The New Testament of our Lord and Saviour Jesus Christ
1 Bokin araia ana bakatibu nako Iesu Kristo, are e riki mai iroun Tawita are e riki mai iroun Aberaam. 2 E karikaki Itaaka iroun Aberaam; ao Itaaka e karika Iakobwa; ao Iakobwa e karika Iuta ma tarina nako; 3 ao Iuta e karika Bereti ao Tera iroun Nei Tama; ao Bereti e karika Etiron; ao Etiron e karika Ram; 4 ao Ram e karika Amminataba; ao Amminataba e karika Nation; ao Nation e karika Taremon; 5 ao Taremon e karika Boati iroun Nei Raaba; ao Boati e karika Obeta iroun Nei Ruta; ao Obeta e karika Iete. 6 Ao Iete e karika Tawita are te Uea. Ao Tawita e karika Toromon irouni buun Uria; 7 ao Toromon e karika Reoboam; ao Reoboam e karika Abiia; ao Abiia e karika Ata; 8 ao Ata e karika Ieotiabwata; ao Ieotiabwata e karika Ioram; ao Ioram e karika Utia; 9 ao Utia e karika Iotam; ao Iotam e karika Aati; ao Aati e karika Etekia; 10 Ao Etekia e karika Manate; ao Manate e karika Amon; ao Amon e karika Iotia; 11 ao Iotia e karika Iekonia ma tarina nako, n te tai are a kairaki nako iai Iteraera bwa taenikai i Bwaburon. 12 I mwiin te kairaki nako Bwaburon, ao Iekonia e karika Tearetiera; ao Tearetiera e karika Terubwabera; 13 ao Terubwabera, e karika Abiuta; ao Abiuta, e karika Eriakim, ao Eriakim e karika Atora; 14 ao Atora, e karika Tatoka; ao Tatoka, e karika Akim; ao Akim e karika Eriuta; 15 ao Eriuta, e karika Ereata; ao Ereata, e karika Matan; ao Matan, e karika Iakobwa; 16 ao Iakobwa, e karika Iotebwa are buun Nei Maria, are E bungiaki mai irouna Iesu, are E atongaki bwa Kristo. 17 Bootaia ngkanne rooro ni bane mai iroun Aberaam ni karokoa Tawita, bon tengauni ma a roro; ao mai iroun Tawita ni karokoa te kairaki nako Bwaburon bon tengauni ma a roro ao man te kairaki nako Bwaburon ni karokoa bungiakin Iesu, bon tengauni ma a roro naba. 18 Aio aroni bungiakin Iesu Kristo; e a tia ni kabae tinana are Nei Maria ma Iotebwa, ma i mwaain ae a mareaki ao e ataaki bwa iai te teei i birotona mai iroun te Taamnei are e Raoiroi; 19 Ao Iotebwa are e na bunna, ngkai te aomata ae e nanoanga, ao e aki kani kamamaaea Nei Maria i mataia aomata, e reke ana iango bwa e na kabwaraa aia kabae ni karabaa taekana. 20 Ma ngke e iangoa aei, ao nooria, e kaoti ana anera te Atua nakoina n te mii, ao e kaangai, Iotebwa, ae natin Tawita, tai maaku n anaa Nei Maria bwa bum: bwa E riki te baere i nanoni birotona mai iroun te Taamnei are e Raoiroi. 21 Ane e na bungia te nati te mwaane, ao ko na aranna bwa Iesu, bwa Ngaia ae E na kamaiuiia ana aomata man aia bure. 22 A riki baikai ni kabane bwa a aonga ni kakoauaaki ana taeka te Atua are E a tia n taekinna iroun te buraabeti, ngke e kaangai: 23 Noria, ane e na kariki te ataeinaine, ao e na bungia te nati te mwaane, ao a na aranna bwa Emanuera, (ae nanona, Te Atua iroura). 24 Ngke e uti Iotebwa mani matuuna, ao e karaoa are e tuangnga ana anera te Atua; e taanga ma Nei Maria, 25 ma e aki bootaki ma ngaia ni karokoa e a tia ni bungia natina; ao e aranna Iotebwa bwa Iesu.
1 Ngke E bungiaki Iesu i Betereem i Iutaia n ana bong n uea Erote, ao nooria, a roko i Ierutarem taan rabakau mai mainiku, ao a taku, 2 E ngaa Teuare e bungiaki bwa aia Uea I-Iutaia? Bwa ti noora itoina i mainiku, ao ti a roko bwa ti na taromauriia. 3 Ngke e ongo aei Erote are te uea, ao e kiriwe nanona ma angiia kaain Ierutarem. 4 E bootiia ni kabane aia mataniwi ibonga ma taani koroboki, ao e kakaaea mai irouia te tabo are E na bungiaki iai te Kristo. 5 A taku nakoina, I Betereem i Iutaia: bwa e koreaki ae e kaangai iroun te buraabeti : 6 Ao ngkoe ae Betereem ae kaawan Iuta, ko ataaki irouia ake a tautaeka i Iuta, bwa te kaawa teuana i buakoni kaawana ake a rangi ni kakannato, bwa E na nako mai iroum te Uea are e na kaawakiniia au aomata ake Iteraera. 7 E kaoiia ngkanne taan rabakau Erote bwa e na bootaki ma ngaiia n ti ngaia, ao e neneria bwa e kaoti te itoi n ningai. 8 Ao i mwiina, e kanakoia nako Betereem ma ana taeka nakoia ae e kaangai, Kam na nako ao kabotumwaakaingkami n ukoukora te teei; ao ngkana kam kunea, ao kam na nako mai n tuangai, bwa N na nako naba n taromauriia. 9 Ngke a a tia n ongo ana taeka te uea, ao a nako; ao nooria, e ri moaia te itoi are a nooria i mainiku, ao e nako ni mena i etan te tabo ike E mena iai te teei. 10 Ngke a noora te itoi, ao a kaonaki n te kimwaareirei ae moan te bati. 11 Ao ngke a rin n te auti, ao a noora te merimeri ma Nei Maria are tinana, ao a katorobubua ni bobaraaki n taromauriia, ao a kaotinakoi aia bwaintangira aika koora, ma te riibano, ma te mura, ao a angan te merimeri. 12 Ao a okira abaia n te kawai teaina, ibukina ngke a a tia n tuangaki n te mii iroun te Atua bwa a na aki okira Erote. 13 Ao i mwiina ngke a a tia n nako, ao nooria, e kaoti ana anera te Atua nakon Iotebwa n te mii, ao e taku, Tei rake ao kaira te merimeri ma tinana ni biri nako Aikubita, ao mena iai ni karokoa tuangam irou; bwa ane e na ukoukora te merimeri Erote bwa e na kamatea. 14 Ao e tei rake Iotebwa, ao e kaira te merimeri ma tinana e bong, ao e nako Aikubita, 15 ao e tiku ikekei ni karokoa maten Erote. E riki aei bwa e na kakoauaaki are E atongnga te Atua iroun te buraabeti, ngke E taku, I wetea natiu mai Aikubita. 16 Ngke e ataia Erote bwa e a tia ni mwaamwanaaki irouia taan rabakau, ao e rangi n un. E kanakoa ana taeka bwa a na bane n tiringaki ataei aika mwaane ake kaka uoua aia ririki ao ake a ataei ake mwaitin aia ririki aei ibukina ngke e a tia n ataia mai irouia taan rabakau bwa e a tia ni koro uoua te ririki man te tai are a moa n noora iai te itoi. 17 E a kakoauaaki iai ngkanne are e atongaki iroun Ieremia are te buraabeti, ngke e taku: 18 E ongo te aba te bwanaa i Rama, bon te tang, ma te tanginiwenei ae e bati. E tang Nei Rakera i bukiia natina, bwa a mate, ao e rawa ni kabeebeteaki nanona. 19 Ngke e a tia ni mate Erote, ao nooria, e kaoti ana anera te Uea nakon Iotebwa n te mii, ao e kaangai. 20 Tei rake, ao kaira te teei ma tinana ao naako abaia Iteraera, bwa a a tia ni mate te koraki ake a kan tiringa te teei. 21 E tei rake Iotebwa, ao e kaira te teei ma tinana ao e nako abaia Iteraera. 22 Ma ngke e ongo bwa e uea Arekerau i Iutaia n rua mwiin Erote are tamana, ao e maaku n nako iai; ma ngke e tuangaki n te mii iroun ana anera te Uea, ao e nako n te aba are Kariraia; 23 ao ngke e roko iai, ao e maeka n te kaawa are arana Natareta: bwa e na kakoauaaki are e atongaki irouia buraabeti, are e kaangai: E na aranaki Teuarei bwa kaain Natareta.
1 Ni boong akekei, ao e roko Ioane are te tia bwaabetiito ni kabwarabwara n rereuan Iutaia, 2 ao e taku, Rairi nanomi, bwa e a kan roko uean te Atua, 3 Boni ngaia teuare e taekinaki iroun te buraabeti are Itaia ngke e kaangai: Bwanaan temanna ae e takaarua n te rereua; Katauraoa kawain te Uea, Kaeti kawaina nako. 4 E kunnikaia Ioane ni buraen te kaamero, ao e bwaina te roo ae te kau bwa kabaean nuukana; ao kanana rokati ma aia karewe manibeeru. 5 A nakoina aomata nako mai Ierutarem, Iutaia, ao man taabo ake i rarikin te karaanga are te Ioretan, 6 A bwaabetitooaki irouna n te karaanga are te Ioretan, ngke a kaoti aia bure. 7 Ngke e nooriia Bwaritaio ma Tarukaio aika a bati bwa a roko bwa a na bwaabetitooaki, ao e taku nako ia, Ngkami aika buniia naeta, antai ae e tuangkami bwa kam na biri nako man te un are a kan roko. 8 Kam na karaoi mwakuri aika a na kaota ae kam a tia n rairi nanomi; 9 ao tai taku i nanomi ni kaangai, Iai tamara bwa Aberaam; bwa I taku nakoimi, bwa E konaa te Atua ni karikiia natin Aberaam man atibiu aikai. 10 Ao e tauraoi ngkai te angaraa ni korei kaai mani wakaaiia; te kai are e aki kariki uaa aika a raraoi, e na koreaki ni kabwakaaki, ao e na teweaki nako nanon te ai. 11 I bwaabetitooingkami n te ran bwa kaotan ae kam a tia n rairi nanomi, ma Teuae na roko i mwiiu E kakannato riki nakoiu, ao I aki tau bwa N na uouoti ana kauniwae; E na bwaabetitooingkami n te Taamnei are e Raoiroi, ma te ai. 12 E mena i nanoni baina te bwai ni mwakuri are E na kaitiaka iai maangen te uiita man te tabo are e ororeaki iai te uiita bwa e aonga n raure nako ma kaina. E na booti uaa n uiita i nanon ana titoa ni bwai, ao E na kabuoki maangen uiita n te ai are e aki maamate. 13 E nako ngkanne Iesu mai Kariraia nako Ioretan nakon Ioane, bwa E na bwaabetitooaki irouna. 14 Ma e kataia n tuukia Ioane, ao e taku, I riai ni bwaabetitooaki iroum, ao Ko nakoiu? 15 Ao Iesu E kaeka ni kaangai, Kariaia ngkai: bwa te bwai ae e riai iroura bwa ti na karaoi bwaai ni kabane ake E tangiri te Atua. Ao e kariaia Ioane. 16 Ngke E a tia ni bwaabetitooaki Iesu, ao E aerake naba man te ran, ao nooria, e kaukaki karawa nakoina, ao E noora Taamnein te Atua bwa E ruo n ai aron te taobe, ao E toka i aona; 17 ao nooria te bwanaa mai karawa, ae e kaangai: Natiu aei ae E tangiraki irou, ae I kakatonga irouna.
1 E kairaki rake ngkanne Iesu iroun te Taamnei nakon te rereua bwa E na kariiriiaki iroun te riaaboro; 2 ao E aki mamatam angaun te ngaina ao angaun te bong, ao rimwi E baki. 3 Ao E kawaria te riaaboro, ao e taku nakoina, Ngkana Natin te Atua Ngkoe, ao Ko na tua bwa a na riki n amwarake atiibu aikai. 4 Ao E kaeka ni kaangai, E koreaki ae e kaangai: E aki maiu te aomata n ti te amwarake, ma e maiu n taeka nako aika a oti nako mai wiin te Atua. 5 Ao e kairia ngkanne te riaaboro nako Ierutarem, ao e kateia n te tabo ae te kabanea n rietaata i taubukin te umwantabu, 6 ao e taku nakoina, Ngkana Natin te Atua Ngkoe, ao Ko na ewe nako; bwa e koreaki ae e kaangai: E na mwiokoia ana anera bwa a na tabeakiniko; ao a na tabekiko ni baiia, bwa e kaawa n toki waem n te atiibu. 7 E taku Iesu nakoina, E koreaki naba ae e kaangai: Ko na tai kataa Iehova ae Atuam. 8 Ao e a manga kairia te riaaboro nakon te maunga ae moan te rietaata, ao e kaoti nakoina aaba ni kabane ma tamaaroaia; 9 ao e taku nakoina, N na anganiko baikai ni kabane ngkana Ko katorobubua ni bobaraaki n taromauriai. 10 E taku ngkanne Iesu nakoina, Naako, Tatan; bwa e koreaki ae e kaangai, Ko na taromauriia Iehova ae Atuam, ao ko na toro irouna n ti Ngaia. 11 E kiitanaki ngkanne Iesu iroun te riaaboro; ao nooria, a roko anera ni buokia ni baike E kainnanoi. 12 Ngke E ongo Iesu bwa e a tia n tauuaki Ioane bwa te bure, ao E nako Kariraia. 13 E kiitana Natareta, ao E nako ni maeka i Kaberenaum are e mena i rarikin te nama, n taabo ake abaia baronga ake Teburun ma Nabetari, 14 bwa e aonga ni kakoauaaki are e atongaki iroun Itaia are te buraabeti, ngke e kaangai: 15 Aaba ake aia bwai baronga ake Teburun ma Nabetari, ake a mena i aon te kawai nakon te nama, ake a mena n tanimaeaon te Ioretan, are Kariraia, are a maeka iai aomata ake tiaki I-Iutaia! 16 A noora te oota ae te oota ae e korakora aomata ake a tekateka ike e roo; ao e kaoti te oota nakoia ake a tekateka i aban te mate ao i nuuna. 17 Ao man te tai arei ao E moa n reirei Iesu, ao E taku, Kam na rairi nanomi, bwa e a kan roko uean te Atua. 18 Ngke E nakonako Iesu i rarikin namani Kairiraia, ao E nooriia taari-mwaane aika uoman, are Timon are arana teuana Betero, ao Anterea are tarina, ngke a kabwakaa te karaun n te nama; bwa taan akawa ngaiia. 19 Ao E taku nako ia, Mai ri mwiiu ao N na karaoingkami bwa taan akawaiia aomata. 20 A kiitan naba aia karaun ao a iria. 21 Ngke, E waakina nako riki kawaina maikekei, ao E a manga nooriia taari-mwaane aika uoman are Iakobo ma Ioane ake natin Tebetaio. A mena n aia booti ma tamaia are Tebetaio, bwa a bonobonoti raeuakin aia karaun; ao E weteiia. 22 Ao a kiitana naba te booti ma tamaia, ao a iria. 23 E kabutaa Kariraia n reirei ni mwaneabaia I-Iutaia, ao n tataekina euangkerion uean te Atua; ao E katoki aoraki ni kabane, ao mamaara ni kabane i buakoia aomata. 24 E taona Turia ni kabutaa rongorongon Iesu; ao a bane n uotaki nakoina aomata aika a aoraki n aekan aoraki nako ma maraki, ao akana a taniaki irouia taimonio, ma akana a mino, ma akana a aki konaa te nakonako; ao E kamaiuiia. 25 Ao a iria aomata aika a rangi ni mwaiti mai Kariraia ao Tekabori, mai Ierutarem, Iutaia, ao mai mainikun Ioretan.
1 Ngke E nooriia aomata aika a rangi ni mwaiti Iesu, ao E ararake n te maunga, ao E tekateka, ao a nakoina ana reirei; 2 ao E moanna n reireiia, ni kaangai: 3 A a kabwaia akana iai kainnanoan te Atua irouia, bwa aia bwai uean te Atua. 4 A a kabwaia akana a nanokaawaki, bwa a na kabeebeteaki nanoia. 5 A a kabwaia akana a aki onimakin oini korakoraia, bwa a na bwaina te aonnaba. 6 A a kabwaia akana a kan noora nanon te Atua bwa e na karaoaki, bwa a na anganaki nanoia are a tangiria. 7 A a kabwaia akana a nanoanga, bwa a na nanoangaaki. 8 A a kabwaia akana nanoia ti te kan toro iroun te Atua, bwa a na noora te Atua. 9 A a kabwaia taan raoi, bwa a na atongaki bwa natin te Atua. 10 A kabwaia akana a bwainikiriinaki ibukini karaoan nanon te Atua, bwa aia bwai uean te Atua. 11 Kam a kabwaia ngkana a taetaebuakaingkami aomata, ma ni bwainikiriningkami, ma n atonga te taetae ae e kewe ae e buaakaka bwa taekami ibukin ae au aomata ngkami. 12 Bwa a bwainikiriniia buraabeti ake a maiu i mwaaimi n te aro naba aei. Kam na kukurei, ao kimwaareirei, bwa a bati bwaai n tituaraoi ae E katauraoi te Atua i bukimi. 13 Ai aron taoron te aonnaba ngkami; ma ngkana e mauna taorona, ao e na taoronaki n tera? Akea te bwai ae e na boongana nako iai, ma ti te teweaki nako, ao ikanne are e a konaa n reke ae e toutouaki iai irouia aomata. 14 Ai aron ootan te aonnaba ngkami. E aki konaa n raba te kaawa ae e kateaki i aon te maunga. 15 Ao a aki kauraa te taura aomata ni kaaki i aan te bwaketi, ma a kaaki i aoni nnena; ao e nako ootana nakoia aomata ni kabaneia ake n te auti. 16 Ao ai aromi naba, kam na kaoti ami oota i mataia aomata, bwa a na noori ami mwakuri aika a raraoi, ao a na neboa Tamami are i karawa iai. 17 Tai taku i nanomi bwa I roko bwa N na urui tuua ake e anga Mote, ma aia taeka n reirei buraabeti. I aki roko bwa N na urui, ma I roko bwa N na kakoroi bukiia. 18 Bwa e koaua ae I a tuangkami, bwa ngkai e tuai ni mauna karawa ma aonnaba, ao e na bon aki mauna manin taekan te Tua ae te kabanea n uarereke, ke aron taekana ae te kabanea ni kimototo, i mwaain rikini bwaai nako ake a taekinaki n te Tua bwa a na riki. 19 Ma ngaia aei, bwa ane e kamamaaraaea mwaakan te Tua teuana ae e maraurau riki i buakon tuua aikai, ao e reireiia aomata bwa e a toki manenana, ao e na atongaki bwa moan te mangori n uean te Atua; ma ane e tou mwiin tuua aikai n reireiia aomata iai, ao e na atongaki bwa e kakannato n uean te Atua. 20 Bwa I taku nakoimi bwa ngkami kam aki kakororaoa riki nanon te Atua nakon are a karaoia taani koroboki ma Bwaritaio, ao kam aki konaa n rin n uean te Atua. 21 Kam ongo bwa e atongaki nakoia ami bakatibu: Ko na tai kamateia aomata; bwa ane e kamatea te aomata ao e na kateaki n te kaboowi bwa e na baaireaki taekana; 22 ao Ngai I taku nakoimi, bwa ane e un nakon tarina, ao e na kateaki n te kaboowi bwa e na baaireaki taekana; ao ane e kaangai nakon tarina, Akea warem; ao e na tei i matan te Tanirim bwa e na baaireaki taekana iai; ao ane e kaangai, Ko mino, ao e na motikaki taekana bwa e na teweaki nako n te ai are i moone. 23 Ma ngaia aei, ngkana ko nang anga am karea nakon te Atua n te baonikarea, ao ngkana ko uringa tarim iai bwa e un iroum ibukin te bwai ae ko a tia ni karaoia, 24 ao ko na kiitana am karea iai i rarikin te baonikarea ao naako; karekea moa te raoi ma tarim, ao rimwi ko na oki n anga am karea. 25 Ko na bareiko n raoiakina te aomata are e na uota taekam nakon te kaboowi n te tai are ko mena iai ma ngaia i aoni kawaimi nakon te kaboowi, bwa e kaawa n anga ngkoe nakon te tia motiki-taeka, ao e kaawa te tia motiki-taeka n anga ngkoe nakon te bureitiman, ao ko kaawa ni kaakiaki i nanon te karabuuti. 26 E koaua ae I a tuangko bwa ko na aki konaa n oti nako maiai ni karokoa ko a tia ni kabwakaa ni kabane te mwane are e motikaki bwa tuuaam. 27 Kam ongo bwa e atongaki ae e kaangai, Ko na tai wene ni bure 28 ao Ngai I taku nakoimi bwa ane e tarataraa te aine n iango i nanona bwa e na wene ni bootaki ma ngaia, ao e a tia ni wene ni bure ma ngaia i nanona. 29 Ao ngkana e kairiko matam ane mai ataim nakon te bure, ao ko na autia, ao tewea nako mai iroum; bwa e raoiroi riki ngkana akea bwain rabwatam teuana nakon ae e teweaki nako rabwatam ni kabaneaki nako moone. 30 Ao ngkana e kairiko baim ane ataim nakoni karaoan te bure, ao ko na koreia ni kaaki ao tewea nako; bwa e raoiroi riki ngkana akea bwain rabwatam teuana nakon ae e bane n nako rabwatam nako moone. 31 E atongaki naba ae e kaangai, Te mwaane ane e kanakoa buuna, ao ke e anganna te beebwa ni buu raure. 32 Ma Ngai I taku nakoimi, bwa ane e kaaki buuna, ngkana e tuai ni wene ni bure, ao e a karika neierei bwa te tia wene ni bure ngkana e a manga iein; ao te mwaane are e iein ma neiere kaakiaki, ao e wene ni bure naba. 33 Kam ongo naba bwa e atongaki nakoia ami bakatibu, Tai urua am taeka ni bau, ma ko na karaoi bwaai ake ko taetae ni bau iai nakon te Uea bwa ko na karaoi. 34 Ma Ngai I taku nakoimi, Tai tuea naba teutana. Tai mwanewea arani karawa ngkana ko tuea, bwa nnen te Atua ae e tautaeka maiai; 35 ao tai mwanewea aran aonnaba, bwa nneni katokaani waena; ke aran Ierutarem bwa ana kaawa te Uea are e kakannato. 36 Ao tai tuea n atuum, bwa ko aki konaa ni kamainainaa ke ni karorooa te iranatuu teaina. 37 Ma are kam na taekinna, e na ti kaangai, Eng, eng ke Tiaki, ma ngkana a raka am taeka i aon aikai ao a nako mai iroun teuare e buaakaka. 38 Kam ongo bwa e atongaki ae e kaangai, Te mata boona te mata, ao te wi boona te wi; 39 ao Ngai I taku nakoimi, Tai karaoa te bwai ae e buaakaka nakon te aomata are e karaoa ae e bure nakoim bwa booni mwiin are e a tia ni karaoia; ma ane e boaa tabam ane mai ataim, ao raira tabam ane mai maingim bwa e na booia naba; 40 ao ngkana iai ane e kani kateiko i matan te tia moti bwa ko aonga n anganna am kabaraaki, ao ko na manga anganna naba niiniiram. 41 Ao ane e kairoroko bwa ko na iria teuana te maire, ao ko na airi ma ngaia uoua. 42 Ane e butiiko, ao ko na anganna; ao ane e kan tangoa am bwai, ao tai rawa. 43 Kam ongo bwa e atongaki ae e kaangai, Ko na tangiriia kaain am bootanaomata, ao ribaa am kairiribai. 44 Ma Ngai I taku nakoimi, Kam na tangiriia ami kairiribai, ao tataro i bukiia akana a bwainikiriningkami, 45 bwa kam aonga n riki bwa natin Tamami are i karawa iai; bwa E kaoota ana taai i aoia akana a buaakaka ma akana a baabakanikawai. 46 Bwa ngkana kam tangiriia akana a tangiringkami, ao tera te bwai n tituaraoi ae kam na karekea iai? Tiaki a karaoa naba aei taan anai taekiti? 47 Ao ngkana kam kamauriia ti kaain te Aro, tao a raka riki aromi iai nakoia aomata nako? Tiaki a karaoa naba aei te koraki ake a tuai n onimakina te Atua? 48 Ma ngaia ae kam na moanibaan te raoiroi, n ai aron Tamami are i karawa ngkai moanibaan te raoiroi.
1 Kam na tarataraingkami bwa kam na aki karaoi bwaai ake a kaeti ma bwain te onimaki i mataia aomata ni kan nooraki irouia; bwa ngkana aromi anne, ao a na akea te bwai n tituaraoi ae kam na anganaki mai iroun Tamami are i karawa. 2 Ma ngaia aei, ngkana ko angabwai nakoia aika a kainnano ao ko na tai katanoata nakoia aomata, n ai aroia taani mwaamwanaa-te-aba ngkana a angabwai ni mwaneabaia I-Iutaia ao i nanoni kawai, bwa a aonga ni kamoamoaaki iai irouia aomata. E koaua ae I a tuangkami bwa e a tia n reke irouia booia mani mwiin aia mwakuri. 3 Ma ngkana ko angabwai nakoia aika kainnano, ao karaoia n te aro ae akea ae e na ataia: 4 bwa e aonga n raba am angabwai; ao E na anganiko te bwai n tituaraoi Tamam, ae e noora ae e raba, bwa am bwai. 5 Ngkana kam tataro, ao tai kakairi irouia taani mwaamwanaa-te-aba: bwa a kan tei n tataro i nanoni mwaneabaia I-Iutaia ao i tuutani kawai, bwa a aonga n nooraki irouia aomata. E koaua ae I a tuangkami bwa e a tia n reke irouia booia mani mwiin aia mwakuri. 6 Ma ngkana ko tataro, naako riin n am ru, ao kaina te mataroa, ao tataro nakon Tamam ae E raba; ao E na anganiko Tamam ae E raba te bwai n tituaraoi bwa am bwai. 7 Ao ngkana kam tataro, ao tai kabatiai ami taeka aika akea nanoia, bwa anne aroia aomata ake a tuai onimakina te Atua, bwa a taku bwa a na reke nakoia bwaai ake a tataro i bukiia. 8 Tai kakairi irouia, bwa E atai baika kam kainnanoi Tamami i mwaain ae kam butiia. 9 Aio ngkanne aron ami tataro: Tamara are i karawa, E na tabuaki aram, 10 E na roko ueam, E na tauaki am taeka i aonnaba, ai aron tauana i karawa. 11 Ko na anganiira karara ae ti a tau iai n te bong aei; 12 Ao Ko na kabwaraa ara bure mai iroura, ai arora ngkai ti kabwaraa aia bure akana a bure nakoira; 13 Ao tai kairiira nakon te kariiriiaki, ma Ko na kamaiuira man te buaakaka; bwa am bwai te uea, ao te mwaaka, ao te neboaki n aki toki. Amene. 14 Bwa ngkana kam kabwarai aia bure aomata ake a karaoi nakoimi, ao Tamami are i karawa, E na kabwarai naba ami bure ake kam karaoi nakoina. 15 Ma ngkana kam aki kabwarai aia bure aomata ake a karaoi nakoimi, ao Tamami E na aki kabwarai naba ami bure ake kam karaoi nakoina. 16 Ngkana kam aki ma matam, ao tai mata ni kananoanga n ai aroia taani mwaamwanaa-te-aba: bwa a kataraabuakai ubuia bwa e aonga n nooraki aia aki-mamatam irouia aomata. E koaua ae I a tuangkami bwa e a tia n reke i irouia booia mani mwiin aia mwakuri. 17 Ma ngkana ko aki mamatam, ao ko na kabira atuum, ao teboki matam; 18 bwa e na aki nooraki am aki-mamatam irouia aomata, ma e na nooraki iroun Tamam ae E noora ae e raba; ao Tamam ae E noora ae e raba, ane E na anganiko te bwai n tituaraoi bwa am bwai. 19 Tai kaiko ami bwai aika a kakaawaki i aonnaba, ike e kangi bwaai iai te koa ma te rara, ao a uruuru ma n irae iai taan ira; 20 Ma kam na kaiko ami bwai aika a kakaawaki i karawa, ike e aki kangi bwaai iai te koa ma te rara, ao a aki uru-bwai ma n irae iai taan ira; 21 bwa ike a mena iai ami bwai aika a kakaawaki, ao a mena naba iai nanomi. 22 Te mata ai aron te taura ibukin te rabwata. Ma ngaia are ngkana e raoiroi matam, ao e na buta rabwatam ni kabanea n te oota; 23 ma ngkana e buaakaka matam, ao e na buta rabwatam ni kabanea n te roo. Ao ngkana bon te roo naba te oota i nanom, ao ai bati ra te roo! 24 Akea te aomata ae e konaa n toro irouia tooka uoman: bwa ane e na ribaa temanna, ao e na kaakeaa boonganan are temanna. Kam aki konaa n toro iroun te Atua ma kaubwain te maiu aei. 25 Ma ngaia ae I taku nakoimi, Tai iango n raraoma ibukini maiumi, bwa tera ae kam na kanna ke ae kam na nimma, ao ibukin rabwatami bwa tera ae kam na kunnikaia iai. Tiaki e boongana riki te maiu nakon te amwarake, ao te rabwata nakoni karabaana? 26 Kam na tarai mannikiba, ngkai a aki unuuniki, ao a aki bobooti uaa ngkana a tai, ao a aki uraki nakoni nne n amwarake; ma E kakaamwarakeia Tamami are i karawa. Tiaki kam kakaawaki riki nakoia? 27 Antai i buakomi, ibukin raraomana, ae e konaa ni kaananaua ana tai ni maiu nakon ae teuana riki te bong? 28 Ao kam aera ngkai kam iangoi karabaami n raraomaeakin? Kam na iangoi aroia kiebun te aba, bwa a kangaa n rikirake; a aki mwamwakuri ao a aki bibinoka; 29 ma I taku nakoimi bwa Toromon, e ngae ngke e kaubwai, ma e aki kunnikaiaki n ai aron te kaina te kiebu i buakon aikai. 30 Ma ngkana e kunnikaiaki iroun te Atua te uteute ae e mena n te aba ae e maiu n te bong aei ao e karenakoaki nako nanoni nnen te ai ningabong, ao tiaki kam na kakoauaa bwa E na boni karekei kunnikaimi, ngkami aika a karako ami onimaki? 31 Ma ngaia ae tai iango n raraoma, ni kaangai, Tera karara? ao, Tera nimara? Ao, Tera karabaara? 32 Bwa a ukoukori baikai ni kabane aomata aika a aki onimakina te Atua; ao Tamami are i karawa, E ataia ae kam kainnanoi baikai ni kabane. 33 Ma kam na ukoukora moa uean te Atua ma ana raoiroi, ao E na karekei baikai ni kabane te Atua nakoimi. 34 Ma ngaia ae kam na tai iango n raraoma ibukin te ingabong bwa tera ae e na riki iai: bwa e na bon iangoa arona te ingabong n raraomaeakinna. E a tau ana bwai ni kararaoma te bong ae tebongina ngkana bon ana bwai.
1 Tai motiki-taekaia ao mata ni kabuaakakaiia, bwa E kaawa ni motikaki taekami ni kabuaakakaaki iroun te Atua. 2 Bwa te motiki-taeka ni kabuaakaka are kam kaboonganaa i bukiia aomata, ao ane E na manga motiki-taekami ni kabuaakakaingkami iai te Atua; ao kawai ake kam kaboonganai bwa bwaini baairean motikan taekani kabuaakakaaia, E na kaboonganai te Atua bwa bwaini baaireani motikan taekami ni kabuaakakaaki. 3 E aera bwa ko noora te maange ae moan te uarereke i nanoni matan tarim, ao ko aki noora te oka ane i nanoni matam? 4 Ao ko kangaa n rabakau ni kaangai nakon tarim, N na kaaki te maange ae e uarereke mai matam, ngkai ko aki konaa te noora te oka ane i nanoni matam? 5 Te tia mwaamwanaa-te-aba, ko na kaaki moa te oka ane i nanoni matam, ao ko a tibwa konaa te noora raoi kanakoan te maange ae e uarereke mai nanoni matan tarim. 6 Tai angania kamea te bwai ae e katauaki ibukin te Atua—ane a na rairaki n un nakoimi; ao tai tetewe nako ami atiibu aika a rangi ni kakaawaki nako mataia beeki, bwa a kaawa n toubekaaki i aani waeia. 7 Bubuti, ao ane kam na anganaki; ukeuke, ao ane kam na kareereke; karebwerebwe, ao ane e na kaukaki nakoimi. 8 Bwa ane e buubuti ao e na anganaki, ao ane e ukeuke ao e na kareereke, ao e na kaukaki te mataroa nakon ane e karebwerebwe. 9 Antai te karo i buakomi, ngkana e butiiaki te amwarake iroun natina, ao e anganna te atiibu? 10 Ao ngkana e butiaki te ika, ao e na anganna te naeta? 11 Ngkai kam ataa te angania natimi baika a raraoi, ngkami aika kam buaakaka, ao tiaki e mwaiti riki iroun Tamami are i karawa te kan anga baika a raraoi nakoia akana a butiia? 12 Ma ngaia aei, bwa bwaai ni kabane aika kam tangiri bwa a na karaoaki nakoimi irouia aomata, ao kam na karaoi naba nakoia: bwa aei te reirei ae kanoan tuua ake e anga Mote ma aia boki buraabeti. 13 Kam na rin n te mataroa are wariki: bwa e warebwe te mataroa, ao e raababa te kawai are e nako n te mate, ao a mwaiti akana a rin ni mataroana. 14 Bwa e wariki te mataroa, ao e irariki te kawai are e nako n te maiu, ao a karako akana a kunea te kawai anne. 15 Kam na kaawakiningkami mai irouia buraabeti ni kewe, akana a nakoimi ni bakaaea te nimamannei kaanga ai aroia tiibu, ma bon aroia kameaanti aika a tiritiri ni koaua uaakekei. 16 Ane kam na kinaia n uaaia. A anaaki kureebe man akanta? Ao biiku mani kaai aika a kateketeke? 17 Ma ngaia ae kaai ni kabane aika a maiu raoi, a kariki uaaia aika a raraoi; ma kaai aika a aki maiu raoi, a kariki uaaia aika a bubuaka. 18 E aki konaa ni karika te uaa ae e buaakaka te kai ae e maiu raoi, ao e aki konaa ni karika te uaa ae raoiroi te kai ae e aki maiu raoi. 19 Kaai nako aika a aki kariki uaa aika a raraoi, a koreaki ao a teweaki nako n te ai. 20 Ma ngaia aei, ane kam na kinaia uaakekei n uaaia. 21 A aki bane n rin n uean te Atua akana a aki toki n atoatoangai bwa te Uea Ngai; ma e na rin iai ane e karaoa nanon Tamau are i karawa. 22 Ane a na kaangai nakoiu aomata aika a bati n te bong are E na motiki-taekaia iai aomata te Atua, Te Uea, te Uea, tiaki ti taetae ni buraabeti n aram? Ao tiaki ti kanakoia taimonio n aram? Ao tiaki ti karaoi mwakuri aika a kamiimii n aram? 23 Ao Ngai N na kaangai nakoia, Bon te aakea reitakiu ma ngkami; naako mai irou, ngkami aika kam tuai meni karaoa nanon te Atua. 24 Ma ngaia aei, bwa ane e ongo au taeka aikai ao e iri nanoia, ao ai aron te aomata ae e wanawana, are e katea ana auti i aon te bwa: 25 ao e bwaka te karau, ao e roko te raanga, ao e kare te ang ae e baibati n neakina te auti arei, ma e aki bwaka, ibukina bwa e kateaki i aon te bwa. 26 Ao ane e ongo au taeka aikai n aki iri nanoia, ao ai aron te aomata ae e baba, are e katea ana auti i aon te tabo ae e maraurau: 27 ao e bwaka te karau, ao e roko te raanga, ao e kare te ang ae e baibati n neakina te auti arei, ao e bwaka; ao e uruaki rabwatana ni kabanea. 28 Ngke E a tia n atong taeka aikai Iesu, ao a miimii aomata n arona n reirei: bwa 29 E reireiia n ai aron ae e mwaaka ao tiaki n ai aroia aia taani koroboki.
1 Ngke E ruo Iesu man te maunga, ao a iria aomata aika a rangi ni mwaiti. 2 Ao nooria, e roko temanna ae e reebera ao e katorobubua ni bobaraaki i matana ni karinea, ao e taku, Te Uea, ngkana nanom, ao Ko konaa ni kaitiakai. 3 E arora baina Iesu ao E riingnga, ao E taku, Bon nanou; ko na itiaki. Ao e a rina naba n toki reeberana. 4 E taku Iesu nakoina, Taraia bwa ko na aki tuanga temanna taekan te baei; ma naako moa kaotiko nakon te ibonga, ao anga te karea n ai aron are e tua Mote, bwa te bwai ni kakoaua nakoia aomata. 5 Ngke E roko Iesu i Kaberenaum, ao e nakoina mataniwiin te taanga ni buaka ae tebubua mwaitini kaaina, ni butiia, 6 ao e taku, Te Uea, e wene n aoraki au toro n au auti. E aki konaa ni kakamwakuri, ao e korakora marakina. 7 Ao E taku Iesu nakoina, N na nako ni kamaiua. 8 Ma e kaeka mataniwiin te taanga ni buaka are tebubua kaaina, ao e taku, Te Uea, I aki tau bwa Ko na rin i nanon au auti: ma an taetae naba, ao e a marurung naba au toro. 9 Bwa te aomata ngai ae I mena i aaia ake a kakananto riki nakoiu, ao iai tautia aika I mataniwi i aoia: ngkana I kaangai nakon temanna, Naako, ao e nako; ao nakon temanna, Nako mai, ao e roko; ao nakon au toro, Karaoa aei, ao e karaoia. 10 Ngke E ongo taeka aikai Iesu, ao E miimii iai; ao E taku nakoia ake a iria, E koaua ae I a tuangkami bwa akea i buakoia Iteraera ae I kunea bwa iai ana onimaki ae e korakora n aron aei. 11 Ao I taku nakoimi, bwa a na roko aomata aika a bati mai mainiku, ao mai maeao, ao a na tekateka n rarikiriki n amwarake ma Aberaam, ma Itaaka, ma Iakobwa, n uean te Atua; 12 ma te koraki ake a riai ni mena i nanon uean te Atua, a na teweaki nako nako nanon te roo are i moone, ike a na tang ma n tenai riaia iai bwa kaotan ae e a rootaki n te maraki ae e korakora. 13 E taku ngkanne Iesu nakoni mataniwiin te taanga ni buaka are tebubua kaaina, Ko na nako; ao e na karaoaki nakoim n ai aron am onimaki. Ao e a kamaiuaki ana toro n te aoa naba arei. 14 Ngke E rin Iesu n ana auti Betero, ao E noora tinani buni Betero bwa e wene n aoraki n te kabuebue ae e korakora. 15 E riinga baina Iesu, ao e toki kabuebuena; ao neierei e tei rake ao e touati ibukina. 16 Ngke e a tairiki, ao a uotaki nakoina aomata aika a bati aika a taniaki irouia taimonio; ao E kanakoia anti aika a buaakaka akekei ni mwaakan ana taeka, ao E kamaiuiia ni kabaneia aomata ake aoraki: 17 bwa e na kakoroaki bukin are e atongaki iroun Itaia are te buraabeti ngke e kaangai, E kamaiuira mani mamaarara, ao e uoti nako aorakira. 18 Ngke E nooriia aomata aika a rangi ni bati Iesu i rarikina, ao E tua bwa a na nako tanimainikun te nama. 19 E roko te tia koroboki temanna, ao e taku nakon Iesu, Te Tia Reirei, N na iriiriko nakon te tabo are Ko na nako iai. 20 E taku Iesu nakoina, Iai nneia ni maeka kameaanti ao ngaoia manin aan-nang, ma akea nnen Natin te Aomata ae E na kawenea iai atuna. 21 Ao e taku ana reirei temanna nakoina, Te Uea, kariaia bwa N na nako n tauna moa tamau. 22 Ma E taku Iesu nakoina, Ko na irai, ao katikuia maate bwa a na bon tauniia aia mate. 23 Ngke E toka n te booti, ao a iria ana reirei. 24 Ao nooria, e roko te buaka ae korakora n te nama, ao a bwaroa nanon te booti naao; ao E matuu Iesu. 25 Ao a nakoina ana reirei ni kautia, ao a taku, Te Uea, kamaiuira; ti mate. 26 Ao Ngaia E kaangai nakoia, Kam aera ngkai kam maaku, ngkami aika a karako ami onimaki? Ao E tei rake, ao E takua te ang ma naao, ao e a bati naba te ariki. 27 Ao a miimii aomata akekei, ao a taku, Te aeka n aomata tera Teuaei, ngkae a ongo irouna te ang ma naao? 28 Ao ngke E roko i tanimainikun te nama i abaia I-Ketara ao E aitara ma uoman te aomata aika a oti nako mani nneia maate. A taniaki uaakai irouia taimoio, ao a rangi n unun n te aro ae akea ae e konaa n ri kekei. 29 Ao nooria, a takaarua ni kaangai, Tera am bwai iroura, Ngkoe, ae Natin te Atua? Ko nako mai ni kammarakiira ngkae e tuai n roko te Bongi ni Motiki-taeka? 30 Iai te nanai ni beeki ae e bati, aika a kume n amwarake n te tabo ae e aki raroa mai irouia. 31 Ao taimonio akekei a butiia ni kaangai, Ngkana Ko kaotinakoira, ao kanakoira nako nanoia te nanai ni beeki. 32 Ao Ngaia E taku nakoia, Naako. Ma ngaia are a oti nako, ao a nako n rin i nanoia beeki; ao nooria, a bane ni biri nako beeki n toua are e rangi ni karaabee nako nanon te nama, ao a mate n te ran. 33 A biri nako uaake a tararuaia beeki, ao ngke a roko n te kaawa, ao a karakini bwaai ni kabane ma bwaai ake a riki nakoia uaake a taniaki irouia taimonio. 34 Ao nooria, a bane n oti nako kaain te kaawa arei bwa a na kawara Iesu; ao ngke a nooria, ao a butiia bwa E na nako mai abaia.
1 Ao E toka Iesu n te booti n ri nuukan te nama, ao E roko n ana kaawa. 2 Ao nooria, iai aomata tabemwaang ake a uota nakoina te aomata ae e nakibaina, ae e wene i aon te nne ni wene. Ngke E noori aia onimaki Iesu, ao E taku nakon te nakibaina, Natiu, tai raraoma; a kabwaraaki am bure. 3 Ao nooria, a taku i nanoia taani koroboki tabemwaang, E taetae ni bakanatua Teuaei. 4 E atai nanoia Iesu, ma ngaia are E taku, Kam aera ngkai kam iangoa ae e buaakaka i nanomi? 5 E ngaa ae e beebete riki, atongan ae e kaangai, A kabwaraaki am bure? Ke ae e kaangai, Tei rake ao nakonako? 6 Bwa kam aonga n ataia bwa E konai ni kabwarai buure i aonnaba Natin te Aomata—E taku ngkanne nakon te nakibaina—Tei rake, tabeka nnem ni wene, ao naako ni mwengam. 7 Ao e tei rake ao e nako ni mwengana. 8 Ngke a noora te baere e riki aomata, ao a maaku, ao a kamoamoaa te Atua are E a tia n angania aomata te mwaaka ae ai aron aei. 9 Ngke E kiitana ikekei Iesu, ao e noora te aomata ae arana Mataio, bwa e tekateka n aobitin te taekiti; ao E taku nakoina, Ko na iriirai. Ao ngaia, e tei rake n iriira Iesu. 10 Ao ngke E tekateka n rarikiriki n amwarake Iesu n te auti, ao nooria, a roko taan anai taekiti ma aomata aika a buaakaka aika a mwaiti, ao a tekateka n rarikiriki n amwarake ma Ngaia ao ana reirei. 11 Ngke a noora aei Bwaritaio, ao a taku nakoia ana reirei Iesu, E aera ngkae E amwarake ami Tia Reirei ma taan anai taekiti ao aomata aika buaakaka? 12 Ma ngke E ongo Iesu, ao E taku, akana a marurung a aki kainnanoa te tia katoki aoraki, ma ti akana a aoraki. 13 Kam na nako n reireingkami bwa tera ae e nanonaki n taeka aikai. I tangira te nanoanga, ao I aki tangira te angakarea. Bwa I aki roko bwa N na weteiia akana a raoiroi, ma I roko bwa N na weteia akana a buaakaka. 14 A roko irouna ngkanne ana reirei Ioane are te Tia bwaabetiito, ao a taku, Bukin tera ngkai ti kabatiaa te aki-mamatam, ngaira ma Bwaritaio, ao am reirei a aki bwaina te aki-mamatam? 15 E taku Iesu nakoia, A konaa n nanokaawaki aomata ake a kaoaki bwa iruwa nakon te mare, ngkae e raoniia te tia iein? Ane a na roko boong, ane e na uotaki nako iai te tia iein mai irouia, ao anne ngkanne aia tai n aki mamatam. 16 Akea ae e itua te moti ni kunnikai ae e boou i aon te niiniira nikawai: bwa ane e na kui te moti ni kunnikai ae e boou i mwiin uatiana, ao e na kou nako man te niiniira, ao e a kaabwaabwaka riki raeuaakina. 17 Ai aron naba te wain ae e boou : bwa e aki atoaki nakoni nneia aika kunin te man, aika bwaai nikawai; bwa ngkana e atoaki nako iai, ao a na tabwena kuun ao e na waa nako te wain, ao a uruaki nnena; ma e atoaki te wain nakoni nnena aika kunin te man, aika kuun aika a boou : ao n te aro aei, e a kaawakinaki raoi iai te wain ao a aki uruaki nnena. 18 Ngke E tabe Iesu n atongi baikai nakoia, ao nooria, e roko te tia tau-taeka temanna ao e katorobubua ni bobaraaki i matan Iesu ni karinea, ao e taku, E a tibwa mate natiu te aine; ma Ko na nako mai ni kaaki baim i aona, ao e a maiu naba. 19 E tei rake Iesu, ao E airi ma ana reirei n iria. 20 Ao nooria, e roko i akuuna te aine ae e aoraki n aine i nanon te maan ae tebwi ma onoua te ririki, ao e riinga rabin ana kunnikai Iesu: 21 bwa e taku i nanona neierei, Ngkana I ti riinga naba ana kunnikai, ao I a kamaiuaki. 22 E rairaki Iesu, ao ngke E noora neierei, ao E taku, Natiu, Tai raraoma, e kamaiuko am onimaki. Ao e kamaiuaki te aine arei n te tai naba arei. 23 Ngke E roko Iesu n ana auti te tia tau-taeka, ao E nooriia taani katangitang ibukin te mate, ma aomata bwa a tanginiwenei, 24 ao E taku nakoia, Kam na bane n oti nako: bwa e aki mate te teinaine, ma e matuu. Ao a ngareakinna ni kakanikoa. 25 Ngke a a tia ni kaotinakoaki te koraki rei, ao Ngaia E rin n te ru are e mena iai te teinaine; ao E taua bain neierei, ao e tei rake. 26 Ao e buta nako rongorongon te baerei i aon te aba arei. 27 Ngke E kiitana ikekei Iesu, ao a ri mwiina uoman te mataki, ao a takaarua ni kaangai, Natin Tawita, Ko na nanoangaira. 28 Ngke E rin n te auti, ao a roko irouna mataki ake uoman; ao E taku Iesu nakoia, Kam kakoauaa bwa I konaa ni karaoa te baenne? A taku nakoina, Eng, te Uea. 29 E riingi ngkanne mataia Iesu, ao E taku, E na karaoaki nakoimi n ai aron ami onimaki. 30 A kaureaki mataia. Ao E kamatoatoaa ana taeka Iesu nakoia ni kaangai, Kam na taraia bwa a na aki ataa taekan te baei aomata. 31 Ma ngke a nako, ao a katanoataa taekana nako aon te aba arei ni kabutaa. 32 Ao ngke a nako uaake a tia ni kamaiuaki mani matakiia, ao nooria, e kairaki nakon Iesu te aomata ae e babanga taetae, ae e taniaki iroun te taimonio. 33 Ngke e a tia ni kanakoaki te taimonio, ao e taetae teuare e babanga taetae; ao a miimii aomata, ao a taku, E tuai men noonooraki te bwai ae ai aron aei i buakoia Iteraera. 34 Ma a taku Bwaritaio, E kanakoia taimonio iroun aia uea taimonio. 35 Ao Iesu E kawari kaawa ni kabane ma taabo nako ake a maekanaki n reirei i nanoni mwaneabaia I-Iutaia, n tataekina euangkerion uean te Atua, ao ni katoki aoraki ni kabane ma mama ara ni kabane. 36 Ngke E nooriia aomata aika a rangi ni bati, ao E nanoangaiia: kaanga ai aroia tiibu aika a tiku n akea te tia kaawakiniia. 37 Ao E taku nakoia ana reirei, A mwaiti uaa aika a bo taia n rikoaki, ma a karako taani mwakuri. 38 Ma ngaia ae kam na butiia Teuare ana bwai baikai bwa E na kanakoia taani mwakuri bwa a na rikoi ana uaa.
1 Ao E weteiia ana reirei Iesu ake tengauni ma uoman, ao E anganiia te mwaaka i aoia taamnei aika a kamwaraa bwa a na kanakoia, ao te mwaaka ni katoki aoraki ni kabane ma mamaara ni kabane. 2 Aikai araia taan tuatua ake tengauni ma uoman: te moa n ara bon Timon, are arana teuana Betero, ao Anterea are tarina; ao Iakobo are natin Tebetaio, ao Ioane are tarina; 3 ao Biribo, ao Bwaretoromwaio; ao Toma, ao Mataio are te tia anai taekiti; ao Iakobo are natin Arebwaio, ao Tataio; 4 ao Timon are te Kananaian, ao Iuta are e aranaki bwa Itekariota, are e kamwanea Iesu. 5 E kanakoia uaaka tengauni ma uoman Iesu, ao E tuangiia ni kaangai, Tai nako n taabo aika a mena iai aomata akana a tiaki I-Iutaia, ao tai rin n aia kaawa I-Tamaria; 6 ma kam na nakoia Iteraera ake a tia n riki bwa kaanga tiibu aika a bua. 7 Ao ngkana kam nako, ao aei kanoan ami kabwarabwara: E a kaan roko uean te Atua. 8 Kam na kamaiuiia akana a aoraki; kamaiuiia akana a tia ni mate; katoki reeberaia akana a reebera, ao kanakoia taimonio. I a tia n anganingkami te mwaaka ni karaoi baikai n akea boona mai iroumi. Ma ngaia are kam na nako ao karaoi naba baikai nakoia temwaangina n akea boona. 9 Tai ua mwane; 10 ao tai uoti nneni kanami ibukini mwanangami, tai uoti uoua te kabaraaki, tai ua kauniwae, ao tai ua oko; bwa e riai bwa e na anganaki te tia mwakuri baika e kainnanoi ibukini maiuna. 11 Ao ngkana kam rin n te kaawa teuana ae e buubura ke ae e uarereke, ao kam na kakaaea iai ane e tauraoi ni butimwaaingkami, ao tiku irouna ni karokoa kam nako maiai. 12 Ao ngkana kam rin n te auti teuana, ao kam na kamauriia kaaina. 13 Ao ngkana a butimwaaingkami, ao tataro nakon te Atua bwa E na kakabwaiaia; ma ngkana a aki butimwaaingkami, ao butiia te Atua bwa E na aki mwannanoa ami tataro are kam buubuti iai bwa a na kakabwaiaaki. 14 Ao ngkana akea temanna i buakoia ae e mwaneingkami n akoingkami, ke e aki ongo ami taeka, ao kam na taei bubun aontano mai waemi ngkana kam kiitana te kaawa are e abwaabwaki arei, bwa kaotan ae kam a rawa mai irouia. 15 E koaua ae I a tuangkami bwa e beebete riki te rekenikai are e na reke nakoia I-Totom ma I-Komora, n te bongi ni motiki-taeka, nakon are e na reke nakoia. 16 Noria, I kanakoingkami bwa kaanga tiibu i buakoia kameaanti; ma ngaia are kam na wanawana n ai aroia naeta, ao kam na nimamannei n ai aroia taobe. 17 Kam na kaawakiningkami mai irouia aomata; bwa ane a na kateingkami i matani kaboowi, ao ane a na oreingkami i nanoni mwaneabaia I-Iutaia; 18 ao ane kam na katikaki nako mataia taan tau-taeka ma ueea i bukiu, ma kam na taekina te koaua nakoia ao nakoia aomata akana tiaki I-Iutaia. 19 Ngkana a kateingkami, ao tai katabei nanomi n iangoi aromi bwa kam na kangaa n taetae, ke tera ae kam na taekinna; bwa ane kam na anganaki baike kam na taekin n te aoa naba arei. 20 Bwa tiaki ngkami ake kam taetae, ma bon Taamnein Tamami are e taetae mai iroumi. 21 Ao te mwaane ane e na anga tarina bwa e na tiringaki, ao ai aron naba are e na karaoia te tama nakon natina; ao ane a na tei rake naati n ekiia nako aia karo ao a na anga bwa a na tiringaki; 22 ao ane kam na ribaaki irouia aomata ni kabaneia ibukin arau. Ma ane e nanomwaaka ni karokoa matena, ao e na kamaiuaki. 23 Ngkana a bwainikiriningkami n te kaawa teuana, ao kam na biri nakon te kaawa are teuana; bwa e koaua ae I a tuangkami, bwa a na aki bane n tia ami mwakuri i nanon aia kaawa nako Iteraera i mwaain rokon Natin te Aomata. 24 E aki kakannato riki ane e reireiaki nakon ana tia reirei, ke te toro nakon ana toka. 25 E na rau nanon ane e reireiaki ngkana e reke irouna katootoongan aron ana tia reirei, ao ai aron naba te toro ngkana e reke irouna katootoongan aron ana toka. Ngkana a atonga mataniwiin te utu aomata bwa Beretebubwa, ao ai bati ra riki irouia atongaia kaain ana utu n aara aika a bubuaka riki! 26 Ma ngaia ae kam na tai maakuia; bwa akea te bae e rabunaki ae e na aki kaotaki, ao ae e karabaaki ae e na aki ataaki. 27 Ae I tuangkami n te roo, ao kam na taekinna n te ngaina; ao ae kam ongo irou ngke ti ngaira, ao kam na takaaruaia i aon taubukin auti. 28 Kam na aki maakuia akana a kamatea te rabwata ma a aki konaa ni kamatea te aomata ni koaua ane i nanon te rabwata; ma kam na maaka Teuare e konaa ni kamatea i Keenna te rabwata ma te aomata ni koaua ane i nanon te rabwata. 29 Tiaki a kabooaki uoman te tibwaaro n te bo ae e rangi n uarereke? Ao bon akea temanna i buakoia ae e na bwaka i aontano ngkana tiaki nanon te Atua. 30 Ao ae e a moamoa riki, a bane ni warekaki iran atuum i. 31 Ma ngaia ae kam na tai maaku; bwa kam boongana riki nakoia tibwaaro aika a bati. 32 Ma ngaia aei, bwa ane e kaotia i mataia aomata bwa raona Ngai, ao Ngai I a manga kaotia i matan Tamau are i karawa bwa raou ngaia. 33 Ma ane e kaakeaa i mataia aomata, ao Ngai I a manga kaakeaa naba i matan Tamau are i karawa. 34 Tai taku i nanomi bwa I roko bwa N na uota te raoi nako aonnaba: I aki roko bwa N na uota te raoi, ma I roko bwa N na uota te kabaang. 35 Bwa I roko bwa N na kauna te nati te mwaane nakon tamana, ao te nati te aine nakon tinana, ao te ainenumwa nakon tinani buuna; 36 ao ane a na riki ana utu te aomata bwa ana kairiribai. 37 Ane e tangira riki tamana ma tinana nakoiu, ao e aki tau bwa e na riki bwa au reirei; ao ane e tangira riki natina te mwaane ke natina te aine nakoiu, ao e aki tau bwa e na riki bwa au reirei. 38 Ao ane e aki uota ana kaibangaki n iriirai n ri mwiiu, ao e aki tau bwa e na riki bwa au reirei. 39 Ane e kaawakina maiuna, ao e na boni kabua; ao ane e kabuaa maiuna i bukiu, ao e na boni karekea. 40 Ane e mwaneingkami n akoingkami, ao e mwaneai n aakoai; ao ane e mwaneai n aakoai, ao e mwanea n aakoa Teuare e kanakoai. 41 Ane e mwanea n aakoa te buraabeti ibukina bwa te buraabeti, ao e na karekea kaniwangana ae ti te bo ma te kaniwanga ibukin te buraabeti; ao ane e mwanea n aakoa te aomata ae e raoiroi, ao e na anganaki te kaniwanga ae ti te bo ma te kaniwanga ibukin te aomata ae e raoiroi. 42 Ao ane e anga ti te mwangko n ran ae e mwaitoro nakon temanna i buakoia aika a uarereke aikai ngkae e atongaki bwa au reirei, ao e koaua ae I a tuangkami bwa e na bon anganaki kaniwangana.
1 Ngke E a tia Iesu ni kabanea ana taeka ni mwioko nakoia ana reirei ake tengauni ma uoman, ao E nako maikekei bwa E na reirei, ao bwa E na kabwarabwara n aia kaawa nako. 2 Ngke e kainaki Ioane n te karabuuti, ao e ongo taekan ana mwakuri te Kristo; ao e kanakoia ana reirei bwa a na kaangai nakoina, 3 Ngkoe Teuare e nangi roko, ke ti na kaantaninga riki temanna? 4 Ao E kaekaia Iesu ni kaangai, Naako tuanga Ioane baika kam ongo ma n noori: 5 a nooraaba mataki, a nakonako mwauku, a kamaiuaki reebera, a uki taningaia taningabono, a manga maiu maate, ao a ongo taekan te euangkerio aomata ake a aki kaubwai. 6 Ao e a kabwaia ane e aki tarai baika I karaoi bwa te kaangaanga nakon ana onimaki. 7 Ngke a nako uaakekei, ao E taetae Iesu nakoia aomata ibukin Ioane, ni kaangai, Tera are kam nako iai nakon te rereua bwa kam na nooria? Te uteute ae e mwaeiei n te ang? 8 Ao tera ngkanne bukin are kam nako iai? Kam na noora te aomata ae e kunnikaia n te kunnikai ae e tikiraoi? Noria, a mena n aia auti ueea aomata aika a kunnikaiia ni kunnikai aika a tikiraoi. 9 Tera ngkanne bukin are kam nako iai? Kam na noora te buraabeti? Eng, I tuangkami bwa e moamoa riki arona nakon te buraabeti. 10 Bon Ioane are e koreaki taekana ni kaangai: Noria, I kanakoa au tia ua-rongorongo n rimoam, are e na katauraoa kawaim i mwaaim. 11 E koaua ae I a tuangkami bwa e tuai ni kaoti temanna ae e kakannato riki nakon Ioane are te tia bwaabetiito i buakoia akana a bungiaki irouia aine; ma ane moan te mangori n uean te Atua, ao boni ngaia ae e kakannato riki nakoina. 12 Man ana tai ni mwakuri Ioane ni karokoa ngkai, ao e aki toki n eekaki nako uean te Atua; ao aomata aika a iowawa a a tia ni kataia n tauua ma te matoa. 13 Bwa a bane buraabeti ma te Tua ni karokoa Ioane n taekini bwaai aika a na riki. 14 Ao ngkana kam kani kaaki i nanomi, ao bon Eria are nangi roko teuarei. 15 Ane iai taningana n ongo ao ke e ongo. 16 Ma tera ae N na kabootauia iai aomata n te roro aei ma ngaia? Ti te bo ma ataei ngaiia ake a tekateka n taabo ni mwaakete ao a weeweteiia raoia n takaakaro, ao a kaangai. 17 Ti katangitang nakoimi, ao kam aki bwaatere; ti tangini wenei ao kam aki tang. 18 Bwa e roko Ioane n aki amwaamwarake ma n aki momooi, ao a kaangai aomata, Iai irouna te taimonio. 19 E roko Natin te aomata n amwaamwarake ma ni momooi, ao a kaangai, Noria, te aomata ae e buabeka ao te tia korowaawaa ni mamanging; raraoia taan anai taekiti ma aomata aika a buaakaka. Ma e ngae n anne, ao rabakaun te Atua e a kaotaki bwa e koaua n uaana. 20 Ao E eekinakoiia ngkanne kaaini kaawa ake a karaoaki iai ana mwakuri aika a kamiimii, bwa a aki rairi nanoia; 21 ao E kaangai, A na reke kaimi kaaini Koratin! A na reke kaimi kaaini Betetaita! Bwa ngke arona bwa a a tia ni karaoaki mwakuri aika a kamiimii i Turo ao i Titon, ake mwakuri ake a karaoaki i Koratin ao i Betetaita, ao kaain Turo ma Titon a na kamani karin i aoia kunnikai ake a bwaabwainaki n tain te rawaawata, ma ni kabiri mataia ni mannang bwa kaotan rairan nanoia. 22 Ma I taku nakoimi, bwa e na beebete riki te rekenikai are e na reke nakoia I-Turo ma I-Titon nakon are e na reke nakoimi n te bongi ni motiki-taeka. 23 Ao ngkami aika kaaini Kaberenaum, kam taku bwa kam na tabekaki rake nako karawa? Kam na teweaki nako nako Eriti! Bwa ngke arona bwa a karaoaki i Totom mwakuri aika a kamiimii aika a karaoaki i Kaberenaum, ao e na bon aki mauna ni karokoa te bong aei. 24 Ma I taku nako imi, bwa e na beebete riki te rekenikai are e na reke nakoia I-Totom nakon are e na reke nako imi n te bongi ni motiki-taeka. 25 Ao ni boong akekei, ao E taetae Iesu ni kaangai, I karabwako, Tamau, ae Ueani karawa ma aonnaba, bwa Ko karabai baikai nakoia akana a rabakau ma akana a wanawana, ao Ko kaoti nakoia merimeri; 26 eng, Tamau, bwa aei aron nanom n akoi. 27 I anganaki bwaai ni kabane iroun Tamau; ao akea ae e ataa te Nati, ma ti te Tama ae E ataia; ao akea ae e ataa te Tama, ma ti te Nati ae E ataia, ao ane E kani kaotia te Nati nakoina. 28 Bane mai nakoiu, ngkami akana kam kua ao kam rawaawata, ao N na motiki rawami. 29 Amoa amou i aomi, ao reirei irou: bwa I nimamannei ao I nanorinano, ao e na reke iroumi karauan nanomi ni koaua. 30 Bwa e aoraoi amou, ao e beebete uotau.
1 N te taina, ngke E ri nuukani nnen te aroka ae te uiita Iesu ma ana reirei n te taabati, ao a kiniki uaan uiita ana reirei ni kang bwa a baki. 2 Ngke a nooria Bwaritaio tabemwaang, ao a taku nakoina, Noria, a urua tuan te taabati am reirei n ae a karaoia. 3 Ao Ngaia E taku nako ia, Kam tuai ni wareka taekan te baere e karaoia Tawita ngke e baki, ngaia ma uaake raona? 4 Ao arona ngke e rin n te umwantabu ao e kana te berena are e kaotiotaki, are e tabu n taekana n te tua bwa e na kanna ke a na kanna uaake raona, ma ti ibonga aika a kariaiakaki? 5 Ao kam tuai naba ni wareki taekan aroia ibonga n te Tua, bwa n te taabati ao ibonga, i nanon te umwantabu, a urua tuan te taabati, ao a aki bure iai? 6 Ma I taku nakoimi, bwa bon iai ikai ae e kakannato riki nakon te umwantabu. 7 Ao ngke arona bwa kam ataa nanon ae e kaangai, I tangira te nanoanga, ao I aki tangira te angakarea, ao kam na aki kabuaakakaia aika a aki bure. 8 Bwa Natin te aomata bon Uean te taabati. 9 Ao E kiitana ikekei Iesu, ao E rin ni mwaneabaia I-Iutaia; 10 ao nooria, e mena iai te aomata ae e mate baina. Iai aomata tabemwaang ake a kani karekea kabuaakakaan Iesu, ma ngaia are a taku nakoina, E riai n taekan te tua bwa ti na katoki aoraki n te taabati? 11 Ao Ngaia E kaekaia ni kaangai, Antai i buakomi, ae iai ana tibu ae ti temanna irouna, ae ngkana e bwaka n te mwarua n te taabati, ao e na aki anaia ni kaaerakea? 12 E rangi ni kakaawaki riki te aomata nakon te tibu! Ma ngaia ae e riai n taekan te tua bwa e na karaoaki ae e raoiroi n te taabati. 13 Ao E taku nakon teuarei, Arora baim. Ao e aroria, ao e a maiu naba n aron are teaina. 14 Ao a oti nako Bwaritaio, ao a kaboowiia aron Iesu bwa a na kangaa ni kamatea. 15 Ao Iesu, ngke E ataa are a iangoia Bwaritaio, ao E kiitana ikekei; ao a iria aomata aika a rangi ni mwaiti, ao E kamaiuiia ni kabane ake iai aorakiia, 16 ao E tuangiia bwa a na aki katanoataa taekana n taabo nako; 17 Bwa e na kakoauaaki are e atongaki iroun Itaia are te buraabeti ngke e kaangai: 18 Nora au tia mwakuri, ae I rineia, ae E tangiraki irou, ae I kakatonga irouna; N na kaaki Taamneiu i aona, ao E na tuangiia ianena bwa e na reke nakoia te kaeti-taeka ae e raoiroi. 19 E na aki mwamwangaingai, ao e na aki tatakaarua, ao a na aki ongo bwanaana aomata i tuutani kawai; 20 E na aki kinika te uteute mani mwaotona, ao E na aki kamatea mwaakaron taboni wiikin te taura ni karokoa ae E katokanikaia te kaeti-taeka ae e raoiroi. 21 Ao ane a na onimakinna ianena. 22 Ao e uotaki nakon Iesu temanna ae e bae newena ao e mataki ibukina bwa e taniaki n te taimonio. E kamaiua Iesu, ma ngaia are e a konaa n taetae, ao e a nooraaba. 23 Ao a bane ni miimii aomata ao a taku, Tao Natin Tawita Teuaei? 24 Ma ngke a ongo Bwaritaio, ao a taku, E kanakoia taimonio Teuaei ti ni mwaakan Beretebubwa are aia uea taimonio. 25 E atai aia iango Iesu, ma ngaia are E taku nako ia, Te tau-taeka ae e bwenaua nakoni mwakoro aika a kakao koro aika a a ekiia nako i bon irouia, e na bon aki tei maan; ao akea te kaawa ke te utu ae e koroutuuaki ae e na aki bwenaua; 26 ao ngkana e a manga bon ekia nako Tatan i bon irouna, ao e na kangaa ngkanne n tei ueana? 27 Ao ngkana I kanakoia taimonio ni mwaakani Beretebubwa, ao natimi a kanakoia ni mwaakan antai? Ma ngaia are ibukin aei, ao a na riki natimi bwa taani motiki-taekami. 28 Ma ngkana ni mwaakan Taamnein te Atua ae I kanakoia iai taimonio, ao nanona ngkanne bwa e a roko uean te Atua iroumi. 29 Ao e na iranna te aomata n rin n ana auti temanna ae e aintoa n anai ana bwai ngkana e aki kabaea moa teuare e aintoa? Ao ngkana e a tia, ao e a konaa ngkanne n anai ana bwai ake n ana auti. 30 Ane e aki mena irou, ao e rawa nakoiu; ao ane e aki uaia ni bobooti ma Ngai, ao e kamaae nako. 31 Ma ngaia ae I taku nakoimi, A bane ni kabwaraaki aia bure aomata ma taetaebuaka ake a taekin, ma te bure ae te taetaebuaka nakon te Taamnei e na bon aki kabwaraaki. 32 Ane e taetae n eekaanako Natin te Aomata, ao e na kabwaraaki ana bure; ma ane e taetae n eekaanako te Taamnei are e Raoiroi, ao e na bon aki kabwaraaki ana bure n te aonnaba aei, ke n te aonnaba ae e na roko. 33 E riai n iai iroumi te kai ae e maiu raoi ngkana kam tangira te uaa ae e raoiroi; ngkana e aki maiu raoi te kai, ao ane kam na karekea uaana ae e buaakaka; bwa e kinaaki aron te kai n uaana. 34 Ngkami aika buniia naeta! A na kangaa n raraoi ami taeka, ngkai kam buaakaka? Bwa e taetae te wi man onraken te nano. 35 E kaoti baika a raraoi te aomata ae e raoiroi man ana bwai nako aika a raraoi; ao e kaoti baika a bubuaka te aomata ae e buaakaka man ana bwai nako aika a bubuaka. 36 I tuangkami, bwa n te bongi ni motiki-taeka, ao aomata akana a na kabwarabwara ibukin taeka nako ake akea maneia ake a atong; 37 bwa ko na karaoiroaki n am taeka, ao ko na kabuaakakaaki n am taeka. 38 Ao ngkanne, a titirakina Iesu taani koroboki ma Bwaritaio tabemwaang, ao a kaangai, Te Tia Reirei, ti kan noora te kanikina mai iroum. 39 Ma E kaekaia Iesu ao E taku, A ukoukora te kanikina te roro ae e buaakaka ae e aki ongotaeka nakon te Atua; ma akea te kanikina ae a na anganaki, bwa ti te kanikina are te baere e riki nakon Iona are te buraabeti. 40 Bwa aron Iona ngke e mena i nanoni biroton te ika ae rangi ni buubura tenibong te ngaina ao tenibong te bong, ao ai aron naba Natin te Aomata: bwa e na mena i aantano tenibong te ngaina ao tenibong te bong. 41 Ane a na kaoti I-Ninewe n te bongi ni motiki-taeka ma kaain te roro aei, ao ane a na kabuaakakaia kaain te roro aei; bwa a rairi nanoia I-Ninewe n ana kabwaraa bwara Iona; ao nooria, iai ikai ae e kakannato riki nakon Iona. 42 Ane e na kaoti ueani maiaki te aine n te bongi ni motiki-taeka ma kaain te roro aei, ao ane e na kabuaakakaia; bwa e roko neierei man te tabo ae te kabanea n raroa bwa e na ongoraa n rabakaun Toromon, ao nooria, iai ikai ae e kakannato riki nakon Toromon. 43 Ngke e oti nako te anti ae e kamwaraa mai nanon te aomata, ao e nakonako i aon taabo aika a mwauteretere bwa e na ukoukora te nne ni motirawa iai; ma akea ae e kunea iai. 44 E iango ngkanne ao e taku, N na okira au auti are I kiitanna; ao ngke e roko iai, ao e nooria bwa akea kaaina, ao e iakinaki, ao e baaireaki raoi nanona. 45 Ao e nako ni kairiia itiman anti aika a buaakaka riki nakoina, ao a rin ao a maeka iai; ao e a buaakaka riki aron te aomata arei nakon arona are rimoa. Ao ai aron naba ae e na riki nakon te roro ae e buaakaka aei. 46 Ngke E taetae Iesu nakoia aomata, ao nooria, a tei i tinaniku tinana ma tarina nako, ao a tuatua bwa a kan taetae ma Ngaia. 47 E taku temanna nakoina, A tei i tinaniku tinam ma tarim nako, ao a tuatua bwa a kan taetae ma Ngkoe. 48 Ao Ngaia E kaekaa teuare e tuangnga, ao E kaangai, Antai tinau, ao antai tariu? 49 Ao E arora baina nakoia ana reirei ao E taku, Aikai tinau ma tariu nako! 50 Bwa ane e toua mwiin ana taeka Tamau are i karawa, ao bon tariu, ao mwaaneu, ao tinau.
1 N te bongi naba arei, ao E nako Iesu man te auti, ao E tekateka i rarikin te nama. 2 Ao a bootaki aomata aika a mwaiti i rarikina, ma ngaia are E toka n te booti ao E tekateka iai, ao a tei aomata n ua kaan ma mataniwiin te nama. 3 Ao E atongi baika a bati nakoia n taeka ni kabootau, ao E kaangai, Noria, e oti nako te tia unuuniki ni kamaae koraa n uniki. 4 Ao ngke e kamaae, ao a bwaka tabeua ri rarikin te kawai, ao a roko mannikiba ni kang. 5 A bwaka tabeua i aon ae e riribwaa, ike e aki bati te tano iai, ao a kai riki bwa e mani te tano; 6 ma ngke e kaboo rake taai, ao a urarake; a mate ibukina ngke a aki roro nako wakaaiia. 7 Iai koraa ake a bwaka i buakoni kaai aika kateketeke; a rikirake kaai aika kateketeke, ao a karibwai aroka ake a unikaki. 8 A bwaka tabeua koraa i aon te tano ae e raoiroi, ao a riki bwa aroka aika uaa: tabekai tatabebubua uaaia, ao tabekai kaka onobwi, ao tabekai kaka tenibwi. 9 Ane iai taningana, ao ke e ongo. 10 A roko ngkanne ana reirei Iesu, ao a taku nakoina, E aera ngkai Ko taetae nakoia n taeka ni kabootau? 11 Ao E kaekaia ni kaangai, Kam a tia n anganaki baika a raba aika bwain uean te Atua; ma ngaiia, a tuai n anganaki. 12 Bwa ane iai irouna te atatai ni baika a raba aika bwain uean te Atua, ao e na anganaki riki, ao e na reke irouna ni bati; ma ane akea irouna ao e na anaaki mai irouna are iai, e aoria ngkana e rangi n uarereke. 13 Aei bukin ae I taetae iai nakoia n taeka ni kabootau: bwa a taratara ma a aki nooraaba; ao a bon ongo ma a aki ongo, ao a aki ataia. 14 E a kakoroaki irouia nanon ana taeka Itaia, are e kaangai: Ane kam na ongoraa ma n ongoraa, ma kam na aki atatai, ao kam na taratara ma n taratara, ma kam na aki nooraaba. 15 Bwa e a reke irouia aomata aikai te roo n nano, ao a rawa taningaia ni kan ongo, ao a kamatakiiaki mataia: bwa a kaawa n nooraaba ni mataia, ao n ongoraa n taningaia, ao n atatai n nanoia, ao n rairaki bwa N na kamaiuiia. 16 Ma a a kabwaia matami bwa a nooraaba; ao taningami bwa a ongo. 17 E koaua ae I a tuangkami bwa a bati buraabeti ma aomata aika a raoiroi, ake a kan noori baika kam noori ao a aki noori; ao a kan ongo baika kam ongo, ao a aki ongo. 18 Kam na ongoraa ngkanne ni kabwarabwaraan nanon te rongorongo ni kabootau are taekan te tia unuuniki. 19 Ngkana e ongo taekan uean te Atua te aomata ao e aki ataa nanona, ao e roko iai teuare e buaakaka n anaa are e a tia n unikaki i nanona; aei te koraa are e unikaki ri rarikin te kawai. 20 Ao are e unikaki i aon te riribwaa bon ane e ongo ana taeka te Atua ao e butimwaaia naba ma te kukurei; 21 ma akea wakaana i nanona, ao e aki tiku ni maan; ao ngkana e roko te kaangaanga ke te bwainikiriinaki ibukin ana taeka te Atua, ao e a bwaka naba. 22 Ao are e unikaki i buakoni kaai aika a kateketeke bon ane e ongo ana taeka te Atua; ma iango n raraoma nako ibukini bwain te maiu aei ma mataaiakinani kaubwaina a karibwaa te taeka, ao e aki kariki uaa. 23 Ao are e unikaki n te tano are e raoiroi bon ane e ongo ana taeka te Atua ao e ataa nanona; ao e kaoti uaana bwa tatabebubua ke kaka onobwi ke kaka tenibwi. 24 E a manga tuangiia te rongorongo ni kabootau teuana, ao E kaangai, Uean te Atua e konaa ni kabootauaki ma te aomata are e uniki koraa n uiita aika a raraoi i abana; 25 ma ngke a matuu aomata, ao e roko ana kairiribai ao e uniki koraan titaania i buakoni koraa n uiita, ao e nako. 26 Ma ngaia are ngke a rikirake aroka ao a uaa, ao a tibwa kinaaki iai ngkanne titaania i buakoia. 27 Ao a roko ana toro teuare e unuuniki, ao a taku nakoina, Te toka, tiaki ko uniki koraa ake a raraoi? Ao a roko maia titaania? 28 Ao e taku nako ia, E a tia ni karaoa aei te tia kairiribai. A taku tooro nakoina, Ko tangiriira bwa ti na nako n taeki? 29 Ao ngaia e taku, I aki; bwa a kaawa ni koutaki nako uiita ngkana kam taeki titaania. 30 Katikuia bwa a na uaia n rikirake ni karokoa tain te tai; ao ni bongin te tai, ao I a tuangiia taan rikoriko ni kaangai, Booti moa titaania, ao kabaei ni bwabwati bwa a na kabuokaki; ma ikoti uiita nakoni nnen au amwarake. 31 E a manga tuangiia te rongorongo ni kabootau teuana, ao E kaangai, Uean te Atua ai aron uaan te mwaakeke, are e anaia te aomata ao e unikia i abana; 32 bon te kabanea n uarereke i buakon uaa nako, ma ngkana e a ikawai ao e riki bwa te aroka ae moan te buubura i buakon aroka nako. E a riki bwa te kai are a roko iai mannikiba ni karaoi ngaoia i aoni mwaangana. 33 E a manga tuangiia te rongorongo ni kabootau teuana, ao E kaangai, Uean te Atua ai aron te iiti, are e anaia te aine ao e renganna ma te buraawa ae tao nimabwi te bwauna rawaawatana, ao e kabanea ni karikirakea te buraawa. 34 E atongi baikai ni kabane Iesu nakoia aomata n taeka ni kabootau: bwa E tatangiria ni kani kakamanenaa te taeka ni kabootau ngkana E reireiniia aomata; 35 bwa e na kakoroaki bukin are e atongaki iroun te buraabeti, ngke e kaangai: Na kaboonganai taeka ni kabootau ngkana I taetae;na taekini baika a karabaaki mani moani karikan aonnaba. 36 E kiitaniia aomata Iesu, ao E nako n rin n te auti. Ao a roko ana reirei irouna, ao a taku, Ko na kaota nakoira nanon te rongorongo ni kabootau are taekaia titaania ake ni nen uiita. 37 Ao E kaekaia ni kaangai, Teuare e uniki uaa aika a raraoi bon Natin te Aomata; 38 nnen aroka bon te aonnaba; ao uaa ake a raraoi bon aomata aika kaain uean te Atua; titaania bon te koraki ake ana aomata teuare e buaakaka, 39 ao te kairiribai are e uniki titaania bon te riaaboro; bongin te tai bon tokin aonnaba, ao taan tai bon anera. 40 Ao aron titaania, ngkai a bootaki ni kabuokaki n te ai, ao ai aroia naba te koraki ake ana aomata teuare e buaakaka: a na bootaki ao a na kabuokaki n te ai n tokin aonnaba. 41 Ane E na kanakoia ana anera Natin te Aomata, ao a na bootiia mai buakoia kaain ueana te koraki ake a riki bwa taani kabwakabwaka nakoia aomata, ao koraki ni kabane ake a kaakaraoa ae e buaakaka; 42 ao ane a na teweia nako nakoni nnen te ai, ike a na tang ao a na tenai riaia iai bwa kaotan ae a rootaki n te maraki ae e korakora. 43 Ao ane a na raneanea akana a raoiroi n ai aron taai n uean Tamaia. Ane iai taningana, ao ke e ongo. 44 Uean te Atua ai aron te bwai ae e kakaawaki are e karabaaki n te tabo teuana, ao te bwai are e kunea te aomata temanna ao e karabaa; i nanoni kukureina ao e nako ni kaboo nako ana bwai ni kabane, ao e kabooa te aba are e karabaaki iai te baerei. 45 Ao aio riki: uean te Atua ai aron te tia boobwai are e ukoukori moomii aika a raraoi; 46 ngke e kunea te moomii teuana ae e bati boona, ao e nako ni kaboo nako ana bwai ni kabane, ao e kabooa te moomii ni booia. 47 Ao manga aio: uean te Atua ai aron te karaun are e kabwakaaki i nanon te nama, ao a reke iai iika n aekaia nako; 48 ao ngke e on, ao a katikia rake aomata ao a tekateka ni kaokoroi iika ake a raraoi ni kaaki i nanoni bwaene, ao a tetewe nako ake a bubuaka. 49 Ao ai arona naba n tokin aonnaba. Ane a na roko anera ao a na kaokoroia akana a buaakaka ma akana a raoiroi, 50 ao a na teweia nako ni nnen te ai, ike a na tang ao a tenai riaia iai bwa kaotan ae a rootaki n te maraki ae e korakora. 51 Kam atai nanoni bai kai ni kabane? A taku nakoina, Eng. 52 Ao E taku nako ia, Ma ngaia aei, bwa te tia koroboki ae e reireiaki bwain uean te Atua, ai aron te aomata ae iai ana auti, ao te aomata arei e kaotinakoi bwaai aika a boou ma bwaai nikawai mani nnen ana bwai. 53 Ao Iesu, ngke E a tia n atongi taeka ni kabootau aikai, ao E kiitana ikekei. 54 Ao ngke E roko n ana kaawa, ao E reireiia aomata i nanoni mwaneabaia, ao a miimii aomata ake a ongoraa irouna ao a taku, E reke maia iroun Teuaei te rabakau aei ma te konaa ni karaoi mwakuri aika a kamiimii aikai? 55 Tiaki natin te kaabenta Teuaei? Tiaki aran tinana Nei Maria? Ao tiaki tarina Iakobo, ma Iotebwa, ma Timon, ma Iuta? 56 Ao tiaki mwaanena aika a raora ni maeka? A reke maia ngkanne iroun Teuaei baikai ni kabane? 57 Ao a ribaia. Ma E taku Iesu nako ia, Iai karinean te buraabeti n taabo nako, ma akea i abana, ao i nanoni mwengana. 58 Ao E aki kabatiai ni karaoi mwakuri aika a kamiimii iai ibukina ngke a aki onimakinna.
1 Ni boong akekei, ao e ongo rongorongon Iesu Erote are te tia tau-taeka, 2 ao e taku nakoia ana toro, Bon Ioane Teuarei, are te tia bwaabetiito: e a manga maiu mai buakoia maate, ma ngaia ae e a reke irouna te mwaaka ni karaoi mwakuri aika a kamiimii. 3 Bwa e a tia n anga ana taeka Erote bwa e na tauaki Ioane bwa te bure, ao e tua bwa e na kabaeaki ao e na kaakiaki i nanon te karabuuti. E karaoa aei Erote ibukin Eroria bwa e a tia n iein ma ngaia, ao neiei boni buun tarina are Biribo. 4 Bwa e a tia ni kaangai Ioane nakon Erote, E aki riai i aan te tua bwa ko na buuna Eroria. 5 Iai nanon Erote ni kani kamatea Ioane, ma e maakuia aomata. 6 Ma n te tai are e kauringaaki iai ana bongi ni bung Erote, ao e bwabwaatere natin Eroria te aine i mataia kaain te bootaki. E kukurei Erote irouna; 7 ma ngaia are e kabwakaa ana taeka ni bau nakoina, ao e tuea bwa e na angan neierei te baere e tangiria mai irouna. 8 E a kaman tuangaki neierei iroun tinana, ma ngaia are e taku, Anganai atuun Ioane are te tia bwaabetiito ikai i aon te raurau. 9 E rawaawata nanon te uea; ma e tua bwa e na anganaki ibukin ana taeka ni bau are e a tia n atongnga i mataia ana iruwa; 10 ao e kanakoa ana aomata temanna bwa e na korea roroan Ioane n te karabuuti. 11 E uotaki atuuna i aon te raurau, ao e anganaki te teinaine arei, ao ngaia e uotia nakon tinana. 12 Ao a roko ana reirei n anaa rabwatana, ao a taunna; ao a nako n tuanga Iesu. 13 Ngke E ongo taekan Ioane Iesu, ao E kiitana ikekei n te booti, ao E nako n te tabo ae akea kaaina ni kaokoroa iai. Ma ngke a ongo taekana aomata, ao a kiitan aia kaawa n ri mwiina n nakonako ri etan te nama. 14 Ngke E aerake man te booti, ao e nooriia aomata aika a rangi ni mwaiti; ao E nanoangaiia, ao E kamaiuiia aia aoraki. 15 Ngke e a kaani bong, ao a nakoina ana reirei ao a taku, E aki maekanaki te tabo aei, ao e a bwakanako te tai; kanakoia aomata nakoni kaawa bwa a na kabooi kanaia bon i bukiia. 16 E taku Iesu, A riai n aki nako; anganiia ngkami kanaia. 17 A taku nakoina, Ti nimaai te kariki aika iai iroura ikai, ao uoman te ika. 18 Ao Ngaia E taku, Uoti mai nakoiu. 19 E tuangiia ngkanne aomata bwa a na tekateka i aon uteute; ao e anai kariki ake nimaai ao iika ake uoman, ao E tara rake nako karawa, ao E kaaitaua te Atua. E urui kariki ao E angania ana reirei, ao ana reirei a angania aomata. 20 Ao a bane n amwarake ao a ngae. A rikoi amwarake ana reirei ao a on iai tengauni ma uakora te bwaene. 21 Mwaitiia aomata ake a amwarake tao nimaua tengaa te mwane, ao iai naba aine ma ataei. 22 E kairoroia ngkanne ana reirei bwa a na toka n te booti n ri moana nakon iteran te nama, are iterana are teuana, ngkae E tabe ni kanakoia aomata. 23 Ao ngke E a tia ni kanakoia aomata, ao E ararakea te maunga n ti Ngaia bwa E na tataro. Ngke e a tairiki, ao bon ti Ngaia naba ikekei; 24 ma te booti n te tai aei e mena n raroa nako ma te aba, ao e reimaurua n te nao, bwa e tuutuuki te ang. 25 I marenan te aoa tenua ma onoua n te kaarangaina, ao E nakoia Iesu n nakonako i aon te nama. 26 Ao ngke a nooria ana reirei n nakonako i aon te nama, ao a maaku, ao a kaangai, Te anti! Ao a tang, bwa a maaku. 27 Ma E waekoa Iesu n taetae nako ia, ao E taku, Kam na karau nanomi, boni Ngai; tai maaku. 28 Ao e kaeka Betero ni kaangai, Te Uea, ngkana boni Ngkoe, ao Ko na tuangai bwa N na nakoim i aon te ran. 29 Ao E taku Iesu, Nako mai. Ma ngaia are e ruo Betero man te booti ao e nakonako i aon te ran n nako n Iesu; 30 ma ngke e noora te ang bwa e korakora karena ao e maaku, ao ngke e tabe n ii nako ao e takaarua ni kaangai, Te Uea, kamaiuai. 31 E waekoa Iesu ni kanakoa baina n tauua, ao E taku nakoina, Te aomata ae e karako am onimaki! Ko aera ngkai ko nanokokoraki? 32 Ao ngke a toka n te booti, ao e bwaka te ang. 33 Ao aomata ake n te booti a bobaraaki ni karinea ao a kaangai, Bon te koaua bwa Natin te Atua Ngkoe. 34 Ao ngke a ri nanon te nama, ao a roko n te aba i Kennetareta. 35 Ao ngke E kinaaki Iesu irouia aomata ake kaain te tabo arei, ao a kanakoa aia rongorongo ni kabutaa te aba arei, ao a kabaneia ake a aoraki n uotiia nakoina. 36 A butiia Iesu bwa a na ti riinga rabin ana kunnikai aoraki; ao ake a riingnga a kamaiuaki.
1 Ao a roko iroun Iesu Bwaritaio ma taani koroboki tabemwaang mai Ierutarem, ao a taku, 2 A aera am reirei ngkai a ri aon aia taeka n reirei ara bakatibu? Bwa a aki teboki baiia i mwaain amwarakeia. 3 Ao E kaekaia ni kaangai, Ao ngkami kam aera ngkai kam ri aon ana tua te Atua ao kam iri nanon ami taeka n reirei? 4 Bwa E tua te Atua ni kaangai, Ko na karinea tamam ma tinam; ao, Ane e tabeki taeka aika a buaakaka ibukin tamana ke tinana, ao ke e mate. 5 Ma ngkami kam taku, Ngkana e kaangai te aomata nakon tamana ke tinana, Te baere ko na karekea mai irou bwa am bwai I a tia ni katabua ibukin te Atua. 6 Ao e a tau ngkana e aki karinea tamana ke tinana. Ma ngaia are ibukin ami taeka n reirei, ao kam a tia ni kaakeaa iai ana taeka te Atua. 7 Ngkami aika taani mwaamwanaa-te-aba! E eti ana taeka Itaia ngke e taekiningkami ni kaangai, 8 A karineai aomata aikai n aia taeka, ma a raroa nako nanoia mai irou; 9 Akea nanon aia taromauri, ibukina bwa a reirei taekan tuua ake a karaoi aomata bwa aongkoa ana tua te Atua. 10 Ao E weteiia aomata nakoina, ao E taku nako ia, Kam na ongoraa, ao kam na ataia: 11 Tiaki te bwai ae e rin nako nanon te wi ae e kamwaraaea te aomata; ma te bwai ae e oti nako man te wi, boni ngaia ae e kamwaraaea te aomata. 12 A roko irouna ngkanne ana reirei, ao a taku, Ko ataia ae a maraki nanoia Bwaritaio iroum n am taeka ake Ko atong? 13 Ao E kaekaia Iesu ni kaangai, A na bane ni koutaki aroka nako aika a aki unikaki iroun Tamau are i karawa. 14 Katikuia i bon irouia; taani kairiiri aika a mataki. Ao ngkana te aomata ae e mataki e kaira ae e mataki naba, ao a na uaia ni bwaka i nanon te ruarua. 15 Ma e taku Betero nakoina, Kaota nanon te taeka ni kabootau anne nakoira. 16 Ao E taku Iesu, Ao ngkami kam babanga naba? 17 Kam aki ataia bwa te bwai ae e rin i nanon te wi e rin nako nanon te biroto, ao i mwiina e oti nako man te rabwata? 18 Ma te bwai ae e nako man te wi e nako man te nano, ao boni ngaia ae e kamwaraaea te aomata. 19 Bwa a nako man te nano iango aika a buaakaka aika a kaira te aomata bwa e na tiritiri, e na wene ni bure ma te ainenumwa, e na wene ni bure ma te aine ae akea buuna, e na ira, e na bukibuki ni kewe, ao e na taekini baika a aki raraoi bwa taekaia aomata temwaangina. 20 Baikai aika a kamwaraaea te aomata; ma te amwarake ma bwaai aika a aki tebokaki a bon aki kamwaraaea te aomata. 21 Ao E kiitana ikekei Iesu, ao E nako n aaba ake i rarikin Turo ma Titon. 22 Ao nooria, e roko te aine temanna ae te I-Kanaan man aaba akekei, ao e takaarua ni kaangai, Te Uea, ae Natin Tawita, Ko na nanoangaai! E taniaki natiu te aine iroun te taimonio, ao e a rangi ni karawaawataaki irouna. 23 Ao Ngaia E aki kani kaeka naba teutana. Ao a roko ana reirei ao a butiia ni kaangai, Ko na kanakoa neiei, bwa ae e a iriiriira n tatakaarua n te aro aei. 24 Ao Ngaia E kaekaia ni kaangai, I kanakoaki nakoia ti tiibu ake a bua ake Iteraera. 25 Ma neierei e roko ao e bwaka ni katorobubua ni bobaraaki i matan Iesu, ao e taku, Te Uea, Ko na buokai. 26 Ao Iesu E kaeka ni kaangai, E aki riai te anai kanaia ataei n tetewe nako nakoia kamea. 27 Ao e taku neierei, Te koaua, te Uea; ma kamea a kangi taamrurun amwarake ake a bwaka man aia taibora aia toka. 28 E kaekaa ngkanne neierei Iesu ni kaangai, Neiko, e abwaabwaki am onimaki! E na karaoaki nakoim n ai aron ane ko tangiria. Ao e a kamaiuaki natina n te tai naba arei. 29 Ao E kiitana ikekei Iesu, ao E nako n ri rarikin namani Kariraia. E ararakea te maunga ao E tekateka iai. 30 Ao a nakoina aomata aika a rangi ni mwaiti, ao a kairiia mwauku, ma mataki, ma ake a aki konaa n taetae, ma raoia n aoraki aika a bati, ao a katikuia i rarikini waen Iesu, ao E kamaiuiia; 31 ao a miimii aomata ngke a nooriia ake a aki konaa n taetae bwa a taetae, ao ake a uruaki bwain rabwataia bwa a okiri aroia, ao mwauku bwa a nakonako, ao mataki bwa a nooraaba; ao a neboa Atuaia Iteraera. 32 Ao Iesu E weteiia ana reirei nakoina, ao E taku nako ia, I nanoangaia aomata aikai, bwa a mena irou tenibong ngkai, ao akea kanaia; ao I aki kani kanakoia ngkai a baki, bwa a kaawa ni kiro i aoni kawaia. 33 Ao a taku ana reirei nakoina, E na reke maia iroura n te rereua te amwarake ae e na tau i bukiia aomata aika a rangi ni mwaiti aikai? 34 Ao E taku Iesu nako ia, Iraai te kariki ae iai iroumi? A taku, Itiai, ao tabeman iika aika a uarereke. 35 Ao E tuangiia aomata bwa a na tekateka i aontano; 36 ao E anai kariki ake itiai ma iika; ao ngke E a tia n tataro ni katituaraoi, ao E urui, ao E anganiia ana reirei, ao ngaiia a manga anganiia aomata. 37 Ao a bane n amwarake ao a ngae; ao a anai n tabeki bwaene aika itikora aika a on ni mwakorokoron amwarake ake a nikirana. 38 Mwaitiia te koraki ake a a tia n amwarake aua tengaa te mwane, ao iai naba aine ma ataei. 39 Ao E kanakoia aomata Iesu, ao E toka n te booti, ao E nako n aaba ake i Mwakatan.
1 Ao a roko Bwaritaio ma Tarukaio iroun Iesu bwa a na kamwanea; ao a butiia bwa E na karaoa te mwakuri teuana ae e kamiimii are e na kakoauaaki iai bwa iai onimakinana iroun te Atua. 2 Ao E kaekaia ni kaangai, Ngkana e a tairiki, ao kam kaangai: E na raoi; bwa e uraura rarikini karawa. 3 Ao ngkana e a tibwa moa n ingabong, ao kam kaangai: E na buaka te bong aei, bwa e uraura rarikini karawa, ao e roro. Kam konaa te ataa te bae e na riki bwa kanoan te bong mani kanikina aika kam noori i karawa, ma kam aki atai nanoni baika a riki ngkai. 4 A ukoukora te kanikina te roro ae e buaakaka ae e aki ongotaeka nakon te Atua; ma akea te kanikina ae a na anganaki, bwa ti te kanikina are te baere e riki nakon Iona are te buraabeti. Ao E kiitaniia, ao E nako. 5 Ao ngke a roko ana reirei n iteran te nama are teuana, ao a mwaninga n uota te amwarake. 6 E taku Iesu nako ia, Kam na tarataraingkami ao kaawakiningkami man aia iiti Bwaritaio ma Tarukaio. 7 Ao a iango irouia ni kaangai, E taekina aei ibukina ngkai ti aki ua amwarake. 8 Ma Iesu, ngke E ataa aei, ao E taku, Ngkami aika a karako ami onimaki, kam aera ngkai kam iango iroumi ibukin akean te amwarake iroumi? 9 Kam tuai n oota? Kam aki uringi kariki ake nimaai ake a kang aomata ake nimanga, ao mwaitini bwaene ake kam ikoti iai? 10 Ao kariki ake itiai ake a kang aomata ake angaa, ao mwaitini bwaene ake kam ikoti iai? 11 Kam aera ngkai kam aki oota n ae I aki taetae nakoimi ibukin te amwarake? Kam na kaawakiningkami man aia iiti Bwaritaio ma Tarukaio. 12 A a ataia ngkanne bwa E aki tuangiia bwa a na kaawakiniia man te iiti are bwain te kariki, ma a na kaawakiniia man aia reirei Bwaritaio ma Tarukaio. 13 E roko Iesu n aaba ake i rarikini Kaitareia Biribi, ao E titirakinia ana reirei ni kaangai, A taku aomata bwa antai Natin te Aomata 14 Ao ngaiia a kaangai, A taku temwaangina bwa Ioane are te tia bwaabetiito; ao temwaangina, bwa Eria; ao temwaangina bwa Ieremia, ke te buraabeti riki temanna. 15 E taku nako ia, Ao ngkami kam taku bwa antai Ngai? 16 E kaeka Timon Betero ao e taku, Bon te Kristo Ngkoe, are Natin te Atua are E maiu. 17 Ao E kaeka Iesu ni kaangai, Ko a kabwaia, Timon ae natin Iona, bwa tiaki te aomata ae e kaota aei nakoim, ma E kaotia Tamau are i karawa. 18 Ao I taku nakoim, bwa Betero ngkoe, ao N na katea au ekaretia i aon te bwa aei; ao e na aki konaa n ekia nako mwaakan te mate. 19 N na anganiko kiingin uean te Atua; ao ane ko tabuia i aonnaba ao e na katabuaki naba i karawa; ao ane ko kariaia i aonnaba, ao e na kariaiaki naba i karawa. 20 Ao E tuangiia ana reirei bwa a na aki tuangiia aomata bwa te Kristo Ngaia. 21 Man te tai arei, ao E moani kaotia Iesu nakoia ana reirei bwa e riai nakona nako Ierutarem, ao bwa E na bati kammarakana irouia unimwaane ma ibonga ake mataniwi ma taani koroboki, ao bwa E na kamateaki, ao E na manga kamaiuaki n te kateni bong. 22 Ao e kaira Iesu Betero ni kaokoroa, ao e takuia bwa E na aki taetae n arona arei. Ao e taku, E na nanoangaiko te Atua: e na aki riki aei nakoim. 23 Ma E rairaki ao E taku nakoni Betero, Naako akuu Tatan! Ko riki bwa te bwai ni kabwakabwaka nakoiu; bwa e reke iroum aron nanon te aomata ma tiaki aron nanon te Atua. 24 E taku ngkanne Iesu nakoia ana reirei, Ngkana iai ane e kan ri mwiiu, ao e na kaakeaa i bon irouna, e na uota ana kaibangaki, ao e na iriirai. 25 Bwa ane e kani kaawakina maiuna ao e na kabua; ao ane e na kabuaa maiuna i bukiu ao ibukin te euangkerio, e na boni karekea. 26 Bwa tera te raka ae e na karekea te aomata ngkana e bwaina te aonnaba ae e bwanin ao e kabuaa maiuna mai irouna? Ao tera ae e na anga te aomata bwa e na kaoka maiuna iai? 27 Bwa ane E na nakomai Natin te aomata ma ana anera i nanoni mimitongin Tamana; ao ane E na angania aomata ni kabaneia booni mwiin aia mwakuri. 28 E koaua ae I a tuangkami bwa a na aki mate tabemwaang i buakoia aika a tei ikai, ngkana a tuai n noora Natin te Aomata ngkana E nako mai ma ueana.
1 I mwiin onobong ao Iesu E wetea Betero, ma taari ake Iakobo ma Ioane, ao E kairiia nakon te maunga teuana ae e rietaata, ao a tiku iai n ti ngaiia. 2 A noora Iesu bwa e bitaki taraana, ao e oota moana n ai aron taai, ao a taraa ni mainaina n raneanea kunnikaina n ai aron te oota. 3 Ao nooria, a kaoti i mataia Mote ma Eria, ao a taetae ma Iesu. 4 Ao e taku Betero nakon Iesu, Te Uea, ai raoiroi ra bwa ae ti a mena ikai! Ngkana e bo raoi ma nanom, ao N na katei umwanrianna aika tenua: bwa teuana i bukim, ao teuana ibukini Mote, ao teuana ibukin Eria. 5 Ngke e tabe n taetae Betero, ao akea bwa e a kaoti naba te nang ae e raneanea, ao e bwaka nuuna i aoia. E roko te bwanaa man te nang ae e kaangai, Natiu Teuaei ae E tangiraki irou, ae I kakatonga irouna; kam na ongo irouna. 6 Ao ngke a ongo aei ana reirei, ao a bwaka ni bobaraaki i aontano, bwa a kaonaki n te maaku. 7 Ma E roko Iesu n riingiia, ao E taku, Tei rake, ao tai maaku. 8 Ao ngke a tabeki mataia n tararake, ao akea temanna ae a nooria bwa bon ti Iesu. 9 Ngke a tabe n ruo rikaaki mai aon te maunga, ao E kamatoaa ana taeka Iesu nakoia ni kaangai, Akea temanna ae kam na tuangnga taekan te baere kam a tia n nooria, ni karokoa E a manga kamaiuaki Natin te Aomata mai buakoia maate. 10 Ao a titirakinna ana reirei ni kaangai, Bukin tera ngkanne ngkai a taku taani koroboki bwa e na nako mai moa Eria? 11 Ao E kaekaia Iesu ni kaangai, E na nako mai moa Eria, ao e na kaeti bwaai nako. 12 Ma I taku bwa e a tia n roko Eria, ma a aki kinaa, ao a karaoi nakoina baike a kani karaoi. Ao ai aron naba Natin te Aomata, bwa E na kammarakaki naba irouia. 13 A oota ngkanne ana reirei bwa ngaia taekan Ioane are te tia bwaabetiito are E taekinna Iesu nako ia. 14 Ao ngke a roko uaakekei irouia aomata, ao e nako n Iesu te aomata temanna, ao e katorobubua i matana, ao e taku, 15 Te Uea, Ko na nanoangaaea natiu te mwaane, bwa e mino, ao e kainnano ni maraki; ni mwaitin te tai ao ai te bwaka naba n te ai, ke i nanon te ran. 16 I kairia nakoia am reirei, ao a aki konaa ni kamaiua. 17 Ao E kaeka Iesu ao E taku, Te roro ae akea ana onimaki, ae e aki ataa ae e raoiroi ma ae e buaakaka, maan ra ae N na titiku iai i rarikimi? Ao maan ra taotaonakin nanou nakoimi? Kairia mai nakoiu. 18 Ao E boaa te taimonio Iesu, ao e oti nako te taimonio mai irouna, ao e a maiu naba ngkekei te ataei ni mwaane. 19 A nako n Iesu ngkanne ana reirei ngke ai ti ngaiia, ao a taku, Bukin tera ngke ti aki konaa ni kanakoa te taimonio? 20 E taku Iesu nako ia, I bukina bwa a karako ami onimaki. Bwa e koaua ae I a tuangkami, bwa ngkana iai ami onimaki ae ai aroni buuburani koraan uaan te mwaakeke, ao ngkana kam kaangai nakon te maunga aei, Ko na mwaee ma ikai nako ikekei, ao e na mwaee; ao bon akea te bwai teuana ae kam na aki konaa. 22 Ngke a bane ni bootaki ana reirei Iesu i Kariraia, ao E taku nako ia, Ane E na kamwaneaki Natin te Aomata nako nanoni baiia aomata, 23 ao ane a na kamatea, ao E na manga kamaiuaki n te kateni bong. Ao a rangi n nanokaawaki ana reirei. 24 Ngke E roko Iesu ma ana reirei i Kaberenaum, ao a roko irouni Betero taan anaa te taekiti ibukin te umwantabu, ae te taekiti ae te itera n tiekera mwaitina i aon temanna te aomata; ao a titirakinna ni kaangai, E kabwakaa te taekiti ami tia reirei, ke E aki? 25 Ao ngaia e taku, E kabwakaa. Ao ngke e roko Betero n te auti, ao E taetae moa Iesu nakoina, ao E taku, Tera am iango, Timon? Antai aika a kabwaabwakai tiute ma taekiti nakoia ueea n te aonnaba aei? Aia aomata ke aomata aika ianena? 26 E taku Betero nakoina, Aomata aika ianena. E taku Iesu nakoina, Ma ngaia ae a inaomata aia aomata mani kabwakaan te taekiti. 27 Ma ti aki kani kauniia aomata aikai. Ma ngaia ae ko na nako n te nama, ao tewea nako am ao ma matauna, ao anaa te moa n ika ane e teke; ao ngkana ko kaurea wina, ao ane ko na kunea te mwane iai. Ko na anaia ao anganiia i bukiu ao i bukim.
1 A roko iroun Iesu ana reirei n te tai naba arei, ao a taku, Antai te kabanea ni kakannato n uean te Atua? 2 Ao E wetea te teei temanna ae e uarereke, ao e kaaki i buakoia, 3 ao E taku, E koaua ae I a tuangkami, bwa ngkana kam aki bitii aromi ao kam aki katootoong aroia ataei, ao kam na bon aki rin n uean te Atua. 4 Ane e kamangoria n ai aron te teei aei, ao boni ngaia ae te kabanea ni kakannato n uean te Atua. 5 Ane e mwanea n aakoa te teei ae ai aron aei, n arau, ao e mwaneai n aakoai. 6 Ma ane e kaira temanna i buakoia aika a uarereke aikai, aika a onimakinai, nakoni karaoan te bure, ao e raoiroi riki nakoina bwa e na katineaki te atiibu ae e rawaawata i roroana, ao e na kaiinakoaki i marawa. 7 E na reke kain te aonnaba ibukini bwaai ni kabwakabwaka nakon te bure. Bwa e riai bwa a na roko kariirii, ma e na reke kain te aomata are e karokoi kariirii. 8 Ao ngkana e kairiko baim ke waem nakoni karaoan te bure, ao koreia, ao tewea nako; e raoiroi riki iroum ngkana ko rin n te maiu ngkana ko mwauku, ke ngkana e uruaki bwain rabwatam teuana nakon teweakinakom nakon te ai are e aki maamate ma uaai baim, ke uaai waem. 9 Ao ngkana e kairiko matam nakoni karaoan te bure, ao ko na autia, ao tewea nako; e raoiroi riki iroum ngkana ko rin n te maiu ma matam ae ti teuana nakon teweakinakom ma matam aika uoua nakon te ai are i Keenna. 10 Kam na kaawakiningkami bwa kam na aki kaakeaa boonganan temanna i buakoia aika a uarereke aikai; bwa I taku nakoimi, bwa a aki toki aia anera i karawa n rooroko iroun Tamau are i karawa. 12 Tera ami iango? Ngkana tebubua ana tiibu te aomata temanna, ao e tiotio nako temanna mai buakoia, tiaki bwa e na kiitaniia ake ruangauni ma ruaman i aoni maunga ao e nako ni kakaaea are temanna are e tiotio nako? 13 Ao ngkana e reke irouna, ao e koaua ae I a tuangkami, bwa e kimwaareirei riki ibukin te tiibu arei, nakoia ake ruangauni ma ruaman ake aki tiotio nako. 14 Ao ai aron naba Tamami are i karawa, bwa E aki tangira temanna i buakoia aika a uarereke aikai bwa e na tiotio nako mai irouna. 15 Ngkana e bure tarim nakoim, ao ko na nako ni kaota ana bure nakoina n te tai ae ti ngkoe iai ma ngaia. Ngkana e ongo iroum, ao kam a manga okiri aromi n tari. 16 Ma ngkana e aki ongo iroum, ao ko na kaira raom temanna, ke uoman, bwa a na riki bwa taani kakoaua nakon am taeka ni kabane ake ko bukinna iai. 17 Ma ngkana e aki ongo irouia, ao ko na taekinna nakon te ekaretia; ao ngkana e rawa n ongo iroun te ekaretia, ao atongnga bwa te ianena ao te tia anai taekiti. 18 E koaua ae I a tuangkami bwa akana kam tabui i aonnaba, ao a na manga katabuaki i karawa; ao akana kam kariai i aonnaba, ao a na manga kariaiaki i karawa. 19 Ao I a manga taku nakoimi bwa ngkana a bo nanoia uoman i aonnaba ibukin te bwai ae a kani buubuti iai, ao e na karaoaki i bukiia iroun Tamau are i karawa. 20 Bwa ike a bootaki iai uoman ke teniman n arau, ao Ngai I mena naba iai i buakoia. 21 Ao e roko ngkanne Betero iroun Iesu ao e taku, Te Uea, mwaitira ana tai ni bure tariu nakoiu ae N na kabwaraa ana bure iai? Itiua te tai? 22 E taku Iesu nakoina, I aki taku nakoim bwa itiua te tai, ma itibwi mwaitin itiua. 23 Bwa uean te Atua e a konaa ni kabootauaki ma te uea are e kani kaeti mwiin ana bwai ma ana toro, ake iai mwiokoaia aika a abwaabwaki riki nakoia raoia n toro nako. 24 Ngke e moana ana kaeti-bwai, ao e kairaki nakoina temanna ae e riai bwa e na anganna tebwina tengaa te taarena 25 ao ibukina ngke e aki konaa ni kabwakaa, ao e tua te uea bwa e na kabooaki nako ma buuna ma natina ma ana bwai ni kabane ake iai irouna, bwa e aonga n reke booni mwiin are e aki konaa ni kabwakaa. 26 Ma ngaia are e bwaka ni bobaraaki ni katorobubua te toro arei ni karinea, ao e buubutiia ni kaangai, Te uea, ko na taona nanom bwa ae N na bon anganiko am bwai ni kabane. 27 Ao te uea e nanoanga ana toro arei, ma ngaia are e kanakoa, 28 Ao te toro aei, ngke e nako, ao e kaaitibo ma raona n toro temanna ae iai ana taarau irouna ae mwaitina tebubua te tenari; ao e tauua ni koona roroana, ao e taku, Kamai kabwaraan am taarau irou. 29 Ao raona n toro e bwaka ni katorobubua, ao e buubutiia ni kaangai, Ko na taona nanom bwa ae N na bon anganiko. 30 Ma e rawa; ao e nako ni kaaki teuarei n te karabuuti bwa e na tiku iai ni karokoa e bane ni kabwaraa ana taarau. 31 Ngke a noora te baere e riki uaake raona n toro, ao a rangi ni kuba ma ni miimii iai, ao a nako n tuanga aia uea taekani bwaai ni kabane ake a karaoaki. 32 Ao e weteia ana uea, ao e taku nakoina, Te toro ae ko buaakaka! I kamaunai am taarau ni kabane ake iai irou ibukina ngke ko butiai; 33 ao tiaki bwa ko riai n nanoanga raom n toro, n ai arou ngke I nanoangaiko? 34 Ao e un ana uea, ao e anga te toro arei nakoia taani kammaraki n te karabuuti bwa e na mena irouia ni karokoa e bane ni kabwaraa ana taarau. 35 Ao anne naba aron are E na karaoia nakoimi Tamau are i karawa ngkana kam aki kabwaraa aia bure tarimi mai nanomi.
1 Ngke E a tia Iesu n atongi taeka aikai ao E kiitana Kariraia, ao E nako n aaba ake i Iutaia ake n iteran te Ioretan are te iterana; 2 ao a iria aomata aika a rangi ni mwaiti, ao E kamaiuiia ake a aoraki. 3 Ao a nakoina Bwaritaio tabemwaang, ao a kani kamwanea n aia titiraki ae e kaangai, Iai riaina i aan te tua bwa e na raure te mwaane ma buuna n aron are e bon taku? 4 Ao E kaekaia Iesu ni kaangai, Tiaki kam a tia ni wareka taekan Teuare e karaoiia aomata ni moani karikan aonnaba, bwa E karaoiia bwa te mwaane ao te aine, 5 ao E kaangai, Nibukina aei, ao e na kiitana tamana ma tinana te mwaane ao e na katiteuanaaki ma buuna, ao a na riki n ti te irikona naka uoman. 6 Ma ngaia ae ai tiaki uoman ngaiia ma ai ti te irikona. Ma ngaia aei, bwa akana E reitiia te Atua, ao akea te aomata ae e na konaa ni karaureiia. 7 A taku nakoina, E aera ngkanne ngke e tua Mote bwa te mwaane are e kan raure ma buuna, ao e riai n angani buuna te beebwa n raure, ao e na kanakoa? 8 E taku nako ia, E kariaingkami Mote bwa kam na raure ma buumi ibukini matoatoan nanomi, ma tiaki aei arona mani moan rikin aonnaba. 9 Ao I taku nakoimi, bwa ane e raure ma buuna ao e aki wene ni bure neierei, ao ngkana e a manga iein teuarei ma te aine temanna, ao e wene ni bure iai. 10 A taku nakoina ana reirei, Ngkana aei aron te mwaane ma buuna, ao e a raoiroi riki te aki iein. 11 Ao E taku nako ia, Anne te aro ae e konaa ni karaoaki, ma tiaki irouia aomata nako, bwa ti ake E a tia te Atua ni kataua i bukiia. 12 Bwa iai aomata ake aki konaa n iein ibukina bwa bon rikiia mai nanoni biroton tinaia; ao iai tabemwaang ake a karaoaki irouia aomata bwa a na aki konaa n iein; ao temwaangina a kataua te aki iein ibukin uean te Atua. Ane e konaa ni butimwaaea te koaua aei, ao ke e tauua. 13 Iai aomata ake a nikiriia ataei iroun Iesu bwa E na kaaki baina i aoia, ao E na tataro i bukiia. A takuia aomata akekei ana reirei Iesu; 14 ma E taku Iesu, Kanakomaia ataei nakoiu, ao tai tukiia; bwa uean te Atua bon aia bwai aomata aika ai aroia ataei aikai. 15 Ao E kaaki baina i aoia, ao E nako. 16 Ao nooria, e roko te aomata temanna iroun Iesu, ao e taku, Te Tia Reirei, tera ae e raoiroi ae N na karaoia, bwa e aonga n reke iai irou te maiu are e aki toki? 17 Ao E taku Iesu nakoina, Ko aera ngkai ko titirakinai bwa tera ae e raoiroi? Bon ti Temanna ae e raoiroi. Ngkana ko kan rin n te maiu are akea tokina, ao ko na tou mwiin taian tua. 18 E taku nakon Iesu, Aika tuua ra? Ao E taku Iesu, Ko na tai kamateia aomata, Ko na tai wene ni bure, Ko na tai ira, Ko na tai anga am kaotioti ae e kaairua bwa taekan temanna, 19 Ko na karinea tamam ma tinam, ao, Ko na tangira ane e maeka n ua kaani ma ngkoe n ai aron tangiram i bon iroum. 20 E taku te rorobuaka n ataei arei nakoina, I a tia n tou mwiin tuua akanne; tera riki ae I riai ni karaoia? 21 E taku Iesu nakoina, Ngkana ko kan riki ni moan te raoiroi, ao ko na nako ni kaboo nako am bwai akana iai iroum, ao booia, anganiia akana akea aia bwai, ao ane e na reke iroum iai am bwai i karawa; ao nako mai, iriirai. 22 Ngke e ongo taeka aikai te rorobuaka arei, ao e nako ma rawaawatan nanona, bwa a bati ana bwai. 23 Ao E taku Iesu nakoia ana reirei, E koaua ae I a tuangkami, bwa e na rangi ni kaangaanga rinin ane e kaubwai n uean te Atua. 24 Ao I a manga taku nakoimi, bwa e kai rin nako riki te kaamero ni bwangabwangan te neiran nakon ane e kaubwai, ngkana e kan rin n uean te Atua. 25 Ngke a ongo aei ana reirei, ao a rangi ni miimii, ao a taku, Antai ngkanne ae e na konaa ni kamaiuaki? 26 Ao E tarataraiia Iesu ao E taku nako ia, A aki konaa ni kamaiuiia aomata i bon irouia, ma a konaaki bwaai nako iroun te Atua. 27 E kaeka ngkanne Betero ao e taku, Noria, ti a tia ni kiitani bwaai ni kabane, ao ti iriiriko; tera ngkanne ae ti na karekea bwa ara bwai? 28 E taku Iesu nako ia, E koaua ae I a tuangkami, bwa ngkana E tekateka Natin te Aomata i aon ana kaintokanuea are e tamaaroa, n te aonnaba ae e boou ao ngkami, aika kam iriira, ane kam na tekateka naba i aoni kaintokanuea aika tebwi ma uoua, n tautaekania aia baronga Iteraera ake tengauni ma ua baronga. 29 Ao ane a tia ni kiitana mwengana, ke tarina, ke mwaanena, ke tamana, ke tinana, ke natina, ke abana i bukiu, ao e na karekei kaka tebubua riki mwaitini baike e a tia ni kiitan, ao e na reke irouna te maiu are e aki toki. 30 Ma a mwaiti aika a mena i moa aika a na riki ni kabane, ao aika a mena n te kabane aika a na riki ni mena i moa.
1 Bwa uean te Atua ai aron te aomata ae atuun te mwenga teuana. E nako teuarei ngke e a tibwa ingabong n anaia aomata ake a na mwakuri ni nnen arokana te kureebe. 2 Ao ngke e a tia ni booraraoi ma taani mwakuri bwa e na kabooiia n tatabeua te tenari n tebongina, ao e kanakoia nakoni nnen arokana te kureebe. 3 Ao e a manga nako naba teuarei n te aoa ruaiwa, ao e nooriia aomata tabemwaang bwa a teitei n aoriia n te tabo ni mwaakete; 4 ao e taku nako ia, Kam na nako naba nakoni nnen te kureebe, ao N na kabooingkami n ae e riai. 5 Ma ngaia are a nako. Ao e a manga nako naba teuarei ngke e a tawanou, ao n te aoa tenua n te tanimaeaontaai, ao e a manga katootoonga naba arona are rimoa. 6 E a manga nako naba ngke e a kaani bo te aoa nimaua, ao e a manga nooriia aomata tabemwaang bwa a teitei; ao e titirakiniia ni kaangai, Kam aera ngkai kam aoringkami n teitei ma ngke e ingabong ni karokoa ngkai? 7 A taku nakoina, Bwa akea ae e kamwakurira. E taku nako ia, Kam na nako naba nakoni nnen te kureebe. 8 Ngke e a tairiki, ao e taku teuare ana bwai te nne n aroka nakon aia mataniwi taani mwakuri, Ko na weteiia taani mwakuri, ao anganiia nako boon aia mwakuri: anganiia moa ake a roko rimoa. 9 Ao ngke a roko uaake a kamwakuraki n te aoa nimaua, ao a katoaaki n anganaki tatabeua te tenari. 10 Ao ngke a roko uaake a moani kamwakuraki, ao a taku n aia iango bwa a na karekea ae e mwaiti riki; ma a katoaaki n anganaki naba kakateuana te tenari. 11 Ngke e reke irouia booia, ao a ngurengure iroun teuare e kamwakuriia, 12 ao a taku, A mwakuri uaaka a roko rimwi i nanon ti teuana te aoa, ao ko kabooiia ni kabooraoiia ma ngaira, aika ti uota rawaawatan te mwakuri i nanon te bong ae e bwanin i aani korakorani kabuebuen te riringa. 13 Ao ngaia, e kaeka temanna irouia, ni kaangai, Raou, I aki karaoa ae e bure nakoim; tiaki ko booraraoi ma ngai ibukin teuana te tenari? 14 Anaa boom ao naako; I kan angan ae e rimwi ni kabooraoia ma ngkoe. 15 Tiaki bwa iai irou te inaomata ni karaoa ae I tangiria ma au bwai? E aera bwa ko na moanoku ngkai iai irou te nano n akoi? 16 Ane a na riki n rimoa aika rimwi, ao a na riki n rimwi aika rimoa. 17 Ngke E mwananga Iesu nako Ierutarem, ao E kaokoroiia ana reirei ake tengauni ma uoman, ao E taku nakoia ngke a tabe n nakonako, 18 Noria, ae ti a nako Ierutarem, ao ane E na kamwaneaki Natin te Aomata nakoia ibonga ake mataniwi ma taani koroboki, ao ane a na motika taekana nakon te kamateaki; 19 ao a na anga Ngaia nakoia ianena ake a na bwainingareia, a na kataerea, ao a na kamatea n te kaibangaki; ma E na manga maiu n te katenibong. 20 Ao ngkanne e roko buun Tebetaio ma natina mwaane iroun Iesu, ao e katorobubua ni bobaraaki i matana ni karinea, ao e butiia Iesu n te aro n anainano. 21 Ao E taku Iesu nakoina, Tera ae ko tangiria? E taku neierei nakoina, Ko na tua bwa a na tekateka natiu aika uoman aikai, temanna i angaataim, ao temanna i angamaingim, ngkana Ko a taua nakoam n uea. 22 Ma E kaeka Iesu ni kaangai, Kam aki ataa te bwai ane kam buubuti ibukina. Kam konaa ni mooi ni mwangkon te karawaawataaki ae N nangi nimma? A taku nakoina, Ti konaa. 23 E taku nako ia, Kam na boni mooi n au mwangko, ma tiaki au bwai te anganingkami te konaa n tekateka i angaataiu ao i angamaingiu; e ti katauaki i bukiia te koraki ake E a tia Tamau ni katauraoia i bukiia. 24 Ngke a ongo aei reirei ake tengaun, ao a un irouia Iakobo ma Ioane. 25 Ma E weteiia Iesu, ao E taku nako ia, Kam ataia bwa te koraki ake a katauaki bwa taan tau-taeka i aoia ianena, bon iai mwaakaia i aoia, ao aia aomata ake a kakannato, a kaboonganai mwaakaia i aoia. 26 E na aki riki aei i buakomi; ma ane e kani kakannato i buakomi, ao e riai n riki bwa ami tabonibai, 27 ao ane e kan riki bwa te nambwauan, ao ke e riki bwa ami toro: 28 bwa aron Natin te Aomata ngkae E aki roko bwa E na tautoronaki te aba irouna, ma E roko bwa E na toro irouia aomata, ao bwa E na anga maiuna bwa bwaini aki bukinaki aomata aika a bati. 29 Ngke a kiitana Ieriko Iesu ma ana reirei, ao a iraki irouia aomata aika a rangi ni mwaiti. 30 Ao nooria, iai uoman te mataki aika a tekateka i rarikin te kawai; ngke a ongo bwa E ri rarikiia Iesu, ao a takaarua ni kaangai, Ko na nanoangaira, Natin Tawita. 31 Ao a takuaki irouia aomata, ao a tuangaki bwa a na aki karongoaa; ma a kanenei riki bwanaaia n takaarua ni kaangai, Te Uea ae Natin Tawita, Ko na nanoangaira. 32 Ao E tei Iesu, ao E weteiia, ao E taku, Tera ae kam tangirai iai bwa N na karaoia i bukimi? 33 A taku nakoina, Te Uea, ti tangiriko bwa Ko na angani matara te konaa n nooraaba. 34 E nanoangaiia Iesu, ma ngaia are E riingi mataia ao a nooraaba naba; ao a iria.
1 Ngke a kaania Ierutarem Iesu ma ana reirei, ao a roko n te kaawa ae Betebwake are e mena n te maunga are Oriweta; ao E kanakoia uoman ana reirei, 2 ao E taku nako ia, Kam na nako n te kaawa ane i mwaaimi; ao ane kam na noora iai te aati ae rooaki, ao natina i rarikina; kabwaraa, ao kairiia mai nakoiu. 3 Ngkana iai ane e kaekaingkami, ao kam na kaangai, E kainnanoi te Uea, ao e a kanakoiia naba. 4 E riki aei bwa e aonga ni kakoauaaki are e atongnga te buraabeti, ngke e kaangai, 5 Kam na kaangai nakoia kaain te kaawa are Tion, Noria, E nakoimi ami Uea, ae e nimamannei, ae e toka i aon te aati ao i aoni bunna. 6 Ao a nako ana reirei ake uoman, ao a karaoa aron are a tuangaki iroun Iesu. 7 A kaira te aati ma bunna, ao a katokai kunnikaiia i aoia; ao E toka i aoia Iesu. 8 Ao angiia aomata mai buakoia ake a rangi ni mwaiti, a taakini kunnikaia i nanon te kawai; ao tabemwaang a koroi mwaangani kaai, ao a kawenei i nanon te kawai. 9 Ao a takaarua aomata ake a ri moana ao ake a ri mwiina, ni kaangai, E na neboaki Natin Tawita! E na kakabwaiaaki Teuae nako mai n aran te Atua. E na neboaki te Atua! 10 Ngke E rin Iesu i Ierutarem, ao a kiriwe kaain te kaawa, ao a taku, Antai Teuaei? 11 Ao a taku aomata ake a ira Iesu, Bon Iesu are te buraabeti Teuaei mai Natareta are i Kariraia. 12 E rin Iesu i nanon te umwantabu, ao E kakioia nako ake a boobwai ma ake a kaboobwai n te umwantabu; ao E karangai aia taibora taan rai-mwane, ma aia kai n tekateka taani kaboo nako bitin. 13 E taku nako ia, E koreaki ae e kaangai, E na atongaki au auti bwa te auti n tataro; ma kam karaoia bwa nneia taani kimoa ni karabaiia. 14 Ao a nakoina mataki ma mwauku n te umwantabu, ao E kamaiuiia. 15 Ao a nanobuaka ibonga ake mataniwi ma taani koroboki ngke a noori baike a kamiimii ake E karaoi Iesu; ao ngke a ongo bwanaaia ataei ngke a takaarua i nanon te umwantabu ni kaangai, E na neboaki Natin Tawita, 16 ao a taku nakoina, Ko ongo bwa tera ae a taekinna? E taku Iesu nako ia, Eng; kam tuai ni wareka te taeka are e kaangai, Ko a tia ni kataneiaia ataei aika a uarereke ma merimeri bwa a na neboiko n te aro ae e rangi n nako raoi. 17 E kiitaniia Iesu, ao E oti nako man te kaawa nako Betania, ao E tiku iai. 18 Ngke e a ingabong, ngke E tabe n oki Iesu nakon te kaawa, ao E rootaki n te baki. 19 E noora te biiku tekaina i rarikin te kawai, ao E nako iai; ao akea te bae E kunea iai bwa ti baana; ao E taku nako iai, E na tai manga oki n riki uaam! Ao e rai te biiku n te tai naba arei. 20 Ngke a nooria ana reirei, ao a miimii, ao a taku, E kangaa ngkai e a waetata naba n rai te biiku? 21 E kaekaia Iesu ao E taku, E koaua ae I a tuangkami bwa ngkana iai ami onimaki ao kam aki nanokokoraki, ao kam konaa ni karaoa ae e karaoaki nakon te biiku aei; ao tiaki ti ngaia, ma ngkana kam kaangai nakon te maunga aei, Ko na tabekaki nako n teweaki nako marawa, ao e a karaoaki naba. 22 Ao te bwai ane kam buubuti n te tataro, e na reke nakoimi, ngkana iai ami onimaki. 23 Ngke E roko Iesu n te umwantabu, ao a nakoina ibonga ake mataniwi ma aia unimwaane aomata ngke e tabe n reirei, ao a taku, Te mwaaka maia ae Ko karaoi iai baikai? Ao antai ae anganiko te mwaaka anne? 24 E kaeka Iesu ao E taku nako ia, Ao Ngai N na titirakiningkami naba, ao ngkana kam tuangai kaekaana, ao Ngai N na manga tuangkami naba bwa te mwaaka maia ae I karaoi iai baikai. 25 Maia ana bwaabetiito Ioane? Mai iroun te Atua ke mai irouia aomata? A iango irouia, ao a taku, Ngkana ti kaangai, Mai iroun te Atua; ao ane E na kaangai, Ao e aera ngkanne ngkai kam aki onimakini baike e taekin? 26 Ma ngkana ti kaangai, Mai irouia aomata; ao ti maakuia aomata; bwa a bane n taku bwa te buraabeti Ioane. 27 Ma ngaia are a kaeka Iesu ao a kaangai, Ti aki ataia. Ao Ngaia E taku nako ia, Ao Ngai N na aki tuangkami bwa te mwaaka maia ae I karaoi iai baikai. 28 Tera ami iango nakon te karaki aei? Iai ngkoa te aomata temanna ae uoman natina mwaane; e nako n te karimoa, ao e kaangai, Natiu, ko na nako ni mwakuri ni nnen arokau te kureebe n te bong aei. 29 Ao ngaia e kaeka ni kaangai, I aki kan nako; ma i mwiina ao e bita nanona ao e nako. 30 E a manga nako te karo nakon are te karimwi n tuangnga naba; ao ngaia e kaangai, Tamau, N na nako; ma e aki nako. 31 Antai ae e toua mwiin ana taeka tamana irouia uaake uoman? A taku nakoina, Te karimoa. E taku Iesu nako ia, E koaua ae I a tuangkami bwa a ri moami taan anai taekiti ma aine aika kabekaau nako nanon uean te Atua. 32 Bwa e roko Ioane nakoimi, ngkami aika Iteraera, ni kaota te aro ae e raoiroi ae kam na bwainna ni maiumi n ai aron nanon te Atua, ao kam aki kakoauai ana taeka. 33 Kam na ongo te rongorongo ni kabootau teuana: Temanna te aomata ngkoa ae iai ana onaroka. E uniki kureebe ni nneia, ao e oi rarikiia, ao e kena aontano i nanona bwa nneni bwaini katiinakoan ranin te kureebe, ao e katea te tabo n tantani. E anga te onaroka arei nakoia aomata temwaangina bwa a na tararuaia ibukina, ao e nako n te aba teuana. 34 Ngke e a roko tain uaa ni kai n tawaa, ao e kanakoia ana toro teuarei nakoia taan tararuaa te onaroka bwa a na anai tibwangana mani kureebe, n aron are e a tia ni katauaki; 35 ao taan tararuaa te onaroka a tauuia ana toro; ao a batiboa temanna, ao a kamatea temanna, ao a karebanaa temanna n te atiibu. 36 Ao e a manga kanakoia tooro tabemwaang aika a mwaiti riki nakoia ake e moani kanakoia; ao a manga karaoa naba aron are a karaoia nakoia ake a moani kanakoaki. 37 Ao rimwi e kanakoa natina te mwaane nako ia, ao e taku, Ane a na karinea natiu. 38 Ma ngke a noora natina taan tararuaa te onaroka, ao a taku irouia, Ngaia aei te tia bwaibwai i mwiin tamana; nako mai bwa ti na kamatea, ao ti na bwain ana bwai. 39 A tauua, ao a tewea nako mani nnen te kureebe, ao a kamatea. 40 Ngkana e roko teuare ana bwai nnen te kureebe, ao tera ae e na karaoia nakoia taan tararua akekei? 41 A taku nakoina, Ane e na kamateia aomata ake a buaakaka akekei n te aro ae a na kananoanga iai; ao e na anga taekani nnen te kureebe nakoia tabemwaang bwa a na tararuaia ibukina, ao a na anganna tibwana man uaa n tain uaa n tawaa. 42 E taku Iesu nako ia, Kam tuai ni wareka are n te Baibara are e kaangai: Te atiibu are e kaakeaaki boongana irouia taani kateitei, E a riki bwa bouan te maninganinga; Aei ana mwakuri te Uea, ao e kamiimii i matara! 43 Ma ngaia ae I taku nakoimi, E na anaaki mai iroumi uean te Atua, ao e na anganaki te bootanaomata teuana ane e na ongeaaba nakon te Atua. 45 Ngke a ongo ibonga ake mataniwi ma Bwaritaio ana rongorongo ni kabootau, ao a ataia bwa E taekiniia iai. 46 A kan tauua ni kaburea, ma a maakuia aomata: bwa a taku aomata bwa te buraabeti Ngaia.
1 Ao E a manga taetae Iesu nakoia aomata n taeka ni kabootau, ao E taku, 2 E a konaa ni kabootauaki uean te Atua bwa kaanga ai aron te uea, are e karaoa te amwarake ni baka ibukin natina te mwaane. 3 E kanakoia ana toro bwa a na weteia aomata ake a kaoaki nakon te baka, ma a aki kan roko. 4 E a manga kanakoia tooro tabemwaang, ao e taku, Kam na kaangai nakoia ake a kaoaki, Noria, I a tia ni katauraoi au amwarake; a tiringaki au kao ma au man aika a tia ni kamarikaaki ibukin te kanaki. A bane n tauraoi bwaai nako; nako mai nakon te baka. 5 Ma a aki kan tabe ma te kakao aomata ake a kaoaki; iai ane e nako n abana, ao ane e nako n ana bitineti; 6 ao nikiraia a tauia ana toro, ao a bwainikiriniia, ao a kamateiia. 7 E un te uea, ao e kanakoia ana tautia, ao a tiringiia taani kamaamate akekei, ao a kabuoka aia kaawa. 8 E taku ngkanne nakoia ana toro, E a tauraoi au amwarake ni baka ibukin te iein, ma te koraki ake a tia ni kaoaki a aki tau bwa a na roko iai. 9 Ma ngaia ae kam na nako tuutani kawai, ao kam na kaoia aomata nako akana kam bo ma ngaiia nakon te amwarake ni baka. 10 Ao a nako tooro akekei nakoni kawai nako, ao a bootiia aomata ni kabaneia, akana a buaakaka ma akana a raoiroi, ake a bo ma ngaiia; ao e on te tabo ni baka irouia. 11 Ma ngke e rin te uea n nooriia iruwa, ao e noora temanna iai ae e aki kunnikaia n te kunnikai ni baka, 12 ao etaku nakoina, Raou, ko aera ngkai ko rin ikai n aki bwaina te kunnikai ni baka? Ao akea ana kaeka teuarei. 13 E taku te uea ngkanne nakoia tooro, Kabae baina ma waena ao tewea nako nanon te roo are i ao, are te tabo ike a na tang iai aomata n tenai riaia bwa kaotan ae a rootaki n te maraki ae e korakora. 14 Bwa a mwaiti aika a kaoaki iroun te Atua, ma E rineiia ti akana a butimwaaea te kakao. 15 A bootaki Bwaritaio tabemwaang, ao a iangoa aroni kamwanean Iesu n ana taeka. 16 A kanakoia aia reirei nakoina, ao raoia aomata temwaangina ake kaain ana bootaki Erote. A taku, Te Tia Reirei, ti ataiko bwa Ko taekina te koaua, ao Ko reirei taekan aron te Atua i bukiia aomata, ao Ko aki mutiakin aroia aomata, bwa Ko aki nanonano n aron taraakin aroia aomata. 17 Ma ngaia ae Ko na tuangiira bwa tera am iango. E riai n taekan te Tua bwa ti na kabwaka taekiti nakoni Kaitara, ke e aki? 18 Ma E atai aia iango ae e buaakaka Iesu, ma ngaia are E taku, Ngkami, aika taani mwaamwanaa-te-aba, kam aera ngkai kam kataai? 19 Katerea te mwane ane e kaboonganaaki ibukin te taekiti. Ao a anganna te mwane. 20 E taku Iesu nako ia, Antai taamneina aei, ao antai arana aei? 21 A kaeka ao a taku, Kaitara. E taku ngkanne nako ia, Ma ngaia ae kam na angani Kaitara akana ana bwai Kaitara; ao angan te Atua akana ana bwai te Atua. 22 Ngke a ongo, ao a miimii; ao a kiitanna ao a nako. 23 A nako n Iesu n te bongi naba arei Tarukaio, ake a taku bwa akea te manga-maiu i mwiin te mate; ao a titirakinna, 24 ni kaangai, Te Tia Reirei, e kaangai Mote, Ngkana e mate te aomata ao akea natina, ao tarina e riai n iein ma buuna bwa a aonga n riki natiia, ao a na atongaki bwa natin teuare e mate. 25 A mena ngkoa i buakora taari-mwaane aika itiman; e iein are te karimoa ao e mate, ma akea natina. E a manga iein neiere buuna ma tarina are te kauoman. 26 E a manga mate naba teuaei, ma akea natina; ao ai aron naba are te kateniman ngke e buuna neierei: ao ai bon aroia naba uaake a buuna neierei ni karokoa te kaitiman. 27 Ao e a manga mate naba neierei i mwiia. 28 Ma ngaia ae ngkana a manga maiu maate, ao antai buuna neierei i buakoia uaake itiman? Bwa a bane ni bunna. 29 Ao E kaekaia Iesu ni kaangai, Kam kaairua, ibukina bwa kam aki ataa kanoan te Baibara, ke mwaakan te Atua. 30 Bwa a aki iein aomata n te tai ni manga-maiu, ao a aki kaieinaki naba; ma a na riki n aroia anera ake i karawa. 31 Ao ni kaeti ma manga maiuia-maate, kam tuai meni wareka ana taeka te Atua nakoimi, ngke E kaangai, 32 Bon Atuan Aberaam Ngai, ao Atuan Itaaka, ao Atuan Iakobwa? Tiaki Atuaia akana a mate te Atua, ma bon Atuaia akana a maiu. 33 Ao ngke a ongo aomata aika a bati, ao a miimii n ana reirei. 34 Ngke a ongo Bwaritaio bwa E kaini wiia Tarukaio Iesu, ao a bootaki. 35 Temanna i buakoia ae te rooia, e tabeka ana titiraki nakon Iesu bwa e na kamwanea iai. 36 E taku, Te Tia Reirei, tera te tua ae moan te kakannato i buakon taian tua? 37 E taku Iesu nakoina, Ko na tangira te Uea ae Atuam n nanom ni kabanea, ao ni maium ni kabanea, ao ni wanawanam ni kabanea. 38 E korakora te tua aei, ao moanibaan te kakannato i buakon taian tua. 39 Ao ai aron naba are te kauoua, are e kaangai: Ko na tangira raom n ai aron tangiram i bon iroum. 40 E bane te Tua ma aia taeka n reirei buraabeti n tine i aan tuua aika uoua aikai. 41 Ngke a bootaki Bwaritaio tabemwaang, ao E titir akinia Iesu, 42 ni kaangai, Tera ami iango iroun te Kristo? E nako man te kanoa ra? A taku nakoina, E nako mani kanoan Tawita. 43 E taku nako ia, Ao e aera ngkanne Tawita, ngke e atonga Teuaei iroun te Taamnei bwa ana Uea, ngke e kaangai: 44 E taku te Uea nakon au Uea, Ko na tekateka i angaataiu, ni karokoa I kaakiia am kairiribai i aani waem. 45 Ngke E atongaki iroun Tawita bwa ana Uea, ao e na kangaa n atongaki bwa kanoan ana kariki Tawita? 46 Ao akea irouia ae e konaa ni kaeka, ao akea naba irouia man te tai arei ae e na kani manga titirakinna.
1 E taetae ngkanne Iesu nakoia aomata aika a mwaiti ao nakoia ana reirei, ni kaangai, 2 A onea mwiini Mote n nakoana taani koroboki ma Bwaritaio; 3 ma ngaia ae kam na kaawakini baikana a tuangkami ao karaoi, ma tai kakairi irouia n aia mwakuri: bwa a reireingkami baika kam na karaoi, ma a aki konaa ni karaoi ngaiia. 4 A kabaei uota aika a rarawata, aika a kaangaanga n uotaki, ao a kaaki i aon angaia aomata; ma ngaiia a rawa ni kani kamwaing n tabonibaia teaina. 5 A karaoi aia mwakuri ni kabane bwa a aonga n nooraki irouia aomata: a karaababai aia burakitere, ao a kamwarairai riki rabini kunnikaia, 6 ao a tangiri taabo n tekateka aika nneia aomata aika a karin eaki n tain te amwarake ni baka, ao kaintoka aika a moa n raraoi i nanoni mwaneabaia I-Iutaia. 7 A tangiria bwa a na kamauraki n te aro ni karinerine n taabo ni mwaakete, ao bwa a na atongaki irouia aomata bwa taan reirei. 8 Ma ngkami, kam na aki atongaki bwa taan reirei, bwa ti temanna ami Tia Reirei, ao taari ngkami ni kabaneingkami. 9 Ao tai atonga te aomata temanna i aon te aba bwa tamami, bwa ti temanna Tamami bwa Teuare i karawa. 10 Ao kam na tai atongaki bwa mataniwi, bwa ti temanna ami Mataniwi bwa te Kristo. 11 Ane moanibaan te kakannato i buakomi ao e na riki bwa ami tabonibai; 12 Ane e karietaataa ao e na kamangoraki, ao ane e kamangoria ao e na karietaataaki. 13 Ma a na reke kaimi, taani koroboki ma Bwaritaio, aika taani mwaamwanaa-te-aba! Bwa kam kaina mataroan uean te Atua nakoia aomata; ao ngkami kam aki rin, ao kam tukiia akana a kan rin iai. 15 A na reke kaimi, taani koroboki ma Bwaritaio, aika taani mwaamwanaa-te-aba! Bwa kam ri nanoni marawa ao kam ri aon te aba bwa kam na anaa nanon te aomata nakon ami koaua; ao ngkana e reke, ao kam karaoa ae e na reke iai uoua aron taun teuanne n riki bwa kaaini Keenna n ai aromi. 16 A na reke kaimi taani kairiiri aika kam mataki, aika kam kaangai, Ngkana mwanewea aran te umwantabu te aomata bwa te bwai ni kakoaua ngkana e taetae n tuea, ao e aki bae iai; ma ngkana e mwanewea aran te koora are bwain nanon te umwantabu, ao e bae iai. 17 Te koraki ni baba aika a mataki! Bwa e ngaa ae e kakaawaki riki, te koora ke te umwantabu are ngaia ae e karekea ae e na riki n tabu iai te koora? 18 Ao kam kaangai naba: Ngkana e mwanewea aran te baonikarea te aomata bwa te bwai ni kakoaua ngkana e taetae n tuea, ao e aki bae n ana taeka anne; ma ngkana e mwanewea aran te karea ane i aona ngkana e taetae n tuea, ao e bae iai. 19 Aomata ngkami aika kam mataki! Bwa e ngaa ae e kakaawaki riki, te karea ke te baonikarea are ngaia ae e riki n tabu iai te karea? 20 Ma ngaia aei, bwa ngkana e taetae n tuea te aomata ao e mwanewea aran te baonikarea, ao e taetae n tuea n te baonikarea ma karea nako akana a mena i aona. 21 Ao ane e mwanewea aran te umwantabu bwa te bwai ni kakoaua ngkana e taetae n tuea, ao e taetae n tuea n te umwantabu ao iroun Teuare e maeka i nanona; 22 ao ane e mwanewea arani karawa bwa te bwai ni kakoaua ngkana e taetae n tuea, ao e taetae n tuea n ana kaintokanuea te Atua, ao iroun naba Teuare e tekateka i aona. 23 A na reke kaimi, taani koroboki ma Bwaritaio, aika taani mwaamwanaa-te-aba! Bwa kam angaanga teuana te katebwina ni mwakoro mani mwaitin ami bwai are te minte ma te aneto, ma te kumino, ao kam katiku taekani bwaai aika a kakannato n taekan te Tua, n ai aron te kaeti raoi taekani bwaai, ma te nanoanga, ma te kakaonimmaki nakon ana kaantaninga teAtua. 24 Taani kairiiri aika kam mataki! Kam raumea te manibeti, ao kam oonga te kaamero. 25 A na reke kaimi, taani koroboki ma Bwaritaio, aika taani mwaamwanaa-te-aba! Bwa kam kaitiaka akuun te mwangko ma te raurau, ma a on nanoia n amwarake ma ninima aika a reke n te aro n iowawa ma ni kani bwaibwai. 26 Te Bwaritaio ae ko mataki, kaitiaka moa nanon te mwangko, ao ane e na itiaki naba tinanikuna. 27 A na reke kaimi, taani koroboki ma Bwaritaio, aika taani mwaamwanaa-te-aba! Bwa ai aron ruua ni mate aika a kamainainaaki ngkami; a taraa n tamaaroa mai tinanikuia, ma a on nanoia n riia maate ma baika a mka n aekaia nako. 28 Ao ai aromi naba, bwa kam taraa n raoiroi nakoia aomata mai tinanikumi, ma a on nanomi n te mwaamwanaa-te-aba ma te buaakaka. 29 A na reke kaimi, taani koroboki ma Bwaritaio, aika taani mwaamwanaa-te-aba! Bwa kam karaoi ruani mateia buraabeti, ao kam katamaaroai aon ruani mateia aomata ake a raoiroi; 30 ao kam kaangai, Ngke tao ti maiu n aia bong ara bakatibu, ao ti na bon aki raoniia ni kamateia buraabeti. 31 Ma ngaia ae kam boni kaotioti i bukimi bwa kam riki mai irouia ake a kamateia buraabeti. 32 Kam na waaki ni katiaa te baere a a tia ni moana karaoana ami bakatibu. 33 Ngkami aika naeta, aika buniia naeta aika a kamaamate, kam na kangaa ni kamaiungkami mani motikan taekami are kam na karawaawataaki iai i Keenna? 34 Ma ngaia ae N na kanakoia buraabeti, ma aomata aika a rabakau, ma taani koroboki nakoimi: ao ane kam na kamateia temwaangina, ao kam na tauriia temwaangina ni kaibangaki; ao ane kam na kataereia temwaangina i nanoni mwaneabami, ao kam na kakioia nako man te kaawa teuana nakon te kaawa teuana. 35 Anne bukin ae kam na bukinaki iai ibukini mateia aomata ake a raoiroi i aon te aba, mai iroun Abera ni karokoa natini Barakia are Takaria, are e tiringaki iroumi i marenan te umwantabu ma te baonikarea. 36 E koaua ae I a tuangkami bwa a na bane n roko baikai i aon te roro aei. 37 Ierutarem, Ierutarem, ae ko kamaamateia buraabeti, ae ko karebanaia ake a kanakomaiakaki nakoim, ai bati ra au kani bobootiia am aomata, n ai aron te moaaine ngkana e bootiia bunna i aani baina, ma kam rawa! 38 Noria, e nang kiitanaki ami umwantabu, ao a nang akea kaaina. 39 Bwa I taku nakoimi bwa kam na aki manga noorai ni karokoa kam kaangai, E na karaoiroaki Teuare e nako mai n aran te Uea!
1 E kiitana te umwantabu Iesu, ao E toua nako kawaina ngke a roko irouna ana reirei bwa a na kotokotea nakoina te umwantabu ma bwaina nako. 2 Ao E kaekaia ni kaangai, Tiaki kam noori baikai ni kabane? E koaua ae I a tuangkami bwa ane e na bon aki tiku ikai te atiibu teuana i aon te atiibu teuana; a na bane ni kabwakaaki. 3 Ngke E tekateka Iesu i aon te maunga are Oriweta, ao a nakoina ana reirei ngke ti ngaiia, ao a kaangai, Ko na tuangiira bwa e na roko n ningai? Ao tera kanikinaaean rokom ma tokin aonnaba? 4 Ao E kaekaia Iesu ni kaangai, Kam na tarataraingkami bwa ane a na burebureingkami aomata! 5 Bwa a mwaiti aomata akana a na roko n arau, ao a na kaangai, Bon te Kristo ngai; ao ane a na burebureiia aomata aika a bati. 6 Ane kam na ongoraa karongoaan taiani bo buaka aika a kaan, ma rongorongon taiani bo buaka aika a raroa nako; kam na tarataraingkami bwa kam na aki maaku; a na riki baikai, ma tiaki nanona bwa e a roko te toki. 7 Bwa ane e na tei rake te aba teuana ni buakana te aba teuana, ao te tautaeka teuana ni buakana te tautaeka teuana; ao ane a na roko roongo ma mwaeiein te aba n taabo nako. 8 Baikai ni kabane kaanga ai aroni moani maraki ake a namakinaki n ana tai te ataei ni bungiaki. 9 Ao ngkana a riki baikanne, ao ane a na anga ngkami bwa kam na karawaawataaki, ao ane a na kamateingkami; ao ane kam na ribaaki irouia bootanaomata ni kabaneia ibukin arau. 10 Ane a na akea aia onimaki aomata aika a bati, ao ane a na i kamwaamwane ao a na i kairiribai. 11 Ao ane a na tei rake buraabeti ni kewe aika a bati, ao ane a na burebureiia aomata aika a bati. 12 Ane a na toki aia tangira aomata ibukina ngkai e kamwaitaki te buaakaka. 13 Ma ane e nanomwaaka ni karokoa te toki, ao e na kamaiuaki. 14 Ao ane e na tataekinaki euangkerion uean te Atua i aonnaba ni kabutaa, bwa a aonga n reke aia tai ni butimwaaia aomata nako; ao ngkanne ai tibwa ana tai te toki are e na roko iai. 15 Ma ngaia aei, ngkana kam noora te Baere e Kaka maaku are e taekinna Taniera are te buraabeti, bwa e tei n te tabo are e tabu n te umwantabu (ke e ataia te tia wareware), 16 ao akana a mena i Iutaia ke a biri nako ni maunga; 17 Ane e mena i aon taubukin ana auti ao e na aki ruo n anaa ana bwai are e mena i nanon te auti; 18 ao ane e mena n abana e na aki oki n anaa ana kabaraaki. 19 Ao ai kaawa ra ake iai natiia aika a uarereke, ao ake a kammammai natiia ni boong akanne! 20 Kam na tataro bwa kam na aki biri nako n tain te mwaitoro ke te taabati. 21 Bwa n te tai anne ao e na iai te rawaawata ae bati ae akea n ai arona ma ngke e moa n riki aonnaba ni karokoa ngkai; bon akea n ai arona, ao a na bon akea naba nakoni boong aika rimwi. 22 Ao ngke arona bwa a aki kakimototoaki boong akanne, ao bon akea te aomata ae e na maiu; ma a kakimototoaki i bukiia ana aomata te Atua ake E a tia n rineiia. 23 Ao ngkana tao e kaangai temanna nakoimi, Noria, kai aei te Kristo! Ke, Kai arei! Ao tai ira nanona. 24 Bwa ane a na kaoti taiani Kristo ni kewe ma buraabeti ni kewe, ao ane a na kaoti kanikina aika a abwaabwaki ma bwaai ni kamiimii, bwa a na burebureiia ana aomata te Atua ake E a tia n rineiia, ngkana a konaiia. 25 Noria, I a tia n tuangkami ngkai a tuai n roko. 26 Ma ngaia aei, ngkana a kaangai nakoimi, Noria, E mena n te rereua, ao kam na aki nako iai; ao ngkana a kaangai, Noria, E mena i nanon ruu, ao tai kakoauai aia taeka. 27 Bwa aron te iti ngkana e iti mai mainiku, ma n oota ni wairio, ao ai aron naba rokon Natin te Aomata. 28 Ike e mena iai te rabwata ae e mate, ao a na ikotaki naba iai taian ikare. 29 I mwiin naba te rawaawata ni boong akanne, ao e na karooaki ootan taai, ao a na akea ootana; ao namwakaina e na aki oota, ao ane a na bwaka itoi mai karawa, ao mwaaka ake a mena i karawa a na bitaki man aroaroiia; 30 ao ngkanne ane e na kaoti kanikinaaean Natin te Aomata i karawa, ao ane a na bane n tang kaain aonnaba, ao a na noora Natin te Aomata bwa E nako mai i aon nangini karawa ma te mwaaka ao te mimitong ae e bati; 31 ao ane E na kanakoia ana anera n tangin te buu ae e tangi mwaaka, ao a na bootiia ana aomata te Atua ake E a tia n rineiia man taabo nako i aonnaba. 32 Kam na karekea reireiami man te kai ae te biiku. N te tai naba are e ubuubu iai mwaangana ao a kaoti baana, ao kam na ataia iai bwa e a kaan taini bongin te kabuebue. 33 Ao ai aromi naba bwa ngkana kam noori baikai ao kam na ataia iai bwa E a kaan, E a tauraoi n roko. 34 E koaua ae I a tuangkami bwa a na bane n riki baikai i mwaaini mateia aomata nako aika a maiu ngkai. 35 A na mauna karawa ma aonnaba, ma a na aki konaa ni mauna au taeka. 36 Ma akea ae e ataa rokon te bong arei, ma te aoa arei, ao a aki ataia naba anerani karawa; ao E aki ataia te Nati, ma ti te Tama ae E ataia. 37 Ao ai aron ana bongi Nooa rokon Natin te Aomata: 38 bwa ni boong ake i mwaain te ieka ngke a amwaamwarake aomata ma ni momooi, ma n iein ni karokoa te bong are e rin iai Nooa n te kaibuke, 39 ao akea te bae a ataia ni karokoa e roko te ieka ao e uotiia nako ni kabaneia; ao ai arona naba ngkana E roko Natin te Aomata. 40 Ao ane a na mena uoman te mwaane n te aba ae e unikaki: e na uotaki nako temanna, ao e na katukaki temanna. 41 Ane a na tabe uoman te aine ni kamantinta te buraawa n te atiibu: e na uotaki nako temanna, ao e na katukaki temanna. 42 Ma ngaia ae kam na kamarurungingkami n tantani, bwa kam aki ataa te bong are E na roko iai te Uea. 43 Ma kam na ataa aei, bwa ngke arona bwa teuare ana auti te auti e a kaman ataia bwa n ningai te tai are e na roko iai te tia ira, ao e na bon tantani, ao e na aki angan te tia iraa ana tai ni karekea kawaina n urua te auti bwa e na rin iai. 44 Ma ngaia ae kam riai naba ni bwaina te tauraoi; bwa ae E na roko Natin te Aomata n te aoa are kam aki kaantaningaia iai. 45 Antai ngkanne te toro ae e kakaonimaki ae e wanawana, ae e kateaki iroun ana toka bwa e na teiakiniia kaain ana auti te toka anne n angaanganiia kanaia n aia tai? 46 E a kabwaia te toro ae e nooria ana toka ngkana e okira mwengana bwa e tabe n ana mwakuri! 47 E koaua ae I a tuangkami bwa ane e na karika te toro arei bwa mataniwiin ana bwai nako. 48 Ma ngkana te toro ae e buaakaka ngaia, ao ane e na kaangai i nanona, E waeremwe n roko au toka; 49 ao e moana batiboaia raona nako n toro, ao e amwarake ma ni mooi ma ake a roko ni manging. 50 Ane e na roko ana toka te toro arei n te bong are e aki kaantaningaia te toro, ao n te aoa ae e aki ataia, 51 ao e na kataerea ni karawaawataa, ao e na kaaki i rarikiia taani mwaamwanaa-te-aba, n te tabo ike a na tang iai aomata ma n tenai riaia bwa kaotan ae a rootaki n te maraki ae e korakora.
1 N te tai arei, ao uean te Atua ai aroia tengaun ateiaine, ake a anai aia taura ao a oti nako ni butimwaaea teuare e te tia iein. 2 A nanobaba niman, ao a wanawana niman. 3 Bwa ngke a uoti aia taura naake a nanobaba, ao a aki ua bwa; 4 ma naake a wanawana iai aia bwa ake a uoti i nanoni nneia. 5 E iremwe n roko te tia iein, ma ngaia are e a roko irouia te kani matuu, ao a matuu. 6 Ma ngke e a nuukanibong, ao iai te bwanaa n takaarua ae e kaangai, Noria, te tia iein! kam na oti nako ni butimwaaia. 7 A bane n tei rake ngkanne ateiaine akekei, ao a kauraamwaakai aia taura. 8 Ao a taku naake a nanobaba nakoia naake a wanawana, Kamai teutana n ami bwa, bwa a kaani mate ara taura. 9 Ao a kaekaia naake a wanawana ni kaangai, Tao e na aki tau nakoimi ao nakoira; ma kam na nako nakoia taani kaboo bwa ni kabooami bwa i bukimi. 10 Ao ngke a nako ni kabooa te bwa, ao e roko te tia iein, ao naake a tauraoi a rini ma ngaia nakon te amwarake ni baka ibukin te mare, ao e kainaki te mataroa. 11 Ao rimwi a roko ateiaine ake raoia, ao a taku, Teuae karineaki, teuae karineaki, ko na kaukia nakoira. 12 Ma e kaekaia ni kaangai, E koaua ae I a tuangkami bwa I aki kinaingkami. 13 Ma ngaia ae kam na tantani, bwa kam aki ataa te bong ke te aoa arei. 14 N te tai arei ao uean te Atua ai aron te aomata temanna ae kan nako n te aba teuana; e weteiia ana toro ao e anganiia taekan ana bwai nako bwa a na tararuai. 15 E angan temanna nimaua te taarena, ao temanna uoua, ao temanna teuana; e anganiia nako n ai aron aia konabwai. 16 Teuare e angan aki nimaua te taarena e aki tabwara ma e a nako naba ni kamwakuria, ao e karekea rakana ae nimaua riki te taarena. 17 Ao ai aron naba teuare e anganaki uoua te taarena, bwa e karakaa riki uoua te taarena. 18 Ma teuare e anganaki teuana te taarena, e nako ni kena aontano ao e karabaa iai ana mwane ana toka. 19 Ao i mwiini boong aika a bati, ao e roko aia toka tooro akekei; ao e kaeti mwiin ana bwai nako ma ngaiia. 20 Ao e roko teuare e anganaki nimaua te taarena, ao e uoti riki nimaua te taarena, ao e taku, Te toka, ko anganai nimaua te taarena; nooria, aikai nimaua riki te taarena aika I a tia ni karekei. 21 E taku ana toka nakoina, Ko a tia ni mwakuri raoi, te toro ngkoe ae ko raoiroi ae ko kakaonimaki: ko a tia ni kakaonimaki nakon te bwai ae e uarereke, N na karaoiko bwa ko na mataniwi i aoni baika a bati; ko na rin i nanoni kimwaareirein am toka. 22 Ao e roko teuare e anganaki uoua te taarena, ao e taku, Te toka, ko anganai uoua te taarena; nooria, aikai uoua riki te taarena aika I a tia ni karekei. 23 E taku ana toka nakoina, Ko a tia ni mwakuri raoi, te toro ngkoe ae ko raoiroi ae ko kakaonimaki: ko a tia ni kakaonimaki nakon te bwai ae e uarereke, N na karaoiko bwa ko na mataniwi i aoni baika a bati; ko na rin i nanoni kimwaareirein am toka. 24 Ao e roko teuare e anganaki teuana te taarena, ao e taku, Te toka, I ataiko bwa te aomata ngkoe ae ko matoatoa: ko bobooti uaa n taabo ake ko aki unuuniki iai, ao ko ikoikoti ike ko aki kamrarai iai koraa; 25 ma ngaia are I maaku, ao I nako ni karabaa am taarena i aantano. Noria, ao aei am bwai. 26 Ma e kaeka ana toka ao e taku nakoina, Te toro ae ko buaakaka, ae ko taningaroti! Ko ataai bwa I bobooti uaa n taabo ake I aki unuuniki iai, ao I ikoikoti ike I aki kamrarai iai koraa. 27 Ko riai ngkanne ni karina au mwane n te bangke, ao n rokou ao I a anaia ma rakana. 28 Ma ngaia ae kam na anaa te taarena mai irouna, ao angan teuare iai irouna tebwina te taarena. 29 Bwa ane iai ana bwai ao e na anganaki riki, ao ane a na rangi ni mwaiti iai ana bwai. 30 Ao kam na tewea nako te toro ae akea manenana aei nako nanon te roo are i moone, are te tabo ike a na tanginiwenei iai aomata ao a na tenai riaia bwa kaotan ae a rootaki n te maraki ae e korakora. 31 Ngkana E roko Natin te Aomata ma mimitongina, ma anera ni kabaneia i rarikina, ao ane E na tekateka i aon ana kaintokanuea ae e mimitong. 32 Ane a na bane ni bootaki bootanaomata ni kabaneia i matana, ao E na kaokoroia tekorakina mai irouia tekorakina, n ai aron te tia kaawakin-tiibu ngkana e kaokoroia tiibu ma kooti: 33 ao E na kaakiia tiibu i angaataina, ao kooti i angamaingina. 34 Ao ane E na kaangai te Uea nakoia ake i angaataina, Nako mai ngkami akana kam kakabwaiaaki iroun Tamau; kam na bwaina uean te Atua are a tia ni katauraoaki i bukimi mani moani karikan aonnaba: 35 bwa I baki ao kam anganai kanau; I taka ni kani mooi, ao kam anganai te mooi; te iruwa Ngai, ao kam aakoai; 36 akea kunnikaiu, ao kam karekea kunnikaiu; I aoraki, ao kam kawarai; I mena i nanon te karabuuti, ao kam kawarai. 37 Ao ane a na kaeka ngkanne ake a raoiroi ni kaangai: Te Uea, ti nooriko n ningai ngke Ko baki ao ti kaamwarakeko, ao ngke Ko kani mooi ao ti anganiko nimam? 38 Ao n ningai are ti nooriko iai bwa te iruwa ao ti akoiko, ke ngke akea kunnikaim ao ti karekea kunnikaim? 39 Ao n ningai are ti nooriko iai bwa Ko aoraki, ke ngke Ko mena n te karabuuti, ao ti kawariko? 40 Ao E na kaekaia te Uea ni kaangai: E koaua ae I a tuangkami, bwa are kam karaoia nakon temanna ae e mangori riki i buakoia tariu aikai, ao kam karaoia naba nakoiu. 41 Ao ane E na kaangai nakoia ake i angamaingina, Naako mai irou, ngkami akana a nangi reke kaimi, nakon te ai are e aki maamate are e katauraoaki ibukin te riaaboro ma ana anera: 42 bwa I baki, ao akea te amwarake ae kam anganai; I taka ni kani mooi, ao akea te mooi ae kam anganai; 43 te iruwa Ngai, ao kam aki aakoai; akea kunnikaiu, ao kam aki karekea kunnikaiu; I aoraki ao I mena i nanon te karabuuti, ao kam aki kawarai. 44 Ao ane a na kaeka naba ni kaangai: Te Uea, ti nooriko n ningai ngke Ko baki, ke ngke Ko taka ni kani mooi, ke ngke te iruwa Ngkoe, ke ngke akea kunnikaim, ke ngke Ko aoraki, ke ngke Ko mena i nanon te karabuuti, ao ti aki tabeakiniko? 45 Ao Ngaia E na kaangai nako ia: E koaua ae I a tuangkami, bwa ngke kam aki karaoi baikai nakon temanna ae e mangori riki i buakoia aikai, ao kam aki karaoi naba nakoiu. 46 Ao ane a na bane n nako nakon reken te kai are e aki toki; ma ake a raoiroi a na nako nakon te maiu are e aki toki.
1 Ngke E a tia Iesu n atongi baikai ni kabane, ao E taku nakoia ana reirei, 2 Kam ataia bwa ai ti uabong, ma e a roko te Toa are te Riao; ao ane E na kamwaneaki iai Natin te Aomata bwa E na kamateaki n te kaibangaki. 3 N te tai naba anne, ao a bootaki ibonga ake mataniwi ma aia unimwaane aomata i nuukan ana auti mataniwiia ibonga are arana Kaiaba, n te tabo are e aki bono aona; 4 ao a karekei aia iango bwa a na kamwanea n tauua Iesu n te aro ni karaba, ao a na kamatea. 5 Ao a kaangai, Tiaki ni bongin te Toa, bwa a kaawa ni kiriwe aomata. 6 Ao ngke E mena Iesu i Betania n ana auti Timon are te reebera, 7 ao e nakoina te aine temanna ma uotana te bwaatoro ae e karaoaki man te arabwata ae kanoana te kabira ae moan te bo buaka; ao e kabwaroa i aon atuun Iesu ngke E tekateka n rarikiriki n amwarake. 8 Ngke a nooria ana reirei, ao a un, ao a taku, E aera ngkai e bakataeaki te kabira aei n te aro aei? 9 Bwa te kabira aei, e konaa ni kabooaki nako n te bo ae e mwaiti, ao a anganaki akana a aki kaubwai. 10 Ma Iesu E ataa te baei, ao E taku nako ia, Kam aera ngkai kam waea te aine aei? Bwa e karaoa te mwakuri ae e raoiroi nakoiu. 11 Bwa a aki toki ni mena i rarikimi aomata aika a aki kaubwai, ma e a bon tai toki meemenau iroumi. 12 E kabwaroa te kabira aei neiei i aon rabwatau bwa e katauraoai i mwaain taunakiu. 13 E koaua ae I a tuangkami, bwa n taabo nako ike e taekinaki iai te euangkerio, ao te bwai ae e karaoia neiei e na taekinaki naba bwa kanuringana. 14 Ao temanna i buakoia uaake tengauni ma uoman, ae arana Iuta Itekariota, e nako ni kawariia ibonga ake mataniwi, 15 ao e kaangai, Tera ae kam na anganai ngkana I kamwanea Iesu nakoimi? Ao a anganna tenibwi te mwane ae te tirewa. 16 Ao man te tai arei ao e ukoukora ana tai ni kamwanea. 17 Ni moani bongin te Toa are te Berena are e aki Karikaki, ao a nako n Iesu ana reirei, ao a kaangai, E ngaa te tabo ae ti na katauraoa iai i bukim te amwarake ibukin te Toa are te Riao bwa Ko na kanna? 18 Ao E taku, Kam na nako n te kaawa nakon te aomata temanna, ao kam na kaangai nakoina, E taku te Tia Reirei: E a kaan au bong; N na karaoa te Toa are te Riao ma au reirei n am auti. 19 Ao ana reirei a karaoa are a a tia n tuangaki iroun Iesu, ao a katauraoa te amwarake ibukin te Toa are te Riao. 20 Ngke e a tairiki, ao E tekateka n rarikiriki n amwarake Iesu ma ana reirei; 21 ao ngke a kume n amwarake, ao E taku, E koaua ae I a tuangkami, bwa ane e na kamwaneai temanna iroumi. 22 Ao a rangi n rawaawata nanoia; ao e titirakinna temanna i mwiin temanna ni kaangai, Te Uea, ngai? 23 Ao E kaekaia ni kaangai, Teuae kateboa baina n te raurau ma Ngai, boni ngaia ae e na kamwaneai. 24 E ira nanon taekana Natin te Aomata n ai aron are e koreaki ibukina; ma e na reke kain te aomata are e kamwanea Natin te Aomata! E raoiroi riki iroun te aomata anne ngke tao e aki bungiaki. 25 Ao Iuta, are e a tia n anga nanona bwa e na kamwanea Iesu, e taku, Te Tia Reirei, ngai? E kaeka Iesu ao E taku, Ngaia ane ko taku. 26 Ao ngke a amwarake, ao E anaa te berena Iesu, ao E tataro ni katituaraoi, ao E urua, ao E angania ana reirei, ao E kaangai, Anaia, kanna; rabwatau aei. 27 Ao E anaa te mwangko, ao ngke E a tia n tataro ni katituaraoi, ao E anganiia, ao E kaangai, Kam na bane ni mooi iai: 28 bwa aei raraau, ae raraan te booraraoi, ae e kawaawaaeaki i bukiia aomata aika a bati ibukini kabwaraan aia bure. 29 I tuangkami bwa N na aki manga mooi n te wain aei, ni karokoa te bong arei, are N na nima iai te wain ae e boou ma ngkami n uean Tamau. 30 Ao ngke a a tia n anenea te anene n nebo nakon te Atua, ao a nako n te maunga are Oriweta. 31 Ao E taku Iesu nako ia, I bukin te bae e na riki nakoiu n te tairiki aei, ao ane e na bua onimakinakiu iroumi: bwa e koreaki ae e kaangai: N na tiringa te Tia Kaawakin-tiibu, ao ane a na bane n uamaae tiibu ake a nanai. 32 Ma ngkana I a manga maiu, ao N na nako n rimoami nako Kariraia. 33 Betero ni kaangai, Ngkana e bua onimakinam irouia uaakai ibukin te bae e na riki nakoim, ma e na bon aki bua au onimaki. 34 E taku Iesu nakoina, E koaua ae I a tuangko, bwa n te tairiki naba aei, i mwaain tangin te moa, ao ane ko na katenua kaakeaau. 35 E taku Betero nakoina, N na bon aki kaakeako, e ngae ngkana arona bwa N na mate ma Ngkoe. Ao a bane n atongi naba taeka akekei ana reirei. 36 Ao E nako Iesu ma ana reirei nakon te tabo ae arana Ketetemwane, ao E taku nako ia, Kam na tekateka ikai, bwa N na nako ikekei n tataro. 37 E kaira Betero ma natin Tebetaio ake uoman bwa raona, ao E moanna n taonaki n te nanokaawaki ma te rawaawata ae e bati. 38 E taku ngkanne nako ia, E taonaki maiu n te rawaawata ae moan te bati n te aro ae e kaan ae N na mate iai; kam na tiku ikai, ao kamarurungingkami n tantani ma Ngai. 39 Ao E nako riki teutana, ao E katorobubua ni bobaraaki i aontano ao E tataro ni kaangai: Tamau, ngkana e konaaki, ao e na nako mai irou te mwangko ni karawaawata aei; ma tiaki nanou ae e na iraki, ma nanom. 40 Ao E roko irouia ana reirei, ao E nooriia bwa a matuu; ao E taku nakoni Betero, Ai aromi aei, kam aki konaa ni kamarurungingkami n taratara ma Ngai teuana te aoa? 41 Kamarurungngkami n taratara, ao tataro bwa kam aonga n aki bwaka nakon te kariirii; e konamaki te taamnei, ma e mamaara te iriko. 42 Ao E a manga nako riki n tataro ao E kaangai, Tamau, ngkana e aki konaa n nako aei, bwa N na boni mooi iai, ao e na tauaki am taeka. 43 Ao E a manga oki, ao E nooriia bwa a matuu, bwa a aki konaa ni kaure mataia. 44 Ma ngaia are E a manga kiitaniia, ao E nako n tataro te katenua n tai, ao E atongi taeka naba ake E a tia n atong. 45 E okiriia ngkanne ana reirei, ao E taku nako ia, Ae kam boni matuu naba ao kam motirawa? Noria, e a kaan te aoa are E na kamwaneaki iai Natin te Aomata nako nanoni baiia aomata aika a buaakaka. 46 Tei rake, ti na nako; nooria, e a roko teuare e nang kamwaneai. 47 Ngke E tabe n taetae Iesu, ao e roko Iuta, are temanna i buakoia uaake tengauni ma uoman. E airi ma te koraki ae e bati ake a uoti kabaang ma kaai n oro. A kamwanangaaki irouia ibonga ake mataniwi ma unimwaane. 48 A a tia n anganaki te kanikina mai iroun teuare e na kamwanea Iesu, ae te kanikina ae e kaangai: Te aomata ae I kiitinna ao boni Ngaia; kam na tauua. 49 Ao e nako n Iesu ngkekei naba, ao e taku, Te Tia Reirei, Ko na mauri; ao e kiitinna. 50 E taku Iesu nakoina, Raou, ko aera ikai? Ao a nako n Iesu, ao a kaaki baiia i aona n tauua. 51 Ao nooria, iai temanna i buakoia aomata ake raon Iesu ae e kanakoa baina ni buuta ana kabaang, ao e orea ana toro mataniwia ibonga ni korea taningana ni kabwakaa. 52 Ma E taku Iesu nakoina, Ko na kaaki am kabaang ni nnena; bwa a na bane ni mate n te kabaang akana a kamanenaa te kabaang. 53 Ko taku bwa I aki konaa ni butiia Tamau, ao E a kanakomaiia ngkai naba taanga n anera aika a raka mwaitiia i aon tengauni ma ua taanga? 54 Ao e na kangaa ngkanne ni kakoauaaki te Baibara are e taku bwa e riai bwa a na roko baikai? 55 Ao n te aoa naba arei, ao E taku Iesu nakoia aomata, Kam nako mai ma kabaang ma kaai n oro, bwa kam na tauai n aron te tia kamwarua? I katoa bong n tekateka ao n reirei n te umwantabu, ao kam aki tauuai. 56 Ma a riki baikai bwa a na kakoauaaki aia koroboki buraabeti. Ao a bane ana reirei ni kiitanna, ao a biri nako. 57 Ao uaake a tauua Iesu a kairia nakon ana auti Kaiaba are aia mataniwi ibonga, ike a bootaki iai taani koroboki ma unimwaane. 58 Ma e ririmwiin Iesu Betero n taua raroana ni karokoa te tabo are e aki bono aona i nuukan ana auti mataniwiia ibonga, ao e rin n tekateka ma bureitiman bwa e na nooria bwa tera ae e na riki n tokina. 59 Ao ibonga ake mataniwi ma kaain te Tanirim ni kabaneia a ukoukora bukinan Iesu aika aki koaua, bwa a na kamatea; 60 ma akea ae a kunea, e ngae ngke a mwaiti aomata ake a roko ma aia taeka ni bukibuki aika a kewe ibukina. Ao n tokina a roko uoman taani bukibuki, 61 ao a taku, E taku Teuaei, I konaa n urua ana umwantabu te Atua, ao ni kateia i nanon teni bong. 62 Ao e tei rake mataniwiia ibonga, ao e taku, Akea am kaeka nakon taeka ni bukibuki aika a tabekaki i bukim? 63 Ma E kainabwaabu Iesu. Ao e taku mataniwiia ibonga nakoina, I titirakiniko i matan te Atua ae E maiu, bwa Ko na tuangiira bwa tao te Kristo Ngkoe, are Natin te Atua. 64 E taku Iesu nakoina, Ngaia ane ko taku. Ma I tuangkami bwa ane kam na noora Natin te Aomata ni moa man te tai aei bwa E tekateka i angaatain Teuare e mwaaka, ao bwa E nako mai i aon nangini karawa. 65 Ao e raea kunnikaina mataniwiia ibonga, ao e taku, E taetae ni bakanatua! E aera bwa ti na tangiriia riki taani bukibuki? Kam a tia ngkai n ongo ana taeka ni bakanatua. 66 Tera ami moti? A kaeka ni kaangai, E bure, ao E riai ni kamateaki. 67 Ao a bawarea ubuna, ao a oroia; ao tabemwaang a oroia n nanoni baiia, ao a taku, 68 Ko na tuangiira, Ngkoe ae Kristo! Antai ae e oroiko? 69 Ao e tekateka Betero i ao i nuukan te auti, ike e aki bono aona; ao e roko irouna te aine temanna ae te toro, ao e taku, Ko meemena naba ngkoe iroun Iesu are te I-Kariraia. 70 Ma e kakewea ana taeka neierei i mataia aomata akekei ni kabaneia, ao e taku, I aki ataa te bwai ane ko taekinna. 71 Ao ngke e nako ni mataroan te auti, ao e a manga nooria naba te aine riki temanna ae te toro; ao e taku nakoia ake a teitei ikekei, E meemena naba teuaei iroun Iesu are te I-Natareta. 72 Ao e a manga kakewea naba ana taeka neierei, ao e taetae ni bau ao e kaangai, I bon aki ataa Teuarei. 73 Ao e aki maan i mwiin arei, ao a nako ni Betero aomata ake a teitei ikekei, ao a taku, Bon raoia naba temanna ngkoe, bwa e kaotiko eeni bwanaam. 74 Ao e tabeki taeka ni karereanti bon ibukina ma n tuea, ao e taku, I aki kinaa te aomata anne. Ao e a tangi naba te moa. 75 Ao Betero e uringa ana taeka Iesu ngke E kaangai, I mwaain tangin te moa, ao ane ko na katenua kaakeaau. Ao e oti nako, ao e katuumaua te tang.
1 Ngke e a tibwa ingabong, ao ibonga ake mataniwi ma aia unimwaane aomata a iangoa aron Iesu bwa a na kamatea; 2 a kabaea, ao a kairia nako, ao a angani Birato are te tia tau-taeka. 3 Ao Iuta, are e kamwanea Iesu, ngke e nooria bwa E kabuaakakaaki Iesu ao bwa E na kamateaki, ao e rootaki n te nanokaawaki ibukin te baere e a tia ni karaoia. E uoti mwaane ake tirewa ake tenibwi ao e kaoki nakoia ibonga ake mataniwi ma unimwaane; 4 ao e taku, I a tia ni bure ngke I kamwanea te aomata ae akea ana bure. Ao a taku, Tera ara bwai iai? Ai bon am bwai anne. 5 Ao Iuta e karenako mwaane ake tirewa ake tenibwi nako aontano i nanon te ru are e tabu n te umwantabu, ao e kiitana ikekei; ao e nako ni kabaea roroana. 6 Ao ibonga ake mataniwi a anai mwaane ake tirewa, ao a taku, E aki riai i aan te tua bwa a na katukaki mwaane aikai n te umwantabu, ibukina ngkai mwaane aika booni maiun te aomata. 7 Ngke e a reke aia iango iai, ao a kamanenaa ni kabooa iai aban te tia karao-bwaata, bwa nneia iruwa n taunaki. 8 Ma ngaia are e a atoatongaki te aba arei bwa te Aba n Raraa ni karokoa te bong aei. 9 E a kakoroaki ngkanne bukin are e a tia n taekinna te buraabeti are Ieremia, ngke e kaangai, Ao a anai mwaane aika tirewa aika tenibwi, ae te mwaiti ni mwane are a a tia ni bo nanoia iai tabemwaang i buakoia te bootanaomata ae Iteraera, bwa a na kabwakaa ibukina, 10 ao a kamanenaa ni kabooa iai aban te tia karao-bwaata, n ai aron ana taeka te Uea nakoiu. 11 E tei Iesu i matan te tia tau-taeka; ao e titirakina Iesu, ni kaangai, Aia Uea I-Iutaia Ngkoe? E taku Iesu, Ngaia ane ko taku. 12 Ma ngke a tabeki aia taeka ni bukibuki ibonga ake mataniwi ma unimwaane, ao akea ana kaeka Iesu ae e anga. 13 E taku ngkanne Birato nakoina, Ko aki ongo aia taeka aika a bati ae a bukiniko iai? 14 Ma akea ana kaeka ae E anga naba teutana; ma ngaia are e rangi ni miimii irouna Birato. 15 E tataneiai te tia tau-taeka ni katoaa tain te Toa are te Riao ni kainaomataa te bure temanna are a tangiria. 16 N te tai anne ao iai te bure temanna ae e bati n atoatongaki ae arana Bwara bwa. 17 Ao ngke a bootaki aomata aika a bati, ao e taku Birato nako ia, Antai ae kam tangiria bwa N na kainaomataa i bukimi, Bwarabwa ke Iesu are e atongaki bwa te Kristo? 18 Bwa e ataia n ae a a tia aomata ake a kakannato, ake aia aomata I-Iutaia n anga Iesu nako nanoni baina ibukina bwa a bakantang. 19 Ngke e tekateka Birato n ana tabo are e moomotiki-taeka iai, ao e kanakoa ana rongorongo buuna nakoina, a e kaangai, Akea te bae kam na karaoia nakon te aomata ane e raoiroi anne, bwa I miia ngke e tairiki ao I aki rau iai. 20 A kairoroia aomata ibonga ake mataniwi ma unimwaane bwa a na buubuti Bwarabwa, ao a na tua bwa E na kamateaki Iesu. 21 E a manga titirakiniia naba aomata te tia tau-taeka, ao e taku, Antai irouia uaaka uoman aikai ae kam tangiria bwa N na kainaomataa i bukimi? Ao a kaangai, Bwarabwa. 22 E taku Birato nako ia, Ao tera ngkanne ae N na karaoia nakon Iesu are e atongaki bwa Kristo? A bane n taku, E na kamateaki n te kaibangaki. 23 Ao ngaia e taku, Ao? Bwa tera ae e buaakaka ae E karaoia? Ao a kanenei riki bwanaaia n takaarua ni kaangai, E na kamateaki n te kaibangaki. 24 Ngke e nooria Birato bwa akea riki te bae e konaa ni karaoia, ao bwa e a moanna n riki te kiriwe, ao e anaa te ran, ao e teboki iai baina i mataia aomata, ao e taku, N na aki bukinaki ni maten te aomata aei; kam na bukinaki iai. 25 Ao a bane ni kaeka aomata ni kaangai, E na mena i aora, ao i aoia ara kariki, te bukinaki ibukini matena. 26 E a kainaomataaki ngkanne Bwarabwa irouni Birato n aron are a tangiria aomata; ao ngke E a tia ni kataereaki Iesu, ao e anga bwa E na kamateaki n te kaibangaki. 27 Ao E kairaki Iesu irouia ana tautia mataniwiin te tautaeka nako nanon te Beritorium, ao a baneakinna tautia ake a mena ikekei. 28 Ao a buuti kunnikaina, ao a kaaki te niiniira ae e ura-ro i aona. 29 A karaoa te mwae ni kaai aika a kateketeke, ao a katokaa i aon atuna; ao a kaaki te kai i baina ae angaataina; a katorobubua ngkanne i matana, ao a kakanikoa ni kaangai, Ko na mauri aia Uea I-Iutaia. 30 Ao a bawareia, ao a anaa te kai ao a orea atuuna iai. 31 Ao ngke a a tia ni kakanikoa, ao a buuta te niiniira mai aona, ao a manga karini kunnikaina i aona, ao a kairia nako bwa a na kamatea n te kaibangaki. 32 Ngke a toua kawaia n oti nako, ao a bo ma te I-Kurene temanna, ae arana Timon; ao a kairoroa tautia bwa e na uota te kai are E na tauraki iai Iesu. 33 Ao ngke a roko n te taabo ae arana Korokota (ae nanona, te tabo n tabwanou), 34 ao a angan Iesu te wain, ae renganaki ma te bwai ae mao; ma ngke E katoongnga teutana, ao E aki kan nimma. 35 Ao ngke a a tia n taura Iesu n te kaibangaki, ao a tibwai kunnikaina i marenaia n te aro ni kaiwa. 36 A tekateka ngkanne ikekei, ao a tantani i rarikina. 37 A kaaki i etan atuuna te koroboki ae taekani bukinana, ae e kaangai, IESU TEUAEI AE AIA UEA I-IUTAIA. 38 Ao a tauraki ma Ngaia uoman taani kamwarua, temanna i angaataina ao temanna i angamaingina. 39 Ao aomata ake a ri kekei a taetae n iowawa nakoina, ao a kaenaenaa, 40 ao a kaangai, Ngkoe are Ko na urua te umwantabu ni manga kateia i nanon teni bong, Ko na kamaiuko! Ngkana Natin te Atua Ngkoe, ao Ko na ruo man te kaibangaki. 41 Ao ai aroia naba ibonga ake mataniwi, ma taani koroboki, ma unimwaane; a kakanikoa ni kaangai, 42 E kamaiuiia temwaangina, ma E aki konaa te kamaiua. Ngkana aia Uea Iteraera, ao ke E ruo man te kaibangaki ngkai, ao ti na onimakinna. 43 E onimakina te Atua; ke E kamaiua te Atua ngkai ngkana E tangiria, bwa E kaangai ana taeka: Natin te Atua Ngai. 44 Ao a taetae naba n iowawa nakoina taani kamwarua ake a tauraki ma Ngaia. 45 Ngke e a tawanou, ao e roo aon te bwa ni kabane ni karokoa te aoa tenua n te tanimaeaontaai. 46 Ao ngke tao te aoa tenua, ao E takaarua Iesu n te bwanaa ae e korakora, ni kaangai, Eri, Eri, ramwa tabwaketani? ae nanona, Atuau, Atuau, E aera ngkai Ko kiitanai? 47 Ao aomata tabemwaang ake a teitei n ua kaan ma ikekei, ngke a ongo, ao a taku, E wetea Eria Teuaei. 48 Ao temanna i buakoia e biri ngkekei naba n anaa te tibwanti, ao e katibua n te wain ae e kamangingi, ao e kaaki i tabon te kai, ao e anganna bwa E na mooi iai. 49 Ma a taku ake raona, Tataninga, bwa ti na mataku bwa tao e na nako mai Eria ni kamaiua. 50 Ao E a manga takaarua naba Iesu n te bwanaa ae e korakora, ao E anga taamneina. 51 Ao nooria, e raeuaki nakoni mwakoro aika uoua te kunnikai are rokin te ru are e tabu n te umwantabu, mai eta nako nano; ao e mwaeiei aon te aba, ao a tabwenaua taiani bwa; 52 a kaukaki neia maate, ao a mwaiti aomata aika a raoiroi ake a tia ni matuu aika a manga kamaiuaki. 53 A oti nako mani nneia i mwiini manga-maiun Iesu, ao a nako n te kaawa are e tabu, ao a kaoti nakoia aomata aika a bati. 54 Ngke e noora mwaeiein te aba ma baike a riki mataniwiin te taanga ni buaka are tebubua kaaina, ao a nooria naba raona ake a tantani i rarikin Iesu, ao a taonaki n te maaku ae e korakora; ao a taku, Bon te koaua bwa Natin te Atua Teuaei. 55 A mwaiti naba ikekei aine aika a mataku mai kiiraroa; ao aine akekei a ira Iesu mai Kariraia ni buokia. 56 I buakoia aine akekei bon Nei Maria are te I-Mwaaketara, ma Nei Maria are tinan Iakobo ma Iotebwa, ao ai te aine are tinaia mwaane ake natin Tebetaio. 57 Ngke e a tairiki, ao e roko temanna te aomata ae e kaubwai mai Arimataia; aran teuaei Iotebwa, ao bon temanna naba ngaia ana reirei Iesu. 58 E nako ni Birato, ao e butiia rabwatan Iesu. E tua ngkanne Birato bwa e na anganaki Iotebwa rabwatan Iesu. 59 Ao Iotebwa e anaa rabwatan Iesu, ao e niiria n te kunnikai ae e itiaki, 60 ao e kawenea n ana nne ni mate ae e boou, ae e ekea i nanon te bwa; ao e karabinoa te atiibu ae e rangi ni buubura ni kaaki i matan te nne ni mate, ao e nako. 61 A tekateka ikekei Nei Maria are te I-Mwaaketara ma Nei Maria are temanna, ni kaaitaraa te nne ni mate. 62 N te bong are i mwiina, are bongin te taabati, ao a bootaki ma Birato ibonga ake mataniwi ma Bwaritaio, 63 ao a taku, Teuae karineaki, ti uringa ana taeka te tia bureburea-te-aba arei, ngke E kaangai n ana tai ni maiu: I mwiin teni bong, ao N na manga maiu. 64 Ma ngaia ae ko na tua bwa e na tararuaki raoi te nne ni mate ni karokoa te kateni bong, bwa a kaawa n roko ana reirei n iraea, ma ni kaangai nakoia aomata: E a manga maiu mai buakoia maate; ao ane e na buaakaka riki te aro ni bureburea te aba aei nakon are mai mwaaina. 65 E taku Birato nako ia, Kaira te tautia, ao kam na nako n taraia bwa e teiakinaki raoi rarikin te nne ni mate n aron ae kam konaa. 66 Ao a nako, ao a kamatoaa te nne ni mate arei, ao a kaaki te kanikina i aona ni kaotia iai bwa akea ae e na kamwakura te atiibu; ao a katikuia tautia ikekei bwa a na tantani i rarikin te nne ni mate.
