1 Anitâhât Kai Toka yaŋeâmâ embâŋâmbâek Anitâŋe hân himbim ki kândikyotgop yapâek Anitâ orop dopyetŋe konohâk tatmâ gaowotŋak tatmâ gawot. 2 - 3 Kândik mindikum topŋambâek Kai Toka yaŋe Anitâ orop tatmâ gaowot yan Anitâhâlen kândiwahom himbimân dewutâ, emetsenŋe, pitu topŋe topŋe ekmain ya otmu hânân âliwahap topŋe topŋe ehekŋe, ki ehekŋe kerehâk kândikyongop. Yamâ ya yeŋgâlen gâtŋe âlâŋe ikŋahâk ki teteop, bia kârikŋe. 4 Kai Toka yaŋe manman kârikŋahât amboŋe oap. Yakât otmâmâ laŋinŋe ikŋambâ gâtŋe yaŋe lohimbi biwinenŋan pilâmu haŋ sâningim gamap. 5 Yawu otmâ omoŋ bâleŋan pilâmu omoŋ kâlehen manmaiŋe kâtâpgune sâm hâum pâpgum gamai. 6 - 7 Otmu Kai Toka yakât laŋinŋaŋe lohimbi biwinenŋan pilâmu ya ekmâ nâŋgâmunŋe bulâŋe otmu yâkâlen biwinenŋaŋe katnehât Anitâŋe lok âlâ, kutŋe Yoane, ya âi sâm waŋmu takaop. 8 Taka laŋinŋe amboŋahât amutgen manmâ kulet sâm mâtâp mewaŋgim yâkât den pat âlepŋe sâm tetem eknongom manminiop. 9 Yâhâ laŋinŋahât amboŋe yakât topŋe yuwu tap. Yâkŋe lohimbi kerek nengât biwinenŋan laŋinŋe pilâmu ekmâ nâŋgâmunŋe keterakningiâkgât ge hohetnenŋan manop. 10 Kai Toka yaŋe ge hohetnenŋan manop yan lohimbi kiŋgitŋe orowâkŋe topŋe nâŋgâm hâum pâpgum ki ekŋetâ keterahop. Ikŋak Anitâhâlen kândiwahom lohimbi katyelekmu yapâ tetem gawiŋe amboyeŋe ekmâ topŋe hâum pâpguwi. 11 Yâhâ dop yawuâk ikŋe torehenlipŋe yeŋgât hohetyeŋan takamu ekŋetâ ki keterakyiŋgiopgât betbaŋgiwi. 12 Yawu gârâmâ nen lok nombotŋaŋe yâkâlen biwinenŋe katbin yamâ mâmâŋe otningimu Anitâhât nan baralipŋe otmâ mansain. 13 Anitâhât nan baralipŋe otmâ mansain yakât topŋe yuwu tap. Lohimbi katyelekmu yapâ tetem gamunŋe gamunŋe sambe sambe oain yakât otmâ Anitâhât nan baralipŋe ki otbin. Me lok nombotŋaŋe nengât sen yaŋe tetem sambe otŋet sâm imbi miakmâ manbi yaŋe gurâ bia. Anitâ ikŋak mâmâŋe otningimu yakât nan baralipŋe otmâ gain. 14 Bâiŋ, Kai Toka yaŋe ge imbi tepŋambâ tetem lok otmâ hohetnenŋan manmâ tep âlep nâŋgâningiop. Nâŋgâningimu manmanŋe ekmunŋe bulâŋe otmu Anitâhât nanŋe ombe bisiŋe dopyetŋe konohâk yawu otmutâ yelekbin. 15 Yâhâ lok otmâ manmu Yoaneŋe ekmâ lohimbi yuwu sâm ekyongop. “Emelâk lok yukât nâŋgâm yuwu sâm ekyongowan. “Nâŋe embâŋâmbâek meŋnahât tepŋambâ ki tetewan yapâek tatmâ gaop. Yakât otmâmâ nâŋe kulet sâm mâtâp mewaŋgim yâkât amutgen mansan.” Yawu sâm ekyongowan.” Yawu sâop. 16 Yawu gârâmâ manman kârikŋe yakât amboŋaŋe tep âlep nâŋgâningimap ya pesuk sâwuapgât dop âlâ ki tap. Yamâ witgum nâŋgâningim yâhâwuap. 17 Emelâk Anitâŋe Mose ekumu girem den topŋe topŋe kulemguop ya ekmunŋe manman tawi tawiŋe oap. Yâhâ sâp yiwereŋeâmâ Anitâŋe Yesu Kiristo hâŋgângumu ge wawaeneneksap ya ekmunŋe bulâŋe dondâ oap. 18 Nenŋe Anitâ ki ekmain. Yawu gârâmâ yâkŋe ikŋe nanŋe ombe bisiŋe hâŋgângumu ge manop. Yâkŋe yawu olop yan nenŋe Anitâhât topŋe nâŋgâm heŋgeŋgunehât yâkŋe sâm tetekŋan tuhumu nâŋgâm heŋgeŋguwin. 19 Kândikum lohimbiŋe orotmemeyeŋe bâleŋe ya betbaŋgiŋetâ Yoaneŋe âi topŋe katmâ toen katyehop. Toen katyekmu yakât topŋe nâŋgâne sâm hotom uminiwi yeŋgât kunlipyeŋaŋe bukulipyeŋe nombotŋe hâŋgânyongowi. Hâŋgânyongoŋetâ hoŋ bawalipyeŋe meyekŋetâ orowâk Yerusalem kapi pato pilâm ge Yoanehâlen ari âikuwi. “Gâ topgahât sârâ nâŋgâne.” 20 Âikuŋetâ sâop. “Anitâŋe hoŋ bawa âlâ hâŋgângumu ge tihitnenŋe otmâ galemnongowuap sâmai ya nâ bia.” 21 Sâmu sâwi. “Yawu yatgât âlâkuâk sârâ nâŋgâne. Emelâk embâŋân poropete âlâ, kutŋe Elia sâm, manop. Yâkŋe yâhâpŋe tetem hohetnenŋan manmâ Anitâŋe hoŋ bawa âlâ hâŋgângumu ge tihitnenŋe otmâ galemnongowuap yakât mâtâp mewaŋgiwuap yamâ gâ me âlâhât mambotmain.” Sâŋetâ sâop. “Bia, yai yamâ nâ bia.” Sâmu sâwi. “Anitâŋe poropete âlâ hâŋgângumu ge mâtâp meningiwuap nâŋgâmain ya gâ me âlâhât mambotmain. Sâŋetâ sâop. “Lok ya nâ bia.” 22 Sâmu sâwi. “Topge ki eknongoat. Yakât otmâ yiwereŋe âwurem ari papatolipnenŋe girawu sâm ekyongomunŋe nâŋgâŋetâ ârândâŋ otbuap? Bâiŋ, gike topge tâŋ tâŋâk sârâ nâŋgâneâyâ.” 23 Sâŋetâ sâop. “Nâŋe lok ki manmaiângen manmune lohimbiŋe nâhâlen takaŋetâ yuwu sâm ekyongom mansan. “Pumŋe lauŋe uk sâm huruŋ sâm ya kum kilikmâ mem ârândâŋ merândâŋ tuhuŋetâ tatbuap. Yawu otmâ lok kutdâhât mâtâp mewaŋgiŋet.” Den yu poropete âlâ, kutŋe Yesaia sâm, yâkŋe kulemguop.” 24 Yawu sâmu Parisaio lok orowâk takawiŋe yuwu sâm âikuwi. 25 “Anitâŋe hoŋ bawa âlâ hâŋgângumu ge tihitnenŋe otmâ galemnongowuap sâmain ya “nâ bia” yawu yat. Me Eliaŋe yâhâpŋe tetewuap ya gurâ bia. Me poropete lok âlâ me âlâ gurâ bia. Yawu yat gârâmâ topŋe girawuhât otmâ lohimbi toen katyekmâ mansat?” 26 Sâŋetâ sâop “Nâmâ toen mem katyekman. Yâhâ lok kutdâ âlâ hohetyeŋan mansap yâkât wâtŋe âlâ tatbaŋgiap ya ekŋetâ ki keteraksap. 27 Hâmbâi lok yaŋe âi topŋe katmâ tuhumu eknomai. Nâmâ lok inŋe mansan. Yakât otmâ nep tuhuwuap yawuya tuhuwomgât dop bia. Me yâkât itâkat gurâ kâpekmâ golewaŋgiwomgât dop âlâ ki tap.” Yawu sâm ikŋahât nâŋgâmu giop. 28 Yâhâ Yoaneŋe kapi âlâ, kutŋe Betani sâm, ya Yoran to nombotgen tap yan manmâ toen katyekminiop. Den matŋe yawu ekyongomu purik sâm Yerusalem kapiân âwurem ariwi. 29 Otmu emet haŋ sâmu Yesuŋe Yoanehâlen ariop. Arimu akŋangembâek ekmâ yuwu sâm lohimbi mem toen katyehop ya ekyongop. “Lok enda ekŋet. Endamâ Anitâŋe hâŋgângumu ge lamahât dop otbuap. Yakât otmâ dop kum sâmune nâŋgâŋet. Nengât tosa pesuk sâningiâkgât opon kâmbukŋahât galem mansaiŋe hotom une sâm yan lama nanŋe kum gâim uŋetâ semu hotomŋaŋe yâhâmu Anitâŋe nâŋgâningimap. Yakât dopŋeâk lok endaŋe tosanenŋahât otmâ kawenenŋan kinmu kuŋetâ mumbuap yakât otmâ Anitâŋe hâŋgângumu ge mansap. 30 Otmu emelâk lok yukât topŋe yuwu sâm ekyongowan. “Hâmbâi yâkŋeâmâ âi topŋe katmâ tuhumu eknomai. Nâŋe embâŋâmbâek meŋnahât tepŋambâ ki tetewan yapâek tatmâ gaop. Yakât otmâ nâŋe kulet sâm mâtâp mewaŋgim yâkât amutgen mansan.” 31 Emelâk ki nâŋgâwaŋgiwan. Yâhâlen puwâk takamu ekban. Otmu yen Isirae lohimbiŋe yâkât topŋe nâŋgâŋetâ keterahâkgât nâŋe mâtâp mewaŋgim toen mem katyeksan. 32 - 33 Nâhâlen takamu toen katban yakât topŋe yuwu sâmune nâŋgâŋet. Emelâk nâŋe yâkât topŋe ki nâŋgâm manban yan Anitâŋe nâŋe toen katyekbom yakât yuwu âi sâm nihim hâŋgânnohop. “Gâŋe lohimbi toen katyekbuat yanâmâ nine Wâtgât mâmâŋahât Heak hâŋgângumune ge lok âlâhât kunŋan tatbuap lok yaŋe lohimbi manman âiloŋgoân katyekmu Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mâmâŋe otyiŋgiwuap.” Yawu sâm eknohop. Yawu sâm eknohomu lauŋe lâum lohimbi toen katyekmâ yaŋak lok eksai yu toen katban. Toen katmune yanâk himbim pâroŋ sâmu Anitâhât Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe kembâ hâtgum ge mâmâŋe otbaŋgiop. 34 Mâmâŋe otbaŋgimu yakât topŋe nâŋgâm heŋgeŋguan. Yâhâmâ Anitâhât nanŋe mansap.” Yoaneŋe Yesu takamu ekmâ yawu sâop. 35 Emet haŋ sâmu Yoaneŋe ikŋe hoŋ bawayâhâtŋe, nâ otmu lok âlâ, kutŋe Anderea, Simon Petorohât imiŋe, menelekmu deŋgân âlâ, kutŋe Galilaia sâm, yakât ginŋehen ariwin. 36 Arimunŋe Yesuŋe gam wanginenekmâ bamu Yoaneŋe ekmâ yuwu sâm eknotgop. “Lok yu wanginenekmâ bap enda ekset. Yâhâmâ Anitâŋe hâŋgângumu ge lamahât dop otmâ nengât tosahât otmâ kawenenŋan kinmu kuŋetâ mumbuap yakât otmâ Anitâŋe hâŋgângumu giop.” Yawu sâop. 37 Yawu sâmu, nâŋgâmutŋe bonŋe otmu Yoane pilâm Yesu betŋan sâmutŋe orowâk ariwin. 38 Yesuŋe purik sâm yuwu sâm eknotgop. “Yet wongât betnan watneksawot?” Sâmu sâwit. “Kutdâ, gâ emet girawuân imat?” 39 Sâmutŋe sâop. “Orowâk ari emet ya tiripyotgowom.” Yawu sâmu orowâk ari emetŋan yâhâ tatmâ den huhuwin. Den huhum tatmunŋe emetsenŋe emelâk purik sâm giop. 40 - 41 Otmu bukune Andereaŋe, pilânelekmâ yahatmâ, ari ataŋe, kutŋe Simon, mem tetem yuwu sâm ekuop. “Anitâŋe lok âlâ hâŋgângumu Yura nengât tihitnenŋe otmâ galemnongowe sâm ge mansap ya eksait.” Yawu sâop. Lok yakât kutŋeâmâ Kiristo. 42 Yawu sâm netgâlen dâim takamu Yesuŋe Simon ekmâ yuwu sâm ekuop. “Simon, Yoane nanŋe, gâmâ yiwereŋe kutge âiŋe, Kepa sâm gohonsan.” Yawu sâop. Kut yamâ Girik yeŋgât denân Petoro. Yakât topŋeâmâ benben me kon yawu. 43 Otmu emet haŋ sâmu Yesuŋe Galilaia hânângen ariwe sâm olop. Yawu otmâ yanâk lok âlâ, kutŋe Pilip sâm, ya ekmâ yuwu sâm ekuop. “Garâ, orowâk arire.” 44 Otmu Pilip yamâ Anderea yet Petoro, orop kapiyeŋe kutŋe Besaita, ya ambolipŋe. 45 Yesuŋe Pilip memu yâkŋe in yawu ari bukuŋe âlâ, kutŋe Natanae sâm, ya yuwu sâm ekuop. “Emelâk Anitâŋe hoŋ bawa âlâ hâŋgângumu ge tihitnenŋe otmâ galemnongom manbuap yakât Mose otmu Anitâhât poropetelipŋaŋe kulemguwi ya eksain. Yâhâmâ Yosep nanŋe, Nasaret kapi amboŋe,” yawu sâop. 46 Yawu sâmu sâop. “Yakât nâŋgâmune gemap. Nasaret kapi ambolipŋe âlâ me âlâŋe tânnongonomaihât dop âlâ ki tap.” Sâmu sâop. “Bâiŋ. Gam ek.” 47 Yawu sâmu Natanaeŋe Yesuhâlen takamu yan, yuwu sâm eknongop. “Yu ekŋet. Lok yuâmâ Isirae amboŋe otmu tâŋ tâŋâk mansap.” Yawu sâop. 48 Yawu sâmu Natanaeŋe âikum sâop. “Gâ wonângen manmune nehongât yawu yat? Sâmu sâop. “Gâ Pilipŋe ki gohonsap yan lakop kuriŋ amutgen Anitâ mepaem tatdâ geksan.” 49 Sâmu sâop. “Kutdâ gâ Anitâhât nanŋe. Isirae nengât kunnenŋe mansat.” 50 Sâmu sâop. “Lakop kuriŋ amutgen geksan yakât otmâ topge naŋgan. Yu sâm tetem ekgohoan yakât otmâ yat. Yawu gârâmâ hâmbâi kulem topŋe topŋe memune ekdâ âlâ kândâkdâ otbuap.” 51 Yawu sâm ekum benŋe yuwu sâm eknongop. “Bulâŋanâk yuwu sâmune nâŋgâŋet. Anitâŋe bulâŋanâk hâŋgânnohomu gewan yakât topŋe teteâkgât ewapâ himbim pâroŋ sâmu yâkât aŋelolipŋaŋe mâmâŋe otnihim yâhâm gem otŋetâ yekmâ nâhât topne ekmâ nâŋgânomai.” Yawu sâm eknongop.
1 Yawu sâm eknongomu hilâm yâhâp pesuk sâmu yan kapi âlâ, kutŋe Kana sâm ya Galilaia hânân tap yan gâtŋe âlâŋe imbi membe sâm otmu bukulipŋaŋe heroŋe nâŋgâyitgim menduhuakbi. 2 Menduhuyehop ya amboŋaŋe Yesu ikŋe otmu mâmâŋe otmu nen hoŋ bawalipŋe dâinenekmu orowâk emetyetŋan yâhâwin. 3 Yâhâ menduhuakmâ nem tatmunŋe wain to ya biatmu Yesu mâmâŋaŋe yakât sâm ekuop. 4 Ekumu sâop. “Meŋ, yakât ki nâŋgârâ gorâhihiâk. Anitâ ikŋak nâŋgâmu âi topŋe katbehât naŋgan.” 5 Sâmu mâmâŋaŋe emet amboŋe yakât hoŋ bawa âlâ yuwu sâm ekuop. “Nannaŋe yu me ya otŋet sâwuap yawuâk otnomai.” 6 Otmu emet ya kâlehen amaŋ papato bât nombolân konok ya tatyiŋgiop yakât topŋe yuwu. Yura lohimbi Anitâŋe nâŋgâningimu ârândâŋ olâkgât to yaŋe mem sot nenehât senŋe âlâlâ ya piriminiwin. Otmu yapâ gâtŋaŋe to osom neminiwin. Otmu kâi bâtnenŋe piriakminiwin. 7 Yakât otmâ Yesuŋe emet amboŋahât hoŋ bawalipŋe yuwu sâm ekyongop. “Ba to osom mem ga amaŋân gâiŋetâ pik sâek.” Yawu sâmu to osom ga gâiŋetâ pik sâop. 8 Yawu otŋetâ yuwu sâm ekyongop. “Aiop, yupâ to osom ba galemyeŋe ya waŋetâ niâk.” Yawu sâmu osom mem ba waŋetâ niop. 9 Yawu gârâmâ to yaŋe emelâk purik sâm wain olop. Yawu otmu galemyeŋaŋe nemu ukenŋe otmu biwiŋaŋe yuwu nâŋgâop. “Wain toŋe emelâk biatningiap. Yu nemune ukenŋe oap yu wosapâ mem gai?” Yawu nâŋgâm yakât topŋe hâum pâpguop. Yawu gârâmâ to osom mem waŋbiŋe yakât topŋe nâŋgâwi. Yâhâ wain to ya nemu ukenŋe otmu yaŋak lok imbi miop ya yuwu sâm ekuop. 10 “Aŋgoânâmâ wain ukenŋe sâm bukulipyeŋe gâim yiŋgiŋetâ nem biwiyeŋe hâlim otŋetâ yakât kakŋanâmâ wain pâlâmŋe gâim yiŋgimai. Yâhâ gâŋeâmâ wain to yu kuratgum tatgât bet mem ga ningirâ nem nâŋgâmune âlâ oap.” Yawu sâop. 11 Yesuŋe Kana kapi yan âi topŋe katmâ kulem memu ekmunŋe âlâ kândâkdâ otmu yâkâlen biwinenŋaŋe kepeiwin. 12 Otmu ya pesuk sâmu Yesuŋe imilipŋe otmu mâmâŋe meyekmu Kana kapi ya pilâm Kapanaum kapi yan orowâk gem ariwin. Gem ari yan tatmunŋe hilâm mome pesuk sâop. 13 Otmu sâp yanâmâ Yura nengât Tihit tihit Hombaŋ ya tâlâhumu Yesuŋe menenekmu Yerusalem kapiân yâhâwin. 14 - 16 Otmu opon kâmbukŋan yâhâmunŋe yan lok nombotŋaŋe kembâ puluhum tatbi otmu lama bulimakao me senŋe âlâlâ aŋgi guŋgi otmâ hâmeŋe hâukum kinbi ya Yesuŋe yahatmâ yuwu sâm sâyiŋgiop. “Awoŋnahât opon yu kâlehen ki orotŋe otŋetâ aŋgim bero emetŋahât dop oap.” Den yawu sâm tewetsenŋe hâukum kinbi ya yeŋgât kakŋan tat tat, tewo, me senŋe âlâlâyeŋe mem purik pilâyiŋgiop. Yawu otmâ lama bulimakao ya yongom watyekmu tiok taok otmâ arim kinbi. Yawu olop. 17 Otmu tâmbânenŋe, kutŋe Dawiti sâm, yâkŋe den kulemguop ya nâŋgâmunŋe teteop ya yuwu tap. “O Anitâ, lohimbi nombotŋaŋe gâhât opon kâlehen yâhâ tatmâ ki orotŋe otmai sâm biwinaŋe kou kâlâp siap.” Den yawu tatmap ya nâŋgâmunŋe teteop. 18 Yawu otmâ watyekmu ariŋetâ Yura papatolipnenŋaŋe ekŋetâ bâlemu yuwu sâm ekuwi. “Gâŋe oat yu nâŋgâmunŋe dondâ bâleap. Âlâŋe mâmâŋe otgihimu yu oat? Gâŋe wuân kulem mendâ nenŋe gekmâ Anitâŋe nâŋgâhihimu oat yawu nâŋgâmunŋe ârândâŋ otbuap?” Yawu sâwi. 19 Sâŋetâ sâop. “Yeŋe Anitâhât opon yu liakunomai. Otmuâmâ nâŋeâmâ sâp kâlep bia, hilâm kalimbu yakât biwiŋan tuhum maŋguwom.” Yawu sâop. 20 Yawu sâm ekyongomu sâwi. “Maiŋ, papatolipnenŋaŋe opon kâmbukŋe yu yambu 46 biwiŋan tuhuwi. Gârâmâ gâŋeâmâ girawu otmâmâ “hilâm kalimbu biwiŋan tuhum maŋguwom” yat. Den yat yakât nâŋgâmunŋe ki ârândâŋ oap.” Yawu sâwi. 21 - 22 Yesuŋe den sâop yakât topŋe yamâ âlâ miop. Yuwuhât sâop. Yâhâmâ kuŋetâ mumu hilâm kalimbu pesuk sâmu yan yahatbuap yakât topŋe sâop. Yakât otmâ mumuŋambâ yahalop sâp yanâmâ den sâop ya nâŋgâmunŋe bulâŋe olop. 23 Yesuŋeâmâ Tihit tihit Hombaŋ yan Yerusalem kapiân tatmâ kulem topŋe topŋe memu lohimbi kiŋgitŋe orowâkŋe ekŋetâ bonŋe otmu yâkâlen biwiyeŋe katbi. 24 - 25 Yawu otŋetâ lohimbi nengât biwinenŋe ekmapŋe topyeŋe ekmâ nâŋgâop. Topyeŋe nâŋgâm yaŋak yâk yeŋgâlen ki torokalop.
1 Otmu Parisaio yeŋgâlen gâtŋe âlâ, kutŋe Nikotemo sâm, yâkŋe Yura nengât lok kunŋe manop. 2 Omoŋ âlâen lok yaŋe Yesuhâlen ari yuwu sâm ekuop. “Kutdâ, gâhât topge naŋgain. Gâŋe kulem topŋe topŋe memat yu lok nombotŋe Anitâ orop ki mansaiŋe kulem yuwuya menomaihât dop âlâ ki tap.” 3 Sâmu sâop. “Âinohowe sâm oat ya emelâk naŋgan. Yakât yuwu sâmune nâŋgâ. Lok âlâ me âlâ Anitâŋe tihityeŋe olâk sâm mâmâlipyeŋe yeŋgât tepyeŋambâ tetewi yakât dopŋeâk yâhâpŋe teteŋetgât naŋgan.” 4 Sâmu sâop. “Bâe, nâ emelâk lok oan. Yakât girawu otmâmâ âlâkuâk meŋnahât tepŋe kâlehen yâhâ tatmune yâhâpŋe menekbuap. Ya ki orotŋe.” Yawu sâop. 5 Sâmu sâop. “Yuwu sâmune nâŋgâ. Lok âlâ me âlâŋe orotmemeŋe bâleŋe bet pilâm Anitâhâlen biwiyeŋe katnomai yamâ toen katyeknomai. Toen katyekŋetâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mâmâŋe otyiŋgimu Anitâŋe tihityeŋe otbuap. 6 Yakât torokatmâ yuwu sâwe. Nen kerekŋe mâmâlipnenŋe yeŋgât tepyeŋambâ tetem towat konohâk oain. Yâhâ umut biwinenŋe yamâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mâmâŋe otningim mem heweweŋ tuhunenekmu manman kârikŋahât mâtâp teteningimap. 7 Yawu gârâmâ “mâmâhahât tepŋambâ teteon yakât dopŋeâk yâhâpŋe tetewuat,” sâm ekgohoan yakât ki nâŋgârâ sâtŋe otbuap. 8 Yakât den âlâen hâum sâmune den ya nâŋgârâ keterakgihiâk. Siru ya wosapâ topŋe katmâ takamap? Otmu wosaken bâiŋe arimap? Yakât topŋe ki nâŋgâmain. Siru pilâmap ya munŋeâk nâŋgâmain. Yakât dopŋeâk Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mâmâŋe otyiŋgimu biwiyeŋe heweweŋ otmâ Anitâhâlen katmai. Biwiyeŋe âlâhâlen kinmap yakât ki eŋakmâ naŋgaŋgimai.” Yawu sâop. 9 Sâmu sâop. “Bâe, den yat ya nâŋgâm pâpguan. Âlâkuâk sârâ nâŋgâwe.” 10 Sâmu sâop. “Gâŋeâmâ Anitâhât den Isirae lohimbi kâsikum yiŋgirâ yakât nâŋgâhihiŋetâ yahatmap. Yakât girawuhât otmâ den yan yukât topŋe ki naŋgat? 11 Yakât yuwu sâmune nâŋgâ. Nenŋe sennenŋaŋe ekmain otmu biwinenŋan tetemu nâŋgâmain ya sâm tetem Parisaio yen ekyongom mansain. Yawu gârâmâ yeŋeâmâ dennenŋe nâŋgâŋetâ gemu bet pilâmai. 12 Yâhâ nâŋe manman topŋe topŋe yakât ekyongomuneâmâ nâŋgâŋetâ ki bulâŋe otmap. Yakât otmâmâ girawu otmâ himbimgât topŋe ekyongomune nâŋgâŋetâ bulâŋe otbuap? 13 Lok âlâŋe himbimân ki yâhâm purik sâm ge yakât topŋe lohimbi ekyongomap. Nâ konok Anitâŋe himbimâmbâ hâŋgânnohomu ge yakât topŋe ekyongom mansan. 14 Emelâk Moseŋe yuwu otbomgât dop olop. Isirae lohimbiŋe lok ki manmaiângen manmâ otŋetâ bâleop yakât matŋe hambe sâtŋe metŋe yaŋe yiŋgimu muwi. Yakât otmâ Moseŋe hambe umutŋe hâwim nahân kepeim kânâŋgâmu ekmâ yan âlepŋe otbi. Yakât dopŋeâk lohimbi kerekŋe otŋetâ bâlemap ya yeŋgât tosayeŋe biatyiŋgiâkgât Anitâŋe sâmu nâ howanân nohom kânâŋgânekŋetâ kinbom. 15 Howanân kinmune yapâ gâtŋaŋe lok âlâ me âlâŋe biwi nâŋgân nâŋgânyeŋaŋe nâhâlen kepeim mannomai yamâ tosayeŋe biatyiŋgimu manman kârikŋan mannomai.” Yawu sâop. 16 Anitâŋe ikŋe eŋgatŋeâk otmâ lohimbi kerek wawaenenekmâ ikŋe nanŋe ombe bisiŋe hâŋgângumu ge nengât kawenenŋan kinmu howanân kuŋetâ muop. Yawu gârâmâ yâkâlen biwinenŋe kepeim manmâ yâhânom yanâmâ manman kârikŋe ya menom. 17 Anitâŋe nanŋe hâŋgângumu ge manman kârikŋan torokatnenehop. Yakât otmâ nenŋe yâkâlen biwinenŋaŋe kepeim manmâ yâhânom yanâmâ sâp patoen den âiân ki katnenekbuap. 18 Otmu nen Yesuhâlen biwinenŋaŋe hikum manmain nenâmâ emelâk manman kârikŋahât pat kuningimu tap. Yakât den âiân katnenekbuapgât dop ki tap. Yâhâ lohimbi nombotŋaŋe Anitâ nanŋahât biwiyeŋaŋe pâlâmŋe otmu betbaŋgim mansai yamâ emelâk kâlâwân seyekbuapgât pat kuyiŋgiop. 19 - 21 Yâhâ Anitâŋe nen lohimbi kerek mem kiwilinenekmâ matŋe ningimu menom yakât topŋe yuwu tap. Nen lohimbi kerekŋe orotmeme bâleŋe otne sâm yan bukulipnenŋaŋe nenekmâ nâŋgâm bâleningimai sâm kurihiakmâ tihân otmâ gamain. Yâhâ nenâmâ Yesuhâlen biwinenŋaŋe kepeim tem lâuwaŋgim mansainŋe topnenŋe ki kurihiakmain. Nenŋe lok senyeŋan kinmunŋe manmannenŋe tetekŋan ekmai. Yâhâ lohimbi nombotŋaŋe orotmemeyeŋe bâleŋe ya witgumâk otmâ mansaiŋe topyeŋe kurihiakmâ Yesu, laŋinŋe amboŋahât hâkâŋ otmâ betbaŋgimai. 22 Otmu Nikotemoŋe pilâm arimu yakât kakŋan Yesuŋe nen hoŋ bawalipŋe menenekmu Yerusalem kapi pilâm Yuraia hânân ari manbin. Yan manmunŋe Yesuhât sâtgât otmâ lohimbi nombotŋe toen mem katyekbin. 23 - 24 Otmu sâp yan Herotŋe ki sâmu Yoane mem pâi emetŋan katŋetâ talop. Sâp yan Yoaneŋe kapi âlâ, kutŋe Ainon sâm, ya Salim kapi gotŋan tap yan ariop. Yan arimu to senŋe sambe yan tap yakât ambolipŋe kiŋgitŋe orowâkŋe yâkâlen ariŋetâ toen katyehop. 25 Toen mem katyehop yan Yura lok âlâŋe Yoanehât hoŋ bawalipŋe yeŋgâlen arimu Yura ambolipŋe Anitâŋe yekmu ârândâŋ olâk sâm to piriakbi orotmeme yakât den sahaŋgiwi. 26 Den sahaŋgiŋetâ Yoanehât hoŋ bawalipŋaŋe ari yuwu sâm ekuwi. “Lok pato. Emelâk gâ orowâk Yoran to nombotgen manmunŋe lok âlâŋe gâhâlen takamu yâkât nâŋgârâ yahalop. Lohimbi seseŋgâlâkŋe nâŋgâningiŋetâ gemu lok yakâlenâk ariŋetâ toen mem katyeksap. Yakât nâŋgâmunŋe dondâ bâleap,” yawu sâwi. 27 Yawu sâŋetâ yuwu sâm ekyongop. “Anitâŋe lohimbi biwiyeŋe mem heweweŋ tuhumu yâkât nâŋgâwaŋgiŋetâ yahatmu yâkâlen ariai. Lohimbiŋe nengâlen torokatŋetgât eŋgatyeŋan ki kioŋnom. Yamâ wongât? Anitâ ikŋak yakât amboŋe oap. 28 Yawu gârâmâ lok yakât yai ya emelâk yâkât topŋe yuwu sâm ekyongowan. “Anitâŋe hoŋ bawa âlâ hâŋgângumu ge tihitnenŋe otmâ galemnongowuap ya nâ bia. Nâmâ kulet sâm mâtâp mewaŋgian.” Yawu sâwan. 29 Yakât otmâmâ den âlâen hâum sâmune topŋe nâŋgâŋetâ keterahâk. Lok âlâ yayalipŋaŋe imbi yâkât pat kuwaŋginomai. Pat kuwaŋgiŋetâ manbuap. Manmâ yâhâm miakdomawot yan heroŋe otnomai. Yakât dopŋeâk lohimbi seseŋgâlâkŋe Yesuhâlen torokatŋetâ heroŋe oan. 30 Sâp yiwereŋe yupâek lohimbi kiŋgitŋe orowâkŋe nâŋgâwaŋgiŋetâ yahatmu yâkâlen torokatnomai. Yâhâ nâmâ nâŋgânihiŋetâ gemu âi tuhum tiŋ pilâm gulip otbom.” Yawu sâop. 31 - 32 Yoane den yawu sâm ekyongop yakât topŋeâmâ yuwu. Nenŋe meŋlipnenŋe yeŋgât tepyeŋambâ tetewin. Gârâmâ manmannenŋahâlâk nâŋgâm alahu gulahu otmain. Yâhâ Anitâŋe Yesu hâŋgângumu giop. Yakât otmâ kunnenŋe pato otmâ âwâŋahât topŋe eknongom mansap. Yawu gârâmâ lohimbi getek âlâŋe denŋe nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu yâkâlen biwiyeŋaŋe tiŋâk kepeim mansai. 33 - 35 Anitâŋe nanŋe wawaemu biwiyetŋe kepeiakmâ konohâk otmu tatmawot. Yawu tatmawot yamâ âwâŋaŋe âi sâm waŋmâ hâŋgângumu giop. Gem yan kunnenŋe manmâ Wâtgât Mâmâŋahât Heakŋe mâmâŋe otbaŋgimu âwâŋahât den ya tâŋ tâŋâk eknongom mansap. Yâkŋe den eknongop ya nâŋgâmunŋe bulâŋe otmu yâkâlen biwinenŋaŋe kepeimain. 36 Yawu gârâmâ lok âlâ me âlâŋe Anitâ nanŋahâlen biwiyeŋaŋe kepeim mannomai yamâ manman kârikŋahât pat kuyiŋgiop ya menomai. Yâhâ lok âlâ me âlâŋe yâkât den betbaŋgim mannomai yamâ Anitâŋe kuk otmâ hâhiwin yiŋgimu nâŋgâm tatbisâi.
