Yagaala Tewaanya' Jonɨ yɨdavakesɨ.

1

Gotɨyarɨne Yagaalyai (Jizaazai) mwaalɨkerɨnesɨ.

1 Sɨnnawɨ kɨgaakuna Kwaaka dava' mima'nyawɨ Gotɨyarɨne Yagaalyai mwalyaakewɨnyɨ. Nabaai, Gotɨyai mwaalakewɨ gamɨnyawɨ Gotɨyarɨne Yagaalyai mwaalɨ'. Gotɨyarɨne Yagaalyai sahwai Gotɨyai. 2 Sɨnnawɨ kɨgaakuna aayawɨdaasɨ Gotɨyalyɨ sahwai mwalɨbainyɨna yaakelyɨ. 3 Gotɨyai sara kyawɨra' sahwai yuyangɨ sara wakɨnɨkengɨ. Aane pɨrɨ' kɨrɨ' gamɨ saba yɨma'naka' mɨ'. Aawa, sahwai wakakengɨ yuya sa. 4 Sɨnnawɨ sagaa' sahwarɨ gaalyabwi warakelyɨ. Gaala sabwi a'mwe yuyaraavɨre Baakelyɨ. Yɨnɨka sai a'mweinaavɨna kunya tewaanya yawɨrya'ne nejaavɨnɨkerɨna. Kunya tewaanya yawɨrya'ne wɨjaavɨna kaneya' baaka savɨ nayaa mwaidaanyaine. (Gotɨyarɨna nayaa yawɨ'daanyaine.) 5 Saburɨdaasɨ jɨhɨnya kayaa'nanyaburɨ Gotɨyare baake' wannyɨna. Nabaai jɨhɨnya sa' baakevɨ mwavɨlayɨnɨkesɨ. 6 Gotɨyai yawɨ'na “A'mwera baakevɨ mwaaibɨka!” yawɨraka sɨnnawɨ a'mwerɨ wɨdaasakelyɨ. Sai Jonɨ (Bavɨtaazɨya Yadei) wɨdaasakelyɨ. 7 A'mwe sahwai jalɨkurakya'nei bɨna. “A'mweraavɨ a'mwengɨ Jizaazai Baakerɨna wɨjalɨkurakana!” daka wɨdaasakei bɨna. “Kadɨka wɨ'napɨjɨ Naangerɨ lɨmwagapɨka!” dakei bɨna. 8 Jonɨ gamɨ sai Baakei mɨka! Aawa. “Baaka nawɨ'nya sarɨna jalɨkurakana!” dakelyɨra. 9 Dɨvi Baakei Kwaaka davakɨna walaabaka a'mwe gazainazainaavɨna Baaka nebulya'nanyalyɨ. A'mwe yuyainaavɨ kunya tewaanya yawɨrya'ne nejaavadei. 10 Nabaai, Kwaaka davakɨ sai bamwaaina ya'. Sɨnnawɨ Gotɨyai kyawɨra' sahwai Kwaaka dava' sara wakɨna. Sara wakɨna yaka bamwaaina kya' kɨrɨ' Kwaaka davakɨ mwaalyara gamɨ sahwarɨ myawɨramaari yesalyɨ. 11 Gannya Anga Yɨzɨrelɨna bɨna yaka bamwaaidɨsɨ gamɨjɨyara mamaari. 12 Sara yɨna yeva mamaari kye' kɨrɨ' a'mwera pwara “Nebulyasɨra. Naangelyɨra,” deva maarɨna ye'. Maarɨna kye' sai yuya saraavɨna gannya dɨragɨnyabwi wɨjaavɨna ya'. Gannya dɨragɨnya sabwi sahwara Gotɨyare kaimɨraayara yɨma'nya'nebulyɨ. Gamɨ sahwarɨnajɨ gamɨre yayavɨnajɨ lɨmwaga'dɨvɨsaraavɨnebulyɨ. Yɨ sahwara mudɨkera yɨma'nyɨna ye'. 13 A'mweraavɨre yɨsavakaavɨdaasɨ tawengɨna mudɨkera mima'nyɨna. Aawa. Kɨlaakejɨkɨya sɨdusaburɨ mudɨkera mima'nyɨna. Aawa. A'mweraavɨre dɨragɨnyavɨ mudɨkera mima'nyɨna. Aawa. Gotɨyai gevwi yawɨ'na “Sahwara nɨmɨre kaimɨraayara mudɨkeraavɨ yawakɨnɨma!” kadɨnɨ' yɨma'nɨgavɨnɨkengɨ. 14 Gotɨyarɨne Yagaalyai a'mwe kɨlaa'nakei yɨma'nyɨna yakei nemɨnyawɨ gannya selɨ ange' yɨladaakuna. Gamɨre kɨlaakejɨkɨ wɨlamwaaina yɨna yada tɨnna dara wangano' “O, Nawɨ'nyai dɨragɨnaangei daaka!” Sara dadaa gamɨre byaannyavɨ tɨnna wangano. Ganɨmaangerɨdaa'nyai gavei yamakɨnarɨkabaaibɨta byaanna sasɨ. Sahwarɨ yuneba yanga gaimwangebulyɨ nebulyabulyɨ maanga yeku'nɨkelyɨ. 15 A'mwe Jonɨ gamɨnyɨna nejalɨkurakada jaka dara danganna “A'mwe dazarɨna yɨhɨthelyɨ. Nɨmɨ Gotɨyare yagaala kyɨhɨthɨwa dɨviya pwai bozɨ yɨhɨzɨwaakadei Naangelyɨ. Nɨmɨ sahwainyɨ mɨka! Nɨmɨ maalɨkeinyɨra. Nɨmɨ mima'nyagaa' kuna mwalyaake'na Sɨnnawɨnyalyɨ.” 16 Sahwai maanga yeku'nɨkevɨdaa'nyɨ nemɨ yuyainaavɨna wana nawɨ'nya nejaavade'na tewaanna mwaaiho. Nemɨnyɨna gamɨre yanga gaimwagaimwange' nejaavada nejaavɨnɨkelyɨ. 17 Sare' Gotɨyai kujaa' Ne Mozɨzai Gotɨyare Kɨwɨnya tewaanya' wɨjaavɨna. Wɨjaavɨna neyɨnɨke' nemɨnyawɨnna Gotɨyai Kɨraazɨtɨya Jizaazarɨ wɨdasaabɨna. Wɨdasaabɨna kyɨnɨ' sahwarɨ nemɨnyɨna yanga gaimwangebulyɨ nebulyabulyɨ yɨma'nɨnɨke'nanyɨ. 18 Gotɨyarɨ a'mwe Kwaaka davakɨyaina wangadaanyarɨna mɨ'. Aane pwai kwai tɨnna mwanganyɨ. Aawa, Gotɨyai gavei Ganɨmaangeryaba kusɨmagɨnna mwaalɨkei nemɨnyɨ yɨbwarɨdaakwia neyɨkelyɨ.

Jonɨ a'mweraavɨ aalya' yadei wɨdɨnɨke'nesɨ.

19 Jonɨmɨre jalɨkurakya daresɨ. Jonɨmyawɨnna Juyara Anga Jeruzaalemɨ mwaalya naangera a'mwe pwaraavɨ wɨdaasɨna. Gotɨyarɨna mubɨthɨka yɨra'dɨvɨsaraavɨjɨ Gotɨyare Angevɨ wɨdaayadɨvɨsara Livaayaraavɨjɨ wɨdaasɨna. Mi'na wɨdaasɨna kye' wɨna yɨna yeva Jonɨmɨ yɨwaara'na “Gɨmɨ bewaigɨnaka?” 20 Yɨwaara'na kye' Jonɨ “Yagaala sa' madɨwɨnera!” myawɨri yaka aangyagaala nebulya' kave nayaa wɨdɨna “Nɨmɨ Gotɨyai Nyɨdahɨlakyaaka Kɨraazɨtɨyainyɨ mɨka!” 21 Sara yɨwaara'na “Nabaai, bewaigɨnaka? Ne Yɨlaajaigɨ daaka?” Sara yɨwaara'na kye' Jonɨ wɨdɨna “Aawa, nɨmɨ mɨka!” Sahwara wɨdɨna “Gotɨyarɨ nayaa wɨ'nanejɨwaakade naangerɨna yemwaaiho sahwaigɨ daa?” Wɨdɨna kye' ma'maa'na “Aawa!” 22 Sarevɨdaa'nyɨ gamɨnyɨ wɨdɨna “Dɨnedana! Bewaigɨnaka? ‘Nedasɨwaasaraavɨ ja'nawɨja' nayaa wɨdaana!’ dona gyɨwaara'manɨgo. Sahwaigɨ gɨmɨnyɨna be yagaala dɨmanɨgɨnyavaka?” 23 Wɨdɨna kye' sai wɨdɨna “Nɨmɨ sainyɨ dareinyɨra “A'mwamaayaba maanguraayainyɨ jaka wɨdangadɨnyainyɨra. “Naangei tuta tewaanyavɨ wawode'na “Tusa' yɨda'na nayaa jamakwila!” ’ Wɨ'nawɨjɨwaakya Aazaayai nɨmɨnyɨna sara dɨnɨkesɨ.” 24 Yɨwaaraveveraavɨ a'mwe Perɨzɨyara wɨdaasɨna yesare. 25 Sahwara gamɨnyɨ yɨwaara'na “Gɨthahɨlakɨnɨka Kɨraazɨtɨyaigɨ mɨka! Gɨmɨ Ne Yɨlaajaigɨ mɨka! Wɨ'nawɨjɨwaakya naangerɨna yemwaaiho sahwaigɨ mɨka! Sarevɨdaa'nyɨ a'mweraavɨ aalya' baa'na yɨvanɨgɨna?” 26 Jonɨ ma'maa'na “Aalyavɨ bavɨtaazɨya' yadɨnyainyɨ. A'mwe pwai sarɨmɨnyaba tɨnnyaba daavɨkerɨ myawɨranganyɨvanɨgava. 27 Gamɨ sai a'mwe naangelyɨ. Sɨnnawɨ nɨmɨ bɨweinyɨ, sahwai dɨviyai yarai bathei naangei mwaalɨka. Nɨmɨ gaimwange'na naangere kwaari'masɨvɨlya' yɨraipurɨdeinyɨ mɨka. Sahwarɨna nɨmɨ a'mwe nawɨ'nyainyɨ daaka!” sara wɨda' Jonɨ. 28 Yuya sa Aalya Jothanɨ kengihɨrɨ Anga Betaani Jonɨ aalyavɨ bavɨtaazɨya' yadaa'nyɨyaba yɨma'nyɨna yakengɨ.

Jizaazai nemɨnyɨna balakerɨnesɨ.

29 Mwanyagaa' Jonɨ mwaalaka Jizaazai bakerɨ tɨnna wanganaasɨna yaka a'mweraavɨ wɨdɨna “Yɨthaanyi, dazai Gotɨyarei Sipɨzipɨya Dɨwɨnyala! Kayaa'nanyanna a'mwera sipɨzipɨyarɨ tamɨna yadɨvɨ' kwaraanyaba Gotɨyarɨna dɨka nasɨ'na yadevaaibɨ' sai Kwaakevakɨ mwaalyainaavɨre kayaa'nanyanna marasɨsa'na baladelyɨ. 30 Sahwarɨna yɨhɨthadɨnyalyɨ. Nɨmɨ bɨweinyɨ, dɨvi a'mwei bathelyɨ. Nɨmɨ mima'nyagaa' sai kuna mwalyaakelyɨ. Sai sɨnnawɨnyai Naangelyɨ. Nɨmɨ maalɨkeinyɨra. 31 ‘Bozɨyai Naanga kwarɨnera,’ yawɨrena gamɨnyɨ myawɨranganyainyɨ. Aawa. ‘Sahwarɨna Yɨzɨrelɨyaraavɨ yɨbwarɨdaakwia'na yɨma!’ dena bɨwa. Aalya yɨhyadɨnya savɨ dara jawɨryide' ‘O, sai Naangei daaka!’ ” 32 Jonɨ tɨnna mena bahanaraka a'mwe Juyaraavɨ wɨjalɨkurakɨna “Sɨgunyavɨ Gotɨyarebadaa'nyɨ Kuryai Tewaanyai kwaamɨryaibɨsai walaabɨna yaka a'mwe sarɨ mwalɨbainɨkerɨ tɨnna wanganerɨnera. 33 Sɨnnawɨ gamɨnyɨ myawɨranganyainyɨ. Aawa. Bavɨtaazɨya'na nyɨdasaabakei sahwai nyɨda' ‘Dɨvi dara dangadeigɨnyɨ. Kurya Tewaanyai a'mwe pwarɨ bwalamwaaina yaja' wangana'gɨzɨ dara jawɨ'de' “Ai, sai a'mweraavɨna Kurya Tewaanyarɨ yanga wɨjaavadei daaka!” Gɨmɨ aalyavɨ bavɨtaazɨya' jɨthe' sai Kuryarɨ bavɨtaazɨya' yadelyɨ.’ 34 Sara wɨdɨna nyake' tɨnna nayaa wangamweinyɨ yɨhɨzalɨkurakɨvanɨge. Sai Gotɨyare Gawaalɨvaangelyɨ.”

Jizaazarera sɨnnawɨnyaraavɨnesɨ.

35 Mwanyagaa' Jonɨjɨ gamɨreraalyɨ sara ayaba daa'dapi Jizaazai kaanya yamarina. 36 Kaanya yamarina yada Jonɨ wanganaasaka gannyaraarɨ wɨdɨna “Yɨthaanyi! Sai Gotɨyarei Sipɨzipɨya Dɨwɨnyala!” 37 Wɨdɨna kya' Jonɨmɨreraai kadɨka wɨ'nyɨna yagɨlyaraai saraai Jizaazarɨ mɨdɨnna. 38 Sara mɨdɨnna yɨna yadaakɨlyɨ gɨnyɨma'naka saraai mɨdɨnaabɨna yagɨlyaraarɨ tɨnna wanganaka yɨwaara'na “Berɨ'na bɨ'manɨgɨla?” Saraai wɨdahi “Ravaai, anga garɨvɨ mwaaihɨna?” Yɨvɨruyagaalya' “Ravaai,” yagaalya' “Nejɨwaakadɨnyaigɨ,” wɨdɨnɨkesɨ. 39 “Ravaai, anga garɨvɨ mwaaihɨna?” wɨdɨna kyagi sai wɨdɨna “Kaanya bakɨlyɨ danganyɨla!” Sarevɨdaa'nyɨ gamɨjɨ wɨna yagɨla gannya anga mwaaidevɨ tɨnna wanganna yagɨla sagaa' gamɨnyaba mwaalɨna yagi. Bɨna yɨna yagɨlegaa' sawɨtɨrɨnyagaakɨ (4 kɨlokɨ). 40 Saraai Jonɨmɨ kadɨka wɨ'nagɨla Jizaazalyɨ wawagɨla pwai Edɨruyalyɨ. Edɨruyai sai, Saaimonɨ Pitare gya'mwelyɨ. 41 Edɨruyai sai sɨnnawɨ wɨna yaka Saaimonɨ gya'mwerɨna bɨrɨkaanya yɨna yaka wɨdɨna “Ai! Nemɨ Mezaayarɨ mena bɨramaa'mwona!” Yaya sa' “Mezaayai,” dɨnɨ' “Kɨraazɨtɨyai.” 42 Wɨdɨna yaka Saaimonɨmɨ gamɨnyawɨnna makuna. Makuna kya' Jizaazai tɨnna wanganaka wɨdɨna “Gɨmɨ Jonɨmɨre gawaalɨ'gɨnyɨ Saaimonɨgɨ. Gɨmɨre yaya' Sipaazai gɨthɨvanɨgesɨ.” Juyaraavɨre yagaala “Sipaazai,” Gɨrikɨyagaala “Pitai,” aangyagaala “Sɨlaangei,” dɨnɨkesɨ.

Jizaazai Pilipɨjɨ Nataanyalɨjɨ saraarɨ wɨdɨnɨke'nesɨ.

43 Mwanyagaa' Jizaazai “Pwarajɨ Galɨlineinera,” daka Pilipɨmɨ bɨrɨna yaka wɨdɨna “Dɨnyɨmɨdɨnaama!” 44 Pilipɨ sai Anga Betɨzaaitha mwaalyalyɨ. Anga saba Edɨruyalyɨ Pitalyɨ sadaraai mwaaidisaba. 45 Pilipɨ kadɨka wɨ'nyɨna yaka Nataanyalɨmɨ bɨramaa'na yaka wɨda' “Kaanyaka! Ne Mozɨzai kɨwɨbukuyavɨ pwarɨna yɨda'nɨke' nabaai, Gotɨyarɨ wɨ'nawɨjɨwaakyara sarɨna pɨkarya yɨda'nɨkevɨne sarɨ mena bɨramaa'mwona. Sai, Jizaazai Jozepɨyare gawaalɨ' Naazaretɨ mwaalyalyɨ.” 46 Wɨdɨna kya' Nataanyalɨ yɨwaara'na “Naazaretɨdaa'nyara tewaanyara daaka! Savɨdaa'nyɨ tewaanyai dalyaabɨwaka!” Pilipɨ wɨda' “Sahwaigɨ bwangana! Nebulya'na gɨthɨwana. Bwangana!” 47 Nataanyalɨ badaa'nyɨ Jizaazai tɨnna wanganaka sarɨna wɨdɨna “Yɨthaanyi! Sai Yɨzɨrelɨya tewaanyalyɨ. Kwaasɨ yadei mɨka!” 48 Nataanyalɨ savɨ kadɨka wɨ'naka yɨwaara'na “Nɨmɨnyɨna gara yawɨ'mwaana?” Yɨwaara'na kya' sai wɨdɨna “Sagaa' Pilipɨ gɨmɨnyɨna mabɨriwakegaa' yɨta pihɨya kaavɨlyavɨ mwaaida'gi gwangamweigɨnyɨra,” wɨda'. 49 Nataanyalɨ wɨdɨna “Ravaai, Nejɨwaakadɨnyaigɨ, gɨmɨnyɨna dɨwa. Gɨmɨ Gotɨyare Gawaalɨkɨ. Yɨzɨrelɨyainaavɨ nemaremwaaidɨnyaigɨne!” 50 Wɨdɨna kya' sagaa' sai wɨdɨna “ ‘Yɨta pihɨyavɨ mwaaida'gi gwangamwa,’ gɨthɨwe'na nɨmɨnyɨna danyɨlɨmwamwaana! Sabwi maalɨkebwi, dɨvi naangengɨ dangadengɨra.” 51 Gamɨnyɨ wɨdɨna “Nebulya' yɨhɨthɨvanɨge. Sɨgunya' basɨnadaa'dozɨ Gotɨyare mamaayara ejelɨyara A'mweraavɨne Kaimɨraayaryawɨnna walaabɨna, yɨlaawɨna yadaapɨri danganyideihɨlyɨra,” wɨdɨna ya'.

2

Anga Kena a'mwei kwala maarake'nesɨ.

1 Yɨrɨka daryaai darɨkɨ Kwaaka Galɨli Anga Kena savɨ kwala maarya yɨna. Kwala maarya yɨna kye' tɨka munnevɨ Jizaazarɨ ganaange' mwaalɨna yadɨ'nyɨ nabaai, 2 Jizaazalyɨ gamɨrerari saraavɨ munne'na jɨvwaramaa'na. 3 Sara yɨna kye' munne' nyɨna yadaapɨjɨ aalya waainɨya'na wɨgainyɨna yadaa'nyɨ ganaange' Jizaazarɨ wɨdɨna “Aalya waainɨya' maayarera.” 4 Wɨdɨna kya' sai wɨdɨna “A'mwe'gɨ ‘Sana sana ja!’ baa'na nyɨdɨwaana? Nɨmɨregaa' mɨka!” 5 Sara wɨdɨna kya' ganaange' wɨdaayadɨvɨsaraavɨ wɨdɨna “Sara yɨhɨthathe'na sara jɨla!” 6 Juyara aalya yɨnyabwina wa'dɨ'nyɨ si-aalɨtala atina ata purɨdaa'nyɨ nyɨdala kune warakengɨ. Aalɨtala gazasa' maanga kyeku'na' aalya naanga (80,100 litaaya) dɨ'na'nɨkesɨ. 7 Si-aalɨtala sa kune warake, sahwai wɨdaayadɨvɨsaraavɨ wɨdɨna “Aalɨtala sa aalya maanga yunebanna yeku'nade dɨmaradɨngikaabyɨla!” Wɨdɨna kya' maanga yeku'nya'ne aalya maradɨngikɨna maradɨngikɨna kye' 8 wɨdɨna “Aalya pɨrɨ' yɨrapɨjɨ tɨka munnevɨ maremwaaiderɨna dumaryaawila!” Sara wɨdɨna kya' makuna yeva wɨjaavɨna kye' sai yaamɨjɨ nyɨna. 9 Aalya sa' sɨnnawɨ aangaalya' dɨ'na'dɨ'nyɨ dɨvi aalya waainɨya' yɨma'nyɨna yɨnɨkesɨ. Yaamɨjɨ nyɨna yaka dɨna “Waburyasɨ. Waainɨya da' gawɨdaa'nyavaka?” Sai myawɨri yada sare'na wɨdaayadɨvɨsara yawɨreva aalya wɨjaavɨna yesarera. Kuna myawɨri yada mɨgɨnyai taaya' maarakerɨ munnevɨ maremwaalakei wɨdɨna “Kaajo!” 10 Wɨdɨna yaka wɨdɨna “Nemɨnyɨna tewaanya yɨwaana! Sɨnnawɨ a'mwe pwara gazarazara aalya waainɨya nawɨ'nya' munne wɨjaavɨna yadɨvɨ' dɨvi a'mwera waainɨya naanga nadɨvɨ' nayaa myawɨryaraavɨna aalya waainɨya yɨrɨke' wɨjaavɨna yadɨvɨsare pwara. Sare'na yadɨnyaigɨ mɨka! Kwaigɨ aalya waainɨya nawɨ'nya' navɨka yɨ'nadɨ'nyɨ, waainɨya pɨrɨ' mi'na kanɨwo dɨvi nawɨ'nya' wɨjaavɨna neyɨwaanyaigɨnyɨ,” wɨdɨna ya'. 11 Kwaaka Galɨli Anga Kena saba Jizaazai wɨjɨwaainya'ne sa' yɨna ya'. Wɨjɨwaainya'ne sɨnnawɨnya' yakesɨ. Gannya byaanna dɨragɨnyabwi wɨjɨwaainake'na wɨjɨwaainya'ne sa' yakesɨ. Gamɨrera naangebwi wanganeva gamɨnyɨ lɨmwanna ye'. 12 Mena yakegaa' sagaa' Anga Kaapanɨyamɨ sabanna gamɨjɨ ganaangesɨ gya'mwerari gamɨrerari walyuna yeva yɨrɨka pɨrɨ' pɨrɨ' saba bamwaaina ye'.

Gotɨyare Angevɨna Jizaazai wawoke'nesɨ.

13 Juyara dɨna “Aya kɨgaa' Pari'ma'munne' naadera Gotɨyai nemɨnyɨna dɨragɨnna kavadaihasamaryaa' yaasɨwa'wawɨnya Yɨzɨpɨ saba yagalya'mayaawo' yawɨta'negaa'.” Juyara dɨdaapi Anga Jeruzaalemɨ sabanna yɨlaawɨna. 14 Yɨlaawɨna yaka Gotɨyare Angevɨ wɨlɨna yaka dara wanganake' “O, a'mwera bulɨmakaawoyarajɨ sipɨzipɨyarajɨ kwaamɨryarajɨ damubɨvanɨgava! Nɨgwia nawɨ'nya Gotɨyarɨ wɨjaaya'na nɨgwia pɨmɨlɨka yanga yɨnyɨna yadɨvɨsara kunnya yɨ'bɨnyangɨ damwaaihava!” 15 Dɨna yaka “Sabwi mipɨnera!” daka wɨlyabaai maarɨna yaka mala lɨ'bwarya'ne' yavɨkarina yaka Gotɨyare Angevɨdaa'nyɨ sipɨzipɨyarajɨ bulɨmakaawoyarajɨ saraavɨ tamaasɨna yaka nɨgwia mariwɨnasɨ'na yaka yanga yɨnyɨna yadɨvɨsaraavɨre yɨ'bɨnya yarai marapuratawasɨ'na. 16 Sara mi'na yaka kwaamɨryaraavɨ mubadɨvɨsaraavɨ wɨdɨna “Sa dɨmakwalyula! Nɨmware ange' mubange'na mɨka. Dɨmakwila!” 17 Wɨdɨna kya' gamɨrera yawɨ'na “Gotɨyare bukuya' dɨnyɨna ‘Gotɨyaigɨ gɨmɨre angevɨna yɨlaaya dɨka nɨmɨre sɨmunyavɨ nyɨnadevaaibɨsasɨ.’ Dɨnɨkesɨ Gotɨyare bukuya', sahwarɨna.” 18 Sara yakevɨdaa'nyɨ Juya naangera sɨnna tɨka wɨda'daa'nyɨ yɨwaara'na “Yɨwaanya'na aai gɨthɨwaka? Gotɨyai naangeigɨnyɨ gɨmwaaihɨwake' yawɨraade'na dɨragɨnya wɨjɨwaainya' ja!” 19 Yɨwaara'na kye' wɨdɨna “Gotɨyare anga nawɨ'nya darɨ kayaaka kyɨgalapɨri yɨrɨka daryaai darɨkɨ ayɨna yɨdɨkaavɨdesɨ.” 20 Sarevɨdaa'nyɨ Juyara wɨdɨna “Sa' be'na dɨwaana! ‘Yɨrɨka daryaai darɨkɨ yarai madɨdesɨ,’ dɨwaa' kɨgaa' kwarame pɨjaakuna (46) sara wavɨlavakesɨ anga da' madaapi. Yɨrɨka daryaai darɨkɨ gaverɨkaavɨ dɨmadeigɨ dathɨwaana!” 21 Wɨdɨna yesa'na kɨrɨ' sahwai gannya kɨlaakejɨkɨna wɨdɨna sɨlangavɨna mɨ'. 22 Sara wɨdɨna kye' dɨvi Jizaazarɨ ayɨna yɨdɨkaa'na kya' gamɨrera yagaalya' wɨdake'na yawɨ'na yeva dɨna “Gotɨyare bukuya' sara dɨnɨke'na kɨgaakuna Jizaazai wɨdake' nebulyasɨ,” dɨna, lɨmwanna ye'.

Jizaazai a'mwe yuyaraavɨrebwi yawɨ'na yake'nesɨ.

23 Anga Jeruzaalemɨ sagaa' Pari'ma'munnegaa' mwaalɨna yada nawɨ'nyajɨ dɨragɨnyajɨ yadaa'nyɨ a'mwe kwalaalyara tɨnna sara wanganeva gamɨnyɨna dɨna “Sahwai naangelyɨ,” gamɨnne yaya' lɨmwanna. 24 Sara lɨmwanna kye' a'mweraavɨrebwina a'mwera yaasɨwa'wɨ'nya yesa'na nayaa yawɨ'da kumɨnyɨna yɨlaaya yarai myɨna. 25 A'mweraavɨre yawɨta'najɨ kumɨre sɨdusa'najɨ nayaa yawɨ'dei. Sarebwi pwai mujɨwaakyɨ ya'. Sarebwi wɨgainadei mɨ'. Sare' dare'nesɨ. Sahwai a'mweraavɨne sɨdu'nakei nayaa yawɨralɨmwagarɨkelyɨ.

3

Jizaazalyɨ Nikothimaazalyɨ saraarɨnesɨ.

1 Juya pwara Perɨzɨkɨwɨnya yadɨvɨ' mwaalɨna yeve pwai Nikothimaazai wo'nɨkei Perɨzɨyai mwaalɨna yakelyɨ. Sai a'mwe naangei Juyaraavɨ maremwaaidei mwaalakelyɨ. 2 Mwaalɨna yaka sawɨta pɨrɨvɨ Jizaazaryawɨnna bɨna yaka bamwaaina yaka wɨdɨna “Wɨjɨwaakyaigɨ, ‘Gotɨyai gɨthasɨwaabɨkeigɨ bahɨna wɨjɨwaakɨna neyɨvanɨgɨ. Sare' dare'nesɨ. A'mwera wɨjɨwaainyangɨ yɨvanɨgɨ. Dɨragɨnya yɨvanɨgɨ. Gotɨyai magɨhaimwagyazɨ kwajɨ sara mi kyɨdɨ' dɨragɨnya davwi,’ sara yawɨ'mwona.” 3 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Naanga nebulya'na gɨthɨvanɨge. A'mwe pwai kwai ayahi mudɨkei mima'nyɨ yajai Gotɨyai maremwaaladeva tɨnna mwanganyɨ yannelyɨ.” 4 Nikothimaazai wɨdɨna “A'mwe naangei mudɨkei yɨma'nade'na gara yojɨ yɨma'nadelaka? Pɨgasaai a'mwei ganaangevɨ munyɨkɨ ayɨna wɨlaminyɨna kyojɨ ganaange' gara maaradelaka ayahwala!” 5 Sai ja'nawɨdɨna “Naanga nebulya'na gɨthɨvanɨge. Kurya Tewaanyai a'mwerɨ aalya myɨ kyojɨ mudɨka mumwaaihi kyojɨ sai Gotɨyare maremwaaideva wɨladei mɨka! 6 A'mweyore kaimɨraayai mɨwɨ'naka yagɨnnakalyɨ. Gotɨyarei, gamɨre munyɨkɨ Kurya Tewaanyai bulamwaaina kyojɨ sai a'mwe Gotɨyare Kuryai kɨnɨnnakelyɨ mudɨkei. 7 Gɨthɨwe'na ‘Sarɨmɨnyɨ mudɨka ayahi yɨhɨmwaaihana!’ gɨthɨwe'na atɨka maru'nata myɨnnera! 8 Yɨhuta gamɨ sa' kaanna wɨna yadevaaibɨsasɨ. Yɨhusa' kadɨka wɨ'nadɨnyaigɨ ‘Sawɨnna wawade' daaka! Sabadaa'nyɨ bathe' daaka!’ dadɨnyaigɨ mɨ'. Aawa, sare'na Gotɨyare Kurya Tewaanyai gazaizare munyɨkɨ bulamwaaina yɨnɨkei mudɨka yɨma'nɨ'. Mudɨkei tewaanna yada a'mwera tɨnna wangamanɨga'. Kumɨ mwanganyɨvanɨga' aaya kaavɨlyavɨ.” 9 Nikothimaazai ma'maa'na, “Nyɨdɨwaanya' gara yɨma'nɨnɨkavaka?” 10 Sai wɨdɨna “Yɨzɨrelɨyainaavɨre nejɨwaakadɨnyaigɨ sabwi myawɨrivanɨgɨnyaigɨ daa? 11 Naanga nebulya'na gɨthɨvanɨge. Nayaa yawɨrama'daanya yawɨ'daa yɨhɨthɨvanɨgo. Tɨnna nayaa wangadaanya yɨhɨthɨvanɨgo. Sara yɨhɨthɨvanɨgo'na nemɨre jalɨkurakyavɨ mamaaryɨvanɨgasaihɨlyɨ. Sabwi kadɨka myɨvanɨgata sa' baa'na yɨvanɨga'. 12 Kwaaka davakɨ yɨnɨkengɨna kyɨhɨthɨwa malɨmwagyɨvanɨga' ‘Nebulyasɨ,’ sara majɨ yɨwaasa' Sɨgunyavɨ yɨnɨkengɨna yɨhɨthɨwɨja' gara dɨlɨmwagyideihɨlaka! 13 Sɨgunyavɨna yɨlaawakei a'mwei pwai kwai mɨka. Sɨgunyavɨ A'mweraavɨne Kaimɨraayai mwaalaka savɨdaa'nyɨ sai gavei walaaba'.” 14 Kɨgaa' a'mwamaayaba Ne Mozɨzai kwaari'makamaalya' yɨsavakɨ pwɨyaka daakuna yaa'. Kamaalyarɨ makilyaakabaaibɨ' yɨsavakɨ tamakya'na A'mweraavɨne Kaimɨraayarɨ sara makibɨ'delyɨra. 15 Sahwai “Gazaizai nyɨlɨmwagarori gaala yuyagaa'nebwi maarana!” kadozɨ sara makibɨ'delyɨra. 16 Sare' dare'nesɨ. Kwaaka davakɨyainaavɨna Gotɨyarɨ kale naanga kwia' Gotɨyai nemɨnyɨna Gawaalɨvaanga gaverɨ nejaavakelyɨ. “Gazaizai sahwarɨ wɨlɨmwagarojɨ myɨwawanna! Aawa. Gaala yuyagaa'nebwi maarana!” daka nejaavakelyɨ. 17 Sare' dare'nanyɨ. Gotɨyai dɨna “Nyɨbwaalɨvaangei a'mweraavɨ kotɨya'na maryawɨbwaradela!” daka myasaabya'. Aawa. “Nyɨbwaalɨvaangerɨ a'mweraavɨna padaihasamaata yɨma!” daka kwaaka davakɨ yasaabɨna ya' Gotɨyai. 18 Gawaalɨvaangerɨna lɨmwagaza pwarɨ Gotɨyai kotɨya' maryawɨbwa'dei mɨ'. Malɨmwagyaza pwai kotɨya' mena yawɨbwa'nɨkelyɨ. Gotɨyare Gawaalɨvaanga gaverɨna gamɨre yayavɨnajɨ malɨmwagaryaja'na kotɨya' mena dɨnɨkesɨ. 19 Kotɨya'na dara dɨnɨ' “Nemɨre kwaaka davakɨ pwai nebulya' nejɨwaakake'na Baakei walaabɨna yaka kɨrɨ' a'mwera kayaa'nanya yadɨvɨsara kayaa'nanyabwi jɨhɨnyaburɨna wɨvu'nakere. Baakerɨna wɨvu'nakara mɨ'. Sare' dare'nesɨ. Kumɨ yadɨvɨsa kayaa'nanyangɨra,” sare'na dɨnɨkesɨ. 20 Sare' dare'nesɨ. Gazaizai kayaa'nanya yadei Baakerɨna sɨmɨlɨka wimanɨkei Baakeryawɨnna mabi yɨvanɨ'. “Baakeryaba pwara nɨmɨre kayaa'nanyabwi nanyangabɨka!” daka mabyɨvanɨ'. 21 Sara yada kɨrɨ' pwai nebulya'na tewaanna yadei Baakeryawɨnna nayaa bɨvanɨ'. “Baakeryabanna kwawa'mujɨ pwara yawɨta'na ‘Gotɨyarɨ yuya sa tewaanna jɨvanɨka!’ ” daka kaanna bɨvanɨkelyɨ.

Jizaazalyɨ Jonɨjɨ saraarɨnesɨ.

22 Sangɨ dɨvidaa'nyɨ Kwaaka Juthɨya sawɨ Jizaazalyɨ gamɨrerari kaanna. Mi'na kaanna yaka saba kumɨjɨ mwaalaka bavɨtaazɨya' aalya yɨna. 23 Bavɨtaazɨya' yadaa'nyɨ nabaai aalya naange' wa'dɨ'nyɨya'na Jonɨ Kwaaka Yɨnonɨ Anga Selimɨ pimagɨnna wawaka bavɨtaazɨya' yɨna. Bavɨtaazɨya' yɨna yada gamɨnyawɨnna a'mwera a'mwe samɨlɨka badaapi kumɨnyɨ bavɨtaazɨya' yɨna ya'. 24 Sare' dare'nesɨ. Sagaa' tewaanna mwaalaka kalavuza mumwaaihyagaa' Jonɨmɨ. 25 Sagaa' Juyai yawɨ'na “Aalya yɨnya'nebwi yɨnɨga wi'na daaka? Be bavɨtaazɨyavaka nawɨ'nya'?” Dɨna yaka Jonɨmɨreraavɨ yagaala naanga wɨdɨna kya' maanga dɨnyɨna. 26 Mi'na dɨnyɨna kye' Jonɨmyawɨnna gamɨrera bɨna yeva wɨdɨna “Wɨjɨwaakyaigɨ, kɨgaa' Aalya Jothanɨ pimagɨ pihɨrɨ mwaalagɨna a'mwe pwalyɨ mwaalagɨna sarɨna nejalɨkurakagɨnyalyɨ. Yɨthaa, dahaa' sai bavɨtaazɨya' yɨvanɨke' gamɨnyawɨnna yuyara wɨvanɨga'.” 27 Jonɨ ma'maa'na “Sarɨna sɨmunya kwalaalya myawɨpɨnera! Sɨgunyavɨdaa'nyɨ Gotɨyai a'mwerɨ mujaayɨ yaja' aane pɨrɨ' kɨrɨ' mamaari yannelyɨ. Gotɨyai dɨna ‘A'mwe pwai naangelyɨ. Pwai maalɨkelyɨ,’ sana sana yɨna yadelyɨ Gotɨyai. 28 Sarɨmɨ sahwaihi nɨmɨre yagaala kadɨka nyu'nesaihɨlyɨ. Dara yɨhɨthe. Gotɨyai dɨnɨka Kɨraazɨtɨyainyɨ mɨka! Aawa. Gotɨyai nɨmɨnyɨdaasɨ nyɨdaasakeinyɨ. Dɨvi sahwai bathelyɨ, sara yɨhɨthe. Ke'ba'na yɨhɨthɨma! 29 Mɨgɨnyai taaya' maa'mwakelyɨ. Mudɨkangegaa' mɨgɨnyaryawɨnna taaya' wɨna. Wɨna kyɨwa' mɨgɨnyai yɨlaaya yɨna yaka wɨdɨna. Wɨdɨna kyɨwa' gya'mwei mwaalaka gamɨre maanguraayavɨ kadɨka wɨ'nyɨna yaka yɨlaaya naanna yɨna. Taaya' gya'mweryawɨ mwaalɨke'na yɨlaaya yɨna yɨwa'. Sa'bɨsa'na a'mwera Jizaazaryawɨnna wɨna yɨvanɨgasa'na yɨlaaya yuna yɨvanɨge. 30 Gamɨ naangei nyavɨlavɨkelyɨ. Nɨmɨ naangeinyɨ myɨma'nɨwɨneinyɨ. Nɨmɨ maalɨkeinyɨ yɨma'nɨdeinyɨ,” wɨdɨna ya' Jonɨ. 31 Munyabadaasɨ dɨragɨnyai walaabakei yuyainaavɨ nevɨlavɨkelyɨ. Kwaakevakɨdaasɨ pwaina Kwaakevakɨyaina kwaakevakɨyabwi wɨdɨna, kwaasɨ kwaasɨ yagaala wɨdɨna yadaanyaine. Sɨgunyavɨdaasai yuyainaavɨ nevɨlavɨkelyɨ. 32 Sai Gotɨyaryaba tewaanyabwi tɨnna wanganakengɨ kadɨka wɨ'nakengɨ sangɨna jalɨkurakɨna. Sare jalɨkurakɨna kya' kɨrɨ' aane pwai kwai kadɨka wɨ'naka gamɨre yagaalya' mu'nya'. Aawa. 33 Pwai gamɨre jalɨkurakya' daapɨna yake' yɨ, “Gotɨyai nebulya'nanyai!” dɨragɨnna dɨna ya'. 34 Sare' dare'nesɨ. Sahwarɨ Gotɨyai yasaabɨna kya' Gotɨyare yagaalyangɨ wɨjɨwaakɨna. Sare' dare'nesɨ. Gotɨyai sahwarɨna gamɨre Kuryarɨ wɨjaavɨna ya'. Gotɨyai gamɨre Kuryarɨ maalɨ'na wɨjaavakarɨna mɨ'. Naanga yuyabwi wɨjaavakerɨna. Gotɨyai gamɨre Kuryarɨ yɨnahu wɨjaavake'na sai Gotɨyare yagaalya' nayaa wɨdɨna neya'. 35 Gawaalɨvaangerɨna Ganɨmaangerɨ tewaanya wɨvu'nada yɨlaaya yada dɨragɨnyajɨ yuyajɨ mwangɨna yada wɨdɨna “Yuya dɨmaremwaala!” wɨdakerɨna. 36 Gawaalɨvaangerɨ nayaa lɨmwaga'dei gaala yuyagaa' yuyagaa'nebwi kɨnɨnnakelyɨ. Kwai Gawaalɨvaangerɨ malɨmwagaryadei gaalyabwi tɨnna mwanganyɨ. Aawa. Gotɨyarɨ sɨnna tɨka wɨdayabwi sahwarɨ kuna wɨwarɨkelyɨ.