1 Ngke e a toki te taabati, ngke e a kaan otin taai ni moani bongin te wiiki, ao e nako Nei Maria are te I-Mwaketara ma Nei Maria are temanna, ni kawara te nne ni mate bwa a na nooria. 2 Ao nooria, e roko mwaeiein te aba ae e korakora; bwa e ruo mai karawa ana anera te Atua, ao e roko ni karabinoa nako te atiibu, ao e tekateka i aona. 3 Ao e oota ubuna kaanga ai aron te iti, ao e mainaina kunnikaina n ai aron te tinoo. 4 A rurubenebene tautia ake a tantani bwa a maaku, ao a riki bwa kaanga ai aroia maate. 5 Ao e taku te anera nakoia aine akekei, Kam na aki maaku, bwa I ataingkami bwa kam ukoukora Iesu are e kamateaki n te kaibangaki. 6 Akea ikai, bwa E a tia ni manga maiu, n ai aron are E a tia n taku. Nako mai, noora te tabo are E wene iai. 7 Ao kawaetataingkami n tuangiia ana reirei bwa E a tia ni manga maiu mai buakoia maate; ao nooria, are E a ri moami nako Kariraia; ane kam na nooria ikekei. Noria, I a tia n tuangkami. 8 Ma ngaia are a kawaetataia n nako man te nne ni mate ma te maaku ao te kukurei ae e bati, ao a biri nako n tuangiia ana reirei. 9 Ao nooria, E bo ma ngaiia Iesu, ao E taku, Kam na mauri. Ao a nakoina n taua waena, ao a taromauriia. 10 E taku Iesu nako ia, Kam na aki maaku; kam na nako n tuangiia tariu bwa a na nako Kariraia, ao ane a na noorai ikekei. 11 Ngke a mwananga nako, ao nooria, iai tautia tabemwaang mai buakoia taan tantani ake a nako n te kaawa ao a tuangiia ibonga ake mataniwi taekani bwaai ni kabane ake a a tia n riki. 12 A bootaki ibonga ake mataniwi ma unimwaane ni karekei aia iango; ao a angania tautia te mwane ae e bati, 13 ao a taku, Kam na kaangai nakoia aomata, A roko ana reirei n te bong ao a iraea rabwatana ngke ti matuu. 14 Ao ngkana e ongo aei te tia tau-taeka, ao ti na karaua nanona; ao ti na taraia bwa e na akea te kaangaanga ae e na reke nakoimi. 15 Ma ngaia are a anaa te mwane ao a karaoa aron are a a tia n tuangaki; ao te rongorongo arei, are taekaia ana reirei bwa a iraea rabwatana, e a tia ni buta nako irouia I-Iutaia ni karokoa te bong aei. 16 A nako Kariraia ana reirei Iesu ake tengauni ma temanna nakon te maunga are E a tia n tuangiia Iesu bwa a na nako iai. 17 Ao ngke a nooria, ao a katorobubua ni bobaraaki n taromauriia; ma iai tabemwaang i buakoia aika a nanokokoraki. 18 Ao E roko Iesu, ao E taku nako ia, I a tia n anganaki te mwaaka ni kabanea i karawa ao i aonnaba. 19 Ma ngaia ae kam na nako ni karikia aomata nako bwa au reirei, ni bwaabetiitoiia nako nanon aran te Tama ma te Nati ma te Taamnei are e Raoiroi, 20 ao n reireiniia bwa a na iri nanoni bwaai ni kabane ake I a tia n tuangkami; ao nooria, I a meemena iroumi n taai nako ni karokoa tokin aonnaba.
1 Moan euangkerion Iesu Kristo are Natin te Atua, 2 nai aron are e koreaki iroun Itaia are te buraabeti, ni kaangai: Noria, I kanakoa au tia ua rongorongo ri moam, bwa e na katauraoa kawaim; 3 bwanaan temanna ae e takaarua n te rereua ni kaangai: Katauraoa kawain Iehova, ao kaeti kawaina nako. 4 E kaoti Ioane are te tia Bwaabetiito n te rereua ao e tataekina aron te bwaabetiito are e kaeti ma te rairannano ibukini kabwaraani buure. 5 Ao a bane ni kawaria aomata nako ake a maeka i Iutaia, ma i Ierutarem, ao a bwaabetitooaki irouna n te karaanga are te Ioretan, ngke a kaoti aia bure. 6 E kunnikaia Ioane ni buraen te kaamero, ao e bwaina te roo ae te kau bwa kabaean nuukana; ao e kaakangi maan aika rokati ma aia karewe manibeeru. 7 Ao e reirei ni kaangai, Iai Temanna ae e na roko n ri mwiiu ae E korakora riki nakoiu, ae I aki tau bwa N na baraaki ni kabwarai kabaean ana kauniwae. 8 I bwaabetitooingkami n te ran, ma Ngaia ane E na bwaabetitooingkami n te Taamnei are e Raoiroi. 9 Ni boong akekei ao E roko Iesu mai Kariraia mani kaawana are Natareta; ao E bwaabetitooaki iroun Ioane n te karaanga are te Ioretan. 10 Ao n te tai naba are E aerake iai man te ran, ao E noora karawa bwa e uki, ao te Taamnei bwa E ruonna n ai aron te taobe; 11 ao e roko te bwanaa mai karawa, a e kaangai: Boni Ngkoe Natiu ae Ko taatangiraki irou; I kakatonga iroum. 12 Ao E waekoa ni kanakoaki iroun te Taamnei nakon te rereua, 13 ao E tiku ikekei n te maan ae abwi te bong ni kariiriiaki iai iroun Tatan; ao akea raona bwa ti maan aika a aki manana; ao a akoia anera. 14 I mwiin te tai are e a tia n tauuaki iai Ioane ma ni kainaki i nanon te karabuuti, ao E roko Iesu i Kariraia ao E tataekina ana euangkerio te Atua; 15 ao E taku, E a koro raoi te tai, ao e a kaan uean te Atua: rairi nanomi, ao onimakina te euangkerio. 16 Ao ngke E nakonako ri rarikin namani Kariraia, ao E noora Timon ma Anterea are tarina ngke a kabwakaa te karaun n te nama—bwa taan akawa ngaiia. 17 E taku Iesu nakoia, Mai ri mwiiu, ao N na karaoingkami bwa kam na riki bwa taan akawaiia aomata. 18 A aki tabwara; a kiitana aia karaun ao a nako n iria. 19 Ao ngke E toutoua nako riki kawaina, ao E noora Iakobo are natin Tebetaio, ma Ioane are tarina, ngke a mena n te booti bwa a bonobonoti karaun. 20 E weteiia naba, ao ngaiia a kiitana tamaia are Tebetaio n te booti ma raona ake a kabooaki kamwakuraia, ao a iria. 21 A roko i Kaberenaum, ao E rin Iesu ni mwaneabaia I-Iutaia n te taabati, ao E reirei. 22 Ao a miimii aomata n ana reirei: bwa E reireiia n ai aron ae e mwaaka, ao tiaki n ai aroia taani koroboki. 23 N te tai aei, ao bon iai temanna ae e taniaki iroun te anti ae e buaakaka; ao e takaarua, 24 ni kaangai, Tera am bwai iroura, Iesu, ae te I-Natareta? Ko nako mai bwa Ko na uruira? I kinako bwa Teuare e Moan te Raoiroi Ngkoe, are mai iroun te Atua. 25 Ao E takuia Iesu ni kaangai, Tai karongoaa, ao oti nako mai irouna. 26 Ao te taamnei are e kamwaraa e karika te aomata arei bwa e na kaatikitiki, ao e katakaaruaaea n te bwanaa ae e korakora, ao e oti nako mai irouna. 27 A bane aomata ni miimii, ao a i titiraki, ni kaangai, Tera te baei? Te reirei ae e boou: bwa E taetae ma te mwaaka nakoia anti aika a buaakaka ao a ongo irouna. 28 Ao e buta nako rongorongona nakon taabo nako ake i rarikini Kariraia. 29 Ao E kiitana te mwaneaba arei, ao E nako n aia auti Timon ma Anterea, ao raona Iakobo ma Ioane. 30 E wene n aoraki n te kabuebue tinani buun Timon; ao a waekoa ni kaongoa Iesu taekana; 31 ao E nako n taua baina, ao E kateirakea, ao e a toki naba kabuebuena; ao e touatiniia neierei. 32 Ngke e a tairiki, ngke e a bungi taai, ao aomata a uotiia ni kabane ake a aoraki ma ake a taniaki irouia taimonio nakoina. 33 A bane kaain te kaawa ni bootaki i matan te mataroa. 34 Ao E kamaiuiia aika a bati aika a aoraki n aeka n aoraki nako, ao E kanakoia ngke a kinaa. 35 N te bong are i mwiina, n te tai ae boni maan i mwaain otin taai, ao E uti, ao E oti nako, ao E nako n te tabo ae akea te maeka iai, ao E tataro iai. 36 Ao a ri mwiina Timon ma uaake raona ni kakaaea, 37 ao ngke a kunea, ao a taku nakoina, A bane n ukoukoriko aomata. 38 Ao Ngaia E taku nakoia, Ti na nako ni kaawa aika i mwaaira, bwa N na reirei naba iai; bwa aei bukin ae I nako maiai. 39 Ao E reirei ni kabutaa aoni Kariraia i nanoni mwaneabaia nako; ao E kanakoia taimonio. 40 Ao e nakoina te aomata ae e reebera ni butiia, ao e bwaka i aoni bubuaniwaena i matana, ao e taku nakoina, Ko konaa ni kaitiakai, ngkana nanom. 41 Ao E nanoangaia Iesu, ao E arora baina n riingnga, ao e taku nakoina, I kani kaitiakiko, ko na itiaki. 42 Ao e rina n toki te reebera mai irouna, ao e kaitiakaki. 43 Ao E kamatoatoaa bwanaana nakoina ngke E kanakoa, 44 ao E taku, Tarataraiko bwa ko na aki tuanga temanna; ma naako moa, kaotiko nakon te ibonga, ao anga baike e tua Mote bwa bwaini kaitiakam, bwa te bwai ni kakoaua nakoia aomata. 45 Ao e taon nako, ao e a moana naba tataekinan te baerei ni katanoataa rongorongona; ma ngaia are E aki konaa n rin n te kaawa Iesu, ma E a mena naba n taabo ake aki maekanaki; ao a kawaria aomata man taabo nako.
1 Ao i mwiin tabeua te bong, ao E a manga roko Iesu i Kaberenaum, ao e taekinaki bwa E mena i nanon te auti. 2 Ao a bootaki aomata aika a bati, ma ngaia are akea te nne ae mwaawa, ao akea naba n te mataroa; ao E kabwarabwara nako ia. 3 Ao iai ake a roko, ao a uota nako Ina temanna ae e nakibaina, ae e tabetabekaki irouia aomata aika a aman. 4 Ao ngke a aki konaa ni kaania Iesu bwa a bati aomata, ao a kauka taubukin te auti ike E mena i aana Iesu; ao ngke a a tia ni kaukia ao a nna te nne ni wene are e wene iai te nakibaina. 5 Ao Iesu, ngke E noori aia onimaki, ao E taku nakon te nakibaina, Natiu, a kabwaraaki am bure. 6 Iai taani koroboki ake a tekateka ikekei ma n titiraki i nanoia, ni kaangai, 7 E aera ngkae E taetae Teuaei n ai aron anne? E taetae ni bakanatua: ai antai ae e konaa ni kabwarai buure bwa ti te Atua? 8 Ao Iesu, E kakoauaa i nanona n te tai naba arei bwa iai te titiraki i nanoia, ma ngaia are E taku nako ia, Kam aera ngkai kam iango n titiraki i nanomi? 9 E ngaa ae e kai atongaki riki, te taetae ae e kaangai nakon te nakibaina, A kabwaraaki am bure; ke t e kaangai, Tei rake, tabeka nnem ni wene, ao nakonako? 10 Bwa kam aonga n ataia bwa E konaa Natin te Aomata ni kabwarai buure i aon te aba, (E taku nakon te nakibaina) I taku nakoim, 11 Tei rake, ao tabeka nnem ni wene, ao nako n am auti. 12 Ao teuarei, e tei rake, ao e tabeka nnena ni wene n te tai naba arei, ao e oti nako i mataia te koraki akekei ni kabaneia; ma ngaia are a bane ni miimii, ao a kamoamoaa te Atua ni kaangai, Ti tuai men nonoora te aro aei ma rimoa. 13 Ao Iesu E a manga nako rarikin te nama; ao a bane n nakoina aomata, ao E reireiia. 14 Ao ngke E waaki i aoni kawaina, ao E noora Rewi are natin Arebwaio bwa e tekateka n aobitin te taekiti; ao E taku Iesu nakoina, Ko na iriirai. Ao ngaia e tei rake ao e iria. 15 Ao ngke E taibora n amwarake n ana auti teuarei, ao a raonna n amwarake taan anai taekiti ma aomata aika a buaakaka aika a mwaiti, ma ana reirei; bwa a mwaiti aomata ake a iriria. 16 Ao ngke a nooria aia taani koroboki Bwaritaio bwa E amwarake ma taan anai taekiti ma aomata aika a buaakaka, ao a taku nakoia ana reirei, E aera ngkae E amwarake ma ni mooi ma taan anai taekiti ma aomata aika a buaakaka? 17 Ngke E ongo Iesu, ao E taku nakoia, Te koraki aika a marurung, a aki kainnanoa te tia katoki aoraki, ma e kainnanoaki irouia aika a aoraki: I roko, tiaki bwa N na weteia akana raoiroi, ma I roko bwa N na weteia akana buaakaka. 18 Ao a aki mamatam ana reirei Ioane ma aia reirei Bwaritaio; a roko aomata irouna ao a taku, A aera ngkai a aki mamatam ana reirei Ioane ma aia reirei Bwaritaio, ao a mamatam am reirei? 19 E taku Iesu nakoia, A konaa n aki mamatam taan raona te tia iein ngkae E boni mena i buakoia te tia iein? Ngkai raoia te tia iein, ao a aki konaa n aki mamatam. 20 Ane a na roko boong, are e na uotaki nako iai te tia iein mai buakoia; anne ngkanne te tai are a na aki mamatam iai. 21 Akea ae e itua te moti ni kunnikai ae e boou i aon te kunnikai ae e a bwai nikawai; bwa ngkana e itua ao ane e na tebenako are e boou man are e a bwai nikawai, ao e na abwaabwaki riki raeuaakina. 22 Ao akea ae e atoa te wain ae e boou nako nanoni nne ni wain aika kuun aika bwai nikawai aika kuniia maan, bwa ngkana e atoia ao te wain e na urui nne akanne; e na waa nako te wain, ao a na uruaki nneia: bwa te wain ae e boou e riai n atoaki nako nanoni nnena aika kuun aika a boou aika kuniia maan. 23 N te bong ae te taabati, ao Iesu, E nakonako ri nuukan taabo ake a unikaki iai aroka aika uiita. Ao ana reirei a kiniki uaa n uiita ngke a nakonako ma Ngaia. 24 Ma ngaia are a taku nakoina Bwaritaio, Noria, e eekaki nako ara tua n te bwai ane a karaoia am reirei n te taabati! 25 Ao E kaekaia Iesu ni kaangai, Kam tuai meni wareka taekan te bwai are e karaoia Tawita n te tai are e kainnano iai ma raona ngke a mate ni baki? 26 Bwa e rin n ana auti te Atua ao e kana te berena are Kaotiotaki, are e katauaki ibukin te Atua. E riki aei n ana tai n tei Abiata ngke mataniwia ibonga ngaia. N taekan ara tua, ti ibonga aika a konaa ni kana te berena arei—ma Tawita, e kanna ao e anganiia naba raona bwa a na kanna. 27 Ao E taku nakoia, E karaoaki te taabati ibukin te aomata, ma e aki karaoaki te aomata ibukin te taabati; 28 ma ngaia ae Natin te Aomata bon Uean naba te taabati.
1 Ao E a manga rin Iesu ni mwaneabaia I-Iutaia, ike e mena iai te aomata ae e mate baina. 2 Ao a tarataraia bwa tao E na kamaiua teuarei n te taabati, bwa a aonga ni karekea bukinana iai. 3 Ao E taku Iesu nakon te aomata arei, Tei rake, ao mena i nuuka. 4 Ao E taku nakoia aomata, Eti ma taekan te tua ibukin te taabati bwa ti na karaoa ae e raoiroi ke ae e buaakaka? Bwa ti na kamaiua te aomata ke ti na kamatea? Ao a aki kaekaa. 5 E un Iesu ngke E tarataraiia nako, ao E nanokaawaki naba ibukina ngke a matoatoa nanoia; ao E taku nakon teuarei, Arora nako baim. Ao e aroria, ao e maiu baina. 6 Ao Bwaritaio a kiitana mwaneabaia I-Iutaia, ao a kaboowi n te tai ae e waekoa ma temwaangina aika kaain ana bootaki Erote, bwa a na kareke iango ibukin tiringan Iesu. 7 Ao E nako Iesu ma ana reirei nakon te nama are Kariraia, ao a iria aomata aika a mwaiti. A roko mai Kariraia, ao mai Iutaia, ao mai Ierutarem, ao mai Itumia, 8 ao man te tabo are i mainikun te Ioretan, ao man taabo ake a katobibi kaawa ake Turo ma Titon. A roko aomata aikai nakon Iesu bwa a a tia n ongo taekani bwaai ake E kaakaraoi. 9 Ao ibukina ngke a rangi ni mwaiti aomata, ao Iesu E tuangiia ana reirei bwa a na katauraoa te booti ibukina, bwa E aonga n aki karibwaaki irouia. 10 Bwa E a tia ni kamaiuiia aomata aika a mwaiti, ao ake a aoraki a karaneneiia n uai rokoia irouna, bwa a aonga n riingnga. 11 Ao aomata ake a taniaki irouia taamnei aika a kamwaraa, ngke a noora Iesu, ao a bwaka i matana, ao a takaarua ni kaangai, Bon Natin te Atua Ngkoe! 12 Ao Iesu E tuangiia taamnei ake a kamwaraa akekei ma te bwanaa ae e matoatoa, bwa a na aki tuanga temanna bwa antai Ngaia. 13 Ao Iesu E nako aon te maunga, ao E weteiia uaake E kani weteiia, ao a roko irouna. 14 Ao E rineia tengauni ma uoman, (ao E araniia bwa taan tuatua) bwa a na meemena irouna, ao bwa E na kanakoia bwa a na kabwarabwara, 15 ao bwa a na mwaaka ni kanakoia taimonio. 16 Ao aikai te koraki akekei: Timon are E aranna bwa Betero; 17 ao Iakobo ma tarina are Ioane ake natin Tebetaio (E araniia bwa Boanereke, ae nanona, natin te ba-ni-karawa). 18 Ao Anterea, ma Biribo, ma Bwaretoromwaio, ma Mataio, ma Toma, ma Iakobo are natin Arebwaio; ao Tataio, ma Timon are te tia tauanen ibukin abana, 19 ma Iuta Itekariota are e kamwanea Iesu. 20 Ao Iesu E nako n te auti. A manga bootaki aomata aika a mwaiti, ma ngaia are E a aki reke ana tai ma ana reirei ni kamarikeia. 21 Ao ana utu Iesu, ngke a ongo, ao a nako bwa a na tauua, ibukina ngke a kaangai aomata, E rangirang. 22 Iai taani koroboki ake a roko mai Ierutarem ake a kaangai, E taniaki irouni Beretebubwa, ao E kanakoia taimonio ni mwaakan aia mataniwi taimonio. 23 Ao Iesu E weteiia ao E taetae nakoian taeka ni kabootau, ao E kaangai, E na iranna Tatan ni kanakoa Tatan? 24 Ngkana e koro-utu te aba teuana, ao a buaka i bon irouia, ao e na mauna arona n tau-taeka. 25 Ao ngkana e koroutuuaki te utu teuana, ao a bobuaka i bon irouia, ao e na uruaki rabwatan te utu anne. 26 Ma ngaia are ngkana e koroutuuaki uean Tatan, ao e na aki tei matoa ueana, ma e na bwaka ao e na toki. 27 Akea ae e konaa n rin n ana auti te aomata ae e aintoa n anai ana bwai, bwa ti ngkana e kabaea moa teuare e aintoa ao ngkanne e a konaa n anai ana bwai ake n ana auti. 28 E koaua ae I a tuangkami bwa a na bane ni kabwaraaki buure mai irouia aomata nako ma taetaebuaka ake a taekin; 29 ma ane e taekin taeka aika a buaakaka n eekaanako te Taamnei are e Raoiroi iai, ao e na aki konaaki ni kabwaraaki ana bure, bwa e a tia ni karaoa te bure are e aki tootoki. 30 E taekin taeka aikai Iesu ibukina ngke a kaangai, Iai te taamnei ae e kamwaraa irouna. 31 E roko tinan Iesu ma tarina nako. A tei i tinanikun te auti, ao a kanakoa aia rongorongo bwa a tangira Iesu. 32 A tekateka aomata aika a bati i rarikin Iesu, ao a taku nakoina, Tinam ma tarim aika a mena i tinaniku bwa a tangiriko. 33 E kaekaia Iesu ni kaangai, Antai tinau ao tariu? 34 E taraiia nako ake a tekateka i rarikina, ao E taku, Aikai tinau ma tariu! 35 Bwa te aomata ane e karaoa nanon te Atua boni ngaia tariu, ao mwaaneu, ao tinau.
1 Ao E a manga moana ana reirei Iesu i rarikin te nama are Kariraia. A rangi ni mwaiti aomata ake a bootaki nakoina, ma ngaia are E toka i aon te booti ao E tekateka i nanona. E mena te booti n te nama, ao aomata a tei i rarikin te nama n ua kaan ma te ran. 2 Ao E reireiia baika a bati n taeka ni kabootau, ao E taku, 3 Kam na ongoraa! Iai te tia unuuniki ae e nako ni kamaae koraa n uniki; 4 ao ngke e kamaae, ao a bwaka tabeua ri rarikin te kawai, ao a roko mannikiba ni kang. 5 Ao tabeua a bwaka i aon te tabo ae e riribwaa ike e aki bati te tano iai; ao a kai riki bwa e manii te tano; 6 Ao ngke e kaboo rake taai, ao e a kaurarakei aroka aikai. A mate ibukina ngke a aki nene wakaaia bwa e manii te tano. 7 Iai tabeua koraa ake a bwaka i buakoni kaai aika a kateketeke. A rikirake kaai ake a kateketeke, ao a karibwai aroka ake a unikaki ao a aki kariki uaa. 8 Ao iai tabeua koraa ake a bwaka i aon te tano ae e raoiroi. A riki ao a rikirake, ao a kariki uaa: tabekai kaka tenibwi, ao tabekai kaka onobwi, ao tabekai kaka tebubua. 9 Ao e taku Iesu, Ane iai taningana n ongo ao ke e ongo! 10 Ao ngke E mena Iesu n ti Ngaia, ao a kawaria aomata temwaangina ake a tia n ongo irouna, ao a kawaria naba ana reirei ake tengauni ma uoman, ao a tuangnga bwa E na kabwarabwarai nanon taian taeka ni kabootau. 11 E taku Iesu, Kam a tia n anganaki te baere e raba, are bwain uean te Atua; ma i bukiia ake i tinaniku, a taekinaki bwaai nakoian taeka ni kabootau; 12 bwa a aonga n taratara ma n taratara, ma a na aki nooraaba; bwa a na ongoraa ma n ongoraa, ma a na aki atatai: bwa ngkana a nooraaba ao a atatai, ao ane a na rairi nanoia ao a na kabwaraaki aia bure. 13 Ao E taku Iesu, Kam aki ataa nanon te rongorongo ni kabootau aei? Ao kam na kangaa ngkanne ni konaa n atai nanon taeka ni kabootau nako? 14 Te tia unuuniki, e kamaaea n unika ana taeka te Atua. 15 Aomata temwaangina, a kabootauaki bwa kaanga koraa ake a bwaka ri rarikin te kawai: n te tai naba are a ongo iai ana taeka te Atua, ao e roko Tatan ao e anaia mai irouia. 16 Iai temwaangina ake a kabootauaki bwa kaanga koraa ake a bwaka i aon te tabo ae e riribwaa: n te tai naba are a ongo iai ana taeka te Atua, ao a butimwaaia ma te kukurei. 17 Ma te taeka aei, e aki tiku ni maan i nanoia, bwa e aki matoatoa i nanoia. Ma ngaia are ngkana e roko te kaangaanga ke te bwainikiriinaki ibukin ana taeka te Atua, ao a a bwaka naba. 18 Ao temwaangina, a kabootauaki bwa kaanga koraa ake a unikaki i buakoni kaai ake a kateketeke. Aikai te koraki ake a ongo te taeka, 19 ma iango n raraoma nako ibukin te maiu aei, ao tangiran taiani kaubwai ma bwaai nako aika a kamataaia te aba, a karibwabwaa te taeka, ao e aki kariki uaa. 20 Ma temwaangina, a kabootauaki bwa kaanga koraa ake a unikaki n te tano are e raoiroi. A ongo te taeka, ao a kaaki i nanoia, ao a kariki uaa: tabemwaang kaka tenibwi, ao tabemwaang kaka onobwi, ao tabemwaang tatabebubua. 21 Ao E taku Iesu nakoia, E uotaki mai te taura bwa e na kaakiaki i aan te bwaketi ke i aan te kai ni wene? Tiaki bwa e na katokaaki i aoni nnena? 22 Bwa te bwai ae e karabaaki ane e na kaotaki, ao ane e rabunaki e na kanakoaki rabunana. 23 Ane iai taningana n ongo, ao ke e ongo! 24 Ao E a manga taku nakoia, Kam na karaua n iangoa ae kam ongo! Bwaai ni baaire ake kam kaboonganai bwa bwaini motikan taekaia temwaangina iroumi, a na manga kaboonganaaki iroun te Atua bwa bwaini motikan taekami irouna—ma a na kakorakoraaki riki nakoimi. 25 Bwa ane iai ana bwai, ao e na anganaki ni kabatiaaki; ao ane akea ana bwai, ao e na anaaki mai irouna are iai irouna, e aoria ngkana ti teutana. 26 Ao E taku Iesu, Uean te Atua kaanga ai aron te aomata ae e kamaae n uniki koraa n te tano. 27 E matuu n te bong, ao e uti n te ngaina; ao i nanoni kaakaraoan aei irouna, ao e kaoti taberan te aroka, ao e rikirake. Ma e aki ataia bwa e kangaa n riki aei. 28 Te tano, boni ngaia ae e karikirakea te aroka ao e kauaaea naba: e kaoti moa te raibwebwe, ao rimwi te ari, ao rimwi te uaa n te ari. 29 Ngke e tawaa te uaa, ao te aomata arei e koreia n ana biti, bwa e a roko tain te tai. 30 E taku Iesu, Tera ae ti na taekinna bwa katootoongan uean te Atua? Tera te taeka ni kabootau ae ti na kaboonganaa bwa e na kamaataataa nanona? 31 Ai aron uaan te mwaakeke, ae te uaa ae moan te uarereke i buakon uaa nako aika a unikaki; 32 ma ngkana e unikaki, ao e rikirake bwa te kai ae e abwaabwaki riki nakoia aroka ni kabane ake ana karinan; ao e kariki mwaangana aika a abwaabwaki, ma ngaia are a roko mannikiba ni karaoi ngaoia iai i aan nuuna. 33 Ao E taekin ana koaua Iesu nakoia aomata n taeka ni kabootau aika a bati, aika ai aron aikai; ao E reireia n ai aroni mwaitin are a konaa n oota iai. 34 E aki konaa n taetae nakoian aki kaboonganai taeka ni kabootau; ma ngkana ti Ngaia ma ana reirei, ao E kamaataatai nanoni bwaai ni kabane nakoia. 35 N te bong naba arei, ngke e a tairiki, ao E taku Iesu nakoia ana reirei, Ti na nako n iteran te nama are teuana. 36 A kiitaniia aomata aika a mwaiti; ao a toka ana reirei i aon te booti are E a kamani mena iai Iesu, ao a kairia bwa raoia. Iai booti tabewaa i rarikina. 37 Ao e karina ni kare te ang ae e korakora; ao naao a bwaroa nanon te booti n te aro are e a kaani kebo n te ran. 38 E mena Iesu ibukin te booti bwa E matuu, ao atuuna i aon te uninga. A kautia ana reirei, ao a taku, Te Tia Reirei, Ko aki tabe iroura ngkai ti a kaani mate? 39 E tei rake Iesu mani matuuna, ao E takua te ang ma te nama, ni kaangai, Tai karongoaa! Kainabwabu! E bwaka te ang, ao iai te raoi. 40 Ao E taku nakoia ana reirei, E aera ngkai kam maku? Akea ami onimaki? 41 A rangi ni maaku, ao a i taetae irouia ni kaangai, Antai Teuaei? Bwa e ongo irouna te ang ma naao!
1 Ao Iesu ma ana reirei a roko n iteran te nama are teuana, i abaia I-Kerata. 2 Ao ngke E waerake man te booti, ao E a kaaitibo naba ma te aomata ae e oti nako mani nneia maate; iai irouna te taamnei ae e kamwaraa, 3 ao e mamaeka n aia tabo maate. Akea ae e konaa ni kabaea n taurekereke; 4 bwa a mwaiti ana tai ni kabaeaki waena ma baina n taurekereke, ma e a katoa tai naba ni motiki, ao e urui biiti ake kabaeani waena; akea ae e tau korakorana bwa e na taua. 5 E meemena ni nneia maate ao ri buakoni maunga ni katoaa te bong ao te ngaina. E aki toki n tatakaarua ao ni kokorokoroia n atiibu. 6 Ngke e noora Iesu mai kiiraroa, ao e biri, ao e bwaka i aoni bubuaniwaena i matan Iesu, ni karinea, 7 ao e takaarua n te bwanaa ae e korakora, ni kaangai, Iesu ae Natin te Atua are Moan te Rietata! Tera am bwai irou? I buubutiiko n aran te Atua bwa Ko na aki kammarakai! 8 E taekina aei ibukina bwa Iesu, E a tia n taku nakoina, Te taamnei ae e kamwaraa, oti nako mai iroun te aomata aei! 9 Ma ngaia are Iesu, E titirakinna ni kaangai, Antai aram? E kaeka te aomata arei ao e taku, Arau Rekeon—bwa a mwaiti ara koraki! 10 Ao e kabatiaa butian Iesu bwa E na aki kanakoia mai aon te aba arei. 11 Iai te nanai ni beeki ae e amwarake n aki raroa ni karaabeen te maunga. 12 Ao taimonio a butiia Iesu ni kaangai, Kanakoira nakoia beeki, bwa ti na rin i nanoia. 13 Ao Ngaia E kariaia, ao taamnei aika a kamwaraa, a oti nako mai iroun teuarei, ao a rin i nanoia beeki aika tao uangaa mwaitiia; ao e biri nako te nanai ni beeki n toua ae e karabee rikaaki nako nanon te nama, ao a bwabwa. 14 A biri nako uaake a tararuaia beeki, ao a kabutaa nako te rongorongo n te kaawa ao n taabo ake a maekanaki. A roko aomata n noora te baere e riki. 15 Ao ngke a roko iroun Iesu, ao a noora teuare e taniaki ngkoa irouia taamnei aika a kamwaraa bwa e tekateka ao e kunnikaia, ao e a aomata; ao a maaku. 16 Ao ake a noora te baerei, a tuangiia aomata taekan te baere e riki nakon te aomata are e taniaki irouia taamnei aika a kamwaraa, ma taekaia beeki. 17 A butiia Iesu bwa E na kiitana abaia. 18 Ao ngke E nangi toka n te booti, ao teuare e taniaki ngkoa irouia taamnei aika a kamwaraa, e butiia bwa e na iria. 19 Ma Iesu, E aki kariaia, ao E taku nakoina, Ko na nako n okira mwengam, nakoia am utu, ao karakini bwaai ake E a tia ni karaoi te Uea nakoim, ao arona ngke E a tia n nanoangaiko. 20 Ao e nako, ao e ri nuukan Tekabori, ao e tataekina te baere E a tia ni karaoia Iesu nakoina. Ao aomata ake a ongo a bane ni miimii. 21 Ao Iesu E a manga okira iteran te nama are teuana n te booti, ao a bootaki nakoina aomata aika a rangi ni mwaiti i rarikin te nama. 22 Ao e roko Iairo, ae temanna i buakoia taan taua taekan aia mwaneaba I-Iutaia; ngke e noora Iesu ao e bwaka i rarikini waen Iesu, 23 ao e kabanea ana buubuti nakoina, ao e kaangai, E rangi n aoraki natiu te aine. Nako mai, kaaki baim i aona bwa e aonga ni karekea te marurung, ao e na maiu. 24 Ao E nako Iesu ma ngaia. A iria aomata aika a rangi ni mwaiti n te aro are a karibwaa n akea mwaawan rarikina. 25 Iai te aine temanna i buakoia ae iai irouna te aoraki n aine i nanon te maan ae tebwi ma uoua te ririki; 26 a mwaiti taokita aika a tia ni buokia, ao e a bane ana mwane ma akea te marurung ae e karekea: e a mamaara riki. 27 E a tia n ongo taekan Iesu, ma ngaia are e karanenea i buakoia aomata n ri akuun Iesu, ao e riinga ana kunnikai. 28 Bwa e taku, Ngkana tao I riinga naba ti kunnikaina, ao I a kamaiuaki. 29 E rina n toki aorakina n aine, ao e namakinna i nanona bwa e a kamaiuaki man aorakina. 30 Ao Iesu, ngke E ataia naba bwa e oti nako mai irouna te mwaaka, ao E rairaki i buakoia aomata aika a mwaiti, ao e taku, Antai ae e riinga kunnikaiu? 31 A kaeka ana reirei, ni kaangai, Ko nooriia aomata aika a mwaiti bwa a karibwako, ao Ko kaangai, Antai ae riingai? 32 Ao E taratara nako bwa E na nooria bwa antai ae e karaoia. 33 Ao te aine, n ataan te bwai are a tia n riki nakoina, e roko ma te maaku, ao e ruru. E bwaka i matan Iesu, ao e tuangnga te koaua ni kabane. 34 E taku Iesu nakoina, Natiu, e kamaiuko am onimaki; naako ma te rau, ao ko na kamaiuaki man aorakim. 35 Ngke E tabe n taetae, ao a roko temwaangina aika taan ua rongorongo man ana auti Iairo, ao a taku, E a mate natim. E aera bwa ko na katabea te Tia Reirei? 36 Ma Iesu E aki kan tabe ma aia taeka, ao E taku nakon Iairo, Tai maaku; ko na ti onimaki. 37 Ao akea temanna ae E kariaia bwa e na iria bwa ti Betero ma Iakobo, ao Ioane are tarin Iakobo. 38 A roko n ana auti Iairo; ao Iesu, E noora te mangao n aki rau irouia aomata: iai ake a kanenei bwanaaia n tang, ao iai naba ake a tangi ni bwaebwaeti. 39 E rin ao E taku nakoia, E aera ngkai iai te kiriwe iroumi, ao kam tangi ni bwaebwaeti? E aki mate te teei ma e matuu. 40 A ngareakinna. Ma E kabaneia ni kaotinakoia, ao E kaira taman te teei ma tinana, ma uaake raona, ao a rin n te tabo are e mena iai te teei. 41 E taua bain te teei Iesu, ao E taku nakoina, Tarita koum, ae nanona, Te teinaine, I taku nakoim, Tei rake. 42 N te tai naba arei, ao e tei rake te teinaine ao e nakonako; bwa ai tebwi ma uoua ana ririki ni maiu. Ngke e riki aei, ao a bane naba ni miimii. 43 Ma Iesu, E kamatoaa bwanaana n tuangiia bwa a na aki tuanga temanna te baei; ao E tua bwa a na angan neierei kanana bwa e na amwarake.
1 Ao Iesu, E kiitana te tabo arei, ao E nako n abana; ao a iria ana reirei. 2 Ao ngke e roko te taabati, ao E moanna n reirei i nanoni mwaneabaia I-Iutaia; a mwaiti aomata ake a mena ikekei, ao ngke a ongoraa irouna ao a bane ni miimii. A taku, A reke maia baikai iroun Teuaei? Ao te rabakau ra ae E anganaki? Bwa a karaoaki baika a kamiimii aika ai aron aikai ni baina! 3 Tiaki te kaabenta Teuaei, are Natini Nei Maria, ao are tarin Iakobo, ma Iote, ma Iuta, ma Timon? Ao tiaki a mena mwaanen iroura ikai? Ao a kaoti mataia n ribaia. 4 E taku Iesu nakoia, Iai karinean te buraabeti n taabo nako, ma akea n oin abana ao irouia ana bu, ao i nanoni mwengana. 5 Akea mwakuri aika a kamiimii ake E konaa ni karaoi ikekei, ma E ti katokai baina i aoia temwaangina aika a aoraki ni kamaiuiia. 6 Ao E miimii n aia onimaki. Ao E nako ni kaawa ake a mena ikekei n reireiia aomata. 7 E weteiia uaake tengauni ma uoman Iesu, ao E kanakoia ni kakauomaniia. E anganiia te mwaaka i aoia taamnei aika a kamwaraa, 8 ao E tuangiia bwa a na aki uota te bwai teuana i aoni kawaia bwa ti te oko: akea te kariki ae e na uotaki, ao akea naba te buua ke te mwane i nanoni nneia aika a na uotaki; 9 ma a na karin aia kau ni wae, ao a na aki bwain uoua aia kabaraaki. 10 Ao E a manga taku riki nakoia, N te tabo are kam rin iai, ao tiku n te auti anne ni karokoa kam kiitana te tabo anne. 11 Ao ngkana kam kawara te kaawa teuana ma a aki butimwaaingkami kaaina ao a aki kan ongoraa iroumi, kiitanna ao taei bubun aontano mai waemi bwa te bwai ni kakoaua nakoia bwa a aki mutiakiningkami. 12 Ao uaakekei a nako ao a reireiia aomata bwa a na rairi nanoia. 13 A kanakoia taimonio aika a bati; ao aomata aika a mwaiti aika a aoraki a kabiraki irouia n te bwa, ao a kamaiuaki. 14 Ao te uea are Erote, e ongo taekan Iesu; bwa e a rangi n atoatoangaki arana. A taku temwaangina, E a uti Ioane are te tia bwaabetiito mai buakoia maate, ma ngaia ae e a reke irouna te mwaaka ni karaoi mwakuri aika a kamiimii. 15 Ma a taku temwaangina, Bon Eria. Ao temwaangina, a taku, Bon te buraabeti, n ai aron temanna mai buakoia buraabeti ake rimoa. 16 Ma ngke e ongo taekana Erote, ao e taku, Bon Ioane, are I a tia ni korea roroana, ma e a manga maiu! 17 Bwa teuae Erote, e a tia n anga mwaakana bwa e na tauuaki Ioane bwa te bure; ao e tua bwa e na kabaeaki, ao e na kaakaki i nanon te karabuuti. E karaoa aei Erote ibukin Eroria, bwa e a tia n iein ma ngaia, ao neiei boni buun tarina are Biribo. 18 Bwa e kaangai Ioane nakon Erote, E aki riai i aan te tua bwa ko na iein ma buun tarim. 19 Ao Eroria, e nanobuaka ao e kani kamatea Ioane. Ma e aki konaa, 20 bwa Erote, e maaka Ioane, n ataakina irouna bwa te aomata ngaia ae e raoiroi ae e tabu; ao e kaawakinna raoi. E kan ongoongoraa irouna, e boni ngae ngke e kaakakiriweaki nanona ni katoaa te tai are e ongoraa iai irouna. 21 E reke ana tai Eroria: e reke n ana tai Erote ngke e kauringa ana bongi ni bung, ngke e karaoa te amwarake ae e abwaabwaki i bukiia ake a kakannato n te tautaeka, ao i bukiia mataniwi n taanga ni buaka, ma aomata ake a kakannato i Kariraia. 22 Ao ngke e rin ni bwabwaatere natin Eroria te aine, ao e kakukureia nanon Erote ma iruwa; ao e taku te uea nakon te teinaine, Tuangai te bwai ane ko tangiria, ao N na anganiko. 23 Ao e taetae n tuea nakoina ni kaangai, Ane ko tuangai, ao N na anganiko, e aoria ngkana iteran ueau. 24 Ao e oti nako ao e taku nakon tinana, Tera ae N na tuangnga? Ao e kaeka tinana, ni kaangai, Atuun Ioane are te tia bwabetito. 25 Ao neierei, e kawaekoaa n rin nakon te uea, ao e tuangnga ni kaangai, I tangiriko bwa ko na anganai ngkainaba atuun Ioane are te tia bwaabetiito i aon te raurau. 26 E rangi n nanokaawaki te uea; ma ibukin ana taeka ni bau are e a tia n atongnga i mataia ana iruwa, ao e aki kan urua ana taeka ni bau nakon neierei. 27 Ao e waetata te uea ni kanakoa te tautia temanna, ao e tua bwa e na uotaki atuun Ioane. E nako n te karabuuti te tautia, ao e korea roroan Ioane. 28 E uota atuuna i aon te raurau ao e angan te teinaine, ao ngaia e a manga angan tinana. 29 Ngke a ongo ana reirei Ioane taekan te baerei, ao a roko, ao a uota nako rabwatana, ao a kaaki i nanon te nne ni mate. 30 A oki nakon Iesu taan tuatua, ao a tuangnga bwaai ni kabane ake a tia ni karaoi ao ake a tia n reireiia aomata iai. 31 Ao E taku nakoia, Ti a nako ni kaokoroira n te tabo ae e aki maekanaki bwa kam na motirawa iai teutana. Bwa a mwaiti aomata ake a roko ao a nako, ao e a aki reke aia tai uaakekei n aoriia i bon irouia, ao n amwarake naba. 32 A toka i aon te booti n ti ngaiia nakon te tabo ae e aki maekanaki. 33 A mwaiti aomata ake a nooriia n nako, ao a kinaiia; ma ngaia are a mwananga mani kaawa nako ao a biribiri n ri moa ri aon te aba, ao a roko n te tabo arei i mwaain rokon Iesu ma ana reirei. 34 Ngke E roko Iesu n te aba, ao E nooriia aomata aika a mwaiti, ao E nanoangaiia, bwa ai aroia tiibu aika akea te tia kaawakiniia; ao E moanna n reireiia baika a bati. 35 Ngke e a kaani bong, ao a nakoina ana reirei, ao a taku, E aki maekanaki te tabo aei, ao e a bwaka nako te tai. 36 Kanakoia aomata bwa a na nako n abaia taan unuuniki ao nakoni kaawa aika i rarikira bwa a na kabooi kanaia iai. 37 Ao E kaekaia Iesu ni kaangai, Kam na anganiia kanaia ngkami. A titirakinna ni kaangai, Ko tangiriira bwa ti na nako ni kabooi kariki n uabubua te tenari, ao ti na anganiia bwa a na kanna? 38 E taku nakoia, Iraua te kariki iroumi? Naako, noori. Ao ngke a ataia, ao a kaangai, Nimaai te kariki, ao iai naba uoman te ika. 39 Ao E tuangiia ana reirei bwa a na kabaneia aomata ni katekatekaia ni kurubu nako i aon uteute aika a mwaawaawa. 40 Ma ngaia are a tekateka aomata n aia kurubu nako: iai ae kakatebubua kaaina, ao iai a kakanimangaun. 41 E anai ngkanne kariki ake nimaai ma iika ake uoman, ao E tara rake nako karawa, ao E kaaitaua te Atua. E urui kariki, ao E anganiia ana reirei bwa a na tibwatibwai ni kaaki i mataia aomata; ao E tibwai naba iika nakoia aomata ni kabaneia. 42 A bane n amwarake ao a ngae. 43 Ao ana reirei Iesu a anai tengauni ma uakora bwaene aika a on n nikirani kariki ma iika. 44 Mwaitiia mwaane ake a amwarake, bon nimaua tenga. 45 Ao ngkekei naba, iai ana mwakuri Iesu are E karaoia are e a karika iai tokaia ana reirei i aon te booti, ao a nako n ri moana nako Betetaita; ao Ngaia, E kaokiia nako aomata. 46 Ao ngke E kiitaniia aomata, ao E nako n te maunga bwa E na tataro. 47 Ngke e a bong, ao e mena te booti i nuukan te nama; ao Iesu, E tiku i eta n ti Ngaia. 48 E nooriia ana reirei bwa a kainnano ni bwennarina, bwa e kauntabaia te ang. Ma ngaia are ngke tao marenan te aoa tenua ma uoua n te kaarangaina, ao E kawariia n nakonako i aon te ran. Ngke E ri rarikiia bwa E nang taonnako, 49 ao a nooria n nakonako i aon te ran. A taku bwa te anti, ma ngaia are a tangi n takaarua. 50 A bane ni maaku ngke a nooria. E waekoa Iesu n taetae nakoia, ao E kaangai, Kam na karau nanomi, boni Ngai; tai maaku. 51 E toka i rarikiia n te booti, ao e bwaka te anga. A rangi ni miimii ana reirei, 52 ibukina bwa a aki oota bwa tera raoi nanoni kaamwarakeaia aomata ake nimanga; e aki tau korakoran aia iango bwa a na ataia. 53 A ri nanon te nama ao a roko n te aba i Kennetareta, ao a rooa te booti iai. 54 Ao ngke a kiitana te booti, ao a kinaa naba Iesu aomata; 55 ma ngaia are a biribiri ni kabutai taabo nako, ao a uotiia ake a aoraki i aoni nneia ni wene nakon te tabo are a ongo bwa E mena iai Iesu. 56 N taabo nako ake E roko iai Iesu, bwa kaawa ke taaun, ke n abaia taan unuuniki, ao aomata a kaweneia aoraki n taabo ni mwaakete, ao a butiia Iesu bwa E na kariaia aoraki bwa a na riinga naba ti rabin ana kunnikai; ao ake a riingnga a kamaiuaki.
1 Iai Bwaritaio tabemwaang ma taani koroboki ake a roko mai Ierutarem, ao a bootaki ma Iesu. 2 A nooriia tabemwaang i buakoia ana reirei Iesu bwa a amwarake ma baiia aika a aki itiaki, bwa a tuai n teboki n ai aron are a tataneiai iai Bwaritaio- 3 bwa a aki konaa n amwarake Bwaritaio ma I-Iutaia ni kabaneia ngkana a aki teboki moa baiia n ai aron aia taeka n reirei aia bakatibu; 4 ao a aki kana naba te amwarake teuana ae e karekeaki n te mwaakete ngkana a tuai ni kaitiakia moa n ai aron taekana n aia taeka n reirei aia bakatibu. Ao a bati riki tuua ake a anganaki bwa a na tauu, n aron te teboteboki mwangko ma bwaata ma boora aika a karaoaki mani bititaom, ma nne ni wene. 5 Ao Bwaritaio ma taani koroboki a titirakina Iesu ni kaangai, A aera am reirei ngkai a aki tou mwiin aia taeka n reirei ara bakatibu, bwa a amwarake ma baiia aika a tuai ni kaitiakaki? 6 E kaekaia Iesu ao E taku, E eti ana taeka Itaia ngke e taetae ni buraabeti i bukimi ngkami aika taani mwaamwanaa-te-aba, ngke e kaangai, E taku te Atua, A karineai aomata aikai n aia taeka, ma a raroa nako nanoia mai irou; 7 akea nanon aia taromauri ibukina bwa a reirei taekan tuua ake a karaoi aomata bwa aongkoa ana tua te Atua! 8 Kam rawa nakon ana tua te Atua, ao kam ongeaaba nakon aia taeka n reirei aomata. 9 Ao E a manga taku nakoia, Kam rabakau aromi ni kaaki taekan ana tua te Atua, bwa kam aonga ni kaawakin aia taeka n reirei ami bakatibu. 10 Bwa e taku Mote, Karinea tamam ma tinam; ao e a manga taku naba, Ane e tabeki taeka aika a buaakaka ibukin tamana ke tinana, ao ke e mate. 11 Ma kam taku, Ngkana e kaangai te aomata nakon tamana ke tinana, Te bwai are ko na karekea mai irou bwa am bwai boni Koreban, ae nanona, Ae e anganaki te Atua, 12 ao kam kataua bwa e na aki manga karaoa te bwai teuana rimwi ibukin tamana ke tinana. 13 Ao aei te katei are e a kaakeaaki iai ana taeka te Atua ibukin ami taeka n reirei nakoia aomata. Ao a mwaiti riki bwaai aika ai aron aei ae kam karaoi. 14 E a manga weteia aomata nakoina, ao E taku nakoia, Kam na bane n ongoraa irou, ao kam na ataa nanon te bwai ae N na taekinna. 15 Akea te bwai ae e rin nako nanon te aomata mai tinanikuna ae e na konaa ni kamwaraaea te aomata anne; ma bwaai aika a oti nako mai iroun te aomata, boni ngaai aika a kamwaraaea. 17 Ngke E kiitaniia aomata ao E rin n te auti, ao ana reirei a tuangnga bwa E na kaota nakoia nanon te taetae ni kabootau arei. 18 Ao E taku nakoia, Ao ngkami, kam aki ataa naba nanona? Kam aki ataia bwa te bwai ae e rin nako nanon te aomata mai tinanikuna e aki konaa ni kamwaraaea, 19 bwa te bwai anne, e rin nako nanoni birotona, ma e aki rin nako i nanona, ao e oti nako ni kawaina. E atonga aei Iesu ni kaotia bwa a konaa ni kanaki amwarake nako.7 20 Ao E taku, Te bwai ae e oti nako mai iroun te aomata, boni ngaia ae e kamwaraaea te aomata. 21 Bwa a oti nako mai nanon te aomata ao man ana iango, naano aika a buaakaka, ake a kairia bwa e na karaoi baika a buaakaka: bwa e na wene ni bure ma aika akea buia, e na kimoa, ao e na tiritiri; e na wene ni bure ma aika iai buia, 22 ao e na mataai ni kani bwaibwai, ao e na karaoi nako baika a buaakaka; e na bwaina te kewe, ma te maiu ae e aki kani kaetaki, ma te bakantang, ma te taekin taeka ake e na kabuaakakaaki iai te aomata, ma te kainikatonga; ao e na karaoi baika e na atongaki iai bwa e baba. 23 Baikai ni kabane a a nako mai nanon te aomata, ao a kamwaraaea. 24 E kiitana te tabo arei Iesu, ao E nako n te tabo ae e kaani ma te kaawa ae Tuuro E rin i nanon te auti teuana, ao E aki tangira temanna bwa e na ataia ae E mena ikekei; ma E aki konaa n ae E na raba. 25 Ao te aine temanna ae iai natina te teinaine ae e taniaki iroun te taamnei ae e kamwaraa, e ongo taekan Iesu ao e nako ni kawaria ngkekei naba, ao e bwaka i rarikini waena. 26 Te I-Erene neierei ae e bungiaki n te tabo ae Turoboinikia. E butiia Iesu bwa E na kanakoa te taimonio mai iroun natina are te teinaine. 27 Ma E taku Iesu nakoina, Ti na kaamwarakeia moa ataei, bwa e aki riai bwa ti na anai kanaia ataei n tewenakoa nakoia kamea. 28 E taku neierei nakoina, Eng, te Uea; ma kamea ake a mena i aan te taibora, a kang taamruruni kanaia ataei! 29 Ao E taku Iesu nakoina, I bukin am kaeka anne, ao ko na nako n okira mwengam, ao ko na noora natim bwa akea te taimonio irouna. 30 Ao neierei, e okira mwengana, ao e noora natina bwa e wene i aon te nne ni wene, ao akea te taimonio irouna bwa e a tia n nako. 31 Ao Iesu E kiitan taabo ake i rarikin Tuuro, ao E toua kawain te kaawa are Titon, ao E ri nuukan Tekabori nako namani Kariraia. 32 Iai aomata tabemwaang ake a kaira nakon Iesu te aomata ae e bono taningana ao e babanga taetae. A butiia Iesu bwa E na katokaa baina i aona. 33 Ao Iesu, E airi ma ngaia ni kaokoroia mai irouia aomata, ao E karin tabonibaina i nanon taningan teuarei; ao e baware ao E riiga newen teuarei. 34 E tara rake ngkanne nako karawa, ao E ike rake ni kamaanna teutana, ao E taku nakon teuarei, Ebata, ae nanona, Uki. 35 N te tai naba arei, ao te aomata arei e a konaa n ongo ao aakea te baere e tuutuuka etin ana taetae, ao e a konaa te taetae raoi. 36 Ao Iesu, E tuangiia aomata bwa a na aki tuanga temanna taekan te baei; ao ngke E kabatiai ana taeka nakoia bwa a na aki tuangiia aomata, ao a kabatiaa riki tataekinana. 37 Ao aomata ake a ongo, a rangi ni miimii. A taku, A nako raoi bwaai ni kabane ake E karaoi: bwa E karaoiia aika a bono taningaia bwa a na ongo, ao aika a bae neweia bwa a na taetae.
1 Ni boong akekei, ngke a mwaiti aomata ao akea kanaia, ao Iesu E weteiia ana reirei nakoina, ao E taku, 2 Iai nanoangaaia aomata irou, bwa ai tenibong aia bong n titiku i rarikiu, ao akea te bwai ae a na kanna; 3 ao ngkana I kanakoia nakoni mwengaia ngkae a mate ni baki, ao a na kiro i aoni kawaia; ao iai i buakoia aika a roko man taabo aika a raroa. 4 A kaeka ana reirei ni kaangai, Maia i nanon te rereua aei, ae e na konaa temanna ni kakaaea iai te amwarake ae e tau bwa e na kaamwarakeia aomata aikai iai? 5 Ao E titirakiniia ni kaangai, Iraai te kariki iroumi? A taku, Itiai. 6 E tuangiia aomata bwa a na teketeka i aontano; ao E anai kariki ake itiai, ao ngke E a tia n tataro ni katituaraoi, ao E urui kariki ao E anganiia ana reirei bwa a na kaaki i mataia aomata; ao ana reirei a kaaki i mataia aomata. 7 Iai naba irouia tabeman te ika; ao ngke E a tia n tataro ni katituaraoi i bukiia, ao E tuangiia ana reirei bwa a na kaaki naba i mataia aomata. 8 A amwarake, ao a ngae; ao a anai n tabeki nikira n amwarake ao a on iai bwaene aika itiua mwaitiia. 9 Mwaitiia aomata tao aua tenga. Ao E kaokiia nako Iesu. 10 Ao Ngaia, E waekoa n toka n te booti ma ana reirei ao E nako n aaba ake i Taramanuta. 11 Iai Bwaritaio temwaangina ake a roko iroun Iesu ao a moanna ni kauntaeka ma Ngaia. A kani kamwanea, ma ngaia are a tuangnga bwa E na karaoa te mwakuri ae e kamiimii mai karawa, are e na kakoauaaki iai bwa iai onimakinana iroun te Atua. 12 Ma Iesu, E kaota nanona ae e rootaki, ao E taku, E aera ngkae a ukoukora te mwakuri ae e kamiimii te roro aei? E koaua ae I tuangkami, bwa akea te bwai ni kakoaua ae a na anganaki. 13 E kiitaniia, ao ngke E a manga toka i aon te booti, ao E nako n iteran te nama are teuana. 14 A a tia ni mwaninga ana reirei n uoti kariki aika a tau, ao ti teuana ae iai irouia i aon te booti. 15 E taku Iesu nakoia, Kam na tarataraingkami ao kaawakiningkami man aia iiti Bwaritaio ao ana iiti Erote. 16 A maroro irouia ao a kaangai, E atonga aei ibukina bwa akea iroura te kariki. 17 Ao Iesu, E ataa te bwai are a taekinna, ma ngaia are E taku nakoia, E aera ngkai kam karabakauakina taekan te akea ni kariki? A tuai n oota nanomi? Kam roo n nano? 18 Iai matami, kam aki nooraaba? Ao iai taningami, kam aki ongo? 19 Kam aki uringa te tai are I urui iai kariki ake nimaai i bukiia aomata ake nimanga? Irakora bwaene ake a on n nikira ake kam anai? A kaeka ao a taku, Tengauni ma uakora. 20 Ao ngke I urui kariki ake itiai i bukiia aomata ake aua tengaa mwaitiia, ao irakora bwaene ake a on n nikira ake kam anai? A taku nakoina, Itikora. 21 Ao E taku nakoia, Ao kam tuai naba n oota? 22 A roko i Betetaita, ao iai aomata ake a kaira temanna ae e mataki nakon Iesu, ao a butiia Iesu bwa E na riingnga. 23 E taua bain teuare e mataki, ao E kairia nako tinanikun te kaawa; ngke E tia Iesu ni bawarei matan teuarei, ao E katokai baina i aona, ao E titirakinna ni kaangai, Iai te bwai ae ko nooria? 24 E tara rake teuarei ao e taku, I nooriia aomata, ma kaanga ai aron taraani kaai aika a nakonako. 25 E a manga kaaki riki baina Iesu i aoni matan teuarei; ao ngaia, e kamatoai kanoani matana bwa e kan taratara, ao e oki ana taratara, ao e noori raoi bwaai nako. 26 Ao Iesu E kaoka nako teuarei nakoni mwengana, ao E kaangai, Tai rin n te kaawa. 27 Ao E nako Iesu ma ana reirei nakoni kaawa ake i Kaitareia Biribi. I aoni kawaia, ao E titirakiniia ana reirei ni kaangai, A taku aomata bwa antai Ngai? 28 A kaeka ao a taku, A taku bwa Ioane Ngkoe, are te tia Bwaabetiito; ao temwaangina a taku bwa Eria; ao temwaangina, bwa temanna Ngkoe i buakoia buraabeti. 29 E a manga titirakiniia riki ao E taku, Ao ngkami, kam taku bwa antai Ngai? E kaeka Betero ao e taku, Bon te Kristo Ngkoe. 30 Ao E tuangiia bwa a na aki tuanga temanna taekana. 31 Ao Iesu, E moanna n reireiniia ana reirei n ana taeka aika a kaangai: E riai bwa E na karawaawataaki Natin te Aomata, ao bwa E na ribaaki irouia unimwaane ao irouia ibonga ake a kakannato ma taani koroboki; ao bwa E na kamateaki, ao i mwiin tenibong, E na manga maiu. 32 E kamaataataa raoi taekinan aei nakoia. Ao Betero, e kairia ni kaokoroa ao e takuia. 33 E rairaki Iesu ao E taraiia ana reirei, ao E takua Betero n ana taeka aika a kaangai: Naako akuu Tatan! Bwa tiaki aron nanon te Atua nanom, ma ai aron nanoia aomata. 34 Ao E weteiia aomata aika a bati ma ana reirei; ao ngke a roko, ao E taku nakoia, Ngkana iai ane e kan ri mwiu, ao e na kaakeaa i bon irouna; e na uota ana kaibangaki ao e na iriirai. 35 Bwa ane e kani kaawakina maiuna, ao e na kabuaa; ma ane e na kabuaa maiuna i bukiu ao ibukin te euangkerio, ao e na kaawakinna. 36 Bwa tera te raka ae e na karekea te aomata ngkana e bwaina te aonnaba ae e bwanin ma e kabuaa maiuna mai irouna? 37 Bwa tera ae e konaa n anga te aomata bwa e na manga kaoka maiuna iai? 38 Bwa ane e maamaa irou ao n au taeka n te roro ae e kaakeaa te Atua, ae te roro ae e buaakaka aei, ao Natin te Aomata E na maamaa naba irouna ngkana E roko ma mimitongin Tamana, ao raona anera ake a tabu.
1 Ao E a manga taku riki Iesu, E koaua ae I a tuangkami bwa iai ikai aomata aika a na aki mate ni karokoa ae a a tia n noora uean te Atua bwa e roko ma te mwaaka. 2 I mwiin onobong, ao Iesu, E kaira Betero ma Iakobo ma Ioane nako aon te maunga ae e rietaata, ao a tiku iai n ti ngaiia. A noora Iesu bwa e bitaki taraana, 3 ao a taraa ni mainaina n raneanea kunnikaina—te aeka ni mainaina ae e raka riki aroni mainainana nakon are e konaa n reke iroun te tia kamainaina kunnikai i aonnaba. 4 Ao ngkanne, a kaoti i mataia Eria ma Mote; a taetaenikawai ma Iesu. 5 Ao e taetae Betero ao e taku nakon Iesu, Te Tia Reirei, ai raoiroi ra bwa ae ti a mena ikai! Ti na karaoi umwanrianna aika tenua, bwa teuana i bukim, ao teuana ibukini Mote, ao teuana ibukin Eria. 6 E taekina aei bwa a rangi ni maaku, ao e aki ataa te bwai ae e riai n taekinna. 7 Ao e kaoti te nang, ao e bwaka nuuna i aoia. E roko te bwanaa man te nang a e kaangai, Natiu Teuaei, ae E tangiraki irou; kam na ongo irouna. 8 A waetata naba ngkekei n taratara nako, ma akea temanna ae a nooria riki i rarikiia, bwa ti Iesu n ti Ngaia. 9 Ngke a tabe n ruo rikaaki mai aon te maunga, ao E kairoroiia bwa a na aki tuanga temanna taekan te bwai are a a tia n nooria ni karokoa E a tia ni manga maiu man te mate Natin te Aomata. 10 A ira nanon ana taeka, ma e titiku te titiraki i nanoia a e kaangai, bwa tera nanon te manga-maiu man te mate. 11 Ao a titirakinna ni kaangai, E aera ngkae a taku taani koroboki bwa e riai moani kaoti Eria? 12 Ao E taku nakoia, E na bon roko moa Eria bwa e na katauraoi bwaai ni kabane. Ma e aera ngkae e koreaki n te Baibara bwa e na kabatiaaki karawaawataan Natin te Aomata, ao E na ribaaki? 13 I tuangkami bwa e a tia n roko Eria; ao aomata, a karaoa are a tangiria bwa a kani karaoia nakoina, n ai aron are e taekinaki ibukina n te Baibara. 14 Ngke a roko reirei ake temwaangina irouia, ao a nooriia aomata aika a rangi ni bati i rarikiia, ma taani koroboki, bwa a kauntaeka ma ngaiia. 15 Ao ngke a noora Iesu aomata, ao a bane ni kuba, ao a biri nakoina ni kamauria. 16 Ao E kaekaia Iesu ni kaangai, Tera ae kam kauntaekaia ma ngaiia? 17 E kaeka temanna mai buakoia te mwaiti n aomata arei, ao e taku, Te Tia Reirei, I a nikira natiu iroum, bwa e taniaki iroun te taamnei ae e kamwaraa ao e aki konaa n taetae; 18 ike e taniaki iai irouna, ao e bouaia i aontano, ao ngaia e kabungibaware ao e katiki mwangaina, ao e tikinono rabwatana. I tuangiia am reirei bwa a na kanakoa mai irouna, ma a aki konaa. 19 E taku Iesu nakoia, Te bootanaomata ae akea ana onimaki; tao maan ra ae N na titiku iai i rarikimi? Ao tao maan ra taotaonakin nanou nakoimi? Uota mai te teinimwaane nakoiu. 20 A kairia nakon Iesu. N te tai naba are e noora iai Iesu te taamnei are e kamwaraa, ao e karaoa ae e riki ni kaatikitiki iai te teinimwaane arei, ao e bwaka i aontano n rabinobino ma wiina ae e kabungibaware. 21 Ao Iesu, E titirakina taman te teei ni kaangai, Maan ra te tai ae e reke irouna iai aei? Ao ngaia e taku, Ma ngke e uarereke. 22 A mwaiti ana tai te taamnei ae e kamwaraa aei ni kan tiringnga ngke e kataia n tewea nako nanon te ai ao nako nanon te ran. Ko na nanoangaira ao buokira ngkana Ko boni konaa Ngkoe. 23 E taku Iesu nakoina, Ngkana ko boni konaa ngkoe! A konaaki bwaai nako iroun ane e onimaki. 24 N te tai naba arei, ao e takaarua taman te teei ao e taku, Iai au onimaki, ma e aki tau. Buokai bwa e na kamwaitaki riki. 25 Ao Iesu, ngke E nooriia aomata aika a mwaiti bwa a bane ni biri, ao E takua te taamnei are e kamwaraa, ao E taku nakoina, Te taamnei ae ko babanga taetae ao ko bonotaninga, I tuangko bwa ko na oti nako mai irouna, ao ko na aki manga rin riki i nanona. 26 I mwiini karikan te teei iroun te taamnei are e kamwaraa arei bwa e na takaarua ao e na kaatikitiki n te aro ae e kaakaiaki, ao e oti nako mai irouna, ao e riki te teei bwa kaanga ai aron taraan te mate; ma ngaia are a taku mwaitiia aomata, E a mate. 27 Ma Iesu, E taua baina ao E kateirakea, ao ngaia e tei rake. 28 Ngke E rin nako nanon te auti Iesu, ao a titirakinna ana reirei ngke ti ngaiia, ao a kaangai, E aera ngke ti aki konaa ni kanakoa te taamnei are e kamwaraa arei? 29 E taku nakoia, Te bwai ae ai aron aei, e aki konaaki ni kanakoaki n te aro teuana bwa ti n te tataro. 30 Ao E kiitana te tabo arei Iesu ma ana reirei, ao a mwananga nako n ri nuukani Kariraia. E aki tangira temanna bwa e na ataa te tabo are E mena iai, 31 ibukina bwa E reireiia ana reirei n taeka aika a kaangai: E nang kamwaneaki Natin te Aomata nako nanoni baiia aomata, ao a na tiringnga; ao ngkana E mate, ao E na manga maiu i mwiin tenibong. 32 Ma a aki ataa nanon ana taeka n reirei, ao a maaku n titirakinna. 33 A roko i Kaberenaum, ao ngke a mena i nanon te auti, ao Iesu E titirakiniia ana reirei ni kaangai, Tera te bwai are kam kauntaekaia n te kawai? 34 A aki kaeka Iesu, ibukina bwa i aoni kawaia ao a a tia ni kauntaeka i marenaia bwa antai te kabanea ni kakannato i buakoia. 35 E tekateka Iesu, ao E weteiia ana reirei ake tengauni ma uoman, ao E taku nakoia, Ane e kan riki ni moani bwai ao ke e karikia bwa te kabane ao te toro irouia aomata nako. 36 Ao ngkanne, E anaa te teei ao e kaaki i mataia. E kaaki baina ni mwaneia mai akuuna, ao E taku nakoia, 37 Ane e mwanea n aakoa te teei temanna mai buakoia ataei aikai i nanon Arau, ao e mwaneai n aakoai; ao ane e mwaneai n aakoai, ao e aki mwaneai n ti Ngai, ma e mwanea n aakoa naba Teuare e kanakomaiai. 38 E taku Ioane nakoina, Te Tia Reirei, ti a tia n noora teuae kanakoia taimonio n Aram, ao ti tuangnga bwa e na aki manga karaoia ibukina bwa tiaki raora. 39 Ma E taku Iesu nakoia, Tai katokia; bwa akea ane e karaoi mwakuri aika a mwaaka n Arau ae e na tabeki taeka ni kabuaakakaai i nanon taai aika rimwi. 40 Bwa ane e aki ekira nako, ao bon raora. 41 I koaua raoi n au taeka aei nakoimi, bwa ane e anganingakmi te mwangko n ran bwa kam na mooi iai ibukin ae kam ingoanaki n Arau, ao e na boni karekea kaniwangana. 42 Ane e kaira temanna i buakoia aika a uarereke aikai, aika a onimakinai, nakoni karaoan te bure, ao e raoiroi riki nakoina bwa e na katineaki te atiibu ae e rawaawata i roroana, ao e na teweaki nako i tari. 43 Ao ngkana e kairiko baim teaina nakoni karaoan te bure, ao koreia, kaaki; bwa e raoiroi riki rinim n te maiu ma baim teaina ae akea nakon ae ko nako Keenna ma baim aika uaai nakon te ai are e aki maamate. 45 Ao ngkana e kairiko waem teaina nakoni karaoan te bure, ao koreia, kaaki; bwa e raoiroi riki rinim n te maiu ma waem teaina ae akea nakon ae ko karenakoaki nako Keenna ma waem aika uaai. 47 Ao ngkana e kairiko matam teuana nakoni karaoan te bure, ao autia, kaaki; bwa e raoiroi riki nakon ae ko kaawakini matam aika uoua ao ko karenakoaki i Keenna, 48 ike e aki maamate iai te ino, ao e aki maamate naba iai te ai. 49 A na bane aomata nako ni kataaki ri nanon te karawaawataaki. 50 E raoiroi te taoro, ma ngkana e a bane taorona, ao ko na iranna ni karaoia bwa e na manga reke taorona? Bwaina te taoro n i-raorao i marenami, ao kam na maeka ma te rau i marenami.
1 E kiitana te tabo arei Iesu, ao E nako n taabo ake i Iutaia ma ake i tinanikun te karaanga are te Ioretan. A manga kawaria naba aomata aika a mwaiti, ao E reireiia naba n ai aroni kateina are E tataneiai iai. 2 A nakoina Bwaritaio temwaangina ao a kataia ni kamwanea n aia titiraki. A taku, Iai riaina i aan te tua bwa e na kanakoa buuna te mwaane? 3 E kaekaia Iesu ao E taku, Tera te tua are e anganingkami Mote? 4 A kaeka ao a taku, E anga te kariaia Mote nakon te mwaane bwa e na korea taekan aia raure i aon te beebwa, ao bwa e na kanakoa buuna. 5 E taku Iesu nakoia, E korea te tua aei Mote ibukini matoatoan nanomi. 6 Bwa mani moani karikani bwaai ao aei taekana: E karikiia te Atua bwa te mwaane ao te aine. 7 Nibukina aei, ao e na kiitana tamana ma tinana te mwaane ao e na katiteuanaaki ma buuna, 8 ao naka uoman a na riki n ti te irikona. Ma ngaia ae ai tiaki uoman ngaiia bwa ai kaanga temanna n aomata. 9 Ma ngaia aei, bwa naake E a tia ni kabooia te Atua ao akea te aomata ae na konaa ni karaureiia. 10 Ngke a mena i nanon te auti, ao a manga titirakinna riki ibukin taekan te baerei. 11 Ao E taku nakoia, Te mwaane ane e kanakoa buuna ao e iein ma temanna, e a karaoa ae e bure nakoni buuna bwa e wene ni bure; 12 ao te aine, ngkana e kanakoa buuna ao e iein ma temanna, ao e wene ni bure iai. 13 Iai aomata ake a nikiriia ataei iroun Iesu bwa E na kaaki baina i aoia, ma a takuaki irouia ana reirei. 14 Ngke E noora aei Iesu ao E rin, ao E taku nakoia ana reirei, Kanakomaia ataei nakoiu, ao tai tukiia; bwa uean te Atua bon aia bwai ataei aika ai aroia aikai. 15 E koaua ae I a tuangkami bwa ane e aki butimwaaea uean te Atua n ai aron te teei, ao e na bon aki konaa n rin iai. 16 Ao E bwabwakoiia ataei Iesu, ao E taetae ni kakabwaiaiia ngke E katokai baina i aon temanna i mwiin temanna. 17 Ngke E a manga moana mwanangana Iesu, ao e biri nakoina te mwaane temanna; e katorobubua i matan Iesu ao e titirakinna ni kaangai, Te Tia Reirei ae e raoiroi, tera ae I riai ni karaoia bwa e aonga n reke irou iai te maiu are e aki toki? 18 E taku Iesu nakoina, E aera ngkai ko atongai bwa I raoiroi? Akea temanna ae e raoiroi bwa ti te Atua n ti Ngaia. 19 Ko atai taian tua: Ko na aki kamateia aomata; Ko na aki wene ni bure; Ko na aki kimoa; Ko na aki anga am kaotioti ae e kaairua bwa taekan temanna; Ko na aki baabakanikawai; Ko na karinea tamam ma tinam. 20 Ao e taku nakon Iesu, Te Tia Reirei, I a kaman tou mwiin tuua akanne ma ngke te kairake ngai. 21 Ngke E tatarataraa teuarei Iesu ao E tangiria, ao E taku nakoina, Teuana te bwai ae akea iroum; naako, kaboo nako am bwai akana iai iroum; ao booia, anganiia akana akea aia bwai, ao ane e na reke iroum iai am bwai i karawa; ao nako mai iriirai. 22 Ngke e ongo taeka akekei teuarei, ao e oti irouna te mata n rawaawata; ao e taonnako ma te aki kukurei. 23 E taraiia nako ana reirei Iesu ao E taku nakoia, Ai kaangaanga ra te rin n uean te Atua irouia akana kaubwai! 24 A miimii ana reirei n ana taeka. Ma E a manga taku nakoia, Ataei, ai kaangaanga ra te rin n uean te Atua! 25 E rangi ni kaangaanga riki iroun te aomata ae e kaubwai bwa e na rin n uean te Atua nakon te kaamero ngkana e na rin i nanoni bwangabwangan te neiran. 26 A rangi ni miimii n aei ana reirei, ao a i titiraki irouia ni kaangai, Antai ngkanne ae e na konaa ni kamaiuaki? 27 E taraiia Iesu ao E taku, E aki konaaki aei irouia aomata, ma E konaaki iroun te Atua: bwa a konaaki bwaai nako iroun te Atua. 28 E taetae ngkanne Betero ao e taku, Noria, ti a tia ni kiitani bwaai nako ao ti iriiriko. 29 E taku Iesu, E koaua ae I a tuangkami bwa te aomata ae a tia ni kiitana mwengana ke tarina, ke mwaanena, ke tamana, ke tinana, ke abana i bukiu ao ibukin te euangkerio, 30 e na karekei aika a bati riki n te roro aei. E na karekei tebubua riki mwaitin auti, ma taari, ma mwaane, ma tiina, ma naati, ma aaba, ma bwainikiriinaki naba; ao n te aonnaba ae e na roko te maiu are e aki toki. 31 Ma a mwaiti aika a mena i moa aika a na riki ni kabane, ao aika a mena n te kabane bwa a na mena i moa. 32 E tabe ngkai n nakonako Iesu ma ana reirei i aon te kawai nako Ierutarem. E ri moaia ana reirei ake a taonaki n te miimii; ao a maaku aomata ake a iririia. E a manga karaoa naba are E a tia ni karaoia: bwa E kaokoroia ana reirei ake tengauni ma uoman ao E taekin nakoia taekani bwaai ake a nangi riki nakoina. 33 E taku, Noria, ae ti a toua kawaira nako Ierutarem; ao ane E nang kamwaneaki Natin te Aomata nako nanoni baiia ibonga ake mataniwi ma taani koroboki, ao ane a na anga Ngaia nakoia aomata aika tiaki I-Iutaia, 34 ake a na kaenaenaa, ao a na bawareia, ao a na kataerea, ao a na kamatea; ma i mwiin tenibong ao E na manga maiu. 35 A roko ngkanne iroun Iesu Iakobo ma Ioane ake natin Tebetaio, ao a taku nakoina, Te Tia Reirei, ti tangiriko bwa Ko na karaoa nakoira te bwai ae ti na butiiko iai. 36 E kaekaia ao E taku, Tera ae kam tangirai iai bwa N na karaoia i bukimi? 37 A taku nakoina, Karekea nera bwa ti na tekateka, temanna i angaataim ao temanna i angamaingim, ngkana Ko tekateka i aon am kaintokanuea n te Aba-n-uea are e mimitong. 38 Ma E taku Iesu nakoia, Kam aki ataa te bwai ae kam buubuti ibukina. Kam konaa ni mooi ni mwangkon te karawaawataaki ae N nangi nimma? Ao kam konaa ni bwaabetitooaki n te aeka ni bwaabetiito ae N nangi bwaabetitooaki iai? 39 A kaeka ao a taku, Ti konaa. E taku Iesu nakoia, Kam konaa ni mooi n te mwangko ae I mooi iai; ao kam konaa ni bwaabetitooaki n te bwaabetiito ae I bwaabetitooaki iai, 40 ma te tekateka i angaataiu ao i angamaingiu bon akea au bwai iai bwa N na anga te kariaia; e a katauaki te tekateka i bukiia te koraki are e a tia ni baaireaki i bukiia. 41 Ngke a ongo aei reirei ake tengaun, ao a un irouia Iakobo ma Ioane. 42 E weteiia Iesu nakoina ao E taku nakoia, Kam ataia bwa te koraki ake a katauaki bwa taan tau-taeka i aoia aomata aika tiaki I-Iutaia bon iai mwaakaia i aoia, ao aia aomata ake a kakannato a kaboonganai mwaakaia i aoia. 43 Ma e na aki riki aei i buakomi: bwa ane e kani kakannato i buakomi ao e riai n riki bwa ami tabonibai, 44 ao ane e kan atongaki bwa te nambwauan, ao ke e riki bwa aia toro aomata ni kabaneia. 45 Bwa E roko naba Natin te Aomata, tiaki bwa e na toronaki te aba irouna, ma E na toro irouia aomata, ao E na anga maiuna bwa booni kamaiuaia aomata aika a bati. 46 A roko i Ieriko, ao n te tai are E tabe ni kiitana ikekei iai Iesu ma ana reirei ma aomata aika a bati, ao Bwatimea ae te tia buubuti ae e mataki, ae natin Timea, e tekateka i rarikin te kawai. 47 Ngke e ongo bwa Iesu are kaain Natareta, ao e takaarua ni kaangai, Iesu, ae Natin Tawita, nanoangaai! 48 A mwaiti aomata ake a takuia ao a tuangnga bwa e na aki karongoaa; ma e kanenea riki bwanaana n takaarua ni kaangai, Natin Tawita, nanoangaai! 49 E tei Iesu ao E taku, Weteia. A wetea teuare e mataki ao a kaangai nakoina, Keiaki, tei rake bwa E weteiko. 50 E karenako rabunana mai aona, ao e kiba rake, ao e kawara Iesu. 51 E titirakinna Iesu ao E taku, Tera te bwai ae ko tangirai iai bwa N na karaoia i bukim? E kaeka te aomata are e mataki ao e taku nakoina, Raboni! I kan nooraaba. 52 E taku Iesu nakoina, Toua nako kawaim; e kamaiuko am onimaki. E a nooraaba ngkekei naba, ao e iriira Iesu i nanon te kawai.
1 Ngke a a ua kaan ma Ierutarem ao kaawa ake Betebwake ma Betania, ngke a mena n te maunga are Oriweta, ao Iesu E kanakoia uoman ana reirei bwa a na ri moa; 2 ao E taku nakoia, Naako n te kaawa ane i mwaaimi. Ngkana kam roko iai, ao ane kam na kunea te aati te teei ae e rooaki ae e tuai n tokaraki aona. Kabwara, ao kairia mai. 3 Ngkana e kaangai temanna nakoimi, E aera ngkai kam karaoa anne? Ao kam na kaangai, E tangiria te Uea, ao E na manga kaokia n te tai ae e waekoa. 4 Ma ngaia are a nako, ao a kunea te aati te teei i tinaniku ae e rooaki ma mataroan te auti. 5 Ngke a tabe ni kabwaraa roon te aati te teei, ao a titirakinaki irouia aomata ake a teitei n ua kaani ma ngaiia, ao a kaangai, E aera ngkai kam kabwaraa te aati te teei? 6 A kaeka n ai aron tuangaia iroun Iesu, ao a kanakoaki irouia aomata akekei. 7 A kaira te aati te teei nakon Iesu; a katokai kunnikaia i aona, ao E toka Iesu i aona. 8 Ao aomata aika a mwaiti a taakini kunnikaiia i nanon te kawai, ao temwaangina a korei mwaangani kaai man te tawaana ao a kawenei n te kawai. 9 A takaarua te koraki ake a ri moan Iesu ao ake a ri mwiina ni kaangai, E na neboaki te Atua! Te Atua, kakabwaia Teuae nako mai n aran te Uea! 10 Te Atua, kakabwaia rokon uean te uea are Tawita, are tamara! E na neboaki te Atua! E roko Iesu i Ierutarem, ao E rin n te umwantabu, 11 ao E taratarai bwaai nako. Ngkae e a bwakanako te tai bwa e a kaani bong, ao E nako Iesu ma ana reirei ake tengauni ma uoman nako Betania. 12 N te bong are i mwiina, ngke a tabe n nakonako i aoni kawaia n oki mai Betania, ao E taonaki n te baki Iesu. 13 E noora mai kiiraroa te kai ae te biiku bwa a maiu reirei baana. Ma ngaia are E nako iai bwa E kan noori uaana. Ma ngke E roko iai, ao akea te bwai ae E nooria bwa ti baana, ibukina bwa e tuai n roko aia tai n uaa kaai aika biiku. 14 Ao E taku Iesu nakon te kai arei, Akea te aomata ae e na manga kana uaam ma ngkai ao nakon taai rimwi. A ongo bwanaana ana reirei. 15 Ngke a roko i Ierutarem, ao E nako n te umwantabu Iesu ao E kakionakoia aomata ake a boobwai ma ake a kaboo nako bwaai. E karangai aia taibora taan rai mwane, ma aia kai n tekateka taani kaboo nako bitin; 16 ao E tukiia aomata bwa a na akea temanna ae e na uota te bwai teuana ri nanon te umwantabu. 17 E reireiia ngkanne aomata ao E taku nakoia, E koreaki n te Baibara ana taeka te Atua a e kaangai, E na atongaki au umwantabu bwa te tabo n tataro i bukiia aomata nako. Ma kam a tia ni karaoia bwa nneia ni maeka taani kimoa. 18 A ongo taekan aei ibonga ake mataniwi ma taani koroboki; ma ngaia are a ukoukora te anga are a na kamatea iai Iesu. A maakua, ibukina ngke a miimii aomata n ana reirei. 19 E kiitana te kaawa Iesu ma ana reirei ngke e a tairiki. 20 Ngke e moa n iangabong n te bong are i mwiina, ngke a nakonako i nanon te kawai, ao a noora te kai are te biiku bwa e rai mai taberana nakoni wakana. 21 E oki ana ururing Betero, ao e taku nakon Iesu, Te Tia Reirei, te kai are te biiku are Ko taetae ni kamaraiaa, e a mate! 22 E kaekaia Iesu ao E taku, Kam na onimakina te Atua. 23 E koaua ae I tuangkami bwa ane e kaangai nakon te maunga aei, Ko na tabekaki nako, ao bwaka i tari, ao e aki nanokokoraki i nanona ma e onimaki bwa e na koro bukin are e taekinna, ao e na boni karaoaki ibukina. 24 Ma ngaia ae I taku nakoimi bwa te bwai ane kam buubuti n ami tataro, ao kam na onimaki bwa e na reke iroumi, ao e na bon reke. 25 Ao ngkana kam tei n tataro, ao kabwaraa buren are e titiku i nanomi are e a tia n riki bwa eekakinakoan temanna iai iroumi, bwa E aonga Tamami are i karawa ni kabwarai ami bure aika kam a tia ni karaoi. 27 A manga roko i Ierutarem. Ngke E nakonako Iesu i nanon te umwantabu, ao a nakoina ibonga ake mataniwi ma taani koroboki ma unimwaane, 28 ao a taku nakoina, Te mwaaka ra ae Ko karaoi iai baikai? Ke antai ae e anganiko te mwaaka aei bwa Ko na karaoi baikai? 29 E kaekaia Iesu ao E taku, N na titirakiningkami! Kam na kaeka, ao Ngai N na tuangkami bwa te mwaaka ra ae I karaoi iai baikai. 30 Mai karawa ana bwaabetiito Ioane ke mai irouia aomata? Kaekaai. 31 A kauntaeka irouia ao a taku, Ngkana ti kaangai, Mai karawa, ao ane E na kaangai, E aera bwa kam aki onimakinna? 32 Ma ngkana ti kaangai, Mai irouia aomata, ao a maakuia aomata, bwa a taku bwa Ioane bon te buraabeti ni koaua. 33 Ma ngaia are a taku nakoina, Ti aki ataia. E taku Iesu nakoia, I aki konaa naba n tuangkami bwa te mwaaka ra ae I karaoi iai baikai.
1 Ao E taetae Iesu nakoia n taeka ni kabootau: Iai te aomata temanna ae e karaoa ana onaroka ao e uniki kureebe iai. E katea oona ni katoobibia, ao e kena nnen te bwai ni karao wain, ao e katea te tabo n taratara i bukiia taan teiakina te onaroka. E anganako ngkanne te onaroka arei nakoia taan ribana bwa a na mwakuriia, ao ngaia e nako n te aba teuana. 2 Ngke e a roko bongin te tai, ao teuarei, e kanakoa temanna ana toro nakoia taani mwakuri n te onaroka bwa e na anaa mai irouia tibwangana man are a a tia ni bobooti. 3 A tauua te toro taani mwakuri akekei ao a batiboia, ao a kaokia nako ma akea uotana. 4 E a manga kanakoa riki temanna te toro teuare ana bwai nneni kureebe; ao taani mwakuri a orea atuuna ao a karaoi bwaai nakoina aika e na bwainrang iai. 5 E a manga kanakoa naba temanna te toro, ao a tiringnga: ao akanne aroia nakoia aika a mwaiti riki ake a tia ni kanakoaki nakoia, bwa a batiboia temwaangina ao a tiringiia temwaangina. 6 Ai ti temanna te nikira ae tuai ni kanakoaki bwa natin teuarei ae te mwaane ae e tatangiria. E a kanakoa ngkanne bwa ai te kabane, ao e taku, Ane a na karinea natiu. 7 Ma a i taetae irouia taani mwakuri ni nnen te kureebe ao a kaangai, Aei te tia bwaibwai i mwiin tamana; bane mai bwa ti na kamatea bwa ti aonga ni bwaibwai i mwiina. 8 A tauua ao a kamatea, ao a tewea nako mani nnen te kureebe. 9 Tera ngkanne ae e na karaoia teuare ana bwai te onaroka? Ane e na roko ao e na tiringiia aomata akekei, ao e na kamwakuriia aomata temwaangina ni nnen te kureebe. 10 Kam tuai ni wareka te taeka are n te Baibara are kaangai: Te atiibu are a ribaia taani kateitei bwa akea boonganana, e a riki bwa te atiibu ae moan te kakaawaki i buakon atiibu nako. 11 E riki aei mai iroun te Uea; ai kamiimii ra aron taraana! 12 Ao aia mataniwi I-Iutaia a kakaaea angan tauuan Iesu bwa a na kaburea, bwa a ataia ae E ekiia nako n te taeka ni kabootau aei; ma a maakuia aomata, ma ngaia are a kiitanna ao a nako. 13 A kanakoaki Bwaritaio temwaangina ma aomata tabemwaang man te koraki ake a kaaina ana bootaki Erote nakon Iesu bwa a na kamwanea n aia titiraki. 14 A roko irouna ao a taku, Te Tia Reirei, ti ataia bwa ti te taekina te koaua Ngkoe ao Ko aki konaa ni katabea am iango n aia iango aomata. E aki anaaki nanom n taraan aroia aomata, ma Ko reirei te koaua ae e kaeti ma nanon te Atua i bukiia aomata. E eti ma taekan te tua bwa ti na anga ara taekiti nakon te uea n Rom, ke e aki? 15 Ti na kabwakaa nakoia, ke ti na aki? Ma Iesu E a tia n ataia ae a mwaamwanaia n aia taeka. E kaekaia ao E kaangai, E aera ngkai kam kataia ni kani kamwaneai? Uota mai te mwane ae te tirewa bwa N na nooria. 16 A uota teuana nakoina; ao E titirakiniia ni kaangai, Antai taamneina ma arana aei? A kaeka ao a taku, Te uea n Rom. 17 E taku ngkanne Iesu, Angan te uea n Rom bwaai akana ana bwai te uea n Rom, ao angan te Atua bwaai akana ana bwai te Atua. Ao a miimii iroun Iesu. 18 A roko iroun Iesu Tarukaio ake a aki kakoauaa bwa a na manga maiu aomata man te mate, ma ngaia are a taku nakoina, 19 Te Tia Reirei, E korea te tua aei Mote i bukira, ae te tua ae e kaangai taekana: Ngkana e mate te mwaanenumwa, ao e tiku buuna i mwiina ma akea natiia, ao tarin teuanne e riai bwa e na iein ma neienne bwa a aonga ni karikiia natiia ake a na atongaki bwa natin teuare e mate. 20 Iai ngkoa taari mwaane aika a itiman: e iein teuare e te karimoa ao e mate ma akea natina. 21 E iein te kauoman ma neierei ma akea naba natiia; ao e mate teuarei, ao e riki ae ai aron naba aei nakon te kateniman ao nakoia ake nikiraia; 22 ao a mate uaake itiman, ma akea naba natiia. E mate n te kabane te aine arei. 23 Ngkana a bane ni maiu maate n tain te manga-maiu, ao antai irouia ae e na buuna neierei? Bwa a a tia n iein ma ngaia uaaka itiman. 24 E kaekaia Iesu ao E taku, Kam a kaairua ra! Ao kam ataia bwa bukin tera? I bukina bwa kam aki ataa te Baibara ke mwaakan te Atua. 25 Bwa ngkana a manga maiu man te mate ao a aki konaa n iein ke ni kaieinaki, n ai aroia anera ake i karawa. 26 Ao ni kaeti ma taekaia maate ake a manga maiu: kam tuai ni wareware n ana boki Mote are e taekinaki iai rongorongon te kai are e bue, ao e kaotaki naba iai aron te Atua ngke E kaangai nakoni Mote: Atuan Aberaam Ngai, ao Atuan Itaaka, ao Atuan Iakobwa? 27 Bwa Ngaia tiaki Atuaia akana mate, ma Atuaia akana maiu. Kam rangi ni kaairua! 28 E mena ikekei temanna te tia koroboki ae e ongoongoraa n aia kakauntaeka. E ataia bwa E a tia Iesu n anganiia Tarukaio te kaeka ae e tamaaroa, ma ngaia are e nako n Iesu ao e titirakinna ni kaangai: Te tua ra ae moanibaan te kakannato i buakon tuua nako? 29 E kaeka Iesu ni kaangai, Aei ae moanibaan te kakannato: Kam na ongoraa, Iteraera! Te Uea ae Atuara bon ti Ngaia te Uea! 30 Ko na tangira te Uea ae Atuam ma nanom ni kabanea, ao maium ni kabanea, ao wanawanam ni kabanea, ao korakoram ni kabanea. 31 Te kauoua n tua ae moanibaan naba te kakannato bon aei: Ko na tangiriia aomata n ai aron tangiram i bon iroum. Akea te tua teuana ae moanibaan te kakannato riki nakoia aikai. 32 E taku te tia koroboki temanna nakon Iesu, Te Tia Reirei, E eti ane Ko atongnga, ao e koaua are Ko taku bwa ti temanna Ngaia, ao akea riki i rarikina bwa ti Ngaia; 33 ao tangirana ma te nano ni kabanea, ma te wanawana ni kabanea, ma te korakora ni kabanea, ao tangiraia aomata n ai aron tangiran temanna i bon irouna, a a rangi ni moamoa riki nakoni karea ni kabane ake a katauaki ibukin te kabuokaki ao nakoni karea nako. 34 Ngke E tirotiroa nanon ana taeka teuarei Iesu bwa iai te wanawana iai, ao E taku nakoina, Ko aki raroa ma uean te Atua. I mwiin aei, ao akea temanna ae e kani manga titirakina Iesu. 35 Ngke E tabe n reirei Iesu i nanon te umwantabu, ao E tabeka ana titiraki ni kaangai: A na kangaa n taku taani koroboki bwa E na kaoti te Kristo ri nanon ana kariki Tawita? 36 E kairaki nanon Tawita iroun te Taamnei are e Raoiroi bwa e taetae ni kaangai: E taku te Uea nakon au Uea: Tekateka ikai i angaataiu ni karokoa I kaakiia am kairiribai i aani waem. 37 E atongnga Tawita bwa ana Uea; ao E na kangaa ngkanne n atongaki te Kristo bwa kanoan ana kariki Tawita? Ao a rangi ni bati aomata ake a kukurei n ongoraa irouna. 38 Ngke E reireiia, ao E taku nakoia, Kaawakiningkami mai irouia taani koroboki ake a kan nanakonako ma aia kunnikai aika a mwarairai, ao a tangiria bwa a na kamauraki ma te karinerine n te tabo ni mwaakete; 39 ao aroia naba: a kan taatau kai n tekateka ake a katauaki i bukiia aomata aika a kakannato i nanoni mwaneabaia I-Iutaia; ao a kan taatau naba taabo n tekateka aika a rangi n tamaaroa n taini bootaki n amwarake. 40 A kuribwai aia auti aine aika a mate buia, ao a karaoa ae a na kan taraaki n aroia ni kaananaui aia tataro. A na anganaki te kabuaakakaaki ae e korakora riki. 41 Ngke E tekateka Iesu n ua kaan ma rarikin te tabo ni mwane ae e bwain te umwantabu, ao E matakuakiniia aomata ngke a karin aia mwane. A mwaiti aomata ake a kaubwai ake a karin aia mwane aika a mwaiti. 42 E roko ngkanne te aine temanna ae e a tia ni mate buuna, ao e aki kaubwai. E karin ana mwane aika uoua, ae tao uoua te tianti mwaitini kanoaia. 43 E weteiia ana reirei ni kabaneia ao E taku nakoia, I tuangkami bwa te aine arei are e mate buuna, e karina ae e mwaiti riki i nanon te bwaoki nakoia uaakekei. 44 Bwa a anga uaakekei mani kaubwaia; ma neierei, e ngae ngke e aki kaubwai, ma e anga ni kabane ake a reke irouna ake buokani maiuna.
1 Ngke E oti nako Iesu man te umwantabu, ao e taku ana reirei temanna nakoina, Te Tia Reirei, tarai atiibu nako ma auti aikai, bwa e katika te mata taraaia! 2 E kaeka Iesu ao E taku, Ko noori auti aika a abwaabwaki aikai? Akea te atiibu teuana ae e na tiku ni nnena, bwa a na bane ni kabwakaaki. 3 E tekateka Iesu i aon te maunga are Oriweta, are e tei ni kaaitara ma te umwantabu, ngke a roko irouna Betero, ma Iakobo, ma Ioane, ma Anterea n ti ngaiia. 4 A titirakinna ni kaangai, Tuangiira bwa a na riki baikanne n ningai? Ao tera te bwai ae ti na ataia iai bwa e a roko te tai are a nang kakoroaki iai bukini baikanne? 5 E taku Iesu nakoia, Kam na tarataraingkami bwa a na akea ae e na burebureingkami. 6 A mwaiti aomata akana na roko, akana na araniia n arau, ao a na kaangai, Boni Ngaia ngai! Ao ane a na kekeweia aomata aika a bati. 7 Ao ngkana kam ongo rongorongoni bo ni buaka aika a kaan ma aika a raroa nako, ao kam na aki maaku. Ane a na roko baikanne, ma e tuai n roko te toki. 8 Ane e na tei rake te bootanaomata teuana ni buakana te bootanaomata teuana, ao te uea temanna ni buakana te uea temanna; ane e na roko mwaeiein te aba n taabo nako, ao ane a na roko roongo. Aikai karawaawata aika a na roko moa. 9 Ma kam na tarataraingkami, bwa ane a na kateingkami i matani kaboowi, ao ane kam na oreaki i nanoni mwaneabaia I-Iutaia; ao ane kam na tei i mataia taan tau-taeka ma ueea i bukiu, bwa kam na taekina te koaua nakoia. 10 Ma i mwaain rokon te toki, ao e riai bwa e na tataekinaki te euangkerio nakoia bootanaomata ni kabaneia. 11 Ngkana kam tauuaki ao kam kateaki i matan te kaboowi, ao tai katabei moa nanomi n iangoi taeka ake kam na taekin; bwa ngkana e a roko taina, ao kam na atong taeka ake kam na anganaki. Bwa taeka ake kam na atong, a aki nako mai iroumi; a nako mai iroun te Taamnei are e Raoiroi. 12 Ao mwaane ane a na anga tariia bwa a na tiringaki, ao a na karaoa naba aron aei taama nakoia natiia. Ane a na ekiia nako aia karo naati, ao a na karaoi mwakuri aika a na kamateaki iai. 13 Ane kam na ribaaki irouia aomata nako ibukin arau, ma ane e nanomwaaka ni karokoa matena, ao e na kamaiuaki. 14 Ngkana kam noora te Baere E Kakamaaku bwa e tei n te tabo are e riai n aki mena iai, (ke e ataia ane e wareware) ao akana mena i Iutaia, ke a biri nako ni maunga; 15 ao ane e mena i taubukin te auti, ke e tai ruo bwa e na rin i nanon ana auti n anaa te bwai maiai n uotia nako; 16 ao ane e mwakuriia abana, ke e tai okira mwengana n anaa ana kabaraaki. 17 Ao ai kaawa ra ake a bikoukou ma aine ake a kammammaia natiia ni boong akanne! 18 Kam na tataro bwa a na aki riki baikanne n tain te kamwaitorotoro. 19 Bwa ni boong akanne ao ane a na karawaawataaki aomata n te aekaki ni karawaawata ae akea n ai arona mani moani karikan aonnaba iroun te Atua ni karokoa ngkai, ao e na akea naba aekana nakon taai aika na roko. 20 Ao ngkana E aki kakimototoi boong akanne te Uea, ao bon akea te aomata temanna ae e na kamaiuaki; ma E kakimototoi boong akanne i bukiia ake a rineaki, ake E rineiia. 21 Ao ngkana e kaangai temanna nakoimi, Kai aei te Kristo; ke e kaangai, Kai arei; ao tai kakoauaa. 22 Ane a na kaoti kristo ni kewe ao buraabeti ni kewe, ao a na kaoti kanikina ma bwaai ni kamiimii, bwa a na burebureia ake a rineaki, ngkana a konaa. 23 Ma kam na tarataraingkami; I a tia n tuangkami bwaai ni kabane i mwaain rikiia. 24 Ni boong akana i mwiin te tai are a karawaawataaki iai aomata, ao ane e na karooaki ootan taai, 25 ao e na akea ootan namwakaina, ao ane a na bwaka itoi mai karawa, ao mwaaka ake a mena i karawa a na bitaki man aroaroiia. 26 E na kaoti ngkanne Natin te Aomata i buakon naang ma te mimitong ao te mwaaka ae e korakora. 27 Ane E na kanakoia anera nakon iteran aonnaba ake aua, bwa a na bootiia ana aomata te Atua mai tabon aonnaba are teuana ao mai tabona are teuana. 28 Kam na karekea reireiami man te kai ae te biiku. N te tai are e ubuubu iai naba mwaangana ao a kaoti baana, ao kam a ataia iai bwa e a kaan taini bongin te kabuebue; 29 ao ai arona naba, bwa ngkana kam noori baikanne bwa a riki, ao kam na ataia iai bwa e a rangi ni kaan roaroa. 30 E koaua ae I a tuangkami bwa a na bane n riki baikanne i mwaaini mateia aomata nako aika a maiu ngkai. 31 A na mauna karawa ma aonnaba, ma a na aki konaa ni mauna au taeka. 32 Akea ane e ataa rokon te bong arei ke te aoa arei; ao a aki ataia naba anera ake i karawa, ao E aki ataia te Nati; ma ti te Tama ae e ataia. 33 Kam na tarataraingkami, ao kamarurungingkami bwa kam aki ataa rokon te tai arei. 34 E kabootauaki bwa kaanga ai aron te aomata are e kiitana mwengana ao e mwananga nako, ao e anganiia ana toro te mwiokoaki i aoni bwaai nako; 35 Ma ngaia ae kam na kamarurungingkami, bwa kam aki ataa te tai are e na roko iai mataniwiin te auti, bwa tao e na roko n te moa n tairiki, ke n te nuukanibong, ke i mwiin te nuukanibong, ke n te moa n ingabong. 36 Ngkana e karina rokona, ao e riai bwa e na aki nooringkami bwa kam matuu. 37 Ae I tuangkami ao bon au taeka naba nakoia aomata nako: Kam na tantani.
1 Ai uoua te bong ngkai i mwaain tain te Toa are te Riao ao te Berena are e aki Karikaki. A ukoukora aroni kamwanean Iesu ibonga ake a kakannato ma taani koroboki, bwa a na tauua ni kamatea. 2 A taku, Ti na aki karaoia n tain te Toa, bwa a kaawa ni kiriwe aomata. 3 Ao ngke E mena Iesu i Betania, n ana auti Timon are te reebera, ngke E rarikiriki n amwarake, ao e roko te aine temanna ma uotana te bwaatoro ae e karaoaki man te atiibu ae te arabwata, ao kanoana te kabira ae e rangi ni boiarara ae te naro ni koaua, ae e rangi ni mwaiti boona. E urua nnen te kabira anne, ao e kabwaroa te bwa i aon atuun Iesu. 4 Ma iai aomata tabemwaang ake a un ao a i taetae irouia ni kaangai, E aera ngkai e bakataeaki te kabira aei n te aro aei? 5 Bwa te kabira aei, e konaa ni kabooaki nako n te bo ae e raka i aon tenibubua te tenari, ao a konaa n anganaki akana aki kaubwai. Ao a kaoti aroia n ribaa neierei. 6 Ma E taku Iesu, Tai kumeia! Kam aera ngkai kam tabareia? E a tia ni karaoa ae e raoiroi nakoiu. 7 Bwa a bon aki toki ni mena i rarikimi aomata aika a aki kaubwai, ao ngkana kam kani karaoa ae e raoiroi nakoia ao kam kona; ma N na aki mena iroumi n taai nako. 8 E a tia ni karaoa are e konaa neiei: e a tia ni kaboiararaa rabwatau ni katauraoia i mwaain taunakiu. 9 E koaua ae I a tuangkami, bwa n taabo nako ike e tataekinaki iai te euangkerio i aonnaba, ao te bwai ae e a tia ni karaoia neiei, e na taekinaki naba bwa kanuringana. 10 Ao Iuta Itekariota, are temanna i buakoia uaake tengauni ma uoman, e nako ni kawariia ibonga ake mataniwi bwa e na kamwanea Iesu nakoia. 11 Ngke a ongo, ao a kukurei; ao a kabwakaa aia taeka bwa a na anganna te mwane. Ma ngaia are e a kakaaea te anga are e na kamwanea iai Iesu. 12 Ao ni moani bongin te Toa are te Berena are e aki Karikaki, ngke a tiring tiibu aika ataei bwa aia karea, ao a taku ana reirei nakoina, E ngaa te tabo ae Ko tangiria bwa ti na nako iai ni katauraoia i bukim bwa Ko kana iai te amwarake are e katauaki ibukin te Toa are te Riao? 13 E kanakoia uoman ana reirei, ao E taku nakoia, Kam na nako n te kaawa, ao ane e na bo ma ngkami iai te aomata ae e uota te kaatiibu n ran; kam na iria, 14 ao te tabo ane e rin iai, ao kam na kaangai nakon te aomata are ana bwai te auti, E taku te Tia Reirei, E ngaa te ru n iruwa ae Ngai ma au reirei ti na kana iai te amwarake are e katauaki ibukin te Toa are te Riao? 15 Ao ane e na kaota nakoimi te ru ae e buubura ae e mena i eta ae e tauraoi ao e bobonga bwain nanona; anne nnnemi ni katauraoi i bukira. 16 A nako ana reirei nakon te kaawa, ao a kunea te ru n ai aron are E tuangiia Iesu, ao a katauraoa amwaraken te Toa are te Riao. 17 Ngke e a tairiki, ao E roko ma ana reirei ake tengauni ma uoman. 18 Ao ngke a rarikiriki n amwarake, ao E taku Iesu, E koaua ae I a tuangkami bwa ane e na kamwaneai temanna iroumi: temanna ae e amwarake ma Ngai. 19 A moanna n nanokaawaki, ao a taku, temanna i mwiin temanna nakoina, Ngai? 20 E kaekaia Iesu ao E taku, Temanna i buakomi ngkami aika tengauni ma uoman, ae teuae kateboa ana berena ma Ngai n te boora. 21 Ane E na mate Natin te Aomata n ai aron taekana n te Baibara; ma e na reke kain te aomata ae E kamwaneaki Natin te Aomata irouna! E raoiroi riki iroun te aomata anne ngke e aki bungiaki. 22 Ngke a amwarake, ao E anaa te berena Iesu, ao E tataro ni katituaraoi, ao E urua ni kamwakorokoroa, ao E anganiia, ao E kaangai, Anaia, rabwatau te baei. 23 Ao E anaa te mwangko, ao ngke E a tia n tataro ni katituaraoi, ao E anganiia, ao a bane ni mooi ni kanoana. 24 Ao E taku nakoia, Raraau te baei, ae raraan te booraraoi, ae e kawaawaaeaki i bukiia aika a bati. 25 E koaua ae I a tuangkami bwa N na aki manga mooi n ranin uaan te kureebe ni karokoa te bong arei, are N na nima iai te wain e ae boou n uean te Atua. 26 Ngke a a tia n anene, ao a oti nako nakon te maunga are Oriweta. 27 E taku Iesu nakoia, Ane e na moanna ni bua onimakinakiu iroumi, bwa e koreaki ae e kaangai: N na tiringa te tia kaawakin-tiibu, ao ane a na bane n uamaae tiibu. 28 Ma ngkana I a manga maiu, ao I a ri moami nako Kariraia. 29 E taku Betero nakoina, Ngkana arona bwa e a bua onimakinam irouia uaakai, ma e na bon aki bua mai irou. 30 E taku Iesu nakon Betero, E koaua ae I a tuangko bwa n te tairiki naba aei, ao ane ko na katenua kaakeaau i mwaaini kauouan tangin te moa. 31 E kaeka Betero ma te bwanaa n ninikoria, ao e kaangai, Ngkana N na boni mate ma Ngkoe, ao N na bon aki kaakeako. Ao a bane n atongi taeka naba akanne. 32 Ao a nako n te tabo ae arana Ketetemwane, ao E taku Iesu nakoia ana reirei, Kam na tekateka ikai i nanon au tai n tataro. 33 E kaira Betero ma Iakobo ma Ioane bwa raona, ao E a moanna n taonaki n te nako n nano ae e korakora ma te rawaawata ae e bati. 34 Ao E taku nakoia, E taonaki maiu n te rawaawata ae moan te bati, n te aro ae kaanga N nangi mate iai; kam na tiku ikai, ao kamarurungkami n tantani. 35 Ngke E nako riki teutana ao E bwaka i aontano, ao E tataro bwa ngkana e konaaki, ao E na aki rin i nanon te aoa are E na karawaawataaki iai. 36 Ao E taku n ana tataro, Abwa, Tamau, a konaaki bwaai ni kabane iroum; Ko na uota nako te mwangko ni karawaawata aei mai irou; ma tiaki nanou ae e na iraki, ma e na iraki nanom. 37 Ao E oki, ao E nooriia bwa a matuu; ao E taku nakoni Betero, Timon, ko matuu? Ko aki konaa ni kamarurungko n tantani i nanon teuana te aoa? 38 Kam na kamarurungkami n tantani ao tataro bwa kam na aki bwaka n tain te kariirii: e konamaki te taamnei, ma e mamaara te rabwata. 39 Ao E a manga nako riki n tataro, ao E atongi taeka naba ake E a tia ni mwanewei n ana tataro. 40 Ngke E a manga oki, ao E nooriia bwa a manga matuu naba, bwa a kuri n aki ure mataia; ao a aki ataia bwa tera aia kaeka nakoina. 41 Ao E oki te katenua n tai ao E taku nakoia, Ae kam boni matuu naba, ma n iri nanomi ni motirawa? E a tau; e a roko te tai: E a kamwaneaki Natin te Aomata nakoia taani bure. 42 Tei rake, ti na nako; nooria, e a roko teuare e nang kamwaneai. 43 Ngke E tabe n taetae Iesu, ao akea bwa e a roko naba Iuta, are temanna i buakoia uaake tengauni ma uoman, ao raona te koraki ae e bati ake a uoti kabaang ma kaai n oro; aikai te koraki ake a kanakoaki mai irouia ibonga ake mataniwi, ao mai irouia taani koroboki ma unimwaane. 44 Ao teuare e nang kamwanea Iesu, e a tia n angania aomata te kanikina, ngke e kaangai, Ane N na kiitinna ao boni Ngaia; kam na tauua, ao kairia nako n tararuaia raoi. 45 Ngke e roko Iuta, ao e a nako naba ni kawara Iesu ao e taku, Te Tia Reirei! Ao e kiitinna. 46 Ma ngaia are a rawea Iesu ao a tauua. 47 Ma iai temanna i buakoia ake a teitei are e buuta ana kabaang, ao e orea iai ana toro mataniwia ibonga, ni korea taningana ni kabwakaa. 48 E taku Iesu nakoia, Kam nako mai ma kabaang ao kaai n oro, bwa kam na tauuai bwa kaanga te tia kamwarua Ngai? 49 I katoaa te bong ae e koraki ma ngkami n reirei i nanon te umwantabu, ao kam aki tauuai. Ma e riki aei bwa e na kakoroaki bukin are e taekinaki n te Baibara. 50 Ao a bane ana reirei ni kiitanna, ao a biri nako. 51 Iai te rorobuaka n ataei temanna are e iriira Iesu, ao e ti bwainna n te kunnikai ae e niira rabwatana iai. A tauua; 52 ma e katuka niirana, ao e biri nako n akea karabaana. 53 Ao a kaira Iesu nakoni mataniwia ibonga; ao a bane ni bootaki ma ngaia ibonga ake a kakannato ma unimwaane ma taani koroboki. 54 Ao Betero, e iriira Iesu ni kakararoaa, ao e rin i nanon te tabo ae e aki bono aona ae e ootabwaniniiaki n ana auti mataniwia ibonga; ao e tekateka ma bureitiman ni kaabueea n te ai. 55 Ao ibonga ake a kakannato ma kaain te Tanirim ni kabanea, a ukoukora bukinan Iesu bwa a na kamatea; ma akea ae e reke irouia. 56 Bwa a mwaiti aomata ake a bukinna, ma a aki booraoi aia kaotioti. 57 A tei rake tabemwaang nibukinna, ao a taku, 58 Ti ongo ana taeka ngke E kaangai, N na urua te umwantabu aei, ae e karaoaki irouia aomata, ao I a manga katea teuana i nanon tenibong, ae te umwantabu ae e aki karaoaki irouia aomata. 59 Ao a aki booraoi naba aia taeka iai. 60 Ao e tei rake mataniwia ibonga i buakoia, ao e titirakina Iesu ni kaangai, Akea am kaeka ae Ko na taekinna? Tera ae a taekinna te koraki aei bwa bwaini kabuaakakaam? 61 Ma E kainabwaabu, ao akea ana kaeka ae E anga. E a manga titirakinna naba mataniwia ibonga, ao e taku, Te Kristo Ngkoe are Natin Teuare e Kakaraoiroaki? 62 E kaeka Iesu, ao E taku, Boni Ngai; ao ane kam na noora Natin te Aomata bwa E na tekateka i angaatain Teuare e Mwaaka, ao bwa E na nako mai n nangini karawa. 63 E raeuai kunnikaina mataniwia ibonga, ao e taku, E aera bwa ti na tangiriia riki taani kakoaua? 64 Kam a tia n ongo ana taeka ni bakanatua aei. Tera ami moti? A bane ni motika taekana bwa e riai kamateana. 65 Iai tabemwaang ake a bawareia, ao a rabuna ubuna, ao a oreia ni baiia, ao a taku nakoina, Kaotia bwa antai ae e oroiko! Ao bureitiman a oreia n aki akaka. 66 Ngke e tiku i nano Betero n te tabo are e ootabwaniniiaki n auti, are te tabo are akea rabunan aona, ao e roko te ataeinaine ae te tia mwakuri iroun mataniwia ibonga; 67 ngke e noora Betero bwa e kaabueea, ao e tarataraia, ao e taku, Ngkoe naba raon Iesu are te I-Natareta. 68 Ma e kakewea ana taeka neierei, ao e taku, I aki ataa nanon te bwai ane ko taekinna, ao I aki oota naba iai. Ao e oti nako nakon te tabo n oti nako are mai tinaniku. 69 Ao e nooria te ataeinaine ikekei, ao e a manga taku nakoia naake a teitei, Teuaei bon temanna naba i buakoia. 70 E a manga kakewei naba taeka akekei Betero. E aki rangi ni maan i mwiina, ao uaake a teitei a taku nakoni Betero, Bon te koaua bwa raoia uaakekei ngkoe, bwa te I-Kariraia ngkoe. 71 Ao e karereanti, ma n tuea, ao e kaangai, I aki kinaa te aomata ane kam atongnga. 72 Ao e a manga tangi naba te moa. Ao Betero, e uring ana taeka Iesu ngke E kaangai nakoina, Ane ko na katenua kaakeaau ngkana e tuai ni kauoua tangina te moa. Ao ngke e uringnga, ao e tang.
1 Ngke e a tibwa ingabong, ao a kaboowi naba ibonga ake a kakannato, ma unimwaane, ma taani koroboki, ma kaain te Tanirim ni kabanea; ao a kabaea Iesu, ao a kairia nako, ao a angani Birato. 2 Ao e titirakinna Birato ni kaangai, Aia King I-Iutaia Ngkoe? Ao E kaeka Iesu ni kaangai, Ngaia ane ko taku. 3 Ao a bukinna ni baika a bati ibonga ake a kakannato. 4 E a manga titirakinna Birato, ni kaangai, Akea am kaeka ae Ko na taekinna? Noria, a mwaiti baika a taekin bwa bwaini kabuaakakaam. 5 Ma akea ana kaeka riki Iesu ae e anga, ma ngaia are e miimii Birato. 6 Ni katoaa te tai are e karaoaki iai te Toa are te Riao, ao e tataneiai Birato ni kainaomataa te bure temanna are a buubuti aomata ibukina bwa e na kainaomataaki. 7 I buakoia uaake a kainaki bwa buure, ao iai te aomata ae arana Bwarabwa, ae temanna i buakoia ake a bukinaki bwa a tiritiri n te tai are e eekaki nako iai te Tautaeka. 8 Ao a aerake aomata nakon te tabo are e mena iai Birato, ao a butiia bwa e na manga katootoonga aron are e kaakaraoia rimoa nakoia. 9 Ao e taku nakoia, Kam tangirai bwa N na kainaomataa aia King I-Iutaia n ai aron ami buubuti? 10 Bwa n ana iango, e taku bwa ibonga ake a kakannato, a a tia n anga Iesu bwa a bakantang. 11 Ma ibonga ake a kakannato, a kairoroia aomata bwa e aonga Birato ni kainaomataa Bwarabwa i bukiia. 12 E a manga kaekaia Birato, ni kaangai, Ao tera ae kam tangiria bwa N na karaoia nakon Teuare kam atongnga bwa aia King I-Iutaia? 13 A takaarua nakoina, ni kaangai, Kamatea i aon te kaibangaki. 14 E taku Birato nakoia, Ao, bwa tera te bwai ae e buaakaka ae E a tia ni karaoia? Ma a kanenei bwanaaia n takaarua, ni kaangai, Kamatea i aon te kaibangaki. 15 E kani kakukurei nanoia aomata Birato, ma ngaia are e kabwaraa Bwarabwa i bukiia; ao ngke E a tia ni kataereaki Iesu, ao e anga bwa E na kamateaki i aon te kaibangaki. 16 Ao E kairaki Iesu irouia tautia nako nanon te tabo ae te Beritorium, ao a weteiia tautia ake raoia ni kabaneia. 17 A kunnikaia Iesu n te kunnikai ae e ura-ro, ao a bira te bau man te kai ae e kateketeke, ao a katokaa i aon atuna. 18 Ao a bwai-ni-ngareia n taeka ni karinerine aika a kaangai: Ko na kabwaia, Ngkoe ae aia King I-Iutaia! 19 A orea atuuna n te kai, ao a bawareia, ao a katorobubua i aoni waeia bwa aongkoa a karinea. 20 Ngke a a tia ni kakanikoa, ao a buuta te kunnikai are e ura-ro mai irouna, ao a manga karini kunnikaina i aona; ao a kairia nako, bwa a na katinea i aon te kaibangaki. 21 I aoni kawaia ao a bo ma Timon ae te I-Kurene ngke e ri rarikiia i aoni kawaina man te nukamotu. Teuaei bon taman Arekantero ma Rubo. A kairoroa bwa e na uota ana kaibangaki Iesu. 22 A kaira Iesu nakon te tabo ae arana Korokota, ae nanona, Te tabo n Tabwanou. 23 N rokoia ikekei, ao a anganna te wain ae renganaki ma te mura; ma E aki nimma. 24 A katinea i aon te kaibangaki, ao a kakaaea n te mwakuri ni kaiwa bwa antai ae e na reke tibwana ana kunnikai Iesu; ao a karaoa aei bwa aia kawai n tibwatibwai kunnikaina. 25 Te aoa ruaiwa n te ingabong ngke a katinea Iesu i aon te kaibangaki. 26 Ao taeka ake E bukinaki iai, a koreaki ni kaangai: Aia King I-Iutaia. 27 A katineia naba i aoni kaibangaki n te tabo naba arei, uoman taani kamwarua: temanna i angaataina ao temanna i angamaingina. 29 Ao a taetae n iowawa nakoina aomata ake a ri rarikina, ao a katoutou atuuiia ni kaenaenaa, ao a kaangai, E! Ngkoe ae Ko nang urua te umwantabu ao Ko na manga kateia i nanon tenibong, 30 kamaiuko, ao ruo man te kaibangaki! 31 A kakanikoa naba ibonga ake a kakannato ma taani koroboki, ao a i taetae irouia ni kaangai, E kamaiuiia tabemwaang; E aki konaa te kamaiua. 32 Ke E ruo te Kristo ae aia King Iteraera man te kaibangaki, bwa ti na mataku, ao ti a onimaki. 33 Ngke e a tawanou, ao e roo aon te aba ni kabutaa ni karokoa te aoa tenua n te tanimaeaontaai. 34 Ngke e bo tenua, ao E takaarua Iesu n te bwanaa ae e korakora, ao E kaangai, Eroi, Eroi, ramwa tabwaketani? ae nanona, Atuau, Atuau, e aera ngkai Ko kiitanai? 35 A ongo bwanaana aomata ake a teitei ikekei ao a taku, Noria, E wetea Eria! 36 Ao e biri temanna ao e kateboa te tibwanti n te wain ae e kamangingi, ao e katekea i tabon te kai, ao e angan Iesu bwa E na mooi iai; ao e taku, Ti na kaantaninga, ao ti na mataku bwa tao e na roko Eria ni karuoa. 37 Ao E takaarua Iesu n te bwanaa ae e korakora, ao E mate. 38 Ao e raeuaki mai eta nako naano te kunnikai are te roki are e tine n te umwantabu. 39 Ao te mataniwi n te taanga ni buaka are tebubua kaaina, ngke e noora Iesu bwa E mate n te aro arei, ao e taku, Bon te koaua bwa Natin te Atua te Aomata aei. 40 Iai naba aine ikekei ake a mataku mai kiiraroa; ao e mena i buakoia Nei Maria are te I-Mwaketara, ao Nei Maria are tinan Iote ma Iakobo are te ataei riki; ao raoia naba Tarome, 41 are e iriira Iesu ngke E mena i Kariraia, ao e buobuokiia naba; ao raoia naba aine aika a bati ake a airi ma Iesu nako Ierutarem. 42 Ngke e a kaani bong, ngke ai tain te katauraoi are tebongina i mwaain te taabati, 43 ao e roko Iotebwa ae te I-Arimataia, ae temanna ngaia ae e kakannato bwa kaain te Kauntira, ae e kaantaninga naba rokon uean te Atua. E nako ni Birato ma te aki maaku, ao e butiia rabwatan Iesu. 44 E miimii Birato ngke e ongo bwa E a kaman tia ni mate Iesu! E wetea te mataniwi n te taanga ni buaka are tebubua kaaina, ao e titirakinna ni kakaaea koauan te rongorongo arei mai irouna; 45 ao ngke e a ataia mai iroun te mataniwi n te taanga ni buaka are tebubua kaaina, ao e a anga rabwatan Iesu nakon Iotebwa. 46 Ao Iotebwa e kabooa te kunnikai ae e tamaaroa ae e mainaina, ao e karuoa rabwatan Iesu ao e niiria iai; ao e kawenea n te nne ni mate ae e ekeaki i nanon te bwa, ao e karabinoa te atiibu ae e buubura bwa bonotani matan te nne ni mate. 47 Ao Nei Maria are te I-Mwaketara ma Nei Maria are tinan Iote a noora te tabo are e kaweneaki iai rabwatan Iesu.
1 Ngke e a toki te taabati, ao a kabooi baika a boiarara Nei Maria are te I-Mwaketara ma Tarome ma Nei Maria are tinan Iakobo, bwa a na nako ni kabira rabwatan Iesu. 2 Ngke e moantaai n te ingabong ni moani bongin te wiiki, ao a roko n te nne ni mate ngke e a tia n oti taai. 3 A i titiraki irouia ni kaangai, Ai antai ae e na karabinoa nako te atiibu mai matan te nne ni mate i bukira? 4 Ao ngke a taraia, ao a nooria bwa e a kaman tia ni karabinoaki nako te atiibu; bwa e rangi ni buubura te atiibu arei. 5 Ngke a rin n te nne ni mate, ao a noora te teinimwaane temanna ae e tekateka n te angaatai, ao e bwainna n te kunnikai ae e mainaina ae e mwarairai; ao a miimii. 6 Ao e taku nakoia, Kam na aki miimii; I ataia bwa kam ukoukora Iesu are te I-Natareta, are E kamateaki n te kaibangaki. E a manga maiu, akea ikai; noora te tabo are a kawenea iai rabwatana. 7 Ma kam na nako, ao tuangiia ana reirei ma Betero naba bwa ae E ri moami nako Kariraia; ane kam na nooria ikekei, n aron are E a tia n tuangkami. 8 A oti nako man te nne ni mate ao a biri nako, bwa a ruru ao a miimii; ao akea te bwai teuana ae a kaotia nakon temanna bwa a taonaki n te maaku. [ 9 Ngke E a manga maiu Iesu mai buakoia maate ni moani bongin te wiiki, ao E kaoti moa nakoni Nei Maria are te I-Mwaketara, are E a tia ni kaotinakoia mai irouna taimonio ake itiman. 10 I mwiini baikekei, ao Iesu E kanakoa irouia ana reirei rongorongon te kamaiuaki are e teimatoa n aki toki, are e tabu are e aki maamate, bwa a na uota taekana nakon taabo nako i aonnaba. 11 Ma ngke a ongo bwa E a manga maiu ao e a tia n nooraki iroun neiei, ao a aki kakoauaa. 12 Rimwi riki, ao E kaoti n te aro ae e kaokoro iai taraana nakoia raoia ake uoman, ngke a tabe n nakonako n te tabo ae e aki maekanaki. 13 A oki uaakekei, ao a tuangiia reirei ake raoia, ma a aki kakoauai. 14 I mwiina ao E kaoti nakoia reirei ake tengauni ma temanna ngke a amwarake; ao E takuia ibukin aia aki onimaki ao matoatoan nanoia i mwiin tuangakiia irouia te koraki ake a tia n nooria i mwiin te tai are E a manga maiu iai. 15 Ao E taku nakoia, Kam na nako n taabo nako ao tataekina te euangkerio nakoia kaain aonnaba ni kabaneia. 16 Ane e onimaki ao e bwaabetitooaki, ao e na kamaiuaki; ma ane e aki onimaki ao e na kabuaakakaaki. 17 Ao akana onimaki, a konaa n nooraki irouia kanikina aikai: n Arau ao a na kanakoia taimonio; ao a na taetae n taetae nako. 18 Ane a na tabekiia naeta; ao ngkana a mooi n te bwai ae e kamaamate ao a na aki rootaki iai; a na kaaki baiia i aoia aoraki ao ane e na reke irouia te marurung. 19 Ngke E tia te Uea are Iesu n taetae nakoia, ao E uotaki rake nako karawa, ao E tekateka i angaatain te Atua. 20 Ao a nako uaakekei ni kabwarabwara n taabo nako, ao E buokiia te Uea, ao E karaoi kanikina ake a na kakoauaaki iai bwa e boni koaua te rongorongo are a taekinna.] A nako aine nakoni Betero ma uaake raona, ao a tuangiia taekani bwaai ni kabane ake a a ti a n tuangaki.
1 A bati aomata ake a tia ni koroi taekani baike a tia n riki i buakora, 2 ao a reke aia rongorongo mai irouia te koraki ake a tia n noori baikekei mai moana, ake taan tataekina te euangkerio; 3 ma I taku bwa e raoiroi naba irou, ngkai I a tia ni karaua n ukoukori taekani bwaai ni kabane i nanon taai aika tia n nako, bwa N na koroi naba n te aro ae e nako raoi riki i bukim, Teobiro ae ko karineaki, 4 bwa ko aonga n atai koauani baike ko a tia n reireiaki iai. 5 I nanon ana tai n uea Erote, are ueani Iutaia, ao iai te ibonga temanna ae arana Takaria, ae kaain te uatei n ibonga ake a reke i aan aran Abiia; ao buuna e riki man ana utu Aaron mai irouia natina ake aine, ao arana Nei Eritabeta. 6 Ao a bwaina te maiu ae e raoiroi Takaria ma Nei Eritabeta i matan te Atua n aroia n tou mwiin ana tua ma ana moti nako te Uea n aki buubure iai. 7 Akea natiia bwa e kanoaboo Nei Eritabeta, ao a uaia ni kara. 8 Ngke e tabe Takaria ni karaoa nakoana n ibonga i matan te Atua ni bongin aia tai n tei ana koraki n ibonga, 9 ao e reke n te kaiwa, n ai aron aia katei ibonga, bwa ngaia ae e na rin n te ru are e tabu i nanon te umwantabu bwa e na kabuoka te karea ae te bwai ae e boiarara. 10 Ao a tataro aomata aika a bati i tinanikun te ru are e tabu ngke e kabuoki karea ake a boiarara Takaria. 11 Ao e kaoti nakoina ana anera te Uea n tei man te angaatai n iteran te baonikarea are a kabuokaki iai karea ake a boiarara. 12 E kiriwe nanon Takaria ngke e nooria, ao e taonaki n te maaku. 13 Ma e taku te anera nakoina, Tai maaku, Takaria, bwa E ongo am tataro te Atua, ao buum ae Nei Eritabeta, ane e na bungia natim te mwaane, ao ko na aranna bwa Ioane. 14 Ane ko na kaonaki n te kukurei ae moan te bati, ao ane a na kimwaareirei aomata aika bati ni bungiakina; 15 bwa ane e na kakannato i matan te Uea, ao e na aki nima te wain ae e kamanging ke mooi aika matoatoa, ao e na kaonaki n te Taamnei are e Raoiroi, man te tai are e mena iai i nanon biroton tinana. 16 Ane e na kaokiia Iteraera aika bati bwa a na manga ira nanon te Uea ae Atuaia, 17 ao ane e na ri moa te Uea ma te nano ae e korakora ao ae e mwaaka n ai aron are iroun te buraabeti are Eria, bwa e na kaoki aroia n reitaki ae e tamaaroa kaaro nakoia naati, ao ake a aki ongeaaba nakoni wanawanaia aomata ake a raoiroi. Ane e na buoki nanoia aomata bwa a aonga n tauraoi ibukin te Uea. 18 Ao e taku Takaria nakon te anera, Tera te bwai ae N na ataia iai bwa e koaua anne? Bwa I a unimwaane ao e a kara buu. 19 E kaeka te anera ao e taku, Kaberiera ngai, ae ana tabonibai te Atua; ao I kanakomaiakaki bwa N na taetae nakoim, ao bwa N na uota te rongorongo ae e raoiroi aei nakoim. 20 Ao nooria, ane e na bua bwanaam ao ko na aki konaa n taetae ni karokoa te bong are a na kakoroaki iai nanoni baikai, ibukina bwa ko a tia n aki kakoauaa au taeka aika a na kakoroaki bukiia ngkana a roko taiia. 21 A bane aomata n tataningaa Takaria, ao a miimii ngke e a maan i nanon te ru are e tabu. 22 Ngke e oti nako, ao e aki konaa n taetae nakoia, ao a ataia bwa iai te bwai ae e kamiimii ae e a tia n nooria i nanon te ru are e tabu; ao e teimatoa arona n aki konaa te taetae. 23 Ngke a bane bongin ana tai ni mwakuri Takaria n te umwantabu, ao e oki nakoni mwengana. 24 Ao i mwiini boong akekei, ao e bikoukou buun Takaria are Nei Eritabeta, ao e aki otiotinako man te auti i nanon nimaua te namwakaina. E taku Nei Eritabeta, 25 E karaoa ae aron aei te Uea nakoiu ni boong ake E nanoangaai iai, bwa E na kaaki mai irou te bwai ae I maamaa iai irouia aomata. 26 Ngke ai ana kaonoua n namwakaina Nei Eritabeta ao E kanakoaki te anera are Kaberiera mai iroun te Atua nakoni kaawan Kariraia ae arana Natareta, 27 bwa e na kawara te teinaine ae e tuai iein ae e kabae ma te aomata ae arana Iotebwa, ae kaain ana utu Tawita; aran neiei boni Nei Maria. 28 E roko Kaberiera irouna ao e taku, Ko na mauri, ngkoe ae e reke iroum te aakoaki, E mena iroum te Uea. 29 Ngke e ongo Nei Maria ana taeka Kaberiera ake e taekin ao e kakiriweeaki nanona, ao e iango i nanona bwa tera nanon te aeka ni kamauri arei. 30 E taku Kaberiera nakoina, Tai maaku, bwa E a reke iroum te aakoaki mai iroun te Atua. 31 Ao nooria, ane ko na bikoukou ao ane ko na bungia te nati te mwaane, ao ko na aranna bwa Iesu. 32 Ane E na kakannato, ao E na aranaki bwa Natin te Atua are Moan te Rietata; ao te Uea ae te Atua, E na anganna te nakoa n uea n ai aron are e a tia n reke ngkoa iroun Tawita are ana bakatibu; 33 ao ane E na uea i aoia aomata nako ake a riki mai iroun Iakobwa; ao e na akea tokin ueana. 34 E taku Nei Maria nakon te anera, E na kangaa n riki aei, ngkai I tuai n iein? 35 E taku te anera nakoina, Ane E na ruoniko te Taamnei are e Raoiroi, ao ane e na rabuniko mwaakan te Atua are Moan te Rietata; ma ngaia are te teei ane e na bungiaki, E na atongaki bwa Raoiroi, ae Natin te Atua. 36 Ao nooria, e a tia am koraki are Nei Eritabeta ni bikoukoua te nati te mwaane ngkai e a boni kara; ao ai ana kaonoua n namwakaina aei ni bikoukou neiere atoatongaki bwa e kanoaboo. 37 Bwa akea te bwai teuana ae e na aki konaaki ni karaoaki iroun te Atua. 38 Ao e kaangai Nei Maria, Aio ngkai ae ana toro te Uea; e na karaoaki nakoiu n ai aron am taeka. Ao e nako te anera mai irouna. 39 E aki maan i mwiina, ao e tei rake Nei Maria ao e kawaetataa n nako n te kaawa teuana ae e mena n te tabo ae e tabukibuki i Iuta, 40 ao e rin i nanon ana auti Takaria ao e kamauri ma Nei Eritabeta. 41 Ngke e ongo Nei Eritabeta ana kamauri Nei Maria, ao te teei are i nanoni birotona, e rina ni kamwakuri; ao e kaonaki Nei Eritabeta n te Taamnei are e Raoroi 42 ao e takaarua n te bwanaa ae e korakora, Boni ngkoe te aine ae e rangi ni kakabwaiaaki i buakoia aine ni kabane, ao e na kakabwaiaaki te ataei ane ko na bungiia! 43 Ao e aera ngkae e reke aei irou, ae e na kawarai tinan au Uea? 44 Bwa nooria, ngke I ongo bwanaam ni kamauri ao e rina ni kamwakuri te teei i nanoni birotou bwa e kukurei. 45 Ao e a kabwaia neie onimaki bwa e na kakoroaki bukin te baere e taekinaki nakoina mai iroun te Uea. 46 Ao E taku Nei Maria, N na neboa te Atua n nanou ni koaua, 47 Ao e kimwaareirei nanou iroun te Atua are au Tia Kamaiu. 48 Bwa E mwannanoa aron mangorin ana toro te aine. Bwa nooria, ma ngkai ao ane a na atongai rooro nako bwa I a kabwaia; 49 Bwa E a tia Teuare e Mwaaka ni karaoi baika a abwaabwaki i bukiu, moan te tabu arana. 50 E nanoangaia aomata ake a karinea man te rorona nakon te rorona. 51 E karaoi mwakuri aika mwaaka ni baina, E kamaaeia nako akana kainikatonga n iangon nanoia. 52 E kabwakaia akana korakora man aia kaintokanuea, ao E karietaataia akana mangori; 53 E katoki nanoia akana aki kaubwai ni baika a raraoi, ao E kanakoia akana kaubwai n aki kabwaibwaiia. 54 E buokiia Iteraera ake ana toro, Bwa kanuringan ana nanoanga n aki toki, 55 N aron are E taekinna nakoia ara bakatibu, are Aberaam ma ana kariki. 56 Ao e maeka Nei Maria ma Nei Eritabeta i nanon tao tenua te namwakaina, ao e a manga okira mwengana. 57 E a roko ana tai ni bung Nei Eritabeta, ao e bungia te nati te mwaane. 58 Ao a ongo raon nako Nei Eritabeta ma ana utu bwa E rangi n aakoi te Uea nakoina, ao a kimwaareirei ma ngaia. 59 Ao n te kawanibong, a roko n raona te teei n ana tai ni koroberoaki; ao a kan aranna bwa Takaria bwa ingoan tamana. 60 Ma e taetae tinana ni kaangai, Tiaki; ma e na aranaki bwa Ioane. 61 Ao a taku nakoina, Akea i buakoia am utu ae arana te ara aei. 62 Ao a karaoi kanikina nakon Takaria n te ara are e na katokaaki i aon te teei. 63 Ao e tuangiia te bwai ae e na koroboki iai i aona, ao e korea ae e kaangai, Arana Ioane. Ao a bane ni miimii. 64 N te tai naba arei ao e oki arona n taetae ao e a konaa te kamwakura newena, ao e taetae n neboa te Atua. 65 Ao a rootaki n te maaku aomata nako ake a maeka i rarikin Takaria ma Nei Eritabeta; ao a taekinaki baikai ni kabane n taabo ake a tabukibuki i Iutaia. 66 Ao ake a ongo a kaawakin i nanoia ao a kaangai, Tera aron te teei aei rimwi? Bwa e kaawakinaki iroun te Atua. 67 Ao e kaonaki tamana are Takaria iroun te Taamnei are e Raoiroi, ao e taetae n ai aron te buraabeti ni kaangai, 68 E na neboaki te Uea ae Atuaia Iteraera, bwa E kawariia ana aomata ao E kamaiuiia, 69 Ao E katauraoa te tia Kamaiu ae e mwaaka i bukira, ae kaain ana utu Tawita are ana toro. 70 N ai aron are E taekinna ni wiia ana buraabeti ake a raoiroi ake a maiu ngkoa: 71 Bwa ti na kamaiuaki mai irouia aiara, ao mai nanoni baiia te koraki ake a ribaira; 72 Bwa E na kaota te nanoanga nakoia ara bakatibu n aron are E berita iai; ao bwa E na uringa ana berita are e raoiroi, 73 are te taeka ni bau are E taekinna nakon tamara are Aberaam, 74 Bwa E na kamaiuira mai nanoni baiia ara kairiribai, ao ti na toro irouna ma te aki maaku, 75 N te itiaki ma te raoiroi i matana i nanoni boong ni kabane ake ti maiu iai. 76 Ao ngkoe, ae te teei, ko na atongaki bwa ana buraabeti te Atua are Moan te Riertata; bwa ko na nako n ri moan te Uea ni katauraoa kawaina, 77 Ni kaotia nakoia aomata bwa a na ataia ae a na kamaiuaki iroun te Atua ni kabwaraan aia bure, 78 N ana nanoanga Atuara, 79 N anga te oota nakoia ake a mena n te roo ao n nuun te mate, ao ni kairiira nakoni kawain te kamaiu. 80 Ao e ikawai rake te teei, ao e reke irouna te nano ni mwaane. E mena n te rereua ni karokoa te tai are e kaoti iai nakoia Iteraera.
1 Ni boong akekei, ao e nako te kaetieti mai iroun te uea ae e kakannato are Kaitara Aukitito bwa e na karaoaki te wareaomata i aon aban nako te tautaeka n Rom. 2 Aei te moani wareaomata n ana tai n tautaeka Kurenio i Turia. 3 Ao a bane n nako aomata nakon oin aia kaawa nako bwa a na koreaki araia iai. 4 E nako naba Iotebwa mai Kariraia, man te kaawa are Natareta, nako Iutaia nakon ana kaawa Tawita are arana Betereem, bwa ngaia kaain ana utu Tawita. 5 E nako ma Nei Maria are ana kabae are e bikoukou bwa a na koroi araia. 6 Ao ngke a mena i Betereem, ao e roko ana tai ni bung Nei Maria. 7 E bungiia ana moa n nati te mwaane ao e niiria n te kunnikai ae te niiniira, ao e kawenea ni nneni kanaia maan n amwarake bwa akea aia ru n te auti n iruwa. 8 Iai taani kaawakin-tiibu n te aba arei ake a mena i tinanikun te kaawa. A tantani i rarikiia aia tiibu e bong. 9 E kaoti ana anera te Uea nakoia, ao e oota nako mimitongin te Atua ni katobibiia, ao a taonaki n te maaku. 10 Ao e taku te anera nakoia, Tai maaku; bwa nooria, iai irou te rongorongo ae e raoiroi are e na karika te kimwaareirei irouia aomata ni kabaneia; 11 bwa e a bungiaki nakoimi n te bong aei n ana kaawa Tawita, te tia Kamaiu are te Kristo are te Uea. 12 Ao aio te kanikina nakoimi: ane kam na noora te merimeri ae e niiraki n te kunnikai ae te niiniira, ae e wene i nanoni nneni kanaia maan n amwarake. 13 Ao a karina naba ni kaoti i rarikin te anera kaaini karawa aika rangi ni mwaiti. A kamoamoaa te Atua, ao a kaangai, 14 E na neboaki te Atua ike moan te rietaata, Ao e na mena te rau i aon te aba irouia aomata ake E kukurei irouia te Atua. 15 Ngke a nako anera mai irouia nako karawa, ao a i taetae irouia taani kaawakin-tiibu ni kaangai, Ti na nako Betereem bwa ti na noora te baere e riki, are E taekinna nakoira te Uea. 16 Ao a kawaekoaia ngke a nako, ao a kunea Nei Maria ma Iotebwa, ao te merimeri bwa e wene ni nneni kanaia maan n amwarake. 17 Ngke a noora te teei ao a kaongoia aomata nako rongorongon te teei aei n ai aron are a a tia n tuangaki; 18 ao ake a ongo, a miimii n te baere a taekinna taani kaawakin-tiibu nakoia. 19 Ma Nei Maria, e kaawakin taekani baikai ni kabane i nanona, ao e aki toki n iaiangoi. 20 Ao a oki taani kaawakin-tiibu. A kamoamoaa te Atua ao a neboia ibukini baike a a tia n ongo ma n noori, n ai aron taekaia ake a a tia n tuangaki. 21 Ngke e a koro wanua te bong, ngke e a roko ana tai te teei ni koroberoaki, ao e a aranaki bwa Iesu, are te ara are e anga te anera i mwaain rikin Iesu i nanon te biroto. 22 Ngke e a roko te tai are a riai iai Iotebwa ma Nei Maria ni karaoa te anga karea ibukini kaitiakaia n ai aron taekana n ana tua Mote, ao a uota Iesu nako Ierutarem bwa a na kaotia i matan te Atua, 23 n ai aron are e koreaki n ana tua te Uea aree e kaangai, Bwa naati mwaaneake moa n nati a na atongaki bwa ana bwai te Uea, 24 Ao bwa a na anga te karea n ai aron taekana n ana tua te Uea, are e kaangai: Uoman te taobe ke uoman te bitin aika ataei. 25 N te tai anne ao iai te aomata temanna i Ierutarem ae arana Timeon. Teuaei e bwaina te maiu ae e raoiroi i matan te Atua ao e kakaonimaki; e kaantaninga te tai are e na buokaki iai Iteraera man rawaawatana, ao e mena irouna te Taamnei are e Raoiroi. 26 Ao E a tia te Taamnei are e Raoiroi ni kaotia nakoina bwa e na aki mate i mwaain ae e tia n noora ana Kristo te Uea. 27 Ngke e kairaki ana iango Timeon iroun te Taamnei, ao e nako n te umwantabu; ao ngke a rin ana karo te teei are Iesu bwa a na karaoa ibukina kanoan te tua n ai aron are e tataneiai te aba iai, 28 ao e anaa te teei Timeon ni bwabwakoia, ao e katituaraoa te Atua ni kaangai, 29 Te Uea, kariaia ngkai bwa e na nako am toro ma te rau, n ai aron am taeka; 30 Bwa a a tia matau n noora am kamaiu 31 Ae Ko katauraoia bwa a na nooria aomata nako, 32 Ae te oota are e na kaota nanom nakoia bootanaomata ake tiaki Iteraera, ao e na uota karineaia am aomata ake Iteraera. 33 Ao a miimii tamana ma tinana ni baike a taekinaki ibukina; 34 ao e taetae Timeon ni kakabwaiaia ao e taku nakoni Nei Maria are tinana, Noria, e na riki te teei aei bwa bwaini kamaunaaia ao kamaiuaia aika a bati i buakoia Iteraera, ao te kanikina are a na taetae n eekia nako aomata aika bati. 35 ao ngkoe ane ko na rootaki naba n te rawaawata, bwa a bane ni kaotaki aia iango aika raba. 36 Ao iai te buraabeti ae Nei Ana, are natini Bwanuera ae kaain te baronga are Atera; e a kara, ao e a tia n tekateka ma buuna i nanon itiua te ririki ma ngke a moa n iein. 37 E a tia ni mate buuna, ao wanibwi ma aua ana ririki ni maiu. 38 E nako neiei n tei i rarikin Iotebwa ma Nei Maria n te aoa naba arei, ao e katituaraoa te Atua, ao e tataekina aron te teei nakoia aomata ni kabaneia ake a kaantaninga kamaiuaia Iteraera. 39 Ngke a a tia ni karaoi bwaai ni kabane ake a kaeti ma taekan ana tua te Uea, ao a oki nako Kariraia, nakon aia kaawa are Natareta. 40 Ao E rikirake te teei n ikawai ao ni marurung rabwatana; E on n te wanawana, ao E meemena i aona ana kakabwaia te Atua. 41 Ni katoa ririki ao a aki toki ana karo n naanako Ierutarem ni kaea te Toa are te Riao. 42 Ao ngke tebwi ma uoua ana ririki Iesu, ao a nako Ierutarem ni kaea te Toa n ai aron are a tataneiai iai; 43 ao ngke e a bane bongin te Toa, ngke a oki, ao E tiku te teei are Iesu i mwiia i Ierutarem, ao a aki ataia ana karo. 44 A taku bwa E mena i buakoia raoia ni mwananga, ma ngaia are a nakonako teuana aia bong ni kakaaea i buakoia aia buu ma raoia nako; 45 ao ngke a aki nooria, ao a manga okira Ierutarem ni kakaaea iai. 46 Ao i mwiin tenibong ao a nooria n te umwantabu bwa E tekateka i buakoia taan reirei. 47 E ongoraa irouia, ao E titirakiniia; ao ake a ongo irouna a miimii n rabakauna ma ana kaeka titiraki. 48 Ngke a nooria ana karo, ao a miimii. E taku tinana nakoina, Natiu, e aera ngkai Ko karaoa aei nakoira? Noria, I a bora ma tamam ni kakaaeko. 49 Ao Ngaia E kaangai nakoia, E aera bwa kam na kakaaeai? Kam aki ataia ae I riai ni mena n ana auti Tamau? 50 Ma a aki ataa nanon te baere E taekinna nakoia. 51 Ao E airi ma ngaiia ao a roko i Natareta, ao E ongeaaba nakoia; e tau mwiini baikai ni kabane tinana i nanona. 52 E rikirake rabwatan Iesu ma rabakauna, ao ai arona naba ma taatangirana iroun te Atua ao irouia aomata.
1 N ana katengauni ma nima ririki n uea Kaitara Tiberio, ngke e tautaeka Bontio Birato i Iutaia ao Erote i Kariraia, ao Biribo are tarin Erote i Ituria ao i Teraakoniti, ao Rutania i Abirene, 2 ngke mataniwiia ibonga Annati ma Kaiaba, ao e roko ana taeka te Atua iroun Ioane are natin Takaria n te rereua. 3 E a nako ngkanne Ioane nakon taabo ake i rarikin Ioretan, n tataekina te bwaabetiito n rairannano ibukini kabwaraani buure; 4 n aron are e koreia Itaia are te buraabeti n ana boki, ngke e kaangai, bwanaan temanna ae e takaarua n te rereua ni kaangai, Kam na katauraoa kawain Iehova, kaeti kawaina nako. 5 A bane mwarua ni kaonaki. Ao a na kabooraoaki maunga ma tabuki; A na kaetaki kawai aika kiribwabwao, Ao a na kabooraoaki nanoni kawai akana tabukibuki; 6 Ao ane a na bane aomata n noora ana kamaiu te Atua. 7 E taku ngkanne Ioane nakoia te koraki n aomata aika bati ake a roko bwa a na bwaabetitooaki irouna, Ngkami aika buniia naeta, Antai ae e tuangkami bwa kam na biri nako man te rekenikai ane e nangi roko? 8 Kam na kariki uaa aika a na kaotia bwa kam a tia n rairi nanomi, ao kam na aki taku i nanomi, ni kaangai, Tamara Aberaam: bwa I taku nakoimi, E konaa te Atua ni karikiia natin Aberaam man atiibu aikai. 9 E kaweneaki ngkai te angaraa i rarikini wakaani kaai; bwa te kai ae e aki kariki uaa aika raraoi ao e na koreaki n teweaki nako nanon te ai. 10 Ao a taku aomata aika bati nakoina, Tera ngkanne te bae ti riai ni karaoia? 11 E kaekaia ni kaangai, Ane iai irouna uoua ana kabaraaki, ao ke e anga teuana nakon ane akea ana kabaraaki; ao ane iai kanana, ao ke e karaoa naba are e karaoia teuare uoua ana kabaraaki. 12 A roko naba taan anai taekiti bwa a na bwaabetitooaki, ao a taku nakon Ioane, Te tia reirei, tera ae ti na karaoia? 13 Ao e kaekaia ni kaangai, Kam na aki anaa te taekiti i aoni mwaitin are e a tia ni baaireaki nakoimi. 14 A titirakinna naba tautia ni kaangai, Ao ngaira, tera ae ti na karaoia? Ao e taku nakoia, Kam na aki anaa ana mwane te aomata n te aro n iowawa ke n te aro ni bukibuki ni kewe, ma a na rau nanomi ni boomi n ami mwakuri. 15 Ngke a kaantaninga aomata, ao ngke a titiraki i nanoia bwa tao Ioane ai ngaia te Kristo, 16 ao e kaekaia Ioane ni kaangai, I bwaabetitooingkami n te ran; ma ae E na roko Teuae kakannato riki nakoiu, ae I aki tau bwa N na kabwarai kabaean ana kauniwae; E na bwaabetitooingkami n te Taamnei are e Raoiroi ao n te ai. 17 E mena i nanoni baina te bwai are E na kaokoroi iai uiita ma maangen uiita, ao E na ikoti uaa n uiita nakoni nnen ana uiita; ma E na kabuoki maangen uiita n te ai are e aki maamate. 18 Ao ana taeka ni kakorakora Ioane aika bati, a tia n riki bwa kawaina n tataekina te euangkerio nakoia Iteraera. 19 Ao Erote are te tia tautaeka, are e a tia n takuaki iroun Ioane ibukini mwakuri ni kabane ake a buaakaka ake e a tia ni karaoi, 20 e a manga raon ana bure aikai ngke e kaina Ioane n te karabuuti. 21 Ngke a bane n tia ni bwaabetitooaki aomata, ao ngke E a tia naba ni bwaabetitooaki Iesu, ao n te tai are E tataro iai ao e kaukaki karawa, 22 ao E ruona aona te Taamnei are e Raoiroi n rabwatana ae kaanga taraan te taobe, ao e roko te bwanaa mai karawa ae kaangai, Natiu ae Ko tangiraki Ngkoe; I kakatonga iroum. 23 Ngke E moana ana mwakuri Iesu ao tao ai tenibwi ana ririki ni maiu. Natin Iotebwa Ngaia, n aron aia iango aomata; 24 ao Iotebwa tamana Eri, are natini Matata, are natin Rewi, are natin Mereki, are natin Ianna, are natin Iotebwa, 25 are natin Matatia, are natin Amota, are natin Naum, are natin Eteri, are natin Nakai, 26 are natin Maata, are natini Matatia, are natin Temein, are natin Iotebwa,, are natin Iota, 27 arenatin Ioanan, are natin Reta, are natin Terubwabera, are natin Tearetiera, are natin Neri, 28 are natini Mereki, are natin Ari, are natini Kotam, are natin Eremotam, are natin Era, 29 are natin Iote, are natin Erietera, are natin Iorim are natini Matata, are natin Rewi, 30 are natin Timeon, are natin Iuta, are natin Iotebwa, are natin Ionam, are natin Eriakim, 31 are natini Merea, are natini Menna, are natin Matata, are natin Natan, are natin Tawita, 32 are natin Ieete, are natin Obeta, are natini Boati, are natin Taremon, are natin Naaton, 33 are natin Amminataba, are natin Aram, are natin Etirom, are natini Bereti, are natin Iuta, 34 are natin Iakobwa, are natin Itaaka, are natin Aberaam, are natin Tera, are natin Nakora, 35 are natin Teruka, are natin Reu, are natin Bereka, are natin Ebera are natin Tiera, 36 are natin Kainan, are natin Arebeketiata, are natin Tem, are natin Nooa, are natin Rameka, 37 are natini Metutitera, are natin Enoka, are natin Iareta, are natini Maarareera, are natini Kainan, 38 are natin Enoti, are natin Teta, are natin Atam, are natin te Atua.
1 Ngke E oki Iesu man te karaanga are te Ioretan ao E kaonaki n te Taamnei are e Raoiroi. E kairaki iroun te Taamnei nakon te rereua. 2 Ao E tiku ikekei abwi te bong ni kariiriiaki iai iroun te riaaboro. Akea te baeE kanna i nanoni boong akanne; ao ngke a bane boong akanne, ao E rootaki n te baki. 3 E taku te riaaboro nakoina, Ngkana Natin te Atua Ngkoe, ao taetae bwa e na riki n amwarake te atiibu aei. 4 Ao Iesu E kaeka ni kaangai, E koreaki ae e kaangai, E aki maiu te aomata n ti te amwarake. 5 Ao te riaaboro e kaira rake Iesu nakon te tabo ae e rietaata, ao e kaoti nakoina n te tai ae e waekoa aaba nako n te aonnaba, 6 Ao e taku nakoina, N na anganiko aaba akekei ma tamaaroaia; bwa I a tia n anganaki, ao I konaa n anga nakon ane I kan anganna. 7 Am bwai baikekei ni kabane ngkana Ko bobaraaki n taromauriai. 8 Ao Iesu E kaeka ni kaangai, E koreaki ae kaangai, Ko na taromauriia te Uea ae Atuam, ao ko na toro irouna n ti Ngaia. 9 Ao e kaira Iesu te riaaboro nako Ierutarem, ao e kateia i aon te tabo ae te kabanea n rietaata i taubukin te umwantabu, ao e taku nakoina, Ngkana Natin te Atua Ngkoe, ao Ko na ewe nako maikai; 10 bwa e koreaki ae e kaangai, Ane E na tuangiia ana anera bwa a na kaawakiniko, 11 ao ane a na uotiko i aoni baiia, bwa e kaawa n toki waem n te atiibu. 12 Ao Iesu E kaeka ni kaangai, E atongaki ae e kaangai, Ko na aki kataa te Uea ae Atuam. 13 Ao ngke a bane ana mwakuri ni kariirii te riaaboro, ao e kiitana Iesu ni karokoa manga reken ana tai ae e na angaraoi. 14 Ao E okira Kariraia Iesu ni mwaakan ana kairiiri te Taamnei, ao e buta nako rongorongona i aoni Kariraia ao n taabo ake i rarikina. 15 Ao E reirei ni mwaneabaia I-Iutaia, ao a bane aomata ni kamoamoaa. 16 Ao E roko i Natareta, are te tabo are E kaikawaaki iai; ao n aron are E kaakaraoia, E nako ni mwaneabaia I-Iutaia, n te bong ae te taabati, 17 ao E anganaki ana boki te buraabeti are Itaia. E kabwaraa te niira ni boki, ao e reke irouna te tabo are e koreaki iai ae e kaangai, 18 E mena Taamnein te Uea i aou, ibukina bwa e a tia n rineai bwa N na tataekina te rongorongo ae e raoiroi nakoia akana aki kaubwai. E kanakoai bwa N na tuangiia ake a riki bwa taenikai kainaomataaia, ao ake a mataki bwa a na manga nooraaba, ao bwa N na buokiia ake a karawaawataaki bwa a na tokanikai i aoni baike a karawaawataaki iai, 19 ao N na katanoataa ae e kaangai bwa n te ririki aei ao E na kaota ana aakoi te Atua nakoia aomata. 20 E niira te boki Iesu, ao E a manga angan te tia kaawakinna, ao E tekateka; ao aomata ake a mena ikekei a bane ni katokai mataia n taraia. 21 Ao ngkanne E taku nakoia, N te bong aei, ao e a kakoroaki iai nanon taeka aika koreaki n te mwakoro ni Baibara aei n aron are kam a tia n ongo iai ngke e warekaki. 22 A bane aomata ni kaoti kukurein nanoia irouna n aia taeka, ao a miimii n taeka aika nako mai wiina bwa a kamaiu nano; ao a taku, Tiaki natin Iotebwa Teuaei? 23 Ao E taku nakoia, ane kam na bon tabeki nakoiu mwanewen te taeka n rabakau ae e kaangai, Te tia katoki aoraki, kamaiuko; te baere ti ongo bwa Ko karaoia i Kaberenaum, ao Ko na karaoia naba ikai i abam. 24 E a manga taku riki nakoia, E koaua ae I taku nakoimi, bwa akea te buraabeti ae e butimwaaeaki raoi n oin abana. 25 Bon te koaua ae I tuangkami, bwa a mwaiti aine ake a mate buia i aon Iteraera n ana tai Eria, ngke e aki bwaka te karau i nanon tenua te ririki ao onoua namwakaina, ao e roko te rongo ae e korakora i aon te aba ni kabutaa; 26 ao e kanakoaki Eria tiaki nakoia ni kabaneia ma ti nakon te aine are e mate buuna are e maeka i Tarebwata n te aba are Titon. 27 Ao a mwaiti reebera i aon Iteraera n ana tai te buraabeti are Eritai, ma e kamaiuaki ti temanna mai buakoia bwa Naaman mai Turia. 28 A rangi n un aomata ake a mena ni mwaneabaia I-Iutaia, ngke a ongo ana karaki aikai. 29 Ao a tei rake, ao a kanakoa Iesu man te kaawa. A kairia nakon te tabo ae e katati ae rarikin te tabuki are e tei i aona aia kaawa, bwa a na karenakoa maiai. 30 Ma E ri buakoia Iesu ao E nako. 31 Ao E nako Kaberenaum are kawaani Kariraia, ao E reireia aomata iai n te taabati; 32 ao a miimii n ana reirei, bwa e mwaaka ana taeka. 33 Ao i nanoni mwaneabaia I-Iutaia, iai te aomata ae e reke irouna taamnein te taimonio ae e kamwaraa. E takaarua n te bwanaa ae e korakora ni kaangai: 34 A! Tera am bwai iroura, Iesu ae te I-Natareta? Ko nako mai bwa Ko na uruira? I kinako bwa Teuare e Raoiroi, are mai iroun te Atua. 35 Ma Iesu E takuia ao E taku, Tai karongoaa, ao oti nako mai irouna! Ao ngke e a tia te taimonio ni bouaa teuarei i mataia aomata ake a mena ikekei, ao e oti nako mai irouna n aki kaikoakia. 36 A bane ni miimii aomata ao a i taetae irouia ni kaangai, Te aeka n taeka tera te baei? Bwa n ana konaa ao ni mwaakana, ao E tuangiia anti aika kamwaraa bwa a na oti nako, ao a ongo irouna. 37 Ao e buta nako taekan Iesu ni kaawa ake i rarikini Kaberenaum. 38 Ao E tei rake Iesu ao E kiitana mwaneabaia I-Iutaia, ao E rin n ana auti Timon. E aoraki tinani buun Timon n te kabuebue ae e korakora, ao a tuangnga bwa E na buokia. 39 E tei Iesu ni kaan ma rarikina ao E taetae ma bwanaana ae e matoatoa nakon te kabuebue, ao e toki kabuebuen neierei; ao e tei rake naba ngkekei ao e touati irouia. 40 Ngke e a bungi taai, ao a bane aomata ake iai irouia aia aoraki n uotiia nakoina; ao E katokai baina i aon temanna ma temanna ao a kamaiuaki. 41 A oti nako naba taimonio mai irouia aomata aika bati, ao a takaarua ni kaangai: Bon Natin te Atua Ngkoe! Ma E takuia bwa a na akea te bwai ae a na taekinna, ibukina bwa a ataia n ae te Kristo Ngaia. 42 Ngke e a ngaina, ao E nako Iesu nakon te tabo ae akea te maeka iai. A kakaaea aomata, ao ngke a roko irouna, ao a kan taua bwa E na aki nako mai irouia. 43 Ma E taku nakoia, I riai n taekina te rongorongo ae e raoiroi ae taekan uean te Atua nakoni kaawa nako; bwa aei bukini kanakomaiakau. 44 Ao E waakina taetaekinan ana taeka te Atua i nanoni mwaneabaia nako I-Iutaia i nanoni kaawa nako.
1 N te tai teuana, ao E tei Iesu i rarikin te nama are Kennetareta, ao a karibwaa aomata ibukini kan ongoraaaia n ana taeka te Atua. 2 E noori uowa te booti bwa a kakoroaki i mataniwiin te nama; akea kaaia ake taan akawa bwa a a tia n aerake, ao a kume ni kaitiaki aia karaun. 3 E toka i aon are e tewaana, are ana booti Timon, ao E tuangnga bwa e na kabetia nako ni kararoaa teutana ma mataniwiin te nama. E tekateka i nanon te booti ao E reireiia aomata maiai. 4 Ao ngke E a toki n taetae, ao E taku nakon Timon, Naako n ae e marawa ao kabwakai ami karaun iai bwa kam aonga ni kona. 5 E kaeka Timon ao e taku, Te tia Reirei, ti a bora ni karaun man te moa n tairiki ni karokoa te ngaina ma akea korara! Ma N na kabwakai karaun n am taeka. 6 Ao ngke a a tia ni kabwakai karaun, ao a bae iika aika moan te bati; ao ngke a kan uruaki aia karaun iai, 7 ao a weteia raoia ake a mena n te booti are tewaana bwa a na kawariia ni buokiia. Ao a roko uaakekei ao a kaoni booti ake uowa ao a kaan ii nako. 8 Ngke e noora aron aei Timon Betero, ao e bwaka ni bobaraaki i rarikini waen Iesu, ao e taku, Te Uea, naako mai irou, bwa te aomata ae I buaakaka ngai! 9 E taekina aei ibukina bwa e miimii ma aomata ni kabaneia ake raona, n iika ake a reke ake a tia n anai, 10 ao a miimii naba n aei Iakobo ma Ioane ake natin Tebetaio bwa ngaiia ake raon Timon. Ao E taku Iesu nakon Timon, Tai maaku; bwa man te tai aei ao ane a na reke aomata bwa konam. 11 Ao ngke a a tia ni kaaerakei aia booti nako aon te aba, ao a kiitan aia bwai nako ao a ira Iesu. 12 Ngke E mena Iesu n te kaawa teuana, ao e roko te aomata ae e buta rabwatana n te reebera; ngke e noora Iesu, ao e katorobubua ni bobaraaki i rarikini waena ao e butiia ni kaangai, Te Uea, ngkana nanom, ao Ko konaa ni kaitiakai. 13 E arora nako baina Iesu ao E riingnga, ao E taku, Bon nanou; ko na itiaki. Ao e a rina naba n toki reeberana. 14 Ao E kamatoaa ana taeka nakoina bwa e na aki tuanga temanna; ao E taku, Ko na nako ni kaotiko nakon te ibonga, ao anga te karea ibukini kaitiakam n ai aron are e tua Mote, bwa te bwai ni kakoaua nakoia aomata. 15 Ma e a tanoata nako riki rongorongon Iesu; ao a bootaki aomata aika mwaiti bwa a na ongoraa ao a na kamaiuaki man aorakiia. 16 Ma E kamwaawaa Iesu mai buakoia aomata ao E nako n tataro n taabo ake aki maekanaki. 17 Ao n te bongina, ngke E tabe n reirei Iesu, ao iai Bwaritaio ma taan reirei taekan te tua ake a tekateka ni kaan ma Ngaia. A roko mani kaawan nako Kariraia ao Iutaia, ao mai Ierutarem; ao iai irouna mwaakan te Atua are E konaa iai ni kakamaiu. 18 Ao nooria, iai aomata tabeman ake a uota te aomata ae e nakibaina i aon te nne ni wene, ao a ukoukora te anga are e na konaa ni karokoaki ma ni kaweneaki iai i matan Iesu; 19 ma ngke aakea aia anga ae a kunea are a na karokoa iai ibukina bwa a mwaiti aomata, ao a tamwarake nako aon taubukin te auti; a kauka taubukina ao a nnaia ri kaaki ma nnena ni wene nako buakoia aomata i matan Iesu. 20 Ngke E noori aia onimaki Iesu, ao E taku, Teuaei, a kabwaraaki am bure. 21 Ao taani koroboki ma Bwaritaio a titiraki i nanoia ni kaangai: Antai Teuae taetae ni bakanatua aei? Antai ae e konaa ni kabwarai buure bwa ti te Atua? 22 Ngke E atai nanoia Iesu, ao E kaekaia ni kaangai, E aera ngkai kam titiraki i nanomi, 23 e ngaa ae e beebete riki, atongan ae e kaangai, A kabwaraaki am bure? Ke ae e kaangai, Tei rake ao nakonako? 24 Bwa kam aonga n ataia bwa E konai ni kabwarai buure i aonnaba Natin te Aomata. E taku nakon te nakibaina, I taku nakoim, Tei rake tabeka nnem ni wene ao nako ni mwengam. 25 Ao e tei rake naba ngkekei i mataia ao e tabeka nnena are e wene iai, ao e nako ni mwengana, ni kamoamoaa te Atua. 26 A bane ni miimii aomata, ao a kamoamoaa te Atua ma nanoia aika on n te maaku. A taku, Ti a noori baika a kamiimii n te bong aei. 27 I mwiin aei, ao E oti nako Iesu, ao E noora te tia anai taekiti ae arana Rewi bwa e tekateka n aobitin te taekiti; ao E taku nakoina, Ko na iriirai. 28 Ao ngaia e kiitani bwaai nako ao e tei rake n iriira Iesu. 29 Ao e karaoa te amwarake ae e abwaabwaki Rewi n ana auti; ao a mwaiti taan anai taekiti ma aomata tabemwaang ake a roko n amwarake. 30 Ao Bwaritaio ma taani koroboki a ngureakiniia ana reirei Iesu, ao a taku, E aera ngkai kam amwarake ao ni mooi ni bootaki ma taan anai taekiti ma aomata aika buaakaka? 31 E kaekaia Iesu ao E taku, A aki kainnanoa te tia katoki aoraki akana marurung, ma ti akana aoraki. 32 I aki roko bwa N na weteia akana raoiroi, ma I roko bwa N na weteia akana buaakaka bwa a na rairi nanoia. 33 Ao ngaiia a taku nakon Iesu, A bwaabwaina te aki-mamatam ao te tataro ana reirei Ioane, ao ai aroia naba aia reirei Bwaritaio, ma am reirei a amwaamwarake ao a momooi. 34 E kaeka Iesu ao E taku, Kam kaantaningaia ake a kaoaki bwa iruwa nakon te mare bwa a na aki mamatam ngkai raoia te tia iein? 35 Ane a na roko boong, ane e na uotaki nako iai te tia iein mai irouia, ao anne ngkanne aia tai n aki mamatam. 36 E atonga naba te taeka ni kabootau nakoia ae e kaangai: akea ae e raeua te kunnikai ae e boou n anaa motina ni bonota iai raeuakin te kunnikai ae e mane; ngkana e karaoia ao e urua iai te kunnikai are e boou, ao te moti are e boou e aki bootau ma te kunnikai are e mane. 37 Ao akea ae e atoa te wain ae e boou nako nanoni nneia aika kuniia maan aika bwai nikawai; ngkana e atoia, ao te wain ae e boou e na uru nneia ao e na bwaro, ao a na uruaki nneia. 38 Ma e riai te wain ae e boou n atoaki nakoni nneni wain aika boou aika kuniia maan. 39 Ao akea ae e a tia ni mooi n te wain nikawai, ae e na kan nima te wain ae e boou; bwa ngke e tia ni mooi n are e a bwai nikawai, ao e taku, E kangkang ae e a bwai nikawai.
1 N te bong ae te taabati, ngke E ri nuukan nnen te aroka ae te uiita Iesu ma ana reirei, ao a anai uaa n uiita ana reirei, a bubui i baiia, ao a kang. 2 A nooraki irouia Bwaritaio tabemwaang, ao a taku nakoia, E aera ngkai kam karaoa ae e eekaanako te tua ibukin te taabati? 3 E kaekaia Iesu ao E taku, Kam tuai ni wareka taekan te baere e karaoia Tawita ngke e baki, ngaia ma ake raona? 4 Bwa e rin i nanon ana auti te Atua ao e anaa te berena are e kaotiotaki ao e kanna ma akea ae e kariaiakaki bwa e na kanna bwa ti ibonga, ma Tawita e anganiia naba ake raona bwa a na kanna? 5 E a manga taku riki nakoia, Natin te aomata bon Uean te taabati. 6 N te taabati teuana, ngke E rin Iesu ni mwaneabaia I-Iutaia ao E reireia aomata iai; ao e mena ikekei temanna ae e mate baina ae ataina. 7 A tarataraa Iesu taani koroboki ma Bwaritaio, bwa tao E na karaoa te mwakuri ni kamaiu n te taabati ke E na aki, bwa a kani karekea kabuaakakaana. 8 Ma E atai nanoia Iesu, ma ngaia are E taku nakon te aomata are e mate baina, Nako mai tei ikai. Ao ngaia e tei rake ao e nako n tei ikekei. 9 Ao E taku nakoia Iesu, I tuangkami, e eekaki nako te tua ibukin te taabati ni karaoan ae e raoiroi ke ae e buaakaka nakon te aomata, ni kamaiuana ke ni kamateana? 10 Ao E taraiia nako ni kabaneia, ao E taku nakoina, Arora nako baim. E karaoa tuangana teuarei, ao e a manga oki marurungini baina. 11 A rangi n un ao a iango irouia bwa tera ae a na karaoia nakon Iesu. 12 Ni boong akekei, ao E nako Iesu nakon te maunga bwa E na tataro iai, ao E kangainaa n tataro nakon te Atua. 13 Ngke e a ingabong, ao E weteiia ana reirei ao E rineiia tengauni ma uoman mai buakoia, ao E atongiia bwa taan tuatua, Aikai araia; 14 Timon, are E anganaki arana teuana iroun Iesu bwa Betero, ao Anterea are tarina; Iakobo ao Ioane, Biribo ma Bwaretoromwaio, 15 Mataio ma Toma, Iakobo are natin Arebwaio ao Timon are e aranaki bwa Terote, 16 Iuta are tarin Iakobo ao Iuta Itekariota, are e riki rimwi bwa te tia kamwanea Iesu. 17 Ao E ruo Iesu ma uaake tengauni ma uoman ao E tei n te tabo ae e aoraoi ni bootaki ma ana reirei aika rangi ni mwaiti ao aomata aika bati ake a roko mai Iutaia ao Ierutarem ao man taabo ake i rarikin taari i Tuuro ao i Titon. A roko bwa a na ongoraa iroun Iesu ao a na kamaiuaki man aorakiia; 18 ao a kamaiuaki ake a taniaki irouia anti ake a buaakaka. 19 Ao a bane aomata ni kan riingnga, ibukin ae e nako mai irouna te mwaaka, ao E kamaiuiia ni kabaneia. 20 E tabeki matana n taraiia ana reirei, ao E taku, Kam a kabwaia ngkami akana kam aki kaubwai, bwa ami bwai uean te Atua. 21 Kam a kabwaia ngkami akana kam baki ngkai, bwa ane kam na nuai. Kam a kabwaia ngkami akana kam tanginiwenei ngkai, bwa ane kam na ngarengare. 22 Kam a kabwaia ngkana a ribaingkami aomata, ao ngkana a katinanikuingkami ma n taetaebuakaingkami, ao ngkana a atong arami bwa aara aika kamwaraa, ibukin onimakinan Natin te Aomata iroumi! 23 Kam na kimwaareirei n te bong arei, ao kam na kibakiba rake ni kukurei, bwa nooria, a bati kaniwangami i karawa aika kam na anganaki mai iroun te Atua; bwa a karaoi naba baikai aia bakatibu nakoia aia buraabeti. 24 Ma a na reke kaimi ngkami akana kam kaubwai, bwa a a tia n reke karauan nanomi. 25 A na reke kaimi ngkami akana kam ngae, bwa ane kam na baki. A na reke kaimi akana kam ngarengare ngkai, bwa ane kam na tanginiwenei ao kam na katuumaua te tang. 26 A na reke kaimi, ngkana a bane aomata ni kamoamoaingkami, bwa a karaoa naba aron aei aia bakatibu nakoia buraabeti ni kewe. 27 I taku nakoimi akana kam ongoraa irou, Kam na tangiriia ami kairiribai, ao karaoa ae e raoiroi nakoia akana ribaingkami. 28 Kakabwaiaia akana a taetae ni kamaraiaingkami, ao tataro i bukiia akana a karaoa ae e buaakaka nakoimi. 29 Ane e orea tabam teuana ao anganna naba tabam ane teuana bwa e na oreia; ao tai rawa n anga am kauaatao ni kabaraaki nakon ane e anaa am kabaraaki ane i aan am kauaatao. 30 Aanga nakon ane e butiiko; ao tai tangiri am bwai bwa a na kaokaki mai iroun ane e kani uoti nako. 31 Karaoa naba nakoia aomata te baere ko kaantaningaia bwa a na karaoia nakoim. 32 Ngkana kam tangiriia akana tangiringkami, ao tera kamoamoaami ae e na reke iai? Bwa aomata aika taani bure a tangiria naba aomata ake a tangiraki irouia. 33 Ao ngkana kam karaoa ae e raoiroi nakoia akana karaoa ae e raoiroi nakoimi, ao tera kamoamoaami ae e na reke iai? Bwa a karaoa naba aron aei taani bure. 34 Ao ngkana kam anganiia akana kam taku bwa a na manga kaoka naba mwaitin are kam anga nako, ao tera kamoamoaami ae e na reke iai? Bwa angaanga naba taani bure nakoia taani bure, bwa a aonga ni karekea naba mwaitin are a anga nako mai irouia. 35 Ma kam na tangiriia ami kairiribai, ao karaoa ae e raoiroi nakoia, ao aanga n aki manga kaantaninga booni mwiina bwa e na okiringkami; ane e na bati te kabwaia ane e na reke iroumi iai, ao ane kam na riki bwa natin Teuare e Moan te Rietata; bwa E aakoi te Atua nakoia akana bangaomata ao akana a iangoiia i bon irouia. 36 Kam na bwaina te nanoanga, n ai aron Tamami ae e bwaina te nanoanga. 37 Kam na tai motiki-taekaia aomata, ao ane e na aki motikaki taekami; kam na aki kabuaakakaia aomata, ao ane kam na aki kabuaakakaaki; bwaina te kabwarabure, ao ane a na kabwaraaki ami bure. 38 Bwaina te angaanga, ao ane kam na anganaki; ane e na kanoaaki rabin kunnikaimi ni kaonrakeaki. E na kaibeaki, e na ioioaki, ao e na taonako kanoana. Bwa te baaire are kam anga ao ane kam na manga anganaki. 39 E tuangiia naba te taeka n rabakau ae kaangai, E konaa te aomata ae e mataki ni kaira te aomata ae e mataki? A na aki uaia ni bwaka n te kinono iai? 40 E aki kakannato riki are e reireiaki i aon ana tia reirei, ma ngkana a bane n reireiaki raoi aomata ao ane a na katootoonga aron aia tia reirei. 41 E aera bwa ko noora te maange ae moan te uarereke i nanoni matan tarim, ao ko aki noora te oka ane i nanoni matam? 42 Ao ko kangaa n rabakau ni kaangai nakon tarim, Tariu, N na kaaki te maange ane e uarereke mai nanoni matam, ngkai ko aki konaa te noora te oka ane i nanoni matam? Te tia mwaamwanaa-te-aba, ko na kaaki moa te oka ane i nanoni matam, ao ko a tibwa konaa n noora raoi kanakoan te maange ae e uarereke mai nanoni matan tarim. 43 Bwa akea te kai ae e raoiroi ae e na kariki uaana aika bubuaka, ao akea naba te kai ae e buaakaka ae e na kariki uaana aika raraoi; 44 bwa a kinaaki aroni kaai nako n uaaia. Bwa a aki anaaki biiku mani kaai aika akanta ao kureebe mani kaai aika kateketeke. 45 E kaoti baika a raraoi te aomata ae e raoiroi mani bwain nanona aika raraoi; ao e kaoti baika a bubuaka te aomata ae e buaakaka mani bwain nanona aika bubuaka: ao e taetae te wi man onraken te nano. 46 E aera ngkai kam atoatonga ae e kaangai nakoiu: Te Uea, te Uea; ao kam aki ira nanon te bae I tuangkami? 47 Te aomata ane e nakoiu ao e ongo au taeka ma n tou mwiia, ao N na tuangkami arona: 48 ai aron te aomata are e katea ana auti. E kena aontano ni kananoa, ao e kawenea iai aan ana auti i aon te bwa; ngke e roko te raanga, ao e neakina te auti arei te raanga, ma e aki konaa ni kamwaeia, ibukina bwa e a tia ni katea raoi ana auti te aomata arei. 49 Ma ane e ongo au taeka ma n aki tou mwiia, ao ai aron te aomata are e katea te auti i aontano ma akea aana ae e kaboonganaa; e neakinaki te auti n te raanga ao e a bwaka naba, ao e korakora uruakina.
1 Ngke a bane baike E kan taekin Iesu nakoia aomata, ao E nako Kariraia. 2 Iai ana toro mataniwiin te taanga ni buaka are tebubua kaaina, ae e tangiraki irouna. E aoraki te toro arei, n te aro are e a kaani mate iai. 3 Ngke e ongo te mataniwi arei taekan Iesu, ao e kanakoia aia unimwaane I-Iutaia tabeman bwa a na nako n Iesu, ao a na tuangnga bwa E na roko ni kamaiua ana toro. 4 Ngke a roko iroun Iesu, ao a kabane aia buubuti nakoina ni kaangai: Ko bon riai ni buoka te mwaane aei ibukina, 5 bwa e tangira ara bootanaomata, ao e katea ara mwaneaba. 6 Ao Iesu, E nako ma ngaiia. Ngke E a kaan ma te auti, ao teuare mataniwiin te taanga, e kanakoia raona nakon Iesu, ao a taekin ana taeka nakoina aika kaangai: Te Uea, tai katabeko, bwa I aki tau bwa Ko na rin i aani batau, 7 ao I aki tau naba bwa N na nakoim. Ma an taetae naba, ao e a marurung naba au toro. 8 Bwa te aomata ngai ae I mena i aaia ake a kakannato riki nakoiu, ao iai tautia aika I mataniwi i aoia: ngkana I kaangai nakon temanna, Naako ao e nako; ao nakon temanna, Nako mai, ao e roko; ao nakon au toro, Karaoa aei, ao e karaoia. 9 Ngke E ongo aei Iesu, ao E miimii irouna, ao E rairaki, ao E taku nakoia aomata aika bati ake a iria, I tuangkami bwa akea i buakoia Iteraera ae I kunea bwa iai ana onimaki ae e korakora n ai aron aei. 10 Ao uaake a kanakoaki, ngke a okira te auti, ao a noora te toro are e aoraki bwa e a marurung. 11 Ao rimwi riki teutana, ao E nako Iesu nakon te kaawa are arana Nain; ao a iria ana reirei, ma aomata aika rangi ni mwaiti. 12 Ngke E a kaan ma mataroan oon te kaawa, ao nooria, e a uotaki nakoina te aomata ae e mate ae te rikitemanna iroun tinana, ao neierei e a tia ni mate buuna; a rangi ni mwaiti aomata ake a raona neierei. 13 Ngke E noora neierei te Uea, ao E nanoangaia, ao E taku nakoina, Tai tang. 14 Ao E kaaniia n riinga te bao are e uotaki iai te mate, ao a tei uaake a uotia. Ao E taku Iesu, Te roronga, I taku nakoim, Tei rake. 15 Ao teuare e mate, e tekateka, ao e taetae. Ao Iesu E anga teuarei nakon tinana. 16 Ao a bane n rootaki n te maaku; ao a kamoamoaa te Atua ni kaangai: E kaoti te buraabeti ae e kakannato i buakora! Ao, E kawariia ana aomata te Atua. 17 Ao e buta aon Iutaia ma taabo ake i rarikina n taekana. 18 A taekini baikekei ni kabane ana reirei Ioane nakon Ioane. 19 Ao ngaia, e weteiia uoman ana reirei, ao e kanakoia nakon te Uea ma taeka aikai: Ngkoe Teuare e nangi roko, ke ti na kaantaninga riki temanna? 20 Ngke a roko iroun Iesu uaakekei, ao a taku, E kanakomaira Ioane are te tia bwaabetiito nakoim ma ana taeka aikai: Ngkoe Teuare e nangi roko, ke ti na kaantaninga temanna? 21 N te tai naba arei, ao E kamaiuiia aomata aika mwaiti man aorakiia aika kakaokoro, ao mai irouia anti aika buaakaka; ao E kanooraabaia mataki aika bati. 22 Ao E taku Iesu nakoia, Naako tuanga Ioane baika kam a tia n noori ao n ongo: a noora aba mataki, a nakonako mwauku, a kamaiuaki reebera, a uki taningaia taningabono, a manga maiu maate, ao a ongo taekan te euangkerio aomata ake aki kaubwai. 23 Ao e a kabwaia ane aki tarai baika I karaoi bwa te kaangaanga nakon ana onimaki. 24 Ngke a a tia n nako ana taan ua-rongorongo Ioane, ao E taetae Iesu nakoia aomata ibukin Ioane: Tera are kam nako iai nakon te rereua bwa kam na nooria? Te uteute ae e mwaeiei n te ang? 25 Tera ngkanne are kam nako iai bwa kam na nooria? Te aomata ae e kunnikaina n te kunnikai ae e maraurau? Noria, a mena n aia auti ueea aika kuunikaia ni kunnikai aika tikiraoi, ao a amwarake raoi. 26 Tera ngkanne are kam kan nako iai bwa kam na nooria? Te buraabeti? Eng, I tuangkami bwa e moamoa riki nakon te buraabeti. 27 Bon Ioane are e koreaki taekana ni kaangai: Noria, I kanakoa au tia ua-rongorongo n ri moam, are e na katauraoa kawaim i mwaaim. 28 I tuangkami bwa akea i buakoia aomata nako aika tia ni bungiaki ae e kakannato riki nakon Ioane; ma ane moan te mangori n uean te Atua ao boni ngaia ae e kakannato riki nakoina. 29 Ngke a ongo aomata ma taan anai taekiti, ao a kariaia bwa E eti te Atua, bwa a a tia ni bwaabetitooaki n ana bwaabetiito Ioane; 30 ma Bwaritaio ao rooia a ribaa ana kaantaninga te Atua i bukiia, bwa a tuai ni bwaabetitooaki irouna. 31 Tera ae N na konaa ni kabootaua iai aomata aika kaain te roro aei ma ngaia, ao tera kabootau aia? 32 Ti te bo ngaiia ma ataei ake a tekateka n te tabo ni mwaakete ao a weweewete temanna nakon temanna ni kaangai: Ti katangitang nakoimi, ao kam aki bwaatere; ti tanginiwenei ao kam aki tang. 33 Bwa e roko Ioane are te tia bwaabetiito n aki kangi berena ao na aki mooi wain; ao kam kaangai, Iai irouna te taimonio. 34 E roko Natin te aomata ao E amwaamwarake ma ni momooi; ao kam kaangai, Nooria, te Aomata ae e buabeka ao te tia korowaawaa ni mamanging; raraoia taan anai ro-n-rabwata ma aomata aika buaakaka. 35 Ma e ngae n anne, ao rabakaun te Atua e a kaotaki bwa e koaua irouia aomata ake a butimwaaia. 36 E kaoaki Iesu iroun temanna te Bwaritaio bwa E na amwarake ma ngaia, ao E rin n ana auti te Bwaritaio arei, ao E tekateka bwa E na amwarake. 37 Ao nooria, iai ainen te kaawa ikekei ae te tia bure. Ngke e ataia bwa E tekateka n amwarake n ana auti te Bwaritaio, ao e roko ma nnen te bwa ae e karaoaki man te atiibu ae te arabwata. 38 E tei i akuun Iesu ibukini waena n tang, ao e kamwaimwaii waena n rannimatana, ao e kaoi n iran atuna, ao e kabooria ma waena, ao e kabiri n te bwa. 39 Ao te Bwaritaio are e kaoa Iesu, ngke e noora te baerei, ao e taku i nanona, Ngke arona bwa te buraabeti Teuaei, ao E na kaman ataia bwa antai te aine aei, ae e riingnga, ao arona, bwa te aine ae e buaakaka. 40 Ao E taetae Iesu nakoina ni kaangai, Timon, iai te bae I kan taekinna nakoim. Ao ngaia e kaeka ao e taku, Taekinna, te Tia Reirei! 41 Uoman aomata aika taarau iroun te aomata temanna: ana taarau temanna nimabubua te tenari, ao are temanna nimabwi. 42 Ngke a aki konaa ni kabwarai aia taarau, ao a kamaunaaki aia taarau iroun teuarei. Antai mai buakoia ae e na tangira riki teuarei? 43 E kaeka Timon ao e kaangai, I taku bwa teuare e mwaiti riki ana taarau ake a kamaunaaki. Ao E taku Iesu nakoina, E eti am iango. 44 E rairaki ngkanne Iesu nakon te aine, ao E taku nakon Timon, Ko noora te aine aei? I rin n am auti, ao akea te ran ae ko anganai bwa tebokani waeu, ma neiei e kamwaimwaii waeu n rannimatana ao e kaoi n iran atuna. 45 Ko aki kaota aroni butimwaaeau n te kabooria, ma neiei e aki toki arona ni kaota karineau irouna ni kabooriana ma waeu ma ngke I moa n rin. 46 Ko aki kabira atuu n te bwa, ma neiei e kabira waeu n te bwa. 47 Ma ngaia ae I tuangko bwa e bati ana tangira ibukina ngkai a kabwaraaki ana bure aika bati; ma ane aki bati ana bure ni kabwaraaki, ao e aki bati ana tangira. 48 Ao E taku nakon neierei, A kabwaraaki am bure. 49 Ao te koraki ake raon Iesu n amwarake, a taku i nanoia, Antai Teuaei ae e konaa naba ni kabwarai buure? 50 Ao E taku Iesu nakon te aine arei, E kamaiuko am onimaki; naako ma te rau.
