Ölöwak Buŋa Jonöŋ ohoyök.

Jim-asa-asari

Jonöŋ nanŋi qetŋi Ölöwak Buŋa kiaŋgöreŋ aukŋe qahö ohoyökmö, nanŋaŋgöra kewö jiza, “Gwarek Jisösnöŋ uruŋan jöpaköm waŋgiyök.” (19.26) Jonöŋ urujöpak urukalemgö keuŋi kapaŋ köla jimakza. Jonöŋ Ölöwak Buŋa ki mi ambazipnöŋ keu kewö möt kutumegöra (20.31) ohoyök, “Jisös Kraist mi gölme aziyöhök qahö malökmö, ölŋa Anutugö Nahönŋi aka Amötqeqe Toŋi akza. Iŋini mönö i möt köhöiba mewö miaŋön malmal köhöikŋi miwikŋaime.” Jisösnöŋ mutuk Iwigöreŋ mala keu jitŋa malök. (1.1) Mewö mala gölme azia aka ösum-mumuŋi aka mötmötŋi mi aiwesök aŋgöletot memba miaŋön kondelök. Mi kondela bemtohoŋgö könaŋi jim asariiga tosatŋan uruŋini meleŋgetka tosatŋan töndup yaŋgiseŋ aket.
Jisösnöŋ kewö akza, jiyök: Amötqeqe Toŋi (4.26), malmalgö nene wötŋi (6.35), miri gölme euyaŋgö buŋaya (8.23), bem koŋkoŋ (8.58), gölme pakpakö asakŋi (9.5), naŋgu (10.7), lama galöm ölöpŋi (10.11), Anutugö Nahönŋi (10.36), Kembu aka Böhi (13.13), kömupnöhök wahötwahöt Toŋi aka malmal kömbönaŋi Toŋi (11.25), köna, keu ölŋi aka malmal köhöikŋi (14.6), wain ip ölŋi (15.1), kulem namŋi mutukŋi aka teteköŋi A aka Z (Ind 1.8), Mutukŋi aka Qöndökŋi (Ind 1.17) aka mewö mewö.
Jisösnöŋ gwarekurupŋi ölŋa jöpaköm eŋgiba malöhi, goro keu qöndökŋan (Boŋ 13-17) mi törörök kondelja. Keu mi nahömŋambuk. Kömupnöhök wahötagun Pitö mem köhöimapköra kewö qesiyök: “Ni jöpaköm niŋgizan me qahö? Mewö akzan ewö, mönö alaurupni köyan köl eŋgiman.”
Buk kiaŋgö bahöŋi bohonŋi 6 mi kewö:
Keu mutukŋi 1.1-18
Jon O-melun azi aka gwarekurup mutukŋi 1.19-51
Jisösnöŋ qenjarök nup meyök 2.1–12.50
Teteköŋe Jerusalem kaba mala kömuyök 13.1–19.42
Guliba wahöta alaurupŋi asuhum eŋgiyök 20.1-31
Galili kaba gwarekurupŋi asuhum eŋgiyök 21.1-25

1

Anutugö numbu jitŋi malmalŋambuk.

1 Könakönahiŋe möpŋaŋgö möpŋeyök keu jit malök. Yaŋön malmalgö könaŋi naŋgöba jiba kota malök. Keu jit yaŋön Anutugö qöhöröŋe mala korök aka nanŋak bem Anutuyöhök ahök. 2 Keu jit yaŋön könakönahiŋe Anutugö qöhöröŋe malök. 3 Yaŋgö qöhöröŋe mala bauköm waŋgiiga yuai pakpak ahuyök. Yuai kun qahö bauköm waŋgibawak, mi mönö qahö ahubawak. 4 Keu jit yaŋön malmal bömönŋanök ahök. Yaŋgöreŋ malmal köhöikŋi miaŋön ambazip mem asarim eŋgiiga eka mala kotket. 5 Asakŋan panaman uruŋe asarimakzapmö, söŋaupnöŋ malgeri, yeŋön asakŋaŋgö könaŋi mi qahö möt asariba mala kotket. Mewö. 6-7 Anutunöŋ ambazip körek pakpak asakŋi möt narimegöra möta kolek azi qetŋi Jon melaiiga asuhuyök. Asuhuba kaba asakŋaŋgö könaŋi indela naŋgöba jiba malök. 8 Jonöŋ nanŋak asakŋi mi qahö aka malökmö, yaŋön mönö asakŋaŋgö könaŋi mi naŋgöba jiba malök. 9 Asak ölbölŋi yaŋön ambazip gölme dop mem asarim neŋgimakzawi, yaŋön gölmenöŋ asuhumamgö ahök. 10 Yaŋön könakönahiŋe gölmeŋi gölmeŋi miaŋgö öröyuaiŋi pakpak mi nam köl eŋgiiga ahuget. Ahugetka nanŋak sutŋine mala korökmö, gölme ambazipnöŋ töndup i qahö möt kutum waŋgiba tönpin malget. 11 Mewö tönpin malgetka nanŋi miri gölmeŋe kaiga könagesöurupŋan zikzik tököba nesampurek aka andö qem waŋgiget. 12 Mewö aketmö, denike yeŋön köl öröm waŋgiba qetbuŋaŋi möta möt narigeri, yaŋön mönö körek yeŋgöra köna mesari kewö asuhuyök: Nanŋak nam köla kukösum eŋgiiga ahuahu dölökŋi ahuba Anutugö nahönböraturupŋi aket. 13 Anutugö jitsihitŋan mönö nam köl eŋgiiga asuhuget. Gölme azinöŋ jit sihitŋi wuataŋgöba anömŋambuk keu jöhöiga gölöm ala morö meiga asuhuzawi, yeŋön köna mewö miaŋön Anutugö nahönböraturupŋi qahö aket. Mewö. 14 Keu jit yaŋön azi silebuk aka sutnine anda kaba malök. Mewö maliga aködamunŋi uba eka malin. Iwiŋan Nahönŋi mohok-kungöra aködamunŋi pakpak ala aum köl waŋgiiga qainŋi kun maljawi, yaŋön mönö miaŋgö dop kalem möriamŋan uruŋi kokolak qeiga aködamunŋambuk aka nalö dop keu öl töhönŋi jiba malök. 15 Jonöŋ azi miaŋgö könaŋi naŋgöba kewö qeta jiba malök, “Nöŋön kungöra keu jiba malali, yaŋön mönö mia akza. Kewö jiba malal: Nöŋgö andöne azi kun kamawi, nöŋön qahö asuhubiga yaŋön mutuk malök. Miaŋgöra yaŋgö qetbuŋaŋan mönö ni noŋgita öŋgöŋgöŋi akza.” Jon O-melun azinöŋ mewö jiba malök. 16 Kalem möriamŋan azi miaŋgö uruŋi kokolak qeiga aködamunŋambuk malöhi, yaŋön mönö miaŋgö dop kötuetköm neŋgiba malök. Kötumötuetŋi mi nalöŋi nalöŋi mokoiga körek neŋgö qaknine öŋgöi malin. 17 Mosesnöŋ Köna keunini nam köli asuhuyökmö, Jisös Kraistnöŋ keu ölŋi indel teköba Anutugö kalem möriamŋi nam köli aukŋe asuhuyök. 18 Gölme azi kunŋan Anutu nalö kunöŋ qahö ehök. Nahönŋi mohok-kunŋan Iwigö wösöŋe mala kota malöhi, yaŋön mönö gölmenöŋ eta könaŋi indel neŋgii mörin. Mewö.

Jon O-melun azinöŋ nanŋi könaŋi jim asariyök.

19 Juda jitŋememe yeŋön jike nup galöm aka jöwöwöl jikegö welenqeqe tosatŋi Jerusalem sitinöhök melaim eŋgigetka Jongöreŋ kaget. Kaba qesim waŋgiba jiget, “Gi wani azia akzan? Könaŋamgi denöwö?” Mewö jigetka könaŋamŋi indela jii mötket. 20 Könaŋamŋi qahö qaŋ kölökmö, aukŋe kewö jim miwikŋaiyök, “Nöŋön Amötqeqe Toŋi Kraist qahö akzal.” 21 Mewö jiiga kapaŋ köla qesim waŋgiget, “Gi mönö azi niŋia akzan? Gi Elaija (Elia) akzan me qahö?” Qesim waŋgigetka “Qahö!” jiyök. “Gi kezapqetok azi kun akzan me qahö?” Mewö qesigetka “Mewö qahö!” meleŋnök. 22 Meleŋniga qesiget, “Gi niŋia akzan? Melaim neŋgigetka kazini, yeŋgöra mönö denöwö meleŋda jiin mötme? Gi nangi könagi denöwö jim asariman?” 23 Qesigetka kewö jii mötket,“Kezapqetok azi Aisaianöŋ keu kun kewö jii ahöza, ‘Ni garata aka gölme qararaŋkölkölŋe mala kewö qerakzal: Kembunöŋ kamawo!Miaŋgöra iŋini mönö uruŋini mindiŋgöba könaŋi mesata möhamgöget.’ Ni miaŋgö kolek garataŋi akzal.” 24 Azi melaim eŋgigetka Jongöreŋ kageri, mi Farisi (Köna keugö kapaŋkölköl) azia aket. 25 Yeŋön kunbuk kewö jiba qesim waŋgiget, “Gi Amötqeqe Toŋi Kraist qahö akzan aka Elaija (Elia) me kezapqetok azi yeŋgöreŋök kun qahö akzani, miaŋgöra mönö wuanöŋgöra ambazip o melun mem eŋgimakzan?” 26 Qesim waŋgigetka kewö meleŋ eŋgiyök, “Nöŋön o töhönöŋ eŋgömirimakzalmö, azi kun iŋini qahö möt kutuzei, yaŋön lök sutŋine kinja. 27 Azi kun nöŋgö andöne kamapköra jiba malali, yaŋön mönö mi. Yaŋön kaiga ketaŋamni aka malma. Miaŋgöra nöŋön yaŋgö kösutŋe anda wayangösöŋi teŋgöba köna esuŋaŋgö kösöŋi pösatmamgö qötötaŋgömam.” 28 Jonöŋ Jordan o likepŋe miri qetŋi Betani miaŋgöreŋ mala ambazip o melun mem eŋgiba malök. Yuai mi mönö miaŋgöreŋ asuhuyök. Mewö.

Jonöŋ Jisösgöra “Anutugö lama moröŋi,” jiyök.

29 Mi asuhuiga miri giaŋiiga Jonöŋ Jisös tikep kaiga eka jiyök, “Eket, azi mi Anutugöreŋ lama moröŋi. Yaŋön mönö gölmeŋi gölmeŋi neŋgö siŋgisöndoknini köl könjörari solanibin. 30 Nöŋön kungöra keu jiba malali, yaŋön mönö mia akza. Kewö jiba malal: Nöŋgö andöne azi kun kamawi, nöŋön qahö asuhubiga yaŋön lök mutuhök malök. Miaŋgöra yaŋgö qetbuŋaŋan mönö ni noŋgita öŋgöŋgöŋi akza. 31 Nöŋön i mutuk qahö möt kutuyalmö, Anutunöŋ könaŋamŋi Israel ambazip neŋgöra indeli mötpingöra mötza. Mi möta ni melaim niŋgiiga kaba o melun mem eŋgimakzal.” 32 Jonöŋ mewö jiba dangunu ewö kinda naŋgöba kewö jiyök, “Uŋa Töröŋan mönö Suepnöhök eta kembö nei ewö yaŋgö nöröpŋe eta köla tari ehal. 33 Nöŋön i mutuk qahö möt kutuba malalmö, kunöŋ ambazip o melun mem eŋgimamgöra melaim niŋgiyöhi, yaŋön kewö jii möral, ‘Uŋa Töröŋan kungö nöröpŋe eta köla tari ekŋani, yaŋön mönö Uŋa Töröŋi ambazip uruŋine ala melun mem eŋgima.’ 34 Nöŋön mi ehalaŋgöra aka könaŋamŋi kewö naŋgöba jizal, ‘Yaŋön Anutugö Nahönŋi akza’.” Mewö.

Jisösnöŋ gwarekurupŋi mutukŋi eŋgoholök.

35 Mewö jiiga miri giaŋiiga Jonöŋ kunbuk o jitŋe miaŋgöreŋök aniga gwarekurupŋi yeŋgöreŋök yahötŋan yambuk mohotŋe kinget. 36 Kingetka Jisösnöŋ miaŋgöreŋ eŋgoŋgita anöhi, i törörök uba ehiba jiyök, “Azi mi ehot. Yaŋön mönö Anutugöreŋ lama moröŋi ewö akza.” 37 Mewö jiiga gwarek yahöt yetkön keu mi möta Jisösgö andöŋe anohot. 38 Anohotka Jisösnöŋ liliŋgöba andöŋe kayohori, i etkeka kewö qesim etkiyök, “Iŋiri niŋia jaruba kazahot?” Mi möta jiyohot, “Ketaŋamniri! Gi miri denike ahöba maljan?” (Juda yeŋön ‘Ketaŋamnini’ keu mi böhigöra jiget.) 39 Mewö jiyohotka meleŋnök, “Mönö kaba ehot!” Mewö meleŋniga wehön möŋaiiga 4 kilok miaŋgö dop ahök. Wehön möŋaiiga miaŋgöreŋ mohotŋe anda miri denike ahöba malöhi, mi eket. Mi eka miaŋgöreŋ yambuk malohotka miri söŋauba suŋgem aiga mosöta kayohot. 40 Jonöŋ keu jiiga gwarek yahötŋan möta Jisösgö andöŋe anohori, yetköreŋök kungö qetŋi Andru, datŋi qetŋi Saimon Pitö. 41 Andru yaŋön mutuk datŋi Saimon miwikŋaiba kewö jii mörök, “Niri Amötqeqe Toŋi mönö miwikŋaizit.” Amötqeqe Toŋi mi Grik keunöŋ Kraist. 42 Mewö jiba datŋi waŋgita Jisösgöreŋ anohot. Anohotka Jisösnöŋ Saimon törörök uba ehiba jiyök, “Gi Saimon, Jongö nahönŋi akzanmö, nöŋön qetki Sifas qetpi ahöma.” Mewö.

Jisösnöŋ Filip aka Natanael etkoholök.

43 Miri giaŋiiga Jisösnöŋ Galili prowinsnöŋ anmamgö möta anda könanöŋ azi qetŋi Filip miwikŋaiba kewö jii mörök, “Gi mönö ni nuataŋgöba kaman!” 44 Filipnöŋ Andru aka Pitö yetpuk miriŋini mohok. Taonŋini qetŋi Betsaida. 45 Filipnöŋ azi qetŋi Natanael miwikŋaiba kewö jii mörök, “Mosesnöŋ azi kungöra Köna keunöŋ ohoba kezapqetok yeŋön toroqeba ohoget ahözawi, nini mönö azi mia miwikŋaizin. Azi mi qetŋi Jisös, iwiŋi qetŋi Josef, miriŋi qetŋi Nazaret.” 46 Natanaelnöŋ mi möta welipköba jiyök, “O Nazaret! Mi miri qandakŋa. Yuai ölöpŋi kun mönö miaŋgöreŋök asuhumawaŋgö dop qahö.” Mewö jiiga Filipnöŋ jii mörök, “Mönö kaba nangak ek kutuman!” 47 Mewö jii möta Jisösgöreŋ kaba asuhuiga eka yaŋgöra keu kewö jiyök, “Eket! Azi kiaŋön mönö Israel azi ölŋi akza. Uruŋe muneŋ geŋmoŋi kun qahö.” 48 Mewö jiiga Natanaelnöŋ qesim waŋgiba jiyök, “Gi mönö denöwö aka ni möt kutum niŋgizan?” Mewö jiiga Jisösnöŋ meleŋda jiyök, “Gi fig ip könaŋe tatnöŋga gek kutuyal. Mutuk gek kutubiga Filipnöŋ miaŋgö bapŋe geka goholök.” 49 Mewö jiiga Natanaelnöŋ meleŋda jii mörök, “O Ketaŋamni, gi mönö ölŋa Anutugö Nahönŋi akzan. Gi Israel neŋgöreŋ azi Kembuya maljan!” 50 Mewö jiiga Jisösnöŋ meleŋda jiyök, “Ni mutuk kewö jizal, ‘Gi fig könaŋe tatnöŋga gek kutuyal.’ Mewö jim miwikŋaizalaŋgöra ölöp möt narim niŋgizan. Anutugöreŋ kukösum ki eka mötzani, mi mönö yuai kötoŋdökŋi akza. Ölŋi ketaŋi mi mönö biaŋ eka möta malman.” 51 Mewö jiba toroqeba jii mörök, “Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötnöŋ: Könaŋgep nöŋgö gwarekurupni aketka kutum eŋguasöriga imut kewö ekŋe: Suep naŋgunöŋ taliga Anutugö garataurupŋan asuhuba Suep gölmegö Azi Ölŋi yambuk nariba yaŋgöreŋ eta öŋgöba aketka eŋgekŋe.” Mewö.

2

Jisösnöŋ o mem letoriga wain ahök.

1 Jisösnöŋ Filip aka Natanael etkoholiga silimŋi karöbut teköi malgetka kunöŋ ambi memegö maren lömbuaŋ ali tokoget. Mi Galili prowinsgö miri qetŋi Kana miaŋgöreŋ alget. Jisösgö namŋan miaŋgöreŋ mohotŋe ani malget. 2 Jisös aka yaŋgö gwarekurupŋi mi mewöyök öröm eŋgigetka lömbuaŋnöŋ mohotŋe malget. 3 Miaŋgöreŋ malgetka wain onöŋ qahöwahiga Jisös namŋan nahönŋaŋgöra jiyök, “Yeŋgöreŋ wain o qahöwakza.” 4 Mewö jiiga kewö jii mörök, “Namni, mi denöwö akŋamgöra jizan? Jim kutum niŋgizan me? Nöŋgö aŋgöletot meme nalönan mönö qahö kam kuŋguiga maljal.” 5 Mewö jii möta welenqeqe yeŋgöra kewö jiyök, “Yaŋön yuai kungöra jim kutum eŋgimawi, mi iŋini ölöp akŋe.” 6 Juda yeŋön amöt qem aŋgubingöra Köna keuŋini wuataŋgöba böröŋini saŋgoŋmaljema. Miaŋgö dop miri miaŋgöreŋ köuraŋen ketaŋi 6 tarök. Köuraŋen mohot mohot mi o gina 8 me 12 miaŋön geba kokolak qenahaŋgö dopŋan tatket. 7 Jisösnöŋ mi eka kewö jii mötket, “Iŋini mönö o uba kaba mokogetka köuraŋen ki kokolak qeget.” Mewö jii möta jiyöhaŋgö dop aket. 8 Köuraŋen mi kokolak qegetka kewö jim kutum eŋgiyök, “Mönö o qakŋi tosatŋi uba anda lömbuaŋ galöm waŋgime.” Jim kutum eŋgiiga memba anget. 9 Uba angetmö, galömnöŋ o letota wain ahöhi, mi nemba möta denikeyök memba kageri, mi qahö möt asariba auruyök. Auruyökmö, welenqeqenöŋ o ugeri, yeŋön mi möta jigetka galömnöŋ maren toŋi oholi kayök. 10 Kaiga kewö jii mörök, “Maren nalöŋe körek pakpak yeŋön wain o ölöpŋi mi mutuk memba kaba eŋgimakze aka mi nemba eŋololoŋ aketkun wain o nahömŋi qahö mi könaŋgep eŋgimakze. Göŋön wain o ölöpŋi mi mutuk aŋgön köla qahö eŋgiba dölki nalö oŋgita memba kazan. Mi silik murutŋi kun akzan.” 11 Jisösnöŋ aŋgöletot mutukŋi ki mi Galili prowinsgö miri qetŋi Kana miaŋgöreŋ meyök. Mi memba mewö miaŋön kukösumŋi indeliga asuhuyök. Mi asuhuiga gwarekurupŋan möt narim waŋgiget. 12 Közölömbuaŋnöŋ malget teköiga Jisös, yaŋgö nam-munŋi aka gwarekurupŋi yeŋön miriŋine Kaperneam anget. Miaŋgöreŋ anda sömaŋ tosatŋi toroqeba malget. Mewö.

Jisösnöŋ jöwöwöl jike jim kömbuhiyök.

13 Nalö miaŋgöreŋ Juda neŋgöreŋ ak-kömukömu kendon nalöŋan dopdowiyök. Anutunöŋ mönöwök neŋgehoriba neŋgoŋgiröhi, miaŋgöra söŋgaibingö aketka Jisösnöŋ mewöyök miriŋi mosöta Jerusalem sitinöŋ öŋgöyök. 14 Sitinöŋ öŋgöba jöwöwöl jikegö tohoŋ uruŋe anda yuai kewö miwikŋaiyök: Ambazip bulmakau aziŋi, lama aka kembö nei mi bohonŋi memegöra alget aka tosatŋan moneŋ utekutek albingöra tatkeri, mi eŋgehök. 15 Mi eŋgeka kösönöŋ tapep (muŋgamuŋga) mönjöŋda miaŋön eŋgohotiriba eŋguyök. Eŋguba ambazip mi körek közöl eŋgiba lama bulmakauŋinambuk jöwöwöl jikenöhök eŋguataŋgöyök. Utekutek ambazip yeŋgö souje kötŋini metaliga mokoba eriga tebolŋini metali anget. 16 Kembö bohonŋini memegöra algeri, ambazip mi kewö jim eŋgiyök, “Yuai mi mönö memba kesala yaigep anget. Iŋini nöŋgö Iwinaŋgö jöwöwöl jikeŋi ki mönö wuanöŋgöra utekögetka kölköl-örörö miri ewö akza?” 17 Mewö jiiga Buŋa keu kun gwarek yeŋgö mötmötŋine kaŋgoriga mötmöriget. Keu mi kewö ohoget ahöza, “Nöŋgö urunan göhöreŋ jike mi kömbukŋi ahömapköra kapaŋ kölbiga miaŋön urune newaŋ könöp ewö jeiga waimanjat miaŋön kawöl miwikŋaimakzal.” 18 Mi közöl eŋgiiga Juda jitŋememe yeŋön tembula wahöta Jisösgöreŋ kaŋgota kewö qesim waŋgiget, “Gi mönö wani aŋgöletot kun aknöŋga kukösumgi ehinga dop köl neŋgiigun kimbi mewöŋi akanak?” 19 Mewö qesim waŋgigetka kewö meleŋ eŋgiyök, “Iŋini jöwöwöl jike ki köndeŋgetka gölmenöŋ eriga nöŋön mi wehön karöbutkö uruŋe memba wahöta kuŋgumam.” 20 Meleŋ eŋgiiga kewö jiget, “Yambu (yara) 46:gö uruŋe jöwöwöl jike ki memba mala mem tekögetka asuhuba kinja aiga göŋön mi wehön karöbutkö uruŋe mönö denöwö aka memba wahöta kuŋgubanak?” 21 Mewö jigetmö, Jisösnöŋ jikegö keu mi nanŋi sileŋaŋgö söpsöpŋa ala jiyök. 22 Jisösnöŋ könaŋgep kömupnöhök wahöriga söpsöp keu jiyöhi, mi nalö miaŋgöreŋ gwarekurupŋi yeŋgö mötmötŋine kaŋgori ölöp möt asariget. Mi mötmöriba Jisösnöŋ keu jiyöhi, mi aka Buŋa keu ohogeri, mi pakpak möt nariget. Mewö.

Jisösnöŋ ambazip könaŋamnini möt teköza.

23 Jisösnöŋ Jerusalem sitinöŋ ak-kömukömu kendongö nalöŋe mala aŋgöletot kukösumŋambuk meyöhi, mi ambazip gwötpukŋan eka qetŋi möt nariba yaŋgöreŋ lapingöget. 24 Lapingögetmö, Jisösnöŋ ambazip pakpak yeŋgö könaŋamŋini möt kutum teköyök. Mewögöra ambazip pakpak qahö möt narim teköm eŋgiba keuŋinaŋgö bapŋe qahö anda malök. 25 Ambazip uruŋine keu yuai ahöyöhi, Jisösnöŋ kunŋan ambazip uruŋinaŋgö könaŋi mi indela kondel waŋgimawaŋgö dop qahö ahök. Mönö nanŋak mi ölöp möt kutum teköyök. Mewö.

3

Jisösnöŋ Nikodemus urumeleŋgö könaŋi kusum waŋgiyök.

1 Juda könagesögö jike kaunsöl sutŋine jitŋememe azi kun qetŋi Nikodemus malök. Yaŋön Farisi (Köna keugö kapaŋkölköl) kambunöŋ kinök. 2 Yaŋön suŋgem kunöŋ Jisösgöreŋ kaŋgota kewö jii mörök, “Ketaŋamni, gi aŋgöletot memakzani, mi azi kunŋan Anutu yambuk qahö kiniga nanŋök memamgö osimakza. Miaŋgöra gi Anutunöŋ nam köl gihiiga böhi akzan, mewö mötzin.” 3 Mewö jiiga kewö jiba meleŋ waŋgiyök, “Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötnöŋ: Kunŋan Anutugöreŋök ahuahu dölökŋi qahö ahuma ewö, yaŋön mönö Anutugö bemtohoŋe aŋgota ekŋamgö osima.” 4 Meleŋ waŋgiiga kewö jiyök, “Kunŋan lök ahuba ambazip namŋi aka malagun ahuahu dölökŋi mönö denöwö ahubawak? Yaŋön mönö nam körö uruŋe aŋgori kunbuk gölöm ala memamgö osima.” 5 Mewö jiiga kewö meleŋnök, “Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötnöŋ: Kunŋan o melun mem waŋgigetka Uŋa Töröŋan uruŋe geiga mewöŋi miaŋön ahuahu dölökŋe qahö ahuza ewö, mewöŋi miaŋön mönö Anutugö bemtohoŋ uruŋe aŋgotmamgö osima. 6 Gölmegö iwinam eŋgöreŋök morö ahuzawi, mi gölme moröya. Uŋa Töröŋan inahöba nam köliga morö asuhumakzawi, mi mönö Suepkö moröya. 7 “Mewögöra iŋini ahuahu dölökŋi Anutugöreŋök qahö ahume, miaŋön mönö qahö dop kölja. Keu mi jibiga miaŋgöra mönö kude auruman. 8 Luhutnöŋ nanŋi imbi-imbi laŋ giliga ötöŋi mörakzanmö, mi denikeyök kaba gilakza aka denike gila anakzawi, gi miaŋgö könaŋi qahö möt asarizan. Uŋa Töröŋan ambazip nam köl eŋgiiga ahuahu dölökŋe ahugeri, körek yeŋgö könaŋinan mönö luhut miaŋgö dop akza.” 9 Mewö meleŋniga Nikodemusnöŋ köŋkuŋ aka kewö jiyök, “Mi ahakö dop qahö.” 10 Mewö jiiga Jisösnöŋ jiyök, “Gi Israel könagesö kusum neŋgimakzan aka töndup keu miaŋgö könaŋi qahö möt asarizan. Mi kude dop kölja. 11 Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötnöŋ: Neŋön wania möt kutuzini, mi jiba indelakzin aka wania jeninan eka mötzini, mi naŋgöba jimakzin. Mewö ahakzinmö, eŋön töndup Buŋa keunini mi qahö möt aŋgön kölakze. 12 “Gölmegö yuaiŋi jenöŋ ehekŋi miaŋgö keuŋi jibiga möta qahö möt narim niŋgize ewö, nöŋön Suepkö yuaiŋi qahö ehekŋi miaŋgö könaŋi jibiga mötmei, mi mönö denöwö möt naribeak? 13 Gölmegö azi kunŋan Suepnöŋ qahö öŋgöyökmö, Suep gölmegö Azi ölŋan Suep mire mala eta asuhuyöhi, yaŋön mönö liliŋgöba Suepnöŋ öŋgöma. 14 “Anutunöŋ Moses gölme qararaŋkölkölŋe jim kutui kopö ainöŋ mokoleŋ imutŋi memba tohotnöŋ kösököi kinöhi, miaŋgö dop Suep gölmegö Azi Ölŋi mi kösökögetka öŋgöba kinma. 15 Ambazip i möt narim waŋgizei, yeŋön körek pakpak malmal köhöikŋi miwikŋaiba malmegöra aka eu öŋgöma. 16 “Miaŋgö könaŋi kewö: Ambazip i möt narim waŋgizei, yeŋgöreŋök kunŋan ayuhubapuköra Anutunöŋ gölme dop önöŋi qahö jöpaköm neŋgiyök. Neŋön körek letota malmal köhöikŋaŋgö buŋaya akingöra mönö Nahönŋi mohotsirik mi neŋgiyök. 17 Ambazip gölme dop mal anjini, Anutunöŋ Nahönŋi neŋgö keunini jim tekömapköra aka qahöpmö, Nahönŋan amöt neŋguiga kantri dop letota oyaeŋkoyaeŋ akingöra aka melaiiga gölmenöŋ erök. 18 “Ambazip kunŋan Nahönŋi möt narizawi, Anutunöŋ yaŋgö keuŋi jim teköiga qahö ayuhumapmö, kunŋan Jisös qahö möt narim waŋgizawi, Anutunöŋ yaŋgö keuŋi lök jim teköiga malja. Anutugö Nahönŋi mohotsirikö qetŋi qahö möt narizawaŋgöra aka könöp siagö buŋaya akŋa. 19 Anutunöŋ gölme ambazip keunini jim tekömakzawi, miaŋgö könaŋi kewö: Asakŋan lök gölmenöŋ eta asuhuyökmö, ambazipnöŋ ahakmeme bölöŋi bölöŋi aka memba malget. Mewö mala Anutugö asakŋi tököba uruŋini söŋaupkö ahakmemenöŋ laŋ jöhöba mala kotket. 20 “Körek pakpak ahakmeme bölöŋi ahakzei, yeŋön Anutugö asakŋi tököba andö qemakze. Anutunöŋ ahakmemeŋini bölöŋi bölöŋi mi indela jim eŋgiiga gamuŋini mötpepuköra keŋgötŋini mörakze. Mi möta asakŋaŋgö uruŋe qahö aŋgorakze. 21 Qahö aŋgorakzemö, kunŋan kun keu ölŋi wuataŋgöba maljawi, yaŋön ölöp asakŋaŋgö uruŋe kaŋgotma. Anutunöŋ sölölöhöm waŋgiiga ahakmemeŋi aka memba malöhi, miaŋgöra ahakmemeŋi miaŋön aukŋe asuhumapköra mötza.” Mewö.

Jon O-melun azinöŋ Jisösgö könaŋi jim miwikŋaiyök.

22 Jisösnöŋ mewö jim teköba kinda gwarekurupŋi eŋguaŋgita Jerusalem siti mosöta Judia prowinsgö miri andöŋe anget. Miaŋgöreŋ anda gwarekurupŋi yembuk sonda tosatŋi toroqeba yembuk mala ambazip o melun mem eŋgiba malök. 23 Jisösnöŋ mewö malökmö, Jonöŋ mewöyök miri qetŋi Salim miaŋgö kösutŋe malök. Miri qetŋi Ainon miaŋgöreŋ o jök ahöyök aka ambazipnöŋ Jongöreŋ kaŋgota o melun mem eŋgimapkö qesigetka amqeba mem eŋgiba malök. 24 Nalö miaŋgöreŋ Jon mi kösö mire qahö algetka tarök. 25 Juda yeŋön amöt qem aŋgubingöra böröŋini saŋgoŋmaljema. Mewögöra Jongö gwarekurupŋi yeŋön Juda azi kunbuk keu miaŋgö goranora aka könahiba jitnakölik jiget. 26 Mewö jigetka lömböriiga Jongöreŋ kaba kewö jiget mörök, “Ketaŋamnini mötnöŋ, azi Jordan o likepŋe göbuk maliga nangak könaŋamŋi naŋgöba jinöŋi, yaŋön ambazip o melun mem eŋgiiga jesöŋgöŋan mönö yaŋgöreŋ anakze.” 27 Jonöŋ mi möta kewö meleŋnök, “Anutunöŋ azi kungöra yuai kun Suepnöhök qahö al waŋgibawak ewö, yaŋön mönö mi buŋa qem aŋgumamgö osiza. 28 Yambuk mala kewö jial, ‘Ni Amötqeqe Toŋi Kraist qahö akzalmö, Anutunöŋ melaim niŋgiiga mutuk kazala yaŋön andöne kama.’ Nöŋön keu mi jiali, iŋini mi ölöp nanŋinak naŋgöba jiba malbeahaŋgö dop akze. 29 Miaŋgö keuŋi dop ala kewö jimam: Azi kunŋan ambi buŋaŋambuk aka ambi memamgöra sösöŋgai keu jim sehiba malja. Mewö maliga azi alaŋan kösutŋe kinda sösöŋgai keuŋaŋgö jölŋi möta yaŋgöra önöŋi qahö söŋgaimakza. Miaŋgö dop nöŋön Jisösgö alaŋi aka yaŋgöra söŋgaibiga sösöŋgai miaŋön dölki uruni kokolak qeiga maljal. 30 Jisösgö qetbuŋaŋan qarim sehiiga nöŋgöreŋan mönö waziiga dop kölma.” Mewö.

