JUAN NAAJIOTASANO JESUCRISTOJINIJI

1

Pueyaso Rupaa jatasacari pueyanora

1 Paari Jesucristojiniji niishiyani taamuecateja na Que Pueyasoni. Naaratej, Jesucristoori sesojosaaquiaari “Pueyaso Rupaa”. Nojuajaari tari pueyaracaanu quijia, jiya quiyaquishacarijia. Na Que Pueyasota quijiaari. Pueyaso quijiajaariuhuaj. 2 Jiya coteesacari, nojuajaari na Que Pueyasota quiriquiaa. 3 Na Queeri na shipinitiquiaari puetunu casaajanaa. Puetunu casaajanaari na shipinishano. Maja tamonu shipininia quiniu socua. 4 Nojuajaari quijiajuhuanajaj. Naaratej, nojuajaari na naata pueya jiuujia cuhuatanu, pueyaracaanu rishijia nojori quiniuriajuhuaj. 5 Jesucristoori cuhuashiqui quijia. Naaratej, na rupaata poojia cuhuataari. Saniniuujia, Sesaacaari ninishiqui quijia. Naajaa, majaari na naata Pueyaso Rupaa na shocotanu. 6 Pueyasoori quiari naataja tamonu pueyano jiyaroquiaari, Neyanujiniji pohuatariquiano. Na sesa quiquiaari Tiuquinijiona Juan. 7 Pueyasoori na jiyaroquiaari pueya na niishitiniuria cante Jesucristoni, pueya tiuuniuria Jesuucua, nojori jiuujia na cuhuatanura. 8 Juanri maja pueya jiuujia cuhuatana. Nojuajaari Jesucristojiniji pohuataquiaari pueya niishiniuria cante saniya poojia cuhuatana cutarani. 9 “Pueyaso Rupaari” seetanu poojia cuhuatanajanaa. Nojuajaari Jesucristo. Jiyocua niquiaariiri puetunu pueyajanaa niishiniuria cante Pueyasoni. 10 “Pueyaso Rupaari” mijiria rucuanejojua quiquiaari. Pueyari tama nojori Shipininiajaaja niishiyaquiquiaari. 11 Tama na saquiriojosano Israel pueyacua niquiaariiri. Nojoriiri na tamacaquiaari saaja. 12 Saaja noojiaqueya pueyari nocua tiuuquiaari. “Pueyaso Rupaari” cuno pueya jiyatequiaari Pueyaso muerasura nojori quiniuria. 13 Nojoriiri Pueyaso jatanishano, seetanujuanaa na muerasu nojori quiniuria. Pueyaso saquiriojosano pueyajiniji pueyano supuesacari, cunoori maja na naata na jiyatenu Pueyaso pueyano na quiniuria. Pueyari maja na naata muetunu tariucua Pueyaso pueya. Naajuhuaj, pueyanoori maja na naata tama na cuaqueyajaaja jiyatenu Pueyaso pueyano na quiniuria. Pueya cutaraari Pueyaso muerasura jataquiaa Neyanuucua nojori tiuushacari saaja. 14 “Pueyaso Rupaari” seetanujuanaa pueyanora jataquiaari mijiria na quiniuria. Nojuajaari Jesucristo. Canaata quiquiaariiri. Canaari na cumaacata na miijiosano niquiquiaarini. Jiyanohua maninia quiquiaariiri. Na Que Pueyasoori na cumaquijia jiyanohua maninia na miiniuria, Neyanuniyojua na quishacari. Nojuajaari saaja seetanu rupaajanaa sequeja Pueyasojiniji. Jiyanoojia quijiaari. 15 Tiuquinijiona Juanri Jesucristojiniji pohuataquiaari pueya niquiara. Jiyanohua na rupaa paaretaquiaariiri pueya tojitianura nojuaja. Naa sequejaari: —Janiyacuajaari nojuajiniji nia pohuatajani, janiya jaara nia sequejani: “Tamonu pueyano cua nuhuaji niniutianiya”. Nojuajaari jiyaniijiajanaa cutara janiyajiniji. Nojuajaari tari quijia cua quiyaquishacarijia. Juanri naa pohuataquiaari Jesucristojiniji. 16 Jiyaniijiajanaa Jesucristo quiniuucua, puetunu pajaniyajanaari na jiitiasanojiniji masequiaani. Jiyanohua capora na quiniuucua, nojuajaari pueyaracaanu pa cumaquiquiaa. 17 Pueyasoori supuetana Moisés naajiotequiaari na rootasano pajaniyara. Cunoori maja na cumaquiniu quiquiaari pajaniya. Quiarijia saniniuujia, pa panijia Pueyaso quiniuucua, nojuajaari Neyanujuanaa jiyaroquiaari pocua, pa jiyanooshaanura, naajuhuaj, seetanu rupaajanaa pa niishiniuria nojuajiniji. 18 Majaari quenaaja tamonu pueyano niquiniu quijia Pueyaso. Neyanu, cante na Que shuriucua quijiacuajani, nojuajaari na Que pa niishitioquiaari.

Tiuquinijiona Juan pohuatasano Jesucristojiniji

19 Jerusalén tiacajinijinio canaa Judiocuaca camarucuaari na pueya jiyaramiquiquiaari Tiuquinijiona Juancua, nojori nequesoreenura Juan cante nojuajani. Nojori jiyaramiquishano pueyari quiquiaari supuetana Leví niquiohuacuajinio supueno pueya. Noojiaqueya cuno pojorijinijinioori quiquiaarijiuhua pueyacuara secojonaa pueya. 20 Nojori nequesotasacari Tiuquinijiona Juan, nojuajaari maja quenaaja na seetanu quiquiaari cante nojuajani. Seetanujuanaa naa nojori sequequiaariiri: —Janiyari maja Pueyaso Jiyarosano Cristoni. 21 Cuno pueyari socua na nequesotarohua: —¿Canteeri quiajaniyani? ¿Quiaa jiyoteeri Pueyaso sequesano caminiujiunia Elías soj? ¿Quiaa jiyoteeri samiitiarohuacuaa?Tiuquinijiona Juanri saaja nojori riucuaree: —Maja. Janiya maja supuetana Elíasni. Cuno pueyari socua na nequesotarohuacuhuaj: —¿Quiaa jiyoteeri Pueyaso sequesano caminiujiunia, nooj tariucuacaanu sequesaaquiaari niriquianotej?Juanri saaja nojori riucuaree: —Maja. 22 Cuno pueyari socua na sequeree: —Canaa quia pohuatareja, ¿cante quiajaniyani? Canaacua saniniuujia canaa camarucua pohuatasuhuanijia. 23 Juanri saaja naa nojori riucuaree: —Janiyacuajaari nooni, cariiquia jiyajinia nacajatej, taa supuetana Isaías juhuacarijia naajiotaquiaari janiyajinijicuajani: “¡Jiyaniijiaacuaji nia nuunore maninia! ¡Maja shuutiuniu!” 24 Jiyacaritij, Fariseocuaca camarucua jiyaramiquishano pueyari Tiuquinijiona Juan nequesotaree: 25 —Quiaa jaara quiyaquiri Cristo, Elíasjuhuaj, cuno tariucuacaanu sequesaaquiaari niriquiano Pueyaso sequenu panishano caminiujiuniatej, ¿casaara pueya quia tiuquinijiya moojiniacuaraarini? 26 Juanri nojori riucuaree: —Janiyari nareja moojinia tiuquinijiya pueyani. Saniniuujia, tamonuuri niya quiya, nia niishiyaquishoojua. 27 Nojuajaari cua nuhuaji niniutianiya. Nojuajaari Jiyaniijiajanaa cutara. Majaari quenaaja cua naata na seru quiniu na sapatu neyocua cua saacatanura nera. 28 Naa cuno pojori nequesoreesacari Tiuquinijiona Juantej, cunoori quiriquiaa Betania jiyanishano tiacajinia, Jordán moo taquijiria, tee cuniqui Juan tiuquinijioriquiaa moojinia pueyacuajani.

Jesu juhua Pueyaso borregoniyojua pocuara mosaariquiano

29 Tariqui saniniuujia, Tiuquinijiona Juanri Jesu niquirii nocua niyano. Juanri naa sequeree canaa niquiara: —Paari pueyaracaanu mooquiaa borregohuani Pueyaso jiyanooniuria pajaniya. ¡Nia niquiri! ¡Cuno cumaji canujiyani, cunoori Pueyaso Jiyarosano, juhua borrego puetunu pueyacuara mosocoriquiano, seetanujuanaa sesa pa miishanojiniji pa jiyanooshaanura! 30 Janiyacuajaari nojuajiniji nia pohuatajani janiya jaara nia sequejani: “Cua nuhuaji niniutianiyari Jiyaniijiajanaa cutara. Nojuajaari tari rishijia cucuaji cua quiyaquishacarijia”. 31 Janiyari na niishiyaquijiajuhuaj, cante nojuajani. Naajaa, janiyari parta Israel pueya tiuquinijioquiaa moojiniani, noojia nojori jeenucuanura, Pueyaso Jiyarosano nojori niishiniuria cutara. 32 Tiuquinijiona Juanri pueya sequereejuhuaj: —Janiyari Pueyaso Sohuanu niquiriucuaani jiyocuacaanuji roseyano nocua juhua mococoonu. Nocua tiuushiiri. 33 Cuno, cua jiyaroquiaari pueya cua tiuquinijionura moojiniani, nojuajaari cua sequequiaari: “Quiaa jaara cua Sohuanu niquiri pueyanoocua roseyano, nocua na tiuuniuria, quiocua niishiri, cunocuajaari cua sequesano quiajaniya. Nojuajaari cua Sohuanu tiuquinijionutaniya pueya jiuujiajinia cutara, seetanujuanaa cua muerasu nojori quiniuria”. Nojuaja jaara naa cua sequeyaquiquiaari, janiya maara na niishiyaquiquianuni. 34 Janiyacuajaari tari na niquiquianuni. Naaratej, janiyari saniniuujia nia pohuataani pueyanaa, ¡nojuajaari seetanujuanaa Cristo, Pueyaso Niyanu!

Coteenujuanaa Jesu pueyajiniji pohuatasano

35 Tariqui, Tiuquinijiona Juanri tii quishiiquiuhua caapiqui na pueyata. Janiyari niquiriyatu cuno caapiqui pueyanojinijinio quiriquiaani. 36 Tiuquinijiona Juan jaara Jesu niquiquiaari shocoyano, jiyacari canaa sequereeri: —¡Nia niquiri! Cunoori cua sequesano niajaniya, Pueyaso Jiyarosano pocuara mosocoriquiano juhua borrego, sesa poojia seque jeequesaanura. 37 Naa canaa tojishacari Juan sequesanotej, canaari Jesu nuhuajiquiaarini. 38 Jesuuri canaacua tacateree. Canaa na niquishacari na nuhuaji sacuaano, canaa sequereeri: —¿Casaa nia paniyani?Canaari na sequereeni: —Niishitiojonanaa, ¿tee quia maquequiaacuaani? 39 Jesuuri canaa riucuaree: —Miji. Nia niquiquii. Canaari nata quiaareeni. Canaari na quijia niquitiushiini. Tari pananu piriuushacariiri quiriquiaa jiyacari. Cunora, canaari tii maquetusee Jesutani. 40 Tiuquinijiona Juan niquitiniuucua Jesu canaa, canaari Jesu nuhuajiquiaarini. Andrésri cua cojiriquiaa. Andrésri tarajanu jiitiaja. Na sesaari quijia Simón Pedro. 41 Tariquiicuaji, Andrésri ritia tarajanu Simón pajenuucua quiaquiaari. Na riuriatasacari, na sequereeri: —¡Cua tarajanunaa, canaari Cristo niquiriquiacuaani, tariucuacaanu Pueyaso sequesano na jiyarosocoriquianotej! 42 Na nuhuaji, Andrésri tarajanu Simón jiyataaree Jesuucua. Jesu niquishacari Simón, na sequereeri: —Quiaacuajaari Simón, Juan niyanu. Quiarijia saniniuujia, quia sesaari quiniutianiya Cefas. Griego rupaajinia, nioori sequeya Pedro. Pedroori saniniuujia pueyano rupaajinia sequeya “Saajia”.

Jesu saquiriojosacari Felipe, Natanaelnio

43 Tariqui, Jesuuri Galilea jiyajiniara quiariquiaa. Felipe riuriatamaari. Na sequereeri: —Cua tarajare cua pueyano quia quiniuria. 44 Felipeeri nata quiaaree. Nojuajaari Betsaida tiacajinijinio quiquiaari. Andrésri tarajanu Pedrota cuno tiacajinijinio quiquiaarijiuhuaj. 45 Na nuhuaji, Felipeeri Natanael pajeree. Na riuriatasacari, na sequereeri: —¡Canaa noo pueyano niquiriini, Moisés nojuajiniji naajiotaquiaari tariucuacaanutej! Tariucuacaanu Pueyaso sequesano caminiujiuniaa pueyari nojuajiniji naajionuutaquiaarijiuhuaj. ¡Nojuajaari Nazaret tiacajinijinio Jesu, José niyanu! 46 Natanaelri saa riucuareejaa: —¡Jaj! ¿Na naatate maninia miijia pueyano supuenujuaara cuno sesa miijiaca Nazaret tiacajiniji?Felipeeri na sequeree saaja: —¡Miji! ¡Pa niquishii! 47 Jesuuri Natanael niquirii nocua niyano. Na sequereeri: —Nio pueyanoori seetanu pa supuetana Israel niquiohuacuajinio supuenojuanaa cutara. Majaari na niishiniu sapojonu. 48 Natanaelri na sequeree: —¿Taa quia niishiya janiyarini?Jesuuri na riucuaree: —Felipe sequeyaquishacarijia quiajaniya cucua quia niniuria, janiyari tari quia niquirii coojiatani, higo naana pajama tateyano. 49 Natanaelri shiriiquirii. Jesu sequereeri: —Niishitiojonanaa, ¡quiaacuajaqui Pueyaso Niyanu! ¡Quiaari parta Israel pueya jiyaniijiaranojuhuaj! 50 Jesuuri na sequeree: —¿Quiaateeri cucua tiuuquii shusha saaja cua sequesacari quiajaniya: “Quia niquirii higo naana pajama tateyanonijia”? Seetanujuanaa quia sequeyanijia, quiaari na nuhuaji cua cumaacata cua miijiosano niquiniutianiya cutara. 51 Jesuuri cuniqui quiniaa pueya sequereejuhuaj: —Seetanujuanaa nia sequeyanijia, niaari jiya cajiniocua niquiniutianiya riateno. Pueyano cua quishacari, niaari Pueyaso seya niquiniutianiya cucua roseetaano, cucuaji taqueetaanojuhuaj.

2

Jesu jatanishacari mohuaca vinora, pueyano camishacari

1 Jiuujianaraca juuca nuhuaji, tamonu pueyanoori camiquiaari Caná tiacajinia, Galilea jiyajinia. Masuusano pueyari queranacuriquiaa. Jesu nucuaari tii quiriquiaajuhuaj. 2 Jesuuri na saquiriojosano pueyata masuusaaquiaarijiuhuaj, camishacari queranacunura. Janiyari na saquiriojosano pueyano quiriquiaa jiyacari tarijiuhuaj. 3 Jiyacaritij, mashacaari ritia puequemaa. Na nucuaari Jesu sequeree: —Sanaa, mashaca tari puequemaa. Mashacaari quiquiaari uva caaca, vinotuhuaj. 4 Jesuuri na nucua riucuaree saaja: —Maajiniaa, ¿casaara quia sequeya janiyani? Juhuanojuaja maja cua poonijiosacari Pueyaso cumaacata. 5 Na nucuaari pueya raatojonaa sequeree: —¡Niocua Jesu tojirijia! Jaara nia sequere, niocua puetunu na sequesanojuanaa miiri. 6 Tii cajitiuriquiaari seis conatu, saajiajiniji quejasano. Canaa Judiocuacaari sequeyarucua shuquirioojua tiajinia nojori tiuquishacariuhua, juhua jeequesano nojori quiniuria Pueyaso niquiara. Nojori mohuaca cajitiacojua quiquiaariiri cuno conaa. Jiyanohua puereetucocua quijiaari. Cuno conatuuri setenta tumococua mishaja mohuacata mishinishano quijia. 7 Jesuuri pueya raatojonaa sequeree: —Mohuaca nia taquirioore. Niocua nio conaa mishinijiore. Pueya raatojonaari conaa mishinijioree. Mohuacaari conaa rupaacuma puecacosee. 8 Jesuuri nojori sequeree: —Quiarijiani, tiji nia shuuri. Queranacunu camaru nia sanitiore coteenu. Raatojonaari na raatesee. 9 Queranacunu camaruuri vinora jatano mohuaca sanirii. Majaari na niishiniu quiquiaari cuno na ratusanoori mohuacajiniji jatanishaaree vinora. Saaja pueya raatojonaa cutaraari na niishiriquiaa. Nojoricuajaari mohuaca mishinijioree cuno conaajinia. Queranacunu camaru saniniu nuhuaji cuno ratusano, camiyano pueyano piiriiri. 10 Na sequereeri: —Pueyaruhuatijia coteenu raateja shocuanacu vinote. Puetunu masuusano pueya jaara tari raruure queraatia, na nuhuaji raatesano cutaraari shaarunacu vino. ¡Quiarijia saniniuujia, nio cua ratusanoni, cunoori socua maniniuniacu vino coteenu quia raatojotesanojiniji! 11 Naa Jesu jatanishacari mohuaca vinoratej, cunoori coteenujuanaa na cumaacata na miishano quiquiaari Caná tiacajinia, Galilea jiyajinia. Nojuajaari naa niquitiquiaari Pueyasojiniji na cumaaca. Naacuajitij, canaa na saquiriojosano pueyani, canaari niishiquiaarini Jesuuri seetanujuanaa Pueyaso Jiyarosano. 12 Na nuhuaji, Jesuuri Capernaum tiacajinia quiaaree na nucuata, tapueyocuacatajuhuaj, canaa na saquiriojosano pueyanio. Canaari tii camueenujuquiaari pasajani.

Jesu jaacasacari seya niquitiojonaa Pueyaso Secojojua tiajiniji

13 Quera canaa Judiocuaca queranacusacari Pascua juucara Jerusalén tiacajinia, Jesuuri tii canaa jiyataareejuhuaj. 14 Na tiuquishacari, Pueyaso Secojojua tiajinia quiamaari. Tii niquishii pueyari juyaca niquitiojiyano Pueyasoocuara puecoosocoriquiano, borregohua, noseyanio. Pueyari tii na juhuacutucuajinia cajitiuriquiaajuhuaj, pueya na tacatojonura taucuaca cumaneeca, Pueyaso Secojojua tiajinia niquitiojosocoriquiano cumaneecara. 15 Naa na niquishacari pueya miyano Pueyaso Secojojua tiajiniatej, Jesuuri seya morojotaja jiyocua tatucuaree. Na majacutajara na shitiareeri. Cunota, puetunu nojorijianaa jaacaree Pueyaso Secojojua tiajinijiiri, puetunu nojori borregohuatajanaa, mariyata puetunu nojori juyacatajanaanio. Cumaneeca rerecojoree jiyocuara juhuacutucuajinijiiri. Naajuhuaj, cumaneeca juhuacutucua caponeetareeri. Pojotaariquiaacuaari. 16 Noseya niquitiojonaa pueya sequereeri: —¡Niiquiji nia patootare nio noseya! ¿Casaara nia jiyatecanu juhua casami niquitiojosaquiria cua Que tiani? 17 Jiyacaritij, canaa, Jesu saquiriojosano pueyani, canaari niishiquiini, seetanujuanaa tariucuacaanu Pueyaso Rupaajinia naa naajiotasanoori quiya:“Quia tiaacua juaatishaaree jiyanohuanijia, jiyanohua cua panishacari quia tia”. 18 Naa Jesu miiniuucuatej, narta Judiocuaca camarucuaari Jesu nequesotaturee: —¿Cante quia sequerucuaa naa quia miiniuriani? ¡Canaa quia niquitiricuaraja Pueyaso cumaacata quia miishano, canaa niishiniuria quiaari seetanujuanaa Pueyaso Jiyarosano! 19 Jesuuri nojori riucuaree miriqui: —Pueyaso tia nia niyartare, janiyacua saaja jiuujianaraca juucajinia na tucuatarohua tianu tamajaajani. 20 Narta Judiocuaca camarucuaari na riucuaree: —¡Cuarenta y seis marijiaari shoconujuquiaari pueya tucuatanura nio secojojua tia! ¿Quiaateeri jiyaniya quia naata na tianuhua ritia, saaja jiuujianaraca juucajinia? ¡Maja quia naata! 21 Jesuuri tama na cuaqueyajaaja pohuatariquiaa, Pueyaso tia na sequesacari. 22 Naacuajitij, Jesu jaara samiitiaquiaariuhua, canaa na pueyari jiyacari shusha niishiquiaari naa Jesu sequesano miriquini. Naaratej, canaari tariucuacaanu Pueyaso Rupaajinia naajiotasanoocua tiuuquiaarini, Jesu sequesanoocuanio.

Jesu puetunu jiuujia niishijiajanaa cutara

23 Canaari ocho juuca camueenujuquiaari Jesuta Jerusalén tiacajiniani, Pascuara queranacunuusacari. Tii canaa quishacari, tii quiniaa pueyari Jesu cumaacata na miijiosano niquiquiaari. Naaratej, queraatia pueyari nocua tiuuquiaari. 24 Naajaa, majaari Jesu tiuuniu quiriquiaa seetanujuanaa nojoriicua. Nojuajaari nojori niishiriquiaa, taamueca pueyate nojorini. 25 Tamonu pohuataaquishacarijia nojuaja, nojuajaari tari niishiya taamueca jiuujiaracate pueyani.

3

Nicodemo pocoojosacari Jesuta

1 Niucua, tamonu pueyanoori niquiaari Jesuucua. Na sesa quiquiaari Nicodemo. Nojuajaari canaa Judiocuaca camarucuajinijinio quijia, Fariseocuaca maanujinijiniojuhuaj. Tojishano pueyano. 2 Jesuucua na tiuquishacari, naa na sequeseeri: —Niishitiojonanaa, quia cumaacata quia miiniuucua canaa niquiara, canaari cunora niishiyani quiaari Pueyaso jiyarosano, canaa niishitiojoriquiano. Seetanujuanaa, Pueyaso jaara pueyano naacuyaquiri na cumaacata, nojuajaari maja na naata cusosuhua naatanijionu taa quia miiquiaacuaani. 3 Jesuuri Nicodemo sequeree: —Seetanujuanaa quia sequeyanijia, pueyano jaara juhua conaaja raaquishaarohua, majaari na naata Pueyaso pueyanora na quiniu, Pueyaso jiitianura nojuaja. 4 Nicodemoori Jesu nequesotaree: —¿Pueyanotucua taa rasaarohuani, nojuaja jaara tari cumantumaca quiya? Majaari na naata na nucua saracajinia tiuquiniuhua na rasaanuhuara. 5 Jesuuri na riucuaree: —Seetanujuanaari cua sequesano. Cua tojiri. Paari coteenu rasaaquiaari pueyano pa quiniuriani. Saniniuujia, cante quiarinio pueyanora jataniyaquishano Pueyaso Sohuanutani, nojuajaari maja Pueyaso jiitiasanoniyojua na quiniu quiniutianiya. 6 Mijiria pueya muetusanoori saaja pueyano. Saniniuujia, cante Pueyaso Sohuanu jatanishano quiarinio pueyano na quiniuriani, nojuajaari Pueyaso pueyano cutara, pueyaracaanu rishiriquiano. 7 Naaratej, majaari quia shiriiquiniu puera, naa cua sequenuucua quiajaniyatej, quiaa cuaara rasuhuara, seetanujuanaa quiarinio pueyano quia quiniuria. 8 Mijiria, paratuuri piyarojoquiaa taa na paniyacuajani. Paari nareja na cojuatunenu tojiquiaani. Majaari pa niishiniu teje na piyarojiyani, tee cunocora na quiaajaaniuhuaj. Naajaariuhuaj, majaari quia niishiniu taa Pueyaso Sohuanu jataniquiaa pueyanoni, quiarinio pueyano na quiniuria. 9 Nicodemoori Jesu nequesotarohuacuhuaj: —¿Pueyanotucua taa quiarinio pueyanora jatanishaarejaarani? 10 Jesuuri na riucuaree: —¿Majateeri quia niishiniu cua sequesano quiajaniya? Quiaari Pueyaso Rupaa niishitiojonacuaja Israel pueyara. 11 Canaari seetanujuanaa pohuataquiaa canaa niishishanoni, canaa niquishanojuhuaj. Niaari saniniuujia saaja na cuaracashitiquiaa, canaa pohuatasacari niajaniya seetanu rupaajanaa. 12 Niaa jaara saaja cuaracashitiquiaa cua pohuatasano mijiria casaajiniji, ¿niaatucua taa niishiriquiani, janiya jaara nia pohuatare jiyocuacaanuji casaani? 13 Janiyari jiyocuacaanu quijiani. Majaari quenaaja tamonu pueyano tacanu quiquiaari jiyocuacaanu, saaja tijinio roseno cutara. Nojuacuajaari janiya. 14 Cariiquia jiyajinia pa supuetanaa Israel pueya rucuanejosacari, Moisésri na shipinishano soconu nujuaretaquiaari macaacua, soconu sasuhua niquishocoriquiano. Na niquiniaa pueyari naatacoquiaariuhua. Naajuhuaj, janiyari macaacua nujuaretasocoriquianoni. 15 Naacuajitij, puetunu cucua tiuuniaajanaari pueyaracaanu quijiaca quiniutianiya.

Pueyasoori puetunu mijiria quiniaa pueyajanaa panijia

16 ’Jiyanohua cua Que Pueyaso paniniuucua puetunu mijiria quiniaa pueyajanaa, nojuajaari Neyanujuanaa jiyaroquiaari puetunu pueyapueecuarajanaa mosocoriquiano. Puetunu cucua tiuuniaa pueyajanaari saniitioyaquishaanutaniya cutara. Nojori cutaraari pueyaracaanu rishijiaca quiniutianiya Pueyaso shuriucua. 17 Pueyasoori maja na jiyaronu quiquiaari janiya pueya cua saniitionura. Seetanujuanaa cua jiyaroquiaari cutaraari pueyacuaji Tacuna cua quiniuria. 18 ’Cante cucua tiuujiani, majaari na saniitiosaanu quiniutianiya. Saniniuujia, cante cucua tiuyashijiani, nojuajaari tari pueyaracaanu saniitiosocoriquiano jiyatesano quiya. 19 Janiyari mijiria niquiaarini pueya jiuujia cua cuhuatanura Pueyaso Rupaata. Pueyari saaja na ruuretaquiaa, ninishiqui nojori jiuujia quiniuucua. Sesa miijiaca nojori quiniuucua, majaari nojori paniniu cuhuatasano nojori quiniuria. Naaratej, nojoriiri saniitiosaanutaniya. 20 Puetunu sesa miijiacajanaari cua niquiniu paniyashijia, pueya jiuujia cuhuatana cua quishacari. Majaari nojori niniu paniniu cucua, sesa nojori miishano mariqui niishishaareeri. 21 Saniniuujia, cante maninia miiquiaani taa Pueyaso sequeya na Rupaajiniacuajani, nojoriiri cuhuashiqui quiniu panijiaca cutara. Nojoriiri cucua nijioquiaa na niishishaanura nojori miishano cutaraari puetunu maniniajanaa, taa Pueyaso paniyacuajani.

Tiuquinijiona Juan pohuatasacari socua Jesujiniji

22 Na nuhuaji, Jesuuri quiojoquiaari canaata Judea jiyajinia, canaa na saquiriojosano pueyatani. Tii canaa quishacari Jesuta, canaari pueya tiuquinijioriquiaa moojiniani, pueya tacatosacari noojia sesa nojori miishanojiniji. 23 Tiuquinijiona Juanri jiyacari pueya tiuquinijioriquiaajuhua Enón tiacajinia, Salím tiaca shuriucua. Juanri tii tiuquinijioriquiaa pueya, queraatia mohuaca quishacari tii. Pueyari nocua quiojoquiaarijiuhuaj tiuquinijiosano nojori quiniuria. 24 Juanri jiyacari nujuatejojuajinia nujuatesoo quiriquiaajaa. 25 Cuno quishacari, Tiuquinijiona Juan pueyari tamonu narta Judio pueyanota pocoojoriquiaa taate pueya naata juhua jeequesano quiniu Pueyaso niquiarani. 26 Nocuaji nojoriiri Tiuquinijiona Juan sequetusee Jesujiniji: —Niishitiojonanaa, noo pueyano, quiaa nojuajiniji canaa pohuatacanutej, noo quiata quiquianu Jordán moo taquijiriatej, nojuajana pueya tiuquinijiyajuhuaj. Puetunu pueyajanaana nocua quiojiya tiuquinijiosano nojori quiniuria. 27 Tiuquinijiona Juanri nojori riucuaree saaja: —Saaja Pueyaso cumaquishacari pueyano, pueyano na naata maninia miiniu Pueyasora. 28 Niajaniyacuajaari cua tojiquianu sequeyano: “Janiyari maja Pueyaso Jiyarosano Cristoni. Janiyari nareja nocuaji jeenucuariquiano jiyarosaaquiaarini”. 29 Pueyano rupuena jaara camiya necocuara, quiarijia cutara necocuaari seetanujuanaa saaja nerano. Naajaa, na rupuena quishacari na shuriucua, na timitiaari na tojishacari necota pocoojiyano shuquiriaatia. Naajuhuaj, janiyari cunora shuquiriaatia quiarijia quiyani pueya rupuesacari Jesucristo. 30 Janiyari cunora jiyarosaaquiaaricuajani, pueya cua tojitiniuria nojuaja. Naaratej, pueya cuaara carteera janiya, Cristoocua nojori pacunura saniniuujia, nojori tojiniuria nojuaja. 31 Cante jiyocuacaanuji niquiaaricuajani, nojuajaari Jiyaniijiajanaa cutara. Janiyari saaja mijiria quiniani. Cunora, cua pohuatasanoori saaja mijiria cua tojishano. Jesucristo saniniuujia, nojuajaari jiyocuacaanuji ninio cutara. Nojuajaari Jiyaniijiajanaa. 32 Naacuajitij, na pohuatasanoori tama na niquishanojuaaja jiyocuacaanu, na tojishanonio. Pueyari na pohuatasano cuaracashitiquiaa saaja. 33 Canapuete Jesucristo pohuatasanoocua tiuujiacani, nojoriiri sequeya, seetanujuanaaqui Pueyaso sequesano Neyanujiniji. 34 Pueyasoori jiyanohua queraatia na Sohuanu niquitioquiaari na Jiyarosano. Naacuajitij, seetanu Pueyaso rupaajanaa pohuataari. 35 Pueyasoori jiyanohua panijia Neyanu. Naaratej, nojuajaari na jiyatequiaari puetunu casaa jiitianarajanaa na quiniuria. 36 Canapuete Neyanuucua tiuujiacani, nojoriiri tari jatanishano pueyaracaanu rishijia nojori quiniuria Pueyasota. Saniniuujia, canapuete Neyanuucua tiuyashijiacani, nojoriiri tariucua Pueyaso juaashano quiya. Nojoriiri saniitiosaanutaniya Pueyasooju nojori quiniuria pueyaracaanu.