4

Jizaazalyɨ Kwaaka Samerɨya mwaalyasɨ sawaarɨnesɨ.

1 A'mwe Perɨzɨyara dara wɨ'nesa' “Ai, a'mwe kwalaalyara Jizaazarera yɨma'nyɨna yeva a'mwe pwai pwai Jonɨmɨrera yɨma'nyɨna. Jizaazai a'mwe kwala naangevɨ bavɨtaazɨya' jɨvanɨka!” 2 Sara wɨ'neta kwaraavɨ Jizaazai bavɨtaazɨya' mya'. Aawa. Gamɨrera gavera bavɨtaazɨya' yɨna ye'. 3 Perɨzɨyara sara dɨdaapi sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai sa'na wɨ'naka Kwaaka Juthɨya ya'ma'na yaka “Kwaaka Galɨlina ayɨna wɨma!” daka 4 Kwaaka Samerɨya lotaya'nei kaanna wɨna ya'. 5 Wawakegaa' Kwaaka Samerɨya Anga Saaika wo'nɨkebanna yɨ'mavaawɨna. Kɨgaakuna Ne Jaikopɨ gawaalɨvaanga Jozepɨyarɨne kwaake' wɨjayaakeba anga sa' mannɨkebe. 6 Nabaai saba Ne Jaikopɨ aalɨkavi'nɨnnya' lɨkyaakeba kavi'nɨnnya' kuna dɨ'na'dɨsɨyaba. Jizaazai kaanna kaanna wodaa'nyɨ maa'na naanga wiadaa'nyɨ sɨrɨgwajahaa' aalɨkavi'nɨnna sayabanna yɨ'mavaawɨna yaka walamwaaina ya'. 7 Aalya yɨrya'ne' Kwaaka Samerɨya mwaalya' bɨna yɨna kya' Jizaazai wɨdɨna “Aalya' dɨnyɨryaama!” 8 Sare' dare'nanyɨ. Gamɨrera “Wapaaya mubaana!” deva anga savɨna wɨlaawɨna yesai gavei sara wɨdɨna ya'. 9 Sarevɨdaa'nyɨ a'mwe sa' wɨdɨna “Gɨmɨ Juyaigɨ, nɨmɨ a'mwe'nyɨ Samerɨya mwaalya'nyɨ aalya'na nyɨwara'mwaanya'na gɨthɨwa.” Sare' dare'nesɨ. Samerɨya mwaalyara gwarewakɨ aalya' nyɨna yadɨvɨ' Juyara gwarewakɨna “Aala!” dadɨvɨsa'na wɨdɨna ya' a'mwe'. 10 Jizaazai ja'nawɨdɨna “ ‘Gotɨyare sɨhumale' nyɨjaavana!’ yawɨ'dɨza' a'mwe sai gɨthɨwaka sa' ‘Aalya' dɨnyɨryaama!’ gɨmɨ wɨdɨzɨ kwajɨ sai aalya' a'mwera gaala mwaaibɨne' kagɨzaavadɨka!” 11 A'mwe' wɨda' “A'mwe naangeigɨ, aalɨkavi'nɨnna da' saamɨnaange' warɨke' kebanɨ aalya' dɨ'nɨ'. Aalɨgware' maayaigɨnyɨ. Aalya' a'mwera gaala mwaaibɨ'de' gawɨ dɨmaa'jɨwaa? 12 Nemɨre Ne Jaikopɨ aalɨkavi'nɨnna da' nemɨnyɨne' kalɨkyaa' aalya kuna nadaanyannera. Gamɨjɨ gawaalɨvaangerari gamɨre jɨlɨkyaawaryarari aalya da' nyɨna yaa' aalɨkavi'nɨnna tewaanya davɨ. Sarei nemɨre Nei a'mwe naangelyɨ aalya naanga nejayaakei. ‘Aalya tewaanya naange' gɨzaavɨma!’ dahɨna gamɨnyɨ wavɨla'mwaanyaigɨ daa?” 13 Jizaazai ja'nawɨdɨna “A'mwe yuyara aalya da' nadɨvɨ' dɨvi mɨjɨka ayɨna wiade' kɨrɨ' 14 a'mwe dai aalya' wɨjaavɨde' nojɨ yuyagaa' mɨjɨka mwi yadelyɨ. Arɨkewɨ. Aalya' wɨjaavɨde' gamɨre munyɨkɨ wɨlarojɨ nabaai yimɨnya' yɨma'nadelyɨ. Yimɨnyavɨdaasɨ aalya nawɨ'nya' bilyɨrɨ'na yada a'mwe savɨ yuyagaa' yuyagaa'ne' gaala wɨmwaaihadelyɨ.” 15 A'mwe' wɨdɨna “A'mwe naangeigɨ, aalya sa' nyɨjaama! ‘Na'muri mɨjɨka ayɨna manyojɨ davanna mabi ya'mujɨ aalya' myɨri yɨde'nyɨ,’ dena gɨthɨwa.” 16 Sai wɨdɨna “Gɨnnya a'mwerɨna duzɨma'naawa!” 17 Wɨdɨna kya' a'mwe' ja'nawɨdɨna “A'mwamaaya'nyɨ.” Jizaazai wɨdɨna “Naange' nyɨdɨwaana ‘A'mwamaaya'nyɨ.’ 18 Sare' dare'nanyɨ. Kɨgaa' a'mwe atɨlyaraavɨ maa'nagɨna kɨgaa' pɨgaa' yuyaraavɨ byenɨdakwawagɨ. Dahaa' a'mwe mwaaihɨlyai gɨmɨreina mɨka! Nebulya' sara nyɨdɨwaa.” 19 A'mwe' wɨdɨna “A'mwe naangeigɨ, gɨmɨnyɨna dara wangamwe' ‘O, a'mwe dai Gotɨyarɨ wɨ'nawɨjɨwaakadei daaka!’ 20 Mugunya davɨ nɨmɨre Ne sɨnnawɨnyara Samerɨya mwaalyara Gotɨyarɨ yɨlaaya yɨna. Sara yɨna kyaa' kɨrɨ' Juyaihi sahwaihi wɨdɨna ‘Aawa, Gotɨyarɨ yɨlaaya Jeruzaalemɨ yɨpɨ'deva.’ Sara nedɨvanɨga'.” 21 Jizaazai wɨdɨna “A'mwe'gɨ, gɨthɨde'na du'nana! Dɨvi pɨgaa' yɨma'nadehaa' mugunya davɨ a'mwera Nɨmwarɨ yɨlaaya mi yɨpɨ'de' Anga Jeruzaalemɨ yɨlaaya mi yɨpɨ'dehaakɨ. Aawa, yawɨta sabwi. 22 Kwaaka Samerɨya mwaalyaihi sɨduta maalɨka' yadɨvɨ' Gotɨyarɨ yɨlaaya kwaasɨ kwaasɨ yadɨvɨsaihɨlyɨ. Juyainaavɨdaasɨ dakɨnɨkei bɨwaka, a'mweraavɨ padaihasamaa'de'na Gotɨyarɨ nayaa yawɨ'na yadaa yɨlaaya tewaanna yadaanyaine Juyaina. 23 Sare' kɨrɨ' sagaa' yɨma'nadehaa' gɨthɨwegaa', dahaa' mi'na yɨma'nɨwakegaa' a'mwera, a'mwe Nɨmwarɨ yɨlaaya nebwina yɨpɨ'dera. Kumɨre kuryara yɨlaaya yɨpɨ'de' nabaai, nebulya'na yɨlaaya yɨpɨ'dera. Sare' dare'nesɨ. Sara yɨlaaya yɨpɨ'deraavɨna Gotɨyai dɨna ‘Sahwara yɨlaaya nyɨpɨka!’ dadelyɨ. 24 Gotɨyai Kuryalyɨ. A'mwei mɨka. Sare'na a'mwera kumɨre kuryaraavɨjɨ nebulyaburɨjɨ yɨlaaya yɨpɨnerera. Yaasɨwa'na yɨlaaya mipɨna!” 25 A'mwe sa' wɨdɨna “Dara yawɨ'mwa. Dɨvi Mezaayai yaya pɨrɨ' Kɨraazɨtɨyai wo'nɨkei bathelyɨ. Sai bazai yuyabwi, yuyangɨ nedathelyɨ.” 26 Jizaazai wɨdɨna “Dahaa' gɨthɨvanɨge dainyɨ nɨmɨ sahwainyɨ.” 27 Sagaasagaa' Jizaazarera yagalaawɨna yeva dara wanganesa' “Ai, a'mwevɨ wɨdɨvanɨkei daaka!” Deva atɨka maru'na'na yeva kɨrɨ' kumɨjɨya aane pwai kwai savɨ mujɨna “Baa'na bahɨneka?” sarɨ myɨwaarayɨna “A'mwe savɨ baa'na wɨdɨvanɨgɨna?” Sara mujɨ, navɨka mwaalɨna ye'. 28 Sarevɨdaa'nyɨ a'mwe' gannya aalɨgware' wakɨna yaka gannya angebanna ayɨna wɨlaawɨna yaka a'mwe anga sabanyaraavɨ wɨdɨna 29 “Ai, a'mweihi kaajɨla! A'mwe pwarɨ danganyɨla! Yuya yadɨnyanna nyɨdɨwakelyɨ. Gotɨyai dahɨlakyaakei Mezaayai dɨngaka?” 30 Sara wɨdɨna kya' anga saba ya'ma'na yeva sahwaryawɨnna wɨna ye'. 31 Angebanna a'mwe' wodaa'nyɨ gamɨrera Jizaazarɨ wɨdɨna “Nejɨwaakadɨnyaigɨ, wapaa dɨmaranana!” 32 Sara wɨdɨna kye' kɨrɨ' wɨda' “Aala, wapaa pɨnɨjɨyainyɨ sarɨmɨ mwanganya.” 33 Mi'na wɨdɨna wɨyakevɨdaa'nyɨ gamɨrera yɨwaara'nyɨna “Pwai wapaaya dahamakabɨwaka?” 34 Jizaazai wɨdɨna “Nɨmɨre wapaaya pɨrɨsɨ. Da'na yɨhɨthɨvanɨge. Nyɨdasaabakei sara nyɨdɨvanɨkebwi gamɨre sɨmunyabwi sara yɨvanɨge'na nɨmɨre wapaayasɨ. Gamɨre wawɨnya' mi'na yɨ'mwannya'ne' nɨmɨre wapaayasɨ. 35 Sarɨmɨ wawɨnya tɨnna wangadɨvɨ' dara dɨdɨvɨ' midaaka! ‘Lawe dɨkaai dɨkaai kwavɨlavojɨ wapaaya mɨlaadera.’ Yɨhɨthɨwa. Dahaa' sa' madɨpɨna! Yɨthaanyi! Wawɨnya keinɨngɨ nayaa danganyɨla! Kɨgaa' pwara burɨnna yeva witɨzɨla yawaka yɨ'nɨkabaaibɨ' a'mwera nɨmɨnyɨna yarai nyu'nɨpɨ'derera. 36 Pwai wapaaya mɨlojɨ mɨlojɨ kave yovɨrawakade' gamɨre tɨvɨkɨta mena maa'manɨ'. Yɨ witɨzɨla yuyagaa' yuyagaa'ne gaalyabwine mena yovɨrawakɨvanɨ'. Sɨla pɨraihɨrakadelyɨ wapaaya yovɨrawakadelyɨ ‘Witɨzɨla mena warɨke'na yɨlaaya yaka!’ dahɨla sara yovɨrawakɨvanɨ'. Sa'na pwai Gotɨyare yagaalya' wɨjɨwaakɨna yadelyɨ pwai a'mwera Gotɨyareraavɨ wɨmwaaihɨna yadelyɨ saraai sare'na yɨlaaya yɨkaderaalyɨ. 37 Sare' dare'nesɨ. Darevɨ nebulya' dɨdɨvɨ' ‘A'mwe pwai burɨnna yadelyɨ. A'mwe pwai midelyɨ.’ Yɨ sa' nebulyasɨ. 38 Wawɨnya pɨrɨvɨ sarɨmɨ myesavɨna ‘Wapaaya dɨmaaryɨla!’ yɨhɨthɨwe. Wawɨnya savɨ pwara mɨraagɨkɨ'na kye' sarɨmɨ kumɨre wapaaya dɨmaaryidengɨ. Sɨnnawɨ pwara a'mweraavɨ Gotɨyare yagaala wɨjɨwaakɨna yadɨvɨ' dahaa' sarɨmɨ yagaala tewaanya' kudapɨjɨ a'mwera nɨmɨrera yɨma'nɨpɨ'derera,” wɨdɨna ya'. 39 Anga saba mwaalyara Kwaaka Samerɨya mwaalya kwalaalyara a'mwevɨre jalɨkurakya' kadɨka wɨ'nyɨna “Yuya yadɨnyanna nyɨdɨwakelyɨ.” Sara kadɨka wɨ'nyɨna yeva Jizaazarɨ lɨmwanna yadɨvɨ' “Mezaayai Kɨraazɨtɨyalyɨ. Gotɨyai dahɨlakyaakelyɨ,” dɨna. 40 Sarevɨdaa'nyɨ Kwaaka Samerɨya mwaalyara gamɨnyawɨnna wɨna yeva dɨragɨnna wɨdɨna “Nemɨnyawɨ se da'mwaka!” Wɨdɨna kye' savɨ yɨrɨka daryaai mwaalɨna. 41 Mwaalɨna yada gamɨre yagaala wɨdɨna yake'na pwara kwalaalyara gamɨnyɨ lɨmwanna yeva dɨna “Mezaayalyɨ. Gotɨyai dahɨlakakelyɨ!” 42 Dɨna yeva a'mwevɨ wɨdɨna “Nabaai, dahaa' gamɨnyɨ lɨmwamanɨgo. Nedɨwaanya'na mɨka! Sare' dare'nesɨ. Nemɨ sahwaina kadɨka wɨ'nona dara yawɨ'manɨgo' ‘O, nebulya', Kwaaka davakɨ mwaalyaraavɨna Naangei padaihasamaaradei daaka!’ Sara dona gamɨnyɨ lɨmwamanɨgo.”

Jizaazai kaimɨraayarɨna nabalya' marasɨ'nake'nesɨ.

43 Anga saba sawɨta daryaai Jizaazai wa'mwaraka saba ya'ma'na yaka Kwaaka Galɨlina wɨna. 44 Jizaazai sahwai wɨdake' “Gannyaba mwaalyara a'mwe pɨropetɨyai Gotɨyarɨ wɨ'nawɨjɨwaakaderɨ mujɨ ‘A'mwe naangeigɨnyɨ,’ mujɨ yadɨvɨsalyɨ.” Wɨdake'na Galɨlina wɨna. 45 Mi'na wɨna kya' saba mwaalyara gamɨnyɨna maarɨna. Anga Jeruzaalemɨ Pari'ma'munne'na kaanna yeva munnegaa' Jizaazai yuyangɨ tewaanna yadaa'nyɨyangɨ tɨnna wanganeva “Tewaanyasɨ,” desa'na gamɨnyɨna yɨlaaya yɨna ye'. 46 Kwaaka Galɨli Anga Kena mannɨkebanna Jizaazai ayɨna wɨna. Saba kɨgaa' dɨragɨnna kya' aangaalya' wa'dɨ'nyɨ aalya waainɨya' yɨma'nɨkebe. Anga pɨba Kaapanɨyamɨ kingɨyare a'mwe naangei mwaalɨna yadɨ'nyɨ gamɨre kaimɨraayai nabalɨnakei warɨna ya'. 47 Jizaazai Anga Kenana ayɨna wɨna kya' kingɨyare sai dara wɨ'nake' “Galɨlina Juthɨyadaa'nyai Jizaazai damwaalɨ'!” Mi'na daka gamɨnyawɨnna wɨna yaka yɨdaangana' “Nɨmɨre kaimɨraayai yarai balade'na nɨmɨjɨ wawa'gɨzɨ nabalya sa' dɨmarasɨ'nana! Yarala!” 48 Jizaazai wɨdɨna “Sarɨmɨre yawɨ'dɨvɨsabwi yawɨ'mwa. Nɨmɨre yɨjɨwaainyajɨ dɨragɨnyajɨ sarɨmɨ tɨnna mwanganyɨpɨja' nɨmɨnyɨ manyɨlɨmwagyɨ jideihɨlyɨ.” 49 Kingɨyarei kave wɨdɨna “A'mwe naangeigɨ, nɨnnya kaimalei nabaladɨka! Naarɨmɨ yarai wawaka!” 50 Jizaazai wɨdɨna “Gɨnnya angevɨna kaanna dɨwona! Gɨnnya kaimalei mabalyai mwaalɨ'. Nabalya' maayai mwaalɨ'.” Jizaazai wɨdake' a'mwe sai lɨmwanna yaka dɨna yada “Nebulyasɨ,” kaanna wɨna. 51 Gannya angevɨna kuna kaanna wɨna yadaa'nyɨ gamɨre yaasɨwa'wawɨnyara wɨjɨmaa'nyɨna yeva wɨdɨna “Gɨmɨre kaimɨraayai tewaanya mwaalɨ'. Nabalya' aawa.” 52 Sarevɨdaa'nyɨ sai yɨwaara'na “Nɨmɨre kaimɨraayarɨna gathɨngaa' yɨwɨwaka?” Sara yɨwaara'na kya' wɨdɨna “Wona sɨrɨgwajahaa' waanɨ kɨlokɨyagaa' kɨlaaka dɨka menanyɨra.” 53 Sarevɨdaa'nyɨ ganɨmaangei yawɨ'na “Yo, sagaasagaa' Jizaazai nyɨjawaalɨ' ‘Gɨnnya kaimalei tewaanyai mwaalɨ'.’ ” Sara yawɨ'na yaka kɨnɨdaka sahwarɨ lɨmwanna yesanɨdakera. 54 Kwaaka Juthɨyadaasɨ Kwaaka Galɨlina yɨ'mavaawɨna yaka Kwaaka Galɨli yɨjɨwaainya' kaimalerɨna yake' dɨragɨnya pɨrɨwaalya' ya'.

5

Aalɨbunya Bethezɨtha Jizaazai a'mwe nalaavɨnakerɨ yɨdɨkaavake'nesɨ.

1 Sare mena kyɨma'na' Juyara Gotɨyarɨna tɨka munne' nadɨvɨsagaa' kyɨma'na' Anga Jeruzaalemɨna Jizaazai kaanna wɨna ya'. 2 Jeruzaalemɨ saba Sipɨzipɨtɨkurya' wo'nɨkevɨ pimagɨnyavɨ aalɨbunya' dɨ'na'na ya'. Aalɨbumaangevɨ yɨhulɨvɨlɨya ati mannɨ'. Aalɨbunya sa' “Bethezɨtha,” Yɨvɨruyagaala wo'nɨkesɨ. 3 Yɨhulɨvɨlɨyangɨ nalaavɨnaka kwala naanga mwaalɨna ye'. Nalaavɨnakera pwara tɨbɨnyara, pwara sɨvɨla nadɨya yɨnɨkera, pwara kɨlaaka bainɨkera mwaalɨna ye'. Savɨ yuyara aalya' kwaayakwaaya'na yemwaaina. 4 Pɨgaa', pɨgaa' aalyavɨ Sɨgunyavɨdaasai Naangere mamaayai ejelɨyai walaabɨna yaka aalya' gɨnyɨwanna. Sara gɨnyɨwanna kya' sagaa' sɨnnawɨnyai nalaavɨnakei aalya sɨnaapwipulyavɨ yarai walaawɨna, yɨthaa, maamɨdaryai yɨma'nakelyɨ. 5 Yemwaaina yadɨvɨ' nabaai, a'mwe akwai yemwaaina yada kwarame naanga naanga (kwarame 38) wavɨla'daa'nyai nalaavɨnakei mwaalɨna. 6 Sai mwaalɨna yadɨ'nyɨ Jizaazai bɨna yaka yawɨ'na “We', a'mwe sai nalaavɨnakei kwarame kwalaalya mwaaidelyɨ,” yawɨ'na yaka wɨdɨna “Gɨmɨre sɨmunya ‘Maamɨdaryainyɨ yɨma'nɨma!’ yawɨ'dɨnyaigɨ daaka?” 7 Nalaavɨnakei ja'nawɨdɨna “A'mwe naangeigɨ, aalya' kwaaya yadaa'nyɨyagaa' ‘Aalɨbunyavɨ nyɨmarapaihana!’ dena a'mwe bewai yanneka? Walaawɨna yadaazɨ sɨnnawɨ pwai yarai wavɨla'na nyada aalyavɨ paihɨnyɨna yadelyɨ.” 8 Jizaazai wɨdɨna “Daava'gɨzɨ nalabwarya' pwala'gɨzɨ kaanya dɨmakwo!” 9 Sara kuda' yɨme'nya'bɨ' a'mwei maamɨdaryai yɨma'naka gannya nalabwarya' pwalaka kaanna wɨna ya'. Sagaa' Juyaraavɨre Kwazaakegaa'. 10 Sarevɨdaa'nyɨ Juyara naangera nalaavɨnakei tewaanyai yɨma'nakerɨ wɨdɨna “Juyainaavɨre Kwazaakegaakɨ. Nemɨre kɨwɨnya' dɨnɨ' ‘Kwazaakegaa' nalabwarya' mamakunnera!’ Sara dɨnɨkegaa' be'na makuvanɨgɨna?” 11 Sai wɨdɨna “A'mwei maamɨdarya nyɨdɨkaa'mwakei nyɨdɨwa' ‘Gɨnnya nalabwarya' pwala'gɨzɨ kaanya dɨmakwo!’ Sara kanyɨdɨwakɨra.” 12 Kumɨ yɨwaara'na “ ‘Gɨnnya nalabwarya' pwala'gɨzɨ dɨmakwo!’ gɨthɨwakei aaihwalaka?” 13 Yɨwaara'na kye' kɨrɨ' tewaanya yɨma'nakei myawɨrina. Sare' dare'nesɨ. Aalɨbunyavɨ kwala naanga mwaaidapi Jizaazai kave wɨna kya' sai sahwarɨna wɨda' “Aaihwai dɨngaka?” 14 Dɨvi sagaa' Gotɨyare Angevɨ Jizaazai gamɨnyɨ bɨramaaraka wɨdɨna “Yɨthaa, dahaa' maamɨdaryaigɨ mwaaihɨ. Kayaa'nanyabwi minna! Kɨgaa' nabalya kayaaka gihaideigɨnyɨ. Aya kayaa'nanaanga gyade'bɨta naanga pɨrɨ' nagyathɨka! Gɨmɨre kayaa'nanya minna!” 15 A'mwei Jizaazarɨ kadɨka wɨ'nyɨna yakegaa' Juyara naangeraayawɨnna wɨdaawɨna “A'mwei maamɨdarya nyɨdɨkaa'mwakei Jizaazalyɨ.” 16 Sarevɨdaa'nyɨ naangera dara yawɨresa' “Nɨwaava, Juyainaavɨre Kwazaakegaa' kayaaka'na a'mwe sai sabwi yadei daaka!” Sara deva Jizaazaryawɨnna kaanna yeva sagaa' Kwazaakegaa' sara yake'na “Balana!” deva maanga gaai wɨdɨna. 17 Maanga gaai wɨdɨna yadɨvɨ' Jizaazai wɨdɨna “Dahaa'na nɨnnya Nɨmwai yɨvanɨkegaa'nanyɨ. Nabaai nɨmɨ yɨvanɨgeinyɨ.” 18 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai sara wɨdakegaa' Juya naangera dɨnyɨna “Nemɨre kɨwɨnya' Kwazaakegaa'na kayaaka yɨwa'. Sa' kayaa'nanyasɨ. Kayaa'nanya' kɨrɨ' nedɨwa' ‘Gotɨyai nɨnnya Nɨmwalyɨ,’ sa' kayaa'nanaangesɨ. Yarai balana!” Jizaazai wɨdɨna “Gotɨyai nɨnnya Nɨmwalyɨ,” yaka “Nɨmɨ Gotɨyarɨ avaalyainyɨ,” dɨnɨke'na dɨnyɨna ye' Juyara.

Jizaazare dɨragɨnya'nesɨ.

19 Juya naangera dɨnyɨna yesagaa' Jizaazai gamɨnyɨna wɨda' “Naanga nebulya'na yɨhɨthɨvanɨge. Gawaalɨvaangei gamɨre sɨmunyavɨdaa'nyɨ aane pɨrɨ' kɨrɨ' yannei mɨ'. Aawa. Nɨmwai yadaawori wanganajanna yadelyɨ. Sare' dare'nesɨ. Yuya Nɨmwai yade Gawaalɨ' yɨvanɨke sahɨnɨngɨ. 20 Sare' dare'nesɨ. Nɨmwarɨ Gawaalɨvaangerɨna wɨvu'nade'na Nɨmwai sahwai wawɨnya yɨvanɨka yuya sa yɨbwarɨdaakwadelyɨ. Gawaalɨ' nabalɨnakerɨ tewaanya yaka wawɨnya maalɨkesɨ. ‘Sarɨmɨ atɨka maru'na'na jɨla!’ daka Nɨmwai wawɨnya naange wibwarɨdaakwojɨ Gawaalɨ' sana yadelyɨ. 21 Sare' dare'nesɨ. Nɨmwai bainɨkeraavɨ yɨdɨkaa'da gaala wɨjaavadevaaibɨ' Gawaalɨ' ‘ “Sahwaraavɨ yɨdɨkaavɨma!” da'mujɨ wɨmwaaihɨma!’ dozɨ gaalyabwi wɨjaavadelyɨ. 22 Sare' dare'nesɨ. Nɨmwai aane pwarɨ kwarɨ kotɨya' mujadelyɨ. Aawa. Wawɨnya savɨna dɨragɨnya' Gawaalɨvaangerɨ kujaawa' sai kotɨya yuyanna wɨdathelyɨ. 23 Sarevɨ ‘A'mwe yuyara Nɨmwainyɨne yaya' munyabanna makimanɨgatabaaibɨ' Nyɨbwaalɨvɨne yaya' makibɨka!’ daka wɨjaawakelyɨ. Gawaalɨvaangerɨne yaya' munyaba mamakɨlyadei yɨ sai Nɨmwai wɨdasaabakerɨne yaya' mamakɨlyadelyɨ. 24 Naanga nebulya'na yɨhɨthɨvanɨge. A'mwei yagaalyavɨ kadɨka nyu'najai Gotɨyai nyɨdasaabakerɨ lɨmwaga'na yojɨ sagaasagaa' yuyagaa' yuyagaa'ne gaalyabwi kɨnɨnnakelyɨ. Sai kotɨya' jɨdaya'neba wɨlaabathei mɨ'. Aawa. Sahwai balyaburɨdaa'nyɨ gaalyaburɨna mena ga'ma'na yɨwakelyɨ. 25 Naanga nebulya'na yɨhɨthɨvanɨge. Pɨgaa' yɨma'nya'negaa' dahaa' bainɨkera balyabwi yadɨvɨsara Gotɨyare Gawaalɨvaangere maanguraaya' kadɨka mena wɨ'napɨjɨ nabaai, kadɨka wɨ'nɨpɨjara gaala mwaaibɨ'dere. 26 Sare' dare'nesɨ. Nɨmwai dɨragɨnna mwaalɨkei gamɨ sahwai gaalyabwine aaya kaavɨlyai mwaalɨkabaaibɨ' Gotɨyai Gawaalɨvaangerɨna dɨna kya' Gawaalɨvaangei gamɨ sahwai gaalyabwine aaya kaavɨlyalyɨra. 27 Sahwai, A'mweraavɨne Kaimɨraayai mwaalɨke'na Gotɨyai wɨda' ‘Dɨragɨnya' kagɨzaawa a'mweraavɨna kotɨya' jawɨbwa'deigɨnyɨ.’ 28 Sara wɨdaka sa' atɨka mamaru'napɨna! Dɨvi pɨgaa' yɨma'najahaa' wakadɨvɨsangɨdaa'nyɨ baryara gamɨre maanguraayavɨ wɨ'napɨri 29 kunnya wakɨnɨkeba yagalya'ma'na, walyaabɨna yɨpɨ'dere. Pwara mwaalyagaa' tewaanna mwaaibɨzara dɨkaavapɨjɨ gaalyabwi maapɨ'dere. Pwara mwaalyagaa' kayaa'na mwaaibɨzara kadɨkaavapɨjɨ kotɨya' jɨdasabwi maapɨ'dere. 30 Nɨmɨre sɨmunyavɨdaa'nyɨ aane pɨrɨ' kɨrɨ' mi yɨwɨneinyɨ. Yagaala Nɨmware wɨ'nɨwebaaibɨ' maryawɨbwa'manɨge a'mweraavɨ kotɨya'na. Nɨmɨre sɨmunyavɨ mabɨramaarivanɨge. Aawa. Nyɨdasaabaka sare sɨmunya' maa'manɨge'na nɨmɨre yawɨbwata sa' yɨda'maraangesɨ. 31 Sahwainyɨ gaveinyɨ ‘Naangeinyɨ,’ jalɨkurakɨmujɨ kwajɨ pwara ‘Nebulya' mɨka!’ kadɨpɨdɨka! 32 Nɨmɨnyɨna nayaa jalɨkurakadei pwai mwaalɨ'. Yagaala sara yɨhɨzalɨkurakɨvanɨke' ‘Jalɨkurakya sa' nebulyasɨ,’ yawɨ'mwa. 33 Jonɨmyawɨnna sarɨmɨ a'mweraavɨ kudaase' Jonɨ nebulyaburɨna yɨhɨzalɨkuraka'. 34 Sare'na a'mwe gaveraavɨ nɨmɨnyɨna jalɨkurakyabwina mamaaryadɨnyainyɨ. Aawa. ‘Sarɨmɨnyɨ nayaa yɨhɨvadaihasamaarɨma!’ dena yɨhɨthɨvanɨge. Jonɨ yɨhɨthake'na 35 Jonɨ dɨ'baakelyɨ. Dɨ'baaka sai naka a'mweraavɨna wanyɨna yakelyɨ. Jonɨ mwaalaka gannya baake' sarɨmɨnyɨna wanyɨna yake', maalɨkegaa' baaka savɨna gamɨre yagaalyavɨna yɨlaaya yesaihɨlyɨ. Jonɨ nɨmɨnyɨna nayaa yɨhɨthakelyɨ. 36 Nabaai, nɨmɨnyɨna jalɨkurakya pɨnɨ warɨke Jonɨmɨre yagaalyavɨ wavɨla'na yaka dɨnɨkengɨ. Sare' dare'nesɨ. Yuya yɨvanɨge Nɨmwai ‘Sana ja!’ nyɨdade wawɨnya sa yɨvanɨge tɨnna wanganeva dara yawɨ'mwaasa' ‘O, Jizaazai sara yade'na Ganɨmaangei wɨdasaabakei daaka!’ Jalɨkurakya sahɨrɨsɨ. 37 Nɨmɨre wawɨnya sa nɨmɨnyɨna yɨhɨthɨvanɨka nabaai, Nɨmwai nyɨdasaabakei nɨmɨnyɨna nayaa jalɨkurakɨwakelyɨ. Sare'na sarɨmɨ gamɨre maanguraaya' kadɨka mu'nyadɨvɨ' gamɨre sɨnnya' tɨnna mwanganyadɨvɨsaihɨlyɨ. Arɨkawɨ. 38 Sarɨmɨre sɨdusangɨ gamɨre yagaalya' mwarɨbainyɨ'. Sahwai nyɨdasaabakeinyɨ dainyɨ manyɨlɨmwagyadɨvɨsa'na gamɨre yagaalya' mwarɨbainyɨna. 39 Sarɨmɨ yawɨ'na ‘Yuyagaa' yuyagaa'ne gaalyabwi kɨnɨnnakeinyɨ mwaalɨma!’ yawɨ'na yadɨvɨsa'na Gotɨyare bukuya' kave bɨrɨna bɨrɨna yadɨvɨsaihɨlyɨ. Gotɨyare bukuya' dɨnɨke sahɨnɨ nɨmɨnyɨna jalɨkurakɨnɨkeinyɨra. 40 Nɨmɨnyɨna dɨnɨke'na kɨrɨ' sarɨmɨ ‘Gaalyabwi kɨnɨnnakeinyɨ mwaalɨma!’ deva nɨmɨnyawɨnna dɨvide' sarɨnnya sɨmunyangɨ myawɨrivanɨga'. 41 Nɨmɨnyɨna ‘Yɨlaaya yaadeina daaka!’ dɨpɨja' sarɨmɨresɨ. A'mweraavɨ byaannya' mamaarivanɨge. 42 Aawa. Sarɨmɨnyɨna yawɨ'mwa. Sarɨmɨnyɨ Gotɨyarɨna tewaanya yɨhɨvu'nadevwi mwari'. Sare' yawɨ'mwa. 43 Nɨmware dɨragɨnya' maarena gamɨnyɨne yayavɨ bɨwa. Kabɨwa kɨrɨ' sarɨmɨ nɨmɨnyɨ mamaari. Pwai gannya dɨragɨnya' maarojɨ gannya yayavɨ bazai, yɨ sahwarɨ dɨmaaryideihɨlyɨ. 44 Sahwaihi sarɨmɨnyɨna ‘A'mwe tewaanyalyɨ,’ deva yɨlaaya marivanɨgasa' byaannya' wɨjaavanɨgasa'na ‘Gotɨyai gavei yɨlaaya neyana!’ majaihɨlyɨ. Sarɨmɨ sara yadɨvɨ' nɨmɨnyɨna gara dɨnyɨlɨmwagyideihɨlaka? ‘Naangeigɨnyɨ,’ gara dɨzideihɨlaka? 45 Sare'na myawɨri yadɨvɨ' dɨvi sarɨmɨ dɨnyɨna yɨpɨ'de ‘Ganɨmaangerɨ nemɨnyɨna kotɨya' jɨna yadei daaka!’ Sara myawɨpɨna! Aawa, nɨmɨ kotɨya' jɨna myɨwɨna! Sarɨmɨ Ne Mozɨzarɨna dɨnyɨna ‘Sai nevadaihasamaaradelyɨ,’ dɨnyɨna yadɨvɨ' kɨrɨ' Ne Mozɨzai sarɨmɨnyɨna kotɨya' jɨna yɨhyathelyɨ. 46 Sare' dare'nesɨ. Mozɨzai nɨmɨnyɨna bukuya' yɨda'nɨke'na sarɨmɨ Ne Mozɨzarɨ nayaa lɨmwanna yɨpɨjɨ kwajɨ kanyɨlɨmwabɨthɨka! 47 Kwaasɨ yadɨvɨ' Mozɨzai yɨda'nɨke malɨmwagi yeva yagaala yɨhɨthɨwe gara dɨnyɨlɨmwagyideihɨlaka?”

6

Jizaazai a'mwe kwalaalyaraavɨ (5,000) wapaaya wɨjaavake'nesɨ.

1 Sare mena kyɨma'na' Aalɨbunya Galɨli (yaya pɨrɨ' Aalɨbunya Taaivɨrɨyaazavɨ) Jizaazai sɨpɨyavɨ wɨlamwaaina kya' pimagɨnna makuna. 2 Makuna kya' kwala bwa'naanya' mɨdɨnna. Yɨjɨwaainya naange Jizaazai nalaavɨnakera tewaanyaraavɨ wɨmwaaihɨna yake tɨnna wanganna yesa'na Jizaazarɨ mɨdɨnna yeva gamɨnyawɨnna bɨna. 3 Mi'na bɨna kye' mugunyavɨ yɨlaawɨna yaka saba gamɨrerari walamwaaina. 4 Sagaa' Juyaraavɨre Pari'ma'munne'negaa' aya kɨgaa' yɨma'nakegaakɨ. 5 Walamwaaina yaka Jizaazai wanganaasɨna yaka tɨnna dara wanganake' “Nɨmɨnyawɨnna kwala naanga davɨvanɨga'!” Sara dake'na Pilipɨmɨ wɨdɨna “ ‘A'mwe dara wapaaya nɨpɨka!’ dona gɨrɨkula yuyaraavɨne gawɨ mubaazɨwona?” 6 Jizaazai Pilipɨmɨna dɨna “Gara nyɨdazɨhyɨwaka? Yaamɨjɨ wɨdɨma!” Sare' dare'nesɨ. “Sara yɨdeinyɨ,” mena yakei. 7 Pilipɨ ja'nawɨdɨna “We', ‘Gazaizai maalɨke' maarana!’ dona kinaaya 200 (tu aadɨretɨ) wapaaya bɨretɨyanne mubaazɨ kwajɨ wi'na yɨma'nade' mɨ'.” 8 Gamɨre pwai Edɨruyai Saaimonɨ Pitare gahwaalaangei Jizaazarɨ wɨdɨna 9 “Dava kaimale pwai yɨsɨla baali bɨretɨya atɨlyajɨ jawɨnya pɨrɨwaalyɨ sa kɨnɨnnakei mwaalɨ'. Sare kɨrɨ' a'mwe kwalaalya darera tɨka nya'ne wapaaya sa benɨngaka!” 10 Jizaazai wɨdɨna “A'mweraavɨ a'mwengɨ duzɨla! ‘Dalamwaalyɨla!’ ” Saba kurɨdarya naangebe. Sarevɨdaa'nyɨ a'mwera a'mwe walamwaaina. A'mwera gavera kwalaalyara (5,000) mwaalɨna yeva walamwaaina. 11 Yuya, a'mwera a'mwe walamwaaina kye' Jizaazai bɨretɨya sa maarɨna yaka Gotɨyarɨ “Su! Su!” wɨdɨna kya' bɨretɨya naanga yɨma'nadaa'nyɨ a'mwe walamwaaina yadapiyangɨna yanga wɨjaavɨna. Wɨjaavɨna yaka bɨretɨya wɨjaavakabaaina jawɨnyawaai wɨjaavɨna kya' “Sare' nɨma!” yawɨ'dɨvɨ' sara nyɨna kye' munya wina'. 12 Munya kwina' sai gamɨreraavɨ wɨda' “Nagihɨwaasa yaasɨwa' warya nyadɨka! Wapaaya wa'mwaka yuya dɨmaaryi!” 13 Sarevɨdaa'nyɨ gamɨrera sara yeva soigɨlya atɨraai sɨvɨlyɨrɨdaa'nyɨ pɨrɨwaalyangɨ mihɨna mihɨna kye' maanga yeku'nyɨna. A'mwera a'mwe yɨsibaalibɨretɨya nagihesa soigɨlya sangɨ maanga yeku'nyɨna ya'. 14 Sarevɨdaa'nyɨ a'mwera Jizaazai yɨjɨwaainya sa' yake' tɨnna wanganna yeva dɨnyɨna “Gotɨyai wɨjaaka ‘Kwaakevakɨ nyu'nawɨjɨwaakadei bathelyɨra,’ wɨjaakei sahwalyɨ. Nebulyasɨra. Sahwalyɨ.” 15 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai dara wanganake' “ ‘Kingɨyai nemaremwaaladei yɨma'nana!’ dapi yarai galalɨmwanna nyɨpɨ'dera daaka!” Sara daka mugunyavɨ ayɨna yɨlaawɨna ya' gavei.

