ra daoha. 10 Ma tara'i nei 'a haa tanaraaui bane 'anai hau'i ha'abu'oahu. Tara'i nei na Hi'ona Maea 'a haa tanaraaui bane 'anai ha'arangasi'i hura'a 'ado'adona'i a God, ma tara'i nei 'a haa tanaraaui bane 'anai 'ome 'iraraa 'onaa ni maho na ha'arangasi'i hura'a i nata nei, ra boi baania God ma'ua ai'a. Tara'i nei na Hi'ona Maea 'a haa tanaraaui bane 'anai hadahada 'ini'i mwane ha'atee he'ete'i hairiu, ma tara'i nei 'a haai bane tanaraau 'anai ha'atee ruha-ruhasi'i hura'a. 11 Ma'e ta'i Hi'ona Maea moi na haa'i mwani bane he'ete'i hairiu 'isi tanagia suriai hei'irisina.
Mwane Dora Na'i Ta'i Abe
12 Ni abenai noni 'a to'ora'i mwane dora he'ete'i hairiu, ma'ata 'e ta'i abe mau. 'A ta'isada ro'u beigaaui sae hinihini nagau 'onaai abena Kraest. 13 Rei'uaa i'oe 'e ai Jiu ma'ua ai'a, rei'uaa i'oe 'e slev ma'ua 'o ai'a, 'igaau hako gau bwareomaea 'iniai ta'i Hi'ona Maea moi na'i ta'i abe naasi. Mia God 'a haa tanagiai ta'i Hi'ona Maea naasi suri'i tahingagaa'i. 14 Mia God 'a ai'a tau'aronai abe 'inia moi ta'i dorai abe, ma'ata 'a tau'arona 'ini'i mwane dorai abe he'ete'i hairiu. 15 'Onaa ni uwa-uwa 'ai o'ani, “Suria 'inau ai'a rimarima, 'inau ai'a dora 'iniai abe.” Rei'uaa na ha'atee o'asi, 'iia 'a hasi ro'u mau wou na'i ta'i abesi. 16 Ma 'onaa na karinga 'ai o'ani, “Suria 'inau ai'a ha'i maa, 'inau ai'a dora 'iniai abe.” Ma rei'uaa na ha'atee o'asi, 'iia 'a hasi ro'u mau wou na'i ta'i abesi. 17 Na abe 'ai rongorongo he'ua 'onaa ni abe 'ai aho'ita'i maa hako moi? Ma 'ai matai si-si'ini he'ua 'onaa 'ai aho'ita'i karinga hako moi? 18 'A ai'a o'asi! 'Ia God 'a nuga'i mwane dora he'ete'i hairiu na'i abe suriai 'adoma'ina. 19 'Inia 'onaa 'a bwa'i nuga'i mwane dora he'ete'i hairiu na'i abe, 'a bwa'i 'ome 'onaai abenai sae'a. 20 Naasi 'anai hauai ta'i abei noni bubu, na mwane dorai abe he'ete'i hairiu rai hasigoni. 21 Naasi ni maa 'a bwa'i matai o'ani 'iniai rimarima, “'Inau 'au 'ita'o.” Ma'uasi na bwau 'a bwa'i matai 'unua tanararuai rua uwa-uwa do'a 'itararua. 22 Hoita naasi, rei'uaa na gau 'adoma'inia do ra'i dora suri'i abegaa'i ra maemae'a, ma'ata ra ororiu di'u tanagia. 23 Mana dora nara ai'a taraa 'ome goro magau ni-ninima 'ini'i, nagaugu here taguma'ini'i goro magau ha'abwarasi'i. 24 Me ni dora nagau ai'a ni-ninima 'ini'i, ra ai'a taraa ororiu 'anai ha'abwarasi'i goro. 'Oha 'ia God 'a ha'apwa'ara'i abegaa'i, 'a haa'i tau'aro ororiu tanarai dora suri'i abegaa'i nagau ni-ninima 'ini'i. 25 'A haua o'asi, neina na mwane dora na'i abe rai abui 'itaraau hairiu, ma'ata rai taguma'iniraau hairiu. 26 'Onaa 'e ta'i dorai abe nai rongomaata'i, na mwani dorai abe hako rai rongomaata'i ro'u beia, ma 'onaa 'e ta'i dorai abe narai ha'ahoua, na mwane dorai abe hako rai wa'ewa'e ro'u beia. 27 Naasi, 'i'amou hako ra'i dora 'iniai abena Kraest. 28 Ma na'i heisoi, na 'adonai nei 'a dauai tau'aro na 'ia God na nugaa tanaa. 'Etana, 'ia God 'a nugaraaui Ha'ataari. Na'i ruana, 'a nugaraaui nei narau ha'arangasi'i hura'a 'ado'adona'i a God. Na'i oruna, 'a nugaraaui ha'ausuri. Tara'i nei 'a nugaraau 'anai hau'i ha'abu'oahu, ma tara'i nei 'anai ha'agorohiraau aho'i nei ra daoha, ma ra'i nei 'anai hei'a'auhi. Ra'i nei 'ia God 'a nugaraau 'anai na'otaranai heisoi, ma tara'i nei 'anai ha-hadahada 'ini'i mwani ha'atee he'ete'i hairiu. 29 Ai'a nugaraau hako dorai ha'i Ha'ataari, ma'ua ha'i sae 'anai ha'arangasi'i hura'a 'ado'adona'i a God, ma'ua dorai ha'ausuri. Ma ai'a dorau to'oraa hakoi bane 'anai hau'i ha'abu'oahu, 30 mana bane 'anai ha'agorohiraaui nei ra daoha, ma'ua bane 'anai ha-hadahada 'ini'i mwane ha'atee he'ete'i hairiu, ma'ua bane 'anai ha'atee ruha-ruhasi'i hura'a. 31 Naasi, suri'i mwani bane 'isi, moi bonasiai daa'i nei nara ororiu di'u.
Heita'ahi Na Ororiu Di'u
Ma naani mareho na ororiu di'u'i ro'u i mwane bane 'isi.
1 'Onaa nau matai ha-hadahada 'ini'i mwani ha'atee he'ete'i hairiu, ma'ua 'ini'i ha'atee adaa'i enjel, minau ai'a to'oraai heita'ahi, ni hadahada agu'i ra 'onaai 'o'o ma'ua belo nara tabatabaa na rongo raha kongari moi. 2 'Onaa wai to'oraai bane 'anai ha'arangasi'i hura'ai 'ado'adona'i a God, ma'ua wai aidangisi'i mwane mareho hako mana mwane mareho na ai'a sae nai 'irara'i mau, minau ai'a to'oraai heita'ahi, 'inau 'e mareho haaria moi. Ma 'onaa wai to'oraai hinihini nai wetewete 'anai ha'atee tanaai hungahunga maai su'a, minau ai'a to'oraai heita'ahi, 'inau 'e mareho haaria ro'u. 3 Rei'uaa nawai hisungiraaui pohara 'ini'i bori agu'i hako, ma'uasi wai ha'awatea dorai suu ha'amaesiau na'i 'eu 'iniai suria agua Kraest, minau ai'a to'oraai heita'ahi, 'a bwa'i mareho goro nawai daua 'ini'i. 4 Na huunai heita'ahi 'a ha'ata'i hura'a na'i ahumaratanoa mana hei'a'auhi. Na heita'ahi ai'a 'anai kakawa 'omesiai nata nei 'ini'i mareho na to'ora'i, ma ai'a 'anai 'adoma'i ha'a-ta'eta'e ma'ua ha'aba'o. 5 Na heita'ahi ai'a 'anai hauai taha nai arunga ta'aa 'inia i nata nei, ai'a 'anai 'adoma'ini'o moi haraari'o, ma'ua taesu'a mwada'u. Ni heita'ahi ai'a 'anai taraa nunuga'i na'i 'ado'adomu i mareho ta'a'i nara hau'i tana'o. 6 Ni heita'ahi ai'a 'anai wa'ewa'e 'ini'i mareho ta'a'i, ma'ata 'anai wa'ewa'e 'ini'i mareho nara ha'a-momori. 7 Ni heita'ahi 'anai ta'ahia taraui nata nei rei'uaa na he'ua. Ni heita'ahi ai'a 'anai hinihini ha'ata'aiai nata nei, ma'ata 'anai hinihinia mana mangudisia rei'uaa mwani mareho ha'abooboo abe rai sirimai. 8 Ni heita'ahi 'a ai'a to'o ha'a-arosina. Ma'ata, ra'i bane rai matai ai'a'i moi, 'onaai bane 'anai ha'arangasi'i hura'a 'ado'adona'i a God, bane 'anai ha-hadahada 'ini'i mwane ha'atee he'ete'i hairiu, mana bane 'iniai aidangi. 9 'Inia ni aidangi nagau to'oraa mana mareho nagau ha'arangasi'i hura'a ra ai'a tari dora nara ga'i tari iei. 10 Ma na'i 'oha nagai awa na'i aro, 'oha na mwani mareho rai goro hako, na bane 'isi rai ai'a'i moi. 11 Na'i 'oha nau kekerei, na hadahadangagu, 'adoma'igu, mana aidangi agua 'a 'onaai gare. Ma tari mai 'oha nau rahunimwane, na mwane here ni gare 'au nugasi'i hako. 12 Hoita, na'i 'ohani gau ai'a taraa aidangisia goro a God. 'A 'onaai wana nagau haa na'i gilaasi iroiro na gahu. Na'i 'oha nagaigu heisadoi beia, gaigui aidangisia goro 'onaai aidangisigaau na haua. 13 Naasi 'e oru mareho narai awa tarau, na hinihini, 'adoma'i heitotori, mana heita'ahi. Mana nei na ororiu di'u 'iniraau, naasi heita'ahi.
'E Mamaani 'Ini Rua Bane Ni Hi'ona Maea
1 Moi bonasiai awa tarau na'i heita'ahi, mamoi 'irisi'i ro'u i bane anai Hi'ona Maea, ororiu i bane 'anai ha'arangasi'i hura'ai 'ado'adona'i a God. 2 'Ia mo'o na to'oraai bane 'anai ha-hadahada 'ini'i ha'atee he'ete'i hairiu, 'a ha-hadahada moi tanaa God, ai'a tanaraaui noni. Suria na mareho na 'unu'i 'a bwa'i sae nai aidangisi'i. Na Hi'ona Maea na haua tanaai bane 'anai hadanga'ini'i mareho nara bwarai aidangisi'i. 3 Ma'ata na nei na ha'arangasi'i hura'ai 'ado'adona'i a God, 'a hadahada tanaraaui noni 'anai 'a'auhiraau dorai wetewete suri'i hinihinidaa'i. 'A hadahada tanaraau 'ini'i hadahada ha'a-'o'ori mana ha'a-aroahu. 4 Na nei na to'oraai bane 'anai hahadahada 'ini'i mwane ha'atee he'ete'i hairiu, 'a 'a'auhia moi hinihinina haraaria. Mia tei na to'oraai bane 'anai ha'arangasi'i hura'ai 'ado'adona'i a God, 'iia 'a 'a'auhi'i hakoi hinihinidaa'i noni na'i heisoi. 5 'Inau 'au 'irisia domoi matai ha-hadahada hako 'ini'i mwani ha'atee he'ete'i hairiu, ma'ata 'au huunai 'irisia domoi to'oraai bane 'anai ha'arangasi'i hura'ai 'ado'adona'i a God. 'Inia na nei na haua o'asi, 'a rago i noni hinihini na 'a'auhiraau di'uraaui nei narau ha-hadahada 'ini'i mwani ha'atee he'ete'i hairiu. Me 'onaa 'e nei 'anai ha'a-aidangisiraaui noni 'ini'i 'ado'ado 'ada'i ha'atee he'ete'i o'asi, ma ni marehosi 'a matai 'a'auhiraau ro'u i noni nai heisoi. 6 Naasi arai do'ora mana asigu'i, 'onaa wai boi mawai hadahada tana'amou 'ini'i ha'atee he'ete'i nagau ai'a rongo 'irara'i, 'ai he'uaigui 'a'auhi'amou adaa'i mareho 'isi? Ma'ata, 'onaa wai boi mawai ha'a-aidangisi'amou 'iniai maho na 'ia God na ha'ata'inia tanaau, ma'ua wai ha'ausuri'amou 'iniai maho nau aidangisia 'abaia God, ma'ua wai ha'arangasi'i hura'ai 'ado'ado ana'i tana'amou, ni mareho 'isi rai 'a'auhi'amou di'u. 7 Na mareho 'onaai gitaa mana 'au na ai'a tahi awa suri'i ra o'asi ro'u. 'Onaa na sae 'a to'o uuhia moi 'au, 'ai he'ua nagai rongo 'iraraa 'inia i gana na uuhia? 8 Ma 'onaa 'ia mo'o na ha'arongo 'iniai tarohani hei'oi 'a bwa'i taba ha'agorohiai 'ahai, 'a bwa'i nei nai aidangisia do'e hei'oi nai to'o. 9 'A o'asi ro'u, 'onaa na'o hadahada 'iniai ha'atee he'ete'i na ai'a sae nai rongo 'iraraa, ma bwa'i sae nai aidangisi'i mareho na'o maani'i mana ha'atee amu'i rai hura'a pwaranga moi. 10 Na'i marewanani ra ragoi ha'atee he'ete'i hairiu, mana 'adonai ha'atee 'a to'o 'ana 'ado'ado. 11 'Onaa 'e ha'atee nara ha-hadahada 'inia nau ai'a aidangisia, ma 'inau 'onaai sae mahuara tanaraaui nei narau ha-hadahada 'iniai ha'atee naasi, ma'uasi 'iraau rai 'onaai mahuara tanaau. 12 Naasi, suriai 'adoma'i wetewete amoou 'anai daa'i bane anai Hi'ona Maea, moi ha'angonia taraua God 'ini'i bane narai ha'a-weteweteai heisoi. 13 Naasi, 'iatei na to'oraai bane 'anai ha-hadahada 'ini'i mwani ha'atee he'ete'i hairiu, 'ai ha'angonia God 'iniai bane 'anai hadahada ruhasi'i hura'ai taha na maani'i tanaraaui noni. 14 Na'i 'oha nau ha'arahesi 'iniai ha'atee nau ai'a aidangisia, ni tahingagu na ha'arahesi, ma'ata nau ai'a aidangisi'i taha nau 'unu'i. 15 Naasi 'e taha nawai haa? 'A goro do'au ga'i haa'i hako. Wai ha'arahesi 'iniai ha'atee he'ete'i, mawai ha'arahesi ro'u 'iniai ha'atee nau aidangisia. Ma 'onaa nawai gana ha'aasaa God 'iniai ha'atee he'ete'i, wai gana ha'aasaa ro'u 'iniai ha'atee nau aidangisia. 16 Na'i 'oha na'o ha'atee ha'aasaa God na'i ha'atee he'ete'i na Hi'ona Maea na haa tana'o, 'a bwa'i tanei 'iniraaui nei narau goni wou 'anai ha'arahesi nai matai Amen 'anai 'adoma'i aratara 'ini'i hadahada amu'i, suria rau ai'a aidangisi'i taha na'o maani'i. 17 Rei'uaa na ha'arahesi amua 'anai ha'atee ha'aasaa God 'a rongo tahitahi goro, me na ha'arahesi naasi 'a ai'a 'a'auhiai nata nei, suria 'a ai'a aidangisia bei'o. 18 Nau 'au ha'atee ha'agorohia God, 'inia 'au matai hadahada 'ini'i ha'atee he'ete'i di'umoou hako. 19 Ma'ata na'i 'oha 'anai ha'arahesi goni beiraaui noni, rei'uaa 'e rima ha'atee ha'amadomaahu moi nau matai 'unua hura'a 'anai ha'ausuriraau, 'a goro baaniai 'unua hura'ai taringai merui ha'atee na'i ha'atee he'ete'i nai kakui ahudaau 'ini'i. 20 Arai do'ora mana asigu'i, na 'adoma'imoo'i rai abui 'onaai gare 'ini'i mareho 'isi. Na 'adoma'imoo'i rai 'onaai saemaua. Ma'ata na'i aba anai oraora 'a, moi awa odo-odo 'onaai gare mweramwera'a. 21 'Ia Araha God 'a 'unua o'ani na'i Usu-usu Maea, “'Inau wai ha'a-taariraau woui noni mahuara nara hadahada 'ini'i mwane ha'atee he'ete'i 'anai hadahada tanaraaui noni agu'i. Ma rei'uaa nai o'asi, 'iraaui noni agu'i rau bwa'i raba rongo'i hadahada agu'i.” 22 Naasi ni bane 'anai ha-hadahada suri'i ha'atee he'ete'i hairiu, 'e ha'ara tanaraaui nei narau ai'a hinihini, ai'a tanaraaui noni hinihini. Mana bane 'anai ha'arangasi'i hura'ai 'ado'adona'i a God, 'e bane na 'a'auhiraaui noni hinihini, ai'a 'ada'i nei narau ai'a hinihini. 23 'Onaa na noni hinihini hako rai boi goni marai hadahada 'ini'i ha'atee he'ete'i hairiu, ma ra'i nei nara ai'a aidangisi'i ha'atee o'asi ma'ua ra'i sae ahurodo rai siri ro'u wou, na'i 'oha rai rongo'amou, rai 'adoma'inia domou bweu. 24 Ma 'onaa 'imoou hako mou ha'arangasi'i hura'a 'ado'adona'i a God na'i 'oha narau siriwou, 'iraau raigu 'ome 'irara'i ora-ora'a adaa'i 'ini'i taha narau rongo'i, mana mareho rau rongo'i rai hiiri'i tahingadaa'i. 25 Na mwani mareho ta'a'i nara bainihu suri'i tahingadaa'i rai ha'ata'i hura'a. Naasi raigui topiruru auru 'anai ha'arahesia God marai ha'arangasia hura'a o'ani, “Ha'amomori! 'Ia God 'a awa 'ini bei'amou.”
Herehere 'Anai Rihunga'i
26 Arai do'ora mana asigu'i, maho nau 'unua tana'amousi 'a o'ani. Na'i madoraa namoi boi goni 'anai rihunga'i, 'e nei beiai gana, 'e nei 'anai ha'ausuriraaui noni, 'e nei 'anai maani'i hura'ai taha na 'ia God na ha'ata'ini'i tanaa, 'e nei 'anai ha-hadahada 'ini'i mwani ha'atee he'ete'i hairiu, ma'e nei 'anai ha'atee ruhasi'i hura'ai taha na 'unu'i. Ma na'i 'oha namoi haa'i mareho 'isi, moi haa'i hako 'anai ha'a-wetewete'i hinihinidaa'i sae ni heisoi. 27 Hoita, 'onaa tara'i nei narau raba hadahada 'ini'i mwane ha'atee he'ete'i hairiu, 'e waira rua ma'ua oru moi narai matai haua. Ma na'i 'oha narai hadahada, rai abui hadahada ta'i 'oha. 'Onaa ta'i abe nai hadahada, ma ta'i nei nai ha'aagau 'anai ha'atee ruhasi'i hura'a tanaraaui noni taha na 'unu'ia mo'o na hadahadasi. 28 Ma 'onaa na bwa'i sae 'anai orisi hadahada, me'ia mo'o na ha-hadahada na'i ha'atee he'ete'i 'ai papaku. 'A goro do'ai hadahada haaria tanaa God. 29 Na'i aba 'anai ha'arangasi'i hura'ai 'ado'adona'i a God, 'e waira rua ma'ua oru moi narai matai hadahada miraaui noni hinihini raigui wai'ado'ado goro suri'i mareho narau 'unu'i. 30 Ma 'onaa 'e abe 'iniraaui nei narau bahurongo na 'ia God 'ai ha'ata'inia tanaai mareho 'anai maania, 'ia mo'o na hadahada 'ai papaku ga'u maai ha'awateai nata abe 'anai hadahada. 31 'Onaa moi suriai heresi, 'i'amou hako moi matai to'o madoraa 'anai ha'arangasi'i hura'a i 'ado'adona'i a God. Ma naasi moi matai ha'ausuringa'i baani'amou, mamoi matai ha'a-'o'ori'amou hairiu. 32 'Iraaui nei narau to'oraai bane 'anai ha'arangasi'i hura'a i 'ado'adona'i a God, rau matai ha'abwarasiraau haariraau 'anai hadahada na'i madoraa na nata sae 'a hadahada. 33 'Inia 'ia God 'a 'irisia do mwani mareho rai abui sikoha'i, me dogai awa aratara goni goro. Ma naasi herehere adaa'i noni hinihini suri'i mwane 'omaa. 34 'Io, 'iraaui urao ra ga'i bahu na'i 'oha nara goni hako mai noni hinihini 'anai ha'arahesi. 'A ai'a ta'isada dorai hadahada, ma 'onaai 'unua ana tanagaau na'i Ringe ana'ia Moses, rai awa na'i bahaidi heimarungi adaa'i saemwane. 35 'Onaa 'e mareho narau raba aidangisia, 'a goro dorai songa'iniraaui mwane adaa'i 'oha narai aho'i 'ari suri'i ruma adaa'i. Ai'a 'ome arari tanaai urao do'ai 'unu'i hura'ai taha na 'adoma'ini'i na'i 'oha nara goni mai na'i ruma maea 'anai ha'arahesi. 36 'Onaa mou ai'a 'adoma'i aratara beiau, 'a 'ua? Mou 'adoma'inia dona Taroha Goro ana God 'a taraawa'a bei'amou ma do 'i'amou moi na taha bei'amou? 37 'Onaa 'e nei na 'adoma'inia do 'iia 'e sae 'anai ha'arangasi'i hura'a i 'ado'adona'i a God ma'ua 'e bane anai Hi'ona Maea na daua, 'a ga'i aidangisia doni maho nau usua dio tana'amou, ra'i ha'atora baania Araha. 38 Ma 'onaa 'a 'ageta'i rongoai ha'ateeni, 'i'amou moi abui rongo'i ro'u i taha na maani'i. 39 Hoita naasi arai do'ora mana asigu'i, moi 'adoma'i wetewete 'anai dauai bane 'anai ha'arangasi'i hura'a i 'ado'adona'i a God. Ma'ata mou abui ha'abwarasiraaui nei narau to'oraai bane 'anai ha-hadahada 'ini'i mwane ha'atee he'ete'i hairiu. 40 Ma'ata moi 'iraraa do na mwane mareho hako namoi haa'i, moi haa'i suriai huunai herehere na goro ma odo-odo.
Na Suruta'e Aho'i Ana Kraest
1 Arai do'ora mana asigu'i, nau raba ha'a-'adoma'i aho'isi'amou aho'i 'iniai Taroha Goro nau bwani taroha'inia tana'amou. Mou bwani daua'a ma naasi mareho na ha'a-wetewete'i hinihinimoo'i. 2 Ma 'onaa mou dau baabau na'iei, moi daua namoou i tahi tarau. 'Onaa mou ai'a, mana hinihinimoou 'ai 'ari pwaranga moi. 3 'Inau maania tana'amoui taha nara maania tanaau na ororiu di'u. Naasi mae na haua Kraest na'i dadaahoro 'ini'i ora-ora'a agaa'i 'onaai usua ada i rarabea na'i Usu-usu Maea na'i 'oha bwani. 4 Ra aoraa na'i wabwa, 'e rua dangi na hako mana'i oruna 'a suruta'e aho'i 'onaai ha'arangasia ada na'i Usu-usu Maea. 5 Ma ha'ata'i tanaa Pita, ma na'i muri 'agu ha'ata'i ro'u tanaraau hakoi ta'i tangahuru mana rua Ha'ataari. 6 Ma na'i muri 'e rima meru madara 'iniraaui noni hinihini na ha'ata'i ro'u tanaraau moi na'i ta'i 'oha, ma ragoi nei 'iniraau nara tahi mau rei'uaa haru nei ra mae'a. 7 Naasi 'a ha'ata'i ro'u tanaa Jems, na'i muri 'agu ha'ata'i ro'u tanaraau hakoi Ha'ataari. 8 Na'i ha'ahakona 'agu ha'ata'i ro'u tanaau, 'inia 'inau 'onaai nei nau ai'a huta na'i huunai madoraa 'ana. 9 Nau ai'a ororiu di'u 'onaairaaui tara'i Ha'ataari, ma ai'a ta'isada dorai 'unuau 'iniai Ha'ataari, suria 'au norata'aia heisoi ana God. 10 Ma'ata suriai goro ana God 'iniau, na hauau o'asi 'inia 'onaai Ha'ataari, mana goro na haa 'iniau 'a ai'a 'ari pwaranga. 'Inau nau tau'aro raha di'u baaniraaui mwane Ha'ataari hako, ma ai'a do 'inau haariau, me 'iniai hei'a'auhi ana God 'a awa beiau. 11 Ma ai'a 'ua, rei'uaa 'inau ma'ua 'iraau narau taroha'iniai Taroha Goro. Taha na ororiu, naasi do 'i'amou mou hinihinia'a moi ta'i Taroha Goro naasi.
Na Suruta'e Aho'i Adaaui Noni Hinihini
12 'Onaa namou hinihiniai taroha'inia ameeu i suruta'e aho'i ana Kraest baaniai mae, ma he'ua i 'unua amoou do 'iraaui nei nara mae ra bwa'i suruta'e aho'i? 13 'Onaa nara bwa'i suruta'e aho'i, ma ha'ata'inia do'ia Kraest ai'a suruta'e aho'i ro'uta baaniai mae. 14 Ma 'onaa 'ia Kraest 'a ai'a suruta'e aho'i baaniai mae, me 'i'ameu meu heitaroha'i pwaranga, mana hinihinimoou 'a 'ari pwaranga ro'u moi. 15-16 Mana nata mareho ro'u, 'onaa 'iraaui nei ra mae ra bwa'i suruta'e aho'i, mana maho nameu taroha'inia 'inia God do'a ha'a-suruta'ea Kraest baaniai mae 'a ai'a ha'a-momori. Ma 'onaa 'a ha'a-momori do 'iraaui sae ra mae ra bwa'i suruta'e baaniai mae, me 'ia Kraest 'a ai'a suruta'e baaniai mae. 17 Ma 'onaa 'ia God 'a ai'a ha'a-suruta'ea Kraest baaniai mae, na hinihinimoou 'a 'ari pwaranga moi mamou awa ro'u mau suri'i ora-ora'a amoo'i, 18 mana nei nara hinihinia Kraest nara bwane mae'a rau ai'a ataha beia God! 19 Ma 'onaa gau 'adoma'inia doni hinihinigaau beia Kraest do 'ana moi tahitahi agaau na'i marewanani, ma ha'arohaigaau di'u, suria na hinihinigaau 'e maho haaria moi. 20 Ma'ata 'a ai'a o'asi! 'Ia God 'a bwani ha'a-suruta'ea Kraest baaniai mae, ma ha'ata'inia do'ia God 'ai ha'a-suruta'eraau ro'u baaniai mae 'i nei nara mae. 21 Mou 'iraraa, suria ni mae 'a boi moi baaniai ta'i sae, na suruta'e aho'i 'a boi ro'u moi baaniai ta'i sae. 22 'Igaau hako gai mae suria 'igaau ra'i warowarona Adam, miraaui nei narau hinihinia Kraest rai suruta'e aho'i baaniai mae. 23 Ma'ata 'e nei ma to'oraai madoraa ana 'anai suruta'e baaniai mae. 'Ia Kraest na suruta'e na'i na'o, mana nei ana'i raigui suruta'e ro'u na'i 'oha nai aho'i mai. 24 Na'i muri 'aigui tari ha'ahakonai marewana. 'Ia Kraest 'ai hei'oi, maai ha'aheho'i mwani adaro mana mwani mareho ta'a'i nara to'o mena. Ma na'i 'ohasi, 'ia Kraest 'aigui taranga'inia tanaa Godi Amana i hourana 'anai marungia. 25 Ma na'i na'o, 'ia Kraest 'ai heimarungi tarau tari 'oha 'ai ha'ahehoraau hakoi maerongana. 26 Mana mae, naasi maeronga ha'ahako 'anai ha'a-ai'aa. 27-28 'Inia na Usu-usu Maea 'a o'ani, “'Ia God 'a nuga'i mwane mareho hako na'i bahainai heimarungi ana Kraest.” Hoita, na'i 'oha nara 'unua do mwane mareho hako 'ia God na nuga'i na'i bahainai heimarungi ana, gau aidangisia goro do'ia God 'a ai'a nugaa haaria na'i bahainai heimarungi ana Kraest. Ai'a! 'Ia God haaria na hauai mena tanaa Kraest 'anai marungi'i mwane mareho hako. Ma na'i 'oha na 'ia God 'a nuga'i mwane mareho hako na'i bahainai heimarungi anai garena 'ia Jisas Kraest, 'ia Kraest 'aigui nugaa auru haaria na'i bahainai heimarungi ana God. Ma naasi 'ia God naigui marungi'i mwani mareho hako. 29 'Onaai bwani 'iraraa amoou, tara'i nei ra bwareomaea 'anai 'a'auhiraaui sae ra mae. 'A 'ua narau daua 'iniai bwareomaea naasi, 'onaa narau 'iraraa do'iraaui sae ra mae ra bwa'i suruta'e aho'i? 30 Ma 'onaa gau bwa'i suruta'e aho'i baaniai mae, 'i'ameu meu ga'i bwa'i mwa'emwa'e 'anai taroha'inia Kraest 'ado 'oha rei'uaa namei mae! 31 'Ado dangi 'au hano suaai mae! 'A ha'a-momori naasi. 'Onaa 'a ai'a ha'a-momori, 'a ai'a ha'a-momori ro'u do 'inau 'au wa'ewa'e di'u 'iniai hagu amoou beiai Arahaga 'ia Jisas Kraest. 32 Na'i Efesas 'iraaui nei narau aba gugua rau 'onaai mwamwaa wawauru narau raba ha'ata'aiau di'u. 'E taha na goro 'iniai rongomaata'i 'onaa nagau bwa'i suruta'e aho'i baaniai mae? 'Onaa nagau bwa'i suruta'e aho'i baaniai mae, 'a goro gasi dogai ha'isuriai ha'atee na o'ani, “Gai ngaungau magai gonogono, 'inia na'i ho'oa gai mae.” 33 Ra gasi pwari'i'amou 'ini'i mwane mamaani o'asi. 'I'amou mou aidangisiai ha'atee ra 'u'unua na o'ani, “Abui hagu beiraaui nei na barongadi ra ta'a'i, rau gasi ha'ata'aiai barongamu na goro.” 34 Moi wai'i aho'i mai 'adoma'imoo'i mamoi hura'a mai baaniai ora-ora'a. Ra'i nei 'ini'amou, mou ai'a huunai aidangisia God. Ni mareho nau 'unua tana'amousi 'e mareho namou ga'i ninima suria.
'Omehanai Abe 'Oha Nai Suruta'e Aho'i
35 Ra'i nei rai o'ani, “'Ai he'ua ni sae ra mae raigui suruta'e aho'i ro'u baaniai mae? Mana abeda rai 'ome he'ua?” 36 Oru bweu! Na heiarami 'oi sadoia na'i baronganai kora. Na'i 'oha na'o hasiai kora na'i mou amua, na kora 'ai mae ga'u maigui tano'i raboa. 37-38 Na korai wiit ma'ua namoiwou ta kora na'o hasia 'a 'ome he'ete'i baaniai mareho na raboa, suria 'ia God na haa tanaai 'omeha na'i 'oha na raboa ara'a ma suriai 'omeha na 'ia God na 'irisia. 39 Na mwane maho nagau hasi'i, na abedaa'i ra 'ome he'ete'i hairiu na'i 'oha ra tahi ara'a. 'A ta'isada ro'u bei'i mwane mareho tahitahi na'i marewana, 'onaaigiai noni, ma'ua mwamwaa, manu, mana ii'a. 40 'Ia God 'a ha'apwa'ara'i mwani mareho na'i marewana ma na'i aro marawa. Mana 'ome goro ni maho ni aro 'a he'ete'i baaniai 'ome goro ni maho ni marewanani. 41 Na sina 'e 'ome goro ana haaria, na hura 'e 'ome goro ana ro'u haaria, mana hee'u ra'i 'ome goro adaa'i ro'u haari'i. Mana hee'u ra'i 'ome goro adaa'i ro'u he'ete'i hairiu. 42 'Ai o'asi ro'u i abegaa'i na'i 'oha 'ia God 'ai ha'a-suruta'egia baaniai mae. Na abe nagau toringia na'i 'oha nagai mae 'a bwa'i orea mai ngabo, ma'ata ni abe na 'ia God nai ha'a-suruta'ea aho'i 'ai awa tarau. 43 Ni abe na 'ome ta'aa ma maemae'a ga'u, 'ia God 'ai ha'a-'omegoroa maai ha'a-wetewetea na'i 'oha 'ai ha'a-suruta'ea baaniai mae. 44 Ni abe nagau toringia, 'e abe moi 'anai marewanani, mana abe nai suruta'e aho'i, 'e abe 'anai aro. 'Onaai to'oraa agaaui abe 'anai marewana, 'a o'asi ro'u, na'i nata aba 'e abe 'anai aro. 45 Na'i Usu-usu Maea ra usua dona 'etanai sae, 'ia Adam, 'ia God 'a ha'apwa'araa ma hauai tahi tanaa. Mana ruanai Adam, 'ia Kraest, 'e Hi'ona na matai hauai tahi tanagia. 46 Naasi mou 'omesia doni abe 'anai aro 'a ai'a boi na'i na'o, ma'ata na abe ni marewana ga'u, maagu boi na'i muri 'i abe 'anai aro. 47 Na 'etanai Adam 'ia God 'a tau'arona mai baaniai ano, mana ruanai Adam 'a boi baaniai aro. 48 'Igaau hako inoni nai marewanani, gau to'oraai abe 'onaai abenai nei na boi baaniai ano. Migaaui nei nagai taha mau ara'ai aro, na abega rai 'onaai abenai nei na boi baaniai aro. 49 Ha'amomori! Na abega na'i 'ohani 'e abe ni marewanani moi 'onaai abena Adam, ma na'i muri na abega 'ai ta'isada mau ro'u 'onaai abena Kraest na boi baaniai aro. 50 Nau wai 'unua tana'amou arai do'ora mana asigu'i, na abe hasi'o mana 'abu 'a ai'a arari 'anai siri na'i hourana ana God. Ni abega 'ai ngabo ai'aa moi ma ai'a ta'isada 'anai awa tarau na'i aro. 51 'Io. Wai 'unua tana'amoui mareho na bainihu namou ai'a aidangisia. 'Igaau gau bwa'i mae hako. 'Inia na'i 'oha nagai rongoa rai uuhiai ahuri ha'ahako, na abegaa'i rai orisi 'ini'i abe haoru 52 mana orisi nagai haua 'ai raurau di'u 'onaai maregugu anai maa. Na'i 'ohasi, ni nei ra mae raigui suruta'e mana abedi rai orisi mara bwa'i mae'a ro'u ta 'oha, mana nei nara tahi na'i 'ohasi na abedi rai orisi o'asi ro'u. 53 'Inia 'a ororiu doni abe na matai ngabo 'ai orisi 'iniai abe na bwa'i matai ngabo, mana abe na matai mae 'ai orisi 'iniai abe na bwa'i matai mae. 54 Ma na'i 'oha naigui to'o o'asi, naasi 'aigui to'o ha'a-momori taha nara usua na'i Usu-usu Maea na o'ani, “Ni mae naasi 'ia God 'a ha'a-ai'aa ma bwane ha'ahehoa'a!” 55 “Gaugu bwa'i mamaa'usia'a i mae, mana mae 'agu ai'a to'o mena'a 'anai ha'ata'aigaau!” 56 'Irai noni ra mamaa'usiai mae 'ini'i ora-ora'a adaa'i. Marau ora-ora'a suriai horosi'i adaa'i Ringe ana'ia Moses. 57 Ma'ata gau ha'atee ha'agorohia God, 'inia 'a ha'ahehoa tanagaaui mae mana ora-ora'a 'iniai mae ana Araha aga, Jisas Kraest! 58 Naasi arai do'ora mana asigu'i, moi ura baabau mamoi abui su'a mwada'u baaniai taha na odo-odo. Moi abui agohe 'anai hau'i tau'aro amoo'i tanaa Araha, 'inia mou 'iraraa do 'abwa'i tau'aro namoi haua tanaa Araha nai 'ari pwaranga.
Goni Ha'a Nadaaui Inoni Hinihini Na'i Jerusalem
1 'Io. Na'i 'oha namoi goni ha'a 'anai 'a'auhiraaui noni ana'ia God na'i Jerusalem, moi haai here nau 'unua tanaraaui noni hinihini na'i Provensi Galesia. 2 Suri'i 'ado dangi sade, 'ahutanai noni 'ai nuga sigiai siha ha'a na matai haa mai taguma'inia. 'Ai suria moi siha na matai sadoia na'i sadesi. Moi haua o'asi neina 'oha nawai ataha mai bei'amou, ni ha'asi 'ai bwane awa agau'a, mamou bwa'i bonasiai soi ha'a ro'u'a baani'amou. 3 Na'i 'oha nawai ataha wou, 'au rabasia domoi sigihiraau tara'i sae 'anai waai bane amoou 'ari Jerusalem. Minau wai haua ta usu-usu 'anai ha'ataaria beiraau maai ha'a-aidangisiraaui sae hinihini na'i Jerusalem 'iniraau. 4 Ma 'onaa na 'ariwou mawai 'omesia do'a arari do 'au ga'i 'ari ro'u, me 'iraau ga'i hano ro'u moi beiau.
'Ado'adona'i a Pol 'Anai Haa'i
5 Na'i 'aariha agua, nau 'adoma'inia dowai taha ga'u na'i Provensi Masidonia mawaigui ataha bei'amou. 6 'A 'ome 'onaa do 'au ga'i gere awa orea bei'amou, gasi tari 'oha nai hako i madoraani awarosi. Naasi mamoigui 'a'auhiau ro'u na'i 'aariha agua 'ari suri'i dora nawaigui 'ari ro'u suri'i. 7 'Au ai'a rabasia dowai garihi'amou moi suriai gere madoraa mawaigui hano ro'u 'ari ta dora he'ete'i, me 'au rabasia dowai awa bei'amou gere orea 'onaa 'ia Araha 'a 'irisia. 8 Ma'ata 'inau wai awa ga'u moi 'ini na'i Efesas, tari dangi na 'iraaui Jiu rai ha'ato'oai Rongoi Pentikos. 9 'Inia na'i 'ini 'au to'oraai kae madoraa goro 'anai hau'i mwane tau'aro goro, rei'uaa na ragoi nei ra ura bwarasiau. 10 Na'i madoraa na 'ia Timoti 'ai ataha bei'amou, moi ha'amaotoa goro, 'inia 'iia 'e noni tatau'aro ro'u ana Araha 'onaaiau. 11 Abu tanei 'ini'amou nai 'ome heiheia, ma'ata moi 'a'auhia maai 'ari daara'i goro na'i 'aariha ana tari 'oha nai ataha aho'i mai beiau. 'Inia 'inau 'au totoriai aho'i mai ana beiraau ro'u haru noni hinihini narau hano beiasi. 12 Hoita, i do'oragaaua Apolos 'au ha'ata'u'ua wetewete moe'a do'ai hano beiraau haru noni hinihini narai 'ariwou garihi'amou, ma'ata 'a ai'a 'adoma'inia do'ai hano beiraau na'i 'ohanisi. Ma'ata 'oha nai 'omesia ta madoraa goro, ma 'ai 'ariwou mau.
Ha'atee Ha'ahako Ana'ia Pol
13 Moi 'ome'ome goro, mamoi ura baabau suri'i hinihinimoo'i. Mou abui mamaa'u, moi wetewete. 14 Na mwane mareho namoi haa'i moi hau'i beiai heita'ahi. 15 Mousu 'adoma'inia Stefanas miraaui nei narau ta'i awa na'i ruma ana. 'Iraau naasi 'i noni hinihini narau rihosi tahamora na'i Akaea, marau wateraau haariraau 'anai 'a'auhiraaui noni ana'ia God. Mau ha'a-ta'u'u'amou arai do'ora mana asigu'i, 16 'anai suriraaui sae o'asi, ma'ua 'iatei na tatau'aro raha tanaai heisoi 'onaairaau. 17 'Au ta'i kae wa'ewa'e di'u 'iniai ataha mai adaaua Stefanas, Fotiunatas mea Akaekas. Rei'uaa namou ai'a ataha mai, me 'iraau narau ataha 'ini'amou 18 marau ha'a-wetewetea di'u i 'adoma'igu, 'onaai ha'a-wetewetea adaaui 'adoma'imoo'i na'i na'o. Na inoni o'asi, moi 'adoma'i ha'ahou'i. 19 'Irai inoni hinihini suri'i 'omaa na'i Provensi Eisia rau 'unua woui ha'atee wa'ewa'e adaau tana'amou. 'Ia Akuila mea Prisila, miraaui inoni hinihini narau goni tarau wou 'anai ha'arahesi na'i ruma adarua, rau 'unua ro'u wou i ha'atee wa'ewa'e adaau tana'amou na'i atana Araha aga. 20 Miraau hakoi inoni hinihini na'i 'ini rau 'unua ro'u wou i ha'atee wa'ewa'e adaau tana'amou. 'Oha moi awa goni noni hinihini 'onaai ta'i ruruha, moi here beiai nata nei 'anai ha'ata'iniai heita'ahi amoou tana'amou hairiu. 21 'Inau haariau a Pol nau usu ha'ahakoai usu-usuni 'iniai rimagu 'anai 'unuai ha'atee wa'ewa'e agua tana'amou. 22 'Iatei na ai'a ta'ahia Araha, na ha'a-mama'ai ana God 'ai auru na'i hungana. Araha, 'oi boi raurau! 23 'Au ha'arahesi mia Araha aga 'ia Jisas 'ai ha'agorohi'amou. 24 'Au ta'ahi'amou hako i nei namou hagu beia Jisas Kraest. Amen.
1 Tana'amoui noni ana'ia God na'i 'omaai Korin, mei tanaraau hako inoni hinihini na'i Provens amoou na'i Akaea. 'Inaua Pol na 'ia God na sigihiau 'anai Ha'ataari ana Jisas Kraest, mea Timoti 'i do'oragaau, namiri hauai usu-usuni. 2 Mau ha'arahesi mia God mea Araha aga 'ia Jisas Kraest, rarui goro 'ini'amou mararui ha'a-awa ha'agorohi'amou. Pol 'A Ha'atee Ha'agorohia God 3 Ha'atee ha'agorohia God, i amana Araha aga Jisas Kraest. 'E Ama ni heita'ahi, ma'e God ni ha'a-'o'ori. 4 'Iia na ha'a-'o'ori'ameu suri'i madoraa nameu siri suri'i rongomaata'i, neina 'i'ameu mei ha'a-'o'oriraau ro'u i nei narai rongomaata'i, 'onaai ha'a-'o'ori'ameu ana God. 5 'I'ameu meu rongomaata'i di'u 'ini suria ameeua Kraest, mana'i madoraa nameu rongomaata'i di'u o'asi, na ha'a-'o'ori ana God 'a raha di'u ro'u tana'ameu 'ini hagu ameeu beia Kraest. 6 Na rongomaata'i nameu siri suri'i, 'e mareho 'anai ha'a-'o'ori'amou ma 'e mareho na bwane 'a'auhi'amou 'anai aidangisia Kraest. 'Ia God 'a ha'a-'o'ori'ameu neina 'i'ameu mei ha'a-'o'ori'amou ro'u mamoi ahumaratanoa 'anai siri daara'ini'i rongomaata'i na 'i'ameu meu siri daara'ini'i ro'u. 7 Naasi 'i'ameu meu ai'a 'adoma'i heiruarua'a 'ini'amou, suria meu 'iraraa do na'i madoraa moi siri suri'i rongomaata'i 'onaai rongomaata'i nameu siri suri'i, moi daa'i ro'u i ha'a-'o'ori nameu daa'i. 8 Arai do'ora mana asigu'i, 'au 'irisia domoi aidangisiai maho nameu siri sadoia na'i Provens na'i Eisia. 'A arunga ta'aa, ma hihi'a di'u tana'ameu, mameu 'adoma'inia do meugu bwa'i tahi'a. 9 'Ado 'oha meu arunga 'iraraa ra ha'aagau moi 'anai ha'amaesi'ameu! Ma'ata 'a o'asi do 'i'ameu mei abui 'u'uri'ameu haari'ameu me domei 'u'uria God, 'inia 'iia naasi nai ha'asuruta 'eraaui noni baaniai mae. 10 God 'a ha'atahi'ameu baaniai maemaeha naasi, ma'ai ha'atahi'ameu ro'u moe'a. Meu hinihini wetewete do 'iia 'ai ha'atahi'ameu mau ro'u, 11 suriai 'a'auhi'ameu amoou suri'i ha'arahesi amoo'i. 'Ia God 'ai 'a'auhi'ameu 'ini rago adai noni nara ha'arahesi 'a'auhi'ameu. Ma 'ai ragoi nei rai ha'atee ha'agorohia God na'i 'oha rai 'omesiai hei'a'auhi na haua tana'ameu.
Pol 'A Orisiai Maho Na 'Adoma'inia
12 'I'ameu meu mari'ori'o, 'inia meu 'irara ha'agorohia doni barongamee'i ra odo-odo tanaraaui mwani noni hako 'onaai 'irisia ana God, me ororiu tana'amou. Ni awa odo-odo nameu haua, meu haua suriai goro ana God 'ini'ameu, ai'a suriai aidanginai noni. 13-14 Suri'i usu-usu agu'i tana'amou, 'au ai'a ha'atee bibii ma'ua usu'i dio i taha narai bwara di'u tana'amou 'anai aidangisi'i 'onaai 'unua adaau tara'i nei. 'Au 'iraraa do mou ai'a aidangisi'i hako barongamee'i, ma'ata meu huunai rabasia domoi aidangisi'i goro mau. Ma naasi na'i 'oha Araha Jisas 'ai aho'i mai, moigui mari'ori'o 'ini'ameu, mi'ameu meigui mari'ori'o ro'u 'ini'amou. 15 'Iniai 'iraraa agua domoi mari'ori'o 'ini'ameu, nau 'adoma'inia 'inia ani dowai ataha ha'arua bei'amou, neina wai 'a'auhi'amou ha'arua ro'u. 16 'Au 'adoma'inia dowai taha bei'amou na'i 'oha nawai hano 'anai 'ari Provensi Masidonia, mana'i 'oha nawai aho'i mai. Ma na'i 'ohasi, moigui 'a'auhiau na'i 'aariha nawai haa 'ari na'i Provensi Jiudea. 17 'A 'ua? Gasi, mou 'adoma'inia do 'inau 'au orisia raurau moi 'adoma'igu 'iniai ai'a taha agua bei'amou 'onaai 'unua agua ani. Ai'a! 'Inau ai'a 'onaairaaui sae ahurodo nara haa 'io maraugu orisi'i aho'i 'adoma'idaa'i na'i muri. 18 Mwane mareho nameu 'unu'i tana'amou ra ha'a-momori 'onaaia God na ha'a-momori tarau. 'Oha nameu haa 'io tana'amou meugu bwa'i orisi'i'a i 'ado'adomee'i 'onaa na bwa'i tarana. 19 'A o'asi suria 'ia Jisas Kraest i garena God na 'i'ameu a Saelas mea Timoti nameu taroha'inia tana'amou, 'a ai'a 'anai haa 'io na'i 'ohani ma do'aigui orisia aho'i 'ado'ado na'i muri. 'Ia Jisas 'a haua tarau i mareho na duruduru 'inia. 20 Na mwane duruduru ana'ia God, 'ia Kraest na ha'ato'o'i. Ma naasi gau matai ha'aasaa God o'ani, “Ha'amomori, 'ia God 'a haua tarau i maho na duruduru 'inia. Amen.” 21 'Ia God naasi na 'a'auhigia 'anai ura baabau na'i hinihinigaau beia Kraest. 'A sigihigia 'anai ha'i inoni ana'i, 22 ma ha'ataaria mai Hi'ona Maea 'anai mono na'i raroga. 'A 'onaai ha'ara 'anai ha'ata'inia do'ia God na to'oragia ma ha'ata'inia doni duruduru ana'i rai ha'a-momori tanagia. 23 'Io, waigui ha'ata'inia tana'amou i taranai taha nau ai'a taha aho'i mai 'inia na'i Korin, mia God na 'iraraa doni mareho nau maaniani 'a ha'amomori! Nau ai'a taha mai bei'amou ani suria 'au ai'a 'irisia domoi arunga ta'aa di'u 'oha wai hadahada ha'a-ta'ai'amou 'ini'i barongamoo'i nara ai'a goro. 24 Ai'a domeu raba ha'a-'usu'usu'amou moi 'anai hinihini'i mareho nameu hinihini'i, 'inia meu 'iraraa do mou ura baabau na'i hinihinimoo'i. 'I'ameu meu raba 'a'auhi'amou moi 'anai ha'a-wa'ewa'e'amou.
1 'Oha nau awa bei'amou na'i na'o ani, 'au ha'atee wetewete tana'amou mau ha'a-arungata'ai'amou. Na tarana naasi naugu orisia 'inia i 'adoma'igu 'anai boi garihi'amou ro'u. 'Au gasigu ha'a-arungata'ai'amou ro'u. 2 'Inia 'onaa nawai ha'a-ahutotou'amou, ma bwa'i nei'a ro'u naigui ha'a-wa'ewa'eau. Suria 'i'amou moi namou matai ha'a-wa'ewa'eau. 'Inia 'onaa nawai ha'aahutotou 'amou, ma'ai bwara tana'amou 'anai ha'a-wa'ewa'eau! 3 Naasi tarana nau raongi'amou 'inia na'i nata usu-usu ani. 'Au ai'a 'irisia do 'iraaui mwane narau ga'i ha'a-wa'ewa'eau, naraigui ha'a-ahutotouau na'i 'oha nawai 'ari wou. Ma'ata 'inau 'au hinihini domou araisuri'i mareho nau usu'i tana'amou ani, ma naasi 'inau wai wa'ewa'e, mi'amou ro'u moi wa'ewa'e. 4 Na usu-usu nau haua ani 'au haua beiai ahutotou. Na wainai maagu ra ahe 'iniai raha di'u anai ahutotou na'i tahingagu. Ma ai'a do 'au raba ha'a-ahutotou'amou, me 'au 'irisia domoi aidangisiai raha na haua i heita'ahi agua tana'amou.
'Adoma'i Nugasia Mo'o Na Hauai Taritari'a
5 'Io. 'Ia mo'o 'ini'amou na taritari'a ani, 'a ai'a ha'a-arungata'aiau moi ma'ata 'a ha'a-arungata'ai'amou hako. Me 'a ai'a do 'a ha'a-arungata'ai'amou di'u hako. Nau 'au 'unua o'asi, suria 'au ai'a raba mamaani ha'ata'aia di'u a mo'o na taritari'asi. 6 Ni ha'a-mama'ai na ragoi nei 'ini'amou namou haua tanaa 'a arari'a. 7 Hoita, na mareho namou ga'i haua 'ai o'ani. Moi 'adoma'i nugasiai 'inona mamoi ha'a-'o'oria na'i tahingana, 'a gasigu arunga ta'aa magu ta'aa di'u wou tanaa. 8 Naasi 'au ha'a-ta'u'u'amou 'anai ha'ata'inia tanaa domou ta'ahia mau. 9 Naani taranai taha nau usua 'iniai usu-usu ani tana'amou. 'Au usu-usu 'anai ohooho'amou mawai sadoia 'onaa namoi araisuriai heiatenga'i agua tana'amou 'anai ha'a-mama'aia mo'osi. 10 Ma naani, 'au 'iraraa domou araisuria'a, ma naasi 'iatei namou 'adoma'i nugasia 'iniai taritari'a ana, 'inau 'au 'adoma'i nugasia ro'u 'inia, 'onaa na ha'a-momori do 'a hauai mareho na ta'isada do 'au ga'i 'adoma'i nugasia 'inia. 'Ia Kraest 'a 'iraraa do 'au 'adoma'i nugasia neinai 'a'auhi'amou. 11 'Au haua o'asi, suria 'onaa nagau bwa'i 'adoma'i nugasia, 'ia Saetan 'ai siri mai 'anai ha'ata'aigaau. Migaau gau aidangisia do 'iia 'a honu 'ini'i mwane ha'aradorado ta'a'i. 12 'Io. Na'i madoraa nau 'ari na'i Troas 'anai taroha'iniai Taroha Goro 'inia Jisas Kraest, 'au 'ome 'iraraa do'ia Araha 'a haua tanaau i madoraa goro 'anai heitaroha'i na'iei. 13 Ma'ata 'a ai'a goro i 'adoma'igu 'iniai ai'a heisadoi agua beiai do'oragaau a Taetas, 'inia 'iia na ga'i waa mai taroha 'ini'amou. Naasi 'au ha'atee haiha'ari beiraaui noni hinihini na'i Troas, mau daara'i mai 'ini na'i Masidonia 'anai sibania Taetas. 14 Ma'ata meu ha'atee ha'agorohia God! 'Inia 'ia Kraest 'a 'a'auhi'ameu 'anai ha'ahehoa Saetan suri'i mwani dora na 'ia God 'a na'otarameeu 'ari suri'i. Mia God 'a ha'ataari'ameu hura'a 'anai taroha'inia Kraest suria 'ari mwane dora 'onaai 'adarara na haa i si'inihanai insens hako 'ari suriai mwani dora. 15-16 Na heitaroha'i nameu haua 'inia Kraest, 'a 'onaai insens na si'ini mamagi na ha'a-wa'ewa'ea God ma 'adarara hako 'ari si'inihana beiraaui mwani inoni. Tanaraaui nei narai tahi beia God, na Taroha Goro 'a haua tanaraaui si'ini na mamagi, ma hauai tahi tarau tanaraau. Mei tanaraaui nei nara suriai tara 'anai mae, na si'inihana 'a ta'aa tanaraau, ma haua tanaraaui mae tarau. Hoita naasi, 'a 'ome 'onaa do ai'a ta nei nai arari 'anai hauai tau'aro na ororiu di'u o'asi! 17 Ma'ata 'i'ameu ra'i inoni tatau'aro ana'ia Kraest na 'ia God na ha'ataari'ameu hura'a 'anai taroha'iniai Taroha Goro beiai huunai 'adoma'i ni heitaroha'i na odo-odo na'i maana. 'I'ameu ai'a 'onaairaaui nei nara taroha'iniai ha'atee ana God 'anai dau ha'a 'inia.
Duruduru Haoru Ana God
1 'A 'ua? 'Oha nau usu-usu o'asi mou 'adoma'inia do 'au ha'imaania ha'ata 'eta'e'ameu 'iniai tatau'aro ameeu? Ai'a! Tara'i sae heitaroha'i nara huhura'a, ra to'ora'i usu-usu baaniraaui sae hinihini suri'i 'omaa adaa'i 'anai ha'arangasia hura'a do 'iraau ra'i sae tatau'aro goro ana'ia God. Ma na'i 'oha nara hura'a 'anai garihiraau tara'i sae hinihini ro'u rai ha'ata'ini'i usu-usu 'isi tanaraau. 'I'ameu ai'a haua o'asi. 'I'ameu ai'a 'irisia ta usu-usu baania tanei 'anai ha'a-aidangisi'amou 'ini'ameu ma'ua baani'amou 'anai ha'a-aidangisiraaui inoni 'ini'ameu. 2 'Inia 'i'amou naasi namou 'onaai usu-usu 'anai hadanga'ini'ameu tanaraaui noni. Na 'adona hakoi noni ra matai re'i'i tahingamoo'i marai aidangisia do 'i'ameu ra'i sae tatau'aro goro ana'ia God. 3 Na hinihini amoou beia Kraest 'ohani, 'a 'onaai usu-usu na ha'ata'inia doni tatau'aro ameeu bei'amou 'a goro. 'Ia Kraest na usuai usu-ususi, 'inia 'iia na ha'ataari'ameu tana'amou. 'Ia Kraest 'a ai'a usu-usu 'inia ta mareho 'onaai ingki 'anai ha'a-aidangisiraaui noni 'iniai hinihini amoou beia, ma'ata rau aidangisia 'iniai Hi'ona Maea ana God tahitahi na awa bei'amou. Ma ai'a usu-usu na'i dorai hau papaheta'a, me ma'ata suri'i tahingamoo'i. 4 'Ia Kraest na ha'a-'o'ori'i 'adoma'imee'i mameu 'iraraa ha'agorohia doni tatau'aro ameeu bei'amou 'a 'a'auhi'amou, mia God 'a 'iraraa do meu ha'atee ha'a-momori. 5 Ai'a do meu 'adoma'inia domeu wetewete arari haarimeeu 'anai hauai tatau'aro naani, ma'ata 'ia moia God na ha'a-arari'ameu 'anai haa. 6 'Iia na ha'a-arari'ameu 'anai ha'ausuriraaui noni 'iniai duruduru haoru ana. Meu ai'a 'unua tanaraau dorai araisuri'i mwani Ha'atora ana'ia Moses 'anai dauai tahi tarau, ma'ata na Hi'ona Maea naasi nai haua tanaraau. 'Onaa gai 'u'uri'i Ha'atora ana'ia Moses 'anai ha'atahigia, 'ai hauai mae tanagia, ma'ata na Hi'ona Maea 'ai hauai tahi tarau. 7 Na Ha'atora na 'ia God na usu'i dio na'i rua dorai hau papaheta'a na hauai mae tanaraaui noni. 'Inia 'iatei na bwa'i araisuri'i hako 'ai dauai mae tarau. Ma'ata rei'uaa na o'asi, ni Ha'atora 'a boi beiai rarahana God na wadoriai bwauna Moses. Ma rei'uaa na bwara tanaraaui noni nai Israel 'anai wana orea 'inia Moses, ma'ata ni raraha naasi 'agu buna ai'aa mau. 8 Naasi, 'onaa 'ia God 'a ha'ata'iniai ororiu anai Ha'atora o'asi, 'e taha i 'ado'adomoo'i 'iniai ororiu na haa i duruduru haoru na boi beiai Hi'ona Maea? 9 'Onaa na mareho nai haua tanagiai mae 'a ororiu, 'a ha'ata'inia doni mareho nai hauai tahi tanagia 'a ororiu di'u! 10 Na'i 'oha bwani na Ha'atora 'a 'ome ororiu, ma na'i 'ohani ni ororiu anai duruduru haoru 'a di'uai ororiu anai Ha'atora. 11 Ma 'onaa na Ha'atora nara bwa'i awa tarau ra ororiu, 'a ha'ata'inia doni duruduru haorusi 'a ororiu di'u, 'inia 'ai awa tarau. 12 Suriai 'iraraa ameeu doni duruduru haoru naasi 'a ororiu di'u, 'a ha'a-ramoramo'ameu 'anai taroha'inia hura'a i Taroha Goro. 13 Ni heitaroha'i nameu haua, meu ai'a girua ta maho. Meu ai'a 'onaaia Moses na ha'abwarasiai bwauna 'iniai bwana baaniraaui inoni nai Israel dorau gasi 'omesia i 'oha na rarahanai bwauna 'a hanoria wou i ai'aa. 14 Na'i 'ohasi, ni 'adoma'idaa'i ra kuhi. Ma tari mai 'ohani, na'i madoraa na 'iraaui Jiu rau 'oha'iniai Buka Duruduru Bwani, rau bwarai aidangisia, suria na 'adoma'idaa'i ra kuhi mau. 'A 'onaai bwana na ha'abwarasi'i. Ma'ata ni bwana naasi 'a matai ai'aa moi 'onaa rai hinihinia Kraest. 15 Ha'amomori, rei'uaa na'i 'ohani, suri'i 'oha ra 'oha'ini'i buka na usu'ia Moses, na bwana naasi 'a ha'akuhi'i mau i 'adoma'idaa'i. 16 Mia tei nai rihota'i tanaa Araha baani'i ora-ora'a ana'i, na bwana na ha'akuhiai 'adoma'ina, 'ai ai'aa. 17 Ni Araha nau 'unua ani, naasi Hi'ona Maea. Mia tei na Hi'ona Maea 'a awa beia, 'iia 'a awa dadara'a'a. 18 Naasi, 'igaaui noni hinihini ai'a bwana nai ha'akuhi'i 'adoma'igaa'i. 'Igaau gau wanawana suriai raraha mana gorohana Araha, mana Hi'ona Maea 'a 'abenga'i orisigia 'onaaia. 'Ari wou mana raraha mana gorohaga 'ai ta'isada beia.
Mangudi Na'i Taroha'iniai Taroha Goro
1 'Ia God 'a goro 'ini'ameu ma ha'a-'u'uri'ameu 'iniai tatau'aro ana 'anai taroha'iniai Taroha Goro. Tarana naasi nameu ai'a wai'ate'a 'inia 'anai hauai tatau'aro naasi. 2 Mana heitaroha'i nameu haua, meu ha'imaania domei abui haua ta mareho namei ninima 'inia ma'uasi domei girua ta maho ta'iniraaui noni dorai abui 'iraraa. Meu bwa'i ha'a-bweubweu'aa tanei, ma'ua domei hiosi'i ha'atee ana'ia God. 'Ia God 'a 'iraraa do 'i'ameu meu taroha'inia hura'ai taha na ha'a-momori na'i ha'atee ana, neina 'iraaui noni rai matai 'u'uriai taha nameu ha'ausuriraau 'inia. 3 Ma 'onaa na Taroha Goro nameu taroha'iniasi 'a bwarai aidangi tarihana, me 'a bwara tanaraau moi nei narau suriai tara 'anai mae tarau. 4 'A bwara tanaraaui hinihini suria na hi'ona ta'aa na'i marewanani na ha'akuhi'i 'adoma'idaa'i, ma ha'abwarasiai marewa baaniraau, do'a gasigu bewaasiraau. Na bewaasi, naasi marewa na boi baaniai Taroha Goro 'inia Kraest na hauasa ma ta'isada beia God. 5 Mareho nameu taroha'inia, meu ai'a taroha'ini'ameu haarimeeu, ma'ata meu taroha'inia do'ia Jisas Kraest na Araha mi'ameu ra'i noni tatau'aro ana'i na ha'ataari'ameu 'anai 'a'auhi'amou. 6 'Oha 'ia God 'a ha'apwa'araai marewa 'a ha'atee o'ani, “Ni marewa 'ai rara na'i kuhi.” Na ta'i God mau naasi na hauai marewa na rara suri'i tahingagaa'i, ma ha'a-aidangisigaau 'iniai gorohana mana mena ana na gau re'ia beia Kraest. 7 'I'ameu meu 'onaai taraani huai bei moi na awa i toto'ora na'i rarona, 'inia 'ia God 'a ha'a-'u'uri'ameu i sae haari'i moi 'iniai Taroha Goro ana. 'A haua o'asi 'anai ha'ata'inia doni mena hauasa 'anai hauai tatau'aro naasi, ai'a 'iia ameeu me 'iia ana God. 8 Meu hano sua'i mwane mareho ta'a'i, ma'ata meu ai'a maemae'a. Tara'i 'oha 'a kakui ahumee'i mameu ai'a 'iraraai taha 'anai haa, ma'ata meu ai'a agohe. 9 Ra nora ta'ai'ameu, ma'ata 'ia God 'a ai'a nugasi'ameu. Ra ha'amaata 'i'ameu ma'ata ra ai'a ngahu ha'a-ai'ameu. 10-11 'Ado madoraa na'i tahitahi ameeu, meu awa na'i bahainai maemaeha 'iniai tau'aro ameeu tanaa Kraest, do neina tahingana 'ai ha'ata'i hura'a ro'u suri'i abemee'i nara matai mae moi ta'oha. 12 Naasi meu hano suaa tarau i mae, ma'ata tana'amou 'e tahi tarau. 13 Ra usua o'ani na'i Usu-usu Maea, “'Au ha'atee, suria 'au 'u'uria God.” Hoita, 'i'ameu meu o'asi ro'u, meu taroha'inia moe'a ro'u i Taroha Goro, suria 'i'ameu 'u'uria ro'ua God. 14 'Inia meu aidangisia do ni God na ha'asuruta 'ea Araha aga Jisas Kraest baaniai mae, 'ai ha'a-suruta'e'ameu o'asi ro'u, maai wai'ameu goni bei'amou 'anai 'ari beia. 15 Na mwane rongomaata'i nara to'i'ameu, ra'i rongomaata'i 'anai 'a'auhi'amou neina rai rago i nei narai aidangisiai heita'ahi ana God tanaraau. Ma naasi 'aigui rago ro'u i nei 'anai ha'atee ha'agorohia ma 'anai ha'ahauasaa. 16 Naasi tarana nameu ai'a wai'ate'a 'iniasi 'anai tau'aro. Rei'uaa na abemee'i ra hanoria woui wari'a mameu maemae'a, ma'ata na tahingani hi'ona bei'ameu 'a wetewete raha ara'a tarau 'ado dangi. 17 Na rongomaata'i nameu siri suri'i suriai gere madoraa ra ai'a taraa ta'aa di'u na'i 'oha nameu aidangisia dorai 'a'auhi'ameu 'anai dauai mareho nai goro di'u ro'u wou. Naasi mwane bane goro narai awa tarau namei daua ara'ai aro. 18 Naasi 'i'ameu meu ai'a 'adoma'iniai maho nameu matai 'omesia 'ohani, ma'ata meu 'adoma'iniai maho nameu ai'a 'omesia. Ni rongomaata'i nagau siri suri'i ra bwa'i awa ore'i, ma'ata ni maho nagau ai'a matai 'omesia 'ai awa tarau.
Abe Haoru
1 Gau 'iraraa do na'i 'oha gai mae mana abega na'i marewanani 'ai ngabo ai'aa wou, 'igaau gai awa beia God na'i aro beiai abe haoru nai haua tanagia. 'Ia God nai haua tanagiai abe haorusi, ma ai'a abe na inoni nai tau'arona, ma'ata 'e abe na 'ia God na tau'arona 'anai awa tarau. 2 Me na'i 'ohani gau huunai raba hano baaniai marewanani neina gai awa ara'ai aro beiai abe haoru. 3 'Inia gau rabasia doni aungagaa'i rai to'o dora taradi marai abui 'onaai nei na ore-ore. 4 Na'i awa nagau haa na'i marewanani, gau arunga hihi'a 'ini'i mwane mareho magau arunga wai'ate'a 'inia. Ma ai'a dogau rabasiai mae neina gai bwa'i to'o abe. Ai'a! Gau rabasia dogai dauai abe haoru nai tahi tarau, mana abe haoru naasi 'ai orisiai abe na matai mae moi. 5 'E 'ado'adona ma'e hei'irisina God 'anai orisigia 'iniai abe haorusi, ma haua tanagiai Hi'ona Maea 'anai ha'ata'inia tanagia doni taha na durua 'ai to'o ha'a-momori. 6 Naasi na 'ado'adogaa'i ra wetewete. Gau 'iraraa do na'i 'oha nagau awa beiai abe ha'i hasi'o na'i marewanani, gau awa ha'atau baaniai 'omaa ana Araha. 7 Ma'ata gau 'iraraa dogai taha mau na'iei, suria na hinihini na na'otaragaau, ai'a do 'e mareho nagau 'omesia. 8 Ha'amomori, na 'adoma'iga ra wetewete magau 'adoma'inia do 'a ga'i goro dogau ga'i nugasiai abega anai marewanani, 'anai awa beia Araha ara'ai aro. 9 Naasi rei'uaa nagau awa na'i marewana ma'ua na'i aro, gai ha'imaania do'ia Araha 'ai wa'ewa'e 'ini'i mwane mareho hako nagai haa'i. 10 Suria 'igaaui mwani inoni hako gai ura na'i maana Kraest 'anai hiirigaau. 'Iia 'ai taharigia hako aho'i inoni 'ini'i mwane mareho hako nagau haa'i, rei'uaa ra goro ma'ua ta'aa.
Hagu Beia God Na'i Garena 'Ia Jisas Kraest
11 'Onaai aidangisia ameeu doni hihiiri ana Araha 'e mareho na ha'amamaa'u, naia nameu bonasia 'inia doni mwane inoni rai hinihiniai Taroha Goro. 'Ia God 'a aidangisia domeu heitaroha'i beiai 'adoma'i na odo-odo, ma 'au huunai 'irisia do 'i'amou moi aidangisia o'asi ro'u. 12 Ai'a domeu bonasiai ha'a-ta'eta'e'ameu ro'u na'i maamoou, ma'ata meu rabasia domoi 'omesi'i mareho nameu haa'i mamoi mari'ori'o 'ini'ameu. Ma naasi moi matai aramiraaui nei narau ha'atee ha'a-ta'ai'ameu. 'Inia 'iraausi, rau 'adoma'i ororiu moi 'iniai tatau'aro adaa'i nara ha'ata'i hura'a, maraugu ai'a taraa 'adoma'i ororiu 'iniai taha na awa na'i tahingadaa'i. 13 'Onaa na meu 'ome to'o bweubweu'a 'onaai 'unua ada tara'i sae, naia i tau'aro raha nameu haua tanaa God na ha'a-'osi'ameusi. Ma 'onaa nameu 'ome odo-odo, ma naasi 'e goro tana'amou. 14 Na tau'aro nameu haua, meu haua 'iniai heita'ahi ana Kraest tana'ameu. Meu aidangisia do 'iia naasia mo'o na mae 'inigia hakoi mwane inoni, ma naasi 'a 'onaa do 'igaau hako gau mae ro'u. 15 'Ia Kraest 'a mae 'inigia, do'igaau 'i nei nagau dauai tahinga haoru, gai abui ha'isuri'i 'adoma'igaa'i, ma'ata gai suriai nei na mae ma suruta'e aho'i 'inigia. 16 Naasi, na'i 'ohani, ni 'adoma'i nagau ga'i haua 'anai nata sae, 'a ga'i bwa'i 'ari suriai ororiu na haua i saesi na'i marewana. Naasi 'adoma'i nagau to'oraa ga'u 'ana Kraest, 'oha gau 'adoma'inia do 'iia 'e noni haaria moi. 17 Naasi 'a ha'ata'inia do 'iatei na hinihinia Kraest, 'iia 'e inoni haoru. Ni baronga bwani ra ai'a'i, mana baronga haoru ra sirimai. 18 Ni baronga haoru 'isi, ra boi baania God. Me 'iia na ha'ataaria Kraest 'anai totoa aho'i heihoa na inoni na haa beia God, do 'iraau rai matai hagu aho'i beia. 'Iia 'a haua tana'ameui tatau'aro 'anai wairaau mai noni 'anai hagu aho'i beia. 19 Na mareho nameu taroha'inia, naasi do 'ia God 'a ha'ahaguraaui mwane inoni beia 'inia Kraest. Mia God 'a matai 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a adaa'i. 'Iia 'a haua tana'ameui tatau'aro 'anai taroha'iniai marehosi tanaraaui noni. 20 Naasi 'i'ameu nameu ura 'inia Kraest, ma 'onaa do'ia God na hau'i tana'ameui hadahada ana'i 'anai 'unu'i tana'amou. Naani maho na 'ia Kraest na 'irisia domei 'unua tana'amou, “Moi hagu aho'i beia God!” 21 'Ia Kraest 'a ai'a ora-ora'a. Ma'ata 'anai 'a'auhigia, 'ia God 'a rahi'i ora-ora'a agaa'i, ma hau'i tanaa Jisas 'anai waa'i baanigia. Ma haua o'asi do 'igiai nei ga hagu beia Kraest, gai ha'i inoni odo-odo na'i maana God.
1 Tarana i tau'aro goni ameeu beia God, meu ha'a-ta'u'u'amou i nei namou aidangisiai heita'ahi ana God tana'amou, do mou gasi 'adoma'i mara maho haaria moi 'inia. 2 Moi rongoai taha God na 'unua na'i Usu-usu Maea, 'a o'ani, “'Oha na tari madoraa 'anai 'a'auhi'amou, 'au rongo'amou. Ma na'i madoraa 'anai ha'atahi'amou, 'au 'a'auhi'amou.” Mou rongoa! Naani madoraa na 'ia God 'a raba 'a'auhi'amou, mana madoraa na raba ha'atahi'amou.
'Ia Pol 'A Siri Suri'i Mwani Rongomaata'i
3 Meu ha'imaania do mei abu haua ta maho nai 'ome ta'aa na'i maadai noni, suria meu ai'a rabasia do tanei 'ai ha'atee ha'ata'aiai tatau'aro ameeu tanaa Araha. 4 Ma'ata suri'i mwane mareho hako nameu haa'i, meu ha'ata'inia do 'i'ameu ra'i inoni tatau'aro ana'ia God. Meu ahumaratanoa suri'i 'oha nameu siri suri'i rongomaata'i, suri'i 'oha nameu bwara, mei suri'i 'oha nameu siri suri'i mwane mareho ta'a'i. 5 Tara'i 'oha ra roho'ameu, ma tara'i 'oha ra nugameu na'i rumaniho'o, ma tara'i 'oha ra hauai ha'agogoru 'anai ha'a-ta'ai'ameu. Meu tau'aro raha, tara'i 'oha meu awa ha'i hioro ma tara'i 'oha meu ai'a to'o madoraa 'anai mauru. 6 Ra'i mareho ro'u nara ha'ata'inia do 'i'ameu ra'i inoni tatau'aro ana'ia God. Meu awa odo-odo, meu aidangisia God, meu ahumaratanoa, mameu goro 'iniraaui inoni. Na Hi'ona Maea 'a awa bei'ameu, mana heita'ahi ameeu 'a ha'a-momori. 7 Meu taroha'iniai taha na ha'a-momori, mana mena ana God na bei'ameu. Ni awahameeu na odo-odo 'a 'onaai naihi mana taatahi 'anai ura bwarasiraaui maerongamee'i. 8 Na'i tau'aro ameeu tanaa God, tara'i nei ra ha'ahou'ameu, ma tara'i nei ra ai'a. Tara'i nei ra taeni'ameu, ma tara'i nei ra ha'atee ha'ata 'ai'ameu. Tara'i nei ra 'unua domeu pwapwaari'i, ma'ata 'i'ameu meu taroha'iniai taha na ha'a-momori. 9 Tara'i nei ra aidangisia do 'i'ameu ra'i huudi sae tatau'aro ana'ia God, ma'ata tara'i nei ra heitohe. Tara'i 'oha meu gaarangi mae, ma'ata meugu buna tahi mau. Ra ha'a-mama'ai'ameu, ma'ata meu ai'a mae. 10 'Oha nameu siri suri'i rongomaata'i nameu ga'i ahutotou 'ini'i, meu wa'ewa'e moi. Meu pohara, ma'ata 'a ragoi nei nameu ha'atoto 'oraraau. Ma rei'uaa nameu ai'a to'ora mareho, ma'ata na mwane mareho 'iia amee'i. 11 Mwane sae goro agu'i na'i Korin, meu maani ha'agorohi'i hakoi mwane mareho tana'amou. Na heita'ahi ameeu tana'amou 'a hura'a mai baani'i hakoi tahingamee'i. 12 'I'ameu meu ta'ahi'amou mau, 'i'amou namougu ai'a ta'ahi'ameu'a. 13 Na hadahada nau haani, 'au hadahada tana'amou 'onaa do 'i'amou ra'i gare agu'i. Naasi 'au rabasia domoi ta'ahi'ameu aho'i 'onaai ta'ahi'amou ameeu.
Ha'abasu 'Iniai Baronga Ta'aa Adaa'i Nei Nara Ai'a Hinihini
14 'I'amou moi abui gaguniraaui nei ra ai'a hinihini, suria na goro 'a bwa'i matai hagu beiai ta'aa. 'A 'ua? Na marewa 'a matai hagu beiai kuhi? 15 Mou 'adoma'inia do'ia Kraest 'a matai 'adoma'i aratara beia Saetan ma'uasi na nei na hinihinia Kraest 'a matai 'adoma'i aratara beiai nei na ai'a hinihini? 16 'A 'ua? 'A goro doni Ruma Maea ana God, 'ai aho'ita'i ruma ni araaranunu? 'Igiai inoni hinihini naasi Ruma Maea ana God na tahitahi! 'Inia God haaria 'a ha'atee o'ani, “'Inau wai mono beiraaui noni agu'i mawai tatariori na'i 'uruhadaau. 'Inau wai ha'i God adaau, me 'iraau rai ha'i inoni agu'i.” 17 Tarana naasi na 'ia God na o'ani 'inia, “Moi sigi baaniraaui inoni o'asi, mamoi awa beira'i baaniraau. Mou abui hau'i here ta'a'i 'onaairaau, ma naasi 'inau waigui wai'amou siri mai na'i ruruha agua. 18 'Inau wai ha'i ama tana'amou, mi'amou moigu ha'i arai garegu. 'Inau Araha God huunai mena nau 'unua o'asi.”
1 Mwane sae goro agu'i, na duruduru 'isi 'ia God na hau'i tanagia. Tarana naasi gai gaasi'i baanigiai mwane 'adoma'i ta'a'i mana mareho ta'a'i nagau matai haa'i 'ini'i abegaa'i. Gai bonasia doni tahingagaa'i rai odo-odo hako 'iniai ha'ahoua agaau a God.
Wa'ewa'e Ana Pol
2 'Au ha'angoni'amou ma'ata'a domoi ha'ata'iniai heita'ahi amoou tana'ameu. 'Inia ai'a ta ta'i nei 'ini'amou na 'i'ameu mei here ha'ata'aia, ma ai'a do tanei namei ha'atehaa 'anai hauai ta'aa, ma'uasi domei ha'abweubweu 'aa tanei 'anai rahi'i ha'a ana'i. 3 'A ha'a-momori do tara'i nei 'ini'amou mou subuni'ameu 'ini'i mareho 'isi. Me 'au ai'a hadanga'ini'i maho 'isi 'anai hiiriraau 'ini'i. 'Inau 'au bwane 'unua doni heita'ahi ameeu 'a raha di'u tana'amou mamei ta'ahi'amou rei'uaa mei tahi ma'ua mei mae. 4 'Inau 'au 'iraraa ha'agorohia do mou aidangisia Kraest, mau mari'ori'o 'ini'amou! 'Oha nameu siri suri'i mwane mareho ta'a'i mou ha'a-weteweteai 'adoma'igu, mau honu 'iniai wa'ewa'e. 5 'Io, waigui ha'ahakoa wou i mamaani 'iniai 'aariha nau maania tana'amou ani. Na'i 'oha nameu ataha mai 'ini na'i Provensi Masidonia, meu ai'a arunga maarihu. Mwane mareho ta'a'i ra to'i'ameu na'i dorasi. Ra rago i nei ra heiraeraesi bei'ameu mara wairikoi ro'u i 'adoma'imee'i 'ini'amou. 6 Mia God na matai ha'a-'o'oriraaui nei nara wairikoi 'adoma'ida, 'a ha'a- 'o'ori'ameu 'iniai ataha mai na haua Taetas bei'ameu. 7 Ai'a do 'inia moi boi ana na ha'a-'o'ori'ameu, ma'ata meu wa'ewa'e ro'u 'iniai maania ana tana'ameu domou ha'a-'o'oria ro'u. 'A 'unua ro'u tana'ameu i raba 'omesiau amoou, mana arunga ahutotou namou haua 'ini'i baronga ta'a'i amoo'i, mana heita'ahi raha amoou tanaau. 'Inau 'au kae wa'ewa'e di'u ro'u wou. 8 'Au 'iraraa domou arunga ahutotou suriai usu-usu nau haua tana'amou ani, ma'ata ni ahutotou amoou 'a ai'a orea. Na'i na'o, 'inau 'au arunga ta'aa ga'u 'iniai usu-usu nau haua ani. 9 Ma na'i 'ohani 'au wa'ewa'e! Ai'a do 'au wa'ewa'e 'iniai ha'a-ahutotou'amou agua, ma'ata suriai arunga ahutotou amoou mou rihosi baani'i baronga ta'a'i amoo'i. Ni ahutotou namou haa, 'e hei'irisina God tana'amou. Na tarana naasi, ni usu-usu nau usua ani 'a ai'a ha'a-ta'ai'amou. 10 'Inia na ahutotou na suriai hei'irisina God 'a hauai orisi na'i tahinganai inoni 'anai waia 'anai tahi tarau. Magau bwa'i 'itaai ahutotou o'asi. Mana ahutotou anai noni na ai'a hinihini, 'e ahutotou na matai haua tanaai mae, suria 'e ahutotou na ai'a matai orisiai tahingana. 11 Mousui 'omesiai 'a'auhi'amou na hauai ahutotou namou haa na suriai hei'irisina God. 'Ohani, mou bonasiai ha'ata'ini'amou haari'amou hura'a domou odo-odo, mou ha'ata'inia'a i taesu'a amoou tanaa mo'o na hauai taritari'a ani, mamou mamaa'usiai ha'a-mama'ai ana God. Mou 'irisia di'u dowai 'ariwou bei'amou mamou raba 'a'auhiau tarau, mamou mwa'emwa'e 'anai ha'a-mama'aiai nei na hauai taritari'a na'i ahoaamou. Suri'i mwane mareho 'isi, mou bwane ha'ata'inia'a do 'i'amou mou ai'a 'adoma'i aratara beia mo'o na hauai taritari'a ani. 12 Naasi, na'i 'oha nau usuai usu-usu ani tana'amou, 'au ai'a haua moi 'anai hiiria mo'o na ha'a-taritari'aai mareho tanaa nata mo'o, ma'ua 'anai 'a'auhia mo'o nara here ha'ata'aia. Ma'ata na usu-usu ani 'au haua ro'u 'anai ha'a-aidangisi'amou goro 'inia doni ha'ahou mana heita'ahi amoou tana'ameu 'a kaeni raha di'u. Mia God 'a 'iraraa o'asi ro'u. 13 Na here namou haa memeeu, mou ha'a-wa'ewa'e'ameu. Ha'amomori. Mou ha'a-wa'ewa'e'ameu, mameu wa'ewa'e di'u ro'u wou 'iniai 'a'au amoou 'anai ha'a-'o'oriai 'adoma'ina Taetas. 14 'Au bwani mamaani ha'a-ta'eta'e'amou tanaa Taetas, naasi mi'amou mou ai'a ha'aninimaiau, 'inia 'a re'ia doni barongamoo'i ra goro. Na barongamoo'i ra ha'ata'inia do na mwane mareho nameu ha'a-ta'eta'e'amou 'ini'i tanaa Taetas ra ha'a-momori 'onaai ha'a-momori ro'u adaa'i mwane mareho nameu maani'i tana'amou ani. 15 Na'i 'oha 'ia Taetas 'a 'adoma'i suriai mwa'emwa'e amoou 'anai ha'isuri'i mareho na 'unu'i, mana ha'ahou mana ginagina na mou haua tanaa na'i 'oha mou 'omesuria, na heita'ahi ana tana'amou 'a wetewete di'u ro'u wou. 16 'Au kaeni wa'ewa'e di'u, suria 'au 'iraraa ha'agorohia domoi haa'i mwani mareho nara odo-odo 'anai haa'i.
Wawate Nadaaui Noni Hinihini Na'i Jerusalem
1 Arai do'ora mana asigu'i, 'au 'irisia domoi aidangisiai here na 'ia God na haua 'anai ha'ata'iniai goro ana 'iniraaui noni hinihini na'i Provensi Masidonia. 2 Ra ragoi mwane mareho ta'a'i narau siri suri'i, marau pohara di'u. Ma'ata na wa'ewa'e narau to'oraa 'a raha di'u marau hisu rago. 3 Ma wai 'unua tana'amou, na hisu narau haa, ai'a dorau hisu tari moi na'i dora na arari dorau ga'i hisu tari iei. Rau hisu di'uai siha taha narau ga'i hisu 'inia ha'i ai'a nei nai ha'a-'usu'usuraau 'inia. 4 Rau ha'anongi'ameu wetewete domei wateraau marai 'a'auhiraau ro'u inoni ana'ia God na'i Jerusalem. 5 Mana here narau haa, rau di'uai taha nameu 'adoma'inia dorai haua. 'Inia ni mareho tahamora narau haa, rau wateraau haariraau ga'u tanaa Araha maraugu wateraau ro'u o'asi tana'ameu suriai hei'irisina God. 6 Naasi meu ha'ata'u'ua Taetas 'anai aho'i wou bei'amou. 'Inia 'iia naasi nei na ha'a-wetewete'i ani 'adoma'imoo'i 'anai hisungiraaui noni hinihini na'i Jerusalem. Ma na'i 'ohani, 'ai 'a'auhi'amou mamoi ha'ahakoa goroi tau'aro goro naasi. 7 'I'amou mou goro suri'i mwane mareho. Na hinihinimoou 'a wetewete, mou mataihere heheitaroha'i, mou to'oraai huunai aidangi, mou mwa'emwa'e 'anai 'a'auhiai nata nei, mana heita'ahi amoou tana'ameu 'a raha di'u. Hoita naasi meu 'irisia domoi goro ro'u o'asi na'i aba 'anai hisu. 8 Nau ai'a nugaa ta ringe tana'amou domoi suria ma'ata'a. Ma'ata 'au maania tana'amou 'i tahingani hisu nara to'oraa na'i heisoi na'i Masidonia, 'inia 'au raba 'iraraa 'onaa ni heita'ahi amoou 'a matai tari o'asi ro'u. 9 'I'amou aidangisia i goro ana Araha aga 'ia Jisas Kraest 'inigia. Rei'uaa na toto'ora, 'iia 'a ha'a-poharaa haaria 'ini'amou, do 'i'amou moi toto'ora beia God. 10 Ni 'adoma'igu 'a o'ani. 'A goro domou ga'i ha'a-arotahaa goro i taha namou 'adoma'inia na'i harisi na hakoani. 'Inia 'i'amou'a naasi 'etanai ruruha namou mwa'emwa'e 'anai hisungiraaui noni pohara, mana 'etanai ruruha namougu hasura'i beiraau 'ini'i mareho namou to'ora'i. 11 Naasi moi 'ari daara'i beiai tatau'arosi mamoi ha'ahakoa. 'I'amou mou mwa'emwa'e di'u 'anai hadanga'inia, mamoi mwa'emwa'e o'asi ro'u 'anai hisu suriai taha namou to'oraa. 12 'Onaa 'o mwa'emwa'e 'anai hisu suriai taha na'o to'oraa, 'ia God 'ai wa'ewa'e 'inia. 'A bwa'i taesu'a mumua, 'onaa 'o bwa'i hisu 'iniai ai'a to'oraa mareho amua. 13-14 Mareho nau 'unuasi, ai'a do 'anai ha'ahihi'amou di'u baaniraaui tara'i sae, do neina 'iraau rai awa goro mi'amou mou bwa'i. Me suriai to'ora mareho rago amoou 'anai hisu, 'a goro domou ga'i 'a'auhiraaui sae ra 'irisiai hei'a'auhi. Naasi na'i 'oha namoigu rabasia ro'u i hei'a'auhi, raigu 'a'auhi'amou ro'u na'i 'oha narai to'ora mareho. Naasi suriai heresi, 'aigu ta'isada hako tana'amou. 15 'A suriai mareho ra usua na'i Usu-usu Maea na'i 'oha bwani. 'A o'ani, “'Ia mo'o na si'o rago, ai'a nei naigu madara, mia mo'o na ai'a si'o rago, 'a bwa'i toho.”