4

Jesu pocoojosacari Samaria jiyajinijinio maajitia

1 Fariseocuacaari pohuatasaaquiaari, jiyanohua queraatia pueya Jesuucua quiojiya na tojitianaa nojori quiniuria. Nojoriiri pohuatasaaquiaarijiuhuaj, Jesuuri socua queraatia pueya tiuquinijiya Tiuquinijiona Juanjiniji. 2 Seetanujuanaa majaari Jesujuanaa tiuquinijionu quiriquiaa pueya. Saaja canaa cutaraari pueya tiuquinijioriquiaani. 3 Jesu jaara niishiquiaari Fariseocuaca naa pohuatasaarucuaa nojuajinijitij, nojuajaari Judea jiyajiniji jiyataquiaariuhua canaa Galilea jiyajiniara. 4 Canaa quiasacari nucuaco, canaari Samaria jiyacuma tajiriquiano quiriquiaani. 5 Naa canaa quiasacari nucuacotej, canaari Sicar tiacajinia tiuquishiini, Samaria jiyajinia. Cuniquiji, cateca quiriquiaari supuetana José cuhuariquia, na que Jacobo niquitiosano nojuaja. 6 Cuno cuhuariquiajinia quiriquiaari cuari, supuetana Jacobo jiuutiasano tariucuacaanu. Pueyaracaanu Jesu rucuanenuucua nucuamaji, nojuajaari cuno cuari shuriucua cajishii na samareenuta. Panacariiri quiriquiaa. 7-8 Jiyacaritij, canaari tiacajinia quiamaani canaa miaquesocoriquiano canaa masenura casaa. Canaa niyacari, cuno Samaria tiacajinijinio maajiiri cuarimia quiaquiaari mohuaca taquitianura. Jesuuri na sequeree: —Cua raatere. 9 Cuno maajiiri Jesu sequeree: —Pueyanonaa, ¿casaara quia sequeya Samaria jiyajinijinio maaji raatenura quiajaniyani? Quiaacuajaari Judio. Cuno maajiiri naa sequeree Jesutej, na niishiniuucua Judiocuacacuajaari maja na niquiniu paniniu quijia Samaria jiyajinijinio pueya. 10 Jesuuri saaja na sequeree: —Majaari quia niishiniu cante quia sequereeni: “Cua raatere”. Quiaa jaara niishiriquia casaa Pueyaso jiitiaa quiarani, quiaa maara cua sequere cua raatenura quiajaniya. Quiaa jaara cua masere, janiya maara quia raatere pueya samiitianijia mohuacani. 11 Maajiiri na sequeree: —Jiyaniijianaa, majaari quenaaja quia jiitianu casaa, mohuaca quia taquiriatajara. Nio cuariiri jiyanohua tucuaa. ¿Quiaatucua teje taquitiare cuno mohuacani, pueya samiitianijiani? 12 ¿Quiaateeri jiyaniijiajanaa cutara, socua pa supuetana Jacobojiniji? Nojuajaari nio cuari tiujiaquiaari canaara. Nojuajaari niiquiji ratujua quiquiaari necohuata, na seesano seyanio. 13 Jesuuri na riucuaree miriqui: —Puetunu nio cuarijiniji ratujuacajanaari saaja jiyamuecoquiaa. 14 Saniniuujia, cante cua mohuaca ratunutaniyani, majaari socua na jiyamuenu quiniutianiuhua. Cua mohuacaari juhua samo naca pacartanutaniya pueyaracaanu noojiajinia, shuquiriaatia na rishiniuria pueyaracaanu. 15 Cuno maajiiri Jesu sequeree: —¡Pueyanonaa, cuno mohuaca cua niquitiore cua ratusocoriquiano, maja socua cua jiyamuenura, naajuhuaj, maja pueyaracaanu cua taquirioojonura nio cuarijiniji! 16 Jesuuri na sequeree: —Miji quia niyaca quia sequecoo coteenu. 17 Maajiiri na riucuaree: —¿Janiyate niyacaracajaarani, quiaa jaara naa cua sequere?Jesuuri na sequeree: —Quiaacuajaari seetanujuanaa cua sequeree: “Niyacaajunijia”. 18 Seetanujuanaari. Quiaari tari cinco niyacaaraca quiquiaari. Mariyata cuno, quiarijia quiata quiyani, majaari quia niyacajuhuaj. 19 Naa cuno maaji tojishacari Jesu sequesanotej, Jesu sequereeri: —Jiyaniijianaa, ¡quiaaqui Pueyaso sequenu panishano caminiujiunia! 20 Canaa supuetanaa pueyari niya nio tuhuananuucua Pueyaso secojonuujua tarijia. Niajaniya saniniuujia, Judiocuacani, niaari sequequiaa Pueyaso cuaara secojosaaria saaja Jerusalén tiacajinia. 21 Jesuuri na riucuaree: —Seetanujuanaa quia sequereera maajiniaa. Cua sequesanoocua quia tiuurii. Quera quiniutianiyari Pueyaso nia secojosacari puetunu tiquiyocua nia quishacarijianaa. Majaari tari Pueyaso secojosaanu quiniutianiya saaja Jerusalén tiacajinia, nio tuhuananuucuajuhuaj, taa quia sequereecuajani. 22 Niajaniyari maja nia niishiniu cana nia secojoquiaani. Canaa Judiocuacani, canaa cutaraari niishiyani cana canaa secojoquiaani. Pueyasocuajaari canaa Judiocuaca supuetanaa niishitioquiaari pueyacuaji Tacunaari supuenutaniya tama canaa Judiocuacajinijiniojuaaja. 23 Quiarijia cutara, cante seetanujuanaa Pueyaso shuquiritiajacani, nojoriiri na Que Pueyaso secojonutaniya puetunu noojiatajanaa, seetanujuanaa na tojijiaca nojori quishacari. Pueyasoori naa paniya pueya secojonura nojuaja, cante na secojonuujuacacuajani. 24 Pueyasoori sohuanu. Naaratej, cante Pueyaso shuquiritiniu panijiacani, nojori cuaara secojoora Pueyaso puetunu noojiatajanaa, Pueyaso Sohuanu tojijiaca nojori quishacari. 25 Cuno maajiiri Jesu sequeree: —Janiyacuajaari niishiyani Pueyaso sequesano Cristo mijiria na jiyarosocoriquianoori niniutianiya. Nojuaja jaara tiuquiri, nojuajaari puetunu maninia pa pohuatanutaniyajanaa. 26 Jiyacaritij, Jesuuri maatia na sequeree: —Janiyacuajaari cunoni, quiata pocoojiyacuajani. 27 Jiyacaritij, canaari Jesuucua tiuquiijiorohuani. Canaari jiuujiatequiaarini canaa niquishacari Jesu pocoojiyano cuno maajitia. Majaari quenaaja canaa nequesotanu quirii Jesu, casaa cuno maaji paniriquiaani, mariyata casaajiniji nojori pocoojoriquiaani. 28 Cuno maajiiri cuniquijia na pataco tiujiaquee. Na tiacajinia quiaarohuari. Na tiuquishacari, na tiacajinia quiniaa pueya sequesuhuari: 29 —¡Miji pueyanaa, nia niquiquii pueyano! ¡Nojuajaari cua sequeree puetunu cua miishanojuanaa! ¿Majate Cristoni, tariucuacaanu Pueyaso sequesano pocua na jiyarosocoriquianotej? 30 Pueyari cuno tiacajiniji Jesuucua nijioquiaari. 31 Cuno maaji quiasacari na tiacajiniohua, jiyacaritij, canaari Jesu mianuutenu paniriquiaa juucuani. Canaari na sequeriquiaani: —¡Niishitiojonanaa, quia miaquere! 32 Jesuuri saaja canaa sequeree: —Janiyacuaja miaquesanoracani, cuno miaquesanoori nia niishishoo. 33 Canaa, Jesu saquiriojosano pueyani, canaari naa tama nequesoreetooreejaanijia: —Pa niyacari miaquetesaaquee jiyotucuaajaari. 34 Jesuuri miriqui canaa sequeree: —Cua miishacari cua Jiyarona panishano, cunoori cua miaquesano, naajuhuaj, cua tucuatasacari na panishano. 35 Niaari sequequiaa: “Cuaara shocojoorajaara cuatro raca. Pueyari jiyacari shusha coteenutaniya na nataacuaca carojotanu”. Janiyara, maja naatej. Seetanujuanaa nia sequeya cutaranijia, nia namijia nia riatare maninia nia niquiniuria. Nataacuacacuaja tari noshiquia, carojotasocoriquiano. 36 Na carojotanaari na poonijionu sami niquitioshiya. Na carojotasanoori pueyaracaanu quiriquiano. Naacuajitij, cuhuariquia natoonaari jatiqui shuquiriniutianiya nataacuaca carojotanaata. 37 Naaratej, seetanujuanaari nio tariucuacaanu sequesano. Naa sequeyari: “Tamonuuri saaja nareja nataja. Na nuhuaji, tamonuuri saniniuujia na carojotaja”. 38 Janiyari saniniuujia nia jiyaramiquiquianuni nataacuaca nia carojotanura quenaaja nia poonijiyaquishoo cuhuariquiajinia. Cunoori tamasaca poonijiosano quiquiaari. Niaari juhuajaniya tamasaca poonijiosanojiniji carojotaquiaa shuquiriaatia. 39 Queraatia pueya cuno Samaria tiacajinijinioori Jesuucua tiuuquiaari, nojori tojishacari naa cuno maaji sequesanotej: “Cua sequeree puetunu cua miishanojuanaani”. 40 Naaratej, cuno pueya jaara Jesuucua tiuquiijioquiaari, nojoriiri na masuuquiaari tii na camueenujunura nojori tiacajinia quenaaja. Naaratej, canaari Jesuta tii camueequiaari caapiqui juucani. 41 Socua queraatia cuno pueyajinijinioori Jesuucua tiuuquiaari, nojorijianaa jaara Jesu tojiquiaari Pueyaso rupaa pohuataano. 42 Naaratej, nojoriiri cuno maaji sequeturee: —Quiarijiani, majaari canaa tiuuniu Jesuucua, saaja canaa quia pohuatanuucua nojuajiniji. Quiarijia cutara, canaacuajaari tama canaa numaatajaaja tojirii na pohuatasanoni. Naaratej, canaari quiarijia niishiyani, Jesuuri seetanujuanaa Pueyaso jiyanootiriquiano pajaniya, puetunu mijiria quiniaa pueyajanaanio.

Jesu naatanishacari jiyaniijia Herodes pueyano niyanu

43 Caapiqui juuca Jesu camueetanu nuhuaji canaa, Samaria pueya tiacajinia, nojuajaari cuniquiji canaa na pueya jiyataaree Galilea jiyajiniara. 44 Jesuuri tarijia sequequiaari: “Nio tariucuacaanu sequesanoori seetanujuanaa sequesano. Naa sequeyari: ‘Pueyaso sequenu panishano caminiujiuniaari maja tojishano quijia tama na jiyajiniajaaja’ ”. 45 Naajaa, Jesu jaara canaa tiuquitiaseequiaari jiyacari Galilea jiyajinia, cuniquijinio pueyari maninia na tiuquitiquiaari saaja. Nojoriiri naa maninia na tiuquitiquiaari tari nojori niquiniuucua Jesu miishano na cumaacata Jerusalén tiacajinia, Pascuara nojori queranacusacari tii. 46 Galilea jiyajinia canaa quishacari, Jesuuri canaa jiyataaree Caná tiacajinia, tee na jataniquiaari mohuaca vinoracuajani. Jiyacaritij, Capernaum tiacajinia quiquiaariiri tamonu pueyano, Galilea jiya jiyaniijia jiyatesano camarnura. Cuno pueyano niyanuuri jiyanohua cusosu matariquiaa. 47 Cuno camarnu jaara niishiquiaari Jesu tari tiuquiriohua Judea jiyajiniji, nojuajaari jiyacari niquiaari Capernaum tiacajiniji Jesuucua, Caná tiacajinia. Na tiuquishacari Jesuucua, na sequeseeri: —¡Jiyaniijianaa, cucua quia taraajere! ¡Cua niyanu quia naataniquii, quera cusoyano! 48 Jesuuri na riucuaree: —Niaa jaara cua cumaacata cua miishano niquiyaquiri, niaari cucua tiuyaquiquiaa. 49 Cuno camarnuuri saaja Jesu sequeree: —¡Jiyaniijianaa, mijiijiaj, jati pa quiaare cua tiajinia, quiyanu cusoyaquishacarijia! 50 Jesuuri na sequeree: —Quia quiaarohua. Quia niyanucuaja tari naatarohua. Cuno camarnuuri Jesu sequesanoocua tiuurii. Quiaarohuari. 51 Jiyacari na tiajinia, na seyari niquiquiaari camarnu niyanuuri seetanujuanaa maninia naatarohua. Naaratej, nojoriiri quiojoquiaari na camarnu numootenuucua. Nojori quiojosacari, na camarnu naacuturee saaja nuu cajiniocuaari. Nojoriiri na sequeree: —¡Quia niyanu tari naatarohua! 52 Nojori camarnuuri nojori nequesotaree: —¿Taacari na cusonu tajiyatemohuacuaani?Nojoriiri na riucuaree: —Naseeca nocuaji tajimiohuacuaa shusha pananu mueecosacari nio niniriquiacuaani. 53 Cusosu queeri niishiquii, Jesucuajaari jiyacari na sequeriquiacuaa: “Quia niyanu tari naatarohua”. Naaratej, camarnuuri necocuataja Jesuucua tiuurii, puetunu necohuatajanaanio. 54 Judea jiyajiniji Jesu tiuquishacariuhuaj, naa na naatanishacari cuno cusosutej, cunota tari caapiqui quiquiaariiri na cumaacata na miishano Galilea jiyajinia.

5

Jesu naatanishacari cumatacuruhuana cusosu Betzata cuari shuriucua

1 Tamacariuhua, socua canaa Judiocuaca queranacusacari quiquiaari Jerusalén tiacajinia. Naaratej, canaari Jesuta nocua quiojoquiaarijiuhuaj. 2 Jerusalén tiacaari puetunujuanaa puereetuuca sohuacajiniacuma quiya. Tohuateyacaari quiya tiuquitiajara. Tamonu tohuateya sesa quiquiaari “Borregohua tiuquitiaja”. Na shuriucua quiyari cuari. Canaa Judiocuaca rupaajiniani, cuno cuariiri sesojosaaquiaari “Betzata”. Cinco suhuorotucuaari quijia cuno cuari shuriuquioco. 3 Queraatia cusosuhuari tii matacojua cuno cuari shuriuquioco. Cuno cusosuhuari quiquiaari cariyojuarujuri, shipiiniquiujiuniaa, cumatacuruhuana cusosuhuanio. Nojoriiri mohuaca sashijia cuaara queyaquetesaaria. 4 Pueyaso seruuri noojiaqueya rosequiaari mohuaca na queyaquetenura. Cuari queyaquesacari, cante coteenujuanaa rosequiaari tiini, nojuajaari naataquiaariuhua na cusonujiniji. 5 Tamonu cusosuuri tii narta cusosuhua tajinia matariquiaajuhuaj. Tari na shoconujuquiaariiri treinta y ocho marijia, pueyaracaanu na matasacari. 6 Jesuuri na niquiquiaari mataano. Noojiajinia niishiriijiaariuhuaj cuno pueyano tari shocotejoquiaari queraatia marijia, naa pueyaracaanu na matasacari. Nocuaji Jesuuri na sequeree: —¿Quiaate naatanu paniya? 7 Cusosuuri na riucuaree: —¿Cantucua cua naacure cuarijinia cua rosenurani, mohuaca jaara queyaquetesaarecuaa? Janiya jaara rosenu paniquiaa juucuani, cuarta cusosuuri saaja cua shocotaquiaani. 8 Jesuuri na sequeree: —¡Quia sanere! Quia matu quia pataarohua. 9 Jiyacaritij, cusosuuri ritia jeequequee. Na matu pataarohuari. Cuno juucaari Sábado quiriquiaa, canaa Judiocuaca samaatenu juuca Pueyaso niquiara. 10 Canaa Judiocuaca camarucua jaara cusosu niquiquiaari na matu pataano, na juaatiuriiri. Naa na sequetureeri: —¿Majateeri quia niishiniu, quiarijiaari Sábado? ¡Maja quia matu quia patanujuaj! 11 Cusosu naatanohuari nojori riucuaree: —Cua naataniniacuaja cua sequereeno: “Quia matu quia pataarohua”. Janiyari cunora na pataani. 12 Narta Judiocuaca camarucuaari na nequesotaree: —¿Cantejaara naa quia sequereeni? 13 Nojori riucuareeri: —Johuaj. Maja cua niishiniu canaquitijia cua naataniriitij. Jesu naatanishacari cuno pueyano, queraatia pueyari namitia tii quiriquiaa. Naacuajitij, Jesuuri ritia tajiniocuareequiaari pueya tajinia, na naatanishano pueyanoocuaji. 14 Na nuhuaji, Jesuuri na riuriataquiaari cuno juucaja Pueyaso Secojojua tiajinia. Jiyacari na sequereeri: —Quiaacuajaari tari naatanishaarohua. Quiarijia cutara tama quia cuaqueyajaaja quia cojuare maja sesa quia miiniuhuara socua, quiaa mariqui socua taraatia miiriiri. 15 Naacuajitij, cuno pueyanoori Jesu niishirii. Cunora, canaa Judiocuaca camarucuaacua quiaareeri. Nojori sequeseeri: —Jesuqui cunocuaja cua naataniriini. 16 Naa Jesu miiniuucua samaatenu juucatej, narta Judiocuaca camarucuaari na quiatunu panijia juucua. 17 Jesuuri saaja nojori sequeree: —Cua Queeri pueyaracaanu poonijiya. Janiyari cunora poonijiyajaacuhuaj. 18 Naa Jesu sequesacari nojoritij, narta Judiocuaca camarucuaari jiyanohua na monu paniriquiaa. Nojoriiri maja na monu paniniu quiriquiaa saaja samaatenu juuca na poonijionuucua. Socua jiyanohua na motunu paniriquiaari Jesu jiyatenuucua tama na cuaqueyajaaja juhua Pueyaso, Pueyaso na jiyaniquishacari na Queta.

Jesuuri Jiyaniijiajanaa, Pueyaso Niyanu na quishacari

19 Nocuaji Jesuuri narta Judiocuaca camarucua sequeree: —Seetanujuanaa nia sequeyanijia, Pueyaso Niyanu cua quishacari, maja cua naata casaa miiniu tamajaaja. Janiyari saaja miiquiaani taa cua Que cua niquiquiaa miyanocuaani. Casaa cua Que miiquiaacuaani, janiyari naa miiquiaajaacuhuaj. 20 Cua Queeri cua panijia. Cunora, nojuajaari puetunu na miishanojuanaa cua niishitiojoquiaa. Naajuhuaj, cua niishitiojonutaniyari socua jiyajeneta casaa tariucua cua miishanojinijicuaa. Niaari nocuaji shiriiquitiuniutianiya. 21 Cua Queeri macunucua samiitianijioquiaa, pueyaracaanu rishijia nojori quiniuria. Naajuhuaj, janiyari pueya samiitianijioquiaani, cana cua samiitianiniu paniyacuajani. 22 Cua Queeri maja na nequesoreenu quiniutianiya pueya. Nojuacuajaari tari cua niquitiocanu na cumaaca, puetunu pueyajanaa cua nequesoreenura. 23 Nojuajaari naa miiquianu puetunu pueyajanaa quiniuria cua tojitiajaca, naatej, taa cua Que na tojitiatuquiaacuaani. Cante cua ruuretajani, cunoori cua Que ruuretajajuhuaj, nooj, cante mijiria cua jiyaroquiaaricuajani. 24 ’Seetanujuanaa nia sequeyanijia, cante cua sequesano tojijiani, mariyata cante cua Jiyaronaacua tiuyajaaniuhuaj, nojuajaari pueyaracaanu Pueyasota rishiriquiano cutara. Nojuajaari maja na saniitiosaanu quiniutianiya. Nojuacuajaari tari samiitianishaarohua juhua macu na quiniujiniji Pueyasooju na quishacari. 25 Seetanujuanaa nia sequeyanijia, quera quiniutianiyari juhua macunucua quijiaca samiitiacosacari. Seetanujuanaa quiarijiaari, juhua macunucua quijiacaari cua rupaa tojitianutaniya. Cua rupaa tojitiajacaari samiitiaconutaniya, pueyaracaanu rishijiaca nojori quiniuria. 26 Cua Queeri quijiajuhuanajaj. Majaari na naata shaajenu. Nojuajaari naa quijiara cua jiyatequiaarijiuhuaj, juhua nojuarajuhuaj. Naacuajitij, cua naata pueya jiyatenu naa quijiarajuhuaj. 27 Pueyanora cua quiniuucua, na cumaaca cua niquitioreeri cuarta pueya cua nequesoreenura, nojori cua saniitionurajuhuaj. 28 Cua tojitiare. Majaari nio sequesanoocuaji nia shiriiquiniu. Tamacari, puetunu macunucuajanaari cua rupaa tojitiuniutianiya. 29 Macunucua tojitiushacari cua rupaa, nojoriiri samiitiaconutaniya, na jamacajiniji nojori tohuareetanura. Cante maninia miijiaca quiquiaarini, samiitiaconutaniuhuari pueyaracaanu shuquiriaatia quijiaca nojori quiniuria Pueyasota. Saniniuujia, cante sesa miijiaca quiquiaarini, puetunu nojorijianaari quejoosaanutaniya pueyaracaanu saniitiosocoriquiano.

Jiyaniijiajanaa na quiniuucua, Jesu tama nojuajiniji pohuataajaaja

30 ’Pueyaso Niyanu cua quishacari, naajaa, majaari cua miiniu tama cua panishanojuaaja. Janiyari sesa miijiaca juaaquiaacuajani, saaja cua Que niishitishacari janiya, nojori miishanoori sesa. Tama cua panishanojuaaja miyashijia cua quiniuucua, janiyari namitiajanaa nojori juaaquiaani. Janiyari pueyaracaanu miiquiaa saaja cua Jiyarona panishanoni. 31 Pueyano jaara tama nojuajinijijiaaja pohuataa narta pueyano, na pohuatasanoocua maja tiuushano. Naaratej, janiya jaara tama janiyajiniji pohuatariquia nia niquiarani, tama cua pohuatasanojuaaja maara najuhuana quiriquiaj. 32 Naajaa, quiarijia cutara nia naata niishiniu cua pohuatasanoori seetanujuanaa. Tamonucuajaari janiyajiniji pohuataa seetanujuanaa. Nojuajaari cua Que. Cunora, niishiyanijia na pohuatasano janiyajinijiiri maja najuhuanaj. 33 ’Niaari nia pueya jiyarocanu Tiuquinijiona Juancua, nojori nequesotanura janiyajiniji. Nojuajaari saaja seetanujuanaa nia pohuatacanu janiyajiniji. Majaari na seetanu quiquianu janiyajiniji. 34 Nojuaja jaara seetacanu janiyajiniji niajaniya, quiria, naajaa. Janiyacuajaari niishiyani seetanujuanaari cua pohuatasano niajaniya tama janiyajinijijiaaja. Tiuquinijiona Juanri seetanujuanaa pohuatacanu janiyajiniji niajaniya. Niaa cuaara na pohuatasanoocua tiuuria, Pueyaso jiyanooniuria niajaniya. Janiyari saaja cunora nia pohuataa Tiuquinijiona Juanjinijini. 35 Nojuajaari juhua samaritiu noshitishano nia tajinia na quishacari. Niaari rupaquijia na timitiacanu, juhua na cuhuatasacari niajaniya. Niaari najuhuana tojiquianu na pohuatasano. 36 Tiuquinijiona Juan pohuatasano janiyajinijiiri seetanujuanaa. Niaa jaara na pohuatasanoocua tiuuniu paniyashijiaca quiyajaa, naajaa. Cua cumaacata cua miishacari, cunora seetanujuanaa nia niishiri, cua Que Pueyasoori cua jiyaroquiaari. Nojuacuajaari cua sequequiaari naa cua miiniuriatej. 37 Cua Quejanaari cua jiyaroquiaari. Nojuajaari janiyajiniji niishitioquiaari pueya. Naajaa, majaari quenaaja nia tojiniu quiquiaari na pocuanu. Nojuajaari nia niquishoojuhuaj. 38 Majaari quenaaja na rupaa quiniu nioojiajinia, nia tiuyaquishacari na Jiyarosanoocua. 39 Niaari suraatia serojoquiaa tariucuacaanu naajiosano Pueyaso Rupaa. Niaari jiyaniya niaa jaara Pueyaso Rupaa niishijiaca quiri, niaari naa pueyaracaanu quijiara quiniutianiya. Seetanujuanaa majaari naatej. Cuno Naajioneejinia, tiiri janiyajiniji naajiotasano quiyacuaja. 40 Niaari saaja cucua niniu paniyaquiquiaa cua jiyatenura niajaniya pueyaracaanu quijiacara cutara. 41 ’Maninia cua miishanoori maja pueya sequenura janiya: “Quiaari maninia pueyano”. Janiyari saaja cua Que shuquiritiquiaa cutarani. 42 Janiyari seetanujuanaa nia niishiyani. Niaari Pueyaso shuquiritiaashijiaca, nia paniyaquishacari nojuaja. 43 Cua Quecuajaari cua jiyaroquiaari cua niishitiojonura niajaniya nojuajiniji. Quiarijiani, majaari nia tojiniu paniniu janiya. Saniniuujia, tamonu jaara tama na cuaqueyajaaja jiyateya juhua Pueyaso Jiyarosanora na quiniuria, niaa maara cuno tojiri cutara, nojuaja jaara niaacua nimia na niishitiojonura niajaniya tama na niishishanojuaaja. 44 Majaari nia naata cua pohuatasanoocua tiuuniu, niaa jaara saaja niarta pueya shuquiritiasano quiniu paniquiaa, maja Pueyaso shuquiritiasano. 45 Majaari nia jiyaniniu janiya niaacuara tonujunutaniya cua Queni. Tama Moiséscuajaari niaacuara tonujunutaniya, cua tojitiaashijiaca nia quiniuucua. Niaari jiyaniya niaa Pueyaso muerasu, juhua Moisés tojijiaca nia quishacari. ¿Niaateeri seetanujuanaa Moisés tojijiaca? ¡Maja! 46 Nojuacuajaari janiyajiniji naajiotaquiaari. Naacuajitij, niaa jaara seetanujuanaa na naajiotasanoocua tiuuriquia, niaa maara cucua tiuurijiuhuaj. 47 Nocuaji, niaa jaara Moisés naajiotasanoocua tiuyaquiquiaa, ¿niaatucua taa tiuuri quiarijia cua pohuatasanoocuani?

6

Jesu mianuutesacari cinco mil canuu

1 Na nuhuaji, canaari Jesuta niuutiaquiaari Galilea caminia taquijiriani. Galilea caminia sesa quiquiaarijiuhua Tiberias caminia. 2 Jiyanohua queraatia pueyari Jesu niquiquiaari tari, cusosuhua na naatanijiosacari. Naaratej, nojoriiri Jesu neteyotariquiaa caminia shuriuquioco. 3 Canaa shiitiasacari caminia taquijiria, Jesuuri canaa tacatamaa tuhuananuucua. Tii cajitiasee canaari. 4 Jiyacaritij, quera Pascuara queranacusacariiri quiriquiaa. 5 Jesu niquishacari jiyanohua queraatia pueya nocua niyano, canaa cojinia Felipe sequereeri: —¿Tee pa masenutaniya queraatia pan nio pueyaraarini? 6 Naa Felipe nequesotareeri nareja na saniniuria. Jesuuri tari niishiriquiaa taa nojuajanaa mianuutenutaniya cuno pueyani. 7 Felipeeri na riucuaree: —¡Paa jaara cumaneeca jiitiare doscientos juuca pa poonijiosanojiniji pan pa masetajarani, cuno maara najuhuana secaja quiri puetunu nojoririajanaa! 8 Jiyacaritij, canaa cojinia Andrésri Jesuucua nimiaa. Andrésri Simón Pedro tarajanu. Nojuajaari Jesu saquiriojosano pueyanojuhuaj. Jesu sequeseeri: 9 —Jiyaniijianaa, caya samijia niya cinco pan jiitiaa cebada cashojuajiniji shipinishano, caapiqui sapitiaajanio. Naajaa, cunoori najuhuana puetunu cuno pueyarajanaa. 10 Jesuuri saaja canaa na saquiriojosano pueya sequeree: —Puetunu pueyajanaa nia sequere cuaara cajitiuuria. Cuniqui, canaa tii quiriquiaani, shanohua jiyasocuaari quiriquiaa, maninia cajitiujia. Naaratej, pueyari cajitiurii. Puetunu cuno pueya maanujinijiniojuanaani, saaja canuuri quiquiaari cinco mil pueya. 11 Jiyacaritij, Jesuuri cuno pan pataree. Pueyaso secojoree nocuaraari. Na nuhuaji, canaa na serotaniriiri. Canaari cajitiuyano pueya puetunu na panishanojuanaa niquitiojoreeni nojori miaquenuusocoriquiano. Jesuuri naa miirii sapitiaajajuhuaj. 12 Puetunu pueyajanaa jaara tooquioquiaari, Jesuuri canaa na saquiriojosano pueya sequereeni: —Puetunu miaquesano raquiquiajanaa nia reraterohua, maja najuhuana na niitiasaanura. 13 Canaari cuno cinco panjiniji pueya miaquesano raacua reratereeni. Canaa reratesacari, canaari doce canaasatu mishinijioreeni. 14 Pueya niquishacari naa Jesu miishano na cumaacatatej, nojoriiri sequeturiquiaa: —¡Nio pueyanoqui seetanujuanaa Pueyaso sequenu panishano caminiujiunia, nooj, tariucuacaanu sequesaaquiaari pocua niriquianotej! 15 Jesuuri niishirii cuno pueyari na quianu paniriquiaa, nojori jiyatenura nojuaja puetunu Israel pueyajanaa jiyaniijia na quiniuria. Nocuaji, Jesuuri tamajaaja tacaquee socua jiyaconaja tuhuananuucua.