Jisösnöŋ Suepnöhök eröhaŋgö könaŋi jiyök.

31 “Daŋön euyaŋgöreŋök eröhi, yaŋön ambazip körek pakpak eŋgoŋgita öŋgöŋgöŋi akza. Kunŋan gölmenöŋ asuhuba gölmegö buŋaya akza aka gölmenöŋ malmalgö keuŋi jimakza. Suepnöhök eta kayöhaŋön mönö körek pakpak eŋgoŋgita öŋgöŋgöŋi akza. 32 Yaŋön yuai eka möt kutuba malöhi, miaŋgö könaŋi jiba naŋgöba dangunu ewö kinja. Mewö kinjapmö, naŋgönaŋgö keuŋi mi ambazip kunŋan kun qahö möt aŋgön kölja. 33 “Ambazip kunŋan naŋgönaŋgö keuŋi möt aŋgön köljawi, yaŋön Anutu ölbölŋi akzawaŋgö keuŋi mem köhöiiga pöwöwömŋi akŋa. 34 Anutunöŋ kolek aziŋi melaiba Uŋaŋi Töröŋi musa qakŋe qahöpmö, keleŋmaleleŋ waŋgimakza. Miaŋgöra kolek aziŋan mönö Anutugö keu töhönŋi indela jimakza. 35 Iwinöŋ Nahönŋi uruŋan jöpaköm waŋgimakzawaŋgöra aka yuai pakpak buŋa qem waŋgiba böröŋe ali ahöza. 36 “Ambazip kunŋan Nahönŋi möt nariba uruŋi meleŋjawi, yaŋön mönö kunbuk letota malmal köhöikŋaŋgö buŋaya akza. Kunŋan Nahönŋaŋgö keuŋi qahö tem kölakzawi, Anutugö irimsesewölŋan mönö yaŋgö qakŋe öŋgöba pöndaŋ kini malmal köhöikŋaŋgö könaŋi qahö ek kutuba önewat laŋ malja.” Mewö.

4

Jisösnöŋ Samaria ambi kunbuk keu eraum mörohot.

1 Jisösnöŋ mewö ambazip kusum eŋgiiga gwarekurupŋi aketka o melun mem eŋgiba mewö miaŋön Jon O-melun azi luhut ala malöhi, keu mi Farisi (Köna keugö kapaŋkölköl) yeŋgö kezapŋine gei mötket. Yeŋön mi mötkeri, buzup mi jiget sehiba Kembugö kezapŋe gei mörök. 2 Jisösnöŋ nanŋak ambazip qahö o melun eŋgiyökmö, yaŋön jiiga gwarekurupŋan mi aket. 3 Mi möta Judia prowins mosöta liliŋgöba kunbuk Galili prowinsnöŋ göröken anget. 4 Köna mewö anda Samaria prowins oŋgita anget. 5 Oŋgita anda Samaria prowinsgö taonŋi kun qetŋi Sikar miaŋgöreŋ aŋgorök. Sikar taon mi Jeikobnöŋ gölme bahöŋi kun nahönŋi Josef waŋgiyöhi, miaŋgö kösutŋe ahöza. 6 Jeikobkö o lömŋi diginŋambuk mi Sikar taonöŋ ahöza. Jisösnöŋ köna kayöhaŋgöra aka sileŋi lömböriiga silim bibiŋe o lömŋi miaŋgöreŋ aŋgota kösutŋe eta tarök. 7 O löm kösutŋe tariga Samaria ambi kunöŋ o umamgö kayök. Kaiga Jisösnöŋ eka kewö jii mörök, “Gi ölöp o niŋginöŋga nembileŋak.” 8 Nalö miaŋgöreŋ gwarekurupŋan nene bohonŋi membingöra i mosöta taonöŋ angetka nanŋirök kinohot. 9 Juda ambazipnöŋ Samaria prowins qepureim eŋgiba yembuk köisirik qahö maljema aka pake mohot miaŋön o qahö uzema. Mewögöra nanŋirök kinohot miaŋgöreŋ ambinöŋ kewö jii mörök, “Gi Juda azia aiga ni Samaria ambiapmö, denöwögöra ‘O niŋginöŋga nembileŋak,’ jiba qesim niŋgizan?” 10 Jisösnöŋ qeqesi mi möta kewö meleŋ waŋgiyök, “Gi Anutu kalemŋaŋgö könaŋi möt kutunöŋga dop kölbawak. Daŋön ‘O niŋginöŋga nembileŋak,’ jiba qesim gihizawi, yaŋgö könaŋi möt asaribanak ewö, i mönö qesinöŋga malmalgö oŋi gihibawak.” 11 Mewö jiiga kewö jii mörök, “O ketaŋamni, o umamgö pakegi kun qahö ahöza aka o löm kiaŋön mönö diginŋambuk akza. Miaŋgöra malmalgö ogöra jizani, mi mönö denikeyök miwikŋainöŋga ahubawak? 12 Isik bömönini Jeikob yaŋön o lömŋi ki neŋgiyök. Yaŋön mutuk nanŋak aka yaŋgö andöŋe nahönurupŋan ki kaba o uba nemba maljema aka bulmakau kambuŋi kambuŋi o eŋgigetka nemba maljema. Gi Jeikob oŋgita öŋgöŋgöŋi aka ambazip o mem sehim eŋgimamgö jizan me?” 13 Mi möta Jisösnöŋ kewö meleŋnök, “Ambazip körekŋan o ki nembagun mönö kunbuk ogö kömumba nembingö mörakŋe. 14 Mewö malmemö, nöŋön kungöra o waŋgimami, yaŋön mi nembagun nalö kunöŋ ogö kunbuk qahö kömuma. Mewö qahöpmö, o waŋgimami, mi mönö yaŋgö uruŋe letota malmalgö o jeŋi jöpjöpköŋi qahö aiga malma. Mewö mali mönö uzumgöba malmal köhöikŋi teteköŋi qahö waŋgimakŋa.” 15 Mewö meleŋniga ambinöŋ jiyök, “O ketaŋamni, gi mönö o mia niŋginöŋga nembi. Mi nembagun nalöŋi nalöŋi kunbuk ogö qahö kömumbileŋak aka o umamgöra ki könasöksök qahö tibileŋak.” 16 Mi jiiga kewö jim kutum waŋgiyök, “Gi mönö anda apki waŋgita ki kamahot.” 17 Mewö jim kutum waŋgiiga “Ni apni qahö,” jiba meleŋnök. Meleŋniga kewö jii mörök, “Gi ‘Apni qahö,’ keu mi törörök jizan. 18 Gi ölŋa azi 5 eŋgömemba malnöŋ aka merak kun memba maljani, yaŋön mönö göhö apki qahö akza. Keu jizani, mi öl töhönŋa.” 19 Ambinöŋ mi möta kewö jii mörök, “Ketaŋamni, gi mönö kezapqetok azi qainŋi kun akzan. Nöŋön tandöki mewö gek kutum gihizal. 20 Neŋgö ambösakonurupninan kunduŋi kondela kiaŋgöreŋ öŋgöba sipköba köuluköba malgetmö, Juda eŋön kewö jimakze, ‘Samaria eŋön mönö Jerusalem sitinöŋ öŋgöba jöwöwöl jikenöŋ sipköba köulukögetka dop kölja.’” 21 Mi möta Jisösnöŋ kewö jim kutuyök, “O ambi, nalö kun kam kuŋguma. Iŋini nalö miaŋgöreŋ Iwi waikŋi memba möpöseibingöra kunduŋi kiaŋgöreŋ me Jerusalem miaŋgöreŋ qahö öŋgöba malme. Gi keu mi ölöp möt narinöŋga dop kölma. 22 Samaria iŋini Anutugö könaŋi törörök qahö möt kutuba töndup yaŋgö waikŋi laŋ memba möpöseimakze. Amötqeqegö könaŋi mi Juda neŋgö sutnine aukŋe asuhuba ahöza. Miaŋgöra Juda neŋön Anutuninaŋgö könaŋi möt kutuba waikŋi memba möpöseininga dop kölja. 23 “Töndup nalö kun kewö asuhuma: Nalö miaŋgöreŋ Uŋa Töröŋan ambazip sölölöhöba inahöm eŋgiiga keu ölŋi wuataŋgöba Iwi waikŋi memba ölŋa möpöseiba malme. Iwininan ambazip mewöŋi jarum eŋgiba asuhumegöra sihimŋi möta malja. Nalö murutŋi miaŋön mönö lök kam kuŋguba dölki ahöza. 24 Anutunöŋ Uŋaya akza. Miaŋgöra Uŋa miaŋgö waikŋi memba möpöseimakzei, yeŋön mönö Uŋa Töröŋan sölölöhöba inahöm eŋgiiga keu ölŋi wuataŋgöba möpöseiba malme.” 25 Jisösnöŋ mewö jim kutuiga ambinöŋ jii mörök, “Amötqeqe Toŋi qetŋi Kraist qetzei, yaŋön kamamgö akza, mi mötzal. Yaŋön kamawi, nalö miaŋgöreŋ mönö keu pakpak indel neŋgiiga mötpin.” 26 Jisösnöŋ keu mi möta könaŋi kewö indelök, “Göbuk ki kinda keu eraum mötziri, nöŋön mönö mia akzal.” Mewö.

Gwarek yeŋön kaba yetpuk toroqeget.

27 Könaŋamŋi indeliga gwarek yeŋön miaŋgöreŋök liliŋgöba kaget. Kaba ambibuk eraum mörohot, mi eka welipkögetmö, kunöŋ kewö qahö qesiyök, “Gi denöwögöra yambuk keukeu jizahot?” me “Wanigöra ak gihiza?” Mewö qesibingö mötketmö, körekŋan ölöŋ tatket. 28 Ölöŋ tatketka ambinöŋ o pakeŋi mosöta taonöŋ anda ambazip yeŋgöra kewö indela jii mötket, 29 “Mötket! Nöŋön azi kun miwikŋaibiga yuai pakpak aka malali, miaŋgö könaŋi indela jii mötzal. Miaŋgöra yaŋön mönö Amötqeqe Toŋi Kraist akapuk. Mönö nanŋinak kaba azi mi ekŋe.” 30 Keu mi möta taon mosöta öröba Jisösgöreŋ anget. 31 Gwarek yeŋön nalö sutŋe miaŋgöreŋ Jisös qesim waŋgiba kewö jiget, “Ketaŋamnini, ölöp nene nenöŋ.” 32 Mewö jigetmö, kewö jiyök, “Nöŋön neneŋamni qainŋi kun memba maljali, iŋini miaŋgö könaŋi qahö möt kutuze. Qahö!” 33 Mi möta nanŋini qesim aŋguba kewö jiget, “Kunŋan nene kun memba kaba waŋgiza me denöwö?” 34 Mewö jigetka kewö jii mötket, “Melaim niŋgiiga kayali, nöŋön yaŋgö jitŋi tem köla nupŋi mem sorokömakzali, miaŋön mönö nöŋgö neneŋamni akza. 35 Iŋini keu kewö jibepuk, ‘Köiŋ 4 kunbuk ahöiga ölöm-izi-izi nalöŋan törima.’ Mötket, nöŋön miaŋgöra kewö jizala kezap alget: Nup boŋi ketaŋi mieŋgö ölŋinan lök öliiga meme nalöŋinan kam kuŋguza. Iŋini mönö jeŋini uget aniga mi uruŋine ek kutume. 36 Tosatŋan mutuk keu kötŋi qesiŋda gila malgetka ölŋan nalö kewöŋe asuhuiga tosatŋan mi lök tokoba töwaŋini megetka ambazipŋi ambazipŋi malmal köhöikŋaŋgö buŋaya ahakze. Mewö asuhuiga ölŋi meme yeŋön qesiŋ gilgil ambazip yembuk mindiriba mohotŋe söŋgaiba simbawoŋ mötze. 37 ‘Kunöŋ kötŋi qesiŋ giliga kunöŋ ölŋi mezawi,’ keu mewö jimakzei, mi keu ölŋa. Mi Anutugö nup memegö könaŋi indelja. 38 Nöŋön iŋini melaim eŋgibiga nup qainŋi kunöŋ nanŋinak yuai kötŋi qahö kömötkeri, mönö nup miaŋgöreŋ anda ölŋi meme. Tosatŋan mutuk sileŋini qeba nup memba malgetka eŋön yeŋgö könaŋine anda nup megeraŋgö ölŋi miwikŋaiba memakŋe. Mewö melaim eŋgizal.” Mewö.

Samaria ambazip gwötpukŋan uruŋini meleŋget.

39 Samaria ambinöŋ keu kewö naŋgöba jiyök, “Nöŋön azi kun miwikŋaibiga yuai pakpak aka malali, yaŋön mönö miaŋgö könaŋi indela jii mötzal.” Mewö jiyöhaŋgöra Samaria ambazip gwötpukŋan Sikar taon miaŋgöreŋ uruŋini meleŋda Jisös möt narim waŋgiget. 40 Möt narim waŋgiba yaŋgöreŋ kaba yembuk toroqeba malmapköra kapaŋ köla qesigetka silim yahötkö dop toroqeba miaŋgöreŋ malök. 41 Mewö mala keu jiba malöhaŋgöra aka gwötpukŋan Jisös möt nariba toroqem waŋgigetka kambuŋini qariyök. 42 Toroqem waŋgiba ambigöra kewö jiget, “Azi kiaŋön ölŋa gölmeŋi gölmeŋi neŋgöreŋ Amötqeqe Tonina akza. Neŋön mi göhö keugörök qahö toroqeba möt narizinmö, mi naninak kezap ala möta möt kutuzin.” Mewö.

Jisösnöŋ jembon azi kungö nahönŋi mem ölöwahök.

43 Jisösnöŋ Samaria maliga silim yahöt teköiga eŋgömosöta Galili prowinsnöŋ anök. 44 Jisösnöŋ nanŋak nalö kunöŋ keu kun kewö naŋgöba jiyök, “Kezapqetok ambazip kunŋan nanŋe miri gölmenöŋ maliga yaŋgöra qahö mötket öŋgöiga göda qahö qem waŋgimakze.” 45 Mewö jiyökmö, töndup nalö miaŋgöreŋ nanŋe Galili prowinsnöŋ kaŋgoriga miaŋgöreŋ mewöyök tosatŋan jölöŋi jiget. Yeŋön ak-kömukömu kendongöra Jerusalem sitinöŋ öŋgöba Jisösnöŋ kendon nalöŋe aŋgöletot meyöhi, mi pakpak eka mötket. Miaŋgöra nalö miaŋgöreŋ ölöp köl öröm waŋgiget. 46 Galili prowins yeŋön köl öröm waŋgigetka miri qetŋi Kana mutuk o meiga letota wain ahöhi, miaŋgöreŋ kunbuk kayök. Taon qetŋi Kaperneam miaŋgöreŋ kiŋ kembugö jembonŋi kun malök. Yaŋgö nahönŋan kawöl yöhöiga ahöyök. 47 Ahöba kömumamgö ahök. Miaŋgöra Jisösnöŋ Judia prowins mosöta Galili uruŋe kayöhi, yaŋön miaŋgö buzupŋi möta Jisösgöreŋ anda kewö qesim waŋgiyök, “Gi ölöp kaba nahöni mem ölöwak waŋgiman.” 48 Qesim waŋgiiga kewö jii mörök, “Iŋini ni öne qahö möt narim niŋgimeaŋgö dop akzei, mi qahö dop kölja. Nöŋön aŋgöletot aiwesök membi ekagun mönö amqeba ni möt narim niŋgiba uruŋini meleŋbeak.” 49 Mewö jii mörökmö, jembonöŋ kewö jiyök, “Ketaŋamni, nahönan kömumbapuköra mönö ösumok kaman.” 50 Mewö jiiga meleŋ waŋgiyök, “Nahöngan mönö ölöwaka malma. Miaŋgöra mönö ölöp liliŋgöba anman.” Mewö meleŋ waŋgiiga yaŋön mi möt nariba liliŋgöba anök. 51 Anda könanöŋ maliga welenqeqeurupŋan kaba miwikŋaiba kewö jiget mörök, “Nahöngan lök ölöwaka malja.” 52 Mi möta qesim eŋgiba jiyök, “Wani nalönöŋ könahiba ölöwahök?” Mewö jiiga jiget mörök, “Uran mare wan kilok miaŋgöreŋ sile könöpŋi mosörök.” 53 Mi möta mötmötŋi kewö ahuba asariyök: Aha! Jisösnöŋ “Nahöngan mönö ölöwaka malma,” jiyöhi, mönö aua miaŋgöreŋök ölöwahök. Keu mi möt asariba i aka saiwaurupŋi pakpak yeŋön uruŋini meleŋda Jisös möt narim waŋgiget. 54 Jisösnöŋ Judia mosöta Galili prowins uruŋe kaba aŋgöletot kun ki meiga yahöt ahök. Mewö.

5

Jisösnöŋ Betesda o aŋgö jitŋe azi kun mem ölöwahök.

1 Könaŋgep nalö kunöŋ Juda yeŋgö kendon ketaŋi kun töriiga Jisösnöŋ Jerusalem sitinöŋ öŋgöyök. 2 Jerusalem sitigö selnöŋ naŋgu kun mi lama yeŋgöra ahöyök. Miaŋgö kösutŋe o aŋgö kun qetŋi Hibru keunöŋ Betesda qetkeri, mi ahöyök. Miaŋgö göraŋe luhut miri köröpŋi ketaŋi 5 tatket. 3 Luhut miri 5 miaŋgö uruŋe kawöl ambazip kambu ketaŋi ahözema. Tosatŋan jeŋini gömölii tatket. Tosatŋan simalokon aka tatket. Tosatŋan likepŋini kömukömuŋa tatket. 4 Nalö tosatŋe Kembugöreŋ garata kunöŋ eta o aŋgönöŋ timjaliiga unduzapma. Onöŋ unduiga nalö miaŋgöreŋök kunŋan mutuk aŋgönöŋ geiga kawölŋi mi me mi miaŋön ölöwahakzapma. Miaŋgöra mamböta tatket. 5 Miaŋgöreŋ azi kun yambu (yara) 38 miaŋgö dop kawöl yöhöiga ahömalök. 6 Miaŋgöreŋ ahöiga Jisösnöŋ kaŋgota eka lök nalö köröp tiŋtiŋi kawöl yöhöi ahöba malöhi, mi möta kewö qesim waŋgiyök, “Gi ölöwakŋangö ak gihiza me qahö?” 7 Qesim waŋgiiga kewö meleŋ waŋgiyök, “O Kembu, onöŋ unduba ötöŋ qeiga alani daŋön noaŋgita o aŋgönöŋ anda al niŋgibawak? Alani mewöŋi kun qahö malja. Nanak anmamgö möta esapköba malali, nalö miaŋgöreŋök tosatŋi yeŋgöreŋök kunöŋ ni noŋgita anda gemalget.” 8 Meleŋ waŋgiiga Jisösnöŋ jii mörök, “Gi mönö wahöta tumbulahöpki memba anöŋ.” 9 Mewö jii möta miaŋgöreŋök ölöwaka tumbulahöpŋi memba anök. Anökmö, yuai mi Sabat kendonöŋ asuhuyök. 10 Miaŋgöra Juda yeŋön azi ölöwahöhi, yaŋgöra kewö jiget mörök, “Merak Sabat kendon akza. Miaŋgöra tumbulahöpki memba aŋgunöŋga qahö dop kölja.” 11 Mi möta kewö meleŋni mötket, “Möhamgöm niŋgizawaŋön mönö kewö jim teköm niŋgiza, ‘Gi mönö tumbulahöpki memba anöŋ’.” 12 Mi möta kewö qesim waŋgiget, “Azi daŋön göhöra ‘Tumbulahöpki memba anöŋ,’ jiza?” 13 Qesim waŋgigetmö, Jisösnöŋ mem ölöwahiga ambazip kambu ketaŋan ölökögetka yeŋgö sutŋineyök sömuniba anök. Miaŋgöra daŋön mi ak waŋgiyöhi, mi qahö möta tönpin kinök. 14 Miaŋgö andöŋe jöwöwöl jike tohoŋ uruŋe öŋgöiga Jisösnöŋ miaŋgöreŋ miwikŋaim waŋgiba qambaŋ keu kewö jii mörök, “Mötnöŋ, gi lök ölöwakzan. Miaŋgöra ayuayuhu törösait bölöŋi kötökŋi kun asuhum gihibapuköra mönö siŋgisöndok kunbuk kude aka malman.” 15 Azi ölöwahöhi, yaŋön Jisös ek kutuba anda Juda jitŋememe yeŋgöra kewö jii mötket, “Azi mem ölöwak niŋgiyöhi, yaŋgö qetŋi Jisös.” 16 Mi möta Jisösnöŋ Sabat kendonöŋ nup mewöŋi meyöhi, Juda jitŋememe yeŋön miaŋgöra aka sesewerowero ak waŋgiba malget. 17 Mewö malgetmö, Jisösnöŋ kewö meleŋ eŋgiyök, “Nöŋgö Iwinan sundan dop nup memakza aiga nöŋön mewöŋanök mi memakzal.” 18 Mewö meleŋ eŋgiba ambazip Sabat kendongö keu tosatŋi toroqeba algetka Jisösnöŋ mi ahakmemeŋan qeapköba yeŋgö jeŋine siŋgisöndok ahök. Siŋgisöndok mi toroqeba Anutugöra ‘Iwini’ jiba Anutu tandök ewö maljawaŋgö dop aka nanŋi mem öŋgöyök. Juda ambazip yeŋön yuai yahöt miaŋgöra aka möt kömbuhiba kapaŋ köla Jisös qebingö jim köhöiget. Mewö.

Malmal gulimapkö kukösumŋi mi Jisösgöreŋ ahöza.

19 Mewö aketmö, Jisösnöŋ keu kewö jii mötket, “Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötket: Nahönöŋ nanŋi uruŋaŋgö yuai kun qahö memakzapmö, Iwinöŋ yuai memakzawi, Nahönŋan mönö mewöŋanök memakza. Miaŋgöra Iwinöŋ yuai meiga ehakzawi, yaŋön mönö miyök memakza. 20 Iwinöŋ Nahönŋi urunöŋ jöpaköm waŋgiba mala nanŋak nup memakzawi, mi pakpak kondel waŋgimakza. Miaŋgöra aŋgöletot eka maljei, mi yuai eretŋi. Miaŋgö ölŋi mi könaŋgep kondel eŋgiiga eka nemböŋini teköi welipköba malme. 21 “Kun kewögöra welipköme: Iwinöŋ ambazip kömukömuŋi eŋgömindiiga gulimakze. Nahönŋan mönö miaŋgö dop mewöŋanök ambazip köhömuŋi niŋia gulimegö mötzawi, mi eŋgömindiiga gulimakze. 22 Mewöŋanök Iwinöŋ kungö keuŋi qahö jim tekömakzapmö, jimtekötekö nupkö kukösumŋi pakpak mi kewögöra Nahönŋaŋgö böröŋe ali ahöza: 23 “Ambazip Iwi göda qem waŋgimakzei, miaŋgö dop körekŋan Nahönŋi göda qem waŋgimegöra mötza. Iwinöŋ Nahönŋi melaim waŋgiyök. Miaŋgöra kunŋan Nahön qahö göda qem waŋgizawi, yaŋön mönö Iwi mewöyök göda qahö qem waŋgiza. 24 “Miaŋgöra nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötket: Kunŋan nöŋgöreŋ Buŋa keu möta mötmöriba ni melaim niŋgiyöhi, i möt narim waŋgiza ewö, yaŋön mönö malmal köhöikŋaŋgö buŋaya akza. Nöŋön keuŋi jim teköbiga könöp siagö buŋaya qahö akŋa. Kömup köhöikŋaŋgö likepŋi mosöta jabö kutuba malmal köhöikŋaŋgö likepŋe aŋgota mal öŋgöma. 25 “Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötket: Nalö kun kama aka nöŋgöra aka lök kam kuŋguza. Nalö miaŋgöreŋ siŋgisöndok aka uru köhömuŋi akzei, yeŋön Anutugö Nahönŋan keu qeri mötme. Mi möta tem kölmeaŋön mönö guliba köhöiba malme. 26 Mi kewögöra: Iwinöŋ nanŋak malmal köhöikŋi kondorakzawi, miaŋgö dop malmal gulim köhöimapkö kukösumŋi mi Nahönŋi waŋgii yaŋön mewöyök ambazip mem gulim eŋgimakza. 27 Yaŋön Suep gölmegö Azi Ölŋi maljawaŋgöra aka Iwinöŋ ambazip keuŋini jim tekömapkö kukösumŋi mewöyök yaŋgö böröŋe ali buŋaŋi ahök. 28 “Nöŋön keu kötŋi jizali, miaŋgöra mönö kude aurume. Nalö kun kam kuŋgumawi, miaŋgöreŋ körek pakpak qaksirinöŋ ahözei, yeŋön mewöyök qet qetmawi, mi mötme. 29 Qetŋi mi möta wahöta aukŋe asuhugetka ahakmeme ölöpŋi aka malgeraŋön malmal köhöikŋe öŋgömemö, ahakmeme bölöŋi aka malgeri, nöŋön yeŋgö keuŋini jim teköbiga kömup köhöikŋaŋgö buŋaya akŋe. 30 Nöŋön nani urunaŋgö yuai kun nanak aka memamgö osizal. Ni Iwigö jitŋe mörakzali, mönö miaŋgö dop ambazip keuŋini jim teköm eŋgimakzal. Nani imbinaŋgö dop laŋ qahö memakzalmö, melaim niŋgiyöhi, mönö yaŋgö keuŋi wuataŋgömakzal. Miaŋgöra jimtekötekö keuni jimakzali, mi mönö dopŋeyök asuhumakza.” Mewö.

Tosatŋan Jisösgö könaŋamŋi naŋgöba jiget.

31 “Nöŋön nani könaŋamni naŋgöba jibileŋak ewö, keuni miaŋön ölöp qahö köhöibawak. 32 Alani kunöŋ nöŋgö könaŋamni naŋgöba jimakza. Yaŋön nöŋgöra keu jimakzawi, miaŋön mönö köhöiba ölŋambuk akza, mi mötzal. 33 Iŋini jitŋememe melaim eŋgigetka Jongöreŋ kagetka keu ölŋaŋgö dop nöŋgö könaŋamni indela jiba naŋgöyök. 34 “Jiba naŋgöyökmö, nöŋön gölme azigö naŋgönaŋgö keuŋi mi möta qahö mötpi öŋgöza. Qahö öŋgözapmö, Jongö naŋgönaŋgö keugöra jimakzali, mi mönö iŋini nalö kewöŋe letotketka Anutunöŋ bohonŋini jöhömapköra aka jimakzal. 35 Jonöŋ kiwa ketaŋi aka ölöpŋanök jeba asariyökmö, iŋini nalö köröpŋi qahöpmö, töröptökŋanök yaŋgö asakŋe laŋ söŋgaibingö sihimŋi mötket. 36 “Jonöŋ könani töröptökŋanök jiiga mötketmö, kunöŋ mi naŋgöba jimakzawi, yaŋgö keuŋan mönö Jongöreŋ naŋgönaŋgö keu oŋgitza. Nani Iwinan nupŋi al niŋgii membiga ölŋi asuhumakza. Ölŋi miaŋön mönö könaŋamni kewö naŋgöba indelakza: Iwinöŋ mönö melaim niŋgii jitŋe memeŋi akzal. 37 Iwinöŋ melaim niŋgii erali, yaŋön könaŋamni naŋgöba jiba malök. Iŋini nalö kunöŋ yaŋgö keu kourukŋi qahö mötket aka kaisoŋgolomŋi qahö eket. 38 Yaŋön niŋia melaiiga eröhi, iŋini i qahö möt narim waŋgize. Miaŋgöra yaŋgö keuŋan mönö eŋgö uruŋine qahö kinja. 39 “Iŋini malmal köhöikŋaŋgö könaŋi mi Buŋa Kimbinöŋ ahöm eŋgiza, mewö mötmöriba mi oyoŋda uru könömŋine ala Suepkö buŋaya akingö mötze. Mewö mötzemö, kimbiŋi kimbiŋi pakpak mieŋön mönö nöŋgö könaŋamni naŋgöba indelakze. Mi möt yaköze me qahö? 40 Naŋgönaŋgö keu gwötpuk ahözapmö, iŋini malmal köhöikŋi buŋa qem aŋgubingöra nöŋgöreŋ kabingö tökömakze. 41 “Gölme ambazipnöŋ qetbuŋa niŋgigetka qarimapköra qahö mambötzal. Mi niŋgigetka mötpi qahö öŋgöi maljal. 42 Mewö maljalmö, eŋgö könaŋamŋini mi kewö ahöza, mi mötzal: Iŋini uruŋini Anutugöreŋ qahöpmahöp jöhöba urukalem qahö ak waŋgiba malje. 43 Nöŋön Iwinaŋgö qetŋi qeta kabiga iŋini andö qem niŋgimakzemö, kunöŋ nanŋi qetŋi qeta kamawi, iŋini mönö i ölöp möt aŋgön köla köl öröm waŋgime. 44 “O iŋini nanŋini möpöseim aŋguba qetbuŋaŋini qarimapkö mötket öŋgöza. Öŋgözapmö, bem mohotŋan Anutu ölŋi akzawi, yaŋön qetbuŋa eŋgimapköra qahö kapaŋ kölje. Mewö aködamunŋinambuk akŋegöra qahö jaram tiba kinje. Miaŋgöra denöwö ni möt narim niŋgibeak? Mi mönö osibeak. 45 “Nöŋön iŋini ‘Iwigö jemesoholŋe keu jakeŋe al eŋgimam,’ mewö mötmöribepuk. Iŋini Mosesgö keugö jörömqöröm al waŋgiba Suep mire öŋgöbingö mamböta maljemö, Anutugö jeŋe aŋgotketka Mosesnöŋ nanŋak Anutugö keu jakeŋe ala jim aum eŋgiiga gamuŋini mötme. 46 “Mi kewögöra: Mosesnöŋ nöŋgö könaŋamni jim asariba Buŋa Kimbinöŋ ohoi ahöza. Miaŋgöra Moses möt narim waŋgibeak ewö, mönö nia möt narim niŋgibeak. 47 Mewömö, Mosesgöreŋ kimbia qahö möt nariba tem köljeaŋgöra mönö nöŋgö keuni mi denöwö möt naribeak? Mi kupuk-kapakŋambuk akapuk.” Mewö.

6

Jisösnöŋ azi 5000 nene gumohom eŋgiyök.

1 Miaŋgö andöŋe Jisösnöŋ Galili o aŋgö, qetŋi kun Taiberias o aŋgö qetkeri, mi kutuba likepŋe aŋgorök. 2 Kawöl ambazip möhamgöm eŋgii aŋgöletot asuhui ekeraŋgöra aka ambazip kambu jesöŋgöŋan Jisösgö andöŋe wuataŋgöba kaget. 3 Jisösnöŋ gwarekurupŋi eŋgömeiga kunduŋe öŋgöba tatket. 4 Nalö miaŋgöreŋ Juda neŋgöreŋ ak-kömukömu kendonöŋ töriyök. 5 Jisösnöŋ je ui aniga ambazip kambu jesöŋgöŋan yaŋgöreŋ kaŋgotkeri, i eŋgeka Filipköra jiyök, “Nini nene denikeyök bohonŋi meinga kambu mewöŋan nem timbireŋ aketka dop kölbawak?” 6 Yuai akŋamgö ahöhi, mi nanŋak mörökmö, keu mi Filip esapköm waŋgiba jiyök. 7 Mewö jiiga kewö meleŋnök, “Nene beret silim 200:kö töwaŋi (Kina 1000,-) miaŋön bohonŋi memba mendeŋninga körek yeŋön kitipŋanöhök nembeak aka töndup qahö dop köl eŋgibawak.” 8 Mewö jiiga gwarekurupŋi yeŋgöreŋök kun qetŋi Andru, Saimon Pitögö munŋan kewö jii mörök, 9 “Azi moröŋi kun kiaŋgöreŋ malja. Yaŋgöreŋ bali beret 5 aka söra yahöt ahözapmö, ambazip sehisehiŋi kewö kagetka yeŋgöra mi qahö dop kölma.” 10 Jisösnöŋ jiyök, “Iŋini mönö ambazip kambu ki jiba mendeŋ eŋgigetka nene nembingö eta tatme.” Gölme miaŋgöreŋ kegwaŋ luplup gwötpuk ahöyök. Miaŋgöra azi jaŋgöŋini 5000:gö dop yeŋön gölmenöŋ eta tatket. 11 Eta tatketka Jisösnöŋ beret mi memba saiwap jiba ambazip tatkeri, mendeŋda eŋgiyök aka söra mi mewöyök mendeŋda sihimŋinan jigeraŋgö dop eŋgiyök. 12 Mendeŋda eŋgiiga nemba nem timbireŋ aketka Jisösnöŋ gwarekurupŋi kewö jii mötket, “Nene kitipŋi ayuhubapuköra mi mönö qezaköget.” 13 Mewö jiiga möta bali beret 5 miaŋgöreŋök nemba kitipŋi kitipŋi mosötket taröhi, mi qezakögetka sakap 12 miaŋgöreŋ geba kokolak qeyök. 14 Jisösnöŋ aŋgöletot mewö mei asuhuiga ambazipnöŋ eka welipköba jiget, “Kezapqetok azi gölmenöŋ asuhumapkö jigeri, yaŋön mönö ölŋa mia akza.” 15 Mewö jiba Jisösgöra köiraŋ ala kiŋ kembuŋini akŋapkö mötmöriget. Mötmöriba kaba liliköm waŋgiba walimgöba kiŋ kuŋgum waŋgibingö aket. Mewö möt kutuba eŋgek tököba eŋgömosöta kunbuk kunduŋe öŋgöba nanŋök malök. Mewö.