Pol 'A Ha'ataaria Taetas 'Ari Korin
16 'I'ameu meu ha'atee ha'agorohia God 'iniai ha'a-wetewetea ana i 'adoma'ina Taetas 'anai 'a'auhi'amou 'onaai raba 'a'auhi'amou ameeu. 17 Ma ai'a do suriai 'unua ameeu moi, ma'ata 'iia 'a mwa'emwa'e na'i tahingana hako 'anai 'a'auhi'amou, ma bwane 'adoma'inia mau do'ai taha bei'amou. 18 Meu raba ha'ataaria ta'i do'oragaau ro'u beia Taetas. 'Ia mo'osi 'e sae nara 'adoma'i ha'ahoua na'i heisoi 'ado 'omaa 'iniai tatau'aro ana 'anai taroha'iniai Taroha Goro. 19 Ma ai'a do namoisi, ma'ata 'iia 'iraau sae ni heisoi rau bwane sigihia mau 'anai 'aariha bei'ameu 'anai waa'i ha'a nara wawate 'ini'i 'ari tanaraaui noni hinihini na'i Jerusalem. Meu haua i tau'aro naasi 'anai ha'aasaa Araha, ma 'anai ha'ata'iniai wetewete adaa'i 'ado'adomee'i 'anai 'a'au. 20 Meu hano goni na'i ta'i ruruha do neina abu tanei nai subuni'ameu 'iniai 'omesuri nameu haa 'anai kae ha'a naasi. 21 Na 'ado'adomeusi, doni taha namei haua 'ai goro na'i maana Araha, maai o'asi ro'u na'i maadaaui inoni. 22 Mamei ha'ataaria ro'u ta'i do'oragaau beirarua, me 'iia meu bwane taringai ha'imaania'a ga'u mameu 'iraraa do 'iia 'a 'adoma'i wetewete 'anai 'a'au. Ma na'i 'ohani, 'a wetewete di'u i 'adoma'ina 'anai 'a'au, suria 'a 'adoma'i 'u'uri'amou 'anai hisu beiai ahu mwa'emwa'e. 23 'Onaa ta nei nai heisonga'i 'inia Taetas, 'iia 'e sae goro agua namiri bwane tatau'aro goni 'anai 'a'auhi'amou. Na rua do'oragaau nararui hano beia Taetas, raru hano na'i aba anai heisoi, miraaui noni ra ha'aasaa Kraest 'iniai tatau'aro adarua. 24 Naasi moi ha'ata'iniai heita'ahi amoou tanaraau 'anai ha'ata'ini'amou tanaraaui sae ni heisoi na'i 'ini, marai 'iraraa do 'i'ameu meu ai'a ha'atee ha'a-ta'eta'emou kongari.
Herehere 'Anai 'A'auhiraaui Noni Hinihini
1 'A ai'a taraa ororiu di'u dowai usu-usu ro'u tana'amou 'iniai bane nagai ha'ataaria 'ari Jerusalem 'anai 'a'auhiraaui noni ana'ia God na'isi. 2 'Inau 'au aidangisia do 'i'amou mou mwa'emwa'e 'anai 'a'au, mau bwane ha'atee ha'a-ta'eta'e'amou 'inia tanaraaui sae hinihini mai 'ini na'i Masidonia. 'Au o'ani 'iniraau, “'Iraaui do'oragaa'i na'i Provensi Akaea rau bwane ha'aagau mau na'i harisi na hakoani 'anai hisu.” Mana 'adoma'i wetewete namou to'oraa 'anai hisu, 'a 'ihara'ini'i tahingadaa'i sae hinihini na'i 'ini 'anai hisu. 3 Rei'uaa na o'asi, wai ha'a-taariraau woui waira orusi 'anai 'omesia domou ha'aagau'a 'iniai bane amoou 'onaai bwane 'unua agua ani tanaraaui sae hinihini na'i 'ini na'i Masidonia. Nau ai'a rabasia doni ha'atee ha'ata'e'amou nameu haua 'ai 'ari kongari. 4 Ma 'onaa ra'i saeni Masidonia rai hano beiau na'i 'oha wai boi bei'amou, marai 'omesia domou ai'a ha'aagau, 'e ninima nai raha na'i hungameeu, mi'amou moi ninima di'u ro'u. Mei ninima, suria meu bwane 'unu'i hako tanaraau i mwane mareho goro 'ini'amou. 5 Naia nawai ha'a-taariraau wou 'inia na'i na'o i waira orusi do 'anai 'a'auhi'amou mamoi ha'aagau 'iniai bane amoou namou duruduru 'anai haua. Neina na'i 'oha nawai ataha wou, moigui haua tanaau beiai ahu wa'ewa'e, ai'a beiai arunga na 'onaa dora ha'a-'usu'usu'amou. 6 Moi 'iraraa do na nei nai hasi rago, 'ai ragoi hua nai husia, mana nei na ai'a hasi rago, 'a bwa'i hua rago nai husia. 7 Naasi 'e nei nai hisu 'ai hisu suriai 'adoma'ina haaria. Abu beiai 'adoma'i heiruarua'a, ma'ua do'ai hisu suriai ha'a-'usu'usua ada. 'Inia God 'a ta'ahiai nei na hisu beiai ahu wa'ewa'e. 8 'Onaa moi hisu o'asi, 'ia God 'a matai bane ha'aruani tana'amou. Mana mwane mareho na ta'isada domoi to'ora'i, 'ai bane'i hako tana'amou, neina 'i'amou moi matai 'a'auhiraau tarau i nei nara 'irisiai hei'a'auhi. 9 'A 'onaai taha nara usua na'i Usu-usu Maea na o'ani, “Na nei na hisungiraaui nei ra pohara beiai ahu mwa'emwa'e, 'ia God 'a bwa'i kaku'aa i here goro na haa.” 10 Mia God na haa'i tanagiai kora 'anai hasi mana mahoingau 'anai ngau, 'ai ha'arago'i mareho namou to'ora'i neina moi matai ha'arahaa ro'u i hei'a'auhi namou haua tanaraaui inoni. 11 'Ia God 'ai ha'agorohi'amou mana bane ana'i rai rago tarau tana'amou 'anai hisu 'ado 'oha. Miraaui nei narai daa'i bane amoo'i namei hau'i tanaraau rai ha'atee ha'agorohia God 'ini'i. 12 Na hisu namou haua, 'a ai'a do 'ana moi 'a'auhiraaui noni hinihini na'i Jerusalem 'ini'i mareho narau pwapwaku 'ini'i, ma'ata moi 'a'auhiraau ro'u 'anai ha'atee ha'agorohia waiori a God. 13 Mana bane namou haua 'ai ha'ata'inia tanaraau domou suriai Taroha Goro ana Kraest namou 'unua domou hinihinia. Rai ha'atee ha'agorohia God 'iniai mwa'emwa'e amoou 'anai hasura'i beiraau, mei beiraau hakoi mwane inoni hinihini. 14 Miraau rai ha'arahesi 'a'auhi'amou marai 'adoma'ini'amou tarau 'ini'i mwane mareho goro na 'ia God na hau'i suri'i tahingamoo'i. 15 Gau magau ha'atee ha'agorohia God 'iniai banea ana tanagia i Garena. Nau ai'a to'o ha'atee goro 'ana 'anai 'unu ha'agorohia hura'a i goro na hauai bane naasi.
Pol 'A Taatahi Bwarasiai Tatau'aro Ana 'Onaai Ha'ataari
1-2 Ra'i nei rau 'adoma'inia do 'au ha-ha'atee wetewete moi na'i 'oha nau awa ha'atau, mana'i 'oha nau awa bei'amou 'au mamaa'uta'i ha'atee wetewete tana'amou. Rau 'adoma'inia doni tatau'aro nameu haa, meu haua moi 'anai dau ha'a 'inia 'onaai'i tara'i sae. 'Inau wai ha'atee ha'a-maata'iraau i nei nara 'adoma'i o'asi. Me 'ia Kraest 'a maratanoa beiraaui noni ma ai'a raba awa ahaaha. Naasi, 'inaua Pol 'au ha'angoni'amou beiai ta'i 'ado'adosi ro'u do moi abui haa'i mareho nawai taarai raongi'amou 'ini'i na'i 'oha nawai ataha bei'amou. 3 Ha'amomori, 'i'ameu meu awa na'i marewana, ma'ata na'i hei'oi nameu haa na'i marewanani, meu ai'a hei'oi suriai 'ado'ado ni marewana. 4 Na mareho ni heheingahu nameu heingahui 'ini'i, ai'a ta mareho ni marewana na inoni nai tau'arodi, ma'ata meu heingahui 'ini'i mareho ni heheingahu ana'ia God nara mena mara wetewete 'anai ha'aheho'i maerongagaa'i. 5 Bei'i mareho ni hehei'oi 'isi, meu matai ha'a-ai'a'i mwane 'ado'ado mana ringei ha'a-ta'eta'e nara haa'i nara ha'abwarasiai noni 'anai aidangisia God. Mana 'ado'ado ta'a'i adaa'i, meu 'a'auhiraau 'anai orisi'i neina rai araisuriai taha na 'ia Kraest na 'irisia. 6 Mana'i 'oha moi mwa'emwa'e 'anai araisuria taraua Kraest, 'i'ameu mei ha'a-mama'aia tei nai hairaesi mau. 7 'I'amou mou wanawana moi na'i 'omehani abau 'omaa. Mou ga'i 'iraraa do 'i'ameu ra'i sae nameu ura 'inia ro'ua Kraest ta'isada beia tei 'ini'amou na ha'ata 'eta'ea haaria do 'iia 'a ura 'inia Kraest. 8 'A 'ome 'onaa do'au ha'a-ta'eta'eau 'iniai tatau'aro na 'ia Araha na nugaa tana'ameu i Ha'ataari. Na tatau'aro naasi, 'ia Araha 'a haua tana'ameu 'anai ha'a-wetewete'i hinihinimoo'i, ai'a 'anai ha'ata 'ai'amou. Naasi rei'uaa na 'ome 'onaa do'au ha'atee 'ege'egeau, me 'inau 'au bwa'i ninima. 9 'Ai abui 'onaa do 'au bonasiai ha'a-mamaa'usi'amou suri'i usu-usu agu'i. 10 'Inia tara'i nei 'ini'amou ra o'ani, “Na usu-usu ana'ia Pol ra rongo ha'a-'usu'usu mara rongo wetewete, me na'i 'oha 'iia 'a awa beigaau, na ha'atee ana'i ra rongo to'o maemae'a moi mara rongo 'onaa dora'i mareho haari'i moi.” 11 'Irai nei nara 'adoma'i o'asi, rai aidangisia do taha nameu usu'i na'i usu-usu, naasi taha namei haa'i na'i 'oha namei awa bei'amou. 12 Meu ai'a raba 'unua domeu ororiu ta'isada beiraaui nei 'ini'amou narau 'adoma'inia haraariraau dorau ororiu. 'Iraausi rau wana hegahegaraau hairiu moi marau 'adoma'inia do rau ororiu. Rau ai'a aidangisia ta maho! 13 'I'ameu meu bwa'i matai ha'a-ta'eta'e'ameu di'ua taha na arari 'anai ha'a-ta'eta'e'ameu 'inia. Ma'ata 'a 'ari moi suriai tatau'aro na 'ia God na haua tana'ameu, ma ro'u, na'i tatau'aro nameu haa bei'amou. 14 Naasi meu ai'a di'uai taha na arari na'i 'oha meu ha'a-ta'eta'e'ameu 'iniai tatau'aro nameu haua bei'amou. 'Inia 'i'ameu meu taha bei'amou tahamora beiai Taroha Goro 'inia Jisas Kraest. 15 'I'ameu ai'a 'anai ha'a-ta'eta'e'ameu 'iniai tau'aro na hauai nata sae. Ma'ata meu 'irisia dona hinihinimoo'i rai wetewete di'u ro'u wou, neina moi matai 'a'auhi'ameu 'anai hau'i mwane tatau'aro goro rago. 16 Naasi meigu matai hura'a 'anai taroha'iniai Taroha Goro suri'i tara'i kantri he'ete'i ro'u wou na'i aba bo wou 'ini'amou. Meu raba 'ari suri'i dora na ai'a sae nai taroha'inia mau iei Taroha Goro, suria meu ai'a raba ha'a-ta'eta'e'ameu 'iniai tau'aro nara haa'i sae he'ete'i. 17 Meu raba suriai mareho nara usua na'i Usu-usu Maea. 'A o'ani, “'Iatei na raba ha'atee ha'aba'o, 'ai ha'atee ha'aba'o 'iniai taha na 'ia Araha na haua.” 18 Suria na nei na 'ia Araha 'a 'adoma'i ha'agorohia, naasi nei na 'ia God na wa'ewa'e 'inia, ai'a i nei na ha'a-ta'eta'ea haaria.
'Ia Pol Miraau Na Ha'ataari Pwapwaari'i
1 Nau 'irisia domou ga'i ahumaratanoa beiau 'iniai gere heiha'auu rongo to'o bweubweu'a nawai haua. 2 'Inau 'au ta'ahi'amou 'onaai ta'ahi'amou na haa God. Mi'amou mou 'onaai gere urao nau bwane durua tanaa Kraest 'anai waina. Ma naasi 'au raba 'omesuri ha'agorohi'amou neina waigui wate'amou tanaa 'onaai gere urao na awangana 'a odo-odo tarau. 3 Ma'ata 'inau 'au magugu do ra gasigu pwari'i'amou mamoigui su'a aho'i baaniai heita'ahi amoou na odo-odo tanaa Kraest. 'Ai 'onaai 'oha na mwaa 'a pwari'ia Iv 'ini'i mwane ha'atee pwapwaari'i nara rongo goro. 4 Suria 'a 'ome 'onaa do 'i'amou mou mwa'eta 'anai hinihinia atei na taroha'iniai Jisas na he'ete'i baaniai Jisas nameu taroha'inia. Ma rei'uaa ra maaniai Hi'ona Maea ma'ua Taroha Goro na he'ete'i di'u baaniai Hi'ona Maea mana Taroha Goro namou heresia baani'ameu, mou mwa'eta 'anai hinihinia ro'u. 5 'Iraau ha'ataari pwapwaari'i 'isi narau 'adoma'inia do ra'i Ha'ataari hauasa, nau ai'a arungana do rau ororiu di'uau. 6 Ma rei'uaa nau ai'a goro na'i aba 'anai hadahada 'onaairaau, ma'ata 'au aidangisia goro i huunai ha'ausuringa'i. Ma naasi mareho nameu ha'ausuri'amou tarau 'ini'i 'ado 'oha. 7 Na'i madoraa nau taroha'iniai Taroha Goro tana'amou, nau ai'a ha'angonia ta mareho baani'amou. 'Au ha'a-anoanoau, do 'i'amou moi awa ahaaha. 'A 'ua? Na mareho nau hauasi 'a taritari'a? 8 'Iraau sae ni heisoi suri'i tara'i 'omaa 'isi nau arunga 'onaa do'au beriraau 'iniai dau'i agu'i ha'a narau 'a'auhiau 'ini'i, neina wai tatau'aro bei'amou. 9 Mana'i 'oha nau awa bei'amou, 'au ai'a ha'ahihi'amou 'anai hori'i tanaau i taha nau 'irisi'i. 'Inia na mareho nau 'irisi'i, 'iraaui do'oragaa'i narau boi baaniai Masidonia narau hau'i tanaau. Naasi 'onaai haua agua mau mai tari 'ohani ma 'ari'a, 'a bwa'i ta mareho do 'inau wai 'irisia nawai ha'ahihi'amou 'inia. 10 Ma bwa'i tanei na'i Provens amoou na'i Akaea nai ha'apapakuai ha'atee ha'a-ta'eta'e nau haua 'iniai haua agua o'asi. 'A ha'a-momori 'onaai ha'a-momori adaa'i mareho nau maani'i 'inia Kraest. 11 'Au ai'a raba ha'angoni'amou 'inia ta mareho, ai'a do 'inau ai'a ta'ahi'amou. 'Ia God 'a 'iraraa do 'inau 'au ta'ahi'amou. 12 'Inau wai haua mau moe'a i here naasi nau bwane hahaua mau mai, maai bwara tanaraaui ha'ataari pwapwaari'i 'isi 'anai ha'a-ta'eta'eraau do na tatau'aro adaau 'a ta'isada beiai tatau'aro nameu haua. 13 'Inia 'iraausi ai'a moranai ha'ataari. 'Iraau ra'i ha'ataari pwapwaari'i moi, narau pwari'iraaui noni 'iniai tau'aro adaau, marau here 'ome 'onaa do ra'i huudi morai Ha'ataari ana'ia Kraest. 14 Magau bwa'i heimwaota'i, 'ia Saetan ma here 'ome o'asi ro'u do'iia 'e huunai enjel ni bewaa. 15 Naasi gau bwa'i heimwaota'i 'onaa 'iraaui inoni tatau'aro ana'i rai here o'asi ro'u 'onaa do 'iraau ra'i huudi inoni tatau'aro goro ana'ia God. Na'i ha'ahakonai dangi naasi raigui daa'i ha'a-mama'ai 'ada'i here ta'a'i adaa'i.
'Ia Pol 'A Hadanga'ini'i Rongomaata'i Na Haa'i
16 Mawai 'unua aho'i ro'u, moi abui 'adoma'inia do 'inau 'au bweu. Ma'ata 'onaa namou 'adoma'i o'asi, mamoi bahurongo mara sae bweu moi 'iniau, mawai mamaani ha'a-ta'eta'eau ga'u ro'u. 17 Mana ha'a-ta'eta'eau nawai haa, ai'a do'ia Araha na 'unu'i mareho nawai 'unu'i. Ni ha'a-ta'eta'eau nawai haa, 'au morai rongo 'onaai sae bweu. 18 'Onaa 'iraau ha'ataari pwapwaari'i 'isi ra ha'a-ta'eta'eraau 'ini'i mareho narau haa'i, 'inau wai haua o'asi ro'u. 19 Gasi moi bahurongo'i ha'atee ha'a-ta'eta'e agu'i, 'inia mou bwane bahurongo'i sae bweu nara awa bei'amou 'isi, rei'uaa namou 'adoma'inia domou aidangi di'u. 20 'Ome! Mou wateraau 'anai here mara slev 'ini'amou, ma 'anai here ha'a-bweubweu'amou, ma 'anai beri'amou ro'u. Ra wana bodio 'ini'amou mara pweengi'i bwaumoo'i. 21 Ra goro di'u'ameu gasi, 'inia 'i'ameu meu ai'a wetewete arari 'anai haa'i here ta'a'i o'asi tana'amou! Ma'ata ni taha narau matai ha'atee ha'a-ta'eta'eraau 'ini'i, 'inau 'au matai haua o'asi ro'u, rei'uaa nau ha'atee rongo to'o bweubweu'a. 22 'Onaa 'iraau ra'i ai Jiu, me 'inau o'asi ro'u. 'Onaa 'iraau ra'i ai Israel, me 'inau o'asi ro'u. 'Onaa 'iraau ra'i warowarona'i a Ebraham, me 'inau o'asi ro'u. 23 Ma 'onaa 'iraau ra'i noni tatau'aro ana'ia Kraest, me 'inau naasi noni tatau'aro ana Kraest nau goro di'u baaniraau. Rei'uaa nau rongo 'onaai sae bweu, ma'ata 'inau nau tau'aro raha di'uraau. 'A ragoi 'oha nara gaasiau na'i rumaniho'o di'uraau. Ra taringai rohoau ma ragoi 'oha nau gaarangi mae. 24 'E rima 'oha na 'iraaui na'otara adaa'i Jiu rau rohoau. 'Ado 'oha narau rohoau, rau haua tanaau i oru tangahuru mana siwa roroho. 25 Oru 'oha ra tabariau 'iniai hasi'ei, ma'e ta'i 'oha ra bonasiai buta ha'amaesiau 'iniai hau. 'E oru 'oha ro'u nau hano suri'i haka nara ta'aa na'i asi, ma'e ta'i 'oha nau tare suriai dangi mana rodo bubu na'i asi dadara'a. 26 Suri'i mwane hano nau haa'i 'au siri suri'i mwane maemaeha rago. Ra'i 'oha suri'i wai ra ahe, tara'i 'oha beiraaui sae beriberi, ra'i 'oha beiraau moi inoni agu'i, 'iraau na Jiu, ma ra'i 'oha beiraaui nei narau ai'a Jiu. Tara'i 'oha 'au sadoi'i maemaeha suri'i 'omaa, tara'i 'oha na'i 'omaa mangasara, tara'i 'oha na'i asi, ma tara'i 'oha beiraaui nei narau 'unuraau dora'i sae ni heisoi maraugu ai'a. 27 'Au tau'aro raha mau rahe, ma ragoi rodo nau ai'a mauru. 'Au hioro ma maesiau i gono tara'i 'oha. Tara'i 'oha 'au baraato'o 'oha nau mauru, ma tara'i 'oha 'au pohara 'iniai bwana. 28 Ma goni bei'i mareho nau bura'i 'unu 'isi, 'e ta'i mareho ro'u nau 'adoma'i hihi'a suria tarau 'ado dangi, naasi 'i noni hinihini hako suri'i 'ado 'omaa. 29 'Onaa 'e nei 'ini'amou nai maemae'a na'i hinihinina, 'inau wai arunga ta'ahia. Ma 'onaa 'e nei narai ha'atehaa 'anai hauai ora-ora'a, 'inau wai taesu'a di'u. 30 'Onaa nawai raba ha'a-ta'eta'eau, 'inau wai ha'a-ta'eta'eau 'ini'i mareho narai ha'ata'iniau do 'inau 'au ai'a wetewete 'onaai 'adoma'inia ada tara'i nei. 31-33 'Oha nau awa na'i Damaskas, ni Primia na tau'aro tanaai Mwaeraha 'Aretas 'a ha'a-'ado'i hakoi maanai bara hau 'anai 'omaasi 'ini'i sae hehei'oi 'anai dauau. Ma rei'uaa na o'asi, 'iraau rau ai'a ha'aagauhiau. Ra'i noni hinihini narau ha'ahura'ahiau na'i diwawa na'i kae bara hau 'anai 'omaasi. 'Au heinagu na'i kae abira marau toto'oau dioi ano, mau hora'a. 'Ia God 'i amanai Araha aga Jisas Kraest 'a 'iraraa do 'inau ai'a pwari'i. Na atana rai ha'a-aneanea tarau.
Ra'i Mareho Na 'ia God Na Ha'ata'ini'i Tanaa Pol
1 'A ororiu dowai ha'a-ta'eta'eau mau ro'u 'ini'i maemae'a agu'i, 'inia 'i'amou na mou ha'a-'osiausi. 'Au 'iraraa do 'abwa'i mareho nai goro na'i ha'aba'o. Ma'ata 'inau wai ha'arangasi'i mareho na 'ia Araha na ha'ata'ini'i tanaau. 2-3 'Au 'iraraa do na'i ta'i tangahuru mana hai harisi na hako, 'inau i noni tatau'aro ana Kraest, 'ia God 'a waiau ara'a beia na'i aro. Ma 'au ai'a aidangisia goro 'onaa 'ia God 'a waia moi aungagu ma'ua 'a waia ro'u i abegu. Ta'i 'iia moia God na 'iraraa. 4 Mau 'iraraa do'ia God 'a waiau 'ari paradaes mau rongo'i mareho baania God nara bwarai hadanga'ini'i suri'i ha'ateeni marewanani, mara abu di'u 'anai 'unu'i. 5 Naasi 'inau wai ha'atee ha'a-ta'eta'e 'iniai maho na to'o tanaausi, mau bwa'i ha'a-ta'eta'eau haariau. Ma'ata wai ha'a-ta'eta'eau 'iniai taha na ha'ata'inia haariau do 'inau 'e inoni nau maemae'a. 6 Ma rei'uaa nawai ha'a-ta'eta'eau me 'inau 'au bwa'i 'ome to'o bweubweu'a, suria na mareho nawai maani'i ra'i mareho mora. Ma'ata 'inau 'au bwa'i ha'a-ta'eta'eau, suria 'au ai'a 'irisia do 'iraaui inoni rai 'adoma'i ha'a-aneaneau di'uai taha na arari dorai ha'a-ta'eta'eau 'inia. 'A goro do ra ga'i ha'a-aneaneau 'ini'i taha nara rongo'i nau hadanga'ini'i, mana mareho nara re'i'i nau haa'i. 7 Ma 'anai ha'abwarasiau do 'au gasigu honu 'iniai ha'a-ta'eta'e 'ini'i mwane mareho goro na 'ia God na ha'ata'ini'i tanaau na'i aro, ra haua tanaaui gere mareho na taritari'a na'i abegu. Mana marehosi 'a 'onaai noni tatau'aro ana Saetan na ha'a-rongomaata'iau. 8 'E oru 'oha nau ha'arahesi mau ha'angonia Araha 'anai rahia baaniau i marehosi. 9 Mana heiarami ana naani, “Ni hei'a'auhi agua 'ai ohamu 'ado 'oha. 'Inia na mena agua 'a wetewete na'i 'oha 'o maemae'a.” Ma naasi 'au wa'ewa'e 'anai ha'a-ta'eta'eau 'ini'i maemae'a agu'i, neina na mena ana Kraest 'ai awa beiau. 10 Rei'uaa nau maemae'a, ma'ua ra ha'atee ha'ata'aiau, rei'uaa ra nora ta'aiau mau siri suri'i rongomaata'i, ma rei'uaa na bwara tanaaui mwane maho, 'inau 'au wa'ewa'e moi na'i tau'aro nau haua tanaa Kraest. 'Inia na'i 'oha nau maemae'a, 'ia Kraest 'a ha'a-weteweteau.
Pol 'A Ta'aabena 'Iniraaui Korin
11 Naani 'au here mora'a 'onaai sae na bweu 'oha nau ha'a-ta'eta'eau haariau. Ma'ata 'i'amou namou ha'a-'osiausi. 'Inia, 'i'amou namou ga'i ha'ata 'eta'eau 'iniai tatau'aro nau haa mamougu ai'a. 'Inia rei'uaa 'au ai'a 'onaa ta maho, ma'ata 'au ai'a taraa ta'aa baabaa di'u ro'u baaniraaui nei namou 'adoma'inia do ra'i Ha'ataari hauasa. 12 Na'i madoraa nau awa bei'amou, 'au 'abenga'i bei'amou, mau haa'i mwane ha'abu'oahu mana mwane ha'ara 'anai ha'ata'inia tana'amou do 'inau 'e Ha'ataari. 13 Mwane 'a'au nau haa'i tanaraaui sae ni heisoi suri'i mwani 'omaa, 'au bwane haa'i ro'u tana'amou. 'E ta'i maho moi nau ai'a haua. Nau ai'a ha'ahihi'amou 'anai hori'i tanaau i taha nau 'irisi'i. 'Onaa mou 'adoma'inia do 'au taritari'a, mamoi 'adoma'i nugasiau 'iniai here goro nau hauasi. 14 Naani 'au 'adoma'inia dowaigui haa i orunai 'aariha agua bei'amou. Ma 'a bwa'i mareho nawai ha'ahihi'amou 'inia, suria 'inau ai'a 'irisi'i ha'a amoo'i, ma'ata 'i'amou nau 'irisi'amou. Na gare kekerei 'a bwa'i wate'i mareho tanaai amana, ma'ata ni ama nai wate'i mareho tanaai gare ana. Minau 'onaai amamoou. 15 'Inau 'au wa'ewa'e di'u 'anai wateau haariau mana mwane mareho nau to'ora'i 'anai 'a'auhi'amou suri'i tahingamoo'i. 'Onaa na heita'ahi agua tana'amou 'a raha di'u o'asi, 'a 'ua? Na heita'ahi amoou tanaau 'ai kekerei moi? 16 Hoita, 'i'amou 'iraraa'a do ai'a ta mareho nawai ha'a-hihi'amou 'inia. Ma rei'uaa na o'asi, tara'i nei mou 'adoma'inia do 'au ha'a-gorogoro'amou suria 'au raba ha'a-bweubweu'amou moi. 17 'A 'ua? 'Iraaui mwane nau ha'a-taariraau wou ani, rau ha'a-bweubweu'amou? 'Inau 'au 'iraraa do ai'a. 18 'Inau 'au ha'ata'u'ua ani a Taetas 'anai taha wou bei'amou mau ha'ataariai ta'i do'oragaau beia. 'A 'ua? Mou 'adoma'inia do'ia Taetas 'a ha'a-bweubweu'amou? Moi aidangisia do 'imiria Taetas miri to'oraa moi ta'i 'ado'ado, mana barongamiri'i ra ta'isada moi! 19 Gasi mou 'adoma'inia domeu bonasiai 'unu'i mareho 'isi 'anai taatahi bwarasi'ameu. Ai'a! 'I'ameu meu 'unu'i mareho 'isi na'i maana God 'onaai sae tatau'aro ana'ia Kraest. Mana mwane mareho hako nameu haa'i, mwani sae goro agu'i, meu haa'i 'anai ha'a-wetewete'amou! 20 'Au magugu do 'au gasigu ataha wou, mana barongamoo'i ra bwa'i goro 'onaai 'adoma'inia agua. Ma 'onaa naigui o'asi, 'inau 'augu bwa'i ha'atee goro'a tana'amou 'onaai 'adoma'inia amoou. 'Au magugu dora gasigu to'o tara'i mareho na'i ahoaamoou, 'onaai awa heheita'ia'a, hai'ubwani, ma'ua awa tataesu'a'a, ma'ua ringei ha'a-ta'eta'e, ma'ua 'adoma'ini'o moi haari'o, ma'ua ha'atee ha'ata'aiai nata nei, ma'uasi hadanga'iniai nata nei, ma'ua 'anai heita'ia hairiu suri'i 'oha mou boi goni 'ada'i ha'arahesi. 21 Mau magugu do'au gasi boi, mi'amou moigui here ha'aninimaiau na'i maana God 'ini'i here ta'a'i namou haa'i. 'Inia 'onaa nawai 'ariwou, 'inau wai angi, suria 'a ragoi nei mou dau baabau mau suri'i ora-ora'a amoo'i 'onaai taritari'a beiai nata nei mana here wawaasua'a ma'ua awa 'onaai mwamwaa.
Hadahada Wa'ewa'e Ha'ahako Mana Ha'abasu
1 Ha'amomori, 'au 'adoma'inia dowaigui haa i orunai 'aariha agua bei'amou. Na Usu-usu Maea 'a o'ani, “'Onaa 'e nei na ha'ahuniai nata nei 'inia ta maho, 'e waira rua ma'ua oru narai awa 'anai maani'i taha narau 'omesi'i marau 'irara'i 'inia mo'o nara ha'ahunia, naasi maraigui ha'a-mama'aia.” 2 Na'i ruanai 'oha nau ataha bei'amou, 'au ha'abasu'amoui nei namou bwarai rihosi baani'i ora-ora'a amoo'i. Na'i 'ohani, rei'uaa nau awa ha'atau, 'au ha'abasu'amou ro'u goni beiraaui nei narau ora-ora'a ro'u na'i 'ohani. Na'i 'oha nawaigui ataha bei'amou, wai ha'a-mama'ai'amou hako na bwa'i nei 'ai dadara'a. 3 Mawai haua o'asi mamoi aidangisia do'ia Kraest na haa'i tanaau i ha'atee nawai ha'a-odoodo'amou 'ini'i. 'Iia 'a bwa'i maemae'a na'i 'oha nai ha'a-odoodo'amou, ma'ata 'ai ha'ata'iniai mena ana bei'amou hairiu. 4 Na'i abena 'onaai inoni 'a maemae'a na'i 'oha ra rabua na'i dadaahoro. Me 'a tahi aho'i baaniai mae 'iniai mena ana God. 'I'ameu meu maemae'a o'asi ro'u na'i abe 'onaaia Kraest, me na mena ana God 'a awa bei'ameu 'iniai hinihinia ameeu a Kraest, ma ha'a-wetewete'ameu 'anai ha'aodoodo 'amou. 5 'Adonai nei 'ai wana riariaa i tahingana ma'ua ha'imaania haaria 'anai 'iraraa 'onaa 'a nugaai hinihinina mora beia Kraest ma'uasi ai'a. Mou ga'i 'iraraa do'ia Jisas Kraest 'a awa suri'i tahingamoo'i. 'Onaa namou ai'a 'iraraa o'asi, ma 'a ha'ata'inia do mou ai'a nugaai hinihinimoou beia Kraest. 6 'Au 'adoma'inia domou aidangisia'a doni hinihinimeeu meu nugaa beia Kraest. 7 Meu ha'arahesi mameu ha'angonia God maai 'a'auhi'amou, mamoi awa odo-odo. Ai'a domei ha'arahesi domoi odo-odo neina 'iraaui inoni rai mwaosi'ameu. Ai'a! Meu 'irisia moi domoi odo-odo, rei'uaa rai mwaosi'ameu ma'ua bwa'i. 8 'I'ameu meu bwa'i matai ha'a-mama'ai'amou 'onaa moi suriai taha na ha'a-momori, ma'ata mei hauai mareho 'anai 'a'auhi'amou. 9 Rei'uaa nameu maemae'a, ma'ata meu wa'ewa'e suria 'i'amou mou ura wetewete. Ni mareho nameu 'irisia naasi, domoi raha ara'a wetewete suri'i tahingamoo'i beia Kraest. 10 Naasi tarana nau usua 'iniai usu-usuni na'i 'oha nau ai'a awa mau bei'amou. Neina 'oha nawaigui ataha bei'amou, 'inau 'au bwa'i ha'atee ha'a-maata'i'amou beiai mena na 'ia Araha na haua tanaau. Ni mena naasi 'ia Kraest 'a haa tanaau 'anai ha'a-wetewete'amou, ai'a do 'anai ha'a-ta'ai'amou. 11 'Io, arai do'ora mana asigu'i, moi wa'ewa'e! Moi ha'a-odoodo'i tahingamoo'i. Moi 'adoma'ini'i tarau i ha'ata'u'u nau haa'i tana'amou. Moi ahu aratara, awa goroha, mana gooroha mana heita'ahi ana God 'aigui awa bei'amou. 12 'Oha moi awa goni noni hinihini 'onaai ta'i ruruha, moi here beiai nata nei 'anai ha'ata'iniai heita'ahi amoou tana'amou hairiu. 'Iraaui mwane noni hinihini na'i 'ini rau 'unua ro'u wou i ha'atee wa'ewa'e adaau tana'amou. 13 'Au ha'arahesi mia Araha aga 'ia Jisas Kraest 'ai goro 'ini'amou, mana heita'ahi ana God, mana hagu anai Hi'ona Maea 'ai awa bei'amou hako.
1 'Inaua Pol nara soiau 'anai Ha'ataari, ai'a baaniai noni mei baania God i Ama, mea Jisas Kraest, na'ia God na ha'a-suruta'ea aho'i baaniai mae. 2 'I'ameu hakoi noni hinihini na'i 'ini, meu 'unua wou i ha'atee wa'ewa'e ameeu tana'amoui noni hinihini na'i Galesia. 3 Mau ha'arahesi mia God i Amaga mia Araha aga, 'ia Jisas Kraest, rarui ha'agorohi'amou ma rarui ha'a-awahi'amou goro. 4 'Ia Kraest 'a suria tarau i hei'irisina God. Na tarana naasi na mae 'ini'i 'inoga 'anai ruhasigia baaniai ta'aa ni marewanani. 5 Naasi gai ha'a-aneanea taraua God 'inia, Amen.
Na Huunai Taroha Goro
6 'Au heimwaota'i di'u 'iniai 'asu'ani rihota'i moi amoou baania God na soi'amou 'anai awa na'i bahainai heita'ahi ana Kraest, mamou ha'isuri'i ha'ausuringa'i he'ete'i. 7 'Agu ai'a ha'ausuringa'i'a ro'u naigu 'onaaiai Taroha Goro 'inia Kraest. Ra kakui ahumoo'i, 'inia tara'i nei nara raba hiosiai Taroha Goro narau boi bei'amou 'anai ha'a-bweubweu'amou. 8 Wai 'unua tana'amou, 'onaa ta nei 'ini'ameu ma'ua 'e enjel baaniai aro nai taroha'inia ta Taroha Goro na he'ete'i baaniai nei nameu taroha'inia tana'amousi, 'ia God 'ai ha'amama 'aia tarau na'i 'eu na bwa'i kuru mwada'u. 9 Meu bwane 'unua, mawai 'unu aho'isia ro'u tana'amou. 'Onaa ta nei nai taroha'inia tana'amou ta Taroha Goro na he'ete'i baaniai nei namou bwane hinihinia, 'ia God 'ai ha'amama 'aia tarau na'i 'eu na bwa'i kuru mwada'u. 10 Ma 'ua? 'Au 'irisia moi do 'iraaui noni rai wa'ewa'e 'iniau? Ai'a! 'Ia God nau raba ha'a-wa'ewa'ea. 'Onaa na ha'a-momori do 'inau 'au ha'akareraau moi inoni, naasi 'a ha'ata'inia do 'inau 'augu ai'a noni tatau'aro'a ana Kraest.
God 'A 'Ome Sigihia Pol 'Anai Ha'ataari
11 Arai do'ora mana asimee'i na'i Kraest, 'au rabasia do moi aidangisia doni Taroha Goro nau maania tana'amou ani, ai'a baaniai noni. 12 Ai'a tanei 'ai 'unua tanaau ma'ua 'ai ha'ausuriau 'inia, me'ia Jisas Kraest haaria na ha'ata'inia tanaau. 13 'I'amou mou bwani aidangisiai herengagu na'i 'oha nau dau baabau mau suri'i ringeringe amee'i Jiu. 'Au norata'airaaui noni na'i heisoi ana God mau bonasia dowai ha'a-ai'araau. 14 Minau 'au dau baabau suri'i ha'ausuringa'i adaa'i wauwa amee'i di'uraau ro'u i nei meu haoru ta'isada. 15-16 Mei 'iniai goro ana God 'iniau, 'iia 'a 'ome sigihiau mau mai 'oha nau toto na'i ahuna inagu. Ma na'i madoraa 'iia na 'irisia, 'a ha'ata'inia tanaau i Garena neina wai taroha'iniai Taroha Goro tana'amoui nei mou ai'a Jiu. Ma na'i 'ohasi, ai'a tanei 'ai ha'ausuriau ma'ua 'a'auhiau. 17 Ma ai'a do wai 'ari ro'u i Jerusalem 'anai 'omesiraaui nei rau Ha'ataari na'i na'o 'iniau. Ma'ata 'au hano daara'i 'anai Araibia. 'Au awa-awa wou maugu aho'i 'ari Damaskas. 18 Oru harisi na hako murinai ha'ata'i na haua Jisas tanaau, 'au taha beia Pita na'i Jerusalem mau awa beia suriai ta'i tangahurui dangi mana rima. 19 'E ta'i Ha'ataari ro'u moi nau re'ia, 'ia Jems do'orana Araha aga. 20 Wai 'unua tana'amou na'i maana God. Na mareho nau usu'i 'isi ra ha'a-momori. Nau ai'a pwari'i! 21 Hoita, na'i muri 'augu 'ari Provensi Siria ma na'i Provensi Silisia. 22 Na'i 'ohasi, ai'a tanei 'iniraaui noni hinihini na'i Provensi Jiudea nai 'omesiau ga'u. 23 Rau rongoa moi taroha'inia ada 'ari do 'ia mo'o na norata'airaaui noni hinihini, 'a taraawa'a taroha'iniai Taroha Goro na raba ha'a-ai'aa ga'u. 24 Miraau hako raugu ha'atee ha'agorohia God 'iniai taha na haua na'i tahingagu.
'Iraau Na Ha'ataari Rau 'Adoma'i Aratara 'Inia Pol
1 Ma hakoi ta'i tangahurui harisi mana hai, 'au waia Taetas mea Banabas mameu aho'i 'ari Jerusalem. 2 'Au aho'i 'ari, 'inia 'ia God na 'unua o'asi tanaau. Ma na'i goni nameu haua na'i Jerusalem beiraau moi na'otara na'i heisoi, 'au maani ha'agorohia tanaraaui Taroha Goro nau taroha'inia tana'amoui nei namou ai'a Jiu. 'Au haua o'asi suria ra gasigu 'unua doni ha'ausuringa'i agu'i ra ai'a odo-odo, mana tau'aro nau bwani haua mai tari 'ohani ma 'ari'a 'ai 'ari pwaranga. 3 Ma'ata, 'iraau na'otara 'isi rau 'adoma'i aratara moi beiau. Rau ai'a ha'a-'usu'usua Taetas 'anai hauai ringei aha ha'ara, rei'uaa na 'iia 'e ai Grik. 4 Meu hadanga'iniai marehosi, 'inia tara'i nei ra siri na'i heisoi ana Kraest mara pwari'i do 'iraau ra'i noni hinihini. 'Iraausi narau ha'a-'usu'usua Taetas 'anai hauai ringei aha ha'ara. 'Iraau rau boi 'anai bonasiai ha'ata'aiai awa dadara'a nagau haua baani'i ringe o'asi 'iniai suria agaaua Jisas Kraest. Rau 'irisia dogai awa mau bahaidi ringe amee'i Jiu. 5 Meu ai'a nuga madoraa tanaraau 'anai bahurongoraau, 'inia meu ai'a 'irisia tanei 'ini'amou nai kakui ahuna 'iniai huunai Taroha Goro nameu taroha'inia tana'amou. 6 Tara'i nei ra 'adoma'inia do 'iraaui na'otara agaa'i na'i Jerusalem, rau ororiu di'u. Ai'a he'ete'i moe'a tanaau rei'uaa i'oe atei. 'Inia na'i maana God gau ta'isada hako. Miraaui na'otara 'isi, rau ahu aratara 'iniai ha'ausuringa'i agua ma ai'a tanei do'aigu a'oia ro'u ta maho na'iei. 7 Rau 'ome 'iraraa 'ia God na 'ome sigihiau 'anai taroha'iniai Taroha Goro tana'amoui nei mou ai'a Jiu, 'onaai 'ome sigihia ana Pita 'anai taroha'iniai Taroha Goro tana'ameui Jiu. 8 'Onaaia God 'a 'ome sigihia Pita 'anai Ha'ataari tana'ameui Jiu, 'a o'asi ro'u, 'a 'ome sigihiau 'anai Ha'ataari tana'amoui nei mou ai'a Jiu. 9 'Ia Jems mea Pita mea Jon, rau 'ome 'iraraa ro'u do'ia God na 'ome sigihiau 'anai taroha'iniai ha'atee ana. 'Iraau naasi oru na'otara na 'iraaui noni hinihini ra ha'ahouraau di'u. Ma naasi, rau here bei'amiria Banabas 'anai ha'ata'inia do 'i'ameu 'e ta'i ruruha. Mameu 'adoma'i aratara 'inia do'imiria Banabas miri tatau'aro bei'amoui nei namou ai'a Jiu, miraau bei'ameui Jiu. 10 Mana ta'i mareho narau ha'a-ngoni'amiria 'inia, naasi 'anai 'a'auhiraau tarau i noni hinihini pohara na'i Jerusalem, ma naasi ta'i maho nau bonasiai haua.
'Ia Pol 'A Ha'atee Wetewete Tanaa Pita
11 'E ta'i 'oha, 'ia Pita 'a taha wou bei'ameu na'i Antiok, mau ha'atee wetewete tanaa na'i maadaau hakoi noni hinihini. 'Inia 'au 'omesia doni mareho na haua 'a ai'a odo-odo. 12 Na'i na'o, 'a here goro 'oha na ngau goni beiraaui nei nara ai'a Jiu. 'A haua o'asi tari 'oha 'ia Jems 'a ha'a-taariraau tara'i Jiu 'ari na'i Antiok. 'Iraau Jiu 'isi ra 'irisia do'igaau hakoi noni hinihini gai dauai ringei aha ha'ara. 'Ia Pita 'a mamaa'usiraau ma sigi baaniraaui nei ra ai'a Jiu magu ai'a ngau'a beiraau. 13 Taranai haua o'asi ana Pita, 'a ragoi Jiu na'i 'omaasi narau suria Pita 'iniai here ta'aa na hauasi, tari beia Banabas. 14 'Oha nau 'omesia doni here rau haa 'a ai'a suriai huunai ha'ausuringa'i anai Taroha Goro, 'augu ha'atee tanaa Pita o'ani na'i maadaau hako, “I'oe 'e 'ai Jiu ma'ogu awa 'onaairaaui sae nara ai'a Jiu. Naasi 'a ai'a odo-odo do'oi ha'a- 'usu'usuraaui nei rau ai'a Jiu 'anai suriai ringe agaaui Jiu. 15 'Igaau ra'i ai Jiu 'onaairaaui amagaa'i magau ai'a 'onaairai nei ra ai'a Jiu nara ai'a suriai ringe agaa'i Jiu. 16 Ma'ata gau aidangisia doni noni 'a odo-odo na'i maana God, ai'a do 'iniai suri'i ana i ringe agaa'i Jiu me 'inia moi hinihinina beia Jisas Kraest. Migaau nugaa ro'u hinihinigaau beia Jisas Kraest, magau odo-odo'a na'i maana God. Ai'a 'iniai suri'i agaaui ringe. 17 'Igaau gau hagu beia Kraest magau 'u'uria 'anai ha'a-odoodogaau na'i maana God. 'A 'ua? 'Ia Kraest 'a ha'a-oraora'agaau 'oha gaugu ai'a suri'i hakoi ringe? Ai'a o'asi! 18 Ma'ata na'i 'oha nau aho'i 'anai suri'i aho'i i ringe nau bwane nugasi'i, naasi 'agu ha'ata'inia do 'inau 'au haua mora 'i ora-ora'a. 19 'Inau awa ga'u na'i bahainai heimarungi anai ringe agaa'i Jiu. Mana 'oha nau aidangisia do ra bwarai ha'a-odoodoau na'i maana God, 'au nugasi'i hako mau suria God.” 20 'A 'onaai 'inau 'au wateai tahingagu 'anai mae beia Kraest na'i dadaahoro. Ma na'i 'ohani nau ai'a marungiau haariau, me'ia Kraest na awa beiau ma marungiai tahingagu. Mana 'ado dangi, na hinihinigu 'au nugaa na'i garena God na ta'ahiau ma watea haaria 'anai mae taragu. 21 Nau bwa'i agoheta'i hinihini do'ia God 'a ruhasiau baaniai ora-ora'a 'iniai goro ana 'iniau. 'Inia 'onaa ni ringe naasi nara ha'a-odoodoai noni beia God, naasi 'a ha'ata'inia doni mae na haua Kraest, 'a 'ari pwaranga moi.
Suri'i Ringe Ana'ia Moses Ma'ua Hinihinia Kraest
1 Oru bweu, 'i'amou ai Galesia! Nau bwane 'unua tana'amoui mae ana Jisas na'i dadaahoro. 'Iatei na ha'a-bweubweu'amou na kuhi 'iniai 'adoma'imoou? 2 'E ta'i maho moi nau 'irisia domoi 'unua tanaau. Na'i 'oha he'ua namou dauai Hi'ona Maea ana God? Na'i madoraa namou suri'i ringe amee'i Jiu, ma'ua na'i madoraa mou hinihiniai Taroha Goro 'inia Jisas Kraest? 3 'A 'ua mou bweu 'inia? Na'i na'o, mou taraawa'anai tahinga haoru amoou beia Kraest 'iniai hei'a'auhi ana Hi'ona Maea. Ma 'ua? Na'i 'ohani mou 'adoma'inia do mou ga'i 'ari daara'i tari ha'a-arosina beiai tahinga haorusi, suri'i wetewete amoo'i haari'amou? 4 'A rago i mareho namou bwane siri suri'i. Ma 'onaa moi aho'i 'anai suri'i aho'i ringe, mana mareho 'isi rai 'ari pwaranga moi! Ma'ata 'au ai'a 'adoma'inia do'ai o'asi! 5 'Ia God 'a ai'a haua tana'amou i Hi'ona Maea ana mana ha'abu'oahu namou 'omesi'i do 'iniai suri'i amoo'i ringe amee'i Jiu, me 'iniai hinihinia amooui Taroha Goro. 6 Na Usu-usu Maea 'a 'unua o'ani, “'Ia Ebraham 'a odo-odo na'i maana God, suriai hinihinina beia.” 7 Naasi mou ga'i 'iraraa do 'ira i huudi gare ana'ia Ebraham, naasi 'iraau nei ra nugaai hinihinida beia God. 8 Mau na'i 'oha bwani, na Usu-usu Maea 'a ha'arangasia ro'u mau do 'i'amoui nei mou ai'a Jiu, moi matai odo-odo na'i maana God 'onaa moi hinihinia. Na tarana naasi na'ia God 'a 'unua 'iniai taroha goroni tanaa Ebraham, 'a o'ani, “Baani'o 'ia God 'ai ha'agorohira hakoi mwani noni na'i marewana.” 9 Naasi gau 'iraraa do 'iraaui nei ra hinihinia Kraest, 'ia God 'ai ha'agorohiraau 'onaai ha'agorohia ana Ebraham. 10 Mia tei na 'adoma'i 'u'uri'i ringe amee'i Jiu do naasi nai ha'a-odoodoa na'i maana God, 'ia God 'ai ha'a-mama'aia. 'Inia na Usu-usu Maea 'a 'unua ro'u do 'onaa 'iatei na'o bwa'i suri'i tarau i mareho ni ringe ra 'unu'i, 'ia God 'ai ha'a-mama'ai'o. 11 'A ha'ata'inia goro doni suria agaau i ringe amee'i Jiu, 'a bwa'i ha'a-odoodogaau na'i maana God. 'Inia na Usu-usu Maea 'a 'unua dona 'iatei na hinihinia God, 'iia naasi nei nai odo-odo na'i maana ma'ai to'oraai huunai tahi. 12 Na'i madoraa na'ia God 'a 'unu'i ringe ana'i tanaa Moses, 'a 'unua do 'iatei nai ha'isuri'i hako 'ai tahi tarau. Ai'a 'unua do 'iatei nai hinihini'i nai tahi tarau. Naasi 'a ha'ata'inia doni ringe ra ai'a 'ari goni beiai hinihini. 13 'A bwarai suri'i hakoi ringe 'isi. Naasi, 'ia Kraest 'a rongomaata'i na'i dadaahoro 'anai ruhasigia baaniai ha'a-mama'ai na ringe amee'i Jiu ra haua mai tanagia. Naia na Usu-usu Maea na ha'atee o'ani 'inia, “'Iatei nara rabua na'i hasi'ei, 'a ha'ata'inia do'ia God 'a hiiria 'anai mae.” 14 'Ia Kraest 'a haua o'asi, doni ha'agorohi na 'ia God 'a haua tanaa Ebraham, 'ai haa ro'u tana'amoui nei mou ai'a Jiu namou 'u'uria. Ma ro'u, do 'igaau nei nagau hinihinia, gau matai dauai Hi'ona Maea na'ia God na durua tanagia.
Na Duruduru Ana God
15 Arai noni ana'ia God, wai haua ta heiha'auu 'ini'i taha ga hahaa'i moi 'ado dangi. 'Oha na 'e wairarua nararu aratara nga'iniai duruduru, 'a bwa'i nei 'ai horosia mwada'u, ma'ua 'ai ha'asirihia ro'u wou i 'adoma'ina. 16 Na'i 'oha bwani 'ia God 'a hauai duruduru beia Ebraham ma beia ro'u ta'i 'iniraaui warowarona'i. Mana Usu-usu Maea ai'a hadanga'inia hakoi warowarona'i a Ebraham. 'A hadanga'inia moi ta'i 'iniraau. Na 'ado'ado 'ana, naasi 'ia Kraest. 17 Mana 'ado'adogu 'a o'ani. 'Ia God 'a hauai duruduru beia Ebraham. Ma'e hai 'arangi mana oru tangahurui harisi na hako murina, magu haa'i ringe tana'ameui Jiu. Tarana naasi na ringe ra bwa'i ha'a-ai'aa mwada'u i taha 'ia God na bwane durua na'i na'o 'inia. 18 'Ia God ai'a ha'agorohigaau 'iniai suri'i agaa'i ringe ana'ia Moses. 'A ha'agorohigaau suriai duruduru ana, 'onaai ha'agorohia ana Ebraham suriai durua ana tanaa. 19 O'asi ana, 'e taha i 'ado'ado 'ada'i ringe? Na ringe ra awa 'anai ha'a-'ome 'irararaaui noni 'ini'i taritari'a adaa'i. Mana ringe ra awa tari madoraa na 'ia God na ha'ataaria mai i Garena, na bwane ha'atee duruduru 'inia tanaa Ebraham. Ni ringe 'isi, 'ia God 'a 'unu'i tanaraaui enjel marau haa'i tanaa Moses 'anai maani'i tanaraaui noni. 20 Mia Moses naasi na awa i ahoaanai noni mia God. Mana'i 'oha 'ia God 'a hauai duruduru ana beia Ebraham, 'ia God ai'a 'irisia tanei 'anai awai ahoaadarua, 'a haua moi haaria. Naasi gau 'ome 'iraraa doni duruduru na haua beia Ebraham na ororiu di'u.
Na 'Ado'ado 'Ada'i Ringe
21 Ma 'ua? Na ringe ra ura bwarasiai duruduru ana God? Ai'a! 'Onaa 'ia God 'a ga'i bwane haua tanagaau ta ringe dogai tahi tarau 'inia, me'igaau gau ga'i bwane odo-odo'a na'i maana, 'iniai suria agaau i ringesi. 22 Ma'ata, 'ia God ai'a haua o'asi. 'Inia na Usu-usu Maea 'a ha'arangasia do 'iraau hakoi noni ra awa na'i bahainai heimarungi anai ora-ora'a. 'Iniai o'asi ana, 'ia God 'a duruai huunai tahi tanaraaui nei narau nugaai hinihinidaau beia Jisas Kraest. 23 Ma na'i 'oha ni hinihini ai'a boi mau, 'igaau gau awa na'i bahainai heimarungi ada'i ringe. Ma o'asi tari 'oha 'ia God 'a ha'ata'iniai huunai here 'anai dauai tahi tarau, naasi hinihini. 24 Naasi ni ringe ra marungigaau tari 'oha na 'ia Kraest 'a boi. Ma na'i 'ohasi gau nugaai hinihinigaau beia magau odo-odo'a na'i maana God. 25 Ha'amomori! Na madoraa 'anai hinihini naani'a, na ringe ra bwa'igui marungigaau'a ro'u. 26 'I'amou ra'i gare ana'ia God 'iniai hinihinia amooua Jisas Kraest. 27 'I'amou mou ha'i ta'i beia Kraest na'i 'oha mou bwareomaea, mamou to'oraai barongana bei'amou. 28 Naasi 'i'amou mou ta'isada hako na'i maana God. Rei'uaa Jiu ma'ua nei namou ai'a Jiu, rei'uaa slev ma'ua bwauodo, rei'uaa mwane ma'ua urao, 'i'amou hako 'e ta'i na'i ruruha ana Kraest. 29 Ma 'onaa 'i'amou 'e ta'i beia Kraest, ma 'i'amou 'e ta'i ro'u 'iniraaui warowarona'i a Ebraham. Ma naasi moi daua ro'u i taha 'ia God na duruduru 'inia tanaa.
1 Mawai 'unua ro'u tana'amou o'ani. Na gare, 'oha na kekerei mau, 'a 'onaa moi ro'u slev, rei'uaa 'iia naigui daai toto'ora ana'i amana. 2 'Inia 'oha na kekerei, 'iia mana toto'ora ana'i rau awa na'i bahainai heimarungi adaaui nei ra 'omesuria, tari madoraa ni amana 'aigui sigihia. 3 'A o'asi ro'u, na'i 'oha gau ai'a aidangisia maua Kraest, 'igaau awa na'i bahainai heimarungi adaa'i adaro na'i marewanani. 4 Ma tari mai madoraa 'ia God na sigihia, 'a ha'ataaria mai Garena ma huta beiai urao. 'A huta mai ma araisuri'i ringe amee'i Jiu. 5 Tarana naasi, 'a matai ruhasigiai nei na ringe ra marungigia, neina 'igaau gau matai ha'i arai garena God. 6 'Ia God 'a ha'ataaria mai Hi'ona Maea anai Garena tana'amou do'ai mono na'i raromoou. Me 'iniai awa ana bei'amou namou totoro 'inia hura'a tanaa God o'ani, “Mama” 'anai ha'ata'inia do 'imoou ra'i gare ana'i. 7 Hoita naasi 'ohani 'imoou mougu ai'a 'onaaia'a i slev, ma'ata 'imoou ra'i huunai gare ana'ia God. Ma 'iniai o'asi ana, 'ia God 'ai wate'i tana'amoui taha na bwane duruduru 'ini'i.
Na Heita'ahi Ana Pol Tanaraaui Noni Hinihini Na'i Galesia
8 Na'i madoraa mou ai'a aidangisia maua God, mou awa na'i bahainai heimarungi adaa'i hi'ona nara ai'a ha'a-momori. 9 Na'i 'ohani, mou aidangisia God, ma'uasi 'ia God 'a aidangisi'amou. Naasi, ni 'uaana namou raba aho'isi'i mareho ta'a'i 'isi? 'A 'ua? Mou raba awa hunasia aho'i bahainai heimarungi adaa'i? 10 'Au rongo to'oana domou ha'ato'o'i mau i dangi mana hura mana harisi hauasa namou taguma'ini'i. 11 Mau kae magugu, 'a gasigu 'ari pwaranga moi tau'aro nau haua bei'amou. 12 Mau ha'a-ta'u'u'amou arai do'ora mana asigu'i, moi dadara'a baani'i ringe 'onaai haua agua, 'inia 'inau 'au 'onaaimou 'oha mou dadara'a ga'u baaniai heimarungi adaa'i ringe. Ai'a do'e mareho namou ha'atari'aa tanaau nau usu-usu o'asi 'iniani. 13 'Onaai bwane 'iraraa amoou, 'au awa bei'amou ani 'iniai daoha na to'iai abegu. Ma 'a goro, 'inia 'a haua tanaau i madoraa 'anai taroha'iniai Taroha Goro tana'amou. 14 Na daoha na hauai abegu, 'e mareho tana'amou 'anai wana bodio 'iniau ma'ua gagata'iniau. Ma rei'uaa na o'asi, 'i'amou mou ha'amaotoau 'onaai nei na ha'amaotoai enjel ana God, ma'ua 'ia Jisas Kraest haaria. 15 Na'i 'ohasi mou wa'ewa'e raha 'iniau. Na wa'ewa'e namou haua, rei'uaa ni maamoo'i mamou ga'i rahi'i moi 'anai haa'i tanaau. 'E taha na taritari'a na mougu ha'a-ai'aa 'iniai wa'ewa'esi? 16 Ma 'ua? Mou ha'imae 'iniau'a, 'iniai taroha'inia agua tana'amoui taha na ha'a-momori? 17 'Iraaui nei ra raba suri'i ringe amee'i Jiu, rau bonasia domoi suriraau, ma'ata ai'a do rau haua 'anai 'a'auhi'amou. Rau 'irisia moi domoi nugasiau mamoi hagu beiraau. 18 'A goro 'onaa rau to'oraai 'adoma'i wetewete 'ini'amou na'i ringe na goro ma odo-odo. 'A ga'i o'asi tarau, ai'a do 'inia moi awa agua bei'amou. 19 Arai noni agu'i, naani ruanai 'oha na arunga nau haa 'ini'amou 'a 'onaai arunga na haa i urao na ha'aagau 'anai ha'ahutaai gare. Mana arunga maata'i nau haua 'ai tari 'oha namoi huunai suriai barongana Kraest. 20 Mau 'adoma'inia do 'a ga'i goro do'au ga'i awa bei'amou 'anai 'abenga'i mamaani bei'amou, 'inia 'a kae kakui ahugu di'u 'ini'amou.
Ha'atee Heiha'auu 'Inia Hega Mea Sera
21 'I'amoui nei mou raba dau baabau suri'i taha na ringe ra 'unu'i. 'A 'ua? Mou ai'a aidangisiai taha na Usu-usu Maea na 'unua 'inia Ebraham? 22 'Ia Ebraham 'e rua gare na to'oraa, 'ia Ismael mea Aisak. 'Ia Ismael 'a huta beia Hega, 'e urao na awa na'i bahainai heimarungi, 'iiasi 'e urao tatau'aro ana Ebraham. 'Ia Aisak 'a huta beia Sera. 'Ia Sera 'a dadara'a baaniai heimarungi, 'inia 'iia 'e urao ana Ebraham. 23 Ni gare ana beia Hega, 'a huta suria moi 'ado'ado ni noni. Mana gare ana beia Sera, 'a huta suriai duruduru na haua God tanaa. 24-25 Hoita, na mareho 'isi ra'i nunu tanagia 'iniai rua duruduru na'ia God na haua. Ta'i nei naasi ringe na haa'i tanaa Moses na'i hungahungai Saenai na'i Araibia. 'Iraaui noni nara awa bahaidi ringe 'isi ra 'onaa ra'i garena Hega, 'inia 'iia 'a awa ro'u bahainai heimarungi. Naasi, 'ia Hega 'a ura 'iniraaui noni narau awa na'i hungahungai Saenai, ma ro'u 'iniai Jerusalem. 'Iniai noni nara awa iei 'ohani, rau suri'i mau i ringe. 26 Migaau ra'i garena Sera, mana 'omaa agaau naasi Jerusalem ara'ai aro na dadara'a baani'i ringe. 27 Na Usu-usu Maea 'a o'ani, “Mou wa'ewa'e 'i'amoui 'amara. Mou totoro raha 'ini wa'ewa'e nei mou ai'a arunganai maata'i ni ha'ahuta gare. 'Inia na gare ana'i nei na 'amara rai rago di'u baani'i mwani urao hako.” 28 Arai do'ora mana asimee'i, 'i'amou naasi ra'i gare na 'ia God 'a duru'i tanaa Ebraham ani, 'onaaia Aisak. 29 Na'i 'ohasi, na garena Hega na huta suriai hei'irisina Ebraham, 'a awa ha'ata'aiai gare na huta suriai hei'irisi anai Hi'ona Maea. 'A ta'isada 'onaai here ha'ata'aigaau adaaui nei ra awasuri'i ringe. 30 Ma'ata na Usu-usu Maea 'a o'ani, “Mou ha'ataaria beira'i i urao tatau'aro beiai garena. 'Inia na garena 'a bwa'i dauai toto'ora na amana 'ai watea. Na garenai urao na awa dadara'a naigui to'oraa.” 31 Hoita, ma naasi arai do'ora mana asigu'i, 'igaau 'onaai ra'i arai garenai urao na awa dadara'a ma ai'a i urao na awa na'i bahainai heimarungi. 'Inia 'igaau gau awa dadara'a baani'i ringe.
Kraest 'A Ruhasigia
1 'Ia Kraest 'a ruhasigia do'igaau gai awa dadara'a tarau baani'i ringe! Moi ura baabau, abu tanei 'ini'amou 'aigui watea ro'u do'ai hunasia aho'i ro'u. 2 Moi bahurongoau! 'Inaua Pol wai 'unua tana'amou, 'onaa mou wate'amou 'anai aha ha'ara 'anai ha'a-odoodo'amou na'i maana God, me 'a bwa'i hei'a'auhi namoi to'oana beia Kraest. 3 Mawai 'unu ha'agorohia hura'a wou ro'u tana'amou. 'Iatei na raba dauai ringei aha ha'ara, 'ai ha'isuri'i hako taha na ringe amee'i Jiu ra 'unu'i. 4 'I'amoui nei mou 'adoma'inia domou odo-odo na'i maana God 'iniai suri'i amoou i ringe, mou ha'atau baania Kraest. Mou adarahiai gorohana God tana'amou. 5 Me 'i'ameu nameu 'u'uria Kraest, na Hi'ona Maea 'a ha'a-weteweteai hinihinimeeu mameu 'iraraa ha'agorohia do'ia God 'ai ha'a-odoodo'ameu na'i maana. 6 'Anai ha'i ta'i beia Jisas Kraest, ai'a he'ete'i rei'uaa na 'o dauai ringei aha ha'ara ma'ua ai'a. Ni mahosi ai'a ororiu. Taha na ororiu naasi, hinihinimu na ha'ata'i hura'a na'i heita'ahi. 7 'I'amou mou here goro moe'a ga'u mai na'i tahingamoou beia Kraest. 'Iatei na siri mai na pwari'i'amou, namougu ai'a suria'a 'iniai taha na odoodo? 8 'Onaa na 'ia God na soi'amou, ma 'iia 'a bwa'i matai pwari'i'amou o'asi. 9 Moi herehere goro! Gere dorai ha'ausuringa'i pwapwaari'i 'ai matai ha'ata'aiai hinihini na'i kae ruruha 'onaai gere memei draebam na ha'asu'ua hakoi flaoa. 10 Rei'uaa na o'asi, 'inau 'au hinihini wetewete do'ia Araha 'ai 'a'auhi'amou mamoi abui suri'i ha'ausuringa'i he'ete'i o'asi. 'Ia God 'ai ha'amama 'aia tei na siri mai 'anai ha'ata'ai'i 'adoma'imoo'i, rei'uaa 'ia tei. 11 Arai do'ora mana asimee'i, 'onaa 'a ha'a-momori do 'inau 'au taroha'inia moe'a mau i ringei aha ha'ara, ni 'uaana 'iraaui Jiu rau nora ta'aiau moe'a mau 'inia? 'Onaa nau taroha'inia mau, 'a ga'i bwa'i 'ua tanaraaui Jiu. Ma'ata, nau taroha'iniai mae ana Kraest taragaau na'i dadaahoro. Tarana naasi narau nora ta'aiau mau 'inia. 12 Mei tanaraaui nei ra ha'ata'ai'i 'adoma'imoo'i 'anai dauai ringei aha ha'ara, 'a goro dorau ga'i aha ha'ata'airaau wou haariraau! 13 Arai do'ora mana asimee'i. Ha'amomori, 'ia God 'a soi'amou domoi dadara'a baaniai heimarungi 'ada'i ringe. Ma'ata 'a ai'a domou dadara'a 'anai haa'i mwani hei'irisi ta'a'i 'anai abe, ma'ata mou hari taguma'ini'amou hairiu beiai heita'ahi. 14 Na mwani ringe ana'ia Moses, ra awa hako moi bahainai ta'i ha'atora, “'Oi ta'ahiai nata sae 'onaai ta'ahi'o amua haari'o.” 15 Ma 'onaa moi awa 'onaai mwamwaa hahaingau na raba haidiohi tarau, mamoi herehere goro, mou gasi ha'a-ta'ai'amou hairiu.
Na Hi'ona Maea Ana God Mana Hei'irisi Anai Abe
16 Mawai 'unua tana'amou, mou wate'amou tanaai Hi'ona Maea 'anai marungi'i tahingamoo'i, neina moi abui ha'isuriai taha na hei'irisi ta'aa anai abe na 'irisia. 17 'Iniai hei'irisi ta'aa anai abe, 'a ai'a ta'isada beiai taha na Hi'ona Maea 'a 'irisia. Mana taha na Hi'ona Maea 'a 'irisia, ai'a ta'isada beiai hei'irisi ta'aa anai abe. 'Iraruasi raru ha'imae hairiu, tarana naasi 'o bwa'i haua mwada'u i taha 'o 'irisia. 18 Ma 'onaa na Hi'ona Maea na na'otaramoou, na ringe ragu bwa'i marungi'amou. 19 Na baronganai nei na suriai hei'irisi ta'aa anai abe ra ha'ata'i goro moi. Ra ha'ata'i hura'a na'i heikamori, haa'i here wawaasua'a, 'adoma'i sisiwa mana awa 'onaai mwamwaa, 20 ho'asi'i araaranunu, mana hai'uaasi, ha'imae hairiu mana awa heheita'ia'a mana hai'ubwani. Ma ha'ata'i hura'a ro'u na'i taesu'a mwako, 'adoma'ini'o moi haari'o, ha'a-heihoaraaui noni, 21 naga 'iniai taha na to'oraai nata sae, mana gono raha 'ini'i waini bweu, haa'i ngau goni nara hau'i mwani mareho to'obweubweu'a suri'i, mana taraani mareho ta'a'i ro'u o'asi. 'Au bwane ha'abasu'amou mawai ha'abasu'amou ro'u i 'ohani. 'Ira tei narai suri'i ringe ta'a'i o'asi, rau bwa'i taha na'i hourana ana God. 22 Ma'ata, ni Hi'ona Maea 'a ha'ata'ini'i hua goro na'i tahinganai noni. 'A 'a'auhiai sae 'anai ta'ahirai noni hako, awa wa'ewa'e, awa goni goro beiraaui noni, 'a'auhiai nata nei, ahumaratanoa, haa'i mwani maho goro, mangudisiai taha na 'unua, 23 awa 'abenga'i, ma 'anai 'omesuria haaria baaniai ora-ora'a. Ai'a ta ta'i ringe nai awa nai ura bwarasi'i mareho goro 'isi. 24 'Iraaui nei ana'ia Jisas Kraest ra ha'a-ai'a'i hakoi baronga mana mwane hei'irisi ta'aa na'i hunganai dadaahoro. 25 Ma 'onaa ni Hi'ona Maea na haua tanagiai tahinga haoru, gaau magai suria tarau i taha na Hi'ona Maea na 'irisia. 26 Gai abui 'adoma'i ha'a-ta'eta'egia haarigia, abui ha'ataesu'aai nata nei, ma'ua kakawa 'omesia.
Gai 'A'auhiraaui Noni
1 Arai do'ora mana asimee'i na'i Kraest, 'onaa tanei 'ini'amou 'ai siri na'i ora-ora'a, 'i'amou nei na baabau i hinihinimoou beia Kraest namoi 'abenga'inia 'anai ha'a-odoodoa. Ma'ata moi herehere goro, mou gasigu ahoda ro'u na'i ta'i heiohongi. 2 'A'auhia tei na hihi'a i tahingana 'ini'i mwani mareho bwara. 'Onaa moi haua o'asi, naasi moigui hauai taha 'ia Kraest na 'irisia. 3 'Onaa 'iatei sae na ai'a raba 'a'auhiai nata nei, 'inia 'a 'adoma'i ha'ata'ea do'iia 'a ororiu, 'iia 'a pwari'ia haaria 'inia 'iia 'e sae haaria moi. 4 'Adonai nei 'ai 'ome hegahegaa haariai tahingana. 'Onaa 'a goro, naasi 'a goro do'ai wa'ewa'e haaria 'inia, mai abui 'adoma'i ha'ata'ea do'iia 'a goro di'uai nata nei. 5 'Inia 'adonai noni 'ai taguma'inia haariai tahingana. 6 Ma'ata, 'iraaui nei nara ha'ausuri'amou 'ini'i ha'atee ana'ia God, 'a goro do moi hasura'ini'i beiraaui mwani mareho goro na mou to'ora'i. 7 Mou abui 'adoma'i ha'atari'aa. 'A bwa'i sae nai matai ha'a-bweubweu'aa God. 'Adonai noni 'ai dauai taha na hasia na'i tahingana. 8 'Onaa 'a hasi'i mareho ta'a'i na'i tahingana 'anai ha'a-wa'ewa'eai abe, 'ai daua nana i mae tarau. Ma 'onaai taha na hasia na'i tahingana 'anai ha'a-wa'ewa'eai Hi'ona Maea, baaniai Hi'ona Maea 'ai daua nana i tahi tarau. 9 Naasi gai abui maemae'a 'anai hauai taha na goro tanaai nata nei. 'Inia 'onaa gai wetewete moe'a, gai dauai taha na ha'aagau totorigia 'ini'i na'i huunai madoraa 'ana. 10 Tarana naasi, 'oha nagau to'o madoraa goro mau, gai 'a'auhiraau tarau i mwani noni hako, ororiu 'ira i nei hinihini nagau awa na'i ruruha ana God.
Pol 'A Ha'abasuraau Aho'i Ro'u
11 Moisu 'omesi'i usu-usu raha nau haa'i, 'oha nau usuai usu-usuni tana'amou 'iniai rimagu haariau. 12 'Irai nei nara ha'a-'usu'usu'amou 'anai dauai ringei aha ha'ara, rau 'irisia moi do 'iraaui Jiu rai wa'ewa'e 'iniraau. Rau ai'a taroha'iniai mae ana Kraest na'i dadaahoro, 'inia rau ai'a 'irisia do 'iraaui Jiu rai norata'airaau. 13 Ma rei'uaa narau suria mau i ringei aha ha'ara, ai'a ta ta'i 'iniraau nai ha'isuri'i hakoi ringe amee'i Jiu. Rau 'irisia domoi dauai ringei aha ha'ara dorai ha'apa'o 'iniai suria amoou i ringesi. 14 Mei tanaau, 'inau wa'ewa'e moi 'iniai mae na haua Araha aga, 'ia Jisas Kraest, na'i dadaahoro. 'Iniai mae ana Kraest na'i dadaahoro, nau ai'a 'adoma'i ororiu 'ini'i mareho ni marewanani, mana noni ni marewana ra ai'a 'adoma'i ororiu ro'u 'iniau. 15 Namoiwou 'o aha ha'ara ma'ua 'o bwa'i, taha na ororiu, naasi dauai tahinga haoru beia Jisas Kraest. 16 Mei tanaraaui nei rau suriai 'ado'adosi na'i tahingadaa'i, 'au ha'arahesi do'ia God 'ai ha'aawagoniraau goro ma'ai ta'ahiraau hako. 'Iraau naasi huunai noni ana'ia God. 17 Naasi, moi abui ha'a-arungata'aiau'a ro'u, 'inia na wareware 'ini'i mwari nara awa na'i abegu 'a ha'ata'inia do'inau 'e noni tatau'aro ana Jisas. 18 Arai do'ora mana asimee'i, 'au ha'arahesi mia Araha aga, 'ia Jisas Kraest, 'ai ha'agorohi'amou hako. Amen.
1 Tana'amoui noni ana'ia God na'i Efesas namou hagu beia Jisas Kraest mamou mangudi 'anai suria. 'Inaua Pol na'ia God na sigihiau 'anai Ha'ataari, nau hauai usu-usuni 'anai usu-usu garihi'amou wou. 2 'Au ha'arahesi mia Godi Amaga, mana Araha aga, 'ia Jisas Kraest, 'ai ha'agorohi'amou maai ha'a-awahi'amou goro.
Na Mwani Mareho Goro Ra Boi Baania Kraest
3 Gai ha'atee ha'agorohia Godi Amana Araha aga Jisas Kraest, 'ini'i mwani bane ni aro na wate'i mai tanagiai nei gau hagu beia Jisas Kraest. 4 Mau mai 'oha God ai'a haua mau i marewana, 'iia 'a bwane sigihigaau dogai ha'i noni ana'i 'iniai hagu agaau beia Jisas Kraest. 'A haua o'asi do 'igaau gai odo-odo na'i maana mana ta'aa 'a bwa'i awa beigia. 5 Mei 'ini heita'ahi ana tanagia, 'iia 'a 'adoma'i nunuga 'inia do'igaau gai ha'i garena, 'iniai mae ana Jisas Kraest tanagia. Naasi huunai hei'irisina mana 'adoma'ina God. 6 Gau magau ha'aasaa God 'iniai goro ana 'inigia. 'A watea dadara'a tanagia i Garena na ta'ahia ororiu. 7-8 'Ia Kraest 'a watea haaria 'anai mae 'inigia. Mana 'abuna na ahe 'a ruhasigia baaniai ora-ora'a. Ha'amomori, na 'inoga hako 'a 'adoma'i nugasi'i. 'Ia God 'a goro 'inigia suriai 'adoma'ina na goro ma madoma. 9 'Ia God 'a suriai hei'irisina ma ha'ata'inia tanagiai 'adoma'ina na awa bainihu ga'u. Naasi maho na 'adoma'i nunuga 'inia mau mai 'anai haua na'i Garena, 'ia Jisas Kraest. 10 Ma naani mareho God na 'adoma'i nunuga 'anai haua. Na'i 'oha nai tari mai huunai madoraa 'ana, na mwani mareho na'i aro mana ano 'ai taragoni'i hako mai na'i bahainai heimarungi ana Kraest. 11 Mwane mareho hako 'ia God 'a haua suriai hei'irisina haaria. Mau mai, 'ia God 'a suriai hei'irisina. Na tarana naasi na 'ome sigihigaau 'inia 'anai ha'i noni ana'i suriai hagu agaau beia Kraest. 12 'A haua o'asi do 'i'ameui Jiu nameu 'u'uria na'i na'o a Kraest mei ha'aasaa God 'iniai gorohana. 13 Mi'amou ro'u i nei namou ai'a Jiu, 'i'amou ra'i noni ana'ia God na'i madoraa mou rongoai huunai ha'ausuringa'i, naasi Taroha Goro na haua tana'amou i tahi tarau. Na'i 'oha mou hinihinia Kraest, 'ia God 'a haua tana'amou i Hi'ona Maea na durua, 'e ha'ara do 'i'amou ra'i arai gare ana'i. 14 'Iniai awa ana Hi'ona Maea beigia, gau 'iraraa ha'agorohia do gai daa'i mwani mareho na'ia God na durua tanaraaui noni ana'i. Mana Hi'ona Maea 'ai awa beigia tari madoraa God 'ai aho'isiraau mai noni ana'i marai awa dadara'a tarau. Mawai 'unua ro'u, gaau magau ha'aasaa God 'inia 'iia 'a goro.
Ha'arahesi Ana Pol
15 'Iniai o'asi ana, taraawa'a na'i 'oha nau rongoai hinihinimoou beiai Araha aga Jisas Kraest, mana heita'ahi amoou tanaraau hakoi noni ana'ia God, 16 'au ai'a mamaro 'anai ha'atee ha'agorohia God 'ini'amou suri'i ha'arahesi agu'i. 17 Mau ha'angonia God ana Araha aga Jisas Kraest, i Ama na hauasa, 'anai haa tana'amoui aidangi baaniai Hi'ona Maea, mai ha'ata'ini'i barongana'ia God tana'amou mamoi aidangisia goro di'u wou. 18 Mau ha'arahesi mia God 'ai ha'amararaa i 'adoma'imoo'i mamoi 'ome 'irara'i mwani maho goro na'ia God nai haa'i tanagia na'i aro. Mamoi aidangisi'i ro'u i bane ororiu na'ia God na duru'i tanarai noni ana'i. 19 'Au ha'arahesi mamoi aidangisia ro'u i mena ana na hauasa na 'a'auhigaaui nei gau hinihini. Mana ta'i mena mausi, 20 naasi na ha'a-suruta'ea Kraest baaniai mae ma ha'a-heinagua ara'ai aro na'i dora na ororiu na'i aba odona God. 21 Na'i aro, 'ia Kraest 'a marungiraau hakoi mwani mwaeraha, mana enjel mana mwani taraani mena hako ro'u na'i aro. Mia Kraest 'a dauai ata na ororiu di'u'i mwani ata nara to'o mena na'i marewanani ma na'i marewana nai boi ta'oha. 22 Mwani mareho hako, God 'a nuga'i na'i bahainai heimarungi ana Kraest. Ma nugaa Kraest na bwauodonai heisoi 'onaai bwauodo ana ada'i mwani mareho hako. 23 Na heisoi 'e abena Kraest, ma honu 'iniai mena ana Kraest na marungi'i mwani mareho hako suri'i mwani dora 'iniai mena ana.
Tahinga Haoru Beia Kraest
1 Na'i na'o, tahingamoo'i ra mae, 'inia mou awa na'i ora-ora'a mamou ai'a suriai hei'irisina God. 2 Mou suri'i baronga ta'a'i 'anai marewana mamou araisuria Saetan na marungiraaui adaro na'i ahoaa. Na mena ana 'a marungiraau hakoi nei ra ai'a araisuria God na'i marewanani. 3 Na'i na'o, 'igaau gau 'onaairaau ro'u i noni 'isi. Gau suria moi hei'irisigaa'i haarigia, gau ha'isuriai 'adoma'igaa'i mana taha na abegaa'i na 'irisia. 'Iniai o'asi ana, 'a ta'isada 'ia God 'ai ha'a-mama'aigia 'onaai haua ana tanaraau hakoi nei rau ai'a suria. 4 Ma'ata 'iia 'a ahu ta'ahigia, mei 'iniai heita'ahi ana tanagia 5 'a ha'ahaoru'i tahingaga beia Kraest, rei'uaa na tahingaga ra mae 'ini'i oraora 'a agaa'i. Ha'amomori, 'ia God 'a ha'atahi'amou 'iniai goro ana 'ini'amou! 6 Hoita, ma 'iniai hagu agaau beia Kraest, 'ia God 'a ha'atahigia baaniai mae 'onaai ha'atahia aho'i ana Kraest. Mei ta'oha 'ai ha'a-suruta'egia 'anai heinagu 'anai heimarungi beia Kraest ara'ai aro. 7 'Ia God 'a haua o'asi 'anai ha'ata'inia tarau tanaraaui noni i raha na haa i goro ana tanagia 'iniai hagu agaau beia Jisas Kraest. 8-9 God 'a ruhasi'amou, ai'a do 'ini'i tatau'aro goro amoo'i, mei 'ini hinihinimoou beia mana goro ana na banea tana'amou. Naasi 'a bwa'i nei 'ai ha'ata'ea haaria 'inia. 10 'Ia God 'a ha'ahaoru'i'a i tahingaga 'iniai hagu agaau beia Kraest, neina gai ta'isada 'anai hau'i mwani mareho goro na bwane ha'aagau'i tanagia.
'Igaau 'E Ta'i 'Inia Kraest
11 Mou 'iraraa, 'i'ameu Jiu meu ha'a-ta'eta'e'ameu 'oha meu 'unumeeu haarimeeu 'ini'i noni aha ha'ara, 'inia na gare mwane hako meu haa tanaraaui ringei aha ha'ara. Ma'ata, marehosi 'e mareho moi na 'i'ameu inoni meu haa'i 'ada'i abemee'i, ai'a 'ia God. Mi'ameu 'unu'amou 'ini'i noni nara ai'a aha ha'ara, 'ini mou ai'a huta 'onaai Jiu. 12 Na'i na'o, mou ha'atau baania Kraest mamou ai'a aba 'iniai ruruha God na sigihia 'anai noni ana'i. Na'i 'ohasi, mou awa hura'a baaniai duruduru God na haa tanaraaui noni ana'i. Mou ai'a aidangisia God mamou ai'a to'oraai 'adoma'i heimamasi 'ini'i mwane mareho goro na'ia God na raba haa'i tana'amou. 13 Ha'amomori! Na'i na'o namou ha'atau baania God, ma'ata na'i 'ohani mou hagu beia Kraest. God 'a wai'amou mai gaarangi 'iniai ahe anai 'abuna Kraest na'i dadaahoro. 14 'Ia moia Kraest na ha'a-awagonigaau goro. Ni watea haaria na haa 'anai mae, 'a daugonimeu i Jiu, mi'amoui nei namou ai'a Jiu 'onaai ta'i ruruha. 'Ia Kraest 'a gaasi'i baanigaau i mwani 'adoma'i 'anai sigia i nata nei. Na 'ado'adogaa'i 'anai 'utaigaau hairiu 'a 'onaai bani hau na hoaigaau. 15 Na'i 'ohani, ai'a ororiu do 'anai suri'i hakoi mwani heiatenga'i ana'ia Moses mana mwani ringe na'i rarodi. 'Inia 'ia Kraest 'a orisiai herehere 'anai dauai tahi tarau. 'Ia Kraest 'a haua o'asi 'anai ha'a-hagugonimeeu i nei meu suri'i heiatenga'i 'isi bei'amoui nei mou ai'a. Naasi 'ia Kraest 'a wairaau goni mai rua ruruhai noni beia, marai awa goni goro 'onaai ruruhai noni haoru. 16 Na mae na haua Kraest hunganai dadaahoro, 'a ha'ahakoa baaniraruai herehere 'anai 'itararua hairiu. 'A ha'ahagurarua 'onaai ta'i ruruha 'anai wairaau aho'i mai tanaa God. 17 'Ia Kraest 'a boi 'anai maania tanaraaui noni hako dorai awa goni goro, tana'amoui nei mou ai'a Jiu namou ha'atau ga'u baania God, mei tana'ameui Jiu nameu gaarangia God. 18 Na'i 'ohani, 'iniai hagu agaau beia Kraest, 'agu mwada'u tanagaau hako 'anai boi goni na'i maana Godi Amaga 'iniai hei'a'auhi anai ta'i Hi'ona Maea. 19 Tarana naasi, 'i'amou nei namou ai'a Jiu mougu ai'a mahuara'a. 'I'amou ra'i sae auhenua anai aro 'onaairaau hakoi noni ana'ia God. Mi'amou ro'u ra'i garena. 20 'I'amou 'onaai ruma God na toraia na'i ano baabau. Mana anosi, 'ia Jisas Kraest. Miraau na Ha'ataari mana Rarabea rau 'onaai'i auu nara ha'ababauai rumasi. 21 'Ia Kraest na daugoni'i hako mwani dora na'i rumasi, ma ha'arahaa do'ai ha'i ruma maea ana Araha God. 22 'Iniai hagu amoou beia Kraest, 'i'amou hagu o'asi ro'u bei'ameui Jiu nameu hinihini, magai 'onaai ruma na Hi'ona Maea ana God na awai rarona.
Tatau'aro Ana Pol Beiraaui Nei Ra Ai'a Jiu
1 'Inaua Pol, 'au awa na'i rumaniho'o 'iniai tau'aro nau haa tanaa Jisas Kraest 'anai 'a'auhi'amoui nei mou ai'a Jiu. 2 Mau 'iraraa, mou rongoa do'ia God 'a banea tanaaui tau'aroni 'anai 'a'auhi'amou. 3 'Onaai usua agua ga'u na'i usu-usuni, 'ia God 'a ha'ata'inia tanaaui taha na 'adoma'i nunuga 'inia 'anai haua na 'iraaui noni nara ai'a aidangisia na'i na'o. 4 Ma 'onaa moi 'oha'inia goro i usu-usu nau haani, mou ga'i 'iraraa do 'inau aidangisi'i mwane mareho 'inia Kraest na mwani noni nara ai'a aidangisi'i na'i na'o. 5 Na'i na'o, 'ia God 'a giruai 'adoma'ina baaniai noni. Ma na'i 'ohani, na Hi'ona Maea 'a bwane ha'ata'inia hura'a tana'ameu i Ha'ataari mana Rarabea ana'ia God. 6 Mana taha God na 'adoma'i nunuga 'inia naani. God 'a 'irisia do 'i'amou nei namou ai'a Jiu bei'ameui Jiu gai ha'i ta'i na'i heisoi ana Kraest. Mana mwani maho 'ia God 'a duruduru 'ini'i tana'ameui Jiu rai 'ari tanagaau hakoi nei gau hinihiniai Taroha Goro 'inia Jisas Kraest. 7 Na tau'aro nau haa 'anai taroha'iniai Taroha Goro, 'e bane na'ia God na haua tanaau 'iniai mena ana. 8 Rei'uaa nau ano-ano di'u baanirai noni ana'ia God, 'ia God 'a banea tanaaui tau'aroni. 'A ha'ataariau bei'amoui nei mou ai'a Jiu 'anai taroha'iniai Taroha Goro 'ini'i mwani mareho goro na bwarai uduma'i tarihadi na'ia Kraest na matai haa'i suri'i tahingagaa'i. 9 Me 'iia 'a 'ome sigihiau ro'u 'anai ha'ata'inia tanaraaui noni i 'adoma'ina na bainihu. 'Inia mau mai taraawa'ana, 'ia God na ha'apwa'ara'i hakoi mwani mareho, 'a giruai 'adoma'ina baanirai noni. 10 Ma'ata 'a hauai heisoi 'anai ha'ata'ini'i mwani madoma he'ete'i hairiu ana tanaraaui enjel mana mwani mareho nara to'o mena na'i aro. 11 Naasi taha God na 'adoma'i agau 'inia 'anai haua na'i madoraa na ai'a haua mau i marewanani. Mia God 'a ha'ato'oai mahosi, na'i 'oha na ha'ataaria maia Kraest, i Araha aga. 12 Naasi, 'iniai hagu agaau beia Kraest ma 'ini hinihinigaau, 'a ha'a-ramoramogia mana 'adoma'iga 'a wetewete 'anai 'ariwou na'i maana God. 13 Naasi wai 'unua tana'amou, moi abui maemae'a 'oha mou re'iai rongomaata'i nau haa 'ini'amou, 'inia 'inau 'au haua 'anai 'a'auhi'amou mamou ga'i arunga wa'ewa'e 'inia.