Jesu rucuanesacari mohuaca caco

16 Tariucua pananu tiuquishacari, canaa, Jesu saquiriojosano pueyani, canaari rosetaarohua caminiajiniarani. 17 Canaari botejinia tacataseeni, cuniquiji Capernaum tiacajiniara canaa niuutianura caminia taquijiria. Tariucua ninishiquiiri quiriquiaa. Majaari Jesu tiuquiniu quiriquiohua juhuanojuaja canaacua. 18 Tari canaa niuutiasacari, paratuuri jiyanohua piyarojoriquiaa. Caminiaari cunora jiyanohua cajiniuucuariquiaa. 19 Canaari tari caminia jiuujiajinia quiriquiaani, seis kilómetroruhua canaa ruparetasaquiji. ¡Canaari jiyacari casaa niquirii canaacua catecanoyanoni! ¡Mohuaca caco canujuriquiaari! ¡Canaari nocuaji shiriiquitiurii jiyanohuani! 20 Jiyacaritij Jesuuri canaa sequereeni: —¡Maja pueretunu! ¡Janiyacuajanijia! 21 Na rupaa canaa tojishacari, canaari shuquiriaatia na tacanitiurii botejiniani. Canashiyaquiji boteeri ritia shiitiasee terara canaa quiariquiaacuajani.

Jesu mianuutesano pueya pajesacari nojuaja

22 Jaara juhuaquequiaari, Jesu mianuutesano pueyari na pajenuunu coteequiaari tee canaa quiriquiaa caminia taquijiriacuajani. Nojoricuajaari tenacari niquiquiaari saaja niquiriyatu boteeri shiitiariquiaa. Saaja canaa, Jesu saquiriojosano pueyani, canaari cuno botejinia quiaquiaariuhua nojori niquiarani. Majaari Jesu quianu quiriquiaa cutara canaata. 23 Jiyacaritij, Tiberias tiacajiniji boteeri tiuquiijioquiaari catecaja nojorijiniji, tee Jesu mianuutequiaari nojoricuajani. 24 Cuno pojori niishishacari maja Jesu quiniu quiriquiaa tari tii, canaa na saquiriojosano pueyajuhuaj, nojoriiri cuno boteyajinia tacataquiaari. Nojoriiri Capernaum tiacajinia nijioquiaari cuno boteyajinia, tii nojori pajenura Jesu.

Jesucristo juhua poojia miaquesano

25 Cuno pojori tiuquiijiosacari caminia taquijiria, Jesu riuriatatuseeri. Na nequesotatureeri: —Niishitiojonanaa, ¿taacari quia niyarohuacuaarini? 26 Jesuuri saaja nojori sequeree: —Janiyari seetanujuanaa nia sequeyani, majaari nia pajenu janiya nia niquiniuucua cua cumaacata cua miishano. Niaari cua pajenuya saaja cua mianuutenuucua niajaniya, taa nia tooquiorucuaacuajani, cua mianuutesacari niajaniya. 27 Maja saaja miaquesanoocua nia tacaaniu, nia cuaqueya nia cumaquitiajara. Cunoori maja na jiyatenu quiniutianiya niajaniya pueyaracaanu rishijiara. Saaja nia tacaari cutara nioojia samiitianijia miaquesanoocua, pueyaracaanu rishijia nia quiniuria. Janiyacuajaari cuno nia niquitioriquianoni, pueyano cua quiniuucua. Cua Quecuajaari cunora cua jiyaroquiaari. Cunora, cua Queeri cua miitiquiaa cua miishano na cumaacata, nia niishiniuria janiyari na jiyarosanoni. 28 Cuno pueyari Jesu nequesotaree: —¿Casaa canaa miiniutianiyani Pueyaso panishano canaa miiniuria, Pueyaso shuquiritiasano canaa quiniuriajuhuaj? 29 Jesuuri nojori riucuaree: —Pueyaso Jiyarosanoocua nia tiuuri. Saaja naa nia miishacaritij, Pueyasoori nia shuquiritianutaniya. 30 Cuno pueyari Jesu sequeturee: —Canaa niquiara quia cumaacata casaa quia miiricuarajaj, canaa niishiniuria quiaari seetanujuanaa Pueyaso Jiyarosano. ¿Casaa canaa quia niquitiniutianiya canaa tiuuniuria quiocuani? 31 Canaa quia niquitiricuaraja quia cumaacata quia miishano, taa Moisés niquitiquiaari canaa supuetanaacuaani. Nojuajaari jiyocuacaanuji pan tiniquiaari pueyaracaanu nojoriria, cariiquia jiyajinia nojori rucuanejosacari. Naa naajiotasano quiyacuajaari tariucuacaanu Pueyaso Rupaajinia:“Nojuajaari nojori mianuutequiaari jiyocuacaanuji tinio pan”. Naacuajitij, canaari niishiyani Moiséscuajaari Pueyaso jiyarosano quiquiaari. 32 Jesuuri nojori riucuaree: —Seetanujuanaa nia sequeyanijia, cuno jiyocuacaanuji panni, cunoori maja Moisés tinishano quiquiaari. Majaari seetanujuanaa jiyocuacaanuji pan na quiniu quiquiaarijiuhuaj. Quiarijia cutara, cua Queeri niaacua jiyarorucuaa seetanujuanaa jiyocuacaanuji panjanaa cutara. 33 Cuno, Pueyaso niquitiosano pan jiyocuacaanuji rosenoni, cunoori puetunu mijiria quiniaa pueyajanaa samiitianijiojua cutara. 34 Naaratej, cuno pueyari Jesu sequeree: —¡Jiyaniijianaa, quiocua pueyaracaanu canaa niquitioriquia cuno pan! 35 Jesuuri nojori sequeree: —Janiyacuajaari cuno panni, pueya samiitianijiojuani. Cante cucua niyani, majaari na miaajenu quiniutianiya socua. Cante cucua tiuuriijiaaniuhuaj, majaari na jiyamuenu quiniutianiyajuhuaj. 36 Taa cua sequeree tari niajaniyacuajani, niaari juucua cua niquiya. Majaari quenaaja cucua nia tiuuniu. 37 Naajaa, puetunu cua Que niquitiosanojuanaa janiyani, nojoriiri cucua niya. Cuno pojori, cante cucua nijiyani, majaari cua ruuretanu nojori. 38 Majaari jiyocuacaanuji cua rosenu quiquiaari cua miiniuria tama cua miiniu panishanojuaaja. Mijiria niquiaarinijia saaja cua Que panishano cua miiniuria, cante cua jiyaroquiaaricuajani. 39 Majaari cua Jiyarona paniniu cua juurequetenura quenaaja niquiriyatujua na niquitiosanojiniji janiya. Nojuajaari paniya cutara, nojori cua samiitianijionura jiya puequesacari. 40 Canapuete cucua tiuujiacani, nojori niishishacari janiya Pueyaso Niyanuni, cua Queeri puetunu cuno pojorijianaa paniya pueyaracaanu rishijiaca nojori quiniuria. Naacuajitij, janiyari nojori samiitianijionutaniya jiya puequesacarini. 41 Jesu sequenuucua, “Janiya jiyocuacaanuji roseno panni”, tii quiniaa narta Judiocuacaari cunora juaaquioree. 42 Sequetureeri: —¿Majate nio pueyano Jesucuaja, José niyanutej? ¡Paacuajaari na queya niishiyani! ¿Casaara quiarijia na sequeyari: “Jiyocuacaanuji rosenonijia”? 43 Jesuuri nojori sequeree: —¡Tariucuaja! ¡Maja nia juaaquionu! 44 Pueyanoori maja na naata tiuuniu cucua tamajaaja, cua Que jaara noojiajinia poonijiyaquiri. Janiyari puetunu cucua tiuuniaajanaa samiitianijionutaniya jiya puequesacarini. 45 Tariucuacaanu pueyara Pueyaso sequesano caminiujiunia naajiotasanocuajaari naa sequeya:“Pueyasocuajaari puetunu nojorijianaa niishitiojonutaniya”. Naacuajitij, cante cua Que niishitiojosano tojijia seetanujuanaani, nojuajaari cucua tiuya. 46 ’Cua Queeri maja pueya niquishano quenaaja. Saaja na niquinia cutaraari janiya cante Pueyasojiniji niquiaaricuajani. 47 Seetanujuanaa nia sequeyanijia, cante cucua tiuujiani, nojuajaari tari pueyaracaanu rishijiara jatanishaaree. 48 Janiyacuajaari pueya samiitianijia panni. 49 Cariiquia jiyajinia nia supuetanaa camarucuneejotasacari, nojoriiri cuno jiyocuacaanuji tinio pan miaquenuuquiaari juucua. Naajaa, saaja cusonuuquiaariiri. 50 Saniniuujia, cante quiarijia seetanujuanaa jiyocuacaanuji roseno pan miaqueyani, majaari Pueyaso shaajanu quiniutianiya nojuaja. 51 Janiyacuajaari cuno samiitianijia panni, jiyocuacaanuji rosenoni. Cante nio panjiniji miaquejani, nojuajaari pueyaracaanu quijia quiniutianiya. Nio pan, janiya na niquitionutaniya puetunu mijiria quiniaa pueyacuarajanaani, cunoori tama cua cuaqueyajaaja. 52 Jiyacaritij, tii quiniaa narta Judiocuacaari naa sequetooree tamajaaja na juaaniutia: —¿Nio pueyanotucua taa miaquetere tama na cuaqueyajaaja pajaniyani? 53 Jesuuri jiyacari nojori sequeree miriqui: —Seetanujuanaa nia sequeyanijia, niaa jaara miaqueyaquiri cua shu, niaa jaara ratuyaquiri cua nanacajuhuaj, majaari samiitianijiosano nia quiniu quiniutianiya, pueyaracaanu quijiaca nia quiniuria. 54 Cante cua shu miaquereeni, cante cua nanaca ratureejaaniuhuaj, nojuajaari tari naatarohua shuquiriaatia na quiniuria pueyaracaanu. Jaara cusoyare, naajaa, janiyari na samiitianiniutianiuhua jiya puequesacarini. 55 Cua shuuri seetanujuanaa miaquesano cutara. Naajuhuaj, cua nanacaari seetanujuanaa ratusano cutara. Cunoori maja juhua mijiria nia miaquesano. 56 Cante cua shu miaquenani, cante cua nanaca ratunajaniuhuaj, nojuajaari coojia rupueja. Janiyari noojia rupuejajuhuaj, pueyaracaanu rupuetootesano canaa quiniuria. 57 Cua Jiyarona cua Queeri seetanujuanaa quijia cutara. Cua Que rupueja cua quishacari, janiyari cunora shaajeyashijiani. Naaratej, cante cua miaquenani, nojuajaari pueyaracaanu quijia quiniutianiyajuhuaj, na rupuesacari janiya. 58 Janiyari maja juhua nia supuetanaa miaquesano panni. Nia supuetanaari cuno pan miaquenuuquiaari najuhuanaj. Naajaa, saaja cusonuuquiaariiri. Janiyari seetanujuanaa jiyocuacaanuji roseno pan cutarani, nia miaquesocoriquiano. Cante cua miaquejani, jaara cusoyare, naajaa, samiitianutaniuhuari pueyaracaanu quijia na quiniuria. 59 Jesuuri puetunu niojuanaa pohuataquiaari pueya niquiara Pueyaso secojojua tiajinia Capernaum tiacajinia.

Queraatia Jesu nuhuajiniaa pueya cartesacari nojuaja

60 Naa pueya tojishacari Jesu niishitiojosanotej, queraatia na nuhuajiniaa pueyari naa sequetooquiaari tamajaaja: —Cuno na sequesanoori jiyanohua jiyajeneta pa miiniuria puetunujuanaa. Maja pa naata. ¿Cantucua na tojirijaarajaaranijia? 61 Jesuuri naa nojori sequesano niishirii noojiajinia. Nocuaji nojori sequereeri: —¿Niaateeri naa cua sequenuucua juaya? 62 ¿Niaatucua taa sequere socuani, niaa jaara cua niquiri tacaano jiyocuacaanuhua, teje cua niquiaaricuajani? 63 Cua shu maja cumaacaraca pueya na samiitianiniuria. Saaja cua Sohuanu cutaraari pueya samiitianijia, pueyaracaanu rishijiaca nojori quiniuria. Niaa jaara cua sequesanoocua tiuuri, cunoori cumaacaraca cutara na samiitianiniuria niajaniya. 64 Noojiaqueya niajaniyajinijinioori cucuaji taacanuyajaa. Jesuuri tarijia niishijia cante nocua tiuyashijiacani, mariyata cante na paraa na quiatenutaniyani. 65 Naa sequeree socua cuno pojoriiri: —Janiyacuajaari cunora nia sequereeni: “Maja pueyano naata cucua tiuuniu, cua Que jaara noojiajinia poonijiyaquiri”. 66 Jiyacaritij, queraatia Jesu nuhuajiniaa pueyari na cartequiaari. Nojoriiri maja tari Jesuta na rucoojonu quijia. 67 Nocuaji, Jesuuri jiyacari canaa na saquiriojosano pueya nequesotaree: —¿Niajaniyariuhuaj, niaateeri cua cartenutaniyajaacuhuaj? 68 Simón Pedroori Jesu riucuaree: —¡Maja Jiyaniijiajanaa! ¿Canaatucua tamonu jiyaniijiaacua pacureni? Canaa quia pohuatasanocuajaari na naata canaa jataniniu pueyaracaanu rishijia canaa quiniuria. 69 Canaacuajaari tari quiocua tiuuquianuni, canaa niishishacari quiaari Pueyaso Niyanu, saa maninia miijiaja. 70 Jesuuri canaa sequeree: —Niaacuajaari tama cua saquiriojosano doce pueyajaaja. Saniniuujia, niquiriyatu niajaniyajinijinioori sesaaca. 71 Naa Jesu sequesacaritij, Judasjiniji sequeriquiaari, Simón Iscariote niyanuni. Nojuajaari seetanujuanaa niquiriyatu canaajinijinio Jesu doce saquiriojosano pueyajinijinio quiquiaari. Naajaa, tama na Jiyaniijiajaaja tacartariquiano quiriquiaaquiiri.

7

Tama Jesu tapueyocuacajaaja Jesuucua tiuyashijiaca quiquiaari

1 Na nuhuaji, Jesuuri Galilea jiyajinia rucuanejoriquiaa. Canaari na cojiriquiaani. Majaari na quiniu paniniu quiriquiaa Judea jiyajinia, tii quiniaa Judiocuaca monu panishacari nojuaja. 2 Jiyacaritij, quera socua canaa Judiocuaca queranacusacariiri quiquiaari Jerusalén tiacajinia. Cuno queranacusacariria pueyari ocho juuca shocotejoquiaari suhuorotucuajinia nojori quishacari. Naa miitiuquiaariiri puetunu marijiarajanaa canaa niishiriojonura, canaa supuetanaa Israel pueyari saaja suhuorotucuajinia quijiaca quiquiaari, pueyaracaanu nojori camarucuneejotasacari cariiquia jiyajinia nojori quishacari. 3 Jiyacaritij, tama Jesu tapueyocuacajaarijia naa Jesu sequeturee nojori macaatiniuria nojuaja: —¡Majaari niyaja quia jateenu! Quiocua queranacunuucua Judea jiyajinia quiaarejuhuaj. Quiocua tii miijiosee quia cumaacata, quia jiyopue niquiniuria puetunu quia miishanojuanaa. 4 Pueyano jaara puetunu pueyajanaa tojiniu panishano pueyano quiniu paniri, ¿maatucua casaara jiyasohuaja miijiore na cumaacatani? Naatej, taa niya quia miijioquiaa quia cumaacatacuaani, naa quia miijiosee puetunu pueya niquiarajanaa Jerusalén tiacajiniajuhuaj. 5 Majaari quenaaja tapueyocuaca tiuuniu quijia Jesuucua. Cunora naa na sequetureeri. 6 Jesuuri saaja nojori riucuaree: —Juhuanojuaja maja cua quiasacari cua miiniuria taa nia sequeyacuajani. Niaa jaara quianu paniri, niama juhuajaniya quiaaretej. 7 Niarta mijiria quijiaca pueyari maja na naata juaaniu niajaniya. Janiya cutaraari nojori niquiniu paniyaquishooni. Cua niquitiuniu paniyaquiquiaari, nojori cua niishitishacari nojori miishanoori sesa. 8 Nia quiojiyare queranacunuucua. Janiya cutaraari maja cua quianu quiniutianiya juhuanojuaja. Quiarijiani, puera juhuacarijiaari cua miiniuria taa nia sequeree janiyacuajani. 9 Naa nojori na sequenu nuhuajitij, Jesuuri cuniquijia jiyojeree Galilea jiyajinia.

Jesu quishacari cuno queranacunuunujinia

10 Na tapueyocuaca jaara quiojoquiaaricuaa Jerusalén tiacajiniara tii queranacunuunura, Jesuuri jiyasohuaja quiaaree nojori nuhuajijiuhuaj. 11 Queranacunuusacari, narta Judiocuaca camarucuaari Jesu pajenuuriquiaa. Nojoriiri naa sequeturiquiaa: —¿Tee cuno pueyano quiyarini? 12 Puetunu pueyajanaari Jesujiniji sasacojotooriquiaa. Noojiaqueyari sequeriquiaa: —Jesuuri maninia pueyano. Tamasacaari saniniuujia sequeriquiaacujua: —¡Maja maninia pueyano! ¡Pueya sapojojua najuhuanaj! 13 Puetunu pueyajanaari naa sasacojotooriquiaa jiyasohuaja, nojori pueresacari narta Judiocuaca camarucua. 14 Jiuujianaraca juuca jaara tari shocojoquiaari nojori queranacunuusacari, Jesuuri jiyacari shusha tiuquiquiaari Pueyaso Secojojua tiajinia. Tii coteeree pueya niishitiojonuuri. 15 Canaa Judiocuaca camarucuaari jiuujiatequiaari nojori tojishacari Jesu niishitiojosano. Naa sequetureeri: —¡Cuno pueyanoori maja quenaaja na serojonu quiquiaari! ¿Taa na niishiya pueraarini? 16 Jesuuri nojori sequeree: —Cua niishitiojosanoori maja tama cua niishishanojuaaja. Cunoori cua Jiyarona niishitishano janiya. 17 Cante Pueyaso panishano miiniu paniyani, nojuaja cuaara miiria taa cua niishitiojiyacuaani. Naacuajitij, nojuajaari jiyacari niishiniutianiya, cua niishitiojosanocuajaari Pueyasojiniji seetanujuanaa, maja tama cua niishishanojuaaja. 18 Cante tama na niishiriojosanojuaaja pohuatajani, nojuajaari saaja naa miiquiaa juhua tojishano pueyano na quiniuria. Jiyano pueyano cuaara tojiyaquishaaria. Saniniuujia, cante na jiyarona niishitiojosano pohuataa pueyani, pueya tojiniuria na jiyarona, cuno pueyano pohuatasano cutaraari seetanujuanaa. Cuno pueyanoori maja pueya sapojojua. 19 ’¿Niaateeri seetanujuanaa supuetana Moisés Rootasano tojitiajaca? Majaruhua. Majaari quenaaja niquiriyatu niajaniyajinijinio na rootasano tojijia. ¿Casaara nia monu paniya janiyani? ¿Supuetana Moiséste naa nia niishitiojiya na naajioneejinia? 20 Nojoriiri Jesu riucuaturee na juaaniutia: —¡Quiaaqui samaruraca! ¿Cante quia monu paniyani? ¡Canaa quia sequeretoj! 21 Jesuuri nojori sequeree: —Puetunu niajaniyajanaari shiriiquitiuquianu samaatenu juuca cua miishacari niquiriyatu casaaniyojua cua cumaacata. 22 Supuetana Moiséscuajaari nia rootaquiaari nia mueya cararaatiuuquia co nia miatenura, ocho juuca jaara na shocojore na rasaanujiniji. Seetanujuanaa, nio niishishanoori maja tama Moisés niishishanojuaaja. Cunoori tariucuacaanu pa supuetanaa niishishano Moisés niyacarijia. Pueyari naa rootasaaquiaari naa nojori miiniuria necohua, seetanujuanaa Pueyaso saquiriojosano Israel pueya nojori quiniuriajuhuaj. Naaratej, jaara quiri samaatenu juuca, naajaa, niaari naa nia niquiohua cararaatiuuquia co miatejoquiaa. 23 Naa nia miishacari samaatenu juucatej Moisés Rootasano nia tojiniuria, ¿casaara nia juaya janiyani, cua naataniniuucua cusosu samaatenu juucani? Niaari saaja shiitianiyojua miatejiya, maninia nia niquiohua quiniuria Pueyaso niquiara. Janiya cutaraari puetunu cuno cusosu cuaqueyajanaa jeecacanuni. 24 Naaratej, maja ritia pueya juaajia nia quiniu, nia niishiyaquishacari maninia. Jacaria niishiriojojua nia quiri, niaa mariqui najuhuana pueya juaariiri na miishano jaara sesa quiyaquiri.

Jesu pohuatasacari tama nojuajinijijiaaja

25 Jiyacaritij, noojiaqueya Jerusalén tiacajinijinio pueyari tama sequetooreejaaja: —¿Majate nio pueyano pa camarucua pajesanocuaja na mosocoriquianotej? 26 ¿Taateni? Noocuajaruhua juhuajaniya pohuataa pueya niquiaratej. Majaari quenaaja pa camarucua tenujununoj. ¿Pa camarucuate jiyaniya soj, nojuaja seetanujuanaa Cristo, tariucuacaanu sequesano pocua jiyarosaariquianotej? 27 Paacuajaari nio pueyano niishiyani, tejenote nojuajani. Saniniuujia, Cristojuanaa jaara tiuquiri, majaari quenaaja na niishishaanu quiniutianiya cutara tejenote nojuajani. 28 Jesuuri jiyacari niishitiojoriquiaa Pueyaso Secojojuajinia. Naa na tojishacari pueya sequesanotej, naa na rupaa paaretareeri: —¿Naatee? ¿Niaateeri cua niishiya? ¿Niaateeri niishiyajuhuaj, tejenote janiyani? Naajaa, majaari cua niniu quiquiaari tama cua panishacarijiaaja. Janiyari jiyarosanoni. Cua Jiyaronaari seetanujuanaa quijiajuhuanajaj. Nojuajaari nia niishishoo. 29 Janiyari na niishiya cutarani. Janiyacuajaari tiji ninioni. Nojuajaari cua jiyaroquiaari. 30 Nojoriiri jiyacari Jesu quiatunu panirii. Naajaa, majaari quenaaja tamonu naata quiriquiaa na quianura. Majaari na naata quianu quishaaquiaari, juhuanojuaja na monu juuca quiyaquishacarijia. 31 Saniniuujia, queraatia cuniqui quiniaa pueyari Jesuucua tiuuquiaari. Nocua tiuuniaari naa sequetuquiaari: —¿Cristojuanaa jaara tiuquiri, nojuajatucua socua jiyajeneta casaa miiri na cumaacata nio pueyano miishanojiniji?

Fariseocuaca quiatenu panishacari Jesu juucua

32 Fariseocuacaari cuno pueya tojiquiaari naa nojori maniniuhuaqueetaano Jesu. Naaratej, cuno Fariseocuaca, pueyacuara secojonaa camarucuanio, puetunu nojorijianaari Jesuucuara roojotooquiaari. Na nuhuaji, nojoriiri Pueyaso Secojojua tia cojuanaa pueya jiyaramiquiquiaari Pueyaso Secojojua tiajiniara, tii nojori quianura Jesu. 33 Jesuuri jiyacari nojori sequeree: —Janiyari saaja rupaquijia niaata quiniutianiyani. Na nuhuaji, janiyari cua Jiyaronaacua riujiuuniutianiuhuani. 34 Niaari cua pajenuunutaniya najuhuanaj. Majaari nia riuriatanu quiniutianiya janiya. Majaari nia naata quianu quiniutianiya tee cua quiniutianiyacuaani. 35 Nocuaji, cuno Judiocuacaari tama sequetooreejaaja: —¿Tee na quianutaniyajanojoni naa pocuaaniquitij, na riuriataaquishaanurajuhuaj? ¿Parta Judiocuacaacua quianutaniya soj, noo pojoriicua Griegohua tajinia niyaquejoquiaaritij? ¿Tii niishitiojonutaniya cuno taucuaca soj? 36 ¿Casaa na sequenu paniya pajaniyarini na sequesacari: “Niaari cua pajenutaniya najuhuanaj. Majaari nia riuriatanu quiniutianiya janiya”, na sequesacarijiuhuaj: “Maja nia naata quianu quiniutianiya tee cua quiniutianiyacuaani”?

Jesu pohuatasano miriqui Pueyaso Sohuanujiniji

37 Siete juuca jaara tari shocojoquiaari, queranacunuunu puequesacari juucajanaari juhuaquequiaari. Cuno juucaari quiquiaari socua Pueyaso timitiasaanu juuca. Jiyacaritij, Jesuuri nujuaquiaari pueya niquiara. Jiyanohua na rupaa paaretareeri. Naa sequereeri: —¡Cante jiyamueyani, nojuaja cuaara niiria cucua, na ratunura janiyajiniji! 38 Cucua na tiuushacari, nera quiniutianiyari taa na naajiotasaaquiaari tariucuacaanu Pueyaso Rupaajiniacuajani. Naa sequeyari:“Cante cucua tiuyani, pueyano samiitianijiojua mohuacaari noojiajiniji jaatenutaniya”. 39 Naa Jesu sequesacaritij, nojuajaari Pueyaso Sohuanujiniji pohuatariquiaa miriqui. Jiyacaritij, Pueyaso Sohuanuuri juhuanojuaja maja na quiniu quiriquiaa mijiria, Jesu tacaaquishacarijia Jiyaniijiajanaa na quiniuria. Naaratej, tii quiniaa pueya sequeriquiaari, cante quiarijia nocua tiuyani, nojoriiri Pueyaso Sohuanu masenutaniya na nuhuaji, nojuaja jaara na jiyarosee jiyocuacaanuji.

Pueya juaatioosacari Jesuucua

40 Jesu jaara pohuatanu puecaquiaari, tii quiniaa pueyari tama pocoojoriquiaajaaja. Noojiaqueya nojorijinijinioori sequeree: —¡Nio pueyanoqui seetanujuanaa Pueyaso sequenu panishano caminiujiunia, nooj, tarijia sequesaaquiaari pocua niriquianotej! 41 Tamasacaari saniniuujia naa sequeriquiaacujua: —¡Nojuacuajaari Cristo, Pueyaso Jiyarosano pocua!Tamasacaari saaja nojori riucuaree: —¿Cristoteeri Galilea jiyajiniji supuenutaniya? ¡Maja! 42 Tariucuacaanu Pueyaso Rupaajinia naajiotasanojiniji, paari niishiyani, Cristoori pa supuetanaa jiyaniijia David niquiohuajiniji supuenutaniya. Belén tiacajinia rasaanutaniyari, supuetana David tiacajinia. 43 Naacuajitij, puetunu pueyajanaari Jesuucua juayonuutaquiaari. 44 Tamasacaari saniniuujia Jesu quianu paniriquiaa juucua. Naajaa, majaari na quiatunu quirii.

Judiocuaca camarucua tiuyaquishacari Jesuucua

45 Pueyaso Secojojua tia cojuanaa pueyari Jesu tojitiariquiaa juhuajaniya. Na nuhuaji, socua quiojiyarohuari na jiyaramiquiniaa pueyacua. Nojori jiyaramiquiniaa pueyari quiquiaari Fariseocuaca, pueyacuara secojonaa camarucuanio. Nojori jiyaramiquiniaari nojori sequeree: —¿Casaara Jesu nia jaatucuyaquimiohuani? 46 Nojori jiyaramiquishano pueyari saaja nojori riucuaree: —¡Majaari quenaaja tamonu pueyano pocuanu juhua cuno pueyanojua, seetanu rupaajanaa pohuataja cutara! 47 Fariseocuacaari cunora nojori juaarii: —¿Niaateeri niaacua na shanacuree na sapojonura niajaniyajuhuaj? 48 ¿Tamonu pa camarucuajinijiniote nocua tiuurii, canaa Fariseocuacajinijiniojuhuaj? ¡Maja! 49 ¡Cuno pojori Jesuucua tiuujiacani, nojoriiri Moisés Rootasano niishiyashijiaca! ¡Nojoriiri sesoriquia seque! 50 Nicodemoori narta Fariseocuacata tii quiriquiaa. Nojuajaari noo Nicodemo quiriquiaa Jesuucua niquiaari niucuatej. Nojuajaari narta Fariseocuaca sequeree: 51 —Pueyanaa, supuetana Moiséscuajaari pa rootaquiaari maja najuhuana pa sesacanura pueyano, paa jaara coteenu na nequesoreyaquirini casaa na miiriini. 52 Narta Fariseocuacaari Nicodemo juaarii saaja: —¿Quiaateeri narta Galilea jiyajinijinio pueyanojuhuaj? ¡Jacaria quia pajere tariucuacaanu Pueyaso Rupaajinia! ¡Quiocua jiyacari niishiri majaari quenaaja niquiriyatu Pueyaso sequesano caminiujiunia pueyano supuenu quiniutianiya Galilea jiyajinia! 53 Na nuhuaji, puetunu cuno pojorijianaari na tiajinia quiojiyarohua.

