Hɨm Yaaim Me Krais Jon Kewisɨm Mau Tɨwei

Menmen mekre tɨwei ik

Jon Baptais katɨp mɨt hɨm me God 1:19-34 Jisas kehimɨtan mɨt disaipel nɨrak 1:35-51 Jisas katɨp mɨt hɨm me God 2:1–12:50 Jisas katɨp mɨt disaipel hɨm mɨrak 13:1–17:26 Mɨt newenkek Jisas kaa 18:1–19:42 Jisas pɨke kekrit mɨt nɨrek 20:1-31 Jisas ketike mɨt disaipel neit Galili 21:1-25

1

Nipaa enum eik mɨtɨk kiutɨp kepu kakwetai hɨm yaaim

1 Nɨpaa enum eik, God kɨrɨak tɨ wen au, mɨtɨk kiutɨp kepu kerek kakwetai hɨm yaaim. Hɨrak kau ketike God, hɨrakɨt tau niutɨp tɨpɨrakɨt. 2 Menmen mepu wen au, hɨrak kau ketike God. 3 God katɨp mɨtɨk ik, te hɨrak kewis menmen yapɨrwe kerek mepu, hɨrak kɨrɨakem. Menmen meiyam miutɨp ap te hɨremes mekrit au. Hɨrak Haai ke hɨmɨn hak yaaik kɨkaap mɨt hɨr nanu nanɨt tipmain tipmain enum eik. 4 Hɨrak kɨkaap mɨt nertei God, hɨr nanu werek nanɨr ke si mɨr te mɨt hɨr nanɨr yayiwe. 5 Hɨm me mɨtɨk ik hɨram mɨre si mɨrius ein ein. Menmen enum mɨre wɨtaan toto mekre han ke haiu mɨt ap te maminɨnem mamɨwaankem taau. 6 God keriuwet mɨtɨk kakwepyapɨr menmen im, hɨrak itai kai niuk mɨrak Jon. 7 Hɨrak kan katɨp mɨt me mɨtɨk ik. Hɨrak yaaik kɨre si mɨr, te mɨt yapɨrwe nemtau hɨm me Jon, hɨr nanises mɨtɨk ik. 8 Hɨrak hɨrekes ap mɨtɨk ik au. Hɨrak kan katɨp mɨt hɨm me mɨtɨk ik yaaik kɨre si mɨr. 9 Mɨtɨk ik hɨrak kɨre si, hɨrak kan tɨ. Hɨrak kɨkaap mɨt miyapɨr kerek nepu te hɨr nertei God. 10 Nɨpaa God kɨrɨak tɨ keriuwerek, te mɨtɨk ik kan kau tɨ. Mɨt nau tɨ nepɨtari mɨtɨk ik hɨrak Mɨtɨk Iuwe kɨrɨak menmen im au. 11 Hɨrak kan tɨ kerek nɨpaa hɨrak kɨrɨakek, te mɨt nɨrak en ne weiwɨk me Isrel neweikɨn sip newetɨwek. 12 Te mɨt han kerek nemtewek nisesik, hɨrak katɨp hɨram werek te hɨr nɨre nɨkerek ne God. 13 Hɨr ap nɨre nɨkerek ne God nentar miye haai ninen au. Hɨr nɨkerek ne God nentar God kehimɨteni hɨr nɨrak. 14 Mɨtɨk ik kan tɨ keit yɨnk kar ke haiu mɨt. Haiu mɨrek hɨrak Mɨtɨk Yaaik kɨre God, hɨrak kerekyei haiu mɨt menmen yaaim, hɨrak katɨp hɨm kemipɨn au. Hɨrak kɨrɨak menmen im yaaim kentar hɨrak Nɨkan kiutɨp kerekek God kɨrɨakek, te hɨrak mɨtɨk kar ek. 15 Jon kewepyapɨrek katɨp mɨt kar ik: “Mɨtɨk ik hɨrak mɨtɨk nɨpaa hi hetpiyek har ik: ‘Hɨrak kɨkaru kakwepyapɨr hɨm te hɨrak iuwe kinɨna kentar nɨpaa miye wina wen au, hɨrak kepu ketike God.’” 16 Haiu mɨt meit menmen yaaim me God mentar mɨtɨk ik ketenen menmen mɨrak yapɨrwe kewetaiyem keteipim keteipim. 17 Nɨpaa God kewet Moses hɨm lo mɨrak hɨrak kewetaiyem haiu emisesim o au en, haiu mami. Te Jisas Krais kerekek kerekyei yaaim kewetai hɨm mɨrak ham yaaim. 18 Mɨtɨk kiutɨp keiyak ap kɨr God au. Mɨtɨk kiutɨp kerekek hɨrak hɨrekes kɨre God kau ketikerek menep, hɨrak epei kewepyapɨrek keteiknaiyek te haiu mertei God hɨrak kɨre mekak.

Jon Baptais

19 Wɨ ham mɨt iuwe naanmɨpre mɨt ne Isrel hɨr neriuwet mɨt pris netike mɨt han ne weiwɨk miutɨp me Livai kerek hɨr nɨkaap pris nɨrɨak menmen, hɨr nan nitehi Jon nar ik: “Ti hatɨp ti keimɨn?” 20 Hɨrak kepakɨn au hɨrak kewepyapɨrem ketpor kar ik: “Hi ap Mɨtɨk God kehimɨtena hi akaap mɨt ne Isrel au.” 21 Hɨr pɨke nitɨwekhi, “Ti ap Mɨtɨk God kehimɨtenut ti ekepai haiu mɨt ne Isrel au, te ti keimɨn? Ti mɨtɨk profet Ilaija o au?” Hɨrak ketpor: “Hi ap Ilaija au.” Hɨr nitɨwekhi neteipim: “Ti mɨtɨk profet haiu memeriyut ti enen o au?” Hɨrak katɨp: “Hi mɨtɨk profet ik au.” 22 Hɨr netpɨwek: “Te ti keimɨn? Mɨt kerek neriuwetai haiu man in hanhan nanɨrtei ti atɨp mɨt ti keimɨn. Te ti etpai.” 23 Jon ketpor kar ik: “Hi mɨtɨk ik ek. Hi mɨtɨk herp wit tenhaan weinɨk mɨt ap newi hi hɨnap hatɨp, ‘Yi mɨt einetɨt yayiwe eirɨakem yaaim te Mɨtɨk Iuwe kakitetik kaknen.’” Nɨpaa profet Aisaia hɨrak kewis hɨm im mau tɨwei. 24 Mɨt ne Farisi kerek ninɨn nertei hɨm me Moses hɨr nisesim, hɨr keriyen neriuwet mɨt in nan nitehi Jon menmen im. 25 Te mɨt in hɨr nitehi Jon, “Ti ap Mɨtɨk God kehimɨtenut ti ekaap haiu mɨt ne Isrel, ti Ilaija au, ti mɨtɨk haiu memeriyut au, ti henmak te ti hɨkɨr mɨt miyapɨr neriuwe tɨpar a?” 26 Itai kai Jon ketpor, “Hi hɨkɨr mɨt neriuwe tɨpar weinɨm, te mɨtɨk kiutɨp kerp nɨmɨn ke yi mɨt yi yepɨtariyek. 27 Hɨrak kisɨsa, te hɨrak Mɨtɨk Iuwe kinɨna, hi hɨre mɨtɨk enuk weinɨk.” 28 Menmen im man meit wit Betani meit menke men pɨnak ein ke mani Jodan kerek Jon kɨkɨri keitai en.

Jisas Nɨkan kɨre Sipsip ke God kaki kakɨsak menmen enum maiu

29 Maain wɨ ham itai kai Jon kɨr Jisas kaknen kakɨrek hɨrak katɨp, “Eiyɨrek! Mɨtɨk ik ek hɨrak kɨre Sipsip ke God. Hɨrak keriuwetek kan in kaki kakɨkrehɨr ke haiu mɨt te hɨrak kakɨsak menmen enum haiu mɨrɨakem. 30 Hɨrak mɨtɨk kerekek kerek nɨpaa hi etpiyek kerek maain kɨkaru kakisɨsa kaknen, hɨrak Mɨtɨk Iuwe kinɨna kentar nɨpaa hɨrak kinɨna kepu ketike God me wɨ miye ap wina wen au. 31 Nɨpaa hi ap hertei hɨrak kakre keimɨn, te hi hɨkɨr mɨt har ik ek te hi eteikɨn yi mɨt ne Isrel yi eiyɨrtei hɨrak keimɨn.” 32 Jon katɨp hɨm im em me menmen hɨrak kɨrem. Hɨrak katɨp, “Hi hɨr God Hɨmɨn Yaaik kenke keke nepni kan kɨre hore tapɨ kan kenterik. 33 Hi nɨpaa hepɨtari God kehimɨtanek hɨrak mɨtɨk kerek kakɨkepai, te God keriuweta hi akɨri eiriuwe tɨpar em, hɨrak ketpo, ‘Ti ahɨr God Hɨmɨn Yaaik kakɨnke kaknen kakɨkre mɨtɨk, mɨtɨk ik kerekek kakwet mɨt God Hɨmɨn Yaaik kaku kakreri.’ 34 Hi epei hɨrek, te hi etpi hɨrak Nɨkan ke God.”

Jisas keithis mɨtɨkɨt disaipel tekyaait (4)

35 Teipmen, itai kai Jon wen kepeit mani Jodan ketike mɨtɨkɨt disaipel wiketeret. 36 Hɨrak kɨr Jisas kan ken te hɨrak katɨp, “Mɨtɨk ik hɨrak Sipsip ke God. Hɨrak keriuwetek kan kaki kakɨkaap haiu mɨt.” 37 Mɨtɨkɨt wik temtau Jon katɨp kar ik, te hɨrakɨt tises Jisas ten tetikerek. 38 Jisas keweikɨn kɨret tisesik, te hɨrak kitɨwekɨthi, “Yi yayɨr mekam?” Hɨrakɨt tetpɨwek, “Rabai, ti hau heit nein?” (Haiu meweikɨn hɨm Rabai hɨram matɨp Mɨtɨk Iuwe tisa.) 39 Hɨrak katɨp, “Einen eiyɨrem.” Te hɨrakɨt tetikerek tariyakɨt ten tɨr wit kerek hɨrak kewiyen, te hɨrakɨt ten en tetikerek ere wɨtaan (Hɨram epei hɨnkewɨ te hɨrakɨt tetpɨwek menmen im.) 40 Mɨtɨk hak niuk mɨrak Endru hɨrak nɨkik ke Saimon Pita hɨrak mɨtɨk kiutɨp ke mɨtɨkɨt wiketeret hɨrak kemtau hɨm me Jon te hɨrak kises Jisas. 41 Wasenum, mɨtɨk Endru kɨnaaiwɨr Jisas ken kɨnapɨn heiyiuwe kɨrak Saimon, hɨrak ketpɨwek, “Hawɨr epei wɨnapɨn Mɨtɨk Iuwe Mesaia.” (Haiu meweikɨn hɨm Mesaia haiu matɨp Krais, Mɨtɨk kerek God kehimɨtanek kakɨkaap haiu mɨt.) 42 Hɨrak ketpɨwek epei au, Endru keithis Saimon keiyɨk ken kɨr Jisas. Jisas kɨrek, hɨrak ketpɨwek, “Ti Saimon nɨkan ke Jon. In ek hi eweikɨn niuk mit mamre Sifas.” (Haiu meweikɨn hɨm hɨram matɨp, “Pita” o “Nan” .)

Jisas kenɨne Filip ketike Nataniel hɨrakɨt tisesik

43 Wɨ ham Jisas kekrit kakno provins Galili. Hɨrak han kitet kakno en te hɨrak kɨnapɨn mɨtɨk Filip ketpɨwek kar ik: “Ti enen eisɨsa!” 44 Filip hɨrak ke wit Betsaida, wit ke Endru ketike Pita. 45 Te Filip kɨnapɨn Nataniel hɨrak ketpɨwek, “Haiu epei mɨnapɨn mɨtɨk kerek nɨpaa Moses kewisɨm mau tɨwei mɨrak, hɨrak ketike mɨt profet newisɨm mau tɨwei. Haiu epei mɨnapɨnek, hɨrak Jisas, nɨkan ke Josep ke Nasaret.” 46 Nataniel ketpɨwek, “Menmen mei miutɨp yaaim ap te mamɨke Nasaret mamnen auye!” Filip kewenhi ketpɨwek kar ik: “Ti eno ehɨrek.” 47 Jisas kɨr Nataniel kan kakɨrek, hɨrak katɨp, “Eiyɨrek. Hɨrak mɨtɨk ke Isrel ap kemipɨn au.” 48 Nataniel ketpɨwek, “Ti harkeik te ti herteiya?” Jisas ketpɨwek, “Filip kenɨnut wen au, hi hɨrit kerek ti hau hɨnɨk nu fik ek.” 49 Nataniel ketpɨwek kar ik: “Ti Mɨtɨk Iuwe, ti Nɨkan ke God kerekek. Ti Mɨtɨk Iuwe ehinɨn naanmamrai haiu mɨt ne Isrel.” 50 Jisas ketpɨwek, “Hi hetput hi hɨrit hau hɨnɨk nu fik te me menmen in ti han kiteta hi Mɨtɨk Iuwe a? Hi hetput maain ti ehɨr menmen iuwe minɨn menmen im em.” 51 Te Jisas ketpor, “Hi hetpi werek. Yi maain yayɨr wit ke God kakwep te yi eiyɨr mɨt ensel ne God nanɨniu nanɨkiuwe nanɨntar hi Mɨtɨk ke wit ke Mɨtɨk Iuwe.”

2

Mɨtɨk hak keit mɨte te Jisas keweikɨn tɨpar weinɨm hɨram mɨre wain

1 Wɨ wikak epei men, mɨtɨk ketike mɨte nanɨtan nanɨt wit Kena keit provins Galili. Jisas miye pɨrak hɨre wepeit en. 2 Te Jisas ketike mɨt disaipel nɨrak natɨp nanɨno nanɨri nanɨtan. 3 Maain hɨr naam tɨpar wain mɨr epei au, Jisas miye wetpɨwek war ik: “Hɨr naam tɨpar wain epei au mesi.” 4 Jisas ketpɨwe, “Ti ap etpo menmen hi ehisesim. Hɨram ap menmen mit. Au, hɨram menmen mai. Wɨ ap man wen au te hi hewepyapɨr hɨrekes hi keimɨn.” 5 Te Jisas miye pɨrak watɨp mɨt kerek nɨrɨak menmen me mɨt en, “Yi eirɨak menmen eiyises hɨm mɨrak kerek hɨrak ketpi ek.” 6 Mɨt ne Isrel newis hɨm lo mau tɨwei matɨp hɨr naninɨn nankemyet his te hɨr nanɨm menmen. Me menmen im hɨr newis mɨn iuwe mar hispɨnak kiutɨp (6) (hɨram mɨre heurek nun) hɨram mepu. Hɨram iuwe te mamtenen tɨpar yapɨrwe (Mar ke heurek hiswiyen hiswiyen hiswiyen (30). 7 Te Jisas katɨp mɨt en, “Yi eiwen tɨpar emɨkre mɨn.” Te hɨr newen tɨpar mekrerem ere mau hɨm. 8 Epei au, hɨrak ketpor, “Yi eiwen tɨpar mei eiyɨm eino eiwet mɨtɨk naanmɨpre menmen me neitan em.” Hɨrak katɨp epei au, hɨr neiyɨm nen newet mɨtɨk ek em. 9 Hɨr neiyɨm nen newetɨwekem, hɨrak kaam tɨpar mei kike kerek Jisas keweikɨnhis em mɨre tɨpar wain, hɨrak kepɨtari mɨt neit tɨpar wain im neit nein. (Te mɨt kerek nɨmɨan (o nɨmin) tɨpar im em hɨr nerteiyem.) Te hɨrak kenɨne mɨtɨk kerek keit mɨte ep hɨrak ketpɨwek kar ik: 10 “Mɨt yapɨrwe newet mɨt tɨpar wain yaaim, hɨr ninɨn nanɨm, te maain hɨr netaritari, hɨr newetɨr tɨpar yaaim kike. Te ti au! Ti etenen tɨpar wain yaaim ti ewet mɨt em emakaru.” 11 Menmen im hɨram menmen iuwe Jisas kinɨn kɨrɨakem. Hɨrak kɨrɨakem keit Kena hɨrak wit kike ke provins Galili. Ik ek keteikɨn haiu mɨt disaipel nɨrak menmen iuwe God kewetɨwekem, te haiu han kitet hɨrak Mɨtɨk God keriuwetek kan kakɨkepai haiu mɨt. 12 Epei au, Jisas ketike miye pɨrak kikrek tɨrak netike mɨt disaipel nɨrak nen wit Kapaneam nau en wɨ ham.

Jisas kepir mɨt nesiuwe menmen neit pewek neit wɨnak iuwe ke God keit Jerusalem

13 Wɨ Pasova menep mamnen te mɨt ne Isrel han tewenɨn nɨpaa God kenep mɨt ne Isip, te maamrer nɨr au. Me wɨ im Jisas ken wit iuwe Jerusalem. 14 Hɨrak ken kekre wɨnak iuwe ke God, hɨrak kɨr mɨt kerek nesiuwe bulmakau metike sipsip, hore nɨmanp nanɨt pewek mamrerim. Hɨrak kɨr mɨt in netike mɨt han nau yeno hɨr neit pewek me mɨt nerer wit wit newetɨr pewek ham yaaim me Isrel. 15 Hɨrak kɨr menmen im, Jisas keit waai kɨrɨakek kɨre nɨpɨn kɨwaaiyek kenep sipsip bulmakau. Mɨt nau yeno netenen pewek hɨrak kepɨri nen witeik. Hɨrak kepɨri nen wit eik, hɨrak kenke kɨnaan keit pewek mɨr kewɨrem mesikenɨk mɨwaai tɨ. 16 Hɨrak katɨp mɨt kerek nesiuwe hore kar ik: “Yi eikinɨm eiyɨm eino wit eik. Hi hɨnapen yi yɨrɨak wɨnak ke Haai kai enuk kɨre wɨnak maket mɨt neiyɨk neisuwe menmen neitak.” 17 Haiu mɨt disaipel nɨrak han kitet hɨm nɨpaa haiu mekinaam mau tɨwei me God hɨram matɨp mar im: “Hi hanhan iuwe me naanmamprut wɨnak kit kaku werek werek.” 18 Hɨrak kɨrɨak menmen im epei au, hɨr mɨt iuwe ne kaunsil ke Isrel nan netpɨwek, “Ti erɨak menmen iuwe manmen emteikɨn God kewisit te ti han hepɨr menmen im meit wɨnak iuwe kɨrak ik ek.” 19 Jisas ketpor kar ik: “Yi yaiwen wɨnak ke God ik ek, te wi wikak hi pɨke eimaak.” 20 Hɨr pɨke netpɨwek, “Me 46 tito mɨt nime wɨnak iuwe ke God ik ek. Te ti hatɨp ti pɨke eimaak me wɨ wikak keremem a? Taauye!” 21 Jisas ap katɨp me wɨnak ke God. Au, hɨrak katɨp me yɨnk kɨrak. 22 Te maain mɨt nenep Jisas kaki, God kɨkɨak hɨrak kekrit kepu, haiu mɨt disaipel nɨrak meket han hɨm nɨpaa hɨrak ketpim, te haiu mises hɨm nɨpaa God kewisɨm mau tɨwei. Hɨram metike hɨm me Jisas.

Jisas kertei han ke mit yapirwe

23 Jisas wen kepu Jeusalem me wɨ Pasova, wɨ kerek mɨt han tewenɨn God kenep mɨt ne Isrel au, mɨt ne Isip keriyen. Me wɨ im mɨt yapɨrwe nisesik nentar menmen yaaim iuwe hɨr nɨrek hɨrak kɨrɨakem. 24 Te Jisas ap kemtau hɨm hɨr netpɨwekem kisesim au. Hɨrak ap kewisi hɨr nehimɨtanek mɨtɨk iuwe king kɨr naanmɨpri au, kentar hɨrak kertei menmen mɨt ne tɨ hɨr hanhanem. 25 Hɨrak epei kertei werek werek menmen mekre han ke mɨt ne tɨ ap mɨtɨk hak te kakinɨnek kertei han ke mɨt te hɨrak ketpɨwekem au.

3

Jisas ketike Nikodimas tewepnak

1 Mɨtɨk niuk mɨrak Nikodimas kepu. Hɨrak mɨtɨk hak ke mit ne Farisi kerek hɨr ninɨn nises hɨm me Moses. Hɨrak mɨtɨk iuwe hak ke mɨt kerek ninɨn naanmɨpre mɨt ne Isrel. 2 Wɨtaan ham hɨrak kan kɨr Jisas ketpɨwek kar ik: “Mɨtɨk luwe, haiu mertei God keriuwetit ti han tɨ heteiknai menmen. God kekepit ti hɨrɨak menmen. Mɨt neiyan ap te nanrɨak menmen iuwe mamɨr ke tɨ hɨrɨakem taau!” 3 Jisas ketpɨwek kar ik: “Hi hetput hɨm im em hɨram yaaim. Mɨtɨk ap kakweikɨn yaaik kakɨr ke nɨkan miye winaak ek, hɨrak ap te kaku kaktike God taau!” 4 Nikodimas kitɨwekhi kar ik: “Markeik te mɨtɨk nepei enuk ke mɨtɨk hɨrak pɨke kakre mɨtɨk pipɨak. Hɨrak pɨke kaku kakɨkre tu ke miye pɨrak te hɨre pɨke wawinaak?” 5 Jisas kewenhi ketpɨwek kar ik: “God ap te kakinɨn naanmampre mɨt ere mɨt han nankɨri nanriuwe tɨpar, God Hɨmɨn Yaaik kakrɨak hɨmɨn kɨr hɨrak yaaik. 6 Mɨtɨk kerek miye winaak, hɨrak kɨre mɨtɨk kerekek. Mɨtɨk God Hɨmɨn Yaaik kakrɨakek hɨmɨn kɨrak hɨrak yaaik, hɨrak kɨre God. 7 Ti ap han kekrit epɨpɨr entar hɨm im hi hetputem me yi yapɨrwe God Hɨmɨn Yaaik ekrekyi hɨmɨn ki hɨrak kakre yaaik. 8 Nɨme mɨniu mepno in mepno ein. Yi yemtau hɨram matɨp, te yi ap yertei hɨram meke nein man, te mamno nein. God Hɨmɨn Yaaik hɨrak kɨre nɨme. Haiu mepɨtari karkeik hɨrak kɨrɨak menmen kɨkaap mɨt au.” 9 Nikodimas kitɨwekhi kar ik: “Mamɨrkeik te menmen im em manmen?” 10 Jisas ketpɨwek, “Ti mɨtɨk iuwe tisa ti hertei menmen yapɨrwe hinɨn mɨt ne Isrel, te ti ap hertei menmen im au a? Menmen mit! 11 Hi hetput werek. Haiu matɨp menmen haiu epei merteiyem, haiu matɨp menmen haiu epei mɨrem. Te yi yeweikɨn sip yewet menmen haiu metpiyem. 12 Hi nepei hetpi menmen me tɨ im e te yi ap han kiketim yisesim au. Te hi hetpi me menmen me wit ke God, mamɨrkeik te yi yayɨmtau menmen hi etpiyem me wit ke God yi yayisesim a? Taauye! 13 Mɨtɨk keiyak ap nɨpaa ken wit ke God heven au. Hi Mɨtɨk ke wit ke Mɨtɨk luwe kerekek, hi hɨnaaiwir wit kɨrak hekiuwe han tɨ ik e. 14 Nɨpaa Moses kɨkɨak manpen kau niu keit wit weinɨk mɨt ap newi. Mar im, mɨt nanwenkɨka hi Mɨtɨk ke wit ke Mɨtɨk luwe nanwisa antar nu tentarakɨt. 15 Te mɨt yapɨrwe kerek nises God, hɨr nanu nantikerek tipmain tipmain enum eik. 16 “God hanhan mɨt ne tɨ ik iuwe te hɨrak keriuwet nɨkan kɨrak kiutɨp kerekek kan tɨ ik. Te neimɨn kerek nanisesik, hɨr ap nani au. Hɨr nanu nanɨt nantike God tipmain tipmain enum eik. 17 God ap kesiuwe hi Nɨkan kɨrak hi han tɨ ik skelim mɨt au. Hi han hahi akaap mɨt ne tɨ ik. 18 Neimɨn nisɨsa hi Nɨkan ke God ap te God skelim hɨr nanɨno si au. Te neimɨn kerek ap nisɨsa hi Nɨkan ke God ehu, hɨrak God epei skelim mɨt in nentar hɨr ap han kitet he Nɨkan kiutɨp kerekek kɨrak ahɨsak menmen enum hɨr nirɨakem. 19 God skelim mɨt kakɨr ik. Hɨm mai yaaim mɨre wepni kɨr, hi han tɨ ik heteikɨn mɨt menmen me God. Te hɨr hanhan menmen enum me tɨ hɨram mɨre wɨtaan toto. Menmen yaaim em me God au. Hir hanhan menmen enum me tɨ nentar hɨr nɨrɨak menmen enum enum. 20 Neimɨn hɨr nɨrɨak menmen enum hɨr nɨre mɨt enun nepan ne menmen yaaim me God. Te hɨr ap nanɨnen nanises hi Nɨkan ke God nanɨntar hɨr nɨnapen hi ewepyapɨr menmen enum hɨr nɨrɨakem. 21 Te neimɨn hɨr hanhan nanrɨak menmen yaaim, hɨr nanɨnen hi Nɨkan ke God kerek hɨm mai yaaim hɨram mɨre wepni te hɨr nanteikɨn mɨt yapɨrwe hɨr nɨrɨak menmen yaaim God katɨp hɨr enrɨakem.”

Jon kewepyapɨr Jisas hɨrak keimɨn

22 Jisas katɨp Nikodimas epei au, Jisas ketike mɨt disaipel nɨrak nɨnaaiwɨr Jerusalem nen wit hak kike ke Judia. Hɨrak kau en ketikeri wɨ ham, hɨr nɨkɨr mɨt miyapɨr neriuwe tɨpar. 23 Jon hɨrak kɨkɨr mɨt neriuwe tɨpar menep tɨ niuk mɨrak Inon, hɨrak menep wit Selim. Hɨrak kɨkɨr mɨt in kentar tɨpar yapɨrwe meitai. Mɨt nen nanɨrek te hɨrak kɨkɨri. 24 (Mɨtɨk iuwe King Herot ap kewis Jon kekre wɨnak enuk ke gavman wen au.) 25 Mɨt disaipel han ne Jon netike mɨtɨk hak ke Isrel hɨr nenehan nentar menmen me nɨkɨr mɨt neriuwe tɨpar nises hɨm mɨt ne Isrel nɨpaa nisesim. 26 Te hɨr nen Jon nitɨwekhi nar ik: “Mɨtɨk luwe, ti han kitet mɨtɨk kerek nɨpaa ketikewit yeit mani Jodan yeit pɨnak eik, kerek ti hatɨp hɨm mɨrak em? Hɨrak epei kɨkɨr in ek, te mɨt yapɨrwe nanɨno nanɨrek.” 27 Jon ketpor, “God keit wit kɨrak Heven ap keriuwet mɨtɨk kiutɨp menmen hɨrak ap kaktɨwem au. 28 Yi hɨras yertei hɨm mai kerek nɨpaa hi hetpim. Hi hatɨp har ik: ‘Hi ap Krais au. God keriuweta te hi hɨnɨn han hewepyapɨrek.’ 29 Mɨtɨk kerek kakɨt mɨte hɨre mɨte pɨrak. Jisas hɨrak kɨre mɨtɨk ik. Mɨt nises hɨm mɨrak hɨr nɨre mɨte pɨrak. Mɨtɨk kerek wariyakɨt kɨrak kemtewek hɨrak kaknen ketpɨwek menmen, hɨrak han yaaik kar ke in ek hi han yaaik iuwe. Te hi ap yɨnk enuk hentar mɨt yapɨrwe nisesik au. In ek hi han yaaik iuwe. 30 Hɨrak kakre Mɨtɨk luwe keit niuk iuwe, te hi au hi hɨre mɨtɨk weinɨk.” 31 Jisas kerek keke wit ke God kan tɨ ik hɨrak kinɨn mɨt. Keimɨn hɨrak ke tɨ ik hɨrak mɨtɨk kerekek, hɨrak han kitet menmen me tɨ ik. Hɨrak kerek ke wit ke God hɨrak hɨrak kinɨn menmen yapɨrwe. 32 Hɨrak kewepyapɨr hɨm me menmen hɨrak epei kɨrem, menmen hɨrak apei kemtewem. Hɨrak kewepyapɨrem katɨp mɨt em te mɨtɨk keiyak ap kemtewem kisesim au. 33 Mɨtɨk kerek hɨrak kemtau kises him mɨrak hɨrak keteikɨn mɨt han God hɨrak katɨp hɨm yaaim. 34 Mɨtɨk kerek God keriuwetek hɨrak kakwepyapɨr hɨm me God kentar hɨrak kewetɨwek Hɨmɨn kɨrak Yaaik keneises han kɨrak kekepik kɨrɨakem. 35 God Haai hanhan Nɨkan kɨrak, te hɨrak kewetɨwek menmen yapɨrwe meit his mɨrak. 36 Neimɨn nises nɨkan ke God nanɨt hɨmɨn yaaik kaku kakɨt tipmain tipmain enum eik. Neimɨn neweikɨn sip newet hɨm me nɨkan ke God, hɨr ap te nanu nanɨt au. God han enuk kakriuweri.