Aalɨbunyavɨ Jizaazai ga'nɨgoke'nesɨ.

16 Sawɨtɨrɨnyagaa' aalɨbumaangebaarɨna gamɨrera walaawɨna yeva 17 sɨpɨyavɨ yɨlamwaaina kye' aalɨbunyavɨ Anga Kaapanɨyamɨna makuna. Sawɨsa' kajɨnna' kumɨnyawɨnna Jizaazai kuna mabya'. 18 Sɨpɨya' makuna yadaa'nyɨ yɨhuta naange' yaka aalɨmavajɨnaaka naanga yɨna yadaa'nyɨ 19 naangeba (5 kilomitaaya pɨnɨ, 6 kilomitaaya kɨnɨ) gamɨrera sɨpɨya' yɨsajɨ aalyavɨ maarɨmaarya yɨna. Sarevɨdaa'nyɨ aalyavɨ a'ba Jizaazai ga'nɨguna yaka sɨpɨyavɨ aya kɨbanna yɨ'ma'na yakerɨ tɨnna wanganna yeva lɨka naanga yɨna. 20 Lɨka naanga yɨna kye' sai wɨdɨna “Nɨmɨnyɨra. Lɨka mipɨnera!” 21 Sara wɨdɨna kya' gamɨrera dɨna “Sɨpɨyavɨ yɨlamwaalana!” Dɨna kye' sahwai yɨlamwaaina kya' sagaa' “Sabanna yɨ'mavawaana!” desabanna sɨpɨya' yarai yɨma'naabɨna ya'.

A'mwera Jizaazarɨna bɨresa'nesɨ.

22 Mwanyavɨ aalɨbunya pimagɨ kwala bwa'naanya' kuna mwaalɨna yeva dara yawɨresa' “O, wona sɨpɨya pɨnɨ mwari kyɨwa'dɨ' gave' yɨla'mwa'dɨke' daaka!” Nabaai, dara yawɨresa' “Sɨpɨya' gannyarajɨ Jizaazai milamwaalyɨ yawaalɨ'. Aawa. Sahwarɨ ya'ma'na kyawaaiha' sɨpɨya' gavera damakwiawaalɨka!” 23 Dadaapi Anga Taaivɨrɨyaazɨdaa'nyɨ aalɨbumaanga sabaarɨna sɨpɨya pɨnɨ bɨna. Naangei Gotɨyarɨ “Su! Su!” wɨdɨna kya' kwala bwa'naanya' bɨretɨya nesaba samwinebanna sɨpɨya sa bɨna. 24 Sarevɨdaa'nyɨ kwala bwa'naanya' dara wanganesa' “O, Jizaazai pwai midaaka! Jizaazarera pwara midaaka!” Mena deva sɨpɨya sangɨ yɨlamwaaina yeva “Jizaazarɨna bɨraana!” deva Anga Kaapanɨyamɨna wɨna ye'.

“Jizaazai Sɨgunyavɨne Wapaayalyɨ,” dɨnɨke'nesɨ.

25 Aalɨbunyavɨ a'mwera ga'ma'na yeva Jizaazarɨna bɨrɨna bɨrɨna yeva bɨramaa'na yeva yɨwaara'na “Wɨjɨwaakyaigɨ, dava gathɨngaa' bɨwaa?” 26 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Naanga nebulya'na yɨhɨthɨvanɨge. Nɨmɨ dɨragɨnna yadɨnyangɨna yɨjɨwaainyangɨna sɨdusa' nayaa myawɨryadɨvɨ' nyɨbɨ'manɨga'. Aawa. Bɨretɨya neva munya yɨhinyawaalɨke'na nyɨbɨ'manɨga'. 27 Wapaaya bwia bu'denna wawɨnya' minna! Aawa. Yuyagaa' yuyagaa'ne gaalya'ne wapaaya ge waragwode sanna wawɨnya' jɨ! Wapaaya sa A'mweraavɨne Kaimɨraayai gɨzaavadengɨ. Sare' dare'nesɨ. Gotɨyai Ganɨmaangei gannya dɨragɨnya' kujaava' baavanaka sahwai sara yadelyɨra.” 28 Sarevɨdaa'nyɨ kumɨ wɨdɨna “ ‘Nemɨ Gotɨyare wawɨnyanna yaana!’ dona gara yawaajɨ yaadeinaavaka?” 29 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Gotɨyare wawɨnya sa'na daresɨ. Sahwai wɨdasaabakerɨna dɨragɨnna dɨlɨmwagarila!” 30 Sarevɨdaa'nyɨ kumɨ wɨdɨna “Nabaai, ‘Nemɨ tɨnna wanganawaajɨ gɨlɨmwagaana!’ dawaajɨ yɨjɨwaainya' garɨvɨ dɨneyɨdevaka? Berɨ' jɨzɨwaana? 31 A'mwamaayaba Ne sɨnnawɨnyara sɨgunyavɨdaa'nya wapaaya manaaya nyaasare. Gotɨyare bukuya' dɨnɨkabaaibɨsasɨ. Sɨgunyavɨdaasɨ wapaaya tɨka nya'ne wɨjaava'. Sara dɨnɨkesɨ.” 32 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai wɨdɨna “Nebulya'na yɨhɨthɨvanɨge. Mozɨzai Sɨgunyavɨdaa'nya wapaaya' mena yɨhɨzayaakei mɨka! Aawa. Nɨmaamaangei yuyagaa' Sɨgunyavɨdaa'nya Wapaaya Nebulyarɨ yɨhɨzaavadelyɨ. 33 Sare' dare'nesɨ. Gotɨyare Wapaayai Sɨgunyavɨdaa'nyai Kwaakevakɨ mwaalyaraavɨna gaalyabwi wɨjaavadelyɨ yuyagaa'.” 34 Sarevɨdaa'nyɨ kumɨ wɨdɨna “A'mwe naangeigɨ, yuyagaa' wapaaya nedɨwaanya' dɨnejaadeigɨnyɨ.” 35 Jizaazai wɨdɨna “Gaalyabwine wapaaya sai sahwainyɨ. A'mwera aawapaaya tɨka nyɨna yadɨvɨ' ayawɨ mɨjɨka yɨna. Aalya nyɨna yadɨvɨ' ayawɨ mɨjɨka yadɨvɨtara. Pwai nɨmɨnyawɨnna wɨlaabozɨ gannya kuryai mɨjɨka mwi. Arɨkewɨ. Sai nyɨlɨmwagozɨ aalya'na mwinyɨ yadelyɨ. Arɨkawɨ. 36 Aawa. Nabaai, pɨrɨwaaina dara yɨhɨthɨwa. Tɨnna nyangamwaasainyɨ. Manyɨlɨmwagyɨvanɨgasaihɨlyɨ. 37 Nɨmwai nyɨjaavajara yuyara nɨmɨnyawɨnna bɨpɨ'deinyɨ. Nɨmɨnyawɨnna sara bozɨyarɨ mwasɨmagɨnna marasɨ'nɨdei mɨka. Arɨkewɨ. 38 Nɨmɨ ‘Nɨmɨre sɨmunyabwi miwɨna! Aawa. Nyɨdasaabakere sɨmunyabwi yɨma!’ dena Sɨgunyavɨdaa'nyɨ walaabeinyɨ. 39 Nyɨdasaabakere sɨmunyabwi daresɨ. Nɨmɨnyɨna yuyaraavɨ nyɨjaavake aane pwarɨ kwarɨ myagalya'mayainyɨ. Aawa. Yɨrɨka Aayagaa' sahwarɨ tewaanna yɨdɨkaavɨdelyɨ. 40 Sare' dare'nesɨ. Nɨmaamaangere sɨmunyabwi dara yawɨ'manɨkesɨ. Gazaizai Nyɨbwaalɨvɨ wanganojɨ sahwarɨ lɨmwagarojɨ yuyagaa' yuyagaa'ne gaalyabwi maarana! Sara kanyɨda' Yɨrɨka Aayagaa' sahwarɨ yɨdɨkaavɨdelyɨ.” 41 Jizaazai wɨdɨna “Sɨgunyavɨdaa'nyɨ Wapaayainyɨ walaabeinyɨ.” Wɨdɨna yake'na Juyara pwara jɨkurya yeva kɨnɨmyagaala dɨna. 42 Sarevɨdaa'nyɨ dɨnyɨna “Baa'na nedɨwa'? A'mwe dai Jizaazai Jozepɨyare gawaalɨvaangei daaka! Ganɨmaangerɨnajɨ ganaangevɨnajɨ yawɨ'mwo. ‘Sɨgunyavɨdaa'nyɨ walaabeinyɨ,’ gara nedɨwakelaka!” 43 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Jɨkurya yeva kɨnɨmyagaala dɨmanɨgasa'na mipɨnera! 44 Nɨmwai nyɨdasaabakei nɨmɨnyawɨnna aane pwarɨ kwarɨ mamwagi'nya yaja' sai nɨmɨrei yɨma'nya'nei mabyɨ yannelyɨ. Nɨmwai sahwarɨ mwagi'nyɨ yajarɨ Yɨrɨka Aayagaa' tewaanna mwaalade'na yɨdɨkaavɨdeinyɨ. 45 Gotɨyarɨ wɨ'nawɨjɨwaakyara yɨdayaasangɨ dara dɨnɨkesɨ. Gotɨyai a'mwe yuyaraavɨ wɨjɨwaakadelyɨ. Sara dɨnɨke' gazaizai Nɨmwarɨ kadɨka wɨ'nyɨna yojɨ gamɨre wɨjɨwaakya' maarɨna yada sahwai nɨmɨnyawɨnna bathelyɨ. 46 A'mwe pwai kwai Nɨmwarɨ mwanganyadei mɨ'. Gotɨyaryawɨdaasai dazahwai gaveina wangana' Nɨmwarɨ. 47 Naanga nebulya'na yɨhɨthɨvanɨge. A'mwe nyɨlɨmwagarajai yuyagaa' yuyagaa'ne gaalyabwi kɨnɨnnakelyɨ. 48 Sahwainyɨ gaalyabwine Wapaayainyɨ. 49 A'mwamaayaba sarɨmɨre Ne sɨnnawɨnyara wapaaya manaaya' nyaata kwara balɨna. 50 Balɨna yaasa' Sɨgunyavɨdaa'nyɨ Wapaayai walaabɨna yake' daresɨ. Pwai kwai Wapaaya sarɨ maranajai mabalyɨ yadelyɨ. 51 Wapaaya sai Sɨgunyavɨdaa'nyɨ walaabeneinyɨ sahwainyɨ. A'mwe pwai kwai Wapaaya sainyɨ nyɨnajai yuyagaa' yuyagaa' tewaanya mwaaladelyɨ. Wapaaya nɨmɨ wɨjaavɨwɨja' nɨmɨre mɨwɨsajɨ'na nabaai Kwaakevakɨ mwaalyaraavɨna mɨwɨta sajɨ' muba'mujɨ Kwaakevakɨ mwaalyaraavɨ gaalyabwi wɨmaaridezɨkɨra.” 52 Sara wɨdakevɨdaa'nyɨ Juyara maanga naanga dɨnyɨna yeva yɨwaara'nyɨna “A'mwe dai gannya mɨwɨsajɨ' nya'ne' gara nejaavannelaka!” 53 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai wɨdɨna “Naanga nebulya'na yɨhɨthɨvanɨge. A'mweraavɨne Kaimɨraayare mɨwɨsajɨsɨ gamɨre tawesɨ manyɨ yɨja' sahwaigɨnyɨ gaalyabwi kɨnɨnnakeigɨ mɨ'. 54 A'mwei nɨmɨre mɨwɨsajɨ' nyɨna, nɨmɨre tawe' najai yuyagaa' yuyagaa'ne gaalyabwi kɨnɨnnakelyɨ. Yɨrɨka Aayagaa' sai baryarɨ yɨdɨkaavɨdelyɨ. 55 Sare' dare'nesɨ. Nɨmɨre mɨwɨsajɨ' wapaaya nebulyasɨ. Nɨmɨre tawe' aalya nyɨnya'ne nebulyasɨ. 56 A'mwei nɨmɨre mɨwɨsajɨ' nyɨna, nɨmɨre tawe' najai nɨmɨnyɨ wɨlamwaaina nyadelyɨ. Sarɨ wɨlamwaaina yɨdelyɨ. 57 Nɨmwai yuyagaa' gaala mwaaida mwaalɨkei nyɨdasaabakeinyɨ Nɨmware dɨragɨnya'na mwaaihevaaibɨ' a'mwei nyɨnajai nɨmɨre dɨragɨnya'na mwaaladelyɨ. 58 Sɨgunyavɨdaa'nyɨ Wapaaya sai walaabakelyɨ. Ne sɨnnawɨnyara wapaaya manaaya' neva balyaasa' wapaaya sabaaibɨta' mɨka! A'mwei Wapaaya sai najai yuyagaa' yuyagaa' gaala mwaaladelyɨ.” 59 Anga Kaapanɨyamɨ Juyaraavɨre lotuangevɨ wɨjɨwaakɨna yada yuya sa sara wɨda'.

A'mwera tewaanya mwaalyabwina dɨnɨkesɨ.

60 Sarevɨdaa'nyɨ wɨdake' gamɨrera kwalaalyara kadɨka wɨ'nyɨna yeva dɨnyɨna “Yagaala sa' taangesɨ. Aai wɨ'nojɨ daapadevaka!” 61 Jizaazai gannya sɨmunyavɨ dara yawɨrake' “Nɨmɨre mɨdɨdɨvɨsara savɨna kɨnɨmyagaala yɨvanɨgasara daaka!” Sara daka wɨdɨna “Yɨhɨthɨwe'na sarɨmɨre sɨmunyaburɨ navɨka galayɨgala jɨhyɨwaka! Nɨmɨnyɨ dɨnyasɨ'nyideihi daaka? 62 Sarevɨdaa'nyɨ sɨnnawɨ A'mweraavɨne Kaimɨraayai mwaalakewɨnna ayɨna yɨlaawɨna kyojɨ sarɨmɨ wangabɨza' sagaa' garevaka! 63 Yuyagaa'ne gaala sabwi Gotɨyare Kuryai yɨhɨzaavadelyɨ. A'mweraavɨre mɨwɨsajɨkɨ dɨmaaryidevwina mɨ'. Yagaala sa nɨmɨnyɨna yɨhɨthɨvanɨge sa Gotɨyare Kuryaina yɨhɨthɨvanɨge. Yagaala sa gaalyabwinenna yɨhɨthɨvanɨge. 64 Sare kɨrɨ' sarɨmɨ pwaihi manyɨlɨmwagyɨvanɨgasaihi mwaaiha'.” Sare' dare'nesɨ. Aayawɨdaasɨ Jizaazai malɨmwagyɨ yɨpɨjaraavɨna mena yawɨrake' nabaai sɨnnawɨ “Yɨnagaawai yɨkamaangeraavɨ nɨmɨnyɨna wibwarɨdaakwadei daaka!” mena yawɨrakelyɨ. 65 Sai wɨdaka wɨdɨna “Sarevɨ dara yɨhɨthɨwa. Nɨmwai aane pware kware sɨdusavɨ ‘Jizaazarɨ dɨmɨdɨna!’ yawɨta mwaki yaja' nɨmɨnyawɨnna a'mwe sai mabi yannelyɨ.” 66 Sarevɨ gamɨrera kwalaalyara gamɨnyɨ yagalya'maveva ayɨna wɨna. Yuyagaa' gamɨjɨ ayɨna myamari ye'. 67 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai gamɨrera sɨvɨlyɨraai ata purɨdaa'nyɨ pwaraalyaraavɨ wɨdɨna “Nabaai, sahwaihi dɨnya'mayideihi daaka?” 68 Saaimonɨ Pitai ja'nawɨdɨna “Naangeigɨ, aaryawɨnna wawaadeinaavaka! Aawa, yuyagaa' yuyagaa'ne gaalyabwine yagaalya kɨnɨnnakeigɨnyɨ. 69 Gɨlɨmwaga'manɨgo. Gɨmɨnyɨna dara yawɨ'mwo. Gotɨyare Tewaanaangeigɨnyɨ. Gɨrɨka maayaigɨnyɨ. Sara yawɨ'mwo.” 70 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Sɨvɨlyɨraai ata purɨdaa'nyɨ pwaraalyaihɨrɨ dahɨlakeihi daaka! Yo, sare' sarɨmɨnyɨdaa'nya pwai yɨmakelyɨ.” 71 Saaimonɨ Yɨzɨkerɨyotɨyarɨ gawaalɨ' Juthaazarɨna wɨdɨna ya'. Sare' dare'nesɨ. Jizaazarei a'mwe atɨraai sɨvɨla purɨdaa'nyɨ pwaraalyai Juthaazai kwalyɨ mwaaleva kɨrɨ' dɨvi maalɨkegaa' yɨkamaangeraavɨna Jizaazarɨ wibwarɨdaakwadelyɨ.

7

Jizaazalyɨ gya'mwerari kɨdarakaavɨnesɨ.

1 Sare mena kyɨma'na' Kwaaka Galɨli saba Jizaazai kaanya yamarina. Sare' dare'nesɨ. Juya naangera dɨnyɨna “Jizaazarɨ tamakaana!” dɨnyɨna yesa'na gamɨre sɨmunyavɨ “Kwaaka Juthɨya kaanya myamari yɨdera.” 2 Sagaa' Juyara “Aya kɨgaa' Tɨka Munne Sɨmɨnange' munne' naadesɨ,” desagaakɨ. 3 Sarevɨdaa'nyɨ gamɨre gya'mwera gamɨnyɨna mu'nyadɨvɨ' wɨdɨna “Nɨmɨ naangeinyɨ daakajɨ, dava ya'mava'gɨri Kwaaka Juthɨya dɨwodera. ‘Naange yɨvanɨgenna nɨmɨrera tɨnna wangabɨka!’ da'gɨzɨ dɨwodera. 4 Sare' dare'nesɨ. Aane pwai kwai yawɨ'na ‘Yuyara nyangabɨka!’ daka yɨnɨke' lɨka myulyarivanɨ'. Sara yɨja kwaaka yuyavakɨ ku'maayaba sara jɨthera,” wɨde'. 5 Sare' dare'nesɨ. Pwara gamɨnyɨna “Naangelyɨ,” malɨmwagyesa' nabaai, gya'mwera malɨmwagyesare. 6 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai wɨdɨna “Nyɨdɨwaasa' nɨmɨnyɨne tewaanyagaa' myɨma'nyɨwa'. Yuyagaa' sarɨmɨnyɨne tewaanyagaa' warɨ'. 7 Kwaakevakɨ mwaalyara sarɨmɨnyɨna sɨnna tɨka mudayɨ yɨpɨneihɨlyɨ. Kɨrɨ' nɨmɨ ‘Sarɨmɨre yadɨvɨsabwi kayaa'nanaangebulyɨ,’ wɨjalɨkurakɨvanɨge'na a'mweraavɨ nɨmɨnyɨna sɨnna tɨka davɨna yɨvanɨkere. 8 Tɨka munne' nɨpɨ'dewɨ jɨlaawila! Dahaa' Munne savɨ milaawɨwɨna! Nɨmɨre tewaanyagaa' yuna myɨma'nyɨwa'.” 9 Sara wɨdɨna yaka Kwaaka Galɨli pɨzɨ'gwa mwaalɨna ya'.

Ne sɨnnawɨnyara sɨmɨnya yamwalyaasavɨya Munnevɨ Jizaazai mwaalake'nesɨ.

10 Munnevɨ gya'mwera mena wawesagaa' Jizaazai mwaalɨna yaka savɨna kave wɨna. A'mwe kwala naangerajɨ mwɨyɨ. Aawa. Dɨvi kɨma'nyɨkaanyabɨ' kave wɨna. 11 Sarevɨdaa'nyɨ Munnevɨ Juyara yaamɨjɨ bɨrɨna yeva yɨwaara'nyɨna “Gava mwaalɨka?” 12 Kwala bwa'naanyavɨ a'mwera gamɨnyɨna a'mabyahaala dɨnyɨna dɨnyɨna. Pwara wɨdɨna “A'mwe nawɨ'nyalyɨ.” Pwara wɨdɨna “Sare' mɨ'. Aawa, a'mweraavɨ kwaasɨ wɨdadelyɨ.” 13 A'mabyahaala dɨnyɨna yeve' kɨrɨ' Juya naangeraavɨna lɨka yesa'na ku'maayaba aane pwai kwai mujɨ ya'. 14 Munnevɨ tɨnnyagaa' Gotɨyare Angevɨ Jizaazai wɨlaawɨna yaka wɨjɨwaakɨna. 15 Wɨjɨwaakɨna yadaa'nyɨ Juya naangera atɨka maru'na'na yadɨvɨ' dɨnyɨna “Nemɨre sɨkulɨyangɨ myake' sɨduta naange' gara yawɨramaarakalaka?” 16 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai ja'nawɨdɨna “Wɨjɨwaakadɨnya' nɨmɨre wɨjɨwaakya' mɨka! Aawa. Wɨjɨwaakya sa' Nyɨdasaabakeresɨ. 17 Pwai kwai gannya sɨdusavɨ dɨna ‘Gotɨyai sara kanedozɨ sara nebwina yɨma!’ Dɨna yaja' yawɨta kɨrɨ' dathelyɨ ‘Gotɨyai Jizaazarɨ wɨjɨwaakya' kujaava' Jizaazai sara nejɨwaakɨvanɨkelyɨ.’ Nabaai yawɨta pɨrɨ' dathelyɨ ‘Jizaazai gavei yawɨraka yaasɨwa'na nejɨwaakɨvanɨkelyɨ.’ Yɨ Gotɨyare sɨmunyavɨ mɨdɨnajai sɨdusavɨ dɨragɨnna dara yawɨ'na yade' ‘Ai, Jizaazare nejɨwaakade' Gotɨyarɨdaa'nya' daaka!’ 18 A'mwei gannya sɨdusavɨdaa'nyɨ gannyabwi a'mweraavɨ wɨdada ‘Nɨmɨnyɨna a'mwera dɨnɨpɨka! “A'mwe sai naangelyɨ,” sara dɨnɨpɨka!’ yawɨ'delyɨ. Sara yada kɨrɨ' pwai yawɨ'na ‘A'mwera nyɨdasaabakerɨna dɨnɨpɨka! “Gotɨyai naangelyɨ. Byaannakelyɨ,” ’ yawɨ'na yada nebulyabwi dadelyɨ. Sai nadɨyabwi gamɨnyɨ mwari'. 19 Ne Mozɨzai Kɨwɨnya' yɨhɨzayaakei daaka! Yɨhɨzayaaka kɨrɨ' sarɨmɨjɨya aane pwai kwai Kɨwɨnya' dɨnɨkebwi myadelyɨ. Nɨmɨnyɨna dɨnyɨna ‘Sarɨ tamakaana!’ Sa'na baa'na dɨmanɨgataihɨlaka?” 20 Kwala bwa'naanya sa' ja'nawɨdɨna “Yɨmakei gɨmwaalɨkeigɨ! Aai gɨramakajɨwaka!” 21 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Kwazaakegaa' dɨragɨnya pɨrɨ' kye yuyaihi atɨka maru'na'na yesaihɨlyɨ. 22 Ne Mozɨzai dɨnɨ' ‘Sawɨta ati ata purɨdaa'nyɨ pɨrɨwaalyɨ kajɨnnojɨ gɨnnya kaimɨraayare kɨlaakejɨ' dɨthako!’ Dɨnɨke'na pɨgaa' Kwazaakegaa' kaimalerɨ davesaihɨlyɨ. Sara yadɨvɨ' ‘Tewaanyasɨ,’ dadɨvɨkɨ. Sabwi sɨnnawɨ Mozɨzai yakebwi mɨ'. Aawa. Sɨnnawɨ kɨgaa' waryaakebulyɨ. 23 Sarɨmɨ dɨnyɨna ‘Kɨlaaka daya'na Mozɨzare Kɨwɨnya kayaaka nyɨgalaadɨka! Kwazaakegaa'na yawɨta myaanna! Kwazaakegaa' kaimalerɨ kɨlaakejɨ' davaadeinera.’ Sara dɨnyɨna yadɨvɨ' Kwazaakegaa' nabalɨnakerɨ maamɨdarya yɨnahu yɨdɨkaaveinyɨna sɨnna tɨka be'na yɨhɨtha'mwaka! 24 Sare'na sarɨmɨ mwasɨmagɨnya' tɨnna wanganna yadɨvɨ' mipɨna! Aawa. Yawɨbwata yɨda'maraangebwi nayaa jɨla!”

“Kɨraazɨtɨyai daaka?” dɨnesa'nesɨ.

25 Sarevɨdaa'nyɨ Anga Jeruzaalemɨ mwaalya pwara dɨnyɨna “Sarɨna ‘Tamakaana!’ dɨmanɨgasai daaka! 26 Yɨthaa, ku'maayaba a'mweraayaba wɨdɨvanɨkelyɨ. Maiyagaala aane pɨrɨ' kɨrɨ' yuyara mujɨvanɨga'. Nɨwaava, a'mwe naangera mena dɨnyɨna ‘Sai Kɨraazɨtɨyalyɨ. Gotɨyai dahɨlakyaakelyɨ,’ nayaa dɨnyɨna yɨvanɨgasara midɨngaka! 27 Sare'na kɨrɨ' Kɨraazɨtɨyai kabozɨ aane pwai kwai gamɨnyɨna dɨnyɨna ‘Gawɨdaasɨ bɨwakalaka! Aawa, myawɨryadaanyaine.’ A'mwe dai bakewɨnna yuyaina yawɨ'mwo.” 28 Sarevɨdaa'nyɨ Gotɨyare Angevɨ Jizaazai wɨjɨwaakakegaa' sagaa' naangave'na wɨdɨna “Nɨmɨnyɨna tɨvɨ yawɨ'mwaasainyɨ daaka! Nɨmɨ bahewɨnna jawɨ'manɨgava! Nɨmɨ sainyɨ sɨdusa' yawɨrena mabye. Aawa. Nebulyai nyɨdasaabakei sahwarɨ myawɨranganyadɨvɨsalyɨ. 29 Kɨrɨ' sai kanyɨdasaaba' gamɨnyawɨdaa'nyɨ bahe'na sarɨ yawɨ'manɨge.” 30 Sarevɨdaa'nyɨ a'mwe naangera dɨna “Jizaazarɨ wɨla pwɨyawaajɨ kalavuzavɨ wakaana!” dɨna yeva yaamɨjɨ yɨna yɨna yeva Jizaazare balya'negaa' kuna mima'nyɨ yake'na aane pwai kwai magalalɨmwagi ye'. 31 Kwala bwa'naanyavɨ a'mwe kwalaalyara gamɨnyɨ lɨmwanna yeva dɨnyɨna “Kɨraazɨtɨya kwai bozɨ dahware yɨjɨwaainya yɨvanɨke wavɨla'na yadei daaka! Aawa.”

Jizaazarɨ wɨla pwɨya'na damera wawesa'nesɨ.

32 Kwala bwa'naanya' sangɨ Jizaazarɨna a'mabyahaala dɨdaapi A'mwe Perɨzɨyara kadɨka wɨ'nyɨna yeva “Sahwarɨ wɨla yɨpɨka!” deva sahwarajɨ Gotɨyarɨne tamira'dɨvɨta naangerajɨ sara Gotɨyare Angevɨ dameraavɨ wɨdaasɨna. 33 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai kwala bwa'naanya' wɨdɨna “Pɨzɨ'gwa sarɨmɨnyaba mwaala'mujɨ dɨvi nyɨdasaabakeryawɨnna kaanya wɨdeinyɨ. 34 Nɨmɨnyɨna ‘Tɨnna wanganaana!’ dɨzide' kɨrɨ' mabɨramaari dɨnyideihɨlyɨ. Sagaa' mwaaimujawɨnna mwɨyɨ jideihɨlyɨ.” 35 Sarevɨdaa'nyɨ Juyara naangera dɨnyɨna “Mabɨramaari yaanne'na gawɨnnelaka? A'mwe Gɨrikɨyaraavɨre angengɨ Juyara mwaaidɨvɨsangɨna wawojɨ Gɨrikɨyaraavɨ wɨjɨwaakadei daaka? 36 Nedɨwa' ‘Nɨmɨnyɨna “Tɨnna wanganaana!” dɨzide' kɨrɨ' mabɨranyɨmaari dɨnyidera. Mwaaimujawɨnna mwɨyɨ jideihɨlyɨ.’ Sara nedɨwake' be yagaala nedɨwaka?”

Aalya nawɨ'nya walyuna yadenna gaalyabwinengɨnesɨ.

37 Munnevɨ aayagaa' sagaa' naangegaakɨ. Sagaa' Jizaazai daavɨna yaka naangave'na wɨdɨna “Pwai kwai aalya'na mɨjɨka wiajai nɨmɨnyawɨnna bozɨ nadelyɨra. 38 Gotɨyare bukuya' nɨmɨnyɨna dɨnɨkabaaibɨ' ‘Pwai lɨmwanna nyada gamɨre munyavɨdaa'nyɨ aalya gaalya'ne walaawɨna yadengɨra.’ ” 39 Jizaazai nabaai Gotɨyare Kuryarɨna wɨdɨna. A'mwera Jizaazarɨ lɨmwanna yadɨvɨ' maalɨkegaa' kumɨre munyangɨ Kuryai maapɨ'delyɨ. Sare' dare'nesɨ. Sagaa' Jizaazai mabalyɨ yaka madɨkaayɨ yaka Nawɨ'nyaba byaannakei kuna myɨma'nyake'na Kuryaregaa' mɨ'. Dɨvi Jizaazai yɨlaawɨna kya' Kuryarɨ wɨjaayagaa' yɨma'nakegaakɨra.

A'mweraavɨre yawɨta jaapainanya'nesɨ.

40 Kwala bwa'naanyavɨ a'mwe pwara yagaala sa kadɨka wɨ'nyɨna yeva wɨdɨna “Nebulyasɨ. Gotɨyarɨ wɨ'nawɨjɨwaakadei pɨropetɨya kwarɨna yemwaaimanɨgolyɨ.” 41 Pwara wɨdɨna “Sai Gotɨyai dahɨlakyaakei Kɨraazɨtɨyalyɨ.” Wɨdɨna yesa' kɨrɨ' pwara wɨdɨna “Nɨwaava, Kɨraazɨtɨyai Galɨlidaa'nyai daaka! 42 Gotɨyare bukuya' dɨnɨ' ‘Kɨraazɨtɨyai Ne Devitɨmɨre yɨsavaakɨdaa'nyalyɨ. Nabaai, Devitɨ mwalyaakeba anga Betɨlemɨ saba Kɨraazɨtɨyarɨ ganaange' maaradelyɨ.’ Sara dɨnɨke' daaka!” 43 Sarevɨdaa'nyɨ kwala bwa'naanyavɨ jaapalya' yɨma'nyɨna. Pwara Jizaazarɨna yɨlaaya yadaapi pwara yɨlaaya mi. 44 Pwara yawɨ'na “Kalavuzangevɨ wɨmwaihaana!” yawɨ'na yeve' kɨrɨ' aane pwai kwai ata magalalɨmwagi ye'.

Juya naangera Jizaazarɨ mu'nyesa'nesɨ.

45 Sarevɨdaa'nyɨ Gotɨyarɨna mubɨthɨka yɨra'dɨvɨta naangerajɨ A'mwe Perɨzɨyarajɨ wɨdaaseta saraayawɨnna damera ayɨna wɨna kye' sahwara yɨwaara'na “Gamɨnyɨ mamakabyɨ be'na yɨwaava?” 46 Damera ja'nawɨdɨna “Pwara manejesare dahaa' a'mwe nedɨvanɨkabaaibɨ'.” 47 Sarevɨdaa'nyɨ Perɨzɨyara ja'nawɨdɨna “Gamɨre kwaasɨ yagaalya'na ‘Nebulyasɨ,’ dathɨwaa'! 48 A'mwe naangerajɨ Perɨzɨyainajɨ sainaavɨdaasai pwai kwai gamɨnyɨ lɨmwamanɨkei daaka! 49 Aawa. Kwala bwa'naanya da' Ne Mozɨzare Kɨwɨnya' myawɨryeva gamɨnyɨ yaasɨwa'na lɨmwamanɨgasa'na Gotɨyai Dɨkevɨ sahwaraavɨ marasɨ'naderera.” 50 Nikothimaazai kumɨjɨyai mwaalɨna. Sɨnnawɨ Jizaazaryawɨ sai angyɨrɨ'maata yakelyɨ. Sai mwaalɨna yada 51 wɨdɨna “Nabaai, ‘Yaasɨwa'na kotɨya' ja!’ madɨnyɨka nemɨre kɨwɨnya'. Dara dɨnɨ' ‘A'mwere yagaalya nayaa wɨ'nyɨna ya'gɨzɨ gamɨrebwina nayaa yawɨra'gɨzɨ dɨvi sagaa' kotɨya'na “Kayaa'nanyaigɨ,” dɨzɨda'deigɨnyɨ,’ ” wɨda'. 52 Kumɨ ja'nawɨdɨna “Nabaai, Galɨlidaasaigɨ daaka! Gotɨyarɨna yɨda'nɨkengɨ nayaa wangana'gɨzɨ dara jawɨ'de' ‘Pɨropetɨya pwara Galɨlidaa'nyara yɨma'nɨpɨ'dera daa!’ ” 53 Sagaa' wɨna. Gazaizai gannya angebannelyɨ.

8

A'mwe ata lɨmwagakevɨnesɨ.

1 Kunnya angengɨna wɨna kye' Mugunya Wolivna Jizaazai yɨlaawɨna. 2 Yɨlaawɨna yaka yuna mwanyavɨ yɨrɨke' purakegaa' Gotɨyare Angevɨna ayɨna wɨna. Ayɨna wɨna kya' gamɨnyawɨnna a'mwe yuyara yɨ'bwa'na yɨna kye' Jizaazai walamwaaina yɨna yaka wɨjɨwaakɨna. 3 Wɨjɨwaakɨna yadaa'nyɨ Juyaraavɨre Kɨwɨjarari Perɨzɨyarari sara a'mwevɨ makulaabɨna. A'mwe sa' pwarɨ ata lɨmwadaa'nyɨ galalɨmwanna yesasɨ. A'mwevɨ makulaabɨna yeva a'mwe yuyaraayaba tɨnnyaba wɨmwaaihɨna. 4 Mi'na wɨmwaaihɨna yeva Jizaazarɨ wɨdɨna “Wɨjɨwaakyaigɨ, a'mwe da' ata lɨmwagyawaalɨkevɨ pwara galalɨmwagyawaaiha'. 5 Nemɨre Kɨwɨnyavɨ Ne Mozɨzai dakɨnɨke' ‘A'mwe' ata lɨmwagaza' tamakya'na sɨlyajɨ dɨlɨwakyidesɨ.’ Sarevɨdaa'nyɨ gɨmɨ gara dadɨnyaigɨnaka?” 6 Kumɨ yawɨ'na “Jizaazarɨ yaamɨjɨ yɨjɨwalaana! ‘Sai kayaa'na wɨdɨna kyojɨ kotɨya' jɨna yaana!’ dara wɨdaana!” yawɨ'na yeva wɨdɨna. Wɨdɨna kye' kɨrɨ' Jizaazai walaruta'nyɨna yaka kwaakevɨ gannya asɨlyɨ pɨkarya yɨda'na. 7 Pɨkarya yɨda'na yadaa'nyɨ kumɨ kwara daavɨna yeva kuna yɨwaara'na kye' sai daavɨna yaka wɨdɨna “Sarɨmɨjɨyai pwai dɨna ‘Kayaa'nanyasɨ,’ dɨna yojɨ yuyagaa'na kayaa'nanya myade sai sahwaidaa'nyɨ sɨlya' lɨwakadelyɨ.” 8 Wɨdɨna yaka ayɨna walaruta'nyɨna yaka kwaakevɨ pɨkarya yɨda'na. 9 Pɨkarya yɨda'na yadaa'nyɨ wɨdakevɨ kadɨka wɨ'nyɨna yeva kunnya kayaa'nanya yawɨreva yuyara ya'ma'na. Pwai wɨna, pwai wɨna, sara ya'ma'na. Sɨnnawɨ a'mwe naangera wɨna, dɨvi a'mwera wɨna, dɨvi mɨgɨnyara wɨna. Yuyara ya'ma'na kye' Jizaazai gavei mwaalɨna. A'mwe' tɨnnyaba daavɨna yadɨ'nyɨyasɨ Jizaazai gavei mwaalɨna. 10 Gavei mwaalɨna yaka daavɨna yaka a'mwevɨ wɨdɨna “A'mwe'gɨ, gawɨ mwaaiha'! Yuyara ‘A'mwe kayaa'nanyasɨra,’ gɨzɨdaveva sɨla magɨlɨwakiwaatara daa!” 11 A'mwe' wɨdɨna “Naangeigɨ, aawa, aane pwai kwai mɨka!” Jizaazai wɨdɨna “Nabaai, sara yɨwaasa' nɨmɨjɨ sara magɨzɨda'muna! Wawa'gɨzɨ kɨrɨ' dahaa'daasɨ kayaa'nanyabwi ayɨna minna!”

Kwaakevakɨna Jizaazai dɨ'baakerɨnesɨ.