8

Jesu jiyanooshacari maaji

1 Jesuuri saniniuujia Olivo cuhuariquiajinia quiaaree. 2 Jesuuri tariquiicuaji tiuquiriohua Pueyaso Secojojua tiajinia. Canaari nata quiriquiaajuhuaj. Pueyari nocua rerejoquiaari. Nojuajaari cajirii pueya na niishitiojonura juucua. 3 Moisés Rootasanojiniji niishitiojonaa, mariyata Fariseocuacanio, cuno pojoriiri jiyacari maaji jaatucumaa Jesuucua. Cuno maajiiri riuriatasaaquiaari numuetucushiyano. Nojoriiri cuno maaji nujuateree pueya tacoji. 4 Jiyacari Jesu sequetureeri: —Niishitiojonanaa, nio maajiiri quiasaaree numuetucushiyano. 5 Moisés Rootasanojiniji paari niishiyani, jiyano maaji cuaara mosaaria saitia jacusano. ¿Quiajaniyarijiataj, taa quia sequeyanijia? 6 Judiocuaca camarucuaari naa Jesu nequesotaree najuhuanaj, nojori tojiniuria casaa na sequenutaniyani. Jesu jaara nojori sequere maja nojori miiniuria Moisés Rootasano, nojori maara nocuara saquiriojotare nojori jiyaniijianucua. Jesu cutaraari maja quenaaja nojori na riucuanu quirii. Nojuajaari saaja jojoree, jiyajinia na naajionura na juaashiquiata. 7 Pueyaracaanu nojori nequesoreesacari nojuaja, Jesuuri socua sanerohua. Nojori sequereeri: —Teyano niajaniyajinijiniote sesa miyashijiani, nojuaja cuaara na coteetaara janu. 8 Jesuuri jojorohuacuhua socua na naajionura jiyacua. 9 Cuno pojori tojishacari naa Jesu sequesanotej, puetunujuanaari sanaa quiojorohua. Juhuacatecara quiojonu coteequiaariiri socua saaquiapue, na nuhuaji, socua naatujoori nojorijiniji. Nojoriiri naa quiojoquiaariuhua puetunujuanaa. Saaja Jesuuri jateequee cuno maajitia. 10 Jiyacaritij, Jesuuri sanerohua. Maaji sequereeri: —¿Teete quiocuara saquiriojotanaani? ¿Majate quenaaja tamonu cureenu quirii na jacunura quiajaniya saitia? 11 Maajiiri Jesu riucuaree: —Shaaqui puetunujuanaa, Jiyaniijianaa. Jesuuri maaji sequeree: —Janiyari quia jiyanoya cutarani. Juhuajaniya quia quiaarohua. Majaari sesa quia miiniu socua.

Jesuuri pueya jiuujia cuhuatana

12 Nojori nuhuaji, Jesuuri pueya niishitiojonu coteerohua. Nojori sequereeri: —Janiyari pueya jiuujia cuhuatanani. Cante cucua tiuuriini, majaari tari ninishiqui quijia na quiniu quiniutianiya. Pueyaracaanu cuhuashiqui quijia quiniutianiya cutaraari. 13 Tii quiniaa Fariseocuacaari naa Jesu juaarii: —¡Quiaacuajaari tama quia cuaqueyajiniji pohuataa! ¡Puetunu quia pohuatasanojuanaari maja tojishano! 14 Jesuuri nojori riucuaree: —Tama cua cuaqueyajinijijiaaja cua pohuatasacari, cunoori maja najuhuana pohuatasano. Cua pohuatasanoori seetanujuanaa cutara. Janiyacuajaari niishiyani teje cua niquiaarini, tee cua quianutaniuhuani. Niaari saniniuujia niishiyaquiyacujua teje cua niquiaarini, tee cua quianutaniuhuani. 15 Niaari pueyacuara saquiriojotaquiaa saaja nia niquishanojiniji, nia tojishanojinijijiuhuaj. Janiya cutaraari maja cua saquiriojotanu pueyacuara. 16 Janiya jaara juaari sesa miijia cutarani, cua sequesano cutaraari seetanujuanaa, niquiriyatujua cua quiyaquishacari. Cua Jiyarona cua Quecuajaari cua cojiquiaa cuata na juaaniuria sesa miijiaca. 17 Niaacuajaari Moisés Rootasanojiniji niishitiojoquiaa: “Caapiqui pueyano pohuatasano jaara juhua tarajanu pohuatasano quirijiuhuaj, cuno cutaraari seetanujuanaa”. 18 Naajuhuaj, canaari caapiquini. Tama cua cuaqueyajaaja cua pohuatasacari, cunoori seetanujuanaa, cua Jiyarona cojishacari janiya. Nojuajaari cua Que. 19 Fariseocuacaari na nequesotaree: —¿Teeteeri quia queni?Jesuuri nojori riucuaree: —Majaari nia niishiniu janiya, cua Quejuhuaj. Niaa jaara cua niishiriquia, niaa maara cua Que niishirijiuhuaj. 20 Jesuuri puetunu nio pohuatariquiaajanaa Pueyasora niquitiojosano cumaneeca racataja shuriucuaji, Pueyaso Secojojua tiajinia. Naajaa, majaari pueya quianu quiriiquinioj, juhuanojuaja na monu juuca quiyaquishacarijia.

Jesuucua tiuyashijiacaari jiyanoyaquishaanutaniya

21 Jesuuri cuno Fariseocuaca sequerohuacuhuaj: —Janiyari quianutaniyani. Niaari cua pajenuunutaniya juucua. Niaari cusonuunutaniya sesa miijiacaja, jiyanooshoo nia quishacarijia, cucua nia tiuyaquiniuucua. Naaratej, majaari nia naata quianu quiniutianiya tee cua quianutaniyacuaani. 22 Naa Jesu sequesacaritij, cuno narta Judiocuacaari tama sequetooreejaaja: —¿Casaara na sequereecuaraarini: “Maja nia naata quianu quiniutianiya tee cua quianutaniyacuaani”? Tama na cuaqueyajaaja miaquenutaniya jiyoteeri. 23 Jesuuri nojori sequeree: —Niaari ninishiqui quiquiojinijinio. Janiya cutaraari jiyocuacaanujinijinioni. Niaari saaja mijiria quijiaca. Janiya cutaraari maja niiquijinioni. 24 Janiyacuajaari cunora nia sequereeni, niaari jiyanooshoojua cusonuunutaniya nia cuaracashitiniuucua janiyari maja Pueyaso Niyanuni, taa cua sequequiaa niajaniyacuajani. Cunora niaari jiyanooshoo quiniutianiya, pueyaracaanu saniitiosano nia quiniuria. 25 Nojoriiri Jesu nequesotaree: —¿Canteeri quiajaniyani?Jesuuri nojori riucuaree: —Janiyari najuhuana niaata pocoojiyani. Majaari nia tojiniu janiya. Janiyacuajaari tari nia sequereeni cante janiyani. 26 Janiyari queraatia jiitiaajaa cua sequesocoriquiano niajaniyani. Niaa jaara nocua tiuyaquiri, niaari pueyaracaanu saniitiosaanutaniya. Puetunu cua sequesanojuanaa niajaniyani, cunoori seetanujuanaa. Cua pohuatasano mijiria, cunoori cua Jiyarona sequesano janiya. Na sequesanoori seetanujuanaa cutara. 27 Majaari nojori niishiniu quiriquiaa Jesuuri na Que Pueyasojiniji pohuatariquiaa na sequesacari “cua Jiyarona”. 28 Jesuuri cunora nojori sequeree: —Niaa jaara cua teetere, niaari shusha jiyacari niishiniutianiya, janiyari Pueyaso Niyanuni. Niaari niishiniutianiyajuhuaj, majaari tama cua niishiriojosanojuaaja cua miiniu quijia. Janiyari saaja cua Que niishitiojosano pohuatajani. 29 Cua Jiyaronacuajaari cuata quiya. Majaari cua Que cartenu janiya, pueyaracaanu cua miiniuucua na panishano. 30 Naa Jesu pohuatasacari pueya niquiaratej, queraatia pueyari jiyacari nocua tiuurii.

Pueyaso pueyajiniji pohuatasano, Sesaaca pueyajinijinio

31 Jesuuri shusha nocua tiuuniaa narta Judiocuaca sequeree: —Niaa jaara seetanujuanaa cua pohuatasano tojijiaca quiri pueyaracaanu, niaari cua pueya quiniutianiya. 32 Niaa jaara naa miiritij, niaari seetanu rupaajanaa niishijiaca quiniutianiya. Naacuajitij, niaari seetanujuanaa juhua cartesano pueya quiniutianiya, juhuajaniya quijiaca nia quiniuria. 33 Narta Judiocuacaari Jesu riucuaree: —Canaacuajaruhua supuetana Abraham jiuhuacuajinio supueno pueyani. Majaari quenaaja canaa quiniu quijia tamasaca poonijiotesano pueya. ¿Casaara naa quia sequeya canaarini, canaa quiniuria cartesano pueyani? 34 Jesuuri nojori sequeree: —Seetanujuanaa nia sequeyanijia, cante sesa miijiacani, nojoriiri juhua poonijiotesano pueya quiya. Majaari na naata maninia miijia na quiniu. 35 Poonijiotesano pueyanoori maja seetanujuanaa na quiniu juhua na camarnu niyanu. Maja na naata sequenu: “Janiya pueyaracaanu quiniutianiya cua camarnutani”. Na camarnu jaara na paniyaquiri, na naata na jatanu na panishacari. Camarnu niyanu cutara, na queeri maja na jatanu quijia, neyanu na quiniuucua. 36 Naajuhuaj, janiya jaara nia jaariuutiare nia poonijiotenajinijini, niaari seetanujuanaa cartesano pueya quiniutianiya, Pueyaso muerasura nia quiniuria cutara. 37 Janiyacuajaari niishiyani, niaari seetanujuanaa pa supuetana Abraham jiuhuacuajinio supueno pueya. Naajaa, niaari cua tojiniu paniyaquiya. Niaari cunora cua monu paniya. 38 Janiyari nia pohuatariquiaa cua Quejiniji cua niquishanoni. Niaari saniniuujia nia que sequesano miiquiaacujua. 39 Nojoriiri Jesu sequeree: —¡Abrahamcuajaari canaa shipininio!Jesuuri nojori riucuaree saaja: —Abraham jaara seetanujuanaa nia shipininio quiri, niaa mariqui maninia miijiaca quiricuara, taa Abraham quiquiaaricuaani. 40 Saniniuujia, niaari cua monu paniya saaja cua pohuatanuucua seetanu rupaajanaa, cua tojishano Pueyasojiniji. Abrahamri maja naa na miiniu quijia cutara. 41 Niaari saaja sesa miijiaca taa nia que miiquiaacuaani. Nojoriiri Jesu juaarii: —¿Casaa quia sequeyani? ¡Canaari maja saa maaji rasanojuani! ¡Pueyasocuajaari canaa Que, maja tamonu! 42 Jesuuri nojori sequeree: —Pueyaso jaara nia Que quiri seetanujuanaa, niaa mariqui cua paniricuara, Pueyasojiniji ninio cua quishacari. Majaari tamajaaja cua niniu quiquiaari. Cua Que Pueyasocuajaari cua jiyaroquiaari. 43 Cua rupaa nia tojiniu paniyaquishacari, niaari cunora cua pohuatasano niishiyaquiya. 44 Seetanujuanaa, nia quecuajaari Sesaaca, samaruhua jiyaniijia. Niaari cunora miiniu paniquiaa na panishano. Nojuaja jaara shushajanaa coteequiaari sesa miiniuria, nojuajaari naajuhuanajaj, mona. Nojuajaari maja na niishiniu sequenu seetanujuanaa. Pueyaracaanu sapojojuaari. Na sapojosacari, naa miyari sapojojua na quiniuucua. Sapojonu niishiniuni, cunoori nojuajiniji supuequiaari. Niaari cuno nia que tojijiaca. Nocuaji niaari naa sapojonuujuacajuhuaj. 45 Saniniuujia, cua pohuatasacari seetanu rupaajanaa niajaniya, majaari cucua nia tiuuniu quiquiaa. 46 ¿Casaa cua miiquianu sesani? Cante na niishiyani cuaara sequeera. Saniniuujia, janiya jaara sesa miyashijia quirini, ¿casaara cucua nia tiuyaquiyacuaraarini, seetanu rupaajanaa cua pohuatasacari niajaniyani? 47 Cante Pueyaso pueyani, nojoriiri Pueyaso rupaa tojiquiaa cutara. Niajaniya saniniuujia, niaari na rupaa tojiyaquiya, na muerasu nia quiyaquishacari.

Jesucristoori tariucuacaanu quijiajuhuanaja Abrahamjiniji

48 Narta Judiocuacaari naa Jesu juaarii: —¡Canaacuajaquiiri maninia sequeriquiaa quiajaniyajinijini, quiaari Samaria jiyajinijinio tahue, samaruraca pueyanotuhuaj! 49 Jesuuri nojori riucuaree: —Majaari janiya samaruracani. Janiya cutaraari saaja cua Que tojiquiaani. Niaari saniniuujia cua rerequetequiaacujua. 50 Naajaa, majaari cua tacaaniu naa nia sesacasacari janiya. Tamonu cutaraari quiya, nojuajaari paniya pueya tojiniuria janiya. Nojuajaari cua rerequetejaca saniitioriquiano. 51 Seetanujuanaa nia sequeyanijia, cante cua rupaa tojijiani, nojoriiri maja na shaajenu quiniutianiya. 52 Narta Judiocuacaari na sequeree: —¡Quiarijia cutara canaari niishiyani quiaari seetanujuanaa samaruraca! Canaa supuetana Abrahamri cusoquiaari, mariyata puetunu Pueyaso sequenu panishano caminiujiuniaajanaanio. Quiaari saniniuujia quiarijia sequeyacujua: “Cante cua rupaa tojijiani, majaari na shaajenu quiniutianiya”. 53 ¿Quiaateeri jiyaniya quiaa socua cutara pueyano canaa supuetana Abrahamjiniji? ¡Maja! Nojuajaari shaajequiaari. Mariyata puetunu Pueyaso sequesano caminiujiuniaa pueyajanaari shaajequiaarijiuhuaj. ¿Canteeri quiajaniyani naa quia sequenuratej? 54 Jesuuri nojori riucuaree: —Janiya jaara tama cua cuaqueyajaaja jiyatenu paniri juhua jiyaniijiarani, cunoori najuhuanaj. Seetanujuanaa, cua Quecuajaari cua jiyatequiaari Jiyaniijiarajanaa. Nojuajaari nia sequesano nia Pueyasota. 55 Niaari seetanujuanaa na niishiyashijiaca. Janiya cutaraari cua Que Pueyaso niishiyani. Janiya jaara nia sequereni, maja cua niishiniu nojuaja, janiya maara sapojojua quirini taa nia quiyacuaani. Janiya cutaraari na niishiyani. Janiyari cunora na rupaa tojijiani. 56 Nia supuetana Abrahamri timiquiaari na niishishacari janiya mijiria supuenutaniyani. Nojuaja jaara cua niquiquiaari mijiria quiyano tari, jiyanohua timiquiaariiri. 57 Narta Judiocuacaari Jesu juaarii. Naa na sequetureeri: —¡Jaj! Majaruhua juhuanojuaja cincuenta marijia shocojonu quiajaniya. ¿Taa quia sequeyarini quiaa canaa supuetana Abraham niquiquiaari? 58 Jesuuri nojori riucuaree: —Janiya nia sequeya seetanujuanaani, Abraham raaquishacarijia, janiyari tari quijiani. 59 Naa nojori tojishacari Jesu sequesanotej, narta Judiocuacaari sai pajenuuree Jesu na jacutajara juucua. Jesuuri nojoriicuaji jamaarii saaja. Pueyaso Secojojua tiajiniji tohuatamaari.

9

Jesu jeecasacari cariyojuaru namijia, naa rasanojuhuanajaj

1 Tamacari Jesu rucuanejosacari canaata, canaari cariyojuaru pueyano niquiriini, naa rasanojuhuanajaj. 2 Canaari cunora Jesu nequesotareeni: —Niishitiojonanaa, ¿casaara naa cuno pueyano rasaaquiaari cariyojuaruni, na queya miiniuucua sesatee, tama sesa na miiniuucuajaaja soj? 3 Jesuuri canaa riucuaree: —Maja. Maja cunora naa na rasaanu quiquiaari. Naa rasaaquiaariiri Pueyaso cumaaca niishishaanura, na namijia jaara jeecasaare niquijiara na quiniuria. 4 Juuca quishacarijia, pa tucuatare miiniu cua Jiyarona sequesano cua miiniuria. Paa quera niniyani. Jaara niniquii, majaari pa naata poonijionu quiniutianiya tari. 5 Mijiria cua quishacarijia, janiyari pueya jiuujia cuhuatanani. Jesu sequesacari: “Paa quera niniyani”, nojuajaari pa shaajenujiniji sequeriquiaa miriqui. 6 Naa Jesu sequenu nuhuajitij, nojuajaari jiyocua riocoree. Na riacauta coniquioreeri. Coriyacau mara ruporohua cariyojuaru namijiaacuaari. 7 Cariyojuaru sequerohuari: —Siloé cuarimia quia jeequesee quia namijia. Hebreo rupaajinia, Siloé cuariiri sequeya “Pueyaso Jiyarosano cuari”. Cariyojuaruuri cuarimia quiaaree. Tii na namijia jeequeseeri. Tariucua niquijiaari na tiajinia tiuquiriohua. 8 Cariyojuaru na quishacarijia, nojuajaari na miajajau na masetajara cumaneeca mashiniquijiojua quiquiaari. Puetunu pueyajanaari na niquitiujia naa na mashiniquijiosacari. Naacuajitij, nojuaja jaara niquijiara quiquiaari, tarijia na niquiniaa pueyari, mariyata na shuriucua quiniaa pueyanio, nojoriiri tama sequetooquiaarijiaaja: —¿Cante cuno pueyanojaarani? ¿Majate noocuaja tarijia cumaneeca mashiniquijiojuatej? 9 Noojiaqueya pueyari sequeree: —¡Taaquiriirinij, nojuajacuaj!Tamasacaari saniniuujia sequereecujua: —Nojuajaquinio naasucua. Juhua nojuaja niquishiyacuaj, majaari seetanujuanaa nojuaja. Tarijia quijia cariyojuaruuri saa sequereejaa: —Taaquiriirinij, janiyacuaaquiniatejaj. 10 Naaratej, pueyari na nequesotaree: —¡Quiaacuaja cariyojuaru quijiaruhua! ¿Taa niquijiara quia quiriohuarini? 11 Nojuajaari pueya riucuaree: —Cuno, Jesu jiyanishano pueyanoni, nojuajaari mara coniquioree cucuara. Cua namijiaacua na ruporohuari. Na nuhuaji, cua jiyaroreeri Siloé cuarimia cua jeequenura cua namijia. Janiyari quiaareeni. Cua namijia cua jeequesacari, ¡janiyari niquijiara quiquiini! 12 Pueyari na nequesotaree: —¿Teeteeri quia namijia jeecana pueyanoni?Nojori riucuareeri: —Johuaj. Maja cua niishiniu.

Fariseocuaca nequesoreesacari na namijia jeecasano pueyano

13 Pueyari Fariseocuacaacua jiyataaree Jesu jeecasano cariyojuaru pueyano. 14 Jesu jaara mara coniquioquiaari na jeecanura cuno pueyano namijia, cuno juucaari Judiocuaca samaatenu juuca quiquiaari. 15 Nocuaji Fariseocuacaari tarijia cariyojuaru quijia nequesotaree taa niquijiara na quiriini. Nojuajaari nojori riucuaree: —Jesu cua namijiaacua rupojorucuaa marani. Na nuhuaji, janiyari cua namijia jeequeseeni. Naacuajitij, janiyari quiarijia niquijia quiyani. 16 Noojiaqueya cuno Fariseocuacajinijinioori saa sequereejaa: —Cuno pueyano, nio pueyano namijia jeecarucuaani, nojuaja maja Pueyaso Jiyarosano. ¡Nojuajaari Moisés Rootasano tojiyashijia, naa na miiniuucua samaatenu juuca!Tamasacaari saniniuujia sequeriquiaacujua: —Jaara sesa miijia quiri, ¿maatucua casaara poonijiore Pueyaso cumaacatacuaraarini?Naa nojori juayonuutanuucuatej, nojoriiri juhua raquitiirii. 17 Nocuaji tarijia quijia cariyojuaru nequesotaturohuariuhuaj: —Niquijia quia quishacari quiarijia, ¿taa quia sequeya Jesuni? ¿Maninia miijiatee?Nojuajaari saaja Fariseocuaca riucuaree: —Janiyara, nojuajaari Pueyaso sequesano caminiujiunia. 18 Tii quiniaa Judiocuacaari na cuaracashitirii saaja. Nojoriiri jiyaniquiaari maja naasucua seetanujuanaa cariyojuaru cuno pueyano quiniu quijia. Nocuaji nojoriiri na queya sequeturee nojoriicua na niniuria. 19 Nojori tiuquishacari, cuno Judiocuacaari nojori nequesotaree: —Canaa nia sequere, ¿nio pueyanote seetanujuanaa nia niyanu, nia sequesano cariyojuaru rasanojuhuanani? ¿Taa quiarijia niquijiara na quiriohuarini? 20 Na queyari cuno pojori riucuaree: —Taaquiriirinij, nojuacuaaquiniateja canaa niyanujuaj. Naa cariyojuaru rasaaquiaariiri. 21 Majaari canaa niishiniu cutara taa na quiriohua niquijiarani. Majaari canaa niishiniujiuhuaj, cante na namijia jeecarucuaani. Nojuaja nia nequesotare, tari cumantumacacuaja. Nojuajanaa cuaara nia pohuataara cutara. 22 Na queyari naa riucuaquiaari narta Judiocuaca camarucuatej, na pueretusacari nojori. Judiocuaca camarucuaari tari sequetuquiaari: “Cante Jesu sequeyani nojuaja seetanujuanaa Pueyaso Jiyarosano, naa sequejaca pueya cuaara tenujusaaria maja Pueyaso secojojua tiajinia na tiuquiniuria socua”. 23 Naaratej, na queyari naa narta Judiocuaca riucuaquiaari: “Nojuaja nia nequesotare, cumantumacacuaja”. 24 Cunora cuno Judiocuacaari socua piiriohua na namijia jeecasano pueyano. Nojoriicua na nishacari, na sequetureeri: —¡Paacuajaari Pueyaso niquiara niya quiyani! Naaratej, ¡seetanujuanaa canaa quia pohuatare cuno pueyanojiniji! ¡Canaa cutaraari niishiyani cuno pueyanoori sesa miijia! 25 Na namijia jeecasano pueyanoori nojori riucuaree: —Naajaa, jaara sesa miijia quiri, jaara maninia miijia quirijiuhuaj, maja cua niishiniu cuno. Janiya cutaraari niishiyani, ¡janiyari tarijia niquiyashijia quiquiaarini! ¡Janiyari saniniuujia quiarijia niquijia quiya cutarani! 26 Nojoriiri na nequesotarohuacuhuaj: —¿Taa na miiriucuaa quiajaniyajaarani, niquijia quia quiniuriani? 27 Narta Judiocuaca camarucua sequeree saajaari: —Janiyacuaja tari nia pohuatareeni. Majaari nia tojiniu paniniu janiya. ¿Casaara nia paniya socua cua pacutenura sequenu niajaniyani? ¿Niaate na pueyara quiniu paniya soj? 28 Naa na sequesacari nojoritij, cuno Judiocuaca camarucuaari na sesacaturee. Naa na sequetureeri: —¡Quiaari cuno pueyano tojijiacuaja! ¡Canaa cutaraari supuetana Moisés Rootasano tojitiajacani! 29 ¡Canaa cutaraari niishiyani Pueyasojuanaari Moiséscua muetaquiaari na rootanura nojuaja! ¡Saniniuujia cuno pueyanoorijiataj, majaari quenaaja pa niishiniu teje na supuequiaarini! 30 Na namijia jeecasano pueyanoori nojori riucuaree: —¡Niaaquiiri mosanucua seetanujuanaa! ¿Majateeri nia niishiniu teje na supuequiaarini? ¡Nojuajaari cua namijia jeecarucuaa! 31 ¡Paacuajaari niishiyani Pueyaso maja na tojiniu quijia sesa miijiaca secojosano! ¡Saaja na timitiajaca secojosano tojiya cutaraari, cante na panishano miiquiaacuajani! 32 ¡Majaari quenaaja pa tojiniu quijia tamonu pueyanojiniji, cante cariyojuaru namijia jeecajani, naa cariyojuaru rasanojuhuanaj! 33 Cuno pueyano jaara Pueyaso Jiyarosano quiyaquiri, ¿taa cua namijia na jeecarucuaacuaraarini? 34 Cuno pojoriiri na juaaniutia na sequeturee: —¡Quiaari sesa miijia rasaaquiaari! ¿Quiaateeri jiyanojuaa canaa niishitiojonu paniyaruhua?Naaratej, narta Judiocuaca camarucuaari na tenujuturee maja socua na tiuquiniuria Pueyaso secojojua tiajinia. Naacuajitij, cuno pueyanoori juhua taanuusano pueyano quiquiaari narta Pueyaso timitiajaca pueyajiniji.

Jesu tojitiaashijiaca pueya juhua cariyojuaru

35 Jesuuri niishiquiaari cuno pueyanoori tenujusaarucuaa. Jaara na riuriataquiaari, Jesuuri na sequeree: —¿Quiaate Pueyaso Niyanuucua tiuujia? 36 Jesu sequereeri: —Jiyaniijianaa, cua sequere canteeri nojuajani, nojuaja cua niishiniuria nocua cua tiuuniuria. 37 Jesuuri na sequeree: —Quiaacuaja na niquiyaruhua. Nojuajaari cunocuaja, quiata pocoojiyani. 38 Jiyacaritij, pueyanoori Jesu cariquimiaji mojoquetaree. Na sequereeri: —¡Quiocua tiuyanijia, cua Jiyaniijianaa! 39 Na nuhuaji, Jesuuri cuniqui quiniaa pueya niquiara sequeree: —Janiyari mijiria niquiaarini juhua cua raquiriojotanura mijiria quiniaa. Naacuajitij, cante niishiyani nojuaja juhua cariyojuaru quiya, nojuajaari juhua namijiaraca quiniutianiya cucua na tiuushacari. Saniniuujia, cante jiyaniyani nojuaja niquijia cutara, nojuajaari juhua cariyojuarura tari jiyatesaaree, cucua na tiuyaquiniuucua. 40 Tii quiniaa Fariseocuaca jaara tojiquiaari naa Jesu sequesanotej, nojoriiri Jesu sequeree: —Naa quia sequesacaritij, ¿quiaateeri sequeya canaari cariyojuarujurijiuhuaj? 41 Jesuuri nojori riucuaree: —Niaa jaara tama nia cuaqueyajaaja jiyatere juhua cariyojuarura cucua nia tiuuniuria, Pueyaso maara nia jiyanoori. Quiarijiani, tama nia sequenuucuajaaja, “Canaa niquijia cutarani”, niaari jiyanooshoojua nioojia nia tacatoyaquiniuucua.

10

Jesu pohuatasano miriqui borrego cojuanajiniji

1 Jesuuri socua pohuatarohua pueya niquiara. Naa sequereeri: —Seetanujuanaa nia sequeyanijia, cante borrego mataca tohuateyaco tiuquiyaquijiani, nojuaja jaara tamocoji tiuquimia, cunoori nohuasejojua. 2 Saniniuujia, cante tohuateyaco tiuquijia cutarani, cunoori borregohua camarujuanaa cutara. 3 Tohuateya cojuanaari tiootiu riataquiaa nocuaji. Borregohua camaruuri puetunu na seya sesacajanaa jiyaniquijia. Na borregohuari na rupaa niishijia. Na camaruuri naa na tohuatanijiojua puetunujuanaa na matacajiniji. 4 Puetunu na borregohuajanaa jaara tohuareetama, na camaruuri na puetaja. Na seyari na nuhuaji sacuaja, na camaru rupaa nojori niishishacari. 5 Saniniuujia, borregohuari maja na nuhuajiniu quijia na niishiyaquishoo pueyano. Saaja nocuaji cocuatejaari na niishishacari cunoori maja na camaru rupaa. 6 Jesuuri naa pohuataquiaari miriqui nojori niquiara. Nojoriiri saaja niishiyaquiquiaari casaa na niishitiojonu paniriquiaa nojorini.

Jesucristo, maninia pa cojuana

7 Nocuaji Jesuuri naa nojori sequerohua maatia: —Seetanujuanaa nia sequeyanijia, janiyari juhua tohuateyani, cua borregohua tiuquitianura cua Que Pueyasoocua. 8 Cante cua niyacarijia nijioquiaari coteenuni, nojoriiri sesa miijiaca quiquiaari, nohuasenuujuaca. Cua borregohuari namitia nojori numueejushiquiaari. 9 Janiyari juhua tohuateyani. Cante janiyajiniji tiuquiya cua Queecuani, nojuajaari Pueyaso pueyanora jiyatesaanutaniya cutara. Cuno pueyanoori maninia cojuasano juhua borrego. Janiyari na tiuquininiutianiyani, tii na quiniuria maninia cojuasano. Janiyari juuca na tohuatenutaniyani, jiyasocua cua miaquetenura carijiniacuma. 10 ’Nohuasejojuaari saaja tiuquijia borregohuacua na nohuasenura, na puecoonurajuhuaj. Naa na shaajaaja puetunujuanaari. Janiyari saniniuujia niquiaarini cua borregohua cua jiyatenura pueyaracaanu quijiacara, seetanujuanaa jiyanohua shuquiriaatia quijiaca nojori quiniuria. 11 Janiyari maninia cojuanani, maja tamonu. Pueyano jaara maninia na seya cojuana maniniu quiri, tama na cuaqueyajaaja panitiaja na seyacuaari. 12 Saniniuujia, borregohua camarujuanaa jaara tamonu cojuateya na seya, cuno pueyano jaara niquiri sare nocua canujiyano, nojuajaari na puerenuta neteja. Borregohua tiujiaqueeri. Naa miijiaari cuno borregohua quiyaquiniuucua na seyajanaa. Naacuajitij, sareeri borregohua soojua. Naa na cocuatajaari. 13 Cuno borregohua cojuanaari naa neteja sareecuaji na tacayaquishacari seetanujuanaa cuno borregohuacua. Nojuajaari saaja paniya na poonijiosano sami na niquitiosaanura. 14 ’Janiya cutaraari maninia cojuaja borregohuani, na camarujuanaa cua quishacari. Janiyari puetunu cua seyajanaa niishijiani. 15 Nojoriiri cua niishiyajuhuaj, taa cua Que niishiya janiyacuaani, mariyata taa cua niishiya cua Quejaniuhuaj. Janiyari tama cua cuaqueyajaaja panitiaja cua borregohuacuarani. 16 Janiyari socua borregohua jiitiaani. Nojoriiri maja nio cua borregohua maanujinijinio. Janiyari nojori rijionutaniya niyarajuhuaj. Nojoriiri cua tojitiariquiano. Naacuajitij, puetunu cua borregohuajanaari jatiqui quiriquiano, niquiriyatu cojuanaracajuhuaj. 17 ’Cua Queeri cua paniya naa cua panitiasacari tama cua cuaqueyajaaja cuno borregohuacuara. Janiyari tama cua panishacarijiaaja mosaanutaniyani, na nuhuaji cua samiitianuhuara, pueyaracaanu quijia cua quiniuhuara. 18 Majaari quenaaja tamonu naata monu janiya cua paniyaquishacari. Janiyari cua panishacari cusonutaniya cua borregohuacuarani. Janiyari cumaacaracani nojoriicuara cua cusonura. Janiyari cumaacaracajuhuaj cua samiitianuhuara. Cua Quecuajaari naa cua miiniuria cua jiyaroquiaari mijiria. 19 Narta Judiocuaca jaara tojiquiaari naa Jesu sequesanotej, nojoriiri socua tama juayonuutaquiaarijiaaja Jesuucua. 20 Queraatia pueyari jiyacari sequeree: —¡Cuno pueyanoori samaruraca! ¡Maja na tojiniu, pueyanaa! ¡Najuhuana pocuaano! 21 Tamasacaari saniniuujia sequeriquiaacujua: —¿Samaruraca pueyanoteeri maninia casaa pohuatajajaara juhua nio pueyanojua? ¡Maja! ¿Pueyanoteeri na naata samaru cumaacata jeecanu cariyojuaru namijiajaara? ¡Maja na naata!