4

Jisas ketike mɨte pe Sameria hɨr newepnak

1 Me wɨ im mɨt ne Farisi kerek ninɨn nises hɨm me Moses nemtau hɨm ham mar im: “Jisas keithis mɨt yapɨrwe te hɨrak kɨkɨri ninɨn Jon.” 2 Te Jisas hɨrekes ap kɨkɨr mɨt au. Hɨr mɨt disaipel nɨrak keriyen nɨkɨri. 3 Jisas kertei menmen mɨt ne Farisi hɨr nemtewem, te hɨrak kɨnaaiwɨr provins Judia hɨrak pɨke kepno provins Galili. 4 Te yayiwe hɨrak kitetik ek ken kerekir provins Sameria. 5 Te hɨrak ken wit hak iuwe ke Sameria niuk mɨrak Saika. Wit ik hɨrak menep tɨ me ni kerek nɨpaa enum eik Jekop epei kewet nɨkan kɨrak Josep em. 6 Hei ke mɨt hɨr nanmɨan tɨpar keit in kerek nɨpaa maam ke Isrel hɨrak kekinɨk. Jisas hɨt mekek te hɨrak kau menep hei kerekek. Wepni nepei kan kau nɨmɨniuwe. 7 Jisas kau en, mɨte hap pe Sameria wan waumɨan tɨpar. Te Jisas kitɨwehi, “Ti eweto tɨpar mei ehɨm.” 8 (Hɨr mɨt disaipel ne Jisas epei nen wit eik nanwɨr pewek nanɨt menmen me hɨr nanɨm.) 9 Mɨte pe Sameria wewenhi watɨp, “Ti mɨtɨk ke Isrel, hi mɨte pe Sameria. Kenmak te ti hitauhi tɨpar te ti ehɨm a?” (Mɨt ne Isrel ap te nanɨt menmen me Sameria mɨre tɨkenup wenkepye kerek naam menmen nekrerem em au. Hɨr han kitet God kaktɨp hɨr enun nanɨnterim.) 10 Jisas ketpɨwe, “Ti ertei werek menmen God kakweti yi mɨt em, ti hertei hi keimɨn hi hituthi, ‘Ti eweto tɨpar mei ehɨm’, te ti etpo, ‘Ti eweto tɨpar mei yaaim mamu mamɨt tipmain tipmain enum eik.’” 11 Mɨte watɨp war ik, “Mɨtɨk Iuwe, ti ap heit menmen me tɨpar. Hei ke tɨpar ik hɨrak kesikekre. Te ti ehɨt tɨpar yaaim mamkaap haiu mɨt mamu werek tipmain tipmain enum eik ehɨt nein? 12 Nɨpaa maam nɨpu kaiu Jekop kewetei hei ik. Hɨrak nɨpaa ketike nɨkerek, sipsip, bulmakau mɨrak, hɨr naam tɨpar im em. Ti are iuwe hinɨn maam kaiu Jekop?” 13 Jisas kewenhi katɨp, “Mɨt yapɨrwe nanɨm tɨpar im em maain hɨr pɨke hɨm niu enuk (o mar kakwenkɨkor hɨm) nanɨm tɨpar meiyam. 14 Te neimɨn nanɨm tɨpar kerek hi ewetɨrem, maain hɨr ap te hɨr pɨke hɨm niu enuk (o mar kakwenkɨkor hɨm) au. Tɨpar kerek hi ewetɨrem hɨram mamre tɨpar mamɨkre han kɨr mamu mamɨt mamkaap mɨt nanu werek werek tipmain tipmain enum eik.” 15 Hɨre pɨke witɨwekhi war ik: “Mɨtɨk Iuwe, ti eweto tɨpar mei im em. Te hi ap pɨke hɨm niu enuk (o mar kakwenkɨkor hɨm) au. Te maain hi ap pɨke anen in amɨan tɨpar mei au.” 16 Jisas ketpɨwe, “Ti eno enɨne mɨtɨk kit te ti pɨke enen in.” 17 Mɨte watɨp, “Hi ap heit mɨtɨk au.” Jisas ketpɨwe, “Ti hatɨp ti mɨtɨk au. Ti atɨp werek. 18 Nɨpaa ti heit mɨkaan nar hispɨnak (5). In ek mɨtɨk ti hau hetikerek hɨrak ap mɨtɨk kit. Ti epei hatɨp werek.” 19 Hɨre wetpɨwek, “Mɨtɨk Iuwe, hi hertei ti hɨre mɨtɨk profet. 20 Maamrer nai ne Sameria nises God newenɨpiyek neit mɨniu (o neiyɨp) ik ek. Te haiu emwenɨpi God emeitak. Te yi mɨt ne Isrel yatɨp wit iuwe Jerusalem hɨrak yaaik kerekek. Wit hak au.” 21 Jisas ketpɨwe, “Mɨte, ti ehises hɨm mai. Maain wɨ ham mamnen te yi mɨt ne tɨ yaiwenɨpi niuk me Haai kai yayɨt mɨniu (o neiyɨp) ik au, o yayɨt wit iuwe Jerusalem au.” 22 Jisas ketpɨwe, “Yi mɨt ne Sameria ap yertei werek keimɨn yi yisesik yewenɨpiyek. Haiu mɨt ne Isrel mertei werek keimɨn haiu misesik mewenɨpiyek. Menmen God hɨrak kɨrɨakem keithis mɨt miyapɨr hɨr nisesik, hɨrak kewetaiyem. 23 Wɨ epei mamnen menep te mɨt kerek hɨr yaain nises God Haai, hɨr nanwenɨpiyek neriuwe han kɨr. Te mɨt nar ik God Haai hanhan hɨr enisesik enwenɨpiyek. 24 God hɨrak Hɨmɨn Yaaik kerekek. Hɨr mɨt hɨr newenɨpi niuk mɨrak, hɨr enises menmen yaaim enwenɨpiyek enriuwe hɨmɨn kɨr yaaik.” 25 Te mɨte wetpɨwek, “Hi hertei maain mɨtɨk Mesaia kerek God kehimɨtanek kaknen, hɨr mɨt nenewek Krais, maain hɨrak kaknen hɨrak kakɨtpai menmen yapɨrwe.” 26 Jisas ketpɨwe kar ik: “Hi kerekek hi atɨp etikewit hi Krais.” 27 Hɨrak katɨp kar ek, hɨr mɨt disaipel nɨrak hɨr nɨrek katɨp ketike mɨte hap, hɨr han kitet yapɨrwe. Te in ek mɨtɨk keiyak ap kitɨwehi kar ik: “Ti ehɨt mekam?” O hɨr nitɨwekhi, “Kenmak te ti hatɨp hetikerep?” 28 Hɨre wɨnaaiwɨr heurek ke tɨpar mɨre, hɨre pɨke wen wit iuwe eik, te hɨre wen watɨp mɨt yapɨrwe. 29 Hɨre wetpor, “Yi einen eiyɨr mɨtɨk ik. Hɨrak ketpo menmen yapɨrwe kerek hi nɨpaa hɨrɨakem. Hɨrak mɨtɨk Mesaia kerek God kehimɨtanek kakɨkaap haiu mɨt?” 30 Hɨre wetpor, te hɨr nɨnaaiwɨr wit ek nen nanɨr Jisas. 31 Mɨte wen wit kɨre eik, mɨt disaipel natɨp Jisas, “Mɨtɨk Iuwe, ti ehɨm menmen.” 32 Te Jisas ketpor, “Hi menmen mai yi ap yerteiyem hi hahɨm.” 33 Mɨt disaipel nɨrak hɨras natɨp nar ik: “Mɨtɨk keiyak ketɨwek menmen keiyɨm kan o?” 34 Jisas ketpor, “Menmen mai mar im: Hi hises hɨm me Haai hɨrak nɨpaa keriuweta te hi han. Hi arɨak wok mɨrak enemtɨn hɨram mar ke menmen hi ahɨm.” 35 Yi mɨt yatɨp yar ik: “Wenke tekyaait (4) ere wɨ mamnen te haiu mamket menmen mau ni. Hi hetpi. Yi eiwaainaan heriyai heriyai eiyɨr ni werek werek. Teket epei me yaaim te yi eiketim mamnen. 36 Mɨtɨk hɨrak kerek epei keit menmen, hɨrak keit pewek hɨram mamu werek. Hɨram mar ke hɨrak kari han ke mɨt hɨr enises hɨm me God te hɨr enu enɨt tipmain tipmain enuk eik. Mɨtɨk kerek kamɨr ni hɨrak ketike mɨtɨk kerek keit menmen me ni hɨrakɨt han yaaik tekiyakɨt. Mɨt han natɨp mɨt hɨm me God netike mɨt hɨr nari han ke mɨt hɨr nises hɨm me God hɨr nɨre mɨtɨkɨt wik it. 37 Mar ek te hɨm im hɨram yaaim. ‘Mɨtɨk kiutɨp kamɨr menmen, maain mɨtɨk hak kakɨketim.’ 38 Nɨpaa hi eriuweti yi yen yari han ke mɨt hɨr nises hɨm me God yar ke mɨtɨk kakɨt menmen epei me yaaim meit ni eim. Nɨpaa yi ap yen yetpor menmen, te yi yɨkɨak han kɨr te hɨr nanises hɨm me God. Mɨt han keriyen nɨrɨak menmen im. Te in ek yi yɨkaap mɨt hɨr nanises hɨm me God.” 39 Maain mɨt yapɨrwe ne wit kike Saika ke provins Sameria nises Jisas nentar hɨr nemtau hɨm me mɨte hɨre epei wetpor, “Hɨrak ketpo menmen yapɨrwe nɨpaa ein hi hɨrɨakem.” 40 Te mɨt ne Sameria nan nɨr Jisas hɨr netpɨwek eku ektikeri. Te hɨrak kau ketikeri neit wit eik wɨ wik. 41 Mɨt han yapɨrwe hɨr nemtau hɨm mɨrak te hɨr nisesik. 42 Te hɨr natɨp mɨte, “In ek haiu memtau hɨm mɨrak te haiu misesim. Haiu ap misesim mentar menmen nɨpaa ti etpaiyem au. Haiu hɨras memtewem te haiu han kitet hɨrak Mɨtɨk Krais kerek God keriuwetek kaknen kakɨkaap haiu mɨt miyapɨr ne tɨ.”

Jisas kɨkaap nɨkan ke mɨtɨk iuwe ke gavman

43 Wɨ wik epei au, Jisas kɨnaaiwɨr wit ik hɨrak ken Galili. 44 Jisas hɨrekes epei katɨp, “Mɨtɨk profet niuk mɨrak iuwe meit wit kɨrak au.” 45 Te wɨ Jisas epei ken kiun provins Galili, mɨt nau en netpɨwek, “Ti yaaik ti han.” Hɨr netpɨwekem nentar hɨr hɨras nɨpaa nen nɨr menmen me wɨ Pasova neit Jerusalem me wɨ mɨt nererik han tewenɨn God nɨpaa kenep mɨt ne Isip hɨr naa. Te hɨr epei nɨr menmen yaaim hɨrak kɨrɨakem keit ein. 46 Epei au, Jisas pɨke ken wit Kena ke provins Galili, wit kerek nɨpaa hɨrak keweikɨn tɨpar weinɨm mɨre tɨpar wain. Mɨtɨk iuwe ke gavman keit Kapaneam kau in. Nɨkan kɨrak hɨrak kɨnap. 47 Hɨrak kemtau Jisas epei kɨnaaiwɨr provins Judia kan Galili, te hɨrak ken kɨrek kitɨwekhi eknen ekɨkaap nɨkan kɨrak kɨnap. Nɨkan kɨrak epei menep kaki. 48 Jisas ketpɨwek, “Yi ap yɨr menmen iuwe hi arɨakem, te yi ap eiyɨmtau hɨm mai eiyisesim au.” 49 Mɨtɨk iuwe ke gavman ketpɨwek, “Mɨtɨk Iuwe, ti esiukɨn, o au en, nɨkan kai kaki.” 50 Jisas ketpɨwek, “Ti eno! Nɨkan kit kaku werek.” Mɨtɨk ik kemtau hɨm me Jisas kisesim te hɨrak kɨnaiwɨrek ken. 51 Hɨrak kepno wɨnak kɨrak, mɨt kerek nerekyɨwek menmen hɨr nan newenek yayiwe hɨr netpɨwek, “Nɨkan kit epei kɨre yaaik.” 52 Hɨrak kitorhi, “Kewaai meruri nɨkan kai hɨrak kɨre yaaik?” Hɨr netpɨwek, “Nepɨp wepni kau nɨmɨniuwe hɨrak yɨnk sisi epei au meit.” 53 Te haai kertei me nepɨp wepni kau nɨmɨniuwe, Jisas ketpɨwek nɨkan kaku werek. Te hɨrak ketike mɨte nɨkerek nɨrak hɨr nises hɨm me Jisas. 54 Menmen im hɨram menmen yaaim wik hɨrak kɨrɨakem me wɨ hɨrak kɨnaaiwɨr Provins Judia ken kiun provins Galili.

5

Jisas kɨkaap mɨtɨk hak kɨnap hɨrak kɨre yaaik keit wan werweik ke Betesda

1 Jisas kɨkaap nɨkan ke mɨtɨk iuwe epei au, wɨ ham kerek mɨt ne Isrel nererik naam menmen epei man. Te Jisas pɨke ken Jerusalem. 2 Meit Jerusalem menep weipɨr iuwe ke sipsip, wanwerweik iuwe kɨwaairi. Mɨt natɨp hɨm Hibru hɨr nenewek Betesda. Menep wan werweik kerekek mɨt newep weisaak hispɨnak (5) te mɨt nɨnapen wepni o hawɨ te hɨr nɨsawɨn newim. 3 Mɨt miyapɨr yapɨrwe kerek hɨr nɨnap hɨr nɨwaairi. Hɨr mɨt han nanamɨr toto, mɨt han his hɨt mɨn enum, mɨt han his hɨt epei maa. 4 Wɨ ham mɨtɨk ensel ke Mɨtɨk Iuwe God kenke kan wan kerekek te hɨram tɨpar mɨtanɨk. Tɨpar mɨtanɨk nepei au, mɨtɨk kinɨn kakɨkwe kakno kakɨkre tɨpar, hɨrak kakre yaaik. 5 Mɨtɨk kiutɨp kau weisaak nɨpaa hɨrak kɨnap ere 38 tito. 6 Jisas kɨr mɨtɨk ik kɨpwaai en, hɨrak kertei hɨrak kɨnap kɨwaai wɨ yapɨrwe, te Jisas ketpɨwek kar ik: “Ti hanhan ti pɨke are yaaik a?” 7 Mɨtɨk ik kerek kɨnap hɨrak ketpɨwek, “Mɨtɨk Iuwe, kerek tɨpar mɨrirɨr, hi ap mɨt nei nekina newisa hekre tɨpar au. Hi hɨrekes eno, mɨt han hɨr nɨnatɨn nan ninɨna.” 8 Jisas ketpɨwek, “Ti ekrit ehɨrp ehɨt yeno mit eiyɨm eno.” 9 Wasenum hɨrak mɨtɨk kɨnap ek hɨrak kɨre yaaik. Hɨrak keit yeno mɨrak keiyɨm ken.Wɨ im hɨram wɨ Sabat. 10 Mɨt iuwe ne Isrel nɨr mɨtɨk ik kemerɨr yeno mɨrak te hɨr nenerek netpɨwek, “Petepin hɨram wɨ Sabat. Wɨ im em ti ap emerɨr yeno mit emɨt!” 11 Hɨrak kewenhi ketpor, “Hɨrak mɨtɨk kerekya hi hɨre yaaik ketpo, ‘Ekin yeno mit eiyɨm ekrit eno.’” 12 Hɨr nitɨwekhi, “Keimɨn hɨrak ketput ti ekin yeno mit eiyɨm ekrit eno a?” 13 Mɨtɨk kerek Jisas kekepik ap kertei hɨrak keimɨn kentar Jisas kɨnaiwɨrek ken ek, mɨt yapɨrwe nererik neit wit eik e. 14 Maain Jisas kɨnapɨnek keit wɨnak iuwe ke God hɨrak ketpɨwek, “Ti epei hɨre yaaik. Ti ap pɨke hanhan ehises menmen enum te menmen ham iuwe enum mamnen mamwit.” 15 Hɨrak ketpɨwek epei au, mɨtɨk ik ken katɨp mɨt iuwe ne Isrel kar ik: “Mɨtɨk kerekek kerekya hi yaaik hɨrak Jisas.” 16 Hɨrak ketpor Jisas kekepik te mɨt iuwe ne Isrel hɨr ninɨn nɨrɨak Jisas enum nentar hɨrak kɨkaap mɨtɨk enuk kɨnap iuwe hɨrak kɨre yaaik me wɨ Sabat (kerek mɨt nɨrɨak menmen au. Hɨr nau weinɨm.) 17 Hɨr natɨp Jisas enum nenerek, te hɨrak ketpor, “Hekrit hekrit Haai kai kɨrɨak menmen, te hi arɨakem har ke hɨrak kɨrɨakem.” 18 Hɨm im kerek Jisas ketpim mɨrɨak mɨt iuwe ne Isrel han enuk iuwe te hɨr hanhan nanɨnep Jisas kaki. Hɨr hanhan nankɨp kentar hɨrak kɨkaap mɨtɨk ke wɨ Sabat kerekek au. Hɨr han enuk nankɨp nanɨntar hɨrak katɨp God hɨrekes Haai kɨrak, te hɨrak kɨrɨak hɨrekes iuwe kɨre God Haai.

God kehimɨtan nɨkan kɨrak hɨrak iuwe kɨrɨak menmen mɨrak

19 Mɨt iuwe ne Isrel nenerek, te Jisas ketpor, “Hi etpi hɨm yaaim! Hi Nɨkan ap te hi hɨrekes arɨak menmen mei weinɨm me han kai au. Hi hɨrɨak menmen mamɨr ke hi hɨr Haai kai kɨrɨakem. Haai kai kɨrɨak menmen, hi herteiyem te hi hɨrɨakem. 20 Haai hɨrak hanhan keriuwa hi Nɨkan kɨrak, hɨrak keteikno menmen iuwe hɨrak kɨrɨakem. Maain hɨrak kakteikno menmen iuwe minɨn menmen hi epei hɨrɨakem te yi yapɨrwe han kakɨkrit kakriuwerem. 21 Hɨram mar ke Haai kɨkɨan mɨt kerek epei naa ek te hɨr pɨke nekrit nau, te hi nɨkan kɨrak ehises han kai awis hɨmɨn yaaik kaku kakɨkre han ke mɨt kerek hi hanhan hewisɨk kakɨkre han kɨr. 22 Haai kai hɨrekes ap skelim mɨt au. Hɨrak kewisa hi Nɨkan kɨrak hi ekrehɨr kɨrak hi skelim mɨt. 23 Te mɨt yapɨrwe nanwenɨpi niuk me hi Nɨkan mamɨr ke hɨr newenɨpi niuk me Haai kai. Mɨt kerek ap newenɨpi niuk me hi Nɨkan, hɨr ap nanwenɨpi niuk me Haai kai kerek keriuweta hi han in. 24 “Hi hetpi hɨm yaaim. Neimɨn nemtau hɨm mai hɨr nisesim, te hɨr nanises hɨm me hɨrak kerek keriuweta hi han in, te hɨr nanɨt hɨmɨn yaaik kaku kakɨt tipmain tipmain enum eik. Hi ap te skelim mɨt au. Hɨr nepei nɨnaaiwɨr menmen enum, hɨr neit hɨmɨn yaaik nanu werek. 25 Hi hetpi hɨm yaaim. Wɨ kerek nɨpaa God kehimɨtanem hɨram epei man, te mɨt nɨpaa naa hɨr nanɨmtau hɨm me hi Nɨkan ke Mɨtɨk Iuwe God. Te neimɨn nanɨmtewem, hɨr nanɨt hɨmɨn yaaik nanu werek. 26 God Haai hɨrak kaki au. Hɨrak Haai ke menmen mamkaap menmen yapɨrwe mamu mamɨt. Te hɨrak keweto hi Nɨkan kɨrak menmen te hi ap hahi au. Hi hetenen menmen im te hi akaap mɨt miyapɨr te hɨr nanu nanɨt tipmain tipmain enum eik. 27 Hɨrak kewisa hi Iuwe hi skelim mɨt hentar hi Mɨtɨk ke wit kɨrak. 28 Yi ap han kekrit ke menmen im epei au emɨt. Wɨ mamnen te mɨt kerek nɨpaa naa mɨt newisi nekre hei nanɨmtau hɨm me hi Nɨkan ke Mɨtɨk Iuwe. 29 Te hɨr nanɨnaaiwɨr hei, hɨr nanɨtpaan nanɨnen witik. Neimɨn kerek nɨpaa nɨrɨak menmen yaaim e, hɨr nanɨkrit nanu nanɨt. Te mɨt nipaa nɨrɨak enum, hɨr nanɨkrit nanɨno si enum.

Menmen mewepyapɨr Jisas hɨrak mɨtɨk God keriuwetek kan

30 “Hi ap hɨrɨak menmen hises han kai au. Menmen hi hemtau God ketpewem te hi hisesim skelim mɨt ariuwerem. Hi skelim mɨt werek werek hentar hi ap hises han kai. Hi hises han ke God kerek keriuweta te hi han tɨ ik e. 31 Te hi kerekek etpi menmen me hi hɨrekes yi han kitet hi hemipɨn. 32 Mɨtɨk kiutɨp kepu kewepayapɨr hɨm mai. Hi hertei hɨm im hɨram matɨp mɨt me hi hɨram hɨm yaaim. 33 Yi nɨpaa yesiuwe mɨt hɨr nen nɨr Jon nitɨwekhi menmen, te hɨrak ketpi hɨm im me hi hɨram yaaim. 34 Hi ap han kitet yapɨrwe me mɨtɨk hɨrak kewepyapɨr niuk mai au. Hi hetpiyem te yi eiyɨrteiyem eiyises hɨm mai te God kakɨkepi yi eiyu eitikerek eiyu werek werek. 35 Jon hɨrak kɨre si keteikni yayiwe, hɨrak keteikni menmen me God. Me wɨ hɨrak kepu yi hanhan yisesik. 36 Menmen ham minɨn hɨm nɨpaa Jon ketpim me hi. Hɨram im. Menmen yaaim haai kai ketpo hi hɨrɨakem. Menmen ham nɨpaa hi hɨrɨakem, hɨram meteikɨn mɨt miyapɨr te hɨr nertei Haai kai God keriuweta te hi han in. 37 Haai kerek keriuweta hi han in, hɨrak kewepayapɨr ketpi hi keimɨn. Te yi ap yemtau hɨm mɨrak au. Yi ap nɨpaa yɨr ninaan mɨrak au. 38 Hɨm mɨrak ap mau mekre han ki. Yi ap yemtau hɨm me hɨrak Mɨtɨk Iuwe kerek keriuweta hi han tɨ ik. 39 Yi han kitet hɨm me God mau tɨwei, yi yekinaam te yi han kitet hɨram mamkepi yi eiyu eitike God, God kakweti hɨmɨn yaaik te yi eiyu tipmain tipmain enum eik. Te hɨm im yi yekinaam hɨram matɨp me hi! 40 Te yi yɨnapen eiyɨmtau hɨm mai te hi akepi yi eiyɨt hɨmɨn yaaik te yi eiyu eiyɨt tipmain tipmain enum eik. 41 Hi ap hanhan mɨt nanwenɨpi niuk mai nantɨp hi yaaik. Hɨram menmen weinɨm. 42 Te hi hertei yi mɨt yi yɨre mekak. Yi ap hanhan God yekre han ki au. 43 Hi han hekrehɨr ke Haai kai, te yi ap yises hɨm mai au. Mɨt han ne tɨ hɨr nanɨnen netpi hɨr mɨt iuwe, yi yemtau hɨm mɨr yisesim. Te yi ap yemtau hɨm mai au! 44 Yi mɨt hanhan yaiwenɨpiyan niuk mi, te yi yɨnapen Mɨtɨk Iuwe kiutɨp hɨrak God hɨrak kakwenɨpi niuk mi kakɨtpi yi yaain. Yi han kitet menmen im hɨram weinɨm. Yi ap hanhan hɨrak kaktɨp yi yaain, te yayɨrkeik te yi hanhan eiyises hɨm mai? 45 Yi ap han ekitet hi esiuwi hɨm hatɨp Haai kai me menmen yi yɨrɨakem. Au, hɨm kerek Moses kewisɨm mau tɨwei kerek yi yekinaam han kitet hɨram mamkepi te God kaktɨp yi yaain, hɨram mamsiuwi hɨm. 46 Yi yises hɨm me Moses werek werek, te yi eiyises hɨm mai yentar hɨrak kewis hɨm me hi. 47 Te yi ap yises hɨm Moses kewisɨm mau tɨwei, te yi ap eiyises menmen hi hetpiyem au!”