1 Ao rimwi E nako Iesu ni kawari kaawa ma maeka, ni kabwarabwara, ao n uota te rongorongo ae e raoiroi are taekan uean te Atua. Raona uaake tengauni ma uoman, 2 ma aine tabemwaang ake a tia ni kamaiuaki mai irouia anti aika buaakaka ao man aorakiia; are Nei Maria are te I-Mwaketara, are a a tia n oti nako mai irouna itiman taimonio, 3 ma Nei Ioana, are buni Kuta are ana touati Erote, ma Tutanna, ma aine riki aika bati ake a tia ni buokiia ni baike a kainnanoi. 4 A tabe n rooroko aomata iroun Iesu man te kaawa teuana i mwiin teuana; ao ngke a bootaki ni mwaiti, ao E taekina te rongorongo ni kabootau aei Iesu nakoia: 5 E oti nako te tia unuuniki ni kamaae ana koraa; ao ngke e kamaae a bwaka tabeua ri rarikin te kawai, ao a touaki, ao a kang mannikiba. 6 Ao a bwaka tabeua i aon te riribwaa; ao ngke a rikirake, ao a rai ibukina bwa akea te mwaimwai iai. 7 Ao a bwaka tabeua i buakoni kaai aika kateketeke; ao a rikirake, ao a kariki uaa aika tatabebubua. Ao E kanenea riki bwanaaa ao E taku, Ane iai taningana n ongo, ao ke e ongo. 8 Ao a bwaka tabeua i aon te tano ae e raoiroi ao a rikirake, ao a kariki uaa aika tatabebubua. Ao E kanenea riki bwanaana ao E taku, Ane iai taningana n ongo, ao ke e ongo. 9 Ao ngke a titirakina Iesu ana reirei bwa tera nanon te rongorongo ni kabootau arei, 10 ao Ngaia E taku, Kam anganaki te konaa n atai baike a raba ake bwain uean te Atua; ma a anganaki aomata aika bati n taeka ni kabootau, bwa a na taratara ma a na aki nooraaba, ao a na ongoraa ma a na aki atatai. 11 Aio nanon te rongorongo ni kabootau; Te koraa bon ana taeka te Atua. 12 Ake a bwaka ri rarikin te kawai bon aomata ake a tia n ongo; ao ngkanne, e roko te riaaboro ao e uota nako te taeka mai nanoia, bwa a aonga n aki onimaki ma n aki kamaiuaki. 13 Ao ake i aon te riribwaa bon te koraki ake a ongo te taeka ao a kaaki i nanoia ma te kimwaareirei; ti te bo te koraki aei ma koraa ake akea wakaaiia: a onimaki i nanon te tai ae e aki maan, ma ngke a kariiriiaki ao a bwaka. 14 Ao i bukiia ake a bwaka i buakoni kaai ake a kateketeke, akanne bon te koraki ake a ongo ma a karibwaaki n iango n raraoma ibukini bwain te maiu aei, ma kaubwaina ao kakukureina, ao a aki kaoti uaaia aika raraoi. 15 Ao i bukiia ake n te tano are e raoiroi, akanne bon te koraki ake a ongo te taeka ao a taua ni kamatoaa ma te nano ae e koaua ae e raoiroi, ao a kariki uaa ibukin aia taotaonaki n nano. 16 Akea ane e kauraa te taura ao e rabunna n te bwaketi, ke e kaaki i aan te kainiwene, ma e katokaa i aoni nnena, bwa e aonga n nooraki ootana irouia aomata ake a rin. 17 Bwa akea ae e raba ae e na aki kaotaki; ao akea ae e karabaaki ae e na aki ataaki ao e na aki oti. 18 Kam na tarataraingkami ngkanne n aromi n ongoraa: bwa ane e na anganaki riki teuare iai ana bwai, ao ane akea ana bwai, ao e na anaaki mai irouna are e taku bwa ana bwai. 19 Ao ngkanne, a kawara Iesu tinana ma tarina, ma a aki konaa n roko i rarikina bwa e bati te aomata. 20 Ao a tuangnga tabemwaang ni kaangai, A tei i tinaniku tinam ma tarim bwa a kan nooriko. 21 Ma E taku nakoia, Tinau ma tariu bon aomata ake a ongo ana taeka te Atua ao a karaoia. 22 N te bong teuana ao E toka Iesu ma ana reirei i aon te booti, ao E taku nakoia, Ti a nako n ri nuukan te nama nakon iterana are teuana. Ma ngaia are a a nako. 23 Ao ngke a ieie ao E matuu Iesu. Ao e kare te ang ae e rangi ni korakora n ruona aon te nama, ao e a kaani kebo aia booti n te ran, ao a reke n te kaangaanga. 24 Ao a kawaria ni kautia, ao a kaangai, Te Tia Reirei, te Tia Reirei, ti mate. Ao E uti, ao E taku te ang ma naao ake a buubura; ao e toki karen te ang, ao e wene n rau te ran. 25 Ao E taku nakoia, A nga ami onimaki? Ao a maaku ma ni miimii, ao a i taetae irouia ni kaangai, Antai Teuaei, bwa E taetae nakon te ang ma te nao, ao a karaoa tuangaia. 26 Ao E ie nako Iesu ma ana reirei nako abaia I-Kerata, are e kaaitaraa Kariraia. 27 Ao ngke E aerake nako aon te aba, ao E aitara ma te aomata ae e taniaki irouia taimonio ae e nako man te kaawa; e a maan teuaei n aki kuukunnikainna, ao e mamaeka n aia tabo maate ma tiaki n te auti. 28 Ngke e noora Iesu, ao e takaarua ao e bwaka i matana, ao e kaangai n te bwanaa ae e korakora, Tera am bwai irou, Iesu, are Natin te Atua are Moan te Rietata? I butiiko bwa Ko na aki kammarakai. 29 Bwa E a tia Iesu n tuanga te anti are e kamwaraa bwa e na oti nako mai irouna. Bwa e a waiti ana tai teuaei n taniaki iroun te anti arei; n taai ake e taniaki iai, ao e kabaeaki n taurekereke ma bwaai ni kabae wae, ma e urui bwaai ni kabaebae ao e kairaki nakon te rereua iroun te taimonio. 30 E titirakinna ngkanne Iesu ni kaangai, Antai aram? Ao e taku, Rekeon; bwa a mwaiti taimonio ake a tia n rin i nanona. 31 Ao taimonio, a butiia Iesu bwa E na aki kanakoia nako Abuto! 32 Iai nanai ni beeki aika bati ake a amwarake ikekei i rarikin te maunga n are e karaabee; ao a butiia bwa E na kanakoia bwa a na rin i nanoia. Ao Ngaia, E kariaia. 33 A oti nako ngkanne taimonio mai iroun teuarei ao a rin i nanoia beeki, ao a toua are e rangi ni karaabee nako nanon te nama ao a bwabwa. 34 Ngke a noora te bwai are e a tia n riki uaake a tararuaia beeki, ao a biri nako, ao a taekina te baerei n te kaawa ao n taabo ake a maekanaki i marenaua. 35 A nako aomata bwa a na noora te baere e a tia n riki, ao a roko iroun Iesu, ao a noora te aomata are a a tia n oti nako mai irouna taimonio, bwa e tekateka i rarikini waen Iesu: e kunnikainna ao e a eti ana iango; ao a maaku aomata. 36 Ao te koraki ake a tia n noora aroni kamaiuan teuare e taniaki irouia taimonio, a tuangiia aomata ake a roko aron Iesu ngke E kamaiuiia. 37 Ao aomata ni kabaneia ake kaain te tabo are abaia I-Kerata, a bubutiia bwa E na kiitaniia; bwa a taonaki n te maaku ae e korakora; ma ngaia are E toka i aon te booti ao E kataua te nako. 38 E buubuti teuare a oti nako mai irouna taimonio bwa e kan iria; ma E kanakoa Iesu, ao E taku, 39 Ko na okira mwengam, ao taekini bwaai ni kabane ake E a tia ni karaoi te Atua nakoim. Ao e nako n tataekin aroni baike E karaoi Iesu nakoina. 40 Ngke E oki Iesu nakon iteran te nama are teuana, ao E butimwaaeaki irouia aomata ma te kukurei bwa a bane ni kakaantaningaia. 41 Ao nooria, e roko te aomata ae arana Iairo, ae te tia taua taekani mwaneabaia I-Iutaia; e bwaka ni bobaraaki i rarikini waen Iesu, ao e butiia bwa E na roko n ana auti. 42 Bwa iai natina te aine ae ti temanna, ae tao ai tebwi ma uoua ana ririki, ao e a kaani mate. Ngke E nako ao a karibwaa aomata. 43 Ao te aine ae e aoraki n aine i nanon tebwi ma uoua te ririki ake a bwaka nako ae e kabane ana bwai n anganiia taokita, ae akea ae e konaa ni katoka aorakina, 44 e roko n ri akuun Iesu, ao e riinga rabin ana kunnikai; ao n te tai naba arei, ao e toki aorakina n aine. 45 Ao E taku Iesu, Antai ae e riingai? Ngke a bane n taku bwa tiaki ngaiia ao e taku Betero, Te Tia Reirei, a otabwaniniiko aomata ao a karibwako! 46 Ma E taku Iesu, Iai temanna ae e riingai; bwa I namakina ae e nako mai irou te mwaaka. 47 Ngke e ataia neierei bwa e aki raba, ao e roko n ruru bwa e maaku, ao e bwaka i matana, ao e tuangnga i mataia aomata ni kabaneia bukin riingana ao arona ngke e waekoa n toki aorakina. 48 Ao E taku Iesu nakoina, Natiu, e kamaiuko am onimaki; naako ma te rau. 49 Ngke E kume n taetae Iesu, ao e roko te mwaane temanna man ana auti te tia taua taekani mwaneabaia I-Iutaia, ao e taku nakoina, E a mate natim te aine; tai manga katabetabea te Tia Reirei iai. 50 Ma ngke E ongo aei Iesu ao E taku nakon Iairo, Tai maaku; ko na ti onimaki, ao e na manga maiu. 51 Ngke E roko Iesu n te auti, ao E aki kariaia bwa e na rin temanna ma Ngaia, ma ti Betero, Ioane ao Iakobo, ao taman ma tinan te teei. 52 Ao a bane n tang ao a tanginiwenei; ma E taku Iesu nakoia, Tai tang, bwa e aki mate ma e matuu. 53 Ao a ngare ni kakanikoa Iesu, bwa a ataia ae e mate. 54 Ma Iesu, E taua bain neierei ao E taku n te bwanaa ae e korakora, Te teinaine, tei rake. 55 Ao e a manga maiu, ao e tei rake naba ngkekei; ao E tua Iesu bwa e na anganaki neierei te amwarake bwa e na kanna. 56 Ao a miimii ana karo neierei; ma E tuangiia Iesu bwa akea temanna ae a na kaongoa taekan te baere e karaoaki.
1 Ao E weteia uaake tengauni ma uoman Iesu ni bootiia, ao E anganiia te mwaaka ao te konaa ni kanakoia taimonio iai, ao ni katoki aoraki naba iai; 2 ao E kanakoia bwa a na taetaekina uean te Atua ao a na kamaiuiia aoraki. 3 Ao E taku nakoia, Akea te bwai ae kam na uotia ni mwanangami: akea te oko, akea nnen ami bwai, akea te kariki, ao akea te mwane; ao kam na aki kauoua ami kabaraaki. 4 Ao te auti ane kam rin iai, kam na maeka iai, ao kam na manga nako naba maiai. 5 Ao n te tabo are kam aki butimwaaeaki iai irouia kaaina, ao ngkana kam kiitana te kaawa anne, ao taei bubun aontano mai waemi bwa te bwai ni kakoaua nakoia bwa a aki mutiakiningkami. 6 Ao a nako ana reirei ni kawari kaawa nako n tataekina te euangkerio, ao a kakamaiu n taabo ake a roko iai. 7 Ao Erote, are e tautaeka i Kariraia, e ongo taekani bwaai ni kabane ake a karaoaki, ao e mino ana iango, ibukina bwa a taku tabemwaang bwa e a manga maiu Ioane mai buakoia maate; 8 ao a taku temwaangina bwa e kaoti Eria, ao temwaangina, bwa e a maiu te buraabeti nikawai temanna. 9 E iango Erote ao e taku, I a tia ni korea roroan Ioane; ma ai antai teuaei, ae I ongo taekana aikai? Ao e kani karekea ana tai ni kaaitibo ma Ngaia. 10 Ngke a oki taan tuatua, ao a tuanga Iesu taekani baike a a tia ni karaoi. Ao E kairiia ni kaokoroia nakon te kaawa are arana Betetaita. 11 Ngke a ataia aomata, ao a ri mwiina; ao Ngaia, E butimwaiia ao E taekina nakoia taekan uean te Atua, ao E kamaiuiia aomata ake a kainnanoa te kani kamaiuaki. 12 E a kaani bong; a roko uaake tengauni ma uoman ao a taku nakoina, Kanakoia aomata bwa a na nako ni kaawa ma taabo aika a maekanaki i marenaua aika i rarikira bwa a na motirawa ao a na kareke kanaia iai; bwa ae ti a mena ikai n te tabo ae e rereua. 13 Ao Ngaia, E taku nakoia, Kam na anganiia kanaia bwa a na amwarake. A kaeka ao a taku, Ae iai iroura e aki raka i aon ae ti nimaai te kariki ao uoman te ika—ma e na tau ti ngkana ti nako ni kaboo amwarake i bukiia aomata aikai. 14 Bwa mwaitiia mwaane tao nimaua te nga. Ao E taku nakoia ana reirei, Katekatekaia ni kurubu aika tao kakanimangauni kaain teuana. 15 Ao a karaoa tuangaia, ao a katekatekaia ni kabaneia. 16 Ao E anai kariki ake nimaai ao iika ake uoman, ao E tara rake nako karawa, ao E kaaitaua te Atua ao E urui, ao E anganiia ana reirei bwa a na kaaki i mataia aomata. 17 A bane n amwarake ao a ngae. Ao ana reirei Iesu, a anai tengauni ma uakora bwaene aika kakanoa n nikiran amwarake ake a tiku. 18 Ti Iesu n tataro n te tai teuana ngke a roko irouna ana reirei; ao E titirakiniia ni kaangai, A taku aomata bwa antai Ngai? 19 Ao a kaeka ni kaangai, Ioane are te tia Bwaabetiito; ma a taku temwaangina bwa Eria; ao temwaangina, bwa temanna ae e a manga maiu mai buakoia buraabeti nikawai. 20 Ao E taku nakoia, Ao ngkami, kam taku bwa antai Ngai? Ao e kaeka Betero ni kaangai, Ana Kristo te Atua Ngkoe. 21 Ao E tuangiia ni kamatoaa bwanaana nakoia bwa akea temanna ae a na kaongoa taekan te baerei. 22 Ao E a manga taku riki Iesu nakoia, E riai Natin te Aomata bwa E na karawaawataaki ao bwa E na ribaaki irouia unimwaane, ao irouia ibonga ake a kakannato, ma taani koroboki, ao bwa E na kamateaki, ao E na manga maiu n te katenibong. 23 Ao E taku nakoia ni kabaneia, Ane e kan ri mwiiu, ao ke e kaakeaa i bon irouna, ao ke tabetabeka ana kaibangaki n te bong ae koraki, ao ke e iriirai. 24 Bwa ane e kani kaawakina maiuna ao e na kabuaa; ao ane e kabuaa maiuna i bukiu, ao e na kaawakinna. 25 Bwa tera te raka ae e na karekea te aomata ngkana e bwaina te aonnaba ae e bwanin ao ngaia e kabuaa maiuna ke e karawaawataaki? 26 Bwa ane e maamaa irou ao n au taeka, ao E na maamaa naba irouna Natin te Aomata ngkana E roko ma mimitongina ao mimitongin te Tama ma anera ake a raoiroi. 27 Ma I tuangkami ma te koaua, bwa iai tabemwaang aika tei a ikai aika a na aki mate i mwaain ae a noora uean te Atua. 28 Tao wanibong i mwiin ana taeka Iesu akekei, ao E kaira Betero ma Ioane ma Iakobo, ao E ararake nako aon te maunga bwa E na tataro iai. 29 Ngke E tabe n tataro, ao E onikaki aron taraan ubuna, ao e riki ni mainaina n raneanea kunnikaina. 30 Ao nooria, a taetae ma Ngaia uoman aomata, bwa Mote ao Eria, 31 ake a kaoti ni mimitong; ao a taekina matena, are E na kakoroa bukina i Ierutarem. 32 Ao a matuu nako Betero ma raona; ma ngke a uti, ao a noora mimitongin Iesu ma aomata ake uoman ake a tei ma Ngaia. 33 Ao ngke a nako mai irouna, ao e taku Betero nakon Iesu, Te Tia Reirei, e raoiroi bwa ae ti a mena ikai; ti a katei umwanrianna aika tenua, bwa teuana i bukim, ao teuana ibukini Mote, ao teuana ibukin Eria—ma e aki ataa nanon te baere e taekinna. 34 Ngke e tabe n atongi baikai, ao e roko te nang ao e rabuniia nuuna; ao a maaku ngke a mena i buakon te nang. 35 Ao e roko te bwanaa man te nang ae e kaangai, Aio Natiu, ae e rineaki irou; kam na ongo irouna. 36 Ao ngke e toki te bwanaa, ao E nooraki Iesu bwa ti Ngaia. A aki karongoaa ana reirei ake raona, ao akea te bwai teuana ae a taekinna ibukin te baere a tia n nooria. 37 N te bong are i mwiina, ngke a a tia n ruo man te maunga, ao E kaaitibo Iesu ma aomata aika bati. 38 Ao nooria, e takaarua te aomata temanna mai buakoia aomata aika bati ni kaangai: Te Tia Reirei, I butiiko bwa Ko na nanoanga natiu te mwaane, bwa bon ti ngaia au ataei; 39 ao nooria, e taatauaki iroun te taamnei n te tai teuana ma teuana; ao kinaakin aei, e karinaa te teinimwaane ni katakaaruaaea, ao e karaoa ae e na kaatikitiki iai ni karokoa ae e kabungibaware, ao e a tibwa kiitanna ngkana e a bon rawata irouna. 40 I butiia am reirei bwa a na kanakoa, ma a aki konaa. 41 E kaeka Iesu ni kaangai, Te roro ae akea ana onimaki, ae e bure arona, maan ra meemenau iroumi ao taotaonakin nanou nakoimi? Kaira mai natim. 42 Ngke e tabe n roko te teinimwaane, ao te taimonio, e boaketana ao e kaatikitikia. Ao Iesu, E takua te anti are e kamwaraa, ao E kamaiua te teinimwaane, ao E anga nakon tamana. 43 Ao a bane ni miimii ni ma’kan te Atua. Ao ngke a bane ni miimii aomata ni bwaai ni kabane ake E karaoi Iesu, ao E taku nakoia ana reirei, 44 Kam na kakauongo raoi nakon taeka aikai: ane E nang kamwaneaki Natin te aomata nako nanoni baiia aomata. 45 Ma a aki atai nanon taeka akekei, ao a karabaaki mai irouia, bwa a aonga n aki ataia; ao a maaku n titirakinna ibukin taeka akekei. 46 Ao e riki te kauntaeka irouia bwa antai ae e kakannato riki i buakoia. 47 Ma ngke E atai nanoia Iesu, ao E anaa te teei ao E kateia i rarikina, 48 ao E taku nakoia, Ane e mwanea te teei aei n akoia i nanon arau, ao e mwaneai n aakoai naba; ao ane e mwaneai n aakoai, ao e mwanea Teuare e kanakomaiai; bwa ane e mangori riki i buakomi, ao ngaia ane e kakannato riki. 49 Ao Ioane, e kaeka ni kaangai, Te Tia Reirei, ti noora te aomata ae e kanakoia taimonio n aram, ao ti katokia ibukina bwa tiaki raora. 50 Ma E taku Iesu nakoina, Tai katokia; bwa te aomata ae e aki rawa nakoimi ao bon raomi. 51 Ngke e a kaan roko te tai are E nang uotaki rake iai Iesu nako karawa ao E motika nanona bwa E na nako Ierutarem. 52 Ao E kanakoia ana taan ua-rongorongo n ri moana; ao a nako, ao a rin ni kaawan Tamaria teuana, bwa a na katauraoi bwaai ibukina. 53 Ma a rawa kaain te kaawa ni kani mwaneia n akoia ibukin ataakina irouia bwa ae i aoni kawaina Iesu nako Ierutarem. 54 Ao ana reirei, are Iakobo ma Ioane, ngke a ataa te baerei, ao a taku, Te Uea, Ko tangiriira bwa ti na kabwakaa te ai mai karawa bwa e na kamaunaia? 55 Ma Iesu, E rairaki ao E takuiia. 56 Ao a nako n te kaawa teuana. 57 Ngke a tabe ni mwananga, ao e taku te aomata temanna nakon Iesu, N na iriiriko nakon te tabo are Ko na nako iai. 58 E taku Iesu nakoina, Iai nneia ni maeka kameaanti, ao ngaoia manin aan-nang, ma akea nnen Natin te aomata ae E na kawenea iai atuna. 59 Ao E taku nakon temanna, Ko na irirai, Ao ngaia, e kaangai, Te Uea, kariaiai bwa N na nako moa n tauna tamau. 60 Ma E taku nakoina, Katikuia maate bwa a na tauniia aia mate; ma ngkoe, ko na nako n tataekina uean te Atua. 61 E a manga taku temanna, N na iriiriko, te Uea; ma kairiaiai moa bwa N na nako ni kaboo ma kaaini mwengau. 62 Ma E taku Iesu nakoina, Akea ane e katokaa baina i aon te bwai ni kamarau tano n tauua ao e tanrikaaki, ae e tau ibukin uean te Atua.
1 I mwiini baikekei, ao te Uea, E rineia riki itingaun, ao E kanakoia ni kakauomaniia, bwa na ri moana nakoni kaawa ma taabo ake E na kawari. 2 Ao E taku nakoia, A mwaiti uaa aika a bo taiia n rikoaki, ma a karako taani mwakuri. Ma ngaia ae kam na butiia Teuare ana bwai baikai bwa E na kanakoia taani mwakuri bwa a na rikoi ana uaa. 3 Kam na nako; nooria, I kanakoingkami, bwa kaanga aroia tiibu aika ataei i buakoia kameaanti. 4 Kam na aki uota te bwauti-ni-mwane, nnen ami bwai, ao ami kauniwae; ao kam na aki kamauriia ni kabaneia ane kam kaaitibo ma ngaiia n ami tai ni mwananga. 5 Ngkana kam rin n te auti teuana, ao kam na kaangai moa, E na mena te rau n te auti aei! 6 Ngkana iai ae e tauraoi ni butimwaaea te rau ikanne, ao e na tiku i aona ami rau; ma ngkana akea, ao e na manga okiringkami ami rau. 7 Kam na tiku n te auti naba anne, n nim ao ni kang baike a karekei i bukimi, bwa e riai n reke nakon te tia mwakuri boona; tai bibita nnem n tiku man te auti teuana ao i mwiina teuana. 8 Ngkana kam roko n te kaawa teuana, ao ngkana a mwaneingkami n akoingkami kaaina, ao kam na kang baike a kaakiaki i matami; 9 kam na kamaiuiia aoraki iai, ao kam na kaangai nakoia, E kaan nakoimi uean te Atua. 10 Ma ngkana kam roko n te kaawa teuana ao ngkana a aki mwaneingkami n akoingkami, ao naako nanoni kawaina nako ao kaangai, 11 Ti taei bubun aontanon ami kaawa aika a nim i waera bwa te bwai ni kakoaua nakoimi bwa kam aki mutiakiniira; ma e ngae n anne ao kam na ataa aei, bwa e a roko ni kaan uean te Atua. 12 I tuangkami bwa e beebete riki te rekenikai are e na reke nakoia I-Totom nakon are e na reke irouia kaain te kaawa arei n te bongi ni motiki-taeka. 13 E na reke kaim Koratin! E na reke kaim Betetaita! Bwa ngke arona bwa a a tia ni karaoaki mwakuri aika a kamiimii i Turo ao i Titon ake a karaoaki i nanomi, ao a kaman rairi nanoia, n tekateka i buakoni mannang ma kunnikaia aika bwaabwainaki n tain te rawaawata. 14 Ma e na beebete riki te rekenikai are e na reke nakoia I-Turo ma I-Titon nakon are e na reke nakoimi n te bongi ni motiki-taeka. 15 Ao ngkoe, Kaberenaum, ko taku bwa ko na karineaki nako karawa? Ko na aki, ko na karinanoaki nako Eriti. 16 Ane e ongo iroumi, ao e ongo naba irou; ao ane e ribaingkami, ao e ribaai naba; ao ane e ribaai, ao e ribaa naba Teuare E kanakomaiai. 17 A oki uaake itingaun ma te kimwaareirei, ao a taku, Te Uea, a aantaeka naba iroura taimonio n aram. 18 Ao E taku nakoia, I noora Tatan bwa e bwaka mai karawa kaanga ai aron te iti. 19 Noria, I a tia n anganingkami te mwaaka bwa kam na konaa n tou aoia naeta ma tikaobian, ao n tokanikai i aoni mwaakan nako te Kairiribai, ao akea te bwai ae kam na kabuanibwai iai. 20 Ma e ngae n anne, ao kam na aki kakatonga n aei, ae a aantaeka iroumi anti; ma kam na kakatonga bwa a koreaki arami i karawa. 21 N te aoa naba arei, ngke E kairaki Iesu ni mwaakan te Taamnei are e Raoiroi, ao E kakatonga ao E kaangai, I karaoiroiko Tamau, ae Ueani karawa ma aonnaba, bwa Ko a tia ni karabai baikai mai irouia akana rabakau ma akana wanawana, ao Ko kaotii nakoia akana merimeri; eng, Tamau bwa aei aron nanom n akoi. 22 I anganaki bwaaini kabane iroun Tamau; ao akea ae e ataa te Nati bwa ti te Tama; ao akea ae e ataa te Tama ma ti te Nati, ao ane E kani kaotia te Nati nakoina. 23 E rairaki ngkanne nakoia ana reirei, ao E taku nakoia ni kaonotiia, A a kabwaia maata aika noori baika kam noori! 24 Bwa I taku nakoimi, bwa a mwaiti buraabeti ma ueea aika kan noora ae kam nooria, ma a aki nooria, ao a kan ongo ae kam ongo, ma a aki ongo. 25 Ao nooria, e tei rake te rooia temanna bwa e na kataia, ao e kaangai, Te Tia Reirei, tera ae N na karaoia bwa e aonga n reke irou te maiu are e aki toki? 26 E taku Iesu nakoina, Tera are e koreaki n te Tua? E kangaa am wareware iai? 27 Ao e kaeka ni kaangai, Ko na tangira te Uea ae te Atua n nanom ni kabanea, ao ni maium ni kabanea, ao ni korakoram ni kabanea, ao ni wanawanam ni kabanea; ao ko na tangira raom n ai aron tangiram i bon iroum. 28 E taku Iesu nakoina, Ko a tia n anga te kaeka ae e eti; karaoa anne ao ko na maiu iai. 29 Ma e kani karaoiroia teuarei, ao e taku nakon Iesu, Ao antai raou? 30 Ao Iesu, E kaeka ni kaangai, E nako te aomata temanna mai Ierutarem nako Eriko, ao e bo ma taani kamwarua, ake a anai ana bwai mai irouna ao a oreia, ao a kiitanna ngke e a kaani mate. 31 N te tai anne, ao e mwananga te ibonga temanna n toua te kawai naba arei; ngke e noora teuarei, ao e ri rarikina ni kararoaa. 32 Ao ai aron naba temanna man te baronga are Rewi, bwa ngke e roko n te tabo arei ao ngke e nooria, ao e ri rarikina ni kararoaa. 33 Ao e roko te I-Tamaria temanna n te tabo are e mena iai teuarei, ao ngke e nooria, ao e nanoangaia. 34 E nakoina ao e kabwaroa te bwa ma te wain i aon ikoakina, ao e kabaebaei; e katokaa i aon are bon ana man ao e uotia nakon te auti n iruwa ao e tararuaia iai. 35 N te bong are i mwiina, ao e anai uoua te tenari ao e angan teuare ana auti te auti ao e taku, Ko na tararuaa teuaei; ngkana iai riki ae ko na kabanea ibukina, ao N na kabooa mwiina nakoim ngkana I oki. 36 Tera am iango, antai mai buakoia uaake teniman ae e kakoauaaki bwa raon teuare e bo ma taani kamwarua? 37 Ao e kaeka te rooia ao e taku, Teuare e nanoangaia. Ao E taku Iesu nakoina, Ko na nako ao karaoa are e karaoia. 38 Ngke E nakonako Iesu ma na reirei, ao E roko n te kaawa ike E a butimwaaeaki iai iroun te aine ae arana Mareta, nakon ana auti. 39 Ao neierei, iai tarina ae arana Nei Maria, are e tekateka i rarikin waen Iesu ao e ongoongoraa n ana reirei. 40 Ma Nei Mareta, e rangi n tabetabe ana iango n ana mwakuri; ao e nako n Iesu ao e taku, Te Uea, Ko aki tabe ngkai e kiitanai tariu bwa N na mwakuri n ti ngai? Ko na tuangnga bwa e na buokai. 41 Ao E kaeka Iesu ni kaangai, Nei Mareta, Nei Mareta, ko iango n raraoma ao e aki rau nanom ibukini baika a bati; 42 ma e kainnanoaki te bwai ae ti teuana. E a tia Nei Maria n rinea te tibwa are e raoiroi riki, are e na aki anaaki mai irouna.
1 N te tai teuana, ao E tataro Iesu n te tabo teuana; ao ngke E toki ana tataro, ao e taku ana reirei temanna nakoina, Te Uea, reireiniira te tataro n ai aron Ioane, ngke e reireiniia ana reirei. 2 E taku Iesu nakoia, Ngkana kam tataro, ao kam na kaangai, Tamara: E na tabuaki aram e na roko Ueam 3 Anganira karara ae ti kainnanoia n te bongi teuana ma teuana. 4 Ao kabwarai ara bure, bwa ti kabwarai naba aia bure akana bure nakoira; ao tai kairiira nakon te kariiriiaki. 5 Ao E a manga taku naba nakoia, Antai iroumi, ae iai raona, ae ko na kawaria n te nuukanibong, ao ko na kaangai nakoina, Raou, N na tangoi tennai am kariki; 6 bwa iai raou ae e roko irou n ana tai ni mwananga, ao akea te bae I konaa n anganna bwa kanana; 7 ao ngaia, e kaeka mai nanon te auti ni kaangai, Tai nako mai n aki karaua matuu; e a in ngkai te mataroa, ao ae I a matuu ma natiu. I aki konaa n tei rake n anganiko te bae ko tangiria. 8 I taku nako imi bwa tao e na aki tei rake n anganna ibukina ngke raaraona; ma ibukini kabatiaan ana buubuti, ao e na tei rake n anganna te baere e kainnanoia. 9 Ao I taku nako imi, Bubuti, ao ane kam na anganaki; ukeuke, ao ane kam na kareereke; karebwerebwe, ao ane e na kaukaki nako imi. 10 Bwa ane e buubuti ao e na anganaki, ao ane e ukeuke ao e na kareereke, ao e na kaukaki te mataroa nakon ane e karebwerebwe. 11 Antai te karo i buakomi, ngkana e butiaki te ika iroun natina ao e anganna te naeta bwa oneani mwiin te ika? 12 Ke ngkana e buubuti te bunimoa, ao e anganna te tikaobian? 13 Ngkai kam ataa te angania natimi, ngkami aika a kam buaakaka, baika a raraoi, ao tiaki e mwaiti riki iroun Tamami are i karawa te kan anga te Taamnei are e Raoiroi nakoia akana butiia! 14 E kanakoa te taimonio ae e aki konaa n taetae Iesu; ao ngke e nako ao e taetae teuare e bae newena; ao a miimii aomata. 15 Ma a taku temwaangina i buakoia, E kanakoia taimonio iroun Beretebubwa, are aia uea taimonio; 16 ao temwaangina, a butiia Iesu te kanikina mai karawa, bwa a kan noora mwaakana. 17 Ma E atai aia iango Iesu, ma ngaia are E taku nakoia, Te tautaeka ae e bwenaua nakoni mwakoro aika kakaokoro, ngkana a eekiia nako i bon irouia, ao e na aki tei maan te tautaeka anne. 18 Ao ngkana e a manga bon eekia nako Tatan i bon irouna, ao e na kangaa n tei ueana? I taekina aei ibukin ae kam taku bwa I kanakoia taimonio irouni Beretebubwa. 19 Ao ngkana I kanakoia taimonio irouni Beretebubwa, ao natimi a kanakoia iroun antai? Ma ngaia are ibukin aei, ao a na riki natimi bwa taani motiki-taekami. 20 Ma ngkana ni mwaakan te Atua ae I kanakoia iai taimonio, ao nanona ngkanne bwa e a roko uean te Atua i aomi. 21 Ngkana e kaawakina mwengana te aomata ae e aintoa, ae e tauraoi ma ana bwai n un, ao a rau ana bwai; 22 ma ngkana e niniaki iroun ae e aintoa riki nakoina ao e konaaki irouna, ao teuanne e na anai ana bwai n un teuare e konaaki, ake e onimakin, ao e na tibwatibwai nakoia raona. 23 Ane e aki mena irou, ao e rawa nakoiu; ao ane e aki uaia ni bobooti ma Ngaia, ao e kamaae nako. 24 Ngkana e a tia n oti nako te anti are e buaakaka mai iroun te aomata, ao e nako n ri nuukan taabo ake a rereua n ukoukora ana tabo ni motirawa iai; ao ngke akea ae e kunea, ao e taku, N na manga okira te auti are I a tia nako ngkoa maiai. 25 Ngke e roko iai, ao e kunea bwa e a tia ni kaitiakaki ao a baaireaki raoi bwain nanona. 26 Ao ngkanne, e nako ni kairiia itiman riki anti aika buaakaka riki nako ina, ao a rin ni maeka ikekei; ao e a buaakaka riki aron te aomata arei nakon are rimoa. 27 Ngke E tia n atongi taeka akekei Iesu, ao e kanenea bwanaana te aine temanna i buakon te koraki arei, ao e taku nakoina, E a kabwaia te biroto are e bungiko ao mamma ake Ko mammai. 28 Ao Ngaia E kaangai, Te koaua, ma a kabwaia riki akana ongo ana taeka te Atua ao a kaawakinna. 29 Ngke a baneakina Iesu aomata aika mwaiti, ao E taku, Te roro aei bon te roro ae e buaakaka; a ukoukora te kanikina, ma akea ae a na anganaki, bwa ti te kanikina are e kaotia Iona. 30 Bwa aron te baere e karaoia Iona ngke e riki bwa te kanikina nakoia I-Ninewe, ao ai aron naba are E karaoia Natin te Aomata, e na riki bwa te kanikina nakoia te roro aei. 31 Ane e na kaoti ueani maiaki te aine n te bongi ni motiki-taeka ma kaain te roro aei, ao ane e na kabuaakakaia; bwa e nako mai neierei man te tabo ae te kabanea n raroa bwa e na ongoraa n rabakaun Toromon, ao nooria, iai ikai ae e kakannato riki nakon Toromon. 32 Ane a na kaoti I-Ninewe n te bongi ni motiki-taeka ma kaain te roro aei, ao ane a na kabuaakakaia; bwa a rairi nanoia n ana kabwarabwara Iona, ao nooria, iai ikai ae e kakannato riki nakon Iona. 33 Akea ane e kauraa te taura ni kaaki n te tabo ae e raba i nanon te auti ke i aan te bwaketi, ma e kaaki i aoni nnena, bwa a aonga n noora te oota aomata ake a rin. 34 Matam, kaanga ai aron te taura ibukin rabwatam; ngkana e raoiroi matam, ao e buta rabwatam ni kabanea n te oota; ma ngkana e aki raoiroi, ao e buta rabwatam ni kabanea n te roo. 35 Ma ngaia ae ko na taraia raoi ngkanne bwa te oota ane i nanom tiaki te roo. 36 Ngkana arona ngkanne bwa e buta rabwatam ni kabane n te oota n akea maiai ae e roo, ao e na tabwanin raoi ootana, n ai aron uran te taura ae e anganiko ootana. 37 Ngke E tia n atongi baikekei Iesu, ao E kaoaki iroun te Bwaritaio temanna bwa E na amwarake ma Ngaia; ma ngaia are E rin n ana auti ao E tekateka n rarikiriki bwa E na amwarake. 38 E miimii te Bwaritaio ngke E aki teboki moa baina Iesu i mwaain te amwarake. 39 Ao E taku te Uea nakoina, Ngkami aika Bwaritaio, kam kaitiaka tinanikun te mwangko ma te raurau, ma a on nanomi n tangiran te kan tautaeka ma te kani kaubwai, ao te buaakaka. 40 Ngkami aika baaba! Teuare e karaoa tinanikun te bwai, tiaki Ngaia naba are E karaoa nanona? 41 Ma kam anga bwai ake i nanon ami mwangko ma ami raurau bwa bwaai n akoi; ao nooria, a bane n itiaki bwai ni kabane i bukimi. 42 Ma a na reke kaimi Bwaritaio! Bwa kam anganaga teuana te katebwina ni mwakoro man aroka aika te minte, te rue, ao aroka aika boiarara baaia, ao kam aki karaoa nanon te eti ma ana tangira te Atua; baikai aika kam riai ni karaoi, n aki kaaki taekaia akekei. 43 A na reke kaimi Bwaritaio! Bwa kam tangiri kaintoka aika moan raraoi i nanoni mwaneabaia I-Iutaia, ao kam tangiri katei ni karinerine n taabo ni mwaakete bwa a na karaoaki nakoimi. 44 A na reke kaimi! Bwa kaanga ai aroni nneia maate ngkami ake a aki nooraki; a nakonako i aoia aomata bwa a aki ataia. 45 E kaeka te rooia temanna ao e kaangai, Te Tia Reirei, Ngkai Ko taekin am taeka akanne ao Ko kabuaakakaira naba iai. 46 Ao E taku Iesu, A na reke kaimi naba ngkami rooia! Bwa kam kaaki i aoia aomata uota aika kamaamate, ao ngkami, a aki bo naba teutana taboni baimi ma ngaai. 47 A na reke kaimi! Bwa kam karaoi mwakuri ni katamaaroa nakon ruanimateia buraabeti, are te koraki ake a tiringaki irouia ami bakatibu. 48 Ma ngaia ae taani kakoaua ngkami nakon aia mwakuri ami bakatibu, ao kam kariai baike a karaoi: bwa a kamateia, ao kam karaoi ruanimateia. 49 Ma ngaia are e taku te taeka are e koreaki n te boki are Rabakaun te Atua, N na kanakoia buraabeti ma taan tuatua nakoia, ao ane a na kamateia temwaangina, ao a na bwainikiriniia temwaangina; 50 bwa e tangiraki man te roro aei booni mwiin raraaia buraabeti ni kabaneia, ake a kawawaaeaki ma ngke e moani karikaki aonnaba: 51 man te tai are e bwaka iai raraan Abera nakoni bwakan raraan Takaria, are e mate i marenan te baonikarea ma te umwantabu. Eng, I tuangkami, bwa ane e na tangiraki boona mai irouia kaain te roro aei. 52 A na reke kaimi rooia! Bwa kam a tia n uota nako kiingini mataroan te atatai; kam aki rin ngkami ao kam tukiia te koraki ake a kan rin. 53 Ngke E oti nako Iesu man te tabo arei, ao taani koroboki ma Bwaritaio, a kaunuuniia nakoina, ao a kabatiai aia taeka n eekia nako bwa E aonga n taekini baika a bati. 54 A kani kamwanea ngkana iai buren ana taeka.
1 Ao ngkekei naba, ngke a bootaki aomata aika rangi ni mwaiti n te aro are a rangi ni iribwaribwa, ao E taku Iesu nakoia moa ana reirei, Kaawakiningkami man aia iiti Bwaritaio are te mwaamwanaa-te-aba. 2 Akea te bwai ae e rabunaki ae e na aki kaotaki, ao ae e karabaaki ae e na aki ataaki. 3 Bwa ane kam taekinna n roon te bong ao e na ongoraaeakinaki n ootan te ngaina, ao ane kam wirikirikiia i nanon te ru ni matuu, ao e na taekinaki i aon taubukin auti. 4 I tuangkami ngkami aika raou, bwa kam na aki maakuia te koraki akana kamatea te rabwata, ao akea riki te bae a konaa ni karaoia i mwiina. 5 Ma N na tuangkami ae kam na maakua: kam na maaka Teuare e konaa n tetewe nako Keenna, ngkana E a tia n kamaamate; eng, I tuangkami bwa kam na maakua. 6 Tiaki a kabooaki niiman tibwaaro n te boo ae e rangi n uarereke? ao akea temanna ae E mwaninga taekana te Atua. 7 Ao ae e moamoa riki, a ataaki mwaitin iran atuum i. Kam na aki maaku; kam boongana riki nakoia tibwaaro aika bati. 8 Ao I taku nakoimi, bwa ane e kaotia i mataia aomata bwa raou ngaia, ao Natin te Aomata e na manga kaotia i mataia ana anera te Atua bwa raona ngaia; 9 ma ane e kaakeaai i mataia aomata, ao e na kaakeaaki i mataia ana anera te Atua. 10 Ane e atonga ae e buaakaka nakon Natin te Aomata, ao e na kabwaraaki ana bure; ma ane e taetaebuakaa te Taamnei are e Raoiroi, ao e na aki kabwaraaki ana bure. 11 Ngkana a katikiingkami nako mataia akana bootaki ni mwaneabaia I-Iutaia ao nakoia taan tautaeka ma ueea, ao tai raraoma n are kam na taekin bwa a kangaa ami kaeka, ke a na tera are kam na atong; 12 bwa E na reireiningkami te Taamnei are e Raoiroi n te aoa naba arei ami taeka akana riai bwa kam na atong. 13 Ao e taku temanna i buakoia aomata aika bati nakon Iesu, Te Tia Reirei, Tuanga tariu bwa e na tibwai i marenau ma ngaia, ana bwai tamara ake a tiku i mwiini matena. 14 Ao Ngaia E taku nakoina, Nao, antai ae e karaoai bwa te tia moti ke te tia tibwa i aomi? 15 Ao E a manga taku riki nakoia, Tarataraingkami, ao kaawakiningkami man te mataai ni kanibwaibwai ni kabane; bwa maiun te aomata, e aki mena n ana bwai, e ngae ngkana a reke irouna ni mwaiti. 16 Ao E taekina te rongorongo ni kabootau nakoia, ao E kaangai, E bati n uaa aban te aomata temanna ae e kaubwai; 17 ao e kaangai i nanona, Tera ae N nang karaoia, bwa akea te tabo ae N na kaawakin iai au uaa? 18 Ao e taku, N na karaoa aei: N na urui nnen au uaa, ao N na manga katei aika abwaabwaki riki; ao N na kaawakin iai au uaa ni uiita ni kabane ma au bwai nako. 19 Ao N na kaangai nakoiu, Nao, a bati am bwai aika a kaawakinaki ibukin ririki aika na roko; aoriko amwarake, mooi, ao kimwaareirei. 20 Ma E taku te Atua nakoina, Te nanobaba! N te tairiki aei, ao e na anaaki maium mai iroum; ao bwaai akana ko a tia ni katauraoi, antai ae e na bwaini? 21 Ane aron te bae e na riki nakon te aomata ae e kaiko bwaai ibukina ngke e ataaki iroun te Atua bwa e aki kaubwai. 22 E taku Iesu nakoia ana reirei, Ma ngaia ae I taku nakoimi, Tai iango n raraoma ibukini maiumi bwa tera ae kam na kanna; ao ibukin rabwatami bwa tera ae kam na kunnikaia iai. 23 Bwa e kakaawaki riki te maiu nakon te amwarake, ao te rabwata nakon te kunnikai. 24 Kam na iangoi aroia reeben: a aki unuuniki ao a aki bobooti uaa ngkana a tai; ake a naba teutana aia titoa ni bwai, ma E kakaamwarakeia te Atua. Ai mwaitira kakaawakimi nakoia mannikiba! 25 Antai i buakomi, ibukin raraomana, ae e konaa ni kaananaua ana tai ni maiu nakon ae teuana riki te bong? 26 Ngkana ngaia bwa kam aki konaa ni karaoa te bwai ae e uarereke ae ai aron anne, ao e aera bwa kam na iango n raraoma ibukini bwaai akekei? 27 Kam na iangoi aroia kiebu bwa a kangaa n rikirake: a aki mwamwakuri ao a aki bibinoka; ao I taku nakoimi bwa e bon aki kunnikaiaki Toromon, n ai aron tekaina i buakon aikai, e ngae ngke e kaubwai. 28 Ma ngkana e kunnikaiaki iroun te Atua te uteute ae e maiu ngkai ao e karenakoaki nakon nanoni nnen te ai ningaabong, ao ai mwaitira riki ana kani kunnikaingkami, ngkami aika karako ami onimaki? 29 Ao ngkami, tai ukoukori kanami ao nimami, ao tai nanokokoraki. 30 Bwa a ukoukori baikai ni kabane bootanaomata i aonnaba; ao Tamami, E ataia bwa kam kainnanoi. 31 Ma kam na ukoukora ueana, ao e na raonaki ni baikai nakoimi. 32 Tai maaku, ngkami aika karako mwaitimi bwa E kukurei Tamai n anganingkami ueana. 33 Kam na kaboo nako ami bwai, ao anga mwaneia bwa bwai n tituaraoi nakoia akana akea aia bwai; kareke ami bwauti-ni-mwane aika a na aki riki ni mwane, ma baika a kakaawaki aika a na aki konaa ni bane i karawa, ike e aki rooroko iai te tia ira, ao e aki uruuru bwaai iai te koa. 34 Bwa ike a mena iai ami bwai, ao a mena naba iai nanomi. 35 Kam na bwaina te tauraoi, ao a na ura ami taura, 36 ao kam na katootoongia aomata ake a kaantaninga rokon aia mataniwi ngkana e oki man te baka bwa a na kauka te mataroa nakoina n te tai naba are e roko iai ni karebwerebwe. 37 A kabwaia tooro akana e nooria te mataniwi bwa a tabe n tantani ngkana e roko; e koaua ae I a tuangkami bwa e na kabaea nuukana ao e na katekatekaia bwa a na amwarake, ao e na roko n touati i bukiia. 38 Ngkana e roko n te nuuka ni bong ke n te kaarangaina, ao e nooriia bwa a tantani, ao a kabwaia tooro akanne. 39 Ma kam na ataa aei, bwa ngke arona bwa te aomata are ana auti te auti e a kaman ataa te aoa are e na roko iai te tia ira, ao e na kamarurungnga n tantani bwa e na aki karekea ana tai te tia iraa n urua oon te auti bwa e na rin. 40 Ao ngkami naba, kam na bwaina te tauraoi; bwa ane e na roko Natin te Aomata n te aoa are kam aki kaantaningaia bwa E na roko iai. 41 E taku Betero, Te Uea, Ko taekina te rongorongo ni kabootau aei i bukira, ke i bukiia aomata ni kabaneia? 42 Ao E taku te Uea, antai te touati ae e kakaonimaki ae e wanawana, are e na mwiokoaki iroun ana mataniwi bwa e na tararuaia ana toro, n angania kanaia ake a tia ni baaireaki n taiia? 43 E a kabwaia te toro ae e nooria ana mataniwi ngkana e roko bwa e tabe iai. 44 E koaua ae I a tuangkami bwa ane e na karikia bwa mataniwiin ana bwai ni kabane. 45 Ma ngkana e kaangai te toro arei i nanona, E baenikai n roko au mataniwi; ao e moana oreaia tooro mwaane ma tooro aine, ao e amwarake ma ni mooi, ao e kakoroa ni manging; 46 ao teuare ana mataniwi te toro arei, e na roko n te bong ae e aki kaantaningaia iai, ao n te aoa ae e aki ataia, ao e na korouaia ni kamwakorokoroa, ao e na kaakia i rarikiia ake a aki kakaonimaki. 47 Ao te toro ae e ataa nanon ana mataniwi, ma akea ana kekeiaki nakoni karaoana, e na oreaki ni karawataaki. 48 Ma ane e aki ataia, ao e karaoa ae e na oreaki iai, e na oreaki ni karaurau. Ane e anganaki baika a bati, ao e kaantaningaaki rekeni baika a bati mai irouna; ao ane e mwiokoaki ni baika a bati irouia aomata, ao a na kabatiai riki baika a na kaauakin mai irouna. 49 I roko bwa N kabuoka te aonnaba, ao tera ngke arona bwa e a kaman tia n ura aina! 50 Iai te bwaabetiito ae N nang bwabetitaki iai; ai te rawaawata tera ae e taonai ni karokoa e tia! 51 Kam taku bwa I roko ni uota te raoi. I bon aki ma I uota te iraraaure. 52 Bwa ni moa mangkai, ao ane e na bwenaua te utu teuana ae niiman kaaina, bwa teniman ni kaaitaraia uoman, ao uoman ni kaaitaraia teniman; 53 te karo, e na eekaanako natina te mwaane, ao te nati te mwaane e na eekaanako tamana; te tina, e na eekaanako natina te aine, ao te nati te aine, e na eekaanako tinana; te aine, e na eekaanako buun natina te mwaane, ao buun te nati te mwaane e na eekaanako tinani buuna. 54 Ao E taetae naba nakoia aomata ni kaangai, Ngkana kam noora te nang bwa e oti ni waerake mai maeao, ao kam a kaangai naba, E a kaani bwaka te karau ae e korakora; ao e boni koaua. 55 Ao ngkana kam ataia bwa e kare te ang mai maiaki, ao kam kaangai, E na rangi ni kabuebue; ao e boni koaua. 56 Ngkami aika taani mwaamwanaa te aba, iai am konaa n atai nanoni kanikina i aon te aba ma karawa, ma e aera ngkai kam aki konaa n ataa nanon te tai aei? 57 Ao e aera bwa kam aki baairea ae kam taku i bon iroumi bwa e eti? 58 Ngkana ko nako ma te aomata are e bukiniko nakon te tia moti, ao ko na kataa ae ko konaa ni karekea te raoi i marenam ma ngaia i aon te kawai, bwa e kaawa ni katikiko nakon te tia moti, ao te tia moti e na anga ngkoe nakon te bureitiman, ao te bureitiman e na kaakiko i nanon te karabuuti. 59 I taku nakoimi bwa ko na bon aki konaa n oti nako ni karokoa ko a tia ni kabwakaa ni kabanea mwaitin am taarau.
1 N te tai naba arei, ao a roko aomata tabeman n tuanga Iesu taekaia I-Kariraia ake e rengan raraaia Birato ma raraani maan ake karea. 2 Ao E kaekaia ni kaangai, Kam taku bwa a buaakaka riki I-Kariraia akekei nakoia I-Kariraia ni kabaneia ibukin ae a kammarakaki n te aro aei? 3 I taku nakoimi, A aki; ma ngkana kam aki rairi nanomi, ao kam na bane ni mate n ai aroiia. 4 Ao tera aroia aomata ake tengauni ma waniman, ake a bwakaraki n te auti ae te taua i Tiroam, ao a mate iai; kam taku bwa a buaakaka riki nakoia aomata ni kabaneia ake a maeka i Ierutarem? 5 I tuangkami, A aki; ma ngkana kam aki rairi nanomi, ao kam na bane ni mate n ai aroiia. 6 Ao E taekina te karaki ni kabootau aei: Iaia te aomata temanna ae iai ana biiku ae e unikaki i nanoni nnen ana kureebe; ao e roko bwa e na ukoukori uaana iai, ma akea ae e kunei. 7 Ao e taku nakon te tia ribana, Noria, ai tenua te ririki n nako ae I rooroko iai n ukoukori uaa n te biiku aei, ao akea ae I kunea. Ko na koreia ni kabwakaa; bukin tera bwa e na kabanebuakaa te amwarake man te tano? 8 Ao e kaeka ni kaangai, Te uea, Ko na katikua riki teuana te ririki, bwa N na keniken ri rarikina ao N na ribanaia. 9 Ao ngkana e karki uaa n ana tai n uaa, ao e na rangi n raoiroi; ma ngkana e aki, ao ko a konaa ni koreia ni kabwakaa. 10 E reirei Iesu ni mwaneabaia I-Iutaia teuana n te taabati. 11 Ao nooria, e mena iai te aine ae iai irouna te anti ae kaaorakaki irouna i nanon ririki aika tebwi ma wanua; e bwaoua nuukana ao e aki konaa ni kaeta raoi rabwatana. 12 Ngke E noora neierei Iesu, ao E weteia ao E taku nakoina, Neiko, ko a kamaiuaki man aorakim. 13 Ao E kaaki baina i aona, ao e a eti ngkekei naba nuukana, ao e karaoiroa te Atua. 14 Ao e un te tia taua taekani mwaneabaia I-Iutaia iroun Iesu ngke E kamaiu n te taabati, ao e taku nakoia aomata, Iai boong aika onoua ake a riai ni karaoaki mwakuri iai; rooko ni boong akanne bwa kam na kamaiuaki iai, ma tiaki n te bong ae te taabati. 15 Ma E kaeka te Uea ni kaangai, Ngkami aika taani mwaamwanaa-te-aba! Tiaki kam bane ni kabwarai rooia ami kao ma ami aati mani nneia n amwarake n te taabati ao kam kairiia nako ni kamooiia? 16 Ao te aine aei, ae natin Aberaam, ae e kabaeaki i nanon tebwi ma wanua te ririki iroun Tatan, tiaki bwa e riai bwa e na kabwaraaki mani kabaeana aei n te bong ae te taabati? 17 Ngke E atongi baikai, ao a bane ni maamaa te koraki ake a ribaia, ao a bane ni kimwaareirei aomata ni bwaai ni kabane ake a moa n raraoi ake a karaoaki irouna. 18 Ao E taku ngkanne Iesu, Ai aron tera uean te Atua? ao tera ae N na kabootaua iai ma ngaia? 19 Ai aron uaan te mwaakeke, are e anaia te aomata n unikia ni nnen arokana; ao e rikirake, ao e riki bwa te kai ae e abwaabwaki, ao a karaoi nneia ni maeka mannikiba i aoni mwaangana. 20 Ao E a manga taku riki, Tera ae N na kabootaua iai uean te Atua ma ngaia? 21 Ai aron te iiti are e anaia te aine ao e renganna ma te buraawa ae tao nimabwi te bwauna rawaawatana, ao e kabanea ni karikirakea te buraawa. 22 Ao E waaki nako Iesu i aoni kawaina ri nuukani kaawa ma taabo ake a maekanaki, n reireia aomata. Ni karaoan arei irouna, ao E bon tabe n toutoua kawaina nako Ierutarem. 23 Ao e taku temanna nakoina, Te Uea, Ti tabeman akana nang kamaiuaki? Ao Ngaia E kaangai nakoia, 24 Kakorakoraingkami bwa kam na rin n te mataroa are e wariki; bwa I taku nakoimi bwa a bati aika ukoukora te kan rin iai, ma a aki konaa. 25 N te tai naba are e tei rake iai teuare ana auti te auti ni kaina te mataroa, ao ane kam na tei i tinaniku ao kam na karebwerebwea te mataroa, ao kam na kaangai, Te Uea, kaukia nakoira. Ao ngaia e na kaekaingkami ni kaangai, I aki ataa reitakiu ma ngkami. 26 Ao ngkami, ane kam na kaangai, Ti amwarake ao ti mooi ma ngkoe, ao ko reirei i nanoni kawain ara kaawa. 27 Ao agaia e na kaangai, I tuangkami bwa I aki ataa reitakiu ma ngkami; naako mai irou, ngkami ni kabaneingkami aika taani karaoa ae e buaakaka. 28 Ane kam na tang ao kam na tenai riami ikekei ni kaota ae kam un, ngkana kam noora Aberaam, Itaaka, Iakobwa ma buraabeti ni kabaneia n uean te Atua, ao ngkami kam teweaki nako tinaniku. 29 Ao ane a na roko aomata mai mainiku ao mai maeao, mai meaang ao mai maiaki, ao a na karekei nneia n tekateka n tain te baka n amwarake n uean te Atua. 30 Ao nooria, bon iai aika rimwi ngkai aika na riki n rimoa, ao aika rimoa ngkai aika na riki n rimwi. 31 A roko Bwaritaio tabemwaang n te tai naba arei, ao a taku nakon Iesu, Ko na nako maikai, ao tai tikutiku, bwa e tangiriko Erote bwa ko na kamateaki. 32 Ao Ngaia E kaangai nakoia, Kam na nako n tuanga te arobeke arei ni kaangai, Noria, I kanakoia taimonio, ao I karaoi mwakuri ni kakamaiu n te bong, aei ao ningabong, ao n te kateni bong, N na katiaa iai au mwakuri. 33 Ma I riai ni waakina nako kawaiu n te bong aei ao ningabong, ao n te bong are i mwiina; bwa e aki konaaki ni kamateaki te buraabeti ngkana e aki mena i Ierutarem. 34 Ngkami, aika kaain Ierutarem, aika kam aki toki ni kamateia buraabeti ao kam karebanaiia ake a kanakoaki nakoimi! Ai mwaiti ra au kani bobootingkami, n ai aron te moa-aine, ngkana e bootiia natina i aani baina, ma kam rawa! 35 Noria, e nang katukaki ami kaawa i bon irouna n aki tabeakinaki iroun te Atua; ao I tuangkami bwa kam na aki manga karaoiroa Teuae nako mai n aran te Uea!
1 N te taabati teuana, ngke E rin Iesu bwa E na amwarake n ana auti te Bwaritaio temanna ae e kakannato, ao a tarataraia te koraki ake a mena ikekei. 2 Ao nooria, e mena te aomata temanna i matana ae e aorakina te buubura. 3 Ao E taetae Iesu nakoia rooia ma Bwaritaio, ni kaangai, E riai n taekan te Tua bwa e na karaoaki te mwakuri ni kamaiu n te taabati, ke e aki? 4 Ma akea ae e karongoaa. Ma ngaia are E taua teuarei Iesu, ni kamaiua, ao E kanakoa. 5 Ao E titirakiniia, ni kaangai, Antai iroumi ae iai natina ke ana kao ae e bwaka i nanon te mwanibwa n te taabati ae e na aki anaia maiai ngkekei naba? 6 Ao akea ae e konaa n anga ana kaeka nakoina. 7 Ngke E noori aroia aomata ake a kaoaki nakon te amwarake bwa a rinei taabo n tekateka aika kakannato, ao E atonga te taeka ni kabootau nakoia, ni kaangai, 8 Ngkana ko kaoaki iroun temanna nakon te baka n amwarake, ao tai tekateka n te tabo ae moan te kakannato, bwa e kaawa n iai ae e kakannato riki nakoim ae e kaoaki iroun teuarei, 9 ao teuare e kakao, ane e na roko ma teuarei ao e na kaangai nakoim, Anga am tabo nakon teuaei, ao ngkanne ane ko na nako ma te maamaa n tekateka n te tabo ae akea kakannatona. 10 Ma ngkana ko kaoaki, ao naako tekateka n te tabo ae akea kakannatona, bwa ngkana e roko teuare e kaoko ao ane e na kaangai nakoim, Raou, naako tekateka n te tabo are e rine riki; ao ngkanne, ane ko na kamoamoaaki i mataia aomata ni kabaneia ake a tekateka n rarikiriki n amwarake ma ngkoe. 11 Bwa ane e kakannatoa i bon irouna, ao e na kamangoraki; ao ane e kamangoria i bon irouna, ao e na kakannatoaki. 12 Ao E taku nakon teuare e kakao, Ngkana ko karaoa te amwarake ni kamwaitia ibukin te tawanou ao te tairiki, ao tai kaoiia raaraom ke tarim ma am bu, ke raom aika kaubwai aika a maeka ni kaan ma ngkoe, bwa a kaawa ni manga kaoko naba, ao e kabooaki nakoim mwiin are ko karaoia. 13 Ma ngkana ko karaoa te amwarake, ao ko na kaoiia akana aki kaubwai ma akana a aki toamau bwain rabwataia, ma akana aki konaa te nakonako raoi, ma akana a mataki, 14 ao ko na kakabwaiaaki iai; bwa a aki konaa ni manga kabooa mwiin are ko karaoia nakoia. Ane e na kabooaki nakoim mwiin are ko karaoia n te tai are a manga maiu iai aomata ake a raoiroi ake a tia ni mate. 15 Ngke e ongo taeka aikai temanna i buakoia aomata ake a rarikiriki n amwarake ma Iesu, ao e taku nakoina, E a kabwaia te aomata are e na amwarake n uean te Atua. 16 Ma E taku Iesu nakoina, E karaoa te amwarake ae abwaabwaki te aomata temanna, ao e kaoiia aomata aika bati; 17 ao e kanakoa ana toro, ngke e nangi waaki te amwarake, bwa e na kaangai nakoia aomata ake a tia ni kaoaki, Mai; bwa a bane n tauraoi bwaai ngkai. 18 Ma a bane n anga aia taeka ni karautaeka n te nano ae ti te arona. E taku nakoina te moa n aomata are e kawaraki, I a tia ni kabooa te aba, ao I riai n nako n nooria; I butiiko bwa N na tiku. 19 Ao e kaangai are temanna, I a tia ni kabooi tengauni kao-mwaane ao ae i aoni kawaiu ngkai n nako ni kataiia bwa ua ra. I butiiko bwa N na tiku. 20 Ao e kaangai temanna, I a tibwa karekea buu, ma ngaia ae I aki konaa n nako wati. 21 Ngke e oki te toro arei, ao e taekini baikekei nakon ana mataniwi. Ao e un iai teuare ana auti te auti, ao e taku nakon ana toro, Kawaetatako naako ni kawain te kaawa ao kawai i rarikin auti, ao kairiia mai akana aki kaubwai ma akana aki toamau bwain rabwataia ma akana aki konaa n nakonako raoi, ma mataki. 22 Ao e taku te toro, Te mataniwi, e a tia ni karaoaki are ko tuatua, ao e boni mwaawaawa naba te tabo. 23 Ao e taku te mataniwi nakon te toro, Ko na nako ni kawai aika raababa ma kawain te marenaua, ao imanonoiia aomata bwa a na nako mai, bwa e aonga ni kaonaki au auti. 24 Bwa I taku nakoimi, bwa akea i buakoia aomata ake a moani kaoaki ae e na katoonga au amwarake. 25 A ira Iesu aomata aika rangi ni mwaiti; ao E rairaki n taku nakoia, 26 Ngkana iai ae e kan riki bwa au reirei ma e aki ribaa tamana ma tinana ma buuna ma natina ma tarina ma mwaanen, ma n aki ribaa naba maiuna, ao e aki konaa n riki bwa au reirei. 27 Ane e aki uouota ana kaibangaki, n ri mwiiu, ao e aki konaa n riki bwa au reirei. 28 Bwa antai iroumi ae e kani katea te auti ae e buubura, ao e na aki tekateka moani wareka mwaitini boona, bwa tao e na tau ke e na aki ibukini katiaana? 29 Bwa ngkana e a tia ni karaoa aana, ao e aki konaa ni katiaa te auti, ao e na ngareakinaki irouia aomata ake a nooria, 30 ao a na kaangai, E a tibwa moani kateitei te aomata aei, ao e aki konaa ni katiaa. 31 Ao ai antai te uea, ae tebwina tengaa mwaitin ana aomata, ae e na aki tekateka moa n iango i mwaain ae e nako ni buakana te uea temanna, bwa tao e na konaa aona, ngkana e roko teuarei ma raona aika uabwi tengaa ni buakaniia? 32 Ao ngkana e na aki kona, ao e na kanakoia taan taetae ibukina bwa a na buubuti te raoi nakon teuarei ngkae e mena i kiiraroa. 33 Ma ngaia are ngkana iai i buakomi ae e aki kiitan anaQbwai ni kabane, ao e aki konaa n riki bwa au reirei. 34 E raoiroi te taoro; ma ngkana e a mauna taorona, ao e na kangaa ni manga kaokaki arona n taoro? 35 E aki tau ni kaboonganaaki ibukini kanan te tano, ke n renganaki ma kanan te aroka aika bwariko ni maange. Ane iai taningana n ongo ao ke e ongo.
1 A nako taan anai taekiti ma aomata aika buaakaka ni kaania Iesu bwa a na ongoraa irouna. 2 A ngurengure Bwaritaio ma taani koroboki, ao a kaangai, Te Aomata aei, E butimwaaia aomata aika buaakaka ao E amwarake ma ngaiia. 3 E kaekaia Iesu ngkanne n te taeka ni kabootau aei: 4 Antai i buakomi, ae tebubua ana tiibu, ngkana e bua temanna mai buakoia, ao e na aki kiitaniia ake ruangaun ma ruaman n te rereua n ukoukora are e bua, ni karokoa rekena? 5 Ao ngkana e reke, ao e uotia i aon angana, ni kimwaareirei. 6 Ao ngkana e roko ni mwengana, ao e bootiia raona ma ake a maeka i rarikina, ao e kaangai nakoia, Kam na kimwaareirei ma ngai bwa I a tia ni kunea au tiibu are e bua. 7 I taku nakoimi bwa e na riki naba ae ai aron aei i karawa, ma e na mwaiti riki iai te kimwarerei ibukin te aomata ae buaakaka ae ti temanna ae e raira nanona, nakon te kimwaareirei i bukiia aomata aika raoiroi aika ruangaun ma ruaman aika akea bureia aika riai n rairi nanoia iai. 8 Ke, antai te aine ae iai irouna ana mwane ae tebwina te tirewa ngkana e bua teuana ao e na aki kauraa te taura ma n taea nanon te auti, ni kabanea ana tai ni kakaaea ni karokoa rekena? 9 Ao ngkana e reke irouna, ao e bootiia raona ma ake a maeka i rarikina, ao e kaangai, Kam na kimwareriei ma ngai, bwa I a tia ni kunea te mwane are e bua irou. 10 I taku nakoimi bwa ai arona naba bwa e na iai te kimwaareirei irouia ana anera te Atua ibukin te aomata ae e buaakaka ae ti temanna ae e ira nanona. 11 Ao E a manga taku riki Iesu: Iai te aomata temanna ae uoman natina mwaane; 12 e taku teuare e te karimwi nakon tamana, Tamau, ko na anganai tibwau are e na reke irou man am bwai. Ma ngaia are e a tibwai ana bwai nakoia natina. 13 I mwiini boong tabeua, ao e kabane tibwana teuare e te karimwi n rairi nakon te mwane, ao e kiitana mwengana n nako n te aba ae e raroa, ao e kabanei iai n te aro ni maiu ni bakatae. 14 Ngke a bane ana bwai, ao e roko te rongo ae e korakora n te aba arei, ao e a rootaki n te kainnano. 15 Ma ngaia are a nako ni kakaaea ana mwakuri iroun temanna ae kaain te aba arei, ao teuarei, e kanakoa bwa e na tararuaia beeki ngkana a amwarake. 16 Iai nanona ni kani kana kanaia beeki ake a kang, ma akea ae e anganaki maiai. 17 Ma ngke e a manga reke nanona ae e wanawana, ao e taku, Ai mwaiti ra ana toro tamau ake a kabooaki aia mwakuri aika kau amwarake ao ngai I a mate ni baki ikai! 18 N na tei rake, ao N na nako n tamau, ao N na kaangai nakoina, I a tia ni bure nakon Teuare i karawa ao nakoim; 19 I aki tau bwa N na atongaki bwa natim; ko na warekai bwa temanna i buakoia am toro ake a kabooaki aia mwakuri. 20 Ao e tei rake, ao e nako n tamana. Ao ngke e mena i kiiraroa, ao e nooria tamana, ao e nanoangaia, ao e biri, ao e rabwatia, n inga nakoina. 21 E taku te nati nakoina, Tamau, I a tia ni bure nakon Teuare i karawa ao nakoim; I aki tau bwa N na atongaki bwa natim. 22 Ma e taku te tama nakoia ana toro, Kam na kawaetataingkami n uota mai te kunnikai are moan te tamaaroa, ao karinna i aona; ao kam na karina te burenibai i taboni baina, ao karini kauniwae i waena; 23 ao uota mai te kao te teei ae e kamarikaaki, ao tiringnga, ao ti na amwarake ni kimwaareirei: 24 bwa e mate natiu aei, ao e a manga maiu; e bua, ao e a manga reke. Ao a bootaki ni kimwaareirei. 25 Ao natina are te karimoa, e mena i abaia i marenaua bwa e mwakuri; ao ngke e oki, ngke e kaan ma te auti, ao e ongo tangin te katangitang ma karongoaaan te takaakaro. 26 Ao e wetea te toro temanna, ao e titirakinna bwa baika ra baikekei. 27 Ao ngaia e taku nakoina, E a roko tarim, ao e tua tamam bwa e na tiringaki te kao te teei ae e kamarikaaki ibukin ae e roko irouna ma te maiu ao te marurung. 28 Ao ngaia, e un ao e rawa n rin; ao e oti nako tamana ni butiia bwa e na rin. 29 Ma e kaekaa tamana ni kaangai, Noria, I mwamwakuri iroum bwa kaanga te toro ngai i nanon ririki aika bati ni karokoa ngkai, ao I tuai ma n ri aon am tua; ao ko tuai n anganai te kao te teei, bwa N amwarake ni kimwaareirei ma raou nako. 30 Ma ngkae e a roko natim anne, ane e bakataei am bwai irouia kabekaau ao ko tiringa te kao te teei ae e kamarikaaki ibukina. 31 Ao e kaangai tamana nakoina, Natiu, Ko meemena irou n taai nako ao au bwai ni kabane bon am bwai. 32 E riai bwa ti na kimwaareirei ao ti na kukurei, bwa e mate tarim aei, ao e a manga maiu; e bua ao e a manga reke.
1 Ao E taku naba Iesu nakoia ana reirei, Iai ngkoa te aomata ae e kaubwai, ae iai ana manatia; ao e uotaki taekan te manatia arei nakoina bwa e bakataei ana bwai. 2 Ao e weteia ao e taku nakoina, Tera taekam aei, ae I ongo? Kaoti nakoiu mwiin am mwakuri ni manatia, bwa ko na aki manga manatia. 3 Ao e taku te manatia i nanona, Tera ae N nang karaoia, bwa ae e a anaaki mai irou te nakoa ni manatia iroun au mataniwi? E aki tau korakorau ni keniken, ao I mamaa ni buubuti. 4 E a tia au baaire n te bae N nang karaoia, bwa a aonga aomata ni butimwaaeai nakoni mwengaia n te tai are I kabaneaki iai man nakoau ni manatia. 5 Ao e weteia aomata n tatabemaniia nako ake a taarau iroun ana mataniwi, ao e taku nakon are te moa n aomata, Iraua am taarau iroun au mataniwi? 6 Ao ngaia e kaangai, Tebubua te bwai ni baaire ni bwa. Ao e taku te manatia nakoina, Ko na anaa beebwan am taarau, ao kawaekoako tekateka ao korea nimabwi. 7 Ao e taku nakon are temanna, Ao iraua am taarau? Ao ngaia e kaangai, Tebubua te bwai ni baaire n uiita. E taku te manatia nakoina, Ko na anaa beebwan am taarau, ao korea wanibwi. 8 Ao te mataniwi, e kamoamoaa te manatia are e aki bwaina te eti ibukin iangoraoina; bwa a wanawana riki natin te aonnaba aei n aroia n reitaki ma aia roro nakoia natin te oota. 9 Ao I taku nakoimi, Kaboongana i kaubwaimi aika bwain te maiu aei bwa bwaini karekeaia raomi; ao ngkana a bane, ao ane kam na mwaneaki n aakoaki ni nne ni maeka ake a aki maamauna. 10 Ane e kakaonimaki n ane moan te uarereke, ao e kakaonimaki naba n ane moan te abwaabwaki; ao ane e aki bwaina te eti n ane moan te uarereke, ao e aki bwaina naba te eti n ane moan te abwaabwaki. 11 Ngkana arona bwa kam aki kakaonimaki nakoni kaubwain te maiu aei, ao antai ae e na mwiokoi kaubwai ni koaua iroumi? 12 Ao ngkana kam aki kakaonimaki nakon are ana bwai te aomata temanna, ao antai ae e na anganingkami baike bon ami bwai? 13 Akea te toro ae e konaa n toro irouia uoman mataniwi; bwa ane e na ribaa temanna, ao e na tangira temanna, ke e na rangi n reitaki ma temanna, ao e a kaakeaa boonganan are temanna. Kam aki konaa n toro iroun te Atua ma kaubwain te maiu aei. 14 A ongo baikekei ni kabane Bwaritaio ake a baki mwane, ao a kakanikoa Iesu. 15 Ma E taku nakoia, Ngkami aika kam karaoiroingkami i mataia aomata, ma E atai nanomi te Atua; bwa te bwai ae e kakannato irouia aomata ao bon te bwai ae e ribaaki i matan te Atua. 16 A teimatoa boonganan taeka ake a koreaki n te Tua ma aia boki buraabeti ni karokoa kaotin Ioane are te tia Bwaabetito; ao man te tai arei, ao e tataekinaki te rongorongo ae e raoiroi ae taekan uean te Atua, ao a bane aomata ni kakorakoraia n rin iai. 17 Ma e kai mauna riki karawa ma aonnaba, nakon ae e na mauna boonganan teuana manin taekan te tua. 18 Ane e raure ma buuna ao e a manga buuna te aine temanna, ao e wene ni bure iai; ao ane e buuna neiere raure ma buuna, ao e wene ni bure iai. 19 Temanna te aomata ngkoa ae e kaubwai, ae e kunnikainna ni kunnikai aika bo buaka aika uraroo ao a mainaina, ao e kukukurei n amwaamwarake raoi n te bong ae koraki. 20 Ao te aomata temanna ae arana Rataro, ae akea ana bwai, ae e kiaraki rabwatana n te kaboa, e kaweneaki i rarikini mataroan oon ana auti teuare e kaubwai, 21 ao e kani kaamwarakeaki man taamrurun amwarake ake a bwaka man ana taibora n amwarake teuare e kaubwai; ao a roko kamea n newenewei kaboana. 22 E mate teuare akea ana bwai ao e uotaki irouia anera nako rarikin Aberaam. E mate naba teuare e kaubwai ao e taunaki; 23 ao ni menana i Eriti, ngke e taonaki n te maraki ae e korakora, ao e tararake; ao e noora Aberaam bwa e mena i kiiraroa ma Rataro i rarikina. 24 Ao e weteia ni kaangai, Tamau ae Aberaam, ko na nanoangai, ao kanakomaia Rataro bwa e na kateboa taboni baina n te ran ao e na kamwaitoroa neweu, bwa I kainnano ni maraki n uran te ai aei. 25 Ma e taku Aberaam, Natiu, ko na uringnga bwa ngkoe n am tai ni maiu ao a rereke nakoim baika a raraoi, ma Rataro e rereke irouna baika a buaakaka; ma ngkai, e a reke irouna raun nanona ikai, ao ngkoe ko kainnano ni maraki. 26 Ma tiaki ti aei, bwa iai te kamwanono ae e nano ao e raababa ae e mena i marenara, n te aro bwa akea ae e na konaa ni mwananga maikai nakoim, ao maikanne nakoira. 27 Ao ngaia e taku, Ngkana ngaia anne ao I a butiiko, tamau ae Aberaam bwa ko na kanakoa Rataro nakon ana auti tamau, 28 bwa iai niiman tariu, ao e na angania te taeka ni katauraoi bwa a aonga n aki roko n te tabo ae e kammaraki aei. 29 Ma e taku Aberaam, Iai irouia ana boki Mote ao aia boki buraabeti a riai n ongo ao n ongeaaba nakoni baike a koreaki i nanoia. 30 Ao ngaia e kaangai, Tamau ae Aberaam, tiaki; ma ngkana iai mai buakoia maate ae e nako ni kawariia, ao ane a na rairi nanoia iai. 31 Ao e taku Aberaam nakoina, Ngkana a aki ongo n taeka ake a koreaki n ana boki Mote ma aia boki buraabeti, ao a na bon aki anaaki naba nanoia ngkana tao e kaoti temanna mai buakoia maate.
1 E taku Iesu nakoia ana reirei, Ae a na bon roko taiani kariiriii nakoni karaoan te buaakaka, ma e na reke kain ane a roko mai irouna baikanne! 2 E raoiroi riki irouna ngkana e katineaki i roroana te atiibu ae e rawaawata ao e tewenakoaki i taari, nakon ae e na kaira temanna i buakoia aika uarereke aikai nakoni karaoan te bure. 3 Kam na kaawakiningkami: ngkana e bure tarim nakoim, ao ko na takuia, ao ngkana e kabwaraa ana bure, ao kabwaraa ana bure; 4 ao ngkana e bure nakoim itiua te tai n teuana te bong, ao e kaitiua ana tai n rairaki ni kaangai nakoim n teuana te bong, I kabwaraa ana bure; ao ko na kabwaraa ana bure. 5 A taku taan tuatua nakon te Uea, Ko na kakorakorai riki ara onimaki. 6 Ao E kaangai te Uea, Ngkana iai ami onimaki ae kaanga ai aron te koraa ae moan te uarereke, ao kam konaa ni kaangai nakon te kai aei, Ko na taekaki, ao ko na unikaki i taari; ao e na ongo iroumi. 7 Antai iroumi ae iai ana toro ae e mwakuri ni kamarauan te tano ao e kaamwarakeia tiibu, ae e na kaangai nakoina ngkana e oki man ana mwakuri, Nako mai naba ngkai ao tekateka n rarikiriki n amwarake? 8 Tiaki bwa e na kaangai nakoina, Ko na katauraoa te amwarake i bukiu, ao kabaea nuukam ao karaoi baika I tangiri ngkai I amwarake ma ni mooi? 9 E karabwaa te toro arei ibukin ae e karaoa are e tuangaki? 10 Ao ngkami naba, ngkana kam a tia ni karaoi baike kam tuangaki, ao kam na kaangai, Tooro ngaira aika akea manera; ti karaoa ti are ara mwakuri. 11 Ngke e nako Ierutarem Iesu, ao E ri nuukan Tamaria ma Kariraia. 12 Ao ngke E a kaan rin n te kaawa teuana, ao E kaaitibo ma aomata aika tengaun aika reebera; ao a tei i kiiraroa, 13 ao a kanenei bwanaaia ao a kaangai, Iesu ae te Tia Reirei, Ko na nanoangaira. 14 Ngke E nooriia ao E taku nakoia, Kam na nako ni kaotiingkami nakoia ibonga. Ao ngke a tabe n nako ao a kaitiakaki. 15 Ao ngkanne temanna mai buakoia, ngke e nooria bwa e kamaiuaki, ao e rairaki n oki, ni kamoamoaa te Atua n te bwanaa ae e korakora; 16 ao e bwaka ni bobaraaki i rarikini waen Iesu, ao e anganna taeka ni kaaitau. Bon te I-Tamaria ngaia. 17 E taku ngkanne Iesu, Tiaki tengaun ake a kaitiakaki, ao a nga ake ruaman? 18 Akea temanna ae e nooraki bwa e oki n anga neboan te Atua bwa ti te iruwa aei. 19 Ao E taku nakoina, Tei rake, ao naako; e kamaiuko am onimaki. 20 Ngke E titirakinaki Iesu irouia Bwaritaio bwa e na roko n ningai uean te Atua, ao E kaekaia ni kaangai, Akea kanikina ake a na tuangkami te tai are e na roko iai uean te Atua; 21 ao akea ae e konaa ni kaangai, Noria, ao aei; ke, Ngaia ao arei! Bwa nooria, e mena uean te Atua i buakomi. 22 Ao E taku nakoia ana reirei, Ane a na roko boong are kam na kan noora iai ana bong Natin te Atua, e aoria ngkana ti tebongina, ma ane kam na aki nooria. 23 Ao ane a na kaangai nakoimi, Noria, Ngaia arei! ke, Noria, Ngaia aei! Tai nako, ao tai iriia. 24 Bwa aron te iti ae e iti ao e kaoota karawa man iterana teuana nakon are teuana, ao ai aron naba Natin te Aomata n ana bong. 25 Ma e na kabatiaaki moa bwainikiriinana ao E na ribaaki irouia kaaain te roro aei. 26 Aronare e riki n ana tai Nooa, ao ai aron naba are e na riki n ana tai Natin te Aomata. 27 A amwaamwarake ao a momooi; a iein ao a kaieinaki, ni karokoa te tai are e rin Nooa iai i nanon te aake; ao e roko te ieka ao e tiringiia ni kabaneia. 28 Aron naba are e riki n ana tai Rota: a amwaamwarake ao a momooi; a kabooi bwaai ao a kabooi nako bwaai, a unuuniki ao a katei auti, 29 ma n te bong are e oti nako iai Rota mai Totom, ao E kabwakaa te ai ma atiibu aika mwaakarokaro te Atua mai karawa, ao a tiringiia aomata ni kabaneia; 30 ao ai arona naba n te bong are E kaotaki iai Natin te Aomata. 31 N te bong arei, ao ane e mena i aon taubukin ana auti, ao ana bwai i nanon te auti, e na aki ruo n anai n uoti nako; ao ai arona naba ma teuare e mena n te onaroka i marenaua, bwa e na aki oki nakon ana bwai ake a tiku i mwiina. 32 Kam na uringa rongorongoni buun Rota. 33 Ane e ukoukora kaawakinani maiuna ao e na kabua, ma ane e kabuaa maiuna ao e na kaawakinna. 34 I tuangkami bwa n te tai arei, n tairikina, ao ane a na wene uoman aomata i aon te nne ni wene ae ti teuana; e na uotaki nako temanna, ao e na katukaki are temanna. 35 Ane a na uaia n ii amwarake aine aika uoman; e na uotaki nako temanna, ao e na katukaki are temanna. 37 Ao a kaekaa Iesu, ni kaangai, Ia, te Uea? Ao Ngaia E kaangai, Te tabo are e mena iai te rabwata ae e mate, ao ikanne are a na bootaki naba iai mannikiba aika ikare.
1 Ao E taekina te rongorongo ni kabootau Iesu nakoia ana reirei, ma te kaantaninga bwa a riai n taatataro n taai nako, ao a na aki bwara nanoia. 2 Ao E kaangai, Iai n te kaawa teuana temanna te tia moti ae e aki maamaaka te Atua, ao akea naba kubaraia aomata irouna; 3 ao iai temanna te aine ae e mate buuna n te kaawa arei, ae e aki toki n rooroko iroun te tia moti, ni buubuti buokana, ni kaangai, Buokai mai iroun au kairiribai. 4 Ao ngaia e kamaanna n rawa; ma rimwi, ao e taku i nanona, I maaka te Atua ao I aki kubariia aomata, 5 ma ngkae e aki karauai te aine ae e mate buuna aei, ao N na ira taangana bwa e aonga n aki kaboraai n roorokona. 6 Ao E taku te uea, Kam ongo ana taeka te tia moti are e buaakaka. 7 Ao te Atua, tiaki E na iri taangaia ake a rineaki irouna, ake a tangitangira buokaia ni ngaina ao ni bong? E na kamaanna n aki kaekai tangitangiia? 8 I tuangkami bwa ane E na iri taangaia ni waekoa. Ma ngkana E roko Natin te Atua, E na kunea te onimaki i aon te aba? 9 E taekina naba te rongorongon ni kabootau aei Iesu nakoia tabemwaang ake a taku i nanoia bwa a raoiroi, ao a kaakeai boonganaia aomata nako: 10 A waerake aomata aika uoman nakon te umwantabu bwa a na tataro iai; temanna te Bwaritaio, ao temanna te tia anai taekiti. 11 E tei te Bwaritaio n tataro irouna ni kaangai, Te Atua, I kaaitauko bwa tiaki aroia aomata nako ngai, aika a anai bwaai n te aro ni baabakanikawai, a aki bwaina te eti, ao taani wene ni bure, ao tiaki naba aron te tia anai taekiti aei ngai. 12 I aki mamatam uoua te tai n te wiiki, ao I angaanga teuana te katebwina ni mwakoro mani bwaai ni kabane aika a reke irou. 13 Ma te tia anai taekiti, e tei ni kararoaa, ao e aki kan tabeki naba matana teutana nako karawa, ma e orea bwaabwaana ao e kaangai, Te Atua nanoangaai bwa te tia bure ngai! 14 I tuangkami bwa e nako teuaei nakon ana auti ma raun nanona bwa a kabwaraaki ana bure, ma e aki reke aei iroun teuare temanna; bwa ane e karietaataa ao e na kamangoraki; ao ane e kamangoria ao e na karietaataaki. 15 Ao a uotiia naba ataei aika uarereke nakon Iesu bwa a aonga ni kakabwaiaaki irouna; ao ngke a noora aei ana reirei, ao a takuia aomata ake a uotiia ataei. 16 Ma E weteia ataei Iesu bwa a na nakoina, ao E taku, Kanakomaia ataei akana uarereke nakoiu, ao tai tukiia; bwa aomata aika ai aroia ataei aikai bon aia bwai uean te Atua. 17 E koaua ae I tuangkami, bwa ane e aki butimwaaea uean te Atua n ai aron te teei ae e uarereke, ao e na bon aki konaa n rin iai. 18 Ao E titirakina Iesu temanna te tia tau-taeka, ni kaangai, Te Tia Reirei ae Ko raoiroi, tera te bwai ae I riai ni karaoia bwa e aonga n reke irou te maiu are e aki toki iai? 19 E taku Iesu nakoina, E aera ngkai ko atongai bwa I raoiroi? Akea ae e raoiroi bwa ti te Atua n ti Ngaia. 20 Ko atai taian tua ake a kaangai, Ko na aki wene ni bure ma te ainenumwa, Ko na aki kamateia aomata, Ko na aki kimoa, Ko na aki anga am kaotioti ae e kaairua bwa taekan temanna, Ko na karinea tamam ma tinam. 21 Ao ngaia e kaangai, I tou mwiin akanne ni kabane ma ngke te kairake ngai. 22 Ngke E ongo aei Iesu, ao E taku nakoina, Teuana te bwai ae akea iroum, Kabooi nako am bwai ni kabane akana iai iroum ao tibwatibwai booia nakoia aomata akana akea aia bwai, ao ane e na reke iroum iai am bwai i karawa; ao nako mai, iriirai. 23 Ma ngke e ongo aei teuarei, ao e taonaki n te nanokaawaki, bwa e rangi ni kaubwai. 24 E taraia Iesu ao E taku, Ai kaangaanga ra irouia aomata akana kaubwai bwa a na rin n uean te Atua! 25 Bwa e kai rin riki te kaamero ni bwangabwangan te neiran nakon te aomata ae e kaubwai ngkana e na rin n uean te Atua. 26 Ao a kaangai aomata ake a ongo, Ao antai ngkanne ae na konaaki ni kamaiuaki? 27 Ao Ngaia E taku, Te bwai ae e aki konaaki irouia aomata, ao e boni konaaki iroun te Atua. 28 Ao e taku Betero, Noria, ti a tia ni kiitan ara bwai nako ao ti iriiriko. 29 Ao Ngaia E kaangai nakoia, E koaua ae I tuangkami, bwa ane e kiitana mwengana ke buuna, ke tarina, ke ana karo, ke natina ibukin te Atua, 30 ae e na reke nakoina baika a mwaiti riki n te tai aei, ao e na reke naba irouna te maiu are e aki toki n te tai ae e na roko. 31 Ao E bootiia ni kaokoroia ana reirei ake tengauni ma uoman Iesu, ao E taku nakoia, Noria, ae ti nangi nako Ierutarem, ao bwaai ni kabane ake a koreaki bwa taekan Natin te Aomata irouia buraabeti, a nang kakoroaki nanoia. 32 Bwa ane a na anga nakoia Tientaire, ao ane a na kakanikoa, ao a na iowawa nakoina, ao a na bawareia; 33 ane a na kataerea, ao a na kamatea, ao E na manga maiu n te kateni bong. 34 Ma akea irouia ana reirei ae e atai nanon taeka akekei; bwa a karabaaki nanon taeka akekei nakoia, ao a aki ataa te bwai are E taekinna Iesu. 35 Ngke E a kan roko i Ieriko Iesu, ao e tekateka te mataki temanna i rarikin te kawai ni bubuubuti; 36 ao ngke e ongo bwanaaia aomata aika bati ake a ri kekei, ao e titirakiniia ake a kaani ma ngaia bwa tera te bwai ae e riki. 37 A tuangnga ni kaangai, E ri rarikim Iesu are te I-Natareta. 38 Ao ngaia e takaarua ni kaangai, Iesu ae Natin Tawita, Ko na nanoangai! 39 Ao aomata ake a ri moa, a takuia ao a tuangnga bwa e na aki karongoaa; ma e a kanenea riki bwanaana n takaarua ni kaangai, Natin Tawita, Ko na nanoangai! 40 Ao E tei Iesu, ao E tua bwa e na kairaki nakoina; ao ngke e a kaan, ao E titirakinna Iesu, ni kaangai, 41 Tera ae ko tangirai iai bwa N na karaoia i bukim? E taku, Te Uea, I kan nooraaba! 42 Ao E taku Iesu nakoina, Ko na nooraaba; e kamaiuko am onimaki. 43 Ao e a nooraaba naba, ao e ira Iesu, ni karaoiroa te Atua; ao aomata ni kabaneia, ngke a nooria, ao a kamoamoaa te Atua.
1 E rin Iesu i Ieriko, ao E ri nuukana. 2 Ao nooria, iai te aomata temanna ae arana Takaio, ae mataniwiia taan anai taekiti, ao e kaubwai. 3 E kan noora Iesu bwa tera aron taraana, ma e aki konaa i bukiia aomata aika mwaiti, ao ngaia, te aomata ae e uarereke. 4 Ma ngaia are e biri ri moa ao e tamwarakea te kai ae te tukumorea bwa e na noora Iesu ngkana E ri kekei. 5 Ao ngke E roko Iesu n te tabo arei, ao E tara rake, ao E nooria, ao e kaangai nakoina, Takaio, bareiko ruo; bwa e riai bwa N na tiku n am auti n te bong aei. 6 Ma ngaia are e barekia n ruo, ao e butimwaaea Iesu ma te kimwaareirei. 7 Ao a bane ni ngurengure aomata ake a nooria, ao a kaangai, E nako n rin bwa E na iruwaanaki iroun te aomata ae te tia bure. 8 Ao e tei Takaio, ao e taku nakon te Uea, Noria, te Uea, N na anga nako iteran au bwai nako nakoia akana aki kaubwai; ao ngkana I a tia n anaa te bwai teuana mai iroun temanna n te aro ni baabakanikawai, ao N na manga kaokia nakoina ni kaaua te tai mwaitina. 9 Ao E taku Iesu nakoina, E a kamaiuaki te utu aei n te bong aei bwa ngaia natin naba Aberaam teuaei. 10 Bwa E roko Natin te Aomata bwa E na ukoukoriia akana bua ao E na kamaiuiia. 11 Ngke a tabe n ongoraa aomata ni baikekei, ao E a manga reita nako ana taeka Iesu n te rongorongo ni kabootau, ibukina ngke e a kaan ma Ierutarem, ao ibukina ngke a taku n aia iango bwa e na karina ni kaoti Uean te Atua. 12 Ma ngaia are E taku, E nako te mataniwi temanna nakon te aba are e raroa bwa e na kaueaaki iai, ao e na manga okira mwengana. 13 Ma i mwaaini mwanangana, ao e weteiia ana toro aika tengaun, ao e anganiia tebwina te mina ao e taku nakoia, Kam na kaboonganai baikai ni bitineti iai ni karokoa okiu. 14 Ma e ribaaki teuarei irouia ana aomata, ao a kanakoia taan taetae i bukiia bwa a na ri mwiina, ao a na atongi taeka aikai n te aba are e mena iai teuarei: Tiaki tangira teuaei bwa e na uea i aora. 15 Ngke e a oki, i mwiin reken te nakoa n uea irouna, ao e tua bwa a na weteaki nakoina tooro ake e a tia n anganiia te mwane, bwa e aonga n ataia bwa tera aia raka ae a karekea n te bobwai. 16 E kaoti te moa n aomata i matana, ao E taku, Te uea, am mina are teuana e a tia ni karekea tebwina te mina riki. 17 Ao ngaia e taku nakoina, E nako raoi am mwakuri, te toro ae ko raoiroi ngkoe! Ngkai ko a tia ni kakaonimaki n ae e rangi n uarereke, ao ko na mataniwi i aon tebwina te kaawa. 18 Ao e roko te kauoman, ao e taku, Te uea, am mina are teuana, e a tia ni karekea nimaua te mina riki. 19 Ao ngaia e taku nakoina, Ao ngkoe naba ko na mataniwi i aon nimaua te kaawa. 20 Ao e roko are temanna ao e taku, Te uea, ao aei am mina, ae I niiria ni kaawakinna n te kunnikai; 21 bwa I maakuko, bwa te aomata ae ko matoatoa ngkoe; ko kareke am bwai mani mwiin aia mwakuri aomata, ao ko bobooti uaa n taabo ake ko aki unuuniki iai. 22 Ao ngaia e taku nakoina, Te toro ae ko buaakaka, N na kabuaakakako man am taeka akana nako mai wiim! Ko ataia bwa te aomata ngai ae I matoatoa bwa I kareke au bwai mani mwiin aia mwakuri aomata ao I bobooti uaa n taabo aika I aki unuuniki iai. 23 E aera ngkanne ngkai ko aki karina au mwane n te bangke ao I a anaia ma rakana n rokou? 24 Ao e taku nakoia aomata ake a teitei i rarikina, Kam na anaa te mina mai irouna, ao angan teuare iaiirouna tebwina te mina. 25 Ao a kaeka ni kaangai, Te uea, e a kaman reke irouna tebwina te mina! 26 I taku nakoimi bwa ane iai ana bwai ao e na anganaki riki; ao ane akea ana bwai ao e na anaaki mai irouna ane iai irouna. 27 Ao i bukiia taan ribaai akanne, akana a aki tangirai bwa N na tautaeka i aoia, kairiia mai, ao tiringiia i matau. 28 Ao ngke E a tia Iesu n atongi baikekei, ao E ri moa n nako Ierutarem. 29 Ngke E a kaaniia Betebwake ma Betania, i rarikin te maunga are arana Oriweta, ao E kanakoia uoman ana reirei, 30 ao E taku nakoia, Kam na nako n te kaawa ane i mwaaimi; ao ngkana kam rin iai, ao ane kam na noora iai te aati te teei ae e rooaki, ae e tuai n toka te aomata i aona; kabwaraa ao kairia mai. 31 Ao ngkana e titirakiningkami te aomata ni kaangai, E aera ngkai kam kabwaraa? Ao kam na kaangai, E tangiria ara Uea. 32 A nako uaake a tuangaki ao a kunea aron are E atongnga nakoia. 33 Ngke a kume ni kabwaraa roon te aati te teei, ao a titirakinaki irouia uaake aia man te aati, ni kaangai, E aera ngkai kam kabwaraa roon te ati te teei? 34 Ao ngaiia a kaeka ni kaangai, E tangiria ara Uea. 35 Ao a kairia nakon Iesu; a kaaki kunnikaiia i aon te aati te teei, ao a katokaa Iesu iai. 36 Ngke E toka i aon te aati ao E waaki i aoni kawaina, ao a taakini kunnikaia aomata ni kawenei i nanon te kawai. 37 Ngke E a kaan ma Ierutarem, n te tabo are e mena iai te kawai are e ruo rikaaki man te maunga are Oriweta, ao a bane ni kimwaareirei ana reirei aika bati ao a kamoamoaa te Atua n te bwanaa ae e korakora ibukini mwakuri ni kabane ake a kamiimii ake a a tia n noori, 38 ao a kaangai, E a kabwaia te King ae e roko n aran te Uea! Te raoi i karawa ao te neboaki ike moan te rietaata. 39 Ao a taku nakoina Bwaritaio tabemwaang ake a mena i buakoia te mwaiti n aomata akekei, Te Tia Reirei, Ko na takuiia am reirei. 40 Ao E kaekaia ni kaangai, I taku nakoimi, bwa ngkana a na aki karongoaa, ao ane a na takaarua atiibu iai. 41 Ngke E a kaan riki Iesu ma te kaawa ao E taraia, ao E tangi nanona ibukina bwa E nanoangaia, 42 ao E taku, Ko bia atai, n te bong aei, kawai ake e na reke iai te rau! Ma a karabaaki ngkai mai matam. 43 Bwa ane a na roko iroum boong ake a na karaoa iai te o am kairiribai man tanon rarikim ae a katabukirakea ni katoobibiiko, ao ane a na otabwaniniiko, ni buakaniko mai rarikim nako, 44 ao ane a na boouaiko i aontano, ngkoe ma ake a maeka i nanon oom, ao bon akea te atiibu teuana ae a na katikua n arona, ibukina bwa ko aki ataa te tai are E kawariko iai te Atua bwa E na kamaiuko. 45 Ao E rin Iesu n te umwantabu, ao E kakioia nako aomata ake a kabooi nako aia bwaai iai, 46 ao E taku nakoia, E koreaki ana taeka te Atua ae e kaangai, E na riki au auti bwa te tabo n taromauri; ma ngkami kam a tia ni karaoia bwa nneia taani kamwarua ni karabaiia. 47 Ao E reirei Iesu n te umwantabu n te bong ae koraki. A ukoukora aroni kamateana ibonga ake mataniwi ma taani koroboki ao mataniwiia aomata, 48 ma akea te kawai teuana ae a konaa ni karaoia iai, bwa a bane aomata ni kan ongoraa irouna.
1 N te bong teuana, ngke E reireiia aomata Iesu ao E tataekina taekan te euangkerio nakoia i nanon te umwantabu, ao a nakoina ibonga ake mataniwi ma taani koroboki, ma unimwaane, 2 ao a taku nakoina, Ko na tuangiira bwa te mwaaka ra ae Ko karaoi iai baikai, ke antai ae e anganiko te mwaaka aei? 3 Ao E kaekaia ni kaangai, Ao Ngai naba, N na titirakiningkami; kam na tuangai, 4 Mai karawa ana bwaabetiito Ioane, ke mai irouia aomata? 5 Ao a i taetae irouia ni kaangai, Ngkana ti kaangai, Mai karawa, ao ane E na kaangai, Ao e aera ngkai kam aki onimakinna? 6 Ma ngkana ti kaangai, Mai irouia aomata; ao ane a na bane aomata ni karebanaira, ibukina bwa a kakoauaa n ae bon te buraabeti Ioane. 7 Ma ngaia are a kaeka bwa a aki ataia bwa e nako maia. 8 Ao E taku Iesu nakoia, ao Ngai I aki konaa n tuangkami bwa te mwaaka ra ae I karaoi iai baikai. 9 Ao E taekina te rongorongo ni kabootau aei nakoia aomata: E uniki kureebe ni nneia te aomata temanna, ao e riitinna nakoia taan ribana ao e nako n te aba teuana ni kamaanna iai. 10 Ngke e a roko tain anaakin uaani kureebe, ao ngaia e kanakoa ana toro nakoia taan ribana bwa a na anganna tabeua mani uaani kureebe; ma a batibooia taan ribana, ao a kanakoa ma akea te bwai ae e uotia. 11 Ao e a manga kanakoa riki te toro temanna; e batibooaki naba irouia taan ribana ao a bwainikirinna, ao a kanakoa ma akea te bwai ae e uotia. 12 Ao e a manga kanakoa te kateniman; ao ngaiia a kaikoakia ao a tewea nako mani nneni kureebe. 13 E taku ngkanne teuare ana bwai nneni kureebe, Tera ae N nang karaoia? N na kanakoa natiu ae E tangiraki irou; tao a na karinea. 14 Ma ngke a nooria taan ribana, ao a iango irouia, ao a kaangai, Ai ngaia aei te tia bwaibwai i mwiin tamana; ti na kamatea bwa ti aonga ni bwaina ana bwai. 15 Ao a tewea nako mani nneni kureebe ao a kamatea. Tera are e na karaoia ngkanne teuare ana bwai nneni kureebe nakoia? 16 Ane e na roko ni kamateia taan ribana akekei, ao ane e na anga nneni kureebe nakoia aomata tabemwaang. Ngke a ongo aei aomata, ao a taku, E na aki riki aei! 17 Ao E katokai matana Iesu n taraiia, ao E taku, E kangaa ngkanne ootami n are e koreaki ni kaangai: Te atiibu are a ribaia taani kateitei, bwa akea boongana, e a riki bwa te atiibu ae moan te kakaawaki i buakon atiibu nako. 18 Ane e bwakara te atiibu aei, ao e na mwaotooto, ma ngkana e bwakara te aomata, ao ane e na kamanatuaaki iai. 19 A kan taua Iesu n te tai naba arei taani koroboki ma ibonga ake mataniwi, bwa a taku n aia iango bwa E eekinakoiia n te rongorongo ni kabootau arei; ma a maakuia aomata. 20 Ma ngaia are a tarataraa te tai are e na angaraoi; ao a kanakoia aia bureitiman ni karaba aika a na baka n raoiroi, bwa a na karekea kabuaakakaan Iesu man ana taeka, n te aro bwa a aonga n anga Ngaia nakon te tia tau-taeka bwa E na baaireaki taekana. 21 Ao a titirakinna ni kaangai, Te Tia Reirei, ti ataia bwa Ko taetae ao Ko reirei n te aro ae e eti; ko aki nanonano, ao Ko reirei ana tua te Atua n te koaua. 22 E riai iroura te angani Kaitara te taekiti, ke e aki? 23 Ma E noori nanoia ni kani kamwaamwane, ao E taku nakoia, 24 Kaota te tenari nakoiu. Antai taamneina aei, ao antai korobokiana aei? Ao a kaeka, ni kaangai, Kaitara. 25 Ao E taku nakoia, Ma ngaia ae kam na angani Kaitara akana ana bwai Kaitara, ao angan te Atua akana ana bwai te Atua. 26 Ao a aki konaa ni kamwanea n ana taeka i mataia aomata; ma a miimii n ana kaeka, ao a aki manga taetae. 27 Ao a nakoina Tarukaio tabemwaang, ake a taku bwa akea te manga-maiu irouia maate, 28 ao a tabeka aia titiraki nakoina ae e kaangai, Te Tia Reirei, e korea te tua Mote i bukira ae e kaangai bwa ngkana e mate tarin te aomata, ao e tiku i mwiina buuna ma akea natiia, ao tarina are e maiu e na anaa neierei bwa buuna ao e na karikiia ataei bwa natin tarina. 29 Iai ngkoa taari aika itiman; e iein teuare e te karimoa, ao e mate n aki natina; 30 ao e buunaki neierei iroun te kauoman, ao e a manga mate naba teuarei; 31 e a manga buunaki iroun are te kateniman, ao e a manga mate naba. Ao ai aroia naba taari ake nikira, bwa a iein ma neierei, a mate, ao akea natiia. 32 Ao e mate naba te aine arei i mwiina. 33 Ma ngaia are antai buuna neierei irouia n te tai are a na manga maiu iai maate? Bwa a bane ni bunna. 34 E kaekaia Iesu ao E taku, A mare mwaane ao a mare naba aine n te roro aei; 35 ma aomata ake a katauaki bwa a riai ni kaaina te roro ae e na roko, ao ni manga maiu ngkana a a tia ni mate, a aki mare ake mwaane ao a aki naba ake aine. 36 A na riki bwa ai aroia anera, ao a na aki konaa ni manga mate; ao natin te Atua ngaiia ngkae e a reke irouia te manga-maiu. 37 Ni kaeti ma taekaia maate ake a manga maiu, e a kateretereaki irouni Mote n taekan te kai, are e atonga iai te Uea bwa Atuan Aberaam, ao Atuan Itaaka ao Atuan Iakobwa. 38 Bwa te Atua tiaki Atuaia ake a mate, ma Atuaia ake a maiu; bwa iroun te Atua, a bane ni maiu. 39 Ao a taku taani koroboki tabemwaang, Te Tia Reirei, e nako raoi ane ko taekinna. 40 Bwa a aki kani manga tabeki riki aia titiraki nakoina. 41 Ao Ngaia E kaangai nakoia, A kangaa n taku aomata bwa te Kristo natin Tawita? 42 Bwa e a boni manga kaangai Tawita n te boki are Taian Areru, E taku Iehova nakon au Uea, Ko na tekateka i angaataiu 43 Ni katiaai moa bwa N na karaoiia taan ribaiko bwa nneni katokaani waem. 44 E atongaki iroun Tawita bwa te Uea; ao E na kangaa n riki bwa Natina? 45 Ngke a bane n ongoraa aomata irouna, ao E taku nakoia ana reirei, 46 Kam na tarataraingkami mai irouia taani koroboki, ake a kan nakonako ma kunnikaiia aika mwarairai, ao a tangiria bwa e na kaotaki te aro ni karinerine nakoia n taabo ni mwaakete; ao a tangiria naba bwa a na tekateka n taabo n tekateka aika moa n raraoi i nanoni mwaneabaia I-Iutaia ao n taabo aika karineaki n tain taiani baka n amwarake; 47 ngaiia naba taan aki karauia aia auti aine ake a mate buuia, ao a kaananaui aia tataro bwa a na taraaki iai. Ane a na katuaaeaki n ae e kamaamate riki.
1 Ngke E taratara nako Iesu, ao E nooriia aomata aika kaubwai ni nnei aia bwaintangira i nanoni nnen te mwane, 2 ao E noora naba te aine ae e mate buuna ae e aki kaubwai bwa e nnei iai uoua te rebeta. 3 Ao E taku, E koaua ae I a tuangkami, bwa te aine ae e aki kaubwai arei ae akea buuna, e mwaiti riki ae e a tia ni kabwakaa nakoia ni kabaneia; 4 bwa a bane ngaiia n anga mani kaubwaia, ma neierei, e ngae ngke e aki kaubwai, ma e anga ni kabane are iai irouna are e na maiu maiai. 5 Ngke a taekina te umwantabu aomata tabemwaang bwa e katamaaroaaki n atiibu aika raraoi ao ni bwaai ake a bwaintangiraaki, ao E taku Iesu, 6 Ni kaeti ma bwaai aika kam noori aikai, ane a na roko boong are e na aki nooraki n tiku ikai te atiibu teuana i aon teuana. A na bane ni kabwakaaki i aontano. 7 Ao a titirakina Iesu ni kaangai, Te Tia Reirei, e na riki aei n ningai? Tera te kanikina ae e na ataaki iai bwa e nangi riki. 8 Ao E kaekaia ni kaangai, Ka waaki ningkami bwa kam na aki burebureaki; bwa ane a na roko aomata aika bati n arau, ao ane a na Taian Areru 110.1 kaangai, Boni Ngaia ngai! Ane a na kaangai naba, E a kaan te tai are E na roko iai te Kristo! Tai nako n iriia. 9 Ao ngkana kam ongo taekan taiani buaka ma kiriwe, ao tai maaku; bwa a riai n riki moa baikai, ma tiaki nanona bwa a kaotia n ae e nangi roko ni waekoa te toki. 10 Ao E a manga taku nakoia, Ane e na tei rake te bootanaomata teuana n eekaanako te bootanaomata teuana, ao te tautaeka teuana n eekaanako te tautaeka teuana; 11 ane e na roko mwaeiein te aba ae e korakora, ao a na roko roongo ma aoraki aika kamaamate n taabo tabeua; ao ane a na roko baika a kakamaaku ma kanikina aika abwaabwaki mai karawa. 12 Ma i mwaain rikini baikai, ao ane a na tuangkami ao a na bwainikiriningkami; a na anga ngkami nakoia mataniwi ni mwaneabaia I-Iutaia, ao a na kainingkami i nanoni karabuuti; ao ane kam na kateaki i mataia ueea ma taan tau-taeka ibukin arau. 13 Aei ami tai ni kaota ami onimaki. 14 Ma ngaia ae kam na kaaki aei i nanomi: kam na aki iangoi moa ami taeka bwa kam na kangaa ni kaeka; 15 bwa Ngai ae N na anganingkami te wi ae e ribinewe ma te rabakau, bwa a aonga n aki konaa aiami n tuuki ao ni kakewei ami taeka. 16 Ane kam na kamwaneaki irouia ami karo, ma tarimi, ma ami bu, ma raomi, ao ane a na kamateia tabemwaang i buakomi. 17 Ane kam na ribaaki irouia aomata ni kabaneia ibukin arau. 18 Ma akea iran atuum i teaina ae e na bua mai atuum i. 19 Ane kam na kareke maiumi n nanomwaakami. 20 Ma ngaia ae ngkana kam noora Ierutarem bwa e ootabwaniniiaki irouia taanga ni buaka, ao kam na ataia ngkanne bwa e a kaan uruana. 21 Ke a biri nako ni maunga akana mena i Iutaia, ao akana mena i nanon Ierutarem, ke a kiitanna; ao akana mena i marenaua, ke a tai rin i Ierutarem; 22 Bwa aei te tai are E na karawaawataaki iai Iteraera iroun te Atua, bwa e na kakoroaki nanon are e koreaki n te Baibara. 23 A kaawa ake a bikoukou, ao ake a kammammaia natiia ni boong akekei! Bwa ane e na bati te kananoanga i aon te aba, ao te un i aoia kaain te aba aei; 24 ane a na tiringaki n te kabaang, ao ane a na kairaki nako bwa taenikai ao a na kauamaaeaki nako buakoia bootanaomata i aonnaba; ao ane e na uruaki Ierutarem irouia aomata aika tiaki I-Iutaia, ni karokoa tokin aia tai. 25 Ao ane a na riki baika a kamiimii nakon taai ma namwakaina ma itoi; ao ane a na bane aaba nako i aonnaba ni bua aia kaantaninga n rurungaani marawa ma naao. 26 Ane a na bwaka ni kiro aomata ibukin te maaku ma kaantaningaan te bwai ae e na roko i aonnaba; bwa ane a na kamwaeaki bwaini karawa mani nneia are a taneiai iai. 27 Ao ngkanne, ane a na noora Natin te Aomata bwa E na nako mai n te nang ma te mwaaka ao te mimitong ae e bati. 28 Ngkana a moanna n riki baikai, ao kam na tara rake ao tabeki atuum i, bwa e a kan roko kamaiuami. 29 Ao E taekina te rongorongo ni kabootau teuana Iesu, ni kaangai, Kam na taraa te kai ae te biiku ao kaai nako; 30 ngkana a tibwa bwebwe rake baaia, ao kam ataia iai n akea ae e tuangkami, bwa e a kaan tain te kabuebue. 31 Ao ai aromi naba, bwa ngkana kam noori baikai bwa a riki, ao kam na ataia iai bwa e a kaan uean te Atua. 32 E koaua ae I a tuangkami bwa a na bane n riki baikai i mwaaini mateia aomata nako aika maiu ngkai. 33 A na mauna karawa ma aonnaba, ma a na aki konaa ni mauna au taeka. 34 Ma kam na kaawakiningkami bwa a na aki kamamaaraaki nanomi n taekan ti te kan amwaamwarake ma te mamanging ma iango n raraoma ibukini bwain te maiu aei, bwa e kaawa ni karina rokon te bong arei n te tai are kam aki kaantaningaia iai ni kamwaneingkami, 35 bwa kaanga te bwai ni kamwaamwane. Bwa ane e na roko i aoia aomata ni kabaneia aika maeka i aonnaba ni kabutaa. 36 Ma kam na tantani n taai nako ao tataro bwa e aonga n reke iroumi te marurung are kam na konaa iai ni biri nako mani baika a nang roko, ao te konaa n tei i matan Natin te Aomata. 37 Ao E rereirei Iesu n te umwantabu ni katoa bong; ma ngkana e a tairiki ao E oti nako ni mena n te maunga are arana Oriweta. 38 N te moa n ingabong n te bong ae koraki, ao a babane aomata n nakoina n te umwantabu, bwa a na ongoraa irouna.
1 E a kaan tain te Toa are te Berena are e aki Karikaki are e aranaki bwa te Riao. 2 Ao mataniwia ibonga ma taani koroboki, a ukoukora aroni kamatean Iesu n te aro ni karaba; bwa a maakuia aomata. 3 Ao e rin Tatan i nanon Iuta are arana teuana Itekariota, are temanna i buakoia uaake tengauni ma uoman. 4 E nako ni kaboowi ma ibonga ake mataniwi ma aia mataniwi bureitiman n te umwantabu bwa e na iraanna ni kamwanea Iesu nakoia. 5 Ao ngaiia a rangi ni kukurei, ao a berita bwa a na anganna te mwane. 6 Ao e kariai aia taeka, ao e ukoukora te tai are e na kamwanea iai Iesu nakoia ngkana akea aomata. 7 Ao e roko bongin te Toa are te Berena are e aki Karikaki, are e riai bwa e na kamateaki iai te tiibuteteei are bwain te Toa are te Riao. 8 Ma ngaia are E kanakoia Betero ma Ioane Iesu, ao E kaangai, Kam na nako ni katauraoa amwaraken te Toa are te Riao i bukira, bwa ti na kanna. 9 A taku nakoina, E ngaa te tabo ae ti na katauraoia iai? 10 Ao Ngaia E kaangai nakoia, Noria, ngkana kam rin n te kaawa, ao ane kam na kaaitibo ma te aomata ae e uota nnen te ran; kam na iria nako nanon te auti ane e na rin iai, 11 ao tuanga teuare ana auti te auti, ni kaangai, E taku te Tia Reirei nakoim, E ngaa te ru n iruwa, ae N na kana iai amwaraken te Toa are te Riao ma au reirei? 12 Ao ane e na kaota nakoimi te ru ae e mena i eta ae e buubura ae e toamau bwain nanona; kam na katauraoi iai. 13 Ao a nako, ao a noori baike E taekin nakoia bwa a koaua; ao a katauraoi bwain te Toa are te Riao. 14 Ao ngke e a roko tain te amwarake, ao E tekateka Iesu, ao raona taan tuatua. 15 Ao E taku nakoia, E a kaman kariaria nanou ni kani kana amwaraken te Toa aei ma ngkami i mwaain ae e roko irou te karawaawataaki ae N na mate iai; 16 bwa I taku nakoimi, bwa N na aki manga amwarake n aei ni karokoa te tai are e kakoroaki nanona iai n uean te Atua. 17 Ao E anaa te mwangko, ao ngke E tia n tataro ni katituaraoi, ao E kaangai, Anaa aei, ao katoaingkami n ibuobuoki ni mooi iai; 18 bwa I taku nakoimi bwa N na aki manga mooi i mwiin ngkai n te wain ni karokoa rokon uean te Atua. 19 Ao E anaa te berena, ao ngke E tia n tataro ni katituaraoi, ao E urua ao E anganiia ana reirei, ao E kaangai, Rabwatau aei ae I anga i bukimi, Karaoa aei bwa kanuringau. 20 Ao E anaa naba te mwangko i mwiin te amwarake ao E karaoa naba are E karaoia ngke E anaa te berena, ao i mwiina E kaangai, Te mwangko aei te booraraoi ae e boou i nanon raraau, ae e kawaawaaeaki i bukimi. 21 Ao nooria, e mena bain teuae nang kamwaneai ma baiu i aon te taibora. 22 Bwa E na waaki nako Natin te Aomata nakoni kawaina are katauana; ma e na reke kain te aomata are E kamwaneaki irouna! 23 Ao a i titiraki irouia bwa ai antai i buakoia ae nang karaoa te baerei. 24 Ao e riki te kauntaeka i buakoia bwa antai irouia ae e na atongaki bwa moan te kakannato. 25 Ao E taku Iesu nakoia, A tautaekanaki bootanaomata nako irouia aia uea; ao akana tautaeka, a tangiriia aomata bwa a na atongiia bwa a akoi. 26 Ma kam na aki kakairi irouia: ma ane moan te kakannato iroumi, ao ke e riki bwa kaanga te kabanea n ataei; ao te mataniwi, ke e riki bwa te toro. 27 Bwa e ngaa ae e kakannato riki, ane e tekateka n amwarake, ke ane e karaoa ana mwakuri te toro? Ao Ngai I mena i buakomi n ai aron te toro. 28 Ngkami ake kam a tia ni meemena i rarikiu i nanon taai ake I kariiriiiaki iai; 29 ao n aron Tamau ngkae E a tia n anganai te konaa n tautaeka, ao Ngai N na anganingkami naba te konaa anne; 30 bwa kam aonga n amwarake ma ni mooi n au taibora n ueau, ao n tekateka i aoni kaintokanuea bwa kam na motiki-taekaia aia baronga Iteraera ake tengauni ma ua baronga. 31 Timon, Timon, nooria, e a tia n anganaki Tatan te kariaiakaki bwa e na kairingkami nakon te kariiriiaki, 32 ma I a tia n tataro i bukim bwa e na aki bua am onimaki; ao ngkana ko a manga rairaki, ao ko na kateimatoaia tarim. 33 Ao e taku Betero nakoina, Te Uea, I tauraoi n iriko nakon te kabureaki ao te mate. 34 Ao Ngaia E kaangai, I tuangko Betero, bwa e na aki tangi te moa n te bong aei, ni karokoa ko katenua te tai am taeka n rawa bwa ko kinai. 35 Ao E taku nakoia, Ngke I kanakoingkami ma akea ami bwauti-n-mwane ao akea nnen ami bwai ma ami kauniwae, iai te bwai ae kam kainnanoia ae e aki reke iroumi? Ao ngaiia, a kaangai, Akea. 36 Ao E taku nakoia, Ma ngkai, ane iai anabwauti-ni-mwane ao ke e uotia, ao ai arona naba ma nnen ami bwai. Ao ane akea ana kabaang ao ke e kabooa nako kunnikaina ni karekea te kabaang iai. 37 Bwa I taku nakoimi bwa e riai bwa a na kakoroaki irou bukin taeka ake a koreaki ake a kaangai, Ao E warekaki i buakoia taani bure; bwa baika a koreaki bwa taekau, a na boni bane ni koro bukiia. 38 Ao ngaiia a kaangai, Te Uea, nooria, aikai kabaang aika uaai. Ao Ngaia E taku nakoia, E a tau. 39 Ao E oti nako Iesu, ao E nako n te maunga are Oriweta, n aron are E tataneiai iai ni kaakaraoia; ao a iria ana reirei. 40 Ngke E roko iai, ao E taku nakoia, Kam na tataro bwa kam aonga n aki bwaka nakon te kariiriiaki. 41 Ao E kamwaawaa mai irouia n te raroa ae tao e roko iai te atiibu ngkana e kareaki, ao E katorobubua n tataro, ao E kaangai, 42 Tamau, ngkana e riai iroum, ao Ko na kararoaa mai irou te rawaawata ni maraki ae N nang taonaki iai; ma tiaki nanou ae e na karaoaki, ma e na karaoaki nanom. 43 Ao e kaoti te anera mai karawa nakoina, ao e kakorakora. 44 Ngke E taonaki n te rawaawata ae e bati, ao E a kakorakoraa riki n tataro; ao maonona, a riki bwa kaanga ai aron timtim n raraa aika buubura aika waa nako ni bwaka i aontano. 45 Ao E tei rake ngke E tia n tataro, ao E kawariia ana reirei, ao E nooriia bwa a matuu bwa mwiin taonakiia n te nanokaawaki ae e bati; 46 ao E taku nakoia, E aera ngkai kam matuu? Tei rake, ao tataro, bwa kam na aki bwaka nakon te kariiriiaki. 47 Ngke E tabe n taetae Iesu, ao nooria, a roko aomata aika bati, aika kairaki iroun teuare e aranaki bwa Iuta, are temanna i buakoia uaake tengauni ma uoman. E nako ni kaania Iesu bwa e na kamauria ni kiitinna. 48 Ma E taku Iesu nakoina, Iuta, ko na kamwanea Natin te Aomata n te kiiti ni kamauri? 49 Ngke a noora te baere e nangi riki ana reirei, ao a kaangai, Te Uea, ti a un ma te kabaang? 50 Ao temanna i buakoia uaakekei, e orea ana toro mataniwia ibonga, ao e korea taningana, are mai ataina ni kabwakaa. 51 Ma E taku Iesu, Katokia, akea riki ae e na riki n ai aron aei! Ao E riinga taningana, ao E kamaiua. 52 Ao E kaekaia ibonga ake a kakannato ma mataniwiia bureitimanin te umwantabu, ma unimwaane ake a roko bwa a na tauua, ni kaangai, Kam oti nako n nako mai ma kabaang ao kaai n oro, bwa kam na tauai bwa kaanga te tia kamwarua Ngai? 53 Ngke I meemena ma ngkami n te bong ae koraki n te umwantabu, ao kam aki tauai. Ma e a bo ami tai ngkai, ae ana tai naba teuare e buaakaka are uean te roo. 54 Ao a tauua ngkanne Iesu, ao a kairia nako, ni karokoa n ana auti mataniwiia ibonga. E ririmwi Betero n taua raroana. 55 Ngke a a tia ni kauraa te ai i nuukan te auti n te tabo are e aki bono aona, ao a tekateka ni bootaki, ao e tekateka naba Betero bwa raoia. 56 Ao e nooria te teinaine temanna ngke e tekateka ike e oota iai n uran te ai, ao e tarataraia, ao e taku, Te aomata aei e meemena naba iroun Teuarei. 57 Ma e kakewea Betero, ao e taku, Neiko, I aki kinaa. 58 Ao e aki maan i mwiina, ao e a manga nooria temanna te mwaane ao e taku, Bon raoia naba uaakekei ngkoe. Ma e kaeka Betero ao e taku, Nao, tiaki. 59 Ao tao teuana te aoa i mwiina, ao e kamatoaa bwanaana te aomata temanna ni kaangai, Bon te koaua bwa te aomata aei e meemena iroun Teuarei; bwa te I-Kariraia. 60 Ma e taku Betero, Nao, I aki ataa te baene ko taekinna. Ao n te tai naba arei, ngke e tabe n taetae, ao e tangi te moa. 61 Ao E rairaki te Uea, ao E taraa Betero. Ao Betero, e uringa ana taeka te Uea, ngke E kaangai nakoina, I mwaain tangin te moa n te bong aei, ao ane ko na katenua kaakeaau. 62 Ao e oti nako Betero, ao e tangi ni kaotia bwa e rangi n uruaki nanona. 63 Ao aomata ake a tauua Iesu, a kakanikoa, ao a oreia; 64 a kabaei naba matana n rabunii, ao a titirakinna, ni kaangai, Kaotia; antai ae e oreiko? 65 Ao a atongi bwaai riki aika bati n ekia nako iai. 66 Ngke e a ngaina, ao a bootaki aia unimwaane aomata ma aia mataniwi ibonga ao taani koroboki; ao a kaira Iesu nakon aia kaboowi, ao a kaangai. 67 Ngkana te Kristo Ngkoe, ao Ko na tuangiira. Ma E taku nakoia, Ngkana I tuangkami, ao kam aki kakoauaai; 68 ao ngkana I titirakiningkami, ao kam aki kaekaai. 69 Ma ni moa ma ngkai ao ane E na tekateka Natin te Aomata i angaatain te Atua are e Mwaaka. 70 Ao a bane ni kaangai, Natin te Atua Ngkoe, ngkanne? Ao E kaekaia, ni kaangai, Kam taku ngkami bwa Ngaia Ngai. 71 Ao a taku, Tera te kakoaua ae ti na tangiria riki? Bwa ngaira ti a bon tia n ongo mai wina!
1 Ao a bane ngkanne n tei rake te koraki ao a kaira Iesu nakoni Birato. 2 Ao a bukinna ni kaangai, E reke iroura Teuaei ngke E tabe n anaa nanon ara bootanaomata aei ni kabwaouaa, ao E tukiira bwa ti na aki kabwakai ara taekiti nakoni Kaitara, ao E taku bwa Ngaia bon te Kristo ae te uea. 3 Ao e titirakinna Birato, ni kaangai, Aia Uea I-Iutaia Ngkoe? Ao Ngaia E kaeka, ni kaangai, Ngaia ane ko taku. 4 Ao e taku Birato nakoia aia mataniwi ibonga ao nakoia aomata, Akea te bwai ae e buaakaka ae I kunea iroun te Aomata aei. 5 Ma a kakorakorai bwanaaia ni kaangai, E kakiriweei nanoia aomata n ana reirei i aon Iutaia ni kabutaa, ni moa mai Kariraia ni karokoa naba te tabo aei. 6 Ngke e ongo aei Birato, ao e titiraki bwa tao te I-Kariraia te Aomata arei. 7 Ao ngke e a ataia bwa E mena n te aba are e reke i aan ana tautaeka Erote, ao e kanakoa nakon Erote, are e mena i Ierutarem n te tai anne. 8 Ngke e noora Iesu Erote, ao e rangi ni kukurei bwa e a kaman ingainga nanona ni kan nooria, ibukin ae e a kaman tia n ongo taekana, ao iai ana kaantaninga bwa e kan nooria ni karaoa te mwakuri ae e kamiimii. 9 Ao e kabatiai ana titiraki nakon Iesu, ma akea ana kaeka ae E anga. 10 Ao a kakorakorai bwanaaia aia mataniwi ibonga ma taani koroboki, ake a tei ikekei, ni kabuaakakaa. 11 Ao Erote ma ana tautia, a kaota te aro n aki karinerine nakoina, ao a kakanikoa; ao ngkanne a katokaa i aona te kunnikai ae e tamaaroa, ao a manga kaokia nakoni Birato. 12 A riki n i raorao Erote ma Birato n te bong naba arei, bwa a i kairiribai rimoa. E a taekinaki n te Euangkerio aei bwa Iesu boni Ngaia kanoan te taeka n akoi, are E taekinaki iai bwa bon aia Tia Kamaiu te bootanaomata ae Iteraera ao aia Tia Kamaiu kaain aonnaba ni kabaneia. E a kaotia Ruka n te boki aei, bwa ana mwakuri Iesu mai iroun te Atua bon te tataekina te rongorongo ae e raoiroi nakoia ake a aki kaubwai; ao e on te boki aei n rongorongoia aomata aika kai nanoia n aaro nako. E otioti naba n te boki aei taekan te kimwaareirei, ai moara riki ni mwakoro ake ni moan riki te boki aei ake a taekinaki iai taekani bungiakin Iesu, ao ni kabaneani mwakoron te boki, are e a taekinaki iai rieraken Iesu nako karawa. Bon te tia korea naba te boki aei are e korea te boki ae Aia Mwakuri Taan Tuatua. 18 Ao a bane n takaarua ni kaangai, Kamatea Teuaei, ao ti tangira Bwarabwa bwa e na kainaomataaki. 19 Te aomata ae e a tia ni karinaki n te karabuuti ibukinibukinana n te kiriwe are e a tia n riki n te kaawa, ao ibukin tiringan te aomata irouna. 20 Iai nanoni Birato ni kani kainaomataa Iesu, ma ngaia are e a manga taetae riki nakoia; 21 ma a takaarua ni kaangai, Kamatea n te kaibangaki, Kamatea n te kaibangaki! 22 Ao e taku nakoia te katenua n tai, Bwa tera te buaakaka are E a tia ni karaoia? I aki kunea te bure ae e riai matena iai; ma ngaia ae N na kataerea ao N na kainaomataa. 23 Ma a kakorakorai bwanaaia n takaarua n tuanga Birato bwa E na kamatea n te kaibangaki. Ao a tokanikai bwanaaia. 24 Ao e karaoa ana baaire Birato bwa e na iraki nanoia aomata. 25 E kainaomataa te aomata are a tangiria are a tia ni kainaki i nanon te karabuuti ibukin te kiriwe ma kamatean te aomata; ao e anga Iesu bwa E na kamateaki n ai aron are a tangiria I-Iutaia. 26 Ao ngke a kairia nako, ao a kaaitibo ma te aomata ae arana Timon ae te I-Kurene, ae e nako man te nukamotu, ao a taua ma te matoa, ao a katokaa i aona te kaibangaki bwa e na uotia n ri mwiin Iesu. 27 A iria aomata aika bati, ao iai naba aine i buakoia ake a tang ma ni bwaebwaeti ibukina. 28 Ao E rairaki Iesu nakoia, ao E taku, Natin Ierutarem aika aine, tai tang i bukiu, ma kam na tang i bukimi ao i bukiia natimi. 29 Bwa nooria, ane a na roko boong ake a na kaangai iai, A a kabwaia akana kanoaboo, ma biroto akana aki bung, ma mamma akana tuai ni kammammaiia ataei! 30 Ao ane a na kaangai nakoni maunga, Kamanatuaira; ao nakon tabuki, Tauniira. 31 Bwa ngkana a karaoi baikai nakoiu, Ngai ae kaanga kabootauan te kai ae e maiu, ao tera ae e na riki nakoimi, ngkami ae kaanga kabootauan te kai ae mwauu? 32 Iai naba uoman, aika taani kamwarua, ake a kairaki nako bwa a na kamateaki ma Ngaia. 33 Ao ngke a roko n te tabo are e aranaki bwa te Tabwanou, ao a tauria iai n te kaibangaki; a tauriia naba n te kaibangaki taani kamwarua akekei, temanna i rarikin Iesu man te angaatai, ao temanna i rarikina man te angamaing. 34 Ao E taku Iesu, Tamau, kabwaraa aia bure; bwa aki ataa ae a karaoia. Ao a kakaaea n te mwakuri ni kaiwa bwa antai ae e na reke tibwana ni kunnikain Iesu. 35 Ao a tei aomata ni mataku; a kakanikoa aia mataniwi I-Iutaia, ao a kaangai, E Kamaiuia aomata, ao ke E kamaiua i bon irouna, ngkana ana Kristo te Atua, ae E rineaki irouna! 36 A kakanikoa naba tautia, ao a nakoina n anganna te wain ae e kamangingi, 37 ao a kaangai, Ngkana aia Uea I-Iutaia Ngkoe, ao kamaiuko. 38 Iai te koroboki i etana ae e kaangai, Aei Aia Uea I-Iutaia. 39 Ao e taetae ni maraki n nano temanna irouia taani kamwarua ake a tauraki n te kaibangaki, ao e kaangai, Tiaki bon te Kristo Ngkoe? Ko na kamaiuko ma ngaira. 40 Ma e takuia te kamwarua are temanna, ao e kaangai, Ko aki maaka te Atua, ngkai ko katuaaeaki n ai arona? 41 Ao ngaira, e bon riai n reke aei iroura; bwa ti karekea mwiin are ti a tia ni karaoia, ao Teuaei E aki karaoa ae e buaakaka. 42 Ao ngaia e taku, Iesu, uringai n aakoai ngkana Ko riki bwa te Uea. 43 Ao E taku Iesu nakoina, E koaua ae I a tuangko bwa n te bong aei ao ko na mena ma Ngai i Bwaretaiti. 44 Tao e a tawanou, ao e roo aon te aba ni kabanea ni karokoa te aoa tenua n te tanimaeaontaai: 45 e a mauna ootan. Ao e raeuaki te kunnikai are rokin te umwantabu nakoni mwakoro aika uoua. 46 Ao E taetae ngkanne Iesu n te bwanaa ae e korakora, ao E kaangai, Tamau, taamneiu i nanoni baim! Ao ngke E tia n atonga aei, ao E mate. 47 Ao mataniwiin te taanga ni buaka are tebubua kaaina, ngke e noora te baere e riki, ao e karaoiroa te Atua, ni kaangai, Bon te aomata ae akea ana bure Teuaei. 48 Ao aomata ni kabaneia ake a bootaki ni mataku, ngke a noori baikekei ao a okira mwengaia n ororei bwabwaaia n nanokaawaki. 49 Ao raona ni kabaneia, ma aine ake a iria mai Kariraia, a tei i kiiraroa ni mataku ni baikekei. 50 Iai temanna te aomata ae arana Iotebwa, ae kaain te kaawa n Iutaia ae Arimataia. Kaain te Tanirim ngaia, ao te aomata ae e raoiroi ao e bwaabwaina te eti ni maiuna, 51 ao e aki boboonnano ma kaain te Tanirim n aia babaaire ao n aia mwakuri, ao e kakaantaninga rokon Uean te Atua. 52 E nako teuaei ni kawara Birato ao e butiia rabwatan Iesu. 53 E karuoa ngkanne rabwatan Iesu, ao e niiria n te kunnikai ae e tamaaroa, ao e kawenea i nanon te nne ni mate ae e ekeaki i nanon te tabo ae e bwa, ao e tuai meni kaweneaki iai te mate. 54 Arei te bong are a katauraoi iai bwaai I-Iutaia ibukin te taabati ngke e a kan roko. 55 Ao aine ake a roko ma Ngaia mai Kariraia, a rimwi ao a noora te nne ni mate ma aron rabwatan Iesu ngke e kaweneaki. 56 A oki ngkanne, ao a karaoi baika a boiarara ma kabira. A motirawa n te taabati n ai aron taekana n te tua.
1 Ngke e a ingabong, i mwaain otin taai, ni moani bongin te wiiki, ao a nako naakekei nakon te nne ni mate, ma baike a boiarara ake a a tia ni katauraoi. 2 Ao a noora te atiibu bwa e karabinoaki nako man te nne ni mate; 3 ma ngke a rin, ao a aki kunea rabwatan te Uea are Iesu. 4 Ngke a mino aia iango n te bwai are e riki, ao nooria, a tei uomani mwaane i rarikiia aika bwainiia ni kunnikai aika raneanea; 5 ao ngke a kabaraakii mataia bwa a maaku, ao a taku mwaane akekei nakoia, 6 E aki mena ikai, bwa E a tia ni manga maiu. Kam na uringa ana taeka are E tuangkami, ngke E mena i Kariraia, are e kaangai, 7 bwa e riai bwa E na kamwaneaki Natin te Aomata nako nanoni baiia aomata aika buaakaka, ao E na kamateaki n te kaibangaki ao E na manga maiu n te kateni bong. 8 Ao naakekei, a uring ana taeka, 9 ao ngke a oki man te nne ni mate, ao a taekini baikekei ni kabane nakoia uaake tengauni ma temanna ma raoia ni kabaneia. 10 Ao naakekei boni Nei Maria te I-Mwaketara, ma Nei Ioana, ma Nei Maria are tinan Iakobo, ao aine ake tabeman ake raoia; a tuangiia abotoro baikekei; 11 ma taeka aikai n aia katautau uaakekei, kaanga ai aron te rongorongo ae akea nanona, ao a aki kakoauai. 12 Ma e tei rake Betero, ao e biri nakon te nne ni mate. Ngke e bwatiku n taraa nanona, ao e noori kunnikaia ake a mainaina ni wene n ti ngaiia; ao e okiokira mwengana n iangoa te baere e a tia n riki. 13 Ao nooria, a nako uoman mai buakoia uaakekei, n te bongi naba arei, nakon te kaawa ae arana Emwauti, ae tao itiua te maire raroana ma Ierutarem. 14 A maroorooakin taekani bwaai ni kabane ake a a tia n riki. 15 Ao ngke a tabe ni maroro ma ni kauntaeka i bon irouia, ao E kaaniia Iesu ao E airi ma ngaiia. 16 Ma a aki kinaa bwa Iesu. 17 Ao E taku nakoia, Tera ae kam a boni kakarabakauakinna ngkai kam nakonako? 18 Ao temanna irouia ae arana Kireoba, e kaeka ni kaangai, Ti Ngkoe te aomata ae e mena i Ierutarem ae e aki ongo taekani baika a tia n riki ikekei i nanon tabeua boongi n nako? 19 Ao Ngaia E kaangai nakoia, Ae bwaai baikara? Ao a kaeka ni kaangai, Ae taekan Iesu are te I-Natareta, are e kaota aroni kakoauaakina, ni baika E karaoi ao n ana taeka bwa te buraabeti Ngaia i matan te Atua ma aomata ni kabaneia; 20 ao ara ibonga ake mataniwi ma taan tautaeka, a anga Ngaia bwa E na motikaki taekana nakon te kamateaki, ao a kamatea n te kaibangaki. 21 Ma e tiku ara kaantaninga irouna bwa Ngaia ae e na kamaiuiia Iteraera. I rarikin aei, ai te katenua ni bong ngkai man te tai are a riki iai baikekei. 22 Ma e ngae n anne, ao a kakubaira ara koraki n aine tabeman ake a roko n te nne ni mate: a nako n te nne ni mate ngke e a moanna n oti matan taai, 23 ma a aki kunea rabwatan Iesu, ao a oki ma aia rongorongo ae a nooriia anera, ake a taku bwa E maiu Teuarei. 24 A nako n te nne ni mate raora tabemwaang, ao a noora are a atongnga aine akekei bwa e koaua, ma a aki noora Teuarei. 25 Ao E taku Iesu nakoia, Aomata aika kam nanobaba, ao kam waeremwe n iri nanoni bwaai ni kabane ake a atongi buraabeti ! 26 Tiaki e riai bwa E na karawaawataaki ni baikekei te Kristo, ao bwa E na rin i nanoni mimitongina? 27 Ao E kaotai nakoia nanon taeka ake a koreaki ni mwakoroni booki n te Baibara, ake a kaeti nako Ina bwa taekana, ao E moanna man ana boki Mote ma aia boki buraabeti. 28 A kaania te kaawa are a nako iai, ao Iesu, E bakaaea te nako riki, 29 ma a imanonoiia uaakekei ao a kaangai, Ko na tiku iroura, bwa e a kaani bong ao e a kaan toki te ngaina, Ao Ngaia E rin n te auti n tiku ma ngaiia. 30 Ngke E taibora n amwarake ma ngaiia, ao E anaa te kariki ao E tataro ni katituaraoi, ao E urua, ao E anganiia. 31 Ao a kaureaki mataia ao a kinaa; ao E bua mai mataia. 32 A i taetae irouia ni kaangai, Tiaki a riingaki nanora ngke E taetae nakoira i nanon te kawai, ao ngke E kabwaraa nanon te Baibara nakoira? 33 Aoa tei rake n te aoa naba arei, ao a okira Ierutarem; ao a kuneia uaake tengauni ma temanna bwa a bootaki ma raoia, 34 ao a kaangai, E a bon tia ni manga maiu te Uea, ao E a tia ni kaoti nakon Timon! 35 A taekina ngkanne te bwai are e a tia n riki i nanon te kawai, ao aroia ngke a kinaa te Uea n te tai are E urua iai te kariki. 36 Ngke a tabe n atongi baikai, ao E tei Iesu i buakoia, ao E taku nakoia, E na mena te rau i aomi, 37 A taonaki n te maaku ae e korakora, ao a taku bwa a noora te anti. 38 Ao Ngaia E taku nakoia, Kam aera ngkai kam maku? ao e aera ngkai a waerake taian titiraki i nanomi? 39 Kam na tarai baiu ma waeu, bwa boni Ngai; kam na riingai ao taraai: bwa akea irikon ao riin te taamnei n ai aron ae kam noori bwa iai irou. 40 Ngke E a tia n atonga aei, ao E kaoti baina ma waena nakoia. 41 Ao ngke a tiku n aki kakoauaa ibukin te kimwaareirei ma te miimii are e reke irouia, ao E taku nakoia, Iai kanami iroumi ikai? 42 A anganna te mwakoro n ika ae e tinimaki; 43 ao E anaia, ao E kanna i mataia. 44 Ao E taku nakoia, Aikai au taeka ake I atong ngkoa nakoimi, ngke I meemena iroumi, bwa e riai bwa bwaai ni kabane ake a taekinaki i bukiu n ana tua Mote ma aia boki buraabeti, ao i nanon Taian Areru, a na bane ni kakoroaki bukiia. 45 Ao E buoki aia iango bwa a aonga n ataa nanon are e koreaki n te Baibara; 46 ao E taku nakoia, E koreaki ae e kaangai, bwa e riai bwa E na karawaawataaki ni kamateaki te Kristo, ao E na manga maiu mai buakoia maate n te katenibong; 47 ao bwa e na tataekinaki rairan te nano ma kabwaraani buure n arana i buakoia bootanaomata ni kabaneia, ni moa n taekinaki mai Ierutarem. 48 Ngkami taan taekini baika kam a tia n noori. 49 Ao nooria, N na kanakoa nako aomi te baere E a tia ni kabwakaa iai ana taeka Tamau bwa E na karaoia; ma kam na tiku i Ierutarem, ni karokoa anganakimi te mwaaka mai karawa. 50 Ao E kairiia Iesu nako tinanikun Ierutarem ni karokoa a kaani ma Betania; ao E katei baina, ao E taetae ni kakabwaiaiia. 51 Ngke E tabe n taetae ni kakabwaiaiia, ao E raure ma ngaiia, ao E uotaki nako karawa. 52 Ao a taromauriia, ao ao a manga, okira Ierutarem ma te kimwaareirei ae e bati; 53 ao a kabanei aia tai n te umwantabu, ni kakaraoiroa te Atua.
1 Ngke a tuai ni karikaki bwaai, ao bon iai te Taeka; ao E meemena iroun te Atua, ao bon te Atua te Taeka. 2 E meemena te Taeka iroun te Atua ngke a tuai ni karikaki bwaai. 3 E kariki bwaai ni kabane te Atua irouna; ao ngke tao akea Ngaia, ao e aki karikaki te bwai teuana ae e karikaki. 4 E mena mwiin te maiu irouna; ao ootaia aomata te maiu arei. 5 Ao te Oota arei E oota i buakon te roo, ao te roo e aki tokanikai i aona. 6 Iai te aomata temanna ae arana Ioane, ae e kanakoaki mai iroun te Atua. 7 E roko bwa te tia kakoaua ngaia ibukin te Oota arei, bwa a aonga ni bane aomata n onimaki n ana kaotioti. 8 Tiaki te Oota arei Ioane, ma e roko bwa te tia kakoaua ibukin te Oota arei. 9 Bon arei te Oota ni koaua, are E roko i aon te aba, ao E oota i aoia aomata ni kabaneia. 10 E mena te Taeka i aonnaba, ao e karikaki aonnaba irouna, ma a aki kinaa aomata. 11 E roko i abana ni koaua, ma a aki mwaneia n akoia kaain abana. 12 Ma iai ake a mwaneia n akoia, ao a onimakinna. E angania aomata akanne te konaa n riki bwa natin te Atua, 13 ake a bungiaki tiaki n aroia ataei ake a riki mai irouia tamaia aika aomata; ma E karikiia te Atua bwa natina. 14 E riki n aomata te Taeka, ao E maeka i buakora. E on n te aakoi ma te koaua, ao ti noora mimitongina, are mimitongina n arona bwa ti Ngaia Natin te Atua. 15 E tataekinna Ioane, ao e kanenea bwanaana ni kaangai, Bon aei Teuare I taekinna ngke I kaangai, Teuare e roko i mwiiu, E kakannato riki nakoiu bwa ai kaman iai Ngaia ma ngkoa i mwaaini bungiakiu. 16 Man onrakena n te aakoi ma te koaua, ao ti a karekea iai te aakoaki teuana i mwiin te aakoaki teuana. 17 E anganaki te aba te Tua irouni Mote; ma te aakoaki ao te koaua a roko iroun Iesu Kristo. 18 Bon akea temanna ae a tia n noora te Atua; te Nati are te rikitemanna, are E meemena i rarikin te Tama, boni Ngaia ae E kaota raoi te Atua nakoia aomata. 19 Ao aikai ana taeka Ioane nakoia ibonga ma taian Rewi ake a kanakoaki nakoina irouia I-Iutaia mai Ierutarem, bwa a na titirakinna ni kaangai, Antai ngkoe? 20 Ao e kaotia n aki karabaa ao e kaangai, Tiaki te Kristo ngai. 21 Ao a manga titirakinna riki ni kaangai, Ao antai ngkoe ngkanne? Eria? Ao ngaia e taku, Tiaki. Ao a manga taku, Te buraabeti ngkoe? Ao ngaia e kaangai, Tiaki. 22 Ao a manga taku riki nakoina, Ao ai antai ngkoe? Bwa ti na tuangiia ake a kanakomaira. Tera am kaotioti i bukim? 23 Aoo e kaekaia Ioane n ana taekaItaia are te buraabeti, ni kaangai, Ngai bwanaan temanna ae e takaarua n te rereua ni kaangai, Kaeta kawain Iehova. 24 Ao ake a kanakoaki boni mai irouia Bwaritaio; 25 a titirakina Ioane ni kaangai, E aera ngkai ko bwabwaabetiito ngkai tiaki ngkoe te Kristo, ao tiaki Eria, ao tiaki te buraabeti. 26 E kaekaia Ioane ao e kaangai, I bwabwaabetiito n te ran, ma iai temanna ae E tei i buakomi, ae kam aki ataia, 27 ae na waaki i mwiiu. I aki tau bwa N na kabwaraa kabaean ana kauniwae. 28 A riki kakarabakau aikai i Betania, n iteran te karaanga are te Ioretan mai mainiku, ike e bwabwaabetiito iai Ioane. 29 N te bong are i mwiina ao e noora Iesu Ioane ngke E nakoina, ao e taku, Nora ana Tiibutetei te Atua, ae e uoti nako aia bure kaain aonnaba. 30 Boni Ngaia are I taekinna ngke I kaangai, E roko i mwiiu te aomata ae e kakannato riki nakoiu, bwa ai kaman iai Ngaia ma ngkoa i mwaaini bungiakiu. 31 Akea ataakina irou bwa antai Ngaia, ma I roko ni bwabwaabetiito n te ran bwa e aonga n ataaki irouia Iteraera. 32 Ao aikai ana taeka riki Ioane ni kaotioti: I noora te Taamnei bwa E ruo mai karawa n ai aron te taobe, ao E tiku irouna. 33 I aki kinaa; ma te Atua are e kanakomaiai bwa N na bwabwaabetiito n te ran E kaangai nakoiu, Te aomata ane ko nooria bwa E ruonna te Taamnei ni mena irouna, ao boni ngaia ane e na bwabwaabetiito n te Taamnei are e Raoiroi. 34 I a tia n nooria ao n tataetae ni kakoaua ibukina: bon Natin te Atua Ngaia. 35 N te bong are i mwiina, ao e a manga tei Ioane ma ana reirei uoman; 36 ao e tarataraa Iesu ngke E nakonako, ao E taku, Nora ana Tiibutetei te Atua! 37 Ngke a ongo ana taeka aei ana reirei, ao a nako n ira Iesu. 38 E rairaki Iesu, ao E nooriia bwa a iria. E taku nakoia, Tera ae kam ukoukoria? A kaeka ni kaangai, Rabi (ae nanona Te Tia Reirei), Ko maeka ia? 39 Ao Ngaia E taku, Nako mai nooria. A roko ao a noora te tabo are E maeka iai; a tiku irouna n te bong arei bwa e a bo aua n te tanimaeaontaai. 40 Anterea are tarin Timon boni ngaia temanna irouia uaake uoman ake a ira Iesu i mwiin ongoia iroun Ioane. 41 E reke moa irouna tarina are Timon, ao e taku nakoina, E a reke iroura te Mesia (ae nanona Kristo). 42 E kairia nakon Iesu; ao Ngaia E taraia ao E taku, Timon ngkoe ae natin Ioane; ko na aranaki bwa Keebwa. 43 N te bong are i mwiina, ao E moti n ana iango Iesu bwa E na nako Kariraia. E kaaitibo ma Biribo, ao E taku nakoina, Ko na irai. 44 Biribo boni kaaini Betetaita, ae aia kaawa naba Anterea ma Betero. 45 Ao Biribo e kunea Natanaera ao e taku nakoina, E a reke iroura Teuare e koreaki taekana irouni Mote ni bokin te Tua ao irouia buraabeti: bon Iesu are te I-Natareta, are natin Iotebwa. 46 E taku Natanaera nakoina, E konaa ni kaoti te bwai ae e na kabwaia te aba iai mai Natareta? E taku Biribo nakoina, Mai, nooria. 47 Ngke E noora Natanaera Iesu bwa e nakoina, ao aikai ana taeka ibukina: Noria, bon te Iteraera ni koaua ae e bwaabwaina te eti! 48 E taku Natanaera nakoina, Ko ataai maia? E kaeka Iesu ni kaangai, I nooriko ngke ko mena i aan te biiku, i mwaaini weteam irouni Biribo. 49 E taku Natanaera, Te Tia Reirei, bon Natin te Atua Ngkoe; aia Uea Iteraera Ngkoe. 50 E kaeka Iesu ao E taku, Ko onimaki ti ibukin are I tuangko bwa I nooriko i aan te biiku? Ane ko na noori baika a abwaabwaki riki nakoni baikai. 51 Ao E taku nakoina, Bon te koaua ni koaua ae I a tuangkami: ane kam na noora karawa bwa e kaukaki, ao ana anera te Atua bwa a rierake ma n ruo rikaki i etan Natin te Aomata.
1 N te katenua ni bong, ao iai te iein i Kana i Kariraia; e mena iai tinan Iesu. 2 E kaoaki naba Iesu ma ana reirei nakon te iein. 3 Ngke e a bane te wain, ao e taku tinan Iesu nakoina, E a bane aia wain. 4 E taku Iesu nakoina, Neiko, tai kataia n tuangai bwa tera ae N na karaoia. E tuai n roko au aoa. 5 E taku ngkanne tinana nakoia taani mwakuri, Karaoa ane E tuangkami. 6 Iai ikekei oneai nnen te ran aika a karaoaki man atiibu. A katauraoaki ibukini kaitiakaia I-Iutaia n aron are e kaeti ma katein aia Aro. Kanoan teaina tao i marenan te mwaiti ae uabwi nakon tenibwi te kaaran. 7 E taku Iesu nakoia taani mwakuri, Kaoni nnen raan akanne; ao a kaonrakei. 8 Ao E a manga taku riki, Itiia ao uotia nakoni mataniwiin te bootaki n amwarake; ao a uotia. 9 E katoonga te ran are a tia n riki ngkai bwa te wain teuare mataniwiin te bootaki n amwarake. E aki ataia bwa e reke maia te wain aei. Ti taani mwakuri ake a itiia te ran aika a ataia. E wetea te tia iein mataniwiin te bootaki n amwarake, 10 ao e taku nakoina, A bane n anganaki moa aomata te wain ae e rangi n raoiroi, ao ngke a bati n nimma, ao a manga anganaki te wain ae e aki bati n raoiroi. Ma ngkoe ko a tia ni kaawakina te wain are e rangi n raoiroi ni karokoa ngkai. 11 Aei te moani mwakuri ae e kamiimii are E karaoia Iesu i Kana i Kariraia; E kaota iai arona bwa E mimitong, ao a onimakinna ana reirei. 12 I mwiin aei, ao E nako Kaberenaum Iesu ma tinana, ma tarina ma ana reirei, ao a tiku iai tabe bong. 13 E a kaan tain te Toa are te Riao, ao E nako Iesu nako Ierutarem. 14 Ao E nooriia taani kaboo kao ma tiibu ma bitin i nanon te umwantabu, ao taan rai mwane bwa a waakin aia bitineti. 15 E karaoa te bwai ni kataere ni mwaea aika a irariki, ao E kakioia ni kabaneia tiibu ma kao, man te umwantabu; E karangai aia taibora taan rai-mwane, ao E kauamaae aia mwane. 16 E taku nakoia taani kaboo bitin, Uoti nako baikai maikai; kam na aki karaoa ana auti Tamau bwa te tabo ni kabobwai. 17 Ao ana reirei a uringa are e koreaki n te Baibara, are e kaangai, E rangi ni korakora i nanou tangiran am umwantabu. 18 A kaeka ngkanne I-Iutaia ao a taku, Tera te kanikina ae Ko na anganiira bwa e na kaota ae iai iroum te konaa ni karaoa te baei? 19 E kaekaia Iesu ao E taku, Kam na urua te umwantabu aei, ao N na manga kateia n ti tenibong. 20 A taku ngkanne I-Iutaia, Angauni ma ono ririki ana ririki te umwantabu aei ni kateaki, ao Ngkoe Ko nang kateia n ti tenibong? 21 Ma te umwantabu are E nanonna Iesu bon rabwatana. 22 Ma ngaia are ngke E a manga maiu man te mate Iesu, ao ana reirei a uringnga bwa E a kaman atoatonga aei; ao a kakoauaaki te Baibara ma ana taeka Iesu ake E a tia n atong. 23 Ngke E mena Iesu i Ierutarem n tain te Toa are te Riao, ao a mwaiti aomata ake a onimakinna, ngke a noori mwakuri aika a kamiimii ake E karaoi. 24 Ma akea onimakinaia iroun Iesu, ibukina bwa E atai aroia aomata nako, 25 ao akea ae E kainnanoia bwa e na tuangnga aroia aomata, bwa E bon ataa are i nanon te aomata.
1 Iai temanna te aomata ae raoia Bwaritaio, ae arana Nikotemo; ngaia naba aia mataniwi I-Iutaia. 2 E nako n Iesu n te tairiki teuana, ao e taku nakoina, Te Tia Reirei, ti ataiko bwa te tia reirei ae Ko nako mai mai iroun te Atua: bwa e aki konaa te aomata ni karaoi mwakuri aika a kamiimii aika Ko karaoi, ngkana E aki mena irouna te Atua. 3 E kaeka Iesu ao E taku, Bon te koaua ni koaua ae I a tuangko bwa ngkana e aki manga bungiaki te aomata, ao e aki konaa n noora uean te Atua. 4 E taku Nikotemo nakoina, E na kangaa ni manga moani bungiaki te aomata ngkana e a kara? E konaa ni manga rin i nanoni biroton tinana bwa e na manga bungiaki? 5 E taku Iesu, Bon te koaua ni koaua ae I a tuangko, bwa ngkana e aki bungiaki te aomata n te ran ma te Taamnei, ao e aki konaa n rin n uean te Atua. 6 E riki te maiu n rabwata iroun te aomata mai irouia ana karo, ma maiuna n taamnei e riki mai iroun te Taamnei. 7 Tai miimii n au taeka are e kaangai nakoim, Kam riai ni manga bungiaki. 8 E kare te ang nakon te tabo are e kani kare nako iai; ko ongo karongoaana, ma ko aki ataa te tabo are e kare maiai, ao te tabo are e nako iai. Aei aroia naba aomata nako ake a bungiaki iroun te Taamnei. 9 E kaeka Nikotemo ao e taku nakoina, E na kangaa n riki ae ai aron aei? 10 E kaeka Iesu ao E taku nakoina, Te tia reirei ngkoe i buakoia Iteraera, ao ko aki atai naba baikai? 11 Bon te koaua ni koaua ae I a tuangko: bwa ti taekina ae ti ataia, ao ti kaota ae ti nooria; ao kam aki kaaki i nanomi ara rongorongo. 12 Ngkana I tuangkami bwain aon te aba, ao kam aki kakoauaai iai, ao kam na kangaa ni kakoauaai ngkana I tuangkami bwaini karawa? 13 Akea te aomata ae e rierake nako karawa, ma bon ti Teuae ruo mai karawa, ae Natin te Aomata. 14 Bwa aroni Mote ngke e katokaa te naeta are te buraati i tabon te kai are e kateia rake i nanon te rereua, ao ai aron naba are e na karaoaki nakon Natin te Aomata, 15 bwa e aonga n reke iroun ane e onimakinna te maiu are e aki toki. 16 Bwa E tangira aonnaba te Atua n te aro are E anga natina ae te rikitemanna iai, bwa e aonga n aki mate ane e onimakinna, ma e na reke irouna te maiu are e aki toki. 17 Bwa E aki kanakoa Natina te Atua nako aon te aba bwa E na motika taekana, ma E kanakoa bwa e na kamaiuaki te aba irouna. 18 Ane e onimakinna ao e aki motikaki taekana; ma ane e aki onimakinna, ao e motikaki taekana ibukina bwa e aki onimakina aran Natin te Atua ae te rikitemanna. 19 Ao aio te bwai ae e motikaki taekan te aba iai: bwa e a roko te oota i i aon te aba, ao aomata a tangira riki te roo nakon te oota, ibukina ngkai a bubuaka aia mwakuri. 20 Bwa ane e kaakaraoa ae e buaakaka ao e ribaa te oota, ao e aki nako n te oota, bwa a kaawa ni kaotaki ana mwakuri bwa a bubuaka. 21 Ma ane e bwaina te koaua ao e nako n te oota, bwa a na kaotaki ana mwakuri bwa a karaoaki ma te ongeaaba nakon te Atua. 22 I mwiini baikekei ao E nako Iesu ma ana reirei nakon te aba are Iutaia, ao E tiku iai ma ngaiia, ao E bwabwaabetiito. 23 E bwabwaabetiito naba Ioane i Ainon are e kaani ma Tarim, bwa e bati te ran iai. A roko aomata ao a bwaabetitooaki irouna. 24 E karaoa aei Ioane i mwaaini kainana i nanon te karabuuti. 25 A kauntaeka ana reirei Ioane ma te I-Iutaia temanna ibukini katein aia Aro are e kaeti ma aron te kaitiaki. 26 A roko iroun Ioane ao a kaangai nakoina, Te tia reirei, ko noora Teuare e mena ma ngkoe i mainikun Ioretan, are ko tataetae ibukina? Ae mena ngkai ikai ni bwabwaabetiito, ao a bane aomata n nakoina. 27 E kaekaia Ioane ao e taku, Akea te bwai ae e konaa n riki nakon te aomata, ma ti ngkana E karaoia te Atua bwa e na riki. 28 Bon taani kakoaua ngkami i bukiu n au taeka ake a kaangai, Tiaki te Kristo ngai, ma I kanakoaki n ri moana. 29 Teuare e mena irouna te aine ae e a tibwa iein, ao bon te tia iein; ao raraon te tia iein are te mwaane, e teitei ao e rangi ni kimwaareirei ngke e ongo bwanaan te tia iein. Ao aei bukin ae I rangi ni kimwaareirei iai. 30 E riai n rikirake kakannatona, ao kakannatou e na keerikaaki. 31 Teuare e nako mai karawa E kakannato riki nakoia aomata ni kabaneia. Ane e nako mai aon te aba, ao boni kaain aon te aba, ao e taekini bwain aon te aba; ma Teuare e nako mai karawa e kakannato riki nakoia aomata ni kabaneia. 32 E riki Ngaia bwa te tia kakoaua nakoni baike E a tia n noori ao n ongo, ma akea ae e butimwaaea ana rongorongo. 33 Ane e butimwaaea ana rongorongo ao e kaotia ae e kakoauaa bwa E koaua te Atua. 34 Bwa Teuare E kanakoa te Atua ao boni Ngaia ae E taekin ana taeka te Atua, ibukina bwa E anganaki te Taamnei iroun te Atua n aki tiatianaki. 35 E tangira te Nati te Tama, ao E a tia ni kaaki bwaai ni kabane i aani mwaakana. 36 Ane e onimakina te Nati ao e reke irouna te maiu are e aki toki; ao ane e aki ongotaeka nakon te Nati, ao e na aki reke irouna te maiu, ma e meemena unin te Atua i aona.
1 Ngke E ataia Iesu bwa a a tia n ongo Bwaritaio ae E karekeia ana reirei ni kamwaitiia riki nakoni mwaitiia ana reirei Ioane, ao E bwaabetiitoiia n aron naba are e karaoia Ioane nakoia ana reirei 2 (ma tiaki Iesu ae e bwabwaabetiito bwa bon ana reirei), 3 ao E kiitana Iutaia, ao E a manga nako Kariraia. 4 E riai bwa E na ri nuukan Tamaria. 5 Ao E roko ni kaawana teuana ae arana Tukara, ae e kaani ma te aba are e anga Iakobwa nakon natina are Iotebwa. 6 E mena ikekei ana mwanibwa Iakobwa; E a kua Iesu n nakonako, ma ngaia are E tekateka i etan te mwanibwa arei. Tao e a tawanou. 7 E roko te aine temanna, ae te I-Tamaria, bwa e na roaa te ran. E taku Iesu nakoina, Kaamai bwa N na mooi. 8 Akea ana reirei Iesu n te tai aei bwa a nako n te kaawa ni kaboo kanaia. 9 E kaekaa Iesu neierei ao e taku, Ko kangaa ni butiai nimam, ngkai te I-Iutaia Ngkoe, ao ngai ainen Tamaria? Bwa a aki kan reitaki naba teutana I-Iutaia ma I-Tamaria. 10 E kaeka Iesu ao E taku nakoina, Ngke tao ko ataa ana bwai n tangira te Atua, ao Teuae kaangai ngkai nakoim, Kaamai bwa N na mooi, ao ko na kamani butiia, ao Ngaia E a anganiko naba iai te ran ni kamaiu. 11 E taku neierei nakoina, Teuaei, akea am bwai n iti ran, ao e nano te mwanibwa; ko karekea maia ngkanne te ran ni kamaiu? 12 Ko kakannato riki nakon ara bakatibu are Iakobwa, are e anganiira te mwanibwa aei, ao e momooi maiai, ngaia ma natina ma ana man? 13 E kaeka Iesu ao E taku nakoina, Ane e moooi n te ran aei ao e na mangataka, 14 ma ane e mooi n te ran ae N na anganna, ao e na bon aki manga taka. Bwa te ran ae N na anganna, e na riki bwa te mwanibwa n ran i nanona are e na koburake ao e na anganna te maiu are e aki toki. 15 E taku te aine nako Ina, Teuaei, Anganai te ran anne, bwa I aonga n aki manga taka ao n aki manga roko ikai n iti ran. 16 E taku Iesu nakoina, Naako wetea bum, ao manga oki. 17 E kaeka te aine arei ao e taku, Akea buu. E taku Iesu nakoina, E eti ane ko taku bwa akea bum; 18 bwa niiman ngkoa bum, ao te mwaane ane ko taanga ma ngaia ngkai bon tiaki bum: te koaua ane ko atongnga. 19 E taku te aine nakoina, Teuaei, I ataiko bwa te buraabeti Ngkoe. 20 A tataromauri I-Tamaria ake ara bakatibu i aon te maunga aei; ao ngkami aika I-Iutaia kam taku bwa Ierutarem boni ngaia te tabo are a na tataromauri iai aomata. 21 E taku Iesu nakoina, Neiko, ko na kakoauaai bwa ane e na roko te tai are a na aki taromauriia iai te Tama aomata i aon te maunga aei, ke i Ierutarem. 22 Ngkami I-Tamaria kam taromauriia ae kam aki ataia; ma ngaira I-Iutaia ti taromauriia ae ti ataia: bwa e roko te kamaiuaki ri nanon te bootanaomata ae I-Iutaia. 23 Ma e a tabe n roko te aoa, ao ngaia e a kaman roko, are a na angan te Tama taan taromauri ni koaua taromauriiana ni mwaakan te Taamnei, ao taromauriiana n aron are E tangiria: bwa aikai aekan aomata aika E tangiriia te Tama. 24 Te Atua bon te Taamnei: ao akana a taromauriia e riai bwa a na taromauriia ni mwaakan te Taamnei, ao n aron are E tangiria. 25 E taku te aine nakoina, I ataa ae E nangi roko te Mesia (are te Kristo); ao ngkana E roko, ao ane e na tuangiira bwaai ni kabane. 26 E taku Iesu nakoina, Boni Ngaia Ngai, ae I taetae nakoim. 27 A roko naba ngkanne ana reirei, ao a miimii ngke E taetae ma te aine, ma akea irouia ae e kaangai, Tera ae Ko tangiria? ke, E aera ngkai Ko taetae ma ngaia? 28 E katuka ngkanne nnen ana ran te aine arei, ao e nako n te kaawa, ao e taku nakoia aomata ikekei, 29 Nako mai noora te aomata are e tuangai bwaai ni kabane ake I a tia ni karaoi. Tao ngaia te Kristo? 30 A oti nako aomata man te kaawa, ao a nako n Iesu. 31 A butiia ngkanne Iesu ana reirei ni kaangai, Te Tia Reirei, Ko na amwarake. 32 Ma E taku nakoia, Bon iai te amwarake irou ae N na kanna ae kam aki ataia. 33 Ma ngaia are a i titiraki irouia ana reirei ni kaangai, Iai ae e a tia n uota kanana nakoina? 34 E taku Iesu nakoia, Kanau bon te ongeaaba nakon nanon Teuare e kanakomaiai, ao te katiaa ana mwakuri. 35 Tiaki kam taku, Aua riki te namwakaina, ao a roko tain uaa n tai ao ni bobootaki? Noria, I tuangkami, Tabeki matami, ao tarai taabo aika a unikaki, bwa a tai uaa ao a tau nakon te bobootaki. 36 Ane e bobooti uaa nakoni nneia ngkana a tai ao e kabooaki, ao e booti uaa ibukin te maiu are e aki toki; bwa a aonga n uaia ni kimwaareirei te tia unuuniki ma te tia bobooti uaa. 37 Bwa e koaua n aei te taeka are e kaangai, E unuuniki temanna, ao temanna e bobooti uaa nakoni nneia ngkana a tai. 38 I kanakoingkami bwa kam na bobooti uaa akana a tai nakoni nneia man taabo n unuuniki ake kam aki mwakurii; a mwakuri tabemwaang, ao ngkami kam kareke kabwaiami man uaani mwiin aia mwakuri. 39 A bati I-Tamaria n te kaawa arei ake a onimakina Iesu ibukin ana taeka te aine ake a kaangai: E tuangai bwaai ni kabane ake I a tia ni karaoi. 40 Ma ngaia arei, ngke a roko irouna I-Tamaria, ao a butiia bwa E na tiku irouia, ao Ngaia E tiku ikekei uabong. 41 A bati riki ake a onimaki n ana taeka, 42 ao a taku nakon te aine arei, Ai tiaki ibukin am taeka ae ti onimaki iai, bwa ae ti a bon ongo mai irouna, ao ti a ataia bwa ngaia bon aei te Tia Kamaiua te aba. 43 I mwiin uabong ao E kiitana ikekei Iesu nako Kariraia. 44 Bwa E a bon tia Ngaia n taekinna bwa akea karinean te buraabeti irouia kaain abana. 45 Ma ngaia are ngke E roko i Kariraia, ao a mwaneia n akoia I-Kariraia, bwa a a tia n noori ana mwakuri ake E karaoi i Ierutarem n tain te Toa are te Riao, are a roko naba iai. 46 E a manga oki Iesu nako Kana i Kariraia ike E karaoa ngkoa iai te ran bwa te wain. E mena ikekei te aomata temanna ae e mwakuri n te tautaeka ae e aoraki natina te mwaane i Kaberenaum. 47 Ngke e ongo bwa E nako mai Iutaia Iesu nako Kariraia, ao e nakoina ni butiia bwa E na nako Kaberenaum ni kamaiua natina, bwa e a kaani mate. 48 E taku Iesu nakoina, Ngkana kam aki noori kanikina ma mwakuri aika a kamiimii, ao kam rawa n onimaki. 49 E taku te tia mwakuri n te tautaeka nakoina, Te Uea, Ko na nako mai ngkai e tuai ni mate natiu. 50 E taku Iesu nakoina, Ko na nako; e na maiu natim. Ao teuarei e kakoauaa ana taeka Iesu ao e nako. 51 I aoni kawaina n nako, ao a bo ma ngaia ana toro; a tuangnga ae e a marurung natina. 52 E titirakiniia ngkanne bwa te aoa iraua are e moanna iai ni marurung. A taku nakoina, E toki kabuebuena ngkoananoa, n te aoa teuana n te tanimaeaontaai. 53 E ataia iai te tama bwa bon te aoa naba are e kaangai iai Iesu, E na maiu natim. Ma ngaia are e onimaki, ao a onimaki naba kaain ana auti ni kabaneia. 54 Aei te kauoua ni mwakuri ae e kamiimii are E karaoia Iesu ngke E roko i Kariraia n ana kauoua n tai ni mwanangana mai Iutaia.
1 I mwiin te bwai are E karaoia Iesu, ao E nako Ierutarem ibukin aia bootaki teuana ae e kakaawaki I-Iutaia. 2 Iai i Ierutarem, i rarikin aia mataroa tiibu, te nei ae e aranaki n te taetae n Ebera bwa Beteteta ae iai taabo aika nimaua iai aika a rabunaki aoia ibukin te katantan. 3 A wene n taabo aikai aoraki aika a bati; iai naba i buakoia aika a mataki ma aika a mwauku, ao aika a mate bwain rabwataia. 5 Iai temanna i buakoia aoraki akekei ae ai tenibwi ma wanua ana ririki n aoraki. 6 E nooria Iesu ni wene ikekei, ao E ataia bwa e a tia ni weneakina aorakina n te tai ae e rangi ni maan; ma ngaia are E taku nakoina, Ko kani kamaiuaki? 7 E kaeka teuarei ao e taku, Teuaei, Akea ikai te aomata ae e na karuoai i nanon te nei ngkana e kakoburakeaki te ran; bwa ngkana N nangi roko iai, ao e ruo temanna n ri moau. 8 E taku Iesu nakoina, Tei rake, tabeka nnem ni wene, ao nakonako. 9 E kamaiuaki naba ngkekei te aomata arei; e tabeka nnena ni wene, ao e nakonako. Bon te taabati te bong arei. 10 Ma ngaia are a taku I-Iutaia nakon teuare e kamaiuaki, Te taabati aei, ao e aki riai bwa ko na tabeka nnem ni wene. 11 Ao e kaekaia ni kaangai, E tuangai Teuare e kamaiuai ni kaangai, Tabeka nnem ni wene ao nakonako. 12 Ao a titirakinna ni kaangai, Antai te aomata ane e kaangai nakoim, Tabeka nnem ni wene, ao nakonako? 13 Ma teuare e kamaiuaki e aki ataia bwa antai Teuare E kamaiua, bwa a bati aomata n te tabo arei, ao E a kamani buutaki nako Iesu mai buakoia. 14 E aki rangi ni maan i mwiin arei, ao Iesu E noora teuarei n te umwantabu, ao E taku nakoina, Noria, ko a tia ni kamaiuaki, ma ngaia are ko na aki manga bure, bwa e kaawa n riki nakoim te bwai ae e buaakaka riki. 15 E nako teuarei, ao e tuangiia I-Iutaia bwa ngaia Iesu are E kamaiua. 16 Ma ngaia are a bwainikiriina Iesu I-Iutaia ibukina ngke E karaoa te mwakuri ni kamaiu n te taabati. 17 E kaekaia Iesu ao E taku, E mwamwakuri nako naba Tamau, ao Ngai I riai naba ni mwakuri. 18 Ana taeka Iesu aikai, e a kakorakoraa riki kani kamateana irouia I-Iutaia: bwa E aki ti urua tuan te taabati, ma E atonga te Atua bwa Tamana, ao n te aro aei E a karaoia iai bwa ti te bo Ngaia ma te Atua. 19 E kaekaia Iesu ngkanne ao E taku nakoia, Bon te koaua ni koaua ae I a tuangkami, bwa akea te bwai ae E konaa ni karaoia te Nati i bon irouna, ma ti are E nooria bwa E karaoia te Tama; bwa bwaai ake E karaoi te Tama, ao E karaoi naba te Nati. 20 Bwa E tangira te Nati te Tama, ao E kaoti ana mwakuri ni kabane nakoina, ao ane E na kaoti riki nakoina mwakuri aika a abwaabwaki riki bwa kam aonga ni miimii. 21 Bwa aron te Tama ngkae E a manga kamaiuiia aika a mate, ao E angania te maiu, ao ai aron naba te Nati, E anga te maiu nakon ane E bon taku. 22 Bwa akea ae e motika taekana te Tama, ma E angan te Nati te motiki-taeka ni kabane; 23 bwa a aonga ni bane aomata nako ni karinea te Nati, n ai aroia ngkai a karinea te Tama. Ane aki karinea te Nati, ao e aki karinea naba te Tama are e kanakomaia. 24 Bon te koaua ni koaua ae I a tuangkami, bwa ane e ongo au taeka ao e onimakina Teuare e kanakomaiai, ao e na reke irouna te maiu are e aki toki. E na aki motikaki taekana; e a tia ni kiitana te kawai are e na mate iai, ao e a toua te kawai are e na maiu iai. 25 Bon te koaua ni koaua ae I a tuangkami bwa e a roko te tai, ma e a boni kaman roko, ae a na ongo iai bwanaan Natin te Atua maate; ao a na maiu akana a ongo. 26 Bwa aron te Tama ngkai Ngaia oin te maiu, ao ai aron naba te Nati: bwa E a tia te Tama ni karaoia bwa oin te maiu, 27 ao E a tia n anganna te mwaaka ni motiki-taeka ngkai Natin te Aomata Ngaia. 28 Kam na aki miimii n aei: bwa ane e na roko te tai ae a na bane iai n ongo bwanaana aomata ake a tia ni mate, 29 ao a na oti nako mani nneia ni mate: akana a tia ni karaoa ae e raoiroi nakon te maiu, ao akana a tia ni karaoa ae e buaakaka nakon te rekenikai. 30 Akea te bwai ae I konaa ni karaoia n aron te mwaaka ae iai irou. I motiki-taeka n ai aron tuangau iroun Tamau, ao e eti au motiki-taeka ibukina bwa I aki ukoukora are oin nanou, ma I ukoukora nanon Tamau are e kanakomaiai. 31 Ngkana I kaotioti i bon i bukiu, ao te bwai ae I taekinna e na aki butimwaaeaki bwa te bwai ni kakoaua. 32 Ma iai Tamau ae e kaotioti naba i bukiu, ao I ataia bwa ana kaotioti e boni koaua. 33 Kam kanakoia taani kareke-rongorongo nakon Ioane, ao ngaia e taekini baika a koaua i bukiu. 34 Tiaki bwa aongkoa I kainnanoa aia kaotioti aomata i bukiu; ma I taekina ana kaotioti Ioane bwa kam aonga ni kamaiuaki. 35 Ai aron te taura Ioane are e ura ao e oota nako urana, ao kam a tia ni kariaia bwa kam na kimwaareirei n ootana i nanon tabeua te bong. 36 Ma iai te bwai ni kakoaua i bukiu ae moamoa riki nakon are e kaotiotia Ioane: boni baika I karaoi, aika a mwakuuri ake E anganai te Tama bwaN na karaoi; a riki bwa bwai ni kakoaua i bukiu, ao a kaotia bwa E kanakomaiai te Tama. 37 Ao te Tama are e kanakomaiai boni Ngaia naba te Tia Kakoaua i bukiu. Kam tuai n ongo bwanaana ao n nooria bwa aekara tein rabwatana; 38 ao kam rawa ni butimwaaea ana taeka, ibukina bwa kam aki onimakina Teuare E kanakomaia. 39 Kam ukeuke n te Baibara bwa kam taku bwa e na reke maiai iroumi te maiu are e aki toki; ao boni ngaia are e kaotioti i bukiu; 40 ma kam aki kan nako Iu bwa e kaawa n reke iroumi te maiu are e aki toki. 41 I aki kakaaea te kamoamoaaki mai irouia aomata. 42 Ma I ataingkami bwa akea tangiran te Atua i nanomi. 43 I nako mai n aran Tamau, ao kam rawa ni kan reitaki ma Ngai; ma ngkana e roko temanna bon ibukina, ao kam kan reitaki ma ngaia. 44 Kam na kangaa ni konaa n onimakinai ngkai kam butimwaaea te kamoamoaaki mai iroun temanna ma temanna, ao kam aki ukoukora te kamoamoaaki mai iroun Temanna are bon ti Ngaia te Atua? 45 Tai taku n ami iango bwa N na kabuaakakaingkami nakon Tamau; boni Mote are e mena ami kaantaninga irouna ae e kabuaakakaingkami. 46 Ngke arona bwa kam onimakina Mote, ao kam na bon onimakinai naba, bwa ngaia ae e korea taekau. 47 Ma ngkana kam aki kakoauai baike e korei, ao kam na kangaa ni kakoauai au taeka?
1 I mwiini baikekei ao E ri nanon namani Kariraia Iesu, are e aranaki naba bwa naman Tiberia, nakon iterana are teuana. 2 A iria aomata aika a rangi ni mwaiti ibukina bwa a a tia n noori ana mwakuri aika a kamiimii ni kamaiuaia aoraki. 3 E ararakea te maunga ae e aki rietaata Iesu ma ana reirei, ao a tekateka iai. 4 E a kaan tain te Toa are te Riao, are aia bootaki ae e kakannato I-Iutaia. 5 E tabeki matana Iesu ngkanne, ao ngke E nooriia aomata aika a rangi ni mwaiti bwa a nakoina, ao E taku nakoni Biribo, Ti na kaboo amwarake ia bwa kanaia aomata aikai? 6 E atonga aei Iesu bwa E kani kataa Biribo: bwa Iesu E a boni kaman ataa are E na karaoia. 7 E kaeka Biribo ao e taku, E aki tau uabubua te tenari bwa e na kabooaki iai te amwarake ngkai e na rangi n uarereke ae e na reke iai bwa kanan temanna ma temanna. 8 E taku nakoina ana reirei temanna are Anterea, are tarin Timon Betero, 9 Iai te teinimwaane ikai ae iai irouna nimaai te kariki are e karaoaki mani buraawa n te bware, ao uoman te ika; ma tera maneia nakoia aomata aikai ni kabaneia? 10 E taku Iesu, Tuangia aomata bwa a na tekateka n rarikiriki. Bwa e bati te uteute n te tabo arei. A bane n tekateka aomata, ao tao nimangaa mwaitiia mwaane. 11 E anai kariki akekei Iesu, ao E tataro ni katituaraoi, ao E anga bwa a na tibwaaki nakoia ake a tekateka. E karaoa naba ae aron aei nakon iika, ao a bane n reke tibwaia n ai aroni mwaitin are a tangiria. 12 Ngke a ngae, ao E taku Iesu nakoia ana reirei, Ikoti nikiran amwarake, bwa akea teutana ae e na bakataeaki. 13 Ma ngaia are a ikoti, ao a kaoni bwaene aika tengauni ma uakora ni mwakorokoron nikirani kariki ake nimaai ake a tia ni kang aomata. 14 Ao aomata ngke a noora te bwai are e kamiimii are E karaoia Iesu, ao a taku, Bon aei te buraabeti are e nangi roko i aonnaba. 15 Ngke E ataia Iesu bwa a nangi roko aomata n tauua ma te matoa bwa a na kaueaa, ao E a manga oki nako n te maunga, n ti Ngaia. 16 Ngke e a kaani bong, ao a nako ana reirei nakon te nama; 17 a toka i aon te booti, n ri nanon te nama nako Kaberenaum. E a bong, ao E tuai n roko Iesu irouia. 18 E a roko buakan te nama ibukin te ang bwa e korakora karena. 19 Ngke a a tia ni bwennarina i nanon tao tenua ke aua te maire, ao a noora Iesu bwa E nakonako i aon te nama, ni kaania te booti; ao a maaku. 20 Ma E taku nakoia, Boni Ngai, tai maaku. 21 A kukurei ngkanne ni katokaa Iesu n te booti; ao e waekoa naba n roko te bootti i eta n te tabo are a nakoiai. 22 N te bong are i mwiina, ao aomata ake a mena i mainikun te nama a a tia n nooria bwa ti tewaana te booti ikekei, ao a ataia naba bwa E aki toka Iesu i rarikia ana reirei n te booti arei; a a tia n nako ana reirei n ti ngaiia. 23 Ma iai tabewaa booti ake a roko mai Tiberia nako rarikin te tabo are a kang kariki iai aomata i mwiin ana tataro ni katituaraoi te Uea. 24 Ma ngaia arei, ngke a nooria te koraki arei bwa E aki mena ikekei Iesu, ao akea naba ana reirei, ao a toka i aoni booti n nako Kaberenaum bwa a na ukoukora Iesu. 25 Ngke a kunea Iesu te koraki arei i maeaon te nama, ao a taku nakoina, Te Tia Reirei, Ko roko ikai n ningai? 26 E kaekaia Iesu ao E taku, Bon te koaua ni koaua ae I a tuangkami, bwa kam ukoukorai tiaki ibukina ngke kam noori mwakuri aika a kamiimii, ma ibukina ngke kam kang kariki ao kam ngae. 27 Kam na aki mwakuri ni karekea te amwarake ae e kai buaakaka, ma kam na uaiakina reken te amwarake ae e teimatoa, ae te amwarake ibukin te maiu are e aki toki. 28 Ma ngaia are a titirakinna ni kaangai, Tera ae ti riai ni karaoia bwa ti aonga ni karaoa iai are E tangiria te Atua? 29 E kaeka Iesu ao E taku, Te bwai ae E tangiria te Atua bwa kam na karaoia bon aei: kam na onimakina ae E a tia ni kanakomaia. 30 Ma ngaia are a taku nakoina, Tera te mwakuri ae e kamiimii ae Ko na karaoia bwa ti aonga n nooria, ao ti a kakoauako iai? Tera ae Ko na karaoia? 31 A kangi manna ara bakatibu n te rereua, n ai aron are e koreaki ni kaangai: E anganiia te amwarake mai karawa bwa kanaia. 32 E taku ngkanne Iesu nakoia, Bon te koaua ni koaua ae I a tuangkami bwa tiaki Mote ae e anganingkami te amwarake mai karawa, ma Tamau ae anganingkami te amwarake ni koaua mai karawa. 33 Bwa te amwarake ae E anga te Atua boni Ngaia ae e ruo mai karawa, ao E anga te maiu nako aonnaba. 34 A taku ngkanne nakoina, Te Uea, Ko na angaanganiira te amwarake anne n taai nako. 35 E taku Iesu nakoia, Boni Ngai te amwarake ni kamaiu; ane e riki bwa au reirei ao e na bon aki baki, ao ane e onimakinai ao e na bon aki taka. 36 Ma I a tia n tuangkami bwa e ngae ngke kam a tia n noorai, ma kam na bon aki onimaki. 37 Aomata nako akana E anganai te Tama ao a na riki bwa au reirei; ao ane e riki bwa au reirei ao N na bon aki kabanea. 38 Bwa I roko mai karawa, tiaki ibukini karaoan nanou, ma ibukini karaoan nanon Teuare e kanakomaiai. 39 Aio nanon Teuare e kanakomaiai: E tangirai bwa N na aki kabuaa temanna i buakoia ake E a tia n anganai, ma N na manga kamaiuiia ni kabaneia n te kabanea ni bong. 40 Bwa aio nanon Tamau: bwa ane e noora te Nati ma n onimakinna, ao e na reke irouna te maiu are e aki toki; ao N na manga kamaiua n te kabanea ni bong. 41 A ngureakinna ngkanne I-Iutaia ibukina ngke E kaangai, Ngai te amwarake are e ruo mai karawa. 42 Ao a taku, Tiaki Iesu Teuaei, are natin Iotebwa? Ti kinaa tamana ma tinana. E na kangaa ngkanne ni kaangai, I ruo mai karawa? 43 E kaekaia Iesu ao E taku nakoia, Kam na katoki ngurenguremi. 44 Akea ae e konaa n riki bwa au reirei ngkana e aki kairaki nakoiu iroun te Tama are e kanakomaiai; ao N na manga kamaiua n te kabanea ni bong. 45 E koreaki irouia buraabeti ae e kaangai, A na bane aomata nako n reireiaki iroun te Atua. E riki bwa au reirei te aomata ane e ongo ma n reirei iroun te Tama. 46 Tiaki nanona bwa iai ae e a tia n noora te Tama; ti Teuare mai iroun te Atua ae E a tia n noora te Tama. 47 Bon te koaua ni koaua ae I a tuangkami bwa ane e onimaki ao e a reke irouna te maiu are e aki toki. 48 Ngai te amwarake ni kamaiu. 49 A kangi manna ami bakatibu n te rereua, ao a mate. 50 Aio te amwarake are e ruo mai karawa, are e na kanna te aomata ao e na aki mate. 51 Ngai te amwarake ae e reke te maiu maiai are e ruo mai karawa. Ane e kana te amwarake aei, ao e na maiu n aki tootoki; ao te amwarake ae N na anga ibukini maiun te aonnaba bon irikou. 52 A kauntaeka ngkanne I-Iutaia i bon irouia, ao a kaangai, E na kangaa Teuaei ni konaa n anganiira irikona bwa karara? 53 Ma ngaia are E taku Iesu nakoia, Bon te koaua ni koaua ae I a tuangkami, bwa ngkana kam aki kana irikon Natin te Aomata, ao kam aki nima raraana, ao akea te maiu i nanomi. 54 Ane e kana irikou ao e nima raraau, ao e a reke irouna te maiu are e aki toki, ao N na manga kamaiua n te kabanea ni bong. 55 Bwa bon te amwarake ni koaua irikou, ao bon te ninima ni koaua raraau. 56 Ane e kana irikou, ma n nima raraau, ao e meemena i nanou, ao Ngai i nanona. 57 Ngkai E kanakomaiai te Tama are mai irouna te maiu, ao Ngai I maiu ibukin te Tama, ao te aomata ngkanne ane e kanai e na maiu i bukiu. 58 Aei te amwarake are e ruo mai karawa; tiaki aron te amwarake are a kanna ami bakatibu, ao a mate i mwiina. Te aomata ane e kana te amwarake aei, ao e na maiu n aki toki. 59 E atongi baikai Iesu ngke E reirei ni mwaneabaia I-Iutaia i Kaberenaum. 60 Ngke a ongo baikai mwaitiia ana reirei Iesu, ao a taku, A matoatoa taeka aikai; antai ae e konaa n ongoraa iai? 61 E ataia Iesu i nanona ae a ngurengure ana reirei ibukin taeka akekei, ma ngaia are E titirakiniia ao E taku, A uruaki ami onimaki n taeka akekei? 62 Iangoia bwa kaanga tera ae e na riki ngkana arona bwa kam noora Natin te Aomata bwa E rierake nakon te tabo are E mena iai ngkoa? 63 Ae E anga te maiu bon Taamnein te Atua; akea irouia aomata ae e konaa ni karaoa aei. A riki taeka aika I a tia n atong bwa kawain rokon te Taamnei ao te maiu iroumi. 64 Ma iai i buakomi aika a aki onimaki. Bwa Iesu E a kaman ataiia rimoa bwa antai ake aki onimaki, ao antai teuare e na kamwanea. 65 Ao E a manga taku riki, Ao aei bukin are I tuangkami bwa akea te aomata ae e konaa n riki bwa au reirei, ma ti ngkana e anganaki te konaa iroun te Atua. 66 I bukin aei, ao a kiitana Iesu ana reirei aika a mwaiti n aki manga kan airiiri ma Ngaia. 67 E taku ngkanne Iesu nakoia uaake tengauni ma uoman, Kam na nako naba ngkami? 68 E kaeka Betero ao e taku, Te Uea, ti na nako n antai? A mena iroum taeka aika e reke maiai te maiu are e aki toki. 69 Ti kakoauako ao ti ataiko bwa Teuare Moan te Raoiroi Ngkoe, are Natin te Atua. 70 E kaeka Iesu ao E taku, Tiaki I rineingkami ngkami aika tengauni ma uoman, ao bon te riaaboro temanna i buakomi? 71 E taekina Iuta are natin Timon Itekariota, are temanna i buakoia uaake tengauni ma uoman, bwa ngaia are e na kamwanea.
1 I mwiin arei ao E mwamwananga Iesu i aoni Kariraia; E aki konaa ni mwamwananga i aon Iutaia ibukina ngke a kani kamatea I-Iutaia. 2 E a kaan roko tain aia bootaki I-Iutaia teuana are te Toa are te Umwanrianna. 3 A kaangai ngkanne tarin Iesu nakoina, Kiitana ikai ao nako i Iutaia, bwa a aonga n noori mwakuri aika Ko karaoi am reirei. 4 Bwa akea te aomata ae e karabaa ana mwakuri ni karaoia ngkana iai i nanona te kan ataaki irouia aomata. Ngkai Ko karaoi baikanne, ao kaotiko nakoia aomata nako. 5 Akea onimakinana naba irouia ana reirei. 6 E taku Iesu nakoia, E tuai ni bo au tai; ma ngkami, e a tau naba iroumi te tai n aki akaka. 7 Akea bukin ae kam na ribaaki iai irouia aomata nako; ma iai bukin ribaakiu irouia, bwa I aki toki n tuangiia bwa a bubuaka aia mwakuri. 8 Kam na nako ni kaea te bootaki. I aki nako Ngai ni kaea, bwa e tuai ni bo au tai. 9 E atongi baikai nakoia, ao E tiku naba i Kariraia. 10 Ngke a a tia n nako tarina nakon te Toa are te Umwanrianna, ao Ngaia E nako naba, ma E karabaa n nako n te aro ae akea ae ataia. 11 A ukoukoria I-Iutaia n te Toa, ao a taku, E ngaa Teuarei? 12 E bati te maningoongoo irouia aomata ibukina. A taku temwaangina, Te aomata Ngaia ae e raoiroi; ao temwaangina a taku, Tiaki; bon te tia burebureia aomata. 13 Ma akea ae e kanenea bwanaana n taekinna irouia aomata, bwa a maakuia I-Iutaia. 14 Ngke tao e a bo nuukan tain te Toa, ao E nako n te umwantabu Iesu, ao E reirei iai. 15 A miimii irouna I-Iutaia, ao a taku, E kangaa n reke rabakaun te aomata aei, ao E aki rereireiaki? 16 Ma ngaia are E taku Iesu nakoia, Tiaki au bwai au reirei, ma ana bwai Teuare e kanakomaiai. 17 Ane e kukurei ni karaoa nanon te Atua, ao e na ataia iai bwa te bwai ae I anga bwa au reirei e nako mai iroun te Atua, ke e nako boni man au iango. 18 Bwa te aomata ane e taetae n oin nanona, ao e kataia ni karekea kamoamoaana bon ibukina. Ma te aomata ae e tangira kamoamoaakin Teuare e kanakomaia, ao E kaotia bwa e taekina te koaua, ao tiaki te kaairua. 19 Tiaki e anganingkami te Tua Mote, ao akea temanna i buakomi ae toua mwiina? Kam aera ngkai kam ukoukora kamateau? 20 A kaeka aomata ao a taku, Iai iroum te taimonio; antai ae e ukoukora kamateam? 21 E kaekaia Iesu ao E taku nakoia, I karaoa te mwakuri teuana ae e kamiimii, ao kam bane ni miimii iai. 22 E anganingkami Mote te tua ibukin te korobero (ma n te koaua tiaki mai irouni Mote bwa mai irouia bakatibu), ao kam koroberoa te aomata n te taabati. 23 Ngkana e koroberoaki te aomata n te taabati, n te aro ae e aki uruaki iai te tua are e anga Mote, ao tera bukin ae kam na un iai irou ngkai I kamaiua te aomata n te taabati? 24 Kam na aki kairaki n ami motiki-taeka n taraan te bwai, ma kam na kairaki n ami motiki-taeka n te eti. 25 A taku I-Ierutarem tabemwaang, Tiaki aei Teuare e a ukoukora kamateana? 26 Noria, E taetae i mataia aomata, ao a aki taetae nakoina aia mataniwi I-Iutaia. Tao a bon ataia ae te Kristo Teuaei? 27 Ma ngaira ti ataa te tabo are E nako maiai Teuaei; ma ngkana E roko te Kristo, ao akea ae e ataa te tabo are E nako maiai. 28 Ma ngaia are ngke E reirei Iesu n te umwantabu, ao E kanenea bwanaana ao E taku, Kam ataai, ao kam ataa naba te tabo are I nako maiai? Ma I aki nakomai n oin nanou. Iai iroun Teuare e kanakomaiai, are kam aki ataia, te onimakinaki raoi. 29 Ma I ataia Ngai, bwa I nako mai mai irouna, ao Ngaia ae e kanakomaiai. 30 A ukoukora te anga ae a na tauua iai, ma akea temanna ae e roko baina i aona, ibukina bwa e tuai ni bo ana tai are E na tauuaki iai. 31 Ma a mwaiti i buakoia aomata aika a kakoauaa Iesu. A taku, Ngkana E roko te Kristo, ao E na karaoi mwakuri aika a kamiimii ni kabatiai riki nakon ake E karaoi Teuaei? 32 A ongo taekan Iesu aikai Bwaritaio n aia wirikiriki aomata, ma ngaia are i mwiin reken aia iango ma ibonga ake mataniwi, ao a kanakoia bureitimanin te umwantabu bwa a na tauua Iesu ni kaburea. 33 E taku Iesu, N na kamaanai ni mena iroumi teutana riki, ao i mwiina N na kiitaningkami n nako n Teuare e kanakomaiai. 34 Ane kam na ukoukorai, ma N na aki reke iroumi, bwa kam aki konaa n roko n te tabo are N na mena iai. 35 A taku I-Iutaia ngkanne i bon irouia, E ngaa te tabo ae E na nako iai ngkai E na aki reke iroura? E na nako n aia kaawa I-Erene ike a maeka iai kaain ara bootanaomata, bwa E na reireiia I-Erene? 36 Tera nanon ana taeka are e kaangai, ane kam na ukoukorai, ma N na aki reke iroumi, bwa kam aki konaa n roko n te tabo are N na mena iai. 37 N te kabanea ni bong ae e kakannato n tain te Toa are te Umwanrianna, ao E tei rake Iesu, ao E kanenea bwanaana ni kaangai, Ane e kani mooi, ao ke e nakoiu bwa e na mooi. 38 Ane e onimakinai, ao a na raanga nako karaanga n ran ni kamaiu mai nanona, n ai aron taekana n te Baibara. 39 E taekina aei Iesu bwa taekan te Taamnei, are a na anganaki akana a onimakinna: bwa e tuai anganaki te aba te Taamnei, ibukina bwa E tuai ni bo ana tai Iesu n neboaki. 40 Iai tabeman i buakoia aomata ake a bati aika a ongo ana taeka Iesu aikai, ma ngaia are a taku, Teuaei bon te buraabeti. 41 Ao temwaangina a taku, Boni Ngaia te Kristo! Ma a taku ake temwaangina, Bwa E na kaoti te Kristo mai Kariraia? 42 Tiaki e taku te Baibara bwa E na riki te Kristo man ana kariki Tawita, ao E na kaoti mai Betereem, are ana kaawa Tawita? 43 Ma ngaia are a aki booraoi aia iango aomata n taekan Iesu. 44 Iai temwaangina i buakoia aomata ake a bati aika a kan tauua Iesu, ma akea irouia ae e roko baina i aona. 45 A oki bureitimanin te umwantabu nakoia ibonga ake mataniwi ma Bwaritaio; ao ngaiia a taku nakoia bureitimanin te umwantabu, Kam aera ngkai kam aki kairia mai? 46 A kaekaia bureitiman ao a taku, Akea ma ngkoa ae aron Teuaei ngkana E taetae. 47 A taku ngkanne Bwaritaio nakoia, Ao ngkami, kam mwaamwanaaki naba irouna? 48 Iai aika a kakoauaa Iesu i buakoia aia mataniwi I-Iutaia ma Bwaritaio? 49 Ma aomata aika a mwaiti aikai, aika a aki ataa te tua, ane a na reke kaiia! 50 Ao Nikotemo ae te Bwaritaio naba, are e kawara Iesu rimoa, e taku nakoia aomata, 51 Tiaki bwa e kaangai taekan ara Tua: bwa e aki konaa ni motikaki taekan te aomata ni karokoa ae e a tia moa n ongoraa te aba mai irouna ao n ataaki bwa tera ae e karaoia? 52 A kaeka ao a taku nakoina, Te I-Kariraia naba ngkoe? Ko na ukeuke n te Baibara, ao ko na nooria iai bwa akea taekan te buraabeti ae e na kaoti mai Kariraia. 53 A bane aomata n okiri aia auti.