Jisösnöŋ o aŋgö qakŋe tiba tiba anök.

16 Neget teköiga mare aiga Jisösgö gwarekurupŋi yeŋön o aŋgögö jitŋe geget. 17 Geba waŋgenöŋ öŋgöba gölme mi mosöta o aŋgö kutuba likepŋe Kaperneam mire göröken anget. Angetka miri söŋaum teköiga Jisösnöŋ töndup yeŋgöreŋ qahö asuhuyök. 18 Angetka luhut köhöikŋanök giliga o aŋgönöŋ könöpuk kunduta öŋgöba erök. 19 Öŋgöba eriga lökuatnöŋ qeba naŋgöba 5 me 6 kilomita miaŋgö dop angetka Jisösnöŋ o aŋgö qakŋe tiba tiba waŋge kösutŋe kaiga eka auruba keŋgötporiŋ aket. 20 Mewö mötketka kewö jii mötket, “Nanak kazal. Keŋgötŋini kude mötme.” 21 Mewö jii möta Jisösnöŋ waŋgenöŋ öŋgömapkö jigetka öŋgöyök. Öŋgöiga waŋgeŋinan miaŋgöreŋök ösumok eŋguaŋgita gölme göraŋe anbingö akeri, miaŋgöreŋ aŋgotket. Mewö.

Ambazip yeŋön Jisösgöra um jarum bibihiget.

22 Miaŋgöreŋ aŋgotketka miri giaŋiiga ambazip kambu ketaŋi yeŋön o aŋgö likepŋe toroqeba mala kewö mötmöriget, “Uran waŋge mohotŋan tari ehinga Jisösnöŋ gwarekurupŋi yembuk waŋgenöŋ qahö öŋgöba anök. Jisös umbula nanŋinök anget. Waŋge murutŋi kun qahö ehin. Miaŋgöra Jisösnöŋ kunbuk ki malja.” 23 Mewö mötmöriba tosatŋan kewö jiget, “Waŋge mohotnöŋ angetmö, ölŋa, Taiberias taonök waŋge tosatŋi kaget. Waŋge mi Kembunöŋ beretköra saiwap jiiga nemba tarini, mönö gölme miaŋgö kösutŋe kagera Jisösnöŋ waŋge mieŋgöreŋök kunöŋ öŋgöba anök me denöwö?” 24 Ambazip kambu yeŋön mewö jiba Jisös aka gwarekurupŋi miaŋgöreŋ qahö miwikŋaim eŋgiget. Mewö eka möta mewöŋanök waŋgenöŋ öŋgöba Kaperneam taonöŋ anda Jisös jaruget. Mewö.

Jisösnöŋ malmal köhöikŋaŋgö neneŋi akza.

25 Ambazipnöŋ Jisös jaruba o aŋgö likepŋe yuke göröken miwikŋaiba eka kewö jiget mörök, “O Ketaŋamnini, gi mönö wani nalönöŋ ki kazan?” 26 Mewö jigetka kewö meleŋ eŋgiyök, “Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötket: Iŋini aŋgöletot membi ekeraŋgöra aka ni qahö jarum niŋgizemö, nene beret kötuetköbi nemba nem timbireŋ akeri, mönö miaŋgöra ni nuataŋgöba ki kaze. 27 Nene ayapkömawi, mi miwikŋaibingöra urukönöp kude aka malmemö, urugö neneŋan malmal köhöikŋi eŋgimakzawi, mönö mia buŋa qem aŋgubingöra kapaŋ köla malme. Iwi Anutunöŋ muŋgem silimbanŋi Suep gölmegö Azi Ölŋi waŋgiiga kukösumŋan walöŋniga ölöp urugö nene eŋgiiga oyaeŋkoyaeŋ akŋe. Mewö aka mal köhöiba kömumba toroqeba teteköŋi qahö malme.” 28 Mewö meleŋ eŋgiiga kewö qesim waŋgiget, “Anutugö sihimŋaŋgö dop ahakmeme tandökŋi mönö denöwö ahinga dop kölbawak?” 29 Qesim waŋgigetka kewö meleŋnök, “Anutunöŋ azi melaim waŋgiyöhi, iŋini i möt narim waŋgiba malme. Ahakmeme miaŋön mönö Anutu sihimŋaŋgö dop akza.” 30 Mewö meleŋniga kewö qesim waŋgiget, “Mewö aiga gi kunbuk wani aŋgöletot kukŋambuk kun menöŋga eka möt narim gihibinak? Gi mönö wani yuai kun Mosesnöŋ ahök, miaŋgö dop aka meman? 31 Buŋa Kimbi kun kewö ohoget ahöza, ‘Yaŋön Suepnöhök nene beret eŋgiiga neget.’ Keu miaŋgö dop nanine ambösakon yeŋön gölme qararaŋkölkölŋe anda mala nene qetŋi mana nemba malget aka gi mönö könaŋamgi Moses oŋgita denöwö kondelbanak?” 32 Qesim waŋgigetka Jisösnöŋ kewö jii mötket, “Iŋini miaŋgö könaŋi ölöp qahö möt kutuze. Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötket: Mosesnöŋ aŋgöletot Toŋi qahö ahök. Yaŋön nene beret mi Suepnöhök qahö eŋgii negetmö, nani Iwinan mönö Suepnöhök beret ölbölŋi eŋgimakza. 33 Anutugö nene beret mi mönö Suepnöhök eta asuhuba gölme dop ambazip malmal köhöikŋi eŋgimakza.” 34 Mewö jii möta kewö jiget mörök, “O Kembu, gi nalö dop nene beret mi neŋginöŋga nemba malbin.” 35 Jisösnöŋ mi möta jiyök, “Nöŋön malmal köhöikŋaŋgö neneŋi akzal. Kunŋan nöŋgöreŋ kazawi, yaŋön nem timbireŋ aka wösöŋi nalö kunöŋ qahö alma. Kunŋan ni möt narim niŋgimakzawi, yaŋön ogöra qahö kömuma. 36 Mewö aigun iŋini ni nek teköba töndup qahö möt narim niŋgize. Mi mönö lök jibi mötze. 37 Aka töndup Iwinöŋ ambazip tosatŋi niŋgimakzawi, yeŋön mönö körek nöŋgöreŋ kame. Kunŋan nöŋgöreŋ kamawi, nöŋön mönö i qahö yakörimam. 38 “Nöŋön Suepnöhök eta nani imbinaŋgö dop yuai laŋ aka memba malmamgöra qahö asuhuyal. Mewö qahö. Melaim niŋgiyöhi, mönö yaŋgö jitkö dop nup memba malmamgöra eral. 39 “Melaim niŋgiyöhi, yaŋgö jitsihitŋan kewö ahöza: Yaŋön ambazip nöŋgö böröne al eŋgiiga maljei, nöŋön mi pakpak köyan köl eŋgiba malbiga yeŋgöreŋök kunŋan kun qahö sohoba ayuhuma. Qahö ayuhugetka nöŋön i nalö ketaŋe eŋgömindiba mem gulim eŋgimam. 40 “Iwinaŋgö jitsihitŋan kewö ahöza: Tosatŋan Nahönŋi eka möt narim waŋgizei, yeŋön körek nalö kewöŋe letota malmal köhöikŋi buŋa qem aŋguba malme. Mewö mal kömugetka nöŋön i nalö ketaŋi miaŋgöreŋ eŋgömindiba mem gulim eŋgimam.” 41 Jisösnöŋ mewö jiiga keu kötŋi kun kewö ahök, “Nöŋön malmalgö nene ölŋi aka Suepnöhök eta asuhuyal.” Mewö jiyöhaŋgöra aka Juda jitŋememe yeŋön möt böliba uruŋinan ihururuk jiba jim waŋgiget. 42 Jim waŋgiba jiget, “Azi ki Jisös, Josefkö nahönŋa. Yaŋgö iwinamŋi mi ölöp möt etkizinmö, mönö denöwögöra ‘Suepnöhök eta asuhuyal,’ jiza?” 43 Mewö jigetka möta kewö meleŋnök, “Uruŋinan mönö kude ihururuk jiba jim niŋgime. 44 Iwi ni melaim niŋgiyöhi, yaŋön ambazip qahö öröm eŋgiza ewö, eŋgöreŋök kunŋan nöŋgöreŋ kamamgö osima. Öröi kabawak ewö, nöŋön i mönö nalö ketaŋe eŋgömindiba mem gulim waŋgimam. 45 “Kezapqetok yeŋgöreŋ kimbinöŋ keu kewö ohoget ahöza, ‘Anutunöŋ i körek pakpak kusum eŋgii mötme.’ Iwinöŋ ambazip kusum eŋgii keu möta urukönömŋine ala maljei, yeŋön mönö körekŋanök nöŋgöreŋ kame. 46 Ambazip kunŋan Iwi qahö eka malja. Iwigöreŋök eröhi, yaŋön mohot kun mönö i eka malja. 47 Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötket: Kunŋan ni möt narim niŋgizawi, yaŋön mönö malmal köhöikŋi buŋa qem aŋguba mal öŋgöma. 48 “Nöŋön malmal köhöikŋaŋgö nene ölŋi akzal. 49 Mötket! Eŋgö ambösakonuruŋinan gölme qararaŋkölkölŋe anda mala nene qetŋi mana nemba malgetmö, töndup kömumba gisahöget. 50 Yeŋön kömugetmö, nene beret nalö kewöŋe Suepnöhök eta maljawi, kunŋan mi nemba mala qahö kömum köhöima. 51 “Nene beret malmalŋambuk Suepnöhök eröhi, mi nöŋön akzal. Kunŋan nene mi nemba malmawi, yaŋön mönö teteköŋi qahö köhöiba malma. Nene waŋgiba malmami, mi nöŋgö busuni. Gölmeŋi gölmeŋi yeŋön köhöiba malmegöra mi al eŋgimam.” 52 Jisösnöŋ mewö meleŋniga Juda jitŋememe yeŋön sutŋine urukönöpnöŋ jim qesim aŋguba jiget, “Yei! Azi kiaŋön mönö denöwö aka busuŋi neŋgiiga nembinak?” 53 Mi möta jigetka kewö jii mötket, “Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötket: Iŋini Suep gölmegö Azi ölŋaŋgö sepŋi aka busuŋi qahö neme ewö, malmal köhöikŋi miaŋön mönö eŋgö uruŋine qahö ahöma. 54-55 Nöŋgö sepnan o ölŋi akza aka nöŋgö busunan nene ölŋi akza. Miaŋgöra kunŋan nöŋgö sep busuni nemakzawi, yaŋön mönö letota malmal köhöikŋaŋgö buŋaya aka mal öŋgöma. Mewö mal kömuiga nöŋön i nalö ketaŋe mindiba mem gulim waŋgimam. 56 “Kunŋan nöŋgö sep busuni nemakzawi, yaŋön mönö nömbuk qekötahöba kinakza aka nöŋön yambuk kinakzal. 57 Iwinöŋ Malmal Toŋi aka melaim niŋgiba wötni aka nam köl niŋgiiga köhöiba maljal. Mewöŋanök kunŋan ni nem niŋgimakzawi, nöŋön mönö mewöŋanök yaŋgö wötŋi aka nam köl waŋgibiga ölöp köhöiba malma. 58 Nene ölŋi Suepnöhök eröhi, mi nöŋön akzal. Eŋgö ambösakonurupŋinan Anutugö nene nemba mala kömugetmö, nalö kewöŋe eŋgöreŋök kunŋan beret ki nemba malmawi, yaŋön mönö teteköŋi qahö köhöiba malma.” 59 Jisösnöŋ Kaperneam taongö köuluk miriŋe kinda keu mi jim kusum eŋgiyök. Mewö.

Gwarek gwötpukŋan uruŋini böliiga Jisös mosötket.

60 Jisösgö gwarekurupŋi yeŋgöreŋök gwötpukŋan keu mi möta jiget, “Keu jit jizawi, miaŋön mönö keu köt ewö lömbötŋambuk akza. Mi möringa uruninan lömböriba bölim teköza. Miaŋgöra mi kunbuk mötpingö ölan neŋgöhöiga i mönö mosötpin.” 61 Gwarek yeŋön Jisösgö keugöra möt böliba uruŋinan ihururuk jiba jim waŋgigetka Jisösnöŋ mi uruŋan eŋguaŋgita möta kewö jii mötket, “Keu jizali, mi möt bölize me qahö? 62 Keu miaŋgöra möt bölize ewö, könaŋgep mönö denöwö asuhubawak? Suep gölmegö Azi ölŋan mutuk miri mala koröhi, euyaŋgöreŋ kunbuk liliŋgöba öŋgöi ekŋe ewö, nalö miaŋgöreŋ mönö denöwö mötme? 63 “Uŋa Töröŋi yaŋön ambazip mem gulim eŋgimakza. Iŋini gölme ambinöhök ahuba busuŋinambuk akzemö, ahuahu dölökŋe qahö ahuba nanŋini ösumŋinan öne letota Suepkö buŋa ahak mi qahöpmahöp. Uŋa Töröŋan malmal köhöikŋi eŋgizawi, nöŋön keu kötŋi mi jim tuaribi möta malget. 64 Mewö möta malgetmö, eŋgöreŋök tosatŋan töndup ni qahö möt narim niŋgiba malje.” Denike yeŋön qahö möt narim waŋgigeri aka daŋön könaŋgep mamalolo mem waŋgimawi, Jisösnöŋ mi könakönahiŋeyök möta korök. Miaŋgöra mewö jiyök. 65 Mewö jiba toroqeba jiyök, “Miaŋgöra nöŋön kewö jibi mötme: Nöŋgö Iwinan ambazip kun qahö inahöm waŋgiza ewö, yaŋön mönö nöŋgöreŋ kamamgö osima.” 66 Keu miaŋgöra aka gwarek yeŋgöreŋök gwötpukŋan poraiba ziriŋziriŋ aka mosöta yambuk qahö toroqeba anda kaget. 67 Miaŋgöra Jisösnöŋ gwarek 12 mieŋgöra kewö jiyök, “Iŋini mönö mewöŋanök nömosöta anbingö mötze me qahö?” 68 Mewö jiiga Saimon Pitönöŋ meleŋnök, “O Kembu, nini mönö dagöreŋ anbinak? Malmal köhöikŋaŋgö Buŋa keuŋi mi mönö göhöreŋ ahöza. 69 Göŋön Anutugöreŋ azi sarakŋi akzani, nini mi möt nariba möt asariba maljin.” 70 Mewö meleŋniga Jisösnöŋ möta jiyök, “Nöŋön azi 12 iŋini möwölöhöm eŋgial aka eŋgöreŋök kunöŋ mönö bölöŋaŋgö bohonŋi akza.” 71 Judas Saimon Iskariotkö nahönŋi yaŋön gwarek 12 yeŋgö sutŋine mala könaŋgep mamalolo mem waŋgiyök. Jisösnöŋ keu mi yaŋgöra möta jiyök. Mewö.

7

Jisösnöŋ munurupŋi yembuk keu eraum mötket.

1 Juda jitŋememe yeŋön Jisös qebingö kapaŋ kölgeraŋgöra Judia prowins uruŋe anda kamamgö tököyök. Miaŋgöra Judia mosöta Galili prowins uruŋe anda liliköba maliga köiŋ tosatŋi teköyök. 2 Mi teköiga Juda yeŋgöreŋ kendon kun qetŋi koumkoum miaŋgö nalöŋan töriyök. 3 Miaŋgöra Jisösgö munurupŋan kewö jiget mörök, “Gi kiaŋgöreŋ mala aŋgöletot memakzani, mi gwarekurupkan mewöyök ek kutumegöra gi mönö gölme ki mosöta Judia anöŋga dop kölma. 4 Kunŋan nanŋak aukŋe asuhumamgö mörakzawi, yaŋön yuai kun tölapŋe qahö memakza. Aŋgöletot mewöŋi memakzanaŋgöra mönö ambazip kambuŋi kambuŋi yeŋgö jeŋine anda asuhuba könaŋamgi indelman.” 5 Munurupŋan qahö möt narim waŋgiba tönpin malgeraŋgöra aka mewö laŋ jiget. 6 Mewö jigetka kewö jii mötket, “Urugö nup aukŋe memamgö nalöŋan qahö kam kuŋguiga maljalmö, eŋgö nalöŋinan mönö sundan dop anmeaŋgö dop ahöza. 7 Gölme ambazipnöŋ kazik ak eŋgibingö osimakzemö, nöŋön yeŋgö ahakmemeŋini bölöŋi indela naŋgöba jibi mötzeaŋgöra mönö ni kazik ak niŋgimakze. 8 Anmamamgö nalönan mönö qahö kam kuŋguza. Miaŋgöra nöŋön sösöŋgai kendon kiaŋgöreŋ qahö öŋgömam. Nöŋön mire tatpiga iŋini ölöp endu anda öŋgöba söŋgaime.” 9 Keu mewö jii mötketka Galili prowins uruŋe toroqeba malök. Mewö.

Jisösnöŋ koumkoum sösöŋgainöŋ malök.

10 Jisösgö munurupŋan koumkoum kendongöra angetmö, nanŋak mire tata könaŋgep aukŋe qahöpmö, tölapköba anda Jerusalem öŋgöyök. 11 Juda yeŋgö jitŋememeurupŋinan sösöŋgai nalöŋe Jisösgö jeŋi jaruba qesiqesi aka kewö jiget, “Azi mi denike?” 12 Ambazip kambu yeŋön sutŋine Jisösgöra saŋep keu gwötpuk jiget. Tosatŋan “Azi mi ölöp sorokŋi,” jigetmö, tosatŋan kewö jiget, “Qahö! Yaŋön mönö ambazip kambu eŋololoŋ ak eŋgiiga kahapmahap ahakze.” 13 Mewö mewö laŋ jigetmö, Juda jitŋememe yeŋgöra keŋgötŋini möta malgeraŋgöra kunŋan yaŋgö keuŋi aukŋe qahö jiyök. Mewö.

Jisösnöŋ nanŋi könaŋi ambazip kusum eŋgiyök.

14 Kendon sösöŋgai bibiŋe malgetka Jisösnöŋ jöwöwöl jike tohoŋ uruŋe öŋgöba könahiba ambazip kusum eŋgiyök. 15 Kusum eŋgiiga Juda yeŋön welipköba kewö jiget, “Azi ki mötmöt jake öŋgöŋgöŋe qahö öŋgöba töndup Buŋa Kimbigö könaŋi denöwö möt soroköza?” Mewö jiba welipköget. 16 Welipkögetka kewö jii mötket, “Mötmöt Buŋa jimakzali, nöŋön miaŋgö Toŋi qahö akzal. Nanak qahöpmö, melaim niŋgiyöhi, nöŋön mönö yaŋgö mötmötŋi memba kaba jimakzal. 17 Ambazip kunŋan Anutugö jitsihitŋaŋgö dop aka memamgö mötzawi, yaŋön mötmöt jibiga miaŋgö Toŋi daŋön akza, mi möt kutuma. Anutunöŋ Buŋaŋi nöŋgö urune ali asuhuza me nani imbinaŋgö keu laŋ jimakzal? 18 “Kunŋan nanŋi imbiŋe mötmöriba keu jimakzawi, yaŋön nanŋak qetbuŋaŋambuk akŋamgö mötza. Mewö mötzapmö, melaimelai azi kun toŋan qetbuŋaŋambuk akŋapköra kapaŋ köljawi, yaŋön mönö jitŋememe ölbölŋi geŋmoŋi qahö akza. 19 Mosesnöŋ Köna keu al eŋgii mi ahöza me qahö? Mi ahözapmö, eŋgöreŋök kunŋan mi qahö tem köla wuataŋgömakza. Iŋini mönö wuanöŋgöra kapaŋ köla ni nuŋgubingö mötmörize?” 20 Mewö jii möta ambazip kambu yeŋön kewö meleŋget, “Ömewörömenöŋ mönö uruge geba kinja. Daŋön kapaŋ köla gi guhumamgö mötmöriza?” 21 Mewö meleŋgetka jii mötket, “Nöŋön aŋgöletot mohot membiga iŋini körek pakpak auruba köŋkuŋ akze. 22 Mosesnöŋ sileŋine Anutugö aiwesök yandibingöra jim kutum eŋgiyöhi, o Mosesnöŋ mi mutuk qahö jim kutuyökmö, ambösakonurupninan mi könahiba memba malgetka silik mi neŋgöreŋ kaiga Sabat kendonöŋ mewöyök azi sileŋini yandimakze. 23 “Nini Mosesgö Köna keu walöŋnin siŋgisöndok ahubapuköra köhöikŋi mötzin. Mi mötzinmö, keu mi qetala Sabat kendonöŋ mewöyök azi sileŋini yandiba töndup nanŋini qahö jim aŋguba silebile malje. Mewö maljemö, nöŋön azi jömukŋi Sabat kendonöŋ mem ölöwak waŋgiali, miaŋgöra mönö wuanöŋgöra mi yom jim niŋgize? 24 Iŋini ambazip sileŋini miyöhök eka mewö miaŋön bahösöhamök kewöta keu laŋ jim tekömakzei, mi mönö mosötme. Mi mosöta uruŋini törörök möt kewöta keu ölŋanök jim teköme.” Mewö.

Jisösnöŋ Amötqeqe Toŋi akza me qahö?

25 Jerusalem toŋi yeŋgöreŋök tosatŋan kewö jiget, “Azi kapaŋ köla qebingö mötmörizei, yaŋön mönö mia me? 26 Eket, yaŋön ambazip jeŋine aukŋe keu jiiga qahö jim waŋgize. Mewögöra azi kiaŋön Amötqeqe Toŋi Kraist akzawi, keu mi ölŋa galömkölköl azi yeŋgö kezapŋine geiga mötze me qahö? 27 Amötqeqe Toŋi Kraistnöŋ kamapköra jiba kota malgeri, yaŋön ‘Denikeyök asuhumawi, mi kunöŋ kun qahö mötma,’ jizemö, azi kiaŋön denikeyök asuhuyöhi, mi mönö ölöp mötzin.” 28 Mewö eraum mötketka Jisösnöŋ jöwöwöl jikegö tohoŋ uruŋe kinda imbiŋi memba wahöta kusum eŋgiba keu kewö jiyök, “Iŋini nöŋgöra kewö jize, ‘Azi mi möt waŋgiba miriŋi denikegö mi ölöp mötzin.’ Nani kukösum qakŋe qahö asuhuba kinjal. Melaim niŋgiyöhi, yaŋön melaimelai Toŋi ölŋi aiga i qahö möt kutum waŋgiba malje. 29 Yaŋön melaim niŋgiiga yaŋgöreŋök eralaŋgöra i ölöp möt waŋgizal.” 30 Mewö jiiga i memba jöhöbingö mötketmö, nalöŋan qahö kam kuŋguyöhaŋgöra aka kunŋan sileŋe qahö meyök. 31 Mewö mötketmö, ambazip kambu yeŋgöreŋök gwötpukŋan möt narim waŋgiba kewö jiget, “Kraistnöŋ kamawi, yaŋön mönö azi ki oŋgita aŋgöletot memba malma me denöwö? Mewö tandök akza.” Mewö.

Jisös memba jöhömegöra naŋgu galöm melaim eŋgigetka kaget.

32 Ambazip kambu yeŋön Jisösgöra mewö goranora jiba jitnakölik akeri, mi Farisi (Köna keugö kapaŋkölköl) yeŋön mötket. Mi möta jike nup galöm yembuk kinda naŋgu galöm (sikiriti) tosatŋi melaim eŋgigetka memba jöhöbingö kaget. 33 Kagetka Jisösnöŋ kewö jiyök, “Nöŋön embuk nalö töröptökŋi toroqeba malmam. Mi malagun eŋgömosöta melaim niŋgiiga erali, mönö yaŋgöreŋ liliŋgöba öŋgömam. 34 Öŋgöbiga göraim niŋgiba malmemö, ni qahö miwikŋaim niŋgime. Nöŋön miri malmami, iŋini miaŋgöreŋ kabingö osime.” 35 Mewö jiiga Juda jitŋememe yeŋön sutŋine kewö erauget, “‘Nini miwikŋaim waŋgibingö osibin,’ jiza. Miaŋgöra mönö denikeaŋgöreŋ öŋgömamgöra jiza? Juda ambazip tosatŋan deŋda kantri tosatŋe anda Grik yeŋgö sutŋine maljei, mönö yeŋgöreŋ anda Grik ambazip kusum eŋgimamgö möta jiza me? 36 Keu kewö jiza, ‘Göraim niŋgiba malmemö, ni qahö miwikŋaim niŋgime,’ aka keu kun kewö jiza, ‘Nöŋön miri malmami, iŋini miaŋgöreŋ kabingö osime.’ Keu yahöt mietkö könaŋiri denöwö?”

Malmal köhöikŋaŋgö oŋan mönö jeŋi tohoba kaŋgotma.

37 Mewö eraugetmö, kendon söŋgaigeri, miaŋgö wehön qöndökŋi ketaŋi miaŋön kam kuŋguiga Jisösnöŋ kinda köhöikŋanök qeta kewö jiyök, “Kunŋan ogöra kömuzawi, yaŋön mönö nöŋgöreŋ kaba nema. 38 Buŋa Kimbigö keu kun kewö ohoget ahöza, ‘Kunŋan ni möt narim niŋgizawi, yaŋgö uruŋeyök malmal köhöikŋaŋgö oŋan mönö tohoba saksaköba kaŋgorakŋa.’” 39 Mewö jiyökmö, keu mi Uŋa Töröŋaŋgöra aka kewö jiyök, “Denike eŋön ni möt narim niŋgizei, iŋini mönö Uŋa Töröŋi buŋa qem aŋguba malme.” Anutunöŋ Jisös gölmenöŋ malöhaŋgö dop Suepkö asakmararaŋi qahö al waŋgiiga malök. Miaŋgöra Uŋa Töröŋi qahö melaiiga eta uruŋine geiga öne malget. Mewö.

Ambazip sutŋine jujul ahui malget.

40 Jisösnöŋ mewö jiiga ambazip kambu yeŋgöreŋök tosatŋan keu mi möta kewö jiget, “Azi kiaŋön mönö ölŋa kezapqetok azi asuhumapkö jigeri, mönö mia akza.” 41 Tosatŋan jiget, “Yaŋön Amötqeqe Toŋi Kraist akza.” Mewö jigetmö, tosatŋan qetala jiget, “Kraistnöŋ mönö denöwö Galili prowinsnöhök kabawak? Mi qahö dop kölja. 42 Buŋa Kimbinöŋ kewö jiza, ‘Kiŋ Deiwidnöŋ Judia prowinsgö taon moröŋi Betlehem miaŋgöreŋ malöhi, Kraistnöŋ miaŋgöreŋök asuhuba Deiwidkö gwölönarökurupŋi yeŋgöreŋök kunŋan akŋa.’” 43 Mewö mewö laŋ jigetka ambazip kambu yeŋön Jisösgöra aka jula deŋget. 44 Yeŋgöreŋök tosatŋan memba jöhöbingö mötketmö, kunŋan sileŋe qahö meyök. Mewö.

Juda galöm yeŋön Jisös qahö möt narim waŋgiget.

45 Jöwöwöl jikegö kiripo galöm (sikiriti) yeŋön liliŋgöba jike nup galöm aka Farisi (Köna keugö kapaŋkölköl) yeŋgöreŋ kagetka kewö jim eŋgiget, “Iŋini wuanöŋgöra i qahö memba kaze?” 46 Jim eŋgigetka kewö meleŋget, “Azi miaŋön keu jimakzawi, kunŋan nalö kunöŋ keu tandökŋi mewöŋi qahö jiyök.” 47 Mewö meleŋgetka Farisi (Köna keugö kapaŋkölköl) yeŋön qesiba jim eŋgiget, “Iŋini tok eŋololoŋ ak eŋgii malje me? 48 Galömkölköl azi neŋgöreŋök kunŋan mönö i qahö möt narim waŋgiyök. Aka Farisi (Köna keugö kapaŋkölköl) neŋgöreŋök kunöŋ kun uruŋi yaŋgöreŋ göröken meleŋnök me qahö? 49 Mewö qahöpmahöpmö, ambazip kambu Mosesgö Köna keu qahö möt kutuba Jisösgö keu möta kopa keu laŋ jimakzei, yeŋgöra muat! Anutunöŋ mönö i qesuahöm eŋgiiga ayuhume.” 50 Mewö jim eŋgigetka azi qetŋi Nikodemus mutuk Jisösgöreŋ kaiga qambaŋ waŋgiyöhi, yaŋön mewöyök yeŋgöreŋök kun aka sutŋine tata kewö jii mötket, 51 “Azi kunöŋ siŋgisöndok ahöhi, mi qahö qesiinga jiiga möta töndup kewöringa dop kölja me qahö? Qahö kewöta keuŋi öne jim teköbin ewö, mönö naninak Köna keunini qebin me? Mi qahö dop kölma.” 52 Mewö jii möta kewö meleŋ waŋgiget, “Gi mewöyök Jisös ewö meleŋda Galili qandak azia akzan me? Galili prowinsnöhök kezapqetok azi kun qahö asuhumawi, mi mötzin. Mewö mi nangak Buŋa Kimbi oyoŋda könaŋi jaruba möt kutuman.” 53 Mewö jitnakölik aka jula deŋda miriŋine anget. Mewö.

8

Ambi kunöŋ serowilin aiga miwikŋaiget.

1 Miriŋine angetmö, Jisösnöŋ anda Oil ip kunduŋe öŋgöyök. 2 Öŋgöba ahöba miri giaŋiiga söŋanök kunbuk liliŋgöba jöwöwöl jikenöŋ öŋgöiga ambazip kambu pakpak kaba liliköm waŋgigetka eta tata kusum eŋgiyök. 3 Kusum eŋgiiga Köna keugö böhi aka Farisi (Köna keugö kapaŋkölköl) yeŋön ambi kun waŋgita yaŋgöreŋ kaget. Ambi miaŋön sero yoŋgorö ahiga miaŋgöra memba jöhögeri, mi waŋgita kambu jeŋine alget. 4 Jeŋine ala Jisösgöra jiget, “Böhi, ambi kiaŋön qesabulum ahiga mönö miaŋgöreŋök miwikŋaiba memba kazin. 5 Mosesnöŋ Köna keu ala miaŋgöreŋ ambi mewöŋi mi kötnöŋ gila qeinga kömumapköra jim kutum neŋgiyöha ahöza. Mewö ahözapmö, göŋön yaŋgöra denöwö jiman?” 6 Mewö jiba miaŋgöreŋ möndöba Jisös keugö bötaknöŋ öröi qaköiga qebingö könaŋi ahui keu jakeŋe albingöra jiget. Mewö jigetka sipköba eta böröŋan kulem kun gölmenöŋ ohoyök. 7 Ohoyökmö, toroqeba kapaŋ köla qesim waŋgigetka hök ala wahöta diŋdiŋi kinda kewö jii mötket, “Eŋgöreŋök kunŋan siŋgisöndok kun qahö aka maljawi, yaŋön mönö ölöp köt mutukŋi memba gila qema.” 8 Mewö jii mötketka kunbuk sipköba eta kulem kunbuk gölmenöŋ ohoyök. 9 Jisösnöŋ keu jiyöhi, miaŋön eŋgömemba jöhöiga nanŋini siŋgisöndokŋini gamuŋambuk akeri, mi Anutunöŋ kondeliga nanŋini uruŋinan naŋgöba jiiga isikusukŋini qahöwahök. Miaŋön qahöwahiga keu göröŋ kingetka bohonŋinan mutuk eŋgömosöta aniga yaŋgö nemböŋan andöŋe aniga tosatŋi mohot mohot yeŋön mömölaköba körek an teköget. Qöndökŋan aniga Jisösnöŋ zoŋ kuŋguba tari ambinöŋ nanŋök yambuk kinök. 10 Jisösnöŋ hök ala wahöta diŋdiŋi kinda ambi eka kewö jii mörök, “Ambi, keu jakeŋe al gihibingö jizei, yeŋön mönö denike gi sök ni sök anjeye? Yeŋgöreŋök kunöŋ kinda gi kömumangö keuŋi qahö jim teköza me?” 11 Jii möta meleŋnök, “O Kembu, kunöŋ qahö jim teköm niŋgiza!” Mewö meleŋniga jii mörök, “Nöŋön mewöyök gi qahö jim teköm gihizal. Gi mönö dölki könahiba siŋgisöndok kunbuk kude aka malman.” Mewö.