Na Heita'ahi Ana Kraest
14 Tarana naasi, 'oha nau 'adoma'i suriai madoma ana God mana hei'irisina, 'au topira'i ruru auru tanaai Amaga 'anai ha'arahesi. 15 'Inia 'iia na Amadaau i mwani ruruha hako na'i aro ma na'i ano nara hinihinia. 16 'Au ha'angonia God, na to'ora'i mwani bane rago ara'ai aro, 'ai ha'awetewete 'amou suri'i tahingamoo'i 'iniai mena ana Hi'ona Maea. 17 Mau ha'arahesi mia Hi'ona Maea ana Kraest 'ai mono na'i tahingamoou 'iniai hinihinia namou haa. Mau ha'arahesi ro'u doni mwani mareho moi haa'i, moi haa'i beiai heita'ahi na boi baania God. 18 Neina 'i'amou beiraau hakoi noni ana'ia God, moi aidangisia i bwabwahora mana tewa ma'ua ahaaha mana ganu na haa i heita'ahi ana Kraest. 19 Ma rei'uaa na ai'a mwada'u 'anai aidangisia hakoi heita'ahisi, ma'ata 'au ha'angonia God mamoi to'oraai heita'ahi suri'i tahingamoo'i. Ma naasi, na barongamoo'i rai 'onaaiai barongana God mamoi honu 'ini mena ana. 20-21 Gaau magau ha'aasaa God! 'Iniai mena ana na tau'aro na'i raroga, 'a matai hau'i mwane mareho di'uai taha gau ha'angoni'i ma'ua 'adoma'ini'i. 'Igaau noni na'i heisoi nagau hagu beia Jisas Kraest, gai ha'aasaa God tarau tarau! Amen.
Gaau 'E Ta'i 'Inia Kraest
1 'Inau nau awa na'i rumaniho'o 'iniai tau'aro agua tanaa Kraest, 'au ha'a-ta'u'u'amou, moi awa suriai tahinga na arariraaui nei na'ia God na soiraau. 2 Moi awa ano-ano, awa 'abenga'i, moi ahumaratanoa beiraaui noni, mamoi ta'ahi'amou hairiu. 3 Moi bonasiai haguhagu goro 'iniai mena anai Hi'ona Maea. 'Onaa 'ai o'asi, na gooroha ana God 'ai dau goni'amou. 4 'Igaau 'e ta'i abe moi, mana Hi'ona Maea 'e ta'i. Mia God 'a soigia hako 'anai mamasiai ta'i mareho na goro na durua tanagia 'anai daua. 5 'Igaau to'oraai ta'i Araha, ta'i hinihini, magau suriai ta'i bwareomaea. 6 'E ta'i God i Amaga hako. 'A marungigia hako, 'a awa beigia hako, ma tatau'aro suri'i tahingagaa'i hako. 7 'Ia Kraest 'a wate'i tanagiai mwani bane ni tatau'aro hehe'ete'i hairiu suriai 'adoma'ina. Mana bane 'isi rai 'a'auhigia 'anai tau'aro tanaa God. 8 Tarana naasi na Usu-usu Maea 'a o'ani, “'Oha na ara'a na'i dora na ahaaha, 'a wairaaui nei ra hunasiraau 'anai gawasiraau, ma haa'i bane tanaraaui noni 'anai tau'aro tanaa.” 9 Ma'e taha naasi 'ana 'ado'ado i “ara'a na'i dora na ahaaha?” Na 'ado'ado 'ana naani, 'ia Kraest 'a bwane dio mai'a na'i marewanani. 10 Ha'amomori! Nei na dio mai, naasi nei na ara'a na'i dora na ahaaha baani'i mwani dora. 'A haua o'asi neina heimarungi ana 'ai 'adarara hako 'ari suriai mwani dora. 11 'Iia naasi na haa'i tanagiai bane 'anai tau'aro tanaa God. 'A 'ome sigihi'i tara'i nei 'anai Ha'ataari, tara'i nei 'anai ha'arangasi'i hura'a i 'ado'ado ana'ia God, tara'i nei 'anai taroha'iniai Taroha Goro 'ari hako suri'i mwani dora, ma tara'i nei 'anai ha'ausuriraau mana 'omesuriraaui noni hinihini. 12 'A haua o'asi 'anai ha'aagau'agau i noni ana'ia God 'anai hau'i tatau'aro ana'i, mana heisoi ana Kraest 'ai wetewete. 13 'A 'irisia doni heisoi ana Kraest 'ai wetewete ara'a tari 'oha gai ha'i ta'i na'i hinihiniga ma gai ha'i ta'i na'i aidangi gau to'oraa 'abaiai Garena God. Ma na'i muri, tahingaga 'aigui 'onaai tahingana Kraest haaria. 14 Na'i 'ohasi gaugu bwa'i 'onaaia'a i gare na hinihini mwada'u. Rei'uaa rai sirimai mwani ha'ausuringa'i pwapwaari'i ma'ua rai mamaani hiosiai taha na ha'a-momori, gau bwa'i matai su'a beira'i baaniai tara odo-odo. 15 Ma'ata, gai maaniai mareho na ha'a-momori beiai tahinga ni heita'ahi, mana tahingaga beia Kraest, na bwauodonai heisoi, 'ai wetewete di'u ro'u wou. 16 'Ia Kraest 'a daugoniraau hakoi noni ana'i, 'onaai'i hasi'o suri'i abega nara daugoni'i mwani dora na'i abega 'anai haai ta'i abe. 'Onaa na mwani dora 'anai abe rai haa'i tau'aro nara nuga'i 'ada'i, na abe 'aigu wetewete. 'A o'asi ro'u, 'onaa 'adonai sae hinihini 'ai hauai tau'aro God na haua tanaa, na heisoi 'ai ta'eha mai wetewete beiai heita'ahi.
Baronga Haoru 'Ai Orisiai Baronga Bwani
17 Na'i atana Araha 'au ha'atee wetewete tana'amou, moi abui awa 'onaairaaui ahurodo na 'adoma'ida ra ai'a 'onaaia ta maho. 18 Na 'adoma'idaa'i ra kuhi, ra baabau i tahingadaa'i marau bweu. Tarana naasi rau ha'atau baaniai huunai tahi na boi baania God. 19 Na'i 'oha ra haa'i ora-ora'a rau ai'a arunga ninima suri'i. Rau wateraau haariraau 'anai haa'i mwani maho ta'a'i mana mwani here ta'a'i naasi narau 'irisi'i. 20 Ni mareho 'isi meu ai'a ha'ausuri'amou 'ini'i na'i 'oha nameu ha'ausuri'amou 'inia Kraest. Ai'a. 21 'I'amou bwane rongoai Taroha Goro mana mwani mareho ha'a-momori nameu ha'ausuri'amou 'inia Jisas Kraest. 22 'I'ameu meu ha'ausuri'amou 'anai nugasi'i baronga ta'a'i amoo'i namou suri'i na'i na'o. Mareho 'isi ra matai ha'a-ta'ai'amou 'inia ra ta'a'i di'u mara honu 'ini'i pwari'i. 23 Meu ha'ausuri'amou 'anai wate'amou tanaa God maai ha'ahaoru'i 'adoma'imoo'i mana tahingamoo'i. 24 Meu ha'ausuri'amou do 'i'amou moi awa na'i tahinga haoru na suriai tahingana God haaria. 'Onaa namoi haua o'asi, 'i'amou moi ha'ata'inia hura'ai awaha na maea ma odoodo. 25 'Igaau hako ra'i aba 'iniai abena Kraest. Naasi moi abui pwapwaari'i'a. Moi ha'atee ha'a-momori moi tanaraaui sae hinihini. 26 'Onaa 'o taesu'a, 'oi abui hereta'aa. Mana sina 'ai abui suuta'ini'o beiai taesu'a na'o haa. 27 'O gasi nuga madoraa tanaa Saetan 'anai ha'ata'ai'o. 28 'Iatei noni hinihini na awa moi 'anai beri, 'ai agoheta'i beri maai tau'aro. Neina mareho nai to'ora'i ra'i mareho na tau'aro maedi, maai matai 'a'auhiraaui pohara 'ini'i. 29 Abui 'unu'i ha'atee nara rongo ta'a'i. Ma'ata 'oi 'unu'i moi ha'atee nara ta'isada mara goro 'anai rongo'i, neina mareho na'oi 'unu'i rai 'a'auhi'i 'adoma'idaa'i nei narau rongo'i. 30 'O abui ha'a-ahutotoua i Hi'ona Maea ana God. 'Inia na Hi'ona Maea 'e ha'ara ana God bei'o, do'iia na to'ora'o, me 'ia God 'ai ha'atahi'o na'i ha'ahakonai dangi. 31 Nuga'i beira'i mwani taesu'a bwara baaniai tahingamu, abui taesu'a 'anai nata nei, abui awa hahaungarimu, ma'ua 'unu ha'ata'aia i nata nei, ma'uasi 'itaa di'u i nata sae. 32 Ma'ata 'a goro do'oi 'a'auhiai nata nei ma'oi awa heita'ahi. 'Oi 'adoma'i nugasia ro'u i 'inonai nata nei 'onaa God na 'adoma'i nugasiai 'inomu 'iniai hinihinimu beia Kraest.
Awa Na'i Bewaa
1 'I'amou ra'i gare ana'ia God na ta'ahi'amou. Naasi moi bonasia doni barongamoo'i rai 'onaaiai barongana God. 2 Moi ha'ata'iniai heita'ahi suri'i mwane maho hako mou haa'i, 'onaai ha'ata'inia ana Kraest heita'ahi ana tanagia, 'ini mae ana na'i dadaahoro. 'A wateai tahingana tanaa God 'onaai ho'asi mia God 'a wa'ewa'e 'inia. 3 'I'amou ra'i inoni ana'ia God. Naasi 'a ai'a ta'isada domoi taritari'a beiai nata nei, ma'ua haa'i mwani here wawaasua'a ma'ua hairaurau. 4 Ma ai'a ta'isada domoi hadanga'ini'i maho ta'a'i mana mareho ra rongo wawaasua'a, mana haa'i mwane haikou ta'a'i. Ma'ata 'a goro domoi ha'atee ha'agorohia God. 5 Moi aidangisia do nei nai taritari'a beiai nata nei ma'ua haa'i here wawaasua'a, 'abwa'i siri mwada'u na'i hourana ana God mea Jisas Kraest. Ma'ai o'asi ro'u tanaai nei na naga 'iniai mareho anai nata sae, 'inia na mareho 'isi ra ororiu na'i tahingana di'ua God. 6 Abu ha'awatea tanei 'ai pwari'i'amou 'ini'i maho nara ai'a ha'a-momori. 'Ia God 'ai ha'a-mama'airai nei ra ai'a araisuria mara haa'i moi here ta'a'i 'isi. 7 Naasi mou abui hagu beiraaui noni o'asi. 8 Na'i na'o, 'i'amou awa na'i kuhi, ma na'i 'ohani mou awa na'i bewaa, 'ini 'i'amou ra'i inoni ana'ia Araha. Naasi tahingamoo'i mana here amoo'i rai 'onaai'i noni nara awa na'i bewaa. 9 'Inia na'i 'oha gau awa na'i bewaa, na mwani mareho gai haa'i rai goro, rai odo-odo, marai ha'a-momori. 10 Moi bonasia domoi aidangisi'i taha na'ia Araha 'ai ahugoro 'ini'i. 11 Abui hagu beiraaui nei nara awa na'i kuhi 'anai haa'i mareho ta'a'i nara ha'ata'ai'i tahingadaa'i noni. Ma'ata moi ha'ata'inia hura'a tanaraau dona mareho narau haa'i ra ta'a'i. 12 Gau ga'i arunga ninima moi 'anai 'unu ha'agorohi'i mareho ta'a'i nara giru'i na'i tahingadaa'i. 13 Ma'ata, na'i 'oha 'a marewasiraaui bewaa, raigui 'ome 'irara'i mareho ta'a'i narau haa'i. 14 'Inia na bewaa 'a ha'ata'ini'i hura'ai mwani maho. Tarana naasi ra ha'atee o'ani, “Moi rarai nei namou mauru! Moi suruta'e baaniai mae mia Kraest 'ai marewasi'o.” 15 Naasi moi 'ome'ome goro 'iniai awa namou hahaa'i. Abui 'onaai noni na ai'a aidangisia ta maho, ma'ata moi 'onaai noni aidangi. 16 Na madoraa 'ini ra'i madoraa ta'a'i, naasi na mareho moi haa'i rai odo-odo tarau. 17 Moi abui bweu, ma'ata moi ha'imaania domoi sibaniai taha 'ia Araha na 'irisia domoi haua. 18 Abui gono 'anai bweu 'iniai waini bweu, 'inia 'ai ha'ata'aiai tahingamu. Ma'ata 'oi wate'o haari'o tanaai Hi'ona Maea maai marungiai tahingamu hako. 19 Ma na'i 'oha moi goni na'i ta'i dora, moi gana ha'aasaa God suri'i tahingamoo'i 'ini'i Psalm, mana hymn, ma tara'i gana ro'u na Hi'ona Maea na haa'i tana'amou. 20 Ma na'i atana Araha aga Jisas Kraest, moi ha'atee ha'agorohia taraua Godi Amaga 'ini'i mwani mareho hako.
Ha'ausuringa'i Tanaai Mwane Mana Urao Ana
21 'Ini 'adoma'i ha'ahoua amooua Kraest, moi mwa'emwa'e 'anai awa bahaidi heimarungi amoou hairiu. 22 'I'amoui urao ha'iwai moi mwa'emwa'e 'anai awa bahainai heimarungi adaa'i mwane amoo'i, 'onaai mwa'emwa'e amoou 'anai awa bahainai heimarungi ana Araha. 23 Mou haua o'asi, 'inia na mwane naasi na bwauodonai urao ana, 'onaa Kraest na bwauodonai heisoi. Na heisoi naasi i abena Kraest, na 'ia Kraest na ruhasia baaniai ora-ora'a. 24 Naasi 'onaai mwa'emwa'e anai heisoi 'anai awa bahainai heimarungi ana Kraest, 'a o'asi ro'u bei'amoui urao ha'iwai, moi mwa'emwa'e 'anai awa bahainai heimarungi adaa'i mwane amoo'i. 25-26 Mi'amoui mwane ha'iwai, moi ta'ahi'i urao amoo'i 'onaaia Kraest na ta'ahiai heisoi. 'A wateai tahingana 'anai mae 'inigia neina gai ha'i noni ana'i, ma ro'u 'anai ha'a-wadiwadigia baaniai ora-ora'a. 'A ha'a-wadiwadigia 'iniai wai ni bwareomaea mana ha'atee ana. 27 'A mae 'anai waia mai heisoi tanaa haaria 'onaai sae na wainai urao na 'ome ha'agorohia di'u. 'A mae neina ni heisoi 'ai awa maea maai odo-odo, mai abu ta ta'i maho ta'aa nai awa na'iei. 28 Ma o'asi ro'u, na mwane 'ai ta'ahiai urao ana 'onaai ta'ahia ana haaria. Na mwane na ta'ahiai urao ana, 'a ha'ata'inia do'iia 'a ta'ahia haaria. 29 'A bwa'i nei 'ai 'itaa mwada'u haariai abena. Ma'ata gau ngaungau goro 'ada'i, magau taguma'i ha'agorohi'i. Ma naasi here na 'ia Kraest na haua 'anai heisoi 30 'inia 'igia ra'i aba 'iniai abena. 31 Na Usu-usu Maea 'a o'ani, “'Iniasi na mwane 'ai nugasia amana mea inana ma'ai hagu beiai urao ana. Ma 'iraruasi rarugui 'onaai ta'i abe.” 32 'E kae 'ado'ado na bainihu na'i raronai ha'atee naasi. Nau 'iraraa do'a hadanga'inia Kraest mana heisoi. 33 Mana ha'ateesi 'a 'ari tana'amou ro'u. Naasi, 'adonai mwane ha'iwai 'ai ta'ahiai urao ana 'onaai ta'ahia ana haaria, mana 'adonai urao ha'iwai 'ai 'adoma'i ha'ahouai mwane ana.
Ha'ausuringa'i Tanaai Gare Mana Ina Mana Ama
1 'I'amoui mwane gare hako, naani here na odoni 'anai suria. Moi araisuri'i amamoo'i mana inamoo'i, suria 'i'amou 'iaana'ia Araha. 2 Na 'etanai ha'atora beiai duruduru 'a o'ani, “'Oi 'adoma'i ha'ahoua amamu mea inamu, 3 ma naasi 'oi awa orea na'i marewanani mana mwani maho rai goro tana'o.” 4 'I'amoui ama, moi abui haa'i here 'anai ha'ataesu'a'i gare amoo'i. Ma'ata moi ha'a-odoodo'i mamoi ha'ausuri'i suriai hei'irisina Araha.
Ha'ausuringa'i Tanaraaui Slev
5 'I'amoui slev, moi araisuri'i mamoi 'adoma'i ha'ahou'i bwauodo amoo'i namou tau'aro tanaraau na'i marewanani. Moi araisuriraau beiai 'adoma'i na goro 'onaai araisuria amooua Kraest. 6 Abui tau'aro wetewete moi na'i madoraa narau 'ome'ome do neina rai taeni'o. Ma'ata na'i baaniai tahingamu hako, 'oi tau'aro 'onaai sae tatau'aro tanaa Kraest na'o raba araisuria tarau i hei'irisina God. 7 'Oi hauai tau'aro amua ha'i wa'ewa'e ma'oi tau'aro 'onaa do'o tau'aro tanaa Araha, ai'a tanaai noni. 8 Mamoi 'iraraa do'ia Araha 'ai tahariraaui nei ra tau'aro goro, rei'uaa 'iia 'e slev ma'ua ai'a. 9 Mi'amoui bwauodo 'ada'i slev, moi here ha'agorohi'i ro'u sae tatau'aro amoo'i. Moi abui ha'atee ha'a-mamaa'usiraau 'anai ha'a-mama'airaau. Mou aidangisia do 'i'amou hako, 'e ta'i bwauodo moi namou to'oraa na'i aro, mana heita'ahi ana God tana'amou hako, 'a ta'isada moi.
Hei'oi Beia Saetan
10 I maho hahako nau raba 'unua naani. 'Iniai hagu amoou beia Araha, moi ura baabau ara'a beiai mena ana na wetewete. 11 'Oi ha'aagauhi'o haari'o 'ini'i mwani taura'i ni hei'oi na 'ia God na haa'i tana'o, mai mwada'u tana'o 'anai taatahi bwarasi'o baani'i mwani ha'aradorado ta'a'i ana'ia Saetan. 12 'Inia 'igaau gau ai'a hei'oi beiai noni ni marewanani, ma'ata gau hei'oi beia Saetan mana mena ana. Ha'amomori, gau hei'oi bei'i adaro mana bwauodo adaa'i nara heimarungi na'i marewanani na awa na'i kuhi. 13 Tarana naasi 'oi ha'aagauhi'o haari'o 'ini'i taura'i ni hei'oi na 'ia God na haa'i tana'o. Neina 'onaa na maeronga 'ai boi 'anai here ha'ata'ai'o, i'oe 'oi wetewete 'anai ura bwarasia. Ma na'i 'oha nai hakoi hei'oi, i'oe 'oi ura baabau mau. 14 'Oi ura baabau beiai ha'ausuringa'i na ha'a-momori. 'Ai 'onaai rorowa'a na'o roro garia 'iniai wa'amu, mana awaha odo-odo 'ai 'onaai to'oni baabau na'o ho'osia 'anai hei'oi. 15 Mana ha'aagau na'oi haua 'anai taroha'iniai Taroha Goro 'abaiai hagu goro aho'i agaau beia God, 'ai 'onaai sandol na'o siri suri'i 'anai hei'oi. 16 Na hinihinimu beia Kraest 'ai 'onaai taatahi na'o taatahi bwarasi'o 'inia baani'i higai omo ngarungaru nai hanaasi'o 'ini'i a Saetan. 17 Mana mena ni ha'atahi ana God tana'o 'ai 'onaai didimaa hau 'anai ha'abwarasiai bwaumu. Ma'oi dauai ha'atee ana God 'onaai naihi na haa mai Hi'ona Maea. 18 Mei suri'i mwani mareho 'isi, moi ha'arahesi tarau na'i mena anai Hi'ona Maea mamoi ha'angonia God 'iniai hei'a'auhi ana. Moi 'ome'ome goro mamou abui maemae'a 'anai ha'arahesi 'a'auhiraaui noni ana'ia God. 19 Moi ha'arahesi 'a'auhiau ro'u mia God 'ai ha'a-aidangisiau 'iniai taha nawai maani'i na'i madoraa nawai taroha'iniai Taroha Goro. Ma naasi 'au bwa'i mamaa'u 'anai ha'a-aidangisiraaui noni 'iniai taha na bainihu ga'u na'i rarona. 20 'Ia Kraest 'a 'ome sigihiau 'anai taroha'iniai Taroha Goro naasi. Tarana naasi nara gaasiau 'inia na'i rumaniho'o. Naasi moi ha'arahesi mawai abui mamaa'u 'anai taroha'inia ro'u i Taroha Goro 'ini, 'onaai ga'i haua agua.
Ha'atee Wa'ewa'e Ha'ahako Ana Pol
21-22 'Inau wai ha'ataaria woua Tikikas tana'amou, i do'oragaau na'i Kraest nagau ta'ahia. 'Iia 'e noni tatau'aro goro na mangudi na'i tau'aro ana Araha. 'Iia naigui maani'i tana'amoui mwani mareho ra to'o tana'ameu na'i awa nameu haa na'ini mamoigui aidangisiai awa nameu haua. Naasi tarana nau ha'ataaria wou 'iniasi, ma ro'u do 'anai ha'a-'o'ori'i 'adoma'imoo'i. 23 Mau ha'angonia Godi Amaga mea Araha aga 'ia Jisas Kraest, 'ai ha'aawagorohi 'amoui noni hinihini. Ma'ai 'a'auhi'amou mamoi ta'ahi'amou hairiu goni beiai hinihini beia Kraest. 24 Mau ha'arahesi mia God 'ai ha'agorohi'amou hakoi nei mou ta'ahia taraua Araha aga 'ia Jisas Kraest.
1 'Inaua Pol beia Timoti namiri tatau'aro tanaa Jisas Kraest, miri haua i usu-usuni tana'amou hako i noni ana'ia God namou hinihinia Jisas Kraest na'i 'omaai Pilipae. Ma ai'a do tana'amou moi, mei tana'amou ro'u i na'otara mi'amou i nei mou 'a'au suri'i tatau'aro ni heisoi na'i 'omaasi. 2 Ma miri ha'arahesi do'ia God i Amaga, mia Araha aga, 'ia Jisas Kraest, rarui ha'agorohi'amou mararui ha'a-awahi'amou goro.
Ha'arahesi Ana Pol
3 'Au ha'atee ha'agorohia God tarau 'ado 'oha nau 'adoma'ini'amou. 4 Mau honu 'inia i wa'ewa'e 'ado 'oha nau ha'arahesi 'ini'amou. 5 'Au wa'ewa'e 'ini'amou 'inia i 'a'au amoou 'anai taroha'inia i Taroha Goro mau mai na'i madoraa mou taraawa'a hinihinia Jisas Kraest ma tari mai 'ohani. 6 Mau 'iraraa ha'agorohia do na tau'aro goro God na taraawa'ana bei'amou 'ai 'ari daara'i tari 'oha naigui agaau, na'i dangi 'ia Kraest 'ai aho'i mai. 7 'A arari do 'au ga'i wa'ewa'e 'ini'amou o'asi, suria 'au ta'ahi'amou di'u mi'amou hako mou 'a'au na'i tau'aro God na banea tanagia. 'I'amou 'a'auhiau na'i madoraa nau taatahi bwarasiai Taroha Goro mau ha'ata'inia tanaraaui noni i ha'a-momori ana, rei'uaa na'i 'oha nau awa i rumaniho'o ma'ua awa dadara'a. 8 'Au kae tarisi'amou di'u 'inia 'au ta'ahi'amou 'onaai ta'ahi'amou ana Jisas Kraest. 'Ia God na 'iraraa 'onaa 'au ha'a-momori ma'ua ai'a. 9 'Au ha'arahesi dona heita'ahi amoou 'ai raha hanehane ara'a beiai huunai aidangi, 10 neina moi matai sigihiai maho na odo-odo. Naasi mougui wadiwadi baaniai ora-ora'a mara bwa'i sadoia ta maho narai hiiri'amou 'inia na'i madoraa Kraest 'ai aho'i mai. 11 'Au ha'arahesi mi'amou moi hau'i mwani maho goro nara odo-odo 'inia i hei'a'auhi ana Jisas Kraest, mana mwani inoni rai ha'aasaa marai ha'atee ha'agorohia God 'inia.
Rongomaata'i 'A Ha'agorohiai Tatau'aro
12 Arai do'ora mana asimee'i na'i Kraest, 'au 'irisia domoi 'iraraa i madoraa bwara nau siri na'iei 'ohani, 'a 'a'auhiau 'anai taroha'iniai Taroha Goro. 13 'Iraau na hehei'oi narau 'omesuriai ruma anai Mwaeraha adaaui Rom miraau tara'i sae ro'u 'ini, rau aidangisia do 'inau 'au awa na'i rumaniho'o 'iniai tatau'aro nau haua tanaa Kraest. 14 Ma 'inia i awa agua na'i rumaniho'oni, 'a rago i noni hinihini nau ha'a-wetewetea i hinihinidaau beia Kraest. Raugu ai'a mamaa'u'a 'anai taroha'inia hura'ai Taroha Goro na boi baania God. 15-17 'Io, tara'i nei ra taroha'inia Kraest beiai ahugoro na'i tatau'aro adaau. Rau ta'ahiau 'inia rau aidangisia do'ia God na 'ome sigihiau 'anai ha'ata'inia i ha'a-momori na haua i Taroha Goro. Ma'ata, 'a ha'a-momori do ra'i nei ra taroha'inia Kraest 'inia ra kakawa 'omesiau marau rabasia moi do 'iraaui sae hinihini rai suriraau. Rau ai'a to'oraai huunai 'ado'ado 'anai heitaroha'i, 'inia rau raba ha'a-ororiuraau moi haariraau. Rau haua o'asi dorai ha'aarungata 'aiau 'oha nau awa na'i rumaniho'o. 18 Ma'ata ai'a 'ua! Maho moi na ororiu, 'iraau hako rau taroha'iniai Taroha Goro 'inia Kraest. 'Inau wa'ewa'e moi, rei'uaa tara'i nei ra ai'a to'oraa ma'uasi ra to'oraai huunai 'ado'ado 'anai heitaroha'i. Na wa'ewa'e agua 'ai 'ari daara'i, 19 'inia 'au aidangisia dona ha'arahesi amoo'i 'iniau mana hei'a'auhi anai Hi'ona Maea ana Jisas Kraest 'ai ha'ahura'ahiau dadara'a baaniai rumaniho'o. 20 'Au rabasia mau hinihini wetewete dowai abui ninima 'anai ha'ata'inia i gorohana Kraest na'i tahingagu tanarai noni. Ma'ata, 'onaai bwane hahaua agua, 'au 'irisia dowai ramoramo 'ado 'oha 'anai ha'ata'inia, rei'uaa wai tahi ma'ua mae. 21 Mei tanaau, na tahi na'i marewana, naasi 'anai ha'ata'inia i gorohana Kraest, ma na'i mae 'ai haua tanaau i mareho nai goro di'u ro'u wou. 22 'Onaa na wai awa mau, 'au ga'i hau'i mwani tatau'aro goro tanaraaui noni. Ma 'au ai'a 'iraraa 'i nei he'ua na goro. Tahi ma'ua mae? 23 Na 'adoma'igu 'a heiruarua'a. 'A goro dowai hano baaniai marewanani 'anai awa beia Kraest na'i aro, 'inia i tahingasi 'a goro di'u ro'u wou. 24 Ma'ata, 'a ororiu ro'u dowai awa mau bei'amou 'anai 'a'auhi'amou. 25 Mau aidangisia do neisi 'a ororiu di'u. Naasi, 'au aidangisia dowai awa mau bei'amou 'anai 'a'auhi'amou mamoi 'u'uria taraua Kraest beiai wa'ewa'e na'i hinihinimoou. 26 Ma na'i 'oha wai aho'i mai bei'amou, moigui huunai ha'atee ha'agorohia Jisas Kraest 'iniai awa aho'i agua bei'amou. 27 Maho na ororiu na moi 'iraraa, dona awangamou 'ai suriai ha'ausuringa'i anai Taroha Goro 'inia Jisas Kraest. Ma naasi, rei'uaa wai ataha wou bei'amou ma'ua bwa'i, wai rongoa do 'i'amou mou ura baabau na'i ta'i 'ado'ado, mamou tau'aro goni 'anai 'a'auhirai noni 'anai hinihiniai Taroha Goro. 28 Moi abui mamaa'usiraaui nei nara ura bwarasi'amou marai 'ome 'iraraa do 'ia God 'ai ha'a-ai'araau me 'i'amou 'ia God haaria nai ha'atahi'amou. 29 'I'amou 'ia God 'a ha'awate'amou 'anai hinihinia Kraest, ma ha'awate'amou ro'u 'anai rongomaata'i 'inia. 30 'Oha nau awa bei'amou ani, mou 'omesiai tau'aro raha nau haa 'anai taatahi bwarasiai Taroha Goro. Ma na'i 'ohani mou rongoa do 'au tau'aro raha ro'u mau 'anai taatahi bwarasia. Hoita, mau 'iraraa do na'i 'ohani 'i'amou mou haua o'asi ro'u.
Suriai Barongana Kraest
1 'A 'ua? Ni hagu agaau beia Kraest 'a matai ha'a-'o'ori'i 'adoma'igaa'i? 'A 'ua? Ni heita'ahi ana 'a matai ha'a-aro'i ahugaa'i? 'A 'ua? Gau hagu beiai Hi'ona Maea? Ma 'ua? Gau matai ta'ahiraau mana 'a'auhiraaui noni? 2 Ma 'onaa na o'asi, moi ahu aratara mamoi ta'ahi'amou hairiu. Moi ha'i ta'i na'i ahumoo'i ma na'i 'adoma'imoo'i 'anai 'adoma'i aratara, mawaigui wa'ewa'e di'u 'ini'amou. 3 Abui haa'i maho dorai ha'a-ororiu'o 'ini'i, ma'ua haa'i mareho moi beiai ahu ha'a-ta'eta'e. Ma'ata 'oi ha'a-anoano'o haari'o ma'oi 'adoma'iniraaui noni hako ra ororiu baani'o. 4 Abui 'adoma'i ororiu moi 'ini'i mareho na'o 'irisi'i haari'o. Ma'ata 'oi 'adoma'ini'i ro'u i taha nara 'irisi'i noni 'etea. 5 Na 'adoma'imoo'i mana awangamoo'i 'ai 'onaai 'adoma'i mana awahana Kraest. 6 Rei'uaa 'iia 'a ta'isada beia God, me'iia ai'a bonasia do 'ai ura baabau na'i ta'isada na haua beia God. 7 Ma'ata 'a ha'a-anoanoa haaria 'onaai noni tatau'aro. 'A huta ha'i noni ma boi na'i marewana 'onaai sae haaria. 8 'A ha'a-anoanoa haaria ma araisuria God tari mae, 'a mae 'onaai sae hehere ta'aa na'i dadaahoro. 9 Tarana naasi, 'ia God 'a ha'a-suruta'ea ara'a ma nugaa na'i dora na ororiu, ma haua tanaa i ata na ororiu baani'i hako i mwani ata. 10 Ma na'i atana Jisas 'adonai nei rai topira'i ruru tanaa, 'iraaui nei na'i aro mana ano, ma na'i dora adaa'i nei ra mae'a. 11 'Iraau hako rai ha'arangasia hura'a do'ia Jisas Kraest na Araha marai ha'atee ha'agorohia God i Ama.
Hauai Taha God Na 'Irisia
12 Naasi arai noni agu'i, moi bonasiai araisuria God beiai ha'ahou suriai herehere na arariraaui nei na 'ia God 'a bwani ha'atahiraau baaniai oraora 'a. 'Onaai araisuriau amoou na'i madoraa nau awa bei'amou ani, mou abui agoheta'i araisuriau ro'u mau rei'uaa nau ai'a awa bei'amou. 13 'Ia God na tau'aro na'i ahumoo'i, 'ai ha'a-mwa'emwa'e'amou mai 'a'auhi'amou 'anai suriai hei'irisina. 14 Moi abui heitohetohe ma'ua hei'unu'unu suri'i mwani maho moi haa'i. 15 Naasi moigui wadiwadi baaniai ora-ora'a mara bwa'i sadoia ta maho narai ha'ahuni'amou 'inia. Rei'uaa mou awa 'uruhadaaui noni nara awa na'i kuhi mana ora-ora'a, 'i'amou moigui awa 'onaai ra'i garena God mana tahingamoo'i rai goro na bwa'i ta'aa nai awa suri'i. Na tahingamoo'i rai rara na'i 'uruhadaau 'onaai'i hee'u nara rara dio baaniai aro na'i kuhi, 16 'oha moi haua tanaraaui taroha rai tahi 'ini'i. 'Onaa 'ai o'asi, 'inau wai wa'ewa'e 'ini'amou na'i 'oha Kraest 'ai aho'i mai, suria na tau'aro raha nau haua, ai'a 'ari pwaranga. 17 Na tatau'aro mana hinihinimoou 'a 'onaai ho'asi namou watea tanaa God. Ma 'onaa narai ha'amaesiau, na tahingagu 'ai 'onaai ho'asi nara nuga gonia beiai ho'asi amoou. 'Onaa 'ai o'asi, 'inau wai wa'ewa'e goni bei'amou. 18 Mi'amou mou ga'i wa'ewa'e ro'u 'inia beiau.
Timoti Mea Epafrodaetas
19 'Onaa 'ai suriai hei'irisina Araha aga, 'ia Jisas Kraest, 'a bwa'i orea mawai ha'ataaria'a woua Timoti 'anai garihi'amou, neina 'ai wa'ewa'e 'i 'adoma'igu 'oha wai rongoa ta taroha goro 'ini'amou. 20 Ai'a tanei ro'u 'aigui 'adoma'i ororiu ma'ua ta'ahi'amou 'onaaia Timoti. 'Iia 'a 'adoma'i raorao 'ini'amou dona mwani mareho rai 'ari goro tana'amou. 21 'Iia ai'a 'onaai mwani nei nara 'adoma'i raha moi 'ini'i hei'irisidaa'i marau ai'a bonasiai aidangisiai hei'irisina Jisas Kraest. 22 'I'amou mou bwane aidangisiai barongana Timoti. 'Iia 'a tau'aro beiau 'anai taroha'iniai Taroha Goro, ma 'onaai gare na 'a'auhiai amana. 23 Hoita, na'i madoraa wai 'omesiai taha nai to'o tanaau, 'au rabasia do waigu ha'ataaria wou. 24 Mau hinihini wetewete do 'a bwa'i orea mia Araha 'ai wateau 'anai ataha mau wou bei'amou. 25 I do'oragaaua Epafrodaetas namou ha'ataaria mai 'anai 'a'auhiau ani, nau 'adoma'inia dowai ha'ataaria aho'i 'ariwou bei'amou na'i na'o. 'Iia 'a tau'aro beiau ma 'a'auhiau 'anai ura bwarasiraaui maerongagaa'i. 26 'Iia 'a 'adoma'ini'amou ma kae raba 'omesi'amou. 'Iia 'a 'ado'ado raha 'ini'amou 'iniai rongoa amoou i daoha na haa. 27 Ha'amomori, na daoha na haa 'a gaarangi maesia. Ma'ata, 'ia God 'a ahu ta'ahia ma ha'agorohia aho'i. Ma ai'a do 'iia moi, 'iia 'a ahu ta'ahiau ro'u. 'Inia 'onaa 'a ga'i mae, ni ahutotou nawai haua 'ai raha di'u baaniai na'o. 28 Naasi 'au 'adoma'i raorao 'anai ha'ataaria aho'i wou mamoi wa'ewa'e 'oha moi 'omesia aho'i, minau wai abui 'ado'ado raha di'u'a 'inia 'onaa na'i na'o. 29 Na'i 'oha nai aho'i wou, moi wa'ewa'e 'inia mamoi ha'amaotoa 'onaai do'oramoou beia Araha. 'A goro 'anai ha'ahou'i noni o'asi, 30 'inia 'iia 'a gaarangi mae 'oha na tau'aro tanaa Kraest. 'A siri na'i maemaeha 'inia i 'a'au na haa tanaau 'ini'amou, 'iniai awa ha'atau amoou.
Odo-odo Na'i Maana God
1 Arai do'ora mana asimee'i na'i Kraest, moi wa'ewa'e 'iniai hagu amoou beia Araha. Ai'a 'ua moe'a tanaau 'anai 'unu aho'isi'i taha nau bwane 'unu'i tana'amou, 'inia na'isi taatahi 'ada'i hinihinimoo'i. 2 Mou 'omesuri'amou baaniraau i nei nara 'unua dogai dauai ringei aha ha'ara 'anai ha'i noni ana'ia God. Na barongadi ra 'onaai boo wasi nara sibania moi hau'i here ra ta'a'i. 3 Gau 'iraraa do 'igaau naasi huudi noni ana'ia God. 'Inia rei'uaa nagau ai'a aha ha'ara, na Hi'ona Maea 'a awa na'i raroga ma 'a'auhigia 'anai ha'arahesia God. Gau wa'ewa'e 'ini'i maho na 'ia Jisas Kraest na hau'i tanagaau magau ai'a 'u'uriai maho nagau hau'i haarigaau 'anai ha'i noni ana'ia God. 4 'Inau 'e ta'i 'iniraaui nei nau ga'i 'u'uri'i taha nau haa'i haariau, mau ga'i di'ua ro'u atei na matai haua o'asi. 'Inia 'inau 'a tarana do 'au ga'i haua o'asi. 5 'Inia 'inau 'e ai Jiu baaniai burungana Benjamin. Na wauwa agu'i ra'i ai Jiu, tarana naasi 'inau 'e huunai Jiu. 'Inau 'au dauai ringei aha ha'ara na'i warunai dangi murinai dangi nau huta. Minau ha'isuri'i goro i ringe amee'i, 'inia 'inau 'e ta'i 'iniraaui Farisei nameu taguma'ini'i goro i ringe. 6 Minau 'au dau baabau suri'i ringe amee'i do 'ia God 'ai ahugoro 'iniau. Tarana naasi nau ha'a-mama'airaau 'inia i nei rau suria Kraest. Mana 'adonai herehere mana ringeringe amee'i Jiu, 'au ha'isuri'i hako. Ma bwa'i nei nai ha'ahuniau do'au horosia ta nei. 7 Na'i na'o nau 'adoma'inia doni mareho 'isi ra'i mareho goro. Me na'i 'ohani, 'au hinihinia Kraest, mau aidangisia dona mwani mareho 'isi, ra'i mareho haari'i moi. 8 Ha'amomori! Na'i 'ome riaria nau haa, 'au sadoia doni mwani mareho nau haa'i na'i na'o, ra'i mareho haraari'i moi. Mana mareho na ororiu di'u, naasi 'anai aidangisia goro i Araha agua, 'ia Jisas Kraest. Me tarana 'inia 'iia, na mwani mareho 'au nugasi'i hako mau 'adoma'i mara ha'aro'a moi 'ini'i neina 'inau wai aidangisia Kraest 9 mawai ha'i ta'i beia. Ma naasi, ai'a 'iniai suria agu'i ringe amee'i Jiu nau odo-odo 'inia na'i maana God, ma na'i moi hinihinigu beia Jisas Kraest. 10 Taha nau 'irisia, naasi do 'inau wai aidangisia goro a Kraest mana mena na ha'a-suruta'ea aho'i 'ai awa beiau. Mau 'irisia wai rongomaata'i 'onaai rongomaata'i na haa mawai 'onaaia na'i mae ana. 11 Ma naasi nau 'adoma'inia dowai suruta'e aho'i ro'u baaniai mae 'onaaia.
'Eba Tari Ha'a-arosina
12 Mau ai'a 'unua do 'inau 'au aidangisia hako a Kraest ma'ua 'au tari mau na'i dora na 'ia God na 'irisia dowai tari iei. Ma'ata 'au bonasia do 'inau wai tari 'isi, 'inia naasi tarana na 'ome sigihiau 'inia. 13 Arai do'ora mana asimee'i, nau ai'a 'adoma'inia mau do'au ataha'a. Ma'ata ni here nau haa, 'a 'onaai sae na 'eba hei-ohooho. Nau ai'a 'adoma'ini'i mwani maho na'i murigu, ma'ata 'au bonasia i ataha na'i dora nau ai'a ataha mau na'iei. 14 'Au bonasia dowai dauai heitahari, 'onaaiai nei na 'eba hei-ohooho. Ma naasi nagua heitahari, 'ia God 'ai soiau ara'a i aro 'iniai hinihinigu beia Jisas Kraest. 15 Ma 'igaau i nei na hinihinigaau 'a wetewete, 'a goro dogai to'oraa i ta'i 'ado'ado 'ini'i mareho 'isi. Ma 'onaa 'ia tei na ai'a 'adoma'i aratara beiau 'ini'i tara'i mareho, 'ia God 'ai ha'ata'inia tanaa dona mareho 'isi ra ha'a-momori. 16 Rei'uaa, taha na ororiu naasi, 'anai awa suriai mareho God na bwane ha'ata'ini'i tanagia. 17 Arai do'ora mana asimee'i, moi ha'isuriai awangagu mamoi ha'isuria ro'u atei na awa suriai ha'ausuringa'i nameu haua tana'amou ani. 18 'Au ha'atee o'asi, 'inia ra ragoi nei nara here 'onaa do rau hinihinia Kraest, mana barongadaa'i ra ai'a goro. 'A ha'ata'inia do rau ura bwarasiai tarohanai mae ana Kraest na'i dadaahoro miraau ra'i maerongana ro'u. Nau bwane taringai 'unua ga'u tana'amou, mawai 'unua ro'u tana'amou beiai ahutotou. 19 Nei ra o'asi, rai sadoia nadaau i mae tarau, 'inia na hei'irisi 'anai abe narau 'adoma'i ororiu 'inia. Na mareho narau ga'i ninima 'inia i haa'i, naraugu ha'apa'o 'ini'i. Marau 'adoma'i riu moi 'ini'i mareho ni marewana. 20 Migaau ra'i noni auhenua anai aro, magau totori ha'i wa'ewa'e 'inia i aho'i ana mai Ha'atahi, 'ia Araha aga, Jisas Kraest. 21 Ma na'i madoraasi, na abega na maemae'a moi ma 'ome ta'aa, 'ai orisia maai 'onaai abena na hauasa. 'Ai orisi'i abegaa'i 'iniai mena ana na marungi'i 'ini'i mwane mareho hako.
Pol 'A Ha'abasuraaui Noni Hinihini
1 Arai do'ora mana asimee'i, 'au tarisi'amou mau ta'ahi'amou di'u. Mou ha'a-wa'ewa'eau minau ha'atee ha'agorohia God 'ini'amou. Naasi, moi ha'isuri'i mareho nau 'unu'i 'isi neina moi ura baabau na'i hinihinimoou beia Araha. 2 Mau ha'a-ta'u'u'amurua rua urao, i'oe a Iuodia mea Sinidiki, murui ha'aarataraa i haiu'au'a na to'o na'i ahoaamurua ma murui 'adoma'i aratara, 'inia murua muru suria hako Araha. 3 Mau ha'angoni'o mo'o no'o mangudi 'anai tatau'aro beiau ani, 'oi 'a'auhirarua, 'inia rarua raru tau'aro 'a'auhiau 'anai taroha'iniai Taroha Goro. Ma ai'a do 'irarua moi rua uraosi nararu 'a'auhiau, miraau ro'u tara'i nei beia Klemen. 'Iraau na atadaa'i ra awa na'i buka nara usu'i atadi nei rai dauai tahi tarau. 4 Moi wa'ewa'e tarau 'iniai hagu amoou beia Araha. Mawai 'unua ro'u, moi wa'ewa'e! 5 Moi awa 'abenga'i beiraau hako i noni, 'inia Araha 'a gaarangi mai boi. 6 Abui ta'aa i 'adoma'imoou 'ini'i mwani maho. Mei suri'i mwani maho mou siri suri'i, mou ha'arahesia God. Mou ha'angonia 'ini'i taha mou 'irisi'i mamou ha'atee ha'agorohia ro'u. 7 Ma naasi 'ia God 'ai ha'apapaku'i 'adoma'imoo'i mana ahumoo'i nara torakoke, 'iniai 'u'uria amoou a Jisas Kraest. Mana herengana God 'anai ha'apapaku'i 'adoma'igaa'i 'a bwarai aidangi tarihana. 8 Mana maho hahako, arai do'ora mana asimee'i, 'a goro domoi 'adoma'ini'i tarau mareho 'ini. Moi 'adoma'inia tarau i maho na ha'a-momori ma arari 'anai ha'ahoua, i maho na odo-odo ma wariwari baaniai oraora 'a, mana maho na goro, mana maho na mwani noni hako ra 'adoma'i ha'agorohia. 9 Moi ha'isuri'i ha'ausuringa'i nau hau'i tana'amou ma moi hau'i ro'u mareho mou rongo'i nau 'unu'i ma mou 'omesi'i nau haa'i. Ma naasi 'ia God na ha'apapaku'i 'adoma'imoo'i nara torakoke 'ai awa bei'amou hako.
Ha'atee Ha'agorohi Ana Pol
10 'Au wa'ewa'e di'u mau ha'atee ha'agorohia Araha 'ini'amou. 'Inia rei'uaa na gere orea'a, mou ha'ata'inia ro'u i 'adoma'i ororiu namou haua 'anai 'a'auhiau. 'Au 'iraraa moi do 'i'amou mou 'adoma'i ororiu 'iniau, magu ai'a madoraa tana'amou 'anai 'a'auhiau. 11 'Au ha'atee o'asi, ai'a do'au 'irisi'i tara'i mareho baani'amou. Rei'uaa nau ai'a to'ora mareho, 'inau matanga'i awa na'i 'uruhadi mwani tahinga hehe'ete'i o'asi, mana mareho nau to'ora'i ra aro'a 'iniai ahugu. 12 'A matanga'i aro'a i ahugu, rei'uaa na mwani maho ra he'ua tanaau. Rei'uaa nau pohara ma'ua toto'ora, rei'uaa nau awa hihioro'a ma'ua 'au masu, rei'uaa nau to'ora mareho arari ma'ua na ai'a. 13 Beiai wetewete na'ia Kraest na haua tanaau, 'inau 'au matai awa suri'i mwani tahinga he'ete'i hairiu. 14 Ma'ata 'a goro i 'a'auhiau amoou na'i madoraa nau bwara o'ani. 15 'I'amou noni hinihini na'i Pilipae, mou 'iraraa na'i madoraa nau awa bei'amou na'i Provensi Masidonia 'anai taroha'iniai Taroha Goro tari 'oha nau hura'a, ai'a ta ruruha i noni hinihini ro'u nai 'a'auhiau. 'I'amou moi namou 'a'auhiau na'i aba 'anai ha'a 'iniai tatau'aro agua. 16 Mamou taringai 'a'auhiau'a na'i awa nau haa na'i 'omaa i Tesalonaeka. 17 'Au ha'atee o'asi, ai'a do'au 'irisi'i tara'i mareho ro'u baani'amou, me 'au 'irisia do 'ia God, 'ai tahari'amou 'iniai tau'aro goro amoou. 18 'Io, na mwani mareho mou ha'ataari'i mai tanaau ani beia Epafrodaetas ra taha hako beiau. Mana hisu mou hau'i tanaau ra rago arari, ma ai'a ta mareho nawaigui pwapwaku 'inia. Na hisu mou haa'i ra 'onaai ho'asi na si-si'ini goro na 'ia God 'a ahugoro 'inia. 19 Na mwane mareho hako, 'iaana'i a God nau tau'aro tanaa. Naasi, mana mareho na ta'isada do'oi to'ora'i, 'ai haa'i tana'o, 'iniai hagu amua beia Jisas Kraest. 20 Gau magau ha'aasaa God i Amaga tarau tarau. Amen.
Ha'atee Ha'ahako
21 'Io, 'oi 'unuai ha'atee wa'ewa'e agua tanaraaui noni ana'ia God 'isi nara hinihinia Jisas Kraest. 'Iraaui noni hinihini nameu ta'i awa 'ini, rau 'unua wou i ha'atee wa'ewa'e adaau ro'u tana'amou. 22 Miraau hakoi noni ana'ia God na'i 'omaani rau 'unua ro'u i ha'atee wa'ewa'e adaau tana'amou. Ororiu 'ira i nei ra tau'aro tanaai Mwaeraha adaaui Rom. 23 'Au ha'arahesi mia Araha aga, 'ia Jisas Kraest, 'ai ha'agorohi'amou hako.
1-2 Tana'amoui noni ana'ia God na'i 'omaa i Kolosae namou hinihinia wetewete a Jisas Kraest. 'Inaua Pol, Ha'ataari ana Jisas Kraest 'onaai 'irisia ana God, mea Timoti, 'i do'oragaau beia Jisas Kraest, miri haua i usuusuni. Miri ha'arahesi mia God i Amaga 'ai ha'agorohi'amou ma'ai ha'a-awa goro'amou.
Ha'arahesi Ni Ha'atee Ha'agorohi
3 'Ado 'oha nameu ha'arahesi 'a'auhi'amou, meu ha'atee ha'agorohia Godi Amana Araha aga 'ia Jisas Kraest. 4 'Inia meu rongoai hinihinia amooua Kraest mana ta'ahiraau amoou hakoi noni ana'ia God. 5 Mou haua o'asi, suria mou hinihini wetewete domoi dauai tahinga haoru na goro di'u na 'ia God na ha'aagaua tana'amou na'i Aro. Mana mahosi mou bwane rongoa na'i madoraa ra taroha'inia tana'amou i Taroha Goro. Na tarohasi 'a ha'amomori 6 ma 'adarara hura'a suriai marewana ma ada ro'u bei'amou. Na Taroha Gorosi na orisi'i moe'asi tahingadaa'i noni. Ma naia ro'u naasi na orisi'i tahingamoo'i taraawa'a mau na'i 'oha namou bura'i rongoa mamou bura'i 'irara ha'agorohiai goro na haua God 'ini'amou. 7 'Ia Epafaras, i geresae goro agaau na tau'aro bei'ameu, naasi na taroha'inia tana'amou tahamora i Taroha Gorosi. Me 'iia 'a mangudi 'anai tau'aro tanaa Kraest 'anai 'a'auhi'amou. 8 'Iia na maania tana'ameu i heita'ahi anai Hi'ona Maea na awa bei'amou namougu taarai ta'ahiraau 'inia i noni hinihini nara awa suriai mwani dora. 9 Tarana naasi, taraawa'a na'i 'oha meugu rongo mamaani 'ini'amou, meu ai'a agoheta'i ha'arahesi 'a'auhi'amou. Meu ha'arahesi waiori tanaa God 'ini'amou ma 'ai ha'ata'iniai taha na 'irisia domoi haua, mamoi to'oraai aidangi mana madoma baania God neina moi aidangisi'i barongana'i. 10 'Onaa nai o'asi, moi matai awa na'i tahinga na arari na'i maana Araha ma 'ai wa'ewa'e 'ini'i mwane mareho goro moi haa'i. Ma ro'u, moi aidangisia goro di'u ro'u woua God. 11 Meu ha'arahesi mana mena ana God na raha 'ai ha'a-ahumaratanoa'amou ma 'ai ha'a-'o'ori'amou 'anai ura baabau ha'i wa'ewa'e na'i madoraa ni rongomaata'i. 12 Meu ha'arahesi neina moi ha'atee ha'agorohia God 'iniai watea ana tana'amoui noni ana'i 'anai dau'i mwani mareho na duruduru 'ini'i tana'amou i sae namoi awa na'i dora marewa ara'ai aro. 13 'Ia God 'a waigaau hura'a baaniai mena ana Saetan na marungiraaui nei nara awa na'i kuhi, ma nugagia bahainai heimarungi anai garena na ta'ahia. 14 Mana garena 'a bwane 'adoma'i nugasigia ma ruhasigia baani'i ora-ora'a agaa'i 'iniai 'abuna.
'Ia Kraest 'A Ahaaha Baani'i Mwani Maho Hako
15 'Ia Kraest na aho'i ta'i noni 'a ta'isada beia God, sae 'iia 'a ai'a aho'i ta'i noni. 'Iia 'a ahaaha baani'i hakoi mwani ha'apwa'ara. 16 'Ia Kraest 'a ha'apwa'ara'i mwane mareho hako na'i aro mei ano suriai hei'irisina God. 'A ha'apwa'ara'i maho ga re'i'i mana nei ga ai'a re'i'i, 'onaai'i enjel mana mareho ra to'o mena ni heimarungi. Mwani taraani maho hako 'ia Kraest na ha'apwa'ara'i suriai hei'irisina God, neina rai ha'aasaa 'ini'i. 17 'Ia Kraest 'a awa'a maragu pwa'ara ro'u i mwane maho hako, 'iia na daugoni'i. 18 'Iia naasi na bwauodonai heisoi, mana heisoi naasi na 'onaai abena. 'Iraaui sae ni heisoi rai dauai huunai tahi baania, 'inia 'iia naasi nei tahamora na tahi aho'i baaniai mae nagu bwa'i mae'a ro'u ta'oha. 'A o'asi neina 'ai ahaaha baani'i mwane taraani maho hako. 19 Na'i 'oha na 'ia Kraest 'a boi marewana, 'a ta'isada hako beia God, 'inia naasi taha na 'ia God na 'irisia. 20 Ma ha'ahagugoni'i aho'i beia 'i mwane taraani maho hako na'i aro mei ano 'iniai 'abunai garena na ahe na'i dadaahoro. 21 Na'i na'o 'i'amou mou ai'a hagu ga'u beia God. 'I'amousi mou ha'imae beia 'ini'i mareho ta'a'i namou 'adoma'ini'i mamou haa'i. 22 Mana Garena God 'a aho'ita'i noni ma mae, naia namougu hagu goni aho'i ro'u 'inia beia God. 'A haua o'asi nei namoi matai ura na'i maana 'onaai noni odoodo na ai'a ta ta'i ta'aa nai awa beia. 23 Me ma'ata moi ura baabau na'i hinihinimoou. Moi abui 'adoma'i wanusi 'ini'i mwani mareho na 'ia God na duruduru 'ini'i tana'amou na'i Taroha Goro namou rongoa ani. Mana Taroha Gorosi ra taroha'inia ro'u 'ari suriai marewana hako. Minaua Pol naasi 'e sae tatau'aro na 'ia God na sigihiau 'anai taroha'iniai Taroha Gorosi.
Tau'aro Na Haua Pol Na'i Heisoi
24 Rei'uaa wai rongomaata'i 'iniai tau'aro nau haua, mau wa'ewa'e moi, suria 'a 'a'auhi'amou. 'Ia Kraest 'a rongomaata'i ga'u 'anai 'a'auhiai heisoi na 'onaai abena. Minau 'au mwa'emwa'e 'anai rongomaata'i o'asi ro'u 'anai 'a'auhiai heisoi. 25 'Ia God 'a 'adoma'i nunuga 'inia do 'inau wai tau'aro tanaa na'i heisoi 'anai taroha'inia hakoi Taroha Goro tana'amou. 26 Na'i 'ohabwani, tarohasi 'a awa bainihu baaniraau hakoi sae. Mana'i 'ohani 'ia God 'a ruhasia tanaraaui noni ana'i. 27 'A haua o'asi, 'inia 'a 'irisia do 'i nei mou ai'a Jiu moi aidangisia doni taroha hauasa naasi 'a matai ha'ahonusiai tahingamoo'i 'ini'i mwani mareho goro. Mana tarohasi naia naani. 'Ia Kraest 'a awa na'i tahingamoo'i, naia namou to'oraa 'inia i 'adoma'i heimamasi 'anai awa goni beia God ara'ai Aro. 28 Naasi, meu ha'arangasiai tarohana Kraest suri'i mwani dora meu ataha suri'i. Meu haua beiai ha'abasu mameu ha'ausuriraaui sae hako beiai madoma, neina na'i 'oha nai boi mau, rai matai ura na'i maana God 'onaai inoni nara odo-odo'a suriai hagu adaau beia Kraest. 29 Tarana naia nau tau'aro wetewete 'inia beiai mena na haua Kraest tanaau.
1 'Au rabasia domoi aidangisiai tau'aro raha agua 'ini'amou me 'iniraau ro'u i sae ni heisoi na'i Leodisia beiraaui nei rau ai'a re'iau mau 'onaaiamousi. 2 'Au tau'aro raha o'asi 'anai ha'a-'o'ori'i 'adoma'imoo'i ma 'au rabasia domoi hagu goni beiai heita'ahi. Ma naasi, 'i'amou moi aidangi tarihana doni taroha na awa bainihu ga'u beia God 'a ha'a-momori. Mana taroha naasi 'ia Jisas Kraest. 3 'Iia naasi mamaai tara 'anai ha'ata'inia he'ua 'anai dauai huunai madoma mana aidangi. 4 Nau ha'atee o'asi suria nau ai'a rabasia domoi ha'awatea tanei 'ai ha'abweu'amou 'ini'i mamaani pwari'i, rei'uaa nara rongo goro he'ua. 5 Rei'uaa nau ai'a awa bei'amou na'i 'ohani, ma'ata 'inau 'ado'adomoou tarau. 'Au wa'ewa'e 'iniai rongoa aguai awaha odo-odo amoou mana ura baabau amoou na'i hinihinimoou beia Kraest.
Huunai Tahinga Beia Kraest
6 'I'amou mou waia Kraest hako'a na'i tahingamoo'i do 'iia nai Araha amoou. Naasi moi awasuria tarau. 7 Moi nugaai rari odomou beia, me 'iia nai ahuina i tahingamoou. Moi wetewete na'i hinihinimoou 'onaai ha'ausuri'amou ada, mamoi ha'atee ha'agorohia tarau 'ini'i mwani mareho goro na haa'i tana'amou. 8 Moi abui watea tanei 'ai rau'amou baania Kraest 'ini'i moi ha'ausuringa'i pwari'i nara rongo goro me ra matai ha'ateha'amou baania. Ha'ausuringa'i 'isi ra ai'a boi baania Kraest, me ra'i ringeringe ni marewanani moi ma'uasi ra'i mareho nara mamaani usuringa'ini'i moi sae wari. 9 Ra gasi pwari'i'amou, 'inia 'ia Kraest 'a to'oraa hakoi barongana mana mena ana God rei'uaa na aho'ita'i sae 'onaaigia. 10 Me 'iniai hagu amoou beia, mwani mareho na 'ia Kraest na to'ora'i, mou to'ora'i ro'u. Moi aidangisia do 'ia Kraest 'a ahaaha baani'i hakoi mwane enjel mana adaro mana mareho ra to'o mena ni heimarungi. 11 'Oha mou rado wou beia Kraest, 'a 'onaa do mou dauai aha ha'ara. Ma'ata ai'a do mou daai aha ha'arasi baaniraaui noni. Ai'a! Me 'a 'onaa do 'ia Kraest na haai aha ha'ara tana'amou 'oha na ha'agata'ini'i hei'irisi ta'a'i amoo'i nara haua tana'amou i ora-ora'a. 12 Na'i 'oha mou bwareomaea, 'a 'onaa do 'ia God 'a toringiai tahinga bwani amoou beia Kraest mamougu suruta'e aho'i ro'u 'anai dauai tahinga haoru. 'A o'asi suria mou hinihinia i mena ana God na ha'a-suruta'ea Kraest baaniai mae. 13 Na'i na'o, 'i'amou mou suriai tara 'anai mae tarau, 'inia mou awa moi 'anai haa'i here ta'a'i mana ora-ora'a amoo'i ra ai'a ha'agata'ini'i mau. Me na'i 'ohani 'a 'onaa domou suruta'e aho'i beia Kraest 'anai dauai tahinga haoru, 'inia 'ia God 'a 'adoma'i nugasi'i hako i ora-ora'a agaa'i. 14 'Ia God 'a 'onaa do'a kaiai pepa nara awa iei mwane ora-ora'a agaa'i nara ga'i hiiri ha'amaesigaau 'ini'i. 'A waa ma rabua na'i hunganai dadaahoro. 15 Na'i mae na haa na'i dadaahoro 'ia Kraest 'a rahi'i mena adaa'i adaro mana mareho ra to'o mena ni heimarungi. 'A ha'a-ninimairaau na'i maadaa'i sae rago na'i 'oha na ha'ata'inia haaria do 'a ha'ahehoraau. 16 Naasi moi abui rongo suriraaui Jiu narau ha'atee ha'a-ta'ai'amou 'iniai ai'a suri'i amoo'i ringe adaa'i. Ringe 'onaai taha namoi ngaua mana gonohia, ma'ua ringe 'ini'i dangi hauasa adaa'i 'onaai dangi ni mamaro mana dangi 'anai ha'ahouai hura gare. 17 Ringe 'isi ra'i nunu moi 'iniai huunai maho nai boi mau. I huuna naasi 'ia Kraest. 18 Tara'i sae ra ha'ausuri'amou domoi awa ano-ano 'onaairaau mamoi ha'arahesi'i enjel 'iniai mauru'a'i ada tara'i mareho. Ra 'unua domoi araisuri'i mareho 'isi 'anai dauai tahi tarau. Ma'ata moi abu wate'i sae o'asi do rai pwari'i'amou, 'inia ra ha'aba'o 'ini'i moi 'ado'adodaa'i haariraau. Mou gasi bwa'i dauai heitahari amoou. 19 'Iraau sae o'asi ra ai'a hasi beia Kraest, i bwauododaau hakoi sae hinihini. 'Iia na marungia hakoi sae hinihini ma 'a'auhigia 'anai awa goni goro 'onaai'i wawaro'i raha mana rado nara daugoni'i mwane doranai abe 'onaai ta'i. Ma 'onaa gai hasi tarau beia Kraest, 'ia God 'ai 'a'auhigia magai wetewete ara'a mai na'i tahingagaa'i beia Kraest.
Kraest Na Waa Mai Tahinga Haoru
20 'I'amou 'a 'onaa doni tahinga bwani amoou 'a mae goni beia Kraest na'i dadaahoro, ma na'i 'ohani mougu ai'a awa'a na'i bahaidi ringeringe adaa'i sae nara ai'a awasuria Kraest. Naasi, 'a 'ua namougu awa 'inia 'onaai sae ahurodo na suri'i ringe nara niga'i sae na 'unua o'ani, 21 “Abu dauai marehoni, ma'ua abu ngauai marehosi, ma'ua abu karohi'i mareho 'isi.” 22 Ringe o'asi ra'i 'ado'adodi sae moi 'ini'i mareho nagau ngaa'i mara hako raurau moi. 23 Araisuri'i ringe o'asi 'a 'onaa do'e mareho 'anai ha'amadomaa i sae. 'Inia na nei na suri'i ringe o'asi, tara'i 'oha 'a ha'a-rongomaata'ia i abena 'anai ha'a-wa'ewa'ea God ma 'ome 'onaa do'a ta'ahia di'u ma ha'aauruhia haaria. Ma'ata 'anai 'a'auhia 'anai awa ha'ahirihiri bwarasi'i hei'irisi ta'aa anai abe, ai'a!
1 'I'amou 'a 'onaa do 'ia God 'a ha'a-suruta'e'amou baaniai mae beia Kraest 'anai to'oraai tahinga haoru. Naasi moi 'adoma'i wetewete 'anai haa'i mareho nara ha'a-wa'ewa'ea God na awa ara'ai Aro, dora na heimarungi ieia Kraest na'i aba odona God. 2 Moi nuga'i 'ado'adomoo'i suri'i mahoni Aro, abu suri'i maho ni marewana moi. 3 'Inia 'a 'onaa domou bwani mae'a, mana sae na mae 'agu bwa'i haa'i'a i here ta'a'i. Mana huunai tahitahi namoi haua beia Kraest na heinagu na'i bobona God, 'a ai'a ha'ata'i goro mau hura'a. 4 'Ia Kraest naasi ahuina i tahinga haoru amoou. Ma na'i 'oha 'ia Kraest naigui aho'i mai 'anai ha'ata'inia haaria tanaraaui noni, 'i'amou moi ha'ata'i ro'u mai beia. Na'i 'ohasi, moi odo-odo ha'atai mamoi dadara'a baani'i mwani ora-ora'a hako.
Baronga Bwani Mana Baronga Haoru
5 Naasi moi nugasi'i mwane here ta'a'i namou hahaa'i ga'u. Abui taritari'a beiai nata sae mana haa'i here wawaasua'a, abui 'adoma'i sisiwa 'iniai nata nei mana haa'i hei'irisi ta'a'i. Abui hairaurau, 'inia na mahosi 'a ta'isada ro'u mau 'onaai ha'arahesi'i araaranunu. 'Inia na nei nara haua o'asi ra 'adoma'i ororiu 'iniai marehoni marewana di'ua God. 6 'Ia God 'a taesu'a di'u 'ada'i sae ra hairaesi mara haa'i here ta'a'i o'asi. 7 Nara 'isi here namou haa'i ga'u na'i 'oha mou ai'a aidangisia maua Kraest. 8 Naasi moi agoheta'i haa'i here o'asi. Moi agoheta'i taesu'a mana awaha haungari mana hereta'aa 'anai ha'ata'aiai nata sae. Moi abui ha'atee ha'ata'ai'i sae, ma'uasi hei'isi'isi. 9 Moi agoheta'i pwari'i'amou hairiu, 'inia mou bwane nugasia'a i tahinga bwani amoou mana here ta'a'i o'asi. 10 Na'i 'ohani 'i'amou mou daua'a i tahinga haoru. Mia God na haua tana'amou i tahinga haorusi, 'ai ha'ahaoru'i barongamoo'i tarau tari 'oha na barongamoo'i rai ta'isada 'onaaiai barongana mamoi aidangisia hako a God. 11 Naasi, beigaaui nei nagau to'oraai tahinga haoru, 'igaau 'e ta'i moi na'i 'ado'adona God. 'A ai'a 'ua 'onaa i'oe 'e ai Jiu ma'ua ai'a, ma'ua 'o dauai ringei aha ha'ara ma'ua ai'a, ma'ua i'oe 'e sae na'o bwaahere maramara Grik ma'ua 'e sae na'i burungadaaui nei nara awa hahaingahui'a, ma'ua 'e slev ma'ua ai'a. 'Inia 'ia Kraest na ahaaha baani'i mwani maho, me 'iia na awa hako suri'i tahingagaa'i. 12 'Ia God 'a ta'ahi'amou ma 'ome sigihi'amou. 'I'amou ra'i huunai sae ororiu ana'i. Naasi moi ta'ahiraaui nei nara awa ha-ha'aroha'a, moi goro 'iniraaui noni, moi awa manego, awa 'abenga'i, mamoi ahumaratanoa. 13 Moi abui taesu'a mwada'u bei'amou hairiu, mamoi 'adoma'i nugasi'amou hairiu 'ini'i maho taritari'a namou haa'i tana'amou hairiu 'onaai 'adoma'i nugasi'amou ana Araha. 14 Heita'ahi na ororiu di'u'i hakoi mwani maho. Naasi maho na daugonigaau 'anai awa goni goro 'onaai ta'i abe. 15 'Adomoou ra'i aba 'iniai ta'i ruruha, mia God 'a 'ome sigihi'amou 'anai hagu goni goro. Naasi moi watea Kraest 'anai marungi'i 'adoma'imoo'i, 'inia 'iia 'a matai 'a'auhi'amou 'anai hagu goro o'asi. Mamoi abui kaku'aa 'anai ha'atee ha'agorohia ro'u a God. 16 Moi ha'awate'i ha'atee ana'ia Kraest rai honusi'i 'adoma'imoo'i neina moi ha'ausuri'amou mana ha'a-odoodo'amou hairiu beiai madoma. 'Oha namoi gana, moi ganari'i Psalm mana hymn mana gana mae'i 'anai ha'atee ha'agorohia God 'ini'i mwani mareho na haa'i tana'amou. 17 Mana mwane mareho namoi 'unu'i ma'ua haa'i, moi haa'i 'onaai ra'i noni nara ura 'inia Araha. Ma 'iniai hagu amoou beia Araha, moi ha'atee ha'agorohia taraua God i Ama.
Tara'i Ringeringe 'Ada'i Saeni Heisoi
18 Urao ha'iwai moi mwa'emwa'e 'anai awa bahainai heimarungi adaa'i mwane amoo'i. Naasi maho namou ga'i haua 'onaai rongoiusuri ana Araha. 19 Mi'amoui mwane, moi ta'ahi'i urao amoo'i. Moi abui haa'i ha'atee haungari tanaraau, moi 'abenga'i moi beiraau. 20 Mi'amoui gare moi araisuri'i tarau i inamoo'i mana amamoo'i, 'inia 'ia God 'ai wa'ewa'e 'onaa namoi haua o'asi. 21 'I'amoui ama moi abui ha'a-taesu'araaui gare amoo'i 'oha moi ha'aaidangiraau. Rau gasi arunga ahutotou tarau maraugu 'age'age tana'amou. 22 'I'amoui slev moi araisuriraau tarau i bwauodo amoo'i. Moi abui araisuriraau moi na'i 'oha rau wanawana do nei narai taeni'amou. Ma'ata moi ha'isuri'i tarau i heiatenga'i adaa'i, rei'uaa 'oha ra awa ma'ua ai'a. Moi haua o'asi 'iniai ha'ahoua amoou Araha. 23 Moi here raorao 'iniai tagora 'onaa domou tau'aro tanaa Araha, ai'a tanaa inoni. 24 Moi abui kaku'aa do 'ia Kraest ma'ata namou tau'aro tanaasi. 'Iia nai tahari'amou 'ini'i mwani mareho goro na duruduru 'ini'i tanaraaui noni ana'i. 25 Mei moi aidangisia ro'u do 'ia God 'a ai'a matai aba dingana ta sae. 'A matai ha'a-mama'ai'i mwane sae hako nara haa'i here ta'a'i.
1 'I'amoui nei mou bwauodo 'iniraaui slev, moi goro tatarasi 'iniraau hako mamoi here goro tanaraau. Mamoi abui kaku'aa do 'e nei na bwauodo 'ini'amou, 'iia ro'u mau na'i Aro.
Here Goro Nara Ga'i Haa'i Saeni Heisoi
2 Moi ha'arahesi waiori mana 'adoma'imoo'i ra ga'i bwa'i teha baani'i mareho namou ha'arahesi 'ini'i. Mamoi ha'atee ha'agorohia ro'u a God 'ini'i mwani maho na haa'i tana'amou. 3 Moi ha'arahesi 'a'auhi'ameu ro'u mia God 'ai ha'amwada'ua tana'ameu 'anai 'adara'iniai tarohana Kraest na bainihu baaniraaui noni na'i 'ohabwani. Naia na taroha'inia agua Kraest naragu nugaau 'inia na'i rumaniho'oni. 4 Moi ha'arahesi nei nawai maani ha'arawamataa i tarohasi, 'inia naasi taha nau ga'i haua. 5 Na'i 'oha moi awa beiraaui nei narau ai'a hinihinia Kraest moi awa odoodo goro suriai awa namoi haa'i. Ha'amomori, moi awa ha'aagau 'ado 'oha 'anai haa'i here nara goro neina rai hinihini ro'u. 6 Moi mamaani goro beiai heita'ahi tanaraau marai mwa'emwa'e tarau 'anai bahurongo'amou. 'Onaa moi haa'i mareho 'isi, mou matai arami'i goro i taha rai songa'ini'amou 'ini'i.
Ha'atee Ha'ahako
7-8 'Inau wai ha'ataaria woua Tikikas bei'amou 'anai mamaani ha'awa 'ewa'e'amou 'inia taha nameu haua na'i 'ohani. 'Ia Tikikas 'e sae goro agaau na tau'aro mangudi bei'ameu tanaa Araha. 9 'Ia ro'ua Onesimas, na awa na'i ruruha amoou, nawai ha'ataaria ro'u wou. 'Iiasi 'e sae goro ma mangudi ro'u. 'Irarua rarui maani'i tana'amoui taha ra to'o mai 'ini. 10 'Ia Aristakas namiri ta'i awa na'i rumaniho'o, 'a ha'ataaria wou i ha'atee wa'ewa'e ana tana'amou. Mia ro'ua Mak, gere do'orana Banabas. 'Onaai bwani 'unua agua tana'amou, moi ha'amaotoa Mak 'onaa nai gaariri'amou. 11 'Ia Jisas, mo'o ra 'unua ro'u 'inia Jastas, 'a ha'ataaria ro'u wou i ha'atee wa'ewa'e ana tana'amou. Neiraau moisi oru ai Jiu hinihini narau tau'aro beiau 'anai ha'a-aidangisiraaui inoni 'iniai hourana ana God. Rau ha'awetewetea di'u i 'adoma'igu. 12 'E ta'i 'ini'amou ro'u na tau'aro tanaa Jisas Kraest 'a ha'ataaria ro'u wou i ha'atee wa'ewa'e ana tana'amou, 'ia Epafaras. 'Ado 'oha 'a ha'arahesi wetewete taramoou neina moi ura baabau na'i hinihinimoo'i mamoi 'iraraa ha'agorohiai taha na 'irisia God domoi haua. 13 'Au 'iraraa do 'ia mo'osi 'a tau'aro raha di'u 'anai 'a'auhi'amou miraaui sae hinihini na'i Leodisia mana Hierapolis. 14 I sae goro agaaua Dokita Luk, 'a ha'ataaria ro'u wou i ha'atee wa'ewa'e ana tana'amou. Mia ro'ua Dimas. 15 Moi 'unuai ha'atee wa'ewa'e agua tanaraaui sae hinihini na'i Leodisia, mei tanaai urao ra 'unua 'inia Nimfa miraaui nei rau matai boi goni 'anai rihunga'i na'i ruma ana. 16 Na'i 'oha moi 'oha'inia hakoi usu-usuni, moi ha'ataaria ro'u 'ari na'i Leodisia marai 'oha'inia na'i ruma maea. Mi'amou ga'i 'oha'inia ro'u i usu-usu nau usua tanaraau. 17 Moi 'unua tanaa Akipas maai hauai tau'aro 'ia Araha 'a 'unua tanaa do'ai haua. 18 'Inaua Pol nau usu'i tatara ha'ahako 'ini 'iniai rimagu haariau. I sae na usu-usu tanaau 'a ai'a usu'i. Moi abui kaku'aa do 'inau 'au awa na'i rumaniho'o. 'Au ha'arahesi mia God 'ai ha'agorohi'amou.
1 'Inaua Pol, 'ia Saelas mea Timoti na meu haua i usu-usuni tana'amou i sae hinihini na'i 'omaa i Tesalonaeka, 'i'amou i sae ana'ia God Amaga mia Araha aga Jisas Kraest. Meu ha'arahesi mia God 'ai ha'agorohi'amou ma'ai ha'a-awahi'amou goro.
'Iraau Tesalonaeka 'E Ha'ausuringa'i Tanaraau Tara'i Sae He'ete'i Ro'u
2 Meu ha'atee ha'agorohia taraua God 'ini'amou, ma meu 'adoma'ini'amou tarau suri'i ha'arahesi amee'i. 3 Meu ha'atee ha'agorohia God i Amaga 'ini'i mwani mareho goro namou haa'i na ha'ata'iniai hinihinimoou mana heita'ahi amoou tanaa. Meu ha'atee ha'agorohia ro'u 'iniai 'adoma'i heitotori amoou 'iniai boi aho'i ana Araha aga, Jisas Kraest, na ura baabau. 4 Arai do'ora mana asimee'i na'i Kraest, meu 'iraraa do'ia God 'a ta'ahi'amou ma 'ome sigihi'amou nana. 5 'Inia 'oha nameu 'ari wou ani 'anai maania tana'amou i Taroha Goro 'inia Jisas Kraest, ai'a domeu hadahada moi, ma'ata meu ha'ata'inia tana'amou i mena anai Hi'ona Maea. Ma na'i madoraa meu taroha'iniai Taroha Goro tana'amou, meu ha'ata'inia ro'u do meu huunai hinihiniai Taroha Gorosi. Ma na'i 'oha nameu awa bei'amou, mou 'omesi'i hako i taha na meu haa'i. Meu awa odo-odo 'anai ha'ausuri'amou 'anai haua o'asi ro'u. 6 Na'i 'ohasi, mougu taraawa'a awa suri'i barongamee'i nara goro mana baronga goro ana Araha. Rei'uaa nara ha'a-mama'ai'amou ma mou rongomaata'i di'u, me mou dauai Taroha Goro beiai wa'ewa'e na haa tana'amou i Hi'ona Maea. 7 Naasi 'i'amou 'e ha'ausuringa'i tanaraaui sae hinihini na'i Provensi Masidonia ma na'i Provensi Akaea. 8 'Iniai hinihini amoou, 'a ragoi nei nara rongoai Taroha Goro 'inia Araha. Ai'a do na'i moi Provensi Masidonia mana Akaea narau rongo tarohana do mou hinihinia God, me gaarangi 'iraau hako i sae hinihini suri'i mwani dora. Naasi 'agu ai'a arari'a ro'u do meigui maani'amou tanaraau. 9 'Inia 'iraau haariraau rau maani'amou tana'ameua Saelas mea Timoti, do mou ha'amaoto'ameu na'i 'oha tahamora na meu taha bei'amou. Ma ro'u do mou rihosi baaniai ha'arahesi'i araaranunu mamou suriai huunai God na tahitahi. 10 Ma rau maania ro'u tana'ameu do mou totoriai Garena God, 'oha 'ai boi aho'i baaniai aro. Naasi 'ia Jisas, na 'ia God 'a ha'a-suruta'ea ani baaniai mae. 'E madoraa nai boi mau na'ia God 'ai ha'amama 'airaaui noni 'iniai taesu'a ana 'adaau 'ini'i ora-ora'a adaa'i. Mia Jisas 'ai ha'atahigaau baaniai ha'a-mama'aisi.
Na Tau'aro Ana Pol Na'i Tesalonaeka
1 Arai do'ora mana asimee'i na'i Kraest, mou 'iraraa 'oha na meu taha bei'amou tahamora ani, ai'a do meu ha'a-gata'ini'i madoraa amee'i. 'Inia 'oha meu awa bei'amou, ra rago i mwani maho goro nara to'o. 2 Mou 'iraraa do ra bwane ha'atee ha'a-ta'ai'ameu mara ha'a-mama'ai'ameu na'i Pilipae ma meugu boi ani bei'amou na'i Tesalonaeka. 'Oha meu awa bei'amou na'i Tesalonaeka, ra rago i sae ra ura bwarasi'ameu ro'u. Ma rei'uaa na o'asi, 'ia God 'a 'a'auhi'ameu do mei abui mamaa'u mameugu taroha'inia hura'a i Taroha Goro ana tana'amou. 3 'Oha nameu taroha'iniai Taroha Goro tana'amou, meu rabasia do moi hinihinia. Naasi, na ha'ausuringa'i amee'i ra ai'a pwari'i mameu ai'a to'ora'i 'ado'ado ta'a'i ma ai'a do meu raba ha'abweubweu 'amou. 4 God 'a 'omesi'i tahingamee'i do ra odo-odo, tarana naasi nagu 'u'uri'ameu 'inia 'anai taroha'iniai Taroha Goro tanaraaui noni. Mana 'oha meu taroha'iniai Taroha Goro, meu ai'a maani'i maho do 'ira i noni rai wa'ewa'e 'ini'i. Ai'a! Meu 'unu'i moi mareho 'ia God 'a 'irisia do mei maani'i. Me 'iia naigui wa'ewa'e 'ini'ameu. 'Iia moia God na matai aidangisi'i 'ado'adomee'i, 'onaa ra goro ma'ua ta'aa. 5 Mou 'iraraa i 'oha na meu awa bei'amou, meu ai'a ha'a-gorogoro'amou do moi haa'i taha nameu rabasi'i. Mana heitaroha'i nameu haa tana'amou ai'a do 'anai ha'abweubweu 'amou 'ini'i maho namou to'ora'i. 'Ia God 'a aidangisia do 'i'ameu meu ai'a haua o'asi! 6-7 'A mwada'u tana'ameu 'anai ha'angoni'i tara'i mwani maho baani'amou ma'ua 'unua do 'i'amou beiraaui mwani noni rai ha'aaneane 'ameu, 'inia 'i'ameu ra'i Ha'ataari ana'ia Kraest, mi'ameu ra'i na'otara amoo'i ro'u. Me na'i 'oha nameu awa bei'amou, meu ai'a haua o'asi. 'I'ameu meu ta'ahi'amou 'onaai ina na ta'ahiraaui gare ana'i. 8 Meu ta'ahi'amou di'u! Na tarana naasi na meu taroha'inia 'inia tana'amou i Taroha Goro, mameu wa'ewa'e 'anai 'a'auhi'amou rei'uaa namei mae. 9 Mou 'iraraa meu ta'ahi'amou, 'inia na'i 'oha nameu awa bei'amou 'anai taroha'iniai Taroha Goro tana'amou, meu tagora raha ro'u suri rodo mana dangi 'anai siba nameu ha'a. Neina mei abui ha'ahihi'amou 'anai hori'i tana'ameu i taha nameu 'irisi'i. 10 'Ia God mi'amou hako i sae hinihini, mou 'iraraai tahingameu bei'amou 'a maea, 'a odo-odo na'i maana God, ma 'a bwarai ha'ahuni'ameu 'inia ta maho. 11 Mou 'iraraa ro'u doni here nameu haua tana'amou 'a 'onaai here na ama 'a haua tanaraaui huudi gare ana'i. 12 Meu ha'a-ta'u'u'amou mameu bonga'ini'amou 'anai awasuriai tahinga na arariraaui noni ana'ia God. 'Iia na 'ome sigihi'amou 'anai ta'i beiraaui nei na marungiraau mana heimarungi ana 'a hauasa. 13 Nata maho ro'u na meu ha'atee ha'agorohia God tarau 'inia, naani. 'Oha nameu taraawa'a taroha'ini'i ha'atee ana'ia God tana'amou, 'i'amou mou hinihini'i. Mamou 'adoma'i o'ani, “Na ha'atee 'ini ai'a boi baani'i noni, me ra'i huudi ha'atee ana'ia God!” Ha'amomori! Na ha'atee 'isi 'iaana'ia God, marai 'a'auhi'amou 'anai orisi ha'agorohi'i tahingamoo'i. 14 Arai do'ora mana asimee'i na'i Kraest, na maho na to'i'amou 'a to'iraau ro'u i noni hinihini ana'ia God na rau awa na'i Jiudea. 'Iniai suria adaaua Jisas Kraest, 'iraau moi noni adaa'i, 'iraaui Jiu, nara ha'a-mama'airaau. 'A 'onaai ha'a-rongomaata'i'amou adaaui huudi sae amoo'i na'i kantri amoou. 15 Na'i 'oha bwani, 'iraaui Jiu ra ha'amaesiraau tara'i rarabea ana'ia God. Ma ro'u rau ha'amaesia Jisas, Araha aga. Me na'i 'ohani, 'iraaui Jiu rau ha'ahura 'ahi'ameu baaniai kantri adaau ma rau ha'a-mama'ai'ameu. 'Ia God 'a taesu'a 'adaau 'ini'i here ta'aa adaa'i, miraau ura bwarasiai taha na matai 'a'auhiraaui mwani noni. 16 'Inia na'i 'oha meu tatariori 'anai heitaroha'i tanaraaui nei na ra ai'a Jiu do neina rai daua nadaaui tahi tarau, 'iraaui Jiu rau bonasiai ha'a-papaku'ameu. 'Oha rau hau'i here 'isi, 'iraau rau ha'arago'i ro'u i ora-ora'a adaa'i. Mana ha'a-mama'ai ana God 'ai auru na'i hungadaau'a 'iniai taesu'a ana 'adaau.
'Adoma'ina Pol 'Adaaui Sae Na'i Tesalonaeka
17 Arai do'ora mana asimee'i, mou 'iraraa do ra ha'a-hura'ahi'ameu tara'i sae baaniai 'omaa amoou. 'A ai'a orea ma meu tarisi'amou'a. Meu bonasia do mei garihi'amou maagu bwara tana'ameu. Rei'uaa na meu awa ha'atau baani'amou, mi'ameu meu 'adoma'ini'amou moe'a mau. 18 Ha'amomori, 'inau ro'ua Pol, 'a rago i madoraa nau raba ada wou bei'amou maagu 'ia Saetan na ha'a-bwarasi'ameu hako. 19-20 Me na'i 'oha 'ai boi aho'i Araha aga Jisas Kraest, meigu wa'ewa'e mamei mari'ori'o 'ini'amou 'iniai hinihinia amoou taraua Jisas. 'I'ameu mei mari'ori'o 'ini'amou 'onaai sae na dauai heitahari na'i 'eba hei-ohooho. Ha'amomori! 'I'amou moi ha'a-wa'ewa'e'ameu di'u mamei mari'ori'o 'ini'amou! Naia nameu raba ada aho'i 'iniasi bei'amou.
1 'I'ameu hako meu 'ado'ado raorao ani 'anai adai'amou, 'inia meu tarisi'amou di'u maagu bwara tana'ameu. Na'i 'ohasi meu arunga ta'aa di'u mameu 'adoma'inia do 'i'amiria Saelas mirii awa ga'u moi na'i 'omaa i Atens 2 mamiri ha'ataaria wou ania do'oragaau na'i Kraest, 'ia Timoti. 'Iiasi 'e ta'i sae tatau'aro ro'u ana God neani, me'iia 'a 'a'auhimiria Saelas ro'u 'anai taroha'iniai Taroha Goro 'inia Jisas Kraest. Miri ha'ataaria wou ania Timoti 'anai ha'a-'o'ori'amou ma 'anai ha'a-'o'ori'i hinihinimoo'i. 3 Miri ha'ataaria wou bei'amou, 'inia 'a gasi rihota'i aho'i tanei baania God 'ini'i mwani rongomaata'i namou siri suri'i 'ohani. Mou ga'i 'iraraa moi doni noni rai ha'a-rongomaata'igaau 'iniai hinihinigaau beia Kraest. 4 'Oha meu awa ga'u bei'amou ani, meu bwane 'u'unua tana'amou do 'ira i noni rai ha'amama 'aigaau 'iniai suria agaaua Kraest. Ma na'i 'ohani, na maho na meu 'unua ani, 'a to'o'a. 5 'Au 'adoma'i raha di'u 'ini'amou 'oha nau rongoa do 'ira i noni rau ha'a-rongomaata'i'amou. 'Au 'adoma'inia, gasi 'ia Saetan 'a ohongi'amou 'anai ha'atehamou. Naasi maho nau ha'ataaria wou 'inia ania Timoti tana'amou, neina 'iia 'ai boi aho'i maigu'i maania tanaau 'onaa namou suria maua God. Ma 'onaa 'ia Saetan 'a ha'atehamou, ma 'a ha'ata'inia doni heitaroha'i nameu haua tana'amou 'inia i Taroha Goro, 'a 'ari pwaranga moi. 6 Ma'ata, na'i 'ohani 'ia Timoti 'a taha aho'i mai beiai taroha na goro 'ini'amou. Do 'i'amou mou hinihinia maua God mamou ta'ahi'amou hairiu. 'A 'unua ro'u i 'adoma'i goro namou haua 'ini'ameu, mamou raba 'omesi'ameu ro'u 'onaai raba 'omesi'amou ameeu. 7 Arai do'ora mana asimee'i na'i Kraest, rei'uaa meu rongomaata'i mana maho ra bwara tana'ameu 'ini, 'i'ameu meu wa'ewa'e moi. 'Inia meu 'iraraa do 'i'amou mou ura baabau suri'i hinihinimoo'i. 8 Mara aroi ahumee'i 'inia mou 'u'uria tarau Araha. 9 Madoraa meu ha'arahesi, na ha'atee ha'agorohi ameeu tanaa God 'a bwarai hako, 'iniai wa'ewa'e ameeu 'ini'amou. 10 Ha'amomori, meu ha'arahesi wetewete suri rodo mana dangi 'anai boi garihi'amou aho'i. 'Inia meu raba ha'ausuri'amou 'ini'i tara'i mareho nara matai ha'a-wetewete'i hinihinimoo'i. 11 Hoita, naani ha'arahesi ameeu tanaa God i Amaga mea Araha aga Jisas Kraest. “God i Ama, meu ha'arahesi dona mwani maho rai 'ari odo-odo maai mwada'u tana'ameu 'anai garihiraaui noni hinihini na'i Tesalonaeka. 12 'Oi 'a'auhiraau neina heita'ahi adaau hairiu mei tanaraaui noni 'ai raha di'u ro'u 'onaai heita'ahi ameeu tanaraau. 13 Ma 'onaa rai ta'ahiraau hairiu o'asi, meu ha'arahesi ma'oi ha'a-'o'ori'i 'adoma'idaa'i marai awa odo-odo. Ma naasi, na'i 'oha 'ia Araha aga 'ia Jisas Kraest 'ai aho'i mai goni beiraaui noni maea ana'i, 'iraau rai 'onaairaau ro'u. Na'i madoraa rai ura na'i maamu, i'oe 'oigui 'unua do 'iraau rau odo-odo.” Naasi ha'arahesi ameeu 'ini'amou.