1 - 2 Lohimbi dondâŋe Yoanehâlen ariŋetâ toen katyehop. Yawu gârâmâ lohimbi kiŋgitŋe orowâkŋe Yesuhât nâŋgâŋetâ yahatmu yâkâlen takaŋetâ yâkât sâtgât nen hoŋ bawalipŋaŋe toen katyekbin. Toen katyekbin yakât Parisaioŋe nâŋgâŋetâ bâleop. 3 Nâŋgâŋetâ bâlemu yaŋak Yesuŋe Yuraia hân pilâm Galilaia hânângen âwurem ariwe sâm otmu orowâk ariwin. 4 Ari Samaria yeŋgât hân tânâmŋambâ hârem ariwin. 5 Ari kapi âlâ, kutŋe Sika sâm, ya mewin. Otmu emelâk embâŋânâk kapi yakât gotŋan tâmbânenŋe âlâ, kutŋe Yakop sâm, yâkŋe tohât lâm kâlep pato kendâop. Kendâmu yapâek to hindakmâ tumuŋan tatmu osom nemai. Otmu lâm kendâop ya nanŋe Yosep pilâwaŋgiop. 6 Nen mâtâwân arim tatmunŋe sikopŋe dondâ nongop. Yakât otmâ to ya ginŋan ge tatmâ hâknenŋe mewin. 7 - 8 Yesuâmâ yan tatmu nenâmâ pilâm sot puluhune sâm kapiân yâhâwin. Katmâ yâhâmunŋe yan ikŋiâk tatmu imbi âlâŋe to osowe sâm kapiângembâ giop. Gemu Yesuŋe yuwu sâm ekuop. “To osom niŋdâ nembehât naŋgan.” Yawu sâop. 9 Yawu sâmu yan biwiŋaŋe nâŋgâop. “Yen Yura lohimbiŋe nenekmâ nâŋgâm bâleningim nengât tera me osom bero yaŋe ki katmâ nemai.” Biwiŋaŋe yawu nâŋgâm yakât otmâ pârâk pilâm yuwu sâop. “Gâmâ Yura lok. Yawu gârâmâ girawuhât otmâ tohât ulitnohoat? Ya kâmbukŋe yakâ.” Yawu sâop. 10 Sâmu sâop. “Anitâŋe heweweŋâk otmâ lâtâpnongomap yakât topŋe gâŋe ki naŋgat. Otmu nine topne gurâ ki naŋgat. Naŋgat mâne emelâk manman kârikŋahât to yakât ulitnohombât.” Yawu sâm ekuop. 11 Sâmu sâop. “Lok pato, to yuâmâ lâm kâlep pato. Yawu gârâmâ to osowuatgât wahap barahâk tat yukâ. Wuânŋe mem manman kârikŋahât to yat ya osowuat? 12 Yâhâ tâmbânenŋe Yakopŋeâmâ lâm yu kendâm yupâ to osom neminiop. Otmu nanlipŋe otmu lama bulimakao osom yiŋgimu neminiwi. Yâhâmâ to yupâek nem manminiwi. Yakopŋe otmâ manminiop ya wangim otbuatgât nâŋgâm yu yat me?” 13 Sâmu sâop. “To yuâmâ lok âlâ me âlâŋe neŋetâ yâhâpŋe tohât kân kânâk katyekbuap. 14 Yawu gârâmâ nine manman kârikŋahât to osom yiŋgimune nenomai. Ya nenomai yakât otmâ yeŋgâlembâ to yaŋe punduŋ punduŋ sâm ga takamu ya nem manman kârikŋe manmâ yâhânomai. Yakât otmâ tohât kân kânâk katyekbuapgât dop âlâ ki tap.” 15 Sâmu sâop. “Maiŋ, lok pato. Nâŋe hilâm ârândâŋ to yupâ osowe sâm kapi pilâm gem yâhâm tatman. Yawuâk otmâ manmangât gike to osom niŋdâ nemune yâhâpŋe tohât ki katnekbuapgât naŋgan.” 16 Sâmu sâop. “Yawu gârâmâ gâ ari lokge dâirâ orowâk takayet.” 17 Sâmu sâop. “Nâmâ lokne bia.” Yawu sâmu yuwu sâm purik pilâwaŋgiop. 18 “Gâ lok imbât yaŋe mem pilâhekbi. Yamâ yiwereŋe meŋgekmu mansawot yamâ lokge bulâŋe bia. Yamâ kombo mansawot. Yakât den yat yuâmâ bonŋe.” 19 Sâmu sâop. “Maiŋ, lok pato. Gâmâ Anitâhât poropete geksan. 20 Yawu gârâmâ ekgohomune nâŋgâ. Emelâk tâmbâlipnenŋaŋe pumŋe yuân yâhâ kinmâ Anitâ mepaeminiwi. Yâhâ Yura lok yeŋeâmâ Yerusalem kapiân yâhâ Anitâ mepaemai. Yamâ lohimbi wosanŋe bonŋe otmai?” Yawu sâm âikuop. 21 - 24 Sâmu sâop. “Wâe. Imbi, sâmune nâŋgâ. Hâmbâi mâne yen Samaria lohimbi pumŋe yuân Anitâ ki mepaenomai. Otmu nengu yawuâk Yerusalem kapiân Anitâ ki mepaenom. Anitâmâ nen yuwuya bia. Yâkât topŋeâmâ ikŋiâk tap. Yâhâmâ pumŋe me kapi âlâen ki tatmap. Yakât otmâmâ sâp yupâek kapi me pumŋe âlâen me âlâen yâhâ kinmâ Anitâ mepaenom yamâ hâliŋe bia. Yakât otmâ Anitâ awoŋnenŋaŋe ikŋe Wâtgât mâmâŋahât Heak hâŋgângumu ge mâmâŋe otningimu awoŋnenŋahâlen biwinenŋaŋe kepeim mepaemunŋe nâŋgâmu ârândâŋ otbuap. Yen Samaria ambolipŋeâmâ Anitâhât topŋe ki nâŋgâmâk imbiâk mepaemai. Yawu gârâmâ Anitâŋe hoŋ bawaŋe âlâ hâŋgângumu ge Yura hohetnenŋan tetem yen me nen kerek tihitnenŋe otbuap yakât sâop. Yakât otmâ nenŋeâmâ Anitâhât topŋe nâŋgâm heŋgeŋguain.” Yawu sâop. 25 Sâmu sâop. “Yawu gârâmâ Anitâŋe hoŋ bawaŋe âlâ hâŋgângumu ge tihitnenŋe otbuap ya emelâk sâŋetâ nâŋgâwan. Gem yan wuân me wuân teteningiwuap ya bunewâk eknongowuap.” Yawu sâop. Hoŋ bawa yakât kutŋeâmâ Kiristo. 26 Sâmu sâop. “Hoŋ bawa yakât yat yamâ nâ. Anitâŋe hâŋgânnohomu ge mansan.” Yawu sâop. 27 Sâm tan mâne nenŋe sot puluhum takam Yesuŋe imbi ya orop den alahuowot ya ekmâ pârâk pilâm imbi yaŋe wuân den âikuop yakât ki âikum topŋe nâŋgâwin. Me Yesuŋe wongât imbi ya orop den alahuowot yakât gurâ yawuâk. 28 Yawu otmu imbi yaŋe âsâpŋe pilâm kapiângen sururuk sâm ariop. Sururuk sâm ari kapi ambolipŋe yuwu sâm ekyongop. 29 “Wâe. Lok âlâŋe to lâmŋe ginŋan taka tatmâ biwine ekmâ otman meman ya hârohâk sâm tetem eknohoap. Anitâŋe hoŋ bawa âlâ hâŋgângumu gewuap sâmai yaŋe takap mon.” 30 Yawu sâmu nâŋgâm ekne sâm kapi pilâm takawi. 31 Mâtâwân gem tatŋetâ nenŋe sot ne sâm Yesu ekuwin. 32 Ekumunŋe sâop. “Tatnihiap ya nem mansan. Yeŋe yakât topŋe ki naŋgai.” 33 Yawu sâmu alahu gulahu otmâ yuwu sâwin. “Nenŋe yu pilâm kapiân yahain yan lok âlâŋe sot waŋmu niap mon?” Yawu sâm âlâhuwin. 34 Yawu sâmunŋe sâop. “Nâmâ Awoŋnaŋe hâŋgânnohomu ge tem lâuwaŋgim nepŋe tuhum mansan yaŋe nâhât sot kâle oap. 35 Otmu nengât nep topŋahât nâŋgâŋetâ keterahâkgât âlâen hâum sâmune nâŋgâŋet. Emetsenŋe imbât pesuk sâmu yan kalamân gâtŋe âlemu mem nemain. Yawu gârâmâ lohimbiŋeâmâ kalamân sot âlem tap yakât dopŋeâk biwiyeŋe heweweŋ otmâ manman kârikŋan arine sâm otmâ tai. Yeŋeâmâ lohimbi dondâŋe mansai ya yeŋgât nâŋgâm âi meŋet. 36 - 37 Yakât torokatmâ sâmune nâŋgâŋet. Lok nombotŋaŋe nep tuhumai. Yâhâ nombotŋaŋeâmâ âlemu mem konok tuhumai. Yâhâ lok âlâ me âlâŋe nâhât nep tuhumai me yakât bonŋe menomai ya yâhâp yâhâp heroŋe kakŋan mannomai. Yâhâ bonŋe âlemu mem katŋetâ tatbuap yaŋeâmâ lohimbiŋe heweweŋ otmâ Anitâhâlen biwiyeŋe kepeim manmâ manman kârikŋe menomai yakât dopŋeâk oap. 38 Otmu emelâk lok nombotŋaŋe nâhât nep tuhuwi ya bonŋe âlem kinsaiŋe manman kârikŋe meŋetgât yen hâŋgânyongomune ari meyekŋet.” Yawu sâop. 39 Otmu Yesuŋe Samaria gâtŋe imbi yakât biwiŋe ekmâ olop miop ya tâŋ tâŋâk sâm tetem ekuop yakât kapi ambolipŋe ekyongomu nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu Yesuhâlen takawi. 40 Taka “Nen orowâk torokatmâ manbuat,” yawu sâm ekuŋetâ nâŋgâyiŋgiop. Nâŋgâyiŋgimu kapiyeŋan yâhâ hilâm yâhâp tatbin. 41 Tatmunŋe den pat âlepŋe ekyongomu lohimbi dondâŋe nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeiwi. 42 Biwiyeŋaŋe kepeim imbi ya yuwu sâm ekuwi. “Aŋgoân gâŋe den sârâ nâŋgâmunŋe bulâŋe olop. Yâhâ sâp yiwereŋe yuâmâ yâkŋe sârerenenekmâ manman kârikŋe ningiwe sâm ge mansap ya ikŋe lauŋambâ eknongomu nâŋgâmunŋe bulâŋanâk oap. Yakât otmâ yâkâlen biwinenŋaŋe kepeiain.” Yawu sâwi. 43 Yesuŋe hilâm yâhâp tatmâ den ekyongomu pesuk sâmu orowâk Galilaia hânângen ariwin. 44 Mâtâwân arim tatmunŋe Yesuŋe Yerusalem kapi ambolipŋe den ekyongomu nâŋgâŋetâ gemu bet pilâwi yakât yuwu sâm eknongop. “Anitâhât poropetelipŋaŋe yeŋe kapi me hep torehenlipyeŋe orowâk tatmâ den kâsikum yiŋgiŋetâ nâŋgâŋetâ nahat otmap.” Yawu sâop. 45 Galilaia hânân arimunŋe kapi tatmâ arap ya ambolipŋe emelâk tihit tihit hombaŋ ekne sâm Yerusalem kapiân yâhâ Yesuŋe kulem topŋe topŋe mem ikŋe den pat âlepŋe ekyongomu nâŋgâŋetâ bonŋe olop yaŋe nenekmâ buku otningiwi. 46 Yawu otningiŋetâ ya pilâm âwurem Yesuŋe aŋgoân Kana kapiân kulem âlâ memu to ya purik sâm wain olop yan ariwin. Arimunŋe Kapanaum amboŋe, kiap âlâhât nanŋe ya mesek sâtŋan kinop. 47 Mesek sâtŋan kinmu yan âwâŋaŋe Yesuŋe Kana kapiân âwurem taka tap nâŋgâm kapiŋe pilâm Yesuhâlen taka ekuop. “Nanne mesek sâtŋan tatmâ pilânenekbe sâm oap. Yakât otmâ ari heŋgeŋguhât naŋgan.” 48 Sâmu sâop. “Bâe, Galilaia ambolipŋaŋe kulem topŋe topŋe memune ekneâk naŋgai. Ekŋetâ sâtŋe otmu yanâk nâhâlen biwiyeŋe katmai.” 49 Sâmu sâop. “O, lok pato, nanne pilânenekmapgât in yawu ari heŋgeŋguhât naŋgan.” 50 Sâmu sâop. “Nâŋgâwaŋgiangât âlepŋe hâmeŋe kinbuap. Yakât otmâ gikiâk emetgan âwurem ari.” Yawu sâop ya nâŋgâmu bulâŋe otmu âwurem ariop. 51 Mâtâwân arim tatmu hoŋ bawalipŋaŋe nanŋe talop yakembâ taka yuwu sâm ekuwi. “Nange yamâ emelâk âlepŋe oap.” 52 Yawu sâŋetâ yuwu sâm âiyongop. “Sâp girawuân âlepŋe oap?” Sâmu sâwi. “Oran hilâm tânâmŋan kundatŋe sânduk sâop,” sâwi. 53 Yawu sâŋetâ kiapŋe yuwu nâŋgâop. “O, bulâŋanâk. Yesuŋe eknohop sâp yanâk nanne âlepŋe olop.” Yawu nâŋgâm Yesuhâlen biwiŋe kalop. Yawu otmâ ari hep torehenlipŋe yakât ekyongomu kerekŋe Yesuhâlen biwiyeŋe katbi. 54 Kândikum Yesuŋe Yuraia hân pilâm Kana kapiân ari kulem memu to ya purik sâm wain olop. Yâhâ kulem yâhâpŋe miop yamâ naom tipiŋe ya âlepŋe olop.
1 Yakât kakŋan Yura nengât hombaŋ âlâ tetemu Anitâ mepaene sâm lohimbi kiŋgitŋe orowâkŋe Yerusalem kapi patoen menduhuakbi. Otmu sâp yan Yesuŋe menenekmu Yerusalem kapiân yâhâwin. 2 Yerusalem kapi ya hawamgum paŋ sâhâwi yakât hâŋgi âlâ, kutŋe Lama sâm, yakât ginŋan bomba âlâ tap, kutŋe Betesira sâm. Otmu bomba yakât ginŋan selep bâtnombot tuhuwi. 3 Otmu selep yan lohimbi tatbi yamâ topyeŋe yuwu. Nombotŋe pareŋe otbi, nombotŋeâmâ kâiyeŋe goŋgoŋe, nombotŋe âlâmâ senyeŋe bok sâ sâŋe. 4 Tatbi yaŋe yuwu otminiwi. Sâp âlâen âlâen Anitâhât aŋelo âlâŋe himbimângembâ ge bomba kâlehen gemu luk luk sâminiop. Luk luk sâmu yanâmâ tatbi ya yeŋgâlen gâtŋaŋe aŋgoân toen geminiop yamâ wuân me wuân hâhiwin ya in yawu biatbaŋgiminiop. Yawu otminiwi. 5 Otmu tatbi ya yeŋgâlen gâtŋe âlâŋe pareŋe otmâ tatmâ gamu yambu 38 pesuk sâop. 6 Yâhâmâ selep âlâen tatmâ aŋelo bomba kâlehen gemu luk luk sâmu gewe sâm yakât mambotminiop. Yâhâ Yesuŋe lok ya sâp kâlep yawu otmâ gamap ya ekmâ nâŋgâm âikuop. “Gâ âlepŋe otbehât naŋgat me bia?” 7 Sâmu sâop. “Oŋ, yawu naŋgan yukâ. Yawu gârâmâ to yu luk luk sâmu gewe sâm ok bititik ki otmuneâk lok dondâŋe in yawu gemai. Yakât âlâŋe tânnohomu nâŋe sâm gembâm.” 8 Sâmu sâop. “Bâiŋ gâ yahatmâ geretge lâuakmâ lohotŋan ari.” 9 Yawu sâmu yanâk yahatmâ geretŋe lâuakmâ ariop. 10 Geretŋe lâuakmâ arimu lohimbi yan kinbiŋe ekmâ nâŋgâm bâlewaŋgim yuwu sâwi. “In tatmâ naŋgain. Yawu gârâmâ gâŋe geretge lâuakdâ gekmunŋe ki ârândâŋ oap. Papatolipnenŋaŋe tatmâ nâŋgâmain sâwân âi tuhunomgât samut katbi yakât otmâmâ pilâ.” Yawu sâwi. 11 Sâŋetâ sâop. “Yiwereŋe lok âlâ heŋgemnohoapŋe yuwu yap. “Yahatmâ geretge lâuakmâ ari.” Yawu sâmu âlepŋe otmâ yaŋahâmâ yu oan.” 12 Sâmu sâwi. “Lok heŋgeŋgohoap ya kutŋe kundâ nâŋgâne.” Yawu sâwi. 13 Yâhâ Yesuŋe emelâk yok pilâm lohimbi dondâ kinbi ya hohetyeŋambâ gem ba ariop. Yakât otmâmâ lok yaŋe Yesu ekmâ tiripyongowe sâm senŋe senŋe otmâ yâhâm giop yamâ ki ehop. 14 Otmu yapâ pilâm ge opon kâmbukŋan yâhâ Yesu mem teteop. Mem tetemu Yesuŋe yuwu sâm ekuop. “Naŋgat. Nâŋe heŋgeŋgohoan. Yakât otmâ yâhâpŋe otmâ hilipguwuat yamâ hiliwahowuat.” 15 Yawu sâmu lok yaŋe Yura papatolipnenŋe yeŋgâlen ari “Yesuŋe heŋgemnohoap” sâm ekyongop. 16 Yâhâ Yesuŋe tatmâ nâŋgâminiwin sâpŋan lok ya heŋgeŋguop. Yakât otmâmâ Yura papatolipnenŋaŋe Yesu mem ge katne sâm den hikuwi. 17 Den hikuŋetâ benŋe Yesuŋe yuwu sâm ekyongop. “Awoŋnaŋe hilâm ârândâŋ âi memap. Yakât otmâ nâku yawuâk âi membomgât sâm nihiop.” Yawu sâop. 18 Yâhâ tatmâ nâŋgâ nâŋgâ sâpŋan lok ya heŋgeŋguop yakât nâŋgâŋetâ bâleop. Yawu otmâ Yesuŋe Anitâhât “Awoŋne” sâmu yakât otmâ Yura papatolipnenŋaŋe yuwu nâŋgâwi. “Yâhâmâ Anitâ orop dopnetŋe konohâk oap sâm ikŋahât nâŋgâmu yahatsap,” yawu sâm yakât kune sâm otbi. 19 - 20 Yawu otŋetâ Yesuŋe yuwu sâm ekyongop. “Nine topne ekyongomune nâŋgâŋet. Nâŋe nine eŋgatneâk âi ki meman. Âi meman yamâ awoŋnaŋe wawaenekmâ tiripnohomu ikŋahâk âi memap yawuâk nâ gurâ meman. Yakât otmâ hâmbâi âi âlâ tiripnohom mâmâŋe otnihimu memune ekŋetâ âlâ kândâkdâ otbuap. 21 Awoŋnaŋe lok âlâ me âlâhât manmanyeŋe torokatbuapgât dop tap. Otmu nâku yawuâk manman kârikŋe yiŋgiwomgât dop tap. 22 Otmu lohimbiŋe otŋetâ bâlem gamap ya awoŋnaŋe bâiŋe ki sâm hâreyiŋgiwuap. Âi ya nâŋak bâiŋe sâm hâreyiŋgiwomgât sâm nihiop. 23 Yâhâ lohimbiŋe Awoŋne ewe katmai yakât dopŋeâk nâ gurâ ewe katnekŋet sâm âi ya nihiop. Yawu gârâmâ lok âlâ me âlâŋe betnihimai yaŋe nâ betnihiain sâm Awoŋne hâŋgânnohomu gewan ya betbaŋgimai. 24 Lok âlâ me âlâŋe nâhât den pat âlepŋe nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu biwiyeŋe awoŋnahâlen katmâ denŋe lâum mannomai ya awoŋnaŋe emelâk manman kârikŋahât pat kuyiŋgiop. Yakât otmâ manman kârikŋahât mâtâwân manŋetâ den âiân ki katyekbuap. 25 Den âlâ yuwu ekyongomune nâŋgâŋet. Awoŋne Anitâŋe hâŋgânnohomu ge nine den pat âlepŋe ekyongom mansan. Ekyongomune lohimbi biwi pâlâmŋe mansai ya yeŋgâlen gâtŋe nombotŋaŋe nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu nâhâlen biwiyeŋaŋe kepeim mannomai yaŋeâmâ manman kârikŋahât bulâŋe menomai. 26 Yakât topŋeâmâ yuwu. Awoŋne yamâ manman amboŋe. Yawu gârâmâ manman yakât galemŋe sâm nihimu yan dopnetŋe konok oap. 27 Otmu hâŋgânnohomu ge lohimbiŋe otbi mewi yakât bâiŋe sâm hâreyiŋgiwomgât sâm nihiop. 28 Yakât otmâ sâp patoen lohimbi muwi yamâ kerek mândeyekmune mumuŋambâ yahatmâ otbi mewi yakât matŋe menomai. 29 Yâhâ lohimbi nombotŋaŋe Anitâ betbaŋgim otŋetâ bâlem gaop yamâ den âiân katyekmune yakât matŋe umatŋe menomai. Yâhâ nombotŋaŋe Anitâhât tem lâuwaŋgim âlepŋe manbi yaŋeâmâ manman kârikŋe mannomai. 30 Nine eŋgatneâk âi ki tuhuman. Anitâŋe biwinan katmu tem lâuwaŋgim den sâm hâreyiŋgiman yamâ nâŋgâmu ârândâŋ otmap. 31 Topne teteâkgât ninak sâman mâne nâŋgâŋetâ nahat otbâp. 32 Awoŋne manman amboŋaŋe nâhât topne ekmâ nâŋgâŋetgât kulem mem gamap yamâ nâŋgâwaŋgimune bulâŋanâk otmap. 33 Aŋgoân hoŋ bawalipyeŋe hâŋgânyongoŋetâ Yoanehâlen ariŋetâ nâhât topne bulâŋanâk ekyongop. 34 Yâhâ Yoane me lok âlâŋe nâhât topne ki sâm tetewi mâne mâtâp âlâ tetenihimbâpgât dop otbâp. Yawu gârâmâ yâkŋe nâhât topne ekyongop ya yiwereŋe nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu manman kârikŋan manŋetgât yan. 35 Yoanehât nâŋgâŋetâ keterahâkgât âlâen hâum sâmune nâŋgâŋet. Yâkŋeâmâ balamgât dop olop. Balam sem laŋinŋe pilâmu ekmain yakât dopŋeâk yâkŋe den ekyongomu biwiyeŋan hâumu haŋ sâyiŋgiop. Haŋ sâyiŋgimu aŋgoân heweweŋâk nâŋgâwi. Yawu gârâmâ sâp kâlep ki otmuâk betbaŋgiwi. 36 Nâhât topne yamâ yâkŋe bulâŋanâk ekyongop. Yawu gârâmâ awoŋnaŋe âi sâm nihim hâŋgânnohomu kulem topŋe topŋe memune yan nâhât topne tâŋ tâŋâk tetemu ekmai. 37 Yawu gârâmâ awoŋne ki ekmâ denŋeâk nâŋgâm gamai. 38 Otmu yâkâlen biwiyeŋaŋe gurâ ki kepeim manmai. Yakât otmâ awoŋnaŋe poropetelipŋe ekyongomu kulemguwi ya nâŋgâŋetâ ki keterakyiŋgimap. Otmu nâhât gurâ nâŋgâŋetâ nahat otmu yawuâk nâhâlen biwiyeŋaŋe ki kepeimai. 39 Yeŋeâmâ manman kârikŋe mene sâm poropetelipŋe den kulemguwi ya haoŋmâ ârândâŋ sâlikum ekmâ tatmai. Yawu gârâmâ yeŋe nâhât topne ekŋetâ keterahâkgât den yu poropetelipŋaŋe kulemguwi. Yu sâlikum heŋgeŋgumai mâne âlepŋe nâhât topne nâŋgâm heŋgeŋgumbâi. 40 Yamâ yeŋe manman kârikŋe mene sâm yan nâhât hâkâŋ otmâ biwiyeŋe nâhâlen ki katmai. 41 Yawu gârâmâ lok âlâ me âlâŋe nâhât nâŋgâŋetâ yahalâkgât ki gewan. 42 Yawu gârâmâ biwiyeŋe Anitâhâlen ki ari kinmap ya emelâk naŋgan. 43 Yakât otmâ awoŋnaŋe âi sâm nihim hâŋgânnohomu gewan yakât nâŋgâŋetâ ki bulâŋe otmu betnihim mansai. Yawu gârâmâ lok âlâ me âlâŋe eŋgatyeŋeâk otmâ yeŋgâlen taka den ekyongomai lok yawuya yeŋgât nâŋgâŋetâ yahatmu buku otyiŋgimai. 44 Yeŋe yeŋahâlâk naŋgaŋgiŋetâ yahatmap. Yawu gârâmâ Anitâ ikŋak yekmu ârândâŋ olâkgât ki nâŋgâmai. Ya otmai yakât nâŋgâŋetâ porap otmap. Gârâmâ nâhât den pat yamâ girawu nâŋgâŋetâ bulâŋe otbuap? 45 - 47 Yeŋeâmâ nâhât den nâŋgâŋetâ gemu bet pilâm nâhâlen biwiyeŋe ki katmai. Yamâ nâŋe awoŋnahât senŋan kinmâ den âiân ki katyekbom. Yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Moseŋe Anitâhât girem den kulemguop yamâ “lâum manmunŋe Anitâŋe tihitnenŋe otbuap.” yawu sâmai. Yawu gârâmâ nâhât topne nâŋgâŋetâ keterahâkgât Moseŋe den ya kulemguop. Yakât otmâmâ Moseŋe den kulemguop ya yeŋe nâŋgâŋetâ bulâŋe otmap mâne emelâk biwiyeŋe nâhâlen katbâi. Yawu gârâmâ den ya nâŋgâŋetâ porap otmap. Gârâmâ nâhât den pat yamâ girawu nâŋgâŋetâ bulâŋe otbuap?” Yawu sâm ekyongomu pilâyekmâ opon kâmbukŋambâ gem ariwin.