1 Ma E nako Iesu n te maunga are Oriweta. 2 Ngke e a tibwa moaningabong, ao E a manga oki nakon te umwantabu. A bane nakoina aomata, ao Ngaia E tekateka ao E reireiia. 3 Iai te aine temanna ae e kuneaki ngke e wene ni bure. A kairia taani koroboki ma Bwaritaio, ao a kaaki i nuukaia aomata, 4 ao a taku nakoina, Te Tia Reirei, e kuneaki neiei n te tai are e karaoa iai te wene ni bure. 5 E tuangiira Mote n te Tua, bwa a na karebanaaki akana a karaoa aron anne. Tera Ngkoe am taeka ibukin neienne? 6 A atonga aei bwa a kani kamwanea, bwa e aonga n reke bukinana iai irouia. E bwaoua ni baraaki Iesu, ao E koroboki n tabonibaina i aontano. 7 Ngke a aki toki n titirakinna, ao E tei rake, ao E taku nakoia, Ane e tuai meni bure i buakomi, ao e na karea moa neiei n te atiibu. 8 Ao E a manga bwaoua ni baraaki riki ao E koroboki n tabonibaina i aontano. 9 Ngke a ongo aomata ana taeka Iesu, ao a oti nako n tatabemaniia, ni moa mai irouia unimwaane ni karokoa ae a bane aia koraki. E tiku Iesu n ti Ngaia, ao e tiku naba te aine arei ni nnena are e tei iai. 10 E tei rake Iesu ao E taku nakoina, Neiko, a nga aomata? Akea irouia ae e taku bwa ko bure? 11 Ao e taku neierei, Te Uea, akea. E taku ngkanne Iesu nakoina, Ao Ngai I aki motika naba taekam; ko na nako, ao tai manga bure. 12 E a manga taetae Iesu nakoia aomata, ao E taku, Ngai ae I anga te oota nakoia aomata i aonnaba. Ane e riki bwa au reirei, ao e na bon aki nakonako n te roo, ma e na reke irouna te oota are e na anganna te maiu. 13 Ma ngaia are a taku Bwaritaio nakoina, Ko boni kaotiota arom i bon iroum; akea koauan am taeka. 14 E kaekaia Iesu ao E taku, Ao ngkana I kaotiota arou i bon irou, ao bon iai naba koauan au taeka: bwa I ataa ike I nako maiai, ao I ataa ike N na nako iai; ma ngkami kam aki ataa ike I nako maiai, ao ike N na nako iai. 15 Kam bwaina te nano n aomata n ami motiki-taeka; akea ae I motika taekana. 16 Ma ngke arona bwa I motika taekan te aomata, ao e bon eti au moti, bwa tiaki ti Ngai ni katiaa au moti; bon raou te Tama are e kanakomaiai. 17 E koreaki n ami tua ae e kaangai bwa ngkana e bo raoi aia kaotioti taani kakoaua aika uoman, ao e koaua aia kaotioti. 18 Te tia kakoaua Ngai bon i bukiu, ao te tia kakoaua naba i bukiu bon te Tama are e kanakomaiai. 19 A taku ngkanne nakoina, E ngaa Tamam? E kaekaia Iesu ao E taku, Kam aki ataai ao kam aki ataa naba Tamau. 20 E atongi taeka aikai Iesu n te umwantabu n te ru are a mena iai bwaoki ake a nneaki iai bwaai n tangira. Akea irouia aomata ae e tauua ni kaburea, bwa E tuai ni bo ana aoa. 21 E a manga taku naba Iesu nakoia, N nangi nako, ao ane kam na ukoukorai, ma kam na mate i buakon ami bure. Ike N na nako iai, ao kam aki konaa n roko iai. 22 Ma ngaia are a taku I-Iutaia, E na bakabureia ngkae E kaangai, Kam aki konaa n roko ike N na nako iai? 23 E taku Iesu nakoia, Kaain aon te aba ngkami, ma Ngai kaain eta. Ana bwai te aba aei ngkami, ma tiaki ana bwai te aba aei Ngai. 24 Ao anne bukin are I kaangai iai nakoimi bwa kam na mate i buakon ami bure; bwa kam na boni mate i buakon ami bure ngkana kam aki kakoauaai bwa boni Ngaia Ngai. 25 A titirakinna ngkanne ni kaangai, Antai Ngkoe? E kaekaia Iesu ao E taku, Boni ngaia are I a tia n taekinna nakoimi ma ngke I moa n taetae. 26 A bati baika I konaa n taekin bwa taekami, ao baika I konaa ni kaoti bwa aromi aika a bubuaka. E taekina te koaua Teuare e kanakomaiai, ao are I taekinna nakoia aomata i aonnaba bon ti are I a tia n ongo mai irouna. 27 A aki ataia bwa E taekina te Tama nakoia. 28 Ma ngaia are E taku Iesu nakoia, Ngkana kam a tia n tabekaa rake Natin te Aomata ni katinea i aon te kaibangaki, ao kam a ataia iai bwa boni Ngaia Ngai, ao akea te bwai ae I karaoia n oin nanou; ma I atongi baikai n ai aron reireiau iroun te Tama. 29 E meemena irou Teuare e kanakomaiai; E aki kiitanai ni katukai n ti Ngai, ibukina bwa I aki toki ni kaakaraoa te baere E kukurei iai. 30 A mwaiti aomata aika a ongo ana taeka Iesu aikai, ao a kakoauaa. 31 E taku ngkanne Iesu nakoia I-Iutaia ake a kakoauaa, Ngkana kam teimatoa n ongeaaba nakon au taeka, ao bon au reirei ni koaua ngkami iai; 32 ao kam na ataa te koaua, ao e na kainaomataingkami te koaua. 33 A taku nakoina, Kanoan Aberaam ngaira, ao akea ae ti a tia n toronaki irouna. Tera ngkanne nanon am taeka, ngke Ko kaangai: Kam na kainaomataaki? 34 E kaekaia Iesu ao E taku, Bon te koaua ni koaua ae I a tuangkami bwa ane e karaoa ae e buaakaka ao e toronaki iroun te buaakaka. 35 E aki tiku ni maan te toro bwa kaain te utu, ma e tiku te nati bwa kaaina n aki toki. 36 Ma ngaia aei, ngkana E kainaomataingkami te Nati, ao kam na bon inaomata. 37 I ataa ae kanoan Aberaam ngkami. Ma e boni ngae n anne, ao kam ukoukora kamateau ibukina bwa kam rawa ni butimwaaea au taeka n reirei. 38 I taekini baika I noori ma Tamau, ma ngkami kam karaoi baike e tuangkami tamami. 39 A kaekaa ao a taku, Ara bakatibu Aberaam. E taku ngkanne Iesu, Ngke arona bwa kanoan Aberaam ngkami, ao kam karaoa are e karaoia Aberaam. 40 Ma ae kam ukoukora naba kamateau, Ngai ae te aomata ae I tuangkami te koaua are I ongo mai iroun te Atua; e aki karaoa aei Aberaam. 41 Kam karaoa are e karaoia tamami. A taku nakoina, Tiaki natintamwa ngaira; ti temanna Tamara, bwa te Atua. 42 E taku Iesu nakoia, Ngke arona bwa te Atua Tamami, ao kam na tangirai, bwa I nako mai iroun te Atua. I aki nako mai n oin nanou, ma E kanakomaiai. 43 E aera ngkai kam aki ataa nanon te bae I taekinna? Aio bukina, bwa kam rawa ni kan ongo au taeka n reirei. 44 Natin tamami are te riaaboro ngkami, ao nanomi ti te kani karaoa are e tangiria tamami. Te tia kamaamate ngaia ma rimoa, ao e aki bwaabwaina te koaua, bwa akea te koaua i nanona. Ngkana e kewe, ao e boni kaota anuana: bwa te tia kewe ngaia, ao boton te kewe. 45 Ma, ibukina ngkai I taekina te koaua, ao kam aki kakoauaai. 46 Antai iroumi ae e konaa ni motika taekau bwa I bure? Ngkana I atonga te koaua, ao kam aera ngkai kaam aki kakoauaai? 47 Anemai iroun te Atua, ao e ongo ana taeka te Atua; ma tiaki mai iroun te Atua ngkami, ma ngaia ae kam aki kan ongo. 48 A kaeka I-Iutaia ao a taku nakon Iesu, Tiaki bwa e eti ara taeka ngke ti taku bwa te I-Tamaria Ngkoe, ao iai iroum te taimonio? 49 E kaekaia Iesu ao E taku, Akea te taimonio irou; ma I karinea Tamau, ao ngkami kam aki karineai. 50 I aki ukoukora neboakiu. Ma iai ane e ukoukoria, ao E motiki-taeka. 51 Bon te koaua ni koaua ae I a tuangkami, bwa ane e ongeaaba nakon au taeka n reirei, ao e na bon aki mate. 52 A taku I-Iutaia nakoina, Ti a ataia raoi ngkai bwa iai iroum te taimonio! E mate Aberaam, ao a mate naba buraabeti; ao Ngkoe ko kaangai, Ane e ongeaaba nakon au taeka, ao e na bon aki mate. 53 Ko kakannato riki nakon Aberaam are ara bakatibu, are e mate? Ao a mate naba buraabeti! Ko taku bwa antai Ngkoe? 54 E kaekaia Iesu ao E taku, Ngkana I neboai, ao akea boonganan neboau. Ae neboai bon Tamau, are kam taku bwa Atuami. 55 Kam aki ataia; I ataia Ngai. Ngkana I taku bwa I aki ataia, ao N na riki bwa te tia kewe Ngai n ai aromi; ma I ataia ao I ongeaaba nakon ana taeka. 56 E kimwaareirei ami bakatibu are Aberaam ni kan noora te bong are N na roko iai; ao e a kaman nooria, ao e kakatonga iai. 57 A taku ngkanne nakoina I-Iutaia, A tuai ni koro nimangaun am ririki ni maiu, ao Ko a tia n noora Aberaam? 58 E taku Iesu nakoia, Bon te koaua ni koaua ae I a tuangkami, bwa bon iai Ngai ma ngkoa i mwaain Aberaam. 59 Ma ngaia are a anai atiibu bwa a na karebanaia, ma E karabaa Iesu, ao E kiitana te umwantabu.
1 Ngke E tabe n nakonako Iesu, ao E noora te aomata ae e mataki ma ngke e moani bungiaki. 2 A titirakinna ana reirei ao a taku, Te Tia Reirei, antai ae e bure ngkae e bungiaki ni mataki teuaei? Ngaia ke ana karo? 3 E kaekaia Iesu ao E taku, E aki bungiaki ni mataki ibukin ana bure ke aia bure ana karo, ma e mataki bwa a aonga ni kaotaki ana mwakuri te Atua irouna. 4 E riai bwa ti na karaoi ana mwakuri Teuare e kanakomaiai, ngkae e ngaina; e a kaani bong, ao akea ae e konaa ni mwakuri iai. 5 Ngkai I mena i aonnaba, ao te oota Ngai ibukin aonnaba. 6 Ngke E tia n atongi baikai Iesu, ao E baware i aontano; E kaboobooa te taano ma baawarena, ao E kabirimatan teuare e mataki iai, 7 ao E taku nakoina, Ko na nako n teboki matam n te nei are Tiroam (nanon te taeka aei, Kanakoa). Ma ngaia are e nako n teboki matana, ao e oki n nooraaba. 8 A taku ngkanne raona ma aomata ake a nooria rimoa ngke e bubuubuti, Tiaki teuaei are e tetekateka ni bubuubuti? 9 A taku temwaangina, Boni ngaia; ao temwaangina a taku, Tiaki, ma ti te bo taraana ma ngaia. Ao teuarei e taku, Boni ngaia ngai. 10 A titirakina teuarei ao a taku, Ko kangaa n nooraaba? 11 E kaekaia ao e taku, E kamwaimwaa te tano ni kaboobooa te aomata are arana Iesu, ao E kabiri matau iai, ao E kaangai nakoiu, Ko na nako Tiroam, ao teboki matam iai. Ma ngaia are I nako n teboki iai, ao I a nooraaba. 12 A manga titirakinna ao a kaangai, E ngaa Teuanne? Ao ngaia e taku, I aki ataia. 13 A kaira teuare a a tia ni kaureaki matana nakoia Bwaritaio. 14 Bon te taabati te bong are E kaboobooa iai baawarena Iesu ma te tano ao E kaure matan iai teuare e mataki. 15 A manga titirakina teuare a kaureaki matana Bwaritaio, bwa a kangaa ni kaureaki matana. Ao ngaia e kaekaia ao e taku, E kabiri matau n te tano are E renganna ma baawarena; I nako n teboki matau, ao I nooraaba. 16 Ma ngaia are a taku temwaangina irouia Bwaritaio, Te aomata are e karaoa aei bon tiaki mai iroun te Atua, bwa E aki kaawakina tuan te taabati. Ao temwaangina a taku, E na kangaa ni konaa ni karaoi mwakuri aika a kamiimii aika ai aron aei te aomata ae e buaakaka? Ao a aki booraoi n aia iango. 17 Ma ngaia are a manga taku Bwaritaio nakon teuare e mataki ngkoa, Ko taku bwa E kaure matam; tera am taeka ibukina? Ao ngaia e taku, Bon te buraabeti. 18 Ma a aki kakoauaa I-Iutaia ae e a tia ni mataki ngkoa teuarei ao ngkai e a nooraaba ni karokoa ae a weteiia ana karo, 19 ma n titirakiniia ni kaangai, Natimi aei, are kam taku bwa e bungiaki ni mataki? E kangaa n nooraaba ngkai? 20 A kaekaia ana karo ao a taku, Ti ataia bwa bon natira teuaei, ao ti ataia naba n ae e bungiaki ni mataki; 21 ma ti aki ataia bwa e kangaa n nooraaba ngkai, ao ti aki ataia naba bwa antai ae e kaure matana. Titirakinna; e a bon ikawai, ao e konaa te taetae bon ibukina. 22 A atonga aei ana karo bwa a maakuia I-Iutaia, ibukin are a tia ni kaboo nanoia n taku bwa te aomata ane e atonga Iesu bwa te Kristo, ao a na tuukia bwa e na aki manga roko ni mwaneabaia I-Iutaia. 23 Ao anne bukin are a kaangai iai ana karo, E a bon ikawai; titirakinna. 24 Ma ngaia are a manga wetea riki teuare e mataki ngkoa, ao a taku nakoina, Ko na berita i matan te Atua bwa ko na taekina te koaua! Ti ataia bwa te aomata are e kaure matam bon te tia bure. 25 Ao ngaia e taku, Ngkana te tia bure, ao I aki ataia; ma te bwai ae I ataia ti aei: bwa I mataki ngkoa, ao ngkai I a nooraaba. 26 A manga titirakinna ao a taku, Tera ae E karaoia nakoim? E kangaa ni kaure matam? 27 Ao ngaia e kaekaia ao e taku, I a tia n tuangkami, ao kam aki kan ongo. E aera ngkai kam a manga tuangai bwa N na manga tuangkami riki? Kam kan riki naba bwa ana reirei? 28 A taetae ni kaenaena ao a taku, Ana reirei ngkoe; ma ngaira ana reirei Mote. 29 Ti ataia bwa E taetae te Atua nakoni Mote; ma Teuanne, ti aki ataia bwa E nako maia. 30 E kaekaia teuarei ao e taku, Ao! E kamiimii aei! Kam aki ataa te tabo are E nako maiai, ma E kaure matau. 31 Ti ataia bwa E aki ongo te Atua irouia aomata aika taani bure; ma ngkana e taromauriia te Atua te aomata, ma n ongeaaba nakoina, ao E ongo te Atua irouna. 32 Akea ae e a tia n ongo ma ngke e moa n riki aonnaba bwa iai te aomata ae e konaa ni kaure matan te aomata ae e bungiaki ni mataki. 33 Ngkana tiaki mai iroun te Atua Teuarei, ao akea te bwai ae E konaa ni karaoia. 34 A kaeka ao a taku nakoina, Te aomata ni buubure ngkoe, ni moa man te tai are ko bungiaki iai, ao ko na reireiniira? Ao a taua ma te matoa ni kaotinakoa man aia mwaneaba I-Iutaia. 35 E ongo taekan teuare e a tia ni kaureaki matana Iesu ngke e kaotinakoaki. Ngke e reke irouna, ao E titirakinna ni kaangai, Ko onimakina Natin te Aomata? 36 E kaeka teuarei ao e taku, Te Uea, antai Ngaia, bwa N na onimakinna? 37 E taku Iesu nakoina, Ko a tia n nooria, ao boni Ngaia ae e taetae ma ngkoe ngkai. 38 Ao ngaia e taku, Te Uea, I onimaki; ao e katorobubua ni bobaraaki n taromauriia. 39 Ao E taku Iesu, I roko n te aonnaba aei ni kaeti bwaai: bwa a na nooraaba akana a mataki, ao a na riki ni mataki akana a nooraaba. 40 A ongo ana taeka Iesu Bwaritaio tabeman ake a kaani ma Ngaia, ao a titirakinna ni kaangai, Ao ngaira, ti mataki naba? 41 E taku Iesu nakoia, Ngke arona bwa kam mataki, ao kam aki atongaki bwa kam bure ngkana kam karaoa ae e buaakaka; ma ngkai kam kaangai, Ti nooraaba, ao e bon tiku i aomi mwiin ami bure.
1 Bon te koaua ni koaua ae I a tuangkami bwa ane e aki rin ni nnen te tiibu man te mataroa, ma e tamwarake man te tabo teuana, ao bon te tia iraa ao te tia kamwarua; 2 ma ane e rin man te mataroa ao bon te tia kaawakin-tiibu. 3 E kaukaki te mataroa nakoina iroun te tia tantani n te mataroa; a ongo bwanaana tiibu, ao e weteiia ana tiibu n araia nako, ao e kairiia ni kaotinakoia. 4 Ngke a bane n oti nako ana tiibu, ao e ri moaia, ao tiibu a iria, bwa a kinaa bwanaana. 5 A aki konaa n ira te ianena, ma a na biri nako mai irouna, bwa a aki kinai bwanaaia ianena. 6 E taekina te rongorongo ni kabootau aei Iesu nakoia, ma a aki oota iai bwa tera ae E nanonna. 7 Ma ngaia are E a manga taku Iesu nakoia, Bon te koaua ae I a tuangkami bwa Ngai aia mataroa ni koaua tiibu. 8 Taan iraa ao taani kamwarua te koraki ni kabaneia ake a roko i mwaaiu; ma a aki ongo tiibu irouia. 9 Boni Ngai te mataroa; ngkana e rin te aomata irou, ao e na kamaiuaki: e na rin ao e na oti nako, ao e na karekea kanana. 10 Bukin rokon te tia iraa bon ti te iraa, te kamaamate ao te urubwai; ma I roko bwa e aonga n reke irouia te maiu ae e koro raoi arona. 11 Ngai te tia kaawakin-tiibu ae e raoiroi. E anga maiuna te tia kaawakin-tiibu ae e raoiroi i bukiia tiibu. 12 Te aomata ane e kabooaki ana mwakuri, ane tiaki te tia kaawakin-tiibu ao tiaki ana man tiibu, ngkana e noora te man ae e tiritiri bwa e roko, ao e biri nako ni kiitaniia tiibu; e rawea temanna te tiibu te man are e tiritiri n tenaia, ao e kauamaaei ake nikiraia. 13 E biri nako ibukina ngke te aomata ngaia ae e kabooaki ana mwakuri, ao akea nanona irouia tiibu. 14 Ngai te tia kaawakin-tiibu ae e raoiroi; ao I ataiia au tiibu, ao a ataai au tiibu, 15 n ai aron te Tama ngkae E ataai, ao Ngai I ataa te Tama; ao I anga nanou bwa N na mate i bukiia tiibu. 16 Iai au tiibu tabeman aika a aki mena i buakoia tiibu aikai; e riai bwa N na kairiia naba, ao a na ongo bwanaau. N te aro aei, ao a na riki bwa te nanai ae ti teuana, ao ti temanna te tia kaawakiniia. 17 Ma ngaia ae E tangirai te Tama ibukina ngkai I anga nanou bwa N na mate, bwa I aonga ni manga maiu. 18 Akea ane e anaa maiu mai irou. I anga n oin nanou. E mena irou te konaa n anga, ao te konaa n anaia. I anganaki te mwioko aei iroun Tamau. 19 I bukin taeka aikai ao a manga aki booraoi naba I-Iutaia n aia iango ibukin Iesu. 20 A mwaiti aomata i buakon te koraki arei ake a kaangai, Iai irouna te taimonio, ao e rangirang; kam aera ngkai kam ongoraa irouna? 21 A taku tabemwaang i buakon te koraki naba arei, Taeka aikai bon tiaki ana taeka te aomata ae e taniaki iroun te taimonio. E konaa te kaure mataia mataki te taimonio? 22 E a bo tain te Toa are Katabuan te Umwantabu i Ierutarem; bon tain te kamwaitorotoro te tai arei. 23 E nanakonako Iesu n te tabo ae e aranaki bwa ana kaman Toromon n te umwantabu. 24 A ootabwaniniia Iesu I-Iutaia ao a titirakinna ni kaangai, Maan ra te tai ae Ko na katikuira iai n tataninga i mwaain ae Ko tuangiira te koaua? Tuangiira raoi te koaua: te Kristo Ngkoe? 25 E kaekaia Iesu ao E taku, I a kaman tuangkami, ma kam aki kakoauaai. A riki bwa bwaai ni kakoaua i bukiu baika I karaoi ni mwaakan Tamau; 26 ma kam aki kakoauai, bwa tiaki kaain au nanai n tiibu ngkami. 27 A ongo bwanaau au tiibu, ao I kinaia, ao a iriirai. 28 I anganiia te maiu are e aki toki, ao a na bon aki mate; ao akea ae e konaa ni buribaiia mai irou. 29 Tamau, are e anganai tiibu bwa au tiibu, E korakora riki nakoni bwaai ni kabane; ao akea ae e konaa n anaiia mai iroun Tamau are e kakaawakiniia. 30 Ti temanna Ngai ma te Tama. 31 A manga anai atiibu I-Iutaia bwa a na karebanaia. 32 E taku Iesu nakoia, I a tia ni kaoti nakoimi mwakuri aika a bati aika a raraoi mai iroun te Tama; e ngaa i buakoia ae kam na karebanaai iai ibukina? 33 A kaeka ao a kaangai, Tiaki ibukin te mwakuri ae e raoiroi ae ti na karebanaiko iai, ma ibukin am taetae ni bakanatua; ao ibukina naba bwa bon te aomata Ngkoe, ao Ko kan riki n Atua. 34 E kaekaia Iesu ao E taku, Tiaki e koreaki n ami Tua ae e kaangai, I taku, atua ngkami? 35 Ngkana E atongiia te Atua te koraki ake E anganiia ana taeka bwa atua (ao e aki konaa ni katinanikuaki taekan te Baibara), 36 ao e aera ngkanne bwa kam na kaangai, Ko bakanatua, ibukina ngke I kaangai, Natin te Atua Ngai? Ao bon te Tama ae e rineai ao E kanakoai nako aonnaba. 37 Ngkana I aki karaoi ana mwakuri Tamau, ao tai kakoauaai; 38 ma ngkana I karaoi, e aoria ngkana kam aki kakoauaai, ma kam na kakoauai au mwakuri, bwa kam aonga n ataia ma ni kakoauaa bwa iai te Tama i nanou, ao Ngai i nanon te Tama. 39 A manga kataia riki bwa a na tauua Iesu ni kaburea, ma E aki reke irouia. 40 E kiitana ikekei Iesu ao E ri nuukan te karaanga are te Ioretan nako tanimainikuna nakon te tabo are e bwabwaabetiito ngkoa iai Ioane; ao E tiku ikekei. 41 A mwaiti aomata ake a roko irouna; ao a kaangai, Akea te mwakuri ae e kamiimii ae e karaoia Ioane, ma ana taeka ni kabane ake e atong ibukin Teuaei a bane ni koaua. 42 Ao a mwaiti aomata n te tabo arei ake a onimakina Iesu.
1 E aoraki te aomata temanna, ae Rataro arana; kaaini Betania ngaia, are aia kaawa Nei Maria ma tarina are Nei Mareta. 2 Aei Nei Maria are e kabira te Uea n te bwa ao e kaoi waena n iranatuna, ao ngaia are e aoraki mwaanena are Rataro. 3 A kanakoa ngkanne aia rongorongo mwaanen Rataro aikai nakon Iesu ma taekana ae e kaangai: Te Uea, e aoraki teuare e Ko tangiria. 4 Ngke E ongo Iesu, ao E taku, Tiaki te aoraki ae e na mate iai te aomata, ma e riki aei ibukin neboan te Atua, ao bwa E aonga n neboaki iai Natin te Atua. 5 Ao Iesu E tangira Mareta, ma tarina, ma Rataro naba. 6 Ma ngaia are ngke E ongo bwa e aoraki Rataro, ao E tiku uabong riki n te tabo are E mena iai. 7 Ao i mwiin arei, ao E taku nakoia ana reirei, Ti a nako riki nako Iutaia. 8 A taku ana reirei nakoina, Te Tia Reirei, a ukoukoriko I-Iutaia i nanon tabebong boongi n nako bwa a na karebanaiko, ao Ko nangi manga nako Iutaia? 9 E kaekaia Iesu ao E taku, Tiaki tebwi ma uoua te aoa n te ngaina? Ngkana e nakonako te aomata n te ngaina, ao e aki untabataba bwa e noora ootan te aonnaba aei. 10 Ma ngkana e nakonako n te bong, ao e untabataba bwa akea te oota irouna. 11 Ngke E a tia n atongi baikai, ao E a manga taku riki, E matuu raaraora ae Rataro, ma N na nako ni kautia. 12 A taku ngkanne ana reirei nakoina, Te Uea, ngkana tao e matuu ao ane e nangi marurung. 13 Ma Iesu E nanona maten Rataro n ana taeka; ma ngaiia a taku n aia iango bwa E taekina te matuu are bon te matuu. 14 Ma ngaia are E katereterea raoi nakoia Iesu ao E taku, E a mate Rataro; 15 ma I kukurei i bukimi ngke I aki mena ikekei, bwa kam aonga n onimakinai. 16 E taku ngkanne Toma, are e aranaki bwa te Bwebwee, nakoia raona n reirei, Ti na nako naba, bwa ti aonga ni mate ma Ngaia. 17 Ngke E roko Iesu, ao E a ataia bwa ngaia a tia ni koro abong ana bong Rataro n te nne ni mate. 18 E kaani Betania ma Ierutarem, tao a kaani koro uoua te maire raroaia; 19 ao a mwaiti I-Iutaia ake a tia n roko irouia Mareta ma Nei Maria ni kabeebetei nanoia ibukini mateni mwaaneia. 20 Ao Mareta ngke e ongo taekan Iesu bwa E a kaan roko, ao e nako ni butimwaaia; ma Nei Maria e karaua n tekateka n te auti. 21 E taku ngkanne Mareta nakon Iesu, Te Uea, ngke arona bwa Ko mena ikai, ao e na bon aki mate mwaaneu. 22 Ao I bon ataia bwa ngkai naba ngkana iai te bwai ae Ko butiia te Atua iai, ao Ngaia E na boni karekea nakoim. 23 E taku Iesu nakoina, E na boni manga maiu mwaanem. 24 E taku Mareta nakoina, I ataia bwa e na maiu n tain te manga-maiu n te kabanea ni bong. 25 E taku Iesu nakoina, Boni Ngai te manga-maiu ao te maiu; ane e onimakinai ao e na boni maiu, e ngae ngkana e a mate: 26 Ane e maiu ao e onimakinai, ao e na bon aki mate. Ko kakoauaa aei? 27 E kaeka ao e taku, Eng, te Uea. I kakoauaa bwa te Kristo Ngkoe, are Natin te Atua, are Ngaia are e na roko i aonnaba. 28 Ngke e a tia Mareta n atongi baikai, ao e nako ni wetea tarina are Nei Maria n te aro ni karaba, ao e taku, E a roko te Tia Reirei, ao E kaoko. 29 Ngke e ongo aei Nei Maria, ao e waekoa n tei rake ao e nakoina. 30 E tuai roko Iesu n te kaawa, bwa E mena naba n te tabo are e bo ma Ngaia iai Mareta. 31 Ao I-Iutaia ake a raona Nei Maria ni kabeebetea nanona, ngke a nooria bwa e kawaekoaa n tei rake n oti nako, ao a iria, bwa a taku n aia iango bwa e na nako n te nne ni mate n tang iai. 32 Ao Nei Maria ngkanne, ngke e roko n te tabo are E mena iai Iesu, ao ngke e nooria, ao e bwaka ni bobaraaki i rarikini waen Iesu, ao e taku nakoina, Te Uea, ngke arona bwa Ko mena ikai, ao e na bon aki mate mwaaneu. 33 Ngke E noora Nei Maria Iesu bwa e kaatuumaua te tang, ao bwa a tang naba I-Iutaia ake a iria, ao E rootaki taamneina, E rawaawata; 34 ao E taku, Kam kawenea ia? A taku nakoina, Te Uea, mai nooria. 35 A waawaa nako rannimatan Iesu. 36 Ma ngaia are a taku I-Iutaia, Noria, ai bati ra tangirana irouna! 37 Ma iai temwaangina i buakoia ake a kaangai, E na aki konaa Teuare e kaure matan te mataki n tuuka te mate bwa e na aki roko iroun Rataro? 38 Ma ngaia are e a manga rootaki naba nanon Iesu, ao E nako n te nne ni mate, ae te bwanganimatang, ae e bonotaki matana n te atiibu. 39 E taku Iesu, Kaaki te atiibu. E taku Mareta are mwaanen teuare e mate, Te Uea, e a mwaung, bwa ai a bong ana bongi ni mate. 40 E taku Iesu nakoina, Tiaki I a tia n tuangko bwa ngkana ko onimaki ao ko na noora iai mwaakan te Atua? 41 A kaaki ngkanne te atiibu. Ao E tara rake Iesu, ao E taku, Tamau, I kaaitauko bwa Ko ongo irou. 42 Ao I ataia bwa Ko ongoongo irou n taai nako: ma I atonga aei i bukiia aomata aika a teitei ikai, bwa a aonga ni kakoauaa bwa Ngkoe ae Ko kanakomaiai. 43 Ngke E a tia n atongi baikai, ao E kanenea bwanaana n takaarua ni kaangai, Rataro, oti nako! 44 E oti nako teuare e mate ma baina ao waena aika a niiniiraki n te kabae ae te kunnikai, ma ubuna ae e kabaeaki n te kaawere. E taku Iesu nakoia, Kabwara, ao kanakoa. 45 Ma ngaia arei, ngke a noori baike. E karaoi Iesu I-Iutaia aika a bati, ake a roko ni kawara Nei Maria, ao a onimakinna. 46 Ma iai temwaangina i buakoia aomata akekei ake a nakoia Bwaritaio n tuangiia baike E karaoi Iesu. 47 Ma ngaia are a tewea te kaboowi aia mataniwi ibonga ma Bwaritaio, ao a taku, Tera ae ti na karaoia? Bwa a bati mwakuri aika a kamiimii aika E karaoi te aomata arei. 48 Ngkana ti katikua bwa E na waaki nako n arona aei, ao a na boni bane aomata n onimakinna, ao ane a na roko I-Rom n urua ara tabo ma ara bootanaomata. 49 Ma temanna i buakoia, ae arana Kaiaba, are aia mataniwi ibonga n te ririki anne, e taku nakoia, Kam aki oota n te bwai ae e riki; 50 ao kam aki iango bwa e tamaaroa riki i bukimi bwa e na iai temanna ae e na mate i bukiia aomata, nakon ae e na bane ni mate te bootanaomata aei. 51 Ma e aki atonga aei bwa oin ana iango; ma ngkai mataniwiia ibonga ngaia n te ririki arei, ao e taetae ni buraabeti bwa E nangi mate Iesu ibukin te bootanaomata arei; 52 ao tiaki ti i bukiia, ma E na bootiia natin te Atua, ake a maae nako, n ti teuana. 53 Ma ngaia are man te bong arei, ao a iaiangoa aroni kamatean Iesu. 54 E aki manga mwamwananga Iesu ni kaotiotia i mataia I-Iutaia, ma E kiitana ikekei ao E nako n te aba are i rarikin te rereua, nakon te kaawa are arana Eberaim; ao E tiku iai ma ana reirei. 55 E a kaan tain aia bootaki I-Iutaia are te Toa are te Riao; ao a mwananga aomata aika a bati mai abaia, nako Ierutarem, i mwaain te Toa are te Riao, bwa a na kaitiakiia. 56 A ukoukora Iesu ngkanne, ao a i taetae irouia ngke a tei i nanon te umwantabu, ni kaangai, Tera ami iango? Tao E na aki roko n te Toa? 57 A a tia ni kanakoa aia taeka aia mataniwi ibonga ma Bwaritaio, bwa ngkana iai te aomata are e ataa te tabo are E mena iai Iesu, ao e na kaotia, bwa a aonga n tauua Iesu.
1 Onobong i mwaain te Toa are te Riao, ao E roko Iesu i Betania, ike e mena iai Rataro are e kamaiuaki iroun Iesu man te mate. 2 Ma ngaia are a karaoa te amwarake ibukin Iesu ikekei; e touati Mareta, ao Rataro e raonia ake a tekateka n rarikiriki ma Iesu. 3 Ao Nei Maria e anaa ngkanne teuana te rawaawata te kabira ae e boiarara, ae te naro ni koaua ae e bati boona, ao e kabiri waen Iesu iai, ao e kaoi n iranatuna; ao e niiraki nanon te auti ni boin te kabira. 4 E taku Iuta Itekariota, are temanna i buakoia ana reirei, are e nang kamwanea Iesu, 5 E aera ngke e aki kabooaki nako te kabira aei n tenibubua te tenari, ao a anganaki akana a aki kaubwai? 6 E atonga aei, tiaki ibukina bwa e tabe i bukiia aika a aki kaubwai; ma e atonga aei bwa te tia iraa ngaia, ao ngkai e mena irouna nnen te mwane, ao e taneiai n anaanaa are e taku maiai i bon ibukina. 7 Ma ngaia are E taku Iesu, Katuka neienne i bon irouna! E na kaawakina ae iai irouna ibukin au bongi n taunaki. 8 A boni meemena i rarikimi aomata aika a aki kaubwai, ma Ngai e na bon toki meemenau i rarikimi. 9 Ngke a ataia aomata aika a bati aika I-Iutaia bwa E mena Iesu i Betania, ao a nako iai, tiaki ti ibukin Iesu, ma a kan noora naba Rataro, are e a tia ni kamaiuaki iroun Iesu mai buakoia maate. 10 Ao a karekea aia iango ibonga ake mataniwi bwa a na kamatea naba Rataro, 11 ibukina bwa a mwaiti I-Iutaia aika a rawa irouia, ao a onimakina Iesu i mwiin te baere e a tia n riki nakon Rataro. 12 N te bong are i mwiina ao a ongo aomata aika a rangi ni bati, ake a roko n te Toa are te Riao, bwa ae i aoni kawaina n roko Iesu i Ierutarem. 13 A anai baani kaai aika aroni baan te ni, ao a nako ni butimwaaia, ao a takaarua ni kaangai, E na neboaki te Atua! E na kakabwaiaaki Teuae nakomai n aran te Atua. E na kakabwaiaaki aia Uea Iteraera! 14 Ao ngke E reke iroun Iesu te aati te teei, ao E toka i aona; n ai aron are e koreaki n te Baibara ni kaangai: 15 Tai maaku, ngkami kaain Ierutarem; nooria, E a roko ami Uea, ae e toka i aon te bun n aati. 16 A aki atai nanoni baikai ana reirei ngkekei; ma ngke E neboaki Iesu, ao a uringi baikai bwa taekana aika a koreaki n te Baibara, ao bwa a karaoaki naba nakoina. 17 Ma ngaia arei bwa aomata ake a bati ake a mena i rarikin Iesu n te tai are E wetea iai Rataro ni kaotinakoa man te nne ni mate, ao ni kamaiua mai buakoia maate, a taekina te baere e a tia n riki nakon Rataro. 18 Aei bukin are E a butimwaaeaki iai Iesu irouia aomata aika a bati, bwa a ongo ae E a tia ni karaoa te mwakuri ae e kamiimii arei. 19 A i taetae ngkanne Bwaritaio irouia, ni kaangai, Kam nooria bwa akea te bae kam konaa ni karaoia; nooria, e a bane n nako te aba n iria 20 Iai I-Erene tabemwaang i buakoia aomata ake a nako Ierutarem bwa a na taromauri n tain te Toa are te Riao. 21 A nako ngkanne nakoni Biribo, are kaaini Betetaita are i Kariraia, ao a tuangnga ni kaangai, Teuaei, ti kan noora Iesu. 22 E nako Biribo n tuanga Anterea, ao a uaia n nako n tuanga Iesu. 23 Ao E kaekaia Iesu ao E taku, E a roko te aoa are E na neboaki iai Natin te Aomata. 24 Bon te koaua ni koaua ae I a tuangkami bwa ngkana e aki bwaka uaan te uiita i buakon te tano ni mate iai, ao e na tiku n ti ngaia; ma ngkana e bwaka ao e mate iai, ao ane e na kariki uaana aika a bati. 25 Ane e tangira maiuna ao e na kabuaa; ao ane e ribaa maiuna n te aonnaba aei, ao e na kaawakinna nakon te maiu are e aki toki. 26 Ane e toro irou, ao e iai n iriirai; ao ike I mena iai, ao e na mena naba iai au toro; ane e toro irou, ao e na karineaki iroun Tamau. 27 E rawaawata nanou ngkai; ao tera ae N na taekinna? Tao N na kaangai, Tamau, kamaiuai man te aoa aei? Ma aei bukin rokou, bwa N na rin i nanon te aoa aei. 28 Tamau, neboa aram. E roko ngkanne te bwanaa mai karawa, ae e kaangai, I a tia n neboia, ao N na manga neboia. 29 Ma ngaia are aomata ake a teitei ikekei a ongo, ao a taku bwa e rebwe te ba; ma iai tabeman i buakoia ake a kaangai, E taetae te anera nakoina. 30 E kaekaia Iesu ao E taku, E aki roko te bwanaa aei i bukiu, ma e roko i bukimi. 31 Ana tai ngkai te aonnaba aei ni motikaki taekana; te tai naba aei are e na bwaka man ueana iai te tia taua taekan te aonnaba aei; 32 ao Ngai, ngkana I kateaki rake mai aon te aba, ao N na katiki nanoia aomata ni kabaneia bwa a na nakoiu. 33 E atonga aei bwa E na kaota aron te mate are e na riki nakoina. 34 Ma ngaia are a kaeka aomata ni kaangai, Ti ongo n te Tua bwa E na maiu n aki tootoki te Kristo. Ko na kangaa ngkanne n taku bwa E na kateaki rake Natin te Aomata? Antai Natin te Aomata anne? 35 E taku ngkanne Iesu nakoia, E na aki rangi ni maan ana tai te oota ni mena i buakomi. Ma ngaia are kam na nakonako ngkai iai te oota, bwa e kaawa n taoningkami te roo; ane e nakonako n te roo, ao e aki ataa ike e nako iai. 36 Ngkai iai te oota iroumi, ao kam na onimakinna, bwa kam aonga n riki bwa natin te oota. 37 E boni ngae ngke E kabatiai ni karaoi ana mwakuri aika a kamiimii i mataia, ma a bon aki onimakinna: 38 bwa e na kakoroaki bukin ana taeka Itaia are te buraabeti are e kaangai: Te Uea, antai ae e kakoauaa ara rongorongo? Ao antai ae e kaotaki mwaakan te Atua nakoina? 39 Aio bukin ae a aki konaa n onimaki iai: bwa e a manga taku Itaia, 40 E kamatakii mataia te Atua, ao E kamatoai nanoia; bwa a kaawa n nooraaba ni mataia ao n atatai n nanoia, ma n rairaki nakoiu bwa N na kamaiuiia. 41 E atongi baikai Itaia ibukina bwa e a kaman noora mimitongin Iesu, ao e taekinna. 42 Ma e ngae n anne ao a bon onimakinna naba taan tau-taeka aika a bati; ma a aki kani kaotia, ibukina bwa a maakuia Bwaritaio, bwa a kaawa n tuukaki mani mwaneabaia I-Iutaia: 43 bwa a tangira riki kamoamoaaia irouia aomata nakoni kamoamoaaia iroun te Atua. 44 Ao E kanenea bwanaana Iesu ao E kaangai, Ane e onimakinai, ao e aki onimakinai, ma e onimakina Teuare e kanakomaiai. 45 Ao ane e noorai, ao e noora Teuare e kanakomaiai. 46 I roko bwa te oota i aonnaba, bwa e na aki mena n te roo ane e onimakinai. 47 Ngkana e ongo au taeka te aomata, ao e aki iri nanoia, ao I aki motika taekana: bwa I aki roko bwa N na motika taekan aonnaba, ma I roko bwa N na kamaiua. 48 Ane e rawa nakoiu, ao e aki kaaki i nanona au taeka, ao bon iai ae e na motika taekana: taeka ake I atong a na riki bwa bwaini motikan taekana n te kabanea ni bong. 49 Bwa I aki taetae man oin au iango; ma E tuangai te Tama are e kanakomaiai bwa tera ae N na taekinna, ao ae N na atongnga. 50 Ao I ataia bwa e reke te maiu are e aki toki man ana tua. Ma ngaia aei, bwa te bae I atongnga, ao I atongnga n aron are E tuangai Tamau.
1 I mwaain rokon te Toa are te Riao, ao E ataia Iesu bwa e a roko ana aoa ni kiitana te aonnaba aei nakon Tamana. E a kaman titiku i nanona tangiraia aomata ake a onimakinna, ake a mena i aon te aba, ao E tangiriia ni karokoa te toki. 2 Ao ngke a amwarake, ngke e a tia te riaaboro ni karina te iango i nanon Iuta, are natin Timon Itekariota, bwa e na kamwanea Iesu, 3 ao Iesu, n ataana irouna bwa E a tia Tamana ni kaaki bwaai ni kabane i aani mwaakana, ao bwa E roko mai iroun te Atua ao E na manga oki nakon te Atua. 4 E tei rake man te amwarake, ao E buuta kunnikaina, ao E kabaea te kaoa i nuukana. 5 Ao i mwiina E kabwaroa te ran i nanon te beetin, ao E moanna n teboki waeia ana reirei, ao E kaoi n te kaoa are e bae i nuukana. 6 E roko ngkanne iroun Timon Betero. E taku Betero nakoina, Te Uea, Ko teboki waeu? 7 E kaeka Iesu ao E taku, Ko aki ataa ae I karaoia ngkai, ma ane ko na ataia rimwi. 8 E taku Betero nakoina, Bon akea te anga ae Ko na teboki iai waeu. E kaeka Iesu ao E taku, Ngkana I aki teboki waem, ao ko aki buokanibwai ma Ngai. 9 E taku Timon Betero nakoina, Te Uea, tiaki ti waeu, ma teboki naba baiu ma atuu! 10 E taku Iesu nakoina, Ane e a tia n tebokia ao e itiaki rabwatana ni kabanea, ao e aki manga tangira te tebotebo, ma ti waena ae e na tebokia; ao kam itiaki, ma kam aki bane n itiaki. 11 Bwa E a kaman ataa teuare e nang kamwanea; ma ngaia are e kaangai, Kam aki bane n itiaki. 12 Ao ngke E a tia Iesu n teboki waeia ana reirei, ma ni karina ana kunnikai are E a tia ni buutia, ma ni manga okira nnena n tekateka n rarikiriki, ao E taku nakoia ana reirei, Kam ataa nanon te bae I a tibwa tia ni karaoia nakoimi? 13 Kam atongai bwa te Tia Reirei ao te Uea; ao e eti ami taeka, bwa boni Ngai. 14 Ma ngaia are ngkai I teboki waemi, Ngai ae ami Uea ao ami Tia Reirei, ao kam bon riai naba ngkami n i teboteboki waemi. 15 Bwa I anganingkami te banna ni kakairi, bwa kam na katootoonga ae I a tia ni karaoia nakoimi. 16 Bon te koaua ni koaua ae I a tuangkami, bwa e aki kakannato riki te toro nakon ana mataniwi; ao e aki kakannato riki ane e kanakoaki nakon ane e kanakoa. 17 Ngkana kam atai baikai, ao kam a kabwaia ngkana kam karaoi. 18 I aki taekiningkami ni kabaneingkami; I ataiia aika I a tia n rineiia; ma e na kakoroaki nanon are e taekinaki n te Baibara ni kaangai: Te aomata ae I amwarake ma ngaia, e riki bwa te tia kamwaruaai. 19 I taekina te baei ngkai nakoimi, ngkae e tuai n riki; bwa ngkana e riki, ao kam na kakoauaai bwa boni Ngai ae Ngai. 20 Bon te koaua ni koaua ae I a tuangkami, bwa ane e mwanea n aakoa ane I kanakoa, ao e mwaneai n aakoai; ao ane e mwaneai n aakoai, ao e mwanea n aakoa naba Teuare e kanakomaiai. 21 Ngke E a tia n atongi baikai Iesu, ao e rawaawata taamneina; ao E taetae ma te aki nanokokoraki ni kaangai, Bon te koaua ni koaua ae I a tuangkami bwa ane e nang kamwaneai temanna i buakomi. 22 A i taramata ana reirei ma te mino n nano bwa ai antai ae E nanonna n ana taeka. 23 Ao temanna i buakoia ana reirei Iesu, are te reirei are E tangiria Iesu, e rarikiriki ni kaan ma bwanibwanin Iesu. 24 Ma ngaia are e karaoa te kanikina Timon Betero nakoina, ao e kaangai, Kakaaea mai iroun Iesu bwa antai ae E nanonna n ana taeka. 25 Ao e ei nako ngkanne teuarei ni kaania riki Iesu, ao e titirakinna ni kaangai, Te Uea, antai ae Ko nanonna? 26 E kaeka Iesu ao E taku, N na kateboa te mwakoro ni kariki ao N na anganna; boni ngaia teuanne. Ma ngaia are ngke E a tia Iesu ni kateboa te mwakoro ni kariki, ao E anaia, ao E angan Iuta, are natin Timon Itekariota. 27 I mwiin te tai are e reke iroun Iuta iai te mwakoro ni kariki, ao e a rin naba Tatan i nanon Iuta. E taku ngkanne Iesu nakoina, Tai tabwara, karaoa ane ko nang karaoia. 28 Bon akea temanna i buakoia ake a rarikiriki n amwarake, ae e ataia bwa bukin tera ngke E atonga aei Iesu nakon Iuta. 29 Ma a taku n aia iango tabemwaang i buakoia ana reirei, bwa ngkae e mena iroun Iuta nnen te mwane, ao e a tuangaki iroun Iesu bwa e na kaboo baike a kainnanoi ibukin te Toa, ke e na angania akana a aki kaubwai te bwai teuana. 30 Ma ngaia aei, bwa ngke e reke iroun Iuta te mwakoro ni kariki, ao e a oti nako naba; ao e a bong. 31 Ao ngke e a tia n oti nako Iuta, ao E taku Iesu, Ane e nangi nooraki ngkai irouia aomata mimitongin Natin te Aomata; ao ane e na nooraki naba n arona aroni mimitongin te Atua. 32 Ao ngkana a na noora irouna aroni mimitongin te Atua, ao te Atua ngkanne E na manga kaota nakoia aron Natin te Aomata ni kamimitongaki irouna, ao ane E na karaoia ngkai naba. 33 Ataei, N na aki maan ni meemena i rarikimi. Ane kam na ukoukorai; ao n aron are I a tia n taekinna ngkoa nakoia I-Iutaia, ao I a manga taekinna ngkai nakoimi, Kam aki konaa n roko n te tabo are N na nako iai. 34 I anganingkami te tua ae e boou: kam na i tangitangiri; n ai arou ngke I tangiringkami, bwa kam aonga n i tangitangiri. 35 Ngkana kam bwaina te itangitangiri, ao ane a na ataingkami iai aomata ni kabaneia bwa au reirei ngkami. 36 E taku Timon Betero nakon Iesu, Te Uea, Ko na nakea? E kaeka Iesu ao E taku, Ko aki konaa n irai ngkai nakon te tabo are N na nako iai; ma ko na irai rimwi. 37 E a manga taku riki Betero nakoina, Te Uea, e aera bwa N na aki konaa n iriko ngkai? N na anga maiuu i bukim. 38 E kaeka Iesu ao E taku, Ko na anga maium i bukiu? Bon te koaua ni koaua ae I a tuangko, bwa i mwaain tangin te moa ao ane ko na katenua kaakeaau.
1 A na tai rawaawata nanomi; kam na onimakina te Atua, ao kam na onimakinai naba. 2 E mwaawaawa nanon ana auti Tamau ibukin te maeka; ma ngke arona bwa akea, ao e koaua bwa N na tuangkami ae N na nako ni katauraoi nnnemi i mwaaimi? 3 Ao ngkana I nako ni katauraoi nne i bukimi, ao N na manga oki ni kairingkami nakoiu; bwa ike I mena iai, ao kam na mena naba iai. 4 Ao kam ataa te kawai nakon te tabo are N na nako iai. 5 E taku Toma nakoina, Te Uea, ti aki ataa te tabo are Ko na nako iai; ao ti na kangaa n ataa te kawai? 6 E kaeka Iesu ao E taku, Boni Ngai te kawai, te koaua, ao te maiu; bon ti Ngai te kawai ibukin ane e kan nako n Tamau. 7 Ngke arona bwa kam a kaman ataia bwa antai Ngai ni koaua, ao kam na kaman ataia naba bwa antai Tamau; ao kam a ataia ma ngkai, ao kam a tia n nooria. 8 E taku Biribo nakoina, Te Uea, kaota Tamam nakoira, ao a a rau nanora iai. 9 E taku Iesu nakoina, Ai maan ra Ngai ni mena i rarikimi, ao ko tuai man ataai, Biribo? Ane e a tia n noorai, ao e a tia naba n noora Tamau; e aera ngkai ko kaangai, Kaota Tamam nakoira? 10 Ko aki kakoauaa bwa Ngai i nanon Tamau, ao Tamau i nanou? Baika I atongi nakoimi, I aki atongi man oin nanou; ma E karaoi baika E baairei bwa E na karaoi Tamau ae e E maeka i nanou. 11 Kam na kakoauaai bwa Ngai i nanon Tamau, ao Tamau i nanou; ma ngkana kam aki, ao kam na kakoauaai ibukin au mwakuri nako. 12 Bon te koaua ni koaua ae I a tuangkami bwa ane e onimakinai ao e na karaoi mwakuri aika I karaoi; ao e na karaoi mwakuri aika a abwaabwaki riki, ibukina bwa N na nako n Tamau. 13 Ao N na karaoa te bwai ane kam buubuti ibukina n arau, bwa e aonga ni kaotaki mimitongin te Tama iroun te Nati. 14 Ngkana kam butiai te bwai teuana n arau, ao N na karaoia. 15 Ngkana kam tangirai, ao kam na tou mwiin au tua. 16 Ao N na butiia Tamau, ao Ngaia E na anganingkami temanna riki te Tia Buobuoki, bwa E na meemena iroumi n aki toki. 17 Te Tia Buobuoki aei bon te Taamnei ibukin te koaua; are e aki konaa ni butimwaaeaki iroun aonnaba, bwa e aki nooria, ao e aki ataia. Kam ataia ngkami, bwa E maeka iroumi, ao E meemena i nanomi. 18 N na bon aki kiitaningkami ni kaaki taekami. I a manga okiringkami. 19 Ai ti teutana, ao e na aki manga noorai aonnaba; ma kam na manga noorai. Ngkai N na manga maiu, ao ngkami kam na manga maiu naba. 20 N te bong arei, ao kam na ataia bwa I mena i nanon Tamau, ao ngkami i nanou, ao Ngai i nanomi. 21 Ane iai irouna au tua nako, ao e tou mwiia, ao e kaotia iai bwa e tangirai; ao ane e tangirai ao e na tangiraki iroun Tamau, ao e na tangiraki naba irou, ao N na kaotai nakoina. 22 E taku Iuta (are tiaki Iuta Itekariota) nakon Iesu, Te Uea, Ko na kangaa n ae Ko na kaotiko nakoira, ma tiaki nakon te aonnaba? 23 E kaeka Iesu ao E taku, Ngkana e tangirai te aomata, ao e na ongeaaba nakon au taeka; e na tangiraki iroun Tamau, ao Ti na nakoina ni maeka ma ngaia. 24 Ane e aki tangirai, ao e aki ongeaaba nakon au taeka; ao te taeka are kam ongo bon tiaki au taeka, ma bon ana taeka Tamau are e kanakomaiai. 25 I a tia n atongi baikai nakoimi, ngkai I mena i rarikimi. 26 Ma te Tia Buobuoki, are te Taamnei are e Raoiroi, are E na kanakomaia te Tama n arau, E na reireingkami bwaai ni kabane, ao E na kaururingngkami taeka ni kabane ake I a tia n atong. 27 I katuka te rau iroumi; I anganingkami au rau: I aki anganingkami n ai aron te aba, ngkana e anga. A na tai rawaawata nanomi, ao a na tai maaku. 28 Kam ongo ngke I kaangai nakoimi, N na nako, ao N na manga okiringkami. Ngke kam tangirai, ao kam na boni kimwaareirei, ibukina ngkai N na nako n Tamau; bwa E kakannato riki Tamau nakoiu. 29 Ao ngkai, I a tia n tuangkami te baerei i mwaain rikina; bwa ngkana e riki, ao kam na kakoauaa. 30 N na aki kabatiaa te taetae ma ngkami, bwa ae e a nako mai te tia taua taekan te aonnaba aei. Akea mwaakana i aou; 31 ma e na ataia te aonnaba bwa I tangira Tamau; ao anne bukina ae I karaoi iai bwaai ni kabane ake E tuangai. Tei rake, ti na nako maikai.
1 Ngai te kai ae te kureebe ni koaua, ao Tamau te tia ribana. 2 Te mwaanga ae e nim ma Ngai ae e aki uaa, ao E kanakoa; ao te mwaanga ae e uaa, E kaitiakia, bwa e aonga ni kariki uaana aika a mwaiti. 3 Ao ngkami, kam a kaman tia ni kaitiakaki n te taeka are I a tia n atongnga nakoimi. 4 Kam na teimatoa n nim ma Ngai, ao N na teimatoa n nim ma ngkami. Akea te mwaanga ae e konaa ni kariki uaa i bon irouna, ngkana e aki nim ma botona; ao ai aromi naba, kam aki konaa ni kariki uaa, ngkana kam aki nim ma Ngai. 5 Ngai te kai ae te kureebe, ao ngkami mwaangana. Ane e nim ma Ngai, ao I nim ma ngaia, ao e na kariki uaa aika a bati; bwa akea te bwai ae kam konaa ni karaoia ngkana akea Ngai. 6 Ane e aki nim ma Ngai, ao e teweaki nako n ai aron te mwaanga, ao e rai. A bobootaki aeka ni mwaanga aikai, ao a teweaki nako nanon te ai, ao a bue. 7 Ngkana kam teimatoa n nim ma Ngai, ao a tiku au taeka i nanomi, ao kam na buubuti baika kam tangiri, ao a na reke iroumi. 8 E neboaki Tamau n ami kariki uaa aika a bati, ao n rikimi bwa au reirei. 9 I tangiringkami n ai aron Tamau ngkae E tangirai; kam na teimatoa n nim ma Ngai bwa e aonga n aki bua tangirami irou. 10 Ngkana kam ongeaaba nakon au tua nako, ao e na bon aki bua mai irou tangirami; n ai arou ngkai I ongeaaba nakon ana tua nako Tamau, ao e aki bua tangirau irouna. 11 I atongi baikai nakoimi, bwa e aonga n reke iroumi te kimwaareirei ae ti te bo ma ae e reke irou, ao bwa e aonga ni koro raoi kimwaareireimi. 12 Aio au tua: kam na i tangitangiri, n ai arou ngkai I tangiringkami. 13 Akea te tangira ae e korakora riki iroun te aomata nakon ae te anga maiuna i bukiia raona. 14 Raou ngkami, ngkana kam karaoi baika I tuangkami. 15 I aki manga atongngkami bwa tooro, bwa te toro e aki ataa ane e karaoia ana uea; ma I atongngkami bwa raao, ibukina bwa I a tia n tuangkami bwaai ni kabane ake I ongo iroun Tamau. 16 Kam aki rineai; ma I rineingkami, ao I baairei ami mwakuri, bwa kam na nako ni kariki uaa aika a bati, ao a na aki mauna uaami; ma ngaia are ngkana iai te bae kam butiia iai Tamau n arau, ao E na anganingkami. 17 I tuangkami aei: kam na i tangitangiri. 18 Ngkana e ribaingkami te aba, ao kam na ataia bwa e a tia n ribaai i mwaain ae e ribaingkami. 19 Ngkana ana bwai te aba ngkami, ao e na tangiringkami bwa e tangiriia ana bwai; ma ngkai tiaki ana bwai te aba ngkami, ao I rineingkami maiai, ao bon aei bukina ae e ribaingkami iai te aba. 20 Kam na uringa te taeka are I atongnga nakoimi are e kaangai, E aki kakannato riki te toro nakon ana uea. Ngke a bwainikiriinai, ao a na boni bwainikiriningkami naba; ngke a ongeaaba nakon au taeka, ao a na bon ongeaaba naba nakon ami taeka. 21 Ma ane a na karaoi baikai ni kabane nakoimi ibukin arau, bwa a aki ataa Teuare e kanakomaiai. 22 Ngke tao I aki roko n taetae nakoia, ao a na akea irouia namakinani mwiin aia bure; ma ngkai, ai bon akea aonaia ibukin aia bure. 23 Ane e ribaai, ao e ribaa naba Tamau. 24 Ngke tao I aki karaoi i buakoia bwaai aika a aki kaakaraoaki ma rimoa iroun te aomata, ao a na bon akea irouia namakinani mwiin aia bure; ma ngkai, a a tia n noorai ma Tamau ao a ribaira. 25 Ma e riki aei, bwa e na kakoroaki bukin te taeka are e koreaki ni kaangai n aia Tua: Akea bukin ribaau irouia. 26 Ma ngkana E roko te Tia Buobuoki, are N na kanakomaia nakoimi mai iroun Tamau, ao E na kakoaua i bukiu. Boni Ngaia te Taamnei ibukin te koaua, are e nako mai iroun Tamau. 27 Ao ngkami naba taani kakoaua, bwa kam a tia ni meemena irou mai moana.
1 I atongi baikai nakoimi bwa a aonga n aki bua ami onimaki. 2 Ane kam na tuukaki bwa kam na aki manga roko ni mwaneabaia I-Iutaia, ao e na roko te aoa are e na taku iai ane e kamateingkami bwa ngke e karaoa aei, ao e karaoia ibukin neboan te Atua. 3 A na karaoi baikai nakoimi aomata ibukina bwa a aki ataa Tamau, ao a aki ataai naba. 4 Ma I atongi baikai nakoimi bwa ngkana e roko te aoa are a karaoi iai baikai nakoimi aomata, ao kam na uringnga bwa I a kaman taekin nakoimi. 5 I aki taekini baikai nakoimi ngkoa, ibukina ngke I meemena iroumi. Ma ngkai N nangi nako nakon Teuare e kanakomaiai, ao akea naba iroumi ae e titirakinai ni kaangai, Ko na nakea? 6 Ma ngkai I a tia n taekini baikai nakoimi, ao kam a taonaki n te nanokaawaki. 7 Ma I tuangkami te koaua: e manen riki i bukimi nakou; bwa ngkana I aki nako, ao E aki roko iroumi te Tia Buobuoki. Ma ngkana I nako, ao N na kanakomaia nakoimi. 8 Ao ngkana E roko, ao E na kaotia nakon te aba bwa e bure ootana n aron te bure ao te raoiroi, ao e bure naba ootana n aron ana motiki-taeka te Atua. 9 E bure ootana n aron te bure ibukina ngkai e aki onimakinai; 10 e bure ootana n aron te raoiroi ibukina ngkai N nangi nako n te Tama, ao kam na aki manga noorai; 11 ao e bure ootana n aron ana motiki-taeka te Atua ibukina ngkai e a kaman tia ni motikaki taekan te tia taua taekan te aonnaba aei. 12 A bati baika I kan taekin riki nakoimi, ma kam aki konaa n oota iai ngkai. 13 Ma ngkana E roko te Taamnei ibukin te koaua, ao E na kairingkami nakon te koaua ni kabanea: bwa E na aki taekina are oin nanona, ma E na taekina are E ongo, ao E na tuangkami baika a na roko. 14 Ane E na neboai, bwa E na anai au taeka ao E na taekin nakoimi. 15 Bon au bwai bwaai ni bane ake iroun te Tama; ao aei bukin are I kaangai iai, bwa E na anai au taeka ao E na taekin nakoimi. 16 Ai ti teutana, ao kam na aki noorai; ao ai manga ti teutana riki i mwiina, ao kam na manga noorai. 17 A i titiraki i bon irouia ana reirei Iesu ake tabemwaang, ao a kaangai, Tera nanon ana taeka ngke E kaangai nakoira, Ai ti teutana, ao kam na aki noorai; ao ai manga ti teutana riki i mwiina, ao kam na manga noorai? Ao tera naba nanon ana taeka are e kaangai, I bukina bwa N na nako n te Tama? 18 Tera nanon ae e kaangai, Ai ti teutana? Ti aki ataa ae E nanonna iai. 19 E atai nanoia Iesu ae a kan titirakinna, ma ngaia are E taku nakoia, E kaangai au taeka, Ai ti teutana, ao kam na aki noorai; ao ai manga ti teutana riki i mwiina, ao kam na manga noorai. Ngaia aei ae kam i titiraki iai iroumi bwa kam kan ataa nanona? 20 Bon te koaua ni koaua ae I a tuangkami bwa ane kam na tang ma n tanginiwenei, ma ane e na kimwaareirei te aba; ane kam na nanokaawaki, ma ane e na oneaki nanokaawakimi nakon te kimwaareirei. 21 Ngkana e a kaani bung te aine, ao e nanokaawaki, bwa e a roko ana aoa ni maraki; ma ngkana e a tia ni bungia natina, ao e mwaninga taekani marakina, ibukini kukureina bwa e a bungiaki te aomata nako aon te aba. 22 Ao ai aromi naba: bwa kam nanokaawaki ngkai, ma N na manga nooringkami, ao ane a na kaonaki nanomi n te kimwaareirei, ao akea temanna ae e na anaa kimwaareireimi mai iroumi. 23 Ao n te bong arei, ao akea ami titiraki ae kam na manga titirakinai iai. Bon te koaua ni koaua ae I a tuangkami bwa ngkana kam butiia te Tama te bwai teuana n arau, ao E na anganingkami. 24 Kam tuai ni buubuti te bwai teuana n arau ni karokoa ngkai: kam na buubuti, ao ane kam na anganaki, bwa e aonga ni koro raoi kimwaareireimi. 25 I a tia ni kaboonganai taeka aika a kaangaanga iroumi bwa kam na oota iai ngke I atongi baikai nakoimi; ma e na roko te aoa are N na aki manga taekina iai te Tama nakoimi n taeka aika a kaangaanga iroumi bwa kam na oota iai, ma N na taekinna nakoimi n te aro ae kam na oota raoi iai. 26 N te bong arei ao kam na butiia te Tama n arau; ao I aki taku nakoimi bwa N na butiia i bukimi; 27 bwa E bon tangiringkami te Tama ibukina ngke kam tangirai ao kam kakoauaa ae I nako maai mai iroun te Atua. 28 I nako mai mai iroun te Tama, ao I roko i aon te aba; ao ngkai, N nang kiitana te aba n nako n te Tama. 29 A taku ana reirei nakoina, Noria, ti a oota raoi ngkai n am taeka, bwa Ko a aki kaboonganai taeka aika ti aki oota iai. 30 Ti a ataiko ngkai bwa Ko atai bwaai ni kabane, ao Ko a aki tangira temanna bwa e na titirakiniko; ti a kakoauaa iai bwa ngaia Ko nako mai mai iroun te Atua. 31 E kaekaia Iesu ao E taku, Kam a tibwa kakoauaa iai ngkai? 32 Noria, e a roko te aoa, ao e a boni kaman roko, are kam na kauamaeaki nako iai nakoni mwengami nako, ao kam na kiitanai ni katukai n ti Ngai; ma iai raou bwa Tamau. 33 I atongi baikai nakoimi bwa e aonga n reke iroumi te rau ngkana kam reitaki ma Ngai. Ami bwai i aon te aba te rawaawata; ma kam na ninikoria, bwa I a tia ni kataea ana kai te aba.
1 Ngke E tia Iesu n atongi baikai, ao E tara rake nako karawa, ao E taku, Tamau, e a roko te aoa; kaota mimitongin te Nati, bwa E aonga ni kaota mimitongim te Nati. 2 Bwa Ko a tia n anganna te mwaaka i aoia aomata ni kabaneia, bwa E na anga te maiu are e aki toki nakoia ni kabane ake Ko anganna. 3 Ao aio aron reken te maiu are e aki toki: bon te ataiko bwa ti Ngkoe ae te Atua ni koaua, ao te ataa Iesu Kristo, ae Ko kanakomaia. 4 I a tia n neboiko i aon te aba, ni katiaan te mwakuri are Ko anganai bwa N na karaoia; 5 ao ngkai, Tamau, Ko na kamimitongai ike Ko mena iai, n te mimitong are mimitongiu ma Ngkoe, ngke e tuai ni karikaki aonnaba. 6 I a tia ni kaota aram nakoia aomata aika Ko anganai mai buakon te aba; bon am bwai ngaiia, ao Ko anganai, ao a ongeaaba nakon am taeka. 7 A ataia ngkai bwa bwaai ni kabane aika Ko a tia n anganai, boni mai iroum; 8 bwa I a tia n tuangiia taeka ni kabane ake Ko tuangai, ao a kaaki i nanoia, ao a ataia bwa ngaia e koaua ae I nako mai mai iroum; ao a kakoauaa ae Ko kanakomaiai. 9 I tataro i bukiia; I aki tataro ibukin te aba, ma I tataro i bukiia aika Ko anganai, bwa am bwai ngaiia. 10 Am bwai au bwai ni bane, ao au bwai am bwai; ao I neboaki irouia. 11 Ao ngkai, N nangi nakoim; N nang aki tiku ni maan i aon te aba, ma a na tiku ngaiia i aon te aba. Tamau ae Ko Raoiroi, kaawakiniia ni mwaakan aram, ae te ara are Ko anganai, bwa a aonga n riki n teuana, n ai arora. 12 Ngke I mena i rarikiia, ao I kaawakiniia ni mwaakan aram, ae te ara are Ko anganai. I tantani i rarikiia, ao akea temanna i buakoia ae e bua, ma ti natin te mate, bwa e na kakoauaaki taekan te Baibara. 13 Ma N nangi nakoim ngkai, ao I atongi baikai i aon te aba bwa e aonga n reke irouia kororaoini kukureiu i nanoia. 14 I a tia n taekin am taeka nakoia, ao e ribaiia te aba, bwa tiaki ana bwai te aba ngaiia; n ai arou ngkai tiaki ana bwai te aba Ngai. 15 I aki tataro bwa Ko na uotiia nako mai aon te aba, ma I tataro bwa Ko na kaawakinia mai iroun teuare e buaakaka. 16 Tiaki ana bwai te aba ngaiia, n ai arou ngkai tiaki ana bwai te aba Ngai. 17 Ko na tabuiia n am taeka aika a koaua; te koaua am taeka. 18 Bwa arom ngke Ko kanakomaiai nako aon te aba, ao ai arou naba, I a manga kanakoia nako aon te aba. 19 Ao I tabuai i bukiia, bwa a aonga n tabuaki n am taeka aika a koaua. 20 I aki tataro i bukiia ti aikai, ma I tataro naba ibukiia ake a onimakinai n aia taeka, 21 bwa a na bane n riki n teuana; n ai arora, ngkai Ko mena i nanou, Tamau, ao Ngai i nanom: bwa a na mena naba i nanora, bwa e aonga ni kakoauaa te aba bwa Ko kanakomaiai. 22 I anganiia te neboaki are Ko anganai, bwa a aonga n riki n teuana, n ai arora ngkai teuana Ngaira; 23 Ngai i nanoia, ao Ngkoe i nanou, bwa a aonga ni katiteuanaaki raoi, ao e na ataia te aba bwa Ko kanakomaiai ao Ko tangiriia, n ai arom ngkai Ko tangirai. 24 Tamau, I tangiriia ake Ko anganai bwa a na mena irou ike I mena iai, bwa a na noora neboakiu are Ko anganai ngke Ko tangirai i mwaain rikin aonnaba. 25 Tamau, ae am bwai te eti, e aki ataiko te aba, ma I ataiko; ao a ataai uaakai ae Ko kanakomaiai. 26 I a tia ni kaota aram nakoia, ao N na bon aki toki ni kaotiotia nakoia, bwa a aonga n tangiria aomata n ai aron am tangira nakoiu, ao bwa I aonga n nim ma ngaiia.
1 Ngke E a tia n tataro Iesu, ao E nako ma ana reirei n ri aon te karaanga are Kiteron nakon te tabo are e mena iai te nne n aroka, ao E rin iai ma ana reirei. 2 E ataa te tabo arei Iuta, are e kamwanea Iesu, bwa E rooroko iai Iesu ma ana reirei. 3 Ma ngaia are ngke a roko irouna tautia tabemwaang ma bureitimanin te umwantabu ake a kanakoaki irouia ibonga ma Bwaritaio, ao e kairiia nakon te nne n aroka, ma uotaia taura ma ooi ma bwai ni buaka. 4 E atai bwaai ni kabane Iesu ake a nangi riki nakoina, ma ngaia are E keerake, ao E taku nakoia, Antai ae kam ukoukoria? 5 A kaeka ao a taku, Iesu are te I-Natareta. E taku Iesu nakoia, Boni Ngaia Ngai. Bon raoia naba te koraki aei n tei Iuta, are e kamwanea Iesu. 6 Ao ngke E kaangai nakoia, Boni Ngaia Ngai, ao a keerikaaki ao a bwaka i aontano. 7 E a manga titirakiniia riki ao E taku, Antai ae kam ukoukoria? Ao a kaeka ni kaangai, Iesu are te I-Natareta. 8 E kaekaia Iesu ao E taku, I a tia n tuangkami bwa boni Ngaia Ngai; ma ngaia aei, ngkana kam ukoukorai, ao kanakoia uaakai. 9 E atonga aei bwa e aonga ni kakoroaki bukin are E a kaman atongnga ngke E kaangai, Tamau, Akea temanna ae I kabuaa mai buakoia ake Ko anganai. 10 Iai ana kabaang Betero irouna, ma ngaia are e buutia, ao e orea iai ana toro mataniwiia ibonga, ni korea taningana are mai ataina. Mariko aran te toro arei. 11 E taku ngkanne Iesu nakoni Betero, Karina am kabaang i nanoni nnena; e kangaa, N nang aki mooi ni mwangkon te rawaawata ae E a tia n anganai Tamau? 12 E tauuaki ngkanne Iesu irouia tautia ma aia mataniwi, ao irouia bureitimanin te umwantabu, ao a kabaea. 13 A kairia moa nakon Annati; ngkai ngaia tamani buuni Kaiaba, are aia mataniwi ibonga n te ririki arei. 14 Boni Kaiaba are e anga ana taeka n ibuobuoki nakoia I-Iutaia, ngke e taku bwa e riai ni mate temanna ibukiia kaain aon te aba. 15 Ao e ri mwiin Iesu Timon Betero ma te reirei temanna. E kinaaki te reirei arei iroun aia mataniwi ibonga, ma ngaia are e rin n ri mwiin Iesu n ana auti aia mataniwi ibonga, ao e nako ni mena n te tabo are e aki bono aona; 16 ma Betero, e tei i tinaniku i rarikin te mataroa. Ma ngaia are e oti nako te reirei are temanna, are e kinaaki iroun aia mataniwi ibonga, ao e taetae nakon neiere tantani i rarikin te mataroa, ao i mwiina e kaira Betero n rin ma ngaia. 17 E taku ngkanne neiere tantani i rarikin te mataroa nakoni Betero, Tiaki naba ngkoe temanna i buakoia ana reirei te aomata arei? Ao ngaia e taku, Tiaki ngai. 18 E kamariri, ma ngaia are a kamwaakaa te ai n aiana ae te marara tooro ma aia mataniwi I-Iutaia, ao a aangiia iai; raoia naba Betero n teitei, ao e aangnga naba. 19 E titirakinaki ngkanne Iesu iroun aia mataniwi ibonga i bukiia ana reirei, ao ibukin ana taeka n reirei. 20 E kaeka Iesu ao E taku, I a tia n taetae n aki karabaai nakon te aba; I aki toki n reirei ni mwaneabaia nako I-Iutaia ao i nanon te umwantabu, ao a bane n rooroko I-Iutaia; ao I aki atonga te bwai teuana ni karabaa. 21 E aera bwa kam na titirakinai? Kam na titirakiniia te koraki ake a tia n ongoraa irou, bwa tera ae I taekinna nakoia; a ataa ae I taekinna. 22 Ao ngke E atonga aei Iesu, ao e a oreia naba temanna irouia bureitiman ni baina, ao e taku, Ngaia anne arom ni kaekaa aia mataniwi ibonga? 23 E kaeka Iesu ao E taku, Ngkana e bure au taeka, ao kaotia bwa tera burena; ma ngkana akea buren au taeka, ao bukin tera ngkai ko oreai? 24 E a kanakoaki ngkanne Iesu iroun Annati nakoni Kaiaba are aia mataniwi ibonga, ao E tiku naba ma arona are E kabaeaki iai. 25 E tabe n teitei Timon Betero n aangnga. A taku ngkanne nakoina tabeman ake a mena i rarikina, Tiaki boni ngkoe naba ana reirei temanna? E rawa Betero n taekana aei, ma ngaia are e taku, Tiaki ngai. 26 Ao temanna irouia ana toro aia mataniwi ibonga, ae ana buu teuare e korea taningana Betero ni kabwakaa, e titirakina Betero ao e kaangai, Tiaki I nooriko ma Ngaia n te nne n aroka? 27 E a manga rawa naba ngkanne n taekana aei Betero; ao e a tangi naba te moa. 28 Ngke e a tibwa ingabong, ao a kaira Iesu man ana auti Kaiaba nakon te Beretoriam. A aki rin aia mataniwi I-Iutaia bwa a rawa n aki itiaki n aron katein te Aro n I-Iutaia, bwa a kan amwarake n te Toa are te Riao. 29 Ma ngaia are e oti nako nako ia Birato, ao e tiirakiniia ni kaangai, Tera ae kam bukina te aomata aei iai? 30 A kaeka ao a taku nakoina, Ngke arona bwa akea te mwakuri ae e buaakaka ae E karaoia, ao ti aki konaa n anganiko. 31 E taku ngkanne Birato nakoia, Kairia nako ngkami, ao motika taekana n ai aron ami tua. A taku ngkanne I-Iutaia nakoina, E aki riai n taekan ara tua bwa ti na kamatea te aomata. 32 E riki aei bwa e na kakoroaki bukin ana taeka Iesu are e atongnga ibukin aroni matena. 33 E a manga rin ngkanne Birato n te Beretoriam, ao e wetea Iesu, ao e taku nakoina, Aia Uea I-Iutaia Ngkoe? 34 E kaeka Iesu ao E taku, Bon am taeka taeka akanne, ke taekau mai irouia aomata ae a tuangko? 35 E kaeka Birato ao e taku, Te I-Iutaia ngai? Bon oin am reti n aomata ma ibonga ake mataniwi aika a anga Ngkoe nakoiu; tera ae Ko a tia ni karaoia? 36 E kaeka Iesu ao E taku, Tiaki mai aon te aba ueau; ngke arona bwa mai aon te aba ueau, ao a na buaka au aomata, bwa e aonga n akea ae e na tauuai nakoia I-Iutaia; ma tiaki mai aon te aba ueau. 37 E taku ngkanne Birato nakoina, Bon te uea Ngkoe ngkanne? E kaeka Iesu ao E taku, Ko taku bwa te uea Ngai I bungiaki ibukin ae ti te kaotiota te koaua, ao aei naba bukin ae I roko iai i aon te aba. Ane e bwaabwaina te koaua, ao e ongo bwanaaau. 38 E taku Birato nakoina, Ao tera te koaua? Ngke e tia n atonga aei Birato, ao e a manga oti nako nakoia I-Iutaia, ao e taku nakoia, Akea ana bure ae I kunea. 39 Ma n aron te katei ae kam a tataneiai iai, ao I aki toki ni kainaomataa i bukimi te bure temanna ni katoaa tain te Toa are te Riao. Kam tangirai bwa N na kainaomataa i bukimi aia Uea I-Iutaia? 40 A tatakaarua ngkanne nakoina ni kaangai, Tiaki Teuaei, ma Bwarabwa. Bwarabwa bon te tia kamwarua.
1 Ma ngaia are e tua ngkanne Birato bwa e na tauaki Iesu ni kataereaki. 2 A karaoa te bau ni kaai aika a kateketeke tautia, ao a katokaa i aon atuna; ao a karina i aona te kunnikai ae uraroo, 3 ao a okiokiria n oreia, ao a kaangai nakoina, Ko na mauri, aia Uea I-Iutaia! 4 Ao e a manga oti nako Birato, ao e taku nakoia aomata, Noria, N na kaotinakoa Iesu nakoimi, ao kam na ataia iai bwa akea ana bure ae I kunea. 5 Ma ngaia are E oti nako Iesu ma ana bau are e kateketeke i aon atuna, ao E kunnikaia n te kunnikai are e uraroo. Ao e taku Birato nakoia, Noria, ao aio Teuaei! 6 Ngke a nooria ngkanne ibonga ake mataniwi ma bureitiman, ao a takaarua ni kaangai, Kamatea n te kaibangaki, kamatea n te kaibangaki. E taku Birato nakoia, Anaia ngkami, ao kamatea n te kaibangaki, bwa akea ana bure ae I kunea. 7 A kaeka I-Iutaia ao a taku, Iai ara tua ae e kaotaki iai bwa E riai kamateana, ibukina ngke E atongnga bwa Natin te Atua Ngaia. 8 Ngke e ongo arei Birato, ao e a maaku riki. 9 E a manga oki n rin i nanon te Beretoriam, ao e titirakina Iesu ni kaangai, Maia Ngkoe? Ma E aki kaeka Iesu. 10 Ma ngaia are e taku Birato nakoina, Ko aki taetae nakoiu? Ko aki ataia bwa iai irou te konaa ni kainaomatako ao te konaa ni kamateko n te kaibangaki? 11 E kaeka Iesu ao E taku, Bon akea te bwai ae ko konaa ni karaoia nakoiu, ngke arona bwa ko aki anganaki te konaa ni karaoia mai karawa; ma ngaia are e a rawaawata riki ana bure te aomata are e anga Ngai nakoim nakon am bure. 12 Ngke e ongo aei Birato, ao e ukoukora te anga are e na kainaomataa iai Iesu. Ma a takaarua nakoina aomata, ao a kaangai, Ngkana ko kainaomataa Iesu, ao tiaki raoni ngkoe uean te tautaeka n Rom. Ane e taku bwa te uea ngaia ao bon te tia eekaanako uean te tautaeka n Rom. 13 Ma ngaia are ngke e ongo taeka akanne Birato, ao e kaira Iesu ni kaotinakoa, ao e tekateka i aon ana kai n tekateka te tia moti n te tabo are a wene ni baaireaki iai atiibu aika kaanga atirababa. Aran te tabo arei n te taetae n Ebera boni Kabata. 14 Te bong arei bon te bongi ni katauraoi i mwaain te Toa are te Riao; tao e a tawanou. Ao e taku Birato nakoia I-Iutaia, Noria, ao aio ami Uea! 15 Ao ngaiia a takaarua ngkanne nakoina ao a kaangai, Kamatea, kamatea, kamatea n te kaibangaki! E taku Birato nakoia, N na kamatea ami Uea n te kaibangaki? A kaeka ibonga ake mataniwi ao a kaangai, Akea ara uea bwa ti uean te tautaeka n Rom. 16 Ma ngaia are e a anganiia ngkanne Birato bwa E na kamateaki n te kaibangaki. E a kairaki nako ngkanne Iesu irouia tautia. 17 Ao E oti nako man te kaawa Iesu, n uota ana kaibangaki i bon irouna, nakon te tabo are e aranaki bwa te tabo n Tabwanou, are e aranaki n te taetae n Ebera bwa Korokota. 18 A taura Iesu n te kaibangaki n te tabo arei, ao uoman raona aika a tauraki naba ni kaibangaki i rarikina, bwa temanna i rarikina teuana, ao temanna n are teuana, ao Ngaia i nuuka. 19 Iai taeka ake e tua Birato bwa a na koreaki, ao a kanimwaki i aon te kaibangaki; ao a kaangai taeka akanne: IESU AE TE I-NATARETA AE AIA UEA I-IUTAIA. 20 Ao a wareka te koroboki arei I-Iutaia aika a bati, bwa e kaani ma te kaawa te tabo are E kamateaki iai Iesu n te kaibangaki; ao a koreaki taeka akekei n te taetae n Ebera, n te taetae n Ratine ao n te taetae n Erene. 21 A taku ngkanne ibonga ake mataniwi nakoni Birato, Tai korea ae e kaangai, Aia Uea I-Iutaia, ma korea ae e kaangai, E taku Teuaei, Aia Uea I-Iutaia Ngai. 22 E kaekaia Birato ao e taku, are I a tia ni koroia, ao ai ngaia naba. 23 Ma ngaia are ngke a a tia tautia n taura Iesu n te kaibangaki, ao a anai kunnikaina ni karaoi aua te tibwa maiai: teuana tibwan temanna te tautia. A karaoa ae aron naba aei nakon ana kabaraaki; ao ana kabaraaki arei, e aki karaoaki mani mwakorokoro ni kunnikai aika a ituaki, ma bon ti teuana ni kunnikai ae e rarangaaki mai eta nako nano. 24 A i taetae ngkanne irouia ao a taku, Ti na aki urua n tibwaia, ma ti na kaiwaia n nooria bwa antai ae e na bwainna iroura. E riki aei bwa e na kakoroaki bukin are e taekinaki n te Baibara are e kaangai: A tibwai kunnikaiu i buakoia, ao a kaiwa niiniirau. Ao aei ngkanne te baere a karaoia tautia. 25 Ao a tei i rarikin ana kaibangaki Iesu tinana ma tarin tinana are Nei Maria are buni Keroba, ao Nei Maria are te I-Mwaketara. 26 Ma ngaia are ngke E noora tinana Iesu, ao E noora naba te reirei are E tangiria bwa e tei i rarikina, ao E taku nakon tinana, Neiko, nooria, ao anne natim. 27 Ao E a manga taku ngkanne nakon te reirei arei, Noria, ao anne tinam. Ao man te aoa arei, ao e a wareka naba neierei te reirei arei bwa temanna naba ngaia i buakoia kaain ana utu. 28 I mwiin aei, ngke E ataia Iesu bwa a a tia bwaai ni kabane, ao bwa e aonga ni kakoroaki bukin te taeka are e koreaki n te Baibara, ao E taku, I taka. 29 Iai te boora ikekei ae e on n te wain ae e kamangingi; ma ngaia are a kateboa te tibwanti ni katibua iai, ao a katekea i tabon te kai ae te utobwa, ao a angani wina. 30 Ao ngke E tia ngkanne Iesu ni katoonga te wain arei, ao E taku, E a tia; ao E karara atuna, ao E anga taamneina. 31 Bon te bongi ni katauraoi te bong arei, ma ngaia are a butiia Birato ibonga ake mataniwi bwa a na oteaki waeia uaake a tauraki n te kaibangaki, ao a na karuoaki rabwataia bwa a na aki tiku n tine n te kaibangaki ni karokoa bongin te taabati, bwa te bong ae e kakannato te taabati arei. 32 Ma ngaia are a roko tautia ao a otoi waeia ni moa mai iroun te kamwarua are temanna ao i mwiina are temanna ake a tauraki ma Iesu; 33 ma ngke a roko iroun Iesu ao a nooria bwa E a kamani mate, ao a aki otoi waena, 34 ma e ewara rarikina temanna irouia tautia n te kainiwai, ao e waa nako naba ngkekei te raraa ma te ran. 35 Teuare e nooria boni ngaia ae taekinna, ao a koaua ana taeka, ao e ataia bwa e taekina te koaua, bwa kam aonga naba n onimaki. 36 Bwa a riki baikai bwa e aonga ni kakoroaki mwiin taekan te Baibara are e kaangai, E na aki oteaki riina teaina. 37 Ao e kaangai naba te taeka teuana n te Baibara, Ane a na taraa Teuare a ewaria. 38 I mwiini baikai, ao e butiia Birato Iotebwa are te I-Arimataia bwa e na uota nako rabwatan Iesu; ana reirei Iesu ngaia, ma e karabaa bwa e maakuia I-Iutaia. E kariaia ana buubuti Birato, ma ngaia are e nako n anaa rabwatan Iesu ao e uotia nako. 39 E roko naba Nikotemo, are e kawara ngkoa Iesu n te tairiki teuana; e roko ma uotana te mura ae e renganaki ma te aroe ae tao tebubua te bwauna rawaawatana. 40 A anaa rabwatan Iesu uaaka uoman aikai, ao a niiria n te kunnikai ae e mainaina ae e nneaki i nanona baika a boiarara, n ai aron aia katei I-Iutaia ni katauraoan aia mate i mwaain taunana. 41 Ao bon iai te nne n aroka n te tabo are E tauraki iai Iesu n te kaibangaki; ao i nanon te nne n aroka, bon iai te nne ni mate ae e boou, ae e tuai ni kaweneaki te mate iai. 42 Ma ngaia are a kawenea iai rabwatan Iesu ibukina ngke bongin te katauraoi irouia I-Iutaia te bong arei, ao ibukina naba bwa e kaan te nne ni mate arei.
1 Ngke e a kaani ngaina, ngke e roo, n te bong ae moani bongin te wiiki, ao e roko n te nne ni mate Nei Maria are te I-Mwaketara, ao e noora te atiibu bwa e a tia ni kanakoaki mai matan te nne ni mate. 2 Ma ngaia are e biri nako nakon Timon Betero ma te reirei are temanna, are E tangiria Iesu, ao e taku nakoia, A uota nako te Uea man te nne ni mate, ao ti aki ataa te tabo are a kaaki iai. 3 E oti nako ngkanne Betero ma te reirei are temanna, ao a nako n te nne ni mate. 4 A uaia ni biribiri, ma e biri mwaaka riki te reirei are temanna nakoni Betero, ao e roko moa n te nne ni mate. 5 E aki rin i nanon te nne ni mate, ma e baraaki n taraa nanona, ao e noori kunnikai ake a mainaina bwa a wene. 6 Ao e roko ngkanne Timon Betero i rarikin te reirei are temanna, ao e rin i nanon te nne ni mate; ao e noori kunnikai ake a mainaina bwa a wene, 7 ao te kaawere are kabaean ubuna bwa e aki wene ma kunnikai akekei, ma e rukumaki n te tabo teuana n ti ngaia. 8 E rin naba ngkanne te reirei are temanna, are e moan roko n te nne ni mate, ao e nooria, ao e kakoauaa. 9 Bwa a tuai men ataa nanon te Baibara are e kaangai, bwa e riai bwa E na manga maiu mai buakoia maate. 10 A oki ngkanne reirei akekei nakon te tabo are a maeka iai. 11 Ao e tei Nei Maria n tang i tinaniku i rarikin te nne ni mate, ao ngke e tang, ao e baraaki n taraa nanon te nne ni mate; 12 ao e nooriia uoman te anera aika kunnikaiia ni kunnikai aika a mainaina, ao a tekateka n te tabo are e a tia ni wene iai rabwatan Iesu, temanna ni nnen atuna, ao temanna ni nneni waena. 13 A titirakinna ao a taku, Neiko, ko aera ngkai ko tang? E kaekaia ao e taku, I bukina bwa a uota nako au Uea, ao I aki ataa te tabo ae a kaaki iai. 14 Ngke e atonga aei, ao e rairaki, ao e noora Iesu bwa E tei, ma e aki ataia bwa Iesu. 15 E taku Iesu nakoina, Neiko, ko aera ngkai ko tang? Antai ae ko ukoukoria? E taku neierei i nanona bwa te tia kaawakina te nne n aroka teuarei, ma ngaia are e taku nakoina, Teuaei, ngkana ko uotia nako, ao ko na tuangai bwa ko kaaki ia, bwa N na nako n anaia. 16 E taku Iesu nakoina, Nei Maria. E rairaki Nei Maria ao e taku nakoina n te taetae n Ebera, Raboni (ae nanona, te Tia Reirei). 17 E taku Iesu nakoina, Tai riingai, bwa I tuai n rierake nakon Tamau; ma ko na nakoia tariu ao ko na atong au taeka aikai nakoia, I rierake nakon Tamau, are Tamami naba, ao Atuau, are Atuami naba. 18 E nako Nei Maria are te I-Mwaketara nakoia ana reirei Iesu, ao e tuangiia bwa e a tia n noora te Uea; ao e taekin ana taeka te Uea ake E taekin nakoina. 19 Ngke e a tairiki n te bong naba arei, are e moani bongin te wiiki, ngke a kainiia ana reirei Iesu n te tabo are a mena iai, bwa a maakuia I-Iutaia, ao E roko Iesu n tei i buakoia, ao E taku nakoia, E na mena te rau iroumi. 20 Ngke E a tia n atonga aei, ao E kaoti baina ma rarikina nakoia. Ma ngaia are a kukurei ana reirei ngke a noora te Uea. 21 E a manga taku ngkanne Iesu nakoia, E na mena te rau iroumi. I kanakoingkami n ai aron Tamau ngke E kanakomaiai. 22 Ngke E a tia n atonga aei, ao E ikeike nako aoia, ao E taku nakoia, Kam na butimwaaea te Taamnei are e Raoiroi i nanomi. 23 Akana kam kabwarai aia bure, ao a kabwaraaki mai irouia; ao akana kam aki kabwarai aia bure, ao a aki kabwaraaki mai irouia. 24 Ao Toma, ae temanna i buakoia uaake tengauni ma uoman, are e aranaki bwa te Bwebwee, e aki mena i buakoia ana reirei Iesu ngke E roko Iesu irouia. 25 Ma ngaia are a taku nakoina reirei akekei, Ti a tia n noora te Uea. Ma e taku Toma nakoia, Ngkana I aki noori mwiin neera i baina, ao I aki karina tabonibaiu i nanoni mwiin neera, ao ngkana I aki karina baiu i nanon rarikina, ao I bon aki konaa ni kakoauaingkami. 26 Ao i mwiini wanibong ao a a manga mena i nanon te auti ana reirei, ao Toma raoia. A bono mataroa, ma E roko Iesu n tei i buakoia, ao E taku, E na mena te rau iroumi. 27 Ao i mwiina E taku nakon Toma, Kaaki tabonibaim ikai, ao tarai baiu; ao arora mai baim ao karinna i nanon rarikiu; kaaki arom n aki onimaki, ao bwaina te onimaki. 28 E kaeka Toma ao e taku nakoina, Au Uea ao Atuau. 29 E taku Iesu nakoina, Ko onimaki ibukina ngkai ko noorai? A a kabwaia akana a onimaki ngkana a tuai n noorai. 30 A bati riki mwakuri aika a kamiimii aika E karaoi Iesu i mataia ana reirei, aika a mwakuri aika a aki koreaki n te boki aei; 31 ma a koreaki aikai bwa kam aonga ni kakoauaa bwa Iesu bon te Kristo, are Natin te Atua; ao ngkai kam onimakinna, ao e na reke iroumi te maiu n arana.
1 I mwiini baikai ao E a manga kaotia Iesu nakoia ana reirei i rarikin te nama are Tiberia; ao aei arona ni kaotia: 2 a bootaki i rarikin te nama reirei aikai, Timon Betero, Toma are e aranaki bwa te Bwebwee, ao Natanaera are kaaini Kana are i Kariraia, ao natin Tebetaio ake uoman, ao uoman riki ana reirei. 3 E taku Betero nakoia, N na nako n akawa. A taku nakoina, Ti na iriko. A nako n toka n te booti; ma bon akea konaia n te tairiki arei. 4 Ma ngke e nang oti taai, ao E tei Iesu i mataniwiin te aba, ma a aki kinaa ana reirei bwa Iesu. 5 E titirakiniia ngkanne Iesu ao E kaangai, Ataei, e reke aromi? A kaeka ni kaangai, Kai akea ae! 6 Ao E taku nakoia, Kabwaka te karaun i angaatain te booti, ao kam na kona iai. A kabwakaa ngkanne te karaun iai, ao a aki konaa ni katikia bwa a rangi ni bwakanako iika n reke iai. 7 Ao te reirei are E tangiria Iesu e taku ngkanne nakoni Betero, Bon te Uea. Ma ngaia are ngke e ongo Timon Betero bwa te Uea, ao e kabaea i aona ana kabaraaki, bwa e a tia ni buuti kunnikaina, ao e ewe nako n te nama. 8 Ao a roko reirei ake raoia n te booti are e uarereke, ni katika te karaun are e on n te ika, bwa a aki rangi n raroa ma te aba bwa tao tebubua te miita raroaia. 9 Ngke a aerake ngkanne i eta, ao a noora iai te ai ae aiana te marara ma te ika ae e tinimaki iai, ao te kariki. 10 E taku Iesu nakoia, Uoti mai iika mani konami ake a tibwa reke. 11 Ma ngaia are e toka i aon te booti Timon Betero ao e katika te karaun nako aon te aba; e on te karaun n iika aika a abwaabwaki. E ngae ngke e rangi ni bati te ika, ma e aki roko n te raeuaki te karaun. 12 E taku Iesu nakoia, Mai amwarake. Akea irouia ana reirei ae e ninikoria bwa e na titirakinna ni kaangai, Antai Ngkoe? Bwa a kinaa bwa te Uea. 13 E nako Iesu n anaa te kariki, ao E anganiia; ao ai arona naba nakon te ika. 14 Aei ana katenua n tai ni kaoti Iesu nakoia ana reirei i mwiin te tai are E a manga maiu iai mai buakoia maate. 15 Ngke a a tia n amwarake, ao E titirakina Timon Betero Iesu ni kaangai, Timon, ae natin Ioane, ko tangirai riki nakoia uaakai? E taku Timon nakoina, Te Uea, Ko ataai bwa I tangiriko. E taku Iesu nakoina, Kakaamwarakeia au tiibu aika ataei. 16 E a manga taku naba Iesu nakoina, Timon, ae natin Ioane, ko tangirai? E taku Timon nakoina, Eng, te Uea; Ko a ataai bwa I tangiriko. E taku Iesu nakoina, Kakaawakinia au tiibu. 17 E a manga taku riki Iesu nakoina, Timon, ae natin Ioane, ko tangirai? E rawaawata nanoni Betero ngke E katenua ana tai Iesu ni kaangai nakoina, Ko tangirai? Ao e taku nakoina, Te Uea, Ko atai bwaai ni kabane; Ko ataai bwa I tangiriko. E taku Iesu nakoina, Kakaamwarakeia au tiibu. 18 Bon te koaua ni koaua ae I a tuangko, bwa ngke te teei ngkoe, ao ko tataneiai ni katauraoiko, ao ko nako ike ko kan nako iai; ma ngkana ko a unimwaane, ao ko na arori baim, ao ane e na katauraoiko temanna ao e na kairiko nako ike ko aki kan nako iai. 19 E atonga aei Iesu bwa E na kaota aroni mateni Betero, are e na neboa te Atua iai. Ngke E a tia n atonga aei, ao E taku nakoni Betero, Ko na irai. 20 E rairaki Betero, ao e noora te reirei are E tangiria Iesu bwa e iri; ngaia ngkoa are e raraa bwanibwanin Iesu ngke a amwarake n tain te Toa are te Riao, ao ngaia naba are e kaangai, Te Uea, antai ae e na kamwaneko? 21 Ma ngaia are ngke e nooria Betero, ao e taku nakon Iesu, Te Uea, e kaanga aron teuaei? 22 E kaeka Iesu ni kaangai, Ngkana I tangiria bwa e na teimatoa ni maiu ni karokoa manga okiu, ao e aera bwa ko na katabea nanom iai? Ko na irai. 23 E a buta nako ngkanne te rongorongo i buakoia taari akekei ae e na aki mate te reirei arei; ma E aki taku Iesu nakoina bwa e na aki mate, ma E kaangai, Ngkana nanou bwa e na teimatoa ni maiu ni karokoa manga okiu, ao e aera bwa ko na katabea nanom iai? 24 Te reirei arei boni ngaia te tia kakoaua ibukini baikai, ao boni ngaia naba ae e koroi taekaia; ao ti ataia bwa a koaua ana taeka. 25 Ao iai riki bwaai aika a bati ake E karaoi Iesu, ao ngkana e na taonaki teuana i mwiin teuana ni koreaki taekana, ao I taku bwa e na kaonaki aonnaba ni bokiia, ao a na aki reke nneni moana.
1 Teobiro, n te boki are I moani koreia ao I taekin iai bwaai ni kabane ake E karaoi Iesu, ma n reirei, 2 ni karokoa te bong are E uotaki rake iai nako karawa, i mwiin tiana n anga ana mwioko iroun te Taamnei are e Raoiroi nakoia taan tuatua ake E a tia n rineiia; 3 ake E kaotia nakoia i mwiini marakina ni mate, n aaro aika a na aki nanokokoraki iai teutana bwa E a tia ni manga maiu. E nooraki irouia n taai aika a bati i nanon abwi te bong, ao E taekini bwain uean te Atua nakoia; 4 ao ngke E bootaki ma ngaiia, ao E kabwakaa ana taeka nakoia ni kaangai, Kam na aki kiitana Ierutarem, ma kam na taningaa koron nanon ana taeka n aakoi Tamau are kam ongo mai irou: 5 bwa e bwabwaabetiito Ioane n te ran, ma ane kam na bwaabetitooaki n te Taamnei are e Raoiroi i mwiini boong tabebong. 6 Ma ngaia arei, ngke a bootaki taan tuatua ma Iesu, ao a titirakinna ni kaangai, Te Uea, Ko nangi manga kaoka nakoia Iteraera aroia n tau-taeka n te tai aei? 7 E taku Iesu nakoia, Tiaki ami bwai te atai taian tai nako ma boong ake E baairei te Tama ni mwaakana. 8 Ma ane kam na anganaki te mwaaka, ngkana E roko te Taamnei are e Raoiroi i aomi; ao ane kam na riki bwa taan tataekinai nakoia aomata i Ierutarem ao n taabo nako i Iuta, ao i Tamaria, ao i aonnaba ni kabutaa. 9 Ngke E a tia n atongi baikai, n te tai are a tabe n tarataraia iai taan tuatua, ao E uotaki rake; ao a aikoa nooria ngke a tuukaki mataia n te nang. 10 Ngke a bon tabe naba n tara rake n taraa karawa, ngke E nako Iesu, ao nooria, a tei i rarikiia uoman te aomata aika a kunnikaiia ni kunnikai aika a mainaina; 11 ao a taku, Mwaane aika I-Kariraia, kam aera ngkai kam tei n tara rake nako karawa? Iesu aei, are e uotaki rake mai iroumi nako karawa, E na manga nako mai n te aro ae ti te bo naba ma aron ae kam nooria iai ngkai, ngkae E nako karawa. 12 A okira ngkanne Ierutarem taan tuatua man te maunga are Oriweta. E kaan te maunga aei ma Ierutarem, bwa tao te iterana te maire raroana maiai. 13 Ao ngke a rin i Ierutarem, ao a nako n te ru are i eta, are a kaboonganaa bwa nneia ni maeka n te tai ae e aki maan Betero, ma Ioane, Iakobo, Anterea, Biribo, Toma, Bwaretoromwaio, Mataio ma Iakobo are natin Arebwaio, ma Timon are te Terote, ao Iuta are tarin Iakobo. 14 A aki toki uaakekei ni kabaneia ni kakaonimaki ni bobootaki n taatataro, ma aine, ma Nei Maria are tinan Iesu, ma tarin nako Iesu. 15 N te bong teuana, ao e tei rake Betero i buakoia taari akekei, ao e taku (tao tebubua ma uangaun mwaitiia ake a bootaki ), 16 Mwaane, taari, e riai kakoroan nanon te taeka are n te Baibara are E atongnga ngkoa te Taamnei are e Raoiroi ni wiin Tawita, are taekan Iuta, are e kairiia ake a tauua Iesu. 17 Bwwa e warekaki Iuta i buakora,ao e reke tibwangana n te nakoa aei. 18 (E kabooa te aba teuana Iuta n te mwane are e karekea ibukin ana mwakuri are e buaakaka. Ngke e bwaka n unika atuuna ao e tabwena rabwatana mai nuuka, ao a nna nako kanoan nanona. 19 E ataaki te baerei irouia aomata ni kabaneia ake a maeka i Ierutarem, ma ngaia are a arana te aba arei n aia taeka bwa Akeritama, ae nanona, Te aba n raraa.) 20 Bwa e koreaki n te boki are Taian Areru ae e kaangai, Ke e kiitanaki nnena ni maeka, Ao ke e aki maeka iai temanna; ao, Ke e anaa nakoana temanna. 21 Ma ngaia aei, e riai temanna n riki bwa raora n tataekina Iesu bwa E a manga maiu. E na rineaki mai buakoia aomata aika a iriiri ma ngaira n taai ake E mena i buakora iai te Uea are Iesu, 22 man te tai are e bwabwaabetiito iai Ioane ni karokoa te bong are E uotaki rake iai Iesu mai iroura. 23 Ao a kaoti araia aomata aika uoman, bwa Iotebwa are e aranaki bwa Baretaba, are arana teuana Ioutito, ao Matia. 24 Ao a tataro ni kaangai, Te Uea, ae Ko atai nanoia aomata, Ko na kaotia bwa antai ae Ko rineia n uaaka uoman aikai, 25 bwa e na bonota mwiin Iuta n te mwakuri aei ao n nakoan te tia tuatua, are e kiitanna, n nako n are boni nnena. 26 Ao a kakaaea n te aro ni kaiwa bwa antai ae e na rineaki irouia, ao e reke bwa Matia; ao e warekaki bwa raoia taan tuatua ake tengauni ma temanna.
1 Ngke e roko te bong are Bentekota, ao a bane ni bootaki ake a onimakina Iesu n te tabo ae ti teuana. 2 Ao e rina n roko te neaa mai karawa, ae e kaanga ai aroni karongoaan ukin te ang ae e baibati, ao e kaona nanon te auti are a tekateka iai. 3 Ao a noori baika ai aron te ai aika a ura, aika ai aron taraan te newe; a uamaae nako baikai n tatabeua nakoia, ao a tiku i aoia n tatabemaniia nako. 4 A bane ni kaonaki n te Taamnei are e Raoiroi, ao a taetae n taetaen aaba tabeua, n ai aron are E anganiia te Taamnei bwa a na taetae iai. 5 Iai i Ierutarem I-Iutaia aika a rangi n taua te Aro n Iutaia; a roko man aaba nako i aonnaba. 6 Ngke a ongo bwanaaia taan onimaki, ao a ikotaki aia koraki aika a bati ma te miiimii, bwa a bane n oota n tebaere a taekinna taan onimaki, bwa a taetae n aia taetae nako. 7 A bon rangi ni miimii irouia, ma ngaia are a kaangai, Noria, tiaki I-Kariraia uaakai ni kabaneia aika a taetae? 8 Ao e aera ngkai ti bane n ongo n taetaen abara nako ake ti bungiaki iai? 9 Ngaira aika I-Baretia, ma I-Miria, ma I-Eram, ma aomata aika a maeka i Metobotaamia, i Iutaia, i Kabatokia ao i Bonto ma Atia, 10 ao i Berukia, Bamburia ma Aikubita, ao i aban Ribua ake i rarikini Kurene; ao iai naba i buakora aika a roko n iruwa mai Rom, 11 aika a I-Iutaia ma aomata aika tiaki I-Iutaia aika a tia n riki bwa kaain te Aro n Iutaia, ma I-Kirete, ma I-Arabia; ti bane n ongo irouia ngkai a taekin ana mwakuri te Atua aika a kamiimii n ara taetae nako. 12 Ao a bane ni miimii ma ni mino aia iango, ao a i titiraki irouia ni kaangai, Tera nanon te baei? 13 Ma a taetae ni kakaniko temwaangina ao a kaangai, A koro ni manging n te wain. 14 Ao e tei rake Betero ma uaake tengauni ma temanna, ao e kanenea bwanaana n taetae nakoia aomata ni kaangai, Mwaane aika I-Iutaia, ao ngkami ni kabaneingkami aika kam maeka i Ierutarem, e na ataaki aei iroumi, ao kam na ongoraa n au taeka: 15 bwa a aki manging uaakai n ai aron are kam taku, bwa ai tibwa te aoa ruaiwa n te ingabong aei. 16 Ma aio te taeka are e atongaki ngkoa iroun te buraabeti are Ioera, are e kaangai, 17 E taku te Atua, Ao ni boong aika kabanea ni boong, N na nuurakina Taamneiu i aoia aomata ni kabaneia; ao a na taetae ni buraabeti natimi aika mwaane ma aine, ao a na noori baika ai aroni kanoani mii ami rorobuaka n ataei; ao a na miiakini mii ami unimwaane; 18 ao N na nuurakina naba Taamneiu i aoia tooro aika mwaane ma aine ni boongi naba akekei, ao a na taetae ni buraabeti. 19 N na kaoti baika a kamiimii i eta i karawa, ao kanikina i nano i aon te aba, n ai aroni baikai: te raraa ma te ai, ma bubu n ai aika a matenten. 20 E na riki n roo taai, ao e na turubaka n uraura namwakaina, i mwaain rokon ana bong Iehova are e kakannato are e kakamaaku. 21 Ao e na kamaiuaki ane e mwanewea aran Iehova. 22 Mwaane aika Iteraera, kam na ongo taeka aikai: Iesu are te I-Natareta are e kaotaki arona i buakomi bwa iai nakoana mai iroun te Atua, are e kateretereaki raoi n taiani mwakuri aika a kamiimii, ma baika a kamiimii, ma kanikina, ake E karaoi te Atua irouna i buakomi, n ai aron are kam bon ataia; 23 E a kaman tia ni baaireia te Atua, ao E a kaman ataia naba, ae E na tauuaki Iesu nakoimi, ao kam kamatea, bwa kam anga nako nanoni baiia aomata aika a ririaon te tua, bwa a na tauria n te kaibangaki; 24 ma E a manga kamaiua te Atua ao E kainaomataa mani marakin te mate: bwa E aki konaaki n tauaki Iesu n te mate. 25 Bwa e a kaman taekina Iesu Tawita ngke e kaangai, I tarataraa te Uea i matau n taai nako; Bwa E meemena i angaataiu, bwa e aonga n aki kakiriweeaki au iango; 26 Ma ngaia ae e kimwaareirei nanou, ao I taetae ma te kakatonga; ao ngai, ae te rabwata ae e maamate, N na tiku ma te kaantaninga ae e nene: 27 Bwa ane Ko na aki kiitana aomatau ni koaua i Eriti, Ao Ko na aki anga rabwatan am Aomata ae Moan te Raoiroi bwa e na rootaki n te mka. 28 Ko kaoti kawai ni kamaiu nakoiu, Ao meemenam irou e a karekea nakoiu te kimwaareirei ae e bati. 29 Mwaane, taari, e riai bwa N na taekina aron Tawita are ara bakatibu nakoimi n aki wimakiikii: bwa e mate ao e taunaki, ao e mena nnena n taunaki i rarikira ni karokoa te bong aei. 30 Bon te buraabeti ngaia, ao e ataa ana taeka ni bau te Atua nakoina, are E kaotia iai bwa E na karika temanna i buakoia ana kariki Tawita bwa te uea ngaia, n ai aron Tawita. 31 Ao Tawita e a kaman noora te baere E na karaoia te Atua, ma ngaia are e taekina manga-maiun te Kristo: bwa E aki kaaki taekana i Eriti, ao E aki rootaki rabwatana n te mka. 32 E a manga kamaiuaki Iesu aei iroun te Atua, ao bon taani kakoauaa manga-maiuna ngaira ni kabaneira. 33 Ngkae E neboaki i angaatain te Atua, ao ngkae E anganaki iroun te Tama te taeka n aakoi ibukin te Taamnei are e Raoiroi, ao E a tia n nuurakina te baei, ae kam nooria ma n ongo. 34 Bwa e aki rierake Tawita nako karawa, ma e kaangai, E taku te Uea nakon au Uea, Ko na tekateka i angaataiu 35 ni karokoa karaoaia am kairiribai irou bwa nneni katokaani waem. 36 Ma ngaia ae kam na ataia ni koaua ngkami aika Iteraera ni kabaneingkami bwa E a tia te Atua ni karika Iesu bwa te Uea ao te Kristo. 37 Ngke a ongo aei aomata ao a teke nanoia; ma ngaia are a taku nakoni Betero ma taan tuatua ake raona, Mwaane, taari, tera ae ti na karaoia? 38 Ao e taku Betero nakoia, Rairi nanomi, ao kam na bane ni bwaabetitooaki n aran Iesu Kristo ibukini kabwaraan ami bure; ao kam na anganaki te bwai n tituaraoi are te Taamnei are e Raoiroi. 39 Bwa E a tia te Atua n anga ana taeka n aakoi nako imi, ao nakoia ami kariki, ao nakoia naba ake a mena i kiiraroa, ake E weteiia te Uea are Atuara nako Ina. 40 A bati riki ana taeka Betero nakoia, ao e butiia ni kaangai, Kam na kamaiungkami man te rekenikai ane e nang roko nakon te roro ae e buaakaka aei. 41 A bwaabetitooaki ngkanne aomata ake a butimwaaea ana taeka Betero, tao teningaa mwaitiia, ao a ikotaki ma mwaitiia taan onimaki n te bong arei. 42 A botumwaaka nakon reireiaia irouia taan tuatua, ao nakon aroia n i buokanibwai; ao a kakaonimaki nakon iriiran aia bobootaki n amwarake ma n tataro. 43 E karaoi mwakuri aika a kamiimii ma kanikina te Atua irouia taan tuatua, ao a taonaki aomata n te maaku. 44 A kateimatoaa aroia n iraorao taan onimaki, ao a i buokanibwai n aia bwai nako; 45 ao a kaboo nako abaia ma aia bwai nako, ao a tibwatibwai booia nakoia ake a onimaki, ni kaeti ma kain nanon temanna ma temanna. 46 A bobootaki n te umwantabu ma te nano ae ti teuana ni katoa bong, ao a bobootaki n amwaamwarake n aia auti nako, ao a kang kanaia ma te kukurei ao te nanora oi; 47 ao a kamoamoaa te Atua, ao a tangiraki irouia aomata. N te bong ae koraki ao a kamwaitaki riki aia koraki taan onimaki iroun te Uea irouia ake a tibwa manga kamaiuaki.
1 Ao e nako n te umwantabu Betero ma Ioane n tain te tataro are te aoa tenua n te tanimaeaontaai. 2 Ao e uotaki te aomata temanna ae e a kamani mwauku mai nanoni biroton tinana, ae e kaweeweneaki n te bong ae koraki n te mataroa are arana Tamaroa, are te mataroa n rin nakon te umwantabu, bwa e na buubuti bwaai n tituaraoi mai irouia aomata aika a rin n te umwantabu. 3 Ngke e noora Betero ma Ioane bwa a nangi rin n te umwantabu, ao e buubutiia aia bwai n tituaraoi. 4 A katokai mataia Betero ma Ioane n taraia, ao e taku Betero nakoina, Taraira. 5 Ao ngaia e ira nanon are e tuangaki, bwa e taku i nanona bwa tao a na anganna te bwai teuana. 6 Ma e taku Betero, Bon akea naba teutana au mwane irou, ma N na anganiko ae iai irou: Nakonako n aran Iesu Kristo are te I-Natareta. 7 E taua ataina Betero, ao e kateirakea; ao n te tai naba arei ao a riki ni marurung waena ma tomaia. 8 Ao e ewe rake n tei, ao e nakonako, ao e rin ma uaakekei n te umwantabu, n nakonako ma n eweewe, ma ni karaoiroa te Atua. 9 A bane aomata n nooria bwa e nakonako ma ni karaoiroa te Atua: 10 ao a ataia bwa bon teuare e tetekateka ni bubuubuti n te mataroa are arana Tamaroa, are te mataroa n rin nakon te umwantabu; ao a bon rangi ni miimii n te baere e riki nakoina. 11 Ngke e tabe teuarei ni kakanimnimmwa i rarikini Betero ma Ioane ao a rangi ni miimii aomata, ao a biri ni bootaki nakoia n te kaman are e aranaki bwa ana kaman Toromon. 12 Ngke e nooriia aomata Betero n te aro arei, ao e taku nakoia, Mwaane aika Iteraera, kam aera ngkai kam miimii iroun teuaei? Ao kam aera ngkai kam katokai matami n taraira bwa aongkoa ti kanakonakoa teuaei n oini mwaakara ma raoiroira i matan te Atua? 13 Atuan Aberaam, ma Itaaka, ma Iakobwa, are Atuaia ara bakatibu, E neboa Natina are Iesu, are kam anga ao kam kaakeaai matani Birato, ngke e a tia n reke ana baaire bwa e na kainaomataa. 14 Bwa kam kaakeaa Teuare e Raoiroi, are e kabanea maiuna ibukin te Atua, ao kam tua bwa kam na anganaki te aomata ae te tia tiritiri, 15 ao kam kamatea Uean te maiu, are E a manga kamaiua te Atua mai buakoia maate; ao bon taani kakoaua ngaira nakoni baikai. 16 E a kamaiuaki teuae kam nooria ma ni kina, n onimakinan aran Iesu; bwa onimakinan Iesu boni ngaia ae e angan teuaei te marurung aei n aron ae kam bane n nooria i matami. 17 Ma ngaia aei, raou, I ataia bwa te baere kam karaoia ma ami mataniwi nakon Iesu, kam karaoia ma te aki oota. 18 Ma te Atua are E a kaman tataekinna ni wiia buraabeti ni kabane ae E na kammarakaki ana Kristo, E a kakoroa bukina n te aro aei. 19 Ma ngaia ae kam na raraoma, ao rairi nanomi bwa a aonga ni kamaunaaki ami bure, 20 ao bwa a aonga n roko boong aika a kamaiu mai iroun te Uea; ao E aonga ni kanakomaia te Kristo are Iesu, are E a kaman rineia i bukimi; 21 are E riai tikuna i karawa ni karokoa te tai are a bane iai bwaai nako ni kaokaki nakon aroia ngke a moani karikaki, n aron are E taekinna te Atua ni wiia buraabeti ake ngkoa, ake a tia ni kabane maiuia ibukina. 22 Bwa e kaangai Mote, Ane E na kateirakea te buraabeti temanna te Uea ae te Atua i bukimi mai buakoia ami bootanaomata, bwa ai arou; kam na ongo irouna ni bwaai ni kabane akana E na atong nakoimi. 23 Ao te bwai ae e na riki nakoia aomata nako akana a rawa n ongo iroun te Buraabeti arei, a na bane ni kamaunaaki mai buakon te bootanaomata. 24 Ao buraabeti ni kabaneia ake a tia n taetae, ni bootaki ma Tamuera ma ake a kaoti i mwiina, a kaotioti naba baika a na riki ni boong aikai. 25 Ana taeka n aakoi te Atua are a taekinna buraabeti bon i bukimi, ao iai tibwangami n te booraraoiare E karaoia te Atua ma ami bakatibu, n aron are E taekinna nakon Aberaam ngke E kaangai, A na kabwaia kaain aonnaba ni kabaneia iroun am kariki. 26 E kateirakea Natina te Atua ao E kanakoa moa nakoimi, bwa E na kakabwaiaingkami, n rairingkami ni kabaneingkami man aromi aika a bubuaka.
1 Ngke a tabe n taetae Betero ma Ioane nakoia aomata, ao a roko naba ibonga ma aia mataniwi bureitiman n te umwantabu, ma Tarukaio, irouia. 2 A un ibukina ngke a reireiia aomata ao a taekina te manga-maiu mai buakoia maate iroun Iesu. 3 A tauiia ao a kaakiia i nanon te karabuuti ibukina bwa e a tairiki; ao a tiku iai ni karokoa te ingabong. 4 Ma a bati i buakoia aomata ake a ongo aia taeka Betero ma Ioane ake a kakoauaa; tao nimangaa mwaitiia ake a onimaki. 5 N te bong are i mwiina ao a bootaki aia mataniwi I-Iutaia ma unimwaane ma taani koroboki i Ierutarem; 6 e roko naba Annati are aia mataniwi ibonga, ma Kaiaba, ma Ioane, ma Arekantero, ma temwaangina riki ake kaain ana utu aia mataniwi ibonga. 7 A kateia taan tuatua i mataia, ao a titirakiniia ni kaangai, N te mwaaka ra, ke n te ara ra ae kam karaoa iai te baerei? 8 E kaonaki Betero n te Taamnei are e Raoiroi, ma ngaia are e taku nakoia, Ngkami aika aia mataniwi aomata, ma unimwaane, 9 ngkana e ukoukoraki mai iroura n te bong aei taekan te mwakuri ae e raoiroi ae ti karaoia nakon te mwauku aei, bwa e kangaa ni kamaiuaki te aomata aei, 10 ao e na ataaki iroumi ni kabaneingkami, ao irouia naba kaain te bootanaomata ae Iteraera: bwa n aran Iesu Kristo are te I-Natareta, are kam kamatea n te kaibangaki, are E a manga kamaiua te Atua mai buakoia maate, boni Ngaia ae e kamaiua teuae tei ni marurung i matami. 11 Boni Ngaia te atiibu are e kaakeaaki boongana iroumi, ngkami aika taani kateitei ma bon te atiibu ae moan te kakaawaki, bwa bouan te maninganinga, 12 Bon ti Iesu ae e mena irouna te kamaiu, ao akea riki; bwa bon akea te ara riki teuana i aani karawa ae a anganaki aomata, ae ti konaa ni kamaiuaki iai. 13 A miimii te koraki arei ngke a noora aroni Betero ma Ioane n ninikoria, ao ngke a ataiia bwa aomata n aki reireiaki. A a ataiia ngkanne bwa a meemena iroun Iesu ngkoa. 14 Ma ngke a noora teuare e kamaiuaki n teitei ma Betero ao Ioane, ao akea aia taeka ni kauntaeka. 15 A tuangaki ngkanne Betero ma Ioane bwa a na oti nako man te kaboowi, ao a tiku kaain te kaboowi ni maroro, 16 ao a kaangai, Ti na irania uakai? Bwa e bon ataaki irouia aomata ni kabaneia aika a maeka i Ierutarem, bwa e karaoaki te bwai ae e kamiimii aei irouia uakai; ao ti aki konaa ni kakewea. 17 Ma ti na tuangiia ni kamaakuia, bwa a na aki manga taetae nakon temanna n te Ara aei, bwa e kaawa ni buta nako taekan te baei nakoia aomata. 18 Ao a wetea Betero ma Ioane, ao a tuangiia bwa a na aki manga taetae teutana n Aran Iesu, ao a na aki reirei naba iai. 19 Ma e kaekaia Betero ma Ioane ni kaangai, Kam na karekei ami iango bwa e ngaa ae e raoiroi riki i matan te Atua: iran nanomi ke iran nanon te Atua; 20 bwa ti aki konaa n aki taekini baike ti noori ma n ongo. 21 Ao ngke a a tia n taetae nakoia ni kamaakuia riki, ao a kanakoia, bwa akea te bwai teuana ae a kunea are a na kareke kaiia iai, bwa a maakuia aomata; bwa a bane aomata ni karaoiroa te Atua ibukin te baere e a tia n riki. 22 Bwa abwi tabun ana ririki ni maiu te aomata are e karaoaki nakoina te mwakuri ni kamaiu ae e kamiimii arei. 23 Ngke a kainaomataaki Betero ma Ioane, ao a nako ni kawaria raoia, ao a kaongoraaeia n aia taeka aia mataniwi ibonga ma unimwaane ake a taekin nakoia. 24 Ao ngke a ongo, ao a kaboo bwanaaia tataro nakon te Atua, ao a kaangai, Te Uea, boni Ngkoe are Ko karika karawa, ma aonnaba, ma marawa, ma bwai ni kabane ake a mena i nanoia; 25 are Ko kaangai iroun te Taamnei are e Raoiroi, ni wiin Tawita are ara bakatibu, are am toro, A aera aomata aika tiaki I-Iutaia ngke a rangi n un, Ao a aera bootanaomata aika a aki onimakina te Atua ngke a iangoi baika akea bongaia? 26 A katauraoia uean aonnaba, Ao a bootaki mataniwiin tautaeka, bwa a na eekaanako te Uea ma ana Kristo. 27 Bwa e boni koaua bwa a bootaki n te kaawa aei, Erote ma Bontio Birato, ma aomata aika tiaki I-Iutaia, ma aomata aika Iteraera n te kaawa aei, n eekaanako Natim are e Raoiroi, are Iesu, are Ko a tia ni kabiria, 28 bwa a na karaoi bwaai ni kabane ake Ko a tia ni baairei ni mwaakam ma nanom bwa a na karaoaki. 29 Ao ngkai, te Uea, Ko na tarai aroia n iowawa; ao Ko na anganiia am toro te ninikoria bwa a na taekina am taeka; 30 Ko na arora nako baim ni kamaiu, ao anganiira te konaa ni karaoi kanikina ma mwakuri aika a kamiimii i nanon Aran Natim are e Raoiroi are Iesu. 31 Ngke a a tia n tataro ni buubuti, ao e mwaeiei te tabo are a bootaki iai; ao a bane ni kaonaki n te Taamnei are e Raoiroi, ao a tataekina ana taeka te Atua ma te ninikoria. 32 A bwaina te nano ae ti teuana taan onimaki ake a bati, ao akea temanna irouia ae e tauti n ana bwai; ma a buokanibwai n aia bwai nako. 33 Ao a kakorakoraia taan tuatua n tataekina te Uea are Iesu bwa E a manga maiu mai buakoia maate; ao e mena i aoia ni kabaneia ana aakoi te Atua. 34 Akea i buakoia ae e kai nanona n te bwai teuana: bwa ake iai abaia ma aia auti, a kaboo nako, ao a uoti mwaneia, 35 nakoia taan tuatua bwa a na kaawakin; ao a tibwaaki ni katoaaki iai taan onimaki ni kaeti ma kain nanon temanna ma temanna. 36 Ao Iotebwa, are e aranaki irouia taan tuatua bwa (ae nanona, Natin te kaunga-nano) ae te I-Kubero, ae kaain te utu ae te Rewi, 37 Iai abana ae e kabooa nako, ao e anga mwanen nakoia taan tuatua.
1 Iai te aomata temanna ae arana Anania, ao raona Tabeire are buuna; e kaboo nako aia bwai tabeua Anania: 2 ao mani booia are e reke, e taua teutana maiai Anania, ao buuna e ataia naba, ao e uota nikirana nakoia taan tuatua bwa a na kaawakinna. 3 E taku Betero nakoina, Anania, e aera ngkai e anaaki nanom iroun Tatan bwa ko na kewe nakon te Taamnei are e Raoiroi, ao bwa ko na taua teutana man te mwane are boon te aba? 4 Ngke e tuai ni kabooaki, tiaki bon abam? Ao ngke e a tia ni kabooaki, ao tiaki bwa bon am bwai mwanen? E aera ngkanne ngkai ko karekea i nanom bwa ko na karaoa aei? Ko aki kewe nakoia aomata, ma ko kewe nakon te Atua. 5 Ngke e ongo taeka aikai Anania, ao e bwaka bwa e mate; ao a taonaki n te maaku ae e korakora aomata ake a ongo taekan te baei. 6 A roko ngkanne rorobuaka n niira rabwatan Anania, ao a uotia nako n taunna. 7 Tao tenua te aoa i mwiina, ao e rin buun Anania, ma e aki ataa te baere e a tia n riki. 8 E taku Betero nakoina, Ko na tuangai bwa ngaia aei te mwaiti ae kam karekea bwa boon abami? Ao e kaangai neierei nakoina, Eng, mwaitina anne. 9 E taku ngkanne Betero nakoina, E aera ngkai e bo nanom ma buum bwa kam na kaaa Taamnein te Uea? Noria, a tei ngkai i matan te mataroa rorobuaka ake a tia n tauna bum, ao ane a na manga uotiko nako naba. 10 Ao e mate neierei n te tai naba arei, ao e bwaka i rarikini waeni Betero; a rin rorobuaka akekei, ao a nooria bwa e a mate; ma ngaia are a uotia nako n taunna i rarikini buuna. 11 Ao a taonaki n te maaku kaain te ekaretia ni kabaneia, ni bootaki ma aomata nako ake a ongo taekani baikekei. 12 A karaoaki kanikina ma mwakuri ni kamiimii aika a bati i buakoia aomata irouia taan tuatua; ao a bane aomata ni mena n ana kaman Toromon ma te nano ae ti teuana. 13 Akea temanna irouia ake nikiraia ae e kan iri buakoia; ma a bati taekaia ni kamoamoaaki mai irouia aomata. 14 A kabatiaaki riki mwaitiia ake a onimakina te Uea, irouia mwaane ma aine aika a rangi ni bati. 15 I mwiini baike a a tia ni karaoi taan tuatua, ao a uoti aia aoraki aomata nako nanoni kawai nako, ao a kaweneia i aoni kainiwene ma kie ni matuu, ma te kaantaninga bwa ngkana e ri kekei Betero ao e na konaa nuuna n rabunia temwaangina i buakoia. 16 A roko naba aomata aika a rangi ni bati mani kaawa ake i rarikin Ierutarem, ao a uotiia aoraki, ma aomata aika a taniaki irouia anti aika a bubuaka; ao a bane ni kamaiuaki. 17 E rangi ni bakantang aia mataniwi ibonga ma raona ni kabaneia, aika kaain te bootaki n Tarukaio; 18 a tauuia taan tuatua, ao a kaakiia n te karabuuti. 19 Ma ngke e a bong, ao e kauki mataroan nako te karabuuti ana anera te Uea, ao e kaotinakoia, ao e taku nakoia, 20 Kam na nako n tei i nanon te umwantabu, ao tuangiia aomata taekan te Maiu aei ni kabane. 21 Ao ngke a a tia n ongo aei, ao a rin n te umwantabu, ngke e a tibwa moa n ingabong, ao a reirei iai. Ao e roko aia mataniwi ibonga ma raona nako, ao a weteia aia unimwaane tibun Iteraera ibukini karaoan aia kaboowi are te Tanirim, ao a kanaanako nakon te karabuuti bwa a na kairaki taan tuatua nakoia. 22 Ma ngke a roko bureitimanin te umwantabu n te karabuuti, ao a aki nooriia uaakekei iai; ma ngaia are ngke a oki, ao a tuangiia, 23 ni kaangai, Ti noora te karabuuti bwa e kainaki raoi, ao taan tantani bwa a tei ni mataroana nako; ma ngke ti kauki, ao akea temanna i nanona ae ti nooria. 24 Ngke e ongo taeka akekei aia mataniwi bureitimanin te umwantabu, ma ibonga ake mataniwi, ao a nanokokoraki iai, bwa e na kangaa n riki te baerei. 25 Ao e roko temanna, ao e tuangiia, ni kaangai, Noria, aomata ake kam kaakiia i nanon te karabuuti a tei i nanon te umwantabu n reireiia aomata. 26 E nako ngkanne aia mataniwi bureitimanin te umwantabu ma raona ake bureitiman naba, ao a kairiia taan tuatua n aki tauia ma te matoa, bwa a maakuia aomata, bwa a kaawa ni karebanaaki. 27 Ao ngke a roko, ao a kateiia i matan te Tanirim. Ao e kaekaia aia mataniwi ibonga, 28 ni kaangai, Ti anganingkami ngkoa ara taeka ae e matoatoa bwa kam na aki reirei n te Ara arei; ao nooria, kam kaona Ierutarem n ami reirei, ao kam tangiriira bwa ti na bukinaki ni matena. 29 Ao a kaeka Betero ma taan tuatua, ni kaangai, E riai riki iran nanon te Atua nakon iran nanoia aomata. 30 E kamaiua Iesu Atuaia ara bakatibu man te mate; boni Ngaia are kam tiringnga n tauria i aon te kai. 31 E neboia te Atua ni kaaki i rarikina bwa te Mataniwi Ngaia ao te Tia Kamaiu: bwa E aonga n reke nakoia Iteraera aia tai n rairi nanoia ao ni kabwaraaki aia bure. 32 Ao bon taan tataekini baikai ngaira, n ai aron naba te Taamnei are e Raoiroi, are E a tia n anga te Atua nakoia ake a ira nanona. 33 Ao ngke a ongo arei, ao a rangi ni maraki nanoia, ao a iangoa aroni kamateaia. 34 Ma e tei rake te Bwaritaio temanna ae kaain te Tanirim, ae arana Kamariera, ae te tia reirei taekan te tua, ae e karineaki irouia aomata ni kabaneia, ao e tua bwa a na kaotinakoaki taan tuatua, ao a na tiku i tinaniku n te tai ae e aki maan. 35 Ao e taku nakoia, Mwaane aika Iteraera, kam na tarataraingkami n are kam nang karaoia nakoia aomata aikai. 36 Bwa e tei rake Teuta ngkoa, ni kaotia bwa te tia kairiiri ngaia ae e kakannato, ao a riki bwa raona, aomata aika tao abubua mwaitiia; e kamateaki Teuta, ao a bane ni kamaaeaki nako raona, ao e mauna matan aia bootaki. 37 I mwiin Teuta ao e tei rake Iuta are te I-Kariraia n taini warekaia aomata ma aia bwai nako, ao e anai nanoia aomata temwaangina bwa a na riki bwa raona; e mate naba teuaei, ao a bane ni kamaaeaki nako raona. 38 Ma ngaia ae ibukin te bae e riki aei, ao I taku nakoimi bwa kam na aki kumeia aomata aikai, ma katikuia i bon irouia; bwa ngkana mai iroun te aomata te waaki ae a tabe iai ma te mwakuri ae a karaoia, ao ane e na mauna nako; 39 ma ngkana mai iroun te Atua, ao kam bon aki konaa n urua aia bootaki; tai kumeia bwa kam kaawa n nooraki iai bwa kam buakana te Atua. Ao a ira nanon ana taeka; 40 ao a weteiia taan tuatua, ao a kataereia; ao a kanakoia ngke a a tia n tuangiia bwa a na aki reirei n aran Iesu. 41 Ma ngaia are a nako man te Tanirim ma te kimwaareirei, bwa a konaa n atongaki bwa a tau ni kamaamaaeaki ibukin te Ara aei. 42 Ao a aki toki n reirei n te bong ae koraki, ma n atoatonga Iesu bwa te Kristo n te umwantabu, ao n te auti teuana ma teuana.
1 Ao ni boong akekei, ngke e tabe n ririkirake mwaitiia aomata ake a onimakina Iesu, ao a ngurengure I-Iutaia ake a bwaina te taetae n Erene irouia raoia n I-Iutaia ake a bwaina te taetae n Ebera, ibukina ngke akea tibwaia aia aine, ake a a tia ni mate buia, ae e reke n te tibwatibwa n te bong ae koraki. 2 Ao uaake tengauni ma uoman a weteiia aomata aika a bati ake a onimakina Iesu, ao a kaangai, E aki riai bwa ti na kaaki taekan ara mwakuri n tataekina ana taeka te Atua, ao ti na katabeira n te mwakuri n tibwatibwa. 3 Ma ngaia aei, taari, kam na rineiia itiman i buakomi aika a kakoauaa bwa a on n te Taamnei ma te rabakau, ao ti na katabeia n te mwakuri aei. 4 Ao ngaira ti na kabanei riki ara tai n te tataro, ao n tabeakinan ana taeka te Atua. 5 A bane ni kukurei n te taeka arei te koraki arei; ao a rinea ngkanne Tetebano, ae te aomata ae te tia onimaki ni koaua ao e on n te Taamnei are e Raoiroi; a rinea naba Biribo, ma Berokoro, ma Nikanoora, ma Timon, ma Baremena, ma Nikorao ae te I-Antioka ae tiaki te I-Iutaia, ma e a tia n rairaki nakon te Aro n Iutaia. 6 A kaakiia i mataia taan tuatua; ao a tataro taan tuatua ao a katokai baiia i aoia. 7 E buta nako ana taeka te Atua, ao a bati riki ake a ongo ao a onimaki: a kabatiaaki mwaitiia aomata ake a onimaki i Ierutarem, ao a mwaiti aia koraki ibonga ake a butimwaaea taekan te euangkerio. 8 E rangi ni kakabwaiaaki Tetebano iroun te Atua, ao e on n te mwaaka: e karaoi mwakuri ni kamiimii aika a abwabwaaki ma kanikina i buakoia aomata. 9 Ao a kauntaeka ma Tetebano aomata tabemwaang aika kaain te mwaneaba are e aranaki bwa mwaneabaia Aomata aika a Inaomata, aika a I-Iutaia mai Kurene, ao mai Arekanria, ni bootaki ma I-Iutaia mai Kirikia ao mai Atia. 10 Ma a aki konaa ni kaaitaraa Tetebano n aia taeka ibukina bwa E a tia te Taamnei are e Raoiroi n anganna te rabakau n taetae. 11 Ma ngaia are a kabooia aomata tabemwaang bwa a na atonga ae e kaangai, Ti ongo ana taeka n eekaanako Mote ma te Atua. 12 A kaunia aomata, ma unimwaane, ma taani koroboki, ao a tauua Tetebano ma te matoa, ni kairia nakon te Tanirim; 13 ao a kateiia taani kaotioti aika a kewe, ao a kaangai uaakekei, E aki toki te aomata aei n taekin taeka aika a aki raraoi ibukin te tabo ae e tabu aei, ma te Tua; 14 bwa ti ongo irouna ngke e taku bwa e na urua te tabo aei Iesu are te I-Natareta, ao E na oniki katei ake e anganiira Mote. 15 Ao a bane ake a tekateka n te Tanirim ni katokaa mataia n taraa Tetebano, ao a noora matana bwa kaanga ai aron taraani matan te anera.
1 Ao e taku aia mataniwi ibonga nakon Tetebano, A koaua taeka akanne? 2 Ao e kaangai Tetebano, Mwaane aika taari, ma taama, kam na ongoraa. E kaoti te Atua are e mimitong nakon tamara are Aberaam, ngke e mena i Metobotaamia, ngke e tuai ni maeka i Aran, 3 ao E taku nakoina, Ko na kiitana abam ao am bu, ao ko na nako n te aba ae N na kaotia nakoim. 4 E kiitana ngkanne abaia I-Kareria, ao e maeka i Aran. Ao i mwiini maten tamana, ao E kanakoa te Atua maikekei nakon te aba ae kam maeka iai ngkai; 5 ma bon akea abana ae E anganna maiai: E aki anganna naba tao abwaabwaki ni mwanekana, ma E kabwakaa ana taeka n aakoi bwa E na anganna bwa abana, ao E na anganiia naba ana kariki i mwiina bwa abaia, e ngae ngke akea natina ngkanne irouna. 6 Ao E taetae naba te Atua ni kaangai: bwa a na maeka n iruwa ana kariki Aberaam n te aba teuana ae tiaki abaia; ao a na toronaki ma ni bwainikiriinaki iai abubua te ririki. 7 Ao E taku te Atua, N na karekea kain te bootanaomata are a toro irouia; ao i mwiina, a na oti nako n taromauriai n te tabo aei. 8 E karaoa te booraraoi te Atua ma Aberaam, ao E tuanga Aberaam bwa ngkana a koroberoaki aomata, ao nanona ngkanne bwa a kukurei n te booraraoi. Ao Aberaam e karika Itaaka, ao e koroberoia n te kawanibong i mwiini bungiakina, ao Itaaka e koroberoa Iakobwa are natina, ao Iakobwa e koroberoia natina ake bakatibu ake a kakannato ake tengauni ma uoman. 9 A bakantang natin Iakobwa iroun tariia are Iotebwa, ma ngaia are a kabooa nako Aikubita; ma E mena te Atua irouna, 10 ao E kamaiua man rawaawatana ni kabane; ao E anganna te rabakau ma te taatangiraki irouni Bwarao are uean Aikubita, are E rineia bwa te tia tau-taeka i aon Aikubita ma ana utu ni kabaneia. 11 Ao e roko te rongo i aon te aba ni kabanea are Aikubita ma Kanaan, ao e karika te rawaawata ae e korakora; akea kanaia ara bakatibu ae e konaa n reke irouia. 12 Ma ngke e ongo Iakobwa bwa iai te amwarake i Aikubita, ao e kanakoia moa ara bakatibu. 13 Ao n aia kauoua ni mwananga, ao e a kaotia Iotebwa nakoia tarina; ao a a ataaki ngkanne ana utu Iotebwa irouni Bwarao. 14 Ao e kanaanako Iotebwa bwa e na weteaki nakoina tamana are Iakobwa ma ana buu ni kabaneia, ake itingauni ma niman. 15 Ao e wairio nako Aikubita Iakobwa ma ana utu, ao a mate iai. 16 A uotaki rabwataia nako Tekem, ao a kaweneaki n te nne ni mate, are e kabooa Aberaam n te mwane mai irouia natin Amora i Tekem. 17 Ma ngke e a kaan te tai are E nang kakoroa iai bukin ana taeka n aakoi te Atua are E tuanga Aberaam, ao e a tia n raka rake mwaitiia ara aomata ni kabatiaaki riki i Aikubita, 18 ni karokoa e uea temanna i Aikubita ae akea mutiakinan Iotebwa irouna. 19 E burebureiia ara koraki, ao e bwainikiriniia ara bakatibu ni kairiia ma te matoa bwa a na kaakiia aia merimeri mani mwengaia, bwa a aonga ni mate. 20 Bon aei te tai are e bungiaki iai Mote, ao te teei ngaia ae moan te tikiraoi taraana. E kaawakinaki ma n tararuaki raoi i nanon teniua namwakaina n ana auti tamana, 21 ao ngke e kaakiaki, ao e anaia natini Bwarao te aine ni kaawakinna bwa kanga bon oin natina. 22 Ao e reirei Mote n aia rabakau ni kabane I-Aikubita, ao e riki bwa te aomata ae e rangi n rabakau n te aro n taetae, ao n te mwakuri. 23 Ao ngke a koro angaun ana ririki, ao e reke nanona bwa e na kawariia tarina, ake tibun Iteraera. 24 Ao e noora temanna i buakoia bwa e bwainikiriinaki iroun te I-Aikubita; e nako ni buokia, n ira taangana, ao e tiringa te I-Aikubita: 25 bwa e taku n ana iango bwa a ataia ae e kaboonganaaki iroun te Atua bwa e na kainaomataiia; ma a aki ataia. 26 N te bong are i mwiina, ao e nooriia uoman bwa a un. E kan raoiakiniia, ma ngaia are e kaangai, Mwaane, kai taari ngkami, kam aera ngkai kam a kaikoakiingkami? 27 Ao teuare e kaikoaka raona e butua nako Mote, ao e taku, Antai ae e karaoiko bwa te tia tau-taeka ao te tia motiki-taeka i aora? 28 Ko kan tiringai, n ai arom ngke ko tiringa te I-Aikubita are ngkoananoa? 29 Ngke e ongo aei Mote ao e biri nako mai Aikubita nakon te aba are Mirian. E a tibwa roko i Mirian; ao e karikiia natina mwaane aika uoman iai. 30 Ao ngke a koro angaun te ririki, ao e kaoti te anera nakoni Mote n uran te ai n te kai n te rereua are i rarikin te maunga are Tinai. 31 Ngke e nooria Mote, ao e miimii iai; ao ngke e kaania bwa e na mataku iai, ao e roko bwanaan te Uea, ae e kaangai, 32 Atuaia am bakatibu Ngai, ae Atuan Aberaam, ma Itaaka, ma Iakobwa. Ao e ruru ni maaku Mote, ao e aki kan taraia. 33 Ao E taku te Uea nakoina, Buuti am kau mai waem, bwa aontano ae e tabu te tabo ane ko tei iai. 34 I noori raoi aroni bwainikiriinaia au bootanaomata ake a mena i Aikubita, ao I ongo ngirangiraia, ao I a ruo bwa N na kamaiuiia. Ao ngkai, nako mai, bwa N na kanakoko nako Aikubita. 35 Mote aei, are a rawa irouna, ngke a kaangai, Antai ae e karaoiko bwa te tia tau-taeka ao te tia motiki-taeka? Boni ngaia are e kanakoaki iroun te Atua bwa te tia tau-taeka ao te tia kamaiu n ana buobuoki te anera are e kaotinakoina n te kai. 36 E kairiia Mote ni kaotinakoiia, ngke e tia ni karaoi mwakuri aika a kamiimii ma kanikina n te aba are Aikubita, ao n te Nama are Uraura, ao n te rereua angaun te ririki. 37 Boni Mote aei, are e kaangai nakoia tibun Iteraera, Ane E na kateirakea temanna te Atua mai buakoia tarimi bwa te buraabetinakoimi, n ai aron are E karaoianakoiu. 38 Boni ngaia are e mena n te ekaretia n te rereua. E mena ikekei ma ara bakatibu ao te anera are e taetaenakoina n te maunga are Tinai; e anganaki taeka ni kamaiu bwa e na anganiira. 39 A rawa ara bakatibu n ira nanoni Mote, ao a kanakoa mai irouia; a kani manga oki nako Aikubita, 40 ao a kaangai nakon Aaron, Ko na karaoia antira aika a na ririmoara; bwa teuare Mote, are e kairiira ni kaotinakoira man te aba are Aikubita, ti aki ataia bwa tera ae e rikinakoina. 41 Ao a karaoa ngkanne te bouananti ae katootoongan te kaotetei, ao a anga kareanakoina, ao a bootaki ni kimwaareirei ibukin te mwakuri are a a tia ni karaoia ni baiia. 42 Ao E tannako te Atua mai irouia, ao E katikuiia n aroia bwa a na taromauri itoini karawa; n ai aron are e koreaki n aia boki buraabeti, ni kaangai, Ngkami aika te bootanaomata ae Iteraera, tiaki i bukiu maan ake kam tiring ao kam anga bwa ami karea n te rereua angaun te ririki? 43 Ao kam tabeka umwani Moroka n uouotia, ma ana itoi te anti are Reban, ake bouananti ake kam karaoi bwa kam na taromauriia; ao N na kanakoingkami nakon aaba ake i tinanikuni Bwaburon. 44 E mena irouia ara bakatibu umwan te Tua n te rereua. E a tia ni karaoaki: bwa e tuangaki Mote iroun Teuare taetaenakoina, bwa e na karaoia n ira te bwai ni katootoo are a tia n nooria. 45 Rimwi riki, ao a anganaki ara bakatibu umwan te Tua irouia aia ikawai, ao e uotia Iotua ma ngaiia ngke a nako n taua te aba bwa abaia mai irouia bootanaomata ake E kakioia nako te Atua bwa a na aki tiku i mwaaia ara bakatibu; ao e tiku umwan te Tua ikekei ni karokoa ana tai n uea Tawita, 46 are e a tia n reke akoana iroun te Atua. E butiia te Atua bwa E na anganna ana tai are e na konaa iai ni katea nnen Atuan Iakobwa ni maeka. 47 Ma Toromon ae e katea nnena ni maeka. 48 Ma E aki maeka Teuare Moan te Rietata n auti aika a karaoaki ni baiia aomata; n ai aron ana taeka te buraabeti, are e kaangai, 49 E taku te Uea, Karawa au kaintokanuea, ao aonnaba nneni katokaani waeu. Te aeka n auti tera ae kam na kateia i bukiu? Ke tera neu ni motirawa? 50 Tiaki bwa a bane ni karaoaki baikai ni kabane irou? 51 Aomata ngkami aika a matoatoa nanomi, n ai aron nanoia aomata aika a aki onimakina te Atua; ao kam bonoti taningami n aki kan ongo ana taeka te Atua! Kam aki toki n raarawa ni kan ongo iroun te Taamnei are e Raoiroi. Kam a manga karaoa naba are a karaoia ngkoa ami bakatibu. 52 Antai i buakoia buraabeti ae e aki bwainikiriinaki irouia ami bakatibu? Boni ngaiia ake a tiringiia uaake a kaman tataekina rokon Teuare e Raoiroi, are Ngaia are kam a tia ngkai ni kamwanea ao kam tiringnga. 53 Ngkami aika kam anganaki ana tua te Atua n aia buobuoki anera, ao kam aki kaawakinna. 54 Ngke a ongo taeka akekei kaain te Tanirim, ao a tenaibukini mwangaia bwa a rangi n un iroun Tetebano. 55 Ma e on n te Taamnei are e Raoiroi Tetebano, ao e kanene matana n taraa karawa. E noora mimitongin te Atua, ma Iesu bwa E tei i angaatain te Atua; 56 ao e taku Tetebano, Akea bwa I noora karawa bwa e kaukaki, ao Natin te Aomata bwa E tei i angaatain te Atua. 57 Ao a takaarua te koraki arei n te bwanaa ae e korakora, ao a bonoti taningaia ni baiia, ao a biri ni bootaki ma te nano ae ti teuana n eweka aona; 58 ao a taua ma te matoa ni kaotinakoa man te kaawa, ao a karebanaia; ao taani kakoaua akekei a katiku kunnikaia iroun te rorobuaka temanna, ae arana Tauro, bwa e na tararuai. 59 Ao ngke a kume ni karebanaa Tetebano, ao ngaia e mwanewea aran te Uea, ao e kaangai, Te Uea ae Iesu, Anaa taamneiu! 60 Ao e katorobubua, ao e taetae n te bwanaa ae e korakora ni kaangai, Te Uea, kabwaraa aia bure aei mai irouia. Ngke e a tia n atonga aei, ao e matuu.
1 Ao e kakoauaa Tauro bwa e bon riai kamatean Tetebano. E korakora bwainikiriinaia kaain te ekaretia i Ierutarem; ao a bane ni kamaaeaki nako kaaina nako aon te aba are Iutaia ma Tamaria, ma a aki kamaaeaki taan tuatua. 2 Iai aomata aika a onimakina te Atua, aika a uota nako rabwatan Tetebano n taunna, ao a karaoa te tanginiwenei ae e bati i aona. 3 Ma Tauro e kataia n urua te ekaretia: e rin i nanon auti nako ni katikiia nako kaain te ekaretia aika mwaane ma aine, ao e kaakiia i nanon te karabuuti. 4 A nako n taabo nako taan onimaki ake a kauamaaeaki nako n tataekina ana taeka te Atua. 5 Ma e nako Biribo nakon te kaawa are Tamaria, ao e taekina te Kristo nakoia aomata iai. 6 A bane nanoia aomata nakoni baike e taekini Biribo, ngke a ongoraa irouna, ao a noori kanikina ake e karaoi. 7 Bwa a oti nako anti aika a kamwaraa mai irouia aomata aika a bati ake a taniaki irouia, ao a takaarua irouia aomata aikai n te bwanaa ae e korakora; ao a kamaiuaki aomata aika a bati, aika a mate bwain rabwataia, ma aika a mwauku. 8 Ma ngaia ae e bati te kimwaareirei irouia kaain te kaawa arei. 9 E maeka n te kaawa arei te aomata temanna, ae arana Timon. E a maan teuaei ni bwaina te tabunea, ao e aki toki ni kamiimiiia I-Tamaria n ana tabunea. E taku bwa te aomata ngaia ae e kakannato, 10 ao a bane n ongo irouna aomata nako, ake a mangori ma ake a kakannato. A taku, Boni mwaakan te Atua teuaei are e aranaki bwa te Mwaaka ae e Korakora. 11 Ao a ongo irouna ibukina bwa e a boni maan arona ni kakamiimiiia n ana tabunea. 12 Ma ngke a kakoauaa Biribo n ana rongorongo aika a raraoi ake e taekin ibukin uean te Atua ma aran Iesu Kristo, ao a bwaabetitooaki, mwaane ma aine. 13 Ao Timon e kakoauaa naba Biribo; ao ngke e a tia ni bwaabetitooaki, ao e a titiku naba i rarikini Biribo, ao boni moan te miimii ngaia ngke e noori kanikina ma mwakuri ni kamiimii ake a karaoaki. 14 Ngke a ongo taan tuatua ake a mena i Ierutarem bwa a onimakina ana taeka te Atua I-Tamaria, ao a kanakoa Betero ma Ioanenakoia; 15 Ngke a roko uaakekei irouia, ao a tataro ibukia bwa a na anganaki te Taamnei are e Raoiroi. 16 Bwa akea irouia ae e a tia n roko irouna te Taamnei are e Raoiroi; ma a ti bwaabetitooaki naba n aran te Uea are Iesu. 17 A katokai baiia ngkanne Betero ma Ioane i aoia, ao a anganaki te Taamnei are e Raoiroi. 18 Ngke e nooria Timon bwa a anganaki te koraki arei te Taamnei are e Raoiroi ngke a katokai baiia taan tuatua i aoia, ao e angani Betero ma Ioane te mwane, ao e kaangai, 19 Anganai naba te mwaaka anne, bwa e aonga n anganaki ane I katokaa baiu i aona te Taamnei are e Raoiroi. 20 Ma e taku Beteronakoina, E na mauna ma n akea boonganan am mwane, ao ai arom naba, ngkai ko taku n am iango bwa e konaaki ni karekeaki ana bwai n tituaraoi te Atua n te mwane! 21 Akea nakoam ao akea tibwangam n te baei, bwa e aki eti nanom i matan te Atua. 22 Ma ngaia ae ko na raira nanom n raraoma ibukin am iango ane e reke iroum anne, ao butiia te Atua bwa tao E na kabwaraa buren am iango anne, ngkana arona. 23 Bwa I ataiko bwa te aomata ngkoe ae ko on n te bakantang, ao ko mena i aani mwaakan te buaakaka. 24 Ao e kaeka Timon ni kaangai, Tataro nakon te Uea i bukiu, bwa e na aki rikinakoiu te bwai teuana ni baikana kam atong. 25 Ma ngaia aei, ngke a a tia ni kaotioti uaakekei, ma n taekina ana taeka te Uea, ao a okira Ierutarem; a tataekina te euangkerio ni kaawan Tamaria aika a bati i aoni kawaia n oki. 26 E taetae ana anera te Uea nakoni Biribo, ao e kaangai, Katauraoiko bwa ko na nako aiaki, nakon te kawai are e wairio mai Ierutarem nako Kata: aei te kawai n te rereua. 27 Ao ngaia e katauraoia, ao e nako. Ao nooria, te aomata temanna, ae te I-Itiobia, ae te iunaki, ae e rietaata nakoana irouni Kantake, are te uea n aine i Itiobia, ae te tia kaawakinimwiin ana bwai nako neierei aika a kakaawaki, e a tia n roko i Ierutarem bwa e taromauri iai, 28 ao e a tabe ni waaki i aoni kawaina n oki; e tekateka i aon ana ka, ni wareka ana boki te buraabeti are Itaia. 29 Ao E taku te Taamnei are e Raoiroi nakoni Biribo, Ko na nako n airi ma te kaa arei. 30 Ao e biri Biribo ni kaea mwiin te kaa arei, ao ngke e roko i rarikina, ao e ongo bwanaan te iunaki arei ngke e wareka ana boki te buraabeti are Itaia. Ao e taku Biribonakoina, Ko ataa nanon ane ko warekia? 31 Ao ngaia e taku, N na kangaa n ataia ngkana akea ae e kabwarabwaraa nanonanakoiu? Ao e butiia Biribo bwa e na tamwarake n tekateka i rarikina. 32 Ao aio taekani mwakoron te Baibara are e wareware iai Ai aron te tiibu are e kairaki bwa e na kamateaki; ai aron te tiibu te teei are e kainabwaabu i matan ane e korea buraena; akea bwanaana ae e oti nako mai wina. 33 Ngke e karinanoaki, ao e aki rekenakoina te motiki-taeka ae e raoiroi; ao antai ae e na kaoti taekaia ana kariki? kariki,” “kaotitaekan aroia ana kariki bwa a bubuaka.” Bwa e a tia n toki maiuna i aon te aba. 34 E titiraki ngkanne te iunaki nakoni Biribo ao e kaangai, I butiiko bwa e taekina aei te buraabeti ibukin antai? I bukina, ke ibukin temanna? 35 Ao e waakina ana karaki Biribo n taekina Iesu, ao e moanna mani kabwarabwaraan nanon taeka n te mwakoro ni Baibara anne. 36 Ao ngke a waakina kawaia, ao a roko n te tabo ae iai te ran iai; ao e taku te iunaki, Noria, kai aei te ran; tera ae e tuukai bwa N na aki bwaabetitooaki? 38 E tua ngkanne te iunaki bwa e na tei te ka; ao e ruo ma Biribo nako nanon te ran, ao e bwaabetitooaki irouni Biribo. 39 Ngke a aerake man te ran, ao E kairaki nako Biribo iroun Taamnein te Uea, ao e aki manga nooria te iunaki, bwa e waakina kawaina ma te kimwaareirei. 40 E roko Biribo i Atoto; ao e tataekina te euangkerio ni kaawa ni kabane, ao e toki i Kaitareia.
1 I nanon taai naba akekei, ao e nanakonako Tauro n tataekina kani kamateaia ana reirei te Uea. E nako ni kawara aia mataniwi ibonga, 2 ao e butiia reeta ibukina bwa e na uoti nako Taamateko, nakoni mwaneabaia nako I-Iutaia, bwa ngkana tao e kuneia tabemwaang aika a taua te Aro, aika mwaane ma aine, ao e na tauuia ni kabaeiia, ao e na kairiia nako Ierutarem. 3 E a waaki ngkanne Tauro i aoni kawaina nako Taamateko; ma ngke e a kaan ma te kaawa, ao e rina n oota rarikina nako n te oota mai karawa. 4 E bwaka Tauro i aontano, ao e ongo te bwanaa ae e kaangainakoina, Tauro, Tauro, ko aera ngkai ko bwainikiriinai? 5 E kaeka Tauro ao e taku, Te Uea, antai Ngkoe? Ao E taku te Uea, Bon Iesu Ngai ae ko bwainikiriinai; 6 ma ko na tei rake, ao naako rin n te kaawa, ao ane ko na tuangaki iai te baere e riai bwa ko na karaoia. 7 Ao a tei n aki karongoaa uaake raon Tauro ni mwananga; a ongo te bwanaa, ma akea te aomata ae a nooria; 8 Ao e tei rake Tauro mai aontano; ma ngke e kaure matana, ao akea te bwai teuana ae e nooria; ao a tautaua baina ni kairia nako Taamateko. 9 Tenibong ana bong Tauro n aki nooraaba, ma n aki amwarake, ao n aki mooi naba. 10 E mena i Taamateko te reirei temanna ae arana Anania; ao E taku te Ueanakoina n te baere e nooria kaanga n te mii, Anania! Ao ngaia e kaangai, Te Uea, nooria, aio ngai. 11 Ao E taku te Ueanakoina, Tei rake, ao naako n te kawai are e aranaki bwa Eti, ao ukoukora iai te aomata ae arana Tauro ae te I-Tareto, n ana auti Iuta: bwa nooria, e tataro, 12 ao e noora te aomata, i nanoni kaanga te mii, ae arana Anania bwa e roko ni kawaria, ao e katokaa baina i aona, bwa e aonga n nooraaba. 13 Ao e kaeka Anania ni kaangai, Te Uea, I ongo taekan teuaei irouia aomata aika a bati, bwa e karaoi mwakuri aika a bubuaka aika a bati nakoia am aomata ake a itiaki ake i Ierutarem; 14 ao e a tia n anganaki te mwaaka mai irouia ibonga ake mataniwi, bwa e na kabaeia aomata ni kabaneia akana a taromauriia aram. 15 Ma E taku te Ueanakoina, Ko na nako, bwa I a tia n rinea teuarei bwa e na mwakuri i bukiu: bwa e na tataekina arau ni kaotiotai nakoia aomata aika a tuai n onimakina te Atua, ao nakoia ueea ma te bootanaomata ae Iteraera; 16 bwa N na kaotinakoina baika a bati aika e riai ni karawaawataaki iai ibukin arau. 17 Ao e nako Anania n rin n te auti arei, ao e katokaa baina i aon teuarei, ao e kaangai, Tauro ae tariu, E kanakomaiai te Uea are Iesu, are e kaotinakoim i nanon te kawai, ngke ko nako mai, bwa ko aonga ni manga nooraaba, ao ni kaonaki n te Taamnei are e Raoiroi. 18 Ao n te tai naba arei ao a bwaka mai matan Tauro baika kaanga ai aron inan te ika, ao e a manga nooraaba; ao e tei rake, ao e bwaabetitooaki; 19 ao e marurung ngke e a tia n amwarake. E tiku Tauro irouia reirei ake i Taamateko i nanon tabeua te bong. 20 E aki tiku n aoria, ma e nako ni mwaneaba nako, ao e tataekina Iesu bwa Natin te Atua Ngaia. 21 A bane ni miimii ake a ongoraa irouna, ao a taku, Tiaki teuare e tiringia aomata teuaei ake a taromauriia te ara aei i Ierutarem? Ao tiaki naba e roko ikai bwa e na kabaeia aomata ake ai aroia naba aomata akekei, ni kairiia nakoia aia mataniwi ibonga? 22 Ao e riki ni korakora riki aron Tauro ni kabwarabwara; ao e kaminoi aia iango I-Iutaia ake a maeka i Taamateko n ana koaua ake e taekin ibukin Iesu bwa bon te Kristo Ngaia. 23 Ao i mwiini boong aika a bati, ao a kaboowiia taekani kamatean Tauro I-Iutaia; 24 ma e kuneaki aia iango ni kan tiritiri iroun Tauro. A taratarai mataroa nako ake mataroa n rin n te nono, n te ngaina ao n te bong, bwa a na kamatea. 25 Ma n te tairiki teuana, ao e anaaki Tauro irouia ana reirei ao a nnaia rikaaki n te bwaene man te tabo are a mena iai ri nanon te bwangabwanga n te nono. 26 Ngke e roko Tauro i Ierutarem, ao e kan riki bwa raoia reirei ikekei; ma a bane ni maakua, bwa a aki kakoauaa ae e a tia n riki bwa te reirei temanna. 27 Ma enakoina Bwarenaba, ao e kairia nakoia taan tuatua, ao Tauro e tuangiia arona ngke e noora te Uea are e taetaenakoina i nanon te kawai, ao ngke e reirei n aki mamaaku n aran Iesu i Taamateko. 28 Ao e meemena irouia uaakekei n akea tukana ngkana e kan nako n te tabo teuana are e tangiria i aon Ierutarem. 29 E aki toki n taetae ma ni kauntaeka ma I-Iutaia ake a bwaina te taetae n Erene; ao a kataia ni kani kamatea. 30 Ngke e a ataaki aroia I-Iutaia akekei irouia taari i Ierutarem, ao a kaira rio Tauro nako Kaitareia, ao a kanakoa nako Tareto. 31 E wene n rau ngkanne te ekaretia i aon Iutaia ni kabutaa, ma Kariraia, ma Tamaria, ao e kateimatoaaki; a kaotia ni maiuia kaaina bwa iai karinean te Atua irouia, ao e rikirake mwaitini kaaina n ana buobuoki te Taamnei are e Raoiroi. 32 I nanon ana tai ni mwamwananga Betero ni kawari taabo nako, ao e reke naba ana tai ni wairio nakoia ake a itiaki ake a maeka i Rura. 33 E kaaitibo iai ma te aomata ae arana Ainea, ae e weewene i aoni nnena ni wene i nanoni wanua te ririki, bwa a mate bwain rabwatana. 34 E taku Beteronakoina, Ainea, E kamaiuko Iesu Kristo; tei rake, ao baairea nnem ni wene. Ao e a tei rake naba ngkekei Ainea. 35 A bane n noora teuare e kamaiuaki aomata ake a maeka i Rura ao i Tiaron, ao a riki bwa taan onimakina te Uea. 36 E mena i Iobe te aomata temanna ae te tia onimaki, ae arana Nei Tabita. (ke Nei Toreka n te Taetae n Erene). E aki toki neiei ni kaakaraoi mwakuri aika a raraoi, ao n ibuobuokiia aika a kananoanga. 37 N taai akanne ao e aoraki Nei Tabita, ao e mate; ao ngke a a tia ana koraki n tebokia, ao a kawenea n te ru i eta. 38 E aki rangi n raroa Iobe ma Rura; ma ngaia are ngke a ongo reirei ake i Iobe bwa e mena Betero i Rura, ao a kanakoia ngkanne uomani mwaane bwa a na kabanea aia buubutinakoina, bwa e na kawaekoaa nnakoia. 39 Ao e tei rake Betero, ao e airi ma ngaiia. Ngke e roko, ao a kairia nakon te ru are i eta; a tei n tang aine ake a mate buia i rarikini Betero, ao a kaoti kabaraaki ma kooti ake e karaoi Nei Toreka i nanon ana tai ni maiu. 40 E kabaneia ni kaotinakoia Betero, ao e katorobubua n tataro; e rairaki ngkanne ni kaaitaraa rabwatan Nei Toreka, ao e kaangai, Nei Tabita, tei rake! E kaure matana Nei Toreka; ao ngke e noora Betero, ao e tekateka. 41 E anga baina Beteronakoina, ao e kateirakea; e weteiia ngkanne ake a itiaki ma aine ake a mate buia, ao e anganiia neierei bwa e a maiu. 42 E buta nako taekan te baei i aon Iobe, ao a onimakina te Uea aomata aika a bati. 43 E tiku Betero i Iobe i nanoni boong aika a bati, iroun Timon temanna, ae te tia karaoi bwaai mani kunin te man.
1 Iai te aomata temanna i Kaitareia, ae arana Korenerio, ae mataniwiin te taanga ni buaka teuana ae tebubua kaaina, are e aranaki bwa te taanga ni buaka mai Itare; 2 e kakaonimaki Korenerio nakon ana kaantaninga te Atua, ao e rangi ni karinea te Atua, ti te bo arona ma kaain anna utu; e aki toki n angaangabwaai n tituaraoi, ao e bwaina te taatataro nakon te Atua. 3 Ngke tao te aoa teniua n te tanimaeaontaai, ao kaanga ae e kamiiaki: e noora raoi ana anera te Atua bwa e rin n te tabo are e mena iai, ao e kaangainakoina, Korenerio! 4 Ao ngaia e kamwataua taraana ma te maaku ae e bati, ao e taku, Te uea, tera? Ao e kaeka te anera, ao e taku, E kukurei te Atua iroum n am tataro, ao n am bwai nako n tituaraoi, ao E ongo iroum. 5 Ko na kanakoia aomata ngkai nako Iobe, bwa a na kaira mai Timon temanna are arana teuana Betero; 6 e maeka iroun Timon are te tia karaoi bwaai mani kunin te man, are e mena ana auti i rarikin tari. 7 Ngke e nako te anera are e taetaenakoina, ao ngaia e weteiia uoman mai irouia taani mwakuri n ana auti, ao temanna mai irouia ana tautia ake a buobuokiia, ae e kakaonimaki nakon ana kaantaninga te Atua, 8 ao e kabwarabwarai bwaai ni kabanenakoia, ao e kanakoia nako Iobe. 9 Ngke e a ingabong, ngke a mwananga i aoni kawaia ao a kaania te kaawa, ao e rierake Betero nako aon taubukin te auti bwa e na tataro iai, tao e a tawanou. 10 E taonaki n te baki, ao e kan amwarake; ao ngke a kume raona ni katauraoa te amwarake, ao ngaia kaanga e kamiiaki: 11 e noora karawa bwa e kaukaki, ao te bwai teuana ae ruo, ae kaanga ai aron taraan te rabuna ae e abwaabwaki, ae e bae tabona ma tabona ni maninganingana ake aua, ao e nnaaki rikaaki nako aontano; 12 ao a bane ni mena i nanona manin aonnaba aika kakaeai waeia, ma maan aika a kawakawa, ma mannikiba. 13 E roko irouna te bwanaa ae e kaangai, Betero, tei rake, tiring, ao kaang. 14 Ma e taku Betero, Te Uea, I aki kona; bwa I tuai ni kana te bwai teuana ae e aki itiaki ke ae e kamwaraa. 15 Ao e a manga roko naba irouna te bwanaa arei, ao e kaangai, Ane E kaitiakia te Atua, ao tai atongnga ngkoe bwa e aki itiaki. 16 Teniua ana tai n roko te bwanaa arei, ao e a waekoa naba ni katikaki rake nneni bwaai akekei nako karawa. 17 Ngke e tabe Betero ni miimii n ana iango bwa tera nanon te baere kaanga te mii are e nooria, ao akea bwa a tei i rarikini mataroan te kawai n rin n ana auti Timon aomata ake a kanakoaki irouni Korenerio, bwa a a tia n ataa nnen ana auti. 18 A weewete ao a titiraki bwa e mena ikekei Timon are arana teuana Betero, ke e aki. 19 Ao ngke e tabe Betero n iangoia bwa tera nanon te baere kaanga te mii arei, ao e taku te Taamneinakoina, Noria, a ukoukoriko teniman te aomata; 20 ma an tei rake, ao ruo n iriia n aki nanokokoraki teutana, bwa boni Ngai ae I kanakomaiia. 21 Ao e ruo Betero nakoia aomata akekei, ao e kaangai, Norai, boni ngai te aomata are kam ukoukoria. Tera bukin rokomi? 22 Ao ngaiia a kaangai, Teuare Korenerio, are mataniwiin te taanga ni buaka are tebubua kaaina, ae te aomata ae e raoiroi, ae e rangi ni karinea te Atua, ae e kakamoamoaaki arona irouia I-Iutaia ni kabaneia bwa te aomata ngaia ae e raoiroi, e tuangaki iroun ana anera te Atua bwa e na kaoko nakon ana auti bwa e na ongoraa n taeka mai iroum. 23 E kariniia ngkanne uaakekei Betero, ao e katikuia irouna. Ngke e a ingabong ao e katauraoia Betero, ao e iriia; iai taari tabemwaang aika I-Iobe ake a ira Betero. 24 Ao ngke e a manga ingabong ao a roko i Kaitareia. E a kamani bootiia ana buu Korenerio ma raraona ake e rangi n reitaki ma ngaiia, ao a tiku ni kakaantaninga rokoia. 25 Ma ngaia are ngke e nangi rini Betero, ao e butimwaaia Korenerio ni bwaka i rarikini waena, ao e bobaraaki ni kaota karineana ae moan te bati. 26 Ma e kateirakea Betero, ao e kaangai, Tei rake, bon te aomata naba ngai. 27 Ngke e kume n taetae Betero ma Korenerio ao e rin, ao e nooriia aomata bwa a bootaki, 28 ao e takunakoia, E ataaki iroumi bwa e aki riai n taekan te tua, bwa te aomata ae te I-Iutaia e na i raorao ma kaain te aba teuana, ke e na kawaria; ma E a tia te Atua ni kaotianakoiu bwa akea te aomata temanna ae N na atongnga bwa e aki itiaki ke e kamwaraa. 29 Ma ngaia ae I a roko bwa kam kaoai, ao I aki rawa. I a kan ataia ngkanne mai iroumi, bwa tera bukini kaoau iroumi. 30 Ao e taku Korenerio, Tao n te tai naba aei teniua te bong n nako, ao I tabe n tataro n au auti n te aoa teniua n te tanimaeontaai, ao akea bwa e tei te aomata temanna i matau ma kunnikaina ae e raneanea, 31 ao e kaangai, Korenerio, E ongo am tataro te Atua, ao a ururingaki am mwakuri n tituaraoi i matana. 32 Ma ngaia ae ko na kanakoia aomata nako Iobe ni kaoa Timon, are arana teuana Betero; e maeka n ana auti Timon, ae te tia karaoi bwaai mani kunin te man, ae e tei ana auti i rarikin tari. 33 Ma ngaia are I a kanakoia naba aomatanakoim; ao iai nanom ae e raoiroi bwa ko roko. Ma ngaia ae ti bane ni mena ikai i matan te Atua, bwa ti na ongoraa ni bwaai ni kabane ake ko tuangaki mai iroun te Uea. 34 Ao e kaurea wiina Betero, ao e taku, I ataia bwa bon te koaua bwa E aki nanonano te Atua; 35 ma E kukurei iroun ane iai irouna karineana ae moan te bati, ao e kaakaraoa ae e raoiroi, e aoria bwa kaain te bootanaomata ra ngaia. 36 Kam ataa te taeka are E kanakoa te Atua nakoia te bootanaomata ae Iteraera, are taekan euangkerion te raoi i nanon Iesu Kristo, are aia Uea aomata ni kabaneia; 37 arei te taeka are e karakinaki i aon Iutaia ni kabutaa, ni moa mai Kariraia i mwiin te bwaabetiito are e tataekinna Ioane: 38 bon taekan aron te Atua ngke E rinea Iesu are te I-Natareta, ao E kaonna n te Taamnei are e Raoiroi ma te mwaaka; are E nakonako ni kaakaraoa ae e raoiroi, ma ni kamaiuiia akana a bwainikiriinaki iroun te riaaboro, bwa E meemena te Atua irouna. 39 Ao bon taani kakoaua ngaira nakoni bwaai ni kabane ake E karaoi i abaia I-Iutaia, ao i Ierutarem. Ao a tiringnga ngke a tauria n te kai. 40 Bon aei Teuare E a manga kamaiua te Atua n te kateni bong, ao E kanakoa bwa E na kaotia; 41 E aki kaotia nakoia aomata ni kabaneia, ma E kaotia tinakoira, ngaira aika a taani kakoaua aika ti a kaman rineaki iroun te Atua, aika ti amwarake ao ti mooi ma Ngaia i mwiini maiuna mai buakoia maate. 42 Ao E tuangiira bwa ti na tataekina te euangkerio nakoia aomata, ao ti na kaotiotia bwa boni Ngaia are e rineaki iroun te Atua bwa te tia motiki-taekaia akana a maiu ma akana a mate. 43 A bane buraabeti ni kaotiota taekan Iesu, bwa ane e onimakinna ao e na reke irouna kabwaraan ana bure n arana. 44 Ngke e kume n taetae Betero, ao E ruo te Taamnei are e Raoiroi i aoia aomata ni kabaneia ake a ongoraa n ana taeka te Atua. 45 A miimii I-Iutaia ake a onimakina Iesu, ake raoni Betero n roko mai Iobe, bwa E nurakina naba te bwai n tituaraoi are te Taamnei are e Raoiroi te Atua i aoia aomata aika tiaki I-Iutaia; 46 bwa a ongo irouia ngke a taetae n taetae aika a aki ataaki nanoia, ao ngke a neboa te Atua. 47 E kaekaia ngkanne Betero, ao e taku, E a reke irouia aomata aikai te Taamnei are e Raoiroi n ai arora naba. Iai tuukaia bwa a na aki konaa ni bwaabetitooaki n te ran arei? 48 Ao e tua Betero bwa a na bwaabetitooaki n aran Iesu Kristo. A butiia ngkanne Betero bwa e na tiku irouia tabe bong.
1 A ongo taan tuatua ma taari ake a mena i Iutaia, bwa a a tia naba aomata ake tiaki I-Iutaia ni butimwaaea i nanoia ana taeka te Atua. 2 Ngke e nako Ierutarem Betero, ao e kauntaeka ma te koraki n I-Iutaia ake a tangiriia aomata ake tiaki I-Iutaia bwa a na koroberoaki. 3 A kaangai, Ko kawariia aomata ake a aki koroberoaki, ao ko amwarake ma ngaiia. 4 E karaki ngkanne Betero, ao e karaua n rarangai taekan te baere e riki ni moa mai moana, ao aei ana taeka: 5 Ngke I mena n te kaawa are Iobe, ao I tataro; ao kaanga ai aron ae I kamiiaki: I noora te bwai teuana ae kaanga ai aron taraan te kunnikai ae e abwaabwaki ae e nnaaki rikaaki ni maninganingana ake aua mai karawa, ao e toki i rarikiu. 6 Ngke I karaua n taraia, ao I nooriia manin aonnaba aika kakaeai waeia, ma maan aika a aki manana, ma maan aika a kawakawa, ma mannikiba. 7 Ao I ongo te bwanaa ae e kaangainakoiu, Betero, tei rake; tiring ao kaang. 8 Ma I taku, Te Uea, I aki kona, bwa bon akea te bwai teuana ae e aki itiaki ke ae e kamwaraa ae e a tia n rin i wiiu. 9 Ma e a manga taetae naba te bwanaa arei mai karawa ao e kaangai, Ane E kaitiakia te Atua, ao ko na aki atongnga bwa e aki itiaki. 10 Tenua ana tai n roko te baerei, ao a manga bane n irakeaki bwaai akekei nako karawa. 11 Ao nooria, n te tai naba arei ao a roko teniman te aomata n te auti are I mena iai; a kanakoakinakoiu mai Kaitareia. 12 E tuangai te Taamnei bwa N na iriia n aki nanokokoraki. A irai naba taari aika onoman aikai, ao ti nako n rin n ana auti Korenerio; 13 ao ngaia e tuangiira arona ngke e noora te anera bwa e tei i nanon ana auti, ao e kaangai, Kanakoa temanna nako Iobe, bwa e na kaoa Timon, are arana teuana Betero; 14 e na taetaenakoim n taeka ake ko na kamaiuaki iai, ma am utu ni kabaneia. 15 Ao ngke I moana au kakarabakau, ao E roko i aoia te Taamnei n aron are e a tia n rikinakoira rimoa. 16 Ao I uringa ana taeka te Uea ngke E kaangai, E boni bwabwaabetiito Ioane n te ran, ma ane kam na bwaabetitooaki n te Taamnei are e Raoiroi. 17 Ma ngaia are ngkana a anganaki aomata aika tiaki I-Iutaia te bwai n tituaraoi iroun te Atua, ae ti te bo arona ma are E anganiira, ngke ti onimakina te Uea are Iesu Kristo, ao antai ngai bwa N na tuuka te Atua? 18 Ngke a ongo baikekei, ao e toki aia kauntaeka; ao a karaoiroa te Atua, ni kaangai: E anganiia naba aomata aika tiaki I-Iutaia te Atua rairan te nano nakon te maiu. 19 A kamaaeaki nako taan onimaki n tain te bwainikiriinaki are e mate iai Tetebano. Iai ake a nako n toki i Boinike, ao i Kubero, ao i Antioka, ao a tataekina ana taeka te Atua nakoia ti I-Iutaia. 20 Ma iai taan onimaki temwaangina aika I-Kubero, ao I-Kurene, ake a nako Antioka ao a tataekina te Uea are Iesu nakoia I-Erene naba. 21 A buokaki ni mwaakan te Uea, ao a onimaki aomata aika a bati, ao a rairaki nakon te Uea. 22 A ongo taekaia uaakekei kaain te ekaretia i Ierutarem, ma ngaia are a kanakoa Bwarenaba bwa e na nako Antioka. 23 Ngke e roko ao e noora aron ana aakoi te Atua nakoia, ao e kimwaareirei; ao e kaungai nanoia ni kabane bwa a na nim ma te Uea ma nanoia ni koaua. 24 Bwa te aomata ae e raoiroi Bwarenaba, ao e on n te Taamnei are e Raoiroi, ao bon te tia onimaki ni koaua. Ao a bati aomata ake a tibwa onimakina te Uea. 25 E nako ngkanne Bwarenaba nako Tareto bwa e na ukoukora Tauro iai; 26 ao ngke e reke irouna, ao e kairia nako Antioka. Teuana aia ririki ni bobootaki ma kaain te ekaretia ikekei, ao a reireia aomata aika a bati. Antioka bon te tabo are a moa n atongaki iai taan onimaki bwa Kristian. 27 Ni boong akekei ao a roko i Antioka buraabeti mai Ierutarem. 28 E tei rake temanna irouia ae arana Akabo, ao e taetae ni mwaakan te Taamnei bwa e na roko te rongo ae e korakora i aonnaba ni bane; ao e koro bukin aei n ana tai n uea Keraurio. 29 A reke nanoia taan onimaki i Antioka bwa a na kanakoa aia buoka n aron are e konaa n reke iroun temanna ma temanna, nakoia taari ake a maeka i Iutaia. 30 A boni karaoia, ao a angani Bwarenaba ma Tauro bwa a na nako n nikiri irouia unimwaane.
1 Ao ni boong naba akekei, ao e bwainikiriniia kaain te ekaretia tabemwaang Erote are te uea. 2 E kamateaki n te kabaang Iakobo are tarin Ioane n ana baaire Erote. 3 Ngke e nooriia I-Iutaia Erote bwa a kimwaareirei iai, ao e a manga tauuaki Betero i aan naba ana baire. A riki baikai ni bongin te Berena are e aki Karikaki. 4 Ngke e a tia n tauuaki Betero, ao e karinaki i nanon te karabuuti, ao a anganaki tautia aika koraki aika kaka aman aomataia nako, bwa a na kaawakinna. E kaantaningaia Erote bwa e na baairea taekani Betero i mataia aomata i mwiin te Toa are te Riao. 5 Ma ngaia are e kaawakinaki Betero i nanon te karabuuti; ao a kakorakoraia kaain te ekaretia n tataro nakon te Atua ibukina. 6 N te bong are e nang kaotinakoaki iai Betero iroun Erote, ao e matuuBetero n tairikin te bong are i mwaaina i marenaia uoman tautia, ni kabaeaki n uaai te taurekereke; ao iai tautia ake a tantani i rarikini mataroan te kawai n rin nakon te karabuuti. 7 Ao akea bwa e roko ana anera te Atua, ao e oota te oota i nanon te karabuuti; ao e orea rarikini Betero te anera ni kautia, ao e kaangai, Kawaekoako, tei rake. A bwaka taurekereke mai baini Betero n te tai naba arei. 8 Ao e taku te anera nakoina, Kabaea raoi kabaean nuukam, ao karin am kau i waem; ao ngaia e karaoi. Ao e a manga tuangnga riki ni kaangai, Katokaa rabunan aom i aom, ao irai. 9 Ao e oti nako Betero n iria, ma e aki koaua raoi n te baere e karaoaki iroun te anera, bwa e taku i nanona bwa ti te bo ma e mi. 10 A i rarikin te koraki n tautia ake te moani koraki ma te kaua koraki, ao a roko n te mataroa are te biti, are mataroan te kawai n rin n te kaawa. E uki i bon irouna te mataroa arei i bukiia, ao a oti nako. A toua te kawai teaina, ao e a kiitanna naba te anera. 11 Ngke e a oki ana iango Betero, ao e taku, I a ataia ngkai bwa E kanakomaia ana anera te Uea, ao E kamaiuai mai nanoni bain Erote, ao mani bwaai ni kabane ake a kaantaningai I-Iutaia bwa a na karaoi. 12 Ngke e a ataa te baere e rikinakoina, ao e nako n ana auti Nei Maria are tinan Ioane, are arana teuana Mareko. A bootaki iai n tataro aomata aika a bati. 13 Ao ngke e karebwerebwea mataroan te kaman, ao e nako te ateiaine, ae arana Rote, ae te tia mwakuri ikekei, ni kakauongo. 14 Ngke e kinaa bwa bwanaan i Betero, ao e aki kauka te mataroa ibukini kimwaareireina, ma e biri nako moa nako nanon te auti n tuangiia bwa Betero are e tei i rarikin te mataroa. 15 A takunakoina, Ko rangirang! Ma e kakorakoraa ni kaotia bwa bon te koaua ana taeka. Ao ngaiia a kaangai, Bon anerana. 16 Ma e aki toki ana karebwerebwe Betero; ao ngke a kaukia, ao a miimii ngke a nooria. 17 Ao ngaia e taotaona bainanakoia, bwa a na aki karongoaa, ao e tuangiia arona ngke E kairia nako te Uea mai nanon te karabuuti. Ao e taku, Kam na tuanga Iakobo ma taari nako taekani baikai. 18 Ngke e a ingabong, ao e riki te mangao ae e abwaabwaki irouia tautia ibukini Betero, bwa tera ae e rikinakoina. 19 E kanakoa ana taeka Erote bwa e na kakaaeaki Betero; ma ngke e aki reke, ao e kanaanako bwa a na titirakinaki tautia, ao e tua bwa a na kairaki nako ni kamateaki. E wairio ngkanne Erote mai Iutaia nako Kaitareia, ao e tiku iai. 20 E rangi n un Erote irouia I-Turo ma I-Titon; ma ngaia are a bootiia aia koraki ao a nako ni kawara Erote. A anaa moa nanoni Berateto nakon aia iango; e mena irouna mwiokon ana tabo ni maeka te uea. Ao a nako ngkanne nakon te uea ni butiia reken te raoi: bwa a kareerekei amwarake ibukin abaia man aban te uea. 21 N te bongi teuana are e baireaki, ao e karini kunnikaina n uea i aona Erote, ao e tekateka i aon ana kaintokanuea, ao e taetae nakoia aomata. 22 A tatakaarua aomata ao a kaangai, bwanaan te anti, ao tiaki bwanaan te aomata ae e taetae! 23 Ao e oreaki n te tai naba arei Erote iroun ana anera te Atua, bwa e aki angan te Atua te neboaki; ao e rangi ni baki rabwatana bwa e mwata nanona, ao e mate n tokina. 24 E a buta nako riki ana taeka te Atua, ao a bati riki aomata aika a kaeka i nanoia. 25 Ngke a a tia aia mwakuri Bwarenaba ma Tauro, ao a oki mai Ierutarem, ao a kaira Ioane are arana teuana Mareko.