6

Jisas kewet mɨt yapɨrwe nar 5,000 menmen hɨr naam

1 Jisas ketpor menmen im epei au, hɨrak ken kerekir wan iuwe ke Galili (kerek mɨt nenewek niuk ham Wan ke Taibirias). 2 Mɨt yapɨrwe nises Jisas nentar hɨr nɨpaa nɨr menmen iuwe hɨrak kɨrɨakem kɨkaap mɨt nɨnaap. Mar ik te hɨr nisesik. 3 Jisas ken kɨniu mɨniu wank ken kau ketike mɨt disaipel nɨrak. 4 Wɨ Pasova man menep. Hɨram wɨ kerek mɨt ne Isrel nererik naam menmen han tewenɨn wɨ nɨpaa God kenep mɨt ne Isip, kɨkaap mɨt ne Isrel. 5 Jisas kerenaan kɨr mɨt miyapɨr yapɨrwe nan nɨrek. Te hɨrak katɨp Filip, “Haiu mamɨt niu o bret mamɨt nein te haiu mamwet mɨt miyapɨr em hɨr nanɨm?” 6 (Jisas katɨp mɨtɨk Filip hɨm im em te hɨrak kakri han kɨrak kakises mekam. Jisas epei kertei menmen hɨrekes kakrɨakem.) 7 Filip kewenhi ketpɨwek kar ik: “Haiu mewɨr 200 kina mamɨt niu o bret meriuwerem hɨram ap werek te mɨt in nanɨm kike kike au.” 8 Disaipel ke Jisas niuk mɨrak Endru, hɨrak nɨkik ke Saimon Pita hɨrak katɨp Jisas kar ik: 9 “Mɨtɨk pipɨak ik e keit bret bali mar hispɨnak (5) metike saauk wik. Te hɨram ap iuwe me mɨt yapɨrwe nar ik.” 10 Jisas ketpor, “Yi eiwen mɨt miyapɨr enu tɨ. Yenkis yapɨrwe meit in.” Te mɨt 5,000 hɨr yapɨrwe keriyen nererik nau yenkis keremem nau tɨ. 11 Hɨr nau tɨ epei au, te Jisas keit bret keiyɨm kitehi God, te hɨrak kewenem keketim kewet mɨt nɨrak em hɨr newet mɨt miyapɨr em. Epei au, hɨrak keit saauk kewepim kewetɨrem kar ke nepei ein hɨrak kewetɨr bret bali, te hɨrak kewet mɨt menmen mar ke hɨr hanhanem. 12 Hɨr epei naam tu iuwe, Jisas katɨp mɨt disaipel nɨrak kar ik: “Eikinen yinam yinam mɨt ap naam. Hi hɨnapen hɨr nanwɨsim mamu tɨ. Yi ap eiwis mei kike mamu au.” 13 Hɨrak katɨp epei au, hɨr nekorɨrim (o nekurerim) ere epei au mesi, te hɨr nemi mekre tanɨk mar hiswiyen wik (12) meke bret hispɨnak (5) nɨpaa Jisas ketɨwem kewet mɨt em hɨr naam. 14 Mɨt miyapɨr nɨr menmen yaaim Jisas kɨrɨakem te hɨr natɨp, “Hɨram hɨm yaaim. Mɨtɨk ik hɨrak profet ik ek kaknen tɨ.” 15 Jisas kertei hɨr hanhan nantenenik nanɨhimɨtanek hɨrak mɨtɨk iuwe king kɨr hɨrak kaku kakinɨn naanmɨpror. Te hɨrak kɨnaiwɨri hɨrak kerekek pɨke ken mɨniu (o neiyɨp) eik.

Jisas ken kitet wan keke niu

16 Me hɨnkewɨ disaipel ne Jisas hɨr nekiuwe nen wan eik. 17 Hɨr nehɨn nɨniu nekre bot newik nerekir wan nanɨno pɨnak ein. Hɨr nen Kapaneam. Nepei au wɨtaan, te Jisas ap kan kiunor wen au. 18 In ek nɨme iuwe mɨniu te wan kewenɨn iuwe. 19 Hɨr neit niu mɨrak neiyɨk nari wan ere 5 o 6 kilomita nau nɨmɨn, hɨr nɨr Jisas kitet wan kitet tɨpar keke niu ken menep bot. Hɨr nɨrek te hɨr nɨnaain. 20 Te Jisas ketpor, “Hi kerekek han. Yi ap einaain.” 21 Hɨrak ketpor te hɨr han yaaik netɨwekhis kɨniu ketikeri nekre bot. Te wasenum bot kepno menep wit hɨr hanhan nanɨnori.

Hɨr mɨt miyapɨr nɨnatɨn Jisas

22 Hekrit eik, mɨt miyapɨr hɨr wen nepeit wan pɨnak eik, hɨr nertei nepɨp bot ap keiyak kepu au. Kiutɨp kerekek kepu, Jisas ap kau ketike disaipel au. Hɨr disaipel keriyen nekre bot ik ek te hɨr nen. 23 Te bot ham me Taibirias man menep wit kerek Jisas kewetɨr bret hɨr naam newi. 24 Mɨt yapɨrwe nɨr Jisas hɨrak ap ketike mɨt disaipel ap nau, te hɨr nehɨn nekre bot hak, hɨr nen Kapaneam nɨnetnɨwek.

Jisas hɨrak kɨre bret yaaik kɨkaap mɨt hɨr nanu werek

25 Maain mɨt nɨnapɨn Jisas keit wan pɨnak ein epei au, hɨr netpɨwek, “Mɨtɨk Iuwe, hewaai meruri te ti han in a?” 26 Jisas kewenhi ketpor, “Hi hetpi werek. Yi yɨnyetno yentar yi epei yaak bret ere tu iuwe. Yi ap han kitet menmen yaaim iuwe hi hɨrɨakem au. 27 Yi ap hanhan yayɨt menmen me yayɨm keremem hɨram mamɨwaank au ekɨt! Yi hanhan eiyɨt menmen yaaim hɨram mɨre menmen me yi eiyɨm, hɨram mamkepi te yi yayɨt hɨmɨn yaaik ke kaku kakɨt tipmain tipmain enum eik. Menmen im hi Mɨtɨk ke wit ke Mɨtɨk Iuwe awetiyem hentar God Haai kɨrɨak menmen keteikɨn mɨt hɨrak keriuweta hi hɨrɨak menmen mɨrak.” 28 Hɨrak ketpor hɨm im, te hɨr nitɨwekhi natɨp nar ik: “Haiu emrɨak mekam te haiu emrɨak menmen God han yaaik keriuwerem?” 29 Jisas kewenhi ketpor, “Menmen yi yɨrɨakem God han yaaik keriuwerem hɨram im. Yi eiyises hɨm me hi Mɨtɨk kerek God keriuweta hi han tɨ ik.” 30 Hɨr newenhi natɨp, “Ti erɨak mekam iuwe te haiu emɨrem te haiu emises hɨm mit a? 31 Maamrer naiu naam menmen niuk mɨram mana neit wit weinɨk mɨt ap newi en. Hɨm me God matɨp Moses kewetɨr menmen meke wit ke God hɨr naam.” 32 Jisas ketpor, “Hi hetpi werek. Moses kewetɨr menmen au. Haai kai kewetɨrem. Menmen me nɨpaa hɨram ap bret yaaim mamkaap hɨmɨn ki au. In ek Haai kai kerekek keweti menmen yaaim me wit kɨrak, hɨram yaaim mɨre bret mamkaap hɨmɨn ki kaku werek. 33 Bret God kewetiyek ek, hi Jisas kerek heke wit ke Mɨtɨk Iuwe han hi bret ik. Hi aweti hɨmɨn yaaik kaku kakɨkri tipmain tipmain enuk eik.” 34 Hɨr nitɨwekhi nar ik: “Mɨtɨk Iuwe, ti ewetai bret kit eknen in ere tipmain tipmain enum eik.” 35 Jisas ketpor, “Hi hɨrekes hɨre bret hɨkaap mɨt nanu nanɨt hɨmɨn yaaik. Hɨr neimɨn nanisɨsa te hɨr ap nɨnpɨ mamɨn. Neimɨn hɨr nanisɨsa ap te hɨm niu enuk (o mar kakwenkɨkor hɨm) hanhan nanɨm tɨpar mei au. Neimɨn hɨr nanisɨsa ap te hɨm niu enuk (o mar kakwenkɨkor hɨm) hanhan nanɨm tɨpar mei au. 36 “Hi hetpi yi epei yɨra te yi ap yises menmen hi etpiyem. 37 Mɨt neimɨn kerek Haai kai God kewetauri, hɨr nanɨnen nanisɨsa. Hi ap te aweikɨn sip ewet neimɨn kerek nanɨnen nanisɨsa au. 38 Hi hɨnaaiwɨr wit ke God te hi hises han kai au. Hi hises han ke hɨrak Mɨtɨk Iuwe kerek keriuweta hi han tɨ ik e. 39 Hɨrak kerek keriuweta hi han tɨ ik hɨrak hanhan menmen im. Hɨrak hanhan hi ap hɨnaaiwɨr mɨtɨk kiutɨp ke mɨt yapɨrwe hɨrak epei keriuweti au. Hi akɨan mɨt miyapɨr yapɨrwe nanɨkrit nanu me wɨ maain God skelim mɨt. 40 Menmen im Haai kai God hanhanem hɨram im: Neimɨn nɨra hi Nɨkan kɨrak, hɨr nisɨsa nanɨmtau hɨm mai, hɨr nanɨt hɨmɨn yaaik kaku kakɨt tipmain tipmain enum eik, te hi akɨan nanu nanɨt me wɨ maain God skelim mɨt.” 41 Hɨrak katɨp epei au, mɨt ne Isrel natɨpan nen Jisas nentar hɨrak katɨp hɨm im: “Hi bret kerek heke wit ke God hi han in.” 42 Te hɨr natɨp, “Mɨtɨk ik hɨrak kerekek nɨkan ke Josep. Haiu mertei miye haai nɨrak. Kenmak te hɨrak katɨp hɨrak keke wit ke God kan a?” 43 Jisas kewenhi ketpor, “Yi ap eitɨp einehan me yi hɨras emɨt! 44 Mɨtɨk kiutɨp ap te kakisɨsa ere God Haai kerek keriuweta hi han hɨrak kakri han kɨrak. Hi akɨak hɨrak kakɨt hɨmɨn yaaik ke kaku kakɨt me wɨ maain God skelim mɨt. 45 Mɨt profet newis hɨm im mau tɨwei hɨram matɨp mar im: ‘Mɨt yapɨrwe te God kakɨtpor menmen kakɨkepi werek werek.’ Mɨt neimɨn niutɨp niutɨp kerek epei nemtau hɨm me Haai kai God te hɨr nanisɨsa. 46 Mɨtɨk kiutɨp ke mɨt yapɨrwe ap te kɨr God Haai ek au. Hi Mɨtɨk kerek God keriuweta hi han tɨ ik ek, hi kerekek epei hɨrek. 47 Hi hetpi werek. Hɨrak keimɨn kises hɨm mai kakɨt hɨmɨn yaaik ke kaku kakɨt tipmain tipmain emum eik. 48 Hi hɨrekes kerekek hɨre bret, hi akaap mɨt nanu nanɨt tipmain tipmain enum eik. 49 Maamrer ni nɨpaa naam menmen mana God kewetɨrem neit wit weinɨk mɨt ap newi, te hɨr ap nepu au. Hɨr epei naa. 50 Hi Mɨtɨk kerek hɨnaaiwɨr wit ke God han tɨ ik ek hi hɨre bret mɨkaap mɨt nanu. Neimɨn nisɨsa hɨr nani au. Hɨr nanu tipmain tipmain enum eik. 51 Hi hɨre bret akaap mɨt nanu nanɨt tipmain tipmain enum eik. Hi heke wit ke God han. Mɨt kerek nanɨm bret im hɨr nanu nanɨt tipmain tipmain enum eik. Bret im hɨram yɨnk kai kerek hi hewet mɨt ne tɨ hɨr nanɨm te hi akepi hɨr nanɨt hɨmɨn yaaik.” 52 Menmen im hɨrak ketpor menip mɨt ne Isrel nenehan natɨpan hɨm me hɨr hɨras, hɨr natɨp nar ik: “Mɨtɨk ik kakɨrkeik te hɨrak kakwetei naan me yɨnk kɨrak haiu mamɨk a? Taauye!” 53 Jisas ketpor, “Hi hetpi werek. Yi ap yayɨk yɨnk kai ke hi Mɨtɨk ke wit ke Mɨtɨk Iuwe, o yi ap yayɨm hemkre mai, te yi ap yayɨt hɨmɨn yaaik kakɨkri. 54 Neimɨn nanɨk yɨnk kai o nanɨm hemkre mai, hɨr nanɨt hɨmɨn yaaik. Te hi akɨan hɨr mɨt kerek nɨpaa naa, hɨr pɨke nanɨkrit nanu nanre mɨt me wɨ maain God skelim mɨt. 55 Yɨnk kai hɨrak menmen yaaik kɨre samiyak kakɨkepi. Hemkre mai hɨram mɨre tɨpar yaaim mamkepi. 56 Neimɨn naak yɨnk kai ketike hemkre mai, hɨr nau netikewa nises hɨm mai, te hi hau hekre han kɨr 57 God kerek hɨrak Haai ke menmen yapɨrwe mepu, hɨrak keriuweta hi han, hɨrak kenipa hi ahu tipmain tipmain enum eik. Neimɨn nanɨk yɨnk kai hɨr nanu nanɨt nanriuwerek. 58 Hi hɨrekes hi hɨre bret keke wit ke God kan. Bret ik hɨrak ap kɨre menmen nɨpaa maamrer ni nɨpaa naam au. Hɨr naam ere hɨr ne mɨt te hɨr naa. Neimɨn nanɨk bret ik hɨrak yaaik kakɨkepi te hɨr nanu nanɨt tipmain tipmain enum eik.” 59 Jisas katɨp mɨt menmen im keit wɨnak kerek mɨt nererik nekine hɨm me Moses neitai en neit wit Kapaneam.

Jisas katɨp hɨm yaaim mamkaap mɨt nanu tipmain tipmain enum eik

60 Mɨt yapɨrwe kerek nɨpaa nises hɨm mɨrak nemtau menmen im epei au, hɨr natɨp, “Hɨm im hɨram enum merekyei han enuk. Neimɨn nanu nanɨmtau hɨm mamɨr im a? Taauye!” 61 Jisas epei kertei kekre han kɨrak hɨr mɨt disaipel nɨrak natɨpan menmen im hɨrak ketpor kar ik: “Hɨm mai merekyi te yi han enuk a? 62 Maain yi eiyɨr hi Mɨtɨk ke wit ke Mɨtɨk Iuwe hi pɨke hɨniu eno wit kerek nɨpaa hi hewik, te yi han enuk yeriuwa wɨsenum a! 63 Yi mɨt hɨras ap te eikaap hɨras te yi yayu tipmain tipmain enum eik taau. God Hɨmɨn Yaaik kerekek kakɨkepi. Hɨm im hi epei hetpim em, hɨram mamkepi hɨmɨn ki te yi yayu tipmain tipmain enum eik. 64 Te mɨt han ne yi mɨt ap yisɨsa au.” (Jisas epei kertei wɨ kerek hɨrak kehimɨtan mɨt disaipel nɨrak, keimɨn ap kakisesik kakwepyapɨrek kakwet mɨt enun nepan ek hɨr neiyɨk nanɨno nankɨp.) 65 Jisas wen katɨp, “Nɨpaa hi hetpi ap mɨtɨk keimɨn kisɨsa ere God Haai kakri han kɨrak hɨrak kakisɨsa.” 66 Hɨrak katɨp epei au, mɨt yapɨrwe nɨpaa nisesik neweikɨn sip newetɨwek. 67 Hɨr neweikɨn sip newetɨwek, hɨrak katɨp mɨt disaipel nɨrak nar hiswiyen wik (12) kitorhi kar ik: “Yi eiweikɨn sip eitikeri einaiwɨra a?” 68 Saimon Pita kewenɨwekhi ketpɨwek kar ik: “Mɨtɨk Iuwe, haiu mamno keimɨn? Ti kerekek hetpei hɨm mamkepei te haiu mamu tipmain tipmain enum eik. 69 In ek haiu hɨras keriyen merteiyit ti keimɨn haiu misesit. Ti Mɨtɨk kerek God kehimɨtenit ti akaap haiu mɨt.” 70 Jisas ketpor kar ik: “Hi hɨrekes hehimɨtan yi mɨt yar hiswiyen wik (12), te mɨtɨk hak kiutɨp ke yi mɨt hɨrak enuk kɨre Seten.” 71 Hɨrak katɨp ke Judas nɨkan ke Saimon ke wit Iskeriot. Hɨrak mɨtɨk kiutɨp ke mɨt hiswiyen wik (12), maain hɨrak kakwepyapɨr Jisas kakwet mɨt enun ek.

7

Jisas kikrek nɨrak ap han kitet hɨrak Krais

1 Menmen im epei au, Jisas ken kerer wit wit me provins Galili hɨrak kɨnapen kakno kakrer wit wit me provins Judia kentar mɨt iuwe nare nankɨp. 2 Wɨ epei man menep te mɨt ne Isrel nanrerik nanɨm menmen nau nekre weisaak mɨr, hɨr newet God menmen mei me ni mɨr. 3 Jisas kikrek nɨrak nemipɨn netpɨwek, “Ti enaaiwɨr wit ik e eno Judia, te mɨt kerek nises hɨm mit enɨnen enɨr menmen yaaim ti erɨakem. 4 Mɨtɨk kerek hanhan mɨt nanɨrteiyek ap te kakrɨak menmen kaksawɨnem au. Hɨrak kakrɨakem kakrer wit wit te mɨt yapɨrwe enɨrem. Ti arɨak menmen im yaaim, ti eno wit Jerusalem eteikɨn mɨt iuwe rem.” 5 (Kikrek nɨrak natɨp menmen im nentar hɨr ap han kitet hɨrak Krais kerek God kakriuwtek kaknen kakɨkaap mɨt au.) 6 Te Jisas ketpor kar ik: “Wɨ mai ap epei man te hi awepyapɨr hɨrekes hi Mɨtɨk Iuwe kerek God keriuweta hi han tɨ ik. Wɨ yi han kitetim yi yaino, te yi eino wit Jerusalem eitike mɨt eiyɨm menmen. 7 Mɨt ne tɨ ik ek hɨr ap han enuk neriuwi au. Te hɨr han enuk neriuwa nentar hi hewepyapɨr menmen enum hɨr nɨrɨakem. 8 Yi eino eitikeri eiyɨm menmen. Hi au, hi ehu in me wɨ ham hentar hi ap ewepyapɨr hi Mɨtɨk God kehimɨtena wen au.” 9 Hɨrak ketpor epei au, hɨrak wen kepu provins Galili.

Jisas ken kau ketike mɨt kerek nererik naam menmen nekre weisaak

10 Jisas kikrek nɨrak nen netike mɨt han nererik naam menmen epei au, Jisas kepno. Hɨrak ap ketike mɨt yapɨrwe nen au. Hɨrak kerekek ken kau kɨre mɨtɨk kɨsawɨn. 11 Mɨt iuwe ne Isrel nɨnatɨn Jisas neit wit kerek hɨr nererik naam menmen neitai ein. Hɨr nitehiyan, “Hɨrak keit nein?” 12 Neit ein ek, mɨt yapɨrwe newepnak natɨpan me Jisas. Mɨt han natɨp hɨrak yaaik, mɨt han au natɨp hɨrak enuk kari han ke mɨt yapɨrwe hɨr nises hɨm mɨrak. 13 Ap mɨt nei natɨp nerp yaain menmen me Jisas nentar hɨr nɨnapen mɨt iuwe ninɨn naanmɨpre mɨt ne Isrel hɨr nanɨmtewem te hɨr neneri. 14 Wɨ wikak epei men kerek mɨt nererik naam menmen, te Jisas ken wɨnak iuwe ke God keit Jerusalem, hɨrak katɨp mɨt hɨm mɨrak kerp yaain ketpor menmen. 15 Mɨt iuwe ne Isrel nehɨnhɨn natɨp, “Mɨtɨk ik weinɨk kertei menmen mau tɨwei karkeik? Nɨpaa hɨrak ap ken skul te mɨt iuwe tisa neteiknɨwek menmen au.” 16 Jisas kewenhi ketpor, “Menmen hi etpiyem hɨram ap mai au. Hɨram hɨm me hɨrak kerek keriuweta te hi han tɨ ik. 17 Neimɨn hɨr nises menmen God hanhan hɨr nisesim, hɨr nanɨrtei hɨm hi hetpiyem hɨram me God o hɨm hi hɨrekes han kitetim etpiyem. 18 Keimɨn hɨrak katɨp mɨt menmen hɨrak han kitetim hɨrak hanhan mɨt nanwenɨpi niuk mɨrak keremem. Keimɨn hanhan kakwenɨpi niuk me mɨtɨk kerek keriuwetek, hɨrak kakises menmen yaaim kemipɨn au. 19 Moses nɨpaa keweti hɨm mɨrak mau tɨwei te keimɨn ke yi mɨt hɨrak kisesim werek werek? Taauye! Te yi yenmak yi yaiyep hi hahi yentar yi yatɨp hi ap hises hɨm me Moses werek werek au a?” 20 Mɨt en hɨr nitɨwekhi nar ik: “Neimɨn hɨr hanhan nanitep te ti hahi a? Herwe enuk kersɨsit te ti han ken sip te ti hatɨp menmen mar im!” 21 Jisas ketpor, “Hi hɨrɨak menmen miutɨp yaaim me wɨ Sabat te yi han kekrit han enuk yeriuwa. 22 Nɨpaa Moses ketpi yi yerekir yɨnk ke nɨkerek hɨrakɨt ti. (Nɨpaa maaamrer ninɨn nɨrɨak menmen im. Moses au.) Yi yerekir yɨnk ke nɨkerek hɨrakɨt ti me wɨ Sabat te yi yises hɨm me Moses. 23 Yi yɨrɨak menmen im me wɨ Sabat, te yi yises hɨm me Moses werek werek. Te yi yenmak yi han enuk yeriuwa yentar hi hɨkaap mɨtɨk kɨnap hɨrak kɨre yaaik me wɨ Sabat a? 24 Yi ap han ekitet menmen hi etpiyem eiyɨntar yi han kitet hi heremir hɨm yi yisesim. Yi han ekitet menmen werek werek te yi eiyɨrtei menmen hi hetpiyem hɨram yaaim.”

Mɨt han natɨp Jisas hɨrak mɨtɨk Krais

25 Mɨt han nau Jerusalem natɨp, “Mɨt iuwe ninɨn naanmɨprai hɨr hanhan nanɨnep mɨtɨk ik kaki. 26 Te yi eiyɨrek. Hɨrak katɨp mɨt menmen mɨrak keit wit yaaik me ninaan mɨr, te mɨtɨk hak ap kesiuwek hɨm au. Mɨt iuwe han kitet mɨtɨk ik hɨrak Mitɨk Krais kerek God keriuwetek kaknen kakɨkaap haiu mɨt o au a? 27 Karkeik te hɨrak Mɨtɨk God kehimɨtanek kaknen kakɨkepai a? Haiu mertei mɨtɨk ik ek wit kɨrak. Maain wɨ Mɨtɨk Krais kerek God kehimɨtanek kaknen in, haiu mɨt ap te nanɨrtei hɨrak keke nein kan au!” 28 Jisas keit wɨnak ke God katɨp hɨm iuwe kar ik: “Yi han kitet yi yertei hi keimɨn, yi yertei wit hi hewik. Te yi yepɨtari hi ap han weinɨm au. Mɨtɨk kerek hɨrak keriuweta hi han ik, hɨrak kerekek kepu, te yi au yepɨtariyek. 29 Hi hertei ek werek werek entar hi nɨpaa hau hetikerek hɨrak keriuweta hi han tɨ ik e.” 30 Hɨrak katɨp menmen im epei au, mɨt iuwe hanhan nantɨwek his nanwisɨk kakɨkre wɨnak enuk ke gavman. Hɨr ap netɨwek his nentar wɨ kerek maain hɨrak kaki hɨram ap epei man wen au. 31 Mɨt yapɨrwe ne mɨt kerek nemtau hɨm mɨrak hɨr nisesik. Hɨr natɨp nar ik: “Maain Mɨtɨk Krais kerek God kehimɨtanek hɨrak kaknen ap te kakinɨn menmen yaaim iuwe mɨtɨk ik kɨrɨakem taauye! Mɨtɨk ik hɨrak Krais!”

Mɨt iuwe neriuwet mɨt polis nan nanɨthis Jisas nanwisɨk kakɨkre wɨnak enuk

32 Mɨt ne Farisi kerek ninɨn nertei hɨm me Moses hɨr nisesim, hɨr nemtau mɨt natɨpan nar ik me Jisas, te hɨr netike mɨt iuwe pris neriuwet mɨt naanmɨpre wɨnak ke God en hɨr nan nanɨt his Jisas. 33 Hɨr epei nan, Jisas katɨp, “Hi wen hahu hatikewi wɨ ham, te maain hi pɨke ano hahu atike hɨrak kerek nɨpaa keriuweta hi han tɨ ik e. 34 Maain yi yayɨnyayɨtno te yi ap yainepya au. Hi ano wit kerek yi ap te yayisɨsa yainen taau.” 35 Hɨrak katɨp epei au, mɨt iuwe ne Isrel natɨpan nar ik: “Hɨrak kakno nein te haiu ap mamnapɨnek a? Hɨrak kakno kakrer wit wit me mɨt ap ne weiwɨk me Isrel kerek mɨt han nai ne Isrel newiyen te hɨrak kaktɨp mɨt ne weiwɨk me Grik hɨm me God a? 36 Kenmak te hɨrak katɨp menmen im: ‘Maain yi yayɨnyaitno te yi ap yainepya au. Hi ano wit kerek yi ap te yaisɨsa yainen taau?’”

Jisas hɨrak kɨre tɨpar yaaim mamkaap mɨt nanu werek

37 Me wɨ mɨkaru me mɨt hɨr nererik naam menmen, hɨram wɨ iuwe epei man, Jisas kekrit kerp katɨp keriuwe hɨm iuwe kar ik: “Keimɨn hɨm niu enuk (o mar kewenkɨkɨwek hɨm) kaknen kakɨra te kakɨm tɨpar mei.” 38 Menmen im hɨram mar ke hɨm me God metpim. Hɨram matɨp, “Keimɨn kisɨsa, te menmen yaaim mamu mamɨt maain mɨre hɨtɨk meke han kɨrak mamnen witeik.” 39 Jisas katɨp hɨm im me God Hɨmɨn Yaaik kerek neimɨn nisesik, te hɨr nantɨwek kaku kakɨkre han kɨr. Me wɨ im God Hɨmɨn Yaaik ap kan wen au kentar Jisas ap kaa pɨke kekrit ken wit ke God keit menmen iuwe wen au.

Mɨt newep hasini pɨnan pɨnan nentar hɨm me Jisas

40 Mɨt yapɨrwe nererik menep menep nemtau Jisas, hɨr natɨp hɨm mar im: “Mɨtɨk ik ek hɨrak kɨre mɨtɨk profet hɨrekes kinɨn kaknen me wɨ menep Mɨtɨk Krais kaknen.” 41 Mɨt han natɨp hɨrak kerekek Mɨtɨk God kehimɨtanek keriuwetek kaknen ek. Te mɨt han natɨp, “Mɨtɨk kerek God keriuwetek kaknen ap te mɨtɨk kei ke provins Galili taau!” 42 Tɨwei me God matɨp, “Mɨtɨk God keriuwetek kaknen hɨrak nepenyek ke mɨtɨk Devit. Te mɨte wawinaak kakɨt Betlehem kerek wit nɨpaa Devit kewi en.” 43 Te hɨr mɨt yapɨrwe nererik newep nau nɨmɨn pɨnan en han kitet hɨm ham, pɨnan natɨp han kitet hɨm ham me Jisas. 44 Hɨrak katɨp menmen im epei au, mɨt han hanhan nantɨwekhis nanwisɨk kakɨkre wɨnak enuk ke gavman. Te hɨr ap netɨwekhis nentar wɨ kerek maain kaki ap man wen au.