1 Otmu yakât kakŋan Galilaia deŋgân, kutŋe âlâmâ Tiweria deŋgân, Yesuŋe yakât nombotgen ariwe sâm hoŋ bawalipŋe menenekmu orowâk ariwin. 2 Yâhâ emelâk Yesuŋe mesek topŋe topŋe heŋgemyongop ya ekbi yakât otmâ arimunŋe lohimbi kiŋgitŋe orowâkŋe betnenŋan watnenekbi. 3 Watnenekŋetâ ari lohimbi ya pilâyekmâ Yesu orop pumŋe âlâen yâhâ tatbin. 4 Tatmâ Tihit tihit hombaŋ ya tâlâhuop yakât alahuwin. 5 Alahum tatmunŋe lohimbi dondâŋe watnenekmâ takawi ya Yesuŋe yekmâ yuwu sâm Pilip âikuop. “Lohimbi dondâ takai yu wosapâ sot puluhum yiŋgimunŋe neŋetâ dopyeŋan otbuap?” sâm âikuop. 6 Yâhâ sot kâsikum yiŋgimu neŋetâ dopyeŋan otbuap ya nâŋgâop. Yawu gârâmâ Pilipgât biwiŋe girawu talop ya sâm tetemu nâŋgânehât Pilip âikumu yuwu sâop. 7 “Âo, lohimbi dondâŋe taka tai. Yakât otmâ sot tipiŋe ikŋak ikŋiâk nenomai yamâ tewetsenŋe pato pilâm sot puluhunom. Lok âlâŋe emetsenŋe nombolân yâhâp biwiŋan âi tuhum hâmeŋe membuap yakât dop otbuap. Yakât otmâ gâŋe den yat yu lauhan menomgât dop bia.” 8 Yawu sâmu nengâlen gâtŋe âlâ, Simon Petoro imiŋe, kutŋe Anderea sâm, yâkŋe yuwu sâm ekuop. 9 “Naom tipiŋe âlâ taka tapŋe baŋga mome otmu iŋan yâhâp mem tap. Yawu gârâmâ girawu otne? Sot yuŋe dopyeŋan ki otbuap yukâ.” Yawu sâop. 10 Yawu sâmu Yesuŋe yuwu sâm eknongop. “Yeŋe lohimbi yu ekyongoŋetâ ge tatŋet.” Yawu sâmu lauŋan mem lok yeŋgât dowâmâ 5000 yawuya ekyongomunŋe ge tatbi. 11 Ge tatŋetâ Yesuŋe baŋga ya mem Anitâ mepaem motokmâ tipi tapi tuhum mem ningimu ârândâŋâk kâsikum yiŋgimunŋe newi. Yâhâ iŋan gurâ yawuâk mem ningimu kâsikum yiŋgimunŋe neŋetâ dopyeŋan olop. 12 Neŋetâ dopyeŋan otmu yuwu sâm eknongop. “Sot nombotŋe tap ya bâlemapgât hâwurum saka sakaen mânuŋetâ giâk.” 13 Yawu sâmu hâwurum mânuŋmunŋe saka saka kâiân yâhâp pik sâop. 14 Yesuŋe kulem ya memu ekŋetâ sâtŋe otmu yuwu sâm alahu gulahu otbi. “Poropete âlâ hohetnenŋan tetewuap sâŋetâ nâŋgâm mambotmain ya yu mon?” Yawu sâwi. 15 Yawu sâŋetâ Yesuŋe biwiyeŋe ekmâ yâkŋe kutdâyeŋe mem kânâŋgânekmaihât nâŋgâm pilâyekmâ gem ba pumŋe âlâen yâhâop. 16 - 17 Emet omoŋ otmu Yesuŋe in yawu ki âwurem takaopgât nenŋe yapâ pilâm Kapanaum kapiân arine sâm deŋgân ginŋan gewin. 18 Ge waŋga mem arim tatmunŋe siru pato pilâmu to dondâ bâleop. 19 Yawu otmu puli kum tânâmgum arim tatmunŋe kilomita bâtnombot me nombolân konok dop yawu olop. Yawu otmu arimunŋe Yesuŋe to kakŋambâ takaop. Takamu ekmâ “wuânŋe takap?” sâm ekmâ umutnenŋe ariop. 20 Umutnenŋe arimu Yesuŋe nenekmâ yuwu sâop. “Nâ ninak takan. Yawu gârâmâ kiŋgityeŋahât ki otŋet.” Yawu sâop. 21 Yawu sâmu tepnenŋe welâmŋan gemu in yawu memunŋe waŋgaen yâhâop. Waŋgaen yâhâmu nenŋe in yawu ari kapi ya mewin. 22 Kapi pilâm tohowin yakât ambolipŋaŋe emet haŋ sâmu Yesuhât pâinmâ yuwu sâwi. “Oran waŋga konohâk ekbin yamâ Yesu hoŋ bawalipŋaŋe yeŋiâk mem ariwi.” 23 Yawu sâm pâinbi. Otmu Tiweria kapi ambolipŋaŋe Yesuhât pat nâŋgâm waŋga âlâlâ mem kapiyeŋehembâ taka emelâk Kutdânenŋaŋe sot mem yan Anitâ mepaem yiŋgimu newi yanâk taka tatbi. 24 Taka Yesuhât pâinŋetâ biatmu yaŋak waŋga ya yâhâpŋe mem Kapanaum kapiân ari pâinbi. 25 Waŋgayeŋe Kapanaum kapiân karakmâ ge Yesu mem tetem yuwu sâm âikuwi. “Wa, lok pato gâ amâti takaon.” 26 Yawu sâm âikuŋetâ yuwu sâm ekyongop. “Yaihât sâmune nâŋgâŋet. Nâŋe kulem topŋe topŋe memune ekmâ topŋe ki nâŋgâm heŋgeŋgumai. Yâhâ sot yiŋgimune neŋetâ tepyeŋe pik sâop yakât nâŋgâm pâinnekmâ takai. 27 Yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Sot nemain yaŋe kâlep ki tatmâ yâhâwuap. Yamâ tatmâ getek ŋâsukŋe pilâmap. Yakât otmâ sot nemain yakâlâk ki nâŋgânomai. Yawu gârâmâ sot topŋe âlâ ikŋiâk tap ya nem manman kârikŋe manmâ yâhânomai yakâlâk nâŋgânomai. Yawu gârâmâ Awoŋne Anitâŋe nâŋgânihimu ârândâŋ otmu âi sâm nihim hâŋgânnohomu ge yâkât sâtgât manman kârikŋahât sot yiŋgiwom.” Yawu sâop. 28 Yawu sâmu yuwu sâm âikuwi. “Anitâhât den lâune sâm girawu tuhunomgât naŋgat?” 29 Sâŋetâ sâop. “Anitâŋe nâ hâŋgânnohomu gewan. Yakât otmâ nâhâlen biwiyeŋe katmâ mannomaihât naŋgap.” 30 - 31 Sâmu sâwi. “Emelâk tâmbâlipnenŋe lok ki manmaiângen manŋetâ Anitâŋe himbimâmbâ sot âlâ, kutŋe mana sâm, yiŋgimu nem manbi yakât topŋe miti pepaen yuwu tap. “Himbimâmbâ sot yiŋgimu nem manbi.” Yawu tap. Yawu gârâmâ gâŋe kulem âlâ mendâ ekmunŋe âlâ kândâkdâ otmu den yat yu nâŋgâmunŋe bulâŋe otbuap. Wuân mendâ topge tetemu ekmunŋe bulâŋe otbuap?” Yawu sâwi. 32 Sâŋetâ sâop. “Anitâŋe himbimâmbâ sot bulâŋe yiŋgimap yakât topŋe nâŋgâŋetâ keterahâkgât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Moseŋe himbimâmbâ sot bulâŋe ya ki mem tetem yiŋgiop. Bia. Himbimâmbâ sot bulâŋe yamâ yiwereŋe Awoŋnaŋe yiŋgimu mansai. 33 Sot bulâŋe yamâ Anitâŋe nâ hâŋgânnohomu himbimâmbâ ge manman kârikŋe yiŋgim mansan.” 34 Sâmu sâwi. “Bâe. Lok pato, gâ den yat, yuâmâ sot ya haoŋmâ ârândâŋ ningirâ nem yâhânom.” 35 Sâŋetâ sâop. “Manman kârikŋahât sot yan yuâmâ ninahât yan. Yakât otmâ lok âlâ me âlâŋe biwi nâŋgân nâŋgânyeŋaŋe nâ kepeinekmâ mannomai. Yâhâmâ nâŋe mâmâŋe otyiŋgimune manman kârikŋahât sot yakât yâhâpŋe ki po yiŋgiwuap. Me manman kârikŋahât to yakât yâhâpŋe ki yekbuap. 36 Yawu gârâmâ kulem topŋe topŋe memune yeŋe ekmâ topŋahât hâum pâpgum nâhâlen biwiyeŋaŋe ki kepeim mansai. 37 Yawu gârâmâ lohimbi âlâ me âlâŋe nâhâlen biwiyeŋaŋe kepeim manŋetgât Awoŋnaŋe meyekmu mansai. Meyekmu nâhâlen torokatmâ biwiyeŋaŋe kepeiŋetâ ki betyongowom. 38 - 40 Awoŋnaŋe âi sâm nihim himbimâmbâ hâŋgânnohomu gewan. Gem yâkât tem lâum manmune lohimbi âlâ me âlâŋe nekmâ topne nâŋgâm heŋgeŋgum nâhâlen biwiyeŋaŋe kepeimai. Lohimbi yawu otmai yamâ nâŋe sâp patoen mumuŋambâ mem yahatyekmune manman kârikŋahât pat emelâk Anitâŋe kuyiŋgimu tap yakât bulâŋe yiŋgimu menomai.” Yawu sâop. 41 Yawu gârâmâ “sot bulâŋe yamâ Anitâŋe nâ hâŋgânnohomu himbimâmbâ ge manman kârikŋe yiŋgim mansan,” ya sâop yakât papatolipnenŋaŋe nâŋgâŋetâ bâlemu yuwu sâm alahu gulahu otbi. 42 “Nenâmâ yâkât topŋe naŋgain. Yâhâmâ Yosep nanŋe yakâ. Âwâŋe mâmâŋe yetgât topyetŋe naŋgain. Gârâmâ wongât “Nâ himbimâmbâ gem mansan,” yap? Yakât nâŋgâmunŋe bâleap.” Yawu sâwi. 43 Sâŋetâ sâop. “Kâmbukŋe. Nâŋgâm bâlenihiŋetâ ki ârândâŋ oap. 44 Awoŋnaŋe hâŋgânnohomu gewan. Yakât otmâ lohimbi âlâ me âlâ meyekbuap yâkŋak nâhâlen torokatnomai. Nâhâlen torokatmâ mannomai yamâ sâp patoen nâŋe mumuŋambâ mem yahatyekmune nâ orowâk tatmâ yâhânom. 45 Emelâk emet inânŋan poropete âlâŋe den kulemguop ya yuwu tap. “Anitâ ikŋak denŋe lohimbi biwiyeŋan katmu nâŋgâŋetâ keterakbuap.” Yawu kulemguop. Den yakât bonŋe teteâkgât awoŋnaŋe denŋe lohimbi biwiyeŋan katmu nâŋgâŋetâ hâumu nâhâlen torokatmai. 46 Yawu gârâmâ lohimbi âlâ me âlâŋe Awoŋnahâlen ki yâhâŋetâ den kâsikum yiŋgimap. Yawu ki tap. Nâŋe konok Anitâ Awoŋne orop tatmâ yâkât sâtgât otmâ gewan. 47 Yakât otmâ yuwu sâmune nâŋgâŋet. Lohimbi âlâ me âlâŋe nâhâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmai yamâ manman kârikŋan mannomaihât pat kuyiŋgimune tap. 48 Yâhâmâ manman kârikŋahât sot yiŋgimune nem manmâ yâhânomai. 49 Manman kârikŋahât sot yakât yâhâpŋe torokatmâ sâwe. Tâmbâlipnenŋaŋe lok ki manmaiângen manminiwi yan Anitâŋe himbimâmbâ sot âlâ, kutŋe mana sâm, ya yiŋgimu nem gawi. Otmu ya gurâ emelâk mum metewi. 50 Gârâmâ himbimâmbâ manman kârikŋahât sot yamâ nâ. Yakât otmâ lohimbi âlâ me âlâŋe nine hepne sunumne nemaiŋeâmâ ki hiliwahonomai. 51 Yâhâ manman kârikŋahât bulâŋe teteyiŋgiâkgât nâŋe konok himbimâmbâ ge nine hepne sunumne yu yeŋgât pat kuyiŋgiwan yu yiŋgimune nem manman kârikŋan mannomai.” Yawu sâop. 52 Yawu sâmu Yura nengât papatolipnenŋaŋe nâŋgâm alahu gulahu otmâ yuwu sâwi. “Lok yuŋeâmâ ki orotŋe yap. Girawu otmâmâ ikŋe sunumŋe ya gahaeakmâ ningimu nenomgât yap? Ki orotŋe yukâ.” Yawu sâwi. 53 Yawu sâm alahuŋetâ Yesuŋe yuwu sâm ekyongop. “Ninahât sâmune nâŋgâŋetâ ki keterakyiŋgiap yakât âlâku sâmune nâŋgâŋet. Nâmâ lok bulâŋe mansan. Yakât otmâ nine hepne sunumne yu ki nenomai yamâ manman kârikŋan ki mannomai. 54 - 56 Yawu gârâmâ nine hepne sunumne yuŋeâmâ manman kârikŋe yakât bulâŋe oap. Yakât otmâmâ lohimbi âlâ me âlâŋe nine hepne sunumne nem mannomai yamâ sâp patoen mumuŋambâ mem yahatyekmune biwinenŋe kepeiakmâ konohâk otmâ orowâk manmâ yâhânom. 57 Awoŋne manman amboŋaŋe hâŋgânnohomu gewan. Yakât otmâ yâkât wâtŋanâk kinmâ yâkŋe tatmap yakât dopŋeâk nâ gurâ mansan. Yâhâ yeŋgâlen gâtŋe âlâ me âlâŋe nine hepne sunumne yu nemai yen gurâ nâŋe manmâ yâhâwom yakât dopŋeâk manmâ yâhânomai. 58 Yawu gârâmâ emelâk tâmbâlipnenŋaŋe sot âlâ, kutŋe mana sâm, newi yan manman kârikŋe ki ekbi. Yawu otmâ mum gawi. Yâhâ sâp yiwereŋe yuâmâ nine hepne sunumne nenomai yamâ manman kârikŋan manmâ yâhânomai.” Yawu sâop. 59 Yesuŋe Kapanaum yeŋgât miti emetŋan yâhâ den yu ekyongop. 60 Yesuŋe nengât papatolipnenŋe yawu sâm ekyongomu yan lohimbiŋe denŋe nâŋgâne sâm yâkâlen torokatmâ manbi nombotŋaŋe alahu gulahu otmâ yuwu sâwi. “Den yap yuâmâ nâŋgâmunŋe umatŋe oap yakât otmâ yâkât den yu âlâŋe nâŋgâwuap?” Yawu sâwi. 61 Yawu sâm hâkâŋ otŋetâ Yesuŋe biwiyeŋe ekmâ yuwu sâop. “Den yan yukât âlâŋe ki ekyongop? Girawuhât otmâ nâŋgâŋetâ umatŋe oap? 62 Gârâmâ nâŋe hâmbâi himbimân âwurem yâhâmune nekmâ yanâmâ girawu nâŋgânomai? Nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu nâhâlen biwiyeŋe katnomai me bia? 63 Yakât otmâ yuwu sâmune nâŋgâŋet. Lohimbi âlâ me âlâŋe yeŋe eŋgatyeŋaŋak otmâ manman kârikŋan mannomaihât dop âlâ ki tap. Yakât otmâ Anitâhât Wâtgât mâmâŋahât Heak yâkŋak mâmâŋe otyiŋgimu manman kârikŋan mannomaihât dop tap. Yakât otmâmâ den yan yu nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mâmâŋe otyiŋgimu biwiyeŋe nâhâlen katmâ manman kârikŋe mannomai. 64 Yawu gârâmâ yeŋgâlen gâtŋe nombotŋane ki nâŋgâŋetâ bulâŋe otmap.” Yawu sâop. Yâhâ lohimbi nombotŋaŋe biwiyeŋe Yesuhâlen ki katbi yâhâmâ emelâk topyeŋe nâŋgâop. Yâhâ lok âlâŋe Yesuhât betŋehen kioŋbuap ya gurâ yawuâk emelâk topŋe nâŋgâop. 65 Yakât nâŋgâm yuwu torokatmâ ekyongop. “Emelâk ekyongoan ya âlâkuâk sâmune nâŋgâŋet. Awoŋnaŋe lohimbi âlâ me âlâ mem heweweŋ tuhuyekbuap yâkŋak nâhâlen torokatnomai.” Yawu sâop. 66 Yawu sâopgât lohimbi nombotŋaŋe nâŋgâŋetâ umatŋe otmu pilâm âlâengen ariwi. 67 Ariŋetâ Yesuŋe hoŋ bawalipŋe kâiân yâhâp yuwu sâm eknongop. “Yen gurâ yawuâk pilânekmâ arine sâm oai me bia?” 68 - 69 Sâmu Petoroŋe sâop. “Kutdâ, gâŋe konok Anitâhât nanŋe bulâŋe manmâ manman kârikŋahât topŋe eknongorâ nâŋgâmunŋe bulâŋe otmap. Gâhât topge emelâk nâŋgâwin yakât otmâ pilâhekmâ lok âlâhâlen ari denŋe lâum manman kârikŋan mannomgât dop âlâ ki tap.” Yawu sâop. 70 Yawu sâmu yuwu sâm eknongop. “Bulâŋanâk nâŋe konok meyekban. Yawu gârâmâ weke bâleŋe ya yeŋgât amboyeŋe kutŋe Satan sâm yâkŋe yeŋgâlen gâtŋe âlâhât biwiŋan kioŋmu yâkât tem lâum mansap.” Yawu sâop. 71 Yâhâ Yesuŋe den sâop yaŋe bukunenŋe Yurasi, Simon nanŋe, yamâ Karioto kapi amboŋe ya miop. Yâkŋe gâmâlâk Yesuhât betŋehen kioŋbuap yakât.
1 Otmu yakât kakŋan Yura nengât papatolipnenŋaŋe Yesu kune sâm otbi. Yawu otŋetâ yaŋak Yuraia hân panmâ kapi tipi tapi Galilaia hânân tatmâ arap ya yeŋgâlen ari den kâsikum yiŋgim manop. 2 Yan ari manmu tâmbâlipnenŋaŋe selep tuhuminiwi yakât hombaŋ ya tâlâhuop. 3 - 5 Otmu Yesu imilipŋaŋe denŋe nâŋgâŋetâ nahat otmu yuwu sâm ekuwi. “Selep tuhuminiwi yakât hombaŋ tâlâhuap. Yakât otmâ lohimbi kiŋgitŋe orowâkŋe Yerusalem kapi patoen menduhuakmâ heroŋe otnomai. Gâŋe yan kulem mendâ lohimbiŋe eknomaihât kapi yu pilâm Yuraia hânân ari. Yan ari lohimbi nombotŋaŋe gâhât den nâŋgâne sâm otmâ mansai ya senyeŋan kulem âlâlâ mendâ ekmâ gâhât den pat sâm haok tuhunomai. Lohimbi kerekŋe gâhât nâŋgâŋetâ yahalâkgât gâ tetekŋan kinmâ kulem mendâ eknomaihât naŋgain. Gârâmâ kapi tipi tapi yuânâk manbuat yamâ girawu otmâ kutge pato otbuap?” Yawu sâwi. 6 - 8 Sâŋetâ yuwu sâm ekyongop. “Yeŋe eŋgatyeŋaŋak otmâ yu me ya âlepŋe otmai. Yakât otmâ Yerusalem kapi patoen yâhâ hombaŋ ekne sâm âlepŋe ekmâ heroŋe otnomai. Heroŋe otŋetâ yanâmâ nengât papatolipnenŋaŋe yekmâ ki kuk otyiŋginomai. Yâhâ nâmâ eŋgatneâk ki otman. Awoŋnaŋe sâm nihiop ya watmâ otman. Yakât otmâ lohimbiŋe orotmemeyeŋe bâleŋe otmai yakât kuk otnihimai. Yawu gârâmâ nine topne tetemu eknomaihât sâp ki tâlâhuap. Yakât otmâmâ ki yâhâwom. Gârâmâ yeŋeâmâ âlepŋe hombaŋ ari ekŋet.” Yawu sâop. 9 Yawu sâmu imilipŋaŋe pilâm yeŋiâk ba ariwi. 10 Pilâm ariŋetâ Yesuŋe hoŋ bawalipŋe menenekmu belângen watyekmâ yâhâwin. 11 Yâhâmunŋe lohimbiŋe menduhuakmâ sot um nem heroŋe otbi yan Yura nengât papatolipnenŋaŋe Yesuhât pâinbi. Pâinmâ “Yesu wosapâ tap?” sâm âiyongom yâhâm gewi. 12 - 13 Âiyongom yâhâm geŋetâ lohimbi dondâŋe kiŋgityeŋahât otmâ Yesuhât den lohotŋan alahu gulahu otbi. Alahum hioŋakmâ nombotŋaŋe yuwu sâwi. “Yesuŋe âiloŋgo tânnongom mansap,” sâwi. Yâhâ nombotŋaŋeâmâ sâwi. “Bia. Yâkŋeâmâ lohimbi kâityongomu mâtâp tâpikgum otmâ hilipgumai,” sâwi. 14 Otmu hombaŋ ya tânâmgumu Yesuŋe opon kâmbukŋan yâhâ lohimbi kinbi ya den kâsikum yiŋgiop. 15 Den kâsikum yiŋgimu papatolipnenŋaŋe ekmâ pârâk pilâm yuwu sâwi. “Yâhâmâ ekap emetŋan ki yâhâop. Yawu gârâmâ miti yap yuâmâ girawu nâŋgâmapgât yap?” Yawu sâwi. 16 Yawu sâŋetâ Yesuŋe yuwu sâm ekyongop. “Den yan yuâmâ nine den bia. Anitâŋe hâŋgânnohomu ge yâkât sâtgât otmâ denŋe ekyongoan. 17 Yakât otmâ nine eŋgatnaŋak ki otman ya lohimbi âlâ me âlâŋe Anitâhât tem lâumaiŋeâmâ nâŋgâm heŋgeŋgumai. 18 Lok âlâ me âlâŋe yeŋahâk den ekyongomai yaŋeâmâ lohimbiŋe nâŋgâyiŋgiŋetâ yahalâkgât den ekyongomai. Yâhâ nâmâ Anitâ orop biwinetŋe konohâk otmu âi sâm nihim hâŋgânnohop. Hâŋgânnohomu gewan yâkâlâk nâŋgâŋetâ yahalâk nâŋgâm uwawapŋe bia tuhum manmâ den imbiâk ki sâman. 19 Yawu gârâmâ yeŋe gurâ Moseŋe girem den kulemguop ya kerek ki lâumai. Yakât otmâ topŋe girawuhât otmâmâ nâ nohone sâm oai?” Yawu sâop. 20 Yawu sâm ekyongomu lohimbi kinbiŋe yuwu sâwi. “Maiŋ, wonânŋe gohone sâm oai? Gâmâ weke bâleŋaŋe mâŋgâehekmu biwihe hâlim milim otmu yat.” 21 Sâŋetâ sâop. “Nâmâ tatmâ nâŋgâ nâŋgâ sâpŋan lok pareŋe âlâ heŋgeŋguwan. Heŋgeŋgumune kulem ya ekŋetâ sâtŋe olop yakât nâŋgâŋetâ bâleap. 22 - 23 Nâŋe otmune ki bâleop. Yakât yuwu sâmune nâŋgâm heŋgeŋguŋet. Tâmbâlipnenŋaŋe hâkyeŋahât torehenŋan undip tuhuaŋgiminiwi ya yeŋe torokatmâ otmâ yâhânomaihât Moseŋe girem den kulemguop. Yakât otmâmâ girem den lâuain sâmai yamâ tatmâ nâŋgâ nâŋgâ sâpŋan nanlipyeŋe ihilâk hâkyeŋahât torehenŋan undip tuhuyiŋgimai. Yawu gârâmâ nâŋe gurâ tatmâ nâŋgâ nâŋgâ sâpŋan lok pareŋe heŋgeŋguwan yakât topŋe girawuhât nâŋgâŋetâ bâleap. 24 Lok âlâ me âlâŋe otmai memai ya yeŋeâmâ kakŋeâk kakŋeâk ekmâ yakât sâmai. Wongât otmai memai ya ki ekmâ nâŋgâm heŋgeŋgum sâmai. Yakât nâŋgâmune ki ârândâŋ oap.” Yawu sâop. 25 Yawu sâmu Yerusalem kapi ambolipŋe nombotŋaŋe yuwu sâwi. “Lok yuâmâ papatolipnenŋaŋe kune sâm oai. 26 Lok yuâmâ tetekŋanâk kinmâ den kâsikum yiŋgim mansap. Yakât otmâmâ wongât papatolipnenŋaŋe ki kuwaŋgim mansai? Anitâŋe hâŋgângumu giop yawu nâŋgâm yakât ki kuwaŋgimai mon? 27 Yâhâ Anitâŋe hâŋgângumu gewuap yâkât hep torehenlipŋe ki nâŋgânom. Otmu topŋe yamâ hâum pâpgunom. Yâhâ Yesuhât hep torehenlipŋe yeŋgât hârok nâŋgâyiŋgiain. Yakât otmâ Anitâŋe ki hâŋgângumu giop yawu oap.” Yawu sâwi. 28 Yawu sâŋetâ Yesuŋe opon kâmbukŋan yâhâ den kâsikum yiŋgim yuwu sâm ekyongop. “Bulâŋanâk yeŋe hep torehenlipne yeŋgât naŋgai. Yamâ benŋe nâhât topne nâŋgâm hâum pâpguai. Nâmâ nine eŋgatneâk otmâ ki gewan. Manman bulâŋahât amboŋaŋe hâŋgânnohomu gewan. Yamâ benŋe yâkât topŋeâmâ yeŋe ki naŋgai. 29 Nâmâ yâkŋe hâŋgânnohomu gewan yakât otmâ yâkât topŋe nâŋgâm heŋgeŋguan.” Yawu sâop. 30 Yawu sâmu papatolipnenŋaŋe nâŋgâŋetâ bâlemu mem pâi emetŋan katne sâm otbi. Yawu gârâmâ mumbuapgât sâp kalop ya ki tâlâhuop yakât membâihât dop ki olop. Yakât otmâ pilâwi. 31 Yawu gârâmâ lohimbi nombotŋaŋe denŋe nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu alahu gulahu otmâ yuwu sâwi. “Yesuŋe kulem topŋe topŋe mem gap ya Anitâhât hoŋ bawaŋe âlâ hâŋgângumu ge tihitnenŋe otbuap sâmai yaŋe wangim âlâlâ ki membuap.” Yawu gârâmâ lok sâmai ya bulâŋanâk Yesu sâm yâkâlen biwiyeŋe katbi. 32 Otmu lohimbi nombotŋaŋe yawu sâm alahu gulahu otŋetâ Parisaioŋe nâŋgâŋetâ bâlemu yakât hotom uminiwi yeŋgâlen ariŋetâ den hikum Yesu mem pâi emetŋan katne sâm tembe lâulipyeŋe hâŋgânyongowi. 33 Hâŋgânyongoŋetâ Yesuhâlen ariŋetâ yuwu sâm ekyongop. “Nâ yen orop sâp tâlâwâk manmâmâ hâŋgânnohomu takan yâkâlen âwurem ariwom. 34 Âwurem arimune pâinneknomai. Yawu gârâmâ ariwom yan gurâ yeŋe arinomaihât mâtâp âlâ ki tap. Yakât otmâ yâhâpŋe ki neknomai.” Yawu sâop. 35 - 36 Yawu sâmu yâkŋe yuwu sâm alahu gulahu otbi. “ “Pâinneknomai yan ki neknomai. Otmu ariwom yan gurâ arinomaihât mâtâp ki tap,” yap. Yakât otmâ wosaken arimu yan pâinmâ ki mem tetenom? Anitâhât dengât pâpgumai yeŋgâlen emelâk bukulipnenŋaŋe den kâsikum yiŋgim mansai. Ya orop ari mannomaihât yap me wosaken ariwuapgât yap?” Yawu sâwi. 37 Otmu selep tuhuminiwi yakât hombaŋ ya bia otbe sâm otmu yan lohimbi kerekŋe menduhuakmâ kai toka pato otminiwi. Yâhâ menduhuakbiân Yesuŋe yahatmâ kinmâ yuwu sâm ekyongop. “Lohimbi âlâ me âlâ manman kârikŋahât to yakât yeksap yamâ nâhâlen ga neŋet. 38 Emet inânŋan poropete nombotŋaŋe den âlâen hâum kulemguwi yakât topŋe yuwu tap. “Lohimbi âlâ me âlâŋe nâhâlen biwiyeŋaŋe kepeim mannomai yamâ biwiyeŋambâ manman kârikŋahât to ya hindakmâ hirik hirik sâm imbuap.” Kulemguwi yakât topŋe yawu tap.” Yawu sâop. 39 Yesuŋe den yu sâop yamâ tohât ki sâop. Yâhâ Yesu himbimân ki âwurem yâhâopgât otmâ Anitâŋe Wâtgât mâmâŋahât Heak ki hâŋgângumu giop. Yâhâ sâp yiwereŋe yuâmâ nenŋe biwi nâŋgân nâŋgânnenŋe Yesuhâlen katmunŋe yanâmâ Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe nengâlen ge mâmâŋe otningimap yakât sâop. 40 Yawu sâmu nâŋgâm lohimbi nombotŋaŋe yuwu sâwi. “Yamâ poropete pato takawuap sâmain ya mat takamu eksain” 41 Yâhâ nombotŋaŋeâmâ yuwu sâwi. “Bulâŋanâk Anitâŋe lok yuŋe tihitnenŋe olâkgât hâŋgângumu ge mansap.” Yawu sâwi. Yawu gârâmâ nombotŋaŋeâmâ nâŋgâm hilipgum yuwu sâwi. “Bâe, Yesu yuâmâ Galilaia amboŋe. 42 Yamâ Anitâŋe lok âlâŋe tihitnenŋe otbuapgât hâŋgângumu gewuap yamâ Dawitihât senân gâtŋe. Otmu Betelem kapiân tetewuap. Yâkât topŋe yawu miti pepaen kulemguwi tap. Yakât otmâ Yesu yuâmâ Anitâŋe ki hâŋgângumu giop, yawu eksain.” Yawu sâwi. 43 Yesuhât topŋahât yawu sâm alahum hioŋakbi. 44 Yâhâ nombotŋaŋeâmâ pâi emetŋan mem katne sâm otŋetâ umatŋe otmu pilâwi. 45 Yawu otŋetâ Parisaio otmu hotom uminiwi yeŋgât tembe lâulipyeŋaŋe purik sâm kunlipyeŋe yeŋgâlen ariŋetâ yuwu sâm âiyongowi. “Yen wongât Yesu ki mem takai?” 46 Sâŋetâ sâwi. “Yâkŋe den sâmu nâŋgâmunŋe âlâ kândâkdâek otmu yaŋak inâk takain. Yâhâmâ topŋe ikŋiâk.” Yawu sâwi. 47 Yawu sâŋetâ Parisaioŋeâmâ yuwu sâwi. “Bâe, Yenâmâ denŋe nâŋgâŋetâ biwiyeŋe gulip oap. 48 Nenŋeâmâ denŋe nâŋgâmunŋe porap otmap. Otmu kunlipnenŋaŋe nâŋgâŋetâ nahat otmap. Yakât otmâ nenâmâ biwinenŋe alitmâ mansain. 49 Yamâ lohimbi inŋe mansai yaŋe Mosehât girem den ki nâŋgâm heŋgeŋgumai. Yakât otmâ Anitâŋe hem nâpumân pilâyekmu ge matŋe umatŋe menomai.” Yawu sâwi. 50 Yawu sâŋetâ yâk yeŋgâlen gâtŋe âlâ, kutŋe Nikotemo sâm, yâhâmâ emelâk Yesuhâlen arimu den huhuowot. Yâkŋe yuwu sâm ekyongop. 51 “Mosehât girem den âlâ yuwu tap. “Lok âlâŋe ikŋe topŋe ki sâm tetem sârereakmuâk yâkât tosa yakât sâm hârewaŋginomgât dop âlâ ki tap.” Den yawu tap yakât nenŋe Yesuhât in yawu sâm hârewaŋgimunŋe ki ârândâŋ otbuap.” Yawu sâop. 52 Yawu sâmu bukulipŋaŋe nâŋgâm bâlewaŋgim yuwu sâwi. “Bâe, gâmâ Galilaia ambolipŋe yeŋgât nâŋgârâ yahatmap yukâ. Emelâk miti pepaen kulemguwi ya sâlikum yuwu ekbuat. Anitâŋe Galilaia amboŋe âlâ poropete âi ki sâm waŋmap.” Yawu sâwi. 53 Yawu sâm gem itoŋ galoŋ otmâ emetyeŋehen ariwi.