Gölme dop neŋgö asaknini mi Jisös.

12 Jisösnöŋ keu kunbuk suariba kewö jii mötket, “Nöŋön ambazip gölmeŋi gölmeŋi tat anjei, eŋgö asakŋini akzal. Kunŋan ni nuataŋgöba kamawi, yaŋön mönö söŋaupnöŋ jipjap qahö qeba malmapmö, malmal köhöikŋaŋgö asakŋi miaŋgö uruŋe malma.” 13 Mewö jiiga Farisi (Köna keugö kapaŋkölköl) yeŋön kewö jiget mörök, “Nanganök könaŋamgi naŋgöba jim asarimakzani, miaŋön mi qahö dop köl köhöiza. Qahö!” 14 Mewö jiget möta kewö jii mötket, “Nöŋön denikeyök eta kayali aka denike anda öŋgömami, mi möt teközal. Miaŋgöra nanak könaŋamni naŋgöba jim asarimakzali, keu mi mönö ölöp dop köl köhöiza. Mi köhöizapmö, iŋini nöŋgö könani mi ölŋa qahö möt kutuze. 15 Eŋön ambazip sileŋini miyöhök eka mewö miaŋön bahösapsap kewöt eŋgiba keuŋini laŋ jim tekömakzemö, nöŋön ambazip kungö keuŋi qahö jim tekömakzal. 16 “Ni nanök qahö maljalmö, Iwi melaim niŋgiyöhi, yaŋön mönö nömbuk kini maljit. Miaŋgöra kungö keuŋi jim teköbileŋak ewö, mi mönö diŋdiŋanök kewöta dopŋe jim teköbileŋak. 17 Yahötŋan keu kun urumohot aka naŋgöba jiyohotka dop köl köhöimakza. Keu mi eŋgö Köna keuŋine mewöyök ohoget ahöza. 18 “Nöŋön nani könaŋamni naŋgöba jimakzal aka Iwi melaim niŋgiyöhi, yaŋön mewöyök nöŋgö könaŋamni naŋgöba jimakza. Miaŋgöra yahöt akziga miaŋön ölöp dop köla köhöim teköza.” 19 Jisösnöŋ mewö jii möta kewö qesim waŋgiget, “Göhö Iwigi mi denike malja?” Qesim waŋgigetka meleŋnök, “Iŋini ni aka Iwini netkö könaŋamniri qahö möta malje. Iŋini nöŋgö könaŋamni möt kutubeak ewö, mönö nöŋgö Iwini mewöyök möt waŋgibeak.” 20 Jisösnöŋ jöwöwöl jikegö naluk dum kösutŋe kinda ambazip kusum eŋgiba keu mi jiyök. Mi jiyökmö, nalöŋan qahö kam kuŋguyöhaŋgöra aka kunŋan i qahö memba jöhöyök. Mewö.

“Denike öŋgömami, iŋini miaŋgöreŋ öŋgöbingö osime.”

21 Jisösnöŋ keu kun kewö toroqeba jii mötket, “Nöŋön eŋgömosöta anda malbiga iŋini ni göraim niŋgiba malme aka siŋgisöndok akeri, miaŋgöreŋ qekötahöba kinda kömum köhöime. Miaŋgöra denike öŋgömami, iŋini miaŋgöreŋ öŋgöbingö osime.” 22 Juda jitŋememe yeŋön mi möta jiget, “Kewö jiza, ‘Denike öŋgömami, iŋini miaŋgöreŋ öŋgöbingö osime.’ Keu mi denöwö? Imbi aumamgöra jiza me?” 23 Mewö jigetka jii mötket, “Iŋini gölme kiaŋgö toŋi aka maljemö, nöŋön miri gölme euyaŋgö buŋaya akzal. Eŋön gölmenöŋ ahuba gölme kiaŋgö buŋaya aka maljemö, nöŋön mutuhök gölme kiaŋgöreŋ qahö ahuyal. 24 Qahö ahuba malmalgö könaŋi nalö dop mala korali, nöŋön mönö mia akzal. Nöŋgöra mewö qahö möt narize ewö, mönö siŋgisöndok akeri, mi qahö mosötpiga miaŋgöreŋ qekötahöba kinda kömum köhöime. Könaŋi miaŋgöra aka kewö jibi mötze, ‘Iŋini siŋgisöndok akeri, mönö miaŋgöreŋ qekötahöba kinda kömum köhöime’. Keu mi ölŋa.” 25 Keu mi möta kewö qesim waŋgiget, “Gi mönö niŋia akzan?” Qesim waŋgigetka meleŋnök, “Könaŋamni lök indelbiga mötzei, nöŋön mönö mia akzal. 26 Nöŋön eŋgöra keu gwötpuk ölöp toroqeba jibileŋak aka siŋgisöndok gwötpuk akeri, miaŋgö keuŋi ölöp jim teköbileŋakmö, melaim niŋgiyöhi, yaŋön mönö nöŋgö melaimelai Toni ölŋi akza. Yaŋön keu jiiga yaŋgöreŋök möta kota maljali, nöŋön mönö keu mi aukŋe jibiga gölmeŋi gölmeŋi yeŋön mörakŋe.” 27 Mewö meleŋnökmö, Iwigöra keu suariba jiyöhi, yeŋön mi qahö möt asariget. 28 Jisösnöŋ toroqeba kewö jii mötket, “Nöŋön malmalgö könaŋi nalö dop mala korali, mönö mia akzal. Miaŋgö könaŋi mi könaŋgep ölöp möt asarime. Nöŋön yuai kun nani ösumnan me nani imbinaŋgö dop qahö ahakzalmö, Iwinan keu kusum niŋgiba malöhi, mönö miaŋgö dop keu jitni ki jimakzal. Keu kötŋi yahöt miaŋgö könaŋi mi könaŋgep möt asarime. Iŋini Suep gölmegö Azi Ölŋi kösökögetka eu öŋgöba kömumawi, nalö miaŋgöreŋ mi ölöp möt asarime. 29 Melaim niŋgiyöhi, yaŋön mönö nömbuk kini maljit. Ahakmeme möri dop köl waŋgimakzawi, nöŋön mönö sundan mia ahakzal. Miaŋgöra yaŋön qahö nömosöriga nanök qahö maljal.” 30 Keu mewö jiyöhaŋgöra aka ambazip gwötpukŋan uruŋini meleŋda Jisös möt narim waŋgiget. Mewö.

Abrahamgö gwölönarökurup muneŋi aka Jisös.

31 Jisösnöŋ Juda ambazip tosatŋan möt narim waŋgigeri, yeŋgöra keu kewö jii mötket, “Nöŋgö Buŋa keunan uruŋine geiga miaŋgöreŋ qekötahöba kinje ewö, mönö ölŋa nöŋgö gwarekurupni akze. 32 Mewö mala keu ölŋaŋgö könaŋi möt kutugetka Buŋa keu ölŋan iŋini bölöŋaŋgö kösönöhök pösat eŋgiiga solanŋi (fri) aka malme.” 33 Mewö jii möta meleŋda kewö jiget, “Nini Abrahamgö gwölönarökurupŋi mala könagesö walŋi akzin. Mewögöra azi kunöŋ kösö gwarö mem neŋgiiga maljinaŋgö jizani, mi qahö. Nini mönö nalö kunöŋ etqeqeŋi mewö qahö aka malin. Aiga gi denöwögöra aka kewö jizan, ‘Kösönöhök pösat eŋgiiga solanŋi aka malme?’ Keu mi qahö dop kölja.” 34 Mewö jigetka kewö meleŋ eŋgiyök, “Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötket: Siŋgisöndok akzei, körek yeŋön siŋgisöndokö welenqeqe omaŋi töwa qahö aketka miaŋgö kösöŋan köpeim eŋgimakza. 35 Köpeim eŋgimakzapmö, welenqeqenöŋ toŋaŋgö miri uruŋe nalö dop qahö mal öŋgöma. Nanŋi Nahönŋan ölöp miriŋe nalö teteköŋi qahö malma. 36 “Nahönŋan bölöŋaŋgö kösönöhök pösat eŋgiiga solanime ewö, eŋön mönö ölŋa kösö gwarö qahö solanŋi (fri) aka malme. 37 Iŋini Abrahamgö gwölönarökurupŋi maljei, mötzalmö, bölöŋan uruŋini gwözöŋjawaŋgöra nöŋgö Buŋa keunan mösösönihim eŋgiba kondondoŋgöba erakza. Könaŋi miaŋgöra mönö kapaŋ köla ni nuŋgubingö mötze. 38 Nöŋön Iwinaŋgö qöhöröŋe mala yuai eka mala korali, miaŋgö keuŋa jimakzal. Eŋön mewöyök iwiŋinan keu jii mötkeri, miaŋgö dop ahakze.” 39 Jisösnöŋ mewö meleŋ eŋgiiga kewö jiget mörök, “Abrahamnöŋ mönö nanine iwiambönini akza.” Mewö jiget möta jiyök, “Iŋini Abrahamgö gwölönarökurupŋi akeak ewö, mönö yaŋgö ahakmemeŋi wuataŋgögetka dop kölbawak. 40 Miaŋgö tandökŋi kewö akza: Nöŋön Anutugö jitŋeyök keu möta miaŋgö dop keu ölbölŋi mi jibi mörakze. Nalö kewöŋe iŋini kapaŋ köla azi ni nuŋgubingö mötzemö, Abrahamnöŋ mewö qahö ahök. 41 Nanŋini iwiurupŋinaŋgö ahakmeme miyök wuataŋgöba malje.” Mewö jiiga jiget mörök, “Serowilinöŋ qahö ahuba iwi qahö (bastet) mi qahö akzinmö, Iwininambuk maljin. Anutunöŋ mohok-kun nanŋak iwi ak neŋgiza.” Mewö.

“Bölöŋi Toŋaŋgö buŋaya akze,” jiyök.

42 Jisösnöŋ kewö jii mötket, “Anutunöŋ nanŋak iwi ak eŋgibawak ewö, nöŋön yaŋgöreŋök eta asuhuyalaŋgöra mönö ölöp ni uru jöpaköm niŋgibeak. Nani ösumnöŋ nam köliga qahö asuhuyalmö, Anutunöŋ melaim niŋgiiga eta maljal. 43 Keu jimakzali, mi wuanöŋgöra möt asaribingö lömbörimakze? Nöŋgö keunan uruŋini undeŋjawaŋgöra mi möt kutubingö ölan qeba zikzik tökömakze. Mewögöra mi möt asaribingö osimakze? 44 “Mönö iwiŋini Bölöŋi Toŋaŋgö buŋaya akze. Sihim kömbönaŋinan mönö iwiŋinaŋgö sihimŋi bölöŋi wuataŋgöbingöra ahöza. Yaŋön könakönahiŋeyök ambazip eŋguget kömukömu azia aka kota malja. Keu ölŋan uruŋe qahö kinjawaŋgöra aka keu ölŋi oŋgita loloŋqaloloŋ kinja. Muneŋ jiji azia aka muneŋ jijigö iwiŋi akzawaŋgöra muneŋ jimakzawi, mi mönö nanŋi uruŋaŋgöra jimakza. 45 “Yaŋön muneŋ jimakzapmö, nöŋön keu ölŋi jimakzal aigun iŋini ni qahö möt narim niŋgimakze. 46 Iŋini körekŋan nöŋgö könani kewö kondelbingö osize: Yaŋön siŋgisöndok aka keuŋambuk malja. Könaŋamni mewö jaruzemö, nöŋön keu ölŋi jimakzali, mi mönö wuanöŋgöra qahö möt narim niŋgize? 47 “Kunŋan Anutugö buŋa akzawi, yaŋön mönö Anutugöreŋ keu kezap ala mörakza. Iŋini Anutugö buŋa qahö akzeaŋgöra aka keu mi qahö möta möt asarimakze.” Mewö.

Jisösnöŋ nanŋaŋgöra denöwö jim miwikŋaiyök?

48 Jisösnöŋ Juda ambazip yeŋgö könaŋini indeliga likepŋi meleŋda kewö jiget mörök, “Gi Samaria prowinsgö loloŋqaloŋ azia aknöŋga ömewörömenöŋ uruge geiga maljan. Mewö jiba dopŋe jizin me qahöwi, mi ölöp nangak jinöŋ mörin.” 49 Mewö möta kewö meleŋnök, “Ömenöŋ urune qahö geiga maljal. Ni Iwinanök göda qem waŋgiba maljal aigun töndup eŋön gamu qem niŋgimakze. 50 Mewö ahakzemö, nanak qetbuŋanambuk akŋamgö jaram qahö timakzal. Mohot kunŋan mewö akŋamgö bimŋi qeba malja. Azi yaŋön mohot kewöt niŋgiba ‘Dop köljan,’ jiba jim teköm niŋgimakza. 51 Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötket: Kunŋan nöŋgö Buŋa keuni tem köla wuataŋgömakzawi, yaŋön mönö nalö kunöŋ kömup köhöikŋaŋgö buŋaya qahö akŋa.” 52 Mewö meleŋniga Juda jitŋememe yeŋön Jisös kewö jiget mörök, “Abraham aka kezapqetok ambazip yeŋön kömuget aigun göŋön töndup kewö jinöŋga siksauk akza, ‘Kunŋan nöŋgö Buŋa keuni tem köla wuataŋgömakzawi, yaŋön nalö kunöŋ kömup köhöikŋaŋgö buŋaya qahö akŋa.’ Mewö jizanaŋgöra gi öme kunöŋ uruge geiga maljan. Mi dölki ölöp möt asarizin. 53 Neŋgö bömönini Abraham kömuyöhi, göŋön mönö i oŋgita yaŋgö ketaŋamŋi akzan me? Kezapqetok yeŋön mewöyök kömuget. Gi nangahöra mötnöŋ öŋgöiga ‘Ketaŋi niŋia akzal?’ jiba mötzan?” 54 Mewö jiget möta kewö meleŋnök, “Nanaŋgöra mötpi öŋgöiga Anutugö aködamunŋi mi nana buŋa qem aŋgubileŋak ewö, qetbuŋani mi mönö nesak akawak. Iwinan nanŋi aködamunŋi niŋgiyöhaŋgöra aka qetbuŋanambuk aka maljal. Eŋön yaŋgöra ‘Neŋgö bem Anutunini akza,’ jize. 55 Eŋön könaŋi mi ölöp qahö möt kutumakzemö, nöŋön i ölöp möt waŋgizal. ‘I qahö möt waŋgizal,’ jibileŋak ewö, mönö iŋini ewö tilipqilip azi akileŋak. Ni azi mewöŋi qahö akzalmö, i ölöp möt waŋgizal aka yaŋgö keuŋi tem kölakzal. 56 Eŋgö bömönŋini Abrahamnöŋ ni gölmenöŋ eta malmamgöra mamböta nalö mi ekŋamgöra uru sösöŋgai aka malök. Nalö kewöŋe Suepnöŋ mal köhöiiga nöŋön asuhubiga nöŋgö nalöni eka miaŋgöra söŋgaiyök.” 57 Mewö meleŋniga Juda jitŋememe yeŋön kewö jiget mörök, “Yambugi (yara) 50 qahö oŋgita miaŋgö bapŋe maljan aka ‘Abraham ehal,’ jinöŋga qahö dop kölja.” 58 Mi möta jii mötket, “Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötket: Abrahamnöŋ qahö asuhuiga nöŋön lök nalö miaŋgöreŋ malal.” 59 Mewö jii möta kötnöŋ gila qebingöra köt umburaŋgöba megetmö, Jisösnöŋ tölapköba jöwöwöl jikegö tohoŋi mosöta ölöŋ köla anök. Mewö.

9

Jisösnöŋ jegömöl azi kun mem ölöwahök.

1 Jisösnöŋ toroqeba köna anda azi kun nam körö uruŋeyök jegömöl asuhuyöhi, mi ehök. 2 Mi ehiga gwarekurupŋan qesim waŋgiba jiget, “Ketaŋamnini, yaŋön mönö dagö siŋgisöndoköra aka jegömöl mewöŋi asuhuyök? Nanŋi siŋgisöndoköra me iwinamŋi yetkö siŋgisöndoköra?” 3 Jigetka kewö meleŋnök, “Nanŋak siŋgisöndok kun qahö ahök aiga iwinamŋan siŋgisöndok qahö ahotmö, Anutugö kukösumŋan yaŋgö malmalŋe aukŋe asuhumapköra mewö ahuyök. 4 Wehönöŋ asariba ahözawaŋgöreŋ mönö melaim niŋgiyöhaŋgö nuwa töp memba malbin. Suŋgem akŋawi, miaŋgöreŋ körek nup membingö osibin. 5 Nöŋön gölmenöŋ malmamaŋgö dop gölmeŋi gölmeŋi eŋgö asakŋini aka asariba malmam.” 6 Mewö jiba gölmenöŋ söutköi geiga gwakötak meleŋda jegömöl azigö jeŋe timbiliyök. 7 Timbiliba kewö jim kutuyök, “Gi mönö Siloam o aŋgönöŋ anda jegi saŋgoŋman.” (Siloam qet mi nanine keunöŋ Melaimelai azi.) Mewö jim kutuiga anda jeŋi saŋgoŋni tohoiga ui asariiga liliŋgöba miriŋe kayök. 8 Mewö kaiga alaurupŋan kösutŋe malgeri aka tosatŋan mutuk nene yuaigöra ulet eŋgiba mali ekeri, yeŋön i eka jiget, “Jegömöl azi nenegö uleta tata malöhi, yaŋön azi mia me?” 9 Tosatŋan jiget, “Yaŋön mönö mia.” Tosatŋan jiget, “Qahö, kaisoŋgolomŋi i ewö akzapmö, yaŋön qahö.” Mewö mewö jigetka nanŋak jiyök, “Nöŋön mönö ia akzal.” 10 Mewö jiiga kewö qesiget, “Jegi mönö denöwö aknöŋga tohoza?” 11 Qesigetka kewö meleŋ eŋgiyök, “Azi qetŋi Jisös qerakzei, yaŋön söutköi gwakötaknöŋ geiga meleŋda jene timbiliba jim kutuba kewö jiyök, ‘Gi mönö Siloam o aŋgönöŋ anda jegi saŋgoŋman.’ Mewö jiiga o miaŋgöreŋ anda jeni saŋgoŋbi tohoiga ubi asariyök.” 12 Mewö meleŋ eŋgiiga kewö qesiget, “Azi mi denike malja?” Qesim waŋgigetka “Qahö mötzal,” jiyök. Mewö.

Farisi yeŋön jeŋi tohoyöhaŋgöra qeqesi alget.

13 Azi jegömöl malöhi, yaŋön “Qahö mötzal,” jiiga ambazipnöŋ i waŋgita Farisi (Köna keugö kapaŋkölköl) yeŋgöreŋ anget. 14 Jisösnöŋ söutŋan gwakötakpuk meleŋda jeŋe timbiliba metohoyöhi, mi mönö Sabat kendon nalöŋe meyök. 15 Miaŋgöra Farisi yeŋön mewöyök kewö qesim waŋgiget, “Jegi mönö denöwö aknöŋga tohoza?” Qesim waŋgigetka kewö meleŋ eŋgiyök, “Azi miaŋön mönö söutŋan gwakötakpuk meleŋda jene timbiliiga anda jemesoholni saŋgoŋda jeni ubi asariza.” 16 Mewö meleŋ eŋgiiga Farisi yeŋgöreŋök tosatŋan jiget, “Azi miaŋön Sabat kendon köteközawi, miaŋgöra mönö Anutugöreŋ azia qahö akza.” Tosatŋan jiget, “Mewö qahö! Azi goŋgoŋi kunŋan mönö denöwö aka aŋgöletot mewöŋi memamgö köhöibawak?” Mewö mewö jiba nanŋini jula deŋget. 17 Mewö deŋgetka jegömöl azi miaŋgöreŋ kunbuk liliŋgöba jiget, “Jegi metohoyöhi, yaŋgöra mönö denöwö jiman?” Mewö jigetka “Kezapqetok azia akza,” jiyök. 18 Mewö jiiga jeŋi ölŋa gömöliyöha tohoiga uyöhi, Juda jitŋememe yeŋön mi qahö möt nariget. Qahö möt nariba uruyahöt kinda iwinamŋi öröm etkigetka kayohot. 19 Kayohotka kewö qesim etkiget, “Azi ki etkö nahönŋira me qahö? ‘Jegömöl asuhuyök,’ jizahotmö, denöwö aka mönö dölki jeŋi uba ekza?” 20 Qesim etkigetka kewö meleŋnohot, “Azi ki netkö nahönira akza aka jegömöla asuhuyök, mi ölöp mötzit. 21 Mewö mötzitmö, denöwö aka dölki jeŋi uba ekzawi, mi qahö mötzit. Daŋön jeŋi metohoi uzawi, niri mewöyök qahö mötzit. Gömokŋi qahö, lök qariba töwatŋi jörak alalŋa aka mötkutukutuŋambuk akza. Miaŋgöra mönö nanŋaŋgö qesigetka könaŋi ölöp jima.” 22 Juda jitŋememe yeŋgöra keŋgötŋiri möta mewö jiyohot. Yeŋön sutŋine keu kewö jöhöba urumohot aka kinget, “Kunŋan Jisös Amötqeqe Toŋi Kraist akzawi, mewö jim miwikŋaima ewö, i mönö köuluk miri kambunöhök közöl waŋgibin.” 23 Keu miaŋgöra aka kewö jiyohot, “Gömokŋi qahö, lök qariza. Miaŋgöra mönö nanŋi qesim waŋgime.” 24 Miaŋgöra azi jegömöl malöhi, mi kunbuk öröget kaiga kewö jiget mörök, “Azi mi siŋgisöndok azia akza, mi mötzin. Miaŋgöra mönö Anutugö qetbuŋaŋi möpöseinöŋga aködamunŋambuk ahi dop kölma.” 25 Mi möta kewö meleŋnök, “Siŋgisöndok azia akza me qahö, nöŋön mi qahö mötzal. Mohot kewöyök mötzal: Nöŋön jegömöl malalmö, dölkewöŋe kunbuk ölöp uba ekzal.” 26 Mewö meleŋniga kewö qesim waŋgiget, “Wani yuaia ak gihiza? Jegi mönö denöwö metohoza?” 27 Qesim waŋgigetka kewö meleŋ eŋgiyök, “Nöŋön lök meleŋ eŋgizalmö, eŋön keu jizali, mi qahö mötze. Wuanöŋgöra mi kosikŋi kunbuk jibi mötpingö kapaŋ kölje? Eŋön mönö mewöyök yaŋgö gwarekurupŋi akingö mötze me?” 28 Mewö meleŋ eŋgiiga mepaqepaik aka uruqeqe keu töhöreŋ kewö jim waŋgiget, “Gi mönö yaŋgö gwarekŋa akzanmö, neŋön Mosesgö gwarekurupŋa maljin. 29 Anutunöŋ Mosesya Buŋa keu waŋgii mötzinmö, azi miaŋön mönö igen me waigenök asuhuyöhi, mi qahö mötzin.” 30 Mewö jigetka keu kewö jii mötket, “Yaŋön denikeyök asuhuyöhi, iŋini miaŋgöra tok kök qeba tönpin akzeaŋgöra mi welipközal. Ölŋa welipközalmö, töndup nöŋgö jeni metohoiga ölöp uba ekzal. 31 Ambazip goŋgoŋi yeŋön Anutu köulukögetka qahö möt eŋgimakza, mi mötzin. Mi mötzinmö, kunŋan Anutu göda qem waŋgiba diŋgiba keu jitŋi tem köla wuataŋgömakzawi, yaŋgö köulukŋi mönö kezap ala mörakza. 32 Kun jegömöl asuhuiga kunöŋ kaba jeŋi metohoyöhi, kösohot mewöŋi mi mutuhök qahö möta malin. Suep gölmenöŋ asuhuyohot, nalö miaŋgöreŋök könahiba kota mala merak miaŋgöreŋ kösohot mewöŋi kun qahö mörin. 33 Anutugöreŋök qahö kabawak ewö, yaŋön mönö yuai mewöŋi memamgö osibawak.” 34 Mewö jii möta kewö jim waŋgiget, “Iwinamgan siŋgisöndokpuk gölöm alohotka siŋgisöndok pakpak miambuk ahuba qarinöŋaŋön merak ninia kusum neŋgimangö mötzan. Mi qahö dop kölja.” Mewö jim waŋgiba közölgetka gumnöŋ erök. Mewö.

Urujenöŋ gömöliiga iliŋgösöŋ jipjap malmal.

35 Közölgetka gumnöŋ eröhi, keu miaŋön Jisösgö kezapŋe gei möta azi mi miwikŋaiba kewö jii mörök, “Gi Anutugö Nahönŋi möt narim waŋgizan me qahö?” 36 Mi möta kewö qesiba meleŋnök, “O Ketaŋamni, azi mi daŋön? Mi jinöŋ mötagun i ölöp möt narim waŋgimam.” 37 Meleŋniga kewö jim kutum waŋgiyök, “Gi kewö uba neknöŋ. Göbuk keu jizali, azi mia mönö nöŋön akzal.” 38 Mi möta jiyök, “O Kembu, ni möt narim gihizal.” Mewö jiba sipköba köuluköm waŋgiyök. 39 Jisösnöŋ jiyök, “Nöŋön ambazip kewöta keuŋini jim tekömamgöra aka eta gölmenöŋ asuhuyal. Nöŋgöra aka tosatŋan jegömöl akzei, yeŋgö jeŋini tohoiga ölöp uba ek kutume. Tosatŋi jeŋini ölöpŋi maljei, yeŋön nöŋgöra aka bau jegömöl aka malme.” 40 Mewö jiiga Farisi tosatŋan kösutŋe miaŋgöreŋ kinda keu mi möta kewö qesiget, “Wae! Nini tok jegömöl azia akzin me? Neŋgöra jizan me?” 41 Mewö qesigetka kewö jii mötket, “Iŋini ‘Jegömöl akzin,’ jibeak ewö, mönö siŋgisöndok qahö ahöm eŋgibawakmö, nalö kewöŋe ‘Ölöp ek kutuzin,’ mewö jimakzeaŋgöra aka siŋgisöndokŋinan mönö ahöm köhöim eŋgima.” Mewö.

10

Lama aka galömŋini ölöpŋi.

1 Jisösnöŋ galöm meme keu kewö jiyök, “Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötket: Tosatŋan lama tohoŋ uruŋe öŋgöbingöra naŋgunöhök qahöpmö, sel walöŋda gezei, yeŋön mönö kegwek aka yoŋgorö meme ambazip akze. 2 Kunŋan naŋgunöŋ gezawi, yaŋön lama mieŋgö galömŋina akza. 3 Yaŋön kaŋgoriga naŋgu galömŋan eka naŋgu öröm waŋgiiga eta qeriga lama yeŋön keu jölŋi ölöp möt kutumakze. Galömŋinan nanŋi lamaurupŋi eŋgohola qetŋini qeta eŋguaŋgiriga tohoŋini mosöta ölöp yaigepŋe anakze. 4 “Nanŋi lamaurupŋi pakpak eŋguaŋgiriga tohoŋini mosöta yaigepŋe angetka yaŋön jitŋememeŋini aka mutuk aniga keu jölŋi möt kutuzeaŋgöra andöŋe wuataŋgöba anakze. 5 Nanŋini galömŋini ölöp wuataŋgömakzemö, kian kunŋan kaiga i qahöpmahöp wuataŋgöme. Kian yeŋgö keu jölŋini qahö möt kutuzeaŋgöra mönö ziriŋziriŋ aka yaŋgöra kök ala deŋme.” 6 Jisösnöŋ keu tölapŋi mi jii mötketmö, keuŋaŋgö könaŋi qahö möt asariba köŋkuŋ qeget. Mewö.

Jisösnöŋ lama galöm ölöpŋi akza.

7 Köŋkuŋ qegetka toroqeba eŋgöra kewö jiyök, “Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötket: Nöŋön lama tohoŋgö naŋguŋi akzal. 8 Nöŋgö andöne kambu galöm pakpak mutuk kageri, yeŋön kegwek aka yoŋgorö meme ambaziwa aket. Mewö akeraŋgöra lama yeŋön i qahö möt kutum eŋgiba malget. 9 “Nöŋön mohot lama tohoŋgö naŋguŋi akzal. Denike eŋön Anutubuk köhöiba malbingö jiba nömbuk qekötahöba maljei, nöŋön mönö amöt qem eŋgibiga letotme. Mewö aka lama tohoŋ uruŋe öŋgöba eta yaigep anda nene gölmeŋi möriamŋambuk miwikŋaimakŋe. 10 Yoŋgorö meme yeŋön wuanöŋgöra kamakze? Yeŋön yoŋgorö memba neŋguba ayuhum neŋgibingöra kamakze. Yuai murutŋi akingöra qahö. Nöŋön mewö qahö akzal. Nöŋön iŋini malmal köhöikŋi miwikŋaiba oyaeŋkoyaeŋ aka malmegöra kaba maljal. 11 “Nöŋön lama galöm ölöpŋi akzal. Lama galöm ölöpŋan mönö lamaurupŋi yeŋgöra aka malmalŋi köleŋda eŋgima. 12 Kunŋan lama toŋi qahö aka bohon memegörök kaba laŋ galöm köl eŋgimakzawi, mi kewö: Kiam kalŋan kaiga eka lamaurup eŋgömosöta unjurata aniga kiam kalŋan lama eŋgöhöba kiom eŋguba mendeŋ eŋgima. 13 Yaŋön yaigewök kaba bohon memegörök ‘Lama galöm köl eŋgimam,’ mi jitnöŋ jiba lama eŋgöra waimanjat qahö möta nesampurek qakŋe mala laŋ unjurata anma. 14-15 “Nöŋön lama galöm ölöpŋi akzal. Iwinan ni möt niŋgiiga nöŋön Iwini möt waŋgiba maljal. Miaŋgö dop nöŋön nani lamaurupni möt eŋgibiga yeŋön ni möt niŋgimakze. Nöŋön malmalni lamaurupni eŋgöra aka köleŋda mosötmam. 16 Nöŋgöreŋ lama kambu tosatŋi mi mewöyök ahuba malme. Yeŋön lama tohoŋ kiaŋgö toŋi qahö maljemö, töndup nöŋgö keu jölni mörakŋe. Nöŋön i mewöyök eŋguaŋgitpiga miaŋgö dop anda kamakŋe. Könaŋgep kambuŋi kambuŋi mieŋön mindiriba kambu mohot aketka galöm mohotŋan galöm köl eŋgiiga malme. 17 “Iwinöŋ kewögöra aka ni urunöŋ jöpaköm niŋgimakza: Nöŋön malmalni mosöta kunbuk guliba mal öŋgömam. Mi Iwigö jeŋe dop kölja. 18 Malmalni kunŋan qahö noaŋgitmapmö, mi nanak köleŋda mosötmam. Iwinan jim kutum niŋgiiga nanak malmalni köleŋda mosötmam aka miaŋgö andöŋe kunbuk guliba mal öŋgömam. Kukösum mewöŋi mi nöŋgöreŋ ahöza.” 19 Jisösnöŋ keu mi jiyöhaŋgöra aka Juda jitŋememe yeŋgö sutŋine goranora kunbuk asuhuyök. 20 Yeŋgöreŋök gwötpukŋan kewö jiget, “Ömewörömenöŋ uruŋe geyöhawa mala kahapmahap akza. Mönö wuanöŋgöra keuŋi mötpinak? Muat mosötpin.” 21 Tosatŋan jiget, “Keu mewöŋi mi kölköljiŋjiŋ azigö keu ewö qahö. Ömewörömenöŋ mönö jegömöl ambazip yeŋgö jeŋini denöwö metohobawak?” Mewö erauget.