Mɨt iuwe ninɨn naanmɨpre mɨt ne Isrel ap nises Jisas au

45 Menmen im epei au, mɨt in naanmɨpre wɨnak ke God nɨnaaiwɨr Jisas pɨke nen natɨp mɨt iuwe pris ninɨn naanmɨpror, netike mɨt ne Farisi. Te hɨr netpor, “Yenmak te yi ap yetɨwekhis yeiyɨk yan in a?” 46 Te mɨt in ne wɨnak iuwe ke God netpor, “Mɨt nei ap nɨpaa natɨp nar ke mɨtɨk ik ek hɨrak katɨp.” 47 Te mɨt ne Farisi neneri netpor nar ik: “Hɨrak kari han ki ketike mɨt miyapɨr en a? 48 Yi ap yɨr mɨtɨk kei kerek kinɨn naanmɨpri ek o haiu mɨt ne Farisi mises hɨm mɨrak au! 49 Mɨt yapɨrwe in en ap nertei hɨm lo me Moses nisesim werek nar ke haiu mɨt au. Te God kakriwaank kakɨt ninaan mɨrak me wɨ maain hɨrak skelim haiu mɨt ne tɨ.” 50 Nikodimas kerek nɨpaa ke wɨtaan ken kɨr Jisas hɨrak mɨtɨk kiutɨp ke hɨr mɨt ne Farisi hɨrak ketpor, 51 “Hɨm lo maiu hɨram matɨp haiu mɨt iuwe eminɨn mamɨntau hɨm mɨtɨk hɨrak ketpim, mamɨr menmen hɨrak kɨrɨakem, te maain haiu matɨp hɨrak yaaik o enuk. Haiu emɨmtau hɨm mɨrak werek, te haiu emɨrtei menmen hɨrak kɨrɨakem werek werek.” 52-53 Te hɨr nenerek netpɨwek, “Ti enuk ke Galili har ke mɨt en a? Ehɨr tɨwei me God werek werek te ti ertei mɨtɨk profet kei ap te kaknen in hɨrak ke provins Galili auye!”

8

Hɨm me mɨte wari mɨtɨk his wewenem

1 Hɨr natɨp epei au, hɨr mɨt yapɨrwe kerek nererik hɨr nen wit kɨr, te Jisas ken mɨniu (o neiyɨp) mɨt nenewek wit Oliv. 2 Teipmen wen hekrit enum eik, Jisas ken wɨnak iuwe ke God. Te mɨt yapɨrwe nenerik neweiknɨwek nau tɨ te hɨrak ketpor hɨm. 3 Mɨt iuwe ninɨn nertei hɨm lo me Moses natɨp mɨt em, hɨr netike mɨt ne Farisi neit his mɨte kerek epei wetike mɨtɨk hak hɨr nɨrɨran hɨr neiyɨp nan. Hɨr netpɨwe werp nɨmɨn ke ninaan me mɨt. 4 Hɨr natɨp Jisas nar ik: “Mɨtɨk luwe, mɨte ip ep epei wari mɨtɨk hak his wewenem te mɨt han nɨri. 5 Hɨm lo Moses keweteiyem matɨp mɨte wɨrɨak menmen enum mar im haiu emwɨr nan mamip wawi. Te in ek ti atɨp mekam?” 6 Hɨr natɨp hɨm mar im me nanri han ke Jisas te hɨr nesiuwek hɨm nantɨwek his kakno wɨnak enuk. Te hɨr ap nanmitɨwekpɨn au. Hɨrak kertei, te hɨrak kitehɨr kenke his tɨwak kɨrak kewis hɨm mɨwaai tɨ. 7 Te hɨr au nerp nitɨwekhi menmen. Jisas kekrit kari hɨrekes werek te hɨrak ketpor, “Mɨtɨk keimɨn kiutɨp ke yi mɨt kerek ap kises menmen enum kɨrɨakem au, hɨrak ekinɨn ekwɨr nan ekip.” 8 Hɨrak katɨp epei au, hɨrak kitehɨr kewis hɨm meriuwe histuwak kɨrak mau tɨ. 9 Te hɨr nemtau hɨm Jisas ketpor kar ik, hɨr nenepep nɨre ne kiutɨp kiutɨp nen witeik. Mɨt iuwe niutɨp niutɨp ninɨn netpaan, hɨr mɨt han weinɨn nɨkaru ere hɨr nɨnaaiwɨr Jisas kiutɨp kepeit nɨmɨn ein ketike mɨte kerepep weperp. 10 Jisas kekrit kerp kari hɨrekes te hɨrak ketpɨwe, “Hɨr mɨt neit nein? Ap kei kiutɨp kerp in te hɨrak kaksɨwut hɨm me menmen enum ti hɨrɨakem?” 11 Mɨte wewenhi watɨp, “Mɨtɨk luwe hɨr epei nen. Ap kei kiutɨp kerp in au.” Jisas ketpɨwe, “Hi ap te heswut hɨm me menmen im enum ti hɨrɨakem taau. Ti enaaiwɨr in eno, te ti ap pɨke erɨak menmen enum au emɨt!”

Jisas kɨrak kɨre wepni kɨr ke tɨ ik ek

12 Jisas pɨke katɨp mɨt nisesik kar ik: “Hi hɨr hɨre wepni ke tɨ ik ek. Keimɨn kisɨsa kemtau hɨm mai, hɨrak ap kakises menmen enum mɨre wɨtaan toto taau. Hɨrak kakises menmen mai yaaim mɨr mɨre wepni te hɨrak kakɨt hɨmɨn yaaik kaku kakɨt.” 13 Mɨt ne Farisi natɨp Jisas, “In ek ti etpim me ti hɨrekes. Menmen im ti etpim hɨram menmen weinɨm meteiknai ti keimɨn au.” 14 Jisas ketpor kar ik: “Au, menmen hi hɨrekes erɨakem hatɨp me hi hɨrekes hɨram yaaim werek hentar hi hertei hi eke nein han te hi ano nein. Te yi ap yertei hi heke nein han o hi pɨke ano nein. 15 Yi skelim hi te yises menmen enum me tɨ. Yi ap yertei werek menmen me hi hɨrɨakem te yi wen yeswo hɨm. Te hi ap skelim mɨtɨk kiutɨp kerekek kar ik au. 16 Te hi kitet mɨt nanɨrp ninaan mai me menmen hɨr nɨrɨakem hɨram te yaaim werek mentar hi ap hɨrekes kiutɨp skelim hɨr mɨt me menmen im. Haai kai God kerek keriuweta hi han in hɨrak kau ketikewa kekepa hawɨr wɨrɨak menmen im. 17 Hɨram hɨm lo mi matɨp mɨtɨkɨt wiketeret tatɨp menmen miutɨp hɨrap yaaim werek mentar hɨrakɨt tatɨp hɨm miutɨp mɨpɨram. 18 Hi hetpi me hi hɨrekes hi Mɨtɨk ke wit ke Mɨtɨk luwe. Haai kai kerek keriuweta hi han in hɨrak ketikewa hawɨr wewepyapɨr hi keimɨn.” 19 Hɨr mɨt en nitɨwekhi, “Haai kit keik?” Jisas ketpor, “Yi ap yertei hi keimɨn te yi yepɨtari Haai kai. Yi yerteiya te yi yayɨrtei Haai kai.” 20 Jisas ketpor hɨm im keit wɨnak iuwe ke God, keit haau kerek mɨt newis pewek mekre bokis newet God em mɨwaai en. Te mɨt nei ap newɨrek kekre wɨnak enuk nentar wɨ mɨrak hɨrak kaki ap epei man wen au.

Yi ap te eitikewa yaino wit kerek hi anori en taau

21 Jisas pɨke ketpor keteipim, “Hi ano ehɨt en ehɨt (o ano auwesi ehɨt). Te yi maain yayɨnyaitno te yi yayi yeriuwe menmen enum yi yɨrɨakem. Te yi ap eino nein kerek hi ano en taau.” 22 Te mɨt iuwe ne Isrel natɨp, “Hɨrak katɨp kar ik, ‘Yi ap yaino wit kerek hi ano taau.’ Hɨm im hɨrak ketpim mɨre hɨrak kaknep hɨrekes kakɨt nein te haiu ap mamno mamtikerek?” 23 Jisas kewenhi ketpor, “Yi mɨt yi ne tɨ ik ek keriyen. Te hi au hi ke tɨ ik au. Hi ke wit kau niu. 24 Mar keremem te hi etpi yi yayi yeriuwe menmen enum mau mekre han ki. Yi ap yerteiya hi Mɨtɨk God keriuweta hi han tɨ ik e. Te yi yaino si yayɨntar menmen enum yi yɨrɨakem.” 25 Hɨr nitɨwekhi, “Ti keimɨn?” Jisas kewenhi ketpor, “Hi epei hetpi hɨm menmen nɨpaa ein ek, wɨ kerek hi hinɨn hewepiyapɨr hɨm God ketpewem. 26 Menmen yapɨrwe yi yɨrɨakem te hi etpiyem skelim yi mɨt ariuwerem ahɨr ke mɨtɨk masistret hɨrak kɨrɨakem. Te hi ap arɨakem in ek au. In ek hi etɨp yi mɨt ne tɨ hɨm me Mɨtɨk luwe kerek hɨrak keriuweta hi han in hɨrak yaaik hɨrak ketpewem te hi epei hemtewem. Hi arɨak menmen im keremem. Menmen ham au.” 27 Hɨr ap mertei menmen hɨrak ketporem me Haai kɨrak God ek au. 28 Te hɨrak ketpor, “Maain te yi eirɨak hi Mɨtɨk ke wit ke Mɨtɨk luwe yewerikɨka hahu nu tentarakɨt, te yi yaiyɨrtei hi keimɨn hi hɨrekes. Te maain yi eiyɨrtei hi ap hɨrɨak menmen me hi hɨrekes au. Hi hetpi menmen miutɨp kerek epei Haai kai ketpewem. 29 Hɨrak kerek keriuweta hi han ti ik hɨrak kepu ketikewa. Hɨrak ap kɨnaiwɨra hi kiutɨpen hepu. Au, hekrit hi hemtau menmen mɨrak hisesim te hɨrak han yaaik keriuwa.” 30 Mɨt yapɨrwe nemtau hɨm me menmen Jisas ketpim, te hɨr nisesik.

Jisas katɨp hɨm me mɨt nau werek, mɨt au nau enum

31 Jisas katɨp mɨt ne Isrel kerek nemtau hɨm mɨrak nisesik kar ik: “Yi yises hɨm mai hi epei hetpiyem yi yɨre mɨt disaipel nai. 32 Yi yayɨrtei hɨm yaaim werek, te hɨm yaaim im mamkepi yainepɨm yaikeipɨn menmen enum, yar ke mɨtɨk epei ketpaan kɨnaaiwɨr wɨnak enuk.” 33 Mɨt han en natɨp, “Haiu nepenyerer ne mɨtɨk Ebraham. Haiu ap nɨpaa mɨre mɨt nɨrɨak menmen weinɨm me mɨtɨk hak kerek naanmɨprai au. Ti henmak te ti atɨp hɨm im em, ‘Yi yayu yaaim werek yainopɨn yaikeipɨn menmen enum yar ke mɨtɨk epei ketpaan kɨnaaiwɨr wɨnak enuk a?” 34 Jisas ketpor, “Hi hetpi werek. Yi mɨt yapɨrwe kerek yi yɨrɨak menmen enum yi yar ke mɨt nekre wɨnak enuk ke menmen enum yi yisesim hɨrak mewenkeki mari han ki yi ap te einaiwɨrem au. 35 Mɨt kerek nepu nekre wɨnak enuk ap te nanises han kɨr nanrɨak menmen au. Te mɨtɨk kerek kepu witeik hɨrak kepu kepeit en kises han kɨrak kɨrɨak menmen. 36 Te hi Nɨkan ke God hi herekyi yi eire yaain einopɨn eikeipɨn menmen enum, te yi eiyu werek werek. 37 Hi hertei yi nepenyerer ne Ebraham. Te yi yayiyep yayɨntar yi ap yemtau hɨm mai yisesi. 38 Hi hetpi menmen nɨpaa Haai kai epei keteiknewem, te yi yɨrɨak menmen kerek nɨpaa haai ki hɨrak ketpiyem.”

Jisas katɨp mɨt haai kɨr hɨrak Seten

39 Hɨr newehi netpɨwek, “Haai kaiu hɨrak Ebraham.” Jisas ketpor, “Yi nɨkerek ne Ebraham hɨras, te yi yairɨak menmen yaaim mamɨr ke hɨrak kɨrɨakem. 40 Te menmen hi epei hetpiyem hɨram hɨm yaaim werek hi hemtewem meke God man. Te yi wen hanhan yaitɨp yayiyep. Ebraham hɨrak kɨnapen menmen im. 41 Yi yɨrɨak menmen kerek haai ki kɨrɨakem.” Hɨr nenerek natɨp, “Miyerer naiu ap nɨwaai netike mɨt han te hɨr ninaiu nar ke ti au. Haiu Haai kaiu kiutɨp God hɨrekes.” 42 Jisas ketpor, “God hɨrak Haai ki hɨrekes, te yi han tewenɨna. Hɨrak keriuweta hi heke wit kɨrak han te hi hau in ek. Hi ap hises han kai hɨnaaiwɨr wit te hi han tɨ ik auye! Haai kai keriuweta. 43 Yi yenmak te yi ap yertei menmen hi epei hetpiyem a? Yi yepɨtariyem yentar yi ap yau werek werek yemtau hɨm mai. 44 Yi nɨkerek ne haai ki Seten, te yi hanhan yayises menmen enum mɨrak. Nɨpaa enum eik wɨ kerek hɨrak kinɨn kau ek, hɨrak enuk kenepep mɨt naa. Hɨrak ap pɨke kɨre yaaik mei kike au, kentar hɨrak ap katɨp hɨm yaaim mamkaap mɨt au. Hɨrak enuk kemipɨn mɨt kari han kɨr mekrerek. Hekrit hekrit hɨrak enuk kemitetpɨn, hɨrak haai ke mɨt hɨr nemitetpɨn. 45 Hi hetpi hɨm yaaim ap hemipɨn au, te yi ap yisɨsa yentar menmen hi nepei hetpim me Seten. 46 Keimɨn kiutɨp ke yi ektɨp menmen hi epei hɨrɨakem hɨram enum? Hi hetpi hɨm yaaim te yi yenmak yi ap han kiteta? 47 Mɨt kerek hɨr nɨkerek ne God hɨr enɨmtau hɨm me God. Te yi ap nɨkerek ne God au yentar yi ap yemtau hɨm mɨrak.”

Ebraham miye pɨrak winaak wen au, hi hinɨnek hepu

48 Mɨt iuwe ninɨn naanmɨpre mɨt han ne Isrel hɨr netpɨwek, “Nɨpaa haiu matɨp werek. Ti hɨrekes mɨtɨk enuk ke wit Sameria herwe kewit te ti han ken sip.” 49 Jisas kewenhi ketpor kar ik: “Hi herwe ap mekra au. Hi hewenɨpi niuk me Haai kai keremem, te yi au yetpo enum ap yewenɨpi niuk mai au. 50 Hi ap hɨrɨak menmen te mɨt nantɨp hi yaaik iuwe au. Maain God kakteikɨn mɨt hi yaaik iuwe, hɨrak han ekitet menmen hi hɨrɨakem. 51 Hi hetpi werek. Neimɨn nises hɨm mai, hɨr ap te nani au. Hɨr nanu nanɨt tipmain tipmain enum eik.” 52 Mɨt iuwe ne Isrel netpɨwek, “In ek haiu mertei herwe enum mersɨs han kit te ti han ken sip. 53 Mɨtɨk Ebraham ketike mɨt profet kerek newepyapɨr hɨm me God natɨp mɨt em, hɨr epei naa. Te ti hatɨp neimɨn nises hɨm mit te hɨr nanu nanɨt tipmain tipmain enum eik. Ti iuwe hinɨn Ebraham ketike mɨt profet a? Ti han kitet ti keimɨn a? Ti han kitet ti hɨre God a?” 54 Jisas katɨp kar ik: “Hi hɨrekes hewenɨpi niuk mai hɨram menmen weinɨm. Hi au Haai kai kerek yi yatɨp yi yisesik yewenɨpiyek hɨrak kewenɨpi niuk mai. 55 Yi yatɨp yi yerteiyek, te ti yisesik au. Hi herteiyek hisesik. Hi hatɨp hi hepɨtariyek, te hi mɨtɨk enuk hemipɨn har ke yi mɨt. Au, hi herteiyek, hi hises hɨm mɨrak. 56 Maam ki Ebraham hanhan kakɨr wɨ kerek hi anaaiwɨr wit ke Mɨtɨk luwe eweikɨn hɨre mɨtɨk anen hahu tɨ ik atike yi mɨt. Hɨrak epei kɨrek te hɨrak han yaaik.” 57 Mɨt iuwe ne Isrel netpɨwek, “Ti ap epei enuk he mɨtɨk wen au, ti epei hɨr Ebraham a? Taauye!” 58 Jisas ketpor, “Hi hetpi werek Ebraham miye pɨrak winaak wen au, hi kerekek hepu.” 59 Hɨrak katɨp epei au, mɨt neit nan nanwɨrem nankɨp. Au, Jisas kiune hɨrekes hɨrak kɨnaaiwɨr wɨnak iuwe ke God ketpaan ken witeik.

9

Hɨm me mɨtɨk nanamɨr toto Jisas kekepik kɨre yaaik

1 Jisas keke tɨ kepno, hɨrak kɨr mɨtɨk hak kerek miye winaak hɨrak enuk nanamɨr toto. 2 Mɨt disaipel nɨrak nitɨwekhi nar ik: “Mɨtɨk luwe, neinɨn nɨrɨak enum te miye pɨrak winaak te hɨrak nanamɨr toto? Hɨrekes o miye haai nɨrak?” 3 Jisas ketpor kar ik: “Mɨtɨk ketike miye haai ap nɨrɨak enum au. Hɨrak nanamɨr toto kentar God kɨrɨak menmen yaaim kakriuwerek kakteikɨn mɨt em. 4 Haiu emrɨak menmen me God kerek keriuweta hi han. Haiu emrɨakem me wɨ hɨrak kɨmat haiu mamrɨakem. Haiu emrɨakem emɨntar maain wɨ mamnen te mɨt ap te nanrɨak menmen mar im au. 5 Hi wen hepu tɨ ik ek, hi hɨre si mɨr meteikɨn mɨt yapɨrwe yayiwe, hi heteiknor menmen me God.” 6 Hɨrak katɨp menmen im epei au, hɨrak kenikɨn tɨmank men tɨ keweiknɨm mɨre toni, hɨrak kewisɨm mau nanamɨr ke mɨtɨk eik. 7 Hɨrak kewisɨm epei au, hɨrak ketpɨwek, “Ti eno ekɨr ekre wan niuk mɨrak Siloam.” (Haiu meweikɨn hɨm im haiu matɨp ‘Mɨt neriuwetem men.’) Jisas ketpɨwek epei au, hɨrak ken kekemyet ninaan te hɨrak pɨke kan kɨr ein ein werek werek. 8 Hɨrak epei kan, te mɨt nau menep nɨrapɨtek netike mɨt han nɨrek nɨpaa kau tɨ ek kitehi mɨt me pewek, hɨr natɨpan nar ik: “Mɨtɨk ik nɨpaa kau tɨ kitehi mɨt nanwetɨwek pewek. Mɨtɨk ik o au a?” Mɨt han en, hɨr natɨp, “Mɨtɨk ik ninaan mɨrak mar ke mɨtɨk hak eik kau tɨ.” 9 Mɨt han natɨp, “Mɨtɨk ik kerekek nɨpaa kau tɨ kitehi mɨt pewek.” Au, mɨt han natɨp, “Hɨrekes au. Hɨrak ninaan mɨrak mɨre mɨtɨk kerek nɨpaa nanamɨr toto ek.” Hɨrak ketpor, “Au, hi mɨtɨk hɨrekes kerek nɨpaa nanamɨr toto.” 10 Hɨrak ketpor, te hɨr nitɨwekhi, “Ti harkeik te nanamɨr kit yaaik te ti hɨr ein ein a?” 11 Hɨrak ketpor kar ik, “Mɨtɨk ik hɨr nenewek Jisas kenikɨn tɨmank mau tɨ keweiknenim ere mɨre toni, te hɨrak kewisɨm mau nanamɨr kai te hɨrak ketpo kar ik: ‘Ti eno ekemyet ninaan emɨkre wan niuk mɨrak Siloam.’ Epei au, hi hen hekemyet ninaan mai te nanamɨr kai kɨre yaaik hi hɨr ein ein werek werek.” 12 Hɨrak katɨp epei au, hɨr nitɨwekhi, “Hɨrak keit nein?” Hɨrak katɨp, “Hi hepɨtariyek.”

Mɨt ne Farisi nitehi mɨtɨk me menmen Jisas kɨrɨakem

13 Hɨr mɨt neithis mɨtɨk ik kerek nɨpaa nanamɨr enuk toto ek hɨr neriyaak ketikeri nen nɨr mɨt ne Farisi kerek ninɨn nises hɨm me Moses. 14 Wɨ kerek Jisas kewis toni kau mɨtɨk nanamɨr toto te hɨrak nanamɨr yaaik kesiupan kɨr ein ein werek werek, hɨrak kɨrɨak menmen im me wɨ Sabat kerek mɨt ap nɨrɨak menmen au. 15 Hɨrak ketikeri nen nɨr mɨt ne Farisi, hɨr nitɨwekhi pɨke kakɨtpor karkeik te hɨrak in ek kɨr ein ein. Hɨrak kewenhi katɨp, “Mɨtɨk hɨrak kewen toni kau nanamɨr kai, hi hekekyet te hi hɨr ein ein.” 16 Mɨt han ne Farisi natɨp, “God keriuwet mɨtɨk ik au kentar hɨrak kɨrɨak menmen me wɨ Sabat ap kises hɨm me Moses au.” Mɨt han natɨp, “Mamɨrkeik te mɨtɨk enuk kakrɨak menmen yaaim mamɨr im?” Hɨr mɨt newep nau nɨmɨn. Pɨnan natɨp Jisas enuk, han pɨnan natɨp hɨrak yaaik. 17 Mɨt ne Farisi nitehi mɨtɨk neteipim nar ik: “Ti han kitet mekam me mɨtɨk kerekyut nanamɨr? Hɨrak yaaik?” Hɨrak ketpor, “Hɨrak mɨtɨk profet kerekek.” 18 Mɨt iuwe ne Isrel nertei mɨtɨk ik au, te hɨr ap han kitet nɨpaa hɨrak nanamɨr enuk toto, te in ek hɨrak kɨr ein ein. Hɨr nemtau hɨm mɨrak au ere hɨr nɨtehi miye haai nɨrak. 19 Hɨr nitorhi nar ik: “Ik ek hɨrak nɨkan kit kerek nɨpaa yi yinaak ek, hɨrak nanamɨr toto? Karkeik te hɨrak kɨr ein ein?” 20 Miye haai nɨrak netpor, “Haiu mertei ik ek nɨkan kawɨr kerek hawɨr winaak hɨrak nanamɨr toto, hawɨr werteiyek. 21 Hawɨr wepɨtari hɨrak karkeik te hɨrak kɨpɨr ein ein. Yi eiyitɨwekhi. Hɨrak epei kɨre iuwe. Hɨrak kɨrekes kakɨtpiyem.” 22 Miye haai nɨrak natɨp nar ik nentar hɨr nɨnaain mɨt iuwe ne Isrel. Mɨt iuwe nɨpaa natɨp keimɨn katɨp Jisas hɨrak Mɨtɨk Krais kerek kaknen kakɨkaap haiu mɨt, hɨr ap nanwenɨwekhi kaknen wɨnak kerek mɨt nererik nekine hɨm me Moses neitai au. 23 Miye haai nɨrak nertei menmen im te hɨr netpor, “Hɨrak epei iuwe, te yi eiyitɨwekhi em.” 24 Mɨt iuwe pɨke nari mɨtɨk kerek nɨpaa nanamɨr toto ek hɨrak kan te hɨr netpɨwek nar ik: “Ti ewenɨpi niuk me God, te ti atɨp werek. Haiu mertei mɨtɨk ik ap kises God werek werek o au. Ti ewepyapɨrek hɨrak enuk.” 25 Hɨrak ketpor kar ik: “Hi hepɨtari mɨtɨk ik hɨrak yaaik o enuk. Menmen miutɨp hi hertei. Nɨpaa hi nanamɨr toto, te in ek hi hɨr ein ein werek werek.” 26 Hɨr pɨke nitɨwekhi, “Hɨrak kerekyut mekam? Hɨrak karkeik te hɨrak keniput nanamɨr kit kɨre yaaik?” 27 Hɨrak ketpor kar ik: “Hi epei hetpiyem, te yi ap yisesim werek werek au. Yi yenmak te yi hanhan yayɨmtewem yaiteipim a? Yi hanhan yayisesik yi yayɨr disaipel nɨrak a?” 28 Hɨrak katɨp epei au, hɨr han enuk netpɨwek enum nar ik: “Ti kerekek hises hɨm mɨrak. Haiu auye! Haiu mises hɨm me Moses! 29 Haiu mertei God katɨp Moses hɨm mɨrak, te mɨtɨk ik weinɨk haiu mepɨtari keimɨn keriuwetek kan.” 30 Mɨtɨk keneri ketpor kar ik: “Menmen im yaaim menipa hi heniuwesɨs. Yi yepɨtari keimɨn keriuwetek hɨrak kan, te hɨrak kekepa kɨrɨak nanamɨr kai kɨre yaaik. 31 Haiu mertei God hɨrak kemtau hɨm me mɨt enun hɨr nitɨwekhi menmen au. Hɨrak kemtau hɨm keremem me mɨt yaain hɨr nɨrɨak menmen God hanhan hɨr nisesi. 32 Nɨpaa God kewis tɨ ere in haiu ap memtau mɨtɨk hak kɨkaap mɨt nanamɨr enum toto, te hɨr nɨr ein ein werek werek au. 33 God ap keriuwet mɨtɨk ik te hɨrak ap kakrɨak menmen werek werek taauye!” 34 Hɨr mɨt nemtaantɨwo nenerek nar ik: “Nɨpaa miye pit winit ti enuk mɨtɨk weinɨk, te ti han kitet ti mɨtɨk iuwe hetpai menmen me God a?” Hɨr netpɨwek epei au, hɨr nepɨrek ken witeik.

Mɨt ap nises hɨm me Jisas hɨr nɨre mɨtɨk nanamɨr toto

35 Jisas kemtau hɨr epei nepɨrek ken witeik, te hɨrak kɨnketnɨwek. Hɨrak kɨnapɨnek epei au, hɨrak kitɨwekhi kar ik: “Ti kerekek hises hɨm me mɨtɨk ke wit ke Mɨtɨk luwe o au?” 36 Mɨtɨk ik kitɨwekhi kar ik: “Mɨtɨk luwe, ti etpo hɨrak keimɨn te hi hises hɨm mɨrak.” 37 Jisas ketpɨwek, “Ti epei hɨrek hɨrak kerek in ek hɨrak ketput menmen.” 38 Hɨrak pɨke katɨp Jisas kar ik: “Mɨtɨk luwe, hi han kitet ti Mɨtɨk ke wit ke Mɨtɨk luwe.” Te hɨrak kewen ninɨp kewenɨpi niuk mɨrak. 39 Te Jisas katɨp, “Hi han tɨ ik te hi hewepyapɨr neimɨn nises God, neimɨn hɨr au. Hi han akaap mɨt netari hɨm me God te hɨrak kakrekyor han kitet hɨr nanamɨr toto te hɨr nanisesik nanɨrteiyek werek werek. Hi han te neimɨn hɨr han kitet hɨr epei nertei hɨm me Moses werek werek, hi heteiknor hɨr ap nises God werek werek au. Hɨr nɨre mɨt enun nanamɨr toto.” 40 Mɨt han ne Farisi nerp netikerek nemtau menmen hɨrak ketpim, hɨr netpɨwek nar ik: “Ti ap han kitet haiu nanamɨr toto metike mɨt yapɨrwe weinɨn au a?” 41 Jisas ketpor, “Yi yepɨtari hi keimɨn te God ap han kitet menmen yi yerekyewem hɨram enum iuwe au. Kike. Te in ek yi yatɨp yi yertei menmen me God werek werek, te menmen enum mekre han ki hɨram emu emɨt!”