1 Iai buraabeti ma taan reirei aika a mena n te ekaretia i Antioka, aika Bwarenaba, ma Timeon are arana teuana Nikera, ao Roukio are te I-Kurene, ao Manaen are e kaikawaaki ma Erote are te tia tau-taeka, ao Tauro. 2 Ngke a tabe uaakai n taromauriia te Uea, ma n aki mamatam, ao E takunakoia te Taamnei are e Raoiroi, Kam na kaokoroa Bwarenaba ma Tauro bwa au aomata nakon te mwakuri are I a tia n rineiia nako iai bwa a na karaoia. 3 Ma ngaia are ngke a a tia n aki mamatam, ao a a tia naba n tataro, ao a katokai baiia i aoia, ao a kanakoia. 4 Ao ngaiia, ngke a kanakoaki iroun te Taamnei are e Raoiroi, ao a nako Terukia; ao a borau maiai nako Kubero. 5 Ngke a roko i Tarami, ao a tataekina ana taeka te Atua ni mwaneabaia I-Iutaia. Ao raoia Ioane bwa e buokiia n aia mwakuri. 6 A kabutaa aon te abamwakoro arei ao a toki i Babo, ike a kaaitibo iai ma te tia tabunea ae arana Barietu. Bon te I-Iutaia ngaia, ae te buraabeti ni kewe. 7 E meemena Barietu iroun Terekio Bwauro, ae te aomata ae e wanawana, are te tia tau-taeka n te aba arei. A weteaki Bwarenaba ma Tauro iroun Terekio, bwa e kan ongoraa n ana taeka te Atua. 8 Ma e tukiia Eruma are te tia tabunea (bwa aei arana n te taetae n Erene), ao e kataia n tuuka Terekio bwa e na aki onimakina Iesu. 9 Ao e kaonaki n te Taamnei are e Raoiroi Tauro, are e aranaki naba bwa Bwauro; e katokai matana n taraa te tia tabunea arei, ao e taku, 10 Ngkoe ae natin te riaaboro, ae ko on n te uarao ni kabanea ma aaro ni baabakanikawai ni kabanea, ae ana kairiribai te raoiroi ni kabanea, ko aki konaa n toki man arom ae te atong koaua mai iroun te Atua bwa keewe? 11 Ao nooria, e na roko ngkai mwaakan te Uea i aom, ao ane ko na mataki n aki konaa n noora taai tabe bong. Ao a karooaki matan Eruma n te tai naba arei, ao e nakonako ni kakaaeia aomata aika a na tautaua baina ni kairiria. 12 Ngke e noora te baerei Terekio, ao e onimaki; e rangi ni miimii n taekan te Uea. 13 A borau ngkanne Bwauro ma raona mai Babo, ao a roko i Bereke are i Bamburia; e kiitaniia Ioane ikekei, ao e okira Ierutarem. 14 Ngke a nako uaakekei mai Bereke, ao a roko i Antioka are i Bitiria; ao a nako ni mwaneabaia I-Iutaia n te bong ae te taabati, ao a tekateka iai. 15 I mwiin te wareware man te Tua ma buraabeti, ao a kanakoa aia taeka taan taua taekan te mwaneaba nakoia Bwauro ma, ae e kaangai, Mwaane, taari, ngkana iai ami taeka ni kakorakora te nano nakoia aomata, ao kam na taetae. 16 E tei rake Bwauro, ao e taotaona baina nakoia kaain te mwaneaba, ao e taku, Mwaane aika Iteraera, ao ngkami akana kam maaka te Atua, kam na ongoraa. 17 E rineiia ara bakatibu Atuaia aomata aika Iteraera aikai, ao E karikirakeiia bwa te bootanaomata ae e korakora ngke a maeka n iruwa n te aba are Aikubita. 18 Ao E buobuokiia n te rereua i nanon ae tao angaun te ririki, e ngae ngke a aki raraoi aroia nakoina. 19 Ao ngke E a tia ni kamaunaia bootanaomata ake itiua n te aba are Kanaan, ao E anganiia abaia bwa a na abanna, 20 i nanon te maan ae tao abubua ao nimangaun te ririki; ao i mwiina, E anganiia Iteraera taani motiki-taeka ni karokoa te tai are e riki iai Tamuera are te buraabeti bwa te tia kairiri. 21 Ao rimwi riki, a buubuti bwa e na karekeaki aia uea: ao te Atua E anganiia Tauro are natini Kiti are kaain te baronga are Beniamin, bwa e na uea i aoia i nanon te maan ae abwi te ririki. 22 Ao ngke E a tia ni kamwaawaa, ao E kateirakea Tawita bwa aia uea; ao aikai ana taeka te Atua ibukina: E a reke irou Tawita are natin Iete; boni ngaia te aomata ae I tangiria, ae e na karaoi bwaai ni kabane aika I tangiri. 23 Ao mai irouia ana kariki teuaei, ao E a tia te Atua ni karekea te Tia Kamaiu mai buakoia, are Iesu, n ai aron ana taeka n akoi. 24 Ao i mwaain rokona, ao e a tia Ioane n tataekinna nakoia Iteraera ni kabaneia, bwa a riai n rairi nanoia ao a na bwaabetitooaki. 25 Ao ngke e nangi rooroko Ioane n tokin ana mwakuri, ao e taku, Kam taku bwa antai ngai? Tiaki Teuarei ngai. Ma nooria, E na roko i mwiiu, ao I aki tau bwa N na kabwarai kabaean ana kau ni wae. 26 Mwaane, taari, ngkami akana kam riki mai iroun Aberaam, ao akana a maaka naba te Atua i buakomi, e kanakomaiakaki taekan te kamaiu aeinakoira. 27 Bwa aomata ake a maeka i Ierutarem, ni bootaki ma aia tia tau-taeka, a aki ataia ae te Tia Kamaiu, ao a aki oota naba n nanon aia taeka buraabeti ake a aki toki ni warekaki n te taabati ae koraki; ma a kakoroibukin aia taeka buraabeti ngke a motika taekana. 28 Ao ngke akea te bwai ae a kunea bwa e riai kamatean iai Iesu, ao a boni butiia naba Birato bwa E na kamateaki. 29 Ao ngke a a tia ni kakoroi mwiin taeka ni kabane ake a koreaki bwa taekana, ao a karuoa rabwatana man te kai, ao a kawenea n te nne ni mate. 30 Ma E a manga kamaiuaki mai buakoia maate iroun te Atua; 31 ao E kaakaoti i nanoni boong aika a bati nakoia ake a iria mai Kariraia nako Ierutarem, ake a tataekinna ngkai nakoia aomata. 32 Ao ti tuangkami te rongorongo ae e raoiroi, bwa ana taeka n aakoi te Atua are e atongaki ngkoa nakoia bakatibu, 33 e a tia ni kakoroa bukin aeinakoira ngaira aika kanoaia bakatibu, ngke E a manga kamaiua Iesu; n ai aron naba are koreaki n te Areru are te kauoua, are e kaangai taekana, Bon Natiu Ngkoe, I karikiko n te bong aei. 34 Ao aei ana taeka te Atua ibukini manga kamaiuana man te mate, n aki manga okira te mka: N na anganingkami te kabwaia are kabwaian Tawita, ae te kabwaia ae e koaua ae e itiaki. 35 Ao ti te bo naba ma ana taeka n te Areru teuana, ngke E kaangai Ane Ko na aki kariaia Natim are Moan te Raoiroi bwa E na mka rabwatana. 36 Bwa ngke e a tia Tawita n tou mwiin nako ana taeka te Atua n ana roro, ao e mate, ao e kaweneaki rabwatana i rarikiia ana bakatibu, ao e mka rabwatana; 37 ma E aki mka rabwatan Teuare E a manga kamaiuaki iroun te Atua. 38 Ma ngaia aei, mwaane, taari, kam na ataia bwa kam tuangaki bwa a kabwaraaki buure iroun Teuarei, 39 ao akana a onimaki a bane ni kainaomataaki irouna mani buure ni kabane ake kam aki konaaki ni kainaomataaki maiai n ana tua Mote. 40 Ma ngaia ae kam na tarataraingkami, bwa e kaawa n roko i aomi te baere e atongaki irouia buraabeti, ae e kaangai taekana 41 Noria, ngkami aika taani kakaniko, kam na miimii ao kam na mate! Bwa te mwakuri ae I karaoia i nanon ami tai ni maiu, bon te bwai ae kam na aki kakoauaa, e ngae ngkana e kabwarabwaraaki taekananakoimi iroun temanna. 42 Ngke a oti nako Bwauro ma Bwarenaba man te mwaneaba, ao a butiaki irouia aomata bwa a na manga taekin riki aia taeka akekeinakoia n te taabati are i mwiina. 43 Ngke e a bwara nako te bootaki arei, ao a iraki Bwauro ma Bwarenaba irouia I-Iutaia aika a bati ma aomata aika a kakaonimaki nakoni karaoan ana kaantaninga te Atua, aika a tia n riki bwa kaain te Aro n I-Iutaia. E taetae Bwauro ma Bwarenabanakoia, ni kairoroiia bwa a na kairaki maiuia n taai nako n ana aakoi te Atua. 44 N te taabati are i mwiina, ao a kuri ni bane kaain te kaawa ni bootaki n ongoraa n ana taeka te Atua. 45 Ma ngke a nooriia aomata aika a bati I-Iutaia, ao a rangi ni bakantang; a kakewei taeka ake a atongaki irouni Bwauro, ao a kabuaakakaa Bwauro. 46 Ao a taetae ma te ninikoria Bwauro ma Bwarenaba, ni kaangai, Bon te bwai ae e riai taekinani moa ana taeka te Atuanakoimi. Ma ngkai kam rawa iai, ma ni baaireia n ami iango bwa kam aki riai n anganaki te maiu are e aki toki, ao nooria, ti nangi nako ni kawariia aomata aika tiaki I-Iutaia. 47 Bwa boni ngaia are ti tuangaki iai iroun te Uea, ni kaangai, I kateiko bwa te oota Ngkoe nakoia aomata aika a aki onimakina te Atua, ao te kawai ni kamaiu nakoia aomata nako i aonnaba. 48 Ngke a ongo aei aomata aika tiaki I-Iutaia, ao a kimwaareirei, ao a kamoamoaa ana taeka te Atua; ao a onimaki aomata ake a rineaki nakon te maiu are e aki toki. 49 Ao e tataekinaki ana taeka te Uea i aon te aba arei ni kabutaa. 50 Ma a kaunaki irouia I-Iutaia aine ake a kakannato ake a kakaonimaki nakon ana kaantaninga te Atua, ao a kaunia naba mwaane ake a kakannato n te kaawa, ao a karaoi mwakuri ake a riki ni bwainikiriinaki iai Bwauro ma Bwarenaba irouia aomata, ao a kakioia nako man abaia. 51 Ao ngaiia a taei tanoni waeia bwa kaotan ae ai aakea tabeia irouia kaain te kaawa arei, ao a nako Ikonio. 52 Ao a kaonaki reirei ake i Antioka n te kimwaareirei ao n te Taamnei are e Raoiroi.
1 Ngke a mena Bwauro ma Bwarenaba i Ikonio, ao a nako ni mwaneabaia I-Iutaia, ao a taetae n te aro are a onimaki iai I-Iutaia ma I-Erene aika a rangi ni bati. 2 Ma I-Iutaia ake a aki onimaki a kakiriweei nanoia aomata ake tiaki I-Iutaia, ao a kananobuakaiia nakoia taari akekei. 3 Ma ngaia are a kamaaniia Bwauro ma Bwarenaba ni maeka i Ikonio, n tataekina taekan te Uea ma te ninikoria. Ngke a karaoa aei, ao a anganaki iroun te Uea te konaa ni karaoi kanikina ma mwakuri ni kamiimii bwa ana bwai ni kakoaua ibukin aia taeka are a taekinna ibukin ana aakoi bwa e koaua. 4 E a riki te iraraaure irouia kaain te kaawa arei: a tei temwaangina i bukiia I-Iutaia, ao temwaangina a tei i bukiia taan tuatua. 5 A reke nanoia I-Iutaia ma ake tiaki I-Iutaia ma aia tia tau-taeka nako bwa a na bwainikiriina Bwauro ma Bwarenaba ma ni karebanaiia. 6 Ngke a ataia ao a biri nako nakoni kawaan Rukaonia, are Rutetera ma Rerebe, ao nakoni kaawa nako ake a kaani ma ngaiia, 7 ao a tataekina te euangkerio iai. 8 E tekateka te aomata temanna i Rutetera, ae a mamaara waena; e mwauku mai nanoni biroton tinana, ao e tuai man nakonako. 9 E ongoraa irouni Bwauro ngke e taetae; ao Bwauro e katokai matana n taraia, ao e ataia bwa iai irouna te onimaki are e konaaki ni kamaiuaki iai, 10 ma ngaia are e kanenea bwanaana ao e kaangai, Tei rake kaetiko i aoni waem. Ao ngaia e ewe rake, ao e nakonako. 11 Ngke a noora te baere e karaoia Bwauro aomata, ao a kanene bwanaaia n taetae n taetaen Rukaonia, ao a kaangai, A ruo nakoira anti aika ai aroia aomata. 12 A arana Bwarenaba bwa Tiuti, ao Bwauro bwa Eremiti ngkai ngaia are e bwaina te kakarabakau. 13 E roko ngkanne ana ibonga Tiuti ma uotana kaue, ma kaao mwaane aika e kairiia nakoni mataroani kawai n rin nakon umwantabun Tiuti, are e tei ni kaan ma te kaawa i tinanikuna. E kan anga karea ma aomata. 14 Ngke a ongo taan tuatua ake Bwarenaba ma Bwauro taekani baike a nang karaoi aomata, ao a raei kunnikaia, ao a biribiri i buakoia aomata n tatakaarua, 15 ni kaangai, Mwaane, kam aera ngkai kam karaoi baikai? Bon aomata naba ngaira aika ai aromi, ao ti tuangkami te rongorongo ae e raoiroi, bwa kam na rairaki mani baika akea boonganaia nakon te Atua are e maiu, are e karaoa karawa ma aonnaba, ma marawa, ma bwaai ni kabane ake a mena i nanoia. 16 I nanon rooro ake rimoa, ao E aki tuutuukiia bootanaomata nako mani karaoani baike a tangiri; 17 ma e boni ngae n anne, ao E a tia ni kaotiota arona n Atua ni baika a raraoi ake E karaoi: bwa E anganingkami te karau mai karawa ma boong ake a uaa iai kai n amwarake; E anganingkami kanami, ao E kaon nanomi n te kimwaareirei. 18 A boni ngae n tabeki taeka aika ai aron akekei taan tuatua, ma a kuri n aki konaia aomata n tukiia bwa a na aki anga karea. 19 Iai I-Iutaia tabemwaang aika a roko mai Antioka, ao mai Ikonio n anai nanoia aomata. A karebanaa Bwauro, ao a uaakinna nako tinanikun te kaawa, bwa a taku bwa e a mate. 20 Ma ngke a tei reirei n otabwaniniia, ao e tei rake, ao e nako n te kawa; ao ngke e a ingabong, ao e nako ma Bwarenaba nako Rerebe. 21 Ngke a a tia Bwauro ma Bwarenaba n taekina te euangkerio i Rerebe, ma ni karikiia aomata aika a bati iai bwa taan onimakina Iesu, ao a oki nako Rutetera, ao Ikonio, ao Antioka, 22 ni kakorakorai nanoia taan onimaki, ao ni buokiia bwa a na botumwaaka n onimaki, ao a kaangai, Ti riai n ri nanon rawaawata aika a bati bwa ti aonga n rin n Uean te Atua. 23 A rineiia temwaangina n te ekaretia teuana bwa unimwaanen te ekaretia anne, ao a karaoa aron aei i nanon ekaretia nako; ao ni katoaa te tai are a tia ni karaoa iai aei, ao a aki mamatam, ao a tataro i bukiia bwa a na kaawakinaki iroun te Uea, are a onimakinna. 24 A mwananga ngkanne Bwauro ma Bwarenaba n ri nuukani Bitiria, ao a roko i Bamburia. 25 Ao ngke a a tia n taekina ana taeka te Atua i Bereke, ao a wairio nako Ataria; 26 ao a borau maiai nako Antioka, ike a a tia ni mwiokoaki iai rimoa nako nanoni bain te Atua, bwa a na kairaki n ana aakoi ibukin te mwakuri are a a tia ngkai ni karaoia. 27 Ao ngke a roko i Antioka, ao a bootiia kaain te ekaretia, ao a karakini bwaai ni kabane ake E karaoi te Atua irouia, ma arona ngke E kauka mataroan te onimaki nakoia aomata aika tiaki I-Iutaia. 28 Ao a tiku ni maan irouia ake a onimakina Iesu.
1 A roko aomata tabemwaang mai Iutaia nako Antioka, ao a reireiia taari, ni kaangai, Kam aki konaaki ni kamaiuaki ngkana kam aki koroberoaki, n ai aron ana taeka Mote. 2 E bo te kauntaeka ae e abwaabwaki i marenaia uaakekei ma Bwauro ao Bwarenaba ibukin te baere a taekinna uaakekei; ao a rineaki ngkanne Bwauro ma Bwarenaba ma raoia tabemwaang mai Antioka bwa a na nako Ierutarem nakoia taan tuatua ma unimwaane ibukin te baere a kauntaeka iai. 3 Ma ngaia are ngke a kanakoaki iroun te ekaretia, ao a ri nuukani Boinike ma Tamaria, ni karakin taekan rairan nanoia aomata ake tiaki I-Iutaia; a rangi ni kimwaareirei taari irouia ngke a ongo arei. 4 Ngke a roko i Ierutarem, ao a mwaneaki n aakoaki iroun te ekaretia ikekei, ao irouia taan tuatua ma unimwaane; ao a tuangiia bwaai ni kabane ake E karaoi te Atua ma ngaiia. 5 Ma a tei rake tabemwaang ake a onimaki man te koraki ni Bwaritaio, ao a kaangai, A bon riai ni koroberoaki, ao ni kamatoaaki te taekanakoia bwa a na tou mwiin ana tua Mote. 6 A bootaki taan tuatua ma unimwaane bwa a na iangoa te baerei. 7 Ngke e a maan te kauntaeka, ao e tei rake Betero, ao e kaangainakoia, Mwaane, taari, kam ataai bwa E rineai ngkoa te Atua i buakora bwa N na tataekina te euangkerio nakoia aomata aika tiaki I-Iutaia, bwa a aonga n ongo ma n onimaki. 8 Ao te Atua, are e atai naano nako, E kaota aroni butimwaaeaia aomata aika tiaki I-Iutaia irouna ngke E anganiia te Taamnei are e Raoiroi, n ai arona naba ngke E anganiira; 9 ao E aki kakaokoroa arora ma ngaiia, ngke E kabwarai aia bure ibukin aia onimaki. 10 Ma ngaia ae kam aera ngkai kam kataa te Atua, ngkai kam katokaa te rawaawata i aoia reirei, are a aki konaa n uotia ara bakatibu, ao ti aki konaa naba ngaira? 11 Ma ti onimaki bwa ti na boni kamaiuaki n ana aakoi te Uea are Iesu n ai aroia naba. 12 A bane n aki karongoaa aomata ngke a ongoraa irouni Bwarenaba ma Bwauro, ngke a karakin taekani kanikina ma mwakuri aika a kamiimii ake E karaoi te Atua irouia i buakoia aomata aika tiaki I-Iutaia. 13 Ngke a a tia n taetae, ao e a kaangai ngkanne Iakobo, 14 Mwaane, taari, kam na ongoraa irou: e a tia Timon ni karakina aron te Atua ngke E moani kawariia aomata aika tiaki I-Iutaia bwa E na anaa te bootanaomata mai buakoia bwa ana bwai. 15 E bo raoi aei ma aia taeka buraabeti, n aron are e koreaki ni kaangai, 16 I mwiini baikai ao N na oki, ao N na manga katea batan Tawita are e bwaka; N na manga karaoia man uruakina, ao N na manga kateia rake; 17 bwa a na ukoukora te Uea nikiraia aomata, ni bootaki ma aomata ake tiaki I-Iutaia, ake I a tia n atongiia bwa oin au bwai. 18 Aei ana taeka te Uea, ae e kaoti baikai ma ngkoangkoa. 19 Ma ngaia ae I taku ngai bwa ti na aki kumeia ake a rairaki nakon te Atua mai buakoia aomata ake tiaki I-Iutaia, 20 ma ti riai ni korea te reta nakoia, n tuangiia bwa a na aki kangi baike a a tia ni kareanaki nakoni bouananti bwa a kamwaraa; ao bwa a na aki bwaina te wene ni bure, ao a na aki kang irikoni maan aika a koonaki roroaia ngke a tiringaki, ao a na aki kana naba te raraa. 21 Bwa iai ake a tataekina ana taeka Mote ma ngkoangkoa i nanoni kaawa nako, ao a warekaki ana tua i nanoni mwaneaba n te taabati ae koraki. 22 E taraa n raoiroi nakoia taan tuatua ma unimwaane ma kaain te ekaretia ni kabane bwa a na kanakoia aomata aika a rineaki mai buakoia nako Antioka, bwa raoni Bwauro ma Bwarenaba. A rinea ngkanne Tira ao Iuta are arana teuana Baretaba, aika aomata aika a rangi n onimakinaki i buakoia taari. 23 A korea te reta bwa uotaia, ae e kaangai taekana: Ti anga ara kamauri, ngaira aika taan tuatua ma taari aika unimwaane,nakoimi ngkami aika taari aika tiaki I-Iutaia i Antioka ao i Turia ao i Kirikia. 24 Ngkai ti ongo bwa iai tabemwaang i buakoia ara koraki aika a kakiriweeingkami n aia taeka, ao a uru nanomi iai, aika te koraki aika akea ara taeka nakoia bwa a na karaoa ae aron anne; 25 ao e taraa n tamaaroa nako ira, ngkae e reke nanora ae ti teuana, bwa e riai bwa ti na rineia aomata ni kanakoia nako imi, ma raora aika a tangiraki are Bwarenaba ma Bwauro, 26 ake aomata ake a aki mutiakini maiuia ibukin aran ara Uea are Iesu Kristo. 27 Ti a kanakoia ngkanne nako imi Iuta ma Tira, bwa a na bon taetae nako imi ibukini baika ti korei n te reta. 28 Bwa e taraa n tamaaroa nakon te Taamnei are e Raoiroi, ao nako ira naba bwa ti na aki katokaa riki te uota i aomi ae e rawaawata, ma ti baikai aika a riai: 29 kam na aki kang amwarake ake a a tia ni kareanaki nakoni bouananti; kam na aki kang raraa; kam na aki kana te man ae e tiringaki ni koonaki roroana; ao kam na aki wene ni bure; ngkana kam kararoaingkami mani baikai ao kam karaoa ae kam na kabwaia iai. Ti a bo. 30 Ao uaakekei, ngke a kanakoaki, ao a nako Antioka, ike a bootiia iai kaain te ekaretia, ao a anganiia te reta. 31 Ngke a warekia, ao a kimwaareirei n taekana ake a kauungaaki iai nanoia. 32 A kauungaia naba taari Iuta ma Bwauro n taeka aika a bati, ngkai boni buraabeti naba ngaiia, ao a kakorakorai nanoia. 33 Ngke a boni maan n tiku ikekei, ao a kanakoaki ma taeka ni katekeraoi irouia taari nakoia naake a kanakoia 35 A maeka Bwauro ma Bwarenaba ma raoia aika a bati i Antioka, ao a reirei ma n tataekina ana taeka te Uea. 36 I mwiin tabe bong, ao e taku Bwauro nakoni Bwarenaba, Ti na manga nako ni kawariia tarira ni kaawa nako ake ti taekina ana taeka te Uea iai, bwa ti na noori aroiia. 37 Ao Bwarenaba e kani kaira Ioane, are arana teuana Mareko. 38 Ma Bwauro e taku n ana iango bwa ngkai e a tia n aki raoniia Ioane, ao e aki iriia n aia mwakuri, ao e riai bwa a na aki kairia bwa raoia. 39 A bo ngkanne ni kauntaeka n te aro are a raure nako iai: e kaira Mareko, Bwarenaba, ao a borau nako Kubero; 40 ma Bwauro e rinea Tira, ao a nako, ngke a a tia ni mwiokoaki taekaia nako nanoni bain te Uea, bwa a na kakabwaiaaki n ana akoi. 41 Ao e nako Bwauro ma Tira, ni kabutaa aon Turia ma Kirikia, ao e kakorakoraia ekaretia.
1 E roko naba Bwauro i Rerebe ao i Rutetera; ao nooria, e mena iai te aomata ae e onimakina Iesu, ae arana Timoteo; tinana bon te I-Iutaia ae e onimakina naba Iesu, ao tamana te I-Erene. 2 E kamoamoaaki Timoteo irouia taari ake a mena i Rutetera ao i Ikonio. 3 E tangiria Bwauro bwa e na kairia bwa raona, ma ngaia are e koroberoia. E karaoa aei Bwauro ibukina bwa a bane n ataia I-Iutaia ake a maeka n taabo akekei bwa te I-Erene taman Timoteo. 4 Ao ngke a kabutai kaawa nako uaakekei, ao a anganiia ekaretia taeka ake a motikaki irouia taan tuatua ma unimwaane ake a mena i Ierutarem bwa a na tauu. 5 Ma ngaia are a kakorakoraaki ekaretia nakon te onimaki, ao a kabatiaaki kaaia n te bong ae koraki. 6 Ao a mwananga n ri nuukan te aba are Berukia ma Karatia, ngke a tuukaki iroun te Taamnei are e Raoiroi bwa a na aki taekina ana taeka te Atua i Atia; 7 ao ngke a kaania Mutia, ao a kataa te nako Bitunia, ma E tukiia Taamnein Iesu; 8 ao a ri rarikini Mutia, ao a wairio nako Teroa. 9 E noora kaanga te mii Bwauro e bong: e tei te aomata temanna ae te I-Mwaketonia ni butiia, ao e kaangai, Nakomai nako Mwaketonia ni buokira. 10 Ao ngke e a tia n noora kaanga te mii arei, ao ti a kataa naba ngkekei te nako Mwaketonia, bwa ti taku bwa E boni weteira te Atua bwa ti na tataekina te euangkerio nakoia aomata ikekei. 11 Ti borau mai Teroa, ao ti kaeta kawaira n nako Tamoterake; ao n te bong are i mwiina, ao ti a manga borau nako Neabori; 12 ao maikekei nako Biribi, ae kaawani moani mwakoroni Mwaketonia, ao te kaawa naba ae e maekanaki irouia ana aomata te tautaeka n Rom; ao ti tiku iai tabe bong. 13 Ni bongin te taabati ao ti oti nako mani mataroan te kawai n rin n te kaawa arei nako rarikin te karaanga teuana are ti taku bwa e mena iai te nne n tataro; ao ti tekateka n taetae nakoia aine ake a roko ni bootaki iai. 14 E ongoraa iroura te aine temanna ae arana Nei Ruria, ae te I-Tuateira, ae te tia kabooa nako te kunnikai ae e uraroo. E tataromauriia te Atua, ao E kauka nanona te Uea bwa e na butimwaai baike e taekini Bwauro. 15 E bwaabetitooaki ma kaain ana auti, ao e butiira, ni kaangai, Ngkai kam a tia n taku bwa te tia onimakina te Uea ngai ni koaua, ao kam na rin n tiku n au auti. Ao e kairoroira. 16 Ngke ti nako n te nne n tataro, ao ti bo ma te ateiaine ae e kabooaki bwa te toro. E taniaki iroun taamneini Buton, ao e karekei ni kabatiai aia bwai ana toka man arona n taekini baika a na riki nakoni boong aika a na roko. 17 E iriira ma Bwauro, ao e aki toki n takaarua ni kaangai, Ana toro te Atua are Moan te Rietata aomata aikai, ao a kaota te kawai ni kamaiu nakoira. 18 Ao e kaakaraoa aei ni boong aika a bati n te aro are e a un irouna Bwauro. E rairaki, ao e kaangai nakon te taamnei are i nanon te ateiaine arei, I tuangko n aran Iesu Kristo bwa ko na oti nako mai irouna. Ao e a oti nako naba n te aoa arei. 19 Ngke a nooria ana toka bwa e a bua te baere a onimakinna ibukin rekeni kaubwaia, ao a taua Bwauro ma Tira, ni katikiia nakon te tabo ni mwaakete nakoia taan-tautaeka; 20 ao a kateiia i mataia taani motiki-taeka, ao a kaangai, A bati ni kakiriweea ara kaawa aomata aika a I-Iutaia aikai, 21 ao a reirei aaro aika a aki riai iroura bwa ti na tauu, ke ti na karaoi, ngkai I-Rom ngaira. 22 Ao a tei rake aomata n ekiia nako; ao taani motiki-taeka a raei aia kunnikai uaakekei mai aoia, ao a tua bwa a na kataereaki. 23 I mwiini kaia n oreaki ae e bati, ao a kaakiia i nanon te karabuuti, ao a tuanga te tia kaawakiniia buure bwa e na teiakiniia raoi; 24 ao ngaia ngke e tuangaki arei, ao e kaakiia Bwauro ma Tira n te ru ni kaikain are i nuuka, ao e karini waeia n te kai ni kabaewae. 25 Ngke e a nuukanibong ao a tataro Bwauro ma Tira, ao a anene n neboa te Atua; a ongoraa aomata ake buure irouia, 26 ao e a karina naba n roko mwaeiein te aba ae e korakora, n te aro are e mwaeiei naba te tabo are e tei i aona te karabuuti; ao a bane n uki ngkekei naba mataroan te karabuuti, ao a bwara kabaeaia buure ni kabaneia. 27 Ngke e uti mani matuuna te tia kaawakiniia buure, ao ngke e noori mataroan te karabuuti bwa a uki, ao e buuta ana kabaang bwa e nangi bakabureia, bwa e taku bwa a a tia ni biri nako buure. 28 Ma e kanenea bwanaana Bwauro n taetaenakoina, ni kaangai, Tai karaoa ae e buaakakanakoim, bwa ti bane ni mena ikai. 29 Ao ngaia e weewete ibukin taura, ao e biri n rin n ruru ni maaku, ao e katorobubua ni bobaraaki i matani Bwauro ma Tira; 30 ao e kairiia ni kaotinakoia ao e taku, Mwaane, tera ae e riai bwa N na karaoia bwa I aonga ni kamaiuaki? 31 Ao ngaiia a taku, Ko na onimakina te Uea are Iesu, ao ko a kamaiuaki iai ma am utu. 32 Ao a taekina ana taeka te Atuanakoina, ao nakoia naba kaain ana auti ni kabaneia. 33 Ao e kaira Bwauro ma Tira n aoan te tairiki naba anne, ao e teboki mwiini kaiia; ao e a bwaabetitooaki naba ngkekei ma kaain ana auti ni kabaneia. 34 E kaira rake ngkanne Bwauro ma Tira nakon ana auti, ao e anganiia kanaia. E kaonaki nanona n te kimwaareirei ibukin onimakinan te Atua irouna; ao ai aroia naba kaain ana utu. 35 Ma ngke e a ngaina, ao a kanakoaki bureitiman irouia taani motiki-taeka, ao a kaangainakoia, Kam na kanakoia aomata akekei. 36 Ao te tia kaawakiniia buure e taekin taeka akanne nakoni Bwauro, ni kaangai, A kanakomaia aia taeka taani motiki-taeka bwa kam na kainaomataaki, ma ngaia ae kam na oti nako ao naako ma te rau. 37 Ma e taku Bwauro nakoia bureitiman, A kataereira i mataia aomata, n akea kaboowiian taekara, ao I-Rom ngaira. A kaakiira i nanon te karabuuti, ao a nang kanakoira ngkai ni karabaa kanakoara? E aki riai; ma a na bon nako mai ngaiia ni kaotinakoira. 38 A tuangaki taani motiki-taeka taeka akanne irouia bureitiman; ao ngke a ongo bwa I-Rom, ao a maaku. 39 A nako n raraoma nakoia, ao a kairiia nako man te karabuuti, ao a butiia bwa a na nako man aia kaawa. 40 A oti nako ngkanne man te karabuuti, ao a nako n rin n ana auti Ruria; ao ngke a nooriia taari, ao a kauungai nanoia, ao a nako.
1 A mwananga ri nuukan Ambibori ma Aboronia, ao a roko i Tetaronike, are iai mwaneabaia I-Iutaia iai. 2 Ao e rini Bwauro n te mwaneaba n aron are e tataneiai iai, ao e reireiia aomata koaua man te Baibara i nanon teniua te taabati, 3 ni kabwarabwarai nanoia, ao ni kaoti mwakoro maiai ake a taekina te Kristo bwa E riai n ri nanon te rawaawata ma te maraki, ao bwa E na manga maiu mai buakoia maate; ao e takunakoia, Iesu aei ae I taekinnanakoimi, bon te Kristo Ngaia. 4 Iai tabemwaang i buakoia aika a anaaki nanoia, ma ngaia are a raona Bwauro ma Tira; ao a raonaki naba irouia I-Erene aika a bati aika a tataromauriia te Atua, ao irouia aine aika a bati aika a kakannato. 5 Ao a bakantang I-Iutaia, ma ngaia are a bobootiia aomata tabemwaang aika a buaakaka ake a roko n akea boongaia n te tabo ni mwaakete, ao ngke a mwaiti aia koraki, ao a kakiriweea te kaawa. A ninia ma n urua ana auti Iaton n ukoukoriia uaakekei, bwa a na kaotiia nakoia aomata. 6 Ao ngke a aki reke irouia, ao a katika Iaton ma taari tabemwaang nakoia taan taua taekan te kaawa arei, ao a takaarua ni kaangai, A roko naba ikai uaake a kakiriwe n taabo nako, 7 ao e akoiia Iaton; a bane te koraki aei n ri aon ana taeka Kaitara, ngkai a taku bwa bon iai riki temanna te uea bwa Iesu. 8 Ao a kiriwe nanoia aomata ma taan taua taekan te kaawa arei ngke a ongo taeka akekei. 9 Ao ngke a a tia taan taua taekan te kaawa arei n anaa te mwane mai iroun Iaton ma raona nako, ao a kanakoia. 10 Ngke e a bon tibwa roo ao a kanakoaki naba Bwauro ma Tira irouia taari nako Beroia; ao ngke a roko iai, ao a rin ni mwaneabaia I-Iutaia. 11 A raraoi riki nanoia I-Iutaia i Beroia nakoia ake i Tetaronike, bwa a kani kaaki i nanoia ana taeka te Atua, ao a katoaa te bong ae koraki n ukeuke n te Baibara, bwa a kani kakoauai baike a taekinaki. 12 Ma ngaia are a bati i buakoia aika a onimaki, ni bootaki ma aine n Erene aika a bati aika a kakannato, ma mwaane naba aika a bati. 13 Ma ngke a ataia I-Iutaia ake i Tetaronike bwa e taekinaki naba ana taeka te Atua irouni Bwauro i Beroia, ao a roko naba iai n aki karauia aomata, ao ni kakiriweeiia. 14 Ma ngaia are e a kawaekoaaki ngkanne ni kanakoaki Bwauro irouia taan onimaki nakon te tabo are e mena taari iai; ma e tiku Tira ma Timoteo i Beroia. 15 Ao aomata ake a ira Bwauro a karokoa i Atenai; ao a nako ngke e reke irouia ana taeka Bwauro ibukin Tira ma Timoteo are a na tuangaki bwa a na barekiia nnakoina. 16 Ao ngke e taningaiia Bwauro i Atenai, ao e kammarakaki atuuna ngke e noora te kaawa bwa a bati bouananti n tei i aona. 17 Ma ngaia are e kauntaeka ni mwaneabaia I-Iutaia ma I-Iutaia ao aomata aika tiaki I-Iutaia aika a tataromauriia te Atua; ao e kauntaeka naba n te tabo ni mwaakete n te bong ae koraki ma aomata ake a ri kekei. 18 E kauntaeka naba ma taan rabakau temwaangina aika a aranaki bwa Ebikourio ao Tetoiko. A taku temwaangina i buakoia, Tera ae e kataia n taekinna te aomata ae e kakanrabakau aei? Ao a kaangai tabemwaang, Kanga te tia taekinia taimonio aika ianena. Bwa e kabwarabwaraanakoia taekan Iesu ma te manga-maiu mai buakoia maate. 19 Ao a taua Bwauro ni kairia nakon te Areiobako, ao a kaangai, Ko konaa n tuangiira bwa tera te koaua ae e boou ae ko taekinna? 20 Bwa iai bwaai tabeua aika a boou aika a ti ongo mai iroum; ti a kan ataia ngkanne bwa tera nanoni baikanne. 21 Bwa anuaia I-Atenai ni kabaneia, ma iruwa ake a maeka i Atenai, bon ti te kabanea aia tai ni karakin rongorongoni baika a boou ao te ongoongoraa iai. 22 E tei ngkanne Bwauro i mataia kaain te kaboowi n te Areiobako, ao e kaangai, Mwaane aika I-Atenai, I nooringkami n aromi nako bwa kam rangi n reitaki ma antimi. 23 Bwa ngke I nakonako i nanon ami kaawa ma n taratarai bwaai aika kam taromauri, ao I noora naba te baonikarea teuana ae e koreaki i aona ae e kaangai, NAKON TE ATUA ARE E AKI ATAKI. Ma ngaia aei, bwa Ae kam taromauriia, are e aki ataaki, ao boni Ngaia ae I kaotianakoimi. 24 Te Atua, are e karaoa aonnaba ma bwaai ni kabane aika i nanona, bon Ueani karawa ma aon te aba, ao E aki maeka n taabo n taromauri aika a karaoaki ni baiia aomata; 25 ao bon akea te bwai ae a karaoia aomata ibukina bwa akea te bwai ae E kainnanoia, ngkai boni Ngaia ae e anga te maiu, te ikeike, ma bwaai ni kabane nakoia aomata ni kabaneia; 26 ao E karikiia bootanaomata ni kabaneia mai iroun te aomata ae temanna, bwa a na maeka i aon te aba ni kabane; ao E a kamani baairea te tai are a na maeka iai, ma tiani neia ni maeka. 27 E karikia aomata bwa a na ukoukoria, ao a na kunea ngkana arona bwa e roko irouia te namakin n te tai teuana bwa a na kakaaea. Bwa E aki raroa nako te Atua mai iroura n tatabemanira nako, 28 bwa boni Ngaia ae ti maiu irouna, ti kakamwakuri irouna, ao iai ngaira irouna; n ai aron are a kaangai ami tia oto-kuna tabemwaang, Bwa ti riki naba mai irouna. 29 Ma ngaia aei, bwa ngkai ti riki mai iroun te Atua ao e aki riai bwa ti na taku i nanora bwa te koora arona n Atua, ke te tirewa, ke te atiibu, are e karaoaki bwa katootoongana iroun te aomata ae e rangi n rabakau ni mwakuri n tabonibaina, man ana iango. 30 Ma ngaia ae E aki baairei taekaia aomata te Atua i nanon tain te babanga arei; ma E tuangiia aomata ngkai ni kabaneia n taabo nako bwa a na rairi nanoia, 31 ibukina bwa E a tia ni motika te bong are E nang kaeti iai taekaia kaain aonnaba n te raoiroi iroun te Aomata are E a tia n rineia; ao E kaota koauana nakoia aomata ni kabaneia, ngke E a manga kamaiua mai buakoia maate. 32 A kakaniko temwaangina ngke a ongo taekaia maate bwa a konaa ni manga maiu; ao a taku ake temwaangina, Ti a manga ongoraa iroum n taekan naba te baenne. 33 Ao e oti nako ngkanne Bwauro mai buakoia. 34 Ma iai aomata tabemwaang ake a raraona Bwauro, ao a riki bwa taan onimaki: temanna i buakoia bon Rionutio ae kaain te Areiobako, ao te aine ae arana Tamariti, ao temwaangina riki.
1 I mwiini baikekei ao e kiitana Atenai Bwauro, ao e nako Korinto; 2 e kaaitibo iai ma te I-Iutaia ae arana Akura ae e bungiaki i Bonto, ae e a tibwa roko mai Itare, ma Beritikira are buuna, i mwiin ana taeka Keraurio nakoia I-Iutaia ni kabaneia bwa a na kiitana Rom. E nako ni kawariia Bwauro, 3 ao e mamaeka ma ni mwakuri ma ngaiia, bwa kioina ngke ti te bo nakoaia: bwa taani karaoi umwanrianna ngaiia. 4 E aki toki Bwauro ni kakarabakau ni mwaneabaia I-Iutaia n te taabati ae koraki, bwa e kan anai nanoia I-Iutaia ma I-Erene. 5 Ngke a roko Tira ma Timoteo mai Mwaketonia, ao akea ana mwakuri Bwauro bwa ti te tataekina ana taeka te Atua, ni kaota raoi nakoia I-Iutaia bwa bon te Kristo Iesu. 6 Ma a ekia nako ao a taetaebuakaia, ao ngaia e ioioa ana kunnikai, ao e takunakoia, Kam na bonibukintaeka n ami bure! Akea au bure iroumi! I mwiini ngkai ao I a nakoia aomata aika tiaki I-Iutaia. 7 E kiitana ikekei ao e nako n ana auti te aomata ae arana Titio Iouteto, ae e tataromauriia te Atua; e kaan ana auti ma mwaneabaia I-Iutaia. 8 Ao Kiritebo, are te tia taua taekan aia mwaneaba I-Iutaia, e onimakina te Uea ma kaain ana auti ni kabaneia; ao I-Korinto aika a bati, ngke a ongo ana taeka te Atua, ao a onimaki ao a bwaabetitooaki. 9 N te tairiki teuana ao kaanga ae e mii Bwauro: e taetaenakoina te Uea ni kaangai, Tai maaku, ma ko na taetae, ao tai kainabwaabu; 10 bwa I meemena iroum, ao akea te aomata temanna ae e na eekiko nako ni kaikoakiko: bwa a bati au aomata n te kaawa aei. 11 Ao e maeka Bwauro n te kaawa arei i nanon teuana te ririki ao onoua namwakaina, n reireiia aomata ana taeka te Atua. 12 Ma ngke te tia tau-taeka i Akaia Kario, ao a kaboo nanoia I-Iutaia n eweka Bwauro, ao a kairia nako matan te tabo ni motiki-taeka, 13 ao a taku, E anai nanoia aomata teuaei bwa a na taromauriia te Atua n te aro ae e bobuaka ma taekan te tua. 14 Ma ngke e nangi taetae Bwauro, ao e taku Kario nakoia I-Iutaia, I-Iutaia, ngke arona bwa te kaairua, ke te bure kaakaiaki te baei, ao e riai irou bwa N na kabanea au tai n ongoraa iroumi; 15 ma ngkai e kaeti ma taian titiraki ibukin taeka ma aara, ma taekan ami tua, ao I a katiku taekaianakoimi, bwa I aki kan riki bwa te tia motiki-taekani baikai. 16 Ao e kakioia nako man te tabo ni motiki-taeka. 17 Ao a bane n taua Tototene are te tia taua taekani mwaneabaia I-Iutaia, ao a batiboia i matan te tabo ni motiki-taeka; ma e aki kan tabe ma ngaiia Kario. 18 E kabatiai riki ana bong Bwauro n tiku ma taari i Korinto, ao rimwi e kaboo ma ngaiia, ao e borau ma Nei Beritikira ao Akura nako Turia; ao e korobuatau Bwauro i Kengkirea i mwaaini borauna, bwa kakoroan nanon ana taeka ni bau are e bae iai. 19 A roko i Ebeto, n te tabo are a kiitanaki iai Beritikira ma Akura irouni Bwauro. E nako Bwauro n rin ni mwaneabaia I-Iutaia, ao e reireiia I-Iutaia. 20 Ngke a butiia bwa e na tiku irouia ni kamaanna, ao e aki iri nanoia; 21 ma ngke e kaboo ma ngaiia, ao e taku, Ngkana nanon te Atua ao N na manga okiringkami. Ao e borau mai Ebeto. 22 Ngke e aerake i Kaitareia, ao e waerake ni kamaura te ekaretia, ao i mwiina e nako Antioka. 23 E tiku ni kamaanna iai teutana, ao i mwiina e kiitanna n nako ni kawara te aba are Karatia ma Berukia, ni kakorakoraia taan onimaki ni kabaneia iai. 24 E roko i Ebeto te I-Iutaia temanna ae arana Aboro, ae e bungiaki i Arekanria. Te tia taetae ngaia ae e rabakau, ao e rangi n atatai n te Baibara. 25 E a tia n reireiaki teuaei nanon te Uea ibukin te kawai are a riai n toua aomata, ao e taetae ma angin nanona, n reireiia aomata koaua aika a eti aika taekan Iesu, e boni ngae ngke e ti atatai n ana bwaabetiito Ioane; 26 ao e taetae teuaei n aki mamaaku i nanoni mwaneabaia I-Iutaia. Ngke a ongoraa irouna Akura ma Beritikira ao a weteia, ao a kabwarabwaraanakoina nanon te Atua ibukin te kawai are a riai n toua aomata, bwa e aonga n eti riki ana atatai iai. 27 A kaungaa nanon Aboro taari ngke e kan nako Akaia, ao a koroboki nakoia ake a onimaki ikekei bwa a na mwaneia n akoia; ao ngke e roko, ao e korakora ana ibuobuoki nakoia ake a a tia n riki bwa taan onimaki n ana aakoi te Atua: 28 bwa n ana imanono ao e konai aoia I-Iutaia n aia kauntaeka i mataia aomata, ngke e kaotaia man te Baibara bwa bon te Kristo Iesu.
1 Ngke e mena Aboro i Korinto, ao Bwauro e ri nuukan aaba ake i eta, ao e roko i Ebeto; ao e kuneia Kristian tabemwaang iai. 2 Ao e takunakoia, Kam anganaki te Taamnei are e Raoiroi ngke kam moa n onimaki ke kam aki? Ao ngaiia a takunakoina, Ti tuai n ongo taekan te Taamnei are e Raoiroi, bwa iai ke akea. 3 E a manga titirakiniia riki ao e kaangai, Te aeka ni bwaabetiito ra are kam bwaabetitooaki iai? Ao a kaangai, Ana bwaabetiito Ioane. 4 Ao e taku Bwauro, Ana bwaabetiito Ioane bon te bwaabetiito ibukin rairan te nano; ao e tuangiia aomata aika Iteraera bwa a na onimakina Teuare e nangi roko i mwiina, are Iesu. 5 Ngke a ongo aei, ao a bwaabetitooaki n aran te Uea are Iesu. 6 Ao ngke e katokaa baina Bwauro i aoia, ao E roko te Taamnei are e Raoiroi i aoia; ao a taetae n taetaen aaba aika a bati, ao a taetae ni buraabeti. 7 Tao tengauni ma uoman mwaitiia aomata akekei ni kabaneia. 8 I nanon teniua namwakaina ao e aki toki Bwauro n rin ni mwaneabaia I-Iutaia, n taetae iai n aki mamaaku, n tataekina uean te Atua bwa a aonga n anaaki nanoia aomata iai. 9 Ma ngke a matoatoa nanoia temwaangina n rawa ni kan ira nanona, ma ni kabuaakaka i mataia aomata ana kaantaninga te Uea ibukin te kawai are a riai n toua, ao e nako mai irouia. E kairiia nako reirei ni kaokoroia, ao e reirei n te bong ae koraki n ana ru n reirei Turano. 10 E kaakaraoa aei i nanon uoua te ririki, n te aro are a bane n ongo ana taeka te Uea aomata ake a maeka i Atia, ake I-Iutaia ma I-Erene. 11 Ao E karaoi mwakuri aika a kamiimii te Atua, aika a aki nonoraki aroia ni baini Bwauro, 12 n te aro are ngkana a anaaki kunnikai ma kaoanimaono ake a bo ma kunna ao a kaakaki i aoia aoraki, ao a konaa ni kamaiuaki iai man aorakiia, ao a oti nako naba taamnei aika a bubuaka mai irouia. 13 Iai I-Iutaia tabemwaang aika a nanakonako ni kanakoia naba taamnei aika a bubuaka n aia tabunea. A kaboonganaa aran te Uea are Iesu nakoia aomata ake iai irouia taamnei aika a bubuaka, ao a kaangai, Ti tuangkami iroun Iesu are e tataekinna Bwauro. 14 Itimani mwaitiia te koraki aika a karaoa te baei, aika natin te I-Iutaia ae aia mataniwi ibonga ae arana Tikeua. 15 Ma e kaekaia te taamnei are e buaakaka, ni kaangai, I ataa Iesu, ao I ataa naba Bwauro; ma antai ngkami? 16 A ewekaki ngkanne iroun te aomata are iai irouna te taamnei are e buaakaka, ao e konai aoia bwa e korakoranakoia. Ma ngaia are a biri nako mai nanon te auti arei ma kunnikaia aika a raeuaki, ao a ikoaki. 17 E a ataaki te baei irouia I-Iutaia ma I-Erene ni kabaneia ake a maeka i Ebeto, ao a rangi ni maaku; ao e neboaki aran te Uea are Iesu. 18 A mwaiti naba aomata i buakoia ake a a tia n onimaki aika a roko ni kaoti aroiia, ma ni karakin aia mwakuri nako aika a bubuaka. 19 A bati aia koraki taan tabunea ake a uoti aia boki n tabunea ao a booti ni kabuoki i mataia aomata ni kabaneia; ao ngke a wareki mwaitini booia, ao a nooria bwa ngaia nimaua te ngaa te maibibi n tirewa. 20 Ao e buta nako ana taeka te Uea n te aro anne, ao a bati riki aomata ake a onimaki. 21 Ngke a a tia n riki baikekei, ao e moti i nanoni Bwauro bwa e na ri nuukani Mwaketonia ma Akaia n nako Ierutarem, ao e kaangai, I mwiin rokou i Ierutarem, ao e riai bwa N na noora naba Rom. 22 Ao e kanakoia uoman mai buakoia raona ake a buobuokiia, are Timoteo ma Erateto nako Mwaketonia, ao ngaia e tiku ni kamaanna i Atia. 23 I nanon taai akanne ao e riki te kiriwe ae korakora ibukin te Aro. 24 Bwa te aomata temanna ae arana Temeterio, ae te tia karaoi bwaai man te tirewa, e kaakaraoi man tirewa umwantabu aika taore aika a uarereke aika katootoongan umwantabun Nei Aritemito, ao e korakora aia mwakuri iai te koraki ake a mwakuri irouna. 25 E bootiia taani mwakuri aikai ma te koraki temwaangina ake ti te bo aekan naba aia mwakuri ma ngaiia, ao e taku, Mwaane, kam ataia bwa e reke kaubwaira man te mwakuri aei. 26 Ao kam nooria, ao kam ongo, bwa tiaki ti i Ebeto ae e kairoroia ma n anai nanoia iai aomata teuare Bwauro, ma e kuri ni kabutaa aon Atia, n taku bwa tiaki atua baika a karaoaki ni baiia aomata. 27 Iai ngkanne te kaangaanga ae e na reke nakon ara mwakuri aei, bwa e nang aki kubaraki. Ma tiaki ti ngaia, ma iai naba te kaangaanga ae e na reke nakon umwantabun te anti are e kakannato are Nei Aritemito, bwa e nang kaakeaaki boonganana; ao Nei Aritemito, are e taromauriiaki i Atia ao i aonnaba, e nangi mauna kakannatona. 28 Ngke a ongo taeka akanne, ao a rangi n un, ao a takaarua ni kaangai, E kakannato Nei Aritemito, are antiia I-Ebeto. 29 E buta aon te kaawa arei n te kiriwe, ao a tauaki irouia aomata Kaio ma Arititareko, aika I-Mwaketonia, aika raoni Bwauro ni mwamwananga. A bane ni bwaina te nano ae ti teuana ni kanenei nakon te tabo are a bobootaki iai kaain te kaawa, ao a tauuia uaakekei. 30 E kan nako Bwauro n tei n taetae i mataia aomata, ma a tuukia ake a onimaki. 31 A kanakoa naba nakoni Bwauro aia rongorongo I-Atia tabemwaang, aika taan tau-taeka aika raraona, ao a tuangnga bwa e na aki kaoti n aia tabo ni bobootaki kaain te kaawa. 32 A mangao aomata: temwaangina a takaaruaea te bwai teuana, ao temwaangina te bwai teuana, bwa a mwaiti i buakoia ake a aki ataa bukin are a bootaki iai. 33 Iai tabemwaang i buakoia ake a bukina Arekantero bwa ngaia are e karika te kiriwe, ibukina ngke e kanakoaki irouia I-Iutaia bwa e na tei i matan te bootaki. E taotaona baina Arekantero nakoia aomata bwa e kani karaua te taetaenakoia. 34 Ma ngke a ataia bwa te I-Iutaia, ao a bane n takaarua n te bwanaa ae ti teuana, i nanon tao uoua te aoa, ni kaangai, E kakannato Nei Aritemito, are atuaia I-Ebeto! 35 Ngke e a tia ni katoki karongoaaaia aomata te tia koroboki n te kaawa, ao e taku, Mwaane aika I-Ebeto, antai te aomata ae e aki ataa te kaawa ae Ebeto bwa ngaia te tia kaawakina umwantabun Nei Aritemito are e kakannato, ma te bwai are e bwaka mai karawa? 36 A aki konaaki ni kakeweaki baikai, ma ngaia ae e riai bwa kam na rau, ao kam na karaurau n iango i mwaain ae kam karaoa te bwai teuana. 37 Bwa kam kairiia mai aomata aikai, aika tiaki taani kurubwai umwantabu i bukiia anti, ao a aki taetaebuakaa naba Nei Aritemito. 38 Ma ngaia aei, bwa ngkana tao iai ana taeka Temeterio ma taani mwakuri ake raona ni kabuaakakaa temanna, ao bon iai boong ni kaboowi ao iai naba taani moti: arei nneia n i kabuaakaka. 39 Ma ngkana iai riki te bwai ae kam tangiria, ao e na baaireaki taekana ni kaboowiin te kaawa n aron taekana n te tua. 40 Bwa ae ti a reke n te kaangaanga, bwa ti nangibukinaki bwa ngaira aika ti karika te kiriwe n te bong aei; ao akea ara taeka ae e raoiroi ae ti na anga bwa kabwarabwaraa nibukin te ibetutu n aomata aei. 41 Ao ngke e a tia n atongi baikai, ao e kabwaranakoa te bootaki arei.
1 Ngke e toki te kiriwe arei, ao e weteiia reirei Bwauro ni kauungaia, ao e kaboo ma ngaiia. E kiitaniia ao e waakina kawaina nako Mwaketonia. 2 Ngke e tia n ri nuukan aaba akekei, ni kauungaia ake a onimaki n taeka aika a bati, ao e roko i Erene. 3 E tiku iai teniua namwakaina; ao ngke e nangi borau nako Turia, ao iai I-Iutaia ake a na kamwarua; ma ngaia are e a reke nanona ngkanne bwa e na oki n ri nuukani Mwaketonia. 4 Ao e iria Tobatero are natini Buro, are te I-Beroia; a iri naba Arititareko ma Tekunro ake I-Tetaronike, ma Kaio are te I-Rerebe, ma Timoteo, ao Tukiko ma Terebimo ake I-Atia. 5 A ri moara uaakanne n taningaira i Teroa. 6 Ao ti borau mai Biribi i mwiini baneni bongin te Berena are e aki Karikaki; nimabong ara bong, ao ti roko irouia uaakekei i Teroa, ao ti tiku iai itibong. 7 Ngke ti bootaki n amwarake n i raorao ni bongin te wiiki are te moani bong, ao e anga ana taeka n reirei Bwauro ibukina ngke e nangi nako n te ingabong; ao e waaki n taetae ni karokoa e nuukanibong. 8 E bati te taura n te ru are i eta are ti bootaki iai. 9 E tekateka n te winto te rorobuaka n ataei temanna ae arana Eutuko. Ngke e kamaanna n reirei Bwauro, ao e roko iroun Eutuko te nimatuutuu ni karokoa e kirokiro ni matuu, ao e bwaka i aontano man te bwia are te kateniua, ao e tabekaki bwa te mate. 10 Ma e ruo Bwauro, ao e bwakara aona n rabwatia, ao e kaangai, Tai nanokaawaki, bwa iai te maiu irouna. 11 Ao e a manga rierake Bwauro, ao e urua te kariki n amwarake ma ngaiia; e anaanau ana tai ma ngaiia bwa a maroro ni karokoa e a moanna n oota otan taai, ao e a tibwa nako. 12 A kaira nako te roronga ngke e maiu, ao a bati ni kabeebeteaki nanoia. 13 Ao ngaira ti ri moa nakon te kaibuke, ao ti borau nako Ato, bwa ti na aeka iai Bwauro: bwa anne are e baaireia ngke e kan nako iai n nakonako. 14 Ao ngke ti bo ma ngaia i Ato, ao ti aekia, ao ti nako Miturene. 15 Ti borau mai Miturene ao ti roko i rarikini Kio ngke e a ingabong; ao n te bong are i mwiina ti roko i Tamo; ao n te bong naba are i mwiina, ti roko i Mireto. 16 Bwa e a tia ni moti n ana iango Bwauro bwa e na borau n aki kaeta Ebeto, ma e na kiitanna: bwa e aki kani kabanea ana tai i Atia, bwa e taenoa ni kan roko i Ierutarem n te bong are Bentekota, ngkana e konaa. 17 Ao e kanaanako Bwauro mai Mireto nako Ebeto bwa a na weteaki unimwaanen te ekaretia. 18 Ngke a roko irouna, ao e takunakoia, Kam ataia bwa ni moa man te bong are I roko i Atia iai, ao i nanon naba boongi ni kabane ake I mena iai iroumi, 19 ao I beku ibukin te Uea ma te nanorinano ni kabanea, ma rannimatau, ri buakoni kataaki ake a bwakarai n aia mwakuri ni kamwaamwane I-Iutaia; 20 ao bon akea te bwai teuana ae e manena ae I taua n aki kaotianakoimi, ma n aki reireingkami iai i mataia aomata, ao n auti nako; 21 ao I kamatoaa au taeka nakoia I-Iutaia ma I-Erene n tuangiia bwa a na rairi nanoia nakon te Atua, ao a na onimakina ara Uea are Iesu. 22 Ao nooria, N nangi nako Ierutarem bwa E kairoroai te Taamnei, ao I aki atai baike a nangi rikinakoiu; 23 ma I ti ataa ana taeka te Taamnei are e Raoiroinakoiu ni kaawa nako, bwa E taku bwa N na kaaitara ma bwaai ni kabaebae ao te karawaawataaki. 24 Ma I kaakeaa kakaawaki ni maiunakoiu, bwa I aonga ni katiaa te baere I waaki iai, ma nakoau are E anganai te Uea are Iesu, are te tataekina te euangkerio are taekan ana aakoi te Atua. 25 Ao nooria, I ataia bwa kam nang aki manga noori matau, ngkami ni kabaneingkami aika I nakonako i buakomi n tataekina uean te Atua. 26 Ma ngaia ae I tuangkami n te bong aei, bwa akea tabeu irouia aomata nako ake a kabuai maiuia. 27 Bwa akea te bwai teuana n ana kaantaninga te Atua ae I taua n aki taekinnanakoimi. 28 Kam na tarataraingkami ao tararuaia aomata ni kabaneia ake kam kateaki i buakoia iroun te Taamnei are e Raoiroi bwa taan tararuaiia: kam na tararuaa ana ekaretia te Atua, are E reke irouna bwa ana bwai n raraan Natina. 29 I ataia bwa i mwiin nakou ao ane a na roko i buakomi aomata aika ai aroia kameaanti aika a tiritiri, n aki karaua te ekaretia; 30 ao ane a na kaoti aomata temwaangina mai buakomi ao a na atongi baika a bwaoua, bwa a aonga ni katikiia ake a onimaki bwa raoia. 31 Ma ngaia ae tai ni matutu, ao ururingai bwa I aki toki n reireingkami ni kabaneingkami ni bong ao ni ngaina ma rannimatau i nanon teniua te ririki. 32 Ao I anga ngkami ngkai nakon te Atua, ao nakon naba ana taeka n akoi, are e konaa ni kateimatoaingkami ma n anganingkami te kabwaia are E kaawakinna i bukiia ake a kaitiakaki ni kabaneia. 33 I aki mataaiakina ana tirewa te aomata, ma ana koora, ma ana kunnikai. 34 Kam bon ataia bwa baiu aikai, ngaiia aika a mwamwakuri ni kareke baika I kainnanoi, ao ni kareke naba baika a kainnanoi aomata ake a mena irou. 35 I a tia ni kaotianakoimi n aaro nako bwa ti riai ni buokiia aika a mamaara n te aro aei, ae te bekutata, n aki mwaninga ana taeka te Uea are Iesu, are e kaangai, E kakabwaiaaki riki te anga nakon te anganaki. 36 Ngke e a tia n atongi baikai, ao e katorobubua ma aia koraki ni kabaneia, ao e tataro. 37 Ao a bane ni katuu rannimataia n tang, ao a bwakara aon roroani Bwauro ni kabooria ma ngaia: 38 a nanokaawaki riki n ana taeka are e taku bwa a na aki manga noora matana. Ao a bakaborauiia nakon te kaibuke.
1 Ngke e a roko ara tai ni kiitaniia ao ti borau ni kaeta Koto, ao ti roko iai; ao ngke e a ingabong ao ti roko i Roriti, ao ti kiitanna n nako Batara. 2 Ti noora iai te kaibuke tewaana are e na nako Boinike; ma ngaia are ti toka iai ao ti borau. 3 Ngke e ria Kubero, ao ti kiitanna n ri maiakina ni borau nako Turia, ao ti aerake i Turo: bwa a kaerakeaki iai kaakoo. 4 Ti kuneiia aomata aika a onimakina Iesu i Turo, ma ngaia are ti tiku iai itibong; ao a tuanga Bwauro, n aron tuangaia iroun te Taamnei are e Raoiroi, bwa e na aki waerake nako Ierutarem. 5 Ao ngke a bane ara bong i Turo, ao ti mwananga n nako. A bakaborauiia te koraki arei ma buiia ma natiia nako tinanikun te kaawa; ao ti katorobubua i aon te bike, ao ti tataro. 6 Ti kaboo ngkanne ma ngaiia, ao ti toka i aon te kaibuke; ao ngaiia a okiri mwengaia. 7 E roko n tokina mwanangara mai Turo ngke ti roko i Betoremai, ike ti kamauriia iai taari, ao ti tiku irouia tebongina. 8 Ao n te bong are i mwiina, ti nako ao ti roko i Kaitareia; ti rin n ana auti Biribo are te tia tataekina te euangkerio, are temanna i buakoia uaake itiman ngkoa; ao ti tiku irouna. 9 Iai aman natina aine aika a tuai n iein, aika a tataetae ni buraabeti. 10 Ao ngke ti tiku ikekei tabebong, ao e wairio te buraabeti temanna mai Iutaia, ae arana Akabo. 11 Ngke e roko iroura, ao e anaa kabaean nuukani Bwauro, ao e kabae baina ma waena i bon irouna iai, ao e taku, Aikai ana taeka te Taamnei are e Raoiroi, Ane a na kabaea te aomata ae ana bwai te kabaea n nuuka aei I-Iutaia ake i Ierutarem, ao a na anga nako nanoni baiia aomata aika tiaki I-Iutaia. 12 Ngke ti ongo taeka akanne ao ti kabanea ara buubuti nakoni Bwauro, ngaira ma aomata n te tabo arei, bwa e na aki waerake nako Ierutarem. 13 E taku ngkanne Bwauronakoia, Tera ae kam karaoia ngkai kam kaatuumaua te tang, ma n urua nanou? Bwa I a tauraoi nakon tiaki ti te kabaeaki, ma nakon naba te mate i Ierutarem ibukin aran te Uea are Iesu. 14 Ao ngke e aki iri nanora Bwauro, ao ti aki manga karongoaa i mwiin are ti kaangai, E na tauaki ana taeka te Uea. 15 Ao i mwiini boong akekei, ngke ti a tauraoi, ao ti a waerake nako Ierutarem. 16 A iriira tabemwaang mai buakoia reirei ake i Kaitareia, ao a kaira temanna ae Mwanaton ae te I-Kubero, ae te reirei nikawai, are ti na maeka irouna. 17 Ao ngke ti roko i Ierutarem, ao ti mwaneaki n aakoaki ma te kukurei irouia taari ake a mena iai. 18 N te bong are i mwiina ao ti airi ma Bwauro n nako ni kawara Iakobo; ao a bane n roko unimwaane iai. 19 Ngke e tia ni kamauriia Bwauro, ao e a karakina ngkanne taekan te bwai teuana i mwiin teuana ni baike E karaoi te Atua ri nanon ana mwakuri ni mitinare i buakoia aomata aika tiaki I-Iutaia. 20 Ao ngke a ongo, ao a karaoiroa te Atua, ao a takunakoina, Tarira, ko nooria bwa nga ma nga I-Iutaia aika a tia n rairaki, aika a rangi ni korakora nanoia n tangira te Tua; 21 ao a a tia ni kaongoaki taekam bwa ko reireiia I-Iutaia ni kabaneia ake a maeka i tinanikun Iuta bwa a na kaaki taekan ana Tua Mote, ao ko tuangiia bwa a na aki koroberoaki aia ataei, ao a na aki iri nanon aia katei. 22 Tera ngkanne ae e riai ni karaoaki? Ane a na bon ongo ae ko a roko. 23 Ma ngaia are aei te bae ti na tuangko bwa ko na karaoia, Aman te aomata iroura aika a bae n aia taeka ni bau teuana; 24 ko na kairiia ni kaitiakiko ma ngaiia, ao ko na kabwakai booni karea i bukiia, bwa a aonga ni korobuatauia; ao ane a na bane n ataia iai aomata bwa akea koauan taekam ake a a tia n tuangaki, ma ko bon nakonako naba i nanoni kaawakinan te Tua. 25 Ma ti a tia ni korea ara reta nakoia aomata ake tiaki I-Iutaia, ake a tia n onimaki, ni kaota ara baaire bwa a na kaawakiniia mani kanakin amwarake ake a tia ni kareanaki nakoni bouananti; ao a na kaawakiniia naba man te kangi raraa, ao mani kanakiia maan aika a mate bwa a koonaki roroaia, ao man te wene ni bure. 26 E anaiia ngkanne aomata akekei Bwauro, ao n te bong are i mwiina, ngke e tia ni kaitiakia ma ngaiia, ao e rin n te umwantabu n anga taekani kaitiakaia bwa te bongi ra are e na toki iai, are a na bane naba iai n anga karea ibukin temanna ma temanna irouia uaakekei. 27 Ngke a a kaani koro boong ake itibong, ao a noora Bwauro I-Iutaia ake kaain Atia i nanon te umwantabu. A kakiriweeia aomata ni kabaneia, ao a tauua Bwauro; 28 ao a takaarua ni kaangai, Mwaane aika Iteraera, buokira! Aio te aomata are e reireiia aomata n taabo nako bwa a na ekiia nako ara aomata aika Iteraera, ma te Tua, ma te tabo aei; ao e kairiia naba I-Erene ni kariniia n te umwantabu, ao e kamwaraaea te tabo ae tabu aei. 29 Bwa a a kaman noora Terobimo are te I-Ebeto bwa raoni Bwauro i nanon te kaawa, ao a taku i nanoia bwa e a tia Bwauro ni kairia nako nanon te umwantabu. 30 A bane ni kiriwe kaain te kaawa, ao a biri ni bootaki aomata ao a tauua Bwauro ni katikia nako mai nanon te umwantabu; ao a bonotaki naba ngkekei mataroa. 31 Ngke a iangoia bwa a na kamatea, ao e roko te rongorongo irouni mataniwiin te taanga ni buaka, bwa e kiriwe aon Ierutarem. 32 Ao ngaia e a kairiia ngkekei naba tautia ma mataniwi n taanga ni buaka ake kaka tebubua kaaia, ao a biri rio nakoia aomata; ao ngaiia, ngke a noora aia mataniwi tautia ma tautia, ao a katoka oreani Bwauro. 33 E kaniia Bwauro ngkanne teuare aia mataniwi tautia n tauua, ao e tua bwa e na kabaeaki n taurekereke aika uaai; ao e titiraki bwa antai ngaia, ao tera ae e karaoia. 34 A takaaruaea te bwai teuana temwaangina i buakon te koraki arei, ao temwaangina te bwai teuana; ma ngaia are ngke e aki konaa n ataa te koaua ibukini mangaoia aomata, ao e tua bwa e na kairaki Bwauro nakoni nneia tautia are e matoatoa. 35 Ngke e roko i aon te tabo n nakonako ni waerake, ao e a uotaki ngkanne irouia tautia ibukin iowawaia aomata; 36 bwa a iriia aomata aika a bati n rimwiia, ao a takaarua ni kaangai, Kamatea! 37 Ngke e nang kairaki ni karinaki Bwauro i nanoni nneia tautia are e matoatoa, ao e taku nakon aia mataniwi tautia, E kariaiaki bwa N na taetaenakoim, ke e aki? Ao ngaia e kaangai, Ko rabakau n taetae n Erene? 38 Tiaki te I-Aikubita arei ngkoe, are e kateirakea te kiriwe i nanon taai aika a bwaka nako, ao e kairiia angaa te aomata aika taan tiritiri n te biti nakon te rereua? 39 Ao e taku Bwauro, Te aomata ae te I-Iutaia ngai, ae te I-Tareto are i Kirikia, ae kaain te kaawa ae e aki mangori; I butiiko bwa ko na kariaia bwa N na taetae nakoia aomata. 40 Ao ngke e kariaia, ao e tei Bwauro n te tabo n nakonako ni waerake, ao e taotaona baina nakoia aomata. Ngke ai bon akea naba teutana te karongoaa, ao e taetaenakoia n te taetae n Ebera, ao e kaangai.
1 Mwaane, taari, ao taama, kam na ongoraa n au taekanakoimi ae e na kaota arou bwa I aki bure. 2 Ao ngke a ongo bwa e taetaenakoia n te taetae n Ebera, ao a kainabwaabu riki; ao e taku, 3 Bon te aomata ae te I-Iutaia ngai, ae I bungiaki i Tareto are i Kirikia, ma I ikawai rake n te kaawa aei, ao I reireiaki irouni Kamariera. I reireiaki n aia tua ara bakatiibu n arona ni kabanea, ao e bane nanou nakon te Atua, n ai aromi naba ni kabaneingkami n te bong aei. 4 I bwainikiriniia kaain te Aro aei, ao I kareke naba mateia. I kabaeia mwaane ma aine, ao I kaakiia i nanoni karabuuti, 5 n ai aron are a konaa ni kakoauaa aia mataniwi ibonga ma te bootaki n unimwaane; I karekea naba mai irouia reeta nakoia taari i Taamateko, ao I mwananga nako ikekei bwa N na tauuiia iai, ao N na kabaeiia ni kairiia nako Ierutarem, bwa a na karekeaki kaiia. 6 Ma e riki te bwainakoiu, bwa ngke I tabe ni mwananga ni kaania Taamateko, ngke tao e a tawanou, ao e a karina naba n oota mai karawa te oota ae e abwaabwaki ni katoobibiai. 7 I bwaka i aontano, ao I ongo te bwanaa ae e kaangainakoiu, Tauro, Tauro, e aera ngkai ko bwainikiriinai? 8 Ao I kaeka ni kaangai, Te Uea, antai Ngkoe? Ao Ngaia E takunakoiu, Iesu Ngai are te I-Natareta, are ko bwainikirinna. 9 A noora te oota arei raou, ma a aki ongo bwanaan Teuare e taetae nako iu. 10 I a titirakinna ngkanne, ni kaangai, Te Uea, tera ae N na karaoia? Ao E taku te Uea nako iu, Tei rake, ao naako Taamateko; ao ane ko na tuangaki iai bwaai ni bane ake a a tia ni baaireaki i bukim bwa ko na karaoi. 11 Ma ibukina ngke I a aki nooraaba ibukin raneanean te oota arei, ao a kairiirai ni baiia uaake raou, ao I roko i Taamateko. 12 Iai te aomata ae Anania, ae e tataromauriia te Atua, ae e ongeaaba nakon te tua, ao e atoatongaki bwa e raoiroi irouia I-Iutaia ni kabaneia ake a maeka ikekei, 13 e roko irou, n tei i rarikiu, ao e takunakoiu, Tauro, ae tariu, ko na nooraaba. Ao I a nooraaba naba ngkekei, ao I taraia. 14 Ao e taku, E a tia n rineiko Atuaia ara bakatibu bwa ko na ataa nanona are e na karaoaki, ma n noora Teuare e Atataiaomata, ma n ongo te bwanaa mai wina; 15 bwa ane ko na riki bwa ana tia kaotioti nakoia aomata ni kabaneia ni baike ko noori, ma n ongo. 16 Ao tera ae ko kaantaningaia ngkai? Tei rake, ao ko na bwaabetitooaki ma ni kaitiakaki man am bure, ni mwanewean aran te Uea. 17 I a manga oki nako Ierutarem, ao ngke I kume n tataro n te umwantabu, ao kaanga ai aron ae I mi: 18 I noora Teuarei ngke E takunakoiu, Bareiko, ao kawaetatako ni kiitana Ierutarem, bwa a rawa aomata ikai ni butimwaaea am kaotioti i bukiu. 19 Ao ngai I taku, Te Uea, a bon ataai bwa I kariniia n te karabuuti ake a onimakiniko, ao I kataereia ni mwaneabaia nako I-Iutaia; 20 ao ngke e tiringaki Tetebano are e tataetae i bukim, ao ngai naba are I tei ni kakoauaa bwa e bon riai matena, ao I kaawakini kunnikaiia ake a kamatea. 21 Ao Ngaia E takunakoiu, Naako, bwa N na kanakoko nako kiiraroa nakoia aomata aika tiaki I-Iutaia. 22 A ongoraa aomata irouni Bwauro ni karokoa e atongi taeka aikai, ao a kanene ngkanne bwnaaia, ni kaangai, Kamatea, bwa te aomata ae ai aron teuaei e aki riai bwa e na maiu. 23 Ao ngke a takaarua ma n raeuai kunnikaia ma ni kaaurakea te tano, 24 ao e anga ana taeka aia mataniwi tautia bwa e na kairaki Bwauro nako nanon nneia tautia are e matoatoa, ao e tua bwa e na kataereaki ni kakaaeaki mai irouna bwa tera ana bure are a takaaruaia iai aomata n ekia nako, bwa e aonga n ataia raoi. 25 Ma ngke a kabaea Bwauro n roo aika kaau, ao e taku nakoni mataniwiin te taanga ni buaka are tebubua kaaina are e tei ni kaan, E kariaiaki bwa kam na kataerea te aomata ae te I-Rom ae e tuai ni motikaki taekana? 26 Ngke e ongo mataniwiin te taanga ni buaka are tebubua kaaina, ao e nako n tuanga aia mataniwi tautia, ao e kaangai, Tera ae ko nang karaoia? Bwa te I-Rom te aomata arei! 27 E nako ngkanne aia mataniwi tautia ni kawara Bwauro, ao e titirakinna, Ko na tuangai, te I-Rom ngkoe? Ao ngaia e kaangai, Eng. 28 Ao e taku aia mataniwi tautia, I kabooa kan rikiu bwa kaain Rom n te mwane ae e bati. Ao e taku Bwauro, Ma ngai boni kaaina ma ngke I bungiaki. 29 Ma ngaia are a waekoa naba ni mwaawa mai irouna te koraki ake a na ukoukora taekana; ao e maaku naba aia mataniwi tautia ngke e ataa Bwauro bwa te I-Rom, ibukina ngke e a tia ni kabaea. 30 Ngke e a ingabong, ao e kan ataa koauanibukin are e bukinaki iai Bwauro irouia I-Iutaia teuare aia mataniwi tautia; ma ngaia are e kabwaraa Bwauro, ao e tuangiia ibonga ake mataniwi ma kaain te Tanirim ni kabaneia bwa a na bootaki; ao e kaira rio Bwauro, ao e kaaki i mataia.
1 E kaeti matana Bwauro n taraia kaain te Tanirim, ao e taku, Taari, I a tia ni maiu i matan te Atua ma mataniwiin nanou ae e itiaki ni karokoa te bong aei. 2 Ao e anga ana taeka Anania are aia mataniwi ibonga nakoia ake a tei i rarikini Bwauro, bwa a na orea wina. 3 Ao e taku ngkanne Bwauronakoina, E nang oroiko te Atua, ngkoe ae te o te bono ae e kamainainaaki: bwa ko tekateka ni motika taekau ni kaeti ma taekan te Tua, ao ko ri aon te Tua ngkai ko tua bwa N na oreaki! 4 Ao a taku ake a tei i rarikini Bwauro, Ko taetae n iowawa nakon te ibonga ae te mataniwi ae ana ibonga te Atua? 5 Ao e taku Bwauro, Taari, I aki ataia ae ngaia aia mataniwi ibonga; bwa e koreaki ae e kaangai, Ko na aki tabeki taeka aika a bubuaka bwa taekan temanna ae e tau-taeka i aoia am bootanaomata. 6 Ngke e ataia Bwauro bwa Tarukaio temwaangina, ao Bwaritaio temwaangina, ao e kanenea ngkanne bwanaana i mataia kaain te Tanirim, ni kaangai, Mwaane, taari, bon te Bwaritaio ngai, ae natiia Bwaritaio. E kaboowiiaki taekau ikai ibukin te kaantaninga ae irou ae a na manga maiu maate. 7 Ngke e a atonga aei Bwauro, ao e a riki naba te kauntaeka irouia Bwaritaio ma Tarukaio; ao a uamaae n aia iango kaain te kaboowi. 8 Bwa a taku Tarukaio bwa akea te manga-maiu, ao akea anera ma taamnei; ma a taku Bwaritaio bwa iai baikai ni kabane. 9 Ao e riki te takaarua ae e korakora; a tei rake taani koroboki temwaangina ake raoia Bwaritaio, ao a kauntaeka, ao a taku, Akea aron teuaei ae e buaakaka ae ti kunea. E aki ngkoa ao tao e a tia n taetaenakoina te taamnei ke te anera! 10 Ngke e riki te kauntaeka ae e korakora, ao e maakuia aomata aia mataniwi tautia bwa a kaawa n raebitia Bwauro; ma ngaia are e tuangiia tautia bwa a na ruo n anaa Bwauro mai buakoia, ao a na kairia nako nanoni nneia tautia are e matoatoa. 11 Ngke e a bong, ao E tei te Uea i rarikini Bwauro, ao E taku, Ko na ninikoria! Bwa ngkai ko a tia ni kaotioti i bukiu i Ierutarem, ao ko na manga karaoia naba i Rom. 12 Ngke e a ngaina, ao a karekea aia iango ni kamwarua I-Iutaia temwaangina: a taetae ni bau bwa a na aki amwarake ma ni mooi ni karokoa ae a tia ni kamatea Bwauro. 13 E raka i aon angaun mwaitiia aomata ake a kaboo nanoia n te aro anne. 14 Ao a nako ni kawariia ibonga ake mataniwi ma unimwaane, ao a taku, Ti a tia ni kabaeiira n ara taeka ni bau bwa ti na bon aki amwarake ni karokoa ae ti a tia ni kamatea Bwauro. 15 Ma ngaia aei, kam na kanakoa ngkai ami taeka ma kaain te Tanirim nakon aia mataniwi tautia, bwa e aonga ni kaira rio Bwauronakoimi, bwa aongkoa kam kan ri nanoa riki taekana n te aro ae e eti; ao ngaira ti na tauraoi ni kamatea i mwaain rokona ni kaaningkami. 16 Ngke e ongo natini mwaaneni Bwauro ae a na kamwarua Bwauro, ao e nako n rin ni nneia tautia are e matoatoa n tuanga Bwauro. 17 Ao e wetea temanna irouia mataniwi n te taanga ni buaka are tebubua kaaina Bwauro, ao e taku, Ko na kaira te roronga aei nakon aia mataniwi tautia, bwa iai ana taeka ae e na tuangnga. 18 Ma ngaia are e kairia nakon aia mataniwi tautia, ao e taku, E weteai te bure are Bwauro ao e butiai bwa N na kaira te roronga aeinakoim, bwa iai te bae e na tuangko. 19 E taua bain te roronga arei aia mataniwi tautia, ao e kairia nako ni kaokoroiia n ti ngaiia, ao e a titirakinna ngkanne ni kaangai, Tera am taeka ane ko na tuangai? 20 Ao ngaia e taku, A kaboo nanoia I-Iutaia bwa a na butiiko bwa ko na kaira rio Bwauro ningabong nakoia kaain te Tanirim, bwa aongkoa are a na ukoukora riki aroni kaetan taekana. 21 Ma ngaia ae ko na aki iri nanoia: bwa angaun tabun te aomata i buakoia te koraki arei akana a tataninga ni karabaiia bwa a na kamwarua Bwauro; aikai te koraki ake a a tia ni kabaeaki n aia berita bwa a na aki amwarake ma ni mooi ni karokoa ae a a tia ni kamatea Bwauro; ao ae a tauraoi ngkai ni kaantaninga te taeka mai iroum. 22 E kanakoa ngkanne te roronga arei aia mataniwi tautia, ao e tuangnga ni kaangai, Ko na aki tuanga te aomata temanna ae ko taekini baikainakoiu. 23 E weteiia ngkanne uomani mataniwi n te taanga ni buaka are tebubua kaaina teuare aia mataniwi tautia, ao e taku, Kam na katauraoia uabubua tautia, ma itingaun tautia aika a tootoka i aoia aoti, ma uabubua tautia aika taani buaka n te kainiwai, bwa a na nako Kaitareia n te aoa ruaiwa n te tairiki aei; 24 ao katauraoiia maan bwa a na katokaa Bwauro i aoia, bwa a aonga ni karokoa raoi irouni Berika are te tia tau-taeka. 25 Ao e korea te reta aia mataniwi tautia, ae e kaangai taekana: 26 Mai irouni Keraurio Rutia nakoni Berika, ae te tia tau-taeka ae moan te kakannato, 27 Ko na mauri! E tauaki te aomata aei irouia I-Iutaia, ao e kuri ni kamateaki irouia; ngke I ataia bwa te I-Rom, ao I nako ma tautia ni kamaiua. 28 Ngke I kan ataa bukin are a kabuaakakaa iai, ao I kairia nakon aia kaboowi; 29 ao I ataia iai bwa e kabuaakakaaki ni baika a kaeti ma taekan aia Tua, ma akea bukinana ae e riai kamateana iai ke kabaeana iai. 30 Ao ngke I tuangaki bwa e nang kamwaruaaki te aomata aei irouia I-Iutaia tabemwaang, ao I kawaetataa ni kanakoanakoim, ao I tuangiia naba ake a kabuaakakaa bwa a na taekini baike a bukinna iai i matam. 31 Ma ngaia are a karaoa tuangaia tautia: a taua Bwauro ao a kairia e bong nako Antibateri. 32 Ngke e a ingabong, ao a oki tautia nakoni nneia are e matoatoa, ma ti tautia ake a tootoka i aoia aoti aika a tiku n raona Bwauro ni mwananga. 33 Ngke a roko i Kaitareia, ao a anga te reta nakon te tia tau-taeka, ao a anga naba Bwauronakoina. 34 Ngke e tia ni wareka te reta te tia tau-taeka, ao e titiraki bwa kaain te tabo ra Bwauro. Ngke e ataia bwa te I-Kirikia, 35 ao e taku, I a ongoraa iroum ngkana a roko ake a bukiniko. Ao e anga ana taeka bwa e na kaawakinaki Bwauro n ana Beritorium Erote.
1 I mwiin nimabong, ao e wairio aia mataniwi ibonga are Anania ma unimwaane tabemwaang ma te aomata temanna ae e rangi n rabakau ni kakarabakau ae arana Tereturo. A kaota bukinani Bwauro nakon te tia tau-taeka. 2 Ngke e weteaki Tereturo, ao e tabeki ana taeka ni bukibuki ni kaangai, Berika, ae ko moani kakannato, ngkai ti namakina te rau ae e bati i aan am kairiri, ao ngkai a bati naba taiani bitaki aika a raraoi ibukin te bootanaomata aei ibukin am iango raoi, 3 ao ti butimwaai bwaai ni kabane n taabo nako ma te kaaitau ae moan te bati. 4 Ma I aki kani kabanea am tai, ma ngaia are I butiiko bwa ko na taotaona nanom n ongoraa teutana iroura. 5 Bwa ti kunea te aomata aei bwa e iowawa: e karika te kiriwe i buakoia I-Iutaia ni kabaneia i aon aaba nako, ao ngaia mataniwiin te bootaki ae a atongaki kaaina bwa Natarene; 6 ao e kataia naba ni kani kamwaraaea te umwantabu; ao ti tauua. 8 Ngkana ko bon nenera arona, ao ko konaa iai n atai baika tibukinna iai. 9 A buoka naba are e taekinna Tereturo I-Iutaia, ni kakoauai baike e taekin. 10 Ngke e kaota ana kanikina te tia tau-taeka nakoni Bwauro bwa e na taetae, ao e taku Bwauro, N ataakina irou bwa ko a tia n riki bwa te tia motiki-taeka n te bootanaomata aei i nanon ririki aika a bati, ao I kukurei n tei bon i bukiu ni kaaitarai baika a taekinaki i bukiu. 11 N aron ae ko boni konaa n ataia raoi, ao bon ti tengauni ma uabong n nako ngke I nako Ierutarem n taromauri iai; 12 ao a aki noorai I-Iutaia ni kauntaeka ma temanna ke ni kakiriweeia aomata, i nanon te umwantabu ke ni mwaneabaia nako I-Iutaia, ke i nanon te kaawa teuana; 13 ao a aki konaa ni kakoauainakoim baikana a bukinai iai. 14 Ma I kaota aeinakoim, bwa I tataromauriia Atuaia ara bakatiibu n aron ara onimaki n te Aro, are a atongnga bwa te Aro teuana; ao I iriiri nanoni bwaai ni kabane ake a taekinaki n te Tua, ao ake a koreaki n aia boki buraabeti; 15 ao iai ae I kaantaningaia mai iroun te Atua, ae a kaantaningaia naba: bwa iai te manga-maiu irouia aomata aika a raoiroi ma aika a buaakaka aika a tia ni mate. 16 Ao ngaia aei ae I kakorakoraai iai bwa N na aki toki ni bwaina te nano ae e itiaki i matan te Atua ao i mataia aomata. 17 Ma i mwiin tabeua te ririki, ao I roko i Ierutarem n nikiri bwaai n tituaraoi nakoia au bootanaomata, ao I anga karea. 18 Ngke I karaoa aei ao a noorai n te umwantabu, i mwiin tian te mwakuri ni kaitiakinakoiu. Akea aomata i rarikiu, ao akea naba te kiriwe; ma iai I-Iutaia tabemwaang mai Atia aika a mena ikekei; 19 ngaiia aika a riai n roko n tei i matam n anganiko aia taeka ni bukibuki, ngkana iai i bukiu. 20 Ma ngkai a aki mena ikai, ao ke a taetae te koraki aei bwa tera au bure are a kunea ngke I tei i mataia kaain te Tanirim— 21 ma ti aei au taeka are I takaaruaia ngke I tei i buakoia, E baaireaki taekau i matami n te bong aei ibukin taekani manga-maiuia maate. 22 Ao Berika, are e ataa raoi taekan te Aro, e taona te kaboowi, ao e taku, Ngkana e roko Rutia are aia mataniwi tautia, ao I a motika taekam. 23 E tuanga ngkanne aia mataniwi te taanga n tautia are tebubua kaaina bwa e na kaawakina Bwauro n teiakinna, ma e na anganna inaomatana teutana; ao e na aki tukiia raraona ngkana a kan roko ni buokia. 24 I mwiin tabe bong ao e roko Berika ma buuna are Nei Rutira ae te I-Iutaia. E kaoa Bwauro Berika, ao e ongoraa irouna n taekan onimakinani Kristo Iesu. 25 Ao ngke e kakarabakauakina taekan te raoiroi ma te taubaang ma te motiki-taeka are e na roko, ao e taonaki n te maaku ae e bati Berika, ao e taku, Ko na nako moa ngkai; ao ngkana e reke au tai, ao N na manga weteiko. 26 N te tai naba arei ao e kaantaningaia Berika bwa e na anganaki te mwane irouni Bwauro; ma ngaia are e aki toki ni kaakaoa Bwauro n tataetaenikawai ma ngaia. 27 Ngke a bane uoua te ririki ao e oneaki mwiini Berika irouni Borekio Beteto. E kani karekea taekana ae e raoiroi Berika irouia I-Iutaia, ma ngaia are e katuka Bwauro i nanon te karabuuti.
1 Ma ngaia are ngke e roko Beteto n te mwakoro are e na tau-taeka i aona, ao i mwiin tenibong, ao e waerake nako Ierutarem mai Kaitareia. 2 A kaoti baike a bukina iai Bwauro ibonga ake mataniwi ma aomata ake a kakannato nakoni Beteto, ao a kairoroa ni butiia, 3 bwa e na buoki nanoia ni kaoa Bwauro nako Ierutarem, bwa a a tia n tia aia iango bwa a na kamatea i aoni kawaina. 4 Ma ngaia are e kaekaia Beteto ao e taku bwa e na kaawakinaki Bwauro i Kaitareia, ao ngaia e na nako ikekei i mwiin te tai ae e aki maan. 5 Ao e taku, Ma ngaia ae a na wairio ma ngai aomata aika a mwaaka ni babaaire i buakomi, ao a na taekina bukinan te aomata arei, ngkana iai ana bure. 6 Ngke e a tia Beteto ni mena i buakoia i nanon te maan ae e aki raka i aoni wanua ke tebwina te bong, ao e wairio nako Kaitareia; ao ngke e a ingabong ao e tekateka n te tabo ni motiki-taeka, ao e tua bwa e na kairaki Bwauronakoina. 7 Ao ngke e roko Bwauro, ao a tei i rarikina I-Iutaia ake a roko mai Ierutarem ni kaoti ana bure aika a bati ma n rawaawata, aika a aki konai ni kakoauai. 8 E taetae ngkanne Bwauro ni kaaitaraibukinana ao e taku, Akea te bwai ae I a tia ni karaoia ae e bure nakon aia Tua I-Iutaia, ma te umwantabu, ao nakoni kautuun te tautaeka n Rom. 9 E kan tangiraki Beteto irouia I-Iutaia, ma ngaia are e taku nakoni Bwauro, Ko kan nako Ierutarem bwa N na motika taekam iai ibukinibukinam aikai? 10 Ma e taku Bwauro, N na tei i matan ana kaboowi kautuun te tautaeka n Rom, are e riai ni motikaki taekau iai. Akea te bwai ae e bure ae I karaoia nakoia I-Iutaia, ao ko bon ataia. 11 Ma ngaia aei, bwa ngkana I a tia ni karaoa ae e bure, ao I a tia ni karaoa te bwai ae e riai mateu iai, ao I aki rawa ni mate; ma ngkana tao akea nanoni baikana a bukinai iai, ao bon akea temanna ae e konaa n anganiia ngai. I buubuti bwa e na motika taekau kautuun te tautaeka n Rom. 12 Ngke e tia n taetae Beteto ma kaain te kaboowi, ao e taku, Ko a tia ni buubuti bwa e na motikaki taekam irouni kautuun te tautaeka n Rom, ma ngaia are ko na nako ni kautuun te tautaeka n Rom. 13 Ao i mwiin tabe bong ao e roko Akeribwa are te uea ma Nei Berenike i Kaitareia, ni kaota nanoia ni butimwaaea Beteto. 14 A bati aia bong n tiku i Kaitareia; ao i nanoni boong akanne ao e karakina taekani Bwauro Beteto nakon te uea, ni kaangai, Iai te aomata ikai ae e kiitanaki ni kabaeaki irouni Berika; 15 ao ngke I mena i Ierutarem ao a kaongoraaeai taekan teuaei ibonga ake mataniwi ma aia unimwaane I-Iutaia, ao a tangirai bwa N na motika taekana ni kaburea. 16 Ma I tuangiia bwa n aia katei I-Rom ao a aki konaa ni kaburea te aomata ni karokoa ae e a tia n tei i matan te kaboowi n i taramata ma aomata ake a bukinna, ao ni karokoa naba ae e a tia n reke ana tai n taetae ni kaaitaraa bukinana. 17 Ma ngaia are ngke a roko ikai, ao I aki tabwara bwa n te bong naba are i mwiina, ao I tekateka n te tabo ni motiki-taeka, ao I tua bwa e na kairakinakoiu te aomata arei. 18 Ao ngke a tei rake taanibukinna n ekia nako, ao akea aia taeka ibukina ni kabuaakakaa n aron are I kaantaningaia; 19 ma iai bwaai ake a kauntaekai ma ngaia ibukini baika a kaeti ma aia onimaki, ao ibukin naba temanna, ae Iesu, ae e mate, ae e taku Bwauro bwa E maiu. 20 Ao ngke I aki ataa ae N na karaoia ibukin te kauntaeka i aoni baikanne, ao I titirakinna bwa e kan nako Ierutarem ni kaboowiiaki iai ibukini baikanne ke e aki. 21 Ma ngke e taetae Bwauro bwa e na kaawakinaki i mwaaini motikan taekana irouni kautuun te tautaeka n Rom, ao I tua bwa e na kaawakinaki ni karokoa kanakoana irou nakoni kautuun te tautaeka n Rom. 22 Ao e taku Akeribwa nakoni Beteto, I kan ongoraa naba ngai iroun te aomata anne. Ao ngaia e taku, Ko na ongoraa irouna ningabong. 23 Ma ngaia are ngke e a ingabong, ao e roko Akeribwa ma Berenike ma te aro ni karinerine ae e bati irouia aomata, n rin n te tabo n ongoraa ma aia mataniwi nako tautia ma aomata ake a kakannato n te kaawa arei. E tua ngkanne Beteto bwa e na kairaki Bwauronakoia. 24 Ao e taku Beteto, Te uea ae Akeribwa, ao ngkami ni kabaneingkami aika kam mena ikai ma ngaira, kam noora teuaei, ae a bane I-Iutaia ake i Ierutarem ao ikai naba ni kawarai ibukina, ao a kanenei bwanaaia n taku bwa e aki riai ni kamaanaki riki ana tai ni maiuna. 25 Ma I kunea bwa akea te bwai ae e a tia ni karaoia ae e riai matena iai; ma ngke e taetae bwa e na motikaki taekana iroun Aukitito, ao e reke nanou bwa N na kanakoanakoina. 26 Ma akea irou taekana ae e ataaki raoi ae N na koreia nakoni kautuun te tautaeka n Rom. Ma ngaia ae I kairia mai nako matami, ao ai moara riki nako matam, te uea ae Akeribwa, bwa i mwiini kakaaean taekana iroura ao tao a konaa n reke baika N na korei taekaia. 27 Bwa I taku bwa e aki riai ae N na kanakoa te bure ao akea taekana ae e na kaoti baika e bukinaki iai.
1 Ao e taku Akeribwa nakoni Bwauro, Ko kariaiakaki bwa ko konaa n taetae bon i bukim. E arora baina ngkanne Bwauro ao e taetae ni kaaitarai taekanibukinana, ni kaangai, 2 Te uea ae Akeribwa, I taku bwa I a kabwaia, ngkai N nangi taetae n te bong aei ni kaaitarai taekani bwaai ni kabane ake I bukinaki iai irouia I-Iutaia, 3 ibukina bwa ko atai raoi aia katei I-Iutaia ma baika a aki toki ni kakauntaekai: ma ngaia ae I butiiko bwa ko na ongoraa irou ma te taotaonaki n nano. 4 A bane I-Iutaia n ataa aroni maiu ma ngke te teei ngai, ngke I moa n rikirake i buakoia au bootanaomata, ao i Ierutarem; 5 a a kaman ataa arou ma ngkoa, ngkana iai baikana a kan taekinai iai: bwa I a tia ni kaaina te bootaki teuana ae a rangi ni mamatoa tuana, ae te bootaki ni Bwaritaio. 6 Ao I tei ikai ngkai bwa e na motikaki taekau ibukini kaantaningaani kakoauaan ana taeka n aakoi te Atua nakoia ara bakatibu; 7 are te taeka are a kaantaningaia ara baronga ake tengauni ma ua baronga, bwa e na kakoroaki bukinanakoia, ngkai a bane nanoia n tataromauriia te Atua ni bong ao ni ngaina. Te uea, I bukinaki irouia I-Iutaia ibukin te kaantaninga aei. 8 E aera ngkai e kaangaanga iroumi bwa kam na kakoauaa ae E a manga kamaiuiia maate te Atua? 9 Ao ngai, n taai ake rimoa, ao I iangoia i bon irou, bwa N na karaoa ae I konaa n eekaanako aran Iesu are te I-Natareta. 10 Ao I karaoi baikai i Ierutarem; ao I kainiia ake a itiaki aika a bati i nanoni karabuuti ngke I anganaki te mwaaka ni karaoia mai irouia ibonga ake mataniwi; ao ngke a kamateaki, ao ngai I kaota naba nanou ni kariaia. 11 Ao I aki toki ni karaoi mwakuri n iowawanakoia i nanoni mwaneabaia I-Iutaia ni kabane, ao I kairoroiia bwa a na kaakeaa onimakinan Iesu. E korakora ribaakiia irou, n te aro are I bon nako naba ni kaawa ake a raroa riki ni bwainikiriniia iai. 12 Ao bon aio naba bukin are I mwananga iai nako Taamateko i aani bwanaaia ma mwaakaia ibonga ake mataniwi. 13 Te uea, i aoni kawaiu ni mwananga, ngke e a tawanou, ao I noora te oota mai karawa ae e raneanea riki ootana nakon ootan taai; e oota i rarikiu ma raou ni mwananga. 14 Ngke ti bane ni bwaka i aontano, ao I ongo te bwanaa ae e kaangainakoiu n te taetae n Ebera, Tauro, Tauro, e aera ngkai ko bwainikiriinai? E kaangaanga iroum bwa ko na orei ni waem taboni kaai aika a kakang. 15 Ao ngai I taku, Te Uea, antai Ngkoe? Ao E taku te Uea, Iesu Ngai ae ko bwainikiriinai. 16 Ma ko na tei rake, ao tei i aoni waem; bwa I kaoti nakoim ibukin aei: bwa N na rineiko bwa ko na beku i bukiu, ao ko na riki bwa te tia taekini baika ko noori irou, ma baika N na manga kaotinakoim. 17 N na kamaiuko mai irouia te bootanaomata ae Iteraera ao mai irouia aomata aika tiaki I-Iutaia, ake I kanakoko nakoia, 18 bwa ko na kaure mataia, bwa a na rairaki man te roo nakon te oota, ao mani mwaakan Tatan nakon te Atua, bwa e aonga n reke irouia kabwaraan aia bure ao nneia i buakoia aomata ake a kaitiakaki n onimakinau. 19 Ma ngaia are, te uea ae Akeribwa, I aki rawa nakon te baere kaanga te mii are e kaoti mai karawa; 20 ma I tuangiia moa I-Taamateko, ao rimwi I-Ierutarem ma I-Iutaia ni kabaneia, ma aomata naba ake tiaki I-Iutaia, bwa a na rairi nanoia n rairaki nakon te Atua, ao ni karaoi mwakuri aika a na kaotiia iai bwa a a tia n rairi nanoia. 21 Ao aei bukin are a tauai iai I-Iutaia n te umwantabu, ao a kataia ni kamateai. 22 Ma E a tia te Atua ni buobuokai ni karokoa te bong aei, ao ngaia ae I a tei iai ngkai n taetae nakoia akana a mangori ma akana a kakannato, n akea te bae I karakaa n taekinna i rarikin ti aia taeka buraabeti ma Mote ibukini baika a na roko: 23 bwa E na maraki ni mate te Kristo, ao arona ngkae E na manga maiu mai buakoia maate, bwa E na moani kaota te oota nakoia te bootanaomata ae Iteraera ma aomata aika tiaki I-Iutaia. 24 Ngke e taetae Bwauro ni kaaitarai taekanibukinana n te aro arei, ao e takaarua Beteto ao e taku, Bwauro, ko rangirang; e karangirangko mwiin am wareware ni booki aika a bati. 25 Ma e kaeka Bwauro ao e taku, Beteto ae ko moani kakannato, I aki rangirang, ma I atongi taeka aika a koaua aika a eti. 26 Bwa te uea ae I taetae nakoina n aki wi makiikii e atai taekani baikai; bwa I taku bwa akea te bwai teuana n aikai ae e karabaaki nakoina, bwa e aki karabaaki te baei ni karaoaki n te tabo ae e na aki nooraki iai. 27 Te uea ae Akeribwa, ko kakoauaia buraabeti? I ataiko bwa ko kakoauaia. 28 Ao e taku Akeribwa nakoni Bwauro, Ko anaa nanou bwa N na riki ni Kristian i nanon te tai ae e kimototo aei? 29 Ao e taku Bwauro, E kimototo ke e ananau, bon au tataro nakon te Atua bwa ko bia riki n arou, ngkoe ma aomata ni kabaneia aika a ongoraa irou n te bong aei—ma ti taurekereke aikai bwa kam na aki kabaeaki iai. 30 Ao e tei rake te uea, ma Beteto, ma Nei Berenike, ma uaake raoia n tekateka, 31 ao ngke a nako ao a taetae irouia ni kaangai, E aki karaoa ae e riai matena iai, ke kabaeana iai te aomata arei. 32 Ao e taku Akeribwa nakoni Beteto, E konaaki ni kainaomataaki te aomata arei ngke arona bwa e aki tangira kautuun te tautaeka n Rom bwa e na motika taekana.
1 Ngke e a tia te baaire bwa ti na borau nako Itare, ao a anga Bwauro ma buure temwaangina nakon aia mataniwi tautia ae Iurio arana, ae mataniwia te taanga ni buaka ae tebubua kaaina ae ana taanga ni buaka Aukitito. 2 Ao ti toka ni kaibuken Areramuteno tewaana, ae e nangi borau nakon taabo n rooro i Atia, ao ti borau; ao raora Arititareko ae te I-Mwaketonia mai Tetaronike. 3 N te bong are i mwiina ao ti roko i Titon. E nano n aakoi Iurio nakoni Bwauro, bwa e kariaia nakona nakoia raraona ibukini buokana n te bae e kainnanoia. 4 Ao ngke ti borau mai Titon, ao e tuutuuki te ang; ma ngaia are ti a ieie ngkanne ri rarikini Kubero n iterana are e aki kare maiai te ang. 5 Ao ngke ti a tia n ri nanoni marawani Kirikia ma Bamburia, ao ti roko i Mura ae kaawan Rukia. 6 E reke iai taekan te kaibuke tewaana mai Arekanria are e nangi borau nako Itare irouni mataniwiin te taanga ni buaka are tebubua kaaina, ao e katokaira iai. 7 Ti ieie ni karaurau i nanoni boong aika a bati, ma ni kuri n aki roko ni kaani ma te kaawa ae Keniro, ibukina bwa e tukiira te ang; ma ngaia are ti a borau ngkanne ri rarikini Kirete n iterana are e aki kare maiai te ang, n ri rarikin te keekee are Taremone; 8 ti biri ri rarikina ma te kaangaanga, ao ti roko n te tabo teuana ae arana Naamo aika a Raraoi, are e kaani ma te kaawa are Ratea. 9 Ngke ti a maan n tiku iai, ao e a aki raoiroi te mwananga bwa e nangi reke te kabuanibwai iai ibukina bwa e a bwaka nako te Bong n Aki-mamatam, ao e anga ana taeka Bwauro n ibuobuoki, 10 ao e taku nakoia, Mwaane, I ataa te borau aei bwa e na kamaamate, ao e na kabuanibwai, tiaki ti nakon te kaibuke ma kanoana, ma nakoni maiura naba. 11 Ma mataniwiin te taanga ni buaka are tebubua kaaina e aki kan ongo n ana taeka Bwauro; e ongo riki iroun te kaaben ao te aomata are ana bwai te kaibuke. 12 Ma ibukina ngke e aki raoiroi te nne n roro arei n tain te aumeaang, ao a bati i buakoia ake a taku bwa a riai ni borau maiai, ngkana tao a konaa n roko i Boinike, bwa a na kabanea iai tain te aumeaang; Boinike bon te nne n roro teuana i Kirete ae e taraa maiaki-maeao ao meaang-maeao. 13 Ngke e wai ni karaurau te angi maiaki, ao a taku bwa e na koro bukin aia iango, ma ngaia are a taeka te atinro ao a borau n ri rarikini Kirete ni kaani ma mataniwiin te aba. 14 Ma e aki maan ao e a kare naba te ang ae e baibati, ae arana te I-Meaangmainiku, mai aon te aba. 15 E bo te kaibuke iai ao e a aki konaa ni buti ni kaaitaraa te ang. Ngke aakea te bae ti konaa ni karaoia, ao e a uotaki nako te kaibuke n te ang. 16 Ti buti ri rarikin te aba teuana ae arana Kerauta, n iterana are e aki kare maiai te ang, ao ti kuri n aki konaa n irakea iai te booti; 17 ngke a a tia n irakea te booti, ao a anai roobu ni mwanea rabwatan te kaibuke iai ni kabaea; a maaku bwa a rawa ni koro n te kaora ae e abwaabwaki are Tureti, ma ngaia are a tuka aia ie, ao a ukaki nako. 18 Ngke ti a bon taonaki n te buaka ae korakora, ao a moanna ngkanne n tetewe nako kanoan te kaibuke n te bong are i mwiina; 19 ao n te kateni bong ao a tetewe nako bwain nako te kaibuke n oini baiia. 20 Ngke e aki kaakaoti taai, ao a aki kaakaoti naba itoi i nanoni boong aika a bati, ao ngke e aki keerikaaki matoatoani karen te ang, ao ai bon akea ara kaantaninga teutana bwa ti na kamaiuaki. 21 Ngke e a maan te aki-mamatam, ao e tei ngkanne Bwauro i buakoia, ao e taku, Mwaane, e riai ngke kam ongo irou bwa ti na aki borau mai Kirete, ao e na aki reke iai te uru bwai ma te kabuanibwai ae aron aei. 22 I tuangkami ngkai bwa kam na kabeebetei nanomi: bwa e na bon aki bua maiun temanna i buakomi, ma ti te kaibuke ae e na bua. 23 Bwa e tei i rarikiu ngke e bong ana anera te Atua, are ana aomata naba ngai, ao are I tataromauriia, 24 ao e kaangai, Bwauro, tai maaku, e riai bwa ko na tei i matani kautuun te tautaeka n Rom; ao nooria, ibukin ana aakoi te Atua nakoim, ao a kamaiuaki iai aomata ni kabaneia ake a borau ma ngkoe. 25 Ma ngaia aei, mwaane, kam na kabeebetei nanomi: bwa I onimakina te Atua bwa e na boni koro bukin are e a tia n taekinakinakoiu. 26 Ma ae ti na boni koro n te abamwakoro teuana. 27 Ngke ai te katebwi ma aua ni bong, ngke e uouotaki ara kaibuke i nanoni marawan Areria, ngke tao e a nuukanibong, ao a taku i nanoia kaimoa bwa a kaania te aba teuana. 28 A taua iabutin taari n aia bwai ni baire, ao a kunea iai bwa uabwi te ngaa nanona; ao ngke a nako riki teutana ao a manga taua riki iabutina, ao a nooria bwa tengauni ma nimanga. 29 A maaka koron te kaibuke i aon rakai, ma ngaia are a kabwakaa aua te atinro maibukin te kaibuke, ao a bareka rokon te ngaina. 30 Ao ngke a kakaaea angaia kaimoa bwa a na biri nako man te kaibuke, ao a kabwakaa te booti i taari bwa aongkoa a na kabwakai atinro mai moan te kaibuke. 31 Ma e taku Bwauro nakon aia mataniwi te taanga ni buaka are tebubua kaaina, ao nakoia tautia, Ngkana a aki tiku uaakai n te kaibuke, ao kam aki konaaki ni kamaiuaki. 32 Ao tautia a korea ngkanne te roobu are e bae iai te booti, ao a kabetinakoa te booti. 33 Ngke e a kaani ngaina, ao e butiia kaain te kaibuke ni kabaneia Bwauro bwa a na amwarake, ao e kaangai, Ai te katengauni ma abong ngkai ae kam a tia iai ni kakaantaninga, ao kam tuai n amwarake naba teutana. 34 Ma ngaia ae I butingkami bwa kam na amwarake, bwa ngaia maiumi; bwa bon akea temanna i buakomi ae e na bua maiuna. 35 Ngke e a tia n atongi taeka aikai Bwauro, ao e anaa teutana te amwarake ao e tataro ni katituaraoa te Atua i mataia ni kabaneia; e anaa ngkanne teutana maiai, ao e kanna. 36 Ngke a bane n reke raun nanoia, ao a amwarake naba. 37 Mwaitiia ara koraki ni kabaneia i aon te kaibuke bon uabubua ma itingauni ma onoman. “itingauni ma onoman,” “tao itingauni ma onoman.” 38 Ngke a nuai, ao a kabeebetea te kaibuke n tewea nako te uiita i tari. 39 Ngke e a ngaina, ao a aki kinaa te aba; ma a noora te mwanoku teuana ae iai bikena, ao a iango bwa a na kakoroa te kaibuke iai, ngkana a konaa. 40 Ma ngaia are a kabwarai mwiin atinro ni katiku i tari, ao a kabwarai naba kabaeani bweena; ao a irakea iena ake mai moa nakon te ang, ao a ie rake. 41 A roko n te tabo teuana ae a aitibo taari iai, ao a kakoroa te kaibuke iai; e koro moana n aki konaa ni kakamwakuri, ao e uruakibukina ni korakoran naao. 42 E a tia aia iango tautia bwa a na kamateia buure bwa e kaawa n uanako temanna irouia, ao e reke inaomatana. 43 Ma iai nanon teuare te mataniwi n te taanga ni buaka are tebubua kaaina ni kani kamaiua Bwauro, ma ngaia are e tuuka aia iango tautia, ao e tua bwa a na ewe nako moa ake a konaa n uaua, ao a na uarake nakon te aba; 44 ao ake nikiraia, a na toka temwaangina i aon raai, ao temwaangina i aoni bwain nako te kaibuke. Ao a bane ni kamaiuaki n te aro arei bwa a roko n te aba.
1 Ngke ti a maiu bwa ti a roko n te aba, ao ti a ataa te abamwakoro arei bwa ngaia Merita arana. 2 E rangi ni moamoa aroia n aakoinakoira kaain te aba arei: bwa a kauraa te ai ao a butimwaaira n akoira, ibukina ngke e kakarau ao e kamariri. 3 Ngke e anai boota n aia Bwauro ni kabwakai i nanon te ai, ao e oti nako te naeta mai buakon aia akekei ibukin te kabuebue, ao e nimta baini Bwauro. 4 Ngke a noora te naeta n tinetine ni baini Bwauro, ao a i taetae irouia kaain te tabo arei, ni kaangai, Bon te koaua bwa te tia tiritiri te aomata aei: bwa e ngae ngke e reke maiuna mai tari, ma e aki kariaia antin te kaeti-taeka bwa e na maiu. 5 E ioa nako te man arei Bwauro mai baina nako nanon te ai, ao akea marakina i mwiina. 6 A kaantaninga Bwauro te koraki arei bwa e na tibu ke e na bwaka ni mate n te tai naba arei; ma ngke a maan ni kakaantaninga ao a nooria bwa akea te rekenikainakoina, ao a bita nanoia n taku bwa te anti ngaia. 7 E kaan te tabo are a mena iai Bwauro ma raona, ma abani mataniwiin te abamwakoro arei, ae Boberio arana; e butimwaaira ao e karaoi mwakuri n aakoi aika ti na kakukureiaki iai i nanon teni bong. 8 I nanon ara tai n tiku ikai, ao e wene tamani Boberio, bwa e taonaki n te aoraki ae te kabuebue ae e rooroko ni korakora, ma te bekararaa. E rin ni kawaria Bwauro, ao e tataro ni katokai baina i aona, ao e kamaiuaki man aorakina. 9 Ngke e riki arei, ao a roko naba tabemwaang ake a aoraki n te abamwakoro arei, ao a kamaiuaki. 10 A karineira n aaro ni karinerine aika a bati; ao ngke ti nangi borau, ao a katokai baika a riai i bukira bwa ara tianaki. 11 I mwiin teniua namwakaina ao ti toka ni kaibuken Arekanria ae arana Riotikouri, ae e kabanea bongin te aumeaang n te abamwakoro arei. 12 Ao ngke ti aerake i Turakuta, ao ti tiku iai teni bong. 13 Ti borau ngkanne maiai ni kaararake, ao ti roko i Rekio; ao i mwiin teuana te bong ao e wai te angi maiaki. Ao n te bong are i mwiina ao ti roko i Buteori. 14 Ti kaaitibo iai ma taari, ao ti butiaki bwa ti na mena irouia itibong; ao ai ngaia anne aroni kawaira n roko i Rom. 15 Ngke a ongo taekara taari ake i Rom, ao a roko ni butimwaaira temwaangina n ana tabo ni mwaakete Abia, ao temwaangina n te tabo ae e aranaki bwa Auti-n-iruwa-aika-tenua; ao ngke e nooriia Bwauro ao e katituaraoa te Atua, ao e kauungaaki nanona irouia. 16 Ngke ti rin i Rom, ao e kariaiakaki Bwauro bwa e na maeka n ti ngaia ma te tautia temanna are e teeteiakinna. 17 I mwiin teni bong, ao e kaoiia ake a kakannato i buakoia I-Iutaia Bwauro bwa e na maroro ma ngaiia; ao ngke a bootaki, ao e taku nakoia, Mwaane, taari, e boni ngae ngke akea te bae I karaoia n eekaanako iai au bootanaomata ma aia katei ara bakatibu, ao I a tia ni kanakoaki mai Ierutarem nako nanoni baiia I-Rom bwa te bure ngai; 18 ao ngaiia ngke a a tia n ukoukora aron taekau, ao a iangoia bwa a na kainaomataai bwa akea riainibukin te bwai are e riai mateu iai. 19 Ma a rawa iai I-Iutaia, ma ngaia are I a kairoroaki iai bwa N na atonga kautuun te tautaeka n Rom bwa te tia motika taekau, e ngae ngke akea tangu ae N na uotia ni kabuaakakaiia iai au bootanaomata. 20 Ao bon aei bukin are I kaoingkami iai, bwa N na nooringkami, ma n taetae nakoimi: bwa I kabaeaki n te taurekereke aei ibukin aia kaantaninga Iteraera. 21 Ao a taku aomata akekeinakoina, Akea reeta aika a tia n reke iroura mai Iutaia ibukin taekam, ao akea naba irouia ara koraki ae e roko ikai n tuangiira ke n taekina arom ae e buaakaka. 22 Ma ti kan ongo mai iroum am iango, bwa n aron ae e ataaki iroura ao e taekinaki ni kabuaakakaaki te Aro aei n taabo nako. 23 A kotea aia bong ma Bwauro, ao a kawaria aomata aika a bati riki ni nnena ni maeka n te bong anne. E waaki ma ngaiia man te ingabong ni karokoa ae e bong, ni kabwarabwaraa nakoia taekan uean te Atua; ao e kataia n anai nanoia ni mwakoron taeka ake e anai man ana tua Mote ao man aia boki buraabeti, bwa a na kakoauaa are e taekinna ibukin Iesu. 24 Iai temwaangina ake a kakoauai baike a atongaki, ma temwaangina a aki. 25 E aki reke irouia te booraoi n nano, ma ngaia are a nako i mwiin ana taeka teuana Bwauro are e atongnga, ae e kaangai, E eti ana taeka te Taamnei are e Raoiroi iroun Itaia are te buraabeti nakoia ami bakatibu, 26 ngke E kaangai, Ko na nako n te bootanaomata aei, ao ko na kaangainakoina, Kam na ongo ma n ongo, ma kam na aki atatai; ao kam na taratara ma n taratara, ma kam na aki nooraaba: 27 bwa a matoatoa nanoia te bootanaomata aei, ao a bonoti taningaia, ao a kamakii mataia; bwa a kaawa n te tai teuana n nooraaba ni mataia, ma n ongo n taningaia, ma n atatai n nanoia, ma n rairaki, ao N na kamaiuiia. 28 Ma ngaia ae kam na ataia, bwa e a tia n nako taekan ana kamaiu te Atua aei nakoia aomata aika tiaki I-Iutaia, ao boni ngaiia akana a na ongo. 30 E maeka Bwauro ua ririki n te auti ae e kabooa tikuna iai, ao e mwaneiia n akoiia aomata ni kabaneia ake a roko irouna. 31 E tataekina uean te Atua, ao e reirei taekan te Uea are Iesu Kristo n aki mamaaku, ma n aki tuutuukaki.
1 Ngai ae Bwauro, ae ana toro Iesu Kristo, ae e weteaki bwa te tia tuatua, ao e rineaki ibukin tataekinan ana euangkerio te Atua; 2 E a kaman taekina te euangkerio aei te Atua i nanon te Baibara irouia ana buraabeti : 3 bon taekan Natina, are Iesu Kristo, are e bungiaki n te aro n rabwata bwa kanoan ana kariki Tawita; 4 ma ni maiuna n taamnei are e reitaki ma te Atua, ao E kaotia te Atua n te aro ae e mwaaka bwa bon Natina ngke E a manga kamaiua mai buakoia maate. 5 Boni Ngaia are ti anganaki mai irouna te konaa n riki bwa taan tuatua ibukin arana, bwa a aonga n onimaki ma n ongeaaba bootanaomata ni kabaneia. 6 Kam warekaki naba i buakoia te bootanaomata anne, ngkami aika kam weteaki bwa ana bwai Iesu Kristo: 7 nakoia ake a mena i Rom ni kabaneia, ake a tangiraki iroun te Atua, ake a weteaki bwa ana aomata: ami bwai te aakoaki ma te rau mai iroun te Atua are Tamara ma te Uea are Iesu Kristo. 8 I rimoa moani kaaitaua Atuau iroun Iesu Kristo i bukimi ni kabaneingkami, ibukin ami onimaki ae e taekinaki i aonnaba ni bane. 9 Bwa te Atua bon te tia kakoauai au taeka, ao boni Ngaia ae I toro irouna n taamneiu ibukin tataekinan euangkerion Natina, bwa I aki toki n uringngkami 10 ni katoaa te tai are I tataro iai, ao I butiia te Atua bwa ngkana nanona, ao e bia reke te tai are N na mwananga iai ni kawaringkami ngkai. 11 Bwa I rangi ni kan nooringkami, bwa N na anganingkami bwaai n tituaraoi tabeua ake mai iroun te Taamnei, bwa kam aonga ni kateimatoaaki iai. 12 Ae I nanonna bwa ti na uaia ni buokaki, ngkami n au onimaki ao ngai n ami onimaki. 13 Ma I tangiringkami, tariu, bwa kam na ataia bwa e mwaiti au tai ae I a tia ni baaireia bwa N na nakoimi iai, ma iai te bwai ae e aki toki n toototokoa mwanangau ni karokoa naba te tai aei. I kan rairiia naba temwaangina i buakomi nakon te Uea, n ai aroia ake a tia n rairaki irou i buakoia bootanaomata ake tiaki I-Iutaia. 14 Iai tabeu ae I riai ni karaoia nakoia I-Erene ma aomata aika tiaki I-Erene, ao nakoia aika a reireiaki ma aika a aki reireiaki; 15 ao bon aei bukin ae e ingainga nanou iai ni kan taekina te euangkerio nakoimi naba, ngkami ake kam mena i Rom. 16 Bwa I aki maamaa n te euangkerio: bwa boni mwaakan te Atua ni kamaiuiiaa aomata nako aika a onimaki,aika I-Iutaia moa ao I-Erene naba. 17 Bwa e kaotaki n te euangkerio aron te Atua ni kaeti aroia aomata nakoina n te onimaki, ni moa man rekena irouia ni karokoa tokina: n ai aron are e koreaki ni kaangai: E na maiu ane e kaetaki arona n reitaki ma te Atua n te onimaki. 18 Bwa e kaotaki unin te Atua mai karawa nakoia aomata ake a tia ni kaakaraoa te bure, ma te aro n iowawa; ao ibukin aroia aika a bubuaka n tukiia aomata man ataan te koaua. 19 Bwa e bon teretere nakoia te baere e konaa n ataaki iai te Atua: bwa E kaotia nakoia te Atua. 20 Bwa a kaman nooraki raoi aron te Atua aika a aki nonooraki, are mwaakana ae akea moana ma tokina, ma arona n Atua, ma ngke a moani karikaki aonnaba; ao a ataaki ni baike E karaoi. Ma ngaia are bon akea aonaia. 21 A ataa te Atua, ma a aki anganna neboana ngkai te Atua Ngaia, ao a aki kaaitaua; ma a riki aia iango bwa baika akea boonganaia, ao a karooaki nanoia aika a aki wanawana. 22 A taku bwa a rabakau, ma a nanobaba; 23 ao a onika te Atua ae e aki maamate ae e mimitong bwa te bouananti ae katootoongan te aomata ae maamate, ke maan aika a kibakiba, ke maan aika kakaeai waeia, ke maan aika a kawakawa. 24 Ma ngaia are E katikuiia te Atua n aroia n tangira te kammaira, ao a karaoi mwakuri ni kamaamaa nakon rabwataia, temanna nakon temanna. 25 A bita te koaua mai iroun te Atua nakon te kewe; ao a taromauriia te bae e karikaki ma n toro irouna, n onea mwiin te Tia Kariki bwaai, are e riai ni karaoiroaki n aki toki. Amene. 26 Ma ngaia are E katikuiia te Atua nakon aroia ni kaitaataan aika a bubuaka: bwa aia aine a onea aroia n iraorao ma mwaane are e riai ao a iraorao ma raoia n aine; 27 ao ai aroia naba mwaane: a kiitan aroia n iraorao ma aine are e riai, ao a rangi n taaniia i bon irouia: mwaane ma mwaane a karaoa te kammaira ni kamaamaa; ao mwiina, boni karekeani kaiia ibukin te mwakuri ae e buaakaka are a a tia ni karaoia. 28 Ngke a rawa ni kaaki i nanoia ataakin te Atua, ao E katikuiia n aroia aika ti te iangoi baika a kammaira, bwa a aonga ni karaoi mwakuri aika a aki riai. 29 A kaonaki nanoia n te buaakaka ni kabanea, ma te kani buaakaka, ma te kani bwaibwai ae e korakora, ma te baabakanikawai. A on n te bakantang, ma te nano ni kamaamate ma ni kauntaeka, ma te uarao, ma te iowawa. Bon taani winanti, 30 taani bukibuki, taan ribaa te Atua, taan taetaebuaka, taani kainikatonga, taani kamoamoaia, taani kariki iango aika a bubuaka, taan aki iri nanoia aia karo, 31 te koraki aika a bure aroia, taan uru taeka ni booraraoi, taani babakaine, taan aki nanoanga. 32 A bon ataa ana taeka te Atua ae e kaangai, A riai mateia akana karaoi baikai. A aki ti kaakaraoi baikai, ma a boni kaoti naba nanoia aika a kukurei ngkana a karaoaki baikai irouia temwaangina.
1 Ma ngaia ae e bon akea aonam, ngkoe ae te aomata ae ko taku n am baaire bwa a buaakaka aomata nako: bwa ane ko taku bwa e buaakaka, ao ko boni motika naba iai taekam ni kabuaakakako, ibukina bwa ngkoe ae ko kabuaakaka, ko boni karaoi naba baikai. 2 Ma ti ataa ana motiki-taeka te Atua bwa e eti nakoia akana karaoi baikai. 3 Ao ngkoe ae te aomata ae ko taku n am baaire bwa a buaakaka aomata aika a karaoi baikai, aika ko boni karaoi naba, ko konaa ni biri nako mai mwaain ana motiki-taeka te Atua? 4 Ke ko aki rangi ni mutiakina ana atataiaomata ae e bati, ma taotaonan nanona, ma arona n aki kakaiun? Ao ko aki ataa ana atataiaomata te Atua bwa e kairiko nakon rairan nanom? 5 Ma ngkai a matoatoa nanomi n rawa ni kani kaetaki, ao kam kaikoa te un nakoimi nakon te Bong are e na kaotaki iai unin te Atua ma ana motiki-taeka ae e eti. 6 Bwa E na bon angania aomata nako booni mwiin aia mwakuri: 7 nakoia ake a ukoukora te neboaki ma te karineaki ma te aki-maamate, n aia botumwaaka ni kaakaraoi mwakuri aika a raoiroi, te maiu are e aki toki; 8 ao nakoia ake a ukoukori ti oini kabwaiaia, ake a aki ira nanon te koaua, ma a ira nanon te buaakaka, e na roko unin te Atua i aoia ao e na rawaawata ana moti nakoia. 9 A na rootaki n te rawaawata ma te maraki maiuia aomata nako akana kaakaraoa te buaakaka, aika I-Iutaia moa ao I-Erene naba; 10 ma te neboaki ma te karineaki ma te rau bon aia bwai aomata nako akana kaakaraoa te raoiroi, aika I-Iutaia moa ao I-Erene naba. 11 Bwa e aki nanonano te Atua. 12 Bwa ngkai a bati aika a bure ao akea te Tua irouia, ao a na boni mate n akea naba te Tua irouia; ao ngkai a bati aika a bure ao iai te Tua irouia, ao a na boni baaireaki taekaia i aan te Tua. 13 Bwa tiaki akana ongoraa n te Tua ae e na reke irouia te reitaki ae e raoiroi ma te Atua, ma e na reke irouia akana ira nanon te Tua. 14 Bwa aomata aika tiaki I-Iutaia aika akea te Tua irouia, ngkana a ongeaaba nakoni bwanaan i mataniwiin nanoia n aki ataia ae a ira iai nanon te Tua, ao a kaotiia iai bwa a ataa ae a riai ni karaoia ao ae a aki, e ngae ngke akea te Tua irouia. 15 A kaotaki n aroia bwa e koreaki i nanoia kanoan te Tua, ao a kaota aei mataniwiin nanoia bwa e koaua, ngkai a konaa n tuangaki n aia iango bwa a raoiroi ke a buaakaka baike a karaoi. 16 Ma ngaia are n reitaki ma kanoan te euangkerio ae I tataekinna, ao bon aei aron te bae e na riki n te Bong arei, ngkana E motiki-taekaia aomata te Atua i nanon Iesu Kristo ni kaeti ma iango ake a raba i nanoia aomata. 17 Ma ngkoe, ko taku bwa te I-Iutaia; ko onimakina te Tua, ma ni kamoamoako ibukin arom n reitaki ma te Atua; 18 ko ataa nanon te Atua, ao ko rabakau n rinea ae e raoiroi, ibukina bwa ko reireiaki n te Tua; 19 ko onimakiniko bwa te tia kaiririia mataki ngkoe, ao te oota nakoia akana mena n te roo, 20 ao te tia reireiia akana mamaara nanoia ma merimeri, ao ko atai kanoan te Tua ni kabane ma koaua i nanona; 21 ngkoe ae ko reireiia temwaangina, ko a tia n reireiko? Ngkoe ae ko tua te aki ira, ko ira? 22 Ngkoe ae ko taku bwa e na aki wene ni bure te aba, ko wene ni bure? Ngkoe ae ko ribai bouananti, ko anai bwain umwantabu n te aro n iowawa? 23 Ngkoe ae ko kamoamoako ibukin te Tua, ko kamatauningaa te Atua n riaoakin te Tua iroum? 24 Bwa e koreaki ae e kaangai: I bukin aromi, ngkami aika I-Iutaia, ao e a riki n taetaebuakaaki iai aran te Atua irouia aomata aika tiaki I-Iutaia. 25 Bwa bon iai boongan te koroberoaki ngkana ko toua mwiin te Tua; ma ngkana te tia ri aon te Tua ngkoe, ao e riki koroberoakim bwa te bwai ae akea nanona. 26 Ma ngaia aei, bwa ngkana e toua mwiin ana taeka te Atua ane e aki koroberoaki, ao tiaki e na atongaki iai ngkai e tuai ni koroberoaki bwa aongkoa e a tia ni koroberoaki? 27 Ao ngkami aika iai iroumi taekan te Tua ae e koreaki aika kam a tia ni koroberoaki ma kam urua te Tua, ane kam na kabuaakakaaki irouia aika a tuai ni koroberoaki n rabwataia ma a ira nanon te Tua. 28 Bwa tiaki te I-Iutaia ni koaua te aomata n taraan aon rabwatana, ao tiaki naba te korobero ni koaua ae e karaoaki i tinanikun te aomata ni kunna. 29 Ma te I-Iutaia ni koaua bon te aomata ae te I-Iutaia i nanona; ao te korobero ni koaua boni bwain te nano, ae e nako mai iroun te Taamnei, ma tiaki kanoan te Tua. E reke kamoamoaakin te aomata aei mai iroun te Atua ma tiaki mai irouia aomata.
1 Ma ngaia ae tera ae e rine riki iai te I-Iutaia? Ao tera manen te koroberoaki? 2 E bati n aaro nako. Bwa mai moana ao E mwiokoia I-Iutaia te Atua bwa a na kaawakina ana taeka. 3 Bwa tera? Ngkana a aki kakaonimaki tabemwaang, ao e na uruaki ana kakaonimaki te Atua n aia aki-kakaonimaki? 4 E bon aki! Ma e na ataaki bwa e koaua ana taeka te Atua, ao bon taani kewe aomata nako; n ai aron are e koreaki ni kaangai: Ane a na kaotiko am taeka bwa e eti arom; Ao ane ko na tokanikai ngkana e motikaki taekam. 5 Ma ngkana e kaota aron te Atua arora aika a aki eti bwa E karaoa ae e eti, ao tera ara taeka iai? E karaoa ae e buaakaka te Atua ngke E kareke kai? (I taetae n ai aroia aomata.) 6 E bon aki! Bwa ngke e aki eti aron te Atua, ao E na iranna ni motika taekan te aonnaba? 7 Ma ngkana e buoka aroni kamoamoaan te Atua arou ni kewe n te aro are e a kaota raoi riki iai aron te Atua bwa E bwaabwaina te koaua, ao e aera ngkae e teimatoa naba arou ni motikaki taekau bwa te tia bure ngai? 8 Ao e aera ngkai kam aki atonga ae e kaangai: Ti na karaoi baika a bubuaka bwa e aonga n roko iai te raoiroi-n ai aron are I kabuaakakaaki iai irouia aomata temwaangina ake a bukinai bwa a taku bwa au taeka. A riai motikan taekaia. 9 Ao tera ngkanne? Ti raoiroi riki ngaira I-Iutaia nakoia I-Erene? Ti bon aki; bwa ti a kamani kaotiia I-Iutaia ma I-Erene, bwa a bane ni mena i aani mwaakan te bure; 10 n ai aron are e koreaki ni kaangai: Akea te aomata ae e eti arona, bon akea temanna; akea ae atatai; 11 Akea ae e ukoukora te Atua. 12 A bane n rairaki nako mai iroun te Atua; e riki n akea bongaia. Akea ae e karaoa ae raoiroi, bon akea temanna. 13 Ai aron te rua ni mate ae e uki buuaia; A mwaamwanaa te aba n neweia; Ao riaia a atongi taeka aika a kamaamate, aika ai aron aia bwai ni kamaamate naeta. 14 A oni wiia n taeka ni kareke kai ma ni karereanti. 15 A waekoakoa ni kaikoaki ao n tiritiri; 16 A uru bwai ao a kananoanga aomata irouia n taabo nako ake a roko iai; Taian Areru 14.1-3 (ao 53.1-3) 17 A aki ataa kawain te raoi. 18 Akea irouia maakan te Atua. 19 Ma ti ataia bwa bwaai ni kabane ake a koreaki taekaia n te Tua bon i bukiia te koraki ake a mena i aan te Tua, bwa a aonga n tuukaki aomata nako bwa a na aki karaoi aia taeka aika a na reke aonaia iai, ao a na bane ni motikaki taekaia iroun te Atua. 20 Bwa akea i matan te Atua te aomata ae e na kaetaki arona n reitaki ma Ngaia ni karaoan nanon te Tua; bwa e ataaki raoi te bure n te Tua. 21 Ma e a tia ni kaotaki ana kawai te Atua ni kaeti aroia aomata n reitaki ma Ngaia, ae akea rekerekena ma te tua. E boni ngae n anne ma bon iai taekana n te Tua ao irouia buraabeti. 22 E kaeti aroia aomata te Atua n reitaki ma Ngaia n onimakinan Iesu Kristo irouia; ao E karaoa aei nakoia aomata ni kabaneia aika a onimakina Iesu. 23 Bwa akea te kakaokoro; bwa a bane ni bure aomata nako, ao e aki reke irouia te neboaki are a na anganaki iroun te Atua. 24 A bane ni kaetaki aroia n reitaki ma te Atua n ana aakoi ae e aki kabooaki; ao E karaoa aei iroun Iesu Kristo are e kainaomataiia: 25 are E anga bwa E aonga n riki, ni matena, bwa te kawai are a na kabwaraaki iai aia bure aomata nako, n onimakinana. E karaoa aei te Atua bwa E na kaota iai arona n reitaki ae e raoiroi ma aomata. N taai ake a bwakanako, ao E a tia n taotaona nanona n aki mutiakini buure; 26 ma n taai aikai ao E mutiakin aia bure aomata, bwa E na kaota arona ae e eti; n te aro aei ao E a kaotia iai te Atua bwa E bwaabwaina te eti, ao E kaeti aroia aomata nako aika a onimakina Iesu, n reitakiia ma Ngaia. 27 Ao e ngaa te kamoamoa iai? E tuukaki! N te tua ra? N tuan te mwakuri? Tiaki; ma e tuukaki n te tua n onimaki. 28 Bwa ti taku bwa e aki kaetaki aron te aomata n reitaki ma te Atua ni karaoan nanon te Tua irouna, ma e kaetaki ibukin ana onimakii. 29 Ti Atuaia I-Iutaiate Atua, ao tiaki Atuaia naba aomata aika tiaki I-Iutaia? 30 Eng, bon Atuaia naba aomata aika tiaki I-Iutaia. Bwa ti temanna te Atua ae e na kaeti aroia I-Iutaia n reitaki ma Ngaia n aia onimaki, ao E na kaeti naba aroia aomata aika tiaki I-Iutaia n reitaki ma Ngaia ibukin aia onimaki. 31 Ti urua ngkanne iai te Tua n te onimaki? Ti aki; ma ti kateimatoaa te Tua.
1 Ao tera ae ti na taekinna bwa iai iroun Aberaam, are ara bakatibu n te maiu n rabwata? 2 Bwa ngke tao e kaetaki arona n reitaki ma te Atua ibukin ana mwakuri, ao bon iai ana bwai ni kamoamoa iai; ma e aki konaa ni kamoamoa i matan te Atua. 3 Bwa e kaanga te Baibara? E kaangai, E onimakina te Atua Aberaam, ao e atongaki ana onimaki bwa ngaia ae e reke iai kaetan arona n reitaki ma te Atua. 4 E aki atongaki boon te tia mwakuri bwa te bwai n aakoi nakoina, ma e atongaki bwa boona are e riai ni bwaka nakoina ibukin ana mwakuri. 5 Ma ane e aki mwakuri, ma e onimakina Teuare e motika taekan te tia bure bwa e aki bure, ao e atongaki ana onimaki bwa ngaia ae e reke iai kaetan arona n reitaki ma te Atua. 6 N ai aron naba ana taeka Tawita are e atongnga ibukini kabwaian te aomata are e atongaki ana onimaki bwa ngaia ae e reke iai kaetan arona n reitaki ma te Atua n aki warekaki ana mwakuri; e kaangai ana taeka Tawita: 7 A a kabwaia akana kabwaraaki aia buaakaka, akana rabunaki aia bure! 8 E a kabwaia te aomata ae e aki tauaki mwiin ana bure iroun te Uea. 9 Ti aia bwai akana koroberoaki te kabwaia aei, ke aia bwai akana aki koroberoaki? Bwa ti taku bwa e atongaki ana onimaki Aberaam bwa ngaia ae e reke iai kaetan arona n reitaki ma te Atua. 10 Ao e atongaki n te aro ra? Ngke e a tia ni koroberoaki ke ngke e tuai? E aki atongaki ngke e a tia ni koroberoaki, ma e atongaki ngke e tuai. 11 Ao e anganaki te kanikina are te koroberoaki, bwa kanikinaaeani kaetan arona n reitaki ma te Atua are e reke irouna n ana onimaki ngke e tuai ni koroberoaki. N te aro aei, ao e riki Aberaam bwa kaanga tamaia akana onimaki ni kabaneia, e aoria ngkana a tuai ni koroberoaki; ao a butimwaaeaki iroun te Atua bwa aomata ngaiia aika a tia ni kaetaki aroia n reitaki ma Ngaia. 12 Bon tamaia aomata nako aika a tia ni koroberoaki, tiaki ti ibukin ae a koroberoaki, ma ibukin naba aia onimaki bwa ti te bo ma ana onimaki Aberaam are tamaia ngke e tuai ni koroberoaki. 13 Bwa e anganaki te taeka n aakoi Aberaam ma ana kariki are e na riki iai bwa te tia ababa i aonnaba, tiaki n te Tua, ma ibukini kaetan arona n reitaki ma te Atua are e reke n te onimaki. 14 Bwa ngkana taan ababa te koraki ake a ongeaaba nakon te Tua, ao ngkanne akea manen te onimaki, ao akea naba boongan ana taeka n aakoi te Atua. 15 Bwa irian te tua bon te reke ni kai; ma ike akea te tua iai, ao akea naba riaoana iai. 16 Ma ngaia ae iai te taeka n aakoi ibukin te onimaki, bwa e na kaotaki aron te taeka n aakoi aei bwa bon ana bwai n tituaraoi te Atua, ao e na teimatoa arona i bukiia ana kariki Aberaam ni kabaneia; tiaki ti nakoia ake a ongeaaba nakon te tua, ma nakoia naba ake a onimaki n ai aron Aberaam: 17 n ai aron are e koreaki ni kaangai: I karaoiko bwa tamaia bootanaomata aika a bati. Ma ngaia ae e raoiroi te taeka n aakoi ibukin aron te Atua, are e onimakinna Aberaam-are te Atua are e kamaiuiia maate, ao are iai irouna te konaa ni kariki bwaai ngke bon akea. 18 E teimatoa n onimaki Aberaam ngke akea bukin ana kakaantaninga, bwa e na riki bwa tamaia bootanaomata aika a bati, n ai aron are e atongaki ni kaangai: Ai aron naba mwaitiia am kariki. 19 Ao e aki mamaara ana onimaki ngke e iangoa rabwatana bwa kaanga e mate, ngke tao tebubua ana ririki; ao ngke e iangoa naba aron Tara n aki konaa ni kariki. 20 Akea te aro ae e na rawa iai Aberaam ni kakoauaa te taeka n akoi; ma e riki ni korakora n ana onimaki, ao e neboa te Atua, 21 ma nanona ae e koaua raoi bwa E na boni kakoroa bukin ana taeka n aakoi te Atua. 22 Ao anne bukin are e atongaki iai Aberaam, n ana onimaki, bwa e reke irouna iai kaetan arona n reitaki ma te Atua. 23 Ma te taeka ae e kaangai, E reke irouna kaetan arona n reitaki ma te Atua, e aki koreaki ibukin Aberaam n ti ngaia, 24 ma i bukira naba. E na atongaki nakoira ngaira aika ti onimakina Teuare e kamaiua Iesu mai buakoia maate, 25 are E anga te Atua bwa E na tiringaki ibukin ara bure; ao E a manga kamaiua i bukira, bwa a aonga ni kaetaki arora n reitaki ma te Atua.
1 Ma ngaia aei, ngkai a kaetaki arora n reitaki ma te Atua n te onimaki, ao e a reke iroura te raoi ma te Atua iroun ara Uea are Iesu Kristo; 2 are E a tia ni karekea angara n te onimaki bwa ti na roko i nanon te aakoaki aei, ae ti mena iai ngkai; ao ti kakatonga ni kaantaningaan te neboaki ma te Atua. 3 Ao tiaki ti aei, ma ti kakatonga n taian rawaawata aika ti taonaki iai, ngkai ti ataa te rawaawata bwa e karika taotaonan te nano; 4 ao taotaonan te nano boni ngaia ae e kaotira bwa ti tokanikai i aon te kataaki, ao te kataaki e karika te kaantaninga; 5 ao te kaantaninga e aki kamaamaea te aba, ibukina bwa e a tia ana tangira te Atua n nurakinaki nako nanora iroun te Taamnei are e Raoiroi, are ti a tia n anganaki. 6 Bwa ngke ai bon akea te bae ti kona, ao E mate Kristo n taina are e baaireaki i bukira ao i bukiia naba akana buaakaka. 7 Bwa e kaangaanga ae e na mate temanna ibukin te aomata ae e kakaonimaki n ira nanon te tua; ma tao e a konaa ni mate ibukin te aomata ae e raoiroi. 8 Ma te Atua, E kaota oin ana tangira nakoira n aei: bwa ngke bon taani bure ngaira, ao E mate Kristo i bukira. 9 Ma ngaia aei, ngkai a a tia ni kaetaki arora n reitaki ma te Atua ni mateni Kristo, ao ti na kamaiuaki irouna man te reke ni kai ae e na roko. 10 Bwa ngke bon ana kairiribai te Atua ngaira, ao ti raoiakinaki ma te Atua ni maten Natina; ao ai bati ra riki ngkai arora ni kamaiuaki ni maiura, ngkai ti a tia n raoiakinaki! 11 Ao tiaki ti ngaia, ma ti kakatonga iroun te Atua i nanon ara Uea are Iesu Kristo, are ti karekea mai irouna raoiakinara ngkai. 12 Ma ngaia aei, bwa ngkai e roko te bure i aon te aba iroun te aomata ae ti temanna, 13 bwa bon iai te bure i aon te aba i mwaain rokon te Tua, ma e aki atongaki bwa te bure ngkana akea te tua. 14 Ma e uea te mate mai iroun Atam ni karokoa Mote, ao i aoia naba te koraki ake a bure, e boni ngae ngke e kaokoro aron aia bure ma ana bure Atam, ngke e aki ongeaaba nakon te tua. E reke iroun Atam bannan aron Teuare e nangi roko. 15 Ma te aki-ongeaaba nakon te tua bon tiaki ti te bo arona ma te bwai n tituaraoi. Bwa ngkai a bati aika a mate ibukin ana aki-ongeaaba temanna nakon te tua, ao e a mwaiti riki ana aakoi te Atua ma te bwai n tituaraoi are e reke n ana aakoi te Aomata ae ti temanna are Iesu Kristo, nakoia ake a bati. 16 Ao iai te kaokoro i marenan te bwai n tituaraoi ma ana bure te aomata ae temanna: bwa i mwiin te bure ae teuana ao e roko te moti ni kabuaakaka; ma i mwiini buure aika a bati ao e roko te bwai n tituaraoi are motikan taekam bwa ko aki bure. 17 Ma ngke e uea te mate iroun ae ti temanna ibukin ana bure, ao ai moa ra riki bwa aomata aika a anganaki te aakoaki ae e bati ma te bwai n tituaraoi are kaetan aroia n reitaki ma te Atua, a na korakora n aroia nako iroun ti temanna are Iesu Kristo. 18 Ma ngaia aei, ngkai a kabuaakakaaki aomata ni kabaneia ibukin te bure ae ti teuana, ao ai arona naba, bwa a na bane aomata nako ni kainaomataaki ma n anganaki te maiu n te mwakuri ae e raoiroi ae ti teuana. 19 Bwa aroia aomata aika a bati ngke a riki n atongaki bwa taani bure n ana aki-ongeaaba te aomata ae ti temanna, ao ai aroia naba aomata aika a bati bwa a na kaetaki aroia n reitaki ma te Atua n ana ongeaaba te aomata ae ti temanna. 20 Ma e roko te Tua bwa e aonga ni mwaiti te bure; ma ike e mwaiti iai te bure, ao e a manga mwaiti riki iai te akoi. 21 Bwa aron te bure ngke e nooraki arona n uea n te mate, ao ai arona naba bwa e na uea te aakoi ni kaetan arora n reitaki ma te Atua, ao ni kairiira naba nakon te maiu are e aki toki iroun Iesu Kristo are ara Uea. Ao te bure e karokoa te mate, ao a bane n rootaki aomata ni kabaneia n te mate ibukina bwa a bane ni bure.
1 Ao tera ngkanne ae ti na taekinna? Ti na bure nako naba bwa e aonga ni mwaiti iai te akoi? 2 Ti na aki. Ti a tia ni mate nakon te bure, ao ti na kanga ni manga maiu i nanona? 3 Kam aki ataira ngaira aika ti bwaabetitooaki nako nanoni Kristo Iesu bwa ti bwaabetitooaki nako nanoni matena? 4 Ma ngaia ae ti taunaki ma Ngaia ni bwaabetitooakira nako nanon te mate; bwa aron Iesu ngke E a manga kamaiuaki mai buakoia maate ni mwaakan te Tama, ao ngaira naba ti na nakonako i nanon te maiu ae e boou. 5 Bwa ngke ti rikirake ni katiteuanaaki ma Ngaia ni katootoongani matena, ao ai arona naba, bwa ti na rikirake ni katiteuanaaki ma Ngaia ni katootoongani manga-maiuna. 6 Bwa ti ataa aei: bwa e tauraki aomatara nikawai i aon te kaibangaki ma Ngaia, bwa e aonga ni kamaunaaki te rabwata ae e bure, bwa ti na aki manga toronaki n te bure. 7 Bwa ane e mate, ao e kainaomataaki mani mwaakan te bure. 8 Ao ngkana ti mate ma Kristo, ao ti kakoauaa bwa ti na boni manga maiu naba ma Ngaia, 9 ngkai ti ataa Kristo bwa E aki manga mate ngkae E a tia ni manga maiu mai buakoia maate-e aki manga mwaaka te mate i aona. 10 Bwa ngke E mate, ao E mate ti teuana te tai nakon te bure; ma ngkae E maiu, ao E maiu ibukin te Atua. 11 Ao ai aromi naba, kam na iangoingkami bwa kam mate nakon te bure, ma kam maiu ibukin te Atua i nanoni Kristo Iesu. 12 Ma ngaia ae tai kauea te bure i nanon rabwatami aika a maamate, n ongo iroun aia kaibwabwaru; 13 ao tai angan te bure bwain rabwatami, bwa a na kaboonganaaki ibukini kaantaninga aika a buaakaka; ma kam na anga ngkami nakon te Atua bwa ai aroia aika a maiu mai buakoia maate, ao bwain rabwatami bwa a na kaboonganaaki ibukini karaoan te eti. 14 Bwa e na aki uea te bure i aomi; bwa kam aki mena i aan te tua, ma kam mena i aan te akoi. 15 Tera ngkanne? Ti na bure, ngkai ti aki mena i aan te tua, ma ti mena i aan te akoi? Ti na aki. 16 Kam aki ataia bwa ane kam anga ngkami nakoina bwa ana toro n ongeaaba irouna, ao bon ana toro iai ngkami ngkai kam ongeaaba irouna, bwa tao te bure are e mate te aba iai, ke tao te ongeaaba are e reke maiai kaetan arora n reitaki ma te Atua? 17 Ma E na katituaraoaki te Atua, bwa ngke ana toro te bure ngkami, ma kam a tia ni kaaki i nanomi taiani koaua n reirei ake kam a tia n anganaki; 18 ao ngke kam kainaomataaki man te bure, ao kam riki bwa tooro ngkami ibukini karaoan te eti. 19 I taetae n ai aroia aomata ibukini mamaaran ami atatai; bwa aromi ngke kam anga bwain rabwatami ngkoa bwa kaanga ana toro te kammaira ma te akiako n akea tuami iai, ao ai aromi naba ngkai, bwa kam na anga bwain rabwatami bwa tooro ibukini karaoan te eti, bwa kam aonga n riki bwa ana aomata ni koaua iai te Atua. 20 Bwa ngke ana toro te bure ngkami, ao kam aki kabaeaki bwa kam na karaoa nanon te Atua. 21 Tera te bae kam karekea ngke kam karaoi ngkoa baike kam maamaa iai ngkai? Bwa tokini baikekei te mate. 22 Ma ngkai kam kainaomataaki man te bure, ao kam riki bwa ana toro te Atua, ao iai mwiina nakoimi bwa te riki bwa ana aomata ni koaua te Atua, ao tokina bwa te maiu are e aki toki. 23 Bwa boon te bure te mate; ma ana bwai n tituaraoi te Atua te maiu are e aki toki i nanoni Kristo Iesu are ara Uea.
1 Kam aki ataia, tariu-bwa I taetae nakoia ake a ataa te tua-bwa e tau-taeka te tua i aon te aomata ni kabanea ana bongi ni maiu? 2 N ai aron aei: bwa te aine ae iai buuna e kabaeaki n te tua nakoni buuna ni kabanea ana bongi ni maiu buuna; ma ngkana e mate buuna, ao e kainaomataaki man te tua are e kabaeaki iai ma buuna. 3 Ma ngaia aei, bwa ngkana e mare ma te mwaane temanna, ngkae e maiu buuna, ao e na atongaki bwa te aine ae e wene ni bure; ma ngkana e mate buuna, ao e inaomata man te tua arei, ao tiaki te tia wene ni bure ngaia ngkana e a manga mare ma te mwaane temanna. 4 Ao ai aromi naba, tariu, bwa kam mate naba nakon te Tua ngkai bwain rabwatani Kristo ngkami; bwa kam aonga n riki bwa ana bwai Temanna, are Teuare e kamaiuaki mai buakoia maate, bwa ti aonga ni boongana iroun te Atua. 5 Bwa ngke ti maiu n iri nanon rabwatara, ao a mwamwakuri i nanoni bwain rabwatara naano aika a kani kaakaraoa te bure, aika naano aika a bwebwe rake ngkai iai te Tua; ao a kariki uaa aika ana bwai te mate. 6 Ma ngkai ti a nako mai aan te Tua, ao akea i aora mwaakan te baere ti tauaki iai ngkoa; ma ngaia are ti a aki toronaki n te tua nikawai are koreaki, ma ti a toronaki n te maiu ae e boou are mai iroun te Taamnei. 7 Ao tera ngkanne ae ti na taekinna? Te bure te Tua? Bon tiaki. Ma I aki bure ngke akea te Tua: bwa I aki ataa te mataai, ngke e aki kaangai te Tua, Ko na tai mataai. 8 Ma te bure, ngke e reke ana tai, ao e kariki i nanou taiani mataai; ao e karaoa aei ri nanon taekan te Tua. bwa ngke akea te Tua, ao akea te bae e konaa ni karaoia te bure. 9 I maiu ngkoa ngke akea te Tua; ma ngke e roko ana Taeka te Atua n te Tua, ao e a manga maiu te bure, 10 ao ngai I mate; ao te Tua are e na uota te maiu, ao e uota te mate nakoiu. 11 Bwa te bure, ngke e reke ana tai, ao e burebureai n taekan te Tua, ao e kamateai iai. 12 Ma ngaia ae e tabu te Tua, ao e tabu naba ana taeka te Atua are iai, ao e eti ma n raoiroi. 13 E konaa ngkanne te bae e raoiroi ni karekea ae N na mate iai? E bon aki. Ana mwakuri te bure aei: e karekea ae N na mate iai ni kamanenaan te bae e raoiroi, bwa e aonga ni kaotaki arona bwa bon te bure ni koaua; ao tokina e a riki ni buaakaka riki arona n ana taeka te Atua are n te Tua. 14 Ao ti ataia bwa te Tua boni mai iroun te Atua, ma bon te rabwata ngai, ae e kabooaki bwa ana toro te bure. 15 Bwa I aki atai nanoni baika I karaoi: bwa ae I kani karaoia ao I aki karaoia, ao ae I ribaia ao I karaoia. 16 Ma ngkana I karaoa ae I aki kani karaoia, ao I kakoauaa iai bwa e raoiroi te Tua: 17 ma tiaki ngai ngkai ae I karaoia, ma e karaoia te bure ae e maeka i nanou. 18 Bwa I ataa te raoiroi bwa e aki maeka i nanou, ae i nanon rabwatau; bwa e boni ngae ngke iai i nanou kani karaoan te raoiroi, ma I aki konaa ni karaoia. 19 Bwa te raoiroi ae I kani karaoia ao I aki karaoia; ma te buaakaka ae I aki kani karaoia ao I karaoia. 20 Ma ngkana I karaoa ae I aki kani karaoia, ao ai tiaki ngai ae I karaoia, ma e karaoia te bure ae e maeka i nanou. 21 I a kunea ngkanne te tua aei: bwa ngkana I kani karaoa ae e raoiroi, ao iai naba i nanou te kani karaoa ae e buaakaka. 22 Bwa e on nanou n te kukurei n ana Tua te Atua; 23 ma I noora te tua ae e kaokoro ae e mwakuri i nanoni bwain rabwatau, ae te tua ae e buakana tuan nanou, ao e tauai bwa te bure ngai nakon tuan te bure ae i nanoni bwain rabwatau. 24 Te aomata ae e kananoanga ngai! Ai antai ae e na kamaiuai man te rabwata aei ae e uotai nakon te mate? 25 E na katituaraoaki te Atua iroun Iesu Kristo are ara Uea! Ma ngaia ae aio ngkanne arou: bwa I toro iroun ana tua te Atua n nanou, ao rabwatau e toro iroun ana tua te bure.
1 Ma ngaia ae akea te moti ni kabuaakakaia akana mena i nanoni Kristo Iesu. 2 Bwa ana tua te Taamnei, are e karekea te maiu nakoira i nanoni Kristo Iesu, e kainaomataai man ana tua te bure ma te mate. 3 Bwa te bae e aki konaa ni karaoia te Tua ngke e mamaara ibukin te rabwata, ao E karaoia te Atua: bwa E kanakoa bon Natina ma rabwatana ae ai aron rabwatara ae e buubure, bwa E na motika taekan te bure ae n te rabwata ni kabuaakakaa, ao bwa E na kamauna te bure. 4 Bwa e aonga ni karaoaki nanon te Tua iroura ngaira aika ti maiu n aron nanon te Taamnei, ma tiaki n aron nanon te rabwata. 5 Bwa te koraki aika a maiu n aron nanon te rabwata a kairaki aia iango n nanon te rabwata, ma te koraki aika a maiu n aron nanon te Taamnei a kairaki aia iango n nanon te Taamnei. 6 Bwa nanon te rabwata bon te mate, ma nanon te Taamnei bon te maiu ao te raoi. 7 Bwa nanon te rabwata bon te ribaa te Atua, bwa e aki mena i aan ana tua te Atua, ao e bon aki kona; 8 ao a aki konaa ni kakukureia te Atua akana maiu n aron nanon te rabwata. 9 Bwa kam aki maiu n aron nanon te rabwata, ma kam maiu n aron nanon te Taamnei ngkae E maeka i nanomi Taamnein te Atua. Ao ngkana akea Taamneini Kristo iroun te aomata, ao tiaki ana aomata. 10 Ao ngkana E mena Kristo i nanomi, ao e mate te rabwata ibukin te bure; ma te maiu boni mai iroun te Taamnei ibukina bwa a a tia ni kaetaki aromi n reitaki ma te Atua. 11 Ma ngkana E maeka i nanomi Taamnein Teuare e manga kamaiua Iesu mai buakoia maate, ao te Atua are e kamaiua Kristo Iesu mai buakoia maate E na kamaiu naba rabwatami aika a maamate irouin Taamneina ane e maeka i nanomi. 12 Ma ngaia aei, tariu, ti aki bae n te rabwata, n ira nanona ni maiura; 13 bwa ngkana kam ira nanona ni maiumi, ao ane kam na mate; ma ngkana kam katoki aromi aika a buaakaka n ana buobuoki te Taamnei, ao kam na maiu. 14 Bwa akana kairaki iroun Taamnein te Atua ao bon natin te Atua. 15 Bwa te Taamnei are kam anganaki E aki karikiingkami bwa tooro, ao E aki karika te maaku i nanomi; ma kam anganaki te Taamnei ae e natinaki te aba irouna, ao ae ti a konaa irouna ni kaangai iai: Abwa Tamara. 16 Ao te Taamnei aei E ibuobuoki ma taamneira ni kaotiotira bwa natin te Atua ngaira; 17 ao ngkana natina ngaira, ao bon taani bwaibwai naba ngaira-taani bwaibwai iroun te Atua, ao taan uaia ni bwaibwai naba ma Kristo; bwa ngkai ti bwainikiriinaki ma Ngaia, ao ti na neboaki naba ma Ngaia. 18 Bwa I kakoauaa bwa a aki konaa ni kabootauaki taiani bwainikiriinaki aika a reke nakoira ni boong aikai ma te neboaki are e nang kaotaki nakoira. 19 Bwa bwaai ni kabane aika a karikaki a tiku ma te ingainga ni kakaantaninga te Atua are E na kaotia bwa antai aika bon natina. 20 Bwa bwaai ni kabane aika a karikaki a bane ni kaakiaki taekaia i aan te aki-nako-raoi, tiaki n oin nanoia, ma n nanon Teuare e kaakiia i aana, ma te kaantaninga i bukiia, 21 bwa a na kainaomataaki man te mka are a na bane n roko iai, ao a na karekea te aro n inaomata ae akea n ai arona are aia bwai natin te Atua. 22 Bwa ti atai baika a karikaki bwa a bane n teimatoa ni karokoa ngkai ni ngirangira ma n ariri ni maraki, kaanga ai aron te aine are e nangi bung. 23 Ma tiaki ti baika a karikaki ae e reke aei irouia, bwa ngaira naba, aika iai iroura te Taamnei are te moanibwai n ana bwai n tituaraoi te Atua: ti ngirangira i nanora ni kaantaninga te natinaki ao kainaomataan rabwatara ni kabane. 24 Bwa ti kamaiuaki n te kaantaninga; ma ngkana ti noora are ti kaantaningaia ao bon tiaki te kaantaninga; bwa e aera te aomata ngkae e na kaantaninga te bae e nooria? 25 Ma ngkana ti kaataninga te bae ti tuai n nooria, ao ti kakariariaa ma te taotaonaki n nano. 26 Ao ai aron naba te Taamnei bwa E buobuokiira ni mamaarara: bwa ti aki ataa arora n tataro ae e riai, ma E buubuti te Taamnei i bukira ni ngirangira aika a aki konaaki n atongaki aroia. 27 Ao te Atua are e noori nanoia aomata ni kabaneia E ataa nanon te Taamnei, ibukina bwa E buubuti i bukiia ake a itiaki n aron nanon te Atua. 28 Ao ti ataia bwa ni bwaai ni kabane, ao E mwamwakuri te Atua ibukin te raoiroi ao i bukiia te koraki ake a tangiria ake E a tia ni weteiia nakon ana kaantaninga. 29 Bwa te koraki ake E a kaman rineiia ngkoa, E a kamani baaireiia naba bwa a na riki ni katootoonga Natina, bwa E aonga n riki bwa te karimoa i buakoia taari aika a bati. 30 Ao E weteiia naba ake E a kamani baaireiia; ao ake E weteiia E kaeti naba aroia n reitaki ma Ngaia; ao ake E kaeti aroia n reitaki ma Ngaia, E neboiia naba. 31 Ao tera ngkanne ae ti na taekinna ibukini baikai? Ngkana raora te Atua, ao antai ae e konaa n ekira nako? 32 Teuare e aki taua ae bon Natina, ma E anga i bukira ni kabaneira, ao E na iranna n aki anganiira bwaai n aakoi ni kabane ma Ngaia? 33 Antai ae iai ana taeka ni bukiniia akana rineaki iroun te Atua? Bon te Atua ae e kaetiia. 34 Ao antai ae e na kabureia? Kristo Iesu boni Ngaia are e mate, are E a manga maiu mai buakoia maate, ao are E mena naba i angaatain te Atua ni bubuubuti i bukira. 35 Antai ae e na karaaureiira ma tangirara irouni Kristo? Te rawaawata, ke te maraki, ke te bwainikiriinaki, ke te rongo, ke te aki-kunnikaiaki, ke te kabuanibwai, ke te kamateaki? 36 N ai aron are e koreaki ni kaangai: Ti tiringaki i bukim ni kabongnga; Ti atongaki bwa tiibu aika a nangi tiringaki bwa karea. 37 Ma moan te tokanikai ngaira i aoni baikai ni kabane iroun Teuare e tangiriira. 38 Bwa I boni koaua bwa e aki konaa te mate, ke te maiu, ke anera, ke baika iai mwaakaia ma aroia n tau-taeka i karawa, ke bwaai aika a boou, ke baika a na roko, 39 ke te rietaata, ke te rinano, ao e aki konaa naba te bwai teuana ae e karikaki, ni karaaureiira ma tangirara iroun te Atua, are i nanoni Kristo Iesu are ara Uea.
1 I atonga te koaua; I aki kewe ibukina bwa ana aomata Kristo ngai, ao e buokai mataniwiin nanou are e kairaki iroun te Taamnei are e Raoiroi, ni kakoauaai naba bwa I aki kewe: 2 bwa e bati rawaawatau ma korakain nanou ae e aki konaa n toki. 3 Ao e bia reke kaiu, ma ni karaureaki ma Kristo i bukiia tariu ake au buu n te katei n aomata; 4 ake Iteraera, ake a tabekaki iroun te Atua bwa natina, ake E kaota mimitongina nakoia, ao E karaoi taiani booraraoi ma ngaiia; E anganiia te Tua, ao e reeke irouia te aro n taromaurini koaua, ma taeka n akoi, 5 ao a riki mai irouia bakatibu; ao Kristo, ngkai bon te aomata Ngaia, boni kaain aia bootanaomata. Ao te Atua are e tau-taeka i aoni bwaai ni kabane, ana bwai te neboaki n aki toki. Amene. 6 Tiaki bwa aongkoa iai aki nako raoin te taeka n akoi; e a tia ni koro nanona, bwa tiaki Iteraera ni kabaneia aika ana aomata ni koaua te Atua; 7 ao ana kariki Aberaam tiaki naba natin te Atua ngaiia ni kabaneia, bwa E kaangai te Atua nakon Aberaam, A na atongaki ana kariki Itaaka bwa am kariki. 8 Na nona ngkanne bwa naati ake a bungiaki n te rabwata tiaki natin te Atua; ma naati ake a bungiaki bwa kakoroan nanon te taeka n aakoi a atongaki bwa ana kariki ni koaua Aberaam. 9 Bwa aei te taeka n akoi: N te tai naba aei ao N na roko ao e na reke natin Tara te mwaane. 10 Ao tiaki ti ngaia, ma e riki naba ae aron aei nakon Rebeka ngke e bikoukou iroun temanna, are Itaaka are ara bakatibu; 11 bwa ngke a tuai ni bungiaki natina, ngke a tuai ni karaoa ae e raoiroi ke ae e buaakaka, ao e kaangai te taeka nakoina, E na toro te karimoa iroun te karimwi. E taekina aei bwa e na kaotaki iai arona n rinea te nati ae temanna bwa e nako man oin ana kaantaninga; 12 ma ngaia are ana rinerine te Atua e nako man arona ni weewete ao tiaki man te mwakuri are a karaoia. 13 N ai aron are e koreaki ni kaangai: I tangira Iakobwa, ma I ribaa Etau. 14 Ao tera ngkanne ae ti na taekinna? E aki eti aron te Atua? Tiaki ngaia anne! 15 Bwa E kaangai nakoni Mote, N na aakoa ane I kan aakoia, ao N na nanoangaaea ane I kan nanoangaia. 16 Ma ngaia ae ana rinerine te Atua e boboto i aon ti nanona n nanoanga, ma tiaki i aon aron te aomata bwa tera are e tangiria ke e karaoia. 17 Bwa E kaangai te Atua nakoni Bwarao n te Baibara, I karikiko n uea ibukin aei: bwa N na kaota mwaakau iroum, ao bwa e aonga n ataaki arau i aonnaba ni bane. 18 Ma ngaia ae E nanoangaea ae E kan nanoangaia te Atua, ao E kamatoatoaa nanon ane E kani kamatoatoaa. 19 Ane ko na titirakinai iai ngkanne ni kaangai, Ao e aera te Atua ngkae E aki toki ni kakaaea kaairuan te aomata? Bwa antai ae e tuuka nanona? 20 Nao! Antai ngkoe bwa ko na kaekaa te Atua? Iai riain te bwai ae e karaoaki man te bokaboka bwa e na kaekaa te aomata are e karaoia ni kaangai, E aera ngkai ko karaoai n arou aei? 21 Akea ana riai te tia karaoi bwaai man te bokaboka bwa e na karaoa te boora ae e katamaaroaaki ma te boora ae akea katamaaroaana man ti teuana te bwariko ni bokaboka? 22 Ao bon ti te bo naba ma are E a tia ni karaoia te Atua. E kani kaota unna ma mwaakana n ekiia nako ake a bon riai mateia. Ma E aki, bwa te bae E karaoia E taotaona nanona nakoia, 23 n arona ngke E kaota aron neboakina ngke E nanoangaiia aomata ake E a tia n rineiia bwa a na reke naba tibwangaia n neboakina. 24 Bwa I-Iutaia ngaira ke tiaki, ma boni ngaira te koraki ake a weteaki; 25 n ai aron ana taeka are e kaangai n te boki are Otea: N na atongiia ake tiaki au aomata bwa au aomata; Ao are e aki tangiraki bwa e tangiraki. 26 Ao n te tabo are e taekinaki iai ae e kaangai nakoia: Tiaki au aomata ngkami; ao a na atongaki naba iai bwa natin te Atua ae e maiu. 27 Ao Itaia e taekiniia Iteraera ni kaangai, Ai aron tanon te bike i rarikin taari mwaitiia natin Iteraera, ma ti tabeman mai buakoia aika a na kamaiuaki; 28 bwa ane E na karaoa nako aon te aba te baere E a tia ni motikia bwa E na karaoia. 29 Ao e taku naba Itaia, Ngke arona bwa te Uea are Moan te Mwaaka. E aki kamaiuiia tabemwaang mai buakoia ara koraki, ao ti na kaman tia ni kamaunaaki, n ai aroni kaawa ake Totom ma Komora. 30 Ao tera ae ti na taekinna ngkanne? Bon aei: bwa aomata aika tiaki I-Iutaia, aika akea aia kekeiaki ni kaeti aroia n reitaki ma te Atua, a kunea bwa e konaa n reke irouia kaetan aroia n reitaki ma Ngaia n te onimaki; 31 ma te bootanaomata ae Iteraera, ake a ukoukora te tua are e na kaeta aroia n reitaki ma te Atua, e bon tuai n reke irouia. 32 Bwa e aera? I bukina bwa a aki kataia ni karekea ni kawain te onimaki, ma a kataia ni karaoia ri nanon te tua. A reke waeia n te atiibu ni katatatata ao a tatanako iai; 33 n ai aron are e koreaki ni kaangai: Noria, I kawenea i Tion te atiibu ae a na reke waeia iai aomata, ao a na bwaka; ao ane e onimakinna ao e na aki kamaamaeaki.
1 Taari, aio ae e tangiraki i nanou ao au tataro nakon te Atua i bukiia Iteraera, bwa a na kamaiuaki. 2 Bwa I kakoauaiia ae a baabane nanoia nakon te Atua, ma akea aia atatai; 3 bwa a aki ataa te aro are e na kaetaki iai aroia n reitaki ma te Atua, ao a kataia ni karaoa te aro are e na reke iai irouia; ao aroia aei e a oti iai bwa a rawa n are E a tia te Atua ni karaoia i bukiia. 4 Bwa Kristo E a tia ni katoka boonganan te Tua i bukiia ake a reke irouia kaetan aroiai n reitaki ma te Atua n aia onimaki. 5 Ao aei are e koreia Mote bwa taekani kaetan aron te aomata n reitaki ma te Atua n iran nanon te Tua: Te aomata ane e karaoi baikai, ao e na maiu. 6 Ma aomata ake a reke kaetan aroia n reitaki ma te Atua n te onimaki a aki konaa n titiraki ni kaangai, Antai ae e na rierake nako karawa? (Ae nanona, bwa antai ae e na kaira rikaaki Kristo nakoira ). 7 Ao antai ae e na ruo nako Abuto? (ae nanona, bwa antai ae e na kaira rake Kristo mai buakoia maate). 8 Ma aei taekana n te Baibara: E rangi ni kaan te taeka nakoim, bwa ane i wiim ke i nanom; boni ngaia taekan te onimaki are ti tataekinna: 9 bwa ngkana ko taekina Iesu ni wiim bwa te Uea ao ko onimaki i nanom bwa E a manga maiu iroun te Atua mai buakoia maate, ao ko na kamaiuaki. 10 Bwa e onimaki te aomata i nanona ao e reke irouna kaetan arona n reitaki ma te Atua; e tataekina ana onimaki ni wiina ao e kamaiuaki. 11 Bwa e kaangai te Baibara, ane e onimakinna ao e na aki kamaamaeaki. 12 Te taeka aei bon i bukiia aomata ni kabaneia: bwa akea kaokoron te I-Iutaia ma te I-Erene, bwa ti temanna aia Uea aomata ni kabaneia, ae E kabatiai kabwaiaia aomata nako ake a butiia buokaia; 13 bwa ane e taboa aran te Uea ao e na kamaiuaki. 14 Ao a na kangaa ni wetea aran Teuare a aki onimakinna? Ao a na kangaa n onimakinna ngkana a tuai n ongo taekana? Ao a na kangaa n ongo ngkana akea te tia taekinna? 15 Ao a na kangaa n tataekinna ngkana a aki kanakoaki? N ai aron are e koreaki ni kaangai: Ai tamaaroa ra waeia ake a roko n uoti rongorongoni baika a raraoi! 16 Ma a aki bane aomata n ira nanon te euangkerio. Bwa e kaangai Itaia, Te Uea, antai ae e onimakina ara rongorongo? 17 Ma ngaia ae e reke te onimaki man te ongoraa n te rongorongo, ao te ongoraa n te rongorongo e reke man tataekinani Kristo. 18 Ma I taku, A tuai n ongo Iteraera? A bon tia-n ai aron taekana are e kaangai: E oti nako bwanaaia ni kabutaa aonnaba ni kabane, Ao a nako aia taeka nakon tabon aonnaba. 19 I a manga titiraki riki ni kaangai, A aki ataia Iteraera? Aio moa ana taeka Mote: N na kabakantangingkami irouia ake tiaki oi ni bootanaomata, Ao N na kauningkami iroun te bootanaomata ae a nanobaba kaaina. 20 Ao e taetae Itaia n aki maaku, ngke e taekina ana taeka te Uea are e kaangai: I a reke irouia akana aki ukoukorai; I kaotai nakoia akana aki titiraki taekau. 21 Ma aikai ana taeka, aika ana taeka te Uea i bukiia Iteraera: aroarori baiu ni kabongnga nakon te botanaomata ae aki ongeaaba irou, ao e katei nakoiu.
1 E kaangai ngkanne au titiraki, E kaaki taekaia ana bootanaomata te Atua? E bon aki! Bon te Iteraera naba ngai, ae kanoan Aberaam, ae kaain te baronga are Beniamin. 2 E aki kaaki taekaia ana bootanaomata te Atua ake E a tia n rineiia ma ngkoa. Kam aki ataa rongorongon Eria n te Baibara, ngke e kabuaakakaia Iteraera nakon te Atua? Bwa e kaangai: 3 Te Uea, a kamateia am buraabeti, ao a urui am baonikarea; ao ti ngai te nikira, ao a ukoukorai bwa a na anaa maiu. 4 Ma e kangaa ana taeka te Atua nakoina? E kaangai: Iai au aomata aika itinga aika I katikuia, aika a aki taromauriia Bwaara. 5 Ao ai arona naba, bwa ibukin ana aakoi te Atua ao a a tiku ngkai nikiraia ake E a tia n rineiia; 6 ao ngkana tiaki ibukin ana aakoi ae e riki iai aei, ma ibukin te bwai are a karaoia ana aomata, ao nanona ngkanne bwa akea koauan ana akoi. 7 Ao tera ngkanne ae riki? Bwa te baere a ukoukoria Iteraera e aki reke irouia ni kabaneia, ma ti irouia ake a rineaki; ao nikiraia a kamatoatoaaki nanoia; 8 n ai aron are e koreaki ni kaangai: E anganiia te Atua ana namakin te taamnei ae e mate, maata aika a aki nooraaba, ao taninga aika a aki ongo, ni karokoa te bong aei. 9 E taku Tawita, Ke e riki aia bootaki bwa te bwai ni kamwaamwane, ma te bwai ni kabwakabwaka; Ke e riki bwa booni mwiin aia mwakuri. 10 Ke a karooaki mataia, bwa a aonga n aki nooaaba, Ao kabwaouai nuukaia i aani uotaia n taai nako. 11 E kaangai ngkanne au titiraki, A bwaka n aki konaa ni manga tei rake ngke a reke waeia ao a tatanako? A bon aki! Ma e roko te maiu irouia ake tiaki I-Iutaia ngke a bure Iteraera, bwa a aonga ni kabakantangaki. 12 Ma ngkana a bati n reke kabwaiaia aomata nako i aonnaba ibukin aia bure Iteraera, ao a bati n reke kabwaiaia aomata aika tiaki I-Iutaia ibukin aroia Iteraera n tibanako ma nanon te Atua, ao ai bati ra riki te kabwaia ae e na reke irouia ngkana a bane kaain te botanaomata ae Iteraera n rin i nanon te kamaiuaki! 13 I taetae nakoimi ngkami aika tiaki I-Iutaia; bwa ngkai aia tia tuatua aomata aika tiaki I-Iutaia ngai, ao N na taua nakoau aei bwa te bwai ae e rangi ni kakaawaki irou, 14 bwa a aonga ni bakantang kaain au bootanaomata; ao n te aro anne a konaa iai ni kamaiuaki tabemwaang i buakoia iroun te Atua n au mwakuri. 15 Bwa ngkana e riki kaakan taekaia bwa aroia aomata nako n riki bwa raraon te Atua, ao tera ngkanne aroia ngkana a manga butimwaaeaki? Kaanga ai aroia maate ake a manga maiu. 16 Ngkana e katabuaki mwakoron te kariki bwa ana bwai te Atua, ao are nikirana bon ana bwai naba; ao ngkana e katabuaki wakan te kai bwa ana bwai te Atua, ao bon ana bwai naba mwaangana. 17 Ngkami aika tiaki I-Iutaia, ti te bo ngkami ma mwaangan te kai te oriwa are e riki n aki akaka, aika mwaangana ake a katomaaki ni kamaiuaki ma mwaangan te oriwa are e unikaki raoi, aika mwaangana ake a tia n oteaki. Kam a tia n onei mwiini mwaanga tabeua ake a tia ni koreaki maiai; ao ibukin aromi aei, ao kam a bwaina te kabwaia are e reke man rikimi bwa mwaangan te kai are e unikaki raoi. 18 Ma ngaia ae tai taku bwa kam raoiroi riki nakoni mwaanga ake a koreaki ni kaakaki. Ma ngkana e reke aei iroumi, ao uringnga bwa tiaki ngkami aika kam kamaiua te waka, bwa te wakaa ae e kamaiungkami. 19 Ane ko na kaangai ngkanne, A oteaki mwaangana bwa ti aonga n onei mwiia. 20 E koaua ane e ko taku; a oteaki ibukin aia aki-onimaki, ma ngkoe, ko mena ni nnem ane e ko mena iai ibukin am onimaki. Ma ngaia ae tai bwaina te kainikatonga, ma ko na bwaina te mamaaku; 21 bwa ngke E kaaki mwaanga ake boni mwaanga ni koaua te Atua, ao ko taku bwa E na aki konaa ni karaoia naba nakoim? 22 Ko noora ngkanne aron ana atataiaomata te Atua ao arona ni matoatoa: E matoatoa nakoia ake a tia ni bwaka, ma E atataiaomata nakoimi, ngkana kam teimatoa n onimakina arona nakoimi. Ma ngkana kam aki, ao ane kam na koreaki ni kaakaki. 23 Ao te koraki ake mwaanga ake a oteaki ni kaakaki, ngkana a toki man aroia n aki onimaki, ao a konaa ni manga kaokaki nakon aroia are rimoa; bwa E konaa te Atua ni karaoia. 24 Bwa ngke ko koreaki man te oriwa are e riki n aki akaka, ao ko katomaaki nakon te oriwa are e unikaki raoi, e ngae ngke bon tiaki mwaangana ngkoe, ao ai beebete ra riki aroia ni katomaaki mwaanga ake boni mwaangan te oriwa are e unikaki raoi, ngkana a kaokaki nakon aroia ake rimoa? 25 Bwa I aki tangiringkami, taari, bwa kam na aki ataa te bwai ae e raba aei, bwa kam kaawa ni bakanrabakau iai: bwa iai temwaangina i buakoia Iteraera aika a matoatoa nanoia n rawa n onimaki, ao a na tiku n aroia aei ni karokoa ae e koro mwaitiia aomata aika tiaki I-Iutaia n nako n te Atua; 26 ao n te aro aei, ao a na kamaiuaki kaain te bootanaomata ae Iteraera ni kabaneia, n ai aron are e koreaki ni kaangai: Ane E na nako mai Tion te Tia Kamaiu; E na kaaki te buaakaka mai irouia ana kariki Ia koba: 27 Aio au booraraoi ma ngaiia, ngkana I kabwaraa aia bure. 28 I bukina ngke a rawa I-Iutaia ni butimwaaea taekan te euangkerio, ao a riki bwa ana kairiribai te Atua i bukimi, ngkami aika tiaki I-Iutaia. Ma ngkai a teimatoa aroia bwa aomata ngaiia aika a rineaki iroun te Atua, ao E bon tangiriia i bukiia aia bakatibu ake a kakannato. 29 Bwa E aki konaa te Atua ni kaoki bwaai ake E a tia n anga, ao E aki konaa ni mwaninga taekaia aomata ake E a tia n rineiia. 30 Bwa kam a tia ngkami aika tiaki I-Iutaia n aki ongeaaba nakon te Atua ngkoa; ma ngkai, kam a nanoangaaki ibukin aia aki-ongeaaba I-Iutaia. 31 Ao ai arona naba nakoia I-Iutaia: bwa a aki ongeaaba ngkai, ma ane a na nanoangaaki naba n ai aromi. 32 Bwa E a tia te Atua ni kabaeiia aomata nako i aan te aro n aki-ongeaaba, bwa E aonga ni kaota ana nanoanga nakoia ni kabaneia. 33 Ai bati ra kaubwain te Atua, ao ai nano ra rabakauna ma ana atatai! Ai kaangaanga ra ataakin ana moti, ao ai kaangaanga ra kuneakin arona! 34 Bwa antai ae e ataa ana iango te Uea? Ao antai ae e anganna taeka n ibuobuoki? 35 Antai ae e anganna te bwai teuana bwa E aonga ni manga kaoka nakoina boona? 36 Bwa mai iroun te Atua bwaai ni kabane; a bane ni karikaki ibukina, ao a na bane ni manga oki nakoina. Ana bwai te neboaki n aki toki. Amene.
1 Ma ngaia aei, taari, ibukin aron te Atua n nanoanga ae e bati, ao I buubutingkami bwa kam na angan te Atua rabwatami bwa te karea ae e maiu ae e itiaki, ae E na kukurei iai; bwa aei aromi ae e riai ae E kaantaningaia te Atua bwa kam na anganna. 2 Tai katootoonga aroni katein te maiu aei; ma a na bitaki tein ami iango man are kam tataneiai iai, bwa kam aonga n ataa raoi aroni karaoan te bae e raoiroi ma ni kakukurei nakon te Atua. 3 I bukin te aakoaki are I anganaki, ao aei au taeka nakoimi n tatabemaningkami nako: e na tai iango temanna i nanona ni kamoamoa i bon irouna i aon ae e riai; ma e na bwaina te iango raoi, ao e na kaetieta arona ma aron te onimaki are E a tia te Atua n tibwaia nakoia aomata nako. 4 Bwa ngkai a bati bwain te rabwata ae ti teuana, ao ngkai a kakaokoro aroia ni mwakuri, 5 ao ai arora naba: bwa e ngae ngke ti bati, ma te rabwata ngaira ae ti teuana i nanoni Kristo, ao ti bane n reitaki temanna ma temanna n arora aika a kakaokoro bwa bwain te rabwata ae ti teuana. 6 Ma ngaia ae ti na kamanenaai bwaai n tituaraoi aika a kakaokoro ake ti anganaki n tatabemanira nako mai iroun te Atua n ai aron nanona n akoi: ngkana ti anganaki te konaa n taetae ni buraabeti, ao ti na taetae ni buraabeti, n aki tibanako ma ara onimaki are iai iroura; 7 ngkana te konaa n ibuobuoki, ao ti na ibuobuoki; ao ngkana te konaa n reirei ao ti na reirei; 8 ngkana te konaa ni kauunga, ao ti na kauungaiia aomata; ngkana te konaa ni buokanibwai, ao ti na i buokanibwai ma te nanoraoi; ngkana te konaa ni kairiri, ao ti na karaoia nakon ara kabanea n tamaaroa; ao ngkana ti konaa ni karaoa te mwakuri n nanoanga nakoia aomata, ao ti na karaoia ma te nano ni kukurei. 9 Tai mwaamwanaa te aba n ami tangira. Riba te buaakaka, ao nim ma te raoiroi. 10 Kam na i tangitangiri n ai aroia taari, ao tai tabwara ni kaota aron te ikarinerine. 11 A na aki bwara nanomi man te baere kam uaiakinna; kamatoai angin nanomi; tooro iroun te Uea. 12 E na reke iroumi te kimwaareirei n ami kaantaninga; bwaina te taotaonaki n nano i buakon te rawaawata, ao bwaina te tataro n taai nako. 13 Kam na anga ami bwai nakoia ake a itiaki bwa buokani kain nanoia, ao kam na butimwaaiia n akoiia ni mwengami. 14 Kam na taetae ni kakabwaiaia akana bwainikiriningkami; taetae ni kakabwaiaiia, ao tai atongi taeka aika a na reke kaiia iai. 15 Kam na kimwaareirei ma akana kimwaareirei; kam na tang ma akana tang. 16 Kam na kabooboo nanomi. Tai bwaina te nano ni kani kakannato riki nakoia temwaangina, ma kam na kukurei n i raorao ma akana mangori. Tai iangoingkami bwa kam wanawana. 17 Tai karaoa ae e buaakaka nakon te aomata ae e karaoa ae e buaakaka nakoim, ma karaoi baika a raraoi i mataia aomata naako. 18 Ngkana kam kona,ao karaoi bwaai ni kabane aika kam na konaa iai ni maeka n rau ma aomata ni kabaneia. 19 Ngkami aika kam tangiraki, tai iri taangami; E na karaoia te Atua; bwa e koreaki ae e kaangai: E taku te Uea, Au bwai te irantaanga, N na kabooboo Ngai. 20 Ma kam na karaoa are e taekinaki ni kaangai: Ngkana e kan amwarake te tia ribaiko, ao kaamwarakea; Ao ngkana e kani mooi, ao kamooiia; Bwa ngkana arom anne, ao ai aron ae ko ikoikoti mwaakaron te ai i aon atuuna iai. 21 Tai taenikai n te buaakaka, ma kam na kataea ana kai te buaakaka n te raoiroi.
1 Ke a ongeaaba aomata ni kabaneia irouia ake a tau-taeka i aoia: bwa ti te Atua ae e angan te aomata te mwaaka n tau-taeka, ao Ngaia naba ae E kateiia aika a tau-taeka ngkai n nakoaia. 2 Ma ngaia aei, bwa te aomata ane e rawa nakon te tau-taeka, ao e rawa naba nakon are E a tia ni baaireia te Atua; ane e karaoa aei ao e na motikaki taekana. 3 Bwa a aki riai ni maakaki taan tau-taeka irouia aomata aika a kaakaraoa ae e raoiroi, ma a riai ni maakaki irouia aika a kaakaraoa ae e buaakaka. Ko kan aki maaka te tia tau-taeka? Karaoa ae raoiroi, ao ane ko na kamoamoaaki iai irouna: 4 bwa ana aomata te Atua ngaia ao tabena bon te buokiko nakon ae e raoiroi. Ma ngkana ko karaoa ae e buaakaka ao ko bon riai ni maaku, ibukina bwa bon iai mwaakana ni kareke kai: bwa ana aomata te Atua ngaia ae te tia irantaanga ae e karaoa nanon te Atua ni karekea kain ane e karaoa ae e buaakaka. 5 Ma ngaia ae e riai bwa kam na bwaina te aan-taeka, tiaki ti ibukin ana moti te Atua are e na rawaawata mwiina nakoimi, ma ibukina naba bwa kam bon ataia bwa te bwai ae bon riai karaoana. 6 Ao bon aei naba bukin ae kam riai naba iai ni kabwakai ami taekiti: bwa a mwakuri ibukin te Atua taan tau-taeka n aia mwakuri are a kakaonimaki nako iai. 7 Anga bwaai ni kabane akana kam bae iai: te taekiti nakoia taan anai taekiti, te tiute nakoia taan anai tiute, te maaku nakoia akana riai ni maakaki, ao te karinerine nakoia akana riai ni karineaki. 8 Tai taarau iroun te aomata n te bwai teuana, bwa ti n te i-tangitangiri: bwa ane e tangira raona n aomata, ao e na karaoa nanon te Tua ni kabanea. 9 Bwa aikai tuua: Te Otinako 20.13-15, Te Tua-Kaua 5.17-19 ao 21 Ko na tai wene ni bure; Ko na tai kamateia aomata; Ko na tai ira; Ko na tai mataai; ao ngkana tao iai riki, ao a bane i nanon te tua ae e kaangai: Ko na tangira raom n ai aron tangiram i bon iroum. 10 Ane e tangira raona n aomata ao e aki konaa ni karaoa ae e buaakaka nakoina. Ma ngaia ae bwainan te tangira boni kakoroan nanon te Tua ni kabane. 11 Kam bon riai ni karaoa aei, ngkai kam atai kanoani boong aika ti mena iai ngkai. E a bo ami tai ngkai n uti mani m atuum i; bwa e a uakaan riki ngkai te bong are ti na kamaiuaki iai nakon taina ngkoa ngke ti moa n onimakina iai te Uea. 12 E a kaani bane te bong, ao e a kaan te ngaina. Ma ngaia ae ti na katikui mwakuri nako aika bwain te roo, ao ti na anai bwaai ni buaka aika bwain te oota. 13 Ti na bwaina te aro ae e riai ni maiura n ai aroia aomata aika a maeka n ootan te ngaina; ti na aki bwaina te maiu are iai i nanona te momooi manging, ma te wene ni bure, ma aaro ni kammaira nako, ma te unun, ma te bakantang. 14 Ma kam na anai ana bwai ni buaka nako te Uea are Iesu Kristo, ao tai karekei aia tai rabwatami aika a buubure bwa a na iri nanoia ni kaibwabwaru.
1 Kam na mwanea n aakoa te aomata ae e mamaara n ana onimaki, ma tai kauntaeka ma ngaia ibukin tein aron ana iango. 2 E taku temanna n ana koaua bwa e riai irouna te kang amwarake ni kabane; ao temanna ae e mamaara n ana onimaki e taku bwa e riai irouna te kang amwarake man aroka nako. 3 Te aomata are e kang amwarake nako e na aki kaakeaa boongan te aomata are iai baika e aki konaa ni kang; ao te aomata are e kang ti amwarake man aroka nako ke e tai kabuaakakaa te aomata are e kang amwarake nako, ibukina bwa e butimwaaeaki arona anne iroun te Atua. 4 Antai ngkoe bwa ko na baairea taekan ana toro temanna ni kabuaakaka? Bon ana toka ae e na baairea taekana bwa e nako raoi ana mwakuri ke e aki. Ma ane e na nako raoi ana mwakuri te toro, bwa E konaa te Atua ni buokia bwa e aonga n nako raoi ana mwakuri. 5 E taku temanna bwa e kakannato riki te bong teuana nakoni boong ni kabane, ao temanna e taku bwa ti te bo aroni boong nako. Ke a kareke nanoia aomata nako aika a na aki katiotioaki aia iango iai. 6 Ane e kaawakina te bong teuana bwa e kakannato irouna, ao e kaawakinna ibukin te Uea; ao ane e kang amwarake nako, ao e kang ibukin te Uea, bwa e katituaraoa te Atua; ao ane e aki kang amwarake tabeua, ao e karaoia ibukin te Uea. 7 Bwa akea i buakora ae e maiu bon ibukina, ao akea naba ae e mate bon ibukina. 8 Bwa ngkana ti maiu, ao ti maiu ibukin te Uea; ao ngkana ti mate, ao ti mate naba ibukin te Uea. Ma ngaia ae ngkana ti maiu ke ti mate ao ana bwai naba te Uea ngaira. 9 Bwa E mate Kristo ao E a manga maiu ibukin aei: bwa E aonga n riki bwa aia Uea ake a mate ma ake a maiu. 10 Ao ngkoe, ko aera ngkai ko motika taekan tarim? Ao manga ngkoe, ko aera ngkai ko kaakeaa boongan tarim? Bwa ane ti na bane n tei i matan te Atua bwa a na motikaki taekara irouna. 11 Bwa e koreaki ae e kaangai: E taku te Uea, Ngkai I maiu, ao ane a na bane bubuaniwae ni katorobubua nakoiu, Ao a na bane neewe n neboa te Atua. 12 Ma ngaia ae ti na bane ni kaoti arora n tatabemanira nako nakon te Atua. 13 Ma ngaia ae ti na katoka arora ae te i-kabuaakaka, ao ti na karekea ara baaire bwa a na akea ae e na kaaki te bwai ni katatatata ke ni kabwakabwaka i matan tarina. 14 Ngkai I reitaki ma te Uea are Iesu n au onimaki, ao I bon ataia raoi bwa akea te bwai ae e kamwaraa n arona are e karikaki iai; ma ane e taku bwa e kamwaraa te bwai teuana, ao e boni kamwaraa ibukina. 15 Bwa ngkana e rawaawata nanon tarim ibukini kanam, ao ko aki nakonako n te aro n tangira. Tai urua maiun temanna are E mate Kristo ibukina, n te amwarake are ko kanna. 16 Ma ngaia ae kam na tarataraia bwa e na aki atongaki bwa e buaakaka te bae e raoiroi iroumi. 17 Bwa tiaki uean te Atua te amwaamwarake ma te momooi, ma bon te katei ni maiu are karaoan nanon te Atua, ma te rau, ma te kimwaareirei ake ti anganaki iroun te Taamnei. 18 Bwa ane e toro irouni Kristo ni baikai ao E kukurei te Atua irouna, ao e kakoauaaki irouia aomata bwa e raoiroi arona. 19 Ma ngaia ae ti na uaiakin rekeni bwaai aika a na karekea te rau, ao baika a na buoka kateimatoaan temanna ma temanna n ana onimaki. 20 Tai urua ana mwakuri te Atua ibukini kanam. Akea te amwarake ae e kamwaraa, ma e bure kanakin te amwarake are e na riki bwa te bwai ni kabwakabwaka nakon temanna. 21 E raoiroi te aki kang iriko ma te aki mooi wain, ma aki karaoan te bwai teuana are e na riki bwa te bwai ni kabwakabwaka nakon tarim. 22 Am onimaki ane iroum ae e kaeti ma baikai, bon am bwai i marenam ma te Atua. E a kabwaia te aomata are e namakinna bwa e aki kabuaakakaaki n are e karaoia ngkana e koaua iai bwa e aki bure. 23 Ma ane e nanokokoraki ngkana e amwarake, ao e kabuaakakaaki iai ibukina bwa e aki karaoia ma te nano n onimaki; bwa te bae e karaoaki ma te aki-onimaki bon te bure.