12 Sarevɨdaa'nyɨ Gotɨyare Angevɨ kwala bwa'naanya' mwaaidapiyaraavɨ Jizaazai ayɨna wɨdɨna “Kwaakevakɨ mwaalyaraavɨre Baakeinyɨ. Pwai nyɨmɨdɨnaabozɨ jɨhɨnyavɨ kaanya myamari yadelyɨ. Arɨkewɨ. Aawa. Sahwai Gaalya'ne Baakei kɨnɨnnakei mwaaladelyɨ.” 13 Sarevɨdaa'nyɨ a'mwe Perɨzɨyara wɨdɨna “Gɨmɨ sahwaigɨnyɨna nejalɨkurakɨwaanya' yaasɨwa'na nedɨwaa. Sabwi gaveigɨ dadɨnyaigɨre jalɨkurakya' nebula' mɨ'.” 14 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Aawa, nɨmɨnyɨna yɨhɨzalɨkurakɨwɨja' kɨrɨ' nɨmɨre yɨhɨthadɨnya' nebulyasɨ. Kaanya bahevɨdaa'nya' yawɨ'mwe' kaanya wɨdewɨnnya' yawɨ'mwe'na nebulyasɨ nɨmɨre yagaalya'. Kaanya bevɨdaa'nya' sarɨmɨ myawɨriwaasa' kaanya wɨdewɨnnya' myawɨriwaasa'nanyɨ. 15 Sarɨmɨ a'mweraavɨrebwi kɨlaakejɨsɨyabwi yawɨ'dɨvɨ' yawɨbwa'dɨvɨsaihɨlyɨ. Dahaa' aane pwarɨ kwarɨ kotɨya' myawɨbwarivanɨge. 16 Kɨrɨ' yawɨbwa'muja' nɨmɨre yawɨbwata sa' nebulyasɨ. Gaveinyɨ mɨka. Aawa. Nɨmɨjɨ nyɨdasaabakelyɨ sainaai wɨdakade'na nebulya' wɨdadɨnyainyɨ nɨmɨ. 17 Nabaai sarɨmɨre Kɨwɨnya' dara dɨnɨkesɨ. A'mweraare jalɨkurakya' nebulyasɨ. 18 Sara dɨnɨke'na nɨmɨnyɨna yɨhɨzalɨkurakɨvanɨge', nabaai, nyɨdasaabakei Nɨmwai nɨmɨnyɨna nayaa yɨhɨzalɨkurakɨvanɨkelyɨ.” 19 Sarevɨdaa'nyɨ kumɨ yɨwaara'na “Gɨmaamaangei gawɨ mwaalɨka?” Wɨdɨna kye' Jizaazai ja'nawɨdɨna “Sarɨmɨ nɨmɨnyɨ myawɨriwaa'. Nɨmaamaangerɨ myawɨriwaa'. Nɨmɨnyɨna yawɨpɨja' Nɨmwarɨna kyawɨpɨdɨka!” 20 Gotɨyare Angevɨ ku'dɨka Gotɨyarɨna nɨgwɨbukusa wa'dɨ'nyɨyaba Jizaazai wɨjɨwaakada yagaala yuya sa wɨdɨna. Sara wɨdakerɨ aane pwai kwai kalavuza'na magalalɨmwagi. Gamɨregaa' balya'negaa' mima'nyɨ yake'na magalalɨmwagi ye'.

“Nɨmɨ wɨwɨjawɨnna dɨwideihi mɨ',” wɨdake'nesɨ.

21 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai ayɨna wɨdɨna “Kaanna kwawa'muri sarɨmɨ yaasɨwa'na bɨrɨna nyapɨjɨ kɨrɨ' sarɨmɨre kayaa'nanyaburɨ dɨvalyideihɨlyɨ. Nɨmɨ wɨwɨjawɨnna sarɨmɨ mabyɨ yɨpɨneihɨlyɨ.” 22 Sarevɨdaa'nyɨ Juyara naangera dɨnyɨna “Nemɨnyɨ ‘Nɨmɨ wɨwɨjawɨnna sarɨmɨ mabyɨ yɨpɨneihɨlyɨ,’ wɨdɨna neyɨwake'na gamɨnyɨ tamakɨnadei daaka? Gara nedɨwaka?” 23 Sara dɨnyɨna kye' sai wɨdɨna “Sarɨmɨ dava kwaakewɨnyangɨdaa'nyaihɨlyɨ. Nɨmɨ Munyabadaa'nyainyɨ. Kwaaka davakɨdaa'nyaihɨlyɨ. Kwaaka davakɨdaa'nyainyɨ mɨ'. 24 Sarevɨdaa'nyɨ dara yɨhɨthɨwe. Sarɨmɨre kayaa'nanyangɨ dɨvalyideihɨlyɨ. Sare' dare'nesɨ. ‘Mwaaiheinyɨ nɨmɨnyɨra,’ yɨhɨthɨvanɨge' malɨmwagyɨ yɨpɨjaihi sarɨmɨre kayaa'nanyangɨ dɨvalyideihɨlyɨ.” 25 Sarevɨdaa'nyɨ kumɨ wɨdɨna “Bewaigɨnaka?” Sara wɨdɨna kye' Jizaazai wɨdɨna “Aayawɨdaa'nyɨ yɨhɨthadɨnyainyɨ. 26 Yagaala kwalaalya yɨhɨthɨwɨjaihɨlyɨ. Yadɨvɨta kwalaalyangɨna yɨhɨthɨwɨjainyɨ. Sarengɨna yɨhyawɨbwa'mujainyɨ. Sare' kɨrɨ' nyɨdasaabakei nebulyalyɨ. Nyɨdɨwake yagaala sa kadɨka wɨ'nadɨ kwaakevakɨ mwaalyaraavɨ wɨdadɨnyainyɨ.” 27 Ganɨmaangerɨna wɨdake' sɨdusa myawɨrina. 28 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai wɨdɨna “A'mweraavɨne Kaimɨraayarɨ makilarɨmwapɨjɨ dara jawɨryide' ‘O, Jizaazai neda' “Mwaaiheinyɨ nɨmɨnyɨra,” nedake' nebulya' daaka!’ Nabaai ‘O, gamɨnyɨ sɨmunyavɨ aane pɨrɨ' kɨrɨ' mijɨvanɨka!’ Aawa. Nɨmwai sara nyɨjɨwaakɨwakabaaibɨ' nayaa sare yɨhɨthɨvanɨge. 29 Nyɨdasaabakei nɨmɨjɨ mwaaidelyɨ. Nyɨdasaabakei yɨlaaya yade yuyagaa' sara yadɨnya'na nɨmɨ gaveinyɨ manya'mayɨwakelyɨ.” 30 Yagaala sa Jizaazai wɨdake a'mwe kwalaalyara kadɨka wɨ'nyɨna yeva gamɨnyɨ lɨmwanna yesalyɨ.

Yaasɨwa'wawɨnyaraavɨnajɨ a'mwe dɨragɨnyaraavɨnajɨya'nesɨ.

31 Sarevɨdaa'nyɨ Juyara Jizaazarɨ lɨmwanna yesaraavɨ Jizaazai wɨdɨna “Nɨmɨre yagaalyavɨ sara mwaaibɨzaihi nɨmɨreihi nebulyaihi dɨmwaalyideihɨlyɨ. Sara yapɨjɨ nayaa dɨnyɨmɨdɨnyideihɨlyɨ. 32 Nɨmɨre nebulyabwi yɨpɨjaihi nebulyabwina sarɨmɨre yaasɨwa'wawɨnya yɨhɨmarasɨ'nadengɨra.” 33 Kumɨ wɨdɨna “Ne Evɨraamɨmɨre yɨsɨlyaina. Gamɨre kaimɨraayainera. Yuyagaa' yaasɨwa'wawɨnya myadaa mwaaihoinera. ‘Sarɨmɨre yaasɨwa'wawɨnya' yɨhɨmarasɨ'nadengɨra,’ nedɨwaanya be yagaalavaka?” 34 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Naanga nebulya'na yɨhɨthɨvanɨge. Gazaizai kayaa'nanyabwi yada kayaa'nanyabwine'na yaasɨwa'wawɨnyalyɨ. 35 Yaasɨwa'wawɨnya kwai yuyagaa' yuyagaa' angevɨ mamwaalyadelyɨ. Gawaalɨ' yuyagaa' yuyagaa' angevɨ mwaaidelyɨ. 36 Sarevɨdaa'nyɨ Gotɨyarɨ Gawaalɨ' sarɨnnya yaasɨwa'wawɨnya kyɨhipalasɨ'nojɨ dɨragɨnyaihi nebwina dɨmwaalyideihɨlyɨ. 37 Sarɨnnya kɨlaakejɨkana ‘Evɨraamɨmɨre yɨsɨlyaihɨlyɨ,’ yawɨ'mwa. Sa'na kɨrɨ' nɨmɨnyɨna dɨna ‘Nemɨre sɨdusangɨ gamɨre yagaalya' mulannera!’ dɨna yadɨvɨsa'na ‘Sarɨ tamakaana!’ dɨnyɨna yɨvanɨgasaihɨlyɨ. 38 Nɨmwaryaba yawɨrangane sara yɨhɨthɨvanɨge. Sarevɨdaa'nyɨ sɨrɨnɨmaangerɨ wɨ'neva sara yɨvanɨgasaihɨlyɨra.” 39 Kumɨ ja'nawɨdɨna “Aawa, Ne Evɨraamɨ nenɨmaangelyɨ. Sahwalyɨ.” Wɨdɨna kye' Jizaazai wɨdɨna “Evɨraamɨmɨreihi mwaaibɨzɨ kwajɨ Evɨraamɨ yaake avaalyabwi kyɨpɨdɨka! 40 Yuyagaa' Gotɨyarɨ kadɨka wɨ'nena nebulya' sara yɨhɨthadɨnyainyɨ. Sara yadɨ kɨrɨ' nɨmɨnyɨna dɨnyɨna ‘Sarɨ tamakaana!’ Sabwi Evɨraamɨ myɨna. 41 Sɨrɨnɨmaangei yadevwi yɨvanɨgasaihɨlyɨ.” Sara wɨdɨna kya' kumɨ yarai wɨdɨna “A'mwe yaasɨwa' maryawakɨdɨvɨ' nemwaaihɨnɨkeina mɨ'. Nenɨmaanga gavei kɨnɨnnakeine Gotɨyai.” 42 Jizaazai wɨdɨna “Gotɨyai sɨrɨnɨmaangei nebwina mwaalajɨ kwajɨ nɨmɨnyɨna kyɨhɨvu'nadɨka! Sare' dare'nesɨ. Gotɨyarɨdaa'nyainyɨ walaabɨna yena dava mwaaihe. Sare' dare'nesɨ. Sɨmunya nɨmɨrevɨdaa'nyɨ bɨna yeinyɨna mɨ'. Aawa. Gotɨyai sahwai nɨdasaabakeinyɨ. 43 Yagaalya' yɨhɨthɨvanɨge' myawɨramaari baa'na yɨvanɨga'? Nɨmɨre yagaalya'na sarɨmɨ mu'nyɨ yɨpɨneihɨlyɨ. Sarɨmɨ dɨnyɨna ‘Kadɨka mu'naannera!’ 44 Sɨrɨnɨmaangei Kotɨya' Jadereihɨlyɨ. Sɨrɨnɨmaangere yawɨsajɨ gamɨrebulyɨ sangɨna dɨnyɨna ‘Sabwi yaana! Nevu'nɨvanɨkebulyɨ.’ Sahwai sɨnnawɨdaa'nyɨ a'mweraavɨ tamakadelyɨ. Gamɨre sɨdusavɨ nebulya' maaya kunesɨ. Sare'na yuyagaa' nebulyaburɨ madaayadelyɨ. Sare'na yuyagaa' nebulya'na sɨnna tɨka wɨda'delyɨ. Kwaasɨ yagaalya' dadei gamɨ sahwarebwi yadelyɨ. Kwaasɨ yagaalyaburɨ gyakwalaangelyɨ. Sare'na kwaasɨ yagaalya' dada gannyangɨ dadelyɨ. 45 Nebulya' yɨhɨthadɨnya'na manyɨlɨmwagyadɨvɨta gamɨreihɨlyɨ. 46 Nɨmɨnyɨna nebwina aai wɨdɨwaka ‘Kayaa'nanyabulyɨyalyɨ!’ Aawa. Nebulya' yɨhɨthadɨ malɨmwagyɨ baa'na nyadɨvɨtaihɨlaka? 47 Gotɨyarɨdaa'nyai Gotɨyare yagaalya kadɨka wɨ'nadelyɨ. Sarevɨ sarɨmɨ Gotɨyarɨdaa'nyaihi Gotɨyareihi mamwaalyɨgasa'na yagaala sa mu'nyɨvanɨgasaihɨlyɨra.”

Jizaazalyɨ Ne Evɨraamɨjɨ saraarɨnesɨ.

48 Juyara Jizaazarɨ ja'nawɨdɨna “Gɨmɨnyɨna ‘Sai kayaa'nanyai Kwaaka Samerɨya mwaalyalyɨ. Yɨmakei kɨnɨnnakelyɨ,’ nebwina sara dɨnoina daaka!” 49 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Yɨmakei maayainyɨ. Aawa. Nɨmaamaangerɨne yaya' munyaba makidɨnyainyɨ. Sara makidɨnya kɨrɨ' nɨmɨnyɨne yaya' marulawakadɨvɨsaihɨlyɨ. 50 ‘Nɨmɨ a'mwe naangeinyɨ, byaannakeinyɨ,’ majadɨ mabɨrivanɨge a'mweraavɨna. Aawa. Pwai nɨmɨnyɨna ‘A'mwe naangei byaannakelyɨ,’ dada nɨmɨnyɨna ‘Nebwina dadelyɨ,’ jawɨbwa'delyɨ. 51 Naanga nebulya'na yɨhɨthɨvanɨge. Pwai kwai nɨmɨre yagaalya' mɨdɨnajai yuyagaa' yuyagaa' balyabwi mwanganyɨ yadelyɨ. Arɨkawɨ.” 52 Juyara wɨdɨna “Sare'na gɨmɨnyɨna ‘Sarei yɨmakei kɨnɨnnakelyɨ,’ dɨragɨnna yawɨ'mwo. Ne Evɨraamɨ balɨna yaa'. Gotɨyarɨ wɨ'nawɨjɨwaakyara pɨropetɨyara balɨna yaa'. Sare' kɨrɨ' nedɨwaa ‘Pwai kwai nɨmɨre yagaalya' mɨdɨnajai yuyagaa' yuyagaa' balyabwi myagaanganyɨ yadelyɨ. Arɨkawɨ.’ 53 Neyakwalaanga Evɨraamɨ balyaakerɨna, ‘Evɨraamɨ maalɨkelyɨ. Nɨmɨ naangeinyɨ,’ sara danedɨwaa! Nabaai, pɨropetɨyara balɨna yaasa' gɨmɨ sahwaigɨnyɨna yawɨ'dɨnyaigɨ bewaigɨnaka!” 54 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Nɨmɨ gaveinyɨ wɨdɨna ‘A'mwe naangeinyɨ, byaannakeinyɨ,’ sara wɨdɨna yɨwɨja' nɨnnya byaannya' yaasɨwa'na yɨma'nadesɨ. Sa' kunesɨ. Nɨmɨnyɨna ‘Sai byaannakelyɨ,’ wɨdɨna yade Nɨmaamaangelyɨ. Nɨmwai sahwarɨna sarɨmɨ dɨnyɨna ‘Nemɨre Gotɨyalyɨ,’ dɨnyɨna yadɨvɨta sahwalyɨ. Sare'na nɨmɨnyɨna avaaina kadɨpɨdɨkeihɨlyɨ. 55 Yuyagaa' gamɨnyɨ myawɨramaarivanɨgasa' kɨrɨ' gamɨnyɨ yawɨramaa'manɨge. ‘Sarɨ myawɨrivanɨge,’ yɨhɨthɨwɨjɨ kwajɨ kwaasɨ dadɨnyainyɨ sarɨmɨbɨsainyɨ kyɨma'nɨwɨdɨka! Sare'na gamɨnyɨna yawɨ'manɨge' gamɨre yagaalya' sara mɨdɨdɨnyainyɨ. 56 Sɨrɨnɨmaanga Evɨraamɨ nɨmɨnyɨna dɨna ‘ “Gotɨyai dahɨlakakeregaa' wanganɨma!” da'mujɨ yɨlaaya yɨwɨjainyɨ.’ Dɨna yaka sare' tɨnna wanganaka yɨlaaya yɨna yaa'.” 57 Sarevɨdaa'nyɨ Juyara wɨdɨna “Neigɨ daaka! Kwarame pwaraare sɨvɨlatɨraai pware atɨraalya gwavɨlavakeigɨ daaka! Ne sɨnnawɨnya Evɨraamɨmɨ tɨnna danganye!” 58 Jizaazai wɨdɨna “Naanga nebulya'na yɨhɨthɨvanɨge. Sɨnnawɨ Ne Evɨraamɨ mima'nyagaa'daa'nyɨ sahwainyɨ nɨmɨnyɨra.” 59 Sarevɨdaa'nyɨ kumɨ “Sɨla lɨwakaana!” deva lɨvɨna kye' kɨrɨ' Jizaazai yulya'na yaka Gotɨyare Angevɨna ya'ma'na yɨna ya'.

9

Jizaazai tɨbɨnyarɨ tewaanya tɨnnakerɨ yavada'galake'nesɨ.

1 Jizaazai kaanya yamaryada a'mwe pwarɨ tɨnna wangamabɨna. A'mwe sarɨ mudangegaa'daa'nyɨ tɨbɨnyai mwaala'. 2 Tɨnna wangamabɨna kya' gamɨrera yɨwaara'na “Nejɨwaakadɨnyaigɨ, tɨbɨnyarɨna kayaa'nanyabwi aai yake'na yɨma'nakalaka mudangegaa'? Sahwai kayaa'nanyabwi yakei dɨngaka? Gamɨnyɨ ganɨmaangeyoi kayaa'nanyabwi yagɨlyayoi dɨngaka?” 3 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Tɨbɨnyai mwaalɨke'na gamɨre kayaa'nanyajɨ ganɨmaangeyore kayaa'nanyajɨ sangɨna mɨka. Aawa. Tɨbɨnyai mwaalɨke'na Gotɨyai ‘Gamɨnyɨna nɨmɨre wawɨnyanna wɨjɨwaainɨma!’ daka sara ya'nesɨ. 4 Yɨrɨke' pu'daa'nyɨ nyɨmaryasaabakere wawɨnya kuna yaanneinera. Dɨvi aane pwai kwai wawɨnya mi yannegaa' jɨnnadesɨ. 5 Kwaakevakɨ mwaaidɨ kwaakevakɨ mwaalyaraavɨne Baakeinyɨ.” 6 Jizaazai mena wɨdɨna yakegaa' kwaake' maaraka kwaakevɨ maagwala wɨraa'mavaka maagwalyasɨ kwaakesɨ yamwaaihaka a'mwere tɨnnyaraarɨ araka marayepuraka 7 wɨdɨna “Aalɨbunya Silowamɨyawɨnna wawa'gɨri gɨnnya sɨnnya' aalya jɨnana!” wɨdɨna. Yaya' Silowamɨ “Maryasaawɨnɨkevɨ,” dɨnɨkesɨ. Sarevɨdaa'nyɨ a'mwei wawaka gannya sɨnnya' aalya yɨnaka tɨnna nayaa wangada ayɨna bɨna ya'. 8 Sarevɨdaa'nyɨ gamɨre ange' avaalyaba mwaalyarajɨ sɨnnawɨ sai “Nɨgwia nyɨjaama!” wɨdadaa'nyɨyarɨ tɨnna wanganesarajɨ yɨwaara'nyɨna “Walamwaaina yada a'mweraavɨ ‘Nɨgwia nyɨjaama!’ wɨdadei midaaka?” 9 Pwara wɨdɨna “Sahwalyɨ,” wɨdɨna yesa' kɨrɨ' pwara wɨdɨna “Aawa, sai mɨka! Saibɨsalyɨ.” Sara dɨnyɨna yadaapi a'mwe sai wɨdɨna “Sahwainyɨra.” 10 Sarevɨdaa'nyɨ kumɨ yɨwaara'na “Gɨnnya tɨnnyaraai tewaanyaraai wa'dɨ'nyɨ gara yɨma'nɨwaka?” 11 Gamɨ ja'nawɨdɨna “A'mwe Jizaazai wo'nɨkei araka yamwaaihaka nɨnnya tɨnnyaraarɨ maranyɨraka nyɨdɨwa' ‘Silowamɨyawɨnna wawa'gɨzɨ gɨnnya sɨnnya' aalya jɨnana!’ Sarevɨdaa'nyɨ kaanya wɨna yena yɨnɨwegaa' sagaa' tɨnna yarai wangamweinyɨ.” 12 Sara wɨdɨna kya' kumɨ yɨwaara'na “Gawɨ mwaalɨka?” Gamɨ wɨdɨna “Aawa, sarɨna myawɨriwa. Gawɨ dahamwaalɨka?”

Perɨzɨyara tɨbɨnyarɨ kave yɨwaaravesa'nesɨ.

13 A'mwe Perɨzɨyaraayawɨnna a'mwera kɨgaa' tɨbɨnyai mwaalakerɨ yɨbwaramakuna. 14 Jizaazai araka yamwaaihaka gamɨre tɨnnyaraai “Yenana!” dakegaa' Juyaraavɨre Kwazaakegaakɨ. 15 Sarevɨdaa'nyɨ Kwazaakegaa'na Perɨzɨyara yɨwaara'na “Tɨnna tewaanna wangamanɨgɨnya' gara yagɨneka?” Yɨwaara'na kye' sai wɨdɨna “Nɨmɨre tɨnnyaraarɨ araka pɨrɨ' kamaranyɨ'mwa' nɨnnya sɨnnya' aalya yɨnena, yɨthaa, tɨnna tewaanna wangamanɨge.” 16 Sarevɨdaa'nyɨ Perɨzɨya pwara wɨdɨna “Kɨwɨnya Kwazaakegaa' myade'na a'mwe sarɨ Gotɨyai maryasaabakei mɨka. Tewaanyai mɨka!” Wɨdɨna kye' kɨrɨ' pwara wɨdɨna “Sabwi yɨjɨwaainya yakebwi a'mwe kayaa'nanyai gara yannelaka! Tewaanyai dɨngaka?” Sara dɨnyɨna yeva kumɨnyɨ jaapainyɨna yadɨvɨ' maanga dɨnyɨna ye'. 17 Sarevɨdaa'nyɨ pɨgaa' Perɨzɨyara a'mwerɨ ayɨna yɨwaara'na “Nedɨwaa ‘Nɨmɨre tɨnnyaraai tewaanyaraai wakɨwa'.’ Nabaai, nedɨwaanya' sarɨna berɨva nedɨvanɨgɨ?” A'mwei wɨdɨna “Gotɨyarɨ wɨ'nawɨjɨwaakyai pɨropetɨyalyɨ.” 18 Sarevɨdaa'nyɨ Juyara naangera sɨduta ge' ge' yawɨ'na yeva dara mu'nyɨ yesa' “Ai, sɨnnawɨ tɨbɨnyai mwaalaka dahaa' tɨnna nayaa wangamanɨkei daaka!” Mujevegaa'na pwaraavɨ wɨdɨna “A'mwe darɨ ganɨmaangeyorɨna dɨmaraawila!” 19 Sawɨnna bɨna kyagi a'mwe naangera yɨwaara'na “A'mwe dai kɨrɨbwaalɨvaangei daaka? Mudangegaa' ‘Tɨbɨnyai daaka!’ dathahi? Sarevɨdaa'nyɨ dahaa' tɨnnya' gara yaka wangamanɨka?” 20 Sarevɨdaa'nyɨ neyoi ja'nawɨdɨna “ ‘Sahwai nehɨrɨbwaalɨvaangelyɨ. Mudangegaa' tɨbɨnyai maarolyai daaka!’ yawɨ'manɨgoi. 21 Sare'na dahaa' tɨnna wangamanɨke'na myawɨrivanɨgoi. ‘Tɨnna jena!’ wɨdɨwakerɨ mwanganya'naalyɨra. Gamɨnyɨ jɨwaarayɨla! Nehɨrɨbwaalɨvaangei a'mwelyɨ. Sahwai gamɨnyɨna yɨhɨthathelyɨ.” 22 Juya naangeraavɨna lɨka yadisa'na neyoi sara wɨdɨna. Sare' dare'nesɨ. Juya naangera mena dɨnyɨna “Yo, pwai kwai wɨdɨna ‘Sahwai Kɨraazɨtɨyalyɨ. Gotɨyai dahɨlakyaakelyɨ,’ wɨdɨna neyajai nemɨ wɨdɨna yaanneinera ‘Nemɨre lotuangengɨ muidɨnna! Maaveigɨnyɨ.’ ” 23 Mena dɨnyɨna yesavɨdaa'nyɨ lɨka yagɨla sara wɨdɨna. Neyoi wɨdɨna “A'mwelyɨ. Gamɨnyɨ jɨwaarayɨla!” 24 Sarevɨdaa'nyɨ pɨgasaai a'mwei mudangegaa' tɨbɨnyai yɨma'nakerɨna ayɨna jaka wɨdɨna yeva gamɨnyɨ wɨdɨna “Gotɨyai gwangamanɨkerɨna ‘Byaannakelyɨ,’ duthana! Sare'na nedana! A'mwe sarɨ nedɨwaanyai ‘A'mwe kayaa'nanyalyɨ,’ nayaa sara yawɨ'manɨgo.” 25 Sarevɨdaa'nyɨ a'mwe sai ja'nawɨdɨna “ ‘A'mwei nawɨ'nyai dɨngaka? Kayaa'nanyai dɨngaka?’ Sare' myawɨrivanɨge. Gave pɨrɨ'na yawɨ'mwa ‘Kɨgaa' tɨbɨnyainyɨ mwaale. Dahaa' tɨnnakeinyɨ tɨnna wangamanɨgeinyɨ.’ Sara yawɨ'mwa.” 26 Sarevɨdaa'nyɨ kumɨ yɨwaara'na “Gɨmɨnyɨ gara gyaka? Gara yaka ‘Tɨnna jena!’ gɨthɨwake'?” 27 A'mwei ja'nawɨdɨna “Mena yɨhɨthɨwa. Sara yɨhɨthɨwe' kadɨka mu'nyɨwaataihi daa! ‘Savɨ kadɨka wɨ'naana!’ ayɨna baa'na nyɨdɨwaa'. Sarɨmɨre sɨmunyavɨ ‘Gamɨreina yɨma'naana!’ dɨmanɨgasaihi daaka!” wɨda'. 28 Sara wɨdɨna kya' kumɨ sarɨ bɨrala wɨdɨna yeva wɨdɨna “A'mwe sahwareigɨnyɨ. Nemɨ Ne Mozɨzareinera. Sarɨ mɨdɨdaanyaina. 29 Gotɨyai Mozɨzarɨ wɨjaake'na yawɨ'mwo. ‘A'mwe pwai gawɨdaa'nyai dɨngaka!’ nemɨ myawɨriwo.” 30 A'mwei ja'nawɨdɨna “Sara nyɨdɨwaasa'na atɨka maru'na'manɨge. Sawɨdaa'nyai bake'na myawɨrivanɨgasai ‘Tɨnna jena!’ nyɨdɨwakelyɨ. 31 A'mwera kayaa'nanyabwi yadɨvɨsaraavɨ Gotɨyai kadɨka mu'nyɨ yɨvanɨke' yawɨ'mwo. Aawa. Pwai kwai Gotɨyarɨna dɨna ‘Naangelyɨ. Lɨka yadɨnyalyɨ. Sara nyɨdathe' gamɨre sɨmunyavɨ sara yɨdeinyɨ,’ daderɨ Gotɨyai kadɨka nayaa wɨ'nyɨna yɨvanɨkelyɨ. 32 Sɨnnawɨ Kwaakevakɨ wakyaakegaa'daasɨ yuyagaa' kadɨka dara mu'nyadaanya' ‘O, pwai mudangegaa' tɨbɨnyai yɨma'nakerɨ “Tɨnna jena!” dathaka!’ Sara mu'nyadaanyainera. 33 Gotɨyaryawɨdaa'nyɨ mabi yajai Gotɨyare dɨragɨnya aane pɨrɨ' kɨrɨ' kyadɨka' mɨka.” 34 Kumɨ wɨdɨna “Mudangegaa' yuna kayaa'nanyaigɨnyɨ. Dɨvi kuna kayaa'nanyabwi yadɨnyaigɨnyɨ. Sareigɨ danejɨwakɨwaana!” Sara wɨdɨna yeva lotuangevɨ gamɨnyɨ marasɨ'nyɨna ye'.

Sɨmunya kayaa'na yɨnɨke'nesɨ.

35 Jizaazai kadɨka dara wɨ'nake' “Lotuangevɨ a'mwerɨna dasɨ'nɨwaa'!” Mena daka a'mwerɨ bɨramaa'na yaka wɨdɨna “A'mweraavɨne Kaimɨraayarɨ dalɨmwaga'manɨgɨna?” 36 Wɨdɨna kya' a'mwei wɨdɨna “A'mwe naangeigɨ, a'mwela dɨvanɨgɨnyarɨna ‘Sahwarɨ mɨdɨnɨma!’ dena dɨnyɨbwarɨdaakwia!” 37 Jizaazai wɨdɨna “Gamɨ sahwarɨ tɨnna mena wangamwaa. Sai dahaa' gɨthɨvanɨkei sahwalyɨ.” 38 A'mwei wɨdɨna “Naangeigɨ, gɨlɨmwaga'manɨgena.” Wɨdɨna yaka Jizaazaryaba kwadaai gɨlɨna yaka lotuya yɨna ya'. 39 Jizaazai yuyaraavɨ wɨdɨna “Kwaaka davakɨ nɨmɨ a'mweraavɨ yawɨbwata'na bɨna ye. ‘Tɨbɨnyara bɨ'manɨgasara, nabaai sara wangabɨka!’ dena bɨna. ‘Tɨnnakera “Nemɨ tewaanyainera,” dadɨvɨtara, nabaai, tɨbɨnyara yɨma'nɨpɨka!’ dena bɨna ye.” 40 Perɨzɨya pwara gamɨnyɨ mwaalesara Jizaazai wɨdake' kadɨka wɨ'neva yɨwaara'na “Nemɨnyɨna dathɨwaana? ‘Tɨbɨnyaihi Gotɨyarɨna sɨdusa' myawɨrivanɨga',’ sara dathɨwaana?” 41 Jizaazai wɨdɨna “Tɨbɨnyaihi bɨ'manɨgasaihi mwaaibɨzɨ kwajɨ kayaa'nanyaihi kuna mamwaalyɨ kyɨpɨdɨka! Sa'na ‘Tɨnna nayaa wangamanɨgo tewaanyaina,’ dadɨvɨ' kayaa'nanya kɨnɨnnakeihi mwaaiha'.”

10

Sipɨzipɨyaraavɨne kurɨsa'nesɨ.

1 Jizaazai wɨda' “Naanga nebulya'na yɨhɨthɨvanɨge. Sipɨzipɨkurɨsavɨ tɨkuryavɨ mulyɨ yaja' kɨrɨ' kukidaa'nyɨ dɨkwosɨ'na yajai yɨ sai kukelyɨ. Nabaai, kuka yɨpalamaa'delyɨ. 2 Tɨkuryavɨna a'mwe pwai wɨlaabɨna yajai sai sipɨzipɨyaraavɨ maremwaaidelyɨ. 3 Sahwarɨna kaanyavɨ maremwaaidei kaanya basadaawori sipɨzipɨyaraavɨ maremwaaide sai gannya sipɨzipɨyaraavɨ ‘Yɨnagaawai! Yɨnagaavaiha'!’ jaka wɨdɨna yadaa'nyɨ sipɨzipɨyara gamɨnyɨ maanguraaya' kadɨka wɨ'nyɨna yadaapi mwasɨlaanna yɨbwaramakwalyuna yadelyɨ. 4 Mwasɨlaa gannya yuyaraavɨ mena yɨbwaramakwalyuna yada sɨnnawɨ waanyɨna yadaa'nyɨ gamɨnyɨ mɨdɨnna yadɨvɨ' gamɨre maanguraaya' wɨ'namaa'na yadɨvɨsa'na mɨdɨdɨvɨkɨ. 5 A'mwe mudɨkerɨ mɨdɨdɨvɨ' mɨ'. Arɨkawɨ. Aawa. Mudɨkerɨna lɨkaanya wɨna. Mudɨkeraavɨre maanguraaya' yadɨvɨsa'na lɨkaanya wɨna yadɨvɨsarera.” 6 Jizaazai yagaala ke'ba'nanya sa' kuda' kɨrɨ' kumɨ dɨnyɨna “Nedɨwaka sa' be yagaalavaka? Myawɨriwona.”

Jizaazai sipɨzipɨyaraavɨ maremwaaide tewaanyarɨnesɨ.

7 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai ayɨna wɨdɨna “Naanga nebulya'na yɨhɨthɨvanɨge. Nɨmɨ sainyɨ sipɨzipɨyaraavɨne kaadihɨsainyɨ. 8 Yuya pwara sɨnnawɨ kukera kuka yɨpalamaa'dɨvɨsarera. Nɨmɨ mabyahaa' kwaasɨyara yɨhɨthesa' kɨrɨ' sipɨzipɨyara nɨmɨrera kadɨka mu'nyɨ ye'. 9 Kaadihɨsainyɨ nɨmɨnyɨra. Nɨmɨnyawɨnna a'mwe pwai bazai kusawɨnna wɨlajai Gotɨyai wɨvadaihasamaaradelyɨ. Sipɨzipɨkurɨsavɨ sai wɨlamwaaina yada mwasɨlaa wapaaya bwalyamaa'na yada ayawɨnna wɨlɨna yadelyɨ. 10 Kukei ‘Kuka maarɨma! Saraavɨ tamɨma! Saraavɨ kayaaka yɨgalakɨma!’ dada badelyɨ. Nɨmɨ ‘Saraavɨ gaalyabwi maapɨka! Yɨ gaalyabwi naanga naanga maapɨka! Munya winana!’ dena baheinyɨ. 11 Sipɨzipɨyaraavɨ maremwaaide tewaanyai nɨmɨnyɨra. Sipɨzipɨyaraavɨ maremwaaide tewaanyai dɨna ‘Nɨmɨrera mwaaibɨka! Nɨmɨ balɨma! Nɨmɨrera nabaibɨthɨka!’ dada gamɨre gaalyabwi walakɨna yadelyɨra. 12 Nɨgwɨwawɨnyai kavɨjɨlɨkei bozɨyarɨ tɨnna wanganojɨ sipɨzipɨyaraavɨ ya'ma'na yojɨ lɨkaanya wɨna. Nɨgwɨwawɨnyai sipɨzipɨyaraavɨ maremwaaidei mɨka. Gannyaraavɨ gyakwai mɨka. Savɨdaa'nyɨ sai lɨkaanya wɨna. Lɨkaanya wɨna kyojɨ kavɨjɨlɨkei sipɨzipɨyaraavɨ tɨka davɨna kyojɨ pwara pɨwɨnna pɨwɨnna lɨkaanya wɨna yapɨjɨ yɨwɨnadaa'na yɨpɨ'derera. 13 Nɨgwɨwawɨnyai gannya nɨgwiannajɨ gannya kɨlaakejɨ'najɨ gavenna yawɨ'na yada myawɨrina ‘Sipɨzipɨyaraavɨna yɨlaaya yɨma! Tewaanna maremwaaimujainyɨ,’ sara myawɨryori nɨgwɨwawɨnyai lɨkaanya wɨna yadelyɨ. 14-15 Sipɨzipɨyaraavɨ maremwaaide tewaanyai nɨmɨnyɨra. Nɨmwai nɨmɨnyɨ nyawɨ'da nɨmɨ Nɨmwarɨ yawɨ'dɨnyabaaibɨ' nɨmɨ nɨmɨreraavɨ yawɨ'dɨ kumɨ nɨmɨnyɨ nyawɨ'dɨvɨsainyɨ. Kumɨnyɨ yawɨ'dɨ kumɨnyɨna nɨmɨre gaalyabwi walakɨna yadɨ baimujainyɨ. 16 Sipɨzipɨya pwara nɨmɨrera mwaalɨna yadɨvɨ' sipɨzipɨkurɨta davɨ mamwaalyɨ yadɨvɨsarera. Sahwaraavɨjɨ makabɨna yɨdere. Nɨmɨre maanguraaya' kadɨka nyu'napɨri dahaa' nɨmɨre sipɨzipɨyara mwaaihasarajɨ mudɨkera nɨmɨrerajɨ sipɨzipɨkwala gave' yɨma'nɨpɨ'desɨra. Yuyaraavɨ maremwaaladei gavei mwaalɨkelyɨra. 17 Savɨdaa'nyɨ nɨmɨ dɨna ‘ “Nɨmɨre gaalyabwi ayɨna maarɨma!” da'mujɨ nɨmɨreraavɨna sabwi walakɨdeinyɨ,’ dadɨnya'na Nɨmwai nɨmɨnyɨna kurya nyukadelyɨ. 18 Aane pwai kwai nɨmɨre gaalyabwi mamaaryɨwa'. Aawa. Nɨmɨ sainyɨ kave walakɨna yɨdeinyɨ. Nɨmɨ navɨka mwaalɨna kya'muri pwara nyɨramakɨpɨ'de' mɨ'. Aawa, nɨmɨ sainyɨ dɨna ‘Pwara nyɨramakɨpɨka!’ dɨna kya'muri nyɨramakɨpɨ'deinyɨ. Sahwainyɨ dɨragɨnyainyɨ dɨna ‘Pwaraavɨna balɨma!’ nabaai Nɨmwai sara nyɨdakakeinyɨ dɨragɨnya' nyɨjaavake' dɨvi sara yɨdeinyɨra.” 19 Jizaazare yagaala sanna kadɨka wɨ'nyɨna yeva Juyara maanga dɨnyɨna yeva ayɨna jaapainyɨna. 20 Kwalaalyara dɨnyɨna “Yɨmakei kɨnɨnnakelyɨ. Aa'nelyɨ. Yɨmakyagaala dɨvanɨkelyɨra. Gamɨnyɨ kadɨka baa'na wɨ'nɨwaava!” 21 Sara dɨnyɨna yadaapi pwara wɨdɨna “Yagaala sa yɨmakei wɨlamwaaidere yagaala mɨka. Aa'nei a'mwe tɨbɨnyarɨ ‘Tɨnna jena!’ gara wɨdɨwaka?” wɨdɨna ye' Juyara.

Juyara Jizaazarɨ malɨmwagyesa'nesɨ.