10

Hɨm me Jisas naanmɨpre sipsip

1 “Hi hetpi werek werek. Mɨtɨk kerek ap kitet ya weipɨr kakno nɨwa ke sipsip au, hɨrak kɨniu nɨwa keke han kerekir ken nɨmɨn ein, hɨrak mɨtɨk enuk kekintɨp menmen. 2 Te mɨtɨk kerek kitet ya weipɨr hɨrak mɨtɨk ke naanmɨpre sipsip. 3 Mɨtɨk kerek kekiwo nɨwa kau ya weipɨr kɨre mɨtɨk ik, hɨrak kewisɨk ken nɨmɨn hɨrak kakno nɨmɨn te sipsip mamɨmtau hɨm mɨrak, hɨrak kekine niuk me sipsip miutɨp miutɨp, hɨrak keriyaam keiyɨm kakno wit eik. 4 Hɨrak kari sipsip mɨrak hɨrak kinɨn kakno. Sipsip hɨram misesik mentar hɨrak kenɨnewem (o kenɨnorem), hɨram memtau tonɨk mekre nɨkɨp te hɨram misesik. 5 Te mɨtɨk hak taau. Hɨram mɨneinɨk mɨrɨr mentar hɨram ap memtau tonɨk mekre nɨkɨp kɨre mɨtɨk kerek naanmɨprewem (o naanmɨprorem) au.” 6 Jisas katɨp mɨt ne Farisi hɨm im, te hɨr ap nertei menmen werek werek hɨrak ketporem me hɨrekes au.

Jisas katɨp hɨrekes kɨre mɨtɨk naanmɨpre sipsip

7 Mɨt netari menmen hɨrak ketpim te Jisas pɨke katɨp kar ik: “Hi hetpi werek werek hi hɨrekes hɨre weipɨr ke sipsip. Hi hɨkaap mɨt hɨr nɨre sipsip hɨr nanises hɨm me God. 8 Mɨt yapɨrwe nɨpaa ninɨn nan naanmɨpre mɨt ne Isrel hɨr mɨt enun nɨre mɨt nekintɨp menmen. Mɨt hɨr nɨre sipsip ne God ap nises mɨt in au. 9 Hi hɨre ya weipɨr. Neimɨn nisɨsa hɨr nɨre sipsip nanɨnen nɨmɨn nɨwa, te hɨr nanu werek maain nanɨno witeik nanɨnantɨn yenkis yaaim nanɨm. 10 Mɨtɨk enuk kekintɨp menmen kaknen te kakɨt menmen kaknep sipsip kakɨwaank menmen. Hi au hi han te hɨr nani au. Hɨr nanu werek werek nanɨr ke God hanhan hɨr nanwim. 11 “Hi hɨre mɨtɨk yaaik naanmɨpre sipsip hi hahi akaap sipsip nai te hɨr nanu werek werek. 12 Mɨtɨk kerek naanmɨpre sipsip kakɨt pewek mamrerim, hɨram ap sipsip mɨrak. Hɨrak kɨr nepere iuwe ke yaank kaknen, hɨrak kɨnaain kɨrɨr te nepere iuwe ke yaank kemiyei sipsip ken kɨyaau kiutɨp kakɨp, te hɨram ham mɨrɨr mewep ein mewep ein. 13 Mɨtɨk kar ik kɨrɨr kentar hɨrak ap hanhan sipsip au. Hɨrak naanmɨprewem kakɨt pewek mamrerim keremem. 14 Hi hɨre mɨtɨk yaaik naanmɨpre sipsip. Hi hertei werek werek mɨt neimɨn hɨr nɨre sipsip nai, hɨr nerteiya nisɨsa. 15 Hi hetike Haai kai werteiyakɨt mar im. Hi hertei mɨt nɨre sipsip nai, hɨr nerteiya. Hi hetike sipsip nai hanhan meriuwehan te hi hahi akepi. 16 Mɨt han nɨre sipsip nai, hɨr nepu, te hɨr ap ne weiwɨk me mɨt nai ne Isrel au. Hi tewen haryei nantike mɨt han in te hɨr nemtau hɨm mai nanisɨsa. Maain hɨr nanre weiwɨk miutɨp te hi kiutɨp naanmampror. 17 “Haai hɨrak hanhan keriuwa hentar hi hanhan hahi akaap mɨt te hi pɨke akrit. 18 Mɨtɨk hak ap te kakiyep te hi hahi au. Hi han kai kerekek. God ketpo menmen im te hi arɨakem. Hɨrak katɨp werek te hi hahi, maain hɨrak kakwisa hi pɨke akrit hahu.” 19 Mɨt iuwe ne Isrel en hɨr newepan nau nɨmɨn pɨnan, han kitet menmen im, pɨnan au han kitet menmen ham nentar hɨm mɨrak. 20 Mɨt yapɨrwe natɨp, “Herwe kau kekrerek, te hɨrak han ken sip hɨrak ketaritari katɨp menmen im em. Yi yenmak te yi yerp in yemtau hɨm mɨrak a?” 21 Mɨt han natɨp hɨm mɨrak ap hɨm me mɨtɨk kerek herwe kau kekre han kɨrak au. Herwe ap te kɨrɨak mɨtɨk nanamɨr toto enuk ek te hɨrak kɨre yaaik kɨr ein ein werek werek au.

Mɨt iuwe ne Isrel neweikɨn sip newet Jisas

22 Jisas katɨp menmen im meit wit Jerusalem me wɨ mɨt nererik han tewenɨn nɨpaa mɨt nepɨr menmen enum mekre wɨnak ke God, hɨr pɨke nɨkaisiu weipɨr, te hɨr pɨke nanɨno nɨmɨn newenɨpi niuk me God. Me wɨ im hɨram mɨre hawɨ hɨtan. 23 Jisas ken kitet wɨnak iuwe ke God keit haau mɨt nenewem ‘Hɨnp ke mɨtɨk iuwe King Solomon.’ 24 Hɨrak wen kepu en, mɨt iuwe ne Isrel neweiknɨwek nitɨwekhi, “Wɨ marmenum te ti heteiknai haiu mamɨrteiyek. Ti etpai werek werek. Ti Mɨtɨk God kehimɨtanit ti akepai haiu mɨt o au?” 25 Jisas ketpor, “Hi epei hetpi te yi ap han kitet hɨm mai werek werek au. Menmen yaaim hi hɨrɨakem heriuwe menmen iuwe me Haai kai hɨram mewepayapɨr hi keimɨn. 26 Yi ap yises hɨm mai yentar yi ap yɨre sipsip nai au. Nɨpaa hi hetpiyem! 27 Sipsip nai hɨr nanɨmtau hɨm mai hi herteiri niutɨp niutɨp hɨr nisɨsa. 28 Te hi ekepi te hɨr nanu nantikewa tipmain tipmain enum eik, hɨr nani au. Mɨtɨk hɨrak ap te kakri mɨt sipsip nai te hɨr ap nanises hɨm mai nanɨwaank taau. 29 Haai kai kerek kewetau mɨt in hɨrak kinɨn menmen yapɨrwe. Mɨtɨk hak ap kakri mɨt nisesik te hɨr nanweikɨn sip nanwetɨwek nanɨwaank taau. 30 Hi etike Haai kai hawɨr wekiyakɨt wepu niutɨp.” 31 Hɨrak katɨp menmen in epei au, mɨt iuwe ne Isrel pɨke neit nan te hɨr nankɨp. 32 Jisas kitorhi, “Hi epei hɨrɨak menmen yapɨrwe me ninaan mi hises menmen Haai kai kehimɨtena hi hɨrɨakem. Me mekam miutɨp te yi eiwɨr nan yayiyep a?” 33 Mɨt iuwe ne Isrel netpɨwek, “Haiu mamitep me menmen yaaim ti hɨrɨakem au. Haiu mamitep mamɨntar ti atɨp enum, ti hɨre mɨtɨk kerekek, te ti hatɨp ti hɨrekes hɨre God.” 34 Jisas katɨp, “Hɨm me God mau tɨwei hɨram matɨp mar im: 35 ‘Hi atɨp yi yɨre God.’ Haiu mertei hɨm me God mau tɨwei hɨram yaaim ap mamweikɨn matɨp hɨm ham taau. God katɨp mɨt kerek hɨrak kewetɨr hɨm mɨrak hɨr nɨre God. 36 God Haai kehimɨtena hɨrak keriuweta te hi han hau tɨ ik ek te yi yenmak yatɨp hi hatɨp enum hentar hi etpi hi Nɨkan ke God a? 37 “Hi ap hɨrɨak menmen Haai kai kehimɨtena, te yi ap eiyises hɨm mai au emɨt! 38 Te hi hɨrɨak menmen me Haai kai. Yi yɨnapen han ekitet hɨm hi hetpiyem me Haai kai keriuweta hi han tɨ ik yentar hi mɨtɨk kerekek. Te yi han ekitet menmen hi hɨrɨakem te yi yayɨrtei werek werek han ekitet Haai kai God ketikewa hawɨr wekiyakɨt wepu han kiutɨp.” 39 Hɨrak katɨp menmen im epei au, hɨr pɨke nantɨwekhis nanwisɨk kakɨkre winaɨk enuk, te hɨrak kɨnaiwɨri ken. 40 Hɨrak kɨnaiwɨri pɨke ken kerekir mani Jodan ken kiun wit kerek nɨpaa Jon kɨkɨr mɨt, hɨrak kewiyen. 41 Mɨt yapɨrwe hɨr nan natɨp, “Jon ap kɨrɨak menmen yaaim kɨkaap mɨt enun hɨr nɨre yaain kar ke mɨtɨk ik kɨrɨakem. Te menmen hɨrak ketpei me mɨtɨk ik ek hɨram yaaim werek.” 42 Mɨt yapɨrwe nau en, hɨr han kitet hɨrak Mɨtɨk Krais kerek God kehimɨtanek kaknen kakɨkaap haiu mɨt.

11

Mɨtɨk Lasaras epei kaa

1 Mɨtɨk hak kiutɨp niuk mɨrak Lasaras, hɨrak kau wit Betani. Betani hɨrak wit kerek Maria wetike heiyiuwe pɨre Mata newi en. 2 (Nɨpaa mɨte Maria ip ep wewen tɨpar yaaim mɨnɨn yaaim mɨre natɨn kɨpna em mentar hɨt me Mɨtɨk luwe Jisas. Epei au hɨre pɨke wenke paan kɨre pɨke weiyɨk wesiunɨnɨwekem. Mɨte ip e hɨre yenten kɨre Lasaras. Hɨrak kɨnap.) 3 Hɨrak Lasaras kɨnap te Maria wetike Mata hɨr nesiuwe hɨm men Jisas netpɨwek, “Kit yinak Lasaras nepei kɨnap wɨsenum. Ti enen ekepik te hɨrak kakre yaaik.” 4 Jisas kemtewem, hɨrak katɨp, “Lasaras kɨnap keremem ap te kaki herwe enuk kakno kakɨsine kakɨt au. Menmen im man te mɨt nanwenɨpi niuk me God, mɨt nanwenɨpi niuk mai hi Nɨkan ke God.” 5 Jisas han tewenɨn Mata wetike kikɨre pɨre, netike yenten kɨr Lasaras. 6 Jisas kemtau hɨm me Lasaras kɨnap, te hɨrak wen kepu wit kerek hɨrak kepwi en ere wɨ wiketerem. 7 Epei au, hɨrak katɨp mɨt disaipel nɨrak, “Haiu pɨke emno provins Judia.” 8 Te mɨt disaipel newenek natɨp, “Mɨtɨk luwe, ti hanhan pɨke eno wit kerek nɨpaa ein mɨt nau en nanwɨr nan nanitep a? Ekɨt haiu emu in!” 9 Jisas katɨp kar ik: “Ap 12 aua me hekrit ere hɨnkewɨ a? Te mɨtɨk kakno kakitet yayiwe ap te kakrewo menmen kakɨnkewɨn kentar hɨrak wepni kɨr kan tɨ ik ek, hɨrak kɨr yayiwe hɨrak kitetik. 10 Te hɨrak kakno kakɨ wɨtaan, hɨrak kakrewo menmen te kakɨnkewɨn kentar ap wepni kɨr keteiknɨwek menmen werek werek.” 11 Jisas katɨp hɨm im em epei au, hɨrak pɨke ketpor keteipim kar ik: “In ek Lasaras epei kɨwaai keit, te hi pɨke eno akotɨtek kakɨkrit kaku.” 12 Mɨt disaipel netpɨwek nar ik: “Mɨtɨk luwe, hɨrak kɨwaai, te hɨrak maain pɨke kakre yaaik. Te haiu emu in a?” 13 Jisas ketpor me Lasaras hɨrak epei kaa, te hɨr han kitet hɨrak keptor hɨrak kɨwaai kerekek. 14 Mar keremem te Jisas ketpor werek werek kar ik: “Lasaras epei kaa. 15 Te hi han yaaik hi ap hau hetikerek kerek wɨ hɨrak kaa kentar maain hi hekepik yi eiyɨrtei God keriuweta hi han. In ek haiu emno emɨrek.” 16 Mɨtɨk Tomas hɨr nekine niuk mɨrak ham nenewek Didimas, hɨrak katɨp mɨt disaipel han ne Jisas kar ik: “Tɨs, haiu emno emtike Mɨtɨk luwe te haiu mami mamtikerek.”

Jisas kan kɨr Lasaras yentenrer nɨrak hɨr newepnak

17 Maain Jisas kan, mɨt netpɨwek nar ik: “Wɨ tekyaait Lasaras kaa, hɨr newisɨk kɨwaai kekre han kewen kɨnɨk.” 18 Wit Betani ap yanɨmɨn ke wit iuwe Jerusalem. Au menep kɨre 3 kilomita. 19 Te mɨt miyapɨr yapɨrwe ne Isrel epei nan Betani nanɨr Mata wetike Maria, hɨr enwenor han kɨr yaaik nentar yenten kɨr Lasaras epei kaa. 20 Mata wemtau Jisas kaknen, hɨre wen te wawɨwenyipɨrek wawɨt yayiwe eik. Te Maria au wepu wɨnak eik. 21 Mata wan watɨp Jisas, “Mɨtɨk luwe, nɨpaa ti epei enen ehu in te yenten kai ap te kaki taau. 22 Te hi hertei God in ek kakwetit menmen kerek ti hitɨwekhiyem heriuwerem em.” 23 Jisas jetpɨwe, “Yenten kit tewen kakɨkrit kaku kakre mɨtɨk.” 24 Mata wewenhi watɨp, “Hi hertei maain hɨrak kakɨkrit me wɨ kerek God kehimɨtenem skelim mɨt.” 25 Jisas ketpɨwe, “Hi Haai ke mɨt pɨke nanɨkrit nanu. Hi Haai ke mɨt nanɨt hɨmɨn yaaik. Neimɨn nises hɨm mai, hɨr nani, te maain hi pɨke akɨan nanu nanɨt. 26 Neimɨn kerek nau nisɨsa hɨr keriyen nanɨt hɨmɨn yaaik nanu nanɨt tipmain tipmain enum eik. Ti han kitet hɨm mai hisesim o au?” 27 Mata wewenhi war ik: “O Mɨtɨk luwe, hi hises hɨm mit. Hi hisesit hentar hi hertei ti Nɨkan ke God, ti Mɨtɨk kerek God kehimɨtenit ti han tɨ ik e.”

Jisas kɨkɨt kerwe kaa

28 Mata watɨp hɨm im epei au, hɨre pɨke wen wenɨne kikɨr pɨre Maria. Hɨr wik hasini hɨre wetpɨwe main main war ik: “Mɨtɨk luwe epei kan kitauhi hi hetput ti eno ehɨrek.” Hɨre wetpɨwe epei au, hɨre wen wɨrɨak menmen. 29 Maria wemtau hɨm im em, hɨre wesiukɨn wasenum wen wawɨr Jisas. 30 Jisas ap epei kan kiun wit ik wen au. Hɨrak wen kepeit wit kerek Mata epei wen wɨrek kewiyen. 31 Mɨt miyapɨr ne Isrel neit wɨnak kɨr enwenɨn han kɨre hɨr nɨr Maria hɨre wesiuknen wasenum wen, te hɨr nisesiye. Hɨr natɨp, “Hɨre waunɨne herwe hei te hɨre waukɨtek.” 32 Te Maria epei wan wiun wit kerek Jisas kewiyen, hɨre wɨrek wenke wɨwaai hɨt mɨrak wewenɨpiyek. Hɨre watɨp, “Mɨtɨk luwe, nɨpaa ti epei enen in ne, te yenten kai ap te kaki au.” 33 Jisas kɨrep wɨkɨt, te mɨt miyapɨr ne Isrel kerek epei netikerep hanhan ek hɨr nɨpkɨtek, hɨrak han enuk te hɨrak han kɨrak kekrit. 34 Te hɨrak kitɨwehi kar ik: ‘Yi yewisɨk kɨwaai nein?” Hɨr natɨp, “Mɨtɨk luwe enen ehɨrek.” 35 Jisas han tewenɨnek kɨkɨtek. 36 Mɨt han en ne Isrel natɨp, “Eiyɨrek, hɨrak hanhanek wɨsenuk.” 37 Te mɨt han natɨp, “Hɨrak nɨpaa kɨrɨak mɨtɨk kerek nanamɨr toto hɨrak kɨr ein ein ek a? Hɨrak ap te kakɨkaap Lasaras kaa au a?”

Jisas kɨkɨak Lasaras kekrit kepu

38 Jisas han enuk han kekrit, te hɨrak ken han kerek mɨt epei newisɨk kɨwaairi en. Han ik kerekek nɨpaa hɨr nekinɨk kekre nan hɨr newis nan keiyepet hɨm kɨrak. 39 Jisas katɨp, “Yi eiyɨnke nan ik eknepɨn.” Mata yenten kɨre kerek kaa ek, hɨre watɨp, “Mɨtɨk luwe, hɨrak epei kaa ere wɨ tekyaait epei men, te hɨrak epei kɨnɨn enuk. Ti ap ekeisiuwek ekɨt!” 40 Jisas ketpɨwe, “Hi hetput ti ehises hɨm mai te ti tewen hahɨr menmen iuwe me God mamnen.” 41 Hɨrak katɨp epei au, hɨr nenkre nan ken pɨn, Jisas kɨkɨamnaan katɨp, “Haai ti yaaik ti epei emtau menmen hi hituthiyem. 42 Hi hertei me wɨ yapɨrwe ti hemtau hɨm mai, te hi hatɨp hɨm im em hentar mɨt in en, te hɨr nanɨrtei ti heriuweta hi han tɨ ik ek.” 43 Hɨrak kitehi God menmen im epei au, hɨrak kenɨne hɨm iuwe kar ik: “Lasaras, ti etpaan enen witeik.” 44 Te mɨtɨk kerek kaa ek hɨrak ketpaan kan witeik. His hɨt mɨrak hɨr newenkekim meriuwe laplap kerek nɨpaa hɨr neiyɨm newisɨk ek, te laplap ham mewenkɨkɨwek ninaan mɨrak. Jisas ketpor, “Yi eisiupenɨwek laplap einaiwɨrek ekno.”

Mɨt iuwe ne Isrel nimenɨpɨnan natɨpan nanɨnep Jisas kaki

45 Mɨt miyapɨr yapɨrwe ne Isrel kerek epei nan nɨr Maria, hɨr nɨr menmen Jisas kɨrɨakem, te hɨr han kitet hɨrak Mɨtɨk kerek God keriuwetek kan tɨ ik. 46 Au, mɨt han pɨke nen natɨp mɨt ne Farisi me menmen Jisas epei kɨrɨakem. 47 Te mɨt ne Farisi netike mɨt iuwe ne pris netike mɨt ne kaunsil hɨr nererik natɨp nar ik: “Haiu emrɨak mekam? Hɨrak epei kɨrɨak menmen iuwe mar im! 48 Te haiu mamwisɨk kakrɨak menmen mampar im, te mɨt yapɨrwe nanisesik. Mɨt nanisesik, te mɨt iuwe ne wit Rom nansiuwe ami nanɨnen nanwen wɨnak iuwe ke God hɨr nanɨwaankai haiu mɨt ne Isrel!” 49 Mɨtɨk hak niuk mɨrak Kaiafas, kerek me tito im hɨrak hetpris kinɨn pris yapɨrwe, hɨrak ketpor, “Yi hɨras ap yertei menmen mei kike taau! 50 Yi ap yertei werek hɨram yaaim te mɨtɨk kiutɨp ik kaki, haiu mɨt yapɨrwe ne weiwɨk me Isrel au.” 51 Hɨrak ap katɨp im em me han kɨrak. Au, hɨrak mɨtɨk het pris kerek kinɨn naanmɨpre mɨt en me tito im em, te hɨrak katɨp hɨm kɨre profet kar ik ek: Jisas kaki kakɨkaap mɨt ne Isrel keriyen. 52 Hɨr keriyen au, hɨrak kaki te kakri mɨt miyapɨr nɨre nɨkerek yapɨrwe ne God nau nerer wit wit nanɨnen nanɨre mɨt ne weiwɨk miutɨp. 53 Me wɨ in ere maain, mɨt iuwe ne Isrel nimenɨpɨn nanɨnep Jisas. 54 Mar keremem te Jisas ap ken kitet yayiwe yaaik ke mɨt ne Judia. Hɨrak kɨnaiwɨri hɨrak ken yaank weinɨk mɨt ap newi en, ken wit hak niuk mɨrak Efraim. In ek hɨrak kau ketike mɨt disaipel nɨrak. 55 Wɨ me mɨt ne Isrel nererik nanɨm menmen han tewenɨn nɨpaa God kenep mɨt ne Isip, hɨram epei man menep. Wɨ me mɨt nererik nanɨm menmen wen au, hɨr mɨt miyapɨr nɨnaaiwɨr wit kɨr nɨniu nen wit Jerusalem me nanwet pris menmen te God kaktɨp hɨr yaain, nanɨr ke hɨm me Moses ketpim. 56 Hɨr yapɨrwe nɨpiun wit Jerusalem, hɨr nɨnatɨn Jisas. Hɨr neit wɨnak iuwe ke God nɨmɨn ein, hɨr nitehiyan natɨpan, “Yi han kitet mekam? Hawɨr han kitet hɨrak ap te kaknen in kakɨm menmen kaktike mɨt miyapɨr in taau.” 57 Mɨt iuwe pris netike mɨt ne Farisi epei natɨp mɨt neimɨn nertei Jisas keit nein, te hɨr enɨnen nanɨtpor te mɨt iuwe nanɨno nantɨwek his nankɨp.

12

Maria wewen tɨpar mɨnɨn yaaim mentar hɨt me Jisas

1 Maain wɨ ham Jisas pɨke kan wit Betani, wit kerek Lasaras kewiyen. Hɨrak mɨtɨk kerek Jisas kɨkɨak te pɨke kekrit. Me wɨ im, wɨ hispɨnak kiutɨp (6) wen mepu ere mɨt nererik nanɨm menmen me Pasova. Me wɨ im mɨt hɨr han tewenɨn nɨpaa God kenep mɨt ne Isip, te hɨr Isrel au. 2 Mɨt en hɨr epei nemani menmen me Jisas kakɨm neit wit kɨr eik. Mata wɨkaap mɨt kerek newetɨr menmen. Mɨtɨk Lasaras kau ketike Jisas tekiyakɨt taam menmen. 3 Te mɨte niuk mɨre Maria, hɨre yenten pe Lasaras wekin mɨn tɨpar me nu nad mɨnɨn mekrerem me mɨt hɨr newɨr pewek iuwe nantɨwem, hɨre wewenem mentar Jisas hɨt mɨrak. Epei au, hɨre wesiunenim meriuwe paan kɨre. Tɨpar yaaim mɨnɨn mekre wɨnak au han iuwe kewen. 4 Mɨtɨk disaipel hak kiutɨp ke Jisas niuk mɨrak Judas ke Iskeriot, kerek maain kakwepyapɨr Jisas kakno his me mɨt iuwe ne Isrel, hɨrak katɨp, 5 “Nenmak te mɨt ap neit tɨpar yaaim mɨnɨn im em nesiuwerem nanɨt pewek mererim mar 300 kina te hɨr enwet mɨt enun ap netenen menmen enwetɨrem?” 6 Hɨrak ap han tewenɨn mɨt enun ap netenen menmen au. Hɨrak enuk kekintɨp menmen. Hɨrak naanmɨpre tɨkenup kerek Jisas ketike disaipel nɨrak newis pewek mekrerek ek te hɨrak kekinenim kɨsawɨnem. 7 Hɨrak katɨp kenerep, te Jisas ketpɨwek, “Ewisiye ewɨrp! Hɨre wetenen menmen im wɨrɨakem me maain hi hahi hɨr mɨt nanwisa akre hei. 8 Mɨt enun netenen menmen au hɨr nanu nantikewi hekrit, te hi au. Wɨ ham hi anaiwɨri.”

Hɨr mɨt iuwe pris natɨp nanɨnep Lasaras kaki

9 Mɨt yapɨrwe ne Isrel nemtau Jisas keit wit Betani, te hɨr nen en nanɨrek. Hɨr ap nanɨr Jisas kiutɨp kerekek au. Hɨr nanɨr Lasaras kerek Jisas kɨkɨak kaa ek pɨke kekrit kau. 10 Te mɨt iuwe pris nimenɨpɨn nanɨnep Lasaras ketike Jisas. 11 Mɨt yapɨrwe neweikɨn sip newet hɨm me mɨt iuwe ne Isrel hɨr nises Jisas, nentar menmen Jisas kɨrɨakem.

Jisas ken wit Jerusalem kɨre mɨtɨk iuwe king

12 Maain wɨ ham hekrit, mɨt yapɨwe kerek epei nan nererik nanɨm menmen me wɨ Pasova kerek hɨr han tewenɨn God kenep mɨt ne Isip, hɨr nemtau Jisas kaknen wit Jerusalem. 13 Te hɨr neit wapnake neiyɨm nen newenyipɨrek neit yayiwe eik. Te hɨr nɨnap natɨp,“God ti yaaik. Haiu emwenɨpi niuk me mɨtɨk ik kan kakɨkrehɨr ke ti Mɨtɨk luwe God.Ti akaap mɨtɨk ik naanmamre haiu mɨt ne Isrel.” 14 Jisas kɨnapɨn donki (hɨrak kɨre hos), te hɨrak kewik kar ke hɨm me God mau tɨwei metpim mar im: 15 “Yi mɨt yau wit Saion, yi ap einapen!In ek Mɨtɨk luwe ki kaknen kakri kau donki wen yaaik kɨpniu.” 16 Mɨt disaipel nɨrak ap nertei nenmak hɨr nɨrɨak menmen im ere maain Jisas kaa pɨke kekrit ken wit ke God kakɨt niuk iuwe. Maain hɨr han kitet menmen nɨpaa tɨwei me God metpim, hɨr nertei nenmak hɨr nerekyɨwek im em. 17 Mɨt yapɨrwe kerek nɨpaa nau netike Jisas me wɨ kerek hɨrak kenɨne Lasaras nɨpaa hɨrak kaa te hɨrak kekrit kekre herwe hei kan. Mɨt in nɨr menmen im, te hɨr nen newepyapɨr menmen hɨrak kɨrɨakem. 18 Mar keremem te hɨr mɨt yapɨrwe nen newenyipɨr Jisas. Hɨr nemtau Jisas kɨrɨak menmen iuwe mar im. 19 Te hɨr mɨt ne Farisi nesiuwehan hɨm natɨpan nar ik: “Yi eiyɨri! Menmen haiu mɨrɨakem ap te mamwenek taau! Mɨt yapɨrwe ne tɨ ik nisesik.”