1 Otmu Yesuŋe Yerusalem kapi pilâm gem Oliwa pumŋan yâhâop. 2 Emet haŋ sâmu kapiân âwurem ari opon kâmbukŋan yâhâmu lohimbi kiŋgitŋe orowâkŋe denŋe nâŋgâne sâm menduhuakbi. Menduhuakŋetâ den kâsikum yiŋgiop. 3 Den kâsikum yiŋgimu yanâmâ Parisaio otmu Mosehât girem den kâsikum ningiminiwi yaŋe imbi âlâŋe lokŋe betŋehen kioŋmu mem tetewi. Imbi ya dâim Yesuhâlen den âiân katne sâm ariwi. Otmu Yesuŋe den sâm hilipgumu topŋe mem tetenom nâŋgâwi. 4 Ari yuwu sâm âikuwi. “Lok pato, imbi yuâmâ lokŋe betŋehen kioŋmu mem teteain. 5 Yawu gârâmâ imbi âlâ me âlâŋe loklipyeŋe betyeŋehen kioŋnomai yamâ kâtŋak yongomunŋe munomaihât Moseŋe girem den âlâ kulemguop. Bâiŋ, gâŋeâmâ girawu naŋgat?” 6 Yawu sâŋetâ Yesuŋe den nâŋgânâk tatmâ bâtŋaŋe hânân kulemguop. 7 Kulemgum tatmu witgum âikuŋetâ kuwihakmâ yuwu sâm ekyongop. “Yeŋgâlen gâtŋe âlâ tosaŋe bia yaŋe topŋe katmâ imbi yu kumu yan yen hârokŋe kunomai.” Yawu sâop. 8 Yawu sâm yâhâpŋe yawuâk den nâŋgânâk tatmâ hânân kulemguop. 9 Yawu sâmu nâŋgâŋetâ umatŋe otmu aŋgoân kunlipyeŋaŋe sâm yahatmâ kulet sâm ariŋetâ ariŋetâ lok ya hârok arim tiŋ pilâwi. Arim tiŋ pilâŋetâ imbi yamâ Yesu orop yetŋiâk kinowot. 10 Kinmutâ Yesuŋe kuwihakmâ yuwu sâm ekuop. “Wa tou. Den âiân katgekne sâm oai ya wosapâ arai?” 11 Sâmu sâop. “Lok pato, lok ya hârok arai.” Sâmu sâop. “Yawu gârâmâ nâŋe gurâ otdâ bâleap yakât den âiân ki katgekbomgât naŋgan. Yawu gârâmâ gâŋe otdâ bâleap yamâ yâhâpŋe ki otbuat.” Yawu sâop. 12 Yesuŋe ekumu arimu lohimbi kinbi ya ikŋan hâum yuwu sâm ekyongop. “Nâ hânŋan kulemŋan lohimbi mansai yeŋgât laŋinŋe otmâ mansan. Yakât otmâ lohimbi âlâ me âlâŋe nâhâlen biwiyeŋaŋe kepeinomai yamâ sâmune laŋinŋe biwiyeŋan pilâmu omoŋ bâleŋambâ ga manman kârikŋahât pat otmai.” Yawu sâop. 13 Yawu sâmu Parisaioŋe yuwu sâm ekuwi. “Gâ gikgahâlâk mepaeakmâ sâm tat. Yamâ nâŋgâmunŋe bonŋe ki oap.” Yawu sâwi. 14 Sâŋetâ sâop. “Nâmâ wosakembâ gewan yakât topŋe naŋgan. Me wosaken âwurem ariwom yakât topŋe gurâ nâŋgâm heŋgeŋguan. Yawu otmâ nâ ninahât topne sâm tetemune bonŋe otmap. Yawu gârâmâ yeŋeâmâ nâhât topne ki nâŋgâm heŋgeŋguai. Yakât otmâ den yai yu nâŋgâmune ki dopŋan oap. 15 Yen gurâ lokgât nâŋgân nâŋgân watmai. Yakât otmâ lok âlâ me âlâhât den sâm hâreyiŋgine sâm otmaiân topyeŋe kakŋeâk kakŋeâk nâŋgâm sâm hâreyiŋgimai. Yâhâ nâmâ lok âlâ me âlâhât ki sâm hâreyiŋgiman. 16 Yawu gârâmâ sâm hâreyiŋgim mansan mâne Awoŋnaŋe âi sâm nihim hâŋgânnohomu gewan yâkât sâtgât sâm hâreyiŋgimune bonŋe otbâp. 17 Yakât topŋe nâŋgâŋetâ keterahâkgât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Moseŋe girem den âlâ kulemguop ya yuwu tap. “Lok âlâ me âlâŋe ikŋiâk bukulipŋe yeŋgât topyeŋe teteâkgât sâm hâreyiŋgiwuapgât dop ki tap. Lok yâhâp me amon yaŋe denyeŋe hikunomai ya lâuakmâ konok otmap yamâ nâŋgâŋetâ bonŋe otbuap.” Yawu tap. 18 Yakât ninahât topne yuwu sâmune nâŋgâŋet. Awoŋnaŋe hâŋgânnohomu gewan yâku yawuâk nâhât topne teteâkgât mâmâŋe otnihimu kulem topŋe topŋe memune ekmâ gamai ya.” Yawu sâop. 19 Sâmu sâwi. “Âwâhe wosaken mansap? Ya sârâ nâŋgâne.” Sâŋetâ sâop. “Yeŋe nâhât topne ki naŋgai. Gârâmâ Awoŋnahât topŋe gurâ ki naŋgai. Yawu gârâmâ nâhât topne naŋgai mâne Awoŋnahât topŋe nâŋgâwaŋgimbâi.” Yawu sâop. 20 Otmu opon kâmbukŋe kâlehen tewetsenŋe katŋetâ geminiop yan lohimbi menduhuakŋetâ Yesuŋe den kâsikum yiŋgiop. Sâp yan Parisaio yawu sâm ekyongop. Yawu gârâmâ Yesu pâi emetŋan mem katnehât nâŋgâwi yamâ mumbuapgât sâp ki tâlâhuop yaŋak ki mewi. 21 Yesuŋe yâhâpŋe yuwu sâm ekyongop. “Nâ pilâyekmâ ariwom. Arimune yen munomaiân yanâmâ nâ ki neknomai. Ki nekmâ yan orotmemeyeŋe bâleŋe tâtâem otŋetâ yakât matŋe umatŋe kâpekyiŋgimu hiliwahonomai. Yâhâ nâ ari manbom yan yen gurâ watnekmâ ari mannomaihât dop âlâ ki tap.” Yawu sâop. 22 Yawu sâmu yuwu sâm alahu gulahu otbi. “ “Nâ ari manbom yan yen gurâ watnekmâ ari mannomaihât dop âlâ ki tap,” yawu yap. Yamâ girawuhât yap? “Hiwawakbom” sâm nâŋgâm yap mon?” Yawu sâwi. 23 Sâŋetâ sâop. “Nâmâ himbimâmbâ gewan. Yenâmâ hân yuân tetem manmâ gai. Yawu gârâmâ nine topne âlâ, ikŋiâk tap. Yenâmâ hân lok bâleŋe. 24 Yeŋe orotmemeyeŋe bâleŋe tâtâem otŋetâ yakât otmâ matŋe umatŋe kâpekyiŋgimu hiliwahonomai. Yawu gârâmâ awoŋnaŋe hâŋgânnohomu ge manman amboŋe mansan. Yakât nâhâlen biwiyeŋe katmâ orotmemeyeŋe kiŋgoŋ bet pilânomai yamâ ki hiliwahonomai.” Yawu sâop. 25 Sâmu lauyeŋe butelim yuwu sâwi. “Gâ wuân lok kinmâ yu yat?” Sâŋetâ sâop. “Emelâk ekyongoan ya. 26 Yakât otmâ nâ yeŋgât topyeŋe sâm tetem den âiân katyekbomgât dop tap. Yawu gârâmâ hâŋgânnohopŋe yu me ya otmap yamâ bulâŋanâk. Yakât otmâ yâkât den yawuâk ekyongoman.” Yawu sâop. 27 Yawu gârâmâ Yesuŋe Himbim Âwâŋahât ekyongop yamâ ki nâŋgâŋetâ keterahop. 28 Yakât den âlâ yuwu sâm ekyongop. “Yeŋeâmâ nâ lok bulâŋe howanân nohom kânâŋgâneknomai ya ekmâ nâ manman amboŋe mansan yakât topŋe nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu keterakyiŋgiwuap. Otmu Awoŋnaŋe den sâm nihiop yawuâk ekyongom gan ya nine eŋgatneâk ki otman ya gurâ nâŋgâm heŋgeŋgunomai. 29 Hâŋgânnohomu gewan yâk orop biwinetŋe kepeiakmâ konohâk otmu tem lâuwaŋgimune nekmu ârânâdâŋ otmap. Yakât otmâ ki betnohomap.” Yawu sâop. 30 Yawu sâmu lohimbi dondâŋe den sâop ya nâŋgâŋetâ bonŋe olop. 31 - 32 Nâŋgâŋetâ bonŋe otmu benŋe yuwu sâm ekyongop. “Yiwereŋe biwiyeŋe heweweŋ otmu nâhât den nâŋgâŋetâ bulâŋe oap. Yawu nâŋgâm yâhânomai yanâmâ meyekmune nâhât hoŋ bawalipne bulâŋe otnomai. Yawu otmâ Anitâhât topŋe nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu holaŋyekbom.” Yawu sâop. 33 Sâmu sâwi. “Bâe, nenâmâ Awarahamgât sen mansain. Gârâmâ lok âlâ me âlâŋe ki menenekŋetâ hoŋ bayiŋgim mansain. Yakât otmâ topŋe girawuhât otmâ “holaŋyekbom,” yat? Den yat yakât nâŋgâm hâum pâpguain.” Yawu sâwi. 34 Sâŋetâ sâop. “Nâŋe den bulâŋe ekyongomune nâŋgâŋet. Lok âlâ me âlâŋe orotmemeyeŋe bâleŋe otmaiŋe yeŋe wâtyeŋanâk kinmâ ya bet pilâm manman âiloŋgoân torokatmâ mannomaihât dop âlâ ki tap. Orotmeme bâleŋe ya tâtâemâk otmâ manmâ manman bâleŋahât amboŋe ya hoŋ bawaŋginomai. 35 Yakât topŋe teteâkgât den âlâen hâum sâmune nâŋgâŋet. Lok âlâhât nanŋaŋe âwâŋe orop haoŋmâ ârândâŋ manmâ yâhâromawot. Yawu gârâmâ âwâŋahât hoŋ bawalipŋaŋe gurâ hâmbâi pilâyelekmâ ondop yeŋgâlen ari hoŋ bayiŋgim mannomai. 36 Yawu gârâmâ nâŋeâmâ Anitâhât nanŋe mansan. Gârâmâ nâŋe holaŋyekbom yamâ manman bâleŋahât amboŋe hoŋ ki bawaŋginomai. 37 Yen nombotŋaŋe Awarahamgât sen mansain sâŋetâ ya naŋgan. Yawu gârâmâ nâhât den nâŋgâŋetâ gemu bet pilâm nâhâitŋe kumunŋe muâk sâmai. 38 Nâmâ Awoŋne orop biwinetŋan den tatmap yamâ tâŋ tâŋâk ekyongom gaman. Yâhâ yeŋeâmâ amboyeŋahât sât lâum yu ya otmâ mansai.” Yawu sâop. 39 Yawu sâmu yuwu sâm ekuwi. “Nenâmâ Awarahamgât sen.” Sâŋetâ sâop. “Yenâmâ Awarahamgât sen bulâŋe mansai mâne yâkŋe olop miop yawuâk watmâ manbâi. 40 Anitâŋe den bulâŋe eknohomu nâŋgâm gewan yawuâk ekyongoman. Yâhâ yeŋeâmâ ya nâŋgâmâk tatmâ tatmâ nâ nohoneâk nâŋgâm manmai. Yeŋe oai yu Awarahamŋe olop ya lâuap. 41 Yamâ yeŋeâmâ amboyeŋaŋe olop yawuâk otmâ manmai.” Yawu sâop. Sâmu sâwi. “Imbi kondarâŋe ki menenekŋetâ san mansain. Awoŋnenŋeâmâ Anitâ ikŋe konok tap.” 42 Sâŋetâ sâop. “Nine eŋgatneâk otmâ ki gewan. Anitâŋe hâŋgânnohomu ge mansan. Yakât otmâmâ âwâyeŋe Anitâ mâneâmâ nâhât den nâŋgâm buku otnihimbâi. 43 Yawu gârâmâ nâŋe den ekyongomune nâŋgâŋetâ umatŋe otmu pilâmai. Yakât otmâ den sâmune nâŋgâŋetâ biwiyeŋan ki hâuyekmap. 44 Âwâyeŋe Satan manman bâleŋahât amboŋe, yâkât tem lâunehât nâŋgâmai. Otmu kândikum emelâk orotmeme kiŋgoŋ otmâ gawiŋeâmâ yâkâlen kândiwahom otŋetâ bâlem gamap. Yâhâmâ manman âlepŋan ki manmâ gaopŋak manmâ gamap. Yâhâmâ perâk yakât mâmâŋe pato oapgât ikŋe eŋgatŋeâk watmâ kâityongomap. Yawu gârâmâ orotmeme âlepŋe otbuapgât dop âlâ ki tap. 45 Yawu gârâmâ yenâmâ yâkât tem lâum mansaihât nâŋe den bulâŋe yan yuâmâ nâŋgâŋetâ nahat otmap. 46 Yâhâ yeŋgâlen gâtŋe âlâŋe den âiân katnekmâ tosa orop mansap sâm nâhâlen gâitbuapgât dop âlâ ki tap. Yawu gârâmâ nâŋe den bulâŋe ekyongoman yamâ topŋe girawuhât otmâ nâŋgâŋetâ paha den otmap? 47 Lok âlâ me âlâŋe Anitâhât pat manmai yaŋe yâkât denŋe haoŋmâ ârândâŋ lâumai. Yâhâ yenâmâ Anitâhât pat ki manmai. Yakât otmâ nâhât den hâkâŋ otmâ pilâmai.” Yawu sâop. 48 Yawu sâmu yuwu sâm bâlewaŋgiwi. “Bâe, Gâmâ Samaria kapi amboŋe. Yakât otmâ weke bâleŋaŋe nâŋgân nâŋgânge mem hâlim tuhumu den yu yat.” Yawu sâwi. 49 Sâŋetâ sâop. “Nâ weke bâleŋaŋe ki mâŋgâenekmu den sâman. Nâmâ Awoŋne ewe katmâ tem lâuwaŋgiman. Yâhâ yeŋeâmâ nâ ki ewe katnekmâ tem lâunihim mansai. 50 Yawu gârâmâ lohimbiŋe ewe katnekŋetgât ki naŋgan. Awoŋne Anitâ ikŋiâk nâŋgânihim lohimbiŋe ewe katnekmâ tem lâunihiŋetgât nâŋgâmap. 51 Yakât otmâ den bulâŋe ekyongomune nâŋgâŋet. Lok âlâ me âlâŋe nâhât tem lâunihim manmai yaŋeâmâ manman kârikŋan mannomai.” Yawu sâop. 52 - 53 Sâmu sâwi. “Bâe, Awarahamâmâ emelâk muop. Otmu poropete ya gurâ emelâk muwi. Yâhâ gâŋeâmâ “nâhât tem lâum mannomaiŋeâmâ manman kârikŋan mannomai,” yawu yat. Yawu sâm muwi ya yeŋgât kunyeŋe mansan yawu nâŋgâmat. Ya ki orotŋe. Yakât otmâ bulâŋanâk weke bâleŋaŋe mâŋgâehekmu biwi hâlim oat yawu naŋgain. Gâ yawu sâm mepaeaksat yakât nâŋgâmunŋe dondâ bâleap.” Yawu sâwi. 54 Sâŋetâ sâop. Nâŋe nine mepaeaksan mâne nâŋgâŋetâ porap otbâp. Yawu gârâmâ Awoŋne hâŋgânnohomu gewan yâkŋeâmâ mâmâŋe otnihimu kulem topŋe topŋe memune ekŋetâ yahatmap. Yâhâ yeŋeâmâ Awoŋnahât topŋe ki nâŋgâm “Anitâ Ambonenŋe” sâm imbiâk kunmai. 55 Nâŋeâmâ yâkât topŋe nâŋgâm heŋgeŋguan. Yawu gârâmâ “ki nâŋgâwaŋgian,” sâman mâne lok perâkŋe otmâ den membâm. Yeŋe den mem lohimbi kâityongomai yakât dopŋeâk otbâm. Yawu gârâmâ nâmâ yâkât topŋe nâŋgâm heŋgeŋgum tem lâuwaŋgimune ârândâŋ otmap. 56 Tâmbâyeŋe Awarahamŋe nâ tetem âi tuhumune bulâŋe tetemu ekbehâlâk nâŋgâm nâhâlen biwiŋaŋe kepeim heroŋe otmâ manop.” Yawu sâop. 57 Sâmu sâwi. “Bâe, Awaraham ya emelâhâk manop. Yâhâ gâmâ sihan mansat. Yawu gârâmâ girawu otmâ Awarahamgât topŋe nâŋgâm yu yat?” yawu sâwi. 58 Sâŋetâ sâop. “Nâ ninahât topne sâm tetemune nâŋgâŋet. Embâŋân Awaraham ki manop yapâek tatbanŋak tatmâ gawanŋak tatmâ gaman.” Yawu sâop. 59 Yawu sâmu nâŋgâŋetâ bâlemu “O, Anitâ konok embâŋân talopŋak tatmâ gamap.” Yawu nâŋgâm kât lâum kune sâm otŋetâ misiŋgurakmâ opon kâmbukŋambâ yok pilâm gem ariop.
1 - 2 Otmu hilâm âlâen tatmâ nâŋgâ nâŋgâ sâp yan nen Yesuhât hoŋ bawalipŋe mâtâwân ariwin. Ari lok âlâ senŋe bok sâsâŋe ekbin. Lok yamâ mâmâŋahât tepŋambâ yawuâk teteop. Ekmâ yuwu sâm Yesu âikuwin. “Kutdâ, lok yuâmâ âlâhât tosahât otmâ mâmâŋahât tepŋambâ senŋe bok sâsâŋe yuwuâk teteop. Ikŋe orotmeme bâleŋe yakât me âwâŋe mâmâŋe yetgât tosa yakât yu olop?” 3 Yawu sâm âikumunŋe yuwu sâop. “Ya bia. Ikŋe orotmemeŋe bâleŋe me âwâŋe mâmâŋe yetgât tosahât bia. Yawu gârâmâ Anitâhât wâtŋan kinmâ heŋgeŋgumune ekŋetâ âlâ kândâkdâ olâkgât mâmâŋahât tepŋambâ yuwuâk teteop. 4 - 5 Yakât nâŋgâŋetâ teteâkgât den âlâen hâum sâmune nâŋgâŋet. Nâŋe kulem topŋe topŋe mem den ekyongomune yan laŋinŋaŋe biwiyeŋan pilâmu haŋ sâyiŋgimap. Yakât otmâmâ nâ hâŋgânnohomu gewan yâkŋe mâmâŋe otningimu tem lâuwaŋgim manmunŋe yan lohimbiŋe yâkât wâtŋahât bulâŋe ya eknomai. Yawu gârâmâ hâmbâi katyekmâ arimune yan omoŋ sahakmu âi tuhunomaihât dop ki otbuap.” 6 Yawu sâm hân mem tâpgum golaŋgumu toâk toâk otmu lok yakât senŋan lâwâlem yuwu sâm hâŋgânguop. 7 “Gâ arimâmâ Siloam deŋgânân senge hâmehe piriakbuat.” Yawu sâop. Otmu kut Siloam yakât topŋeâmâ yuwu, “hâŋgânnohop” yawu. Yawu sâm hâŋgângumu ari to piriakmu senŋe suk sâmu ehop. 8 Yawu otmâ âwurem arimu bukulipŋe otmu lohimbi emelâk topŋe nâŋgâminiwiŋe ekmâ yuwu sâwi. “O, lok senŋe bok sâsâŋe mâtâp ginŋan tatmâ ulitnongomap ya yu mon?” Yawu sâm alahuwi. 9 Nombotŋaŋe sâwi. “Lok ya yukâ,” sâwi. Yâhâ nombotŋaŋeâmâ sâwi. “Bia, lok yuâmâ lok yai yawuya,” sâwi. Yawu sâŋetâ lok ya ikŋahâk yahatmâ sâop. “Yai, yamâ nâ yukâ.” Yawu sâop. 10 Yawu ekyongomu yuwu sâm âikuwi. “Gâ girawu otmâ senge hâreakmu eksat?” 11 Sâŋetâ sâop. “Lok âlâ, kutŋe Yesu sâm, yâkŋe hân mem tâpgum golaŋgum sennan lâwâlem yuwu sâm eknohoap. “Gâ Siloam deŋgânân ari senge hâmehe piriak.” Yap yawuâk watmâ ari piriakmune senne hâreakmu eksan.” 12 Yawu sâmu âikum sâwi. “Lok ya wosapâ tap?” sâwi. Sâŋetâ “Nâ ki naŋgan,” sâop. 13 - 14 Yawu gârâmâ Yesuŋe tatmâ nâŋgâ nâŋgâ sâpŋan lok ya heŋgeŋguop. Yakât otmâ lok nombotŋe ekmâ kinbiŋe lok ya mem den âiân katne sâm Parisaio yeŋgâlen dâim ariwi. 15 Dâim ariŋetâ Parisaioŋe girawu otmâ senŋe hâreakmu ehop yakât âikuwi. Âikuŋetâ yuwu sâm ekyongop. “Yesuŋe hân mem tâpgum golaŋgum sennan lâwâlemu yaŋak ari Siloam deŋgânân piriakmune senne hâreakmu eksan.” Yawu sâop. 16 Yawu sâmu Parisaio nombotŋaŋe yuwu sâwi. “Yesuŋe tatmâ nâŋgâ nâŋgâ sâpŋan hân mem tâpgum golaŋguop yamâ âi miop yawuhât dop oap. Yakât otmâ ekmunŋe Anitâŋe ki hâŋgângumu giop oap.” Yawu sâwi. Yâhâ nombotŋaŋeâmâ yuwu sâwi. “Orotmeme bâleŋe otmâ manmap mâne kulem yuwuya ki membâp.” Yawu sâm hioŋakbi. 17 Hioŋakmâ yaŋak witgum lok ya yuwu sâm âikuwi. “ “Mem sennan lâwâlemu hâreakmu eksan,” yat. Yakât otmâ topŋe tipiŋe nâŋgâwaŋgiat ya sârâ nâŋgâne.” Yawu sâwi. Sâŋetâ sâop. “Yâhâmâ Anitâhât sâtgât heŋgemnohop yakât ekmune poropete oap.” Yawu sâop. 18 Yâhâ Parisaio nombotŋaŋe senŋe hâreakmu ehop yakât den pat nâŋgâŋetâ ki bulâŋe olop. Yakât otmâ topŋe yâhâpŋe sâŋetâ nâŋgâne sâm âwâŋe mâmâŋe yuwu sâm âiyotgowi. 19 “Nanyetŋe senŋe bok sâsâŋe yawuâk teteop sâmawot. Yamâ yiwereŋeâmâ girawu otmâ eksap? Yakât sâmutâ nâŋgâne,” sâm âiyotgowi. 20 - 23 Yâhâ emelâk Yesuŋe lok ya ki heŋgeŋguop yan Parisaioŋe den yuwu hikuwi. Anitâŋe tihitnenŋe otbe sâm Yesu hâŋgângumu giop yakât “lohimbi âlâ me âlâŋe yawu sânomai yamâ kewilâyekmunŋe miti emetŋan ki yâhâm yaehen mannomai.” Yawu sâwi. Yawuhât âwâŋe mâmâŋaŋe kewilânelekŋetâ yaehen manmait sâm kiŋgityetŋahât otmâ yuwu sâowot. “Netgât nannetŋe yu bulâŋanâk senŋe bok sâsâŋe yawuâk mem ga katbit ya naŋgait. Yawu gârâmâ topŋe girawuhât otmâ senŋe hâreakmu eksap ya ki naŋgait. Yamâ yâkŋe ŋaŋa tap mâne yâkât topŋe ekyongombâit. Gârâmâ ikŋe âikuŋetâ topŋe ekyongoâk.” Yawu sâowot. 24 Yawu sâmutâ nanyetŋe yâhâpŋe yuwu sâm âikuwi. “Anitâhât senŋan kinsat yakât otmâ den bulâŋanâk sârâ nâŋgâne. Nenâmâ Yesuhât topŋe naŋgain. Yâhâmâ lok bâleŋe. Gâŋe yâkât girawu naŋgat?” 25 Yawu sâm âikuŋetâ sâop. “Bâe, yeŋe lok bâleŋe yai yamâ ki naŋgan. Nâmâ senne bok sâmu manminiwan yamâ sâp yiwereŋe lok yaŋe senne lâwâlemu hâreakmu eksan yamâ naŋgan.” Yawu sâop. 26 Yawu sâmu kunyeŋe kârikŋe otmâ sâwi. “Sârâ nâŋgâne. Gâ girawu otgihimu yan senge yu hâreahop?” Yawu sâwi. 27 Sâŋetâ sâop. “Âo, nâmâ emelâk ekyongoan. Wongât yeŋe usut usulâk âi pâi tuhuneksai? Yeŋe yâkât hoŋ bawaŋgine sâm âinohom tai me?” Yawu sâop. 28 Yawu sâmu sârekguwi. “Wae, gâŋeâmâ yâkât den lâuon. Yâhâ nenŋeâmâ Mosehât girem den lâumain. 29 Aŋgoân Anitâŋe girem den Mose ekuop yamâ naŋgain. Yâhâ lok yuâmâ âlâhât sâtgât otmâ âi memap? Topŋe ki naŋgain.” Yawu sâwi. 30 Sâŋetâ sâop. “Bâe, yai ya nâŋgâmune nahat oap. Lok yaŋe sennan lâwâlemu hâreakmu ekban yamâ yeŋe girawuhât otmâ âlâhât sâtgât otnihiop yakât nâŋgâm pâpguai? 31 Yawu gârâmâ nenâmâ yuwu naŋgain. Orotmeme bâleŋe otmâ manmaiŋe âi tuhune sâm Anitâ ulitguŋetâ ki nâŋgâyiŋgimap. Yâhâ lohimbi âlâ me âlâŋe ewe katmâ tem lâuwaŋgimaiŋe ulitguŋetâ âlepŋe nâŋgâyiŋgimap. 32 Yawu gârâmâ kândikum emelâk Anitâŋe lohimbi katyelekmu yapâek tetem gawiân kulem yuwu yakât pat âlâ ki nâŋgâman. Yakât otmâmâ yuwu naŋgan. 33 Lok yuâmâ Anitâŋe ki hâŋgângumu giop mâne ki heŋgemnohombâp.” Yawu sâop. 34 Sâmu sâwi. “Bâe, Gâmâ mâmâhaŋe meŋgehop yapâek manman bâleŋe manmâ gamat. Yakât gâŋe girawu otmâ den kâsikum ningiwe sâm oat? Pilâm ânmâ ari,” sâm watŋetâ ba ariop. 35 Watŋetâ ariop yakât den pat Yesuŋe nâŋgâop. Lok ya mem tetem yuwu sâm ekuop. “Gâŋe lok bulâŋahâlen biwihaŋe kepeim mansat me bia?” 36 Sâmu sâop. “Lok pato, gâ âlâhât yat? Yiwereŋe tiripnohorâ ekmâ biwinaŋe yâkâlen kepeim manbehât naŋgan.” Yawu sâop. 37 Sâmu sâop. “Nâ ninahât yan.” 38 Sâmu sâop. “Kutdâ, biwine gâhâlen katsan,” sâm mepaeop. 39 Yawu sâm mepaemu yuwu sâop. “Nâ lohimbi topyeŋe ekmâ kâsipyongowehât gewan. Lok nombotŋeâmâ “emelâk nâŋgâmain” sâm mepaeakmai yamâ hâum pâpgunomai. Yâhâ nombotŋaŋeâmâ “ki nâŋgâmain” sâmai yamâ sâmune nâŋgâŋetâ haŋ sâyiŋgiwuap.” Yawu sâop. 40 Yawu sâmu Parisaio yan kinbiŋe nâŋgâm yuwu sâm âikuwi. “Maiŋ, nenŋe mepaeakmaingât hâum pâpgum ki naŋgaingât yat me?” 41 Sâŋetâ sâop. “Nâhât topne nâŋgâm biwiyeŋe nâhâlen kepeimai mâne emelâk tosayeŋe biatyiŋgimbâp. Yâhâ yeŋeâmâ “emelâk nâŋgâm pesuk pilain” sâm biwiyeŋe nâhâlen ki kepeimai yakât otmâ tosayeŋe ya yawuâk tatmâ yâhâwuap.” Yawu sâop.