Na Tahinga 'Ia God 'A Wa'ewa'e 'Inia
1 Arai do'ora mana asimee'i na'i Kraest, 'au raba 'unu'i ro'u tara'i maho tana'amou. Mou 'iraraa do meu bwane ha'ausuri'amou 'ini'i baronga na 'ia God 'a wa'ewa'e 'ini'i. Ma tari mai dangini, mamou susuri'i mau. Meu ura 'inia Araha aga Jisas Kraest, ma naasi meu ha'a-ta'u'u'amou 'anai suri'i moe'a i ha'ausuringa'i 'isi. 2 Mou bwane aidangisi'i ringe nameu 'unu'i tana'amou. Na ringe 'isi ai'a baani'ameu moi, mei baania ro'u Araha aga, 'ia Jisas Kraest. 3 Nara 'ini maho 'ia God 'a rabasi'i do moi suri'i. 'A 'irisia do moi awa maea ma mou abui haa'i mwane here wawaasua'a. 4 Moi abui ha'awate'i hei'irisi ta'aa anai abe 'anai na'otaramoou, ma'ata moi ha'ahou'i abemoo'i mamoi haa'i 'ini'i here nara odo-odo. 5 Abui 'adoma'i sisiwa tarau 'onaai'i sae nara ai'a hinihini. 6 Abui ha'ata'aiai nei na hinihini 'anai mauru beiai urao ana ma'ua i mwane ana. 'Oha na'o haua o'asi, 'a 'onaa do 'o beriai maho na'o ai'a to'oraa. Meu bwane ha'abasu'amou wetewete 'ia God 'ai ha'amama 'airaau i nei rau haua o'asi. 7-8 'Ia God ai'a 'ome sigihigaau 'anai hau'i mwani here wawaasua'a. Me 'a 'ome sigihigaau 'anai ha'i noni ana'i neina gai awa maea. Ma haua tanagaau i Hi'ona Maea 'anai 'a'auhigaau 'anai awa maea. 'Onaa tei na gagata'iniai ha'ausuringa'isi, 'iia 'a gagata'inia God, ai'a i noni. 'Inia ni ha'ausuringa'isi 'a boi baania God. 9 'Io, 'a ai'a arari'a ro'u do meigu usu-usu tana'amou do moi ta'ahi'amou hairiu. 'Inia 'ia God 'a bwane ha'ata'inia tana'amou i here 'anai ta'ahi'amou hairiu. Ma'ata, rei'uaa na o'asi, mamei gere usu-usu tana'amou mau 'inia. 10 Meu aidangisia do mou ta'ahiraaui sae hinihini na'i Provens amoou i Masidonia. Mameu 'irisia doni heita'ahi amoou 'ai raha di'u ro'u. 11 'Onaai bwane 'unua ameeu tana'amou, moi bonasia awa 'abenga'i, hau'i odoodo i tau'aro amoo'i mamoi abui heiheiai tau'aro anai nata sae. 12 'Onaa moi hau'i maho nameu 'unu'i 'isi, naasi 'iraaui nei rau ai'a hinihini raigui ha'ahou'amou. Ma ro'u, 'i'amou mou bwa'i 'u'uria'a ta sae 'anai ha'i ha'a tana'amou ma'ua mahoingau.
Na Boi Aho'i Ana Jisas Kraest
13 Arai do'ora mana asimee'i na'i Kraest, meu raba ha'a-aidangisi'amou 'inia i taha nai to'o tanaraaui noni hinihini nara mae'a. Meu ai'a 'irisia do moi ahutotou 'iniraau 'onaai nei na ai'a hinihiniai suruta'e aho'i baaniai mae. 14 Gau 'iraraa, 'ia Jisas 'a mae ma suruta'e aho'i. Ma naasi, gau 'iraraa do 'ira i nei ra 'u'uria Jisas na'i marewanani, rai suruta'e aho'i ro'u baaniai mae. Ma gau hinihinia do'ia God mea Jisas rarui taragoniraau beirarua. 15-17 'E ta'i maho ro'u na 'unua tana'ameu a Jisas, 'a o'ani. Do 'iia haaria 'ai dio mai baaniai aro, ma na'i 'ohasi gaigui rongoai na'ohadaaui enjel, 'ai awara. Ma gaigui rongoa ro'u i trampet ana God narai 'uhia na rongo 'onaai ahuri. Na'i 'ohasi 'iraau noni hinihini narau mae'a, raigu tahi aho'i na'i na'o. Murina, 'onaa gau tahi mau na'i 'ohasi, 'ia God 'ai waigaau hako ara'a suri'i rorodo 'anai heisadoi beia Jisas 'anai awa beia tarau. 18 Na'i 'oha moi ahutotou 'iniai nei hinihini na mae baani'amou, moi ha'a-'o'ori'amou hairiu 'ini'i mareho 'isi.
Gai Ha'aagau 'Iniai Boi Ana Araha
1 Arai do'ora mana asimee'i na'i Kraest, ai'a arari do mei 'unua ro'u tana'amou i 'oha 'ia Araha 'ai aho'i mai. 2 'Inia mou bwane 'iraraa do 'ai boi ta 'oha moi. 'Ai boi 'onaai sae beriberi na ha'aagau 'anai sirihiai ruma amua na'i rodo 'oha na'o ai'a 'iraraa. 3 Na'i 'oha maigui boi Araha, 'ira i noni rai ha'atee o'ani, “Na'i 'ini na ohi ma papaku, 'a bwa'i maho ta'aa nai to'igaau.” Raigui 'asu'a mai to'iraau'a ta kae ha'a-mama'ai na bwa'i tanei'a nai hora baania. 'Ai 'onaai urao pote nagu 'asu'ani maesi ahu moi 'anai ha'ahutaai gare. 4 Arai do'ora mana asimee'i, mou ai'a 'onaaira i nei ra awa na'i kuhi narau ai'a ha'aagau 'anai boi ana Jisas. Naasi mou bwa'i 'asu'a 'oha 'ia Jisas 'ai boi raurau 'onaai sae beriberi na boi na'i 'oha na ai'a sae nai 'omesia. 5 'I'amou hako mou awa na'i marewa. 'Igaau ai'a awa na'i kuhi magau ai'a haa'i maho ta'a'i 'onaaira i noni ra awa na'i dora kuhi. 6 Naasi gai abui 'onaai sae na mauru. Ma'ata gai awa ha'aagau mana 'ado'adogaa'i rai odo-odo tarau 'onaai sae na rarai. 7 Na'i rodo tara'i sae ra mauru, ma na'i rodo tara'i sae ra bweu 'ini'i waini bweu. 8 Me'igaau gau ai'a 'onaairaaui sae 'isi. 'Igaau gau awa na'i marewa. Na tarana naasi nagai 'omesurigaau haarigaau 'inia baaniai oraora 'a. Gai 'u'uria God, gai ta'ahia, gai ta'ahira i mwani noni, magai hinihinia tarau do'ia God 'ai ruhasigaau baaniai ora-ora'a. 'Onaa gai haua o'asi, gai 'onaai sae hehei'oi na nugaai didimaa hau 'anai ha'abwarasiai bwauna ma ho'osiai to'oni baabau 'anai ha'abwarasiai waiburuna. 9 'Ia God ai'a 'ome sigihigaau 'anai ha'a-mama'aigaau. Ai'a! 'A 'ome sigihigaau do'ia Jisas 'ai ruhasigaau baani'i ora-ora'a agaa'i. 10 'Ia Jisas 'a mae 'inigia do gai awa tarau beia. Na'i 'oha 'ia Jisas 'ai aho'i mai, rei'uaa nagau tahi mau ma'ua mae'a, 'igaau hako gai awa tarau beia. 11 Hoita, 'onaa tanei 'ini'amou 'ai ahutotou 'inia ta nei hinihini na mae, moi ha'a-'o'ori'amou hairiu 'ini'i mareho 'isi 'onaai bwane hahaua amoou.
Ha'atee Ha'ahako Ana'ia Pol
12 Arai do'ora mana asimee'i na'i Kraest, meu ha'a-ta'u'u'amou 'anai 'adoma'i ha'ahouraaui na'otara amoo'i narau tatau'aro bei'amou 'anai ha'a- 'o'ori'amou na'i tahingamoou beia Kraest. 13 Moi 'adoma'i ha'ahouraau mamoi ta'ahiraau 'ini tatau'aro adaau. Moi awa goni goro ma abu 'ini ringei heihoa. 14 Arai do'ora mana asimee'i, meu ha'a-ta'u'u'amou ro'u 'anai ha'atee wetewete tanaraaui nei rau awa ahuare moi nara ai'a raba tau'aro. Moi ha'a- 'o'ori'i 'adoma'ida i nei ra mamaa'u mara wairikoi'a i 'adoma'idi 'ini'i taraani maho moi. Moi 'a'auhira i nei ra bwarai 'a'auhiraau haariraau, mamoi ahumaratanoa beiraaui mwani noni hako. 15 'Onaa 'e nei na haai ta'aa tanaa tanei 'ini'amou, 'ai abui su'ua aho'i 'iniai ta'aa. Mamoi bonasia do moi haa'i mwani maho goro tana'amou hairiu mei tanaraau ro'u i mwani noni. 16 Moi wa'ewa'e waiori, 17 mamoi ha'arahesi tarau, 18 ma rei'uaa ra hehe'ua i maho tana'amou, moi ha'atee ha'agorohia taraua God 'inia. Na'isi maho 'ia God na 'irisi'i do moi haa'i, suria 'i'amou 'iaana'ia Kraest. 19 'Io, moi abui ha'abwarasiai Hi'ona Maea 'anai tatau'aro suri'i tahingamoo'i. 20 'Onaa tei nai 'unua do 'a raba ha'arangasi'i hura'a i 'ado'ado ana'ia God, moi abui rongo agoheta'iniai taha rai 'unua. 21 Ma na'i na'o, moi wai'ado'ado goro ga'u suriai taha rai 'unua. Ma 'onaa ra odo-odo, ma naasi moigui hinihini'i. 22 Ma'ata moi nugasi'i mwani maho ta'a'i. 23 Meu ha'arahesi tanaa Godi ni gooroha, 'ai ha'amaea'i tahingamoo'i maai bwarai ha'ahuni'amou 'inia ta maho tari 'oha nai aho'i mai Araha aga, 'ia Jisas Kraest. 24 'Ia God na 'ome sigihi'amou, me 'iia moi nai 'a'auhi'amou 'anai awa odo-odo. 'Inia 'iia 'a haua tarau i taha na 'unua. 25 Arai do'ora mana asimee'i, moi ha'arahesi 'a'auhi'ameu ro'u. 26 'Oha moi awa goni noni hinihini 'onaai ta'i ruruha, moi here beiai nata nei 'anai ha'ata'iniai heita'ahi amoou tana'amou hairiu. 27 'Inaua Pol 'au 'unua tana'amou na'i atana Araha aga Jisas Kraest, 'anai 'oha'iniai usu-usuni tanaraaui noni hinihini na'i 'isi. 28 'Io, mameu ha'arahesi 'ini'amou, 'ia Araha aga Jisas Kraest 'ai ha'agorohi'amou hako.
1 'Inaua Pol, 'ia Saelas mea Timoti nameu hauai usu-usuni tana'amoui sae hinihini na'i 'omaai Tesalonaeka, 'i'amoui sae ana'ia God Amaga mana Araha aga Jisas Kraest. 2 Meu ha'arahesi mia God Amaga mea Araha aga Jisas Kraest rarui ha'agorohi'amou ma rarui ha'a-awagorohi'amou.
God 'Ai Hiiriraaui Noni 'Oha Nai Aho'i Mai a Kraest
3 Arai do'ora mana asimee'i na'i Kraest, meu rongoa doni hinihinimoou beia God mana heita'ahi amoou hairiu 'a goro di'u ro'u baaniai na'o. Mameu hadahada wa'ewa'e tarau tanaa God 'ini'amou, 'inia 'a goro ma odo-odo do mei haua o'asi. 4 Ma naasi, na'i 'oha meu garihiraau ro'u tara'i noni hinihini, meu hadahada wa'ewa'e tanaraau 'iniai ura baabau amoou mana 'u'uria amooua Kraest, rei'uaa namou siri suri'i mwani madoraa bwara mana rongomaata'i 'iniai suria amooua Kraest. 5 Suria mou ura baabau suri'i rongomaata'i namou haa'i 'iniai awa amoou na'i bahainai heimarungi ana God, 'a ha'ata'inia doni heihiiri nai haua God 'a odo-odo. 'Inia na'i 'ohasi 'ai 'unua hura'a do mou arari 'anai awa tarau na'i hourana ana beiraaui noni ana'i. 6 Ha'amomori! 'Ia God 'ai haua tarau i maho na odo-odo. Naasi, 'ia God 'ai ha'a-rongomaata'iraaui nei ra ha'arongomaata 'i'amou. 7 Maai ha'a-ai'a'i baanigaau ro'u i rongomaata'i agaa'i na'i 'oha 'ia Jisas Kraest 'ai dio mai baaniai aro na'i raronai ngarungarui 'eu beiraaui enjel wetewete ana'i. 8 'Iia 'ai boi 'anai ha'a-mama'airaaui nei nara ai'a raba suria God ma rau ai'a hinihiniai Taroha Goro 'inia Araha aga Jisas Kraest. 9 'Ia God 'ai ha'a-taariraau 'ari na'i dora ni rongomaata'i tarau maai ha'a-mama'airaau. Rai awa ha'atau baania Araha marau bwa'i 'omesia mwada'u i mena ana na hauasa. 10 Maho 'isi rai to'o na'i 'oha 'ia Jisas 'ai aho'i mai miraaui mwani noni ana'i rai ha'atee ha'a-ahaahaa beiai heimwaota'i nai raha di'u. Me 'i'amou moi awa ro'u beiraau, 'inia mou hinihini'i ro'u i maho meu taroha'ini'i 'abaia Jisas Kraest. 11 Hoita naasi, suria moi awa goni beiraau na'i 'ohasi, meu ha'arahesi tarau 'ini'amou, do na'i 'ohasi 'ia God 'ai 'unua hura'a domou awasuriai tahinga na rabasia do gai awasuria. Meu 'iraraa moi do mou raba hau'i maho goro, 'iniai 'u'uria amooua God. Na tarana naasi nameu ha'arahesi 'inia, mea God 'ai haua tana'amou i mena 'anai hau'i maho. 12 Miraau hako i nei hinihini raigu ha'atee ha'agorohia Araha aga Jisas Kraest 'ini 'omesi'i adaa'i baronga goro suri'i tahingamoo'i. Marai ha'atee ha'agorohi'amou ro'u 'iniai hinihinia amooua Kraest. 'Ai o'asi, ai'a do 'igaau gau arari, me 'iniai goro ana God mea Kraest 'inigia.
Sae Ta'aa Ana Saetan
1 Arai do'ora mana asimee'i na'i Kraest, meu raba maania tana'amoui aho'i mai ana Araha aga, 'ia Jisas Kraest, mana 'oha gai goni hako wou beia. 2 Ra gasi pwari'i'amou tara'i sae do 'ia Jisas 'a bwane boi'a aho'i. Marai matai 'unua ro'u doni Hi'ona Maea na ha'arangasia tanaraau, ma'uasi do rau rongoa baani'ameu, ma'ua do rau 'oha'ini'i ro'u suri'i usu-usu nameu haa'i. Ma'ata 'inau 'au 'unua tana'amou do 'ai abui kakui ahumoou ma'ua ahutotou 'oha moi rongo'i maho 'isi, 'inia maho 'isi ra ai'a ha'a-momori! 3 Moi abu watea tanei 'ai pwari'i'amou o'asi, 'inia 'e rua maho nai to'o ga'u maigui tano'i aho'i mai Araha. 'Etana, 'ai ragoi noni rai rihosi baania God, mana ruana, i sae ta'aa ana Saetan 'ai ha'ata'i. Ma'ata, 'ia God 'a bwane 'adoma'i nunuga 'inia 'anai ngahu ha'a-ai'aa. 4 Hoita, na sae ta'aasi 'ai ha'atee ha'ata'ai'i mwani hi'ona ma'ua araaranunu na 'iraaui noni rau ha'arahesi'i, mai 'unua do 'iia na ororiu di'u. Ma'ai siri heinagu na'i Ruma Maea ana God mai 'unua do 'iia naasia God. 5 'A 'ua? Mou kaku'aa do 'inau bwane 'unu'i hako i maho 'isi tana'amou 'oha nau awa bei'amou? 6 Mou bwane aidangisiai taha na ha'abwarasia 'inia i boi anai sae ta'aasi. 'Iia 'ai boi moi na'i huunai madoraa 'ana. 7 Suri'i dangi 'ini, 'ia Saetan 'a tau'aro na'i marewana 'anai ha'a-bweubweu'araaui sae 'anai hau'i maho ta'a'i. 'Au 'iraraa o'asi suria 'ia God na ha'ata'inia tanagaau. Ma'ata na sae ta'aa ana Saetan 'a bwa'i ha'ata'i mau tari 'oha 'ia God 'ai waiai nei na ha'abwarasiasi. 8 Na'i 'ohasi, na sae ta'aasi 'aigu ha'ata'i. Ma na'i 'oha nai aho'i maia Jisas, 'aigu ha'a-ai'aai sae ta'aasi 'iniai manawana mana rarahana na hauasa. 9 Ma'ata, na'i na'o 'ia Saetan 'ai hauai mena tanaai sae ta'aasi maai haa'i mwani ha'abu'oahu ma tara'i maho ro'u 'anai ha'ata'iniai mena ana. 'Oha na 'iraaui noni rai re'i'i mareho 'isi, 'iraau raigu 'adoma'inia do'ia God na hauai mena tanaa. 10 Na saesi 'ai haa'i mwani mareho ta'a'i mai ha'abweubweu 'araaui noni narau suriai tara 'anai dora ni rongomaata'i. 'Ia God 'a ga'i ha'atahiraau 'onaa rau ga'i hinihiniai Taroha Goro. Me na'i 'oha narau rongoa, rau ai'a raba araisuria marau ai'a hinihinia ro'u. 11 Naasi 'ia God 'ai ha'akuhi'i ahudaa'i marai hinihini'i pwari'i na haa'i sae ta'aasi. 12 Ma na'i dangi ni heihiiri, 'ia God 'aigu 'unua do'iraau ra'i sae ta'a'i, suria rau wa'ewa'e 'ini'i maho ta'a'i na rau haa'i marau ai'a hinihini'i maho ra ha'a-momori.
Moi Ura Baabau Suri'i Hinihinimoo'i
13 Arai do'ora mana asimee'i na'i Kraest, 'ia Araha 'a ta'ahi'amou. Taraawa'a mau mai, 'ia God 'a 'ome sigihi'amou 'anai ruhasi'amou baani'i ora-ora'a amoo'i. 'A ruhasi'amou 'oha mou hinihiniai Taroha Goro 'inia Jisas Kraest mana Hi'ona Maea 'a taraawa'ai tau'aro suri'i tahingamoo'i 'anai ha'amaea'amou. Naasi 'a arari do mei hadahada wa'ewa'e tarau tanaa God 'ini'amou. 14 Ha'amomori, 'ia God 'a 'ome sigihi'amou 'anai daua namou i tahi tarau. Mamou bwane daua mau na'i 'oha meu taroha'inia tana'amoui Taroha Goro. 'Ia God 'a 'ome sigihi'amou do ta'oha moigu rara ro'u 'onaaia Araha aga Jisas Kraest. 15 Naasi arai do'ora mana asimee'i, moi ura baabau mamoi hinihini'i tarau i mareho nameu ha'ausuri'amou 'ini'i suri'i usu-usu amee'i ma ro'u mareho mou rongo'i baani'i ngoomee'i. 16-17 Mameu ha'arahesi do'ia Araha aga Jisas Kraest mea God Amaga, rarui ha'a-'o'ori'i 'ado'adomoo'i mararui 'a'auhi'amou neina ha'atee amoo'i mana maho namou haa'i rai goro. 'Ia God 'a ta'ahi'amou mai 'a'auhi'amou 'iniai goro ana 'inigia. Ma ha'a-wetewete'i tarau i 'adoma'igaa'i magau 'iraraa do rei'uaa gai mae me 'igaau gai awa ro'u beia.
'Ia Pol 'A Ha'angoniraau 'Anai Ha'arahesi 'A'auhia
1 'Io, arai do'ora mana asimee'i na'i Kraest, moi ha'arahesi 'a'auhimeu. Moi ha'arahesi neina Taroha Goro 'ai 'adarara raurau hura'a 'ari tanaraaui mwani noni suri'i mwani dora. Mamoi ha'arahesi marai 'adoma'i raorao 'iniai Taroha Goro, marai hinihinia 'onaai hinihinia amoou. 2 'Onaai 'iraraa amoou, 'a ragoi sae ta'a'i nara raba ha'a-mama'ai'ameu suria rau ai'a hinihiniai Taroha Goro. Naasi moi ha'arahesi ro'u, mea God 'ai taatahi bwarasi'ameu baaniraau. 3 'Ia Araha 'a haa'i tarau i mareho na 'unu'i. 'Iia 'ai ha'a-wetewete'i 'adoma'imoo'i maai taatahi bwarasi'amou baania Saetan. 4 'Ia Araha 'a ha'a- 'o'ori suri'i 'adoma'imee'i do 'i'amou mou suri'i taha nameu bwane 'unu'i tana'amou mamoi suri'i tarau. 5 Mameu ha'arahesi mea Araha 'ai ha'a-aidangisi'amou goro ro'u wou 'iniai heita'ahi ana God tana'amou, me 'iniai here 'anai ura baabau suri'i rongomaata'i namou siri suri'i 'onaaia Kraest.
Moi Abui 'Age'age
6 Arai do'ora mana asimee'i na'i Kraest, na'i atana Araha aga Jisas Kraest, meu 'unua wetewete tana'amou 'anai awa beira'i baaniraaui sae ni heisoi nara 'age'age. 'Iraau nei nara awa moi 'anai to'o hano, rau ai'a araisuriai ringe nameu 'unua tanaraau 'anai suria. 7 'Onaai bwane 'iraraa amoou, 'i'ameu meu ai'a 'age na'i 'oha meu awa bei'amou. Naasi mou ga'i tau'aro wetewete ro'u 'onaaimeeu. 8 'I'ameu meu tahariraaui noni 'oha rau hangani'ameu. Meu tau'aro tarau neina mei abui ha'ahihi'amou 'anai hori maho memeeu. 9 'A mwada'u di'u 'anai 'unu'i maho meu 'irisi'i tana'amou 'anai 'a'auhi'ameu pwaranga moi 'ini'i, suria 'i'ameu ra'i na'otara amoo'i. Me 'i'ameu meu ai'a haua o'asi, suria meu raba ha'ata'inia tana'amoui huunai baronga 'anai awaawaha. 10 Ma na'i 'oha meu awa bei'amou ani, meu o'ani 'ini'amou, “'Iatei na ai'a raba tau'aro, moi abui haa'i 'ana mahoingau.” 11 Meu 'unu'i mareho 'ini, suria meu rongoa do tara'i nei bei'amou ra 'age 'anai haa'i tagora, rau hano hairiu moi 'anai ha'a-ta'aabedaau i nei narau raba tau'aro. 12 Na'i atana Araha aga Jisas Kraest, meu ha'atee wetewete o'ani tanaraaui sae o'asi, “Moi awa hatara'i mamoi tau'aro 'anai 'omesuri'amou haarimoou.” 13 Mei tana'amoui nei namou ai'a 'age'age, meu o'ani, “Moi abui agoheta'i hauai taha na odo-odo.” 14 Hoita, ma 'onaa 'iatei na ai'a araisuri'i taha nameu 'unu'i tana'amou na'i usu-usuni, moi aidangisia goro'a mo'osi mamoi abui hagu beia maigu ninima 'iniai 'age'age ana. 15 Ma rei'uaa namou bwa'i hagu beiai sae o'asi, moi abui here mara maeronga 'inia. Ma 'a ga'i goro do moi ha'abasua 'ini'i maho ta'a'i na haa'i, 'inia 'iia 'e do'oramoou mau beia Kraest.
Ha'atee Ha'ahako
16 'Io, meu ha'arahesi mea Araha 'ai awa bei'amou hako maai ha'apapaku'i 'adoma'imoo'i nara torakoke, rei'uaa narai to'oto'o tara'i maho bei'amou. 17 'Io, 'inau haariau a Pol nawai usu ha'ahakoai usu-usuni 'iniai rimagu, 'onaai bwane haua agua suri'i usu-usu agu'i. Ma na'i madoraa moi re'iai usu nau haua 'ana, moigui aidangisia do 'inau haariau nau usuai usuusuni, ai'a ta sae'a ro'u. 18 Meu ha'arahesi mia Araha aga Jisas Kraest, 'ai ha'agorohi'amou hako.
1-2 Tana'o Timoti: 'Inaua Pol, i Ha'ataari ana Jisas Kraest. 'Ia God i ha'atahi aga mia Jisas Kraest nagau 'u'uria 'anai haa tanagia i tahi tarau, raru ha'ataariau hura'a 'anai tau'aro tanararua. Timoti, i'oe 'o 'onaa do'e huunai garegu 'inia gara to'oraa i ta'i hinihini. Mau ha'arahesi mia God i Amaga mana Araha aga, 'ia Jisas Kraest, rarui ha'agorohi'o, arunga ta'ahi'o ma rarui ha'a-awagorohi'o.
Ha'abasu 'Iniraaui Nei Ra Heitaroha'i Pwapwaari'i
3 'Oha nau hano 'anai 'ari na'i Provens i Masidonia mau awa ga'u bei'o ani na'i Efesas, 'au ha'ata'u'u'o do'oi awa ga'u 'isi 'anai ha'a-papakuraau i sae rau maani hiosi'i huudi ha'ausuringa'i 'inia Kraest. Ma na'i 'ohani 'au ha'ata'u'u'o ro'u! 4 'Oi 'unua tanaraau marai abui pwarero 'anai maani'i mamaani ni 'ohabwani nara ai'a ha'a-momori mana bonasiai sadoi'i 'ado'ado adaa'i atadi burungadaa'i. Ni mareho 'isi ra ha'a-heiraeraesi'i moi noni, maragu ai'a 'a'auhiraau 'anai hauai taha 'ia God na 'irisia tanaraau. Naia moi na hinihini nagau matai haua 'inia i mareho God na 'irisia. 5 Timoti, 'au 'unua do'oi ha'a-papakuraausi, 'inia 'au 'irisia do 'i'amou i nei hinihini na'isi, moi ta'ahi'amou hairiu. Me 'anai ta'ahi'amou hairiu, moi awa odo-odo tarau na'i maana God, na tahingamoo'i rai wadiwadi, mana hinihinimoou 'ai odo-odo ro'u. 6 Me 'onaai bwani 'iraraa agaau, tara'i nei rau teha baani'i baronga goro 'isi marau tarisu moi 'anai hadanga'ini'i mareho ra bwa'i 'a'auhiraau. 7 Rau raba ha'ausuriraaui noni 'ini'i Ringe ana'ia Moses, miraau haariraau rau ai'a aidangisi'i ro'u. Rau here 'onaa do rau madoma, marau ai'a 'iraraa do rau to'o hadahada moi. 8 Me'igaau gau 'iraraa doni Ringe ana'ia Moses ra goro tanaraau i noni, 'onaa rai araisuri'i suria i herehere na odo-odo. 9 Ma gau 'iraraa 'i ringe 'isi, 'ia God 'a ai'a haa'i 'anai ha'a-odoodoraau i nei ra bwane odo-odo'a, me 'anai ha'a-odoodoraau i nei ra ta'a'i. 'Onaairaaui nei ra horosia i ringe, 'iraau sae hehereta'a'i, 'iraaui ahurodo, 'iraaui nei ra awa na'i ora-ora'a, 'iraaui nei ra 'itaa God mana mwani mareho maea, 'iraaui nei ra ha'amaesi'i amadi mana inadi mana taraani sae ro'u moi, 10 'iraaui nei ra wawaasua'a, 'iraaui sae mwane nara 'ari ro'u moi beiai mwane, mana urao na 'ari ro'u moi beiai urao, 'iraaui nei ra beri'i sae 'anai raonga'ini'i 'anai ha'i slev 'ini'i, 'iraaui nei ra pwari'i raha mana nei ra matai pwari'i na'i 'ohani kooti, mei 'iraau hako ro'u i nei ra hau'i mareho nara ai'a suriai huunai ha'ausuringa'i. 11 Mana huunai ha'ausuringa'i, naasi ha'ausuringa'i na suriai Taroha Goro 'abaia God na hauasa. Mia God 'a ha'a-'u'uriau 'anai taroha'inia hura'a i Taroha Goro naasi.
Pol 'A Ha'atee Ha'agorohia God 'Iniai Heita'ahi Ana
12 'Au ha'atee ha'agorohia Araha aga, 'ia Jisas Kraest, 'inia 'a 'ome sigihiau ma ha'a-'u'uriau ma ha'a-weteweteau 'anai tau'aro tanaa. 13 Na'i na'o, ha'arago 'au ha'atee ha'ata'aia Kraest, mau manuraau mau ha'arongomaata 'iraaui nei rau suria. Rei'uaa na o'asi, ma'ata 'ia God 'a ta'ahiau mau ma ai'a ha'a-mama'aiau, 'inia na'i madoraasi 'au ai'a aidangisiai maho nau haua, mau ai'a hinihinia ro'ua Kraest. 14 Me'ia God 'a goro di'u 'iniau ma haua tanaau i hinihini mana heita'ahi nararu boi baania Jisas Kraest. 15 'Inau wai 'unua tana'amou, 'ia Jisas Kraest 'a boi marewanani 'anai ruhasiraaui noni ta'a'i baaniai ora-ora'a. Na ha'ateesi 'a ha'a-momori di'u. Naasi 'a goro dona noni hako rai aidangisia marai daua mana hinihinia. Me 'inaua Pol 'au 'iraraa do 'inau naasi mo'o nau ta'aa di'u'a na'i marewanani. 16 Rei'uaa na o'asi, ma'ata 'ia God a arunga ta'ahiau ma ha'ataaria maia Jisas Kraest 'anai ruhasiau baaniai ora-ora'a. Mia Jisas 'a haua o'asi 'anai ha'ata'inia tanaraaui noni ta'a'i do 'iia 'a ahumaratanoa di'u 'iniraau, miraau rai hinihini marai daua nadaau i tahi tarau. 17 'Io, gaau magau ha'aasaa God! Rei'uaa gau bwa'i re'ia, me 'iia 'a mwaeraha tarau tarau ma bwa'i mae ta 'oha! 'Iia moi naasi ta'i God! Gaau magai ha'aasaa tarau! Amen.
Tatau'aro Ana Pol
18 Timoti, nau ta'ahi'o 'onaai ama na ta'ahiai gare ana. Mau 'irisia do'oi aidangisia doni ha'atee nau usu'i na'i usu-usuni, ra suri'i moi mareho na 'iraaui sae hinihini narau matai ha'arangasi'i 'ado'ado ana'ia God rau bwani 'unu'i 'ini'o. Ma 'onaa 'oi ha'isuri'i, na mareho 'isi rai 'a'auhi'o 'anai ura baabau na'i tahingamu beia Kraest. 19 'Oi dau baabau na'i taha na'o hinihinia ma'oi bonasia do'oi awa odo-odo tarau na'i maana God. Tara'i nei ra ai'a raba awa odo-odo mana hinihinidi beia Kraest ra ai'a'i. 20 Tara'i nei 'iniraaui mwanesi naasia Haemeneas mea Aleksanda. 'Au raba ha'a-mama'airarua'a. Naasi 'au waterarua na'i bwabwahenai rimana Saetan. Mana'i 'oha nararui rongomaata'i, rarui 'ome 'iraraa doni ha'atee ha'ata'aia adarua God ai'a goro.
Huunai Herehere 'Anai Ha'arahesi
1 'Io. 'Au ha'a-ta'u'u'amou hako i nei mou hinihini, moi ha'arahesi 'iniraaui noni hako. Moi ha'arahesi 'a'auhiraau mamoi ha'atee ha'agorohia God 'ini'i mwani mareho. 2 Mamoi ha'arahesi 'iniraaui saemaua na'i Gaumani ma tara'i na'otara agaa'i ro'u 'anai na'otara goro magai awa 'abenga'i mana awa odo-odo suriai hei'irisina God. 3 'A goro dogai ha'arahesi 'iniraaui mwani noni hako, mia God, ni Ha'atahi aga, 'ai ahugoro 'inia. 4 'Inia God 'a 'irisia do 'iraau inoni hako rai daua nadaaui tahi tarau marai aidangisi'i mareho nara ha'a-momori. 5-6 Nara 'ini mareho nara ha'a-momori: 'E ta'i God moi na awa. Ma 'e ta'i nei moi na awa i ahoaanai noni mia God, 'ia mo'o ra 'unua 'inia Jisas Kraest. 'Iia 'a watea haaria 'anai mae 'anai ruhasigia baaniai ora-ora'a. 'A mae na'i madoraa 'ia God na 'adoma'i nunuga 'inia. Mana mae na haa, 'a ha'ata'inia goro do'ia God 'a 'irisia do'iraau hako i noni rai dauai tahi tarau. 7 'Ia God 'a 'irisia dowai taroha'iniai tarohasi tanaraaui nei nara ai'a Jiu marai hinihiniai huunai ha'ausuringa'i. Tarana naasi na 'ome sigihiau 'inia 'anai Ha'ataari ma ha'ataariau tanaraau. Nau ha'a-momori, nau ai'a pwari'i! 8 Mau 'irisia do'iraaui sae mwane hinihini suri'i mwani dora rai ha'arahesi. Na tahingadaa'i rai odo-odo marai abui heihoa ma'ua taesu'a 'ana tanei na'i madoraa rai taranga'ini'i rimadaa'i ara'a 'ini ha'arahesi. 9 'A o'asi ro'u, 'iraau mwani urao rai ha'arahesi suriai here ro'u na odo-odo. Rai abui ho'osi'i bwana na do 'iraaui sae rai wana tonabuu 'iniraau. 'A ta'isada dorau ga'i ho'osi'i bwana na 'ome arari dorau ga'i ho'osi'i. Rai abui here riaria'i abedaa'i 'onaai hiohio ra haa'i 'ada'i warihudaa'i, ma'ua ha'araurauni 'ini'i gol mana pal, ma'ua dorai ho'osi'i moe'a i bwana ra hori bwara. 10 Ma'ata, na urao hinihini, 'ai ha'a-'omegoroai tahingana 'ini'i moi tau'aro goro na haa'i. Naasi here na ta'isada dorai haa. 11-13 Suri'i madoraa ni rihunga'i, 'iraaui urao rai awa papaku bahurongo'i ha'ausuringa'i adaa'i saemwane. 'Inau 'au ai'a watea do 'iraaui urao rai ha-ha'ausuri na'i heisoi, 'inia 'ia Adam naasi nara ha'apwa'araa na'i na'o, maragu ha'apwa'araa Iv na'i muri. Nau ai'a watea ro'u dorai marungiraaui mwane. 'Ini 'uaana? 14 'Inia Saetan ai'a pwari'ia Adam, 'ia Iv naasi na pwari'ia ma horosiai ringe ana God. 15 Na tarana naasi nara rongomaata'i 'inia urao 'oha ra ha'ahutahuta. Ma'ata, 'ia God 'ai ha'atahiraau 'onaa rai hinihinia taraua God, awa heita'ahi, awa maea marai 'omesuriraau haariraau baaniai ora-ora'a.
'I Awaha Na Ga'i To'oraa i Bwauodo Na'i Heisoi
1 Mawai 'unua tana'o Timoti, 'iatei na raba bwauodo na'i heisoi, 'a sigihiai tatau'aro na goro di'u. 2 Me 'anai hauai tau'arosi, abu ta maho nai taritari'a na'i tahingana, maigu arari 'anai na'otaradaaui noni na'i heisoi. Na tahingana beia Kraest 'ai odo-odo neina 'a bwa'i sae nai hiiria mwada'u 'inia ta maho. 'Ai to'oraa moi ta'i urao, mai abui ha'ata'aiai ha'iwai ana. 'Iia 'ai 'omesuria haaria baaniai ora-ora'a mai abui haua i awa 'ome to'o bweubweu'a. 'Iia 'ai wa'ewa'e 'anai taguma'iniraaui mahuara ma'ai ha'i sae ha-ha'ausuri goro. 3 'Iia 'ai abui gono raha 'ini'i wai ni bweu 'anai ha'abweua. 'Ai abui awa hahaingahui'a, me 'ai awa 'abenga'i beiraaui noni. 'Ai abui awa ha'a-heita'iaraau i noni mai abui ta'ahia di'u i ha'a. 4 'Iia 'ai matai 'omesuri ha'agorohi'i gare ana'i mana urao ana. Miraau i gare adaru'i rai ha'ahoua marai abui hahairaesi. 5 'Onaa 'ai bwara tanaa i 'omesuria haariai ruruha ana, 'ai bwara o'asi ro'u tanaa 'anai 'omesuri'i noni ana'ia God. 6 Na nei na bura'i hinihini, 'ai abui bwauodo ga'u na'i heisoi. 'A gasigu ha'ata'ea haaria 'iniai sigihia raurau ada, magu 'onaaia Saetan na'ia God 'a ha'a-mama'aia 'iniai ha'ata'ea ana haaria. 7 'A goro doni tahinganai sae nai na'otara na'i heisoi 'ai odo-odo na'i maadaaui noni nara ai'a hinihinia Kraest, marai 'ome 'iraraa do 'iia 'e sae goro. Ma 'onaa na tahingana 'a bwa'i odo-odo, 'iia 'ai ninima 'oha rai hiiria 'iniai taha na ha'atari'aa, mea Saetan 'ai wa'ewa'e 'iniai haua ana i taha na 'irisia.
'I Awaha Na Ga'i To'oraa i Nei Na 'A'au Na'i Heisoi
8 'Onaa 'iatei na raba 'a'au suri'i tatau'aro ni heisoi, 'iraau i noni ra ga'i ha'ahoua ro'u 'iniai awahana na goro, ma'aigu tagora na'i heisoi. 'Iia 'ai abui pwapwaari'i mai abui wai gono'a 'iniai wai ni bweu. 'Ai abui ha'abweubweu 'araaui noni 'ini'i ha'a adaa'i. 9 'Iia 'a ga'i dau baabau suri'i huudi ha'ausuringa'i na'ia God na ha'ata'ini'i tanagaau mai abui 'adoma'i heiruarua'a 'ini'i. 10 Tei na raba 'a'au na'i heisoi, gau ga'i 'ome surisuria goro ga'u i awahana. 'Onaa na awa odo-odo ma bwa'i maho i ha'atari'aa, naasi 'iia 'a arari 'anai hauai tau'arosi. 11 'A o'asi ro'u, 'iraaui noni rai ha'ahouai urao ana 'iniai awangana na goro. 'Iia 'a ga'i bwa'i to'o mamaani ma'uasi awa to'o bweubweu'a. Ma'e urao na gau ga'i 'u'uria 'ini'i mwani maho hako. 12 Na nei na 'a'au na'i heisoi 'a ga'i to'oraa moi ta'i urao mai abui ha'ata'aia i ha'iwai ana. 'Iia 'ai 'omesuria goro i urao ana bei'i gare adaru'i. 13 Na nei na 'a'au goro na'i heisoi, 'iraaui noni rai ha'ahoua mana 'adoma'ina 'ai wetewete ma bwa'i mamaa'u 'anai taroha'iniai hinihinina beia Jisas Kraest.
Na Huunai Ha'ausuringa'i 'Inia Kraest
14-15 'Io Timoti, rei'uaa nau 'adoma'inia dowai 'ariwou mau 'anai garihi'o, me 'a goro i haua agua i usu-usuni tana'o. 'Inia 'onaa nau bwa'i boi raurau, mi'amou ga'i bwane aidangisiai awaha nai goro tanagaau hairiu na'i heisoi ana God na tahi tarau. Mana heisoi naasi 'anai 'o'oridi huudi ha'ausuringa'i ana'ia God 'onaai'i auu nara ha'a-'o'oriai ruma. 16 Ma ha'a-momori di'u, na ha'ausuringa'i anai heisoi na'ia God na ha'ata'ini'i tanagia, ra ororiu di'u. Naani taha nagau ha'a-momoria: 'Ia Kraest 'a boi marewana 'onaai inoni. Mana Hi'ona Maea 'a ha'ata'inia tanagia doni awangana 'a odo-odo. 'Iraau na enjel rau 'omesia. Mia Kraest ra bwane taroha'inia 'ari gariai marewana hako. Mana mwani noni suri'i mwani 'omaa rau hinihinia. Mia God 'a waia ara'a i aro.
Ha'abasu 'Iniraaui Nei Rau Heitaroha'i Pwapwaari'i
1 Na Hi'ona Maea 'a 'unu tahanga'inia goro hura'a do suri'i dangi ha'ahako tara'i nei rai su'a aho'i baania Kraest. Rai suri'i mwani ha'ausuringa'i ta'a'i adaa'i adaro ta'a'i 'anai pwari'iraaui noni. 2 'Iraau sae 'isi, rau here 'onaa do 'iraau ra'i sae hinihini maraugu ai'a. Rau pwari'i suri'i ha'ausuringa'i adaa'i! Marau ai'a sigihia i goro mana ta'aa suria ra kuhi i 'adoma'idaa'i 3-5 Rau ha'a-bwarasiraaui noni baaniai ringe i ha'iwai ma 'anai ngaa'i tara'i mahoingau. Ma'ata, 'ado'adosi 'a ai'a suriai 'ado'adona God. Na'i 'oha 'ia God na ha'apwa'ara'i mwani mareho na'i marewana, 'a 'unua dora goro hako. Ai'a ta mareho nai ta'aa! Mea God 'a ha'apwa'ara'i mahoingau tanagaaui nei na gau hinihiniai huunai ha'ausuringa'i. Naasi, 'onaai bwane 'unua ana God, mwani mahoingau ra goro hako ma 'a goro 'anai ngaa'i taha gau 'adoma'inia 'anai ngaa'i. Ma'ata na'i na'o magaigui ngau, gai ha'arahesi ga'u 'anai ha'atee ha'agorohia God 'ini'i.
Sae Tatau'aro Goro Ana Jisas Kraest
6 Timoti, 'onaa na'o haa i ha'ausuringa'i 'ini tanaa hako i 'adonai noni hinihini, i'oe 'oi ha'i sae tatau'aro goro tanaa Jisas Kraest. Mai ha'ata'inia do'o raha ara'a wetewete na'i ha'ausuringa'i anai hinihinigaau mana mwani ha'ausuringa'i goro na'o ha'isuri'i. 7 Abui bahurongo'i mwani mamaani rongo to'o bweubweu'a ni marewana nara ai'a ha'a-momori. Ma'ata 'oi bonasia dona tahingamu beia Kraest 'ai wetewete ro'u wou. 8 Mawai 'unua tana'o, haa'i here 'anai ha'a-weteweteai abemu 'a goro, ma'ata here 'anai ha'aweteweteai tahingamu beia Kraest 'a goro di'u ro'u wou. 'Inia na'i 'ohani 'ai 'a'auhi'o na'i marewanani, mei na'i ta'oha nai boi mau 'ai haua tana'o i tahi tarau. 9 'A goro gai hinihini'i ha'atee 'isi magai ha'isuri'i. 10 'Ia God na awa tarau, 'a ha'ataaria mai garena 'anai mae 'anai ruhasiraau hako i noni baaniai ora-ora'a, ororiu 'igaaui nei gau hinihinia. Tarana naasi nagau tau'aro raha 'inia tanaa Jisas, suria 'igaau gau 'u'uria do 'iia nai ruhasigia. 11 Naasi 'oi ha'ausuriraaui noni hinihini 'ini'i mareho 'isi, ma'oi 'unua tanaraau 'anai ha'isuri'i. 12 Abui tanei 'ai 'adoma'i ha'adiohi'o 'iniai haoru amua. Ma'ata na ha'atee amu'i mana barongamu, na heita'ahi amua mana hinihinimu mana tahingamu na odo-odo, 'e ha'ausuringa'i tanaraaui noni hinihini 'anai suria. 13 Tari 'oha wai taha aho'i mai bei'amou, 'oi abui agoheta'i 'oha'inia hura'a i Usu-usu Maea tanaraaui noni 'anai ha'ausuriraau mana ha'a-'o'oriraau 'inia. 14 'A 'ua? 'O 'adoma'inia mau i madoraa 'iraau na rarabea ra ha'ateenga'ini'o ani, mana na'otara na'i heisoi ra nuga'i rimadaa'i hungamu 'anai daubohi'o? Na'i 'ohasi 'ia God 'a haua tana'o i bane na ororiu di'u ma rabasia do'oi tau'aro tarau 'inia. 15 Abui kaku'a'i ma'oi abui agoheta'ini'i mareho nau 'unu'i tana'o 'isi. Me'iraaui noni rai 'omesia do'o here ha'agorohiai tatau'aro amua tanaa God. 16 'Oi 'omesuri ha'agorohiai tahingamu mana ha'ausuringa'i amu'i. 'Onaa 'oi haua o'asi tarau, 'ia God 'ai ha'atahi'o beiraaui nei rau bahurongo'o.
Barongamu Tanaraaui Noni
1 Abui ha'atee haungarimu tanaai nei na wari, 'onaa ra'i mareho na ha'atari'a'i. 'Oi 'abenga'i ha'atee tanaa 'onaa do'iia 'e huunai amamu. Tanaraaui geresae rau ga'i 'onaa do ra'i do'oramu, 2 'iraaui urao wari 'onaa do ra'i inamu, miraaui gere urao rau ga'i 'onaa do ra'i koamu. Tanaraaui gere urao 'oi haua beiai 'adoma'i na odo-odo. 3 Moi taguma'iniraaui nao nara bwarai taguma'iniraau haariraau. 4 Ma'ata 'onaa 'e nao na to'ora gare, 'iraaui gare ana'i ma'uasi 'iraaui wawae ana'i narai taguma'inia. Naasi taharia aho'i adaau inadaau ma'ua wae adaau 'ini'i taguma'i na hau'i tanaraau na'i 'oha narau kekerei. 'Ia God 'ai wa'ewa'e 'iniai mahosi. 'A ororiu do 'iraaui nei rau 'unua haariraau do ra'i sae hinihini rai ha'ata'ini'i na'i tatau'aro adaa'i taha rau hadanga'ini'i. 5 'Irai nei nara rabasiai hei'a'auhi naasi 'iraaui nao nara ai'a to'o nei 'anai 'a'auhira. Na 'u'uridaau 'a awa hako beia God mara ha'arahesi waiori tanaa God 'anai 'a'auhiraau. 6 Ma'ata 'onaa 'e nao na suria moi hei'irisi ta'aa anai abe, 'a ai'a ta'isada do moi taguma'inia, 'inia rei'uaa na abena 'a tahi, ma na'i tahingana beia Kraest 'a bwani mae'a. 7 Nera 'isi mareho na'oi ha'ausuriraau goro i nao 'ini'i 'anai ha'isuri'i. 'Onaa 'ai o'asi, mara bwa'i sadoia ta maho narai ha'ahuniraau 'inia. 8 Me 'onaa 'ia tei na ai'a haua ta mareho 'anai 'a'auhiraaui nei na'i burungana ma'ua na'i ruruha ana haaria, na hinihinina beia God 'a ai'aa, ma ta'aa di'u ro'u wou baanira i nei ra ai'a hinihinia God. 9 'A goro do'o ga'i usu'i dio i atadi nao na ta'isada 'anai 'a'auhi'i. Ma'ata 'oi aidangisia dorai tari ono tangahuru harisi ma ara'a, ma'oi aidangisia ro'u do 'iraau rau ai'a ha'ata'ai'i ha'iwai adaa'i. 10 'Oi usu'i dio i atadi nao na 'iraaui noni rau 'ome 'irara'i mwani tau'aro goro adaa'i. 'A 'ua? Rau 'omesuri ha'agorohi'i gare adaa'i? Rau ha'amaotoraaui mahuara suri'i ruma adaa'i? Rau ha'a-anoanoraau haariraau 'anai 'a'auhiraaui noni hinihini? 'A 'ua? Rau matai 'a'auhiraaui noni narau bwara suri'i tahingadaa'i? 'Iraau ra'i urao nara bonasia haa'i tarau i mwane mareho goro? 'Onaa rau here goro o'asi, naasi 'a ta'isada 'anai usu'i dio i atadaa'i. 11 'Oi abui usu'i dio i atadi nao ra ai'a tari ono tangahuru harisi. 'Inia na'i 'oha nai wetewete i 'adoma'idaa'i 'ini raba ha'iwai aho'i, ra matai kaku'aa moi duruduru nara haua beia Kraest 'anai tau'aro tanaa. 12 'Oha na o'asi, 'ia God 'ai hiiriraau 'iniai horosia adaaui duruduru naasi. 13 Ma ro'u, rau gasi wai'age'a 'onaa rai awa moi 'anai hano hairiu suri ruma 'anai mamaani. Ma gasigu 'ariwou maraugu taraawa'a 'anai hadanga'iniai nata nei, bonasiai rongo sibasiba nga'ini'i maho na nata sae na haua, mana hadanga'ini'i mareho nara ai'a ta'isada 'anai hadanga'ini'i. 14-15 'O 'iraraa, tara'i nao ra haoru nara bwane murisia Kraest 'anai suria Saetan. Naasi 'a goro do'iraau i nao nara haoru mau rai ha'iwai aho'i, neina rai to'o gare marai matai 'omesuriraaui gare adaa'i. Ma naasi, na maerongagaau rau bwa'i 'unu ha'a-ta'ai'agaau, 'inia na nao ra awa to'o 'iniai ha'iwai adaau. 16 Naani ha'ahakonai mareho nau raba 'unua 'iniraaui nao. 'Onaa 'e urao hinihini na to'oraai nao na'i ruruha adaau, 'a goro do 'iia na ga'i taguma'inia. 'A ai'a goro do'ai ha'a-'u'uria 'iniai heisoi, neina heisoi 'a bwa'i hihi'a di'u tanaa 'anai taguma'ini'i nao na ai'a ta sae 'anai 'omesuri'i.
Ha'ausuringa'i Tanaraaui Na'otara 'Anai Heisoi
17 Timoti, 'a goro dona bwauodo na'i heisoi, moi 'adoma'i ha'ahouraau mamoi tahariraau goro 'iniai tau'aro goro adaau. Ororiu 'iraaui nei rau tau'aro raha 'anai taroha'iniai Taroha Goro marau ha'ausuriraaui noni 'inia. 18 Ni 'uaana nau 'unua 'inia domou ga'i tahariraau goro? 'Inia na Usu-usu Maea 'a o'ani, “'Oha na'o ha'atau'aroai kau 'anai buu kahoi'i koradi wiit, 'abu hunasiai ngoona, maai ngau.” Ma o'ani ro'u, “'Iatei na tau'aro, 'a arari do rai taharia.” 19 Abui bahurongoai mamaani na ha'ata'aia i na'otara 'anai heisoi 'onaa 'a hura'a baania moi waira ta'i. 'Onaa 'e waira rua ma'ua oru, naasi na odo-odo 'anai bahurongoa. 20 Ma 'onaa 'e na'otara na'i heisoi na hauai mareho na ai'a goro ma ai'a raba agoheta'inia, 'oi ha'atee wetewete tanaa na'i maadaaui noni hunga neina rai 'omesia. Naasi raigui mamaa'u 'anai ha'isuria ro'u i taha na haua. 21 Na'i maana God mea Jisas Kraest mei maadaau hako i mwani enjel maea wai 'unua tana'o. 'Oi 'adoma'ini'i tarau i mareho 'isi ma'oi ha'isuri'i. 'Oi ha'ata'isadaa hako i tatau'aro amua tanaraaui noni ma'oi abui aba beia tanei. 22 'Oi abui to'o sigihia raurau moi sae 'anai tatau'aro na'i heisoi. 'Inia 'onaa 'e maho ta'aa nai haua, 'ai 'ome 'onaa do i'oe 'o 'adoma'i aratara beia 'iniai maho na hauasi. 'A goro do'oi bonasiai awa beira'i baani'i mwane mareho ta'a'i. 23 Ma'ata, 'a ai'a ta'aa 'onaa 'oi gonohia ta gere waen 'anai ha'agorohiai daoha na to'o tarau na'i ahumu. 'Oi abui gono wai tarau moi. 24 Timoti, 'oi aidangisia doni 'inodi tara'i sae ra ha'ata'i goro moi hura'a mana noni 'a mwada'u 'anai hiiriraau 'ini'i. Mana 'inodi tara'i nei ra bainihu tari 'oha raigui ha'ata'i mau ro'u hura'a. 25 'A o'asi ro'u na'i tatau'aro goro. Tara'i sae gau re'i'i tatau'aro goro ra hau'i. Ma tara'i nei gau ai'a re'i'i tatau'aro goro ra haa'i. Ma'ai tari mau mai madoraa rai ha'ata'ini'i hura'a i tau'aro goro adaa'i.
Tanaraaui Slev
1 'Iraau i slev nara hinihini, 'a goro dorai 'adoma'i ha'aasaa mana ha'ahouai nei na marungiraau. Ma naasi 'iraaui noni rau bwa'i ha'atee ha'ata'aia mwada'ua God mana ha'ausuringa'i ana'i heisoi. 2 'Onaa i'oe 'e slev mana bwauodo amua 'e sae hinihini, 'oi abui 'ado'ado o'ani, “Bwauodo agua, 'e sae hinihini ro'u. Naasi wai abui ha'ahoua ma'ua tau'aro raha tanaa.” 'Ado'adosi ai'a goro! 'O ga'i tau'aro raha di'u 'anai 'a'auhia ma 'o ga'i tau'aro goro tanaa, 'inia 'iia 'e sae hinihini ro'u na'o ta'ahia. Timoti, 'oi ha'ausuri ma'oi ha'ata'u'uraau hako i noni hinihini 'anai ha'isuri'i mwani mareho 'isi.
Huunai Toto'ora
3 Ra'i nei ra haa'i ha'ausuringa'i he'ete'i tanara i noni. Marau ai'a suriai huunai ha'ausuringa'i 'inia Araha aga, 'ia Jisas Kraest, na ha'ausurigaau 'iniai awaha na odo-odo. 4 'Iraaui nei ra o'asi, ni 'adoma'ida 'a honu moi 'iniai ha'a-ta'eta'e maraugu ai'a aidangisia'a ta maho. Rau awa moi 'anai heitohetohe nga'ini'i 'ado'ado 'ada'i ha'atee. Ma naasi ra kakawa 'omesiai nata nei mara heihoa, ra hei'isi'isi mara hinihini ha'ata'ai'i sae. 5 Rau awa moi 'anai heita'ia mana 'adoma'ida ra ai'a odo-odo. Ma bwara tanaraaui 'ome 'iraraai taha na ha'a-momori. Rau 'adoma'i do 'onaa rai hinihinia God rai toto'ora. 6 Ma'ata, na nei na hinihinia God ma wa'ewa'e 'ini'i mareho na to'ora'i, naasia mo'o na huunai toto'ora. 7 'Oha gau huta mai marewanani, ai'a mareho gai huta beia. Mana 'oha gai mae, 'a bwa'i mareho ro'u gai waa. 8 Naasi 'onaa gau to'o mahoingau 'anai ngau mana bwana 'anai ho'osi'i na'i awa gau haa, ma 'ai o'asi'a. Gau ga'i wa'ewa'e 'ini'i. 9 Mana nei ra bonasiai toto'ora, ra siri na'i heiohongi mara 'onaai sae na to'o na'i hu'o na bwarai hura'a baania. Na mwani 'adoma'i ta'a'i mana 'adoma'i bweubweu'a nara siri suri'i, rai ha'ata'ai'i hako i tahingadaa'i, mea God 'ai ha'a-mama'airaau 'ini'i. 10 'A rago i mareho ta'a'i ra siri mai 'ini 'adoma'i riu 'iniai ha'a. Tara'i nei nara rabasia di'u i ha'a, ra bwane teha baaniai hinihinidi beia Kraest mana ahutotou 'ai maata'i 'onaai naihi na ganu tahuraga suri'i to'ohunudaa'i.
Maho Timoti Nai Haua
11 Me i'oe, i'oe 'iia ana God, 'oi awa beira'i baani'i maho ta'a'i o'asi. Bonasia awa suriai maho na odo-odo na'i maana God. Na'i tahingamu beia Kraest 'oi awa suriai hei'irisina, 'oi ura baabau na'i hinihinimu, ma'oi 'u'uria tarau a God. 'Oi ta'ahia God mana mwani noni hako, 'oi ura baabau suri'i rongomaata'i na'o siri suri'i, ma'oi 'abenga'iniraaui noni. 12 'Oi bona ma'oi here goro na'i hahano amua beia Kraest. 'Oi 'onaai sae na 'eba wetewete 'anai dauai heitahari. Mana heitahari, naasi 'i tahi tarau. 'Inia naasi tahi 'ia God na soi'o 'ana, na'i madoraa na'o taroha'inia hura'a i hinihinimu na'i maadaau hako i mwani noni rago. 13 Na'i maana God na haa'i tahi tanaa hako i 'ahutanai mareho, ma na'i maana Jisas Kraest na ha'ateenga'inia hura'a i hinihinina tanaa Pontias Paelat, wai 'unua tana'o. 14 'Oi ha'isuri'i odo-odo maho God na ha'ata'u'u'o 'ini'i ma'oi 'omesuri'i goro daara'i tari 'oha 'ia Jisas Kraest, i Araha aga, 'ai aho'i mai. 15 Mia God 'ai ha'ataaria maia Jisas Kraest na'i madoraa 'iia haaria na sigihia. 'Ia God na hauasa, 'iia haaria na marungi'i mwani maho na'i marewana ma mena di'u'i mwani mwaeraha mana araha hako. 16 'Ia God moi na awa tarau ma bwa'i mae ta'oha. 'A awa na'i bewaa na bwa'i sae 'ai taha mwada'u iei. Ai'a ta sae 'ai re'ia God ma bwa'i sae nai matai 'omesia. Gaau magau ha'a-aneanea God, 'inia 'iia 'a mena tarau ma bwa'i hako! Amen. 17 'Io, 'oi ha'a-ta'u'uraaui sae ni heisoi nara toto'ora 'ini'i bori ni marewana. Rai abui ha'ata'eraau haariraau. Rau ga'i bwa'i 'u'uri'i toto'ora adaa'i, 'inia mareho 'isi rai ai'a'i moi, ma'ata rai 'u'uri moi beia God. 'Inia 'iia na bane'i tanagiai mwani maho 'anai ha'a-wa'ewa'egia. 18 'Oi ha'ata'u'uraau mana here rai haa'i rai goro 'anai 'a'auhiraau hako i noni. 'Unua tanaraaui toto'ora 'anai ha'i inoni hisuhisu beiai ahu mwa'emwa'e. Na here goro o'asi, naasi huunai toto'ora adaa'i. 19 'Onaa narai haua o'asi, 'iraau rai ha'igoni'i nadaa'i ara'ai aro i toto'ora na matai 'a'auhiraau na'i madoraa nai boi ta'oha. Ma naasi raigu'i sadoia nadaaui huunai tahi. 20 'Io Timoti, 'omesuri ha'agorohiai maho God na ha'a-'u'uri'o 'inia. Abui bahurongo'i mwani mamaani rongo to'obweubweu'a ni marewana. Tara'i nei ra rongo madoma 'onaa dora ha'a-momori maragu pwari'i moi. 21 Tara'i nei ra suri'i ha'ausuringa'i 'isi mara bwani ha'a-ai'a'i hinihinidaa'i. 'Io, 'au ha'arahesi mia God 'ai ha'agorohi'amou hako.
1-2 'Inaua Pol, nau usuai usu-usuni tana'o Timoti. 'Ia God 'a sigihiau 'anai Ha'ataari, mawai taroha'iniai tahi tarau na durua tanaraaui nei ra hagu beia Jisas Kraest. Timoti, i'oe 'o 'onaa do'e huunai gare agua. 'Au ha'arahesi mia Godi Amaga, mea Araha aga Jisas Kraest, rarui ha'agorohi'o, rarui goro 'ini'o, mararui ha'a-awagorohi'o.
Abui Ninima 'Anai Taroha'iniai Taroha Goro
3 'Au ha'atee tagio tanaa God nau tau'aro tanaa beiai awaha na odo-odo 'onaairai wauwa agu'i. 'Au ha'atee tagio tarau tanaa 'ini'o suri'i ha'arahesi agu'i suri rodo mana dangi. 4 'Au 'adoma'iniai angisiau na'o haa na'i madoraa nau hano baani'o, maugu kae raba re'i'o aho'i. 'Au ga'i kae wa'ewa'e 'onaa garai hairee'i ro'u. 5 'Au 'adoma'inia ro'u i hinihinimu na wetewete 'onaaiai hinihininai waeamu, 'ia Lois, mia inamu, 'ia 'Iunis. Mau hinihini wetewete dona hinihinimu 'a ta'isada ro'u o'asi. 6 Tarana naasi nawai 'unua ro'u 'inia tana'o. 'Oi tau'aro tarau 'iniai bane ni tatau'aro na 'ia God na haua tana'o na'i madoraa nau nuga'i rimagu na'i hungamu mau daubohi'o. 7 Na Hi'ona Maea na'ia God na haua tanagia ai'a 'anai ha'a-mamaa'usigia. Me 'a haa tanagaau i mena, heita'ahi, mana wetewete 'anai 'omesurigaau haarigaau baaniai ora-ora'a. 8 Naasi, 'o abui ninima 'anai taroha'inia Araha aga, ma'o abui ninima 'iniai awa agua na'i rumaniho'o 'iniai suria agua Kraest. Ma'ata garai ta'i rongomaata'i 'anai taroha'iniai Taroha Goro. Ma'o abui mamaa'u, 'inia 'ia God 'ai ha'a-wetewete'o 'iniai mena ana. 9 'Iia 'a ruhasigaau baaniai oraora 'a ma soigaau dogai ha'i noni ana'i, ai'a do 'ini'i tau'aro goro gau haa'i. Me 'a suriai hei'irisina mana heita'ahi ana tanagia. Ni heita'ahi ana, 'a haua tanagia na'i garena, 'ia Jisas Kraest, mau na'i na'onai pwa'ara na haa i marewana. 10 Ma na'i 'oha 'ia Jisas Kraest 'a huta mai, 'agu buna ha'ata'inia tanagiai heita'ahi anasi. Mana Taroha Goro 'a ha'ata'inia tanagia do'ia Jisas 'a ha'a-ai'aai mae tarau ma ha'ata'inia ro'u i tara 'anai dauai tahi tarau. 11 'Ia God 'a sigihiau 'anai Ha'ataari mana ha'ausuri 'anai taroha'iniai Taroha Goro naasi. 12 Tarana naasi nau rongomaata'i o'ani 'inia na'i rumaniho'o. Ma rei'uaa na o'asi, 'inau ai'a ninima, 'inia 'au aidangisia Jisas Kraest nau 'u'uria. Mau 'iraraa do'iia 'ai 'omesuriai taha na ha'a-'u'uriau 'inia, 'aigui tari 'oha 'ai aho'i mai. 13 Timoti, ni ha'ausuringa'i nau 'unu'i tana'o 'oha nau awa bei'o, 'oi daa'i baabau, 'inia mareho 'isi ra ha'a-momori. Ra'i heiha'auu goro tana'o na'i here na'oi ha'ausuriraaui noni. Ma 'oi haa'i mareho 'isi beiai hinihini mana heita'ahi nagau to'oraa 'iniai hagu agaau beia Jisas Kraest. 14 'Oi taguma'inia goro i Taroha Goro 'ia God na ha'a- 'u'uri'o 'inia. Na Hi'ona Maea na awa bei'o nai 'a'auhi'o. 15 'Onaai bwane 'iraraa amua, 'ia Fijelas mea Hemojenis miraaui noni hinihini na'i Provensi Eisia ra gagata'iniau 'iniai awa agua na'i rumaniho'o. 16-17 Me 'au ha'angonia Araha 'anai ha'agorohia Onesiforas mana urao ana bei'i gare adaru'i. Rei'uaa nau awa na'i rumaniho'o, mia 'a ai'a gagata'iniau. Na'i madoraa na ataha wou i Rom, 'iia 'a siba suriau nagu buna sadoiau na'i rumaniho'o. 'Iia 'a ha'a-weteweteai 'adoma'igu 'ado 'oha. 18 I'oe 'o 'iraraa ha'agorohia ro'u i tatau'aro goro na haua tanaau na'i Efesas. Naasi, 'au ha'arahesi mea Araha 'ai goro 'inia na'i madoraa nai aho'i mai.
Sae Hehei'oi Goro Ana Jisas Kraest
1 Garegu Timoti, 'oi ura baabau beia i wetewete na'ia Kraest na haa tanagia 'iniai ta'ahigia ana. 2 Ni mareho na'o bwane rongo'i nau ha'ausuriraau 'ini'i inoni 'isi, 'oi taroha'ini'i hura'a tanaraaui nei na'oi 'u'uriraau, marai taroha'ini'i hura'a ro'u tanaraau tara'i nei. 3 'Oi awa ha'aagau 'anai rongomaata'i beiau, 'onaai sae hehei'oi goro ana Jisas Kraest. 4 Ni sae hehei'oi goro 'ai ha'a-wa'ewa'ea tarau i mwaeraha ana, tarana naasi 'a bwa'i bwarabwara'a 'ini'i mwane tatau'aro ni abau 'omaa. 5 'A o'asi ro'u, 'iatei na 'eba heiohooho ma bwa'i suri'i ringe ra nuga'i, 'a bwa'i daa mwada'u ta heitahari. 6 Mea tei na tagora raha 'iniai mou, naasia mo'o na ta'isada 'anai ngau tahamora na'iei. 7 'Io, 'oi wai'ado'ado suriai oru heiha'auusi, mea Araha 'aigui ha'a-aidangisi'o 'ini'i. 8 Timoti, 'oisu 'adoma'i suria Jisas Kraest. 'Iia 'a hura'a mai na'i burungana Deved ma ha'ata'inia do 'iia 'e noni. Mana mae mana suruta'e na haua 'a ha'ata'inia do 'iia 'ia God. Naasi Taroha Goro nau taroha'inia tanaraaui noni. 9 Mei suriai taroha'inia o'asi agua, ra hunasiau na'i rumaniho'o 'anai ha'amama 'aiau 'onaai sae hehere ta'aa. Rei'uaa na o'asi, na ha'atee ana God ra bwa'i hunasi'i mwada'u. Na Taroha Goro 'ai 'adarara hako 'ari suriai mwane dora. 10 Tarana naasi, rei'uaa nau rongomaata'i, 'au bwa'i agoheta'i tau'aro tanaa God. Nau raba 'a'auhiraaui nei 'ia God na bwani 'ome sigihiraau marai hagu beia Kraest. Mia God 'ai ha'atahiraau baaniai ora-ora'a marai daua nadaau i tahi tarau. 11 'E ha'atee na huunai ha'a-momori na o'ani, Rei'uaa gau mae 'iniai suria agaaua Kraest, 'igaau gai tahi tarau beia. 12 Rei'uaa na bwarai mwani maho magau ura baabau na'i hinihinigaau, 'igaau gai heimarungi beia. Ma 'onaa gau 'unua dogau ai'a 'iraraa, 'iia 'ai 'unua do ai'a 'iraragaau ro'u. 13 Rei'uaa gau ai'a dau baabau suri'i duruduru agaa'i, me 'iia 'a dau baabau suri'i duruduru ana'i, 'inia 'iia 'a bwa'i horosiai taha na durua.
Sae Tatau'aro Goro Ana God
14 Timoti, 'o abui agohe 'anai maani'i mareho 'isi tanaraaui noni hinihini na'i 'isi. Na'i maana God 'oi ha'atee wetewete tanaraau do rai abui awa moi 'anai heiraeraesi suri'i 'ado'ado 'ada'i ha'atee suri'i ha'ausuringa'i agaa'i. 'A bwa'i mareho goro rai sadoia na'i heiraeraesi. Mareho 'isi rai ha'ata'ai'i 'adoma'ida i nei ra bahurongo. 15 'Oi bonasia doni tatau'aro amua tanaa God 'ai goro, mia God 'ai taeni'o 'inia. 'Oi ha'ausuriraaui noni 'iniai ha'atee ana na'i huunai ringe goro ma odo-odo. 'Onaa 'ai o'asi, i'oe 'o bwa'i arunga ninima 'iniai tatau'aro amua na'i maana God. 16 'Oi abui bahurongo'i mwani mamaani rongo to'obweubweu'a ni marewana. 'Inia mamaani o'asi ra ha'atehaa i noni baania God. 17 Mareho ra maani'i ra ta'a'i di'u 'onaai keo ta'ata'aa na ngangau. 'Ia Haemeneas mea Filitas nararu haa'i mamaani o'asi. 18 Raru bwane ha'a-ai'aai huunai hinihinidarua na odo-odo. Mararu taroha'inia 'ari do gau bwa'i tahi aho'i ro'u ta'oha baaniai mae, 'inia 'igaaui noni hinihini gau bwane to'oraai tahi haoru 'oha gau hinihinia Kraest. 'Iniai ha'ausuringa'isi, raru bwane ha'ata'ai'i hinihinidi tara'i nei ro'u. 19 Ma rei'uaa na o'asi, na huunai ha'ausuringa'i ana God 'ai ura baabau 'onaai kaeni hau na bwarai su'a. Ma na'i hunganai hausi ra usua o'ani, “'Ia Araha 'a aidangisiraaui noni ana'i.” Ma ra o'ani ro'u, “'Iraaui nei ra 'unuraau do ra'i noni ana'ia Araha rai rihosi baani'i barongadaa'i nara ta'a'i.” 20 Na'i raronai ruma raha ra'i rabo'o ma ra'i oba ra awa iei, 'e nei ma'e 'omehana. Ra'i nei ra tagora'i 'ini'i gol ma'ua silva, ra'i nei 'ini'i hasi'ei, ma ra'i nei 'ini'i mwago. Ra'i nei 'ada'i dangi ororiu ma ra'i nei 'ada'i dangi haari'i. 21 'Ia tei nai sigia haaria baani'i ta'a'i nau 'unu'isi, 'iia 'ai 'onaai rabo'o ra haa 'anai dangi ororiu. Na tahingana 'ai odo-odo mia Araha 'ai matai sigihia 'anai haa'i mwani tatau'aro goro tanaa. 22 Timoti, 'oi sigi baani'i mwani 'adoma'i ta'aa ada'i sae haoru. 'Oi bonasia awa odo-odo ma'oi 'u'uria taraua God. 'Oi ta'ahiraaui noni, ma'oi hagu goro beiraaui sae nara wariwari baaniai ora-ora'a. 23 'Onaai 'unua agua tana'o, 'oi abui bahurongo'i mwani heitohetohe rongo to'obweubweu'a. 'Inia mareho 'isi ra ha'asirihi'i mai moi heita'ia tanaraaui noni. 24 Na noni tatau'aro ana God ai'a 'anai ha'aheita'ia, ma'ata 'anai 'a'auhiraaui noni. 'Iia 'ai ha'ausuri goro mai abui taesu'a mwada'u. 25 'Ai 'abenga'i beiraaui nei nara ai'a 'adoma'i aratara bei'i ha'ausuringa'i ana'i. 'Onaa 'ai o'asi, 'ia God 'ai matai rihosiai 'adoma'idaa'i marai aidangisiai huunai ha'ausuringa'i. 26 Ma na'i 'oha na 'adoma'ida 'ai odo-odo, rai hora baania Saetan na dauraau ma ha'aaraisuriraau 'iniai hei'irisina.
Ta'a'i Suri'i Dangi Ha'ahako
1 'Oi aidangisia, do na'i gaarangiai madoraa na'ia Kraest 'ai aho'i mai, 'ai bwara di'u tanaraaui noni hinihini. 2 Na noni rai 'adoma'iniraau moi haariraau marai ta'ahia di'u i ha'a. Rai 'adoma'i ha'a-ororiuraau baaniai nata nei marai ha'ata'eraau haariraau. Rai ha'atee ha'ata'aiai nata sae, marai hairaesi bei'i amadaa'i mana inadaa'i. Ra bwa'i ha'atee tagio tanaai nata nei, mara bwa'i 'adoma'inia God. 3 Ra bwa'i to'oraai heita'ahi mana 'adoma'i nugasi tanaai nata nei. Rai to'o haisubuni, rai awa heheingahui'a mana sibania moi haa'i here ta'a'i. Rai 'ita'i mwani mareho goro. 4 Rai ha'ahaingahu 'ini'i nei adaa'i marau bwa'i matai 'ome taradi mareho ra haa'i. Na 'adoma'idaa'i rai honu 'iniai ha'a-ta'eta'e. Rai mwa'emwa'e di'u 'anai hau'i taha 'anai ha'a-arungagoroai abe, mana ta'ahia God 'a bwa'i. 5 Rai here 'onaa do ra'i noni hinihini maragu ai'a, 'inia rau ai'a 'irisiai mena ana God 'anai marungiraau. Timoti, 'oi sigi baani'i noni o'asi. 6 Tara'i nei o'asi, rau siri suri'i ruma adaa'i urao nara matai hinihini mwada'u. Rau raba pwari'iraau moi 'ini'i mwani ha'ausuringa'i he'ete'i. Urao 'isi rau arunga 'ino'a 'ini'i mareho ta'a'i rau bwane hahaa'i maraugu raba araisuria moi hei'irisinai abe. 7 Nei ra o'asi, namoiwou ta ha'ausuringa'i rai rongosuri'i, maraugu bwa'i aidangisia moe'a i huunai ha'ausuringa'i. 8 Nei ra hano hairiu suri'i ruma adaa'i urao 'isi, ra ha'atee ha'ata'aiai huunai ha'ausuringa'i, 'onaaia Janis mea Jambris 'oha raru ha'atee ha'ata'aia Moses. Na 'adoma'ida i noni o'asi ra ta'a'i hako, mana hinihinidi ra o'asi ro'u. 9 Ma'ata 'a bwa'i orea miraaui noni rai 'ome 'iraraai here bweubweu'a adaausi, 'onaai 'oha 'iraaui noni rau 'ome 'iraraai here bweubweu'a na haua Janis mea Jambris.
Heiatenga'i Ana'i Pol Tanaa Timoti
10 Timoti, i'oe 'o aidangisi'i hako i ha'ausuringa'i agu'i mana awangagu. 'O aidangisi'i ro'u mareho nau raba haa'i. 'O aidangisiai hinihinigu beia Kraest mana ahumaratanoa nau haa tanaraaui noni. 'O aidangisiai heita'ahi nau haua tanaraaui noni mana ura baabau nau haua mai suri'i mwani rongomaata'i. 11 'O aidangisiai norata'aiau mana ha'a-rongomaata'iau nara haa 'iniai suria agua Kraest. Ha'amomori! Na'i madoraa nau awa suri'i 'omaa raha na'i Antiok ma na'i Aekoniam mei Listra na maerongagu ra norata'aiau di'u. Ma'ata 'ia Araha na 'a'auhiau ma ha'atahiau baani'i mwani rongomaata'i o'asi. 12 Ma ha'a-momori di'u! 'Ira i nei ra hagu beia Jisas Kraest mara awa suriai hei'irisina, rai norata'airaau o'asi ro'u. 13 Mana nei ra heitaroha'i pwapwaari'i miraaui noni ta'a'i rai ta'aa di'u ro'u wou. 'Ia Saetan 'ai awanga'i pwari'iraau moi 'anai pwari'iraaui noni. 14 Mi'oe, 'oi dau baabau suri'i ha'ausuringa'i nameu haa'i tana'o na'o hinihini'i. 'Inia 'i'ameu, 'o aidangisi'ameu goro nameu ha'ausuri'o 'ini'i. 15 Taraawa'a na'i 'oha 'o kekerei mau, 'o bwane aidangisiai Usu-usu Maea. Mana Usu-usu Maea 'a matai haua tana'o i madoma 'anai daua namua i tahi tarau, 'iniai hinihinimu beia Jisas Kraest. 16 Ni mwani usu-usu raronai Usu-usu Maea, ra hura'a mai baaniai 'adoma'ina God maraugu usu'i dio i noni. Mana Usu-usu Maea 'a ororiu di'u 'anai ha'ausurigaau 'iniai taha na ha'a-momori, ma 'anai ha'a-aidangisigaau 'ini'i awaha odo-odo. 'A ororiu ro'u 'anai ha'ata'ini'i tanagiai ha'ausuringa'i mana barongagaa'i nara ai'a odo-odo neina gai ha'a-odoodo'i. 17 Ma naasi, 'igaaui noni ana'ia God, gaigui huunai arari 'anai haa'i mwani tau'aro goro.
1 Na'i atana God ma na'i atana Jisas Kraest, mo'o nai boi aho'i 'anai marungiraaui noni ana'i ma 'anai hiiriraaui nei ra tahi mana nei narau mae'a, 'au ha'ata'u'u'o 2 do'oi abui agohe 'anai taroha'iniai ha'atee ana God. 'Oi wetewete 'anai taroha'inia, rei'uaa rai raba rongoa ma'ua bwa'i. 'Oi ha'atee wetewete tanaraaui nei ra taritari'a, ma'oi ha'a-aidangisiraaui noni 'anai 'ome 'irara'i 'inodaa'i. 'Oi ha'ata'u'uraau 'anai hauai taha na odo-odo ma'oi ha'ausuriraau beiai ahumaratanoa. 3 Ta madoraa wou 'isi, 'iraaui noni ra bwa'i raba rongo'i huudi ha'ausuringa'i. 'Inia rai raba suri'i moi 'adoma'idi 'anai suri'i taha ra 'irisi'i. Rai hano hairiu 'anai sibaniraaui ha'ausuri narai maani'i mareho narai arunga goro 'ini'i. 4 Rai 'ita'i huudi ha'ausuringa'i 'abaia Kraest marai suri'i hinihinidi noni 'ohabwani nara ai'a ha'a-momori. 5 Mi'oe Timoti, 'oi taguma'inia tarau i 'adoma'imu na goro. 'Oi ura baabau suri'i rongomaata'i na'oi siri suri'i. 'Oi wetewete 'anai taroha'iniai Taroha Goro ma 'anai ha'a-arotahaa i tau'aro God na haua tana'o.
'A Pwapwaku i Tahingana Pol
6 Na madoraa agua 'anai mae, naani'a. 'A bwa'i orea mana 'abugu 'ai ahe 'onaai waen nara ringisia na ahe na'i dora hoho'asi 'anai ho'asi 'inia. 7 'Au tau'aro raha tanaa Araha, mana tagora na haa tanaau, 'au ha'ahakoa goro. Mana hinihinigu beia, 'a wetewete tari mau mai 'ohani. 8 Naasi na heitahari nai haua tanaau 'iniai tau'aro goro nau haa, 'a bwani ha'aagau totoriau 'inia. Na'i dangi ni hihiiri, 'ia Araha na hihiiri odo-odo, 'ai 'unua do 'inau 'au odoodo na'i maana, naasi heitahari agua. Ma ai'a tanaau moi, mei tanaraau ro'u i nei ra mamasiai aho'i ana mai.
Ha'atee Ha'ahako Ana'ia Pol
9 'Oi bonasia do'oi taha raurau mai beiau. 10 'Inia 'o 'iraraa, 'ia Dimas 'a nugasiau ma 'ari Tesalonaeka baaniau, 'inia 'a ta'ahiai tahinga ni marewana. 'Ia Kresens 'a bwani 'ari ro'u na'i Provensi Galesia, mea Taetas 'a bwani 'ari Provensi Dalmesia. 11-12 'Ia moia Luk na awa mau beiau, 'inia 'ia Tikikas 'au bwane ha'ataaria 'ari Efesas. Na'i 'oha 'oi boi, 'oi 'unua Mak mamurui ta'i boi, 'inia 'iia na matai 'a'auhiau ro'u. 13 Mana nata maho ro'u, 'oha murui boi, murui waa mai to'oni tewa agua nau nugaa ani beia Kapus na'i 'omaai Troas. 'O abui kaku'a'i buka agu'i, ororiu nei ra tagoraa 'iniai uri-uri mwamwaa. 14 'O 'iraraa Aleksanda, na nei na mataihere tau'arodi mareho 'ini'i 'aean, 'iia 'a ha'a-arungata'aiau di'u. 'Ia Araha 'ai su'ua tanaai here na haa gugua. 15 'Oi herehere goro 'inia, 'inia 'ia mo'osi 'a huunai ura bwarasi'i ha'ausuringa'i nagau haa'i. 16 Na'i 'oha tahamora nara hiiriau na'i kooti, ra hora hako baaniau. Ai'a ta ta'i nei 'ai gaarangiau 'anai 'a'auhiau. Ma'ata 'au ha'arahesi mea God 'ai abui su'ua tanaraaui taritari'a adaau. 17 Rei'uaa ra nugasiau hako, 'ia Araha 'a awa beiau ma ha'a-weteweteau 'iniai mena ana, do 'inau wai taroha'iniai Taroha Goro hako 'ari tanaraaui noni nara ai'a Jiu marai rongoa. 'Iia 'a'auhiau baaniraaui noni rau gasi hiiri ha'amaesiau. 18 'Ia Araha 'ai taatahi bwarasiau baaniai mwani maho ta'aa, mai waiau taha i hourana ara'a i aro. Gau magai ha'aasaa tarau tarau. Amen. 19 Ha'atee wa'ewa'e agua tanaa Prisila mea Akuila, mei tanaa Onesiforas mana hasiwae ana bei'i gare adaru'i. 20 'Ia Erastus ai'a hano beiau 'ini, 'iia mau na'i Korin. Mia Trofimas na mata'i, mau hano baania mau i Maelitas. 21 Timoti, 'oi ha'imaania ataha mai, maigui tari madoraa ni awarosi. 'Ia Iubiulas, mea Piudens, 'ia Laenas mea Kilodia miraau hako i noni hinihini na 'ini, rau 'unua wou i ha'atee wa'ewa'e adaau tana'o. 22 'Io, Timoti, 'au ha'arahesi mia Araha 'ai awa bei'o na'i tahingamu mia God 'ai ha'agorohi'amou hako.
1 Tana'o Taetas: 'Inau a Pol, sae tatau'aro ana God ma'e Ha'ataari ana Jisas Kraest. 'Iia 'a ha'ataariau 'anai 'a'auhiraaui nei na 'ia God 'a bwane 'ome sigihiraau. 'Au 'a'auhiraau dorai hinihinia Jisas ma rai 'iraraai taha na ha'a-momori 'inia. Mana maho ha'a-momori 'isi rai 'a'auhiraau 'anai awa suriai hei'irisina God. 2 Gau 'iraraa do na'i 'oha gai hinihiniai taha na ha'a-momori gai to'oraai 'adoma'i wetewete 'anai daua nagau i tahi tarau. 'Ia God 'a bwane durua tanagaaui tahi tarau na'i madoraa na marewana ai'a awa mau, mea God 'a bwa'i pwari'i. 3 Ma na'i huunai madoraa na 'ia God 'a sigihia, 'agu ha'ata'inia hura'a i taroha gorosi tanaraaui sae. Mea God na ha'atahigaau baaniai ora-ora'a, na ha'a-'u'uriau 'anai taroha'inia hura'a. 4 Taetas, i'oe 'o 'onaai huunai gare agua suria garaa to'oraai ta'i hinihini. 'Au ha'arahesi tanaa Godi Amaga mea Jisas Kraest i Ha'atahi aga, rarui ha'agorohi'o ma rarui ha'aawagorohi 'o.
Baronga Ni Na'otara Na'i Heisoi
5 'Au niga'o na'i marau i Krit do i'oe 'oi ha'a-arosiai tatau'aro ana Araha nau ai'a ha'ahakoa mau. Ma 'au rabasia do'oi sigihi'i tara'i sae 'anai na'otaranai heisoi suri'i 'omaa na'i Krit nara hinihini. Ma'oi haa 'onaai bwane 'unua agua tana'o. 6 'Au 'unua tana'o do na na'otara 'anai heisoi, 'e sae na awangana 'ai odo-odo na'i maana God, neina 'iraaui noni ra bwa'i ha'ahunia mwada'u 'inia ta maho. 'Iia 'ai awa moi beia ta ta'i urao mai abui ha'ata'aiai ha'iwai ana. Mana gare ana'i rai hinihinia Jisas Kraest ma rai suriai barongana. Neina bwa'i ta sae 'ai matai 'unua do 'iraau ra'i gare ta'a'i ma'ua 'unua do rau hairaesi di'u. 7 Na na'otara 'anai heisoi, 'ia God na 'ome sigihia 'anai 'omesuriai tatau'aro ana. Tarana naasi nai goro 'inia i awangana, neina bwa'i ta sae nai ha'ahunia 'inia ta maho. Ni bwauodo 'e sae na bwa'i ha'ata'ea haaria ma'ua taesu'a mwada'u. 'E sae na bwa'i gono raha 'ini'i waini bweu mana awa hahaingahui'a ma'ua pwari'i'i sae 'anai ha'a-bweubweu'araau 'ini'i ha'a adaa'i. 8 'Iia 'ai abui haa'i maho ta'a'i 'isi, ma'ata 'iia 'ai ha'i sae baronga goro. 'Ai ha'amaotoraaui mahuara nara boi na'i 'omaa ma'ua ruma ana. 'Iia 'ai wa'ewa'e 'anai awa odo-odo. 'Ai wetewete 'anai ura bwarasi'i 'ado'ado ta'a'i na'i tahingana. 'Ai awa odo-odo beiraau i noni ma'ai awa odo-odo na'i maana God. 9 Mana ha'ahakona, 'iia 'ai dau baabau suri'i huudi ha'ausuringa'i na garaa hau'i tanaraau ani. Ma naasi 'aigui arari 'anai ha'a-wetewete'i hinihinidaa'i noni 'ini'i ha'ausuringa'i nara odo-odo. Ma na'i 'oha na sae 'a ai'a 'adoma'i aratara 'ini'i huudi ha'ausuringa'i, 'iia 'ai ha'ata'ini'i hura'a i taritari'a ana'i. 10 'O 'iraraa, 'a rago i nei na'i Krit nara ai'a raba rongosuriai Taroha Goro 'inia Jisas Kraest, ororiu 'iraau i Jiu nara ha'i sae hinihini mara rabasia do gai ha'isuri'i mau i ringe adaa'i. 'Iraausi rau pwari'iraau moi inoni 'ini'i ha'atee ra rongo to'o bweubweu'a narau haa'i. 11 Taetas, 'oi ha'a-papakuraaui nei ra heitaroha'i pwapwaari'i, 'inia ra rago'a i nei narau ha'ata'ai'i hinihinidi beia Jisas Kraest. Tara'i sae ha'iwai bei'i gare adaa'i rau rihosi hako'a. Ra pwari'iraaui noni 'ini'i ha'ausuringa'i pwapwaari'i 'anai rahi'i pwaranga i ha'a adaa'i. 12 Na'i 'oha bwani, 'e sae ni Krit narau 'adoma'inia do'e sae madoma, 'a ha'atee o'ani, “'Iraaui sae ni Krit ra'i sae 'ada'i pwari'i! Ra hehere ta'aa 'onaai'i mwamwaa wawauru. Rau 'age'age marau ngangaura'a.” 13 Mana ha'atee 'isi ra ha'a-momori di'u! 'Iraaui Krit rau o'asi mora, ma rai o'asi'a. Hoita, naasi nau 'irisia 'inia do'oi ha'atee wetewete tanaraaui nei rau suri'i ha'ausuringa'i pwapwaari'i, marai hinihini'i huudi ha'ausuringa'i! 14 Marai abui suri'i moi mamaani 'oni'oni adaa'i ha'ausuri 'ada'i Jiu, ma'ua ringeringe adaa'i nei ra ai'a rabasi'i huudi ha'ausuringa'i. 15 Mwani maho hako ra goro tanaai sae na odo-odo na'i maana God. Me tanaai nei na do'o'a na'i maana God ma ai'a hinihinia Kraest, 'a 'adoma'inia dona mwani maho ra ta'a'i. 'Iraaui sae o'asi, na 'adoma'idaa'i ra ta'a'i mara ai'a 'iraraai maho na goro mana maho na ta'aa. 16 Rau 'unua do rau aidangisia God magu barongadaa'i mana tatau'aro adaa'i 'a ha'ata'inia do 'iraau rau ai'a aidangisia God. Rau honu 'iniai ta'aa marau ai'a suri'i ringe ana'i a God. Rau ai'a arari 'anai haa'i maho goro.