Judiocuaca camarucua niquiniu paniyaquishacari Jesu

22 Tamacari, Jerusalén tiacajiniaari queranacusaariquiaa. Cunoori quiriquiaa pueya niishiriojonura nojori juhua cuno juucajinia Pueyaso Secojojua tia jiyatequiaariuhua seetanujuanaa juhua Pueyaso quiquiora na quiniuhuara. Jiyacariiri shuniya quiriquiaa. 23 Jesuuri tii quiriquiaajuhuaj. Pueyaso Secojojua tiajinia quiriquiaari. Nojuajaari pueya jiyaniquishano tariucuacaanu jiyaniijia Salomón canujuucojojuajinia riujiuuniuquiojoriquiaa. 24 Jiyacaritij, canaa Judiocuaca camarucuaari tii na cosesee. Naa na nequesotatureeri: —¿Taacari canaa quia sequenutaniya socuaari cante quiajaniyani? ¡Quiaa jaara seetanujuanaa Pueyaso Jiyarosano quiri, quiarijia canaa quia sequere! 25 Jesuuri nojori riucuaree: —Janiyacuaja tari nia sequecanuni. Niaari saaja na cuaracashitiquianu. Niaa cuaara niishiiria cante janiyani, nia niquishacari cua miishano cua Que sequesano janiya. 26 Niaari saaja cucua tiuyaquiquiaa cua borregohua maanujinijinio nia quiyaquishacari. 27 Cua borregohuari cua rupaa tojijia cutara. Janiyari nojori niishiyajaaniuhuaj. Nojoriiri cunora cua nuhuajiquiaa. 28 Janiyari pueyaracaanu quijiara nojori jiyatequiaani. Majaari nojori juurequenu quiniutianiya. Majaari quenaaja tamonu naata jaariuutianu quiniutianiya nojori janiyajiniji. 29 Cua Queeri cua borregohua cua niquitioquiaari. Nojuajaari socua jiyanohua cumaacaraca tamasaca cumaacaraca quijiacajiniji. Naacuajitij, maja quenaaja tamonu naata cua borregohua jaariuutianu cua Quejiniji. 30 Janiya cua Queta, canaari juhua niquiriyatuni. 31 Jiyacaritij, canaa Judiocuaca camarucuaari sai rijiorohuacuhuaj, Jesu na jacutajara juucua. 32 Jesuuri saaja nojori sequeree: —Janiyari queraatia maninia casaa miiquianu saaja cua Que cumaacata nia niquiarani. ¿Teyanoocua nia jacunu paniya janiyani? 33 Nojoriiri Jesu riucuaree: —Majaari canaa jacunu quiniutianiya quiajaniya maninia quia miiniuucua. ¡Canaari quia jacunutaniyani sacuaraatia quia pocuanuucua Pueyaso niquiara! ¡Quiaari tama quia cuaqueyajaaja jiyateya juhua Pueyasora! ¡Cunoori jiyanohua sesa! ¡Quiaacuajaari pueyano, juhua canaajuhuaj! 34 Jesuuri nojori sequeree: —Niaacuajaari tariucuacaanu naajiosano Pueyaso Rupaa jiitiaa. Pueyaso sequesanoori naa naajiotasano quiya tii:“Janiyacuajaari nia sequequiaarini, niaari pueyasohua”. 35 ’Paacuajaari niishiyani, Pueyaso Rupaajinia naajiotasanoori maja na naata cuaracashitishaanu. Pueyasojuanaari pueya jiyaniquiquiaari “pueyasohuata”, noo pojori, teyano nojuaja jiyatequiaari Israel pueya jiitianaaracuajani. 36 Naajuhuaj, Pueyasocuajaari cua saquiriojoquiaari mijiria na jiyarosocoriquiano. Naa Pueyasojuanaa Jiyarosano cua quishacaritij, ¿niaatucua casaara sequereni janiya Pueyaso niquiara pocuaree sesani, cua sequesacari janiya Pueyaso Niyanuni? 37 Janiya jaara cua Que panishano miyaquiri na cumaacatani, janiya maara nia juayaquirini cucua nia tiuyaquiniuucua. 38 Niaacuajaari cua Que cumaacata cua miishano niquiquiaa. Niaa jaara cua pohuatasanoocua tiuuniu paniyaquiri, naajaa, cua Que cumaacata cua miishanoocua nia tiuuri quenaaja. Niaa jaara niishiri puetunu cua miishanojuanaari cua Que Pueyaso cumaacata miishano, niaa maara niishiri Pueyasoori coojia rupueja, janiyari noojia rupueyajaaniuhuaj. 39 Jiyacaritij, nojoriiri socua Jesu quiatunu paniriohuacuhuaj. Jesuuri saaja nojoriicuaji mashiquii. 40 Jesuuri canaa jiyataarohua Jordán moo taquijiria tee Juan tiuquinijioquiaari tarijia pueyacuajani. Canaari tii quishiini. 41 Queraatia pueyari Jesuucua nijioquiaari tee canaa quiriquiaacuajani. Nojoriiri tama sequequiaarijiaaja Jesujiniji: —Tiuquinijiona Juanri maja quenaaja na miiniu quijia casaa Pueyaso cumaacata. Naajaa, puetunu nio pueyanojiniji na sequesanojuanaaquiiri seetanujuanaa quijia. 42 Naacuajitij, queraatia pueyari Jesuucua tiuuquiaari tii, tee canaa quiriquiaacuajani.

11

Lázaro shaajenujiniji pohuatasano

1 Jiyacaritij, tamonu pueyanoori cusosu matariquiaa. Na sesa quiquiaari Lázaro. Nojuajaari Betania tiacajinijiniojuanaa quiquiaari, Judea jiyajinia. Na rimiatuhua quiquiaari María, Martanio. Nojoriiri cuno Betania tiacajinijinio quiquiaarijiuhuaj. 2 Lázaro rimiatu Maríani, nojuajaari noo maajicuaja Jesu niohuaca sacuanijiaquiaari na muecacatatej, nocua na totanu nuhuaji na shanohua jaanutaja. 3 Lázaro matasacari cusosu, na rimiatuhuari pueyano jiyarotuquiaari Jesu numootenuucua. Naaratej, cuno pueyano tiuquishacari Jesuucua, nojuajaari naa caminiujiuquiaari Lázaro rimiatuhua sequesano nojuaja: —Jiyaniijianaa, quia panishano pueyanona cusosu mataa. 4 Jesu tojishacari naa cuno pueyano sequesanotej, tii quiniaa pueya sequereeri, canaajuhuaj: —Nojuajaari maja na cusonu quiniutianiya na shaajenura puetunujuanaa. Cuno cusonu na jiitiasanojinijini, pueyari Pueyaso cumaacata miishano niquiniutianiya. Pueyari cunora Pueyaso Niyanu maniniuhuaqueetanutaniya, cua Que Pueyasojuhuaj. 5 Marta, María, Lázaronio, nojoriiri Jesu panishano pueya quijia. 6 Naajaa, Jesu jaara numootesaaquiaari Lázarojiniji, majaari nocua na quianu quiquiaari ritia. Caapiqui juuca camueeree cuniquijiaaraari, tee canaa quiriquiaacuajani. 7 Na nuhuaji, canaa na saquiriojosano pueya sequereeri: —Judea jiyajinia pa quiaarohuacuara socua. 8 Canaari Jesu sequereeni: —Niishitiojonanaa, cuniquijinio Judiocuacacuajaari shusha naataja tii quia jacunu paniquianu. ¿Casaara socua tii quia quianu paniuhuariniuhuaj? 9 Jesuuri canaa riucuaree miriqui: —Janiyara, juuca juhuanojuaja. Juucaari maninia seetanujuanaa pa rucuanejonura. Paa jaara pananu tiuquiyaquishacarijia rucuanejoreni, paari maninia niquiya pocuajini. Majaari pa tiuriiniu. 10 Paa jaara ninishiqui rucuanejore saniniunijia, paari tiuriijiani cuhuashiqui na quiyaquishacari. Jesuuri naa sequeriquiaa miriquitij, nera, maja puereeta na quiniu quiriquiaa Judiocuaca niquiara na rucuanejonura, na mosaanu juuca quiyaquishacarijia. 11 Na nuhuaji, Jesuuri naa canaa sequeree socua: —Pa rupuena Lázaroori tari maquequee. Janiyari na niucuajanuucua quianutaniyani. 12 Canaari Jesu sequereeni: —Jiyaniijianaa, nojuaja jaara maqueya, maniniacuajaqui. Naacuajiti paari niishiyani naatanutaniuhuacuajaaqui. ¿Paatucua casaara najuhuana nocua quiaareni? 13 Naa Jesu pohuatasacari canaa Lázarojinijitij, canaa sequeriquiaa juucuaari Lázaro tari macu quiriquiaa. Canaari saniniuujia jiyaniriquiaani Jesu naasucuaari canaa pohuatariquiaa Lázaro nareja maqueriquiaa. 14 Nocuaji Jesuuri maatia canaa sequeree: —Lázaro tari cusoyarucuaa. 15 Janiyari timiyani tii cua quiyaquiniuucua Lázaro quishacarijia saminio. Naa quiarijia macu na quishacaritij, niaari socua jiyajeneta casaa cua miishano niquiniutianiya, seetanujuanaa cucua nia tiuuniuria cutara. Quiarijia cutara, nocua pa quiaare. 16 Jiyacaritij, Tomásri canaa narta saquiriojosano pueya sequeree: —Pa Jiyaniijiata pa quiaarejuhuaj, nata pa cojiritiasaanura puecoonu. Cuno Tomásri pueya sesojosano quiquiaari “Caapueya muetusano”.

Jesu, macunucua samiitianijiojua

17 Canaa jaara tiuquiijioseequiaarini, Jesuuri pohuatasaaquiaari Lázaro tari cuatro juuca shocotejoriquiaa raaco na niasaanujiniji. 18 Betania tiacaari catecaja Jerusalén tiacajiniji. (Nareja media hora paa jaara ritia rucuaneyareni). 19 Naaratej, queraatia narta Judiocuacaari quiojoquiaari Marta, María tiajinia, nojori na cumanijianura na nanu nuhuaji. 20 Marta jaara niishiquiaari Jesu shusha tiuquiriquiaa, nojuajaari nocua tohuataquiaari canaa na naacunura. Majaari María niniu quiriquiaa cutara. Tiajiniaja quiriiri. 21 Canaacua Marta tiuquishacari, nojuajaari Jesu sequesee: —Jiyaniijianaa, ¡quiaa jaara niya quiquianu, cua nanu maara shaajeyaquiquianu! 22 Naajaa, janiyari niishiyani quiaa jaara Pueyaso secojore, Pueyasoori quia secojosano tojiniutianiya. 23 Jesuuri Marta sequeree: —Quia nanucuaja samiitianutaniuhua. 24 Martaari na riucuaree: —Taaquiriirinij, janiyacuaja niishiyani nojuajaari samiitianutaniuhua macunucua samiitiacosacariuhua jiya puequesacari. 25 Jesuuri na sequeree: —Janiyacuajaari macunucua samiitianijiojuani. Cante cucua tiuujiani, jaara cusoyare, naajaa, samiitianutaniuhuari. 26 Cante cucua tiuurii saminio na quishacarijiani, nojuaja jaara cusoyare, naajaa, majaari na shaajenu quiniutianiya seetanujuanaa. ¿Quiaate cua sequesanoocua tiuya Martanaa? 27 Nojuajaari Jesu riucuaree: —Jaa, Jiyaniijianaa. Janiyacuaja niishiyani quiaari Cristo, Pueyaso Niyanu, nooj tariucuacaanu sequesaaquiaari mijiria niriquianotej. 28 Naa Marta riucuanu nuhuaji Jesutej, na tiajinia quiaarohuari. Naa María numaama sasacasuhuari: —Niishitiojona jati quiya. Quia sequeyano nocua quia quianura. 29 Naa María tojishacari Marta sequesanotej, ritia sanequeeri. Jesuucua nimiaari tee canaa quiriquiaacuajani. 30 Jesuuri juhuanojuaja maja na tiuquitianu quiquiaari canaa cuno tiacajinia. Canaari tiaca shuriucua quiriquiaajaani tee Marta naacuquiaari canaacuajani, Jesuucua na nishacari. 31 Nojori cumanijianaa pueya jaara María niquiquiaari ritia tohuataano tiajiniji, nojoriiri na jiyaniquiaari na nanu raajinia nujuquenuucua quiaa naasucua. Naaratej, nojoriiri na nuhuaji quiaaree. 32 María tiuquishacari canaacua, Jesu cariquimiaji mojoquetaseeri. Naa na sequereeri: —Quiaa jaara niya quiquianu, cua nanu maara shaajeyaquiquianu. 33 Jesu niquishacari María nujuqueyano, mariyata nata quiniaa nujuqueyanojuhuaj, Jesuuri nojori taraajetaree. 34 Jesuuri pueya nequesotaree: —¿Tee na niasaarucuaani?Pueyari Jesu sequeree: —Miji, Jiyaniijianaa. Quia niquiquii. Niya niasaarucuaano. 35 Jesuuri nujuquesee. 36 Tii quiniaa Judiocuaca niquishacari Jesu nujuqueyano, tama sequetooreejaarijia: —¡Nia niquiri! Jiyanohua Lázaro panijiaquiiri. 37 Noojiaqueya cuno pojorijinijinioori sequeriquiaajuhuaj: —Jesu jaara cariyojuaru namijia jeecacanucuaa, maara Lázaro naataniquianujuhuaj maja na shaajenura.

Jesu samiitianishacari Lázaro

38 Jesuuri jiyanohua na taraajenuta raa jiyajiria catecanoquiaari, canaajuhuaj. Raari puereetuuca saajiata mishiquiosano quiriquiaa. 39 Jesuuri pueya sequeree: —¡Saajia nia ruutiniri tamocora!Martaari Jesu sequeree: —¡Jiyaniijianaa, cuatro juuca tari na shoconujiya! ¡Tari mocuaatia jaaniuya naasucua! 40 Jesuuri Marta sequeree: —Janiyacuaja tari quia sequereeni, quiaa jaara cua sequesanoocua tiuuri, quiaari Pueyaso cumaacata cua miishano niquiniutianiya. 41 Jiyacaritij, pueyari saajia ruutinirii tamocora. Jesuuri jiyocuacaanu mauree. Naa Pueyaso sequereeri: —Cua Quenaa, quia timitiaanijia. Quiaari tari cua sequesano tojiriucuaacuaja. 42 Janiyari niishiyani quiaari pueyaracaanu cua tojiquiaa. Janiyari naa quia sequereeni, niya quiniaa pueya niishiniuria quiaari mijiria cua jiyaroquiaari. 43 Naa Jesu sequenu nuhuajitij, jiyanohua na rupaa paaretareeri. Naa sequereeri: —¡Lázaronaa, quia tohuatama! 44 Macuuri tariucua saminio tohuatamaa. Na juaashiquiaca, na niohuacaari jiuniocosano quiriquiaajaa. Na nacaari puetunu na jiquiocotajanaa mishiquiosano quiriquiaajuhuaj, toquerauta morosano. Jesuuri pueya sequeree: —Nia saacatare, cuaara rucuaneera. Judiocuaca camarucua roojotoosacari na monura Jesu 45 Naa Jesu samiitianishacari Lázarotej, queraatia narta Judiocuacaari nocua tiuuquiaari, noo pojori canapuete Maríacua nijioquiaari na cumanijianuracuajani. 46 Noojiaqueya cuno Judiocuacajinijinioori Fariseocuacaacua quiojoquiaari nojori pohuatanura Jesu miishano. 47 Naaratej, Fariseocuaca, pueyacuara secojonaa jiyaniijianucuanio, nojoriiri rerejoquiaari puetunu Judiocuaca camarucuatajanaa. Nojoriiri sequetuquiaari: —¿Taa pa miiniutianiyani? Cuno pueyanoori queraatia casaa miiquiaa na cumaacata pueya niquiara. 48 Paa jaara nareja na shanacure naa na miiniuriatej, ¡puetunu pueyajanaari na pueyara quiniutianiya, nocua nojori tiuushacari! Nojoriiri na jiyaniijiara socua na jiyatenutaniya. Naaratej, pa jiitianaa Romano pueyari pocua nijionutaniya Pueyaso Secojojua tia nojori niyartanura, pa pueya na puecoonurajuhuaj. 49 Caifásri tii quiriquiaajuhuaj. Nojuajaari canaa pueyacuara secojonaa jiyaniijiajanaa quiriquiaa cuno marijiara. Jiyacaritij, nojuajaari narta camarucua sequeree: —¡Niaaquiiri niishiyashijiaca seetanujuanaa! 50 ¿Majateeri nia niishiniu? Maninia cutaraari niquiriyatu pueyano cusonura pa niti, maja najuhuana puetunu pa pueyajanaa puecoosaanura. 51 Caifás sequesanoori maja tama na sequesanojuaaja quiquiaari. Pueyacuara secojonaa jiyaniijiajanaa na quishacari, Pueyasoori naa na pohuateree taa Jesu cusonutaniya puetunu Judiocuacaacuarajanaani. 52 Seetanujuanaari. Jesuuri maja cusoriquiano quiquiaari saaja Judiocuacaacuara. Nojuajaari cusoriquiano quiquiaari puetunu tariucua Pueyaso saquiriojosano pueyapueecuarajanaajuhuaj, tee tiquiyocua niyaquejonu na muerasurano quiyacuajani. Nojuajaari cusoriquiano puetunu cuno pojorijianaa na rerejotenura, jatiqui na quitiuniuria juhua niquiriyatu maanu. 53 Naacuajitij, cuno juucajiniji, cuno Judiocuaca camarucuaari roojotooriquiaa taa nojori monutaniya Jesuni. 54 Nocuaji, Jesuuri maja tari na rucuanejonu quijia narta Judiocuaca niquiara. Cunora tamaquiria canaa jiyataquiaariiri. Canaari nata quishii cariiquia jiya shuriucua tamonu tiacajiniani. Cuno tiaca sesa quiquiaari Efraín. 55 Jaara quera quiquiaari tari canaa queranacusacari Pascua juucara, queraatia pueyari quiojoriquiaa Jerusalén tiacajiniara tama na tiacajinijijiaaja. Nojoriiri quiojoquiaari juhuacarijia nojori jeenucuanura na cuaqueya nojori puecoosacari tama na seyajaaja nojoriicuara. Nojoriiri naa miiquiaari jiyanooshano nojori quiniuria Pueyaso niquiara, taa supuetana Moisés rootaquiaaricuajani. Nojoriiri naa miiquiaari juhuajaniya nojori queranacunura Pueyaso niquiara Pascua juuca. 56 Pueyari tii Jesu pajenuuriquiaa. Pueyaso Secojojua tiajinia nojori quishacari, nojoriiri tama nequesoreetooriquiaajaaja: —¿Taa nia sequeyani? ¿Pa queranacunujinia niniutianiyatenojotij, maja soj? 57 Pueyacuara secojonaa jiyaniijianucua, Fariseocuacanio, nojoriiri tari pueya rootaquiaari, tamonu pueyano jaara niishiri tee Jesu quiyani, cuaara nojori numooteera nojori quiatenura Jesu.

12

María totasacari na shanohua jaanutaja Jesuucua

1 Seis juuca jaara cureeriquiaajaa Pascua juucara, canaari jiyacari Jesuta Betania tiacajinia quiaareeni, Lázaro quijia tiacajinia, teyano Jesu samiitianiquiaaricuajani. 2 Cuno tiacajinijinio Jesu rupuenaa pueya timitiasacari Jesu, nojoriiri sumatunuuquiaari nojori miaquenuunura cuno niucua Jesuta. Martaari miaquesano patootariquiaa pueyara. Lázaroori Jesuta miaquenuuriquiaa narta masuusano pueyata, canaatanio. 3 Jiyacaritij, Maríari Jesuucuara pataree na shanohua jaanutaja. Cunoori “nardo” jiyanishano nataujiniji shipinishano quiquiaari. Jiyanohua queraatia cumaneecata masesano. Puereetuuca motiiquio cajiniocua puecariquiaari cuno shanohua jaanutaja. Maríari Jesu niohuacaacua na totaree. Na nuhuaji, na sacuanijiarohua na muecacataari. Puetunu tiacojuanaari shanohua jaanuriquiaa. 4 Naa María miishacaritij, niquiriyatu canaajinijinio Jesu saquiriojosano pueyanoori juaarii. Nojuajaari Judas Iscariote quiriquiaa, na nuhuaji Jesu quiatequiaari na paraani. Nojuajaari naa sequeree: 5 —¿Casaara cuno shanohua jaanutaja niquitioyaquishaaree queraatia cumaneecarani, casamiijiuniucua pueya niquitiojosocoriquianoni? ¡Jaara masenu panishaare, maara niquitiosaare juhua niquiriyatu marijiara pueyano poonijionu sami! 6 Naa Judas sequesacaritij, majaari seetanujuanaa na taraajenu quiriquiaa casamiijiuniucua pueyacua. Naa sequereeri saaja cumaneecaacua jiaatiaja na quiniuucua, nohuasejojua na quishacari. Judasri cumaneeca quiquio cojuatana quijia puetunu canaarajanaa. Naacuajitij, nojuajaari tiji nohuasejojua, pueya niquitiojosanojiniji canaara. 7 Jesuuri saaja Judas sequeree: —Nareja quia niquiri. Nojuajaari nio shanohua jaanutaja cojuataja pueyaracaanu, juhuacarijia na jeenucuatajara cua cuaqueya, pueya niaaquishacarijia janiya raajinia, janiya jaara mosaareni. 8 Casamiijiuniucua pueyari pueyaracaanu niaata quiriquiano cutara. Saniniuujia, janiyari maja pueyaracaanu niaata quiriquianoni.

Pueyacuara secojonaa jiyaniijianucua roojotoosacari Lázaroocuara

9 Queraatia canaa Judiocuacaari niishiquiaari Jesu Betania tiacajinia quiriquiaa. Cunora, nojoriiri nocua quiojoquiaari na niquiniuucua, Lázaro niquiniuucuajuhuaj, teyano Jesu samiitianiquiaaricuajani. 10-11 Jesu samiitianiniuucua Lázaro, queraatia canaa Judiocuacaari Jesuucua tiuuquiaari, na pueya nojori quiniuria. Cunora, canaa pueyacuara secojonaa jiyaniijianucuaari roojotooquiaari Lázaro na motunurajuhuaj.

Juhua Jiyaniijiajanaa Jesu tiuquishacari Jerusalén tiacajinia

12 Cuno queraatia pueya, tari Jerusalén tiacajinia quiriquiaacuaa Pascua juucara queranacunurani, nojoriiri niishiquiaari Jesu tariqui tiuquiniutianiyajuhuaj. 13 Nocuaji, nojoriiri tucuru piyotaree. Na nuhuaji, nijiyareeri Jesu naacunuucua, na tucuru shiiniotanuuriquiaari. Naa nacooriquiaajaariuhua nojori shuquiritiasacari Jesu: —¡Pocuaji Tacuna! ¡Pocuaji Tacuna! ¡Cuaara shuquiriaatia quiiria pa Jiyaniijia, teyano Pueyaso jiyaroquiaari pocuacuajani! ¡Nojuacuajaari Israel pueya Jiyaniijiajanaa! 14 Jesuquiiri jiyacari burro niquiojua riuriatamaa. Tari na nijinia cajiriquiaari, taa tariucuacaanu Pueyaso Rupaajinia naajiotasano quiyacuajani. 15 Naa sequeyari:“¡Sión tuhuananuucua quiniaa pueyanaa, maja puerenu! ¡Nia niquiri! ¡Nia Jiyaniijia cumaji niya niaacua! ¡Burro niquiojua nijinia cajiyari!” 16 Jiyacaritij, majaari canaa niishiniu quiriquiaa naa canaa tiuquitishacari canaa Jiyaniijia Jesutej, canaari nio tariucuacaanu Pueyaso Rupaajinia naajiotasano tohuateeriquiaani. Pueyaso jaara Jesu samiitianiquiaariuhua, canaari jiyacari shusha niishiquiaarini cuno naajiotasanoquiiri Jesujiniji quiquiaari. 17 Cuno pueya, Jesu samiitianishacari Lázaro niquiquiaarini, nojoriiri pueya pohuatariquiaa taa Jesu jiiquiooquiaari Lázaro na raacoji na tohuatanurani. 18 Queraatia pueya niishishacari naa Jesu miishano na cumaacatatej, nojoriiri Jesu naacunuucua nijiyaree. 19 Nocuaji, Fariseocuacaari tama sequetooriquiaajaaja: —¡Canaacuajaari cunora nia sequequiaani pa morejanaa! ¿Niaate na niquiya? ¡Puetunu pueyajanaari cuno pueyanoocua pacuree, na pueya nojori quiniuria!

Grecia jiyajinijinio taucuaca pocoojonu panishacari Jesuta

20 Grecia jiyajinijinio taucuacaari Jerusalén tiacajiniara nijioquiaarijiuhuaj Pueyaso niquiara nojori queranacunuunura Pascuara. 21 Cuno pojoriiri canaa cojinia Felipeecua catecanoquiaari. Felipeeri Betsaida tiacajinijinio quiquiaari. Cunoori Galilea jiyajinia tiaca. Cuno Griegohuari Felipe sequeturee: —Pueyanonaa, canaa quia Jiyaniijia Jesuta pocoojonu paniyani. 22 Jiyacaritij, Felipeeri Andrés sequesee cuno pojori sequesano nojuaja. Na nuhuaji, Andrésri Felipeta quiaaree Jesuucua. Nojoriiri Jesu pohuataseejuhuaj. 23 Jesuuri naa nojori riucuaree: —Quiarijiani, tama janiyajaarijia mosaanutaniya pueya nitini. 24 Seetanujuanaa nia sequeyanijia, sohuajajau jaara raama jataaquishaare, pueyaracaanu niquijiajau quiniutianiyari. Saniniuujia, jaara natasaare juhua na moquenura, saaja moritianutaniyari queraatia na muetunura. 25 Naajuhuaj, cante tama na cuaqueyajaaja panijia puerani, nojuajaari puetunu shaajenutaniyajanaa. Saniniuujia, cante tama na cuaqueyajaaja panitiaja na tojiniuria janiya mijiriani, nojuajaari pueyaracaanu shuquiriaatia rishijiara jiyatesaanutaniya. 26 Cante quiria poonijionu paniyani, cuaara seetanujuanaa cua tojijia quiiria. Tee cua quiniutianiyacuaani, cua tojitiajacaari tii quiniutianiyajuhuaj. Cua Queeri cua tojijiaca timitianutaniya. ¡Jiyanohua maninia nojori miiniutianiyajaariuhuaj!

Jesu pohuatasacari nojuaja mosaanutaniya

27 ’Quiarijiani, janiyari jiyanohua tacayani. ¿Casaa cua sequeyarini? ¿Janiyate sequeya soj: “Cua Quenaa, maja naquiya cua miitiniu”? Maja. Maja naa cua sequenu quiniutianiya. Janiyacuajaari cunora niquiaari mijiriani. 28 ¡Cua Quenaa, janiya cuaara miishiiriaqui taa quia paniyacuajani, pueya niishiniuria quiaari jiyanohua maninia!Jiyacaritij, Pueyasoori tojishaaree pocuaano jiyocuacaanuji. Naa Neyanu sequereeri: —Janiyacuajaari naa niishitirii pueyani, pueyaracaanu quia miishacari cua panishano. Janiyari socua pacutenutaniuhua pueya niishitiniuni, quiaa jaara nojoriicuara mosaare. 29 Cuno pueya, canaata tii quiriquiaa Jesutani, nojori tojishacari Pueyaso pocuaano, nojoriiri sequeturee: —¡Miacanacuaja cuno tojishaareeni!Tamasacaari saniniuujia sequereecujua: —¡Pueyaso serucuaja nocua pocuareeno! 30 Saniniuujia, Jesuuri canaa sequeree: —Cuno rupaa niaa na tojiriini, majaari quiria na quiniu quiriquiaa. Cunoori nia tojishocoriquiano quiriquiaa, nia niishiniuria cua Queeri cua tojiquiaa cua secojosacari nojuaja. 31 Quiarijiani, mijiria quiniaa miishacari naquiya janiya, nojoriiri saniniuujia saniitiosocoriquiano jiyatesaaree tari. Naajuhuaj, mijiria jiyaniijia Sesaacaari jatasaanutaniyajuhuaj, maja cumaacaraca na quiniuria socua. 32 Janiya jaara nujuaretasaareni, janiyari puetunu pueyapuejanaa nijiotenutaniya cucuani. Nojoriiri juhua jaatiasaanutaniya cucua, cucua nojori tiuuniuria, nojori ruuretanura janiya soj. 33 Naa Jesu sequesacaritij, canaa niishitiriiri taa pueya monutaniya nojuajani. 34 Tii quiniaa pueyari na riucuaree: —Canaacuajaari tariucuacaanu Pueyaso Rupaajiniji niishiyani, Pueyaso Jiyarosocoriquiano Cristoori pueyaracaanu rishiriquiano cutara. Quiajaniyarijiataj, ¿casaara quia sequeyarinijia, Pueyaso Jiyarosanoori nujuaretasaanutaniya tii na cusonura? ¿Canteeri cuno pueyanoni, quiaa na sequeya Pueyaso Jiyarosanoni? 35 Jesuuri nojori sequeree saaja: —Janiya, nioojia cuhuatanani, janiyari niaata quiniutianiyajaara rupaquijiani. Nocua nia tiuuri juhuacarijia, ninishiqui quiyaquishacarijia. Cante ninishiqui rucuanejojuani, nojuajaari maja na niishiniu tee na quiaani. 36 Nioojia cuhuatanaacua nia tiuuri, niaata cua quishacarijia, seetanujuanaa cuhuashiqui quijiaca nia quiniuria. Naa Jesu sequenu nuhuaji cuno pojoritij, quiacuhuari. Nojoriicuaji jamaashiiri.