22 Pɨgaa' Anga Jeruzaalemɨ Juyara yawɨ'dɨvɨ' “Gotɨyare Ange' tewaanya' ayɨna yɨma'nyaake'na tɨka munne naana! Gotɨyarɨ yɨlaaya yaana!” Dɨnyɨna yesagaa' yɨrɨlyagaa' burɨkegaakɨ. 23 Munne sagaa' Gotɨyare Angevɨ Ne Solomonɨmɨne yɨhukangevɨ Jizaazai kaanya yamarina. 24 Sarevɨdaa'nyɨ gamɨnyawɨnna Juyara yɨkabɨna, dakwamwada'na yeva wɨdɨna “Nemɨ ‘Sahwai dɨngaka? Pwai dɨngaka?’ kuna yawɨ'manɨgo'na nayaa gathɨngaa' dɨnedathevaka? Aangyagaala nebwina kavena dɨnedana! Kɨraazɨtɨyaigɨ Gotɨyai gɨthahɨlakakeigɨ mwaaidɨza' naange'nanya' dɨnedana!” 25 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Mena yɨhɨthena kɨrɨ' nɨmɨnyɨ malɨmwagyɨ yɨwaava. Nɨmaamaangere dɨragɨnyasɨ tewaanna yɨvanɨge wawɨnyanna nayaa nyɨjalɨkurakyaka kɨrɨ' sarɨmɨ manyɨlɨmwagyɨvanɨga'. 26 Nɨmɨre sipɨzipɨyaihi mwaaibɨzɨ kwajɨ kanyɨlɨmwabɨthɨka! Nɨmɨre sipɨzipɨyaihɨrɨna mɨ'. Sare'na manyɨlɨmwagyɨvanɨga'. 27 Nɨmɨre sipɨzipɨyara nɨmɨre maanguraaya' kadɨka wɨ'nadɨvɨ' nɨmɨ yawɨ'manɨge sarera nyɨmɨdɨdɨvɨsare. 28 Yuyagaa' yuyagaa'ne gaalyabwi wɨjaavadɨ yuyagaa' yuyagaa' myɨwɨyɨ yɨpɨ'dere. Arɨkawɨ. Nɨmɨreraavɨ a'mwe pwai kwai nɨmɨre asɨrɨ myɨpalasɨ'nyɨ nyapɨjɨ kayaa'na myɨ yɨpɨ'dere. 29 Nɨmaamaangei sahwaraavɨ nyɨjaavakei dɨragɨnaangelyɨ. Yuyara pwara dɨragɨmaayare. Nɨmaamaangei maremwaaimanɨkeraavɨ aane pwai kwai Nɨmware asɨrɨ mipalasɨ'nyɨ yannere. 30 Nɨmɨjɨ Nɨmwalyɨ sanɨdainaai avaalyainaalyɨ,” wɨdɨna ya' Jizaazai. 31 Sagaa' Juyara “Tamakya'na sɨlaange lɨwakaana!” deva sɨla ayɨna maarɨna. 32 Ayɨna maarɨna kye' Jizaazai ja'nawɨdɨna “Nɨmwai nyɨda' ‘Dɨragɨnyajɨ tewaanyajɨ ja!’ Sara kanyɨda' sarɨmɨnyawɨ kwalaalya sara yɨwa. Nɨmɨre wawɨnya garɨ'na yawɨ'dɨvɨ' ‘Lɨwakaana!’ dadɨvɨ' yɨvanɨgava sɨlyajɨ?” 33 Juyara ja'nawɨdɨna “Gɨmɨ wawɨnya tewaanyavɨna ‘Sɨla lɨwakaana!’ dɨvanɨgo'na mɨ'. Aawa. Gotɨyarɨna bɨrala yɨvanɨgɨnya'na sa'na yawɨ'daa ‘Sɨla lɨwakaana!’ dɨvanɨgo'na. Gɨmɨ sahwaigɨ a'mweigɨ kwaigɨ kɨrɨ' nedɨwaa ‘Nɨmɨ Gotɨyainyɨ,’ sara nedɨwaa'na bɨrala yɨvanɨgɨnyaigɨnyɨ a'mwe kwaigɨ.” 34 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Sarɨmɨre yagaaikɨwɨnya' dɨnɨ' ‘Gotɨyai wɨdɨna “Sarɨmɨ gotɨyaihɨlyɨ.” ’ 35 Sara dɨnɨke' nabaai, ‘Yuyagaa' Gotɨyare bukuyavɨ yagaalya' dɨnɨke' waragothesɨ,’ yawɨ'daanyainera. A'mwe saraavɨ Gotɨyai wɨdɨna ‘Sarɨmɨ gotɨyaihɨlyɨ,’ wɨdɨna yaake'nanyɨ. 36 Sare' Nɨmwai gamɨre wawɨnya'na nayaa yɨde'na tewaanyainyɨ nyɨdahɨlakaka Kwaakevakɨna maryasaabɨna kanya' sareinyɨ ‘Gotɨyarɨ Gawaalɨvaangeinyɨ,’ yɨhɨthɨwe'na ‘Sahwai Gotɨyarɨ bɨrala yɨwaka,’ gara dɨmanɨga'! 37 Yɨthaa, Nɨmwai yɨvanɨkabaaibɨ' gamɨre wawɨnyanna myɨwɨjɨ kwajɨ malɨmwagyɨ dɨnyideihɨlyɨ. Sarebwi tewaanyabulyɨ. 38 Sare' kɨrɨ' Nɨmwai yɨvanɨkabaaibɨ' nɨmɨ sara yɨvanɨge'na dɨnyɨlɨmwagyɨla! Nɨmɨ yagaala yɨhɨthɨwe'na malɨmwagyɨ nyɨpɨja' wawɨnya sanna yɨvanɨgevwi wanganapɨri dɨlɨmwagyɨla! Sara yapɨri ‘ “O, Nɨmwai Jizaazarɨ wɨlamwaalɨkei daaka! Jizaazai Nɨmwarɨ wɨlamwaaidei daaka!” yawɨraana! Kuna sara yawɨraana!’ dapɨri wawɨnya sanna dɨlɨmwagyɨla.” 39 Sarevɨdaa'nyɨ kumɨ yagaalya'na jɨkurya yeva ayɨna yawɨ'na “Kalavuza'na wɨla pwɨyaana!” Sara deva yesa'. Jizaazai kumɨnyabadaa'nyɨ kaanna wodaa'nyɨ tɨnna wanganeva wanganakɨna ye'. 40 Aalya Jothanɨyavɨ Jizaazai ayɨna ga'ma'na yaka sɨnnawɨ sagaa' Jonɨ aalyavɨ bavɨtaazɨya' yakewɨ wɨna yaka saba mwaalɨna. Saba mwaalɨna yadɨ'nyɨ 41 gamɨnyawɨnna a'mwe kwalaalyara bɨna. “Jonɨ sahwai atɨka maru'nata aane pɨrɨ' kɨrɨ' myɨ ya'. Yuya a'mwe darɨna nedakabaaibɨsa nebulyangɨ,” dɨnyɨna yeva bɨna. 42 Bɨna kye' saba a'mwe kwalaalyara gamɨnyɨ lɨmwaga'na ye'.

11

A'mwe Lazaarazai balake'nesɨ.

1 A'mwe pwai Lazaarazai wo'nɨkei Anga Betaani mwaalyai nabalɨnakei yɨma'nyɨna. Anga Betaani savɨ Maarɨyaasɨ ganaanaanga Maathasɨ sanadaai mwaalagɨlyabanyɨ. 2 Maarɨyaa sa' Naangere sɨvɨlyaraarɨ welivananya wabatɨrɨnya' dɨngɨna yaka gannya mɨjasasɨ yɨwaipɨwanna yake' gamɨnyɨ gathaakaanga Lazaarazai nabalɨnakei mwaalakesɨ. 3 Nabalɨnakei yɨma'nyɨna yakevɨdaa'nyɨ kɨnadaai Jizaazarɨ yagaalya' wɨdaasɨna “Naangeigɨ, gɨnnya ja'mwei nalaavɨnakelyɨ,” wɨdaasɨna yagi. 4 Jizaazai kɨrɨmɨre yagaalya' wɨdaasagɨlya' kadɨka wɨ'nyɨna yaka gamɨreraavɨ wɨdɨna “Nabalya sa' yuna balyabwine'na mɨka. Aawa. Nabalya sa' yɨma'nɨwa'dɨke'na a'mwera dɨnyɨna ‘Gotɨyai Naangelyɨ. Gotɨyai byaanna dɨragɨnya' kɨnɨnnakelyɨ.’ Sare'nesɨ. Nabaai nɨmɨnyɨna ‘Gotɨyare Gawaalɨvaangei Naangelyɨ. Byaannakelyɨ,’ daka nabalya sa' yɨma'nɨwa'dɨ'.” 5 Jizaazai Maathavɨjɨ gamɨre ganyaabulaangevɨjɨ Lazaarazarɨjɨ sagɨnyɨrakaavɨna wɨvu'nakelyɨra. 6 Sarevɨdaa'nyɨ “Nabalɨnakei mwaalɨ',” wɨdaasagɨlya' Jizaazai kadɨka wɨ'nyɨna yaka saba mwaalakeba yɨrɨka pɨryaarɨ kuna mwaalɨna. 7 Mena kuna mwaalɨna yaka gamɨreraavɨ wɨdɨna “Kwaaka Juthɨyanna Lazaarazare angewɨnna ayɨna wawaana!” 8 Gamɨrera wɨdɨna “Akai, nejɨwaakadɨnyaigɨ kɨgaa' maalɨkegaa' Juyara dɨnyɨna ‘Jizaazarɨ sɨlaangejɨ lɨwakaana!’ Sare'na Juthɨyanna ayɨna jɨtheigɨ daaka!” 9 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Nɨmɨregaa' mi'na daaka! Yɨthaa, yɨrɨkegaa' nyɨlyai dadehaa' (12 aawaaya) midaaka! Kwaaka davakɨ yɨrɨke' pu'daasɨyagaa' a'mwe pwai yɨrɨkevɨ kaanna yamarina yajai kwaaka davakɨya baake' tɨnna wangade'na mala myamaari yadelyɨ. 10 Sare' kɨrɨ' sawɨsavɨ sai kaanna yamarina yajai baake' gamɨnyɨ mularike'na mala yamaaradelyɨ. Dahaa' yɨrɨke'bɨsagaa' wawaana!” 11 Sa wɨdɨna yaka pɨrɨ' wɨdɨna “Neya'mwei Lazaarazai se wa'mwaka kɨrɨ' kaanna wawa'muri yɨdɨkaavɨdeinyɨ.” 12 Sarevɨdaa'nyɨ gamɨrera wɨdɨna “Naangeigɨ, se wa'manɨke' tewaanyabulyɨ. Dɨvi nalaaya' mena yadelyɨ. Sare'na mawaanna!” 13 Jizaazai gamɨre balya'nebwina wɨdakesɨ. “Lazaarazai mena baimwaka.” Gamɨrera yawɨ'na “ ‘Se wa'mwaka,’ nedɨwakesɨ.” 14 Sara yawɨ'na yesavɨdaa'nyɨ Jizaazai aangyagaala kave wɨdɨna “Lazaarazai baimwakelyɨ. 15 Savɨdaasɨ kɨrɨ' gamɨnyaba mamwaalyɨwe'na ‘Nɨmɨrera nyɨlɨmwagapɨka!’ dena yɨlaaya yɨvanɨge. Sare' gamɨnyawɨnna kaanya wawaana!” 16 Sarevɨdaa'nyɨ A'mwe Tomaazai Jizaazare pwaraavɨ wɨdɨna “Wikɨra. ‘Gamɨjɨ balaana!’ dawaajɨ yuyainajɨ wawaana!” wɨda'. Tomaazai gɨra'mɨraala maarakei mwaalaka kunnya yagaala “Dɨthimaazai,” wo'nɨkelyɨ.

Jizaazai a'mweraavɨ wɨmwaaihya'nejɨ baryaraavɨ yɨdɨkaaya'nejɨya'nesɨ.

17 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai kaanna wɨna yɨna yaka savɨna yɨ'ma'na yakegaa' dara wɨ'nake' “Lazaarazai kabaimwa'dɨ' yɨrɨka daryaai daryaalyavɨ simaangevɨ wakɨnɨkelyɨra.” 18 Anga Betaani sa' Anga Jeruzaalemɨdaa'nyɨ esabera. Jeruzaalemɨdaa'nyɨ kilomitaaya dawaai dasaba mannɨkebanyɨ Anga Betaani. 19 Juyara “Betaani esabera,” dɨna yeva kwalaalyara Maathavɨjɨ Maarɨyaavɨjɨ sanadaarɨna angyɨrɨ'maata yɨna. “Kɨrya'mwerɨna kale'na wɨgaimwagaana! ‘Kale nyɨwaka,’ wɨdaana!” deva angyɨrɨ'maata yɨna. 20 Maatha' kadɨka dara wɨ'nake' “Ai, Jizaazai davɨvanɨka!” Sara dakevɨdaa'nyɨ mwasawɨnna walyawɨjɨma'naawɨna kya' gannya angevɨ Maarɨyaa' mwaalɨna. 21 Maarɨyaa' mwaalɨna yadɨ'nyɨ Maatha' Jizaazarɨ wɨjɨmaa'nyɨna yaka wɨdɨna “Naangeigɨ, dava mwaaidɨzɨ kwajɨ nyɨdaakaangei mabalyɨ kyadɨka! 22 Savɨna kɨrɨ' yawɨ'na ‘Nabaai dahaa' sagaa' gɨmɨ Gotɨyarɨ jɨwaara'de'na Gotɨyai sara wɨjaavadelyɨra.’ Sara yawɨ'mwe'nyɨ.” 23 Jizaazai wɨdɨna “Jɨthaakaangei mwaaladei dɨkaavadera.” 24 Sara wɨdɨna kya' a'mwe' wɨdɨna “Nɨmɨ yawɨ'na ‘Aayagaa' Kwaaka dava' aaya' yɨma'nadehaa' dɨkaasagaa' ayɨna mwaaladelyɨ. Dɨkaavadelyɨ,’ sara yawɨ'mwana.” 25 Jizaazai wɨdɨna “Nɨmɨ a'mweraavɨ a'mwengɨ yɨdɨkaa'dɨnyainyɨ nɨmɨnyɨra. Dɨkaasabwi nɨmɨnyɨra. Nɨmɨ a'mweraavɨ a'mwengɨ wɨmwaaihadɨnyainyɨ. Gaalyabwi nɨmɨnyɨra. Pwai nyɨlɨmwagazai balajai mwaaladelyɨra. 26 Gazaizai tewaanna mwaaida nyɨlɨmwada yuyagaa' mabalyɨ yadelyɨra. Arɨkawɨ. Sabwina dalɨmwamanɨgɨ?” 27 A'mwe' wɨdɨna “Yo, Naangeigɨ, gɨmɨnyɨna dara lɨmwamanɨge ‘Gɨmɨ Kɨraazɨtɨyaigɨ Gotɨyarɨ Gawaalɨvaangei Kwaaka davakɨna bahɨnyaigɨnyɨra.’ Sara yawɨ'na yɨwe'nyɨ.”

Jizaazai kɨnna dake'nesɨ.

28 Sa' Maatha' wɨdakegaa' ayɨna wɨna yaka ganyaabulaanga Maarɨyaavɨ kave danganna yaka kuku'nya wɨdɨna “Dava Nejɨwaakadei bamwaalaka gɨthathelyɨ.” 29 Wɨdɨna kya' a'mwe sa' wɨ'nyɨna, daavɨna yaka wɨjɨmaa'nya'ne' yarai walyuna. 30 Sagaa' anga saba Jizaazai mwɨlaabyɨ. Aawa. Maatha' wɨjɨmaa'nakeba kuna mwaalɨna yakelyɨ. 31 Yarai walyuna kya' angevɨ Maarɨyaayaba Juyara wɨlamwaaina yeva kale wiakera tɨnna dara wanganesa' “O, Maarɨyaa' daavɨna yaka yarai walyuvanɨke' daaka!” Sara devevɨdaa'nyɨ mɨdɨnaabɨna. Juyara yawɨ'na “Gɨlaayarɨ wakɨnɨkeba kɨnnya'na walyuvanɨka,” yawɨ'na yeva mɨdɨnaabɨna ye'. 32 Jizaazaryawɨnna Maarɨyaa' yɨ'ma'na yaka tɨnna wangadevɨdaa'nyɨ gamɨre sɨvɨlyaraarɨ wala'na yaka avaaina wɨdɨna “Naangeigɨ, dava mwaaidɨzɨ kwajɨ nyɨdaakaangei mabalyɨ kyadɨka!” 33 Maarɨyaa' kɨnna dadaasɨ Jizaazai tɨnna wanganna. Nabaai gamɨjɨ Juyara besara kɨnna dadaapi Jizaazai tɨnna wanganna. Tɨnna wanganna yakevɨdaa'nyɨ kale naanga wiadaasɨ gamɨre kuryarɨ sɨmuyɨwaala yawɨ'na, a'mwera barya'na sɨmunya kwalaalya yawɨ'na. 34 Sɨmunya kwalaalya yawɨ'na yaka yɨwaara'na “Sarɨmɨ gawɨ wakɨwa'daava?” Kumɨ wɨdɨna “Naangeigɨ, bwanganna ja!” 35 Wɨdɨna kye' Jizaazarɨ kɨdaraalya walaabɨna. 36 Kɨnna dɨna yadaa'nyɨya'na Juyara dɨnyɨna “Yɨthaa, Lazaarazarɨna tewaanya wɨvu'nakerɨnesɨ.” 37 Dɨnyɨna kye' kɨrɨ' pwara dɨnyɨna “Tɨbɨnyarɨ ‘Tɨnna jena!’ wɨda'. Sa'na daaka! Sarebaaibɨ' gamɨ wɨdɨna ‘Lazaarazai mabaidɨnna!’ wɨdazɨ kwajɨ sahwai mabalyɨ kyadɨkei daaka!” dɨnyɨna ye'.

Balakerɨ yɨdɨkaavakerɨnesɨ.

38 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai kale naanga ayɨna wiadaasɨ gamɨnyɨ sɨmuyɨwaala ayɨna yawɨ'na yada gɨlaayai wakɨnɨkewɨnna wɨna. Gɨlaaya wakɨnɨke sa' simaangesɨ. Simaangevɨ tɨkuryavɨ sɨlaangeva' tihɨ'nɨkesɨ. 39 Gɨlaayai wakɨnɨkewɨnna mena wɨna yaka wɨdɨna “Sɨlaanga da' dɨvaasɨla!” Sara kuda' Maatha' gɨlaayarɨ ganyaabulaange' wɨdɨna “Aawa, Naangeigɨ, butɨrɨnya' wɨlarɨka. Sare' dare'nesɨ. Yɨrɨka daryaai daryaalyarɨkɨ dahaa'!” 40 Jizaazai wɨdɨna “ ‘Gɨmɨ nyɨlɨmwaga'gɨzɨ Gotɨyare byaanna dɨragɨnyabwi tɨnna dangade'gɨnyɨ,’ gɨthɨweinyɨ midaaka!” 41 Sara wɨdɨna yakevɨdaa'nyɨ sɨlaange' baasɨna. Mena baasɨna kye' Jizaazai maranganna yaka wɨdɨna “Nɨmwai, ‘Su! Su!’ gɨthɨwa. Kadɨka nyu'nɨwaanya'na ‘Su,’ gɨthɨwa. 42 Yuyagaa' kadɨka nyu'nadɨnyaigɨnyɨne'na yawɨ'mwe' kɨrɨ' dava kwala naanga mwaaihasaraavɨna sara gɨthɨwa. ‘ “Gotɨyai Jizaazarɨ yasaabakeva,” lɨmwabɨka!’ dena sara gɨthɨwa.” 43 Sa mi'na wɨdɨna yaka maanguraaya naangeva'na jaka wɨdɨna “Lazaarazaigɨ, dalyaama!” 44 Sara wɨdɨna kya' baryai walyaabɨna. Baryare asɨraalyɨ sɨvɨlyɨraalyɨ kwaabɨhannya' gwavaaihɨ'nɨke', gamɨre sɨnnya' kwaabɨyɨvɨsa' gwavaaihɨ'nɨkelyɨ. Sare kɨrɨ' baryai walyaabɨna kya' Jizaazai a'mweraavɨ wɨdɨna “Kaanya wawode'na jɨ'daalyɨla!” wɨda'. Kuda' sara ye'.

Juya naangera “Jizaazai baladelyɨ,” dɨnesa'nesɨ.

45 Sarevɨdaa'nyɨ Juyara Maarɨyaa' angyɨrɨ'maata yeta kwalaalyara Jizaazai yake' tɨnna wanganeva Jizaazarɨ lɨmwanna yadɨvɨ' “Kɨraazɨtɨya sahwalyɨ,” dɨna. 46 Sara dɨna kye' kɨrɨ' pwara A'mwe Perɨzɨyaraayawɨnna wɨna yeva Jizaazai yake'na wɨdɨna. 47 Mi'na wɨdɨna yesavɨdaa'nyɨ Perɨzɨyarajɨ Gotɨyarɨna yɨra'dɨvɨta naangerajɨ Juyaraavɨre Kaajolɨyarajɨ yɨ'bwa'na yeva dɨnyɨna “ ‘Gara yaadevaka?’ A'mwe dai yɨjɨwaainya kwalaalya yɨvanɨkele! 48 Nemɨ mujɨna ‘Sabwi minnera!’ mujɨ yaaja' yuyara gamɨnyɨ lɨmwabɨ'delyɨ. Sara kyapɨjɨ A'mwe Romɨya naangera yaasɨna kyapɨjɨ aawɨlasara bɨna yapi Gotɨyare Angevɨ kayaaka yɨgalapi yɨta davaakɨya Juyainaavɨ neramakɨpɨ'de'nanyɨ.” 49 Kumɨjɨya pwai Kaayapaazai wo'nɨkei sagaa' Gotɨyarɨna Mubɨthɨka Yɨra'de Naangei mwaalɨna yaka wɨdɨna “Sɨduta maayaihɨlyɨ. Aane pɨrɨ' kɨrɨ' myawɨriwaava. 50 ‘Pwai a'mweraavɨna balana! Gave pwai balaja' nemɨre yɨsavaakɨya yuyaraavɨ kayaaka myɨgalakɨpɨna!’ dawaajɨ sa' tewaanyasɨ. Sara myawɨrivanɨgasaihi daaka!” 51 Sare' wɨdɨna yake' sai gavei sara mujakelyɨ. Aawa. Kwarame sagaa' Gotɨyarɨna Yɨra'de Naangei mwaainɨkerɨne' Gotɨyare yagaala wɨda' “Juya yɨsavaakɨyara mabaibɨna! Jizaazai sahwaraavɨna baladelyɨ.” 52 Sara dake yɨsavaakɨya sahwara gavera mɨ'. “Pwara pɨwɨnna pɨwɨnna kɨgaakuna yosɨnɨgasara Gotɨyarera yɨma'nɨpɨka!” dozɨ yuyara Gotɨyare avaalyaraavɨ maryɨ'bwaramwaaihade'na Jizaazai baladelyɨ. 53 Sarevɨdaa'nyɨ sagaa'daasɨ Juya naangera “Sahwarɨ tamakaana!” deva dɨnyɨna “Davwina tamakaana! Pɨbwi dɨngaka? Gevwi dɨngaka?” 54 Mi'na jamungajakɨna yesavɨdaa'nyɨ Kwaaka Juthɨya a'mweraayaba ku'maayaba Jizaazai kaanya myamari ya'. Aawa. Ya'ma'na yaka a'mwamaayaba pimagɨnna kaanna wɨna Anga Yɨpɨremɨnei. Saba gannyarari mwaalɨna yakelyɨ. 55 Juyara yawɨ'na “Gotɨyai yɨkamaangeraavɨ tamakyaake' Ne sɨnnawɨnyaraavɨ maramaki yaka kave pari'mayaake'nanyɨ.” Sara yawɨ'dɨvɨ' “Pari'ma'munne' tɨka naana!” dadɨvɨ' yɨ'bwa'nemwaaina yesasɨra. Munne sa' aya kɨgaa' kyɨma'na' wawɨnyangɨdaa'nyɨ Anga Jeruzaalemɨnera yɨlaawɨna. “Nemɨ Munne' naadeinaavɨne' kɨwɨnya' sara dɨnɨke' aalya' yɨnaana! Kwaabɨhannyajɨ baazɨ'ma'nyajɨ aalya' yaana!” deva yɨlaawɨna. 56 Yɨlaawɨna yesavɨdaa'nyɨ dɨna “Jizaazai damwaalɨka?” dɨna yeva Gotɨyare Angevɨ yɨkabɨna yeva dɨnyɨna “Berɨ' dɨvanɨgɨna? Munnevɨna sai mabi yadei daaka?” 57 Gotɨyarɨna yɨra'dɨvɨta naangerajɨ Perɨzɨyarajɨ yagaala wɨdɨna “Sarɨmɨ yawɨ'na ‘Saba sahwai mwaalɨ',’ yawɨ'na yɨpɨja' sare' yarai dɨnejɨla!” Kumɨ “Jizaazarɨ wɨla pwɨyaana!” dɨna yeva sara wɨdɨna yesare.

12

Anga Betaani Jizaazarɨ welivananya' dɨngake'nesɨ.

1 Juyara dɨnyɨna “Sawɨta dawaai dawaai dawaai kajɨnnojɨ Pari'ma'munne' naadera.” Dɨnyɨna yadaapi “Wɨla pwɨyaana!” desavɨdaa'nyɨ Anga Betaanina Jizaazai wɨna. Anga saba Jizaazai a'mwe baryarɨ yɨdɨkaavakei Lazaarazai mwaalakebe. 2 Anga Betaani sabanna wɨna yakevɨdaa'nyɨ gamɨnyɨne wapaaya yɨdɨka kye' Maatha' wapaaya wɨmaarina. Nabaai wapewakya tevolɨyavɨ gamɨjɨ walamwaaina yesarajɨya pwai Lazaarazalyɨ. 3 Sarevɨdaa'nyɨ yuyara nyɨna nyɨna yadaapi Maarɨyaa' Lazaarazarɨ ganyaabulaange' welivanadalya' maarɨna yaka Jizaazarɨ sɨvɨlyaraarɨ dɨngɨna yaka gannya mɨjata saamɨnyasɨ yaalɨka yimwanna. Welivananya sa' wabatɨrɨnya naange' yɨnɨke' purɨrya naathɨyangɨdaa'nyɨ welivananya nawɨ'nya' yavɨkaryadɨvɨsa' Maarɨyaa' nɨgwia naanga mubakesɨ. Dɨngɨna kya' anga yuneba wabatɨrɨnya' winnyɨna. 4-5 Wabatɨrɨnya' winnyɨna yɨnɨke' gamɨre pwai Yɨzɨkerɨyotɨyai Juthaazai wɨdɨna “Welivananya naange' kinaaya naanga naanga (yɨrɨka 300 wawɨnya'ne nɨgwia) mamubi be'na yɨwaka! Nɨgwia sa nɨgwɨmaayaraavɨna yanga kujaavadɨkengɨra.” Sai dɨvi maalɨkegaa' Jizaazare yɨkamaangeraavɨna Jizaazarɨ yɨbwarɨdaakwadelyɨra. 6 Juthaazai sai nɨgwɨmaayaraavɨna kale wina yake'na mujɨ ya'. Aawa. Sai kukelyɨ. Sai kumɨre nɨgwɨgɨlya' maremwaaidei, pɨgaa', pɨgaa' nɨgwia gamɨnyɨne maa'delyɨra. 7 Sara wɨdakevɨdaa'nyɨ Jizaazai wɨdɨna “Madɨnna! A'mwe' sara yana! Dɨvi maalɨkegaa' nyɨrakɨpɨ'dehaa' a'mwe sa' ‘Nɨmɨ welivananya yovɨrawakɨnɨke dɨngɨma!’ daka nyɨwake'nesɨ. 8 Sare' dare'nesɨ. Gazagaasagaa' sarɨmɨnyaba nɨgwɨmaayara mwaaibɨ'de' kɨrɨ' gazagaasagaa' nɨmɨ sarɨmɨnyaba mamwaalyɨ yɨdeinyɨra.”

“Lazaarazarɨ tamakaana!” wɨdesa'nesɨ.

9 Juyara kwala naangera kadɨka dara wɨ'nesa' “Anga Betaani savɨ damwaalɨka!” Sara devevɨdaa'nyɨ sawɨnna kaanna wɨna. Jizaazai gaverɨna kaanya' mɨ'. Aawa. Nabaai Jizaazai Lazaarazarɨ baryarɨ yɨdɨkaa'na yakerɨna “Tɨnna wanganaana!” deva kaanna wɨna ye'. 10-11 Juya kwalaalyara Lazaarazarɨ yɨdɨkaavake'na yawɨ'na yeva Juya naangeraavɨrebwi ya'ma'na yeva Jizaazarɨ lɨmwanna ye'. Sare'na Gotɨyarɨna mubɨthɨka yɨra'dɨvɨta naangera “Lazaarazarɨjɨ tamakaana!” deva sara jamungajakɨna ye'.

Jeruzaalemɨ Jizaazai Kingɨyai wɨlake'nesɨ.

12 Mwanyavɨ Pari'ma'munne'na kwala naange' besara kadɨka dara wɨ'nesa' “Ai, Anga Jeruzaalemɨna Jizaazai davɨvanɨka!” 13 Sara deva Jizaazarɨ yɨlaaya'na aaburyabɨsangɨre kɨwasa maarɨna yeva gamɨnyɨ wɨjɨmaa'nya'na wɨna yeva jaka dɨna dɨna “Gotɨyaigɨ, gɨmɨnyɨ yɨlaaya yɨvanɨgo. Naangeigɨre yayavɨnei wɨdasaabahɨnyarɨ tewaanna dɨwio! Gotɨyai Yɨzɨrelɨyainaavɨre maremwaaiderɨ tewaanna wiano!” 14 Jizaazai dogɨya dɨwɨnyarɨ bɨrɨna yaka yɨlamwaaina. Gotɨyare bukuya' dɨnɨka 15 “Anga Saayonɨ mwaalyaihi lɨka mipɨna! Sarɨmɨnyɨ maremwaaina yadei dogɨya dɨwɨnyarɨ Yɨlamwaaina yaka, yɨthaa, bɨna yɨvanɨkelyɨ.” 16 Sara dɨnɨke' sagaa' sɨnnawɨ gamɨrera sare'na myawɨri ye'. Aawa. Jizaazai byaannakei ayɨna yɨma'nyɨna yakegaa' kumɨ dara yawɨ'na “Gotɨyare bukuya' sara dɨnɨke' Jizaazarɨ sara yawalyaadosɨ,” yawɨ'na yɨna ye'. 17 Sɨnnawɨ Jizaazai baryarɨ wɨlakyawɨdaa'nyai Lazaarazarɨ jaka wɨdaka baryarɨ yɨdɨkaavakeryaba kwala bwa'naanya' mwaalɨna yeva tɨnna wanganna yevevɨdaa'nyɨ sa'ne' pwaraavɨ wɨjalɨkurakɨna. 18 Sarevɨ kwala bwa'naanya naange' Jizaazai yɨjɨwaainya' yake'na kadɨka wɨ'nyɨna yeva sahwarɨ wɨjɨmaa'nyɨna ye'. 19 Sarevɨdaa'nyɨ A'mwe Perɨzɨyara dɨnyɨna “Danganyɨla! Sahwaraavɨna nemɨrebwine aane pɨrɨ' kɨrɨ' negaimwagyade' mɨka! Ya'ma'na neyɨvanɨgava. Yɨthaa, Kwaaka davakɨ mwaalyara yuyara a'mwe sarɨ mɨdɨnaawɨna yɨvanɨgava.”

Maavera Gɨrikɨyara Jizaazarɨna bɨresa'nesɨ.

20 Anga Jeruzaalemɨna wawesarajɨya pwara Menya Gɨrikɨyara “Nemɨ Munnevɨ Gotɨyarɨ yɨlaaya yaana!” deva mwaalɨna. 21 Sarevɨdaa'nyɨ Pilipɨ Kwaaka Galɨli Anga Betɨzaaitha mwaalyaryawɨnna sahwara bɨna yeva yɨwaara'na “A'mwe naangeigɨ, ‘Jizaazarɨ tɨnna wanganaana!’ sara yawɨ'manɨgo.” 22 Pilipɨ kadɨka wɨ'naka kaanna yaka Edɨruyarɨ sara wɨdɨna ya'. Edɨruyalyɨ Pilipɨjɨ saraai Jizaazarɨna wɨdaawɨna. 23 Mena wɨdaawɨna kyagi Jizaazai ja'nawɨdɨna “Nɨmɨregaa' yɨma'nɨwakegaakɨ. Dahaa' A'mweraavɨne Kaimɨraayai byaannya' kɨnɨnnakei yɨma'nadelyɨ. 24 Nebulya'na yɨhɨthɨvanɨge. Witɨzɨla pwai kwaakevɨna walaawɨna yori mabalyɨ yajai gavei kuna waradelyɨ. Sai kwalaalyara mima'nyɨ yadelyɨ. Kwaakevɨ witɨzɨlyai balajai kayaaka yajai yɨ, yɨrɨvadehaa' witɨzɨla naanga naangera maarɨna yadelyɨ. 25 Pwai gannya gaalyabwina Kwaaka davakɨna yuna wɨvu'nadei gannya kuryai yɨgaladelyɨ. Pwai gannya gaalyabwina Kwaaka davakɨ sɨmɨlɨka yuna widei yuyagaa' yuyagaa' gannya kuryai maremwaaladelyɨ. 26 A'mwe pwai kwai ‘Jizaazarɨ wɨdaayɨma!’ dɨna yajai nyɨmɨdɨnaabana! Nyɨdaayadei sara yojɨ nɨmɨ mwaaimujava sahɨba mwaaladelyɨ. Pwai kwai nyɨdaayajai sahwarɨ Nɨmaamaangei gamɨnyɨne yaya' makɨladelyɨra.”

Gannya balyagaa'ne' Jizaazai wɨdake'nesɨ.

27 Jizaazai wɨdɨna “Dahaa' sɨmuyɨwaala naanga yawɨ'manɨge. Sare' berɨ' wɨdɨjɨwana? ‘Nɨmwai, dahaa'ne savɨ dɨnyɨvadaihasamaaka!’ Sara wɨdɨjɨwa! Aawa. Sahɨrɨ'na bɨweinyɨ. Daanga sagaa'na nyade'na bɨweinyɨ. 28 Nɨmwai, gɨmɨre yaya' byaannake' dɨragɨnna yɨma'nana!” Sara kuda' Sɨgunyavɨdaa'nyɨ maanguraaya' wɨdɨna “Sa' byaannake' mi'na wakesɨra. Nabaai byaannake' ayɨna wakɨdesɨ.” 29 Sarevɨdaa'nyɨ kwala bwa'naanya' daaveva maanguraaya' kadɨka wɨ'nyɨna yeva dɨnyɨna “Ai, yɨ'munya' pimwaka!” Pwara dɨnyɨna “Gotɨyarɨne mamaayai ejelɨyai wɨdɨwaka.” 30 Sara dɨnyɨna kye' Jizaazai ja'nawɨdɨna “Maanguraaya' dɨwake' nɨmɨnyɨne'na mɨ'. Aawa. Sarɨmɨnyɨne'nanyɨra. 31 Dahaa' Kwaaka yuyavakɨ mwaalyaraavɨne maryawɨbwasabwi yɨma'nɨwaka. Gotɨyai kotɨya' maryawɨbwaradelyɨ. Dahaa' Kwaakevakɨ mwaalyaraavɨ maremwaaiderɨ (Kamaalyarɨ) Gotɨyai marasɨ'na yadelyɨ. 32 Kwaakevɨdaa'nyɨ munyaba yɨlamaranyakɨpɨjainyawɨnna yuyaraavɨ mwagi'nɨdeinyɨra. Kwalaalyara nɨmɨrera yɨma'nɨpɨ'dere.” 33 Sara wɨdake' gamɨre balyabwina wɨjɨwaaina'. Dara wɨdɨnɨkesɨ. Yɨsavɨri nilɨya kanyɨramapɨjɨ balɨdeinyɨ. 34 Sarevɨdaa'nyɨ kwala bwa'naanya' Jizaazarɨ ja'nawɨdɨna “Nemɨre Kɨwɨnyavɨ nedɨnɨ' ‘Kɨraazɨtɨyai yuyagaa' yuyagaa' mwaalagothelyɨ.’ Sara nedɨnɨke'na ‘A'mweraavɨne Kaimɨraayai yɨlamarakɨpɨ'delyɨ,’ be'na nedɨwaa? A'mweraavɨne Kaimɨraayai aaihwalaka?” 35 Sara wɨdɨna yesavɨdaa'nyɨ Jizaazai wɨdɨna “Maalɨkegaa' sarɨmɨjɨyaba Baakei kuna mwaaladelyɨra. Baakei kɨnɨnnakeihi mwaaidɨvɨtabaaibɨ' kaanya jamaryideihɨlyɨ. ‘Jɨhɨnya' nanebwakalɨmwagaradɨka!’ dapi sara jɨla! Jɨhɨnyavɨ pwai kaanya yamaryada tɨnna mwanganyɨ yada ‘Gawɨnneinyaka?’ dada yaasɨwa'na kayaa'na wɨvanɨkelyɨ. 36 Baakei mwaaidozɨ baakerɨ dɨlɨmwagarila! ‘Nemɨ baakevɨne kaimɨraayaina yɨma'naana!’ dapi sahwarɨ dɨlɨmwagarila!”

Juyara Jizaazarɨ mu'nyesa'nesɨ.

Sa Jizaazai wɨdakegaa' kaanna wɨna yaka “Sahwara nanyangabɨthɨka!” daka lɨka yulya'na. 37 Gamɨre yɨjɨwaainya naanga naanga wɨlɨmwabɨne tɨnna wangadaapɨjɨ kɨrɨ' kumɨ malɨmwagyɨna. 38 Ne pɨropetɨyai Aazaayai dɨnɨke' nebulya' yune'na yɨma'nya'ne'na malɨmwagyɨ ye'. Aazaayai sai dara dɨnɨke' “Naangeigɨ, gɨmɨre yagaala dɨthaakwo' aai lɨmwagaka! “Naangeigɨ, gɨmɨre aangasa' wɨjɨwaainagɨnya' aai banganaraka!” 39 Sarevɨ malɨmwagyɨ yesa'na Aazaayai yagaala pɨrɨ' dɨnɨke' 40 “ ‘Kumɨre tɨnnyajɨ nangabɨthɨka!’ daka ‘Kumɨre sɨmunyajɨ nyawɨpɨdɨka!’ daka ‘Kumɨre tɨnnyangɨ pɨda'na yakere. ‘Kumɨre sɨmunyangɨ sɨlya'bɨ' yɨwagakaka. ‘Tewaanyabwi maapɨjaraavɨ kwajɨ tewaanyaraavɨ kumwaaihɨwɨdɨka!” 41 Ne Aazaayai Jizaazare byaannya' tɨnna wanganaka gamɨnyɨna dake'na sara dɨnɨkesɨ. 42 Sare kɨrɨ' Juya naangera kwala naangera malɨmwagyɨ kye' kɨrɨ' Juya naangera kwalaalyara gamɨnyɨ lɨmwanna. Lɨmwanna yevera a'mwe Perɨzɨyaraavɨna lɨka yɨna yeva dɨna “Juyainaavɨre Lotuangevɨ nanyasɨ'nɨpɨka!” dɨna yeva a'mweraayaba nayaa mujalɨkurakyɨ ye'. 43 Sare' dare'nesɨ. Sahwara yɨlaaya'na dɨna “A'mweraavɨre tɨnna byaannakeinyɨ yɨma'nya'ne' tewaanyasɨ. Nɨmɨnyɨna ‘Tewaanyalyɨ,’ dɨnɨpɨka!” Sahwara majɨ “Gotɨyai gavei nɨmɨnyɨna ‘Tewaanyalyɨ,’ dana!” majɨ yeva a'mweraayaba Jizaazarɨna lɨka yulyakɨna ye'.