Juda jitŋememe yeŋön Jisös andö qeget.

22 Mönöwök jöwöwöl jike köl könjörata naŋguŋi öröget. Mi yambu (yara) dop mötmöriba kendongö söŋgaibingöra Jerusalem tokoget. Nalö miaŋön kam kuŋguiga kömunjaŋ kie uru nalö amötŋi ahök. 23 Jisösnöŋ jöwöwöl jikegö tohoŋ uruŋe kiŋ Solomongö sombem söranŋambuk qetkeri, miaŋgöreŋ anda liliköyök. 24 Anda liliköiga Juda jitŋememe yeŋön kaba liliköm waŋgiba kewö qesim waŋgiget, “Könaŋamgi köyatinöŋga mönö nalö dawik toroqeba mambötpingö mötzan? Gi Amötqeqe Toŋi akzan me qahö, mi mönö aukŋe jinöŋga mötpin.” 25 Mewö jim qesim waŋgigetka kewö meleŋ eŋgiyök, “Nöŋön lök jibiga mötketmö, iŋini nöŋgö keuni mi qahö möt narize. Nöŋön Iwinaŋgö qetŋe aŋgöletot ahakzali, miaŋön mönö könaŋamni indela naŋgöba kondelakze. 26 Mi naŋgöba kondelakzemö, iŋini nöŋgö lama kambu uruŋe qahö maljeaŋgöra aka keuni qahö möt narimakze. 27 “Nöŋön mönö lamaurupni möt eŋgibiga yeŋön mewöyök nöŋgö keu jölni möta ni nuataŋgömakze. 28 Nöŋön malmal köhöikŋi eŋgibiga letota nalö kunöŋ qahö kötökŋi ayuhume. Kunŋan kun i nöŋgö böröneyök qahö öröba köndeŋ eŋgima. 29 Nöŋgö Iwinan i nöŋgö böröne al eŋgiyöhi, yaŋön körek eŋgoŋgita öŋgöŋgöŋi ketaŋi akza. Miaŋgöra körekŋan i nöŋgö Iwinaŋgö böröŋeyök öröba köndeŋ eŋgibingö osime. 30 Ni aka Iwi netkön mönö mohot aka maljit.” 31 Jisösnöŋ mewö jiiga Juda jitŋememe yeŋön kunbuk gölmenöhök köt umburaŋgöba memba miaŋön gila qebingö aket. 32 Mewö aketmö, kewö jim eŋgiyök, “Iwinöŋ nam köl niŋgiiga aŋgöletot ketaŋi gwötpuk aka membiga ekeri, mieŋgöreŋök mönö wania kun mötmöriba ni kötnöŋ gila nuŋgubingö mötze?” 33 Jim eŋgiiga Juda yeŋön meleŋda jiget, “Neŋön aŋgöletot ketaŋi aknöŋaŋgöra aka qahö kötnöŋ gila guhubingö akzinmö, Anutu mepaqepaik ak waŋgizanaŋgö likepŋi ak gihibin. Gi gölme azia aigun silegi öne mem öŋgöba Anutu tandök akŋamgö jizan.” 34 Mewö jigetka Jisösnöŋ meleŋ eŋgiyök, “Buŋa Kimbinöŋ Köna keu kun kewö ohoget ahöza, ‘Anutu nöŋön jial: Iŋini mönö nöŋgö bemurupni akze.’ 35 Buŋa Kimbigö keu mi mönö pömsöm qahö qemapmö, pöwöwöm ahöma. Miaŋgöra Anutunöŋ keuŋi ali kaba ambazip buŋaŋina ahöhi, Anutunöŋ yeŋgö qetŋini ‘bemurup’ mewö qet eŋgiyök. 36 Ambazip omaŋi mewö qet eŋgiyökmö, Iwinöŋ azi mem sarahiba melaiiga gölmenöŋ eröhi, eŋön mönö denöwö aka yaŋgöra kewö jize, ‘Gi Anutu mepaqepaik ak waŋgiba maljan.’ Nöŋön ‘Anutugö nahönŋi akzal,’ keu mewö jibiga eŋön mönö wuanöŋgöra mi mötket qahö dop kölja? Iŋini Anutugöreŋ Buŋa keu mi qeze me? 37 “Nup memakzali, mi eketka Iwinaŋgö ahakmemegö dop qahö ahakza ewö, mönö kude möt narim niŋgime. 38 Iwinaŋgö ahakmemegö dop aka memba maljal ewö, könaŋamni mewö eka mönö möt narim niŋgime. Mi keunaŋgöra aka qahö möt naribeak ewö, mönö aŋgöletotnaŋgöra aka töndup möt narim niŋgime. Iwinöŋ nömbuk qekötahöba kinja aka nöŋön Iwibuk qekötahöba kinjali, iŋini miaŋgö könaŋi möt sölöŋgöba asarimegöra jizal.” 39 Jisösnöŋ mewö jiiga kunbuk memba jöhöbingö mötketmö, börö bapŋineyök unjurata eta anök. 40 Eŋgömosöta Jordan o töwatŋi kutuba kunbuk likepŋe anda Jonöŋ mutuk o melun mem eŋgiba malöhi, miaŋgöreŋ aŋgota nalö tosatŋi toroqeba miaŋgöreŋ malök. 41 Miaŋgöreŋ maliga ambazip gwötpukŋan yaŋgöreŋ kaŋgota eka kewö jiget, “Jonöŋ aŋgöletot mohot kun qahö meyökmö, keu pakpak azi kiaŋgöra jiyöhi, mi mönö keu ölŋa jiba malök.” 42 Kaŋgotkeri, yeŋgöreŋök gwötpukŋan uruŋini meleŋda möt narim waŋgiget. Mewö.

11

Jisösgö alaŋi Lazarusnöŋ kömuyök.

1 Betani taongö azi kun qetŋi Lazarus miaŋön kawöl yöhöi ahöyök. Maria aka Marta darumun yetkön Betani taon miaŋgöreŋök malohot. 2 Maria miaŋön Kembu o köhöwakŋambuknöŋ miriba nöröp jupŋan könaŋi kereŋ meyök. Lazarus kawöl yöhöi ahöyöhi, mi yaŋgö nenŋa. 3 Lazarusnöŋ kawöl yöhöi ahöiga nenyahötŋan buzup keu kewö alohotka Jisösgöreŋ anök, “Kembu mötnöŋ, alagi yaŋgö ak gihimakzawi, yaŋön mönö kawöl yöhöi ahöza.” 4 Buzup mi anökmö, Jisösnöŋ mi möta kewö jiyök, “Kawöl miaŋön azi alani kömumapköra aka qahö asuhum waŋgii ahöza. Miaŋgöra qahöpmö, Anutugö Nahönŋan i mem ölöwaka miaŋgöra Suepkö aködamunŋambuk aiga ambazipnöŋ könaŋi mi ek kutuba Anutu möpöseigetka qetbuŋaŋan asarim sehima. Kawöl mi miaŋgöra aka asuhum waŋgiyök.” 5 Jisösnöŋ Marta, yaŋgö munŋi aka nenŋiri Lazarus yeŋgöra ak waŋgiiga malök. 6 Mewö malökmö, töndup kawölŋaŋgö buzupŋi möta miri malöhi, miaŋgöreŋök sömaŋ yahöt toroqeba malök. 7 Mi mali nalö mi teköiga gwarekurupŋi yeŋgöra kewö jii mötket, “Nini mönö Judia prowinsnöŋ liliŋgöba anbin!” 8 Mewö jiiga meleŋget, “Ketaŋamnini, Juda yeŋön uruwale kapaŋ köla kötnöŋ gila guhubingö mötket. Miaŋgöra kunbuk Judia liliŋgöba anmamgö jizani, mi qahö dop kölja.” 9 Mewö meleŋgetka Jisösnöŋ keu kewö jiyök, “Wehöngö auaŋi 12 ahözei, kunŋan miaŋgö asakŋe köna anmawi, yaŋön mönö yuai kunŋan qem mizit qahö ak waŋgima. Gölmegö asakŋan asarim waŋgiiga ölöp eka anma. 10 Ölöp anmapmö, kunŋan kiwaŋi qahö ahöm waŋgiiga suŋgem jipjap anmawi, yaŋön mönö qem mizit miwikŋaima.” 11 Keu mi jibagun kewö jii mötket, “Alanini Lazarusnöŋ gaunwat ahözapmö, nöŋön anda gaunöhök möndöbi wahötma.” 12 Keu mi möta kewö jiget mörök, “Kembu, ölŋa gaun ahöza ewö, mönö ölöp ahöba ölöwakŋa.” 13 Jisösnöŋ Lazarus kömuyöhaŋgö keu saiŋi jiyökmö, gwarek yeŋön ‘Gauna ahöza,’ jiyöhi, miaŋgö möt bibihiba keu könaŋi qahö möt kutuget. 14 Qahö möt kutugeraŋgöra Jisösnöŋ aukŋeyök jim miwikŋaiba jiyök, “Lazarusnöŋ kömuyöha ahöza. 15 Nöŋön yambuk qahö malbiga kömuyöhaŋgöra nöŋön anda mem gulibiga wahöri eketka mötnaripŋinan asuhum köhöima. Mewö aiga eŋgöra söŋgaiba ‘Simbawoŋ akŋe!’ jizal. Mönö wahötketka yaŋgöreŋ anin.” 16 Mewö jim miwikŋaiiga Tomas qetŋi kun Siwisiwi qetkeri, yaŋön gwarek alaurupŋi yeŋgöra kewö jii mötket, “Nini ölöp mohotŋe miaŋgöreŋ anin. Andagun yambuk kömuin.” Mewö.

Malmal Toŋan nenyahötŋi uruŋiri qesawöliyök.

17 Lazarusnöŋ kömumba wehön 4 lök qaksirinöŋ ahöi teköiga Jisösnöŋ kaŋgoriga buzupŋi mewö jiget mörök. 18 Betani taon mi Jerusalem siti mosöta 3 kilomita anangö dop dowe ahöyök. 19 Miaŋgöra Juda ambazip gwötpukŋan Marta Maria nenŋiri kömuyöhaŋgöra ‘Soŋgon etkekin,’ jiba kaba tatket. 20 Tatketka Martanöŋ “Jisös kaza,” jiget möta miri mosöta könanöŋ anda miwikŋaiyökmö, Marianöŋ mire tarök. 21 Könanöŋ miwikŋaiba kewö jii mörök, “Kembu, gi kiaŋgöreŋ malbanak ewö, nenan mönö qahö kömumbawak. 22 Qahö kömumbawakmö, göŋön nalö kewöŋe mewöŋanök Anutugö yuai kungöra köuluköman ewö, mi pakpak ölöp miwikŋaim gihiiga asuhuma, mewö mötzal.” 23 Keu mi möta Jisösnöŋ jii mörök, “Göhö nengan mönö guliba wahötma.” 24 Mi möta Martanöŋ jiyök, “Gölmegö nalö teteköŋe kömukömuŋi yeŋön wahötmei, yaŋön mönö nalö ketaŋi miaŋgöreŋ guliba wahötmawi, mi möt yaközal.” 25 Mewö jiiga Jisösnöŋ jii mörök, “Kömupnöhök wahötwahötkö Toŋi mi nöŋön akzal. Nanak Malmal köhöikŋaŋgö Toŋi akzal. Miaŋgöra kunŋan ni möt narim niŋgizawi, yaŋön kömumapmö, töndup toroqeba mal köhöiba malma. 26 Kunŋan kun gölmenöŋ mala möt narim niŋgiza ewö, yaŋön mönö nalö kunöŋ qahö kömum köhöima. Qahö! Keu mi möt narizan me qahö?” 27 Martanöŋ keu mi möta jiyök, “O Kembu, mi möt narizal. Göŋön Anutugö Nahönŋi akzan. Amötqeqe Toŋi Kraist gölmenöŋ asuhumapkö jigeri, göŋön mönö mia akzan. Mewö möt narizal.” Mewö.

Jisösnöŋ sahöri imbilŋan erök.

28 Martanöŋ keu mewö jiba miriŋe liliŋgöba anda munŋi Mariagöra keu ölöŋ jiiga göraŋe kaiga jiyök, “Böhinöŋ kaba könanöŋ kinda göhöra endu anda ekŋangöra jiza.” 29 Mewö jiiga Marianöŋ keu mi möta miaŋgöreŋök i mosöta Jisösgöreŋ anök. 30 Anökmö, Jisösnöŋ miri sombemnöŋ qahö kaŋgoriga endu Martanöŋ köna namŋe miwikŋaiba ehöhi, miaŋgöreŋök kinök. 31 Juda ambazip yeŋön Mariabuk miri uruŋe uru qesawölökö tatketka Marianöŋ zilaŋ wahöta gumnöŋ eta aniga eka kewö mötmöriba jiget, “Yaŋön mönö qaksirinöŋ anda sahötma.” Mewö jiba yaŋgö andöŋe wuataŋgöba anget. 32 Marianöŋ anda Jisös kinöhaŋgöreŋ aŋgota eka könaŋe sipköba eta kewö jii mörök, “O Kembu, göŋön ki malbanak ewö, nenan mönö qahö kömumbawak.” 33 Mewö jiba silata qeta sahöriga Juda ambazip yambuk kaba naŋgöba mohotŋe sahötkeri, Jisösnöŋ mi eka wösöŋi pölpölgöiga jeŋi asöliiga köna böröŋi jönömŋambuk unduyök. 34 Jönömŋambuk undui qesim eŋgiyök, “I denike alget ahöza?” Qesim eŋgiiga jiget mörök, “Kembu, kewö kaba eknöŋ!” 35 Mewö jigetka Jisösnöŋ sahörök. 36 Sahöriga Juda ambazip yeŋön eka jiget, “Yei! Mönö alaŋaŋgöra önöŋi qahö ak waŋgii malök.” 37 Mewö jigetmö, tosatŋan keu mi qeba kewö jiget, “Jegömöl ambazip jeŋini metohoba malök ewö, mönö ölöp Lazarus jiiga qahö kömumbawak me?” Mewö.

Jisösnöŋ Lazarus mem guliiga kömupnöhök wahörök.

38 Mewö laŋ jigetka Jisösgö wösöŋi kunbuk pölpölgöiga jeŋi asöliiga qaksirinöŋ anök. Qaksirinöŋ anda yuai kewö ehök: Köt köteŋ urorohoba qamötŋi miaŋgö uruŋe ala naŋguŋi köt ketaŋan köl közipkögetka tarök. 39 Mi eka kewö jiyök, “Mönö köt qililiŋgögetka anök.” Mewö jiiga azi kömuyöhaŋgö nenŋi Marta yaŋön kewö jii mörök, “O Kembuni, sömaŋ 4 ahözawaŋgöra lök wörönŋambuk akza.” 40 Jisösnöŋ mi möta Martagöra kewö jiyök, “Gi möt narim niŋgibanak ewö, Anutugö kukösumŋan aködamunŋambuk asuhuiga ekanak. Mutuk keu mewö jibiga mötnöŋ me qahö?” 41 Mewö jiiga köt qililiŋgöget aniga Jisösnöŋ eu ui öŋgöiga kewö jiyök, “Iwi, gi köulukni mötzanaŋgöra aka ‘Pipsaiwap!’ jim gihizal. 42 Gi nalö dop köulukni mörakzani, mötzalmö, göŋön melaim niŋginöŋga gölmenöŋ erali, ambazip kambu liliköm niŋgiba ki kinjei, yeŋön mi möta möt narimegöra aka keu ki jizal.” 43 Mewö jiba imbiŋi memba wahöta ketaŋanök qeta kewö jiyök, “Lazarus, gi mönö wahöta kaŋgotnöŋ!” 44 Mewö qeriga azi kömukömuŋi yaŋön guliba wahöta kayök. Köna böröŋi opo kawukŋambuknöŋ esuhuba jemesoholŋi opo jöhanŋan köpeiba jöhöget ahöi dundunŋambuk kayök. Mewö kaiga Jisösnöŋ jiyök, “Mönö dundunŋi pösatketka ölöp anma.” Mewö.

Juda galöm yeŋön Jisös kömumapkö aŋgönaŋ geget.

45 Juda ambazip Mariagöreŋ kaŋgota Jisösnöŋ yuai aiga asuhuiga ekeri, yeŋgöreŋök gwötpukŋan uruŋini meleŋda Jisös möt narim waŋgiget. 46 Möt narim waŋgigetmö, tosatŋan Farisi (Köna keugö kapaŋkölköl) yeŋgöreŋ anda Jisösnöŋ yuai ahöhi, miaŋgö kösohotŋi jiget mötket. 47 Mi jiget mötketka jike nup galöm aka Farisi yeŋön jike kaunsöl jitŋememe öröm eŋgiget tokogetka kewö jiget, “Azi miaŋön aŋgöletot kukösumŋambuk sehisehiŋi memakzawaŋgöra i mönö denöwö ak waŋgiinga dop kölbawak? 48 Wakosoraŋ aka yuai kun qahö ak waŋgiinga toroqeba mewö aka malma ewö, mönö ambazip körek pakpak i möt narim waŋgibeak. Mewö aketka Rom gawman yeŋgö irimŋini seholiiga kaba nanini jöwöwöl jikenini aka ambazip kambu ki nenguaŋgitketka öne töhön malbinbuk.” 49 Mewö jiget tatketka yeŋgöreŋök kun qetŋi Kaiafas yaŋön yambu (yara) miaŋgöreŋ jike nup galöm bohonŋi aka nup mia memba malök. Yaŋön wahöta goro keu kewö jii mötket, “Iŋini uru mötmötŋinaŋgö kinimŋi tok qahö tohoza. 50 Iŋini keu ki ölöp qahö kewötze: Nini ambazip kambu körekŋanök ayuhuinga lömböt keta bölökŋi akapuk. Miaŋgöra azi mohotŋan Juda kambu neŋgö aip selnini ala sohopnini memba kömuiga dop kölma.” 51 Yaŋön keu mi nanŋi imbiŋe qahö ahuiga jiyökmö, yambu (yara) miaŋgöreŋ jike nup galöm bohonŋi malöhaŋgöra aka nanŋak keuŋaŋgö könaŋi qahö möta kezapqetok keu jiyök, “Jisösnöŋ ambazip kambu neŋgöra aka kömui dop kölma.” Keu mi ölŋa jiyök. 52 Juda ambazip kambu neŋgöröhök qahö kömuyökmö, Anutugöreŋ urumeleŋ könagesö gölme dop deŋqeŋda mal anjini, nini mewöyök mindirim neŋgiiga urumeleŋ kambu mohok aka malbingöra kömuyök. Kömumapkö keuŋi mi qeljiŋe jiyök. 53 Wehön miaŋgöreŋök könahiba jitŋememe yeŋön tokoba mewö eraum möta Jisös kömumapkö keuŋi jim köhöiba areŋi alget. 54 Miaŋgöra Jisösnöŋ toroqeba Juda yeŋgö sutŋine aukŋe qahö anda kaba malök. Mewö qahöpmö, eŋgömosöta gölme qararaŋkölkölŋaŋgö göraŋe anök. Miaŋgöreŋ anda taon qetŋi Efraim miaŋgöreŋ aŋgota gwarekurupŋi yembuk nanŋinök malget. 55 Juda neŋgöreŋ ak-kömukömu kendonöŋ töriyök. Miaŋgöra Juda ambazip gwötpukŋan miri dop miriŋini mosöta köl könjörat ak aŋgubingöra möta Jerusalem sitinöŋ öŋgöget. 56 Jisös jaruba mala jöwöwöl jikegö tohoŋ uruŋe kinda eraum möta kewö qesim aŋguget, “Jisösnöŋ sösöŋgai kendongöra ki kama me qahöpto? Denöwö mötze?” 57 Mewö qesim aŋgugetmö, jike nup galöm aka Farisi yeŋön jimkutukutu keu kewö algetka sehiyök, “Kunŋan Jisösgö ahöm tatatŋi eka mötmawi, yaŋön mönö neŋgöreŋ kaba buzupŋi jii möta anda memba jöhöbin.” Mewö.

12

Marianöŋ Jisös o köhöwakŋambuknöŋ miriyök.

1 Anutunöŋ mönöwök neŋgehoriba neŋgoŋgiröhi, miaŋgö ak-kömukömu kendonŋan töriba sömaŋi 6 teköiga miaŋgöreŋ kam kuŋgumamgö ahök. Jisösnöŋ nalö miaŋgöreŋ miri qetŋi Betani miaŋgöreŋ anök. Mutuk azi qetŋi Lazarus mem gulii kömupnöhök wahöta malöhi, mönö yaŋgö mire aŋgorök. 2 Miaŋgöreŋ aŋgoriga Jisös göda qem waŋgibingöra miri kunöŋ nene ohoba mözözömgöget. Martanöŋ ohom töndeŋ köl eŋgiyökmö, azi Jisösbuk mohotŋe tata nene negeri, Lazarusnöŋ yeŋgö sutŋine tarök. 3 Mewö tatketka Marianöŋ kelök kirin kun lömbötŋi 500 gram mi memba Jisösgöreŋ kayök. Kirin mi o umköhöwakŋambuk ölŋi qetŋi nad bohonŋi öŋgöŋgöŋi ketaŋi miaŋön kokolak qeqeŋa. Yaŋön mi memba kaba simin köla Jisös könaŋe mimbiliba miriba nöröp jupŋan kereŋ meyök. Mewö aiga miri uruŋe tatkeri, mi ogö wörönŋan pukpuköba dop köla ahöiga mötket. 4 Mewö asuhuiga Jisösgö gwarek yeŋgöreŋök kun qetŋi Judas Iskariot, könaŋgep Jisös mamalolo meyöhi, azi miaŋön qetala kewö jiyök, 5 “O köhöwakŋambuk mi mönö wuanöŋgöra bohonŋi memegöra qahö alök? Iwinaŋgö jitŋi! Mi albawak ewö, mönö silim 300:kö töwaŋi (Kina 1500 ,-) miaŋgö dop yöhötibawak. Mia ambazip wanapŋi eŋgiinga dop kölbawak.” 6 Mewö jiyökmö, keu mi ambazip wanapŋi yeŋgöra waimanjat möröhaŋgöra aka qahö jiyök. Yeŋgöra aka qahöpmö, yoŋgorö meme azia mala moneŋ gösö kutukutulaŋini galöm köli moneŋ alget geiga miaŋgöreŋök kitipŋi nanŋaŋgöra memba malök. Mönö miaŋgöra aka mi jiyök. 7 Mewö jiiga Jisösnöŋ jiyök, “Iŋini ambi ki mönö kude jim waŋgime. Nöŋön kömumbiga löm köl niŋgimeaŋgö nalöŋi törizawaŋgöra ölöp sileni o umköhöwakŋambuknöŋ nömiriza. 8 Ambazip wanapŋi mi mönö nalö dop sutŋine malakzemö, nöŋön embuk nalöŋi nalöŋi qahö malmam.” Mewö.

Lazarus qebingö keu jöhöba aŋgönaŋ alget.

9 Jisösnöŋ Betani mire malöhi, mi Juda ambazip kambu gwötpukŋan möta miaŋgöreŋ kaget. Jisösgöröhök qahö kagetmö, Lazarus kömupnöhök mem gulii wahöröhi, i mohot ekingö likeplikep öröba kaŋgotket. 10 Mewö kaŋgotketmö, jike nup galöm yeŋön Lazarus mewöyök qein kömumapkö keu jöhöget. 11 Juda ambazip gwötpukŋan Lazarusgöra aka Betani anda uruŋini meleŋda Jisös möt nariget. Miaŋgöra keu mewö jöhöget. Mewö.

Jisös köiraŋ kölgetka Jerusalem öŋgöyök.

12 Mewö aketka ahöba wahöta miaŋgöreŋ ambazip kambulelembenöŋ ak-kömukömu kendongöra Jerusalem sitinöŋ kaŋgota malgeri, yeŋön buzup keu kewö mötket, “Jisösnöŋ Jerusalem kamamgö könanöŋ kaza.” 13 Keu mewö möta umji böröŋi memba könanöŋ miwikŋaibingö anda kewö jiba qetket,“Hosana, owe owe! Anutu möpöseizin. Kembugö qetŋe kamawi, Anutunöŋ mönö kötuetköma! Israel neŋgö Kiŋ Kembunini owe owe!” 14 Jisösnöŋ doŋki moröŋi kun miwikŋaiba miaŋgö qakŋe öŋgöba tarök. Mi kezapqetok keu kun kewö ohoget ahözawaŋgö dop asuhuyök, 15 “O Jerusalem ambazip Zaion kunduŋi liliköba maljei, iŋini mötket, eŋgö Kiŋ Kembuŋinan mönö kama.Doŋki moröŋaŋgö qakŋe tata kama. Miaŋgöra keŋgötŋini mönö kude mötme.” 16 Jisösgö gwarekurupŋan yuai asuhuyöhi, miaŋgö könaŋi mutuk qahö möt kutugetmö, könaŋgep ölöp möt asariget. Jisösnöŋ Suepnöŋ öŋgöba asakmararaŋambuk malöhi, keu mi nalö miaŋgöreŋ mötmöriba kewö jiget, “Aha! Keu mi mönö Jisösgöra ohoget ahöza aka ambazipnöŋ keu miaŋgö dop ak waŋgigetka ölŋambuk ahök.” 17 Ambazip Jisösbuk Betani malgeri, yeŋön dangunu ewö kinda buzupŋi jim sehiget. Jisösnöŋ Lazarus qeriga kömupnöhök guliba wahöta qaksirigö köt köteŋ mosöta kaŋgoriga ambazip kambunöŋ ekeri, yeŋön Jisösgö könaŋi naŋgöba jiba jim asariget. 18 Jisösnöŋ aŋgöletot mi meyöhi, keu mi mötkeraŋgöra aka ambazip kambunöŋ luluŋda köl öröm waŋgibingö anget. 19 Mewö angetka Farisi (Köna keugö kapaŋkölköl) yeŋön nanŋinök eraum möta kewö jiget, “Mötket. Gölmeŋi gölmeŋi ambazip yeŋön mönö luluŋda öröba yaŋgö andöŋe anakze aka nini keu nup miyök mem bibihiinga ölŋi kun qahö asuhuza.” Mewö.

Grik ambazip tosatŋan Jisös jaruget.

20 Juda ambazip ak-kömukömu kendongöra Jerusalem sitinöŋ öŋgöba Anutu waikŋi memba möpöseigeri, yeŋgö sutŋine Grik ambazip tosatŋi mohotŋe malget. 21 Yeŋön gwarek qetŋi Filip yaŋgöreŋ kaget. Filipnöŋ Galili prowinsgö taon qetŋi Betsaida miaŋgö azia malök. Grik yeŋön yaŋgöreŋ kaba qesiba kewö jiget mörök, “Ketaŋamnini, nini sihimninan Jisös ekingö mötzin.” 22 Mewö jiget möta Andrugöreŋ anda keu mi jii mörök. Jii möta mohotŋe anda Jisös jiyohot mörök. 23 Keu mi möta meleŋda kewö jiyök, “Suepkö asakmararaŋan Suep gölmegö Azi Ölŋi yaŋgöreŋ kunbuk asuhum kutuiga asarimawi, miaŋgö nalöŋan mönö töriza. 24 Nöŋön kömupnaŋgö söpsöp keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötket: Sehoŋ kötŋi gölmenöŋ qahö geba julma ewö, mönö öne miyök ahöma. Mewö öne ahömapmö, geba julma ewö, korapŋan mönö jula öndölböndöl wahöri ölŋi gwötpuk söhöma. 25 “Miaŋgö dop denike yeŋön malmalŋini nanŋinaŋgöra aŋgön köla nanŋini imbi-imbi siyoŋsayoŋi qahö malbingö ak eŋgimakzawi, yeŋgö malmalŋinan mönö sohoma. Mewö sohomapmö, kunŋan kun nanŋi malmalŋi göragöra ala nia jegep al niŋgimawi, yaŋön mönö malmal ölŋi öndölböndölŋambuk miwikŋaiba köhöiba teteköŋi qahö mal öŋgöma. 26 Kunŋan ni welen qem niŋgimamgö jizawi, yaŋön mönö ni nuataŋgöba mali dop kölma. Weleni qemakzawi, mönö ni anda kaba malmamaŋgöreŋ mewöyök nömbuk malma. Kunŋan nömbuk mala weleni qem niŋgimakzawi, Iwinöŋ mönö i göda qem waŋgii malma.” Mewö.

Jisösnöŋ kömumba gulimawaŋgö keu saiŋi jiyök.

27 Jisösnöŋ jiyök, “Wösöni dölki kot gwözöŋniga amqam aka maljal. Denöwö jibileŋak? Keu jaruzal. O Iwi, gi ölöp aua nalö kewöŋaŋgö köŋjiliŋnöhök meköm niŋgiman. Töndup kewögöra mewö qahö köulukömam: Aua kiaŋgö sihimbölöŋi mi mökösöŋda bisimamgöra aka nangak qakne aljan. 28 O Iwi, gi mönö nangi aködamungi al niŋgiba qetbuŋagi mem qariman.” Mewö köuluköiga Suepnöhök keu kewö asuhuba erök, “Nöŋön aködamuni lök al gihiba mewö qetbuŋani mem qarial aka toroqeba mem qaribiga sehiba anma.” 29 Keu mi asuhuiga ambazip kambu kinget yeŋön mi möta jiget, “Wöl pöndaŋ qetza.” Tosatŋan jiget, “Suep garata kunŋan yaŋgöra keu jiiga kourukŋi mötzin.” 30 Mewö mewö jigetka kewö jii mötket, “Kouruk mi nöŋgöra aka qahö asuhuzapmö, mi eŋgöra aka asuhuza. 31 Nalö kewöŋe gölmeŋi gölmeŋi ambazip ahakmeme bölöŋi wuataŋgömakzei, yeŋgö kewötkewöt nalöŋinan mönö mesohol köl eŋgiza. Anutunöŋ yeŋgö keuŋini jim teköba likepŋi meleŋ eŋgiiga qakŋine öŋgömapkö akza. Nalö kewöŋe Anutunöŋ Bölöŋaŋgö Kembuŋi gölme dop galöm köl eŋgimakzawi, mönö i közöliga yaigep etmapkö akza. 32 Yaŋön etmapmö, nöŋgöra kewö asuhuma: Ambazipnöŋ gölmenöhök nömemba könakemba kösököm niŋgigetka öŋgöba kinbiga köna ahuiga ambazip gölme dop öröm eŋgibiga luluŋda nöŋgöreŋ kaba kambu köla kinme.” 33 Mi kömup denöwöŋi kömumawi, miaŋgö keu saiŋa mewö jii mötket. 34 Ambazip kambu yeŋön mi möta kewö jiget mörök, “Nini Köna keu oyoŋda kewö mötzin, ‘Kraistnöŋ qahö kömumba teteköŋi qahö mal öŋgöba malma.’ Göŋön wuanöŋgöra kewö jizan, ‘Suep gölmegö Azi Ölŋi gölmenöhök memba kösökögetka könakemba öŋgöba kinma.’ Suep gölmegö Azi Ölŋi mi daŋön?” 35 Mi möta meleŋ eŋgiyök, “Asakŋan nalö töröptökŋi kunbuk sutŋine asariba malma. Söŋaupnöŋ qakŋine öŋgöba turum eŋgii miaŋgö buŋaŋi akepuköra mönö asakŋe anda kaba malme. Asakŋan ahöm eŋgimawaŋgö dop mönö asakŋe malme. Daŋön panamanöŋ jipjap anda kamakzawi, mönö denike aŋgotmawi, mi qahö mötza. 36 Miaŋgöra asakŋan nalö dawik embuk malmawi, nalö miaŋgöreŋ mi mönö urunöŋ möt aŋgön köla malme. Asakŋaŋgö könagesö aka malmegöra mönö asakŋi mi möt nariba malme.” Jisösnöŋ keu mewö jiba eŋgömosöta tölapköba anök. Mewö.

Juda ketaŋi yeŋgö uruköhöikŋinan qahö löwöriyök.