Judiocuaca tiuyaquishacari Jesuucua

37 Jesuuri jiyanohua queraatia jiyajeneta na cumaacata miishano miiquiaari pueya niquiara. Nojoriiri saaja nocua tiuyaquiquiaari. 38 Naacuajitij, tariucuacaanu Pueyaso sequenu panishano caminiujiunia Isaías pohuatasanoori tohuateequiaari, nojuaja jaara naa sequequiaari:“Jiyaniijianaa, ¿cante canaa pohuatasanoocua tiuuriini, canaa pohuatasacari quia Jiyarosocoriquianojinijini? ¡Shaaqui! ¿Cante niishiriijiaaniuhuaj, jiyajeneta casaa nojori niquishanoori seetanujuanaa quia cumaacata miishano quiriquiaa? ¡Shaaqui!” 39 Naacuajitij, majaari nojori naata tiuuniu quiquiaari Jesuucua. Isaíasri naa naajiotaquiaarijiuhuaj: 40 “Pueyasoori nojori jiyateree juhua nimishitiuria, maja nojori niquiniuria na namijiata. Nojori niishitiaja cushitioreejaariuhuaj, maja nojori niishiniuria nojori jiuujiata. Naa nojori miiriiri maja nojori tacatonura nojori jiuujia, cua jiyanooniuria nojori, quiarinio pueyara cua jataniyaquiniuria nojorijiuhuaj”. 41 Supuetana Isaíasri naa caminiujiuquiaari Pueyaso niishitishano nojuajatej, Jesu na niquiniuucua na shacantuuca cumaacajinia quiyano. Naa na pohuatasacaritij, nojuajaari juhuacarijia Jesujiniji pohuatariquiaa. 42 Naajaa, queraatia narta Judiocuacaari Jesuucua tiuuquiaari. Queraatia canaa jiyaniijianucuaari nocua tiuuquiaarijiuhuaj. Cuno jiyaniijianucuaari maja na pohuatanu quijia pueya niquiara, Jesuucua tiuujiaca nojori quishacari. Nojoriiri na pohuataaquijia, Fariseocuaca na pueretusacari, Fariseocuaca mariqui nojori tenujureeri maja socua nojori tiuquitianura Pueyaso secojojua tiacajinia. 43 Nojoriiri saaja narta pueya shuquiritiasano pueya quiniu panijia, maja Pueyaso shuquiritiasano cutara.

Pueya tojitiaaquiniuucua Jesu sequesano, nojoriiri saniitiosaariquiano

44 Jesuuri jiyanohua na rupaa paaretaree. Naa sequereeri: —¡Cante cucua tiuuriini, majaari saaja na tiuuniu cucua! ¡Cua Queecua tiuuriijiaariuhuaj, cante cua jiyaroquiaaricuajani! 45 ¡Cante cua niquiriini, nojuajaari cua Jiyarona niquiriijiuhuaj! 46 Janiyari mijiria niquiaarini cua cuhuatanura niajaniya. Naacuajitij, cante cucua tiuuriini, majaari tari na quiniu ninishiqui. 47 Pueyano jaara cua rupaa tojiriquia najuhuanaj, janiyajanaari maja nocuara cua saquiriojotanu quiniutianiya na saniitiosaanura. Majaari cua niniu quiquiaari mijiria, pueya cua saniitionura. Janiya cutaraari niquiaarini nojoriicuaji cua tacunura. 48 Cante cua ruuretaja saajani, cua sequesano tojiyaquiyajaariuhuaj, nojuajaari tari nocuara saquiriojotana jiitiaa na saniitiosaanura. Nojoriria cua sequesano cutaraari tama nojoriicuara saquiriojotariquianojuaaja nio jiya puequesacari. 49 Cua pohuatasanoori maja tama cua niishishanojuaaja. Cua Jiyarona cua Quecuajaari cua niishitiquiaa casaa cua sequenutaniyani, mariyata casaa cua niishitiojonutaniyani. 50 Janiyari niishiyani cante cua Que rupaa tojijiani, nojuajaari pueyaracaanu quijia quiniutianiya cutara. Naaratej, janiyari seetanujuanaa saaja na sequesano caminiujiuquiaani, taa na niishitiquiaa janiyacuajani.

13

Jesu jeequejosacari na saquiriojosano pueya niohuaca

1 Jesuuri canaa na saquiriojosano pueyata rerejoquiaari Pascuaacuara juucajinia. Jesuuri jiyacari niishiquiaari tari quiquiaariiri quera na tiujiasacari canaa mijiria, na Queecua na tacanuhuara. Nojuajaari canaa paniriquiaajaa, taa canaa na paniquiaari pueyaracaanucuajani, mijiria na quishacari canaata. 2 Cuno niucuaja, Jesuuri canaa na saquiriojosano pueyata miaqueriquiaa. Sesaacaari tari Judas Iscariote niishitirii noojiajinia, nojuaja cuaara Jesu quiateera na paraa, na mosaanura. Cuno Judasri tamonu Simón jiyanishano pueyano niyanu quiquiaari. 3 Jesuuri niishijia nojuaja seetanujuanaa Pueyasojiniji niquiaari. Naajuhuaj, nojuajaari niishiquiaari, na Que Pueyasoori na jiyatequiaari Jiyaniijiarajanaa, puetunu casaa jiitianajanaa na quiniuria. Niishiriquiaajaariuhua nojuajaari quera na Queecua tacanutaniuhua. 4 Jiyaniijiajanaa na quishacari, naajaa, nojuajaari miaquejajiniji sanequiaari. Na tucuaque toque jocuareeri. Na nuhuaji na cajiniocua camarucuteree cuaqueya tuujutajaari. 5 Na nuhuaji, mohuaca shuurii tohuatashijiniaari. Canaa niohuaca jeequejoriquiaari juhua tiaco seru. Na nuhuaji, na sacuanijiariquiaajaariuhuaj na cajiniocua na camarucutesano cuaqueya tuujutajata. 6 Na jeequenu panishacari Simón Pedro niohuaca, Pedroori saaja Jesu sequeree: —Jiyaniijianaa, ¿taa quia miyani? ¿Quiaateeri cua niohuaca jeequenutaniya? 7 Jesuuri Pedro riucuaree: —Quiarijiani, majaari quia niishiniu casaara naa cua miyani. Naajaa, quiaacuaja na nuhuaji niishiniutianiya. 8 Pedroori Jesu sequeree: —¡Cua Jiyaniijianaa, janiya cutaraari maja quenaaja cua shanacunu quiniutianiya cucua quiajaniya, cua niohuaca quia jeequenura!Jesuuri na riucuaree: —Janiya jaara quia niohuaca jeequejiyaquirini, majaari cua pueyano quia quiniu quiniutianiya. 9 Simón Pedroori na sequeree: —¡Jaara naa quiritij Jiyaniijianaa, maja saaja cua niohuaca jeequenucuarajaj! ¡Quia jeequerejuhua cua juaashiquiaca, cua nacanio! 10 Jesuuri na sequeree: —Cante shusha nanajani, saaja na niohuacaari jeequeshiya cutara. Na cuaqueyacuajaari tariucua jeequesano quiya. Puetunu niajaniyajanaari tari jeequejosano quiyacuaja. Saa niquiriyatujuaari jeequesoo quiya saniniuujia. 11 Jesuuri tari niishiquiaari cante na quiatenutaniya na paraani. Nocuaji sequeriquiaari: “Niquiriyatu pueyanoori jeequesoo quiya cutara”. 12 Canaa niohuaca na jeequejonu nuhuaji, Jesuuri na toque cushiriohua. Miaquejajinia cajiriohuari. Canaa nequesotareeri: —¿Niaate niishiya casaara naa cua jeequejoree nia niohuacani? 13 Niaacuajaari cua sequequiaa “Niishitiojonata”, nia “Jiyaniijiatanio”. Seetanujuanaa nojuacuajanijia, taa nia jiyaniquiquiaa janiyacuajani. 14 Naaratej, janiya jaara jeequejoree nia niohuacacuaani, nia Jiyaniijia cua quishacari, nia Niishitiojonajuhuaj, naa nia miiriquia niarta Pueyaso muerasujuhuaj. 15 Janiyari naa miiriini, cua niishitiojonura niajaniya, naa nia miitioonurajuhuaj taa cua miirii niajaniyacuaani. 16 Seetanujuanaa nia sequeyanijia, seruuri maja socua tojishano quijia na camarnujiniji. Naajuhuaj, jiyarosano pueyanoori maja socua tojishano quijia na jiyaronajiniji. 17 Niaa jaara cua rootasano niishiri, niaari shuquiriaatia quijiaca quiniutianiya niaa jaara na tojijiaca quiri. 18 ’Shusha cua sequesano niajaniyani, cunoori maja puetunu niajaniyaranojuanaa. Janiyacuajaari niishiyani canapue cua saquiriojoquiaarini, taamueca pueyate niajaniyani. Naacuajitij, tariucuacaanu Pueyaso Rupaajinia janiyajiniji naajiotasanoori tohuateenutaniya. Naa sequeyari:“Tama cuata miaquenajaarijia cua paracara quirii”. 19 Janiyari juhuacarijia nia toyani. Naacuajitij, cua pohuatasano jaara tohuateere, niaari niishiniutianiya janiyari seetanujuanaa Pueyaso Niyanuni. 20 Seetanujuanaa nia sequeyanijia, cante cua jiyaramiquishano pueya tojijiani, nojuajaari cua tojiyajuhuaj. Cante cua tojijiara quiriini, nojuajaari cua Jiyarona tojijiara quiriijiuhuaj.

Jesu pohuatasacari, Judascuajaari na paraa na quiateriquiano

21 Naa Jesu sequenu nuhuaji canaatej, jiyanohua na taraajenuta naa canaa sequereeri: —Seetanujuanaa nia sequeyanijia, niquiriyatu niajaniyajinijinioori cua paraa cua quiatenutaniya. 22 Canaari jiyacari tama niquitiooreejaanijia. Majaari canaa niishiniu quiriquiaa canajiniji naa Jesu sequeriquiaani. 23 Jiyacaritij, janiyari na shuriucuaji cajiriquiaa miaquenuujuajiniani, na panishano pueyano cua quiniuucua. 24 Naaratej, Simón Pedroori cua mashiniquirii sanaa cua nequesotanura Jesu, canajiniji naa na sequereeni. 25 Naarate janiyari Jesuucua tatereeni, jiyasohuaja cua nequesotanura nojuaja. Janiyari naa na sasacareeni: —Jiyaniijianaa, ¿canteeri naa quia miiniutianiyani? 26 Jesuuri cua riucuaree: —Janiyari pan rau piquiojonutaniya caacajiniani. Cana cua niquitionutaniyani, nojuajaari cuno. Jesuuri jiyacari pan rau piquiojoree. Judas Iscariote na niquitioreeri. Nojuajaari tamonu Simón jiyanishano niyanu. 27 Judas masesacari cuno pan rau, Satanásri noojiajinia tiuquiquii. Jesuuri jiyacari Judas sequeree: —Cuno, quiaa na niishiriojiya miiniuni, quiocua ritia miirinioj. 28 Canaa na saquiriojosano pueya nata miaquenuuriquiaani, majaari quenaaja canaa niishiniu quiriquiaa casaara naa Jesu sequeree Judasni. 29 Judasri canaa cumaneeca cojuatana quijia. Naaratej, noojiaqueya canaajinijinioori jiyaniriquiaani Jesu naasucua na jiyaroriquiaa socua casaa na masenura canaa queranacunuutajara, casamiijiuniucua na niquitiojonura cumaneeca soj. 30 Judas jaara masequiaari Jesu niquitiosano pan, jiyacari tohuataqueeri. Tariucua niucuaari quiriquiaa.

Jesu rootasano quiarinio

31 Judas tohuatanu nuhuaji, Jesuuri canaa sequeree: —Quiarijia cua miishanojiniji, janiyari maniniuhuaqueetasaanutaniyani. Pueyasoori jiyanohua maniniuhuaqueetasaanutaniyajuhuaj, naa cua miishanojiniji. 32 Pueyaso jaara maniniuhuaqueetasaare naa maninia cua miiniuucuatej, nojuajaari cua jiyatenutaniya cumaacaraca quijia cua quiniuria na shuriucua. Quera naa cua miiniutianiyari. 33 Quiquiohuaniyojuanaa, janiya rupaquijia niaata quiniutianiyajaarani. Taa cua sequecanu parta Judiocuacacuaani, janiyari naa nia sequeyajaaniuhuaj. Niaari cua pajenuunutaniya juucua. Majaari nia naata quianu quiniutianiya cucua, tee cua quianutaniyacuaani. 34 Quiarijia nia niishitiriiria nio quiarinio rootasano. Nia tojiri. ¡Panitioojuaca nia quiri! Naatej, taa cua paniquiaacuaa niajaniyani, naa nia panitioorejuhuaj. 35 Niaa jaara naa panitioojuaca quiri, puetunu Pueyaso niishiyashijiaca pueyajanaari naacuaji niishiniutianiya, niaari cua tojitiajaca pueya.

Jesu pohuatasacari Pedro nocuaji seetanutaniya

36 Simón Pedroori jiyacari Jesu nequesotaree: —Jiyaniijianaa, ¿tee quia quianutaniyani?Jesuuri na riucuaree: —Tee cua quianutaniyacuaani, majaari quia naata nuhuajiniu janiya. Naajaa, quiaari na nuhuaji quiariquiano. 37 Pedroori na sequeree: —Jiyaniijianaa, ¿casaara quia sequeyarini, quiarijia cutara maja cua naata quianu quiata? Janiyacuaja tama cua cuaqueyajaaja tarinijiotaaree quiocuarani. 38 Jesuuri na riucuaree: —¿Naatee? ¿Quiaate tama quia cuaqueyajaaja tarinijiotaaree cucuara? Janiyari seetanujuanaa quia sequeyani: juhuaquenu panishacari caacaraja niunijiyaquishacarijia, quiaari jiyacari cucuaji seetanu pacutejonutaniya tari.

14

Jesuuri juhua nuu Pueyasoocua

1 Jesuuri naa canaa sequeree socua: —Maja nia tacaaniu, pueyanaa. Nioojia nia cajitiri. Saaja Pueyasoocua nia tiuuri. Cucua nia tiuurijiuhuaj. 2 Cua Que tiaari puereetuuca. Queraatia quiquioori tii quiya. Cunora, janiyari coteenu nia puetanutaniyani, niaacuaji cua jeenucuanura nia quijiara. Jaara naa quiyaquiritij, janiya maara nia sequeyaquirini janiya nia puetanutaniyani, niaacuaji cua jeenucuanura. 3 Cua jeenucuanu nuhuaji nia quiquiora, janiyari niaacua tacatenutaniuhuani, cua rijionuhuara niajaniya, cuata nia quiniuriajuhuaj tee cua quiniutianiyacuaani. 4 Niaacuajaari cua quiquiojiniara neteja nuu niishiya, tee cua quianutaniyacuaani. 5 Tomásri Jesu sequeree: —Jiyaniijianaa, ¡maja canaa niishiniu quenaaja tee quia quiaani! ¿Canaatucua taa cuno nuu niishirini, quiaa na sequeyani? 6 Jesuuri na riucuaree: —Janiyacuajaari cuno nuuni, Pueyasoocua nia quianura. Janiyacuajaari seetanujuanaa Pueyaso Rupaani. Janiyari pueya samiitianijiajuhuaj. Majaari pueya naata Pueyaso rupuenu tamajaaja. Saaja janiya cutaraari pueya rupueteja Pueyasoni, nojori tiuushacari cucua. 7 Niaa jaara seetanujuanaa cua niishiquiaaricuaa, niaa maara cua Que niishirijiuhuaj. Seetanujuanaa, niaari tari na niishiyacuaja. Niaari na niquiquiaajuhuaj. 8 Felipeeri na sequeree: —Jiyaniijianaa, quiaa jaara canaa niquitiri quia Que Pueyaso, canaacua panaatia quiriohuani. 9 Jesuuri Felipe riucuaree: —Felipenaa, janiyacuajaruhua pueyaracaanu niaata quiquiaa juucuani. ¿Majateeri juhuanojuaja quia niishiniu janiya? Cante cua niquiquiaani, cua Que niquiquiaajaariuhuaj. ¿Casaara quia sequeya cua niquitiniuria cua Que niajaniyarini? 10 ¿Majateeri quia tiuuniu cucua cua sequesacari quiajaniya, janiyari cua Que jiuujiajinia quiyani, cua Queeri saniniuujia coojiajinia quiyacujua? Canaari maja rimiajatani. Nio, cua sequesano niajaniyani, cunoori maja tama cua niishishanojuaaja. Cua Que, coojiajinia quiyani, nojuajaari na panishano miitiquiaa janiya. 11 Cucua nia tiuuri cua sequesacari niajaniya, janiyari cua Que jiuujiajinia quiyani, cua Queeri saniniuujia coojiajinia quiyacujua. Niaa jaara cua sequesanoocua tiuuniu paniyaquiri, cucua nia tiuuriqui na cumaacata cua miiniuucua nia niquiara. 12 Seetanujuanaa nia sequeyanijia, cante cucua tiuujiani, nojuajaari puetunu cua miishanojuanaa miiniutianiyajuhuaj. Cua tacasacariuhua cua Que shuriucua cua quiniuhuara, cucua tiuujiacaari cua cumaacata seetanujuanaa socua jiyajeneta casaa miiniutianiya cua miishanojiniji. 13 Seetanujuanaa nioojiajinia cua quishacari, janiyari niaara miiniutianiyani puetunu nia masesanojuanaa nia secojosacari cua Que. Naacuajitij, pueyari cua Que timitianutaniya, nojori niishishacari cua Queeri jiyanohua maninia miijia. 14 Nioojia rupuetoosacari coojiata, janiyari puetunu nia masesanojuanaa miiniutianiya niaarani.

Jesu sequesacari, nojuaja Pueyaso Sohuanu jiyaronutaniya mijiria

15 ’Niaa jaara seetanujuanaa cua panijiaca quiri, niaari cua rootasano tojitiajaca quiniutianiya. 16 Naajuhuaj janiyari cua Que secojonutaniyani, niaacua na jiyaronura tamonu cua niti mijiria, nia cumaquiriquiano. Nojuajaari pueyaracaanu niaata quiriquiano. 17 Nojuajaari Pueyaso Sohuanu, seetanu rupaa jiitianajanaa. Pueyaso tojiyashijiaca pueyari maja na naata cuno Sohuanu na jiitianu, nojori niquiyaquiniuucua nojuaja, na niishitiuyaquiniuucua nojuajuhuaj. Niaa cutaraari na niishijiaca. Nojuajaari niaata quiyacuaja. ¡Pueyaracaanu nioojiajinia quiriquianojaariuhuaj! 18 ’Majaari seetanujuanaa cua tiujianu quiniutianiya niajaniya juhua japueyojuaca nia quiniuria. Janiyacuajaari tacatenutaniuhuani niaata cua quiniuhuara. 19 Pueyaso tojitiaashijiaca pueyari quiari naataja cua niquiyaquiniutianiya socua. Niaa cutaraari cua niquijiaca quiniutianiya. Samiitianijiojua cua quiniuucua, niaari pueyaracaanu quijiaca quiniutianiyajuhuaj. 20 Jiyacaritij, niaari niishiniutianiya janiyari cua Que jiuujia rupuejani, niaari coojia rupuejacajuhuaj. Janiyari saniniuujia nioojiajinia quijiani. 21 Cante cua rootasano niishijiani, nojuaja jaara na tojijia quirijiuhuaj, nojuajaari cua panijia cutara. Cante cua panijiani, cua Queeri na panijia quiniutianiyajuhuaj. Janiyari na panijia quiniutianiyajuhuaj. Janiyari cua panijiaacua niniutianiyani, seetanujuanaa na niishiniuria janiyari nata quiyani. 22 Canaa cojinia Judasni, nooj, Judas Iscariote sesaanucuatej, nojuajaari Jesu nequesotaree: —Jiyaniijianaa, ¿casaara saaja canaacua quia niniutianiyarini, maja puetunu mijiria quiniaa pueyacuajanaa? 23 Jesuuri na riucuaree: —Cante cua panijiani, cua rootasano tojijiajaariuhuaj. Cua Queeri jiyano pueyano panijia. Naaratej, canaari nocua niniutianiyani, noojiajinia canaa quiniuria, canaa quiquiora canaa jiyatenura nojuaja. 24 Saniniuujia, cante cua paniyaquijiani, jiyano pueyari cua rootasano tojiyashijiacajuhuaj. Puetunu cua rootasanojuanaa, niaa na tojiquiaani, cunoori maja tama cua niishishanojuaaja. Cunoori cua Que niishitishano janiya, cante mijiria cua jiyaroquiaaricuajani. 25 ’Janiyari puetunu niojuanaa nia pohuataani, niaata cua quishacarijia mijiria. 26 Cua Que jiyarosocoriquiano na Sohuanuuri nia cumaquiriquiano. Nojuajaari nia niishitiojonutaniya puetunu cua niishitionu panishanojuanaa niajaniya. Naajuhuaj, nojuajaari nia niishitiniutianiuhua puetunu tari cua pohuatasano niajaniyajanaa. 27 ’Janiyari nioojia cajitiniutianiyani. Janiyari coojia nianutaniya nioojiajiniani, juhuajaniya quijiaca nia quiniuria taa cua quiyacuaani. Naacuajitij, niaari seetanujuanaa juhuajaniya quiniutianiya. Mijiria quiniaa pueyari maja na niishiniu cumanijianu juhua janiya. Naaratej, maja nia tacaaniu. Majaari puerenujuhuaj. 28 Tari nia sequereecuajanijia: “Janiya quera quiohuani. Janiyari na nuhuaji tacatenutaniuhuani niaata cua quiniuria”. Niaa jaara seetanujuanaa cua panijiaca quiriquia, niaa maara shuquiriri nia niishishacari janiyari cua Queecua quiohuani. Nojuajaari seetanu Jiyaniijiajanaa cutara janiyajiniji. 29 Janiyacuajaari juhuacarijia nio nia sequeyani. Naacuajitij, niaa jaara niquiri tohuateyano cua sequesano niajaniya, niaari niishiniutianiya puetunu cua pohuatasanojuanaari seetanujuanaa. 30 ’Majaari puera cua pocoojonu quiniutianiya niaata tari. Cua Paraca cucua quenaacoya tarini, na miiniuria janiya taa na paniyacuajani. Nojuajaari Pueyaso tojitiaashijiaca jiyaniijia. Pueyaracaanu cua Que Pueyaso tojijia cua quiniuucua, cua Paraca maara naquiya cua miyaquiri janiya jaara cucua na shanacuyaquirini. Na cumaacaari maja na shocotanu cua cumaaca cutara. 31 Naajaa, na miishanojiniji janiya, puetunu pueyajanaari niishiniutianiya, janiyari puetunu cua Que sequesanojuanaa tojijiani, na panijia cua quiniuucua. ’Nia sanetare. Niiquiji pa quiaare.

15

Jesu pueyari juhua Jesu cashacucua, Jesu quishacari juhua neyona

1 Jesuuri naa pohuataquiaari socua canaa niquiara: —Janiyari juhua uva jiyonani, cua Que natau. 2 Cua pueyari juhua cua cashacucua. Tamonu cua cashacucuajinijinio jaara muetuyashijia quiri, cua Queeri na piyotaja. Teyano cua cashacucuajinijiniote muetujua saniniunijia, cua Queeri na nacareetaja, socua queraatia na muetunura. 3 Nia tojiniuucua cua rootasano, niaari tari juhua nacareetasano quiya. 4 Pueyaracaanu coojia nia rupuere, taa cua rupueya nioojiacuaani, niaa mariqui juhua uva cashacucua piyotasaareeri. Jaara neyonaacuaji piyotasaare, majaari na naata muetunu tari. Naajuhuaj, majaari nia naata muetujua quiniu, niaa jaara coojia rupueyashijiaca quiri. 5 ’Janiyari juhua nia jiyonani. Niaari juhua cua cashacucua. Cante coojia rupuejani, taa cua rupueya niajaniyacuaani, naacuajitij, niaari juhua queraatia muetujuaca quiniutianiya. Cucuaji rupatejacaari maja na naata casaa miiniu janiyaju. 6 Cante cua rupueyashijiani, nojuajaari taraatia miishaanutaniya juhua uva cashacucua piyotasano neyonajiniji, tamocora jaquerootasano. Jaara sorere, tatucuasaarohuari manijinia quejoosocoriquiano. Tii cateyari. 7 ’Niaa jaara coojia rupuejaca quiri, niaa jaara cua rootasano tojijiaca quirijiuhuaj, puetunu nia panishanoocuarajanaa nia secojore Pueyaso. Nojuacuajaari nia masesano miiniutianiya. 8 Naa cua Que miishacari nia panishanotej, niaari juhua queraatia muetujuaca quiniutianiya. Naacuajitij, cua Queeri jiyanohua timitiasaanutaniya. Naacuajitij, niishishaanutaniyajaariuhua niaari cua tojitiajaca pueyaniyojua. 9 Janiyari nia panijiani, taa cua Que paniya janiyacuaani. Coojia rupuejaca nia quiri pueyaracaanu, cua panishano pueya nia quiniuria. 10 Janiyari cua Que panishanoni, pueyaracaanu cua miiniuucua na panishano. Naajuhuaj, niaa jaara cua rootasano tojijiaca quiriquia, niaari pueyaracaanu cua panishano pueya quiniutianiyajuhuaj. 11 ’Janiyari naa nia sequeyani, shuquiriaatia quijiaca nia quiniuria, taa shuquiriaatia quijia cua quiyacuaani. Naacuajitij, niaari tojetaarucuajanaa shuquiriaatia quijiaca quiniutianiya. 12 Cua tojiri. Nioori cua sequesano niaara: “¡Pueyaracaanu panitioojuaca nia quiriquia, taa cua paniya niajaniyacuaani!” 13 Cante tama na cuaqueyajaaja panitiaja na cusonura na rupuenaa nitini, naa miijia cutaraari seetanujuanaa jiyanohua narta pueya panijia. 14 Niaa jaara cua sequesano miijiaca quiri, niaari cua rupuenaa. 15 Naacuajitij, majaari cua sequenu quiniutianiya tari niajaniya cua seyata. Pueyano seruuri maja na niishiniu casaa poonijiosano na camarnu miiquiaacuaani. Janiyari quiarijia nia sequeya cua rupuenaatani, cua niishitiniuucua niajaniya puetunu cua Que sequesanojuanaa janiya. 16 Majaari nia saquiriojonu quiquiaari janiya. Janiya cutaraari nia saquiriojoquiaarini cua jiyaramiquiniuria niajaniya, cua panishano nia miiniuria. Naa nia miishacari cua panishanotej, niaari juhua queraatia muetujua naana quiniutianiya. Puetunu nia miishanojuanaa cua cumaacatani, cunoori pueyaracaanu rishijia quiniutianiya. Cuno miishanoori maja najuhuanaj. Naaratej, cua Queeri puetunu nia masesanojuanaa nia niquitionutaniya seetanujuanaa coojia rupuejaca nioojia quishacari. 17 Janiyari cunora nia sequeyani: “Pueyaracaanu panitioojuaca nia quiri”.

Pueyaso niishiyashijiaca pueyari Pueyaso muerasu niquiniu paniyashijiaca

18 ’Pueyaso niishiyashijiaca jaara nia niquiniu paniyaquiriquia, majaari nia tacaaniu. Cuno pojoricuajaari naa cua niquitiuniu paniyaquijiacacuaa. 19 Niaa jaara Pueyaso muerasu quiyaquiriquia, Pueyaso niishiyashijiaca maara nia panijiaca quiriquia, taa nojori paniquiaa narta Pueyaso niishiyashijiacacuaani. Niaari Pueyaso niishiyashijiaca quiquiaarijiuhuaj. Naajaa, janiyari nojori tajiniji nia saquiriojoquiaarini, cua pueya nia quiniuria. Cunora, Pueyaso niishiyashijiacaari nia niquiniu paniyaquiquiaa, maja tari nia quishacari juhua nojori. 20 Majaari nio cua sequesano nia niyajetanu: “Seruuri maja socua tojishano na camarnujiniji”. Naaratej, Pueyaso niishiyashijiaca jaara naquiya cua miiquiaacuaa, niaari naquiya miishaanutaniyajuhuaj. Naajuhuaj, nojori jaara cua rootasano tojiquiaacuaa, nojoriiri nia rootasano tojijiaca quiniutianiyajuhuaj. 21 Nojoriiri naa naquiya miiniutianiya niajaniyatej, cua pueya nia quiniuucua, nojori niishiyaquishacari cua Jiyarona. 22 ’Janiya jaara niyaquiquiaari nojori cua pohuatanura Pueyaso rupaani, nojoriicuara maara saquiriojotaaquishaare, sesa nojori miishanojiniji. Nojori niquiara cua pohuatanuucua Pueyaso rupaa, majaari nojori naata sequenu quiniutianiya: “Cua jiyanoori. Maja cua niishiniu quiquiaari quia rootasano”. 23 Cante cua niquiniu paniyashijiani, nojoriiri cua Que niquiniu paniyashijiajuhuaj. 24 Sesa nojori miishano maara nojoriicuara saquiriojotaaquishaare, janiya jaara cua cumaacata miyaquiquiaari nojori niquiarani. Janiyari socua jiyajeneta casaa miijioquiaari cua cumaacata nojori niquiarani, socua tamasaca miishanojiniji. Naajaa, naa nojori niquishacari cua cumaacata cua miishanotej, nojoriiri saaja cua niquitiuniu paniyaquijiaca, cua Que niquitiuniu paniyaquijiacajaariuhuaj. 25 Naajaa, naa nojori miiniuucua janiyatej, tariucuacaanu Pueyaso Rupaajinia naajiotasano janiyajinijiiri tari tohuateeree. Naa sequeyari:“Janiyari najuhuana niquiniu paniyaquishiyani”. 26 ’Janiya jaara cua Que shuriucua quishuhuani, janiyari tiji Pueyaso Sohuanu jiyaronutaniya mijiriani. Nojuajaari seetanu rupaajanaa jiitiaja. Nojuajaari janiyajiniji niishitiniutianiya pueya. 27 Niaari janiyajiniji pohuatanutaniya pueyajuhuaj, pueyaracaanu cuata nia quiniuucua shushajanaa cua coteesacari pohuatanu Pueyaso rupaa.