Awanga Ni Sae Hinihini
1 Taetas, 'oi abui 'onaairaaui sae ra heheitaroha'i pwapwaari'i. Ma'ata na ha'ausuringa'i amu'i tanaraaui sae hinihini rai odo-odo 'onaai ha'ausuringa'i ana'i a God. 2 'Oi ha'ausuriraaui sae wari marai 'omesuriraau haariraau baaniai ora-ora'a. Na awahadaau 'ai odo-odo neina 'iraaui noni rai ha'ahouraau. Mana hinihinidaau 'ai odo-odo ro'u marai ta'ahiraaui sae suri'i maho rau haa'i. Mana hinihinidaau 'ai hano daara'i, rei'uaa na mwani maho ta'a'i rai to'oto'o. 3 'A o'asi ro'u, 'oi ha'ausuriraaui urao wari marai ha'ata'iniai ha'ahou tanaa God suri'i mwani maho narai hau'i. Rai abui to'o haisubuni marai abui gono raha 'ini'i wai ni bweu. Rai abui haa o'asi, ma'ata rai ha'ausuriraaui noni 'ini'i baronga goro. 4 'Iraaui urao wari rai ha'ausuriraaui urao haoru 'anai ta'ahiraaui mwane mana gare adaa'i. 5 Rai ha'ausuriraau marai 'omesuriraau haariraau baaniai ora-ora'a marai awa suri'i mwane adaa'i. Rai ha'ahou'i mwane adaa'i marai araisuriraau ro'u. Rai 'omesuri ha'agorohi'i mwane adaa'i bei'i gare adaa'i marai 'a'auhiraau ro'u i noni 'etea. 'Onaa rai ha'isuri'i ha'ausuringa'i 'isi, 'a bwa'i nei 'ai 'unu ha'ata'aia mwada'u i awangadi sae hinihini. 6 Taetas, 'oi ha'ausuriraau ro'u i sae mwane haoru. 'Oi ha'a-'o'oriraau marai 'omesuriraau haariraau baaniai ora-ora'a. 7 Nai'i suri'i mwani maho, 'oi ha'ata'ini'i tanaraaui taha nara goro ma odo-odo 'anai suri'i. Mana ha'ausuringa'i amu'i ra ga'i odo-odo tarau 'anai ha'ata'inia do'o 'adoma'i ha'a-ororiu'i. 8 Mana ha'atee amu'i ra ga'i ha'a-momori tarau neina abu ta sae 'ai ha'atee ha'ata'ai'i ha'ausuringa'i amu'i. Ma 'onaa 'ai o'asi, 'iraaui nei narau ura bwarasi'o raigui ninima 'oha rau bwa'i sadoia ta here 'anai 'unu ha'a-ta'aigaaui sae hinihini 'inia. 9 Ma 'oi ha'ausuriraau ro'u i slev. Rai araisuriraau bwauodo adaa'i suri'i mwani maho rau 'unu'i tanaraau. Marai haa'i maho na bwauodo adaa'i rai wa'ewa'e 'ini'i. Rai abui heiraeraesi beiraau 10 ma'uasi beriraau. Ma'ata rai tau'aro goro, neina 'iraaui bwauodo adaa'i rai ha'a-'u'uriraau. Miraaui sae rai 'ome 'iraraa i tau'aro mana barongadaau na goro. Mana awahadaau na goro rai re'ia marai raba suria ha'ausuringa'i ana'ia God na ruhasigaau baaniai ora-ora'a. 11 Taetas, 'oi ha'ausuriraaui noni hinihini 'anai awa odo-odo, 'inia 'ia God 'a goro 'inigia rei'uaa gau ai'a arari. 'A ha'ata'iniai goro ana 'inigia 'oha na ha'ataaria mai a Jisas 'anai ruhasiraaui noni baaniai ora-ora'a. 12 Mea God 'a ha'ausurigaau 'anai rihosi baaniai ringe i ahurodo mana 'adoma'i ta'a'i ni marewana. 'A ha'ausurigaau magai to'oraai wetewete 'anai 'omesurigaau haarigaau baaniai ora-ora'a, ma 'anai awa odo-odo mana awa suriai hei'irisina God na'i marewanani. 13 Gai awa odo-odo o'asi, 'oha gau totoriai boi aho'i ana God aga, 'ia Jisas Kraest, beiai mena mana raraha. Magai wa'ewa'e 'oha gai 'omesiai boi anai Ha'atahi. 14 'Ia Jisas 'a watea haaria 'anai mae taragaau 'anai ruhasigaau baaniai ora-ora'a ma ro'u 'anai ha'a-ai'a'i oraora 'a agaa'i neina 'igaau gai ha'i inoni ana'i magai 'adoma'i raorao 'anai hau'i mwani mareho goro. 15 Nara 'isi mareho nau 'irisi'i do'oi ha'ausuriraau 'ini'i noni hinihini na'i Krit. 'Oi ha'a-'o'oriraau 'anai araisuri'i marai ha'isuri'i ha'ausuringa'i amu'i. 'Oi ha'atee wetewete tanaraaui nei nara ai'a raba araisuri'o 'inia i'oe naasi na'otara adaau. 'Oi abui watea do rai wana bodio 'ini'o.
Ha'ausuringa'i 'Ada'i Barongadaa'i Sae Hinihini
1 Taetas, 'oi ha'a-'adoma'i aho'isiraau ro'u i noni hinihini marai 'adoma'i ha'ahouraau mana araisuriraaui nei rau na'otara miraaui nei ra to'oraai mena ni 'omesuri na'i gaumani. Rai 'adoma'i aratara ro'u 'anai hauai taha ra goro mara odo-odo 'anai 'a'auhiraaui noni. 2 Abu ta sae 'ai ha'atee ha'ata'aiai nata sae, ma'ua awa ha'a-heita'ia'i noni. Ma'ata rai awa 'abenga'i beiraaui sae marai ahumwa'eta 'anai 'a'auhiraau. 3 Gau ga'i 'a'auhiraaui noni, 'inia na'i na'o, 'igaau gau ahurodo ga'u mia God 'agu ruhasigaau. Gau bweu magau hairaesi beia God. Miraaui sae rau pwari'igaau dogai haa'i here ta'a'i. Gau bwarai ura bwarasiai hei'irisi anai abe mana awangagaau 'ado dangi 'anai hau'i moi mareho ta'a'i mana kakawa 'omesiraaui sae 'ini'i mareho narau to'ora'i. 'Iraaui sae rau 'utaigaau migaau 'utairaau ro'u. 4-5 Rei'uaa na gau o'asi, 'ia God, na ruhasigia baania i ora-ora'a, 'a ha'ata'iniai heita'ahi ana tanagaau na'i madoraa na ha'aboihia Jisas. 'A ruhasigia, ai'a do mareho gau haa'i ra odo-odo, me suriai heita'ahi ana tanagaau. 'A haua tanagaaui Hi'ona Maea ana 'anai ha'a-wariwarigaau baaniai ora-ora'a ma gai to'oraai tahinga haoru. 6 God 'a watea dadara'a mai Hi'ona Maea ana tanagaau mai awa na'i raroga, 'inia Jisas Kraest 'a mae 'inigaau. 7 Rei'uaa gau ai'a arari, 'ia God 'a goro 'inigia ma 'unua do gau odo-odo na'i maana. Ma haua tanagaaui Hi'ona Maea magai ha'i gare ana'i neina gai 'iraraa ha'a-momori do gau daua'a i tahi tarau. 8 Ni mareho nau 'unu'isi, ra odo-odo mara ha'a-momori. 'Io, 'au rabasia do'oi hadahada wetewete tanaraaui noni hinihini na'i Krit, neina 'iraaui nei ra 'u'uria God rai 'adoma'i raorao 'anai wate'i madoraa adaa'i 'anai hau'i mwani maho goro tanaraaui noni. 'Inia na mareho nau 'unu'i 'isi, ra goro hako mara matai 'a'auhiraaui noni. 9 Taetas, tara'i sae ra ai'a here goro moe'a. Tara'i madoraa ra to'o heitohetohe moi, ma tara'i 'oha ra heitohetohe nga'ini'i burungadaa'i, ma tara'i 'oha ra heitohetohe nga'ini'i ringe ro'u na usu'i a Moses. I'oe 'oi abui awa beiraaui noni o'asi, 'inia mareho 'isi ra ai'a goro mara bwa'i 'a'auhia ta sae. 10 'Onaa ta sae hinihini 'ai heitohetohe tarau 'ini'i maho o'asi, 'oi ha'aabua. 'Onaa 'o 'unua tanaa ha'arua do'ai papaku mana saesi 'ai heitohetohe mau, 'oi abui ha'apapakua'a ro'u. Ma na'i 'ohasi, 'oi abui watea do'ai hadahada na'i ruma maea amoou. 11 Taetas, gau 'iraraa doni sae o'asi, ra mamaani hiosi'i huudi ha'ausuringa'i. Mana barongadaa'i ra ha'ata'inia goro do'ia God 'ai ha'a-mama'airaau 'ini'i ora-ora'a adaa'i.
Ha'atee Ha'ausuringa'i Ha'ahako Ana Pol
12 'Inau wai awa na'i 'omaa i Nikopolis suri'i hura ni awarosi. Mawaigui 'ari Nikopolis, wai ha'ataaria ga'u wou a Atemas ma'ua Tikikas bei'o na'i Krit. Madoraa ta nei 'inirarua nai ataha bei'o, 'oi ha'imaania ma'ata'a do'oi ataha mai beiau na'i Nikopolis. 13 Ma 'au rabasia ro'u do'oi ha'imaania 'omesurirarua goro i rua mwaneni, 'ia Apolos mea Sinas, 'e loea. Na'i 'omesuri na'oi haua 'oi ha'imaania dona awa na rarui haa, abu ta mareho rarui pwapwaku 'inia na'i 'aariha adarua. 14 Taetas, 'oi ha'ausuriraau moe'a i sae hinihini na'i Krit do rai tagora raha 'anai haa'i maho goro. Neina rai 'a'auhiraaui nei ra rabasiai hei'a'auhi ma rai abui awa pwaranga. 15 'Io, 'iraau hako i noni hinihini 'ini rau ha'atee wa'ewa'e tana'o. 'Oi 'unuai ha'atee wa'ewa'e ameeu ro'u tanaraaui nei hinihini narau ta'ahi'ameu. 'Au ha'arahesi mia God 'ai ha'agorohi'amou hako.
1 Tana'o Pilimon, sae goro agua na garaa tatau'aro tanaa God: 'Inaua Pol nau hauai usu-usuni na'i madoraa nau awa i rumaniho'o 'iniai taroha'inia agua i Taroha Goro 'inia Jisas Kraest. Mia Timoti, do'oragaau na'i Kraest, 'a awa beiau ro'u 'ohani. 2 'Oi 'unuai ha'atee wa'ewa'e ameeu tanaai asimeeu beia Kraest, 'ia Apia, ma ro'u tanaa Akipas, na wetewete 'anai ura bwarasiraaui maerongagaa'i. Ha'atee wa'ewa'e ameeu tanaraau hako ro'u i noni hinihini nara ririhunga'i na'i ruma amua. 3 Mau ha'arahesi mia God i Amaga, mea Araha aga, 'ia Jisas Kraest, rarui ha'agorohi'amou mararui ha'aawahi 'amou goro. 10 Ni 'ado'ado 'anai Onesimas na'i ha'atee ni Grik naasi hei'a'auhi.
Heita'ahi Mana Hinihinina Pilimon
4 'Oha nau ha'arahesi 'a'auhi'o Pilimon, 'au ha'atee ha'agorohia taraua God. 5 'Inia 'au rongo to'oana i heita'ahi na'o haa tanaraau hako i noni hinihini mana hinihinimu beia Jisas, Araha aga. 6 Mau ha'arahesi dona hinihinimu beia Kraest 'ai 'a'auhi'o 'anai hauai taha na odo-odo. 'Onaa 'ai o'asi, 'ai ha'a-aidangisi'o ro'u wou 'ini'i mwani maho goro 'ia God na haa'i tanagia na'i tahingaga beia Kraest. 7 'Au ha'atee ha'agorohia ro'ua God 'iniai heita'ahi amua tanaraaui noni ana'i na ha'a-wetewete'i 'adoma'idaa'i. 'Au wa'ewa'e di'u 'inia, ma ha'a-wetewetea di'u ro'u wou i 'adoma'igu.
Pol 'A Ha'angonia Pilimon Do 'Ai 'Adoma'i Nugasiai 'Inona Onesimas
8-9 Tarana naasi, 'au raba ha'angoni'o 'anai hauai maho na odo-odo do'o ga'i haua. 'Onaa 'au rabasia, 'au ga'i matai ha'a-'usu'usu'o moi, 'inia 'inau 'e Ha'ataari ana Kraest. Ma'ata, wai ha'angoni'o moi 'iniai heita'ahi agaraa hairiu. 'Onaai 'iraraa amua, 'inau 'au wari'a, mau awa na'i rumaniho'o 'inia i tatau'aro agua tanaa Kraest. 10 Naasi, 'au ha'angoni'o do'oi arunga ta'ahia Onesimas, 'inia 'iia 'au waia mai tanaa Kraest na'i madoraa nau awa 'ini na'i rumaniho'o, ma 'iia 'a 'onaa do 'e gare agua. 11 'Iia ai'a 'a'auhi'o ga'u na'i na'o, me na'i 'ohani 'iia 'a matai 'a'auhigaraa di'u. 12 Ma rei'uaa nau ta'ahia di'u, me wai ha'ataaria'a aho'i wou tana'o. 13 'Au 'irisia do 'a ga'i awa moi 'ini beiau mai 'a'auhiau na'i 'oha nau awa i rumaniho'o 'iniai taroha'inia agua i Taroha Goro. Me 'iniai ai'a awa amua 'ini, 'iia 'a ga'i hauai tau'aro na i'oe 'o ga'i haua. 14 Ma'ata, 'a ai'a goro do'ai 'a'auhiau 'oha nau ai'a ha'a-tohonga'inia bei'o. 'A goro 'onaa 'oi ha'awatea, ma'ata 'oi watea beiai 'adoma'imu hako, 'a gasi 'onaa do'au ha'a-'usu'usu'o moi 'inia. 15 Gasi 'ia God 'a ha'awatea Onesimas do'ai hora baani'o suria ta gere madoraa moi, neina 'oha nai aho'i mai, naasi 'aigui awa tarau'a bei'o. 16 'Iia ai'a do'e slev moi tana'o, ma'ata 'ohani 'iia 'e huunai do'oramu na'i Kraest nau ta'ahia di'u. Ma na'i 'ohani, ni heita'ahi amua tanaa 'ai di'ua ro'u i heita'ahi agua. 'Inia 'oi ta'ahia, ai'a do 'onaa moi sae tatau'aro me 'ai 'onaa do 'iia 'e do'oramu ro'u beia Kraest. 17 'Inau 'e ta'i bei'o na'i ruruha ana Kraest. Naasi 'au rabasia do'oi ha'amaotoa aho'ia Onesimas 'onaai ha'amaotoau na'o ga'i haa. 18 'Onaa 'e mareho na ha'atari'aa tana'o ma'ua 'e ha'a na ai'a su'ua, 'inau na waigui orisia aho'i tana'o. 19 'Anai ha'ata'inia do 'inaua Pol wai su'u'i aho'i tana'o i mareho 'isi, 'au usua dio i tatarani 'inia i rimagu haariau. Sae tatau'aro agua 'agu ai'a usu-usu'a tanaau. Hoita, ma'oi aidangisia do'e maho na i'oe 'o ai'a su'ua ro'u mau tanaau na raha di'uai kaoni ana Onesimas. Naasi i 'a'auhi'o nau haa 'anai ha'a-aidangisi'o 'inia i tahinga haoru beia Kraest. 20 Hoita, do'oragu beia Kraest, 'au ha'angoni'o 'anai ha'amaotoa aho'i. 'A goro 'oi ha'a-wa'ewa'eau na'i tahingagu, 'inia 'igaraa 'e ta'i beia Kraest. 21 'Au hauai usu-usuni 'inia 'au 'iraraa do'oi ha'isuriai maho nau ha'angoni'o 'inia. Mau 'iraraa ro'u do'oi goro 'inia Onesimas di'u'i maho nau 'unu'i 'isi. 22 Ma'e ta'i mareho ro'u nau raba 'unua tana'o. 'Au 'irisia do 'oi ha'aagaua ta dora taragu na'i ruma amua, 'inia 'au hinihini do'ia God 'ai arami'i ha'arahesi amoo'i 'iniau. Ma bwa'i orea mawai ataha aho'i bei'amou. Ha'atee Ha'ahako
23 'Io. 'Ia Epafaras 'a 'unuai ha'atee wa'ewa'e ana tana'o. 'Iia 'a awa ro'u
beiau na'i rumani ho'oni, 'iniai haua ana ro'u i tatau'aro ana Jisas Kraest. 24 'Ia Mak, 'ia Aristakas, 'ia Dimas mea Luk, mwane rau 'a'auhiau 'anai taroha'iniai Taroha Goro, rau 'unua tanaau dowai ha'ataaria ro'u wou i ha'atee wa'ewa'e adaau tana'o. 25 'Au ha'arahesi mia Jisas Kraest, i Araha aga, 'ai ha'agorohi'amou hako.
Jisas Kraest Garena God
1 Na'i 'oha bwani 'a ragoi 'oha ma ragoi herehere na 'ia God na haa'i 'anai hadahada tanaraaui wauwa agaa'i. Ma sigihiraaui rarabea 'anai ha'arangasi'i hura'ai hadahada 'isi. 2 Mei suri'i dangi ha'ahako nagau awa suri'i madoraa 'inisi, 'ia God 'a ha'ataaria mai Garena 'anai 'unu'i hura'ai ha'atee ana'i tanagiai inoni. Mia God 'a 'ome sigihiai Garena 'anai to'ora'i mwane mareho hako, mana Garena 'a ha'apwa'araai marewana mana ahoasara mana mwane mareho hako na'i raroda suriai hei'irisina God. 3 'Iia na ha'ata'inia hura'ai rarahana mana gorohana God, mana barongana'i ra ta'isada hako bei'i barongana'ia God. 'A dau goni'i hako i mwane mareho 'iniai mena anai ha'atee ana na wetewete. 'A mae 'anai ha'a-wariwarigia baaniai ora-ora'a magu 'ari heinagu auru na'i dora ni mwaeraha na'i aba odona God na mena di'u'i mwane mareho hako.
Kraest 'A Ororiu Di'u'i Enjel
4 Ni mareho 'isi ra ha'ata'inia do'ia Kraest 'a ahaaha di'uraaui enjel. Ma na'i 'oha na 'ia God 'a 'unua Kraest 'iniai Garena ma ai'a 'unua 'iniai enjel 'a ha'ata'inia ro'u i ahaaha ana Kraest. 5 Gau 'iraraa do 'ia Kraest 'a ahaaha di'uraau suria 'ia God 'a ai'a o'ani 'inia ta ta'i 'ini'i enjel ana'i, “I'oe naasi gare agua, na'i 'ohani 'inau naasi Amamu.” Mia God ai'a do 'iia 'ai o'ani 'inia ta enjel, “'Inau naasi Amamu, me i'oe naasi gare agua.” 6 Mana'i 'oha na 'ia God 'a ha'ataaria mai huunai ta'i Garena na'i marewana 'a o'ani, “'I'amoui enjel hako, moi ha'aasaa.” 7 Mia God 'a ha'atee o'ani 'ini'i enjel ana'i, “'I'amou mou tau'aro tanaau, ma 'onaa wai 'irisia, moi hura'a 'onaai ro'a, ma'ua 'onaai ngarungarui 'eu.” 8 Mei tanaai Garena 'ia God 'a o'ani, “I'oe God, na hourana amua 'ai awa tarau tarau. 'O heimarungi beiai ahu odoni na'i hourana amua. 9 'O ta'ahiai mareho na odo-odo na inoni na haa'i, ma'o 'ita'i maho nara ai'a odo-odo. Na tarana naasi nau 'ome sigihi'o 'inia, mau haua tana'o i wa'ewa'e mana ha'ahou na di'u baaniraaui nei namou poru goni goro.” 10 Mia God 'a 'unua o'ani ro'u 'iniai Garena, “Araha, mau mai taraawa'ana, i'oe 'o ha'apwa'araai marewanani. Baaniai rimamu na'o tau'aronai ahoasara mana mwane mareho na'i rarona. 11 Na mwane mareho 'isi rai ai'a'i moi, ma'ata i'oe 'oi awa tarau. Rai hanoriai ta'aa 'onaai'i bwana bwani. 12 'Oi here rumirumi'i 'onaai to'oni ta'aa, ma'oi orisi'i moi 'onaai sae na orisi 'iniai bwana na ho'osia. Mi'oe 'o bwa'i orisi, ma'o bwa'i matai mae'a ta 'oha.” 13 'Ia God 'a ai'a o'ani 'inia ta ta'i enjel ana'i, “'Oi heinagu auru na'i aba odogu, tari 'oha wai nugaraaui maerongamu'i na'i bahainai heimarungi amua.” 14 Ni enjel 'isi ra'i sae tatau'aro moi. Ra'i mareho tahitahi na 'ia God 'a ha'ataariraau mai 'anai 'a'auhiraaui nei naraai dauai tahi tarau.
'E Ha'abasu
1 'Iniai ororiu na haa i Garena, gai dau baabau suri'i ha'ausuringa'i ha'a-momori nagau bwane rongo'i, neina gau bwa'i matai su'a hairiu suri'i hinihinigaa'i. 2 Ha'atora na 'ia God 'a ha'a-taariraau mai enjel 'anai maani'i tanaraaui wauwa agaa'i, ra'i mareho 'anai 'adoma'i hihi'a 'ini'i. 'Inia 'ia mo'o na ai'a araisuri'i, 'ai daua ma'ata'a i ha'a-mama'ai ohanai taha na ha'atari'aa. 3 Naasi, 'a ha'ata'inia do 'ia God 'ai ha'a-mama'aigaau ma'ata, 'onaa nagau bwa'i 'adoma'i ororiu 'iniai 'ado'ado ana 'anai ha'atahigia. Mana here na haua 'anai ha'atahigia 'a goro di'u. 'Ia Araha na ha'arangasia tahamora hura'a i 'ado'ado naasi, miraaui nei narau awa beia marau rongoa rau ha'ata'inia hura'a tanagia do 'a ha'a-momori. 4 Ma 'anai ha'ata'iniai ha'amomori adaa'i tanagia, 'ia God 'a hauai mena tanaraau 'anai hau'i mwane ha'abu'oahu mana ha'ara ma ha'atora'ini'i bane ni tatau'aro baaniai Hi'ona Maea tanaraaui noni hinihini suriai hei'irisina.
'Ia Jisas 'A Aho'ita'i Noni
5 'Ia God 'a ai'a 'ome sigihiraaui enjel 'anai heimarungi na'i marewana haoru nai boi ta'oha. Naasi marewana nagau hadanga'inia ani. 6 'E dorai Usuusu Maea na o'ani, “God, 'a 'ua 'o 'adoma'i ororiu 'iniraaui noni ma'o raba taguma'iniraau? 7 Na'i na'o ga'u 'o ha'a-anoanoraau baaniraaui enjel. Mana'i 'oha nai boi mau, 'oi ha'a-ororiuraau ma'oi haua tanaraaui ha'ahou na raha. 8 Mana mwane mareho hako 'oi nuga'i na'i bahainai heimarungi adaaui noni.” Hoita, ra 'unua na'i dorai Usu-usu Maea naasi do 'e 'oha nai boi na 'iraaui inoni rai marungi'i mwane mareho hako na bwa'i do ta ta'i mareho na do 'aigui doe. Me na'i 'ohani, gau ai'a 'omesia mau doni inoni ra marungi'i hakoi mwane mareho. 9 Ma'ata, 'ia Jisas gau 'omesia do na'i na'o ga'u, 'ia God 'a ha'a-anoanoa baaniraaui enjel do neina 'ai ha'ata'iniai goro ana God na'i mae na haua 'iniraau hako i noni. Ma 'iniai mae na haa 'inigia, 'ia God 'a ha'a-ororiua ma haua tanaai ha'ahou na raha. 10 'Ia God 'a ha'apwa'ara'i mwane mareho hako neina gai ha'aasaa 'ini'i. Naasi 'a odo-odo do 'ai ha'awatea do 'ia Jisas 'ai rongomaata'i. 'Inia na mae na haua, 'a ha'a-araria 'onaai na'otara odo-odo 'anai na'otaranai kae ruruhai noni 'anai daua nadaaui ha'ahou mana tahi tarau. 11 Naasi 'ia Jisas miraaui noni na ha'amaearaau 'e ta'i ruruha narau to'oraai ta'i Ama. Mia Jisas ai'a ninimata'i 'unuraau 'ini'i do'orana'i mana asina'i. 12 Mia o'ani 'inia God, “'Inau wai taroha'inia hura'a tanaraaui do'oragu'i mana asigu'i tau'aro hauasa na'o haa'i. Wai gana ha'aasa'o na'i 'oha rai boi goni 'anai ha'arahesi'o.” 13 Mia o'ani ro'u, “'Inau wai 'u'uri na'i hungamu,” magu o'ani ro'u, “Ninauni, beiraaui gare na'o hau'i mai tanaau.” 14 Ni gare na 'unu'isi ra'i inoni moi. Naasi 'ia Jisas 'a boi ha'i inoni 'onaairaau. 'A haua o'asi do 'iniai ha'i inoni ana, 'iia 'ai matai mae, mana'i mae nai haua 'ai matai ha'a-ai'aa i mena ana Saetan na to'oraai mena ni ha'amaesi. 15 Mana'i moi here naasi na matai ruhasiraaui nei na 'onaa doni 'ado'ado ni mamaa'usiai mae 'a ho'osiraau taraawa'a mau mai 'oha rau kekerei. 16 Gau hako gau aidangisia do boi na haua Jisas 'a ai'a boi 'anai 'a'auhiraaui enjel, ma'ata 'a boi 'anai 'a'auhiraaui warowarona'i a Ebraham. 17 Naasi 'anai 'a'auhigia goro, 'a ororiu do'ia Jisas 'ai ha'ata'isadaa beiraaui do'orana'i mana asina'i. 'A haua o'asi neina na'i tatau'aro ana tanaa God, 'iia 'ai 'onaai Bwauododaaui Piriisi nai mangudi nai ahu ta'ahiraaui inoni ana'i. Ma ro'u, 'ai matai mae 'onaai ho'asi 'anai ha'a-ai'a'i ora-ora'a adaa'i noni. 18 Ma naasi 'a matai 'a'auhiraaui nei na 'ia Saetan 'ai ohongiraau, 'inia 'iia haaria Jisas 'a siri na'i rongomaata'i mana heiohongi.
Jisas 'A Ororiu Di'ua Moses
1 Mwane do'ora mana asigu'i na 'ia God 'a soi'amou 'anai ha'i noni ana'i ma 'anai awa beia ara'ai Aro! Moi wai'ado'ado surisuria Jisas nagau hinihinia do'ia God na ha'ataaria mai 'onaai noni heitaroha'i ana ma 'onaai Bwauododaaui Piriisi. 2 'Iia 'a mangudi na'i tatau'aro ana tanaa God na sigihia 'ana, 'onaai mangudi na haua Moses tanaa God 'oha na 'ia God 'a ha'a-'u'uria 'iniraaui nei ana'i nara 'onaai ta'i ruruha. 3 'A 'ua? 'Onaa ta sae nai tagorahiai ruma 'anai ruruha ana, 'a odo-odo do gai ha'ahouai ruma ana di'ua mo'o na tagorahiasi? 'A o'asi ro'ua Jisas. 'Iia naasi nagau ga'i ha'ahoua di'u baania Moses. 4 'Adona hakoi ruma ra to'o sae na tagorahi'i, ma'ata 'ia God naasi na tagorahi'i mwane mareho. 5 'Ia Moses 'e inoni tatau'aro moi magu mangudi na'i tau'aro ana beiai ruruha ana God. Mana tatau'aro ana, naasi 'anai ha'ata'inia tanaai ruruha ana God i taha na 'ia God 'aigui 'unu'i mau ro'u na'i muri. 6 'Ia Kraest 'a mangudi ro'u na'i tatau'aro ana. Ma'ata 'iiasi ai'a inoni tatau'aro me 'iia naasi bwauodo, suria 'iia 'e Garena God. Migaau naasi ruruha ana God 'onaa gai dau baabau tarau suri'i hinihinigaa'i, marai raorao i 'adoma'igaa'i 'iniai 'adoma'i heitotori 'ini'i duruduru ana'ia Kraest tanagia.
Dora ni Mamaro Tanaraaui Inoni Ana'ia God
7 Naasi 'a 'onaai ha'atee anai Hi'ona Maea na o'ani, “Dangini moi bahurongoai taha 'ia God amoou na 'unua tana'amou. 8 Moi abui rongoasa 'onaairaaui wauwa amoo'i 'ohabwani narau hairaesi beia God, marau haa'i mareho ta'a'i na'i dora mangasara 'anai sadoia 'onaa God 'a ahumaratanoa ma'ua ai'a.” 9 Mia God 'a o'ani, “Rau bonasiai ha'imaaniau rei'uaa narau bwane 'omesi'i mareho nau hau'i tanaraau suriai hai tangahurui harisi. 10 Tarana naasi nau taesu'a 'inia 'adaau mau o'ani, ‘'Iraau 'ageta'i awa suriau tarau marau kakawa suri'i ha'atee agu'i.’ 11 'Au taesu'a 'adaau mau hauai duruduru na wetewete o'ani, ‘Rau bwa'i tari mwada'u beiau na'i dora ni mamaro!’ ” 12 Naasi moi 'ome'ome goro, arai do'ora mana asigu'i! Moi abu ha'awatea dona tahingamoo'i rai honu 'ini'i mareho ta'a'i ma'ua 'adoma'i heiruarua'a. Mou gasigu rihota'i baania God na tahitahi. 13 Ma naasi, na'i dangini, 'oha namou to'o madoraa mau 'anai bahurongoa God, 'a goro domoi ha'ata 'u'u'amou hairiu 'ado dangi. Moi haua o'asi 'anai ha'a-bwarasi'amou baaniai ora-ora'a. Mou gasi pwari'i'amou haarimoou doni ora-ora'a 'e mareho goro mamougu bwarai rihosi tanaa God. 14 'Onaa nagai wetewete 'anai 'u'uria God 'ari tari na'i ha'ahakona 'onaai bwane haua agaau na'i 'oha gau taraawa'a hinihini, 'igaau gai hagu tarau ro'u beia Kraest. 15 Ma'ata moi 'adoma'inia tarau i ha'abasu na o'ani, “Dangini moi bahurongoai taha 'ia God amoou na 'unua tana'amou. Moi abui rongoasa 'onaairaaui wauwa amoo'i 'ohabwani narau hairaesi beia God.” 16 'A 'ua? 'Iraau atei narau hairaesi beia God na'i 'oha narau rongoai ringena? 'Iraaui gareni Israel na 'ia Moses na wairaau hura'a baaniai Ijip. 17 'A 'ua? 'Iraau atei na 'ia God 'a taesu'a 'adaau suriai hai tangahurui harisi? 'Iia 'a taesu'a 'adaaui nei narau ora-ora'a. 'Ari wou marau haimaesi hako moi na'i dora mangasara. 18 Miraau atei 'ia God na duruduru wetewete tanaraau do'iraau rau bwa'i matai tari beia na'i dora ni mamaro ana? 'Iia 'a hadanga'iniraaui sae narau hairaesi beia. 19 Naasi gau aidangisia do suria ai'a hinihini adaau, rau ai'a matai ataha beia God na'i dora ni mamaro ana.
1 Hoita naasi, ni duruduru ana God tanagia 'anai siri beia na'i dora ni mamaro ana, 'a ta'isada 'onaaia mau. Naasi gai herehere goro, ra gasigu bwa'i siri tara'i nei 'ini'amou. 2 'Inia 'i Taroha Goro 'iniai dora ni mamaro nara taroha'inia tanagaausi, ra taroha'inia o'asi ro'u tanaraau na'i 'oha bwani. Maagu rei'uaa narau rongoai marehosi, ma'ata 'a ai'a 'a'auhiraau. 'A ai'a 'a'auhiraau, suria 'oha narau rongoa, rau ai'a hinihinia. 3 Me 'igaaui nei nagau hinihinia naasi nagai siri na'i dora ni mamaro na 'ia God na duruduru 'inia tanagia. Mei tanaraaui nei narau bwa'i hinihini 'ai 'onaai 'unua ana God o'ani, “'Au taesu'a 'adaau mau hauai duruduru na wetewete o'ani, ‘Rau bwa'i tari mwada'u beiau na'i dora ni mamaro.’ ” 'Ia God na 'unua o'asi rei'uaa na dora ni mamarosi 'a bwani ha'aagaua mau na'i 'oha na hauai marewanani. 4 Gau 'iraraa o'asi, 'inia 'e dora na'i Usuusu Maea 'a hadanga'iniai biunai dangi o'ani, “Na'i biunai dangi 'ia God 'a mamaro baani'i tagora ana'i.” 5 Ma o'ani ro'u na'i dora ani na'i Usu-usu Maea, “Rau bwa'i tari mwada'u beiau na'i dora ni mamaro!” 6 Naasi, ni dora ni mamarosi gau matai siri mau ro'u na'iei. Miraaui nei narau bwane rongoa mau mai orea i Taroha Goro maraugu hairaesi beia God, rau ai'a siri na'i dorasi. 7 Naasi mia God 'a nigaa ro'u i madoraa he'ete'i 'anai siri na'i dorasi, mana madoraasi naasi na'i dangini. Gau 'iraraa o'asi suria 'a ragoi harisi nara hako'a murinai 'oha narau ai'a siri na'i dora ni mamarosi, mia God 'agu tau'aro na'i 'adoma'ina Deved 'anai usuai mareho nau bura'i 'unua tana'amou ani. 'A o'ani, “Dangini moi bahurongoai taha 'ia God amoou na 'unua tana'amou. ‘Moi abui rongoasa.’ ” 8 Gau 'iraraa do ni dora na 'ia Josua na wairaaui saeni Israel 'ana, ni dorasi ai'a dora ni mamaro. 'Inia 'onaa naasi'a i dora ni mamaro, 'ia God 'agu bwa'i 'unua'a ro'u ta 'oha he'ete'i 'anai siri ro'u na'i dora ni mamarosi. 9 Me suriai o'asi ana, 'e 'oha ni mamaro namau nadaaui inoni ana'ia God, 'onaai mamaro na haua God na'i biunai dangi murinai ha'apwa'araa na haa i marewana. 10 Miraaui nei narai siri na'i dora ni mamarosi rai mamaro baani'i tau'aro adaa'i 'onaai 'oha 'ia God 'a mamaro baaniai tagora ana. 11 Gau magai bonasiai tari na'i dorasi. 'Inia 'onaa 'iatei na bwa'i araisuri'i ha'atee ana'ia God 'onaairaaui noni nai Israel, 'iia 'a bwa'i tari na'isi. 12 Moi abui rongo agoheta'iniai Ha'atee ana God, 'inia ni Ha'atee ana God 'a honu 'iniai tahi mana mena na wetewete. 'A mwamwakaru di'u'i naihi ni hei'oi nara mwamwakarui rua aba hairiu, 'inia 'a matai ganu daara'i siri na'i dora na awaiei tahinga mana 'adoma'inai inoni. Na Ha'atee ana God naasi nai hiiriai 'ado'ado mana hei'irisinai inoni. 13 'A bwa'i do ta ta'i maho na'i marewanani na do'ai bainihu ta'inia God. Na mwane mareho hako ra dadao hako na'i dora marewa na'i maana, me 'iia naasi gaigu'i 'unu'i hura'a tanaa i taradi mwani mareho hako gau haa'i.
Jisas Naasi Huunai Bwauododaaui Piriisi
14 Naasi, gai daua baabau i hinihini nagau hadanga'inia tarau hura'asi. 'Inia 'igaau gau to'oraai huunai Bwauododaaui Piriisi 'anai 'a'auhigia. 'Iia naasia Jisas, garena God na bwane ara'ai aro 'anai awa beia God. 15 Na Bwauododaaui Piriisi naasi 'a aidangisiai maemae'a nagau haa. Na'i 'oha na awa na'i marewanani, 'iia 'a siri ro'u o'asi suri'i mwane heiohongi 'onaaigaau, ma'ata 'a ai'a haua ta ora-ora'a. 16 Naasi, gau magai ramoramo 'anai boi gaarangia God na goro 'inigia. 'Iia 'a matai ahu ta'ahigia, maai 'a'auhigia na'i 'oha nagai 'irisiai hei'a'auhi.
1 'Adonai Bwauododaaui Piriisi ra 'ome sigihia baaniraaui noni 'anai ura 'iniraaui noni na'i tatau'aro ana tanaa God, 'anai hau'i bane tanaa God, ma 'anai hau'i tanaa i ho'asi adaa'i noni 'anai ha'a-ai'a'i ora-ora'a. 2 Ma suria 'iia 'e inoni moi na matai hauai ora-ora'a tara'i 'oha, 'iia 'a maratanoa beiraaui nei nara taritari'a maraugu ai'a aidangisia dorau taritari'a marau teha baania God. 3 Ma suria 'iraaui Bwauododaaui Piriisi rau maemae'a ro'u moi 'onaairaaui noni, na ho'asi narai haa'i 'ada'i ora-ora'a adaa'i inoni, rai haa ro'u 'ada'i ora-ora'a adaa'i haraariraau. 4 'Anai ha'i Bwauododaaui Piriisi, 'e tau'aro na hauasa. 'A bwa'i sae nai matai ha'i Bwauododaaui Piriisi suriai hei'irisina haaria. Naasi 'adonai Bwauododaaui Piriisi, 'ia God na soiraau 'ana, 'onaai soia na haa Eron, i 'etanai Bwauododaaui Piriisi. 5 'A o'asi ro'ua Kraest. 'Iia 'a ai'a 'ome sigihia haraaria 'anai hauai tau'aro hauasa naasi. 'Ia God naasi na 'ome sigihia. 'Ia God a ha'atee o'ani, “I'oe naasi gare agua. Na'i 'ohani 'inau naasi Amamu.” 6 Ma na'i ta'i dorai Usu-usu Maea ro'u, 'ia God 'a o'ani, “I'oe 'e Piriisi 'onaaia Melkisedek ma'oi ha'i Piriisi nai 'ari moe'a na bwa'i hako.” 7 Na'i 'oha 'ia Jisas 'a awa na'i marewanani, 'a ha'arahesi ha'i angiangi tanaa God do'ai 'a'auhia baaniai mae. 'Ia God 'a rongoai ha'arahesi ana, 'inia 'iia 'a ha'ahoua God. 8 Ma rei'uaa na 'ia Jisas 'e garena God, me 'iia 'a rongomaata'i di'u. Mana'i rongomaata'i na haua naasi nagu ha'ausuringa'inia 'iniai huunai herehere 'anai araisuria God. 9 Ma 'iniai araisuria ana God, 'ia God 'a ha'a-araria 'anai hauai tahi tarau tanaraaui nei narau araisuria. 10 Mia God 'a sigihia Jisas 'anai Bwauododaaui Piriisi 'onaaia Melkisedek.
Ha'abasu 'Iniai Teha Baaniai Hinihini
11 Ra ragoi mareho nau ga'i 'unu'i ro'u mau 'iniai he'ua Jisas nagu taarai ha'i huunai Bwauododaaui Piriisi 'inia 'onaaia Melkisedek magu bwara, suria mou bwarai aidangisi'i raurau i mareho. 12 'I'amou mou ha'i sae hinihini orea'a ma ta'isada domou ga'i bwane ha'ausuriraau'a ro'u tara'i nei 'ini'i mareho nagau hinihini'i. Me 'a 'ome 'onaa do 'a ta'isada dora ga'i ha'ausuri'amou moe'a ro'u mau 'ini'i ha'atee ana'ia God nara mwada'u 'anai aidangisi'i. 'I'amou mou 'onaai gare na ta'isada'a do 'a ga'i bwane ngau mahoingau baabau, magu tara go-gonogono wai susu moi 'onaai kakae. 13 I nei na 'onaai gare na go-gonogono wai susu moi, na aidangina 'a kekerei mau 'onaai gare ma ai'a aidangisiai taha na goro ma odo-odo. 14 Mia mo'o na matai ngaa'i mahoingau baabau 'a ha'ata'inia do'iia 'a mwanemaua'a. 'Iia 'a matanga'i 'usu haraaria, 'anai 'ome 'iraraa i goro mana ta'aa.
1 Naasi gai abui hadanga'ini'i waiori i ha'ausuringa'i 'inia Kraest nara mwada'u 'anai aidangisi'i. Gai su'a ara'a suri'i ha'ausuringa'i 'abaia Kraest na ta'isada beiraaui nei ra maua suri'i hinihinidi. Ai'a ta'isada dogai taraawa'a he'ete'i aho'i ro'u bei'i mareho nagau bwane rongo'i'a 'onaai herehere 'anai hinihinia God mana herehere 'anai rihosi baani'i baronga ta'a'i nara matai waigia 'anai mae tarau. 2 Magau ga'i bwa'i 'ari aho'i suri'i ha'ausuringa'i 'ini'i mwani bwareomaea he'ete'i hairiu, mana ha'ausuringa'i 'iniai taranai taha nagau nuga'i 'ini'i rimagaa'i na'i hunganai sae, mana ha'ausuringa'i 'iniai suruta'e aho'i baaniai mae nagai haua, mana ha'ausuringa'i 'iniai hihiiri na 'ia God 'ai haua na'i ha'ahakonai dangi. 3 Gau magai 'ari daara'i magai maua suri'i hinihinigaa'i. Naasi here nagai haua, 'onaa 'ia God 'ai ha'awatea o'asi. 4 'Iraaui nei narau hinihinia ga'ua Kraest maraugu rihota'i baania, 'ai bwara di'u tanaraaui do raigu'i rihosi aho'i ro'u tanaa. 'Inia 'ia God 'a bwane ha'amarewa'i 'adoma'idaa'i, marau bwane arunganai goro ana God 'iniraau, marau bwane daua ro'u i Hi'ona Maea. 5 Rau aidangisia marau arungana i goro na haa i ha'atee ana God mana mena ana nai ha'ata'i hura'a na'i marewana nai boi mau. 6 Naasi na'i 'oha narau daa'i mwane mareho goro o'asi, maraugu rihota'i baania Kraest, 'a bwara do raigu'i orisi ro'u, 'inia 'a 'onaa dorau rabu ahita'inia aho'i ro'u i garena God na'i dadaahoro ma do 'iraaui inoni rai haikou ro'u aho'i 'inia. 7 Tara'i sae ra 'onaai dorai ano goro. Na rangi 'a didio na'i hungana mana mahoingau ra hungu goro mana sae nara ngaa'i ra tahi goro 'ini'i. 'Ia God 'ai ha'agorohiai nei na 'onaaiai dorai anosi. 8 Ma tara'i nei ra 'onaai dorai ano na honu moi 'ini'i hahaarisi ta'a'i mana waroraraki. 'A bwa'i mareho nai goro nai hura'a baania. Ni sae na to'oraai dorai ano, 'ai ha'atee ha'ata'aiai mousi maai suu ha'a-ai'aa. 9 Mwane sae goro agu'i, rei'uaa nau ha'atee o'asi, ma'ata 'inau ai'a hinihinia domoi 'onaaiai dorai ano na ta'aasi. Ma'ata 'au hinihini raorao do 'i'amou moi suri'i baronga goro nara arariai nei na 'ia God 'a ruhasia baaniai ora-ora'a. 10 'Ia God, ai'a God 'anai ha'a-bweubweu'a. 'Iia 'ai haua ma'ata i heitahari tana'amou 'iniai tau'aro raha namou haa tanaa, ma 'ini ha'ata'inia amoou mau mai, i heita'ahi amoou tanaa na'i 'oha namou 'a'auhiraaui inoni hinihini. 11 'Au kae 'irisia do 'adomoou hako moi ta'ahi'amou hairiu o'asi tari 'oha na 'ia Kraest 'ai aho'i mai. Ma naasi moigui 'iraraa do ni taha namou 'adoma'i heitotori 'ini'i rai to'o ha'a-momori. 12 'Inau ai'a rabasia domoi 'age, ma'ata moi here suriraaui nei ra hinihini beiai ahumaratanoa. 'Iraau rau dau'i taha na 'ia God na duruduru 'ini'i tanaraau.
Duruduru Ana God 'A Haa Tanagia i 'Adoma'i Heitotori
13 Ai'a tanei'a ro'u naigui ahaaha di'ua God. Naasi suriai o'asi ana, ai'a do tanei'a ro'u na 'ia God do'aigui duruduru na'i atana, ma'ata 'a tohe na'i atana haaria beiai duruduru na haua. 'A duruduru wetewete tanaa Ebraham o'ani, 14 “'Inau wai ha'agorohi'o mawai ha'aragoraaui warowaromu.” 15 'Ia Ebraham 'a mangudi 'anai totoriai taha na 'ia God na duruduru 'inia tanaa, mana'i ha'ahakona 'a to'o 'onaai durua ana God tanaa. 16 'Oha na 'iraaui inoni rai duruduru wetewete, 'iraau rai tohe na'i atanai nei na ahaaha di'uraau. Na'i 'oha na o'asi, 'ai matai ha'abwarasiai heiraeraesi miraaui sae rau 'iraraa doni durudurusi 'ai to'o ha'a-momori. 17 Naasi, 'ia God 'a tohe na'i atana beiai duruduru na haua, do neina 'iraaui nei narai dauai taha na duruduru 'inia tanaraau, rai 'iraraa ha'agorohia do 'ia God a bwa'i matai orisiai 'ado'adona. 18 'Ia God 'a hauai rua mahosi 'anai ha'ata'inia doni durudurusi 'ai boi ha'a-momori ma'ata. 'Etana, 'a hauai duruduru. Ma ruana, 'a tohe na'i atana beiai duruduru na haua. Rua mahosi raru bwa'i matai orisi, 'inia God 'a bwa'i matai pwari'i. Tarana naasi 'igaaui nei nagau 'ariwou beia nagau ha'i dorani ohi 'inia, 'a ha'a-wetewete'i 'ado'adogaa'i dogai dauai taha nagau 'adoma'i heitotori 'ini'i. 19 Ni 'iraraa agaau dogai dauai taha na 'ia God na duruduru 'inia tanagia, 'a 'onaai hauni huna ada'i tahingagaa'i na bwarai su'a. Mana hinihinia agaau o'asi, 'a 'onaa do 'a waigaau siri na'i dora na awaiei a God. 'A 'onaaiai 'oha na 'iraaui Piriisi rau siri di'uai dora na awaiei bwana ubu-ubu'a nara rohea na'i Ruma Maea marau siri na'i ahii na maea di'u. 20 'Ia Jisas na bwane siri na'i na'o beia God taragaau. Me'iia na Bwauododaaui Piriisi tanagia 'onaaia Melkisedek me 'iia 'ai ha'i Piriisi nai 'ari moe'a na bwa'i hako.
Melkisedek
1-3 'Ia Melkisedek naasi na Mwaeraha na'i 'omaa nara 'unua 'iniai Salem me 'iia 'e Piriisi ana God ororiu ara'ai Aro. Na 'ado'ado 'anai atana, naasi “Mwaeraha Raroma Goro,” marau 'unua ro'u 'iniai “Mwaeraha ni Ha'ahagu,” suria naasi 'ado'ado 'anai Salem. Ai'a ta ta'i mamaani narai 'iraraa na dorai usua dio 'inia tei naasi amana mia inana, ma'ua 'iiasi baaniai burungana tei. Ma ai'a tanei nai mataia 'oha na huta, mana 'oha na mae. Naasi 'a 'onaa do 'iia 'e Piriisi tarau'a 'onaai garena God. Hoita, 'e ta'i 'oha 'ia Ebraham 'a hei'oi bei'i mwane mwaeraha ma ha'aheho'i hako. 'Oha na aho'i 'anai 'omaa ana, 'ia Melkisedek 'a heisadoi beia ma ha'agorohia Ebraham. Mia Ebraham 'a hau'i tanaa Melkisedek tangahurudi mwane mareho na sagu'i suri'i hei'oi 'isi. 4 Gau magai 'adoma'i surisuriai ororiu na haa Melkisedek. Rei'uaa 'ia Ebraham i 'etanai amadaa'i burungagaa'i nagau 'adoma'i ha'a-ahaaha 'inia, mia hau'i tanaa Melkisedek i tangahurudi mwane mareho na sagu'i suri'i hei'oi na siri suri'i. 5 Na'i Ringe ana Moses 'a ha'atoraraaui Jiu 'anai hau'i tanaraaui Piriisi narau awa na'i burungana Livae i 'adodi tangahurudi mareho narau to'ora'i. 'Iraaui Piriisi 'isi rau daa'i mareho 'isi baaniraaui inoni adaa'i, rei'uaa na 'iraau hako ra'i warowarona'i a Ebraham. 6 Me 'ia Melkisedek ai'a baaniai burungana Livae, me 'ia Ebraham 'a haa'i tanaa i tangahurudi mwane mareho na to'ora'i. Mia Melkisedek 'a ha'agorohia Ebraham, 'ia mo'o na 'ia God na bwane duruduru tanaa. 7 Ma 'onaai 'iraraa agaau, na nei na haua i ha'agorohi tanaai nata nei, naasia mo'o na ahaaha di'u baania mo'o na dauai ha'agorohi. 8 Na'i aba beiraaui Piriisi narau dau'i tangahurudi mareho adaa'i Jiu, 'iraaui Piriisi rai matai mae moi. Me 'ia Melkisedek na dau'i tangahurudi mareho ana'ia Ebraham, na Usu-usu Maea 'a ai'a ha'arangasia hura'a do'iia 'a mae. 9 Magai 'unu 'oniaa. 'Ia Livae miraaui warowarona'i narau matai dau'i tangahurudi mareho adaa'i Jiu, 'a 'onaa do 'iraau rau haa'i tanaa Melkisedek tangahurudi mareho adaa'i na'i madoraa na 'ia Ebraham 'a haa'i tanaa Melkisedek tangahurudi mareho ana'i. 10 'Inia rei'uaa na 'ia Livae 'a huta i muri, me 'iia 'e warowarona Ebraham na hau'i tangahurudi mareho ana'i tanaa Melkisedek. 11 Hoita, gau 'iraraa do na'i 'oha na 'ia God 'a hau'i Ringe tanaraaui Jiu, 'a 'ome sigihiraaui nei baaniai burungana Livae 'anai taguma'ini'i Ringe 'isi. 'Iraaui Piriisi 'isi rau bwa'i matai ruhasiraau inoni baani'i ora-ora'a adaa'i. Naia na ororiu 'inia do 'ia God 'ai ha'ataaria mai ta Piriisi he'ete'i nai 'onaaia Melkisedek, ma'ai abui 'onaaia Livae na boi baaniai burungana Eron. 12 'Onaa 'ia God 'a orisiraaui Piriisi o'asi, 'a ha'ata'inia do ni ringeringe 'anai sigihiai Piriisi 'ai orisi ro'u. 13 'Inia 'ia Araha aga na gau hadanga'iniasi, 'a hura'a mai baaniai burunga he'ete'i na ruruha adaau ra ai'a sigihiraau 'anai tatau'aro 'onaai Piriisi na'i dora ni ho'asi. 14 Gau 'iraraa do'iia 'a hura'a mai baaniai burungana Jiuda, ma gau 'iraraa do 'ia Moses 'a ai'a hadanga'iniai burungasi na'i 'oha na hadanga'iniraaui Piriisi.
Jisas 'E Damana Melkisedek
15 Ni orisi na haua i ringe ana God gau aidangisia goro'a, suria 'e Piriisi he'ete'i nagu boi ro'u, mana Piriisi naasi 'a 'onaaia Melkisedek. 16 'A he'ua nagu ta'eha mai 'inia 'onaai Piriisi? Ai'a do 'iniai ringeringe na 'unua do 'iraaui Piriisi rai hura'a mai baaniai burungana Livae, me 'iniai mena ana, suria 'iia 'a bwa'i matai mae ta'oha. 17 'Inia ni Usu-usu Maea 'a o'ani, “I'oe 'e Piriisi 'onaaia Melkisedek mi'oe 'oi ha'i Piriisi nai 'ari moe'a na bwa'i hako.” 18 Na ringe bwanisi 'anai sigihi Piriisi ra nugaa beira'i, suria 'a maemae'a ma ai'a 'a'auhigia. 19 Ha'amomori. Na Ringe ana'ia Moses ra bwa'i matai ruhasigia baani'i ora-ora'a agaa'i. Naasi 'ia God a ha'ata'inia tanagiai tara nagau matai 'u'uri na'iei, ma goro di'ua ro'u woui Ringe ana'ia Moses, ma matai waigia wou gaarangia God. 20-21 Mana nata mareho ro'u, 'ia God 'a hauai duruduru na wetewete tanaa Jisas. 'A o'ani, “'Inau Araha God, 'au duruduru tana'o na'i atagu ma 'au bwa'i horosiai taha nau duruduru 'inia do i'oe 'oi ha'i Piriisi nai 'ari moe'a na bwa'i hako.” Ma na'i madoraa na 'iraaui burungana Livae ra sigihiraau 'anai Piriisi, 'ia God 'a ai'a duruduru wetewete o'asi. 22 Hoita, na'i 'oha na 'ia God 'a duruduru na'i atana tanaa Jisas 'a ha'ata'inia doni duruduru haoru ana 'a ororiu di'u baaniai duruduru bwani. 23 Mana nata mareho ro'u na ha'ata'iniai ororiu na haua Jisas baaniraaui Piriisi 'a o'ani. Ra rago di'u i sae nara tatau'aro 'onaai Piriisi, ma 'onaa na 'ariwou ma'e Piriisi nai mae, 'e nei he'ete'i narai orisia 'inia. 24 Ma'ata 'ia Jisas 'a awa tarau. Mana tatau'aro ana 'onaai Piriisi 'a bwa'i matai hako. 25 Ma naasi, 'iraaui nei ra boi beia 'anai 'ari beia Ama, 'iia 'a matai ha'atahiraau odo-odo'a baaniai mae tarau. 'Iia 'a matai haua o'asi suria 'iia 'a ha'aagau tarau 'anai aba dingadaaui nei ra boi beia God. 26 'Ia Jisas naasi Bwauododaaui Piriisi na arari 'anai 'a'auhigia. 'Iia 'a maea, 'a ai'a haua ta ta'i ora-ora'a ma ai'a mareho nai taritari'a na'i aba ana dorai subunia 'inia. 'A he'ete'i baanigiai inoni ora-ora'a mia God 'a ha'aororiua ara'ai aro. 27 'Iia ai'a ta'isada do'ai ho'asi ha'ataringa 'onaairaaui haru Piriisi nara ho'asi ga'u na'i na'o 'ada'i ora-ora'a adaa'i haariraau, maraugu ho'asi na'i muri ro'u 'ada'i ora-ora'a adaa'i noni. Mia Jisas, ni ho'asi na haa 'iniai abena haaria 'a haua ha'atai moi, mana ho'asi naasi 'a haua 'ana'ai mwane 'oha 'anai ha'a-gaasinga'ini'i ora-ora'a adaa'i noni. 28 Na'i Ringe ana'ia Moses ra 'unua doni Bwauododaa'i Piriisi rai sigihiraau baaniraaui inoni, rei'uaa rau ora-ora'a. Ma na'i duruduru wetewete ana ani a God na boi murinai Ringe ana'ia Moses, 'ia God 'a sigihiai garena na odo-odo tarau.
Kraest, Na Bwauododaaui Piriisi Agaau
1 Na huunai mareho nau ha-hadahadanga'iniasi naani. 'Igaau gau to'oraai Bwauododaaui Piriisi na heinagu na'i dorani mwaeraha ara'ai aro na'i aba odona God. 2 'Iia 'a tatau'aro 'onaai Bwauododaaui Piriisi na'i huunai dora maea na 'ia God haaria na tau'arona, ai'a do 'iraaui inoni. 3 Ma 'onaai 'iraraa agaau do 'adonai Bwauododaaui Piriisi ra hau'i bane mara ho'asi tanaa God, na Bwauododaaui Piriisi agaau 'ai haua ro'u i ho'asi mana bane ana. 4 Do 'onaa na'i marewanani 'ia Jisas 'a ga'i bwa'i ha'i Piriisi, suria ra'i Piriisi nara bwane awa na'i marewana narau ha'isuri'i Ringe ana'ia Moses 'anai ha'i bane tanaa God. 5 Mana tatau'aro adaau 'onaai Piriisi na'i marewana 'a 'onaa do'e ha'inununa moi taha na to'o ara'ai Aro. 'A ta'isada o'asi ro'u 'oha na 'ia God 'a ha'atee o'ani 'inia Moses 'oha na ha'aagau 'anai ha'a-urasia ara'ai Ruma Maea Saira. 'Ia God 'a ha'abasua ma ha'atee o'ani 'inia, “'Oi here suria goro, ma'oi 'iraraa do'oi tagora suria ma'ata i nunu nau ha'ata'inia tana'o na'i hungahunga ani.” 6 Ma'ata na'i 'ohani 'ia God 'a haua tanaa Jisas i tatau'aro ni Piriisi na ororiu di'u'i ro'u wou i tatau'aro adaa'i Piriisi narau tau'aro na'i marewana. Mana duruduru haoru na 'ia God na haua tanaa Jisas 'anai haua tanaraaui inoni 'a ororiu di'u baaniai duruduru bwani. 'Inia ni mareho na 'ia God na duruduru 'ini'i tanagia na'i duruduru haorusi, ra goro di'u ro'u wou baani'i mareho na duruduru 'ini'i na'i duruduru bwani. 7 'Onaa ai'a ta mareho nai taritari'a na'i duruduru bwani, ra ga'i bwa'igui orisia'a 'inia ta duruduru he'ete'i ro'u. 8 Me 'ia Araha God haraaria na 'omesiai mareho na taritari'a 'inia, na'i 'oha na ha'atee o'ani, “'E 'oha nai boi mau na 'inau wai haua ta duruduru he'ete'i beiraaui inoni nai Israel mei Jiuda. 9 Mana duruduru naasi 'a bwa'igui 'onaaia'a i duruduru bwani nau haua beiraaui wauwa adaa'i 'oha bwani, na'i 'oha nau wairaau hura'a baaniai Ijip. Suria ai'a awa suria adaaui duruduru nau haa beiraau, naugu taarai murisiraau 'inia.” 10 Ma ha'atee o'ani ro'u, “Naani duruduru haoru nawaigui haua ro'u na'i murinai nei bwani beiraaui noni nai Israel. 'Inau wai nuga'i ringeringe agu'i suri'i 'adoma'idaa'i mana tahingadaa'i, neina rai ha'isuri'i. 'Inau wai ha'i God adaau, miraau rai ha'i inoni agu'i. 11 Ai'a ororiu do ta sae nai 'unua'a ro'u tanaraaui noni na'i 'omaa, ma'ua tanaraaui nei ana'i, do 'anai aidangisia Araha. 'Inia taraawa'a beiraaui hasihasi inoni, ara'a tari beiraaui sae mwanemaua rai aidangisiau hako. 12 'Inau wai 'adoma'i nugasi'i taha nara taritari'a narau haa'i, mau bwa'i 'adoma'ini'i aho'i ora-ora'a adaa'i.” 13 Hoita, 'oha na 'ia God 'a 'unua do ni duruduru naasi 'e duruduru haoru, 'a ha'ata'inia do duruduru na'i na'osi, 'a bwani'a. Mana mareho na bwani, 'onaai 'iraraa agaau, 'a hahanoria'a wou i ta'aa 'anai ai'aa.
Herehere Bwani Na'i Rihunga'i
1 Na'i duruduru tahamora, 'ia God 'a hau'i tanaa Moses tara'i herehere do 'anai suri'i na'i rihunga'i ma 'unua tanaa 'anai tau'arona ta ruma saira 'anai Ruma Maea na'i marewanani 'anai rihunga'i na'iei. 2 Mana'i raronai Ruma Maeasi, 'e rua ahii na awaiei. Mana'i 'etanai ahii 'e raita, ma'e tebol na awaiei, mana'i hunganai tebol naasi na awaiei bredi maea, mana ahiisi ra 'unua 'iniai dora maea. 3 'E kae bwana ubu-ubu'a nara rohe bwarasia 'iniai ruanai ahii. Na ruanai ahii ra 'unua 'iniai dora na maea di'u. 4 Na'i raronai ahii naasi nara nugaa ei dora ni ho'asi nara matai suungi'i ei insens, mana dora ni ho'asi naasi ra tau'arona 'iniai gol. Na'i ahii ro'usi na awaiei bakosi nara 'unua 'iniai “Bakosi Duruduru ana God,” mana abena hakoi bakosi naasi ra kuhaia 'iniai gol. Mana'i raronai bakosi naasi 'e bei nara tagoraa 'iniai gol nara awa i mahoingau nara 'unu'i 'ini'i “Mana,” i 'a'abi ana Eron nara pwirai rawa na'iei, ma nai'i'ai hau hetaheta'a nara usua ei ta'i tangahurui ha'atora. 5 Mana'i hunganai bakosisi 'e rua cherubim, ra'i mareho gahogaho'a nara aranunudi nararu ura na'iei 'anai ha'ata'inia do ni rarahana God na awa 'isi. Mana gahogahodi rua cherubimisi ra adaahusia hako i dora na'i hunganai bakosi nara 'unua 'iniai dora ni ha'a-gaasinga'ini'i ora-ora'a adaa'i inoni. Na'i 'ohani, 'inau ai'a to'o madoraa arari 'anai 'unu tahanga'ini'i goro hako i mwane maho. 6 Hoita naasi na'i 'oha nara ha'a-aratara'i hako o'asi mareho 'isi, 'iraaui Piriisi rau matai siri na'i 'etanai ahii 'ado dangi 'anai hauai tau'aro adaa'i. 7 Ma'ata na'i ruanai ahii naasi, na Bwauododaau moi Piriisi na matai siriei, ma matai siri ha'atai moi 'ado harisi. 'Oha nai siri 'ai waa ma'ata'a i 'abunai mwamwaa, ma waa siri 'anai ho'asi 'inia tanaa God 'ini'i ora-ora'a ana'i haaria mana ora-ora'a adaa'i inoni nara haa'i maraugu ai'a aidangisi'i. 8 Suri'i herehere 'isi, na Hi'ona Maea 'a ha'ata'inia tanagia doni mwani inoni na'i 'oha bwani ra bwa'i matai ataha siri beia God na'i dora na maea di'usi. 'A bwara, suriai awa ana mau i 'etanai ahii na'i Ruma Maea Saira mana mwani herehere bwani na ura 'ana. 9 Ni mareho 'isi ra ha'ata'inia tanagiai noni nagau tahi na'i madoraani, doni bane mana ho'asi nara wate'i tanaa God, ra bwa'i matai ha'a-wariwari'i tahingadaa'i ma'ua ha'a-ai'a'i 'inodaa'i nei narau waa'i mai. 10 'Inia ni bane mana ho'asi nara haa'i, rau haa'i moi 'ada'i ringeringe 'ada'i mahoingau, mareho 'onaai gono, ma tara'i herehere 'anai ha'a-wadiwadi'i abedaa'i. Mana ringeringe 'isi ra'i ringe 'ana moi abe. 'Ia God 'a niga'i tanagia 'anai suri'i tari na'i 'oha na nigaa i herehere haoru.
Kraest Na Huunai Ho'asi
11 Naasi 'ia Kraest 'a boi'a ma tatau'aro 'onaai Bwauododaaui Piriisi agaau. Me 'iia 'a waa'i mai mwane mareho goro nagau to'ora'i'a suri'i tahingagaa'i. 'Iia 'a siri 'ari na'i huunai dora maea ara'ai aro, mana dora maea naasi, ai'a dora na inoni nai tau'arona, ma'uasi do'e aba 'iniai ha'apwa'ara na'i marewanani. 12 'Iia 'a siri ha'atai moi na'i dora na maea di'u magu bwa'i hura'a ro'u ta'oha. 'A wateai 'abuna tanaa God mana 'abu naasi, ai'a 'abui gout ma'ua 'abui kau. 'Iia 'a hauai 'abuna haaria, me 'iniai 'abuna 'a ruhasigia tarau'a baaniai ora-ora'a. 13 Na'i herehere bwani, na 'abunai kau mana gout, dohudohunai garei kau bwabwa nara suu ho'asi 'inia, ra tamusia huniraaui nei rau ora-ora'a. Naasi 'anai ha'a-wadiwadiraau aho'i baani'i taha nara ha'ado'o'araau. 14 'Onaa na o'asi, moi 'adoma'i suriai wetewete na haai 'abuna Kraest. Ni 'abuna Kraest 'ai ha'a-wariwari'i tahingagaa'i baani'i here nara matai waigia 'anai mae tarau do nei nagai matai tau'aro tanaa God na tahitahi. Beiai mena anai Hi'ona Maea na awa tarau, 'ia Kraest 'a watea haaria tanaa God 'anai ho'asi 'inia haaria, 'e ho'asi na goro ma odo-odo hako. 15 Tarana naasi 'ia Kraest na waa mai duruduru haoru ana God tanaraaui inoni, neina 'iraaui nei na 'ia God na 'ome sigihiraau, rai dauai taha na 'ia God 'a duruduru tanaraau 'inia mana mareho 'isi rai awa tarau. Rai daa'i mareho 'isi, 'inia 'ia Kraest 'a mae 'anai ruhasi'i ora-ora'a adaa'i nei rau haai ta'aa na'i 'oha narau awa mau na'i bahainai heimarungi anai duruduru bwani. 16-17 Hoita, 'onaa 'e nei nai hauai duruduru, mai duruduru tanaa tanei do 'ai daa'i toto'ora ana'i na'i 'oha nai mae, na durudurusi ai'a wetewete na'i 'oha na 'ia mo'osi 'a ai'a mae mau. Ma'ata 'aigui wetewete na'i murinai mae ana. 18 Na tarana naasi narau haa 'iniai 'abu na'i duruduru bwani, 'anai ha'ata'inia hura'a do'e mae na to'o. 19 Na'i 'oha na 'ia Moses 'a aoha'ini'i hako i ha'atora tanaraaui inoni, 'a hiri'iai warihui siip nara ha'a-wangawangaa na'i gere raraa baaniai pwirapwirai hasi'ei nara 'unua 'iniai hisop, ma ruha'inia dio na'i wai nara doraria 'inia 'abui kau mana gout. Naasi ma tamusia 'iniai bukani ha'atora, magu tamusiraau ro'u inoni 'inia. 20 'A haua o'asi magu ha'atee o'ani, “Naasi 'abu 'anai ha'a-'o'oriai duruduru na 'ia God na ha'atora'amou 'anai suria.” 21 Naasi magu tamusia ro'u i Ruma Maea Saira, mana mwane mareho na'i rarona na 'iraaui Piriisi rau tatau'aro 'ini'i, 'a tamusi'i hako. 22 Na'i Ringe ana'ia Moses, gaarangi 'adonai mareho hako rai tamusi'i 'iniai 'abu, ma naasi 'agu ha'ata'inia do 'agu wadiwadi baaniai ora-ora'a. Ma 'onaa na 'abu 'a bwa'i ahe, 'ia God 'a bwa'i 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a adaa'i inoni. 23 Naasi 'a ororiu doni Ruma Maea Saira mana mwane mareho na'i rarona nara ha'inunudi mareho ni aro, rai ha'a-wariwari'i 'iniai 'abu. Ma'ata na huudi mareho ni aro, rai ha'a-wariwari'i 'iniai ho'asi na ororiu di'u baani'i ho'asi nara bwani hahaa'i na'i marewanani. 24 'Ia Kraest 'a aho'i ara'ai aro 'anai ura 'inigaaui noni na'i maana God. 'Iia 'a ai'a siri na'i dora na maea di'u na'i Ruma Maea na'i marewanani na inoni moi nara tagoraa, 'inia ni Ruma Maeasi 'e nunu moi 'anai huunai nei na'i aro. 25 Mana ara'a na haua na'i aro, ai'a do'ai ho'asi 'inia haaria 'ado 'oha 'onaairaaui Piriisi agaa'i Jiu nara siri 'ado harisi na'i Ruma Maea 'anai ho'asi 'iniai 'abui mwamwaa. 26 'Onaa na ga'i o'asi, 'ia Kraest 'a ga'i bwane taringai mae mau mai taraawa'anai marewana. Me 'a ai'a. Na'i madoraa na raumwadu i hahakonai dangi, 'iia 'a boi ha'atai moi 'ana'ai mwane 'oha 'anai waia beira'i ora-ora'a 'iniai ho'asi ana 'inia haaria. 27 'Adonai inoni 'ai mae ha'atai moi, mana'i murinai mae 'e hihiiri. 28 Naasi 'ia Kraest 'a o'asi ro'u, 'iia 'a mae ha'atai moi 'anai wai'i beira'i ora-ora'a adaa'i hakoi mwane inoni. Mana aho'i mai nai haua, ai'a do 'anai mae ro'u 'ada'i ora-ora'a, ma'ata 'ai boi 'anai hauai tahi tarau tanaraaui nei narau ha'aagau mamasia.
1 Ni mwani herehere na'i raronai Ringe ana'ia Moses ra'i nunu moi 'ada'i huudi mareho goro narai boi ta 'oha, ai'a do nara 'isi'a i huudi mareho. Ni ho'asi na Ringe ana'ia Moses na 'unu'i nara hahaa'i 'ado harisi, ra ai'a huunai ha'a-wariwariraaui nei narau boi 'anai rihunga'i. 2 'Onaa na ga'i huunai ha'awariwariraau, na ho'asi naasi ra ga'i bwa'igui haua'a ro'u, marau ga'i bwa'i arunga 'ino'a mau 'ini'i ora-ora'a adaa'i. 3 Me ai'a o'asi. Ni ho'asi narau hau'i 'ado harisi, ra ha'a 'adoma'i aho'isiraau tarau 'ini'i ora-ora'a adaa'i. 4 Suria na 'abui kau mwane mana 'abui gout 'a bwa'i matai ha'a-gaasinga'iniai ora-ora'a. 5 Tarana naasi 'ia Kraest 'a ha'atee o'ani tanaa God na'i 'oha na boi na'i marewana, “I'oe 'o ai'a rabasi'i ho'asi mana wawate nara haa'i. Me i'oe 'o hauai abe tanaau dona 'inau wai wateau haariau tana'o 'onaai ho'asi. 6 I'oe 'o ai'a ahugoro 'iniai mwamwaa nara ho'asi susuu 'inia mana ho'asi 'anai ha'a-gaasinga'ini'i ora-ora'a. 7 Naasi mau o'ani, ‘God. 'Ome, ninauni. 'Inau 'au boi 'anai hauai taha na'o 'irisia 'onaai usu 'abaiau ada na'i Usu-usu Maea.’ ” 8 Na Ringe ana'ia Moses 'a 'unua do 'iraaui Piriisi rai suu ho'asi marai haa'i tara'i wawate tanaa God. Ma rei'uaa na o'asi, na'i dorai Usu-usu Maea ani, 'ia Kraest 'a ha'atee o'ani 'inia God, “I'oe 'o ai'a rabasi'i ho'asi mana wawate nara haa'i, ma'o ai'a ahugoro 'ini'i ho'asi susuu, mana ho'asi 'anai ha'agaasinga 'ini'i ora-ora'a.” 9 Naasi magu o'ani ro'u na'i muri, “Ninauni. 'Inau 'au boi 'anai hauai taha 'o 'irisia.” Naasi ma ha'ahakoai duruduru bwani 'anai nugaai nata nei. 10 'Ia Jisas Kraest 'a araisuriai hei'irisina God ma wateai abena 'anai mae ha'atai moi 'inigia 'onaai ho'asi. Ma naasi, 'igaau gau ha'i noni maea ana'ia God. 11 Na'i duruduru bwani 'iraaui Piriisi adaa'i Jiu ra ura 'ado dangi 'anai taraa hahaa'i moi ta'i ho'asi nara bwane hahaa'i mau mai nara ai'a matai ha'ahakoai ora-ora'a. 12 Me 'ia Kraest, ni ho'asi na haua ha'atai moi 'ada'i ora-ora'a 'a goro daara'i 'ana'ai 'ado 'oha. Naasi magu heinagu na'i dora ni ha'ahou na'i odona God. 13 Ma totori tari madoraa na 'ia God 'ai nugaraaui maerongana'i na'i bahainai heimarungi ana. 14 Me 'iniai ta'i ho'asi naasi, 'a huunai ha'a-ararigaau i noni maea ana'ia God 'anai 'ari wou beia. 15 Na Hi'ona Maea 'a ha'ata'inia ro'u hura'a tanagia do 'a o'asi ha'amomori. 'Inia na'i Usu-usu Maea ra usua o'ani, 16 “'Ia Araha God 'a o'ani, ‘Naani duruduru haoru nawai haua beiraaui inoni na'i huunai madoraa 'ana. Wai nuga'i ha'atora agu'i suri'i 'adoma'idaa'i mana'i tahingadaa'i marai aidangisi'i.’ ” 17 Maagu o'ani ro'u, “'Augu bwa'i 'adoma'ini'i'a i ora-ora'a adaa'i mana taha nara taritari'a narau haa'i.” 18 Hoita, 'onaa na bwane 'adoma'i nugasi'i ora-ora'a, ai'a ta'isada do raigui hau'i ro'u tara'i ho'asi 'anai ha'a-gaasinga'iniai ora-ora'a.
'Anai Dau Baabau Na'i Duruduru Ana God
19 Naasi arai do'ora mana asigu'i, suriai 'abuna Jisas 'a ahe 'inigia, 'igaau gau mwaridanga'a 'anai ataha siri beia God na'i dora na maea di'usi. 20 Gau matai haua o'asi, suria gau to'oraai tara haoru na hano 'anai tahi tarau na 'ia Kraest na tahangia tanagia 'iniai mae na haa na'i dadaahoro. Mana mae na haa 'a 'onaa do'a rahiai kae bwana ubu-ubu'a nara rohe bwarasia 'iniai dora maea. 21 'Igaau gau to'oraai Bwauododaaui Piriisi hauasa 'anai 'omesurigaaui inoni ana'ia God. 22 Naasi, gau magai boi gaarangia God beiai huunai tahinga na ha'a-momori ma huunai 'u'uria. 'Iia 'a bwane ha'a-wariwari'i tahingagaa'i 'iniai 'abuna, do neina gaigui abui arunga 'ino'a'a ro'u, ma 'onaa do'a ha'a-wariwarigia 'iniai wai na goro. 23 'Igaau gau bwane maania hura'a tanaraaui noni do ra'i mareho na gau 'adoma'i heitotori 'ini'i. Gai dau baabau magai abui 'adoma'i heiruarua'a 'ini'i mareho 'isi. 'Inia 'igaau gau matai 'u'uria taraua God suri'i duruduru ana'i tanagia. 24 Gai 'adoma'i raha 'iniai taha na gau matai haua 'anai 'a'auhiai nata nei, neina 'iia 'ai ha'ata'iniai heita'ahi tanaa ro'u i nata nei, ma 'ai hau'i mwane mareho goro. 25 Gai abui mamarota'i boi goni 'anai rihunga'i, rei'uaa na tara'i nei ra bwane mamaro'a. Ma'ata moi boi goni 'anai ha'a-'o'ori'amou hairiu. 'A ororiu di'u domoi haua o'asi tarau, 'inia na dangi nai aho'i mai Araha 'a raumwadu. 26 'Onaa nagau ta'ahia mau i ora-ora'a magau bwa'i agoheta'i haa'i mareho ta'a'i na'i 'oha nagau bwane aidangisiai huunai ha'ausuringa'i, me 'a bwa'i ho'asi'a ro'u naigui awa ro'u nai matai ha'a-gaasinga'ini'i ora-ora'a 'isi. 27 Me 'igaau gai mamasi moi ha'i mamaa'u 'anai 'oha na 'ia God 'ai ha'amama 'aigia na'i 'eu raha na matai noro ha'a-dorohuraaui nei narau ha'imae beia. 28 'Onaai bwane 'iraraa amoou, 'onaa 'e waira rua ma'ua oru narai ha'arangasia hura'a do 'e sae na kakawata'i araisuri'i Ringe ana'ia Moses, 'ia mo'osi ra bwa'i arunga ta'ahia, rai ngahu gata'inia moi. 29 Naasi, moi 'adoma'iniai mamaa'a nai hauai ha'a-mama'ai tanaai nei na here bodio 'iniai Garena God, ma ai'a 'adoma'i hihi'a 'iniai 'abuna, rei'uaa na 'abu naasi na ahe 'anai ha'a-'o'oriai duruduru haoru ana God ma ha'a-wariwaria baaniai ora-ora'a. 'Ia mo'osi 'a here ha'ata'aiai Hi'ona Maea na ha'ata'iniai goro ana God 'inigia. 30 Magau 'iraraa do'ia God na o'ani, “'Inau wai ha'a-mama'airaaui sae hehereta'a'i. 'Inau wai su'ua aho'i tanaraau.” Magu ha'atee o'ani ro'u, “'Inau a Araha God, 'inau wai hiiriraaui inoni agu'i.” 31 'E maho na ha'amagugu abe di'u naasi do'ia God na tahitahi, 'ai hiiri'o. 32 Abui kaku'aai 'oha namou taraawa'a hinihiniai Taroha Goro 'inia Kraest mamou siri mai na'i marewa. Moi 'adoma'i suria aho'i ura wetewete namou haua suri'i hinihinimoo'i, rei'uaa tara'i 'oha mou siri suri'i rongomaata'i nara raha di'u. 33 Ra'i 'oha ra ha'atee ha'a-ta'ai'amou mara here ha'a-maata'i'amou suri'i maadi inoni. Tara'i 'oha mou 'a'auhiraaui nei ra ha'a-maata'iraau ro'u o'asi. 34 Mou arunga ta'ahiraau mamou 'a'auhiraaui nei ra gaasiraau na'i rumaniho'o. Ma rei'uaa ra waa'i baani'amou mareho namou to'ora'i, 'i'amou wa'ewa'e moi. Mou wa'ewa'e suria mou aidangisia do 'e mareho nai goro di'u ro'u wou nai awa tarau namoi dau'i mau ro'u ta'oha. 35 Rei'uaa mwane mareho rai to'oto'o he'ua, me moi abui ha'a-ai'aai 'ado'ado wetewete 'anai 'u'uria Araha. 'Inia 'e kaeni heitahari raha namoi daua 'inia. 36 Moi wetewete mamoi mangudi neina moi hauai hei'irisina God mamoi dauai taha na 'ia God na duruduru tana'amou 'inia. 37 'Inia na Usu-usu Maea 'a o'ani, “'A bwa'i orea mia mo'o nai boi 'ai boi'a, 'iia 'agu bwa'i mamasi'a ro'u. 38 Miraaui nei narau odo-odo na'i maagu narau hinihiniau rai to'oraa i huunai tahi, mia tei nai rihota'i aho'i baaniau 'au bwa'i ahugoro 'inia.” 39 Me 'igaau gau ai'a 'onaairaaui nei narau rihota'i aho'i narai ha'amama 'airaau na'i dora ni rongomaata'i. Ai'a. 'Igaau ra'i inoni nagau hinihinia God, mia God 'ai haua tanagaau i tahi tarau.
Tara'i Heiha'auu 'Iniai Taha Naasi Hinihini
1 Taha naasi hinihini? Hinihini, naasi 'adoma'i wetewete nagau to'oraa do na mareho nagau 'adoma'i heitotori 'ini'i rai to'o ha'amomori, rei'uaa nara ai'a to'o mau. 2 Ma na'i 'oha i na'o, 'ia God 'a taeniraau inoni suriai hinihinia adaau. 3 Suriai hinihini, naasi nagau aidangisia 'inia do na marewanani 'a pwa'ara moi 'iniai ha'atee ana God, do neina baaniai taha nagau ai'a matai 'omesia rai hura'a mai taha nagau matai 'omesi'i. 4 Suria Ebol 'a hinihinia God, 'ia Ebol 'a hauai ho'asi na arari goro na 'ia God na wa'ewa'e 'inia baaniai ho'asi na 'ia Kein na haa. Mia God 'a wa'ewa'e 'iniai ho'asi na haua, ma 'unua do 'iia 'e inoni odo-odo. Ma rei'uaa na 'iia 'a bwane mae, ma'ata ni hinihini na haua beia God 'e ha'ausuringa'i tanagiai noni mau tari mai na'i dangini. 5 Suria 'ia Inok 'a hinihinia God nara waia ha'i tahi 'inia ara'ai aro. 'Agu 'asu'ani ai'aa moi, suria 'ia God na waia. Na'i Usu-usu Maea 'a 'unua do 'ia God 'a waia Inok, 'inia 'ia God 'a wa'ewa'e 'inia. 6 Naasi mou 'omesia do 'abwa'i nei nai matai ha'a-wa'ewa'ea God 'onaa na bwa'i to'oraai hinihini. 'Inia 'iatei na raba boi beia God, 'ai hinihini ma'ata'a do 'ia God 'a awa ha'amomori ma matai tahariraaui nei narau siba suria. 7 Suria 'ia Noa 'a hinihinia God, 'ia Noa 'a araisuriai ha'abasu na haa God tanaa 'iniai mareho narau ai'a 'omesia do'ai to'o ga'u ta 'oha. 'Iia 'a araisuria God ma tagoraai haka 'anai ha'atahiraaui ruruha ana. 'Iniai hinihinina beia God, 'iia 'e ta'i 'ini'i nei nara odo-odo na'i maana God. Mana barongana Noa 'a ha'ata'inia doni inoni na'i 'ohasi ra ta'aa ma arari do'ia God 'ai hiiri ha'amaesiraau. 8 Suria 'ia Ebraham 'a hinihinia God, 'ia Ebraham 'a araisuria God 'oha na soia ma 'unua tanaa do'ai hura'a maai hano 'anai dora na duruduru 'inia tanaa do'ai haua tanaa. Na'i 'oha na hura'a na hano, 'iia 'a hano ha'i ai'a aidangisiai dora na 'ia God na duruduru tanaa 'inia. 9 Ma na'i 'oha na ataha na'i dorasi, 'iia 'a awa na'i 'isi mana hinihinina 'a awa mau na'i hungana God. 'Iia 'a awa suri'i ruma saira 'onaai mahuara. Mana garena, 'ia Aisak, mana wauwana, 'ia Jekop, raru awa o'asi ro'u rei'uaa na 'ia God na duruduru tanararua ro'u 'iniai dorasi. 10 'Ia Ebraham 'a mwa'emwa'e 'anai awa o'asi 'inia 'a 'adoma'i heitotori 'iniai 'omaa nai awa tarau. 'Omaasi 'ia God nai hauai nununa, me 'iia ro'u nai tagoraa. 11 Suria 'ia Ebraham mea Sera raru hinihini, rei'uaa raru wari di'u'a, mia Sera 'a 'amara ro'u, me rarugu buna to'o gare mau. 'A o'asi 'inia 'ia Ebraham 'a hinihinia do'ia God 'a bwa'i horosia mwada'u i duruduru ana. 12 Rei'uaa na 'ia Ebraham 'a wari di'u'a 'anai haua ta gare, me baania 'a hura'a mai kae ruruha raha na bwa'i nei nai matai uduma'i arariraau. Na rago rau haa 'a 'onaai'i hee'u nai aro mana nunu'u nai one. 13 'Iraaui inoni 'isi, rau hinihinia God tari mae, rei'uaa narau ai'a daa'i na'i marewanani taha na 'ia God na duruduru tanaraau 'ini'i. Ma'ata 'a 'onaa do rau wanasi'i 'ariwou i taha narai daua mau ta'oha, marau wa'ewa'e 'ini'i. Naasi, rau ha'ata'inia hura'a do 'iraau ra'i mahuara, ma ra'i inoni nara gaariri moi mai na'i marewanani. 14 'Irai nei nara here o'asi, 'a ha'ata'inia dorau siba suria nadaau i huunai 'omaa. 15 'Onaa narau ga'i 'adoma'inia doni 'omaa narau hano baania naasi huunai 'omaa, rau ga'i suria aho'i tara narau boi suria. 16 Me ai'a! Rau siba suriai 'omaa na goro di'u ro'u wou, 'e 'omaa goro na'i aro. Tarana naasi 'ia God 'a mari'ori'o 'iniraau 'oha narau 'unua do'iia 'e God adaau. Gau 'iraraa o'asi, 'inia 'iia na tagoraai 'omaa tanaraau na'i aro. 17-18 Suria 'ia Ebraham 'a hinihini na taarai mwa'emwa'e 'anai ho'asi 'inia Aisak, 'oha na 'ia God 'a ohongiai hinihinina Ebraham. 'Ia Aisak naasi'a i ta'i gare ana, ma'ata 'a mwa'emwa'e 'anai ho'asi 'inia tanaa God rei'uaa na 'ia God 'a bwane duruduru o'ani tanaa, “Baania Aisak naasi narai hura'a mai inoni 'anai ha'arago'i warowaromu.” 19 'Ia Ebraham 'a hinihini do 'onaa 'ai mae a Aisak, 'ia God 'ai matai ha'a-suruta'ea aho'i baaniai mae. Naasi na'i 'ohasi, 'ia Ebraham 'a 'onaa do 'a waia aho'i garena na mae ga'u. 20 Suria 'ia Aisak 'a hinihinia God nagu taarai ha'agorohirarua 'inia i rua gare ana, 'ia Jekop mia Iso. 'A maania tanararua i ha'agorohi na 'ia God 'ai haua mau tanararua. 21 Suria 'ia Jekop 'a hinihinia God nagu taarai ha'agorohirarua 'inia i rua wauwa ana, ni rua gare mwane ana Josep. Na'i 'ohasi 'ia Jekop 'a wari di'u'a ma gaarangi mae'a, ma dau wou na'i 'a'abi ana ma ha'aasaa God. 22 Suria 'ia Josep 'a hinihinia God, 'oha na gaarangiai 'oha ana 'anai mae, 'a hadanga'iniai hura'a wairaau nai haa God inoni nai Israel baaniai Ijip, ma 'unua tanaraaui here narai haua 'ada'i surisurina'i 'oha nai mae. 23 Suria inana mana amana Moses raru hinihinia God, nararugu taarai girua 'inia Moses suriai oru hura murinai huta ana. Ni 'omesia adarua do'iia 'e gare 'ome goro, rau ai'a araisuriai taha i mwaeraha na 'unua. 24 Suria 'ia Moses 'a hinihinia God, 'oha na raha ara'a, 'a ai'a rabasia dorai 'unua do 'iia 'e gare anai gare urao anai Mwaeraha ni Ijip. 25 'Iia 'a 'adoma'i nunuga na'i tahingana hako 'anai rongomaata'i goni beiraaui inoni ana'ia God. 'A 'iraraa doni heresi 'a goro di'u baaniai awa wa'ewa'e moi na'i gere madoraa na'i ora-ora'a. 26 'Iia 'a 'adoma'inia do, 'anai rongomaata'i 'iniai hinihinina do 'ia God 'ai ha'ataariai Ha'atahi 'anai ha'atahiraaui Jiu, 'a goro baaniai to'ora'i mwane mareho goro na'i Ijip. Suria 'iia 'a wana 'ari na'i 'oha nai boi mau 'anai kae heitahari raha na 'ia God nai haua tanaa. 27 Suria 'ia Moses 'a hinihinia God, nagu taarai hano 'inia baaniai Ijip ha'i ai'a mamaa'usiai Mwaeraha. 'Iia 'a hano moi ma ai'a raba rihota'i aho'i, 'inia na'i 'adoma'ina 'a 'onaa do'a rere'ia'a woua God, rei'uaa na ai'a ta sae mau nai wana to'ia beia. 28 Suria 'ia Moses 'a hinihini nagu taarai haua 'inia tanaraaui inoni nai Israel i ringei Roho Aharau, ma 'unua tanaraau 'anai tamusi'i bwaudi maraaruma adaa'i 'iniai 'abui mwamwaa, do neina enjel 'anai ha'amaesi 'a bwa'i matai ha'amaesi'i garemwane hutai na'o adaa'i. 29 Suria rau hinihinia God, 'a hoaiai asi meramera'a taradaaui inoni nai Israel marau hano horo na'i dora mamata. 'Oha na 'iraaui Ijip raugu ataha wou na'i 'isi 'iniai hano haisuri adaau, na asi 'a toto goni aho'i huniraau, marau dodo hako. 30 Suria rau hinihinia God, 'e biu dangi na 'iraaui inoni nai Israel rau hano gariai Jeriko, mana'i murinai biu dangisi, na banihau 'anai 'omaasi 'a kokohu. 31 'Ia Rehab 'e urao rebirebi na'i 'omaasi. Me suria 'a hinihinia God, ra ai'a ngahu ha'amaesia beiraaui inoni narau hairaesi beia God na'i 'omaa anasi. 'Inia 'iia naasi na ha'a-maotoraruai rua saeni Israel nara ha'ataarirarua wou 'anai wana girugiru na'i 'omaasi. 32 'A goro'a ga'u! 'Au ai'a to'o madoraa 'anai mamaani surisuria 'aria Gidion, 'ia Barak, 'ia Samson, 'ia Jefta, 'ia Deved, 'ia Samiuel, miraaui rarabea. 33 Suriai hinihinia adaaua God, rau ha'ato'o'i kae mareho. Rau ha'aheho'i tara'i kantri narau hei'oi bei'i. Rau heimarungi beiai here odo-odo ma rau daa'i taha na 'ia God na duruduru tanaraau 'ini'i. Tara'i nei 'iniraau, na laeon ai'a ngauraau suria 'ia God 'a ha'abwarasi'i ngoodi. 34 Tara'i nei ra gaasiraau na'i kae 'eu mara ai'a noro. Tara'i nei, na naihi adaa'i maerongadaa'i ra ai'a to'iraau. Tara'i nei, rei'uaa narau maemae'a na'i na'o, na'i muri rau wetewete. Tara'i nei, rau ramo suri'i hei'oi marau ha'aheho'i maerongadaa'i marau ha'ahorahiraau. 35 Suriai hinihinia adaaua God, ra'i urao na gare adaa'i ra mae, mara tahi aho'i. Ma'ata, tara'i sae hinihini na maerongadaa'i ra here ha'arongomaata 'iraau. 'Onaa rau ga'i nugasi'i hinihinidaa'i, ra ga'i ha'a-hura'ahiraau dadara'a, me rau wa'ewa'e moi 'anai rongomaata'i o'asi tari mae. 'Inia rau 'irisia do rai suruta'e aho'i 'anai dauai tahi na goro di'u ro'u wou. 36 Tara'i nei ro'u ra haikou 'iniraau mara rabusi'i, ma tara'i nei ra tosi'i 'ini'i arihau mara gaasiraau siri na'i rumaniho'o. 37 Tara'i nei ra buta ha'amaesi'i 'ini'i hau, ra'i nei ra horosi'i abedi 'ini rua aba, ra'i nei ra ha'amaesiraau 'ini'i naihi hehei'oi. Ra'i nei ra'i hasihasi inoni ma rau ho'osi'i moi uri-uri siip mana gout suria rau ai'a to'o bwana. 'Iraaui sae ra here ha'a-mama'airaau mara norata'airaau. 38 Rau hano hairiu 'ari suriai dora mangasara mei suri'i hungahunga 'anai bainihu suri'i giru mana wabwa. 'Iraau ra'i inoni goro na ai'a ta'isada dorai awa goni beiraau inoni ta'aa anai marewana. 39 Hoita, 'ia God 'a taeniraaui inoni o'asi 'ini'i hinihinidaa'i, magu ai'a tanei 'iniraau nai daua mau i taha na 'ia God na duruduru 'inia tanaraau. 40 'Inia 'ia God 'a to'oraai 'ado'ado na goro di'u ro'u wou. 'A rabasia dorai totorigaau, neina na'i ta'i 'oha 'igaau hako gai ha'i sae narau huunai arari 'anai 'ari wou beia God.