1 Yesuŋe ikŋan hâum yuwu sâm ekyongop. “Yuwu sâmune nâŋgâŋet. Lama amboyeŋaŋe peke tuhum lama ya kâlehen katyekmu kinmai. Yâhâ lok âlâ me âlâŋe lama kombo mene sâm lama galemŋe tirek topŋan kinmap yakât otmâ peke betŋehembâ mem pitik pilâm yâhâm kâlehen kioŋmâ kombo membuap. 2 Yâhâ lama amboyeŋaŋe dâiyekmâ nak sândukŋehen katyekmu kinŋet sâm peke betŋehembâ ki kioŋmap. 3 Yâkŋeâmâ tirek tâŋ tâŋâk yakât galemŋe ekumu nâŋgâwaŋgimu kâlehen ba lama kutyeŋe ikŋiâk ikŋiâk yongomap. 4 Yongonmu ga peke hindâmu denŋe nâŋgâm amboyeŋe watmâ arimai. 5 Yâhâ lok ondopŋe pup taka dâiyekmâ ariwe sâm yongonbuap yamâ eŋgat towatŋe aŋgo nâŋgâm ki betŋan watnomai.” Yawu sâop. 6 Yesuŋe den yu ikŋan hâum sâmu nâŋgâŋetâ ki keterahop. 7 Nâŋgâŋetâ ki keterahopgât yuwu sâop. “Nâmâ lama yeŋgât amboyeŋe bonŋe. 8 Aŋgoân nâ hânân ki gewan yanâmâ lok komborâ nombotŋaŋe Anitâhât lama taka dâiyekmâ âlâengen arine sâm yongonŋetâ denyeŋe ki nâŋgâyiŋgiwi. 9 Nâmâ tirek galemŋe kinman. Lohimbi âlâ me âlâŋe manman sânduhân manne sâm otmai yamâ nâhâlembâ gam ba peke kâlehen kinŋetâ tihityeŋe otmune kilik milik mannomai. 10 Otmu lok komborâ yâhâmâ lohimbi mem bâleyekmâ itit kiom tuhuyiŋgimai. Yâhâ nâmâ manman kârikŋe yiŋgimune yan manmâ yâhâŋetgât gewan. Yawu. 11 Otmu âlâkuâk ninahât sâwe. Nâmâ lama galemyeŋe âlepŋe mansan. Yakât otmâmâ lok bâleŋe âlâ me âlâŋe nâhât lama hilipyongone sâm takanomai yamâ in yawu sârereyekmune nohonomai. 12 - 13 Yâhâ lama amboyeŋaŋe nep lok meyekmu yâkât lama galemyongom yan hâmeŋahâlâk nâŋgâmai. Yawu gârâmâ soso hulin âlâŋe lama neyekbe sâm takawuap yamâ kiŋgityeŋahât otmâ pilâyekmâ arinomai. Ariŋetâ soso yaŋe nombotŋe neyekmu nombotŋe tiok taok otmâ arim kinnomai. Yawu. 14 - 15 Otmu torokatmâ yuwu sâwe. Anitâ orop biwinetŋe hikuakmâ konohâk otmu naŋgaŋgiait. Yakât dopŋeâk nine lama orop biwinenŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu naŋgaŋgiain. Yakât otmâmâ nâŋe tihityeŋe otmâ sârereyekmune nohoŋetâ mumune yâkŋe manman sânduhân mannomai. 16 Nohoŋetâ mumbom yakât kakŋan nine lama nombotŋe emelâk Anitâŋe manman kârikŋahât pat kuyiŋgimu wosapâ me wosapâ mansai, ya gurâ yongonmune denne nâŋgâm yeŋgâlen torokatmâ komot konohâk otŋetâ nâ ninak amboyeŋe otmâ yâhâwom. 17 - 18 Yâhâ tihityeŋe otmâ sârereyekmâ mumbomgât awoŋnaŋe hâŋgânnohomu gewan. Gem biwinetŋe konok oap yakât otmâ lauŋe lâum heweweŋâk otmâ kaweyeŋan kinmune nohoŋetâ mumbom. Yakât otmâmâ awoŋne orop biwinetŋe kepeiakmâ konohâk otmait. Otmu nine manmannahât topne naŋgaŋgian yakât otmâ lok âlâ me âlâŋe yeŋahât otmâ hilipnohonomaihât dop bia. Yawu gârâmâ hâmene ki kinbuap sâwangât nohoŋetâ mumbom. Yaŋak benŋe mumuŋambâ yahatbom yangât yawuâk otbom.” Yawu sâop. 19 Yesuŋe den yawu sâmu Parisaioŋe nâŋgâm hioŋakmâ nombotŋaŋe yuwu sâwi. 20 “Weke bâleŋaŋe mâŋgâemu biwi hâlim otmâ den yu yap. Yakât otmâ wongât ki kuwaŋgiai? “ 21 Yâhâ nombotŋaŋeâmâ yuwu sâwi. “Weke bâleŋaŋe lok senyeŋe bok sâsâŋe heŋgemyongonomaihât dop ki tap. Yâkŋe den sâmu nâŋgâmunŋe sâtŋe otmap. Gârâmâ weke bâleŋaŋe lok mâŋgâeyekmu den ihilâk mahilâk sâmai yakât dop ki oap.” Yawu sâwi. 22 Otmu emelâk hâkulipnenŋaŋe yâhâpŋe opon kâmbukŋe mem miwirikum yaŋak hotom um Anitâ mepaewi yakât hombaŋ tâlâhuop. Otmu hombaŋ ya gelâk sâpŋan teteop. 23 Gârâmâ emelâk opon ya tuhuwi yan gelâk ningimap sâm selep bârârâhâk kâlep tuhuwi yakât kutŋeâmâ Solomongât selep yan Yesuŋe yâhâop. 24 Yan yâhâmu Parisaioŋe mem hawam mewam tuhum âi pâi tuhum yuwu sâm âikuwi. “Wongât topge kurihiakdâ nenŋe eŋgat yâhâp oain? Anitâŋe hâŋgângumu gewuap sâminiwi ya gâ me? Me âlâhât mambotnom? Topge tâŋ tâŋâk eknongorâ nâŋgâne.” Yawu sâwi. 25 Sâŋetâ sâop. “Nâ yakât emelâk ekyongom gaman. Yamâ yeŋe nâŋgâŋetâ ki bulâŋe otmap. Yâhâ Awoŋnaŋe mâmâŋe otnihimu kulem topŋe topŋe memune ekŋetâ yan topne tetemap. 26 Yawu gârâmâ yenâmâ nâhât lama bulâŋe ki manmai. Nâhât lama bulâŋe manmai mâne kulem memune ekŋetâ bulâŋe otmu biwiyeŋe nâhâlen katbâi. 27 Yawu gârâmâ nâhât lama bulâŋe ya yeŋgât topyeŋe nâŋgâm yongonmune betnan watnekmai. 28 Yawu otmai yamâ nâhât wâtnan kinmâ manman kârikŋan mannomai. Yamâ lok âlâ me âlâ, me wahap yu me yaŋe nâhâlembâ mem dâiyekŋetâ hiliwahonomaihât dop âlâ ki tap. 29 - 30 Yâhâ Awoŋne kunnenŋe pato tatmapŋe nâhât lama yaŋe nâ orowâk mannomgât pat kuyiŋgim wawaeyekmap. Yakât otmâmâ lok âlâ me âlâ, me wahap yu me yaŋe yâkâlembâ mem dâiyekŋetâ hiliwahonomaihât dop gurâ ki tap. Yâhâ Awoŋ orop dopnetŋe konohâk oap.” Yawu sâop. 31 Yesuŋe yawu sâmu nâŋgâŋetâ bâlemu kâtŋe mem kune sâm otbi. 32 Kune sâm otŋetâ sâop. “Awoŋnaŋe âi sâm nihiop ya âiloŋgo mem gamune ekmai. Yakât otmâmâ wuân otmune bâleapgât kâtŋe mem nohone sâm oai?” Yawu sâop. 33 Sâmu sâwi. “Âi âiloŋgo mem gaman yat yakât bia. Gâŋe “Anitâ orop dopnetŋe konok oap,” sâmat yakât nâŋgâmunŋe bâlemu gohone sâm oain. Gâmâ lok bâleŋe.” Yawu sâwi. 34 Sâŋetâ sâop. “Bâe, Anitâŋe den sâop ya yeŋgât miti pepaen lok âlâŋe kulemguop ya yuwu tap. “Yenâmâ nâhât dowâk mansai.” Anitâŋe den yawu sâop ya kulemguop. 35 Yâhâ miti pepaen den hârok kulemguwi tap ya bulâŋe. Yawu gârâmâ Anitâŋe tâmbâlipyeŋe yeŋgât galemlipyeŋe âi sâm yiŋgim yan “Yenâmâ nâhât dowâk mansai,” sâm ekyongop. 36 Otmu yâk yeŋgât sâop yawuâk nâhât sâm âi nihim hâŋgânnohomu gewan. Yakât otmâ “Nâ Anitâhât nanŋe mansan,” yawu sâm ekyongomune ya nâŋgâmâk tatmâ nâhâitŋe Anitâhât kaweŋan kinbe sâm oap sâmai ya nâŋgâmune ki ârândâŋ oap. Anitâŋe emelâk yâk yeŋgât sâop yawuâk nâhât sâop. 37 Yâhâ nâŋe kulem topŋe topŋe mem gaman ya ekŋetâ Awoŋnahât dop ki otmap otmuâmâ âlepŋe denne nâŋgâŋetâ tâŋât otbuap. Yawu gârâmâ kunyeŋe kârikŋe otmâ denne nâŋgâŋetâ gemu betnihim mansai. 38 Yakât otmâ kulem meman ya ekmâ nâŋgâm Awoŋ orop dopnetŋe konohâk oap yakât nâŋgâŋetâ keterakyiŋgiâk.” Yawu sâop. 39 Yawu sâmu nâŋgâŋetâ bâlemu mem pâi emetŋan katne sâm otŋetâ hohetyeŋambâ gem ba ariop. 40 Ari Yoran to nombotgen emelâk Yoaneŋe lohimbi mem toen katyekmu manbi yan ari manop. 41 - 42 Yan manmu lohimbi kiŋgitŋe orowâkŋe arim ekmâ yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeim yuwu sâm alahu gulahu otbi. “Yoaneŋe kulem âlâ ki miop. Yawu gârâmâ yâkŋe Yesuhât topŋe eknongop yamâ bulâŋanâk sâop.” Yawu sâwi.
1 - 2 Otmu sâp yakât kakŋan lok âlâ, Betani kapi amboŋe mesek sâtŋan kinop, kutŋe Lasaro sâm, touyâhâtŋe Maria yet Mata. Yâhâ mesek ki kuop yan Mariaŋeâmâ to kukŋe suk suk âlâ mem Yesuhât kâiŋan moselemu gemu pirim somotŋaŋe kereŋ mewaŋgiop. 3 Yâhâ mesek sâtŋan kinmâ pilâyelekbe sâm otmu touyâhâtŋaŋe Yesuhât yuwu sâm den katmutâ ariop. “Lok pato, gâ nâŋgâ. Bukuhe yamâ mesek sâtŋan kinsap.” Yawu sâowot. 4 Den yawu katmutâ Yesuŋe nâŋgâm matŋe yuwu sâm katmu âwureop. “Imiyetŋaŋe ki pilânenekbuap. Mesek sâtŋan kinsap yakât huhopŋe yamâ lohimbi dondâŋe Awoŋne netgât nâŋgâŋetâ yahatbuap.” Yawu sâop. 5 Yâhâ Yesuŋe Mata Maria, Lasaro yâk yeŋgât tepŋe dondâ nâŋgâop. 6 Yawu gârâmâ den pat ya nâŋgâm hilâm kalimbu pesuk sâmu yaŋak nen hoŋ bawalipŋe yuwu sâm eknongop. 7 “Yahatŋetâ Yuraia hânân âwurem arine.” 8 Yawu sâmu nenŋe yuwu sâm ekuwin. “Lok pato, nengât papatolipnenŋaŋe yâhâlenâk gâ gohone sâm otbi. Yakât yiwereŋe âwurem arinom yamâ gohonomai yakâ.” 9 Yawu sâmunŋe Yesuŋe den âlâen hâum yuwu sâm eknongop. “Anitâŋe emet haŋgât me omoŋgât dop yawu katmu tetemap. Yawu gârâmâ hilâmân nenŋe mâtâp ekmâ kilik milik arim gamain. Yawu otmâ kâinenŋan ki teŋ sâmap. 10 Yâhâ omoŋdâŋe ki ekmâ heŋgeŋgum arim gamain. Yawu otmâ kâinenŋan teŋ sâmap. 11 Yiwereŋeâmâ hilâmgât dop otmu mansain. Yakât otmâ bukunenŋe Lasaro in aman pâlâmŋe iap gârâmâ ari mândemune yahatbuap.” Yawu sâop. 12 - 13 Otmu Lasaro yamâ emelâk bâleop. Yâkŋe den kelaŋgatmâ eknongomu nâŋgâmunŋe ki keterakmu yuwu sâm ekuwin. “Kutdâ, yamâ aman in iapgât yahatbuap. Yakât otmâ ki arinehât naŋgain.” 14 Yawu sâmunŋe Yesuŋe den tâŋ tâŋâk yuwu sâm eknongop. “Lasaroŋe emelâk bâleop. Gârâmâ orowâk tatbit mâne ki bâlembâp. 15 Emelâk bâleop. Gârâmâ kulem memune ekmâ topne nâŋgâm heŋgeŋgum biwiyeŋaŋe nâhâlenâk kepeinomai. Yakât otmâ tepne heroŋe oap. Bâiŋ, yahatŋetâ arine,” yawu sâop. 16 Yawu sâmu bukunenŋe âlâ, kutŋe Toma sâm, kutŋe âlâmâ Boho boho, yuwu sâm eknongop. “Kutdânenŋaŋe arinom naŋgap. Yakât âlepŋe nen hârok arimunŋe nongoŋetâ muneâyâ.” Yawu sâop. 17 Yawu sâmu yahatmâ Betani kapiân ariwin. Yâhâ “Lasaro ya emelâk bâlemu kurihiŋetâ hilâm imbât oap” yawu sâm eknongowi. 18 - 19 Yâhâ Betani kapi yamâ Yerusalem kapi pato ya hâlâŋmâek tap yakât otmâ bukulipyeŋe dondâŋe kapi pilâm kahân takawi. 20 Yâhâ Mataŋe “Yesu mâtâwân takam tap,” sâŋetâ nâŋgâm gariŋe pilâm penewaŋgiwe sâm giop. 21 Gem ekmâ yuwu sâm ekuop. “Kutdâ gâ nen orowâk tatbin mâne iminetŋaŋe ki pilânenekbâp. 22 Yawu gârâmâ gâŋe wuân me wongât Anitâ ulitguwuat ya âlepŋe nâŋgâhihiwuap.” Yawu sâm ekuop. 23 Sâmu sâop. “Imihe âlepŋe mumuŋambâ yahatbuap.” 24 Sâmu sâop. “Hâmbâi sâp patoen yahatbuap yamâ naŋgan.” 25 Sâmu sâop. “Manman amboŋe yamâ nâ. Otmu mumuŋambâ yahatmâ mannomai ya gurâ amboŋe nâek. 26 Yakât otmâmâ lohimbi âlâ me âlâŋe biwiyeŋe nâhâlen katmâ manmaiŋe munomai yakât kakŋan mumuŋambâ yahatmâ mannomai. Manmâ yâhâpŋe munomaihât dop âlâ ki tap. Den yan yu nâŋgârâ bonŋe oap me bia?” Yawu sâop. 27 Sâmu sâop. “Kutdâ, yat yamâ nâŋgâmune bonŋe oap. Otmu Anitâŋe tihitnenŋe olâk sâm nanŋe hâŋgângumu gewuap sâmain yamâ gâ ya naŋgan.” Yawu sâop. 28 Yawu sâm âwurem ari gariŋe den halowâk ekuop. “Kutdânenŋe mâtâwân taka kinmâ gâhât yap.” 29 - 30 Yawu sâmu Mariaŋe Yesu penewaŋgiwe sâm yahatmâ sururuk sâm ariop. 31 Yahatmâ arimu bukulipŋe kak takawi yaŋe “Mariaŋe weŋe nâŋgâm sumângen ari isewe sâm oap,” sâm yahatmâ betŋan watbi. 32 Mariaŋe sururuk sâm ari Yesu penewaŋgim isem kinmâ yuwu sâm ekuop. “Kutdâ, gâ nen orowâk tatbin mâne iminetŋaŋe ki pilânenekbâp,” Yawu sâop. 33 Yawu sâm isemu bukulipŋe watbiŋe orowâk isewi. Iseŋetâ yekmâ Yesuŋe tepŋe nâŋgâyiŋgim yuwu sâm âiyongop. 34 “Yâk wosapâ kurihiwi?” Sâmu sâwi. “Pato, yuân ga ek,” sâwi. 35 Yawu sâŋetâ Yesuŋe yekmâ tepŋe nâŋgâyiŋgim isem kinop. 36 Yakât otmâ lohimbi kinbiŋe ekmâ yuwu sâwi. “Ekŋet. Nâŋgân nâŋgânŋe yâkâlen kepeim manmapgât yawu oap.” Yawu sâwi. 37 Yâhâ nombotŋaŋeâmâ yuwu sâwi. “Lok senŋe bok sâsâŋe ya emelâk senŋe lâwâlemu hâreakmu ehop. Yawu gârâmâ Lasaro heŋgeŋguop mâne ki mumbâp. Ki heŋgeŋguop yakât nâŋgâmunŋe bâleap.” Yawu sâwi. 38 Yawu sâŋetâ Yesuŋe nâŋgâmu ki ârândâŋ otmu sumângen ariop. Lasaro yamâ kârikin kâlehen katŋetâ tatmu kât pato âlâŋe mâtâpŋe maŋguwi. 39 Ya ekmâ “Kât ya hâpunŋetâ ariâk,” sâm ekyongop. Ekyongomu Mataŋe sâop. “Kutdâ, kurihimunŋe hilâm imbât pesuk yap. Yakât emelâk tâtuk sâm korokŋe pilap.” Yawu sâop. 40 Sâmu sâop. “Yamâ nâhâlen biwihaŋe kepeim manbuat yanâmâ nâŋe Anitâhât wâtŋan kinmâ kulem membom ya ekdâ âlâ kândâkdâ otbuap yakât emelâk ekgohowan.” Yawu sâop. 41 Yesuhât sâtgât otmâ kât pato ya hâpunŋetâ arimu yâkŋe himbimân pak sâm ekmâ yuwu sâm ulitguop. “Awoŋ, gâ ulitgohomune nâŋgânihimat ya naŋgan. 42 Yawu gârâmâ lohimbi kinsai yuŋe gurâ gâŋe hâŋgânnohorâ gewan ya ekmâ nâŋgâŋetâ bulâŋe olâkgât senyeŋan kinmâ ulitgohoan.” 43 Yawu sâm purik pilâm Lasaro kunop. “Lasaro, yahatmâ ge.” 44 Sâmu uk sâm yahalop. Yâhâ kâiŋe bâtŋe yamâ mem sâŋgum kaok yaŋe sâhâm kuratguwi. Otmu kun kundenŋe ya gurâ sâŋgumŋak sâhâm kurihiwi. Yakât otmâ Yesuŋe yuwu sâm ekyongop. “Sâŋgum ya holaŋmâ pilâŋet.” Yawu sâop. 45 Yesuŋe kulem miop yan lohimbi dondâŋe kak taka kinbiŋe ekmâ biwiyeŋe yâkâlen katbi. 46 Yâhâ nombotŋaŋeâmâ kulem miop yakât den pat Parisaio ekyongowi. 47 Ekyongoŋetâ yaŋak Parisaioŋe hotom uminiwi ya yeŋgât kunlipyeŋe ari yuwu sâm ekyongowi. “Lok yuŋe kulem topŋe topŋe memap yakât girawu otne? 48 Mâtâp ki maŋguwaŋginom yamâ lohimbi kerekŋe yâkâlen torokatnomai. Yâkâlen torokatŋetâ Roma kunlipnenŋaŋe nâŋgâŋetâ bâlemu tembe lâulipyeŋe hâŋgânyongoŋetâ taka nengât opon kâmbukŋe kândoŋmâ itit kiom tuhuneneknomai.” Yawu sâwi. 49 Yawu sâŋetâ hotom uminiwi ya yeŋgâlen gâtŋe lok âlâ, kutŋe Kaipa sâm, yamâ yambu yan hotom uwi ya yeŋgât kunyeŋe pato manop. Yâkŋeâmâ yahatmâ yuwu sâm ekyongop. “Yenâmâ nâŋgâm hâum pâpgumai. 50 Yakât otmâmâ yuwu sâm ekyongomune nâŋgâŋet. Nen Yura lohimbi kerekŋe hiliwahomaingât lok yuŋahâk muâk sânom.” Yawu sâop. 51 Yawu gârâmâ den sâop ya ikŋahâk ki sâm teteop. Yâhâmâ yambu yakât hotom uwi ya yeŋgât kunyeŋe manop. Yawuhât den ya sâop yakât bulâŋe yamâ Yesuŋe kawenenŋan kinmu kuŋetâ muop. 52 Yâhâ Yura nengâlâk ki muop. Lohimbi wosapâ me wosapâ mansaiŋe Anitâhâlen biwiyeŋe katnomai kerek menduhunenekmu komot konohâk otnom. Otmâ emelâk manman kârikŋahât pat kuningiop ya menomgât kawenenŋan kinmu kuŋetâ muop. 53 Otmu Kaipaŋe sâop yapâek topŋe katmâ Yesu muâkgât den hikum mâtâpgât pâinmâ gawi. 54 Yakât otmâ Yesuŋe hoŋ bawalipŋe menenekmu Yuraia hân pilâm, kapi âlâ, kutŋe Eparaim sâm ya lok ki manmai yakât horatŋehen ariwin. 55 Yakât kakŋanâmâ nengât Tihit tihit hombaŋ tâlâhumu yan lohimbi dondâŋe Anitâŋe nâŋgâyiŋgimu ârândâŋ olâkgât toen piriakne sâm Yerusalem kapi patoen yâhâwi. 56 - 57 Sâp yanâmâ hotom uminiwi yeŋgât kunlipyeŋe otmu Parisaioŋe lohimbi yuwu sâm ekyongowi. “Yesu takawuap otmâmâ lok âlâ me âlâŋe ekmâ ga eknongomu nenŋe pâi emetŋan mem katnom,” sâwi. Yakât otmâmâ Yesu ekŋetâ biatmu opon kâmbukŋan yâhâm yuwu sâm alahu gulahu otbi. “Yen girawu naŋgai. Yesu hombaŋ yu kakŋe ki mon ekbuap.” Yawu sâwi.
1 Yâhâ Yura lohimbiŋe menduhuakmâ Yesuhât mambotŋetâ bialop. Otmu yakât kakŋan hilâm nombolân konok pesuk sâmu Tihit tihit hombaŋ tetewuap ya utâpgumu Yesuŋe menenekmu Eparaim kapi pilâm Betani kapiân ariwin. Yâhâ Betani kapi yamâ Yesuŋe Lasaro mumuŋambâ mem yahalop. 2 Yan arimunŋe kapi ambolipŋe nombotŋaŋe Yesuhât heroŋe otmâ orowâk menduhuakmâ sot uŋetâ newin. Nem tatmunŋe Lasaroŋe Yesu hâlâŋmâ talop. Otmâ Mataŋe sot um hâum ningimu newin. 3 Nem tatmunŋe gariŋaŋe nak âlâ toŋe kukŋe suk suk, hâmeŋe yahat yahatŋe, moselemu Yesuhât kâiŋan gemu somotŋe kâlep pato yaŋe mem gowasiŋmâ kereŋ mewaŋgiop. Otmu kukŋe yaŋe pindindiŋ sâm hâmenenŋan yâhâop. 4 Kukŋe nâŋgâm nengâlen gâtŋe âlâ, kutŋe Yurasi, Karioto kapi amboŋe yamâ gâmâlâk Yesuhât betŋehen kioŋbuap yaŋe sâop. 5 “Bâe. To kukŋe suk suk yu mem ari lok nombotŋe yiŋgimunŋe yakât hâmeŋe, wan tausen kina yawuya ningiŋetâ lohimbi umburuk mansai kâsikum tânyongombâingât dop.” Yawu sâop. 6 Otmu yâhâmâ den yu sâop yuâmâ lok umburuk manbi ya tânyongonehât ki sâop. Yâhâmâ nengât tewetsenŋe katipŋe galemgum kinmâ yapâ kombo meningiminiop. Yakât otmâ ikŋahât nâŋgâm sâop. 7 - 8 Yawu sâmu Yesuŋe yuwu sâm ekuop. “Kâmbukŋe, ki sâm guhuŋmâ tatŋet. Kulem miap yu ekmune ârândâŋ oap. Yawu gârâmâ nâ getek nohoŋetâ mumbom yan to torehenŋe tap yuŋe mem yâhâpŋe pirinekbuap. Yawu gârâmâ yu ki mem hâŋgângum tewetsenŋe mem lohimbi umburuk tânyongomai. Yamâ wongât? Yâhâmâ yen orop sâp kâlep manŋetâ tânyongonomai.” Yawu sâop. 9 Otmu Yesuŋe Betani kapiân yâhâ talop yan lohimbi dondâŋe nâŋgâm ekne sâm takawi. Otmu yakâlâk bia. Emelâk Yesuŋe Lasaro mumuŋambâ mem yahalop ya nâŋgâwihât ekne sâm takawi. 10 - 11 Taka Lasaroŋe mumuŋambâ yahalop yakât ekŋetâ âlâ kândâkdâ otmu biwiyeŋe Yesuhâlen katbi. Yakât otmâmâ hotom uminiwi yeŋgât kunlipyeŋaŋe nâŋgâŋetâ bâlemu den yuwu sâm hikuwi. “Lohimbi kiŋgitŋe orowâkŋe Yesuŋe Lasaro mumuŋambâ mem yahalop ya nâŋgâm yâkâlen torokatmaihât yâhâp yâhâp yotgomunŋe mundomawot,” sâwi. 12 Emet haŋ sâmu nenŋe yahatmâ Betani kapi pilâm Yerusalem kapiân yâhâwin. Betani kapi pilâmunŋe lohimbi dondâŋe Tihit tihit hombaŋ ekne sâm Yerusalem kapiân taka tatbiŋe Yesu kapiân takawuap ya nâŋgâwi. 13 Ya nâŋgâm kapi pilâm gem matuk yawuyaek yakât esenŋe hârem mâtâwân kinŋetâ gamunŋe heroŋe otbaŋgim sâwi. “Anitâŋe Isirae nengât tihitnenŋe otbuat sâm kunnenŋe katgekmâ âi sâm gihim hâŋgângohomu mat takat. Yakât otmâ Anitâ mepaeain,” sâm heroŋe otbi. 14 Heroŋe otŋetâ Yesuŋe doŋgi nanŋe âlâ mem kakŋan yâhâ tatmâ kapiân yâhâop. Otmu yâhâop yakât emet inânŋan poropete âlâŋe den kulemguop ya yuwu tap. 15 “Yen Yerusalem kapi ambolipŋe nâŋgâŋet. Yeŋgât kutdâyeŋe doŋgi nanŋe kakŋan tatmâ yeŋgâlen takamu ekmâ heroŋe nâŋgâwaŋginomai. Yakât otmâ âlâkuâk ki gorâyiŋgiwuap.” Den kulemguop ya yawu tap. 16 Otmu sâp yanâmâ hoŋ bawalipŋe nenŋe doŋgi ya dâim ge waŋmunŋe kakŋan tatmâ kapiân yâhâop. Kapiân yâhâop yan den yakât bulâŋe teteop yakât hâum pâpguwin. Yâhâ Yesuŋe himbimân âwurem yâhâop yakât kakŋan yukât nâŋgâmunŋe keterahop. 17 - 18 Otmu emelâk Yesuŋe Lasaro mumuŋambâ mem yahalop yakât lohimbi dondâŋe ekbi. Otmu yâkŋe bukulipyeŋe ki ekbi ya ekyongoŋetâ nâŋgâwihât Yesu ekne sâm mâtâwân ge penewaŋgim heroŋe otmâ orowâk kapiân yâhâwi. 19 Heroŋe otbaŋgiŋetâ Parisaio nombotŋaŋe ekmâ nâŋgâm bâlewaŋgim yuwu sâm alahu gulahu otbi. “Bâe, nenŋe lohotŋe ot tatmunŋe lohimbi kiŋgitŋe orowâkŋe Yesuhâlen torokatnomosai yukâ. Yakât otmâ girawu otmunŋe yan Yesu watmâ tai yu pilâŋet?” Yawu sâwi. 20 Otmu sâp yanâmâ Girik kapi ambolipŋe nombotŋaŋe Anitâ mepaene sâm Yerusalem kapiân yâhâwi. 21 Kapiân yâhâ Yesu ekne sâm bukunenŋe âlâ, Pilip sâm, yamâ Besaita kapi yamâ Galilaia hânân tap yan gâtŋe, yâkâlen toho Yesuhât âikuwi. 22 Yesuhât âikuŋetâ Pilipŋe bukuŋe Anderea ekumu orowâk Yesuhâlen ari den ya ekuowot. 23 Ekumutâ nâŋgâm matŋe yuwu sâm ekyotgop. “Bâiŋ, Anitâŋe nâ lok bulâŋe hâŋgânnohomu gewan. Nâhât topne tetemu nâŋgâŋetâ âlâ kândâkdâ otmu mepaeneknomaihât sâpŋe tâlâhuap. 24 Yakât den âlâen hâum sâmune nâŋgâmutâ keterahâk. Seŋgo alikŋe ki mondotmâ hân kâlehen katmain yamâ kâmŋe ki gamu bonŋe ki otmap. Yâhâ seŋgo alikŋe hân kâlehen katmunŋe tatmâ kâmŋe pururuk sâm yahatmâ esenŋe huhumap. Yawu otmâ suriŋe pilâm yaŋak bonŋe otmap. Yawu gârâmâ seŋgo alikŋe konok yapâek bonŋe pato tetemap. Yakât dopŋeâk nohoŋetâ mumune hânân katnekŋetâ gemune yapâ gâtŋaŋe lohimbi dondâŋe manman bulâŋe mem tetenomai. 25 Yakât yuwu sâmune nâŋgâyet. Lohimbi âlâ me âlâŋe yeŋe manmanyeŋahâlâk mem mete tuhum mannomai yamâ hâmbâi hiliwahonomai. Yâhâ lok âlâ me âlâŋe manmanyeŋahât ki mem mete tuhum nâhâlâk biwiyeŋe katmâ mannomai yaŋeâmâ manman kârikŋan mannomai. 26 Yâhâ lok âlâ me âlâŋe nâhâlen torokatmâ hoŋ banihinomai yaŋeâmâ tem lâunihim mannomai. Yawu manŋetâ Awoŋnaŋe meyekmâ nâhâlen torokatyekmu biwinenŋaŋe hikuakmâ konohâk otmâ orowâk manbisâin. 27 Yawu gârâmâ sâp yiwereŋe yu biwine umatŋe oap. Biwine umatŋe otmu yakât girawu sâwom. Yuwu mon sâwom? Awoŋ, umatŋe bâleŋe yu kaknan yâhâmapgât nâŋgânihirâ pilâm ariwehât naŋgan. Yamâ benŋe yawu bia. Umatŋe yu kaknan yâhâmu sâtgum mumbehât hâŋgânnohorâ gewan. 28 Yakât otmâ sârâ umatŋe yu me ya kaknan yâhâwuap yu ekmâ lohimbi dondâŋe mepaehekŋetgât naŋgan.” Yawu sâop. Yawu sâmu himbimâmbâ âwâŋaŋe yuwu sâop. “Emelâk kulem topŋe topŋe mem garâ ekŋetâ âlâ kândâkdâ otmu mepaenekmâ gamai. Yawu gârâmâ âlâkuâk kulem mendâ ya ekmâ mepaeneknomai.” Yawu sâop. 29 Yawu sâmu lohimbi yan kinbiŋe denŋe nâŋgâm sâwi. “Âo, himbim guŋguruŋ sâmu naŋgain.” Yâhâ nombotŋaŋe sâwi. “Bia, aŋelo âlâŋe den ekumu ombeŋe munŋaŋe ŋawaŋ ŋawaŋ sâm arimu naŋgain,” yawu sâwi. 30 Yawu sâŋetâ Yesuŋe yuwu sâm ekyongop. Anitâŋe den yiwereŋe eknohomu naŋgai yuâmâ biwine houŋ sâmapgât ki yap. Yeŋe nâhât nâŋgânihiŋetâ keterahâkgât yap. 31 Sâp yiwereŋe yupâek Anitâŋe lohimbi yeŋgât biwiyeŋe ekmâ mem kiwiliyekmâ sâm hâreyiŋgiwuap. Yâhâ lohimbi bâleŋe yeŋgât amboyeŋe, kutŋe Satan sâm, ya mem ge katmune yâkât wâtŋe pesuk sâwuap. 32 Yakât topŋeâmâ yuwu. Nâ howanân nohom kânâŋgânekŋetâ kinbom. Yawu otbom yan lohimbi kerek dâiyekmune nâhâlen torokatnomaihât naŋgan.” Yawu sâop. 33 Mem âlâlâ tuhuŋetâ mumbuap yakât topŋe nâŋgâŋetâ keterakyiŋgiâkgât Yesuŋe yawu sâm ekyongop. 34 Yawu sâm ekyongomu lohimbi yan kinbiŋe nâŋgâŋetâ ki ârândâŋ otmu yuwu sâm âikuwi. “Bâiŋ, yat yawu bia. Moseŋe den âlâ kulemguop ya yuwu tap. Anitâŋe hâŋgângumu gewuap yamâ manman kârikŋan manmâ yâhâwuap. Yawu gârâmâ gâŋeâmâ yuwu sâmat. “Anitâŋe lok bulâŋe hâŋgânnohomu gewan,” ya sâmat. Yamâ girawuhât otmâ “Howanân nohom kânâŋgâneknomai” yat. Yakât otmâ Anitâŋe lok bulâŋe hâŋgângumu gewuap yakât topŋe yamâ nâŋgâm hilipgumat. Yakât otmâ lok âlâhât yat?” Yawu sâwi. 35 - 36 Sâŋetâ sâop. “Sâp yiwereŋe yuâmâ sâmune laŋinŋaŋe biwiyeŋan pilâmu haŋ sâyiŋgimap. Yawu gârâmâ laŋinŋe bok sâmu omoŋ bâleŋe sahakmapgât yeŋe laŋinŋahât amboŋahâlen biwiyeŋe kepeim laŋinŋanâk mannomai. Yâhâ sâp ki kâlep otmâek laŋinŋe bok sâmu yan omoŋ sahakbuap. Yawu otmu omoŋân mannomaiŋe bam gane sâm mâtâp ki ekmâ awawi guwawi otmâ ari hiliwahonomai.” Yawu sâop. Yesuŋe den sâm tiŋ pilâm pilâyekmâ ge misiŋgurahop. 37 Yesuŋe hânân manop yan kulem topŋe topŋe memu Yura lohimbiŋe yakât topŋe ekŋetâ ki keterakmu yaŋak yâkâlen biwiyeŋe ki katbi. 38 Yâkâlen biwiyeŋe ki katbi yakât emet inânŋan poropete âlâ, kutŋe Yesaia sâm, kulemguop yakât bulâŋe teteop. “Kutdâ, gâhât den pat âlepŋe ekyongomunŋe kapi ambolipŋaŋe nâŋgâŋetâ ki bonŋe otmap. Otmu gâŋe mâmâŋe otningirâ kulem topŋe topŋe memunŋe ekŋetâ ki keterakmap. Yakât otmâ gâhâlen biwiyeŋaŋeâmâ ki kepeimai.” Yawu kulemguop. 39 Anitâhâlen biwiyeŋaŋe ki kepeiwi yakât topŋe teteâkgât Yesaiaŋe den âlâ kulemguop ya yuwu tap. 40 “Lohimbi nombotŋaŋe Anitâhât hâkâŋ otmâ nâŋgâm kâkâsuk mansai. Yakât otmâ biwiyeŋe alitmâ hiliwahoŋetgât yâkŋe nâŋgân nâŋgânyeŋe mem gulip tuhuyiŋgimu ki nâŋgâŋetâ hâumap. Otmu senyeŋe mem kâtâpgumu ki ekŋetâ keterakmap.” Yawu kulemguop. 41 Yâhâ Yesu âwâŋaŋe âi sâm waŋop ya tuhum tiŋ pilâm mumuŋambâ yahatmu ekŋetâ âlâ kândâkdâ otbuap ya Yesaiaŋe emet inânŋan ekmâ nâŋgâm kulemguop. 42 - 43 Yawu gârâmâ Yura nengât miti emetŋahât galem nombotŋaŋeâmâ biwiyeŋe Yesuhâlen katbi. Yawu gârâmâ bukulipyeŋaŋe nâŋgâyiŋgiŋetâ yahalâkgât lohotŋanâk manbi. Yawu manbi yakât Anitâŋe nâŋgâmu ârândâŋ oap me bia yakât ki nâŋgâwi. Yawu nâŋgâm Parisaioŋe nâŋgâm bâleyiŋgim miti emetŋambâ kewilâyekŋetâ yaehen manmaihât Yesuhâlen biwiyeŋaŋe kepeiwi yakât ki sâwi. 44 - 45 Yesuŋe torokatmâ yuwu sâop. “Lohimbi âlâ me âlâŋe nâhâlen biwiyeŋe kepeimai yamâ biwiyeŋe nâhâlen kepeiain sâm awoŋne hâŋgânnohomu gewan yâkâlen kepeimai. Yâhâ lohimbi âlâ me âlâŋe nâhâlâk nâŋgâmai yamâ nâŋgânihiain sâm awoŋne hâŋgânnohomu gewan yâk nâŋgâwaŋgimai. 46 Yâhâ balam sem laŋinŋe pilâmu lohimbiŋe ekmâ heŋgeŋgumai yakât dopŋeâk nâŋe hohetyeŋan ge manmune nâhât manmannahât laŋinŋaŋe biwiyeŋan pilâmu haŋ sâyiŋgimap. Yawu otmâ lohimbi âlâ me âlâŋe omoŋân torokatmâ manmaihât biwiyeŋe nâhâlen kepeim manŋetâ haŋ sâyiŋgiâkgât gewan. 47 Nâŋe lohimbi den âiân katyekmâ matŋe yiŋgiwehât ki gewan. Nâmâ sârereyekmâ manman kârikŋan mem torokatyekbe sâm gewan. Yakât otmâ lohimbi nombotŋaŋe nâhât den nâŋgâŋetâ gemu bet pilâm manmai yamâ den âiân ki katyekmâ matŋe yiŋgiwom yakât topŋe yuwu. 48 Den ekyongomune nâŋgâŋetâ gemu bet pilâmai den yuŋahâk sâp patoen topyeŋe mem tetemu Anitâŋe matŋe yiŋgiwuap. 49 Nâŋe den ekyongom gaman yuâmâ nine eŋgatneâk ki ekyongoman. Awoŋnaŋe den yu ekyongowuat sâm hâŋgânnohomu gewan. 50 Yakât topŋe yuwu tap. Awoŋnahât den ekyongom gaman yu lâum mannomai yanâmâ manman kârikŋan manmâ yâhânomai ya nâŋgâmune bulâŋe otmap. Yakât otmâmâ awoŋnaŋe den yu ekyongowuat sâm nihiop. Yawuâk ekyongoman.” Yesuŋe yawu sâop.