1 E riai iroura ngaira aika a korakora ara onimaki bwa ti na taotaon nanora nakoia aika a mamaara aia onimaki, ao ti na aki iri oin nanora ni karaoa are ti tangiria. 2 Ti na bane n tatabemanira nako ni kakukureiia raora ni baika a na boongana i bukiia, bwa a aonga ni buokaki aia onimaki ni kakorakoraaki. 3 Bwa E aki kakukureia i bon irouna Kristo; n ai aron are e koreaki ni kaangai: A bwakarai aia taeka n iowawa ake a taetae n iowawa nakoim. 4 Bwa bwaai ni kabane ake a koreaki ngkoa a koreaki ibukin reireiara, bwa e aonga n reke iroura te kaantaninga n taekan te taotaonaki n nano ma te kauunga nano n te Baibara. 5 Ao te Atua are e riki mai irouna taotaonan te nano ma kabeebetean te nano, E na anganingkami te nano ni boonnano are e reke ni katootoongan aroni Kristo Iesu; 6 bwa e aonga n ae kam neboa te Atua are Taman ara Uea are Iesu Kristo n te nano ae ti teuana ao n te bwanaa ae ti teuana. 7 Ma ngaia ae kam na i mwannemwane n i aakoakoi, n ai aron naba Kristo ngke E mwaneira n akoira, bwa E aonga n neboaki iai te Atua. 8 I tuangkami bwa E roko Kristo bwa te tia buokiia I-Iutaia, ni kaotia nakoia bwa E a tia ni kakaonimaki te Atua ni kakoroa bukin ana taeka n aakoi ake E taekin nakoia aia bakatibu ake a kakannato; 9 ao bwa a aonga n neboa naba te Atua aomata aika tiaki I-Iutaia ibukin arona n nanoanga nakoia, n ai aron are e koreaki ni kaangai: Ma ngaia ae N na karaoiroiko i buakoia bootanaomata aika tiaki I-Iutaia, Ao N na anenea aram. 10 Ao aio naba: Kam na kimwaareirei, ngkami aika bootanaomata aika tiaki I-Iutaia ma ana aomata te Atua. 11 Ao manga aio naba: Kam na karaoiroa te Uea, ngkami aika bootanaomata aika tiaki I-Iutaia ni kabaneingkami; Ke a kamoamoa natanaomata ni kabaneia. 12 Ao e taku Itaia, Ane e na kaoti temanna man ana utu Iete; E na taua taekaia botanaomata aika tiaki I-Iutaia, ao ane a na kaantaningaia. 13 Ao te Atua are e riki mai irouna te kaantaninga, E na kaon nanomi n te kimwaareirei ni kabanea ma te rau ibukina ngkai kam onimakinna, bwa e aonga n teimatoa ami kaantaninga ni mwaakan te Taamnei are e Raoiroi. 14 Tariu, I aki nanokokoraki iroumi bwa a rangi n raoiroi aromi, ao kam rangi n atai baika kam riai ni karaoi, ao kam konaa n i reirei iroumi. 15 Ma n te reta aei ao I a tia n ninikoria n taekini bwaai tabeua aika I a tia ni kauringngkami iai. I ninikoria n taekin ibukina bwa E a tia te Atua n ana aakoi ni karikai 16 bwa ana tia mwakuri Iesu Kristo ngai i bukiia aomata aika tiaki I-Iutaia. I mwakuri bwa ai aron te ibonga ngai n tataekina ana euangkerio te Atua, bwa a aonga n riki aomata aika tiaki I-Iutaia bwa ai aroni karea aika E na kukurei te Atua irouia, aika a tia ni katabuaki ibukina iroun te Taamnei are e Raoiroi. 17 Ma ngaia ae ibukin arou n reitaki ma Iesu Kristo, ao e riai bwa N na kamoamoaai n au mwakuri ibukin te Atua. 18 Bwa N na ninikoria n taekina te baere E a tia ni karaoia Kristo irou n au taeka ma au mwakuri ibukini kairaia aomata aika tiaki I-Iutaia, bwa a aonga n ongeaaba nakon te Atua. 19 Ao N na bon ninikoria naba n taekina aroni Kristo ni karaoani kanikina ma mwakuri aika a kamiimii ni mwaakan te Taamnei are e Raoiroi. Ma ngaia are ni mwanangau nakon taabo nako ake I a tia n roko iai, mai Ierutarem ni karokoa aonon Iruriko, ao I a tia n tataekina euangkerioni Kristo. 20 I kekeiaki n tataekina te euangkerio tiaki n taabo ike e a tia n roko iai taekani Kristo: bwa N na aki reita nako te mwakuri are e a tia ni moanaki i mwaaiu iroun temanna; 21 n ai aron are e koreaki ni kaangai: A na nooria ake a tuai n tuangaki taekana, Ao a na atatai ake a tuai n ongo. 22 Ao bon aei bukin are e aki konaa n rereke iai au tai n roko iroumi. 23 Akea ngkai au mwakuri n taabo aikai, ao I a kaman tangiria i nanon ririki aika a bati bwa N na kawaringkami, 24 ngkana I mwananga nako Tibeen; ao I kaantaningaia bwa N na nooringkami i aoni kawaiu n au tai ni mwananga, ao ni bakaborauaki nako iai iroumi i mwiin tiau n noora aroni kakukurein te mena i buakomi i nanon te tai ae e kimototo. 25 N te tai aei, ao N na nako Ierutarem n nikiri bwaai ibukini buokaia ana aomata te Atua ikekei. 26 Bwa a kukurei nanoia I-Mwaketonia ma I-Akaia n anga bwaai n tituaraoi i bukiia ake a aki kaubwai i buakoia ana aomata te Atua ake a mena i Ierutarem. 27 Boni ngaiia aika a kukurei ni karaoa aei. Ma a bon riai ni buokiia ake a aki kaubwai: bwa ngkai a buokanibwai I-Iutaia ma aomata aika tiaki I-Iutaia ni baika a raraoi mai iroun te Atua ibukin taamneiia, ao bon te bwai ae e riai irouia Kristian aika tiaki I-Iutaia bwa a na buokiia Kristian aika I-Iutaia, n anganiia baika a kainnanoi ibukini maiuia. 28 Ma ngaia aei, ngkana I a tia ni karaoa aei, ma n anganiia naba rabwatan te mwaiti ni mwane are e a tia ni bobootaki i bukiia, ao N na karoko iroumi i aoni kawaiu nako Tibeen. 29 Ao I ataia bwa ngkana I roko iroumi, ao N na roko ma te kabwaia ae moan te bati mai irouni Kristo. 30 I bubutingkami, taari, ibukin ara Uea are Iesu Kristo ao ibukin te tangira are mai iroun te Taamnei, bwa kam na kakorakoraingkami ma ngai n tataro nakon te Atua i bukiu, 31 bwa N na kamaiuaki mai irouia ake a rawa n onimaki i Iutaia, ao a na kukurei n au mwakuri ana aomata te Atua ake a mena i Ierutarem. 32 Ngkana I tia ni karaoa aei, ao N na nakoimi ma te kukurei, ngkana nanon te Atua, ao e na rangi n nako raoi arou n tiku ni motirawa i buakomi. 33 E na mena iroumi ni kabaneingkami te Atua are mai irouna te raoi. Amene.
1 I kan taekina nakoimi aron Nei Boibe are mwaanera, bwa te aine ae raoiroi arona. Iai naba nakoana bwa te tia buobuoki n te ekaretia i Kengkirea. 2 Mwaneia n akoia n aran te Uea, n te aro ae e riai irouia ana aomata te Atua; ao kam na buokia n te bwai ane e kainnanoia mai iroumi: bwa te tia buokiia aomata aika a bati ngaia, ao te tia buokai naba. 3 Kam na anga au kamauri nakon Nei Beretika ma teuare Akura, ake raou ni mwakuri ibukini Kristo Iesu, 4 ake a kuri ni kabuanibwai ngke a anga maiuia i bukiu. I rangi ni kaaitau nakoia; ma tiaki ti ngai, bwa a kaaitauaki naba irouia ekaretia ake tiaki I-Iutaia kaaina. 5 Kam na anga naba au kamauri nakon te ekaretia ake a naanako kaaina ni bobootaki i nanon aia auti. Anga au kamauri nakon Ebaineto are e tangiraki irou: boni ngaia te moan aomata i Atia n onimakina Kristo. 6 Anga au kamauri nakon Nei Maria, are e karaoi baika a bati i bukimi. ake a mena ma ngai n te karabuuti; a rangi ni kinaaki irouia taan tuatua, ao a onimakina Iesu i mwaaiu. 7 Anga au kamauri nakon Anteroniko ma Nei Iunia, ake au bu, ake a mena ma ngai n te karabuti; a rangi ni kinaki irouia taan tuatua, ao a onimakina Iesu i mwaiu. 8 Anga au kamauri nakon Ambiria, are e tangiraki irou ibukin onimakinan te Uea irouna. 9 Anga au kamauri nakon Urebano, are raora ni mwakuri ibukin te Uea; ao nakon naba Titaku, are e tangiraki irou. 10 Anga au kamauri nakon Abere are e kakoauaaki raoi teimatoana n onimakina Kristo ngke e kataaki. Anga au kamauri nakon ana utu Arititoburo. Anga au kamauri nakon ana utu Narekito, ake a onimakina naba te Uea. 11 Anga au kamauri nakon au bu are Erorion. Anga au kamauri nakon ana utu Narekito, ake a onimakina naba te Uea. 12 Anga au kamauri nakon Nei Terubaina ma Nei Terubota, ake a mwakuri ibukin te Uea; ao angan naba raraou are Bereti, are e rangi ni mwamwakuri ibukin te Uea. 13 Anga au kamauri nakon Rubo are e rangi ni moamoa arona ni mwakuri ibukin te Uea; ao anga naba au kamauri nakon tinana, are e tabeakinai bwa kaanga ai aron natina ngai. 14 Anga au kamauri nakon Atungkirito, ma Berekon, ma Ereme, ma Bateroba, ma Erema, ma taari ake a mena iroouia. 15 Anga au kamaurinakoni Biroroko, ma Nei Iuria, ma Nerea ao mwaanena, ao nakon Nei Orumba, ma ana aomata te Atua ni kabaneia ake a mena irouia. 16 Kam na i kamauri, temanna nakon temanna, n ai aroia taari n inga. A bane ni kamauringkami ana ekaretia Kristo. 17 I butingkami, taari, bwa kam na tarataraiia te koraki akana eekaanako te reirei are kam reireiaki iai, bwa a karika te i raraaure iai irouia aomata; ao baika a karaoi a riki bwa bwaai ni kabwakabwaka. Kam na kararoaingkami mai irouia. 18 Bwa a aki toro iroun ara Uea are Kristo aomata aika aroia akanne, ma a mwakuri ibukini birotoia. A bureburei nanoia aomata aika a kai rairaki aia iango n aia taeka aika a kareke nano ao n aia taeka ni karang. 19 Bwa e ataaki aromi n ongeaaba nakon te Uea irouia aomata ni kabaneia, ao aei bukin ae I kimwaareirei iai i bukimi. Ma I tangiringkami bwa kam na wanawana n ataa te bae e raoiroi, ao kam na nano roo nakoni karaoan te bae e buaakaka. 20 E a kaani kamanatuaan Tatan i aani waemi iroun te Atua, are e reke mai irouna te raoi. E na mena iroumi ana aakoi ara Uea are Iesu Kristo. 21 E kamauringkami Timoteo, are raou ni mwakuri; ao a kamauringkami naba au buu aika Roukio, ma Iaton, ma Totibatero. 22 I kamauringkami n aran te Uea ngai ae Teretio, ae I korea te reta aei. 23 E kamauringkami Kaio ae ngaia ae I mena moa ngkai irouna; ao a kamauringkami naba kaain te ekaretia aika raou irouna. E kamauringkami naba Erateto, ae te tia kaawakina mwaanen te kaawa; ao ai arona naba ma Kuareto ae raora naba n onimaki. 25 Ti na neboa te Atua! Bwa E konaa ni kateimatoaingkami n te euangkerio are I tataekinna, are rongorongon Iesu Kristo, ao ni kaotiotan te baere e raba are e karabaaki ma ngkoa i nanon rooro ma rooro; 26 ma, ngkai, e a tia ni kaotaki, ao e a ataaki irouia bootanaomata ni kabaneia ri nanon aia boki buraabeti n ai aron are E tua te Atua bwa e na koreaki, bwa a aonga n onimakinna ma n ongeaaba irouna. 27 Ao ngkai, ibukin Iesu Kristo, ti a konaa n angan te Atua, are ti Ngaia ae e rabakau, te neboaki n aki toki. Amene.
1 Mai irouni Bwauro, ae I weteaki iroun te Atua bwa ana tia tuatua Iesu Kristo, ao mai iroun naba Totene ae e raora n onimaki, 2 nakon ana ekaretia te Atua are i Korinto, ake aomata ni kabaneia ake a kaitiakaki i nanoni Kristo Iesu, ake a rineaki bwa ana aomata te Atua, ma aomata ni kabaneia n taabo nako ake a taromauriia ara Uea are Iesu Kristo, are aia Uea ma ngaira; 3 ami bwai te aakoaki, ma te raoi mai iroun te Atua are Tamara, ao mai iroun te Uea are Iesu Kristo. 4 I aki toki ni kaaitaua Atuau i bukimi, ibukin ana aakoi are kam a tia n anganaki ni maiumi n reitaki ma Kristo Iesu: 5 bwa kam a tia n rangi ni buokaki irouna n te aro n taetae ma te ataibwai ni kabanea; 6 n ai aron naba are e a tia n unikaki raoi taekan Iesu i buakomi. 7 Ma ngaia are akea te bwai n tituaraoi teuana ae akea iroumi, ngkai kam tiku ni kaantaninga kaotan ara Uea are Iesu Kristo. 8 Boni Ngaia are e na kateimatoaingkami naba ni karokoa te toki, bwa kam aonga n aki kabuaakakaaki n ana bong ara Uea are Iesu Kristo. 9 E bon riai n onimakinaki te Atua, are Ngaia ae E weteingkami bwa kam na i raorao ma Natina are Iesu Kristo are ara Uea. 10 I bubutingkami, taari, n aran ara Uea are Iesu Kristo, bwa kam na kabooraoi nanomi. A na akea te i kaakaiwi i marenami, ma kam na reitaki n te nano ae ti te arona, ao n te kaantaninga ae ti te arona. 11 Bwa I kaongoaki taekami, tariu, irouia ana aomata Koroe, bwa iai taiani kauntaeka i buakomi. 12 Ae I nanonna n au taeka aei bon aei: bwa kam kaangai n tatabemaningkami nako, Raoni Bwauro ngai; ke, Raon Aboro ngai; ke, Raoni Keebwa ngai; ke, Raoni Kristo ngai. 13 E tibwauaaki Kristo? E kamateaki n te kaibangaki Bwauro i bukimi? Kam bwaabetitooaki nako nanon arani Bwauro? 14 I kaaitaua te Atua ngkai akea ae I bwabetitoia i buakomi bwa ti Karitebo ma Kaio; 15 I karaoa aei bwa e kaawa n taku temanna bwa kam bwaabetitooaki nako nanon arau. 16 I bwabetitoia naba kaain ana auti Tetebana; ao I a aki uringnga bwa iai riki ae I bwabetitoia ke akea. 17 Bwa 330,1 I-KORINTO 1 e aki kanakoai Kristo bwa N na bwabwaabetiito, ma E kanakoai bwa N na tataekina te euangkerio—tiaki n te aro n rabakau n taetaenikawai, bwa e kaawa n riki ana kaibangaki Kristo bwa te bwai ae akea manenana. 18 Bwa te nanobaba taekan te kaibangaki irouia akana nangi mate, ma boni mwaakan te Atua iroura ngaira aika ti kamaiuaki. 19 Bwa e koreaki ae e kaangai: N na kamauna rabakauia akana rabakau, ao N na kaaki wanawanaia akana wanawana. 20 E ngaa ane e rabakau? E ngaa te bwakuaku n taekan te Tua? E ngaa te tia rabakau ni kauntaeka i aon te aonnaba aei? Tiaki E a tia te Atua ni karaoa te nanobaba bwa rabakaun aonnaba? 21 Bwa te Atua, n rabakauna, ao E a tia ni karaoa ae a na aki konaa n ataia aomata n oin rabakauia. Ma e ngae n aei, ao E a bon tia ni baaireia bwa E na kamaiuiia aika a onimaki n te rongorongo n nanobaba ae ti tataekinna. 22 Bwa a tangiri kanikina aika a kamiimii I-Iutaia bwa a na noori, ao I-Erene a ukoukora te rabakau; 23 ao ngaira ti tataekina Kristo are e kamateaki n te kaibangaki, ae te bwai ni kabwakabwaka nakoia I-Iutaia, ao te nanobaba nakoia aika tiaki I-Iutaia; 24 ma, nakoia aika a rineaki iroun te Atua, aika I-Iutaia ma I-Erene, boni mwaakan te Atua ao rabakauna naba. 25 Bwa e rabakau riki nanobaban te Atua nakon rabakauia aomata; ao e korakora riki mamaaran te Atua nakoni korakoraia aomata. 26 Taari, kam na uringi aromi ngke kam moani weteaki iroun te Atua; bwa kam aki iangoaki irouia aomata n te aonnaba aei bwa a bati ami koraki aika a rabakau. Ti temwaangina i buakomi aika iai nakoaia aika kakannato, ao temwaangina naba aika a nako man utu aika iai karineaia ni katein te aba. 27 Ma te Atua E rinei baika a atongaki n te aonnaba aei bwa a baba, bwa E na kamamaaia aomata aika a rabakau; ao E rinei bwain aon te aba aika a mamaara bwa E na kamamaai baika a korakora. 28 E rinei bwain aon te aba te Atua aika a atongaki bwa a mangori ma n akea boonganaia, ma baika tiaki oi ni bwai, bwa E na kamaunai baika a atongaki bwa oi ni bwai. 29 Nanona ngkanne bwa akea te aomata ae e konaa ni kamoamoa i matan te Atua. 30 Ma E a tia te Atua n reitiingkami ma Kristo Iesu, ao E a tia naba ni karika Iesu bwa rabakaura. A reke reitaki ma te Atua irouna; ti a riki bwa ana aomata te Atua ngaira, ao ti a kainaomataaki irouna; 31 n ai aron are e koreaki ni kaangai: Ane e kamoamoa, ao ke e kamoamoa iroun te Uea.
1 Ao ngai, taari, ngke I roko iroumi n taekina te baere e raba are mai iroun te Atua, ao I aki kamanenaai taeka aika N na atongaki iai bwa iai irouu te rabakau n taetae ma te ataibwai. 2 Bwa e reke nanou ngke I mena i buakomi bwa akea riki te bae N na taekinna bwa ti Iesu Kristo—te Kristo are e mate n te kaibangaki. 3 Ma ngaia are ngke I roko iroumi, ao I mamaara ma n rurubenebene ni maaku. 4 Ngke I taetae ma ngkami, ao ngke I taekina te euangkerio, ao I aki kani kaotai bwaa aongkoa I rabakau n taetae;ma I angan Taamnein te Atua bwa E na kaota mwaakana; 5 ao n te aro anne, ao e a reke iroumi iai te onimaki ni mwaakan te Atua, ma tiaki n rabakaun te aomata. 6 Ma ti kaboonganaa te taeka n rabakau i buakoia aomata aika a ikawai n aia onimaki; ma tiaki rabakaun aon te aba ke rabakauia taan tau-taeka i aonnaba, aika te koraki aika a nangi mauna mataia. 7 Ti taekina rabakaun te Atua ae akea temanna ae e ataa arona, are te rabakau ae e raba, are E a tia ni motika taekana te Atua, i mwaain rikin aonnaba, bwa E na karekea iai arora n neboaki. 8 Akea irouia taan tau-taeka n te aonnaba aei ae e ataa te rabakau aei. Bwa ngke a ataia, ao a na bon aki kamatea n te kaibangaki te Uea, are ana bwai te neboaki. 9 Ma e a tia taekana n ai aron are e koreaki ni kaangai: Baike e tuai n noori te mata, ao e tuai n ongo te taninga, ao e tuai n reke n ana iango te aomata, boni ngaai baike E katauraoi te Atua i bukiia ake a tangiria! 10 E a tia ni kaotii te Atua nako ira iroun Taamneina. Bwa akea te bwai teuana ae E aki ataa arona te Taamnei, ao E atai naba ana kaantaninga te Atua aika a nano. 11 Bwa antai i buakoia aomata ae e ataa te aomata n arona ni kabane? Bon ti taamnein te aomata ae i nanona. Ao ai arona naba, bwa akea ae e ataa aron te Atua ni kabane bwa bon ti Taamnein te Atua. 12 Ao ngaira ti aki anganaki te tamnei ae bwain aon te aba, ma ti anganaki te Taamnei are mai iroun te Atua, bwa ti na atai ana bwai n tituaraoi te Atua nako ira. 13 Ma ngaia ae ti na aki kaboonganai taeka aika ti karekei man te rabakau n aomata ngkana ti taetae, ma ti na kaboonganai taeka aika ti reireiaki iai iroun te Taamnei ngkana ti kabwarabwarai ana koaua te Atua nakoia ake iai Taamnein te Atua irouia. 14 Te aomata ae akea Taamnein te Atua irouna e aki konaa ni butimwaai bwaai ake ana bwai Taamnein te 332,1 I-KORINTO 2 Atua, bwa e taku n ana iango bwa bwaai n nanobaba; ao e aki konaa n atai aroia ma bukiia ibukina bwa akea Taamnein te Atua irouna. 15 Ane E meemena irouna Taamnein te Atua, ao e konaa neneri aroni bwaai nako bwa a boongana ke a aki; ma akea ae e konaa n nenera arona; 16 n aron are e koreaki ni kaangai: Bwa antai ae e ataa nanon te Uea, bwa e na reireia? Ma bon iai iroura i nanoni Kristo.
1 Ao ngai, taari, I aki konaa n taetae nakoimi ngke arona bwa aomata ngkami aika iai iroumi Taamnein te Atua, ma I taetae nakoimi bwa aomata ngkami aika ana bwai te aba, ibukina bwa ai aroia merimeri ngkami n aromi n onimakina Kristo. 2 I kamooingkami n te miriki, ao I aki anganingkami te amwarake ae e matoatoa; bwa kam tuai n tau nako iai, ao kam tuai naba ngkai n tau n anganaki, 3 ibukina bwa kam teimatoa ni bwaina te maiu are e bobuaka ma nanon te Atua. Bwa ngkai iai iroumi te bakantang, ma te kauntaeka, ao tiaki kam eekaanako nanon te Atua, ao kam katootoong aroia aomata? 4 Bwa ngkae e kaangai temanna, Raoni Bwauro ngai; ao temanna e kaangai, Raon Aboro ngai; ao tiaki bwa aei te anua n aomata? 5 Bwa tera aron Aboro? Ao tera aroni Bwauro? Bon taani buobuoki ngaira, aika kam riki n onimaki iroura; ao ti karaoa ara mwakuri ni kaeti ma tibwangara are E anganiira te Uea. 6 I uniki aroka ngai, ao e teboki Aboro; ma ana bwai te Atua karikirakeani maiun te aroka. 7 Ma ngaia ae e aki kakaawaki te aomata are e unika te aroka, ao te aomata naba are e tebotebokia; ma E kakaawaki te Atua bwa Ngaia are e karikirakea maiun te aroka. 8 Akea kaokoron te aomata are e unika te aroka ma te aomata are e teboteboka te aroka; ao ane a na anganaki n tatabemaniia booia n ai aron te mwakuri are a a tia ni karaoia. 9 Aboro ao ngai, bon raao ni mwakuri ibukin te Atua; ao ngkami ana o n aroka te Atua, ao ana auti ni maeka. 10 N aron ana bwai n tituaraoi te Atua are E a tia n anganai, ao I riki bwa te tia kateitei ae e rabakau: I kawenea aana, ao e kateitei i aona temanna. Ma te aomata ane e kateitei e na taratara raoi aron ana kateitei. 11 Bwa akea riki aana ae e konaa ni kawenea temanna i rarikin are e a tia ni kaweneaki, are Iesu Kristo. 12 Ngkana e kateitei te aomata i aon aana aei, n te koora, ke n te tirewa, ke n atiibu aika a kakaawaki, ke n te kai, ke n te uteute, ke n te maange, 13 ao ane e na nooraki mwiin ana mwakuri temanna ma temanna bwa aekara n te bong arei: bwa e na kaotaki n te ai are e na katai aia mwakuri nako bwa ua ra. 14 Ngkana e tiku n arona ana kateitei te aomata i aona, ao e na anganaki kaniwangana. 15 Ma ngkana e uruaki n te ai, ao a na bua ana bwai, ma e na kamaiuaki ngaia, kaanga ai aron te aomata are e reke maiuna mai buakon uran te ai. 16 Kam aki ataingkami bwa ana umwantabu te Atua ngkami, ao E maeka Taamnein te Atua i nanomi? 17 Ngkana e urua ana umwantabu te Atua te aomata, ao ngaia e na uruaki iroun te Atua: bwa e tabu ana umwantabu te Atua, are boni ngkami. 18 E na tai burebureia te aomata i bon irouna. Ngkana e taku temanna i naanona bwa e rabakau i buakomin te maiu aei, ao ke e riki ni baba, bwa e aonga n rabakau. 19 Bwa rabakaun aonnaba bon te nanobaba iroun te Atua. Bwa e koreaki ae e kaangai: E kamwaneia akana rabakau te Atua n aia iango n nanowanawana. 20 Ao e koreaki naba ae e kaangai: E atai nanoia akana rabakau te Uea bwa akea maneia. 21 Ma ngaia ae e na tai taetae te aomata ni kamoamoaa ana mwakuri temanna. Bwa bon ami bwai bwaai ni kabane: 22 bwatao Bwauro, ke Aboro, ke Keebwa, ke aonnaba, ke te maiu, ke te mate, ke baika a boou, ke baika a na roko; ami bwai ni kabane baikai; 23 ao ana bwai Kristo ngkami, ao ana bwai te Atua Kristo.
1 Aei arora ae kam na iangoira iai: iangoira bwa ana toro Kristo, aika touati ibukin tataekinani baika a raba aika ana bwai te Atua. 2 Ao te bae e tangiraki mai irouia touati bon aroia ni kakaonimaki. 3 Ma irou, e aki rangi ni kakaawaki nakoiu neneran taekau iroumi, ke n te kaboowi; ao e aki mena irouu motikan taekau. 4 Bwa I aki ataa te bwai ae I bure iai; ma aei e aki kakoauaa arou bwa I aki kabuaakakaaki. Bon te Uea ae te tia motika taekau. 5 Ma ngaia ae kam na tai motika taekan te aomata i mwaain taina raoi, are tain rokon te Uea, are E na kaoti bwain te roo aika a raba, ao E na kaoti naba iango aika a raba i nanoia aomata. Ao ngkanne ane a na anganaki aomata nako kamoamoaaia mai iroun te Atua. 6 Ao baikai, taari, I a tia ni kaboonganai bwa taekau ma Aboro i bukimi, bwa kam aonga n reireiaki iai iroura nanon te taeka are e kaangai: Tai ri aon taeka ake a koreaki; bwa kam aonga n aki kamoamoaa temanna bwa e raoiroi riki nakon temanna. 7 Bwa antai ae e karaoiko bwa e na raka arom nakoia temwaangina? Ao tera ae iai iroum ae ko aki anganaki? Ao ngkana e a tia n reke iroum, ao ko aera ngkai ko kamoamoako bwa aongkoa ko aki anganaki? 8 Kam a kaman rauaki! Kam a kaman riki bwa kaubwai ngkami! Kam a tia n riki bwa ueea, ao ngaira bwa aomata aika akea wareia. Kam bia bon riki bwa ueea ngkami, bwa ti aonga n uea naba ma ngkami. 9 Bwa I taku n au iango bwa E a tia te Atua n anganiira ngaira aika taan tuatua nera ae te kabanea mai buki, bwa kangaa aomata ake a a tia ni baaireaki taekaia bwa a na kamateaki, ao ti riki bwa bwaai ni kamataku nakon te aonnaba—nakoia anera ma aomata nako. 10 Ti baba ibukini Kristo, ma kam wanawana irouna. Ti mamaara, ma kam korakora. Kam karineaki, ma ti aki karineaki. 11 Ma ngkekei ni karokoa ngkai ao ti baki ma n taka; e kaan ae ti nang aki kunnikaira; ti oreaki; ao ti tuai n tekateka ni maeka; 12 ao akea motirawara ni mwakuri ma baira. Ngkana a taetae n iowawa aomata nako ira, ao ngaira ti taetae ni kakabwaiaiia; ngkana ti bwainikiriinaki, ao ti taotaon nanora. 13 Ngkana a taekinaki arora ni kabuaakakaaki, ao ti kabooi n taeka aika a raraoi. Ti riki ni karokoa te bong aei bwa kaanga maangen aonnaba ma baarekani bwaai ni kabane. 14 I aki koroi baikai bwa kam aonga ni mamaa, ma I kan reireingkami bwa kaanga natiu aika a tangiraki. 15 Bwa e ngae ngkana tebwina te ngaa mwaitiia aomata aika a reireingkami taekani Kristo, ma ti temanna tamami: I riki bwa tamami i nanoni Kristo Iesu n te euangkerio are I uotia nakoimi. 16 Ma ngaia ae I butingkami bwa kam na kakairi irou. 17 Anne bukin ae I kanakoa iai Timoteo nakoimi, ae natiu ae e tangiraki ae e kakaonimaki, i nanon te Uea, bwa e na kauringngkami taiani koaua aika I nakonako iai n onimakinan Kristo Iesu; ao boni ngaai naba aika I reireiniia iai kaain te ekaretia n taabo ni kabane. 18 Iai temwaangina i buakomi aika a kainikatonga ibukin aia iango are a taku bwa N na aki nakoimi. 19 Ma e aki maan ao N na roko iroumi, ngkana nanon te Uea, ao N na ataa raoi mwaakaia aomata akana kainikatonga akanne; ma akea nanou n aia taeka. 20 Bwa uean te Atua e a nooraki arona ni maiuia aomata ni baika a karaoi ma tiaki n taeka ake a atong. 21 Tera ae kam tangiria n rokou iroumi? Kam tangirai bwa N na roko ma te bwai ni kataere, ke te tangira ma te nano ae e nimaamannei?
1 A taku aomata bwa bon iai te wene ni bure i buakomi, ae te aeka ni wene ni bure ae akea n ai arona i buakoia aomata aika tiaki I-Iutaia—bwa e buuna buuun tamana te aomata. 2 Ao kam kainikatonga! Tiaki bwa kam bon riai n nanokaawaki? Ao te aomata are e karaoa te aro aei e bon riai ni kamwaawaaki mai buakomi. 3 Ao I boni ngae n raroa nako mai iroumi n rabwatau, ma I boni mena iroumi n taamneiu; ao ngke kangaa I mena iroumi, ao I a kaman tia, n aran ara Uea are Iesu Kristo, ni motika taekan te aomata are e karaoa te aro ni kammaira anne. 4 Ngkana kam bootaki, ao raomi taamneiu ma mwaakan ara Uea are Iesu; 5 ao kam na anga teuanne nakon Tatan ibukin uruakan rabwatana, bwa e aonga ni maiu taamneina n ana bong te Uea. 6 E aki raoiroi bwa kam na kamoamoa. Kam aki ataa te iiti ae ti teutana bwa e konaa ni karikirakea te buraawa are e na karikaki? 7 Kam na kaaki te iiti nikawai, bwa kam aonga n riki n ai aron te kariki ni buraawa ae e boou are akea te iiti iai: bwa bon anne aromi. Bwa bwain te Toa are te Riao bon te karea ae te tiibuteteei are Iesu Kristo, are E a tia ni kamateaki. 8 Ma ngaia ae ti na bootaki ni kukurei n te Toa are te Riao, ma ti na aki kaboonganaa te kariki are iai te iiti nikawai iai, are te bure ma te buaakaka; ma ti na kaboonganaa te kariki are akea te iiti iai, are karikin te itiaki ma te koaua. 9 N au reta are I a tia ni koroia nakoimi, ao I tuangkami bwa kam na aki raoniia taani wene ni bure. 10 I aki nanoniia ikai aomatan te aonnaba aei aika taani wene ni bure, ma taani mataai ni kanibwaibwai, ma taani baabakanikawai, ma taan taromauri bouananti; bwa ngkana ngaia aei ae I nanonna, ao nanona ngkanne bwa kam na kiitana te aonnaba. 11 Ma are I nanonna n au koroboki, bwa kam na aki raona te aomata ae e atongaki bwa te tia onimaki, ao ngaia bon te tia wene ni bure, ke e mataai ni kanibwaibwai, ke te tia taromauri bouananti, ke te tia taetae n iowawa, ke te tia mamanging, ke te tia baabakanikawai; kam na tai amwarake naba ma ngaia. 12 Bwa tera au bwai ni baairei taekaia aomata aika tiaki kaain te ekaretia? Tiaki bwa ti kaain te ekaretia aika kam na baairei taekaia? 13 Ma te Atua E na motiki-taekaia akana tiaki kaain te ekaretia. Kam na kamwaawaa te aomata ae e buaakaka mai buakomi.
1 Ngkana iai tangin temanna iroun raona, ao e aera bwa e na uotia nakon te kaboowi ae e kaainaki irouia taani bure, bwa e na motikaki taekana iai, ao e aki uotia nakoia ake a itiaki? 2 Kam aki ataiia ake a itiaki bwa a nangi motika taekan aonnaba? Ao ngkana kam nangi motika taekan aonnaba, ao kam na aki konaa ngkanne ni motiki-taekan taian tangitang aika a uarereke? 3 Kam aki ataira bwa ti nangi motiki-taekaia anera? Ao ngkana ngaia aei, ao tiaki bwa e a moamoa riki iroura bwa ti na motiki-taekani bwain te maiu aei? 4 Ma ngaia ae ngkana e mena iroumi motikan taekani bwain te maiu aei, ao e aera bwa kam na uoti aeka n tangitang akanne nako mataia aomata aika akea warekaia n te ekaretia bwa a na motiki-taekaia? 5 I taekina aei bwa kam aonga ni mamaa. E koaua bwa bon akea temanna ae e rabakau i buakomi ae e konaa ni karekea te baaire ae e raoiroi i marenaia raona n onimaki, 6 nakon ae e uota tangina anne nakon te kaboowi ao e tei ma te aomata are e tang ibukina, bwa e na motikaki taekana irouia aomata aika tiaki kaain te ekaretia? 7 Ngkana e koaua bwa bon iai tangin temanna ibukin temanna, ao kaotana ngkanne bwa iai kabwakaami. Kam aera ngkai kam aki kataua te mwakuri ae e buaakaka ae e karaoaki nakoimi? Kam aera ngkai kam aki katau mwaamwanaakimi? 8 Ma boni ngkami aika kam karaoi mwakuri aika a bubuaka, ma mwakuri ni mwaamwanaa-te-aba; ao kam boni karaoi nakoia raomi n onimaki. 9 Kam ataiia aomata aika a buaakaka bwa e aki reke irouia uean te Atua? Kam na tai kababaingkami; e aki reke uean te Atua irouia taani wene ni bure, ma taan taromauri bouananti, ma aomata aika a aki kakaonimaki nakon aia berita ni mare, ma mwaane aika a baka ni kan aine, ma mwaane aika a bure ma mwaane, 10 ma taan ira, ma akana mataai ni kani bwaibwai, ma akana bwaina te mamanging, ma taan taetae n iowawa, ma taan anai bwaai n te aro n iowawa. E aki konaa n reke uean te Atua irouia aomata aika ai aroia aikai. 11 Ao akanne anuani maiuia ngkoa temwaangina i buakomi. Ma kam a tia n tebokaki; kam a katabuaki bwa ana bwai te Atua, ao a a tia ni kaetaki aromi n reitaki ma te Atua n aran ara Uea are Iesu, ao iroun naba Taamnein Atuara. 12 E taku ana taeka temanna, Akea tuau ngkana I karaoi bwaai nako. Eng; ma a aki bane ni manena i bukim. I konaa ni kaangai, bwa akea tuau ngkana I kani karaoi bwaai nako, ma akea te bwai teuana ae e na tautaeka i aou. 13 Ao temanna e taku, Te amwarake ibukin te biroto, ao te biroto ibukin te amwarake; ma te Atua E na kamaunai ni kauoua. Bwa te rabwata tiaki ibukin te wene ni bure, ma bon ibukin te Uea; ao te Uea ibukin te rabwata. 14 E a manga kamaiuaki te Uea mai buakoia maate iroun te Atua, ao E na boni kamaiuira naba ni mwaakana. 15 Kam aki atai rabwatami bwa bwain rabwatani Kristo? I a anai bwain rabwatani Kristo ni karaoi bwa bwain rabwatan te kabekaau? I bon aki kona! 16 Kam aki ataa te aomata ae e nim ma te kabekaau bwa kaanga te manna n aomata ngaia ma ngaia? Bwa e kaangai taekana are e koreaki, A na riki bwa kaanga te manna n aomata naka uoman. 17 Ma te aomata ae e nim ma te Uea ao kaanga ai aron ae ti teuana taamneiia. 18 Kam na biri nako man te wene ni bure. Buure nako aika e karaoi te aomata a mena i tinanikun te rabwata; ma ane e wene ni bure ao e bure nakon oin rabwatana. 19 Kam aki atai rabwatami bwa ana umwantabu te Taamnei are e Raoiroi, are e maeka i nanomi, are e reke iroumi mai iroun te Atua? Ai tiaki ami bwai ngkami. 20 Bwa kam kabooaki, ao e a tia ni bwaka boomi; kam na neboa te Atua n rabwatami.
1 Ti na noori ngkai taekani baike kam koroi nakoiu: E raoiroi bwa e na aki wene n taanga te mwaane ma te aine. 2 Ma ibukina ngkai e bati te wene ni bure, ao a na bane mwaane ni karekeia buia, ao a na bane naba aine ni karekeia buia. 3 E riai te mwaane n angani buuna te baere e riai bwa e na anganaki n te aro n taanga, ao ai aron naba te aine nakoni buuna. 4 Bwa e aki tau-taeka te aine i aon rabwatana, ma e tau-taeka buuna; ao ai aron naba te mwaane: bwa e aki tau-taeka i aon rabwatana, ma e tau-taeka buuna. 5 Akea ae e na rawa iroumi ni wene n taanga, ma ti ngkana kam a tia ni booraraoi bwa kam na aki karaoia moa i nanon taina are kam baaireia, bwa kam aonga ni kaboonganaa ami tai anne n taatataro iai; ma i mwiin anne ao kam bon riai ni manga okiri aromi n reitaki bwa taanga ngkami, bwa kam kaawa ni kariiriiaki iroun Tatan ngkai kam babanga n taotaon nanomi. 6 Aei bon ti au taeka ni kariaia te aro aei, ma tiaki te tua. 7 Ai bia arou aomata ni kabaneia! Ma a bane aomata nako n toa ma te bwai n tituaraoi mai iroun te Atua: e anganaki temanna te aeka teuana, ao temanna te aeka teuana. 8 Ao ngkanne au taeka nakoia aika a tuai ni mareaki ao nakoia aine aika a mate buia: bwa e raoiroi irouia ngkana a tiku n akea buia, n ai arou. 9 Ma ngkana a babanga n taotaon nanoia, ao a na mareaki; bwa e raoiroi riki ae a mareaki nakon ae a tiku ma nanoia ae e kiriwe ibukin tangiran te mwaane ke te aine. 10 Ma nakoia ake a a tia ni mareaki, ao aio au taeka—tiaki au taeka bwa ana taeka te Uea—bwa e na tai raure ma buuna te aine; 11 ma ngkana e karaoa anne, ao e riai n tiku n akea buuna, ke e na oki nakoni buuna: ao te mwaane e na aki kanakoa buuna. 12 Aio ngkanne au taeka nakoia temwaangina i buakomi—ma tiaki ana taeka te Uea—bwa ngkana iai i buakomi raomi n onimaki ae buuna te aine ae tiaki te tia onimaki ae e kariaia bwa e na tekateka ma teuanne, ao ke e tai kiitana neienne; 13 ao te aine ae buuna te mwaane ae tiaki te tia onimaki ae e kariaia bwa e na tekateka ma neienne, ao ke e tai kiitana teuanne. 14 I taekina aei ibukina bwa te mwaane ae e aki onimaki e a warekaki bwa temanna ngaia i buakoia ana aomata te Atua ibukin arona ni katiteuanaaki ma buuna; ao te aine ae e aki onimaki e a riki bwa temanna ngaia i buakoia ana aomata te Atua ibukini buuna ngkae e onimaki. Bwa ngkana tiaki arona aei, ao natiia a na katootoong aroia ataei aika natiia beekan; ma ngkana arona aei, ao a butimwaaeaki natiia iroun te Atua. 15 Ma ngkana bon nanon te aomata ae e aki onimaki bwa e na kiitana buuna are e onimaki, ao ke e karaoia; ngkana e reke aei, ao akea te bae e na kabaeaki iai n te maiu n taanga te mwaane ke te aine are te buu are e onimaki. Bwa E a tia te Atua ni weteira nakon te maiu n raoi. 16 Ko aki ataia ngkoe ae te ainenumwa ae ko onimaki, bwa ngaia e na kamaiuaki buum iroum? Ao ngkoe ae te mwaanenumwa ae ko onimaki, ko aki ataia bwa ngaia e na kamaiuaki buum iroum? 17 Ma ae e kakaawaki bwa a na kaotiia aomata nako ni maiuia bwa iai katauaia are a anganaki mai iroun te Uea ngke a weteaki iroun te Atua. Ao bon aei naba au taeka are I tuangiia ekaretia ni kabaneia. 18 E a tia ni koroberoaki temanna ngke e weteaki? Ke e tai kamauna mwiini koreana. E tuai ni koroberoaki temanna ngke e weteaki? Ke e kaaki taekan te koroberoaki. 19 Akea manen te koroberoaki, ao akea naba manen te aki-koroberoaki; ma bon iai maneni kaawakinan ana tua te Atua. 20 Ke e tiku n arona te aomata are e mena iai ngke e weteaki. 21 Ko weteaki ngke te toro ngkoe? Tai tabe ma arom n toro; ma ngkana iai te anga ae ko na konaa iai ni kainaomatako, ao kaboonganaa. 22 Bwa te toro ae e weteaki iroun te Uea, bon ana aomata te Uea, ae e kainaomataaki; ao ai aron naba te aomata ae e inaomata, ae e weteaki, bwa bon ana toro te Uea. 23 Kam kabooaki ao e a tia ni bwaka boomi; kam na tai riki bwa aia toro aomata. 24 Taari, kam na maiu n reitaki ma te Atua n aromi are kam mena iai ngke kam weteaki. 25 I bukiia ngkanne ateiaine: akea ana taeka te Uea irouu i bukiia, ma N na kaota au iango n ai aron temanna ae e nanoangaaki iroun te Uea, ao e onimakinaki. 26 Ngkai a kaangaanga boong aikai ao I taku bwa e raoiroi riki iroun te aomata bwa e na tiku n arona ae e mena iai. 27 Ko a tia ni mare? Ko na tiku n arom anne. Ko tuai ni mare? Tai iangoa ae ko na mare. 28 Ma ngkana ko mare, ao ko aki bure iai; ao ngkana e mare te aine ae te ateiaine, ao e aki bure naba iai. Ma e na reke irouia aika a tia ni mare rawaawatan te maiu aei, are I aki tangiria bwa e na reke irouia. 29 Ae I nanonna, taari, bwa e a rikirake ni kimototo ngkai te tai, ma ngaia ae a riai mwaanenuma, ni moa ma ngkai, ni maiu n ai aron ae aongkoa akea buia; 30 ao te koraki ake a kaatuumaua te tang bwa aongkoa a aki, ao ake a kimwaareirei bwa aongkoa a aki kimwaareirei, ao ake a boobwai bwa aongkoa a aki bwaini baike a kabooi; 31 ao ake a tabe ma bwain te aonnaba aei, bwa aongkoa a aki kabanebuakai aia tai iai. Bwa te aonnaba aei, n arona ae ngkai, e na aki maan ao e na mauna. 32 Ma I tangiringkami bwa kam na aki iango n raraoma. Te mwaane ae e aki mareaki e iangoa aron te Uea, bwa e na iranna ni kakukureia; 33 ao te mwaane ae e mareaki e iangoi bwain te aonnaba aei, ibukina bwa e kani kakukureia buuna; 34 ma ngaia ae e bwenaua nanona. Ao te aine ae e aki mareaki, ke te ateiaine, e iangoa ana mwakuri te Uea, ibukina bwa e kan anga rabwatana ma taamneina ibukin te Atua. Ma te aine ae e mareaki e iangoi bwain te aonnaba aei ibukina bwa e kani kakukureia buuna. 35 I atonga aei bwa e manena i bukimi; ma tiaki nanona bwa I kani karaoi aaro n tuutuuki nakoimi, ngkai I tangiringkami bwa kam na karaoa ae e eti ma n riai, ao kam na toro iroun te Uea n aki tabeaianga. 36 Ma ngkana e taku temanna i nanona bwa e aki konaa n taona nanona ibukin nanona ae e korakora ni kani bootaki ma ana kabae, ao e a taku bwa a bon riai ni mareaki, ao ke e karaoa ane e tangiria; e aki bure iai; ke a mareaki. 37 Ma ngkana e a bon tia i nanon te aomata, n aki kairoroaki, bwa e na aki mareaki, ao ngkana e a tia ni konaa n taotaona nanona, ao e a tia naba ni motikia i nanona bwa tera are e na karaoia, ao e aki bure ngkana e aki mareaki ma ana kabae. 38 Ma ngaia aei, bwa ane e mare ma ana kabae, ao e karaoa ae e raoiroi; ma ane e aki mare ma ana kabae, ao e karaoa ae e raoiroi riki. 39 Akea inaomatan te ainenumwa ngkae e maiu buuna; ma ngkana e mate buuna, ao e a inaomata ngkanne ni manga mareaki ma te mwaane are e tangiria, ae te Kristian. 40 Ma I taku bwa e a kabwaia riki ngkana e aki manga mare; ao I taku naba bwa I kairaki n au iango aikai iroun Taamnein te Atua.
1 Ti na noori taekan amwarake ake karea nakoni bouananti: ti ataia bwa ti bane n atatai, n ai aron aia taeka temwaangina. E karika te kainikatonga te atatai, ma te tangira e buokiia aomata bwa a na teimatoa. 2 Te aomata ane e taku bwa e ataa raoi te bwai teuana, ao e bon tuai n ataia n ai aron are e riai n ataia; 3 ma ngkana e tangira te Atua te aomata, ao e bon ataaki irouna. 4 Ma ngaia are ibukini ngkanne kanakin amwarake ake karea nakoni bouananti, ao aei taekana: ti ataia bwa akea te bouananti ae e maiu i aonnaba, ao bon ti temanna te Atua ni koaua, ao akea riki. 5 Bwa e boni ngae n iai aika atongaki bwa aongkoa anti aika a mena i karawa ao i aon te aba—ao e koaua bwa bon iai anti aika a bati, ao a bati naba aika iai mwaakaia 6 ma bon ti temanna te Atua iroura, ae te Tama, ae a bane n riki bwaai irouna, ao ti maiu ibukina; ao ti temanna te Uea bwa Iesu Kristo, are a bane ni karikaki bwaai irouna, ao ti maiu irouna. 7 Ma a aki bane aomata nako n ataa te koaua aei. A a tia n taneiai aomata temwaangina ma bouananti, ao a taku naba ngkai bwa ngkana a kang amwarake ake karea nakoni bouananti, ao a kang iai kanaia bouananti aika a maiu; e a kaangaanga irouia ae a na ataia bwa e eti ke e aki are a karaoia, ao e a reke irouia te namakin ae a taku bwa a kamwaraa iai ngke a kang. 8 Ma akea aron te amwarake ae e na karaoiroaki riki iai reitakira ma te Atua. Akea te bae ti na buaakaka riki iai ngkana ti amwarake, ao akea naba te bae e na karaoiroira riki iai ngkana ti amwarake. 9 Ma kam na tarataraia bwa e na aki riki inaomatami aei bwa te bwai ni kabwakabwaka nakoia akana mamaara n te onimaki. 10 Bwa ngkana ko nooraki, ngkoe ae iai am atatai, iroun temanna ae e mamaara mataniwiin nanona bwa ko rarikiriki n amwarake i nanon te tabo are e tataromauriiaki iai te bouananti, ao tiaki e na buokaki iai nanona n nooram irouna bwa e na kang amwarake ake karea nakoni bouananti? 11 Ma ngaia ae ibukin am atatai ao e a uruaki iai maiun teuare e mamaara, ae te tia onimaki ae e mate Kristo ibukina. 12 N te aro aei ao ko bure iai nakoni Kristo, ngke ko bure nakoia raom n onimaki aika a mamaara, ao ko urui mataniwiin nanoia. 13 Ma ngaia aei, ngkana e na riki te amwarake bwa te bwai ni kabwakabwaka nakon raou n onimaki, ao N na bon aki manga kang iriko-maiu, bwa I kaawa n riki bwa te bwai ni kabwakabwaka nakon tariu.
1 I aki inaomata? Tiaki te tia tuatua ngai? I tuai noora Iesu are ara Uea? Ao tiaki ngkami kanoani mwiin au mwakuri ibukin te Uea? 2 Ngkana a aki kinai tema’ngina bwa te tia tuatua ngai, ma kam boni kinai bwa te tia tuatua ngai nakoimi; bwa boni kakoauaan nakoau ngkami bwa te tia tuatua ngai ibukin te Uea. 3 Ao aio au taeka nakoia akana nenera arou: 4 Akea ara riai bwa ti na amwaamwarake ma ni momooi? 5 Akea ara riai bwa ti na kaiririia buura aika Kristian, n ai aroia taan tuatua ake tabemwaang, ma tarin nako te Uea, ma Keebwa? 6 Ke ti ngai ma Bwarenaba aika ti na mwakuri ni karekei baika ti kainnanoi ibukini maiura? 7 Antai te tautia ae boni kabwakai booni mwiin ana kabane mwane i nanon ana tai ni mwakuri n tautia? Antai ae e uniki kureebe ni nneia ae e na aki kang uaana? Antai te tia kaawakin-tiibu ae e aki karekea nimana n rannimammaia tiibu? 8 I aki taekini baikai man te iango n aomata. Tiaki bwa aei naba ae e taekinna te Tua? 9 Bwa e koreaki ae e kaangai n ana Tua Mote: Ko na tai kabaea wiin te kkao ngkana e toutoua te uiitani kaaki kunna; 10 ke tiaki ana taeka anne i bukira? E boni koreaki i bukira: bwa te aomata ae e katauraoa raoi tanon ana tabo n unuuniki e mwakuri ma kaantaningaan reken tibwangana man uaan arokana; ao te aomata are e kaaki kunin uaan uiita e kaantaninga naba reken tibwangana man uaan uiita. 11 Ngkana ti a tia ni kamaae n uniki koraa i nanomi ni baika a reitaki ma ana kaantaninga te Atua, ao e na iai te nako-buaka iroumi ngkana ti karekei mai iroumi uaani mwiin ara mwakuri, aika bwain te maiu aei? 12 Ngkana iai aia riai temwaangina ni karekei tibwangaia n ami bwai, ao tiaki e a moamoa riki ara riai ni karekei tibwangara n ami bwai? Ma e boni ngae n anne, ma ti a tia n aki bwaina arora aei nakoimi; ma ti taotaon nanora nakoni bwaai nako bwa ti aonga n aki tuutuuka kawain te euangkerio. 13 Kam aki ataiia ake a kaakarao taromauri n te umwantabu bwa a karekei kanaia man te umwantabu, ao te koraki ake a karao taromauri n angakarea bwa iai tibwangaia ni baike a kareanaki? 14 Ao ai arona naba nakoia te koraki ake a tataekina te euangkerio, bwa E tua te Uea bwa a riai ni kareke baika a kainnanoi ibukini maiuia man aia mwakuri n tataekina te euangkerio. 15 Ma I tuai mani bwaina teuana mani baikai, ao I aki koroi naba taeka aikai bwa a aonga n reke nakoiu. E raoiroi riki i bukiu bwa N na mate nakon ae e anaaki mai irouu iroun temanna te bwai ae I kakatonga iai. 16 Bwa ngkana I tataekina te euangkerio, ao bon akea bukin ae N na kamoamoa iai, bwa I katabeaki iai bwa I bon riai n tataekinna. E na reke kaiu ngkana I aki tataekina te euangkerio! 17 Bwa ngkana I karaoa aei ibukin ae I boni kani karaoia, ao e na reke iai boon au mwakuri; ma ngkana I karaoia ibukina bwa tiaki oin nanou, ao I karaoia bwa bon au mwakuri ae I anganaki bwa N na karaoia. 18 Tera ngkanne kaniwangau iai? Bon te tataekina te euangkerio n akea boona, ao te aki bwaini baike a bon riai n reke nakoiu n au mwakuri ibukin te euangkerio. 19 Bwa e ngae ngke I inaomata bwa akea ae I toro irouna, ma I karikai bwa te toro ngai nakoia aomata ni kabaneia bwa N na kabatiaia konau. 20 Ngkana I mwakuri i buakoia I-Iutaia, ao I riki n ai aroia I-Iutaia, bwa a aonga n riki ni Kristian; ao e boni ngae ngkana I aki mena i aan te Tua, ma I riki n ai aron ae I mena i aan te Tua, bwa a aonga n riki ni Kristian te koraki ake a mena i aan te Tua. 21 Ao ngkana I mwakuri i buakoia aomata ake aki tautaekanaki n te tua, ao I riki n ai aroia n aki tautaekanaki n te tua, bwa a aonga n riki bwa Kristian; ma tiaki nanona bwa aongkoa akea ana tua te Atua irou, bwa I boni mena i aan ana tua Kristo. 22 Ao ngkana I mwakuri i buakoia aika a mamaara n te onimaki, ao I riki n ai aroia ni mamaara, bwa a aonga n riki ni Kristian. I a tia n riki n aekaia aomata nako n aroia nako, ao I karaoi bwaai ni kabane aika I konai, bwa a aonga ni kamaiuaki temwaangina mai buakoia irou. 23 I bane ni karaoi baikai ibukin te euangkerio, bwa e aonga n reke irouu tibwangau mani kabwaia ake iai. 24 Kam aki ataia bwa mai buakoia aomata ni kabaneia ake a ira te kaboo biri mwaaka n te tabo ni biri, ao bon ti temanna ae e na reke irouna te kaniwanga? Kam na biri bwa e aonga n reke iroumi. 25 Aomata ni kabaneia aika a na ira te kaboo n te takaakaro a rangi n tabutabui aroia nakoni bwaai nako. A karaoa aei bwa e aonga n reke irouia te bau ae e kai mka, ma ngaira te bau ae e aki konaa ni mka. 26 Ma ngaia ae I aki biri n aki akaka, ao I aki itau n ai aron temanna ae e orea te akea; 27 ma I kataneiaia rabwatau n te aro bwa e aonga ni matoatoa, ao I taua taekan arou bwa kaanga te toro, bwa e kaawa n aki reke arou i mwiin tataekinan te euangkerio nakoia temwaangina.
1 I tangiringkami, taari, bwa kam na aki mwaninga bwa a bane ara bakatibu ni mena i aan te nang, ao a bane n ri nuukan tari; 2 ao kangaa a bane ni bwaabetitooaki nako nanoni Mote n te nang ao n tari, n aroia ni kairaki irouna. 3 A bane ni kana te amwarake ae ti te arona, are E anganiia te Atua ni mwaakana, 4 ao a bane naba n nima te mooi ae ti te arona, are E anganiia te Atua ni mwaakana. Bwa a mooi man te bwa are e iririia, are te bwa are mai iroun te Atua; ao te bwa arei boni Kristo. 5 Ma a mwaiti i buakoia ake E aki kukurei te Atua irouia—ma ngaia are a mate ni bakarae i nanon te rereua. 6 Ao baikai a riki bwa bwaai n reirei nako ira, bwa ti na aki rii iai, n ai aroia. 7 Kam na tai riki bwa taan taromauri bouananti n ai aroia temwaangina i buakoia; n ai aon are e koreaki ni kaangai: A tekateka aomata bwa a na amwarake ma ni mooi, ao a tei rake bwa a na bwaatere. 8 Ao ti na tai wene ni bure, n ai aroia temwaangina i buakoia ngke a wene ni bure, ao a mate uarebu ma teningaa 9 Ao ti na tai kataa te Uea, n ai aroia temwaangina i buakoia ngke a kataia, ao a tiringaki irouia naeta. 10 Ao kam na tai ngurengure, n ai aroia temwaangina i buakoia ngke a ngurengure, ao a tiringaki iroun te tia tiritiri . 11 A bane n roko baikekei irouia bwa bwaai n reirei i bukira, ao a riki ibukin reireiara, ngaira aika ti maiu n te tai ae a kaan ma te toki. 12 Ma ngaia aei, bwa ane e taku n ana iango bwa e tei matoa, ao e na tarataraia bwa e kaawa ni bwaka. 13 Te kataaki ae e a tia n roko iroumi boni ngaia naba are e roko irouia aomata nako. Ma E kakaonimaki te Atua, ao E na bon aki kariaingkami bwa kam na kataaki i aon ami kona; ma n te tai are kam kataaki iai, ao E na karekea naba te anga are kam na buutaki nako maiai, bwa kam aonga ni konaa n taon nanomi. 14 Ma ngaia aei, ngkami aika kam tangiraki irou, kam na bon aki taromauriia te bouananti. 15 I taetae nakoimi ngkai kaanga ai aroia aomata aika a wanawana ngkami; kam na kareke ami baaire n au taeka. 16 Ngke ti mooi man te mwangko are ti tataro ibukina bwa e na kakabwaia te Atua, tiaki anne te buokanibwai n raraani Kristo? Ao ngke ti kana te berena are ti urua, tiaki anne te buokanibwai n rabwatani Kristo? 17 Ngkai ti teuana te berena, ao ngaira aika ti bati, bon te rabwata ae ti teuana: bwa ti bane ni buokanibwai n te berena ae ti teuana. 18 Kam na tarai aroia te bootanaomata ae Iteraera: tiaki bwa a buokanibwai n te taromauri n anga-karea aia koraki ake a kang amwarake ake karea? 19 Tera ae I nanonna ngkanne n au taeka? I nanona iai kakaawaki ni karean te bouananti, ke kakaawaki n te bouananti? 20 I aki, ma ae I nanonna: bwa baike a anga beekan bwa aia karea a anga nakoia taimonio, ma tiaki nakon te Atua; ao I aki tangiringkami bwa kam na buokanibwai ma taimonio. 21 Kam aki konaa ni mooi man ana mwangko te Uea ao man aia mwangko taimonio. Kam aki konaa n uaia n amwarake n ana taibora te Uea ma aia taibora naba taimonio. 22 Ke ti tangira ae E na un te Uea? Ti korakora riki nako Ina? 23 A atoatonga ae e kaangai temwaangina i buakomi: Ti uki ni karaoi bwaai nako. Tao e koaua, ma a aki bane bwaai ni manena ao a aki bane naba ni kateimatoaa te aba. 24 Ke e na aki iangoia te aomata i bon irouna n te baere e na karaoia, ma e na iangoia temwaangina. 25 Kam na kang amwarake nako akana kabooaki man te tabo ni kaboo iriko-maiu n aki neneri taekaia ibukini mataniwiin nanomi. 26 Bwa e kaangai te Baibara: Bon ana bwai te Uea aaba nako ma kanoaia. 27 Ngkana e kaoingkami temanna i buakoia ake a aki onimaki nakon ana amwarake, ao ngkana kam kan nako, ao kam na kang amwarake nako ake a kaaki i matami, n aki neneri taekaia, ibukini mataniwiin nanomi. 28 Ma ngkana e kaangai temanna nakoimi, Aio are e tiringaki bwa te karea; ao kam na tai kanna ibukin teuare e kaotia, ao ibukin naba mataniwiin te nano. 29 Ae I taekinna, tiaki mataniwiin nanom, ma mataniwiin nanon teuarei. Bwa bukin tera ngkae e na baaireaki aron inaomatau ni mataniwiin nanon temanna? 30 Ngkana I katituaraoa te Atua ibukini kanau are I kanna, ao bukin tera bwa N na taeka buaka n te amwarake are I katituaraoi iai ibukina? 31 Ma ngaia aei, bwa ngkana kam amwarake ke kam mooi, ke kam karaoa riki te bwai teuana, ao kam na karaoi ni kabane ibukin neboakin te Atua. 32 Tai karaoa te bae e na riki bwa te kaangaanga nakoia I-Iutaia, ke I-Erene, ke ana ekaretia te Atua; 33 n ai arou naba ngkai I kakukureiia aomata ni kabaneia ni bwaai ni kabane aika I karaoi, n aki ukoukora ae iai manenana nakoiu; ma I ukoukora ae iai manenana nakoia aomata aika a bati, bwa a aonga ni kamaiuaki.
1 Kakairi irou, n arou ngkai I kakairi iroun Iesu. 2 I kamoamoa-ingkami, ngkai kam ururingi baike I karaoi ao I reireiningkami iai, ao ngkai kam iri nanon taeka n reirei ake I a tia n anganingkami. 3 Ma I tangiringkami bwa kam na ataia bwa atuun te mwaane boni Kristo, ao atuun te aine bon te mwaane, ao atuuni Kristo bon te Atua. 4 Te mwaane ae e tataro ke ae e taetae ni buraabeti, n rabuna atuna, ao e kamatauningaa atuna. 5 Ao te aine ae e tataro ke ae e taetae ni buraabeti, n aki rabuna atuna, ao e kamatauningaa atuna; bon akea okorona ma te aine are e a tia ni korobuatauaki. 6 Bwa ngkana e aki rabunaki atuun te aine, ao ke e koreaki irana; ma ngkana te bwai ni kamaamaa nakon te aine korean irana ma korobuatauana, ao ke e rabunaki atuna. 7 Bwa e bon aki riai n rabunaki atuun te mwaane, ngkai katootoongan ao mimitongin te Atua; ma te aine boni mimitongin te mwaane. 8 Bwa e aki riki te mwaane mai iroun te aine, ma e riki te aine mai iroun te mwaane; 9 ao e aki karikaki te mwaane ibukin te aine, ma e karikaki te aine ibukin te mwaane. 10 I bukin aei, ao i bukiia naba anera, ao e riai iroun te aine bwa e na meemena kanikinaaean tauan arona i aon atuna. 11 E boni ngae n anne, ma n te maiu n i raorao i nanon te Uea, ao e bon riai iroun te mwaane bwa e na iai te aine i rarikina, ao iroun te aine bwa e na iai te mwaane i rarikina. 12 Bwa ngkae e riki te aine mai iroun te mwaane, ao ai aron naba te mwaane: e riki mai iroun te aine, ma n te aro ni bungiaki; ao a bane bwaai n riki mai iroun te Atua. 13 Kam na karekei ami baaire i bon iroumi: e tau te aine n tataro nakon te Atua, n aki rabunaki atuna? 14 A aki reireiningkami aroni bwaai aika a karikaki, bwa e aki toronaomata te mwaane ngkana e anaanau iranatuna? 15 ma ngkana e anaanau iranatuun te aine, ao boni bwaini kamoamoaakina; bwa e anganaki iranatuna bwa bwain rabunan atuna. 16 Ma ngkana iai ane e kani kauntaekaa taekan te baei, ao akea riki ae I konaa n taekinna, bwa ti aei: bwa akea riki te katei teuana ae ti ataia ke a ataia ana ekaretia nako te Atua. 17 Ma n au taeka aikai, ao bon akea iai kamoamoaakimi irou, ibukina bwa aromi ni bobootaki e a kariki riki baika a bubuaka nakoimi nakoni baika a raraoi. 18 Bwa aio moa, ngkana kam bootaki n ekaretia. ao I ongo bwa e bwenaua ami bootaki nakoni koraki n i-kaakaiwi aika a kakaokoro; ao I kakoauaa te rongorongo anne teutana. 19 Bwa a bon riai n iai taiani bwenaua n ami bootaki, bwa a aonga ni kinaaki iai te koraki aika bon taan onimaki ni koaua i buakomi. 20 Ma ngaia aei, ngkana kam bootaki, ao bon tiaki ana Toa te Uea are kam kanna. 21 Bwa ngkana kam amwarake, ao e waaki n amwarake i bon irouna te aomata n aki tataninga; ao e baki temanna, ao e manging temanna. 22 Bwa akea ami auti aika kam konaa n amwarake ma ni mooi iai? Ke kam kaakeaa boonganan ana ekaretia te Atua, ma ni kamaamaaiia te koraki akana akea aia bwai? Tera ae N na atongnga nakoimi? N na kamoamoaingkami? I bon aki kamoamoaingkami n anne. 23 Bwa I karekea mai iroun te Uea te baere I a tia naba n anganingkami: bwa E anaa te berena te Uea are Iesu n te bong are E kamwaneaki iai; 24 ao ngke E a tia n tataro ni katituaraoi, ao E urua, ao E kaangai, Rabwatau aei i bukimi. Kam na karaoa aei bwa kanuringau. 25 Ngke a a tia n amwarake, ao E anaa te mwangko n aron naba are E karaoia nakon te berena, ao E kaangai, Te mwangko aei, te booraraoi ae e boou i nanon raraau. Kam na karaoa aei, n taai ake kam mooi iai, bwa kanuringau. 26 Bwa n taai ake kam kana iai te berena aei, ma ni mooi n te mwangko aei, ao kam kaotiota iai maten te Uea, ni karokoa ae E roko. 27 Ma ngaia aei, bwa ane e kana te berena, ke e mooi n ana mwangko te Uea n te aro ae e aki riai, ao e bure iai nakon rabwatan te Uea ma raraana. 28 Ke e tirotiroa moa nanona te aomata, ao i mwiina e na kana te berena, ma ni mooi n te mwangko. 29 Bwa ane e amwarake ma ni mooi n aki ataia bwa tera rabwatan te Uea, ao e na karekea motikan taekana ae e na kabuaakakaaki iai. 30 Ao anne bukin ae a bati iai i buakomi aika a mamaara ma aika a aki konabwai, ao a a tia ni mate tabemwaang. 31 Ma ngkana ti neneri raoi aroarora, ao akea baairean taekara. 32 Ma ngkana a baaireaki taekara iroun te Uea, ao E bon reireiniira iai, bwa ti aonga n aki uaia ni kabuaakakaaki ma te aonnaba ae e eekaanako nanon te Atua. 33 Mangaia aei, taari, ngkana kam bootaki ni karaoa ana Toa te Uea, ao kam na tataningaia raomi. 34 Ngkana iai a baki i buakomi, ao a riai n amwarake n aia auti, bwa kam aonga n aki motikaki taekami te Atua ngkana kam bootaki. Ao ibukin bwaai riki ake tabeua, I a bon kaeti ngkana I roko ikanne.
1 Taari, I aki tangiringkami bwa kam na aki atai aroni bwaai n tituaraoi ake mai iroun te Taamnei are e Raoiroi. 2 Kam ataingkami bwa ngke beekan ngkami ngkoa, ao kam kairaki nakoni bouananti aika a aki konaa n taetae. 3 Ma ngaia ae I kaotia nakoimi, bwa bon akea ae kairaki iroun Taamnein te Atua, ae e kaangai, Ke e reke kain Iesu. Ao akea ae e konaa ni kaangai, Te Uea Iesu; ma ti ngkana e kairaki iroun te Taamnei are e Raoiroi. 4 Ao a bati aekani bwaai n tituaraoi, ma ti temanna te Taamnei are e anga; 5 ao a bati aron nakoa, ma ti temanna te Uea ae e mwakuri te aba ibukina. 6 Ao a bati aaro ni mwakuri, ma ti temanna te Atua, ae ma mwakuri i nanoia aomata ni kabaneia ao E buokiia ni bwaai ni kabane aika a karaoi. 7 Ao a anganaki aomata nako te bae E karaoia te Taamnei bwa e na nooraki bwa e boongana. 8 Bwa e anganaki temanna ana mwakuri iroun te Taamnei bwa te tia taekina te rabakau, ao temanna bwa te tia taekina te atatai, iroun naba te Taamnei aei. 9 Ao e anganaki temanna te onimaki, iroun te Taamnei naba aei; ao temanna bwaai n tituaraoi ibukini katokan aoraki, iroun te Taamnei naba aei; 10 ao e anganaki temanna karaoani mwakuri aika a kamiimii, ao temanna te taetae ni buraabeti; ao temanna te konaa ni kinai kakaokoro i marenaia tamnei; ao temanna te konaa n taetae n taetae aika a aki ataaki nanoia, ao temanna te konaa ni kabwarabwarai nanoia. 11 Bon te Taamnei naba aei ae ti temanna ae e karaoi baikai ni kabane, n tibwatibwai nakoia aomata n tatabemaniia nako n ai aron nanona. 12 Kristo ai aron te rabwata ae ti teuana, ae a bati bwaina; ma e boni ngae ni bati bwaina, ma bon te rabwata ae ti teuana. 13 Bwa ti bane ni bwaabetitooaki nako nanon te rabwata ae ti teuana iroun te Taamnei ae ti temanna, ngaira aika I-Iutaia ma I-Erene, ma tooro ma inaomata; ao a bane n anganaki nanora te Taamnei ae ti temanna. 14 Bwa tiaki ti teuana bwain te rabwata, ma a bati bwaina. 15 Ngkana tao e kaangai te wae, Ngkai tiaki te bai ngai, ao tiaki bwain te rabwata ngai; ao tiaki nanona bwa e a riki naba iai bwa tiaki bwain te rabwata. 16 Ao ngkana tao e kaangai te taninga, Ngkai tiaki te mata ngai, ao tiaki bain te rabwata ngai; ao tiaki nanona bwa e a riki naba iai bwa tiaki bwain te rabwata. 17 Ngkana arona bwa te mata te rabwata ni kabanea, ao e ngaa te ongo? Ao ngkana te taninga te rabwata ni kabanea, ao e ngaa te aroboi? 18 Ma E a tia te Atua ni kabane bwain te rabwata n tatabeua nako ni kaaki n te rabwata, n ai aron nanona. 19 Ao ngkana arona bwa a bane bwain te rabwata n riki bwa bwaina ae ti teuana, ao e ngaa te rabwata? 20 Ma n arona ae ngkai: a bati bwaina, ma te rabwata bon ti teuana. 21 Ao e aki konaa ni kaangai te mata nakon te bai, I aki kainnanoiko; ke te atuu nakon te wae ni kaangai, I aki kainnanoingkami. 22 Ma moan te kai te nano ngkana akea bwain te rabwata aika a atongaki bwa a mamaara riki; 23 ao ti kabatiai riki karineani bwain te rabwata aika ti taku bwa a mangori, ao a mwaiti riki aron tararuaani bwain rabwatara aika a aki tau n te nooraki; 24 arora aikai, a aki kainnanoaki ibukini bwain te rabwata aika a tau aroia n te nooraki. Ma te Atua E a tia ni karaoa te rabwata n te aro are e na iai riki karineani bwaina are akea karineana, 25 bwa e kaawa n riki te bwenaua n te rabwata, ma a na i aakoakoi bwain nako te rabwata n te aro ae ti te arona nakoia n tatabeua nako. 26 Ngkana e maraki bwain te rabwata teuana, ao a bane naba ni maraki bwain nako te rabwata ma ngaia; ao ngkana e karineaki bwain te rabwata teuana, ao a bane bwain nako te rabwata ni kimwaareirei ma ngaia. 27 Rabwatani Kristo ngkami, ao bwain rabwatana ngkami n tatabemaningkami. 28 Ao E a tia te Atua ni kateia temwaangina i nanon te ekaretia: taan tuatua moa; te kauoua, buraabeti; te katenua, taan reirei; ao i mwiia, taani karaoi mwakuri aika a kamiimii; ao i mwiia, te koraki aika anganaki te bwai n tituaraoi ibukini katokan aoraki; ma taani buobuoki, ma taani kairiri, ma taan taetae n taetae aika a aki ataaki nanoia. 29 Taan tuatua aomata ni kabaneia? Buraabeti aomata ni kabaneia? Taan reirei aomata ni kabaneia? Taani karaoi mwakuri aika a kamiimii aomata ni kabaneia? 30 Iai irouia aomata nako bwaai n tituaraoi ibukini katokan aoraki? A bane aomata nako n taetae n taetae nako aika a aki ataaki nanoia, ao a konaa ni kabwarai nanoia? 31 Ma kam na tangiri riki bwaai n tituaraoi aika moani kakannato.
1 I kaota nakoimi te aro ae moan te raoiroi riki: ngkana iai irouu te konaa n taetae n taetaen aaba nako ma aia taetae anera, ma ngkana akea te tangira irou, ao I riki n ai aron te bwai ni katangitang ae te buraati ae e karongoaa tangina, ma te bwai ni katangitang ae te timbara ae e karongoaa naba tangina. 2 Ao ngkana iai irouu te konaa n taetae ni buraabeti, ma te konaa n atai baika a raba ni kabane, ma te atatai ni kabanea; ao ngkana e bane n reke irouu aron te onimaki are I konaa ni kamwae nako maunga iai, ma ngkana akea te tangira irou, ao bon akea boonganau. 3 Ao ngkana I anga nako au bwai ni kabane, ao I anga rabwatau bwa e na kabuokaki, ma akea te tangira irou, ao bon akea te bae e raka ae N na karekea iai. 4 E taotaona nanona te tangira ao e atataiaomata; e aki babakantang te tangira; e aki tataetae ni karakaraka te tangira, ao e aki kainikatonga; 5 e bwaina te aroaro ae e riai; e aki ukoukori baika e na kabwaia iai n ti ngaia; e aki kakaiun, ao e aki tautau mwiini buure ake a karaoi aomata. 6 E aki kimwaareirei n te buaakaka, ma e kimwaareirei n te koaua. 7 E kaaitarai bwaai ni kabane ma te taotaonaki n nano; e teimatoa n onimaki; e teimatoa ni kaantaninga, ao e teimatoa n taotaona nanona nakoni bwaai ni kabane. 8 E aki konaa ni mauna te tangira; ao ngkana iai taetae ni buraabeti, ao a na kamaunaaki; ao ngkana iai taetae aika a aki ataaki nanoia, ao a na bon toki; ao ngkana iai te atatai, ao e na kamaunaaki naba. 9 Bwa a aki koro raoi aron ara atatai, ao e aki koro raoi naba aron ara taetae ni buraabeti; 10 ma ngkana e roko are te kororaoi, ao e na kamaunaaki are e aki koro raoi. 11 Ngke te teei ngai, ao I taetae n ai aron te teei, ao I iango n ai aron te teei, ao I babaaire n ai aron te teei; ngkai I a ikawai, ao I kaaki aaro n ataei. 12 Bwa ae ti nooria ngkai ai aron tein taraana ae e aki turuturu raoi i nanon te tirotaam; ma ane ti na bon nooria raoi n te aro n itaramata. E aki koro raoi aron au atatai ngkai, ma ane e na boni koro raoi arona rimwi, n ai arou ngkai I bon ataaki raoi. 13 Ma ngkai a tiku n teimatoa baika teniua aikai, ae te onimaki, ma te kaantaninga, ma te tangira, ma e kakannato riki te tangira i buakoia.
1 E na moamoa iroumi te tangira; ma kam na bati n tangiri naba bwaai n tituaraoi ake mai iroun te Taamnei, ma ai moa ra riki bwa kam na konaa n taetae ni buraabeti. 2 Bwa te aomata ae taetae n te taetae ae e aki ataaki, e aki taetae nakoia aomata, ma e taetae nakon te Atua; bwa akea ae e ataa nanon te baere e taekinna: bwa e taekin, ni mwaakan te Taamnei, baika a raba. 3 Ma te aomata ae e taetae ni buraabeti nakoia aomata, e buokiia ni kateimatoaiia ma ni kakorakoraiia, ao e anganiia kabeebetean nanoia. 4 Ane e taetae n te taetae ae e aki ataaki ao e kateimatoaa i bon irouna; ma ane e taetae ni buraabeti ao e buoka te ekaretia ni kateimatoaa. 5 I tangiringkami bwa kam na taetae n taetae aika a aki ataaki, ma e a raoiroi riki ngkana kam taetae ni buraabeti. E boongana riki te aomata ane e taetae ni buraabeti nakon ane e taetae n taetae aika a aki ataaki; ma ti ngkana iai ae e konaa ni kabwrabwaraa nanon ana taeka bwa e aonga n reke kateimatoaan te ekaretia iai. 6 Ma ngaia aei, taari, ngkana arona bwa I roko iroumi n taetae n taetae aika a aki ataaki, ao tera kabwaiami iai irou? Bon akea, ma ti ngkana I taekina nakoimi kanoan te kaotioti are e roko nakoiu, ke n taekin taekan te atatai ma te taeka ni buraabeti, ke te taeka n reirei. 7 Ngke arona bwa ti te bo aron tangini bwaai ni katangitang aika akea te maiu i nanoia, n ai aron te kaibwaabwaa ke te aabi, ao e na iraanaki n ataaki tangin te kaibwaabwaa ke tangin te aabi? 8 Bwa ngkana e tangi te buu n te tangitang ae aki akaka, ao antai ae e na katauraoi nakon te buaka? 9 Ao ai aromi naba, ngkana kam aki bwaina te taetae ae kai ataaki nanona, ao e na iraanaki n ataaki nanon te baere e taekinaki? Bwa ane kam na taetae nakon te ang. 10 Tao a bati aekan taetae nako i aonnaba, ma akea i buakoia ae akea nanona. 11 Ma ngaia ae ngkana I aki ataa nanon te taetae, ao I riki bwa kaanga kaain te aba teuana ngai nakon ane e taetae, ao ane e taetae bwa kaanga kaain te aba teuana nakoiu. 12 Ao ai aromi naba, ngkai kam rangi n tangiri bwaai n tituaraoi ake mai iroun te Taamnei, ao kam na ukoukori bwa a na mwaiti iroumi ibukini kateimatoaan te ekaretia. 13 Ma ngaia aei, bwa ane e taetae n te taetae ae e aki ataaki, ao ke e tataro bwa e na konaa ni kabwarabwaraa nanona. 14 Bwa ngkana I tataro n te taetae ae e aki ataaki, ao e tataro taamneiu, ma e aki boongana nanou. 15 Ao tera ngkanne? N na tataro n taamneiu, ao N na tataro naba ni kaboonganaa au iango; N na anene n taamneiu, ao N na anene naba ni kaboonganaa au iango. 16 Bwa ngkana ko tataro ni katituaraoi n te tamnei, ao e na iranna n atonga te Amene n am katituaraoi te aomata ae e kan rin n te ekaretia ma e tuai n rin, ngkae e aki ataa am taeka? 17 Bwa e ngae n ae e raoiroi am tataro ni katituaraoi, ma e bon aki kateimatoaaki iai raom. 18 I katituaraoa te Atua ngkae e bati n reke irouu te konaa n taetae n taetae aika a aki ataaki nakon ane e reke iroumi. 19 Ma n te bootaki n ekaretia ao I tangiria riki bwa N na atongi nimaua te taeka aika a aki kamangaongao, bwa I aonga n reireia naba te koraki ae e bati, nakon atongan tebwina te ngaa te taeka n te taetae ae e aki ataaki. 20 Taari, kam na tai bwaina te nano n ataei; ma kam na riki bwa merimeri nakon te buaakaka, ao kam na bwaina te nano n ikawai. 21 E koreaki n te Tua ae e kaangai: E taku te Uea, N na taetae nakon te bootanaomata aei n taetae aika a aki ataaki, ni wiia aomata temwaangina; ma a bon aki ongo naba irou. 22 Ma ngaia ae bon te kanikina taetae aika a aki ataaki, tiaki nakoia akana onimaki, ma nakoia akana aki onimaki; ao te taetae ni buraabeti bon te kanikina nakoia akana onimaki, ma tiaki nakoia akana aki onimaki. 23 Ma ngaia aei, ngkana tao a bane kaain te ekaretia ni bootaki, ao a bane n taetae n taetae aika a aki ataaki, ao ngkana a rin i buakoia aomata akana aki onimaki ma akana kan rin n te ekaretia ma a tuai n rin, ao tiaki bwa a na taku bwa kam rangirang? 24 Ma ngkana tao a bane n taetae ni buraabeti ao e rin temanna ae e aki onimaki ke temanna ae e kan rin n te ekaretia ma e tuai n rin, ao e na namakinna bwa bon te tia bure ngaia, n ongoraana ni bwaai ni kabane ake a taekinaki, ao e na motikaki naba taekana iai; 25 a na kaotaki baika a raba i nanona, ao ane e na katorobubua ni bobaraaki n taromauriia te Atua, ao e na kaotia bwa e boni mena te Atua iroumi. 26 Ao tera ngkanne, taari? Ngkana kam bootaki, ao temanna e anene, ao temanna e reirei, ao temanna e taekina te kaotioti are e roko irouna, ao temanna e taetae n te taetae ae e aki ataaki, ao temanna e kabwaraa nanon te taetae ae e aki ataaki; a na bane ni karaoaki baikai ibukini kateimatoaaia akana onimaki. 27 Ngkana iai akana taetae n taetae aika a aki ataaki, ao a na taetae ti uoman, ke e na aki raka i aon teniman, ma e na taetae moa temanna ao i mwiina temanna; ao ke e kabwarabwarai nanon taeka temanna. 28 Ma ngkana akea te tia kabwaraa nanon taeka, ao ke e kainabwaabu n te bootaki n ekaretia te aomata ane e rabakau n taetae n te taetae ae e aki ataaki; ke e taetae bon ti nakoina ma te Atua. 29 Ke a taetae uoman ke teniman ake nakoaia te taetae ni buraabeti, ao temwaangina a na iangoi raoi nanon taeka ake a taekinaki. 30 Ma ngkana iai i buakoia ake a tekateka ae iai te kaotioti ae e roko irouna, ao e na toki n taetae are e taetae. 31 Bwa kam bane ni konaa n taetae ni buraabeti n tatabemaningkami nako, bwa a aonga ni bane n reireiaki ami koraki, ao a na bane naba ni kakorakoraaki nanoia; 32 ao a tauaki aroia tamneiia buraabeti irouia buraabeti. 33 Bwa te Atua, tiaki Atuan te mwebuaka, ma bon Atuan te raoi. Ao n aron are e bwainaki n aia ekaretia Kristian ni kabaneia: 34 a na tai taetae aine n te bootaki n ekaretia nako; bwa e aki kariaiakaki bwa a na taetae; ma a na tauaki aroia, n ai aron taekana naba n te Tua. 35 Ngkana iai te bae a kan ataa taekana, ao ke a titirakiniia buia ni mwengaia; bwa te bwai ni kamaamaa ngkana e taetae te aine n te bootaki n ekaretia. 36 E nako mai iroumi ana taeka te Atua? Ke e roko iroumi n ti ngkami? 37 Ngkana e taku temanna bwa te buraabeti ngaia, ke e taku bwa iai irouna te bwai n tituaraoi are mai iroun te Taamnei, ao ke e ataia bwa baika I koroi taekaia nakoimi bon te tua mai iroun te Uea; 38 ma ngkana iai ane e aki ataia, ao ke e aoria n arona anne. 39 Ma ngaia aei, tariu, kam na bati n tangira te taetae ni buraabeti, ao tai tuuka te taetae n taetae aika a aki ataaki. 40 Ma a na bane bwaai ni karaoaki n te aro ae e taraa raoi ma n eti raoi.
1 Taari, I a manga tuangkami te euangkerio are I taekinna nakoimi, are kam kaaki naba i nanomi, are kam tei naba iai, 2 ao are kam kamaiuaki naba iai ngkana kam taua ni kamatoaa i nanomi; ma ngkana kam aki, ao a matebuaka ami onimaki. 3 Bwa I moa n anganingkami i buakoni baika a kakannato te baere I anganaki naba: bwa E mate Kristo ibukin ara bure n ai aron taekana n te Baibara; 4 E taunaki, ao E a manga maiu n te kateni bong n ai aron taekana n te Baibara; 5 E nooraki irouni Keebwa, ao rimwi, irouia uaake tengauni ma uoman. 6 Ao rimwi, E nooraki irouia taari aika nimabubua tabun n te tai ae ti teuana; ao mwaitin te koraki aei a boni maiu naba ngkai, ma iai tabemwaang ake a tia ni mate. 7 Ao rimwi, E nooraki iroun Iakobo, ao rimwi, irouia taan tuatua ni kabaneia; 8 ao i mwiia ni kabaneia, ao E nooraki naba irou, ngke kaanga ai aron te aomata ngai are e bungiaki i mwaain ana tai. 9 Bwa moan te mangori ngai i buakoia taan tuatua, ao I aki tau bwa N na atongaki bwa te tia tuatua, ibukina bwa I bwainikiriina ana ekaretia te Atua. 10 Ma n ana aakoi te Atua ao I riki n ai arou aei; ao e aki matebuaka ana aakoi nakoiu: bwa I mwakuri korakora riki nakoia taan tuatua akekei; ma tiaki ngai, bwa bon ana aakoi te Atua are irou. 11 Ma ngaia aei, ngkana tao ngai ae I tataekina te euangkerio ke uaakekei, ma anne are ti tataekinna ao kam onimaki iai. 12 Ngkana e taekinaki Kristo bwa E a tia ni manga maiu mai buakoia maate, ao e aera ngkai a taku tabemwaang i buakomi bwa akea manga-maiuia maate? 13 Ma ngkana a aki manga maiu maate, ao nanona ngkanne bwa e tuai ni manga maiu Iesu; 14 ao ngkana E tuai ni manga maiu Kristo, ao a matebuaka ara reirei, ao a matebuaka naba ami onimaki. 15 Ti na ataaki naba iai bwa ti kewe n ara kaotioti ibukin te Atua, ngke ti kaotiotia bwa Ngaia ae E a manga kamaiua Kristo man te mate; ma ngkana e koaua bwa a aki manga kamaiuaki maate, ao nanona bwa E bon aki manga kamaiua Kristo. 16 Bwa ngkana a aki manga kamaiuaki maate, ao nanona ngkanne bwa E tuai ni manga kamaiuaki Iesu. 17 Ao ngkana E tuai ni manga kamaiuaki Iesu, ao a matebuaka ami onimaki, ao kam mena naba i buakon ami bure; 18 ao a aki kamaiuaki naba te koraki ake a tia ni mate ake a onimakina Kristo. 19 Ngkana arona bwa ti kaantaninga Kristo n ti te maiu aei, ao moani kananoanga ngaira i buakoia aomata ni kabaneia. 20 Ma E a bon tia ni manga kamaiuaki Kristo mai buakoia maate, ao E riki bwa te bwai ni kakoaua i bukiia ake a tia ni mate bwa a na manga kamaiuaki naba man te mate. 21 Bwa ngke e roko te mate iroun te aomata, ao boni mai iroun naba te aomata rokoni manga-maiuia maate. 22 Bwa ngke e reke te mate irouia aomata ni kabaneia mai iroun Atam, ao ai aroia naba bwa a na bane n reke irouia te manga-maiu mai irouni Kristo. 23 Ma iai baairean temanna ma temanna ngkana e a manga kamaiuaki mai buakoia maate: bwa Kristo moa, ao rimwi te koraki ake a onimakinna ngkana E roko; 24 ao rimwi te toki, are E na anga iai te tautaeka Kristo nakon te Atua are te Tama, ngkana E a tia ni kamaunai aaro n tautaeka, ma n tau-aro nako, ma aeka ni mwaaka nako. 25 Bwa E riai n uea Kristo ni karokoa te tai are E kabaneia iai ni kaakiia ana kairiribai i aani waena. 26 Te kabanea ni kairiribai are na kamaunaaki bon te mate. 27 Bwa ngke E taku bwa a bane bwaai ni kaakiaki i aani waena, ao e mataata iai bwa e aki kaakiaki i aana te Atua are e kaaki bwaai ni kabane i aani mwaakani Kristo. 28 Ma ngkana a kabaneaki bwaai ni kaakiaki i aani mwaakani Kristo, ao Ngaia ae te Nati E na kaakiaki naba i aani mwaakan Teuare e kabane bwaai ni kaaki i aan te Nati, bwa E aonga n ataaki te Atua bwa Atuaia aomata nako, ao Atuani bwaai ni kabane. 29 Bwa ngkana tiaki ngaia anne, ao a na aera ake a bwaabetitooaki i bukiia maate? Ngkana a bon aki manga maiu maate, ao a aera ngkai a bwaabetitooaki naba i bukiia? 30 Ao bukin tera ngkai ti a boni kakaaitara naba ma taiani kaoanikai ni katoaa te aoa? 31 Taari, I kaaitara ma te mate n te bong ae koraki! I riki n taekina aei ibukin nanou ni kamoamoa i bukimi i nanoni Kristo Iesu are ara Uea. 32 Ngke arona bwa I un ma maan aika a tiritiri i Ebeto ao I bwaina te nano n aomata, ao tera manenana irou? Ngkana arona bwa a aki manga kamaiuaki maate, ao e kaangai te taeka n rabakau teuana, Ti na amwarake ma ni mooi, bwa ae ti na mate ningabong. 33 Kam na tai burebureaki: aaro n i raorao aika a buaakaka a uru aroaro aika a riai. 34 Kam na bwaina te iango raoi, ao tai bure; bwa iai temwaangina i buakomi aika a aki ataa te Atua; ao I taekina aei bwa kamamaeami. 35 Ane e na kaangai temanna, A na kangaa ni manga maiu maate? Ao tera aron rabwataia ane a na roko iai? 36 Te baba! E aki konaa n riki te baere ko unikia ngkana e aki mate moa; 37 ao ane ko unikia bon tiaki te aroka ae e ikawai ma bon te uaa, ae tao uaan te uiita ke tao uaan te kai riki teuana; 38 ao te Atua E angan te uaa anne te rabwata n ai aron nanona, ao E katoai uaa nako ma aron rabwataia. 39 Tiaki te iriko ae ti te arona irikoni bwaai ni kabane aika a maiu; iai te aeka teuana i bukiia aomata, ao teuana i bukiia manin aon te aba, ao teuana i bukiia mannikiba, ao teuana i bukiia iika. 40 Ao iai rabwata aika bwaini karawa ao rabwata aika bwain aon te aba; ma bon te tamaaroa teuana tamaaroani bwaini karawa, ao te tamaaroa teuana tamaaroani bwain aon te aba. 41 Bon te tamaaroa teuana tamaaroan taai, ao teuana tamaaroan namwakaina, ao teuana tamaaroaia itoi; ma e kakaokoro tamaaroan te itoi teuana ma te itoi teuana. 42 Ao ai aron naba manga-maiuia maate. E na mka te rabwata are e taunaki, ma ngke e a manga maiu, ao ai te rabwata ae e aki konaa ni mka. 43 Akea tamaaroana ngke e taunaki, ma iai tamaaroana ngke e a manga maiu. Akea korakorana ngke e taunaki, ma iai korakorana ngke e a manga maiu. 44 E taunaki bwa te rabwata ae bon te rabwata, ma ngke e a manga maiu ao ai te rabwata ae te rabwata n tamnei. Ngkana iai te rabwata ae bon te rabwata, ao iai naba te rabwata ae te rabwata n tamnei. 45 Ao ai aron naba are e koreaki ni kaangai: Te moa n aomata are Atam bon te aomata ae e maiu; Te kabanea n Atam bon te tamnei ni kamaiu. 46 Ma tiaki te rabwata n tamnei are e roko moa, bwa te rabwata ae bon te rabwata, ao rimwi te rabwata n tamnei. 47 E riki te moa n aomata mai aon te aba, ao e karikaki man te tano; te Aomata are te kauoman boni mai karawa. 48 Aron rabwatan te aomata are e karikaki man te ttano, bon aron naba rabwataiaaomata ake i aon te aba; aron rabwatan te Aomata are mai karawa, bon aron naba rabwataia aomata ake mai karawa. 49 Ao ngkai ti katootoonga aron te aomata are e karikaki man te tano, ao ti na manga katootoonga naba aron te Aomata are mai karawa. 50 Ao aio au taeka, taari: e aki konaa ni karekea uean te Atua te iriko ma te raraa, ao e aki konaa naba ni karekea te aki mka te mka. 51 Noria, I tuangkami te bwai ae e raba: Ane ti na aki bane ni mate, ma ti na na bane n onikaki, 52 n te tai ae moan te waekoa, n te rube ni mata, n tangin te kabanea ni bu. Bwa ane e na tangi te bu, ao a na manga kamaiuaki maate n aki konaa ni mka, ao ti na onikaki. 53 Bwa e riai n oneaki te aro ni mka aei nakon te aki-mka, ao te aro ni maamate aei nakon te aki-maamate. 54 Ao ngkana e a tia n onikaki te aro ni mka aei nakon te aki-mka, ao te aro ni maamate aei nakon te aki-maamate, ao e kakoauaaki iai te taeka are e koreaki ni kaangai: E tae ana kai te mate. 55 Te Mate, e ngaa am tokanikai? Te Mate, e ngaa am bwai ni kaikoaki? 56 Te bure boni ngaia ana bwai ni kaikoaki te mate, ao korakoran te bure bon te Tua. 57 Ma E na katituaraoaki te Atua, are e anganiira te tokanikai iroun ara Uea are Iesu Kristo. 58 Ma ngaia aei, tariu, aika kam tangiraki, kam na teimatoa, ao kam na aki toki ni kaakaraoi ana mwakuri te Uea, ngkai kam ataia bwa a aki matebuaka ami mwakuri ibukin te Uea.
1 I bukini ngkanne te angabwai i bukiia ake a itiaki: kam na karaoa te baere I a tia n tuangiia taian ekaretia i Karatia bwa a na karaoia. 2 Ni moani bongin te wiiki ae koraki, ao e riai te aomata i bon irouna ni katuutuka teutana man are e a tia ni karekea, ao e na kaikoa, bwa e aonga n aki kainnanoaki te manga riko angabwai ngkana I roko. 3 Ao ngkana I roko, ao N na kanakoia akana kam kariaiia n reeta, bwa a na nikira ami bwai n tituaraoi i Ierutarem. 4 ao ngkana e riai bwa N na nako naba ngai, ao a na nako ma ngai. 5 N na roko iroumi ngkana I tia n ri nuukani Mwaketonia; bwa ae N na ri nuukani Mwaketonia; 6 ao N na tiku iroumi, tao ni kabanea bongin te aumeaang, bwa kam aonga ni bakaborauai nako ike N na nako iai. 7 Bwa I tangira riki ae N na kawaringkami rimwi ni kamaanai iroumi, ngkana nanon te Uea, nakon ae N na kawaringkami ngkai ao e kimototo au tai i rarikimi. 8 Ma N na mena i Ebeto ni karokoa te Bentekota, 9 bwa e uki nakoiu te mataroa ae e warebwe ae e kamateraoi ibukin te mwakuri, ao a bati kairiribai. 10 Ngkana arona bwa e roko iroumi Timoteo, ao kam na tarataraia bwa a na akea te bae e na maakiningkami iai; bwa te tia mwakuri ngaia ibukin te Uea, n ai arou naba. 11 Ma ngaia ae e na tai kaakeaa boongana temanna iroumi; ma kam na bakaborauiia raoi bwa e aonga n roko irou, bwa ae I taningaa rokona ma rokoia taari temwaangina. 12 Ao ibukin tarira are Aboro: I kairoroa bwa e na nakoimi ma taari aikai, ma akea nanona ni kan nakoimi ngkai. E a bon tai nako wati ngkana e reke ana tai. 13 Kam na tatauraoi, kam na teimatoa n te onimaki, kam na nano ni mwaane, ao kam na korakora. 14 Kam na karaoi bwaai ni kabane ma te tangira. 15 Kam ataa Tetebana ma ana utu, bwa ngaiia ake a moa n riki bwa taan onimaki, ao a anga nanoia bwa taani beku i bukiia ake a itiaki: I butingkami, tariu, bwa 16 kam na karineiia n iri nanoia te koraki akana ai aroia naakanne, ma aomata nako akana buobuoka te mwakuri, ao akana mwamwakuri. 17 I kimwaareirei ngkai a roko Tetebana ma Boretunato ma Akaiko, bwa ai bon rabwatami naba ngaiia: 18 bwa a karekea raun taamneiu ma taamneimi; ma ngaia ae kam na aki mwamwaninga taekaia aeka n aomata akanne. 19 A kamauringkami taian ekaretia i Atia. A anga aia kamauri ae e bati nakoimi i nanon te Uea Akura ma Beritika, ma te ekaretia are a bobootaki kaaina i nanon aia auti Akura ma Beritika. 20 A kamauringkami taari ni kabaneia. Kam na i kamauri i bon iroumi n ai aroia n inga taari. 21 Ngai ae Bwauro, ae I korea au inga nakoimi n oini baiu. 22 Ngkana arona bwa iai ane e aki tangira te Uea, ao ke e reke kaina. Mwarana ta! 23 E na mena iroumi ana aakoi te Uea are Iesu Kristo. 24 E na mena iroumi ni kabaneingkami au tangira i nanoni Kristo Iesu.
1 Mai irouni Bwauro, ae ana tia tuatua Kristo Iesu n nanon te Atua, ao mai iroun Timoteo ae tarira, nakon ana ekaretia te Atua i Korinto, ao nakoia ake a itiaki ni kabaneia ake a mena i Akaia ni kabutaa: 2 Ami bwai te aakoaki ma te raoi mai iroun te Atua are Tamara ma ara Uea are Iesu Kristo. 3 E na karaoiroaki te Atua, ae Taman ara Uea are Iesu Kristo, ao Taman te nanoanga ni kabane, ao Atuan aaro ni karau-nano ni kabane, 4 are E anganiira karauan nanora n rawaawatara ni kabane, bwa ti aonga ni karau nanoia akana a taonaki n rawaawata nako, n te aro ni karau-nano are e a tia ni karauaki nanora iai iroun te Atua. 5 Bwa ngkai a bati kammarakara aika kammarakani Kristo, ao ai arona naba bwa a bati karauan nanora irouni Kristo. 6 Ngkanati karawaawataaki, ao bon ibukini karauan nanomi ao kamaiuami; ao ngkana a karauaki nanora ao bon ibukin naba karauan nanomi are kam konaa iai n taotaon nanomi nakoni maraki ake ti maraki naba iai. 7 E teimatoa ara kaantaninga i bukimi; bwa ti ataingkami bwa ngkai raora ni kammarakaki ngkami, ao bon raora naba ngkami ni karauaki nanora. 8 Bwa ti aki tangiringkami, taari, bwa kam na aki ataa rawaawatara are e roko iroura i Atia: bwa ti bati n taonaki iai i aon are ti kona, ao akea ara kaantaninga bwa ti na maiu maiai; 9 ti aki nanokokoraki bwa ti taku bwa ti nangi boni mate. Ma e riki aei bwa ti aonga n aki onimakinira, ma ti na onimakina te Atua are a manga maiu maate irouna; 10 are ti kamaiuaki irouna man te mate are moan te kakamaaku, ao E na boni manga kamaiuira naba maiai; ti a tia ni kawenea ara kaantaninga irouna bwa E na boni manga kamaiuira naba, 11 ngkai kam buokira n tataro i bukira, bwa a aonga n tataro ni katituaraoi i bukira aomata aika a bati ibukin te kabwaia are ti anganaki bwa kaekaan taian tataro aika a bati. 12 Bwa aio kamoamoaara, ao ana kaotioti mataniwiin nanora: bwa n arora ni maiu n te aonnaba aei, ao ai moa ra riki n arora nakoimi, ao ti a tia ni bwaina te maiu ae e tabu ae e itiaki are mai iroun te Atua, tiaki n te rabakau n aon te aba, ma n ana aakoi te Atua. 13 Bwa akea riki baika ti koroi taekaia nakoimi, bwa ti baike kam wareki ao kam atai nanoia; ao bon au kaantaninga bwa kam na bon atai raoi, 14 n ai aron naba are kam a tia n ataia teutana mai iroura. Ao ngkana E roko ara Uea are Iesu, ao kam na kamoamoaingkami i bukira ao ngaira i bukimi. 15 I aki nanokokoraki teutana n aei, ma ngaia are I kataua n te moa n tai bwa N na kawaringkami bwa kam aonga ni manga aakoaki kaua: 16 bwa I kani kawaringkami i aoni kawaiu nako Mwaketonia, ao ni kawaringkami naba ngkana I oki maiai, bwa kam aonga ni bakaborauai nako Iutaia. 17 I nano tiotio iai ngke I karaoa au iango aei? Ke I karaoi au iango ma te nano n aomata are e tauraoi n atonga ae e kaangai, Eng, eng, ao Tiaki, tiaki, n te tai ae ti teuana? 18 Ma ngkae E kakaonimaki te Atua, ao ara taeka nakoimi bon tiaki Eng ao Tiaki, n te tai ae ti teuana. 19 Bwa Natin te Atua, are Iesu Kristo, are e tataekinaki nakoimi iroura irou ma Tirouano ma Timoteo, E aki nano tiotio i marenan te Eng ao te Tiaki, ma bon ti te Eng irouna. 20 Bwa boni Ngaia te Eng nakon ana taeka n aakoi ni kabane te Atua; ao irouna naba te Amene, are ti neboa iai te Atua. 21 Ma te Atua boni Ngaia ae E kateimatoaira ma ngkami i nanoni Kristo, ao E kabiriira, 22 are E kanikinaaira bwa ana bwai, ao E anganiira te Taamnei i nanora bwa te kakoaua ibukini baika a kaawakinaki i bukira. 23 I atonga te Atua bwa au Tia Kakoaua are E na karekea kaiu ngkana I kewe; bwa I aki roko i Korinto ibukina bwa I aki kani karawaawataingkami. 24 Tiaki nanora bwa ti kan tautaekaningkami, n tuangkami aromi n onimaki; ma bon raao ngaira ni mwakuri ibukin ami kimwaareirei, ngkai kam teimatoa n te onimaki.
1 Ma e a tia i nanou bwa a na akea riki rokou iroumi ae e na karika te rawaawata n nano. 2 Bwa ngkana I karawaawataingkami, ao antai ae e na kakukureiai ma ti te aomata are I a tia ni karawaawataa? 3 Ao I korea au reta aei, bwa e kaawa n reke irou te rawaawata mai irouia te koraki akana a na kakukureiai ngkana I nako wati; ao I aki nanokokoraki iroumi ni kabane bwa kakatongau boni kakatongami ni kabane. 4 Bwa I koroboki nakoimi ma nanou ae e taonaki n te rawaawata ma te korakai ae e bati, ma rannimatau aika a bati; tiaki bwa kam aonga ni karawaawataaki iai, ma kam aonga n ataia bwa e bati tangirami irou. 5 Ma ngkana iai ane e karika te rawaawata, ao e aki karaoia nakoiu, ma e karaoia nakoimi; tao tiaki nakoimi ni kabaneingkami, ma nakoia tabemwaang i buakomi—ao I atonga aei bwa I aki kani karawaawata au taeka n ekia nako. 6 E bon tau te rekenikai anne ibukin teuanne mai irouia mwaitin ami koraki; 7 ma ngaia ae kam bon riai ni kabwaraa ana bure ma ni karaua nanona, bwa e kaawa teuanne ni bwara nanona n rawaawatana ae e bati. 8 Ma ngaia ae I butingkami bwa kam na kaotia nakoina bwa bon iai tangirana iroumi. 9 Bwa bon aei bukin are I koroboki iai ngkoa, bwa I aonga n atai baika kam na kakoauaaki iai bwa kam ongeaaba ni bwaai ni kabane. 10 Ma ane kam kabwaraa ana bure, ao Ngai I kaabwaraa naba; bwa ane I a tiani kabwara, ngkana tao iai, ao I boni kabwaraa i bukimi i matani Kristo, 11 bwa e aonga n aki reke ana tai Tatan ni mwaaka i aora; bwa ti atai aron ana iango nako. 12 Ma ngke I roko i Teroa ibukin tataekinan euangkerioni Kristo, ao E a tia ni kauka te kawai nakoiu te Uea ibukin au mwakuri ikekei; 13 ma e aki rau taamneiu ngke e aki reke irou Tito are tariu. Ma ngaia are I kaboo ma ngaiia ao I nako Mwaketonia. 14 Ma e na katituaraoaki te Atua, are Ngaia ae e aki toki ni kairiira irouni Kristo n te mwaati n tokanikai; ao E kaboonganaira ngaira aika taani kabuta ataakini Kristo nakon taabo nako bwa kaanga ai aron te boi ae e boiarara. 15 I bukini Kristo ao ti a riki nakon te Atua bwa te boi ae e boiarara, ae e kiakia nako boina i buakoia aika a nang kamaiuaki, ao i buakoia naba aika a nangi mate; 16 bon te boi ae e kamaamate ae e tiritiri nakoia aika a nangi mate, ao te boi ae e kamaiu ae e uota te maiu nakoia aika a nang kamaiuaki. Ao ai antai ae e tau ibukini baikai? 17 Bwa tiaki aroia aomata aika a bati ngaira, ake a bwaini-bobwaia ana taeka te Atua bwa a aonga ni kaubwai iai; ma ti kanakoaki iroun te Atua, ao ti taetae i matana ma te nano ae e itiaki ibukini Kristo.
1 Ti a manga moanna naba n tabeki taekani kamoamoaara? Ke ti kainnanoi, n ai aroia temwaangina, reeta nakoimi ke mai iroumi, aika a na kaoti arora? 2 Bon ara reta ngkami ae e koreaki i nanora, ae e ataaki ma ni warekaki irouia aomata ni kabaneia; 3 ao e teretere bwa bon ana reta Kristo ngkami, ae ti uotia, ae e koreaki tiaki n te ingke, ma n Taamnein te Atua ae e maiu; ae e koreaki tiaki i aoni baaba aika atiibu, ma i aoni baaba aika iriko aika nanomi. 4 Ti atonga aei ibukina bwa iai iroura te aki nanokokoraki iroun te Atua i nanoni Kristo. 5 Akea iroura te bae ti na taku iai bwa ti konaa ni karaoa te bwai teuana i bon iroura; ara konaa ni karaoia boni mai iroun te Atua, 6 are e karaoira bwa taani beku aika iai aia konaa ibukin te booraraoi ae e boou, are kanoana tiaki te bwai ae e koreaki, ma te Taamnei; bwa e tiritiri te bwai ae e koreaki, ma E kakamaiu te Taamnei. 7 Ngkae e roko ma arona ni mimitong te Tua are e uota te mate, ao a koreaki taekana i aoni baaba aika atiibu n te aro are a aki konaa iai tibun Iteraera n taraa ubuni Mote ibukin raneaneana, e boni ngae ngke e a tabe ni mauna raneaneana, 8 ao tiaki e na kabatiaaki riki mimitongin ana mwakuri te Taamnei? 9 Bwa ngkana iai mimitongin te mwakuri ni kabuaakaka, ao ai mwaiti ra riki mimitongin te mwakuri ibukini karaoan nanon te Atua. 10 Bwa te baere e kamimitongaki ngkoa e a tia n aki kamimitongaki ibukin te mimitong ae e raka arona. 11 Bwa ngkana iai te mimitong n te baere e aki tei maan arona, ao ai mwaiti ra riki te mimitong n te baere e tei maan arona. 12 Ma ngaia ae ngkai iai irouia te kaantaninga aei, ao ti rangi n ninikoria, 13 tiaki n ai aroni Mote, are e karabaa matana n te rabuna ni mata, bwa a aonga tibun Iteraera n aki tarataraa tokin te raneanea are e tabe ni mauna. 14 Ma a kamatoatoaaki nanoia; bwa man te tai arei ni karokoa te bong aei, ao e tuai meni mauna te rabuna ni mata ngkana a wareka te Booraraoi Nikawai, bwa ti Kristo ae E mauna irouna. 15 Ao ma ngkekei ni karokoa ngkai, ngkana e warekaki ana Tua Mote, ao bon iai te rabuna ni mata i aon nanoia. 16 Ma ngkana e rairaki te aomata nakon te Uea, ao e na uotaki nako te rabuna ni mata. 17 Ao te Uea bon te Taamnei; ao ike E mena iai Taamnein te Uea, ao e mena iai te aro n inaomata. 18 Ao ngaira ni bane ma matara aika a aki rabunaki, aika a ti noora mimitongin te Uea kaanga n te tirotaam, ti tabe n onikaki nakoni katootoongana man te mimitong teuana nakon teuana; ao e riki aei mai iroun te Uea ae te Taamnei.
1 Ma ngaia aei, ngkae e reke iroura te mwakuri aei n ana nanoanga te Atua, ao a aki bwara nanora; 2 ma ti aki maiuakini baika a raba aika bwaai ni kamamaa, ao ti aki bwaina te maiu ni bureburea te aba; ao ti aki naba kabwaouaa ana taeka te Atua. Ma ti kaotioti arora aika a raraoi, ni kaotiotan te koaua nakoni mataniwiin nanoia aomata ni kabaneia i matan te Atua. 3 Ao ngkana e rabunaki ara euangkerio, ao e rabunaki nakoia ake a nangi mate; 4 bwa a a tia n rabunaki nanoia aomata aika tiaki taan onimaki iroun atuan te aonnaba aei, bwa a na aki noora ootan euangkerioni mimitongini Kristo, are katootoongan te Atua. 5 Bwa ti aki taekinira, ma ti taekina Kristo Iesu bwa te Uea, ao ngaira bwa ami toro ibukin Iesu. 6 Bwa bon te Atua, are e kaangai: 4.6: Karikani-Bwaai 1.3 E na oota te oota mai buakon te roo. Bon te Atua naba aei are kaota ana oota i nanora, bwa ti na ataa mimitongin te Atua bwa e oota man ubun Iesu. 7 Ma iai iroura ngaira aika ai aroia mwangko taano, te bwai ae e kakaawaki aei, bwa e aonga n ataaki bwa te mwaaka ae e korakora boni mwaakan te Atua, ao tiaki mwaakara. 8 Ti kaaitara ma te rawaawata n aaro nako, ma ti aki konaaki iai; ti babanga arora, ma a aki bwara nanora; 9 ti bwainikiriinaki, ma ti aki kiitanaki; ti kabwakaaki, ma ti aki kamateaki; 10 ao ti uouota n taai nako maten Iesu i aon rabwatara, bwa e aonga ni kaotaki naba maiun Iesu i aon rabwatara. 11 Bwa ngkai ti maiu ao ti aki toki ni kaaitara ma te kaangaanga ae e kaan ae ti na mate iai ibukin Iesu, bwa e aonga ni kaotaki maiun Iesu i nanon rabwatara aika a maamate. 12 Ma ngaia ae e mwamwakuri te mate i nanora, ma te maiu i nanomi. 13 Bwa e koreaki ae e kaangai: I onimaki, ma ngaia are I taetae. Ngkai iai iroura te onimaki ae ti te bo arona ma aei, ao ngaia ae ti taetae naba; 14 bwa ti ataia bwa Teuare E a manga maiu ara Uea are Iesu irouna, ti na maiu naba irouna ni bootaki ma Iesu, ao E na kaotira ma ngkami i matan Iesu. 15 Bwa bon i bukimi baikai ni kabane; ao ngkai a bati riki aomata aika a kamaiuaki n ana aakoi te Atua, ao a na kabatii riki tataro ni katituaraoi ibukin neboan te Atua. 16 Ma ngaia ae a aki bwara nanora; bwa ngkana e tabe ni mamaara aomatara ae i aora, ma e boni kakorakoraaki aomatara ae i nanora n te bong ae koraki. 17 Bwa rawaawatara ngkai ae e beebete e na uotira nakon te mimitong ae e raka arona ae e aki tootoki ae akea aroni kabootauana. 18 Bwa ti aki taratarai baika a noonooraki, ma ti taratarai baika a aki noonooraki; bwa baika a noonooraki a kai toki, ma baika a aki noonooraki a aki tootoki.
1 Bwa ti ataia bwa ngkana e uruaki te umwa n rianna ae i aon te aba ae nnera ni maeka, ao bon iai te auti mai iroun te Atua, ae te nne ni maeka ae aki karaoaki ni baiia aomata, ae te auti ae e aki konaa n uruaki, are i karawa. 2 Bwa ti ngirangira i nanoni nera ni maeka aei, ngkae e bati i nanora kani karinan ara auti mai karawa i aora; 3 bwa ngkana ti kunnikaiaki iai, ao ti na aki kuneaki n akea karabaara. 4 Bwa ngkai ti boni mena naba n te umwa n rianna aei, ao ti ngirangira ngkai ti rawaawata; tiaki ngkai ti kani kaaki mai aora karabaara, ma ngkai ti kani manga karina karabaara teuana i aora, bwa e aonga n oongaki te baere e maamate n te maiu. 5 Ao Teuare e katauraoira nakon te oneaki aei bon te Atua, are anganiira te Taamnei bwa kakoauaan te oneaki aei bwa e na bon riki. 6 Ma ngaia ae a kakorakoraaki nanora n taai nako, ao ti ataia bwa ngkai ti maeka ni mwengara ae te rabwata, ao ti raroa mani mwengara are iroun te Uea. 7 Bwa ti nakonako n te onimaki, ma tiaki n ane e nooraki. 8 A kakorakoraaki nanora, ao ti tangira riki te kiitana mwengara ae te rabwata ma n nako ni maeka ma te Uea. 9 Ma ngaia aei, bwa ti mena ni mwengara aei ke ti kiitanna, ma nanora bon ti te kani kakukureia te Atua. 10 Bwa ti na boni bane ni kateaki i matan ana kaintoka ni motiki-taeka Kristo, bwa e aonga n anganaki temanna ma temanna booni mwiin ana mwakuri ni kabane ake e a tia ni karaoi n rabwatana, aika baika a raraoi ke a bubuaka. 11 Ma ngaia aei, bwa ngkai ti ataa mwaakan te Uea, ao ti anai nanoia aomata; ma a ataaki arora iroun te Atua; ao bon au kaantaninga bwa ti ataaki raoi iroumi ni mataniwiin nanomi. 12 Ti aki manga kani kamoamoaira riki nakoimi; ma ti kani kaota nakoimi bukin te bae kam na kamoamoa iai i bukira, bwa kam aonga ni konaa ni kaekaia te koraki ake a kainikatonga ibukin aron taraan te aomata, ma tiaki n aron anuana. 13 Bwa ngkana ti rangirang ao bon ibukin te Atua, ke ngkana ti nano n aomata ao bon i bukimi. 14 Bwa e tautaekaniira ana tangira Kristo; ao ngkai ti kakoauaa bwa E mate i bukiia aomata ni kabaneia, ao nanona bwa a bane aomata ni buokanibwai ni matena; 15 ao E mate i bukiia ni kabaneia, bwa a aonga n aki manga kabane maiuia akana a maiu, bon i bukiia; ma a na kabane maiuia ibukin Teuare e mate i bukiia, ao are E a manga maiu naba i bukiia. 16 Ma ngaia ae ma ngkai ao akea temanna ae ti na baairea taekana man te iango n aomata; e boni ngae ngke ti a tia n te taina ni baairea taekani Kristo iai, ma ti aki konaa ni manga karaoia riki nakoina. 17 Ma ngaia aei, ngkana e reitaki te aomata ma Kristo, ao e riki bwa te aomata ae e boou; a nako aaro nikawai; nooria, a roko aika a boou. 18 Baikai ni kabane boni mai iroun te Atua, are e raoiakinira nakoina irouni Kristo, ao E anganiira te nakoa n raoi; 19 ae nanona, bwa te Atua irouni Kristo, E raoiakinia kaain aonnaba nakoina, n aki tau mwiin aia bure; ao E mwiokoira n taekan te raoi. 20 Ma ngaia ae taan taetae ngaira ibukini Kristo, ao kangaa E taetae ni buubuti te Atua iroura: ti butingkami ibukini Kristo, bwa kam na raoi ma te Atua. 21 Teuare e babanga karaoan te bure, E karaoia te Atua bwa kaanga ai aron te tia bure i bukira; bwa ti aonga n riki bwa aomata aika a karaoa nanon te Atua n arora n reitaki ma Kristo.
1 Ao ngkai raon te Atua ni mwakuri ngaira, ao ti butingkami bwa kam na aki butimwaaea ana aakoi te Atua n te aro ae akea boonganana; 2 bwa E kaangai te Atua, I ongo iroum n te tai ae e riai, Ao I buokiko n te bongi ni kamaiu. Noria, ngkai te tai ae e riai; nooria, ngkai te bongi ni kamaiu. 3 Ti aki kani karika te aro ni kabwakabwaka nakon temanna, bwa e kaawa ni kabuaakakaaki ara mwakuri ibukin te euangkerio; 4 ma ti kaotira bwa ana taani mwakuri ni koaua te Atua ngaira n aaro nako: n te nanomwaaka ae e bati, n taian rawaawata, n taiani kainnano, n taiani maraki, n taian oro, 5 n taiani kabureaki, n taiani kiriwe, n taiani mwakuri, n taian aki-mamatuu raoi, n taian aki-mamatam, 6 n te maiu ae e itiaki, n te atatai, n te taotaonaki n nano, n te atataiaomata, iroun te Taamnei are e Raoiroi, n te tangira ae e aki mwaamwanaa te aba, 7 n taekan te koaua ni mwaakan te Atua, ni bwaai ni buaka aika kanoan ana kaantaninga te Atua aika a mena ni baira ae te angaatai ao te angamaing, 8 n te karineaki ao n te aki-karineaki, n te uaraoaki ao n te kamoamoaaki; ngke ti atongaki bwa taani bureburea te aba, ma bon taan taekina te koaua ngaira; 9 ngke ti taekinaki bwa ti aki ataaki, ma ti bon ataaki irouia aomata nako; ngke aongkoa ti tabe ni mate, ao nooria, ae ti boni maiu; ngke kaanga ti kataereaki n reireiaki, ma ti aki mate; 10 ngke ti taonaki n te rawaawata n nano, ma ti aki toki ni kukurei; ngke ti riki bwa kangaa aomata aika akea aia bwai, ma ti karikirakei aroia aomata aika a bati bwa a na kaubwai; ngke ti riki bwa ai aroia akana akea aia bwai, ma ti bwaini bwaai nako. 11 I-Korinto, ti aki wi-makiikii n taetae nakoimi, ao ti aki karabai nanora. 12 Ti aki tiatian nanora nakoimi, ma boni ngkami aika kam tiatian nanomi. 13 Kam na karaoa naba nakoira ae ti karaoia nakoimi—I taetae nakoimi kangaa ataei—kam na aki karabai naba nanomi. 14 Kam na tai reitaki ni mwakuri ma akana tiaki taan onimaki. Bwa e na kangaa ni buokanibwai te raoiroi ma te buaakaka? Ke e na kangaa n i raorao te oota ma te roo? 15 Ao tera ae e bo iai nanoni Kristo ma Beriara? Ke tera te bwai aei iai iroun te tia onimaki ao iai naba iroun ae tiaki te tia onimaki? 16 Ao tera reitakin ana umwantabu te Atua ma bouananti? Bwa ngaira bon ana umwantabu te Atua ae e maiu, n ai aron ana taeka te Atua are e kaangai: N na mamaeka i buakoia ao N na nakonako i buakoia; N na riki bwa Atuaia, ao a na riki bwa au aomata. 17 Ao E kaangai naba te Uea: Ma ngaia ae kam na mwaawa mai buakoia, kam na kaokoroingkami; Kam na aki riinga te bae e kamwaraa, Ao N na butimwaaingkami; 18 N na riki bwa Tamami, ao ngkami kam na riki bwa natiu mwaane ma natiu aine, bon ana taeka te Uea are Moan te Mwaaka.
1 Raou aika kam tangiraki, ngkai ara bwai ma ngkami taeka n aakoi aikai, ao ti na kaitiakira mani kamwaraan nako te rabwata ma te taamnei, ao ti na kakororaoa aroni maiura n reitaki ma te Atua n arora ni maaka te Atua. 2 Kaota ami tangira nakoira; akea temanna ae ti karaoa ae e kaairua nakoina; akea ae ti urua maiuna ae e raoiroi, ao akea ae ti burebureia. 3 I aki atonga aei bwa N na kabuaakakaingkami iai, bwa I a tia n taku rimoa bwa kam meemena i nanora, ngkana tao ti mate ke ti maiu. 4 I rangi n onimakiningkami, ao I rangi ni kamoamoa iroumi; e rangi n rau nanou, ao moan te bati kakatongau i buakon rawaawatara ni bane. 5 Bwa ngke ti roko i Mwaketonia, ao a aki motirawa rabwatara, ma ti karawaawataaki n aaro nako, n taiani kauntaeka ma aomata, ao n taiani maaku i nanora. 6 Ma te Atua are e karau nanoia akana a bwara nanoia E karau naba nanora n rokon Tito. 7 Tiaki n ti rokon Tito ae a karauaki nanora iai, ma n ana rongorongo naba i bukimi n aromi ni karaua nanona. E kaongoira aron ingaingan nanomi ni kan noorai, ma tangimi, ma nanomi aika a korakora i bukiu; ao boni moan te kakatonga riki ngai. 8 Bwa e boni ngae ngke I karawaawataingkami n au reta arei, ma I aki nanokaawaki iai, e ngae ngke I bon nanokaawaki iai ngkoa ngke I ataia bwa kam karawaawataaki iai i nanon tabeua te tai. 9 Ma I kukurei ngkai, tiaki ibukina ngke kam a tia ni karawaawataaki, ma ibukina ngke e riki rawaawatami bwa karikani bitakin nanomi. Bwa kam karawaawataaki n aron nanon te Atua, bwa kam na aki kabua-nibwai n te aro teuana iroura. 10 Bwa te rawaawata are e kaeti ma nanon te Atua e karika rairan te nanon nakon te maiu, ao akea te nanokaawaki ae e na reke i mwiina; ma rawaawatan aon te aba e karika te mate. 11 Bwa noora te baei, ae karawaawataami n reitaki ma nanon te Atua; ai tera arona ni karika te nano ae e korakora, ma te nano ni kani kaota ae kam aki bure, ma te nano n un, ma te nano ni maaku, ma te nano n ingainga, ma te nano ni kani kareke kai. Kam kaotingkami ni bwaai ni kabane bwa kam itiaki n te baerei. 12 Ma ngaia aei, ngke I koroboki nakoimi, ao I aki koroboki ibukin teuare e karaoa are e buaakaka, ao I aki naba ibukin teuare e karaoaki ae e buaakaka nakoina; ma I koroboki bwa e na kaotaki nakoimi i matan te Atua, aron nanomi ae e korakora i bukira. 13 Ma ngaia ae a karauaki nanora. Ao i rarikin raun nanora aei, ao e a kabatiaaki riki kakatongara ni kakatongan Tito, ibukina ngke e a tia n karauaki taamneina iroumi ni kabaneingkami. 14 Bwa ngke I kamoamoaingkami nakon Tito n te bwai teuana, ao I aki maamaa; ma ngkai a koaua bwaai ni kabane ake ti taekin nakoimi, ao ai aron naba ara taeka are ti kamoamoaingkami iai nakon Tito, bwa e ataaki bwa e boni koaua. 15 E rikirake tangirami irouna, ngkae e uringa aromi ni kabaneingkami n ongeaaba nakoina, ma aromi ni mwaneia n akoia ma te rurubenebene ni maaku. 16 I rangi ni kukurei bwa I a konaa n onimakiningkami ni karaoan bwaai ni kabane ake kam riai ni karaoi.
1 Taari, ti tangiringkami bwa kam na ataa ana aakoi te Atua are e noonooraki arona n ekaretia nako i Mwaketonia: 2 bwa e boni ngae ngke a kataaki n te rawaawata ae e bati, ao a aki kaubwai, ma ibukin nanoia ae e on rake n te kimwaareirei, ao a anga ae bati ma te tituaraoi. 3 I kakoauaa aroia bwa a anga n ai aron aia konaa, ao a karakai riki, ibukin nanoia ni kan anga; 4 ao a kakorakoraia ni butiira bwa ti na butimwaaea nanoia ni kani buokiia ake a itiaki ake i Iutaia. 5 Tiaki aei are ti kaantaningaia; ma a anga ngaiia moa nakon te Uea, ao i mwiina nakoira, n ai aron nanon te Atua. 6 Ma ngaia ae ti butiia Tito, bwa ngkai ngaia are e moana karaoan te mwakuri n aakoi aei, ao e bon riai naba ni katiaa i buakomi. 7 A rianako aromi ni bwaai ni kabane: n te onimaki, n te taetae, n te atatai, n te nano ae e korakora ni kan ibuobuoki, ao n ami tangira i bukira; ao taraia bwa e na rianako naba aromi n te mwakuri n aakoi aei. 8 Ae I taekinna bon tiaki te tua, ma I taekinna bwa e na kakoauaaki n aroia temwaangina ae e korakora ni kan ibuobuoki, bwa ngaia bon iai naba koauan ami tangira. 9 Bwa kam ataa ana aakoi ara Uea are Iesu Kristo, bwa ngke E kaubwai, ao E riki n aki kaubwai i bukimi, bwa kam aonga ni kaubwai n ana aki-kaubwai. 10 Ao I kaota nanou n te baei: bwa e bon riai aei iroumi, ngkai kam aki ti tabeka moani karaoana, ma kam a kamani kani karaoia naba man te ririki are e nako. 11 Ma ngaia ae kam na katiaa karaoana; bwa ngkai bon iai nanomi ae e korakora ni kani karaoia, ao e na boni katiaaki ni baika iai iroumi. 12 Bwa ngkana iai te nano ae e korakora ni kan anga ao e butimwaaeaki te bwai n aakoi n ai aroni mwaitin are e anga te aomata, ma tiaki n ai aron aekan ana bwai. 13 I aki nanonna n ae a na kabeebeteaki aomata temwaangina ao ngkami kam na karawaawataaki; ma a na bo raoi aromi; 14 bwa ngkai a bati ami bwai n te tai aei, ao e raoiroi bwa kam na buokiia te koraki ake iai kain nanoia; ao ngkana iai kain nanomi, ao ngaiia a bati aia bwai, ao a na manga buokingkami; ao a kabooraoaki aromi n te aro aei, 15 n ai aron are e koreaki ni kaangai: Ane e rikoriko ni kabatiaa, ao akea nikirana; Ane e rikorikoa ae ti teutana, ao e aki kai nanona. 16 Ma E na katituaraoaki te Atua, are e kaaki i nanon Tito te nano ae ti te bo ma nanora ibukini buokami. 17 Bwa e aki ti butimwaaea ara buubuti, ma bon iai nanona ni kani buokingkami, ma ngaia are e a tia ni baaireia n oin nanona bwa e na nakoimi. 18 Ti kanakoa nakoimi Tito ma raona temanna ae te tia onimaki ae e rangi n ataaki n ekaretia nako ibukin arona n tataekina te euangkerio; 19 ao tiaki ti aei, ma e a tia n rineaki naba irouia taian ekaretia bwa raora ni mwamwananga n te mwakuri n aakoi aei, ae ti tabe iai ngkai ibukin neboan te Uea, ao ni kaotira iai bwa ti kan ibuobuoki. 20 Iai nanora bwa ti aki kanibukinaki iroun temanna ibukin arora ni kaawakina te bwai n tituaraoi ae e mwaiti aei. 21 Bwa nanora bon te kani karaoi baika a raraoi, tiaki ti i matan te Uea ma i mataia naba aomata. 22 Ao ti kanakoa ma ngaiia tarira, are ti rangi ni kakoauaa i mwiini kataakina iroura n taai aika a bati bwa iai irouna te nano ni kan ibuobuoki n aaro nako; ao ngkai iai irouna onimakinakimi, ao e a rangi ni korakora riki nanona ni kan ibuobuoki. 23 Ao ibukini ngkanne Tito, bon raou ae e mwakuri ma ngai ibukini buokami; ao i bukiia taari ake a na mwananga ma Tito, bon aomata aika a kamwanangaaki ibukin taian ekaretia; taan neboa Kristo n aia mwakuri. 24 Ma ngaia ae kam na kaota nakoia aron ami tangira ma bukini kamoamoaara i bukimi bwa a na nooraki irouia taian ekaretia.
1 Tiaki te bwai ae e kainnanoaki bwa N na koroboki nakoimi ibukin taekan te mwakuri are e karaoaki i bukiia ake a itiaki i Iutaia; 2 bwa I ataa nanomi ni kan anga, are I kamoamoaingkami iai nakoia I-Mwaketonia ngke I taekina ae a a kaman tauraoi taan onimaki i Akaia ni kan ibuobuoki man te ririki are e nako; ao a bati i buakoia aika a kaungaaki nanoia n nanokorakorami. 3 Aei bukin ae N na kanakoa iai Tito ma taari aika uoman nakoimi, bwa e kaawa n akea nanoni kamoamoaara iroumi n te baei, ao bwa kam aonga n tauraoi; n ai aron are I taekinna bwa kam na bon tauraoi; 4 bwa ngkana tao a irai I-Mwaketonia, ao a noora ae kam tuai n tauraoi, ao ti na bon rangi ni maamaa—n aki taekina maamaami—ibukin arora n onimakiningkami. 5 Ma ngaia are I taku bwa e riai bwa N na butiia taari aikai bwa a na ri moau nakoimi, ni katauraoa i mwaaiu te bwai n tituaraoi are kam a tia n kabwakaa ami taeka iai bwa kam na karekea, bwa e aonga n tauraoi bwa te bwai ae e aki kairoroaki ma te bwai ae e nako man nanomi. 6 Ao uringa aei: ane e kamaaea n unika ae ti teuana, ao e na taia ae ti teutana; ao ane e kamaaea n unika ae e bati, ao e na taia ae e bati. 7 E na angabwai te aomata n ai aron are e taku, tiaki ma te nano ae e rawaawata ke n te aro ni kairoro; bwa te Atua E tangira te aomata ae e anga ma nanona ae e kukurei. 8 Ao E konaa te Atua ni kabatii bwaai n aakoi ni kabane nakoimi, bwa e aonga n reke iroumi n tai nako te toronibwai ni bwaai ni kabane, bwa kam aonga ni kabatii mwakuri nako aika a raraoi; 9 n ai aron are e koreaki ni kaangai: E anga ma te nano n aakoi nakoia akana akea aia bwai; E teimatoa arona n tituaraoi n aki toki. 10 Ao Teuare e angan te tia unuuniki te koraa ma te amwarake bwa kanana, E na anganingkami te koraa ni kamwaitia bwa kam na unikia, ao E na kabatii uaan ami tituaraoi. 11 Kam na kaubwai ni bwaai nako bwa kam aonga n teimatoa n aromi n tituaraoi n tai nako, bwa a aonga ni bati aomata aika a na katituaraoa te Atua ibukin ami bwai n aakoi aika karekei mai iroura. 12 Bwa te mwakuri ae kam karaoia aei e aki ti katoki kain nanoia ake a itiaki, ma e kariki naba katituaraoan te Atua aika a mwaiti. 13 I bukin te mwakuri aei, are e a kakoauaaki iai aromi, ao kam na neboa te Atua ibukin tataekinan euangkerioni Kristo iroumi ma ongeaabami nakoia, ao ibukin naba ami tituaraoi n aromi ni buokanibwai ma ngaiia ao aomata nako; 14 ao ngaiia a tataro i bukimi ao a nooringkami, ibukin ana aakoi te Atua ae e rangi ni bati i aomi. 15 E na katituaraoaki te Atua ibukin ana bwai n tituaraoi are e aki konaaki ni kabwarabwaraaki arona.
1 Ngai ae Bwauro. I butingkami n nimamanneini Kristo ao n nanoraoina—ngai ae I atongaki bwa I nanorinano ngkana I mena i rarikimi, ma I ninikoria ngkana I raroa nako mai iroumi- 2 I boni butingkami bwa kam na aki karaoa ae N na rangi ni matoatoa iai ngkana I roko iroum! Bwa I boni konaa ni matoatoa nakoia ake a taku bwa ti nakonako n te aro n rabwata. 3 Bwa ti maiu n te aro n rabwata, ma ti aki buaka n ai aron nanon te rabwata; 4 bwa ara bwai ni buaka aika ti kamanenaai n te buaka bon tiaki bwain aon te aba, ma bwai ni buaka aika a korakora iroun te Atua n uru taabo ni buaka aika a matoatoa. Ti uru taeka ni baka n rabakau, 5 ma aaro ni kainikatonga nako aika tuutuuki man ataakin te Atua; ao ti kataenikai naano ni kabane bwa a na ongo irouni Kristo; 6 ao ti tauraoi ni karekea kain te aki-ongeaaba ni kabane, ngkana e a roko raoi aromi n ongeaaba. 7 Kam babaaire man taraan aron teini bwaai. Ngkana e koaua i nanona te aomata bwa ana bwai Kristo ngaia, ao ke e kauringnga bwa ngkai ana bwai Kristo ngaia, ao ngaira bon ana bwai naba Kristo. 8 Bwa e boni ngae ngkana tao I kabatiaa kamoamoaau ibukini mwaakara are e anganiira te Uea ibukini kateimatoaami ma tiaki ibukini kabwakaami, ao I bon aki maamaa; 9 ngkai I aki tangiringkami bwa kam na taraai bwa aongkoa I kataia ni kakamaakuingkami n au reta. 10 Bwa iai ae e kaangai, A rawaawata ma ni matoatoa taekan ana reta Bwauro, ma ngkana e mena rabwatana i rarikira ao e mamaara n arona, ao a kaakeaaki boonganan ana taeka. 11 Ke e ataia te aomata anne bwa te baere ti taekinna n te reta ngkai ti raroa, ao ti na boni karaoia ngkana ti mena iroumi. 12 Bwa ti maaku n atongira bwa raoia te koraki ake a kamoamoai aroia, ke ni kabootauiia ma boni ngaiia, ao a nanobaba. 13 Ma ti na aki kamoamoaira i aon are e baaireaki are E anganiira te Atua, ae te tia are kam reke naba i nanona. 14 Ao ngkai kam reke i nanona, ao ti bon aki karakaira i aona ngke ti roko n uota taekan euangkerioni Kristo nakoimi. 15 Ti aki kamoamoaira n aia mwakuri temwaangina are a karaoia i tinanikun te tia are E a tia te Atua ni baaireia nakoira; ma bon ara kaantaninga bwa ngkana e rikirake ami onimaki, ao ara mwakuri e na karaababaaki riki i buakomi n ai aroni baaireana. 16 Ngkana e riki aei ao ti a konaa n tataekina te euangkerio n aaba ake i tinanikuni Korinto, n aki kamoamoaira n te mwakuri are e a kamani karaoaki iroun temanna n te tabo are e a tia ni baaireaki nakoina. 17 Bwa e kaangai te Baibara, Ane e kamoamoa, ao ke e kamoamoa iroun te Uea. 18 Bwa tiaki te aomata ae e taekina arona ni kamoamoaa ae e kakoauaaki bwa e raoiroi arona, ma te aomata ae e kamoamoaaki arona iroun te Uea.
1 Kam bia taon nanomi nakon nanobabau ae teutana; kam na bon taon nanomi nakoiu. 2 Bwa e rangi ni korakora nanou n tauaninne iroumi n ai aroni korakoran nanon te Atua; ai aron te ateiaine ae e itiaki ngkami ae I kainroua ma te mwaane ae ti temanna, are boni Kristo. 3 Ma I maaku bwa a kaawa n anaaki nanomi, n ai aron Nei Ewa ngke e mwaamwanaaki n nanowanawanan te naeta, ao kam kiitana aromi n reitaki ma Kristo ae e nako raoi ma n itiaki. 4 Bwa ngkana e roko temanna iroumi n taekina Iesu riki temanna are tiaki Ngaia are ti taekinna, ke ngkana kam anganaki te Taamnei ae e kaokoro ae tiaki Ngaia are kam anganaki, ke te euangkerio are tiaki naba ngaia are kam anganaki, ao kam konamaki n taotaon nanomi nakoina. 5 Bwa I taku bwa I bon aki mangori riki nakoia te koraki akana kam atongiia bwa taan tuatua aika akea n ai aroia. 6 Bwa ngkana tao I bangabwai n te aro n taetae, ma I aki n te ataibwai, ti a tia n aaro nako ao ni bwaai ni kabane ni kaoti arora aikai nakoimi. 7 Ke e bure are I karaoia n arou ni karinanoai bwa kam aonga ni karietaataaki ngke I taekina ana euangkerio te Atua n aki kabooa nakoimi? 8 Kanga aron ae I kuribwaia ekaretia tabeua ngke I anaa bon au mwakuri mai irouia i bukimi. 9 Ngke I mena iroumi ao I bon aki karawaawata temanna ngkana iai te bwai ae I kainnanoia: bwa te bae I kainnanoia e a reke mai irouia taari ake a nako mai Mwaketonia. I a tia ni kaawakinai bwa N na aki riki bwa te bwai ni karawaawata ngai nakoimi ni bwaai ni kabane, ao N na manga boni kaawakinai naba maiai. 10 Ngkai iai irou te koaua are mai irouni Kristo, ao I kakoauaa bwa e na bon aki katokaki kamoamoaau aei mai irou n te aba are Akaia. 11 Ao bwa e aera? I bukina bwa I aki tangiringkami? E ataia te Atua. 12 Ma ae I karaoia ao N na boni karaoia naba, bwa I aonga ni katoki wiia te koraki ake a taku bwa n aia mwakuri are a kamoamoaia iai ao bon ti te bo aroia ni mwakuri ma arora. 13 Bwa te koraki akanne bon taan tuatua ni kewe, aika taani mwaamwanaa-te-aba n aia mwakuri, ao a onikiia bwa aongkoa ana taan tuatua Kristo. 14 Akea te bae e kamiimii iai, bwa aio naba aron Tatan: e konaa n onikia bwa aongkoa te anera ae e raneanea taraana. 15 Ma ngaia ae tiaki te bwai ae e na iruwa te aba iai ngkana a onikiia naba taani mwakuri ibukin Tatan bwa kaanga taani mwakuri ibukini karaoan nanon te Atua; ao tokiia, a na karekea booni mwiin aia mwakuri. 16 I kaoka are I a tia n taku, Ke e tai taku temanna bwa I baba; ao ngkana kam taku bwa I baba, ao kam na ongoraa irou ngkai kaanga I baba, bwa N na kamoamoaai naba teutana. 17 Te bae I atongnga ao I aki atongnga n ai aron nanon te Uea, ma I atongnga bwa kaanga te taetae ni baba n te aro ni kamoamoa aei. 18 Ngkai a kamoamoaiia aomata aika a bati ibukin nanoia n aomata ao ngai N na kamoamoaai naba. 19 Bwa kam kukurei n taon nanomi nakoia akana a nanobaba, ngkai kam wanawana! 20 Bwa kam taon nanomi ngkana e toroningkami temanna, ngkana e kuribwaingkami temanna, ngkana e kamwaneingkami temanna, ngkana e kaakeaa boonganami temanna, ao ngkana e oroubuingkami temanna. 21 I maamaa n taekinna bwa ti a tia ni mamaara nakoni karaoani baikanne; ma ngkana iai te baene e ninikoria iai te aomata, I taetae ni baba, ao I ninikoria naba ngai. 22 Ebera uaakekei? Ngai naba. Iteraera uaakekei? Ngai naba. Kanoan Aberaam uaakekei? Ngai naba. 23 Ana taani mwakuri Kristo uaakekei? I taetae n ai aron ae e baba: i aoia riki ngai; bwa I mwakuri korakora riki nakoia, a bati riki au tai ni kabureaki, a bati riki au tai ni kataereaki, ao a bati riki au tai ae e kaani mateu iai. 24 Nimaua te tai kataereau ni kaiu aika tenibwi ma ruaiwa irouia I-Iutaia; 25 Tenua kataereau n taiani kai, teuana karebanaau n taian atiibu, tenua au tai are I toka iai i aoni kaibuke ao a uruaki ngke a koro, ao I kabanea teuana te bong ao teuana te ngaina ni mena i nanoni marawa. 26 Ni mwamwanangau aika a bati ao I kaaitara ma kaangaanga aika a I kuri ni kabuanibwai iai, aika kaangaanga man taiani karaanga, mai irouia taani kamwarua, mai irouia au bootanaomata, mai irouia aomata aika a tiaki I-Iutaia, man te kaawa, i nanon te rereua, i marawa, mai irouia taari ni kewe; 27 ao kaangaanga naba man te mwakuri ae e kakua, te aki-mamatuu n tairiki aika a bati, te baki ma te taka, te aki-mamatam i nanon taai aika a bati, te mariri, ao aki tauni mwaitini kunnikaiu i aou. 28 Ao raoni bwaai aika a I aki kan taekin bon tabeaiangan nanou ae e korakora n te bong ae koraki i bukiia taian ekaretia ni kabaneia. 29 Antai ae e mamaara, ao I aki mamaara? Antai ae e kabwakaaki nakon te bure, ao e aki maraki nanou iai? 30 Ngkana e riai irou bwa N na kamoamoaai, ao N na kamoamoaai ni baika a na kaota mamaarau. 31 E ataai bwa I aki kewe te Atua ae Taman ara Uea are Iesu, are ana bwai te neboaki n aki toki. 32 I Taamateko, ao e kateiia temwaangina te tia tau-taeka are i aan te uea are Areta bwa a na tantani i rarikini mataroani kawai n rin n aia kaawa I-Taamateko, bwa a na tauai; 33 ma I nnaaki rikaaki n te bwaene ni kaotinakoaki ri nanoni wintoon te nono, ao I a maiu mai irouna.
1 I bon riai ni kamoamoaai, e ngae ngkana akea te bae e na reke iai; ma N na taekini baika kaanga ai aron te mii ma baika a kaotaki iroun te Uea. 2 I ataa te aomata ae e onimakina Kristo ae e uotaki rake nakon te katenua n karawa, tengauni ma a ririki n nako. E uotaki rake ngke tao e mena n rabwatana, I aki ataia; ke ngke tao e aki, I aki ataia naba; ma E ataia te Atua. 3 Ao I ataa te aomata anne—ngke tao e mena i nanon rabwatana, ke ngke tao e aki, I aki ataia, ma E ataia te Atua 4 bwa e uotaki rake nako Bwaretaiti, ao e ongo taeka aika aki konaaki n taekinaki, aika aki riai bwa a na atongaki iroun te aomata. 5 N na tei ibukin te aomata anne ni kamoamoaa, ma N aki tei i bukiu ni kamoamoaai, ma ti ibukini mamaarau. 6 Bwa ngkana tao I kani kamoamoaai, ao I aki baba iai, bwa te bae N na taekinna bon te koaua. Ma I aki karaoia bwa e kaawa n raka aron iangoau iroun te aomata i aon are e nooria irou ao are e ongo mai irou, 7 ao ibukini kaotioti aika a kamiimii aroia ake I noori. Ma ngaia aei, ibukina bwa I kaawa n rangi ni kamoamoaai, ao I a anganaki te bae e maraki iai rabwatau, are e mwakuri bwa ana anera Tatan ibukin oreau ao tukau bwa N na aki rangi ni kamoamoa. 8 Tenua au tai ni butiia te Uea ibukin te baei bwa e na nako mai irou. 9 Ao E kaangai nakoiu, E tau i bukim au akoi, bwa e oti aroni mwaakau bwa e korakora n te mamaara. Ma ngaia ae moan te kukurei ngai ni kamoamoaai ni mamaarau, bwa e aonga ni meemena mwaakani Kristo i aou. 10 Ma ngaia ae I kukurei n taiani mamaara, ma taetae n iowawa, ma kai-n-nano, ma bwainikiriinaki, ma kaangaanga ibukini Kristo; bwa ngkana I mamaara, ao I a korakora iai. 11 I a tia n riki ni baba; kam karika aei nakoiu. I bon riai ni kamoamoaaki iroumi. Bwa I bon aki mangori riki nakoia taan tuatua ake kam atongiia bwa akea n ai aroia, e boni ngae ngke akea boonganau. 12 A a tia ni karaoaki i buakomi n te aro n taotaonaki n nano ni kabanea taiani kanikina, ma baika a kamiimii, ma mwakuri aika a mwaaka, aika e na kinaaki iai te tia tuatua. 13 Bwa tera te bae I a tia ni karaoia nakoia ekaretia nako ae I tuai ni karaoia nakoimi? Ma ti aei, bwa I aki karawaawataingkami. Kabwara au bure n te kaairua aei. 14 Noria, I a tauraoi ngkai ni kawaringkami te katenua n tai, ao N na aki karawaawataingkami; bwa I aki ukoukori ami bwai, ma I ukoukoriingkami: bwa e aki riai bwa a na kaiko bwaai naati i bukiia kaaro, ma a na kaiko bwaai kaaro ibukia naati. 15 Ma moan te kukurei ngai bwa N na kabane au bwai, ma n anga boni ngai, ibukini maiumi. E na karako tangirau iroumi ibukina ngkai I rangi n tangiringkami? 16 Ma n arona, I bon aki karawaawataingkami; ma a taku tabemwaang bwa ibukin arou ni bwaati n rabakauakina aron te aomata, ao I a tia ni kamwaneingkami iai. 17 Iai i buakoia ake I kanakoia nakoimi ae I kaboo-nganaia bwa kawaiu ni burebureingkami n anai ami bwai mai iroumi? 18 I butiia Tito bwa e na nakoimi, ao I kanakoa te taari temanna ma ngaia. E burebureingkami Tito n anai ami bwai? Tiaki ti te bo aron nanora ni baika ti karaoi? Tiaki ti te bo arora? 19 Kam a tia ni kaman iangoia i nanomi bwa ti karekei aonara nakoimi. Ti taetae i matan te Atua i nanoni Kristo, bwa a karaoaki bwaai ni kabane ibukini kateimatoaami, raou aika kam tangiraki. 20 Bwa I maaku, bwa I kaawa n roko ao I nooringkami bwa tiaki aron ae I tangiria, ao ngkami kam noorai bwa tiaki naba aron ae kam tangiria; bwa a kaawa n nooraki iroumi taiani kauntaeka, ma te bakantang, ma uun, ma unra i marenaia ami bootaki nako, ma taeka ni kammaraki nano ma winanti, ma aaro ni kainikatonga, ma mwebuaka. 21 Ao I maaku naba, bwa I kaawa ngkana I roko riki ao N na karinanoaki iroun Atuau i matami, ao N na kaatuumaua te tang i bukiia te koraki ake a tia ni bure ao a tuai men rairi nanoia man te kammaira, ma te wene ni bure, ma te tamware.
1 Aio ngkai kateniuan au tai ae N na nakoimi iai. N aron are e koreaki n te Baibara: A kamatoaaki taeka ni bukibuki ni kabane ngkana a kakoauaaki n aia taeka taani kakoaua aika uoman ke teniman. 2 I a kaman tia n taetae nakoia te koraki ake a bure ngkoa ao I a manga taetae naba ngkai, ngkai I raroa mai iroumi: ngkana I a manga roko riki iroumi, ao bon akea irouia ae N na aki kaota arou ni matoatoa nakoina, 3 ngkai kam ukoukora te bwai ae e na kakoauaaki iai bwa E taetae Kristo irou. E aki mamaara Kristo nakoimi, ma E mwaaka i buakomi. 4 Bwa E tauraki n te kaibangaki ibukini mamaarana, ma E a manga maiu ni mwaakan te Atua. Bwa ti mamaara n ai aroni Kristo, ma n reitakira ma ngkami ao ti na maiu ma Ngaia ni mwaakan te Atua. 5 Kam na kataingkami ao kakoauaingkami bwa kam bon onimaki ni koaua. Kam aki ataia bwa E mena Iesu Kristo i nanomi?—ma E aki mena i nanomi ngkana kam a tia ni kataingkami ao kam kakoauaa bwa kam aki onimaki ni koaua. 6 Ma bon au kaantaninga bwa kam na ataira bwa ti a tia ni kataaki ao ti kakoauaaki bwa bon taan tuatua ni koaua ngaira. 7 Ti tataro nakon te Atua bwa kam na aki karaoa te bwai teuana ae e buaakaka; ti aki tataro bwa ti aonga n nooraki bwa a nako raoi arora ngke ti kataaki, ma ti butiia bwa kam aonga ni karaoa ae e raoiroi, e boni ngae ngke ti taraa n aki kakoauaaki ni kataakira bwa bon taan tuatua ni koaua ngaira. 8 Bwa akea te bae ti konaa ni karaoia n eekaanako te koaua iai, ma ti ti konaa ni buokia. 9 Bwa ti kukurei ngkana ti mamaara, ao ngkami kam korakora; ao bon ara tataro naba aei i bukimi bwa kam na nako raoi n aromi. 10 Ma ngaia ae I koroi baikai, ngkai I aki mena iroumi, bwa e aonga n ae ngkana I roko ao N na aki matoatoa nakoimi n arou ni kamanenaa te mwaaka are E a tia n anganai te Uea, are te mwaaka ni kateimatoa, ma tiaki n uruuru. 11 Te kabanea, taari, kam na kakatonga, kam na kanako raoi aromi, kam na karau nanomi, kam na bwaina te nano ae ti te arona, kam na raoi; ao E na mena iroumi te Atua are e reke mai irouna te tangira ma te raoi. 12 Kam na i kamauringkami, temanna nakon temanna, n ai aroia taari n inga. A bane ni kamauringkami Kristian aikai. 13 E na mena iroumi ni kabaneingkami ana aakoi te Uea are Iesu Kristo, ma ana tangira te Atua, ma ana raorao te Taamnei are e Raoiroi.
1 Ngai ae Bwauro, ae te tia tuatua—tiaki mai irouia aomata, ao tiaki naba iroun te aomata, ma bon te tia tuatua iroun Iesu Kristo ma te Atua ae te Tama, are E a manga maiu Iesu irouna mai buakoia maate- 2 ao taari ni kabaneia aika irou, nakoia ekaretia ake i Karatia: 3 Ami bwai te aakoaki ma te raoi mai iroun te Atua ae Tamara ao te Uea are Iesu Kristo, 4 are e anga Ngaia ibukin ara bure, bwa E aonga ni kamaiuira mai aon te aba ae e buaakaka aei, n ai aron nanon Atuara ae Tamara, 5 are ana bwai te neboaki n aki tootoki; Amene. 6 I miimii ngkai kam kai rairaki mai iroun Teuare e weteingkami n ana aakoi Kristo, nakon te euangkerio teuana; 7 bwa bon akea riki te euangkerio teuana, ma ti iai tabemwaang aika a aki karaungkami, aika a kani kabwaouaa euangkerioni Kristo. 8 Ma ngkana tao ngaira ke te anera mai karawa, ae e na taekina te euangkerio riki teuana i rarikin are ti taekinna nakoimi, ao ke e reke kaina. 9 N aron are ti a tia n atongnga ngkoa, ao I a manga atongnga naba ngkai, Ngkana tao e taekinaki iroun te aomata temanna te euangkerio riki teuana i rarikin are kam anganaki, ao ke e reke kaina. 10 Bwa I anai nanoia aomata ngkai, ke I anaa nanon te Atua? Ke I ukoukori kakukureiaia aomata? Ngkana I tabe ma kakukukureiaia aomata, ao bon tiaki ana toro Kristo ngai. 11 Bwa I kaotia nakoimi, taari, bwa te euangkerio ae I tataekinna bon tiaki ana bwai te aomata. 12 Bwa I aki anganaki iroun te aomata, ao I aki reireiaki naba taekana iroun te aomata, ma E kaotia Iesu Kristo. 13 Bwa kam ongo arou ngkekei, i nanon te Aro n Iutaia, bwa e rangi ni korakora bwainikiriinan ana ekaretia te Atua irou, ao I kaakaraoa are I konaa n urua iai. 14 E nako raoi riki arou n te Aro n Iutaia nakoia au roro aika a bati aika kaain au bootanaomata, bwa I bati n tangiri aia taeka n reirei au bakatibu. 15 Ma ngke E kukurei nanon Teuare e a tia n rineai mai nanoni biroton tinau, ma ni weteai n ana akoi, 16 bwa E na kaota Natina irou, bwa I aonga n tataekinna i buakoia aomata aika tiiaki I-Iutaia, ao I aki iangoma temanna ngkekei naba; 17 ao I aki nako Ierutarem nakoia uaake a kaman riki bwa taan tuatua i mwaaiu; ma I nako Arabia, ao I a manga okira Taamateko. 18 Ao rimwi, i mwiin ten ririki, ao I nako Ierutarem ni kawara Keebwa, ao I mena irouna tengauni ma nima bong; 19 ma I aki noora te tia tuatua riki temanna, bwa ti Iakobo are tarin te Uea. 20 Ao nooria, I bon aki kewe i matan te Atua ni baika I koroi. 21 Ao rimwi I nako n aaba ake Turia ma Kirikia. 22 E aki kinaaki matau irouia taian ekaretia ni Kristian i Iutaia. 23 Ma a ti ongo taekau ae e kaangai, Teuare e bwainikirinira ngkoa, e a tataekina ngkai te onimaki are e kataia ngkoa n urua. 24 Ao a neboa te Atua ibukin te baere E a tia ni karaoia irou.
1 Tengauni ma a ririki i mwiina, ao I a manga nako Ierutarem ma Bwarenaba, ao I kaira naba Tito. 2 I nako bwa tuangau n te kaotioti are e roko irou; ao I tuangiia te euangkerio are I tataekinna i buakoia aomata aika tiaki I-Iutaia; ao I karaoa aei nakoia uaake a atoatongaki bwa taani kairiri, ngke ti ngai ma ngaiia, bwa a kaawa ni matebuaka au mwakuri ake I a tia ni karaoi n taai aika a nako, ao aika I karaoi ngkai. 3 Ma e aki kairoroaki Tito, are raou, bwa e na koroberoaki, e boni ngae ngke te I-Erene ngaia. 4 E riki aei i bukiia taari ni kewe ake a karinaki ni karabaaki i buakora bwa a na taratarai aroni inaomatara are e reke iroura n reitakira ma Kristo Iesu. A tangiria bwa a na tau-toronira, 5 ma ti bon aki kariaia naba teutana bwa ti na iri nanoia, bwa e aonga ni meemena koauan te euangkerio iroumi. 6 Ao uaake atoatongaki bwa taani kairiiri—I aki tabe ma aroia ngkekei bwa aekara; bwa E aki babaaire te Atua man taraan te aomata—a aki tuangai uaakekei te bwai teuana ae e raka; 7 ma te bae a karaoia: a noorai bwa I a tia ni mwiokoaki n taekan te euangkerio i bukiia ake a aki koroberoaki, n ai aroni Betero, ngke e mwiokoaki n taekan te euangkerio i bukiia ake a koroberoaki. 8 Bwa Teuare e mwamwakuri i nanoni Betero ibukin te nakoa n tuatua nakoia aomata ake a koroberoaki E mwamwakuri naba i nanou nakoia aomata aika tiaki I-Iutaia; 9 ao Iakobo, ma Keebwa, ma Ioane, ake a atoatongaki bwa boua, ngke a ataa ae E anganai te Atua te mwiokoaki aei, ao a anganai ma Bwarenaba angaataiia, ao ti iobai ma ngaiia, bwa kaotan aroaro n iraorao ni mwiokoara, ngaira nakoia aomata aika tiaki I-Iutaia, ao ngaiia nakoia I-Iutaia. 10 Ao akea te bae a butiira iai, ma ti na ti uringiia ake a aki kaubwai; ao bon aei te bwai are e a kaman ingainga iai nanou ni kani karaoia. 11 Ma ngke e roko Keebwa i Antioka, ao I taetae i matana n ekia nako, bwa e bure te baere e karaoia. 12 Bwa i mwaain rokoia tabemwaang mai iroun Iakobo, ao e bon amwaamwarake ma aomata aika tiaki I-Iutaia; ma ngke a roko, ao e keerikaaki man arona arei, ni kaokoroa, bwa e maakuia ake a koroberoaki. 13 Ao I-Iutaia ake raona a karaoa naba are e karaoia Betero, ni karaoanare a ataia bwa a aki riai ni karaoia; ma ngaia are e anaaki naba nanoni Bwarenaba n are a karaoia, ao e katootoongiia. 14 Ma ngke I nooriia bwa a aki toua te kawai ae e eti ma koauan te euangkerio, ao I kaangai nakoni Keebwa i mataia aomata akekei ni kabaneia, Ngkai te I-Iutaia ngkoe, ao ko aera ngkai ko kairoroia aomata aika tiaki I-Iutaia bwa a na maiu n ai aroia I-Iutaia? 15 Ngaira bon I-Iutaia n rikira, ao tiaki aomata aika ianena aika taani bure, n aron are e atoatongaki; 16 ao ti ataia bwa e aki kaetaki reitakin te aomata ma te Atua ni karaoani baika a tangiraki n te Tua, bwa ti n onimakinan Iesu Kristo; ngaira naba, ti onimakina Kristo Iesu, bwa a aonga ni kaetaki reitakira ma te Atua n onimakinani Kristo, ma tiaki ni karaoan are e tangiraki n te Tua: bwa bon akea temanna ae e na kaetaki reitakina ma te Atua ni karaoani baika a tangiraki n te Tua. 17 Ngkana arona ngkanne bwa ngkai ti kekeiaki ni kani kaeta reitakira ma te Atua n arora n reitaki ma Kristo, ao ti nooraki iai bwa bon taani bure ngaira—e a nanonaki n aei ngkanne bwa E mwakuri Kristo ibukin te bure? E bon aki. 18 Bwa ngkana I a manga katei baike I uru, ake a kaeti ma aron te Tua, ao I kaotai iai bwa te tia ri aon te Tua ngai. 19 Bwa bon iroun te Tua are I a riki ni mate iai nakon te Tua, bwa I aonga ni maiu ibukin te Atua. I tauraki n te kaibangaki ma Kristo. 20 Ao ai tiaki ngai ae I maiu ngkai, ma Kristo ae e maiu i nanou; ao arou ae I maiu iai n te rabwata, I maiu n onimakinan Natin te Atua, are E tangirai, are E anga Ngaia i bukiu. 21 I aki kaakeaa boonganan ana aakoi te Atua; bwa ngkana e kaetaki reitakin te aomata ma te Atua n te Tua, ao akea boonganani mateni Kristo.
1 I-Karatia aika kam nanobaba, antai ae e mwaamwanaaingkami, ngkami aika E kaotaki raoi taekani Iesu Kristo i matami, bwa E tauraki n te kaibangaki? 2 Ti aei te bae I kan ataia mai iroumi, Kam anganaki te Taamnei ibukina ngke kam karaoi baika a tangiraki n te Tua, ke ibukina ngke kam ongo taekan te euangkerio ao kam kakoauaa? 3 E aera ngkai kam konaa n nanobaba n aromi anne? Kam moana maiumi n onimaki iroun te Taamnei, ao ngkai kam nang kakororaoia n te aro n rabwata? 4 A matebuaka bwaai ake a tia n riki nakoimi? A bon aki matebuaka. 5 Ma ngaia aei, bwa Teuare e anganingkami te Taamnei, ma ni karaoi naba mwakuri aika a mwaaka i buakomi, E karaoi ibukina ngke kam karaoi baika a tangiraki n te Tua, ke ibukina ngke kam ongo taekan te euangkerio ao kam kakoauaa? 6 Ngke e onimakina te Atua Aberaam, ao e a riki ana onimaki bwa kaetan reitakina ma te Atua. 7 Ma ngaia ae kam na ataiia aika a onimaki, bwa bon natin Aberaam. 8 E a kaman ataia te Baibara, bwa te Atua E na karekea reitakiia aomata aika tiaki I-Iutaia ma Ngaia n te onimaki; ao e taekina te euangkerio nakon Aberaam rimoa, ao e kaangai, A na bane ni kabwaia bootanaomata iroum; 9 ma ngaia ae a uaia ni kabwaia aika a onimaki ma Aberaam are e onimaki. 10 Bwa a nangi reke kaiia aomata aika a bati aika a karaoi baika a tangiraki n te Tua; bwa e a tia ni koreaki ae kaangai, E na reke kain te aomata ae aki teimatoa ni karaoi bwai ni kabane ake a koreaki ni bokin te Tua. 11 Ma e ataaki bwa akea te aomata i matan te Atua ae e eti reitakina ma Ngaia n te Tua, bwa e kaangai te Baibara, E na maiu ane e kaetaki reitakina ma te Atua n te onimaki. 12 Ma te Tua tiaki man te onimaki; ma te aomata ane e karaoi baika a tangiraki n te Tua, e na maiu iai. 13 E kainaomataira Kristo man te rekenikai are n te Tua, ngkae E karaoa are E na reke kaina iai i bukira, bwa e koreaki ae e kaangai, E a reke kain te aomata ae e tauraki n te kai: 14 bwa e aonga n reke kakabwaian Aberaam irouia aomata aika tiaki I-Iutaia irouni Kristo Iesu, ao bwa e aonga n reke iroura n te onimaki te Taamnei are e atongaki n te taeka n akoi. 15 Taari, N na taekina te bwai ni kakairi man te bae e noonooraki irouia aomata: bon akea temanna ae e konaa n urua ke ni karakaa riki taekan aia booraraoi aomata aika uoman, ngkana a a tia ni karaoia. 16 A atongaki taian taeka n aakoi nakon Aberaam ao nakon ana kariki—ni kaotia bwa e aki nanonaki iai aomata aika a bati—ma e kaangai, ao nakon am kariki—ni kaotia bwa ti temanna ae e nanonaki iai, bwa Kristo. 17 Aei te bae I nanonna n au taeka: te Tua are e roko abubua ma teningaun te ririki i mwiin te booraraoi are e kamatoaaki iroun te Atua, e aki urua te booraraoi anne, ao e aki kamauna te taeka n akoi. 18 Bwa ngkana e reke te kakabwaiaaki n te Tua, ao nanona ngkanne bwa e aki reke n te taeka n akoi; ma te Atua E angan Aberaam ibukin ana taeka n akoi. 19 Tera ngkanne manenan te Tua? E roko te Tua bwa raon te booraraoi, ao e boongana ibukin taiani bure, ni karokoa rokon Temanna n ana kariki Aberaam, are E anganaki te taeka n akoi. E anganaki te aba te Tua irouia anera ni bain te aomata ae te tia itoman i marenan te Atua ma aomata. 20 Ma e aki kainnanoaki te tia itoman ngkana ti temanna te aomata ae e na tabe ma ngaia; ao te Atua bon ti temanna. 21 E eki nako ngkanne ana taeka n aakoi te Atua te Tua? E bon aki; bwa ngke arona bwa e anganaki te aba te tua ae e konaa te kakamaiu, ao a konaa ngkanne n reke reitakiia aomata ni kabaneia ma te Atua n iran nanon te tua anne. 22 Ma e taku te Baibara bwa a bane aomata nako ni mena i aani mwaakan te bure; ma ngaia are ana taeka n aakoi te Atua bon i bukiia akana a onimakina Iesu Kristo. 23 Ma i mwaain rokon te onimaki, ao ti kaawakinaki bwa kaanga buure ngaira i aani mwaakan te Tua ni karokoa ae e kaotaki te onimaki. 24 Ma ngaia ae e riki te Tua bwa te tia reireiniira arora ni karokoa ae E roko Kristo, bwa aonga n reke reitakira ma te Atua n te onimaki. 25 Ma ngkae e a roko te onimaki, ao ti a aki manga mena i aan ana kairiiri te tia reireinira. 26 Bwa kam a riki bwa natin te Atua ngkami ni kabaneingkami n onimakinan Kristo Iesu. 27 Bwa ngkami ni kabaneingkami akana kam bwaabetitooaki nako nanoni Kristo, kam a karina Kristo i aomi bwa kaanga ai aron te kunnikai. 28 Akea kaokoron te I-Iutaia ma te I-Erene i nanoni Kristo, ao akea kaokoron te toro ma te aomata ae e inaomata, ao akea naba kaokoron te mwaane ma te aine: bwa ti temanna ngkami ni kabaneingkami i nanoni Kristo Iesu. 29 Ngkana ana bwai Kristo ngkami, ao boni kanoan Aberaam ngkami, ao kam na bwaibwai n te taeka n aakoi arei.
1 Ma I kan taekinna naba bwa i nanon ana tai n ataei te nati are e na bwaibwai i mwiin tamana, ao e aki kakaokoro ma te toro, e boni ngae ngke ngaia ae e na bwaini bwaai ni kabane. 2 Ma e mena i aaia te koraki aika a tararuaia ma n tau mwiin ana bwai ni karokoa te tai are e a tia ni baaireia tamana. 3 Ao ai arora naba, ngke ataei ngaira, ao ti toronaki ni baika iai mwaakaia n te aonnaba aei. 4 Ma ngke e a koro raoi taina, ao te Atua E kanakoa Natina. E bungiaki iroun te aine, ao E mena i aan te Tua, 5 bwa E aonga ni kainaomataiia aika a mena i aan te Tua, bwa ti aonga n riki bwa natin te Atua. 6 Ao ngkai naati ngkami, ao te Atua E kanakoa Taamnein Natina nako nanora, are E tataro ni kaangai, Abwa, Tamara. 7 Ma ngaia ae ko a aki manga riki bwa te toro ngkoe, ma ai te nati; ao ngkana te nati, ao te tia bwaibwai naba iroun te Atua. 8 Ma kam aki ataa te Atua ngkekei, ao kam toro irouia baika iai mwaakaia aika tiaki atua; 9 ma ngkai kam a ataa te Atua—ke ngkai kam a ataaki iroun te Atua—ao kam kangaa ni manga rairaki nakoni baike iai mwaakaia ake a mamaara ma n akea boonganaia, ake kam kani manga moana aromi n toronaki iai? 10 Kam kaawakini boong, ma taian namwakaina, ma tain nako taian toa, ma ririki. 11 I maaku iroumi, bwa e kaawa ni matebuaka au mwakuri i bukimi. 12 Taari, I butingkami bwa kam na riki n arou, ngkai I riki naba n aromi. Akea te bae e buaakaka ae kam a tia ni karaoia nakoiu; 13 ma kam ataia bwa I taekina te euangkerio nakoimi n te moa n tai, bwa kioina ngke e mamaara rabwatau. 14 E riki mamaarau bwa te kaangaanga nakoimi, ma kam aki kaota ae kam kaakeaa boongana ke kam ribaia; ma kam mwaneai n akoai bwa kaanga ai aron ana anera te Atua ngai, ao bwa kaanga ai aroni Kristo Iesu. 15 E ngaa ngkoa kukureimi? I boni koaua bwa kam na kaman tia n auti kanoani matami n anganai, ngke arona bwa kam konaa. 16 I a riki ngkai bwa ami kairiribai ngkai I taekina te koaua nakoimi? 17 A tauaninne aomata akanne iroumi, ma tiaki n te aro ae e raoiroi; ma a kani kaokoroingkami, 18 bwa kam aonga n tauaninne irouia. E raoiroi te tauaninne n tai nako n te bae e raoiroi, ao tiaki ti ngkana I mena iroumi. 19 Natiu aika a uarereke, ai aron te aine ngai n ana tai ni bung, ae I ngirangira ni maraki i bukimi ni karokoa ae kam riki bwa taan ira Kristo ngkami. 20 Tera ngke I mena iroumi ngkai, bwa I aonga n ae I bita teini bwanaau; bwa I aki ataa te bae N na karaoia nakoimi. 21 Kam na tuangai, ngkami aika kam kani mena i aan te Tua, kam aki ataia bwa tera ae e taekinna te Tua 22 Bwa e kaangai, bwa uoman natin Aberaam aika mwaane, temanna natina ma te aine ae te toro, ao temanna ma te aine ae te inaomata. 23 Teuare natin te aine are te toro e bungiaki n aroni bungiakiia aomata; ma teuare natin te aine are te inaomata e riki bwa kakoroan nanon te taeka n akoi. 24 Taetae ni kabootau baikai, bwa booraraoi aika uoua naakekeki: neiere bungiia natina bwa tooro bon Nei Aka, ao e tei ibukin te booraraoi are e karaoaki n te maunga are Tinai. 25 Aka bon te maunga are Tinai i Arabia, ao bon te banna ni kabootau naba ibukin Ierutarem ae ngkai, n arona n toronaki ma kaaina ni kabaneia. 26 Bwa e koreaki ae e kaangai: 27 Ko na kukurei ngkoe ae ko kanoaboo ae ko tuai ni bung; Ko na takaarua ni kimwaareirei ngkoe ae ko tuai n ariri; Bwa a bati riki natin te aine ae e tiku n ti ngaia nakoni mwaitiia natin neiere iai buuna. 28 Taari, natin te taeka n aakoi ngaira, n ai aron Itaaka. 29 Ma n aron are ngkekei, ngke e bwainikiriinaki teuare e bungiaki n aron nanon te Taamnei iroun teuare e bungiaki n aron bungiaia aomata, ao ai bon arona naba ngkai. 30 Ma e kaanga te Baibara? Kanakoa te toro te aine ma natina; bwa e na bon aki bwaibwai natin te aine are te toro ma natin te aine are te inaomata. 31 Ma ngaia aei, taari, tiaki ngaira natin te aine are te toro, ma bon natin te aine are te inaomata.
1 Bwa E kainaomataira Kristo ibukin te aro n inaomata; ma ngaia ae kam na teimatoa, ao kam na tai manga bae i aan te amo n toronaki. 2 Noria, I taku nakoimi ngai ae Bwauro, bwa ngkana kam koroberoaki, ao akea manenani Kristo iroumi. 3 Ao N na taekinna riki nakoia aomata ni kabaneia aika a koroberoaki, bwa a kabaeaki bwa a na toua mwiin te Tua ni kabanea. 4 Kam a raure ma Kristo, ngkami aika kam taku bwa e reke reitakimi ma te Atua n te Tua; kam bwaka man te aakoaki. 5 Bwa a ingainga nanora ni kakariariaa reken reitakira ma te Atua; ao ti kaantaninga aei bwa e na karaoaki ri nanon ara onimaki ni mwaakan te Taamnei. 6 Bwa akea i nanoni Kristo Iesu manenan te koroberoaki ke te aki—koroberoaki; ma e manena te onimaki are e oti arona n te mwakuri ae iai te tangira iai. 7 Kam nako raoi ngkoa; antai ane e tuukingkami bwa kam na aki ira nanon te koaua? 8 Tiaki mai iroun Teuare e weteingkami te aro n anai nano anne. 9 E kaangai te taeka, Te iiti ae ti teutana e konaa ni karikirakea te buraawa ae e na karikaki. 10 Ngkai I uaia n reitaki ma ngkami i nanon te Uea, ao I aki nanokokoraki bwa kam na bon aki bwaina te iango ae e kaokoro. Ma te aomata are e aki karaungkami, bwa antai ngaia, e na karawaawataaki ni motikan taekana. 11 Ma ngaia aei, taari, ngkana I bon tabe naba n tataekina te korobero bwa e riai, ao e aera ngkai I teimatoa ni bwainikiriinaki? Ma ngkana I tuangiia aomata bwa a na koroberoaki, ao e a aki riki ngkanne taekan te kaibangaki bwa te bwai ni kabwakabwaka. 12 A bia boni koroiia ngaiia te koraki akana a aki karaungkami! 13 Bwa kam weteaki nakon te aro n inaomata, taari; ma kam na tai bwaina te aro n inaomata bwa aonami ibukini baika e tangiri te rabwata; ma kam na i torotoro iroumi n te tangira. 14 Bwa e kabaneaki te Tua n touaki mwiina n ae e kaangai, Ko na tangira raom n ai aron tangiram i bon iroum. 15 Ma ngkana kam i tenatena ma n i kaakang, ao kam na tarataraingkami bwa kam kaawa n i kamaunaingkami temanna iroun temanna. 16 Ma aio au taeka: Kam na kairaki iroun te Taamnei, ao ane kam na aki karaoa nanon te rabwata ni kaibwabwaru n aron are e tangiria. 17 Bwa e bati ni kan eekaanako te Taamnei te rabwata, ao E bati ni kan eekaanako te rabwata te Taamnei; bwa a i kairiribai, bwa kam aonga n aki karaoi baika kam kani karaoi. 18 Ma ngkana kam kairaki iroun te Taamnei, ao kam aki mena i aan te Tua. 19 A bon ataaki ana mwakuri nako te rabwata, bwa te wene ni bure, te kammaira, te kaitaataan, 20 te taromauri bouananti, te tabunea, taian riribai, te kauntaeka, te tauaninne, taian un, taian unra i marenaia ami bootaki nako, taian i raraaure, taiani kakaokoro n iango, 21 taiani bakantang, te momooi manging, taiani bobootaki ni kukurei ni kammaira, ma baika ai aroni baikai; ao I a manga tuangkami ngkai, n ai arou naba ngke I tuangkami ngkoa, bwa a aki konaa ni karekea uean te Atua akana a karaoi baikai. 22 Ma uaan te Taamnei te tangira, te kimwaareirei, te raoi, te taotaonaki n nano, te atataiaomata, te raoiroi, te kakaonimaki, 23 te nimaamannei, te taotaonaki n nano mani karaoani baika e tangiri te rabwata; akea te tua ae e eeki nako baikai. 24 Ao akana ana aomata Kristo Iesu a taura te maiu n rabwata ma nanona ni kammaira ma ni kaibwabwaru n te kaibangaki. 25 Ngkana te Taamnei ae ti maiu irouna, ao boni Ngaia naba ae e na kairi maiura. 26 Ti na tai riki ni kainikatonga, ti na tai i kaunuun, ao ti na tai i babakantang.
1 Taari, ngkana e bure te aomata temanna, “ngkana e kuneaki bwa e bure te aomata temanna.” ao ngkami akana kam kairaki iroun te Taamnei, kam na manga kaetia n te nano ae e nimaamannei; ma ko na tarataraiko, bwa ko kaawa ni manga kariiriiaki naba ngkoe. 2 Kam na ibuobuoki n uotami, ao kam na toua mwiin ana tua Kristo iai. 3 Bwa ngkana e taku temanna n ana iango bwa e kakannato, ngke e bon aki, ao e burebureia. 4 Ma a na kataa oin aia mwakuri aomata n tatabemaniia nako bwa a uara, ao ane e na kamoamoa te aomata i nanona n ti ngaia n are e a tia ni karaoia. E na aki kabootaua are e karaoia ma are e karaoia temanna. 5 Bwa a na bon uoti oin uotaia aomata n tatabemaniia nako. 6 Ao ane e reireiaki ana taeka te Atua e na buokanibwai ni baika a raraoi ma te tia reirei. 7 Kam na tai burebureaki; E aki konaaki ni mwaamwanaaki te Atua: bwa te bae e unikia te aomata, ao e na manga anaa naba uaana. 8 Bwa ane e ira nanon rabwatana ao e na anaa mwiina ae te mate man te rabwata; ao ane e ira nanon te Taamnei, ao e na anaa mwiina ae te maiu are e aki toki mai iroun te Taamnei. 9 Ma a na tai toki nanora ni kaakaraoa ae e raoiroi, bwa ti a bon tai anai mwiin ara mwakuri n te tai ae e riai, ngkana a aki bwara nanora. 10 Ma ngaia ae ti na kaakaraoa ae e raoiroi nakoia aomata ni kabaneia, n aron ae ti kona, ao ai moara riki nakoia kaain te utu n onimaki. 11 Nori manin au koroboki aika I koroi n oini baiu bwa ai buubura ra! 12 A imanonoingkami te koraki akana a kani bakantamaaroa n aron te maiu n rabwata bwa kam na koroberoaki; bwa ti ibukin aei, bwa a aonga n aki bwainikiriinaki ibukin tataekinan ana kaibangaki Kristo. 13 Bwa a aki toua naba mwiin te Tua te koraki ake a koroberoaki; ma a tangiringkami bwa kam na koroberoaki, bwa a aonga ni kamoamoaia n aromi ni kariaia. 14 Ma ngai, I bon aki kani kamoamoaai n te bwai teuana, ma ti n ana kaibangaki ara Uea are Iesu Kristo; bwa n ana kaibangaki ao ai aron ae e mate te aonnaba nakoiu, ao ngai nakon te aonnaba. 15 Bwa e aki kakaawaki te koroberoaki ke te aki-koroberoaki, ma e kakaawaki reken te maiu ae e boou ni maiun te aomata. 16 E na mena i aoia akana e reke irouia te aro aei te rau ma te nanoangaaki, ao i aoia naba ana Iteraera te Atua. 17 Kabanean au taeka: Akea ae e na kariki baika N na aki rau iai; bwa I uoti mwiin kain te Uea are Iesu n rabwatau. 18 E na mena ana aakoi ara Uea are Iesu Kristo irouia taamneimi, taari. Amene.
1 Mai irouni Bwauro, ae ana tia tuatua Kristo Iesu n nanon te Atua, nakoia ake a itiaki ake i Ebeto ake a teimatoa ni katiteuanaaki ma Kristo Iesu ni maiuia: 2 Ami bwai te aakoaki ma te rau mai iroun te Atua are Tamara, ma te Uea are Iesu Kristo. 3 E na karaoiroaki te Atua are Taman ara Uea are Iesu Kristo, are E kakabwaiaira iroun Kristo ni bwaai ni kakabwaia ni kabane ake mai irouna, ake bwaini karawa. 4 Bwa i mwaaini karikan aonnaba ao E a kaman rineira ibukina ngkai katiteuanaaki ma Kristo, bwa ti aonga n itiaki ma n aki baareka i matana; ao n ana tangira, 5 E a kaman tia ni baaireia, n ai aroni kukurein nanona, bwa ti na natinaki irouna iroun Iesu Kristo. 6 Ti na neboa te Atua bwa E rangi n tituaraoi nakoira ibukin Natina are E taatangiraki irouna, 7 are ti karekea te kainaomataaki irouna n raraana are nanona bwa a kabwaraaki ara bure. Ai mwaitira ana akoi, 8 are E kabatiaa n akoira iai! wa n te rabwakau ni kabanea ma te ataibwai, 9 ao E a tia ni kaota nakoira nanona ae e raba, n ai aron nanona are E tangiria, are E a kamani baaireia i nanona; 10 ana baaire aei, are E na katiaa karaoana ngkana e koro raoi bongina, bon te booti bwaai ni kabane aika a karikaki, aika bwaini karawa ma bwain aonnaba, bwa a na reitaki ma Kristo ao a na taraia bwa atuuiia Ngaia. 11 A bane bwaai nako ni karaoaki n ai aron nanon te Atua ma ana babaaire; ao E a tia te Atua n rineira bwa ana aomata, ngkai ti katiteuanaaki ma Kristo, ibukin oin nanona n ai aron are E a kaman tia ni baaireia ma ngkoa mani moan rikini bwaai; 12 bwa ti aonga ni kamoamoa mimitongina, ngaira aika ti moa n onimakina Kristo. 13 Ao ngkami naba, ngke kam ongo taekan te koaua, are te euangkerio are bwaini kamaiuami, ao kam onimakinna naba; ao kam anganaki te Taamnei are e Raoiroi bwa kanikinaaean ae ana bwai te Atua ngkami—te Taamnei aei are e atongaki n te taeka n akoi. 14 Ngkai ti anganaki te Taamnei ao ti aki nanokokoraki bwa a na bon reke iroura baike E a tia te Atua n taekin bwa E na anganiia ana aomata; ao n tokina E na anganiia ake ana bwai te kainaomataaki man te bure, bwa e aonga ni kamoamoaaki mimitongina. 15 Ma ngaia aei, ngke I ongo taekan aromi n onimakina te Uea are Iesu, ma taekan tangiraia ake a itiaki iroumi, 16 ao I aki toki naba ni katituaraoa te Atua i bukimi, ma n ururingkami n au tataro, 17 bwa te Tama ae e mimitong, are Atuan ara Uea are Iesu Kristo, E na anganingkami te Taamnei are E na kawanawanaingkami, ma ni kaota te Atua nakoimi bwa kam aonga n ataia; 18 ngkai a kaootaki matan nanomi bwa kam aonga n ataia bwa tera te kaantaninga n ana weewete, tera te kabwaia ae e bati ae e kamiimii arona, are E na anganiia ake a itiaki; 19 ao tera aroni mwaakana ae e raka korakorana, nako ira ngaira aika ti onimaki. Te mwaaka aei bon ti te bo ma korakorani mwaakana, 20 are E kamwakuria irouni Kristo ngke E a manga kamaiua man te mate, ao E katekatekaa i angaataina i karawa, 21 ike E tau-taeka iai i aoia ueea ni kabaneia, ma ake a korakora, ma ake a mwaaka, ma ake a tau-taeka, ao i aoia aara ni kabane aika a atongaki, tiaki i aon ti te aba aei, ma i aon naba te aba are e na roko. 22 Ao E kaaki bwaai ni kabane i aani waeni Kristo, ao E anga Kristo nakon te ekaretia bwa atuuni bwaai ni kabane; 23 ao te ekaretia bon rabwatani Kristo, ao onrakeni Kristo, are Ngaia ae e kaoni bwaai ni kabane n taabo ni kabane.
1 Ao ngkami kam mate ibukin riaoakin te tua iroumi ao ibukin ami bure, 2 ake kam nakonako iai ngkoa ngke kam toua kawain aon te aba ae e buaakaka aei, ao ngke kam ira nanon te uea are e tau-taeka i aoia taamnei aika a buaakaka ake i aani karawa, ake taamnei ake a mwamwakuri ngkai i nanoia aomata aika a aki-ongeaaba; 3 ake boni ngaira naba ngkoa i buakoia ngke ti bane ni kaoti arora ni maiura bwa ti iri nanoni kaibwabwarun rabwatara ma nanora; bon aomata ngaira aika e mena i aora unin te Atua, ao ti te bo arora ma aomata ni kabaneia. 4 Ma e rangi ni korakora nanon te Atua n nanoanga ibukin ana tangira ae e bati are E tangiriira iai; 5 bwa ngke ti mate ibukin arora n ririaoakin te tua, ao E kamaiuira Kristo—bwa kam kamaiuaki n te aakoi 6 ao ngkai ti katiteuanaaki ma Kristo Iesu, ao E a manga kamaiuira ma Ngaia man te mate ao E katekatekaira ma Ngaia i karawa, 7 bwa E aonga ni kaotia nakoia rooro ma rooro aika a na roko aron ana aakoi ae akea n ai arona ni kaubwaina, n ana atataiaomata nakoira, irouni Kristo Iesu. 8 Bwa kam kamaiuaki n te aakoi ibukin te onimaki; ao tiaki mai iroumi ae e reke iai aei, ma bon ana bwai n tituaraoi te Atua; 9 kam aki kamaiuaki n ami mwakuri, bwa e kaawa ni kamoamoaa temanna. 10 Bwa kanoan ana mwakuri ngaira, aika ti karikaki i nanoni Kristo Iesu ibukini mwakuri aika a raraoi, ake E a kamani katauraoi bwa ti na karaoi. 11 Ma ngaia ae kam na ururingnga, bwa tiaki I-Iutaia ngkami ngkoa n rikimi, aika kam atongaki bwa te Aki-koroberoaki irouia ake a atongaki bwa te Koroberoaki n aroia ngke a koroberoaki ni baiia aomata; 12 ao kam tuai n reitaki ma Kristo ngkekei, ngke kam ianena nakoia te bootanaomata ae Iteraera, ao akea nnnemi n taiani booraraoi ake kanoan te taeka n akoi, akea ami kaantaninga ao kam aki reitaki ma te Atua ni maiumi i aon te aba aei. 13 Ma ngkai kam a katiteuanaaki ma Kristo Iesu, ngkami ake kam raroa nako ngkoa ma te Atua, kam a riki ni kaan n raraani Kristo. 14 Bwa Kristo boni Ngaia ara raoi, bwa E karikiia I-Iutaia ma aomata aika tiaki I-Iutaia bwa te bootanaomata ae ti teuana; ao ni matena i aon te kaibangaki E urua te riribai are e tei bwa kaanga te roki i marenaia. 15 E kamauna te Tua are kanoana taeka ibukini baika a riai ni karaoaki ao n aki karaoaki irouia aomata, bwa e aonga ni karikiia bootanaomata aika uoua bwa kaanga te aomata ae ti temanna ae e boou n arona ni kaatiteuanaki ma Ngaia; ao n te aro aei e a reke iai te raoi. 16 E raoiakiniia bootanaomata aika uoua nakon te Atua ni matena n te kaibangaki, ao a riki bwa te rabwata ae ti teuana, ao E urua aroia n riribai. 17 Ma ngaia are E roko Kristo ao E tataekina te raoi nakoimi aika kam raroa nako ngkoa ma te Atua, ao nakoia naba aika a kaani ma Ngaia. 18 I bukin te baere E karaoia Kristo, ao ngaira aika I-Iutaia ma aika tiaki I-Iutaia ti a konaa n roko i matan te Atua iroun te Taamnei ae ti temanna. 19 Ma ngaia ae tiaki aomata aika ianena ngkami ngkai, ao tiaki naba aomata aika kam maeka n iruwa; ma aomata ngkami aika kam a riki bwa kaanga kaain te aba ni koaua, n raoniia ake a itiaki, ao kam a riki naba bwa kaain ana utu te Atua. 20 Kam kateaki i aon taiani boua ake taan tuatua ma buraabeti; ao Kristo Iesu boni Ngaia te atiibu are bouan te maninganinga are moan te kakannato; 21 bwa Ngaia ae e tei ni bwanin rabwatan te auti irouna, ao E reireitia nako ni karokoa ae e riki bwa te umwantabu ae tabu ibukin te Uea. 22 Ni katiiteuanaakimi ma Ngaia ao kam a kateaki naba ma raomi nako n onimaki bwa ana auti te Atua ae e na mamaeka iai iroun Taamneina.
1 Ma ngaia ae ngai ae Bwauro, ae ana aomata Kristo Iesu ae E kabureaki i bukimi ngkami aika tiaki I-Iutaia, 2 —tao kam a bon tia n ongo bwa E a tia te Atua n ana aakoi n anganai te nakoa aei i bukimi; 3 bwa e kaotaki nako iu te baere e raba n te kaotioti, n ai aron are I a tia ni korea taekana ni kauarerekea nakoimi; 4 bwa ngkana kam wareki, ao kam konaa iai n ataa au atatai n ana bwai ae e raba Iesu, 5 are e aki kaotaki nakoia natiia aomata n rooro ake ngkoangkoa, n ai arona ngkae e kaotaki ngkai iroun te Taamnei nakoia ana tia tuatua aika a tabu ma ana buraabeti aika a tabu naba; 6 te kaantaninga n te baere e raba aei: bwa a na raoniia Iteraera ni bwaibwai aomata aika tiaki I-Iutaia, ma n riki bwa te rabwata ae ti teuana ma ngaiia, ao bwa a na reke tibwangaia n te taeka n aakoi ngkai a reitaki ma Kristo Iesu n te euangkerio; 7 are I riki bwa te tia mwakuri ngkai iai, n ai aron te bwai n tituaraoi are ana aakoi te Atua, are I anganaki ni mwamwakurini mwaakana. 8 I anganaki, ngai ae moan te mangori i buakoia ake a itiaki ni kabaneia, te mwakuri ae e kakaawaki aei, ae te tataekina nakoia aomata aika tiaki I-Iutaia taekan aroni Kristo aika a kamiimii, aika a kaangaanga aroia ni kuneaki, 9 ao te kaota nakoia aomata ni kabaneia aroni mwakurian te baere e raba, are e karabaaki ma ngkoangkoa iroun te Atua are e kariki bwaai ni kabane; 10 bwa e aonga ni kaotaki n te ekaretia rabakaun te Atua ae a bati arona nakoia ueea ma ake a korakora i karawa, 11 n ai aron nanona ma ngkoangkoa are E kakoroa irouni Kristo Iesu are ara Uea. 12 Ngkai ti reitaki ma Kristo, ao ngkai ti onimakinna, ao ti ninikoria ni kawara te Atua ma te aki nanokokoraki. 13 Ma ngaia ae I buubuti bwa a na tai bwara nanomi n rawaawatau i bukimi, bwa bon ibukini kamoamoaami. 14 I bukin aei ao I katorobubua nakon Tamara, 15 are a reke mai irouna araia utu ni kabane ake i karawa ma ake i aon te aba; ao I tataro 16 bwa E na anganingkami mani kaubwain arona aika a kamiimii, te mwaaka iroun Taamneina bwa kam aonga ni kakorakoraaki n nanomi; 17 bwa E na maeka Kristo i nanomi ibukin ami onimaki, ao bwa a na iai wakaami ma aami n te tangira, 18 bwa e aonga n iai iroumi ma ake a itiaki ni kabaneia te konaa n ataa raababan, ma anaun, ma nanon, ma rietan ana tangira Kristo, 19 bwa e aonga naba n iai iroumi te konaa n ataa tangirami irouni Kristo, are e aki konaaki n ataaki raoi arona, bwa a aonga ni kaonaki maiumi n anuan te Atua ni kabane. 20 Ao nakon Teuare e konaa ni karaoi bwaai aika moan te bati aika a mwaiti riki nakoni bwaai aika ti buubuti ma n ururing, n ai aron te mwaaka ae e mwamwakuri i nanora: 21 ana bwai te neboaki n te ekaretia ao irouni Kristo Iesu man te rorona nakon te rorona ao n aki tootoki. Amene.