16

1 ’Janiyari naa nia numooteyani maja nia tarinitianura cucua tiuuniu niaa jaara naquiya miishaare. 2 Cua pueya nia quiniuucua, majaari nia shanacusaanu quiniutianiya nia tiuquitianura Pueyaso secojojua tiacajinia. Pueya jaara nia puecoorejuhuaj cua tojitiajaca nia quiniuucua, nojoriiri jiyaniniutianiya nojori maninia miya Pueyasora, naa nojori miishacari. 3 Nojoriiri naa miiniutianiya niajaniyatej, nojori niishiyaquiniuucua janiya, cua Quejuhuaj. 4 Janiyacuajaari juhuacarijia naa nia sequeyani. Naacuajitij, niaa jaara naquiya miishaare, niocua jiyacari niishiri janiyacuajaari tari naa nia sequequiaarini. Majaari quenaaja nio cua sequenu quijia niajaniya, pueyaracaanu niaata cua quiniuucua.

Pueyaso Sohuanu miishanojiniji pohuatasano

5 ’Quiarijiani, janiyari cua Jiyaronaacua quiohuani. Quiarijiani, majaari quenaaja niajaniyajinijinio nequesotanu janiya: “¿Tee quia quiohuarini?” 6 Janiya jaara nia sequereeni janiya quianutaniuhuani, niaari saaja taraajequee. 7 Seetanujuanaa nia sequeyanijia, socua maninia quiniutianiya niaaraari, janiya jaara quiaarohuani. Janiya jaara quiaaquiyarohuani, majaari Pueyaso Sohuanu niniu quiniutianiya niaacua, na cumaquiniuria niajaniya. Janiya jaara quiaarohua cutarani, janiyari niaacua na jiyaronutaniyani. 8 Mijiria na tiuquishacari, nojuajaari pueya jiuujiajinia poonijionutaniya, nojori na niishitiniuria nojoriiri seetanujuanaa sesa miijiaca. Nojori niishitiniutianiyajaariuhua nojoriiri na naata sesa miyashijiacara jiyatesaanu. Naajuhuaj, nojori niishitiniutianiyari Pueyasoori na naata jiyanooniu nojori, maja Sesaacata nojori cojiritiasaanura mani quiquiojinia quejoonu. 9 Seetanujuanaa, Pueyasora, nojoriiri sesa miijiaca nojori tiuyaquiniuucua cucua. 10 Jiyocuacaanu cua tacasacariuhua cua Queecua, majaari socua nia niquiniu quiniutianiya janiya. Naacuajitij, Pueyaso Sohuanuuri pueya niishitiniutianiya, janiyari seetanujuanaa cua Que Pueyaso jiyanootijia cucua tiuuriquiano pueyani. 11 Cua shocotasacari Sesaaca, Pueyaso Sohuanuuri pueya niishitiniutianiya, nojoriiri saniitiosaanutaniya. Naacuajitij, nojori jiyaniijia Satanás jaara tari saniitiosocoriquiano quiyacuaa, nojoriiri saniitiosaanutaniyajuhuaj, cucua nojori tiuyaquiniuucua. 12 ’Janiyari queraatia jiitiaajaa cua pohuatanura niajaniyani. Naajaa, majaari cua pohuatanu quiniutianiya quiarijia niajaniya. Juhuanojuaja maja nia naata na niishiniu. Pueraruhua. 13 Pueyaso Sohuanu tiuquishacari niaacua, nojuajaari nia niishitiniutianiya puetunujuanaa cutara. Nojuajaari seetanu rupaajanaa jiitiaja. Nojuajaari maja tama na niishishanojuaaja na niishitiniu quiniutianiya niajaniya. Puetunu na tojishanojuanaa janiyajinijini, cuno nia niishitiniutianiya cutaraari. Nia niishitiniutianiyajaariuhua taate nio pa quishacari nuhuaji quiniutianiyani. 14 Niaari cua shuquiritianutaniya, nojuaja niishitiniuucua niajaniya janiyajiniji. 15 Puetunu cua Que jiitiasanojuanaani, cunoori cua casaajuhuaj. Naaratej, janiyari nia sequereeni, Pueyaso Sohuanuuri janiyajiniji masenutaniya cua jiitiasano niaara, na caminiujiuniuria niajaniyarajuhuaj. 16 ’Niaari saaja quiarijia cua niquiya. Na nuhuaji cutara, majaari socua nia niquiniu quiniutianiya janiya. Pasa naataja na nuhuaji, niaari cua niquiniutianiuhuacuhuaj.

Nia taraajenuuri jatanutaniya shuquiriaatia nia quiniuria

17 Jiyacaritij, noojiaqueya canaa na saquiriojosano pueyajinijinioori tama nequesoreetooreejaaja: —¿Casaa na sequenu paniyarini, nojuaja jaara sequeree: “Niaari saaja quiarijia cua niquiya. Na nuhuaji cutara, majaari socua nia niquiniu quiniutianiya janiya”? ¿Casaa na sequenu paniyajaaraniuhua na sequesacari: “Pasa naataja na nuhuaji niaari cua niquiniutianiuhuacuhuaj”, na sequesacarijiuhuaj: “Cua Queecua quianutaniuhuanijia”? 18 Naajuhuaj, ¿casaa na sequeyarini na sequesacari “quiarijiani”, mariyata “pasa naataja na nuhuaji”? ¡Majaari pa niishiniu casaaraqui na sequeyatejaj! 19 Jesuuri tari canaa nequesotanu panishano nojuaja niishirii. Cunora naa canaa sequereeri: —Janiyari nia sequereeni: “Niaari quiarijia cua niquiya, na nuhuaji cutara maja socua nia niquiniu quiniutianiya janiya. Pasa naataja na nuhuaji, niaari cua niquiniutianiuhuacuhuaj”. ¿Niaatejaara niojiniji nequesoreetoya tama niajaniyajaaja? 20 Seetanujuanaa nia sequeyanijia, niaari nujuquenutaniya. Niaari taraajeconutaniyajuhuaj. Jiyacaritij, Pueyaso niishiyashijiacaari taquiya shuquiriaatia quiniutianiyacuaa niajaniyajiniji. Naajaa, cuno nia taraajenuuri jatanutaniya shuquiriaatia nia quiniuria. 21 Naajaariuhuaj, maaji ranu panishacari na mueya, jiyanohua naquiya miyari. Naajaa, mueya na ranu nuhuaji, naquiya na miiniu niyajetaqueeri, na mueya na timitiasacari. 22 Quiarijiani, niaari naa taraatia quiyajuhuaj. Naajaa, niaacua tacatenutaniuhuanijia. Niaari jiyanohua shuquiriniutianiya nia niquishacari janiya. Majaari quenaaja tamasaca pueya naata quiniutianiya cuno nia shuquiriniu jaariutianu. 23 ’Jiyacaritij, majaari socua nia nequesotanu quiniutianiya janiya. Seetanujuanaa nia sequeyanijia, cua Queeri nia niquitionutaniya puetunu nia masesanojuanaa nojuaja, seetanujuanaa coojia rupuejaca nioojia quishacari. 24 Majaari juhuanojuaja nia secojonu Pueyaso seetanujuanaa taa cua sequeyacuajani, seetanujuanaa coojia rupuejaca nioojia quishacari. Naa nia secojoretej. Niocua nia panishano niquitiosaare, seetanujuanaa shuquiriaatia nia quiniuria.

Jiyaniijia Jesuuri Sesaaca shocotana

25 ’Janiyari pueyaracaanu nia pohuataquiaa miriquini. Janiya quera nia pohuatanutaniya maatia seetanujuanaa cua Quejiniji cutarani. 26 Jiyacaritij, niaari cua Que secojonutaniya coojia rupuesano nia quishacari. Jiyacaritij, majaari na panishaanu quiniutianiya cua shiniujiuniuria cua Que, na tojiniuria niajaniya. 27 Cua Quejanaacuajaari nia panijia, nia paniniuucua janiya, nia niishiniuucuajuhuaj janiyari na jiyarosanoni. 28 Niaacuajaari niishiya, janiyari cua Que shuriucuaji niquiaarini pueyanora cua quiniuria mijiria. Quiarijia saniniuujia, janiyari nio jiya tiujianutaniyani, cua Queecua cua quianuhuara. 29 Naa Jesu sequesacari canaatej, canaari na sequereeni: —Quiarijia cutara, quiaari maatiajanaa sequeree, maja miriqui. 30 Quiarijia cutara, canaari niishiyani quiaari puetunu casaajanaa niishijia. Majaari quenaaja na panishaanu pueya nequesoreenura quiajaniya. Naacuajitij, canaari niishiyani, quiaacuajaqui Pueyaso Jiyarosano. 31 Jesuuri canaa sequeree: —¿Naatee? ¿Niaate shusha cucua tiuyaruhua? 32 Tari quenaacoyari naquiya cua miishaanura. Seetanujuanaa quiarijiaari. Niaari cucuaji cocuatasaanutaniya puetunujuanaa. Niaari tamajaaja cua tiujianutaniya. Naajaa, seetanujuanaa maja cua quiniu tamajaaja. Cua Quecuajaari cua cojiyani. 33 Janiyari puetunu niojuanaa nia sequeyani, nioojia nia cajitiniuria nio cua pohuatasanoocua nia tiuushacari. Mijiria nia quishacari, niaari seetanujuanaa naquiya miiniutianiya. Naajaa, janiyacuajaari mijiria jiyaniijia shocotareeni. Naacuajitij, nioojia nia cumaquiri tamajaaja.

17

Jesu secojosacari na pueyacuara

1 Naa Jesu sequenu nuhuajitij, jiyocuacaanu na mausacari, naa na Que sequereeri: —Cua Quenaa, janiya nio juuca naquiya miishaanutaniyani taa quia sequequiaaricuajani. Cua tojiniuucua quiajaniya, quia Jiyarosano quia jiyatere pueya timitiasano cua quiniuria. Naacuajitij, janiyacua saniniuujia quia jiyatere pueya timitiasano quia quiniuriani, tojetaarucuajanaa maninia miijia quia quiniuucua. 2 Quiaacuajaari quia cumaaca cua niquitioquiaari puetunu pueyajanaa cua jiitianura. Naacuajitij, janiyari saniniuujia nojori jiyatenutaniya pueyaracaanu quijiaca nojori quiniuriani, teyano pojori quia niquitioquiaari janiyacuajani. 3 Nojori niishishacari saaja quiajaniyari seetanujuanaa Pueyasocuaja, naajuhuaj, nojori niishishacari janiyari quia jiyarosanoni, naacuajitij, nojoriiri pueyaracaanu quijiara quiniutianiya shuquiriaatia. 4 ’Janiyari tari tucuataree quia sequesano cua miiniuria mijiriani. Naa cua miiniuucua puetunu quia panishanojuanaatej, pueyari quia timitiaa. 5 Jiya shipiniyaquishacarijia, janiyari jiyanohua shuquiriaatia quijia quiquiaari quia shuriucuani, jiyaniijiajanaa cua quishacari. Cua Quenaa, naa quijiara cua jiyaterohua quiarijiani, quia shuriucua cua quiniuhuara. 6 ’Quia niquitiosano pueya janiya, quia saquiriojosano pueya quia niishiyashijiaca pueyajinijinioni, quiarijia cutara, nojoriiri niishiya cante quiajaniyani. Nojoriiri quia niishiya, nojori niquiniuucua cua miijiosano quia cumaacata, cua pohuatasano quiajaniyajiniji nojori tojiniuucuajuhuaj. Nojoriiri quia pueya quijia. Quiaari saniniuujia nojori cua niquitioquiaari. Nojoriiri quiarijia quia rupaa tojitiajaca cutara. 7 Nojoriiri niishiya puetunu cua jiitiasanojuanaani, cunoori quia niquitiosano janiya. 8 Janiyari quia rupaa rootacanu nojorini, quia niishitishano janiyani. Nojoriiri seetanujuanaa nocua tiuurii. Nojoriiri seetanujuanaa niishiya, janiyari quia shuriucuaji niquiaarini. Niishitiuyajaariuhuaj, janiyari seetanujuanaa quia jiyarosanoni. 9 ’Janiyari cunora nojoriicuara quia secojiyani, seetanujuanaa quia pueya nojori quiniuucua. Majaari cua secojonu quia niishiyashijiaca pueyacuara. Saaja noo pojoriicuara quia secojiyanijia, quiaa na niquitioquiaari janiyatej. 10 Naaratej, puetunu cua jiitiasano pueyajanaari quia pueyajuhuaj. Mariyata puetunu quia jiitiasano pueyajanaari cua pueyajuhuaj. Nojori tiuuniuucua cucua, nojoriiri jatanishano pueya quiniutianiya. Naacuajitij, queraatia pueyari cua timitianutaniyajuhuaj, naa nojori niquishacari cua cumaaca. 11 ’Majaari puera cua tarishiniu quiniutianiya mijiria. Cua pueya cutaraari mijiria quiniutianiyajaara, janiya jaara quiaarohua quiocuani. Jiyanohua maninia cua Quenaa, nojori quia cojuare quia cumaacata, teyano pojori quia niquitioquiaari janiyacuajani. Naa quia jiitiare nojori, jatiqui nojori quiniuria juhua niquiriyatu jiuujiaraca, taa pa quiyacuaani. 12 Mijiria cua quishacari nojoritia, janiyari nojori cojuajani quia cumaacata, quia rupaacua tiuujiaca nojori quishacari. Majaari quenaaja niquiriyatu nojorijinijinio cua juurequetenu quiquiaari. Saa noojuaari juurequecanu cutara, tariucua juurequeriquiano quijiacuajatej. Naacuajitij, tariucuacaanu quia rupaajinia naajiotasanoori tohuateecanu. 13 ’Quiarijiani, janiyari quiocua quianutaniyani, tee quia quiyacuaani. Niya cua quishacarijia, janiyari nio sequeya nojori niquiarani, nojori jiitianura cua shuquiriniujiuhuaj, tojetaarucuajanaa shuquiriaatia quijiaca nojori quiniuriajuhuaj. 14 Janiyari nojori niishitiocanu quia rupaani. Naa nojori tojishacari quia rupaatej, quia niishiyashijiaca pueyari nojori niquiniu paniyaquiquiaa. Cua pueya nojori quishacari, nojoriiri maja saaja mijiria quijiaca na quiniu tari, taa janiyacuaani. Naaratej, mijiria quijiaca pueyari nojori niquiniu paniyaquiquiaa. 15 Naa cua secojosacari quiarijia nojoriicuaratej, majaari cua sequenu quiajaniya nojori quia rijionura niiquiji. Saaja quia secojiya cutaranijia, nojori quia cojuanura Sesaacaacuaji. 16 Nojoriiri maja mijiria quijiaca na quiniu tari cua pueya nojori quishacari, taa nio jiyajinijinio cua quiyaquiyacuaani. 17 Quia rupaa quia poonijiotere nojori jiuujiajinia, tojetaarucuajanaa quia tojijiaca nojori quiniuria. Quia rupaari seetanu rupaajanaa cutara. 18 Quiaacuajaari cua jiyaroquiaari mijiria quiniaa pueya niquiara cua pohuatanura quia rupaa. Naajuhuaj, janiyari cua pueya jiyaramiquiyani mijiria quiniaa pueyacuajuhuaj. 19 Quia tojijiaca nojori quiniuria seetanujuanaa, janiyari tama cua cuaqueyajaaja jiyateya puetunu quia panishanojuanaa miijia cua quiniuriani. Naacuajitij, nojori niishishacari seetanu rupaajanaa janiyajiniji, nojoriiri tojetaarucuajanaa maninia miijiacara jatanishaanutaniya. 20 ’Majaari saaja cua secojonu nio pojoriicuara, tariucua quia tojitiajacacuaani. Janiyari secojiyajuhuaj na nuhuaji cucua tiuuriquiano pueyacuara, noo pojoriicuara cante cucua tiuuniutianiya na nuhuajini, nojori tojishacari nio pojori pohuatasano janiyajiniji. 21 Cucua tiuuriquiano pueyacuara secojiyanijia puetunu cucua tiuuniaajanaa cuaara quiiria jatiqui, juhua rupuetootesano, taa pa quiyacuaani, cua Quenaa. Naatej, taa cua quiya quioojiajiniacuaani, quiaari saniniuujia coojiajinia quiyacujua. Nojori jiuujia cuaara juhua rupuetootesano quiiria poojiatajuhuaj, mijiria quiniaa pueya niishiniuria, quiaari cua jiyaroquiaari mijiria. 22 Janiyari nojori cumaquiya quia Sohuanutani, quia niquitiosano janiyacuaa, juhua niquiriyatu jiuujiaraca nojori quiniuria, naatej, taa niquiriyatu jiuujiaraca pa quiyacuaani. 23 Quiaari coojiajinia quiya. Naajuhuaj, janiyari nojori jiuujiajinia quiyajaacuhuaj. Naacuajitij, paari nojoritia juhua niquiriyatu quiniutianiyani. Naacuajitij, mijiria quijiacaari niishiniutianiya, quiaari seetanujuanaa mijiria cua jiyaroquiaari. Nojoriiri niishiniutianiyajuhuaj, quiaari jiyanohua cua pueya panijia, taa quia paniya janiyacuaani. 24 ’Cua Quenaa, cuno pueya quia niquitiosano janiyani, janiyari paniyani nojori quiniuria cuata quia shuriucua, nojori niquiniuria cua shacantuuca cumaaca. Quiaari cuno cumaaca cua niquitioquiaari pueyaracaanu quia paniniuucua janiya, jiya shipiniyaquishacarijia. 25 Tojetaarucuajanaa sesa miyashijia cua Quenaa, mijiria quijiaca pueyari maja na niishiniu quiajaniya. Janiya cutaraari quia niishiyani. Nio cua pueyari niishiyajuhuaj, janiyari seetanujuanaa quia jiyarosanoni. 26 Janiyari nojori niishitiocanucuajani cante quiajaniyani. Janiyari naa pueyaracaanu nojori jiuujiajinia niishitiniutianiya quiajaniyajinijini, seetanujuanaa nojori niishiniuria quiajaniya. Naacuajitij, taa quia paniya janiyacuaani, nojori cuaara cuno paniniu jiitiaara nojori jiuujiajiniajuhuaj. Naa nojori niishishacari quiajaniyatej, janiyari nojori jiuujiajinia quiniutianiyajuhuaj.

18

Na paraa quiasacari Jesu

1 Naa Jesu secojonu nuhuaji na Quetej, nojuajaari canaa puetaaree Cedrón surocono taquijiria. Tii quiquiaari olivo cuhuariquia. Cuno cuhuariquiaari matacosano quijia puetunu na shocuajanaa. Jesuuri tii tiuquitiamaa canaa, na Que Pueyaso na secojonura. 2 Jesuuri tii jiitiquiaari canaata na rerejonura. Naacuajitij, na paraa na quiateriquiano Judasri cuno cuhuariquia niishiquiaarijiuhuaj. 3 Canaa quishacari tii, Judasri jiyacari soldadohua tiuquitiasee, Pueyaso Secojojua tia cojuanaa pueyanio. Cuno pojoriiri pueyacuara secojonaa jiyaniijianucua jiyaramiquishano pueya quiriquiaa, Fariseocuaca jiyaramiquishano pueyanio. Nojoriiri pueya na miaquetaja pooriquiaa, nocuaji na nunutaja jayoco, samarinio. 4 Jesuuri tari puetunujuanaa niishiriquiaacuaja taa nojuaja miishaanutaniyani. Naaratej, nojuajaari cuhuariquia matacajiniji tohuatamaa, na paraa na naacunura. Na naacusacari nojori, nojori nequesotareeri: —¿Cana nia pajeyani? 5 Na paraari na riucuaree: —Canaa Nazaret tiacajinijinio Jesu pajeyani. Jesuuri nojori riucuaree: —Janiyacuaja nojuajani. Jesu tacartana Judasri cuno pojoritia quiriquiaa tii. 6 Jesu sequesacari, “Janiyacuaja nojuajani”, na paraari na nijiniara pojotuquee. 7 Jesuuri socua nojori nequesotarohua: —¿Cana nia pajeyani?Nojoriiri socua pacuterohua sequenu: —Canaa Nazaret tiacajinijinio Jesu pajeyani. 8 Jesuuri nojori riucuaree: —Janiyacuaja tari nia sequereeni, janiyacuaja nojuajani. Niaa jaara cua pajeya, nareja nia niquiri nio, cua cojiniaani. 9 Naacuajitij, tama Jesu sequesanojuaarijia tohuateequiaari, nojuaja jaara naa na Que sequequiaari: “Majaari quenaaja niquiriyatu pueyano cua juurequetenu quiquiaari quia niquitiosano pueyajinijinio janiya”. 10 Jiyacaritij, Simón Pedroori tama na mueruujuaaja shitiaree na shuucuaji shiyano. Nata, pueyacuara secojonaa jiyaniijia seru numoco jaatereeri, na miaquetajara na numoco. Cuno seru sesa quiquiaari Malco. 11 Jesuuri Pedro sequeree: —Na co jiniacuma quia shiiriohua quia mueruu. Cua Que jaara paniya naa cua miishaanura naquiyatej, ¿janiyatucua nio pojoriria tama cua cuaqueyajaaja tarinitiaaquiri naquiya cua miishaanurani? ¡Taaquiriirinij!

Anás nequesoreesacari Jesu

12 Jiyacaritij, na paraari Jesu quiaree. Nojoriiri quiquiaari Romano soldadohua, nojori jiyaniijiajuhuaj, Pueyaso Secojojua tiaco cojuanaa pueyanio. Nojoriiri Jesu morojoturee. 13 Na nuhuaji, nojoriiri coteenu na jaatucutaquiaari Anáscua, canaa pueyacuara secojonaa jiyaniijia Caifás cama na quiniuucua. Cuno marijiara, Caifásri pueyacuara secojonaa jiyaniijiajanaa quiriquiaa. 14 Cuno Caifáscuajaari tari naa sequequiaari narta Judiocuaca camarucua: “Maniniacuajaari niquiriyatu pueyano mosaanura puetunu pueya nitijianaa, maja najuhuana puetunu pueyajanaa puecoosaanura”.

Pedro coteesacari seetanu Jesujiniji

15 Simón Pedroori cuata Jesu nuhuajiriquiaa tucuacaanuji. Janiya cutaraari pueyacuara secojonaa jiyaniijiajanaa niishishano pueyano quiquiaarini. Naacuajitij, janiyari tiuquinishaaree cutara Jesutani, jiyaniijia tia shocua mataca jiniacuma. 16 Saaja Pedro cutaraari tohuateyaji jateesee. Jiyaniijiajanaa niishishano pueyano cua quiniuucua, janiyari tohuateyaji cojuana niyacoota pocoojoseeni, Pedro na tiuquininiuriajuhuaj. 17 Cuno niyacoori Pedro nequesotaree: —¿Majate quiajaniya cuno Jesu pueyajinijiniojuhuaj? Pedroori na riucuaree: —¡Maja janiya! 18 Shiniquiaari jiyacari jaanujuriquiaa. Nocuaji cuno jiyaniijia seyari Pueyaso Secojojua tiajinia cojuanaa pueyata mani naatequiaari. Nojoriiri na jitiuriquiaa. Pedroori nojoritia tii quiriquiaajuhuaj. Mani jitiuriquiaari.

Pueyacuara secojonaa jiyaniijia nequesoreesacari Jesu

19 Jiyacaritij, pueyacuara secojonaa jiyaniijia Anásri Jesu nequesoreenu coteeree canaa na saquiriojosano pueyajiniji. Jesu niishitiojosanojiniji Jesu nequesoreereejaariuhuaj. 20 Jesuuri na sequeree: —Janiyacuajaari pueyaracaanu puetunu pueya niquiarajanaa maatia niishitiojoquiaani. Janiyari pueyaracaanu tiquiyocua Pueyaso secojonuujuaca tiacajiniaqueya niishitiojoquiaa pueyani. Naajuhuaj, janiyari niya Jerusalén tiacajinia Pueyaso Secojojua tiajinia niishitiojoriquiaani, tee puetunu parta Judiocuacajanaa rerejoquiaacuajani. Majaari quenaaja jiyasohua cua rootanu quiquiaa pueya. 21 ¿Casaara quia nequesoreya janiyani? Quia nequesoreere juhuari cuno pojori, canapuete cua pohuatasano tojiquianuni. Nojoricuajaari quia sequenutaniya casaa cua rootaquiaa nojorini. 22 Jiyacaritij, Pueyaso Secojojua tiaco cojuana pueyanoori Jesu shuriucua nujuariquiaa. Naa Jesu riucuasacari jiyaniijia Anástej, Secojonuujua tiaco cojuana pueyanoori Jesu jiquioco maseteree. Naa Jesu sequereeri: —¿Naa riucuasanote pueyacuara secojonaa jiyaniijia? 23 Jesuuri na riucuaree: —Janiya jaara sesa riucuareeni, cua sequere casaate sesa quiriini. Saniniuujia, janiya jaara maninia sequereeni, ¿casaara quia maseteree cua jiquiococuaraarini? 24 Canaa pueyacuara secojonaa jiyaniijiajanaa Caifás quiniuucua, jiyacaritij, Anásri Jesu moronucua jiyarotaree Caifáscua.

Pedro pacutesacari seetanu Jesujiniji

25 Anás nequesoreesacarijia Jesu, Pedroori tii jitiuriquiaajaa. Tii quiniaa pueyari jiyacari na nequesotaree: —¿Majate quiajaniya cuno pueyano pueyajinijiniojuhuaj?Pedroori saaja seetaree. Sequereeri: —¡Maja janiya! 26 Pueyacuara secojonaa jiyaniijia seruuri Pedro niquirii. Nojuajaari noo pueyano cuna quiriquiaa, Pedro jaatesano na numocotej. Nojuajaari Pedro sequeree: —¡Janiyacuajaruhua quia niquirii cuno pueyanota quia quishacari olivo cuhuariquiajiniani! 27 Pedroori na seetarohuacuhuaj. Caacarajaari jiyacari niunijioquee.

Jiya jiyaniijia Pilato nequesoreesacari Jesu

28 Caifás tiajiniji, Jesuuri jaatucusaaquiaari Romano jiyaniijia tiajiniara. Cuno tiaari jiyanohua puereetuuca quiriquiase, jiyaniijiaacuaji tiasano. Cuno jiyaniijiani, nojuajaari Romano jiyaniijiajanaa César jiyatesano quiquiaari jiyaniijiajanaa na quiniuria Judea jiyajinia. Na sesa quiquiaari Pilato. Canaa Judiocuaca jaara tiuquiijioquiaari Jesuta Pilato tia carijiniacuma, shusha juhuaqueriquiaari. Nojoriiri maja na tiuquitianu quiquiaari Pilato tiaco, nojori mariqui juhua curuushiriiri Pueyaso niquiara, nojori tiuquitianuucua tahue tiajinia. Nojori jaara juhua curuutuuca quiri Pueyaso niquiara, naacuajitij, nojori maara Pascuara miaquesano borrego miaqueyaquirij. 29 Naaratej, Pilatoori nojoriicua tohuataquiaari. Nojori nequesotareeri: —¿Casaa nio pueyano miiriucuaani, miji nia nitianura cucuani? 30 Nojoriiri saaja riucuaree: —Jaara sesa miyashijia quiriquia, ¿canaatucua casaara quiocua na nitiamani? 31 Pilatoori nojori sequeree: —¡Niiquiji nia jiyataarohua! ¡Tama nia nequesoreesuhuajaaja, taa nia supuetanaa rootasano sequeyacuajani!Canaa Judiocuaca camarucuaari Pilato riucuaree: —¡Niajaniya Romano pueyani, niaacuajaari canaa sequecanu maja canaa monura pueyano! 32 Naacuajitij, naa tarijia Jesu sequesanoori tohuateeriquiano quiquiaari, nojuaja jaara sequequiaari taa na mosaanutaniya niyacutesanojiniani. Saaja Romano pueyari naa monu niishiquiaari niyacutesanojinia. 33 Jiyacaritij, Pilatoori na tiaco tiuquiyarohua. Jesu piiriiri nocua na niniuria. Tii Jesu nequesotareeri: —¿Quiaate seetanujuanaa Judiocuaca jiyaniijia? 34 Jesuuri Pilato sequeree: —¿Cunote tama quia niishishanojuaaja naa quia nequesotanura janiyatej? ¿Tamonu soj quia pohuatacanu janiyajiniji? 35 Pilatoori Jesu juaarii. Na sequereeri: —¡Quiaa jaara Judiocuaca jiyaniijiarano quiri, janiyara naajaa! ¿Janiyateeri quiarta Judio pueyanoni? ¡Tama quiarta Judiocuacacuajaari cucua nitiamaa quiajaniya, nia pueyacuara secojonaa jiyaniijianucuata! ¡Cua sequere casaa quia miiriucuaani! 36 Jesuuri na riucuaree: —Janiyacuajaari Jiyaniijiani, maja juhua mijiria jiyaniijia. Janiya jaara mijiria jiyaniijia quiriquiani, cua pueya maara cua quiatunaa cuarta Judiocuacata miaquetoore, maja nojori quiatunura janiya. Majaari jiyaniijia cua quiniu mijiria, taa quia quiyacuaani. 37 Pilatoori Jesu nequesotaree: —¿Naatee? ¿Quiaateeri jiyaniijia?Jesuuri na riucuaree: —Jaa. Janiyacuaja Jiyaniijiani. Janiyacuajaari cunora rasaaquiaarini. Janiyari mijiria niquiaarini seetanu rupaajanaa cua niishitiniuria pueya. Cante seetanu rupaajanaa panijiani, nojoriiri cua sequesano tojitiajaca. 38 Pilatoori najuhuana na nequesotaree: —¿Casaateeri cuno seetanu rupaajanaani? Naa na nequesotanu nuhuajitij, Pilatoori tohuatamohuacuhua canaa Judiocuacaacua.