God Amagaau
1 Naasi suriai wanasigaau adaaui kaeni ruruha narau ha'ata'inia tanagaau i taha naasi hinihini, gau magai nuga'i beira'i taha nara matai ha'abwarasigia suri'i hinihinigaa'i beia God magai nugasi'i ro'u i oraora 'a nara awa baabau suri'i tahingagaa'i, magai 'eba wetewete na'i 'eba heiohooho na 'ia God na haua tanagaau 'anai 'eba na'iei. 2 Na 'adoma'igaa'i hako rai awa beia Jisas, 'onaai nei na wana wetewete 'anai dora na 'eba 'ana. 'Inia 'ia Jisas naasi ahuinai hinihinigaau me 'iia na ha'a-'o'oriai hinihinigaau tari 'oha nagai ura baabau. 'Iia 'a mwa'emwa'e 'anai rongomaata'i tari mae ana na'i dadaahoro, 'inia 'a 'adoma'iniai wa'ewa'e nai to'oraa na'i muri. Mana ninima na ga'i haa 'iniai mae ana na'i dadaahoro, 'a 'adoma'i mara mareho haaria moi 'inia. Mana'i 'ohani 'a heinagu na'i odona God na'i dora ni Mwaeraha ara'ai aro. 3 'Adoma'i aho'isia Jisas. Rei'uaa na 'iraaui inoni ta'a'i ra hauai ta'aa tanaa, 'iia ai'a maemae'a. Naasi 'i'amou ro'u moi abui wai'ate'a ma'ua maemae'a na'i 'eba heiohoohosi. 4 'Inia na'i haisuasua mana heingahui namou haa beiai ora-ora'a, ai'a tanei 'ini'amou mau 'ai gaarangi mae. 5 'A 'ua? Mou kaku'a'i ha'atee ha'a-'o'ori na 'ia Araha God na haa'i tana'amou 'onaai gare ana'i? 'Iia 'a o'ani, “Garegu, 'oi abui 'adoma'i mara mareho haari'i moi 'ini'i taha nau ha'aodoodo 'o 'ini'i na'i madoraa nau ha'a-odoodo'o, ma'oi abui arunga ta'aa na'i 'oha nau ha'a-aidangisi'o 'ini'i taritari'a amu'i. 6 'Inia 'inau 'au matai ha'a-odoodoraaui nei nau ta'ahiraau, mau matai ha'a-mama'airaaui nei nau 'unuraau 'ini'i gare agu'i.” 7 Naasi suri'i rongomaata'i namou siri suri'i, moi wa'ewa'e 'onaa do ni mareho o'asi, ra'i ha'a-odo-odo na 'ia God na hau'i tana'amoui gare ana'i. 'Inia 'adonai Ama, ra haha'a-odoodo'i gare adaa'i. 8 'Onaa na 'ia God 'a ai'a haha'a-odoodo'o 'onaai here na hau'i 'ada'i gare ana'i, naasi 'a ha'ata'inia do i'oe 'e gare na'o ai'a to'o amamu, ma'o ai'a ta'i beiraaui huudi gare ana'ia God. 9 Ni amagaa'i na'i marewanani, na'i 'oha narau haha'a-odoodogaau, gau ha'ahouraau. Naasi 'a ororiu di'u do gai mwa'emwa'e 'anai awa na'i bahainai heimarungi ana Amagaau ara'ai aro ma naasi nagaigui dauai huunai tahi. 10 Na'i madoraa na amagaa'i rau ha'a-odoodogia, rau haua moi 'anai gere madoraa suriai herehere narau 'adoma'i ha'agorohia. Me 'ia God 'a ha'aodoodogia 'anai goro agaau do neina 'igaau ro'u gai awa odo-odo 'onaaia. 11 Na'i 'oha nara ha'a-odoodogia, 'a arunga ta'aa di'u. Ai'a do 'e mareho na abe nai arunga goro 'inia. Ma'ata na'i muri, ra'i hua goro narai ta'eha mai na'i tahingagaa'i, 'igaau nei na 'ia God na ha'a-odoodogia. Mana ha'a-odoodo ana'ia God rai 'a'auhigia 'anai awa odo-odo mana awa goro beiai nata sae.
Tahitahi Na 'Adonai Inoni Hinihini Rai Suria
12 Na 'eba heiohooho namou haua, moi ha'a-wetewete'i aho'i 'i uwamoo'i mana rimamoo'i nara mamaera'a. 13 Moi hahano suriai tara na odo-odo neina 'iraaui nei na hinihinidaau ra maemae'a rai abui maemae'a di'u ro'u wou, ma'ata rai ara'a mai wetewete.
Ha'abasu 'Iniai Rihota'i Baania God
14 Moi bonasiai awa goni goro beiraau hakoi inoni ma 'anai awa odo-odo tarau. Mou bwa'i matai 'omesia Araha 'onaa namou bwa'i haua o'asi. 15 Moi 'omesuri'amou hairiu neina abu tanei 'ini'amou 'ai hauai taha nai matai rihota'inia haaria baania God na bwane ha'ata'iniai goro ana tanaa. 'A gasi to'o o'asi mana tahitahi ana 'ai 'onaai hahaarisi ta'aa na tahi ara'a bei'amou. Suria ni ta'aahana 'ai matai here ha'a-ta'ai'amou. 16 Moi aidangisia do abu tanei 'ini'amou nai awa wawaasua'a, ma'uasi awa ahurodo'a 'onaaia Iso. 'Iia 'a raonga'iniai mena ni heimarungi ana 'onaai gare na hutai na'o 'inia moi rabo'o i mahoingau. 17 Na'i muri, 'oha nagu raba dauai ha'agorohi baania amana 'onaai gare hutai na'o, ma bwara'a. Rei'uaa nagu angi ha'ata'ata'ahi he'ua, me 'a bwara'a do raigui sadoia ta here naigui orisia 'iniai hereta'aa na haua na do'aigui daua aho'i 'inia i ha'agorohi baania amana. 18 Ni boi na gau haua beia God na'i 'ohani, 'a ai'a 'onaairaaui wauwa agaa'i na'i 'ohabwani narau boi beia God na'i hungahungai Saenai. Na'i hungahungasi rau re'iai ngarungarui 'eu mana kuhi ma uhi ro'a raha na'iei. 19 Nai 'ohasi rau rongoai aohanai biugil goni beiai ringe na hadahada tanaraau. Na'i 'oha narau rongoai ringesi, rau ha'angoni wetewete do'aigu abui ha'atee'a ro'u tanaraau 20 suria ni mareho na 'unua 'a kae rongo ha'amamaa'u abe di'u. 'A o'ani, “'Onaa ta sae, ma'uasi ta mwamwaa nai hatariai hungahungani, moi buta ha'amaesia ma'ata'a.” 21 Rei'uaa 'ia Moses, ma mamaa'usia ro'u i taha narau 'omesia ma o'ani, “'Inau 'au 'idi'idi 'iniai mamaa'u.” 22 Na'i 'ohani gau bwa'i mamaa'u o'asi. 'Inia 'igaau 'a 'onaa do gau boi beia God na'i hungahungai Saeon, na awa iei 'omaa raha ana God tahitahi, naasi Jerusalem na'i aro narau awaiei meru ma'e merui enjel nara rurugoni 'anai ha'aasaa God ha'i wa'ewa'e. 23 'A 'onaa do gau rurugoni beiraaui nei nara 'onaai'i gare hutai na'o ana'ia God nara bwane usu'i atadaa'i na'i aro. 'Igaau gau ataha'a beia God, mo'o nai hiirirai mwani inoni hako. Gau taha na'i dora adaa'i aungadi noni hinihini nara bwani mae na 'ia God na ha'awariwariraau hako baani'i ora-ora'a adaa'i. 24 Gau taha beia Jisas, mo'o na waa mai duruduru haoru ana God tanaraaui inoni. Ni 'abuna na ahe 'anai ha'a-wariwarigia baaniai ora-ora'a 'a goro baaniai 'abuna Ebol. 'Inia na 'abuna Ebol 'a waa mai ha'a-mama'ai. 25 Naasi moi herehere goro, mou gasigu 'ageta'i araisuria God na hadahada tana'amou na'i 'ohanisi. 'Onaa na bwara tanaraaui inoni nai Israel 'anai horata'iniai ha'a-mama'ai 'inia ai'a bahurongoa adaaui ha'abasu na haa God tanaraau na'i marewanani, 'ai he'ua tanagiai nei nagau ai'a raba bahurongoa God na ha'abasu dio mai baaniai aro? 26 Na'i 'oha na 'ia God 'a ha'atee na'i hungahungai Saenai na'i 'oha bwani, na ringena 'a 'ihara'iniai ano. Mana'i 'ohani 'a haua ro'u i duruduru na o'ani, “Ta 'oha, wai 'ihara'inia ro'u i ano. Ma na'i 'ohasi, wai 'ihara'inia hakoi ano mana ahoasara.” 27 'Oha na 'ia God 'a 'unua do'ai 'ihara'inia ro'u i ano mana ahoasara, 'a ha'ata'inia do na mwane mareho na ha'apwa'ara'i rai ai'a'i. Mana taha nara bwa'i 'ihara'i naasi narai awa tarau. 28 Gau magai ha'atee ha'agorohia God. 'Inia 'igaau gai awa na'i hourana ana God na bwa'i matai 'iha'iha ma'ua ai'aa. Gai ha'a-aneanea na'i here nai wa'ewa'e 'inia, magai haua beiai ha'ahou mana ginagina. 29 'Inia ni God agaau 'a matai ha'a-mama'airaaui nei nara ai'a araisuria, 'onaai 'eu na matai suu gata'ini'i ha'aro'a.
1 Mou ta'ahi'amou waiori 'onaai ha'ido'orada mana ha'iasida beia Kraest. 2 Abui kaku'aa 'anai ha'amaoto'i mahuara nara boi suri'i 'omaa amoo'i. Ra'i nei nara haua o'asi, raugu buna ha'amaoto'i enjel suri'i ruma adaa'i ha'i ai'a 'iraraa. 3 Abui kaku'araaui nei ra awa na'i rumaniho'o. Ni arunga namoi to'oraa 'adaau, 'ai 'onaa domou awa ro'u beiraau na'i rumaniho'o. 'Ado'adoraaui nei narau rongomaata'i, mamoi arunga 'onaa domou rongomaata'i ro'u beiraau. 4 Ringei ha'iwai 'e mareho na 'iraaui inoni hako ra ga'i ha'ahoua, mana mwane 'ai abui taritari'a baaniai urao ana mana urao 'ai o'asi ro'u. 'Inia 'ia God 'ai hiiri ha'a-mama'airaaui nei ra wawaasua'a, miraaui nei narau taritari'a baani'i urao adaa'i ma'ua mwane adaa'i. 5 'Oi ha'imaania do na'i tahitahi amua 'oi abui ta'ahia di'ui ha'a. Ma'oi ha'imaania do na mareho na'o to'ora'i, rei'uaa raha ma'ua kekerei, 'oi arunga goro moi 'ini'i. 'Inia 'ia God 'a o'ani, “'Inau bwa'i nugasi'o, mau bwa'i murisi'o.” 6 Naasi nagau to'oraa 'iniai 'adoma'i wetewete 'anai o'ani, “'Ia Araha naasi na hei'a'auhi agua, 'inau bwa'i mamaa'usiai taha na 'iraau moi inoni rai haua tanaau.” 7 Moi 'adoma'i suri'i na'otara amoo'i na'i heisoi 'ohai na'o narau taroha'iniai Taroha Goro tana'amou. Moi 'adoma'i suri'i hua goro nara hura'a mai baani'i tahingadaa'i, mamoi suriai hinihinidaau beia Jisas. 8 'Inia 'ia Jisas 'a ta'isada 'onaa mau i 'ohabwani, mei 'ohani, mai 'ari moe'a na bwa'i 'ohai hako. 9 Naasi moi abui suri'i mwane ha'ausuringa'i haoru namou rongo'i nara sisiri mai 'anai ha'ateha'amou baaniai huunai ha'ausuringa'i. Ni huunai mareho 'anai ha'a-weteweteai hinihinigaau, naasi i goro na haua God 'inigia. 'A ai'a 'ini'i mwane ringeringe 'ini'i mahoingau. 'Iraaui nei nara suri'i o'asi ringeringe 'ada'i mahoingau, na ringeringe 'isi ra bwa'i 'a'auhiraau. 10 'Igaau gau to'oraai dora 'anai ho'asi na'i aro na 'iraaui Piriisi nara tagora na'i Ruma Maea ana God ra bwa'i matai ngaai taha nara ho'asia na'i hungana. 11 Na'i ringeringe adaaui Jiu na'i raronai herehere 'anai ho'asi, 'iraaui Piriisi ra waa'i siri 'abudi mwamwaa na'i ahii na maea di'u 'anai ho'asi 'ada'i ora-ora'a. Mana abedi mwamwaa naasi nara suungi'i hura'ai abau 'omaa baaniai raronai 'omaa. 12 'A o'asi ro'ua Jisas, 'iia 'a rongomaata'i ma mae hura'ai abau 'omaa baaniai 'omaa raha 'anai ha'a-wariwariraaui mwane inoni hako baani'i ora-ora'a adaa'i 'iniai 'abuna haaria. 13 Naasi gau magai hura'a beira'i baaniai 'omaa 'anai heisadoi beia Jisas magai arungana ro'u beia i ninima na siri na'iei. 14 'Inia na'i marewananisi, gau ai'a to'oraa ta 'omaa do nai awa tarau. Na huunai 'omaa agaau nai boi mau, gau 'adoma'i mamasia mau. 15 Naasi, 'iniai ho'asi na haua Jisas 'inigia, gau magai ha'a-aneanea taraua God. Ni ha'a-aneane nagai haua 'ai 'onaai ho'asi agaau tanaa 'anai ha'arangasia hura'a do'ia Jisas naasi Araha aga. 16 Abui kaku'aa 'anai goro tanaai nata nei ma 'anai hasura'i nga'ini'i beiraaui mareho na'o to'ora'i. Nai'i nara 'isi ho'asi na 'ia God na ahugoro 'ini'i. 17 Ha'isuri'i taha na 'iraaui na'otara amoo'i na'i heisoi nara 'unu'i tana'amou. 'Iraau naasi narau awa 'anai 'omesuri'i tahingamoo'i beia Kraest. Mana'i muri rai ura 'anai ha'arangasi'i tanaa God i tatau'aro adaa'i. Moi araisuriraau neina 'iraau rai haua ha'i wa'ewa'e i tatau'aro adaau, ma abu beiai ahutotou. 'Onaa rai ahutotou, 'aigui bwara tanaraau 'anai 'a'auhi'amou. 18 Moi ha'arahesi 'a'auhi'ameu waiori. 'I'ameu meu 'iraraa do meu ai'a haua ta maho nai ta'aa, 'inia meu 'irisia do mei hau'i tarau i mwane mareho odo-odo. 19 Mau ha'angoni'amou wetewete 'anai ha'arahesi do'ia God 'a bwa'i orea maai ha'ataariau aho'i wou bei'amou. 20-21 'Ia God 'a ha'a-suruta'ea Araha aga Jisas baaniai mae, 'inia 'a ahugoro 'iniai 'abuna na ahe. 'A mae 'anai ha'ato'oa i duruduru haoru beiraaui noni na bwa'i 'oha nai hako. Ma na'i mae na haua, 'ia Jisas 'a 'onaa do 'a ha'i 'omesuri siip goro tanagaau. Hoita, 'au ha'arahesi mia God ni gooroha, 'ai hau'i tana'amoui taha namou ga'i to'ora'i 'anai araisuriai hei'irisina. Mau ha'arahesi ro'u do na'i mena ana Jisas Kraest, 'ia God 'ai tau'aro suri'i tahingamoo'i mamoi hau'i taha namoi ha'a-wa'ewa'ea 'ini'i. Naasi gau magai ha'ahauasaa Kraest tarau tarau. Amen. 22 Arai do'ora mana asigu'i, 'au ha'a-ta'u'u'amou, moi bahurongo ha'agorohi'i ha'atee ha'a-'o'ori nau usu'i dio na'i gere usu-usuni. 23 'Au rabasia domoi 'iraraa do ni do'oragaau a Timoti ra ha'a-hura'ahia'a baaniai rumaniho'o. 'Onaa nai ada mai raurau, ma wai 'unua tanaa mamiri ta'i boi 'anai 'omesi'amou. 24 Moi 'unuai ha'atee wa'ewa'e agua tanaraaui na'otara amoo'i, miraau haru sae hinihini narau awa 'isi bei'amou. 'Iraaui noni hinihini na'i Itali rau 'unuai ha'atee wa'ewa'e adaau tana'amou. 25 'Ia God 'ai goro 'ini'amou hako.
1 Wa'ewa'e tana'amou hakoi ai Jiu namou hinihini namou awa 'adarara 'ari suriai marewana hako. 'Inaua Jems, i noni tatau'aro ana God mia Araha aga Jisas Kraest nau hauai usu-usuni.
Hinihini Mana Madoma
2 Arai do'ora mana asigu'i beia Kraest, moi wa'ewa'e na'i 'oha moi siri suri'i mwani heiohongi mana mwani mareho bwara. 3 'Inia mou 'iraraa dona mareho nara ohongi'i hinihinimoo'i o'asi, rai 'a'auhi'amou 'anai ura baabau. 4 Moi bonasiai ura baabau na'i hinihinimoo'i, neina 'i'amou moi odo-odo mana barongamoo'i rai goro hako na'i maana God. 5 'Onaa tanei 'ini'amou nai kakui ahuna 'iniai here nai haua nai ura baabau 'inia, ma 'ai ha'arahesi mai ha'angonia God, mia God 'ai haua tanaa i madoma. 'Inia 'ia God 'e God hisuhisu ma 'abwa'i ha'aninimaia tanei nai ha'angonia. 6 Ma'ata 'iatei nai ha'angoni, 'ai hinihini, ma'ai abui 'adoma'i heiruarua'a. 'Iatei na 'adoma'i heiruarua'a na'i tahingana, 'a 'onaai'i tabaosi nara ro'a hairiunga'ini'i na'i asi. 7 Na nei na o'asi 'ai abui 'adoma'inia do'ai daua ta maho nai ha'angonia Araha God 'inia. 8 Suria na 'adoma'ina 'a ai'a hatara'i na'i ta'i maho ma 'adoma'i heiruarua'a 'ini'i mwani maho na haa'i. 9 'Io. Na sae hinihini na awa mwamwaeta'aa na'i marewanani 'a ga'i wa'ewa'e, 'inia 'ia God 'a 'adoma'i ha'a-ororiua. 10 Mia tei na toto'ora na'i marewanani 'a ga'i goro 'onaa 'ai wa'ewa'e na'i 'oha 'ia God 'ai ha'a-auruhia. 'Inia rei'uaa na toto'ora, mia mo'osi 'ai hako raurau ro'u moi 'onaai tagai raraaua. 11 Na'i 'oha na ara'ai sina mana rarahana 'a raangiai raraaua, na taga 'a nugu ma ahoda, mana 'omegorohana 'agu ai'aa. 'A o'asi ro'u i noni toto'ora, 'iia 'ai matai mae ro'u moi na'i 'oha na tagora mau 'anai siba ha'a.
Heiohongi
12 Ha'amwania di'u a mo'o na ura baabau na'i 'uruhadi mwani heiohongi ma'ua suri'i mwani mareho bwara, 'inia 'ai dauai heitahari ni tahi tarau na 'ia God na durua tanaraaui nei rau ta'ahia. 13 'Onaa tei na siri na'i heiohongi, 'ai abui 'unua doni heiohongisi 'a boi baania God, 'inia 'ia God 'abwa'i ohongiai noni 'anai haa i maho na ta'aa. Ma 'abwa'i tanei ro'u nai matai ohongia God do 'ai hauai maho ta'aa. 14 Na noni 'a siri na'i heiohongi na'i madoraa na 'iia 'a wai'ado'ado suriai 'ado'ado ta'aa mana 'ado'ado ta'aasi 'a ha'a-bweubweu'aa 'anai ahoda na'i oraora 'a. 15 Na 'adoma'i ta'aa 'a hauai ora-ora'a, mana ora-ora'a 'a hauai mae. 16 Arai do'ora mana asigu'i, 'oi abui pwari'i'o haari'o do 'ia God 'a matai ohongi'o 'anai hauai ta'aa. 17 'Inia na mwani bane goro hako ra dio mai aro baania God na ha'apwa'araai sina mana hura mana mwani hee'u. 'Iia 'abwa'i orisia mwada'u i barongana, 'onaai ori-orisi ada'i mwani mareho na ha'apwa'ara'i na'i ahoasara. 18 'Ia God 'a haua tanagiai tahinga haoru 'iniai hinihinia agaau i Ha'atee ana na ha'a-momori. 'A haua o'asi suriai hei'irisina neina 'igaau gai ororiu baani'i mwani mareho hako na ha'apwa'ara'i.
Bahurongo Mana Haiaraisuri'i
19 Arai do'ora mana asigu'i, moi aidangisia domoi mwa'emwa'e 'anai bahurongo, mamoi abui raurau 'anai ha'atee ma'ua taesu'a. 20 Na taesu'a 'a bwa'i 'a'auhiai sae 'anai awa odo-odo 'onaai 'irisia ana God. 21 Naasi moi nuga'i beira'i mwani baronga ta'a'i mana here ta'a'i nara raha di'u bei'amou. Moi ha'a-auruhi'amou mamoi suri'i ha'atee ana'ia God na nuga'i suri'i tahingamoo'i nara matai ha'atahi'amou. 22 Moi ha'isuri'i mareho na Ha'atee ana God na ha'ausuri'amou 'ini'i. 'Oi abui pwari'i'o haari'o do 'oi dauai tahi tarau 'onaa 'o taraa babahurongo moi ma'ogu ai'a ha'isuria. 23 'Iatei na rongoai Ha'atee ana God ma ai'a ha'isuria, 'a 'onaai nei na wanasia haariai nununa na'i gilaasi. 24 'Oha na wana na'iei, 'a 'ome ha'agorohia haariai nununa. Hoita, 'oha nagu hura'a wou, ma kaku'aa'a aho'i 'omehana maagu ai'a haua'a ro'u ta here 'anai ha'a- 'omegoroa. 25 Ma'ata, moi abui haua o'asi. 'Onaa moi wana hegahegaa mana ha'isuriai Ha'atee ana God, 'ia God 'ai ha'agorohi'amou suri'i mwani mareho hako namoi haa'i. 'Inia 'i'amou mou bahurongo mamou ha'isuriai Ha'atee ana God mamou ai'a matai kaku'aa raurau. 'Onaai 'iraraa amoou, i Ha'atee ana God 'a odo-odo hako ma matai ha'adadara'aai noni. 26 'Iatei na 'adoma'inia do 'iia 'e sae ni heisoi ma ai'a 'ome taranai hadahadangana, 'iia 'a hinihini kongari ma pwari'ia haaria. 27 Mana huunai ha'i sae ni heisoi na odo-odo na'i maana God i Amaga, naasia mo'o na 'omesuria haaria baani'i mwani mareho ta'a'i ni marewana, ma ro'u a mo'o na 'a'auhirai gare a'osi mana nao nara 'irisiai hei'a'auhi.
'Adoma'i Ha'ahouraaui Pohara
1 Arai do'ora mana asigu'i, 'oi abui 'unua do i'oe 'o hinihinia Jisas Kraest, 'i Araha hauasa, 'oha na i'oe 'o 'adoma'i ha'a-ororiuai nata sae baaniai nata nei. 2 'Onaa 'e sae toto'ora na siri suri'i to'oni hori bwara nara 'ome goro mana ringi gol na'i kaka'una nai sirimai na'i ruma-ni-ha'arahesi amoou. Ma na'i moi ro'u i 'ohasi, ma siri ro'u mai sae na pohara na siri suri'i bwana ngangata'a. 3 Naasi me i'oe 'oi o'ani 'iniai sae na toto'ora, “'Oi boi 'ini ma'oi heinagu 'ini na'i dora heheinagu.” Mia mo'o na pohara 'o o'ani 'inia, “'Oi ura wou 'isi, 'onaa bwa'i ma'oi heinagu auru wou i anosi.” 4 'Onaa 'oi o'asi, i'oe 'o taritari'a, 'inia 'o ha'ata'inia doni nata nei 'a ororiu di'u baaniai nata nei. Beiai 'adoma'i ta'aa na'i tahingamu 'o 'adoma'inia do ra'i noni ra ororiu di'u baani'i tara'i nei. 5 Moi bahurongo arai do'ora mana asigu'i. 'Ia God 'a sigihiraaui pohara dorai toto'ora suri'i hinihinidaa'i. Mana dora na 'ia God na marungia, rai awa ro'u na'iei, 'inia naasi taha na 'ia God na duruduru 'inia tanaraaui nei narau ta'ahia. 6 Mi'amou mou 'adoma'i ororiu 'iniraaui noni toto'ora mamou ha'a-ta'airaaui nei ra pohara. 'A 'ua? Mou 'irararaaui noni toto'ora namou 'adoma'i ha'ahouraausi? Neiraausi nei narau here ha'a-ta'ai'amou marau wai'amou na'i kooti! 7 'A 'ua? 'Iatei na haikou 'inia ma ha'atee ha'ata'aiai atana Jisas, Araha aga? 'Iraau na toto'ora! 8 Ma'ata, naani ha'atora na ororiu di'u na'i Usu-usu Maea, “'Oi ta'ahiraaui mwani noni hako 'onaai ta'ahi'o amua haari'o.” 'Onaa mou suriai ha'atorasi, 'i'amou mou hauai mareho na odo-odo. 9 Ma 'onaa mou 'adoma'i ha'a-ororiu'i tara'i noni baaniraau tara'i nei, 'i'amou mou bwane ora-ora'a'a mamou horosiai ha'atora ana God. 10 Mou 'iraraa, na nei na araisuri'i mwani ha'atora hako maagu horosiai ta'i, 'a ta'isada moi beia mo'o na horosi'i hako. 11 'Inia God na o'ani, “Abui taritari'a baaniai mwane amua ma'ua urao amua,” ma o'ani ro'u, “'Oi abui heingahu.” 'Onaa 'o ngahu ha'amaesiai noni, i'oe 'o horosiai ha'atora, rei'uaa na'o ai'a taritari'a baaniai urao amua. 12 Naasi na ha'atee mana mwani mareho hako mou haa'i ra ga'i odo-odo, 'inia 'ia God 'ai hiiri'amou na'i bahainai ha'atora na 'unua dogai ta'ahiai nata nei 'onaai ta'ahigia agaau haarigia. Naasi ha'atora na matai ha'adadara'aai noni. 13 Ma na'i 'oha na 'ia God nai hiiriraaui noni, 'iia 'abwa'i goro 'ini'o 'onaa i'oe 'o ai'a goro 'iniraaui nei narau awa ha-ha'aroha'a. Mei 'onaa 'oi goro 'iniai nata nei, ai'a ta'isada do'oi mamaa'usiai ha'a-mama'ai ana God.
Hinihini Mana Awaha
14 Arai do'ora mana asigu'i, 'a ai'a goro do'o 'unua do i'oe 'e noni hinihini ma 'ogu ai'a ha'ata'iniai hinihinimu 'anai hau'i mareho goro. Na hinihini o'asi 'abwa'i haua tana'o 'i tahi tarau! 15 'Onaa 'e noni hinihini na 'irisiai hei'a'auhi 'iniai bwana mana mahoingau, 16 ma'ogu o'ani moi 'inia, “'Io, 'oigu hano moe'ata, 'ia God 'ai ha'agorohi'o. 'Oi ha'abwarasi'o baaniai aruwai ma'oi ngaungau goro.” 'A 'ua? Mou 'adoma'inia doni ha'atee pwaranga o'asi 'ai 'a'auhia 'onaa namou bwa'i haua tanaai taha na 'irisia? 'A bwa'i! 17 Ni hinihini na'o haua beia Kraest 'a o'asi ro'u. 'Onaa 'o hinihinia, ma'ogu ai'a ha'ata'iniai hinihinimu 'anai hau'i mareho goro, na hinihinisi 'e mareho haaria moi ma bwa'i ha'atahi'o. 18 'Iatei na ai'a 'adoma'i aratara mai o'ani, “Ra ragoi tara 'anai dauai tahi tarau. Tara'i nei ra to'oraa moi hinihini, ma tara'i nei ra to'oraa moi here goro adaa'i.” Minau 'unua tana'amou, 'onaa 'o to'oraa moi hinihini ma'ogu ai'a haa'i here nara goro, 'e taha nai ha'ata'iniai ha'a-momori anai hinihinimu? Minau wai ha'ata'iniai ha'a-momori anai hinihinigu 'ini'i here goro nau haa'i. 19 Mou hinihinia do 'e ta'i God moi na awa. Hinihinisi 'a goro, ma'ata 'oi aidangisia doni adaro ra hinihini o'asi ro'u, marau mamaa'usiai hihiiri ana God ha'i 'idi'idi. 20 Oru bweu! 'A 'ua? Mou rabasia dowai ha'ata'inia goro tana'amou doni sae na hinihini moi ma ai'a haa'i mwani mareho goro, na hinihini naasi 'e mareho haaria moi? 21 Ni 'uaana na 'ia God 'a 'unua 'inia doni wauwa agaaua Ebraham 'e noni odo-odo? 'Ia God 'a 'unua o'asi suriai here na haua Ebraham, na'i 'oha do 'ai ho'asi tanaa God 'iniai garena 'ia Aisak. 22 Naasi mou 'omesiai 'ari goni anai hinihinina mana here ana Ebraham. Ni here na haua 'a ha'ata'inia doni hinihinina 'a ha'a-momori. 23 Mana taha na Usu-usu Maea na 'unua 'agu ha'a-momori, 'oha na o'ani, “'Ia Ebraham 'a hinihinia God mia God 'a 'unua do 'ia Ebraham 'a odo-odo'a na'i maana,” mara 'unua do'ia Ebraham 'e sae goro ana God. 24 Naasi mou 'omesia doni noni 'a odo-odo na'i maana God 'ini'i here goro na haa'i, ma ai'a 'inia moi hinihinina. 25 'E ta'i heiha'auu ro'u naasi 'inia Rehab. 'Iia 'e urao rebirebi, mia God 'a 'unua do'a odo-odo na'i maana 'iniai waterarua ana i rua saeni Israel 'anai bainihu na'i ruma ana, ma 'iniai 'a'auhirarua ana 'anai hano girugiru baani'i maerongadaru'i suriai tara he'ete'i. 26 Naasi na nei na hinihini moi ma ai'a hau'i mareho goro, na hinihinina 'a mae ma 'onaai noni na ai'a to'o aunga.
Ngooga
1 Arai do'ora mana asigu'i, 'a ai'a goro do 'ai rago i nei 'ini'amou moi ha'i ha'ausuri na'i heisoi. 'Inia mou 'iraraa doni hihiiri na 'ia God 'ai haua tana'ameu i ha'ausuri 'ini'i ora-ora'a amee'i 'ai raha di'u baaniai hihiiri nai haua tanaraaui nei narau ai'a ha'ausuri. 2 'Igaau hako gau matai ha'atari'a'i mareho 'ado dangi. Me 'onaa 'iatei na matai 'ome taranai hadahadangana, 'iia 'e noni odo-odo, me 'iia 'a matai 'omesuria haaria ro'u baani'i mwani mareho ta'a'i na'i marewana. 3 'E gere dorai 'aean moi 'anai ho'osia na'i ngoonai hoosi, 'anai rihota'inia 'ari na'i dora na'o 'irisia do'ai 'ari ei. 4 'E kae ro'a nai wetewete maigui ono i kae haka ha'aro'asi, ma'ata 'ia mo'o na ta'e muri 'a rihota'inia 'anai waia 'ari dora na 'irisia 'inia moi gere dorai baba. 5 'A o'asi ro'u i ngoogaa'i. 'E gere dora moi na'i abega, maagu wetewete di'u. Mamoisui 'adoma'iniai gere mwagarahai 'eu kekerei ta'aa moi. 'Oha ra ha'ahodaria na'i hasimou ma noro, 'a matai haa i kae 'eu. 6 Ma o'asi ro'u, na ngoogaa'i 'a 'onaai 'eu na 'ia Saetan na suungia. Na ngoogaa'i 'a honu 'iniai ta'aa ma matai oge'i mwani dora suri'i abega 'anai hauai ta'aa. Ha'amomori, 'a matai ha'ata'aia hakoi tahingaga. 7 Ngarutani mwamwaa wawauru, mwani manu, mana mwani ii'a, mana mwani maho 'onaai mwaa nara kakaro 'ini'i ahudi, gau matai ha'amanata'i. 8 Ma'ata 'a bwa'i noni 'ai ha'amanataa mwada'u i ngoo. 'Ado 'oha 'a ha'aagau 'anai ha'ahura'ahiai mareho na ta'aa 'anai ha'ata'aiai noni 'onaai mwaa mamaesia. 9 Na ngoo, tara'i 'oha gau ha'aasaa Araha God i Amaga 'inia, ma tara'i 'oha gau haua ro'u 'anai ha'atee murisiai noni na 'ia God na ha'apwa'araa do'ai 'onaaia. 10 Arai do'ora mana asigu'i, na ha'atee nara goro mana ha'atee ta'a'i ra ga'i bwa'i hura'a goni na'i ta'i ngoo! 11 Na wai mana asi raru bwa'i matai hura'a na'i ta'i hurahura. 12 Mana kokoke i asi ra bwa'i matai taruhiai wai baania. Na hasi'ei nara 'unua 'iniai fig 'a bwa'i matai hungu 'ini huai 'oliv mana hasi'ei grep 'abwa'i matai hungu 'ini huai fig.
Huunai Madoma
13 'Iatei 'ini'amou na'o 'adoma'inia do'o madoma ma'o aidangisiai taha na odo-odo 'anai haua, ma'oi ha'ata'ini'i hura'a i mareho goro na'o haa'i mamei 'ome 'iraraai madoma na'o haa. 'Onaa 'o ai'a ha'aba'o 'ini'i mareho goro na'o haa'i, naasi i'oe 'o madoma ha'a-momori. 14 Ma 'onaa na tahingamoo'i ra honu 'iniai hai'ubwani, ma 'onaa mou 'adoma'ini'amou moi haarimoou, ma ai'a ta'isada domoi ha'ata'e'amou domou madoma, 'inia mou pwapwaari'i. 15 'Onaa na 'adoma'imu 'a o'asi, na madoma amua 'a ai'a boi baania God, ma'ata 'e madoma ni marewana na boi baanira i adaro, ai'a baaniai Hi'ona Maea. 16 'Inia 'onaa na tahinganai sae 'a honu 'iniai hai'ubwani mana saesi 'a 'adoma'inia moi haaria, na mwani mareho ra bwa'i hano goro, mana mwani mareho ta'a'i rai awa. 17 Mana nei na honu 'iniai madoma ana God, na tahingana 'a odo-odo goro. 'A raba awa goni goro beiraaui mwani noni, 'a awa 'abenga'i ma mwa'emwa'e 'anai bahurongoai nata nei. 'Iia 'a 'a'auhiraaui nei nara 'irisiai hei'a'auhi ma hau'i mwani here goro. 'A ai'a aba 'anai 'a'auhi'i moi tara'i noni, ma ha'a-momori tarau na'i awangana. 18 Na nei na 'a'auhiraaui noni 'anai awa goni goro, 'ai 'a'auhiraau 'anai suriai awaha na odo-odo.
Abu Ta'ahi'i Mareho Ni Marewana
1 'A 'ua? 'E taha nara ha'ataarau 'ini'i heita'ia nara to'oto'o tarau na'i ahoaamousi? Ni mareho 'isi ra to'o, suria na mwani hei'irisi ta'a'i nara awa suri'i tahingamoo'i ra ura bwarasi'i hei'irisi goro amoo'i. 2 Mou naga 'ini'i mareho anai sae he'ete'i maagu bwarai domoi to'ora'i. 'Agu haa mamou heingahu'a. Mana'i 'oha namou 'irisi'i mareho mamougu ai'a to'ora'i, mou heita'ia. Ni 'uaana namou ai'a to'ora'i 'ini'i mareho namou 'irisi'i? Mou ai'a to'ora'i suria mou ai'a ha'angonia God 'ini'i! 3 Ma rei'uaa namoi ha'angonia God, mia God 'abwa'i wate'i tana'amou, 'inia na huudi 'adoma'imoo'i 'ada'i mareho namou ha'angoni'i ra taritari'a. Mou ha'angoni'i moi taha namoi goro 'ini'i moi haarimoou. 4 'I'amou mou 'onaai urao na taritari'a baaniai mwane ana, suria mou murisia God 'anai ta'ahiai maho he'ete'i. 'A 'ua? 'I'amou ai'a 'iraraa dona nei na ta'ahi'i mareho ta'a'i na'i marewanani, 'a ha'imae beia God? Mawai 'unu aho'isia ro'u tana'amou, 'onaa mou raba hagu goro bei'i mwani maho ta'a'i na'i marewana, ma 'i'amou ra'i maerongana God. 5 'A 'ua? Mou 'adoma'inia dona Usu-usu Maea 'a to'o hadahada moi 'oha na o'ani, “'Ia God 'a huunai 'irisia dogai ta'ahia moi haaria, 'inia 'iia na ha'apwa'aragia.” 6 Ma rei'uaa na bwarai haua o'asi, 'iia 'a goro 'inigia ma 'a'auhigia. Na tarana naasi na Usu-usu Maea 'a 'unua ro'u o'ani, “'Ia God 'a ura bwarasiraaui nei narau ha'ata'eraau haariraau, ma goro 'iniraaui nei rau ha'a-auruhiraau.” 7 Naasi moi wate'amou haari'amou tanaa God. Mamoi ura wetewete bwarasia Saetan mai hora baani'amou. 8 Moi boi gaarangia God mia God 'ai gaarangi'amou. 'I'amoui noni ora-ora'a, moi nugasi'i baronga ta'a'i amoo'i. Mi'amoui nei namou 'adoma'i heiruarua'a, moi ha'awariwari 'amou baaniai ta'aa na awa suri'i 'adoma'imoo'i! 9 Ai'a ta'isada domoi da'a ma ai'a ta'isada domoi wa'ewa'e. Ma'ata, mou ga'i angi mamou ga'i ahutotou 'ini'i mareho taritari'a namou haa'i. 10 Mana'i 'oha moi ha'a-auruhi'amou haarimoou na'i maana Araha God, 'iia 'aigui ha'aororiu 'amou.
Abu Hiiriai Nata Sae Hinihini
11 Arai do'ora mana asigu'i, mou abui hihiiri ma'ua ha'atee ha'ata'aiai nata nei. 'Onaa namou hihiiri ma'ua mou ha'atee ha'ata'aiai nata noni hinihini, 'i'amou mou hiiria mamou ha'atee ha'ata'aiai ha'atora ana God tanagia 'anai ta'ahiai nata nei. 'Onaa moi 'unua doni ha'atorasi 'a ai'a goro, 'a ha'ata'inia domou ai'a araisuria'a. 12 'Ia moi 'etea God na matai haa'i ha'atora tanagia ma ta'isada 'anai hiirigia. 'Iia 'etea na 'iraraa, 'ai ha'atahigia ma'ua 'ai ha'amaesigia? Naasi ai'a tana'amou 'anai hiiria ma'ua ha'atee ha'ata'aiai nata nei.
Ha'abasu 'Ini 'Unuai Taha Nai To'o Ho'oa
13 Moisu bahurongo, 'i'amoui nei namou o'ani, “Na'i de'eni, ma'ua na'i ho'oa, gai hano magai 'ari awa na'i taon suria ta ta'i harisi 'anai siba here nagai toto'ora 'inia.” 14 'I'amou mou bwa'i 'iraraai taha nai to'o ho'oa! 'Inia ni awangagaau na'i marewana 'a 'onaaia moi waha na ha'ata'i moi gere madoraa ma ai'aa aho'i. 15 Ni mareho namoi 'unua 'ai o'ani, “'Onaa 'ia Araha God 'a 'irisia, naasi gai tahi mau magai hauai taha nagau 'adoma'ini'i.” 16 Mi'amou mou ha'apa'o mamou ha'ata'e'amou, 'inia mou 'adoma'inia domou bwani 'iraraai taha nai to'o ho'oa. Mou taritari'a 'iniai heresi. 17 Hoita, moi aidangisia. 'Iatei na 'iraraai taha na odo-odo 'anai haua maagu ai'a haua, 'iia 'a bwane ora-ora'a.
Ha'abasu Tanaraaui Sae Toto'ora
1 Moisu bahurongo, 'i'amoui sae toto'ora. Mou ga'i angi uru-uru 'iniai ahutotou 'ini'i mwani mareho ta'a'i namoi siri suri'i. 2-3 Na'i marewanani mou boribori'i toto'ora amoo'i. Ma'ata moi 'iraraa doni marewanani 'a bwa'i orea mai hako. Na toto'ora amoo'i ra ta'a'i, mana 'adi ra ngaa'i hako i bwana goro amoo'i. Na silva mana gol amoo'i ra he'a'a, mana he'a 'isi 'a ha'ata'inia hura'a tanaa God i kikipau amoou. Mana kikipau namou haua 'ai ha'a-ta'ai'amou 'onaai 'eu na suu gata'ini'i ha'aro'a. 4 Moi bahurongo, mamoi rongoraaui sae mou ha'atau'aro'i suri'i mou amoo'i namou ha'abweubweu 'araau suri'i horihoridaa'i. 'Iraau rau ha'angonia wetewete Araha God huunai mena 'anai hiiri'amou, mia Araha God 'a rongoraau. 5 Na tahitahi amoou na'i marewanani 'a mwada'u di'u 'inia moi toto'ora amoou, mamou haa'i mwani mareho namou arunga goro 'ini'i. Mou 'onaai boo ra hangani ha'abwi'aa 'anai ngahuia, 'inia mou 'adoma'inia ro'u do 'a bwa'i maho ta'aa nai to'i'amou ta 'oha. 6 'I'amou mou hiiriraaui sae goro na bwara tanaraaui ura bwarasi'amou, mamou ha'amaesiraau.
'Abenga'i Mamasi Moi
7 Naasi arai do'ora mana asigu'i, tari 'oha nai boi aho'i Araha, moi mamasi beiai ahumaratanoa 'oha nara here ha'a-ta'ai'amou. Moi ahumaratanoa 'onaai nei na 'abenga'i totoriai mou ana dorai hungu goro i mareho na 'odora'ini'i. 'Iia 'a 'abenga'i totoriai rangi 'anai rangi ha'atahiai mou ana mai hua'a goro. 8 'I'amou ro'u mou ga'i ahumaratanoa mamoi abui maemae'a, 'inia 'ia Araha 'a gaarangi mai boi'a. 9 Arai do'ora mana asigu'i, abui 'unu'unuai nata nei. 'Ia God 'a gasi hiiri'amou, 'inia 'iia 'a ha'aagau'a 'anai hiiriraaui noni hako. 10 Moi 'adoma'ini'i mamoi ha'isuri'i barongadaa'i rarabea na'i 'oha bwani narau taroha'iniai ha'atee ana God. Rau ahumaratanoa suri'i mwani rongomaata'i narau siri suri'i. 11 Magau 'iraraa, gau 'adoma'i ha'a-ororiuraaui nei narau ura wetewete tari ha'ahakodi rongomaata'i o'asi. 'I'amou mou bwane 'iraraai noni ra 'unua 'inia Job. Na'i tahitahi ana, 'a siri suri'i mwani madoraa bwara mana rongomaata'i, ma'ata 'a ura wetewete na'i hinihinina. Ma 'onaai 'iraraa amoou, 'ia Araha God 'a ha'agorohia na'i ha'ahakonai rongomaata'i na haa. 'Inia 'ia God 'e God na honu 'iniai heita'ahi mana hei'a'auhi. 12 Ta'i maho na ororiu ro'u arai do'ora mana asigu'i, mou abui tohe 'iniai aro mana ano, ma'ua namoiwou ta maho. 'Oha na ta'isadai 'unuai “'Io,” 'oi haa 'io odo-odo, mana'i 'oha na ta'isadai 'unuai “Ai'a,” 'oi 'unua odo-odo moi “Ai'a,” 'inia God 'a gasi hiiri'amou.
Ha'arahesi Beiai Hinihini
13 'Onaa tanei 'ini'amou na rongomaata'i, ma 'ai ha'arahesi. Ma 'onaa tei na awa wa'ewa'e, 'iia 'ai gana ha'aasaa God. 14 Ma 'onaa tei nai daoha 'ini'amou, mamoi soiraaui bwauodo anai heisoi marai ha'arahesi 'ana, marai rotohia 'iniai rumu na'i atana Araha. 15 'Onaa mou hinihini na'i madoraa namou ha'arahesi 'anai nei na daoha, 'ia Araha 'ai ha'atahia baaniai daoha na sadoia. Ma 'onaa 'e daohani 'ino, 'ia Araha 'ai 'adoma'i nugasiai 'inona. 16 Naasi, 'onaa ra'i ora-ora'a namou to'ora'i mamoi ha'arangasi'i tana'amou hairiu, mamoi ha'arahesi 'a'auhi'amou hairiu ro'u. Moi haua o'asi, mia God 'ai ha'agorohi'amou baani'i daoha. Na ha'arahesi adaa'i noni odo-odo, ra to'oraai mena na wetewete 'anai 'a'auhiraaui noni. 17 'Ia Elaija 'e noni 'onaaigia moi, mana'i 'oha na ha'arahesi wetewete tanaa God do 'a bwa'i rangi nai to'o, 'e oru harisi mana ono hura na ai'a rangi nai to'o na'i dorasi. 18 Na'i muri 'agu ha'angonia God do'ai rangi. Ma na'i 'ohasi 'agu rangi ha'atahi'i mwane mareho na'i ano. 19 Arai do'ora mana asigu'i, 'onaa tanei 'ini'amou nai teha baaniai huunai ha'ausuringa'i, 'a goro domou ga'i 'a'auhia 'anai aho'i mai. 20 Moi 'iraraa do na'i 'oha namou waia aho'i mai nei na teha na'i hinihinina, 'ia God 'ai ha'atahia baaniai mae tarau ma'ai 'adoma'i nugasi'i mwani ora-ora'a ana'i.
1 'Inaua Pita, Ha'ataari ana Jisas Kraest, nau usu-usu tana'amou sae ana'ia God namou awa 'onaai mahuara 'adarara suriai Provens na'i Pontas, Galesia, Kapadosia, Eisia ma na'i Bitinia. 2 'Ia Godi Ama na 'ome sigihi'amou suria i hei'irisina. 'A ha'amaea'amou 'iniai Hi'ona Maea ana, neina moi araisuria Jisas Kraest mana tahingamoo'i rai wadiwadi 'iniai 'abuna. Mau ha'arahesi mia God 'ai huunai ha'agorohi'amou mai ha'a-awahi'amou goro.
'Adoma'i Heimamasi
3 Gaau ha'a-aneanea God Amana Araha aga Jisas Kraest. 'Iniai ahu ta'ahigia di'u ana, 'a haua tanagiai tahinga haoru 'iniai ha'a-suruta'ea ana Jisas Kraest baaniai mae. 'Iniai haua o'asi ana nagau to'oraa 'iniai 'adoma'i heimamasi 4 'anai daa'i mwani mareho goro na'ia God na nuga'i tanaraaui sae ana'i. 'A nuga'i tana'amou na'i aro, dora ra bwa'i matai ngabo ma'ua ta'a'i ma'ua ai'a'i. 5 Me 'iniai hinihinia amooua God, 'iia 'ai taatahi bwarasi'amou 'iniai mena ana tari dangi hahako, 'oha nai ha'atahi'amou. 6 Moi wa'ewa'e 'iniai mahosi, rei'uaa moi ahutotou ta gere madoraa 'ini'i mwani rongomaata'i he'ete'i hairiu namou siri suri'i na'i 'ohani. 7 Mareho 'isi ra'i maho moi 'anai ha'a-ohoohoai hinihinimoou beia Kraest, 'onaa namou hinihini ha'a-momori ma'ua ai'a. 'A 'onaai 'oha 'iraau sae ra raangiai gol 'iniai raoraohanai 'eu 'anai ha'agata'inia i do'o baania ma 'anai sadoia ha'a-momori 'onaa 'e gol ha'a-momori ma'ua ai'a. Ma rei'uaa ra haua o'asi, i gol 'a bwa'i matai awa tarau. Mea God 'a 'adoma'inia dona hinihinimoou 'e maho na ororiu di'ua i gol. Ma 'onaa rai sadoia domou hinihini ha'a-momori, ma naasi, na'i 'oha nai aho'i maia Jisas Kraest, 'iia 'ai ha'a-aneane'amou mai ha'ahou'amou. 8 Rei'uaa namou ai'a re'ia, 'i'amou mou ta'ahia mamou hinihinia. Ma na'i 'ohani, na wa'ewa'e namou haua, 'e wa'ewa'e na raha di'u na bwarai sadoia ta ha'atee goro 'anai huunai ha'arangasia goro hura'a, 9 'iniai daua amoou i tahi tarau suriai hinihinia namou haa. 10 Naia na tahi tarausi na 'iraaui Rarabea na'i 'oha bwani, rau ha'atee rarabeanga'inia do'ia God 'ai banea tana'amou. Ma rei'uaa na o'asi, rau ai'a aidangisia mora maraugu siba suriai huunai 'ado'ado anai mahosi. 11 Mana Hi'ona Maea ana Kraest na awa beiraau 'a ha'arangasia do'ia Kraest 'ai siri na'i rongomaata'i raha maigu dauai mena mana raraha. Ma naasi ra bonasiai sadoiai 'oha he'ua mai he'ua i to'o nai haua. 12 'Ia God 'a ha'ata'inia tanaraaui Rarabea do tau'aro adaau ai'a do 'anai 'a'auhiraau haariraau, me 'anai 'a'auhi'amou. Ma na'i 'ohani, tara'i sae rau maaniai Taroha Goro tana'amou 'iniai mena anai Hi'ona Maea na'ia God 'a ha'ataaria dio mai baaniai aro. Ma 'ohani na mamaani narau haua, 'a ta'isada beiai mamaani ra haua Rarabea. Maho 'isi, ra'i mareho na 'iraaui enjel rau raba aidangisi'i ro'u.
Ha'ata'u'u 'Anai Awa Maea
13 Hoita naasi, moi ha'aagau suri'i tahingamoo'i 'anai suria Araha mamoi 'omesuri'amou haarimoou ro'u baaniai ora-ora'a. Moi 'adoma'i heimamasi 'iniai tahi tarau na'ia God 'ai banea tana'amou na'i 'oha nai aho'i maia Jisas Kraest. 14 Moi araisuria God mamoigu abu haa'i'a i here ra ta'a'i namou haa'i ga'u na'i na'o, 'oha mou ai'a aidangisia maua God. 15 'Ia God na 'ome sigihi'amou, 'a maea. Ma naasi, 'i'amou moi awa maea ro'u suri'i mwani maho moi haa'i. 16 Naia na Usu-usu Maea 'a ha'arangasia 'inia o'ani, “Moi awa maea, 'inia 'inau 'au maea.” 17 'Ia God, namou 'unua 'inia Ama na'i 'oha mou ha'arahesi, 'a bwa'i 'adoma'i ha'a-ororiua ta noni 'oha nai hiiriraau 'ini'i taha ra haa'i. Naasi moi ha'ahoua God na'i madoraa mou awa mau na'i marewanani. 18 'Inia 'ia God 'a hori'amou 'anai ruhasi'amou baaniai tahinga ta'aa namou ha'ausuringa'inia baaniraaui wauwa amoo'i. Na tahingasi 'a bwarai 'a'auhi'amou. 'Ia God 'a ai'a hori'amou 'iniai maho na matai ta'aa moi 'onaai silva ma'ua gol, 19 ma'ata 'iniai huunai 'abuna Kraest na hauasa. 'Ia Kraest 'a 'onaai garei siip nara ha'aagaua 'anai suu ho'asi na ai'a ta ta'i maho nai ta'aa beia. 20 Na'i na'o mia God 'agu ha'apwa'araai marewana, 'a bwane 'ome sigihia Kraest do'ai ruhasi'amou. Mia Kraest ai'a boi mau na'i marewana 'ohasi. 'Agu boi na'i 'ohani, gaarangiai hahakonai dangi, neina 'ai 'a'auhi'amou. 21 'Iniai maho na haua Jisas, 'i'amou mou hinihinia God. 'Iia na ha'a-suruta'ea Jisas Kraest baaniai mae ma ha'a-ororiua. Na tarana naasi, na hinihini mana 'u'uri amoou 'ai awa tarau beia God 'anai haua o'asi ro'u tana'amou. 22 'Iniai araisuria amooui huunai ha'ausuringa'i 'inia Jisas Kraest, 'i'amou mou ha'a-wadiwadi'i haarimooui tahingamoo'i mamou ta'ahiraau ro'u i noni hinihini. Naasi, moi ta'ahi'amou hairiu tarau 'ini'i tahingamoo'i hako. 23 Mou matai haua o'asi, 'inia mou to'oraai tahinga haoru. Ma ai'a do mou to'oraai tahinga haorusi baanira i noni nara matai mae moi, ma'ata baaniai ha'atee ana God. Na ha'ateesi 'a tahitahi ma 'ai awa tarau. 24 'Inia na Usu-usu Maea 'a 'unua o'ani, “'Iraau hakoi sae ra 'onaa moi raraaua, mana mwani mareho goro ra hahaa'i ra 'onaai moi tagai raraaua. Raraaua na matai maria mana taga na matai anunu. 25 Ma'ata, ha'atee ana Araha God 'a awa tarau.” Mana ha'ateesi, naasi Taroha Goro nara bwane taroha'inia tana'amou.
'Ia Kraest 'A 'Onaai Hau Na Ororiu
1 'Iniai o'asi ana, moi nugasi'i mwani maho ta'a'i. Moi abui pwapwaari'i ma'ua here 'onaa domou goro. Abui kakawa 'ome ma'ua ha'atee ha'ata'aiai nata nei. 2-3 'I'amou mou aidangisiai gorohana Araha. Naasi, moi hioronga'iniai ha'atee ana God neina moi raha ara'a mamoi tahi 'inia. Moi 'onaai'i gare mweramwera'a ra hioronga'iniai suuhiai wai susu haoru. 4 Moi boi beia Araha. 'Iia na haua tanagia i tahi tarau. 'A 'onaai hau na 'iraaui sae tatau'aro ruma rau 'itaa. Ma'ata, 'ia God 'a 'adoma'i ha'a-ororiua di'u ma 'ome sigihia. 5 'I'amou namou dauai tahi tarau, mou 'onaai'i hau na 'ia God na hau'i 'anai ha'a-urasiai ruma anai Hi'ona Maea, naasi heisoi. Me 'iniai hei'a'auhi ana Jisas Kraest, moi tau'aro 'onaai piriisi maea nara tau'aro beiai mena anai Hi'ona Maea mara wate'i mareho tanaa God 'anai ha'awa 'ewa'ea. 6 Na Usu-usu Maea 'a o'ani, “'Au 'ome sigihiai hau na ororiu di'u mau ha'a-urasia na'i di'unai bani na'i 'omaa i Saeon. 'Iatei nai nugaa i 'u'uri ana beia, 'agu bwa'i ahutotou'a ta 'oha 'iniai 'u'uri na nugaa beiasi.” 7 'A ororiu di'u i hausi tana'amoui nei mou hinihini. Mei tanaraaui nei ra ai'a hinihini, “Na hau 'iraaui sae tatau'aro ruma narau 'itaa, naia nagu 'onaai hau na ororiu di'u.” 8 Mana nata dora na'i Usu-usu Maea 'a o'ani ro'u, “Naani hau ra matai tora'i ei mara matai agusu 'inia.” Ra agusu, 'inia ra ai'a araisuriai ha'atee ana God. Ra agusu, 'inia 'ia God 'a bwane 'adoma'inia mau mai do 'ai to'o o'asi. 9 Ma'ata 'i'amou 'e ruruhai sae na'ia God na 'ome sigihia. 'I'amou ra'i Piriisi anai Mwaeraha God ma ra'i noni maea ana'i. 'A wai'amou hura'a baaniai kuhi na'i dora marewa ma 'ome sigihi'amou domoi taroha'iniai mwani mareho goro na haa'i. 10 Na'i na'o ga'u, 'i'amou ai'a noni ana'ia God, mia God ai'a ahu ta'ahi'amou. Ma na'i 'ohani, 'i'amou ra'i noni ana'i na 'ia God 'a ahu ta'ahi'amou.
Awa 'Onaai Sae Tatau'aro Ana God
11 Arai do'ora mana asigu'i, 'i'amou mou awa moi 'onaai mahuara na'i marewanani, suria ni marewanani 'a ai'a huunai 'omaa amoou. Wai ha'atee wetewete tana'amou! Moi abu suriai hei'irisi ta'aa anai abe hasi'o, 'iniai abe hasi'o 'a hei'oi bwarasiai tahinga haoru namou awa iei na'i 'ohani. 12 Moi haa'i here nara goro neina 'oha 'iraaui sae ahurodo rai ha'ahuni'amou, rai re'i'i mareho goro mou haa'i marai ha'atee ha'agorohia God na'i 'oha nai aho'i mai. 13 'Anai ha'a-wa'ewa'ea Araha, moi araisuriraaui nei ra marungi'amou, ororiu Mwaeraha ni Rom, 'inia 'iia na bwauodo na ororiu di'u na'i marewana. 14 Moi araisuriraau ro'u Primia, 'inia neiraausi sae tatau'aro anai mwaeraha 'anai ha'a-mama'ai'i sae ta'a'i mana ha'atee ha'agorohi'i sae goro. 15 'Ia God 'a 'irisia domoi haa'i mwani here goro maai ha'apapaku'i ha'atee bweubweu'a adaa'i sae bweu nara ha'atee ha'a-ta'ai'amou. 16 Bwa'i ta sae nai matai ha'a-abu'amou 'inia ta maho namoi raba haua, 'inia 'ia Kraest 'a bwane ha'a-dadara'amou. Ma'ata rei'uaa na o'asi, me 'i'amou ra'i sae tatau'aro mau ana'ia God. Mou gasi 'adoma'inia domou dadara'a mamoigu haa'i here nara ai'a odo-odo. 17 Moi ha'ahouraau hakoi mwani sae mamoi ha'ata'iniai huunai heita'ahi tanaraaui nei ra hinihini. Moi 'adoma'i ha'ahoua God mamoi ha'ahouai Mwaeraha 'anai Rom.
Kraest 'A Ha'ata'iniai Huunai Herehere 'Iniai Rongomaata'i Ana
18 'I'amou slev, moi awa na'i bahaidi heimarungi adaa'i na'otara amoo'i mamoi ha'ahouraau tarau. Moi haua o'asi, rei'uaa tara'i nei 'iniraau ra goro 'ini'amou ma tara'i nei ra here ha'a-ta'ai'amou. 19 'Inia 'onaa na 'oi siri na'i rongomaata'i na ai'a arari dorai haua tana'o, ma 'o mwa'emwa'e 'iniai 'adoma'inia amua tarau a God, 'ia God 'ai ha'agorohi'o. 20 'A 'ua? 'O 'adoma'inia do'oi dauai ha'agorohi 'onaa ra ha'a-mama'ai'o 'iniai maho ta'aa na'o haa ma'o mwa'emwa'e moi 'inia? 'Ia God 'ai matai ha'agorohi'o moi 'onaa ra ha'a-mama'ai'o 'iniai maho goro na'o haua ma'o mwa'emwa'e 'inia. 21 Naia na 'ia God 'a soi'amou 'inia, 'inia 'ia Kraest 'a rongomaata'i 'ini'amou ma ha'ata'inia tana'amoui huunai herehere domoi suria. 22 'Ia Kraest 'a ai'a haua ta ora-ora'a ma ai'a ta pwari'i nai hura'a na'i ngoona ta 'oha. 23 Na'i 'oha ra ha'atee ha'ata'aia, 'a ai'a heiarami 'inia ta ha'atee ta'aa. 'Oha na rongomaata'i 'a ai'a 'unua do'ai su'ua aho'i ta'aa. 'A 'u'uria moia God, 'ia mo'o na hihiiri odo-odo. 24 'Ia Kraest 'a waa'i ora-ora'a agaa'i na'i abena 'oha na hano 'anai mae na'i dadaahoro, neina gai nugasiai ora-ora'a magai awa odo-odo. 'Ini'i maara na'i abena nagaugu goro aho'i 'inia. 25 Na'i na'o, 'i'amou mou 'onaaia ga'u i siip na teha ma na'i 'ohani mou aho'i mai beia mo'o na 'omesuri'amou ma taguma'ini'i tahingamoo'i.
'Iraaui Sae Ha'iwai
1 'A o'asi ro'u, 'i'amou urao ha'iwai moi awa bahaidi heimarungi adaa'i mwane amoo'i. 'Inia 'onaa tara'i nei 'iniraau rau ai'a hinihiniai ha'atee ana God, marai matai rihosi 'anai hinihini 'iniai re'ia adaa'i barongamoo'i nara goro. 'A ai'a ororiu domoi hadahada, 2 'inia 'iraau rai re'i'i barongamoo'i ra goro mana ha'ahoua amooua God. 3 'A ai'a taraa ororiu domoi haa'i here do rai 'ome goro 'iniai abemoo'i, 'onaai hiohio warihu mana nuga ringi wadowado suri'i karingamoo'i mana ha'aha'abii mana ho'o bwana 'ome goro. 4 Ma'ata 'a ororiu di'u doni barongamoo'i rai 'ome goro. Moi awa manego, 'inia naasi maho na matai awa tarau mana maho na'ia God 'a 'adoma'i ha'a-ororiua. 5 Na tahingadaa'i urao nara awa maea na'i 'oha bwani ra 'ome goro o'asi. Rau 'u'uria God marau awa bahaidi heimarungi adaa'i mwane adaa'i. Naasi maho nara haua 'anai ha'a-'omegororaau haariraau. 6 'Ia Sera 'a haua o'asi. 'A araisuri'i taha na 'unu'ia Ebraham ma ha'abwauodoa. Ma naasi 'onaa moi abu mamaa'u mamoi haa'i mwani mareho goro, mou ga'i 'onaai huunai gare ana'i. 7 'I'amou ro'u i saemwane ha'iwai, 'oha mou awa bei'i urao amoo'i moi aidangisia do 'iraaui urao ra ai'a wetewete 'onaaimou. Moi ha'ahouraau, 'inia 'i'amou hako moi daua baania God i ta'i bane, naasi i tahi tarau. 'Onaa moi haua o'asi, 'a bwa'i ta maho nai ha'abwarasi'i ha'arahesi amoo'i.
Rongomaata'i 'Iniai Hauai Mareho Na Goro
8 Maho hahako, 'au rabasia domoi to'oraai ta'i 'ado'ado mamoi ahu ta'ahi'amou hairiu ro'u. Moi ta'ahi'amou hairiu 'onaai ha'ido'orada, moi hauai here na goro tanaraaui noni hako, ma ro'u, moi ha'a-anoano'amou haari'amou. 9 Moi abu su'uai ta'aa 'iniai ta'aa ma'ua su'uai ha'atee ta'aa 'iniai ha'atee ta'aa. Ma'ata, moi ha'angonia God maai ha'agorohiraau. 'Inia 'oha na'ia God na soi'amou 'anai suria, 'a durua do'ai ha'agorohi'amou ro'u. 10 'A 'onaai ha'arangasia anai Usu-usu Maea o'ani, “'Onaa 'o raba to'oraai tahinga goro mana awa wa'ewa'e tarau, 'oi abu haa'i ha'atee ta'a'i mana pwapwaari'i. 11 'Oi nugasi'i baronga ta'a'i ma'oi haa'i mwani baronga goro. 'Oi bonasia do'oi awa goro beiraaui mwani noni hako. 12 'Inia 'ia Araha 'a wanasiraaui nei ra odo-odo ma rongo'i ha'arahesi adaa'i, ma ura bwarasiraaui nei ra ta'a'i.” 13 'Iatei nai matai ha'a-ta'ai'amou 'onaa moi bonasiai haa'i here goro? Bwa'i ta sae'a! 14 Ma'ata 'onaa moi rongomaata'i 'ini'i haa'i amoo'i maho odoodo mamou ga'i wa'ewa'e! Moi abu ta'aabemoou ma'ua mamaa'usiraaui sae, 15 ma'ata moi ha'abwauodoa Kraest suri'i tahingamoo'i. Moi awa ha'aagau 'anai arami'i heisonga'i adaa'i nei rai songa'ini'amou 'iniai taranai taha namou hinihinia 'inia Jisas. 16 Ma'ata moi haua beiai ahu manego mana ha'ahou. Moi awasuri'i taha namou aidangisi'i do ra odo-odo neina 'oha rai ha'atee ha'a-ta'ai'amou 'ini'i maho goro mou haa'i 'iniai suria amooua Kraest, rai ninima 'ini'i maho rau 'unu'i. 17 'Onaa 'ia God 'a 'irisia dogai rongomaata'i 'ini'i mareho goro gau haa'i, 'a goro baania rongomaata'i 'ini'i mareho ta'a'i nagau haa'i. 18 Mou wai'ado'ado ga'u suria Kraest. 'Iia 'a odo-odo na'i maana God maagu mae 'ini'i ora-ora'a agaa'i sae nagau ai'a odo-odo. Rei'uaa na ai'a ora-ora'a, 'a mae 'inigiai noni ora-ora'a 'anai wai'agaau 'ari beia God. 'A mae ha'atai moi, ma 'agu bwa'i mae'a ro'u 'ini'i ora-ora'a agaa'i ta 'oha. Ra ha'amaesiai abena, ma'ata ni aungana 'a tahi mau. 19 Mana aungana 'a 'ari heitaroha'i tanaraaui aunga na'i rumaniho'o. 20 Aunga 'isi, naasi aungadaa'i nei ra hairaesi beia God na'i 'oha na mamasiraau dorai rihosi, na'i madoraa na'ia Noa 'a tagoraai haka. Ma'e waira waru moi narau ta'e na'i haka narau tahi 'iniai wai. 21 Mana waisi 'e heiha'auu 'iniai wai na'i bwareomaea na matai ha'atahigaau baaniai ha'a-mama'ai. Mana bwareomaea, 'a ai'a 'anai dori gaasinga'ini'i do'o ni abe, me'e duruduru gau haua tanaa God 'anai awasuri'i taha nagau aidangisi'i do ra odo-odo. Ma gau matai to'oraai tahi 'inia, suriai suruta'e aho'i ana Jisas Kraest baaniai mae. 22 'Ia Jisas 'a ara'ai aro ma awa na'i aba odona Godi Ama ma marungi'i enjel hako mana mwani maho ra heimarungi mara mena na'i aro.
Tahinga Haoru Adaa'i Noni Hinihini
1 'Ia Kraest 'a rongomaata'i na'i madoraa na awa na'i marewanani. Naasi 'i'amou ro'u moi ha'aagau 'anai rongomaata'i 'onaai rongomaata'i na haua. 'Inia 'onaa moi rongomaata'i, 'a ha'ata'inia do 'i'amou mou nugasiai ora-ora'a. 2 Ma naasi, 'oha mou awa na'i marewanani, moi nugasi'i hei'irisimoo'i mamoi suriai maho na'ia God na 'irisia. 3 Na tahingamoou na'i na'o mou awa 'onaai sae ahurodo. Na'i 'ohasi, mou to'ora'i mwani hei'irisi ta'a'i, mou awa 'onaai mwamwaa, mamou hano hairiu 'anai gonogono mana haa'i kae ngaugoni 'anai haa'i here wawaasua'a. Mana mareho na ta'aa di'u na mou haua, mou ha'arahesi'i araaranunu. 4 Na'i 'ohani 'iraaui nei namou ta'i haa'i ga'u i here o'asi, 'a kakui ahudaau 'iniai taranai taha namougu nugasi'i 'ini'i here 'isi marau 'unu'unu'amou 'iniai haa amoou o'asi. 5 Ma'ata 'iraau rai ha'arangasi'i haariraau taha rau haa'i tanaa God na ha'aagau 'anai hiiriraaui nei ra tahi mana nei nara bwani mae. 6 'Inia naia nara taroha'inia ro'u 'iniai Taroha Goro tanaraaui nei ra bwani mae, neina rei'uaa abedaa'i ra mae 'onaai mae nai to'o beigaau hakoi noni, ni aungadaa'i rai tahi marai awa beia God. 7 Na hahakodi mwani maho 'a gaarangi'a. Naasi moi 'omesuri'amou haarimoou baaniai ora-ora'a mamoi wai'ado'ado goro neina mou matai ha'arahesi goro. 8 Maho na ororiu di'u, moi ha'ata'iniai heita'ahi na raha tana'amou hairiu, 'iniai heita'ahi 'a matai 'a'auhi'o 'anai 'adoma'i nugasiai ora-ora'a nara haua tana'o. 9 Moi ha'amaoto'amou hairiu suri'i ruma amoo'i mamoi haua beiai wa'ewa'e mana ahu mwa'emwa'e. 10 'Adonai nei 'ini'amou 'ia God 'a banea tanaa 'e ta'i 'ini'i bane ana'i. Naasi moi tau'aro goro 'ini'i bane 'isi 'anai 'a'auhiraaui noni mamoi haua suriai ringe na odo-odo. 11 'Iraaui nei ra to'oraai bane 'anai heitaroha'i, rai heitaroha'i 'onaai nei na taroha'ini'i huudi ha'atee ana'ia God. 'Iraaui nei nara to'oraai bane 'anai hei'a'auhi, rai 'a'auhiraaui noni 'iniai wetewete na haua God tanaraau. Neina 'ado mareho namoi haa'i, rai ha'atee ha'agorohia God 'inia, na'i atana Jisas Kraest. Gau magai ha'a-aneanea God, 'ia mo'o na to'o mena tarau tarau. Amen.
Rongomaata'i 'Iniai Ha'i Sae Hinihini
12 Arai do'ora mana asigu'i beia Kraest, moi abu heimwaota'i 'iniai siri amoou na'i rongomaata'i, 'onaa do'e maho haoru tana'amou. Mahosi 'a boi 'ana moi ha'a-ohooho'amou. 13 Ma'ata moi wa'ewa'e, 'inia mou rongomaata'i 'onaai rongomaata'i ana Kraest, neina wa'ewa'e amoou 'ai honu aharau na'i 'oha na 'ia Kraest 'ai boi aho'i beiai mena mana raraha. 14 Mou ga'i wa'ewa'e 'onaa ra here ha'a-ta'ai'amou 'iniai suria amooua Kraest, 'inia 'a ha'ata'i dona Hi'ona Maea ana God na mena di'u, 'a awa bei'amou. 15 'Inau 'au ai'a raba rongoa domou rongomaata'i 'iniai heingahu ma'ua beri, ma'ua raesiai ringe, ma'ua hadahada rago siri suri'i mareho na ai'a ta'isada do'oi 'a'au siriwou suri'i. 16 Ma 'onaa mou rongomaata'i 'inia 'i'amou ra'i sae ana'ia Kraest, ma ai'a ta'isada domoi ninima 'iniai mahosi. Mou ga'i ha'atee ha'agorohia God, 'inia 'i'amou ra'i sae ana'ia Kraest. 17 Na madoraa anai taraawa'a hihiiri 'a boi'a, miraaui sae tahamora na 'ia God nai hiiriraau, 'iraaui sae ana'ia God. Ma 'onaa 'ai taraawa'a beigaau, 'ai 'ome he'ua 'oha nai hako beiraaui nei ra ai'a hinihiniai Taroha Goro ana God? 18 Mana Usu-usu Maea 'a o'ani, “'Onaa 'a ai'a mwada'u tanaraaui sae goro 'anai dauai tahi tarau, ma'ai he'ua tanaraaui ahurodo narau ora-ora'a?” 19 Naasi 'onaa namou rongomaata'i suriai hei'irisina God, mamoi abu agoheta'i haa'i maho ra goro. Moi 'u'uria taraua God na ha'a-pwa'ara'amou, 'iia 'a bwa'i kakua'amou mwada'u.
Tanaraaui Na'otara Na'i Heisoi
1 Tana'amou na'otara na'i heisoi, 'au raba ha'a-ta'u'u'amou. 'Inau 'e na'otara na'i heisoi ro'u, mau 'omesia 'iniai maagu i rongomaata'i ana Kraest. Ma na'i maadi mwani noni hako rai ha'ahouau ro'u bei'amou na'i 'oha na 'ia Kraest 'ai aho'i mai. 2 Naasi wai ha'a-ta'u'u'amou. 'Onaai 'omesuri siip na 'omesuriraaui siip ana'i, 'i'amou ro'u moi 'omesuriraaui nei na 'ia God na ha'a-'u'uri'amou 'iniraau. Moi haua ha'i mwa'emwa'e 'inia naasi hei'irisina God. Moi abu haua 'onaai nei nara ha'a-'usu'usua moi. 'A ai'a goro domoi hauai tau'arosi 'iniai 'irisia moi amoou i ha'a. Moi abui haua o'asi, ma'ata moi haua 'inia mou raba 'a'auhiraaui nei ra ha'a-'u'uri'amou 'iniraau. 3 Moi abu na'otara beiai ha'a-ta'eta'e, ma'ata na'otara 'anai ha'ata'iniai huunai herehere tanaraau 'anai suria. 4 Ma na'i 'oha nai aho'i mai 'i bwauododaaui 'omesuri siip, 'ai tahari'amou 'iniai heitahari na bwa'i ai'aa mwada'u. Moi awa tarau na'i rarahana ma na'i gorohana.
Tanaraaui Sae Mwane Haoru
5 'I'amoui sae mwane haoru, moi awa bahaidi heimarungi adaa'i sae wari amoo'i, mamoi ha'a-anoano'amou haarimoou 'anai 'a'auhi'amou hairiu. 'Iniai Usu-usu Maea 'a 'unua o'ani, “'Ia God 'a 'itaai nei na ha'aba'o, ma 'a'auhiai nei na ha'a-anoanoa haaria.” 6 Moi ha'a-anoano'amou haarimoou 'anai awa na'i rimana God na mena di'u, neina 'ia God 'ai ha'a-hauasa'amou na'i 'oha nai tari madoraa 'ana. 7 Moi nuga'i hako tanaa God i taha ra torakoke 'ini'i 'adoma'imoo'i, 'inia 'iia na 'adoma'ini'amou ma 'omesuri'amou. 8 Moi awa ha'aagau tarau mamoi 'ome'ome goro. 'Iniai maerongamoou, 'ia Saetan, 'a hano hairiu 'anai 'ome'ome 'inia tanei do'ai ha'ata'aia. 'A 'onaai laeon na ngurunguru 'anai raba haingau. 9 Moi ura baabau na'i hinihinimoou mamoi ura bwarasia. 'Inia 'onaai 'iraraa amoou, ai'a do 'i'amou moi, me'iraau ro'u i sae hinihini hako na'i marewana narau siri ro'u na'i raronai rongomaata'i o'asi. 10 'Ia God 'ai 'a'auhigaau tarau 'iniai heita'ahi ana na raha di'u. Ma 'iniai hagu amoou beia Kraest, 'a soi'amou 'anai to'oraa beia Kraest i ha'ahou mana ha'aasaa na matai awa tarau. Ma na'i 'oha naigui hakoi rongomaata'i namou haua 'ohani suriai gere madoraa, 'ia God 'ai ha'a-haoru'i tahingamoo'i, 'ai ha'ababauai hinihinimoou ma'ai ha'a-wetewete'i 'adoma'imoo'i. 11 Gaau magai ha'aasaa God 'iniai mena ana na awa tarau tarau. Amen.
Mareho Hahako
12 'Ia Saelas na 'a'auhiau 'anai usuai gere usu-usuni. 'Iia 'e do'oragaau na'i Kraest nau 'u'uria. Hoita, 'inau 'au hauai usu-usuni 'anai ha'a-wetewete'i hinihinimoo'i ma 'anai ha'arangasia tana'amou dona mwani mareho nau usu'i na'i usu-usuni rai ha'ata'iniai huunai goro na haa God 'ini'amou. Naasi, moi ura baabau na'i gorohana God. 13 Ha'atee wa'ewa'e tana'amou baaniraaui sae hinihini na'i Babilon na 'ia God 'a 'ome sigihiraau 'onaai 'ome sigihi'amou ro'u ana. 'Ia Mak 'a haua ro'u i ha'atee wa'ewa'e ana tana'amou. 'Iiasi 'a 'onaa do'e gare agua. 14 Moi ha'atee wa'ewa'e tana'amou hairiu beiai haingoni ni heita'ahi ni heisoi. 'Io, mau ha'arahesi mia God 'ai ha'a-awahi'amou goro, 'i'amou hakoi nei ana'ia Kraest.
1 'Inaua Saemon Pita, sae tatau'aro mana Ha'ataari ana Jisas Kraest, nau hauai usu-usuni tana'amoui nei namou dauai hinihini hauasa na ta'isada be'iniai hinihinimeeu. 'Ia Jisas Kraest, i Ha'atahi mana God aga, na haua tanagiai hinihinisi, 'inia 'iia 'a odo-odo tarau. 2 Mau ha'arahesi mia God 'ai ha'agorohi'amou ma'ai ha'a-awahi'amou goro tarau 'iniai aidangisia amooua God mia Araha aga Jisas.
Taha 'Ia God Na 'Irisia
3 Beiai mena ana God, 'ia Kraest 'a hau'i tanagiai mwani mareho nagau ga'i to'ora'i 'anai awa 'inia na'i tahitahi na matai ha'a-wa'ewa'ea God. Ni mwane mareho 'isi 'iaagaa'i suria gau aidangisia goroa God na soigaau 'iniai goro ana na hauasa. 4 'Iniai o'asi ana, ra'i kae duruduru raha na 'ia God na hau'i tanagia neina 'i'amou moi to'oraa ro'u i barongana mamoi matai awa dadara'a baani'i hei'irisi ta'a'i na'i marewana nara ha'a-ta'airaaui noni. 5 Naasi 'iniai hau'i ana'i mwani maho goro 'isi tanagia, moi tau'aro wetewete 'anai ha'a-weteweteai tahingamoou beia Kraest. Beiai hinihini namou to'oraa, moi a'oia 'iniai tahinga goro. Ma 'onaa moi to'oraai tahinga goro mamoi bonasiai aidangisia God. 6 Ma 'onaa moi aidangisia God, mamoi bonasiai 'omesuri'amou haarimoou baaniai ora-ora'a. Ma 'onaa moi 'omesuri'amou baaniai ora-ora'a mamoi bonasia domoi ahumaratanoa 'oha ra nora ta'ai'amou. Ma 'onaa moi ahumaratanoa, mamoi bonasiai hauai tahitahi na matai ha'a-wa'ewa'ea God. 7 Ma 'onaa moi hauai tahitahi o'asi, mamoi bonasiai 'a'auhiraaui sae hinihini. Ma 'onaa moi 'a'auhiraaui sae hinihini mamoi bonasiai ta'ahiraaui noni hako. 8 'Onaa ni baronga goro 'isi rai raha hanehane ara'a suri'i tahingamoo'i, naasi 'a ha'ata'inia do taha mou aidangisia 'abaia Araha aga Jisas Kraest 'a 'a'auhi'amou 'anai haa'i mwane mareho goro. 9 Mia tei na ai'a to'ora'i baronga goro o'asi na'i tahingana, 'iia 'a 'onaai nei na bwa'i wana ha'atau ma'ua nei na kuru, ma kaku'aa do ora-ora'a ana'i ra bwani 'adoma'i nugasi'i. 10 Arai do'ora mana asigu'i beia Kraest, moi bonasia to'ora'i baronga goro 'isi suri'i tahingamoo'i neina moi ha'ata'inia goro do 'ia God na 'ome sigihi'amou 'anai ha'i noni ana'i. 'Onaa moi haua o'asi, mou bwa'i matai ahoda mwada'u na'i hinihinimoou. 11 Mia Araha mana Ha'atahi aga Jisas Kraest 'ai wa'ewa'e 'oha nai ha'amaoto'amou na'i hourana na awa tarau. 12 'I'amou mou bwani dau'i baabau i huudi ha'ausuringa'i nara hau'i tana'amou. Rei'uaa na o'asi, 'inau wai ha'a-'adoma'i aho'isi'amou tarau ro'u mau 'ini'i. 13 'Au 'adoma'inia do 'au ga'i ha'a-'adoma'i aho'isi'amou 'ini'i tarau tari 'oha wai mae. 14 'Ia Araha aga Jisas Kraest 'a ha'arangasia tanaau do ni tahi nawai haa na'i marewanani 'a bwa'i orea. 15 Naia nau bonasia 'inia domoi 'adoma'i aho'isi'i tarau 'inia i mareho 'isi, neina mou bwa'i kaku'a'i na'i murinai mae nawai haua.
Taha Rau Re'i'i Ha'ataari 'Ini'i Maadaa'i
16 Na'i 'oha meu maania tana'amou i aho'i mai nai haua Araha aga Jisas Kraest beiai mena, meu ai'a suriai mamaani adaa'i sae madoma nara taraa to'o mamaani moi. Ai'a! Meu re'iai rarahana Jisas 'ini'i maamee'i. 17-18 'I'ameu meu awa beia Jisas na'i hungahunga maea na'i 'oha na 'ia God 'a haua tanaai raraha ma ha'a-ororiua. Ma na'i madoraasi, na ha'atee 'a ao mai baaniai aro. 'Ia Godi Ama na hauasa 'a o'ani, “Naani gare agua nau ta'ahia mau wa'ewa'e 'inia.” 19 Maho 'isi ragu ha'a-wetewete'i di'u ro'u wou i hinihinimee'i, do maho rau 'unu'i Rarabea ra ha'a-momori. Naasi moi wanawana riariaa goro i ha'atee adaa'i Rarabea, 'inia ra 'onaai raita na marewa na'i dora kuhi. Na raitasi 'ai marewa tari 'oha na 'ia Jisas Kraest 'ai aho'i mai. Na'i 'ohasi, 'ia Kraest na 'onaai hee'u ni dangi, 'ai boi mana marewahana 'ai marewasi'i 'adoma'imoo'i. 20 'A ororiu di'u domoi aidangisia do mwani ha'atee rarabea na'i Usu-usu Maea 'iraaui Rarabea rau ai'a 'unu'i mareho 'isi suri'i moi 'adoma'idaa'i haraariraau. 21 'Inia ai'a ta ha'atee rarabea nai hura'a mai baania moi 'adoma'inai noni, ma'ata na Hi'ona Maea naasi na na'otaradaau 'ini'i.