37 Jisösnöŋ aŋgöletot gwötpuk memba maliga Juda yeŋön mi jeŋinan eketmö, töndup i qahö möt narim waŋgiba silebile malget. 38 Mewö malgetka kezapqetok azi Aisaiagöreŋ keu kun mi ölŋambuk asuhuyök. Yaŋön keu mi kewö ohoyöha ahöza,“O Kembu, neŋön Buŋa keu jim asariba uruŋini kuŋgum eŋgimakzinmö, daŋön mi möt naribawak?Kembunöŋ kukösumŋi mi mönö dagöra indeli möt asarima?” 39 Amötqeqe Toŋi möt narim waŋgibingö lömböriba osigeri, Aisaianöŋ miaŋgö könaŋi möta keu kun qeljiŋe kewö jiba ohoyöha ahöza, 40 “Nanŋini jeŋinan yuai eka könaŋi ek kutubepuk me uruŋinan keu könaŋi möt asaribepuk. Mi möt asariba uruŋini meleŋbepuk.Uruŋini meleŋgetka mem ölöwak eŋgibileŋbuk. Yaŋön mewö asuhubapuköra ambazip jeŋini mem gömöliba uruŋini gwözöŋniga malje.” 41 Jisösnöŋ Suepkö asakmararaŋnöŋ asariba mali Aisaianöŋ mewö eka könaŋi jim asariba keu mi jiyök. 42 Jitŋememe aka galömkölköl azi yeŋgöreŋök gwötpukŋan mewöyök Jisös möt narigetmö, Farisi (Köna keugö kapaŋkölköl) yeŋön köuluk miri kambunöhök közöl eŋgibepuköra mi aukŋe qahö jim miwikŋaiget. 43 Ambazipnöŋ möpöseim eŋgimegöra kapaŋ kölgetmö, Anutunöŋ möpöseim eŋgimapköra mi qemasolokep aket. Mewö.

Jisösgö keuŋan ambazip kewöta keunini jim teköma.

44 Tosatŋan mewö aketmö, Jisösnöŋ keu qeta kewö jiyök, “Kunŋan möt narim niŋgizawi, yaŋön niyök qahö möt narim niŋgizapmö, kunöŋ melaim niŋgiyöhi, i mewöyök möt narim waŋgiza. 45 Kunŋan ni neka mönö melaim niŋgiyöhi, i mewöyök ehakza. 46 Ambazip kun ni möt narim niŋgizawaŋön mönö söŋaupnöŋ qekötahöba malbapuk. Miaŋgöra nöŋön eta asuhuba gölmeŋi gölmeŋi eŋgö asakŋina aka maljal. 47 “Nöŋön eta asuhuba gölmeŋi gölmeŋi eŋgö keuŋini jim tekömamgöra aka qahö kayalmö, ambazip gölme dop amöt qem eŋgibiga nalö kewöŋe letota Suepkö buŋaya akŋegöra aka kayala maljal. Miaŋgöra ambazip nöŋgö Buŋa keuni möta qahö tem köla wuataŋgömakzei ewö, nöŋön yeŋgö keuŋini qahö jim tekömam. 48 Denike yeŋön jijiwilit ak niŋgiba Buŋa keuni qahö möt aŋgön köljei, yeŋgö jim teteköŋinan mönö kewö asuhuma: Nöŋön Buŋa keu jibi mötkeri, keu miaŋön mönö nalö ketaŋe keuŋini jim teköiga sihimbölöŋini miaŋgö dop mötme. 49 “Könaŋi kewögöra mewö asuhuma: Nöŋön Buŋa keu jiba malali, mi keu omaŋi qahö. Mi nani imbineyök qahö asuhuiga jiba kota malal. Mewö qahöpmö, Iwi melaim niŋgiyöhaŋön nanŋak keu jit denöwö jimami, miaŋgö jim kutum niŋgiiga jiba kota maljal. 50 Iwigöreŋ jimkutukutu miaŋön mönö iŋini malmal köhöikŋe al eŋgimakza, mi mötzal. Miaŋgöra Iwinan mi jimamgö jim kutum niŋgiyöhi, mönö miaŋgö dop Buŋa keu jimakzal.” Mewö.

13

Jisösnöŋ gwarek yeŋgö könaŋini saŋgoŋnök.

1 Ak-kömukömu kendonöŋ töriiga Jisösnöŋ könaŋi kewö möt yaköyök, ‘Gölme mosöta Iwinaŋgöreŋ öŋgömamaŋgö nalöŋan mönö töriza.’ Mewö möt yaköba nanŋi alaurupŋi gölmenöŋ malgeri, mi uruŋan jöpaköm eŋgiba mala teteköŋe miaŋgöreŋ mewöyök uru jöjöpaŋi mi kondel eŋgiyök. 2 Kömumawaŋgö nalöŋan kam kuŋgumamgö aiga nalö kunöŋ suŋgemgö nene nembingö tokoba mohotŋe tatketka yuai kewö asuhuyök: Saimon Iskariotkö nahönŋi qetŋi Judas i Satanöŋ lök sölölöhöyök. Jisös mamalolo ak waŋgimapkö keuŋi mi saŋep ali uruŋe geiga möta tarök. 3 Jisösnöŋ nanŋi könaŋi mi kewö möt kutuyök, ‘Iwinöŋ yuai pakpakö kukösumŋi mi nöŋgö böröne aliga Anutugöreŋök eta mala kunbuk yaŋgöreŋ öŋgömamgö akzal.’ 4 Könaŋi mewö möt kutuba nene nemba tatkeraŋgöreŋök wahöta malukuŋi köteköba nupkö opo jöhanŋi kun memba kembaŋe köpeiba jöhöyök. 5 Mi jöhöba o joutnöŋ mokoi geiga könahiba gwarekurupŋi yeŋgö könaŋini saŋgoŋnök. Saŋgoŋ teköba opo jöhanŋi (tauöl) kembaŋe köpeiba jöhöyöhi, miaŋön könaŋini kutuyök. 6 Saŋgoŋda anda Saimon Pitögö könaŋe kaŋgoriga kewö jii mörök, “O Kembu gi welenqeqe etqeqeŋi qahö. Göŋön nöŋgö könani saŋgoŋnöŋga qahö dop kölma.” 7 Mewö jii möta kewö meleŋnök, “Yuai dölki akzali, göŋön miaŋgö könaŋi nalö kewöŋe qahö möt kutuzanmö, könaŋgepnöŋ mi ölöp möt asariba malman.” 8 Meleŋniga kewö kapaŋ köla jiyök, “Gi mönö nöŋgö könani nalö kunöŋ qahöpmahöp saŋgoŋman.” Mewö jiiga kewö jiyök, “Nöŋön gi qahö saŋgoŋ gihimam ewö, gi mönö nöŋgö gwarekni toroqeba malmamgö osiman.” 9 Mewö jiiga Saimon Pitönöŋ pörösöl ala auruba meleŋnök, “Kembu, mewögöra gi könananök qahöpmö, böröni aka nöröpni mi mohotŋe saŋgoŋman.” 10 Mewö meleŋniga kewö jii mörök, “Kunŋan o ariba kaiga könaŋi tok saŋgoŋninga töwötŋi qahö sarakŋi ak teköma. Iŋini körek lök sarakŋi ak teközemö, mohotnöhök sarakŋi qahö akza.” 11 Daŋön mamalolo ak waŋgimamgö ahöhi, Jisösnöŋ mi möta miaŋgöra kewö jiyök, “Iŋini körek sarakŋi qahö akze.” 12 Könaŋini saŋgoŋ teköba malukuŋi kunbuk löŋgöta eta tari negetka kewö qesim eŋgiba jiyök, “Nöŋön yuai ak eŋgizali, iŋini miaŋgö könaŋi möt asarize me qahö? 13 Iŋini nöŋgöra ‘Böhi!’ aka ‘Kembu!’ mewö noholakze aka nöŋön mi ölŋa akzal. Miaŋgöra mi dopŋe jimakze. 14 Nöŋön eŋgö Kembu Böhiŋini aka welenqeqe eretŋaŋgö silik memba könaŋini saŋgoŋjal ewö, iŋini mönö mewöŋanök memba et al aŋguba weleqeqe aka könaŋini saŋgoŋ aŋguba malgetka dop kölma. Mi mönö nupŋina. 15 “Nöŋön aka kondel eŋgizali, iŋini mönö miaŋgö dop naŋgöba welen qem aŋguba malme. Mewö malmegöra miaŋgö silikŋi nöŋön merak kondel eŋgibiga ekze. Mi mötmöriba miaŋgö tandökŋi wuataŋgögetka dop kölma. 16 Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötket: Welenqeqenöŋ eretŋi aiga toŋan öŋgöŋgöŋi akza. Gwareknöŋ böhiŋi oŋgita öŋgöŋgöŋi akŋamgö osima. Mewöyök azi kembu kunöŋ garataŋi melaiiga kolek anda nup memakzawi, yaŋön mönö kembuŋaŋgö bapŋe malakza. 17 Iŋini keu kötni mi merak möt kutuze. Mewögöra silememe mosöta alaurupŋini nembö bapŋine anda malme ewö, nöŋön mönö eŋgöra ‘I-ia simbawoŋ!’ jimam.” Mewö.

Kunöŋ mamalolo ak waŋgimapkö qeljiŋe jiyök.

18 “Keu jizali, mi mönö iŋini lökŋanök qahö eŋgömeza. Nöŋön niŋia möwölöhöba eŋgömeali, eŋgö könaŋamŋini mönö ölöp möt kutuzal. Mewö maljalmö, Buŋa Kimbi kun miaŋön ölŋambuk aiga dop kölma. Keu mi kewö, ‘Kunöŋ nöŋgöreŋ nene mohotŋe neziri, yaŋön mönö kelewele aka gwakötŋan tötal niŋgiba nuŋgumamgö jöjöröza.’ 19 “Ni ölŋi könaŋgep asuhumawaŋgö keuŋa mutuk jizal. Miaŋgöra ölŋi asuhumawi, iŋini nalö miaŋgöreŋ nöŋgö könani möt asariba kewö jime, ‘Aha! Malmalgö könaŋi nalö dop mala kota malöhi, yaŋön mönö mia akza.’ Mewö jiba möt narim niŋgimegöra nöŋön keu mi qeljiŋe aukŋe jibiga mötze. 20 “Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötket: Nöŋön ambazip kun melaibi nup memamgöra kaiga kunŋan i köl örözawi, yaŋön mönö ni tok köl öröm niŋgima. Mewöŋanök ni köl öröm niŋgizawaŋön mönö melaim niŋgiyöhi, mönö i mewöyök köl öröm waŋgima.” 21 Jisösnöŋ keu mewö jiba wösöŋi kot gwözöŋda jul takömamgö ahiga keu indela kewö jiyök, “Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötket: Eŋgöreŋök kunŋan ni mamalolo mem niŋgima.” 22 Mewö jiiga gwarekurupŋan nanŋini kuŋkaliliŋ uba aŋgehiba nanŋök nanŋök kewö mötmöriget, ‘Mönö dagöra jizapto?’ Mewö mötmöriba uruyahöt tönpin tatket. 23 Tönpin tata nene negetka Jisösgö wölböt gwarekŋan yaŋgö qöhöröŋeyök tarök. 24 Yaŋön tariga Saimon Pitönöŋ nöröpŋan gwarek mi söpsöp ak waŋgiba kewö jii mörök, “Keu mi dagöra jizawi, mi qesiba jinöŋ mötpi.” 25 Mewö jii möta lapingöba Jisösgö töptöpŋe naŋgöba kewö qesiyök, “Kembu, azi mi daŋön?” 26 Mewö qesiiga meleŋ waŋgiyök, “Beret kitipŋi kuluŋnöŋ kundumgöba kun waŋgimami, yaŋön mönö mi.” Meleŋ waŋgiba beret kitipŋi memba kuluŋnöŋ kundumgöba Judas waŋgiyök. Judasgö iwiŋi qetŋi Saimon Iskariot. 27 Beret kitipŋi mi waŋgiiga Satanöŋ miaŋgöreŋök Judasgö uruŋe geyök. Miaŋgöra Jisösnöŋ i jim kutum waŋgiba kewö jiyök, “Yuai akŋani, mi mönö zilaŋ akŋan.” 28 Keu mewö jiyökmö, mi wuanöŋgöra jii möröhi, mi gwarek tosatŋan mohokŋe tata nene negeri, yeŋgöreŋök kunŋan kun qahö möt asariyök. 29 Gwarek tosatŋan miaŋgöra kewö mötmöriget, “Judasnöŋ moneŋ gösögö galömŋa malöhi, miaŋgöra kendon nalöŋe yuai osibini, mi bohonŋi memapköra melaiza me ambazip wanapŋi moneŋ yuai kun memba eŋgimapköra jiza.” 30 Judasnöŋ keu mi ölöp möt asariba beret kitipŋi mi memba miaŋgöreŋök mosöta yaigep aniga suŋgem ahök. Mewö.

Jisösnöŋ jöjöpaŋ keu dölökŋi jim kutuyök.

31 Judasnöŋ mosöta yaigep aniga Jisösnöŋ kewö jiyök, “Dölki Anutunöŋ aködamunŋi Suep gölmegö Azi Ölŋi al teköm waŋgiiga yaŋön Anutugö qetbuŋaŋi mem qarii asuhuza. 32 Yaŋön Anutugö qetbuŋaŋi mem qariba Anutubuk qekötahözawaŋgöra Anutunöŋ mönö mewöŋanök yaŋgö qetbuŋaŋi mem qarima. Mi nalö qahö körii mem qariiga asakmararaŋan asuhum tiŋgiri mal öŋgöma. 33 “O gömokurupni, nöŋön nalö töröptökŋi kunbuk embuk malmam. Mi mala eŋgömosötpiga könaŋgep jarum niŋgiba malme. Juda yeŋgöra kewö jibi mötket, ‘Ni miri anmami, iŋini miaŋgöreŋ kabingö osime.’ Keu miyöhök dölki eŋgöra mewöyök jizal. 34 “Nöŋön jöjöpaŋ keu dölökŋi jim kutum eŋgizal: Iŋini mönö uruŋinan jöpaköm aŋguba malme. Nöŋön urukalem ak eŋgiba malali, iŋini mönö miaŋgö dop jöpaköba urukalem ak aŋguba malme. 35 Sutŋine uruŋinan jöpaköm aŋguba malme ewö, ambazip körek yeŋön eŋgeka könaŋamŋini möt kutuba kewö jiba malme, ‘Aha! Mönö Jisösgö gwarekurupŋi akze.’” Mewö.

Pitönöŋ Jisös qaŋ kölmapkö keu qeljiŋe jiyök.

36 Saimon Pitönöŋ Jisös kewö qesim waŋgiyök, “Kembu, gi denike anman?” Qesim waŋgiiga meleŋnök, “Ni denike anmami, gi miaŋgöreŋ nuataŋgöba kamamgö osiman. Nalö kewöŋe osimanmö, könaŋgep mia ölöp nuataŋgöba kaman.” 37 Meleŋniga kewö qesiyök, “Kembu, ni mönö wuanöŋgöra nalö kewöŋe gi guataŋgöba kamamgö osimam? Nöŋön mönö malmalni göhöra aka köleŋda mosötmam.” 38 Qesiiga kewö meleŋnök, “Gi ölŋa malmalgi nöŋgöra aka köleŋda mosötmamgö jizan me? Keu mi jitkanök jizan. Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötnöŋ: Merak kuruknöŋ qetmamgö dopdowiiga göŋön nalö miaŋgöreŋ qaŋ köl niŋginöŋga indimŋi karöbut akŋa.” Mewö.

14

Jisösnöŋ gwarekurupŋi urukölalep mem eŋgiyök.

1 “Uruŋinan mönö waimanjat kude möta wösöbirik kude aka malme! Mönö Anutu möt narime aka ni mohok möt narim niŋgiba malme! 2 Nöŋgö Iwinaŋgö miri bohonŋe miri uruŋi sehisehiŋi ahöze. Mi qahö ahöbeak ewö, mönö eŋgöra keu kewö jibileŋak: Nöŋön mönö miaŋgöreŋ öŋgöba eŋgö dum miri mem möhamgömam. 3 “Nöŋön mutuk anda öŋgöba eŋgö dum miriŋini mem möhamgömam-mö, nöŋön miri malmami, iŋini mewöyök nömbuk miaŋgöreŋ mohotŋe malbingö sihimŋi mötzal. Miaŋgöra nöŋön mönö kunbuk liliŋgöba kaba eŋguaŋgitpiga euyaŋgöreŋ öŋgöme. 4 Nöŋön miri denike anmami, iŋini miaŋgö könaŋi lök möt kutuze.” Mewö.

Iwigöreŋ anangö köna mi Jisös.

5 Jisösnöŋ mewö jiiga gwarek qetŋi Tomas yaŋön kewö jiyök, “O Kembu, gi miri denike anmani, nini mi qahö mötzin. Miaŋgöra miaŋgö könaŋi mi mönö denöwö möt kutubinak?” 6 Mi möta kewö jii mörök, “Nöŋön Köna akzal. Nöŋön Keu ölŋi aka Malmal köhöikŋi akzal. Kunŋan Iwigöreŋ aŋgotmamgö möta nöŋgöreŋ kama ewö, yaŋön mönö köna miwikŋaima. Köna murutŋi kun qahö ahöza. 7 Iŋini ni ölŋa möt kutum niŋgibeak ewö, mönö nani Iwini mewöŋanök möt kutum waŋgibeak. Iŋini nalö kiaŋgöreŋök könahiba nöŋgö Iwini lök eka möt waŋgize.” 8 Mewö jiiga Filipnöŋ kewö jii mörök, “O Kembu, gi Iwi kondel neŋginöŋga neŋön i uba ehinga dop köl neŋgima.” 9 Mi möta Jisösnöŋ jii mörök, “O Filip, ni nalö köröp tiŋtiŋi embuk pöndaŋ malbigun neka töndup könani qahö möt kutuzan me? Kunŋan ni nek kutuyöhi, yaŋön mönö Iwini mewöyök eka malja. Miaŋgöra gi mönö denöwögöra Iwi kondel neŋginöŋga ekingöra jizan? 10 “Nöŋön Iwibuk qekötahöba kinbiga Iwinöŋ nömbuk qekötahöba kinjawi, mi möt narizan me qahö? Keu Buŋa jibiga mörakzei, nöŋön keu mi nani uruneyök qahö memba jimakzal. Qahö! Nup memakzali, mi mewöyök Iwi nömbuk qekötahöba kinjawaŋön nam köl niŋgii ölŋi ahumakza. Miaŋgöra nup memakzali, mi mönö yaŋgö nuwa memakzal. 11 “Nöŋön Iwibuk qekötahöba kinbiga Iwinöŋ nömbuk qekötahöba kinja. Iŋini mönö mewö möt narim niŋgiget. Keu mi jitnöŋ jibi möta qahö möt narim niŋgibeak ewö, mi mönö aŋgöletotni ekzeaŋgöra aka möt narim niŋgime. 12 Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötket: Denike yeŋön ni möt narim niŋgizei, yeŋön mewöyök ni aŋgöletot memba malali, miyöhök memakŋe. Miyöhök memakŋe aka nalö tosatŋe nöŋön meali, miaŋgö dopŋi oŋgita mi memakŋe. Nöŋön Iwigöreŋ öŋgöba malmamaŋgöra aka aŋgöletot öŋgöŋgöŋi ketaŋi megetka asuhume. 13 “Iwinan nöŋgöra aka qetbuŋaŋambuk akŋapkö mötzal. Miaŋgöra aka Iŋini nöŋgö qetne wani yuaigöra köulukömei, nöŋön mönö mi akŋam. Mewö akigun miaŋön Iwinaŋgö qetbuŋaŋi jigetka qarimakŋa. 14 Iŋini yuai kungöra nöŋgö qetne köuluköba qesim niŋgime ewö, nöŋön mönö mi akŋam. 15 Iŋini uruŋinan jöpaköm niŋgimakze ewö, mönö nöŋgö jöjöpaŋ keuni tem köla wuataŋgöba malme.” Mewö.

Jisösnöŋ Uŋa Töröŋi melaimamgö jim jöhöyök.

16 “Nöŋön Iwi köuluköm waŋgibiga yaŋön nam köiput Toŋi kun eŋgiiga eta nöŋgö salupni aka teteköŋi qahö embuk mal öŋgöma. 17 Nam köiput Toŋi mi Uŋa Töröŋi. Yaŋön keu ölŋaŋgö Toŋi akza. Uruŋini qahö meleŋget yeŋön i qahö ek kutuba qahö möt waŋgize. Miaŋgöra yeŋön i köl öröba möt aŋgön kölbingö osimakzemö, Uŋa yaŋön lök embuk malja aka könaŋgep uruŋine geba embuk kinma. Miaŋgöra i kiana qahöpmö, i ölöp möt kutum waŋgize. 18 “Nöŋön eŋgömosötpiga gwani morö ewö qahö aka malme. Ni mönö eŋgöreŋ liliŋgöba kamam. 19 Nalö töröptökŋi teköigun gölme ambazip omaŋi yeŋön ni kunbuk qahö neka malme. Yeŋön qahöpmö, uruŋini meleŋgeri, eŋön ni ölöp nehakŋe. Nöŋön köhöiba maljalaŋgöra iŋini mewöŋanök guliba köhöiba malme. 20 Iwi, nani aka iŋini, nini mohok aka maljin. Nöŋön Iwinambuk qekötahöba kinbiga iŋini nömbuk qekötahöba kingetka nöŋön embuk qekötahöba kinjal. Miaŋgö könaŋi mi Uŋa Töröŋan uruŋine gemawaŋgö nalöŋe ölöp möt asarime. 21 “Kunŋan nani jöjöpaŋ keuni pakpak möt aŋgön köla tem kölakzawi, yaŋön mönö uruŋan ni jöpaköm niŋgimakza. Kunŋan ni jöpaköm niŋgiiga nöŋgö Iwinan mönö i jöpaköm waŋgimakza aka nöŋön i jöpaköm waŋgimakzal. Nöŋön i jöpaköba könaŋamni indel waŋgibiga möt kutuma.” 22 Jisösnöŋ mewö jiiga Judas Iskariotkö wakaŋi Judas yaŋön kewö jiyök, “Kembu, gi denöwögöra könaŋamgi neŋgöreŋök indelman aka ambazip uruŋini qahö meleŋgeri, yeŋgöra mi köyatim eŋgimamgö jizan?” 23 Mewö jiiga kewö meleŋ waŋgiyök, “Kunŋan uruŋan jöpaköm niŋgimakza ewö, yaŋön mönö nöŋgö Buŋa keuni tem köla wuataŋgöba malma. Mewö maliga Iwinan i jöpaköm waŋgiiga Iwi netkön mönö yaŋgö uruŋe geba pöndaŋ yambuk mohotŋe malbin. 24 Kunŋan ni uruŋan qahö jöpaköm niŋgimakza ewö, i mönö nöŋgö Buŋa keuni qahö tem köla wuataŋgöba malma. Keu jibi mörakzei, mi nani Buŋaya qahöpmö, Iwi melaim niŋgiyöhi, yaŋön mi niŋgiiga jimakzal. 25 “Nöŋön keu pakpak mi embuk pöndaŋ malali, nalö miaŋgöreŋ kusum eŋgiba malal. 26 Mewö malalmö, Iwinöŋ Uŋa Töröŋi nöŋgö qetne melaiiga eta nam köiput (aka tinjonjoŋ) Toŋini akŋa. Yaŋön keu pakpak kusum eŋgiba nöŋön qambaŋ keu pakpak eŋgiali, mi ölum eŋgubapuköra köl gulim eŋgimakŋa. 27 “Nöŋön luai eŋgizal. Nane luai sorokni qainŋi kun mi albi uruŋine ahöma. Gölmenöŋ ambazip yeŋön luai qem aŋgumakzei, nöŋön miaŋgö tandök ewö kude qem eŋgimakzalmö, mi oŋgita luai qainŋi kun eŋgimakŋam. Miaŋgöra uruŋinan mönö wösöbirik kude aka keŋgötŋini kude möta malme. 28 “Nöŋön keu kewö jibiga mötket, ‘Nöŋön eŋgömosöta öŋgöba mala kunbuk eŋgöreŋ liliŋgömam.’ Iŋini uruŋinan ni ölŋa jöpaköm niŋgibeak ewö, keu jizali, miaŋgöra ölöp söŋgaibeak. Iwinöŋ nöŋgö ketaŋamni akza. Miaŋgöra ni ‘Iwinaŋgöreŋ öŋgömam,’ jizali, iŋini mi möta ölöp urusösöŋgai miwikŋaigetka dop kölbawak. 29 Keu dölki jibi mötzei, miaŋgö ölŋi biaŋ asuhuma. Ölŋi asuhumawi, iŋini nalö miaŋgöreŋ mi ölöp mötmöriba möt narime. Miaŋgöra mi nalö kiaŋgöreŋ qeljiŋe jibi mötze. 30 “Nalöni törizawaŋgöra embuk keu gwötpuk kunbuk jimamgö dop qahö mötzal. Bölöŋaŋgö Kembuŋan gölme dop galöm köl eŋgimakzawi, yaŋön mönö kamamgö jöjöröza. Yaŋgö ösumŋan mönö luhut qahö al niŋgiba kondondoŋgöma. Nöŋgöreŋ köna mi yaŋön jim kutumawaŋgö dop qahö ahöza. 31 Qahö ahözapmö, nöŋön Iwi jöpaköm waŋgimakzalaŋgöra yuai pakpak keu jim kutum niŋgimakzawaŋgö dop ahakzal. Gölme ambazipnöŋ nöŋgö könaŋamni mewö jim kusum eŋgigetka möt asarimegöra mötzal. Miaŋgöra mönö mosöta wahöta kagetka anbin.” Mewö.

15

Jisösnöŋ wain ip bömönŋi, neŋön böröŋi akzin.

1 Jisösnöŋ gwarek yeŋgöra kewö jiyök, “Nöŋön wain ip öl sorokŋi akiga nöŋgö Iwinan wain nupkö toŋi akza. 2 Nöŋön ip ewö qak börönambuk akzal. Ip böröni pakpak ölŋini qahö miwikŋaiba gilipitŋi akzei, Iwinan mi kutum gil eŋgima. Ip böröni pakpak nöŋgöreŋ tatketka ölŋini ahum sirizei, Iwinan mi mönö köl könjörat eŋgima. Ahakmemegö ölŋi qarim kuwulem sehisehiŋi miwikŋaimegöra mönö mem solanim eŋgima. 3 “Iŋini Buŋa keu jibi mötketka miaŋön lök mem solaniba köl könjörat eŋgii sarakŋi aka malje. 4 Miaŋgöra eŋön mönö nömbuk qekötahöba kinme. Mewö kingetka nöŋön embuk kinmam. Wain böröŋi kunŋan ip kembaŋe qahö tata tala etza ewö, mi mönö nanŋi nam köl aŋguba ölŋi ahum waŋgimapkö osima. Miaŋgö dop iŋini mewöŋanök nömbuk qahö qekötahöba kinje ewö, mönö nanŋinök ahakmemegö ölŋi öne ahum waŋgibingö osime. 5 “Ni waingö ipŋi akiga eŋön miaŋgö böröŋi akze. Iŋini nömosöta nanŋinök kinda yuai kun akingö osime. Miaŋgöra kunŋan nömbuk qekötahöba kiniga nöŋön yambuk qekötahöba kinbiga yaŋön mönö ahakmemegö ölŋi önöŋi qahö miwikŋaiba siriba malma. 6 Denike yeŋön nömbuk qahö qekötahöba kinje ewö, wain ip toŋan mönö i ip böröŋi ewö kutum eŋgiba gili yaigep anme. Anda soholigetka memba tokoba könöpnöŋ gili geba jeme. 7 “Yeŋön jememö, likepŋi iŋini mönö nömbuk qekötahöba kinme. Mewö kingetka nöŋgö Buŋa keunan eŋgö uruŋine qekötahöba kinja ewö, iŋini i me wai buŋa qem aŋgubingö mötzei, mi mönö Iwi köuluköm waŋgigetka eŋgima. 8 Iŋini nöŋgö gwarekurupni aka kingetka ahakmemeŋinaŋgö ölŋi önöŋi qahö ahuba eta tatketka malme. Mewö memba malgeraŋgöra Iwinaŋgö qetŋan mönö aködamunŋambuk aka ahöma. 9 Iwinan ni jöpaköm niŋgiba malöhi, nöŋön mönö miaŋgö dop mohot jöpaköm eŋgiba malal. Iŋini mönö nöŋgö urukalem uruŋe kinme. 10 Nöŋön Iwinaŋgöreŋ jöjöpaŋ keu tem köla mala kota yaŋgö urukalem uruŋe kinjal. Miaŋgö dop eŋön nöŋgö jöjöpaŋ keuni memba tem köla malme ewö, mönö ölöp nöŋgö urukalem uruŋe kingetka jöpaköm eŋgiba malmam. 11 “Nöŋön uru sösöŋgai al eŋgibi eŋgöreŋ kutuiga uruŋini kokolak qei ahöiga önöŋi qahö söŋgaim sehiba malmegöra keu mi jibi mötze. 12 Nöŋgöreŋ Köna keu mi kewö: Nöŋön uru jöpaköm eŋgiba malali, iŋini mönö miaŋgö dop nanŋini jöpaköm aŋguba malme. 13 Kunŋan alaurupŋi yeŋgöra aka nanŋi malmalŋi tököba mosötmawi, miaŋön mönö urukalem öŋgöŋgöŋi ketaŋi akza. Kunŋan mi oŋgita jöpaköm eŋgimamgö osima. Urukalem tosatŋi mi miaŋgö eretŋi. 14 “Nöŋön yuai akŋegöra jim kutum eŋgimakzali, iŋini miaŋgö dop ahakze ewö, mönö nöŋgö alaurupni akze. 15 Welenqeqegö könaŋi kewö: Galömŋan nupŋi denöwö aka memakzawi, mi welenqeqeŋan qahö mörakza. Miaŋgöra eŋgö qetŋini ‘Welenqeqeurupni,’ mewö qahö toroqeba eŋgoholmam-mö, Iwinaŋgöreŋök Buŋa keu mörali, mi pakpak mönö eŋgöra indelbiga mötze. Mewögöra qetŋini ‘Alaurupni,’ mewö eŋgoholbiga dop kölja. 16 “O alaurupni, eŋön ni qahö möwölöhöm niŋgigetmö, nöŋön iŋini möwölöhöba kuŋgum eŋgibiga kinje. Miaŋgöra eŋön liliköba anda ölŋi kewö miwikŋaiba pöndaŋ sirigetka ahöahöŋi ahi dop kölma: Nöŋgö qetni qeta yuai mi me mi miaŋgöra Iwi köulukömei, mi mönö eŋgii buŋaŋini akŋa. 17 Iŋini mönö sutŋine jöpaköm aŋguba malme. Nöŋön jöjöpaŋ keuni mewö jim kutum eŋgizal.” Mewö.

Urumeleŋgö kopaŋi yeŋön iŋini kazik ak eŋgime.

18 “Gölmenöŋ uruŋini qahö meleŋget yeŋön kazik ak eŋgime ewö, mönö keu kewö mi möt kutume: Yeŋön mutuk ni mewöŋanök kazik ak niŋgiba malget. 19 Iŋini urumeleŋgö kopa kambunöŋ malbeak ewö, kambu-urup mieŋön mönö nanŋini alaurupŋini urukalem ak eŋgibeak. Mi ak eŋgibeakmö, nöŋön iŋini möwölöhöba yeŋgö areŋnöhök eŋgömembiga murutŋi aka malje. Yeŋgöreŋ ahakmeme bölöŋi mi andö qeba maljeaŋgöra aka kazik ak eŋgimakze. 20 “Nöŋön keu kun kewö jibi mötkeri, mi mönö urukönömŋine ala mötmörime, ‘Welenqeqenöŋ eretŋi aiga toŋan ketaŋamŋi akza. Gwareknöŋ böhiŋi oŋgita öŋgöŋgöŋi akŋamgö osima.’ Miaŋgö dop tosatŋan ni sesewerowero ak niŋgiba mala kotket ewö, tosatŋi yeŋön mönö nöŋgö undumurupni iŋini mewöŋanök sesewerowero ak eŋgiba malme. Yeŋön nöŋgöreŋ Buŋa keu möt aŋgön köla malget ewö, iŋini nöŋgö keuni jim sehiba malgetka mönö mewöŋanök ölöp möt aŋgön köla malme. 21 Mewö malmemö, ni melaim niŋgiyöhi, yeŋön i qahö möt waŋgize. Miaŋgöra silebile qakŋe yuai könaŋi könaŋi laŋ ak eŋgimei, mi mönö nöŋgö qetbuŋanaŋgöra aka asuhum eŋgima. 22 “Nöŋön yeŋgöreŋ qahö eta Buŋa keu jibi mötpeak ewö, yeŋön mönö köpösihitŋinaŋgö gamuŋi qahö möta malbeak. Mewö öne malbeakmö, nalö kewöŋe siŋgisöndokŋini möt teköba köl turubingö osize. Möndömöndö keuŋini mönö denöwö miwikŋaibeak? 23 Kunŋan ni kazik ak niŋgizawi, yaŋön mönö Iwini mewöŋanök kazik ak waŋgiza. 24 Aŋgöletot öŋgöŋgöŋi ketaŋi meali, mi kunŋan kun eŋgö sutŋine qahö memba malök. Nöŋön mi qahö membilenak ewö, yeŋön mönö köpösihitŋinaŋgö gamuŋi mi qahö möta malbeak. Tönpin malbeakmö, nalö kewöŋe nöŋön mi membiga ek teköbagun töndup ni aka Iwini mewöŋanök öne töhön kazik ak netkiba malje. 25 “Mewö ak netkiba malgetka Buŋa keu kun ölŋambuk ahök. Mosesnöŋ köna keu eŋgiyöhi, miaŋgöreŋ keu mi kewö ohoget ahöza, ‘Yeŋön öne töhön laŋ kazik ak niŋgiba malget.’ Keu miaŋön lök ölŋambuk ahök. 26 Nöŋön Iwigöreŋ öŋgöba köiput Toŋi melaibiga eŋgöreŋ kaba uruŋine geba naŋgöm eŋgima. Uŋa Töröŋi yaŋön keu ölŋaŋgö Toŋi akza. Yaŋön Iwigöreŋök eta nöŋgö könaŋamni naŋgöba jim asarim eŋgiba malma. 27 Yaŋön mewö malma aka eŋön mewöŋanök nöŋgö könaŋamni naŋgöba jim asariba malme. Nöŋön könahiba urugö qenjarök nup memba malali, eŋön mönö könakönahiŋeyök nömbuk mala kotket. Miaŋgöra iŋini mönö mi ölöp jim asariba malme. Mewö.