1 Emet omoŋ otmu haŋ sâwuap yan Tihit tihit hombaŋ tetemu Yesuŋe pilânenekmâ âwâŋahâlen âwurem yâhâwuap yakât nâŋgâop. Yakât otmâ nen wawaenenekmâ manmâ gaop yawuâk torokatmâ manbuap yakât nâŋgâmunŋe keterahâkgât menenekmu emet âlâen menduhuakmâ sot um newin. 2 Otmu bukunenŋe âlâ orowâk um nem tatbin yamâ Simon nanŋe, kutŋe Yurasi sâm, Karioto yan gâtŋe. Yamâ Satanŋe emelâk yâkât biwiŋan kioŋmu Yesu betŋehen kioŋbuap yakât biwiŋe kalop. 3 Yawu gârâmâ Yesu âwâŋaŋe wâtŋe waŋmâ hâŋgângumu ge wuân me wuân otbuapgât dop tatbaŋgiop yakât nâŋgâop. Yawu gârâmâ umatŋe tetewaŋgimu yakât kakŋan âwâŋahâlen âwurem yâhâwuap yakât gurâ nâŋgâm manmanŋe ki alilop. 4 Yawu otmâ nenŋe bukulipnenŋe yeŋgât nâŋgâm hoŋ bayiŋginehât Yesuŋe nem tatbin yapâ uk sâm yahatmâ sâŋgum kâlep mânuŋahop ya tuhum pilâm kereŋ âlâ mem pâŋan kepeiop. 5 Yawu otmâ yahatmâ to mem kondoân gâiop. To gâim katmâ nen hoŋ bawalipŋe konok konok kâinenŋe piriningiop. Pirimâmâ kereŋ meningiop. 6 Yawu otmâ, Simon Petoro yâkât kâiŋe piriwaŋgiwe sâm otmu yakât Petoroŋe nâŋgâmu umatŋe otmu yuwu sâm ekuop. “Kutdâ, girawuhât otmâ kâine piriwe sâm oat? Pilâhât naŋgan.” 7 Sâmu sâop. “Wongât kâihe pirihihian yakât ki naŋgat. Hâmbâi mâne gâmâ topŋe nâŋgârâ keterakbuap.” 8 Sâmu sâop. “Gâmâ kâine ki piri. Kâmbukŋe, pilâ.” Sâmu sâop. “Nâŋe kâihe ki piriwom yamâ gâ nâ pilânekmâ gikiâk manbuatgât naŋgan.” 9 Sâmu sâop. “Bâiŋ, âlepŋe gâŋe pirinekbe sâm oat gârâmâ kâine konohâk ki piriwuat. Gâŋe bâtne otmu senne hâmene ya orowâk pirinekbuatgât naŋgan.” 10 Sâmu sâop. “Yen kerekŋe omoŋânâk piriaksaihât salehâk tai. Yawu gârâmâ mâtâp tâlim takai yakât otmâmâ kâiyeŋe konok pirian. Yawu gârâmâ yen tai yu osetyeŋan gâtŋe âlâmâ salehâk ki mansap.” Yawu sâop. 11 Yurasiŋe ikŋe betŋehen kioŋbuap yakât nâŋgâm sâop. 12 Otmu kâiyeŋe ya kerehâk pirim pesuk pilâm sâŋgumŋe holaŋmâ kalop ya yâhâpŋe mem mânuŋahop. Mânuŋakmâ gewâkŋan ge tatmâ yuwu sâm eknongop. “Yiwereŋe kâiyeŋe piriyeksan yukât topŋe nâŋgâŋetâ keterahâkgât yuwu sâmune nâŋgâŋet. 13 Yeŋeâmâ “Patonenŋe” me “Kutdânenŋe” sâm nohonmai. Nâŋe yeŋgât kunyeŋe manman yakât nohonmai ya nâŋgâmune ârândâŋ oap. 14 - 15 Yawu gârâmâ nâŋe kunyeŋe oan yakât otmâmâ yeŋe hoŋ bawaŋgiakmâ mannomaihât dop kum kâiyeŋe pirian. Yakât otmâ yengu towat tiripyongoan yuwuâk otmâ mannomai. 16 Yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Yeŋe hoŋ banihim mansai. Yakât otmâ kutdâlipne mannomaihât dop ki tap. Yawu gârâmâ nâŋe hoŋ hâŋgânyongomune nâhât tem lâum mannomai. Yawu otŋetâ amutyeŋan manbomgât dop bia. 17 Yakât nâŋgâm sâp yiwereŋe yu hoŋ bayiŋgian yakât dopŋeâk hoŋ bawaŋgiaknomai. Yawu otnomai yanâmâ Anitâŋe nâŋgâmu ârândâŋ otmu biwi heroŋe mannomai. 18 Nâmâ biwiyeŋahât topŋe nâŋgâm tem lâunihim manŋetgât meyekmune mansain. Yawu gârâmâ kerek yeŋgât ki yan. Miti pepaen den âlâ yuwu tap. “Bukune lau konok niait yaŋeâmâ mem purik pilânehop.” Den yawu tap yakât bonŋe teteâkgât yen tai yu osetyeŋan gâtŋe âlâŋe mem bâlenekbuap. 19 Nâŋe sâp yiwereŋe yu den ekyongoan yukât bonŋe tetewe sâm oap. Tetemu ekmâ yan Anitâ orop dopnetŋe konohâk oap yakât topŋe ekmâ nâŋgâm heŋgeŋgunomai. 20 Yakât yuwu sâmune nâŋgâŋet. Lohimbi âlâ me âlâŋe buku otnihimai yaŋe nâ otnihiain sâm yan awoŋne hâŋgânnohomu gewan yâk otbaŋgimai. Yawu gârâmâ nâŋe yawuâk hâŋgânyongomune ariŋetâ buku otyiŋginomai. Yawu otyiŋginomai yaŋe yen otyiŋgiain sâm yan nâ otnihinomai” Yawu sâop. 21 Yesuŋe yawu sâm biwiŋe umatŋe otmu yuwu sâop. “Bulâŋanâk ekyongomune nâŋgâŋet. Yen tai yu osetyeŋan gâtŋe âlâŋe betnehen kioŋbuap.” 22 Den sâop yamâ âlâhât sâop ya ki nâŋgâmunŋe teteop. 23 - 24 Yâhâ nâ otmu Yesu biwinetŋe hikuakmâ konohâk olopgât nâmâ yâk hâlâŋmâ tatban. Yakât otmâmâ Petoroŋe senŋaŋak otmu ândâp katmune halowângen eknohom sâop. “Ya ekum ehâ. Yu âlâhât yap?” Yawu sâop. 25 Yawu sâm eknohomu nâŋgâm nâŋe Yesu yuwu sâm âikuwan. “Bâe, gâ yat yamâ âlâhât yat? Ya sârâ nâŋgâwe.” 26 Âikumune sâop. “Sot mem motokmâ waŋmune nembuap yakât yan.” Yawu sâm sot mem motokmâ Yurasi waŋmu miop. 27 Miop yanâk Satanŋe biwiŋan kioŋop. Biwiŋan kioŋmu yaŋak Yesuŋe nâŋgâm yuwu sâm ekuop. “Gâ yiwereŋe yu me ya otbehât naŋgat. Ya âlepŋe otbuat.” Yawu sâop. 28 Yesuŋe Yurasi yawu sâm ekuop yakât topŋe bukulipŋaŋe ki nâŋgâwi. 29 Yâhâ Yurasiŋe nengât tewetsenŋe galemgum manminiop. Yakât otmâ bukulipŋe nombotŋaŋe yuwu nâŋgâwi. “Yurasiŋe tewetsenŋe mem ari sot puluhuâkgât Yesuŋe ekuap,” yawu nâŋgâwi. Yâhâ nombotŋaŋeâmâ “Yurasiŋe tewetsenŋe sâlikum nombotŋe hârem lok umburuk mansai ya yiŋgiâkgât ekuap,” yawu nâŋgâwi. 30 Yesuŋe sot mem motokmâ waŋmu miop yanâk Yurasiŋe yahatmâ pilânenekmâ ariop. 31 - 32 Yurasi gem arimu Yesuŋe yuwu sâm eknongop. “Anitâŋe nâ lok bulâŋe hâŋgânnohomu gewan yakât topŋe lohimbi kerekŋe nâŋgâm heŋgeŋguŋetgât kulem âlâ nâhâlen tetewuap. Tetemu lohimbi dondâŋe ekmâ nâŋgâŋetâ âlâ kândâkdâ otmu mepaeneknomai. Yâhâ nâŋe Anitâhât tem lâumune kulem tetemu ekŋetâ ewe membe otmu yaŋak Anitâ mepaenomai. 33 Bukulipne, emelâk Parisaio ekyongowan ya yawuâk ekyongomune nâŋgâŋet. Sâp kâlep ki otmuâk pilâyekmâ ariwom. Yawu gârâmâ ariwom yan gurâ yeŋe arinomaihât dop âlâ ki tap. Yakât otmâ pâinneknomai yamâ ki neknomai. 34 Yawuhât den âlâ yuwu ekyongomune lâum mannomai. Nâŋe biwinaŋe kepeiyekmâ mansan yakât dopŋeâk yengu biwiyeŋaŋe kepeiakmâ buku oraŋgim mannomai. 35 Yawu oraŋgim mannomai yanâmâ yeŋe nâhât hoŋ banihim mansai yakât yen yekmâ nâŋgâyiŋgim heŋgeŋgunomai.” Yawu sâop. 36 Yesuŋe yawu sâmu Petoroŋe yuwu sâm âikuop. “Kutdâ, gâ wosaken ariwuat?” Sâmu sâop. “Yen pilâyekmâ arimune watneknomaihât dop ki tap. Yawu gârâmâ hâmbâi sâp âlâenâmâ nâhâlen torokatnomai.” Yawu sâop. 37 Sâmu sâop. “Kutdâ, wongât gâ orop ki arinom yat? Yâhâ kasalipgaŋe gohoŋetâ mumbuat yamâ nâ orowâk notgonomaihât naŋgan.” 38 Sâmu sâop. “Bukune, yuwu sâmune nâŋgâ. Gâŋe nâ betnohom topne kurihiwuat. Betnohorâ kalimbuŋe otmu gokorok isewuap.” Yawu sâop.
1 Yesuŋe torokatmâ yuwu sâm eknongop. “Nâŋe pilâyekmâ ariwom yakât ki nâŋgâm ketet otnomai. Yeŋe Anitâ tihit tihit amboŋahâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmai yakât dopŋeâk nâhâlen gurâ biwiyeŋaŋe kepeim mannomai. 2 Awoŋe tatmap yan emet biwiŋe dondâ tap. Yawu ki tap mâne, nâŋe emelâk yakât sâm tetem ekyongombâm. Nâ in ki ariwom. Yeŋgât kawe memune yan ari tatnomaihât ariwom. 3 Ari kaweyeŋe heŋgeŋgum yanâmâ âwurem taka meyekmune nâ orowâk ari mannom. 4 Yâhâ nâŋe Anitâhât tem lâum âi sâm nihiop ya tuhum metem âwurem yâhâwomgât mâtâp ya emelâk ekyongowan.” 5 Yawu sâmu bukunenŋe âlâ, kutŋe Toma sâm, yâkŋe yuwu sâm âikuop. “Kutdâ, gâ wosaken ariwuat ya ki naŋgain. Yakât otmâmâ nengu mâtâp girawu ya watmâ gâhâlen takanom?” 6 Sâmu sâop. “Nâ ninak Anitâhâlen arinomai yakât mâtâp oan. Otmu Bulâŋe Amboŋeâmâ nâ mansan. Yakât otmâ lohimbi âlâ me âlâ Anitâhât den ekyongomune nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu nâhâlen torokatmâ mannomai yaŋe manman kârikŋan mannomai. 7 Yeŋe nâhât topne nâŋgâm metewi mâne Awoŋnahât topŋe emelâk nâŋgâmbâi. Yawu gârâmâ sâp yupâek nâ nekmâ nâŋgânomai yamâ Awoŋnahât topŋe nâŋgâm heŋgeŋgunomai.” Yawu sâop. 8 Yawu sâmu Pilipŋe sâop. “Kutdâ, awoŋnenŋe tiripnongorâ eknehât naŋgain. Ekmunŋe biwinenŋe huruŋ sâwuap.” 9 Sâmu sâop. “Pilip, yenâmâ nâ orop sâp kâlep manmâ gain. Yakât otmâ girawuhât otmâ nâhât topne ki naŋgat? Anitâ orop dopnetŋe konohâk oap. Yakât otmâ lok âlâ me âlâŋe nâhât topne naŋgap yamâ Awoŋnahât topŋe gurâ naŋgap. Topnetŋe yawu tapgât wongât “awoŋnenŋe tiripnongorâ ekne” sâm eknohoat? 10 Nâmâ Awoŋ orop biwi nâŋgân nâŋgânnetŋe hikuakmâ dop konohâk otmu tatmait yakât topŋe naŋgat.” Yawu sâm ekum yuwu sâm eknongop. “Nâŋe den ekyongoman yuâmâ nine eŋgatneâk me ninahâlâk otmâ ki sâman. Awoŋ orop biwi nâŋgân nâŋgânnetŋe konohâk otmâ tatmait. Yakât otmâ yâkŋe mâmâŋe otnihimu yâkât wâtŋan kinmâ kulem topŋe topŋe mem gaman. 11 Yawu gârâmâ Awoŋ orop biwi nâŋgân nâŋgânnetŋe hikuakmâ konohâk tatmait ya nâŋgâŋetâ bulâŋe olâkgât naŋgan. Ya nâŋgâŋetâ ki bulâŋe otbuap otmuâmâ kulem topŋe topŋe mem gamune ekmai yakât nâŋgânomai yanâmâ netgât nâŋgâŋetâ bulâŋe otbuapgât naŋgan. 12 Bulâŋanâk ekyongomune nâŋgâŋet. Awoŋnaŋe mâmâŋe otnihimu yâkât wâtŋan kinmâ âi memune bulâŋe tetemap. Yakât otmâ Awoŋnahâlen âwurem yâhâwom yanâmâ âi bulâŋe pato tetemu eknomai. Dop yawuâk lohimbi âlâ me âlâŋe nâhâlen biwiyeŋaŋe kepeim manŋetâ mâmâŋe otyiŋgiwom. Yawu otyiŋgimune nâhât wâtnan kinmâ âi meŋetâ bulâŋe tetewuap. 13 Awoŋnahâlen arimune yan yeŋe biwiyeŋaŋe nâhâlen kepeim yu me yakât ulitnohomai yamâ âlepŋe nâŋgâyiŋgiwom. Nâŋgâyiŋgimune bulâŋe tetemu lohimbiŋe ekmâ Awoŋne mepaenomai. 14 Yakât yâhâpŋe sâmune nâŋgâm heŋgeŋguŋet. Yeŋe nâhâlen biwiyeŋaŋe kepeim yu me yakât ulitnohonomai yamâ âlepŋe nâŋgâyiŋgiwom. 15 Yeŋe nâhâlen biwiyeŋaŋe kepeim mannomai yakât bonŋe yamâ nâhât tem lâum mannomai. 16 Yawu manŋetâ nâŋe Awoŋne ulitgumune yâkŋe ikŋe Wâtgât mâmâŋahât Heak hâŋgângumu ge mâmâŋe otyiŋgimu yâkât wâtŋan mannomai. 17 Yâhâ yeŋe yâkât wâtŋan mansai. Yakât otmâ yeŋe yâkât topŋe naŋgai. Yâhâ hâmbâi yâkŋe biwiyeŋan ge mâmâŋe otyiŋgiwuap. Lohimbi biwiyeŋe pâlâmŋe otmâ belângen mansaiŋe yâkât topŋe ki naŋgai. Yakât otmâmâ ya yeŋgâlen ki ge mâmâŋe otyiŋgiwuap. 18 Nâ yiwereŋe pilâyekmâ ariwoman. Yâhâ yen mandu yawu otmâ manmaihât nâŋe âwurem gewom. 19 Yâhâ pilâyekmâ yâhâwom yakât kakŋan lohimbi biwiyeŋe pâlâmŋe otmâ belângen manmaiŋe âlâkuâk ki neknomai. Yawu gârâmâ yenâmâ âlâkuâk neknomai. Otmu nâŋe mumuŋambâ yahatmâ manman kârikŋan manmâ yâhâwom. Yakât otmâ yeŋe gurâ mumuŋambâ yahatmâ nâhâlen torokatŋetâ orowâk manmâ yâhânom. 20 Yâhâ mumuŋambâ yahatbom yanâmâ nâ Awoŋ orop biwi nâŋgân nâŋgânnetŋe hikuakmâ konohâk tatmait yakât topŋe yeŋe nâŋgâm heŋgeŋgunomai. Otmu yen orop biwi nâŋgân nâŋgânnenŋe hikuakmâ konohâk mansain ya gurâ nâŋgâŋetâ keterakbuap. 21 Lohimbi âlâ me âlâŋe nâhâlen biwiyeŋaŋe kepeim manmai yamâ nâhât den nâŋgâm tem lâunihimai. Otmu nâhâlen biwiyeŋaŋe kepeim mannomai yamâ Awoŋnaŋe wawaeyekmâ tihityeŋe otbuap. Otmu yeŋe nâ orop konohâk otŋetâ yanâmâ nâŋe biwiyeŋan gemune topne nâŋgâm heŋgeŋgunomai.” Yawu sâop. 22 Yawu sâmu Yurasi Simon nanŋe yâkât nambeŋaŋe yuwu sâm ekuop. “Kutdâ, sârâ nâŋgâwe. Biwinenŋe gâ orop kepeiakmâ konohâk otmu yan biwinenŋan gerâ topge nâŋgâm heŋgeŋgunom. Yâhâ wongât otmâ lohimbi belângen mansai ya yeŋgât biwiyeŋan ki gerâ topge nâŋgânomai?” Yawu sâop. 23 Sâmu sâop. “Lohimbi âlâ me âlâŋe nâhâlen biwi nâŋgân nâŋgânyeŋaŋe kepeim manmaiŋe nâhât denne nâŋgâm lâumai. Lohimbi yawuya Awoŋnaŋe wawaeyekmâ tihityeŋe otmu net orowâk manmâ yâhânomai. 24 Yâhâ lohimbi âlâ me âlâŋe biwi nâŋgân nâŋgânyeŋaŋe nâhâlen ki kepeim manmaiŋe nâhât den ki lâumai. Yâhâ nâŋe den kâsikum yiŋgim gaman yuâmâ nine eŋgatneâk otmâ ki kâsikum yiŋgiman. Awoŋnaŋe sâm nihiop ya kâsikum yiŋgiman. 25 Yâhâ sâp yiwereŋe yu pilâyekmâ yâhâwom yakât topŋambâek ekyongoan. 26 Yawu gârâmâ pilâyekmâ yâhâmune yakât kakŋan Awoŋnaŋe ikŋe Wâtgât mâmâŋahât Heak hâŋgângumu ge nâhât âi torokatmâ tâtâem mâmâŋe otyiŋgimu nâŋe den kâsikum yiŋgiminiwan ya bunewâk nâŋgâŋetâ keterak yiŋgiwuap. 27 Nâ pilâyekmâ yâhâwoman. Biwiyeŋe itoŋ galaŋ otmapgât biwi sânduhân katyeksan. Otmu lohimbi belângen manmaiŋe yen biwi sânduhân katyekne sâm otnomai yamâ imbiâk otnomai. Yâkŋe otnomai yawu ki otbom. Nâŋeâmâ yen orowâk manmâ biwi sânduhân katyekmune yanâk manmâ yâhânomai. Yakât nâŋgâm ki gorâyiŋgiâk. 28 Emelâk yuwu sâm ekyongoan. “Nâ pilâyekmâ yâhâwom. Hâmbâi mâne âwurem gewom.” Ya naŋgai. Yâhâ yeŋe nâhâlen biwiyeŋaŋe kepeim mansai mâne nâŋe Awoŋnahât sâtgât âi tuhum pesuk pilâm yâkâlen âwurem yâhâwom yakât nâŋgâm heroŋe nâŋgâmbâi. 29 Nâŋe yiwereŋe den ekyongoan yukât bulâŋe tetemu eknomai. Tetemu ekmâ yan topŋe nâŋgâm heŋgeŋgunomai. 30 Yiwereŋe manman bâleŋahât amboŋaŋe hoŋ bawalipŋe hâŋgânyongomu taka meneknomai. Yakât otmâ nâŋe yen orop den kâlep huhunomgât sâp bia. Yamâ benŋe manman bâleŋahât amboŋe yakât amutgen ki mansan. 31 Yawu gârâmâ nâŋe Awoŋnahâlen biwinaŋe kepeim yâkât amutgen manman ya lohimbi kerekŋe nâŋgâŋetgât Awoŋnahât tem lâuwaŋgiman. Lâuwaŋgim umatŋe tetenihiwuap yu ki tetenihiâk sâm ki ulitguwom. Yakât otmâmâ yahatŋetâ arine.” Yawu sâop.
1 Yesu ikŋan hâum yuwu sâm eknongop. “Nâ wain tâkŋe yan hâum ninahât topne sâm ekyongomune nâŋgâŋet. Nâmâ wain topŋe yawuya. Yâhâ yenâmâ wain kele awatŋe yawuya. Yâhâ Awoŋneâmâ wain kalam yakât amboŋe yawuya. Ikŋahâk wain bulâŋe kiŋgitŋe orowâk kinâkgât hârâtŋe kum heŋgeŋgumap. 2 Yâhâ awatŋe âlâhât bonŋe ki kinmap yamâ Awoŋnaŋe hârem panmu hâlâlâŋ sâmap. Yâhâ awatŋahât bonŋe kinmap yamâ bonŋe kiŋgitŋe orowâk kinâkgât hârâtŋe kum heŋgeŋgumap. 3 Yakât dopŋeâk nâŋe den kâsikum yiŋgim gaman ya nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu biwiyeŋaŋe nâhâlen torokatmai. 4 Nâhâlen torokatŋetâ biwinenŋe hikuakmâ konohâk otmu nâhât wâtnan manmâ yâhânomai. Yakât torokatmâ hâum sâwe. Wain awatŋe pak sâm gewuap otmuâmâ yan bonŋe âlâ ki kinbuap. Yakât dopŋeâk yeŋe nâhâlembâ dâiakmâ mannomai yanâmâ bonŋe yeŋgâlen ki tetewuap. 5 Nâŋeâmâ wain topŋe yakât dop oan. Yâhâ yeŋeâmâ wain kele awatŋe yakât dop oai. Gârâmâ yeŋe nâhâlen torokatŋetâ orowâk mannom yamâ yeŋgâlen bonŋe âiloŋgo tetewuap. Yâhâ yeŋe nâ pilâneknomai yamâ yeŋgâlen bonŋe âlâ ki tetewuap. 6 Yâhâ wain awatŋe âlâŋe bonŋe ki tetewuap yamâ hârem panmu hâlâlâŋ sâwuap. Hâlâlâŋ sâmu kâlâwân uŋetâ sewuap. Yakât dopŋeâk lohimbi âlâ me âlâŋe pilâneknomai yamâ Awoŋnaŋe panyekmu hem nâpumân ge kioŋetâ kâlâpŋe seyekbuap. 7 Yâhâ yeŋe nâhât den lâum manŋetâ biwinenŋaŋe hikuakmâ konohâk otbuap yan yeŋe yu me yakât ulitnohonomai yamâ âlepŋe nâŋgâyiŋgiwom. 8 Yeŋe nâ orop manmâ tem lâunihinomai yanâmâ yakât bonŋe manman âiloŋgo yeŋgâlen tetewuap. Yeŋgât manman tetemu lohimbiŋe yekmâ nâhât hoŋ bawalipne sâm Awoŋne mepaenomai. 9 Yâhâ Awoŋnaŋe wawaenekmâ tihitne otmâ gap yakât dopŋeâk nâku yawuâk wawaeyekmâ tihityeŋe otmâ gan. Yakât otmâmâ ki betnohonomaihât naŋgan. 10 Nâŋe Awoŋnahât tem lâum manmune yaŋak yâkŋe biwiŋaŋe kepeinekmâ gamap. Yakât dopŋeâk yeŋe nâhât tem lâum mannomai yanâmâ nâku yawuâk biwinaŋe kepeiyekmâ yâhâwom. 11 Yeŋe nâhât den nâŋgâm biwiyeŋan katmâ heroŋe kakŋan manŋetgât nâŋe ninan hâum ekyongoan. Yakât otmâ tem lâunihim mannomai. Yanâmâ yeŋgât nâŋgâm nâku yawuâk biwi hero nâŋgâyiŋgiwom. 12 Yâhâ den âlâ yuwu sâm ekyongomune lâum manŋetgât naŋgan. Nâ orop biwinenŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu buku oraŋgiain yakât dopŋeâk yengu yawuâk biwiyeŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu buku oraŋgim mannomai. 13 Yâhâ lok âlâ me âlâŋe buku âlâhât tep âlep nâŋgâwaŋgim sârereŋetâ yakât yongoŋetâ munomai yuŋe buku orotgât mâtâp âlâlâ kerek wangiap. 14 Otmu yeŋe nâhât tem lâum mannomai yamâ nâhât bukulipne yawu mannomai. 15 Yâhâ lok kunŋe âlâŋe ikŋe biwiŋan den tatmap ya hoŋ bawalipŋe ki ekyongomap. Yawu gârâmâ Awoŋnaŋe den eknohomap yamâ nâŋe kerehâk ekyongom gan. Yawu otman yakât nâŋgâm hoŋ bawalipne ki sâyiŋgiwom. Yamâ bukulipneâk sâmune ârândâŋ otbuap. 16 Yawu gârâmâ yeŋe ki menekbi. Nâŋe yen meyekmâ âi sâm yiŋgim hâŋgânyongomune arinomai. Ari lohimbi nâhât den pat âlepŋe ekyongoŋetâ nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu manman kârikŋan mannomai. Yakât otmâ yeŋe wuân me wongât nâŋgâm nâhât wâtnan kinmâ Awoŋne ulitgunomai yamâ âlepŋe nâŋgâyiŋgiwuap. 17 Yakât den emelâk yan ya yâhâpŋe sâmune nâŋgâŋet. Yeŋe biwiyeŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmâ buku oraŋgim mannomai. 18 Lohimbi belângen manmaiŋe kasa otyiŋginomai yanâmâ ki pârâk pilânomai. Kândikum emelâk nâ kasa otnihiwi yawuâk yeŋgât kasa otyiŋginomai. 19 Yâhâ orotmeme bâleŋe otmâ mansai ya yeŋgâlen torokatmâ yawuâk otmai mâne buku otyiŋgimbâi. Yawu gârâmâ yenâmâ emelâk nâŋe nine pat kuyiŋgim meyekmune nâhâlen torokatbi. Yawu torokatbi yakât otmâ lohimbi yaŋe yeŋgât hâkâŋ otmâ mem ge katyekne sâm otmai. 20 Nâŋe emelâk den yuwu ekyongowan ya biwiyeŋan katmâ nâŋgânomai. Lohimbiŋe lok kunŋe otmu yakât hoŋ bawalipŋe yamâ kapam dop konohâk yongom hâhiwin yiŋginomai. Yawu gârâmâ nâ mem âlâlâ tuhunekmâ hâhiwin nihim mansai yakât dopŋeâk yen yawuâk mem âlâlâ tuhuyeknomai. Yâhâ lohimbi nombotŋaŋe nâ buku otnihim denne nâŋgâmai mâne yen gurâ yawuâk lohimbi nombotŋaŋe buku otyiŋgim denyeŋe nâŋgâmbâi. 21 Lohimbi belângen mansaiŋe Awoŋnaŋe hâŋgânnohomu gewan yâkât topŋe ki naŋgai. Topŋe ki naŋgai yakât otmâ yen gurâ kasa otyiŋgim mem âlâlâ tuhuyeknomai. 22 Yawu gârâmâ nâŋe hânân yu ki ge Awoŋnahât topŋe ekyongowan mâne yâkŋe betnihimbâi yakât tosa ki membâi. Yamâ tosa miai yakât âlâ me âlâhâlen gâitmâ tâwâeyeknomaihât dop âlâ ki otbuap. 23 Yawu gârâmâ lohimbi âlâ me âlâŋe nâhât hâkâŋ otmâ betnihim manmai yaŋe nâ otnihiain sâm Awoŋne otbaŋgimai. 24 Yakât torokatmâ sâwe. Nâŋe hohetyeŋan manmâ kulem topŋe topŋe ki orotŋe ya mewan mâne ki ekŋetâ tâŋât otmu tosa membâi. Yawu gârâmâ kulem meman ya ekmai yamâ Awoŋnâit betnitgim mansai. 25 Yawu gârâmâ yeŋgât miti pepaen den âlâ tap yakât bonŋe teteâkgât yawu oai. Den ya yuwu tap. “Lokŋe imbiâk kasa otnihiai.” Den yawu tap. 26 Nâmâ hâmbâi Awoŋne ekumune ikŋe Wâtgât mâmâŋahât Heak hâŋgângumu gewuap. Ge lohimbi biwiyeŋan kioŋmu nâhât den pat âlepŋe nâŋgâŋetâ bulâŋe otbuap. 27 Otmu yenâmâ nâ orowâk manmâ âi topŋe katmâ gain yakât mem heweweŋ tuhuyekmu nâhât den pat âlepŋe sâm haŋ tuhunomai.”