Ha'ausuri Pwapwaari'i
1 Na'i 'oha bwani ra'i Rarabea pwapwaari'i ra pwa'ara ara'a beiraaui Israel. Na'i 'ohani ra'i ha'ausuri pwapwaari'i rai pwa'ara ara'a ro'u bei'amou. Rai ha'a-sirimaihi'i ha'ausuringa'i nara matai ha'ata'aiai hinihinimoou ma na'i 'oha narai haua o'asi 'i'amou mou bwa'i 'ome 'iraraa. Rei'uaa na 'ia Araha 'a ruhasi'i 'inodaa'i, miraau rai su'amuria Araha. 'Iniai haua adaau o'asi, 'a bwa'i orea mia God 'ai ha'a-mama'airaau. 2 Rai ragoi sae hinihini narai suri'i herengadaa'i nara ta'a'i di'u mara ha'aninimai abe, miraaui ahurodo rai taraawa'ai ha'atee ha'ata'aiai ha'ausuringa'i agaa'i nara ha'a-momori. 3 'Iniai 'irisia di'u adaaui ha'a, 'iraau ha'ausuri 'isi rai haa'i ha'ausuringa'i pwapwaari'i 'anai rahi ha'a baani'amou. Here narau hauasi 'ia God 'a bwani hiiriraau mau mai orea 'inia, mana ha'a-mama'ai adaau 'ai boi mau ma'ata'a. 4 Mou 'iraraa do'ia God ai'a wana agoheta'iniraau moi enjel narau oraora 'a. 'A gaasiraau hura'a baaniai aro 'ari dora ni rongomaata'i. 'A ho'osiraau 'ini'i arihau marai awa na'i kuhi mamasiai madoraa ni hihiiri. 5 Ma na'i madoraa ana Noa, 'ia God 'a ai'a wana agoheta'iniraau ro'u moi sae ta'a'i. 'A ha'ataariai ahe raha 'anai ngahu gata'iniraau. 'E wera biu moi beia Noa naraugu tahi, 'inia 'ia Noa naasi na 'unua tanaraaui noni dorai awa odo-odo. 6 Mia God 'a suu ha'ata'aia ro'u i 'omaai Sodom mana 'omaai Gomora 'iniai 'eu, 'e ha'ara 'iniai ha'abasu tanaraaui nei ra ora-ora'a. 7-8 Ma ha'atahia Lot, 'e sae goro na arunga ta'aa 'ini'i here wawaasua'a narau haua i sae. 'Ado dangi 'a rongomaata'i 'iniai ahutotou 'ini rongo'i mana re'i'i ana'i here ta'a'i narau haa'i sae na awa beiraau. 9 Hoita naasi, mareho 'isi ra ha'ata'inia do'ia God 'a matai ha'atahiraaui nei ra araisuria baani'i maho bwara nara siri suri'i. Ma matai ha'a-mama'airaaui nei ra ora-ora'a tari dangi ni hihiiri ma 'ari'a. 10 Na ha'a-mama'ai 'ai hihi'a di'u tanaraaui nei ra haa'i hei'irisi ta'a'i anai abe hasi'o mana nei ra ai'a ha'ahouraaui na'otara adaa'i. 'Iraau ha'ausuri pwapwaari'i rau wetewete 'anai haa'i here ta'a'i, rau raba suri'i moi hei'irisidaa'i marau ai'a mamaa'uta'i ha'atee ha'a-ta'airaaui nei hauasa na'i aro. 11 Rei'uaa 'iraaui enjel rau wetewete marau to'o mena di'uraaui ha'ausuri pwapwaari'i 'isi, marau ai'a ha'atee ha'a-ta'airaaui nei hauasa na'i maana Araha God. 12 'Iraaui ha'ausuri pwapwaari'i rau ha'atee ha'ata'ai'i maho narau ai'a aidangisi'i. Rau ai'a he'ete'i baani'i mwamwaa nara ai'a aidangi nara awasuria moi arunga. Ra huta mai 'ana moi daa'i mara ngahui'i'a. Miraaui ha'ausuri ta'a'i 'isi, rai mae ro'u 'onaai'i mwamwaa 'isi 'oha 'ia God 'ai hiiriraau 'anai ha'amaesiraau. 13 'Iniai haa'i adaa'i here nara ha'a-ta'airaaui noni, 'ia God 'ai ha'ata'airaau o'asi ro'u. Rei'uaa na'i dangi, ma goro adaau moi haa'i here wawaasua'a mana ngangaura'a na'i maadaa'i noni. 'Oha rau boi 'anai ngaugoni bei'amou suri'i ngaungau mou haa'i, rau ha'apa'o 'inia rau awa moi 'anai pwari'i'amou. Ni awa adaau bei'amou 'e mareho na ha'a-ta'ai'amou mana mareho namou ga'i ninima 'inia. 14 Ni 'adoma'idaa'i ra honu 'ini wawaasua'a na'i 'oha ra wanasi'i urao mana here ta'a'i rau haa'i ra bwarai hako. Rau ha'a-bweubweu'araau ro'u i nei ra maemae'a i 'adoma'idaau dorai haa'i ro'u i here ta'a'i narau haa'i. 'Iraaui ha'ausuri pwapwaari'i ra'i sae 'ada'i hairaurau. Ma'ata 'ia God 'ai ha'a-mama'airaau 'ini'i here rau hau'isi. 15 Rau teha baaniai tara odo-odo marau suriai tara ta'aa na suria Belam, gare ana Beo. 'Ia Belam 'a wa'ewa'e 'anai dauai ha'a 'anai hauai mareho na ai'a odo-odo. 16 Ma na'i 'ohasi, na dongki ana 'a ha'atee tanaa 'onaai inoni do'ai abui hauai here ta'aa na hauasi. Mia Belam 'a araisuria maagu ai'a haua'ai here bweubweu'a na raba haua ga'u. 17 'Iraaui ha'ausuri pwapwaari'i rau ai'a 'a'auhia tanei 'onaai hurahurai wai na mamata mana rorodo na ro'asia hairiu ro'a na bwa'i wai nai hura'a baania. 'Ia God 'a ha'aagauai dora na kuhi baabau tanaraau. 18 Rau ha'atee 'ege'ege'araau maagu mareho narau 'unu'i ra ai'a 'onaa moi'a ta maho. Rau 'unua tanaraaui nei narau bura'i rihosi baaniraaui ahurodo do rau matai suri'i moi hei'irisi ta'a'i anai abe. 'Iniai heresi, rau ha'a-bweubweu'araau 'anai haua aho'i ora-ora'a. 19 Rau durua do 'onaa 'e sae nai awasuri'i ha'ausuringa'i adaa'i, 'ai awa dadara'a. Ma'ata 'iraau haariraaui ha'ausuri pwapwaari'i rau ai'a dadara'a, 'inia rau awa mau bahainai mena ni ora-ora'a nai ha'ata'airaau. 'A o'asi, suria 'i sae 'ai suria ma'ata i maho na marungia. 20 Na'i 'oha rau nugasi'i here ta'a'i ni marewana 'iniai aidangisia adaaua Jisas Kraest, na Araha mana Ha'atahi aga, maraugu aho'isi'i ro'u i here ta'a'i 'isi marau ha'awate'i 'anai marungiraau, na tahingadaa'i rai ta'aa di'u baaniai na'o. 21 Naasi 'a goro 'onaa rau ga'i bwa'i aidangisiai awaha na odoodo. 'A o'asi, suria na'i 'oha rau aidangisiai awahasi, maraugu si'omuriai taha na 'ia God na 'unua tanaraau 'anai haua, ni ha'a-mama'ai 'ai raha di'u tanaraau. 22 Maho rau hauasi 'a ha'ata'inia do maho nara 'unu'i ha'atee 'ini ra ha'a-momori. “I misu na 'a'ana 'a ngaua aho'i ro'u i 'a'anana mana boo na mwa'anu wadiwadi'a 'a aho'i 'ari 'anai idu-idu na'i su'usu'u.”
'Ia Araha 'Ai Aho'i Mau Mai
1 Mwane sae goro agu'i, naani ruanai usu-usu agua tana'amou. Na'i usu-usu agu'i 'au bonasia domoi 'adoma'i aho'isi'i tara'i mareho narai 'a'auhi'amou 'anai to'ora'i mwane 'ado'ado goro suri'i 'adoma'imoo'i. 2 'Au 'irisia domoi 'adoma'i aho'isi'i tarau i maho rau maani'i Rarabea ana'ia God na'i 'oha bwani mana heiatenga'i ana'ia Araha, na Ha'atahi aga, narau maani'i Ha'ataari tana'amou. 3 'A ororiu domoi aidangisia do gaarangiai madoraa na 'ia Kraest 'ai aho'i mai, ra'i sae rai suri'i moi hei'irisidaa'i nara ta'a'i marai haikou 'ini'amou. 4 Rai o'ani, “'Ia Araha 'a durua do'ai aho'i ro'u mau mai. Na'i hei na awa iei 'ohani? 'Iraau sae wari amee'i ra mae hako'a ma ai'a mareho nai he'ete'i, taraawa'ana mau mai pwa'ara na haai marewana.” 5 Ma'ata 'a ai'a ha'a-momori do ai'a maho nai orisi, 'inia rau raba 'adoma'i kaku'aa moi do ahoasara mana ano 'a pwa'ara 'iniai ha'atee ana God. Na ano 'a pwa'ara na'i wai ma pwa'ara 'iniai wai. 6 Ma na'i muri na ano na awa na'i 'ohasi 'a ai'aa 'iniai ahe raha. 7 Mia God 'a bwane ha'ateenga'inia ro'u hura'a doni ahoasara mana ano nararu awa na'i 'ohanisi, rarui awa tari madoraa nai ha'a-ai'ararua 'iniai 'eu. Na'i 'ohasi 'ia God 'ai hiiriraau ma 'ai ha'aai 'araau i nei ra ai'a araisuria. 8 'E ta'i maho namoi abu kaku'aa sae goro agu'i. Na'i beia Araha God 'e ta'i merui harisi 'a 'onaa moi ta'i dangi, mana ta'i dangi 'a 'onaai ta'i merui harisi. 9 Naasi, 'ia God 'a ai'a poruporu'a 'anai ha'ato'oai duruduru ana 'anai ha'ataaria aho'i maia Kraest 'onaai 'adoma'inia ada tara'i sae. 'Iia 'a 'abenga'i mamasi'amou, 'inia 'a ai'a 'irisia do tanei 'ai siri na'i mae tarau, ma'ata 'a 'irisia do mwane inoni hako rai rihosi baani'i ora-ora'a adaa'i. 10 Dangina Araha 'ai boi 'onaai sae beriberi. Na'i dangisi ahoasara 'ai ai'aa beiai aoha na rongo raha 'onaai 'eu na nanara, mana mwani maho na'iei rai noro marai ta'a'i. I ano mana mwani maho na'iei rai anoro. 11 'Onaa mwani maho hako rai ha'a-ai'a'i o'asi, 'e taha namou ga'i haa? Moi awa maea mamoi haa'i mareho na 'ia God nai wa'ewa'e 'ini'i 12 na'i 'oha mou mamasiai aho'i mai ana. Gai bona neina dangisi 'ai to'o raurau. Na'i dangisi, na ahoasara 'ai noro mai ai'aa mana mwani maho na'iei rai dorohu 'iniai raorao. 13 Me 'igaau gau mamasiai ahoasara na haoru mana ano haoru na 'ia God na duruduru 'inia tanagia, na 'iraau moi nei ra odo-odo narai awa iei. 14 Naasi mwani sae goro agu'i, 'iniai mamasia amoou i dangisi, moi bonasiai awa ha'atau baaniai ora-ora'a neina 'ia God 'a bwa'i ha'ahuni'amou 'inia ta maho mamoi awa goro beia. 15-16 Moi abui kaku'aa do'ia Araha 'a 'abenga'i mamasi, 'inia 'a raba nuga madoraa tanaraaui noni do neina rai rihosi marai tahi. 'Ia Pol, 'i do'oragaau nagau ta'ahia, na maani'i ro'u i mareho 'ini suri'i mwani usu-usu na haa'i. 'Oha na usu-usu tana'amou, 'a usu-usu beiai madoma na 'ia God na haua tanaa. Tara'i dora suri'i maho na maani'i 'a bwara dorai aidangisi'i. Tarana naasi na tara'i sae bweu nara maemae'a i hinihinidaa'i, rau maani hiosi'i mareho 'isi marau maani hiosi'i ro'u tara'i dora na'i Usu-usu Maea. Suriai haua adaau o'asi, 'ia God 'ai hiiri ha'a-mama'airaau. 17 Sae goro agu'i, mou aidangisia'a i here adaausi. Naasi, moi 'ome'ome goro. Mou gasigu hinihini'i ha'ausuringa'i pwapwaari'i adaa'i sae ta'a'i o'asi mamoigui su'a baaniai hinihinimoou na baabau. 18 Moi raha hanehane ara'a na'i gorohana mana aidangisia namou haa Araha Jisas Kraest, i Ha'atahi aga. Gaau magai ha'aasaa tarau. Amen.
'Ia Jisas Naasi Ha'atee Ni Tahi
1 Nau usu-usu tana'amou 'iniai Ha'atee ni Tahi. 'Iia 'a bwane awa maagu pwa'ara i marewana. 'I'ameu meu rongoa'a i hadahada ana tana'ameu mameu wanara'i maa'a ro'u 'inia. Ha'amomori, meu re'ia'a mameu karohia ro'u i abena. 2 Na nei na ha'ata'inia i huunai tahi, 'a ha'i noni. Meu re'ia mora'a mameu maaniai saesi tana'amou mameu ha'arangasia tana'amou dona saesi 'ai awa tarau. Taraawa'a mau mai, 'iia 'a bwane awa beia Amana. Ma na'i 'ohani 'ia Amana 'a ha'ata'inia'a mai tana'ameu. 3 Na maho nameu bwane re'i'i mameu rongo'i, naasi maho nameu 'unu ha'arangasi'i tana'amou neina moi hinihinia ro'u me 'igaau hako gaugui hagu goni beia Amaga mea Jisas Kraest i garena. 4 Ma naani 'au usu-usu 'abai'i mareho 'ini tana'amou mamoi hinihini goni bei'ameu magai honu 'iniai wa'ewa'e.
Gai Hagu Beia God
5 'Ia God naasi marewa ma na'i beia ai'a ta kuhi. Naasi mareho na 'ia Jisas 'a 'unua tana'ameu nameu ha'arangasia ro'u tana'amou. 6 'Onaa 'igaau gau 'unua do gau hagu beia God, magaugu awa mau na'i kuhi, na mareho na gau 'unuasi 'a pwapwaari'i moi magau ai'a suri'i ha'atee ha'a-momori ana'i a God. 7 Me 'onaa gai awa na'i marewa 'onaaia God na awa na'i marewa, gai hagu goni goro. Mana 'abuna Jisas, naasi 'anai ha'a-wadiwadigaau baaniai ora-ora'a, 'inia 'iia naasi garena God. 8 'Onaa gau 'unua do gau ai'a ra'i sae ta'a'i, gau pwari'igaau haarigaau. 'Onaa gau 'unua o'asi mana ha'a-momori ai'a awa beigaau. 9 Ma'ata, 'onaa gai ha'arangasi'i tanaa God i ora-ora'a agaa'i, 'iia 'ai 'adoma'i nugasi'i mai ha'a-wadiwadigaau baani'i ta'aa agaa'i hako. 'Ai haua o'asi, 'inia 'ia God 'a mangudi suri'i duruduru ana'i ma haua tarau i maho nara odo-odo. 10 'Onaa gau 'unua do gau ai'a ora-ora'a, 'a ha'ata'inia do gau 'adoma'inia do'ia God 'a pwapwaari'i magau ai'a hinihini'i ha'atee ana'i. 'Inia 'a bwane 'unua dona i noni hako ra to'o ora-ora'a.
'Ia Kraest Na 'A'auhigaau
1 Arai gare agu'i, 'au usuai usu-usuni tana'amou dona moi abui haa'i maho ra ta'a'i. Ma'ata 'onaa 'e nei 'inigaau 'ai hauai maho ta'aa, 'e sae na awa 'anai aba dingana mai 'a'auhia. 'Iia 'ai ha'angonia God 'anai 'adoma'i nugasia. Na saesi, 'ia Jisas Kraest, na nei na odo-odo na'i maana God. 2 Mia moi a Kraest haaria na mae 'onaai ho'asi 'anai ha'a-ai'a'i ora-ora'a agaa'i. Ma ai'a do 'anai ora-ora'a agaa'i moi, me 'ada'i ro'u i ora-ora'a adaa'i mwani sae hako nai marewana. 3 'Onaa gau suri'i maho na 'unu'i a God, ma naasi gaugui 'iraraa do gau aidangisia mora a God. 4 'Onaa ta sae nai 'unua do'a aidangisia God maagu ai'a suri'i maho na 'unu'i, 'iia 'a pwari'i mana ha'a-momori 'a ai'a awa beia. 5 'Onaa 'iatei sae nai araisuri'i ha'atee ana'ia God, 'iia 'a ta'ahia mora a God. Mana maho na ha'ata'inia do gau hagu beia God naanisi. 6 'Onaa 'iatei sae nai 'unua do'a hagu beia God, 'iia 'ai awa suria ma'ata'a i barongana Jisas Kraest.
Na Ha'atora Haoru
7 Mwani sae goro agu'i, 'au ai'a usua ta ha'atora haoru tana'amou, me 'e ha'atora bwani moi namou bwane 'iraraa mau mai 'oha na mou taraawa'a suria Jisas Kraest. Na ha'atora bwanisi naasi hadahada namou bwane rongoa, dona gai ta'ahigaau hairiu. 8 Ma rei'uaa na gau bwane rongoa'a, 'a 'onaaia ro'u moi i ha'atora haoru. 'Inia na heita'ahi na haua Kraest tanagaau, 'a ha'ata'inia tanagaaui huunai herehere 'anai ta'ahiraaui noni. Mana heita'ahi namou haua hairiu, 'a ha'ata'inia ro'u i haoru anai ha'atorasi. Ma na'i 'oha gau ta'ahigaau hairiu, na baronga nara ta'a'i ra taraawa'a ai'a'i mana baronga goro ana Kraest 'a ha'ata'i hura'a 'onaai marewa suri'i tahingagaa'i. 9 'Onaa 'e sae na 'unua do'a awa na'i marewa ma awa ta'aa tanaai nata sae hinihini, na tahingana 'a awa mau na'i kuhi. 10 'Onaa 'iatei sae nai ta'ahi'i sae hinihini, saesi 'a awa na'i marewa. Ma bwa'i ta mareho na'i tahingana 'ai ha'atehaa 'anai hauai ora-ora'a. 11 Ma wai 'unua ro'u, 'onaa 'e nei nai awa ta'aa tanaai nata sae hinihini, 'iia 'a awa mau na'i kuhi. 'A kakui ahuna 'iniai taha na goro mana taha na ta'aa. Ma ai'a 'iraraai taha na haua. 'A kakui ahuna 'inia na ta'aa 'a ha'akuhiai tahingana. 12 'Io, 'inau 'au usu-usu tana'amoui mwane gare, 'inia God 'a bwane 'adoma'i nugasi'i 'inomoo'i 'iniai mae ana Jisas taragaau. 13 Nau usu-usu tana'amoui nei wari, 'inia mou aidangisia'a Kraest na bwane awa mau mai, maagu pwa'ara i marewana. Nau usu-usu tana'amoui sae haoru, 'inia mou bwane ha'ahehoa'a Saetan. 'Au usu-usu tana'amoui mwane gare, 'inia mou bwane aidangisia'a i Ama. 14 'Au usu-usu tana'amoui nei wari, 'inia mou aidangisia'a Kraest na bwane awa mau mai, maagu pwa'ara i marewana. Nau usu-usu tana'amoui sae haoru, 'inia 'a wetewete i hinihinimoou, mana ha'atee ana God 'a awa tarau suri'i 'adoma'imoo'i, mi'amou mou bwane ha'ahehoa'a Saetan. 15 Hoita, wai 'unua tana'amou hako, moi abui ta'ahi'i maho ni marewana nara ta'a'i. 'Onaa 'o ta'ahi'i maho ni marewana, 'o ai'a ta'ahiai Ama. 16 Na baronga ta'a'i na'i marewana ra ai'a boi baania God, ra boi baaniraau moi noni. Maho 'onaai haa'i maho 'anai ha'a-arungagoroai abe, naga 'ini'i maho na'o re'i'i, mana ha'aba'o 'ini'i toto'ora amu'i. 17 Ma'ata na mwani maho ta'a'i 'isi rai ai'a'i madoraa na marewana 'ai ai'aa. Mia tei sae nai suria i hei'irisina God 'ai tahi tarau.
Na Maerongana Kraest
18 Arai gare agu'i, na ha'ahakonai dangi 'a gaarangi'a. Na'i na'o meu 'unua tana'amou do gaarangiai ha'ahakonai dangi 'e sae ta'aa nai boi, 'iia naasi maerongana Kraest. Ma na'i 'ohani, mou bwane 'iraraa do'a rago i maerongana Kraest nara bwane boi'a. 'A ha'ata'inia'a dona ha'ahakonai dangi 'a gaarangi mai boi'a. 19 'Iraau sae 'isi, rau awa ga'u beigaau na'i ruruha ana Kraest. Ma na'i 'ohani rau nugasigaau ma rau hura'a. 'Iraausi rau ai'a huunai ruruha ana Kraest. 'Onaa rau huunai hinihini, rau ga'i awa mau beigaau. Ma naasi, gau 'iraraa do 'iraau rau ai'a huunai hinihinia Kraest. 20 Mei tana'amoui huudi sae hinihini, 'ia Kraest 'a bwane haua'a tana'amoui Hi'ona Maea. Ma naasi mou 'irara'i hako i mareho nara ha'amomori. 21 Nau usuai usu-usuni tana'amou, ai'a do mou ai'a 'irara'i maho nara ha'a-momori. Me 'au 'iraraa do mou bwane 'irara'i mamou 'iraraa ro'u dona pwari'i 'a bwa'i matai awa beiai ha'a-momori. 22 Wai 'unua tana'amou, 'ia mo'o na 'unua do 'ia Jisas ai'a naasi Ha'atahi, 'iia 'e sae pwapwaari'i mora ma'e maerongana Kraest. Mea mo'osi 'a 'itaa God mana Garena. 23 'Iatei na 'itaai Garena God, 'a 'itaa ro'u a God. Mia tei na ha'arangasia hura'a do 'a hinihiniai Garena God, Godi Ama 'a hagu ro'u beia. 24 Moi hinihini moe'a i ha'ausuringa'i namou rongo'i na'i 'oha namou taraawa'a suria Kraest. 'Onaa moi haua o'asi, moi hagu goro tarau beia God mana Garena. 25 Ma naasi gai dauai tahi tarau, 'onaai bwane durua ana God tanagaau. 26 'Inau 'au usuai usu-usuni tana'amou 'anai ha'abasu'amou 'iniraaui sae narau raba pwari'i'amou beiai ha'ausuringa'i pwapwaari'i 'iniai Taroha Goro. 27 Ma'ata 'ia Kraest 'a bwane haua'a tana'amoui Hi'ona Maea. Mana Hi'ona Maeasi 'a awa hatara'i bei'amou. Ma naasi ai'a ta'isada dona ta sae he'ete'i naigui haua ro'u tana'amou ta ha'ausuringa'i. 'Inia na Hi'ona Maea 'ai ha'ausuri'amou 'ini'i mwani maho hako. Mana mareho na Hi'ona Maea 'a ha'ausuri'amou 'inia, 'e maho mora, ai'a pwari'i. Naasi 'onaai 'unua ana Hi'ona Maea tana'amou, moi hagu tarau beia Kraest. 28 Arai gare agu'i, moi hagu tarau beia Kraest neina na'i madoraa nai aho'i mai na'i marewanani, mou bwa'i mamaa'u mamou bwa'i ninima 'anai 'ari wou beia. 29 Mou 'iraraa dona barongana Kraest ra odo-odo hako. Ma naasi, 'i'amou mou ga'i 'iraraa ro'u dona sae na barongana ra odo-odo, 'iia 'e ta'i gare ana ro'u a God.
'Iraau Gare Ana'ia God
1 Moisu wai'ado'ado suria mamoi 'omesiai heita'ahi ana God tanagaau. 'A 'unugaau 'ini'i gare ana'i! Ma ha'a-momori! Mara rago i sae nai marewanani narau ai'a aidangisia do 'igaau ra'i gare ana'i, suria rau ai'a aidangisia ro'u a God. 2 Mwani sae goro agu'i, na'i 'ohani gau 'iraraa do 'igaau ra'i gare ana'i a God. Ma'ata gau ai'a 'iraraa goro mau 'e taha nagai 'onaaia na'i 'oha nai boi mau. Ni mareho nagau 'iraraa, dona 'oha 'ia Araha 'ai aho'i mai na'i marewanani, ma gaigui re'ia'a i huunai 'omehana, ma naasi gaigui 'onaaia. 3 Naasi 'adonai nei 'ini'amou namou hinihinia do i'oe 'oi 'onaaia Araha, 'oi awa odo-odo 'onaai awa odo-odo ana Kraest. 4 'Onaa tanei nai ora-ora'a, 'a horosiai ha'atora ana God. 'Inia ni ora-ora'a, naasi horosiai ha'atora ana God. 5 Mou bwane aidangisia goro do 'ia Jisas Kraest 'a boi na'i marewana 'anai ruhasigia baani'i ora-ora'a agaa'i. Mamou 'iraraa dona 'iia 'agu ai'a haua ta ta'i ora-ora'a. 6 Ma naasi, 'a ha'ata'inia goro dona 'onaa 'e sae na hagu beia Kraest, 'ai abui awa moi 'anai ora-ora'a. Me 'onaa 'e sae nagu ora-ora'a tarau, 'a ha'ata'inia goro dona 'iia 'a ai'a aidangisia Kraest na'i tahingana. 7 Arai gare agu'i, moi 'ome'ome goro! Ra gasigu pwari'i'amou 'inia i maho na wai 'unu'ini. 'Iatei na haa'i maho ra odo-odo, 'iia 'a odo-odo na'i maana God 'onaaia Kraest na odo-odo. 8 Mia tei sae na ora-ora'a tarau 'a ha'ata'inia haaria dona 'iia 'a aba beia Saetan. 'Inia 'iia 'a ta'isada 'onaaia Saetan na ora-ora'a tarau taraawa'a mau mai na'i 'oha na marewana ai'a awa mau. Mia Jisas Kraest, garena God, 'a boi na'i marewanani 'anai ha'a-ai'a'i mwani tatau'aro ta'a'i ana'ia Saetan. 9 'Iatei sae na ha'i gare ana God, 'a ga'i bwa'i ora-ora'a tarau. 'Inia na barongana God, 'a awa beiai saesi. Magu bwa'i ora-ora'a tarau'a ro'u, tarana 'iia 'e gare ana God. 10 Ni maho 'anai ha'ata'iniai sae do'iia 'e gare ana God ma'ua gare ana Saetan naani. 'Onaa 'e sae na ai'a hauai maho na odo-odo ma ai'a ta'ahiraaui sae hinihini, 'iia ai'a gare ana God.
Gai Ta'ahigaau Hairiu
11 Taraawa'a mau mai 'oha mou bura'i suria Kraest tari mau 'ohani, 'ia God 'a 'unua do gai ta'ahigaau hairiu. 12 Gai abu 'onaaia Kein na aba beia Saetan ma ngahu ha'amaesiai do'orana 'ia Ebol. 'Iniai ni 'uaana na 'ia Kein 'a ngahuiai do'orana? 'A o'ani. Na maho 'ia Kein na hau'i ra ta'a'i mea do'orana 'a hau'i maho nara odo-odo. Naasi 'ia Kein 'a taesu'a ma ngahuiai do'orana. 13 Ma naasi arai do'ora mana asigu'i, moi abui heimwaota'i 'oha na noni ta'a'i na'i marewana rai 'itamou. 'A ta'isada moi 'oha na'ia Kein na 'itaa do'orana 'ia Ebol. 14 'Onaa gau ta'ahiraaui sae hinihini, 'a ha'ata'inia do gau dadara'a baaniai heimarungi anai mae magau daua nagaau i tahi tarau. Mia tei na ai'a heita'ahi, 'iia 'a awa mau bahainai heimarungi anai mae. 15 'Onaa 'i'amou sae hinihini mou 'utai'amou hairiu, mou 'onaai abe na ha'amaesiai nata sae. Magau bwane aidangisia dona 'e abe na ha'amaesiai nata sae, 'iia 'a ai'a daua nana mau i tahi tarau. 16 'Oha 'ia Jisas 'a mae taragaau, 'a ha'ata'inia tanagaaui herehere 'anai huunai ta'ahiraaui mwani noni. Ma naasi 'igaau ro'u gau ga'i mwa'emwa'e ro'u 'anai mae taradaaui sae hinihini. 17 'A 'ua? 'Onaa 'e sae na to'o maho arari na ai'a raba 'a'auhiai sae na ha-ha'aroha'a. Mou 'adoma'inia dona heita'ahi ana God 'a awa beia? 18 Arai gare agu'i, 'igaau gai abui taraa 'u'unua moi do gau ta'ahiraaui sae, ma gaugu ai'a 'a'auhiraau. Gai ha'ata'iniai huunai heita'ahi 'anai 'a'auhiraau. 19 'Onaa gai huunai ta'ahiraaui noni 'etea o'asi, magau 'iraraa do gau suriai huunai tara. Ma na'i 'oha gai ha'arahesi, na 'ado'adogaa'i rai arunga dadara'a. 20 Ma rei'uaa ni 'ado'adogaa'i ra ha'ahunigaau do 'igaau ra'i sae ora-ora'a, gau 'iraraa doni 'ado'adona God ra di'u'i ro'u wou i 'ado'adogaa'i mia God 'a aidangisi'i mwani maho gau haa'i. 21 Naasi mwani sae goro agu'i, 'oha gau 'iraraa do gau wadiwadi baaniai oraora 'a, gai abui magugu 'anai boi beia God na'i ha'arahesi. 22 Mia God 'ai haa'i tanagaau i mwani maho nagau ha'angonia 'ini'i, 'inia gau araisuri'i ha'atora ana'i magau hau'i maho na wa'ewa'e 'ini'i. 23 Na maho 'ia God na 'unua tanagaau do gai haua nara 'ini. Do gai hinihinia Jisas Kraest i garena, magai ta'ahigaau hairiu 'onaai bwane 'unua ana Jisas tanagaau. 24 'Iatei sae na hauai taha na 'ia God na 'unua, 'iia 'a hagu beia God mea God 'a hagu ro'u beia. Mea God 'a haa tanagaaui Hi'ona Maea 'anai ha'ata'inia do 'ia God 'a hagu tarau beigaau.
Herehere 'Anai 'Ome 'Irara'i Sae Pwapwaari'i
1 Mwani sae goro agu'i, 'a rago'a i ha'ausuri pwapwaari'i nara awa suri'i mwani dora. Naasi, moi abui hinihinia 'adonai nei na 'unua do'a to'oraai Hi'ona Maea beia. Ma'ata, moi wai'ado'ado goro ga'u suri'i taha na saesi na 'unu'i 'anai 'iraraa 'onaa 'a to'oraa mora i Hi'ona Maea beia ma'ua ai'a. 2 Naani herehere 'anai aidangisia 'onaa 'e sae na huunai daua mora i ha'ausuringa'i ana baaniai Hi'ona Maea ma'ua ai'a. 'Iatei sae na 'unua do 'ia Jisas Kraest 'a ha'i noni, saesi 'a dauai ha'ausuringa'i ana baania God. 3 Me 'iatei sae na 'unua dona 'ia Jisas ai'a ha'i noni, saesi ai'a dauai ha'ausuringa'i ana baania God me baaniai maerongana Kraest. Mou bwane rongoa dona maerongana Kraest 'ai boi na'i marewana. Ma naasi 'a boi'a, ma bwane awa'a na'i 'ohani. 4 Mi'amou arai gare agu'i, 'i'amou ra'i noni ana'i a God. Mamou ha'aheho'i hako'a i ha'ausuri pwapwaari'i 'isi suria 'i'amou mou ai'a hinihiniraau. Mou haua o'asi 'inia na Hi'ona Maea 'iia bei'amou. Mana mena anai Hi'ona Maea 'a mena di'uai mena ana mo'o na marungiraaui ahurodo na'i marewana. 5 'Iraau ha'ausuri pwapwaari'i 'isi, rau ai'a aidangisia God marau ha'ausuriraaui sae 'ini'i moi maho ta'a'i ni marewana. Naasi 'iraaui saenai marewana nara ai'a aidangisia God, rau wa'ewa'e 'anai bahurongo'i ha'ausuringa'i adaa'i. 6 Mi'ameu Ha'ataari, meu ra'i noni ana'i a God. Ma naasi 'iraaui sae narau aidangisia God, rau wa'ewa'e 'anai bahurongo'i ha'ausuringa'i amee'i. Me 'iatei sae na ai'a ta'i bei'i sae ana'i a God, 'a bwara 'anai bahurongo'i moe'a i ha'ausuringa'i amee'i. Naasi, baani'i maho 'isi, gau matai 'ome 'iraraa 'onaa 'e sae na maani'i mareho ha'a-momori nara boi baaniai Hi'ona Maea ma'ua 'a maani'i mareho nara pwari'i nara boi baania Saetan.
Na Heita'ahi 'A Boi Baania God
7 Mwani sae goro agu'i, 'igaau hako gai ta'ahigaau hairiu. 'Au 'unua o'asi tana'amou, 'inia na heita'ahi 'a boi baania God. Me 'iatei na ta'ahiraaui sae, 'iiasi 'e gare ana God ma aidangisia God. 8 Mia tei na ai'a ta'ahiraaui sae, 'a ai'a aidangisia God. 'Inia 'ia God 'a honu 'iniai heita'ahi. 9 Gau 'iraraa ha'agorohia do 'ia God 'a ta'ahigaaui noni, 'inia tarana naasi 'a ha'ataaria mai gare otohuu ana 'ia Jisas Kraest na'i marewana neina gai matai dauai tahi tarau. 10 Na huunai herehere 'anai ta'ahiraaui sae 'a boi baania God. Ai'a i here na do'igaau nagau haua tanaa God ma'e here na 'ia God na haua tanagaau. 'A ha'ataariai Garena 'anai mae 'inigaau 'onaai ho'asi 'anai ha'aai 'a'i ora-ora'a agaa'i. 11 Mwani sae goro agu'i, tarana 'ia God 'a ta'ahigaau o'asi, 'a goro do gai haua o'asi ro'u 'anai ta'ahigaau hairiu. 12 Ai'a sae mau nai 'omesia God. Ma'ata, 'oha gau ta'ahigaau hairiu, 'ia God 'a hagu beigaau. Mana heita'ahi ana 'aigui ha'ata'i goro suri'i tahingagaa'i. 13 'Ia God 'a banea tanagaaui Hi'ona Maea ana, ma naasi gau aidangisia do 'igaau gau hagu beia God mia God 'a hagu ro'u beigaau. 14 'I'ameu meu re'iai Garena God mameu taroha'inia tanaraaui sae do'ia God na ha'ataaria mai 'anai ruhasiraaui noni baaniai ora-ora'a. 15 'Iatei sae na ha'arangasia do'ia Jisas naasi Garena God, 'ia God 'a hagu beia, me 'iia 'a hagu ro'u beia God. 16 Ma naasi gau aidangisia do'ia God 'a ta'ahigaau magau hinihinia do 'a ha'a-momori. 'Ia God 'a honu 'iniai heita'ahi. Ma naasi 'iatei sae na ta'ahia tarau a God beiraaui noni 'etea, 'iiasi 'a hagu beia God mia God 'a hagu ro'u beia. 17 'Oha gau hagu beia God, na heita'ahi ana 'ai ha'ata'i goro hura'a suri'i tahingagaa'i. Ma na'i dangi ni heihiiri, gaugu bwa'i mamaa'u'a. 'Inia na'i madoraa gau awa na'i marewana, gau awa suriai barongana Kraest. 18 'Iatei na to'oraai huunai heita'ahi beia, 'a bwa'i mamaa'u. 'Inia na huunai heita'ahi 'a ha'a-ai'aai mamaa'u. Me 'iatei na ai'a to'oraai huunai heita'ahi beia, 'iia 'ai mamaa'u. 'Inia 'ai mamaa'usiai ha'a-mama'ai na 'ia God 'ai haa tanaa. 19 Gai ta'ahiraaui noni, 'inia 'ia God na ta'ahigaau na'i na'o. 20 'Onaa 'iatei na 'unua do 'a ta'ahia God ma awa ta'aa tanaai nei na hinihini, 'iiasi 'a pwapwaari'i. 'Inia 'a bwa'i ta'ahia mwada'u a God na ai'a re'ia mau, 'onaa 'a bwa'i ta'ahiai sae na re'ia! 21 'Ia God 'a haua tanagaaui ha'atorani 'anai suria, 'a o'ani, “'Iatei na ta'ahia God, 'ai ta'ahiraau ro'u i sae hinihini.”
1
'Oi Hinihinia Jisas Ma'oi Ha'i Garena God
'Iraau atei rau hinihinia do'ia Jisas naasi Ha'atahi, 'iraau ra'i gare ana'i a God. Miraau atei rau ta'ahia Ama, rai ta'ahiraau ro'u i gare ana'i. 2 'Onaa gau ta'ahia God magau haa'i maho na 'unu'i tanagaau, naasi gaigu 'iraraa do gau ta'ahiraau ororiu i gare ana'i. 3 'Onaa gau ta'ahia God, gai ha'isuri'i maho na 'unu'i mana maho na 'unu'i ra ai'a bwara 'anai suri'i, 4 'inia 'igaau gau nugasi'i baronga ta'a'i ni marewana. Gau matai haua o'asi suria 'igaau ra'i gare ana'ia God magau hinihinia Jisas. 5 'A 'ua? 'Iatei na matai nugasi'i baronga ta'a'i ni marewana? 'Iraau moi i nei ra hinihinia do'ia Jisas naasi Garena God. 6 Gau 'iraraa do 'ia Jisas Kraest naasi Garena God, 'inia 'iia 'a boi na'i marewana mea Jon 'a bwareomaeaa 'iniai wai. Ma'ata 'a ai'a do'a bwareomaea moi, me 'a ahe ro'u i 'abuna 'oha na mae. Mana Hi'ona Maea 'a 'unua ro'u do 'ia Jisas naasi Garena God, mana Hi'ona Maea 'a ha'a-momori tarau. 7 Naasi gau re'ia 'e oru maho na ha'ata'iniai taha na ha'a-momori 'inia Jisas. 8 Na Hi'ona Maea, na bwareomaea ana Jisas 'iniai wai, mana 'abuna Jisas na ahe baaniai abena. Ni oru mahosi, ra ha'ata'inia moi tanagaaui ta'i maho, do 'ia Jisas Kraest naasi Garena God. 9 Tara'i 'oha gau hinihini'i maho na 'iraau moi noni rau maani'i. Ma'ata maho 'ia God na 'unu'i ra ororiu di'u ro'u wou. Ma naasi gau ga'i hinihini'i maho na 'ia God na 'unu'i 'iniai Garena, 'inia 'iia naasi God. 10 'Onaa gau hinihiniai Garena God, 'a ha'ata'inia do gau hinihini'i maho na 'ia God na 'unu'i 'iniai Garena. Me 'onaa gau ai'a hinihini'i maho 'ia God na 'unu'i, 'a ha'ata'inia do gau 'adoma'inia do'ia God 'a pwari'i. 11 Ma'e taha na 'ia God na 'unua? 'A 'unua do 'a bwane haua tanagaaui tahi tarau. Mana Garena, naasi tara 'anai dauai tahi tarausi. 12 Ma naasi, 'iatei na hagu beiai Garena, 'a to'oraa ro'u i tahi tarau. Me 'iatei na ai'a hagu beiai Garena, 'a ai'a daua mau i tahi tarau.
Ha'atee Ha'ahako
13 'Au usu'i hako i mwani mareho na'i usu-usuni tana'amoui nei na mou hinihiniai garena God, neina moi 'iraraa ha'agorohia do mou to'oraa'a i tahi tarau. 14 Magau 'iraraa ha'agorohia ro'u do'ia God 'ai rongo'i ha'arahesi agaa'i, 'oha gau ha'angoni'i maho nara suriai hei'irisina. 15 Ma naasi 'inia gau 'iraraa do'a rongogaau, gau 'iraraa dona 'iia 'a watea'a tanagaaui taha gau 'irisia. 16 'Io, 'onaa mou re'iai sae hinihini na ahoda na'i ora-ora'a, mamou 'iraraa dona ora-ora'asi 'a bwa'i ha'asirihia na'i mae tarau, moi ha'arahesi 'a'auhia mea God 'ai ruhasia baaniai ora-ora'a ana. 'A he'ete'i baaniai sae na hauai ora-ora'a na matai ha'asirihia na'i mae tarau. 'Inia 'e ta'i ora-ora'a na awa na matai ha'asirihiai sae na'i dorasi. Mau ai'a 'unua do moi ha'arahesi 'a'auhiai nei na hauai ora-ora'a o'asi. 17 Mwani maho ta'a'i na noni na haa'i, naasi ora-ora'a na'i maana God. Ma'ata ai'a do mwane ora-ora'a hako ra matai ha'asirihiai sae na'i mae tarau. 18 'Igaau 'iraraa do 'iatei na ha'i garena God, 'a ai'a awa moi 'anai oraora 'a. 'Inia Jisas Kraest 'a taatahi bwarasia mia Saetan 'a bwa'i ha'ata'aia. 19 Gau 'iraraa ro'u do 'igaau ra'i gare ana'i a God, ma'ata Saetan 'a marungiraaui noni nara ai'a 'u'uria God. 20 Gau 'iraraa ro'u dona Garena God 'a boi na'i marewana ma ha'aaidangisigaau 'iniai huunai God. Ma gau hagu beiai huunai God, 'inia gau hagu ro'u beiai Garena, 'ia Jisas Kraest. 'Ia naasi huunai God me'iia na haa tanagaaui tahi tarau. 21 Arai gare agu'i, moi abui ha'arahesi'i araaranunu.
1 'Inau na'otara 'anai heisoi nau usua i usu-usuni tana'o i urao na 'ia God na 'ome sigihi'o, mau usua ro'u tanaraaui gare amu'i. Nau huunai ta'ahi'amou di'u. Ai'a do 'inau moi, me 'iraau ro'u i nei rau 'iraraai taha na ha'a-momori 'inia Kraest. 2 Meu ta'ahi'amou suria 'igaau hako gau aidangisiai taha na ha'a-momori mana taha na ha'a-momori 'ai awa tarau beigaau. 3 Meu ha'arahesi mea God i Amaga mana Garena, 'ia Jisas Kraest, rarui ha'agorohigaau, ta'ahigaau, ma rarui ha'a-awahigaau goro, suria gau hinihiniai huunai ha'ausuringa'i magau ta'ahigaau hairiu.
Huunai Heita'ahi
4 'Au kae wa'ewa'e di'u 'ini rongo'i agu'i mamaani 'ini'i tara'i gare amu'i do rau awa suriai huunai ha'ausuringa'i 'onaai ha'ausuringa'i ana God tanagia. 5 Mau ha'angoni'amou, gai ta'ahigaau hairiu! Na ha'atora nau usua tana'amousi, ai'a do'e ha'atora haoru ma'e ha'atora nagau bwane 'iraraa mau mai. 6 Mana 'ado'ado 'anai heita'ahi naasi, do gai araisuri'i ha'atora ana'i a God. Mau na'i 'oha namou taraawa'ai suria Kraest, 'ia God 'a bwane ha'atoragia do gai ta'ahigaau hairiu.
Ha'abasu 'Iniraaui Ha'ausuri Pwapwaari'i
7 'A rago'a i ha'ausuri pwapwaari'i ra hura'a na'i marewana. Rau 'unua do'ia Jisas ai'a ha'i noni. 'Iraaui sae o'asi, ra awa moi 'anai pwari'i, miraau ra'i maerongana Kraest. 8 Naasi moi 'omesuri'amou haari'amou baaniraaui sae o'asi, rau gasi wai'amou baaniai huunai ha'ausuringa'i 'inia Kraest. Ma 'a gasi 'ari pwaranga i tau'aro raha amoou tanaa God. 'A ga'i goro di'u 'onaa 'i hinihini amoou 'ai 'ari daara'i, mia God 'aigui tahari'amou 'iniai tau'aro goro amoou. 9 Wai 'unua tana'amou, 'iatei na a'oia wou i ha'ausuringa'i ana'i a Kraest suriai 'adoma'ina moi, ma ai'a hinihini'i tarau i ha'ausuringa'i ana'i a Kraest, 'iiasi ai'a hagu beia God. Me 'iatei na hinihini'i tarau i ha'ausuringa'i ana'i a Kraest, 'iia 'a hagu beia God i Amaga mana Garena. 10 'Onaa ta sae nai taha bei'amou 'anai ha'ausuri'amou, mana ha'ausuringa'i ana'i ra ai'a ta'isada bei'i ha'ausuringa'i ana'i a Kraest, moi abui ha'amaotoa ma'ua waia 'ari ruma amoo'i. 11 'Iatei nai ha'amaotoai sae o'asi, 'iia 'a aba beia ma tatau suri'i maho ta'a'i na haa'i.
Ha'atee Ha'ahako
12 'A rago di'u i maho nau raba maani'i tana'amou maugu ai'a raba maani'i na'i usu-usu. Na maho nau 'adoma'inia naasi do wai gaariri wou 'anai ada bei'amou magai mamaani neina gai wa'ewa'e goni. 13 'Iraau gare ana'i do'oramu 'ini na 'ia God na 'ome sigihiraau ro'u, rau ha'ataaria wou i hadahada wa'ewa'e adaau tana'amou.
1 'Inau i na'otara 'anai heisoi nau hauai usu-usuni tana'o Gaeas, sae goro agua nau ta'ahi'o ha'a-momori. 2 Sae goro agua, 'au ha'arahesi doni abemu 'ai tahi goro. 'Au 'iraraa doni tahingamu beia Kraest 'a goro, mau ha'arahesi doni mwani mareho hako rai hano goro o'asi ro'u tana'o. 3 'Au wa'ewa'e di'u 'iniai rongoa agua beiraau tara'i do'oragaa'i beia Kraest narau ada mai, do i'oe 'o suria tarau i taha na ha'amomori. 4 Ai'a ta wa'ewa'e ro'u nai di'uai wa'ewa'e nau to'oraa na'i 'oha nau rongoa do 'iraaui nei nara 'onaai gare agu'i, rau awa suriai taha na ha'a-momori.
Tau'aro Goro Na Haua Gaeas
5 Sae goro agua Gaeas, 'a goro di'u i hei'a'auhi na'o hahaa'i 'oha na'o 'a'auhiraaui do'oragaa'i beia Kraest narau hura'a 'anai taroha'iniai taroha Na Orunai Usu-usu Ana goro, rei'uaa namou ai'a haimatai'i. 6 Ra'i nei 'iniraau nara boi bei'ameu, rau maania tana'ameu i heita'ahi amua tanaraau. 'Au wa'ewa'e di'u madoraa nau rongoa do'o haa'i tanaraaui maho rau 'irisi'i na'i 'oha rau hano baani'amou. Mau rabasia do'oi haua o'asi moe'a, 'inia 'ia God 'a wa'ewa'e 'inia. 7 'Iraausi, ra hura'a 'anai hauai tau'aro ana Kraest, miraau ai'a rabasi'i hei'a'auhi baaniraaui sae ahurodo. 8 'Igaau nei hinihini naasi gai 'a'auhiraau 'ini'i maho narau 'irisi'i, nei nagai tau'aro goni beiraau 'anai taroha'iniai taha na ha'amomori tanaraaui noni.
Sae Ta'aa 'Ia Daeotrepis
9 'E usu-usu pwapwaku nau ha'ataaria ga'u wou tana'amoui sae hinihini na'i 'omaasi. Mea Daeotrepis ai'a raba araisuri'i maho nau usu'i 'isi. Suria 'a 'adoma'inia do 'iia'a naasi na'otara 'anai heisoi. 10 Hoita, ma na'i madoraa nawai taha wou na'i 'omaa amoou, waigu maani'i hako tana'amoui maho 'ia Daeotrepis na hau'i. 'Iia 'a ha'atee ha'ata'aiau 'ini'i maho ra ai'a ha'amomori. Mana maho na ta'aa di'u na haua, 'a ai'a raba 'a'auhiraaui sae narau hano 'ari suri'i mwani dora 'anai heitaroha'i. Ma ha'a-bwarasiraau ro'u i nei narau raba 'a'auhiraau. Ma 'onaa rai 'a'auhiraau, 'a ai'a ha'awateraau 'anai ha'arahesi beiraaui sae hinihini. 11 Sae goro agua Gaeas, 'oi abui suri'i barongadaa'i sae ta'a'i, ma 'oi suriraaui nei na barongadaa'i ra goro. 'Inia 'iatei na hau'i maho goro, 'iia 'e garena God. Me 'iatei na hau'i maho ta'a'i, 'iia 'a ai'a aidangisia God.
Sae Goro 'Ia Demitrias
12 'Iraau hako i noni hinihini, rau 'unua do'ia Demitrias 'e sae goro. 'Iia 'a awa suriai taha na ha'a-momori, naasi na ha'ata'inia 'inia do 'iia 'e sae goro. Minau 'unua ro'u tana'amou do 'iia 'e sae goro, mamou 'iraraa do maho nawai 'unua, 'a bwa'i pwari'i.
Ha'atee Ha'ahako
13 Ra rago mau i maho nau raba maani'i tana'o, maugu ai'a raba maani'i na'i usu-usu. 14 Na maho nau 'adoma'inia naasi, 'a bwa'i orea mawai gaariri wou 'anai 'omesi'o. Ma garai awa goni 'anai mamaani. 15 'Iraaui sae ni heisoi 'ini, rau 'unu'i wa'ewa'e adaa'i tana'o ma'oi ha'atee wa'ewa'e ro'u tanaraau hako i sae ni heisoi na'i 'omaasi. 'Io, 'au ha'arahesi do'ia God 'ai ha'a-awahi'o goro.
1 'Inaua Jiud, sae tatau'aro ana Jisas Kraest ma'e do'orana Jems nau hauai usu-usuni tana'amoui nei na 'ia God na 'ome sigihi'amou. 'Ia Godi Amaga 'a ta'ahi'amou mia Jisas Kraest 'a 'omesuri'amou. 2 'Au ha'arahesi mia God 'ai huunai ahu ta'ahi'amou, mai huunai ha'a-awa goro'amou, mana goro ana tana'amou 'a bwa'i hako.
Ha'ausuri Pwapwaari'i Ra Siri Mai
3 Tana'amoui sae goro agu'i. Na'i na'o ga'u, 'inau 'au 'adoma'i wetewete 'anai usu-usu tana'amou 'abaiai tahinga haoru na 'igaau hako nagau daua. Ma naani 'au 'adoma'inia do 'e maho he'ete'i nawai usu-usu tana'amou 'inia. Na'i usuusuni 'au raba ha'a-ta'u'u'amou domoi taatahi bwarasiai ha'ausuringa'i odo-odo na 'ia God na haua tanagia i noni ana'i. 'Ia God na hauai ha'ausuringa'isi tanagia inoni ana'i 'ana'a i mwane 'oha maagu bwa'i orisi'a. 4 'Au ha'atee o'asi, suria ra'i sae narau ai'a 'adoma'i ha'ahoua God rau to'o sirimai na'i ruruha amoou mamou ai'a 'ome 'irararaau do ra'i sae pwapwaari'i. Rau hiosiai ha'ausuringa'i 'iniai heita'ahi ana God tanagia. Rau 'unua do 'ia God 'ai wa'ewa'e moi 'anai 'adoma'i nugasigaau rei'uaa nagai awa moi 'anai hauai wawaasua'a. Marau ai'a hinihinia do 'ia Jisas Kraest moi naasi ta'i bwauodo mana Araha agaau. Na'i 'oha bwani, ra usua na'i Usu-usu Maea i ha'a-mama'ai nai to'iraaui nei o'asi. 5 Rei'uaa mou bwane aidangisia, 'au rabasia domoi 'adoma'i aho'isiai taha na to'o tanaraaui noni nai Israel. 'Ia Araha God 'a ha'atahiraau baaniraaui Ijip. Ma'ata na'i muri 'agu buna ha'amaesiraau ro'u mau i nei narau ai'a hinihinia. 6 Mamoi 'adoma'i suriraaui enjel narau hairaesi ani beia God. 'Ia God 'a nugaa tanaraau i tau'aro 'anai haa. Ma 'ariwou ma tara'i nei rau 'ita'i tau'aro adaa'i, marau hano baaniai huunai 'omaa adaausi. 'Ia God 'a ho'o ha'a-bwarasiraau na'i dora kuhi 'ini arihau na bwa'i 'ohai ta'aa 'anai awa 'isi totoriai dangi ni hihiiri. 7 Mamoi 'adoma'i surisuriai rua 'omaai Sodom mana Gomora ma tara'i 'omaa ro'u gaarangirarua. 'Iraausi narau here to'obweubweu'a ro'u 'onaai'i enjel 'isi. Rau ai'a wawaasua'a moi beiai urao, marau hau'i ro'u here 'ini abedaa'i nara ta'aa di'u ro'u wou beiai nata saemwane. Na ha'a-mama'ai adaau, naasi 'eu nagau 'iraraa na bwane suu gata'iniraau ani. Gai 'iraraa do naasi 'e ha'ara 'anai ha'abasugia do 'irai nei narau haa'i mareho ta'a'i o'asi, rai ha'a-mama'airaau na'i 'eu na bwa'i matai kuru ta'oha. 8 'Iraaui nei narau sirimai na'i ruruha amoousi 'anai pwari'i'amou, rau o'asi ro'u. Rau haa'i here wawaasua'a 'ini abedaa'i marau 'unua do rau suri'i moi taha narau mamauru'a'i. Rau ai'a raba awa na'i bahainai heimarungi ana God, marau ai'a mamaa'uta'i ha'atee ha'a-ta'airaaui nei hauasa na'i aro. 9 Rei'uaa 'ia Maekol, i na'ohadaaui enjel, ma ai'a ha'atee ha'ata'aia Saetan, ma'ata 'a o'ani 'inia, “'Ia God nai raongi'o.” Ni mareho naasi 'a to'o na'i 'oha na 'ia Maekol 'a heiraeraesi beia Saetan 'inia tei nai to'oraai abena Moses. 10 Hoita, 'iraaui ha'ausuri pwapwaari'i 'isi rau ha'atee ha'ata'aia namoiwou ta maho narau ai'a aidangisia. 'Iraau rau here 'onaai mwamwaa nara ai'a wai'ado'ado surisuri'i maho. Ni mareho na abedaa'i ra 'irisi'i naasi mareho nara ta'ahia, ma nara 'isi ro'u i mareho na 'ia God 'ai hiiri ha'amaesiraau 'ini'i. 11 'Ai ta'aa di'u tanaraau! Rau suriai herengana Kein na ngahu ha'amaesia Ebol, do'orana. Rau 'onaai rarabea nara 'unua 'inia Belam na awa moi 'anai ha'ateharaaui noni nai Israel suriai 'adoma'i ororiu ana 'iniai ha'a. Rau 'onaaia Kora na ura bwarasia God mia God 'ai hiiri ha'amaesiraau 'onaai hiiri ha'amaesia ana Kora. 12 Suri'i madoraa namou boboi goni 'anai ngau 'onaai ruruhai sae hinihini, 'iraau ha'ausuri pwapwaari'i 'isi rau ai'a ninima 'anai siriwou bei'amou. Rau ngau 'ome ta'aa 'inia rau 'adoma'iniraau moi haraariraau. 'Iraau rau matai ha'ata'ai'i hinihinimoo'i 'onaai mwaro na matai here ha'ata'aiai haka. Rau bwa'i 'a'auhia tanei 'onaai rorodo na ro'asia hairiu moi ro'a na ai'a haua moe'a ta rangi. Rau 'onaai'i hasi'ei nara ai'a matai hungu na'i madoraa nara ga'i hungu i hasi'ei, suria ra mae mara aihu ro'u. 13 'Iraau rau ha'a-sirimaihi'i mwane maho ha'aninimai abe 'onaai'i huai naho nara ha'a-sirimaihi'i mwane agohu 'ome ta'a'i. Rau 'onaai'i hee'u nara su'a baani'i dora nara ga'i awa suri'i. 'Iraau rai hano 'anai awa tarau na'i dora na kuhi baabau na 'ia God 'a ha'aagaua tanaraau. 14 'Ia Inok, 'e ta'i 'iniraaui biunai ugui noni baaniai burungana Adam na bwane ha'atee agau ro'u o'ani 'iniraaui sae 'isi, “'Ome, 'ia Araha 'ai boi beiai taringai merui enjel maea ana'i. 15 'Iia 'ai boi 'anai hiiriraau hakoi noni, ma 'ai ha'a-mama'airaaui nei narau ai'a ha'ahoua nara hau'i mareho ta'a'i, goni beiraaui nei ora-ora'a narau ha'atee ha'ata'aia.” 16 'Iraau mwane 'isi ra'i sae moi 'ada'i mangurunguru mana hei'unu'unu. Rau ha'isuri'i moi maho ta'a'i narau 'adoma'ini'i, marau awa moi 'anai ha'ata 'eta'eraau. Rau ha'a-gorogororaaui noni do neina baaniraaui noni rai dauai taha 'anai goro adaau haariraau.
'E Ha'abasu 'Anai Ura Baabau
17 Sae goro agu'i, 'i'amou moi 'adoma'ini'i tarau i taha 'iraau na Ha'ataari ana'ia Araha aga Jisas Kraest narau bwani ha'atee agau mau mai 'ini'i. 18 Rau o'ani, “Suri'i dangi ha'ahako maigu tano ai'aa i marewanani, ra'i nei rai haikou 'ini'amou, miraau rai ha'isuri'i moi 'adoma'idaa'i nara ai'a suriai hei'irisina God.” 19 Hoita, neiraausi mwane narau ha'a-haihoa'amousi. 'Iraausi rau suria moi hei'irisi anai abe, mana Hi'ona Maea 'a ai'a awa beiraau. 20 Ma'ata tana'amoui sae goro agu'i, 'au raba ha'a-ta'u'u'amou. Moi ha'a- 'o'ori'amou hairiu 'iniai ha'ausuringa'i nagau daua baania God neina moi ura baabau. 'Oha namoi ha'arahesi, moi ha'awateai Hi'ona Maea maai na'otaramoou. 21 Na'i madoraanisi, 'oha namou mamasia Araha aga Jisas Kraest 'anai wai'amou na'i tahi tarau 'iniai heita'ahi ana tana'amou, moi awa 'onaai sae na awa na'i bahainai heita'ahi ana God. 22 Moi ahu ta'ahira mamoi 'a'auhira i nei na heiruarua'a i 'adoma'ida 'ini'i taha nara hinihini'i. 23 Moi 'a'auhiraaui nei nara suriai tara 'anai 'eu marai suriai tara ni tahi. Mei tanaraaui haru nei ra awa 'anai haa'i moi here ta'a'i, moi ha'ata'inia tanaraaui heita'ahi, mamoi mamagugu ro'u. Mou gasigu ahoda ro'u suri'i ora-ora'a narau siri suri'i.
Mareho Ha'ahako
24 Ha'a-aneanea God. 'Iia moi na matai 'omesuri ha'agorohi'amou baani'i mareho namou matai ahoda suri'i. 'Iia 'ai wai'amou ara'a beia mamoi re'iai rarahana ma bwa'i ta mareho nai sadoia 'anai ha'ahuni'amou 'inia, ma'ai haua tana'amou i wa'ewa'e na raha di'u. 25 'Iia moi naasi ta'i God. 'Iia na ha'atahigia 'inia Jisas Kraest i Araha aga. Taraawa'a mau mai tari 'ohani ma 'ari'a, 'iia na hauasa, 'iia na arari 'anai ha'aasaa, me 'iia na arari 'anai heimarungi beiai mena. Amen.
1 Naani taha 'ia God 'a ha'ata'inia tanaa Jisas Kraest 'anai ha'arangasia tanaraaui sae tatau'aro ana'i 'iniai taha na bwa'i orea maai to'o'a. Mia Kraest 'a ha'ataariai enjel tanaaua Jon i sae tatau'aro ana, 'anai ha'ata'inia tanaau. 2 Minau 'au maani'i mwane maho nau re'i'i. Naia naasi ha'atee ana'ia God na 'ia Jisas Kraest na ha'ata'ini'i tanaau. 3 'Ia God 'ai ha'agorohirai nei ra 'oha'inia hura'a i bukani tanaraaui sae ni heisoi, mai ha'agorohirai nei ra rongoa mara ha'isuria. Na madoraa 'a raumwadu'a mana mareho nau usu'i na'i usu-usuni rai to'o'a.
Usu-usu Na Haa'i a Jon Tanaraaui Saeni Heisoi Na'i Eisia
4-5 'Inaua Jon nau usu'i usu-usu 'ini tana'amoui sae ni heisoi na'i biu 'omaa na'i Provensi Eisia. Mau ha'arahesi mia God mea Jisas Kraest mana biu Hi'ona nara awa na'i maanai dora ni mwaeraha ana God rai goro 'ini'amou marai ha'a-awa goro'amou. 'Ia God naasi na bwane awa mau mai, ma na'i ro'u mau 'ohani, mai awa ro'u mau na'i 'oha naigu boi. 'Ia Jisas Kraest 'a mangudi tarau 'anai taroha'ini'i ha'atee ana'ia God. Me 'iia naasi nei tahamora na suruta'e aho'i baaniai mae na bwa'i mae ro'u ta 'oha. 'Iia 'a marungi'i hakoi mwani mwaeraha ni marewana. 'A ta'ahigia ma ruhasigia baani'i ora-ora'a agaa'i 'iniai 'abuna. 6 Ma marungigia 'onaai mwaeraha, ma haugaau 'onaai Piriisi neina gai tau'aro tanaa God i Amana. Gau magai ha'aaneanea magai ha'aasaa 'iniai mena ana tarau tarau. Amen. 7 'Ado'adoa! 'Ia Jisas 'ai boi aho'i na'i hunganai rorodo. 'Iraau hakoi mwane sae rai 'omesia, rei'uaa 'iraaui nei rau rubu'ia 'iniai oo'o rai 'omesia ro'u. Miraau hakoi sae rai angi uru-uru na'i 'oha rai re'ia. Ni mahosi 'ai to'o o'asi. Amen. 8 'Ia God aga na mena ma bwane awa mau mai, ma awa mau na'i 'ohani, mai awa ro'u mau na'i 'oha naigu boi, 'a o'ani, “'Inau naasi Alfa mana Omega, na taraawa'a mana hahakodi mwani mareho.”
'Ia Jon 'A Re'ia Jisas Kraest
9 'Inaua Jon 'e ta'i do'oramoou beia Jisas Kraest. 'Igaau gau rongomaata'i suriai awa gau haa na'i bahainai heimarungi ana, ma'ata 'iia 'ai ha'awetewetegaau 'anai ura baabau. 'Inau ra gaasiau na'i gere maraui Patmos suriai taroha'inia aguai ha'atee ana'ia God mana ha'ausuringa'i ana'ia Jisas. 10 'E ta'i dangi sade na Hi'ona Maea 'a rabe beiau. Mau rongoa na'i murigu i ringe na rongo raha mana aohana 'a 'onaai ahuri. 11 'A o'ani, “'Oi usu'i dio na'i buka i taha na'oi re'i'i. Ma'oi ha'ataari'i 'ari tanaraaui sae ni heisoi na'i Efesas, Smana, Pagamam, Taeataera, Sadis, Piladelfia mana Leodisia.” 12 'Augu rihota'i aho'i do wai re'iai sae na ha'ateesi mau re'iai biu raita gol nara ura-ura. 13 Ma'e maho 'ome 'onaai sae na ura na'i 'ubutadi raita 'isi 'a 'ome 'onaaiai Garei Inoni. 'A siri na'i to'oni tewa na dio tari ano. Mana bwana ra tau'arona 'iniai gol 'a garia na'i waiburuna. 14 Ni bwauna mana warihuna ra mamaahui 'onaai tagai 'abe, mana maana ra 'onaai ngarungarui 'eu. 15 Ni uwana ra 'ome 'onaai dorai bras na madoro 'iniai 'eu, mana ringena 'a rongo 'onaai aohanai wai na kae ahe. 16 Ma dauai biu hee'u na'i rima odona. Ma'e naihi na mwamwakaru hairiu na hura'a na'i ngoona. Ni hauraena tari auru na'i 'u'una 'a wadora'i 'onaai 'oha na rara wetewete i sina na'i atoaa. 17 'Oha nau re'ia, 'au topira'i ruru mau abwa auru dioi ano na'i maana 'onaai sae na mae. Mia dau mai beiau 'iniai rima odona ma o'ani, “'Oi abu mamaa'u! 'Inau naasi taraawa'a mana hahakonai mwani maho. 18 'Au mae mau tahi aho'i ro'u, mau bwa'i mae'a ro'u ta 'oha. 'Inau naasi maanai bara 'anai mae, minau to'o mena ro'u 'ini'i aunga nara awa na'i dora adaa'i nei ra mae. 19 'Oi usu'i dioi taha na'o re'i'i nara bwane to'o'a, mana taha na'o re'i'i nara to'o na'i 'ohani mana taha rai to'o ro'u mau ta'oha. 20 Mawai mamaani ruhasia tana'o i 'ado'ado 'anai biu hee'u na'o re'i'i na'i rima odogu mana biu raita gol. Na biu hee'u, naasi biu enjel narau 'omesuriraaui sae ni heisoi na'i biu 'omaa na'i Eisia, mana biu raita gol, naasi 'iraau sae ni heisoi na'i biu 'omaasi.”
Usu-usu Tanaraaui Saeni Heisoi Na'i Efesas
1 Mia mo'osi 'a o'ani 'iniau, “Nara 'ini taha na'oi usu'i tanaai enjel na 'omesuriraaui sae ni heisoi na'i Efesas maai ha'a-aidangisiraau 'ini'i. 'Oi o'ani, Baania mo'o na dauai biu hee'u na'i rima odona, ma hahano na'i 'uruhanai biu raita gol, moisu bahurongoai taha wai 'unua. 2 'Inau 'au aidangisi'i hakoi taha mou haa'i. 'Au aidangisiai tau'aro raha namou haua mana ura baabau namou haa suri'i mwani mareho bwara namou siri suri'i. 'Au aidangisia do mou ura bwarasi'i sae ra haa'i here ta'a'i. Ma na'i 'oha tara'i sae ra haa'i here dorai 'unuraau 'inia do 'iraau ra'i ha'ataari agu'i, mou wana hegahegaraau mamougu 'iraraa do rau pwari'i moi. 3 Na'i madoraa mou siri suri'i mwani maho ra ha'abooboo abe 'iniai suriau amoou, 'i'amou mou ai'a here nuga, mou ura baabau moi. 4 Ma'ata 'e ta'i maho namou haua na 'inau 'au ai'a wa'ewa'e 'inia! Na'i 'ohani mougu ai'a huunai ta'ahiau'a 'onaa na'i na'o. 5 Moi wai'ado'ado suriai he'ua i raha na hauai heita'ahi amoou tanaau na'i na'o ani. Moi rihosi mamoi haa'i aho'i mwani here goro namou haa'i ga'u na'i na'o. 'Onaa mou bwa'i rihosi, me 'inau wai boi bei'amou mawai rahiai raita amoou baaniai dora ana. 6 Ma'ata 'e ta'i maho namou haua nau wa'ewa'e 'inia. Mou 'ita'i mwane here ta'aa adaa'i ruruha nara suri'i ha'ausuringa'i pwapwaari'i ana'i a Nikolas. 'Inau 'ita'i ro'u. 7 'Onaa mou to'o karinga ma moi rongoai taha na Hi'ona Maea na 'unua tanaraaui sae ni heisoi. 'Iatei nai ura baabau tari hahakona 'ai ngauai huanai hasi'ei ni tahi na'i mou ana God.”
Usu-usu Tanaraaui Saeni Heisoi Na'i Smana
8 Mia mo'osi 'a o'ani ro'u 'iniau. “Nara 'ini taha na'oi usu'i tanaai enjel na 'omesuriraaui sae ni heisoi na'i Smana maai ha'a-aidangisiraau 'ini'i. 'Oi o'ani, Nara 'ini ha'atee agu'i. 'Inau naasi taraawa'anai mwani maho. Minau ro'u naasi hahakonai mwani maho. 'Inau 'au mae ga'u ma na'i 'ohani 'au tahi aho'i ro'u. Moisu rongoai taha wai maania. 9 'Inau 'au aidangisiai rongomaata'i amoou mana pohara amoou. Ma'ata 'i'amou mou ai'a pohara ro'u. Mau aidangisia ro'u i hadahada ha'a-ta'ai'amou adaaui Jiu. Rei'uaa narau 'unua do 'iraau ra'i Jiu, na'i 'ado'adogu 'iraau ai'a huunai Jiu, 'inia 'iraau 'e ruruha ana moia Saetan. 10 Naasi moi abui mamaa'usi'i rongomaata'i namoi siri suri'i. 'Ia Saetan 'ai nuga'i tara'i abe 'ini'amou na'i rumaniho'o 'anai ohongi'amou mamoi rongomaata'i suria ta tangahurui dangi. Me 'onaa moi ura baabau na'i hinihinimoou, rei'uaa moi mae, 'inau wai taharimou 'iniai tahi tarau. 11 'Onaa mou to'o karinga mamoi rongoai taha na Hi'ona Maea 'a 'unua tanaraaui sae ni heisoi. 'Iatei nai ura baabau tari hahakona 'a bwa'i rongomaata'i na'i ruanai mae.”
Usu-usu Tanaraaui Saeni Heisoi Na'i Pagamam
12 Mia mo'o naasi 'a o'ani ro'u 'iniau. “Nara 'ini taha na'oi usu'i tanaai enjel na 'omesuriraaui sae ni heisoi na'i Pagamam mai ha'a-aidangisiraau 'ini'i. 'Oi o'ani, Nara 'ini ha'atee agu'i. 'Inaua mo'o nau to'oraai naihi na mwamwakaru hairiu! Moisu rongoai taha wai maania. 13 'Au aidangisia do 'i'amou mou awa na'i 'omaa na 'ia Saetan 'a tau'aro wetewete na'iei. Rei'uaa na o'asi mi'amou mou ura baabau suriai hinihiniau amoou. 'Au aidangisia ro'u i taha na to'o tanaa Antipas, i sae tatau'aro goro agua nara ngahu ha'amaesia 'iniai taroha'iniau ana na'i 'omaa amoousi na tau'aro ieia Saetan. Rei'uaa na o'asi, mi'amou ai'a agoheta'i hinihiniau. 14 Ma'ata tara'i maho 'au ai'a wa'ewa'e 'ini'amou 'ini'i. Mou ha'awate'i tara'i nei 'ini'amou 'anai suriai ha'ausuringa'i ana Belam. Na'i 'oha bwani 'ia Belam 'a ha'ausuria Balak 'iniai here nai haua 'anai ha'a-sirihiraaui noni nai Israel na'i ora-ora'a. Mia Balak 'a ha'ausuriraau 'anai ngaa'i mahoingau nara ho'asi 'ini'i tanaraaui araaranunu, ma 'anai haa'i mwani here wawaasua'a. 15 'I'amou mou o'asi ro'u. Mou ha'awateraau tara'i nei 'ini'amou 'anai suri'i mwane ha'ausuringa'i ta'a'i ana'i ruruha ana Nikolas. 16 Naasi moi rihosi! 'Onaa mou bwa'i, ma bwa'i orea ma wai boi hei'oi bei'i sae 'isi 'iniai naihi na hura'a baaniai ngoogu. 17 'Onaa mou to'o karinga mamoi rongoai taha na Hi'ona Maea 'a 'unua tanaraaui sae ni heisoi. 'Ira tei narai ura baabau tari hahakona, wai ha'angauraau 'iniai ‘mana’ na awa mau na'i dora bainihu mawai haa'i tanaraau tara'i hau mamaahui nara bwane usu'i ata haoru adaa'i suri'i. 'Abwa'i ta sae ro'u nai 'irara'i ata 'isi, 'iraau moi nei rau to'ora'i hau narai 'irara'i.”
Usu-usu Tanaraaui Saeni Heisoi Na'i Taetaera
18 Mia mo'osi 'a o'ani ro'u 'iniau. “Nara 'ini taha na'oi usu'i tanaai enjel na 'omesuriraaui sae ni heisoi na'i Taeataera maai ha'a-aidangisiraau 'ini'i. 'Oi o'ani, 'Inau garena God! Ni maagu ra 'onaai ngarungarui 'eu, mana uwagu'i ra wadowado 'onaai bras. Moisu bahurongoai taha wai maania. 19 'Au aidangisi'i hakoi mwani maho 'ini'amou, ni heita'ahi amoou, ni hinihini amoou, ni tau'aro namou haa tanaau, mana here mou haua namou ura baabau 'inia. 'Au aidangisia ro'u doni mwane mareho namou haa'i na'i 'ohani, ra goro di'u baaniai na'o. 20 Ma'ata 'e ta'i maho nau ai'a wa'ewa'e 'ini'amou 'inia. Naasia Jesibel, ni urao na 'unua haaria do 'iia 'e Rarabea magu ai'a, mi'amou ha'awatea 'anai ha'ausuri ma ha'ateharaaui sae tatau'aro agu'i 'anai wawaasua'a mana ngaa'i mahoingau nara ho'asi'i tana'i araaranunu. 21 'Au nugaa tanaa i madoraa 'anai orisi ma ai'a raba agoheta'iniai awa wawaasua'a na hauasi. 22 'Inau wai ha'a-rongomaata'ia Jesibel mawai ha'arongomaata 'iraau ro'u i nei ra wawaasua'a beia 'onaa narau bwa'i rihosi. 23 Wai ngahu gata'iniraau ro'u i nei ra suriai ha'ausuringa'i ana. Ma naasi 'iraau hakoi mwane sae ni heisoi raigu aidangisia do 'inau 'au 'irara'i hakoi 'adoma'idaa'i sae mana hei'irisidaa'i. Ni taharimou nawai haua 'ai 'ari moi suriai mareho namou haa'i. 24 Tara'i nei 'ini'amou na'i Taeataera mou ai'a suriai ha'ausuringa'i ta'aa ana Jesibel. Mou ai'a 'iraraa ro'u i taha 'iraaui nei ra suria Jesibel ra 'unua 'iniai ha'ausuringa'i ana'ia Saetan nara bainihu. Naasi 'au bwa'i 'unua tana'amou ta maho bwara do moi suria. 25 'E ta'i maho moi nawai 'unua. Moi ura baabau na'i hinihinimoou tari 'oha wai boi aho'i. 26 'Iraaui nei ra ura baabau marau araisuriau tari hahakona, 'inau wai hauai mena tanaraaui 'anai marungira hakoi burungai noni na'i marewana. 27-28 Mawai haua tanaraaui mena na ta'isada beiai mena na haua tanaau i Amagu. Ni heimarungi adaau 'ai wetewete di'u maai ha'amaemae'aai 'adoma'idaa'i burungai sae narau marungi'i. Rai here ha'ata'airaau 'onaai panikeni hau nara roho kasakasaa. Mawai haua tanaraau ro'u i hee'u ni dangi. 29 'Onaa mou to'o karinga mamoi rongoai taha na Hi'ona Maea 'a 'unua tanaraaui sae ni heisoi.”
Usu-usu Tanaraaui Saeni Heisoi Na'i Sadis
1 Mia mo'osi 'a o'ani ro'u 'iniau. “Nara 'ini taha na'oi usu'i tanaai enjel na 'omesuriraaui sae ni heisoi na'i Sadis mai ha'a-aidangisiraau 'ini'i. 'Oi o'ani, Nara 'ini ha'atee agu'i. 'Inaua mo'o nau marungiai biu Hi'ona ana'ia God mana biu hee'u. Moisu bahurongoai taha wai maania. 'Au aidangisiai taha namou haua. Mwane sae ra 'adoma'inia do 'i'amou ra'i sae hinihini namou dauai tahi tarau, me mou 'onaai sae na mae na bwarai araisuria God. 2 Naasi moi rarai! Moi bonasia do moi ha'a-wetewetea aho'i hinihinimoo'i. Na'i 'ohani, na gere hinihini na mou to'oraa mau, 'a gaarangi mae ha'atai'a. 'Inia 'au sadoia doni barongamoo'i ra ai'a taraa odo-odo na'i maana God. 3 Moi 'adoma'i aho'isi'i ha'ausuringa'i nara haa'i tana'amou namou rongo'i. Moi dau'i baabaui ha'ausuringa'i 'isi mamoi rihosi. 'Onaa mou bwa'i rarai minau wai boi na'i madoraa namou bwa'i 'iraraa 'onaai sae beriberi. 4 Tara'i nei 'ini'amou ra ai'a ha'ado'o'a'i tahingadaa'i 'ini oraora 'a 'onaai sae na ha'ado'o'aai bwana ana 'ini mwagiro. 'Iraausi wai ha'ato'oniraau 'ini'i to'oni mamaahui marai tatariori beiau na'i hourana agua, suria 'iraausi rau arari 'anai awa 'isi. 5 'Irai nei ra ura baabau tari hahakona rai ho'osi'i bwana mamaahui. Minau bwa'i kai'i atadaa'i baaniai bukani tahi. 'Inau wai ha'arangasia tanaa Amagu miraaui enjel ana'i do 'iraausi ra'i rongoiusuri agu'i. 6 'Onaa mou to'o karinga mamoi rongoai taha na Hi'ona Maea 'a 'unua tanaraaui sae ni heisoi.”
Usu-usu Tanaraaui Saeni Heisoi Na'i Piladelfia
7 Mia mo'osi 'a o'ani ro'u 'iniau. “Nara 'ini taha na'oi usu'i tanaai enjel na 'omesuriraaui sae ni heisoi na'i Piladelfia maai ha'a-aidangisiraau 'ini'i. 'Oi o'ani, 'Inaui nei nau maea mau ha'a-momori, 'au to'oraai kii ana Mwaeraha Deved minau nau to'oraai mena 'anai marungiai hourana ana God. Na'i 'oha wai tahangiai maraaruma anai hourana ana God, 'a bwa'i sae naigu matai honosia, mana'i 'oha wai honosiai maraaruma, 'abwa'i ta sae naigui tahangia ro'u. Moisu rongoai mareho wai 'unuani. 8 'Inau 'au aidangisi'i hakoi maho mou haa'i. Ruruha amoou ai'a taraa wetewete di'u mamougu araisuri'i moi ha'ausuringa'i agu'i, mamou ai'a tohe hunia do 'i'amou ra'i rongoiusuri agu'i. Naasi 'a 'onaa do 'au tahangia tana'amoui maraaruma na bwa'i ta sae ro'u nai matai honosia baani'amou. 9 Moisu re'iai here wai haua tanaai ruruha ana Saetan. Rau 'unua do 'iraau ra'i Jiu maraugu pwari'i. 'Inau wai ha'a-auruhiraau marai topira'i ruru tana'amou marai aidangisia do 'inau 'au ta'ahi'amou. 10 'Iniai araisuria amoou i ha'atora agua tana'amou domoi ura baabau suri'i mwani mareho bwara, 'inau wai taatahi bwarasi'amou baaniai madoraani rongomaata'i raha nai ha'imaaniraau hakoi sae na'i marewana narai siri na'iei. 11 'Inau 'abwa'i orea mawai boi'a aho'i. Naasi moi dau baabau na'i hinihini namou to'oraa, neina ra bwa'i rahi'i didimaa ni mwaeraha narai taharimou 'ini'i. 12 'Iraau hakoi nei ra ura baabau tari hahakona, rai 'onaai auu na'i Ruma Maea ana God agua, 'inia rai awa 'isi tarau. Mawai usua na'i abedaa'i i atanai God agua mana atanai 'omaa maea, i Jerusalem haoru na 'ia God agua 'ai ha'ataaria dio baaniai aro. Mawai usua ro'u i ata haoru agua na'i abedaa'i. 13 'Onaa mou to'o karinga mamoi rongoai taha na Hi'ona Maea 'a 'unua tanaraaui sae ni heisoi.”
Usu-usu Tanaraaui Saeni Heisoi Na'i Leodisia
14 Mia mo'osi 'a o'ani ro'u 'iniau, “Nara 'ini taha na'oi usu'i tanaai enjel na 'omesuriraaui sae ni heisoi na'i Leodisia maai ha'a-aidangisiraau 'ini'i. 'Oi o'ani, Nara 'ini ha'atee agu'i. 'Inaua mo'o nara 'unuau 'iniai ‘Amen.’ 'Inau 'au mangudi 'anai taroha'ini'i ha'atee ana'ia God mana mwani maho nau 'unu'i ra ha'a-momori. 'Ia God 'a ha'atau'aroau 'anai ha'apwa'ara'i mwane maho na'i marewana. Moisu bahurongoai taha wai 'unua. 15 'Inau 'au aidangisi'i hakoi maho mou haa'i. Mou ai'a 'adoma'i wanusi 'iniau ma mou ai'a 'adoma'i raorao 'iniau ro'u. Mau rabasia do mou ga'i 'adoma'i wanusi ma'uasi mou ga'i 'adoma'i raorao. 16 Me suriai gere 'adoma'i raorao moi mau amoou, 'inau wai busura'ini'amou hura'a baaniai ngoogu. 17 Mou 'unua domou toto'ora, mamou to'ora'i hakoi mwani maho mou rabasi'i, mamougu ai'a aidangisiai ta'aa ha'atai amoou. 'A arari do 'iraaui sae rai arunga ta'ahi'amou, 'inia mou pohara mamou wa'aroko mamou kuru. 18 Naasi moi boi beiau mamoi hori'i gol nara bwani ha'a-wadiwadi'i 'iniai 'eu. 'Onaa moi haua o'asi, moi toto'ora ha'a-momori. Moi hori bwana mamaahui beiau ro'u mamoi ho'osi'i, neina moi abui wa'aroko ha'aninimai inoni o'asi! Mamoi hori merisini 'ada'i maamoo'i, neina moi wanawana goro aho'i. 19 'Iraaui nei nau ta'ahiraau 'au matai hadahada wetewete tanaraau na'i 'oha rau taritari'a mau matai ha'a-mama'airaau ro'u. Naasi moi 'adoma'i raorao 'iniau mamoi rihosi baani'i oraora 'a amoo'i. 20 Moi bahurongo, 'inau 'au ura na'i maraaruma mau pwepwee. 'Iatei nai rongoai ringegu ma'ai tahangiai maraaruma, 'inau wai siri beia mawai ngau beia. 21 'Ira tei ra ura baabau tari hahakona rai heinagu beiau na'i dora ni mwaeraha agua, 'onaai ura baabau agua mau heinagu beia Amagu na'i dora ni mwaeraha ana. 22 'Onaa mou to'o karinga mamoi rongoai taha na Hi'ona Maea 'a 'unua tanaraaui sae ni heisoi.”
Ra Ha'arahesia God Na'i Aro
1 Na'i murinai re'i'i agu'i mwani maho 'isi, 'augu 'ome mara tahangia'ai maraaruma na'i aro. Mana ringe nau rongoa ga'u ani na rongo 'onaai ahuri 'a o'ani 'iniau, “Ta'eha mai 'ini, mawai ha'ata'inia tana'o i taha naigu to'o ro'u.” 2 Na'i 'ohasi mana Hi'ona Maea 'a rabe beiau. Mau re'iai dora heheinagu anai mwaeraha, 'e sae na heinagu na'iei. 3 Ni saesi, 'a wadora'i 'onaai hau 'ome goro ra 'unua 'iniai Jespa mana Kanalian. Mana rau'aro na wadowado 'onaai hau ra 'unua 'iniai Emarol 'a awa garigariai dora heheinagu anai mwaeraha. 4 Mana rua tangahuru mana hai dora heheinagu ra awa garigariai dora heheinagu anai mwaeraha na awa na'i 'ubuta. Ni rua tangahuru mana hai dora heheinagu 'isi, ra'i saemaua nara heinagu suri'i. Ra ho'osi'i bwana mamaahui marau nuga'i suri'i bwaudaa'i didimaa ni mwaeraha nara tau'arodi 'iniai gol. 5 Ma na'i dora heheinagu anai mwaeraha na'i 'ubuta 'a hura'a mai ei mararea mana hita. Ma 'e biu raita ngarungaru nara awa na'i maanai dorasi. Nara 'isi biu Hi'ona ana'ia God. 6 Mana'i ro'u i maanai dorasi 'e mareho na 'ome 'onaaiai asi na ma'inora goro ma wadora'i goro 'onaai gilaasi na awaiei. Ma na'i garigariai dora heheinagu anai mwaeraha 'e hai kae maho tahitahi na abedaa'i hako ra honura'i maa. 7 'E nei ma'e 'omehana. Maho tahitahi tahamora 'a 'ome 'onaai laeon. Nei haisuri 'a 'ome 'onaai kau mwane. Orunai nei, ni hauraena tari auru na'i 'u'una 'a 'onaai sae, mana haina 'a 'ome 'onaai hada na roho. 8 'Iraaui hai marehosi rau 'ado ono gahogaho mana abedi ra honura'i maa tari auru suri'i bahaidi gahogahodi. 'Ado rodo mana dangi rau ganariai “Maea, Maea, Maea, Araha God 'o mena. 'O bwane awa mau mai ma na'i 'ohani mei ta'oha nai boi mau ro'u.” 9 Mana hai maho tahitahisi rau matai ha'aasaa marau ha'ahoua marau ha'atee ha'agorohia mo'o na awa tarau na heinagu na'i dora heheinagu anai mwaeraha. 10 'Ado 'oha narau ha'arahesia mo'osi, na rua tangahuru mana hai saemaua rau topira'i ruru tanaa marau ha'arahesia. Rau nuga'i didimaa ni mwaeraha adaa'i na'i maanai dora heheinagu anai mwaeraha marau o'ani, 11 “I'oe naasi God mana Araha ameeu, I'oe 'a arari dorai ha'aasa'o marai ha'ahou'o 'iniai mena amua. 'Inia i'oe 'o ha'apwa'ara'i ma'o ha'atahi'i mwani maho na'i marewana suriai hei'irisimu.”