Mɨt han ne Grik hanhan nanɨr Jisas

20 Mɨt han ne weiwɨk me Grik nan Jerusalem netike mɨt han ne Isrel, te hɨr nererik naam menmen han tewenɨn wɨ nɨpaa God hɨrak kenep mɨt ne Isip. 21 Hɨr nan nɨr mɨtɨk Filip (hɨrak ke wit Betsaida keit provins Galili), te hɨr natɨp, “Mɨtɨk iuwe haiu hanhan mamɨr Jisas mamɨtpɨwek menmen.” 22 Filip ken katɨp Endru, te hɨrakɨt wiketeret ten tatɨp Jisas. 23 Jisas ketpɨwekɨt, “Wɨ apei menep man te hi Mɨtɨk ke wit ke Mɨtɨk luwe, God kakweto niuk mɨrak yaaim iuwe hi etɨwem. 24 Hi hetpi hɨm werek. Yehes kei kiutɨp ke rais kɨnatɨn kɨwaai tɨ au, te yehes kiutɨp kerekek kakpau. Yi eikɨr ekɨkre tɨ, te kakine nɨkim yapɨrwe. Mar im hi hɨr mɨt nanwisa akre hei. Maain hi akrit hi akaap mɨt yapɨrwe nanises hɨm me God. 25 Neimɨn hanhan nanises han kɨr nanɨwaank hɨras. Neimɨn ap nises han kɨr nau tɨ ik ek, hɨr nises han ke God, te maain han kɨr kaku werek werek tipmain tipmain enum eik. 26 Mɨt neimɨn nanrɨak menmen mai hi hɨrɨakem, te hɨr enisɨsa hɨr nani nanɨr ke hi hahi. Wit kerek hi hewiyen te mɨt nɨrɨak menmen mai hɨr nanwiyen. Te Haai kai kakwis niuk mɨr iuwe kentar hɨr nisɨsa.

Hɨr mɨt enwenɨpi niuk me hi Mɨtɨk ke wit ke God

27 In ek han kai kekrit kehɨnhɨn te hi atɨp mekam? Te hi atɨp Haai hi anaaiwɨr menmen im mamnen mamiyep? Au, mar keremem te hi han hau tɨ ik e. 28 Haai, ti enip niuk me mɨt emre iuwe!” Jisas katɨp kar ik te hɨm meke nepni man matɨp mar ik: “Hi henip niuk mai mɨre iuwe, te hi pɨke arɨakem mamre iuwe.” 29 Te mɨt yapɨrwe nerp menep nemtau hɨm kerekek, te hɨr natɨp, “Nepni mewenɨn.” Mɨt han au, natɨp, “Mɨtɨp ensel ke God ketpɨwek.” 30 Jisas ketpor, “Hɨm em ap man me menmen mai mamkepa au. Hɨram man te mamɨkepi yi eiyɨrtei God keriuweta hi han tɨ ik e. 31 In ek, wɨ epei man, te God skelim hɨr mɨt nau tɨ ik ek me menmen enum nɨpaa hɨr nɨrɨakem. In ek hɨrak kakinɨn Seten kerek naanmɨpre menmen enum me tɨ. 32 Te maain mɨt nanwenkɨka hi ahu nu tentarakɨt, te hi ari han ke mɨt yapɨrwe nanisɨsa.” 33 (Jisas katɨp hɨm im keteikɨn mɨt karkeik te hɨrak kaki.) 34 Te mɨt yapɨrwe pɨke newenhi natɨp nar ik: “Hɨr haiu misesim nɨpaa mɨt newisɨm mau tɨwei hɨram matɨp mɨtɨk kerek God kehimɨtanek kakɨkaap mɨt en te hɨrak kaku kakɨt tipmain tipmain enum eik. Ti henmak te ti hatɨp mɨtɨk ke wit ke Mɨtɨk luwe mɨt han hɨr nanwenkekik hɨrak kaki? Keimɨn hɨrak Mɨtɨk ke wit ke Mɨtɨk luwe God a?” 35 Jisas kewenhi ketpor hɨm tok piksa kar ik: “Wepni kakɨr kike kau nɨmɨn ke yi mɨt. Yi eiyitet yayiwe me wɨ wepni (o yanm) kɨr, te yi eiyu werek, te wɨtaan ap mamsawɨn yayiwe. Maain hi anaiwɨri ano, yi eiyɨr mɨtɨk kerek ke wɨtaan kakno kepɨtari yayiwe hɨrak ken nein. 36 Yi eiyisɨsa hi hɨre wepni (o yanm) wɨ hi hepu in, te maain yi yɨre mɨt yi eiyises menmen yaaim.”

Mɨt yapɨrwe ne Isrel ap nises hɨm me Jisas

Jisas katɨp menmen im epei au, hɨrak ken kɨsawɨn hɨrekes kenpɨn kekeipnor. 37 Hɨr mɨt nɨpaa nɨrek kɨrɨak menmen iuwe kɨkaap mɨt nɨnap hɨr nɨre yaain, te hɨr ap han kitet hɨrak Mesaia, mɨtɨk kerek God keriuwetek kan tɨ au. 38 Hɨr ap nisesik, te hɨm nɨpaa mɨtɨk profet Aisaia ketpim kewisɨm mau tɨwei mamnen mar im: “Mɨtɨk luwe, neimɨn nises hɨm maiu? Mɨt auye!Mɨtɨk luwe keteikɨn menmen mɨrak iuwe men neimɨn? Mɨt yapɨrwe!” 39 Te mɨt ap nisesik nentar hɨm nɨpaa Aisaia pɨke kewisɨm mau tɨwei mar im: 40 “God hɨrak kesor nanamɨr (o naan) kɨr te hɨrak tokik kepu, hɨrak kenipi te hɨr han toenuk.Te hɨr ap nɨr menmen werek werek au, hɨr ap nertei menmen werek werek.Hɨr nertei menmen werek werek, te hɨr nanisesik te hɨrak kakɨkepi hɨr nɨre yaain, te hɨr au.” 41 Mɨtɨk profet Aisaia katɨp menmen im kentar hɨrak kɨr Jisas keit niuk mɨrak iuwe te hɨrak kewepyapɨrek. 42 Me wɨ im, mɨt iuwe ne Isrel yapɨrwe hɨr nises Jisas. Hɨr nɨnapen mɨt ne Farisi, te hɨr ap newepyapɨr hɨr nises Jisas. Hɨr natɨp te mɨt ne Farisi nanɨpɨri nanɨnepɨn nankeipɨn wɨnak kerek mɨt nererik nekine hɨm me Moses neitai. 43 Hɨr hanhan iuwe mɨt nantɨp hɨr yaain, te hɨr hanhan kike God hɨrak kakɨtpor hɨr yaain. Hɨram menmen weinɨm.

Maain Jisas skelim mɨt nanit wit ke God kakriuwe hɨm nɨpaa hɨrak katɨp mɨt em

44 Jisas katɨp hɨm iuwe kar ik: “Neimɨn nisɨsap ap nisɨsa hi kiutɨp kerekek au. Hɨrak kises Mɨtɨk luwe kerek keriuweta hi han tɨ ik e. 45 Neimɨn nɨra, te hɨram mamɨr ke hɨr nɨr Mɨtɨk luwe kerek keriuweta hi han tɨ ik e. 46 Hi han tɨ ik ek, hi hɨre wepni kɨr. Mɨt neimɨn niutɨp niutɨp kerek nisɨsa, hɨr ap nanu enum nanɨr ke mɨtɨk ke wɨtaan kau auye! 47 Neimɨn nemtau hɨm mai te ap nisesim, hi ap skelim hɨr mɨt au. Hi ap han tɨ skelim mɨt nau tɨ ik ek au. Hi han te hi akepi. 48 Mɨtɨk keimɨn ke yi mɨt keweikɨn sip keweto ap kemtau hɨm mai, maain menmen mekam skelim mɨtɨk ik a? Me hɨm kerek nɨpaa hi hetpiyem, hɨram skelim mɨtɨk ik me wɨ kerek God skelim mɨt. 49 Menmen im hɨram werek mentar hi ap hises han kai hetpim au. Haai kerek keriuweta hi han ketpo hɨm te hi ewepyapɨrem. 50 Hi hertei hɨm hɨrak ketpim mamrɨak mɨt nanu werek tipmain tipmain enum eik. Menmen hi hetpiyem hɨram menmen Haai kai ketpewem.”

13

Jisas kekemyetɨt hɨt me mɨt disaipel nɨrak

1 Wɨ me mɨt nererik nanɨm menmen me Pasova kerek hɨr han tewenɨn God kenep mɨt ne Isip teipmen mamnen. Jisas kertei wɨ mɨrak epei man te hɨrak kaki kaknaaiwɨr tɨ ik, te hɨrak pɨke kakno kakɨr God Haai. Hekrit hekrit hɨrak han tewenɨn mɨt nɨrak yaain nau tɨ ik ek. (Hɨrak han tewenɨni ere maain hɨrak kaki.) Te in ek hɨrak kakteiknor hɨrak han tewenɨni wɨsenum. 2 Jisas ketike mɨt disaipel nɨrak naam menmen. Seten epei kakri han ke Judas, nɨkan ke Saimon ke wit Iskeriot, te hɨrak kakwepyapɨr Jisas kakwet mɨt enun ek. 3 Jisas kertei Haai kɨrak God epei kewetɨwek menmen iuwe werek, hɨrak kertei hɨrak kan keke wit ke God, te hɨrak pɨke kakno kakɨrek. 4 Te Jisas kekrit kekeipɨn yeno kerek hɨr naam menmen menterim em, kenemtɨn laplap saket men, te hɨrak kakɨr laplap taul nokik mau mamɨn mɨrak. 5 Epei au, hɨrak kewen tɨpar mekre tɨkenup kekemyetɨt mɨt disaipel nɨrak hɨt hiyap mɨr. Hɨrak kesiunenim keriuwe taul kerek kakɨr kau mamɨn mɨrak em, kɨre mɨtɨk enuk weinɨk kɨrɨak menmen me mɨt iuwe nɨrak. 6 Jisas ken kakɨr Saimon Pita, te hɨrak Pita ketpɨwek, “Mɨtɨk luwe, ti henmak te ti hekemyetɨt hɨt mai?” 7 Jisas kewenhi ketpɨwek kar ik: “In ek ti ap hertei menmen in ek hi hɨrɨakem. Te maain ti tewen erteiyem.” 8 Pita katɨp Jisas, “Ti ap te ekemyetau hɨt mai taauye!” Te Jisas pɨke ketpɨwek, “Hi ap akemyetut hɨt, te ti ap har ke mɨtɨk disaipel kai taau!” 9 Saimon Pita kewenhi katɨp kar ik: “Mɨtɨk luwe, ti ap ekemyet hɨt mai keremem au. Ti akemyetɨt his metike paan.” 10 Jisas katɨp, “Keimɨn kisɨsa hɨrak kɨre mɨtɨk kerek epei kɨkɨr, hɨrak yaaik prar prar, te hɨrak ap pɨke kakɨkɨr hɨrekes. Au, me hɨt miutɨp keremem, hɨrak ekɨkɨrem. Yi yapɨrwe yi yaain yɨre mɨt epei nɨkɨr prar prar neit. Kiutɨp kerekek au. Hɨrak kɨre mɨtɨk hapɨk mewik.” 11 Jisas epei kertei keimɨn kerek maain kakwepyapɨrek kakno his me mɨt enun, te hɨrak katɨp mɨt nɨrak, “Yi mɨt han ki kɨre mɨt epei nɨkɨr prar prar. Te kiutip au han kɨrak enuk kɨre mɨtɨk ap kɨkɨr hapɨk mewik.” 12 Jisas epei kekemyetɨt hɨt mɨr epei au, te hɨrak pɨke keriuwet saket mɨrak mɨre laplap, te hɨrak pɨke kau yeno. Hɨrak kau yeno, hɨrak kitorhi, “Yi yertei hi henmak te hi epei herekyiyem o au? Hi hetpi. 13 Yi yenewa hi Mɨtɨk luwe enuk hi ewepiyapɨr hɨm. Hɨram werek te yi yenewa mar im yentar hi hɨrekes luwe kerekek. 14 Hi Mɨtɨk luwe ki hewepiyapɨr hɨm, te hi hekemyeti hɨt. Yi yises menmen hi herekyiyem, yi eikemyetɨt hɨt me ni yinan, yar ke mɨtɨk enuk weinɨk kɨrak menmen me mɨtɨk iuwe kɨrak. 15 Hi epei ateikniyem te yi eiyisesim empar kerek hi epei herekyiyem. 16 Hi hetpi werek. Mɨtɨk kɨrɨak menmen me mɨtɨk hak, hɨrak ap te kakinɨnek me menmen taau! Mɨtɨk kerek keriuwet mɨtɨk hak katɨp mɨt hɨm mɨrak, hɨrak iuwe kinɨnek. 17 In ek yi yertei menmen ti hetpiyem werek yi eiyisesim eirɨakem. Hɨram mamkepi te yi han yaaik eiyu. 18 “Hi ap hatɨp me yi yapɨrwe. Hi hertei neimɨn kerek hi nɨpaa hehimɨteni en. Te hɨm mau tɨwei me God em matɨp menmen mamnen mamɨr im:‘Mɨtɨk kere hi hewetɨwek menmen hɨrak kaam, hɨrak kerekyo enum.’ 19 In ek hi hetpi menmen in. Maain menmen im mamnen mamiyep, te yi eiyɨrtei hi Mɨtɨk ik kerek God keriuweta hi han akaap mɨt ne tɨ. 20 Hi hetpi hɨm werek! Keimɨn hɨrak kakɨthis mɨt naanmampror kerek hi heriuweti nanɨno ek, hɨrak kakɨr hɨrak kaktauhis. Keimɨn kaktauhis naanmɨprau, hɨrak kakɨr ke hɨrak kakɨthis Mɨtɨk luwe kerek keriuweta hi han in.”

Jisas katɨp Judas maain kakwepyapɨrek te mɨt enun nankɨp

21 Jisas katɨp hɨm im epei au, hɨrak han enuk kekre han kɨrak, te hɨrak kewepyapɨr ketpor hɨm im. “Hi hetpi werek, Mɨtɨk kiutɨp ke yi mɨt hɨrak maain kakwepayapɨr kakime yipɨr mɨt enun hɨr naniyep.” 22 Te mɨt disaipel niutɨp niutɨp nɨwaainaan nɨran. Hɨr nepɨtari hɨrak katɨp mɨtɨk keimɨn. 23 Mɨtɨk disaipel kiutɨp hi John hɨrekes kerekek Jisas hanhana, hi hau hɨrapɨt Jisas menep. 24 Saimon Pita kitauhi keriuwe his katɨp, “Ti hitɨwekhi hɨrak katɨp ke keimɨn.” 25 Pita kitauhi epei au, hi mɨtɨk disaipel ik ek henke hau hɨrapɨt Jisas hitɨwekhi, “Mɨtɨk luwe, keimɨn kakrɨak menmen im?” 26 Jisas ketpo kar ik: “Hi hatɨp bret ik ek kerek hi awisɨk ekre mɨn tɨpar mekrerek, te hi ewet mɨtɨk kere kakrɨak menmen im em.” Hɨrak katɨp epei au, hɨrak kewet Judas nɨkan ke Saimon ke wit Iskeriot bret ik hɨrak kaak. 27 Judas keit bret ik kaak epei au, Seten kan kari han kɨrak, te Jisas ketpɨwek kar ik: “Ti eno waswas erɨak menmen ti hanhan erɨakem.” 28 Haiu mɨt kerek mekiyan maam menmen em ap mertei mekam Jisas ketpɨwekem. 29 Haiu mɨt disaipel mertei Judas ketenen pewek maiu mekre tanɨk, te haiu mɨt han kaiu han kitet Jisas ketpɨwek kakno kakwɨr pewek keiyɨm kakɨt menmen me haiu mamɨm, o hɨrak ketpɨwek hɨrak kakno kakwet mɨt kerek ap netenen menmen kakwetɨr pewek mei. 30 Te Judas keit bret wasenum, hɨrak ketpaan ken witeik. In ek hɨrak wɨtaan toto.

Jisas katɨp mɨt nɨrak hɨm ham yaaim hɨr enisesim

31 Judas epei ken witeik, Jisas katɨp, “In ek hi Mɨtɨk ke wit ke Mɨtɨk luwe ahɨt niuk iuwe me menmen hi arɨakem akaap mɨt. Te in ek God kakɨt niuk iuwe kentar menmen hi arɨakem. 32 God kakɨt niuk iuwe, te hɨrak kakteikɨn mɨt hi Mɨtɨk ke wit kɨrak kakteiknor hi niuk mai iuwe. Hɨrak kakrɨakem waswas. 33 Nɨkerek nai hi ap te hahu tɨ ik ek atikewi wɨ yapɨrwe. Maain yi yayɨn yayɨtno te hi hetpi hɨm im em. Hi epei heptɨp mɨt iuwe ne Isrel em mar im: ‘Yi ap te yaino wit kerek hi anori en.’ 34 Hi etpi hɨm ham yaaim yi eiyisesim. Yi han etwenɨnan eiyɨr ke han tewenɨni, te yi han etwenɨnan emɨt ek keremem. 35 Yi han tewenɨnan, te hɨr mɨt nerer wit wit nanri nantɨp yi disaipel ne hi Jisas.

Jisas katɨp Pita kakweikɨn sip kakwetɨwek

36 Saimon Pita kitɨwekhi kar ik: “Mɨtɨk luwe ti eno nein?” Jisas ketpɨwek, “Ti ap ehisɨsa eno wit kerek hi anori en. Te maain ti ehisɨsa.” 37 Pita kitɨwekhi, “Mɨtɨk luwe ti henmak te hi ap ehisesit in ek a? Hi epei hanhan hahi akepit.” 38 Jisas kewenhi katɨp, “Ti werek te ti hanhan hahi akepa a? Hi etput hɨm werek. Suware ap te kaknep enum wen au, te ti ehiune atɨp wikak ti herteiya au.”

14

Jisas hɨrak kɨre yayiwe te mɨt nanisesik hɨr nanɨno God Haai

1 Jisas wen katɨp kar ik: “Yi ap han enuk te yi han ekitet menmen au emɨt! Yi yises God, te in ek yi eiyisɨsa. 2 Wɨnak ke Haai kai haau yapɨrwe mekrerek. Hi ehinɨn ano etnɨni wit kakmerɨri. Hi etpiyem mentar menmen im mepu. Au hi ap te etpiyem. 3 Maain hi epei hetnɨni wit epei au, te hi pɨke anen atihis yainen, te yi eiyu wit kerek hi hewiyen. 4 Yi yertei eiyises menmen te yi eino wit kerek hi enori en.” 5 Mɨtɨk Tomas katɨp Jisas, “Mɨtɨk luwe, haiu ap mertei nein ti enori en. Emɨrkeik te haiu emɨrkeik te haiu emɨrtei yayiwe kakno keriyen a?” 6 Jisas ketpɨwek, “Hi hɨre yayiwe, te mɨt nanɨr God. Hi Haai ke hɨm yaaim, hi Haai ke menmen mamkaap mɨt nanɨt hɨmɨn yaaik kaku kakɨt tipmain tipmain enum eik. Neimɨn nanɨno Haai kai God ek, te hɨr nanisɨsa nanre hɨr nitet yayiwe. 7 In ek yi epei yerteiya. Te yi yayɨrtei Haai kai God. Te in ek ere maain yi yerteiyek, yi nepei yɨrek.” 8 Mɨtɨk Filip katɨp Jisas, “Mɨtɨk luwe, to eteiknai God Haai, te haiu han yaaik emu.” 9 Jisas ketpɨwek, “Nɨpaa enum eik hi epei hau hetikewi wɨ yapɨrwe, te in ek Filip, yi wen au yepɨtari menmen? Neimɨn epei nɨra, te hɨr epei nɨr Haai kai. Ti henmak te ti hitauhi, ‘Eteiknai God Haai hɨrak kɨre mekak a?’ 10 Filip ti ap hertei Haai kai God ketikewa hawɨr wekiyakɨt wau niutɨp? Menmen hi hetpiyem hɨrak ap hɨm mai au. Haai kerek kau kekre han kai hɨrak kerekek kises han kɨrak kɨrɨak menmen mɨrak. 11 Yi eiyises hɨm hi etpiyem kerek hi etpi hi hetike Haai kai God hawɨr wekiyakɨt wau niutɨp. Te hɨm im au yi eiyɨr menmen kerek hi hɨrɨakem hɨkaap mɨt nɨnap his hɨt enum nɨre yaain, te yi eiyɨrtei hi etike Haai kai hawɨr wekiyakɨt wau niutɨp. 12 Hi hetpi hɨm werek. Mɨt neimɨn nanisɨsa, hɨr nanrɨak menmen iuwe mamɨr ke hi hɨrɨakem. Menmen hɨr nanrɨakem hɨram maminɨn menmen mai mamɨntar hi ano ahɨr Haai kai ehu etikerek esiuwe God Hɨmɨn Yaaik kaknen kakɨkaap yi mɨt. 13 Te hi eweti menmen kerek yi eiyitehi God em meriuwe niuk mai iuwe. Hi ewetiyem, te mɨt nanwenɨpi niuk me God Haai nanɨntar menmen hi arekyiyem. 14 Yi eiyitauhi menmen heriyai heriyai eiriuwe niuk mai iuwe, te hi arɨakem ewetiyem.

Jisas katɨp hɨrak kaksiuwe Hɨmɨn Yaaik ke God kaknen

15 “Yi hanhana, te yi eiyises hɨm hi hetpiyem. 16 Hi tewen ehitehi Haai kai kakweti keiyak kaknen kakɨkepi kaku kaktikewi tipmain tipmain enum eik. 17 Hɨrak God Hɨmɨn Yaaik kaktɨp mɨt hɨm yaaim kakɨkre han kɨr. Hɨrak ap kaku han ke mɨt ne tɨ kentar hɨr ap nɨrek nerteiyek. Te yi eiyɨrteiyek eiyɨntar hɨrak kaku kaktikewi kaku kakɨkre han ki. 18 Maain wɨ hi ano wit ke Haai kai, hi ap enaiwɨri te yi yayu weinɨm eiyɨr ke nɨkan miye haai aurek. Au, hi pɨke anen. 19 Wɨ epei menep te mɨt ne tɨ ik ek ap te pɨke nanɨra au. Te yi eiyɨra. Maain yi yayi yi pɨke yaiyɨkrit yayu eiyɨntar hi hahi hi pɨke akrit ehu. 20 Maain hi pɨke ekrit ehu, yi eiyɨrtei hi etike Haai kai God hawɨr wekiyakɨt wau niutɨp. Yi eiyɨrtei hi hetikewi haiu mekiyan mau niutɨp. 21 Mɨt neimɨn nertei hɨm mai nisesim, hɨr keriyen hanhana. Te Haai kai hanhani kentar hɨr hanhana. Te hi hanhani heteiknor hekre han kɨr hi hau hetikeri.” 22 Mɨtɨk Judas hak (ap mɨtɨk Judas ke wit Iskeriot au) hɨrak katɨp, “Mɨtɨk luwe, ahɨrkeik te ti anen eteiknai hɨrekes, te mɨt yapɨrwe ne tɨ ik ek au a?” 23 Jisas ketpɨwek, “Mɨt neimɨn hanhan nanises hɨm mai, te Haai kai hanhani. Te Haai kai ketikewa hawɨr wawu wawɨkre han kɨr. 24 Mɨt neimɨn ap hanhana ap nanises hɨm mai au. Hɨm kerek hi epei etpiyem em ap mekre han kai man au. Hɨram menmen me Haai kai kerek keriuweta te hi han tɨ ik ek, hɨram man. 25 “Hi hepu hetikewi te hi epei hetpi hɨm im em. 26 God Hɨmɨn Yaaik kakɨkepi, God Haai kaksiuwerek kaknen kakɨntera kakteikni menmen yapɨrwe te kakɨkepi han tewenɨn hɨm kerek nɨpaa hi epei hetpiyem. 27 “Hi are aneiwɨri te hi han yaaik kai kaku kakɨkri. Hi han yaaik kai hi ewetiyem, hɨram mamre han yaaik ke mɨt ne tɨ ik ek netɨwem au. Yi ap han kekrit einaain menmen mamnen au emɨt! 28 Yi epei yemtau hi hetpi hi epei eneiwɨri ano. Te hi pɨke anen ari. Yi hanhana, te yi han yaaik hi pɨke ano ahɨr Haai kai kentar hɨrak iuwe kinɨna kakɨkepi iuwe te yi eirɨak menmen yapɨrwe. 29 Hi epei hinɨn hetpi menmen im em in ek me wɨ menmen ap mamnen wen au. Te maain hɨram mamnen, yi eiyɨrtei hi Mɨtɨk kerek nɨpaa God hɨrak keriuweta hi han tɨ ik ek. 30 Hi ap hatɨp hetikwei yapɨrwe hentar mɨtɨk enuk Seten hɨrak iuwe kinɨn naanmɨpre mɨt miyapɨr ne tɨ ik e kaknen kaktauhis. Hɨrak ap kinɨna au. 31 Te hi ewisɨk hɨrak kaktauhis, te mɨt yapɨrwe ne tɨ ik ek, hɨr enɨrtei hi hanhan Haai kai God, hi hɨrɨak menmen yapɨrwe hɨrak ketpo hi hɨrɨakem. Eiyɨkrit, emnaaiwɨr wit ik haiu emno.”

15

Hi hɨre waai yaaim hɨkaap mɨt

1 Jisas katɨp, “Hi hɨre waai yaaim. Haai kai God hɨrak kɨre mɨtɨk naanmɨpre waai mekre ni. 2 Mɨt nisɨsa hɨr nɨre nu heneik mari. Neimɨn hɨr ap nisɨsa werek werek, hɨr nɨre nu heneik ap mari, te Haai kai kakremir. Nu heneik mari mine nɨkim, Haai kai keremir yinam ere hɨram yaaim te tito ham hɨram mamri mamu menep menep. 3 Yi epei yaain yentar hɨm mai hi hetpiyem hɨram mau mekre han ki. 4 Yi eiyisɨsa, te hi ehu ekre han ki. Nu heneik ap mau waai, hɨram mamri mamine nɨkim au. Yi mɨt ap yisɨsa, te yi ap yɨrɨak menmen yaaim au. 5 “Hi hɨre waai, yi yɨre heneik mai. Neimɨn hɨr nisɨsa, hi hahu akre han kɨr, hɨr nanrɨak menmen yaaim. Yi ap yisɨsa, te yi yɨrɨak menmen yaaim au. 6 Neimɨn ap nisɨsa, God keriuweti nen nɨre mɨt neket heneik enum newɨrem mɨwaai tɨ meweiwei meit. Maain hɨr nanɨt heneik mar im nanwɨrem mamno si, si tatɨm. 7 Yi yisɨsa, hɨm mai mau mekre han ki merekyi yi yisesim, maain yi eiyitehi God menmen yi hanhanem, te hɨram mamnen mamɨr ke yi yitɨwekhiyem. 8 Yi yɨrɨak menmen yaaim, te mɨt nanwenɨpi niuk me Haai kai, te yi yeteikɨn mɨt yi mɨt disaipel nai yi yisɨsa. 9 Hi hanhan eriuwi har ke Haai hanhan keriuwa. Yi yewisa hi wen naanempri hanhan heriuwi. 10 Yi yises hɨm mai, te yi yewisa hi wen naanmɨpri hanhan heriuwi har ke hi hises hɨm me Haai kai, te hɨrak naanmɨprau hanhan keriuwa. 11 “Hi epei etpi menmen im te menmen menipa hi han yaaik mamu maɨkre han ki, te yi han yaaik iuwe. 12 Hi hetpi hɨm im yi eiyisesim. Yi hanhan yeriuwehan eiyɨr ke hi hanhan heriuwi. 13 Mɨtɨk hak ap kɨrɨak menmen han kakinɨn kakteikɨn mɨt hɨrak hanhan keriuwi wɨsenum, te hɨrak kaki te kakɨkepi. 14 Yi yises menmen hi epei etpiyem, yi yɨre nai yinan. 15 In ek, hi ap atɨp yi yɨre mɨt nɨrɨak menmen mai weinɨm au, hentar mɨt nɨrak nar ik hɨr netari menmen mɨtɨk kɨr kɨrɨakem. Au, hi atɨp yi nai yinan yentar hi epei etpi menmen yapɨrwe Haai kai ketpewem. 16 Yi ap yehimɨtena yi yisɨsa au. Hi hehimɨteni yi yisɨsa, yi eirɨak menmen yaaim, te menmen im mamu mamɨt. Yi yɨrɨak menmen im, te Haai kakweti menmen menmeiyam yi yitɨwekhiyem kakɨntar yi yisɨsa. 17 Te hi etpi hɨm mai im: Yi hanhan mɨt han.