1 Ma ngaia ae I butingkami, ngai ae I kabureaki ibukin te Uea, bwa kam na karaoi baika a booraoi ma nanon te weteaki are kam weteaki nako iai: 2 kam na bwaina te nanorinano ni kabanea ma te nimamannei, ma te taotaonaki n nano, n i tobwatobwai aromi ma te nano n tangira; 3 ao kam na kakorakoraingkami ni kaawakina te aro ni katiteuanaaki are mai iroun te Taamnei n te bwai ni kabaebae are te raoi. 4 Ti teuana te rabwata, ao te temanna te Taamnei, n ai aron naba weteami bwa kam weteaki nakon te kaantaninga ae ti teuana. 5 Ti temanna te Uea, ao ti teuana te onimaki, ao ti teuana te bwabetito; 6 ti temanna te Atua are Tamaia aomata ni kabaneia, are E uea i aoia ni kabaneia, ma ni mwamwakuri ri nanoia, ao E maeka i nanoia ni kabaneia. 7 Ma ti anganaki n tatabemanira nako te bwai n akoi, n ai aroni baaireana are e nako man aron nanoni Kristo n tituaraoi. 8 N aron are e kaangai n te Baibara, Ngke E rierake nakon te tabo ae e rietaata, ao E kairiia aomata aika a bati aika a taenikai; Ao E anganiia aomata bwaai n tituaraoi. 9 Ao tera nanon ae E rierake? Iai nanona ti ngkana E a tia n ruo moa nakon taabo i nano i aan te aba. 10 Ma ngaia are Teuare e ruo boni Ngaia naba ae e rierake nakon are moan te rietaata are i etani karawa, bwa E aonga n rootii taabo nako. 11 Boni Ngaia ae E anga temwaangina bwa taan tuatua; ao temwaangina, bwa bureitiman, ao temwaangina, bwa taan taekina te euangkerio; ao temwaangina, bwa taani kaawakina te ekaretia ao taan reirei. 12 E karaoa aei ibukini kabobongaaia ake a itiaki nakoni karaoan nakoaia, are kateimatoaan rabwatani Kristo; 13 ao n tokina bwa ti na bane n roko n te onimaki ae ti teuana ao n ataakin Natin te Atua; ti na riki bwa kaanga te aomata ae a ikawai, n ai aroni Kristo; ao ti na riki n ai arona ni koaua: 14 bwa ti aonga n toki man arora n ataei, n uouotaki nako i aon naao ma ni katiotioaki n aki akaka n aangi nako aika reirei nako mai irouia aomata aika taani mwaamwanaa-te-aba, aika a kairiia aomata nakon te kaairua n aia mwakuri ni wanawana aika a bureburea te aba. 15 Ma ti na rikirake n aaro nako nakon arora n reitaki ae e nako raoi ma Kristo, are atuun te ekaretia; ao e na reke aei n tataekinan te koaua ao ni maiuakinan te tangira. 16 Ao boni mai irouna are a bane iai bwain nako te rabwata n nim raoi, ma n tauaki bwa te rabwata ae e bwanin n taian toma n ri n ai aroni baireaia. Ma ngaia ae ngkana a bane bwain nako te rabwata ni karaoi aia mwakuri n tatabeua nako n ai aroni baireaia, ao e na rikirake te rabwata ma ni kateimatoaaki n te tangira. 17 Ma ngaia ae aei au taeka, ae I kamatoaa nakoimi n reitaki ma nanon te Uea, bwa kam na tai manga katootoongiia aomata aika tiaki I-Iutaia n aroni maiumi, ngkai a maiu ma aia iango aika akea boonganaia; 18 a roo nanoia, ao a riki n ianena man te maiu are mai iroun te Atua ibukin te babanga are irouia, are e reke ibukini matoatoan nanoia. 19 E a tia ni bua mai irouia namakinan te maamaa, ao a anga ngaiia nakon te maiu n tamware bwa a na karaoa te aro ni kammaira ni kabane ma nanoia ae e korakora nako iai. 20 Ma tiaki anne are kam reireiaki iai man aroni Kristo. 21 Kam a bon tia n ongo taekana; ao ngkai kam reitaki ma Ngaia, ao kam a reireiaki te koaua are iroun Iesu. 22 Kam na kaaki te aomata nikawai are aromi ni maiu ngkoa, are riki ni buaakaka ibukin iran taian nano n kaibwabwaru aika a mwaamwanaa te aba. 23 Kam na oneaki iroun te Taamnei n ami iango, 24 ao kam na riki bwa te aomata ae e boou, are e karaoaki bwa katootoongan te Atua, ao ni bwaina te maiu ae e itiaki ni koaua. 25 Ma ngaia ae kam na kaaki te kewekewe, ao kam na atoatonga te koaua n tatabemaningkami nako nakoia raomi n onimaki, ngkai bwain rabwatani Kristo ngaira n tatabemanira nako. 26 Kam konaa n un iroun temanna, ma a na aki riki unimi bwa kairami nakon te bure; e na aki bungi taai i aon unimi. 27 Tai angan te riaaboro ana tai. 28 Ke e tai manga iraa te tia iraa; ma e na mwakuri, ni karaoa te bae e raoiroi ni baina, bwa e aonga ni konaa ni buokanibwai n are e karekea ma ane e kai nanona. 29 E na tai oti nako te taeka teuana ae e kamwaraa mai wiimi, ma e na oti nako te taeka ae e raoiroi ae e na buokiia aomata ni kain nanoia, ao a na reke kabwaiaia iai akana a ongo. 30 Tai karawaawata te Taamnei are e Raoiroi, are Taamnein te Atua, are Ngaia are e karika te aki nanokokoraki iroumi, bwa n te tai teuana ao kam na kainaomataaki man te bure. 31 Kam na kaaki aromi ni maraki n nano, ma n unun, ma n riribai, ma n tatakaarua ni bwanaa n un, ma n taetae n iowawa, ma aromi ni kabane aika a buaakaka. 32 Ao kam na bwaina te i aakoakoi, ma te nanoanga, ma te i kabwarabure, n ai aron te Atua ngkae E a tia ni kabwaraa ami bure irouni Kristo.
1 Ma ngaia ae kam na kakairi iroun te Atua, n ai aroia ataei aika a tangiraki; 2 ao kam na bwaina te maiu n tangira, n ai aroni Kristo ngkae E tangiriira naba, ao E anga Ngaia bwa E na mate i bukira bwa te karea nakon te Atua, ae te karea ae e boiarara ae e kamateaki. 3 Ma ngkai aomata aika a itiaki ngkami, ao e aki riai bwa e na taekinaki bwa iai te wene ni bure, ma te kammaira nako, ma te mataai ni kani bwaibwai i buakomi; 4 ao e aki riai bwa kam na atongi taeka aika a aki tau aika taeka aika a kamwaraa, ma taeka ni winikamwaraane aika a aki riai; ma kam riai n taetae ni kaaitau. 5 Bwa kam bon ataa aei, bwa akea te aomata ae te tia wene ni bure, ma te tia kammaira, ma te tia mataai ni kanibwaibwai ae te tia taromauri bouananti, ae e na karekea ueani Kristo ma te Atua. 6 E na tai mwaamwanaaingkami temanna n taeka aika akea boonganaia: bwa e roko unin te Atua ibukini baikai i aoia aomata aika a aki ongeaaba nakoina. 7 Ma ngaia ae kam na tai reitaki ma ngaiia. 8 Bwa kaanga te roo ngkami ngkoa, ma ngkai ai kaanga te oota, ngkai kam a onimakina te Uea. Kam na nakonako n ai aroia natin te oota; 9 bwa uaan te oota, te atataiaomata ni kabanea, ma te raoiroi, ma te koaua, 10 ao kataa te kakukureia te Atua. 11 Tai buokanibwai n ana mwakuri te roo aika akea uaaia, ma kam na kaoti aroia; 12 bwa e kamaamaa bwa a na taekinaki baika a karabai ni karaoi aomata. 13 Bwa bwaai ni kabane ngkana a kaotaki n te oota ao a oota raoi aroia ni koaua; 14 bwa bwaai ni kabane aika a kaotaki a riki bwa te oota. Ao aei bukin are e atongaki ni kaangai: Ko na uti, ngkoe ae ko matuu, ao tei rake mai buakoia maate, ao ee na kaootako Kristo. 15 Ma ngaia ae kam na taratarai aromi ni maiumi: kam na aki maiu n ai aroia akana a aki ataibwai, ma kam na maiu n ai aroia akana a ataibwai. 16 Kam na kaboonganaa te tai ane e konaa n reke iroumi ibukini karaoan ae e raoiroi, bwa a buaakaka aomata ni boong aikai. 17 Ma ngaia ae kam na tai baba, ma kam na ataa ae e tangiraki iroun te Uea bwa e na karaoaki. 18 Kam na tai manging, bwa ngaia ae e na urua arom, ma kam na kaonaki n te Taamnei. 19 Kam na i taetae temanna nakon temanna, n taekan Taian Areru, ma anene ma kuuna aika kam kairaki iai iroun te Taamnei; anenei ma nanomi taian anene ma taekan Taian Areru nakon te Uea; 20 ao kam na aki toki ni katituaraoa te Atua are te Tama n aran ara Uea are Iesu Kristo, ibukini bwaai ni kabane; 21 ao kam na aan-taeka, temanna iroun temanna, bwa kaotani karineani Kristo iroumi. 22 Ainenumwa, kam na aan-taeka irouia bumi, n ai aromi n aan-taeka iroun te Uea: 23 bwa iai mwaakan te mwaane i aon te aine, n ai aron naba Kristo ngkai iai mwaakana i aon te ekaretia; ao Kristo boni Ngaia ana Tia Kamaiu te ekaretia, are bon rabwatana. 24 Ma aron te ekaretia ngkae e aan-taeka irouni Kristo, ao ai aroia naba ainenumwa bwa a na aan-taeka irouia oini buia ni bwaai ni kabane. 25 Mwaanenumwa, kam na tangiriia bumi, n ai aron naba Kristo ngkae E tangira te ekaretia, ao E anga Ngaia bwa E na mate ibukina. 26 E karaoa aei bwa E na katabua te ekaretia ibukin te Atua n ana taeka, n tebokia ni kaitiakia n te ran, 27 bwa e aonga n riki nakoina bwa te ekaretia ae e rangi n tamaaroa, ae akea baarekana ke tikibuakana, ke te aro riki teuana ae e na taraa-buaka iai, bwa e aonga n itiaki ma n akea buaakakana. 28 E riai naba bwa a na tangiri’ia buia mwaane n ai aroia n tangiri oin rabwataia. Ane e tangira buuna ao e tangira oin rabwatana. 29 Bwa bon akea te aomata ae e ribaa rabwatana, ma e tararuaia ni karekei baika e kainnanoi, ao e akoia, n ai aron naba Kristo ngkae E aakoa te ekaretia, 30 n aron ae ti ataia ngkai kaain te ekaretia ngaira. 31 N aron are e koreaki n te Baibara, ni kaangai: I bukin aei, ao e na kiitana tamana ma tinana te aomata, ao e na nim ma buuna, ao a na riki bwa ti te irikona naka uoman. 32 Bon iai te koaua ae e kakannato ae e raba i nanon te taeka aei, ma I taku bwa e taekinaki iai Kristo ma te ekaretia. 33 Ma bon taekami naba ni tatabemaningkami: e na tangira buuna te mwaane n ai arona n tangira oin rabwatana; ao e na karinea buuna te aine.
1 Ataei, ngkai kam reitaki ma te Uea; ao kam na ongotaeka irouia ami karo, bwa e riai aei. 2 Ko na karinea tamam ma tinam. Bon aei te moa n tua ae e raonaki n te taeka n aakoi ae e kaangai, 3 Bwa ko aonga ni kabwaia, ao e aonga ni maan am tai ni maiu i aon te aba. 4 Ao ngkami taama, tai kauniia natimi: ma kam na tongaiia ma ni kairiia i aan te reireiaki ma te tuatuangaki aroia aika a riai n ai aron nanon te Uea. 5 Ao ngkami tooro, kam na ongotaeka irouia ami toka aika aomata, n ruru ni maaku, ao karaoia ma te nano ni koaua, n ai aromi n ongotaeka irouni Kristo. 6 Kam na karaoia tiaki ibukina ngke kam kani kakukureiia ngke a taraingkami; ma kam na karaoia n ai aroia ana toro Kristo aika a karaoa nanon te Atua ma nanoia ni koaua. 7 Kam na karaoa ami mwakuri n toro ma te nanoraoi, bwa kaanga ai aron ae kam toro iroun te Uea ma tiaki irouia aomata. 8 Kam bon ataia bwa e na reke nakon temanna ma temanna boona mai iroun te Uea n te mwakuri ae e raoiroi are e karaoia, n aki warekaki bwa te toro ngaia ke te inaomata. 9 Ao ngkami tooka, kam na karaoi baikai naba nakoia, ao tai kamaakuia; ngkai kam ataa aia Toka, are ami Toka naba, bwa E mena i karawa, ao akea ae E nanoniia irouia aomata. 10 Te kabanea: kam na korakora i nanon te Uea, ao ni korakorani mwaakana. 11 Kam na karini bwaini buaka nako ake mai iroun te Atua aika bwaini kamanoan rabwatami, bwa kam aonga ni konaa n tei ni kaaitarai aron te riaaboro ni wanawana aika a bureburea te aba. 12 Bwa ti aki buaka ma aomata, ma ti buaka ma ueea, ma ake a korakora, ma taan tauu taekan aonnaba aika taan taua aron te roo aei, ma taian taamnei aika a buaakaka ake i aani karawa. 13 Ma ngaia ae kam na karini bwaini kamanoan rabwatami ake mai iroun te Atua, bwa kam aonga ni konaa n tei ni kaaitaraiia n te bong ae e buaakaka; ao ngkana kam a tia ni karaoi bwaai ni kabane, ao kam na bon aki konaaki. 14 Ma ngaia ae kam na tei, ao kam na kabae nuukami n te koaua, ao kam na katokaa te tanga are karaoan nanon te Atua, 15 ao kauniwaeningkami n te tauraoi n taekina euangkerion te raoi. 16 Kam na uouota n taai nako te otanga are te onimaki, are kam konaa iai ni kabane n tiring taian ai ake a ura i tabon ana kai ni bakarere teuare e buaakaka. 17 Ao kam na uouota naba te barengaru are te maiu, ma ana kabaang te Taamnei, ae ana taeka te Atua. 18 Ao kam na tataro n aki toki n taian tataro ni kabane ma buubuti, n ai aroni kairami iroun te Taamnei; ao kam na kamarurungingkami nako iai, ma n aki bwara n nano, ni buubuti i bukiia ake a itiaki ni kabaneia, 19 ao i bukiu naba; bwa I aonga n anganaki te taetae, bwa N na kaurea wiiu n aki mamaaku, ni kaota te baere e raba are n te euangkerio, 20 are te tia taetae ngai ibukina ae I kabaeaki iai n te taurekereke; bwa I aonga n taekinna n aki mamaaku, n te aro ae e riai bwa N na taekinna iai. 21 Tukiko, ae te tari ae e tangiraki, ae te tia mwakuri ae e kakaonimaki ibukin te Uea, e na kaongoraaingkami bwaai ni kabane, bwa kam aonga naba n atai taekau ma arou bwa I ua ra: 22 bwa anne bukin ae I kanakoa iai nakoimi, bwa kam na atai arora, ao e na karau nanomi. 23 E bia reke te rau, ma te tangira, ma te onimaki irouia taari mai iroun te Atua are te Tama ma te Uea are Iesu Kristo. 24 E na mena te aakoaki irouia aomata ni kabaneia ake a tangira ara Uea are Iesu Kristo n te tangira ae akea tokina.
1 Mai irouni Bwauro ma Timoteo, aika ana toro Kristo Iesu, nakoia ake a itiaki ni kabaneia, ake a nim ma Kristo Iesu, ake a mena i Biribi; ao nakoia naba ake mataniwi ma taani buobuoki: 2 Ami bwai te aakoaki ma te raoi mai iroun te Atua are Tamara ma te Uea are Iesu Kristo. 3 I katituaraoa Atuau n taai ni kabane aikai I uringngkami iai, 4 ao n taai ni kabane ake I tataro iai i bukimi ni kabane, ao I tataro ma te kimwaareirei, 5 ibukin aromi ni buokanibwai n te mwakuri ibukin te euangkerio man te bong are kam moa n ongo iai ni karokoa ngkai; 6 ao I koaua raoi n aei, bwa Teuare e moana te mwakuri ae e raoiroi i nanomi, E na boni waakina karaoana ni karokoa ae e tia n ana bong Kristo Iesu. 7 E bon riai reken te namakin aei irou i bukimi ni kabaneingkami, bwa kioina ngkai kam meemena i nanou. Bwa kam a tia ni bane ni buokanibwai ma ngai n te mwakuri are I anganaki iroun te Atua, n arou ngkai I kabaeaki ao ngke I kakaaitarai taeka aika a eekaanako te euangkerio, ma ni karina te euangkerio i nanoia aomata bwa e na tiku ni matoatoa. 8 Bwa au tia kakoaua te Atua, bwa I tangiringkami ni kabaneingkami n ai aron tangirami irouni Kristo Iesu. 9 Ao bon aei au tataro bwa e na ririki rake ni kabatiaaki ami tangira, n te aro n rabakau ma n atatai. 10 Bwa kam aonga ni konaa n rinei baika a moa n raraoi, ao kam na itiaki ma n aki kabuaakakaaki n te bong are E na roko iai Iesu, 11 ngkai a kaonaki maiumi ni baika a reitaki ma ana kaantaninga te Atua, aika baika mai iroun Iesu Kristo, are E neboaki te Atua iai ma ni karaoiroaki. 12 Taari, I tangiringkami bwa kam na atai bwaai aika a riki irou, bwa a riki bwa buokani waakin te euangkerio. 13 Ma ngaia ae e ataaki bukini kabaeakiu irouia tautia ni kabane n te Beritorium, ma aomata nako, bwa I kabureaki ibukini Kristo. 14 Ao e riki kabaeakiu bwa kakorakoraan aia kaantaninga mwaitiia taari n aroia n reitaki ma te Uea, ao a rikirake n rangi n ninikoria n taekina ana taeka te Atua. 15 Bon iai temwaangina aika a tataekina Kristo ibukin nanoia n nanonibwi ma ni kani kakauntaeka; ma iai naba tabemwaang aika a tataekinna ma nanoia ae e raoiroi; 16 a karaoa aei te koraki aikai ma te nano n tangira, ngkai a ataai bwa I a tia n rineaki bwa N na tei ibukin te euangkerio; 17 ao te koraki ake a kani kauntaeka a tataekina Kristo ma te nano ae e aki itiaki; ao a iangoia bwa a na kariki riki kaangaanga nako iu ngkai I kabaeaki. 18 Ao tera ngkanne? Te bwai ae e kakaawaki bwa E taekinaki Kristo n aaro nako, tao man te kaantaninga ae e aki raoiroi ke ae e raoiroi; ao I kimwarerei iai, eng, N na boni kimwaareirei. 19 Bwa I ataia bwa man ami tataro ao n ana buobuoki Taamnein Iesu Kristo, ao e na riki aei nako iu ae N na boni kainaomataaki, 20 n ai aron nanou ae e korakora ma au kaantaninga bwa N na aki maamaa n te bwai teuana, ma N na rangi n ninikoria n taetae n ai aron aroarou n taai nako ao ngkai naba, ni kaota neboakini Kristo n rabwatau, tao ni maiuu ke ni mateu. 21 Bwa maiuu bon ibukini Kristo, ao mateu boni kakabwaiau. 22 Ma ngkana e na anganai au tai ni karaoi mwakuri riki aika a manena maiu n te rabwata, ao I aki ataa ngkanne ae N na rineia. 23 Ma e katikaki nanou ni baika uoua, bwa I kan nako ni mena irouni Kristo; bwa moan te raoiroi aei. 24 Ma e manena riki iroumi tiku ni maiu. 25 I aki nanokokoraki n aei, ao I ataia bwa N na bon tiku ni maiu, ao N na reitaki ma ngkami ni kabane bwa a aonga n rikirake ami onimaki ma ami kimwaareirei iai. 26 Ao bwa e aonga ni kabatiaaki kakatongami irou, ngkai kam katiteuanaaki ma Kristo Iesu ni maiumi, ni manga rokou iroumi. 27 Kam na ti kaakaraoa ae e booraoi ma nanon ana euangkerio Kristo; bwa ngkana I roko n nooringkami, ke ngkana tao I mena n te tabo teuana, ao I kan ongo rongorongomi, bwa kam tei matoa n aromi ni maiu bwa kaanga te taamnei ae ti teuana, ni kakorakoraingkami bwa kaanga te aomata ae ti temanna, ibukin te onimaki are e reke man te euangkerio; 28 ao kam na tai maaku n te bwai teuana irouia ake a ekiingkami nako. Aromi aei bon te bwai ni kakoaua nako ia bwa a na boni konaaki, ao nakoimi bwa kam na bon tokanikai, bwa te baei boni mai iroun te Atua. 29 Bwa kam anganaki ibukini Kristo tiaki ti te onimakinna, ma te bwainikiriinaki naba ibukina. 30 Kam a rin ngkai n te buaka ae ti te bo ma are kam a tia n noorai iai ngkoa, ao n aron ae kam ongo iai ngkai bwa ae I mena naba i nanona.
1 Ma ngaia aei, ngkai e reke karauan te nano irouni Kristo, ngkai iai kauungaan te nano n te tangira, ngkai iai te i-raorao ma te Taamnei, ngkai iai te atataiaomata ma te nanoanga, 2 ao kam na kaona au kimwaareirei, bwa kam na i buoka n iango, kam na bwaina te tangira ae ti te arona, kam na katiteuanaaki n ami iango bwa kaanga ai aron temanna n aomata ngkami: 3 ao akea te bae kam na karaoia ma te kauntaeka ke te kainikatonga, ma kam na bwaina te nanorinano, temanna nakon temanna, n aromi n iangoiia bwa a raoiroi riki nako imi. 4 Ao kam na tai ti mutiakin ami bwai, ma kam na mutiakin naba aia bwai raomi. 5 Kam na bwaina te nano aei, ae e mena naba i nanoni Kristo Iesu: 6 Bwa arona aron te Atua, Ma akea i nanona te kan riki ni booraoi ma te Atua. 7 Ma E kukurei ni kaaki bwaai ni kabane aika irouna, ao E arona aron te toro. E riki n ai aron te aomata. 8 E kananoorinanoa i bon irouna, ao E ongeaaba ni karokoa te mate, are te mate n te kaibangaki. 9 Ma ngaia are E karaoia te Atua bwa E na rangi ni karineaki, ao E anganna te ara ae e kakannato riki nakon aara ni kabane; 10 bwa a aonga ni bane te koraki ake a mena i karawa, ma ake i aon te aba, ma ake i aan te aba, ni katorobubua ni karinea aran Iesu; 11 ao bwa a na bane neewe n taku bwa te Uea Iesu Kristo, bwa E aonga n neboaki te Atua ae te Tama iai. 12 Ma ngaia aei, ngkami aika kam tangiraki irou, kam aki toki n ongeaaba, tiaki ti ngke I mena iroumi, ma ai moa ra riki ngkai I a raroa nako mai iroumi. Kam na kekeiaki mwaaka, n ruru ni maaku, bwa e aonga n reke raoi kamaiuami! 13 Bwa bon te Atua ae e mwamwakuri i nanomi bwa kam aonga ni kukurei ni karaoa ana kaantanginga n akoi. 14 Kam na karaoi bwaai ni kabane n aki ngurengure ma n aki kabo-taeka; 15 bwa kam aonga n aki bukintaeka ngkana iai te kaairua ae e riki, ao bwa kam aonga n itiaki man te aro ae e buaakaka, ngkai natin te Atua ngkami aika akea te kaairua iroumi i buakon te roro ae e bwaoua ae e buaakaka; aika kam oota i buakoia bwa kaanga itoi i aon te aba, 16 n aromi n taua ni kamatoaa taekan te maiu. Ma ngaia ae ngkana e roko ana bong te Uea, ao N na boni kimwaareirei iroumi, ngkai e aki matebuaka au kekeiaki ma au mwakuri. 17 Ami onimaki ma ami mwakuri aika kam karaoi bwa kaanga ibonga ai aron te karea nakon te Atua; ao tao N na kamateaki, ao n te aro aei N na riki bwa ai aron te karea are te raraa are e kabwaroaki i aon te karea. Ngkana arona bwa e riki aei, ao N na boni kimwaareirei, ao N na kimwarerei ma ngkami; 18 ao ai aromi naba, bwa kam na kimwaareirei, ao kam na kimwaareirei ma ngai. 19 Ngkana nanon te Uea, ao iai au kaantaninga bwa N nang kanakoa Timoteo nakoimi, bwa e aonga ni kauungaaki naba nanou n ataakin taekami. 20 Bwa akea raou temanna ae ai aron Timoteo, ae e na tabeakin raoi aromi. 21 Bwa a bon tabeakin oin aroia aomata nako, ao a aki tabe ma baika a kaeti ma nanoni Iesu Kristo. 22 Ma kam bon ataa aroni manenan Timoteo. E a tia ni mwakuri ma ngai, n ai aron te nati are e mwakuri ma tamana, bwa te toro ibukin te euangkerio. 23 Ma ngaia ae bon au kaantaninga bwa N na kanakoa nakoimi ngkana I waekoa n noori aroni bwaai i bukiu bwa a kangaa. 24 Ao I bon aki nanokokoraki, bwa ngkana nanon te Uea, ao ngai naba N na nakoimi n aki waeremwe. 25 Ma I taku bwa e bon riai bwa N na kanakoa nako imi Ebwaberorito, ae taariu ao raou ni mwakuri ma nibuaka, ae ami aomata are kam kanakoa ibukini buokani kain nanou. 26 E rangi ni kan nooringkami ni kabane, ao e aki rau nanona ngke kam ongo bwa e aoraki. 27 Bwa e bon aoraki, ao e kuri ni mate; ma E nanoangaia te Atua, ao tiaki ti ngaia, ma E nanoangaai naba bwa e kaawa n reke irou te nanokaawaki ae moan te bati. 28 Ma ngaia ae I barekia ni kanakoa nakoimi, bwa kam aonga ni manga kakatonga ngkana kam nooria, ao bwa e aonga ni karako riki nanokaawakiu. 29 Ma ngaia ae kam na mwaneia i nanon te Uea ma te kimwaareirei ni kabanea; ao kam na karineia aomata aika aron teuaei: 30 bwa e kaania matena ibukin ana mwakuri Kristo n aki mutiakina maiuna, bwa e aonga n anganai buokau n aron are e aki konaa n reke mai iroumi.
1 Te kabane ngkanne, tariu, kam na kimwaareirei ngkai kam katiteuanaaki ma te Uea. Tiaki te bae e kakua irou te kaoki taekani baike I a tia ni koroi, ma e boongana i bukimi. 2 Kam na kaawakiningkami mai irouia te koraki aika a karaoi baika a bubuaka, aika te koraki aika ai aroia kamea, aika a tangira te rabwata bwa e na kaikoakaki ni korokoreaki. 3 Bwa boni ngaira ma ngkami kaain ni koaua te koroberoaki, aika a ti taromauriia te Atua iroun Taamneina, ma ni kamoamoaa irouni Kristo Iesu, ao ti aki onimakina te rabwata, 4 e boni ngae ngke boni ngai naba ae I onimakina te rabwata. Ngkana e taku temanna bwa te tia onimakina te rabwata ngaia, ao I a moamoa riki ngai: 5 I koroberoaki n te kawanibong, ao te Iteraera ngai n rikiu, ao kaain te baronga are Beniamin, ao te Ebera mai irouia Ebera; ao n reitaki ma te Tua, bon te Bwaritaio ngai; 6 n reitaki ma nanou n tauaninne ngkoa ibukin te Atua, ao I bwainikiriina te ekaretia; ao n reitaki ma karaoan nanon te Atua are e taekinaki n te Tua, ao I iri nanoia ni kabane. 7 Ma bwaai ake I taku bwa a kakaawaki, ao I a atong ngkai bwa akea boonganaia ibukini Kristo. 8 Tiaki ti baikai aika I taku bwa akea boonganaia, ma I atongi bwaai ni kabane bwa akea boonganaia ibukin te bwai ae moanibaan te boongana riki, are e ataakini Kristo Iesu are ara Uea, are I kabuaa au bwai ni kabane ibukina, ao I atongi bwa maange, bwa E aonga n reke irou boonganan arou ngkai ana aomata Kristo ngai, 9 ao I aonga n nooraki n arou n reitaki ma Ngaia, bwa e aki reke kaetan arou n reitaki ma te Atua n te Tua, ma e reke n onimakinani Kristo; kaetan arou aei boni mai iroun te Atua, ao e reke ibukin te onimaki. 10 Bwa N na ataa Iesu ma te mwaaka are E a manga kamaiuaki iai, ma ni maraki n ai arona ni maraki, ao n riki n ai arona ni matena, 11 ma te kaantaninga bwa N na boni kamaiuaki man te mate nakon te maiu. 12 I aki taku bwa e a tia n reke irou are I uaiakinna, ao I aki taku bwa I a kororaoi n te raoiroi. Ma I kakorakoraai ni biri bwa I aonga n taua te kaniwanga, bwa ngaia aei bukin are E karikai iai Kristo Iesu bwa ana bwai. 13 Taari, I aki taku bwa I a tia n tauua; ma te bwai teuana ae I karaoia, I mwanuokini baika i mwiiu, ao I kabanea korakorau bwa N na katiai baika N na karaoi nakon taai aika a na roko. 14 Mangaia are I kabirimwaakaai nakon te tia bwa n na karekea te kaniwanga, are bon ana weewete te Atua i nanon Iesu nakon te maiu are i karawa. 15 Ma ngaia aei, bwa ngaira ni kabane aika ti a ikawai i nanon te maiu n onimaki, ti na bwaina te nano ae ti te arona; ao ngkana iai i buakomi aika a bwaina te nano ae e kaokoro, ao E na kaota naba aei te Atua nakoimi. 16 Ma ae ti a roko iai, ao ti na nakonako iai n te kawai naba anne. 17 Taari, kam na kakairi irou, ao kam na kamwatau taraaia te koraki ake a karaoa are ti karaoia i bukimi bwa te banna ni kakairi. 18 Bwa a bati aomata, ake I aki toki n taekiniia ngkoa nakoimi ao I a manga taekiniia naba ngkai ma rannimatau aika a waa nako: bwa kairiribai ngaiia ni maiuia nakon ana kaibangaki Kristo. 19 Bon te mate tokiia, ao a atuani birotoia; a kamoamoaiia ni baika a riai ni maamaa iai, ao ti te iangoi bwain aon te aba. 20 Bwa I-Karawa ngaira, aika ti kakariariaa te Tia Kamaiu, are te Uea are Iesu Kristo bwa E na roko mai karawa; 21 are E na oniki rabwatara aika a mangori, bwa a na riki n ai aron rabwatana ae E mimitong, ni kaboonganaan te mwaaka are E konaa iai n tauu taekani bwaai ni kabane.
1 Ma ngaia aei, tariu aika kam tangiraki, aika kam kan nooraki irou, ae kakimwaareireiau, ao au baunuea, kam na teimatoa i nanon te Uea, ngkami aika kam tangiraki. 2 I butiia Nei Euoria ma Nei Tuntuke, bwa a na bwaina te nano ae ti te arona ngkai a reitaki ma te Uea. 3 Eng, ao I butiiko naba, ngkoe ae raou ni mwakuri ni koaua, bwa ko na buokiia naakanne, bwa a a tia ni kakorakoraia ni mwakuri ma ngai ibukin te euangkerio; ao raoia naba Kirementito ma raou ni mwakuri ake tabemwaang, ake a mena araia n te boki ni Maiu 4 Kam na kimwaareirei ngkai kam reitaki ma te Uea n taai nako; ao N na manga atonga riki ae e kaangai, Kam na kimwaareirei. 5 Ke e ataaki aromi n taotaonaki n nano irouia aomata ni kabaneia. E a kaan roko te Uea. 6 Kam na tai iangoa te bwai teuana n raraomaeakinna; ma a na kaotaki ami buubuti nakon te Atua ni bwaai ni kabane, n te tataro ni buubuti ae e raonaki ma te katituaraoi. 7 Ao te rau are mai iroun te Atua, are te rau are e aki konaaki n ataaki teutana, e na kaawakin nanomi ma aia iango nanomi ngkai kam reitaki ma Kristo Iesu. 8 Te kabane ngkanne: taari, kam na ti iaiangoi baika a koaua, aika a eti ma n itiaki, aika a tangiraki ngkai a raraoi, aika baika a riai ni kamoamoaaki, ngkana iai te raoiroi teutana iai, ao ngkana iai te bwai ae e kamoamoaaki te aba iai. 9 Kam na karaoi baike kam reireiaki iai irou, ake kam anganaki, ao ake kam ongo ma n noori irou; ao E na mena iroumi te Atua are e reke te rau mai irouna. 10 E bati kimwaareireiu ngkai I reitaki ma te Uea bwa i mwiin te tai ae e maan, ao e a manga maiu ami iango i bukiu; are bon iai ngkoa i nanomi, ma e aki reke taina n oti. 11 I aki taekina aei ibukini kain nanou: bwa I a tia n rabakau arou ni katau bwaai ni kabane aika a riki nako iu. 12 I ataa aron te maiu ni kainnano ao te maiu ni kaubwai; I a tia n reireiaki arou nakoni bwaai ni kabane ma aaro nako. I ataa arou nakoni bwaai ni kabane ma aaro nako. I ataa aron te nuai ma te baki, ma te aro ni kaubwai ma te aro ni kainnano. 13 I konai bwaai ni kabane ni kaaitarai iroun Teuare e kakorakoraai. 14 E boni ngae n anne, ma kam a tia ni karaoa ae e raoiroi, ngke kam buokanibwai ma ngai n rawaawatau. 15 Ngkami aika I-Biribi, kam bon ataia naba bwa ngke I kiitana Mwaketonia n taai ake e moa n tataekinaki iai te euangkerio i buakomi ao akea te ekaretia teuana ae e buokanibwai ma ngai n te anga ke n te anganaki, bwa ti ngkami; 16 bwa ngke I mena i Tetaronike, ao kam kanako baika a tangiraki irou ngke e kai nanou, tiaki ti te taina ma uatai. 17 Tiaki nanona bwa I kani karekea te bwai n tituaraoi, ma I tangira aromi n angabwai. 18 Ma a reke bwaai ni kabane irou, ao a kabatiaaki riki au bwai. A bane n reke irou baika I kainnanoi ngkai a reke irou bwaai aika e uoti Ebwaberorito mai iroumi. A riki bwa kaanga ai aron te boi ae e boiarara ae te karea ae e tangiraki, ae E kukurei te Atua iai. 19 Ao Atuau, E na anganingkami bwaai ni kabane aika a kai nanomi iai mani kaubwaina ae e bati irouni Kristo Iesu. 20 Ana bwai te Atua ae Tamara te neboaki n aki toki. Amene. 21 Kam na anga ara kamauri nakoia ake a itiaki ni kabaneia ake ana aomata Kristo Iesu. A kamauringkami taari aika a mena irou. 22 A bane ni kamauringkami ake a itiaki, ma ai moara riki te koraki ake kaaini mwengani kautuun te tautaeka i Rom. 23 E na mena ana aakoi te Uea are Iesu Kristo irouia taamneimi.
1 Mai irouni Bwauro, ae ana tia tuatua Kristo Iesu n nanon te Atua, ao mai iroun Timoteo ae tarira, 2 nakoia ake a itiaki i Korote, ake taari aika a kakaonimaki n aroia n iriira Kristo: 3 Ti aki toki ni katituaraoa te Atua ae Taman ara Uea are Iesu Kristo n ara tataro i bukimi, 4 ngkai ti ongo taekan onimakinani Kristo Iesu iroumi, ma tangiraia ake a itiaki ni kabaneia iroumi, 5 ibukin te kaantaninga are e kamenaaki i mwaaimi i karawa; are kam ongo taekana ngke kam moa n onimakina taekan te koaua, ae bon te euangkerio, 6 are e roko iroumi ao i aonnaba ni kabane: ao e kariki uaa ma n rikirake naba i nanomi man te bong are kam ongo taekana iai, ao n ataa raoi ana aakoi te Atua n arona ni koaua. 7 N ai aron are kam reireiaki iai iroun Ebwabera are raora ni mwakuri ae e tangiraki, ae ana tia mwakuri Kristo ae e kakaonimaki, ae e onoi mwiira N ni mwakuri. 8 Boni ngaia naba are e kaota nakoira aron ami tangira are kam anganaki iroun te Taamnei. 9 Ma ngaia ae ti aki toki naba n tataro i bukimi, man te tai are ti ongo iai taekami, ao ti aki toki ni butiia te Atua bwa kam na kaonaki n ataakin nanona, ao n te rabakau ma te ataibwai ni kabanea are mai iroun te Taamnei, 10 bwa kam aonga ni karaoi baika a booraoi ma nanon te Uea, aika E na kukurei iai, n aromi ni karaoi mwakuri nako aika a raraoi; ao bwa kam aonga n ataa riki aron te Atua, 11 ngkai kam kakorakoraaki n te kakorakora ni kabanea, are e nako mani mwaakana ae e kamiimii, bwa e aonga n reke iroumi te nanomwaaka ni kabanea ma te taotaonaki n nano ma te kimwaareirei; 12 ao bwa kam na katituaraoa te Tama, are e karaoingkami bwa kam na tau ni karekea tibwangami n te baere E a tia ni kaawakinna te Atua bwa aia bwai ana aomata aika a itiaki ake n te oota. 13 E a tia ni kamaiura mani mwaakan te roo, ao E uotira nako aan ana tautaeka Natina are e tangiraki; 14 are e reke mai irouna kainao-matakira—ae nanona, bwa a kabwaraaki ara bure. 15 Kristo boni katootoongan te Atua ae e aki noonooraki, ao bon te moa n Nati ae e kakannato i aoni bwaai ni kabane aika a karikaki. 16 Bwa a karikaki bwaai ni kabane mai irouna, ake i karawa ma ake i aon te aba ake a nooraki ma ake aki nooraki, ma baika iai mwaakaia ma aroia n tautaeka; a bane ni karikaki mai irouna, ao ibukina. 17 Iai Ngaia i mwaaini bwaai ni kabane, ao a nako raoi aroni bwaai ni kabane n reitaki irouna. 18 Ao Ngaia bon atuun te rabwata, ae te ekaretia; Ngaia ae e reke mai irouna maiun te ekaretia, ao te moa n Nati ni kamaiuaki man te mate, bwa e aonga ni moanibaan te kakannato i aoni bwaai ni kabane. 19 Bwa boni man nanon te Atua ae e reke iai iroun te Nati aron te Atua ni kabane; 20 ao bon nanona naba bwa E na raoiakini bwaai ni kabane nakoina irouna, aika i aon te aba ma ake i karawa; ao E karaoa aei ni maten Natina i aon te kaibangaki. 21 Ao ngkami, kam raroa nako ngkoa mai iroun te Atua, ao kam ribaia i nanomi ibukin ami mwakuri aika a bubuaka; 22 ma ngkai, E raoiakiningkami n rabwatan natina ni matena, bwa E aonga ni kaakiingkami i matana bwa aomata aika a itiaki aika akea aia kaairua ma kabuaakakaaia. 23 Ma kam bon riai ni matoatoa ma n nene n ami onimaki, ao kam na aki kamwaingaki man te kaantaninga are e reke iroumi ngke kam ongo taekan te euangkerio; are e tataekinaki nakoia aomata ni kabaneia i aonnaba ni kabutaa ao are I riki iai, ngai ae Bwauro, bwa te tia mwakuri ibukina. 24 I kimwaareirei ngkai ni marakiu i bukimi, bwa I a konaa ni kakororaoa iai marakin Kristo ni marakin rabwatau ibukin rabwatana, ae te ekaretia; 25 are I riki iai bwa te tia mwakuri n ai aron te nakoa are I anganaki mai iroun te Atua i bukimi, bwa N na kabanea ana taeka te Atua n taekin, 26 are te baere e raba, are e karabaaki ma ngkoangkoa ao mai irouia rooro nako; ma ngkai, e a kaotaki nakoia ana aomata aika a itiaki. 27 E karaoa aei te Atua bwa E tangiringkami aika tiaki I-Iutaia bwa kam na ataa te baere e raba ae e kamiimii ae e mimitong; ao te bae e raba aei boni Kristo i nanomi, are Ngaia ami kaantaninga bwa e na reke neboami. 28 Boni ngaia are ti tataekinna, n tuatuangiia aomata ni kabaneia ma n reireiia n te rabakau ni kabane, bwa ti aonga ni kaotiia aomata ni kabaneia bwa a ikawai ni maiuia n reitaki ma Kristo; 29 ao anne bukin ae I kekeiaki mwaaka naba ni mwakuri, ao I kamanenaa te korakora ae e bati are E anganai Kristo, ao ae e mwamwakuri i nanou.
1 Bwa I tangiringkami bwa kam na ataa arou ni kakorakoraai ni mwakuri i bukimi, i bukiia ake i Raorikeia, ao i bukiia naba aika a mwaiti aika a tuai n noora matau. 2 I karaoa aei bwa a aonga ni kauungaaki nanoia, n aroia n reitaki n te tangira, ao bwa a aonga n aki nanokokoraki teutana n te atatai, are e na ataaki raoi iai te baere e raba, are Kristo, are mai iroun te Atua, 3 are a bane ni karabaaki i nanon taian rabakau ma atatai nako. 4 I atonga aei bwa e kaawa temanna ni mwaamwanaaingkami n taeka n anai nano. 5 Bwa I boni ngae n aki mena iroumi n te rabwata, ma I boni mena naba iroumi n te taamnei; ao I kimwaareirei n nooran aromi aika a riai ma aromi n teimatoa n onimakina Kristo. 6 Ma ngaia aei, ngkai kam a tia ni butimwaaea Kristo Iesu are te Uea, ao kam na maiu n reitaki ma Ngaia. 7 A na nene wakaami irouna, ao karikia bwa aani maiumi. Kam na kateimatoaaki n ami onimaki, n te aro are kam reireiaki iai, ao kam na kabatiaa te katituaraoi. 8 Kam na taraia bwa e kaawa temanna ni kairingkami n te rabakau n aomata ae akea boongana ae e mwaamwanaa te aba, ae e nako man aia taeka n reirei aomata ao mani baika iai mwaakaia n te aonnaba aei, ma tiaki mai irouni Kristo; 9 bwa e bane ni mena te aro n Atua i nanoni Kristo, ni maiuna n aomata. 10 Ao kam a tia n anganaki te maiu ni koaua ngkai kam reitaki ma Ngaia, are atuuni mwaaka ma korakora ni bane. 11 N aromi naba n reitaki ma Ngaia ao kam a tia ni koroberoaki, tiaki n te korobero are korean te iriko man te rabwata ni bain te aomata, ma n ana korobero Kristo; 12 ao ngke kam bwaabetitooaki, ao ti te bo ma kam taunaki ma Ngaia ao kam a manga uaia ni manga maiu ma Ngaia ibukina bwa kam onimakina ana mwakuri te Atua are E a manga kamaiua man te mate. 13 Ao ngkami, akana kam mate ibukin aromi ni buubure ao ibukina ngkai tiaki ana aomata te Atua ngkami, E a manga kamaiungkami te Atua ma Kristo, ngkae E a tia ni kabwaraa ara bure ni kabane; 14 ao E kamaunai taekan ara taarau ake a tei i aan arara ma tuaia ake ti kabaeaki iai, ao E kariki n akea nanoia ngke E bobiti ni kanim n te kaibangaki; 15 ao i aon te kaibangaki anne, E a kainaomataaki Kristo irouna mani mwaakaia ueea ma ake a tauu aroia aomata; E karaoiia bwa bwaai ni kamataku nakoia aomata ngke E kairiia n ana mwaati n tokanikai bwa taenikai. 16 Ma ngaia are tai kariaia temanna bwa e na baaireia bwa tera ae kam na kanna ao kam na nimma, ao tai kariaia naba bwa e na tuangkami bwa kam na kaawakina bongin te toa teuana, ma te oiaki, ma taabati: 17 boni bannani baika a na roko baikai, ma te oi ni bwai ni koaua boni Kristo. 18 Kam na tai kariaia bwa e na baaireaki taekami bwa kam aki tau iroun temanna are e taku bwa e kakannato riki, ibukina bwa e a tia n noori baika kaanga taiani mii, ao are e imanonoa bwainakin te baka-nnanoorinano ma taromauriaia anera. Akea manenani kainikatongana ibukina bwa e bwaina te nano n aon te aba, 19 ao e a tia n aki nim ma Kristo, are atuun te rabwata ae e bwanin, are Ngaia ae e anga te korakora nakon te rabwata, ao E kamanenai toma n ri ma iaia bwa bwain tauani bwain te rabwata. 20 Ngkai kam a tia ni mate ma Kristo ao kam a kainaomataaki mani baika iai mwaakaia n te aonnaba aei; ao kam aera ni maiumi i aon te aba, ngkai kam kairaki i aan tuua aikai? 21 Tai tauua, Tai katoongnga, Tai riingnga. 22 A kaeti taekani baikai nakoni baika a na riki n akea boonganaia ngkana a a tia ni kamanenaaki; bon tuua ma reirei aika a karaoi aomata. 23 Kanga bwaai ni baka n rabakau tuua aikai irouia naake a imanonoia aomata bwa a na taromauriia anera, ao bwa a na bwaina te baka-n-nanoorinano ma aki-akoan te rabwata; ma akea manenaia nakon te aomata ae e kan tautaeka i aoni baika e kainnanoi rabwatana.
1 Ma ngaia ae ngkai kam a manga uaia ni maiu ma Kristo man te mate, ao kam na ukoukori bwain eta, ike E mena iai Kristo n tekateka i angaatain te Atua. 2 Kam na iangoi bwain eta, ao tai iangoi bwain aon te aba. 3 Bwa kaanga ai aron ae kam a tia ni mate, ao a karabaaki maiumi ma Kristo i nanon te Atua. 4 Ngkana E kaotaki Kristo, are maiura, ao ane kam na kaotaki naba ma Ngaia n neboaki. 5 Ma ngaia ae kam na kamate aron rabwatami akana bwain aon te aba, aika te wene ni bure, te kammaira, te kaibwabwaru, te tangira ae e buaakaka, ao te mataai ni kanibwaibwai ae ti te bo arona ma taromauriian te bouananti. 6 I bukin aaro akanne, ao E na roko iai unin te Atua i aoia ake a aki ongeaaba nakoina. 7 Kam maiuakin aaro akanne ngkoa, ngke kam mena i nanoia. 8 Ma ngkai, kam na aki manga karaoi baikai: te un, te nanobuaka, te kareke-kai, te taetaebuaka, ao te taetae ae e aki riai mai wiimi. 9 E na tai kewe temanna nakon temanna ngkai kam a tia ni kaaki te aro ni maiu ngkoa ma kateina, 10 ao kam a tia ni karina i aomi te aomata ae e boou, are e teimatoa arona ni kakaboouaki iroun Teuare e karikia bwa katootoongana, bwa kam aonga n ataia raoi. 11 Ao n te aro aei, akea iai te kaokoro i marenan te I-Erene ma te I-Iutaia, te koroberoaki ma te aki-koroberoaki, te aomata ae tiaki te I-Erene, te I-Tekute, te toro ma te inaomata: ma ae E moamoa i aoni bwaai ni kabane boni Kristo, ae E mena iroura ni kabane. 12 Ma ngaia aei, ngkai ana aomata te Atua ngkami aika kam rineaki, aika kam itiaki ma n tangiraki, ao kam na bwaina te nano n nanoanga, te atataiaomata, te nanorinano, te nimamannei, te taotaonaki n nano. 13 Kam na i taotaon nanomi, ao kam na i kabwaraa bure iroumi, ngkana iai aki raun nanon temanna iroun temanna. Bwa aron te Uea ni kabwaraa ami bure, ao ai bon aromi naba nakoimi. 14 Ao kam na bwaina te tangira i aoni baikai ni kabane, bwa ngaia ae e booti ni kabaei bwaai ni kabane. 15 Ao te raoi are mai irouni Kristo e na kairi nanomi; bwa ngaia are kam weteaki nako iai, bwa kam na riki bwa te rabwata ae ti teuana. Ao kam na katituaraoi. 16 E na titiku ni maeka ana taeka Kristo i nanomi; ao kam na anenei taekan Taian Areru ma anene ma kuuna aika kam kairaki iai iroun te Taamnei; kam na anene nakon te Atua ma te nano ni katituaraoi. 17 Ao bwaai ni kabane akana kam karaoi ke kam taekin a riai ni bane ni karaoaki n aran te Uea are Iesu, ao kam na katituaraoa te Atua ae te Tama N ibukini Kristo. 18 Ainenumwa, kam na aan-taeka irouia bumi, bwa anne te aro ae e riai ngkai kam reitaki ma te Uea. 19 Mwanenuma, kam na tangiriia bumi, ao kam na tai unun nakoia. 20 Ataei, kam na ongeaaba nakoia ami karo ni bwaai ni kabane, bwa anne te bae E kakukureiaki iai te Uea. 21 Taama, kam na tai kabonoi nanoia natimi, bwa a kaawa ni bwara nanoia. 22 Tooro, kam na ongeaaba nakoia ami toka aika aomata ni bwaai ni kabane, tiaki ti ibukini kakukureiaia ngkana a taraingkami; ma kam na karaoia ma nanomi ni koaua, ni maaka te Uea. 23 Ao tera ane kam karaoia, kam na karaoia ma nanomi ni koaua, bwa kaanga ibukin te Uea, ao tiaki i bukiia aomata; 24 ngkai kam ataa te Uea bwa E nang anganingkami bwa boon ami mwakuri te baere E a tia ni kaawakinna i bukiia ana aomata. Bwa Kristo boni Ngaia te Toka ni koaua are kam toro irouna. 25 Bwa ane e karaoa ae e buaakaka ao e na karekea booni mwiin ana mwakuri, ao akea te aomata ae e na nanonaki.
1 Tooka, kam na karaoa ae e riai ao ae e eti n aromi nakoia ami toro; ngkai kam ataia bwa bon iai ami Toka i karawa. 2 Kam na tai toki n taatataro, ao kam na kamarurungingkami iai ni katituaraoi; 3 ao kam na tataro naba i bukira, bwa E na karekea nakoira te anga are ti na konaa iai n taekina te rongorongo are taekan te baere e raba are taekani Kristo, are ngaia, are I kabaeaki iai ibukina; 4 bwa I aonga ni kaotia n te aro ae riai bwa N na taetae iai. 5 Kam na nakonako ma te wanawana i mataia akana a tuai n onimaki, ni kamanenaai raoi ami tai. 6 A na tangiraoi ami taeka n taai nako, ma ni kakan-ongoraa; ao kam riai n ataa te kaeka ae e riai nakon temanna ma temanna. 7 E na kaongoraaingkami n arou nako Tukiko, ae te tari ae e tangiraki, ae te tia mwakuri ae e kakaonimaki, ae raou naba n toro iroun te Uea. 8 Ao I kanakoa nakoimi ibukin aei, bwa kam na atai arora; ao e na kauungai nanomi. 9 Raona ni mwananga bon Onetimo, ae te tari ae e kakaonimaki ae e tangiraki, ae bon raomi. A na kaongoraaingkami bwaai ni kabane aika a karaoaki ikai. 10 E kamauringkami Arititareko ae raou ni kabaeaki, ma Mareko ae ai tarini Bwarenaba (are kam a tia n anganaki te kaetieti ibukina, bwa ngkana e roko iroumi ao kam na mwaneia n akoia). 11 E kamauringkami naba Ietiu, are arana teuana Iouteto. Bon ti ngaiia kaain te koroberoaki aika raou ni mwakuri ibukin uean te Atua. A riki nakoiu bwa kauungaan nanou. 12 E kamauringkami Ebwabera, ae raomi, ae ana toro Kristo Iesu, ae e aki toki ni kakorakoraa n taatataro i bukimi bwa kam aonga n ataa raoi te bae E tangiringkami iai te Atua bwa kam na karaoia, ao bwa kam na kabanea ni karaoia. 13 Bwa I kakoauaa bwa e bati ana mwakuri i bukimi, ao i bukiia naba ake a mena i Raorikeia ao i Ierabori. 14 E kamauringkami Ruka, ae te taokita a ae e tangiraki, ma Tema. 15 Kam na anga ara kamauri nakoia taari ake i Raorikeia, ao nakon Nei Numbwa, ma te ekaretia are a bobootaki kaaina i nanon ana auti. 16 Ao ngkana e a tia ni warekaki te reta aei i buakomi, ao kam na karekea ae e na manga warekaki naba n te ekaretia i Raorikeia; ao kam na wareka naba te reta are e na reke iroumi mai Raorikeia. 17 Ao kam na kaangai nakon Arekibo, Ko na tarataraa am mwakuri are ko anganaki ibukin te Uea, bwa ko na katiaa karaoana. 18 I a koroi taeka aikai n oin tabonibaiu: Kam na mauri mai irouni Bwauro. Kam na ururingi kabaeau. E na mena te aakoaki iroumi.
1 Mai irouni Bwauro, ma Tirouano, ma Timoteo, nakoia kaain te ekaretia i Tetaronike, aika ana bwai te Atua ae te Tama ma te Uea are Iesu Kristo: ami bwai te aakoaki ma te raoi. 2 Ti aki toki ni katituaraoa te Atua i bukimi ni kabaneingkami, ao ti mwaneweingkami n taai nako n ara tataro: 3 ngkai ti aki toki, i matan te Atua are Tamara n ururinga ami mwakuri ae kanoan ami onimaki, ma ami mwakuri korakora ae kanoan ami tangira, ao ami kaantaninga ae e nene i nanon ara Uea are Iesu Kristo. 4 Ti ataingkami, taari, aika kam tangiraki iroun te Atua, bwa E a tia n rineingkami; 5 bwa te euangkerio are ti taekinna e aki roko iroumi n ti te taeka, ma e roko naba n te mwaaka, ao iroun te Taamnei are e Raoiroi, ao n te aki-nanokokoraki naba teutana; n ai aromi ngkai kam bon atai arora ni menara i buakomi i bukimi. 6 Kam riki bwa taani kakairi iroura ma te Uea, ngke kam butimwaaea ana taeka ma te kimwaareirei are mai iroun te Taamnei are e Raoiroi, i buakon rawaawatami ae e bati: 7 ao ibukin aromi aei ao kam riki bwa te banna ni kakairi nakoia ni kabaneia ake a onimaki i Mwaketonia ao i Akaia. 8 Bwa e aki ti katanoataaki n aromi ana taeka te Uea i Mwaketonia ma Akaia, ma e a tia naba n tanoata taekan onimakinan te Atua iroumi n taabo ni kabane; ma ngaia ae akea te bae e kainnanoaki bwa ti na taekinna. 9 A bane aomata n taekina aron rinra i buakomi, ma aromi ngke kam rairaki mani bouananti nakon te Atua, n toro iroun te Atua ae e maiu ae e koaua, 10 ao ni kaantaninga Natina mai karawa are E a manga kamaiua mai buakoia maate, are Iesu, are e kamaiuira man unin te Atua are e nangi roko.
1 Bwa kam bon ataa rinra i buakomi, taari, bwa e aki matebuaka; 2 ao n aron ae kam ataia, ti a tia ni kammarakaki ma ni bwainikiriinaki i Biribi, ma ti ninikoria iroun Atuara n taekina ana euangkerio nakoimi ma te kekeiaki ae e bati. 3 Bwa arora ni kauungai nanomi e aki nako man te nano ae e aki eti, ke man te nano ae e kammaira, ma ni kani mwaamwanaa te aba: 4 ma ngkai ti a tia ni kakoauaaki iroun te Atua i mwiini kataakira irouna bwa ti riai ni mwiokoaki ibukin tataekinan te euangkerio, ao ti bon riai n taetae, n aki kakukureia aomata, ma ti na kakukureia te Atua are Ngaia ae e katai nanora bwa ua ra. 5 Bwa ti bon aki taetae ni karangingkami, n ai aron ae kam ataia: ao ti aki taetae ma nanora ni kani bwaibwai ae e raba—ara tia kakoaua te Atua. 6 Ti aki ukoukora kamoamoaara mai irouia aomata, ke mai iroumi, ke mai irouia tabemwaang. 7 E boni ngae ngke iai ara konaa n tangiri bwaai i bukira mai iroumi, ngkai ana tia tuatua Kristo ngaira; ma ti nimamannei i buakomi, n ai aron te tia tobwa ngkana e akoiia oin natina. 8 Ma ngaia ae ngkai ti rangi n tangiringkami, ao ti aki kan anganingkami ti ana euangkerio te Atua, ma ti kan anganingkami naba maiura, ngkai kam a riki ni bati n tangiraki iroura. 9 Taari, kam bon uringa ara mwakuri bwa e kakua ao e kaangaanga; ngke ti mwakuri n te bong ao n te ngaina, bwa ti aonga n aki karawaawata temanna i buakomi n ara tai n tataekina ana euangkerio te Atua nakoimi. 10 Ara taani kakoaua ngkami ma te Atua naba, n arora ake ti bwain nakoimi, ngkami aika kam onimaki; bwa ti bwaina te maiu ae e itiaki ae e karaoa nanon te Atua ao ae akea kabuaakakaana. 11 Ao kam bon atai naba arora nakoimi bwa kaanga aron te tama nakoia oin natina. 12 Ni kauungaingkami, ma ni kabeebeteingkami, ma n tuatuangkami bwa kam na bwaina te maiu ae e booraoi ma nanon te Atua, ae e weteingkami nako nanon ueana ma neboakina. 13 Ao aei naba bukin te bae ti aki toki ni katituaraoa iai te Atua: bwa ngke kam butimwaaea ana taeka te Atua mai iroura, ao kam kaaki i nanomi bwa tiaki aia taeka aomata, ma n etina ni koaua, bon ana taeka te Atua ane e mwamwakuri i nanomi ngkami akana kam onimaki. 14 Taari, kam riki ni katootoongiia ana ekaretia te Atua i I-Iutaia, aika ana aomata Kristo Iesu, ibukina bwa kam a tia ni bwainikiriinaki naba irouia ami aomata ni baika ti te bo aroia ma ake a bwainikiriinaki iai irouia I-Iutaia; 15 ake a kamatea te Uea are Iesu ma taiani buraabeti, ao a kakioira nako naba. A aki kakukureia te Atua, ao a ekiia nako aomata ni kabaneia; 16 ao a kataia n tukira bwa ti na aki taetae nakoia aomata aika tiaki I-Iutaia, n taeka aika a na kamaiuaki iai. 17 Ma ngaira, taari, ngkai ti raure ma ngkami n rabwatara, ma tiaki n nanora, n te tai ae e aki maan, ao a rangi ni korakora nanora ma n ingainga ni kan noori matami, ngkai ti rangi n tangiringkami. 18 Ma ngaia ae ti a kan nakoimi. Ngai ae Bwauro, I kataia moa n te taina, ao manga te taina riki i mwiina; ma e tukira Tatan. 19 Bwa tera ara kaantaninga, ao ara kimwaareirei, ao te baunuea ae ti na kamoamoaira iai? Tiaki boni ngkami i matan ara Uea are Iesu n rokona? 20 Bwa kamoamoaara ngkami ao ara kimwaareirei.
1 Ma ngaia arei, ngke ti aki konaa ni kamaaniira riki n taon nanora, ao ti a kukurei bwa ti na kiitanaki i Atenai n ti ngaira; 2 ao ti kanakoa Timoteo, ae tarira, ae raora ni mwakuri ibukin te Atua, n tataekinan euangkerioni Kristo, bwa e na kateimatoaingkami ma ni kaungaingkami n ami onimaki; 3 bwa e na tai riki n aki rau nanon temanna n taian rawaawata aikai. Bwa kam bon ataia bwa boni katauara bwa ti na ri nanon te rawaawata. 4 Bwa ngke ti mena iroumi, ao ti tuangkami bwa ti na karawaawataaki. Ti taekina aei i mwaain rikina; ao n aron ae kam ataia, bwa e bon riki. 5 Ma ngaia arei, ngke I aki konaa ni kamaanai riki n taona nanou, ao I kanakoa Timoteo nakoimi bwa I aonga n ataa aron ami onimaki; bwa I raraoma ngkana tao kam a tia ni kairaki iroun te tia kariirii, ao a matebuaka ara mwakuri. 6 Ma ngkae e a roko Timoteo iroura i mwiin okina mai iroumi, ao e kaongoraaeira n taeka aika a raraoi aika taekan ami onimaki ma ami tangira; ao e tuangiira naba bwa kam aki toki n ururingira ma te kukurei, ao kam rangi ni kan noorira, n ai arora naba ngkai ti rangi ni kan nooringkami. 7 Ma ngaia aei, taari, i buakoni kain nanora ma rawaawatara ni bane ao a karauaki nanora iroumi n ami onimaki: 8 bwa e a manga karekea te maiu ae e boou nakoira aromi n teimatoa n reitaki ma te Uea. 9 Bwa tera katituaraoan te Atua ae ti konaa n anganna i bukimi, ibukin te kimwaareirei ni kabanea ae ti kimwaareirei iai i bukimi i matan te Atua? 10 Ti tataro ni buubuti ma nanora n te ngaina ao n te bong bwa ti na noori matami, ma ni karokoraoa ae e aki roko raoi n ami onimaki. 11 E na kairiira nakoimi te Atua ae Tamara ma ara Uea are Iesu; 12 ao te Uea E na kabatiaa ni karakaa ami i-tangitangiri ma tangiraia aomata ni kabaneia iroumi, n ai aron arora nakoimi; 13 bwa E na kateimatoai nanomi, bwa a aonga n itiaki ma n akea kabuaakakaakiia i matan Atuara ae Tamara, ngkana E roko ara Uea are Iesu ma ana aomata aika a itiaki ni kabaneia.
1 Te kabanea ngkanne: taari, ti butingkami ma ni kauungaingkami iroun te Uea are Iesu, bwa ngkai kam a tia n reirei mai iroura aromi ni maiu ae e riai ae e kakukureia te Atua, n aron ae kam bwainna ngkai ni maiumi, ao kam na kabatiaa riki karaoana ni maiumi. 2 Kam bon atai taian tua ake ti anganingkami ake mai iroun te Uea are Iesu. 3 Bwa aio nanon te Atua ibukini katabuani maiumi bwa ana bwai: kam na rawa nakon te wene ni bure; 4 kam na atai aromi ngkami mwaane n tatabemaningkami nako, ni maeka ma buumi n te aro ae e itiaki ao n te aro ni karinerine, 5 ma tiaki n te aro ni kaitaataan ni kaibwabwaru n ai aron ae e nooraki irouia aomata aika tiaki I-Iutaia aika a aki ataa te Atua. 6 E na aki bure temanna nakon raona ke ni baabakanikawaia ni baika a kaeti ma aron te mwaane nakon te aine bwa te Uea boni Ngaia te tia kareke-kai ibukini baikai ni kabane, n ai aron are ti tuangkami rimoa, ma ni kaotiotia naba. 7 Bwa E aki weteira te Atua nakon te maiu ni kammaira, ma E weteira bwa ti na bwaina te maiu ae e itiaki. 8 Ma ngaia are te aomata ae e rawa nakon te taeka n reirei aei, ao e aki rawa nakon te aomata, ma e rawa nakon te Atua, are e anganingkami Taamneina are e Raoiroi. 9 Akea kainnanoan te koroboki nakoimi ibukin aromi n tangiriia raomi ni Kristian: bwa kam a bon tia n reireiaki iroun te Atua bwa kam na i tangitangiri; 10 bwa kam bon tangiriia taari ni kabaneia ake a mena i Mwaketonia ni kabutaa. Ma ti kauungaingkami, taari, bwa kam na kabatiaa riki karaoana. 11 Kam na kataa ae kam konaa bwa kam na rau, ao kam na karaoi oin tabemi; kam na mwakuri ni baimi, n ai aron are ti tuangkami. 12 Ao n te aro aei kam na kamoamoaaki iai irouia aomata ake tiaki kaain te ekaretia, ao a na akea te bae kam na kainnanoia. 13 Ti aki tangiringkami taari, bwa kam na aki atai aroia aika a mate, bwa kam aonga n aki nanokaawaki, n ai aroia tabemwaang akana akea aia kaantaninga. 14 Bwa ngkana ti kakoauaa bwa E mate Iesu ao E a manga maiu, ao ti boni kakoauaa naba bwa te Atua E na kairiia bwa raon Iesu te koraki ni kabaneia ake a tia ni mate ake a onimakina Iesu. 15 Bwa ae ti tuangkami aei bon ana taeka te Uea: ngaira aika ti maiu aika ti tiku ni karokoa rokon te Uea ti na bon aki nako n rimoaia ake a tia ni mate. 16 Bwa ane E na ruo te Uea mai karawa ma te bwanaa ae takaarua n taetae, ma bwanaan te anera ae e kakannato, ma tangin ana buu te Atua. Ao a na manga maiu moa ake a mate ake a onimakina Kristo, 17 ao ngaira aika ti maiu n te tai anne ti na uotaki rake ma ngaiia nakon te tabo are a mena iai naang, ao ti na kaaitibo ma te Uea i aani karawa; ao n te aro aei ti na meemena n taai nako iroun te Uea. 18 Ma ngaia ae kam na i karau nanomi n taeka aikai.
1 Kam aki kainnanoa koreakin taekan taai ma boong aika a na riki iai baikai. 2 Bwa kam bon ataa ana bong te Uea, bwa e na roko n ai aron rokon te tia iraa n te bong. 3 Ngkana a kaangai aomata, E a rau te aba ao aakea te kakiriwe; ao ane e na roko ni karina te kabuanibwai nakoia, kaanga ai aron rokon te ariri ni maraki iroun te aine ae e nangi bung; ao a na bon aki konaa ni kamaiuiia maiai. 4 Ma ngkami, taari, kam aki mena i nanon te roo; ma ngaia ae e na aki kakubanakoingkami te bong arei n ai aron te tia ira; 5 bwa natin te oota ngkami ni kabaneingkami, ao natin naba te ngaina. Tiaki ana bwai te bong ma te roo ngaira. 6 Ma ngaia ae ti na tai nimatuutuu n ai aroia tabemwaang; ma ti na kauti matara, ao ti na kamarurungira. 7 Bwa a matuuaomata n te bong, ao a manging n te bong naba. 8 Ma ngaira, aika a ana bwai te ngaina, ti na tauu baangira; ti na karina te tanga are te onimaki ma te tangira, ao te barengaru are kaantaningaan te maiu. 9 Bwa tiaki ana kaantaninga te Atua bwa E na kareke kaira, ma ana kaantaninga bwa ti na karekea te maiu iroun ara Uea are Iesu Kristo, 10 are e mate i bukira, bwa ti na uaia ni maiu ma Ngaia ngkana tao ti maiu ke ti mate. 11 Ma ngaia ae kam na i karau nanomi, ao kam na i kateimatoaingkami, n ai aron ae kam kaakaraoia. 12 Ma ti butingkami, taari, bwa kam na ataiia akana a kakorakoraia ni mwamwakuri i buakomi, akana a kairingkami ma n reireingkami n aromi ni maiu n reitaki ma te Uea. 13 Kam na anganiia karineaia ae e bati ma tangiraia ibukin aia mwakuri. Kam na bwaina te raoi i buakomi. 14 Ao ti kauungaingkami, taari, bwa kam na reireiia akana a rawa ni mwakuri, kam na kauungai nanoia akana a kai toki nanoia, kam na buokiia akana a mamaara, ao kam na taotaon nanomi nakoia aomata ni kabaneia. 15 Kam na taraia bwa akea temanna ae e na karaoa ae e buaakaka nakon temanna ibukina ngke te aomata arei e a tia ni karaoa ae e buaakaka nakoina; ma kam na ukoukora ae e raoiroi i bukimi n taai nako, ao i bukiia naba aomata ni kabaneia. 16 Kam na kimwaareirei n taai nako; 17 Kam na tataro n taai nako; 18 kam na katituaraoi ni bwaai ni kabane: bwa bon aei nanon te Atua i bukimi ngkai kam reitaki ma Kristo Iesu. 19 Kam na tai tuuka te Taamnei are e Raoiroi; 20 kam na tai kaakeai boonganan taetae ni buraabeti; 21 ma kam na katai bwaai ni kabane bwa ua ra; kam na taua ae e raoiroi, 22 ao kam na rawa nakoni karaoan te buaakaka ni kabane. 23 Ao Atuan te raoiroi E na karaoingkami bwa kam na riki n ai arona n aromi nako; ao a na kaawakinaki taamneimi, ma maiumi, ma rabwatami, bwa a na aki konaaki ni kabuaakakaaki i matan ara Uea are Iesu Kristo. 24 E kakaonimaki Teuare e weteingkami, ao E na boni karaoia. 25 Taari, kam na tataro naba i bukira. 26 Kam na kamauriia taari ni kabaneia n ai aroia taari n inga. 27 I tuangkami iroun te Uea bwa e na warekaki te reta aei nakoia taari ni kabaneia. 28 E na mena iroumi ana aakoi ara Uea are Iesu Kristo.
1 Mai irouni Bwauro, ma Tirouano, ma Timoteo, nakoia kaain te ekaretia i Tetaronike aika ana bwai te Atua ae Tamara ma te Uea are Iesu Kristo; 2 Ami bwai te aakoaki ma te raoi mai iroun te Atua ae Tamara ma te Uea are Iesu Kristo. 3 Taari, ti bon riai ni katituaraoa te Atua n taai nako i bukimi, ngkae e rikirake ni matoatoa ami onimaki, ao e kabatiaaki ami i-tangitangiri ni kabaneingkami. 4 Ma ngaia ae ti kamoamoaira i bukimi i buakoia ana ekaretia te Atua, ibukin taonan nanomi ma ami onimaki ri buakon taiani bwainikiriinaki ma rawaawata ni kabane aika kam taonaki iai. 5 E a kaotaki ni baikai bwa e eti ana moti te Atua bwa kam aonga n atongaki bwa kam tau n anganaki uean te Atua, are kam bwainikiriinaki ibukina. 6 Bwa te bwai ae e riai iroun te Atua bwa E na karawaawataiia te koraki ake a karawaawataingkami; 7 ao E na anganingkami, ngkami akana kam karawaawataaki, kabeebeteami ma ngaira, ngkana E kaoti ara Uea are Iesu mai karawa ma ana anera aika a mwaaka, 8 ma te ai ae e ura mwaaka. E na kareke kaiia ake a aki ira nanon euangkerion ara Uea are Iesu Kristo. 9 Te rekenikai nakoia bon te mate are akea tokina, ao a na kararoaaki mai matan te Uea ao mani mwaakana ae e kamiimii arona, 10 ngkana E roko te bong arei bwa E na neboaki irouia ana aomata aika a itiaki, ma ni kamoamoaaki irouia aika a onimaki. Ngkami naba i buakoia, ibukina ngkai kam a tia ni kakoauaa te rongorongo are ti taekinna nakoimi. 11 Anne bukin ae ti aki toki iai n tataro i bukimi, bwa E na karaoingkami Atuara bwa kam na tau nakon te maiu are E a tia ni weteingkami nako iai bwa kam na bwainna; ao E na kaboonganaa mwaakana ni kakororaoa nanomi n tangira te raoiroi, ma ni katiai baika kam karaoi ibukin ami onimaki; 12 bwa e aonga n neboaki aran ara Uea are Iesu Kristo iroumi, ao ngkami kam na neboaki irouna n ai aron ana aakoi Atuara ma te Uea are Iesu Kristo.
1 Ngkana E roko ara Uea are Iesu Kristo, ao ti na bane n ikotaki n uotaki rake nakoina; ma ngaia ae I butingkami, taari, 2 bwa kam na tai kamwaeieiaki n ami iango, ao kam na tai kakiriweeaki irouia aomata aika a taku bwa e a tia n roko ana bong te Uea. A konaa n taku bwa tao a ongo aei mai iroun te Taamnei are e Raoiroi, ke mai iroun temanna, ke a boni warekia n ara reta teuana. 3 E na tai burebureingkami temanna n te aro teuana: bwa e bon aki konaa n roko te bong arei ngkana e tuai n roko moa te tai are a na eekaanako iai te Atua aomata aika a bati, ao ngkana e tuai ni kaoti teuare e buaakaka, are kanan te mate. 4 E na ekiia nako akana a atongaki bwa atua ni kabaneia ma baika a taromauriiaki, ao e na rin n tekateka n umwantabun te Atua ma n taetae ni kaotia bwa aongkoa te Atua ngaia. 5 Kam aki uringnga bwa ngke I mena iroumi ao I tuangkami baikai? 6 Ao kam bon ataa te bwai ae e tuutuuka teuare e buaakaka bwa e aonga ni kaotaki n ana tai. 7 Bwa e a kamani waaki te mwakuri n riri-aon te tua n te aro ae e aki konaaki ni kabwarabwaraaki raoi taekana; ma te baere e na riki e na aki konaa n riki ni karokoa e uotaki nako teuare e tutuutuukia bwa e na aki riki, 8 ao i mwiina ngkanne, e na kaotaki teuare e te tia ri aon te tua, are e na kamateaki iroun te Uea are Iesu n ikeni wina, ma ni kamaunaaki ni mimitongin rokona. 9 E na roko te tia ri aon te tua ma mwaakan Tatan ao e na karaoi taiani kanikina ma kamiimii ni kewe. 10 Ao e na kamanenaai aaro ni mwaamwanaa i ni kabane aika a buaakaka nakoia te koraki ake a nangi boni mate, ibukin aroia n rawa n anganaki tangiran te koaua are a na kamaiuaki iai. 11 Ma ngaia ae te Atua E kanakoa mwaakan te kaairua bwa e na mwamwakuri i nanoia bwa a aonga ni kakoauaa te kewe; 12 ao bwa a aonga ni bane n atongaki bwa a bure akana a rawa nakon te koaua, ma a kukurei n te buaakaka. 13 Ma e riai, taari, bwa ti na katituaraoa te Atua n taai nako i bukimi, ngkami akana kam tangiraki iroun te Uea, ibukina bwa E a ti n rineingkami te Atua bwa moan aomata 14 E weteingkami nakon aei te Atua n te euangkerio are ti taekinna, bwa kam aonga ni buokanibwai ma ara Uea are Iesu Kristo n neboakina. 15 Ma ngaia ae kam na tei matoa, taari, ao kam na tauu taian taeka ake kam reireiaki iai, tao n ara taeka, ke tao n ara reta; 16 ao ara Uea are Iesu Kristo ma te Atua ae Tamara are e tangiriira, ma n akoira n anganiira kabeebetean te nano ae e aki toki, ma te kaantaninga ae e raoiroi, 17 E na kaninikoriai ma ni kateimatoai nanomi ni mwakuri ni kabane aika a raraoi, ma taeka nako aika a raraoi.
1 Te kabanea ngkanne: taari, kam na tataro i bukira bwa e na waekoa ni buta nako ana taeka te Uea, ao e na butimwaaeaki ni karineaki, n ai aroarona naba iroumi. 2 Tataro naba bwa ti na kamaiuaki mai irouia aomata aika a akiako aika a buaakaka; bwa a aki bane aomata n onimaki. 3 Ma E kakaonimaki te Uea; E na kateimatoaingkami ma ni kaawakiningkami mai iroun teuare e buaakaka. 4 E karika i nanora te Uea te aki nanokokoraki i bukimi: bwa kam karaoi baika ti tuangkami, bwa kam na bon aki toki ni karaoi. 5 Ao E na kairi nanomi te Uea nako nanon ana tangira te Atua, ao nako nanon nanomwaakani Kristo. 6 Taari, ti tuangkami n aran ara Uea are Iesu Kristo, bwa kam na kararoaingkami mai iroun te tari nako ae e rawa ni kani mwakuri, ao e aki iri nanon taeka n reirei ake ti anganiia. 7 Bwa kam atai baika kam riai ni kakairi iroura iai. Akea iroura te nano n rawa ni kani mwakuri ngke ti mena iroumi, 8 ao ti aki n ae ti amwarake ao ti aki kabooa karara mai iroun are ti karekea irouna. Ma ti rangi ni kakorakoraira ni mwakuri n te bong ao n te ngaina, bwa ti aonga n aki karawaawata temanna i buakomi. 9 Ti karaoa aei, tiaki ibukina bwa akea ara riai n tuangkami buokara, ma ibukina bwa ti kan riki bwa te banna ni kakairi nako imi ae kam na katootoongnga. 10 Bwa ngke ti mena iroumi, ao ti tuangkami ae e kaangai, Ngkana e aki kani mwakuri temanna, ao ke e tai amwarake. 11 Bwa ti ongo taekaia tabemwaang i buakomi aika a rawa ni kani mwakuri, bwa akea aia mwakuri ma ti te katabetabeiia aomata. 12 Ti tuangngiia ma ni butiia aomata akana aroia aikai, n aran te Uea are Iesu Kristo, bwa a na karau aroia ao a na mwakuri bwa a aonga ni kang oini kanaia. 13 Ao ngkami, taari, a na aki bwara nanomi mani karaoan ae e raoiroi; 14 aongkana e aki ongeaaba temanna nakon ara taeka n te reta aei, ao kam na kanikinaaea, bwa kam na aki i raorao ma ngaia, bwa e aonga ni maamaa. 15 Kam na aki iangoiia bwa ami kairiribai, ma kam na reireiia n ai aron te tari. 16 E na anganingkami te raoi n aki toki n aaro nako te Uea are e reke te raoi mai irouna. E na mena te Uea iroumi ni kabaneingkami. 17 Aio arou ni koroboki n oin taboni baiu: Kam na mauri mai irouni Bwauro. Aei arou n tiainai au reta, ao arou ni koro reta. 18 E na mena iroumi ni kabaneingkami ana aakoi ara Uea are Iesu Kristo.
1 Mai irouni Bwauro ae ana tia tuatua Kristo Iesu n ana taeka te Atua ae ara Tia Kamaiu, ma Kristo Iesu ae e mena irouna ara mwioko; 2 nakon Timoteo, ae natiu ni koaua i nanon te onimaki: am bwai te aakoaki, ma te nanoangaaki, ma te raoi, mai iroun te Atua ae te Tama ma Kristo Iesu are ara Uea. 3 Ko na tiku i Ebeto, n ai aron are I tuangko ngkoa ngke I nako Mwaketonia; ao tuangiia aomata tabemwaang ikekei bwa a na tai reireia te aba te koaua ae e kaokoro, 4 ao a na tai kabanebuakai aia tai ni karaki nikawai aika a oteaki ma taiani kateiriki aika a rangi n ananau, aika a kariki taiani kauntaeka, ao a aki buoka ana kaantaninga te Atua are e ataaki n te onimaki. 5 Te kaantaninga ibukin te bae ti tuangko iai, bwa e na reke irouia te tangira ae e bwebwe rake man te nano ae e itiaki ao mani mataniwiin te nano ae e raoiroi ma te onimaki ni koaua. 6 Aomata aika a bwaoua nako kawaia mani baikanne a rairaki nakon te kauntaeka ae akea manenana. 7 A kan riki bwa taan reirei ibukin te Tua. Ma a aki ataa te baere a taekinna, ma baike a kawimatoaia iai. 8 Ma ti ataa te Tua bwa e raoiroi, ngkana e bwainaki iroun te aomata n te aro ae e riai, 9 ngkae e ataa te Tua bwa e aki karaoaki ibukin te aomata ae e raoiroi, ma e karaoaki i bukiia aomata aika a akiako ma aika a aki ongeaaba, ao i bukiia aika a aki itiaki ma aika a eekaanako nanon te Atua ma taan bure, ao i bukiia aika akea karinean te Atua irouia ma taani kamwaraaei ana bwai te Atua, ao i bukiia taan tiringiia tamaia ma taan tiringiia tinaia, ma taan tiringiia aomata, 10 ao i bukiia taani wene ni bure ma nikiranroro, ma mwaane aika a karaoi mwakuri ni kammaira ma raoia ni mwaane, ma taan iraeia aomata, ao i bukiia taani kewe ma taan tuea ni kewe, ao ibukini bwaai ni kabane, ngkana tao iai, aika a eekaanako te reirei ni koaua, 11 are e nako man te euangkerio ae e mimitong are I mwiokoaki iai bwa N na taekinna, are te euangkerio mai iroun te Atua ae e riai ni karaoiroaki. 12 I katituaraoa Teuare e kakorakoraai, are Kristo Iesu are ara Uea, bwa E atongai bwa I kakaonimaki, ngkae E rineai bwa te tia mwakuri ibukina. 13 Bon te tia taetaebuaka ngai ngkoa, te tia bwainikiriina te aba, ao te tia iowawa; ma I nanoangaaki, ibukina ngke I karaoi arou akanne ma te roo n nano bwa I tuai n onimaki. 14 Ma E rangi n aakoi te Uea nakoiu, ngke E anganai te onimaki ma te tangira ae ti bwainna ngkai ti reitaki ma Ngaia. 15 E koaua te taeka aei, ao e riai ni kaakiaki i nanoia aomata ni kabaneia, ae te taeka ae e kaangai, E roko Kristo Iesu i aon te aba bwa E na kamaiuiia taani bure. Ngai te kabanea ni buaakaka; 16 ma I nanoangaaki ibukin aei, bwa E na kaota taotaonan nanona Kristo Iesu irou, ngai ae te kabanea ni buaakaka i buakoia aomata, bwa te banna ni kakairi nakoia akana a nang onimakinna ao a na karekea te maiu are e aki toki. 17 Ana bwai te Uea ae akea tokina, ae e aki maamate, ae e aki noonooraki, ae te Atua ae ti temanna, te karineaki ma te neboaki n aki tootoki. Amene. 18 I anganiko te taeka aei, natiuae Timoteo, n ai aron taian taeka ni buraabeti ake a rimoa n taekiniko, bwa ko na kamanenaai bwa am bwai ni buaka bwa e aonga n nako raoi arom ni buaka, 19 ao kaawakina am onimaki ma mataniwiin nanom ae e raoiroi. Iai tabemwaang aika a rawa n ongo ni bwanaan mataniwiin nanoia ae e raoiroi ao a karika te kabuanibwai nakon aia onimaki, kaanga ai aron te kaibuke ae e koro ao e uruaki; 20 i buakoia te koraki aei bon Umenaio ma Arekantero, are I katikuia nakon Tatan, bwa a aonga n reireiaki bwa a na tai taetaebuakaa te Atua.
1 Te moani bwai ae e kakaawaki bon au buubuti bwa a na iai taian tataro ni buubuti ma n onnon, ao ni katituaraoi naba i bukiia aomata ni kabaneia; 2 ibukia ueea ma mataniwi aika a kakannato ni kabaneia, bwa ti aonga n rau ma n aki kaberoroaki n arora ni kaota karinean te Atua, ao n arora aika a riai nakoia aomata. 3 E raoiroi aei ao e riai i matan ara Tia Kamaiu ae te Atua; 4 ae E tangiriia aomata ni kabaneia bwa a na kamaiuaki, ma n ataa te koaua ae e kaangai, 5 Bwa ti temanna te Atua, ao ti temanna naba te tia raoi i marenan te Atua ma aomata, bwa te aomata are Kristo Iesu, 6 are e anga Ngaia ibukini kainaomataaia aomata ni kabaneia. E a kaotia n arona anne bwa te bwai ni kakoaua n taina ae e riai ibukin nanon te Atua n tangiriia aomata ni kabaneia bwa a na kamaiuaki; 7 ao anne bukin ae I rineaki iai bwa te tia katanoataa taekana, te tia tuatua, ao te tia reireiia aomata aika tiaki I-Iutaia taekan te onimaki ma te koaua. I atonga te koaua, I aki kewe. 8 Ma ngaia ae I tangiriia mwaane bwa a na arori baiia aika a aki karaoa ae e buaakaka ao a na tabeki rake n tataro n taabo nako, n aki un ma n aki kauntaeka. 9 I tangiriia naba aine bwa a na kunnikainiia n te kunnikai ae e riai ae a na aki taekinaki ni kamoamoaaki iai; ao a na tai kunnikainiia ni kunnikai aika a bo-buaka; 10 ma a na katamaaroaiia ni mwakuri aika a raraoi, bwa bon te bwai ae e riai irouia aine aika a tabu bwa Kristian ngaiia. 11 E na reirei te aine ma e na aki karongoaa, ao e na aan-taeka. 12 I aki kariaia te aine bwa e na anga reirei, ke e na iai mwaakana i aoia mwaane, ma e riai ni kainabwaabu. 13 Bwa e karaoaki moa Atam, ao rimwi Ewa; 14 ao e aki mwaamwanaaki Atam, ma e mwaamwanaaki te aine, ao e riki bwa te tia riaon ana tua te Atua. 15 Ma e na kamaiuaki ni bungian natina, ngkana e teimatoa i nanon te onimaki ma te tangira, ao ni bwaina te maiu ae e itiaki ma n nanowanawana.
1 E koaua te taeka ae e kaangai: Ngkana e kan riki te aomata bwa te mataniwi n te ekaretia, ao e rinea te mwakuri ae e raoiroi. 2 E riai iroun te mataniwi n te ekaretia bwa a na akea arona ae na kabuaakakaaki iai; e riai n ti temanna buuna, e na taua baangina, e na bwaina te nanowanawana, e na rabakau te aroaro, e na akoiia iruwa, ao e na rabakau n reireiia aomata; 3 e na aki riki bwa te tia manging, ke te tia oro; ma e na taotaona nanona n aki un,ao e na tai baki-tianti. 4 E na riai n rabakau n tauu aroia oin ana utu n te aro ae riai, ao e riai n taraiia natina bwa a na aan-taeka ma te aro ni karinerine n aaro nako. 5 Bwa ngkana e babanga te aomata n tauu aroia kaain oin ana utu, ao e na kangaa ni kaawakina ana ekaretia te Atua? 6 E riai n ikawai i nanon te onimaki, bwa e kaawa ni kaonaki nanona n te kainikatonga ao e motikaki taekana ni karawaawataaki, n aron te riaaboro. 7 E riai n te aomata ngaia ae e karineaki irouia aomata aika tiaki kaain te ekaretia, bwa e kaawa ni kamangoraki arona ao e bwaka i nanon ana bwai ni kamwaamwane te riaaboro. 8 Ao ai aroia naba taani buobuoki, a na taua ma nanoia, a na taekina te koaua, a na tai manging, ao a na tai kani bwaibwai n te aro ae e aki riai! 9 A na teimatoa n onimakina te baere e raba are bwain te onimaki ma mataniwiin nanoia ae e itiaki. 10 A riai naba ni kakoauaaki moa, ao ngkana a nooraki bwa a tau, ao a na mwakuri. 11 Ao ai aroia naba aine aika taani buobuoki a na aki bwaina te bakanrerei, a na tai winanti, a na tauu baangiia, a na kakaonimaki nakoni bwaai ni kabane. 12 A riai ni kaka temanna buia taani buobuoki ao a na rabakau n tauu aroia natiia ma oin aia utu n te aro ae e riai. 13 Bwa taani buobuoki aika a karaoa raoi aia mwakuri a karekei nneia aika a raraoi, ao a konaa n taekina taekan onimakinan Kristo Iesu irouia ma te ninikoria. 14 Ngkai I koroi baikai nakoim, ao I kaantaninga bwa N na roko iroum i nanon te tai ae e aki maan. 15 Ma ngkana I waeremwe, ao baika I koroi a na tuangko te aroaro ae e riai ni bwainaki i buakoia ana utu te Atua, ae ana ekaretia te Atua ae e maiu, ae te ekaretia ae e taua te koaua mai aana bwa bouana ao aana. 16 Ao ti kaotia bwa e kakannato te baere e raba are bwain te Aro ni Kristian: E kaoti n rabwata, E kakoauaaki iroun te Taamnei bwa e eti arona, E nooraki irouia anera, E tataekinaki nakoia aomata ni kabaneia; E onimakinaki irouia aomata nako i aonnaba, E uotaki rake ni mimitong.
1 E taetae te Taamnei ni kaotia raoi bwa ni boong aika kabanea ni boong, ao bon iai temwaangina aika a na kaaka taekan te onimaki; ao ane a na iri nanoia taamnei aika a bureburea te aba, ma aia reirei taimonio, 2 aika nako mai irouia taani kewe aika a mwaamwanaa a te aba, aika a mate mataniwiin nanoia bwa kaanga mwiini kabuokaia n te biti ae e kabuebue; 3 a tuangiia aomata bwa a na tai iein, ao a na tai kang amwarake nako, aika E kariki te Atua bwa a na kakanaki ma te katituaraoi irouia aika a onimaki ma n ataa te koaua. 4 Bwa a bane n raraoi baika a karikaki iroun te Atua, ao akea te bwai teuana ae e na kaakiaki, ngkana e anaaki ni katituaraoaki te Atua iai, 5 ibukina bwa e a katabuaki n ana taeka te Atua ao n te tataro. 6 Ngkana ko anga taeka n reirei aikai nakoia taari, ao ko riki iai bwa a na tia mwakuri ae e raoiroi Kristo Iesu, ae ko nabeaki n taekan te onimaki ma taekan reirei aika a raraoi, aika ko tou mwiia. 7 Ma ko na tai mutiakini karaki aika a aki koaua aika a bo buaka ma kanoan te euangkerio, aika karaki aika akea nanoia. Kataneiako bwa ko aonga n rangi n reitaki ma nanon te Atua ni maium. 8 Bwa bon iai teutana boonganani kataneiaan te rabwata bwa e na marurung, ma te maiu n reitaki ma te Atua e boongana ibukini bwaai ni kabane, ngkai iai taekana n akoi, ae iai te kabwaia iai ibukin te maiu aei, ao ibukin te maiu ae e na roko. 9 E koaua te taeka aei, ao e riai bwa e na kaakiaki i nanoia aomata ni kabaneia: 10 Bwa ti kakorakoraira ni mwakuri ao ti kekeiaki mwaaka ibukina ngkai ti onimakina te Atua ae e maiu, ae aia Tia Kamaiu aomata ni kabaneia, ai moara riki te koraki aika a onimaki. 11 Ko na tuangiia kaain te ekaretia baikai, ao reireiia iai. 12 E na tai kaakeaa boonganam temanna ngkai te rorobuaka n ataei ngkoe; ma ko na riki bwa te banna ni kakairi nakoia aika a onimaki, n am taeka, n te bae ko karaoia, n arom n tangira, n am onimaki, ma te aro ni maiu ae e itiaki. 13 Ko na tabe ma warekan te Baibara, te kabwarabwara, ao te reireiia aomata ni karokoa rokou. 14 Ko na tai kaaki taekan te bwai n tituaraoi ane iroum, are ko anganaki n te tai are a taetae ni buraabeti iai buraabeti ao a katokai baiia i aom unimwaanen te ekaretia. 15 Ko na kaakaraoi baikai, ao kakaonimaki nako iai, bwa e aonga n nooraki tamaaroan am waaki irouia aomata ni kabaneia. 16 Ko na tarataraiko n arom ni maium, ao tarataraa kanoan am reirei. Ko na kaakaraoi baikai; bwa ngkana ko karaoa aei, ao ko na kamaiuaki iai ma ake a ongo iroum.
1 Ko na tai boaa ane e a unimwaane, ma ko na anganna am taeka ni buokia bwa kaanga tamam. Ko na reitaki ma rorobuaka bwa kaanga tarim, 2 ao unaine bwa kaanga tinam; ao ko na reitaki n te aro ae e itiaki ma ateiaine bwa kaanga mwaanem. 3 Ko na karineia n akoiia aine aika a boni kananoanga ni koaua ngkai a mate buia. 4 Ma ngkana iai natin ke tibun te aine ae e kananoanga ae e mate buuna, ao a na reireiaki moa aroia ni karaoi tabeia aika a aanaki n ana kaantaninga te Atua nakoia oin aia utu, ma ni kabooa aakoakiia irouia aia karo ma tibuia: bwa e riai aei i matan te Atua. 5 Ao te aine ae e kananoanga ni koaua, ngkae e mate buuna ao e tiku n ti ngaia, e mwiokoa te Atua ni maiuna, ao e botumwaaka n taatataro ni buubuti n te bong ao n te ngaina. 6 Ma te aine ae ti te kani kakukukureia rabwatana, e boni ngae ngke e maiu, ma e mate. 7 Ko na tuangiia baikai, bwa a aonga n aki kabuaakakaaki. 8 Ma ngkana e aki karekei baika a riai te aomata i bukiia ana koraki, ao ai moa ra riki ibukin oin ana utu, ao kaotana bwa e a kaaki taekan te onimaki, ao e a buaakaka riki nakon are tiaki te tia onimaki. 9 E na koreaki aran te aine ae e mate buuna i buakon araia aine aika a mate buia ngkana e a koro onongaun ana ririki, ao te aine ngaia ae ti teuana ana tai ni mareaki; 10 ao e kakoauaaki bwa te aine ngaia ae e kaakaraoi mwakuri aika a raraoi, n arona ni kaikawaiia natina, n akoiia iruwa, n teboki waeia raona ni Kristian, ni buokiia aika a rawaawata, ao n arona ni botumwaaka ni karaoi mwakuri aika a raraoi ni kabane. 11 Ma ko na tai korei araia ateiaine aika a mate buia i buakon araia aine aika a mate buia; bwa n te tai are e roko iai nanoia ae e korakora ni kan iein, ao ane a na rairaki nako mai irouni Kristo; 12 ao a reke kabuaakakaaia iai, ibukina ngkai a urua aia taeka ni bau nakoni Kristo. 13 I rarikin anne, ao a reireiia naba te aro ni kabane tai n aroia ni kawara te auti teuana ma teuana; ao a aki ti kabane tai n aroia anne, ma a bon riki naba bwa taan ua-taeka, ao taani katabetabea te aba, n aroia n tataekini baika a aki riai n taekin. 14 Ma ngaia ae I tangiriia riki ateiaine aika a mate buia bwa a na iein, a na karikiia natiia, a na tararuaia aia utu, ao a na aki karekea te anga are e na kabuaakakaira iai te kairiribai; 15 bwa a a tia tabemwaang i buakoia ateiaine aika a mate buia n rairaki nako n ira Tatan. 16 Ma ngkana iai aine aika a mate buia i buakoia ana utu te aine ae te Kristian, ao e riai neienne ni buokiia. E na aki karawaawata te ekaretia, bwa e aonga n tabeakiniia aine aika a kananoanga ni koaua ngkai a mate buia. 17 A riai unimwaane aika a raoiroi aia kairiiri n iangoaki bwa e riai ni kataboroakiooia, ai moa ra riki nakoia te koraki aika a korakora aia mwakuri ni kabwarabwara ma n reirei; 18 bwa e kaangai te Baibara: Ko na tai kabaea wiin te kao ngkana e tabe n toutoua te uiita ni kaaki kunna, ao, E riai bwa e na anganaki te tia mwakuri boon ana mwakuri. 19 Ko na tai butimwaaea taekani bukinan te unimwaane, ma ti ngkana iai uoman ke teniman taani kakoaua bukinana. 20 Ko na boaiia akana a bure i mataia aomata ni kabaneia, bwa a aonga ni maaku naba raoia. 21 I tuangko i matan te Atua, ma Kristo Iesu, ma ana anera te Atua, bwa ko na tou mwiini baikai ma te nano ae e eti ae e aki nanonano. 22 Ko na tai kuukuri ni katokaa baim i aon temanna ni katabua nakon nakoana ibukin te Uea. Ko na tai buokanibwai n aia bure tabemwaang; ko na bwaina te maiu ae e itiaki. 23 Ko na tai mooi n te ran n ti ngaia, ma ko na mooi n te wain teutana ibukini birotom ma aorakim aika a ituutuuko. 24 Akea te kaangaanga n aia bure tabemwaang bwa a teretere aroia, ao a ri moaia nakon te motiki-taeka; ma aia bure temwaangina a tibwa kaoti rimwi. 25 Ao ai arona naba, bwa akea te kaangaanga ni mwakuri aika a raraoi bwa a teretere aroia, ao ake a aki bati n teretere a aki konaa n raba.
1 Aomata aika tooro aika a mena i aan te amo n toronaki a riai n iangoiia oin aia toka bwa a riai ni kabatiaaki karineaia, bwa e aonga n taekinaki ni kamoamoaaki te Atua ma ara reirei. 2 Ao tooro aika Kristian aia toka, a na tai kaakeai boonganaia ibukina ngkai raoia ni Kristian; ma a na kabatiaa riki te kan toro irouia, bwa kioina ngkai te koraki akanne akana a kabwaia n aia mwakuri n toro bon taan onimaki aika a tangiraki. 3 Ngkana iai temanna ae e reireiia aomata te koaua ae e kaokoro, ao e aki booraoi nanona ma taeka ni koaua aika ana taeka ara Uea are Iesu Kristo, ao e aki booraoi naba ma koauan te Aro ni Kristian, 4 ao bon te aomata ngaia ae e kainikatonga ao e nano roo. E babaaeakina te kan tititiraki ma te kauntaeka, aika e riki maiai te bakantang, ma te unra, ma taetaebuaka, ma iango ni katautau aika a aki raraoi, 5 ma aia meremere n tai nako aomata aika a babanga n iango, aika akea irouia te koaua. A taku n aia iango bwa tauan te Aro boni ngaia ae e reke maiai te kaubwai. 6 Ma bon iai te kaubwai ae e bati n tauan te Aro iroun te aomata, ngkana e rauaki nanona n are e reke irouna. 7 Bwa bon akea te bae ti uotia nako aon te aba, ao bon akea te bae ti na uotia nako mai aon te aba; 8 ma ngkana iai karara ma kunnikaira, ao a na rau nanora iai. 9 Ma akana a kan riki ni kaubwai a bwaka nako nanon te kariiriiaki, a mwane n te bwai ni kamwaamwane, ao a reke n naano aika a baba ma ni kammaraki aika a taonaki ni kabwabwaaki iai n tiringaki ma ni kamateaki. 10 Bwa te baki-tianti boni ngaia ae a nako maiai aaro nako aika a buaakaka. Iai tabemwaang aika a rangi ni baki-tianti n te aro are a kiitana iai te onimaki, ao a uruaki nanoia n te aro ae a rawaawata iai. 11 Ao ngkoe, ae ana aomata te Atua, ko na kararoako mani baikai, ao ko na kataa ae ko kona, ni karaoa nanon te Atua, ni maiu n reitaki ma Ngaia, ni bwaina te kakaonimaki ma te maiu n tangira, ma te taotaonaki n nano, ma te nimamannei. 12 Ko na kekeiaki mwaaka n te kaboo biri mwaaka ae bwain te onimaki, ao karekea te maiu are e aki toki bwa kaniwangam; bwa ngaia aei te maiu are E weteiko nako iai te Atua ngke ko moani kaota iai am onimaki i mataia taani kakoaua aika a bati. 13 I tuangko i matan te Atua, ae e anga te maiu nakoni bwaai ni kabane, ao i matani Kristo Iesu, are e kaota tauanibukin te koaua are e raoiroi i matani Bontio Birato, 14 bwa ko na rangi n ongotaeka nakoni baike ko a tia n tuangaki, ma ni kakaonimaki nako iai ni karokoa rokon ara Uea are Iesu Kristo; 15 are e na kaotaki rokona n te tai ae e riai iroun te Tia Tautaeka ae e karaoiroaki ae ti temanna, ae aia Kiing kiing, ao aia Uea ueea; 16 ae ti Ngaia ae e aki maamate, ae e maeka n te oota are e aki konaaki ni kawaraki; akea te aomata ae a tia n nooria, ao akea ae e konaa n nooria. Ana bwai te karineaki ma te mwaaka ae e aki tootoki. Amene. 17 Ko na tuangiia akana a kaubwai ni bwain te maiu aei, bwa a na tai kainikatonga ao a na tai onimakina te kaubwai ae e aki teimatoa; ma a na onimakina te Atua, ae e kabane bwaai ni kabatiai n anganiira bwa ti na kukurei iai. 18 A na kaakaraoa ae e raoiroi, a na kabatii mwakuri aika a riai, a na maiu n tituaraoi, ao a na tauraoi ni buokanibwai n aia bwai; 19 ao n te aro aei a kaiko iai kaubwaia ae e na riki bwa aaia ae e raoiroi ibukini boong aika a na roko, bwa e aonga n reke irouia te maiu ni koaua. 20 Timoteo, ko na kaawakina te baere ko mwiokoaki iai. Ko na tannako mani bwarantiko aika akea nanoia aika a aki itiaki, ao man iango ni kauntaba aika kanoan te baere e aki tau n aranaki bwa te Rabakau; 21 are a kaotatauanibukina tabemwaang, ao a riki ni bua iai aia onimaki. E na mena iroumi te aakoaki.
1 Ngai ae Bwauro, ae ana tia tuatua Kristo Iesu n nanon te Atua, ibukin te taeka n aakoi are taekan te maiu are irouni Kristo Iesu, 2 nakon Timoteo, ae natiu ae e tangiraki: am bwai te aakoaki, ma te nanoangaaki ma te raoi, mai iroun te Atua ae te Tama ma Kristo Iesu are ara Uea. 3 I katituaraoa te Atua, ae I toro irouna ma mataniwiin nanou ae e itiaki, n ai aron are a karaoia naba au bakatibu. I katituaraoia n taai nako ake I uringko iai n au tataro n te ngaina ao te bong. 4 I uringa arom ngke ko tang, ao I rangi ni kan nooriko bwa I aonga ni kaonaki n te kimwaareirei. 5 I aki konaa ni mwaninga taekan te onimaki ni koaua ane i nanom, are e mena moa i nanon tibum are Nei Roiti ma tinam are Nei Eunike; ao I bon ataia bwa e mena naba ngkai i nanom. 6 Ma ngaia ae I tuangko bwa ko na kakorakoraa maiun ana bwai n tituaraoi te Atua ane i nanom, are e reke iroum ngke I katokaa baiu i aom ni katabuko nakon nakoam. 7 Bwa E aki anganiira te Atua te Taamnei ae e karikira bwa ti na mamaaku; ma E anganiira te Taamnei ae e kaonira n te korakora, te tangira, ma te konaa n taon nanora nakoni baika e tangiri te rabwata. 8 Ko na tai maamaa n taekina taekan ara Uea, ao ko na tai maamaa naba irou, ngai ae I kabureaki ibukini Kristo; ma ko na buokanibwai ma ngai ni maraki ibukin te euangkerio, ni mwaakan te Atua; 9 are e kamaiura ao E weteira bwa ti na riki bwa ana aomata, tiaki ibukini baika ti a tia ni karaoi, ma ibukin oin ana kaantaninga ma ana akoi, are ti anganaki ngkai ti reitaki ma Kristo Iesu; ao te aakoi aei e a kaman tauraoi i bukira ngke a tuai ni karikaki bwaai; 10 ma ngkai, e a kaotaki nakoira n rokon ara Tia Kamaiu are Iesu Kristo, are e kamauna te mate, ao E kaota te maiu ma te aki-mka n te euangkerio. 11 Bwa te euangkerio aei ae I baaireaki iai bwa te tia taekinna ngai, ao te tia tuatua ma te tia reirei ibukina; 12 ao aei bukin ae I maraki iai ibukini baikai. Ma I aki maamaa, bwa I ataa Teuare I onimakinna, ao I aki nanokokoraki bwa E boni konaa ni kaawakina te baere E a tia ni mwiokoai iai ni karokoa te bong arei. 13 Ko na tou mwiin au taeka aika a reirei ni koaua ake ko a tia n ongo irou bwa te banna ae ko na kakairi iai, ao ko na teimatoa ni bwaina te onimaki ma te tangira aika a kanoan arora n reitaki ma Kristo Iesu. 14 Ko na kaawakina te baere e raoiroi are e mwiokoaki iroum ni mwaakan te Taamnei are e Raoiroi ae e maeka i nanora. 15 Ko ataiia ake a mena i Atia bwa a bane n nako ni kiitanai; ao raoia naba Bukero ma Eremokene. 16 E na nanoangaaki ana utu Onetiboro iroun te Uea, ibukina bwa e aki toki Onetiboro ni kauunga nanou, ao e aki maamaa ngkai I kabaeaki: 17 ma ngke e mena i Rom, ao e ukoukorai ma nanona ni kan roko irou, ao I reke irouna. 18 E na reke irouna nanoangaakina iroun te Uea n te bong arei! Ao ko bon atai arona ni kabane ake e karaoi i bukiu i Ebeto.
1 Ma ngaia aei, natiu, ko na korakora, n te aakoi are e reke ngkai ti reitaki ma Kristo Iesu; 2 ao baikana ko ongo irou ake I taekin i mataia taani kakoaua aika a bati, ko na mwiokoi nakoia aomata aika a kakaonimaki, aika a konaa n reireiia naba tabemwaang. 3 Ko na buokanibwai ma ngai n te maraki, n ai aron ana tautia ae e raoiroi Kristo Iesu. 4 Akea te tautia ae e katabeianga ni mwakuri riki tabeua ngkai e tabe ma ana mwakuri n tautia, bwa e aonga ni kakukureia ana mataniwi are e korea arana bwa e na tautia. 5 Ao e aki konaa n reke te kaniwanga iroun te tia takaakaro ngkana e aki ira tuan te kauaia n takaakaro. 6 Te tia unuuniki ae e mwamwakuri boni ngaia ae e riai n reke nakoina te moa n tibwa n uaan aroka ngkana a taiaki. 7 Ko na iangoa te bae I taekinna, bwa ane E na anganiko te Uea te ataibwai ni bwaai ni kabane. 8 Ko na ururinga Iesu Kristo, are E a manga kamaiuaki mai buakoia maate, are kanoan ana kariki Tawita, n ai aron taekana n te euangkerio are I tataekinna; 9 ae I kammarakaki ibukina ao I kabaeaki n taurekereke ibukina bwa kaanga ai aron te kamwarua ngai. Ma e bon aki kabaeaki n taurekereke ana taeka te Atua. 10 Ma ngaia ae I taona nanou nakoni bwaai ni kabane i bukiia ake a rineaki, bwa a aonga naba ni karekea te kamaiuaki ma te neboaki ae e aki toki mai irouni Kristo Iesu. 11 E koaua te taeka ae e kaangai: Bwa ngke ti mate ma Ngaia, ao ti na maiu naba ma Ngaia; 12 Ngkana ti taotaon nanora, ao ti na uaia n tautaeka ma Ngaia; Ngkana ti kaakeaa, ao E na manga kaakeaira naba; 13 ngkana ti aki kakaonimaki, ao Ngaia E boni kakaonimaki, bwa E aki konaa n eekaanako oin arona. 14 Ko na kauringiia am aomata baikanne, ao tuangiia i matan te Atua bwa a na tai kauntaeka bwa akea manenana, ma e na ti urui nanoia akana a ongoraa. 15 Ko na kakorakorako ni kani kaotiko nakon te Atua bwa te tia mwakuri ni koaua ae ko kakoauaaki i mwiini kataakim, ae te aomata ae ko aki mamaamaa, ae e eti raoi am reirei i aon taekan te koaua. 16 Ko na kararoako mani bwarantiko aika akea nanoia aika a aki itiaki, bwa ane a na kairiia aomata ni kararoaia ma te Atua; 17 ao ane e na kaakang aia taeka n reirei n ai aron te maneka ae te mka ae e kana nako te iriko. Mai buakoia aomata aika a anga aia taeka n reirei n aron akanne bon Umenaio ma Bireto; 18 ake a tia ni bwaoua nako man te koaua, ngkai a taku bwa e a kaman tia n roko bongin te manga-maiu man te mate; ao a uru aia onimaki iai tabemwaang. 19 Ma te aa ae e matoatoa are ana aa te Atua e bon aki konaa ni kamwaingaki; ao a koreaki i aona taeka aikai: E bon ataiia ana aomata te Uea; ao, A na bane ni kiitana te buaakaka akana a mwanewea aran te Uea. 20 A mena i nanon te auti ae e abwaabwaki tiaki ti mwangko aika a karaoaki mani koora ao tirewa, ma iai naba aika a karaoaki mani kaai ma taano; iai tabeua i buakoia aika bwaini bootaki aika a kakannato, ao tabeua a kaboonganaaki n taai n aki akaka. 21 Ma ngaia aei, bwa te aomata ane e kaitiakia mani baike a buaakaka, ao e na riki bwa ai aron te mwangko are e bwain te bootaki ae e kakannato. E na katabuaki maiuna bwa ana bwai ana Toka, ao e na kakukureia nanon ana Toka. E a tauraoi ni kaboonganaaki ibukini mwakuri nako aika a raraoi. 22 Ko na kararoako man naano ni kaibwabwaru aika naano n rorobuaka n ataei; ao ko na kataa ae ko kona, ni karaoa nanon te Atua, ni bwaina te kakaonimaki, te tangira, ma te raoi; ko na karaoi baikai ni bootaki ma te koraki aika a mwanewea aran te Uea ma nanoia aika a itiaki. 23 Ma ko na tai mutiakin taian titiraki ni baba aika a aki kawanawanaa te aba, ngkai ko atai bwa a kariki kauntaeka. 24 Ao e aki riai bwa e na kauntaeka ana toro te Uea; ma e na nimamannei nakoia aomata ni kabaneia, e na rabakau n reireiia aomata, e na taotaona nanona, ao 25 e na nimamannei n reireiia akana a ekia nako ao tao a na anganaki aia tai mai iroun te Atua are a na bitii nanoia iai bwa a aonga n ataa te koaua; 26 ao tao a na oki aia iango iai, ao a na maiu man ana bwai ni kamwaamwane te riaaboro, ngkai a a tia n tauaki irouna bwa konana ake e karaoiia bwa a na karaoa nanona.
1 Ma ko na ataa aei, bwa ane a na roko taai aika a kamaamate ni boong aika kabaneani boong. 2 Bwa ane a na riki aomata bwa taan tangiriia i bon irouia, taani baki-tianti, taani kamoamoaia, taani kainikatonga, taan taetaebuaka, taan aki-ongeaaba nakoia aia karo, taani bangaomata, taani kamwaraai ana bwai te Atua, 3 taani babakaine, taani kainamatoa, taani winanti, taan akiako, taan tiritiri, taan ribaa te raoiroi, 4 taani kamwanea te aba, taan aki kuba bwa tera ae e na riki i mwiin te baere a karaoia, taan nanorieta, taan tangira riki kukurein nanoia nakon tangiran te Atua; 5 aongkoa taan taua te Aro, ma a oti ni maiuia bwa akea nanon tauan te Aro irouia. Ko na tannako mani baikai. 6 Iai temwaangina i buakoia aika a kawari aia auti aomata ao a anai nanoia aine aika a akea aia iango ngkai a taonaki n rawaawatani mwiin aia bure aika a bati, ao a kairaki n aeka n naano ni kaibwabwaru aika a bati. 7 Aine aika a aki toki ni kani karekei rabakauia, ma e bon aki konaa n reke irouia ataakin te koaua. 8 Bwa ai aroia Ianne ma Iambere ngke a eekaanako Mote, ao ai aroia naba aomata aikai n eekaanako te koaua—aomata aika a babanga n iango, ao taan aki onimaki ni koaua. 9 Ma ane a na aki maan n aroia anne, ao a na ataaki aroia n nanobaba irouia aomata, n ai aron naba are e riki nakoia Ianne ma Iambere. 10 Ma ngkoe, ko a tia n tou mwiin au reirei, ma aroarou, ma oin au kaantaninga, ma au onimaki, ma taotaonan nanou, ma au tangira, ma nanomwaakau, 11 ma bwainikiriinau nako, ma marakiu nako, ake a ituai i Antioka, i Ikonio, ao i Rutetera; ake bwainikiriinau ake I taona nanou nako iai; ao E kamaiuai te Uea mani baikai ni kabane. 12 Ao ane a na bane ni bwainikiriinaki naba akana a kani kabane aia bong ni maiu n iraorao ma te Atua ngkai a reitaki ma Kristo Iesu; 13 ma aomata aika a buaakaka ma aika a mwaamwanaa te aba n aroia n atongiia bwa aomata tabemwaang ngke bon tiaki ngaiia; ane a na rikirake aroia man ae e buaakaka nakon ae e buaakaka riki, ni bureburea te aba ao ni burebureaki i bon irouia. 14 Ma ngkoe, ko na tai toki n tauu ni kamatoai baikana ko reireiaki iai, akana ko kakoauai raoi, ngkai ko ataiia ake a reireiniko iai; 15 ao ko ataia bwa ma ngke te merimeri ngkoe ao ko a kaman ataa te Baibara ae e tabu, bwa e konako ni kawanawanako ma ni kairiko nakon te kamaiuaki are e reke n onimakinani Kristo Iesu. 16 Te Baibara ni kabanea bon ana taeka te Atua, ao e manena ibukin te reirei, ma boaan te bure, ma manga-kaetan te kaairua, ao ibukin te reirei aroni karaoan nanon te Atua: 17 bwa e aonga ni konabwai ma ni bobonga raoi nakoni karaoani baika a raraoi ni kabane ana aomata te Atua.
1 I tuangko i matan te Atua, ma Kristo Iesu, are e nangi motiki-taekaia akana a maiu ma akana a mate, ao ibukin ae E nangi roko n tautaeka bwa te Uea Ngaia: 2 ko na tataekina ana taeka te Atua, ao ko na kakorakorako ni karaoia i nanon te tai ae e riai ke ae e aki; ko na kaoti aroia aomata aika a buaakaka nakoia, ko na boaiia, ao ko na kauungaiia, n reireiia ma te taotaonaki n nano ni kabane. 3 Bwa ane e na roko te tai ae a na rawa aomata iai n ongo te reirei ni koaua, ao a na iri nanoia ni kaibwabwaru, ma ni karekeia aia tia reirei ni kabatiaia aika a na tuangaki irouia baika a ingainga nanoia iai ni kan ongoraa. 4 Ane a na katannakoi taningaia man te koaua, ao a na ongoraa ni karaki nikawai aika a oteaki. 5 Ma ngkoe, ko na kamarurungko bwa e na aki bua am iango i aoni bwaai ni kabane; ko na taona nanom nakoni marakim, ko na karaoa ana mwakuri te tia taekina te euangkerio, ao ko na karaoi ni kabane kanoan nakoam. 6 Ao ngai, e a roko te tai ae N nang kamateaki iai ao N nangi riki bwa kaanga ai aron te karea are te ninima are e kabwaroaki i aon te baonikarea; aio au tai are N nang kiitana iai te maiu aei. 7 I a tia n rangi ni kekeiaki mwaaka, n te kekeiaki mwaaka ae e raoiroi; I a tia ni kaboo biri mwaaka, ao I a tia n teimatoa i nanon te onimaki. 8 Ao iai ngkai te kaniwanga ibukini karaoan nanon te Atua are e kaawakinaki i bukiu, are te kaniwanga n tokanikai are E na anganai te Uea ae te Tia Motiki-taeka ae e bwaabwaina te eti; ao tiaki ti ngai n anganaki, ma a na anganaki naba aomata ni kabaneia aika a tangira kaotina. 9 Ko na bareiko n nako mai nakoiu n aki waeremwe. 10 Bwa e kiitanai Tema, ibukin tangirani bwain te maiu aei, ao e nako Tetaronike; ao Kiretike e nako Karatia, ao Tito e nako Tarematia. 11 Ai ti Ruka ae e mena irou ngkai. Ko na wetea Mareko, ao kairia mai bwa raom: bwa e manena ibukini buokau n te mwakuri. 12 I kanakoa Tukiko nako Ebeto. 13 Ngkana ko nako mai, ao ko na uota au kunnikai ae rabunan aou are I katikua i Teroa irouni Karebo; ao uoti naba taian niira ni boki ake a karaoaki man uteute, ma ai moa ra riki te niira ni boki ake kunin maan. 14 Arekantero are te tia karaoi bwaai man te buraati e karaoi baika a bubuaka aika a bati nakoiu. Ane e na kabooaki mwiin ana mwakuri aika a buaakaka iroun te Uea n ai aroni baike e karaoi. 15 Ao ko na tarataraiko mai irouna, bwa e rangi ni kakauntabai ara taeka. 16 Akea ae e tei i rarikiu n te moa n tai are I taetae iai ni kaaitarai bukinau; a bane ni kiitanai. E bia aki tauaki aroia aei bwa te bure nakoia! 17 Ma E tei te Uea i rarikiu ao E kakorakoraai bwa N na taekina te euangkerio ae e bwanin bwa a na ongo aomata aika tiaki I-Iutaia; ao I kamaiuaki man te mate. 18 E na boni kainaomataai te Uea man aaro nako aika a bubuaka, ao E na kamaiuai ma ni karinai i nanoni ueana are i karawa. Bon ana bwai te neboaki n aki tootoki. Amene. 19 Ko na anga au kamauri nakoni Nei Beritikira ma Akura ma ana utu Onetiboro. 20 E tiku Erateto i Korinto; ao I katuka Terobimo i Mireto, ngke e aoraki. 21 Ko na bareiko n nako mai i mwaain tain te aumeaang. E kamauriko Euburo, ma Boute, ma Rino, ma Kirauria, ma taari ni kabaneia. 22 E na mena te Uea iroun taamneim. E na mena te aakoaki iroumi ni kabaneingkami.
1 Ngai ae Bwauro, ana toro te Atua, ao ana tia tuatua Iesu Kristo, ibukin aia onimaki ake a rineaki iroun te Atua, ma ataakin te koaua n te Aro ni Kristian, 2 ibukini kaantaningaan te maiu are e aki toki, are E taku 433 te Atua ngke a tuai ni karikaki bwaai, bwa E na angania aomata; ao bon te Atua Ngaia ae e aki konaa ni kewe, 3 ma ngke e roko taina ae e riai, ao E kaota ana taeka n te Rongorongo are I mwiokoaki iai, ao I tataekinna n ai aron tuangau iroun te Atua are ara Tia Kamaiu; 4 nakon Tito, ae natiu ni koaua n te onimaki are ti buokanibwai iai: am bwai te aakoaki ma te raoiroi mai iroun te Atua ae te Tama ma Kristo Iesu are ara Tia Kamaiu. 5 I katikuko i Kirete ibukin aei, bwa ko na kaeti baike a tuai n tia, ao bwa ko na rineiia naba unimwaane n ekaretia ni kaawa nako, n ai aron are I tuangko ngkoa. 6 Te unimwa ane e riai n te aomata ae akea kabuaakakaana; e na ti temanna buuna ao taan onimaki natina aika akea irouia te maiu-buaka ke te maiu n aki-ongeaaba. 7 Bwa te mataniwi n te ekaretia, ngkai ana touati te Atua ngaia, ao e riai n akea kabuaakakaana. E na tai bwabwaotinia aomata, e na tai kakai un, e na tai mamanging, e na tai kakai oro, ao e na tai kani bwaibwai n te aro ae e aki riai; 8 ma e na aakoakoiia iruwa, e na tangira te raoiroi, e na iango raoi, e na bwaabwaina te eti, e na katabua maiuna nakon te Atua, ao e na taona nanona mani baika e tangiri te rabwata; 9 e na taua ni kamatoaa te taeka are iai onimakinana are e reireiaki iai, bwa e aonga ni konaa ni kauungaia aomata n te reirei ni koaua, ma ni kaoti aia kaairua te koraki akana ekia nako. 10 Bwa a mwaiti aomata aika a rawa ni kani kairaki, aika taani bwarantiko ma taani bureburea te aba; ao mwaitin te koraki anne boni kaain te koroberoaki. 11 E riai bwa a na kainaki wiia te koraki aei, aika aomata aika a kabane kaain utu nako n aki karauiia n aia reirei aika a aki riai n anga; ma a anga ibukin te kani bwaibwai n te aro ae aki riai. 12 E taku raoia temanna, ae bon aia buraabeti, A aki toki ni bwaina te kewe I-Kirete, boni maan ni kaakang aika a aki manana, ao te koraki ni buabeka aika a aki mwamwakuri. 13 E koaua te taeka aei. Ma ngaia ae ko na boaiia n te aro ae e matoatoa, bwa a aonga n onimaki ni koaua, 14 ao a aki manga katabeia ma karaki nikawai aika a oteaki aika aia karaki I-Iutaia, ma aia tua aomata aika a ribaa te koaua. 15 A bane n itiaki bwaai nakoia akana itiaki; ma akea te bwai ae e itiaki nakoia akana kamwaraa ibukin aia bure ma akana aki onimaki, bwa a uaia ni kamwaraa nanoia ma mataniwiin nanoia. 16 A taku bwa a ataa te Atua; ma a kaakeaan aia mwakuri nako. A bati n ribaaki, ao a aki ongeaaba, ao a aki tau nakoni mwakuri aika a raraoi ni kabane.
1 Ma ngkoe, ko na taekini baika kanoan te reirei ni koaua. 2 Ko na taetae n reireiia unimwaane bwa a na tauu baangiia, a na tauu bwaai ma nanoia, a na iango raoi, a na nako raoi n aia onimaki, ma aia tangira, ao n aia taotaonaki n nano. 3 Ao ai aroia naba unaine, ko na taetae n reireiia bwa a na bwaina te maiu ae iai karinean te Atua iai; a na tai winanti, a na tai toronaki n te kamanging; ma a na riki bwataan reirei baika a raraoi: 4 bwa a na reireiia ateiaine bwa a na tangiriia buia, ao bwa a na tangiriia naba natia; 5 a na iango raoi, a na itiaki, a na mwamwakuri ni mwengaia, a na raoiroi aroia nakoia aomata, ao a na aan-taeka irouia oini buia, bwa e kaawa ni kabuakaki ana taeka te Atua. 6 Ao ai arona naba bwa ko na kauungai nanoia rorobuaka bwa a na iango raoi. 7 Ko na kaotiko ni bwaai ni kabane bwa te banna ni kakairi n arom ni mwakuri aika a raoiroi; ko na bwaina te eti ma te nano ni koaua ngkana ko anga reirei, 8 ao kamanenaai taeka aika oin taeka aika a na aki konaaki ni kabuaakakaaki; bwa e aonga ni maamaa te kairiribai iai, ngkai akea te bae e buaakaka ae e na taekiniira iai. 9 A na aan-taeka tooro irouia aia toka ao a na kakukureiia ni bwaai ni kabane; a na tai kauntaeka nakoia; 10 ke n iraei aia bwai; ma a na kaotiia bwa iai onimakinaia ni koaua, ao n te aro aei a katamaaroaa te reirei I bukin taekan te Atua are ara Tia Kamaiu n aroia nako. 11 Bwa E a tia te Atua ni kaota ana aakoi ibukini kamaiuaia aomata ni kabaneia. 12 Te aakoi anne are e reireira bwa ti na rawa nakon te maiu are akea karinean te Atua iai ma te maiu n tangiri bwain aon te aba, ao ti na bwaina te maiu n iango raoi, ae te maiu ae e karaoa nanon te Atua ma n i raorao ma Ngaia n te aonnaba aei, 13 ngkai ti tataningaa te bongi ni kabwaia are ti kaantaningaia bwa e na roko ngkana e kaoti mimitongin Atuara ae kakannato ma te Tia Kamaiu are Iesu Kristo, 14 are E anga Ngaia i bukira, bwa E aonga ni kainaomataira man te buaakaka ni kabanea, ao E aonga ni kaitiakira bwa aomata aika ana aomata n ti Ngaia, aika iai nanoia ae e korakora ni kani karaoi mwakuri aika a raraoi. 15 Ko na taekini baikai, ao ko na kauungaiia ma ni boaiia am aomata ni mwaakan nakoam. E na tai kaakeaa boongam temanna.
1 Ko na kauringia am aomata bwa a na aan-taeka irouia ueea ma taan tau-taeka, ao a na ongeaaba ma n tauraoi nakoni karaoani mwakuri aika a raraoi ni kabane; 2 a na tai taetae ni kabuaakaka temanna, a na tai unun, a na taotaon nanoia, a na kaota te aro n nimamannei ni kabanea nakoia aomata ni kabaneia. 3 Bwa ti bon nanobaba naba ngaira ngkoa, ao ti aki ongeaaba; ti burebureaki ao ti toronaki n naano nako ni kaibwabwaru ma baika ti na kakukureiaki iai ni kabane ara bongi ni maiu, ni karaoan te buaakaka ma bwainan te bakantang; ao ti ribaaki irouia aomata, ao ngaira ti ribaia aomata. 4 Ma ngke e kaotaki ana atataiaomata ma tangiraia aomata iroun te Atua ae ara Tia Kamaiu, 5 ao ti a kamaiuaki irouna, tiaki ibukini mwakuri aika ti a tia ni karaoi ngke ti kani karaoa nanon te Atua, ma ibukin oin nanona n nanoanga; are E kamaiura iai ri nanon te tebotebo ni kaitiaki n te ran are e reitaki ma te manga-bungiaki, ao n ana mwakuri te Taamnei are e Raoiroi ni manga-kaboouan te maiu. 6 E nurakina ni kabatiaa te Taamnei are e Raoiroi i aora te Atua iroun Iesu Kristo are ara Tia Kamaiu, 7 bwa a aonga n reke reitakira ma te Atua n ana akoi, ao e na reke bwa ara bwai te maiu are e aki toki are ti kaantaningaia. 8 E koaua te taeka aei. I tangiriko bwa ko na karokoraoa aron taekinani baikai, bwa a aonga akana onimakina te Atua n tarataraiia bwa a na kaakaraoi mwakuri aika a raraoi, aika a raoiroi ma ni boongana i bukiia aomata. 9 Ma ko na kararoako man taian titiraki ni baba, ma taiani kateiriki, ma unra, ma kauntaeka i aon taekan te Tua, bwa akea manenaia ao akea naba uaaia. 10 Ao ibukin te aomata ae e karika te i raraaure n iango irouia aomata, ko na aki manga tabe ma ngaia ngkana ko a tia ni kauoua reireiana; 11 ngkai ko a ataia bwa te aomata anne e aki eti arona, ao ana bure a kakoauaa arona nakoina bwa e kaairua. 12 Ngkana I kanakoa Aretema nakoim, ke tao Tukiko, ao ko na bareiko ni kawarai i Nikobori; bwa I a tia ni baaireia bwa N na kabanea bongin te aumeaang iai. 13 Ko na buoka Tena are te rooia ma Aboro, bwa a aonga ni waekoa ni mwananga, ao taraia bwa a na akea te bae a na kainnanoia. 14 A reireiaki ara aomata bwa a na kaakaraoi mwakuri aika a raraoi, bwa a aonga ni buoki kain nano aika a riai, ao n te aro aei a boongana iai aia tai. 15 A bbane ni kamauriko aomata aikaa mena irou. Ko na anga ara kamauri nakoia ake a tangiriira n te onimaki. E na mena te aakoaki iroumi ni kabaneingkami.
1 Mai irouni Bwauro, ae e kabureaki ibukini Kristo Iesu, ao mai iroun Timoteo ae tarira; nakoni Biremon ae e tangiraki ae raora ni mwakuri, 2 ao nakon te ekaretia ane a bobootaki kaaina i nanon am auti, ao nakon Abebia ae mwaanera ma Arekibo ae raora n tautia: 3 Ami bwai te aakoaki ma te raoi mai iroun te Atua ae Tamara ma te Uea are Iesu Kristo. 4 I aki toki ni mwanea aram ngkana I tataro, ao I kaaitaua te Atua, 5 ngkai I ongo taekan am tangira nakoia ake a itiaki ni kabaneia, ma onimakinan te Uea are Iesu iroum. 6 Bon au tataro bwa arom n i-raora ma 437 aomata ibukin am onimaki e na karika irouia ataakin raoi baika a raraoi ni kabane aika iai iroura, aika a kairiira nakoni Kristo. 7 Bwa e bati au kimwaareirei ma kabeebetean nanou n am tangira, tariu, bwa a kamaiuaki nanoia ake a itiaki iroum. 8 Ma ngaia aei, bwa bon iai au ninikoria ae e bati, ngkai ti uaia n reitaki ma Kristo, n tuangko te bae ko riai ni karaoia. 9 Ma ibukin te tangira,ao e a raoiroi riki irou bwa N na butiiko, ngai ae Bwauro, ae te tia ua-rongorongo ae I kabureaki naba ngkai ibukini Kristo Iesu— 10 I butiiko ibukin Onetimo ae e riki bwa natiu i nanoni Kristo; bwa i nanon au tai ni kabureaki, ao I a tia n riki bwa kaanga tamana ngai. 11 Akea manenana iroum ngkoa, ma iai ngkai manenana nakoim ao nakoiu naba; 12 ae I a manga kaokia nakoim, ma nanou ae bane irouna. 13 I kan taua bwa e na mena irou, bwa e na bonota mwiim n akoai ngkai I kabaeaki ibukin te euangkerio. 14 Ma I aki kani karaoa te bwai teuana, ngkana ko tuai ni kataua; bwa e kaawa n riki aakoakiu iroum bwa te bae ko tebonaki iai, ao tiaki te bae e nako mai nanom. 15 Bwa tao e a tia n nako Onetimo mai iroum i nanon te tai ae e aki maan, bwa e aonga ni manga reke iroum ao n tiku iroum n aki toki; 16 bwa kaanga ai tiaki am toro, ma e raka rikii arona i aon te toro: bon tetari ae e tangiraki, ai moa ra irou, ma e a moamoa riki nakoim n te aro ni maiu i aon te aba ao n reitaki ma te Uea. 17 Ma ngaia aei, ngkana ko taku bwa raom ngai, ao ko na mwaneia n akoia bwa kaanga ngai. 18 Ao ngkana tao e a tia ni karaoa ae e kaairua nakoim ngkoa n te bwai teuana, ke tao e taarau iroum, ao ko na taua mwiina i aan arau. 19 I a korea aei n tabonibaiu: Ngai ae Bwauro, N na kabooa mwiina nakoim. Tiaki te bwai ae e riai irou bwa N na taekina nakoim ae ko bae irou ibukini maium ni Kristian. 20 Eng, tariu, I bia buokaki iroum ibukin te Uea: ko na kamaiua nanou ngkai ko reitaki ma Kristo. 21 I koroboki nakoim ma te aki nanokokoraki bwa ko na boni karaoi baika I taekin, ao I ataiko bwa ko na boni karaoa ae e bati riki nakon ae I tuangko. 22 Ao i rarikin naba aei, ko na katauraoa te tabo ae N na mena iai: bwa I kaantaninga ae kam na anganaki ngai bwa kaekaan ami tataro. 23 E kamauriko Ebwabera, ae raou ni kabaeaki ibukini Kristo Iesu; 24 ao a kamauriko naba Mareko, ma Arititareko, ma Tema, ma Ruka, aika raou ni mwakuri. 25 E na mena ana aakoi ara Uea are Iesu Kristo irouia taamneimi. Amene.
1 N taai ake ngkoangkoa ao te Atua E taetae nakoia ara bakatibu irouia buraabeti n te tai teuana ma teuana, ao n aaro aika a bati; 2 ao ni boong aikai aika kabaneani boong, E taetae nakoira iroun Natina, are E a tia n rineia bwa te tia bwaibwai ni bwaai ni kabane, ao are E karaoa te aonnaba ae e bwanin irouna; 3 Ngaia raneaneani mimitongin te Atua, ao katootoongan arona ni koaua; ao E kateimatoai bwaai ni kabane aika a karikaki bwa a na waaki n aroia n ana taeka ae e mwaaka. Ngke E a tia ni kaitiaki buure, ao E tekateka i angaatain te Atua are e Mwaaka i eta; 4 ngkae E a tia n riki ni kakannato riki nakoia anera n ai aron arana are E bwainna ngkae e rine riki nakon araia. 5 Bwa te anera ra ae E kaangai te Atua nakoina ngkoa, Bon Natiu Ngkoe I karikiko n te bong aei? Ke ni kaangai, N na riki bwa Tamana Ngai ao Ngaia E na riki bwa Natiu? 6 Ma ngke E nang kanakoa ana moa n Nati te Atua nako aon te aba, ao E kaangai, Ao a bane ana anera te Atua n taromauriia. 7 Ao E taekinia anera te Atua ni kaangai: E karaoiia ana anera bwa aang, ao ana tia mwakuri bwa uran te ai; 8 ma E taekina Natina ni kaangai: Ueam, te Atua, e na teimatoa n aki tootoki; ao Ko na tautaeka ma te eti i aoia am aomata. 9 Ko tangira karaoan nanon te Atua, ao Ko ribaa riaoakin nanona. Ma ngaia ae E kabiriko te Atua, ae Atuam, ni bwaan te kimwaareirei bwa Ko aonga ni kimwaareirei riki i aoia raom. 10 Ao E kaangai naba, Ngkoe, te Uea, Ko kawenea aan aonnaba i mwaain rikini bwaai, ao Ko karaoa karawa ni baim. 11 A na mauna, ma Ko tei matoa; A na bane ni mane n ai aron te kunnikai; 12 Ao ane ko na rukum n ai aron te niiniira, ao a na onikaki naba n ai aron te kunnikai: ma ai uauam nako naba Ngkoe, ao a na akea tokin am ririki. 13 Ao te anera ra ae E kaangai te Atua nakoina n te tai teuana,: Ko na tekateka i angaataiu, ni karokoa I kaakiia am kairiribai bwa nneni katokaani waem? 14 Tiaki bon taamnei ni kabaneia anera, aika taani mwakuri aika a kanakoaki bwa a na buokiia te koraki akana a nang karekea te kamaiuaki?
1 Ma ngaia ae e riai bwa ti na tau ni kamatoai baika ti a tia n ongo, bwa ti kaawa ni beibeti nako. 2 Bwa ngke e nooraki aron te taeka are e taekinaki irouia anera bwa e koaua, ao ngke a reke booni buure ni kabane ma aki-ongeaaba ni kabane aika booia aika a riai, 3 ao ti na iranira ni kareke maiura ngkana ti aki mutiakina te aro ni kamaiu ae e kakannato aei? E moa n taekinaki iroun te Uea, ao e kakoauaaki nakoira irouia ake a ongo; 4 ao te Atua E raoniia ni kakoauaa n arona ni karaoi kanikina ma kamiimii ma mwakuri aika a mwaaka ma tibwaakini bwaai n tituaraoi ake mai iroun te Taamnei are e Raoiroi. 5 Bwa te Atua E aki kaaki i aani mwaakaia anera taekan te aonnaba ae e nangi roko, ae ti taekinna. 6 Ma e taetae temanna n te tabo teuana n te Baibara ni kaangai: Tera te aomata, ngkai Ko ururingnga? Ke natin te aomata, ngkai ko kaakawaria? 7 Ko karinanoa riki nakoia anera i nanon te tai ae e aki maan; Ko baunna bwa kaanga te uea n te neboaki ma te karineaki. 8 Ko kaaki bwaai ni kabane i aani waena. Bwa ngke E kaaki bwaai ni kabane i aana, ao bon akea ae E katikua n aki kaaki i aana. Ma ngkai, ti tuai n noori bwaai ni kabane i aana. 9 Ma ti noora Iesu, are e karaoaki ni karinanoaki riki nakoia anera i nanon te tai ae e aki maan, bwa E aonga ni mate i bukiia aomata ni kabaneia; ao e riki aei man nanon te Atua n akoi. Ti nooria ngkai bwa E a baunaki n te neboaki ma te karineaki ibukin arona ni maraki ma ni mate. 10 Bon te bwai ae e riai iroun te Atua, are Ngaia ae e kariki bwaai ma ni kateimatoai aroia, bwa E na karaoa Iesu bwa E na bobonga raoi arona n te maraki, bwa a aonga natin te Atua aika a bati ni buokanibwai ma Iesu ni mimitongin te Atua. Bwa Iesu boni Ngaia ae e kairiia nakon te kamaiuaki. 11 Bwa Iesu ni bootaki ma ake a riki n tabu maiuia irouna bwa ana bwai te Atua a bane n nako man te oi ae ti teuana. Ma ngaia ae E aki maamaa n atongiia bwa tarina, 12 ngkae E kaangai N na taekina aram nakoia tariu; N na anenea aram i buakon aia bootaki. 13 Ao E kaangai naba: N na onimakinna. Ao E a manga kaangai naba: Noria, Ngai ma ataei aika E anganai te Atua. 14 Ma ngaia ae ngkai a buokanibwai ataei n te raraa ma te iriko, ao Iesu E buokanibwai naba ma ngaiia ni baikai, bwa e aonga n riki matena bwa kataean ana kai teuare iai mwaakana i aon te mate, ao teuaei bon te riaaboro; 15 ao n te aro aei E a kainaomataia iai aomata ni kabaneia aika a toronaki n aia bongi ni maiu ni kabane ni maakan te mate. 16 Bwa E aki tauia anera ni kamaiuiia, ma E tauia ana kariki Aberaam ni kamaiuiia. 17 Ma ngaia are e riai irouna bwa E na riki n ai aroia tarina ni bwaai ni kabane, bwa E aonga n riki bwa aia Ibonga ae e Kakannato ae e nanoanga ma ni kakaonimaki ni baika a reitaki ma te Atua, n anga te karea n raoi ibukin aia bure aomata. 18 Bwa ngkae E a tia ni maraki ao ni kariiriiaki, ao E boni konaa ni buokiia akana a kariiriiaki.
1 Ma ngaia aei, taari aika kam itiaki, aika raou ni weteaki mai karawa, kam na iangoa te Tia Tuatua are Iesu, are Mataniwiia ibonga n te onimaki ae ti tataekinna. 2 E kakaonimaki nakon Teuare e rineaki irouna bwa E na karaoa ana mwakuri, n ai aroni Mote ngke e kakaonimaki nakon ana mwakuri i bukiia ana aomata te Atua. 3 Bwa E atongaki Teuaei bwa e riai ni mwaiti riki neboakina nakon neboakini Mote, n ai aron te tia kateitei ae e riai ni mwaiti riki karineana nakoni karinean te auti are e kateia. 4 Bwa auti n tatabeua nako a kateaki iroun temanna ma temanna; ma ane E karaoi kateitei ni kabane bon te Atua. 5 E kakaonimaki Mote n ana mwakuri i bukiia ana aomata te Atua ngkai te toro ngaia, ao n arona aei e a kaoti iai baika a na atongaki rimwi iroun te Atua. 6 Ma Kristo E kakaonimaki bwa te Nati Ngaia ae iai tabena i bukiia ana aomata te Atua. Bon ana aomata ngaira ngkana ti teimatoa ni karokoa te toki ni bwaina te aki-nanokokoraki ma te kakatonga n te baere ti kaantaningaia.Te Motirawa i bukiia Ana Aomata te Atua 7 Ma ngaia aei, n ai aron ana taeka te Taamnei are e Raoiroi, ae e kaangai: Ngkana kam ongo bwanaan te Atua n te bong aei, 8 Ao kam na tai kamatoatoai nanomi, n ai aroia te koraki ngkoa ake a rawa ni kani kairaki n tain te kataaki n te rereua, 9 Ike a kariiriia iai te Atua ami bakatibu ni kataia, Ao a noori naba ana mwakuri angaun te ririki. 10 Ma ngaia are E un te Atua nakon te roro arei, Ao E kaangai, A aki toki ni buubure i nanoia; ao a aki atai arou nako; 11 Ma ngaia are I taetae n tuea iai ngke I un, Bwa a na aki rin i nanon au motirawa 12 Kam na tarataraingkami, taari, bwa e na aki mena iroun temanna i buakomi, te nano ae e buaakaka ae e aki onimaki, ae te kani kiitana te Atua ae e maiu. 13 Ma kam na i kauungaingkami n te bong ae koraki, ngkae e atongaki bwa Te bong aei; bwa e kaawa temanna i buakomi ni mwaamwanaa ki n te bure ao e riki ni matoatoa iai nanona. 14 Bwa ti riki bwa raao ngaira ma Kristo ngkana ti taua ni kamatoaa ni karokoa te toki te aki-nanokokoraki are e reke iroura ngke ti moa n onimaki. 15 Bwa e kaangai te Baibara: Ngkana kam ongo bwanaan te Atua n te bong aei, Ao kam na tai kamatoatoai nanomi, n ai aroia te koraki ake a rawa ngkoa ni kani kairaki. 16 Bwa antai te koraki ake a ongo ao a rawa ni kani kairaki? Tiaki aomata ni kabaneia ake a oti nako mai Aikubita irouni Mote? 17 Ao antai ake E un te Atua irouia angaun te ririki. Tiaki ake a bure, ake a bwaka ni mate n te rereua? 18 Ao antai ake E taetae n tuea nakoia bwa a na aki rin i nanon ana motirawa? Tiaki ake a aki ongeaaba? 19 Ao ti a ataia iai bwa a aki konaa n rin ibukin aia aki-onimaki.
1 Ma ngaia aei, ngkai ti anganaki te taeka n aakoi ibukin te rin i nanon ana motirawa te Atua, ao ti na taraia raoi bwa e kaawa ni kuneaki temanna i buakomi bwa e aki tau n rin iai. 2 Bwa e a tia n taekinaki te euangkerio nakoira, n ai aroia; naba; ma e matebuaka irouia te rongorongo are a ongo, bwa a aki bwaina naba te onimaki are e reke irouia te koraki ake raoia n ongoraa. 3 Ngaira ngkanne, aika ti onimaki, ti a rin i nanon te motirawa arei; n ai aron are E taekinna te Atua ni kaangai, Ma ngaia are I taetae n tuea iai ngke I un, Bwa a na aki rin i nanon au motirawa. E taekina aei, e boni ngae ngke a kaman tia ana mwakuri ma ngke a moani karikaki aonnaba. 4 Bwa E taekina te kaitibong n te tabo teuana ni kaangai: E motirawa te Atua n te kaitibong man ana mwakuri ni kabane. 5 Te bwai naba aei e a manga taekinaki naba ni kaangai: A na bon aki rin i nanon au motirawa. 6 Te koraki ake a moa n ongo te rongorongo ae e raoiroi are taekan te motirawa e aki reke nakoia te motirawa anne, ibukin aia aki-ongeaaba. Ma iai ngkanne tabemwaang aika a kariaiakaki bwa e na reke nakoia. 7 E kaotaki aei n aron te Atua ni baairea te bong teuana, ae e aranaki bwa Te bong aei; ngke E kaangai iroun Tawita, i mwiin ririki aika a bati, n ai aron are e a tia n taekinaki: Ngkana kam ongo bwanaana n te bong aei, Ao kam na tai kamatoatoai nanomi. 8 Bwa ngke arona bwa e anganiia aomata Iotua te motirawa, ao E aki manga taekina te bong ae tebongina te Atua i mwiini baikai. 9 Ma ngaia ae bon iai te motirawa-n-taabati nakoia ana aomata te Atua. 10 Bwa ane e rin i nanon ana motirawa te Atua, ao e boni motirawa man ana mwakuri, n ai aron te Atua ngke E motirawa naba man ana mwakuri. 11 Ma ngaia ae ti na kakorakoraira ni kan rin i nanon te motirawa arei, bwa e kaawa temanna ni bwaka, ni kaototoongiia te koraki arei ibukin aia aki-ongeaaba. 12 Bwa e maiu ana taeka te Atua, ao e mwamwakuri ao e kakang riki nakoni kabaang aika uaitera wiia ni kabane, ao e ewara nako te aomata nakon te tabo are a kaaitibo iai te maiu ma te taamnei, ao taian toma n rii ma kanoan rii; ao e atai raoi ana iango te nano ma baika a riki iai. 13 Bon akea te bwai teuana ae e karikaki ae e na raba mai irouna; ma a bane bwaai ni kaakiaki rabunaia ma ni kaotaki raoi i matan Teuare Ngaia ae ti nangi taekin arora nakoina. 14 Ma ngaia aei, ngkai iai ara ibonga ae moanibaan te kakannato, are E a ta n ri buakon taiani karawa, are Iesu are Natin te Atua, ao ti na taua are ti a tia n taekinna ibukina. 15 Bwa ara ibonga ae e kakannato bon tiaki ae e aki konaa te nanoangaira ibukini mamaarara, ma bon ae e kariiriiaki ni bwaai ni kabane n ai arora, ma E aki bure. 16 Ma ngaia ae ti na tai maaku ni kaania ana kaitokanuea te Atua are e aakoaki te aba iai, bwa ti aonga n anganaki te nanoangaaki, ao ti aonga ni karekea te aakoaki ngkana a kai nanora..
1 Bwa te ibonga ae e kakannato e a rineaki mai buakoia raona, bwa e na mwakuri ibukin te Atua i bukiia aomata, bwa e na kaakaraoi taromauri ma n angaanga karea ibukini buure. 2 Ngkai a bati naba mamaaran te ibonga ae e kakannato ao bon iai ana konaa n nanoangaia akana a karaoi mwakuri aika a kaairua ibukini babangaia; 3 ibukini mamaarana anne, ao e bon riai bwa e na anga karea tiaki ti ibukin aia bure aomata, ma ibukin naba oin ana bure. 4 Ao akea temanna ae e anaa te karineaki aei bwa karineana, ae te nakoa n ibonga ae e kakannato, ma ti ngkana e weteaki nako iai iroun te Atua, n ai aron Aaron. 5 Ao ai aron naba Kristo, E aki neboaia i bon irouna n arona n riki bwa te Ibonga ae e Kakannato Ngaia, ma E neboaki iai iroun te Atua ngke E kaangai nakoina, Bon Natiu Ngkoe, I karikiko n te bong aei. 6 Ao E a manga kaangai naba n te tabo teuana: Bon te Ibonga Ngkoe n aki toki N ai aroni Merekitereka. 7 Ngke E maiu Iesu i aon te aba, ao E tataro ni buubuti ma te tang ae e korakora ma rannimatana nakon Teuare e konaa te kamaiua man te mate, ao E ongo irouna ibukina bwa iai maakan ma karinean te Atua irouna. 8 E boni ngae ngke te Nati, ma E reireinaki te ongeaaba ni baike E maraki iai; 9 ao ngke E a bobonga raoi arona, ao E riki iai bwa te tia karika te maiu are e aki toki nakoia ni kabaneia aika a ira nanona; 10 ao E atongaki iroun te Atua bwa te Ibonga ae e Kakannato, ae te karinan ae Merekitereka. 11 A bati ara taeka aika ti kan taekin ibukin te nakoa n ibonga aei ma a kaangaanga aroia ni kabwarabwaraaki nakoimi, ibukina ngkai kam aki kai oota iai. 12 Kam a riai ni kaman tia n riki bwa taan reirei, ma ae kam bon tangira naba temanna bwa e na reireingkami baike moanreirei n ana taeka te Atua; ao ae kam bon teimatoa naba n tangira te miriki, ao tiaki te amwarake ae e matoatoa. 13 Bwa ane e momooi n te miriki ao ai aron te merimeri ae akea ana atatai n taekani karaoan nanon te Atua. 14 Ma te amwarake ae e matoatoa bon i bukiia aika a ikawai, akana a kataneiaaki bwa a aonga ni konaa n ataa te kaokoro i marenan ae e raoiroi ma ae e buaakaka.
1 Ma ngaia ae ti na aki toki ni baike ti moa n reireiaki iai n taekan Kristo, ma ti na waaki rake nakon reirei n ikawai; ao ti na tai manga titiku n taekani baika kam moa n reireiaki iai, ake taekan te rairan nano mani mwakuri aika akea uaaia, ao taekan onimakinan te Atua, 2 ma taiani bwabetito, ma katokaani baai, ma manga-maiuia maate, ma te motiki-taeka ae e aki toki. 3 Ao ti na karaoa aei, ngkana E kariaia te Atua. 4 Bwa aomata aika a tia n reke irouia te oota, aika a tia ni katoonga te bwai n tituaraoi mai karawa, aika a tia n anganaki naba te Taamnei are e Raoiroi, 5 ao a a tia naba n reke irouia ana taeka ae e raoiroi te Atua ma mwaakan te aba ae e nangi roko, 6 ngkana a kiitana te onimaki, ao a bon aki konaaki ni kaokaki nakon rairan te nano ibukina ngkai a manga taura Natin te Atua n te kaibangaki i bon i bukiia, ao a karaoa ae E na kamaamaaeaki iai irouia aomata. 7 Bwa e kakabwaiaaki iroun te Atua te tano ae a tia n oonga te karau ae e bwaabwaka i aona, ae e kariki aroka aika a boongana nakoia akana e ribanaaki i bukiia. 8 Ma ngkana e kariki kaai aika a kateketeke ma kaai aika akea boonganaia, ao e aki boongana; e a kaan rekeni kaina, ao n tokina e na kabuokaki. 9 Ma ti bon aki nanokokoraki iroumi, ngkami aika kam tangiraki, ngkana tao ti taetae n te aro aei; bwa ti ataia bwa a a tia n reke iroumi taiani kabwaia aika a raraoi riki aika a reitaki ma aroni kamaiuami. 10 Bwa E aki riibuaka te Atua ni mwanuoki taekan ami mwakuri ake kam karaoi ibukina, ma ami tangira are kam kaotia ibukina, ngke kam a tia n anga ami buobuoki, ao ae kam bon teimatoa naba iai i bukiia ake a itiaki. 11 Ma ti tangiringkami n tatabemaningkami nako bwa kam na kaota te ingainga n nano ae ti te arona ni karokoa te toki, bwa kam aonga ni koaua raoi ni bwaai aika kam kaantaningai bwa a boni koaua: 12 bwa kam na aki taningaroti, ma kam na kakairi irouia ake a tia ni karekea kanoan te taeka n aakoi ibukin aia onimaki ma aia taotaonaki n nano. 13 Ngke e anganaki Aberaam te taeka n aakoi iroun te Atua, ao E tuea i bon irouna, ngke akea riki temanna ae e kakannato riki nakoina are E konaa ni kamanenaa arana ngkana E tuea; 14 ao E kaangai, Bon te koaua bwa N na kakabwaiako, ao N na kabatiaia am kariki ni boni kabatiaia. 15 Ao ibukin aron Aberaam n taotaona nanona, ao e a reke irouna mwiin te taeka n aakoi arei. 16 Bwa ngkana a taetae n tuea aomata ao a kaboonganai araia ake a kakannato riki nakoia; bwa te taeka ni berita boni ngaia ae katoki kauntaeka ni bane. 17 Ma ngaia aei, bwa te Atua ngke E kani kaota raoi nakoia taani bwaibwai n te taeka n aakoi bwa E aki konaa ni bita nanona are iai, ao E kamatoaa ana taeka n aakoi n te taeka ni berita, 18 bwa ti aonga ni karekea kakorakoraan nanora ae bati ni baika uoua aikai aika a aki bibitaki, aika ti aki konaa ni keweaki iai iroun te Atua, ngaira aika ti biri nako bwa ti na taua te kaantaninga are e kamenaaki i mwaaira. 19 Ao iai iroura te kaantaninga ae ti taua bwa kaanga atinroni maiura, ae te atinro ae e matoatoa ae e nene, are e rin i nanon te ru are moan te tabu are i akuun te roki are te kunnikai i nanon te umwantabu i karawa, 20 ike E a tia n rin iai Iesu i bukira, ae te tia ri-moara; ao E riki bwa te Ibonga ae e Kakannato n aki toki, n ai aroni Merekitereka.
1 Merekitereka arei bon uean Tarem, ao ana ibonga te Atua are Moan te Rietata. Ngke e oki Aberaam man te buaka are e kamateia iai ueea, ao e kaaitibo Merekitereka ma ngaia, ao e kakabwaiaaki irouni Merekitereka; 2 ao Aberaam e anganna kakateuana te katebwina ni mwakoro mani mwaitin ana bwai aika a kakaokoro nako ake a reke irouna. Moan nanon te ara ae Merekitereka bon Uean te Raoiroi; ao ibukina ngkai uean Tarem, ao iai naba nanona ae Uean te Raoi. 3 Akea taekan tamana ke tinana ke taekaia ana bakatibu; ao akea naba taekan ana bongi ni bung ke taekani matena. E riki bwa kaanga ai aron Natin te Atua; e tiku bwa te ibonga n aki toki. 4 Kam noora aroni kakannaton Merekitereka! Aberaam, are te bakatibu ae e kakannato, e anganna kakateuana te katebwina ni mwakoro mani mwaitin ana bwai aika a kakaokoro nako ake a reke irouna n te buaka. 5 Ao ake kanoan Rewi, ake a anganaki te nakoa n ibonga, a tuangaki n te Tua bwa a na anai kakateuana te katebwina ni mwakoro mani mwaitin aia bwai aika a kakaokoro nako tariia, ake bon ana kariki naba Aberaam. 6 E aki riki Merekitereka mai iroun Rewi, ma e anaa teuana te katebwina ni mwakoro man ana bwai nako Aberaam, ao e kakabwaia Aberaam, are teuare e anganaki taian taeka n akoi. 7 E bane n ataaki bwa te aomata are e anga te kakabwaia e kakannato riki nakon are e kakabwaiaaki. 8 A anganaki ibonga te kabwianibwai mai irouia aomata nako. Ma a bane ni mate ibonga, ma ti Merekitereka ae e aki, n ai aron taekana n te Baibara. 9 Ma ngaia aei, ngke e anga te kabwianibwai Aberaam, ao e konaa naba n taekinaki ae e kaangai, bwa Rewi (ake taan anai kabwianibwai natina) e anga naba te kabwianibwai. 10 Bwa e tuai ni bungiaki Rewi ngke e kaaitibo Merekitereka ma Aberaam; ma e konaa naba n taekinaki ni kaangai, bwa rabwatan Aberaam are ana bakatibu Rewi, ai bon rabwatan naba Rewi n te tai anne. 11 Ma ngaia aei, bwa ngke arona bwa e kororaoi aron te nakoa n ibonga are iroun Rewi ma ana kariki, (bwa a anganaki aomata te Tua n te nakoa aei), ao bon akea kainnanoan te ibonga riki temanna ae e kaokoro bwa e na kaoti, n ai aroni Merekitereka, ae tiaki mai iroun Aaron. 12 Ao ngkana e bitaki aron rinean te ibonga, ao e na bitaki naba te Tua. 13 Bwa teuae a taekinaki baikai ibukina bon ara Uea, are kaain te baronga ae e kaokoro, ae akea temanna i buakoia kaaina ae e a tia n taua te nakoa n ibonga. 14 Bwa E bon ataaki ara Uea bwa E riki man te baronga are Iuta, ae akea taekana irouni Mote ngke e taekinia ibonga. 15 E a oota raoi riki te baere I a tia n taekinna, ngkae e kaoti te ibonga temanna ae ai aroni Merekitereka, 16 are e riki n ibonga, tiaki ibukina ngke kaain te utu n ibonga ngaia, ma ibukina ngkae e aki tootoki maiuna. 17 Bwa e kaotiotaki taekana ae e kaangai: Bon te ibonga Ngkoe n aki toki n ai aroni Merekitereka. 18 E kaakiaki te tua are rimoa ibukini mamaarana ma aki-manenana. 19 Bwa akea te bae e konaa ni kakororaoia te Tua; ma iai te kaantaninga ae e raoiroi riki, are ngaia ae ti a konaa iai n roko ni kaania te Atua. 20 I rarikin te kaantaninga ae e raoiroi riki, ao bon iai te taeka ni berita. Akea te taeka ni berita ae e karaoaki ngke a riki bwa ibonga aomata akekei. 21 Ma Iesu E riki n ibonga n te taeka ni berita iroun Teuare e kaangai nakoina, E taetae n tuea te Uea, ao E na aki bita nanona, Bon te ibonga Ngkoe n aki toki. 22 Ao e riki naba iai Iesu bwa kakoauaan te booraraoi ae e raoiroi riki. 23 A mmwaiti aia koraki n ibonga tekoraki arei, ma a bane ni mate ao a aki konaa ni waakina nako aia mwakuri. 24 Ma Iesu E boni maiu n aki tootoki, ao e tiku n aki nako mai irouna nakoana n ibonga. 25 Ma ngaia ae E konaa ngkai ao n taai nako ni kamaiuiia akana a nako n te Atua irouna, ngkae E maiu n aki toki bwa E na buubuti i bukiia. 26 Iesu ngkanne bon te Ibonga ae e Kakannato ae e tau i bukira; E kukurei te Atua irouna, akea kabuaakakaana ma baarekana, E kamwaawaaki mai rarikiia taani bure, ao E karietaataaki riki i aon taiani karawa. 27 E aki riai irouna, n ai aroia ibonga ake a kakannato, bwa E na anga karea n te bong ae koraki, n anga moa ibukin oin ana bure, ao rimwi ibukin aia bure aomata: bwa ti teuana karaoan aei irouna, ngke E anga Ngaia bwa te karea. 28 Bwa te Tua e rineia aomata aika a aki kororaoi n aroia bwa ibonga aika a kakannato; ma te taeka n aakoi are e karaoaki ma te taeka ni bau are e roko rimwi i mwiin te Tua, e rinea te Nati bwa te ibonga ae e kororaoi n arona n aki toki.
1 Oin te kaantaninga ni baika ti taekin bon aei: bwa iai iroura te Ibonga ae e Kakannato, are e tekateka i angaatain ana kaintokanuea ae e kakannato te Atua i karawa. 2 Bon te tia mwakuri Ngaia n te tabo are moanibaan te tabu are n te umwanrianna ni koaua, are E kateia te Uea, ma tiaki te aomata. 3 Bwa a rineaki ibonga aika a kakannato n tatabemaniia nako nakon aia mwakuri bwa a na angaanga bwaintituaraoi ma karea; ma ngaia ae e bon riai iroun ara Ibonga ae e Kakannato bwa e na iai naba te bwai ae E na anga bwa te karea. 4 Ngke arona bwa E na mena i aon te aba, ao bon tiaki te ibonga, ngkai bon iai ibonga aika anga bwaintituaraoi n aron are e tangiraki n te Tua. 5 Te mwakuri n ibonga are a karaoia bon ti katootoongan ao nuun are i karawa. Bon ti te bo ma are e riki nakoni Mote. Ngke e nang katea te umwanrianna, ao E kaangai te Atua, Ko na taraia bwa ko na karaoi bwaai ni kabane n ai aron te bwai ni kakairi are e kaotaki nakoim i aon te maunga. 6 Ao E a reke iroun Iesu ngkai te nakoa n ibonga ae e rangi ni kakannato riki; ngkai Ngaia ae e konaa ni karekea te boorarao iae raoiroi riki i marenan te Atua ma ana aomata, ae te booraraoi ae e boboto i aon taian taeka n aakoi aika a raraoi riki. 7 Ngke tao arona bwa e kororaoi raoiroin te moani booraraoi arei, ao a na akea kainnanoan are te kauoua. 8 Bwa E kabuaakakaia ana aomata te Atua, ngke E kaangai, Noria, a na roko boong, aika N na karaoa iai te booraraoi ae e boou ma te bootanaomata ae Iteraera ao te bootanaomata ae Iuta. 9 E na aki ti te bo ma te booraraoi are I karaoia ma aia bakatibu n te bong are I tauu baiia iai ni kaotinakoia man te aba are Aikubita, ibukina ngke a aki kakaonimaki nakon au booraraoi; ai ngaia anne are I aki mutiakiniia iai, bon ana taeka te Uea. 10 Bwa aio te booraraoi ae N na karaoia ma te bootanaomata ae Iteraera i nanoni boong aika a na roko, bon ana taeka te Uea: N na karin au tua i nanon aia iango, ao N na koroi i nanoia. N na riki bwa Atuaia, ao ngaiia a na riki bwa au aomata. 11 Ao a na aki manga i reirei: akea temanna ae e na reireia kaain ana kaawa, ke e na reireia tarina, ni kaangai, Kam na ataa te Uea. Bwa ane a na bane n ataai akana a moani mangori ma akana a moani kakannato. 12 Bwa N na nanoangaiia ni kabwarai aia buaakaka, ao N aki manga uring aia bure. 13 Ngkae E kaangai, Te booraraoi ae e boou; ao nanona bwa te Atua E a tia ni karaoa te moani booraraoi bwa te bwai nikawai; ao te bwai ae e a bwai nikawai ma ni m ane e waekoa ni mauna.
1 Bon iai tuua n te moani booraraoi ibukin te taromauri, ao te tabo naba n taromauri ae e bwain aon te aba. 2 Bwa e kateaki te umwanrianna, ae iai i nanona te moa n ru ae e aranaki bwa te tabo ae e tabu, are e mena i nanona nnen te taura n tei ao te taibora ma kariki aika a katabuaki ibukin te Atua. 3 Ao i akuun te roki are te kauoua bon te ru ae e aranaki bwa te tabo ae moanibaan te tabu; 4 are kanoana te baonikarea ae te koora ibukini kabuokani karea aika a boiarara, ma atin te berita are e kanimwaki te koora iai ni kabutaa, are e mena i nanona te bwaati ae te koora are kanoana te manna, ma te kai are okon Aaron are a bwebwe baanikai maiai, ma baban te booraraoi ake atiibu. 5 Ao a mena i aon te ati ni booraraoi kerubim aika a mimitong, ma baiia ni kiba aika a taangaki nako n rabuna aon te nne ni kabwaraa buure. Ma tiaki taiia ngkai ni kabaneaki raoi aroia ni kabwarabwaraaki. 6 Ma aei aroni baikekei ni baireaki. A rin ibonga i nanon te moa n ru n te umwanrianna ni karaoi aia mwakuri ni katoa bong; 7 ma ti te ibonga ae e kakannato ae e rin nako n te tabo are moanibaan te tabu; ao ti teuana ana tai ni karaoa aei n teuana te ririki, ao uotana ni katoa tai te raraa ae e na anga bon ibukina, ao ibukin naba aia bure aomata. 8 Ao te Taamnei are e Raoiroi E kaota man aroni baikai ni baaireaki bwa e tuai n uki te kawai nako nanon te tabo are moanibaan te tabu, ngkae e bon teimatoa n tei te ru are te moa n ru. 9 Ao te ru aei bon te bwai ni kabootau ibukin taai aikai. Ao bwaintituaraoi ma karea aika a anga aomata ngkai, a aki konaa ni kakororaoa karaoiroani mataniwiin nanon te tia taromauri, 10 ngkai baikai, a tabe ma taekan ti taian amwarake ma ninima ma taian teboka nako, aika tuua ibukin te rabwata aika a na karaoaki ni karokoa te bong are a na oneaki iai nakon aika a raraoi riki. 11 Ma E a tia n roko Kristo bwa te Ibonga ae e Kakannato ibukini baika a raraoi aika a kamani mena ikai, ao E nako n ri nuukan te umwanrianna ae e kakannato riki ma n raoiroi riki, ae e aki karaoaki ni bain te aomata, ao tiaki bwain aon te aba; 12 ao E rin n te tabo are moanibaan te tabu ti teuana te tai ao akea riki, ao E aki uoti raraaia kooti ma buniia kaao, ma E uota oin raraana ao E karekea kamaiuara ae e aki tootoki. 13 Bwa ngkana a kaitiakaki aomata mani kamwaraaia n raraaia kooti ma kao-mwaane ma mannangin te kao-aine te tei, aika a katimwaki i aoia; 14 ao ai bati ra riki kaitiakani mataniwiin nanora mani mwakuri aika akea uaaia n raraani Kristo are e anga Ngaia iroun te Taamnei are e maiu n aki tootoki bwa te karea ae akea buaakakana nakon te Atua, bwa kam aonga n toro iroun te Atua ae maiu! 15 I bukin aei ngkanne, ao Kristo boni Ngaia ae e buoka reken te booraraoi ae e boou, are a konaa iai te koraki ake a weteaki iroun te Atua ni kabwaibwaiaki n te kabwaia ae akea tokina, are E a tia te Atua n taekinna n ana taeka n akoi. E konaa ni karaoaki aei ibukina bwa iai te mate are e kainaomataia aomata man taiani bure ake a karaoi ngke bon iai te moani booraraoi. 16 Bwa ike e mena iai te kaburebwai, ao e bon riai ni kakoauaaki bwa te aomata are e karaoa te kaburebwai e a bon tia ni mate; 17 bwa akea nanon te kaburebwai ngkana e maiu te aomata are e karaoia; e a tibwa boongana ngkana e a tia ni mate are e karaoia. 18 Ma ngaia ae e a tibwa boongana te moani booraraoi ngke e kaboonganaaki te raraa. 19 Ngke e a tia Mote n tuangiia aomata ni kabaneia bwaai ni kabane ake a taekinaki n te Tua, ao e anaa te burae ae e uraroo ae buraen te tiibu ma te kaibwaabwaa ae te utobwa ao e kamanenaai ni katimtimwa iai raraaia bun ni kaao ma kooti, ma te ran i aoia aomata ni kabaneia ma te niira-ni-boki; 20 ao e taku, Te raraa aei boni kamatoaan te booraraoi ae E a tia te Atua n tua bwa e na karaoaki ma ngkami. 21 Ao e katimtimwa naba te raraa Mote n te aro naba arei i aon te umwa ao i aoni bwaai nako ake bwain te taromauri. 22 Ao n aron taekan te Tua, a kuri ni bane bwaai ni kaitiakaki n te raraa; ao ngkana akea katuutuuan te raraa, ao akea naba kabwaraani buure. 23 Ma ngaia ae e riai bwa a na kaitiakaki baike katootoon oi ni bwai ake i karawa n te aro anne. Ma bwaini karawa a tangiri aaro n angakarea aika a raraoi riki nakon aikai. 24 Bwa Kristo E aki rin nako nanon te tabo are e tabu, are e karaoaki ni bain te aomata, ao are katootoongan te oi ni bwai ni koaua; ma E bon rin i karawa, bwa E aonga ni kaoti i matan te Atua i bukira. 25 Ao E aki rin iai bwa E na okioki n angaanga Ngaia bwa te karea, n ai aron te ibonga ae e kakannato are e rin n te tabo are moanibaan te tabu n te ririki ae koraki ma uotana ae te raraa ae tiaki raraana. 26 Bwa ngke aroni Kristo anne, ao e na bon okioki marakina ni moa mani karikan aonnaba. Ma ngkai, ngkai e nangi roko tokin te tai ao E a ti kaoti ti te teuana te tai ao akea riki, ibukina bwa E na kamauna te bure n arona n anga Ngaia bwa te karea. 27 Ao ngkai e katauaki nakoia aomata bwa ti teuana mateia ao i mwiina motikan taekaia; 28 ao ai aron naba Kristo: bwa ti teuana te tai are E riki iai bwa te karea Ngaia ni kamaunai aia bure aomata aika a bati. E na kaoti te kaua tai nakoia ake a kaantaningaia ibukini kamaiuaia, ma E na aki katabea n te bure.
1 Bwa iai n te Tua nuni baika a raraoi aika a na roko, ma nu aikai bon tiaki katootoongan ni koaua baika a raraoi; ao te Tua e bon aki konaa ni kakororaoa kaitiakaia akana a kaania te Atua ma karea aika ti te arona aika a angaanga n te ririki ae koraki n aki toki. 2 Bwa ngke tao e kona, ao tiaki e toki te aba n angaanga karea akanne? Bwa ngke a kaitiakaki taan taromauri man aia bure, ao akea namakinani mwiin te bure irouia. 3 Ma bon iai manga uringani buure n te ririki ae koraki ni karea akanne. 4 Bwa a bon aki konaa ni kamaunaaki buure n raraaia kao-mwaane ma kooti. 5 Ma ngaia aei, ngke E nangi roko Kristo i aon te aba, ao E kaangai nakon te Atua, Ko aki tangira te karea ma te bwai n tangira, ma Ko anganai rabwatau. 6 Ko aki kukurei ni karea aika a kabaneaki ni kabuokaki ma karea ni kabwaraa buure. 7 Ao I taku, Noria, I a roko bwa N na toua mwiin am taeka, te Atua, n ai aron ae e koreaki bwa taekau ni bokin te Tua. 8 Bwa E kaangai moa, Ko aki tangiri ke ni kukurei n taiani karea ma bwaai n tangira, ma karea aika a kabaneaki ni kabuokaki ma karea ni kabwaraa buure. E taekina aei e boni ngae ngke karea aikai a kareanaki n aron taekaia n te Tua. 9 Ao i mwiina E taku Kristo, Noria, I a roko bwa N na toua mwiin Am taeka. Nanona ngkanne bwa E kaaki are te aro n angakarea nikawai, ao E onea mwiina n te aro n angakarea ae e boou; 10 ae ngaia ae a katabuaki iai maiura nakon te Atua bwa ana bwai, ngke E anga rabwatana Iesu Kristo n ai aron nanon te Atua bwa te karea n te tai ae ti teuana ao akea riki. 11 Ao a bane ibonga n tei n te bong ae koraki ni karaoi nakoaia ma n okioki n anga karea aika ai uaia nako naba, aika a bon aki konaa ni kamaunai buure. 12 Ao ngke E a tia Kristo n anga te karea ae ti teuana ibukini buure, ae manena n aki toki, ao E tekateka i angaatain te Atua; 13 ao E na tiku ikekei ni kaantaninga te tai are a na kaakiaki iai ana kairiribai bwa nneni katokaani waena. 14 Bwa n te karea ae ti teuana, ao E karaoiia iai aika a tia ni kaitiakaki man aia bure bwa a na moa n raoiroi n aki toki. 15 Ao E kaotioti naba te Taamnei are e Raoiroi n aei nakoira; bwa ngke E a tia ni kaangai, 16 Aio te booraraoi ae N na karaoia ma ngaiia i mwiini boong akekei, bon ana taeka te Uea; N a karin au tua i nanoia, ao N na koroi i nanoia; 17 ao E a manga kaangai, Ao N na aki manga uring aia bure ma aia buaakaka. 18 Ngkana a a tia baikai ni kabwaraaki, ao bon akea kainnanoan te angakarea ibukini kabwaraani buure. 19 Ma ngaia aei, taari, ngkai iai iroura te aki-maku n rin n te tabo are moanibaan te tabu ni maten Iesu, 20 n te kawai ae e boou ae e maiu, ae E a tia ni kaukia i bukira, ae te kawai n ri nanon te roki te kunnikai—ae e nanonaki iai arona ngke E anga boni Ngaia bwa te karea; 21 ao ngkai iai ara Ibonga ae e Kakannato ae E mataniwi n ana auti te Atua; 22 ao ti na kaania te Atua ma nanora ni koaua ao n ataakin raoi te onimaki, ngkai a a tia ni kaitiakaki nanora man namakinani mwiin te bure are ti taonaki iai, ao a a tia rabwatara n tebokaki n te ran ae itiaki. 23 Ao ti na taua ni kamatoaa te kaantaninga are ti kaotiotia ma te aki nanokokoraki; bwa E kakaonimaki Teuare E atonga te taeka n akoi. 24 Ti na iangoa aron temanna ma temanna iroura ni buokira bwa ti na kaota te tangira ni maiura, ao bwa ti na karaoi mwakuri aika a raraoi. 25 Ao ti na tai kaaki arora ni bobootaki, n ai aroia tebemwang; ma ti na bwaina te aro ni kauunga ni kabatiaa riki, ngkai kam ataia bwa e a kaan roko te Bong arei. 26 Bwa ngkana ti boni kani kateimatoaa arora ni karaoa te bure i mwiin reken ataakin te koaua iroura, ao bon akea riki i bukira te karea teuana ibukini buure; 27 ma ti te tiku ma te maaku n tataningaa rokon te motiki-taeka ma te ai ae e ura-mwaaka, ae e na kamaunaia ana kairiribai te Atua. 28 Ane e aki ongotaeka nakon ana Tua Mote, ao e kamateaki n aki nanoangaaki ngkana e motikaki taekana, bwa e bure n aia bukibuki uoman ke teniman aika a kaota ana bure. 29 Tera ngkanne aron te aomata ae e toutoua Natin te Atua i aani waena, ma n atoatonga te raraa are e bwain te booraraoi are e kaitiakaki iai man te bure bwa te bwai ae e aki itiaki, ma ni kamatauningaa te Taamnei n akoi? Iangoia ngkanne bwa mwaitira riki te karawaawataaki are e na bwakaria bwa mwiini motikan taekana! 30 Bwa ti ataa Teuare e kaangai, Au bwai te kareke kai; N na kabooboo Ngai. Ao manga aio: E na motiki-taekaia ana bootanaomata te Uea. 31 Te bwai ae e kakamaaku te bwakara nanoni bain te Atua ae e maiu. 32 Ma kam na ururingi boong ake rimoa, ngke e moa n reke te oota iroumi, ao kam kekeiaki mwaaka n taon nanomi nakon taiani maraki ake kam taonaki iai. 33 N taai tabetai kam taetaebuakaaki ma ni bwainikiriinaki i mataia aomata bwa kaanga bwaai ni kamataku; ao n tabetai kam raoniia ake a bwainikiriinaki n te aro aei. 34 Bwa kam uaia ni maraki ma ake a kabureaki, ao ngke kam kuribwaiaki ao kam kataua ma te kukurei, ngkai kam ataia bwa bon iai ami bwai aika a raraoi riki aika a aki mauna i karawa. 35 Ma ngaia ae kam na tai kaaki aromi n nanomatoa, bwa bon iai kabwaiami ae e bati ae e na reke iai. 36 E riai bwa kam na nanomwaaka, bwa kam aonga ni karaoa nanon te Atua ao e na reke iroumi iai te baere e taekinaki n te taeka n akoi. 37 Bwa e kaangai te Baibara, Bwa ai ti teutana, ao ane E na roko Teuare e nangi roko, ao E na aki waeremwe. 38 Ao au aomata ae e raoiroi e na maiu n te onimaki; ao ngkana e keerikaaki, ao I bon aki kukurei irouna. 39 Ma tiaki ngaira kaain te keerikaaki nakon te mate, ma kaain te onimaki nakon te maiu.
1 Te onimaki bon te aki-nanokokoraki ni baika a kaantaningaaki, ae kakoauaani baika a aki nooraki. 2 Bon ibukin aia onimaki ikawai ake ngkoangkoa ae E kukurei iai irouia te Atua. 3 I bukina ngkai ti onimaki, ao ti a ataia iai bwa a karikaki karawa ma aonnaba n ana taeka te Atua; ma ngaia ae te bae e nooraki e a karikaki mani baika a aki nooraki. 4 I bukin ana onimaki Abera, ao e angan te Atua te karea ae e raoiroi riki nakon ana karea Kain; ao ibukin ana onimaki ao E kukurei te Atua irouna ngkai e karaoa nanona; ao e boni ngae ni mate Abera, ma e teimatoa n taetae ana onimaki ibukina. 5 I bukin ana onimaki Enoka, ao e uotaki rake ngke e maiu bwa e na aki bo ma te mate; ao e aki manga nooraki bwa E uotia rake te Atua. Bwa i mwaain uotakina rake, ao iai kakoauaana bwa e kakukureia te Atua. 6 Ma ngkana akea te onimaki ao e aki konaa te aomata ni kakukureia te Atua; bwa e bon riai iroun te aomata ane e nako n te Atua ni kakoauaa bwa bon iai te Atua ao boni Ngaia te tia karekea kaniwangaia te koraki aika a kakorakoraia n ukoukoria. 7 I bukin ana onimaki Nooa, ao e ongo ana taeka ni katauraoi te Atua ibukini baika a na riki rimwi aika a aki konaaki n nooraki. E ongeaaba nakon te Atua ao e kabaa te kaibuke are e a kamaiuaki iai ma ana utu. Ao ibukin aei a motikaki iai taekaia kaain aon te aba ni kabuaakakaaki, ao Nooa e riki bwa te tia bwaibwai n te raoiroi are e reke n te onimaki. 8 I bukin ana onimaki Aberaam, ao e ongeaaba ngke e weteaki iroun te Atua, ao e nako n te tabo are e na anganaki bwa abana; ao e mwananga n aki ataa ike e na nako iai. 9 I bukin ana onimaki Aberaam, ao e maeka n iruwa n te aba are e atongaki n te taeka n akoi; ao e maeka n umwanrianna ma Itaaka ma Iakobwa, aika iai naba tibwangaia n te taeka n aakoi naba aei. 10 Bwa Aberaam e kaantaninga te kaawa are iai aana ae e teimatoa, ae te kaawa ae e iangoaki arona iroun te Atua ao Ngaia naba ae e kateia. 11 I bukin ana onimaki Nei Tara, ao e reke irouna te konaa ni kariki, e boni ngae ngke e a rangi ni kara. E taku bwa E kakaonimaki Teuare e anganna te taeka n akoi; 12 ma ngaia are a a riki mai iroun ae ti temanna ae kaanga ae e mate, kanoana aika ai aroni mwaitin itoini karawa, ao ai aron te tano ae i aon te bike, ae e aki konaaki ni warekaki. 13 A bane ni mate i nanon te onimaki Aberaam, Itaaka ao Iakobwa ngke a tuai n reke irouia baike a atongaki n taeka n aakoi akekei; ma a noori mai kiiraroa, ao a kukurei iai, ao a taku bwa bon II-anena ngaiia ao aomata aikaa maeka n iruwa i aon te aba. 14 Bwa te koraki akana a atongi taeka aikai a kaotiia raoi iai bwa a korakora nanoia ni kani karekea te tabo ae bon abaia. 15 Ao ngke tao a uringa te aba are a maeka ngkoa iai, ao a na kaman tia n reke aia tai n okiria. 16 Ma a bon tangira te tabo ae e raoiroi riki, are i karawa. Ma ngaia are E aki maamaa te Atua n atongaki irouia bwa Atuaia, bwa E a tia ni katauraoa aia kaawa i bukiia. 17 I bukin ana onimaki Aberaam, ao e anga Itaaka bwa te karea ngke e kataaki. Teuare a atongaki taeka n aakoi nakoina, e tauraoi n anga natina ae te rikitemanna bwa te karea; 18 boni ngaia are e atongaki ae e kaangai nakoina, A na atoatongaki am kariki nako i nanon Itaaka. 19 E kakoauaa Aberaam i nanona bwa E konaa te Atua ni manga kamaiua te mate—ao aei kaanga ai aron taekani manga-maiun Itaaka man te mate. 20 I bukin ana onimaki Itaaka, ao e taetae ni kakabwaia Iakobwa ma Etau nakoni boong aika a na roko. 21 I bukin ana onimaki Iakobwa ao e taetae ni kakabwaiaia natin Iotebwa n tatabemaniia nako ngke e a kaani mate. E tei n raraa aon okona n nakonako ao e taromauriia te Atua. 22 I bukin ana onimaki Iotebwa, ao ngke e nangi mate, ao e taetae bwa a na oti nako tibun Iteraera mai Aikubita, ao e tua te baere e riai ni karaoaki ibukin riina. 23 I bukin aia onimaki ana karo Mote, ao a karabaa Mote teniua namwakaina i mwiini bungiakina, bwa a nooria bwa te teei ae e tamaaroa; ao a aki maaka ana taeka te uea. 24 I bukin ana onimaki Mote, ao e rawa n atongaki bwa natin natini Bwarao te aine ngke e a ikawai; 25 ma e tangira riki ae e na uaia ni bwainikiriinaki ma ana aomata te Atua nakon ae e kakukureia n te buaakaka i nanon te tai ae e aki maan. 26 E taku i nanona bwa te bwai ae e kakaawaki riki te taetaebuakaaki ibukin te Mesia nakoni kaubwain Aikubita aika a bati: bwa e tabe n iaiangoa te kaniwanga are e na anganaki n te tai ae e na roko. 27 I bukin ana onimaki Mote, ao e kiitana Aikubita n aki maaka unin te uea. E kanene n arona aei bwa kaanga ai aron ae e noora te Atua ae e aki noonooraki. 28 I bukin ana onimaki Mote, ao e a riki iai ni karaoa te Toa are te Riao ma katimtimwan te raraa, bwa e aonga teuare e tiritiri n aki kamateia naati mwaane ake karimoa. 29 I bukin aia onimaki Iteraera, ao a ri nuukan Tari are Uraura n ai aron ae kaanga a nakonako i aon te tano ae e mwauu; ao ngke a kataia I-Aikubita ni karaoa naba aei, ao a iekaki n te ran ao a mate. 30 N te onimaki are a bwaka iai nonon Ieriko, ngke a a tia ni katoobibiaki itibong. 31 N te onimaki are e aki kamateaki iai Nei Raaba are te kabekaau ma ake a aki onimaki, ngke e a tia ni mwaneiia n akoiia taan tutuo akekei ma te rau. 32 Ao tera riki ae N na atongnga? E na bane au tai ngkana I taekina Kiteon, ma Bwaraka, ma Tamton, ma Iebeta, ma Tawita, ma Tamuera, ma taiani buraabeti. 33 N te onimaki ao a kataei aia kai ueea, a kaakaraoa nanon te Atua, a reke irouia baike a atongaki n taeka n akoi, a kaini wiia raian, 34 a katoka korakoran uran te ai, a rawei maiuia man te tiringaki n te kabaang, a kakorakoraaki ngkana a mamaara, a riki n ninikoria n te buaka, ao a katae aia kai aia taanga n tautia I-anena; 35 a manga reke irouia aine aia koraki ake a tia ni mate ngke a a manga maiu. Ao temwaangina a kataereaki ni karokoi mateia, ngke a rawa ni kani kainaomataaki, bwa a aonga n reke irouia te maiu ae e raoiroi riki ngkana a manga maiu. 36 A kataaki temwaangina ni kakanikoaia ao ni kataereaia, ao temwaangina ni kabaeaia n taurekereke ao ni kainakiia n te karabuuti. 37 A karebanaaki n atiibu, a kariiriiaki, a korouaaki n taao, a kamateaki n te kabaang, a tiotio nako ni kunnikaiia ni kunnikai aika a karaoaki mani kuniia tiibu ma kooti. Akea aia bwai, a kammarakaki, a bwainikiriinaki; 38 a aki tau nakon te aonnaba aei: a tiotio nako n rereua, ao i aoni maunga, ao i nanoni bwanganimatang ma kinonon te aba. 39 Ao aomata aikai, aika E kukurei te Atua irouia ibukin aia onimaki, a bane n aki karekea te baere e atongaki n te taeka n akoi, 40 ibukina bwa iai ana kaantaninga ae e raoiroi riki te Atua i bukira: bwa a na aki konaa ni kakoroaki raoi aroia n ai aron are E tangiriia iai te Atua, ngkana a aki raonaki iroura.
1 Ma ngaia ae ngaira, ngkai iai taani kakoaua aika a rangi ni bati aika a otabwaniniira, ao ti na kaaki bwaai nako aika a katinebuira, ma te bure ae e nimnimtira, ao ti na biri ma te nanokorakora n te kabobirimwaaka ae e kamenaaki i mwaaira; 2 ao ti na tarataraa Iesu are te tia kariki ara onimaki, ao te tia kakoroa; are E taona nanona nakon te kaibangaki, n aki mutiakina kamaamaeana, ibukin te kimwaareirei are kamenaaki i mwaaina; ao E tekateka i angaatain ana kaintokanuea te Atua. 3 Kam na iangoa aron Teuare e taotaona nanona nakon ribaakina ae e bati irouia taani bure, bwa a aonga n aki bwara ma n toki nanomi. 4 Bwa n ami buaka are kam kaaitaraa iai ma te bure, ao akea iroumi ae e mate. 5 Kam a tia ni mwaninga te taeka ni kauunga nano nakoimi ngkai naati ngkami, are e kaangai: Natiu, ko na mwannanoa reireiam iroun te Uea ibukini kaetan arom; Ao e na tai toki nanom ngkana ko boaaki irouna; 6 Bwa ane E tangiria te Uea ao E reireia kaetan arona, Ao E kataereia natina ni kabaneia aika E mwaneia n akoiia. 7 Kam na taotaon nanomi nakon reireiami ibukini kaetan aromi; bwa te bae e karaoaki nakoimi bon aron te Atua n tabeakiningkami ngkai naati ngkami. Bwa antai te nati ae e na aki reireiaki ibukini kaetan arona iroun tamana? 8 A bane n reireiaki naati ibukini kaetan aroia; ma ngkana kam aki reireiaki, ao bon natintamwa iai ngkami, ao tiaki naati ni koaua. 9 I rariki aei, bon iai tamara aika taman rabwatara, aika a reireira ni kaeti arora, ao ti karineiia; ao tiaki e raoiroi riki bwa ti na anga ngaira nakon Taman taamneira, ao ti na maiu? 10 A reireinira ni kaeti arora tamara aika taman rabwatara i nanon tabe bong n ai aron are a taku bwa e raoiroi iroura; ma te Atua E reireinira bwa e boongana i bukira, bwa ti aonga ni buokanibwai ni maiuna ae e itiaki man te bure. 11 Reirei ni kabane ngkai ibukini kaetan aroia aomata a taraa n tiaki te bwai ni kakimwaareirei, ma a taraa ni bwai ni kananokaawaki. Ma rimwi, ao te koraki ake a tia ni kataneiaaki iai a na anaa mwiina ae te maiu ae e rau ae e kaakaraoa nanon te Atua. 12 Ma ngaia ae kam na karekei angini baimi akana a kainikamate, ma waemi akana a mamaara bubuniwaeia, 13 ao nakonako i aoni kawai aika a eti, bwa e aonga n aki tiba nako toman riin te bubua ni wae are e mamaara, ma e na riki ni marurung iai. 14 Kam na keiaki n raoi ma aomata ni kabaneia, ma n tabui maiumi bwa a na bwai te Atua; bwa ngkana akea aei ao e aki konaa te aomata n noora te Uea. 15 Kam na tarataraingkami bwa e kaawa temanna ni bwaka man te aakoaki iroun te Atua, ao bwa e kaawa n riki bwa kaanga ai aron te wakaa ae e mao ni kakiriweeingkami, ao a na kamwaraaeaki iai aomata aika a bati. 16 E na aki riki temanna bwa te tia wene ni bure, ke te tia kamwaraai baika a tabu aika ana bwai te Atua, n ai aron Etau are e anga nako baika a kakaawaki n reitaki ma arona ni karimoa ibukin te amwarake ae ti teuana taina ni kanaki. 17 Kam ataia bwa i mwiina, ngke e kani karekea ana taeka ni kakabwaia tamana, ao e ribaaki; bwa akea te anga ae e na konaa iai ni bita aron are e a tia ni karaoia, e boni ngae ngke e ukoukoria ma te tang. 18 Bwa kam tuai roko ni kaania te maunga are e konaaki n riingaki are e ura iai te ai; ao kam tuai ni kaania naba te baere e roroo ma te baere e rootongitong ma te ang are te ukeukenanti, 19 ma tangin te buu ma bwanaan te taeka. Ngke a ongo aomata te bwanaa ao a buubuti bwa e na tai atongaki riki te taeka teuana nakoia. 20 Bwa a aki konaa n taon nanoia nakon are a tuangaki iai, are e kaangai, Ngkana tao e bo ma rarikin te maunga arei te man, ao e na karebanaaki ni kamateaki. 21 Ao moan te kakamaaku noorana, ma ngaia are e kaangai Mote, I bati ni maaku ma n ruru. 22 Ma kam kaania te maunga are Tion ma ana kaawa te Atua ae e maiu, are Ierutarem are i karawa, ma anera aika ngaa ma ngaa, 23 ma aia bootaki taan onimaki ake naati ake kaanga ai aroia moan nati, aika a koreaki araia i karawa; ao kam kaania naba te Atua ae te tia motiki-taekaia aomata ni kabaneia, ao kam kaaniia naba taamneiia aomata ake a bwaabwaina te eti, ake a tia ni karaoaki bwa a na kororaoi aroia n reitaki ma nanon te Atua. 24 Ao kam kaania Iesu, are Ngaia ae e reke mai irouna te booraraoi ae e boou, n raraana are e katimtimwaki, are e kaota te bae e raoiroi riki nakon are e taekinna Abera. 25 Kam na tarataraingkami bwa kam na aki rawa nakon Teuare e taetae. Bwa ngke a aki konaa n rawei maiuia ake a rawa nakon Teuare e taetae i aon te aba, ao ti bon aki konaa n rawei maiura ngaira aikai ngkana ti tannako mai iroun Teuare e taetae mai karawa; 26 are e kamwaeieia te aba bwanaana n te tai arei, ao E taetae ngkai ni kaangai, Ai ti teuana riki kamwaeieian tiaki ti aonnaba irou, ma kamwaeieian naba karawa. 27 Ao te taeka ae e kaangai, Ti teuana riki, e kaota kamaunaani baike a kamwaeieiaki bwa kaanga baika a karaoaki, bwa a aonga n teimatoa n tiku baike a aki konaaki ni kamwaeieiaki. 28 Ma ngaia aei, ngkae e a reke iroura te abanuea ae e aki konaaki ni kamwaeieiaki, ao ti riai ni kaaitau ma n taromauriia te Atua n te aro ae E na kukurei iai, ao ni kaota te karinerine ma te maaku; 29 bwa Atuara ai aron te ai ae e kamaamate.