Pueya sequesacari Jesu cuaara mosaaria

Pilatoori jiyacari pueya sequeree: —Nio pueyano nequesoreereecuajanijia. Nojuajaqui maja sesa na miiniu quiquianu. 39 Niajaniya Judiocuacani, niaari puetunu Pascua juucarajanaa cua nenecojoquiaa cua cartenura nujuatejojuajiniji nujuatesano pueyano. Quiarijiani, ¿cana nia paniya cua cartenura nio Pascua juucarani? ¿Niarta Judiocuaca jiyaniijiatee? 40 Puetunu pueyajanaari naa jiyanohua nacoorohuacuhuaj: —¡Maja cuno cartenu! ¡Barrabás quia cartere cutara!Cuno Barrabásri nohuasejojua quijia.

19

1 Jiyacaritij, Pilatoori na soldadohua majacuteree Jesu, coqueeca casaata. 2 Soldadohuari juhuacontucua maaturee Jesu nacaquera. Na nuhuaji cushitishaarohuari. Na macaatiniuria, shaaruque toque cushitishaarohuari, juhua jiyaniijia toque. 3 Naa nojori miiniu nuhuaji Jesutej, nojoriiri nocua catecanoquiaari. Na sequetureeri: —¡Judiocuaca jiyaniijianaa! ¡Quia timiri, Judiocuaca jiyaniijianaa!Naa nojori sequesacari Jesutej, nojoriiri na jiquioco piquitiurii. 4 Pilatoori socua tohuataquiaari canaa Judiocuacaacua. Nojori sequereeri: —¡Nia niquiri! Janiya na tohuateya niaacuani, nia niishiniuria janiyacuaja tari na nequesoreereeni. Janiyari quiarijia niishiyani, nio pueyanoqui maja sesa na miiniu quiriucuaa. 5 Jesu muetasacari nojoriicua, juhuacontucuajiniji nacaque cushiriquiaari, shaaruque toquenio. Pilatoori Judiocuaca sequeree: —Nia niquiri niarta pueyano. 6 Canaa pueyacuara secojonaa jiyaniijianucua, Pueyaso Secojojua tiaco cojuanaa pueyajuhuaj, nojori jaara Jesu niquiquiaari, naa nacoonu coteetureeri: —¡Niyacutesanojinia quia teetere tii na cusonura! ¡Niyacutesanojinia quia teetere!Pilatoori nacoyano riucuaree saaja: —¡Maja! ¡Janiyacuajaari niishiyani, nio pueyano maja sesa na miiniu quiquianu! ¡Niaa jaara na monu paniri, nia teetere tama niajaniyajaaja! 7 Canaa Judiocuacaari Pilato riucuaree: —¡Canaari Pueyaso Rootasano naajionee jiitiaani! ¡Canaari cunojiniji niishiyani, nio pueyano cuaara mosaaria tama na cuaqueyajaaja na jiyatenuucua Pueyaso Niyanura! 8 Pilato tojishacari naa canaa Judiocuaca sequesanotej, nojuajaari socua puerequiaari. 9 Pilatoori na tiaco tiuquiyarohua Jesuucua. Na nequesotareeri: —¿Tejenotejaara quiajaniyani?Jesuuri maja na riucuanu quirii. 10 Pilatoori na sequeree: —¡Cua riucuarejaj! ¿Quiaate niishiyaquiya, janiya jiyaniijiani? ¡Janiya jaara panirini, cua naata cua pueya sequenu na teetenura quiajaniya! ¡Janiya jaara paniyaquirijiuhuaj, cua naata quia cartenujuhuaj! 11 Jesuuri saaja na riucuaree: —Jiyocuacaanu Quijia jaara quia jiyateyaquiquiaari jiyaniijia quia quiniuria, quiaa maara quia cumaaca paaretaaquiri cucuaj. Naaratej, cante niyara cua nitiamaa quiocuani, nojuajaari socua jiyanohua sesa miirii quiajaniyajiniji. 12 Naa Pilato tojishacari Jesu sequesanotej, nojuajaari socua shiriiquiquiaari. Nocuaji, Jesu cartenu saniniujiuriquiaa juucuaari. Judiocuacaari saa nacooreejaa. Naa Pilato sequetureeri: —¡Cante tama na cuaqueyajaaja jiyateja jiyaniijiarani, nojuajaari pa jiyaniijia César paracara quijia! ¡Naaratej, quiaa jaara cuno pueyano cartere, majaari socua pa jiyaniijiajanaa César rupuena quia quiniu quiniutianiya! 13 Naa Pilato tojishacari pueya sequesano nojuajatej, nojuajaari na soldado sequeree na tohuatenuhuara Jesu pueya niquiara. Pilatoori jiyacari cajirii pueya na nequesoreesaquiji cajitiujinia. Pilato tii cajiriquiaani, na tacoji pueya nujuatusaquini, cunoori shanohua saitia shipinishano quiquiaari. Naaratej, na sesa quiquiaari “Saitia maniniushitishano”. Judiocuaca rupaajinia saniniuujia, cunoori quiquiaari “Gábata”. 14 Jiyacariiri panacari quiriquiaa. Cuno juuca, canaa Judiocuacaari juhuacarijia jeenucuariquiaa Pascuara juucajinia. Pilatoori jiyacari tii quiniaa Judiocuaca sequeree: —¡Nia niquiri nia jiyaniijia! 15 Pueyari saa nacooreejaa: —¡Cunoori maja canaa panishano canaa jiyaniijia na quiniuria! ¡Niyacutesanojinia quia teetere!Pilatoori nojori sequeree: —¿Janiyatucua nia jiyaniijia teetereni? ¡Maja!Pueyacuara secojonaa jiyaniijianucuaari Pilato sequeree: —¡Jiyaniijia Césarcuajaari canaa jiyaniijiajanaa! ¡Maja socua tamonu jiyaniijia canaa jiitianu! 16 Pilatoori socua Judiocuaca niquitioree Jesu, nojori teetesocoriquiano. Naaratej, nojoriiri na jiyataquiaari na teetenuucua.

Jesu teetesacari

17 Jesuuri tama na teejaranojuaaja canujutaaree pueya puecoosaquiria. Puecoosaqui sesa quiquiaari “Pueyano nacaco tuhuananu”. Judiocuaca rupaajinia saniniuujia, “Gólgota”. 18 Jesuuri tii teetesaaquiaari, socua caapiqui pueyanio. Jesuuri cuno pojori tajinia nujuaretasaaree. 19 Pilatoori naa naajiotequiaarijiuhuaj Jesu nacaacuma rupotasocoriquiano: “Nazaret tiacajinijinio Jesu, Judiocuaca jiyaniijia”. 20 Naajiosano quiriquiaari canaa Judiocuaca rupaajinia, Romano pueya rupaajiniajuhuaj, Griego rupaajinianio. Jesuuri catecaja teetesaaquiaari Jerusalén tiacajiniji. Naacuajitij, queraatia Judiocuacaari cuno naajio serojoquiaari. 21 Naaratej, Judiocuacaacuara secojonaa jiyaniijianucuaari Pilato juaatiurii: —¿Casaara naa quia naajiotereeni: “Judiocuaca jiyaniijia”? Cuaara naajiosaaria cutara: “Tama na cuaqueya sequejajaaja, Judiocuaca jiyaniijianijia”. 22 Pilatoori nojori riucuaree saaja: —Janiyacuajaari naa naajiotereeni. ¡Cuaara naa quiiriatej! 23 Cuno cuatro soldadohua teetenu nuhuaji Jesu, nojoriiri Jesu toqueya seraatiaree. Socua quiriquiaari Jesu tucuaque cacojoqui. Cuno toqueeri shitiasano quiquiaari na riquiajiniji jiyocuara. Maja cusupuesano. 24 Naaratej, cuno soldadohuari sequetooquiaari: —Maja pa sureenu nio toque. Coteenu pa tacuarishijiore, pa niishiniuria cante nera na panutaniyani. Naacuajitij, tariucuacaanu Pueyaso Rupaajinia naajiotasanoori tohuateequiaari. Naa naajiotasano quiyari:“Cua toqueeri seraatiasaaree. Cua tucuaque toqueecuara tacuarishiyonuureeri, na pasocoriquiano”. Seetanujuanaa, naa miitiuquiaariiri cuno soldadohua. 25 Niyacutesano shuriucua tee Jesu teeriquiaacuajani, tii nujuaturiquiaari na nucua, na nucua tarajanujuhuaj, Cleofas niquiocua Maríajuhuaj, María Magdalenanio. 26 Jiyanohua Jesu panishano pueyanoori Jesu nucua shuriucua nujuariquiaa. Cuno pueyanocuajaari janiya. Jesu niquishacari canaa, na nucua sequereeri: —Maajiniaa, cua panishano pueyano cuaara quiiria juhua quia mueya cua niti. 27 Na nuhuaji, cua sequereejaariuhuaj: —Juannaa, cua nucua cuaara quiiria juhua quia nucua. Naaratej, janiyari María riquiaari cua tiajiniarani, tii na quiniuria canaata.

Jesu cusosacari

28 Na nuhuaji, Jesuuri niishiquiaari puetunu nojuajiniji naajiotasanojuanaari tari tohuateeree. Naajuhuaj, tariucuacaanu Pueyaso Rupaajinia naajiotasano tohuateenurajuhuaj, Jesuuri sequequiaari: —¡Jiyamueyanijia! 29 Cuniqui, vino jereecaari patacojinia mishaja cajitiariquiaa. Jiyacaritij, namasu casaari jereeca vinojinia shishaaree. Naajuaacua na morotatureeri. Na nuhuaji, Jesu rupaama shitiasaareeri. 30 Jesu ratunu nuhuaji cuno jereeca vino, naa sequerohuari: —¡Tari tucuataree puetunujuanaacuajanijia! Naa na sequenu nuhuajitij, naniquiiri. Cusoqueeri.

Soldado jitiasacari Jesu shuucuaji na cashanata

31 Cuno juucaari canaa Judiocuaca jeenucuasacari quiriquiaa Pascuaacuara juucajinia. Cuno marijiara, Pascua juucaari Sábado juucajinia quiriquiaajuhuaj, samaatenu juuca. Naaratej, canaa Judiocuaca camarucuaari maja na paniniu quiquiaari samaatenu juuca macunucua jaasuconura na niyacutesanojinia. Naaratej, nojoriiri Pilato sequeree cuno teetejosano pueya cashacucua na shuniitianiniuria, ritia nojori cusonuunura, na roshinijiosaanura cuno juucaja. 32 Naaratej, Pilatoori na soldadohua jiyaramiquirii. Cuno soldadohuari coteenu shuniitiaree niquiriyatu pueyano cashacucua. Na nuhuaji, tamonu cashacucua shuniitiatureejaariuhuaj. 33 Saniniuujia, nojori pacusacari Jesuucua, Jesuuri tariucua macu quiriquiaa cutara. Nojoriiri cunora na cashacucua shuniitiaaquirii. 34 Naajaa, tamonu soldadoori Jesu shuucuaji jitiaree na cashanata najuhuanaj. Ritia shooqueeri nanaca, mohuacanio. 35 Cuno pueyano, na naajiojinia naa nia pohuataani, cunocuajaari janiya. Janiyajanaari na niquiquiaarini. Naarate janiyari seetanujuanaa nia pohuataani. Tama janiyajaarijia niishiyani cua sequesanoori seetanujuanaa, nocua nia tiuuniuria. 36 Jesuuri naa miishaaquiaaritij, tariucuacaanu nojuajiniji naajiotasano tohuateenura. Naa sequeyacuajaari juhuacarijia nojuajiniji naajiotasano:“Majaari quenaaja na nucu shuniitiasaanu quiniutianiya”. 37 Tamaquiiri nojuajiniji naa naajiotasano quiyajuhuaj:“Cashanata na shuucuaji na jitiatusano niquitiuniutianiyari”.

Jesu quete niasacari raaco

38 Na nuhuaji, Arimatea tiacajinijinio Joseeri Pilato sequesee: —Cua niquitiore Jesu quete raaco cua niasocoriquiano. Nio Joseeri jiyasohuaja Jesuucua tiuujia quiquiaari, na pueresacari narta Judiocuaca. Pilatoori na sequequiaari na panura Jesu quete. Naacuajitij, Joseeri quiaaree. Macu paquiaariiri. 39 Nicodemojuhuaj, noo pueyano Jesuucua niquiaari niucua nata pocoojonuratej, nojuajaari jiyacari tiuquishii Joseecua. Nojuajaari queraatia shanohua jaanutaja nitiariquiaa, macuucua niojosocoriquiano. Na niiquiaari quiquiaari cuarenta y cinco kilo. Cuno shanohua jaanutajaari quiquiaari mirra, aloeta cojitijiosano. 40 Joseeri Nicodemota Jesu jiuniocoree toqueneecajinia. Nojori jiuniocosacari, nojoriiri nocua niojoriquiaa cuno shanohua jaanutaja. Canaa Judiocuacaari naa miitiujiaca quiquiaari, na macu na niatunura raaco. 41 Tee Jesu teetesaaquiaaricuajani, cuniquijia na shuriucua quiquiaariiri cuhuariquia. Cuno cuhuariquiajiniani, quiarinio jiuutiasano raari quiriquiaa, macunucua niojojuara. Cuno raaconi, juhuanojuaja maja macu niasaanu quiquiaari. 42 Macuuri cuno raaco niasaaquiaari, cateca na quiniuucua. Naajuhuaj, quera puequeriquiaari canaa Judiocuaca jeenucuanu juuca. Cunoori, Pascuaacuara juuca.

20

Jesu samiitiasacariuhua

1 Domingo, coteenujuanaa semaana juucani, María Magdalenaari tariquiicuaji quiaquiaari Jesu raajiniara. Ninishiquiiri quiriquiaajaa. Na tiuquishacari, cuno puereetuuca saajia niquishiiri tariucua tamocora ruutinishano, teyanota raa tiosaaquiaaricuajani. 2 Naa na niquishacaritij, nojuajaari neterohua Simón Pedroocua, cucuanio. Canaa sequesuhuari: —¡Pueyanaa, pa Jiyaniijiaqui na raajiniji pasaaree! ¡Majaari canaa niishiniu teeriquitijia na niasaareetejaj! 3 Naaratej, janiyari Pedrota netequiaari raajiniarajuhuaj. 4 Canaari mariyata netecuaturiquiaa coteenuni. Janiya cutaraari socua ritia netequiaari Pedrojinijini. Naacuajitij, janiyari coteenu tiuquishii raajiniani. 5 Janiyari raaco cuuqueseeni. Janiyari saaja Jesu jiuniocotaja toque niquirii maanoni tee Jesu quete niasaarucuaacuajani. Majaari cua tiuquiniu quimiaa raaco. 6 Simón Pedroori cua nuhuaji tiuquishii. Cami tiuquimiaajanaa cutaraari. Nojuajaari Jesu jiuniocotaja toque niquishii tii maanojuhuaj. 7 Jesu naca jiuniocotaja niquiriijiaariuhuaj tamoco maano, maninia mariquiosano. Majaari na manu quiriquiaa Jesu cuaqueya jiuniocotaja toqueta. 8 Pedro tiuquiniu nuhuaji raaco, janiyari shusha jiyacari tiuquimiaajaaniuhuaj. Cua niquishacari Jesu jiuniocotaja toque, janiyari niishiquiini Jesuqui tari samiitiarohua. 9 Canaari juhuanojuaja maja canaa niishiniu quiriquiaa tariucuacaanu Pueyaso Rupaajinia naajiotasano Jesujiniji. Tii sequeyacuajaari Jesuuri samiitianutaniuhua macujiniji. 10 Na nuhuaji, canaari tiajinia quiaarohuani.

Jesu muetasacari María Magdalenaacua

11 Canaa quiojosacariuhua raajiniji, María Magdalenaari tiijia jateequiaari. Raa shuriucua nujuqueriquiaari. Na nujuquenuta, raaco cuuquereeri. 12 Raaco na niquishacari, caapiqui Pueyaso seya niquiriiri, cohuajaque toqueyaraca. Nojoriiri macu niasaqui cajitiuriquiaa, tamonu na nacaacora, tamonu na cashacuucumara. 13 Pueyaso seyari María Magdalena sequeree: —Maajiniaa, ¿casaara quia nujuqueyani?Nojuajaari Pueyaso seya riucuaree: —Cua jiyaniijia quete niiquiji pasaarucuaa. Majaari cua niishiniu teeriquitijia na niasaarucuaatejaj. 14 Naa na sequenu nuhuajitij, na nijiniara tacaterohuari. Saaja Jesu niquirii na shuriucua nujuaanoori. Maja cutaraari na niishiniu quiriquiaa nojuaja Jesu. 15 Jesuuri na nequesotaree: —Maajiniaa, ¿casaara quia nujuqueyani? ¿Cana quia pajeyani?Maríari na jiyanirii cuno cuhuariquia cojuana pueyano naasucua. Cunora, naa na sequereeri: —Pueyanonaa, quiaa jaara canaa macu parucuaa, cua sequere tee quia niarucuaanoj. Janiyacua nocua quiaare na panurani. 16 Jesuuri na sequeree: —¡Maríanaa!Jiyacaritij, Maríari nocua tacatequee na niishishacari nojuajaari Jesu. Hebreo rupaajinia na sequereeri: —¡Rabuni!Cunoori sequeya, “Cua Niishitiojonanaa”. 17 Jesuuri María sequeree: —Maja cua quianu. Juhuanojuaja maja cua tacanu quiquioo cua Queecua. Quia quiaarohua. Cua tapueyocuaca quia sequesuhua: “Janiya cua Que Pueyasoocua tacanutaniuhuani. Nojuajaari nia Quejuhuaj. Nojuajaari cua Jiyaniijia, nia Jiyaniijiajuhuaj”. Jesuuri naa na saquiriojosano pueya sequeree na tapueyocuacata, na Que Pueyaso na jiyatesacari nojori Quejuhuaj. 18 Jiyacaritij, María Magdalenaari nimiohua canaacua, Jesu saquiriojosano pueyacuani. Nojuajaari canaa pohuatasuhua taa Jesu na niquiriini. Naajuhuaj, Jesu sequesano caminiujiurii canaaraari.

Jesu muetasacari na saquiriojosano pueyacua

19 Cuno domingo juucajani, shusha ninishacari, canaa, Jesu saquiriojosano pueyani, canaari jatiqui quiriquiaa tiaconi. Canaari tia tohuateya mishiquiojoquiaari cumaatiani, canaa pueresacari Jesu motenaa Judiocuaca. Naa tia tiootiu mishiquiojosano quishacaritij, Jesuuri saaja canaacua tiuquimiaa. Canashiyaquiji nujuasee canaa tajiniaari. Naa canaa sequereeri: —¿Niaate quiyajaa? Juhuajaniya nia quiri. 20 Naa canaa na sequenu nuhuajitij, canaa niquitijioree na juaashiquiaari, na shuucuaji cashana jiyanio. Canaari jiyanohua timiriini canaa niquishacari canaa Jiyaniijia. 21 Jesuuri socua pacuterohua sequenu: —¡Juhuajaniya nia quiri! Naatej, taa cua Que jiyaroquiaari janiya mijiria na rupaa cua pohuatanuracuaani, janiyari naa nia jiyaramiquiniutianiyajuhuaj. 22 Naa canaa na sequenu nuhuajitij, canaa caco nooriiri. Sequereeri: —Pueyaso Sohuanu nia tiuquiniri nioojiajinia. 23 Niaa jaara pueyano jiyanoori sesa na miishanojiniji, seetanujuanaa jiyanooshano quiniutianiyari. Saniniuujia, niaa jaara pueyano jiyanoyaquiri sesa na miishanojiniji, Pueyasora, jiyanooshoo quiniutianiyajaariuhuaj.

Tomás niquishacari Jesu, saminio seetanujuanaa

24 Majaari Tomás quiniu quiriquiaa canaata, narta saquiriojosano pueyatani, Jesu muetasacari canaacua. 25 Naaratej, canaari Tomás sequequiaari na nuhuajini: —¡Caapueyanonaa, canaa pa Jiyaniijia niquiriicuaani!Tomásri saa canaa sequereejaa: —Majaari cua tiuuniu quiniutianiya nia sequesanoocua, janiya jaara Jesu juaashiquiajinia niquiyaquiri clavo jiyacani. Janiya jaara cua juaashiquia shiyaquiri clavo jiyamani, janiya jaara cashana jiyama pueraaquiri na shuucuajijiuhuaj, janiyari nia cuaracashitiniutianiyani. 26 Cuno nuhuaji, socua tamonu domingora, canaa, Jesu saquiriojosano pueyani, canaari rerejoquiaariuhuani. Tomásri jiyacari canaata quiriquiaa cutara. Tia tiootiuuri maninia mishiquiojosano quiriquiaa. Naajaa, Jesuuri saaja canaacua tiuquiquiaari. Canashiyaquiji canaa tajinia nujuaseeri. Canaa sequereeri: —¿Niaate quiyajaa? Juhuajaniya nia quiri. 27 Jiyacari Tomás sequereeri: —Miji, Tomásnaa. Cua juaashiquia quia niquiri. Quia juaashiquia quia shiri clavo jiyama. Cashana jiyama cua shuucuaji quia puerarejuhuaj. ¿Casaara cucuaji quia taacanuyajaani? Cucua quia tiuuri. 28 Tomásri jiyacari Jesu sequeree: —¡Cua Jiyaniijianaa! ¡Cua Pueyasonaa! 29 Jesuuri na sequeree: —Quia niquishacari janiya, quiaari shusha cucua tiuya. Socua shuquiriaatia quiniutianiya cutaraari noo pojori, canapuete cucua tiuuniutianiya saaja nojori tojishacari janiyajinijini, nojori niquiyaquishacari janiya.

Casaara Juan naajioquiaari nio naajioneeni

30 Jesuuri jiyanohua socua queraatia casaa miiquiaari na cumaacata canaa na saquiriojosano pueya niquiara. Cunoori nio nequesoreetuneejinia naajiotasoo. 31 Janiyari secaja saquiriojoree niya cua naajiotasocoriquianoni, nia niishiniuria Jesuuri seetanujuanaa Pueyaso Jiyarosano, Pueyaso Niyanutuhuaj. Janiyari nio naajioreeni nocua nia tiuuniuria, Pueyaso muerasura nia jiyatesaanura, pueyaracaanu rishijiaca nia quiniuria.

21

Tiberias caminiajinia Jesu muetasacari na saquiriojosano pueyacua

1 Na nuhuaji, Jesuuri canaa na saquiriojosano pueyacua muetaquiaariuhua Tiberias caminiajinia. Naa quiquiaariti na muetasacari canaacua. 2 Nio pojoriiri jiyacari mariyata quiriquiaa: Simón Pedro, Tomás (Caapueyano jiyanishano), Natanaeljuhuaj. Nojuajaari Caná tiacajinijinio quiquiaari, Galilea jiyajinijinio. Janiyari cua tarajanuta tii quiriquiaajaaniuhuaj. Canaari Zebedeo niquiohuani. Socua caapiqui Jesu saquiriojosano pueyajinijinioori tii quiriquiaajuhuaj. 3 Simón Pedroori jiyacari canaa sequeree: —Sapitiaajara quejootaseera shiyaru. Canaari na riucuareeni: —Canaa quiata quiaajuhuaj. Naacuajitij, canaari quiojiyareeni. Canaari botejinia tacataseeni. Canaari puetunu cuno niucuajanaa shiyaru quejootariquiaa sapitiaajara juucuani. Canaari shaa juhuaquetumaani. 4 Jiyacaritij, Jesuuri caminia casaqueyaji jaaquiajinia nujuariquiaa. Majaari canaa niishiniu quiquiaari cante nojuajani. 5 Jesuuri canaa jiiquiooree. Canaa nequesotareeri: —¡Sanajooriniaa! ¿Niaate na quiaree?Canaari na riucuareeni: —¡Maja! ¡Shaaqui sacaj! 6 Jesuuri canaa sequeree: —¡Nia shiyaru nia jartare nia miaquetajara bote tamajiria! ¡Niaari cuniqui na quianutaniya cutara!Canaari naa miiriini taa na sequeree canaacuajani. Na nuhuaji, majaari canaa naata canaa shiyaru jaatianu quiriquiaa, queraatia sapitiaaja canaa ritiasacari. 7 Jiyacaritij, janiyari Pedro sequereeni: —¡Pa Jiyaniijiaqui!Naa Pedro tojishacari cua sequesanotej, nojuajaari ritia na toque cushirii. Nojuajaari juhuasu quiriquiaa. Na toque na cushiniu nuhuaji, caminiajinia jaataareeri Jesuucua na quianura. Jiritiuuri quiriquiaa. 8 Canaari na nuhuaji jaatiariquiaa shiyaru botejinijini. Jaaquiaari namitia maja tucuacaanu na quiniu quiriquiaa, saaja cien metroruhua. 9 Canaa rosetasacari botejiniji, canaari na mani niquishiini. Sapitiaajaari tii majeeriquiaa, pannio. 10 Jesuuri canaa sequeree: —Nia sapitiaajajiniji miji nia riri rarishocoriquiano. 11 Simón Pedroori ritia botejinia tacamaa. Shiyaru tacanitiaree jaaquiajiniaari. Queraatia sapitiaajaari quiriquiaa. Ciento cincuenta y tres sapitiaaja, saa puereetunucuaja. Naa queraatia sapitiaaja quishacaritij, naajaa, majaari shiyaru turejetanu quirii quenaaja. 12 Jesuuri canaa sequeree: —Pueyanaa, miji. Nia miaquesee. Majaari quenaaja niquiriyatu canaajinijinio nequesotanu quiriquiaa, cantejaaranojoni. Canaacuajaari niishiriquiaani nojuacuajaari canaa Jiyaniijia Jesu. 13 Jiyacaritij, Jesuuri pan rishii manijiniji. Canaa na serotareeri. Sapitiaaja rariquia canaa niquitiojoreejaariuhuaj. 14 Jiyacari Jesu muetasacari canaa na saquiriojosano pueyacuatej, cunota tari quiquiaari jiuujianaraca na muetasacari canaacua na samiitianu nuhuaji.

Jesu pocoojosacari Simón Pedrota

15 Canaa miaquenuunu nuhuaji, Jesuuri Simón Pedrota pocoojoriquiaa. Na nequesotareeri: —Juan niyanu Simónnaa, ¿quiaate cua panijia socua nio quiarta saquiriojosano pueyajiniji?Pedroori na riucuaree: —Jaa, Jiyaniijianaa, quiaacuajaari niishiya janiyari quia paniyani. Jesuuri na sequeree: —Cua borregohua niquiohuaniyojua cojuanara quia quiriqui. Naa Jesu sequesacari Pedrotej, nojuajaari miriqui na sequeriquiaa maninia na jiitianura narta Pueyaso muerasu. 16 Jesuuri Pedro nequesotarohuacuhuaj: —Juan niyanu Simónnaa, ¿quiaate cua panijia?Pedroori Jesu riucuaree: —Jaa, Jiyaniijianaa. Quiaacuajaari niishiya janiyari quia paniyani. Jesuuri na sequeree: —Cua borregohua cojuanara quia quiriqui. 17 Jesuuri socua camiriohua Pedro nequesotanu: —Juan niyanu Simónnaa, ¿quiaate cua paniya?Pedroori socua taraajequee pueyaracaanu Jesu nequesoreesacari nojuaja. Seetanujuanaa Jesu riucuareeri: —¡Jiyaniijianaa, quiaacuajaari puetunujuanaa niishijia! ¡Quiaari niishiya janiyari quia paniyani!Jesuuri na sequeree: —Cua borregohuaniyojua cojuanara quia quiriqui. 18 Seetanujuanaa quia sequeyanijia, mashaja quia quishacari, tama quiajaniyajaarijia quia toque cushijia, quia quianura quia panishaqui. Saniniuujia, quiaa jaara saaquiano quiri, quiaari nareja quia numatucua shiitionutaniya tamasaca cushitiniuria quia toque. Na nuhuaji, quiaari canujutesaanutaniya quia paniyaquishaquiria. 19 Naa Jesu pohuatasacari miriqui Pedrotej, nojuajaari Pedro numooteriquiaa taa nojuaja mosaanutaniyani. Pedro jaara naa mosaare, nojuajaari Pueyaso timitiniutianiya na mosaanuucua. Na nuhuaji, Jesuuri na sequeree: —¡Pueyaracaanu cua tojijia quia quiri! Pa quiaarej.

Juanjiniji pohuatasano

20 Pedro tacatesacari na nijiniara, Jesu panishano pueyano niquirii na nuhuaji sacuaanoori. Nojuacuajaari janiya. Janiyari noo pueyanocuajani, canaa miaquenuusacari Pascuara, Jesu shuriucua cua cajishacari na nequesotaquiaaritij: “¿Cantejaara cunoni, quia quiatenutaniyani?” 21 Quiarijiani, Pedro niquishacari janiya saniniuujia, Jesu nequesotareeri: —Jiyaniijianaa, janiya jaara naa mosaanutaniyacuaani, ¿nojuajaarijiataj, taa na miishaanutaniyarini? 22 Jesuuri Pedro riucuaree: —Janiya jaara paniri nojuaja rishiniuria pueyaracaanuni, janiya jaara jiyocuacaanuji tiuquiriohuajaatijia, quiara, naajaa. Quiajaniya cutara, pueyaracaanu cua tojijia quia quiri. 23 Naa Jesu sequenuucua Pedrotej, puetunu cuarta Jesu pueyajanaari jiyaniriquiaa janiya naasucua shaajeyaquiriquianoni. Jesuuri seetanujuanaa maja naa na sequenu quiquiaari janiyajiniji. Nojuajaari saaja naa sequequiaari Pedro: “Janiya jaara paniri pueyaracaanu na rishiniuriani janiya jaara jiyocuacaanuji tacatemohuajaatijia, quiajaniyara naajaa”. 24 Janiyacuajaari nojuajani, Jesucristo panishano pueyanoni. Nio cua naajiojiniani, janiyari nojuajiniji cua niquishano pohuataani. Cua pohuatasanoori seetanujuanaa. 25 Jesuuri jiyanohua queraatia socua casaa miiquiaari na cumaacata mijiria. Puetunu na miishanojuanaa jaara naajiotasaare, naa naasucua nio jiyajinia maara quiquio quiyaquiri puetunu cuno nequesoreetuneecaacuajijianaa.