Mɨt ne tɨ maain nanre mɨt enun nepan netike mɨt nises hɨm me Krais

18 “Mɨt ne tɨ hɨr nɨneini, te yi han ekitet nɨpaa hɨr nɨneina. 19 Yi mɨt yi yises menmen me tɨ im e te mɨt ne tɨ hanhan neriuwi nar ke hɨr hanhan hɨras. Au, hi hehimɨteni yi yisɨsa, te yi ap ne tɨ au, hɨr mɨt ne tɨ nɨneini. 20 Yi han ekitet menmen hi hetpiyem. Mɨtɨk kɨrɨak menmen me mɨtɨk iuwe kɨrak ap kinɨnek au. Nɨpaa hɨr mɨt nerekiyo menmen enum, te hɨr nanrekyi menmen enum. Nɨpaa hɨr mɨt han nises hɨm mai, te maain hɨr nanises hɨm mai. 21 Hɨr nanrekyi menmen im enum nanɨntar yi yisɨsa. Hɨr ap nertei God kerek keriuweta hi han, te hɨr nisesik au. 22 Hi ap han hetpor menmen, hɨrɨak menmen yaaim te mɨt nanweikɨn sip nanwet God hɨram menmen enum kike. Au, hi epei etpor menmen hɨrɨak menmen yaaim, te in ek hɨr neweikɨn sip newet God te hɨrak kaktɨp hɨr nɨrɨak menmen enum iuwe hɨrak kakɨwaanki. 23 Neimɨn nɨneina ap nisɨsa, hɨr nɨnaain Haai kai ap nisesik au. 24 Hi ap hɨrɨak menmen menmeiyam kerek nɨpaa mɨt nɨrɨakem au, te hɨr neweikɨn sip newet God, hɨr nɨrɨak menmen enum kike. Te hɨr epei nɨr menmen iuwe hi hɨrɨakem, hɨr neweikɨn sip newet God hɨr nɨneina hetike Haai kai. 25 Menmen im hɨr nɨrɨakem epei man, te hɨm mau tɨwei hɨr nisesim hɨram mamnen mamɨr ke hɨm nɨpaa mɨt netpim hɨram mamnen. Hɨm im matɨp mar im: ‘Hɨr nɨneina nentar menmen au weinɨm keremem.’ 26 “Maain, hɨrak kerek kakɨkaap mɨt, hɨrak kaknen. Hɨrak God Hɨmɨn Yaaik katɨp hɨm yaaim, hɨrak keke wit ke God kaknen. Hɨrak kaknaaiwɨr Haai, hi eriuwetek kaknen yi mɨt, hɨrak kakwepyapɨr menmen mai kakɨtpiyem. 27 Yi yetikerek yi yaitɨp mɨt me menmen mai yentar nɨpaa wɨ kerek hi hinɨn ewepyapɨr hɨm mai, yi yetikewa haiu mariyan.”

16

1 Jisas katɨp, “Hi epei hetpi hɨm im em te yi ap einaaiwɨr hɨm mai yayises menmen ham enum. 2 Te hɨr mɨt nanɨpɨri yi yainepɨn wɨnak ke God kerek hɨr nererik nekine hɨm me Moses nekrerem. Maain wɨ mamnen te mɨt han kitet hɨr naniwep te hɨr nankaap God. 3 Hɨr nanrekyi menmen enum mar im nentar hɨr ap nertei hi hetike Haai kai God, hɨr ap nisɨsawɨr au. 4 Hi epei hetpi hɨm im te maain wɨn mamnen me hɨr nanrekyi menmen mar im, yi han ekitet nɨpaa hi epei hetpiyem.

Menmen God Hɨmɨn Yaaik kakrɨakem

“Nɨpaa hi ap hetpi menmen in ek hi are etpiyem hentar hi wen hepu hetikewi. 5 Te in ek hi han hahɨr Haai kai kerek keriuweta hi han in. Te ap keimɨn ke yi mɨt hanhan yitauhi, ‘Ti eno nein.’ 6 Te in ek hi epei hetpi, te yi epei han enuk kekre han ki. 7 Te hi hetpi werek. Hɨrak yaaik kakɨkepi te hi ano hahɨntar hi ap ano, te Hɨmɨn Yaaik kerek kakɨkepi ek ap te kaknen kaku kaktikewi taau. Hi ano, te hi eriuwetek kaknen kaku kaktikewi. 8 Te maain hɨrak kaknen hɨrak kakteikɨn kaktɨp mɨt ne tɨ ik ek ap nanɨrtei hɨr nises menmen enum, ap nertei mekam yaaim, te God skelim. 9 Hɨrak kakteikɨn mɨt hɨr nɨrɨak enum nentar hɨr ap nisɨsa. 10 Hɨrak kakteiknor mekam yaaim iuwe kakɨntar hi ano ahɨr Haai kai hɨrak Hɨmɨn yaaik kakɨkrehɨr kai. Te yi ap pɨke eiyɨra au. 11 Hɨrak kakteikɨn mɨt God skelim mɨt ne tɨ nises menmen enum kakɨntar God epei skelim mɨtɨk Seten kerek kinɨn naanmɨpre tɨ. 12 “Hi hɨm yapɨrwe mepu te hi ap etpiyem hentar in ek yi ap yayɨrteiyem werek au. 13 Maain God Hɨmɨn Yaaik kerek katɨp hɨm yaaim kaknen, hɨrak kakteikni menmen yapɨrwe yaaim. Hɨrak ap te kaktɨp menmen me han kɨrak au. Nɨpaa hɨrak kemtewem, te hɨrak kakɨtpiyem te maain hɨram mamnen. 14 Hɨrak kakwenɨpi niuk mai kentar menmen kerek hi hetpim, hɨrak kaktɨwem kakɨtpiyem kekre han ki. 15 Menmen yapɨrwe me Haai kai God hɨram mai. Mar keremem, te hi hatɨp God Hɨmɨn Yaaik kakɨt hɨm mai te hɨrak kakɨtpiyem kakɨkre han ki.

In ek yi han enuk eiyu, te maain yi han yaaik

16 “Maain kike yi ap yayɨra au. Maain wɨ ham yi pɨke eiyɨra.” 17 Mɨt han ne mɨt disaipel nɨrak nitehiyan nar ik: “Mekam im hɨrak ketpaiyem katip, ‘Maain yi ap yayɨra au, maain wɨ ham yi pɨke eiyɨra.’ Hɨm im metike hɨm ham im e: ‘Hi hentar hi eno ahɨr Haai.’ Kenmak te hɨrak ketpim?” 18 Hɨr natɨpan nar ik: “Mekam hɨm hɨrak katɨp: ‘Me wɨ kike?’ Haiu mepɨtari hɨm im!” 19 Jisas kertei hɨr hanhan nitɨwekhi me menmen in te hɨrak ketpor, “Yi yitehiyan menmen hi etpim me maain kike yi ap yayɨra, maain wɨ ham yi pɨke eiyɨra a? 20 Hi etpi werek. Maain yi yaiyɨkta wɨsenum han tatwenɨna, te mɨt ne tɨ hɨr han yaaik iuwe. Yi han enuk eiyu te maain yi han yaaik iuwe. 21 Mɨte sip newenep weteiknen weriuwe nɨkerek hɨre han enuk wenterim. Maain hɨre wine nɨkerek hɨre ap han kitet menmen im mewo au. Hɨre han yaaik wentar hɨre wine nɨkerek. 22 In ek yi han enuk yentar hi hahi, te maain hi pɨke ekrit ari, te yi han yaaik eiyu. Mɨtɨk keiyak ap te kakri menmen im yaaim mau mekre han ki au. 23 “Maain wɨ eim mamnen, te yi ap eiyitauhi me menmen. Hi etpi werek, yi eiyitehi Haai me menmen in ek, te hɨrak kakwetiyem yeriuwe niuk mai iuwe. 24 Nɨpaa ere in yi ap yitehi God me menmen yentar yi yeriuwe niuk mai iuwe. Yi yitɨwekhi menmen yi yaitɨwem, te hɨrak kakrekyi han yaaik iuwe.

Jisas epei kinɨn menmen enum me tɨ

25 “Hi epei hetpi hɨm mei mɨre tok piksa, te maain wɨ mamnen te hi etpi eriuwe menmen im au. Hi etpi eriuwe hɨm yaaim me God Haai, te yi eiyɨrteiyem werek werek. 26 Maain wɨ eim mamnen yi yitehi God yeriuwe niuk mai iuwe. Hi ap hitɨwekhi menmen me yi mɨt au 27 hentar Haai kai God hɨrekes hanhani kakɨmtau menmen mi yi yitɨwekhiyem. Hɨrak hanhani kentar yi hanhana, yi yertei hi hɨnaaiwɨr Haai hi han tɨ ik. 28 Nɨpaa hi hɨnaaiwɨr Haai hi han tɨ ik e. In ek, hi hɨnaaiwɨr tɨ ik pɨke ano ahɨr Haai.” 29 Mɨt disaipel nɨrak netpɨwek nar ik: “In ek ti atɨp werek. Ti ap atɨp hɨm tok piksa au. 30 In ek haiu mertei ti hertei menmen yapɨrwe, te haiu mituthi menmen ti hetpim hɨram yaaim au. Haiu mertei ti hɨnaaiwɨr God ti han tɨ eik mentar menmen im ti etpaiyem.” 31 Jisas ketpor, “In ek yi han kitet yi yertei hi hɨnaaiwɨr God han in. 32 Te wɨ epei man te mɨt nanripɨr yi eirɨr eino ein ein, te hi kiutɨpen kerekek ehu. Hi kerekek ehu au. God kau ketikewa. 33 Hi epei etpi menmen im te yi yetikewa emkiyan han kiutɨp emu, te yi han yaaik eiyu. Mɨt ne tɨ nanrekyi menmen enum, te yi han tokik eiyu. Hi epei hinɨn menmen enum mɨt ne tɨ hɨr nisesim.”

17

Jisas kitehi God kakɨkaap mɨt nɨrak nisesik

1 Jisas katɨp menmen im epei au, hɨrak kɨkɨamnaan katɨp kar ik: “Haai, wɨ epei man. Ti ewenɨpi niuk mai, hi Nɨkan kit heriuwe menmen ti herekyewem, te hi ewenɨpi niuk mit. 2 Ti epei heweto hɨm mit ti atɨp hɨram yaaim werek, te hi ewet mɨt miyapɨr ne tɨ hewetɨr hɨmɨn yaaik te hɨr nanu werek tipmain tipmain enum eik. 3 Mɨt nertei ti, ti God kiutɨp kerekek, ti etikewa hi Jisas Krais, Mɨtɨk kerek ti heriuweta hi han, hɨr enɨrteiyawɨr enisɨsawɨr. Neriuwe menmen im hɨr nisesim, hɨram mamkepi hɨr nanu werek tipmain tipmain enum eik. 4 Hi heteikɨn mɨt miyapɨr niuk mit iuwe heit tɨ ik e. Hi epei hɨrɨak menmen ti ehimɨtanem hi hɨrɨakem. 5 Haai, ti pɨke eweto niuk mai iuwe kerek nɨpaa tɨ kepu wen au, hi hetenenim hau hetikewit. 6 “Hi epei hewepyapɨr hatɨp mɨt kerek ti ewetori ne tɨ ik e, hetpor ti hɨre mekam. Hɨr mɨt nit te ti ewetori hɨr epei nises hɨm mi. 7 In ek hɨr nertei menmen yapɨrwe hi hɨrɨakem, nɨpaa ti ewetewem hi hɨrɨakem. 8 Hi epei hetpor hɨm nɨpaa ti etpewem, te hɨr nisesim. Hɨr nertei ti heriuweta hi heke wit kit hekuwe han in. 9 “Hi hituthi ti ekaap mɨt in. Hi ap hituthi ti ekaap mɨt nises menmen me tɨ au. Hi hituthi ti ekaap mɨt kerek ti ewetori hentar hɨr mɨt nit. 10 Menmen yapɨrwe hi hetenenim hɨram mit. Menmen yapɨrwe ti hetenenim hɨram mai. Mɨt nanɨrtei niuk mai iuwe nentar menmen mɨt nai in nɨrɨakem. 11 In ek, hi anen arit. Maain hi ap hahu tɨ ik, te hɨr nanu tɨ ik e. Haai Kai Yaaik, ti naanmampror eriuwe niuk mit iuwe, niuk im kerek nɨpaa ti ewetewem, te mɨt in nantikewit nankiyan han kiutɨp nar ke ti etikewa hawɨr wekiyakɨt han kiutɨp. 12 Wɨ kerek hi hau hetikeri hi naanempror heriuwe menmen iuwe mit. Hɨr yapɨrwe nepu werek te kiutɨpen au kerek hɨrak kakɨwaank hɨrekes, te hɨm mit kerek mɨt hɨr newisɨm mau tɨwei mamnen mamɨr ke nɨpaa mɨt newisɨm. 13 In ek hi enen arit. In ek hi hatɨp hɨm im hi hau tɨ te hɨr nemtau hɨm hi hetputem hɨr nanɨt han yaaik kai iuwe kaku kakɨkri. 14 Hi epei hetpor hɨm ti etpewem. Mɨt miyapɨr nau tɨ hɨr nɨneini nentar mɨt in hɨr ap nises menmen me tɨ nar ke hi ap hisesim. 15 Hi ap hituthi ti etorhis hɨr nɨnaaiwɨr tɨ ik ek au. Hi hituthi te ti naanempror, te mɨtɨk enuk Seten ap kakɨwaanki. 16 Hɨr ap nises menmen me tɨ mɨt nisesim nar ke hi ap hisesim au. 17 Ti ehimɨteni hɨr mɨt nit neriuwe hɨm yaaim mit hi etporem. Hɨm mit hɨram yaaim. 18 Hi heriuweti nen mɨt miyapɨr ne tɨ nɨrɨak menmen mai nɨre nɨpaa ti heriuweta hi hen mɨt miyapɨr ne tɨ hɨrɨak menmen mit. 19 Hi hehimɨtan hɨrekes hi ewetut yɨnk kai hi hahi, te hɨr mɨt ti ehimɨteni hɨr nisesit werek werek neriuwe hɨm yaaim mit hi etporem. 20 “Hi hituthi me mɨt in keriyen au. Hi hituthi ti akaap mɨt miyapɨr nanises hɨm mit nanɨntar hɨm hɨr mɨt in nanɨtporem te hɨr nanɨmtewem. 21 Haai, hi hanhan hɨr yapɨrwe nankiyan nanu han kiutɨp, nar ke ti etikewa hawɨr wekiyakɨt wau han kiutɨp. Hi hanhan hɨr han kiutɨp nanisɨsawɨr te mɨt miyapɨr nau tɨ nanɨrtei ti heriuweta hi han in. 22 Hi epei ewetɨr niuk mai iuwe kerek nɨpaa ti ewetewem, te hɨr enu han kiutɨp nanɨr ke ti etikewa hawɨr wekiyakɨt wau han kiutɨp. 23 Hi hahu ekre han kɨr har ke ti hau ekre han kai, te hɨr nekiyan nanu han kiutɨp te mɨt miyapɨr ne tɨ nanɨrtei ti heriuweta hi han tɨ ik. Ti hanhan heriuweri har ke ti hanhan heriuwa. 24 “Haai, ti epei heweto mɨt in hɨr nai. Hi hanhan hɨr nanɨnen nanu nantikewa nanu wit kerek maain hi hahu en, te hɨr nanɨrtei niuk mai iuwe. Niuk mai iuwe im me wɨ ti hɨrɨak tɨ wen au, ti hanhan heriuwa ti ewetewem. 25 Haai Kai Yaaik. Mɨt ne tɨ ap nerteiyit nisesit werek werek au. Hi kerekek. Mɨt in hɨr nertei ti heriuweta hi han. 26 Hi epei hetpor me ti, hi wen etporem te ti hanhani har ke ti hanhana, hi ehu ekre han kɨr.”

18

Mɨt nan neithis Jisas neiyɨk nen

1 Jisas kitehi God menmen epei au, hɨrak kɨnaaiwɨr wit ketike mɨt disaipel nɨrak hɨr nerekir hɨtɨk Kidron. Ni miutɨpen mepu in te Jisas ketikeri nen nau en. 2 Mɨtɨk Judas hɨrak enuk kewepyapɨr Jisas kertei ni ik ek kentar nɨpaa me wɨ yapɨrwe Jisas ketike mɨt disaipel nɨrak nererik nau en. 3 Judas keit mɨt ne ami han netike mɨt kerek naanmɨpre wɨnak iuwe ke God kerek mɨt iuwe pris netike mɨt han ne Farisi hɨr neriuweti nanɨno, hɨr yapɨrwe netike Judas nen ni im em. Hɨr netenen yipo henmik, hɨr nemsiu si nen. 4 Jisas kertei menmen yapɨrwe mɨt nanrekyɨwekem, te hɨrak kinɨn ken katɨp, “Yi yɨnyatɨn keimɨn?” 5 Hɨr netpɨwek, “Haiu man mɨnmatɨn Jisas ke wit Nasaret mamtɨwekhis.” Hɨrak ketpor, “Hi hɨrekes Jisas.” 6 Judas mɨtɨk enuk kewepyapɨr Jisas kerp ketikeri. 7 Jisas ketpor, “Hi hɨrekes Jisas,” te mɨt en hɨr pɨke neriuwet nen nenke nɨwaai tɨ. Hɨr nen nenke nɨwaai tɨ, Jisas kitorhi keteipim, “Yi yɨnyatɨn keimɨn?” Hɨr netpɨwek neteipim, “Haiu man mɨnmatɨn Jisas ke wit Nasaret mamtɨwekhis.” 8 Jisas pɨke ketpor, “Hi epei hetpi hi hɨrekes Jisas. Yi epei yan yetauhis te yi eiwis mɨt nai in nanɨno.” 9 Hɨrak katɨp menmen im, te hɨm nɨpaa hɨrak ketpim mamnen mamɨr em. Nɨpaa hɨrak katɨp, “Haai, mɨt kerek ti ewetauri, hi ap hɨnaaiwɨr keiyak au.” 10 Saimon Pita ketenen hɨne ke his, hɨrak keketik kekre paus kɨrak kɨwaaiyek keremir nɨkɨp me mɨtɨk niuk mɨrak Malkas, kerek kɨrɨak menmen me mɨtɨk pris iuwe. 11 Jisas katɨp Pita kar ik: “Ti pɨke ewis hɨne ke his kakno paus kɨrak. Hi are ewis mɨt nanrekiyo menmen Haai kai kehimɨtan hɨr nanrekiyewem naniyep nanrewaank.”

Mɨt nari Jisas nen nɨr mɨtɨk iuwe Anas

12 Mɨt ne ami netike mɨtɨk iuwe kɨr, hɨr netike mɨt kerek naanmɨpre wɨnak iuwe ke God, hɨr neithis Jisas nesenkek his mɨrak, 13 hɨr neiyɨk ninɨn nen nɨr mɨtɨk Anas. Hɨrak kenɨne Kaiafas yenik kɨrak. Kaiafas me tito im hɨrak kɨre mɨtɨk iuwe kinɨn pris han yapɨrwe. 14 Hɨrak Kaiafas kerekek nɨpaa katɨp mɨt ne Isrel hɨram yaaim te mɨtɨk kiutɨp kaki kakɨkrehɨr ke haiu mɨt yapɨrwe.

Pita kepakɨn Jisas katɨp hi epɨtariyek

15 Hɨr neit Jisas neiyɨk nen ein, Saimon Pita ketike hi disaipel hak wises Jisas. Mɨtɨk pris iuwe kinɨn pris han yapɨrwe hɨrak kertei mɨtɨk disaipel hak, te hɨrak ken kerp ke nɨmɨn ke nɨwa keweikɨn wɨnak. 16 Pita au hɨrak kerp menep ya weipɨr ke nɨwa keit witeik. Hi mɨtɨk disaipel kerek mɨtɨk iuwe pris kerteiyek, hi pɨke hen witeik hatɨp mɨte werp naanmɨpre ya weipɨr te hɨre weithis Pita weiyɨk wen nɨmɨn. 17 Mɨte kerek naanmɨpre weipɨr eik watɨp Pita, “Ti ik e mɨtɨk hises hɨm me Jisas o au?” Pita ketpɨwe, “Hi au.” 18 Nɨme menep mɨt nɨrɨak menmen me mɨtɨk iuwe pris, hɨr netike mɨt kerek naanmɨpre wɨnak iuwe ke God te hɨr nɨman si nerp neweiknɨwem nekinɨn yɨnk kɨr. Pita ken kerp ketikeri kekinɨn yɨnk kɨrak.

Mɨtɨk iuwe hetpris kitehi Jisas menmen

19 Mɨtɨk nɨpaa hɨrak hetpris kitehi Jisas ke mɨt hɨr nisesik, kitɨwekhi me hɨm hɨrak katɨp mɨt em. 20 Jisas ketpɨwek kar ik: “Hekrit hekrit hi hepu wit mɨt nererik, hi hatɨp mɨt miyapɨr menmen. Hi heit wɨnak kerek mɨt nererik nekine hɨm me Moses o hepu wɨnak tempel ke God wit kerek mɨt ne Isrel nererik, hi hewepyapɨr hɨm mai. Hi ap hɨsawɨn hatɨp menmen meiyam au. 21 Te henmak te ti hitauhi menmen? Ti hitehi mɨt kerek nemtau hɨm mai. Ti hitorhi hi atɨp mekam. Hɨr nertei hɨm mai.” 22 Jisas katɨp menmen im epei au, mɨtɨk ke polis kerp menep kɨwaai his kakɨp kesinɨwek kar ik: “Ti ap atɨp mɨtɨk pris iuwe enum mar im au emɨt.” 23 Jisas ketpɨwek kar ik: “Hi atɨp enum ti atɨp mɨt in hɨram mekam, o au en, hi atɨp werek ti henmak te ti eiyep a?” 24 Hɨr nitehi Jisas epei au, hɨr nɨpaa nesenkɨkɨwek his neriuwe waai hɨram wen mepu, mɨt neriuwetek keriuwerem ken kɨr mɨtɨk hak hɨrak pris iuwe niuk mɨrak Kaiafas.

Pita pɨke kepakɨn Jisas katɨp hi hepɨtariyek

25 Pita wen keperp si kekinɨn yɨnk kɨrak, te mɨt han netpɨwek nar ik: “Ti etike mɨt han yises hɨm me Jisas o au?” Pita kepakɨnek ketpor kar ik, “Hi au.” 26 Mɨtɨk kiutɨp kɨrɨak menmen me mɨtɨk pris iuwe, hɨrak ke weiwɨk me mɨtɨk kerek Pita keremir nɨkɨp mɨrak, hɨrak kitɨwekhi kar ik: “Nɨpaa hi herp ni eim, hi hɨrit ti herp hetikerek yeit ein o au?” 27 Pita au kiune keteipim katɨp kar ik: “Ti hɨra au.” Hɨrak katɨp epei au, suware katɨp.

Mɨt nesiuwe Jisas ken kɨr mɨtɨk ke gavman Pailat

28 Hɨr mɨt neithis Jisas nɨnaaiwɨr wɨnak ke Kaiafas, hɨr nesiuwerek ken wɨnak ke mɨtɨk iuwe gavman. Hɨrak wanewik. Mɨt iuwe ne Isrel hɨr nɨnapen nanɨno wɨnak ke gavman nentar hɨr nanɨno nanɨkre wɨnak ke mɨtɨk ap ke weiwɨk me Isrel, hɨm me Moses matɨp hɨr enun ne ninaan me God nar ke mɨtɨk hapɨk mewik. Te hɨr ap nanɨm menmen me wɨ Pasova kerek mɨt nererik han tewenɨn God kenep mɨt ne Isip. 29 Hɨr nɨnapen nanɨno nɨmɨn, te mɨtɨk gavman Pailat ken witeik kitorhi kar ik: “Yi yesiuwe hɨm mɨtɨk ik yentar mekam a?” 30 Hɨr netpɨwek nar ik: “Mɨtɨk ik ap kɨrɨak menmen enum au, haiu ap te meriyaak man in au.” 31 Pailat ketpor kar ik: “Yi hɨras yetɨwekhis yesiuwerek kakno kaunsil ni te yi yesiuwek hɨm yises menmen mi nɨpaa maamrer netpim yi yɨrɨakem me mɨtɨk kɨrɨak enum.” Hɨr netpɨwek nar ik: “Mɨt iuwe ne Rom ap newisai haiu mamnep mɨt hɨr nani.” 32 (Menmen im epei man te hɨram mises hɨm kerek nɨpaa Jisas katɨp kakɨrkeik te hɨrak kaki.) 33 Pailat katɨp epei au, hɨrak pɨke ken nɨmɨn wɨnak. Hɨrak kenɨne mɨt nanɨt Jisas neiyɨk nanɨnen menep. Epei au, hɨrak kitɨwekhi kar ik: “Ti Mɨtɨk Iuwe King hinɨn naanmampre mɨt ne Isrel o au?” 34 Jisas kitɨwekhi kar ik: “Ti hɨrekes han kitetim o ti hemtau mɨt han netputem?” 35 Pailat ketpɨwek kar ik: “Ti han kitet hi mɨtɨk ke weiwɨk me Isrel a? Hi au. Mɨt ne weiwɨk me Isrel netike mɨt iuwe pris nɨr netuthis neriuwetit ti han in. Ti hɨrɨak mekam?” 36 Jisas ketpɨwek, “Hi ap ehinɨn naanempre mɨt ne tɨ in ek au. Hi naanempre mɨt in, te mɨt kerek nisɨsa hɨr nankepa nantikeri nanɨnepan, te hɨr ap nantauhis. Au, hi ehu in ehinɨn naanmɨpre mɨt au.” 37 Hɨrak katɨp epei au, Pailat kitɨwekhi kar ik: “Ti mɨtɨk iuwe ehinɨn mɨt a?” Jisas ketpɨwek, “Ti atɨp hi Mɨtɨk Iuwe. Miye pai wina hi herp tɨ te hi hɨrɨak menmen im miutɨp. Hi hatɨp mɨt hɨm yaaim. Neimɨn nises hɨm yaaim hɨr nanɨmtau hɨm mai.” 38 Pailat kitɨwekhi, “Hɨm yaaim hɨram mekam?”