Jizaazare yagaalya' a'mweraavɨ kotɨya' wɨjathe'nesɨ.

44 Jizaazai jaka naangave'na wɨdɨna “A'mwe pwai nyɨlɨmwagazai nɨmɨ gaveinyɨ nyɨlɨmwagathei mɨka! Aawa. Nyɨdasaabakerɨjɨ lɨmwagathelyɨ. 45 Sahwai nyanganajai sagaa' nyɨdasaabakerɨ wanganadelyɨ. 46 Kwaaka davakɨna Baakeinyɨ baheinyɨ ‘Gazaizai nɨmɨnyɨ nyɨlɨmwagazai jɨhɨnyavɨ kuna namwaaladɨka!’ dena baheinyɨra. 47 A'mwe pwai kwai nɨmɨre yagaalya' kadɨka wɨ'nojɨ savɨ mamɨdɨnyɨ yajai sahwarɨ kotɨya' yawɨbwarya'neinyɨ beinyɨ mɨ'. Sare' dare'nesɨ. ‘Kwaaka davakɨ mwaalyaraavɨ kotɨya'na yawɨbwarɨma!’ dena baheinyɨ mɨ'. Aawa. ‘Kwaaka davakɨ mwaalyaraavɨ padaihasamaarɨma!’ dena baheinyɨra. 48 A'mwe pwai bule' nyɨjaavojɨ nɨmɨre yagaalya' mamaaryajai kotɨya' wɨjathe' kɨnɨnnakelyɨ. Yɨrɨka Aayagaa' nɨmɨre yagaalya' sa' sahwarɨ kotɨya' wɨjathesɨ. 49 Yayo, nɨmɨre yagaala gave' nɨmɨ gaveinyɨ mihɨzɨvanɨge. Aawa. Nɨmwai nyɨdasaabakei kɨwɨnya' nyɨjaavaka yuya yagaala sare nyɨdake yɨhɨthɨvanɨge. 50 Nɨmɨ nayaa yawɨ'mwa ‘Gotɨyare kɨwɨnya sa' yuyagaa' yuyagaa'ne gaalyabulyɨra.’ Sarevɨdaa'nyɨ nɨmɨ sara yɨhɨthɨvanɨgenna Nɨmwai nyɨdakabaaibɨ' sara yɨhɨthɨvanɨgengɨra.”

13

Jizaazai gannyaraavɨre sɨvɨla aalya' yake'nesɨ.

1 Juyara dɨnyɨna “Mwanyagaa' Pari'ma'munne' naadera,” dɨnesagaa' sahɨgaakɨ. Jizaazai dara yawɨrake' “Dahaa' Kwaaka davakɨ ya'mava'mujɨ Nɨmwaryawɨnna yɨlaawɨdehaa' daaka!” Sɨnnawɨ, kusagaa' Kwaaka davakɨ gamɨrera mwaalesaraavɨna Jizaazarɨ tewaanya wɨvu'nada aayagaa' kumɨnyɨ ya'masagaa' tewaanya kuna wɨvu'nakelyɨra. 2 Sawɨsavɨ Jizaazalyɨ gamɨrerari wapaaya nyɨna. Sagaa' Kotɨya' Jadei Saaimonɨ Yɨzɨkerɨyotɨyarɨ gawaalɨvaangei Juthaazarɨ “Jizaazaryawɨnna yɨkamaangeraavɨ jɨvwarɨdaakwia!” wɨdaka sahware sɨmunyavɨ mena wakakegaakɨ. 3 Sagaa' Jizaazai dara yawɨ'na “Nɨmwai nɨmɨre asɨraarɨna dɨragɨnya yuya nyɨjaavakengɨra. Gotɨyaryawɨdaa'nyainyɨ walaabe. Gotɨyaryawɨnna ayɨna wɨdeinyɨra.” 4 Sara yawɨ'da “Tewaanya' yɨma!” daka wapewakya'nevɨdaa'nyɨ Jizaazai daavɨna gannya baazɨ'ma'nya' wakaka munnaanyaba taawɨlɨya' marayewaa'bwa'nyɨna. 5 Marayewaa'bwa'nyɨna yaka aalɨmaa'gulyavɨ aalya' dɨngikɨna yaka gannyaraavɨ sɨvɨla aalya gaai yaka taawɨlɨya' yewaa'bwa'nyɨna yakesɨ yaalɨka yimwanna. 6 Sarevɨdaa'nyɨ Saaimonɨ Pitaryawɨnna bɨna kya' Pitai wɨdɨna “Naangeigɨ, nɨmɨre sɨvɨlyɨraarɨ aalya jɨzɨwaana!” 7 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Dahaa' yɨvanɨge'na myawɨriwaanya' kɨrɨ' dɨvi jawɨ'deigɨnyɨ.” 8 Pitai wɨdɨna “Yuyagaa' yuyagaa' nɨmɨre sɨvɨlyɨraarɨ aalya myɨ jɨtheigɨ. Arɨkawɨ.” Jizaazai ja'nawɨdɨna “Gɨmɨre sɨvɨlyɨraarɨ aalya mi yɨwɨja' nɨmɨjɨ dɨmwaaideigɨ mɨka!” 9 Sara wɨdɨna kya' Saaimonɨ Pitai wɨdɨna “Naangeigɨ, sara nyɨdɨwaanya' nɨmɨre sɨvɨla gaveraarɨ aalya mi. Nɨmɨre asɨraarɨjɨ nɨmɨre mɨnyagɨnyavɨjɨ aalya ja!” 10 Jizaazai wɨdɨna “Pwai aalya yɨmwakei gamɨre kɨlaakejɨ' yuyajɨ' aalya ya'ne' mwɨgainyadelyɨ. Aawa. Sahwai kaanya wɨvanɨkei gamɨre sɨvɨla kwaa'naka gaviraarɨ aalya ya'nelyɨra. Sarɨmɨ tewaanyaihi gɨrɨka maayaihɨlyɨ. Kɨrɨ' yuyaihɨrɨna mɨka!” 11 Sare' dare'nesɨ. Gamɨre yɨkamaangeraavɨna wibwarɨdaakunanyarɨna Jizaazai mena yawɨrake'na wɨdɨna “Yuyaihi gɨrɨka maayaihi mɨka.” 12 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai kumɨre sɨvɨla aalya mi'na yakegaa' gannya baazɨ'ma'nya' yɨvɨsa' ayaba marakɨna yaka tevolɨyavɨ ayɨna walamwaaina. Ayɨna walamwaaina yaka gamɨreraavɨ yɨwaara'na “Sarɨmɨnyɨ mi'na yɨhyɨwebwi jawɨ'mwaava? 13 Nɨmɨnyɨna ‘Nejɨwaakadɨnyaigɨ, Naangeigɨ,’ nyɨdɨvanɨgasa'na tewaanna dɨvanɨgasaihɨlyɨ. Sare' dare'nesɨ. Sasareinyɨra. 14 Sarɨmɨre Naangeinyɨra. Sarɨmɨre wɨjɨwaakyainyɨ mwaaihe. Sahwainyɨ mwaalena sarɨmɨre sɨvɨla aalya kyɨhyɨwa sarɨmɨre sɨvɨla aalya yɨbɨzaihi. Pwaigɨ pware sɨvɨlyɨraarɨ aalya yɨjaigɨ. Sana sana yuyaihi jideihɨlyɨ. 15 Sare' dare'nesɨ. Nɨmɨ tewaanyabwi yɨhɨzɨwaainɨwa. ‘Sarɨmɨ sarebwi yɨhyɨwebaai sara jɨla!’ dena sara yɨhɨzɨwaainɨwa. 16 Naanga nebulya'na yɨhɨthɨvanɨge. Yaasɨwa'wawɨnyai maalɨkelyɨ. Gamɨnyɨ maremwaaidei naangelyɨ. Nabaai a'mwerɨ wɨdaasade a'mwe sai maalɨkelyɨ. Pwai sarɨ wɨdaasadei naangelyɨ. Sare'na nɨmɨ yɨwebwi sarɨmɨ sara jideihɨlyɨ maalɨkeihi. 17 Dahaa' nebulya da' yawɨ'mwaasabwi sara yɨpɨja' yɨlaaya naange' yadɨvɨ' tewaanaanga yɨhyɨnadeihɨlyɨra. 18 Yuyaihɨrɨna myɨhɨzɨvanɨgeihɨlyɨ. Aawa. Yɨhɨthahɨlakeihɨrɨna yawɨ'mwa. ‘Gotɨyare bukuya' dɨnɨke' nebulya'na yɨma'nana!’ kadozɨ sara yadelyɨ. Dara dɨnɨke ‘Nɨmɨre wapaaya nadei nɨmɨre yɨkamaangai yɨma'nɨwakelyɨ. Gamɨre sɨvɨlyasɨ nyɨramadelyɨra.’ 19 Sara dɨnɨke' dahaa' sa' myɨma'nyɨ yadehaa' sara yɨhɨthɨwa. Sara yɨma'nadehaa' sarɨmɨ ‘Ai, Jizaazai neda' “Mwaaiheinyɨ nɨmɨ sahwainyɨ.” “Nedake'na sahwarɨ wɨlɨmwagaraana!” dɨzide' yɨhɨthɨwa.’ 20 Sarei kayaa'na yade' kɨrɨ' naanga nebulya'na yɨhɨthɨvanɨge. A'mwe pwai nɨmɨ pwarɨ wɨdaasɨderɨ maarɨna yada nɨmɨnyɨ nyɨmaaradeinyɨ. Nabaai, sahwai nɨmɨnyɨ maarɨna nyada nyɨdasaabakerɨ maarɨna yadelyɨra.”

Yɨkamaangeraavɨna yɨbwarɨdaakwia'na Jizaazai wɨdake'nesɨ.

21 Jizaazai wɨdakegaa' gamɨre kuryarɨ sɨmuyɨwaala yawɨ'da aangyagaala jalɨkurakɨna “Naanga nebulya'na yɨhɨthɨvanɨge. Sarɨmɨjɨya pwai nɨmɨnyɨna yɨkamaangeraavɨ wibwarɨdaakwadelyɨ.” 22 Sara wɨdɨna kya' gamɨrera tɨnna wanganna yɨneva yawɨ'na “Aarɨna nedɨwaka?” 23 Gamɨre pwai Jizaazai yɨlaaya wiakei Jizaazare kusɨmagɨ walamwaaina. 24 Sarevɨdaa'nyɨ Saaimonɨ Pitai tɨdɨragɨnya wanganna yaka kavena wɨdɨna “Nedɨwakerɨna jɨwaaraka! ‘Aaihwalaka?’ ” 25 Sara wɨdɨna kya' Jizaazare kɨhɨsavɨ yokɨna'na yaka yɨwaara'na “Naangeigɨ, aaihwalaka?” 26 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai ja'nawɨdɨna “Gɨrɨkula maalɨke' wape-aalyavɨ yaalɨ'bwa'na ya'mujɨ wɨjaavɨwɨjai sahwalyɨra.” Sarevɨdaa'nyɨ gɨrɨkula maalɨke' maarɨna yaka yaalɨ'bwa'na yaka Saaimonɨ Yɨzɨkerɨyotɨyare gawaalɨvaangei Juthaazarɨ wɨjaavɨna. 27 Wɨjaavɨna kya' Juthaazai maranyɨna yaka dɨna “Jizaazarɨ kayaa'na yɨma!” dɨna kya' Saataanɨ wɨlamwaaina. 28 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai wɨdɨna “ ‘Yarai yɨma!’ dɨza' yarai ja!” Tevolɨyavɨ nesara yuyarajɨya aane pwai kwai Jizaazai sara wɨdake'na myawɨri. 29 Sare' dare'nesɨ. Juthaazai nɨgwɨgɨlya' maremwaaidei mwaalake', gamɨrera pwarana dɨna “Jizaazai wɨdɨna ‘Munne'na nemɨ nyɨnya'ne wapaaya pɨnɨ dɨmubya!’ dahawɨdɨwaka? ‘Nɨgwɨmaayaraavɨna yanga dumaryaawa!’ dahawɨdɨwaka?” Gamɨrera yaasɨwa'na dɨna yeva sarebwi myawɨri ye'. 30 Juthaazai gɨrɨkulya' dapanyɨna yakevɨdaa'nyɨ yɨme'nya'bɨ' walyuna ya'. Sagaa' sawɨsasɨra.

Yagaaikɨwɨnya mudɨke'nesɨ.

31 Sarevɨdaa'nyɨ Juthaazai ya'ma'na yakegaa' Jizaazai wɨdɨna “Dahaa' A'mweraavɨne Kaimɨraayai byaannakei yɨma'nɨwaka. Dahaa' gamɨnyɨna Gotɨyai byaannakei yɨma'nɨwaka. 32 Gamɨnyɨna Gotɨyai byaannakei yɨma'najai A'mweraavɨne Kaimɨraayai byaannakerɨ wɨmwaaihadelyɨ. Yɨme'nya'bɨ' byaannakerɨ wɨmwaaihadelyɨra. 33 Nɨnnya kaimɨraayaihi, dɨvi maalɨkegaa' sarɨmɨnyaba kuna mwaaiheinyɨ. Bɨrɨna yapɨjɨ kɨrɨ' Juyaraavɨ wɨdɨwa'devaaibɨ' dahaa' yɨhɨthɨvanɨge. Nɨmɨ wɨwɨjawɨnna dɨwideihi mɨ'. 34 Yagaaikɨwɨnya mudɨke' yɨhɨzaavanɨge. Sɨrya'mweraavɨna tewaanya yɨhɨvu'nana! Nɨmɨnyɨ sarɨmɨnyɨna tewaanya nyɨvu'nadevaaibɨ' sarɨmɨnyɨ sɨrya'mweraavɨna tewaanya yɨhɨvu'nana! 35 Sarɨmɨ sara yɨnapɨjɨ saburɨdaasɨ a'mwe yuyara sarɨmɨnyɨna yawɨ'na ‘Sahwara Jizaazarerera.’ Yɨ sarɨmɨnyɨ wɨvu'nyabwi waraja' sara yawɨ'na yɨhyɨpɨ'deihɨlyɨra.”

“Pitai nɨmɨnyɨna ‘Menyalyɨra,’ wɨdatheva,” Jizaazai wɨdake'nesɨ.

36 Saaimonɨ Pitai wɨdɨna “Naangeigɨ, gawɨnneigɨnaka?” Jizaazai ja'nawɨdɨna “Dahaa' wɨwɨjawɨnna manyɨmɨdɨnya'gɨzɨ kɨrɨ' dɨvi nyɨmɨdɨnaadeigɨnyɨ.” 37 Pitai wɨdɨna “Naangeigɨ, dahaa' mamɨdɨnaabyɨ gyɨwɨneinyɨ be'na gideinyaka? Nɨmɨre gaalyabwi gɨhaimwagya'na wakɨwa. Gɨmɨjɨ balɨdeinyɨra.” 38 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Nɨmɨnyɨna gɨmɨre gaalyabwi dalakɨdeigɨ daaka? Naanga nebulya'na gɨthɨvanɨge. Sɨnnawɨ kukuraayai jaka majahaa' dahasaai dahaa' nɨmɨnyɨna duthathe' ‘Sarɨ myawɨriwa. Menyalyɨ.’ Ya, duthathehaa'na!”

14

Jizaazai Nɨmwaryawɨnna nemakilaawade'nesɨ.

1 Jizaazai gamɨreraavɨ wɨdɨna “Sarɨnnya sɨmunyangɨ sɨmuyɨwaala myawɨpɨna! Gotɨyarɨ dɨlɨmwagyɨla! Nabaai nɨmɨnyɨ dɨnyɨlɨmwagyɨla! 2 Nɨmaamaangere angevɨ ku'dɨka tewaanya kwalaalya yarinɨkengɨ. Sangɨ sarɨmɨ dɨmwaalyide'na yovɨgalakaawɨdeinyɨ. Sabwi mwarya' kwajɨ savɨna mujɨ kyɨhiwɨdɨka! 3 Kaanna wɨwɨja' saba sarɨmɨnyɨna yovɨgalakɨwɨja' ayɨna ba'muri ‘Nɨmɨ mwaaimujawɨ sarɨmɨ dɨmwaalyɨla!’ da'mujɨ nɨmɨnyɨneihɨrɨ yɨhɨmaarɨdeinyɨ. 4 Sawɨnneinyɨ wɨwɨja' tusa'na yawɨ'manɨgasasɨra.” 5 Tomaazai, gamɨrei wɨdɨna “Naangeigɨ, wɨjawɨnna nemɨ myawɨriwo. Sarevɨdaasɨ tusa'na gara yawɨraajɨwona?” 6 Wɨdɨna kya' Jizaazai wɨdɨna “Sahwainyɨ tusa'neinyɨ. Nebulyainyɨ. Gaalyabwi aaya kaavɨlyainyɨ. A'mwe aane pwai kwai tuta pɨrɨvɨ bwawojɨ Nɨmwaryawɨnna yɨ'mavaabya'ne' tusa' pɨrɨ' minyɨka. Aawana, nɨmɨnnanyɨra. 7 Nɨmɨnyɨna nyawɨpɨjɨ kwajɨ Nɨmaamaangerɨjɨ kyawɨpɨdɨka! Sare'na dahaa'daasɨ Nɨmaamaangerɨ yawɨ'dɨvɨ' tɨnna wangamwaasaihɨlyɨ.” 8 Pilipɨ wɨdɨna “Naangeigɨ, Nɨmwarɨna dɨneyɨbwarɨdaakwia! Tɨnna wanganawaajɨ ‘Wikɨra!’ dɨnaadeinera.” 9 Mena wɨdɨna kya' Jizaazai wɨdɨna “Pilipɨ, naangegaa' sarɨmɨnyaba mwaaidɨnyagaa' manyanganyadɨnyaigɨ daa! Pwai nɨmɨnyɨ tɨnna nyangamwakei Nɨmwarɨ tɨnna mena wangamwakelyɨ. Savɨdaa'nyɨ be'na nyɨdɨwaa? ‘Nɨmwarɨna dɨneyɨbwarɨdaakwia!’ 10 Pilipɨ, dare' malɨmwagyɨjɨwaana? ‘Jizaazai Nɨmwarɨ wɨlamwaalɨ'. Nabaai Nɨmwai Jizaazarɨ wɨlamwaalɨ'.’ Sara malɨmwagyɨjɨwaana? Yagaalya yɨhɨthɨwe nɨmɨnyɨdaa'nya mɨka. Nɨmwai nɨmɨnyɨ wɨlanyɨmwaaidei nyɨdadaa'nyɨ yɨhɨthɨvanɨge. Gamɨre wawɨnya yɨvanɨkengɨra. 11 ‘Nɨmwarɨ wɨlamwaaihe. Nɨmwai nɨmɨnyɨ wɨlanyɨmwaalɨ',’ yɨhɨthɨwe'na dɨnyɨlɨmwagyɨla! Sare'na ‘Aala!’ dɨna yɨpɨja' nɨmɨ Nɨmware wawɨnya yadɨnyanna dɨnyɨlɨmwagyɨla! 12 Naanga nebulya'na yɨhɨthɨvanɨge. Kwai nyɨlɨmwagori nɨmɨ nayaa yadɨnya sahwai nayaa sara yadelyɨ. Yayo, Nɨmwaryawɨnna wawa'mujɨ dɨragɨnaange' nɨmɨreraavɨna wɨjaavɨde'na yadɨnyangɨ nɨmɨrera wavɨlapɨ'dengɨra. 13 ‘Jizaazai sara sara dadevaaibɨsanna wɨdɨma!’ dapɨjɨ nɨmɨnyɨ yaya'na kanyɨwaaravapɨjɨ sara yɨdesɨra! ‘Yɨ a'mwera tɨnna wanganapɨjɨ Gawaalɨvaangeinyɨna a'mwera Gotɨyarɨne yaya' munyaba makibɨka!’ da'mujɨ sara yɨdesɨra. 14 Nɨmɨnyɨ yaya'na pɨrɨ' kɨrɨ' kanyɨwaaravapɨri sa' sarɨmɨnyɨne' yɨdeinyɨra.

“Dɨvi Kuryai Tewaanyai walaabathelyɨ,” Jizaazai wɨdake'nesɨ.

15 Nɨmɨnyɨna tewaanya yɨhɨvu'naja' nɨmɨnyɨne kɨwɨnyanna sara jideihɨlyɨ. 16 Nɨmɨ Nɨmwarɨ yɨwaara'na kya'muri ‘Maredaa'dei yɨ, Maredadei Pwai yuyagaa' yuyagaa' sarɨmɨjɨ mwaalana!’ dozɨ yɨhɨzaavadelyɨra. 17 Sahwai nebulyabwine Kuryarɨ Kwaakevakɨ mwaalyara mamaari yɨpɨnere. Sahwara Kurya sarɨ tɨnna mwanganyɨ, sɨduta myawɨri yadɨvɨsa'na mamaari yɨpɨ'delyɨ. Sarɨmɨ sɨduta yawɨ'manɨga'. Sarɨmɨjɨ kuna mwaalaka dɨvi sarɨmɨnyɨ wɨlayɨhɨmwaalade'na sahwarɨ yawɨ'manɨga'. 18 Sɨgɨraayaihɨrɨ mihyagalya'mayɨ yɨdeinyɨ. Sarɨmɨnyawɨnna ayɨna bɨdeinyɨ. 19 Dɨvi maalɨkegaa' Kwaakevakɨ mwaalyara tɨnna mwanganyɨ nyɨpɨ'de' kɨrɨ' sarɨmɨ dɨnyanganyideihɨlyɨ. Nɨmɨ mwaaidɨnya'na sahwaihi dɨmwaalyideihɨlyɨ. 20 Sagaa' yɨma'nadehaa' nɨmɨ Nɨmaamaangerɨnyɨ. Sarɨmɨ nɨmɨnyɨnyɨra. Nɨmɨ sarɨmɨnyɨnyɨra. Yɨ sagaa' sare' jawɨryideihɨlyɨra. 21 Da pwai nɨmɨre yagaaikɨwɨnya kɨnɨnnakei sa mɨdɨda sahwai nɨmɨnyɨna tewaanya wɨvu'nadelyɨ. Nabaai nɨmɨnyɨna tewaanya wɨvu'nade sahwarɨna Nɨmaamaangerɨ tewaanya wɨvu'nadelyɨ. Nɨmɨ sainyɨ sahwarɨna tewaanya nyɨvu'nojɨ sahwarɨna nɨmɨ sainyɨ wɨjɨwaainɨnɨdelyɨra.” 22 Gamɨre pwai Juthaazai wo'nɨkelyɨ. Sai Juthaazai Yɨzɨkerɨyotɨyai mɨka! Juthaazai pwai mwaalakei wɨdɨna “Naangeigɨ, maalɨkegaa' gɨmɨreinaavɨna gɨmɨnyɨ dɨnejɨwaainade' Kwaakevakɨ mwaalyaraavɨna mujɨwaainyɨ jɨthe'na be'nanaka?” 23 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Pwai kwai nɨmɨnyɨna tewaanya wɨvu'najai nɨmɨre yagaalya' mɨdɨnna yadelyɨ. Sahwarɨna Nɨmaamaangerɨ tewaanya kuvu'nojɨ saryabanna naarɨmɨnɨdainaai bɨna yakwoihɨjɨ saryaba ku'dɨkevɨ mwaalakadelyɨ. 24 Pwarɨ nɨmɨnyɨna tewaanya mwɨvu'nyɨvanɨkei nɨmɨre yagaalya mamɨdɨnyɨvanɨkelyɨ. Sarɨmɨ yagaalya' kadɨka nyu'nɨwaasa' nɨmɨ gaveinyɨre' mɨka! Aawa. Nɨmwai nyɨdasaabakeresɨra. 25 Sarɨmɨjɨ kuna mwaaidɨ sa yɨhɨthɨwa. 26 Nɨmwai yawɨ'na ‘Jizaazarebwi nayaa wɨjɨwaainana!’ yawɨ'na yojɨ nɨmɨre yayavɨ sarɨmɨnyawɨnna Maredaderɨ yasaabathelyɨ. Maredade sai Kurya Tewaanyalyɨra. Kuryai Tewaanyai yuyangɨ yɨhɨzɨwaakojɨ, nabaai, yɨhɨthɨwe yuya nayaa jawɨryideihɨrɨ yɨhɨmwaaihadelyɨra. 27 Dahaa' kaanyagaa' yɨhɨthɨma! ‘Tewaanna dɨmwaalyɨla!’ Sareburɨdaa'nyɨ kwaamu'nanyabwi sarɨmɨnyaba yagalya'mavɨdesɨ. Yɨ nɨnnya kwaamu'nanyabwi yɨhɨzaavɨde'nanyɨ. Kwaakevakɨ mwaalyara yaasɨwa'na dɨna ‘Tewaanna dɨmwaalyɨla!’ yaasɨwa'na dadɨvɨtabaaibɨ' nɨnnya kwaamu'nanyabwi mujaayɨ yɨhyɨde'nanyɨ. Nayaa yɨhɨzaavɨde'na sarɨmɨre sɨmunya' sɨmuyɨwaala myawɨpɨna! Sɨmunya gamɨ sa' lɨka myanna! 28 Yɨhɨthɨwa. ‘Kaanya wawa'mujɨ kɨrɨ' sarɨmɨnyawɨnna ayɨna bɨdeinyɨ,’ dɨwe kadɨka nyu'nɨwaa'. Sarɨmɨ nɨmɨnyɨna tewaanya nayaa yɨhɨvu'najɨ kwajɨ Nɨmwaryawɨnna wɨde'na yɨlaaya kyɨpɨdɨka! Nɨmwai naangelyɨ. Nɨmɨ maalɨkeinyɨra. Sare'na yɨhɨthɨwa. 29 Dahaa' sa yɨhɨthɨwa. Sa myɨma'nyagaa' yɨhɨthɨwa. ‘Dɨvi sara kyɨma'nori dɨnyɨlɨmwagyɨla!’ dena sara yɨhɨthɨwa. 30 Naangegaa' yagaala kwalaalya yɨhɨthɨdeinyɨ mɨka. Sare' dare'nesɨ. Kwaakevakɨ mwaalyaraavɨ maremwaaidei ‘Jizaazarɨ kayaa'na yɨma!’ daka bɨvanɨ'. Sai nɨmɨnyɨ aane pɨrɨ' kɨrɨ' maayalyɨra. 31 Aawa. ‘Kwaakevakɨ mwaalyara “O, Jizaazarɨ Nɨmwarɨna tewaanya wɨvu'nadelyɨra,” yawɨpɨka!’ dena sara yɨvanɨge. Nɨmwai sara nyɨdakakabaaibɨ' yuya sara yɨvanɨgeinyɨra,” wɨda'. “Kaanyaana! Davɨdaa'nyɨ wawaana!”

15

Jizaazai gɨraipɨwɨla nebulyarɨnesɨ.

1 Jizaazai gannyaraavɨ wɨdɨna “Nɨmɨ sahwainyɨ gɨraipɨwɨla nebulyainyɨra. Nɨmaamaangei gɨraipɨwawɨnya' nayaa maremwaaidelyɨ. 2 Sahwai nɨmɨnyɨ taanya gazabaaizabaai sɨla myɨ'nyadevaai pɨdalasɨ'na yadelyɨ. Nabaai gazabaaizabaai sɨla yɨ'nadevaai ‘Sabaai sɨla pɨnɨ yɨ'nana!’ dada nayaa pɨdaaina. Gamɨ dɨna ‘Taanya savɨ buwɨta yuya sedala waryaanya yuya pɨdaalɨma! Taanya sa' tewaanya' yɨma'nana! Yɨsɨla naanga yɨ'nadevaalyɨ.’ Dɨna yaka nayaa pɨdaaina yadelyɨ. 3 Yagaalya' yɨhɨthɨwe' sarɨmɨre sɨdusangɨ tewaanyaihi gɨrɨka maayaihɨlyɨra. 4 Nɨmɨnyɨ kuna dulanyɨmwaalyɨla! Sarɨmɨnyɨ kuna wɨlayɨhɨmwaalɨma! Taanya pɨbaai gɨraipɨwɨla kaavɨlyavɨ kuna mwari yajavaai yɨsɨla gamɨ sabaai myɨ'nyɨ yadevaaibɨ' nɨmɨnyɨ kuna mulamwaalyɨ nyɨpɨjaihi yɨsɨla myɨ'nyɨ jideihɨlyɨ. 5 Nɨmɨ sahwainyɨ gɨraipɨwɨla kaavɨlyainyɨ. Sahwaihi gɨraipɨwɨla taanyabaraavihɨlyɨ. Pwai kuna wɨlanyɨmwaalajai gamɨnyɨ kuna wɨlamwaaimujai yɨsɨla naanga yɨ'nadengɨ. Sarɨmɨnyɨ mulamwaalyɨ yɨhyɨwɨjaihi aane pɨrɨ' kɨrɨ' nayaa mi jide'nanyɨra. 6 Pwai nɨmɨnyɨ mulamwaalyɨ nyajai taanyabaaibɨsarɨ mwasɨlaa wasɨ'na ya'nelyɨ. Taanya sabara wasɨ'nɨkebara yawaka baihɨ'na yɨnɨkebara, sabara mari'bwarakɨna yɨnɨkebara dɨkevɨ marira'na ya'nengɨ. 7 Nɨmɨnyɨ kuna wɨlanyɨmwaaibɨzaihi nabaai sarɨmɨnyɨ nɨmɨre yagaalya yɨhwarajaihi yawɨ'na ‘Sa'na maarɨma!’ yawɨ'na yapɨjɨ Gotɨyarɨ sara kyɨwaaravapɨjɨ sarɨmɨnyɨna yɨma'nadesɨra. 8 Sarɨmɨ yɨsɨla yɨ'nɨpɨja'na a'mwera tɨnna yɨhwanganapɨjɨ dɨna ‘A'mwe sara Jizaazarerera,’ dɨpɨ'desɨ. Sarɨmɨ tewaanna sara yapɨjɨya'na a'mwera Nɨmaamaangerɨna dɨnyɨna ‘Byaannakelyɨ. Dɨragɨnyalyɨ,’ dɨnyɨna yɨpɨ'de'nanyɨ. 9 Nɨmwarɨ nɨmɨnyɨna wɨvu'nadevaaibɨ' sarɨmɨnyɨna sara nyɨvu'nadeinyɨ. Nɨmɨre wɨvu'nyaburɨ kuna dɨmwaalyɨla! 10 Nɨmɨre kɨwɨnya kuna mɨdɨbɨza' nɨmɨre wɨvu'nyaburɨ yɨnahu dɨmwaalyideihɨlyɨ. Nɨmɨ sainyɨ Nɨmaamaangere kɨwɨnya mɨdɨnena gamɨre wɨvu'nyaburɨ yɨnahu mwaaiheinyɨ. Sara yɨgevaaibɨ' sara dɨmwaalyideihɨlyɨra. 11 Sa yɨhɨthɨwa. ‘Nɨmɨre wɨvu'nyabwi sarɨmɨnyɨ yɨhwarana! Sarɨmɨre yɨlaayabwi yuneba yɨhyeku'nana!’ dena sa yɨhɨthɨwa. 12 Nɨmɨre kɨwɨnya da' yɨhɨthɨma! Nɨmɨnyɨ gɨmɨnyɨna tewaanya nyɨvu'nɨwakabaaibɨ' nɨmɨre pwaraavɨna tewaanya gɨvu'nana! 13 A'mwe pware kware wɨvu'nyabwi gya'mweraavɨna wiadaa'nyɨ gamɨre gaalyabwi wakaja' naangebulyɨ. Naangebwi pɨbwi aane pwai kwarɨ mwarika! 14 Kɨwɨnya yɨhɨthɨvanɨgengɨ yɨpɨjaihi nya'mweihɨlyɨra. 15 Dahaa' myɨhɨzɨvanɨge. Yaasɨwa'wawɨnyaihɨlyɨ. Maalɨkeihɨlyɨ. Wɨdaayadei gamɨre maremwaaiderɨna yawɨ'na ‘Berɨ' yadelaka? Nɨmɨ myawɨrivanɨgeinyɨ.’ Sara yawɨ'na yade'na ‘Nya'mweihɨlyɨ,’ yɨhɨthɨwa. Nɨmaamaangerɨ yuyanna wɨ'nena mena sara yɨhɨthɨwa. Saburɨdaasɨ ‘Nya'mweihi,’ yɨhɨthɨvanɨgeihɨlyɨ. 16 Nɨmɨnyɨ manyɨdahɨlakyesaihɨlyɨ. Aawa. Sarɨmɨnyɨ yɨhɨthahɨlakeinyɨ. Yɨhɨthahɨlakena dara yɨhɨthakɨwa. Wawapɨjɨ gɨraipɨwɨlyabaai sɨla naanga yadevaaibɨ' sarɨmɨ sara jɨla! Nabaai sɨla sa yuyagaa' kuna waragwona! Nɨmɨrebwi yawɨramaa'na yadɨvɨ' nɨmɨre yayavɨna Nɨmwarɨ yuya sara kyɨwaaravapɨjɨ ‘Nɨmwai yɨhɨzaavana!’ dena yɨhɨthakɨwa. 17 Sare' kɨwɨnya' dara yɨhɨthɨvanɨge. Pwaigɨ pwarɨna gɨvu'nana! Pwaigɨ pwarɨna gɨvu'nana! Yuyaihi sara jɨla!

Kwaakevakɨ mwaalyara Jizaazareraavɨna sɨnna tɨka wɨda'de'nesɨ.

18 Kwaakevakɨyara Gotɨyarɨ myawɨryadɨvɨsara sarɨmɨnyɨna sɨmɨlɨka kulojɨ atɨka mamaru'napɨna! Dara jawɨryide' ‘O, sɨnnawɨ sagaa' Jizaazarɨna sɨmɨlɨka dulaka!’ 19 Kwaakevakɨ mwaalyaraavɨreihi mwaaibɨzɨ kwajɨ Kwaakevakɨyara ‘Nennya avaalyarera,’ dɨpɨjɨ kwajɨ sarɨmɨnyɨna tewaanya kuvu'nadɨka! Sarɨmɨ Kwaakevakɨ mwaalyarajɨ mamwaalyɨgasaihɨlyɨ. Aawa. Dahaa' nɨmɨ Kwaakevakɨ mwaalyaraavɨdaa'nyaihɨrɨ yɨhɨthahɨlakeihɨlyɨ. Sarevɨ Kwaakevakɨ mwaalyara sarɨmɨnyɨna sɨnna tɨka wɨda'manɨkeihɨlyɨ. 20 Kɨgaa' yagaalya' yɨhɨthe' jawɨrila! ‘Yaasɨwa'wawɨnyai maalɨkelyɨ. Gamɨnyɨ maremwaaidei naangelyɨ.’ Sare'na yɨhɨmaremwaaidɨnyainyɨ nɨmɨnyɨ kayaa'na nyevera, nabaai sarɨmɨnyɨ kayaa'na yɨhipɨ'de'nanyɨ. A'mwera nɨmɨre yagaalyavɨ mɨdɨnevera, nabaai sarɨmɨrevɨ yɨhɨmɨdɨbɨ'de'nanyɨ. 21 A'mwe sara nyɨdasaabakerɨ myawɨrivanɨgasa'na nabaai nɨmɨnyɨna ‘Gamɨre yaya' kɨnɨnnakera daaka!’ dapɨjɨ yuya kayaa'na sara yɨhipɨ'derera. 22 Nɨmɨ kaanya mabyɨwɨjɨ kwajɨ yagaalya' mujɨwɨjɨ kwajɨ Gotɨyai majɨ kyadɨ' ‘Sɨdu'nakera kayaa'na yadɨvɨsare.’ Sare'na mena wɨdɨna ye'ne' sahwara mujɨna ‘Nɨmɨ myawɨryena yaasɨwa'na yɨweinyɨ,’ mujɨ yɨpɨ'de'nanyɨ. 23 Pwai nɨmɨnyɨna sɨnna tɨka wɨdavaka nabaai Nɨmaamaangerɨnajɨ sɨnna tɨka wɨda'manɨkelyɨ. 24 Kumɨnyaba dɨragɨnna myɨwɨjɨ kwajɨ sare tɨnna mwanganyɨpɨjɨ kwajɨ sahwaraavɨna Gotɨyai mujɨ ‘Kayaa'na yeverera.’ Dɨragɨnna sara kye yuyagaa' yuyara sara myesabulyɨ. Sare'na kɨrɨ' nayaa kye kumɨ tɨnna wanganna nyeva kuna kayaa'na yadɨvɨ' nɨmɨnyɨnajɨ Nɨmaamaangerɨnajɨ sanɨdainaarɨna sɨnna tɨka wɨda'manɨkerera. 25 Sahɨrɨ' warɨ'. Kumɨre Kɨwɨnya' Gotɨyai wɨjaavake' dɨnɨke' yune'na nebulya'na yɨma'nadesɨ. Dara dɨnɨ' ‘Nɨmɨnyɨna sɨnna tɨka yaasɨwa'na wɨdavakerera.’ 26 Maredadei Kuryai walaabathelyɨ. Sai nebulyabwi yadei Kuryai Nɨmwarɨdaa'nyai walaabathelyɨ. Nɨmwarɨdaa'nya Kuryarɨ sarɨmɨnyawɨnna yasaabɨdeinyɨ. Mena kyasaaba'mujɨ sai nɨmɨnyɨna yɨhɨzalɨkurakadelyɨ. 27 Nabaai, sarɨmɨ nɨmɨnyɨna pwaraavɨ duzalɨkurakyideihɨlyɨ. Aayawɨdaa'nyɨ nɨmɨjɨ mwaidaanya'na pwaraavɨ duzalɨkurakyideihɨlyɨra nɨmɨnyɨna.