1 Ke e teimatoa aroia n i tangitangiri taari. 2 Kam na ururinga akoaia iruwa. Iai tabemwaang aika a karaoa anne, ao a aki ataia iai bwa a tia naba n akoiia anera. 3 Ururingiia akana a kabaeaki bwa buure bwa kaanga ai aron ae kam kabaeaki ma ngaiia; ao akana a bwainikiriinaki n ai aron ae boni ngkami naba ngaiia n rabwatami. 4 E na karineaki te mare irouia aomata ni kabaneia, ao a na aki urua aroia ni maiu n taanga te mwaane ma buuna; bwa te Atua E na motiki-taekaia ni kabuaakakaia taani wene ni bure ma ainenumwa ke mwaanenumwa ao taani wene ni bure ma ake akea buia. 5 A na akea ni maiumi te baki-tianti, ma a na rauaki nanomi ni baika iai iroumi. Bwa E a tia ni kaangai te Atua, N na bon aki kaakiko, Ao N na bon aki kiitaniko. 6 Ma ngaia ae ti na aki maaku ni kaangai, Te Uea bon te tia buokai; N na aki maaku; Tera ae e konaa te aomata ni karaoia nakoiu? 7 Kam na ururingiia ami taani kairiri, ake a tataekina ana taeka te Atua nakoimi; kam na taratarai aroia ni maiuia ma mateia, ao kam na kakairi n aia onimaki. 8 Ai uana nako naba Iesu Kristo ngkoananoa, ao n te bong aei, ao n aki toki. 9 A na tai anaaki nanomi n aeka n reirei nako aika a kaokoro ma taekan te euangkerio. Bwa e raoiroi ae e reke kateimatoaan te nano n te akoi, ma tiaki n taian amwarake, aika akea kabwaiaia iai akana a katabeia iai 10 Bon iai ara baonikarea, ae akea iai aia ibonga ake taani karao taromauri n te umwanrianna bwa a na amwarake maiai. 11 Bwa rabwataia maan akana a uotaki raraaia nako nanon te tabo are e tabu ibukini kabwaraani buure iroun te ibonga ae e kakannato, a kabuokaki i tinanikun te nne ni maeka n rianna. 12 Ao anne bukin are E maraki ma ni mate iai Iesu i tinanikuni mataroan te kaawa, bwa e aonga ni katabui maiuia aomata bwa ana bwai te Atua n oin raraana. 13 Ma ngaia ae ti na nakoina i tinanikun te nne ni maeka n rianna, n uaia n uataboa ma Ngaia kamamaaeana. 14 Bwa akea iroura ikai te kaawa ae e tei maan n aki toki; ma bon iai ae e na roko, ae ti ukoukoria. 15 Ma ngaia ae i nanon Iesu ao ti na tai toki n anga te karea ae karaoiroan te Atua, ae te karea ae ti anga ni wiira aika a kaotiota onimakinan arana. 16 Ao kam na tai mwaninga te kaakaraoa ae e raoiroi ma te ibuokanibwai; bwa aikai karea aika E kukurei iai te Atua. 17 Kam na ongeaaba nakoia ami taani kairiri, ao kam na aan taeka irouia: bwa a tantani n aki motirawa ibukini kaawakinani maiumi, ngkai a nang taekin aroia ni mwakuri. Ngkana kam ongeaaba irouia ma n iri nanoia, ao a na karaoa aia mwakuri ma te kimwaareirei; ma ngkana kam aki, ao a na karaoa aia mwakuri ma te rawaawata n nano, ao anne bon akea buokami iai. 18 Kam na tataro i bukira; bwa ti taku bwa a raoiroi mataniwiin nanora, ngkai ti kani kaakaraoa ae e raoiroi nakoni bwaai ni kabane. 19 Ao bon au buubuti nakoimi ae e bati bwa kam na tataro i bukira, bwa I aonga ni waekoa ni manga okiringkami. 20 Ao te Atua, ae mai irouna te raoi, are e kaira rake mai buakoia maate ara Uea are Iesu, are te Tia Kaawakin-tiibu are e kakannato, are e kaboonganaaki raraana ibukini karaoan te booraraoi are e aki toki, 21 E na katauraoingkami nakoni mwakuri aika a raraoi ni kabane bwa kam aonga ni karaoa nanona, ao bwa kam aonga iroun Iesu Kristo ni karaoa are E na kukurei iai te Atua. Ao ana bwai Kristo te neboaki n aki tootoki. Amene. 22 Taari, I a tia ni korea te reta ae e kimototo aei ibukini kakorakoraan nanomi, ao I butingkami bwa kam na ongoraa ma te taotaonaki n nano n te baere I a tia n taekinna iai. 23 Kam na ataa tarira are Timoteo bwa e a tia ni kainaomataaki; ao ngkana e aki waeremwe n roko irou, ao ti na uaia n nooringkami. 24 Kam na anga au kamauri nakoia ami taani kairiiri ma ake a itiaki ni kabaneia. A kamauringkami taari aika I-Itare. 25 E na mena ana aakoi te Atua iroumi ni kabaneingkami.
1 Mai iroun Iakobo, ae ana toro te Atua ma te Uea are Iesu Kristo; nakoia ana aomata nako te Atua ake a uamaae i aonnaba; kam na mauri. 2 Tariu, kam na kimwarerei ngkana kam kaaitara ma taiani kariirii nako, 3 ngkai kam ataa kataan ami onimaki bwa e karika te nano mwaaka. 4 Ao 461 ke e kakororaoa raoi ana mwakuri te nanomwaaka i nanomi, bwa kam aonga ni kororaoi n akea kabwakaami, ao kam aki kainnano n te bwai teuana. 5 Ngkana akea ana rabakau temanna i buakomi, ao e na butiia te Atua ae e tituaraoi, ae e kukurei n angaangania aomata ni kabaneia, ao e na bon anganaki. 6 Ma e na buubuti ma te nano n onimaki, n aki nanokokoraki teutana; bwa ane e nanokokoraki ai aron nanoni marawa ae e ukaki n te ang ao e kaueeaki. 7 E na tai taku te aomata anne bwa e na anganaki te bwai mai iroun te Uea; 8 ngkai te aomata ngaia n nanououa, ae e kai bibitaki arona. 9 Ke e kimwaareirei te tari ae e aki kaubwai ngkae e karietaataaki; 10 ao e na kimwaareirei ane e kaubwai ngkae e karinanoaki: bwa ane e kaubwai ao e na mauna n ai aron ueen te uteute. 11 Bwa e oti taai ma te ang ae kabuebue, ao e karaia te uteute; ao e bwaka ueena, ao e mauna tamaaroana. Ao ai aron naba te aomata ae kaubwai: e na rai i nanon ana tai ni waakina ana bitineti. 12 E a kabwaia te aomata ae e teimatoa i buakon te kariiriiaki; bwa ngkana e a tia ni kataaki, ao e na reke irouna te bau are te maiu, are E atongnga te Uea bwa aia bwai akana a tangiria. 13 Ngkana e kariiriiaki temanna, ao ke e tai kaangai, I kariiriiaki mai iroun te Atua: bwa E aki konaaki te Atua ni kariiriiaki ni baika a bubuaka, ao akea ae E kariiriiaki irouna; 14 ma e kariiriiaki te aomata ngkana e kairaki ma n tauaki n nanona ni kaibwabwaru. 15 Ao te nano ni kaibwabwaru, ngkana e bikoukou, ao e bungia te bure; ao te bure, ngkana e ikawai, ao e bungia te mate. 16 Tariu aika kam tangiraki, a na tai bure ami iango. 17 Bwaai ni kabane aika a raraoi ma ni moanibaan te raoiroi boni bwaai n tituaraoi mai eta, aika a ruo mai iroun Taman te oota! “Taman te oota,” bon te Atua are e karika taai ma namwakaina ma itoi aika iai ootaia.are akea irouna te bibitaki are e na reke maiai te nu ae e roo. 18 E karikira n oin nanona, n te taeka are te koaua, bwa ti na riki bwa kaanga moani-bwai i buakoia akana a karikaki irouna. 19 Tariu aika kam tangiraki, kam na ataa aei: a riai aomata nako n aki tabwara n ongoraa, a na aki waekoa ni kan taetae, ao a na aki kakai un; 20 bwa unin te aomata e aki konaa ni karaoa nanon te Atua. 21 Ma ngaia ae kam na kaaki aromi aika a kamwaraa ma kateimi ni kabane aika a bubuaka, ao kam na kaaki i nanomi ma te nimamannei te taeka are e unikaki are e konaa te kamaiungkami. 22 Kam na aki mwaamwanaingkami n iangoia bwa ti taan ongoraa ngkami n ana taeka te Atua; ma kam na riki bwa taan toua mwiina. 23 Bwa ngkana e ongo ana taeka te Atua te aomata n aki toua mwiina, ao ai aron te aomata ae e tirotiroia n te tirotaam: 24 bwa e tirotiroia, ao e nako, ao e a mwaninga naba ngkekei tein taraana. 25 Ma ane e tarataraa te tua are moanibaan te raoiroi, are tuan te inaomata, n teimatoa iai, ngkai tiaki te aomata ngaia are e ongo ao i mwiina e mwaninga, ma te aomata are e karaoa nanon te baere e ongo, ao e na kakabwaiaaki n are e na karaoia. 26 Ngkana e taku temanna bwa e taua te Aro, ao e aki konaa n taua tian ana taeka, ao e boni mwaamwanaia i bon irouna, ao akea nanon tauan te Aro irouna. 27 Aio te Aro ae e itiaki ae e aki kamwaraa i matan te Atua ae te Tama: bon tararuaiia akana a mate tamaia ma aine aika a mate buia ni kain nanoia; ao te kaawakinna te aomata bwa e na aki baareka ni bwain aon te aba.
1 Tariu, kam na tai bwaina te nanonano nakoia aomata ngkai taan onimakina te Uea are Iesu Kristo ngkami, are te Uea are ana bwai te neboaki. 2 Bwa ngkana e rin n ami bootaki te aomata ae e burenibainna n te burenibai ae te koora, ao e kunnikainna n te kunnikai ae e tamaaroa, ao ngkana e rin naba te aomata ae e aki kaubwai ma kunnikaina ae e buaakaka; 3 ao ngkana kam tarataraa teuare e kunnikaia te kunnikai ae e tamaaroa ao kam kaota karineana ni kaangai, Ko na tekateka ikai n te tabo ae e raoiroi: ao nakon teuare e aki kaubwai, kam kaangai, Ko na tei ikekei! ke, Ko na tekateka ikai i rarikini waeu; 4 ao tiaki kam karika te raure iroumi iai, ma n riki bwa taani babaaire aika kam babaaire ma te nanonano ae e buaakaka? 5 Tariu aika kam tangiraki, kam na ongoraa: tiaki E rineiia akana a aki kaubwai ni bwain aon te aba te Atua bwa a na kau-onimaki, ao a na riki bwa taan ababa n ueana are E atongnga n te taeka n aakoi nakoia ake a tangiria? 6 Ma ngkami, kam kamangora te aomata ane e aki kaubwai. Tiaki a baabakanikawai nakoimi akana a kaubwai ao tiaki ngaiia aika a katikiingkami nako matan taiani kaboowi? 7 Tiaki ngaiia ake a taetaebuakaa te ara are e raoiroi are kam a tia n anganaki? 8 Ma kam karaoa ae e raoiroi ngkana kam toua mwiin te tua are mai iroun te Uea, are e koreaki ni kaangai: Ko na tangira raom n ai aron tangiram i bon iroum; 9 ma ngkana kam karineia aomata ibukin aromi n nanonano, ao kam bure iai; ao ni kaeti ma taekan te Tua, kam a kabuaakakaaki iai bwa taan ri aona ngkami. 10 Bwa ane e toua mwiin te Tua ni kabanea ma e reke burena n teuana, ao e a bukinaki naba iai bwa e aki ira nanon te Tua ni kabane. 11 Bwa Teuare e kaangai, Ko na tai wene ni bure, ao boni Ngaia naba ae e kaangai, Ko na tai kamateia aomata. Ngkana ko aki wene ni bure, ma ko kamatea te aomata, ao ko riki iai bwa te tia ri aon te Tua. 12 Kam na taetae ao kam na karaoi aromi n ai aroia aomata aika a nangi motikaki taekaia n tuan te inaomata. 13 Bwa ane e aki nanoangaaea te aba, ao e na motikaki taekana n aki nanoangaaki; ma e tootokanikai te nanoanga n te motiki-taeka. 14 Tariu, tera manena ngkana e taku temanna bwa iai ana onimaki ao akea kakoauaana n ana mwakuri? E konaa te aeka n onimaki anne ni kamaiua? 15 Ngkana akea ana kunnikai tarimi temanna ke mwaannnemi temanna, ao ngkana akea kanaia n te bong ae koraki, 16 ao e kaangai nakoia temanna iroumi, Kam na nako ma te rau, kam na kunnikaingkami raoi bwa kam aonga n aki mariri, ao kam na nuai; ao ngkana kam aki anganiia baika a tau nakon rabwataia, ao tera manenan ami taeka? 17 Ao ai aron naba te onimaki: e mate ngkana ti ngaia ao akea ana mwakuri. 18 Ma ane e na kaangai temanna, Iai am onimaki, ao ngai iai au mwakuri; ko na kaota am onimaki nakoiu ae e aki nooraki koauana n am mwakuri. Ao ngai au kaeka e kaangai, Ko na kaota am onimaki nakoiu, ngkai akea am mwakuri, ao ngai I a kaota au onimaki nakoim n au mwakuri. 19 Ko taku bwa ti temanna te Atua; e eti am taeka anne. A boni kakoauaa naba te taeka anne taian taimonio, ao a ruru ni maaku. 20 Te aomata ae ko baba! Ko tangira ae e na kaotaki nakoim bwa te onimaki are akea ana mwakuri e aki manena? 21 Tiaki e reke reitakin Aberaam are ara bakatibu ma te Atua n ana mwakuri, ngke e anga Itaaka are natina bwa te karea i aon te baonikarea? 22 Ko nooria ngkanne bwa te onimaki e mwamwakuri n ana mwakuri Aberaam, ao e kakoroaki raoi ana onimaki n ana mwakuri; 23 ao e kakoauaaki taekan te Baibara are e kaangai, Ao e onimakina te Atua Aberaam, ao e atongaki aei bwa ngaia ae e reke iai reitakina ma te Atua; ao e aranaki bwa raraon te Atua. 24 Kam nooria ngkanne, bwa e reke reitakin te aomata ma te Atua tiaki ti n te onimaki n ti ngaia, ma n ana onimaki ni bootaki ma ana mwakuri. 25 Ao tiaki bwa ai aron naba Nei Raba are te kabekaau? E reke reitakina ma te Atua n ana mwakuri, ngke e akoiia taan tutuo akekei, ao e kanakoia n te kawai teaina. 26 Bwa aron te rabwata bwa e mate ngkana akea te taamnei, ao ai aron naba te onimaki bwa e mate ngkana akea te mwakuri.
1 Tariu, kam na tai riki bwa taan reirei aika a bati, ngkai ti ataia bwa ngaira aika taan reirei e na reke iroura motikan taekara ae e rawaawata riki. 2 Bwa akea iroura ae e aki kaairua; ao ngkana iai ae e aki kaairua n ana taeka, ao bon te aomata ae e kororaoi n arona, ae e konaa ni bweena rabwatana ae e bwanin. 3 Bwa ngkana ti karini mwakoroni biiti i nanoni wiia aoti ake a na bweenaki iai, bwa a aonga n iri nanora, ao ti a konaa iai ni kairiia nakon te tabo are ti tangiria. 4 Ao taraia naba kaibuke: a abwaabwaki ao a kabutaki n aang aika a korakora, ma a kaetaki ni kawaia n te bwe ae moan te uarereke nakon te tabo are e kani borau nako iai te tia taubwe. 5 Ao ai aron naba te newe: boni bwain te rabwata ae e uarereke, ao e kamoamoaa ibukin arona ni konaa ni karaoi baika a abwaabwaki. Noria, ai uarereke ra te ai ao e konaa ni kaurarakea te buakonikai ae e abwaabwaki ! 6 Ao te newe ai aron te ai. Bwa te newe kaanga te aonnaba ae e on n te buaakaka i buakoni bwain rabwatara nako; e kamwaraaea te rabwata ni kabane, ao kaanga ae e kaurarakea maiura ae e bwanin n uran te ai mai Keenna. 7 Bwa maan nako aika maan aika kakaeai waeia ma maan aika a kibakiba ma maan aika a kawakawa ma iika, a kamananaaki irouia aomata, ao a a kamani kamananaaki irouia; 8 ma te newe, bon akea te aomata temanna ae e konaa ni kamananaa: bon te bwai ae e buaakaka ae e aki wene n rau, ae e on n te boitin ae e kamaamate. 9 Ti kaboonganaa ibukini katituaraoan te Uea ae Tamara, ao ibukin naba karereantiaia aomata aika a karaoaki bwa katootoongan te Atua. 10 E oti nako te taetae ni kakabwaia ma ni karereanti naba man te wi ae ti teuana. Tariu, a bon aki riai baikai. 11 E konaa te koburake n ran ni kaotinakoa te ran ae e mam ma te ran ae e tarika man te koburake n ran ae ti teuana? 12 Tariu, e konaa te biiku ni karika te oriwa? Ao e konaa te kureebe ni kariki biiku? Ao e aki konaa naba te karika te ran ae e mam te ran ae e taari. 13 Antai te aomata ae e rabakau ae e atatai i buakomi? E na kaotia ni maiuna ae e raoiroi ao n ana mwakuri aika a raraoi aika e karaoi ma te nimamannei ao te rabakau. 14 Ma ngkana iai i nanomi te bakantang ae e bati ma te iangoingkami i bon iroumi, ao kam na tai kamoamoaingkami n eekaanako te koaua ma ni kakewea. 15 Te aeka n rabakau aei e aki ruo mai eta, ma boni bwain aon te aba, ae e bwain te rabwata, ao aia bwai taimonio. 16 Bwa ike e mena iai te bakantang ma te iangoia te aomata bon ibukina, ao e mena naba iai te mangaongao irouia aomata ma mwakuri aika a bubuaka ni kabane. 17 Ma te rabakau are mai eta e kairiia aomata nakon te maiu moa ae e itiaki, ao ae e rau ma n nimamannei, ae e bwaina te iraorao; e on n te nanoanga, ao e karaoi mwakuri nako aika a raraoi; e aki nanonano ao e aki mwaamwanaa te aba. 18 Te maiu ae e raoiroi boni ngaia ae e na taiaki bwa te uaa are e riki man te koraa are e unikaki n te raoi irouia taan raoi.
1 A riki maia taiani buaka, ao a riki maia taian uun i buakomi? Tiaki a riki man naano n aonnaba aika a kume ni buaka i nanoni bwain rabwatami? 2 Kam tangiri bwaai, ao a aki reke iroumi; ma ngaia ae kam kamateia aomata. Kam bakantang, ao a aki konaa n reke ami bwai, ma ngaia ae kam un ao kam buaka. A aki reke ami bwai bwa kioina ngkai kam aki buubuti. 3 Kam buubuti, ao kam aki anganaki, bwa kioina ngkai kam buubuti n te aro ae e aki riai, bwa kam na bakataei ami bwai ibukin nanomi aika naano n aonnaba. 4 Ngkami aika kaanga ainenumwa aika taani wene ni bure, kam aki ataia bwa te iraorao ma bwain te maiu aei bon ribaan te Atua? Ma ngaia aei, bwa ane e kan i raorao ma bwain te maiu aei, ao e riki bwa ana kairiribai te Atua. 5 Kam taku bwa akea manenan ana taeka te Baibara are e kaangai, E rangi ni korakora nanon te Taamnei n tangiriira, are E kamaekaa te Atua i nanora. 6 Ma E kabatiaa te aakoi n anga; ao anne bukin are e kaangai te Baibara: E rawa nakoia akana a kainikatonga te Atua; Ma E angania akana a nanorinano te aakoaki. 7 Ma ngaia ae kam na iriira nanon te Atua; ao kam na raarawa nakon te riaaboro, ao ane e na biri nako mai iroumi iai. 8 Kam na kaania te Atua, ao ane E na kaaningkami. Kam na kaitiaki baimi, ngkami aika taani bure; ao kam na kaitiaki nanomi, ngkami akana kam nanououa. 9 Kam bon riai n nanokaawaki ma n tang ni korakai. Ke e oneaki ngarengaremi nakon te tang ni korakai, ao ami kimwarerei nakon te mata ni kananoanga. 10 Kam na nanorinano i matan te Uea, ao ane E na karietaataingkami. 11 Taari, kam na tai kabuaakaka. Ane e kabuaakakaa tarina, ke ane e motika taekan tarina, ao e kabuaakakaa te Tua, ke e motika taekan te Tua; ngkana ko motika taekan te Tua, ao tiaki te tia toua mwiin te Tua ngkoe, ma bon te tia motiki-taeka iai ngkoe. 12 Ti temanna te tia karaoa te Tua, ao te tia motiki-taeka, ae e konaa te kakamaiu ma te kamaamate; ma antai ngkoe ngkai ko motika taekan raom? 13 Ongora ngkai, ngkami akana kam kaangai, N te bong aei ke ningabong, ao ti na nako n te kaawa arei bwa ti na tiku iai teuana te ririki ni waakina ara bitineti iai, ao ti na karekei rakan ara bwai. 14 Ao kam bon aki ataia bwa tera aroni maiumi ningabong. Bwa kaanga ai aron te maabubu ngkami, ae e kaoti teutana ao rimwi e mauna. 15 Ma te bae kam riai n atongnga, e kaangai, Ngkana nanon te Uea, ao ti na maiu, ao ti na karaoa te baei ke te baerei. 16 Ma ngkai, kam kamoamoaingkami n ami kainikatonga. Kamoamoa ni kabane aika ai aron aikai a bane ni bubuaka. 17 Ma ngaia aei, bwa ane e ataa aroni karaoan ae e riai, ma n aki karaoia, ao e boni bure iai.
1 Ongora ngkai, ngkami akana kam kaubwai: kam na kanenei bwanaami n tang ni korakai ibukin aaro ni karawaawata aika a nangi riki nakoimi. 2 A mka ami bwai ao a kanaki ami kunnikai irouia kooa. 3 A raraa ami koora ma ami tirewa; ao a na riki raraani baikai bwa bwaai ni kakoaua aika a na kabuaakakaingkami, ao a na kang irikomi n ai aron te ai. Kam a tia ni kaiko ami bwai i nanoni boong aika kabaneani boong. 4 Noria, e tangi boon aia mwakuri taani mwakuri aika tai i abami, ae booia ae e tauaki iroumi; ao tangiia ake a tai e a tia n roko i taningan te Atua, are te Uea ae Moan te Mwaaka. 5 Kam a tia ni maiu ni kaubwai ma n iri kukurein rabwatami n te maiu aei. Kam a tia ni kamarikaingkami ibukin te bongi ni kamaamate. 6 Kam motika taekan te aomata ae akea ana bure ni kaburea; ao kam kamatea; ao e aki rawa nakoimi. 7 Ma ngaia aei, taari, kam na taotaon nanomi ni karokoa rokon te Uea. Nora aron te tia ribana: e taningaa te uaa ae e kakaawaki ae e na riki man te aba; ao e taotaona nanona n taningaia ni karokoa ae e anganaki te moani karau ma te karau are i mwiina. 8 Kam riai naba ngkami n taotaon nanomi. Kam na nanomatoa, bwa e a kaan rokon te Uea. 9 Taari, kam na tai i bwangantaeka, bwa a kaawa ni motikaki taekami; nooria, e a kaan te tia motiki-taeka bwa ae E a kaani kaoti. 10 Taari, kam na ururingia buraabeti ake a taetae n aran te Uea. A na riki bwa banna ni kakairi n aroia ni kataua te maraki ma ni botumwaaka n taotaon nanoia. 11 Noria, ti taku bwa a kabwaia ake a nanomwaaka. Kam a tia n ongo nanomwaakan Iobi, ao kam ataa aron te Uea n tabeakinna n tokina. Bwa moan te nanoanga te Uea, ao E akoi. 12 Tariu, te bae moan te kakaawaki i aoni bwaai ni kabane bon aei: kam na tai mwanewea arani karawa ke aon te aba ke te bwai riki teuana ngkana kam tuea; ma e na atongaki ami eng bwa bon eng, ao ami tiaki bwa bon tiaki; bwa aonga n aki motikaki taekami ni kabuaakakaaki. 13 E taonaki temanna i buakomi n te rawaawata? Ke e tataro. E kukurei temanna? Ke e anene. 14 E aoraki temanna i buakomi? Ke e weteia unimwaanen te ekaretia; ao a na tataro i aona, ao a na kabiria n te bwa n aran te Uea. 15 Ao ane e na kamaiua te aoraki te tataro n onimaki; E na kaokaki marurungina nakoina iroun te Uea, ao a na kabwaraaki ana bure ngkana e a tia ni bure. 16 Ma ngaia ae kam na kaotioti ami bure nakoimi, temanna nakon temanna, ao kam na tataro i bukimi, temanna ibukin temanna, bwa kam aonga ni kamaiuaki. E bati ni mwaaka ana tataro te aomata ae e kaakaraoa nanon te Atua, ngkana e tataro ma nanona. 17 Eria bon te aomata ae ti te bo arona ma arora, ao n ana tataro e buubuti bwa e na aki bwaka te karau; ao e aki bwaka te karau i aon te aba i nanon teniua te ririki ao onoua namwakaina. 18 Ao e a manga tataro, ao e bwaka te karau mai karawa, ao e kariki uaana aontano. 19 Tariu, ngkana iai iroumi ae e kiitana te koaua ao temanna e a manga kaokia, 20 ao e na ataia, bwa ane e kaoka te tia bure man arona are e kaairua iai, ao e na kamaiua maiun te tia bure anne man te mate, ao a na kamaunaaki ana bure aika a bati.
1 Mai irouni Betero, ae ana tia tuatua Iesu Kristo, nakoia akana a rineaki akana iruwa akana a uamaae i Bonto, ao i Karatia, ao i Kabatokia, ao i Atia, ao i Bitunia, 2 akana rineaki n ai aron nanon ma ana baaire ma ngkoangkoa te Atua ae te Tama, ao a katabuaki maiuia iroun 469 te Taamnei bwa ana bwai te Atua, bwa kam na ongeaaba iroun Iesu Kristo ma ni kaitiakaki n raraana. A na kabatiaaki nakoimi te aakoi ma te raoi. 3 E na karaoiroaki te Atua ae Taman ara Uea are Iesu Kristo, bwa man ana nanoanga ae e bati ao ti a anganaki te maiu ae e boou ma te kaantaninga ae e nene ni manga-maiun Iesu Kristo man te mate; 4 bwa a aonga n reke bwaai aika a kaawakinaki i bukira, aika a bwaai aika aki konaa ni mka, aika aki kamwaraa, aika aki konaa n rai, aika a kaawakinaki i karawa i bukimi, 5 ngkami aika a kam kaawakinaki ni mwaakan te Atua n te onimaki, ibukin te kamaiuaki ae e tauraoi ni kaotaki n te kabanea n tai. 6 Kam na kimwaareirei n te baei, e boni ngae n riai iroumi bwa kam na rawaawata i nanon tabeua te tai ibukini kataakimi aika a bati aroia; 7 bwa e aonga n riki kataan ami onimaki—ae e kakaawaki riki nakon te koora ae e kai mauna are e boni kataaki naba n te ai bwa ua ra—bwa kamoamoaami ma neboami ma karineami ngkana E a manga oki Iesu Kristo, 8 are kam tuai n nooria, ma kam tangiria naba; are kam aki nooria ngkai, ma kam onimakinna naba, ao kam kimwaareirei n te kimwaareirei ae e rangi ni bati ae e aki konaaki ni kabwaraaki arona n taian taeka; 9 ao e reke iroumi mwiin ami onimaki, ae kamaiuani maiumi. 10 Ao buraabeti ake a taetae ni buraabeti ibukin te aakoi are e na riki bwa ami bwai a kakorakoraia n ukoukora ma n nenera aron te kamaiu aei. 11 A kataia ni kakaaea bwa antai te aomata, ao te tai ra ake a kaotaki iroun Taamnein Kristo are e mena i nanoia ngke E taekini baikai i mwaain rikiia, aika marakini Kristo ake E na taonaki iai, ao te neboaki are E na bwainna i mwiini maraki akanne. 12 E kaotaki nakoia buraabeti akanne bwa a aki taekini baikai i bukiia, ma a taekin i bukimi, aika baika a taekinaki ngkai nakoimi irouia ake a tuangkami te euangkerio iroun te Taamnei are e Raoiroi are e kanakomaiakaki mai karawa; aika baika a kan atai naba anera. 13 Ma ngaia ae kam na tatauraoi n ami iango nako; kam na kamarurungingkami, ao kam na teimatoa ni kaantaninga te aakoi are e na uotaki nakoimi ngkana E a manga oki Iesu Kristo. 14 Ngkai naati aika a ongeaaba ngkami, ao a na tai kairaki maiumi n iangon nanomi aika a bubuaka ake iai iroumi ngkoa ngke kam roo n nano; 15 ma kam na itiaki n aroaromi ni maeka ni kabane i matan te Atua, ni kakairi iroun Teuare e itiaki are e weteingkami. 16 Bwa e koreaki ae e kaangai, Kam na itiaki bwa I itiaki Ngai. 17 Ao ngkana kam atonga Teuare e motiki-taekaia aomata nako bwa Tamami n ami tataro, are Teuare E aki nanonano bwa E motika taekan te aomata ni kaeti ma aron te baere e karaoia, ao kam na kabane ami bongi ni maiu i aon te aba aei ni maaku. 18 Kam ataingkami bwa kam aki kainaomataaki ni baika a kai mauna, ae te tirewa ma te koora, man aromi nikawai ae akea manenana, ae kam anganaki mai irouia ami bakatibu; 19 ma kam kainaomataaki n te raraa ae e kakaawaki ae raraani Kristo, are e kaanga ai aron te tiibuteteei ae akea buaakakana ao akea baarekana. 20 E a kaman rineaki n ai aron nanon ma ana baaire ma ngkoangkoa te Atua ngke a tuai ni karikaki bwaai, ma E a kaotaki ni boong aikai aika kabaneani boong i bukimi, 21 ngkami akana kam onimakina te Atua irouna, ae E a manga kamaiua mai buakoia maate, ao E anganna te neboaki; bwa a aonga n tiku ami onimaki ma ami kaantaninga iroun te Atua. 22 Ngkai kam a tia ni kaitiaki maiumi n ami ongeaaba nakon te koaua, ao kam a tia ni bwaina te tangira ni koaua i bukiia raomi ni Kristian, ao kam na kakorakoraingkami n i tangitangiri ma nanomi ni koaua. 23 Bwa n ana taeka te Atua, ae te taeka ae e maiu ae e teimatoa, ao ai aron ae kam a manga bungiaki, tiaki mai iroun te karo ae e maamate, ma mai iroun te karo ae e aki maamate. 24 Bwa e kaangai te Baibara: Kanga te uteute aomata ni kabaneia, ao tamaaroaia ni bane kaanga ai aron ueen te uteute. E rai te uteute, ao e bwaka te ue; 25 ma ana taeka te Uea e teimatoa n aki toki. Ao te taeka aei bon te euangkerio ae e tataekinaki nakoimi.
1 Ma ngaia ae kam na kaaki taian nano n riribai, ma te uarao, ma te baka n raoiroi, ma taiani bakantang, ma taeka ni kammarakinano ni kabane, 2 ao kam na tangira te miriki ae e itiaki ae e bwain te nano, n ai aroia merimeri aika a tibwa bungiaki, bwa kam aonga n ikawai iai ao kam kamaiuaki; 3 N aron are e koreaki ni kaangai: Kam a tia ni kunea i bon iroumi bwa E atataiaomata te Uea. 4 Kam na nakoina, nakon Teuare E kaanga ai aron te atiibu ae e maiu, ae e kaakiaki boonganana irouia aomata, ma E rineaki iroun te Atua bwa e kakaawaki. 5 Ao ngkami naba kaanga ai aron atiibu aika a maiu aika a kaboonganaaki ibukini katean te umwantabu n taamnei, ike kam na mwakuri iai bwa ibonga aika ana aomata te Atua, n anga karea n taamnei iroun Iesu Kristo. 6 Bwa e koreaki n te Baibara ae e kaangai: Noria, I kawenea te atiibu i Tion, ae te atiibu ae bouan te maninganinga ae e rineaki bwa e kakaawaki; ao ane e onimakinna ao e na bon aki kamaamaaeaki. 7 Ma ngaia ae te atiibu aei, e kakaawaki nakoimi ngkami aika kam onimaki; ma nakoia akana a aki onimaki, E riki bwa bouan te maninganinga te atiibu are e kaakiaki bwa akea boonganana irouia taani kateitei. 8 ao, Te atiibu are a na reke waeia iai aomata ao a tatanako, Te atiibu are a na bwaka iai. A tatanako ibukina bwa a aki ongeaaba nakon ana taeka te Atua; ao anne bon nanon te Atua ma ana baaire ma ngkoangkoa i bukiia. 9 Ma ngkami bon te bootanaomata ae kam rineaki, ae ana ibonga te Uea, ae te bootanaomata ae e itiaki i matan te Atua, ae ana aomata te Atua, ae e rineaki bwa e na kaotioti ana mwakuri aika a kamiimii Teuare e weteingkami man te roo nakon ana oota ae e kamiimii. 10 Tiaki ana bootanaomata te Atua ngkami ngkoa, ma ngkai kam a riki bwa ana bootanaomata; kam aki nanoangaaki ngkoa, ma ngkai kam a nanoangaaki. 11 Ngkami akana kam tangiraki, I butingkami ngkai kaanga iruwa ngkami ao kaanga aomata aika a maeka n aki maan n te aonnaba aei, bwa a na aki tauaki aromi n iangon nanomi aika a bubuaka aika a aki toki ni buakana te maiu are kam anganaki. 12 A na raoiroi aroaromi i buakoia aomata aika tiaki I-Iutaia; bwa ngkana a bukiningkami bwa kam karaoa ae e buaakaka, ao a noori ami mwakuri bwa a raraoi, ao a na neboa te Atua iai n te bong are E na roko iai. 13 I bukin te Uea ao kam na ongeaaba nakon tuan taian tautaeka nako: bwa tao nakon te kiing 14 ke nakoia akana iai nakoaia ni kairiiri n te tautaeka, aika a kanakoaki iroun te kiing bwa a na kareke kaiia akana a kaakaraoa ae e buaakaka, ao a na kamoamoaiia akana a karaoa ae e raoiroi. 15 Bwa E tangiringkami te Atua bwa kam na katoki taeka n nano roo aika aia taeka aomata aika a nanobaba, ni karaoan ae e raoiroi iroumi. 16 Kam na bwaina te maiu n inaomata; ma kam na tai bwaina inaomatami bwa aonami ngkana kam karaoa ae e buaakaka; ma kam na bwaina te maiu n toro ae maiuia aomata aika a tooro iroun te Atua. 17 Kam na karineia aomata ni kabaneia, ao tangiriia raomi ni Kristian. Maaka te Atua. Karinea te kiing. 18 Tooro, kam na aan-taeka irouia ami toka ma te maaku ae e bati; tiaki ti irouia tooka akana a raoiroi ma akana a nimamannei, ma irouia naba akana a buaakaka. 19 E na kakabwaiaaki te aomata iroun te Atua ibukin aei: bwa e ataa nanon te Atua i mataniwiin nanona, ao e nanomwaaka iai ni kammarakaki n te aro ae e aki riai. 20 Bwa tera kamoamoaami ae e na reke ngkana kam bure ma n oreaki iai, ao kam taotaon nanomi? Ma ngkana kam karaoa ae e raoiroi, ni kammarakaki iai, ao kam taotaon naba nanomi iai, ao kam na kakabwaiaaki iai iroun te Atua. 21 Bwa kam weteaki nako iai: bwa E kammarakaki naba Kristo i bukimi, ao E katuka nakoimi te aro ae kam na kakairi iai, bwa kam aonga n tou mwiini mwanekana. 22 Akea te bure ae E karaoia, ao E tuai n taekina te kewe. 23 Ngke E taetaebuakaaki, ao E aki kabooa n te taetaebuaka naba; ngke E kammarakaki, ao E aki taetae bwa E na kareke kaiia ake a kammaraka; ma E kaaki taekana nakon Teuare e motiki raoi taeka. 24 Ao E uoti ara bure n rabwatana i aon te kai, bwa ti na mate nakon ara bure ni kiitan, ao ti na kabane maiura ibukini karaoan nanon te Atua. Ao kam kamaiuaki n oreana. 25 Bwa kam tiotio nako ngkoa n ai aroia tiibu; ma kam a oki ngkai nakon te Tia Kaawakini maiumi ma te Tia Tararuai.
1 Ao i bukimi ainenumwa: kam na aan-taeka irouia oini bumi; bwa e aonga n are ngkana a aki ira nanon ana taeka te Atua mwaanenumwa, ao a na anaaki nanoiia n aroaroia buuiia. E na aki kainnanoaki ami taeka, 2 ibukina bwa ane a na noori aroaromi aika a itiaki ma ni karinerine. 3 Ao katamaaroaami ae e riai, tiaki katamaaroaan tinanikumi ae biran iran atuum i, ao karinani bwaai aika koora, ke kunnikai ake kam kunnikaingkami iai aika a bobuaka; 4 ma katamaaroaami ae e riai, bon te aomata ae raba ae e bwain te nano, ae katamaaroaami ae e aki konaa ni mka, ae te nano ae e nimamannei ae e rau, ae e kakaawaki i matan te Atua. 5 Bwa ai ngaia anne aroia aine ngkoangkoa ake a tataromauriia te Atua ma ni mwiokoia, ngke a katamaaroaia n aroia n iriiri nanoia oini buia: 6 n ai aron Nei Tara ngke e iriira nanon Aberaam, ao e atoatongnga bwa ana toka. Ao kam a riki bwa natina ngkami, ngkana kam kaakaraoa ae raoiroi, ma n aki mamaaku n te bwai teuana. 7 Ao i bukimi mwaanenumwa: kam na maeka ma buumi ma te atatai bwa ngaiia ai aron te mwangko ae e mamaara riki, ngkai te aine. Kam na karineia, ibukina bwa a na uaia ni bwaibwai ma ngkami n te bwai n tituaraoi ae te maiu; bwa a aonga ni kaekaaki ami tataro. 8 Kabanean au taeka ngkanne: kam na bane ni bwaina te nano ae ti te arona, ma te namakin ae ti te arona; kam na tangiriia raomi ni Kristian, kam na nanoanga, ao kam na nanorinano. 9 Kam na tai kabooa te buaakaka n te buaakaka, ao te taetaebuaka n te taetaebuaka; ma kam na taetae ni kakabwaiaia aomata; bwa kam weteaki nakon aei, bwa kam aonga ni karekea te kakabwaiaaki. 10 Bwa e kaangai te Baibara, Ane e kani maiu ni kukurei Ma ni kan noori boong aika a raraoi, e na kaawakina newena man te taetae ae e buaakaka, ao riana man taekinan te kewe. 11 E na kiitana te buaakaka, ao e na kaakaraoa ae e raoiroi; E na ukoukora te raoi, ao e na kekeiaki mwaaka nako iai. 12 Bwa E tarataraiia akana a raoiroi te Uea, ao E ongo aia tataro, ma E ekiia nako akana a karaoa ae e buaakaka. 13 Ao antai ae e na kaikoakiingkami ngkana a korakora nanomi ni kani karaoa ae e raoiroi? 14 Ma ngkana kam boni maraki ibukini karaoan nanon te Atua, ao kam a kabwaia. Kam na tai maakuia, ao a na tai kakiriweeaki nanomi. 15 Ma kam na tabua Kristo i nanomi bwa te Uea; ao kam na tauraoi n te bong ae koraki bwa kam aonga ni konaa ni kaeka te aomata ae e titirakiningkami ibukin te kaantaninga ae e mena i nanomi; 16 ma kam na kaeka ma te nimamannei ao te maaku; kaawakini mataniwiin nanomi bwa a na itiaki; ao n te aro aei a na mamaa iai te koraki ake a taetae ni kabuaakakai aroaromi aika a raraoi ngkai kam reitaki ma Kristo. 17 Bwa e raoiroi riki marakimi ibukini karaoan ae e raoiroi, ngkana anne nanon te Atua, nakoni marakimi ibukini karaoan ae e buaakaka. 18 Bwa e mate Kristo ibukini buure ti te taina ao akea riki—te aomata ae e raoiroi i bukiia aika a buaakaka—bwa E aonga ni kairingkami nakon te Atua. E boni kamateaki n te aro n rabwata, ma E kamaiuaki n te aro n taamnei; 19 are E nako n arona aei ni kabwarabwara nakoia taamnei ake n te karabuuti: 20 ake te koraki n aki ongeaaba nakon te Atua ngke E tataningaa ma te taotaonaki n nano ni boong ake e kabaa iai ana kaibuke Nooa; are a kamaiuaki i nanona ti tabeman te aomata, aika waniman, n te ran. 21 Ao te bwabetito, are aekan te ran arei, e kamaiungkami ngkai, tiaki ni kaitiakan te baareka man te rabwata, ma n te kaeka nakon te Atua mani mataniwiin te nano ae e itiaki. E kamaiungkami ni manga-maiun Iesu Kristo; 22 are e nako karawa, ao E mena i angaatain te Atua, n tautaeka i aoia anera ma ake iai mwaakaia ma aroia n tautaeka.
1 Ma ngaia ae ngkae E a tia ni maraki Kristo n rabwatana ao kam na tauraoi naba ni bwaina te nano ae ti te arona ma nanona; bwa ane e a tia ni maraki n rabwatana ao e a tia n aki tau-taekanaki maiuna n te bure. 2 Bwa kam na aki kabane ami bongi ni maiu n rabwatami n iri nanoni iango n aomata aika a naano ni kaibwabwaru, ma kam na ira nanon te Atua. 3 Kam riai n aki manga karaoi baika kam karaoi ngkoa ngke kam iri nanoia aomata ake tiaki Kristian, ni maiu ni kaitataan ma ni kaibwabwaru, ma ni manging, ma ni bobootaki ni manging ni kukurei ni kammaira, ma n iri taromauriiani bouananti aika a taromauri aika a bati n ribaaki. 4 A miimii ngkai kam aki raoniia n aroia ni kabatiaa te maiu-buaka n aron are a kaakaraoia; ao a taetaebuakaingkami. 5 Ane a na taekin aroia nakon Teuare e tauraoi ni motiki-taekaia akana a maiu ma akana a mate. 6 Bwa anne bukin ae e taekinaki naba te euangkerio nakoia akana a mate, bwa a aonga ni motiki-taekaia n ai aroia aomata aika a maiu n rabwataia, ao bwa a aonga ni maiu ni maiuia n taamnei n ai aron te Atua. 7 E a kaan tokini bwaai ni kabane, ma ngaia ae kam na nanowanawana ma n tatauraoi n tataro. 8 Ma e a moamoa i aoni bwaai ni kabane bwa kam na kabatiaa te i-tangitangiri; bwa e rabuni buure aika a rangi ni bati te tangira. 9 Kam na i aakoakoi n aki bwangantaeka. 10 Ngkai kam anganaki bwaai n tituaraoi n tatabemaningkami nako, ao kam na kamanenaai ibukin temanna ma temanna, n ai aroia touati aika a raraoi n ana bwai n aakoi aika a kakaokoro te Atua: 11 ngkana e taetae temanna, ao e na taetae n atoong ana taeka te Atua; ngkanae aakoa te aba temanna, ao e na karaoi n ai aron te konaa ae E anganna te Atua; bwa E aonga n neboaki te Atua ni bwaai ni kabane ibukin Iesu Kristo, are ana bwai te neboaki ma te tau-taeka n aki toki. Amene. 12 Ngkami aika kam tangiraki, kam na tai miimii n te bwainikiriinaki ae e korakora ae kam taonaki iai ma ni kataaki iai, bwa aongkoa te bwai ni kamiimii ae e riki nakoimi; 13 ma ngkai kam buokanibwai ni marakini Kristo, ao kam na kimwaareirei; bwa aonga ni kabatiaaki ami kimwaareirei ngkana e kaotaki arona ni mimitong. 14 Ngkana kam tataebuakaki ibukin arani Kristo, ao kam a kabwaia; bwa E mena iroumi te Taamnei ae e kamiimii arona, ae Taamnein te Atua. 15 Ngkana e maraki temanna i buakomi, ao e na tai atongaki iai bwa te tia tiritiri, ke te tia ira, ke te tia karaoa ae e buaakaka, ke te tia kanrabakauakin aia bwai aomata tabemwaang n te aro ae e aki riai. 16 Ma ngkana e maraki temanna ngkai te Kristian, ao e na aki maamaa, ma e na neboa te Atua ngkai e ingoana arani Kristo. 17 Bwa e a roko te tai ae e na moanaki iai te motiki-taeka mai irouia ana aomata te Atua; ao ngkana e moanaki mai iroura, ao e na tera mwiina nakoia akana a aki ira nanon ana euangkerio te Atua? 18 N ai aron are e atongaki ni kaangai n te Baibara: Ngkana e kuri ni kaangaanga kamaiuan te aomata ae e kaakaraoa nanon te Atua, Ao tera ngkanne ae e na riki nakon te aomata ae te tia bure ae akea reitakina ma te Atua? 19 Ma ngaia aei, bwa akana maraki, ngkai bon nanon te Atua i bukiia, ao a na mwiokoi maiuia n aroia ni karaoa ae e raoiroi iroun te Tia Karikiia ae e kakaonimaki.
1 Ma ngaia ae I kani kauungaia unimwaane akana a mena i buakomi, ngai ae bon te unimwaane naba, ao te tia noora Kristo n arona ni maraki, ao te tia buokanibwai n te neboaki are e nang kaotaki: 2 kam na tararuaa raoi ana nanai te Atua ma ni kaawakinna raoi, tiaki n te aro ae kam kairoroaki iai; ma kam na kaawakinna ma te nano ni kukurei n ai aron nanon te Atua. Kam na kaawakinna naba, tiaki ibukin te kanibwaibwai n te aro ae e aki riai, ma ibukina bwa bon iai nanomi ae e korakora nako iai; 3 ao tai tau-taekaniia akana a mena i aan ami tararua, ma kam na riki bwa banna ni kakairi nakon te nanai. 4 Ao ngkana E a manga oki te Tia Kaawakin-tiibu are te Mataniwi, ao e na reke iroumi te bau are te neboaki are e aki konaa n rai. 5 Ao i bukimi ngkami aika kam ataei riki: kam na aan-taeka irouia unimwaane. Ao kam na bwaina te nanorinano n aromi n i torotoro iroumi; bwa e kaangai te Baibara: Bwa E ekiia nako akana a kainikatonga te Atua, ao E akoiia akana a nanorinano. 6 Ma ngaia ae kam na kananoorinanoingkami i aani bain te Atua ae e baina ae mwaaka, bwa E aonga ni karietaataingkami n te tai ae e riai. 7 Kam na kaaki i aona baika kam raraomaeakin, bwa E tabeakiningkami. 8 Kam na kamarurungingkami, ao bwaina te tatauraoi. Bwa e aiwa ami i are te riaaboro n ai aron te raian ae e bekorara, n ukoukora konana bwa e na oongnga. 9 Kam na raarawa nakoina, ao kam na teimatoa n te onimaki, ngkai kam ataia bwa raomi n onimaki i aon aaba nako a taonaki naba ni maraki aika ti te bo aroia ma akana kam taonaki iai. 10 Ao te Atua are mai irouna te aakoi ni kabane, ae E weteingkami nakon neboakina ae e aki toki ngkai kam reitaki ma Kristo, E na karaoingkami bwa a na nako raoi aromi i mwiini marakimi n te tai ae e aki maan, ao E na kateimatoaingkami ma ni kakorakoraingkami ma ni kamatoatoaingkami 11 Ana bwai te tau-taeka n aki tootoki. Amene. 12 E korea te reta ae e kimototo Tirouano i bukiu, ae te tari ae I taku bwa e kakaonimaki. I kani kauungaingkami ma ni kaotiota te aakoi aei bwa te 476,1 BETERO 5 aakoi ni koaua ae mai iroun te Atua: kam na tei matoa iai. 13 E kamauringkami neiei, ae e mena i Bwaburon ae neie e rineaki naba ma ngkami; ao e kamauringkami naba Mareko ae natiu. 14 Kam na i kamauringkami n ai aroia taari ni kamauri. E na mena te rau iroumi ni kabaneingkami akana kam reitaki ma Kristo.
1 Mai iroun Timon Betero, ae ana toro ma ana tia tuatua Iesu Kristo, nakoia akana a reke irouia te onimaki ae e kakaawaki ae ti te arona ma ara onimaki, ae e reke n ana raoiroi Atuara ma ara Tia Kamaiu are Iesu Kristo. 2 E na kabatiaaki nakoimi te aakoi ma te raoi n ataakin te Atua ma Iesu are ara Uea. 3 E a tia te Atua n oini mwaakana n anganiira bwaai ni kabane ibukin te maiu ni Kristian, n ataakin Teuare e weteira bwa ti na buokanibwai ma Ngaia n arona ma kateina ae e raoiroi; 4 ake E anganiira iai taeka n aakoi ake a kakaawaki ma ni moani kakannato, bwa kam aonga ni biri nako man te kaibwabwaru ae e kamaamate ae i aon te aba, ao kam riki bwa taani buokanibwai n te aro n Atua. 5 Ma ngaia ae kam na kataa ami kabanea ni konaa n raona ami onimaki n te raoiroi, n raona ami raoiroi n te atatai; 6 n raona ami atatai n te taotaonaki n nano mani baika e tangiri te rabwata; n raona ami taotaonaki n nano mani baika e tangiri te rabwata n te nanomwaaka; n raona ami nanomwaaka ni maiumi ni Kristian; 7 n raona maiumi ni Kristian n akoaia raomi n onimaki; n raona akoaia raomi n onimaki n te tangira. 8 Bwa ngkana a reke iroumi baikai, ni bati, ao kam naa riki ni boongana ma n uaanan ataakin ara Uea are Iesu Kristo. 9 Ma ane akea irouna baikai, ao e reme ana taratara n te aro are e aki konaa n noora ae e raroa, ao e mwaninga are e a tia ni kaitiakaki man ana bure ake nikawai. 10 Ma ngaia aei, taari, kam na rangi ni kekeiaki mwaaka ni kaotingkami ni maiumi bwa kam boni weteaki ma n rineaki; bwa ngkana kam karaoa aei, ao kam na bon aki bwaka. 11 N te aro aei, ao kam na anganaki ni kabatiaaki te konaa n rin n uean ara Uea ao ara Tia Kamaiu are Iesu Kristo, are ueana are e aki toki. 12 Ma ngaia ae iai nanou bwa N na kauringngkami n tai nako ni baikai, e boni ngae ngkana kam a kaman atai ao kam nene ni matoa n te koaua ane e a tia n reke iroumi. 13 I taku bwa e bon riai, ngkai I teimatoa ni maiu, bwa N na kaakaraoa ae kam na ururing iai baikai; 14 ngkai I ataia bwa e a kaan te tai are N na kiitana iai te maiu aei, n ai aron are e kaotaki nakoiu iroun ara Uea are Iesu Kristo. 15 Ao N na kataa au kabanea ni konaa ni karekea te anga are kam na konaa iai n ururing baikai n tai nako i mwiini mateu. 16 Bwa ti aki taekini karaki aika a oteaki n te aro n rabakau, ngke ti tuangkami mwaakan ma rokon ara Uea are Iesu Kristo; ma ti bon noora kakannatona. 17 Bwa E anganaki te karineaki ma te neboaki mai iroun te Atua are te Tama, ngke e roko te bwanaa nakoina mai iroun te Mimitong are Moan te Tamaroa, are e kaangai, Natiu ae E tangiraki Teuaei, ae I kakatonga irouna. 18 Ao ti ongo te bwanaa anne are e roko mai karawa, bwa ti mena ma Ngaia i aon te maunga are e tabu. 19 Ma ngaia ae ti aki nanokokoraki riki n te rongorongo are a taekinna buraabeti. E raoiroi iroumi bwa kam na ongo iai, ibukina bwa ai aron te taura ae e ura n te tabo ae e roo ni karokoa ae e nang oti taai ao e oota te itoi ni ngaina i nanomi. 20 Te bwai ae e moamoa riki bwa kam na ataa aei: bwa akea te taetae ni buraabeti n te Baibara ae e konaaki ni kabwarabwaraaki nanona iroun te aomata temanna n ti ngaia; 21 bwa bon akea te taetae ni buraabeti ae e roko n te tai teuana man oin nanon te aomata; ma aomata a taekina te taeka are e roko mai iroun te Atua, ni kairaia iroun te Taamnei are e Raoiroi.
1 Ma bon iai buraabeti ni kewe i buakoia aomata ngkekei, ao ai bon arona naba bwa a na iai i buakomi taan reirei ni kewe, aika a na uoti n te aro ni karaba taiani koaua aika a kaairua aika a na urua te onimaki, ao a na kaakeaa te Toka are e kainaomataiia; ao n te aro aei a na karoko mateia iai ni waekoa. 2 Ao ane a na mwaiti aomata aika a na kakairi irouia n tamware; ao ibukin aroia anne, ao e na kabuaakakaaki iai te koaua ni Kristian. 3 I bukin aroia ni kani bwaibwai ao ane a na karekei aia bwai mai iroumi n taeka n reirei ni kewe. E a kaman tauraoi ma ngkoa i bukiia motikan taekaia ni kabuaakakaaki, ao ae e teimatoa naba n tiku n taningaia te aro are a na kamaunaaki iai. 4 Bwa E aki kamaiuiia anera te Atua ake a bure, ma E teweia nako taritaruti ike a kabaeaki iai n taurekereke i nanon te roo bwa a na kaawakinaki iai ni karokoa motikan taekaia. 5 E aki kamaiuiia kaain aonnaba ake ngkoangkoa te Atua, ma E ti kamaiua Nooa are te tia tataekina nanon te Atua nakoia aomata, ao itiman riki raona, ngke E karokoa te ieka i aoia kaain te aba ake a buaakaka. 6 E motiki-taekaia kaawa ake Totom ma Komora te Atua bwa a na uruaki n te ai, ao E karaoi bwa banna ni kakairi n aron te bwai ae e na riki nakoia aomata aika a iangoia bwa a na aki reitaki ma te Atua ni maiuia. 7 E kamaiua Rota ae te aomata ae e raoiroi, are e rawaawata nanona n aroia n tamware aomata aika a buaakaka. 8 Ao te aomata ane e raoiroi anne e maeka i buakoia, ao n te bong ae koraki e taonaki maiuna n te rawaawata ae moan te korakora, n nooran ma n ongona n aroia aika a bubuaka. 9 Ma ngaia ae te Uea E ataa aroni kamaiuiia man te kariiriiaki, aomata aika a reitaki ma Ngaia, ao te aro ae E na tauia iai akana a buaakaka i aan te karawaawataaki i mwaain te bongi ni motiki-taeka; 10 ai moara riki te koraki ake a iri nanon rabwataia ni karaoi mwakuri ni kaibwabwaru aika a kamwaraa, ma n rawa n tauaki aroia: te koraki n ninikoria aika a kainikatonga, aika a aki maaku n taetaebuakaia akana a neboaki. 11 Ao anera, aika a korakora riki ma ni mwaaka riki, a aki kabuaakakaia n taetaebuakaia taan reirei ni kewe aikai i matan te Atua. 12 Ma te koraki aei, aika kaanga maan aika a aki wanawana, aika a bungiaki bwa a na tauaki ni kamateaki, a taetaebuakai baika a aki atai. A na boni kamateaki n ai aroia maan aika a aki wanawana; 13 ao a na kammarakaki bwa booni mwiin te kammaraki are a a tia ni karaoia nakoia temwaangina. Bon te bwai ni kakukurei nakoia karaoan te bwai ae e buaakaka ae a na kukurei iai rabwataia i nanon te ngaina; a buaakaka aroia ma n aki tau ngkai a raoningkami n ami baka n amwarake, ao a maiu nanoia n aroia ni mwaamwanaa te aba. 14 Nanoia bon ti te kani wene ni bure ma aine aika a nooriia; a aki konaa n rauaki nanoia ae e kani buubure. A kariiriiia aomata aika a mamaara ni maiuia bwa a na kamwaneiia. Bon iai nanoia aika a kataneiaaki bwa a na kani bwaibwai. A na bon reke kaiia; 15 a kiitana te kawai ae e eti, ao a tiotio nako, ao a karaoa are e karaoia Bwaraam are natini Beora, are e tangira boon te mwakuri ae e kaairua are e karaoia; 16 ma e boaaki ibukin ana bure. Te aati are e aki konaa n taetae e taetae ni bwanaan te aomata, ao e katoka te buraabeti man ana mwakuri ni baba. 17 Boni kaanga mwanibwa aika akea te ran i nanoia te koraki aei, ao kaanga mabubu aika a buti bwa a ukaki n te ang ae e baibati; e kaawakinaki i bukiia nneia n te roo ae e rootongitong. 18 Bwa ngke a atongi taeka ni kainikatonga aika a ria nako aika akea manenaia, ao a kamanenaa ni kabatiai kaibwabwarun te rabwata bwa kaanga abeaia ibukini kamwaneaia akana a moanna ni buutaki nako mai buakoia akana a maeka i buakon te buaakaka. 19 A tuangiia bwa a na inaomata, ma ngaiia bon ana toro te buaakaka ae e kamaamate: bwa e toronaki te aomata iroun ane e kataenikaiaki irouna. 20 Bwa ngkana a a tia ni buutaki nako mani kamwaraani bwain te maiu aei, n ataakin te Uea are te Tia Kamaiu are Iesu Kristo, ao ngkana a manga mangao i buakoia ma n tae aia kai iai, ao n tokiia a buaakaka riki aroia nakon are rimoa. 21 Bwa e raoiroi riki irouia ngke a aki ataa te aro are E tangiria te Atua bwa a na maiu iai nakon ae a ataia, ao a rairaki nako man taekan te tua ae e tabu are a anganaki. 22 E a kaotaki n te baere e riki nakoia bwa a koaua iai taeka n rabakau aika a kaangai: E a manga okiramumutana te kamea; ao, te beeki ae e a tia n tebokaki, e a manga okira rabinobinona i nanon te bokaboka.
1 Ngkami aika kam tangiraki, aio ngkai au kauoua n reta ae I koroia nakoimi; ao i nanon reeta aika uoua aikai ao I a tia ni kataia ni kauungaingkami n te aro ni kauring bwa a na eti ami iango: 2 bwa kam aonga n uringi taeka ake a taekinaki ngkoa irouia buraabeti ake ana aomata te Atua, ao bwa kam aonga n uringi naba ana tua te Uea are te Tia Kamaiu, are te tua are e taekinaki nakoimi irouia taan tuatua. 3 Aio moa ae e na ataaki, bwa ni boong aika kabaneani boong, ao a na roko taani kakaniko ni kakaniko n aroni kairaia n oin nanoia ni kaibwabwaru, 4 ao ane a na kaangai, E ngaa rokona ae e taekinaki? Bwa man te tai are a mate iai ara bakatibu, ao a teimatoa n tiku bwaai ni kabane n aroia ma ngke a moani karikaki aonnaba. 5 Bwa bon nanoia bwa a na mwaninga taekan te koaua aei: ae karawa e riki ma ngkoangkoa n ana taeka te Atua, ao E karika aon te aba man te ran ao n te ran; 6 are e uruaki iai aon te aba are ngkekei, ngke e iekaki n te ran. 7 Ma karawa ma aon te aba aika iai ngkai a kaawakinaki naba n ana taeka te Atua bwa kanan te ai. A kaawakinaki ni karokoa te bong are a na motikaki iai taekaia aomata aika a akea reitakiia ma te Atua ao a na kamateaki. 8 Ma aei te koaua teuana ae kam na aki mwaninga taekana, ngkami aika kam tangiraki: bwa ti te bo te bong ae ti te bongina ma ririki aika tengaa iroun te Uea, ao ti te bo te ngaa te ririki ma te bong ae ti te bongina iroua naba. 9 E aki baenikai te Uea ni karaoa nanon ana taeka n akoi, n ai aron are a taku temwaangina n aia iango; ma E taotaona nanona nakoimi ibukina bwa E aki tangira temanna i buakomi bwa e na mate, ma E tangiriia aomata ni kabaneia bwa a na rairi nanoia. 10 Ma ane e na roko ana bong te Uea n ai aron rokon te tia ira; n te bong anne ao e na mauna iai karawa ma te rurunga ae e korakora, ao a na bue bwaai ma ni mauna nako aroia; ao aonnaba ma kanoana a na kuneaki. 11 Ma ngaia aei, ngkai a nangi mauna nako aroni bwaai ni kabane n te aro aei, ao aaro ra aromi aika a riai bwa kam na maeka n itiaki iai, ao n reitaki ma te Atua, 12 ngkai kam tataningaa ana bong te Atua ma ni bareka rokon te bong are e na bue iai ma ni mauna nako karawa, ao a na riki n ran bwaai n te kabuebue! 13 Ma, n ai aron ana taeka n akoi, ti a tiku ni kaantaningai karawa aika a boou ma te aonnaba ae e boou, ike e mena iai karaoan nanon te Atua. 14 Ma ngaia aei, ngkami aika kam tangiraki, ngkai kam tiku ni kakaantaninga, ao kam na kakorakoraingkami bwa kam aonga n nooraki irouna bwa akea baarekami ke te bae e buaakaka iroumi, ao kam rau ni maiumi 15 Kam na taraa taotaonan nanon ara Uea bwa te kawai ibukini kamaiuami, n ai aron are e koroia naba nakoimi tarira are e tangiraki are Bwauro, n ai aron te rabakau are e anganaki. 16 Aei te bae e taekinna n ana reta ni kabane ngke e koroi taekani baikai iai. Iai bwaai tabeua n ana reta aika a aki kai ataaki, aika a kabwaraaki ni kabwaouaaki nanoia irouia aomata aika a nano roo ma aika a nano tiotio, n ai aron naba are a karaoia nakon taekan te Baibara tabeua. Karaoan aei irouia boni karekeani mateia. 17 Ma ngaia aei, ngkami aika kam tangiraki, ngkai kam a kaman atai baikai, ngkai a tuai n roko, ao kam na tarataraingkami bwa kam kaawa ni bwaka man teimatoami n anaakin nanomi n aia bure akana a buaakaka. 18 Ma kam na rikirake n te aakoi ao n ataakin ara Uea ao ara Tia Kamaiu are Iesu Kristo. Ana bwai te neboaki ngkai, ao n aki toki. Amene.
1 Te baere iai ma ngke a tuai ni karikaki bwaai, are ti ongo, are ti nooria ni matara, are ti tarataraia, are a riingnga naba baira, ae 484 taekan te Taeka are te maiu, 2 aote maiu arei e a tia ni kaotaki, ao ti a tia n nooria, ao ti kaotioti ibukina; ao ti taekina nakoimi taekan te maiu are e aki toki, are e mena iroun te Tama, ao are e kaotaki nako ira; 3 are ti a tia n nooria ma n ongo, ao ti taekinna naba nakoimi; bwa kam aonga n uaia ni buokanibwai iai ma ngaira, n ai aron are ti buokanibwai iai ngaira ma te Tama ao Natina are Iesu Kristo. 4 Ao ti koroi baikai bwa a aonga ni kororaoi ara kimwaareirei. 5 Ao aio te taeka are ti ongo mai irouna, ae ti taekinna nakoimi: bwa te Atua bon te oota, ao bon akea te roo teutana i nanona. 6 Ngkana ti taku bwa ti i raorao ma Ngaia, ao ngkana ti bon nakonako n te roo, ao ti kewe iai, ao ti aki karaoa ae e koaua; 7 ma ngkana ti nakonako n te oota n ai arona ngkae E mena n te oota, ao ti i raorao iroura, ao e kaitiakira raraan Iesu are Natina man te buaakaka ni kabane. 8 Ngkana ti taku bwa akea ara bure, ao ti burebureira, ao e aki mena te koaua i nanora. 9 Ngkana ti kaoti ara bure, ao E kakaonimaki bwa E na boni kabwarai ara bure ma ni kaitiakira man te buaakaka ni kabanea ngkai E atataiaomata. 10 Ngkana ti taku bwa ti tuai ni bure, ao ti arana te Atua bwa te tia kewe, ao e aki mena i nanora ana taeka.
1 Au ataei aika a uarereke, I koroi baikai nakoimi, bwa kam aonga n aki bure. Ao ngkana e bure temanna, ao bon iai te Tia Tei i bukira are Iesu Kristo ae e atataiaomata, are e mena iroun te Tama: 2 boni Ngaia te kareanraoi ibukin ara bure; ao tiaki ti ara bure, ma aia bure naba kaain aonnaba ni kabaneia. 3 Ao aio te aro ae ti ataira iai bwa ti bon ataa te Atua: ngkai ti tauu ana tua nako. 4 Ane e kaangai, I ataa te Atua; ma e aki tauu ana tua, ao bon te tia kewe, ao e aki mena te koaua i nanona; 5 ma ane e taua ana taeka, ao nanona bwa iai kororaoin tangiran te Atua i nanona. Ao n te aro aei, ti a ataia raoi iai bwa ti nim ma Ngaia. 6 Ane e taku bwa E nim te Atua ma ngaia, ao e riai n nakonako n te aro are E nakonako naba iai Kristo. 7 Ngkami aika kam tangiraki, te tua ae I koroia ngkai nakoimi bon tiaki te bwai ae e boou, ma bon te tua nikawai ae iai iroumi ma ngke kam moa n riki bwa Kristian, are bon te taeka are kam a tia n ongo. 8 Ma e boni ngae n anne, ao I a korea ngkai te tua ae e boou nakoimi, ae iai koauana ni maiun Iesu ao ni maiumi naba; bwa e tabe ni mauna te roo, ao te oota ni koaua e a tia n oota nako. 9 Ane e taku bwa e mena n te oota, ma e ribaa tarina, ao e mena n te roo ni karokoa ngkai. 10 Ane e tangira tarina ao e maeka n te oota, ao akea te bae e na reke waena iai n tatanako. 11 Ma ane e ribaa tarina ao e mena n te roo, ao e nakonako n te roo n aki ataa ike e nako iai, bwa e kamatakii matana te roo. 12 Ataei aika kam uarereke, I koroboki nakoimi, ngkai a a tia ni kabwaraaki ami bure ibukin arani Kristo. 13 Taama, I koroboki nakoimi, ngkai kam ataa Teuare bon iai ma ngke a tuai ni karikaki bwaai. Rorobuaka, I koroboki nakoimi, ngkai kam a tia n tokanikai i aon teuare e buaakaka. 14 Ataei, I koroboki nakoimi, ngkai kam ataa te Tama. Rorobuaka, I koroboki nakoimi, ngkai kam korakora; e meemena ana taeka te Atua i nanomi, ao kam a tia n tokanikai i aon teuare e buaakaka. 15 Kam na tai tangira te aonnaba ae e buubure, ao tai tangiri naba bwaina nako. Ngkana e tangira aonnaba ae e buubure te aomata, ao akea i nanona tangiran te Tama. 16 Bwa bwaai ni kabane aika a mena i aonnaba, ae kaibwabwarun te rabwata, ma aia kaibwabwaru maata, ma kainikatongan te maiu aei, a aki riki mai iroun te Tama, ma a riki man te aonnaba ae e buubure. 17 E tabe ngkai ni mauna te aonnaba ae e buubure ma kaibwabwaruna; ma ane e kaakaraoa nanon te Atua, ao e na maiu n aki toki. 18 Ataei, aei te kabanea n aoa; ao n aron are kam ongo bwa e nangi roko ana kairiribai Kristo, ao bon iai ngkai ana kairiribai Kristo aika a bati aika a kaoti. Ma ngaia ae ti ataia iai bwa aei te kabanea n aoa. 19 Kairiribai aikai a nako mai buakora, ma bon tiaki raora; bwa ngke arona bwa raora, ao a na bon tiku iroura. Ma a nako mai buakora, bwa a na kaotaki bwa tiaki raora ngaiia ni kabaneia. 20 Kam a tia ni kabiraki iroun Teuare Moan te Tabu, ao kam atai bwaai ni kabane. 21 N na aki koroboki nakoimi ngke kam aki ataa te koaua; ma I koroboki bwa kioina ngkai kam ataa te koaua, ao ngkai bon akea te kewe n te koaua. 22 Bwa antai te tia kewe ma bon te aomata ae e taku bwa Iesu bon tiaki te Kristo? Te aomata anne bon ana kairiribai Kristo—e kaakeaa te Tama ma te Nati. 23 Ane e kaakeaa te Nati, ao akea te Tama irouna; ane e kaota onimakinan te Nati irouna, ao bon iai naba te Tama irouna. 24 Ao ngkami, e na mena i nanomi te baere kam ongo ma ngke kam moa n riki bwa Kristian. Ngkana e meemena i nanomi te baere kam ongo ngke kam moa n riki bwa Kristian, ao ane kam na nim ma te Nati ao te Tama naba. 25 Ao aio te taeka n aakoi are E tuangiira: bwa ti na maiu n aki toki. 26 I koroi baikai nakoimi i bukiia akana a kataia ni mwaamwanaingkami. 27 Ao ngkami, ngkai kam a tia ni kabiraki ngkai e teimatoa aromi anne irouna, a aki kai nanomi ngkana kam aki reireiaki iroun temanna; ma ngkai kam reireiaki bwaai ni bane ni kabirakimi irouna, ao ngkae koaua ao tiaki te kewe, ao kam na nim ma Ngaia n ai aron are E reireingkami iai 28 Ma ngaia aei, ngkami aika ataei aika kam uarereke, kam na nim ma Ngaia; bwa ngkana E a manga oki Kristo, ao ti na aki maaku ma ni kaota ae ti rangi ni maamaa irouna i matana. 29 Ngkana kam ataia bwa E kaakaraoa nanon te Atua, ao kam ataiia naba akana a kaakaraoa nanon te Atua bwa a bane ni bungiaki mai irouna.
1 Nora aroni mwaitin te tangira are E tangiriira iai te Atua, bwa ti aonga n atongaki bwa natin te Atua: ao bon natina ngaira. Ma ngaia ae a aki ataira kaain aon te aba, ibukina bwa a aki ataa te Atua. 2 Ngkami aika kam tangiraki, bon natin te Atua ngaira ngkai; ao e tuai ni kaotaki bwa teraana arorarimwi. Ti ataia, bwa ngkana E a manga oki Kristo, ao ti na katootoonga arona, ibukina bwa ti na noora arona ni koaua. 3 Ao aomata nako aika iai irouia te kaantaninga aei, ae kaantaningaan Teuarei, a kaawakiniia bwa a na itiaki ni maiuia, n ai aroni Kristo ngkae E itiaki ni maiuna. 4 Ane e karaoa ae e bure ao e eekaanako te tua; ao te bure bon te eekaanako te tua. 5 Ao kam bon ataia bwa E karokoaki Teuarei bwa E na uoti nako buure; ao bon akea te bure i nanona. 6 Ane e nim ma Ngaia ao e aki bure; ane e bure ao e tuai n oota raoi n aroni Kristo, ke e tuai n ataia. 7 Ataei aika a uarereke, e na tai mwaamwanaaingkami temanna: bwa ane e bwaabwaina te atataiaomata, ao e bon atataiaomata; 8 Ane e karaoa ae e bure ao boni mai iroun te riaaboro, bwa e a kamani buubure te riaaboro ma ngke a moa n riki bwaai. E karokoaki Natin te Atua ibukin aei, bwa E aonga n uru ana mwakuri nako te riaaboro. 9 Ane e bungiaki mai iroun te Atua ao e aki karaoa ae bure, bwa e meemena anuan te Atua i nanona; ao e aki konaa ni bure, bwa e bungiaki mai iroun te Atua. 10 A kaotaki natin nako te Atua ma natin nako te riaaboro n aei: ane e aki karaoa nanon te Atua ao tiaki mai iroun te Atua, ao ai uana naba ma ane e aki tangira tarina. 11 Bwa aio te taeka are kam ongo ma ngke kam moa n riki bwa Kristian, bwa ti na i tangitangiri; 12 ao ti na aki katootoonga aroni Kain are mai iroun teuare e buaakaka, ngke e kamatea tarina. Ao e aera ngke e kamatea? Bwa kioina ngke a bubuaka ana mwakuri, ao a raraoi ana mwakuri tarina. 13 Taari, kam na tai miimii ngkana a ribaingkami kaain aon te aba ae e buubure. 14 Ti ataira bwa ti a tia ni buutaki nako man te mate nako nanon te maiu, ngkai ti tangiriia taari. Ane e akea te tangira irouna, ao e maeka n te mate. 15 Ane e ribaa tarina ao ai aron te tia tiri-aomata; ao kam ataia bwa bon akea te tia tiri-aomata ae e reke irouna te maiu are e aki toki. 16 Ti ataa te tangira n aei, ngke E anga maiuna i bukira; ma ngaia ae e riai bwa ti na anga maiura i bukiia taari. 17 Ma ane iai ana bwai aika bwain te maiu aei, ao ngkana e noora tarina bwa iai kain nanona, ma e aki nanoangaia, ao e na kangaa n taku bwa e mena i nanona tangiran te Atua? 18 Au ataei aika a uarereke, ti na tai i tangitangiri n ti te taeka ao n te newe, ma a na nooraki arora n i tangitangiri n te mwakuri ao n te koaua. 19 Ane ti na konaa n ataira iai bwa ana bwai te koaua ngaira, ao bwa a na reke raun nanora ngkana ti tei i matana; 20 bwa ngkana a kabuaakakaira nanora, ao E matairiki riki te Atua nakon nanora, ao E atai bwaai ni kabane. 21 Ngkami aika kam tangiraki, ngkana a aki kabuaakakaira nanora, ao ti aki maaku i matan te Atua; 22 ao ane ti buubuti ao ti anganaki irouna, bwa kioina ngkai ti tauu ana tua, ao ti karaoi baika a kakukurei i matana. 23 Ao aio ana tua, bwa ti na onimakina aran Natina are Iesu Kristo, ao ti na i tangitangiri, n ai aron taekan te tua are E anganiira te Atua. 24 Ao ane e tauu ana tua ao e nim ma te Atua, ao te Atua E nim ma ngaia. Ao ti ataia bwa E nim ma ngaira n aei, ibukin te Taamnei are E anganiira.
1 Ngkami aika kam tangiraki, kam na tai iri nanoiataamnei ni kabaneia, ma kam na neneri aroia ni kakoauai bwa tao mai iroun te Atua ke tiaki: bwa a bati buraabeti ni kewe aika a tia ni waakin aia mwakuri i aonnaba, ao ae a boni waaki naba ngkai. 2 Kam konaa n ataa te aomata bwa iai irouna Taamnein te Atua n te aro aei:taamnei n tatabemaniia nako aika a kaotiia n aia onimaki bwa E roko Iesu Kristo bwa te aomata Ngaia, ao boni mai iroun te Atua; 3 aotaamnei n tatabemaniia nako aika a aki kaotiia bwa a onimakina Iesu, ao tiaki mai iroun te Atua. Te aeka ntaamnei aei bon taamnein ana kairiribai Kristo, are kam a tia n ongo taekana bwa e nangi roko; ao bon ae i aon te aba ngkai. 4 Ataei aika a uarereke, boni mai iroun te Atua ngkami, ao kam a tia ni katae aia kai buraabeti ni kewe: bwa E mwaaka riki Teuare e mena i nanomi nakon teuare e mena i nanoia kaain aon te aba. 5 Boni man te aonnaba ae e buubure te koraki arei; ma ngaia ae a taekini bwain te aonnaba ae e buubure, ao a ongo kaaina irouia. 6 Mai iroun te Atua ngaira: ane e ataa te Atua ao e ongo iroura; ane tiaki mai iroun te Atua, ao e aki ongo iroura. Ti konaa n ataa te kaokoro i marenan taamnein te koaua ao taamnein te mwaamwanaa-te-aba. 7 Ngkami aika kam tangiraki, ti na i tangitangiri: bwa mai iroun te Atua te tangira; ao ane iai te tangira irouna, ao e bungiaki mai iroun te Atua, ao e ataa te Atua. 8 Ane akea te tangira irouna, ao e aki ataa te Atua, bwa te Atua bon te tangira. 9 E kaotaki tangirara iroun te Atua n aei: bwa E kanakomaia Natina are te rikitemanna nako aon te aba te Atua bwa ti aonga ni maiu irouna. 10 Aio te tangira, tiaki ngke ti tangira te Atua; ma E tangiriira, ao E kanakomaia Natina bwa te kareanraoi ibukin ara bure. 11 Ngkami aika kam tangiraki, ngkae E tangiriira te Atua n te aro aei, ao e riai naba bwa ti na i tangitangiri. 12 Akea te aomata ae a tia n noora te Atua; ngkana ti i tangitangiri, ao E nim ma ngaira te Atua, ao e kakoroaki raoi tangirana i nanora. 13 Ti ataia bwa ti nim ma Ngaia ao Ngaia E nim ma ngaira, n aei, bwa kioina ngkae E a tia n anganiira Taamneina. 14 Ti a tia n nooria, ao ti tataekinna naba bwa E a tia te Tama ni kanakomaia te Nati bwa te Tia Kamaiuia kaain aonnaba. 15 Ane e kaotia n ana taeka bwa e onimakina Iesu bwa bon Natin te Atua, ao E nim te Atua ma ngaia, ao ngaia e nim ma te Atua. 16 Ao ti ataa te tangira are E tangiriira iai te Atua, ao ti kakoauaa. Te Atua bon te tangira; ao ane e bwaabwaina te tangira, ao e nim ma te Atua, ao te Atua E nim ma ngaia. 17 N te aro aei ao e kakororaoaki raoi iai te tangira iroura, bwa ti aonga n aki maaku n te bongi ni motiki-taeka: bwa kioina ngkai ti te bo aroni Kristo ma arora i aon te aba aei. 18 Akea te maaku i nanon te tangira; ma te tangira ae e kororaoi e kaaki te maaku. Bwa iai rekereken te maaku ma te motiki-taeka ni karawaawata; ao ane e mamaaku ao e tuai ni kakoroaki raoi n te tangira. 19 Ti bwaina te tangira, ibukina bwa E tangiriira moa. 20 Ngkana e kaangai temanna, I tangira te Atua, ao ngkana e ribaa tarina, ao bon te tia kewe ngaia; bwa ane e aki tangira tarina ae e a tia n nooria, ao e aki konaa n tangira te Atua ae e tuai nooria. 21 Ao aei te tua ae ti anganaki mai irouna: bwa ane e tangira te Atua, ao e na tangira naba tarina.
1 Aomata nako aika a kakoauaa bwa Iesu bon te Kristo a bungiaki mai iroun te Atua; ao aomata nako aika a tangira Teuare e karikiia, ao a tangira naba Teuare e a bungiaki mai irouna. 2 Ti ataira bwa ti tangiriia natin te Atua, n aei, ngkana ti tangira te Atua, ma n tauu ana tua. 3 Bwa bon tangiran te Atua te baei, ae tauan ana tua iroura; ao a aki kaangaanga aroia n tauuaki. 4 Bwa ane e bungiaki mai iroun te Atua ao e konaa ni kataea ana kai te aba: ara onimaki boni ngaia ae e anganiira te tokanikai i aona. 5 Ao antai ae e kataea ana kai te aba, tiaki ane e kakoauaa bwa bon Natin te Atua Iesu? 6 Boni Ngaia Teuare e nako mai n te raraa ma te ran, are Iesu Kristo. E nako mai, tiaki ti n te ran; ma n te ran ao n te raraa. Ao te Taamnei boni Ngaia te tia kaotiota koauan te baei; bwa te Taamnei bon te koaua. 7 Bwa teniua taani kaotioti. 8 Bwa te Taamnei, te ran ao te raraa; ao a booraoi n aia kaotioti. 9 Ngkana ti kakoauaa aia kaotioti aomata, ao ti na boni kakoauaa ana kaotioti te Atua, bwa e kakannato riki. Bwa aio ana kaotioti te Atua: bwa E boni kaotioti ibukin Natina. 10 Ane e onimakina Natin te Atua ao e kaawakini baike E a tia n taekin te Atua bwa a koaua. Ane e aki ira nanon ana taeka te Atua ao e riki ngaia bwa te tia kewe, bwa kioina ngke e aki kakoauaa ana kaotioti te Atua are E taekinna ibukin Natina. 11 Ao aio te kaotioti: bwa E anganiira te Atua te maiu are e aki toki, ao e mena te maiu aei i nanon Natina. 12 Ane iai te Nati irouna, ao iai naba te maiu arei irouna; ane akea Natin te Atua irouna; ao akea naba te maiu arei irouna. 13 I koroi baikai nakoimi, bwa kam aonga n ataia bwa bon iai iroumi te maiu are e aki toki, ngkami akana kam onimakina aran Natin te Atua. 14 Ao aio kakoauaana iroura, bwa ngkana ti tataro ni butiia te bwai teuana n ai aron nanona, ao E bon ongo iroura. 15 Ao ngkai ti ataia bwa E ongo iroura n te bwai nako ae ti buubuti iai, ao ti ataia bwa a a tia n reke iroura baike ti bubutiia iai. 16 Ngkana e noora tarina te aomata bwa e karaoa te bure ae e na aki mate iai, ao e na tataro ibukina, ao te Atua E na angan teuare e bure te maiu. E a kaeti aei nakoia ake a bure n te bure ae a na aki mate iai. Bon iai te bure ae e mate te aba iai: I aki taku bwa e na tataro ibukin aei. 17 Te karaoi mwakuri ni kabane aika a buaakaka bon te bure; ao bon iai te bure ae e aki mate te aba iai. 18 Ti ataia bwa ane e bungiaki mai iroun te Atua e aki bure; ma Teuare e bungiaki mai iroun te Atua E kaawakinna, ao akea te kabuanibwai ae e na riki nakoina mai iroun teuare e buaakaka. 19 Ti ataira bwa mai iroun te Atua ngaira, ao aomata aika aomatan te aonnaba ae e buubure a mena i aani mwaakan teuare e buaakaka. 20 Ao ti ataa Natin te Atua bwa E a roko, ao E anganiira te atatai, bwa ti na ataa Teuare e koaua; ao ti nim ma Teuare e koaua, ti reitaki ma Natina are Iesu Kristo. Bon aei te Atua ni koaua, ao te maiu are e aki toki. 21 Ataei aika kam uarereke, kam na kaawakiningkami n taua raroami mani bouananti.
1 Mai iroun te unimwaane nakon te aine ae e karineaki ae e rineaki ma natina akana I tangiriia ni koaua; ma tiaki ti ngaia, bwa a tangiraki naba irouia ni kabaneia ake a ataa te koaua; 2 ti tangiringkami ibukin te koaua ae e mena i nanora, ao e meemena i nanora n aki toki. 3 E na mena iroura te akoi, ma te nanoanga, ma te raoi, mai iroun te Atua ae te Tama ao mai iroun Iesu Kristo are Natin te Tama; a na mena baikai iroura ngaira aika ti ataa te koaua aika ti i tangitangiri. 4 I bati ni kimwaareirei ngke I nooriia natim temwaangina bwa a bwaabwaina te koaua ni maiuia, n toua mwiin te tua ae ti anganaki mai iroun te Tama. 5 Ao I butiiko ngkai, ngkoe ae te aine ae ko karineaki, bwa ti na i tangitangiri: I aki koroia nakoim bwa te tua ae e boou, ma bon te tua are e reke iroura ma ngke ti moa n riki bwa Kristian. 6 Aio te tangira, bwa ti na tou mwiin ana tua nako te Atua. Aio te tua, bwa kam na bwaabwaina te tangira ni maiumi, n ai aron are kam ongo ngke kam moa n riki bwa Kristian. 7 Bwa a bati taani mwaamwanaa te aba ake a tia ni waakin aia mwakuri i aonnaba, ake a aki kakoauaa Iesu Kristo bwa E roko n rabwata. Te aomata ae arona aei boni ngaia te tia mwaamwanaa te aba ao ana kairiribai Kristo. 8 Kam na tarataraingkami bwa kam na tai kabuai baike kam mwakuri i bukiia; ma kam na karekei kaniwangami aika a bwanin raoi. 9 Ane e aki toua mwiin ana taeka n reirei Iesu ma e kiitanna n tannako, ao akea te Atua irouna; ane e toua mwiin ana reirei, ao bon iai irouna te Tama ma te Nati. 10 Ngkana e kawaringkami temanna ao e aki uota te taeka n reirei aei, ao kam na tai butimwaaia ni karinna i nanon ami auti, ao kam na tai kamauria. 11 Ane e kamauria ao e buokanibwai ma ngaia n ana mwakuri aika a bubuaka. 12 Ngkai a bati au taeka aika I kani koroi nakoimi, ao I aki kani koroi n te beebwa ma te anto. 13 A kani kamauriko natin tarim ae e rineaki.
1 Mai iroun te unimwaane nakoni Kaio ae e tangiraki, ae I tangiria ni koaua. 2 Ngkoe ae ko tangiraki, bon au kaantaninga bwa ko na kabwaia ni bwaai ni kabane, ao ko na marurung raoi, n ai aron aomatam ni koaua ngkae e a kabwaia. 3 Bwa I bati ni kimwaareirei ngke a aki toki n rooroko taari akekei n taekina am koaua, n ai arom ngkai ko bwaabwaina te koaua ni maium. 4 Akea au kimwaareirei ae e bati riki nakon aei, ae te ongo bwa te koraki ake kaanga natiu a bwaabwaina te koaua. 5 Ngkoe ae ko tangiraki, ko boni kakaonimaki ni karaoa ae ko karaoia i bukiia taari, ai moara riki nakoia taari ake ko aki tataneiai ma ngaiia; 6 ake a taekina ni kakoauaa aron am tangira i matan te ekaretia. Ko karaoa ae e raoiroi ngkana ko bakaborauiia n te aro ae e riai i matan te Atua. 7 Bwa a mwananga nako ibukin arani Kristo, n akea te bwai teuana ae a anaia mai irouia aomata aika a tiaki Kristian. 8 Ma ngaia ae ngaira, ti bon riai ni buokiia aomata aika a ai aroia aikai, bwa ti aonga n riki bwa raao ni mwakuri ibukin te koaua. 9 I a tia ni koroboki teutana nakon te ekaretia; ma Rioterebe are e kani kakannato i buakoia, bon akea butimwaaeara ae e raoiroi irouna. 10 Ma ngaia aei, ngkana tao I roko iroumi, ao N na kauring bwaai ake e karaoi ngke e wibuakaira n taeka aika a bubuaka. Ao e aki toki ikanne. E rawa ni butimwaaia taari akekei, ao e tukiia ake a kani butimwaaiia ma ni kabwakaiia man te ekaretia. 11 Ngkoe ae ko tangiraki, ko na tai kakairi n te mwakuri ae e buaakaka, ma ko na kakairi n te mwakuri ae e raoiroi. Ane e karaoa ae e raoiroi ao boni mai iroun te Atua; ane e karaoa ae e buaakaka ao e tuai n noora te Atua. 12 E tataekinaki ni kamoamoaaki Temeterio irouia aomata ni kabaneia, ao ni maiuna ni bwaabwaina te koaua; ao e tataekinaki naba ni kamoamoaaki iroura; ao ko ataa ara kaotioti bwa e boni koaua. 13 A bati baika irou aika I kani koroi taekaia nakoim, ma I aki kani koroi n te anto ma te kainikoroboki. 14 Ma I kaantaninga bwa N na waetata n nooriko, ao ti na taetae ni kaaitara. 15 E na mena te raoi iroum. A kamauriko raora aikai. Ko na anga ara kamauri nakoia raora akanne n tatabemaniia nako.
1 Mai iroun Iuta, ae ana toro Iesu Kristo, ae tarin Iakobo, nakoia akana a weteaki, akana a tangiraki iroun te Atua ae te Tama, akana a kaawakinaki ibukin Iesu Kristo: 2 a na kabatiaaki nakoimi te nanoanga, ma te raoi, ma te tangira. 3 Ngkami aika kam tangiraki, ngke e korakora nanou ni kani koroboki nakoimi n taekina te maiu ae bon ara bwai ma ngkami, ao I taku bwa e bon riai bwa N na koroboki nakoimi ni butingkami bwa kam na kakorakoraingkami ibukin te onimaki are a anganaki ake a itiaki n te tai ae ti teuana ao akea riki. 4 Bwa a karabaiia n rin n te ekaretia aomata tabemwaang aika a kaburea taekinan ana aakoi te Atua bwa a aonga n reke aonaia iai n aroia n tamware, ao a kaakeaa te Toka are ti temanna are ara Uea, are Iesu Kristo. A kaman taekinaki te koraki aei ngkoangkoa bwa a na motikaki taekaia ni kabuaakakaaki ibukin aroia aei. 5 Bwa e boni ngae ngke kam atai taekani baikai ni kabane, n te tai ae ti teuana, ma I kani kauringngkami, bwa te Uea E kamaiuiia te bootanaomata ae Iteraera man te aba are Aikubita, ao rimwi E kamateia ake a aki onimaki. 6 Ao anera ake a aki rauaki ni nneia ni mwaaka are a katauaki iai ma a kiitan oini mwengaia, a kaawakinaki irouna ni kabaeaki n taurekereke aika akea tokiia n te tabo ae e rootongitong i mwaain te motiki-taeka n te bong are e kakannato; 7 n ai aroia kaain Totom ma Komora ma kaawa ake i rarikiia, ngke a kiitan aroia ake a katauaki iai n ai aroia anera akekei, ao a karaoi aaro ni kammaira aika a bobuaka ma te iango; ao a riki bwa te bwai n reirei nakoia aomata ni kabaneia, ngkai a reke kaiia n te ai ae e mwaaka are akea tokina. 8 Ao n aroia naba aio, te koraki aei a noori baika kaanga taiani mii ake a riki iai ni bure nakon oin rabwataia, ma n ribaa aron te Atua n uea i aoia, ma n taetaebuakaia ake a neboaki, 9 Ao Mikaera are te mataniwi temanna irouia anera, ngke e un ma te riaaboro ni kauntaeka ibukin rabwatani Mote, ao e maaku n atonga kabuaakakaana n taetaebuakaia; ma e kaangai, E na boaiko te Uea. 10 Ao te koraki aei a taetaebuakai baika a aki atai aroia; ao baika a atai n aia namakin aika ai aron aia namakin maan aika a aki wanawana, a kamateaki iai. 11 A na reke kaiia! Bwa a karaoa te baere e karaoia Kain, ao a kataua karaoan te kaairua are e karaoia Bwaraam ibukini kani karekeani boon aia mwakuri. A rawa ni kan tautaekanaki n ai aroni Kora, ao a mate. 12 Te koraki arei a riki bwa kaanga baareka n ami bootaki n amwarake n i tangitangiri, ngkai a bootaki n amwarake ma te aki auba, ao a ti tabeakiniia i bon irouia; kaanga naang aika akea te karau i nanoia, aika a uouotaki nako n te ang; kaanga kaai aika a aki uaa n taini kaai n uaa; aika kaai aika kaanga uoua aia tai ni mate ao a taekaki mani wakaaiia; 13 kaanga naoni marawa aika a kakamaaku ma aroia aika a kamamaa aika a nooraki bwa kaanga buroburon naao; kaanga itoi aika a tiotio nako, aika e kaawakinaki i bukiia nneia n aki toki n te roo ae e rootongitong. 14 Ao Enoka, are te kaitiroro mai mwiin Atam, e taetae naba ni buraabeti i bukiia te koraki aei ni kaangai: Noria, E nako mai te Uea ma ana koraki ake a itiaki aika reebu mwaitia, 15 bwa E na motiki-taekaia aomata ni kabaneia, ni kabuaakakaia ni kabaneia akana a aki reitaki ni maiuia ma te Atua, ibukin aia mwakuri ni kabane aika akea karinean te Atua iai, ake a tia ni karaoi n aki reitaki ma ana kaantaninga te Atua, ao ibukin taeka ni kammaraki nano aika a bukinna iai taani bure aika a aki reitaki ma te Atua ni maiuia. 16 Bon taani bwangantaeka te koraki aei, ao taani ngurengure ma taan iri oin nanoia ni kaibwabwaru; taan taetae ni kainikatonga, ao a kamoamoaia aomata ni karangiia bwa a aonga n reke irouia baika a tangiri. 17 Ngkami aika kam tangiraki, kam na uring taeka ake a atongaki rimoa irouia ana taan tuatua ara Uea are Iesu Kristo; 18 bwa a kaangai nakoimi: N te tai ae te kabanea n tai, ao a na roko taani kakaniko, aika aomata aika a iri oin nanoia ni kaibwabwaru aika akea irouia karinean te Atua. 19 Aomata aikai boni ngaiia aika a kariki taian raure; aomata aika a iri oin nanoia ni baika a tangiri, ao akea te Taamnei irouia. 20 Ma ngkami aika kam tangiraki, kam na waaki ni kateitei aromi i aon ami onimaki ae moan te tabu; ao kam na tataro n aroni kairami iroun te Taamnei are e Raoiroi; 21 ao kam na aki mwaawa man ana tangira te Atua, ngkai kam kaantaninga ana nanoanga ara Uea are Iesu Kristo ibukin te maiu are e aki toki. 22 Ao kam na nanoangaiia tabemwaang aika a nanokokoraki; 23 kam na kamaiuiia temwaangina ni buritiia man te ai; ao kam na nanoangaiia temwaangina ma te maaku, ma kam na ribai aia kunnikai aika a kabaarekaki n aia kaibwabwaru aika a kamwaraa. 24 Ao ana bwai Teuare e konaa ni kaawakiningkami bwa kam na aki bwaka, are e konaa naba ni kaakiingkami i matana ni mimitongina bwa aomata aika a itiaki ma ni kimwaareirei, 25 ana bwai te Atua ae ti temanna, are ara Tia Kamaiu, iroun Iesu Kristo are ara Uea, te neboaki, ma te karineaki, ma te tau-taeka, ma te mwaaka, ngke a tuai ni karikaki bwaai, ao ngkai, ao n aki toki. Amene.
1 Te boki aei bon taekan ana kaotioti Iesu Kristo, are E anganaki iroun te Atua, bwa E na kaotia nakoia ana toro. Kanoan te kaotioti aei bon taekani baika a na waetata n roko. E kaoti baikai Kristo iroun ana anera are E kanakoa nakon ana toro ae Ioane, 2 are e taekini bwaai ni kabane ake e a tia n noori, are ana taeka te Atua ma te koaua are E kaotiotia Iesu Kristo. 3 E a kabwaia ane e wareki taeka ni buraabeti aikai, ao a a kabwaia naba akana ongo, akana kaawakini baika a koreaki i nanon te boki aio; bwa e a kaan te tai are a na riki iai baikai. 4 Mai iroun Ioane nakoia ekaretia ake itiua ake i Atia: Ami bwai te aakoi ma te raoi mai iroun Teuare bon iai ngkai, ao iai ngkoa, ao iai rimwi n aki toki; ami bwai naba te aakoi ma te raoi mai irouia taamnei ake itiman ake a meemena i nanoaan ana kaintokanuea; 5 ao ami bwai naba te aakoi ma te raoi mai iroun Iesu Kristo, are e kakaonimaki, are te moani kamaiuaki mai buakoia maate are E manga maiu mai buakoia maate, ao are aia Mataniwi ueea i aonnaba. E tangiriira, ao E kainaomataira man ara bure ni matena; 6 ao E karaoira bwa ibonga n ueana, aika taani beku iroun Atuana ma Tamana: ana bwai te neboaki ma te mwaaka n tau-taeka n aki toki. Amene. 7 Noria, E nangi nako mai Kristo ma naang; ao a na bane maata n nooria, ao uaake a ewaria a na nooria naba; ao a na bane n tang aomata nako i aonnaba ibukin te baere e karaoaki nakoina. Eng, Amene. 8 E taku te Uea ae te Atua ae Moan te Mwaaka, ae iai ngkai, ao iai ngkoa, ao iai rimwi n aki toki, Boni Ngai te Moa ao te Toki. 9 Ngai ae Ioane, ae tarimi, ae raomi n uaia n rawaawata ma ni kaaina ueani Kristo ma ni bwaina te nanomwaaka ngkai ti reitaki ma Iesu, I mena i aon te abamwakoro ae Bwatemoti, ibukin ana taeka te Atua ao ibukin naba te koaua are E tataekinna Iesu. 10 I mena i aani mwaakan ana kairiiri te Taamnei n ana bong te Uea, ao I ongo te bwanaa ae e korakora, mai akuu, ae kaanga tangin te bu, 11 ae e kaangai, Ane ko nooria ao ko na koroia n te boki, ao ko na kanakoa te boki anne nakoia ekaretia ake itiua n taabo aikai: Ebeto, Temurena, Barekamo, Tuateira, Tareteiti, Biraterebia, ao Raorikeia. 12 Ao I rairaki bwa N na taraa te aomata are e taetae nakoiu, ao I noori itiai kain-tei n taura aika koora, ma taura i aoia n tatabeua nako; 13 ao i nuuka i buakoni kain-tei n taura aikai iai temanna ae ai aron taraan natin te aomata ae e kunnikaia n te kunnikai ae e toki mwarairaina i aon raurauni waena, ao e kabaeaki bwaabwaana n te bwai ni kabaebae ae te koora. 14 Ao moanibaan te mainaina atuuna ma iranatuna; ao matana ai aron taraan uran te ai, 15 ao waena ai aron taraan te buraati ae e raneanea ae e a tia ni kaburoaki ni kaitiakaki n te ai ae e ura mwaaka; ao bwanaana ai aroni karongoaani bwaron naao aika a bati, 16 ao e tau itoi aika itiua i nanoni baina are ataina, ao e oti nako mai wiina te kabaang ae e kakang ae uaitera wina; ao taraan ubuna ai aron taai ae e korakora riringana. 17 Ngke I nooria ao I katorobubua ni bobaraaki i rarikini waena n ai aron te mate; ao E kaaki baina are ataina i aou, ao E kaangai, Tai maku! Boni Ngai te Moa ao te Toki. 18 Teuare e Maiu Ngai; I mate ngkoa, ao nooria, I a manga maiu n aki toki, ao bon iai irou kiingin te mate ma kiingin Eriti. 19 Ma ngaia ae ko na koroi taekani baika ko noori, aika baika a riki ngkai, ma baika a na riki rimwi. 20 Ao aio te kaantaninga ae e raba ae e nanonaki n itoi ake itiua, ake ko noori i nanoni baiu ae ataiu, ma kain-tei n taura ake koora ake a tei ma taura i aoia n tatabeua nako: Itoi ake itiua bon aia anera ekaretia ake itiua; ao kain-tei n taura ma taura i aoia n tatabeua nako bon ekaretia ake itiua.
1 Ko na koroboki nakon ana anera te ekaretia are i Ebeto ni kaangai: Aio ana taeka Teuare e tau itoi ake itiua i ataina, are E nakonako i buakoni kain-tei n taura ake koora ake itiua: 2 I atai aroarom ni kabane, ma arom n rangi ni mwakuri korakora, ma nanomwaakam, ma arom n aki konaa n taona nanom nakoia akana buaakaka; ao ko a tia ni kataiia akana taku bwa taan tuatua ngaiia ngke bon tiaki, ao ko kuneiia bwa bon taani kewekewe. 3 Iai iroum te nanomwaaka, ao ko taotaona nanom ibukin arau, ao e aki bwara nanom. 4 Ma iai te bwai ae N na waeiko iai, bwa ko a tia ni kaaki te tangira are e reke iroum ngke ko moan riki bwa te Kristian. 5 Ma ngaia ae ko na uringa te aro are ko bwaka maiai, ao ko na raira nanom, ao karaoi mwakuri ake ko karaoi ngke ko moa n riki bwa te Kristian; ao ngkana ko aki, ao ae N na nakoim, ao N na uota nako am kain-tei n taura mani nnena. 6 Ma iai arom aei: ko ribai aia mwakuri raon Nikorao, ake mwakuri ake I ribai naba. 7 Ane iai taningana n ongo, ao ke e ongo ana taeka te Taamnei nakoia ekaretia. Ane e tokanikai ao N na anganna te amwarake man te kai ni maiu are e mena n ana Bwaretaiti te Atua. 8 Ao ko na koroboki nakon ana anera te ekaretia are i Temurena ni kaangai: Aio ana taeka Teuare bon te Moa ao te Toki, are E a tia ni mate, ao E a manga maiu: 9 I ataa rawaawatam ma aki-kaubwaim; ma ko boni kaubwai! I ataa taetaebuakaam irouia ake a taku bwa I-Iutaia ngaiia, ao bon tiaki, ma bon ana bootaki n aomata Tatan! 10 Ko na tai maakui baika ko nangi maraki iai; nooria, ane e nang kaakiia tabemwaang i buakomi te riaaboro i nanon te karabuuti, bwa kam aonga ni kataaki iai, ao tengaun ami bong ni maraki iai. Ko na kakaonimaki ni karokoa matem, ao N na anganiko te bau are te maiu. 11 Ane iai taningana ao ke e ongo ana taeka te Taamnei nakoia ekaretia. Ane e tokanikai ao e na bon aki kammarakaki n te mate are te kauoua. 12 Ao ko na koroboki nakon ana anera te ekaretia are i Berekamo ni kaangai: E kaangai Teuare iai irouna te kabaang are e kakang, ae uaitera wina, 13 I ataa ike ko mena iai, ike e mena iai ana kaintokanuea Tatan: ko kakaonimaki nakoiu, ao ko aki kaaki arom n onimakinai n te tai are e kamateaki iai Antibwati are au tia kaotioti are e kakaonimaki, are e kamateaki i buakomi, ike e maeka iai Tatan. 14 Ma iai bwaai tabeua aika I riai ni waeiko iai: bwa iai iroum ikekei aika a toua mwiin ana reirei Bwaraam, are e reireia Bwaraka bwa e na kaaki te bwai ni kabwakabwaka i mataia te bootanaomata ae Iteraera bwa a aonga ni kang kareani bouananti, ma ni wene ni bure. 15 Ao bon iai naba iroum temwaangina ake a tou mwiin aia reirei te koraki ake raon Nikorao n te aro naba anne. 16 Ma ngaia ae ko na raira nanom; ao ngkana ko aki, ao ae N na waetata n nakoim, ao N na buakaniia te koraki anne n au taeka akana a na korokoro n ai aron te kabaang. 17 Ane iai taningana n ongo ao ke e ongo ana taeka te Taamnei nakoia ekaretia. Ane e tokanikai ao I a anganna te maana are e raba, ao N na anganna te atiibu ae e mainaina ma te ara ae e boou ae e koreaki i aona, ae te ara ae akea temanna ae e ataia bwa ti ane e anganaki. 18 Ao ko na koroboki nakon ana anera te ekaretia are i Tuateira ni kaangai: E kaangai Natin te Atua, are iai matana aika ai aron uran te ai, ma waena aika ai aron te buraati ae e raneanea: 19 I atai aroarom ni kabane ma am tangira, ma am onimaki, ma aakoan te aba iroum, ma nanomwaakam, ma am mwakuri ake ko a tibwa karaoi rimwi bwa a mwaiti riki nakon ake rimoa. 20 Ma iai te bwai ae N na waeiko iai: bwa ko aki tuuka te aine are Ietebera, are e taku bwa te buraabeti ngaia; ao e reireiia ni burebureiia au toro bwa a na wene ni bure, ma ni kang kareani bouananti; 21 ao I anganna ana tai are e na raira nanona iai man arona ni wene ni bure, ma e rawa ni kan rairaki man arona ni wene ni bure. 22 Noria, N na kaaoraka neierei, ao uaake a wene ni bure ma ngaia, N na karawaawataiia n te aro ae e korakora, ngkana a aki rairi nanoia ni kiitan aia mwakuri ake a karaoi ma neierei; 23 ao N na kamateia natin neierei, ao ane a na bane ekaretia n ataai bwa te tia tirotiroi naano ma iango aika a raba Ngai; ao N na anganingkami n tatabemaningkami nako booni mwiin ami mwakuri. 24 Ma ngkami, akana nikiraia ami koraki i Tuateira, akana kam aki toua mwiin te reirei ae e buaakaka aei, akana kam aki atai baikana a atongaki irouia temwaangina bwa ana bwai Tatan aika a nano, I aki kani kaaki riki te rawaawata teuana i aomi. 25 Ma kam na taua ane iroumi ni karokoai. 26 Ao ane e tokanikai, ma ni karaoi baike I tuangnga bwa e na karaoi ni karokoa te toki, ao N na anganna te mwaaka n tauu taekaia bootanaomata; 27 ao N na anganna te mwaaka are ti te bo ma are I anganaki mai iroun Tamau, ao e na tauu taekaia ni kairiia ma te matoa, ao a na uruaki n ai aroni mwangko aika a karaoaki man te bokaboka; 28 ao N na anganna te itoi ni ngaina. 29 Ane iai taningana ao ke e ongo ana taeka te Taamnei nakoia ekaretia.
1 Ao ko na koroboki nakon ana anera te ekaretia are i Tareteiti ni kaangai: E kaangai Teuare iai irouna itoi ake itiua ma taamnei aika itiman ake mai iroun te Atua, I atai aroarom; e ataaki taekam bwa ko maiu, ma ko boni mate. 2 Ko na kamarurungko, ao ko na kateimatoai baikana a tuai ni mauna, akana nangi mate; bwa I aki noori baika ko a tia ni karaoi bwa a kororaoi aroia i matan te Atua. 3 Ma ngaia ae ko na uringa aron are ko reireiaki iai ma are ko ongo; ao ko na taua, ao raira nanom. Ma ngaia aei, ngkana ko aki kamarurungko, ao ae N na nakoim n ai aron te tia ira, ao ane ko na bon aki ataa te aoa ae N na roko iai iroum. 4 Ma iai araia temwaangina iroum ikanne i Tareteiti ake a tuai ni kabaarekai kunnikaia: a na nakonako ma Ngai ni kunnikaiia ni kunnikai aika a mainaina, bwa a bon tau. 5 Ane e tokanikai ao e na kunnikaia ni kunnikai aika a mainaina; ao N na bon aki kamauna arana man te boki ni maiu arei, ao N na kaotia bwa bon au aomata i matan Tamau ao i mataia ana anera. 6 Ane iai taningana ao ke e ongo ana taeka te Taamnei nakoia ekaretia. 7 Ao ko na koroboki nakon ana anera te ekaretia i Biraterebia ni kaangai: E kaangai Teuare e tabu, are e kakaonimaki, are iai irouna ana kiing Tawita, are ngkana E kauka te mataroa ao akea ae e konaa ni kainna, ao ngkana E kainna ao akea ae e konaa ni kaukia. 8 I atai aroarom. Noria, I kaaki i matam te mataroa ae e uki, ae e aki konaa temanna ni bonotia. E karako korakoram, ma ko taua au taeka, ao ko aki kaakeaa arau. 9 Noria, N na kanakoia temwaangina man ana bootanaomata Tatan bwa a na bobaraaki i rarikini waem—te koraki aika taani kewe, aika a taku bwa I-Iutaia ngaiia, ma bon tiaki—ao a na ataia bwa I tangiriko. 10 Ngkai ko a tia ni kaawakina au taeka nakoim bwa ko na nanomwaaka, ao N na kaawakiniko naba man te aoa ni kariiriiaki are e nangi roko i aon te aba ni kabutaa, ni kataiia ake a maeka iai. 11 Ae N na waetata n roko; ko na taua ane iroum, bwa e na aki uota nako am baunuea temanna. 12 Ane e tokanikai, ao N na karaoia bwa bouan ana umwantabu Atuau, ao e na bon aki konaa n oti nako maiai; ao N na korea aran ana kaawa Atuau i aona, ao N na korea naba arau ae e boou i aona. 13 Ane iai taningana ao ke e ongo ana taeka te Taamnei nakoia ekaretia. 14 Ao ko na koroboki nakon ana anera te ekaretia are i Raorikeia ni kaangai: E kaangai te Amene are te Tia Kaotioti are e kakaonimaki are e koaua, are a moa mai irouna baika a karikaki iroun te Atua: 15 I atai aroarom; I ataia bwa ko aki mariri ao ko aki bue. Ko bia mariri ke ni bue! 16 Ao ngkai ko aang teutana, n aki mariri ke ni bue, ao N na mumutaiko mai wiiu. 17 Ngkai ko kaangai: I kaubwai, ao a kabatiaaki au bwai, ao I aki kainnano n te bwai teuana; ao ko aki ataiko bwa te aomata ae e kai nanona ngkoe, ao ko kananoanga; ko aki kaubwai, ko mataki, ao akea karabaam. 18 Ma ngaia ae aio au taeka n reirei nakoim: ko na kabooa te koora ae irou, ae te koora ae e aki rengarengan, bwa ko aonga ni kaubwai. Ko na kabooi kunnikai aika a mainaina bwa ko aonga ni kunnikaiko, ao bwa e aonga n aki nooraki arom n aki karabaaniko ae kamaamaa; ao ko na kabooa naba bwaini kabiran te mata ni kabiri matam iai, bwa ko aonga n nooraaba. 19 Akana I tangiriia ao I boaiia ma n reireiia aroia aika a riai; ma ngaia ae ko na kakorakorako ao raira nanom. 20 Noria, I tei i rarikin te mataroa, ao I karebwerebwe: ngkana e ongo bwanaau temanna, ao ngkana e kauka te mataroa, ao N na nakoina, ao N na amwarake ma ngaia, ao ngaia ma Ngai. 21 Ane e tokanikai, ao N na anganna te konaa n tekateka ma Ngai n au kaintokanuea, n ai arou naba ngke I tokanikai ao I tekateka ma Tamau n ana kaintokanuea. 22 Ane iai taningana ao ke e ongo ana taeka te Taamnei nakoia ekaretia.
1 I mwiin noorani baikai ao I taratara nako, ao nooria, te mataroa ae e uki i karawa, ma te bwanaa are I ongo rimoa, are kaanga ai aroni bwanaan te buu are e taetae ma ngai, ae e kaangai, Mai rierake, ao N na kaoti nakoim baika a na bon riki i mwiini baikai. 2 Boni ngkekei naba ao I a mena naba i aani mwaakan ana kairiiri te Taamnei; ao nooria, e mena te kaintokanuea i karawa ma temanna ae tekateka i aona. 3 Ao Teuare e tekateka iai e kiakia nako mai irouna te raneanea ae ai aron raneaneani matan atiibu aika a kakaawaki are te iatebi ma te tarerio; ao e katoobibia te kaintokanuea arei Nei Wiraraa, ae ai aroni matan te atiibu ae te timaraketo taraana. 4 Ao e katoobibiaki te kaintokanuea arei ni kaintokanuea aika uabwi ma aua; ao I nooriia unimwaane aika uangauni ma aman bwa a tekateka i aoni kaintokanuea ake uabwi ma aua ao a kunnikainiia ni kunnikai aika a mainaina, ma baunuea aika koora i aon atuuiia. 5 Ao man te kaintokanuea a nako iiti ma bwanaa ma rebwerebwen te ba; ao i nanoaan te kaintokanuea a mena iai itiai kaai aika a teke i taboia n tatabeua nako baika a ura n te ai: bon taamnei ake itiman ake mai iroun te Atua. 6 Ao i nanoaan naba te kaintokanuea e mena naba iai te bwai ae kaanga ai aron taraani marawa ae te kiraati ae ai aron taraan te atiibu are te kurititaro; ao i rarikin te kaintokanuea ni katoobibia a mena iai baika a maiu aika aman aika a buta rabwataia ni maata mai moaia ao mai akuia. 7 Ao temanna ni baike a maiu ai aron te raian, ao te kauoman ai aron te kaomwaane; ao te kateniman iai ubuna ae kaanga ubun te aomata; ao te kaaman ai aron te ikare ae e kibakiba. 8 Ao baike a maiu ake aman, kaka oneai baiia ni kibakiba, ao a buta aon rabwataia ni katoobibiaki ma aani baiia ni maata; ao a aki toki n anene ni ngaina ao ni bong, ni kaangai: E tabu, E tabu, E tabu te Uea ae te Atua ae Moan te Mwaaka ae bon iai ngkoa, ao iai ngkai, ao iai n rimwi n aki toki. 9 Ao ngkana a anene baike a maiu n neboa ma ni karinea ma ni katituaraoa Teuare e tekateka i aon te kaintokanuea, are Teuare e maiu n aki tootoki, 10 ao unimwaane ake angauni ma aman a katorobubua ni bobaraaki i matan Teuare e tekateka i aon te kaintokanuea, ma n taromauriia Teuare e maiu n aki tootoki, ma ni kaaki aia baunuea i nanoaan te kaintokanuea, ao a kaangai, 11 Ara Uea ao Atuara, Ko bon riai n anganaki te neboaki ma te karineaki ma te mwaaka, bwa Ko kariki bwaai ni kabane, ao a riki ibukin nanom, ao a karikaki iai.
1 Ao I noora te niira ni boki i atain Teuare e tekateka i aon te kaintokanuea. Iai te koroboki i nanona ao i akuuna, ao e kanimwaki ni kanim ake kanikina aika itiua bwa e na aki uki; 2 ao I noora te anera ae e korakora ae e taetae n te bwanaa ae e korakora ni kaangai, Antai ae e riai ni kauka te niira ni boki ma ni kaaki bwaini kanimwana ake kanikina? 3 Ao bon akea temanna i karawa, ke i aonnaba, ke i aantano, ae e konaa ni kauka te niira ni boki ma n tarataraia. 4 Ao I bati n tang ibukina bwa e aki kuneaki temanna ae e riai ni kauka te niira ni boki ma n tarataraia. 5 Ao e kaangai temanna mai buakoia unimwaane akekei nakoiu, Tai tang; nooria, E tokanikai te Raian are e riki man te baronga are Iuta: te Raian aei boni kanoan ana kariki Tawita, ao E konaa n urui kanim ake kanikina ake itiua ake e kanimwaki iai te niira ni boki. 6 Ao I noora te Tiibuteteei n tei i nuukan te kaintokanuea ma baike a maiu ake aman, ma unimwaane akekei: E taraa n ae E a tia ni kamateaki te Tiibuteteei arei, ao itiai korona, ao itiua matana, ake taamnei ake mai iroun te Atua, ake a a tia ni kanakoaki nako aon aaba ni bane. 7 Ao E nako n anaa te niira ni boki mai atain Teuare e tekateka i aon te kaintokanuea. 8 Ao ngke E anaa te niira ni boki, ao baike a maiu ake aman, a katorobubua ni bobaraaki i matan te Tiibuteteei, ao a toa baiia n te bwai ni katangitang ae te aabi ae te koora, ma taiani boora aika koora naba; a on baikai ni bwaai aika a boiarara, ake aia tataro aomata ake a itiaki. 9 Ao a anene n te anene ae e boou, ao a anene ni kaangai, Ko riai n anaa te niira ni boki, ma ni kanakoi bwaini kanimwana ake kanikina; bwa Ko kamateaki ao Ko kamaiuiia aomata n raraam bwa ana bwai te Atua mai buakoia baronga nako, ma reeti n aomata nako, ma aomata nako aika a kakaokoro aia taetae, 10 ao Ko karaoiia bwa ana ibonga te Atua n ueana; ao a na uea i aonnaba. 11 Ao I taratara nako ao I ongo bwanaaia anera aika a bati aika a katoobibia te kaintokanuea ma bwanaaia baike a maiu ma unimwaane; ao mwaitin te koraki arei tebubua te mirion ao ngaa ma ngaa; 12 ao a kaangai n te bwanaa ae e korakora, E riai te Tiibuteteei are e kamateaki n anganaki te mwaaka, ma te kaubwai, ma te rabakau, ma te korakora, ma te karineaki, ma te neboaki, ma te karaoiroaki. 13 Ao I ongo bwanaani baika a karikaki ni kabane ake i karawa, ao i aonnaba, ao i aantano, ao ake i marawa, ma baike i nanoia ni kabane, bwa a kaangai: Ana bwai te Tiibuteteei ma Teuare e tekateka i aon te kaintokanuea te karaoiroaki, ma te karineaki, ma te neboaki, ma te tau-taeka, n aki tootoki. 14 Ao baike a maiu ake aman a kaangai, Amene. Ao unimwaane a katorobubua ni bobaraaki ao a taromauri.
1 Ao I noora te Tiibuteteei ngke E kaaki te bwai ni kanim ae te kanikina are teuana mai buakoni bwaai ni kanim ake itiua, ao I ongo bwanaan temanna mai buakoia baike a maiu ake aman ngke e kaangai, Mai! ao kaanga ai aron rebwen te bwa bwanaana. 2 Ao I taratara nako, ao nooria, te aoti ae e mainaina! Ao teuare e toka i aona iai te kai ni katebe irouna. Ao e anganaki te baunuea; ao e tokara ana aoti n nako bwa ai aron te tia buaka ae e tokanikai. 3 Ngke E kaaki te bwai ni kanim are te kanikina are te kauoua, ao I ongo bwanaan te baere e maiu are te kauoman bwa e kaangai, Mai. 4 Ao e oti nako te aoti temanna, ae e uraura; ao e anganaki teuare e toka i aona te konaa ni karokoa te buaka i aon te aba, bwa a na i kamaamate aomata; ao e anganaki te kabaang ae e abwaabwaki. 5 Ao ngke E kaaki te bwai ni kanim are te kanikina are te kateniua, ao I ongo bwanaan te baere e maiu are te kateniman bwa e kaangai, Mai. Ao I taratara nako, ao nooria, te aoti ae e roroo! Ao teuare e toka i aona, iai te bwai n tau-rawaawata i nanoni baina. 6 Ao I ongo te bae kaanga ai aron te bwanaa mai buakoia baike a maiu ake aman bwa e kaangai, Boon uoua te rawaawata n uiita teuana te tenari, ao onoua te rawaawata ni bware teuana te tenari; ao ko na tai bwainikiriina te bwa ma te wain! 7 Ao ngke E kaaki te bwai ni kanim are te kanikina are te kaaua, ao I ongo bwanaan te baere e maiu are te kaaman bwa e kaangai, Mai. 8 Ao I taratara nako, ao nooria, te aoti ae e maii! Ao aran teuare e toka i aona te Mate; ao e ririmwiiaki iroun Eriti. A a anganaki te tauu taekani kaa mwakoron aonnaba, bwa a na kamateia aomata n te kabaang, ao n te rongo, ao n te aoraki ae e kamaamate, ao irouia manin aonnaba aika a kaakang. 9 Ao ngke E kaaki te bwai ni kanim are te kanikina are te kanimaua, ao I nooriia aomataia ni koaua te koraki ake a kamateaki ngkoa ibukin ana taeka te Atua, ao ibukin naba aroia ni kakaonimaki n tataekina ana taeka te Atua; 10 ao a takaarua n te bwanaa ae e korakora, ao a kaangai, Te Toka ae Ko tabu ao Ko koaua, ai ti maan ra riki ao Ko a motiki-taekaia aomata aika a maeka i aon te aba, ma n iri taangara ibukina ngke a kamateira? 11 Ao a bane n anganaki kunnikai aika a mwarairai aika a mainaina; ao a tuangaki bwa a na motirawa ni katoki kuaia ni kamaaniia teutana, ni karokoa ae e koro raoi mwaitiia raoia n toro ma tariia ake a nang kamateaki n ai aroia naba. 12 Ao I mataku ngke E kaaki te bwai ni kanim are te kanikina are te kaonoua, ao nooria, mwaeiein te aba, ae te mwaeiei ae e korakora! Ao e riki n roro taai, kaanga ai aron te kunnikai ae e mangaingai ae e roro, ao matan namwakaina ae e bwanin e riki n ai aron te raraa taraana; 13 a bwaka i aontano itoini karawa, n ai aron te biiku ngkana e kabwakai uaana aika a tuai n tawa, ngkana e ioioaki n te ang ae e korakora. 14 E mauna nako karawa n ai aron te niira ni boki ngkana e niiniiraki; ao a bane ni kamwaeaki nako maunga ma abamwakoro mani nneia; 15 ao uean aonnaba, ma ake a kakannato, ma ake mataniwi n taanga ni buaka, ma ake a kaubwai, ma ake a korakora, ma tooro ni kabaneia, ma inaomata ni kabaneia, a karabaiia i nanoni bwanganimatang ao i buakon atiibu aika a totooa i aoni maunga; 16 ao a kaangai nakoni maunga ma atiibu, Kam na bwakarira, ao kam na karabaira mai matan Teuare e tekateka i aon te kaintokanuea, ao man unin te Tiibuteteei: 17 bwa e a roko te Bong are e kakamaaku are bongin unna, ao ai antai ae e konaa n tei i mwaaina?
1 Ao i mwiin arei ao I nooriia anera aika aman bwa a tei ni maninganingan aonnaba, ake maninganingana ake aua, ao a tau angin aonnaba, ake aang ake aua, bwa e na aki uki te ang i aonnaba, ao i marawa, ao e na aki uka te kai tekaina n neakinna. 2 Ao I noora te anera temanna bwa e rierake man te tabo are e kaoti taai maiai, ao iai irouna te bwai ni kanikina, ae ana bwai te Atua ae e maiu; ao e taetae n te bwanaa ae e korakora nakoia anera ake aman ake a anganaki te konaa ni bwainikiriina aonnaba ma karawa, 3 ao e kaangai, Kam na tai bwainikiriina aonnaba ma karawa, ma kaai, ni karokoa ae ti kanikinaaia moa ana toro Atuara i aon ramwaia. 4 Ao I ongo bwa mwaitiia te koraki ake a kanikinaaeaki bon tebubua ma abwi ma aua te ngaa mai buakoia aia baronga Iteraera ni kabaneia. 5 A kanikinaaeaki tebwi ma uoua tengaa mai buakon te baronga are Iuta; Tebwi ma uoua tengaa mai buakon te baronga are Reuben; Tebwi ma uoua tengaa mai buakon te baronga are Kata; 6 Tebwi ma uoua tengaa mai buakon te baronga are Atera; Tebwi ma uoua tengaa mai buakon te baronga are Nabetari; Tebwi ma uoua tengaa mai buakon te baronga are Manate; 7 Tebwi ma uoua tengaa mai buakon te baronga are Timeon; Tebwi ma uoua tengaa mai buakon te baronga are Rewi; Tebwi ma uoua tengaa mai buakon te baronga are Itakara; 8 Tebwi ma uoua tengaa mai buakon te baronga are Teburun; Tebwi ma uoua tengaa mai buakon te baronga are Iotebwa. A kanikinaaeaki tebwi ma uoua tengaa mai buakon te baronga are Beniamin. 9 I mwiini baikai ao I taratara nako, ao nooria, aomata aika a rangi ni mwaiti aika mani bootanaomata ni kabaneia, ma baronga, ma natanaomata, ao mani bootanaomata nako aika a kakaokoro aia taetae; ao akea temanna ae e konaa ni wareki mwaitiia. A tei i nanoaan te kaintokanuea, ao i matan te Tiibuteteei, ao a kunnikaiia ni kunnikai aika a mwamwarai aika a mainaina, ao baani kaai aika ai aroni baan te ni i nanoni baiia; 10 ao a taetae n te bwanaa ae e korakora, ao a kaangai, Ana bwai Atuara ae e tekateka i aon te kaintokanuea te kamaiu; ao te kamaiu aei bon ana bwai naba te Tiibuteteei. 11 Ao a bane anera n tei ni katoobibia te kaintokanuea ma unimwaane ma baike a maiu ake aman, ao a katorobubua ni bobaraaki i nanoaan te kaintokanuea, ao a taromauriia te Atua, 12 ao a kaangai, Amene; ana bwai Atuara te karaoiroaki, ma te neboaki, ma te rabakau, ma te katituaraoaki, ma te karineaki, ma te mwaaka, ma te korakora, n aki tootoki. Amene. 13 Ao e taetae temanna mai buakoia unimwaane, ao e kaangai nakoiu, Antai aikai aika a kunnikaiia ni kunnikai aika a mwamwarai aika a mainaina? Ao a nako maia? 14 Ao I taku nakoina, Teuae ko karineaki irou, ko bon ataiia. Ao e kaangai nakoiu, Aomata aikai ake a buutaki nako mai aan te rawaawata are e korakora, ao a teboki aia kunnikai ake a mwamwarai ao a kamainainai n raraan te Tiibuteteei. 15 Ma ngaia ae a meemena i aan ana kaintokanuea te Atua; ao a toro irouna ni ngaina ao ni bong i nanon ana umwantabu. Ao Teuare e tekateka i aon te kaintokanuea E na kamanoiia ni meemenana irouia. 16 Ane a na aki manga baki, ao a na aki manga taka; ao e na aki manga riringa taai i aoia, ao a na aki rootaki ni kabuebuena; 17 ao te Tiibuteteei are i nanoaan te kaintokanuea E na kaawakiniia n ai aron te tia kaawakin-tiibu, ao E na kairiia nakoni koburaken raan aika a kamaiu; ao te Atua E na kaoi rannimataia ni kabane mai mataia.
1 Ao te Tiibuteteei ngke E kaaki te bwai ni kanim are te kanikina are te kaitiua man te niira ni boki, ao e kainabwaabu te aba i karawa i nanon tao te itera n aoa. 2 Ao I nooriia anera ake itiman ake a teitei i matan te Atua; ao a anganaki taiani buu aika itiua. 3 Ao e roko te anera temanna, ao e tei i rarikin te baonikarea, ao iai irouna te baan ae te koora ae te baan ibukini kabuokani karea aika a boiarara; ao e anganaki karea aika a boiarara aika a bati, bwa e na uaia ni kaaki ma aia tataro ake a itiaki ni kabaneia i aon te baonikarea are te koora are i nanoaan te kaintokanuea. 4 Ao e aeto rake bubuni karea ake a boiarara, ma aia tataro ake a itiaki mai bain te anera are e tei i matan te Atua. 5 Ao e anaa te baan te anera, ao e kanoaia n ain te baonikarea, ao e tewea nako aon te aba; ngke e karaoa aei ao e rebwetata te bwa ma n rurungaa, ao e itiiti, ma ni mwaeiei aon te aba. 6 Ao anera ake itiman, ake iai irouia taiani buu ake itiua, a katauraoiia bwa a na katang. 7 Ngke e katanga ana buu te moa n anera, ao te karau ae e matoatoa ae te aiti, ma te ai, aika a renganaki n te raraa, a teweaki nako aon te aba; ao e kabuokaki kateni-mwakoron aonnaba, ao a kabuokaki kateni-mwakoroni mwaitini kaai, ao e bane ni kabuokaki te uteute ae e maawaawa. 8 Ngke e katanga ana buu te anera are te kauoman, ao e teweaki nako marawa te bwai teuana ae kaanga ai aron te maunga ae e abwaabwaki ae e ura n te ai; ao e riki n raraa kateni-mwakoroni marawa; 9 ao a mate kateni-mwakoroni mwaitiia ake a maiu ake i marawa; ao a uruaki kateni-mwakoroni mwaitini kaibuke. 10 Ngke e katanga ana buu te anera are te kateniman, ao e bwaka mai karawa te itoi ae e abwaabwaki, ae e ura n ai aron te oi, ao e bwaka i aoni kateni-mwakoroni mwaitini karaanga, ao i aoni koburaken raan. 11 Ao aran te itoi arei e atongaki bwa Mao: ao e riki ni mao kateni-mwakoron raan; ao a bati aomata ake a mate ngke a mooi n raan akekei, ibukina ngke a riki ni mao. 12 Ngke e katanga ana buu te anera are te kaaman, ao e uruaki kateni-mwakoron taai, ma kateni-mwakoron namwakaina, ma kateni-mwakoron itoi; bwa e aonga ni karooaki kateni-mwakoroia, ao bwa e aonga n aki oota kateni-mwakoron te ngaina, ao ai aron naba te bong. 13 Ao I taratara nako ao I noora te ikare ae ti ngaia ni kibakiba i eta ike e rietaata i aani karawa; ao e kaangai n te bwanaa ae e korakora, A na reke kaiia, a na reke kaiia, a na reke kaiia kaain aonnaba ngkana a tang bwanaan i buu ake tabeua ake aia buu anera ake teniman ake a nang katang.
1 Ao te anera are te kaniiman e katanga ana bu, ao I noora te itoi ae e bwaka mai karawa nako aon te aba; ao e anganaki kiingini bonotani matan te bwangabwanga are e ruo rikaaki nako Abuto. 2 E kauka bonotani matan te bwangabwanga are e ruo rikaaki nako Abuto, ao e oti nako maiai te bubu ae ai aroni bubun te tabo ni kanaiai ae e korakora, ao e karooaki taai ma te ang n te bubu ae e nako man te bwangabwanga arei. 3 Ao a oti nako rokati man te bubu arei nako aon te aba, ao a anganaki te konaa ni kammaraka te aba n ai aroia tikaobian. 4 A tuangaki bwa a na aki urua uteuten aon te aba, ma te kai nako ae e maawaawa baana, ma aroka; ma a na ti kammarakia aomata akana akea i aon ramwaia ana kanikina te Atua. 5 A kariaiakaki rokati akekei bwa a na bwainikiriniia ni kammarakia i nanon nimaua te namwakaina, ma a na aki kamateia; ao marakiia ai aroni marakin te aomata are e tenaaki n te roata ae e buubura ae te roata n ni. 6 I nanoni bongin namwakaina akana nimaua akanne ao a na kakaaea te anga ae a na mate iai, ma akea ae e na reke irouia: a tangira te mate, ma e biri nako te mate mai irouia. 7 Rokati akekei kaanga ai aroia aoti ake a tauraoi nakon te buaka: a toka i aon atuuiia baika kaanga ai aroni baunuea aika koora, ao ubuia ai aron taraan ubuia aomata; 8 iran atuuiia ai aron iran atuuiia aine, ao wiia ai aroni wiia raian; 9 a katokai i aoni bwabwaia baika kaanga ai aroni biiti bwa otangaia; ao rurungaani baiia ni kiba kaanga ai aron rurungaani kaa-ni-buaka aika a bati aika a katikaki irouia aoti ngkana a biribiri nakon te buaka. 10 Iai bukiia rokati akekei aika ai aronibukin te tikaobian ae iai te boitin iai, are a konaa iai ni kammarakia aomata i nanon nimaua te namwakaina. 11 Iai aia uea bwa aneran te tabo are Abuto. Aran te anera anne n te taetae n Ebera bon Abaton, ao n te taetae n Erene Aboruon. 12 E a tia n roko te moa n rekenikai; nooria, ane a na roko riki rekenikai aika uoua. 13 Ao te anera are te kaonoman e katanga ana bu, ao I ongo te bwanaa a teuana mani kooro ake koron te baonikarea are te koora, are i matan te Atua, 14 ngke e kaangai nakon te anera are te kaonoman are iai irouna te bu, Ko na kabwaraia anera ake aman ake a kabaeaki i rarikin te karaanga are e abwaabwaki are Iuberetiti. 15 Ao a kabwaraaki anera ake aman, ake a katauraoaki i mwaain te aoa ma te bong ma te namwakaina ma te ririki, are a na kamateia iai kateni-mwakoroni mwaitiia aomata. 16 Ao I ongo bwa mwaitiia taani buaka ake a toka i aoia aoti bon uabubua te mirion. 17 I nooriia aoti ma ake a toka i aoia, ni miu, bwa aikai aroia: iai otangani bwabwaaia aika a uraura n ai aron uraurani matan te ai, ao aika a buruu n ai aron te uakinto ao aika a babobo n ai aron te burimton; ao atuuiia aoti ai aron atuuiia raian, ao a oti nako mai wiia te ai ma bubuna ma te burimton. 18 A kamateaki kateni-mwakoroni mwaitiia aomata ni baikai, aika baika a kamaamate aika teniua, ae te ai, ao te bubu n ai, ao te burimton, aika a oti nako mai wiia. 19 Bwa a mena mwaakaia aoti aikai ni wiia ao ni bukiia: bwa bukiia ai aroia naeta aika iai atuuiia, ao a kaikoakiia aomata iai. 20 Ao aomata ake tabemwaang, ake a aki kamateaki ni baike a kamaamate, a aki rairaki ni kiitani baike a karaoi n oini baiia, bwa a aonga n toki man aroia n taromauriia taimonio, ma bouananti aika koora ma aika tirewa ma aika buraati ma aika atiibu ma aika kaai aika a aki konaa te nooraaba, ma te ongo, ma te nakonako; 21 ao a aki rairaki ni kiitan aroia ni kamaamate, ma n tabunea, ma ni kaibwabwaru, ma ni kimoa.
1 Ao I noora te anera temanna ae e korakora bwa e ruo mai karawa. E kunnikaiaki n te nang, ao Nei Wiraraa i aon atuna; ao ubuna ai aron taai, ao rangana ai aron tein taraan te ai ae e tei bwa kaanga te boua. 2 Iai te niira ni boki ae e uarereke ae e uki i nanoni baina; ao e kaaki waena are ataina i aoni marawa, ao waena are maingina i aon te aba. 3 Ao e taetae n te bwanaa a ae e korakora, n ai aron te raian ngkana e bekorara; ao ngke e taetae ao a rebwe baa ake itiua ni kaekaa. 4 Ao N nang koroboki ngke a kaeka baa ake itiua, ma I a ongo naba te bwanaa mai karawa ae e kaangai, Ko na kaawakin ni kanikinaaei bwa a na aki kaakaotaki baike a a tia n taekini baa ake itiua, ao ko na tai koroi. 5 Ao te anera are I nooria bwa e tei i aoni marawa ao i aon te aba, e katea baina are ataina nako karawa, 6 ao e taetae n tuea n aran Teuare e maiu n aki tootoki, are e karaoa karawa ma baike i nanona, ao te aba ma baike i aona, ao marawa ma baike i nanona, ao e taku bwa akea kamaanan riki te tai. 7 Ma ngkana e katanga ana buu te anera are te kaitiman, ao te Atua E na kakororaoa ana kaantaninga are e raba, n aai aron are E taekinna nakoiaana toro ake buraabeti. 8 Ao e a manga taetae naba nakoiu te bwanaa are I ongo are e roko mai karawa, ao e kaangai, Ko na nako n anaa te niira ni boki are e uki are i nanoni bain te anera are e tei i aoni marawa ao i aon te aba. 9 Ao I nako n te anera arei, ao I taku nakoina, Kamai te niira ni boki ane e uarereke anne. Ao e kaangai nakoiu, Anaia, ao kanna; ao ane e na mao i nanoni birotom, ma e na karewe i nanoni wiim n ai aroni karewen aia karewe manibeeru. 10 Ao I anaa te niira ni boki are e uarereke mai nanoni bain te anera, ao I kanna; ao ai aroni karewen aia karewe manibeeru karewena i nanoni wiiu; ao ngke I a tia ni kanna, ao e mao i nanoni birotou. 11 Ao I tuangaki ae e kaangai, E riai bwa ko na manga taetae ni buraabeti i bukiia natanaomata ma bootanaomata ma aomata nako aika a kakaokoro aia taetae, ao i bukiia naba ueea aika a bati.
1 Ao I anganaki te kai ae kaanga ai aron te kai ni baire; ao I tuangaki ae e kaangai, Tei rake ao baairea ana umwantabu te Atua, ma te baonikarea, ao warekiia akana a taromauri i nanona. 2 Ao ko na katuka te ru are i tinanikun te tabo are e tabu n te umwantabu n aki baaireia, ibukina bwa e katukaki i bukiia bootanaomata ake a na toutoubeka aon te kaawa are e tabu abwi ma uoua te namwakaina. 3 Ao N na karekea aia tai au tia kakoaua ake uoman bwa a na taetae ni buraabeti, ao a na taetae ni buraabeti i nanontengaaao uabubua ma onongaun te bong, ao a na kunnikaiia n te kunnikai ae e mangaingai. 4 Taani kakoaua akekei bon oriwa ake uakai, ao kain-tei n taura ake uaai ake a tei i matan Uean aonnaba. 5 Ao ngkana iai te kairiribai ae e kataia ni kani kaikoakiia, ao e na kamateaki n te ai are e oti nako mai wiia. 6 A konaa taani kakoaua akekei ni bonota karawa, bwa e na aki bwaka te karau ni karokoa koron aia bong n taetae ni buraabeti; ao iai mwaakaia i aon raan, ni konaa n oniki bwa raraa; ao iai naba mwaakaia ni karokoi bwaai ni kamaamate ni kaokioki n ai aron takun nanoia. 7 Ao ngkana a a tia n taekina aia rongorongo, ao te man are e tiritiri are e tabe n rierake mai Abuto e na buakaniia ao e na tokanikai i aoia, ao e na kamateia. 8 Ao a na wene rabwataia ni kawain te kaawa are e abwaabwaki ike E kamateaki iai aia Uea; ao aran te kaawa arei, ae te ara ni kabootau, bon Totom ma Aikubita. 9 Ao tabemwaang mai buakoia natanaomata ma baronga ma bootanaomata ma aomata nako aika a kakaokoro aia taetae a taratarai rabwata ake a mate akekei i nanon tenibong ma te iterana, ao a aki kariaia bwa a na taunaki n te rua ni mate. 10 Ao ake a maeka i aon te aba a kimwaareirei ma ni kakatonga; ao ane a na kanako bwaintangira ni bon nakoia n tatabemaniia nako; bwa buraabeti ake uoman akekei bon taan uota te aro ae e kamaamate nakoia aomata ake a mena i aon te aba. 11 Ma i mwiin teniua ma te iterana te bong ao e nako mai iroun te Atua te ikeike-ni-maiu, ao e rin i nanoia; ao a tei rake i aoni waeia, ao ake a tarataraiia a rootaki n te maaku ae e korakora. 12 Ao buraabeti ake uoman akekei a ongo te bwanaa ae e korakora mai karawa ae e kaangai nakoia, Kam na rierake nako ikai. Ao a rierake nako karawa n te nang; ao aia kairiribai a tarataraiia. 13 Ao n te aoa naba arei ao e roko te mwaeiei ae e korakora; ao e uruaki kabwiani mwakoron te kaawa, ao a mate ni mwaeiein te aba arei aomata aika itinga; ao aomata ake nikiraia a rangi ni maaku, ao a angan Atuani karawa te neboaki. 14 E a tia n roko te kauoua n rekenikai; nooria, ae e na roko ni waetata te kateniua n rekenikai! 15 Ao e katanga ana buu te anera are te kaitiman; ao bwanaa aika a korakora i karawa a kaangai, Ana bwai ara Uea ma ara Kristo te mwaaka n tau-taeka i aonnaba; ao ane E na uea n aki tootoki. 16 Ao unimwaane ake uangaun ma aman, ake a tekateka i aon aia kaintokanuea i matan te Atua, a katorobubua ni bobaraaki ao a taromauriia te Atua, 17 ao a kaangai, Ti katituaraoiko te Uea ae te Atua ae Moan te Mwaaka, ae iai ngkai, ao iai naba ngkoa, bwa Ko a tia ni kaboonganaa mwaakam ae e korakora, ao Ko uea! 18 A un bootanaomata aika a aki onimakina te Atua; ma e a roko unim ao te tai i bukiia maate ni motikaki taekaia, ma te tai are a na anganaki iai boon aia mwakuri am toro ake buraabeti ma ake a maaka aram, ake te koraki ake a mangori ma ake a kakannato; ao te tai ae a na tiringaki iai akana urua aon te aba. 19 Ao e kaukaki ana umwantabu te Atua, ae te umwantabu ae e mena i karawa, ao e nooraki te Ati ni booraraoi i nanona; ao e itiiti ma n rebwetata te baa ma n rurungaa, ao e mwaeiei te aba; ao e bwaka ni korakora te karau ae te aiti ae e matoatoa.
1 Ao e kaoti te bwai ae e rangi ni kamiimii taraana i karawa: te aine ae e kunnikaiaki n taai, ao e mena namwakaina i aani waena, ao te baunuea ae tebwi ma uoua itoina i aon atuna. 2 E bikoukou neierei; ao e tangi n takaarua ngke e ariri, bwa e nangi bung. 3 Ao e a manga kaoti te bwai riki teuana i karawa ae e rangi ni kamiimii naba taraana: te man ae te raakon ae e korakora ae e uraura, ao itiua atuuna ao tengauni korona, ao itiua te baunuea i aon atuna. 4 Ao bukina e uakina iai kateni-mwakoroni mwaitin itoini karawa, ao e tewe nako aon te aba; ao e tei te raakon i matan te aine are e nangi bung, bwa e na kana natina n te tai are e bungiaki iai. 5 Ao neierei e bungia natina ae te mwaane, ae e na tauu taekaia bootanaomata ni kabaneia, ni kairiia ma te matoa; ao e na anaaki natina n uotaki rake nakon te Atua ao nakon ana kaintokanuea. 6 Ao e biri nako te aine arei nakon te rereua, nakon te tabo are E katauraoia te Atua ibukina, ike e na tararuaki iai i nanontengaaao uabubua ao onongaun te bong. 7 Ao e riki te buaka i karawa: Mikaera ma ana anera a buakana te raakon; ao e buaka te raakon ma ana anera, 8 ma a aki tokanikai; ao e aki manga nooraki nneia i karawa. 9 Ao e teweaki nako mai eta te raakon are e korakora, are te naeta are ngkoangkoa, are arana te Riaboro ke Tatan, are e mwaamwanaiia kaain aonnaba ni kabaneia: e teweaki nako aon te aba, ao a teweaki nako naba ana anera ma ngaia. 10 Ao I ongo te bwanaa ae e korakora i karawa, bwa e kaangai, E a roko ngkai ana kamaiu Atuara, ma mwaakana ma ueana, ma mwaakan ana Kristo: bwa e a tia n teweaki nako te tia bukiniia tarira, ni kabuaakakaiia i matan Atuara ni ngaina ao ni bong. 11 Ao a kataea ana kai n raraan te Tiibuteteei ao n te koaua are a tataekinna; ao a kukurei n anga maiuia ma ni mate naba. 12 Ma ngaia ae kam na kimwaareirei, ngkami aika taiani karawa, ao ngkami aika kam maeka iai. E na reke kain te aba ma marawa! Bwa e a tia n ruo nakoimi te riaaboro ma unna ae korakora, ngkae e ataia bwa e a uarereke ana tai. 13 Ao te raakon, ngke e ataia bwa e a tia n teweaki nako aon te aba, ao e nako ni kakioa te aine are e bungia natina are te mwaane. 14 Ao e anganaki neierei bain te ikare aika uaai aika a abwaabwaki, bwa e na kibakiba nakon te rereua nakon ana tabo, ike e na tararuaki iai i nanon teniua ma te iterana te ririki, ao ike e raroa nako iai mai iroun te naeta. 15 Ao te naeta e katiinakoa te ran ae kaanga ai aron te karaanga mai wiina bwa e na raanga n ri mwiin te aine, bwa e aonga n ae e uota nako neierei. 16 Ao aontano e buoka neierei: e kaurea wiia aontano ao e oonga te karaanga are e katiinakoa te raakon mai wina. 17 Ao e un te raakon nakon te aine arei, ao e nako bwa e na buakaniia natin neierei ake tabemwaang, ake a kakaawakin ana tua te Atua, ma n teimatoa n taua te koaua are E kaotiotia Iesu. 18 Ao e tei te raakon i aon te bike i rarikin tari.
1 Ao I noora te man ae e tiritiri bwa e aerake mai tari: tengauni korona, ao itiua atuna, ao tebwina te baunuea i aoni korona, ao iai te ara ae te taeka ni bakanatua i atuuna nako. 2 Ao te man are I nooria ai aron te rebwari, ao waena ai aroni waen te bea, ao wiina ai aroni wiin te raian. Ao e anga mwaakana te raakon nakoina, ao e anganna naba ana kaintokanuea ma mwaakana n tau-taeka ae e korakora. 3 Iai atuun te man arei teuana ae e a tia n ikoaki n te ikoaki ae e taraa n rangi ni kaakaiaki, ma e a tia ni mao. Ao a bane kaain te aonnaba n iriira te man arei ni miimiiakinna. 4 Ao a bane n taromauriia te raakon ibukina ngke e anga te mwaaka n tau-taekanakon te man are e tiritiri; ao a taromauriia naba te man are e tiritiri, ao a kaangai, Ai antai ae ai aron te man ae e tiritiri aei? Ao antai ae e konaa te buakanna? 5 Ao e anganaki te man arei te konaa n atongi taeka ni kainikatonga ma taeka ni bakanatua; ao e anganaki te mwaaka ni karaoa ae e kani karaoia abwi ma uoua te namwakaina. 6 Ao e moana taetaebuakaan te Atua, n taetaebuakaa arana ma ana umwanrianna, ma ake a maeka i karawa. 7 Ao e anganaki naba te konaa ni buakaniia ake a itiaki, ma te katae aia kai; ao e anganaki te mwaaka n tauu taekaia baronga nako ma natanaomata ma bootanaomata ma aomata nako aika a kakaokoro aia taetae. 8 Ao ane a na taromauriia te man arei aomata nako i aonnaba, ake a aki koreaki araia ni bokin te maiu ma ngke a moani karikaki aonnaba; ao te boki arei bon ana boki te Tiibuteteei are e kamateaki. 9 Ke e ongo, ane iai taningana! 10 Ngkana iai ane e katauaki bwa te taenikai, ao ke e nako bwa te taenikai; ao ngkana iai ane e kamatea te aomata n te kabaang, ao e na kamateaki naba n te kabaang. Nanona ngkanne, bwa ake a itiaki a riai n teimatoa n aia onimaki. 11 Ao I noora te man temanna bwa e rierake mai aantano: iai korona aika uaai aika ai aroni koron te tiibuteteei; ao e taetae n ai aron te raakon. 12 E kamanenaa ni kabane mwaakan te moani man are e tiritiri ni mwamwakuri iai i matana. Ao e anai nanoia aomata ni kabaneia i aonnaba bwa a na taromauriia te man are e moani kaoti, are iai ikoakina are e kaakaiaki are a tia ni mao. 13 Ao te man are e kaoti mai aantano e karaoi kanikina aika a abwaabwaki, bwa e kabwakaa te ai mai karawa nako aon te aba i mataia aomata. 14 Ao e mwaamwanaa iia ake a maeka i aon te aba ni kanikina ake e anganaki bwa e na karaoi i matan te man are e moani kaoti; ao e tuangiia ake a maeka i aon te aba bwa a na karaoa te bouananti ae e na katootoonga aron tein rabwatan te man are e aki mate ngke e ikoaki n te kabaang. 15 Ao e anganaki te kariaia bwa e na karina te ikeike-ni-maiu i nanon te bouananti are e na katootoonga tein rabwatan te man are e moani kaoti, bwa e aonga ni konaa n taetae ao ni kamateia aomata ni kabaneia ake a aki taromauriia. 16 Ao e karaoa ae a na bane aomata ake a mangori ma ake a kakannato, ake a kaubwai ma ake a aki kaubwai, ake a inaomata ma ake tooro, bwa a na kanikinaaeaki i aoni baiia ake ataiia ke i aon ramwaia. 17 Ao akea temanna ae e konaa ni boobwai ke ni kaboobwai, bwa ti ane iai irouna te kanikina, ae aran te man arei, ke te ware are e tei ibukin arana. 18 Ana bwai ae e rabakau te baei! Ane e atatai ao ke e iangoia bwa tera nanon te ware are te ware ibukin te man, ngkai te ware arei e tei ibukin aran te aomata; ao te ware arei bon Onobubua ao Onobwi ma Onoua.
1 Ao I taratara nako, ao nooria, te Tiibuteteei ae tei i aon te maunga are Tion, ao raona te koraki ae tebubua ma abwi ma auatengaamwaitiia aika a koreaki i aon ramwaia aran te Tiibuteteei ma aran Tamana. 2 Ao I ongo te bwanaa mai karawa ae ai aroni karongoaaani bwaron naao aika a bati, ao ai aron rebwen te baa ae e korakora; ao kaanga ai aron tangin taian aabi aika a katangaki irouia taani katang-aabi; 3 ao a anenea te anene teuana ae kaanga te anene ae boou, i nanoaan te kaintokanuea ao i mataia baike a maiu ma unimwaane; ao akea temanna ae e konaa n reireia te anene arei, bwa ti te koraki ake tebubua ma abwi ma aua tenga, ake a a tia ni kamaiuaki mai buakoia kaain aon te aba. 4 Te koraki aei bon ake a aki kamwaraaeaki irouia aine, bwa roronga ngaiia aika a tuai ni bo ma aine. Boni ngaiia ake a iriira te Tiibuteteei nako ike E nako iai. A a tia ni kamaiuaki mai buakoia kaain aonnaba, ao a riki bwa ana aomata te Atua ma te Tiibuteteei: ti te bo ngaiia ma moa n uaa ake a anga aomata nakon te Atua bwa ana bwai. 5 A babanga ni kewe; akea aia kaairua. 6 Ao I noora te anera temanna bwa e kibakiba i eta ike e rietaata i aani karawa, ao iai irouna te rongorongo ae e raoiroi n aki tootoki are e na tataekinna nakoia aomata ake a mena i aon te aba, ao nakoia bootanaomata ni kabaneia ma baronga ma natanaomata ma aomata nako aika a kakaokoro aia taetae; 7 ao e kaangai n te bwanaa ae e korakora, Kam na maaka te Atua, ao kam na anganna te neboaki. Bwa e a roko te aoa are E na motiki-taeka iai. Kam na taromauriia Teuare e karaoa karawa ma aonnaba ma marawa ma koburaken raan. 8 Ao te anera temanna, ae te kauoman, e ri mwiin are te moa n anera, ao e kaangai, E a bwaka, e a bwaka Bwaburon are te kaawa are e kakannato, are e kamooiia bootanaomata ni kabaneia n ana wain, are bon nanona ae e korakora ni kani wene ni bure. 9 Ao te anera rriki temanna ae te kateniman,e ri mwiin are te kauoman, ao e kaangai n te bwanaa ae e korakora, Ngkana e taromauriiaki te man arei ma te bouananti are katootoongana iroun te aomata temanna, ao ngkana e kanikinaaeaki te aomata anne i aon ramwana ke i aoni baina, 10 ao e na mooi n ana wain te Atua, are wainin unna, are E a tia ni kabwaroaki n aki renganaki nako nanoni mwangkon unna; ao e na bwainikiriinaki ni kammarakaki n te ai ma te burimton i mataia anera ake a raoiroi, ao i matan te Tiibuteteei. 11 Ao e aeto rake n aki tootoki bubun te ai are a bwainikiriinaki ni kammarakaki iai; ao akea motirawaia ni ngaina ao ni bong te koraki ake a taromauriia te man ma te bouananti are katootoongana, ao te koraki ake a anganaki kanikinaaean arana. 12 Aei te nanomwaaka ae kaantaningaaki mai irouia ake a itiaki, ake a tauu ana tua te Atua, ma ni kakaonimaki nakon Iesu. 13 Ao I ongo te bwanaa mai karawa bwa e kaangai, Ko na korea ae e kaangai, A a kabwaia maate akana mate ma ngkai, n aki raure ma aia Uea. E taku te Taamnei, Bon te koaua, bwa a na motirawa man aia mwakuri ae e korakora; bwa a airi taekan aia mwakuri ma ngaiia. 14 Ao I taratara nako, ao nooria, te nang ae e mainaina! E tekateka temanna i aon te nang arei, ao te aomata arei ai aron Natin te Aomata, ao iai te baunuea ae te koora i aon atuna, ao iai te biti ni koro uiita ae e kakang i nanoni baina. 15 Ao e oti nako te anera temanna man te umwantabu, ao e taetae n te bwanaa ae e korakora nakon Teuare e tekateka i aon te nang, ao e kaangai, Ko na karina am biti i buakon uiita, ao koroi, bwa e a roko tain te koro uiita; a tawaa raoi uaa i aon te aba, ao e a roko aia tai n taiaki. 16 Ao Teuare e tekateka i aon te nang E katioa ana biti i aon te aba, ao a taiaki uaa i aon te aba. 17 Ao e oti nako te anera temanna man te umwantabu are i karawa, ao iai naba irouna ana biti ae e kakang. 18 Ao e oti nako te anera temanna man te baonikarea; ngaia ae e taua taekan te ai. Ao e taetae n te bwanaa ae e korakora nakon te anera are iai ana biti are e kakang, ao e kaangai, Ko na kaboonganaa am biti ane e kakang, ni korei amwiini kureeben aon te aba; bwa a tawaa amwi ni kureebe. 19 Ao te anera e katioa ana biti i aon te aba, ao e korei amwiini kureeben aon te aba, ao e kaaki i nanoni nnen taonani kureebe are e abwaabwaki are ana bwai unin te Atua. 20 Ao e toutouaki bwain taonani kureebe i tinanikun te kaawa, ao e ti nako te raraa maiai, ao e raanga nako tao uabubua te maire, ao rietana tao nimaua te buuti mai aontano.
1 Ao I a manga noora te bwai teuana i karawa ae e kamiimii taraana, ae te bwai ae e abwaabwaki ae e kamiimii: bon anera aika itiman, ao iai irouia kabaneani bwaai ni kamaamate; ngaiia aika a kaota tokin unin te Atua. 2 Ao I noora te bwai ae kaanga ai aroni marawa ae te kiraati ae e renganaki n te ai; ao I nooriia naba ake a tokanikai i aon te man arei, ma te bouananti are katootoongana, ao i aon naba are e tei te ware ibukin arana, bwa a tei i aoni marawa are te kiraati, n tau aabi ake mai iroun te Atua. 3 Ao a anenea ana anene Mote are ana toro te Atua, ma ana anene te Tiibuteteei, ao a kaangai, Te Uea ae te Atua, ae Moan te Mwaaka, A kakannato am mwakuri ao a kamiimii! A eti ma ni koaua arom, Ngkoe ae aia Uea bootanaomata ! 4 Ai antai ae e na aki maaku iroum, te Uea, ma n aki neboa aram? Bwa ti Ngkoe ae Ko tabu. A na bane n roko bootanaomata nako n taromauriko, bwa a a tia n nooraki am babaaire aika a eti. 5 Ao i mwiini baikai ao I noora te umwantabu, are umwan te Tua, bwa e kaukaki; 6 ao a oti nako man te umwantabu anera aika itiman, ake iai irouia bwaai ni kamaamate ake itiua, ao a kunnikaiaki n te kunnikai ae e itiaki ae e raneanea, ao a kabaeaki bwabwaaia ni kabae aika koora. 7 Ao temanna ni baike a maiu ake aman e angania anera ake itiman boora aika itiua aika koora aika a on n unin te Atua, ae e maiu n aki tootoki. 8 Ao e kaonaki te umwantabu n te bubu mani mimitongin te Atua, ao mani mwaakana; ao akea temanna ae e konaa n rin n te umwantabu ni karokoa ae a toki bwaai ni kamaamate ake itiua ake aia bwai anera ake itiman.
1 Ao I ongo te bwanaa ae e korakora man te umwantabu, bwa e kaangai nakoia anera ake itiman, Kam na nako ni kabwaroi i aon te aba kanoani boora ake itiua ake booran unin te Atua. 2 Ao e nako te moa n anera, ao e kabwaroa kanoan ana boora i aon te aba; ao e riki iai te kabooa ae e buaakaka ae e kammaraki irouia aomata ake a kanikinaaeaki n ana kanikina te man arei, ao irouia naba ake a taromauriia te bouananti are katootoongana. 3 Ao te anera are te kauoman e kabwaroa kanoan ana boora i marawa; ao e riki n raraa marawa, kaanga ai aron raraan te aomata ae e mate; ao a bane ni mate maan ake i marawa. 4 Ao te anera are te kateniman e kabwaroa kanoan ana boora i nanoni karaanga ma koburaken raan; ao a riki n raraa raniia. 5 Ao I ongo bwanaan aneran raan, bwa e kaangai, Ko eti n am moti ibukini baikai, Ngkoe ae Ko tabu, are iai ngkai ao iai ngkoa. 6 Bwa aomata a kaiinakoi raraaia te koraki ake a itiaki ma buraabeti; ao Ko a tia n anganiia te raraa bwa a na mooi iai. A riai n reke kaiia. 7 Ao I ongo te bwanaa man te baonikarea, bwa e kaangai, Eng, te Uea ae te Atua, ae Moan te Mwaaka, a koaua am moti ao a eti. 8 Ao te anera are te kaaman e kabwaroa kanoan ana boora i aon taai; ao e kariaiakaki bwa e na kabuokiia aomata ni korakoran riringana. 9 Ao a bue aomata n te riringa ae e korakora; ao a taetaebuakaa aran te Atua, ae e tauu aroni bwaai ni kamaamate akekei; ao a aki rairi nanoia, n anganna te neboaki. 10 Ao te anera are te kaniiman e kabwaroa kanoan ana boora i aon ana kaintokanuea te man arei; ao e riki n roo aon taabo ake e uea iai, ao aomata a tenatenai neweia bwa a kainnano ni maraki; 11 ao a taetaebuakaa Atuani karawa ibukini marakiia ma kaboaia; ao a aki rairaki ni kiitan aia mwakuri aika a bubuaka. 12 Ao te anera are te kaonoman e kabwaroa kanoan ana boora i nanon te karaanga are e abwaabwaki are te Iuberetiti; ao e oora n akea ranna, bwa e aonga ni katauraoaki kawaiia ueea ake mai mainiku. 13 Ao I nooriia taamnei aika teniman aika a kamwaraa aika ai aroia biraoki, bwa a oti nako mai wiin te raakon, ao mai wiin te man arei, ao mai wiin te buraabeti ni kewe arei: 14 bon taamneiia taimonio aika a kaakaraoi kanikina; ao a kawariia ueea nako i aonnaba, bwa a na ikotiia nakon te buaka n te Bong are e kakannato are ana bong te Atua ae Moan te Mwaaka. 15 Noria, ae N na roko n ai aron te tia ira! E a kabwaia ane e kamarurungnga ni kaawakini kunnikaina, bwa e kaawa n nakonako n akea karabaana ao e maamaa ngkana e nooraki. 16 Ao a ikotiia ueea nako n te tabo ae e aranaki n te taetae n Ebera bwa Aremwaketon. 17 Ao te anera are te kaitiman e kabwaroa kanoan ana boora i aon te ang; ao e nako te bwanaa man te baonikarea are n te umwantabu, ao e kaangai, E a tia! 18 Ao e itiiti, ao e rebwetata ma n rurungaa te ba, ao e riki te mwaeiei ae e korakora i aon te aba, ae te mwaeiei ae akea n ai arona ma ngke e moani mena te aomata i aonnaba: boni moan te korakora te mwaeiei aei. 19 E tabwena te kaawa are e abwaabwaki nakoni mwakoro aika teniua, ao a bane n urubekebeke taiani kaawa nako n aaba nako: ao te Atua E aki mwaninga taekani Bwaburon are e kakannato, ma ngaia are E anganna mwangkoni wain n unna bwa e na mooi iai. 20 Ao a bane abamwakoro ni biri nako, ao a aki manga nooraki maunga. 21 Ao aomata a bwakaraki mai karawa n te karau ae e matoatoa, ae taian aiti aika a bubuubura, aika tao kaka tebubua te rawaawata rawaawataia ke e raka riki; ao a taetaebuakaa te Atua ibukin te karau n aiti are e kamaamate; bwa e bon rangi ni kamaamate.
1 Ao e roko temanna mai buakoia anera ake itiman ake iai irouia boora ake itiua, ao a taetae nakoiu, ni kaangai, Mai ikai; N na kaota nakoim motikan taekan te kabekaau are e kakannato are e tekateka i aon raan aika a bati; 2 are a wene ni bure ma ngaia uean aonnaba, ao are a manging irouna kaain aonnaba ni wainin ana wene ni bure. 3 Ngke I mena i aani mwaakan ana kairiiri te Taamnei, ao E uotai nakon te rereua; ao I noora te aine ae e tekateka i aon te man ae e uraura ae e tiritiri, aika a mena i aon rabwatana ni kabutaa aara ni bakanatua, ao itiua atuna, ao tengauni korona. 4 Ao e kunnikaiaki te aine arei n te ura-ro ma te uraura, ao e katamaaroaaki ni bwaai ni katamaaroa aika koora ma atiibu aika a kakaawaki ma moomii; ao iai te mwangko ae te koora i nanoni baina, ae te mwangko ae e on ni baika a riai ni bati n ribaaki, ma baika a kammaira aika bwain ana wene ni bure; 5 ao e koreaki i aon ramwana te ara ae iai nanona ae e raba, ao e kaangai te ara arei: 6 Ao I noora te aine arei bwa e manging n raraaia aomata ake a itiaki, ma raraaia ake a kamateaki ibukin onimakinan Iesu. Ngke I noora neierei, ao I rangi ni miimii. 7 Ao e kaangai te anera nakoiu, Ko aera ngkai ko mimi? N na tuangko nanon te baere e raba are ibukin te aine ma te man are e tiritiri are e uota neierei, ae te man are itiua atuuna ao tengauni korona. 8 Te man are ko nooria bon iai ngkoa, ma akea ngkai: ao e nangi rierake mai Abuto, ma n nako n te kamateaki. Ao a na miimii akana a maeka i aon te aba, akana aki koreaki araia ni bokin te maiu ma ngke a moani karikaki aonnaba, ngkana a noora te man arei bwa bon iai ngkoa ma akea ngkai, ao bwa e na manga kaoti. 9 Aio nanona nakon ane iai nanona ae e rabakau: atuu ake itiua boni maunga aika itiua aika e tekateka iai te aine; ao bon ueea aika itiman. 10 A bwaka niiman i buakoia man nakoaia n uea, ao e teimatoa uean temanna, ao are temanna e tuai n roko; ao ngkana e roko, ao e na uea i nanon te tai ae e aki maan. 11 Ao te man are iai ngkoa ma akea ngkai, bon te kawaniman, are temanna i buakoia ake itiman; ao e nako n te kamateaki. 12 Ao kooro ake tengaun, ake ko noori, bon ueea aika tengaun, aika a tuai n reke ueaia; ma a anganaki te mwaaka n tau-taeka ngkai kaanga ueea, ti teuana te aoa, ni buoka ana tau-taeka te man arei. 13 Ti teuana nanoia, ao a angan te man arei mwaakaia ma aia tau-taeka. 14 Ane a na buakana te Tiibuteteei, ao a na konaaki aoia iroun te Tiibuteteei ma raona ake a weteaki ma n rineaki ake a kakaonimaki, bwa kioina ngkai te Tiibuteteei bon aia Uea ueea ao aia Kiing kiing. 15 Ao e kaangai naba nakoiu, Raan ake ko noori, ike e tekateka iai te kabekaau arei, bon natanaomata, ma koraki n aomata aika a bati, ma bootanaomata, ma aomata nako aika a kakaokoro aia taetae. 16 Ao kooro ake tengaun, ake ko noori, ma te man arei, a na ribaa te kabekaau, ao a na kuribwaia n anai ana bwai ni kabaabanei, ma ni katikua n akea karabaana; ao a na kana irikona, ao a na kabuokia n te ai. 17 Bwa E a tia te Atua ni kaaki i nanoia te kani karaoa ana kaantaninga n te nano ae ti teuana, ao n aroia n anga mwaakaia n tau-taeka nakon te man arei, ni karokoa ae a kakoroaki raoi nanon ana taeka te Atua ake a tia n taekinaki. 18 Ao te aine are ko nooria bon te kaawa are e kakannato are e tautaeka i aoia ueea i aonnaba.
1 I mwiini baikai ao I noora te anera temanna bwa e ruo mai karawa. E korakora mwaakana, ao e oota aon te aba ni mimitongina. 2 Ao e taetae n te bwanaa ae e korakora, ao e kaangai, E a bwaka Bwaburon are e kakannato; e a bwaka ao e riki bwa nneia ni maeka taimonio, ao nneia ni kabureaki taamnei aika a kamwaraa ni kabaneia, ao nneia ni kainaki maan aika a ribaaki ni kabaneia. 3 Bwa a bane bootanaomata ni mooi n ana wain, ae te wain ni wene ni bure; ao a wene ni bure ma ngaia ueea i aonnaba ni korakoran nanona ni kaibwabwaru. 4 Ao I ongo te bwanaa teuana mai karawa bwa e kaangai, Au aomata, kam na oti nako mai irouna, bwa kam na aki buokanibwai ma ngaia n ana bure, ao kam na aki buokanibwai naba ma ngaia ni kaina akana kamaamate akana a na reke nakoina. 5 Bwa a rota karawa ana bure, ao te Atua E aki mwaninga taekan ana bure. 6 Are e karaoia nakoimi, ao kam na karaoia naba nakoina, ao kauoua te tai mwaitini booni mwiin te bwai are e karaoia, ni kaokia nakoina; ao kaona ana mwangko n te mooi, ni kauoua te tai korakoran te mooi are e a tia ni karaoi i bukimi. 7 Kam na kabatiaa marakina ma nanokaawakina n ai aroni mwaitini kainikatongana ma arona ni maiu ni kaubwai. Bwa e kaangai i nanona Bwaburon, Bon te uea ae te aine ngai, ae I tekateka i aon au kaintokanuea; ao tiaki te aine ae e mate buuna ngai, ma ngaia ae N na bon aki konaa n nanokaawaki. 8 Ma ngaia ae a na roko baika a kamaamate irouna n te bong ae ti tebongina, ae te aoraki ae e kamaamate, ma te nanokaawaki ae e bati, ma te rongo; ao e na kabuokaki ni kabaneaki n te ai; bwa E mwaaka te Uea ae te Atua ae e motika taekana. 9 Ao uean aonnaba ake a we5ne ni bure ma ngaia ma ni buokanibwai ma ngaia ni maiuna ni kaubwai, a na tang ma n tanginiwenei ibukina, ngkana a noora bubuni buena. 10 A na tei mai kiiraroa, bwa a maaku ni marakina; ao a na kaangai, Ai kaawa ra, ai kaawa ra, te kaawa are e kakannato, are Bwaburon, are te kaawa are e korakora! Bwa e roko motikan taekam n te aoa ae ti teuana. 11 Ao a tang man tanginiwenei taani bitineti ibukina, bwa ai akea temanna ae e na manga kabooi aia kaakoo mai irouia, 12 kaakoo ake koora, ma tirewa, ma atiibu aika a kakaawaki, ma moomi, ma kunnikai aika a karaoaki man te kunnikai ae e tamaaroa ae te mainaina ae te riinen, ao man te kunnikai ae e ura-ro, ma ae e tirika, ma ae e uraura; ao kaakoo naba aika kaai aika a boiarara ni kabane, ma bwaai ni kabane aika a karaoaki mani koroia erebwanti, ao mani kaai nako aika a rangi ni kakaawaki, ao bwaai aika a karaoaki mani buraati ma biiti ma atiibu aika maabora; 13 ma te tinneman, ma te amomum, ma baika a boiarara, ma mura, ma riibano, ma te wain, ma bwaan te oriwa, ma te buraawa ae e karaoaki raoi man uiita, ma uiita aika a tuai n riki ni buraawa, ma kaao, ma tiibu, ma aoti, ma kaa aika a katikitikaki irouia aoti, ma tooro, ma taenikai. 14 A taetae taani bitineti ao a kaangai, A a nako mai iroum baika a raraoi aika ko maamateakin ni maium, ao a bane ni bua mai iroum kaubwaim ma tamaaroam ae e katika te mata, ao a bon aki manga reke iroum. 15 Taani bitineti, ake a reke kaubwaia mai irouna, a na tei mai kiiraroa bwa a maaku ni marakina, ao a na tang ma n tanginiwenei; 16 ao a na kaangai, Ai kaawa ra, ai kaawa ra, te kaawa are e kakannato, are e kunnikaiaki n te riinen ae e raoiroi, ma te kunnikai ae e ura-ro, ma ae e uraura, are te kaawa are e katamaaroaaki n te koora ma atiibu aika a kakaawaki ma moomii! 17 Bwa a kamaunaaki kaubwai akekei i nanon teuana te aoa. Ao kaaben ma akana boborau nakon te tabo teuana ma teuana, ao kaimoa ma akana a boobwai i tari, a bane n tei mai kiiraroa, 18 ao a takaarua ngke a noora bubuni buena, ao a kaangai, Te kaawa ra ae ai aron te kaawa are e kakannato arei? 19 A kaaki te tano i aon atuuiia bwa a nanokaawaki, ao a tang ma n tanginiwenei, ao a kaangai, Ai kaawa ra, ai kaawa ra, te kaawa are e kakannato, are a bane n reke maiai kaubwaia te koraki ni kabane ake iai aia kaibuke i marawa, ni kaubwaina; bwa a kamaunaaki kaubwaina i nanon teuana te aoa. 20 Ko na kimwaareirei, karawa, n te bwai ae e riki nakoina; ao kam na kimwaareirei naba ngkami aika kam itiaki, ma taan tuatua, ma buraabeti: bwa E karekei kaina te Atua ibukin te baere e karaoi nakoimi. 21 Ao temanna te anera ae e korakora e tabeka te atiibu ae e abwaabwaki n te atiibu n ii bwaraua, ae te atiibu ae e abwaabwaki, ao e tewea nako marawa; ao e kaangai, Ao aio aroni Bwaburon, are te kaawa are e kakannato: e na kabwakaaki ni karurunginakoaki, ao e na aki manga nooraki. 22 Ao aomata a na aki manga ongo i nanom tangin taian aabi, ma bwanaaia aika a rabakau n anene, ma tangini bwaai ni katangitang aika kaibwabwa, ma tangin taiani bu; ao e na bon aki manga nooraki naba i nanom te aomata ae te tia karaoi bwaai aika a tamaaroa mani bwaai n aekaia nako, ao ai uana naba ma karongoaan te atiibu n ii bwaraua. 23 E na bon aki manga oota ootan te taura i nanom, ao a na bon aki manga ongo aomata bwanaan te tia iein ae te mwaane i nanom, ma bwanaan te aine ae a tibwa iein. Bwa a kakannato i aonnaba am aomata aika taani bitineti, ao a bane bootanaomata nako ni mwaamwanaaki n am tabunea. 24 A nooraki i nanon te kaawa ae Bwaburon raraaia buraabeti ma ake a itiaki, ao raraaia naba te koraki ni kabaneia ake a kamateaki i aonnaba.
1 I mwiini baikai ao I ongo te bae kaanga te bwanaa ae e korakora ae bwanaaia kaain te bootaki ae e abwaabwaki i karawa, ae e kaangai, Areruia! Ana bwai Atuara te kamaiu, ma te neboaki, ma te mwaaka: 2 bwa a koaua ana moti ao a eti. E a tia ni motika taekan te kabekaau are e rangi n atoatongaki taekana, are te kabekaau are e kamwaraaea te aba n ana wene ni bure; ao E a tia ni karekea kaina ibukina ngke e kamateia ana toro. 3 A a manga kaangai riki, Areruia! E aeto rake bubuni buen neierei n aki tootoki. 4 Ao a katorobubua ni bobaraaki unimwaane ake angauni ma aman ma baike a maiu ake aman, ao a taromauriia te Atua are e tekateka i aon te kaintokanuea, ao a kaangai, Amene! Areruia! 5 Ao e nako te bwanaa man te kaintokanuea, ae e kaangai, Kam na karaoiroa Atuara, ngkami aika ana toro ni kabaneingkami, ma ngkami aika kam maakua, aika kam mangori ma aika kam kakannato. 6 Ao I ongo te bae kaanga bwanaaia kaain te bootaki ae e abwaabwaki, ae e kaanga karongoaani bwaron naao aika a bati, ao kaanga rebwerebweni baa aika a korakora, ao a kaangai, Areruia! Bwa E uea te Uea ae Atuara ae Moan te Mwaaka. 7 Ti na kimwaareirei ma ni kakatonga, ao ti na neboia. Bwa e a roko ana tai ni mare te Tiibuteteei, ao e a tia ni katauraoia neiere E na mareaki ma ngaia. 8 E a tia n anganaki neierei kunnikaina ae te riinen ae e raoiroi ae e raneanea ae e itiaki bwa e na bwainna. (Te riinen ae e raoiroi, bon aroia ake a itiaki ni kaakaraoa nanon te Atua ni maiuia). 9 Ao e taku te anera nakoiu, Ko na korea ae e kaangai, A a kabwaia akana kaoaki nakon ana amwarake ni mare te Tiibuteteei. Ao e kaangai naba, Taeka aikai bon taeka aika a koaua aika ana taeka te Atua. 10 Ao I katorobubua ni bobaraaki i rarikini waena bwa N na taromauriia. Ao e taku nakoiu, Tarataraiko bwa ko na aki taromauriai; bon raom n toro ngai, ao raoia naba n toro tarim ake a teimatoa n taua te koaua are E kaotiotia Iesu. Ko na taromauriia te Atua; bwa te koaua are E kaotiotia Iesu boni ngaia ae e angania ana aomata te Atua te konaa n taetae ni buraabeti. 11 Ao I noora karawa bwa e uki; ao nooria, te aoti ae e mainaina! Ao aran teuare e toka i aona boni Kakaonimaki ao Koaua; E aki riibuaka n ana moti, ao E aki naba ngkana E buaka. 12 Ai aron uran te ai matana, ao a bati baunuea i aon atuna; ao iai te ara ae e koreaki i aon rabwatana, ae akea temanna ae e ataia bwa ti Ngaia. 13 Ao E kunnikaiaki n te kunnikai ae e kateboaki n te raraa; ao e atongaki arana bwa ana Taeka te Atua. 14 Ao a iria n ri mwiina taanga ni buaka ake i karawa i aoia aoti aika a mainaina, ao a kunnikaiaki n te riinen ae e raoiroi ae e mainaina ae e itiaki. 15 Ao e oti nako mai wiina te kabaang ae e kakang, bwa E na oreia bootanaomata iai, ao E na tauu taekaia ni kairiia ma te matoa; ao E na toutoua aon nnen taonani kureebe are ana bwai korakoran unin te Atua are Moan te Mwaaka. 16 Ao iai arana ae e koreaki i aon ana kunnikai ao i aon rangana, ae e kaangai, 17 Ao I noora te anera temanna bwa e tei n taai; ao e taetae n te bwanaa ae e korakora, ao e kaangai nakoia maan ni kabane aika a kibakiba i aan-nang, Kam na bane mai, ni bootaki ibukin ana amwarake ae e abwaabwaki te Atua; 18 bwa kam na kang irikoia ueea ma mataniwi n taanga ni buaka, ma tautia, ma irikoia aoti ma taan toka i aoia, ma aomata ni kabaneia, aika a inaomata ma tooro, ma aika a mangori ma aika a kakannato. 19 Ao I noora te man are e tiritiri, ma ueea i aonnaba ma aia taanga ni buaka, bwa a ikotaki bwa a na buakana Teuare e toka i aon te aoti, ma ana taanga ni buaka. 20 Ao e tauuaki te man are e tiritiri, ma te buraabeti ni kewe are e karaoi kanikina i matana, ake e mwaamwanaiia iai te koraki ake a kanikinaaeaki n ana kanikina te man are e tiritiri, ma te koraki naba ake a taromauriia te bouananti are e karaoaki bwa katootoongana. E teweaki nako te man are e tiritiri ma te buraabeti ni kewe, ngke e maiu, i nanon te nama are te ai are e ura n te burimton. 21 Ao ake tabemwaang ake nikira a kamateaki n ana kabaang Teuare e toka i aon te aoti, are te kabaang are e oti nako mai wina; ao a bane ni ngae maan ake a amwarake n irikoia.
1 Ao I noora te anera temanna bwa e ruo mai karawa, ao e taua i nanoni baina te taurekereke ae e buubura, ma kiingin Abuto. 2 E tauua te raakon, are te naeta nikawai, are te riaaboro are Tatan; ao e kabaea n te taurekereke ao e tewea nako Abuto, ao e kaina mataroana ao e kanikinaaea aona bwa e aonga n aki kaukaki. E na tiku ikekei i nanon teuanatengaate ririki, bwa e aonga n aki manga mwaamwanaiia bootanaomata nako. E na boni kainaomataaki rimwi, ma e na aki maan ana tai n inaomata. 4 Ao I noori kaintokanuea ma ake a tekateka i aoia bwa a anganaki te konaa ni motiki-taeka: bon aomataia ni koaua te koraki ake a tia ni mate ngke a kabakuaki ibukin tataekinan te koaua are E kaotiotia Iesu, ao ibukin tataekinan ana taeka te Atua. A aki taromauriia te man are e tiritiri, ao a aki taromauriia naba te bouananti are katootoongana; a aki kanikinaaeaki ramwaia ma baiia n ana kanikina te man arei; ao a maiu, ma n uea ma te Kristotengaate ririki. 5 (Ao maate ake nikira a aki maiu ni karokoa a koro ririki ake tenga). Aei te moani manga-maiu. 6 E a kabwaia ane e reke nnena n te moani manga-maiu; bon ana aomata ni koaua te Atua. Akea mwaakan te mate are te kauoua i aoia aomata aika ai aroia aikai: a na riki bwa ana ibonga te Atua ma Kristo, ao a na uea ma Ngaiatengaate ririki. 7 Ao ngkana a koro ririki ake tenga, ao e na kabwaraaki Tatan man te tabo are e kainaki iai, 8 ao e na nako ni mwaamwanaiia bootanaoamata nako ake a mena i aon aaba ni kabane, ake bootanaomata ake Koka ma Makoka E na bootiia ibukin te buaka; ao mwaitiia ai aroni mwaitin tanon te bike. 9 Ao a nako ni kabutaa aon te aba, ao a otabwaniniia nneia ni maeka n rianna te koraki ake a itiaki, ma te kaawa are e tangiraki; ao e bwaka te ai mai karawa, ao e kabuokiia ni kamaunaia. 10 Ao te riaaboro are e mwaamwanaiia e a teweaki nako n te nama are te ai ma te burimton, ike e mena naba iai te man are e tiritiri ma te buraabeti ni kewe; ao a na kammarakaki ni ngaina ao ni bong n aki tootoki. 11 Ao I noora te kaintokanuea ae e abwaabwaki ae e mainaina, ma Teuare e tekateka i aona. A biri nako aonnaba ma karawa mai irouna, ma akea te tabo ae a na nako iai. 12 Ao I nooriia maate, ake te koraki ake a kakannato ma ake a mangori, bwa a tei i nanoaan te kaintokanuea; ao a kaukaki niira ni boki. E kaukaki naba te niira ni boki teuana, ae bokin te maiu. Ao a motikaki taekaia maate ni kaeti ma baike a a tia ni karaoi, n ai aron taekaia ake a koreaki n taian niira ni boki akekei. 13 Ao marawa e anga maate ake i nanona; te Mate ma Eriti a anga naba maate ake i nanoia; ao a bane maate aikai ni motikaki taekaia ni kaeti ma baike a a tia ni karaoi. 14 Ao te Mate ma Eriti a teweaki nako nanon te nama are te ai. (Aei te mate are te kauoua, ae te nama are te ai). 15 Ao ngkana iai ae e ataaki bwa akea arana ni bokin te maiu, ao e teweaki nako nanon te nama are te ai.
1 Ao I noora karawa ae e boou ma aonnaba ae e boou; bwa e a tia ni mauna te moani karawa ma te moa n aonnaba, ao ai aron naba marawa. 2 Ao I noora te kaawa are e tabu, are Ierutarem ae e boou, bwa e ruo mai karawa mai iroun te Atua, ao e katauraoaki n ai aron te aine ae e katamaaroaaki ibukin teuare e na mare ma ngaia. 3 Ao I ongo te bwanaa man te kaintokanuea bwa e kaangai, Noria, e mena ana umwanrianna te Atua irouia aomata! E na maeka irouia, ao a na riki bwa ana bootanaomata; ao te Atua E na meemena irouia. 4 E na kabane rannimataia te Atua ni kaoi mai mataia; ao akea te mate ae e na riki, ao e na akea naba te nanokaawaki, ma te tang, ma te maraki: bwa a mauna nako bwaai nikawai. 5 Ao E kaangai Teuare e tekateka i aon te kaintokanuea, Noria, I a karaoi bwaai ni kabane bwa bwaai aika a bou. Ao E kaangai naba, Ko na koroi baika I a tia n taekin; bwa a koaua taeka aikai ao a onimakinaki. 6 Ao E taku nakoiu, A bane n tia. Boni Ngai te Moa ao te Toki; boni moani bwaai Ngai ao tokiia naba Ngai. N na angan ane e kani mooi nimana mani koburaken te ran, are te ran ni maiu, ae akea boona. 7 Ane e tokanikai ao e na bwaibwai ni baikai; ao N na riki bwa Atuana, ao ngaia e na riki bwa natiu. 8 Ma te koraki akana ki-mamaaku, ma akana aki onimaki, ma akana riai ni bati n ribaaki, ma taani kamateia aomata, ma taani wene ni bure, ma taan tabunea, ma taan taromauri bouananti, ma taani kewekewe, a na reke tibwangaia n te nama are e ura iai te ai ma te burimton, are te mate are te kauoua.
1 Ao te anera arei e kaota nakoiu karaangan te ran ni maiu, ae te ran ae e raneanea n ai aron te kurititaro; ao e raanga nako te ran arei man ana kaintokanuea te Atua ma te Tiibuteteei, 2 n ri nuukani kawain te kaawa. Ao n iteran te karaanga ake uoua bon iai kaai ni maiu, aika a kariki uaaia teuana te tai ni katoa namwakaina i nanon teuana te ririki; ao baani kaai akekei boni bwaini kamaiuaia bootanaomata. 3 Ao akea ae e reke kaina ae e na manga nooraki n te kaawa arei; ao e na mena iai ana kaintokanuea te Atua ma te Tiibuteteei, ao ana toro te Atua a na taromauriia. 4 A na noora matana, ao E na koreaki arana i aon ramwaia. 5 E na akea te bong; ao a aki kainnanoa ootan te taura ma taai, bwa E na riki te Atua bwa te oota i aoia; ao a na uea n aki tootoki. 6 Ao e taku te anera nakoiu, A konaa n onimakinaki taeka aikai bwa a koaua. Ao te Uea, ae Atuan taamneiia buraabeti E kanakoa ana anera bwa e na kaoti nakoia ana toro baika a na waetata n roko. 7 Ao nooria, ae N na waetata n roko E a kabwaia ane e taua te taeka ni buraabeti ae n te boki aei. 8 Boni ngai, ae Ioane, ae I ongo ma n noori baikai. Ao ngke I ongo ma n noori, ao I katorobubua ni bobaraaki i rarikini waen te anera are e kaoti baikai nakoiu. 9 AAo e taku nakoiu, Tarataraikobwa ko na aki taromauriai; bon raom n toro ngai, ao raoia n toro tarim ake buraabeti, ma ake a ongeaaba nakon taeka aika n te boki aei. Ko na taromauriia te Atua. 10 Ao e taku nakoiu, Ko na tai kanikinaaei n ae a na aki kaakaotaki taeka ni buraabeti n te niira ni boki aei, bwa e a kaan te tai; 11 Ane e buaakaka, ao ke e teimatoa ni kaakaraoa ae e buaakaka; ao ane e kamwaraa, ao ke e kateimatoaa arona ni kamwaraa. Ane e bwaabwaina te eti, ao ke e kaakaraoa ae e eti; ao ane e itiaki man te bure, ao ke e kaawakinna mani karaoan ae e buaakaka. 12 Noria, ae N na waetata n roko ma uotau te bae N na anga nakoia aomata ni kabaneia ni kaeti ma aron aia mwakuri nako. 13 Boni Ngai te Moa ao te Toki; boni moani bwaai Ngai ao tokiia naba Ngai. 14 A a kabwaia akana teboki aia kunnikai aika a mwarairai, bwa e na reke nakoiate konaa n roko n te kai ni maiu, ao te konaa n rin nako i nanoni mataroan te kaawa, bwa a aonga n rin n te kaawa. 15 Taani mena i tinanikun te nono bon te koraki aika a baba n tangira te kammaira ma te wene ni bure; ao raoia bon taan tabunea, ma taani kamateia aomata, ma taan taromauri bouananti, ma akana taatangira taekinan te kewe ma karaoana naba. 16 Ngai ae Iesu, ae I kanakoa au anera bwa e na kaoti baikai nakoimi i nanon ekaretia nako. Boni kanoan Tawita Ngai, ao te Itoi ni Ngaina ae e oota mwaaka Ngai. 17 Ao E kaangai te Taamnei, ma te aine are a tibwa mareaki, Mai. Ao ane e ongo e na kaangai naba, Mai. Ao ke e nako mai ane e kani mooi; ao ke e anaa te ran ni maiu ane e kan anaia, n aki kabooa. 18 I taetae ma te koaua nakoia aomata nako akana ongo taeka ni buraabeti n te niira ni boki aei, bwa ngkana e raon taeka aikai te aomata n ana taeka tabeua, ao te Atua E na raona naba kaina ake bwaai ni kamaamate aika a koreaki taekaia n te niira ni boki aei; 19 ao ngkana iai te bae e kamauna te aomata man taeka ni buraabeti n te niira ni boki aei, ao te Atua E na anaa mai irouna tibwangana n te kai ni maiu ao man te kaawa are e tabu, ake a koreaki taekaia n te niira ni boki aei. 20 E kaangai Teuare e kaoti baikai, Eng, ae N na roko ni waetata, Amene. Nako mai, te Uea ae Iesu. 21 E na mena ana aakoi te Uea are Iesu irouia ake a itiaki ni kabaneia.