1 Yesuŋe den âlâ yuwu sâm eknongop. “Lohimbi belângen manmaiŋe mem âlâlâ tuhuyekmâ hâhiwin yiŋginomai yanâmâ ekmâ ki pârâk pilâm betnihim biwiyeŋe âlâhâlen katmaihât den yu ekyongoan. 2 Yakât torokatmâ sâwe. Lohimbiŋe yeŋgât hâkâŋ otmâ miti emetŋambâ kewilâyekŋetâ ge yaehen mannomai. Yâhâ hâmbâi mâne belângen mannomai yaŋe Anitâhât sâtgât oain sâm yongoŋetâ munomai. 3 Yamâ Awoŋ orop netgât topnetŋe ki nâŋgâm heŋgeŋgum mem âlâlâ tuhuyeknomai. 4 Yâhâ emelâk yakât ki ekyongowan. Yawu gârâmâ pilâyekmâ ariwoman yakât emet inânŋan den yu ekyongoan. Arimune yeŋiâk tatŋetâ mem âlâlâ tuhuyeknomai yanâmâ den ekyongoan yu nâŋgâm mannomai. 5 Nâmâ hâŋgânnohomu gewan yâkâlen purik sâm âwurem yâhâwom. Yawu gârâmâ yeŋgâlen gâtŋe âlâ me âlâŋe nâhât topŋe girawuhât yâhâwuat sâm ki âinohomai. 6 Nâŋe katyekmâ yâhâwom sâmune nâŋgâŋetâ biwiyeŋe umatŋe oap. 7 Bukulipne, bulâŋanâk sâmune nâŋgâŋet. Nâŋe ki pilâyekmâ âwurem yâhâwom mâneâmâ Anitâhât Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe ki ge mâmâŋe otyiŋgiwuap. Yawu gârâmâ pilâyekmâ âwurem yâhâwom yanâmâ hâŋgângumune ge mâmâŋe otyiŋgim biwi sânduhân katyekbuap. 8 - 9 Gem yan lohimbiŋe nâhâlen biwiyeŋaŋe ki kepeim tosa otmai ya eŋgatyeŋan gemu nâŋgâŋetâ keterakyiŋgiwuap. 10 Otmu Anitâŋe lohimbi yekmu ârândâŋ olâkgât âi sâm nihiop ya tuhum tiŋ pilâm katyekmâ âwurem yâhâwom yakât topŋe gurâ nâŋgâm heŋgeŋgunomai. 11 Otmu Anitâŋe manman bâleŋahât amboŋe sâm hârewaŋgim mem ge kalop yakât nâŋgâŋetâ keterakbuap. Yawu nâŋgâm heŋgeŋgum nâhâlen biwiyeŋaŋe kepeim mannomai. 12 Nâŋe sâp yiwereŋe den umatŋe topŋe topŋe tap ya kâsikum yiŋgimbâm. Yamâ yiwereŋe yakât topŋe nâŋgânomaihât dop bia. 13 Hâmbâi mâne Anitâŋe ikŋe Wâtgât mâmâŋahât Heak hâŋgângumu ge den bulâŋe ekyongomu nâŋgânomai. Yawu otmu yâkât topŋe nâŋgâm heŋgeŋgunomai. Yâkŋeâmâ ikŋe eŋgatŋeâk ki watmâ ekyongowuap. Anitâhât den ya konohâk ekyongom mâmâŋe otyiŋgimu yu me ya tetewuap ya ekmâ topŋe nâŋgâm heŋgeŋgunomai. 14 Yâhâ lohimbi nine pat mannomai ya yeŋgât biwi nâŋgân nâŋgânyeŋe mem kusânyiŋgimu nâhât topne nâŋgâŋetâ keterakyiŋgiwuap. Nâŋgâŋetâ keterakyiŋgimu nâhât nâŋgâŋetâ yahatmu mepaeneknomai. 15 Otmu den bulâŋe Awoŋnahât nâŋgân nâŋgânŋan tap ya eknohomap. Yawu eknohomu yaŋak nâku yawuâk Wâtgât mâmâŋahât Heak ekumune topŋe sâm tetem ekyongowuap. 16 Nâ yen orop sâp kâlep ki mannom. Pilâyekmâ yâhâwom. Manmâ sâp kâlep ki otmuâk âwurem gewom.” 17 Yesuŋe yawu sâm eknongomu nâŋgâm pâpguwin. Nâŋgâm pâpgum nenŋahâk yuwu sâm alahu gulahu otbin. “Yamâ girawuhât yawu yap. “Nâ pilâyekmâ Awoŋnahâlen yâhâmune ki neknomai.” Otmu “pilâyekbom ya kâlep ki otmuâk âwurem gemune neknomai.” yawu yap. 18 Yawu yap yamâ topŋe girawuhât otmâ yap?” sâm yakât topŋe pâpgum alahu gulahu otbin. 19 Yawu sâm alahu gulahu otmâ yakât Yesu âikune sâm otbin. Yawu nâŋgâmunŋe biwinenŋe ekmâmâ yuwu sâm eknongop. “ “Nâŋe pilâyekmâ yâhâwom gârâmâ sâp kâlep ki otmuâk âwurem gewom,” yawu ekyongomune nâŋgâm biwi yâhâp otmâ topŋahât âinohone sâm oai. 20 Yakât yuwu sâm ekyongomune nâŋgâŋet. Nâŋe pilâyekmâ ariwom yan nâhât isem eŋgat hako nâŋgânomai. Eŋgat hako nâŋgânomai yanâmâ lohimbi belângen mansaiŋe kândâtyeŋe kuwiknomai. Otmu yeŋgât biwi nâŋgân nâŋgânyeŋe umatŋe otbuap yamâ sâp kâlep ki otbuap. Yakât kakŋanâmâ âlâkuâk heroŋe pato nâŋgânomai. 21 Den yukât topŋe nâŋgâŋetâ keterahâkgât den âlâen hâum sâmune nâŋgâŋet. Imbilipnenŋaŋe naom mene sâm hâliliakmâ tatmâ memai. Otmu naom ya kioŋmu yan hâkyeŋe sânduk sâmu heroŋe pato nâŋgâm yakât kakŋan hâhiwin nâŋgâmai ya nelâmyongomap. 22 Yakât dopŋeâk nâŋe pilâyekmâ arimune eŋgat hako nâŋgânihinomai. Otmu sâp kâlep ki otmuâk âwurem gemune nekmâ tepyeŋe sânduk sâmu heroŋe pato nâŋgânomai. Heroŋe nâŋgâŋetâ lok âlâ me âlâŋe yâhâpŋe eŋgat hakoân ki katyeknomai. 23 Yâhâ sâp yan nine topne ki nâŋgâm pâpgunomai. Yakât otmâ âi pâi ki tuhuneknomai. Den bulâŋanâk sâmune nâŋgâŋet. Yeŋe biwiyeŋaŋe nâhâlen kepeim wuân me wongât nâŋgâm awoŋne ulitgunomai yamâ âlepŋe nâŋgâyiŋgiwuap. 24 Yamâ emelâk âi topŋe katbin yapâek yeŋe wuân me wuângât awoŋne ki ulitgum gaŋetâ yu oap. Yâhâ sâp yiwereŋe yupâek âlepŋe nâhâlen biwiyeŋaŋe kepeim awoŋne ulitgum manŋetâ nâŋgâyiŋgimu heroŋe kakŋan manmâ yâhânomai. 25 Nâŋe yu me yakât den âlâen hâum ekyongoman. Gâmâlâhâmâ awoŋnahât topŋe ya nâŋgâŋetâ keterakbuapgât tâŋ tâŋâk ekyongowom. 26 Sâp yanâmâ nâhâlen biwiyeŋaŋe kepeim awoŋne tâŋ tâŋâk ulitgunomai. Yakât otmâmâ nâŋe yeŋgât kaweyeŋan kinmâ hilâm ârândâŋ ki ulitguwom. 27 Nâmâ âi topŋe ki katmâek awoŋne orop embâŋâmbâek tatmâ gam yaŋak pilâm hânân yuân gewan ya nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu biwiyeŋaŋe nâhâlen kepeim mansai. Yawu mansai yakât Awoŋnaŋe wawaeyekmâ tihityeŋe otmap. 28 Bulâŋanâk nâ Awoŋnahâlembâ gewan. Yakât otmâ âi tuhum pesuk pilâm âwurem yâhâwe sâm oan.” Yawu sâop. 29 Yesuŋe yawu sâmu yuwu sâm ekuwin. “Yiwereŋeâk eksain. Gâŋe den tâŋ tâŋâk eknongorâ yakât topŋe tetemu nâŋgâmunŋe âlepŋe oap. 30 Gâŋe biwinenŋe kerek ekmâ nâŋgâmat. Yawu gârâmâ biwinenŋan tap yakât ki hâum pâpgumat. Yakât otmâ Anitâŋe hâŋgângohomu ge mansat yakât nâŋgâmunŋe bulâŋe oap.” Yawu sâwin. 31 Sâmunŋe sâop. “Âlepŋe nâhât topne yiwereŋe nâŋgâm biwiyeŋaŋe nâhâlen tiŋâk kepeim mansai. 32 Yawu gârâmâ sâp kâlep ki otmuâk kiŋgityeŋahât otmâ pilânekmâ tiok taok otmâ âlâhu kapiŋan kapiŋan arinomai. Ariŋetâ nâmâ niniâk ki tatbom. Awoŋne orowâk tatdom. 33 Yawu gârâmâ yuwu sâmune nâŋgâŋet. Yeŋe nâhâlen torokatŋetâ biwi nâŋgân nâŋgânnenŋaŋe kepeiakmâ konohâk otmu biwi sânduhân mannomaihât den yu ekyongoan. Yeŋe yawu manŋetâ lohimbi belângen manmaiŋe mem âlâlâ tuhuyeknomai yanâmâ ki lohotŋe otnomai. Yamâ nâŋe emelâk manman bâleŋahât amboŋe mem ge katmâ kunyeŋe pato mansan ya nâŋgâm mannomai.”
1 Yesuŋe den yawu sâm eknongom senŋe pak sâm himbimân ekmâ âwâŋe yuwu sâm ekuop. “Awoŋ, lohimbiŋe nekŋetâ yahatmu mepaeneknomaihât sâp tâlâhuap. Yawu gârâmâ gâŋe mâmâŋe otnihirâ tem lâuhihim mansan. Yakât otmâ lohimbi kerek wawaeyekmâ tihityeŋe otbe sâm oat yakât bulâŋe ekmâ mepaehekmâ mannomai. 2 Emelâk “Lohimbi kerek yeŋgât kunyeŋe otmâ manbuat” sâm âi nihion. Yakât otmâ emelâk lohimbi yeŋgât manman kârikŋahât pat kuyiŋgion yamâ biwiyeŋe mem heweweŋ tuhurâ nâhâlen torokatnomai yamâ yakât bulâŋe yiŋgiwom. 3 Yâhâ manman kârikŋahât topŋe yuwu. Gâ konok Anitâ bulâŋe tatmâ gamat. Otmu gâŋe tihityeŋe otbe sâm nâ hâŋgânnohorâ gewan. Ya lohimbiŋe nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu netgâlen biwiyeŋaŋe kepeim mannomai yamâ manman kârikŋe yiŋgimune menomai. 4 Gâŋe âi sâm nihim hâŋgânnohorâ gewan ya tuhum pesuk pilâwom yanâmâ lohimbi kiŋgitŋe orowâkŋe ekmâ mepaeheknomai. 5 Awoŋ, embâŋân hân himbim ki kândikyotgon yan biwinetŋe konohâk otmâ orowâk tatmâ gawit. Yawu gârâmâ himbim pilâm hân yuân ge mansan. Yakât otmâ sâp yiwereŋe yuâmâ gâhâlen âwurem gamune emelâk orowâk tatmâ gawit yawuâk orowâk tatmâ yâhârom. 6 Awoŋ, aŋgoân lok kâiân konok yu lok bâleŋe yeŋgâlembâ meyehon. Meyekdâ nâhâlen torokatŋetâ gâhât topge sâm tetem ekyongoman. Ekyongom gamune yan nâhât tem lâum manmai. 7 - 8 Gâŋe den eknohon yamâ kerehâk sâm tetem ekyongomune nâŋgâŋetâ bulâŋe otmap. Otmu gâŋe hâŋgânnohorâ gewan ya gurâ yawuâk nâŋgâŋetâ bulâŋe otmap. 9 - 10 Yawu nâŋgâm nâhât âi torokatmâ tuhum tiŋ pilâm net orop mannomgât mâmâŋe otyiŋgihât naŋgan. Mâmâŋe otyiŋgirâ nâhât wâtnan kinmâ den pat âlepŋe ekyongoŋetâ lohimbi kiŋgitŋe orowâkŋe nâŋgâm mepaenekmâ mannomai. Yawu otmâ ya yeŋgât nâŋgâm ekgohoan. Yâhâ lohimbi belângen manmai ya yeŋgât ki ekgohoan. 11 O, Anitâ Awoŋne. Topge ikŋiâk tap. Tat tatge âlâ kândâkdâ tatmâ gaonŋak tatmâ gamat. Otmu tatmâ yâhâwuat. Yiwereŋeâmâ hoŋ bawalipne pilâyekmâ gâhâlen âwurem gawom. Yawu gârâmâ nâhât hoŋ bawalipne yuŋe yuân torokatmâ lok bâleŋe yeŋgât hohetyeŋan mannomai yamâ gâŋe mâmâŋe otyiŋgim tihityeŋe otbuat. Mâmâŋe otyiŋgirâ netŋe biwinetŋaŋe konohâk otmap yakât dopŋeâk lok yuŋe biwi konok otmâ mannomai. 12 Yawu gârâmâ hoŋ bawalipne yu orowâk manmâ gain yuŋe pilânekmâ ari hiliwahomaihât mâmâŋe otyiŋgim gaman. Yâhâ gâŋe mâmâŋe otnihimat yawuâk mâmâŋe otyiŋgiman. Otmu miti pepaen den âlâ tap yakât bulâŋe teteâkgât bukuyeŋe âlâ osetyeŋan gâtŋe âlâŋe pilânenekmâ arap. Yâhâmâ hem nâpumân ge hiliwahowuapgât pat mansap. 13 Yâhâ nâ gâhâlen gawoman. Yakât otmâ âi sâm nihion ya memune heroŋe nâŋgânihimat yakât dopŋeâk hoŋ bawalipnaŋe nâhât âi torokatmâ tuhunomai yan heroŋe nâŋgâyiŋgiwom. Yakât topŋe nâŋgâm heroŋe kakŋan mannomaihât nâŋe senyeŋan kinmâ den ekgohoan yu naŋgai. 14 Yâhâ emelâk nâmâ himbimâmbâ ge gâhât den kâsikum yiŋgimune nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu orotmemeyeŋe bâleŋe bet pilâm nâhâlen torokatmâ himbimgât pat oai. Yakât otmâ lok bâleŋaŋe ya yeŋgât nâŋgâm hâkâŋ otmai. 15 - 16 Yâhâ nâhâlen torokatmâ himbimgât pat mansai. Yakât otmâ gâŋe mem dâiyekdâ pilâm gâhâlen yâhâŋetgât ki naŋgan. Yawu gârâmâ Bâleŋahât Amboŋaŋe mem hilipyongomapgât mâmâŋe otyiŋgihât naŋgan. 17 Mâmâŋe otyiŋgirâ orotmeme bâleŋambâ keterakmâ gâhât den bulâŋe lâum manmâ yâhânomai. 18 - 19 Gâŋe aŋgoânâk âi sâm nihim hâŋgânnohorâ ge tem lâuhihim gâhât den pat âlepŋe ekyongom gan. Yakât dopŋeâk nâku âi sâm yiŋgim hâŋgânyongomune ari lohimbi den pat âlepŋe yakât ekyongonomai. 20 Awoŋ, sâp yiwereŋe yuâmâ nâhâlen torokatmâ mansai ya yeŋgâlâk ki sâm ulitgohoan. Hâmbâi lohimbi dondâŋe nâhât den pat âlepŋe nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu biwiyeŋe nâhâlen katnomai ya yeŋgât ulitgohomune nâŋgâ. 21 Awoŋ, gâ orop biwi nâŋgân nâŋgânnetŋaŋe kepeiakmâ konohâk oait. Yakât dopŋeâk lohimbi yaŋe netgâlen biwiyeŋaŋe kepeim konohâk otmâ mannomaihât naŋgan. Yâhâ biwi konohâk otmâ mannomai yanâmâ lohimbi belângen mansaiŋe manmanyeŋe ekmâ yuwu nâŋgânomai. “Anitâŋe Yesu hâŋgângumu ge mâmâŋe otyiŋgimu yaŋak biwi konok otmâ buku oraŋgimai.” 22 - 23 Otmu gâŋe hâŋgânnohom mâmâŋe otnihirâ ge hohetyeŋan manmune biwinetŋe konohâk otmait yakât topŋe nâŋgâm heŋgeŋguai. Yakât dopŋeâk nâŋe hâŋgânyongom mâmâŋe otyiŋgimune nâ orop biwiyeŋe konohâk otmâ mannomai. Yawu mannomai yanâmâ lohimbi hânŋan kulemŋan mansaiŋe gâŋe wawaenekmat yawuâk wawaeyekmâ tihityeŋe otbe sâm nâ hâŋgânnohorâ gewan yakât topŋe nâŋgâm heŋgeŋgunomaihât ulitgohoan. 24 Awoŋ, lohimbiŋe biwiyeŋe nâhâlen katmai yamâ nâ orowâk himbimân tatnom yakât emelâk pat kuyiŋgion. Otmu gâŋe embâŋân hân himbim ki kândikyotgon yan biwihaŋe kepeinekmâ gâ orowâk himbimân tatbisâit yakât sâm nihion. Yakât otmâ pat kuyiŋgion yakât bulâŋe tetemu himbimân net orowâk tatmâ mepaeneleknomaihât ulitgohoan. 25 - 26 Awoŋ, lohimbi belângen mansaiŋe gâhât topge ki naŋgai. Yawu gârâmâ nâŋeâmâ gâhât topge nâŋgâm lok yuŋe nâhâlen biwiyeŋe katmâ mansai ya ekyongomune tipiŋe nâŋgâŋetâ keteraksap. Yakât otmâ gâŋe wawaenekmâ hâŋgânnohorâ gewan ya nâŋgâm heŋgeŋguai. Yâhâ nâŋe kulem membom yan gâŋe wawaeyekmat yakât topŋe nâŋgâm heŋgeŋgunomai.” Yawu sâop.
1 Yesuŋe yawu sâm âwâŋe ekumu pesuk sâmu hoŋ bawalipŋe nen menenekmu ba to tipiŋe âlâ, kutŋe Kitoron sâm, ya hâtikguwin. Ya hâtikum nak âlâ, kutŋe Oliwa, ya kambatŋe kâmetbi yan yâhâwin. 2 Yâhâ emelâk manmâ gawin yan Yesuŋe menenekmu yan yâhâ tatmâ nâŋgâminiwin. Yakât otmâ Yurasi kapi ya nâŋgâop. 3 Yakât otmâ Yurasiŋe betŋehen kioŋmâ Parisaio otmu hotom uminiwi ya yeŋgât sâtgât otmâ tembe lâulipyeŋe dâiyekmu unam, tewet, kapamgât senŋe âlâlâ miakmâ balam saum nengâlen tohowi. 4 Toho mem tetenenekŋetâ umatŋe yu Yesu kakŋan yâhâwuap ya emelâk nâŋgâop yakât otmâ katnenekmâ gotyeŋan ba yuwu sâm âiyongop. “Yen âlâhât pâinsai?” sâop. 5 - 6 Sâmu sâwi. “Nenâmâ lok âlâ, kutŋe Yesu, yamâ Nasaret kapi amboŋe yâkât pâinsain,” sâwi. Sâŋetâ sâop. “Lok yamâ nâ yu.” Sâmu Yurasi otmu orowâk takawiŋe denŋe nâŋgâm pârâk pilâm umutyeŋe arimu hânân ge pare iwi. 7 Yawu otmâ yâhâpŋe âiyongom sâop. “Yen âlâhât pâinsai?” Sâmu yahatmâ kinmâ sâwi. “Lok âlâ, kutŋe Yesu, yamâ Nasaret kapi amboŋe,” sâwi. 8 Sâŋetâ sâop. “Nâ emelâk ekyongoan. Lok yamâ nâ yu. Nâ pâinneksai yakât otmâ hoŋ bawalipne yu pilâyekŋetâ yahatmâ ariŋetgât naŋgan.” Yawu sâop. 9 Yawu sâm yan den emelâk yuwu sâop yakât bulâŋe teteop. “Awoŋ, gâŋe lok yu mâmâŋe otyiŋgirâ nâhâlen biwiyeŋaŋe kepeim mansai yu yeŋgât tihityeŋe otmune âlâ ki hiliwahoap.” 10 Yawu sâmu Petoroŋe tewetŋe mem yahatmâ hotom um manbi ya yeŋgât kunyeŋe manop yâkât hoŋ bawaŋe, kutŋe Maiko sâm, yamâ ândâpŋe nombot ya topŋambâek kârâm hâreop. 11 Kârâm hâremu Yesuŋe ekmu bâlemu yuwu sâm ekuop. “Yawu otdâ bâleap. Umatŋe yu tetenihimu sâtgum mumbomgât Awoŋnaŋe mâtâp sâm nihiop ya ki watbomgât naŋgat hâ? Âlâŋe yakât ki ekgohop?” Yawu sâop. 12 - 13 Yesuŋe yawu sâm ekumu Roma tembe lâu ya yeŋgât kunyeŋaŋe sâmu tembe lâulipŋe otmu Parisaio yeŋgât tembe lâulipyeŋaŋe Yesu mem bâtŋe sâhâm menduhuwi. Yawu tuhum mem lok sombo âlâ, kutŋe Anasi sâm, yâkât emelan yâhâwi. Anasi yamâ lok âlâ, kutŋe Kaipa sâm, yâkât lamatŋe. Yâhâ Kaipa yamâ hombaŋ yakât hotom uminiwi ya yeŋgât kunyeŋe pato manop. 14 Yawu gârâmâ Kaipaŋeâmâ nen Yura lohimbi kerekŋe hiliwahomaingât Yesu konok mumbuapgât nâŋgâm papatolipnenŋe ekyongop. 15 Yâhâ Yesu mem Anasihât emelan yâhâŋetâ Petoro otmu bukunenŋe âlâŋeâmâ Yesu watmâ ariowot. Yâhâ Anasiŋeâmâ bukunenŋe ya nâŋgâwaŋgimap. Yakât otmâmâ Yesu mem emelan yâhâŋetâ yawuâk watyekmâ betyeŋan yâhâop. 16 Yawu otmâmâ Petoroŋeâmâ emet hawiŋan peke yakât hâŋgi hâlâŋmâ kinop. Yawu gârâmâ bukuŋe Anasihât emelambâ ge hoŋ bawa imbi âlâŋe hâŋgi galemgum kinop ya ekumu hâŋgi hindâmu yanâk Petoro gurâ kâlehen yâhâop. 17 Kâlehen yâhâmu imbi yaŋe ekmâ sâop. “Âo gâmâ Yesu hoŋ bawaŋgim manmat. Yawu geksan.” Sâmu sâop. “Yu yat yamâ imbiâk yat,” sâop. 18 Otmu sâp yanâmâ bâlâpŋe bâleŋe olop. Yakât otmâ tembe lâu nombotŋaŋe kâlâp uŋetâ semu hoŋ bawa nombotŋe orowâk menduhuakmâ kâlâp nâŋgâm kinbi. Kâlâp nâŋgâm kinŋetâ Petoroŋe hohetyeŋan ga kinmâ kâlâp nâŋgâop. 19 Yesuŋe nen hoŋ bawalipŋe menenekmâ den kâsikum ningiminiop. Otmu otbin mewin yakât topŋe hotom uminiwi ya yeŋgât kunyeŋaŋe nâŋgâwe sâm âikuop. 20 - 21 Âikumu sâop. “Wongât âinohoat? Kapi ambolipŋe orop miti emetŋan me opon kâmbukŋan yâhâ menduhuakŋetâ den kâsikum yiŋgim gaman. Otmu kapi tipi tapi tatmâ arap, me wosapâ me wosapâ kapi ambolipŋaŋe menduhuakmai yan lok senyeŋanâk kinmâ den ekyongom gaman. Nâmâ tik tik ki ekyongoman. Yakât otmâ nâ ekyongomune nâŋgâmai ya âiyongorâ yâkŋe sânomai.” Yawu sâop. 22 Yawu sâmu tembe lâu âlâŋe yahatmâ Yesu ândâpŋe huhum yuwu sâm ekuop. “Gâmâ girawu otmâ hotom umai yeŋgât kunyeŋe ya nekamŋan yat?” Yawu sâop. 23 Sâmu sâop. “Nâ den bâleŋe yan otmuâmâ yakât topŋe sârâ nâŋgâwe. Nâmâ den âlepŋe yan. Yamâ girawuhât ândâpne huhuat?” Yawu sâop. 24 Benŋe, Anasiŋe sâmu Yesu bâtŋe sâhâm menduhuwi ya ki holaŋmâek mem lamatŋe, kutŋe Kaipa sâm, yâkâlen dâim ariwi. 25 Yâhâ Petoro yamâ yawuâk kâlâp nâŋgâm kinop. Nâŋgâm kinmu lohimbi orowâk kinbiŋe towatŋe ekmâ nâŋgâmâmâ yuwu sâm ekuwi. “Gâ gurâ Yesu orowâk manmat, yawu geksain.” Yawu sâŋetâ topŋe kurihiakmâ “Nâ bia,” sâm irelahop. 26 Sâmu hotom umai ya yeŋgât kunyeŋahât hoŋ bawa âlâhât ândâpŋe Petoroŋe kârâm hâreop yakât hep torehenŋe âlâ orowâk kinbiŋe Petoro ekmâ yuwu sâop. “Bulâŋanâk Yesu miai yan gâ orowâk kinŋetâ yeksan.” Yawu sâm ekuop. 27 Yawu sâmu “nâ bia” sâm irelahop. Irelakmu yanâk gokorok isiop. 28 Otmu Yesu mem Kaipahât emelan ariŋetâ yan mumbuapgât den sâm hârewaŋgiwi. Otmu emet haŋ sâmu emelambâ mem ge Roma lok yeŋgât kiap âlâ, kutŋe Pilato sâm, yâkât emelan ariwi. Yawu gârâmâ Tihit tihit hombaŋ yan lama gâim um neminiwi sâp yan lohimbiŋe aŋgoân pâku lohimbi yeŋgât emetyeŋan yâhâmai sâm samut katbi. Yakât otmâ Yesu mem ari Pilatohât emet umbiŋan kinbi. 29 Emet umbiŋan kinŋetâ Pilatoŋe emelambâ ge yuwu sâm âiyongop. “Lok yuâmâ wongât nâhâlen mem takai?” 30 Âiyongomu sâwi. “Lok yuŋe otmu bâleap. Yâhâ ki otmu bâleap mâne wongât yuwu mem takambâin.” Yawu sâwi. 31 Sâŋetâ sâop. “Yeŋe girawu otbaŋginom naŋgai ya âlepŋe yeŋe girem den watmâ otbaŋgiŋet.” Yawu sâop. Sâmu sâwi. “Emelâk mumbuapgât den sâm hârewaŋgiain. Yawu gârâmâ nenŋe lok âlâ kumunŋe mumbuapgât mâtâp maŋguningiwi. Yawuhât otmâ gâŋe konok sâm hârewaŋgirâ mumbuapgât gâhâlen mem takain.” Yawu sâwi. 32 Yâhâ aŋgoânâmâ Yesuŋe “Nohom howanân kânâŋgâneknomai,” sâop yakât bonŋe teteâkgât Yura nengât kunlipnenŋaŋe Yesu mem Pilatohâlen ariwi. 33 Bâiŋ, yawu sâŋetâ Pilatoŋe purik sâm emetŋan yâhâ Yesuhât sâmu mem gaŋetâ yuwu sâm âikuop. “Yura yeŋgât lok kutdâ sâmai ya gâ me?” 34 Sâmu sâop. “Gike eŋgatgeâk otmâ yat me lok âlâŋe ekgohomu nâŋgâm yat?” 35 Sâmu sâop. “Nâmâ Roma gâtŋe. Nâŋe Yura yeŋgât topyeŋe ki nâŋgâman. Gâŋe girawu olongât papatolipgaŋe meŋgekmâ nâhâlen takai?” 36 Sâmu sâop. “Nâmâ lohimbi yu yeŋgât lok kutdâ ki manbe sâm oan. Yâhâ nâŋe yâk yeŋgât lok kutdâ manbe sâm oan mâne papatolipnenŋaŋe menekmai sâm nine hoŋ bawalipnaŋe yahatmâ tânnohom kapam kumbâi. Nâmâ yuân mansai yeŋgât kutdâyeŋe mansan.” Yawu sâop. 37 Sâmu sâop. “Gâ bulâŋanâk lok kutdâ mansat?” Sâmu sâop. “Yu yat yakâ. Nâmâ den bulâŋe yakât topŋe ekyongowehât hân yuân gewan. Yakât otmâ lohimbiŋe den bulâŋe nâŋgâne sâm otmai yaŋe nâhâlen torokatmâ mansai.” Yawu sâop. 38 Sâmu sâop. “Wuân den bonŋe ondop âlâ tap yakât yat? Yamâ ki tap.” Yawu sâm benŋe emet umbiŋan gem Yura nengât papatolipnenŋe yuwu sâm ekyongop. “Lok yukât tosa ki eksan. 39 Yawu gârâmâ Tihit tihit hombaŋ ârândâŋ pâi emetŋan lok tatminiwi yapâ gâtŋe âlâ kapi ambolipŋaŋe sâŋetâ holaŋyekmune geminiwi. Yakât otmâ Tihit tihit hombaŋ yuân lok kutdâ yu sâmune holaŋetâ ge manâkgât naŋgai me bia? Me lok âlâ sâmune holaŋetâ gewuap?” Yawu sâop. 40 Yawu sâmu yahatmâ halahum yuwu sâwi. “Yawu bia. Barawa ya pâi emetŋambâ holaŋdâ giâk.” Yawu sâwi. Yawu gârâmâ Barawahât topŋeâmâ yuwu. Yâhâmâ lok yongomu yakât otmâmâ pâi emetŋan katŋetâ talop.