16

1 ‘Nɨmɨrera nɨmɨnyɨ nanyɨmarasɨ'nɨpɨdɨka!’ dena yagaala sa kavena yɨhɨthɨwa. 2 A'mwera sarɨmɨnyɨna sɨmɨlɨka kulojɨ kumɨ yɨhɨthɨpɨ'de ‘Nemɨre Lotuangevɨdaa'nyɨ yuna dalyula!’ Yɨthaa, kayaa'nanyagaa' pɨgaa' yɨma'nadehaa' a'mwera sarɨmɨnyɨ tamakɨna yɨhyapɨjɨ kwaasɨ dɨna ‘Yɨwo' Gotɨyare wawɨnya' wɨdaayɨvanɨgoinera.’ 3 Nɨmwarɨjɨ nɨmɨnyɨjɨ manehyawɨriwaasa'na sarɨmɨnyɨ kayaa'na sara yɨhipɨ'dere. 4 Sagaa' sara yapɨjɨyagaa' ‘Sarɨmɨ dara jawɨrila! “Ai, Jizaazai sara nedake yɨma'nɨwakengɨ,’ ” dena yagaala sa kavena yɨhɨthɨweinyɨ.

“Kuryai Tewaanyai yadevulyɨ,” wɨdake'nesɨ Jizaazai.

Sɨnnawɨdaa'nyɨ sarɨmɨnyaba mwaale'na yagaala sa mujɨna. 5 Mujɨ yɨhyena kɨrɨ' dahaa' dɨvi nyɨdasaabakeryawɨnna ayɨna wɨdeinyɨ yuya sa yɨhɨthɨvanɨgeinyɨ. ‘Ayɨna wɨdeinyɨ,’ kyɨhɨthɨwa kɨrɨ' sarɨmɨjɨya aane pwai kwai manyɨdaanganyɨwa' ‘Gawɨnneigɨnaka?’ 6 Sara kyɨhɨthɨwa sarɨmɨre sɨmunyangɨ kale naanga yuna yɨhyɨvanɨ'. Kale naanga kyɨhyɨvanɨ' kɨrɨ' 7 nebulya' yɨhɨthɨvanɨge. Sarɨmɨnyɨne nɨmɨ kaanya wɨde' tewaanyabulyɨ. Sare' dare'nesɨ. Nɨmɨ kaanya mwɨyɨ yɨwɨja' sarɨmɨnyawɨnna Maredadei mabi yadelyɨra. Arɨkawɨ. Sare' nɨmɨ kaanya wɨna yɨwɨja' sarɨmɨnyawɨ sarɨ yasaabɨna. 8 Sarɨ yasaabɨna kya'mujɨ walaabɨna yojɨ Kwaakevakɨ mwaalyaraavɨ mena wɨjɨwaainade ‘Sarɨmɨ yuyaihi kayaa'nanyabwi yɨvanɨgava. Yɨda'maraangeburɨna nayaa myawɨrivanɨgava. Gotɨyai kotɨya' sarɨmɨnyɨ yɨhɨzɨdavadelyɨra.’ 9 Nɨmɨnyɨ manyɨlɨmwagyɨvanɨgasa'na kayaa'nanyabwi yɨvanɨgava. 10 Nɨmwaryawɨnna tewaanyainyɨ kwawa'mwi yuyagaa' sarɨmɨ tɨnna dɨnyanganyideinyɨ mɨ'. Sa'na Kurya Tewaanyai ‘A'mwera Jizaazarɨna nayaa yawɨpɨka!’ dozɨ yɨda'maraangebwi wɨjɨwaainade. 11 Kwaakevakɨ mwaalyaraavɨ maremwaaidei Saataanɨmɨ kotɨya' mena wɨjɨdavake'na Gotɨyai yuyaraavɨ kotɨya' wɨjathelyɨ. Sana sana Kurya Tewaanyai Kwaakevakɨ mwaalyaraavɨ wɨjɨwaainadelyɨ. 12 Yagaala pɨnɨjɨ myɨhɨzɨwa. Aawa. Dahaa' yagaala sa nayaa mamaari jideihɨlyɨ. 13 Sa'na kɨrɨ' dɨvi Kurya Tewaanyai nebulya' dadei sahwai walaabozɨ nebulya yuyangɨ nayaa yɨhibwarɨdaakwade. Sare' dare'nesɨ. Kuryai yawɨrojɨ gannya sɨdusa' mujɨ yɨhyade. Aawa. Nɨmɨjɨ Nɨmaamaangelyɨ wɨdakaja' yɨhɨthathe. Dɨvi yɨma'nya'ne yɨhɨthathelyɨra. 14 Sahwai nɨmɨnyɨna dɨna ‘Naangelyɨ,’ yaka byaannakeinyɨ nyɨmwaaihadelyɨ. Nɨmɨre dɨwɨja' maarɨna yojɨ sa' yɨhɨthathelyɨ. Sara yɨhɨthozɨ byaannakeinyɨ nyɨmwaaihadelyɨra. 15 Yuya Nɨmware sa nɨmɨrengɨra. Yuya Nɨmware yagaala sa wɨdadɨnyangɨ. Sareburɨdaasɨ ‘Nɨmɨre dɨwɨja' maarɨna yojɨ sa' yɨhɨthathelyɨ,’ yɨhɨthɨwa.

Kale'nesɨ yɨlaaya'nesɨ sawaarɨnesɨra.

16 Dɨvi maalɨkegaa' tɨnna mwanganyɨ dɨnyidera. Sagaa'daasɨ maalɨkegaa' kwavɨlavojɨ tɨnna dɨnyanganyideinyɨ.” 17 Sarevɨdaa'nyɨ gamɨre pwara gamɨre pwaraavɨ wɨdɨna “Nedɨwake' be yagaalavaka? Nedɨwa' ‘Maalɨkegaa' tɨnna mwanganyɨ dɨnyidera. Sagaa'daasɨ maalɨkegaa' tɨnna dɨnyanganyideinyɨ.’ Nabaai nedɨwa' ‘Nɨmwaryawɨnna wɨde'nanyɨ.’ 18 Sara nedɨwake yagaala ‘Maalɨkegaa'na,’ be yagaalavaka? Nedɨvanɨke' myawɨrivanɨgoina,” wɨdɨna ye'. 19 Jizaazai kumɨre yɨwaarata wɨja'na yawɨrakei, wɨdɨna “Yɨhɨthɨwa. Maalɨkegaa' tɨnna mwanganyɨ dɨnyidera. Sagaa'daasɨ maalɨkegaa' tɨnna dɨnyanganyideinyɨ. Sa'ne sarɨmɨ sara jɨwaara'nɨvanɨgava! 20 Naanga nebulya'na yɨhɨthɨvanɨge. Sarɨmɨ kɨnna, kɨdaata dɨzide' kɨrɨ' Kwaakevakɨ mwaalyara yɨlaaya yɨpɨ'desɨ. Sarɨmɨnyɨ kale yɨhyade' kɨrɨ' dɨvi sarɨmɨre kale' yɨlaaya yɨma'nadesɨ. 21 Mudangegaa' a'mwe' gamɨregaa' yɨma'nake'na bwaranyaryaba daanga wɨvɨda kale wiadesɨ. Nabaai mena maa'da gannya bwaranyai Kwaakevakɨ yɨma'nade'na yɨlaaya yɨna yadesɨ. Yɨlaaya yade'na gannya kale'na ayɨna myawɨryadesɨ. 22 Sarevɨdaa'nyɨ a'mwe' sara yadevaaibɨ' sarɨmɨ sara jideihɨlyɨ. Dahaa' kale yɨhyɨvanɨke' kɨrɨ' tɨnna ayɨna wanganna kyɨhya'mujɨ sarɨnnya kuryara yɨlaaya naanga yɨpɨ'deihɨlyɨ. Sarɨmɨre yɨlaaya sa' a'mwe aane pwai kwai kuka mipalamaari yadeihɨlyɨ. 23 Yɨrɨka savɨ nɨmɨnyɨ aane pɨrɨ' kɨrɨ' miwaarayɨ dɨnyideinyɨ. Naanga nebulya'na yɨhɨthɨvanɨge. Nɨmɨnyɨna nayaa yawɨ'dɨvɨ' Nɨmwarɨ sara yɨwaarapɨja pɨrɨ' kɨrɨ' Gotɨyai nɨmɨnyɨne yayavɨ sara yadelyɨ. 24 Kɨgaa' nɨmɨnyɨne yayavɨ myɨwaarayɨ ye'. Dahaa'daasɨ sara yɨwaaravapɨjɨ sa' daapɨna jideihɨlyɨ. ‘Nemɨre yɨlaaya' naanga yɨnahu neyeku'nana!’ dapɨjɨ dɨthaapyideihɨlyɨ.

Jizaazarebwi Kwaakevakɨ mwaalyaraavɨreburɨ wavɨla'nɨke'nesɨ.

25 Yagaala da ke'ba'nanyangɨ yɨhɨthɨwa. Sara yɨhɨthena aawaaya pɨgaa' yɨma'nadehaa' ke'ba'nanyangɨ kuna mujɨ yɨhideinyɨ. Aawa. Sagaa' Nɨmwarɨna aangyagaalya' kave yɨhɨthɨdeinyɨ. 26 Yɨrɨka savɨ nɨmɨnyɨne yayavɨjɨ yawɨ'dɨvɨ' Gotɨyarɨ jɨwaarayidelyɨ. ‘Nɨmwarɨ sarɨmɨnyɨna yɨwaaravɨma!’ mujɨ yɨhideinyɨ. 27 Sare' dare'nesɨ. Nɨmwai sahwarɨ sarɨmɨnyɨna tewaanya wɨvu'nade'na kadɨka nayaa yɨhu'nadelyɨ. Nɨmɨnyɨna tewaanya yɨhɨvu'nɨvanɨke'najɨ ‘Jizaazai Gotɨyarɨdaasalyɨ,’ yawɨ'dɨvɨ' nyɨlɨmwamanɨgasa'najɨ Nɨmwai sarɨmɨnyɨna tewaanya wɨvu'nɨvanɨkelyɨ. 28 Nɨmwarɨdaasainyɨ walaabena Kwaakevakɨna bɨweinyɨ. Nabaai dahaa' Kwaakevakɨdaasɨ ya'mava'mwi Nɨmwaryawɨnna ayɨna wɨdeinyɨra.” 29 Sagaa' gamɨrera wɨdɨna “Yɨthaa, dahaasagaa' aangyagaalya' kave nedɨvanɨgɨ. Ke'ba'nanya aane pɨrɨ' kɨrɨ' manejɨvanɨgɨ. 30 Dahaa' dara yawɨ'mwo' ‘Ai, Jizaazai yuya yawɨ'delyɨ.’ Nemɨre yɨwaarata magɨzɨwogaa' yuya sa nayaa yawɨ'dɨ nayaa sara nedɨvanɨgɨ. Sarebwi yɨvanɨgɨnyavɨ dara gɨlɨmwamwo' ‘Ai, sahwai Gotɨyarɨdaasai daaka!’” 31 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Dahaa' danyɨlɨmwamanɨgava! 32 Yɨthaa, aawaaya pɨgaa' yɨma'nadehaa' dahaakɨ. Dahaa' gazaigɨzaigɨ gɨnnya angevɨna lɨkaanya wɨna jɨtheigɨnyɨ. Pɨwɨnna pɨwɨnna yɨwɨnama'na yapɨjɨ nɨmɨ gaveinyɨ mwaalɨdewɨ dɨnyagalya'mayideihɨlyɨ. Nɨmɨ gaveinyɨ mwaalya'na mɨ'. Nɨmwai nɨmɨjɨ mwaalade'na gaveinyɨ mɨka. 33 Nɨmɨ dɨna ‘Nɨmɨrera nɨmɨnyɨ kwaamu'nanyabwi kɨnɨnnakera mwaaibɨka!’ dena yuya sa yɨhɨthɨwa. Kwaakevakɨ daanga naanga kɨnɨnnakeihɨlyɨ. Sare' kɨrɨ' kwaakevakɨya kayaa'nanya dathɨwamwenna jɨvaimwannyɨla!”

17

Jizaazai gannyaraavɨna Gotɨyarɨ wɨdake'nesɨ.

1 Yagaala sa Jizaazai mena wɨdakegaa' sagaa' Sɨgunyavɨ maranganna yaka Gotɨyarɨ wɨdɨna “Nɨmwai, dahaa' naangegaa' yɨma'nɨwakegaakɨ. ‘Nyɨbwaalɨvaangei byaannakeinyɨ nyɨmwaaihana!’ da'gɨzɨ Jɨwaalɨvaangei byaannakerɨ dumwaaihya! 2 Kɨlaa'naka yuyaraavɨ nyɨjaavagɨnyaraavɨna gɨmɨ dɨna ‘Yuyagaa' yuyagaa'ne gaalyabwi wɨjaavana!’ dahɨna sahwaraavɨ maremwaalyabwi gamɨnyɨna wɨjaavagɨnyabaaibɨ' byaannakerɨ dumwaaihya! 3 Yuyagaa' yuyagaa'ne gaala sabwi daresɨra. Gotɨya Nebulyaigɨ Nawɨ'nya gaveigɨnyɨjɨ Jizaazai Kɨraazɨtɨyarɨ wɨdasaabahɨnyarɨjɨ yawɨramaata'nesɨra. Sa' yuyagaa' yuyagaa'ne gaalyabulyɨra. 4 Kwaaka davakɨyavɨ a'mweraavɨ gɨmɨre byaannyabwi wɨjɨwaaine. ‘Dɨragɨnna sara sara ja!’ kanyɨdahɨ mena sara yɨ'mwannyɨna yena wɨjɨwaaine. 5 Kɨgaakuna Kwaakeva' myɨma'nyaakegaa' gɨmɨjɨ byaannyabwi kɨnɨnnakeinyɨ. Nɨmwai, dahaa' byaanna sabwina gɨmɨ sahwaigɨnyaba byaannakeinyɨ dɨnyɨmwaaihya! 6 Kwaakevakɨ mwaalyaraayawɨdaa'nyɨ pwaraavɨ wɨjaavɨna nyagɨnya sahwaraavɨ gɨmɨre sɨdusa'na gɨmɨre yaya'na wɨjɨwaainɨwa. A'mwe sara gɨmɨrera mwaale'. Gɨmɨrera mwaalesaraavɨ nyɨjaavagɨnyarera. Gɨmɨre yagaalya' mena mɨdɨmwaa'. 7 Mena mɨdɨmwaasaraavɨne dahaa' gɨthɨvanɨge. Yuya nyɨjawaanya sare gɨmɨnyɨdaa'nyangɨra. Nabaai sare' mena yawɨ'manɨgasarera. 8 Yagaalya nyɨjaavagɨnya yagaala sa sahwaraavɨna wɨjaavɨna kye a'mwe sara daapɨna yeva nebwina dara yawɨ'mwaasa' ‘Yo, Gotɨyarɨdaasai Jizaazai walaabakei daaka!’ Nabaai dara lɨmwamwaasa' ‘Ya, Gotɨyai Jizaazarɨ jasaabaka!’ Yɨ sare'na mena yawɨ'manɨgasarera. 9 Kumɨnyɨna Gotɨyaigɨnyɨ gyɨwaara'manɨge. Kwaakevakɨyara gɨmɨrebwi myadɨvɨsare. Kwaakevakɨ mwaalyaraavɨna magyɨwaarayɨvanɨge. Aawa. A'mwe nyɨjawaanyaraavɨnesɨ. Gɨmɨnyɨnera mwaaihasa'na gyɨwaara'manɨge sahwaraavɨna. 10 Nɨmɨre yuya gɨmɨrengɨra. Gɨmɨre yuya nɨmɨrengɨra. Sare' sahwaraavɨ byaannakeinyɨ yɨma'nɨwa. 11 Sare'na dahaa' gɨmɨnyawɨnna bɨvanɨge. Kwaakevakɨ kuna mamwaalyɨ yɨdera. Kɨrɨ' Kwaaka davakɨ nɨmɨrera mwaaibɨ'dera. Nɨmwai Tewaanyaigɨ gɨrɨka maayaigɨ, gɨnnya dɨragɨnya' gɨnnya yaya' yawɨra'gɨzɨ saraavɨ tewaanna dɨmaredaaka! Gɨmɨre yaya sa' kanyɨjaavagɨ tewaanna mwaaihe. ‘Nɨmɨjɨ gɨmɨjɨ avaalyainaai mwaaiholabaaibɨ' avaalyara mwaaibɨka!’ da'gɨzɨ kumɨnyɨ sara dɨmaredaaka! 12 Kumɨnyaba mwaaidɨ sahwaraavɨ maredaave. Gɨnnya yaya' dɨragɨnya' kanyɨjaavagɨ nɨmɨ dɨragɨnna maredaave. Dame dɨragɨnna maredaa'na yadɨ aane pwai kwarɨ myagalya'mayɨ. Sara yadɨ kɨrɨ' gave pwai yagalya'masabwi kɨnɨnnakei yagalya'mavadelyɨra. Sarerɨna kɨgaakuna gɨmɨre Bukuya' sara dɨnɨke'nanyɨ. 13 Dɨragɨnna maredaa'na yena dahaa' gɨmɨnyawɨnna bɨvanɨgeinyɨ. ‘Kumɨnyɨ yunebanna nɨmɨre yɨlaayabwi yeku'nana!’ dena Kwaakevakɨ yagaala sa sara gɨthɨvanɨge. 14 Gɨmɨre yagaalya' nɨmɨreraavɨna nayaa wɨjaawa. Kwaakevakɨyaraavɨ sahwaraavɨna sɨnna tɨka wɨda'manɨ'. Kwaakevakɨyainyɨ mamwaalyɨgevaaibɨ' sahwara Kwaakevakɨyara mamwaalyɨgasa'na sɨnna tɨka wɨda'manɨ'. 15 ‘ “Nɨmɨreraavɨ kayaaka nyɨgaibɨthɨka!” dena kwaaka davakɨdaa'nyɨ dɨmakilaawa!’ magɨzɨvanɨge. Aawa. ‘Kayaa'nanaangei Saataanɨ kayaaka nyadɨka! Davakɨ nɨmɨrera mwaaidapɨjɨyaraavɨ dɨmaredaaka!’ Sara gyɨwaara'manɨge. 16 Kwaakevakɨyainyɨ mamwaalyɨgevaaibɨ' sahwara Kwaakevakɨyara mamwaalyɨgasarera. 17 Gɨmɨre wawɨnya'na nayaa yɨpɨ'de'na sahwara tewaanyara gɨrɨka maayara nebulyaburɨ yɨma'nɨpɨka! Gɨmɨre yagaalya' nebulyasɨra. Yagaala sa' wɨdɨwesɨ. 18 Kwaakevakɨna nyɨdasaabahɨnyabaai Kwaakevakɨ mwaalyaraavɨ wɨjɨwaakya'na wɨdaase nɨmɨreraavɨ. 19 ‘Gɨmɨre wawɨnya'na nayaa yɨpɨ'de'na tewaanyara nebulyaburɨ yɨma'nɨpɨka!’ dena gɨmɨre wawɨnya'na nayaa yɨde'na kumɨnyɨne'na tewaanyainyɨ gɨrɨka maayainyɨ wɨmwaalyɨge. 20 Nɨmɨrera sahwara gaveraavɨ Gotɨyaigɨnyɨ magyɨwaarayɨwa. Aawa. Dɨvi kumɨ pwaraavɨ nɨmɨnyɨna wɨdɨna kyapɨjɨ kumɨre yagaalyavɨ nyɨlɨmwabɨ'dera kwaraavɨnajɨ yawɨrena gɨthɨwa. 21 Nɨmwai, ‘Yuyara avaalyara mwaaibɨka!’ dena gyɨwaara'manɨge. ‘Gɨmɨnyɨ wɨlagɨmwaaihe', nɨmɨnyɨ wɨlanyɨmwaaihɨnyabaaibɨ' avaalyara mwaaibɨka!’ dena gɨthɨwa. Nabaai, ‘Kwaakevakɨ mwaalyara dara lɨmwabɨ'de'na “O, Gotɨyai Jizaazarɨ wɨdasaabakelyɨra,” sara lɨmwabɨka!’ da'gɨzɨ ‘Naarɨmɨnyɨ wɨlanehɨmwaaibɨka!’ dɨthathe'na ‘Avaalyara mwaaibɨka!’ dena gyɨwaara'manɨge. 22 ‘Naarɨmɨ avaalyainaai mwaaiholabaaibɨ' sahwara avaalyara mwaaibɨka!’ dena byaannya' mena nyɨjaavagɨnya sa' wɨjaawa. 23 ‘Kumɨnyɨ wɨlamwaalɨma! Nɨmɨnyɨ kuna dulanyɨmwaala!’ gɨthɨwa. Gɨmɨ nyɨdasaabahɨ. Nabaai gɨmɨnyɨ nɨmɨnyɨna tewaanya gɨvu'nadevaaibɨ' kumɨnyɨna gɨvu'naderera. ‘Yɨ Kwaakevakɨyara sare' yawɨpɨka!’ dapɨjɨ ‘Sahwara avaalyaraavɨ yune'na wɨmwaaihaka!’ dakwoihɨjɨ kumɨnyɨ wɨlamwaalɨma! Nɨmɨnyɨ kuna dulanyɨmwaala! 24 Nɨmwai, nɨmɨreraavɨ nyɨjaavagɨnyaraavɨna ‘Nɨmɨ mwaalɨdeva nɨmɨjɨ mwaaibɨka!’ da'mujɨ sɨmunya sara yawɨ'manɨge. Kwaaka dava' mwaki yagɨnegaa' nɨmɨnyɨna tewaanya gɨvu'nyaake'na byaanna dɨragɨnya' nyɨjaye. ‘Byaanna sa' wangabɨka!’ da'mujɨ ‘Sahwara nɨmɨjɨ mwaaibɨka!’ gɨthɨwa. 25 Nɨmwai, yɨda'maraangebwi kɨnɨnnakeigɨ, Kwaakevakɨyara gɨmɨnyɨ myawɨryadɨvɨ' kɨrɨ' nɨmɨ sainyɨ gɨmɨnyɨ yawɨ'dɨnyainyɨ. Nabaai gɨmɨ nɨmɨnyɨ nyɨdasaabahɨnya'na a'mwe dara nɨmɨrera sara yawɨ'mwaa'. 26 Gɨmɨnyɨna gɨmɨre yayavɨna sahwaraavɨ yɨbwarɨdaakwena nabaai, kuna yɨbwarɨdaakwɨdeinyɨ. ‘Gɨmɨnyɨ nɨmɨnyɨna tewaanya gɨvu'nadevwi kumɨnyɨ warana! Nabaai kumɨnyɨ wɨlɨmwaalɨma!’ da'mujɨ yɨbwarɨdaakwɨdeinyɨ sahwaraavɨ.”

18

Aawɨlasara Jizaazarɨ wɨla pwɨyɨna yesa'nesɨ.

1 Jizaazai sare mena wɨdakegaa' gamɨrerari saba yagalya'maveva Aalya Kidɨronɨyavɨ ga'ma'na ye'. Saba yɨwawɨnya pɨjɨ' wa'dɨsɨyaba. Aalya Kidɨronɨyavɨ ga'ma'na yeva wawɨnya savɨ wɨlamwaaina. 2 Kɨgaa' wawɨnya savɨ Jizaazalyɨ gamɨrerari yɨkabadɨvɨ' mwaalesa'na Juthaazai yɨkamaangeraavɨna Jizaazarɨ wibwarɨdaakwakei wawɨnya savɨ yawɨ'nɨkei. 3 Sarevɨdaa'nyɨ sai wawɨnya sawɨnna wɨna. Nabaai aawɨlasarajɨ Gotɨyare Angevɨne damerajɨ kwara kaanna wɨna ye'. Gotɨyarɨna mubɨthɨka yɨra'dɨvɨta naangerajɨ Perɨzɨyarajɨ sara aawɨlasaraavɨjɨ dameraavɨjɨ wɨdasaawɨna. Wɨdasaawɨna kye' kumɨre kwaari'masɨramɨnya kɨlɨka maarɨna yeva laamuyajɨ yɨ'baaka lɨvamakuna. Lɨvamakuna yesaraavɨna Juthaazai Jizaazaryawɨnna yɨbwaramakuna. 4 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai gamɨnyɨne yuyangɨ yɨma'nya'ne yawɨ'na yakei, badaapiyaraayabanna bɨna. Badaapiyaraayabanna bɨna yaka wɨdɨna “Aarɨna bɨ'manɨgava?” 5 Kumɨ ja'nawɨdɨna “Naazaretɨ mwaalyai Jizaazarɨna bɨwoinera.” Jizaazai wɨdɨna “Sahwainyɨ nɨmɨnyɨra.” Sagaa' kumɨnyaba Juthaazai yɨbwarɨdaakwiai daavakelyɨ. 6 Jizaazai “Sahwainyɨ nɨmɨnyɨra,” wɨdɨna yakevɨdaa'nyɨ kumɨ samwi yɨgɨ'daa'na yeva kwaakewɨnna walakuna ye'. 7 Sarevɨdaa'nyɨ sai ayɨna yɨwaara'na “Aarɨna bɨ'manɨga'?” Yɨwaara'na kya' kumɨ sara wɨdɨna “Naazaretɨ mwaalyai Jizaazarɨna bɨ'manɨgo.” 8 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Mena yɨhɨthɨwa. Sahwainyɨ nɨmɨnyɨra. Nɨmɨnyɨ bɨ'manɨgasavɨdaa'nyɨ a'mwe dara nɨmɨrera wɨpɨka!” 9 Mena wɨdake' “Yune'na nebulya'na yɨma'nana!” daka sara wɨdɨna ya'. Dara wɨdakesɨ. A'mweraavɨ nyɨjaavagɨnyarajɨya aane pwai kwarɨ myagalya'mayɨwa. 10 Sarevɨdaa'nyɨ munnaanyavɨ Saaimonɨ Pitai kwaari'masɨramɨnya' maruzaainyɨna yakei. Kwaari'masɨramɨnya sa' labwa'nyɨna yaka pwarɨ davɨna. Gotɨyarɨna Yɨra'de Naangere yaasɨwa'wawɨnyai damerari bɨna yaka daavɨna. Sai daavɨna kya' Pitai gamɨre kadɨki' aangasɨmagɨnyɨ' yuna daku'na. A'mwe sarɨne yaya' “Maalɨkaazala.” 11 Kadɨki' yuna daku'na yakevɨdaa'nyɨ Jizaazai Pitarɨ wɨdɨna “Gɨnnya kwaari'masɨramɨnya' ayɨna duzaainana! Gara yawɨ'manɨgɨna! Nɨmaamaangei daanga naanga nyɨvɨnade'ne kaapɨya' nyɨjaawaka sa' manyɨ yɨdeinyɨ daa! Nɨde'nanyɨ.”

A'mwe Anaazaryaba Jizaazai daavake'nesɨ.

12 Sarevɨdaa'nyɨ aawɨlasarajɨ kumɨre maremwaaide naangelyɨ Juya damerajɨ sara Jizaazarɨ galalɨmwanna yeva gamɨre asawaarɨ wɨla pwɨyɨna yeva 13 sɨnnawɨ a'mwe Anaazaryawɨnna makuna. Sare' dare'nesɨ. Sagaa' Gotɨyarɨna Yɨra'de Naangei Kaayapaazai mwaalakei. Kaayapaazarɨ ganyaalɨmaangei Anaazai mwaalakelyɨra. 14 Nabaai Kaayapaazai sai Juyaraavɨ wɨdɨna “Gave pwai a'mweraavɨna balaja' yɨ sa' tewaanyasɨra.” Sara wɨdɨna yakelyɨ Kaayapaazai.

Pitai Jizaazarɨna “Maavelyɨ,” wɨdake'nesɨ.

15 Saaimonɨ Pitalyɨ Jizaazare pwalyɨ saraai Jizaazarɨ mɨdɨnna. Gamɨrei pwarɨna Gotɨyarɨna Yɨra'de Naangei nayaa yawɨ'na yadelyɨ. Yawɨ'na yadei angwaasavɨ kusɨlaanna Jizaazalyɨ wɨlaawɨna. Jizaazarɨ kuna mɨdɨnna yagɨlyai wɨlaawɨna. 16 Wɨlaawɨna kya' mwasɨlaa tɨkuryaba Pitai daavɨna. Sarevɨdaa'nyɨ gamɨre pwarɨna Gotɨyarɨna Yɨra'de Naangei nayaa yawɨ'dei sai mwasɨlaanna ayɨna walyuna yaka tɨkuryavɨ maremwaaide sɨdɨraayavɨ wɨdɨna yaka kusɨlaanna Pitarɨ makuna. 17 Sarevɨdaa'nyɨ tɨkuryavɨ sɨdɨraaya' Pitarɨ wɨdɨna “Pwaigɨjɨ a'mwe sahwareigɨ midaaka?” Sai kwaasɨ wɨdɨna “Aawa, nɨmɨ mɨka!” 18 Sagaa' yɨrɨlyagaakɨ. Sare'na damerajɨ yaasɨwa'wawɨnyarajɨ dɨka marira'na yeva savɨ daavɨna yeva yɨmwannyɨna. Yɨmwannyɨna yadaapi Pitai bɨna yaka kumɨnyaba daavɨna yaka yɨmwannyɨna ya'.

Gotɨyarɨne Tamira'de Naangei Jizaazarɨ yɨwaaravake'nesɨ.

19 Sarevɨdaa'nyɨ a'mwera dɨnyɨna “Anaazai, Gotɨyarɨna Yɨra'de Naanga pwalyɨ.” Nabaai dɨnyɨna yesai A'mwe Anaazai Jizaazarɨ yɨwaara'na. Gamɨreraavɨnajɨ gamɨre wɨjɨwaakyavɨnajɨ yɨwaara'na. 20 Sara yɨwaara'na kya' Jizaazai ja'nawɨdɨna “Yuyagaa' Kwaakevakɨyaraayaba yuyaraavɨ ku'maayaba wɨdadɨnyainyɨra. Juyainaavɨre lotuangengɨjɨ Gotɨyare Angevɨjɨ saba wɨjɨwaakɨna. Juya yuyara yɨkabadɨvɨsaba yuna wɨjɨwaakɨna yadɨnyainyɨ. Lɨka yulya'na yagaala aane pɨrɨ' kɨrɨ' mujadɨnyainyɨ. 21 Sara yadɨnyainyɨne'na baa'na nyɨwara'mwaa? A'mwera kadɨka nyu'nesaraavɨ yɨwaarava'gɨzɨ gɨthɨpɨ'derera. Yɨthaa, kumɨ yagaala sara wɨde'na nayaa yawɨ'na yesa'nanyɨra.” 22 Sai sara wɨdɨna yakegaa' dame pwai Jizaazare maangwɨdaanyaba asasɨ jɨrɨ'bwararanna yaka wɨdɨna “Amɨ, Gotɨyarɨne Tamira'de Naangerɨ sara baa'na ja'nawɨdɨwaana!” 23 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Nɨmɨ kayaa'na wɨdɨwɨjɨ kwajɨ sa'na dava yuyara mwaaihasaraavɨ duzɨwaakya! Sa'na nɨmɨ tewaanna wɨdɨwe' baa'na nyɨramwaana?” 24 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai wɨla kuna pwɨyɨnɨkerɨ Anaazai yaasɨna kya' Gotɨyarɨna Yɨra'de Naangei Kaayapaazaryawɨnna pwara makuna ye'.

Pitai Jizaazarɨna “Maavelyɨ,” ayɨna wɨdake'nesɨ.

25 Sɨnnawɨ dɨkeyaba Pitai daavɨna yaka dɨkevɨ kuna yɨmwannyɨna. Kuna yɨmwannyɨna yadaa'nyɨ pwara Pitarɨ wɨdɨna “Nabaai, a'mwe sahwareigɨ midaaka?” Pitai kwaasɨ wɨdɨna “Aawa, nɨmɨ mɨka!” 26 Saba Gotɨyarɨna Yɨra'de Naangere yaasɨwa'wawɨnya pwai mwaalɨna. Pitai a'mwere kadɨkikɨ yuna daku'na gamɨjɨyarajɨyai mwaalɨna. Sai mwaalɨna yaka wɨdɨna “Wawɨnyavɨ salyɨyaigɨnyɨ tɨnna magwanganyɨjɨwa?” 27 Sarevɨdaa'nyɨ Pitai kwaasɨ ayɨna wɨdɨna “Aawa.” Wɨdɨna yakegaa' yɨme'nya'bɨ' kukuraayai jaka dɨna ya'.

Ga'maanɨyai Paailatɨmyaba Jizaazai daavake'nesɨ.

28 Sarevɨdaa'nyɨ Kaayapaazare angevɨdaa'nyɨ Ga'maanɨya naangere anga kotɨyavɨna Jizaazarɨ makuna. Sagaa' byaaka mena yakegaakɨ. Jizaazarɨ makuna yeva Juyara dɨna “Ga'maanɨyaraavɨre anga kotɨyavɨna wɨlawaajɨ nemɨ kɨmaakeina nyɨma'naadɨka! Aawa. Pari'ma'munne tɨka naade'na,” deva kotɨyavɨ mwɨlaawie'. 29 Sarevɨdaa'nyɨ mwasawɨ daavesawɨnna A'mwe Paailatɨ walyuna yaka yɨwaara'na “A'mwe darɨna kotɨyavɨ be kayaa'nanya'na dɨvanɨgatavaka?” 30 Kumɨ ja'nawɨdɨna “Sai kayaa'nanya' myajɨ kwajɨ gɨmɨnyawɨnna mamakabi kyaadɨka!” 31 Sarevɨdaa'nyɨ Paailatɨ wɨdɨna “Sahwaihi makwalyuna yapi sarɨnnya kɨwɨnya'na kotɨya' a'mwerɨ jɨla!” Juyara wɨdɨna “A'mwe Romɨyaihi kɨwɨnya' nedakadɨvɨ' ‘Kotɨya'na aane pwai kwarɨ maramakɨpɨnera!’ Sara nedadɨvɨsaihɨlyɨ.” 32 Sɨnnawɨ Jizaazai “A'mwera nɨmɨnyɨ sara kyapɨjɨ balɨdeinyɨ,” wɨdakesɨ. “Gamɨre yagaala sa' yune'na nebulya'na yɨma'nana!” Gotɨyai kadozɨ Juyara sara wɨdɨna yesasɨ. 33 Sarevɨdaa'nyɨ Ga'maanɨyaraavɨre anga kotɨyavɨ Paailatɨ ayɨna wɨlɨna yaka Jizaazarɨna dameraavɨ wɨdɨna “Dalyamaraawila!” Sara wɨdɨna yaka Jizaazarɨ wɨdɨna “Juyaraavɨ maremwaaidɨnya Kingɨyaigɨ daaka?” 34 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Nyɨwara'mwaanya' gɨnnya yagaalya' dɨngaka? Pwara nɨmɨnyɨna gɨthɨwaasa' dɨngaka?” 35 Paailatɨ ja'nawɨdɨna “Juyainyɨ daaka! Nɨmɨnyawɨnna gɨnnya yɨsavaakɨyara Juyarajɨ Gotɨyarɨna yɨra'dɨvɨta naangerajɨ sara gɨmarɨmwaihɨwaa'. Berɨ' yagɨneigɨnaka!” 36 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Kwaaka davakɨ nɨmɨre maremwaalyabwi maayasɨra. Kwaaka davakɨ maremwaaidɨnyainyɨ kwajɨ nyɨmɨdɨdɨvɨsara dɨna ‘Juyara sahwarɨ nagalalɨmwabɨka!’ kadɨpɨka! Sara dɨna yɨpɨjɨ kwajɨ Juyaraavɨ mala karabɨthɨka! Sare' Kwaaka davakɨdaa'nyɨ nɨmɨre maremwaalyabwi mwarika.” 37 Sarevɨdaa'nyɨ Paailatɨ wɨdɨna “Nabaai, sarevɨ maremwaaidɨnya Kingɨyaigɨ daaka?” Jizaazai ja'nawɨdɨna “Nɨmɨnyɨna nyɨdɨwaa ‘Kingɨyaigɨnyɨ.’ ‘Nebulyabwina wɨjalɨkurakɨma!’ dɨna yena nɨwaa' nyɨmaarakeinyɨ, Kwaakevakɨ yɨma'neinyɨ. Sareinyɨ nɨmɨre wawɨnyasɨ. Gazaizai nebulyavɨna wɨvu'nadei nɨmɨre maanguraayavɨ kadɨka nyu'nɨvanɨkelyɨra.” 38 Paailatɨ wɨdɨna “Nebulyabwi berɨvaka!”

Jizaazarɨ tamakya'na Paailatɨ wɨdake'nesɨ.

Sagaa' mwasawɨ Juyaraayawɨnna Paailatɨ ayɨna wɨna yaka wɨdɨna “Mena yawɨrena dɨna yɨwa. Sai kayaa'nanya myɨwakelyɨ. 39 Sa'na kɨrɨ' sarɨmɨrebwina Pari'ma'munnegaa' kalavuzarɨ yagalya'ma'dɨnyainyɨ. Sarevɨdaa'nyɨ Juyaihɨre Kingɨyarɨ yagalya'mavɨjɨwa? Sɨmunya gara yawɨ'mwaa'?” 40 Sarevɨdaa'nyɨ kumɨ jaka ayɨna wɨdɨna “Aawa, sai mɨka! Aawa. Baravaazarɨ nejaama!” Baravaazai sai kuka yɨpalamaa'delyɨ.