Pailat katɨp kewis mɨt nanwenkek Jisas kau nu tentakakɨt

Hɨrakɨt tatɨp epei au, Pailat pɨke ken witeik katɨp mɨt ne Isrel kar ik: “Hi ap hertei menmen enum hɨrak kɨrɨakem, te hi akɨp kaki au. 39 Me tito miutɨp tito miutɨp hi hises menmen nɨpaa yi yɨrɨakem. Me wɨ Pasova hi esiupan mɨtɨk enuk kiutɨp kau kekre wɨnak enuk kaknen yi mɨt. Yi hanhan hi esiupan Mɨtɨk Iuwe ke Isrel ik e o au?” 40 Hɨr nɨnap netpɨwek nar ik: “Hɨrak au. Haiu hanhan ti esiupan Barabas.” (Mɨtɨk Barabas hɨrak mɨtɨk enuk kenep mɨt naa hɨrak kekintɨp menmen.)

19

1 Hɨr mɨt en nɨnap natɨp menmen epei au, mɨtɨk Pailat keit Jisas ken nɨmɨn katɨp mɨt nɨrak ne ami hɨr nanwaai nɨpɨn nankɨp. 2 Hɨr nakɨp epei au, hɨr neit waai nekepen nimaak kɨre teperiye nekiun kau paan kɨrak. Epei au, hɨr neit laplap mɨre yɨwir neriuwetɨwekem nar ke mɨt iuwe ne gavman neriuwetem, te hɨr nan nitɨtɨweknaan natɨp, 3 “Haiu hanhan mɨtɨk iuwe king kinɨn naanmɨpre mɨt ne Isrel kaku tipmain tipmain enum eik.” Epei au, hɨr nɨwaai his nakɨp. 4 Epei au, hɨrak Pailat pɨke ken witeik katɨp mɨt en kar ik: “Yi eiyɨmtau. Hi etɨwekhis eiyɨk enen witeik te yi yertei hi epɨtari menmen miutɨp hɨrak kɨrɨakem te hɨrak kaki kakɨnterim.” 5 Hɨrak katɨp epei au, Jisas ketpaan kan witeik keriuwe waai nekepen kau paan kɨrak laplap mɨre yɨwir mau yɨnk kɨrak. Jisas kan witeik, Pailat katɨp, “Yi eiyɨrek. Hɨrak mɨtɨk ik e.” 6 Mɨt iuwe pris netike mɨt kerek naanmɨpre wɨnak iuwe ke God nɨrek, hɨr nɨnap natɨp nar ik: “Yi eiwenkekik eku nu tentarakɨt. Yi eiwenkekik eku nu tentarakɨt.” Hɨr nɨnap natɨp, te Pailat ketpor, “Yi yaitɨwekhis eiwenkekik eku nu tentakakɨt. Hi epɨtari menmen enum hɨrak kɨrɨakem, te hɨrak kaki kakɨnterim.” 7 Mɨt iuwe ne Isrel natɨp nar ik: “Hɨm lo mekre tɨwei haiu misesim hɨram matɨp hɨrak eki ekɨntar hɨrak katɨp hɨrak Nɨkan ke God.” 8 Pailat hɨrak kemtau hɨm im, te hɨrak kɨnaain wɨsenum kentar Jisas katɨp hɨrak Nɨkan ke God. 9 Hɨrak kari Jisas keiyɨk kan wɨnak iuwe eik kentar hɨrak han kitet Jisas hɨrak Nɨkan ke God. Te hɨrak kitɨwekhi kar ik: “Ti ekine wit kit keik.” Jisas au, kekintɨp keit. 10 Pailat ketpɨwek, “Ti henmak te ti etpo au? Ti epɨtari hi iuwe te hi esiupenit o hi ewenkekit ehu nu tentarakɨt a?” 11 Jisas ketpɨwek, “Ti iuwe hinɨna hentar God kewisit ti hɨrɨakem. Mɨtɨk kerek keriuweta hi han hau his mit hɨrak kɨrɨak menmen enum wɨsenum. Ti au hɨrɨak enum kike.” 12 Pailat kemtau hɨm im hɨrak han kitet karkeik te hɨrak kaksiupan Jisas. Au, mɨt ne Isrel netpɨwek nar ik: “Ti esiupanek ti ap ekaap mɨtɨk iuwe Sisa keit Rom. Keimɨn katɨp hɨrak mɨtɨk iuwe kinɨn mɨt, hɨrak mɨtɨk enuk kepan ke Sisa.” 13 Pailat kemtau hɨm im, hɨrak keithis Jisas keiyɨk ken witeik kau yeno ke mɨtɨk iuwe masistret keit wit niuk mɨrak “Ya nan” (Mɨt ne Isrel nekine wit ik “Gabata” ) 14 Wɨ im hɨram wɨ mɨt ne Isrel nemani menmen me wɨ Pasova kerek hɨr hantewenɨn nɨpaa God kenep mɨt ne Isip te hɨr mɨt ne Isrel au. Wepni kau nɨmɨn iuwe, te Pailat ketpor kar ik: “Yi eiyɨr mɨtɨk iuwe king ki ik e.” 15 Hɨr pɨke nɨnap netpɨwek, “Akɨp! Akɨp! Ti ewenkekik eku nu tentarakɨt.” Pailat kitorhi, “Mekam? Yi hanhan hi ewenkek mɨtɨk iuwe king ki eku nu tentarakɨt a?” Mɨt iuwe pris pɨke netpɨwek nar ik: “Sisa kerekek hɨrak mɨtɨk iuwe kaiu. Mɨt han au.” 16 Hɨr natɨp menmen im epei au, Pailat kewet mɨt nɨrak ek te hɨr netɨwekhis neriyaak nen newenkekik kaku nu tentarakɨt.

Mɨt hɨr newenkek Jisas kentar nu tentarakɨt

17 Mɨt ne ami nɨrak hɨr netɨwekhis, hɨrak kekerɨr nu kɨrak hɨrak keiyɨk ken wit niuk mɨrak “Wit Herwe Paan” kerek mɨt ne Isrel nenewek “Wit Golgota.” 18 Hɨr newenkekik keit ein. Hɨr newenkek mɨtɨkɨt wiketeret tentar nu tentarakɨt tetikerek. Kiutɨp kau ken his yaaim kiutɨp kau ken his henkik, Jisas kekre nɨmɨn. 19 Pailat kewis hɨm mau menmen katɨp mɨt nɨrak hɨr newisɨk kentar nu tentarakɨt. Hɨm mɨrak matɨp mar im: “IK JISAS KE NASARET, MƗTƗK IUWE KE ISREL.” 20 Mɨt yapɨrwe ne Isrel nekine menmen im nentar wit kerek Jisas mɨt newenkekik kau nu tentarakɨt hɨrak menep wit iuwe Jerusalem. Hɨm hɨr newisɨm mekre hɨm me mɨt ne Isrel, hɨm me mɨt Grik metike hɨm me mɨt ne Rom. 21 Mɨt iuwe pris ne Isrel nen natɨp pailat nar ik: “Ti ap ewis mɨtɨk iuwe king ke Isrel au. Ti ewis mɨtɨk ik katɨp hɨrekes mɨtɨk iuwe king ke Isrel.” 22 Pailat pɨke ketpor kar ik: “Menmen hi nepei ewisɨm emɨrem emu!” 23 Mɨtɨkɨt te ami tewenkekik epei au, hɨrakɨt tekyaait teit Jisas klos mɨrak tenkerem tewetakɨtem. Hɨr neit laplap saket nokim mɨrak kerek mɨre miutɨp hɨr mewim au. 24 Te mɨtɨkɨt te ami tatɨp tar ik: “Haiu ap mamwepim au. Haiu emretɨt satu eiyɨk emwɨrem te haiu emɨrem emɨrtei keimɨn kaktɨwem, ti o hi.” Hɨrakɨt tɨrɨak menmen im, te hɨm me God mau tɨwei nɨpaa mɨt profet newisɨm hɨrak mamnen. Hɨm im matɨp mar ik: “Hɨr mɨt nenke klos mai newetan. Hɨr neretɨt Satu me laplap nokim mai.” Te mɨtɨkɨt te ami tɨrɨak menmen im. 25 Jisas miye pɨrak werp wetikewa hi Jon kerek Jisas hanhan keriuwa. 26 Te hɨrak katɨp miye pɨrak, “Mɨte, nɨkan kit kerp in kereptit.” 27 Nepei au, hɨrak katɨp hi mɨtɨk disaipel kɨrak har ik: “Ip e hɨre miye pit.” Me wɨ ik Jisas ketpim ere maain, hɨre wen wau wetikewa wau weit wɨnak kai.

Jisas kaa

28 Jisas katɨp epei au, hɨrak kertei hɨrak kɨrɨak menmen yapɨrwe epei au kerek nɨpaa mɨt profet newisɨm mau tɨwei. Menmen miutɨp keremem mau tɨwei. Hɨrak hanhan hɨram mamnen mamɨr nɨpaa mɨt newisɨm, te hɨrak katɨp, “Hi hɨm niu enuk (o mar kewenkɨka hɨm) ehɨm tɨpar mei.” 29 Mɨn kiutɨp kepu tɨpar si enum mekrerek. Mɨt en neit mosong nɨkɨam newenem mekre tɨpar nesenkekim mentar nu heneik ke nu hisop (hɨram mɨre mapɨk) hɨr neriuwetem men hɨm mɨrak. 30 Jisas kaam tɨpar si enum. Epei au, hɨrak katɨp kar ik: “Menmen God katɨp hi hɨrɨakem hɨram epei au.” Hɨrak katɨp epei au, hɨrak kitehɨr kaa keriuwet hɨmɨn kɨrak ken.

Mɨtɨk ke ami kan kewɨr yipo keneper hɨrepit me Jisas

31 Mɨt iuwe ne Isrel nen nitehi Pailet hɨrak kaksiuwe mɨt nɨrak nanwen hɨt nɨan ne mɨt nau nu tentarakɨt hɨr nani waswas nentar ik ek wɨ kerek mɨt nemani menmen me wɨ Sabat. Hɨr nɨnapen mɨt en wen nanu nanɨt nanɨntar nu tentarakɨt ne wɨ Sabat nentar Sabat im hɨram wɨ Pasova mekrit, hɨram wɨ yaaim holi iuwe. 32 Hɨr nitehi Pailat epei au, hɨrak keriuwet mɨt hɨr nen newen hɨt me mɨtɨk ke his yaaim, mɨtɨk ke his henkik kerek hɨr newenkekikɨt tau nu tentarakɨt tetike Jisas. 33 Hɨr nan nɨr Jisas hɨrak epei kaa, te hɨr ap newen hɨt mɨrak. 34 Mɨtɨk kiutɨp ke mɨt ne ami hɨrak kewɨr yipo kɨrak kakɨp keneper hɨrepit me Jisas te tɨpar metike hemkre mewen. 35 (Hi mɨtɨk kerek hi hɨr menmen im hi hewisɨm mau tɨwei te yi eiyɨrtei Jisas hɨrak Nɨkan ke God. Menmen hi hewisɨm hɨram yaaim. Hi ap hemipɨn au. Hi atɨp werek.) 36 (Menmen epei man mɨre hɨm me God mau tɨwei nɨpaa mɨt profet newisɨm hɨram matɨp. Hɨm im matɨp mar im: “Mɨt ap nanwen hemik mei mɨrak miutɨp au.” 37 Hɨm ham mau tɨwei matɨp mar im: “Mɨt nanɨr mɨtɨk kerek nɨpaa hɨrnewɨr yipo nankɨp neneper hɨrepit.”

Mɨtɨkɨt tewis Jisas herwe yɨnk mɨrak mekre han kewen kɨnɨk

38 Mɨt nɨrɨak menmen im epei au, mɨtɨk Josep ke wit Arimatia kitehi Pailat hɨrak kakɨnke Jisas herwe yɨnk kɨrak keit nu tentarakɨt. Josep hɨrak kises hɨm me Jisas, te hɨrak kepakɨnem kentar hɨrak kɨnaain mɨt iuwe ne Isrel. Pailat kewenhi, te hɨrak ken keit yɨnk kɨrak keiyɨk ken. 39 (19:39)(Jo 3:1-2)Mɨtɨk Nikodimas kerek nɨpaa ken kɨr Jisas ke wɨtaan ken ketike Josep, hɨrak keit 50 kilo me tɨpar me nu wik mɨnɨn yaaim. 40 Hɨrakɨt teit Jisas herwe yɨnk kɨrak, hɨr nesenkekik mekre laplap yaaim metike nu tɨpar. Mar im mɨt ne Isrel nemani herwe yɨnk ke mɨt, hɨr newisɨk kekre han. 41 Wit kerek mɨt newenkek Jisas kau nu tentarakɨt, ni mepu menep han kewen kɨnɨk kepu kerek herwe ap mei mɨwaai mekrerek ap nɨpaa ein au. 42 Te hɨrakɨt tewis Jisas herwe yɨnk kɨrak kekrerek tentar wɨ im hɨram wɨ kerek mɨt nemani menmen me wɨ Sabat. Wɨ ham mepeit te hɨrakɨt tɨntatɨn wit hak tewisɨk kekrerek au.

20

Jisas pɨke kekrit kepu

1 Wɨ Sande hekrit enum hɨrkiwo, Maria pe Magdala hɨre wan han kerek mɨtɨkɨt tewis Jisas kekrerek. Hɨre wan wɨrek, hɨre wɨr nan kerek nɨpaa keiyepet hɨm ke han eik, mɨt nenkerek kenpɨn kekeipɨn hei eik. 2 Hɨre wɨrek epei au, hɨre wɨrɨr wen wɨr Saimon Pita ketike hi mɨtɨk disaipel hak kerek Jisas hanhana. Hɨre wetpawɨr war ik: “Hɨr mɨt epei neit yɨnk ke Mɨtɨk Kaiu Iuwe kekre han eik, hɨr neiyɨk nen newisɨk kɨwaai nein te hawɨr miyapɨr ap wɨnapɨnek au.” 3 Hɨre watɨp epei au, Pita ketikewa hawɨr wɨnaiwɨri wen han eik e. 4 Hawɨr wesiuknen te hi mɨtɨk hak eik hinɨn Pita hen hɨr han eik. 5 Hi hitehɨr herenaan hɨr laplap mɨwaai te hi ap hen nɨmɨn en au. 6 Saimon Pita kɨkaru kan kewenayipɨr. Hɨrak ken kekre han eik kɨr laplap yaaim mɨwaai en. 7 Hɨrak kɨr laplap nɨpaa hɨrakɨt mɨtɨkɨt wik tewisɨm teiyɨm teweikɨn paan ke Jisas keriuwerem. Hɨram ap mɨwaai metike laplap ham au. Hɨram miutɨpen mɨwaai ham, hɨrak Jisas keweiknenim mɨwaai meit. 8 Pita ken nɨmɨn en epei au, hi mɨtɨk disaipel hak kerek hi hinɨn han hiun han kewen kɨnɨk eik, hi hisesik hɨr menmen te hi hertei Jisas pɨke kekrit. 9 Nɨpaa ere wɨ im em, mɨt wen nepɨtari hɨm me God mekre tɨwei hɨram matɨp mar im: “Hɨrak pɨke kakɨkrit kaku kakɨt.” 10 Hawɨr wɨrek epei au, hawɨr pɨke wen nawɨr en.

Jisas hɨrak kewepyapɨr Maria pe Magdala hɨrekes

11 Maria wan werp han werp witeik witehɨr wɨwaainaan wɨkɨtek. Hɨre wɨkɨtek, hɨre witehɨr werenaan. 12 Te hɨre wɨr mɨtɨkɨt ensel wik teriuwet laplap me hike tau yeno kerek nɨpaa Jisas herwe yɨnk kɨrak kɨwaairi, kiutɨp kau yeno paan, kiutɨp kau yeno me hɨt. 13 Hɨrakɨt titɨwehi tar ik: “Mɨte, ti henmak te ti hɨkɨt?” Hɨre wetpɨwekɨt, “Mɨt epei neit herwe yɨnk ke Mɨtɨk Iuwe kai neiyɨk nen wit hak, te hi hepɨtari hɨr newisɨk keit nein.” 14 Hɨre watɨp epei au, hɨre weweikɨn wɨr Jisas kerp menep te hɨre wepɨtari hɨrak Jisas. 15 Jisas kitɨwehi kar ik: “Mɨte ti henmak te ti hɨkɨt? Ti hɨnhatɨn keimɨn?” Hɨre han kitet hɨrak mɨtɨk kerek naanmɨpre ni, te hɨre wetpɨwek, “Mɨtɨk, ti heit yɨnk kɨrak hewisɨk kɨwaai wit hak ti etpau te hi ano etɨwek.” 16 Jisas ketpɨwe, “Maria.” Hɨre weweikɨn wɨkɨamnaan wɨrek, te hɨre wenke hɨm me Isrel wetpɨwek war ik: “Rabonai.” Hɨram matɨp tisa. 17 Jisas ketpɨwe kar ik: “Ti ap etenɨna au emɨt. Hi ap han hɨr Haai kai wen au. Ti eno atɨp nai yinan mɨt disaipel har ik: ‘Hi ano ahɨrek kerek hɨrak Haai kai, Haai ki, God kai, God ki.’” 18 Hɨrak katɨp epei au, Maria pe Magdala pɨke wen watɨp mɨt disaipel me menmen hɨre watɨp, “Hi epei hɨr Mɨtɨk Iuwe.” Te hɨre wetpor hɨm kerek hɨrak nepei ketpɨwerem.

Jisas kewepyapɨr haiu mɨt disaipel nɨrak hɨrekes

19 Wɨtaan me wɨ Sande, haiu mɨt disaipel haiu mererik meiyepet weipɨr, te mɨt ap nɨrai mentar haiu mɨnaain mɨt iuwe ne Isrel nantaihis naniwep. Haiu wen mepeit en, Jisas kan koknɨnai kerp nɨmɨn ketpai, “Yi han yaaik eiyu.” 20 Hɨrak ketpai epei au, hɨrak keteiknai his mɨrak nɨpaa mɨt nekenpet nil mekre his mɨrak, keteiknai hɨrepit kerek mɨtɨk ke ami kakɨp keneper keriuwe yipo. Haiu mɨt disaipel mɨrem, haiu han yaaik iuwe mentar haiu mertei Mɨtɨk kaiu Iuwe pɨke kekrit. 21 Jisas pɨke ketpai, “Yi han yaaik eiyu. Hi heriuweti yi yepno yɨrɨak menmen mai yar ke Haai kai keriuweta hi han tɨ ik e.” 22 Hɨrak ketpai epei au, hɨrak ketenwɨwai ketpai kar ik: “Yi eiyɨt God Hɨmɨn Yaaik. 23 Yi yesiuwe menmen enum mau mekre han ke mɨt ap han kitetim, hɨram mamno, o au en, hɨram mamu han kɨr mamu mamɨt.”

Jisas kewepyapɨr Tomas hɨrekes

24 Wɨ kerek Jisas kan kewepyapɨr haiu mɨt disaipel nɨrak hɨrekes, mɨtɨk kiutɨp Tomas kepu ketikewai au. Niuk mɨrak ham Didimas. 25 Maain, haiu mɨt disaipel haiu mɨrek haiu metpɨwek mar ik: “Haiu epei mɨr Mɨtɨk Iuwe Jisas.” Au, Tomas ketpai, “Hi ap hɨr pap mekre his o heriuwet his mai mamno mitet pap me hɨrepit mɨrak, hi ap han kitet hɨrak kepu au.” 26 Maain wɨ hispɨnak wikak (8) epei au, haiu mererik meit nɨmɨn hɨr neiyepet weipɨr, Tomas kau ketikewai. Haiu meiyepet weipɨr te Jisas hɨrak kan koknɨnai kerp nɨmɨn ke haiu mɨt miyapɨr ketpai kar ik: “Yi han yaaik eiyu.” 27 Epei au, hɨrak katɨp Tomas kar ik: “Ti ewis histuwak kit eknen in ehɨr his mai. Epei au ti eriuwet his mamnen mitet hɨrepit mai. Ti ap eweikɨn sip eweto au. Ti eisɨsa!” 28 Tomas ketpɨwek kar ik: “Ti Mɨtɨk Iuwe kai, ti God kai!” 29 Jisas ketpɨwek, “Ti han kitet hi pɨke hekrit hentar ti hɨra a? Neimɨn ap nɨra te hɨr han kitet hi pɨke hekrit, hɨr ninɨnit.”

Jon katɨp kenmak hɨrak kewis tɨwei ik.

30 Jisas kɨrɨak menmen yapɨrwe yaaim ham kɨkaap mɨt han. Haiu mɨt disaipel epei mɨrem te hi ap hewisɨm mekre tɨwei ik. 31 Menmen hi hewisɨm im hi hewisɨm, te yi mɨt kerek yekine tɨwei ik, yi yertei Jisas hɨrak mɨtɨk Krais kerek God keriuwetek kan tɨ ik kɨkaap haiu mɨt ne tɨ. Hɨrak nɨkan ke God yi eiyisesik yi yayɨt hɨmɨn yaaik eiyu eitikerek eiyɨntar hɨrak Mɨtɨk Iuwe ik kerek nɨpaa God ketpaiyem.

21

Jisas kewepyapɨr haiu mɨt disaipel mar hispɨnak wik hɨrekes

1 Maain wɨ ham Jisas kewepyapɨr haiu mɨt disaipel nɨrak hɨrekes keit wan Taibirias. Hɨrak kɨrɨakem kar ik. 2 Saimon Pita, Tomas (kerek niuk mɨrak ham Didimas), Nataniel ke wit Kena ke provins Galili, hawɨr nɨkerek hɨrakɨt wik te mɨtɨk Sebedi, haiu metike disaipel wik hakɨt te Jisas. Haiu mererik mau meit. 3 Haiu mererik mau meit, Saimon ketpai kar ik: “Hi are ano hahu bot ewɨr hepin ehɨt saauk mei.” Hɨrak katɨp, te haiu metpɨwek, “Haiu mamno mamtikewit.” Haiu men mau bot men mewɨr hepin wɨtaan ere wanewik, te haiu meit saauk mei miutɨp au. 4 Wepni kewep kan, Jisas kerp tenhaan menep tɨpar, te haiu mɨt disaipel ap mertei hɨrak Jisas au. Haiu han kitet hɨrak mɨtɨk hak. 5 Hɨrak ketpai kar ik: “Yi pipep, yi yeit menmen o au?” Haiu matɨp, “Ap saauk mei au.” 6 Hɨrak katɨp kar ik: “Yi eiwɨr hepin mi emno his yaaim mekre tɨpar te yi eiyɨt saauk mei.” Hɨrak katɨp epei au, haiu mewɨr hepin mekre tɨpar, te haiu ap pɨke meriyaam meriuwe saauk yapɨrwe mɨwaai mekrerem. 7 Hi mɨtɨk disaipel kerek Jisas hanhana hi hatɨp Pita, “Mɨtɨk Iuwe Jisas eik e.” Pita kemtewek, te hɨrak keriuwet saket iuwe mɨwapɨn yɨnk kɨrak. (Hɨrak keriuwet saket kentar hɨrak kenke klos mɨrak te kakɨt saauk.) Hɨrak keriuwetem epei au, hɨrak kehɨn kamɨn tɨpar kari wan ken kiun Jisas. 8 Haiu mɨt disaipel han nau bot man tenhaan mari hepin saauk mekrerem mau niu. Haiu meit yanɨmɨn au. Haiu menep tenhaan mɨre 90 mita keriyen. 9 Haiu man merp tenhaan, haiu mɨr si mɨwaai meit ein, saauk mekre si metike bret mei. 10 Haiu epei man merp ein, te Jisas ketpai, “Yi eiyɨt saauk mei mekre hepin yi epei yetɨwem eiyɨm einen.” 11 Hɨrak katɨp, te Saimon Pita ken kerp kekre bot kari hepin keiyɨm kan tenhaan. Saauk iuwe mar 153 mɨwaai mekre hepin, te hɨram mewep saauk mɨrɨr au. 12 Epei au, Jisas ketpai kar ik: “Yi einen eiyɨm.” Keiyak ke haiu mɨt en ap kitɨwekhi hɨrak keimɨn kentar haiu yapɨrwe mertei hɨrak Mɨtɨk Iuwe Jisas. 13 Haiu merp, te Jisas kan keit bret keiyɨm kan kewetaiyem. 14 In ek haiu mɨt haiu mɨr Jisas meteipim wikak me wɨ nɨpaa Jisas kaa pɨke kekrit kepu ere in.

Jisas kitehi Pita menmen

15 Haiu mɨt maam menmen epei au, Jisas katɨp Saimon Pita, “Saimon ti nɨkan ke Jon, ti hinɨn mɨt in hanhana hi o au?” Pita ketpɨwek kar ik: “O Mɨtɨk Iuwe, ti hertei hi hanhan ti.” Jisas ketpɨwek, “Te ti naanmampre mɨt nanisɨsa ti har ke mɨtɨk naanmɨpre sipsip mai.” 16 Jisas kitɨwekhi keteipim, “Saimon ti nɨkan ke Jon, ti hanhana hi o au?” Pita ketpɨwek keteipim, “O Mɨtɨk Iuwe, ti hertei hi hanhan ti.” Jisas ketpɨwek, “Ti naanmamre mɨt nanisɨsa ti har ke mɨtɨk naanmɨpre sipsip mai.” 17 Jisas pɨke kitɨwekhi keteipim, “Pita, nɨkan ke Jon, ti hanhan hi o au?” Pita yɨnk enuk kentar Jisas pɨke kitɨwekhiyem wikak, te hɨrak pɨke ketpɨwek kar ik: “Mɨtɨk Iuwe ti hertei menmen yapɨrwe. Ti hertei hi hanhan ti.” Jisas ketpɨwek keteipim kar ik: “Ti naanmamre mɨt nanisɨsa ti har ke mɨtɨk naanmɨpre sipsip mai. 18 “Hi hetput werek. Nɨpaa ti pipɨak ti heit tanɨk kit ti hises han kit hen in hen ein. Maain ti he mɨtɨk, ti eriuwet his mit, mɨtɨk hak kaksenkekim kakriuwe waai keiyɨk kakɨryit ti eno wit kerek ti hɨnapen enori.” 19 (Jisas katɨp menmen im kewepyapɨr karkeik te maain Pita kaki kakwenɨpi niuk me God.) Epei au, Jisas ketpɨwek kar ik. “Ti ehisɨsa.”

Jisas katɨp ke hi mɨtɨk disaipel kerek hɨrak hanhana iuwe

20 Pita keweikɨn kerenaan kɨra hi mɨtɨk disaipel kiutɨp herp sip kɨrak kerek Jisas hanhana. Hi mɨtɨk disaipel kerek nɨpaa hepu yeno hetike Jisas wɨrapɨtakɨt hi hitɨwekhi har ik: ‘Mɨtɨk Iuwe, keimɨn kewepityapɨr ti eno mɨt enun?’ 21 Pita kɨra hɨrak kitehi Jisas kar ik: “Mɨtɨk Iuwe, mekam mamnen mɨtɨk ik?” 22 Jisas ketpɨwek, “Hi hanhan hɨrak kaku ere hi pɨke anen, hɨram menmen mit au. Ti ehisɨsa.” 23 Te hɨm epei mekrit te mɨt nises hɨm me Krais natɨp hi mɨtɨk disaipel ik ek hahi au. Te Jisas ap katɨp hi ap hahi au. Hɨrak katɨp, “Hi hanhan mɨtɨk ik kaku ere hi pɨke anen, hɨram menmen mit au.” 24 Hi kerekek hi disaipel hi atɨp me menmen im, hi ewisɨm mau tɨwei. Yi yertei menmen hi hetpim, hɨram hɨm yaaim, hi ap emipɨn au. 25 Jisas kɨrɨak menmen yapɨrwe ham. Mɨt hɨr nanwisɨm mamu tɨwei ham, hi han kitet tɨ im haiu mɨt mewim ap ketenen tɨwei yapɨrwe mar im taau.

Mepɨr keremem.