1 Yawu sâŋetâ Pilatoŋe ikŋe tembe lâulipŋe ekyongomu Yesu mem tâk âlâ sâtŋe metŋe yaŋe kândâtŋan lawitmâ hâkŋe orowâk mem gahaewi. 2 Lawitmâ tâk âlâ, sâtŋe metŋe, kon pan pan me hatman yawuya yaŋe mem kunŋan pâŋ pâŋ kepeiwaŋgiwi. Yawu otmâ sâŋgum kuriŋ pâwâwâŋ yamâ lok kutdâŋe katmâ manminiwi yawuya ya mem latbaŋgiwi. 3 Yawu otmâ senŋan gem yuwu sâm ekuwi. “Bâe. Yura yeŋgât lok kutdâ pato. Gâŋe torokatmâ kinmâ yâhâwuatgât naŋgain.” Yawu sâm ândâpŋe huhuwi. 4 Yawu otbaŋgiŋetâ sâtgum kinmu benŋe Pilatoŋe emet umbiŋan ge yuwu sâm lohimbi ya ekyongop. “Yeŋgât lok kutdâ yukâlen tosa âlâ ki eksan. Yakât otmâ sâmune mem geŋetâ yeŋe senyeŋaŋe ekŋet.” Yawu sâop. 5 Yawu sâmu Yesu tâk sâtŋe metŋe ya kunŋan kepeiwaŋgiwi otmu sâŋgum kuriŋ latbaŋgiwi ya yawuâk tatmu mem geŋetâ yuwu sâm ekyongop. “Yeŋgât lok kutdâ yu holaŋmune giâkgât naŋgan.” Yawu sâm ekyongop. 6 Yawu sâm ekyongomu hotom uminiwi ya yeŋgât kunlipyeŋe otmu tembe lâulipyeŋaŋe Yesu ekmâ kârikŋan halahuwi. “Howanân kuŋetâ muâk,” sâm yawuâk yawuâk sâwi. Sâŋetâ sâop. “Ki otmu bâleap yakât tosa âlâ yâkâlen ki eksan. Yawu gârâmâ naŋgai ya yeŋahâk mem ari howanân kunomai.” 7 Sâmu sâwi. “Lok yuŋe “Nâ Anitâhât nanŋe mansan,” sâop. Yawu sâop yaŋe nengât girem den loŋgâeop. Yakât matŋe muâkgât sâm hârewaŋgiain.” Yawu sâwi. 8 Yawu sâŋetâ nâŋgâm kiŋgitŋahât dondâ otmâ purik sâm Yesu mem emet kâlehen yâhâop. 9 Yâhâ yuwu sâm âikuop. “Gâ wonân gâtŋe?” Sâmu den olotoŋâk kinop. 10 Yawu kinmu sâop. “Wongât olotoŋâk kinsat? Holaŋgekŋetâ ge manbuat me howanân gohoŋetâ mumbuat yamâ nâhât sâlâk watnomai.” Yawu sâop. 11 Sâmu sâop. “Anitâŋe papatolipge ya biwiyeŋan kioŋmu galem sâm katgekbi. Yakât otmâ lok kasa otnihim gâhâlen hâŋgânnohomu takan yaŋeâmâ tosa miat ya wangim tosa amokŋan miap.” Yawu sâop. 12 Yawu sâmu Pilatoŋe holaŋmune ariâk sâm nâŋgâm ketet olop. Nâŋgâm ketet otmu hotom uminiwi yeŋgât kunlipyeŋaŋe tâtâemâk yuwu sâm ekuwi. Lok âlâ me âlâŋe “Nâ lok kutdâ pato mansan,” sâmapŋe gâhât patohe, kutŋe Sisa sâm, ya mem ge katbe sâm oap. Yesuŋe yawu oap ya eksain. Yakât otmâ gâŋe Yesu yu holaŋdâ ariwuap yanâmâ Sisa ki buku otbaŋgiwuat. Yakât otmâ umatŋe teteap yukât Sisa ekumunŋe sâm hârehihiwuap.” Yawu sâwi. 13 Yawu sâŋetâ Yesu mem yaehen katmu kinmu ikŋeâmâ sâm hâre hâre kaweŋan yan ge talop. Yâhâ kawe yakât kutŋe yamâ Yura nengât denân “Gawata” yawu. Yâhâ yakât topŋeâmâ yuwu tap. “kawe konŋak tuhuwi” yawu. 14 Yâhâ emetsenŋe purik sâwe sâm otmu yan Pilatoŋe kawe yan ge talop. Yâhâ emet omoŋ otmu yan Tihit tihit hombaŋ ya tetemu âi ki menomaihât sâwi. Yakât otmâ Pilatoŋe yuwu sâm ekyongop. “Ekŋet. Lok yuâmâ yeŋgât lok kutdâ.” 15 Sâmu sâwi. “Lok yuŋe muâkgât naŋgain. Yakât otmâ howanân kuŋetâ muâk,” yawu sâwi. Sâŋetâ sâop. “Lok kutdâyeŋe yu howanân kuŋetâ muâkgât naŋgai hâ?” Sâmu hotom uminiwi ya yeŋgât kunlipyeŋaŋe yuwu sâwi. “Nengât lok kutdâ âlâ ki tap. Sisa konohâk mansap,” yawu sâwi. 16 Yawu sâŋetâ Pilatoŋe Yesu ya howanân kuŋetâ muâkgât sâm hâreop. Sâm hâremu dâim ariwi. 17 Yesu ikŋahâk howanŋe ya lâuakmu ariwi. Otmu kapi pato ya pilâm gem hân âlâ, kutŋe yamâ Yura nengât denân Golihata sâm, yan gewi. Yâhâ kut yakât topŋeâmâ yuwu tap. “Lok Kunŋe Hahitŋe,” yawu. 18 - 19 Yan mem ge howanân kuwi. Kuŋetâ Pilatoŋe den âlâ yuwu sâm howan kunŋan kulemguop. “Yesu, Nasaret kapi amboŋe, Yura yeŋgât lok kutdâ.” Yawu kulemguop. Yâhâ den kulemguop yamâ Yura nengât denân, Roma yeŋgât denân, Girik yeŋgât denân kulemguop. Yawu kulemgumu lâum kânâŋgâwi. Otmu sâp yanâk lok yâhâp yotgom lâum kânâŋgâyelekŋetâ nombot nombot kinowot. 20 Yâhâ Yesu yamâ Yerusalem kapi pato yakât nombotgen kuwi. Yakât otmâ Yura lohimbi dondâ bam gawiŋe ekmâ sâlikuwi. 21 Yâhâ hotom umai ya yeŋgât kunlipyeŋaŋe ya nâŋgâm Pilatohâlen ari yuwu sâm ekuwi. “ “Yura yeŋgât lok kutdâ,” yawu kulemgum katsat ya ekmunŋe ki ârândâŋ oap. Yawu gârâmâ ya gulipgum yuwu kulemgu. “Lok yuŋeâmâ “Nâmâ Yura yeŋgât lok kutdâ,” yawu sâmap.” Yawu kulemgu.” Yawu sâwi. 22 Sâŋetâ sâop. “Kulemguan ya pilâŋetâ yawuâk talâk.” Yawu sâop. 23 Otmu tembe lâu Yesu mem howanân kuwiŋe yâkât senŋe âlâlâ mem kâsikuŋetâ komot imbât olop. Otmu âlâku konok konok aŋgim miakbi. Yâhâ sâŋgumŋe âlâ yamâ kâlep pato ya ewakembâ giop yamâ ki gâre gâreŋe. 24 Yakât otmâmâ ekmâ yuwu sâwi. “Yu nenŋan gâtŋe konokŋe hâlulâek miakbuap yamâ âlepŋe,” sâwi. Yawu sâm pepa tipi tapi mem duhatmâ kutyeŋe ikŋiâk ikŋiâk kulemgum amaŋân mânuŋetâ ge talop. Mânuŋetâ tatmu mem gulip malap tuhuwi. Gulip malap tuhum pepa âlâ mewi yan lok kutŋe teteop yaŋe sâŋgum ya hâlulâek miop. Yawu otbi. Otbi yakât emelâk lok âlâŋe miti pepaen kulemguop yakât bulâŋe teteop yamâ yuwu. “Nâhât senŋe âlâlâ yamâ mem kâsikum aŋgim miaksai. Otmu sâŋgumne kâlep pato ya âlâhât kutŋe teteap yaŋe hâlulâek miaksap.” Yawu kulemguop yakât bulâŋe teteâkgât orotmeme yu otbi. 25 - 26 Yesu howanân kuŋetâ kinop yakât gotŋan imbi imbât kinbi yamâ yuwu. Âlâmâ ikŋe mâmâŋe, âlâmâ mâmâŋahât gariŋe, âlâmâ Maria ya Kelopa apetŋe, otmu bâiŋeâmâ Maria, Matala kapiân gâtŋe yâk orowâk kinbi. Yâhâ nâmâ Yesu mâmâŋahât gotŋan kinban. Yawu kinmunŋe Yesuŋe mâmâŋe ekmâ tepŋe nâŋgâm yuwu sâm ekuop. “Meŋ, pilâyekboman. Gâmâ Yoane orop mandâ galemge otbuap.” 27 Yawu sâm ekum yuwu sâm eknohop. “Buku, meŋnetŋe yuâmâ gâŋe galemguwuat,” sâm eknohop. Yawu sâmu yapâek nâhâlen torokatmu orowâk manmâ galemguwan. 28 Otmu sâp yan âwâŋaŋe Yesu âi sâm waŋop ya tuhum pesuk pilâop ya nâŋgâop. Nâŋgâm yan miti pepaen den âlâlâ kulemguwi yakât bulâŋe bunewâk teteâkgât kândâtŋe kuwihakmâ den kârikŋe halahum yuwu sâop. “Nâ tohât neksap.” Yawu sâop. 29 Yawu sâmu kondo âlâ talop yan wain to yakât ukenŋe biatmu pâlâmŋe olop ya gâiŋetâ yan giop. Otmu yan kinbiŋe kereŋ wahapŋe mem keleân sâhâm menduhum wain kâlehen katŋetâ ge bârâtguop. Bârâtgumu mem yâhâ Yesu lauŋan katŋetâ niop. 30 Nem yan “Âi sâm nihiop ya dopŋan oap.” sâop. Yawu sâm goselek sâm bâleop. 31 Yâhâ emetsâpŋan bâlemu omoŋ otmu yan Tihit tihit hombaŋ pato ya tetewuawân howanân yawuâk kinmaihât hotom uminiwi yeŋgât kunlipyeŋaŋe ari Pilato yuwu sâm ekuwi. “Yura nengât Tihit tihit hombaŋ tetemu yan lok bâleŋe ya howanân kinŋetâ yekmunŋe bâlewuap. Yawu gârâmâ gâŋe tembe lâulipge ekyongorâ ari in yawu kâiyeŋe kum lotohoyekŋetâ munomai. Muŋetâ yanâmâ howanâmbâ mem kâpekyeknomai.” Yawu sâwi. 32 Yawu sâŋetâ tembe lâulipŋe hâŋgânyongomu ari lok yâhâp yawuâk kâiyetŋe kum lotohoyelekŋetâ muowot. 33 Kâiyetŋe kum lotohoyelekmâ Yesuhâlen ba eksain mâne emelâk muop yakât otmâ kâiŋe ki kum lotohowi. 34 Yawu gârâmâ tembe lâu âlâŋe iŋgepŋe mem Yesuhât gasumŋan hâumu yapâ hep otmu toto gam giop. 35 Yâhâ nâmâ gotyeŋanâk kinmâ yekban. Yakât otmâ den kulemguan yu sâlikum nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu Yesuhâlen biwiyeŋaŋe kepeim manŋetgât yu tâŋ tâŋâk kulemguan. 36 Yâhâ miti pepaen den âlâ tap yamâ otbaŋgiwi yan yakât bulâŋe teteop ya yuwu. “Yakât hahitŋe konok âlâ ki kum lotohonomai.” 37 Yâhâ den bulâŋe âlâ yawuâk teteop ya yuwu. “Lok âlâ hâuŋetâ kinmâ mumbuap ya eknomai.” Yawu tap. 38 Yawu otmâ lok âlâ, kutŋe Yosep, yâhâmâ Arimata kapi amboŋe. Yâkŋe biwiŋe Yesuhâlen katmâ manmap. Yawu gârâmâ emelâk Yura nengât papatolipnenŋe yeŋgât kiŋgitŋahât otmâ topŋe kurihiakmâ manop. Yakât otmâ Yesu howanâmbâ membe sâm yok pilâm ari Pilato ekuop. Ekumu nâŋgâwaŋgimu ari bukulipŋe meyekmu ari Yesu mewi. 39 Yâhâ Nikotemo yamâ aŋgoân omoŋ âlâen Yesuhâlen arimu den huhuowot yâkŋeâmâ Yesu piriwe sâm otmâ to kukŋe suk suk âlâ miop. Yawu gârâmâ to yamâ umatŋe pato yakât lok âlâ memu Yosepgâlen lâum ariowot. 40 Yâhâ Yosep yet Nikotemoŋe hangure sâm Yura nengât orotmeme watmâ yuwu olowot. Yesu mem to kukŋe yaŋe piriowot. Pirim sâŋgum kâkâlep yaŋak katipguowot. 41 Yâhâ Yesu howanân kuwi yaken ya kalam âlâ talop. Kalam yan kât giopŋe âlâ emelâk kusânmâ mem tiŋgâloŋetâ in kamen kinminiop. 42 Yawu gârâmâ Yura nengât Tihit tihit hombaŋân yu me ya tuhumain sâm samut katbi. Yawu gârâmâ Tihit tihit hombaŋ ya tâlâhuop. Yakât otmâ lâum kâlepŋehen arinomaihât sâp biatmu lâm ya kâlehen lâum ba katbi.
1 Emet eŋgatŋe nâŋgâm Maria, Matala kapi amboŋe, sumângen ariop. Ari kât pato âlâ hâpunŋetâ ge lâm mâtâpŋe kum bâp maŋguop ya hindakmu mâtâpŋe kinop ya ehop. 2 Ekmâ pârâk pilâm purik sâm Petoro orop netgâlen taka yuwu sâm eknotgop. “Papatolipnenŋaŋe Kutdâ sumâmbâ lâum ari wosaken âlâ misiŋgutsai?” Yawu sâop. 3 - 4 Yawu sâmu net gurâ sumângen ariwit. Nâŋe sururuk sâm Petoro wangim kulet sâwan. 5 Kulet sâm ariwan yamâ lâm kâlehen ki bawan. Yâhâmâmâ lâm sâtŋanâk kinmâ olelem eksan mâne sâŋgum kâkâlep mem Yesu katipgum katbi yaŋahâk tatmu ekban. 6 In ekmâ kinmune Petoroŋe belângen takaop yaŋak burunduŋâk gam kâlehen baop. Kâlehen ba sâŋgum kâkâlep yawuâk ehop. 7 Otmu sâŋgum tipiŋe mem Yesu kunŋe katipguwi ya âlâŋe kitâ mem ketetmâ heŋgeŋgum katmu talop ya ehop. 8 Yawu otmuâmâ nâku yawuâk kâlehen bawan. Yâhâ kunŋe katipguwi yawuâk ekmâmâ Yesu mumuŋambâ yahalop nâŋgâwan. 9 Yawu gârâmâ sum kamen kinmu ekbit yakât poropete nombotŋaŋe emet inânŋan Yesu mumuŋambâ yahatbuap yakât topŋe kulemguwi ya ki nâŋgâmutŋe keterahop. 10 Yawu otmâ benŋe purik sâm âwurem ariwit. 11 Otmu Mariaŋe betnetŋan taka lâm sâtŋan isem kinop. Isem kinmâ kâlehen ehop. 12 Ekmu aŋelo yâhâp yaŋe Yesu katŋetâ iop ya hâlâŋmâ nombot nombot talowot. Konokŋeâmâ kunŋehen talop. Yâhâ âlâ yaŋeâmâ kâiŋehen ge talop. 13 Yawu tatmâ yuwu sâm âikuowot. “Wongât isem kinsat?” Sâmutâ sâop. “Kutdâne yupâ lâum ari wosaken âlâ misiŋgutsai?” yawu sâop. 14 - 15 Yawu sâm kambeŋe kakŋambâ olelem Yesu ehop. Ekmâ yan “Yuâmâ kalam yukât amboŋe mon?” nâŋgâop. Yawu nâŋgâmu Yesuŋe âikuop. “Imbi, gâmâ âlâhât pâinmâ isem tat.” Yawu sâop. Sâmu sâop. “Lok pato, gâŋe sârâ Yesu lâum ari âlâengen misiŋgutsai otmuâmâ âlepŋe eknohorâ bukulipŋe ari ekyongomune taka menehât naŋgan.” 16 Yawu sâmu kunop. Kunmu purik sâm Yesu towatŋe ekmâ nâŋgâm Yura nengât denân “Kutdâ” sâop. Den yukât topŋe yamâ “Kutdâne.” 17 Sâmu sâop. “Nâ Awoŋnahâlen irak yâhâwoman yakât otmâ ki wâinek. Gâŋe âwurem ari bukulipne ekyongowuat. Ekyongom nâhâitŋe yamâ “Anitâ awoŋnenŋahâlen ewun âwurem yahap” sâm ekyongowuat.” Yawu sâop. 18 Yawu sâmu Mariaŋe taka den ya nen hoŋ bawalipŋe eknongop. 19 Otmu emet omoŋ otmu yanâmâ nen hoŋ bawalipŋe papatolipnenŋe yeŋgât kiŋgitnenŋahât otmâ emet âlâen yâhâ menduhuakmâ gahatŋe kârikŋe maŋgum tatbin. Menduhuakmâ tatmunŋe Yesuŋe hohetnenŋan pârâk sânsânâk teteningiop. Teteningim eknongop. “Biwiyeŋe huruŋ sâek.” Yawu sâop. 20 Yawu sâmâmâ biriŋe bâtŋe kuwi otmu iŋgepŋe gasumŋan hâuop yakât gut tiripnongomu ekbin. Tiripnongomu ekmâ biwinenŋe heroŋe olop. 21 Yawu otmâ kinmunŋe yâhâpŋe sâop. “Yen biwiyeŋe huruŋ sâek. Awoŋnaŋe nâ hâŋgânnohomu gewan yakât dopŋeâk nâku yen hâŋgânyongomune arinomai,” sâop. 22 Yawu sâm kahapumŋaŋe hâŋgutnenekmâ yuwu sâm eknongop. “Yenâmâ Anitâhât Wâtgât mâmâŋahât Heakŋe mâmâŋe otyiŋgimu yâkât wâtŋan kinnomai. 23 Wâtŋan kinmâ yâkât sâtgât lok âlâ me âlâhât tosa pilâyiŋginomai yamâ Anitâŋe buku otyiŋgiwuap. Yâhâ lok âlâ me âlâhât tosa ki pilâyiŋginomai yamâ matŋe umatŋe yiŋgiwuap.” Yawu sâop. 24 Yâhâ Yesuŋe teteningimu gutŋe ekbin sâp yan bukunenŋe âlâ, kutŋe Toma sâm, kutŋe âlâmâ Boho boho, yâhâmâ nen orowâk ki tatbin. 25 Yakât otmâ belângen Toma ekmâ yuwu sâm ekuwin. “Kutdânenŋe nengâlen tetemu den huhuwin.” Sâmunŋe sâop. “Âo, yenâmâ den miai. Yawu gârâmâ biriŋe bâtŋe kuwi otmu iŋgepŋe gasumŋan hâuop yakât gutŋe nine sennan ekmâ mem walipguwom yanâmâ nâŋgâmune bulâŋe otbuap.” Yawu sâop. 26 Yâhâ Sande âlâ otmu yan emelan âlâkuâk yâhâ menduhuakmâ gahatŋe kârikŋe maŋgum tatbin. Sâp yanâmâ Toma orowâk tatbin. Menduhuakmâ tatmunŋe Yesuŋe teteningim sâop. “Yen biwiyeŋe huruŋ sâek,” sâop. 27 Yawu sâm purik pilâm Toma yuwu sâm ekuop. “Bâtnan gut yu wâim ekmâ yaŋak gasumnan ya yawuâk mem nâŋgâ. Nâ bulâŋanâk Anitâŋe hâŋgânnohomu ge mansan yakât otmâ biwihaŋe nâhâlen kepeim biwi yâhâp ki otbuat.” 28 Sâmu sâop. “O, Kutdâne, bulâŋanâk gâ Anitâ orop dopyetŋe konohâk mansat.” 29 Sâmu sâop. “Gâŋe yiwereŋe gut yu mem eksat yakât otmâ biwihaŋe nâhâlen kepeiat. Yâhâ lohimbi nombotŋaŋe ki nekmâ biwiyeŋaŋak nâhâlen kepeim mannomai yamâ biwi nâŋgân nâŋgânyeŋe huruŋ sâmu heroŋe otmâ mannomai.” Yawu sâop. 30 Yesuŋe kulem topŋe topŋe miop yamâ kerehâk ki kulemguan. 31 Yâhâ olop miop ya ekbin yakât den pat kulemguan yu sâlikum eknomai. Yu sâlikum ekmâ Anitâŋe tihitnenŋe otmâ nanŋe Yesu hâŋgângumu giop yakât nâŋgâŋetâ bulâŋe otmu yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeinomai. Yâhâ yâkâlen biwiyeŋaŋe kepeim denŋe lâum mannomai yanâmâ manman kârikŋahât pat kuyiŋgiop ya menomai.
1 Sâp yakât kakŋan nen hoŋ bawalipŋe nombotŋe Tiweria deŋgân yakât ginŋan menduhuakmâ tatmunŋe Yesuŋe teteningiop yamâ yuwu. 2 Nâ otmu atane, kutŋe Yakowo, otmu âlâmâ Simon Petoro, âlâmâ Toma, yâkâlâk kutŋe âlâ Boho boho, âlâmâ Natanae Galilaia hânân kapi âlâ Kana sâm yan gâtŋe, otmu lok yâhâp biwiyetŋe Yesuhâlen kepeim manowot ya orowâk menduhuakbin. 3 Menduhuakmâ tatmunŋe emet ŋiŋ sâwe sâm otmu Petoroŋe yuwu sâm eknongop. “Nâmâ ge iŋan dâiwehât naŋgan.” Sâmu sâwin. “Nen orowâk arinom,” sâm gemunŋe waŋgaen orowâk yâhâwin. Ari omoŋe pâlâmŋe manbin. 4 Emet haŋ sâmu yan Yesuŋe deŋgân ginŋan kinop. Yâhâ nenâmâ kâlewângen ki tatbin. 100 mita, dop yawuyaen tatbin yamâ towatŋe ekmunŋe ki keterahop. 5 Yâhâ Yesuŋe yuwu sâm âinongop. “Bukulipne, yen iŋan miai, me bia?” Sâmu “Bia,” sâwin. 6 Yakât otmâ yuwu sâm eknongop. “Iŋan itâŋe ya waŋga nombotgembâ panŋetâ gewuap yanâmâ iŋan mem dâinomai.” Yawu sâmu yaŋak benŋe waŋga nombotgembâ pilâmunŋe gemu iŋan dondâhâlâk ge kutakulakbi. Ge kutakulakŋetâ mem dâim waŋgaen katne sâm otmunŋe umatŋe dondâ olop. 7 Yawu otmu nâŋe Petoro ekuwan. “Lok endamâ Kutdânenŋe yakâ.” Ekumune uk sâm petŋe tuhum katmâ âi tuhuop yakât otmâ tiŋginŋe yawuâk mem kepeiakmâ saruân kioŋmâ Kutdâhâlen yoloŋ otmâ ariop. 8 Yawu otmuâmâ nenâmâ waŋgaenâk tatmâ puli kum iŋan itâŋe dâim deŋgân ginŋan yâhâ kioŋbin. 9 Yesuŋe baŋga âlâ mem katmu talop. Katmu tatmu iŋan mem hot umu siop. 10 Yawu otmâ Yesuŋe yuwu sâm eknongop. “Yiwereŋe iŋan miai ya nombotŋe mem katŋetâ siâk.” 11 Yawu sâmu Petoroŋe waŋga hâmeŋan yâhâ iŋan itârâek mem dâim ginŋan gaop. Yâhâ iŋan 153 ya itâ kâlehen kutakulakbi. Yawu gârâmâ iŋan yamâ papatoek yamâ benŋe iŋan itâŋe ya ki berendeŋ sâop. 12 - 13 Iŋan nombotŋe katmunŋe semu orowâk newin. Orowâk nem tatbin yamâ âi pâi tuhunomgât nâŋgâmunŋe umatŋe otmu pilâwin. 14 Yâhâ Yesuŋe mumuŋambâ yahalop yakât kakŋan deŋgân ginŋan menduhuakmâ tatbin yan teteningiop yaŋe kalimbuŋe olop. 15 Nem pesuk pilâmunŋe Yesuŋe Simon Petoro yuwu sâm âikuop. “Simon, Yoane nanŋe, gâŋeâmâ bukulipgaŋe biwiyeŋaŋe hikunekmâ mansai ya wangiyekmâ biwihaŋe tiŋâk hikunekmâ mansat me girawu?” Sâmu sâop. “Kutdâ, yat ya bulâŋe. Nâmâ buku otgihiman ya naŋgat.” Sâmu sâop. “Yakât otmâ lohimbi nâhâlen yiwereŋeâk torokatmâ mansai ya yeŋgât tihityeŋe otbuat.” 16 Yawu sâm yaŋak yâhâpŋe yuwu sâm âikuop. “Simon, Yoane nanŋe, gâŋe biwihaŋe tiŋâk hikunekmâ mansat me bia?” Sâmu sâop. “Kutdâ, yat ya bulâŋe. Nâŋe buku otgihiman ya naŋgat.” Sâmu sâop. “Yakât otmâ lohimbi nâhâlen emelâk torokatmâ mansai ya galemyongowuat.” 17 Yawu sâm kalimbuŋe yuwu sâm âikuop. “Simon, Yoane nanŋe, gâŋe buku otnihimat me bia?” Yawu sâop. Yâhâ Yesuŋe kalimbuŋe âikuop. “Gâŋe buku otnihimat me bia?” yawu sâop yakât Petoroŋe nâŋgâmu biwiŋan hâumu yuwu sâop. “Kutdâ, gâhât sengan senŋe âlâlâ ki tik tatmap. Yakât otmâ nâŋe buku otgihiman ya naŋgat.” Sâmu sâop. “Yakât otmâ lohimbi nâhâlen torokatmâ mansai ya galemyongom wawaeyekmâ manbuat. 18 Yâhâ hâmbâi yu me ya tetehihiwuap yakât topŋe sâwe. Gâŋe aŋgoân sihan manon yanâmâ petge mem lalakmâ kapi wosapâ wosapâ ariwehât nâŋgâminion yanâmâ âlepŋe arim tohominion. Yâhâ gâŋe sombo otbuat yanâmâ bâtge pilârâ lok bâleŋaŋe sâhâm menduhum ki ariwe nâŋgâwualângen dâihekmâ arinomai.” Yawu sâm ekuop. 19 Yâhâ Yesuŋe topŋe yuwuhât ekuop. Hâmbâi Petoroŋe Yesuhât tem lâuwaŋgim manmu umatŋe yawu tetewaŋgiwuap. Umatŋe tetewaŋgiwuap yan ki lohotŋe otmu kuŋetâ mumbuap. Yâhâ ki lohotŋe otbuap ya lohimbiŋe ekŋetâ sâtŋe otmu Anitâ mepaenomai. Yakât otmâ yuwu sâm ekuop. “Gâmâ biwihaŋe nâhâlen tiŋâk kepeim tem lâunihim manbuat.” Yawu sâop. 20 Yawu sâmu Petoroŋe kambeŋe kakŋambâ olelem nâ nehop. Yâhâ nâ Yesu orop biwinetŋe hikuakmâ konohâk olopgât menduhuakmâ sot bâiŋe newin yan yâk orop hâlâŋakmâ tatbit. Yawu tatbit yakât otmâ âlâŋe betŋehen kioŋbuap yakât âikuwan. 21 Yâhâ Petoroŋe nekmâmâ yuwu sâm Yesu âikuop. “Kutdâ, lok yuâmâ girawu?” 22 Sâmu sâop. “Yâk tatmuâk âwurem takawom me girawu yamâ nâhât wahap. Yawu gârâmâ yâkât manman yakât ki nâŋgâm ketet otbuat.” Yawu sâm ekuop. 23 Den yawu sâop yamâ bukulipnaŋe nâŋgâm hilipgum kelaŋgatbi. Kelaŋgatmâ nâhâitŋe “ki bâlewuap” sâwi. Yawu gârâmâ Yesuŋe ya ki sâop. Yâhâ yuwu sâop. “Gârâmâ yâk tatmuâk nâ âwurem takawom me girawu yamâ nâhât wahap. Yawu gârâmâ yâkât manman yakât ki nâŋgâm ketet otbuat,” yawu sâm Petoro ekuop. 24 Den sâop yuâmâ nine orowâk tatmâ nâŋgâminiwan. Yakât otmâ den kulemguan yu bulâŋe dondâ. 25 Otmu Yesuŋe olop miop yakât pâŋe konok kulemguan. Yawu gârâmâ âlâlâ olop ya kerek kulemgum metewomgât dop ki oap.