16

Jisösgö gwarekurupŋi bim eŋgöhöi utal eŋgime.

1 Jisösnöŋ toroqeba kewö jiyök, “Iŋini tala eta eŋgui jaŋjuŋ akepuköra nöŋön keu mi qeljiŋe jibi mötze. 2 Uruŋini qahö meleŋget yeŋön mönö köuluk miri kambuŋineyök utal eŋgigetka yaigep eta malme. Könaŋgep nalö kun kam kuŋgumawi, miaŋgöreŋ iŋini nöŋgöra aka eŋgugetka kömume. Mewö eŋguba kewö jime, ‘Mewö miaŋön Anutugö welenŋi qeinga Anutugö uruŋan ölöwakza.’ Körekŋan mewö möt sohoba jime. 3 Yeŋön Iwi aka ni netkö könaŋamniri qahö möt asarimakzeaŋgöra aka mewö ak eŋgiba malme. 4 “Mewö tönpin malmemö, nöŋön keu mi qeljiŋe eŋgöra jibi mötze. Miaŋgöra nalö mi kam kuŋguiga keu miaŋgö ölŋi asuhumawi, iŋini nalö miaŋgöreŋ ölöp kewö jime, ‘Kraistnöŋ kiaŋgö buzup keuŋi lök qeljiŋe jii mörin.’ Nanak embuk malalaŋgöra aka keu mi nalö köröpŋi ahöiga mutuk qahö jibi möta kotket.” Mewö.

Uŋa Töröŋan nupŋi kewö memakza:

5 “Nöŋön nalö kiaŋgöreŋ melaim niŋgii erali, mönö yaŋgöreŋ öŋgömamgö akzal aigun eŋgöreŋök kunŋan kun kewö qahö qesim niŋgiza, ‘Gi denike anman?’ 6 Keu mewö jizali, eŋön mi möta miaŋgöra wösöbiriknöŋ uruŋini kokolak qei malje. 7 “Mewö maljemö, töndup nöŋön miaŋgö likepŋi keu ölŋi kun kewö jibi mötket: Nöŋön eŋgömosöta liliŋgöba öŋgömami, miaŋgö ölŋan asuhuiga mönö kewö mem ölöwak eŋgima: Nöŋön öŋgöba köiput Toŋi melaibiga eŋgöreŋ eta uruŋine gema. Nöŋön qahö eŋgömosöta öŋgöbileŋak ewö, Toŋi yaŋön mönö eŋgöreŋ etmamgö osima. 8 “Köiput Toŋi yaŋön eta malmalgö könaŋi kewö kondel eŋgiba malma: Gölme dop siŋgisöndokŋini indela kondeli Anutunöŋ keuŋini jim teköiga solanime me uruŋini qahö meleŋgetka keuŋini jim teköba likepŋi meleŋ eŋgima. Ambazipnöŋ könaŋamŋini mewö eka möt kutume. 9 Ni qahö möt narim niŋgizeaŋgöra siŋgisöndokö könaŋi indel eŋgiiga möt kutume. 10 “Anutugö köna solanŋi möt sohoba nöŋgöra keu laŋ jimakze. Miaŋgöra yaŋön nöŋgö könaŋamni indela kondel eŋgiiga kewö möt kutum niŋgime: Nöŋön solanŋi mala Iwinaŋgöreŋ liliŋgöba öŋgöbiga ni kunbuk qahö neka malme. 11 Bölöŋaŋgö Kembuŋi gölme dop galöm köl eŋgimakzapmö, Anutunöŋ yaŋgö keuŋi lök jim teköyöha könöp siagö Toŋi akŋa. Miaŋgö dop körek neŋgö keunini mewöyök jim teköma. 12 “Nöŋön ölöp keu gwötpuk toroqeba jibileŋakmö, mi nalö kewöŋe jibiga usuŋumburaŋ aka köl gulibingö osibepuk. 13 Mi osibepukmö, keu ölŋaŋgö Toŋi, Uŋa Töröŋi yaŋön eta uruŋine geba keu saŋep qei mötme. Mi nanŋi imbiŋaŋgö dop laŋ qahö jiba malmapmö, Anutugöreŋ keu kezap ala mötzawi, yaŋön mönö miyök jimakŋa aka könaŋgep yuai asuhumawi, mi qeljiŋe indela jima. Miaŋgöra yaŋön eŋgömemba keu ölŋi pakpak miaŋgö o aŋgöŋe al eŋgiiga keu ölŋaŋgö köna tiba anme. 14 “Yaŋön mönö nane köwenöhök keu memba jim asariba uru kuŋgum eŋgiba malma. Miaŋgöra mönö nöŋgö könani indeliga nöŋön qetbuŋanambuk ahakŋam. 15 Iwinaŋgöreŋ yuai pakpak ahözawi, mi mönö nöŋgö böröne ali ahöza. Miaŋgöra jizal, ‘Yaŋön mönö nane köwenöhök keu memba jim asariba uru kuŋgum ak eŋgiba malma.’ Keu mi mewö.”

Wösöbirik malgetka meleŋniga urusösöŋgai mötme.

16 “Nalö töröpŋi kun teköiga iŋini ni kunbuk qahö nekŋe. Miaŋgö andöŋe nalö töröpŋi kun teköigun mönö asuhum eŋgibi ölöp kunbuk nekŋe.” 17 Mewö jiiga gwarekurupŋi yeŋgöreŋök tosatŋan nanŋinök kewö eraum mötket, “Keu kewö jiza, ‘Nalö töröpŋi kun teköiga iŋini ni qahö nekŋe. Miaŋgö andöŋe nalö töröpŋi kun teköigun mönö asuhum eŋgibi ölöp kunbuk nekŋe,’ aka keu kun kewö jiza, ‘Ni Iwinaŋgöreŋ öŋgömam.’ Mewö jiiga mötzini, keu yahöt miaŋgö könaŋi mi denöwö?” 18 Mewö eraum möta uzohola jiget, “Yaŋön ‘Nalö töröpŋi teköigun,’ jizapmö, keu miaŋgö könaŋi denöwö? Mi wuanöŋgöra jizawi, nini mi qahö möt asarizin.” 19 Mewö jiba qesim waŋgibingö mötketka Jisösnöŋ eŋgek kutuba kewö jii mötket, “Keu kewö jizal, ‘Nalö töröpŋi kun teköiga iŋini ni qahö nekŋe. Miaŋgö andöŋe nalö töröpŋi kun teköigun mönö asuhum eŋgibi ölöp kunbuk nekŋe,’ Iŋini mönö keu miaŋgö könaŋi jaruba eraum mötze me? 20 “Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötket: Nöŋön anbiga iŋini jiŋgeŋ köla sahötmemö, uruŋini qahö meleŋget yeŋön laŋ börum memba sösöŋgai aka malme. Iŋini wösöbirik aka malmemö, wösöbirikŋini miaŋön mönö nöŋgöra aka meleŋda sösöŋgai aka malme. 21 Ambinöŋ morö memamgö nalöŋi kam kuŋguiga masö qeiga qemjeŋ qakŋe morö mezapmö, morö dölökŋi memba kinda i eka sösöŋgaiŋaŋgöra mönö sihimbölöŋi mi ölum qemakza. 22 Miaŋgö dop iŋini mewöyök nalö kewöŋe wösöbirikpuk maljemö, nöŋön könaŋgep kunbuk asuhuba eŋgekiga iŋini ölöp urusösöŋgaibuk malme. Urusösöŋgaiŋini mi kunŋan kun qahö eŋguaŋgitma. 23 “Nalö miaŋgöreŋ yuai kungöra ni qahö qesim niŋgimemö, köulukŋini Iwigöreŋ algetka diŋdiŋanök ani amqei malme. Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötket: Iŋini nöŋgö qetnöŋ yuai kungöra Iwi köuluköm waŋgime ewö, yaŋön mi mönö tököm eŋgima. 24 Nömbuk mala kageri, iŋini nalö miaŋgöreŋ yuai kungöra nöŋgö qetne qahö köuluköba malget. Mönö Iwi köuluköba malme. Köulukögetka ölöp meleŋ eŋgima. Mi eŋgiiga sösöŋgaiŋinan asuhum sehiba uruŋini kokolak qem teköi malme.” Mewö.

Jisösnöŋ gölmegö ahakmeme bölöŋi mi luhut alakza.

25 “Keu jibi möta kamakzei, mi keu saiŋambuk jibi möta malget. Könaŋgep nalö kun kam kuŋgumawi, miaŋgöreŋ keu saiŋi mi kunbuk qahö qeba jibi mötme. Qahöpmö, Iwinaŋgö könaŋi mi aukŋe jim asariba malmam. 26 Nalö miaŋgöreŋ iŋini nöŋgö qetni qeta Iwi köuluköba malme. Miaŋgö könaŋi kewö: Iŋini köulukŋini Iwigöreŋ albingöra nöŋgöreŋ kunbuk qahö kamakŋemö, nanŋinak Iwigöreŋ diŋdiŋi köuluköba malme. Nöŋön eŋgö jit memba Iwigö qahö köulukömam. 27 “Iwinöŋ nanŋak uruŋan jöpaköm eŋgiba köulukŋini kewögöra möta malma: Nöŋön Anutugöreŋök erali, iŋini nöŋgö könani mewö möt nariba pöndaŋ uruŋinan jöpaköm niŋgiba mala kotketka köna mewö ahuiga köulukŋini möta malma. 28 Nöŋön Iwi mosöta gölmenöŋ eta mala gölme mosöta kunbuk liliŋgöba Iwinaŋgöreŋ öŋgömam.” 29 Mewö jiiga gwarekurupŋan jiget, “Mötnöŋ, keu dölki jizani, mi saiŋi qahö qeba jizan. Mi mönö aukŋeyök jinöŋga ölöp möt asarizin. 30 Nini merak könaŋamgi kewö möt yaközin: Göŋön mönö nanganök yuai pakpak möt tekönöŋga kunŋan kun qesiba kusum gihimapköra qahö osizan. Miaŋgöra gi Anutugöreŋök etnöŋi, nini mi ölöp möt narizin.” 31 Mewö jigetka Jisösnöŋ meleŋda jiyök, “Merak ölöp möt narim niŋgizemö, 32 mötket, nalö tandökŋi kun kama aka miaŋön lök mesohol köla naŋgunöŋ kinja. Nalö miaŋön kam kuŋguiga eŋön keŋgötŋini möta nömosöta deŋqeŋda simbisembel aketka nanök malmam. Töndup nanöhök töhön qahö malmam-mö, Iwinan nömbuk malma. Iwinöŋ nömbuk malmawaŋgöra aka nanöhök töhön qahö malmam. 33 Eŋön toroqeba gölmenöŋ mala kahasililiŋ qakŋe möta malmemö, nömbuk qekötahöba luainöŋ malmegöra möta keu qöndökŋi ki jibi mötze. Keuyök qahö jizalmö, nöŋön gölmegö ahakmeme bölöŋi mi lök luhut ala wahijambanŋi kusum teköbiga erök. Miaŋgöra mönö ewebibiŋinambuk köhöiba saitiŋgit malme.” Mewö.

17

Jisösnöŋ nanŋaŋgöra Iwi köuluköyök.

1-2 Jisösnöŋ keu mewö jim teköba Suepnöŋ göröken ui öŋgöiga kewö köuluköyök, “Iwini, göŋön gölme dop ambazip pakpak Nahöngi nöŋgö bapne al eŋginöŋga kukösum qakŋe Kembu ak eŋgizal. Ambazipnöŋ Nahöngi nöŋgö keuni ölöp qahö andö qeba oŋgita malme. Göŋön ambazip sutŋineyök tosatŋi meköba nöŋgö böröne al eŋgiba kewö jim kutum niŋginöŋ, ‘Gi mönö i körek kusum eŋginöŋga malmal köhöikŋi miwikŋaiba malme.’ Nup mi mem teköbiga Nahöngan qetbuŋagi mem qarimapköra mönö aködamungi niŋginöŋ. Nöŋgö nalöni mi dölki kam kuŋguiga kinda mewö köuluközal. 3 “Malmal köhöikŋaŋgö könaŋi mi kewö: Göŋön mohot Anutu ölŋi akzan aka azi Jisös Kraist ni melaim niŋginöŋga erali, ambazipnöŋ netkö könaŋamniri mewö möt kutume. Malmal kömbönaŋi mewö miwikŋaime. 4 Nup al niŋgiba ‘Meman,’ jiba jim kutum niŋginöŋi, nöŋön mi tem köla memba mala meköyal. Aködamungabuk mala qetbuŋagi gölmenöŋ indel sehibiga aködamunŋambuk ahök. 5 “O Iwi, nöŋön gölme qahö asuhuiga Suep mire miaŋgöreŋ göhö qöhöröŋge asakmararaŋbuk asariba malal. Asakmararaŋ miyöhök mönö dölki kunbuk al niŋginöŋga asuhum kutum niŋgiiga kunbuk göhö qöhöröŋge asakmararaŋbuk asariba malmam.” Mewö.

Jisösnöŋ gwarekurupŋi yeŋgöra aka köuluköyök.

6 “O Iwini, göŋön gölme ambazip tosatŋi kewöta nöŋgö böröne al eŋginöŋi, nöŋön göhö qetbuŋagi mi yeŋgöra indela kondela malal. Yeŋön göhö buŋaya aketka göŋön i nöŋgö böröne al eŋginöŋga yeŋön göhö Buŋa keugi mi möt aŋgön köla malje. 7 Göŋön yuai niŋginöŋga mi pakpak göhöreŋök kamakzawi, yeŋön mi nalö kewöŋe lök möt kutuze. 8 Göŋön keu Buŋa niŋginöŋi, nöŋön mi gwarekurupni kusum eŋgibiga möt aŋgön köla malje. Ni gömosöta gölmenöŋ erali, yeŋön mi ölŋa möt yaköze. Göŋön melaim niŋginöŋga asuhuyali, yeŋön mi mewöyök möt narize. 9 “Ni yeŋgöra aka köuluköm gihizal. Urumeleŋgö kopa ambazip yeŋgöra qahö köuluközalmö, könagesö nöŋgö böröne al eŋginöŋga uruŋini meleŋda göhö buŋaya akzei, mönö yeŋgöra aka köuluköm gihizal. 10 Ambazip pakpak nöŋgö buŋa akzei, yeŋön mönö göhö buŋaya akze aka ambazip göhö buŋaya akzei, yeŋön mönö nöŋgö buŋa mewöyök akze. Nani aködamuni al eŋgibiga miaŋgö qakŋe kinda ahakmemeŋini aketka nöŋgö qetbuŋanan qarim sehimakŋa. 11 Ni gölmenöŋ malmalni teköiga göhöreŋ kotmamgö akzalmö, yeŋön toroqeba gölmenöŋ malme. O Iwi Töröŋi, göŋön qetki niŋginöŋga miaŋgö ösumŋan mönö sel jöhöm eŋginöŋga qahö julme. Netkön mohot aka maljiri, yeŋön miaŋgö dop mohot aka malmegöra köuluközal. 12 “Nöŋön yembuk gölmenöŋ mala korali, nalö miaŋgöreŋ qetbuŋagi niŋginöŋga miaŋön sel jöhöm eŋgiba malal. Buŋa Kimbigö keu kunöŋ ölŋambuk akŋapköra azi mohok-kunŋan sohoba könöp siagö buŋaya aka sihimbölö möta malma. Nöŋön galöm köl eŋgialaŋgöra yeŋgöreŋök tosatŋan qahö jaŋjuŋ aka sohoget. 13 Tosatŋan qahö sohogetmö, nöŋön dölki gölmenöŋ mala göhöreŋ kamamgöra kaba keu ki jizal: Nöŋgö uru sösöŋgainan mönö yeŋgöreŋ kutui megetka uruŋini kokolak qeiga söŋgaiba malme. Mewö asuhumapköra köuluközal. 14 Nöŋön göhö Buŋa keugi kusum eŋgibiga möta malje. Nöŋön gölmegö ahakmeme bölöŋi mi qahö wuataŋgömakzali, yeŋön mönö mewöyök mi qahö wuataŋgöba andö qemakze. Miaŋgöra gölmenöŋ uruŋini qahö meleŋget yeŋön mönö kazik ak eŋgimakze. 15 “Nöŋön gölmenöhök eŋguaŋgitmangöra qahö qesim gihizalmö, Bölöŋi Toŋaŋgöreŋök aŋgön köla sel jöhöm eŋgiba malmangöra köuluközal. 16 Nöŋön gölmegö ahakmeme bölöŋi andö qeba mi qahö wuataŋgöbiga yeŋön mewöyök mi andö qeba qahö wuataŋgömakze. 17 Keu ölŋi miaŋön mönö mem sarahim eŋgiba malman. Göhö Buŋa keugan mönö keu öl töhönŋi akza. 18 Göŋön melaim niŋginöŋga gölme ambazip sutŋine anda nup memba malali, nöŋön mewöŋanök i melaim eŋgibiga gölme ambazip yeŋgö sutŋine deŋda anme. 19 O Iwini, yeŋön keu ölŋaŋgö dop malmalŋini körek tököm gihimegöra aka bauköm eŋgiba nani malmalni jömuk tököm gihizal.” Mewö.

Jisösnöŋ mötnarip ambazip pakpak neŋgöra köuluköyök.

20 “O Iwini, nöŋön gwarekurupni yeŋgörök aka qahö köuluközalmö, Buŋa keu jim sehigetka ambazip möt narim niŋgimei, mönö yeŋgöra aka mewöyök köuluközal. 21 Iwi göŋön nömbuk qekötahöba kinöŋga nöŋön mewöyök göbuk qekötahöba kinjal. Miaŋgö dop yeŋön mewöyök netpuk qekötahöba kinmegöra mötzal. Nangak melaim niŋginöŋga erali, gölme ambazipnöŋ mi möt narimegöra aka yeŋön körek pakpak mohot aka malmegöra köuluközal. 22 Naniri mohot aka maljiri, yeŋön mewöŋanök mohot aka malmegöra aka aködamungi al niŋginöŋi, nöŋön mi yeŋgöra al eŋgial. 23 “Nöŋön yembuk qekötahöba kinbiga göŋön nömbuk qekötahöba kinjan. Miaŋgö dop yeŋön keuŋini jöhöm teköba mohot aka malmegöra köuluközal. Mohot aka kingetka gölme ambazipnöŋ könaŋamni kewö möt asarime: Göŋön melaim niŋginöŋ etpiga jöpaköm niŋgiba malnöŋi, miaŋgö dop i mewöyök jöpaköm eŋgiba malnöŋ. 24 “O Iwini, göŋön gölme qahö miwikŋainöŋi, qeljiŋe nalö miaŋgöreŋ lök urugan jöpaköm niŋgiba asakmararaŋ al niŋginöŋga mala koral. Könaŋgep alaurup niŋginöŋi, nöŋön yeŋön mewöyök asakmararaŋ mi ekŋegöra mötzal. Miaŋgöra nöŋön miri malmami, yeŋön miaŋgöreŋ nömbuk mohotŋe malbingö sihimŋi mötzal. 25 “O Iwi solanŋi, gölme ambazip uruŋini qahö meleŋgeri, yeŋön gi qahö möt kutum gihiba mala kotketmö, nöŋön gi ölöpŋanök möt kutum gihizal. Nangak melaim niŋginöŋi, nöŋgö urumeleŋ alaurupnan mi lök möt yaköze. 26 Nöŋön göhö qetki mi jim tuarim eŋgibiga möta malget. Göŋön urugan jöpaköm niŋgiba malnöŋi, urukalem miaŋön uruŋine ahöi mötketka nöŋön yembuk qekötahöba kinbi malmegöra mönö toroqeba qetki jim tuarim eŋgiba malmam.” Mewö.

18

Jisös memba jöhöget.

1 Jisösnöŋ keu mi jim teköba gwarekurupŋi eŋgömeiga siti mosöta geba o qetŋi Kidron kutuba likepŋe aŋgota arö kun ahöyöhi, miaŋgöreŋ anget. 2 Jisös aka yaŋgö gwarekurupŋi yeŋön qösösök miaŋgöreŋ tokoba malget. Miaŋgöra Judas mamalolo mem waŋgimamgö ahöhi, yaŋön mewöyök arö mi ölöp mörök. 3 Jike nup galöm aka Farisi (Köna keugö kapaŋkölköl) yeŋön jöwöwöl jikegö kiripo galöm (sikiriti) tosatŋi melaim eŋgigetka Judasnöŋ i aka gawmangö yarö azi kambu kun eŋgömeiga mohotŋe kaget. Yeŋön kiwa lambe aka timbi liŋgipŋini memba bisiba arönöŋ kaget. 4 Kagetka Jisösnöŋ yuai pakpak mewö asuhum waŋgimawi, mi lök möröhaŋgöra aka wahöta aukŋe kaba kewö qesim eŋgiyök, “Iŋini dagöra jaruze?” 5 Qesim eŋgiiga kewö meleŋget, “Nini Jisös Nazaret toŋi mia jaruzin.” Meleŋgetka kewö jiyök, “Mia nöŋön.” Judas mamalolo meme azi yaŋön mewöyök yembuk kinök. 6 “Mia nöŋön,” Jisösnöŋ keu mewö jiiga möta andöandö anda gölmenöŋ tala eta eŋguyök. 7 Mewö aketka kunbuk qesim eŋgiyök, “Iŋini mönö dagöra jaruze?” Qesim eŋgiiga jiget, “Jisös Nazaret toŋi ia jaruzin.” 8 Jigetka meleŋnök, “Mia nöŋön, mi lök jibi mötze. Iŋini nia jarum niŋgize ewö, mönö azi ki ölöp eŋgömosötketka öne anme.” 9 Mutuk köuluköba gwarekurupŋi yeŋgöra keu kun kewö jii mötket, “Ambazip nöŋgö böröne al eŋginöŋga maljei, nöŋön mi köyan köl eŋgiba malbiga yeŋgöreŋök kunöŋ kun qahö sohoba ayuhuyök.” Keu miaŋön ölŋambuk akŋapköra Jisösnöŋ jitŋememe yeŋgöra keu mewö jiyök. 10 Mewö jiiga Saimon Pitönöŋ bimgö sou ketaŋi memba malöhi, yaŋön mi kupinŋeyök öröba jike nup galöm bohonŋaŋgö welen aziŋi qeba kezapŋi ölŋe göröken köteköi erök. Welenqeqe azi mi qetŋi Malkus. 11 Mewö asuhuiga Jisösnöŋ Pitö kewö jim kutum waŋgiyök, “Gi bimgö sou ketaŋi mi mönö kunbuk alnöŋga kupinŋe geyök. Iwinan sihimbölögö qambi o qölŋambuk nöŋgö buŋaya qeyöhi, mi ölöp möta mökösöŋda mesohol kölmam.” Mewö.

Jisös waŋgitketka Anasgö jeŋe kinök.

12 Suahö galömŋinan jiiga yarö azi kambu aka Juda yeŋgö naŋgu galöm (sikiriti) yeŋön Jisös memba jöhöget. 13 Jöhöba waŋgita mutuk jike nup galöm qetŋi Anas yaŋgö mire anget. Anasgö qiŋgiŋi qetŋi Kaiafas yaŋön jike nup galöm bohonŋi aka yambu (yara) miaŋgöreŋ nup mi memba malök. 14 Kaiafasnöŋ mutuk Juda ambazip yeŋgöra qambaŋ keu kewö jiyök, “Ambazip kambu jömuk ayuhum teköbinbuköra azi mohotŋan neŋgöra aka kömuiga dop kölma.” Mewö.

Pitönöŋ Jisös könahiba qaŋ kölök.

15 Jisös memba angetka Saimon Pitö aka gwarek alaŋi kun yetkön andöŋine anohot. Anohotka alaŋi miaŋön jike nup galöm bohonŋi möt waŋgiyöhaŋgöra aka ölöp amqeba Jisös wuataŋgöba jakömbuak miri sel uruŋe geyök. 16 Yaŋön geyökmö, Pitönöŋ sel yaigepŋe naŋgunöŋ kinök. Mewö kiniga gwarek alaŋan jike nup galöm bohonŋi möt waŋgiyöhi, yaŋön yaigepŋe geba naŋgu galöm ambi yambuk keu jii möta naŋgu öröiga Pitö waŋgita sel uruŋe geyohot. 17 Gebitkö ahori, miaŋgöreŋ welenqeqe ambi sel naŋguŋi galöm kölöhi, yaŋön Pitö eka kewö qesim waŋgiyök, “Gi ölŋa mewöyök azi miaŋgö gwarek yeŋgöreŋök kun akzan me?” Mewö qesim waŋgii möta “Ni qahö!” jiyök. 18 Welen azi aka naŋgu galöm (sikiriti) yeŋön amötŋaŋgöra aka könöp jeba ururuŋgöba ahöiga jömöta kinget. Mewö kingetka Pitönöŋ mewöyök yeŋgö sutŋine anda könöp jömöta kinök. Mewö.

Jike nup galöm bohonŋan Jisös qeqesi al waŋgiyök.

19 Jike nup galöm bohonŋi Anas yaŋön Jisösgö qeqesi al waŋgiba kewö jiyök, “Gi ambazip denöwö kusum eŋgiba gwarekurupki niŋi niŋi eŋgömemba maljan?” 20 Mewö jiiga kewö meleŋ waŋgiyök, “Ni nalö dop aukŋe ambazipŋi ambazipŋi kusum eŋgiba malal. Juda könagesö pakpak neŋön jöwöwöl jikenöŋ öŋgöba köuluk mirininaŋgö dop tokomakzini, ni mönö miaŋgöreŋ kinda kusum eŋgiba malal. Buŋa keu tölapŋi kun qahö jial. 21 Nöŋön keu denöwö ambazip kusum eŋgiba malali, wuanöŋgöra ni mewö qesim niŋgizan? Nöŋön keu jibiga ambazip möta malgeri, yeŋön mönö keunaŋgö kötŋi möt teköze. Miaŋgöra i qesim eŋginöŋga dop kölma.” 22 Mewö meleŋ waŋgiyökmö, jikegö kiripo galöm (sikiriti) kunöŋ kösutŋe kinda Jisös nuŋgulumŋe qekötahöba jiyök, “Jike nup galöm bohonŋan qesim gihiiga gi keu silik mewöŋi mönö wuanöŋgöra meleŋ waŋgizan? Gödaqeqegi qahö.” 23 Mewö jiiga kewö meleŋ waŋgiyök, “Keu bölöŋa jibileŋak, mi mönö indelnöŋga dop kölmapmö, keu ölŋi jizal ewö, mönö wuanöŋgöra ni öne nuŋguzan?” 24 Mewö meleŋ waŋgiiga Anasnöŋ Jisös melaiba jiiga tapepŋi (muŋgamuŋga) tok böröŋe tariga waŋgita jike nup galöm bohonŋi Kaiafas yaŋgöreŋ anget. Mewö.

Pitönöŋ Jisös qaŋ köliga yahöt karöbut ahök.

25 Saimon Pitönöŋ könöp jömöta kiniga tosatŋan qesiba kewö jiget, “Gi ölŋa mewöyök yaŋgö gwarekurupŋi yeŋgöreŋök kun akzan me qahö?” Mewö jigetka qaŋ köla “Ni qahö,” jiyök. 26 Pitönöŋ jike nup galöm bohonŋaŋgö welen aziŋi qeba kezapŋi qeköi eröhi, yaŋgö tinitosolomŋi welenqeqe alaŋi kunöŋ mi möta qesiba jiyök, “O gi mönö arönöŋ yambuk mohokŋe malohotka gekzal me denöwö?” 27 Mewö jiiga Pitönöŋ kunbuk qaŋ köliga nalö miaŋgöreŋök kuruknöŋ könahiba qeriga mörök. Mewö.

Jisösnöŋ premiö Pailötkö jeŋe kinök.

28 Miri giaŋiiga söŋanök Jisös Kaiafasgö mirinöhök waŋgita eta Rom premiögö jakömbuak mire anget. Juda yeŋön uruŋini tölöhoba kölköljiŋjiŋ akinbuköra waimanjat möta kewö jiget, “Ak-kömukömu kendongö lama nembingö osibinbuk.” Mewö jiba möt lömböriba premiögö jakömbuak miri uruŋe qahö öŋgöget. 29 Miaŋgöra premiö Pailötnöŋ yaigep eta eŋgeka kewö qesim eŋgiyök, “Azi kiaŋön mönö wani pinjit aiga keu jim waŋgiba waŋgita kaze?” 30 Qesim eŋgiiga meleŋget, “Azi miaŋön kegwek me bölöŋi meme azi kun qahö akawak ewö, neŋön mönö öne töhön i waŋgita göhö böröge qahö albinak.” 31 Mewö meleŋgetka Pailötnöŋ jii mötket, “Iŋini mönö nanŋinak keu jakeŋine al waŋgiba Köna keuŋinaŋgö dop kewöta keuŋi jim teköme.” Mewö jii möta jiget, “Neŋön azi kun kömumapkö keuŋi jim teköbingö soŋgo ahöi osizin.” 32 Juda yeŋön mewö jigetka Jisös nanŋak kömup denöwöŋi kömumawi, keu mi indela jiiga mewö miaŋön ölŋambuk ahök. 33 Pailötnöŋ Juda yeŋgö keuŋini möta kunbuk jakömbuak miri uruŋe öŋgöba Jisös oholi kaiga kewö qesim waŋgiyök, “Gi Juda eŋgöreŋ kiŋ kembuŋina akzan me qahö?” 34 Mewö qesim waŋgiiga meleŋda kewö qesiyök, “Keu mi mönö nangi urugeyök jizan me tosatŋan nöŋgöra keu mewö jiba jitke algetka jizan?” 35 Mewö qesiiga Pailötnöŋ meleŋnök, “Yei! Ni mönö Juda azia aka Juda eŋgö keuŋini naŋgömakzal me? Qahöpmahöp! Ni Rom premiö malbiga nangi ambazip kambu-urupki aka jike nup galöm yeŋön mönö goaŋgita nöŋgö böröne al gihize. Göŋön mönö wanat yuai aknöŋ?” 36 Mewö meleŋniga jiyök, “Nöŋgö kiŋtohoŋni miaŋgö könaŋi mi gölme kiaŋgöreŋ qahö ahöza. Nöŋön gölmegö kiŋtohoŋ kungö kiŋ kembuya akileŋak ewö, nöŋgö suŋgurumurupnan mönö ölöp wahöta nöŋgöra aka suahö akeak. Suahö aka nöŋön Juda jitŋememe yeŋgö böröŋine gebileŋbuköra kapaŋ köla bim qegetka nömembingö osibeak. Mi osibeakmö, nöŋgö kiŋ tohoŋnaŋgö könaŋi mi miri kungen ahöza. Ni gölme azi kembuya qahö akzal.” 37 Keu mi jiiga Jisös kewö qesim waŋgiyök, “Gi töndup kiŋ kembu qainŋi kun akzani, mi ölŋa me qahö?” Mewö qesim waŋgii meleŋnök, “Ni kiŋ kembu qainŋi kun akzali, mi nangak jizan. Nöŋön keu ölŋi naŋgöba jim tuarimamgöra aka gölmenöŋ eta asuhuyal. Körek yeŋön keu ölŋaŋgö likepŋe maljei, yeŋön mönö nöŋgö keuni kezap ala mörakze.”

Jisös kömumapkö jim teköget.