Na Buka Mana Siip
1 Mia mo'o na heinagu na'i hunganai dora heheinagu anai mwaeraha 'a dauai buka 'iniai rima odona na 'onaai rorokui pepa nara usu-usu na'i rua aba hairiu. Ni bukasi ra bwani honosia, mana bukasi 'e biu dora 'anai ha'ababaua na awa iei. 2 Mau re'iai enjel na mena na ha'atee raha o'ani, “'Iatei na arari 'anai rahiai biu dora 'anai ha'ababauasi maai tahangiai buka?” 3 Me 'a bwa'i sae na'i aro mana'i marewana mana'i dora adaaui nei nara mae'a nai matai tahangia mwada'u i buka 'anai wana na'i rarona. 4 Mau angi uru-uru, 'inia 'a bwarai sadoia ta sae nai arari 'anai kehasiai bukasi 'anai wana na'i rarona. 5 Ma'e ta'i 'iniraaui rua tangahuru mana hai saemaua 'isi 'a o'ani 'iniau, “'Oi abu angi! 'Oisu 'ome. 'Ia Jisas nara 'unua 'iniai Laeon na huta na'i burungana Jiuda mea Deved, 'a bwani ha'ahehoa Saetan. 'Iia nai matai rahiai biu dora ra ha'ababaua na'i bukasi maai matai kehasia.” 6 Mau re'iai Garei Siip na ura na'i na'onai dora heheinagu anai mwaeraha, miraaui saemaua mana hai maho tahitahisi rau awa garigaria. Na Garei Siip naasi 'a 'ome 'onaa dora ngahu ha'amaesia ga'u. 'A to'oraai biu rangorango mana biu maa. Na'isi biu Hi'ona ana'ia God na ha'ataari'i hura'a 'ari suriai marewana. 7 Mana Garei Siip 'a 'ari wou ma rahiai buka baaniai rima odona mo'o na heinagu na'i dora heheinagu anai mwaeraha. 8 'Oha na rahia hako i bukasi, 'iraaui hai maho tahitahi ani mana rua tangahuru mana hai saemaua rau topira'i ruru bwarasia. Rau 'ado gitaa mana rabo'o gol nara honu 'ini'i insens. Ni insens 'isi 'e nunu 'ini'i ha'arahesi adaa'i sae ana'ia God. 9 Ma rau suru'iai gana haoru o'ani, “I'oe na'o arari 'anai rahiai buka mana rahiai biu dora nara ha'ababaua 'inia. 'Inia i'oe nara ngahu ha'amaesi'o mana 'abumu na'o horiraau 'iniai sae na'i marewana tanaa God, sae suri 'ado burunga mana 'ado ha'atee mana 'ado marau. 10 'O marungiraau 'onaai mwaeraha ma'o ha'a-piriisiraau neina rai tau'aro tana'o. Ma ta dangi raigu marungiraaui sae na'i marewana.” 11 'Augu wanawana ro'u wou mau rongoai ringenai kae ruruhai enjel. 'A bwarai uduma'i tarihadi 'iniai rago di'u adaau. Ma rau awa garigariraaui saemaua mana hai maho tahitahisi mana dora heheinagu anai mwaeraha. 12 Rau ganagana raha o'ani, “Na Garei Siip nara ngahu ha'amaesia ga'u, 'a arari dogai ha'aasaa, 'inia 'iia 'a mena ma toto'ora ma wetewete ma madoma. Gai ha'ahoua magai ha'aasaa magai ha'atee ha'agorohiai atana.” 13 Mau rongoai 'ado ngarutadi mareho na ha'apwa'ara'i a God na'i aro mana'i marewana mana'i dora adaa'i nei ra mae'a ma na'i asi rau o'ani, “Gau magai ha'atee ha'agorohia tarau i Garei Siip mea mo'o na heinagu na'i dora anai mwaeraha, magai ha'aasararua magai ha'ahourarua 'inia 'irarua raru mena.” 14 Mana hai maho tahitahisi narau awa garigariai dora heheinagu anai mwaeraha rau o'ani, “Amen.” Miraaui saemaua raugu topira'i ruru marau ha'arahesirarua.
Garei Siip 'A Tahangiai Buka
1 Mana Garei Siip 'a rahiai dora tahamora nara ha'ababaua 'inia i buka. Mau rongoai ringenai ta'i 'iniraaui hai mareho tahitahisi, 'a rongo 'onaai kae huai hita na maguru. 'A o'ani, “Hura'a mai!” 2 Mau re'iai hoosi mamaahui, mana nei na heinagu na'i hungana 'a daai ba'e. Ra nugaai didimaa ni mwaeraha na'i bwauna ma ta'e hura'a 'onaai sae hehei'oi na ha'aagau 'anai hura'a wini'i tara'i hei'oi. 3 Mana Garei Siip 'a rahiai ruanai dora 'anai ha'ababauai buka. Mau rongoai ruanai mareho tahitahi 'a o'ani, “Hura'a mai!” 4 Ma hura'a mai ta'i hoosi ro'u na wangawanga. Na nei na heinagu na'i hungana 'a daai naihi na mwamwakaru hairiu ma to'oraai mena 'anai ha'a-haingahuiraaui sae na'i marewana 'anai ngahu ha'amaesiraau hairiu. 5 Mana Garei Siip 'a rahiai orunai dora 'ana ha'ababauai buka, mau rongoai orunai mareho tahitahi 'a o'ani, “Hura'a mai!” Ma hura'a mai hoosi buruburu'a. Na sae na ta'e na'i hungana, 'a daa i maho 'anai toho ha'ata'isada'i hihi'a adaa'i mareho. 6 Mau rongoai ha'atee na hura'a mai na'i 'uruhanai hai mareho tahitahisi 'a o'ani, “'Oi hano ma'oi ha'ata'ai'i mahoingau na'i marewana neina ni horihori 'anai ta'i dangi bubu 'ai araria moi ta'i gere rabo'oi flaoa, ma 'onaa flaoa 'a ai'a taraa goro, ma'ai araria moi ta oru gere rabo'o. Ma'ata 'oi abu hereta'ai'i hasi'ei ngaungau 'onaai 'oliv mana grep.” 7 Mana Garei Siip 'a rahiai hainai dora 'anai ha'ababauai buka. Mau rongoai ringenai hainai mareho tahitahi na o'ani, “Hura'a mai!” 8 Mau re'iai hoosi na kala ana 'a 'ome 'onaai rawai hasi'ei na gora, na 'ome 'onaa do 'e maho na bwani mae'a. 'Ia mo'o na ta'e na'i hungana ra ha'a-atania 'iniai “Mae.” Mana nata nei na haisuri ra 'unua 'iniai “Dora adaaui nei ra mae.” 'Ia God 'a haua tanararuai mena 'anai ha'amaesiai kae ruruhai sae na'i 'ado dora na'i marewana. Rarui matai ha'amaesiraau na'i 'oha rarui ha'ataari'i mwamwaa wasi 'anai ngauraau mararui ha'ato'o'i kae heingahui, mana hioro raha, mana daoha ta'a'i. 9 Mana Garei Siip 'a rahiai rimanai dora 'anai ha'ababauai buka. Mau re'i'i aungadi mwani sae ra mae'a ra awa na'i maanai dora ni ho'asi. Nara 'isi aungadi sae nara ngahui'i 'iniai hinihinia adaau mana taroha'inia adaau i ha'atee ana God. 10 Miraaui aunga rau ha'atee raha o'ani, “Araha God, i'oe 'o mena di'u. 'O maea ma'o ha'a-momori. Na'i ngaita na'oi hiiriraau ma'oi ha'a- mama'airaaui nei na'i marewana nara ha'amaesi'ameu?” 11 Mara ha'a 'ado to'oni tewa mamahuiraau mia Araha 'a o'ani 'iniraau, “Moi mamasi ga'u tari 'oha narai ha'amaesiraau ro'u i sae hinihini ra awa mau na'i marewana nara tau'aro ro'u tanaa God.” 12 Mana 'oha na Garei Siip 'a rahiai ononai dora 'anai ha'ababauai buka 'e nunu raha na to'o. Ni sina 'a buruburu'a 'onaai bwana buruburu'a mana hura 'a rara wangawanga 'onaai 'abu. 13 Ni hee'u ra ahoda dioi marewana 'onaai huai hasi'ei fig nara ahoda 'oha na nunusi'i dioi ro'a raha. 14 Mana ahoasara 'a heihoa ma sara 'onaai hi'o ra rokurokua. Ni hungahunga mana marau ra sara baani'i dora adaa'i. 15 'Iraaui mwaeraha ni marewana mana na'otara, miraaui na'otara adaa'i hehei'oi, miraaui nei toto'ora, miraaui nei to'o mena, miraaui slev, miraaui nei nara ai'a slev, rau bainihu suri'i wabwa marau ohi suri'i hau suri'i hungahunga. 16 Rau awara tanara i hungahunga mana hau o'ani, “Moi kukuhai'ameu mamei bainihu baania mo'o na heinagu na'i dora heheinagu anai mwaeraha, mana taesu'a na haa i Garei Siip. 17 'Iniai madoraa adarua 'anai ha'a-mama'ai'ameu naani'a. 'Iatei nai matai wetewete 'anai ura bwarasia?”
'E Ta'i 'Arangi Hai Tangahuru Mana Hai Merui Saeni Israel Ra Ha'araraau
1 Na'i muri ro'u 'au re'iai hai enjel rau ura suri'i hai di'unai marewana. Rau dau bwarasiai hai mamaai ro'a 'anai abu aruwaisiai ano mana asi mana hasi'ei. 2 Rau to'oraa ro'u i mena 'anai here ha'ata'aiai ano mana asi. Mau re'ia ro'u ta'i enjel na boi baaniai dora na ara'a iei sina, 'a ha'aagau 'anai ha'araraaui noni 'iniai ha'ara ana God na tahitahi. Ma ha'atee raha tanaraaui hai enjel o'ani, 3 “Moi abu ga'u here ha'ata'aiai ano, miraaui hasi'ei mana asi! 'Ai tari madoraa nagai nugaai ha'ara ana God na'i hauraedi sae tatau'aro ana'i.” 4 Mau rongoai siha sae rai to'oraai ha'ara na'i hauraedi. 'E ta'i 'arangi hai tangahuru mana hai meru baaniai burungadaa'i Israel. 5 'E ta'i tangahuru mana rua meru baaniai burungana Jiuda, 'e ta'i tangahuru mana rua meru baaniai burungana Ruben, 'e ta'i tangahuru mana rua meru baaniai burungana Gad, 6 'e ta'i tangahuru mana rua meru baaniai burungana 'Asa, 'e ta'i tangahuru mana rua meru baaniai burungana Naftali, 'e ta'i tangahuru mana rua meru baaniai burungana Manase, 7 'e ta'i tangahuru mana rua meru baaniai burungana Simion, 'e ta'i tangahuru mana rua meru baaniai burungana Livae, 'e ta'i tangahuru mana rua meru baaniai burungana Isaka, 8 'e ta'i tangahuru mana rua meru baaniai burungana Sebiulan, 'e ta'i tangahuru mana rua meru baaniai burungana Josep ma'e ta'i tangahuru mana rua meru baaniai burungana Benjamin.
Sae Baani'i 'Ado Marau
9 Na'i muri mau re'i'i mwani sae rago nau bwa'i matai uduma'i tarihadi. Mwani sae abe 'ome he'ete'i hairiu baani'i 'ado burunga mana 'ado marau mana 'ado ha'atee hehe'ete'i na'i marewana. Ra ura na'i na'onai dora heheinagu anai mwaeraha ma ro'u na'i maanai Garei Siip. Ra siri suri'i to'oni tewa mamaahui mara dau'i hahaai niu. 10 Ra ha'atee raha o'ani, “'Ia God aga na heinagu na'i hunganai dora heheinagu anai mwaeraha mana Garei Siip, raru to'oraai mena 'anai ha'atahigia.” 11 Miraaui enjel ra ura garigariai dora heheinagu anai mwaeraha miraau ro'u i saemaua mana hai maho tahitahi ani rau topira'i ruru marau mwaoro dio na'i ano na'i na'onai dora heheinagu anai mwaeraha marau ha'arahesia God o'ani, 12 “Ha'amomori, i'oe God ameeu, meu ha'a-aneane'o mameu ha'aasaai atamu. Meu ha'atee ha'agorohi'o mameu ha'ahou'o 'inia i'oe 'o madoma, ma'o mena ma'o wetewete tarau na bwa'i hako'a ta'oha! Amen.” 13 Ma'e ta'i 'iniraaui saemaua 'a songa'iniau o'ani, “'Ira tei sae to'oni mamaahui tewa 'isi? Mana'i hei ra boi ei?” 14 Minau aramia o'ani, “Saemaua, 'inau ai'a 'iraraa. I'oe gasi.” Mia o'ani, “Neiraausi nei narau tahisiai rongomaata'i raha narau bwane siri na'i rarona. Rau wasi'i bwana adaa'i 'iniai 'abunai Garei Siip narau ha'amamahui'i 'ini'i. 15 Naia narau ura 'inia na'i maanai dora heheinagu ana God marau ha'arahesia suri rodo mana dangi na'i ruma maea ana. 'Ia mo'o na heinagu na'i hunganai dora heheinagu anai mwaeraha 'ai awa beiraau mai 'omesuriraau. 16 Raugu bwa'i hioro'a, ma'ua maesiai gono, mana raoraohanai sina ma'ua ta maho ro'u 'agu bwa'i to'iraau'a. 17 'Inia na Garei Siip na awa na'i maanai dora heheinagu anai mwaeraha 'a 'omesuriraau 'onaai sae na 'omesuri'i siip ana'i. Ma'ai na'otaradaau 'anai 'ari gono na'i hurahurai wai ni tahi. Mia God 'ai idu'i'i wai baani'i maadaa'i, raugu bwa'i ahutotou'a ro'u ta'oha.”
Ra Rahiai Biunai Dora 'Anai Ha'ababauai Buka
1 Na'i 'oha na Garei Siip 'a rahiai biunai dora 'anai ha'ababauai buka, na'i aro 'a papaku suriai abai 'aoa. 2 'Iraaui biu enjel narau ura na'i maana God, ra ha'a 'ado ahuriraau. 3 Mana nata enjel na daai rabo'o gol ra awaiei insens, 'a boi ma ura na'i bobonai dora ni ho'asi. Ra haa'i insens rago tanaa 'anai nuga goni'i bei'i ha'arahesi adaa'i noni ana'ia God. Ma hauai suu ho'asi 'ini'i na'i hunganai dora ni suu ho'asi nara tagorahia 'iniai gol na awa na'i maanai dora heheinagu anai mwaeraha. 4 Mana asuasunai insens mana ha'arahesi adaa'i noni ana'ia God ra ara'a goni tanaa God baaniai rabo'o na daa i enjel. 5 Na'i muri 'augu 'ome mana enjel 'a ha'ahonua'a i rabo'o anai insens 'iniai 'eu baaniai dora ni suu ho'asi, ma gaasia dio na'i marewana. Ma boi kae rongo raha ma mararea ma hitahita ma kae nunu na 'ihara'iniai ano.
Ra Uuhi'i Ahuri
6 Mana biu enjel rau ha'aagau 'anai uuhi'i ahuri adaa'i. 7 Na'i madoraa na enjel tahamora 'a uuhiai ahuri ana, i wai ra 'unua 'iniai 'aesi 'a haidorari beiai 'eu mana 'abu, ra ahoda dioi marewana 'onaai rangi. Ma ragoi hasi'ei mana ano ra noro. Mana mwane hahaarisi mamarewa'a ra noro hako. 8 Mana ruanai enjel 'a uuhiai ahuri ana, ma'e maho na 'ome 'onaai hungahunga na ngarungaru 'a ahoda dio na'i asi. Ma'e kae dora 'iniai asi na aho'ita'i 'abu. 9 Ma rago i mareho tahitahi na'i asi ra mae, ma ragoi haka ra here ha'ata'ai'i. 10 Mana orunai enjel 'a uuhiai ahuri ana, ma'e kae hee'u na ngarungaru 'onaai hahaaisina nara suungia na ahoda dio baaniai aro marawa hunganai kae dora 'ini'i wai mana hurahura. 11 Na atanai hee'usi, ra 'unua 'iniai mahai, ma'e kae dora 'ini'i wai ra mahai. Ma ragoi sae ra mae 'ini'i gonohi'i wai mahai. 12 Mana hainai enjel 'a uuhiai ahuri ana, ma'e kae dora 'iniai sina mana hura ra kuhi, mana hee'u ra o'asi ro'u ma'e hai 'aoa 'iniai dangi na ai'a marewa mana rodo 'a o'asi ro'u. 13 'Augu 'ome ma'e hada na roho ahaaha 'ari aro marawa 'a ha'atee raha o'ani, “Ha'a-arohai'amou di'u i saenai marewana. Na'i 'oha 'iraaui nata oru enjel raigu uuhi'i ro'u i ahuri adaa'i, 'ai ta'aa di'u tana'amou.”
1 Na'i 'oha rimanai enjel 'a uuhiai ahuri ana, 'au re'iai hee'u na ahoda dio baaniai aro marawa na'i marewana. Ra haua tanaai hee'u i kii 'anai tahangiai honohono anai waumu na ai'a to'o hahakona. 2 'Oha na tahangia, asuasu ra hura'a na'iei 'a 'onaai asuasunai kae 'eu. Ni asuasu 'a ha'abwarasiai rarahanai sina, mana marewana 'a kuhi. 3 Mana ngabo ra roho hura'a baaniai asuasu mara 'adarara 'ari suriai marewana. Mana wetewete nara hau'i tana'i ngabo 'isi ra wetewete 'onaai'i suhari. 4 Ra ha'a-aburaau 'iniai here ha'ata'ai'i hahaarisi mana hasi'ei mana mwani taraani raraaua. Rai matai ha'a-mama'airaau moi nei ra ai'a to'oraai ha'ara ana God na'i hauraeda. 5 Rai ha'a-maata'iraau suria ta rima hura, ma'ata ra bwa'i ha'amaesiraau. Ni ha'a-mama'ai rai haua tanaraau, 'ai maata'i 'onaai su'i na haa i suhari. 6 Na'i madoraasi, 'iraaui sae rai bonasiai haa'i herehere dorai mae 'inia, marau bwa'i mae. Rai 'irisia di'u i mae magu bwara. 7 Ni ngabo 'isi ra 'ome 'onaai hoosi nara ha'aagau 'anai hei'oi. Maho ra 'onaai didimaa gol adaa'i mwaeraha ra awa suri'i bwaudi mana hauraedi tari auru suri'i 'u'udi ra 'ome 'onaai sae. 8 Ni warihudi ra tewa 'onaai warihui urao, mana rihodi ra 'onaai rihoi laeon. 9 Ra ho'osi'i to'oni ni hei'oi na'i waiburudi nara tau'arodi 'iniai 'aean. Mana gahogahodi ra rongo raha 'onaai bwea nara ogea 'iniai hoosi na 'eba 'iniai heingahui. 10 Ni kekeredi ra 'onaai kekerei suhari ra to'o maho ra haisu'isu'i 'ini'i nara mwamwakaru 'anai ha'amama 'airaaui sae suriai rima hura. 11 I mwaeraha adaau, naasi enjel ta'aa na 'omesuriai waumu. Atana na'i ha'atee adaau Jiu, ra 'unua 'inia Abadon, miraaui Grik ra 'unua 'inia Apolion. Ni 'ado'ado 'anai rua atasi, 'ia mo'o na matai here ha'ata'ai'i maho. 12 Naasi maho ta'aa tahamora na to'o. 'Abwa'i orea ma ta rua maho ta'aa 'ai to'o'a ro'u. 13 Mana orunai enjel 'a uuhiai ahuri ana, mau rongoai ha'atee na boi baaniai hai rangorango anai dora ni ho'asi nara tagoraa 'iniai gol na ura na'i maana God. 14 'A o'ani 'iniai ononai enjel, “'Oi ruhasiraaui hai enjel nara ho'osiraau na'i bobonai wai rahai Iufreitis.” 15 'Iraau rau bwani ha'aagau mau mai, raugu mamasia moi madoraai dangi mana hura mana harisi 'anai ha'amaesiai kae ruruhai sae na'i marewana. 16 Mau rongoai 'unua ada i siha sae hehei'oi narau to'oraa narai ta'e suri'i hoosi, 'a 'onaai rua 'arangi milion. 17 Mau re'i'i sae hehei'oi ra ta'e suri'i hoosi. Ni to'oni ni hei'oi nara nuga'i suri'i waiburudi ra 'ome wangawanga 'onaai ngarungarui 'eu ma tara'i 'omehanai 'eusi ra gere raba 'ome borabora'a mana togatoga'a. Ni bwaudi hoosi 'isi, ra 'onaai bwau i laeon, ni 'eu mana asuasu mana hau madoro ra hura'a baani'i ngoodi. 18 'E kae ruruha 'iniraaui sae na'i marewana nara maesiai oru ha'a-mama'ai raha ra hura'a baani'i ngoodi hoosi, ni 'eu mana asuasu mana hau madoro. 19 Ni wetewete adaa'i hoosi 'isi ra awa suri'i ngoodi mana'i kekeredi. Ni kekeredi ra 'onaai bwau i mwaa nara hahairete nara matai here ha'ata'airaau 'ini'i sae. 20 Miraaui nei nara ai'a mae na'i ha'a-mama'ai raha nara to'o 'ini, ra ai'a nugasi'i mau i herehere adaa'i nara ai'a goro. Ra ha'arahesi'i moi mau i adaro mana araaranunu nara ai'a matai wanawana ma'ua rongorongo ma'uasi hadahada, narau tau'arodi 'ini'i gol, mana silva, mana bras, mana hau, mana hasi'ei. 21 Marau ai'a nugasi'i ro'u tara'i baronga ta'a'i adaa'i 'onaai heingahu, hai'uaasi, wawaasua'a, mana beri.
Enjel Mana Gere Buka
1 Mau re'ia ro'u i enjel na mena, 'a dio mai baaniai aro. 'A ho'owa'a 'iniai rorodo, ma'e rau'aro na awa na'i ahoranai bwauna. Ni hauraena tari auru na'i 'u'una 'a 'onaai sina, mana uwana'i ra 'onaai kae ngarungarui 'eu. 2 'A daa i gere buka na 'onaai rorokui pepa nara bwani kehasia'a. Ma ura, na uwa odona na'i hunganai asi mana nata uwa na'i dora mamata. 3 Ma awara hura'a 'iniai ringe raha na rongo 'onaai laeon na ngurunguru. Na'i muri 'e biu huai hita nagu ha'atee ro'u. 4 'Au gaarangi usu'i taha rau 'unu'i ma'e ha'atee na boi baaniai aro 'a o'ani, “'Oi abu rangasi'i ma'ua usu'i maho 'isi.” 5 Mana enjel na ura tahanga na'i asi mana dora mamata 'a taranga'iniai rima odona ara'ai aro. 6 Ma hauai duruduru na wetewete na'i atana God na awa tarau na ha'apwa'araai ahoasara mana marewana mana asi mana mwani mareho na'i rarodi. Ni enjel 'a o'ani, “'Ia God 'agu bwa'i mamasi'a ro'u. 7 Na'i 'oha na biunai enjel 'ai uuhiai ahuri ana, 'ai to'o i taha na 'ia God na 'adoma'i nunuga 'inia mau mai. Naasi 'ado'ado na bwani ha'arangasiai tanaraaui sae tatau'aro ana'i, 'iraaui Rarabea, magu ai'a ha'arangasia hura'a tanaa namoiwou ta sae.” 8 Mana ha'atee na boi baaniai aro 'a o'ani ro'u 'iniau, “'Oi 'ari ma'oi rahiai buka nara bwani kehasia baaniai rimarimanai enjel na ura tahanga na'i asi mana dora mamata.” 9 'Oha nau 'ari mau ha'angoniai gere bukasi baaniai enjel, 'a o'ani 'iniau, “'Oi hauai buka ma'oi ngaa! Ni ahumu 'ai mamasi 'inia, ma'ata na'i ngoomu 'ai mamagi 'onaai huai modi'o.” 10 Mau rahiai gere buka baaniai enjel mau ngaa. Ni ngauhana 'a mamagi 'onaai huai modi'o na'i ngoogu ma na'i ahugu 'a mamasi. 11 Mana enjel 'a o'ani ro'u 'iniau, “'Oi taroha'inia waiori taha nai to'o tanaraaui sae 'ado burunga, 'ado marau, mana 'ado ha'atee hehe'ete'i hairiu, mana mwani mwaeraha he'ete'i hairiu ro'u.”
Rua Rarabea Ana God
1 Mara haua tanaaui gere bahoroi hasi'ei 'anai tohotoho, mara o'ani 'iniau, “'Oi 'ari ma'oi tohongiai Ruma Maea ana God. 'Oi tohongia ro'u i dora ni ho'asi ma'oi uduma'iniraaui sae ra ha'arahesi. 2 'Oi abu tohongiai kae dora a'ora na'i abau 'omaa. 'Oi nugaa moi, 'inia ra bwani nugasia'a tanaraaui nei ra ai'a 'iraraa God. 'Iraau rai marungiai Jerusalem suria ta hai tangahuru mana rua hura. 3 Ma'ata wai ha'ataariai rua sae heheitaroha'i agua 'anai taroha'iniai ha'atee agu'i suriai hai tangahuru mana rua hura. Rarui siri suri'i bwana ni ahutotou. 4 “Ni rua Rarabea naasi rua hasi'ei nara 'unua 'iniai 'Oliv mana rua raita ra ura na'i maanai mwaeraha na marungiai marewana. 5 I maeronga nai raba here ha'ata'airarua, ni 'eu 'ai hura'a baani'i ngoodaru'i maai ha'amaesia. Naasi here nararui haa 'ana tanei nai ha'imaania here ha'ata'airarua. 6 Raru to'o mena 'anai ha'abwarasiai rangi na'i aro ma'ai abu rangi na'i madoraa rarui heitaroha'i. Mararu to'o mena 'anai ha'a-aho'ita'ini'i wai 'iniai 'abu, mararu matai haa'i mwani ha'a-mama'ai 'onaai here ha'a-ta'airaaui sae na'i marewana namoiwou ta 'oha nararui rabasia. 7 “Na'i 'oha na rua Rarabea raru heitaroha'i hako, ni kae mwamwaa wasi 'ome ta'aa na awa na'i kae waumu na ai'a to'o hahakona, 'ai hura'a mai ma'ai heingahui beirarua ma'ai ngahu ha'amaesirarua. 8 Mana abedaru'i rai dadao na'i koranai tara na'i 'omaa raha ra rabua na'i dadaahoro i Araha adarua. 'Iraau sae ni 'omaasi gau ga'i 'unua do ra 'onaairaaui sae ni Sodom mana Ijip na'i 'oha bwani nara 'ageta'i araisuri'i ro'u i ha'atee adaa'i rarabea. 9 'E oru dangi mana aba na sae suri'i 'ado marau mana 'ado burunga mana 'ado ha'atee rai wana suri'i moi abedaru'i rua Rarabeasi. Ra bwa'i watea ta sae 'anai toringirarua. 10 Miraau hakoi sae na'i marewana rai haa'i kae ngaungau marai wa'ewa'e. Rai ba'oba'oraau hairiu 'iniai mae adarua i rua Rarabea raru ha'a-mama'airaau. 11 “Ma na'i moi murinai oru dangi mana aba, mia God 'ai haa'i aho'i manawa tanararua. Rarui ura ara'a miraaui nei rai re'irarua rai mamaa'u. 12 Mana rua Rarabea rarui rongoai ringe nai boi baaniai aro nai ha'atee raha o'ani, ‘Ta'eha mai 'ini.’ 'Iraaui maerongadaru'i rai wana riu na'i 'oha rai wairarua ara'ai aro na'i rorodo. 13 “Na'i 'ohasi 'e kae nunu raha nai to'o. 'Ai 'ihara'iniai ano maai here ha'ata'aiai tangahurudi ruma na'i 'omaasi. 'E biu merui sae nai mae. 'Iraaui nei rai tahi mau, rai mamaa'u marai ha'aasaa God na awa na'i aro. 14 Naani ruanai maho ta'aa nai to'o, ni oruna 'abwa'i orea ma'ai to'o'a ro'u.”
Na Biunai Enjel 'A Uuhiai Ahuri Ana
15 Mana biunai enjel 'a uuhiai ahuri ana, mau rongo'i ringe ra rongo raha ra boi baaniai aro. Ra o'ani, “Na'i 'ohani mwani maho hako na'i marewanani ra awa na'i bahainai heimarungi ana Araha God mana nei na 'ome sigihia 'anai ha'atahiraau. 'Ia God 'ai marungiraau tarau ma bwa'i hako'a.” 16 Miraaui rua tangahuru mana hai saemaua narau heinagu suri'i dorani mwaeraha na'i maana God, rau topira'i ruru marau mwaoro dio na'i ano marau ha'arahesia. 17 Rau o'ani, “Araha God, na mena amua 'a di'u'i hako i mwani maho. I'oe 'o bwane awa mau mai ma'o awa mau ro'u na'i 'ohani. Meu ha'atee ha'agorohi'o 'inia 'o ha'ata'inia'a i mena amua na'o taraawa'a marungiraau 'inia inoni. 18 'Iraaui nei ra ai'a hinihini'o ra taesu'a mumua, ma'ata 'a tari'a ro'u i madoraa amua 'anai ha'ata'iniai taesu'a amua. Naani'a i madoraa 'anai hiiriraaui nei ra mae mana tahariraaui sae tatau'aro amu'i. 'Oi tahariraaui nei amu'i, 'iraaui Rarabea miraaui nei ra ha'ahou'o, rei'uaa ra'i sae ororiu ma'ua ai'a. Naani'a i madoraa ro'u 'anai ha'a-ai'araaui nei ra here ha'a-ta'airaaui sae na'i marewana.” 19 Hoita, na maraaruma anai Ruma Maea ana God na'i aro 'a wawaa'a mara matai re'ia moi bakosi ra awa iei Ha'atora ana'ia God. Mau 'omesiai mararea mau rongoai maguru anai huai hita ma'e nunu na 'ihara'iniai ano ma ra'i mwani dorai 'aesi rago ra ahoda dio baaniai aro marawa.
Urao Mana Draegon
1 Ma'e maho 'ome ha'abu'oahu na ha'ata'i mai na'i ahoasara. 'E urao na bwana ana naasi i sina, mana hura na'i bahainai uwana. 'A nugaai didimaa ni mwaeraha na'i bwauna na awa iei ta'i tangahuru mana rua hee'u. 2 'A angi awaawara 'iniai maata'i anai ahuna 'iniai raba ha'ahuta. 3 Ma'e ta'i maho 'ome ha'abu'oahu na ha'ata'i ro'u na'i ahoasara. 'E kae draegon wangawanga na to'oraai biu bwau mana tangahuru rangorango. 'Ado bwau ra to'o didimaa ni mwaeraha. 4 'A ragoi hee'u na'i ahoasara na taragoni'i 'iniai kekerena ma gaasi'i dio na'i marewana. Mana draegon 'a rihota'i tanaai urao, 'inia 'a raba ngaai gare ana 'oha nai huta. 5 Ma ha'ahutaai gare mwane nai marungia hakoi mwani marau na'i marewana, mana heimarungi ana 'ai wetewete di'u. Ra tahunga'iniai garesi mara waia beira'i tanaa God na heinagu na'i dora ni mwaeraha ana. 6 Mana urao 'a hora 'ari dora mangasara na'i dora na 'ia God 'a ha'aagaua tanaa. Rai 'omesuria iei suria ta hai tangahuru mana rua hura.
'Ia Maekol 'A Hei'oi Beiai Draegon
7 'E heingahui raha na to'o na'i aro. 'Ia Maekol miraaui enjel ana'i rau heingahui beiai draegon mana enjel ta'a'i ana'i. 8 'Ia Maekol mana ruruha ana rau ha'ahehoai draegon mana ruruha ana. Rau tariha'iniraau hura'a baaniai aro 9 mara gaasiraau dio na'i marewana. Ha'amomori! Ni draegon naasi mana enjel ana'i, ra gaasiraau hura'a baaniai aro. Naia mau i mwaa ra 'unua 'inia Ha'ahuni ma'ua Saetan na pwari'iraau hakoi sae na'i marewana mau mai na'i taraawa'a. 10 Mau rongoai ringe na ha'atee raha, 'a boi baaniai aro ma o'ani, “Na'i 'ohani 'ia God agaau 'a ha'atahigaau'a ma ha'ata'inia do 'a to'o mena 'anai heimarungi 'onaai mwaeraha. Mana Ha'atahi na 'ia God 'a 'ome sigihia 'a ha'ata'inia haaria do 'a to'o mena 'anai marungi'i mwani maho hako. 'Inia 'ia Saetan na ha'ahuniraaui sae agaa'i na'i maana God 'ado 'oha, ra gaasia'a hura'a baaniai aro. 11 'Iraaui sae agaa'i rau ha'ahehoa'a Saetan 'iniai mena anai 'abunai Garei Siip mana mena anai Taroha Goro narau taroha'ini'i. Rau mwa'emwa'e 'anai wate'i tahingadaa'i tanaa God rei'uaa rai mae. 12 Naasi, mou ga'i wa'ewa'e 'i'amoui nei mou awa na'i aro. Ma ha'a-arohai'amou di'u i nei mou awa na'i marewana mana asi, 'inia ra gaasia'a dio a Ha'ahuni na'i marewana. 'Iia 'a taesu'a di'u 'inia 'a 'iraraa do madoraa ana 'a pwapwaku'a.” 13 Na'i 'oha na draegon 'a aidangisia do ra gaasia'a dio na'i marewana, 'a tariha'inia'ai urao na bura'i ha'ahutaai gare mwane. 14 Mana urao, 'ia God 'a haua tanaai rua gahogaho 'onaai gahogahoi kae hada 'anai roho ha'atau 'ini'i 'ari dora nara ha'aagaua tanaa na'i dora mangasara. Na'i 'isi narai 'omesuria iei marai taatahi bwarasia baaniai draegon suria ta oru harisi mana aba. 15 Mana draegon 'a ngisuta'inia hura'a i wai na 'onaai kae wai raha na'i ngoona do 'ai taresiai uraosi. 16 Mana ano 'a 'a'auhiai uraosi, 'a 'onaa do 'a ha'a-mwangangaai ngoona ma gonohiai wai na hura'a baania ngoonai draegon. 17 Mana draegon 'a taesu'a di'u 'anai uraosi ma hauai heingahui raha bei'i gare ana'i. Neiraausi nei ra araisuri'i taha na 'unu'ia God mana ha'ausuringa'i ana'ia Jisas. 18 Mana draegon 'a hura'a na ura na'i one.
Rua Kae Mwamwaa Wasi 'Ome Ta'aa
1 Mau re'iai kae mwamwaa wasi 'ome ta'aa na hura'a mai baaniai asi. 'A to'oraai tangahuru rangorango mana biu bwau. 'Ado rangorango ra to'o didimaa ni mwaeraha. Mana 'ado bwau ra awa iei ata ra ha'atee ha'ata'aia God. 2 Ni mwamwaasi 'a abe 'onaai leopad ma uwa 'onaai bea ma ngoo 'onaai laeon. Mana draegon 'a haua tanaai mwamwaasi wetewete ana mana mena ana 'anai heimarungi. 3 'E ta'i 'ini'i biu bwausi 'a 'ome 'onaa do 'a kae maara ga'u na 'ome 'onaa do'a ga'i mae 'inia, ma'ata 'a goro'a aho'i. 'Iraau hako i sae na'i marewana ra heimwaota'i 'inia marau araisuriai mwamwaasi. 4 Rau ha'arahesiai draegon na hauai mena tanaa marau ha'arahesia ro'u i mwamwaasi, rau o'ani, “'Abwa'i ta sae nai ta'isada 'onaai mwamwaasi! Ma bwa'i sae nai arari 'anai heingahui beia.” 5 Mia God 'a ha'awateai mwamwaasi 'anai ha'a-ta'eta'ea haaria ma 'anai ha'atee ha'ata'aia God. Ma'ata 'e hai tangahuru mana rua hura moi ra watea tanaa do 'ai heimarungi suria. 6 Ni mwamwaasi 'a ha'atee ha'ata'aia God ma ha'atee ha'ata'aiai atana God mana dora monomono ana miraaui nei rau awa beia na'i aro. 7 Ra ha'awatea do 'ai heingahui beiraaui sae ana'ia God maai ha'ahehoraau. Mara haua ro'u tanaa i mena 'anai marungiraau 'ado burunga, 'ado marau, mana 'ado ha'atee. 8 'Iraau hakoi sae na'i marewana rai ha'arahesiai mwamwaasi. 'Iraau moi nei ra awa i atadi na'i buka ni tahi taraawa'a na'i 'oha 'ia God 'a ai'a ha'apwa'araa mau i marewana naraugu bwa'i ha'arahesia. I bukasi 'iaanai Garei Siip nara ngahu ha'amaesia. 9 'Onaa 'o to'o karinga ma'oi bahurongo ma'oi aidangi tarihana! 10 'Onaa 'ia God nai raba dau'o 'anai gaasi'o na'i rumaniho'o, ma'oi 'ari rumaniho'o. Ma 'onaa 'ia God nai raba ngahui'o 'iniai naihi na mwamwakaru hairiu, ma'oi mae 'iniai naihi na mwamwakaru hairiu. Naasi 'a ha'ata'inia do 'i'amou sae ana'ia God moi ura baabau mamoi hinihinia wetewete a God.
Ruanai Kae Mwamwaa Wasi 'Ome Ta'aa Na Hura'a Mai Baaniai Ano
11 Mau re'iai ta'i kae mwamwaa ro'u na hura'a mai baaniai ano. 'A to'oraai rua rangorango 'onaai Garei Siip ma ringe 'onaai draegon. 12 Ni 'etanai kae mwamwaa 'a hauai mena tanaai ruanai mwamwaa maai tau'aro tanaa. Mana ruanai mwamwaa 'a ha'a-'usu'usuraaui inoni 'anai ha'arahesiai mwamwaa na maara ga'usi ma goro aho'i. 13 'A haa'i kae ha'abu'oahu raha ma'e ta'i 'oha 'a ha'adiohiai 'eu baaniai aro marawa na'i maadaa'i sae rago. 14 Ni ruanai mwamwaa 'a ha'abweuraau'a i sae na'i marewana 'iniai haa'i ana'i ha'abu'oahu 'iniai mena anai mwamwaa tahamora. 'A ha'a-tau'aroraaui sae 'anai aranununai mwamwaa na maara ga'usi 'iniai naihi na mwamwakaru hairiu ma ai'a mae. 15 Mia God 'a ha'awatea do'ai hauai manawa tanaai araaranunusi mai matai ha-ha'atee. 'Iraau hakoi nei rai kakawata'i ha'arahesia, rai ha'amaesira. 16 Ni ruanai mwamwaa 'a ha'a-'usu'usura i mwani sae hako 'anai nuga ha'ara na'i rima ododa ma'ua na'i hauraeda. Rei'uaa i'oe 'e sae ororiu ma'ua ai'a, rei'uaa 'o toto'ora ma'ua ai'a, rei'uaa i'oe 'e slev ma'ua ai'a, 17 'oi to'o ha'ara ma'ata'a. 'Iatei na bwa'i, 'a bwa'i matai hori ma'ua raonga'inia ta maho. Ni ha'ara 'a ura 'iniai atanai mwamwaa tahamora mana naba anai atana. 18 'Onaa 'o madoma ma'oi 'iraraai 'ado'ado anai naba anai mwamwaa. 'A ura 'iniai ata i sae, mana nabasi naasi 666.
I Garei Siip Mana 144,000 Rongoiusuri Ana
1 'Augu 'ome ro'u mana Garei Siip 'a ura na'i hungahungai Saeon beiraaui ta'i 'arangi hai tangahuru mana hai merui sae ra usu'i atanai Garei Siip mana atana Amana na'i hauraeda. 2 Mau rongoai maho na rongo raha na'i aro. 'A rongo raha 'onaai wai na ahe ma'ua guruguru 'anai hita, ma rongo ro'u 'onaa 'oha nara takiri'i mwani gitaa. 3 Ma'e gana haoru ra ganaria na'i maanai dora ni mwaeraha ana God ma na'i maadaaui hai kae maho tahitahi miraaui saemaua. Ai'a ta sae'a ro'u nai 'iraraai ganasi, 'iraau moi ta'i 'arangi hai tangahuru mana hai merui sae na 'ia God na rahiraau hura'a baaniai marewana. 4-5 'Iraaui sae 'isi ra ai'a 'ari beia ta urao marau suriai Garei Siip na'i hei nai wairaau 'ariei. Rau ai'a pwapwaari'i marau odo-odo na'i maana God. Ra rahiraau hura'a baaniai marewana 'anai wateraau 'onaai bane na ororiu di'u tanaa God mana Garei Siip.
Hadahada Adaaui Oru Enjel
6 Mau re'ia ro'u i enjel na roho aharau 'ari aro marawa. 'A waai Taroha Goro na bwa'i hako'a ro'u ta 'oha tanaraaui sae suri'i 'ado burunga, sae 'ado ha-ha'atee mana sae suri'i 'ado marau na'i marewana. 7 Ni enjel 'a o'ani, “Moi ha'ahoua God mamoi ha'a-aneanea. 'Iniai madoraa ana naani'a 'anai hiiriraaui sae. Moi ha'arahesia mo'o na ha'apwa'araai ahoasara mana anoi bahai mana asi mana mwani wai.” 8 Mana ruanai enjel 'a boi haisuri ma o'ani, “Ni kae 'omaa raha i Babilon 'a kokohu'a. 'A 'onaai gere urao na ha'agono waeniai saemwane 'anai ha'akarea maai wawaasua'a beia. 'Inia naasi 'omaa na ha'a-karekareraaui sae ni marewana 'anai ha'arahesi'i araaranunu.” 9 Mana orunai enjel 'a boi haisuri ro'u ma o'ani, “'Iatei sae nai ha'arahesiai kae mwamwaa wasi ma'uasi ha'arahesiai araaranunu ra aranununa 'iniai mwamwaasi, ma 'iatei sae nai to'oraai ha'ara ana na'i rimana ma'ua hauraena, 10 'ia God 'ai taesu'a 'ana maai ha'a-mama'aia. Ni ha'a-mama'ai 'ai haua tanaa 'ai raha di'u mia God 'a bwa'i ahu ta'ahia 'inia. Na'i maadi enjel maea mana Garei Siip 'ia God 'ai ha'a-mama'aia 'iniai 'eu na raorao di'u na noro 'iniai hau madoro. 11 'Iatei nai ha'arahesiai mwamwaa wasi ma'uasi ha'arahesiai araaranunu ra aranununa 'iniai mwamwaa wasi naasi, ma 'iatei nai rabasiai ha'ara anai atana, rai ha'a-mama'aia 'ado rodo mana dangi. Na asuhanai 'eu na ha'a-rongomaata'ia 'a bwa'i papaku mia mo'osi 'a bwa'i arunga maarihu.” 12 Naasi, 'i'amou sae ana'ia God moi ura baabau mamoi araisuri'i taha na 'unu'ia God mamoi hinihinia wetewete a Jisas. 13 Mau rongoa ro'u i ha'atee na boi baaniai aro na o'ani, “'Oi usu'i dioi maho wai 'unu'i. Na'i 'ohani ma 'ari'a 'ia Araha God 'ai ha'agorohiraaui nei ra mae ha'i hinihini.” Mana Hi'ona Maea 'a heiarami o'ani, “Ha'amomori, 'iraau rai mamaro baani'i tagora raha adaa'i marai tahariraau 'ini'i tau'aro goro adaa'i.”
Ha'amama'ai Ana God 'A Dioi Hungadaaui Sae Na'i Marewana
14 'Au 'ome ro'u mau re'iai rorodo mamaahui, ma'e sae na 'ome 'onaai Garei Inoni na heinagu na'i hungana. 'A awa i didimaa ni mwaeraha ra tau'arona 'iniai gol na'i bwauna, ma daai naihi mwamwakaru. 15 Ma'e enjel na hura'a mai baaniai Ruma Maea na'i aro, 'a totoro o'ani, “'Oi taraawa'a tau'aro'a 'iniai naihi amua, 'inia madoraa 'anai husi'i hua baani'i hasi'ei naani'a. Mwani hua na'i marewana ra maua'a.” 16 Mia mo'o na heinagu na'i hunganai rorodo 'a taraawa'a tau'aro 'iniai naihi ana, ma ha'igoni'i hako i hua na'i marewana. 17 Ma'e ta'i enjel na daai naihi mwamwakaru 'a hura'a mai ro'u baaniai Ruma Maea na'i aro. 18 Mana nata enjel na 'omesuriai 'eu na'i dora ni ho'asi 'a hura'a mai ma o'ani 'iniai enjel na to'oraai naihisi, “Na mwani grep na'i marewana ra mada'a. 'Oi husi'i 'iniai naihi amua.” 19 Ma tabari'i bubungudi mwane grep na'i marewana ma gaasi'i dio na'i giru do raigu buuhara hungadi, naasi ha'ara 'iniai taesu'a ana God. 20 Ni giru 'a awa hura'ai murinai 'omaa. Na'i 'oha ra buu roosi'i huadi grep 'anai ha'ahura'ahi'i waidi, ni 'abu 'a ahe hura'a ma aho'ita'i kae wai raha. Ni tewa na haa 'a 'onaai oru 'arangi kilomita, mana dodo na haa 'a 'onaai ta'i tahanga.
Ha'amama'ai Hahako
1 Na'i muri mau re'ia ro'u i kae maho na'i aro na 'ome ha'abu'oahu. 'E biu enjel narau waa mai biu ha'a-mama'ai hahako. Na'i muri mia God 'agu bwa'i taesu'a'a ro'u. 2 Mau re'iai maho na 'ome 'onaaiai asi na maremare 'onaai gilaasi nara doraria beiai 'eu. Miraaui nei narau ha'ahehoai mwamwaa wasi mana araaranunu ra aranununa 'iniai mwamwaasi mana naba anai atana, rau ura na'i hunganai asi naasi. Mia God 'a haa'i gitaa tanaraau 3 marau ganariai gana na 'ia Moses, sae tatau'aro ana, mana Garei Siip nararu ganaa. Rau gana o'ani, “Araha God, 'o mena di'u'i mwane mareho hako mana mareho na'o haa'i ra hauasa mara ha'abu'oahu. 'O marungi'i hakoi mwane marau, mana mwane mareho na'o haa'i ra odo-odo mara goro tatarasi. 4 Araha, mwane sae hako ra ga'i ha'ahoua ma'ua ha'aasaai atamu. 'Inia i'oe 'ete'o na'o maea. Miraau hakoi sae suri'i mwane marau rai ha'a-aneane'o, 'inia rau 'omesi'i mwane mareho odo-odo na'o haa'i.” 5 Na'i muri mau re'ia i Ruma Maea na'i aro nara tahangiai ahii na maea di'u na'i rarona. 6 Mana biu enjel 'anai waa'i ha'a-mama'ai tanaraaui noni ra hura'a mai baaniai Ruma Maea. Ra siri suri'i to'oni tewa mamaahui, ra nuga'i rorowa'a gol ruahoro auru suri'i waiburudaa'i. 7 'E ta'i 'iniraaui hai maho tahitahi 'ani 'a ha'a 'adoraaui biu enjel 'ini'i rabo'o nara tau'arodi 'iniai gol. Ni rabo'o 'isi ra honu 'iniai taesu'a ana God, God na awa tarau. 8 Mana raronai Ruma Maea 'a honu 'iniai asuasunai mena ana God, 'inia 'ia God na awa na'i dorasi. 'A bwa'i sae nai matai siri na'iei tari 'oha 'iraaui biu enjel rai ringisi'i hakoi ha'a-mama'ai hahako.
Biu Ha'amama'ai Hahako Ana God
1 Mau rongoai ringe na ha'atee na rongo raha na boi baaniai Ruma Maea. 'A o'ani 'iniraaui biu enjel, “Moi hura'a mamoi ringisi'i biu rabo'o ra honu 'iniai taesu'a ana God na'i marewana.” 2 Mana enjel tahamora 'a hura'a ma ringisiai rabo'o ana na'i marewana. Ai'a orea mana keo 'ome ha'amwagimwagi mara maata'i ra hura'a suri'i abedaa'i sae ra to'oraai ha'ara anai mwamwaa wasi mana nei ra ha'arahesiai araaranunu ra aranununa 'iniai mwamwaasi. 3 Mana ruanai enjel 'a ringisiai rabo'o ana na'i asi. Na'i mau 'ohasi mana asi 'a aho'ita'i 'abu 'onaai 'abunai sae na mae. Na mwane maho tahitahi na'i asi ra mae hako. 4 Mana orunai enjel 'a ringisiai rabo'o ana suri'i mwani wai mana hurahura mara aho'ita'i 'abu ro'u. 5 Mau rongoai enjel na to'o mena 'ini'i wai, 'a o'ani, “God, i'oe 'o maea di'u, 'o bwane awa mau mai ma na'i ro'u mau 'ohani. Ni ha'a-mama'ai na'o haua tanaraau 'a odo-odo, 6 'inia ra ha'a-ahesi'i 'abudi sae amu'i miraau ro'u i Rarabea. Na'i 'ohani 'o ha'a-gonohiraau'a aho'i 'iniai 'abu, 'inia 'a arari do'oi haua o'asi tanaraau.” 7 Mau rongoai ha'atee na boi baaniai dora ni ho'asi, 'a o'ani, “Ha'amomori, Araha God, i'oe 'o mena di'u mana ha'a-mama'ai na'o haa'i ra odo-odo mara goro tatarasi.” 8 Mana hainai enjel 'a ringisiai rabo'o ana na'i sina, mana sina 'a ha'anororaaui sae 'iniai raoraohana na 'onaai 'eu. 9 'Iraau hakoi sae ra noro 'iniai raorao marau ha'atee ha'ata'aia God 'inia 'iia na hauai ha'a-mama'aisi. Rei'uaa na o'asi ma ai'a ta sae nai orisi 'adoma'i maai rihota'i tanaa God ma'ai ha'a-aneanea. 10 Mana rimanai enjel 'a ringisiai rabo'o ana na'i hunganai dora ni mwaeraha anai mwamwaa wasi. Na'i mau 'ohasi mana dora na marungi'i mwamwaa wasi, ra kuhi totobono'a mana sae ra taraawa'a 'ara ngingita 'iniai rongomaata'i ada. 11 Rau ha'atee ha'ata'aia God na awai aro 'iniai rongomaata'i ada 'ini'i keodaa'i. Ma'ata rau ai'a agoheta'i haa'i here ta'a'i. 12 Mana ononai enjel 'a ringisiai rabo'o ana na'i wai rahai Iufreitis mana wai raha naasi 'a mamata 'anai ha'aagauai tara tanarai mwaeraha mana sae hehei'oi adaa'i narai boi baaniai dora na ara'a iei sina. 13 Ma'e adaro na 'ome 'onaai warau na hura'a na'i ngoonai draegon. Ma'e nei na hura'a na'i ngoonai kae mwamwaa wasi ma 'e nei ro'u na hura'a na'i ngoonai rarabea pwapwaari'i. 14 Ni adaro 'isi ra to'o mena 'anai haa'i ha'abu'oahu. Ra hura'a suriai marewana 'anai taragoni'i mwani mwaeraha hako 'anai hei'oi beia God huunai mena na'i dangi nai hihiiri na'iei. 15-16 'Iraaui mwani mwaeraha rau goni na'i dora 'iraaui Jiu rau 'unua 'iniai Amagedon. Naasi moi 'ado'adoai maho na 'unua Kraest na o'ani, “Moi ha'aagau, 'inia 'inau wai boi na'i madoraa namou bwa'i 'iraraa 'onaai sae beriberi. Wai ha'agorohiraaui nei narau awa ha'aagau tarau. Rau bwa'i ninima 'onaai sae hehei'oi na rahiai bwana ana 'anai mauru magu 'asu'a 'iniai hei'oi ma ninima'a 'iniai hahano ha'i wa'aroko ana.” 17 Na'i 'oha na biunai enjel 'a ringisiai rabo'o ana na'i 'ari ahoasara, 'e ringe na ha'atee na rongo raha na boi baaniai dora anai mwaeraha na'i Ruma Maea. 'A o'ani, “Agau'a!” 18 Ma mararea ma guruguru mara pusu i kae huai hita, ma to'o i kae nunu raha. Ai'a ta nunu o'asi nai to'o ga'u ta 'oha! 19 Na ano 'a kakahita mana 'omaa rahai Babilon 'a heihoa 'iniai oru dora. Ma tara'i 'omaa raha suri'i nata marau ra kokohu. 'Ia God 'a ha'agonohiai Babilon 'iniai panikeni waen na honu 'iniai taesu'a ana. 20 Na mwane gere marau mana hungahunga ra ai'a'i. 21 Mana buruburui 'aesi na hihi'a adaa'i 'e rima tangahurui kilo ra ahoda huniraaui sae baaniai aro marawa. Miraaui sae rau ha'atee ha'ata'aia God 'iniai ha'a-mama'airaau ana, 'iniai 'aesi 'a ha'ata'airaau di'u.
Urao Rebirebi Mana Mwamwaa Wasi Wangawanga
1 'E ta'i 'iniraaui biu enjel na daa'i biu rabo'o 'isi 'a boi beiau ma o'ani, “'Oi boi mawai ha'ata'inia tana'o i 'omaa raha na awa na'i bobodi mwani wai. 'Ia God 'ai ha'a-mama'aiai 'omaasi, 'inia 'a here 'onaai urao rebirebi. 2 Babilon 'a 'onaai gere urao na ha'agono waeniai saemwane 'anai ha'akarea maai wawaasua'a beia. 'Inia naasi 'omaa na ha'a-karekareraaui sae na'i marewana 'anai ha'arahesi'i araaranunu. Mana 'ado mwaeraha na'i marewana ra bwani taritari'a beia.” 3 'Iniai hei'a'auhi anai Hi'ona Maea, i enjel 'a waiau 'ari dora mangasara mau re'iai urao na heinagu na'i hunganai kae mwamwaa wasi wangawanga. Ni abenai mwamwaa wasi naasi 'a honura'i ata nara ha'atee ha'ata'aia God ma to'oraai biu bwau mana tangahuru rangorango. 4 Ni bwana anai uraosi 'a borabora'a ma wangawanga mana uraosi ra ha'araunia 'iniai gol mana pal mana hau 'ome goro. 'A daai panikeni gol na honu 'iniai maho ha'amwagimwagi nara 'ome ta'a'i na haa'i. 5 Ra usuai ata na'i hauraena na 'ado'ado 'ana 'a awa bainihu na o'ani, “'Inau kae 'omaa rahai Babilon naasi inadaau hakoi mwani rebirebi mana mwani maho ta'a'i na'i marewana.” 6 Mana uraosi 'a 'ome 'onaa do 'a ru'uhia 'iniai gonohi'i anai 'abudaa'i sae ana'ia God na ha'amaesi'i 'iniai hinihinia adaaua Jisas. Na'i 'oha nau re'iai uraosi, 'au heimwaota'i di'u. 7 Mana enjel 'a o'ani 'iniau, “Ni 'uaana na'o heimwaota'i 'inia? Wai mamaani ruhasia tana'o i 'ado'ado 'anai urao mana kae mwamwaa wasi na heinagu na'i hungana na to'oraai biu bwau mana tangahuru rangorango. 8 Ni mwamwaa wasi na'o re'ia ani naasi mwamwaa na tahi ga'u ma na'i 'ohani 'agu mae. Ma bwa'i orea maai hura'a mai'a aho'i ro'u na'i kae waumu na ai'a to'o hahakona. Me ma'ata 'ai hura'a mai moi neina 'ia God 'ai ha'a-ai'aa daara'i'a. 'Iraau hakoi nei na'i marewana nara ai'a awai atadaa'i na'i buka ni tahi taraawa'a na'i 'oha 'ia God 'a ai'a ha'apwa'araa mau i marewana, rai heimwaota'i 'oha rai re'iai mwamwaasi. 'Inia 'a tahi ga'u ma mae magu tahi aho'i ro'u.” 9 “'E sae madoma nai wai'ado'ado goro 'a ga'i matai aidangisia moi 'ado'ado 'ada'i maho 'isi. Na biu bwau 'a ura 'iniai biu hungahunga na uraosi 'a heinagu suri'i. Ma ura ro'u 'iniai biu mwaeraha. 10 'E rima nei 'iniraaui mwaeraha 'isi na mae'a. Ma 'e ta'i na heimarungi na'i 'ohani, mana nata nei naigu boi mau ro'u. Na'i 'oha nai boi 'ai heimarungi moi suria ta gere madoraa. 11 Mana kae mwamwaa wasi na tahi ga'u ma mae, naasi 'e ta'i 'iniraaui biu mwaeraha maigu aho'i ro'u mau mai 'onaai warunai mwaeraha. Ma'ata, aho'i mai nai haua, 'ai aho'i mai neina 'ia God 'ai ha'a-ai'aa daara'i'a. 12 Na tangahuru rangorango na'o re'ia ani naasi nata tangahuru mwaeraha narau ai'a heimarungi mau. Ma'ata rai ta'i heimarungi mwamwaa wasi suria ta gere madoraa moi. 13 Ni 'ado'adodaa'i ta'i tangahuru mwaeraha 'isi ra ta'isada, rau haua tanaai mwamwaa wasi i mena mana wetewete adaau 'anai heimarungi. 14 Rai hei'oi beiai Garei Siip. Ma'ata ni Garei Siip miraaui nei na 'ome sigihiraau marau tau'aro mangudi tanaa, rai ha'ahehoraaui mwaeraha 'isi. 'Inia 'iia naasi huunai Araha mana huunai Mwaeraha.” 15 Mana enjel 'a o'ani ro'u 'iniau, “Ni wai na'o re'i'i na urao rebirebi na heinagu bobodi, naasi ruruhai sae baani'i mwani marau he'ete'i mana sae 'ado ha-ha'atee he'ete'i. 16 Ni tangahurui rangorango mana mwamwaa wasi wangawanga rai taraawa'a 'itaai urao rebirebi. Rai rahi'i bori ana'i baania marai nugasia maai awa ha'i ore-ore. Rai ngauai uraosi, mana aba narai ngau tahia rai gaasia ara'ai 'eu. 17 'Ia God 'ai ha'a 'adoma'i aratararaaui tangahurui mwaeraha dorai hauai mena adaau tanaai mwamwaa wasi naasi. Rai haua o'asi tari madoraa nai to'o i maho na 'unua God. 18 Ni urao na'o re'ia ani, naasi kae 'omaa raha na marungi'i hakoi mwani mwaeraha na'i marewana.”
'Omaai Babilon 'A Kokohu
1 Na'i muri mau re'ia ro'u i enjel na mena na dio mai baaniai aro. Ni marewana 'a marewa hako 'iniai rarahana. 2 'A totoro raha o'ani, “Kae 'omaa rahai Babilon na baabau ani, 'a kokohu'a. 'A ai'a ura'a. 'A ha'i 'omaa ta'aa'a, 'iraau moi adaro naraugu awa iei 'ohani. 'A aho'ita'i nu'i adaaui manu ta'a'i mana mwamwaa ta'a'i. 3 Babilon 'a 'onaai gere urao na ha'agono waeniai saemwane 'anai ha'akarea maai wawaasua'a beia. 'Inia naasi 'omaa na ha'a-karekareraaui sae na'i marewana 'anai ha'arahesi'i araaranunu. 'Iraaui mwani mwaeraha na'i marewana rau bwani taritari'a hako beia. Miraaui sae raoraonga'i bori na'i marewana rau toto'ora, 'inia 'iraau saeni Babilon rau hairaurau di'u.” 4 Mau rongoa ro'u i ha'atee na boi baaniai aro na o'ani, “'I'amou sae agu'i moi hura'a baaniai Babilon. 'A gasi to'i'amou i ora-ora'a ana'i maigu to'i'amou ro'u i kae ha'a-mama'ai raha nai to'ia. 5 'Inia ora-ora'a ana'i ra wadu taha'a ara'ai aro mia God 'a bwa'i kaku'a'i moi ora-ora'a 'isi. 6 Rai ha'amama 'aiai Babilon suriai here na haua tana'amou, ma'ata na ha'a-mama'ai narai haua tanaa rai ha'adi'ua tanaa. Maho ta'aa na haa tana'amou, rai a'oia ara'a i wetewetehana maraigu haua aho'i tanaa 'anai ha'a-rongomaata'ia. 7 Na'i na'o 'a ha'a-ta'eta'ea haaria ma wa'ewa'e 'ini'i mwane mareho goro na to'ora'i. 'A o'ani, ‘'Inaunisi 'au heimarungi 'onaai mwaeraha. Mau bwa'i 'onaai nao nawai ahutotou mawai angi.’ Naasi 'ohani rai ha'ata'isadaai rongomaata'i mana ahutotou beiai siha arunga goro na to'oraa na'i na'o. 8 'Iniai 'unua ana o'asi, na mwane ha'a-mama'ai rai to'ia Babilon na'i rarona moi ta'i dangi. 'Iraaui saeni Babilon rai maesiraaui hioro, rai angi uru-uru ma 'ai rago i nei narai mae. Mana 'eu 'ai suungiai 'omaasi, 'inia Araha God na mena nai hiiria.” 9 'Iraau mwani mwaeraha na'i marewana narau taritari'a beia marau hasura'ini'i beiai maho goro na to'ora'i, rai ahutotou marai angi uru-uru na'i 'oha rai re'iai asuhanai 'eu 'oha nai noro. 10 Rai mamaa'usiai ha'a-mama'ai na auru na'i hungana. Rai ura ha'atau marai o'ani, “Ha'arohaiai kae 'omaa baabau ani, ha'arohaiai Babilon! 'Agu 'asu'a moi mana ha'a-mama'ai ana 'a to'ia'a.” 11 'Iraau hakoi sae raoraonga'i bori na'i marewana rai ahutotou marai angi 'inia 'a bwa'i sae naigu hori'i maho rai raonga'ini'i. 12 'A bwa'i sae nai hori'i gol mana silva mana hau 'ome goro mana pal mana bwana hori bwara 'onaai silika mana bwana 'ome goro mamaahui mana borabora'a mana wangawanga. Ra to'ora'i ro'u i hasi'ei sisi'ini goro mana maho 'ome goro ra tau'arodi 'ini'i rihoi elopant mana maho ra tau'arodi 'ini'i hasi'ei hori bwara, mana maho ra tau'arodi 'iniai 'aean mana bras mana hau 'ome goro. 13 Rau to'ora'i ro'u tara'i bori he'ete'i, maho 'onaai waen mana rumu mana insens, nei he'ete'i hairiu, mana maho ra ha'angaugoroi mahoingau mana flaoa mana wiit mana kau mana siip mana hoosi mana bwea ra oge'i hoosi. Rau to'ora'i ro'ui slev 'anai raonga'ini'i. 14 'Iraau sae raoraonga'i bori rai o'ani, “Ha'arohai'o Babilon. Mwani maho goro na'o raba to'ora'i di'u ani ra ai'a'i'a! Mana mwani maho nara ha'ata'iniai toto'ora amua ra hako'a ma 'ogu bwa'i re'i'i ro'u ta 'oha.” 15 'Iraau sae raoraonga'i bori narau toto'ora 'iniai raoraonga'i adaau tanaai 'omaasi, rai mamaa'u 'oha rai re'iai ha'a-mama'ai na to'ia. Rai ura ha'atau, rai ahutotou marai angi. 16 Rai o'ani, “Ha'arohaiai kae 'omaai Babilon! 'A ho'osi'i bwana 'ome goro ra mamaahui mana wangawanga mana borabora'a, ma 'ome goro 'ini'i maho ra tau'arodi 'iniai gol mana hau 'ome goro mana pal. 17 'Agu 'asu'a moi mana mwane toto'ora ana'i ra ai'a'i hako'a!” 'Iraau mwani sae bwauodo suri'i haka mana sae tatau'aro adaa'i mana nei ra ta'e suri'i haka mana sae raoraonga'i bori nara dau ha'a 'ini'i haka rai ura goni ha'atau maraigu wana. 18 'Oha rai re'iai asuhanai 'eu 'oha nai noro i Babilon, rai o'ani, “Ai'a ta 'omaa nai ta'isada bei'o Babilon.” 19 Naasi marai nuga kahua 'ada'i bwaudaa'i 'iniai ahutotou adaau marai angi. Rai o'ani, “Ha'arohaiai Babilon! 'Iraaui nei ra hahano suriai asi suri'i haka rau toto'ora 'ini'i maho goro na to'ora'i ma na'i moi gere madoraa ma ai'aa'a i 'omaasi.” 20 'I'amou na'i aro, mou ga'i wa'ewa'e! Mi'amoui sae ana'ia God miraaui Ha'ataari mana Rarabea mou ga'i wa'ewa'e ro'u 'iniai ha'a-mama'ai na haua God tanaai Babilon 'iniai here na haua tana'amou. 21 Hoita, ma 'e ta'i enjel na mena di'u 'a rahiai kae hau ma gaasia na'i asi ma o'ani, “'Ai 'onaai gaasia nau haa i hauni i kaia rai haa i 'omaai Babilon. 'Agu bwa'i ura'a aho'i ro'u ta 'oha. 22 Na'i raronai 'omaasi ragu bwa'i rongoa'a ro'u i angianginai gitaa mana uhi-uhi 'au mana ahuri mana gana. 'A bwa'i 'oha raigu ha'a-urasia ro'u ta dora ni tagora mana dora ni tau'aro flaoa 'anai ha'atoto bred. 23 'Abwa'i raita naigu marewa ro'u na'i 'omaasi ma bwa'i ta sae raigui ha'aha'iwaia ro'u na'i 'isi. Na'i na'o, 'iraaui sae raoraonga'i bori amu'i narau ha'i saemaua na'i marewana. Ma'o ha'abweubweu'i sae suri 'ado marau 'iniai 'uaasiraau amua. 24 Ni ha'a-mama'ai 'a dio na'i hungamu 'iniai ha'a-ahe'i amu'i 'abudaa'i sae ana'ia God miraaui Rarabea mana mwani sae na'i marewana.”
Gana Wa'ewa'e Na'i Aro
1 Na'i muri mau rongoai maho na rongo 'onaai'i ringedi mwane sae rago na'i aro. Ra totoro o'ani, “Ha'agorohia Araha God aga na ha'atahigia. 'Iia 'a hauasa ma mena. 2 Ni hihiiri ana 'a odo-odo ma goro tatarasi. Ni urao rebirebi na ha'a-oraora'araaui saeni marewana 'iniai here ana na ai'a goro, 'ia God 'a hiiria ma ha'a-mama'aia 'iniai ngahui'i ana'i sae tatau'aro ana'ia God.” 3 Miraau ha'atee raha o'ani ro'u, “Ha'agorohia God! Ni 'omaai Babilon 'a bwa'i agoheta'i asu 'iniai noro na haa.” 4 Miraaui rua tangahuru mana hai saemaua mana hai maho tahitahi ani, rau topira'i ruru marau mwaoro dio na'i ano marau ha'arahesia God na heinagu na'i dora ni mwaeraha ana. Rau o'ani, “Amen! Ha'agorohia God.”
Ngau Goni Na'i Ha'iwai Anai Garei Siip
5 Ma'e ha'atee na hura'a mai baaniai dora ni mwaeraha, 'a o'ani, “'I'amou nei na mou ha'ahoua God, moi ha'a-aneanea. 'I'amoui sae tatau'aro ana'i, rei'uaa na i'oe 'e sae raha ma'ua 'e taraani sae moi, moi ha'a-aneanea God!” 6 Mau rongoai maho na rongo raha 'onaa kae ruruhai sae ma raba rongo 'onaai wai na ahe, ma guruguru ma pusu, 'a raba rongo 'onaai hita. Rau o'ani, “Ha'agorohia Araha God aga! 'Inia 'iia 'a mena di'u'i mwane mareho hako ma heimarungi 'onaai mwaeraha. 7 Gai wa'ewa'e magai ha'aasaa, 'inia naani'a i dangi 'anai ha'aha'iwaiai Garei Siip. Na urao rarui hagugoni 'a ha'aagau'a. 8 Ra bwani haua tanaa i bwana ni ha'iwai ana. 'A mamaahui wadowado ma wadiwadi. Ni bwana 'a ura 'iniai maho goro rau haa'i sae ana'ia God.” 9 Mana enjel 'a o'ani 'iniau, “'Oi usu'i dio maho 'ini. 'Ia God 'ai ha'agorohirai nei ra ari'ahuraau 'anai ngaugoni na'i ha'iwai anai Garei Siip.” Mana enjel 'a o'ani ro'u, “Hadahada nau haa'isi, ra'i ha'atee ana'ia God nara ha'a-momori.” 10 Mau topira'i ruru mau abwa auru na'i ano tanaai enjel 'anai ha'arahesia. Mana enjel 'a o'ani 'iniau, “'Oi abu haua o'asi tanaau. 'Inau 'e sae tatau'aro ro'u moi 'onaai'o ma 'onaairaau ro'u tara'i nei narau araisuri'i ha'ausuringa'i na 'ia Jisas 'a ha'ata'ini'i. 'Oi ha'arahesia moia God. Na nei na ha'arangasi'i hura'a 'ado'adona'i a God, 'ai ha'arangasia ma'ata i mareho na 'ia Jisas 'a ha'ata'ini'i.”
'Ia Mo'o Na Ta'e Na'i Hunganai Hoosi Mamaahui
11 Mau re'iai aro 'a wawaa, mau re'ia ro'u i hoosi mamaahui. 'Ia mo'o na ta'e na'i hungana, atana 'ia Mangudi ma'ua Ha'amomori. 'A hihiiri odo-odo ma odo-odo na'i 'oha na hura'a 'iniai hei'oi. 12 Ni maana ra 'ora'ora 'onaai ngarungarui 'eu mara rago i didimaa ni mwaeraha na to'ora'i, 'inia 'iia naasi huunai mwaeraha. 'E ata ra usua beia, me 'iia moi na 'iraraai 'ado'ado 'ana. 13 Mana bwana ana 'a buni 'iniai 'abu, mana atana mo'osi, naasi Ha'atee ana God. 14 'Iraau mwane sae hehei'oi na'i aro rau ta'e suri'i hoosi mamaahui marau suria mo'osi. Rau ho'osi'i bwana mamaahui nara wadiwadi. 15 Ma'e naihi na mwamwakaru na hura'a na'i ngoona 'anai ha'ahehoraaui mwane marau. Na heimarungi ana 'ai wetewete di'u. 'Ai ha'ata'iniai taesu'a ana God huunai mena 'oha nai rogairaaui maerongana'i 'onaai sae na buu roga'i huadi grep 'anai ha'ahura'ahi'i waidi. 16 Na'i bwana ana ma na'i 'abina ra usuai ha'atee na o'ani, “Huunai Araha mana huunai Mwaeraha.” 17 Mau re'iai enjel na ura na'i sina. 'A ari'ahuraaui mwani manu na'i ahoasara, 'a o'ani, “Moi boi mamoi rurugoni na'i ngaugoni na haua God. 18 'I'amou moi ngaa'i hasi'odi mwani mwaeraha, mana hasi'odi na'ohadi sae hehei'oi miraaui sae hehei'oi, mana hasi'odi hoosi mana nei ra ta'e suri'i, miraaui slev mana nei ra ai'a slev, mana hasi'odi saemaua miraau taraani sae ro'u.” 19 'Au re'ia ro'u i kae mwamwaa wasi 'ome ta'aa miraaui mwani mwaeraha na'i marewana miraaui sae hehei'oi adaa'i. Rau boi 'anai heingahui beia mo'o na ta'e na'i hunganai hoosi mamaahui mana ruruha ana. 20 Marau daurarua i mwamwaa wasi mana Rarabea pwapwaari'i. 'Iia mau Rarabea pwapwaari'i na haa'i ha'abu'oahu 'anai tau'aro tanaai mwamwaa wasi 'anai ha'abweuraaui nei ra to'oraai ha'ara anai mwamwaasi mara ha'arahesiai araaranunu ra aranununa 'iniai mwamwaasi. Rau gaasirarua ha'i tahitahi na'i bwerai 'eu na noro 'iniai hau madoro ra 'unua 'iniai salfa. 21 Mana sae hehei'oi adaru'i, rau ngahuiraau 'iniai naihi na mwamwakaru na hura'a na'i ngoona mo'o na ta'e na'i hunganai hoosi. Mana mwani manu ra roho dio mara ngaa'i abedaa'i narau masu riu 'ini'i.
'E Ta'i Merui Harisi
1 Mau re'iai enjel na dio mai baaniai aro beiai kii anai kae waumu na ai'a to'o hahakona. 'A dadaa ro'u i kae arihau. 2 Ma tosiai draegon 'iniai arihau 'anai ha'abwarasia suria ta ta'i merui harisi. Na draegonisi, naia mau i mwaa ani ra 'unua 'inia Ha'ahuni ma'ua Saetan. 3 Mana enjel 'a gaasia dioi draegon na'i waumu ma pwaru bwarasia ma ha'ababaua. 'Ai awa 'isi suria ta ta'i merui harisi maigu matai ha'abweuraau ro'u i saenai marewana. Ma'ata na'i 'ohasi rai ha'ahura'ahia moi ta gere madoraa. 4 Mau re'i'i dora heheinagu adaa'i mwaeraha. 'Iraaui nei ra heinagu suri'i, neiraausi nei ra sigihiraau 'anai hihiiri. Mau re'i'i ro'u i aungadi nei ra horosi'i 'u'udi suriai taroha'inia adaaui ha'atee ana'ia God mana ha'ausuringa'i ana'ia Jisas. 'Iraau ro'usi rau ai'a ha'arahesiai mwamwaa wasi mana araaranunu ra aranununa 'iniai mwamwaa wasi naasi. Marau ai'a rabasia dorai nugaai ha'ara anai mwamwaa wasi na'i rimada ma'ua hauraeda. 'Iraau rai tahi aho'i ro'u marai heimarungi beia Kraest suria ta ta'i merui harisi. 5-6 Neiraausi nei tahamora ra ha'a-suruta'eraau aho'i baaniai mae. Rau maea mia God 'a ha'agorohiraau. Na ruanai mae nara 'unua 'iniai bwerai 'eu 'agu bwa'i to'iraau'a. Rai ha'i Piriisi tanaa God mia Kraest marai ta'i heimarungi suria ta ta'i merui harisi. 'A bwa'i ta sae ro'u raigu ha'a-suruta'ea baaniai mae tari murinai ta'i merui harisi.
'Ia Saetan 'A Heho'a
7 Na'i murinai ta'i merui harisi, 'ia Saetan rai ruhasia baaniai rumaniho'o. 8 Ma'ai ha'abweuraaui sae suri'i mwani dora hako na'i marewana nara 'unuraau ro'u 'iniai saeni Gog mana saeni Magog. Rai rago 'onaai nunu'u na'i one. 'Ia Saetan 'ai 'unuraau mai 'anai hei'oi beiraaui sae ana'ia God. 9 Rai hahano mai marai awa gariai dora ra awa iei sae ana'ia God mana 'omaa na 'ia God 'a ta'ahia. Rei'uaa nai o'asi, ni 'eu 'ai dio mai baaniai aro 'anai ha'a-ai'araau. 10 Mia Saetan, mo'o na ha'abweuraau, rai gaasia na'i bwerai 'eu na noro 'iniai hau madoro ra 'unua 'iniai salfa. 'Ai awa beiai kae mwamwaa wasi mana Rarabea pwapwaari'i nara bwane gaasirarua na'iei ani. Rai rongomaata'i goni suri'i rodo mana dangi na bwa'i hako.
'Ia God 'A Hiiriraaui Noni
11 Mau re'iai dora heheinagu anai mwaeraha 'a mamaahui ma'e nei na heinagu na'iei. Mana marewana mana aro marawa raru hano baania mo'osi na ai'a ta sae naigu re'irarua ro'u. 12-13 Mau re'iraaui sae ra mae'a, 'iraaui sae ororiu miraau taraani sae ro'u, ra ura na'i maanai dora heheinagu anai mwaeraha. 'Iraaui nei nara awa ga'u na'i dora adaaui nei ra mae, ra awa ro'u 'isi goni beiraaui nei ra mae na'i asi. Mia God 'a kehasi'i buka ra ha'arangasi'i taha ra haa'i sae 'oha ra tahi mau, ma kehasia ro'u i buka ni tahi. Mia God 'a hiiriraaui sae suriai mareho nara ha'arangasi'i nara awa suri'i buka 'isi. 14 Na'i muri, na mae mana dora adaaui nei ra mae ra gaasirarua na'i bwerai 'eu. Ni bwerai 'eu naasi ruanai mae. 15 'Iatei na ai'a awa i atana na'i buka ni tahi, rai gaasia na'i bwerai 'eu.
Ahoasara Haoru Mana Marewana Haoru
1 Mau re'ia ro'u i marewana haoru mana ahoasara haoru. Na marewana tahamora mana ahoasara raru ai'aa, mana asi 'a o'asi ro'u. 2 Mau re'iai Jerusalem haoru, i 'omaa maea, 'ia God 'a ha'ataaria dio mai baaniai aro. 'A 'onaai gere urao na ha'aagau 'anai ha'iwai na siri suri'i bwana 'ome goro 'anai heisadoi beiai mwane ana. 3 Mau rongoai ha'atee na boi baaniai dora heheinagu anai mwaeraha. 'A o'ani, “'Omaa ana God 'a awa'a beiraaui sae ana'i. 'Ia God 'ai awa beiraau miraau ra'i sae ana'i. Ha'amomori, 'ia God haaria 'ai awa beiraau. 4 'Ia God 'ai idu'i'i wai baani'i maadaa'i. Raugu bwa'i mae'a ro'u ta 'oha ma'ua ahutotou ma'ua angi ma'uasi rongomaata'i. Mwani maho ta'a'i ra to'iraau ga'u, ragu ai'a'i'a.” 5 Mia mo'o na heinagu na'i dora heheinagu anai mwaeraha 'a o'ani, “'Au ha'ahaoru'i hakoi mwani maho!” Magu o'ani ro'u 'iniau, “'Oi usu'i dioi taha nau 'unu'i. Ha'atee agu'i ra ha'a-momori ma'o matai 'u'uri'i.” 6 Ma o'ani ro'u, “Mwani maho ra agau'a. 'Inau naasi Alfa mana Omega, i taraawa'ana mana hahakona. 'Inau wai hisu dadara'a 'iniai wai na hura'a mai baaniai hurahurai wai ni tahi tanaraaui nei ra raba gono. 7 'Iraaui nei ra ura baabau tari hahakona rai daa'i mareho goro 'isi. Minau wai ha'i God adaau miraau rai ha'i sae agu'i. 8 Mawai 'unua tana'o i taha nai to'iraaui nei ra mamaa'uta'i hinihiniau, ma'ua murisiau, ma'ua to'ora'i baronga ta'a'i ma'ua heingahu ma'ua awa wawaasua'a ma'ua hai'uaasi ma'ua ha'arahesi'i araaranunu ma'ua pwapwaari'i. Rai siri na'i ruanai mae, rai gaasiraau na'i bwera na noro 'iniai hau madoro ra 'unua 'iniai salfa.”
Jerusalem Haoru
9 Mau re'iai ta'i 'iniraaui biu enjel nara daa'i rabo'o nara honu 'iniai biu ha'a-mama'ai ani. 'A boi beiau ma o'ani, “'Oi boi mawai ha'ata'inia tana'o i gere urao nai wainai Garei Siip.” 10 'Iniai hei'a'auhi anai Hi'ona Maea, i enjel 'a waiau ara'a na'i hungahunga ahaaha. Ma ha'ata'inia tanaaui Jerusalem, 'omaa maea na dio mai baania God na'i aro. 11 Ni rarahana God 'a marewa hako 'ari suriai 'omaasi. Mana 'omaasi 'a marewa wadowado 'onaai hau wadowado ra 'unua 'iniai Jaspa ma ma'inora 'onaai gilaasi. 12 Ni 'omaasi ra bara garia 'iniai bani hau na ahaaha ma bwabwanahora ma to'oraai ta'i tangahuru mana rua maraaruma. 'Ado maraaruma ra 'ado enjel 'anai 'omesuria. Mana 'ado maraaruma ra usu'i ei atadi 'ado ta'i tangahuru mana rua burungadaa'i Israel. 13 'E oru maraaruma na awa na'i aba na ara'a iei sina, 'e oru na awa na'i aba na suu iei sina, 'e oru na awa aba bo hura'a, mana nata oru na'i aba bo siri. 14 Na'i wa'anai bani hau anai 'omaasi, 'e ta'i tangahuru mana rua kae hau na awa 'anai dau 'o'oriai bani. 'Ado hau ra usu'i ei atadi 'ado ta'i tangahuru mana rua Ha'ataari anai Garei Siip. 15 Mana enjel na ha'atee tanaau 'a to'oraai mareho 'anai tohotoho nara tagorahia 'iniai gol 'anai tohongiai 'omaa mana bani hau 'anai 'omaa mana maraaruma 'anai bani hausi. 16 'Omaasi 'ado hai aba 'inia, ra ta'isada, tewa ana mana bwabwahora ana. Mana ahaaha na haa i hai aba ra ta'isada ro'u, 'a 'ome 'onaai bakosi. 'Oha na enjel 'a tohongia, ni tohotoho anai 'ado aba 'e rua meru hai 'arangi kilomita. Ni tewa mana ahaaha mana bwabwahora na haua ra ta'isada hako. 17 Mana enjel 'a tohongia ro'u i bani hau 'anai 'omaasi. Ni ahaaha na haa, 'e oru tangahuru mana ono tahanga. Tohotoho na hauai enjel 'a 'onaa ro'u moi herehere nara hahaua ro'u moi sae. 18 Bani hau 'anai 'omaasi ra tau'arona 'iniai hau ra 'unua 'iniai Jaspa mana ano mana mwani maho nara tau'arona 'iniai 'omaasi ra tau'arodi 'iniai huunai gol na ma'inora 'onaai gilaasi. 19 Ni kae hau ra dau 'o'oriai bani 'anai 'omaa ra ha'arauni'i 'ini'i hau 'ome goro. Hau tahamora na dau 'o'oriai bani ra ha'araunia 'iniai hau 'ome goro ra 'unua 'iniai Jaspa, ruana ra raunia 'iniai Safae, oruna Agit, haina Emarol, 20 rimana Oniks, onona Kanalian, biuna Krisolait, waruna Beril, siwana Topas, tangahuruna Krisopeis, tangahuru mana ta'ina Jasint, mana tangahuru mana ruana Ametis. 21 Honohono 'ada'i ta'i tangahuru mana rua maraaruma 'anai bani ra tau'arodi 'iniai pal, 'e ta'i pal ma'e ta'i honohono. Mana tara anai 'omaa ra tau'arodi 'iniai huunai gol na ma'inora 'onaai gilaasi. 22 'Au ai'a re'ia ta ruma maea na'i 'omaasi. 'Inia 'ia Araha God huunai mena mana Garei Siip raru awa tarau 'isi. 'Irarua nararu 'onaai ruma maea anai 'omaasi. 23 Mana 'omaasi 'agu ai'a 'irisia'ai hura mana sina 'anai ha'amarewaa. Ni rarahana God mana Garei Siip raru ha'amarewaa'a. 24 'Iraaui mwani sae suri'i 'ado marau, marewa na'i 'omaasi na haua tanaraaui marewa 'anai hahano suria. Mana mwani mwaeraha rai wai'i mai toto'ora adaa'i na'i 'isi. 25 Ni maraaruma na'i bara 'anai 'omaasi ra ai'a matai honosi'i, 'inia na'i 'isi 'a bwa'i rodo. 26 Na mwani toto'ora adaa'i mwani marau mana maho goro ra to'ora'i rai waa'i mai na'i 'omaasi. 27 I mareho 'anai haa'i 'ini'i hereta'aa mana sae hehereta'a'i miraaui sae pwapwaari'i rau bwa'i awa na'i 'omaasi. 'Iraau moi nei ra awa i atadaa'i na'i buka ni tahi anai Garei Siip narai matai awa na'isi.
1 Mana enjel 'a ha'ata'inia tanaaui wai ni tahi na wadora'i 'onaai gilaasi. 'A ahe hura'a baaniai dora heheinagu ana God mana Garei Siip. 2 Ma ahe dio na'i 'ubutanai tara raha na'i 'omaa. 'Ado bobo i wai ra tahi ei hasi'ei ni tahi nara hungu 'ado hura suriai ta'i harisi. Rawadi 'iraaui sae suri'i 'ado marau na'i marewana ra ha'i merisini 'ini'i 'anai ha'agorohi'i daoha adaa'i. 3 Ni ha'a-mama'ai ana God 'a bwa'i dio'a i hungadaaui sae na'i 'omaasi. 'Ia God mana Garei Siip rarui heinagu suri'i dorani heimarungi adaru'i, miraaui sae na'i 'omaasi rai ha'arahesia God. 4 Marai re'ia haaria God mana atana 'ai awa na'i hauraeda. 5 Na'i 'omaasi 'abwa'igui rodo'a ro'u ta 'oha, ma bwa'i sae nai 'irisia ta raita 'anai ha'amarewa ma'ua 'ai 'irisiai marewanai sina. 'Inia 'ia Araha God naasi raita adaau, miraau rai heimarungi tarau beia 'onaai mwaeraha.
Na Aho'i Mai Ana Jisas
6 Mana enjel 'a o'ani ro'u 'iniau, “Ha'atee 'ini ra ha'a-momori ma'o matai 'u'uri'i. 'Ia Araha God na ha'ataariai Hi'ona Maea ana tanaraaui Rarabea, 'iia 'a ha'ataariai enjel ana tanaraaui sae tatau'aro ana'i 'anai ha'ata'inia tanaraaui taha na bwa'i orea mai to'o'a.” 7 'Ia Jisas 'a o'ani, “'Ado'adoa! 'Inau 'abwa'i orea mawai aho'i'a mai. 'Ia God 'ai ha'agorohiraaui nei ra suriai taha na ha'arangasia i bukani.” 8 'Inaua Jon nau rongo'i, mau re'i'i maho 'isi. 'Oha nau rongo'i mau re'i'i hako, 'au topira'i ruru mau abwa aurui ano 'anai ha'arahesiai enjel na ha'ata'ini'i tanaau. 9 Mana enjel 'a o'ani, “'Oi abu haua o'asi, 'inia 'inau 'e sae tatau'aro ro'u moi 'onaai'o miraaui Rarabea, miraau ro'u i nei ra araisuri'i taha ra usu'i dio na'i bukani. 'Oi ha'arahesia moia God!” 10 “'Oi ha'arangasi'i hura'ai taha ra ha'ata'inia tana'o na'o usua na'i bukani. 'Inia 'abwa'i orea marai to'o'a. 11 'Iraau sae ora-ora'a rai haa'i moe'a i here ora-ora'a, miraaui sae hehere ta'aa rai haa'i moe'a i here ta'a'i, miraaui sae goro rai haa'i moe'a i here goro, miraaui sae odo-odo rai haa'i moe'a i here odo-odo.” 12 Mia Jisas 'a o'ani, “'Ado'adoa! 'Abwa'i orea mawai aho'i mai. 'Oha wai aho'i mai wai tahariraaui sae suriai taha rau haa'i. 13 'Inau naasi Alfa mana Omega, i taraawa'ana mana hahakona. 14 'Ia God 'ai ha'agorohiraaui nei ra wasi ha'a-wariwari'i bwana adaa'i. Miraau rai ngauai huanai hasi'ei ni tahi marai ha'awateraau 'anai siri na'i maanai bara anai 'omaa. 15 Miraaui sae hehere ta'aa mana hahai'uaasi, mana sae ra wawaasua'a, mana sae hahaingahu, mana sae ra ha'arahesi'i araaranunu, mana sae ra pwapwaari'i, rai awa na'i hura'ai murinai 'omaa.” 16 “'Inaua Jisas nau ha'ataariai enjel agua 'anai taroha'ini'i maho 'ini tana'amou, 'i'amou sae ni heisoi namou awa suri'i mwani dora. 'Inau 'au huta na'i burungana Mwaeraha Deved minau naasi hee'u-ni-dangi na bewaa.” 17 I Hi'ona Maea miraaui sae hinihini nara 'onaai gere urao nai wainai Garei Siip, raru o'ani 'inia Jisas, “'Oi boi!” Mia tei na rongoai ha'ateesi 'a ga'i o'ani ro'u, “'Oi boi!” Mia tei na raba gono, 'oi boi! 'Onaa 'o rabasiai wai ni tahi, 'oi boi ma'oi haua, 'oi haua dadara'a moi. 18 Naani ha'atee ha'abasu agua tanaraaui nei ra rongoai ha'atee rarabea nara awa na'i bukani. 'Ia tei nai a'oi'i taha ra maani'i na'i bukani, 'ia God 'ai ha'a-mama'aia 'onaai ha'a-mama'ai ra awa na'i bukani. 19 Ma 'iatei nai rahi'i tara'i ha'atee rarabea ra hadanga'ini'i na'i bukani, 'ia God 'ai rahia ro'u baania i maho goro ra hadanga'ini'i na'i bukani, ma bwa'i awa na'i 'omaa maea, ma bwa'i haua ta hua baaniai hasi'ei ni tahi. 20 'Ia Jisas na 'unu'i maho 'ini 'a o'ani, “Ha'amomori! 'Abwa'i orea mawai aho'i mai!” Naasi Araha Jisas, 'oi aho'i mai raurau. 21 'Au ha'arahesi mia Araha Jisas 'ai goro 'ini'amou hako. Amen.