19

1 Sarevɨdaa'nyɨ Paailatɨ sara wɨdɨna kya' aawɨlasara Jizaazarɨ maarɨna yeva wɨla lannakesɨ sara tamɨna. 2 Mena tamɨna yeva taanya lannaka kave gɨhɨpaina yeva yamɨngaina yeva mwaaihɨ'nya lannake' gamɨre mɨnyagɨnyavɨ yɨlakɨna. Gamɨre mɨnyagɨnyavɨ yɨlakɨna yeva kwaabɨyɨvɨta wayaake' egwewaarɨ yewaa'bwa'na yeva 3 gamɨnyawɨnna bɨna yeva kwaasɨ yagaala wɨdɨna “Naangeigɨ! Yuyagaa' Juyaraavɨre Kingɨyaigɨ dɨmwaala!” Sara wɨdɨna yeva kunnya araraalyajɨ gamɨre sɨnnyavɨ jɨrɨ'bwararanna ye'. 4 Anga mwasawɨnna Paailatɨ ayɨna walyuna yaka kwala bwa'naanyavɨ wɨdɨna “Yɨthaa, tamakya'na gamɨre kayaa'nanya' mwari'. Nɨmɨ bɨrɨna bɨrɨna yena gamɨre kayaa'nanya' mwanganyɨwa. Dahaa' ‘ “Paailatɨ gamɨnyɨ yɨwetawakya' mabɨramaariwaka,” yawɨpɨka!’ dena sarɨmɨnyabanna makabɨvanɨge.” 5 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai mwaaihɨ'nya lannake' yɨlakɨnɨke' kwaabɨyɨvɨta wayaake' yewaa'bwa'nɨkei mwasawɨnna walyuna. Mwasawɨnna walyuna kya' Paailatɨ kumɨnyɨ wɨdɨna “Yɨthaanyɨla! A'mwe dalaakana!” 6 Sarevɨdaa'nyɨ Gotɨyarɨna yɨra'dɨvɨta naangerajɨ damerajɨ tɨnna wanganeva jaka dɨna “Yɨsavɨri nilɨya dɨramo! Yɨsavɨri nilɨya dɨramo!” Jaka dɨna kye' Paailatɨ wɨdɨna “Nabaai, sarɨmɨ maarapɨri yɨsavɨ nilɨya dɨramyɨla! Sare' dare'nesɨ. Nɨmɨ gamɨnyɨ mabɨramaariwa yɨwetawakya'!” 7 Juyara ja'nawɨdɨna “Nemɨ kɨwɨnya' kɨnɨnnakeine. ‘Gotɨyarɨ Gawaalɨvaangeinyɨra,’ kwaasɨ sara nedɨvanɨke'na nemɨre kɨwɨnya' dara dɨnɨ' ‘Balana!’ ” 8 Sarevɨdaa'nyɨ Paailatɨ yagaala sa' kadɨka wɨ'nyɨna yaka lɨka naanga yɨna yaka 9 Ga'maanɨyaraavɨre kotɨangevɨ ayɨna wɨlɨna yaka Jizaazarɨ yɨwaara'na “Gawɨdaasaigɨnaka?” Sara yɨwaara'na kya' kɨrɨ' Jizaazai maja'nawɨjɨna. 10 Sarevɨdaa'nyɨ Paailatɨ wɨdɨna “Nɨmɨnyɨ manyɨjɨwaana? Jawɨka! A'mwe naangeinyɨ, gɨmɨre wɨlyabaai yaarɨna kya'muri dɨwode dɨragɨnya' kɨnɨnnakeinyɨ. Nabaai, ‘Yɨsavɨri nilɨya dɨramyɨla!’ kuda'muri dɨvaide dɨragɨnya' kɨnɨnnakeinyɨra. Sare'na jawɨka!” 11 Jizaazai ja'nawɨdɨna “Gɨmɨre dɨragɨnya' Sɨgunyavɨdaa'nyɨ Gotɨyai magɨzaayajɨ kwajɨ dɨragɨnya aane pɨrɨ' kɨrɨ' kɨnɨnnakeigɨ mamwaalyɨ kyɨdɨka! Sarevɨ gɨmɨnyawɨnna a'mwe kwai nyɨmakabɨwakei, kayaa'nanya naange' kɨnɨnnakelyɨra. Gɨmɨ kayaa'nanya maalɨke' kɨnɨnnakeigɨnyɨra.” 12 Sarevɨ Paailatɨ kadɨka wɨ'nyɨna yaka dɨna “Jizaazarɨ makwaasɨma!” Dɨna yaka yaamɨjɨ yaamɨjɨ yɨna. Yaamɨjɨ yaamɨjɨ yɨna yadaa'nyɨ kɨrɨ' Juyara jaka naanga wɨdɨna “Sarɨ makwaasɨja' Romɨyaihɨrɨ yɨhɨmaremwaaide Sizaareigɨ mɨka! Gazaizai dada ‘Kingɨyainyɨ,’ a'mwe sai Sizaarɨna yɨkamaangelyɨra!” 13 Sarevɨdaa'nyɨ sa Paailatɨ kadɨka wɨ'nyɨna yaka kusawɨdaa'nyɨ mwasawɨnna Jizaazarɨ wɨlamaraawɨna yaka kotɨya' yadei yawɨbwa'derɨ namwaalyɨsavɨ walamwaaina. Saba Angwaata Sɨlaange' wo'nɨkesɨ. Nabaai, Yɨvɨruyagaalya' Gavaatha wo'nɨkesɨ. 14 Sagaa' Pari'ma'munne wona sagaakɨ. Sagaa' kumɨre yuya yovɨrawakyagaa'. Sɨrɨgwajahaa' aya kɨgaa' yɨma'nakegaakɨ. Paailatɨ walamwaaina yaka Juyaraavɨ wɨdɨna “Yɨthaanyɨla! Dai sarɨnnya Kingɨyalyɨ.” 15 Sarevɨdaa'nyɨ sahwara jaka naanga wɨdɨna “Dɨramakya! Dɨramakya! Yɨsavɨri nilɨya dɨrama!” Paailatɨ yɨwaara'na “Sarɨnnya Kingɨyarɨ yɨsavɨri nilɨya tamɨdei daaka! Sara danyɨdɨwaava!” Gotɨyarɨna yɨra'dɨvɨta naangera ja'nawɨdɨna “Nemɨre kingɨya pwai mamwaalyɨ'. Sizaai gavei kingɨyalyɨra.” 16 Sarevɨdaa'nyɨ sagaa' Paailatɨ “Sarɨ yɨsavɨri nilɨya tabɨka!” daka wɨmwangɨmwaaihɨna ya'.

Yɨsavɨri Jizaazarɨ nilɨya tamesa'nesɨ.

Sarevɨdaa'nyɨ aawɨlasara yɨsawa' Jizaazarɨ wɨmaarina yeva Jizaazarɨ makwalyuna. 17 Jizaazarɨ makwalyuna yadɨvɨ' sai gannya yɨsawa' yɨkwa'na yaka Gɨlemɨnyagɨnyaba wo'nɨkewɨnna makuna. Saba Yɨvɨruyagaalya' Golɨhota wo'nɨkesɨ. 18 Makuna kya' aawɨlasara yɨta savɨri nilɨya tamɨna. Nabaai, yɨsawaarɨri a'mwe pwaraarɨ nilɨya tamɨna yesaraalyɨ. Jizaazare aangasɨmagɨ pwarɨ nilɨya tamɨna, kwanaamimagɨ pwarɨ nilɨya tamɨna. Tɨnnyaba Jizaazai. 19 Paailatɨ pɨkarya yɨda'na yaka aawɨlasaraavɨ wɨdɨna “Jizaazarɨ yɨsavɨ yagaala da' jɨlakyɨla!” Sara wɨdɨna kya' sara yɨlakɨna. Dara pɨkarya yɨda'na “Jizaazai, Naazaretɨ mwaalyai Juyaraavɨ maremwaaidei Kingɨyai.” 20 Sara yɨda'nɨke' yɨsavɨri Jizaazarɨ nilɨya tamesaba Anga Jeruzaalemɨ aya kɨba wara'. Jeruzaalemɨ maalɨkeba wa'nɨke'na Juya kwalaalyara pɨkarya sa' tɨnna wanganna. Pɨkarya sa' Yɨvɨruyagaalyasɨ Romɨyaraavɨre yagaalyasɨ Gɨrikɨyaraavɨre yagaalyasɨ yɨda'nɨkesɨ. 21 Sarevɨdaa'nyɨ Gotɨyarɨna yɨra'dɨvɨta naangera Juyara Paailatɨmɨ wɨdɨna “ ‘Juyaraavɨ maremwaaidei Kingɨyai,’ pɨkarya myavɨkaryɨnnera! Aawa. Javɨkarya! ‘A'mwe dai wɨdadelyɨ “Juyaraavɨ maremwaaidɨnyainyɨ Kingɨyainyɨreva.” ’ ” 22 Paailatɨ ja'nawɨdɨna “Nɨmɨ mena yɨda'mwe' yɨda'mwana! Mi'nanyɨra.” 23 Yɨsavɨri Jizaazarɨ nilɨya tamevevɨdaa'nyɨ aawɨlasara Jizaazarɨ baazɨ'ma'nya saza maarɨna yeva yanga munne'. Pɨwa' pwai maarɨna, pɨwa' pwai maarɨna, aawɨlata pwaraai pwaraalyara maarɨna. Nabaai Jizaazarɨ baazɨ'ma'nya saamɨnaange' maarɨna. Baazɨ'ma'nya sa' yavɨkaryagaa' magipwalyakesɨ. Sa' yuneba tɨlayalawakɨna yakesɨ. 24 Sarevɨdaa'nyɨ baazɨ'ma'nya saamɨnaange' maarɨna yeva dɨnyɨna “Baazɨ'ma'nya da' yuneba gave pɨrɨ'na mɨwɨ'nɨke' lihɨvalawaajɨ namunnaadɨka! Aawa. Nemɨ saatuya wasɨ'nyɨ wasɨ'nya yawaajɨ saatuya' tewaanya wavɨlavajai maaradesɨ.” Sare'na Gotɨyai “Nɨmɨre bukuya' dɨnɨke' nebulya'na yɨma'nana!” kada' sara ye'. Gotɨyare bukuya' dara dɨnɨ' “Nɨmɨre kwaabɨhannya yɨvɨta saza yanga munne'. “Nɨmɨre baazɨ'ma'nya'na saatuya' yeva wavɨlavakei maara'.” Sarevɨdaa'nyɨ aawɨlasara sara ye'. 25 Yɨsavɨri Jizaazarɨ nilɨya tamesaba maalɨkeba ganaangesɨ ganyɨwanaangesɨ Kɨlopaazare balaange' Maarɨyaasɨ Maahɨthaala mwaalya' Maarɨyaasɨ sa daavɨna. 26 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai tɨnna wanganna. Nabaai gamɨrerɨna tewaanya wɨvu'nakei saba daa'dɨ'nyɨ tɨnna wanganaka ganaangevɨ sarɨna wɨdɨna “A'mwe'gɨ, yɨthaa, sai jɨvwaalɨvaangelyɨ.” 27 Wɨdɨna yaka gannyarɨ wɨdɨna “Yɨthaa! Dahaa' a'mwe sa' gɨnnya gwaangesɨ.” Sara wɨdɨna yakegaa'daasɨ gannya angevɨ a'mwe savɨ maremwaala'.

Jizaazai balake'nesɨ.

28 Sagaa' Jizaazai dara yawɨrake' “Yuya mena daaka!” Sara kada' Gotɨyai “Nɨmɨre Bukuya' dɨnɨke' yuneba nebulya'na yɨma'nana!” kada' wɨdɨna “Aalya'na mɨjɨka nyɨwaka.” 29 Saba maa'gulyavɨ waainɨya kayaa'nanya' yɨ'nɨkesɨ. Sarevɨdaa'nyɨ waainɨya savɨ saalaalyavɨya jɨ'mɨnya' paihɨna yeva yɨta yɨzopɨya taanyavɨ jɨ'mɨnya' baazɨ'makuna yeva Jizaazarɨ maryɨkɨ dɨhaihɨrakɨna. 30 Sarevɨdaa'nyɨ mi'na dɨhaihɨrakɨna yesagaa' Jizaazai waainɨya' yaamɨjɨ nyɨna yaka wɨdɨna “Yuya menanyɨra.” Gannya mɨnyagɨnya' tuta'naraka gannya kuryai wɨmwangɨmwaaihɨna ya'.

Jizaazarɨ lɨgɨlɨgɨsaba aawɨlasai sɨramɨnya saamɨnya' lɨvapɨna yake'nesɨ.

31 Sagaa' Juyara kunnya Kwazaakegaa'na yovɨrawakɨna yadɨvɨsagaakɨ. Nabaai, Kwazaakegaa' sagaa' Pari'ma'munnegaa' Kwazaaka naangegaakɨ. Kwazaaka naangegaa'na Juyara “Nemɨre tewaanyagaa' yɨsangɨ gɨlaayara warɨna nyɨpɨdɨka!” dɨneva Paailatɨmɨ yɨwaara'na “ ‘A'mwera baibɨka!’ nedɨwaanyaraavɨ sɨvɨla kayaaka karɨngɨrawaajɨ yarai kabalapɨri yɨsangɨdaasɨ makwalɨna yaadeina daaka?” 32 Paailatɨ “Yo,” wɨdakevɨdaa'nyɨ aawɨlasara bɨna. Pɨrɨ' daresɨ. Jizaazaryaba a'mweraarɨ tameta pwarɨ sɨvɨlyaraai tɨngɨ'na, pwarɨ sɨvɨla tɨngɨ'na. 33 Sɨvɨla tɨngɨ'na kye' pɨrɨ' daresɨ. Jizaazaryawɨnna bɨna yeva dara wanganesa' “Ai, a'mwe sai mena davaimwaka!” Sara deva gamɨre sɨvɨlyaraai marɨngɨrina. 34 Aawa. Gamɨre sɨvɨlyaraai marɨngɨri kye' kɨrɨ' aawɨlata pwai Jizaazare lɨgɨlɨgɨsaba sɨramɨnya saamɨnyasɨ lɨvadaakuna. Sɨramɨnya' lɨvadaakuna kya' yɨme'nya'bɨ' tawesɨ aalyasɨ bwalaravaawɨna ya'. 35 Sarɨmɨ wɨ'nɨpɨne'na nɨmɨ tɨnna sara wangane sara yɨhɨzalɨkurakɨwa. Jalɨkurakya sa' nebulyasɨ. “Sarɨmɨ dɨlɨmwagyɨla!” dena sainyɨ dara yawɨ'mwa “Nɨmɨ nebulya'na yɨhɨthɨvanɨgesɨra.” 36 Sare' dare'nesɨ. Sɨnnawɨ Gotɨyai “Nɨmɨre bukuya' dɨnɨke' yune'na nebulya'na yɨma'nana!” kada' aawɨlasara sara ye'. Dara dɨnɨ' “Gamɨre yagɨnya aane pɨrɨ' kɨrɨ' marɨngɨri yadesɨra.” 37 Nabaai Gotɨyare Bukuya gabinyaba dɨnyɨna “A'mwera pwarɨ sɨramɨnya saamɨnyasɨ lɨvadaakwapɨjɨ sarɨ tɨnna wangabɨ'delyɨ.” Sara dɨnɨkesɨ.

Jizaazai gɨlaayarɨ wakagɨlya'nesɨ.

38 Sa mena yesagaa' Paailatɨmyawɨnna a'mwe naangei Jozepɨyai Aarɨmathɨya mwaalyai wɨna yaka yɨwaara'na “Jizaazarɨ gɨlaayarɨ maarɨjɨwana?” Jozepɨyai sai Jizaazarei mwaalakelyɨ. Kɨrɨ' Juya naangera Jizaazareraavɨna sɨnna tɨka wɨdavakevɨna lɨka ya'. Sa'na Jizaazarei mwaalake' lɨka yulyarakei. Sagaa' navɨka mwaalɨna yakei yɨwaara'na “Gɨlaayarɨ maarɨjɨwana?” Sara yɨwaara'na kya' Paailatɨ wɨdɨna “Yo, gɨlaayarɨ dulamaraawa!” Wɨdɨna kya' Jozepɨyai wɨlaawɨna yaka gɨlaayarɨ makabɨna. 39 Makabɨna yadaa'nyɨ A'mwe Nikothimaazai Jozepɨyalyɨ bɨna. Nikothimaazai sai sɨnnawɨ sawɨsavɨ Jizaazaryawɨnna angyɨrɨ'maata yakelyɨ. Sai marazɨnanya wabatɨrɨnya' makabɨna. Marazɨnanya mesɨ marazɨnanya alozɨyasɨ yegɨrɨlya' gɨlaayaraavɨ yɨ'dɨvɨsa' Juyara. Nikothimaazai marazɨnanya taanga teti (30) kilohɨraamɨ makabɨna. 40 Sarevɨdaa'nyɨ Jozepɨyalyɨ Nikothimaazalyɨ saraai Jizaazare kɨlaakejɨkɨ marazɨnanya' wakɨna yadi' kwaabɨhannya saamɨnyajɨ pwɨyɨna yagi. Sara yɨna yagɨlyabwi Juyara kumɨre gɨlaayaraavɨ wakya'ne'na sara yadɨvɨsabulyɨ. 41 Yɨsavɨri Jizaazarɨ nilɨya tamɨna yesaba yɨwawɨnya' warɨkebera. Yɨwawɨnyavɨ gɨlaayarɨ wakya'ne' simaange' warɨ'. Sagaa' simaangevɨ gɨlaaya aane pwai kwarɨ mwaki yadɨvɨsasɨ. 42 Sarevɨdaa'nyɨ saba simaanga mudɨke' warɨke'na, mwanyavɨ Juyaraavɨre Kwazaakegaa'na saraai Jizaazarɨ kave wɨlakɨna yagɨlyaraalyɨ.

20

Simaanga kune' wa'dɨsɨyavɨnesɨ.

1 Wikɨyavɨne yɨrɨka sɨnnawɨnya' Saadehaa' yɨrɨkunyagaa' jɨhɨnyavɨ simaangevɨna Maahɨthaala mwaalya' Maarɨyaa' wɨna yaka tɨnna dara wanganake' “O, Nɨwaava, simaadɨkuryavɨ sɨlaange' davasɨnadaavɨka!” 2 Sarevɨdaa'nyɨ kaanyave'na kaanyave'na wɨna. Jizaazarɨ gannya pwarɨna tewaanya wɨvu'nadei salyɨ Saaimonɨ Pitalyɨ saraaryawɨ yɨ'ma'na yaka saraarɨ wɨdɨna “Simaangevɨdaa'nyɨ pwara Naangerɨ makwalyuna kyɨwaa' nemɨ yawɨ'na ‘Gazɨyaka? Gɨlaayarɨ gazɨ makuwaatabanaka?’ ” 3 Sarevɨdaa'nyɨ Pitalyɨ Jizaazare pwalyɨ ya'ma'na yagɨla walyaabɨna yagɨla simaangevɨna yarai wɨna. 4 Saraai kaanyave'na wodaakɨlyɨ kɨrɨ' Jizaazare pwai kaanyave'na naanga yaka Pitarɨ wavɨla'na yaka sɨnnawɨ simaangevɨ yɨ'ma'na. 5 Mi'na yɨ'ma'na yaka walaruta'nyɨna yaka kusawɨ kwaabɨhannya saamɨnya tɨnna wanganna. Tɨnna wanganna yaka kɨrɨ' kusawɨnna mulaawina. 6 Kusawɨnna mulaawi yadaa'nyɨ dɨvidaasɨ Saaimonɨ Pitai bɨna yaka simaanga kusawɨnna yarai bulaawɨna. Yarai bulaawɨna yaka savɨ kwaabɨhannya saamɨnya wa'dɨsɨ tɨnna wanganna. 7 Nabaai Jizaazarɨ mɨnyagɨnyavɨ kwaabɨhannya saamɨnya' gwavaaihɨ'nɨke' tɨnna wanganna. Kwaabɨhannya sa' kwaabɨhannya saamɨnya pɨnɨngyaba mwari ya'. Aawa. Gabinyaba gwavaaihɨ'nɨke' wa'dɨsɨ tɨnna wanganna. 8 Pitai tɨnna wanganna yakevɨdaa'nyɨ sɨnnawɨ simaangevɨ Jizaazare pwai yɨ'mavakei sagaa' wɨlɨna yaka tɨnna wanganna yada Jizaazarɨna lɨmwanna ya'. 9 Sare' dare'nesɨ. Sagaa' Gotɨyare Bukuya' dɨnɨke' “Sai mena balori ayɨna dɨkaavadelyɨra,” sa' dɨnɨke'na kɨrɨmɨ myawɨri yagɨlyaraalyɨ. 10 Sarevɨdaa'nyɨ kɨrɨnnya angevɨna saraai Jizaazareraai ayɨna wɨna yagi.

Maarɨyaa', Maahɨthaala mwaalyayaba Jizaazai daavɨna yake'nesɨ.

11 Maarɨyaa' ayɨna bɨna yaka simaangevɨ mwasawɨ daavɨna yaka kɨnna dɨna. Kɨnna kuna dɨna yadevɨdaa'nyɨ walaruta'nyɨna yaka simaangevɨ kusawɨ tɨnna wanganna yaka 12 Gotɨyare mamaaya ejelɨyaraarɨ tɨnna wanganna. Ejelɨyaraai baazɨ'ma'nya yaaka baazɨ'ma'nagɨleraai. Jizaazarɨ kɨlaakejɨ' warakeba saraai walamwaaina yagi. Mɨnyagɨnyayaba pwai walamwaaina, sɨvɨlyaraaryaba pwai walamwaaina yagi. 13 Maarɨyaa' tɨnna wanganna kya' saraai wɨdɨna “A'mwe'gɨ, kɨnna baa'na dɨvanɨgɨna?” A'mwe' wɨdɨna “Pɨwɨnna nɨmɨre Naangerɨ makuna kyɨwaa' kumɨ wakɨna yɨwaasa'na nɨmɨ mwanganyɨwe'nyɨ.” 14 Sara wɨdɨna yakegaa' gɨnyɨma'nyɨna yaka saba Jizaazai daa'dɨsɨyarɨ tɨnna wanganna ya'. Sa' kɨrɨ' dara myawɨryake' “O, Jizaazai daaka!” 15 Sa'na majɨ kya' Jizaazai wɨdɨna “A'mwe'gɨ, kɨnna baa'na dɨvanɨgɨna? Aarɨna bɨ'dɨ dɨvanɨgɨ?” Wɨdɨna kya' a'mwe' yawɨ'na yada “Yɨwawɨnya' yadelyɨ,” wɨdɨna “A'mwe naangeigɨ, gɨmɨ damakuwaana? Sara yagɨna nyɨdana! ‘Yɨnagaavaihaba sabanna wakuwana.’ Sara kanyɨda'gɨzɨ sawɨnna wawa'muri maraawɨde'nyɨ nɨmɨ.” 16 Jizaazai wɨdɨna “Maarɨyaa'!” A'mwe' gamɨnyɨna gɨnyɨwanna yaka “Jizaazalyɨ,” daka Yɨvɨruyagaala wɨdɨna “Raavoni!” Yagaala sa' “Nyɨjɨwaakadɨnyaigɨ!” dɨnɨkesɨra. 17 Jizaazai wɨdɨna “Manyɨgalalɨmwadɨnnera! Sare' dare'nesɨ. Nɨmwaryawɨnna mena ayɨna yimwaaweinyɨ daaka! Sa'na nya'mweraayawɨ nɨmɨnyɨne wɨdɨna ‘Nɨmwaryawɨnna ayɨna yɨlaawɨdeinyɨ. Sai Nɨmaamaangelyɨ. Sai Sɨrɨnɨmaangelyɨ. Sai Nɨnnya Gotɨyalyɨ. Sai sarɨmɨre Gotɨyalyɨ. Saryawɨnna ayɨna yɨlaawɨdeinyɨ,’ sara duthana.” 18 Maarɨyaa' Maahɨthaala mwaalya' bɨna yaka gamɨreraavɨ wɨdɨna “Ai, Naangerɨ tɨnna wangamwe'nyɨ,” wɨdɨna yaka Jizaazai wɨdake' sara wɨdɨna yakesɨra.

Gannyaraayawɨ Jizaazai daavake'nesɨ.

19 Sarevɨdaa'nyɨ Saadehaa' sawɨsavɨ angevɨ Jizaazarera yɨkabɨna yeva kaanya lokɨya nayaa tihɨ'na. Juya naangeraavɨna lɨka yɨna yadɨvɨ' kaanya lokɨya nayaa tihɨ'na ye'. Tihɨ'nyɨna yadɨ'nyɨ Jizaazai yɨma'naabɨna yaka kumɨnyaba daavɨna. Tɨnnyaba daavɨna yaka wɨdɨna “Nya'mweihi, kwaamu'nanya' yɨhwarana! Tewaanya dɨmwaalyɨla!” 20 Sara wɨdɨna yaka gannya a'araraalyawaalyɨ gannya lɨgɨlɨgɨsaba wɨjɨwaainnyɨna ya'. Sarevɨdaa'nyɨ gamɨrera Naangerɨ tɨnna wanganeva yɨlaaya naanga yɨna. 21 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai ayawɨ wɨdɨna “Nya'mweihi, kwaamu'nanya' yɨhwarana! Nɨmwai nyɨdasaabakabaaibɨ' sara yɨhɨthaasɨdeinyɨra.” 22 Sa' wɨdɨna yaka kumɨnyɨ pwa'nyɨ makuraasɨna yaka wɨdɨna “Kuryai Tewaanyai sarɨmɨnyɨ yɨhɨmwaalana! 23 Kyɨhɨmwaalori sarɨmɨ pwara kwaraavɨre yɨwetawakya wasɨ'na kyapɨjɨ Gotɨyai sara mena wasɨ'na yadelyɨ. Kwara pwaraavɨre yɨwetawakya kuna ja'nayɨpɨja' Gotɨyai avaaina mena ja'nayadelyɨra.” Sara wɨdɨna ya'.

Jizaazalyɨ Tomaazalyɨ saraarɨnesɨ.

24 Kumɨnyabanna Jizaazai bakegaa' Jizaazarera sɨvɨlyɨraai ata purɨdaasɨ pwaraalyai Tomaazai kumɨjɨ mamwaalyɨna. Mamwaalyai Tomaazai gɨra'mɨraalyai. 25 Sarevɨdaa'nyɨ sai ayɨna bɨna kya' sahwara wɨdɨna “Naangerɨ tɨnna mi'na wangamworɨnera.” Wɨdɨna kye' Tomaazai wɨdɨna “Kwaasɨ nyɨdɨwaa'. Gamɨre asawaarɨ nilɨya tamwa'daata yɨwihwaaryawaarɨ tɨnna mwanganyɨ yɨwɨja' yɨwihwaarya sawaarɨ nɨnnya asai malakulayɨwɨja' gamɨre lɨgɨlɨgɨsaba nɨnnya asi malakulayɨwɨja' malɨmwagyɨ yɨdeinyɨ. Arɨkawɨnyɨ.” Wɨdɨna ya' Tomaazai. 26 Wikɨya ayawɨnyarɨkɨ angevɨ kusawɨnna Jizaazarera ayɨna yɨkabɨna yeva angevɨ bamwaaina. Nabaai Tomaazalyɨ mwaalɨna. Sagaa' kaanya yuya lokɨya nayaa tihɨ'nɨkengɨ. Yuyara mwaalɨna yadapi kaanya tihɨ'nadɨ'nyɨ kɨrɨ' Jizaazai yɨma'naabɨna yaka tɨnnyaba daavɨna yaka wɨda' “Nya'mweihi, kwaamu'nanya' yɨhwarana!” 27 Sara wɨdaka Tomaazarɨ wɨdɨna “Davɨ gɨnnya asai dakɨ! Nɨmɨre asɨraarɨ tɨnna dɨnyangana! Gɨnnya asi yɨwɨbwa'na ya'gɨzɨ nɨmɨre lɨgɨlɨgɨsaba dɨnyulakaa! Nɨmɨ kwaihwaainakeinyɨna kuna manyɨlɨmwagyadɨnyaigɨ mamwaaidɨnna! Aawa. Nyɨlɨmwadɨnyaigɨ dɨmwaala!” 28 Tomaazai wɨ'nyɨna yaka ja'nawɨdɨna “Nɨnnya Naangeigɨnyɨ. Nɨnnya Gotɨyaigɨnyɨra.” 29 Jizaazai wɨdɨna “Tɨnna nyanganagɨna danyɨlɨmwamwaa? Pwara tɨnna manyanganyevera kɨbanna nyɨlɨmwamwaa'. Sarera yɨlaaya naanga yadɨvɨ' tewaanaanga winɨkeraavɨ Gotɨyai wɨmwaaihaderera.” Jizaazai sara wɨdɨna yakelyɨ.

Bukuya da' yɨda'nɨke'nesɨ.

30 Sarevɨdaa'nyɨ pɨrɨ' daresɨ. Bukuya davɨ Jizaazai yɨjɨwaainya sajɨ tewaanya sajɨ yakengɨ yɨda'mwa. Gannyaraayaba Jizaazai naanga pɨnɨjɨ tewaanya pɨnɨjɨ kwalaalya yɨna ya'. Sangɨna bukuya davɨ myɨdayɨ yɨweinyɨ. 31 Pɨrɨ' daresɨ. Sara yɨda'mwe yawɨ'na yadɨ “Pwara yagaala da tɨnna wanganapɨri dara lɨmwabɨka! ‘Jizaazai Kɨraazɨtɨyalyɨra. Gotɨyai Jizaazarɨ dahɨlakakelyɨra. Yɨthaa, Jizaazai Gotɨyare Gawaalɨvaangelyɨra.’ ‘Sara lɨmwabɨka!’ dadɨ yɨda'mwa.” Nabaai yɨda'mwe yawɨ'na yadɨ “Sahwara sara lɨmwaga'dɨvɨ' yuyagaa' gamɨre yayavɨ Jizaazarɨne gaalyabwi kɨnɨnnakera mwaaibɨka!” Sara dɨna yadɨ bukuya da' yɨda'mwa.

21

Jizaazai gamɨrera ata yuyi ata purɨdaasɨ pwaraalyaraavɨ wɨjɨwaainnake'nesɨ.

1 Sa mena yɨma'nakegaa' dɨvi Aalɨbunya Taaivɨrɨyaazavɨ Jizaazai gannyaraavɨ ayɨna wɨjɨwaainnyɨna. Dara wɨjɨwaainnyɨna yakesɨ. 2 Saaimonɨ Pitalyɨ Tomaazai gɨra'mɨraalyɨyalyɨ Nataanyalɨ Kwaaka Galɨli Anga Kena mwaalyalyɨ Sevathiyarɨ gawaalɨvaangeraalyɨ Jizaazare pwaraalyɨ sara yɨkabɨna yeva aalɨbunyavɨ mwaalɨna. 3 Mwaalɨna yadapi Saaimonɨ Pitai pwaraavɨ wɨdɨna “Jawɨnya maarya'neinyɨ wɨdeinyɨra.” Sara wɨdɨna kya' kumɨ wɨdɨna “Gɨmɨjɨ wawaana!” Sarera wɨna yeva aalyavɨ sɨpɨya' yɨla'dɨsɨ yɨlamwaaina. Yɨlamwaaina yeva sawɨta yuyavɨ jawɨnyanne gɨlya wasɨ'wasɨta yadaapi jawɨnya aane pwai kwai mabwalaminaawi yɨna. 4 Mabwalaminaawi yadaa'nyɨ nyɨlyai gaai byɨlyɨrɨ'daasɨyagaa' aalɨmaangevɨ Jizaazai daavɨna. Jizaazai daavɨna yadɨ'nyɨ kɨrɨ' gamɨrera dɨna “Mudɨkelyɨ. Jizaazai mɨka!” 5 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazai wɨdɨna “Kaimɨraayaihi, jawɨnya aane pɨrɨ' kɨrɨ' kɨnɨnnakeihi daaka?” Kumɨ ja'nawɨdɨna “Aawa.” 6 Sai wɨdɨna “Sɨpɨyavɨ aangasɨmagɨ jawɨgɨlya' marasɨ'na yapɨri jawɨnya bwalaminaapɨ'dengɨ.” Sarevɨdaa'nyɨ aangasɨmagɨ jawɨgɨlya' marasɨ'na yeva jawɨnya naanga naanga minnɨke'na sɨpɨyavɨna ayɨna mamwagi'nyɨ yɨpɨnesɨ. 7 Sarevɨdaa'nyɨ Jizaazarɨ gannyarɨna tewaanya wɨvu'nakei Pitarɨ wɨdɨna “Naangelyɨ.” Sarevɨdaa'nyɨ Saaimonɨ Pitai “Naangelyɨ,” kadɨka wɨ'nyɨna yaka yarai baazɨ'ma'nyɨna ya'. Sare' dare'nesɨ. Baazɨ'ma'nya yɨrainakei kunei mwaala'. Sara yaka aalɨbunyavɨ dɨkwosɨ'na. 8 Aalyavɨ dɨkwosɨ'na kya' sɨpɨyavɨ Jizaazare pwara yɨlamwaaina yeva, jawɨnya minnɨke' mwagi'nyɨna yadaapɨjɨ aalɨbumaangevɨna sɨpɨya' makuna. Sare' dare'nesɨ. Kwaakevɨdaa'nyɨ etaba mɨ'. Aawa. Mitaaya 100 (waanɨ aadɨretɨ) sɨpɨya' makuna. 9 Sarevɨdaa'nyɨ maangebaarɨ sɨvɨla paihɨ'na yeva wapaasɨ dɨkwaagidɨkevɨ jawɨnya pɨraayakejɨ sa tɨnna wanganna. 10 Tɨnna wanganna kye' Jizaazai wɨdɨna “Jawɨnya ma'mwaata pɨnɨ dɨmakabyɨla!” 11 Sɨpɨyavɨna Saaimonɨ Pitai wɨna yaka aalɨmaangevɨna jawɨgɨlya' mwagi'namaa'na. Gɨlya savɨ jawɨnya naanga minnyɨna. Jawɨnya 153 yuya sa minnyɨna yakengɨ. Jawɨnya naanga naanga sa minnaka kɨrɨ' gɨlya' mamumunyɨryakesɨ. 12 Pitai gɨlya' mwagi'namaa'na kya' Jizaazai wɨdɨna “Kaajɨla! Wapaaya dɨnyɨla!” Gamɨrerajɨya aane pwai kwai yawɨ'na “Naangelyɨ,” yaka “Aaihwaigɨnaka?” dɨragɨnna myɨwaarayɨ, navɨka mwaalɨna. 13 Navɨka mwaalɨna yadɨsɨ sangyawɨnna Jizaazai bɨna yaka wapaaya maarɨna yaka wɨjaavɨna ya'. Nabaai jawɨnyajɨ wɨmaarina ya'. 14 Sare' dahasaai dahaa' Jizaazai gannyaraavɨ wɨjɨwaainnakelyɨ. Mena balakei ayɨna dɨkaa'na yaka dahasaai dahaa' gannyaraavɨ wɨjɨwaainnyɨna yakegaakɨ.

Jizaazalyɨ Pitalyɨ saraarɨnesɨ.

15 Sarevɨdaa'nyɨ mena nesagaa' Jizaazai Saaimonɨ Pitarɨ wɨdɨna “Saaimonɨ, Jonɨmɨreigɨ, a'mwe daraavɨ nɨmɨnyɨna tewaanya wɨvu'nɨvanɨ'. Gɨmɨre gɨvu'nadevwi sahwaraavɨrebwi davɨla'manɨka?” Pitai wɨdɨna “Naangeigɨ, yo, gɨmɨ mena yawɨ'mwaa ‘Pitai nɨmɨnyɨ nya'mwelyɨra.’ Sara yawɨ'mwaanyasɨ.” Jizaazai wɨdɨna “Nɨmɨre sipɨzipɨya maalɨkeraavɨna wapaaya duzaama!” 16 Wɨdɨna yaka pɨgasaai Jizaazai wɨdɨna “Saaimonɨ, Jonɨmɨreigɨ, nɨmɨnyɨna tewaanya gɨvu'nɨvanɨkeigɨ daaka?” Wɨdɨna kya' “Yo, Naangeigɨ,” Pitai wɨdɨna “ ‘Pitai nya'mwelyɨ,’ mena yawɨ'mwaanyaigɨnyɨ.” Jizaazai wɨdɨna “Nɨmɨre sipɨzipɨyaraavɨ dɨmaremwaala!” 17 Dahasaai dahaa' Jizaazai wɨdɨna “Saaimonɨ, Jonɨmɨreigɨ, nɨmɨ ja'mweinyɨ daaka?” Dahasaai dahaa' Jizaazai “Ja'mweinyɨ daaka?” wɨdake'na Pitai kale wiadaa'nyɨ wɨdɨna “Naangeigɨ, yuyangɨna yawɨ'mwaa. Nabaai ‘Pitai nya'mwelyɨ,’ sara yawɨ'mwaanyaigɨnyɨ.” Jizaazai wɨdɨna “Nɨmɨre sipɨzipɨyaraavɨna wapaaya duzaama!” 18 Naanga nebulya'na gɨthɨvanɨge. Mɨgɨnyaigɨ mwaalagɨnegaa' gɨnnya munnaanya' marina yadɨ ‘Yuyawɨnna wɨma!’ dɨna yadɨ sawɨnna wawagɨnyaigɨnyɨ. Sare' yadɨ kɨrɨ' neigɨ jɨma'nadehaa' gɨnnya asɨraai yɨwɨbwa'nyɨna kya'gɨri pwara gɨmɨnyɨ wɨla pwɨyɨna gyapɨjɨ ‘Sawɨnna mwɨwɨnera!’ yawɨ'dɨnyawɨ sawɨnna makuna gyɨpɨ'deigɨnyɨ.” 19 Sa' Jizaazai wɨdake' dara dɨna “Pitai sara balɨna kyori sare'na Gotɨyai byaannakei yɨma'nadelyɨra.” Pitarɨ wɨdɨna “Dɨnyɨmɨdɨnaama!”

Jizaazalyɨ gamɨre pwalyɨ saraarɨnesɨ.

20 Pitai gɨnyɨwannyɨna yaka dusɨmagɨ Jizaazare pwarɨ tɨnna wanganna. Sarɨna Jizaazarɨ tewaanya wɨvu'nakelyɨ. Sai kɨgaa' wapaaya tɨka nyɨna yesagaa' Jizaazaryaba walamwaainɨke', Jizaazarɨ kave yɨwaara'na “Naangeigɨ, gɨmɨnyɨ yɨkamaangeraavɨna givwarɨdaakwodei aaihwalaka?” sara yakelyɨ. 21 Sarevɨdaa'nyɨ Pitai tɨnna mi'na wanganna yaka Jizaazarɨ wɨdɨna “Naangeigɨ, dɨwaanya'na a'mwe sarɨna berɨvaka?” 22 Jizaazai wɨdɨna “Nɨmɨ sarɨna yawɨ'na ‘Kaanya ayɨna bɨdehaa'na sai kuna yemwaaladelyɨ.’ Sara yawɨ'na yɨwɨja' gɨmɨre wawɨnya' daaka! Sarebwina madɨnneigɨnyɨ. Dɨnyɨmɨdɨnaama!” 23 Jizaazai sara wɨdakevɨdaa'nyɨ neya'mwera dara dɨnesa' “Ai, Jizaazarei sai mabalyɨ yadei daaka!” Sara kade' kɨrɨ' sa'na Jizaazai majɨ “Mabalyɨ yadelyɨ,” Aawa. Majɨ yaka wɨdɨna “Nɨmɨ sarɨna yawɨ'na ‘Kaanya bɨdehaa'na sai kuna yemwaaladelyɨ.’ Sara yawɨ'na yɨwɨja' gɨmɨre' daaka!” Sara wɨdɨna yakelyɨ Jizaazai. 24 Jizaazarei sai dangɨna nejalɨkurakɨvanɨke', nabaai sai yagaala da yɨda'na yakelyɨ. Gamɨre wɨjalɨkurakyabwina nemɨ yawɨ'mwo “Nebulyasɨra.”

Mi'nanya'nesɨ.

25 Yɨthaa, Jizaazai yake pɨnɨ kwalaalyangɨne yagaala sa warɨkengɨ. “Yagaala yuya sa pɨkarya yɨda'na yɨwɨjɨ kwajɨ Kwaaka yuyavakɨ maalɨkeba bukuya mwaki kyɨpɨdɨka! Bukuya naanga naanga kwaradɨkengɨ.” Sara yawɨ'mweinyɨ.