38 Mewö meleŋniga Pailötnöŋ mepaqepaik aka qesiyök, “Keu ölŋi mi mönö wania kun?” Mewö qesiba kunbuk Juda yeŋgöreŋ geba söndaknöŋ kinda kewö jii mötket, “Nöŋön azi miaŋgö pinjitŋi jaruba kun qahö miwikŋaizal.” 39 “Kun qahö miwikŋaizalmö, ahakmemeni kun kewö ahöi mötze: Yambu (yara) dop ak-kömukömu kendon nalöŋe kösö mireyök azi mohot eŋgöra pösatpi erakza, mi mötze. Miaŋgöra Juda eŋgö kiŋ kembuŋini ölöp eŋgöra pösatpi etpawak me qahö? Miaŋgöra iŋini sihimŋinan denöwö mötze?” 40 Mewö jii möta meleŋda kewö qetket, “Qahö, i qahöpmö, Barabas pösatnöŋga neŋgöreŋ etma!” Mewö qetketmö, Barabas yaŋön kegwek azia aka bim karim kun megeri, miaŋgö bohonŋi ahök. Mewö.

19

Pailötnöŋ Jisös maripomnöŋ kömumapkö jim teköyök.

1 Silata qetketka Pailötnöŋ Jisös waŋgita anda jiiga yarö azi yeŋön ihilek wahiŋambuknöŋ tauköba qeget. 2 Yarö azi yeŋön tauköba mepaqepaik kewö ak waŋgiget: Yeŋön Jisös qeba kösö wahiŋambuk memba köpeiba ila möhamgöba nöröpŋe kölget geiga maluku pisikŋi gugakgugakŋambuk mi köl waŋgigetka geyök. 3 Mewö aka kösutŋe areŋgöba kinda jiget, “Owe owe! Juda eŋgö Kiŋ Kembuŋini, owe!” Mewö jiba nuŋgulumŋe gwötpuk qekötahöget. 4 Mewö mepaqepaik ak waŋgigetka Pailötnöŋ kunbuk yaigepŋe geba kewö jii mötket, “Mötket! Nöŋön azi mi kewöta pinjitŋi kun qahö miwikŋaizal. Miaŋgöra i kunbuk waŋgitpiga eŋgö jeŋine eriga könaŋi mewö möt kutuba ekŋe.” 5 Mewö jii mötketka Jisösnöŋ eta söndakŋe kini kewö eket: Tosatŋan kösö wahibuknöŋ ila köpeiba nöröpŋe köla maluku pisikŋi gugakgugakpuk köl waŋgigetka kiniga Pailötnöŋ jii kewö mötket, “Azi ölŋi ki eket!” 6 Mewö jii mötketka jike nup galöm aka naŋgu galöm (sikiriti) yeŋön i eka keu wölwölbuk qeta jiget, “Maripomnöŋ qeget kömuma. Maripomnöŋ qeget kömuma.” Mewö jigetka Pailötnöŋ jitŋine memba kewö jii mötket, “Nöŋön pinjitŋi kun qahö miwikŋaizal. Miaŋgöra iŋini mönö nanŋinök i memba maripomnöŋ qeget kömumbawak.” 7 Juda jitŋememe yeŋön keu mi möta kapaŋ köla kewö jiget, “Neŋgöreŋ Köna keu ahöza. Keu miaŋgö dop kewöringa kömumawaŋgö dop akza. Nanŋi memba öŋgöba ‘Anutugö nahönŋi akzal,’ jimakza. Miaŋgöra mönö kömupkö buŋaya aiga dop kölma.” 8 Mewö kapaŋ köla jigetka Pailötnöŋ möta bönŋi wahöriga jönömŋi undui keŋgötŋi mörök. 9 Mewö möta Jisös waŋgita kunbuk jakömbuak miri uruŋe öŋgöba kewö qesim waŋgiyök, “Gi denikegöra?” Qesim waŋgiyökmö, yaŋön kitipŋi kun qahö meleŋda keu bök kinök. 10 Keu bök kiniga kewö jii mörök, “Gi nöŋgöra keu kitipŋi kun meleŋman me qahö? Nöŋön jim teköbiga pösat gihime me maripomnöŋ guhugetka kömuman. Miaŋgö kukösumŋi mi nöŋgöreŋ ahöza. Miaŋgö könaŋi mötzan me qahö?” 11 Mewö jii möta kewö meleŋ waŋgiyök, “Kunöŋ euyaŋgöreŋök kukösum qahö al gihiyök ewö, gi mönö azi omaŋi mala yuai ak niŋgimangö osibanak. Miaŋgöra azi kun daŋön ni göhö böröge al niŋgizawi, yaŋgö siŋgisöndokŋan mönö göhöreŋ pinjit oŋgita ketaŋi akza.” 12 Mewö meleŋ waŋgiyöhaŋgöra aka Pailötnöŋ Jisös pösari etmapkö kapaŋ kölök. Mewö kapaŋ kölökmö, Juda yeŋön qet gigilahöba kewö jiget, “Pösatnöŋga etma ewö, mönö sisa kiŋgö alaŋi qahö toroqeba aka malman. Kunöŋ nanŋaŋgö möri öŋgöiga ‘Kiŋ kembuya akzal’ jizawi, yaŋön mönö sisa kiŋ tuarenjoŋ ak waŋgiza.” 13 Mewö jigetka keu mi möta jim kutuiga Jisös waŋgita yaigep etket. Etketka premiö Pailötnöŋ jake kun kötnöŋ ala tömbulget ahöyöhi, miaŋgöreŋ öŋgöba keu jimtekötekögö dum tatatŋe eta tarök. Jake miaŋgö qetŋi Hibru keunöŋ Gabata jimalget. Mi nanine keunöŋ Jake Kötnöŋ mem tömbultömbulŋi. 14 Eta taröhi, Juda ambazipnöŋ wehön miaŋgöreŋ ak-kömukömu kendon tatpingöra jöjöröget. Wehön mi aiga silim bibiŋi dopdowiiga Pailötnöŋ dum tatatŋe tata Juda yeŋgöra kewö jii mötket, “Eket, eŋgö kiŋ kembuŋini ki!” 15 Mewö jii möta qet gigilahöget, “Yapmakek! Yapmakek! Maripomnöŋ qeget kömuma!” Qet gigilahögetka kewö jiyök, “Eŋgö kiŋ kembuŋinaŋgö keuŋi jim teköbiga maripomnöŋ öŋgömapköra jize me?” Mewö jiiga jike nup galöm yeŋön meleŋda jiget, “Sisa kiŋnöŋ mohok kiŋ kembunina akza. Neŋgöreŋ kiŋ kembu murutŋi kun qahö ahöza!” 16 Mewö meleŋda jigetka Pailötnöŋ Jisösgö keuŋi jim teköba maripomnöŋ qeget kömumapköra böröŋine alök. Böröŋine aliga yarö azi yeŋön Jisös memba galöm kölget.

Jisös maripomnöŋ qeget.

17 Galöm kölgetka nanŋi maripomŋi nanŋak aŋguba siti kutuba yaigep geba gölme kun qetŋi Nöröpsihit qerakzema, miaŋgöreŋ anget. Nöröpsihit qet mi Hibru keunöŋ Golgota qerakze. 18 Miaŋgöreŋ anda maripomnöŋ qeget aka yambuk azi yahöt likeplikep mohotŋe etkuba Jisös sutŋire algetka kinget. 19 Mewö qegetka Pailötnöŋ kulem ohoba jiiga maripomnöŋ Jisösgö nöröpŋe göröken eu ala qeget. Kulem mi kewö ohoi kinök, “Jisös Nazaret toŋi, Juda yeŋgö kiŋ kembuŋina ki.” 20 Jisös maripomnöŋ qegeri, gölme mi siti kösutŋe ahöyök aka kulem mi keu karöbut, Hibru, Latin aka Grik keu miaŋön ohoget kinök. Miaŋgöra Juda ambazip gwötpukŋan oŋgita anda kaba eu uba kulem mi oyoŋget. 21 Mewö ohoiga Juda yeŋgö jike nup galöm yeŋön Pailöt kewö jiget mörök, “‘Juda yeŋgö kiŋ kembuŋina ki,’ mewö kude ohomanmö, kewö ohoman, ‘Nanŋaŋgöra Juda kiŋ kembunina akzal, jiyök.’” 22 Mi möta Pailötnöŋ keu kewö meleŋnök, “Keu lök ohozalaŋgöra mi mönö mewö ahöma.” 23 Yarö azi yeŋön Jisös maripomnöŋ qebagun opo silepöke öröyuaiŋi memba azi 4 sutŋine mendeŋda 4 aiga totoŋine meget. Mewö megetka malukuŋi ahöi megetmö, mi kewögöra ölöp qahö mendeŋget: Mi körekŋanök opo jöhanŋi mohotŋan memeŋa. Opo kitipŋi kitipŋi qahö mindiriba euyök liliklilik uhum megetka emu gegeŋi ahöyök. Miaŋgöra mi bölibapuköra mendeŋbingö osiget. 24 Osiba eraum möta kewö jiget, “Mi mitiinga qahö dop kölma. Miaŋgöra ölöp miaŋgö unji qeinga toŋi ahuma.” Mewö jiba unji qegetka Buŋa keu kun ölŋambuk ahök. Keu mi kewö ohoget ahöza,“Yeŋön opo silepökeni memba sutŋine mendeŋda totoŋine memba malukunaŋgö unji mönahot algetka kunöŋ luhut alma.”Yarö azi yeŋön keu miaŋgö dop aket. 25 Jisös maripomnöŋ qeget kiniga ambi kewöŋan könaŋe kinget: Jisösgö nam nasöŋi aka Klopas anömŋi qetŋi Maria aka Magdalagö ambi qetŋi Maria. 26 Jisösnöŋ namŋi aka wölböt gwarekŋi kösutŋe kinohotka etkeka namŋaŋgöra kewö jiyök, “Namni, mönö nahöngi ki eka tönjoŋgöba malman.” 27 Mewö jiba gwarek mi kewö jii mörök, “Mönö namgi ki eka tönjoŋgöba malman.” Mewö jii möta Jisösgö namŋi nalö miaŋgöreŋök waŋgiriga miriŋe anda mohotŋe malohot. Mewö.

Jisösnöŋ maripomnöŋ kinda kömuyök.

28 Jisösnöŋ nupŋi pakpak mem teköyöhi, mi möta miaŋgöreŋ Buŋa Kimbigö keu kunöŋ ölŋambuk akŋapköra kewö jiyök, “Ni ogöra ak niŋgiza.” 29 Miaŋgöreŋ qem nene kun wain o asölŋambuk miaŋön kokolak qeba tarök. Mi tariga köwet mömöndö kun kahali tandök mi memba wain onöŋ kundumgöba soŋgorep suŋe qesamböta meget öŋgöiga numbuŋe alget. 30 Algetka wain o asölŋambuk mi nemba jiyök, “Mönö teköza.” Mewö jiba malmalŋi mosötmamgöra nöröpŋi wambelahöi eri imutŋi koriga nöŋ qeyök. Mewö.

Jisösgö marömŋi liŋgipnöŋ utohoget.

31 Jisösnöŋ nöŋ qeiga Juda ambazipnöŋ silim miaŋgöreŋ ak-kömukömu kendon tatpingöra jöjöröget. Ak-kömukömu Sabat kendon mi kendon nalö ketaŋi ahök. Miaŋgöra Juda jitŋememe yeŋön waimanjat möta kewö jiget, “Qamöt mieŋön Sabat kendon nalöŋe maripomnöŋ kingetka qahö dop kölja.” Mewö jiba premiö Pailötköreŋ anda kewö qesim waŋgiget, “Gi ölöp jinöŋga anda maripomnöŋ eŋgugeri, yeŋgö töwat sihitŋini kusugetka qamötŋini meköin etme?” 32 Qesim waŋgigetka jim teköiga yarö azinöŋ kaŋgotket. Kaŋgota Jisösbuk maripomnöŋ etkugeri, mi zilaŋ kömumahotköra mutuk yetköreŋök kungö töwat sihitŋi kusuba likep anda kungöreŋ mewöŋanök aket. 33 Mewö aketmö, Jisösgöreŋ kaŋgota eketka lök kömuyök. Mewö eka sihitŋi qahö kusuget. 34 Qahö kusugetmö, yarö azi yeŋgöreŋök kunŋan liŋgip memba marömŋi umburatiiga miaŋgöreŋök sep aka o erök. 35 Mewö aketka kunöŋ yuai mi jeŋan ehöhi, yaŋön mi naŋgöba jiba ki ohoi ahöi dölki oyoŋje. Keu naŋgöba jiba ohoi ahözawi, mi mönö keu ölŋa akza. Iŋini mewöyök mi möt narimegöra möta keu ölŋa jizawaŋgö dop mötza. 36 Yuai mi asuhuyöhi, mi Buŋa Kimbigö keu kunöŋ ölŋambuk akŋapköra asuhuyök. Keu mi kewö,“Yaŋgö sihitŋi mönö kude kusume.” 37 Aka Buŋa Kimbigö keu kun kewö ahöza,“Azi utohogeri, yeŋön mönö yaŋgöreŋ göröken jeŋini uba ekŋe.” Iŋini keu yahöt miaŋgöra aka mi möt narime. Mewö.

Jisösgö qamötŋi köt köteŋnöŋ löm kölget.

38 Miaŋgö andöŋe Arimatia taon toŋi qetŋi Josef kayök. Yaŋön Jisösgö gwarekŋi aka malökmö, Juda jitŋememe yeŋgöra keŋgötŋi möta mötnaripŋi köyatiba malök. Yaŋön kaba premiö Pailötköreŋ anda Jisösgö qamötŋi mekömamgö qesim waŋgiyök. Qesim waŋgiiga möta jim teköiga kaba meköyök. 39 Azi qetŋi Nikodemus mutuk Jisösgöreŋ suŋgem kayöhi, yaŋön mewöyök kayök. Kaba qamöt mirimamgöra kelök köhöwakŋambuk qetŋi mör mi repa oŋambuk meleŋgeri, mi esu mohot lömbötŋi 30 kilogö dop bohonŋi memba kaba Josef bauköm waŋgiyök. 40 Bauköm waŋgiba mohotŋe Jisösgö qamötŋi meköyohot. Meköba jiniŋ wörönŋi ölöpŋi memba qamöt sileŋe ala opo tuatŋi miaŋön köpeiyohot. Juda ambazip neŋön qamötnini mewö aka mözözömgöba löm köl eŋgizinma. 41 Jisös maripomnöŋ qegeri, gölme miaŋgö likepŋe arö kun ahöyök. Arö miaŋgöreŋ qaksirigö köt köteŋ löm dölökŋi kun urorohoget kinök. Miaŋgöreŋ qamöt kun qahö algetka gwamönŋi ahöyök. 42 Gwamönŋi aka kösutŋe ahöiga Juda ambazipnöŋ ak-kömukömu kendon tatpingöra jöjörögetka nalöŋini töriyök. Miaŋgöra Jisösgö qamötŋi memba miaŋgöreŋ ala löm kölohot. Mewö.

20

Jisösgö löm qaksiriŋan gwamönŋi ahök.

1 Sabat kendon tatket teköiga Magdalagö Maria yaŋön Sonda söŋanök waŋgaraŋ suruiga qaksirinöŋ anök. Anda je ui ani köt ketaŋi ehiga miaŋön lök köteŋ urorohoŋi miaŋgö numbuŋeyök qetalget kaba ahöyök. 2 Mewö eka miaŋgöreŋök mosöta ösumok anda Saimon Pitö aka Jisösgö wölböt gwarekŋi yetköreŋ kaba kewö jii mörohot, “Mönö Kembugö qamötŋi qaksirinöhök memba anda denike alget ahözawi, mi qahö mötzin.” 3 Mewö jii möta mosöta qaksirinöŋ anohot. 4 Mohotŋe ösumok anohotmö, gwarek alaŋan ösumŋan anda Pitö oŋgita mutuk qaksirinöŋ aŋgorök. 5 Aŋgota köt köteŋ urorohoŋi miaŋgö uruŋe qahö öŋgöba numbuŋe öne kököriba ui aniga opoŋi köpeköpeiŋanök ahöiga ehök. 6 Mi ehiga Saimon Pitönöŋ mewöyök andöŋe kaŋgota köt köteŋ uruŋe öŋgöba opoŋi köpeköpeiŋanök ahöi ehök. 7 Mi ehök aka nöröpŋi opo jahönŋi kunöŋ köpeiba esuhugeri, mi tosatŋan kusuba silegö opoŋi miambuk qahö mindiriba kungen algetka nanŋök tariga ehök. 8 Mewö ehiga gwarek alaŋan mutuk qaksirinöŋ kaŋgoröhi, yaŋön mewöyök köt köteŋ uruŋe öŋgöba yuai mi eka möt nariyök. 9 Jisös guliba kömupnöhök wahötmawi, yetkön Buŋa Kimbigö keu mewöŋi mi qeljiŋe qahö möt asariba tönpin mala korohot. Mewö.

Jisösnöŋ Magdalagö ambi Mariagöreŋ asuhuyök.

10 Mala kota miaŋgöreŋök möt nariba liliŋgöba miriŋire anohot. 11 Yetkön anohotmö, Marianöŋ nanŋök qaksirigö köt köteŋ numbuŋe kinda sahörök. Mewö sahöta köteŋ urorohoŋi miaŋgö uruŋe kököriba ui anök. 12 Ui aniga Suep garata yahöt malukuŋiri tuat lalamŋi etkehök. Jisösgö qamötŋan ahöyöhi, yetkön mönö miaŋgöreŋ tarohot. Kunöŋ nöröpŋi ahöyöhaŋgöreŋ tariga kunöŋ könaŋe tarök. 13 Mewö tata kewö jiyohot mörök, “Ambi, gi mönö wuanöŋgöra sahötzan?” Mi möta jiyök, “Kembunaŋgö qamötŋi memba anda denike alget ahözawi, mi qahö mötzal.” 14 Mewö jiba liliŋgöba Jisösnöŋ kösutŋe kiniga ehökmö, kaisoŋgolomŋi mi qahö ek kutuba tönpin kinök. 15 Tönpin kiniga Jisösnöŋ kewö qesim waŋgiyök, “Ambi, gi mönö wuanöŋgöra sahötzan? Dagöra jaruzan?” Mewö qesim waŋgiiga arö galömŋan kinja me denöwö, mewö mötmöriba kewö jiyök, “O ketaŋamni, gi qamötŋi memba aŋguba kungen anda alnöŋ ewö, mönö denike ahöza, mi jinöŋga möta anda memam.” 16 Mewö jiiga Jisösnöŋ qetŋi qeta “Maria!” jiyök. Mi qeta jiiga yaŋgöreŋ liliŋgöba Hibru keunöŋ qeta “Raboni!” jiyök. Mi nanine keunöŋ “Ketaŋamni.” 17 Mewö jiiga kewö jii mörök, “Ni Iwinaŋgöreŋ qahö öŋgöba ki kinjal. Miaŋgöra ni kude nömisirimanmö, nöŋgö munurupni yeŋgöreŋ anda buzup kewö jinöŋ mötme: Nöŋön mönö Iwi Anutuni aka eŋgö Iwi Anutuŋini yaŋgöreŋ liliŋgöba öŋgömam.” 18 Mewö jii möta Magdalagö ambi Maria yaŋön liliŋgöba anda gwarekurupŋi kewö jii mötket, “Nöŋön Kembu ekiga keu mewö mewö jii mötzal.” Mewö.

Jisösnöŋ gwarekurupŋi asuhum eŋgiyök. 19 Sonda miaŋgöreŋök miri söŋauiga gwarek yeŋön ömbibiŋe tokoba Juda yeŋgöra keŋgötŋini möta miri naŋguŋi köla ki namŋi

misiget geiga tatket. Mewö tatketka Jisösnöŋ asuhuba sutŋine kinda kewö jiyök, “Alaurupni, luainöŋ embuk ahöma!” 20 Mewö jiba böröyahötŋi aka marömŋi kondeliga Kembu eketka sösöŋgainöŋ uruŋini kokolak qeyök. 21 Kokolak qeiga toroqeba kewö jiyök, “Alaurupni, luainöŋ embuk ahöma! Iwinöŋ ni melaim niŋgiiga nöŋön iŋini mewöŋanök melaim eŋgizal.” 22 Mewö jiba nöröpŋine memba ösum eŋgiba uwulamgöba jiyök, “Mönö Uŋa Töröŋi meget. 23 Iŋini ambazip siŋgisöndokŋini mosöta saŋgoŋje ewö, mi mönö Anutugö jeŋe solanim teköza. Ambazip siŋgisöndokŋini qahö mosöta saŋgoŋje ewö, mi mönö Anutugö jeŋe qahö solaniza.” Mewö.

Jisösnöŋ Tomas asuhum waŋgiyök.

24 Jisösnöŋ gwarekurupŋi mewö asuhum eŋgiyökmö, gwarek 12 yeŋgöreŋök kun qetŋi Tomas, qetŋi alaŋi Siwisiwi qetkeri, yaŋön nalö miaŋgöreŋ sutŋine qahö malök. 25 Tomasnöŋ kaiga gwarek tosatŋan “Mönö Kembu ekzin,” jiget möta kewö jiyök, “Jenan biriŋ löpötŋi böröŋe eka kesötnan marömŋe misirimam ewö, mönö ölöp möt narimam. Ni nanak mi qahö eka misiriba oseimam ewö, mönö keuyök jiget möta ölŋa mi qahö möt narimam.” 26 Mewö jiiga sonda mohot teköiga gwarek yeŋön Sonda miaŋgöreŋ kunbuk mire qezaköba naŋgu köla ki memba Tomasbuk mohotŋe tatket. Mohotŋe tatketka Jisösnöŋ kunbuk asuhuba sutŋine kinda kewö jiyök, “Alaurupni, luainöŋ embuk ahöma!” 27 Mewö jiba Tomasgöra jiyök, “Gi mönö börögi böraŋda böröyahötni eka kesötkan marömne misiriman. Mewö aka yaŋgiseŋ mosöta uruyahötki yaköriba ni möt narim niŋgiman.” 28 Mewö jiiga kewö meleŋnök, “O, gi nöŋgö Kembu Anutuna!” 29 Mewö meleŋniga kewö jii mörök, “Gi nekzanaŋgöra ni ölöp möt narim niŋgizanmö, ambazip qahö neka töndup ni möt narim niŋgimakzei, yeŋön mönö simbawoŋ akze.” Mewö.

Jonöŋ Ölöwak Buŋa ki kewögöra ohoyök:

30 Jisösnöŋ nup ösum-mumu qakŋe memba maliga aŋgöletot sehisehiŋi tosatŋi mi gwarek yeŋgö jeŋini qakŋe asuhugetmö, mi buk kiaŋgöreŋ qahö ohoyal. 31 Keu tosatŋi ohoyali, mi kewögöra ohoyal: Jisösnöŋ Anutugö Nahönŋi aka Amötqeqe Toŋi Kraist akzawi, iŋini keu mi möt nariba mewö miaŋön Jisösgö qetbuŋaŋaŋgöra aka malmal köhöikŋi buŋa qem aŋgume. Mewö aka malmegöra nöŋön Ölöwak Buŋa papia ki ohobiga eŋgöreŋ kaza. Mewö.

21

Jisösnöŋ gwarek 7 yeŋgöreŋ asuhuiga söra jök öröget.

1 Könaŋgep Jisösnöŋ kunbuk gwarek tosatŋi yeŋgöreŋ asuhuyök. Taiberias o aŋgö jitŋe miaŋgöreŋ kewö asuhum eŋgiyök: 2 Gwarek azi kewöŋan mohotŋe malget: Saimon Pitö, Tomas qetŋi kun Siwisiwi qetkeri, Natanael azi mi Galili prowinsgö Kana taonöhök aka Zebedigö nahönyahötŋi yahöt aka gwarek tosatŋi yeŋgöreŋök yahöt. 3 Mohotŋe malgetka Saimon Pitönöŋ jii mötket, “Ni mönö söra örömamgöra anmam.” Mewö jiiga tosatŋan jiget, “Nini ölöp göbuk mohokŋe anbin.” Mewö jiba mosöta waŋgenöŋ öŋgöba anda suŋgem miaŋgöreŋ söra kun qahö öröget. 4 Söra qahö öröba öne malgetka miri lök giaŋiiga Jisösnöŋ saknöŋ kinök. Kinökmö, yaŋgö kaisoŋgolomŋi mi qahö ek kutuget. 5 Jisösnöŋ kinda eŋgohola jiyök, “Alaurupni, söra kun öröze me qahö?’ Jiiga meleŋda “Qahö!” jiget. 6 “Qahö!” jigetka kewö jim kutum eŋgiyök, “Iŋini mönö mösakŋini waŋge ölŋe göröken gilgetka eri ölöp söra miwikŋaime.” Mi möta mösakŋini gilgetka söra sehisehiŋi geba ölökögeraŋgöra öröget kotmapkö osiiga öröm suksuköget. 7 Mewö aiga Jisösgö wölböt gwarekŋi miaŋön Saimon Pitö kewö jii mörök, “Mi mönö Kembuya!” Mewö jiiga Kembugö qetŋi möta opo bindoŋanök jöhöba malöhaŋgöra silepökeŋi köpeiba miaŋgöreŋök o aŋgönöŋ luhuba geyök. 8 Yeŋön sak qöhöröŋe 100 mita miaŋgö dop kösutŋe anda malget. Miaŋgöra Pitönöŋ geba ani gwarek tosatŋi yeŋön waŋge lökuatnöŋ qem naŋgöba anda mösak söraŋambuk örögetka waŋge andöŋe kayök. 9 Mewö kaba sak körikŋe öŋgöba miaŋgöreŋ yuai kewö eket: Könöp jeiga gapnöŋ söra jejeŋi aka beret soŋsoŋ ahöyök. 10 Mi eketka Jisösnöŋ kewö jii mötket, “Iŋini dölki söra örözei, mönö miaŋgöreŋök tosatŋi memba ki kaget.” 11 Mi jiiga Saimon Pitönöŋ möta waŋgenöŋ öŋgöba mösak öröiga körikŋe öŋgöyök. Öŋgöiga ölŋi 153 eket. Mösak mi söra ketaŋi sehisehiŋi mieŋön kokolak qegetmö, mösaknöŋ töndup qahö tiŋgirök. 12 Ölŋi mi eketka Jisösnöŋ kewö jii mötket, “Mönö kaba söŋangö neneŋi neget!” Mewö jii möta kaba “Mi Kembunina,” mewö möt kutugetmö, gwarek yeŋgöreŋök kunŋan “Gi daŋön?” mewö qesimamgö urulömböt aka qahö qesiyök. 13 Qahö qesiyökmö, Jisösnöŋ anda beret memba eŋgiba söra mewöyök mendeŋda eŋgiyök. 14 Jisösnöŋ kömupnöhök wahöta gwarekurupŋi asuhum eŋgiyöhaŋgö indimŋi karöbut mi ahök. Mewö.

Jisösnöŋ Pitö kunbuk kuŋguba mem köhöiyök.

15 Söŋangö neneŋi neget teköiga Jisösnöŋ Saimon Pitögöra kewö jii mörök, “Saimon Jongö nahönŋi! Alaurupki kieŋön ni uruŋinan jöpaköm niŋgimakzei, gi mönö i eŋgoŋgita gwötpuk jöpaköm niŋgimakzan me qahö?” Mi möta kewö meleŋnök, “O Kembu, ni göhöra ak niŋgimakza. Gi wölböt alani akzan. Mi nangak ölöp mötzan.” Mewö meleŋniga Jisösnöŋ jii mörök, “Gi mönö nöŋgö lamaurupni moröŋi gumohom eŋgiba malman.” 16 Mewö jii möri indimŋi yahöt qesim waŋgiyök, “Saimon Jongö nahönŋi! Gi ölŋa jöpaköm niŋgimakzan me qahö?” Mi möta kewö meleŋnök, “O Kembu, ni göhöra ak niŋgimakza. Gi wölböt alani akzan. Mi nangak ölöp mötzan.” Mewö meleŋniga Jisösnöŋ jii mörök, “Gi mönö nöŋgö lamaurupni galöm köl eŋgiba malman.” 17 Mewö jii möri indimŋi karöbutŋi qesim waŋgiyök, “Saimon Jongö nahönŋi! Gi mönö ölŋa wölbötkan (jojopaŋgan) nöŋgö ak gihimakza me qahö?” Mewö qesim waŋgiiga urujöjöpakö qeqesiŋi mohot miyök qesiiga indimŋi karöbut ahöhaŋgöra Pitönöŋ wösöbirik möta meleŋda kewö jiyök, “O Kembu, gi yuai pakpak ölöp möt teközan. Gi wölböt alani akzan. Göŋön mönö nangak mi ölöpŋanök mötzan.” Mewö jiiga Jisösnöŋ jii mörök, “Gi mönö nöŋgö lamaurupni gumohom eŋgiba malman. 18 “Nöŋön keu öl töhönŋi kun kewö jibi mötnöŋ: Gi sepgulia mala nangak sileötaŋgi jöhöba köna igen me waigen ‘anmam,’ jiba ak gihiyöhaŋgö dop ölöp anda kaba malnöŋ. Mewö mala malnöŋmö, azi namŋi akŋani, nalö miaŋgöreŋ börögi böraŋnöŋga kunŋan kaba opo silepökegi jöhöm gihiba köna kungen qahö anmangö mötmani, mönö miaŋgöreŋ goaŋgiriga anman.” 19 Jisösnöŋ kezapqetok keu mewö jiba Pitö kömumawaŋgö keu saiŋi indelök. Yaŋön kömup tandökŋi qainŋi kun kömuiga Anutugö qetbuŋaŋi qarimapköra mötmöriba mi jiyök. Keu mi jiba yaŋgöra jii mörök, “Gi mönö kaba ni nuataŋgöba malman!” Mewö.

Jisösnöŋ Pitöbuk gwarek kungö keuŋi eraum mörohot.

20 Pitönöŋ Jisösbuk anda liliŋgöba Jisösgö wölböt gwarekŋan andöŋire kaiga ehök. Gwarek miaŋön ak-kömukömu lama negeri, miaŋgöreŋ nöröpŋan Jisösgö töptöpŋe nariba jiyök, ‘Kembu, göhöreŋ mamalolo azi mi daŋön?’ 21 Gwarek miaŋön könaŋire kaiga Pitönöŋ i eka Jisös kewö qesim waŋgiyök, “Kembu, gwarek kiaŋgöra mönö denöwö asuhuma?” 22 Qesim waŋgiiga kewö jii mörök, “Nöŋön yaŋgö malmal areŋi mewö me mewö albileŋak, mi mönö göhöreŋ waimanjara qahö. Nöŋön jibiga yaŋön qahö kömumba nöŋön gölmenöŋ liliŋgöba kamamaŋgö nalöŋe toroqeba jebuk mal öŋgöbawak, keu mi yaŋgö keuya akawak. Gi mönö yaŋgö keuŋi mosöta nangi malmalgi möhamgöba galöm köl aŋguba nöŋgö andöne kaba ni nuataŋgöba malman.” 23 Keu mewö jiiga tosatŋan laŋ möta jim sehigetka urumeleŋ alaurup yeŋgö sutŋine keu mi kewö jim sohoget, “Gwarek miaŋön qahö kömuma.” Mewö jim sohogetmö, Jisösnöŋ jebuk teteköŋi qahö mal öŋgömapköra qahö jiyökmö, keu kewö jiyök, “Nöŋön yaŋgö malmal areŋi mewö me mewö albileŋak, mi mönö göhöreŋ waimanjara qahö. Nöŋön jibiga yaŋön qahö kömumba nöŋön gölmenöŋ liliŋgöba kamamaŋgö nalöŋe toroqeba jebuk mal öŋgöbawak, keu mi yaŋgö keuya akawak. Gi mönö yaŋgö keuŋi mosöta nangi malmalgi möhamgöba galöm köl aŋguba malman.” Mewö.

Nanak mi pakpak jenan eka naŋgöba ohom eŋgizal.

24 Gwarek miaŋön yuai mi jeŋan eka mala miaŋgö dop mi naŋgöba jim asariba Ölöwak Buŋa ki ohoyök. Körek pakpak eŋön gwarek miaŋgö könaŋi mötzeaŋgöra aka ölöp tönguba kewö jiba malme, “Yaŋön keu naŋgöba jiyöhi, miaŋön mönö keu öl töhönŋi akza.” 25 Jisösnöŋ nup aka aŋgöletot tosatŋi sehisehiŋi mi mewöyök aka memba malök. Mieŋgö kösohotŋini mohot mohot mi lökŋanök törörök ohobinak ewö, mönö buk papia böranŋi böranŋi sehisehiŋi asuhugetka kantri dop papia köwe miri (laibreri) pakpak miaŋgöreŋ alinga kokolak qeba ölököiga tiŋi töndup qahö dop kölbawak. Mewö mötmörizal.